Վիքիպեդիա hywiki https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Մեդիա Սպասարկող Քննարկում Մասնակից Մասնակցի քննարկում Վիքիպեդիա Վիքիպեդիայի քննարկում Պատկեր Պատկերի քննարկում MediaWiki MediaWiki քննարկում Կաղապար Կաղապարի քննարկում Օգնություն Օգնության քննարկում Կատեգորիա Կատեգորիայի քննարկում Պորտալ Պորտալի քննարկում Վիքինախագիծ Վիքինախագծի քննարկում Սևագիր Սևագրի քննարկում TimedText TimedText talk Մոդուլ Մոդուլի քննարկում Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 1265 8485263 8410195 2022-08-08T17:52:41Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_National_Academy_of_Sciences_of_the_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as f wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Համալսարան | հապավում = ԳԱԱ | խորհրդանշան = | պատկեր = | բնօրինակ_անվանում = | միջազգային_անվանում = Armenian National Academy of Sciences | նախկին_անվանումներ = | կարգախոս = | հիմնադրման_թվական = 1943-ի նոյեմբերի 29 | տիպ = Ակադեմիա | նախագահ = [[Աշոտ Սաղյան]] | գիտական_ղեկավար = | ռեկտոր = | ուսանողներ = | օտարերկրյա_ուսանողներ = | ընդհանուր_անձնակազմ = 320700 | սպեցիալիտետ = | բակալավրիատ = | մագիստրատուրա = | ասպիրանտուրա = | դոկտորանտուրա = | դոկտորներ = 3358 | պրոֆեսորներ = | դասախոսներ = | տեղագրություն = | կամպուս = | հասցե = | կայք = [http://www.sci.am/ www.sci.am] }} '''Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիան''', '''ԳԱԱ''' կամ '''ՀՀ ԳԱԱ''' հապավումով, բարձրագույն պետական ինքնակառավարվող ոչ առևտրային հաստատություն է, որի նախագահությունը գտնվում է [[Երևան]]ում։ Ակադեմիան նաև մասնաճյուղեր ունի [[Գյումրի]]ում, [[Սևան (քաղաք)|Սևանում]], [[Գորիս]]ում, [[Վանաձոր]]ում և [[Կապան]]ում։ Այն կազմակերպում և իրականացնում է [[հիմնարար գիտություն|հիմնարար]] և [[կիրառական գիտություն|կիրառական]] գիտական [[հետազոտություն]]ներ, և համակարգում է հանրապետությունում կատարվող հիմնարար հետազոտությունները։ ԳԱԱ-ն նաև ծառայում է որպես ՀՀ իշխանության բարձրագույն մարմինների պաշտոնական գիտական խորհրդական։ ՀՀ ԳԱԱ-ն 1943 թվականին հիմնադրված Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի իրավահաջորդն է դարձել 1993 թվականից։ == Պատմություն == {{Տես|ԳԱԱ հիմնադիր ակադեմիկոսների ցանկ}} 1943 թվականի նոյեմբերի 25-ին հիմնադրվել է Հայաստանի գիտությունների ակադեմիան՝ 1935 թվականից գործող [[ԱրմՖԱՆ|ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիայի հայկական մասնաճյուղի]] (ԱրմՖԱՆ հապավումով) հիման վրա։ Նրա հիմնադիրներից են եղել [[Հովսեփ Օրբելի]]ն, [[Ստեփան Մալխասյանց]]ը, և [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ը։ Հովսեփ Օրբելին ընտրվել է ԳԱԱ-ի առաջին նախագահ և նախագահել մինչև 1947 թվականը, որից հետո ԳԱԱ նախագահ է դարձել Վիկտոր Համբարձումյանը մինչ 1993 թվական։ 1993 թվականին, Հայաստանի գիտությունների ակադեմիան վերանվանվել է Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիայի, և այդ թվականից մինչ 2007 թվական նրա նախագահն է եղել [[Ֆադեյ Սարգսյան]]ը, իսկ 2007 թվականի փետրվարի 19–ին այդ պաշտոնում ընտրվել է [[Ռադիկ Մարտիրոսյան]]ը։ 2005 թ. ակադեմիան վերանվանվել է «Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիա» պետական ոչ առևտրային կազմակերպություն։ 2011 թ. դեկտեմբերի 29-ին ՀՀ Կառավարության որոշմամբ «Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիա» պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունը վերակազմակերպվել է «Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիա» ոչ առևտրային կազմակերպության։ ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի շենքը կառուցվել է 1955 թվականին։ Շենքը վերանորոգվել է 2009 թվականին ՀՀ նախագահ [[Սերժ Սարգսյան]]ի նախաձեռնությամբ ու «[[Տաշիր (հիմնադրամ)|Տաշիր]]» բարեգործական հիմնադրամի միջոցներով<ref>{{cite web|url=https://news.am/arm/news/7659.html|title=Գիտությունների ազգային ակադեմիայում հիմնանորոգումից հետո վերաբացվեց նիստերի դահլիճը|accessdate=2009 թ․ դեկտեմբերի 26–ին}}</ref>։ == Կառուցվածք == Ակադեմիան ֆինանսավորվում է պետական բյուջեից։ Լրացուցիչ ֆինանսավորման աղբյուր են հանդիսանում պետական և մասնավոր հիմնադրամներից տրամադրված, ինչպես նաև հանրապետության և այլ պատվիրատուների հետ կնքած պայմանագրերի արդյունքում ստացվող գումարները։ ՀՀ ԳԱԱ-ն 50-ից ավելի [[գիտական ինստիտուտ]]ների, հաստատությունների, ձեռնարկությունների, և այլ կազմակերպությունների միավորումը և նախագահության միասնությունն է։ Այն ունի գիտության բնագավառների հինգ բաժանմունքներ՝ * Մաթեմատիկական և տեխնիկական գիտությունների բաժանմունք - պարունակում է 3 գիտական կազմակերպություն * Ֆիզիկայի և աստղաֆիզիկայի բաժանմունք - պարունակում է 4 գիտական կազմակերպություն։ Դրանք են՝ ** [[Բյուրականի աստղաֆիզիկական աստղադիտարան]] (ԲԱԱ), գ. [[Բյուրական]] ** [[Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտ]] (ՌՖԷԻ), ք. [[Աշտարակ]] ** [[Ֆիզիկայի կիրառական պրոբլեմների ինստիտուտ]] (ՖԿՊԻ), ք. [[Երևան]] ** [[Միքայել Տեր-Միքայելյանի անվան Ֆիզիկական հետազոտությունների ինստիտուտ]] (ՖՀԻ), ք. Աշտարակ * [[Բնական գիտություններ]]ի բաժանմունք - պարունակում է 10 գիտական կազմակերպություն * Քիմիական և Երկրի մասին գիտությունների բաժանմունք - պարունակում է 8 գիտական կազմակերպություն։ Դրանք են՝ **[[Օրգանական և դեղագործական քիմիայի գիտատեխնոլոգիական կենտրոն]] **[[Նուրբ օրգանական քիմիայի ինստիտուտ|Լ.Մնջոյանի անվան Նուրբ օրգանական քիմիայի ինստիտուտ]] ** [[Օրգանական քիմիայի ինստիտուտ]] ** [[Մոլեկուլի կառույցի ուսումնասիրությունների կենտրոն]] ** [[Քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտ]] ** [[Ընդհանուր և անօրգանական քիմիայի ինստիտուտ]] **[[ՀՀ ԳԱԱ Երկրաբանական գիտությունների ինստիտուտ|Երկրաբանական գիտությունների ինստիտուտ]] **[[Ա. Նազարովի անվան երկրաֆիզիկայի և ինժեներային սեյսմաբանության ինստիտուտ|Ա.Նազարովի անվան Երկրաֆիզիկայի և ինժեներային սեյսմաբանության ինստիտուտ]] * [[Հումանիտար գիտություններ]]ի բաժանմունք - պարունակում է 10 գիտական կազմակերպություն Սույն գիտությունների բաժանմունքներում գործում են տարբեր գիտական ուղղությունների խորհուրդներ, իսկ ԳԱԱ-ի նախագահության առընթեր նաև գոյություն ունեն գիտահրատարակչական խորհուրդ, [[հաշվողական տեխնիկա]]յի հանձնաժողով, [[էներգետիկա]]յի պրոբլեմային գիտական խորհուրդ, և [[Սևանա լիճ|Սևանա լճի]] պահպանության փորձագիտական հանձնաժողով։ ԳԱԱ-ի շենքին առընթեր գործում են հիմնակազմ գիտական գրադարան, Գիտական տեղեկատվության կենտրոն, [http://www.isec.am/index.php?category_id=&blog_id=&lang=arm Գիտակրթական միջազգային կենտրոն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130315084111/http://isec.am/index.php?category_id=&blog_id=&lang=arm |date=2013-03-15 }}, «Գիտություն» հրատարակչական-արտադրական միավորումը և տպարանը, ինչպես նաև այլ ծառայություններ։ === Անձնակազմ === Ակադեմիան ունի ավելի քան 4500 աշխատակից, որոնցից 99-ը ակադեմիկոսներ, 20-ը թղթակից անդամներ, 335-ը գիտության դոկտորներ, և 1156-ը գիտության թեկնածուներ են։ Ակադեմիան նաև իր կազմում ունի 3 պատվավոր անդամ, 24 արտասահմանյան անդամ և 24 պատվավոր դոկտոր։ === Կառավարում === ՀՀ ԳԱԱ-ն կառավարվում է ակադեմիայի ընդհանուր ժողովի կողմից, որն ընդրգրկում է ակադեմիայի իսկական անդամներին, թղթակից անդամներին և գիտական կազմակերպությունների տնօրեններին։ ==== ԳԱԱ-ի նախագահներ ==== {|class="wikitable" ! Նախագահի անուն !! Նախագահության ժամանակաշրջան |- | [[Հովսեփ Օրբելի]] || 1943–1947 |- | [[Վիկտոր Համբարձումյան]] || 1947–1993 |- | [[Ֆադեյ Սարգսյան]] || 1993–2007 |- | [[Ռադիկ Մարտիրոսյան]] || 2007–2021 |- |[[Աշոտ Սաղյան]] |2021-ից |} == Ղեկավարություն == ==== Նախագահ ==== [[Աշոտ Սաղյան|Սաղյան Աշոտ Սերոբի]] (ապիրիլի 7, 1957թ), քիմիկոս-օրգանիկ, քիմիական գիտությունների դոկտոր(1997), պրոֆեսոր(2003), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (թղթակից անդամ՝ 2006 թվականից), 2021 թվականի հուլիսի 28-ից՝ ՀՀ ԳԱԱ նախագահ։ [[1978]] թվականին ավարտել է [[Երևանի պետական համալսարան|Երևանի պետական համալսարանը]]։ 1979 թվականից [[Հայկենսատեխնոլոգիա գիտաարտադրական կենտրոն|ՀՀ ԳԱԱ «Հայկենսատեխնոլոգիա» գիտահետազոտական կենտրոնի]] տնօրեն (նախկինում ԽՍՀ մանրէաբանական արդյունաբերության Նախարարության «Ամինաթթուների տեխնոլոգիական ԳՀԻ»), [[1986]] թվականից Կենսատեխնոլոգիա ԳՀԻ ամինաթթուների նմանակների և ածանցյալների սինթեզի լաբորատորիայի վարիչ, [[2000]] թվականից՝ տնօրեն, միաժամանակ, [[2003]] թվականից՝ ԵՊՀ դեղագործական քիմիայի ամբիոնի վարիչ, [[2001]] թվականից՝ [[ՉԺՀ]] [[Սինցզյան|Սինցզյանի մարզի]] ԳԱ Մանրէաբանության ինստիտուտի գիտական խորհրդատու և ամինաթթուների ասիմետրիկ սինթեզի լաբորատորիայի հիմնադիր-ղեկավար։ ==== Փոխնախագահ ==== [[Յուրի Շուքուրյան|Շուքուրյան Յուրի Հայկի]] (ծ. [[1940]], [[Երևան]]), ՀՀ ԳԱԱ փոխնախագահ՝ [[1995]] թվականից։ Հաշվողական տեխնիկայի և տեղեկագիտության բնագավառի գիտնական։ Տեխնիկական գիտությունների դոկտոր ([[1982]]), պրոֆեսոր ([[1987]]), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս ([[1996]], թղթակից անդամ՝ [[1990]] թվականից)։ Ավարտել է ԵՊԻ ([[1963]])։ [[1971]]-[[1980]] թվականներին՝ ԵՄՄ ԳՀԻ-ի ԷՀՄ-ների նախագծման ավտոմատացման բաժնի, [[1980]]-[[1986]] թվականներին՝ «Նաիրի» ընտանիքի և միասնական համակարգի ԷՀՄ-ների մաթեմատիկական ապահովման բաժանմունքի վարիչ, [[1986]]-2006 թվականներին՝ ՀՀ ԳԱԱ և ԵՊՀ Ինֆորմատիկայի և ավտոմատացման պրոբլեմների ինստիտուտի տնօրեն, [[1995]]-[[2002]] թվականներին և [[2005]] թվականին, միաժամանակ՝ մաթեմատիկական և տեխնիկական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս քարտուղար։ Աշխատանքները վերաբերում են թվային ավտոմատների տեսությանը, [[ԷՀՄ]]-ների մաթեմատիկական ապահովմանը և տրամաբանությանը, նախագծման ավտոմատացման հարցերին, տեղեկատվական տեխնոլոգիաներին։ Արժանացել է [[ՀՀ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշան]]ի ([[2000]])։ ՀՀ գիտական վաստակավոր գործիչ ([[2011]])։ ==== Քարտուղար ==== [[Հրանտ Մաթևոսյան (ռադիոֆիզիկոս)|Մաթևոսյան Հրանտ Հենրիկի]] (ծնված [[1947]], Երևան), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիայի քարտուղար՝ 2011 թվականից։ Ռադիոֆիզիկոս։ Ֆիզմաթ գիտական դոկտոր (1997), ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ (2010), ՀՀ ԳԱԱ նախագահության անդամ (2011 թվականից), Գիտության զարգացման հիմնադրամի տնօրեն (2007 թվականից), Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտի տեսական ֆիզիկայի բաժնի վարիչ (2006 թվականից)։ Ավարտել է ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետը (1970)։ Աշխատանքները վերաբերում են պլազմայի ու պլազմանման միջավայրերի, լիցքավորված մասնիկների փնջերի ու արտաքին էլեկտրամագնիս, դաշտերի փոխազդեցությանը։ == Միջազգային գիտական համագործակցություն == ՀՀ ԳԱԱ գիտական համագործակցության պայմանագրեր ունի մի շարք երկրների գիտությունների ակադեմիաների հետ, որոնք են [[Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա|Ռուսաստանը]], [[Վրաստանի գիտությունների ակադեմիա|Վրաստանը]], [[Բելառուսի գիտությունների ազգային ակադեմիա|Բելառուսը]], [[Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիա|Ուկրաինան]], [https://science.gov.tm/en/ Թուրքմենստանը], [[Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա|Հունգարիան]], [[Չինաստանի գիտությունների ակադեմիա|Չինաստանը]], և [[Մեծ Բրիտանիայի թագավորական ընկերություն|Մեծ Բրիտանիան]]։ ՀՀ ԳԱԱ-ի ներքո գտնվող գիտահետազոտական ինստիտուտները նաև գիտական համագործակցական լայն կապեր ունեն [[ԱՄՆ]]-ի, [[Գերմանիա]]յի, [[Ֆրանսիա]]յի, [[Նեդեռլանդներ]]ի, [[Իսրայել]]ի, [[Իրան]]ի, [[Կիպրոս]]ի, [[Մեքսիկա]]յի և այլ երկրների գիտական կենտրոնների հետ։ ՀՀ ԳԱԱ գիտնականները նաև իրենց մասնակցությունն են բերում միջազգային մի շարք հիմնադրամների և այլ կազմակերպությունների գիտական ծրագրերին։ == Հրատարակչական գործունեություն == ՀՀ ԳԱԱ հրատարակում է 15 անուն գիտական տպագիր և էլեկտրոնային ամսագրեր. # [[ՀՀ ԳԱԱ զեկույցներ]] # [[ՀՀ ԳԱԱ տեղեկագիր․ Երկրի մասին գիտություններ]] # [[ՀՀ ԳԱԱ տեղեկագիր․ Մաթեմատիկա]] # [[ՀՀ ԳԱԱ տեղեկագիր․ Մեխանիկա]] # [[ՀՀ ԳԱԱ տեղեկագիր․ Ֆիզիկա]] # [[ՀՀ ԳԱԱ և ՀՊՃՀ տեղեկագիր. Տեխնիկական գիտություններ]] # [[Հայաստանի քիմիական հանդես]] # [[Հայաստանի կենսաբանական հանդես]] # [[Հայաստանի բժշկագիտություն (հանդես)]] # [[Պատմաբանասիրական հանդես]] # [[Լրաբեր հասարակական գիտությունների]] # [[Աստղաֆիզիկա (հանդես)]] # [[Նեյրոքիմիա (հանդես)]]<br />2008 թվականից սկսած, ակադեմիան նաև առցանց հրատարակում է ևս երկու գիտական էլեկտրոնային հանդես՝ # [[Հայկական ֆիզիկական հանդես]] # [[Հայկական մաթեմատիկական հանդես]] :: Ակադեմիան 1993 թվականից նաև հրատարակում է :: [[Գիտություն (թերթ)|Գիտություն]] թերթը։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.sci.am/index.php?langid=2 Պաշտոնական կայք] * [http://math.sci.am/ ՀՀ ԳԱԱ մաթեմատիկայի ինստիտուտ] * [http://iiap.sci.am/ ՀՀ ԳԱԱ Ինֆորմատիկայի և Ավտոմատացման պրոբլեմների ինստիտուտ] * [http://www.isec.am/ ՀՀ ԳԱԱ Գիտակրթական միջազգային կենտրոն] * [http://www.flib.sci.am/ ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան] * [https://avproduction.am/?ln=am&page=culture&id=7 Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա] {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=213}} {{ՀՀ ԳԱԱ հիմնադիր անդամներ}} {{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա| ]] [[Կատեգորիա:Գիտությունների ազգային ակադեմիաներ]] [[Կատեգորիա:Ժողովուրդների բարեկամության շքանշանով պարգևատրված կազմակերպություններ]] [[Կատեգորիա:ԽՍՀՄ ԳԱ]] f5f1762o792fyodz5zh40o86tlg5xn5 0 1449 8485571 8410937 2022-08-08T23:41:54Z O'micron 37161 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Երկիր | բնագիր_անվանում = საქართველო | հայերեն_անվանում = Վրաստան | դրոշի_պատկեր = Flag of Georgia.svg | դրոշի_նկարագրում = Վրաստանի դրոշ | զինանշանի_պատկեր = Greater coat of arms of Georgia.svg | զինանշանի_նկարագրում = Վրաստանի զինանշան | national_motto = ძალა ერთობაშია<br>''ձալա էրթոբաշիա''<br>({{Lang-hy|«Ուժը միասնության մեջ է»}}) | national_anthem = [[Թավիսուփլեբա|თავისუფლება]]<br>''Թավիսուփլեբա՝ Վրաստանի ազգային օրհներգ''<br>({{Lang-hy|«Ազատություն»}})<br>[[File:Georgian national anthem.oga|center]] | image_map = Georgia (orthographic projection with inset).svg | map_caption = Վրաստանի տեղագրությունը մուգ կանաչով, բաց երանգով՝ [[Վրաստանի օկուպացված տարածքներ|Ռուսաստանի կողմից օկուպացված տարածքները]] | capital = [[Թբիլիսի]] | coordinates = {{Coord|41|43|N|44|47|E|type:city}} | largest_city = մայրաքաղաք | official_languages = [[վրացերեն]]<br>[[աբխազերեն]]<ref>[https://matsne.gov.ge/en/document/view/30346?publication=35 Վրաստանի սահմանադրություն]</ref> | regional_languages = | languages_type = Պաշտոնական լեզուներ | ethnic_groups = 86.8%՝ [[վրացիներ]]<br>&nbsp;&nbsp;6.2%՝ [[ադրբեջանցիներ]]<br>&nbsp;&nbsp;4.5%՝ [[Հայերը Վրաստանում|հայեր]]<br>&nbsp;&nbsp;2.8%՝ [[Վրաստանի բնակչություն|այլ]] | ethnic_groups_year = 2014 | religion = {{դրոշավորում|Վրաց ուղղափառ եկեղեցի}} | demonym = Georgian | government_type = [[ունիտար պետություն|ունիտար]] [[խորհրդարանական հանրապետություն|խորհրդարանական]] [[հանրապետություն]] | leader_title1 = [[Վրաստանի նախագահ|Նախագահ]] | leader_name1 = [[Սալոմե Զուրաբիշվիլի]] | leader_title2 = [[Վրաստանի խորհրդարան|Խորհրդարանի խոսնակ]] | leader_name2 = Շալվա Պապուաշվիլի | leader_title3 = [[Վրաստանի վարչապետների ցանկ|Վրաստանի վարչապետ]] | leader_name3 = [[Իրակլի Ղարիբաշվիլի]] | legislature = [[Վրաստանի խորհրդարան|Խորհրդարան]] | sovereignty_type = Ստեղծման պատմություն | established_event1 = [[Կողքիս]] և [[Վիրք]] | established_date1 = մ․թ․ա․ 13-րդ դար-մ․թ․ա․ 580 | established_event2 = [[Աբխազիայի թագավորություն]] և [[Վրաց թագավորություն|Վրաց Բագրատունիների թագավորություն]] | established_date2 = 786-1008 | established_event3 = [[Վրաց թագավորություն]] | established_date3 = 1008 | established_event4 = [[Վրաց թագավորություն#Մասնատում և անկում|Պառակտ Վրաստան]] | established_date4 = 1463-1810 | established_event5 = [[Վրաստանը Ռուսական կայսրության կազմում|Ռուսական անեքսիա]] | established_date5 = <br>սեպտեմբերի 12, 1801 | established_event6 = [[Վրաստանի դեմոկրատական հանրապետություն]] | established_date6 = <br>մայիսի 26, 1918 | established_event7 = [[Վրաստանի խորհրդայնացում]] | established_date7 = փետրվարի 25, 1921 | established_event8 = Հանրապետության հռչակում | established_date8 = ապրիլի 9, 1991 | established_event9 = Սահմանադրության ընդունում | established_date9 = օգոստոսի 24, 1995 | area_km2 = 69,700 | area_footnote = | area_rank = 119-րդ | area_sq_mi = 26,911 | percent_water = | population_estimate = 3,723,500{{Ref label|population|a|}}<ref>{{cite web|url=http://geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/mosaxleobis%20ricxovnoba%202019_ianvari%20(eng).pdf|title=Number of Population|publisher=|accessdate=2019 թ․ մայիսի 3|archive-url=https://web.archive.org/web/20110716062622/http://www.geostat.ge/index.php?action=page&p_id=473&lang=eng|archive-date=2011 թ․ հուլիսի 16|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> | population_census = 3,713,804{{Ref label|population|a|}}<ref name="2014 Census">{{cite web|url=http://census.ge/files/results/Census_release_ENG.pdf|title=2014 General Population Census Main Results General Information — National Statistics Office of Georgia|publisher=|accessdate=2016 թ․ մայիսի 2|archive-url=https://web.archive.org/web/20160808154843/http://census.ge/files/results/Census_release_ENG.pdf|archive-date=2016 թ․ օգոստոսի 8|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> | population_estimate_year = 2019 | population_estimate_rank = 130-րդ | population_census_year = 2014 | population_density_km2 = 53.5 | population_density_sq_mi = 138.6 | population_density_rank = 137-րդ | GDP_PPP = {{nowrap|$46.055 billion<ref name="imf.org">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=35&pr.y=14&sy=2016&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=915&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database, October 2018 |publisher=International Monetary Fund |website=IMF.org |access-date=2019 թ․ ապրիլի 23}}</ref>}} | GDP_PPP_year = 2019 | GDP_PPP_rank = 112th | GDP_PPP_per_capita = $12,409<ref name="imf.org"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 101-րդ | GDP_nominal = {{nowrap|$17.836 billion}}<ref name="imf.org"/> | GDP_nominal_year = 2019 | GDP_nominal_rank = 118st | GDP_nominal_per_capita = $4,805<ref name="imf.org"/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 105-րդ | Gini = 37.9 <!-- number only --> | Gini_year = 2017 | Gini_change = increase<!-- increase/decrease/steady --> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=GE |title=GINI index (World Bank estimate) |publisher=[[World Bank]] |website=data.worldbank.org |access-date=2019 թ․ ապրիլի 23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180720065529/https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=GE |archive-date=2018 թ․ հուլիսի 20 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.780 <!-- number only --> | HDI_year = 2017 <!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/GEO |title=Human Development Indicators |date=2018 |accessdate=2018 թ․ սեպտեմբերի 18 |publisher=United Nations Development Programme |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918231318/http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/GEO |archive-date=2018 թ․ սեպտեմբերի 18 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> | HDI_rank = 70-րդ | currency = [[վրացական լարի]] (₾) | currency_code = GEL | time_zone = GET | utc_offset = +4 | utc_offset_DST = | DST_note = | time_zone_DST = | date_format = | drives_on = right | calling_code = 995 | iso3166code = GE | cctld = [[.ge]] [[.გე]] | official_website = [http://gov.ge/ gov.ge] }} '''Վրաստան''' ({{lang-ka|საქართველო}}՝ արտասանվում է «Սաքարթվելո»), պաշտոնական անվանումը մինչև 1995 թվականը՝ '''Վրաստանի Հանրապետություն''' ({{lang-ka|საქართველოს რესპუბლიკა}}), [[ինքնիշխան պետություն]] [[Հարավային Կովկաս|Հարավկովկասյան տարածաշրջանում]], որը միջանկյալ դիրք է զբաղեցնում [[Արևելյան Եվրոպա]]յի և [[Հարավարևմտյան Ասիա]]յի միջև։ Գտնվում է [[Մեծ Կովկաս|Մեծ Կովկասի լեռնային համակարգի]] արևմտյան և կենտրոնական հատվածներում։ Արևմուտքում Վրաստանի ափերը ողողում են [[Սև ծով]]ի ջրերը, հյուսիսում սահմանակցում է [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի Դաշնությանը]], հարավ-արևմուտքում՝ [[Թուրքիայի Հանրապետություն|Թուրքիային]], հարավում՝ [[Հայաստան]]ին, հարավ-արևելքում՝ [[Ադրբեջանական Հանրապետություն|Ադրբեջանին]]։ Մայրաքաղաքը [[Թբիլիսի]]ն է, որը նաև երկրի քաղաքական, տնտեսական և մշակութային կենտրոնն է։ Զբաղեցնում է 69 700 կմ² տարածք, իսկ բնակչությունը՝ ըստ 2019 թվականի մարդահամարի տվյալների, կազմում է 3 723 500 մարդ։ Բնակչության ճնշող մեծամասնությունը կազմում են [[վրացիներ]]ը, գլխավոր ազգային փոքրամասնություններն են [[ադրբեջանցիներ]]ն ու [[Հայերը Վրաստանում|հայերը]]։ Վրաստանը խորհրդարանական կառավարման համակարգով սահմանադրական, բազմակուսակցական հանրապետություն է։ [[Վրաստանի պատմություն|Վրաստանի պատմության]] ակունքները հասնում են մինչև [[բրոնզի դար]]։ Պատմական ուրույն ուղի են անցել առաջին վրացական պետությունները՝ [[Վիրք]]ը, իսկ արևմուտքում՝ [[Կողքիս]]ը։ 4-րդ դարում՝ Միհրան Գ արքայի կառավարման տարիներին, [[Քրիստոնեության ընդունումը Վիրքում|վրաց արքունիքն ընդունում է քրիստոնեությունը]]։ 11-րդ դարում Վրաստանը միավորվում է մեկ պետության՝ [[Վրաց թագավորություն|Վրաց թագավորության]] կազմի մեջ․ [[Բագրատիոնիներ|Վրաց Բագրատունիների]] դրոշի ներքո համախմբվում են ոչ միայն պատմական վրացական հողերը, այլև հարևան ու հեռավոր բազմաթիվ երկրներ։ [[Դավիթ Շինարար]]ի կառավարմամբ սկսվում է [[Վրացական ոսկեդար|վրաց պատմության ոսկեդարի ժամանակաշրջանը]], որը շարունակվում է մինչև [[Թամար (վրաց թագուհի)|Թամար թագուհու]] գահակալման ավարտը՝ երբ Վրաստանը հասնում է իր երբեմնի հզորության գագաթնակերտին։ Ավելի ուշ, քոչվոր [[Մոնղոլներ|մոնղոլների ասպատակությունների]] և [[Թուրք-պարսկական պատերազմներ|թուրք-պարսկական հակամարտությունների]] արդյունքում թուլացած Վրաստանը մասնատվում է և վերջինիս հենքի վրա առաջանում են [[Քարթլիի թագավորություն|Քարթլիի]], [[Իմերեթի թագավորություն|Իմերեթի]] և [[Կախեթի թագավորություն]]ները։ 1801 թվականին [[Վրաստանը Ռուսական կայսրության կազմում|Արևելյան Վրաստանը, ապա ամբողջ երկիրը, անցնում է Ռուսական կայսրությանը]]՝ դառնալով «կռվախնձոր» տարածաշրջանային գերտերությունների միջև։ 1917 թվականին [[Ռուսական հեղափոխություն|Բոլշևիկյան հեղափոխությունից]] հետո Վրաստանը մտնում է [[Անդրկովկասյան կոմիսարիատ]]ի կազմի մեջ, իսկ մեկ տարի անց՝ 1918 թվականի մայիսի 26-ին, հռչակվում է [[Վրաստանի դեմոկրատական հանրապետություն|Վրաստանի ժողովրդավարական հանրապետության]] անկախությունը։ Վրաց ազգային պետությունը երկար կյանք չի ունենում և 1921 թվականին ենթարկվում է [[Վրաստանի խորհրդայնացում|խորհրդային կարմիր բանակի ռազմախուժմանը]]։ Արդյունքում՝ ստեղծվում է [[Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Վրացական ԽՍՀ-ն]]՝ որպես [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|Խորհրդային Միության]] կազմում գտնվող ինքնավար հանրապետություն։ Ազգությամբ վրացի [[Իոսիֆ Ստալին|Իոսիֆ Ջուղաշվիլին (Ստալին)]] դառնում է ԽՍՀՄ պատմության ամենանշանավոր գործիչը, որին էլ վերագրվում [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ում խորհրդային ժողովուրդներին տոնած հաղթանակն ու ամբողջ ժամանակաշրջանի նվաճումները։ ԽՍՀՄ անկումից հետո՝ 1991 թվականին, հռչակվում է Վրաստանի Հանրապետության անկախությունը, իսկ 1995 թվականին ընդունվում է համավրացական առաջին Սահմանադրությունը։ Անկախության առաջին տարիներն անցնում են [[Քաղաքացիական պատերազմ Վրաստանում|քաղաքացիական պատերազմի]] պայմաններում, որին հաջորդում են [[Աբխազիա]]յի և [[Հարավային Օսիա]]յի անջատողական նկրտումներն ու [[Տնտեսական ճգնաժամ Վրաստանում (2008—2010)|տնտեսական ճգնաժամը]]։ 2003 թվականին հաղթությամբ է պսակվում [[Վարդերի հեղափոխություն]]ը, որով Վրաստանի արտաքին քաղաքականությունը շրջադարձային կերպով թեքվում է դեպի արևմուտք ([[Եվրոպական միություն]], [[Հյուսիս-Ատլանտյան դաշինք|Հյուսիսատլանտյան դաշինք (ՆԱՏՕ)]]) և ուղեկցվում ժողովրդավարական, ինչպես նաև տնտեսական բարենորոգումներով։ Ներկայումս [[Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի միջազգային ճանաչում]]ը համարվում է Վրաստանի [[Տարածքային ամբողջականություն|տարածքային ամբողջականության]] առանցքային խնդիրը։ Այնուամենայնիվ, միջազգային հանրության ճնշող մեծամասնությունն ընդունում է Ռուսաստանի կողմից այդ [[Վրաստանի օկուպացված տարածքներ|տարածքների օկուպացված լինելու հանգամանքը]]։ == Պատմություն== === Նախնադար === {{Հիմնական հոդված|Նախնադարյան Վրաստան}} Վրաստանի տարածքում հայտնաբերվել են նյութական մշակույթի հուշարձաններ, որոնք ստորին քարի դարից են։ [[Նոր քարի դար]]ի և [[Բրոնզի դար|բրոնզեդարյան]] վաղ երկրագործական մշակույթի բնակավայրեր հայտնաբերվել են [[Քվեմո-Քարթլի]]ում, Ռիոն-Ղվիրիլյան ավազանում և այլուր։ Արևելյան Վրաստանում վաղ երկրագործական մշակույթին փոխարինել է [[Կուր-Արաքսյան մշակույթ]]ը։ Մ.թ.ա. 8-րդ դարում ստեղծվել են ցեղային կայուն միություններ, խորացել է ունեցվածքային և սոցիալական անհավասարությունը, նախնադարյան համայնական հասարակարգի քայքայման և դասակարգային հարաբերությունների ձեավորման պրոցեսը։ [[Պատկեր:Arshakid Armenia ARM.JPG|մինի|[[Արշակունիների թագավորություն]]ը, [[Վիրք|Վրաստանը]] և [[Աղվանք]]ը|380px]] Մ.թ.ա. 6-րդ դարում Արևմտյան Վրաստանի տարածքում ձևավորվել է [[Կոլխիդայի թագավորություն]]ը։ Մ.թ.ա. 4-րդ դարում Արևելյան Վրաստանում ուժեղացել է [[Իբերիայի թագավորություն]]ը՝ [[Արմազ]], ապա՝ [[Մցխեթ]] կենտրոնով։ Մ.թ.ա. 3-1-ին դարերում Վրաստանի բնակչության մեծամասնությունը կազմող ազատ և կիսազատ հողագործ-համայնականները նաև հիմնական զինվորական ուժն էին։ Կիրառվում էր նաև ստրկական աշխատանքը։ [[Հելլենիստական դարաշրջան]]ում Վրաստանի քաղաքական և տնտեսական մշակութային սերտ կապեր ուներ [[Մեծ Հայքի թագավորություն|Հայաստանի]], [[Սելևկյանների պետություն|Սելևկյանների պետության]], [[Պոնտոսի թագավորություն|Պոնտոսի թագավորության]] հետ։ Մ.թ.ա. 1-ին դարում [[Հռոմեական կայսրություն]]ը գրավել է Իբերիան։ Իբերական թագավորության և [[Լազիկա]]յի (Լազական թագավորություն) հետագա հզորացմամբ մ.թ. 2-4-րդ դարերում հռոմեական ազդեցությունը թուլացել է։ Վրաստանում ավատատիրական հարաբերությունները ձևավորվել են մ.թ. 2-4-րդ դարերում (4-6-րդ դարերում դարձել են տիրապետող)։ [[4-րդ դար]]ում տիրապետող կրոն է դարձել [[քրիստոնեություն]]ը։ === Վաղ միջնադար === {{Հիմնական հոդված|Վրաստանը վաղ միջնադարում}} [[Հայեր]]ի ու [[աղվաններ]]ի դաշնակցությամբ ուժեղացել է Քարթլիի բնակիչների պայքարը [[Սասանյան Պարսկաստան|սասանյան]] զավթիչների դեմ։ [[Վախթանգ Գորգասալ|Վախթանգ I Գորգասալ]]ի թագավորության ժամանակաշրջանում (5-րդ դարի երկորրդ կես) նշանակալից շինարարական աշխատանք է կատարվել, կարևոր կենտրոն, ապա նաև Քարթլիի մայրաքաղաք է դարձել [[Թիֆլիս]]ը։ 523 թվականին Պարսկաստանը Քարթլիում վերացրել է թագավորական իշխանությունը, երկրի գլուխ կարգել իր կառավարչին (մարզպանին), որի նստավայրը Թիֆլիսն էր։ 562 թվականի պարսկա-բյուզանդական պայմանագրով Արևմտյան Վրաստանը (Լազիկան) ընկել է [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդիայի]] տիրապետության տակ։ 7-րդ դարի սկզբից բյուզանդական ազդեցությանն է ենթարկվել նաև Քարթլին։ === Զարգացած միջնադար === {{Հիմնական հոդված|Վրաստանը զարգացած միջնադարում}} [[Պատկեր:Vepkhistkaosani zichy.jpg|մինի|[[Թամար թագուհի]] (1184-1213)]] Մինչև [[9-րդ դար]] վրացիները հայերի և աղվանների հետ համատեղ պայքարել են Վրաստանին տիրած արաբ նվաճողների դեմ։ Վրաստանը [[Մարզպանական Հայաստան|Հայաստանի]] և [[Աղվանք]]ի հետ մտնում էր [[Արմինիա կուսակալություն|Արմինիա կուսակալության]] մեջ։ Ավելի ուշ Վրաստանը ազատագրվել է նաև Բյուզանդիայից ունեցած կախումից։ 8-րդ դարի վերջին և 9-րդ դարի սկզբին ներկայիս Վրաստանի տարածքում ձևավորվել են ավատատիրական խոշոր իշխանություններ ([[Կախեթի իշխանություն|Կախեթ]], [[Հերեթի իշխանություն|Հերեթ]], [[Աբխազիայի թագավորություն|Աբխազիա]])։ Աբխազիայի Լեոն II իշխանը ողջ Արևմտյան Վրաստանը միավորել է Էգրիս-Աբխազական թագավորության մեջ (մայրաքաղաքը՝ [[Քութայիս]])։ [[10-րդ դար]]ի երկրորդ կեսին և [[11-րդ դար]]ի սկզբին ձեավորվել է միասնական ավատատիրական պետություն՝ [[Վրաց Բագրատունիներ]]ի ներկայացուցիչ [[Բագրատ III]] թագավորի (975-1014) գլխավորությամբ։ [[Վրացական թագավորություն|Վրացական թագավորության]] տնտեսական, մշակութային և քաղաքական առավելագույն հզորության է հասել 12-13-րդ դարերում։ 12-րդ դարի առաջին քառորդին, [[Դավիթ Շինարար]] թագավորի օրոք (1089-1125) [[Սելջուկ-թյուրքերի արշավանքները Հայաստան|սելջուկյան թուրքերի]] տիրապետությունը թոթափած Վրաստանը դարձել է [[Մերձավոր Արևելք]]ի հզոր պետություններից մեկը։ Վրաց թագավորությունը հզորության գագաթնակետին է հասնում [[Թամար թագուհի|Թամար թագուհու]] իշխանության տարիներին (1184-1213)։ Քաղաքական և մշակութային կապեր են հաստատվել [[Կիևյան Ռուսիա]]յի հետ, ուժեղացել է հայ-վրացական համագործակցությունն ու զինակցությունը։ Հիմնադրվել է [[Զաքարյանների իշխանապետություն]]ը<ref>{{Cite web |url=http://www.findarmenia.com/arm/history/20/267/271 |title=Հյուսիսարևելյան Հայաստանի ազատագրումը |accessdate=2016 թ․ փետրվարի 3 |archive-date=2016 թ․ մարտի 4 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304223621/http://www.findarmenia.com/arm/history/20/267/271 |dead-url=yes }}</ref>։ Բարձր զարգացման է հասել Վրաստանի [[մշակույթ]]ը, [[գրականություն]]ը, [[փիլիսոփայություն]]ը, [[արվեստ]]ը, [[ճարտարապետություն]]ը։ Այդ ժամանակաշրջանում է ստեղծվել [[Շոթա Ռուսթավելի|Շոթա Ռուսթավելու]] «Ընձենավորը» պոեմը։ [[13-րդ դար]]ի երկրորդ քառորդին Վրաստանը զավթել են մոնղոլ-թաթարները։ [[14-րդ դար]]ի վերջին երկիրն ասպատակել են [[Լենկ Թեմուր]]ի հրոսակները։ 15-րդ դարի վերջին, ավատատիրական երկպառակությունների հետևանքով, Վրաստանը բաժանվել է անկախ թագավորությունների ([[Քարթլիի թագավորություն|Քարթլիի]], [[Իմերեթիայի թագավորություն|Իմերեթիայի]], [[Կախեթի թագավորություն|Կախեթի]])։ === Ուշ միջնադար === {{Հիմնական հոդված|Վրաստանը ուշ միջնադարում}} [[Պատկեր:Vakhtang VI (European clothes).jpg|մինի|[[Վախթանգ VI]] (1716-1724)]] Մինչև [[16-րդ դար]]ը Իմերեթիայի թագավորությունից փաստորեն առանձնացել են [[Մեգրելիայի իշխանություն|Մեգրելիայի]] և [[Գուրիայի իշխանություն|Գուրիայի]] իշխանությունները, 17-րդ դարի սկզբին՝ Աբխազիան։ Վրաստանի մասնատմանը նպաստել է կիսանկախ ավատատիրական տիրույթների (սաթավադո) ի հայտ գալը, որոնց տերերն իմունիտետի իրավունք էին ստացել՝ իրենց ձեռքում կենտրոնացնելով վարչական և դատական իշխանությունը։ [[16–րդ դար|16]]-[[18-րդ դար]]երում Վրաստանը դարձել է [[Հարավային Կովկաս]]ում գերիշխանության համար պայքարող [[Օսմանյան կայսրություն|Թուրքիայի]] և [[սեֆյան Պարսկաստան|Իրանի]] միջև ընդհարումների թատերաբեմ։ Վրաստանին մեծագույն վնաս են հասցրել 17-րդ դարի առաջին քառորդին Իրանի շահ Աբաս I-ի ավերիչ արշավանքները [[Քարթլի]] և [[Կախեթի մարզ]] (Կախեթում բնաջնջվել է 100 000 մարդ, 200 000՝ գերեվարվել [[Իրան]])։ 1625 թվականին Գ. Սաակաձեի գլխավորությամբ ժողովրդական խոշոր ապստամբություն է ծագել պարսկական լծի դեմ։ 1659 թվականին ապստամբել են [[Կախեթի մարզ]]ի բնակիչները։ Վախթանգ VI-ի օրոք (1703-1724) շինարարական լայն աշխատանքներ են կատարվել, վերականգնվել է ոռոգման համակարգը, կարգավորվել է պետական կառավարումը, հրատարակվել են օրենսդրական ակտեր։ [[15-րդ դար]]ում վերսկսվել, իսկ 16-18-րդ դարերում կանոնավոր բնույթ են ստացել մոնղոլ-թաթարական լծի ժամանակաշրջանում ընդհատված ռուս-վրացական կապերը։ Վրաստանի կառավարողները Թուրքիայի ու Իրանի դեմ ռազմական օգնության խնդրանքով բազմիցս դիմել են Ռուսաստանին։ Ռուս-վրացական մերձեցման գործում կարեոր դեր է խաղացել 17-րդ դարի վերջին [[Մոսկվա]]յում ստեղծված վրացական գաղթավայրը։ === Նոր ժամանակներ === {{Հիմնական հոդված|Վրաստանը նոր ժամանակներում}} [[Պետրոս I]]-ի [[Կասպիական արշավանք]]ից հետո, թուրքական և իրանական հալածանքների պայմաններում, Վախթանգ VI-ը և վրացական շատ քաղաքական ու մշակութային գործիչներ ապաստանել են Ռուսաստանում։ [[18-րդ դար]]ի երկրորդ կեսին, [[Հերակլ II]]-ի օրոք միավորված [[Քարթլի-Կախեթական թագավորություն]]ը հզորացել է, վերականգնվել և զարգացել է տնտեսությունը, աշխուժացել առևտուրը։ Առավել նշանակալի քաղաքներն էին [[Թիֆլիս]]ը (մինչև 25 000 բնակիչ), [[Գորի]]ն, [[Քութայիս]]ը, [[Թելավ]]ը։ Սաղմնավորվել են առաջին մանուֆակտուրաները։ Իմերեթիայի թագավոր Սողոմոն I-ը (1752-84) հնազանդեցրել է անջատամետ ավատատերերին և երկրից վտարել թուրքական զավթիչներին։ [[Պատկեր:Coat of arms of Tiflis Governorate 1878.svg|մինի|ձախից|[[Թիֆլիսի նահանգ]]ի (1846-1917) զինանշան]] 17-18-րդ դարերում զարգացել է վրացական մշակույթը, սկզբնավորվել է գրատպությունը։ Հասարակական մտքի առաջատար ուղղություններից է դարձել լուսավորականությունը։ Ռուս-վրացական հարաբերությունների ամրապնդումը հանգեցրել է 1783 թվականին նրանց միջև [[Գեորգիևսկի պայմանագիր|պայմանագրի]] կնքմանը, որը բարդացրել է Վրաստանի քաղաքական հարաբերությունները Իրանի և Թուրքիայի հետ։ 1795 թվականին Իրանի շահ Աղա Մուհամեդ-խան Կաջարի զորքերը ներխուժել են Վրաստան, գրավել և ավերել Թիֆլիսը։ Հերակլ 2-րդի մահից (1798) հետո, ուժեղացած ավատատիրական հետադիմության պայմաններում, երկրում ստեղծվել է ճգնաժամային վիճակ։ 1801 թվականին Արևելյան Վրաստանը միացավ [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսաստանին]]։ Քարթլի-Կախեթական թագավորությունը դադարեց գոյություն ունենալ։ 19-րդ դարի ընթացքում (1803-64) Ռուսաստանի կազմի մեջ մտավ նաև Արևմտյան Վրաստանը։ Ռուս-պարսկական ([[Ռուս-պարսկական պատերազմ (1804-1813)|1804-13]], [[Ռուս-պարսկական պատերազմ (1826-1828)|1826-28]]) և ռուս-թուրքական ([[Ռուս-թուրքական պատերազմ (1806-1812)|1806-1812]], [[Ռուս-թուրքական պատերազմ (1828-1829)|1828-29]]) պատերազմների հետևանքով, որոնց ակտիվորեն մասնակցեցին և վրացիները, ազատագրվեցին վրացական տարածքներ։ Վրաստանի՝ Ռուսաստանին միանալը, չնայած երկրում հաստատված գաղութային վարչակարգին, ունեցավ առաջադիմական նշանակություն, թուրքական և պարսկական լծից Վրաստանի ազատագրման միակ ուղին էր այդ։ [[Կապիտալիզմ]]ի զարգացման ուղին բռնած Ռուսաստանի տնտեսական կյանքի մեջ ներգրավվելը նպաստեց Վրաստանի սոցիալ-տնտեսական վերելքին, ամրապնդվեց վրաց ժողովրդի մշակութային կապը ռուս և Ռուսական կայսրության մյուս ժողովուրդների հետ։ Ցարիզմի գաղութային քաղաքականությունը և ճորտատիրական լուծը գյուղացիական զանգվածային ելույթների պատճառ դարձան։ 1804 թվականին ապստամբեց Լեռնային Քարթլիի, 1812-1813 թվականներին՝ [[Կախեթի մարզ]]ի, 1819-1820 թվականներին՝ [[Իմերեթիա]]յի բնակչությունը։ Ցարիզմի զավթողական քաղաքականության դեմ ելավ (1832) նաև ազնվական մտավորականությունը։ Ազնվականության հետադիմական մասը ձգտում էր Վրաստանում վերականգնել թագավորական իշխանությունը, իսկ դեմոկրատ, ուղղության ներկայացուցիչները, որոնք գաղափարապես կապված էին դեկաբրիստների հետք պայքարում էին Վրաստանում հանրապետություն կամ էլ սահմանադրական միապետություն ստեղծելու համար։ [[Պատկեր:Tiflis by aivazovsky.jpg|մինի|300px|աջից|[[Հովհաննես Այվազովսկի]], [[Թբիլիսի]]]] 1830-40-ական թվականներին համեմատաբար կայուն վիճակը պայմաններ ստեղծեց Վրաստանի տնտեսության հետագա զարգացման համար։ Ապրանքադրամական հարաբերությունների զարգացմամբ ուժեղանում էր գյուղացիների շահագործումը, որն է՝ լ ավելի խորացավ ցարիզմի գաղութային քաղաքականությամբ։ 1841 թվականին՝ Գուրիայում, 1857 թվականին Մեգրելիայում տեղի ունեցան խոշոր գյուղացիական ապստամբություններ։ Արտադրողական ուժերի հետագա զարգացումը փոփոխություններ մտցրեց հասարակության սոցիալական կառուցվածքի մեջ։ Աճեց քաղաքային բնակչությունը։ 1865 թվականին Արևելյան Վրաստանի քաղաքային բնակչությունը կազմում էր 18,8 %։ Հասարակական-տնտեսական զարգացումը, դասակարգային պայքարի սրումը Ռուսաստանում ստիպեցին ցարական կառավարությանը 1864-1871 թվականներին Վրաստանում վերացնել ճորտատիրական իրավունքը։ Իր ամբողջ սահմանափակվածությամբ հանդերձ գյուղացիական ռեֆորմը արագացրեց կապիտալիզմի զարգացումը Վրաստանում։ 1860-ական թվականների կեսից սկսվեց Անդրկովկասյան երկաթուղու շինարարությունը, 1872 թվականին բացվեց Թիֆլիս-Փոթի երկաթուղին, 1883 թվականին ավարտվեց Բաթում-Թիֆլիս-Բաքու երկաթուղին։ 1883 թվականին Թիֆլիսում կազմակերպվեցին Անդրկովկասյան երկաթուղու գլխավոր արհեստանոցները, որոնցում 19-րդ դարի վերջին աշխատում էր 3 000 բանվոր։ Անդրկովկասյան երկաթուղագիծը 1900 թվականին ներգրավվեց երկաթուղիների համառուսական ցանցի մեջ։ Արդյունաբերական տարբեր ճյուղերում (տեքստիլ, մետաղամշակության, կաշվի, կոնյակի, ծխախոտի են) առաջացան խոշոր ձեռնարկություններ։ Զարգանում էր լեռնահանքային արդյունաբերությունը (Տղիբուլիի քարածուխը, ճիաթուրայի մանգանը)։ Տեղի էր ունենում արտադրության կենտրոնացում։ Հիմնադրվում էին տեղական (առավելապես հայկական և ռուսական) և արտասահմանյան կապիտալիստների բաժնետիրական ընկերություններ։ 20-րդ դարի սկզբին մշակող արդյունաբերության ծավալը (1860-ական թվականների համեմատ) աճեց 1 միլիոն ռուբլուց 21 միլիոն ռուբլի։ [[Պատկեր:Vasily Timm. Lezginka (Kavkazskii tanets) na terrasakh v Tiflise.jpg|մինի|[[Լեզգինկա]]]] Վրաստանի քաղաքային բնակչությունը 19-րդ դարի վերջին կազմեց 15,3 %։ Կապիտալիստական հարաբերությունները ներթափանցեցին և վրացական գյուղ։ Խորացավ գյուղացիության դասակարգային շերտավորումը, կուլակները (որոնք կազմում էին գյուղական բնակչության 5 %֊ը) տիրում էին մշակվող հողատարածությունների 30 %֊ին, կիսապրոլետարական տարրը՝ 55-60 %-ին։ Կապիտալիստական հարաբերությունների զարգացումը, Վրաստանի քաղաքական և տնտեսական համախմբումը պայմաններ ստեղծեցին և ավարտեցին վրացական բուրժուական ազգի ձևավորումը։ 1870-1890-ական թվականներին կապիտալիզմի զարգացման ընթացքում ձևավորվեց Վրաստանի բանվոր դասակարգը։ 19-րդ դարի վերջին հաշվվում էր շուրջ 36 000 բանվոր։ Վարձու աշխատողների ընդհանուր թիվը 120 000 էր։ Ցարիզմի գաղութային քաղաքականությունը, ազգային և սոցիալական ճնշումը առաջ էին բերում Վրաստանի աշխատավորների ընդվզումը։ Ռուսական ազատագրական շարժման գաղափարները ազդում էին վրացական առաջավոր մտավորականության վրա։ 1860-ական թվականներին Վրաստանում ուժեղացավ ազգային-ազատագրական շարժումը, որի գլուխ կանգնեցին գրողներ, հասարակական գործիչներ, հեղափոխական դեմոկրատներ [[Իլյա Ճավճավաձե]]ն, [[Ակակի Ծերեթելի]]ն, Ն․ Նիկոլաձեն, Դ․ Ծերեթելին և ուրիշներ, որոնք կրթություն էին ստացել Ռուսաստանում և հաղորդակցվել [[Վիսարիոն Բելինսկի|Վիսարիոն Բելինսկու]], [[Ալեքսանդր Գերցեն]]ի, Ն․ Ա․ Դոբրոլյուբովի, [[Նիկոլայ Չեռնիշևսկի|Նիկոլայ Չեռնիշևսկու]] հեղափոխական գաղափարներին։ Վրացական վաթսունականները («թերքդալեուլեբի») պայքարում էին վրաց ժողովրդի սոցիալական և ազգային ճնշման դեմ։ 1860-ական թվականների վերջից Վրաստանի ձեռնարկություններում տեղի են ունեցել տնտեսական առաջին գործադուլները։ 1870-ական թվականներին, ռուս նարոդնիկների ազդեցությամբ ծնունդ առավ Վրաստանի նարոդնիկական շարժումը, 1870-ական թվականների վերջին առաջացան բանվորական խմբակներ։ Վրաստանի պրոլետարիատը ներգրավվում էր համառուսական հեղափոխական շարժման մեջ։ 1887 թվականին Թիֆլիսում հիմնադրվեց Անդրկովկասի առաջին բանվորական կազմակերպություններից մեկը՝ «Բանվորական միությունը»։ [[Պատկեր:Ներսիսյան դպրոց.jpg|մինի|Թիֆլիսի [[Ներսիսյան դպրոց (Թիֆլիս)|Ներսիսյան դպրոց]] (1824-1924), հիմնադրել է ամենայն հայոց կաթողիկոս [[Ներսես Ե Աշտարակեցի|Ներսես Աշտարակեցին]]|300px|աջից]] 1880-1890-ական թվականներին աճեց բանվորական խմբակների թիվը։ Մարքսիստական գաղափարների պրոպագանդմամբ հանդես եկան Ռուսաստանից և Ուկրաինայից եկած սոցիալ-դեմոկրատները (Ֆ․ Ե․ Աֆանասև, Ս․ Յա․ Ալիլուև, Ա․ Մ․ Կալյուժնի, Ի․ Ի․ Լուզին, Ֆ․ Ի․ Մայորով)։ 1892 թվականի վերջին ձևավորվեց վրացական մարքսիստական կազմակերպությունը՝ «Մեսամեդասի»-ն։ Վրաստանում գործադուլային շարժումը ձեռք էր բերում կազմակերպված բնույթ։ 20-րդ դարի սկզբին Վրաստանում բանվոր, շարժումը թևակոխեց նոր փուլ։ Սոցիալ-դեմոկրատների գլխավորությամբ վրացական պրոլետարիատը սկսեց մասսայական քաղաքական պայքար։ 1900-1902 թվականներին խոշոր գործադուլներ եղան Թիֆլիսի, Բաթումի ձեռնարկություններում և ճիաթուրայի արդյունաբերական շրջանում։ Համառուսական մասշտաբի խոշոր հեղափոխական ելույթ էր 1902 թվականի Բաթումի գործադուլն ու ցույցը։ 1903 թվականի մարտին Թիֆլիսում կայացավ Կովկասյան սոցիալ-դեմոկրատական կազմակերպությունների I համագումարը։ [[Ռուսական հեղափոխություն (1905–1907)|1905-1907 թվականների հեղափոխության]] ժամանակաշրջանում Վրաստանում ծավալվեց բանվորների և զինվորների հեղափոխական պայքար։ 1905 թվականի հունվարին 18 թվականի Թիֆլիսի երկաթուղային բանվորների գործադուլը վերածվեց համընդհանուրի։ Ոստիկանության հետ գյուղացիների զինված ընդհարումներ եղան Գորիի, Թիանեթի գավառներում, Կախեթի, Մեգրելիայի գյուղերում։ Գուրիայում իշխանությունն անցավ գյուղացիական կոմիտեների ձեռքը, բռնագրավվեց կալվածատիրական հողը, ստեղծվեցին զինված «կարմիր հարյուրակներ»։ Վրաստանում հոկտեմբերյան քաղաքական ցույցը վերածվեց զինված ապստամբության։ 1905 թվականի նոյեմբեր-դեկտեմբերին առաջացան առաջին արհմիութենական կազմակերպությունները։ 1905 թվականի վերջին գրեթե ամբողջ Արևմտյան Վրաստանը և Արևելյան Վրաստանի մի մասը գտնվում էր ապստամբ ժողովրդի ձեռքին։ Ցարիզմը դաժանորեն ճնշեց ապստամբությունը։ == Պետական խորհրդանիշներ == === Դրոշ === {{Հիմնական|Վրաստանի դրոշ}} Ներկայիս դրոշը ընդունվել է 2004 թվականին, համաձայն ''«Դրոշի մասին օրենքի»''։ Բացի այդ էլ «Դրոշի մասին օրենքի» երկրորդ էջում գրվում է, թե ինչ սխեմայով է կազմվել դրոշը։ Երկարությունը հարաբերվում է լայնության, այնպես ինչպես 3։2։ === Օրհներգ === {{Հիմնական|Թավիսուփլեբա}} Վրաստանի պետական օրհներգի բառերը վերցված են [[Զաքարիա Պալիաշվիլի|Զաքարիա Պալիաշվիլու]] ([[1871]]-[[1933]]) երկու օպերաներից՝ «Դաիսի» և «Աբեսալոմ և Էթերի»։ Խոսքերի հեղինակը ժամանակակից վրաց բանաստեղծ [[Դավիթ Մեգրլաձե]]ն է, ով օգտագործել է մեջբերումներ վրաց դասական բանաստեղծներ [[Ակակի Ծերեթելի|Ակակի Ծերեթելու]], [[Վաժա Փշավելա|Վաժա Փշավելու]], [[Գրիգոլա Օրբելիանի]]ի և [[Գալակտիոն Տաբիձե]]ի բանաստեղծություններից։ == Բնակչություն == {{Wikidata/Population}} Վրաստանի բնակչությունը [[2015]] թվականի [[հունվարի 1]]-ի դրությամբ կազմել է 3 729 635 մարդ։ Բնակչության միջին խտությունը կազմում է 53.5 մարդ/կմ։ Բնակչության աճը [[2014]] թվականի համեմատ կազմում է -14.7%: Վրաստանի ուրբանիզացվածության մակարդակը կազմում է 57,4%<ref>{{Cite web |url=http://www.geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/According%20to%20preliminary%20results%20of%20the%202014%20population%20census%20Final.pdf |title=Վրաստանի բնակչության թիվն ըստ Վրաստանի ազգային վիակագրական ծառայության |accessdate=2015 թ․ դեկտեմբերի 7 |archive-date=2015 թ․ հոկտեմբերի 23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151023164201/http://www.geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/According%20to%20preliminary%20results%20of%20the%202014%20population%20census%20Final.pdf |dead-url=yes }}</ref>։ Երկրի բնակչությունը բազմազգ է։ Բնակչության մեծամասնությունը՝ 70%-ը, [[վրացիներ]] են։ [[Հայեր]]ը կազմում են Վրաստանի բնակչության 9%-ը՝ հիմնականում բնակվելով [[Թբիլիսի]]ում (այն եղել է արևելահայության մշակույթի կենտրոնը), [[Ջավախք]]ում և [[Աբխազիա]]յում։ Շատերը ուծացել (ասիմիլացվել են) [[Կախեթի մարզ]]ում։ Վրաստանում բնակվում են նաև [[ռուսներ]], [[ադրբեջանցիներ]], [[աբխազներ]], [[աջարներ]], [[հույներ]], [[օսեր]], [[քրդեր]] և այլ ազգեր։ Վրացիները պատկանում են իբերա–կովկասյան լեզվաընտանիքի քարթվելական լեզվախմբին։ Հավատացյալները հիմնականում ուղղափառ քրիստոնյաններ են, մասամբ՝ մուսուլմաններ(Աջարիա)։ Կան նաև կաթոլիկության հետևորդներ։ Թույլ են բնակեցված Կոլխիդայի ճահճապատ դաշտավայրը և բարձր լեռնային գոտին։ Խտաբնակ են զարգացած երկրագործության շրջանները և ծովափնյա նեղ շերտը։ == Բնություն == === Ռելիեֆ === Վրաստանի ռելիեֆում զուգակցվում են բարձրլեռնային, միջին բարձրության լեռնային, բլրանախալեռնային, դաշտավայրահարթավայրային, սարահարթային և սարավանդանման ռելիեֆի ձևերը։ [[Պատկեր:Mt. Kazbegi in The Greater Caucasus.jpg|մինի|[[Կազբեկ]] լեռ <br />({{lang-ka|ყაზბეგის}}, 5034 մ)]] Վրաստանի հյուսիսը զբաղեցնում է [[Մեծ Կովկաս]]ը, որի համակարգը բաղկացած է Գլխավոր կամ Ջրբաժան և հարակից մի շարք լեռնաշղթաներից։ Դրանցից Վրաստանի սահմաններում նշանավոր են՝ [[Գագրայի լեռնաշղթա|Գագրայի]], [[Բզիբի լեռնաշղթա|Բզիբի]], [[Կոդորի լեռնաշղթա|Կոդորի]], [[Սվանեթի լեռնաշղթա|Սվանեթի]], [[Էգրիսի լեռնաշղթա|Էգրիսի]], [[Լեչխումի լեռնաշղթա|Լեչխումի]], [[Ռաճայի լեռնաշղթա|Ռաճայի]], [[Խարուլի լեռնաշղթա|Խարուլի]], [[Լոմիսի լեռնաշղթա|Լոմիսի]], [[Գուդիսի լեռնաշղթա|Գուդիսի]], [[Քարթլիի լեռնաշղթա|Քարթլիի]], [[Կախեթի լեռնաշղթա|Կախեթի]] լեռնաշղթաները՝ հարավային լանջին, [[Խոխի լեռնաշղթա|Խոխի]], [[Շավանի լեռնաշղթա|Շավանի]], [[Կիդեգանի լեռնաշղթա|Կիդեգանի]], [[Խեսուրեթի լեռնաշղթա|Խեսուրեթի]] և [[Պիրիկիտի լեռնաշղթա|Պիրիկիտի]] լեռնաշղթաները՝ հյուսիսային լանջին։ Ջրբաժան լեռնաշղթայից հյուսիս գտնվող լեռնաշղթաների վրա են [[Շհարա]] (5068 մ), [[Կազբեկ]] հրաբխային կոնը (5047 մ), [[Թեբուլոսմթա]] (4493 մ), [[Դոնոսմթա]] (4174 մ), [[Դիկլոսմթա]] (4285 մ) և այլ գագաթներ։ Մեծ Կովկասից հարավ՝ մերձլայնական ուղղությամբ, ձգվում է միջլեռնային դեպրեսիան, որը Ձիրուլի զանգվածով (Վերին Իմերեթյան սարավանդ) բաժանված է Կոլխիդայի և Իվերիայի ([[Կուր]]ի արևմտյան մաս) հարթավայրա-բլրային իջվածքների։ Երկու իջվածքների զգալի մասերը կազմում են [[Կոլխիդայի դաշտավայր]]ը, [[Ներքին Քարթլիի հարթավայր|Ներքին Քարթլիի]], [[Ստորին Քարթլիի հարթավայր|Ստորին Քարթլիի]], [[Ալազանի հարթավայր|Ալազանի]] (Կախեթի) ալյուվիալ հարթավայրերը։ Ավելի հարավ՝ լայնական ուղղությամբ, ձգվում են [[Փոքր Կովկաս]]ի վրացական մասի [[Մեսխեթի լեռնաշղթա|Մեսխեթի]], [[Շավշեթի լեռնաշղթա|Շավշեթի]], [[Թրիալեթի լեռնաշղթա|Թրիալեթի]], [[Լոքի լեռնաշղթա|Լոքի]] միջին բարձրության (մինչև 2850 մ) լեռնաշղթաները։ Հանրապետության ծայր հարավում է [[Հարավային Վրացական հրաբխային բարձրավանդակ]]ը, որի ամենաբարձր կետը [[Աբուլ]] լեռն է (3301 մ)։ [[Պատկեր:Vill.baghlebi.JPG|մինի|ձախից|[[Կոլխիդայի դաշտավայր]]]] Վրաստանի տարածքը մտնում է [[Ալպ-Հիմալայան գեոսինկլինալային օղակ|Ալպիական ծալքավոր մարզի]] մեջ և բաժանվում մի շարք խոշոր միավորների։ Հյուսիսում՝ Մեծ Կովկասի առանցքային շրջանում է Գլխավոր կամ Ջրբաժան լեռնաշղթայի անտիկլինորիումը։ Վերջինս կազմված է մինչքեմբրիի և պալեոզոյի մետամորֆային ապարներից։ Գլխավոր լեռնաշղթայի ծալքավոր հաստվածքները վրաշարժված են Մեծ Կովկասի հարավային լանջի ծալքավոր համակարգի նկատմամբ։ Մեծ Կովկասի տեկտոնական կառուցվածքներից դեպի հարավ ([[Կոլխիդայի դաշտավայր]]ից մինչև Արտաքին Կախեթ) գտնվում է հիմնականում հերցինյան կոնսոլիդացում ունեցող Վրացական միջադիր զանգվածը։ Նստվածքային ծածկոցը կազմված է լեյասի կարմիր կրաքարերից, բայոսի պորֆիրիտային շերտախմբից, բաթի ածխաբեր շերտերից, վերին յուրայի խայտաբղետ գոյացումներից, կավիճ-էոցենի կարբոնատային ապարներից և մոլասներից։ Ավելի հարավ ձգվում է Աջարա-Թրիալեթի ծալքավոր համակարգը, որը բաղկացած է կավճի հրաբխածին ու կարբոնատային նստվածքներից և պալեոգենի տերիգեն ու հրաբխածին ապարներից։ Ծայր հարավում ([[Ջավախքի բարձրավանդակ]]ից մինչև [[Մառնեուլի դաշտավայր]]) տարածվում է հերցինյան կոնսոլիդացման երկրորդ միջլեռնային ստրուկտուրան՝ Արտվին-Բոլնիսի զանգվածը։ Ջավախքի բարձրավանդակը կազմված է պլիոցենի և պլեյստոցենի լավաներից։ Դեպի արևելք ընդհանուր խորասուզման հետևանքով զարգացած են մոլասները։ Ծալքավորությունն ընդհատվող է և մեղմաթեք։ === Օգտակար հանածոներ === [[Պատկեր:Tkvarcheli aerial.jpg|մինի|[[Տղվարչելի]]]] Հիմնական օգտակար հանածոներն են․ Վրացական զանգվածի սահմաններում մանգանի հանքաքարը ([[Ճիաթուրա]]յի հանքավայրը), քարածուխը ([[Տղիբուլի]], [[Տղվարչելի]]) և նավթը ([[Կոլխիդա]], Արտաքին Կախեթ), որոնք կապված են մեզոզոյի, պալեոգենի և նեոգենի նստվածքների հետ։ Մեծ Կովկասի հյուսիսային լանջին կան բազմամետաղային և ծարիր-մկնդեղային հանքավայրեր։ Հարավում հայտնի է պղնձի խոշոր հանքավայր ([[Մառնեուլ]])։ Տարածված են շինանյութերը ([[մարմար]], [[թերթաքար]]եր, [[տուֆ]]եր, ցեմենտի հումք և այլն), հանքային և թերմալ աղբյուրները։ Հողային ծածկույթին բնորոշ է լավ արտահայտված բարձունքային գոտիականությունը։ Արևմտյան Վրաստանի բլրանախալեռնային շրջաններում տարածված են կարմրահողերն ու դեղնահողերը, [[Կոլխիդայի դաշտավայր]]ում՝ ճահճայինի մերձարևադարձային պոդզոլային, Իվերյան հատվածում, միջլեռնային իջվածքներում՝ սևահողերը, շագանակագույն, դարչնագույն և մոխրադարչնագույն հողերը։ Լեռնաանտառային գոտում զարգացած են անտառային շագանակագույն, գորշ պոդզոլացված և հումուսակարբոնատային հողերը։ Ավելի բարձր տարածված են լեռնամարգագետնային հողերը։ === Կլիմա === Վրաստանի կլիման անցումային է մերձարևադարձայինից ցամաքայինի։ Կոլխիդայի դաշտավայրին (500-600 մ բարձրություններում) բնորոշ է խոնավ մերձարևադարձային կլիման՝ համեմատաբար տաք ձմեռով։ Հունվարի միջին ջերմաստիճանը 3-6&nbsp;°C է, օգոստոսինը՝ 23- 24&nbsp;°C, տարեկան տեղումները՝ 1200- 2800 մմ։ Իվերիայի իջվածքում, Կոլխիդայի համեմատ, ձմեռը ցուրտ է, -2&nbsp;°C-ից մինչև 1,5&nbsp;°C, տարեկան տեղումները քիչ են՝ 300-800 մմ։ Օգոստոսի միջին ջեր մաստիճանը 23-26&nbsp;°C է։ [[Պատկեր:Mtkvari01.jpg|մինի|ձախից|[[Կուր]] գետը Վրաստանի մայրաքաղաք Թբիլիսիի կենտրոնում]] Միջլեռնային իջվածքի ցածրադիր մասերում տարեկան միջին ջերմաստիճանը 12-15&nbsp;°C է։ Լեռնային շրջաններին բնորոշ է բարձունքային գոտիականությունը։ Տարեկան տեղումների քանակը [[Սև ծով]]ին հարող լան ջերին 3000-4000 մմ է, արևելյան մասի լեռնային մարզերի ներքին շրջաններում՝ մինչև 600-800 մմ։ Ամենացածր ջերմաստիճանը լինում է փակ իջվածքներում, օրինակ, [[Ռաճայի լեռնաշղթա]]յի Շաորի գոգավորությունում -35&nbsp;°C-ից մինչև -40&nbsp;°C է։ Վրաստանի հարավային լեռնային շրջաններին բնորոշ է չաւիավոր ցամաքային կլիման՝ թույլ ձնածածկույթով և խիստ ցուրտ ձմեռով։ Վրաստանում սառցադաշտերի (ավելի քան 605 հատ) ընդհանուր տարածությունը 520 քառ. կմ է։ === Ջրագրություն === Գետերը պատկանում են [[Սև ծով|Սև]] և [[Կասպից ծով|Կասպից]] ծովերի ավազաններին։ Խոշոր գետը [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ի ամենահյուսիսային՝ [[Կուր]] գետն է՝ [[Քվաբլիանի]], [[Մեծ Լիախվի|Մեծ]] և [[Փոքր Լիախվի]], [[Մեջուտա]], [[Կասպի]], [[Քսանի]], [[Արագվա]], [[Իորի]], [[Ալազան (գետ)|Ալազան]], [[Փարվանա (գետ)|Փարվանա]], [[Թեձամ]], [[Ալգեթի]], [[Խրամ (գետ)|Խրամ]], [[Դեբեդ]] և այլ վտակներով։ Կուրը թափվում է Կասպից ծով, [[Ռիոն]]ը, [[Ինգուր]]ը, [[Կոդոր]]ը, [[Ճորոխ]]ը՝ Սև ծով։ Գետերի սնումը խառն է, հիմնականում սառցադաշտային։ Հորդանում են գարնանը։ Աջարական ծովափնյա շրջաններին և [[Մեսխեթի լեռնաշղթա]]յի լանջերին բնորոշ են աշնանաձմեռային վարարումները։ Արագահոսության շնորհիվ լեռնային գետերը միշտ չէ, որ ձմռանը սառցակալում են։ Վրաստանը հարուստ է էներգառեսուրսներով։ Գետերի ընդհանուր պոտենցիալ հզորությունը 18,2 միլիոն կվտ է, պոտենցիալ ռեսուրսները՝ 159,4 միլիարդ կվտ/ժ։ Լճերից նշանավոր են [[Փարվանա լիճ|Փարվանան]], [[Կարծախ]]ը, [[Պալեոստոմ]]ը, [[Տաբածղուրի]]ն, [[Ռիցա]]ն և այլն։ === Բուսական և կենդանական աշխարհ === Բուսականությունը բազմազան է ու ինքնատիպ։ Հաշվվում են ավելի քան 4500 տեսակ [[Սպորավոր բույսեր|սպորավոր]] և [[Ծաղկավոր բույսեր|ծաղկավոր]] բույսեր (ավելի շատ, քան ԽՍՀՄ ամբողջ եվրոպական մասի բուսատեսակները)։ Վրաստանը հարուստ է էնդեմիկ և ռելիկտային բուսատեսակներով ([[դիոսկորեա]], [[պոնտական մտրավարդ|պոնտական]] և [[կովկասյան մրտավարդ]], [[կովկասյան արմավենի]], [[դափնեկեռաս]], [[խուրմա]] և այլն)։ [[Պատկեր:Cervus elaphus LC0367.jpg|260px|աջից]] Տարածքի 37%-ը անտառածածկ է։ Լեռնաանտառային ցածրադիր գոտին ներկայացված է լայնատերև խառն անտառներով ([[կաղնի]], [[բոխի]], [[շագանակենի]]), ավելի բարձր՝ Արևմտյան Վրաստանի լեռների վերին գոտում, Հարավային Օսիայի և Թրիալեթի լեռնաշղթաների արևմտյան մասերում տարածված են [[Եղևնի|եղևնու]] և եղևնու մուգ ասեղնատերև անտառները, իսկ Թուշեթի և Խևսուրեթի բարձրլեռնային հովիտներում՝ [[սոճի|սոճու]] անտառները։ Անտառային գոտու սահմանից վեր, 2800-3500 մ բարձրության վրա [[ալպյան մարգագետիններ]] են։ Տափաստանների մեծ մասը զբաղեցնում են կուլտուրական տնկարկները, բայց դրանք դեռևս ընդարձակ արեալ ունեն Իվերիայի իջվածքում և Վրաստանի հարավային լավային սարավանդներում։ Վրաստանի ֆաունան կազմված է միջերկրածովյան և կենտրոնաասիական տեսակներից։ Մեծ Կովկասի ալպիական գոտում հանդիպում են Կովկասյան էնդեմիկ լեռնային այծը, [[քարայծ]]ը, [[կովկասյան լեռնային հնդկահավ]]ը, [[բեզոարյան այծ]]ը, անտառներում՝ [[գորշ արջ]]ը, [[ազնիվ եղջերու]]ն, [[այծյամ]]ը, [[լուսան]]ը, [[գայլ]]ը, [[աղվես]]ը, [[նապաստակ]]ը են։ Կենդանական և բուսական աշխարհի պահպանման համար ստեղսվել են 15 (այդ թվում՝ [[Լագոդեխի արգելոց|Լագոդեխի]], [[Բորժոմի արգելոց|Բորժոմի]], [[Ռիցայի արգելոց|Ռիցայի]]) արգելանոցներ։ == Տնտեսություն == {{Տես նաև|Գիտությունը Վրաստանում}} Վրաստանը ինդուստրալ-ագրարային երկիր է։ Այն ունի զարգացման միջին մակարդակ։ Տնտեսությունը բազմաճյուղ է։ Դրա գլխավոր նախադրյալը բնակլիմայական պայմանների և ռեսուրսների բազմազանությունն է։ Արդյունաբերական արտադրանքի արժեքն զգալիորեն գերազանցում է գյուղատնտեսականին։ Զարգացած են նաև առևտուրն ու սպասարկման ոլորտը։ ԽՍՀՄ կազմում Վրաստանը հայտնի էր սև մետաղների, մեքենաների, քիմիական նյութերի, շինանյութի և մերձարևադարձային գյուղատնտեսության մթերքներ արտադրող երկիր։ Մեծ է երկրի տնտեսության կախվածությունը արտաքին առևտրից։ Վրաստանի համար տնտեսական զարգացման հզոր գործոն է [[Սև ծով]]ը։ Վրաստանում նաև զարգացած է առողջարանային տնտեսությունը - Սև ծովի ափի, Բորժոմ, Ծղալտուբո և այլ լեռնային տարածքներում։ == Աշխարհագրություն == === Վարչական բաժանում === {{հիմնական|Վրաստանի վարչական բաժանում}} '''Մխարե''' ([[վրացերեն]]՝ მხარე), Վրաստանի վարչական բաժանման միավոր։ Թարգմանվում է որպես «տարածք»։ Ըստ Վրաստանի նախկին նախագահ [[Միխայիլ Սահակաշվիլի|Միխայիլ Սահակաշվիլու]]՝ [[1994]] մինչև [[1996]] թվականները Վրաստանը ժամանակավորապես բաժանված է ռեգիոնների մինչև սեպարատիստական հակամարտությունները [[Աբխազիա]]յում և [[Հարավային Օսիա]]յում չլուծվեն։ {{Վրաստանի վարչական բաժանման քարտեզ|float=right}} [[Պատկեր:20110421 Tbilisi Georgia Panoramic.jpg|մինի|աջից|Թբիլիսի]] Տարածքային պետը ''«պետության կոմիսարն»'' է (სახელმწიფო რწმუნებული, ''սախելմծիփո ռծմունեբուլի''), ոչ պաշտոնապես ''«գուբերնատոր»'', որին նշանակում է հանրապետության նախագահը։ Գույություն ունի 9 մխարե, փակագծերում կենտրոնն է՝ * [[Գուրիայի մարզ]] ([[Օզուրգեթ]]) * [[Իմերեթի մարզ]] ([[Քութայիս]]) * [[Կախեթի մարզ]] ([[Թելավ]]) * [[Քվեմո-Քարթլի]] ([[Ռուսթավի]]) * [[Մցխեթ-Մթիանեթ]] ([[Մցխեթա]]) * [[Ռաճա-Լեչխում և Քվեմո Սվանեթ]] ([[Ամբրոլաուրի]]) * [[Սամեգրելո և Զեմո-Սվանեթի]] ([[Զուգդիդի]]) * [[Սամցխե-Ջավախք]] ([[Ախալցխա]]) * [[Շիդա Քարթլի]] ([[Գորի]]) {{Վրաստանի քաղաքները ըստ բնակչության}} === Տրանսպորտ === Վրաստանում կարևոր նշանակություն ունի երկաթուղային տրանսպորտը։ [[ԽՍՀՄ]] տարիներին երկաթուղիների երկարությունը 881 կմ-ից (1920) հասել է 1470 կմ ([[1985]])։ [[Հայրենական մեծ պատերազմ]]ի ([[1941]] - [[1945]]) տարիներին [[Սև ծով]]ի ափի երկայնքով կառուցվել է Ցխակայա - [[Սուխում]]-Տուապսե երկաթուղին։ [[Բաքու]]-[[Բաթում]] հիմնական երկաթուղին ունի ճյուղավորումներ՝ [[Թբիլիսի]] - [[Թելավ]], [[Գորի]]-[[Ցխինվալի]], [[Խաշուրի]]-[[Վալե]], [[Զեստափոն]]-[[ճիաթուրա]], [[Սամտրեդիա]]-[[Փոթի]], [[Օչամչիրա]]-[[Տղվարչելի]], [[Ռիոն]] - [[Քութայիս]]-[[Տղիբուլի]] են։ Երկաթուղիներն ամբողջապես էլեկտրաֆիկացված են։ Ավտոճանապարհների երկարությունը 22,3 հազար կմ է, որից 19,1 հզ․ կմ կոշտ ծածկով։ Առավել կարևորներն են [[Ռազմավիրական ճանապարհ|Ռազմավիրականը]] (Թբիլիսի-Օրջոնիկիձե), Սևծովյանը ([[Բաթում]]-[[Նովոռոսիյսկ]]), Սամտրեդիա - Թբիլիսի - Բաքու մայրուղիները։ Խողովակաշարային տրանսպորտը ներկայացված է Բաքու - Բաթում նավթամուղով, գազամուղներով՝ [[Ադրբեջան]]ից [[Հյուսիսային Կովկաս]]ից։ Տրանսպորտը զարգացած է ամենուր։ Ավտոմոբիլային և երկաթուղային տրանսպորտի շնորհիվ Վրաստանը կապվում է Հարավկովկասյան երկրների և Ռուսաստանի հետ։ Ծովային գլխավոր նավահանգիստներն են [[Բաթում]]ը, [[Փոթի]]ն, [[Սուխում]]ը։ Երկրի գլխավոր օդանավակայաններն են [[Թբիլիսի]]ն, [[Քութայիս]]ը, [[Սուխում]]ը։ == Արդյունաբերություն == Բազմաճյուղ է ու հենվում է սեփական օգտակար հանածոների, աշխատանքային ռեսուրսների և հարմար աշխարհագրական դիրքի վրա։ Վերջինիս մեջ առաջնային տեղը պատկանում է գյուղատնտեսական հումքի մշակման ճյուղերին։ Սննդի ու թեթև արդյունաբերությանը բաժին է ընկնում արդյունաբերական արտադրանքի 2/3-ը։ === Սննդի արդյունաբերություն === Սննդի արդյունաբերության կարևոր արտադրատեսակներից են [[թեյ]]ը, [[գինի]]ն և պտղաբանջարեղային պահածոները, [[հանքային ջուր|հանքային ջրերը]], որոնց զգալի մասը արտահանվում է։ Թեյի արտադրության հիմնական շրջանը Արևմտյան Վրաստանն է։ [[Գինեգործություն]]ը զարգացած է [[Կախեթի մարզ]]ում և Ռիոնի գետի հովտում։ Պահածոների արդյունաբերությունը տեղաբաշխված է ամենուր։ === Թեթև արդյունաբերություն === Թեթև արդյունաբերության խոշորագույն ձեռնարկությունները՝ [[բամբակ]]յա, [[բուրդ|բրդյա]], [[մետաքս]]յա գործվածքների, [[կոշիկ]]ի, տեղաբաշխված են [[Թբիլիսի]], [[Գորի]], [[Քութայիս]] քաղաքներում։ === Մեքենաշինություն === Մեքենաշինության ճյուղերից հատկապես զարգացած է տրանսպորտի մեքենաշինությունը։ [[Թբիլիսի]]ում թողարկվում են էլեկտրաքարշեր, ուղղաթիռներ, [[Քութայիս]]ում՝ բեռնատար ավտոմեքենաներ, [[Փոթի]]ում ու [[Բաթում]]ում՝ նավեր։ Առաջատար ճյուղեր են նաև հաստոցաշինությունն ու գյուղատնտեսական մեքենաշինությունը։ Ավտոմոբիլաշինության ու տրակտորաշինության կենտրոն է Քութայիսը, նավաշինական՝ Բաթումն ու Փոթին։ Մեքենաշինությանը մետաղով ապահովելու նպատակով [[Ռուսթավի]]ում գործում էր մինչև 2000 թ. սև մետաղաձուլական կոմբինատ, որն աշխատում է սեփական [[ածուխ|ածխի]] ու [[մանգան]]ի, ինչպես նաև [[Ադրբեջան]]ի Դաշքեսանի հանքավայրից ներկրվող [[երկաթ]]ի հանքաքարի հիմքի վրա։ === Վառելիքաէներգետիկական արդյունաբերություն === Վառելիքաէներգետիկական արդյունաբերությունը հենվում է սեփական քարածխի, [[նավթ]]ի ու գետերի ջրաէներգետիկական պաշարների վրա։ Խոշոր ՋրԷԿ-ն է [[Ինգուրիինն]] է։ Արդյունաբերության խոցելի տեղն այն է, որ ցածր է վառելիքաէներգետիկ ապահովվածությունը․ անհրաժեշտ նավթի և բնական գազի հիմնական մասը ստիպված է լինում ներմուծել։ Տեղական մանգանի, ներմուծվող երկաթի և քարածխի բազայի վրա աշխատում է Ռուսթավիի լրիվ ցիկլի մետալուրգիական կոմբինատը։ === Քիմիական արդյունաբերություն === Քիմիական արդյունաբերությունը զարգացած է [[Ռուսթավի]]ում, որտեղ սև մետաղաձուլական կոմբինատներից ստացված արտադրական թափոններից արտադրում են ազոտային պարարտանյութեր։ Արտադրվում է արհեստական մանրաթել, ներկեր, կենցաղային քիմիական իրեր։ == Գյուղատնտեսություն == Գյուղատնտեսական արտադրանքի գերակշիռ մասն ապահովում է հողագործությունը, որի զարգացման կարևոր նախադրյալներն են մերձարևադարձային կլիման ու բերրի հողերը։ Դրա շնորհիվ այստեղ աճում են մերձարևադարձային մշակաբույսեր։ [[Թեյ]]ը Վրաստանի արևմտյան մասում մշակում են 19-րդ դարի վերջից։ Այն դարձել է երկրի կարևորագույն մշակաբույսը։ Թեյի մշակման արագ աճը պայմանավորված է նախկին [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ-ի]] ներքին շուկայի մեծ պահանջարկով։ Արևմտյան Վրաստանում մշակում են ցիտրուսային պտուղներ (առավելապես՝ [[մանդարին]])։ Պտղատու այգեգործությունը տարածված է հանրապետության մեծ մասում։ Խաղողագործությունը զարգացած է ծովի մակարդակից 300-600 մետր բարձրությունների վրա։ Արևելյան մասում մշակում են [[խնձոր]] ու [[տանձ]]։ Շատ են [[դափնի|դափնու]] և [[տունգ]]ի տնկարկները։ Տունգը օգտագործում են մետաղները՝ ժանգոտվելուց, իսկ փայտը՝ փտումից պաշտպանելու համար։ Հացահատիկային բույսերից Վրաստանի արևմտյան՝ խոնավ, մասում գերակշռում է [[եգիպտացորեն]]ը, իսկ արևելյան՝ չորային մասում՝ [[ցորեն]]ն ու [[գարի]]ն։ Պալարապտղային բույսերից մշակում են [[կարտոֆիլ]], սակայն դրա համախառն բերքը լրիվ չի բավարարում երկրի բնակչության պահանջարկը։ Կարտոֆիլի մշակության գլխավոր շրջանը [[Ջավախք]]ն է։ Անասնապահությունը համեմատապար թույլ է զարգացած։ Խոշոր եղջերավոր անասնապահությամբ զբաղվում են ամենուր։ Արևմտյան մասում գերակշում են [[խոզաբուծություն]]ն ու [[թռչնաբուծություն]]ը, արևելյանում՝ [[ոչխարաբուծություն]]ը։ == Աշխարհագրական դիրք == {{Հարևան երկրներ |Կենտրոն = {{Դրոշավորում|Վրաստան}} |Հյուսիս = {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}} |Հյուսիս-արևելք = |Արևելք = {{Դրոշավորում|Ադրբեջան}} |Հարավ-արևելք = |Հարավ = {{Դրոշավորում|Թուրքիա}} {{Դրոշավորում|Հայաստան}} |Հարավ-արևմուտք = |Արևմուտք = [[Սև ծով]] |Հյուսիս-արևմուտք = }} <gallery> Պատկեր:Վրաստան,Ծալկաի շրջան գյուղ Բուռնաշեթի հանրակրթական դպրոց.jpg| Պատկեր:Վրաստան․Ծալկաի շրջան, գյուղ Բուռնաշեթ.jpg| Պատկեր:Raffi gravestone fixed.jpg| Պատկեր:House Museum Stalin.jpg| Պատկեր:Armenian church in Batumi, general view.jpg| | Պատկեր:Tbilisi Mtkvari Kur.JPG| Պատկեր:View from Narikala.jpg| </gallery> == Աղբյուրներ == {{Ծանցանկ}} == Տես նաև == * [[Հայերը Վրաստանում]] == Արտաքին հղումներ == {{Քույրհղումներ |Թեմա = Վրաստան |Պորտալ = Վրաստան |Վիքիբառարան = Վրաստան |Վիքիլսարան = Վրաստան |Վիքիգրքեր = Վրաստան |Վիքիքաղվածք = Վրաստան |Վիքիդարան = Վրաստան |Վիքիցեղեր = |Վիքիլուրեր = Վրաստան |Վիքիպահեստ = საქართველო |Մետա-վիքի = |Նախագիծ = Հայ-վրացական միամսյակ }} * [https://president.gov.ge Վրաստանի նախագահ] * [https://gov.ge Վրաստանի կառավարություն] * [https://parliament.ge Վրաստանի Ազգային Ժողովը] * [http://www.vrastan.ge/ «Վրաստան» հասարակական-քաղաքական թերթ] * [https://sknews.ge/ Հարավային Դարպաս - Վրաստանի հայ համայնքի թերթը] * [https://www.a-info.org/ Ջավախքի տեղեկատվական կայք] * [http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=1&hId=791 Վրաստանի մասին հայկական հանրագիտարանում] * [https://helloblog.ge/ Վրաստանի մասին այցելուների համար] * [http://armenia.mfa.gov.ge/ Վրաստանի դեսպանատունը Հայաստանում] {{ՎՊԵ|Georgia‎|Վրաստան}} {{Վրաստանի վարչական բաժանում}} {{Վրաստանի քաղաքներ}} {{Համաշխարհային ժառանգություն Վրաստանում}} {{Եվրոպական երկրներ}} {{Ասիական երկրներ}} {{Կովկաս}} {{Սևծովյան երկրներ}} {{ԱՊՀ}} {{ԳՈՒԱՄ}} {{Արևելյան գործընկերություն}} {{Պորտալ|Վրաստան|գույն=1}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Վրաստան]] [[Կատեգորիա:ՄԱԿ-ի անդամ երկրներ]] [[Կատեգորիա:1991 հիմնադրված պետություններ և տարածքներ]] [[Կատեգորիա:Եվրոպայի խորհրդի անդամ երկրներ]] [[Կատեգորիա:Հարավային Կովկաս]] [[Կատեգորիա:Հանրապետություններ]] [[Կատեգորիա:Հայկական լեռնաշխարհի ժամանակակից պետություններ]] tghvc0r92ip5cewgsj1w9gitblqlt59 0 1532 8485609 8484822 2022-08-09T00:10:49Z O'micron 37161 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Երկիր |բնագիր_անվանում = Լյուքսեմբուրգ |հայերեն_անվանում = Groussherzogtum Lëtzebuerg </br>Grand-Duché de Luxembourg</br>Großherzogtum Luxemburg |common_name = Լյուքսեմբուրգի |դրոշի_պատկեր = Flag of Luxembourg.svg |դրոշի_նկարագրում = Լյուքսեմբուրգի դրոշ |զինանշանի_պատկեր =Greater_coat_of_arms_of_the_grand-duchy_of_Luxembourg.svg |զինանշանի_նկարագրում = Լյուքսեմբուրգ#զինանշան |քարտեզի_պատկեր = Luxembourg on the globe (Europe centered).svg |քարտեզի_նկարագիրը = Լյուքսեմբուրգի տեղագրական քարտեզ |քարտեզի_պատկեր_2 = |քարտեզ_2-ի_նկարագիրը = |ազգային_նշանաբան = «Մենք ուզում ենք մնալ այն, ինչ կանք»</br><small>«Mir wëlle bleiwe wat mir sinn» ([[լյուքսեմբուրգերեն]])</small> |ազգային_օրհներգ = [[Լյուքսեմբուրգի օրհներգ]]</br>«Մեր հայրենիք»<small>«Ons Heemecht»</small><br /><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:Ons_Heemecht.ogg]]</div> |թագավորական_օրհներգ = "«Վիլհելմուս»"</br><small>«De Wilhelmus»</br><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:De Wilhelmus.ogg]] |օրհներգ = |պաշտոնական_լեզուներ = [[լյուքսեմբուրգերեն]],</br> |շրջանային_լեզուներ = [[գերմաներեն]],</br> [[ֆրանսերեն]] |էթնիկ_խմբեր = |մայրաքաղաք = [[Լյուքսեմբուրգ (քաղաք)|Լյուքսեմբուրգ]]<ref name="The World Factbook">{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/luxembourg/|title=The World Factbook|language=en|publisher=Central Intelligence Agency|date=24 November 2020|access-date=11 December 2020}}</ref> |ամենամեծ_քաղաք =մայրաքաղաք |կառավարության_տեսակը = [[ունիտար պետություն|ունիտար]] [[սահմանադրական միապետություն|խորհրդարանական սահմանադրական միապետություն]] |ղեկավար_կոչում_1 = դուքս |ղեկավարի_անուն_1 = [[Հենրի Ալբերտ]] |ղեկավար_կոչում_2 = վարչապետ |ղեկավարի_անուն_2 = [[Քսավյե Բետել]] |ղեկավար_կոչում_3 = |ղեկավարի_անուն_3 = |ղեկավար_կոչում_4 = |ղեկավարի_անուն_4 = |ղեկավար_կոչում_5 = |ղեկավարի_անուն_5 = |ինքնիշխանության_տեսակը = |ինքնիշխանության_նշում = |established_event1 = անկախացում [[Առաջին ֆրանսիական կայսրություն|Ֆրանսիական կայսրությունից]] և [[Լյուքսեմբուրգի Մեծ Դքսություն|Լյուքսեմբուրգի մեծ դքսության]] հիմնադրում |established_date1 = մարտի 15, 1815 |established_event2 = [[Նիդերլանդներ]]ի հետ համատեղ անձնական ունիայի ստեղծում |established_date2 = ապրիլի 19, 1839 |established_event3 = Նիդերլանդների հետ անձնական ունիայի կազմալուծում |established_date3 = նոյեմբերի 23,1890 |established_event4 = Օկուպացիա [[Գերմանական կայսրություն|Գերմանական կայսրության]] կողմից [[Առաջին աշխարհամարտ]]ում |established_date4 = օգոստոսի 1,1914 |established_event5 = Ազատագրում [[նացիստական Գերմանիա]]յից |established_date5 = 1944 / 1945 |established_event6 = [[ՄԱԿ]] անդամակցություն |established_date6 = հոկտեմբերի 24, 1945 |area = 2,586 քառ կմ |areami² = 998 |area_rank = 179-րդ |percent_water = 0.23<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=11 October 2020|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref> |population_estimate = 526,510<ref name="geoba.se">[http://www.geoba.se/population.php?pc=world&type=28&year=2015&st=rank&asde=&page=2 Լյուքսեմբուրգի բնակչությունը 2015 թվականին]</ref> |population_estimate_year = 2022 |population_estimate_rank = 172-րդ |population_census ={{աճ}} 645,397<ref>{{Cite web|url=https://statistiques.public.lu/fr/actualites/population/population/2022/04/20220411.html|title=Statistiques // Luxembourg|website=statistiques.public.lu|access-date=11 April 2022}}</ref> |population_census_year = [[հունվար]], [[2022]] |population_density = 204 |population_densitymi² = 602.8 |population_density_rank =[[Աշխարհի երկրներն ըստ բնակչության խտության|44-րդ]] | GDP_PPP = {{աճ}} $90.532 billion<ref name="IMFWEOLU">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=53&pr.y=5&sy=2017&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=137&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database, October 2019 |publisher=International Monetary Fund |website=IMF.org |access-date=8 January 2020}}</ref> | GDP_PPP_year = 2022 | GDP_PPP_rank = 98-րդ | GDP_PPP_per_capita = {{աճ}} $140,694<ref name="IMFWEOLU"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 1-ին | GDP_nominal = {{աճ}} $86.898 միլիարդ<ref name="IMFWEOLU"/> | GDP_nominal_year = 2022 | GDP_nominal_rank = 71-րդ | GDP_nominal_per_capita = {{աճ}} $135,046<ref name="IMFWEOLU"/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 1-ին | Gini = 32.3 <!--number only--> | Gini_year = 2019 | Gini_change = աճ <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name=eurogini>{{cite web |url=https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tessi190/default/table?lang=en |title=Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey|publisher=Eurostat |website=ec.europa.eu |access-date=9 August 2021}}</ref> | HDI = 0.916 <!--number only--> | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 23-րդ |currency = [[Եվրո]] |currency_code = EUR |time_zone = +1,+2 |utc_offset = |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |cctld = [[.lu]] |calling_code = 352 }} '''Լյուքսեմբուրգ''' ({{lang-lb|Lëtzebuerg}}, {{audio|lb-Lëtzebuerg.ogg|արտասանություն}}, {{lang-fr|Luxembourg}}, {{lang-de|Luxemburg}}), պաշտոնապես՝ '''Լյուքսեմբուրգի Մեծ Դքսություն''', [[Դեպի ծով ելք չունեցող պետություններ|դեպի ծով ազատ ելք չունեցող պետություն]] [[Արևմտյան Եվրոպա]]յում։ Արևմուտքում և հյուսիսում սահմանակցում է [[Բելգիա|Բելգիային]], արևելքում՝ [[Գերմանիա|Գերմանիային]], իսկ հարավում՝ [[Ֆրանսիա|Ֆրանսիային]]։ Մայրաքաղաքն ու խոշորագույն քաղաքը [[Լյուքսեմբուրգ (քաղաք)|Լյուքսեմբուրգն]] է<ref>{{Cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/luxembourg/|title=Europe :: Luxembourg — The World Factbook - Central Intelligence Agency|website=www.cia.gov|access-date=12 December 2020}}</ref>, որտեղ գտնվում է [[Եվրոպական միություն#Ինստիտուցիոնալ շրջանակ|ԵՄ չորս ինստիտուցիոնալ նստավայրերից]] մեկը (մյուսները գտնվում են [[Բրյուսել|Բրյուսելում]], [[Մայնի Ֆրանկֆուրտ|Ֆրանկֆուրտում]] և [[Ստրասբուրգ|Ստրասբուրգում]]), ինչպես նաև [[Եվրոպական խորհրդի արդարադատության դատարան|Եվրոպական խորհրդի արդարադատության դատարանը]]<ref>{{cite web|url=https://www.cvce.eu/en/obj/decision_of_the_representatives_of_the_governments_of_the_member_states_on_the_location_of_the_seats_of_the_institutions_12_december_1992-en-c57a4cd5-71e9-4447-b126-912081822a50.html|title=Decision of the Representatives of the Governments of the Member States on the location of the seats of the institutions (12 December 1992)|year=2014|website=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20191013095409/https://www.cvce.eu/en/obj/decision_of_the_representatives_of_the_governments_of_the_member_states_on_the_location_of_the_seats_of_the_institutions_12_december_1992-en-c57a4cd5-71e9-4447-b126-912081822a50.html|archive-date=13 October 2019|url-status=dead|access-date=24 October 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/place/Luxembourg-capital|title=Luxembourg {{!}} national capital, Luxembourg|website=Encyclopedia Britannica|language=en|access-date=12 December 2020}}</ref>։ Ահռելի է Գերմանիայի և Ֆրանսիայի ազդեցությունը Լյուքսեմբուրգի բնակչության, մշակույթի և լեզվի վրա։ Չնայած այն հանգամանքին, որ ըստ երկրի սահմանադրության [[Լյուքսեմբուրգերեն|լյուքսեմբուրգերենը]] պետության միակ [[Ազգային լեզու|ազգային լեզուն]] է<ref>{{Cite web|url=https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/1984/02/24/n1/jo|title=Loi du 24 février 1984 sur le régime des langues. - Legilux|website=legilux.public.lu|access-date=13 September 2021}}</ref>, [[Ֆրանսերեն|ֆրանսերենն]] ու [[Գերմաներեն|գերմաներենը]] ևս ինտենսիվորեն կիրառվում են վարչական և դատական հարցերով՝ ունենալով հատուկ իրավական կարգավիճակ<ref>{{Cite web|url=https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/1984/02/24/n1/jo|title=Loi du 24 février 1984 sur le régime des langues. - Legilux|website=legilux.public.lu|access-date=13 September 2021}}</ref>։ Ընդամենը 2586 կիլոմետր քառակուսի տարածք ունեցող Լյուքսեմբուրգը [[Աշխարհի պետությունները ըստ տարածքի|Եվրոպայի ամենափոքր ինքնիշխան պետություններից է]]<ref name="europa1">{{cite web|url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&language=en&pcode=tps00001&tableSelection=1&footnotes=yes&labeling=labels&plugin=1|title=Eurostat&nbsp;– Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table|publisher=Epp.eurostat.ec.europa.eu|access-date=21 February 2010}}</ref>՝ այսպես կոչված «գաճաճ պետություն»։ Ըստ 2022 թվականի մարդահամարի տվյալների՝ Լյուքսեմբուրգի բնակչությունը կազմում է 645,397 մարդ, ինչը այն դարձնում է [[Աշխարհի երկրներն ըստ բնակչության|Եվրոպայի ամենաքիչ բնակեցված երկրներից]] մեկը<ref>{{Cite web|url=https://statistiques.public.lu/catalogue-publications/en-chiffres/2021/010421-demographie-en-chiffres.pdf|title=La démographie luxembourgeoise en chiffres|website=Le Portail des Statistiques|language=fr}}</ref>՝ միևնույն ժամանակ նաև բնակչության աճի ամենաբարձր տեմպերով<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2002rank.html|title=Country comparison :: POPULATION growth rate|work=The World Factbook|archive-url=https://web.archive.org/web/20160527070418/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook//rankorder/2002rank.html|archive-date=27 May 2016|url-status=dead|access-date=16 April 2017}}</ref>։ Օտարերկրացիները կազմում են բնակչության գրեթե կեսը<ref>{{cite news|last=Krouse|first=Sarah|date=1 January 2018|title=Piping Hot Gromperekichelcher, Only if You Pass the Sproochentest|page=1|work=The Wall Street Journal}}</ref>։ Լյուքսեմբուրգը [[Ժողովրդավարություն|ներկայացուցչական ժողովրդավարություն]] է, որի գլուխ կանգնած է [[Սահմանադրական միապետություն|սահմանադրական միապետ]], [[Դուքս|մեծ դուքս]] [[Հենրի Ալբերտ|Հենրի Ալբերտը]]։ Լյուքսեմբուրգը աշխարհի միակ [[Ինքնիշխան պետություն|ինքնիշխան մեծ դքսությունն]] է։ Լյուքսեմբուրգը զարգացած պետություն է, որն ունի [[Աշխարհի երկրներն ըստ ՀՆԱ-ի|մեկ շնչի հաշվով ամենաբարձր ՀՆԱ-ն ողջ աշխարհում]]։ Պետության մայրաքաղաքը՝ [[Լյուքսեմբուրգ (քաղաք)|Լյուքսեմբուրգը]], [[1994|1994 թվականին]] հայտարարվել է որպես [[Լյուքսեմբուրգում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ|ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ]]՝ ի շնորհիվ լավագույնս պահպանված [[Լյուքսեմբուրգի պատմություն|պատմամշակութային ժառանգության]]<ref name="UNESCO, World Heritage Convention">{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/699|title=City of Luxembourg: its Old Quarters and Fortifications|work=World Heritage List|publisher=UNESCO, World Heritage Convention|access-date=16 April 2017}}</ref>։ Լյուքսեմբուրգը մի շարք [[Միջազգային կազմակերպություն|միջազգային կազմակերպությունների]], այդ թվում՝ [[Եվրոպական միություն|Եվրոպական միության]]<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/European-Union|title=European Union {{!}} Definition, Purpose, History, & Members|website=Encyclopedia Britannica|access-date=12 December 2020}}</ref>, [[Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպություն|Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպության]], [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|Միավորված ազգերի կազմակերպության]], [[ՆԱՏՕ|Հյուսիսատլանտյան դաշինքի (ՆԱՏՕ)]] և [[Բենիլյուքս|Բենիլյուքսի]]<ref name=":2">[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/country_profiles/1061873.stm Timeline: Luxembourg – A chronology of key events] BBC News Online, 9 September 2006. Retrieved 8 October 2006.</ref><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.britannica.com/place/Luxembourg|title=Independent Luxembourg|website=Encyclopedia Britannica|access-date=12 December 2020}}</ref> հիմնադիր-անդամ է։ 2013-2014 թվականներին եղել է [[ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդ|ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդի]] անդամ։ 2022 թվականի դրությամբ Լյուքսեմբուրգի քաղաքացիները ազատ վիզային հասանելիություն ունենեն աշխարհի 189 պետություններում։ Ըստ այս ցուցանիշի, Լյուքսեմբուրգի անձնագիրը երրորդն է աշխարհում՝ [[Ֆինլանդիա|Ֆինլանդիայի]], [[Իտալիա|Իտալիայի]] և [[Իսպանիա|Իսպանիայի]] հետ զուգահեռ<ref>{{Cite web|url=https://www.henleypassportindex.com/assets/2020/Q1/HENLEY%20PASSPORT%20INDEX%202020%20Q1%20INFOGRAPHIC%20GLOBAL%20RANKING_191219.pdf|title=Global Ranking&nbsp;– Visa Restriction Index 2020|work=Henley passport index|access-date=4 April 2020}}</ref>։ == Անվանում == Անվանումը ստացել է [[Լյուքսեմբուրգ (քաղաք)|Լյուքսեմբուրգ]] քաղաքից։ Ժամանակակից սահմաններում պետությունը գոյություն ունի [[1839]] թվականից։ [[Ֆրանսերեն]] և [[գերմաներեն]] (երկրի պաշտոնական լեզուները) համապատասխանաբար կոչվում է ''Grand-Duché de Luxembourg ''և'' Großherzogtum Luxemburg''<ref>{{cite book|author=Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան |title=Աշխարհագրական անունների բառարան |publisher=«Լույս» |location=Երևան |year=1987 |page=}}</ref>։ == Պատմություն == Լյուքսեմբուրգի պատմության սկիզբ ընդունված է համարել 963 թվականը, երբ Լոթարինգիայի պֆալցի որդի կոմս Զիգֆրիդը Սուրբ Մաքսիմի կայսերական աբբայությունից որպես կալվածք ձեռք է բերում ժայռոտ հրվանդան և հռոմեական դարաշրջանի ամրություններ, որոնք հայտնի էին Լյուսիլինբուրհուկ՝ «փոքր ամրոց» անվանումով<ref>{{cite book|title=A propos… Histoire du Grand-Duché de Luxembourg|publisher=Service information et presse du gouvernement luxembourgeois, Département édition|year=2008|isbn=978-2-87999-093-4|location=Luxembourg|page=1}}</ref><ref>{{cite book|title=Histoire du Luxembourg|author=Kreins, Jean-Marie|publisher=Presses Universitaires de France|year=2010|edition=5|location=Paris, France}}</ref>։ Զիգֆրիդի հաջորդները մեծացնում են իրենց ժառանգած տարածքները՝ ամուսնությունների, նվաճումների և վասալության միջոցով։ Հայտնի է, որ 13-րդ դարում արդեն Լյուքսեմբուրգի կոմսերը թագավորում էին զգալի տարածքի վրա<ref>{{cite book|title=A propos… Histoire du Grand-Duché de Luxembourg|publisher=Service information et presse du gouvernement luxembourgeois, Département édition|year=2008|isbn=978-2-87999-093-4|location=Luxembourg|page=2}}</ref>։ 1308 թվականին Լյուքսեմբուրգի կոմս Հենրիխ VII-ը ստանում է «Հռոմեացիների թագավոր» տիտղոսը, իսկ ավելի ուշ՝ օծվում Սրբազան Հռոմեական կայսրության միապետ<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/biography/Henry-VII-Holy-Roman-emperor|title=Henry VII, Holy Roman emperor|website=Encyclopedia Britannica|access-date=12 December 2020}}</ref>։ Ուշ միջնադարում Լյուքսեմբուրգների արքայատոհմի ևս 3 ներկայացուցիչներ զբաղեցնում են Սրբազան Հռոմեական կայսրության գահը։ 1354 թվականին Կառլոս IV կայսրը պետական միավորին տալիս է դքսության կարգավիճակ<ref name="Luxembourg - History">{{Cite web|url=https://www.britannica.com/place/Luxembourg|title=Luxembourg - History|website=Encyclopedia Britannica|access-date=12 December 2020}}</ref>։ Դքսությունը, ի վերջո, դառնում է «Բուրգունդյան շրջան»-ի մի մասը, այնուհետև՝ Հաբսբուրգների Նիդերլանդների տասնյոթ գավառներից մեկը<ref>{{cite book|title=A propos… Histoire du Grand-Duché de Luxembourg|publisher=Service information et presse du gouvernement luxembourgeois, Département édition|year=2008|isbn=978-2-87999-093-4|location=Luxembourg|pages=2–3}}</ref>։ Դարերի ընթացքում Լյուքսեմբուրգ քաղաքն ու քաղաքի բերդը ձեռք են բերում առավել մեծ ռազմավարական նշանակություն՝ Ֆրանսիայի թագավորության և Հաբսբուրգների տիրույթների միջև գտնվելու պատճառով։ Այսպիսով, Լյուքսեմբուրգի բերդը ժամանակի ընթացքում դառնալով Եվրոպայի ամենահեղինակավոր ամրություններից մեկը<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/699/|title=City of Luxembourg: its Old Quarters and Fortifications|website=UNESCO World Heritage Centre|access-date=12 August 2021}}</ref>։ Լուի XIV-ի օրոք Ֆրանսիային, իսկ Մարիա Թերեզայի օրոք Ավստրիական կայսրությանը պատկանելուց հետո, Լյուքսեմբուրգը ի վերջո դառնում է Ֆրանսիայի առաջին հանրապետության՝ Նապոլեոնյան տիրակալության մաս<ref>{{cite book|title=A propos… Histoire du Grand-Duché de Luxembourg|publisher=Service information et presse du gouvernement luxembourgeois, Département édition|year=2008|isbn=978-2-87999-093-4|location=Luxembourg|pages=3–4}}</ref>։ === Մինչև 963 թվականը === Այժմյան Լյուքսեմբուրգում բնակեցման առաջին հետքերը թվագրվում են [[Հին քարի դար|պալեոլիթյան դարաշրջանին]]՝ հուշելով այն մասին, որ մարդը այս տարածաշրջանում բնակվել է դեռևս 35000 տարի առաջ։ [[Մ.թ.ա. 2-րդ դար|Մ․թ․ա․ 2-րդ դարից]] [[Կելտեր|կելտական ​​ցեղերը]] բնակություն են հաստատել [[Հռենոս]] և [[Մաաս]] գետերի միջև ընկած շրջանում՝ այդպիսով հաստատվելով Լյուքսեմբուրգի Մեծ Դքսության մերօրյա տարածքում<ref>Michel Pauly, Geschichte Luxemburgs 2013 p. 9</ref>։ [[Պատկեր:Titelberg 01.jpg|ձախից|մինի|244x244փքս|Տիտելբերգը Լյուքսեմբուրգի ծայր հարավ-արևմուտքում գտնվող կելտական բնակատեղի է։ 1-ին դարում այս ծաղկուն համայնքը, հավանաբար, եղել է Տրևերիների մայրաքաղաքը։ Այն վկայում է հռոմեական նվաճումից դեռևս մեկ դար առաջ այստեղ առկա քաղաքակրթության մասին։]] Վեց դար անց հռոմեացիները [[Կելտեր|կելտական ​​ցեղերին]], որոնք միասին բնակվում էին այս շրջաններում, անվանում են «տրևերներ»։ Հայտնաբերվել են Լյուքսեմբուրգում տրևերների գոյությունն ապացուցող բազմաթիվ հնագիտական ​​ապացույցների, որոնցից ամենահայտնին «Տիտելբերգի օփիդումն» է։ [[Հուլիոս Կեսար|Հուլիոս Կեսարի]] կողմից [[Գալլիա|Գալլիայի]] և [[Գերմանիայի պատմություն|Մագնա Գերմանիայի]] մի մասի նվաճումից հետո մինչև մ.թ.ա. 58-ից 51 թվականներին հռոմեացիները ներխուժում են Լյուքսեմբուրգ և նվաճում այն. արդյունքում ներկայիս Լյուքսեմբուրգի տարածքը դառնում է [[Հռոմեական կայսրություն|Հռոմեական կայսրության]] մաս հաջորդ 450 տարիների ընթացքում՝ ապրելով հարաբերականորեն խաղաղ պայմաններում՝ «Pax Romana»-ի ներքո։ [[Գալլիա|Գալլիայում]] օրինակով, Լյուքսեմբուրգի կելտերը ևս ընդօրինակում են [[Հին Հռոմ#Մշակույթ|հռոմեական մշակույթը]], [[Լատիներեն|լեզուն]], բարքերը և ապրելակերպը, ձևավորելով մի [[քաղաքակրթություն]], որը պատմաբանները հետագայում նկարագրում են որպես գալլոհռոմեական<ref>Michel Pauly, Geschichte Luxemburgs 1988 (2013)p. 16</ref>։ 4-րդ դարից սկսած Լյուքսեմբուրգի մերօրյա տարածքներ են ներթափանցում գերմանական [[Ֆրանկներ|ֆրանկները]]<ref>Histoire du Luxembourg, le destin européen d'un "petit pays", Trasch Gilbert p. 65, 2003 ISBN 2-7089-4773-7</ref>։ Հռոմեական կայսրությունը Լյուքսեմբուրգի նկատմամբ իր վերահսկողությունը վերջնականապես կորցնում է 406 թվականին՝ այն փոխանցելով [[Ֆրանկական թագավորություն|Ֆրանկական թագավորությանը]]։ Կա տարածված տեսակետ առ այն, որ այս տարածքներում բնակություն հաստատած սալիական ֆրանկներն էլ [[Գերմանական լեզուներ|գերմանական լեզուն]] տարածել են Լյուքսեմբուրգում<ref>Histoire du Luxembourg, le destin européen d'un "petit pays", Trasch Gilbert p. 70, 2003 ISBN 2-7089-4773-7</ref>։ Լյուքսեմբուրգի [[Քրիստոնեություն|քրիստոնեացումը]] նույնպես տեղի է ունեցել այս դարաշրջանում և սովորաբար թվագրվում է [[7-րդ դար|7-րդ դարի]] վերջին։ Այս գործընթացում աչքի ընկած ամենահայտնի գործիչը Վիլիբրորդն է՝ Նորթումբրյան միսիոներ սուրբ, որը այլ վանականների հետ միասին հիմնում է Էխտերաչի աբբայությունը մ.թ. 698 թվականին<ref>Michel Pauly, Geschichte Luxemburgs 2013 p. 23</ref>։ Մի քանի դարերի ընթացքում աբբայությունը դառնում է [[Հյուսիսային Եվրոպա|Հյուսիսային Եվրոպայի]] ամենաազդեցիկ աբբայություններից մեկը։ Այստեղ 11-րդ դարում ստեղծվել է ''Codex aureus Epternacensis-''ը, որը իրենից ներկայացնում է իրավական նորմերի հավաքածու՝ գրված ոսկե թանաքով<ref name="Beckwith, John 1979 pp. 122">Beckwith, John (1979). Early Christian and Byzantine Art. Yale University Press. pp. 122–. ISBN 978-0-300-05295-4.</ref><ref>Michel Pauly, Geschichte Luxemburgs 2013, ISBN 978-3-406-62225-0 pp. 9-25</ref>։ == Պետական կարգ == Լյուքսեմբուրգը [[սահմանադրական միապետություն]] է։ Գործող սահմանադրությունն ընդունվել է [[1868]] թվականին (բազմիցս փոփոխվել և լրացվել է)։ Պետության գլուխը՝ մեծ դուքսն է, միանձնյա իրականացնում է գործադիր իշխանությունը։ Նա նաև ղեկավարում է զինված ուժերը։ Բարձրագույն օրենսդիր մարմինը միապալատ պառլամենտն է՝ Դեպուտատների պալատը։ Ընտրական իրավունքից օգտվում են 18 տարին լրացրած բոլոր քաղաքացիները։ Պետության գործադիր մարմինը կառավարությունն է։ Կառավարումը օկրուգներում իրականացնում են կոմիսարները, կանտոններում՝ բուրգոմիստրները։ Դատական համակարգն ընդգրկում է՝ Գերագույն դատարանը, օկրուգային դատարանները, հաշտարար դատավորները, իրավունքի հարցերով խորհրդակցական մարմինն ու վարչական բարձրագույն դատարանը (Պետական խորհուրդ)։ == Բնություն == Լյուքսեմբուրգի հյուսիսը զբաղեցնում են Արդենների և [[Հռենոս]]յան թերթաքարային լեռների ճյուղավորությունները (400-500 մետր բարձրությամբ)։ Հարավում բարձրադիր հարթավայրեր են (300-400 մետր)՝ հարուստ երկաթի հանքաքարով, թերթաքարով, կրաքարով և հանքային աղբյուրներով։ === Կլիմա === Կլիման բարեխառն է, անցումային՝ ծովայինից ցամաքայինի։ [[Հունվար]]ի միջին ջերմաստիճանը 0&nbsp;°C-ից 2&nbsp;°C է, [[հուլիս]]ինը՝ 17&nbsp;°C, տարեկան տեղումները՝ 700-850 մմ։ === Ներքին ջրեր և հողեր === Գետային ցանցը խիտ է, պատկանում է Մոզել գետի ավազանին։ Գերակշռում են գորշ անտառային և պոդզոլային հողերը։ Տարածքի 1/3-ը զբաղեցնում են անտառները։ == Բնակչություն == Մոտ 90%-ը լյուքսեմբուրգցիներ են, մնացածը՝ ներգաղթածներ ([[իտալացիներ]], [[գերմանացիներ]], [[ֆրանսիացիներ]] և այլք)։ Պաշտոնական լեզուներն են [[ֆրանսերեն]]ը և [[գերմաներեն]]ը, հիմնական խոսակցական լեզուն՝ [[լյուքսեմբուրգերեն]]ը, տիրապետող կրոնը՝ [[կաթոլիկություն]]ը, պաշտոնական տոմարը՝ Գրիգորյան։ Քաղաքային բնակչությունը 90,2%<ref>{{Cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html |title=Լյուքսեմբուրգի ուրբանիզացման մակարդակ |accessdate=2015-08-31 |archive-date=2015-11-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151117022402/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html |dead-url=yes }}</ref> է ([[2015]])։ Խոշոր քաղաքներն են Լյուքսեմբուրգը, Դիֆերդանժը, Դյուքելանժը։ == Տնտեսություն == Լյուքսեմբուրգ զարգացած ինդուստրիալ երկիր է, տիրապետում է արտասահմանյան կապիտալը ([[ֆրանսիա]]կան, [[բելգիա]]կան և այլն)։ Համախառն Ներքին Արդյունքի ավելի քան 87,7%-ը ([[2014]]) տալիս է Սպասարկման ոլորտը<ref name="Լյուքսեմբուրգի Տնտեսություն">{{Cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html |title=Լյուքսեմբուրգի Տնտեսություն |accessdate=2015-08-31 |archive-date=2015-11-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151117022402/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html |dead-url=yes }}</ref>։ === Արդյունաբերություն === Արդյունաբերությունը տալիս է համախառն ներքին արդյունքի մոտ 12%-ը<ref name="Լյուքսեմբուրգի Տնտեսություն"/>։ Արդյունաբերությանը բնորոշ են համակենտրոնացման բարձր աստիճանը և արտադրանքի մեծ չափերի հասնող արտահանությունը։ Մետալուրգիայի մեջ օգտագործվում է ինչպես տեղական, այնպես էլ ներմուծվող երկաթի հանքաքարը (գլխավորապես [[Ֆրանսիա]]յից), քարածուխը և կոքսը ([[Գերմանիա]]յից)։ Մետալուրգիական գլխավոր կոմբինատները (լրիվ ցիկլով) տեղաբաշխված են հանքահորերի մոտ և Լյուքսեմբուրգի արվարձաններում։ Կան, Մեքենաշինական, քիմիական, սննդի, ցեմենտի և խեցեգործական արդյունաբերության ձեռնարկություններ։ === Գյուղատնտեսություն === Գյուղատնտեսությունը տալիս է համախառն ներքին արդյունքի մոտ 0.3%-ը<ref name="Լյուքսեմբուրգի Տնտեսություն"/>։ Մշակում են [[ցորեն]], [[գարի]], [[վարսակ]], [[կարտոֆիլ]], ճակնդեղ։ Հովիտներում զարգացած է պտղաբուծությունը և խաղողագործությունը։ === Տրանսպորտ === Երկաթուղու երկարությունը 275 կմ<ref name="cia.gov">{{Cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html |title=Լյուքսեմբուրգի տրանսպորտային համակարգ |accessdate=2015-08-31 |archive-date=2015-11-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151117022402/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html |dead-url=yes }}</ref> է, որն ամբուղջությամբ էլեկտրիֆիկացված է։ Լյուքսեմբուրգով են անցնում անդրեվրոպական երկաթուղիները։ Ավտոճանապարհների երկարությունը 2,899 կմ<ref name="cia.gov"/> է։ Նավարկություն կա Մոգել գետի վրա։ === Արտաքին Առևտուր === Արտահանում է պողպատե գլանվածք, ֆոսֆորային պարարտանյութ, [[ցեմենտ]], փայտանյութ, էլեկտրաէներգիա, ներմուծում՝ [[քարածուխ]], կոքս, երկաթի հանքաքար, [[մեքենա]]ներ և սարքավորումներ, նավթամթերքներ, գործվածքեղեն, [[հացահատիկ]]։ Դրամական միավորը [[Եվրո]]-ն է։ == Առողջապահություն == [[2015]] թվականին ծնունդը կազմել է 1000 բնակչին 11,37<ref name="Լյուքսեմբուրգի Առողջապահություն">{{Cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html |title=Լյուքսեմբուրգի Առողջապահություն |accessdate=2015-08-31 |archive-date=2015-11-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151117022402/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html |dead-url=yes }}</ref>, ընդհանուր մահացությունը՝ 7,24<ref name="Լյուքսեմբուրգի Առողջապահություն"/>: Գերակշռում են աթերոսկլերոզը և սիրտանոթային հիվանդությունները, չարորակ նորագոյացությունները, շաքարային հիվանդությունը են։ Հանդիպում են մանկական վարակիչ, վեներական հիվանդությունները, լյարդաբորբը։ Վերացվել է պոլիոմիելիտը, կրճատվել են տուբերկուլոզի դեպքերը։ == Լուսավորություն == Ժողկրթության համակարգի մեջ են մտնում նախադպրոցական հիմնարկները (4—6 տարեկան երեխաների համար), պետական և մասնավոր պարտադիր տարրական դպրոցները (ուսուցման տևողությունը՝ 8—9 տարի), միջնակարգ դպրոցները՝ 7-ամյա դասական և 6-ամյա ժամանակակից լիցեյներ։ Գոյություն ունեն նաև լրացուցիչ դպրոցներ (ուսուցման Տևողությունը՝ 3 տարի)։ Պարտադիր դպրոցում ուսուցումը տարվում է [[գերմաներեն]]ով (II դասարանից անցնում են նաև [[ֆրանսերեն]]), միջնակարգում՝ [[ֆրանսերեն]]ով։ Տարրական դպրոցի ուսուցիչներ են պատրաստում մանկավարժական ինստիտուտները։ [[Լյուքսեմբուրգ (քաղաք)|Լյուքսեմբուրգ]]ում է գտնվում Համեմատական գիտությունների միջազգային համալսարանը (հիմն. [[1957]] թվականին), [[1969]] թվականին ստեղծվել են համալսարանական կուրսեր։ Ավարտողներն իրավունք են ստանում արտասահմանյան համալսարանների II կուրս ընդունվելու։ Լյուքսեմբուրգն ունի Ազգային (հիմն. [[1798]] թվականին, 520 հզ. կտոր գիրք), Քաղաքային (հիմն. [[1901]] թվականին, 40 հզ. կտոր գիրք) գրադարաններ, Ազգային թանգարան։ == Ճարտարապետություն և Կերպարվեստ == Լյուքսեմբուրգի տարածքում հայտնաբերվել են նախնադարյան մշակույթի հուշարձաններ (դոլմեններ, խեցեղեն), կելտերի գեղարվեստա-արհեստագործական առարկաներ։ XI դ. սկզբին կառուցվել են ռոմանական Վիանդեն դղյակի կապելլան և Էխտերնախի Մանկտ-Վիլլիբրորդուս բազիլիկը, XIV—XVI դդ.՝ քանդակագործական հարուստ հարդարանքով գոթական եկեղեցիներ [[Լյուքսեմբուրգ (քաղաք)|Լյուքսեմբուրգ]]ում և ՍևոՖոնտենում։ XVII դ. կառուցվել են բարոկկո ոճի Վիտրանժ ([[1610]]) և Վիլց ([[1691]]) դղյակները։ XVIII դ. 2-րդ կեսին ծաղկել է դեկորատիվ արվեստը (կահույքի, մետաղյա առարկաների, հախճապակու արտադրություն, [[1775]] թվականին հիմնադրված ՍեաՖոնտենի մանուֆակտուրան)։ XIX դ. ճարտարապետությունը զարգացել է կլասիցիզմի, ապա էկլեկտիկայի ուղիներով։ XIX դ. կերպարվեստը կրել է ֆրանսիական դպրոցի, առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո՝ ֆրանսիական ֆովիզմի և գերմանական էքսպրեսիոնիզմի ազդեցությունը։ ժամանակակից բազմաթիվ գեղանկարիչների գործերում զգացվում է Ա. Մատիսի և Պ. Պիկասոյի ազդեցությունը։ Աբստրակտ կոմպոզիցիաներ է ստեղծում քանդակագործ Լ. Վերկոլիեն։ == Արտաքին հղումներ == *[https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B7%D5%BB:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_4.djvu/647 Հայկական Սովետական Հանրագիտարան] *[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html ԱՄՆ Կենտրոնական Հետախուզական Վարչություն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151117022402/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html |date=2015-11-17 }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{ՎՊԵ|Luxembourg|Լյուքսեմբուրգ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=4|էջ=647}} {{ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդ}} {{Եվրոպական երկրներ}} {{Միապետություններ}} {{Եվրոպական միության անդամ երկրներ}} [[Կատեգորիա:Լյուքսեմբուրգ]] [[Կատեգորիա:Արևմտյան Եվրոպայի երկրներ]] [[Կատեգորիա:Դեպի ծով ելք չունեցող երկրներ]] [[Կատեգորիա:ՄԱԿ-ի անդամ երկրներ]] [[Կատեգորիա:Միջերկրածովյան միության անդամներ]] [[Կատեգորիա:Լիբերալ ժողովրդավարություններ]] [[Կատեգորիա:ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրներ]] [[Կատեգորիա:Ֆրանսախոս երկրներ]] [[Կատեգորիա:Բենիլյուքս]] [[Կատեգորիա:Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության անդամ երկրներ]] [[Կատեգորիա:Եվրոպայի խորհրդի անդամ երկրներ]] [[Կատեգորիա:1815 հիմնադրված պետություններ և տարածքներ]] d36y8o43vhgz2tgerv24if5vkvawztu 0 1740 8485319 8482900 2022-08-08T18:34:46Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_the_First_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki {{Այլ|Արարատ (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Լեռ |պատկեր = Mount Ararat and the Araratian plain (cropped).jpg |նկարագրում = Արարատը [[Արտաշատ]] քաղաքից |լայնք = 39.701883 |երկայնք = 44.298317 |ժայթքում = 1840 |առաջին վերելք = [[1829]] թ-ի [[սեպտեմբերի 27]]<br />[[Ֆրիդրիխ Պարրոտ]] <br />[[Խաչատուր Աբովյան]] }} '''Արարատ''' (ավանդական հայերեն՝ Սիս և Մասիս) հանգած [[հրաբուխ]] [[Արևմտյան Հայաստան]]ում՝ [[Արաքս]] գետի աջ ափին, [[Հայաստան]]ի սահմանից 32 կմ հեռավորության վրա, իսկ [[Իրան]]ի սահմանից՝ 16 կմ։ Ունի երկու գագաթ՝ մեծ (Մասիս՝ 5165 մ) և փոքր (Սիս՝ 3925 մ)<ref name="YilmazOther1998a">{{cite journal|last2=Güner|first2=Y.|last3=Saroğlu|first3=F.|date=1998|title=Geology of the quaternary volcanic centres of the east Armenian Highlands|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0377027398000559|journal=Journal of Volcanology and Geothermal Research|volume=85|pages=173–210|last1=Yilmaz|first1=Y.}}</ref>։ [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ի և [[Արևմտյան Հայաստան]]ի ամենաբարձր լեռն է<ref>{{cite book|title=Merriam-Webster's Geographical Dictionary|date=2001|publisher=Merriam-Webster|isbn=9780877795469|edition=3rd|location=Springfield, Massachusetts|page=[https://books.google.am/books?id=Co_VIPIJerIC&pg=PA63&dq=ararat 63]}}</ref>։ Արարատի լեռնային զանգվածն ունի շուրջ 40 կմ տրամագիծ։ Մասիսն ունի դեպի հյուսիս թեքված զառիթափ ու ժայռոտ գագաթ՝ 12 կմ² հիմքի մակերեսով, աշխարհի ամենաբարձր գագաթներից է ([[Բացարձակ բարձրություն|բարձրությունը]]՝ 5165 մ), իսկ հարաբերական բարձրությամբ (ստորոտից՝ մինչև գագաթ) առաջինը՝ 4300 մ։ Հյուսիսարևելյան լանջին է «Վիհ Մասեաց» կամ «Փլած Մեծի լերինն» անունով խորխորատը, որը ձգվում է ստորոտից գագաթ շուրջ 10 կմ, իսկ գագաթի մոտ նրա առավելագույն խորությունը հասնում է 1000 մետրի։ Գագաթը պատված է հավերժական ձյունով, որից սկիզբ է առնում մոտ 30 սառցադաշտ։ Հարավարևմտյան լանջին դրանք իջնում են մինչև 3850-3950 մ, բայց Մասյաց վիհում սառույցն իջած է մինչև 2754 մ բարձրության։ Արարատը բիբլիական սուրբ լեռն է, որի վրա իջևանել է '''Նոյյան տապանը՝''' ջրհեղեղից հետո։ Համաշխարհային ջրհեղեղից լեռան գագաթին փրկվել են ութ հոգի՝ նոր մարդկության նախահայր Նոյը, իր կինը, որդիները և որդիների կանայք։ Նոյի և իր ընտանիքի փրկության պատմությունն արձանագրված է Աստվածաշնչում (Ծննդ. 7,8): Արարատից Նոյն իջել է դեպի հարավ-արևելք, որտեղից և առաջացել է այդ տարածաշրջանի անվանումը՝ Նախիջևան։ 1829 թվականին, առաջին անգամ Արարատի գագաթը բարձրացավ Դորպատի համալսարանի պրոֆեսոր Իոհանն Ֆրիդրիխ Պարրոտը, որին ուղեկցում էին՝ '''Խաչատուր Աբովյանը''', երկու գյուղացիներ՝ Հովհաննես Այվազյան, Մուրադ Պողոսյան և երկու ռուս զինվորներ՝ Ալեկսեյ Զդոռովենկո, Մատվեյ Չալպանով։ Նրանք կատարեցին ֆիզիկական և բուսա-կլիմայական հետազոտություններ։ 1845 թվականի հուլիսին ակադեմիկոս Աբիխը մանրակրկիտ ուսումնասիրելով Արարատի առանձնահատկությունները, որոշեց Մասիսի գագաթը տանող ամենամատչելի ուղին (հարավ արևելյան լանջը) և կատարեց փայլուն վերելք։                                                                                                                              Իր գեղեցկությամբ, դժվարամատչելիությամբ ու բնական ներգործումներով Արարատը հնում խորհրդավոր ազդեցություն է ունեցել հայ ժողովրդի վրա։ Արժանացել է պաշտամունքի և առասպելաբանության։ Հայոց հին հավատքում Մասիսը քաջաց ոգիների '''դիցարանն''' էր։ «Արարատ» անվանումը ծագել է Վանի թագավորության հին եբրայերեն անվանումից։ Լեռան հայերեն ավանդական անվանումը Մասիս է, որի հոգնակին՝ Մասիք, կարող է վերաբերվել երկու լեռնագագաթներին։ [[Մովսես Խորենացի]]ն իր «[[Պատմություն Հայոց (Խորենացի)|Հայոց պատմություն]]» գրքի մեջ, Մասիս անվանումը կապում է [[Հայկ նահապետ]]ի ծոռ՝ [[Ամասիա (քաղաք)|Ամասիա]] թագավորի անվան հետ, որը ըստ ավանդության լեռն անվանել է իր անունով։ Արարատ լեռը հաճախ ասոցացվում է Աստվածաշնչի Արարատ լեռան հետ։ Ըստ [[Ծննդոց]] գրքի՝ Նոյյան տապանն իջել է Արարատի վրա։ [[Հին Կտակարան]]ի [[Ծննդոց|Ծննդոց գրքի]] ութերորդ գլխի չորրորդ մասի համաձայն՝ Ջրհեղեղից հետո Նոյյան տապանը նստել է «Արարատի լեռների» վրա։ Արարատ լեռը Հայաստանի կարևոր ազգային խորհրդանիշներից է և համարվում է «սուրբ լեռ»։ Մեծ տեղ ունի [[հայ գրականություն|հայ գրականության]] և [[հայկական մշակույթ|մշակույթի]] մեջ։ Նոյյան տապանի հետ այն պատկերված է [[Հայաստանի զինանշան]]ի վրա։ Արարատ լեռը պատմականորեն ասոցացվել է Հայաստանի հետ և լայնորեն ճանաչվել որպես Հայաստանի սկզբունքային ազգային խորհրդանիշ։ Այն աշխարհագրորեն տեղակայված է պատմական Հայաստանի թագավորությունների կենտրոնում, որի համար էլ համարվում է հայերի պատմական հայրենիքի մի մասը։ Հայերի համար այն հայտնի է որպես «սուրբ լեռ» հիմնականում աստվածաշնչային ջրհեղեղի պատմության պատճառով։ Արարատն անվանվել է Հայաստանի ապրանքանիշ, Հայաստանի այցեքարտ և «ավելի քան լեռ հայերի համար»։ 19-րդ դարում, երբ հայկական պետություն գոյություն չուներ, Արարատը խորհրդանշում էր հայկական պետականությունը։ Հայաստանի առաջին հանրապետությունը՝ հայկական ժամանակակից առաջին պետական կառույցը, որը գոյություն է ունեցել 1918-1920 թվականներին, հաճախ անվանվել է Արարատյան Հանրապետություն կամ Արարատի Հանրապետություն, քանի որ այն կենտրոնացած էր [[Արարատյան դաշտ]]ում<ref>{{cite book|title=The National Revolution|date=2002|publisher=[[Gomidas Institute]]|isbn=978-1-903656-09-9|page=91|last1=Nichanian|first1=Marc}}</ref><ref>{{cite book|title=The Republic of Armenia: The first year, 1918–1919|url=https://archive.org/details/republicofarmeni0000hova|last=Hovannisian|first=Richard|date=1971|publisher=University of California Press|page=[https://archive.org/details/republicofarmeni0000hova/page/259 259]|authorlink=Richard Hovannisian}}</ref><ref>{{cite book|title=Armenia, vision of a republic: the independence lobby in America, 1918–1927|date=1981|publisher=Charles River Books|page=25|last1=Aftandilian|first1=Gregory L.}}</ref>։ Արարատ բարձրանալու առաջին փորձը կատարվել է Միջնադարում։ Պատմության մեջ գրանցված լեռան առաջին հաջողված վերելքը գրանցվել է 1829 թվականին, երբ առաջին անգամ Արարատի գագաթը բարձրացավ [[Տարտուի համալսարան|Դորպատի համալսարանի]] պրոֆեսոր [[Իոհանն Ֆրիդրիխ Պարրոտ]]ը, որին ուղեկցում էին [[Խաչատուր Աբովյան]]ը, երկու գյուղացիներ՝ Հովհաննես Այվազյանը, Մուրադ Պողոսյանը և երկու ռուս զինվորներ՝ Ալեքսեյ Զդոռովենկոն, Մատվեյ Չալպանովը։ == Անվանումներ և ստուգաբանություն == [[Պատկեր:Mount Ararat and the Yerevan skyline.jpg|thumb|[[Երևան]]ը Արարատի ֆոնին]] [[Պատկեր:Closeup of large peak of Mount Ararat.jpg|thumb|Մեծ Մասիսը]] [[Պատկեր:Closeup of Lesser Ararat from Yerevan.jpg|thumb|Փոքր Մասիսը]] «Արարատ» անվանումը [[Վանի թագավորություն|Վանի թագավորության]] հին եբրայերեն<ref name="JVLib">{{cite web|url=https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0002_0_01234.html|title=Ararat|year=2008|publisher=|accessdate=2009 թ․ հուլիսի 27|work=[[Jewish Virtual Library]]|archive-date=2016 թ․ մայիսի 12|archive-url=https://web.archive.org/web/20160512181633/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0002_0_01234.html|dead-url=yes}}</ref> անվանումի ({{lang-he|אֲרָרָט}}<ref>{{cite book|title=[[Encyclopaedia Judaica]]|last1=Frymer|first1=Tikva S.|last2=Sperling|first2=S. David|date=2008|edition=2nd|chapter=Ararat, Armenia|authorlink1=Tikva Frymer-Kensky}} [https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0002_0_01234.html view online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160512181633/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0002_0_01234.html |date=2016-05-12 }}</ref>, 'RRṬ) հունական տարբերակն է{{sfn|Petrosyan|2016|p=68}}։ Չնայած Եվրոպական լեզուներում այն հայտնի է Արարատ անվամբ<ref>{{cite journal|last1=Smith|first1=Eli|date=1832|title=Foreign Correspondence|journal=The Biblical Repository and Classical Review|page=[https://books.google.am/books?id=ADtKAAAAMAAJ&pg=PA203 203]|quote=...called by the Armenians, Masis, and by Europeans generally Ararat...|authorlink1=Eli Smith}}</ref><ref name="Hewsen3"><cite class="citation book">[[Robert H. Hewsen|Hewsen, Robert H.]] (2001). "Armenia: The Physical Setting—Mt. Ararat". ''Armenia: A Historical Atlas''. University of Chicago Press. p.&nbsp;15. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-226-33228-4|0-226-33228-4]].</cite></ref>, բնիկների մոտ այդ անվանումն այդքան էլ տարածված չէ{{sfn|Bryce|1877|p=[https://archive.org/stream/transcaucasiaara00bryciala#page/198/mode/2up 198]|ps=: "None of the native peoples that behold from the surrounding plains and valleys the silvery crest of Ararat know it by that name. The Armenians call it Massis [...]; the Tatars and Turks Aghri Dagh; the Persians, Koh i Nuh..."}}։ Գերմանացի արևելագետ և Աստվածաշնչի քննադատ Վիլհելմ Գեզենիուսը, ենթադրել է, որ «Արարատ» բառը կարող է ծագել ''Arjanwartah'' սանկրիտ բառից, որը նշանակում է «սուրբ հող»<ref>{{cite book|title=Bible Folk-Lore: A Study in Comparative Methodology|last1=Rogers|first1=Thorold|date=1884|publisher=[[Charles Kegan Paul|Kegan Paul, Trench, Trübner & Co]]|location=London|page=[https://archive.org/stream/biblefolklorestu00rogeuoft#page/20/mode/2up 21]|quote=Ararat was thought by Gesenius to be a Sanskrit word (Arjawartah), signifying "holy ground,"...|authorlink1=Thorold Rogers}}</ref><ref>{{cite book|title=The Imperial Bible-Dictionary: Historical, Biographical, Geographical and Doctrinal - Volume I|last1=Bonomi|first1=Joseph|date=1866|publisher=[[Blackie and Son]]|editor1-last=Fairbairn|editor1-first=Patrick|editor1-link=Patrick Fairbairn|location=Glasgow|page=[https://archive.org/stream/theimperialbible01unknuoft#page/118/mode/2up 118]|chapter=Ararat|authorlink1=Joseph Bonomi the Younger}}</ref>։ Որոշ հայ պատմաբաններ, օրինակ՝ Աշոտ Մելքոնյանը բառը կապում է Հայկական լեռնաշխարհի բնիկների, այդ թվում հայերի հետ (-ար)<ref name="Avakyan">{{cite journal|last1=Avakyan|first1=K. R.|date=2009|title=Աշոտ Մելքոնյան, Արարատ. Հայոց անմահության խորհուրդը [Ashot Melkonyan, Ararat. Symbol of Armenian Immortality]|url=http://lraber.asj-oa.am/542/|journal=[[Lraber Hasarakakan Gitutyunneri]]|language=hy|issue=1|pages=252–257|quote=Պատմական ճակատագրի բերումով Արարատ-Մասիսը ոչ միայն վեհության, անհասանելիության, կատարելության մարմնավորում է, այլև 1915 թ. հայոց մեծ եղեռնից ու հայ ժողովրդի հայրենազրկումից հետո՝ բռնազավթված հայրենիքի և այն նորեն իր արդար զավակներին վերադարձելու համոզումի անկրկնելի խորհրդանիշ, աշխարհասփյուռ հայության միասնականության փարոս» (էջ 8)։|access-date=2016 թ․ հուլիսի 9|archive-date=2015 թ․ նոյեմբերի 18|archive-url=https://web.archive.org/web/20151118131544/http://lraber.asj-oa.am/542/|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://yhm.am/archives/74|title=Երևան անվան ծագման մասին [On the origin of the name Yerevan]|last1=Teryan|first1=Anzhela|date=օգոստոսի 31, 2011|publisher=[[Yerevan History Museum]]|language=hy|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180607122136/http://yhm.am/archives/74|archivedate=2018 թ․ հունիսի 7|quote=Հայտնի է, որ Հայկական լեռնաշխարհում Ար-ով /նաև էր, Ուր, Իր/ սկսվող բազմաթիվ աշխարհագրական (նաև անձնական) անուններ կան. Արարատ, Արագած, Արա, Արաքս, Արածանի, Արմավիր, Արճեշ…: Այս երևույթը կապված է Արարչի /Ար Աստված/ և նրա պաշտամունքն ունեցող Հայկական լեռնաշխարհի բնիկների՝ հայ-արմենների՝ արմեն, նաև արի /Էրի/ անվան հետ։}}</ref>։ Լեռան հայերեն ավանդական անվանումը Մասիս է<ref name="JewEnc"><cite class="citation book">[[Morris Jastrow Jr.|Jastrow Jr., Morris]]; [[Charles Foster Kent|Kent, Charles Foster]] (1902). "Ararat". ''[[Jewish Encyclopedia]] Volume II''. New York: Funk & Wagnalls Co. p.&nbsp;[https://archive.org/stream/cu31924091768196#page/n109/mode/2up/search/ararat 73]. <q>The mountain itself is known as Ararat only among Occidental geographers. The Armenians call it Massis, the Turks Aghri Dagh, and the Persians Koh i Nuh, or "the mountain of Noah."</q></cite> [http://www.jewishencyclopedia.com/articles/1711-ararat view online]</ref>{{sfn|Bryce|1877|p=[https://archive.org/stream/transcaucasiaara00bryciala#page/198/mode/2up 198]}}, որի հոգնակին՝ Մասիք, կարող է վերաբերվել երկու լեռնագագաթներին<ref name="Thomson">{{cite book|title=History of the Armenians|url=https://archive.org/details/historyofarmenia0000mose|publisher=Harvard University Press|others=[[Robert W. Thomson]] (translator)|year=1978|isbn=0-674-39571-9|location=Cambridge, Massachusetts|author=[[Movses Khorenatsi]]|pp=[https://archive.org/details/historyofarmenia0000mose/page/90 90]–98}}</ref>։ Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմություն» գրքի մեջ, Խորենացին Մասիս անվանումը կապում է [[Հայկ նահապետ]]ի ծոռ՝ [[Ամասիա (քաղաք)|Ամասիա]] թագավորի անվան հետ, որը լեռն անվանել է իր անունով{{sfn|Petrossyan|2010|p=221}}{{sfn|Khorenatsi|1978|p=91}}։ Ըստ ռուս արևելագետ [[Անատոլի Նովոսելցև]]ի՝ «Մասիս» բառը ծագել է պարսկերեն «մեծ» կամ «լայն» բառից։ Միջին պարսկերենում ''masist'' նշանակում է «ամենամեծ(ը)»{{sfn|Novoseltsev|1978}}։ Ըստ պատմաբան Սարգիս Պետրոսյանի «Արարատ» բառը նշանակում է «լեռ» և ծագել է հնդևրոպական նախալեզվի *mņs- արմատից{{sfn|Petrossyan|2010|p=221}}։ Ըստ հնէաբան Արմեն Պետրոսյանի, բառը ծագել է Գիլգամեշում հիշատակված Մաշու (Māšu) լեռան անունից, որը ասորերեն հնչում էր «մասու»{{sfn|Petrosyan|2016|p=72}}։ Այսօր Մասիս և Արարատ բառերը հայերենում հավասարազոր են օգտագործվում<ref>{{cite book|url=http://armenianhouse.org/avetisyan/armenian-highland.html|title=Հայրենագիտական էտյուդներ [Armenian studies sketches]|date=1979|publisher=Sovetakan grogh|location=Yerevan|page=14|language=hy|quote=Հայերը Արարատը անվանում են Մասիս...|last1=Avetisyan|first1=Kamsar}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mfa.am/hy/armenia-history/#armenia|title=Պատմություն [History]|publisher=Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Armenia|language=hy|quote=Բարձրավանդակի գրեթե կենտրոնում վեր է հառնում աստվածաշնչյան Արարատ (Մասիս) լեռը...}}</ref>{{efn|Գագաթները հաճախ անվանում են նաև հոգնակի ձևով՝ Մասիսներ ''Masisner''.<ref name="encyclopedia.am"/>։ Մեծ լեռը անվանում են «Մասիս» կամ «Մեծ Մասիս», իսկ փոքրը՝ «Սիս»<ref name="Peroomian">{{cite book|last1=Peroomian|first1=Rubina|editor1-last=Hovannisian|editor1-first=Richard|editor1-link=Richard G. Hovannisian|title=The Armenian Genocide: Cultural and Ethical Legacies|date=2007|publisher=Transaction Publishers|isbn=9781412835923|page=113|chapter=Historical Memory: Threading the Contemporary Literature of Armenia|quote=...the majestic duo of Sis and Masis (the two peaks of Mount Ararat) that hover above the Erevan landscape are constant reminders of the historical injustice.}}</ref><ref name="Delitzsch">{{cite book|last=Delitzsch|first=Franz|authorlink=Franz Delitzsch|title=New Commentary on Genesis|date=2001|publisher=Wipf and Stock Publishers|page=[https://books.google.am/books?id=RrVKAwAAQBAJ&pg=PA274 274]|isbn=978-1-57910-813-7|quote=The Armenians call Little Ararat ''sis'' and Great Ararat ''masis'', whence it seems that great, the meaning of ''meds'', is contained in ''ma''.}}</ref> կամ «Փոքր Մասիս»<ref name="Hewsen3"/><ref name="encyclopedia.am">{{cite web|title=Մասիսներ [Masisner]|url=http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=525|website=encyclopedia.am|language=hy}}</ref>։ «Արարատ» բառը հայ գրականության մեջ հայտնի է վաղ միջնադարյան տեքստերից, որոնք գրվել են գրերի գյուտից հետո<ref>{{cite book |last1=Hovhannisyan |first1=L. Sh. |title=Բառերի մեկնությունը հինգերորդ դարի հայ մատենագրուտյան մեջ [Interpretation of words in 5th century Armenian manuscripts] |date=2016 |publisher=Gitutyun |location=Yerevan |page=[http://language.sci.am/sites/default/files/book/bareri_meknutynnery.pdf 61] |language=hy}}</ref>։}}։ Արարատ լեռան անունը առաջին անգամ գրավոր աղբյուրներում հիշատակվել է մ. թ. ա. 7-րդ դարում (Աստվածաշունչ, Գիրք ծննդոց<ref>{{Cite news|url=https://www.biblestudytools.com/genesis/8-4.html|title=Genesis 8:4 - and on the seventeenth day of the seventh month...|newspaper=Bible Study Tools|access-date=2018 թ․ նոյեմբերի 30}}</ref>) և հետագայում ենթարկվել զանազան ստուգաբանությունների՝ Արայի լեռ, Արայի արատ, Հուրարտա, Հարա–հարա (Լերինք լերանց), Արիա–վարդա (Արեաց երկիր) և այլն։ Հնագույն աղբյուրներում հիշատակվում է որպես թագավորության, նահանգի, զորագնդի, գավառի, լեռան անուն։ Օտար մատենագիրները կոչել են «Արարատի լեռներ», «Արարատյան աշխարհի լեռներ», «Հայոց լեռներ»։ Հայերենում Մասիս անունը ավանդաբար գործածվում է «Ազատ» ([[զենդերեն]]՝ yazata, սրբազան, պաշտելի, ազնվական), «Մեծ», «Բարձր», «Մթամած», երբեմն՝ «Սպիտակափառ», «Արեգնաճեմ», «Երկնաճեմ» մակդիրներով։ Լեռան թուրքերեն անունը {{lang|tr|Ağrı Dağı}} ({{lang-ota|اغـر طﺎﻍ}} ''Ağır Da'', ağrı-ի լեռ) է, ''ağrı'' բառացի թարգմանաբար նշանակում է ցավ, տառապանք<ref name="Hewsen3"><cite class="citation book">[[Robert H. Hewsen|Hewsen, Robert H.]] (2001). "Armenia: The Physical Setting—Mt. Ararat". ''Armenia: A Historical Atlas''. University of Chicago Press. p.&nbsp;15. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-226-33228-4|0-226-33228-4]].</cite></ref>{{sfn|Novoseltsev|1978}}<ref>{{cite book|title=Sacred Places of the World: A Religious Journey Across the Globe|date=2004|publisher=Abhishek|isbn=9788182470514|page=133|quote=The Turkish name for Mt Ararat is Agri Dagi (which means mountain of pain).|last1=Dalton|first1=Robert H.}}</ref><ref>{{cite book|title=Turkey|date=1992|publisher=Nelles|isbn=9783886184019|edition=2nd|page=210|quote=(Turkish: Agri Dagi, "Mount of Sorrows")|last1=McCarta|first1=Robertson}}</ref>։ Այս անունը հայտնի է ուշ [[Միջնադար]]ից{{sfn|Novoseltsev|1978}}։ Մեծ և փոքր Մասիսները հայտնի են համապատասխանաբար Büyük Ağrı և Küçük Ağrı անուններով։ Լեռան պարսկերեն անվանումը {{lang|fa|کوه نوح}}, ''Kūh-e Nūḥ'' է<ref name="iranicaonline2"><cite class="citation web">de Planhol, X. (1986). [http://www.iranicaonline.org/articles/ararat-mount-pers "Ararat"]. ''[[Encyclopædia Iranica]]''.</cite></ref>, որը թարգմանաբար նշանակում է Նոյյան լեռ<ref name="Hewsen3"><cite class="citation book">[[Robert H. Hewsen|Hewsen, Robert H.]] (2001). "Armenia: The Physical Setting—Mt. Ararat". ''Armenia: A Historical Atlas''. University of Chicago Press. p.&nbsp;15. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-226-33228-4|0-226-33228-4]].</cite></ref><ref>{{cite book|title=[[Jewish Encyclopedia]] Volume II|last2=Kent|first2=Charles Foster|date=1902|publisher=Funk & Wagnalls Co.|location=New York|page=[https://archive.org/stream/cu31924091768196#page/n109/mode/2up/search/ararat 73]|quote=The mountain itself is known as Ararat only among Occidental geographers. The Armenians call it Massis, the Turks Aghri Dagh, and the Persians Koh i Nuh, or "the mountain of Noah."|last1=Jastrow, Jr.|first1=Morris|authorlink1=Morris Jastrow, Jr.|authorlink2=Charles Foster Kent|contribution=Ararat}} [http://www.jewishencyclopedia.com/articles/1711-ararat view online]</ref>։ Քրդերեն անվանումներն են՝ {{lang|ku|''Çiyayê Agirî''}}<ref name="Sar2012a">{{cite journal|date=2012|title=Recession of the ice cap on Mount Ağrı (Ararat), Turkey, from 1976 to 2011 and its climatic significance|url=http://www.researchgate.net/publication/257553234_Recession_of_the_ice_cap_on_Mount_Ar_(Ararat)_Turkey_from_1976_to_2011_and_its_climatic_significance|journal=Journal of Asian Earth Sciences|issue=46|pages=190–194|doi=10.1016/j.jseaes.2011.12.009|last1=Sarıkaya|first1=Mehmet Akif}}</ref><ref>{{cite news|url=http://rudaw.net/kurmanci/sports/190620141|title=Xortekî tirk dixwaze bi bîsîklêtê xwe ji çiyayê Agirî berde xwarê|date=հունիսի 19, 2014|agency=[[Rudaw Media Network]]|language=ku}}</ref> (հրե լեռ<ref>{{cite news|url=http://www.spectator.co.uk/2008/08/will-he-wont-he/|title=Will he, won’t He? Ararat by Frank Westerman, translated by Sam Garrett|last1=Waugh|first1=Alexander|date=օգոստոսի 27, 2008|work=[[The Spectator]]}}</ref>) և '''{{lang|ku|Grîdax}}'''։ Ըստ [[Նիկողայոս Ադոնց]]ի<ref>{{cite journal|date=2010|title=Արարատյան լեռների հին անունների և անվանադիրների մասին [About the Ancient Names and Eponyms of the Ararat Mountains]|url=http://hpj.asj-oa.am/2877/|journal=[[Patma-Banasirakan Handes]]|issue=3|pages=220–227|last1=Petrossyan|first1=Sargis|access-date=2016 թ․ մայիսի 14|archive-date=2019 թ․ հոկտեմբերի 19|archive-url=https://web.archive.org/web/20191019204926/http://hpj.asj-oa.am/2877/|dead-url=yes}}</ref> և [[Վլադիմիր Մինորսկի|Վլադիմիր Մինորսկու]]<ref>{{cite journal|date=1944|title=Roman and Byzantine Campaigns in Atropatene|url=http://www.jstor.org/stable/609312|journal=[[Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London]]|volume=11|issue=2|page=259|quote=Although what Strabo means by Abos seems to be the southern spurs of Mt. Ararat...|last1=Minorsky|first1=V.|authorlink1=Vladimir Minorsky}}</ref>՝ [[Ստրաբոն]]ի «Աշխարհագրության» մեջ նշված ’Áβος, ''Abos'' և Νίβαρος, ''Nibaros'' լեռները Արարատի երկու լեռնագագաթներն են{{efn|Ստրաբոնի «Աշխարհագրություն» XI.14.2 և XI.14.14 {{sfn|Petrossyan|2010|p=220}}։ Նրանք թարգմանվում են նաև որպես «Աբուս» և «Նիբարուս»<ref>{{cite book|editor1-last=Jones|editor1-first=Horace Leonard|title=The Geography of Strabo|date=1928|publisher=Harvard University Press|chapter=XI.14}} [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Strabo/11N*.html view Book XI, Chapter 14 online]</ref>։ Աբոսը և Նիբարոսը Արարատի երկու գագաթների անվանումներն են նաև ըստ Նիկողայոս Ադոնցի{{sfn|Petrossyan|2010|p=220}}, Վլադիմիր Մինորսկու<ref>{{cite journal|last1=Minorsky|first1=V.|authorlink1=Vladimir Minorsky|title=Roman and Byzantine Campaigns in Atropatene|journal=[[Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London]]|date=1944|volume=11|issue=2|page=259|quote=Although what Strabo means by Abos seems to be the southern spurs of Mt. Ararat...|jstor=609312}}</ref> և Հուլիոս Ֆյուրստի<ref name="Fürst">[[Julius Fürst]] cited in {{cite book|last1=Exell|first1=Joseph|last2=Jones|first2=William|last3=Barlow|first3=George|last4=Scott|first4=W. Frank|display-authors=etal|year=1892|title=The Preacher's Complete Homiletical Commentary}} "...the present Aghri Dagh or the great Ararat (Pers. Kuhi Nuch, i.e. Noah's mountain, in the classics ὁ ἄβος, Armen. massis)..." (Furst.) [https://www.studylight.org/commentaries/phc/genesis-8.html view online]</ref>։}}։ == Քաղաքական սահմաններ == [[File:OTGroßerUndKleinerArarat3.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:OTGro%C3%9FerUndKleinerArarat3.jpg|մինի|Տեսքը Թուրիքայից]] Արարատ լեռը գտնվում է Թուրքիայի, Հայաստանի, Ադրբեջանի և Իրանի միջև։ Այն Իրանի և Ադրբեջանի [[Անկլավ և էքսկլավ|էքսկլավ]] Նախիջևանի սահմաններից հեռու է 16 կմ, իսկ Հայաստանից՝ 32 կմ։ 16-րդ դարից մինչև 1828 թվականը Մասիսը և լեռան հյուսային ստորոտները, ինչպես նաև Սիսի արևելյան ստորոտները Պարսկաստանի կազմում էին, իսկ լեռնաշղթան՝ Օսմանապարսկական սահմանի մի մասն է։ 1826-28 թվականների ռուս-պարսկական պատերազմից հետո, [[Թուրքմենչայի պայմանագիր|Թուրքմենչայի պայմանագրով]] Պարսկաստանի կողմից կառավարվող տարածքը մտնում է Ռուսական Կայսրության կազմի մեջ։ Սիսը դառնում է այն կետը, որտեղ միակցվում էին Թուրքիայի, Պարսկաստանի և Ռուսական Կայսրության սահմանները<ref name="iranicaonline2"/>։ Ժամանակակից միջազգային սահմանները ձևավորվել են 20-րդ դարում։ 1920 թվականի թուրք-հայկական պատերազմից հետո լեռը անցնում է Թուրքիայի տիրապետության տակ<ref>{{cite journal|date=1973|title=Armenia and the Caucasus in the Genesis of the Soviet-Turkish Entente|url=http://www.jstor.org/stable/162238|journal=[[International Journal of Middle East Studies]]|volume=4|issue=2|page=129|quote=...Nationalist Turkey annexed the Surmalu district, embracing Mount Ararat, the historic symbol of the Armenian people.|last1=Hovannisian|first1=Richard G.|authorlink1=Richard G. Hovannisian}}</ref> և Թուրքիայի պաշտոնական մասը համարվում՝ 1921 թվականին կնքված [[Մոսկվայի պայմանագիր (1921)|Մոսկվայի]] և [[Կարսի պայմանագիր|Կարսի]] պայմանագրերով<ref>{{cite book|title=Great Catastrophe: Armenians and Turks in the Shadow of Genocide|url=https://archive.org/details/greatcatastrophe0000dewa|last=de Waal|first=Thomas|date=2015|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0199350698|p=[https://archive.org/details/greatcatastrophe0000dewa/page/86 86]|authorlink=Thomas de Waal}}</ref>։ 1920-ականների վերջին քրդերի Արարատյան ապստամբությունը կանխելու նպատակով Թուրքիան հատում է Իրանի սահմանը և զավթում Սիսի արևելյան թևը<ref name="ParrotAraratRebellion">{{harvnb|Parrot|2016|p=xxiii}}.</ref>։ Այս շրջանում քուրդ ապստամբները օգտագործում էին տարածքը որպես անվտանգ տարածք՝ Թուրքիայի դեմ<ref>{{cite book|title=The Kurds in Iran: The Past, Present and Future|url=https://archive.org/details/kurdsiranpastpre00yild|last=Yildiz|first=Kerim|last2=Taysi|first2=Tanyel B.|publisher=Pluto Press|year=2007|isbn=978-0745326696|location=London|page=[https://archive.org/details/kurdsiranpastpre00yild/page/71 71]}}</ref>։ 1932 թվականի Թեհրանի կոնվենցիայով Իրանի սահմանը փոխվում է հօգուտ Թուրքիայի՝ նրան է հանձնվում Սիսի արևելյան թևը<ref name="ParrotAraratRebellion" /><ref>{{cite book|title=Atlas of the Ethno-Political History of the Caucasus|last=Tsutsiev|first=Arthur|publisher=Yale University Press|year=2014|isbn=978-0300153088|location=New Haven|page=92|translator=Nora Seligman Favorov}}</ref>։ Իրանաթուրքական սահմանն այժմ անցնում է Սիսի կողքով։Լեռնագնացների համար Արարատը բաց է միայն «ռազմական թույլտվությամբ»։ Լեռնագնացները պետք է պաշտոնական դիմում ներկայացնեն Թուրքիայի դեսպանատանը հատուկ «Արարատի վիզա» ստանալու համար։ Միաժամանակ պարտադիր է նաև վարձել պաշտոնական ուղեկցորդ Թուրքիայի ալպինիզմի ֆեդերացիայից։ Նույնիսկ նրանք, ովքեր ստացել են թույլտվություն կարող է առանց զգուշացման չթույլատրվեն բարձրանալ լեռը<ref>{{Cite book|title=Ararat: In Search of the Mythical Mountain|last=Westerman|first=Frank|date=2008-12-02|publisher=Random House|isbn=978-1-4070-1951-2}}</ref>։ == Աշխարհագրություն == [[File:Ararat_3d_version_1.gif|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Ararat_3d_version_1.gif|մինի|Արարատի 3D պատկերը|alt=]] Արարատը [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ի ամենաբարձր լեռնագագաթն է։ Ներկայում գտնվում է Թուրքիայի [[Բայազետի գավառ|Բայազետ]] և [[Ցոլակերտ|Իգդիի]] մարզերի միջև՝ Իրանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի էքսկլավ Նախիջևանի սահմաններին մոտ՝ [[Արաքս]] և [[Արածանի]] գետերի միջև<ref name="MinistryOfTourism">[http://www.kultur.gov.tr/EN/Genel/BelgeGoster.aspx?17A16AE30572D313FFB2CB2AD591CE2685CCA234EC857129 "Ağrı – Mount Ararat"]. Republic of Turkey Ministry of culture and tourism (''kultur.gov.tr''). 2005.</ref>։ Գագաթը գտնվում է հայ-թուրքական սահմանից 32 կմ հյուսիս և թուրք-իրանական սահմանից մոտ 16 կմ արևմուտք։ Արարատյան դաշտը ընկած է լեռան հյուսիսարևմտյան և արևմտյան հատվածներում։ Արարարտը տեղադրված է մոտ 130 կմ եզրագիծ ունեցող ընդհանուր հիմքի վրա, գրավում է 1200 կմ''²'' տարածություն։ === Բարձրություն === Շատ հեղինակավոր աղբյուրներ ընդունում են, որ Արարատը ծովի մակարդակից բարձր է 5165 մ<ref>{{cite book|title=Merriam-Webster's Geographical Dictionary|date=2001|publisher=[[Merriam-Webster]]|isbn=9780877795469|edition=3rd|location=Springfield, Massachusetts|page=[https://books.google.am/books?id=Co_VIPIJerIC&pg=PA63 63]}}</ref><ref>{{cite book|title=Encyclopedia of World Geography: The Middle East|date=2002|publisher=[[Marshall Cavendish]]|isbn=978-0-7614-7289-6|editor1-last=Haggett|editor1-first=Peter|editor1-link=Peter Haggett|edition=2nd|page=[https://books.google.am/books?id=6BqVsXdHWAIC&pg=PA2026 2026]|chapter=Turkey}}</ref><ref>{{cite book|title=The Mountain Encyclopedia|last1=Hartemann|first1=Frederic|last2=Hauptman|first2=Robert|date=2005|publisher=[[Rowman & Littlefield|Taylor Trade]]|isbn=0-8108-5056-7|location=Lanham, Maryland|page=[https://books.google.am/books?id=ifs2AgAAQBAJ&pg=PA17 17]}}</ref><ref>{{cite book|title=Historic Maps of Armenia: The Cartographic Heritage|last1=Galichian|first1=Rouben|date=2004|publisher=[[I.B. Tauris]]|isbn=1-86064-979-3|page=[https://books.google.am/books?id=0dZfCXeL2AEC&pg=PA26 26]|authorlink1=Rouben Galichian}}</ref>։ Այլ աղբյուրներ, ինչպիսին օրինակ՝ Շաթլի ռադարային տոպոգրաֆիայի առաքելության (Shuttle Radar Topography Mission (STRM)) տվյալներն են, որոնք ստուգելի են և հանրային սեփականություն են և 2007 թվականին իրականացված GPS չափումները ցույց են տալիս, որ լեռն ունի 5137 մ բարձրություն<ref>{{cite journal|last1=Kurter|first1=Ajun|date=մայիսի 20, 1988|title=Glaciers of the Middle East and Africa: Turkey|url=https://pubs.usgs.gov/pp/p1386g/turkey.pdf|deadurl=bot: unknown|publisher=[[United States Geological Survey]] Professional Paper|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171011160658/https://pubs.usgs.gov/pp/p1386g/turkey.pdf|archivedate=2017 թ․ հոկտեմբերի 11|authorlink1=:tr:Ajun Kurter|df=}}</ref><ref>{{cite web|url=http://maps.turkeyodyssey.com/city/maps_of_ararat.php|title=Maps of Ararat - Ararat Map, Turkey (Agri Dagi)|website=turkeyodyssey.com|publisher=Terra Anatolia|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070225034653/http://maps.turkeyodyssey.com/city/maps_of_ararat.php|archivedate=2007 թ․ փետրվարի 25|deadurl=yes|df=}}</ref>։ Վերջին տվյալն ավելի ճշգրիտ է. բարձրությունը կարող է սահմանվածից ավելի փոքր լինել մինչև 5125մ՝ գագաթի մշտական հաստ ձյունածածկույթի պատճառով<ref>According to Petter E. Bjørstad, Head of Informatics Department at the [[University of Bergen]] (Norway). {{cite web|url=http://www.ii.uib.no/~petter/mountains/5000mtn/Ararat/ararat-trip.html|title=Ararat Trip Report,|date=August 2007|website=ii.uib.no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171011161358/http://www.ii.uib.no/~petter/mountains/5000mtn/Ararat/ararat-trip.html|archivedate=2017 թ․ հոկտեմբերի 11|quote=I measured the summit elevation, averaging more than 300 samples in my GPS, it settled on 5132 meter, 5 meter lower than the often quoted 5137 figure. This clearly shows that the 5165 meter elevation that many sources use is wrong. The summit is a snow ridge with no visible rock anywhere. Thus, the precise elevation will change with the seasons and could definitely be influenced by climate change (global warming). Later GPS measurements in Iran suggested that the GPS data may be about 10 meter too high also in this part of the world. This would in fact point in the direction of a true Ararat elevation around 5125 meter.}}</ref>։ 5137 մետր բարձրությունն է կիրառվում նաև մի շարք տոպոլոգիական քարտեզներում։ === Գագաթի սառցագլխարկ === Արարատի գագաթը պատված է [[հավերժական սառցույթ]]ով, որը առնվազն 1957 թվականից սկսել է կրճատվել։ Ուշ 1950-ականներին Բլումենթալը<ref name="Blumenthal1958a">{{cite journal|last=Blumenthal|first=M. M.|year=1958|title=Vom Agrl Dag (Ararat) zum Kagkar Dag. Bergfahrten in nordostanatolischen Grenzlande|journal=Die Alpen|volume=34|pp=125–137}}</ref> հետազոտել է և պարզել, որ կան գագաթի ձյունից գոյացած 11 սառցադաշտեր, որոնք ծածկում են շուրջ 10կմ² մակերես<ref name="Blumenthal1958a2">{{cite journal|last=Blumenthal|first=M. M.|year=1958|title=Vom Agrl Dag (Ararat) zum Kagkar Dag. Bergfahrten in nordostanatolischen Grenzlande|journal=Die Alpen|language=de|volume=34|pp=125–137}}</ref>։ Հյուսիսային լանջին սառույցն ունի 3900 մետր, իսկ հարավային լանջին՝ 4200 մետր բարձրություն<ref name="Blumenthal1958a2" />։ Օդային լուսանկարչության և դիստանցիոն զոնդավորման տվյալների հիման վրա Սարիյական և այլք հետազոտել են սառցագլխարկի մակերեսի փոփոխությունը 1976 և 2011 թվականներին<ref name="Sar2012a3">{{cite journal|last=Sarıkaya|first=Mehmet Akif|date=2012|title=Recession of the ice cap on Mount Ağrı (Ararat), Turkey, from 1976 to 2011 and its climatic significance|url=https://www.researchgate.net/publication/257553234_Recession_of_the_ice_cap_on_Mount_Ar_(Ararat)_Turkey_from_1976_to_2011_and_its_climatic_significance|journal=Journal of Asian Earth Sciences|volume=46|pages=190–194|bibcode=2012JAESc..46..190S|doi=10.1016/j.jseaes.2011.12.009}}</ref><ref name="SarOthers2014a2">{{cite book|title=Global Land Ice Measurements from Space|last1=Sarıkaya|first1=Mehmet Akif|last2=Tekeli|first2=A. E.|publisher=Springer-Verlag|year=2014|isbn=978-3540798170|editor=J. S. Kargel et al.|location=New York|pp=465–480|chapter=Satellite inventory of glaciers in Turkey}}</ref>։ Նրանք հայտնաբերել են, որ սառցագլխարկը կրճատվել է, 1976-ին՝ հասնելով 8,0 կմ², իսկ 2011-ին՝ 5,7 կմ²։ Նրանք հաշվարկել են նաև, որ 1976-2011 թվականների ժամանակահատվածում, Արարատ լեռը կորցրել է իր սառցե տարածքների շուրջ 29%-ը՝ 35 տարիների ընթացքում տարեկան կորցնելով մոտ 0,07 կմ² մակերեսով սառույց։ Այս ցուցանիշները համապատասխանում են Թուրքիայի մյուս լեռների սառցագլխարկների կրճատման տվյալների հետ<ref name="SarOthers2014a2" />։ Բլումենթալը հաշվարկել է, որ ուշ [[Պլեյստոցեն]]ում սառցապատ հատվածն ունեցել է 3000 մետր բարձրություն՝ ստեղծելով 100 կմ² մակերեսով սառցագլխարկ<ref name="Blumenthal1958a" />։ Բլութեմալը հետազոտել է, որ բացակայում են նախապատմական մորենների գոյությունը փաստող տվյալներ, բացի այն մորենների, որոնք մոտ են եղել 1958-ի սառցադաշտի լեզվակներին։ Տարիներ անց Բիրմանը հարավ ուղղված լանջերին հայտնաբերեց ենթադրական մորեն՝ 1958-ի սառցագլխարկի տակ 4200 մետր բարձրության վրա<ref name="Birman1968a">{{cite journal|last=Birman|first=J. H.|year=1968|title=Glacial Reconnaissance in Turkey|url=https://archive.org/details/sim_geological-society-of-america-bulletin_1968-08_79_8/page/1009|journal=[[Geological Society of America]] Bulletin|volume=79|issue=8|bibcode=1968GSAB...79.1009B|doi=10.1130/0016-7606(1968)79[1009:GRIT]2.0.CO;2|pp=1009–1026}}</ref>։ Ենթադրվում է, որ Գայլատու լիճը զբաղեցնում է սառցային ավազանի տարածքը<ref name="Birman1968a" />։ == Երկրաբանություն == [[File:Armenian-highlands-false-color-height-map.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Armenian-highlands-false-color-height-map.jpg|աջից|մինի|Արարատ լեռը (մուգ շագանակագույն):]] Արարատը բազմածին հրաբուխ է՝ կազմված (հատկապես գագաթը) նեոգենի անդեզիտա–դացիտային և քվարց–տրախիտային լավաների հզոր գոյացումներից և նրանց պիրոկլաստներից<ref name="YilmazOther1998a2">{{cite journal|last1=Yilmaz|first1=Y.|last2=Güner|first2=Y.|last3=Saroğlu|first3=F.|date=1998|title=Geology of the quaternary volcanic centres of the east Anatolia|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0377027398000559|journal=[[Journal of Volcanology and Geothermal Research]]|volume=85|pages=173–210|bibcode=1998JVGR...85..173Y|doi=10.1016/s0377-0273(98)00055-9}}</ref>։ Լավաները լինելով առավել մածուցիկ՝ մեծ մասամբ կուտակվել են ժայթքման շրջանում, որի պատճառով Արարատը համարվում է նաև էքստրուզիվ զանգված։ Արարատը կազմված է երկու կոնաձև գագաթից, որոնցից մեծը կոչվում է Մասիս (5165 մ), փոքրը՝ Սիս (3925 մ)։ Գագաթները միանում են տաշտաձև թամբարդով (2688 մ)։ Մասիսի գագաթնային մասը ընդհանուր հիմքից բարձրացած և հսկա պատվանդանի վրա տեղադրված բրգաձև լեռ է՝ դեպի հյուսիս թեքված զառիթափ ու ժայռոտ գագաթով (12 կմ''²'')։ Լանջերը կտրտված են ճառագայթաձև ձորակներով ու հեղեղատներով։ Հյուսիսարևելյան լանջին գտնվող խորխորատը, որը հայտնի է «Վիհ Մասեաց» կամ «Փլած Մեծի լերինն» անունով, ձգվում է գագաթից մինչև ստորոտ (մոտ 10 կմ) և մերձգագաթնային շրջանում խորանում է 1000 մ և ավելի։ Պատվանդանային մասը գմբեթաձև է, չափավոր թեք լանջերով, որոնք կտրտված են ձորակներով ու ձորերով և հաճախ վերջանում են արտաբերման կոներով։ Պատվանդանի առանձին հատվածներ ալիքա–թմբավոր սարավանդներ են՝ 3250–3450 մ բարձրությամբ։ Արարատի զառիկող լանջերը և հատկապես մերձգագաթնային սարավանդները ծածկված են հողմահարված հրաբխային ապարների քարակարկառներով («քարե ծովեր»), իսկ գագաթը՝ հավերժական ձյունով (ստորին սահմանը՝ 4100–4250 մ), որից սնվում է մոտ 30 սառցադաշտ։ Սառցադաշտերը հյուսիսարևմտյան լանջին իջնում են մինչև 3850–3950 մ, բայց Սասյաց վիհում 1845-ին սառցալեզվակը իջել է մինչև 2754 մ բարձրությունը։ Անթրոպոգենի սառցապատման հետքերը այստեղ նկատելի են 2800–3000 մ բարձրության շրջաններում։ 2800-3000 մ բարձրությունների վրա այստեղ նկատելի են անթրոպոգենյան շրջանի հետքեր՝ լանջերն ու հատկապես մերձգագաթնային սարավանդները ծածկված են հողմահարված հրաբխային ապարների քարակարկառներով, որոնք անվանում են «քարե ծովեր»։ Լանջերին տեղադրված խարամային և կոնաձև բարձրությունների զգալի մասը անթրոպոգենի անդեգիտաբազալտային լավաների առանձին հոսքերի արտավիժման կենտրոներն են։ Սիսը կանոնավոր կոնաձև լեռ է՝ տեղադրված Մասիսից հարավ֊արևելք.։ Գագաթնային մասը (1,5 հա) ալիքավոր հարթավայր է՝ ծածկված ժայռերով, քարակույտերով։ Սսի լանջերը բավականաչափ զառիթափ են և մասնատված։ Զուրկ է հավերժական ձյունից և սառցադաշտերից։ Սիսը նույնպես նեոգենի բազմածին հրաբուխ է, որի խառնարանը չի պահպանվել։ Լևինսոն–Լեսինգը այն համարել է հիպերստենային անդեզիտներից կազմված միածին էքստրուզիվ կոն։ Արարատի հիմքը պալեոզոյի և մեզոզոյի նստվածքային ապարներից կազմված ծալքաբեկորային կառուցվածք է, տեկտոնական խախտումներով տրոհված առանձին բեկորների, որոնք նեոգենանթրոպոգենում ենթարկվել են դիֆերենցված ուղղաձիգ շարժումների (Մեծ Արարատի հիմքը բարձրացել է, կից գոգավորությունների հատակը՝ իջել)։ Տեկտոնական խախտումների մի մասը և Արարատի առաջացումը կապված է երկրակեղևի Հարավ–Արաքսյան խորքային խոշոր ճեղքի հետ, որտեղից սկզբում ժայթքել է թթու, իսկ ավելի ուշ՝ հիմքային մագման ծածկել ծալքաբեկորային հիմքն ու կից գոգավորություններում կուտակված միոպլիոցենի ու անթրոպոգենի լճագետային նստվածքների մի մասը։ Բազալտային լավան հոսելով Արարատի լանջերով, փռվել և նրա շուրջն առաջացրել է բլրակոշտավոր սարավանդներ (երկարություն 20–25 կմ, լայնություն 10–18 կմ)։ === Սեյսմիկ ակտիվություն === Արարատը Հայկական լեռնաշխարհի ակտիվ սեյսմիկ շրջաններից է։ Բազմաթիվ անգամ (ըստ տարբեր աղբյուրների՝ մ․թ․ա․ 550, մ․թ․ա․ 139, 1319, 1450, 1679, 1783, 1840, 1887 թվականներ և այլն<ref name="SiebertOther2010a3">Siebert, L., T. Simkin, and P. Kimberly (2010) ''Volcanoes of the world, 3rd ed.'' University of California Press, Berkeley, California. 551 pp. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-0-520-26877-7|978-0-520-26877-7]].</ref><ref name="KarakhanianOther2002a2">{{cite journal|last1=Karakhanian|first1=A.|last2=Djrbashian|first2=R.|last3=Trifonov|first3=V.|last4=Philip|first4=H.|last5=Arakelian|first5=S.|last6=Avagian|first6=A.|date=2002|title=Holocene–Historical Volcanism and Active Faults as Natural Risk Factor for Armenia and Adjacent Countries|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0377027301002645|journal=[[Journal of Volcanology and Geothermal Research]]|volume=113|issue=1|pages=319–344|bibcode=2002JVGR..113..319K|doi=10.1016/s0377-0273(01)00264-5}}</ref><ref name="KarakhanianOther2004a3"><cite class="citation journal">Karakhanian, A.S.; Trifonov, V.G.; Philip, H.; Avagyan, A.; Hessami, K.; Jamali, F.; Bayraktutan, M. S.; Bagdassarian, H.; Arakelian, S.; Davtian, V.; Adilkhanyan, A. (2004). [http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0040195103005079 "Active faulting and natural hazards in Armenia, Eastern Turkey and North-Western Iran"]. ''[[Tectonophysics (journal)|Tectonophysics]]''. '''380''' (3–4): 189–219. [[Bibcode]]:[[bibcode:2004Tectp.380..189K|2004Tectp.380..189K]]. [[Digital object identifier|doi]]:[[doi:10.1016/j.tecto.2003.09.020|10.1016/j.tecto.2003.09.020]].</cite></ref><ref name="АрутюнянOthers2005a3"><cite class="citation journal">Haroutiunian, R. A. (2005). [http://earth.asj-oa.am/3202/ "Катастрофическое извержение вулкана Арарат 2 июля 1840 года &#x5B;Catastrophic eruption of volcano Ararat on 2 july, 1840&#x5D;"]. ''Proceedings of the National Academy of Sciences of the Republic of Armenia: Earth Sciences'' (in Russian). [[Armenian National Academy of Sciences]]. '''58''' (1): 27–35. [[International Standard Serial Number|ISSN]]&nbsp;[//www.worldcat.org/issn/0515-961X 0515-961X].</cite></ref>) կրկնվել են կործանիչ երկրաշարժները։ 1840-ի հուլիսի 2-ի ժայթքման և երկրաշարժի հետևանքով կործանվեց Մասյաց վիհում գտնվող [[Սուրբ Հակոբ վանք (Ակոռի)|Սուրբ Հակոբի վանքը]] և հարևան [[Ակոռի|Ակոռի գյուղը]], մահացան շրջանի մոտ 10,000 բնակիչները։ Երկրաշարժը նաև ժամանակավոր պատնեշեց [[Սևջուր]] գետը<ref name="SiebertOther2010a3"/><ref name="KarakhanianOther2002a2"/><ref name="KarakhanianOther2004a3"/><ref name="АрутюнянOthers2005a3"/>։ Մովսես Խորենացին [[Մասյաց վիհ]]ի առաջացումը կապում է 139-ի երկրաշարժի հետ։ == Կլիմա և բուսականություն == Արարատ լեռան վրա լավ արտահայտված է կլիմայական ուղղաձիգ գոտիականությունը։ Ձմեռը խիստ է, կայուն ու հզոր ձյունածածկույթով։ Հունվարի միջին ջերմաստիճանը տատանվում է –6&nbsp;°C-ից (ստորոտում) մինչև +20-25&nbsp;°C (գագաթին), հուլիսին` +26&nbsp;°C-ից (ստորոտում) մինչև 0&nbsp;°C և պակաս (գագաթում)։ Մթնոլորտային տեղումները ստորոտում տարեկան չեն անցնում 250 մմ–ից, սակայն սարն ի վեր ավելանում են և գագաթային մասում հասնում 1000 մմ–ի։ Տեղումների առավելագույնը թափվում է գարնանը, նվազագույնը՝ ձմռանը։ Չնայած առատ մթնոլորտային տեղումներին, Արարատի գագաթնային մասի լանջերը չոր են, համարյա զուրկ աղբյուրներից ու գետակներից (Մեծ Արարատի վրա հայտնի է միայն Սուրբ Հակոբի աղբյուրը և Գինո գետը) և թողնում են քարային անապատի տպավորություն։ Այդ հանգամանքը պայմանավորված է լեռնագագաթը կազմող հրաբխային ապարների ճեղքվածությամբ և ծակոտկենությամբ, որոնցով արագ ներծծվում են մթնոլորտային տեղումները, լավաների տակով հոսում ցած և հիմնականում կուտակվում Արարատյան և Կոգովտի արտեզյան ավազաններում։ Արարատի գիտական նվաճման պատմության մեջ լուրջ քայլ կատարեց ֆրանսիացի բնախույզ [[Պիտոն դե Տուրնեֆոր]]ը։ Բացառիկ բույսեր փնտրելու և լեռնային բուսականության բնականոն դասավորությունը ուսումնասիրելու մտադրությամբ` Տուրնեֆորը 1701 թվականի օգոստոսին հասավ հավերժական ձյան սահմանը, նկարագրեց լեռան ֆիզիկական յուրահատկություններն ու բուսական աշխարհը։ Արարատի միջին գոտու (1500 մ - 3500 մ) բուսական ծածկույթը համեմատաբար փարթամ է։ Կան լավ արոտներ և գիհու թփուտներ։ Ստորին գոտում (1500 մ-ից ցած) ծածկված է կիսաանապատային աղասեր բույսերն ու չորասեր թփուտները, ճահճուտներում՝ եղեգնուտները, միայն Սարդար–բուլաղի աղբյուրի մոտ աճում են կեչու թփուտներ։ Հարուստ է նաև կենդանիներով և թռչուններով։ Հնում Արարատը հռչակված էր որպես Հայոց արքունի որսատեղի։ 10-րդ դարում արաբ աշխարհագրագետ Իսթախրիի վկայությամբ, Արարատը (արաբները Մասիսն անվանել են Հարիս, Սիսը՝ Հուայրաս) ուներ անտառներ և որսատեղիներ։ Իսկ Յակուտը (13-րդ դար) գրում է, որ Արարատի վրա գտնվում են Հայոց թագավորների շիրիմներ՝ իրենց գանձերով։ == Վերելքներ == === Հայերի վերաբերմունք === [[Փավստոս Բուզանդ]]ը պատմում է, որ եպիսկոպոս [[Հակոբ Մծբնեցի]]ն (4-րդ դար), Նոյի տապանը տեսնելու հույսով, մի խումբ մարդկանց հետ փորձեց հյուսիսարևելյան լանջով բարձրանալ Արարատի գագաթը։ Աստված, իբր տեսնելով նրանց ապարդյուն ջանքերը և անսալով Հակոբի պաղատանքին՝ հրեշտակի միջոցով սուրբ տապանի փայտերից մի կտոր ուղարկեց նրան և հասկացրեց Արարատի կատարի անմատչելիությունը մահկանացուների համար (Հակոբ Մծբնեցու բերած փայտի կտորը, իբրե սրբազան մասունք, պահվում է Էջմիածնի եկեղեցում)<ref>{{Cite web|url=http://echmiadzin.asj-oa.am/1126/|title=Նոյյան տապանի մասունքը|last=Վարդան|first=Դևրիկյան,|date=2007-08-17|website=echmiadzin.asj-oa.am|accessdate=2018 թ․ նոյեմբերի 30}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite book|title=Պատմություն Հայոց|last=Բուզանդ|first=Փավստոս|publisher=|year=1983|isbn=|location=Երևան|pages=37|translator-last=Մալխասյանց|translator-first=Ստեփանոս|chapter=Գլուխ Ժ}}</ref>։ Անցյալում Հայ առաքելական եկեղեցին ընդդիմացել է Արարատ բարձրանալու փորձերին։ 13-րդ դարում միսիոներ [[Ռուբրուք]]ը գրել է. «Շատերն էին փորձում բարձրանալ այն, բայց ոչ ոք չէր կարողանում։ Ոչ ոք չի կարող բարձրանալ այն, քանի որ այն աշխարհի մայրն է. ոչ ոք չի կարող վերադառնալ «իր մոր արգանդը»»<ref name="William of Rubruck">{{cite book|author=[[William of Rubruck]]|others=[[William Woodville Rockhill|W. W. Rockhill]] (translator)|title=The Journey of William of Rubruck to the Eastern Parts of the World, 1253-55|date=1998|publisher=[[Asian Educational Services]]|location=New Delhi|isbn=9788120613386|page=[https://books.google.am/books?id=ELmBrO-ipYIC&pg=PA271#v=onepage&q&f=false 269–270]|quote=}}</ref>։ Ֆրանսիացի ճանապարհորդը վկայում է, որ հայերն Արարատի գագաթը չեն բարձրանում ոչ այնքան լեռան դժվարամատչելիության, որքան նրա սրբազանությունը չպղծելու պատճառով։ 18-րդ դարի Անգլիացի աստվածաբան Թոմաս Սթեքհաուզը նշում էր, որ «բոլոր հայերը վստահ են, որ Նոյյան տապանը մինչ օրս գտնվում է Արարատ լեռան գագաթին․ այն պահպանելու համար ոչ մեկին թույլատրված չէ մոտենալ գագաթին»<ref>{{cite book|title=A History of the Holy Bible|last1=Stackhouse|first1=Thomas|date=1836|publisher=[[Blackie and Son]]|location=Glasgow|page=[https://books.google.am/books?id=j78CAAAAQAAJ&pg=PA93 93]|authorlink1=Thomas Stackhouse}}</ref>։ Պարրոտի և Աբովյանի վերելքին ի պատասխան Հայ առաքելական եկեղեցու բարձրաստիճան քահանաներից մեկը մեկնաբանել է, թե սուրբ լեռը մագլցելը նույնն է, թե «մարդկության արգանդը կապել վիշապական ձևով»։ 21-րդ դարում արդեն Արարատ մագլցելն ընդունվում է որպես ամենաբարձրարժեք հայրենասիրական ուխտագնացությունը, որին մասնակցում են մեծ քանակով մարդիկ Հայաստանից և Հայկական սփյուռքից<ref>{{cite book|title=Armenian Christianity Today: Identity Politics and Popular Practice|last1=Siekierski|first1=Konrad|date=2014|publisher=Ashgate Publishing|isbn=978-1-4724-1273-7|editor1-last=Agadjanian|editor1-first=Alexander|page=[https://books.google.am/books?id=dDbjBAAAQBAJ&pg=PA14 14]|chapter="One Nation, One Faith, One Church": The Armenian Apostolic Church and the Ethno-Religion in Post-Soviet Armenia}}</ref>։ === Առաջին վերելքներ === {{Բազմապատիկ պատկերներ|գոտի=right | պատկեր1 = Friedrich Parrot.jpg | լայնություն1 = 160 | նկարագրություն1 = [[Իոհանն Ֆրիդրիխ Պարրոտ]] | պատկեր2 = Abovianportrait.jpg | լայնություն2 = 154 | նկարագրություն2 = [[Խաչատուր Աբովյան]] }} Պատմության մեջ գրանցված լեռան առաջին վերելքը եղել է 1829 թվականին, երբ առաջին անգամ Արարատի գագաթը բարձրացավ [[Տարտուի համալսարան|Դորպատի համալսարանի]] պրոֆեսոր [[Իոհանն Ֆրիդրիխ Պարրոտ]]ը, որին ուղեկցում էին [[Խաչատուր Աբովյան]]ը, երկու գյուղացիներ՝ Հովհաննես Այվազյանը, Մուրադ Պողոսյանը, և երկու ռուս զինվորներ՝ Ալեկսեյ Զդոռովենկոն, Մատվեյ Չալպանովը<ref name="Ketchian"/>{{sfn|Parrot|1846|p=196}}։ Նրանք կատարեցին ֆիզիկական և բուսա-կլիմայական հետազոտություններ<ref name="ut.ee">{{cite web|last1=Randveer|first1=Lauri|title=How the Future Rector Conquered Ararat|url=http://www.ut.ee/en/how-future-rector-conquered-ararat|publisher=[[University of Tartu]]}}</ref><ref>{{cite book|last1=Khachaturian|first1=Lisa|title=Cultivating Nationhood in Imperial Russia: The Periodical Press and the Formation of a Modern Armenian Identity|date=2011|publisher=Transaction Publishers|isbn=9781412813723|page=[https://books.google.am/books?id=A0uY_tuRcx8C&pg=PA52&dq=ararat 52]}}</ref><ref>{{cite book|last1=Milner|first1=Thomas|title=The Gallery of Geography: A Pictorial and Descriptive Tour of the World, Volume 2|date=1872|publisher=W.R. M'Phun & Son|page=[https://books.google.am/books?id=UlYBAAAAYAAJ&pg=PA783&dq=ararat+1829+parrot 783]|quote=Great Ararat was ascended for the first time by Professor Parrot, October 9, 1829...}}</ref>։ Բալթիկ գերմանացի բնագետ Ֆրիդրիխ Պարրոտը 1829 թվականի սեպտեմբերի կեսերին ժամանել է Էջմիածնի տաճար՝ ռուսների՝ Երևանի գրավումից հետո մոտ երկու տարի անց և նրա միակ նպատակը եղել է Արարատ բարձրանալը։ Խաչատուր Աբովյանը որպես թարգմանիչ և ուղեկցորդ է նշանակվել հայկական եկեղեցու առաջնորդ կաթողիկոս [[Եփրեմ Ա Ձորագեղցի|Եփրեմի]] կողմից։ Աբովյանը և Պարրոտը հատել են [[Արաքս]] գետը և գնացել Աքորի, որը Արարատի հյուսիսային լանջին 1220 մ բարձրության վրա գտնվող հայկական գյուղ էր։ Նրանք ճամբար են դնում Աքորիի սուրբ Հակոբ եկեղեցում, մոտ՝ 1943 մ բարձրության վրա։ Երկու ձախողված փորձից հետո, երրորդ անգամ հաջողվում է բարձրանալ գագաթը 1829 թվականի հոկտեմբերի 9-ին, ժամը՝ 15:15-ին։ Պարրոտը սնդիկի բարոմետրով չափեց լեռան բարձրությունը, որը 5250 մ էր։ Սա ոչ միայն առաջին վերելքն էր Արարատ, այլև մինչև այդ բարձրացած երկրորդ ամենաբարձր գագաթը՝ [[Լիկանկաբուր]] լեռից հետո՝ [[Անդեր|Չիլիական Անդերում]]։ Աբովյանը սառույցի վրա անցք է արել և տեղադրել հյուսիս ուղղված փայտե մի խաչ։ Նա նաև մի կտոր սառույց է վերցրել գցել շշի մեջ և իր հետ իջեցրել ներքև՝ ջուրը համարելով սուրբ։ 1829 թվականի նոյեմբերի 8-ին Պարրոտը և Աբովյանը աքորացի որսորդ Սահակի եղբայր Հակոյի հետ բարձրանում են Սիս<ref name="Ketchian">{{Cite journal|last=Ketchian |first=Philip K. |title=Climbing Ararat: Then and Now |journal=[[The Armenian Weekly]] |volume=71 |issue=52 |date=December 24, 2005 |url=http://www.hairenik.com/armenianweekly/fea12240501.htm |deadurl=unfit |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090908015245/http://www.hairenik.com/armenianweekly/fea12240501.htm |archivedate=September 8, 2009 }}</ref>։ === Այլ նշանակալի վերելքներ === Վաղ հայտնի վերելքներից է ռուս կլիմայագետ և օդերևութաբան [[Կոզմա Սպասկի Ավտոնոմով]]ի վերելքը (1834 օգոստոս), [[Կարլ Բերենս]]ի վերելքը (1835), Բրիտանացի քաղաքական գործիք՝ [[Հենրի Դենբի Սեյմուր]]ի վերելքը (1848)<ref>{{cite book|last1=Polo|first1=Marco|last2=Yule|first2=Henry|authorlink1=Marco Polo|authorlink2=Henry Yule|title=The Book of Ser Marco Polo, the Venetian: Concerning the Kingdoms and Marvels of the East, Volume 1|date=2010|publisher=Cambridge University Press|page=[https://books.google.am/books?id=NRG540FwhrcC&pg=PA49&dq=ararat 49]}}</ref>։ 1845 թվականի հուլիսին գերմանացի հանքաբան և երկրաբան [[Օտտո Վիլհեմ Հերման ֆոն Աբիխ]]ը, մանրակրկիտ ուսումնասիրելով Արարատի առանձնահատկությունները, որոշեց Մասիսի գագաթը տանող ամենամատչելի ուղին (հարավարևելյան լանջը) և կատարեց փայլուն վերելք<ref>{{cite book|last1=Fairbairn|first1=Patrick|authorlink1=Patrick Fairbairn|title=The Imperial Bible-Dictionary: Historical, Biographical, Geographical and Doctrinal - Volume I|contribution=Ararat|date=1866|page=[https://books.google.am/books?id=ZMECAAAAQAAJ&pg=PA119&dq=ararat+Abich 119]}}</ref>։ 1850 թվականի օգոստոսին այդ նույն ճանապարհով Արարատի գագաթը բարձրացավ ռուսական գնդապետ Խոյկոյի արշավախումբը, որը մեկ շաբաթ մնաց գագաթին և կատարեց բազմաթիվ ուսումնասիրություններ։ Դրանից հետո բազմաթիվ արշավախմբեր են բարձրացել Արարատի գագաթը, կատարել բազմաբնույթ ուսումնասիրություններ։ Ուշ XIX դարում երկու բրիտանացի հայագետներ՝ [[Ջեյմս Բրայս]]ը (1879)<ref name="Bryce 1878">{{cite journal|last=Bryce|first=James|authorlink=James Bryce, 1st Viscount Bryce|title=On Armenia and Mount Ararat|journal=Proceedings of the Royal Geographical Society of London|date=1878|volume=22|issue=3|pages=169–186|url=http://www.jstor.org/stable/1799899|publisher=[[Royal Geographical Society]]|location=London|doi=10.2307/1799899}}</ref> և Լինչը (1893)<ref>{{cite journal|last1=Lynch|first1=H. F. B.|authorlink1=H. F. B. Lynch|title=The ascent of Ararat|url=https://archive.org/details/sim_geographical-journal_1893-11_2_5/page/458|journal=[[The Geographical Journal]]|date=1893|volume=2|page=458}}</ref><ref>{{cite book|last1=Lynch|first1=H. F. B.|authorlink1=H. F. B. Lynch|title=Armenia, travels and studies. Volume I: The Russian Provinces|date=1901|publisher=Longmans, Green, and Co.|location=London|page=[https://archive.org/stream/armeniatravelsst01lync#page/176/mode/2up 176]}}</ref> նույնպես բարձրացան լեռը։ 1910 թվականի հուլիսի 30-ին և 31-ին Մեծ Մասիս բարձրացան բնագիտության մագիստրոս պ. Ռոզենդալ, մեքենայագետ Վեյս, դոկտոր Ֆոն-Դեյկ Պոստ, պ. Վեյֆելբախ, դոկտոր Նյուտոն, պ. Սեյլան և Պադուայի անգլիական գեներալ-կոնսուլ պ. Լինտոմ<ref>«Հորիզոն» 1910, 11 օգոստոս, «Լումայ» 1910, թիվ 5-6, էջ 101</ref><ref>«Սեյլան», Սասուն, Երևան, 1990, էջ 5-6</ref>։ Առաջին ձմեռային վերելքը [[Բոզքուրտ Էրգյոր]]ինն էր, որ Թուրքիայի ալպինիզմի ֆեդերացիայի նախկին նախագահն էր։ Նա բարձրացավ լեռը 1970 թվականի փետրվարի 21-ին<ref>{{cite news|title=Conquering the legendary Mount Ararat|url=http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=conquering-the-legendary-mount-ararat-2006-01-15|work=[[Hürriyet Daily News]]|date=հունվարի 15, 2006}}</ref>։ {| class="wikitable" |+ Միայնակ բարձրացողները ! անուն !! ազգություն !! թվական |- | Ջեյմս Բրայս || անգլիացի || 1878 սեպտեմբերի 12 |- | Անդրեյ Պաստուխով || ռուս || 1892, 1893, 1894 |- | Ա. Աբելյան || հայ || 1896 սեպտեմբերի 14 |- | Բոզկուրտ Էրգյոր || թուրք || 1970 փետրվարի 21 |} == Նոյյան տապանի ավանդույթ == === Ավանդույթի սկիզբ === {| class="wikitable" |+Ծննդոց 8:4-ը Աստվածաշնչի տարբերակներում |scope="col"|<center>'''տարբերակ'''</center> | colspan="3"| <center>'''Ծննդոց 8:4-ի տեքստը'''</center> |- | rowspan="3" |Եբրայական Աստվածաշունչ | Աստվածաշնչային [[եբրայերեն]]՝ || ד וַתָּנַח הַתֵּבָה בַּחֹדֶשׁ הַשְּׁבִיעִי, בְּשִׁבְעָה-עָשָׂר יוֹם לַחֹדֶשׁ, עַל, הָרֵי אֲרָרָט |- | տառադարձում՝ || wat·tā·naḥ hat·tê·ḇāh ba·ḥō·ḏeš haš·šə·ḇî·‘î, bə·šiḇ·‘āh- ‘ā·śār yō·wm la·ḥō·ḏeš; ‘al hā·rê ’ă·rā·rāṭ |- | բառացի թարգմանություն՝ || և տապանը նստեց յոթներորդ նոր լուսնին՝ լուսնի տասնյոթերորդ օրը Արարատի բլուրների վրա<ref>{{cite book|last1=Benner|first1=Jeff A.|title=A Mechanical Translation of the Book of Genesis: The Hebrew Text Literally Tranlated Word for Word|date=2007|isbn=978-1602640337|page=[https://books.google.am/books?id=N88bw2SgtxMC&pg=PA48 48]}}</ref>։ |- | rowspan="4"| [[Սեպտուագինտա]] |- | Կոյնե [[հունարեն]]՝ || καὶ ἐκάθισεν ἡ κιβωτὸς ἐν μηνὶ τῷ ἑβδόμῳ, ἑβδόμῃ καὶ εἰκάδι τοῦ μηνός, ἐπὶ τὰ ὄρη τὰ ᾿Αραράτ. |- | տառադարձում՝ || kai ekathisen hē kibōtos en mēni tō hebdomō, hebdomē kai eikadi tou mēnos, epi ta orē ta Ararat. |- | բառացի թարգմանություն՝ || Եվ ջրերը քաշվում էին և գնում երկրի վրայից և հարյուր հիսուն օր հետո ջրերը քիչացան և նապանը նստեց յոթներորդ ամսում՝ տասնյոթերորդ օրը Արարատի լեռների վրա։ |- | rowspan="3"| [[Վուլգատա]] |- | [[լատիներեն]]՝ || requievitque arca mense septimo vicesima septima die mensis super montes Armeniae |- | տառադարձում՝|| Եվ տապանը նստեց յոթներորդ ամսին՝ յոթ և տասներկուերորդ ամսվա օրը՝ Հայաստանի լեռների վրա։ |- | rowspan="3"| Աստուածաշունչ տպագր. Ոսկան Երևանցու, տպ. Ս. Էջմիածնի և Ս. Սարգսի | գրաբար՝ || Եւ նստաւ տապանն յեօթներորդում ամսեանն՝ իքսանևեօթն ամսոյն՝ իլերինս Արարադայ<ref>{{Cite web|url=http://greenstone.flib.sci.am/gsdl/cgi-bin/library.cgi?e=d-01000-00---off-0armenian-armbook%252carmenian%252chajgirqn%252chaygirq%252cNo_Date_Books%252cazgayinZz-foreign-01-1----0-10-0---0---0direct-10---4-------0-1l--11-en-50---20-about---00-3-1-00-0--4--0--0-0-11-10-0utfZz-8-00&a=d&c=armenian&cl=CL2&d=HASH0173a618d90b9a09088f1b12|title=Armenian Rare Books {{!}} Աստուածաշունչ տպագր. Ոսկան Երևանցու, տպ. Ս. Էջմիսծնի և Ս. Սարգսի|website=greenstone.flib.sci.am|accessdate=2016 թ․ մայիսի 24}}</ref>։ |- | բառացի թարգմանություն՝ || Եվ տապանը նստեց յոթերորդ ամսի քսանյոթերորդ օրը՝ Արարատ լեռան վրա։ |- |} [[File:Houghton_GC6_K6323_675a_(A)_-_topographia_paradisi.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Houghton_GC6_K6323_675a_(A)_-_topographia_paradisi.jpg|մինի|«Դրախտի տոպոլոգիան» ըստ գերմանացի հետազոտող Աթանասիուս Քիրխերի 1675 թվականի «''Arca Noë»'' գրքից։ Հյուսիս֊արևելքում՝ Հայաստանի լեռներից վեր, Արարատ լեռն է Նոյյան տապանով<ref>{{cite book|url=http://www.metmuseum.org/research/metpublications/Art_of_the_First_Cities_The_Third_Millennium_BC_from_the_Mediterranean_to_the_Indus#|title=Art of the First Cities: The Third Millennium B.C. from the Mediterranean to the Indus|last1=Spar|first1=Ira|date=2003|publisher=[[Metropolitan Museum of Art]]|isbn=978-1-58839-043-1|editor1-last=Aruz|editor1-first=Joan|location=New York|page=[https://books.google.am/books?id=8l9X_3rHFdEC&pg=488 488]|contribution=The Mesopotamian Legacy: Origins of the Genesis tradition}}</ref>։]] Հին կտակարանի [[Ծննդոց]] գրքի ութերորդ գլխի չորրորդ մասի համաձայն՝ Ջրհեղեղից հետո [[Նոյյան տապան]]ը նստել է «Արարատի լեռան» վրա (գրաբարով՝ «ի լերինս Արարատայ»)<ref>{{Cite web|url=https://www.arak29.am/bible_28E/tGen_8.htm|title=Աստվածաշունչ գրաբարով, Ծննդոց 8|last=|first=|date=|website=www.arak29.am|publisher=|accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 3}}</ref> դառնալով «նոր մարդկության խանձարուրը, ազգերի ու ժողովուրդների սփռման արձակարանը» (աստվածաշնչյան եբրայերենով՝ הָרֵי אֲרָרָט, ''hare ararat'')<ref>{{cite journal|last1=Morgenstern|first1=Julian|date=1941|title=Psalm 48|journal=[[Hebrew Union College Annual]]|publisher=[[Hebrew Union College-Jewish Institute of Religion]]|volume=16|page=68|jstor=23502992|quote=Note the plural, ''hare 'Ararat''; not "Mt. Ararat," as traditionally translated and interpreted, but rather "(one of) the mountains of Ararat," i. e. of Urartu or Armenia.}}</ref>։ Շատ պատմաբաններ և աստվածաշնչագետներ ընդունում են, որ «Արարատը» [[Վանի թագավորություն|Ուրարտուի]] եբրայերեն անունն է, որը Հայաստանի աշխարհագրական նախորդն է։ Սակայն Աստվածաշնչի լատիներեն թարգմանությունում՝ Վուլգատայում, «Արարատը» թարգմանված է որպես «Արարատի լեռներ» (''montes Armeniae'')<ref>{{cite book|title=Placenames of the World: Origins and Meanings|url=https://archive.org/details/placenamesofworl00room|last1=Room|first1=Adrian|date=1997|publisher=[[McFarland & Company|McFarland]]|isbn=9780786401727|page=[https://archive.org/details/placenamesofworl00room/page/34 34]|authorlink1=Adrian Room}}</ref>։ Այնուամենայնիվ, հենց Արարատ լեռն է համարվում Նոյյան տապանի նստելու ավանդական վայրը և շատ քրիստոնյաներ այս տեսակետի կողմնակիցն են, քանի որ այն կարող էր լինել ջրերից երևացող առաջին գագաթը<ref>{{cite book|title=International Standard Bible Encyclopedia: E-J|date=1982|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|isbn=0-8028-3782-4|edition=fully revised|page=319|editor1-last=Bromiley|editor1-first=Geoffrey W.|editor1-link=Geoffrey W. Bromiley|contribution=Flood (Genesis)}}</ref>։ Դրա համար այն անվանվում է '''բիբլիական լեռ'''<ref>{{cite news|url=http://www.lefigaro.fr/lefigaromagazine/2011/07/16/01006-20110716ARTFIG00456-ararat-montagne-biblique.php|title=Ararat, montagne biblique|date=հուլիսի 16, 2011|work=[[Le Figaro]]|language=fr|last1=Tremblais|first1=Jean-Louis}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.news24.com/SciTech/News/Biblical-mountains-glaciers-shrinking-20100908|title=Biblical mountain's glaciers shrinking|date=օգոստոսի 8, 2010|agency=[[News24]]|access-date=2016 թ․ մայիսի 24|archive-date=2015 թ․ նոյեմբերի 17|archive-url=https://web.archive.org/web/20151117035416/http://www.news24.com/SciTech/News/Biblical-mountains-glaciers-shrinking-20100908|dead-url=yes}}</ref><ref name="Avagyan">{{cite book|title=Yerevan--heart of Armenia: meetings on the roads of time|date=1998|publisher=[[Union of Writers of Armenia]]|page=17|quote=The sacred biblical mountain prevailing over Yerevan was the very visiting card by which foreigners came to know our country.|last1=Avagyan|first1=Ṛafayel}}</ref>։ Ըստ Առնոլդի՝ Արարատ լեռը կապվել է Ծննդոցի ջրհեղեղի պատմության հետ 11-12-րդ դարերում{{sfn|Arnold|2008|p=105}}։ Բայլին ենթադրում է, որ տեղի հայ բնակչությունը սկսել է համարել այն որպես տապանի նստելու վայր 11-12-րդ դարերում<ref>{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=goq0VWw9rGIC&pg=PA54&lpg=PA54&dq=mount+ararat|title=Mercer Dictionary of the Bible|date=1990|publisher=Mercer University Press|page=54|quote=...the local (Armenian) population called Masis and which they began to identify as the ark's landing place in the eleventh-twelfth centuries.|last1=Bailey|first1=Lloyd R.|editor1-last=Mills|editor1-first=Watson E.|editor2-last=Bullard|editor2-first=Roger Aubrey|contribution=Ararat}}</ref>։ Բրիտանացի արևելագետ Ֆ.Ս. Քոնիբիրը 1901 թվականին՝ անդրադառնալով Ֆրիդրիխ Մուրադի Արարատի մասին գրքին գրում է՝ «հեթանոսական ավանդույթների և պաշտպամունքների կենտրոնը [...] և դա միայն 11--րդ դարում, որից հետո այս ավանդույթները անհետացան ժողովրդի մտքից և հայ աստվածաբանները լեռան հավերժական սառույցն են համարում Նոյյան տապանի նստելու վայրը»<ref>{{cite journal|last=Conybeare|first=F. C.|date=1901|title=Reviewed Work: ''Ararat und Masis. Studien zur armenischen Altertumskunde und Litteratur'' by Friedrich Murad|url=http://www.jstor.org/stable/3152410|journal=[[The American Journal of Theology]]|volume=5|issue=2|pages=335–337|quote=Masis was anyhow a center and focus of pagan myths and cults, which the author enumerates; and it was only in the eleventh century, after these had vanished from the popular mind, that the Armenian theologians ventured to locate on its eternal snows the resting-place of Noah's ark.|authorlink=Frederick Cornwallis Conybeare}}</ref>։ Ֆիշերը և Սպենսեր-Լինարդը ֆրանսիացի 13-րդ դարի ճանապարհորդ Վիլիամ ֆոն Ռուբրուքին համարում են եվրոպական գրականության մեջ Արարատի մասին ավանդության հիշատակման առաջին աղբյուրը<ref name="William of Rubruck2"><cite class="citation book">[[William of Rubruck]] (1998). ''The Journey of William of Rubruck to the Eastern Parts of the World, 1253–55''. Translated by [[William Woodville Rockhill|W. W. Rockhill]]. New Delhi: [[Asian Educational Services]]. p.&nbsp;[https://books.google.am/books?id=ELmBrO-ipYIC&pg=PA271 269–270]. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-81-206-1338-6|978-81-206-1338-6]]. <q>[...] mountains in which they say that Noah's ark rests; and there are two mountains, the one greater than the other; and the Araxes flows at their base [...] Many have tried to climb it, but none has been able. [...] An old man gave me quite a good reason why one ought not to try to climb it. They call the mountain Massis [...] "No one," he said, "ought to climb up Massis; it is the mother of the world."</q></cite></ref><ref name="Fischer">{{cite book|author1=Richard James Fischer|title=Historical Genesis: From Adam to Abraham|contribution=Mount Ararat|date=2007|publisher=University Press of America|isbn=9780761838074|pages=109–111|url=https://books.google.am/books?id=4qX0bQs0eEYC&pg=PA109}}</ref><ref name="swau"><cite class="citation web">Spencer, Lee; Lienard, Jean Luc (2005). [http://origins.swau.edu/papers/global/noah/default.html "The Search for Noah's Ark"]. [[Southwestern Adventist University]].</cite> ([[iarchive:SpencerLienardArarat|archived]])</ref>։ 14-րդ դարում անգլիացի ճանապարհորդ Ջոն Մանդևիլը Արարատի մասին հիշատակած այլ վաղ հեղինակներից է<ref>{{cite book|title=Trade, Travel, and Exploration in the Middle Ages: An Encyclopedia|date=2013|publisher=Routledge|isbn=9781135590949|page=[https://books.google.am/books?id=-OmCfNI_SxAC&pg=PA30 30]|last1=Mandel|first1=Jerome|editor1-last=Friedman|editor1-first=John Block|editor2-last=Figg|editor2-first=Kristen Mossler|contribution=Ararat, Mount}}</ref>. «Որտեղ Նոյի նավն է հանգչում և դեռ այնտեղ է»<ref>{{cite book|title=The Book of Marvels and Travels|url=https://archive.org/details/bookofmarvelstra0000mand|date=2012|publisher=[[Oxford University Press]]|others=[[Anthony Bale]] (translator)|isbn=9780199600601|page=[https://archive.org/details/bookofmarvelstra0000mand/page/70 70]|quote=...there's another mountain called Ararat; the Jews call this Thano, where Noah's ship rested, and it is still there. One can glimpse it from afar in clear weather, and the mountain is seven miles high.|last1=Mandeville|first1=John|authorlink1=John Mandeville|editor1-first=}}</ref>։ Ջրհեղեղի պատմականությունն ընդունող որոշ գիտնականներ (Ռումեր, Հոֆ, Ռիտեր, Ալիշան և ուրիշներ) նույնիսկ նկատել են Արարատի այնպիսի յուրահատկություններ (գլխավորապես Հին աշխարհում գրաված կենտրոնական դիրքը), որոնց պատճառով այն իրոք կարող էր արժանանալ «նախաջրհեղեղյան աշխարհի մահարձանի և նոր մարդկության օրրանի» պատվին։ Ավանդությունը Նոյի անվան հետ է կապում Արարատին մերձավոր մի շարք տեղանուններ (Երևան, Ակոռի, Առնոյոտն, Նախճավան, Մարանդ և այլն)։ Քրիստոնեության դարձից հետո հայ եկեղեցին Արարատի սրբազանությանը նոր գունավորում տվեց, իսկ հեթանոսական ավանդության քաջաց ոգիները փոխեց Նոյի սրբազան տապանի պահապան հրեշտակներով։ === Տարածում === [[Պատկեր:Aivazovsky - Descent of Noah from Ararat.jpg|thumb|Հովհաննես Այվազովսկի «Նոյը իջնում է Արարատից» (1889, [[Հայաստանի Ազգային Պատկերասրահ]])։ Պատկերված է Նոյն իր ընտանիքի հետ, որոնք կենդանիների հետ հատում են Արարատյան դաշտավայրը՝ իջնելով Նոյյան տապանից<ref>{{cite web|title=Նոյն իջնում է Արարատից (1889) [Descent of Noah from Ararat (1889)]|url=http://www.gallery.am/hy/database-egov/item/296/|publisher=[[National Gallery of Armenia]]|language=hy}}</ref><ref>{{cite news|last=Conway Morris|first=Roderick|title=The Key to Armenia's Survival|url=https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=980DEEDA1F3EF937A15751C0A9649D8B63|work=[[Նյու Յորք Թայմս]]|date=փետրվարի 24, 2012}}</ref>։]] Ամերիկյան քրիստոնեական միսսիոներ Հարիսոն Գրեյ Օտիս Դուայթը 1856-ին գրում է, որ «Եվրոպայում հիմնականում կարծում են», թե Նոյյան տապանը նստել է Արարատ լեռան վրա{{sfn|Dwight|1856|p=189|ps=: "The mountain on which, according to ancient Armenian tradition, and the general opinion of the learned in Europe, the ark of Noah rested after the deluge, is called in Armenian Masis, and in Turkish Aghur Dagh..."}}։ Բրիտանացի պատմաբան և քաղաքագետ Ջեյմս Բրայսը, ընդունելով, որ Աստվածաշնչի հատվածը որ տապանը նստել է «մի լեռան վրա, որը գտնվում էր եբրայերենով Արարատ անվամբ հայտնի տարածքում կամ Հայաստանում», իր 1878 թվականի հոդվածում գրում է «միևնույն ժամանակ մեր լեռը Հայաստանի մյուս գագաթներից այնքան ավելի բարձր է և տեսանելի և ավելի աստվածային, որ ինչ-որ մեկը դժվար կասկածի, որ Աստվածաշնչի գրողը իր մտքին այլ լեռ է ունեցել»<ref name="Bryce 18782">{{cite journal|last=Bryce|first=James|date=1878|title=On Armenia and Mount Ararat|url=http://www.jstor.org/stable/1799899|journal=Proceedings of the Royal Geographical Society of London|location=London|publisher=[[Royal Geographical Society]]|volume=22|issue=3|pages=169–186|authorlink=James Bryce, 1st Viscount Bryce}}</ref>։ Ըստ [[Կաթոլիկական հանրագիտարան]]ի (1907)՝ եբրայական և հայկական ավանդույթներն ասում են, որ Նոյյան տապանը նստել է Արարատ լեռան վրա<ref>{{cite book|title=[[Catholic Encyclopedia]] Volume 1|date=1907|quote=Jewish and Armenian tradition admitted Mount Ararat as the resting place of the Ark.|author1=Charles Léon Souvay|authorlink1=:s:Author:Charles Léon Souvay|contribution=[[:s:Catholic Encyclopedia (1913)/Ark|Ark, Noe's Ark]]}}</ref>։ Սպենսերը և Լինարդը 2005 թվականին գրում են, որ Արարատ լեռը այն վայրն է, որը Եվրոպական և Արևմտյան քրիստոնեության մեծամասնությունը համարում են Նոյյան տապանի նստելու վայրը և ավելացնում, որ ավանդույթը շատ արմատացած է քրիստոնեական աշխարհում։ 2001 թվականին [[Հովհաննես Պողոս II]]-ը Հայաստան այցելելիս, իր քարոզում ասում է. «Մենք մոտ ենք Արարատ լեռանը. ավանդույթն ասում է, որ Նոյյան տապանը այնտեղ է հանգրվանել»<ref>{{cite web|url=https://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/en/homilies/2001/documents/hf_jp-ii_hom_20010926_yerevan-st-gregory.html|title=Homily of John Paul II|date=սեպտեմբերի 26, 2001|website=vatican.va|publisher=[[Holy See]]|location=[[Saint Gregory the Illuminator Cathedral, Yerevan|Cathedral of St. Gregory the Illuminator, Yerevan]]}}</ref>։ Մոսկվայի Կիրիլ Պատրիարքը՝ ռուս ուղղափառ եկեղեցու առաջնորդը, նույնպես նշում է, Արարատը Նոյյան տապանի հանգրվանի վայրն է՝ իր 2010-ի Հայաստանի այցի ժամանակ<ref>{{cite web|url=http://www.patriarchia.ru/db/text/1114986.html|title=Приветственная речь Святейшего Патриарха Кирилла в кафедральном соборе Эчмиадзина [Welcome speech by His Holiness Patriarch Kirill at the Cathedral of Etchmiadzin]|date=մարտի 16, 2010|website=patriarchia.ru|publisher=[[Russian Orthodox Church]]|language=ru|quote=Каждый, кто приезжает в Армению, получает неизгладимое впечатление, лицезрея ее главный символ — священную гору Арарат, на которой остановился после потопа ковчег праотца Ноя.}}</ref>։ === Որոնումներ === Ավանդորեն Նոյյան տապանի որոնումների հիմնական վայրը եղել է Արարատ լեռը։ Չնայած շատերը վկայում են, որ տապանը տեսել են, տապանի գոյության ոչ մի գիտական ապացույց չկա<ref>{{cite news|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0427_040427_noahsark.html|title=Noah's Ark Found? Turkey Expedition Planned for Summer|date=ապրիլի 27, 2004|work=[[National Geographic (magazine)|National Geographic]]|pages=[http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0427_040427_noahsark.html 1], [http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0427_040427_noahsark_2.html 2]|last1=Mayell|first1=Hillary}}</ref>։ Նոյյան տապանի որոնումները գիտնականների կողմից համարվում է փսևդոհնէաբանության (կեղծ հնէաբանության) օրինակ<ref>{{cite book|title=Biblical Archaeology: A Very Short Introduction|date=2009|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-534263-5|page=[https://books.google.am/books?id=zwNIDHSPsSMC&pg=PA72 72]|last1=Cline|first1=Eric H.|authorlink1=Eric H. Cline}}</ref><ref>{{cite book|title=Archaeological Fantasies: How Pseudoarchaeology Misrepresents the Past and Misleads the Public|date=2006|publisher=Psychology Press|isbn=9780415305921|page=[https://books.google.am/books?id=sIYpx9mzd4gC&pg=PA69 69]|last1=Fagan|first1=Garrett G.|authorlink1=Garrett G. Fagan}}</ref>։ Կենեթ Ֆեդերը գրում է. «Քանի որ ջրհեղեղի պատմությունը չի հաստատվում ոչ մի հնէաբանական ապացույցով, զարմանալի չէ, որ ոչ մի հնէաբանական ապացույց չկա նաև անհավանական մեծ տապանի գոյության համար, որը թվագրվում է 5000 տարի առաջվա»<ref>{{cite book|title=Encyclopedia of Dubious Archaeology: From Atlantis to the Walam Olum: From Atlantis to the Walam Olum|date=2010|publisher=ABC-CLIO|pages=[https://books.google.am/books?id=RlRz2symkAsC&pg=PT195 195–196]|last1=Feder|first1=Kenneth L.|authorlink1=Kenneth Feder|contribution=Noah's Ark}}</ref>։ == Նշանակությունը հայերի համար == === Սիմվոլիզմ === Արարատ լեռը պատմականորեն կապվել է Հայաստանի հետ<ref>{{cite book|title=Russia and The Commonwealth of Independent States 2014|date=2014|publisher=Rowman & Littlefield|isbn=9781475812268|page=203|quote=Mt. Ararat, traditionally associated with Armenia, is actually in this area, the highest peak in the mountain chain that forms the border between modern-day Turkey and Armenia.|last1=Shoemaker|first1=M. Wesley|contribution=Armenia}}</ref> և լայնորեն ճանաչվել որպես Հայաստանի սկզբունքային ազգային խորհրդանիշ<ref>* {{cite news|url=http://www.ft.com/cms/s/2/7b5f2146-e2e0-11df-9735-00144feabdc0.html|title=Armenia opens up to visitors|last=Levonian Cole|first=Teresa|date=հոկտեմբերի 30, 2010|work=[[Financial Times]]|quote=Ararat, the supreme symbol of Armenia...}} * {{cite news|url=http://arsiv.taraf.com.tr/yazilar/serdar-kaya/agri-dagi-ni-verelim/17242/|title=‘Ağrı Dağı’nı verelim...’|date=օգոստոսի 7, 2011|work=[[Taraf]]|language=tr|quote=Ağrı Dağı, pek çok Ermeni için neredeyse kutsal bir anlam ifade ediyor. Bunun nedeni, dağın, Ermeni tarihine ve kimliğine dair anlatılarda merkezî bir yere sahip olması. Translation: Mount Ararat has an almost sacred meaning for many Armenians. That's because the mountain has a central place in the narrative of Armenian history and identity.|last1=Kaya|first1=Serdar|access-date=2016 թ․ մայիսի 25|archive-date=2015 թ․ նոյեմբերի 19|archive-url=https://web.archive.org/web/20151119015538/http://arsiv.taraf.com.tr/yazilar/serdar-kaya/agri-dagi-ni-verelim/17242/|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite book|title=Encyclopedia of Religion and Nature Volume I: A-J|url=https://archive.org/details/encyclopediareli00tayl|date=2005|publisher=Continuum|isbn=978-1-84371-138-4|page=[https://archive.org/details/encyclopediareli00tayl/page/1458 1458]|quote=The Armenian people regard Mount Ararat, a volcano in eastern Turkey believed to be the site of Noah's ark in the Bible, as the symbol of their national and cultural identity.|last1=Bernbaum|first1=Edwin|editor1-last=Taylor|editor1-first=Bron|editor1-link=Bron Taylor|contribution=Sacred Mountains}}</ref>։ Այն աշխարհագրորեն տեղակայված է պատմական Հայաստանի թագավորությունների կենտրոնում<ref>{{cite journal|date=2014|title=Coexistence, Polarization and Development: The Armenian Legacy in Modern Turkey|url=http://www.hec.unil.ch/documents/seminars/deep/1566.pdf|publisher=[[HEC Lausanne]]|last1=Sakalli|first1=Seyhun Orcan}}</ref>{{sfn|Bryce|1877|p=[https://archive.org/stream/transcaucasiaara00bryciala#page/233/mode/1up 234]|ps=: "To the Armenians it is the ancient sanctuary of their faith, the centre of their once famous kingdom, hallowed by a thousand traditions."}}, որի համար էլ հայերի հայրենիքի մի մասն է<ref>{{cite journal|last=O'Lear|first=Shannon|date=2011|title=Borders in the South Caucasus|url=http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14751798.2011.604486|journal=Defense & Security Analysis|publisher=[[Taylor & Francis]]|volume=27|issue=3|page=271|doi=10.1080/14751798.2011.604486|quote=Armenian national identity is tightly bound around international recognition of that attempt to eradicate Armenians and an Armenian homeland. A critical piece of that homeland is Mount Ararat. Noah’s Ark is said to have landed on Mount Ararat, making it a particularly meaningful place for this predominantly Christian country.}}</ref>։ Հայերի համար այն հայտնի է որպես «սուրբ լեռ»<ref>{{cite book|title=Eastern Turkey|date=2014|publisher=Bradt Travel Guides|isbn=978-1-84162-490-7|page=317|quote=...of course Mount Ararat is for Armenians their holy mountain...|last1=Darke|first1=Diana}}</ref><ref>{{cite book|title=[[Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary]] Volume II|date=1890|language=ru|quote=Арарат давно считался священной горой у армян...|contribution=Арарат}} [[:ru:s:ЭСБЕ/Арарат, горы|on Russian Wikisource]]</ref> հիմնականում աստվածաշնչային ջրհեղեղի պատմության պատճառով<ref>{{cite book|title=Exploring the Caucasus in the 21st Century: Essays on Culture, History and Politics in a Dynamic Context|url=https://archive.org/details/exploringcaucasu00comp|date=2010|publisher=Amsterdam University Press|isbn=9789089641830|pages=[https://archive.org/details/exploringcaucasu00comp/page/12 12]–13|editor1-last=Companjen|editor1-first=Françoise|editor2-last=Marácz|editor2-first=László Károly|editor3-last=Versteegh|editor3-first=Lia}}</ref>։ Արարատն անվանվել է Հայաստանի ապրանքանիշ<ref>{{cite news|url=http://lenta.ru/articles/2015/10/24/armenia/|title=Солнце мое|date=հոկտեմբերի 24, 2015|publisher=[[lenta.ru]]|language=ru|quote=Библейский Арарат, символ страны, стал главным брендом Армении.|last1=Boltyansky|first1=Boris}}</ref>, Հայաստանի այցեքարտ<ref>{{cite book|title=Armenian Folk Arts, Culture, and Identity|url=https://archive.org/details/isbn_9780253337047|date=2001|publisher=Indiana University Press|isbn=978-0-253-33704-7|page=[https://archive.org/details/isbn_9780253337047/page/38 38]|last1=Petrosyan|first1=Hamlet L.|editor1-last=Abrahamian|editor1-first=Levon|editor2-last=Sweezy|editor2-first=Nancy|contribution=Symbols of Armenian Identity: The Sacred Mountain}}</ref> և «ավելի քան լեռ հայերի համար»<ref>{{cite news|url=http://www.radikal.com.tr/yazarlar/gokce-aytulu/erivanin-ufkunda-agri-dagi-yok-1087096/|title=Erivan'ın ufkunda Ağrı Dağı yok|date=մայիսի 6, 2012|work=[[Radikal]]|language=tr|quote=Evet, Ağrı Dağı’nın Ermenistan’daki adı Ararat. Ama Ermenistan’dakiler için bir dağdan çok daha fazlası demek.|last1=Aytulu|first1=Gökçe}}</ref>։ Ժողովրդագրագետներից մեկը գրել է, որ «հայերը ունեն Արարատի սեփականության զգացում՝ մշակութային սեփականության առումով»<ref>{{cite journal|last=Darieva|first=Tsypylma|date=2006|title=Bringing the soil back to the homeland: Reconfigurations of representation of loss in Armenia|url=http://research.uni-leipzig.de/comparativ/documents/C_2006-3/Darieva,%20Tsypylma%3B%20Bringing%20the%20soil%20back%20to%20the%20Homeland.pdf|journal=Comparativ: Leipziger Beiträge zur Universalgeschichte und vergleichenden Gesellschaftsforschung|publisher=[[Leipzig University]]|issue=3|page=90|access-date=2016 թ․ մայիսի 25|archive-date=2017 թ․ մայիսի 21|archive-url=https://web.archive.org/web/20170521215852/http://research.uni-leipzig.de/comparativ/documents/C_2006-3/Darieva,%20Tsypylma%3B%20Bringing%20the%20soil%20back%20to%20the%20Homeland.pdf|dead-url=yes}}</ref>։ Գրիգոր Նարեկացին Արարատն անվանել է «մեծության կշռորդ», Թովմա Արծրունին՝ «մեծավայելուչ թագավոր»։ Նոր շրջանի հայ գրողներից Արարատը գովերգել են և նրան ոգեշունչ տողեր են ձոնել [[Խաչատուր Աբովյան]]ը, [[Ղևոնդ Ալիշան]]ը, [[Րաֆֆի]]ն, [[Ավետիք Իսահակյան]]ը, [[Վահան Տերյան]]ը, [[Եղիշե Չարենց]]ը, [[Հովհաննես Շիրազ]]ը, [[Պարույր Սևակ]]ը և ուրիշներ։ Արարատի վեհանիստ գեղեցկությունն իրենց կտավներում պատկերել են հայ նկարիչներ [[Հովհաննես Այվազովսկի]]ն, [[Գևորգ Բաշինջաղյան]]ը, [[Մանուկ Մահտեսյան]]ը, [[Վրթանես Ախիկյան]]ը, [[Մարտիրոս Սարյան]]ը, [[Փանոս Թերլեմեզյան]]ը, [[Եղիշե Թադևոսյան]]ը, [[Ստեփան Աղաջանյան]]ը, [[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանը]], [[Հովհաննես Զարդարյան]]ը և ուրիշներ։ === Ավանդազրույցներ === [[File:Mkrtum_Hovnatanian._Hayk_Nahapet.jpeg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Mkrtum_Hovnatanian._Hayk_Nahapet.jpeg|մինի|Հայկ նահապետը, հայ ժողովրդի առասպելական հիմնադիրը։ Նկարիչ՝ Մկրտում Հովնաթանյան (1779–1846)։ Ետնանկարում պատկերված է Արարատը։ Ararat is pictured in the background.]] Հայոց հին հավատքում Մասիսը քաջաց ոգիների դիցարանն էր, որոնք Մասիսն իբրև հսկել են մարդկանց ներխուժումից, անդնդակուլ արել հանդուգն սահմանախախտներին։ Ըստ «Արտավազդ» ժողովրդական հնագույն զրույցի, Հայոց թագավոր Արտավազդը շղթայակապված է Մասիսի վիհում և ջանում է դուրս գալ այնտեղից։ Ըստ Ագաթանգեղոսի, Հայոց թագավոր Տրդատ Գ Մեծը Հռիփսիմեի վկայարանը կառուցել է սրբազան Մասիսից բերած քարերով։ === Հայկական հուշարձաններ === Արարատի լանջին, հին Ակոռուց վերն, Գինո գետակի աջ ափին վաղ միջնադարում հիմնվել է Սուրբ Հակոբ անունով վանք կամ մենաստան (խաչաձև գմբեթավոր)։ Վանքից ոչ հեռու, վիհի եզերքին, բխում էր սառնորակ մի աղբյուր, որը, ըստ ավանդության, գոյացել էր Սուրբ Հակոբի արտասուքից։ Ժողովուրդն աղբյուրն անվանում էր նաև «Անհատական» կամ «Անահտական» (հավանաբար Անահիտ դիցամոր անունով)։ Ժողովրդական ուխտատեղի աղբյուրին վերագրվում էր ամուլ կանանց բուժելու հատկություն։ Աղբյուրի ջուրը նաև սրսկել են դաշտերին՝ բերքը մարախ միջատներից իբրև պաշտպանելու համար։ Արարատի հյուսիսային ստորոտից, [[Դաշբուռուն (գյուղ)|Դաշբուռուն]] գյուղից հարավ, բխում է Արաքսի վտակ Միջին Սևջուրը։ Արևելյան կողմից Սևջրին խառնվում է Գինո գետակը՝ ոռոգելով Ակոռու այգիներն ու դաշտերը։ Ավանդության համաձայն, Արտավազդ թագավորը գետնակուլ է եղել այս գետակի ակունքի մոտ։ Գինո գետակից հյուսիս-արևմուտք, Սսի ստորոտում (թամբարդի վրա) գտնվում էր Երևանի սարդար Հուսեյն խանի պալատ–ամառանոցը՝ Սարդար–բուլաղը՝ իր սառնորակ (5,8–6&nbsp;°C) աղբյուր–ավազանով (սնվում է Սսի գագաթի լճակի ջրից)։ 1840-ի հունիսի 20-ի երեկոյան երկրաշարժից կործանվեցին Ակոռին, Սուրբ Հակոբի վանքն՝ իր աղբյուրով, սարդարի պալատը և այլ կառույցներ։ Սարդար–բուլաղի աղբյուրը պահպանվում է։ [[Հերման Աբիխ]]ը, Ե. Վայդենբաումը և ուրիշ այցելուներ վկայում են Սարդար–բուլաղի մոտակայքում պահպանված հնագույն անտառների մնացուկների՝ կեչիների մացառների մասին։ === Ծագման առասպել === Միջնադարյան պատմիչ [[Մովսես Խորենացի]]ն Ծննդոցի ջրհեղեղի պատմությունը կապել է հայերի ծագման առասպելի հետ։ Իր «Հայոց պատմություն» աշխատության մեջ, Խորենացին գրում է, որ [[Հայկ նահապետ|Հայկը]]՝ հայերի նախահայրը, որից հայերը ստացել են իրենց անունը, [[Թորգոմ]]ի որդին էր, Նոյի որդիներից մեկի՝ [[Հաբեթ]]ի ծոռը<ref>{{cite book|title=The Oxford Companion to World Mythology|last=Leeming|first=David|publisher=Oxford University Press|year=2006|isbn=978-0-19-515669-0|location=Oxford|page=29}}</ref>։ Հայկը Արարատ լեռան շուրջը սկզբնավորեց հայ ժողովուրդը{{sfn|Panossian|2006|p=51}}։ Ըստ [[Ռազմիկ Փանոսյան]]ի՝ արարման այս առասպելը «Արարատի վրա Նոյյան տապանի հանգրվանումը՝ Հայաստանը դարձնում է բոլոր քաղաքակրթությունների սկզբնաղբյուրը։ [...] այն հայերին կապում է մարդկության քաղաքակրթության զարգացման աստվածաշնչային պատմության հետ։ [...] այն Արարատ լեռը դարձնում է բոլոր հայերի ազգային խորհրդանիշը, իսկ շրջակա տարածքը՝ անհիշելի ժամանակներից եկող հայերի հայրենիքը»{{sfn|Panossian|2006|pp=51–52}}։ === Ցեղասպանության և «կորսված տարածքների» խորհրդանիշ === [[File:Ararat_is_and_remains_Armenian.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Ararat_is_and_remains_Armenian.jpg|մինի|Լիբանանահայերի բողոքի ցույցը ընդդեմ Թուրքիայի վարչապետ Էրդողանի, որը 2010 թվականի նոյեմբերին այցելել էր Բեյրութ<ref>{{cite news|url=http://www.dailystar.com.lb/News/Politics/Nov/26/Armenian-protest-against-Erdogan-visit-turns-violent.ashx#axzz2XWWLJBKD|title=Armenian protest against Erdogan visit turns violent|date=նոյեմբերի 26, 2010|newspaper=[[The Daily Star (Lebanon)|The Daily Star]]|accessdate=2013 թ․ հունիսի 28}}</ref>։]] 1915-ի [[Մեծ եղեռն]]ի արդյունքում, մեծ մասամբ Արևելյան Թուրքիայում գտնվող տարածքների մի հսկա հատված մնաց համարյա առանց հայերի։ Չնայած որ Արարատը [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական Կայսրության]] [[Երևանի նահանգ]]ի մի մասն էր և [[Կարսի պայմանագիր|Կարսի]] 1921 թվականի պայմանագրով հանձնվել էր Թուրքիային, հաջորդող տասնամյակներին հայ ազգային գիտակցության մեջ Արարատը խորհրդանշում է [[Արևմտյան Հայաստան]]ի կորուստը<ref>{{cite book|title=Crossing Borders – Confronting History: Intercultural Adjustment in the Post-Cold War World|last=Johnson|first=Jerry L.|date=2000|publisher=University Press of America|isbn=978-0-7618-1536-5|location=Lanham, Maryland|pages=6–7|quote=Armenians view Mount Ararat as both a symbol of the Genocide and loss of hallowed land. Standing majestically on the immediate southwestern horizon, Ararat provides a daily reminder of past horror.}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.armenianow.com/features/8966/beyond_and_inside_turk_look_on_ara|title=Beyond and Inside: Turk look on Ararat with Armenian perception|date=օգոստոսի 1, 2008|work=[[ArmeniaNow]]|quote=...Ararat, which is in the territory of modern Turkey but symbolizes the dream of all Armenians around the globe about the lands lost to the west of this biblical mountain.|last1=Khojoyan|first1=Sara}}</ref>{{efn|Արևմտյան Հայաստանի հողերը, որը խորհրդանշում է Արարատ լեռը․․․<ref name="Shirinian">{{cite book|first=Lorne|last=Shirinian|year=1992|title=The Republic of Armenia and the rethinking of the North-American Diaspora in literature|publisher=[[Edwin Mellen Press]]|isbn=978-0773496132|p=78}}</ref>}}. «Այն հիշեցնում է հայերի կյանքում մեծ տեղ գրաված ողբերգության մասին. Արարատը տեսանելի է Հայաստանից, բայց պատկանում է Թուրքիային», գրել է Սմիթսոնիան ամսագրի լրագրողներից մեկը<ref>{{cite journal|last=Krajeski|first=Jenna|date=July 2015|title=One photographer’s personal endeavor to track down survivors of the Armenian Genocide, 100 years later|url=http://www.smithsonianmag.com/history/one-photographer-personal-endeavor-track-down-survivors-armenian-genocide-100-years-later-180955763/|journal=[[Smithsonian (magazine)|Smithsonian]]}}</ref>։ Արի Լ. Գոլդմանը 1988 թվականին գրել է՝ «Սփյուռքի ընտանիքների մեծամասնության տներում, կան Արարատի լուսանկարներ, որոնք հիշեցնում են հայրենիքը և ազգային ձգտումները»<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/1988/12/18/weekinreview/world-history-full-anguish-agony-armenians-still-like-job-s-people.html|title=A History Full of Anguish and Agony; The Armenians, Still 'Like Job's People'|date=դեկտեմբերի 18, 1988|work=[[Նյու Յորք Թայմս]]|last1=Goldman|first1=Ari L.|authorlink1=Ari L. Goldman}}</ref>։ Արարատը հայերի համար դարձել է «կորցրած հողերը» վերականգնելու խորհրդանիշ, այն հողերը, որոնք ներկայումս Թուրքիայի տարածքում են, բայց ժամանակին հայերի մեծ բնակչություն են ունեցել<ref>{{cite journal|date=2009|title=Աշոտ Մելքոնյան, Արարատ. Հայոց անմահության խորհուրդը [Ashot Melkonyan, Ararat. Symbol of Armenian Immortality]|url=http://lraber.asj-oa.am/542/|journal=[[Lraber Hasarakakan Gitutyunneri]]|language=hy|issue=1|pages=252–257|quote=Պատմական ճակատագրի բերումով Արարատ-Մասիսը ոչ միայն վեհության, անհասանելիության, կատարելության մարմնավորում է, այլև 1915 թ. հայոց մեծ եղեռնից ու հայ ժողովրդի հայրենազրկումից հետո՝ բռնազավթված հայրենիքի և այն նորեն իր արդար զավակներին վերադարձելու համոզումի անկրկնելի խորհրդանիշ, աշխարհասփյուռ հայության միասնականության փարոս» (էջ 8)։|last1=Avakyan|first1=K. R.|access-date=2016 թ․ հուլիսի 9|archive-date=2015 թ․ նոյեմբերի 18|archive-url=https://web.archive.org/web/20151118131544/http://lraber.asj-oa.am/542/|dead-url=yes}}</ref>։ === Հայաստանի զինանշան === Արարատ լեռը պատկերվել է [[Հայաստանի զինանշան]]ի վրա 1918 թվականից սկսած։ Առաջին հանրապետության զինանշանը նախագծել են ճարտարապետ [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ը և նկարիչ [[Հակոբ Կոջոյան]]ը։ Այս զինանշանը ընդունվել է Հայաստանի Հանրապետության օրենսդիր իշխանության կողմից 1992 թվականի ապրիլի 19-ին՝ անկախության վերահաստատումից հետո։ զինանշանի վահանի վրա պատկերված է Արարատը՝ գագաթին Նոյյան տապանը նարնջագույն ֆոնի վրա<ref>{{cite web|url=https://president.am/hy/state-symbols|title=Հայաստանի պետական խորհրդանշանները|website=նախագահ.հայ|publisher=Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ}}</ref>։ [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Խորհրդային Հայաստանի]] զինանշանը ստեղծել են [[Մարտիրոս Սարյան]]ը և Հակոբ Կոջոյանը՝ 1921 թվականին<ref>{{cite book|title=[[Soviet Armenian Encyclopedia]] Volume 10|last2=Haytayan|first2=P.|date=1984|page=[https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B7%D5%BB:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_10.djvu/240 240]|language=hy|quote=1921-ին Հ. Կոջոյանի հետ ստեղծել է Խորհրդային Հայաստանի գերբը...|last1=Matevosian|first1=V.|contribution=Սարյան Մարտիրոս (Saryan Martiros)}}</ref>։ Արարատ լեռը պատկերված է կենտրոնում և կազմում է զինանշանի մեծ մասը։ <gallery mode="packed" heights="180"> Պատկեր:Emblem of the Armenian SSR.svg|Խորհրդային Հայաստան (1920–91) Պատկեր:Coat of arms of Armenia.svg|Երրորդ հանրապետություն (1991– առ այսօր) </gallery> == Մշակույթ և արտապատկերում == [[Պատկեր:Stamp_Armenia1992_1-3.jpg|մինի|250x250փքս|Հայաստանի երկրորդ Հանրապետության առաջին նամականիշները։]] Ազգագրագետ Լևոն Աբրահամյանը նկատել է, որ Արարատը պատկերված է հայերի իրականության, խորհրդանիշների և մշակույթի մեջ<ref>{{cite book|url=https://www.academia.edu/10712639/Dancing_Around_the_Mountain_Armenian_Identity_through_Rites_of_Solidarity|title=Caucasus Paradigms: Anthropologies, Histories and the Making of a World Area|date=2007|publisher=Lit Verlag|isbn=9783825899066|location=Berlin|pages=167–188|last1=Abrahamian|first1=Levon|editor1-last=Grant|editor1-first=Bruce|editor2-last=Yalçın-Heckmann|editor2-first=Lale|contribution=Dancing around the mountain: Armenian identity through rites of solidarity}}</ref>։ Հայաստանի անկախացումից հետո, 1992 թվականին թողարկված երեք նամականիշներն էլ Արարատի պատկերով էին։ Արարատ լեռը պատկերված է շատ կրթական ([[Երևանի պետական համալսարան]], [[Հայաստանի ամերիկյան համալսարան]] և այլն), մարզական ([[Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացի]]), [[Արարատ (ֆուտբոլային ակումբ, Երևան)|Արարատ ֆուտբոլային ակումբ]] և այլն) հաստատությունների տարբերանշանների վրա։ Հայաստանի նախկին ավիափոխադրող [[Արմավիա]]յի տարբերանշանի վրա նույնպես պատկերված էր Արարատը։ Արարատ լեռը նաև պատկերված է հայկական շատ թղթադրամների վրա։ Արարատի կոնյակի գործարանի կողմից 1887 թվականից արտադրվող «Արարատ» կոնյակը համարվում է Արևելյան Եվրոպայի ամենավարկանշային կոնյակը<ref>{{cite book|title=40 Degrees East: An Anatomy of Vodka|last1=Ermochkine|first1=Nicholas|last2=Iglikowski|first2=Peter|date=2003|publisher=[[Nova Science Publishers]]|isbn=978-1-59033-594-9|location=New York|page=[https://books.google.am/books?id=uWB2ZyTO7_sC&pg=PA121 121]|quote=Undoubtedly the top of the tops of East European brandies is the Armenian brandy called Ararat...}}</ref>։ Երևանի հյուրանոցները իրենց սենյակներից Արարատի տեսանելիությունը գովազդում են որպես առավելություն<ref>{{cite news|url=https://www.thenational.ae/lifestyle/travel/my-kind-of-place-yerevan-has-thrived-through-conquest-1.355086|title=My Kind of Place: Yerevan has thrived through conquest|last1=Ritman|first1=Alex|date=օգոստոսի 17, 2012|work=[[The National (Abu Dhabi)|The National]]}}</ref><ref>[[Radisson Blu Hotel, Yerevan]]. {{cite web|url=https://www.radissonblu.com/en/hotel-yerevan|title=Radisson Blu Hotel, Yerevan|website=radissonblu.com|quote=Our magnificent hilltop setting provides beautiful views of Yerevan city center against the backdrop of Mount Ararat...}}</ref><ref>[[Ani Plaza Hotel]]. {{cite web|url=http://anihotel.com/|title=Ani Plaza: Hotel in Yerevan, Armenia|website=anihotel.com|quote=The guest rooms offer a spectacular view over the city: one can admire the famous Mount Ararat – the symbol of Armenia...}}</ref>։ === Կերպարվեստ === ==== Եվրոպական ==== Արարատը պատկերված է 18-19-րդ դարերում Հայաստան այցելած շատ եվրոպական ճանապարհորդների գրքերում։ <gallery mode="packed" heights="100px"> Tournefort Ararat from Ejmiatsin.png|Ժոզեֆ Պիտոն դը Տուրնեֆոր, 1718 "View of the Fortress of Erivan and Ararat" by Robert Ker Porter.png|Ռոբերտ Կեր Պորտեր, 1821 View of Ararat and the Monastery of Echmiadzin.png|Ֆրիդրիխ Պարրոտ «Ճանապարհորդություն դեպի Արարատ» գրքի անգլերեն թարգմանությունից "Great and Little Ararat from the North-East" by James Bryce.png|Ջեյմս Բրայս, 1877 "Ararat from the lake at Edgmiatsin" Lynch.png|Հ. Ֆ. Բ. Լինչ, 1901 </gallery> ==== Հայկական ==== Համաձայն մեկ աղբյուրի՝ Արարատը պատկերած առաջին հայ նկարիչը [[Հովհաննես Այվազովսկի]]ն էր<ref>{{cite journal|last=Sarkssian|first=M. S.|title=Հովհաննես Այվազովսկին և հայ մշակույթը [Hovhannes Ayvazovsky and Armenian Culture]|journal=[[Patma-Banasirakan Handes]]|year=1963|issue=4|url=http://hpj.asj-oa.am/551/|publisher=Armenian Academy of Sciences|location=Yerevan|language=hy|p=28|quote=Դեռևս 1860-ակա ն թթ. Անդրկովկասում կատարած ճանապարհորդության ժամանակ և դրանից հետո Այվազովսկին նկարում է Արարատի և Սևանի գեղատեսիլ բնության պատկերներ։ Մինչ այդ հայ նկարիչներից ոչ ոք չէր տվել Արարատը և Արարատյան դաշտը պատկերող կտավներ։|access-date=2017 թ․ փետրվարի 16|archive-date=2016 թ․ մարտի 4|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304104021/http://hpj.asj-oa.am/551/|dead-url=yes}}</ref>, որը պատկերել է Արարատը 1868-ին Հայաստան կատարած իր այցի ժամանակ<ref>{{cite web|last=Khachatrian|first=Shahen|title="Поэт моря" ["The Sea Poet"]|url=http://www.smr.ru/centre/win/artists/aivaz/biogr_aivaz.htm|publisher=Center of Spiritual Culture, [[:ru:Самарский государственный аэрокосмический университет|Leading and National Research Samara State Aerospace University]]|authorlink=Shahen Khachatrian|language=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140319042232/http://www.smr.ru/centre/win/artists/aivaz/biogr_aivaz.htm|archivedate=2014 թ․ մարտի 19}}</ref>։ Արարատը պատկերած այլ խոշոր նկարիչներից են՝ [[Եղիշե Թադևոսյան]]ը, [[Գևորգ Բաշինջաղյան]]ը, [[Մարտիրոս Սարյան]]ը<ref>{{cite web|title=Martiros Sarian (1880-1972) View of Mount Ararat from Yerevan|url=http://www.christies.com/lotfinder/paintings/martiros-sarian-view-of-mount-ararat-from-5684217-details.aspx|publisher=[[Christie's]]|date=հունիսի 3, 2013}}</ref> և [[Փանոս Թերլեմեզյան]]ը։ <gallery mode="packed" heights="130px"> Valley of Mount Ararat by Ivan Aivazovsky (1882).jpg|Հովհաննես Այվազովսկի, Արարատ լեռան դաշտավայրը, 1882 Y. Tadevosyan. Mounth Ararat from Ejmiadzin.jpg|Եղիշե Թադևոսյան, Արարատը Էջմիածնից, 1895 Bashindzhagian ararat.jpg|Գևորգ Բաշինջաղյան, 1912 Արարատը աշնանը (1929).jpg|Փանոս Թերլեմեզյան, 1929 </gallery> === Գրականություն === [[Ռուբեն Պոլ Ադալյան]]ը ենթադրել է, որ «երևի թե մոլորակի լեռներից Արարատի մասին են գրվել ամենաշատ բանաստեղծությունները»<ref name="Adalian"><cite class="citation book">[[Rouben Paul Adalian|Adalian, Rouben Paul]] (2010). ''Historical Dictionary of Armenia''. Lanham, Maryland: Scarecrow Press. p.&nbsp;[https://books.google.am/books?id=QS-vSjHObOYC&pg=PA85 85]. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-0-8108-7450-3|978-0-8108-7450-3]].</cite></ref>։ Ճանապարհորդ [[Ռիք Անտոնսոն]]ը նկարագրել է Արարատը որպես «աշխահի ամենահանրահռչակ լեռ»{{sfn|Antonson|2016}}։ ==== Արտասահմանյան գրականություն ==== Անգլիացի բանաստեղծ [[Ուիլյամ Վորդսվորթ]]ն իր բանաստեղծություններից մեկում («Sky-prospect — From the Plain of France) երևակայում է, թե տեսնում է Նոյյան տապանը<ref>{{cite book|title=A Dictionary of Biblical Tradition in English Literature|url=https://archive.org/details/dictionaryofbibl0000unse|last=Jeffrey|first=David L.|date=1992|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|isbn=9780802836342|page=[https://archive.org/details/dictionaryofbibl0000unse/page/287 287]}}</ref><ref>{{cite book|title=The Sonnets of William Wordsworth: Collected in One Volume, with a Few Additional Ones, Now First Published|last1=Wordsworth|first1=William|date=1838|publisher=E. Moxon|page=[https://books.google.am/books?id=0FkJAAAAQAAJ&pg=PA209 209]|authorlink1=William Wordsworth}}</ref>։ Իր «Ճանապարհորդություն դեպի Էրզրում» ([[ռուսերեն]]՝ Путешествие в Арзрум; 1835–36) ստեղծագործության մեջ [[Ալեքսանդր Պուշկին]]ը պատմում է ռուս֊թուրքական պատերազմի տարիներին դեպի Կովկաս և Հայաստան ունեցած ճանապարհորդության մասին։ Ռուս բանաստեղծ [[Վալերի Բրյուսով]]ը շատ անգամներ Արարատն օգտագործել է իր բանաստեղծություններում։ Լեռանը նվիրել է երկու բանաստեղծություն, որոնք տպագրվել են 1917-ին{{efn|"К Арарату" («Արարատին») և "Арарат из Эривани" («Արարատը Երևանից»)}}։ Բրյուսովը Արարատը դիտարկում էր որպես հնադարյան հայ ժողովրդի և հայկական մշակույթի մարմնացում<ref>{{cite book|url=http://www.hist.bsu.by/images/stories/files/nauka/konf/1ww/Dmitriev.pdf|title=Первая мировая война в исторических судьбах Европы : сб. материалов Междунар. науч. конф., г. Вилейка, 18 окт. 2014 г.|last=Dmitriev|first=Vladimir Alekseevich|date=2014|publisher=[[Belarusian State University]]|editor-last=Bogush|editor-first=V. A.|location=Minsk|page=404|language=ru|chapter=Древнеармянские сюжеты в творчестве В.Я. Брюсова: к вопросу о влиянии событий Первой мировой войны на русскую литературу начала XX в.|quote=Для В. Брюсова Арарат — это прежде всего символ, олицетворяющий древность армянского народа и его культуры...}}</ref>։ Ռուս բանաստեղծ [[Օսիպ Մանդելշտամ]]ը 1933 թվականին Հայաստան կատարած այցի ժամանակ սիրով էր գրում Արարատի մասին։ «Ես իմ ներսում մշակեցի վեցերորդ զգայարանը՝ «արարատյան զգայարանը», Արարատի հանդեպ ունեցած գրավչության զգայարանը»<ref>{{cite book|title=A Journey to Armenia|last=Mandelstam|first=Osip|publisher=Notting Hill Editions|year=2011|isbn=9781907903472|location=London|page=91|translator=Sidney Monas|authorlink=Osip Mandelstam}}</ref>։ Ռուս խորհրդային բանաստեղծ [[Վասիլի Գրոսման]]ը Հայաստան կատարած այցի ժամանակ Արարատը տեսնում է Երևանի բարձունքից<ref>{{cite book|title=An Armenian Sketchbook|last=Grossman|first=Vasily|publisher=[[New York Review Books]]|others=Introduction by Robert Chandler and Yury Bit-Yunan|year=2013|isbn=9781590176184|location=New York|page=24|translator=Robert Chandler|authorlink=Vasily Grossman|translator2=Elizabeth Chandler}}</ref>։ [[Չարլզ Օսլոն]]ը «Մաքսիմուսի բանաստեղծություններում» (The Maximus Poems (1953) իր ծննդավայրի (Ուոսթեր, Մասաչուսեթս) հարևանությամբ գտնվող Արարատ բլուրը նմանեցնում է Արարատ լեռանը և պատկերացնում, թե կարող է Արարատ բլուրը տեսնել, ինչպես հայ գաղթականը կնայեր Արարատ լեռանը<ref>{{cite book|title=Modernism's Other Work: The Art Object's Political Life|last=Siraganian|first=Lisa|date=2012|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-979655-7|page=[https://books.google.am/books?id=2SYokPsnTRsC&pg=PA156 156]}}</ref>։ ==== Հայ գրականություն ==== Արարատ լեռը շատ հաճախ է հանդիպում հայ գրականության մեջ։ Ըստ [[Մելինե Քարաքաշյան]]ի՝ «հայ բանաստեղծները Արարատ համարում են միասնության, ազատության և անկախության խորհրդանիշ»<ref>{{cite journal|last1=Karakashian|first1=Meliné|date=1998|title=Armenia: A Country's History of Challenges|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1540-4560.1998.tb01225.x/abstract|journal=[[Journal of Social Issues]]|volume=54|issue=2|pages=381–392|doi=10.1111/j.1540-4560.1998.tb01225.x}}</ref>։ Ըստ Գևորգ Պարտաքջյանի՝ հայ գրականության մեջ Արարատը մարմնավորում է Հայաստանի և հայերի իղձերը և տառապանքը, հատկապես 1915 թվականի հետևանքները՝ հողի և մշակույթի կորուստն ու ոչնչացումը<ref name="Bardakjian">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=bR7hMqV3Ij0C&pg=PA227|title=A Reference Guide to Modern Armenian Literature, 1500–1920: With an Introductory History|date=2000|publisher=Wayne State University Press|isbn=978-0814327470|editor-last=Bardakjian|editor-first=Kevork B.|page=227|contribution=Hovhannes Širaz}}</ref>։ [[Եղիշե Չարենց]]ի «Ես իմ անուշ Հայաստանի» (1920) բանաստեղծության վերջին տողերն են` «Աշխա՛րհ անցի՛ր, Արարատի նման ճերմակ գագաթ չկա․Ինչպես անհաս փառքի ճամփա՝ ես իմ Մասիս սա՛րն եմ սիրում։»<ref>{{Cite web|url=https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B5%D5%BD_%D5%AB%D5%B4_%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B7_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB|title=Ես իմ անուշ Հայաստանի — Վիքիդարան|website=hy.wikisource.org|accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 6}}</ref>։ 1926 թվականին<ref>{{cite news|url=http://www.azg.am/AM/culture/2014121201|title=Բանաստեղծը Ռավեննայում|last=Ter-Khachatryan|first=Yervand|date=դեկտեմբերի 11, 2014|work=[[Azg (daily)|Azg]]|language=hy|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160411092550/http://www.azg.am/AM/culture/2014121201|archivedate=April 11, 2016|dead-url=yes}}</ref> [[Ավետիք Իսահակյան]]ը Արարատին նվիրված բանաստեղծություն է գրե` «Արարատի ծեր կատարին, Դար է եկել, վայրկյանի պես, Ու անցել։»<ref>{{cite book|title=Caucasus Chronicles: Nation-building and Diplomacy in Armenia, 1993–1994|last=Chrysanthopoulos|first=Leonidas|date=2002|publisher=Gomidas Institute|isbn=978-1-884630-05-7|page=[https://books.google.am/books?id=cELfINDAH0oC&pg=PA21 21]}}</ref>։ [[Հովհաննես Շիրազ]]ի բանաստեղծություններում Արարատը ամենահաճախ օգտագործված խորհրդանիշն է<ref name="Bardakjian" />։ 1958 թվականին տպագրված «Քնար Հայաստանի» ժողովածուում կան շատ բանաստեղծություններ, որտեղ Արարատը օգտագործվում է որպես խորհրդանիշ։ Օրինակ՝ «Կտակ»֊ում Շիրազը Մասիսը կտակում է որդուն, ասելով՝ «Քեզ Մասիսն եմ կտակում, որ դու պահես հավիտյան, Որպես լեզուն մեր հայոց, որպես սյունը քո հոր տան:{{sfn|Panossian|2006|p=335}}»։ 1961 թվականին [[Պարույր Սևակ]]ը «Մենք քիչ ենք, բայց հայ ենք» բանաստեղծության մեջ գրել է՝ «Մենք մեզ ո՛չ ոքից չենք գերադասում։ Պարզապես մենք էլ պիտի ընդունենք‚ Որ մե՛նք‚ միայն մե՜նք Արարատ ունենք»<ref>{{cite journal|date=1978|title=We Are Few... by Barouyr Sevak|journal=[[Ararat Quarterly|Ararat]]|location=New York|publisher=[[Armenian General Benevolent Union]]|volume=21–22|page=5}}</ref>։ [[Սիլվա Կապուտիկյան]]ը իր բանաստեղծություններից մեկում Արարատը համարում Հայաստանի աշտարակներից մեկը՝ «Դու ժայռակուռ մի ամրոց ես հնավանդ, Աշտարակներդ՝ Արագած ու Արարատ։»։ === Փոփ մշակույթ === ==== Երաժշտություն ==== * «[[Holy Mountains]]»-ը (Սուրբ լեռներ) [[System of a Down]] ամերիկյան ռոք խմբի [[Hypnotize (ալբոմ)|Hypnotize]] (2005) ալբոմի ութերորդ երգն է։ Խումբը կազմված է հայկական ծագում ունեցող ամերկացիներից։ Երգի անունը ընտրվել է «Արարատ լեռը նկատի ունենալով, ցույց տալու համար, որ Հայոց ցեղասպանության ժամանակ կորսված հոգիները Արարատում են գտել իրենց հանգիստը»<ref>{{cite web|url=https://genius.com/System-of-a-down-holy-mountains-lyrics|title=System of a Down – Holy Mountains Lyrics|website=[[Genius (website)|genius.com]]}}</ref>։ * «Here's to You Ararat» («[[Քեզի համար Արարատ]]») [[Արտո Թունջբոյաջյան]]ի [[Armenian Navy Band|Armenian Navy Band֊ի]] երգերից է<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=DjD4uctOx1c|title=Arto Tuncboyaciyan – Ararat|publisher=Sharm Holding production}}</ref>։ ==== Ֆիլմեր ==== * Կանադահայ ռեժիսոր [[Ատոմ Եգոյան]]ի 2002 թվականի «[[Արարատ (ֆիլմ)|Արարատ]]» ֆիլմը պատմում է Հայոց ցեղասպանության մասին<ref>{{cite book|title=Image and Territory: Essays on Atom Egoyan|last1=Hogikyan|first1=Nellie|date=2007|publisher=Wilfrid Laurier University Press|isbn=978-0-88920-487-4|editor1-last=Burwell|editor1-first=Jennifer|page=[https://books.google.am/books?id=o7qfCxX_whgC&pg=PA202 202]|chapter=Atom Egoyan's Post-exilic Imaginary: Representing Homeland, Imagining Family|editor2-last=Tschofen|editor2-first=Monique}}</ref>։ * Էստոնացի ռեժիսոր [[Ռիհո Վեստրիկ]]ի 2011 թվականի «Ճամփորդություն դեպի Արարատ» փաստագրական ֆիլմը պատմում է Պարրոտի և Աբովյանի վերելքի մասին մասին<ref>{{cite news|url=http://www.looduskalender.ee/en/node/11879|title=Nights are long and dark|date=մարտի 29, 2014|work=Looduskalender.ee|accessdate=2017 թ․ հոկտեմբերի 11|archive-date=2017 թ․ հոկտեմբերի 11|archive-url=https://web.archive.org/web/20171011233130/http://www.looduskalender.ee/en/node/11879|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.panarmenian.net/eng/details/177415/|title=Armenian community of Estonia: A look into the future|last=Ter-Sahakian|first=Karine|date=մարտի 29, 2014|work=[[PanARMENIAN.Net]]|accessdate=2017 թ․ հոկտեմբերի 11}}</ref>։ Այն 2013 թվականին ցուցադրվել է Երևանում «[[Ոսկե ծիրան 2013|Ոսկե ծիրան]]» կինոփառատոնի շրջանակներում<ref>{{cite web|url=http://www.gaiff.am/en/1372752465|title='Journey to Ararat' Documentary Film|date=July 2013|work=[[Yerevan International Film Festival|Golden Apricot International Film Festival]]|accessdate=2018-12-03|archive-date=2013-07-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20130706103230/http://www.gaiff.am/en/1372752465|dead-url=}}</ref>։ == Վայրեր Արարատ անվանումով == * Հայաստանում կա [[Արարատի մարզ]], երկու քաղաք՝ [[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]] և [[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]], երկու գյուղ՝ [[Արարատ (գյուղ)|Արարատ]] և [[Մասիս (Արարատի մարզ)|Մասիս]]<ref>{{cite web|url=http://ararat.mtad.am/History/|title=Պատմական ակնարկ [Historical overview]|website=ararat.mtad.am|publisher=Ministry of Territorial Administration and Development of Armenia|language=hy|quote=Ի թիվս այլոց Արարատի անունն է կրում Հայաստանի Հանրապետության գողտրիկ անկյուններից մեկը` Արարատի մարզը....}}</ref>։ * Թուրքական [[Աղրըի մարզ]]ը կրում է Արարատի թուրքերեն անվանումը 1927 թվականից, իսկ 1946 թվականին Կարակյոզ քաղաքը անվանափոխվել է և կոչվել [[Աղրի (քաղաք)|Աղրի]]<ref>{{cite web|url=http://www.nisanyanmap.com/?yer=36467&z=13&mt=Karma|title=Ağrı il - Merkez - Ağrı|last1=Nişanyan|first1=Sevan|authorlink1=Sevan Nişanyan|date=2010|website=Index Anatolicus|language=tr}}</ref>։ * ԱՄՆ-ի [[Կարոլինա|Կարոլինա նահանգում]] կա Արարատ անվանումով չընդգրկված տարածք, [[Փենսիլվանիա]]յում՝ առանձին քաղաքային վարչություն և լեռ<ref>{{cite book|title=History of Susquehanna County, Pennsylvania|last1=Blackman|first1=Emily C.|date=1873|publisher=Claxton, Remsen, & Haffelfinger|location=Philadelphia|page=[https://books.google.am/books?id=Hao-AAAAYAAJ&pg=PA474&dq=Pennsylvania+mt+ararat 474]|quote=...the locality he selected did not belie in natural features its namesake of Noah's time.|authorlink1=Emily C. Blackman}}</ref>, [[Վիրջինիա]]յում՝ գետ<ref>{{cite book|title=The North Carolina Gazetteer, 2nd Ed: A Dictionary of Tar Heel Places and Their History|last1=Powell|first1=William S.|last2=Hill|first2=Michael|date=2010|publisher=University of North Carolina Press|isbn=9780807898291|page=[https://books.google.am/books?id=KFvqCQAAQBAJ&pg=PA13&dq=Ararat+North+Carolina+biblical 13]}}</ref>։ Ավստրալիայի [[Վիկտորիա (նահանգ)|Վիկտորիա]] նահանգում կա Արարատ անվանումով քաղաք և գյուղաքաղաք։ * 1840 թվականին Ավստրալիայի Վիկտորիա նահանգի քաղաքներից մեկն անվանվել է Արարատ։ Տեղական շրջանը նույնպես անվանվում է Արարատ<ref>{{cite web|url=https://collections.museumvictoria.com.au/articles/2243|title=Municipality of Ararat, Victoria|publisher=[[Museums Victoria]]|quote=In 1840 Wills camped near a large bald mountain which he named Mount Ararat, for 'Like the Ark, we rested there'.}}</ref><ref>{{cite book|title=The Native-born: The First White Australians|last1=Molony|first1=John|date=2000|publisher=Melbourne University Publish|isbn=9780522849035|page=[https://books.google.am/books?id=d5ZYuHbwP0EC&pg=PA138&lpg=PA138&dq=like+the+Ark+we+rested+victoria 138]|authorlink1=John Molony}}</ref>։ * [[96205 Արարատ]] անվանումով կա աստերոիդ<ref>{{cite web|url=https://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=96205#content|title=96205 Ararat (1992 ST16)|website=ssd.jpl.nasa.gov|publisher=[[Jet Propulsion Laboratory]] ([[NASA]])}}</ref>։ Այն հայտնաբերվել է 1992 թվականին Գերմանիայի Տաուտենբուրգի աստղադիտարանում։ === Երկրներ === * Ուրարտուն հայկական պատմագրության մեջ անվանվում է նաև Արարատյան թագավորություն։ * Հայաստանի Առաջին Հանրապետությունը անվանվել է նաև Արարատյան Հանրապետություն<ref>{{cite news|url=https://republic.mediamax.am/story/35/|title=Անդրանիկ. «Իմ զինվորն անզեն ու անձայն վկա չի դառնա»|date=հուլիսի 13, 2018|work=mediamax.am|language=hy|quote=«Հայաստանի Հանրապետություն» խոսքն էլ ընդունելի չէր շատերի համար, եղածը սոսկ «Արարատյան Հանրապետություն» էր»,- գրում է Վրացյանը։}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.hhpress.am/?sub=hodv&hodv=20180525_1&flag=am|title=Անկախ Հայաստանի անդրանիկ տոնը|last1=Mkhitaryan|first1=Lusine|date=մայիսի 25, 2018|work=[[Hayastani Hanrapetutyun]]|language=hy}}</ref>, քանի որ գտնվել է Արարատյան դաշտի կենտրոնում<ref>{{cite book|title=The Republic of Armenia: The first year, 1918–1919|url=https://archive.org/details/republicofarmeni0000hova|last=Hovannisian|first=Richard|date=1971|publisher=University of California Press|page=[https://archive.org/details/republicofarmeni0000hova/page/259 259]|authorlink=Richard Hovannisian}}</ref><ref>{{cite book|title=Armenia, vision of a republic: the independence lobby in America, 1918–1927|last=Aftandilian|first=Gregory L.|date=1981|publisher=Charles River Books|page=25}}</ref>։ * 1927 թվականին քուրդ ազգայնական Իհսան Նուրին, որը պայքարում էր թուրքական կառավարությունից անկախանալու համար, հռչակեց Արարատի Հանրապետության ({{lang-ku|Komara Agiriyê}}) անկախացումը, որի կենտրոնում Արարատ լեռն էր<ref>{{cite book|title=The A to Z of the Kurds|last1=Gunter|first1=Michael M.|date=2009|publisher=Scarecrow Press|isbn=9780810863347|page=[https://books.google.am/books?id=pHB5F_Y02_gC&pg=PA9&dq=1927+uprising+ararat+republic 9]|authorlink1=Michael M. Gunter}}</ref><ref>{{cite book|title=Essays on the origins of Kurdish nationalism|last1=Vali|first1=Abbas|date=2003|publisher=Mazda Publishers|isbn=9781568591421|page=199}}</ref>։ == Պատկերասրահ == <center> [[Պատկեր:Mount Ararat and the Araratian plain (panorama).jpg|945px|կենտրոն]] <gallery mode="packed"> mount_ararat_from_east_of_dogubeyazit.jpg|Արարատ Arar vrh1.jpg|Մասիսի ձյունածածկ գագաթը Ararat dalj1.jpg|Արարատը սահմանից Armenia Khorvirap.jpg|Արարատը Խոր Վիրապից Ararat_ast_2002176_lrg.jpg|Արարատ Yerevan view.jpg|Արարատը Երևանի ֆոնին </gallery> </center> == Տես նաև == * [[Մեծ Մասիս]] * [[Նիսիր]] == Նշումներ == {{Նցանկ}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Գրականություն == * {{cite book|title=History of the Armenians|url=https://archive.org/details/historyofarmenia0000mose|author=Movses Khorenatsi|publisher=Harvard University Press|year=1978|isbn=0-674-39571-9|translator=Robert W. Thomson|ref={{harvid|Khorenatsi|1978}}|author-link=Movses Khorenatsi|translator-link=Robert W. Thomson}} * {{cite book|title=The Armenians: From Kings and Priests to Merchants and Commissars|url=https://archive.org/details/armeniansfromkin00razm|last=Panossian|first=Razmik|publisher=Columbia University Press|year=2006|isbn=9780231139267|location=New York|ref=harv|authorlink=Razmik Panossian}} * {{cite book|url=https://books.google.am/books?id=ZfstnHO_AmgC&pg=PA104|title=Genesis|last=Arnold|first=Bill T.|date=2008|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-00067-3|ref=harv}} * {{cite web|url=http://dare.uva.nl/cgi/arno/show.cgi?fid=224083|title=Sonorous Borders: National Cosmology & the Mediation of Collective Memory in Armenian Ethnopop Music|last=Adriaans|first=Rik|year=2011|publisher=[[University of Amsterdam]]|pages=24–27|format=M.Sc. Thesis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305121009/http://dare.uva.nl/cgi/arno/show.cgi?fid=224083|archivedate=March 5, 2016|dead-url=yes|ref=harv}} <br />{{Հայաստանի թեմաներ}} {{Հին հայկական դիցաբանություն}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=691}} [[Կատեգորիա:Արարատ]] [[Կատեգորիա:Հրաբուխներ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Պետության ամենաբարձր կետեր]] 7dyd3ab0vs8g4n060961bgo3ngxxrr3 0 2329 8485359 8476781 2022-08-08T19:01:54Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Vanadzor.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki {{Այլ|Լոռի (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Վարչական միավոր |հայերեն անվանում = Լոռու մարզ |բնօրինակ անվանում = |զինանշան = [[image:Lori province coa.png|84px]] |զինանշանի նկարագրում = Լոռու մարզի խորհրդանշանը</br> ---- |դրոշ = |դրոշի նկարագրում = |կնիք = |կնիքի նկարագրում = |պատկեր = |նկարագրություն = Ձախից՝ աջ</br>[[Լոռե բերդ]]ը [[Ստեփանավան]]ի շրջակայքում • [[Ախթալայի վանական համալիր]]ն ու [[Ախթալայի բերդ|ամրոցի պարիսպները]] • [[Հաղպատ|Հաղպատ վանական համալիր]] • Ծովեր լիճը [[Դսեղ]]ում • [[Ձորագետ]]ի կիրճ</small> |երկիր = Հայաստան |մասն է = հյուսիսային Հայաստան |հիմն = |կարգավիճակ = [[Հայաստանի վարչական բաժանում|մարզ]] |մտնում է = |ներառում է = համայնքներ |վարչական կենտրոն = [[Վանաձոր]] |խոշորագույն քաղաք = վարչական կենտրոն |ամենաբարձր կետ = [[Աչքասար]] (3196 մետր) |բծմ = 520-1800 մետր |օրենսդրական մարմին = |դատական մարմին = |ղեկավար = [[Արամ Խաչատրյան (քաղաքական գործիչ)|Արամ Խաչատրյան]] ([[ՔՊԿ|«Քաղաքացիական պայմանագիր»]]) |ղեկավարի պաշտոն =[[Լոռու մարզպետարան|մարզպետ]] |ղեկավար2 = |ղեկավարի պաշտոն2 = |ՀՆԱ = |ՀՆԱ-ի թվական = 2015 |տեղը ըստ ՀՆԱ-ի = |ՀՆԱ մեկ շնչի հաշվով = 1,041.807 դրամ |տեղը ըստ ՀՆԱ-ի մեկ շնչի հաշվով = 8-րդ |լեզու = [[հայերեն]] |լեզուներ = [[ռուսերեն]], [[հունարեն]] |բնակչություն = 213.3 հազար մարդ |մարդահամարի թվական = 2020 |տոկոսը բնակչությունից = 7.2 |տեղը ըստ բնակչության = 6-րդ |խտություն = 103.5 |տեղը ըստ խտության = |ազգային կազմ = [[հայեր]], [[ռուսներ]], [[հույներ]], [[եզդիներ]], [[ուկրաինացիներ]] |կրոնական կազմ = [[քրիստոնեություն]] |տարածք = 3,799 |տոկոսը տարածքից = |տեղը ըստ տարածքի = 3-րդ |առավելագույն բարձրություն = |միջին բարձրություն = |նվազագույն բարձրություն = |միավորը երկրի քարտեզին = Lori_in_Armenia.svg |քարտեզի չափ =310px |վարչական միավորի քարտեզ = |հիմնադրման թվական = |առաջին հիշատակում = |պատմական շրջան = [[Գուգարք նահանգ]], [[Մեծ Հայք]] |սահմանակցում է = |ժամային գոտի = |հապավում = |նախորդ = |փոխարինեց = |ISO = |հեռախոսային կոդ = |փոստային ինդեքսներ = |Ինտերնետ-դոմեն = |ավտոմոբիլային կոդ = |անվանված է = |մականուն = |կայք = |ծանոթագրություններ = }} '''Լոռու մարզ,''' [[Հայաստանի վարչական բաժանում|մարզի կարգավիճակ ունեցող վարչատարածքային միավոր]] [[Հայաստան]]ի հյուսիսում։ Զբաղեցնում է [[Պատմական Հայաստան|պատմական Հայաստանի]] [[Գուգարք նահանգ|Գուգարաց նահանգի]] արևելյան հատվածն ու [[Այրարատ նահանգ|Այրարատ նահանգի]] [[Նիգ|Նիգ գավառի]] հյուսիսային տիրույթները։ Ներկայիս վարչատարածքային միավորը ձևավորվել է [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Հայկական ԽՍՀ-ի]] մաս կազմող [[Թումանյանի շրջան|Թումանյանի]], [[Գուգարքի շրջան|Գուգարքի]], [[Սպիտակի շրջան|Սպիտակի]], [[Ստեփանավանի շրջան|Ստեփանավանի]] և [[Կալինինոյի շրջան|Կալինինոյի շրջանների]] միավորման հետևանքով՝ ՝ [[1995|1995 թվականի]] բարեփոխումների արդյունքում։ Լոռու մարզն ունի ցայտուն արտահայտված բնական սահմաններ։ Այն ընդգրկում է [[Դեբեդ|Դեբեդ գետի]] ավազանը ամբողջությամբ և ունի ոչ հարթ, լեռնային ռելիեֆ։ Նրա տարածքում են ձգվում [[Ջավախքի լեռներ|Ջավախքի]], [[Բազումի լեռներ|Բազումի]], [[Փամբակի լեռներ|Փամբակի]], [[Գուգարաց լեռներ|Գուգարաց]], [[Վիրահայոց լեռներ|Վիրահայոց]] և [[Հալաբի լեռնաշղթա|Հալաբի լեռնաշղթաները]]։ Առանձնանում են Լոռու,[[Փամբակի գոգավորություն|Փամբակի գոգավորությունները]] և Լոռվա ձորը։ Բնակավայրերը գտնվում են [[Բարձրություն ծովի մակարդակից|ծովի մակերևույթից]] 520-ից մինչև 1800 մետր բարձրության վրա։ Լոռու մարզը հյուսիսում սահմանակցում է [[Վրաստան|Վրաստանին]], հյուսիս-արևմուտքում՝ [[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտնի մարզին]], հյուսիս-արևելքում՝ [[Կոտայքի մարզ|Կոտայքի մարզին]], արևմուտքում՝ [[Շիրակի մարզ|Շիրակի]] և արևելքում՝ [[Տավուշի մարզ|Տավուշի մարզերին]]։ [[Երևան|Մայրաքաղաք Երևանին]] անմիջապես չի հարում։ Մարզի վարչական կենտրոն հանդիսացող [[Վանաձոր]] քաղաքը համարվում է Հայաստանի երրորդ խոշորագույն քաղաքը՝ շուրջ 80 հազար բնակչությամբ։ Մյուս խոշոր բնակավայրերն են [[Ալավերդի|Ալավերդին]], [[Ստեփանավան|Ստեփանավանը]], [[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակը]], [[Թումանյան (քաղաք)|Թումանյանը]], [[Ախթալա|Ախթալան]] և [[Տաշիր|Տաշիրը]]։ Ըստ 2020 թվականի տարեսկզբի տվյալների՝ մարզի բնակչությունը կազմում է 213․3 հազար մարդ, որի ճնշող մեծամասնությունը [[Հայեր|հայերն]] են, սակայն համեմատականորեն քիչ չեն նաև [[Հայաստանի ազգային փոքրամասնությունների ցանկ|ազգային փոքրամասնությունների]] ([[Ռուսները Հայաստանում|ռուսական]], [[Հույները Հայաստանում և Արցախում|հունական]], [[Եզդիները Հայաստանում|եզդիական]], [[Ուկրաինացիները Հայաստանում|ուկրաինական]] և այլն) համայնքները։ Լոռին Հայաստանի արդյունաբերական մարզերից է։ Այստեղ են գործում [[Հայաստանի տնտեսություն|Հայաստանի տնտեսության]] [[Արդյունաբերություն|արդյունաբերական ճյուղի]] անկյունաքարային նշանակություն ունեցող մի շարք օբյեկտներ։ Արդյունաբերության զարգացվածության ֆոնին ավելի քիչ զարգացած է [[Գյուղատնտեսությունը Հայաստանում|գյուղատնտեսությունը]]։ Լոռին աչքի է ընկնում նաև հարուստ [[Մշակույթ|մշակութային ժառանգությամբ]] և [[Պատմություն|պատմական անցյալով]], որի մասին վկայում են տասնյակ [[Լոռու մարզի եկեղեցիների ցանկ|վանքերը]], [[Լոռու մարզի ամրոցների և բերդերի ցանկ|բերդերը, ամրոցներն ու հուշակոթողները]]։ Պատմամշակութային ինքնատիպ հուշարձանների բազմազանությունը որոշակիորեն պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ 10-12-րդ դարերում այստեղ գոյություն է ունեցել [[Հայկական պետականության ժամանակագրություն|անկախ հայկական պետականություն]]՝ ի դեմս [[Տաշիր-Ձորագետի թագավորություն|Լոռու կամ Տաշիր-Ձորագետի թագավորության]]։ [[Հայաստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ|Հայաստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում]] ներառված օբյեկտներից երկուսը՝ [[Հաղպատի վանական համալիր|Հաղպատի]] ու [[Սանահինի վանական համալիր|Սանահինի միջնադարյան վանական համալիրները]] գտնվում են Լոռու մարզում։ == Անվանում == «Լոռի» անվանումն առաջին անգամ հիշատակվում է [[11-րդ դար|11-րդ դարում]] և կարող է փոխկապակցված լինել [[Սովորական լոր|լոր թռչնի]] անվան հետ։ Այդ տարում Հայաստանի հյուսիսում կառավարած [[Դավիթ Անհողին|Դավիթ Ա Անհողին Կյուրիկյան արքան]] [[Ձորագետ]] և [[Ուռուտ (գետ)|Ուռուտ կիրճերի]] հատման մասում հիմնադրում է [[Լոռի բերդ|Լոռի կամ Լոռե բերդը]], որը [[1065|1065 թվականին]] դառնում է [[Անիի Բագրատունյաց թագավորություն|Անիի Բագրատունյաց թագավորությունից]] անկախացած [[Տաշիր-Ձորագետի թագավորություն|Տաշիր-Ձորագետի թագավորության]] քաղաքամայր-ոստանը<ref name="Hewsen">{{cite book|title=Հայաստանի պատմական ատլաս|last=Հյուսեն|first=Ռոբերտ Հ․|publisher=Չիկագոյի համալսարանի հրատարակչություն|year=2001|isbn=0-226-33228-4|location=Չիկագո, Միացյալ Նահանգներ|page=114|author-link=Ռոբերտ Հյուսեն}}</ref>։ Բերդի անունով թագավորությունը երբեմն անվանվում է նաև Լոռու թագավորություն<ref>Մաթևոսյան Ռ․ (1978), «Լոռի», Վիկտոր Համբարձումյան հոդվածում (խմբ․), [[Հայկական սովետական հանրագիտարան]], էջեր 663-664</ref>։ Հետագայում, «Լոռի» անվանումը տարածվում է ամբողջ [[Տաշիր (գավառ)|Տաշիրի գավառի]] վրա<ref>{{cite book|author=Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան |title=Աշխարհագրական անունների բառարան |publisher=«Լույս» |location=Երևան |year=1987 |page=}}</ref>։ Այսպես են անվանակոչվում [[Պատմական Հայաստան|պատմական Հայաստանի]] [[Գուգարք նահանգ|Գուգարք նահանգի]] ահմաններում գտնվող մի շարք աշխարհագրական օբյեկտներ, այդ թվում՝ [[Լոռիգետ|Լոռիգետն]] ու [[Լոռվա սարահարթ|Լոռվա սարահարթը]]։ «Լոռի» անունով գյուղեր հայտնի են նաև [[Արևմտյան Հայաստան|Արևմտյան Հայաստանի]] [[Կարսի մարզ|Կարսի մարզի]] [[Լոռի (Արդահանի գավառ)|Արդահան]] և [[Տրապիզոնի վիլայեթ|Տրապիզոնի վիլայեթի]] [[Լոռի (Գյումուշխանեի գավառ)|Գյումուշխանեի գավառում]]։ == Պատմություն == {{հիմնական|Հայաստանի պատմություն}}Լոռու մարզը զբաղեցնում է [[Պատմական Հայաստան|պատմական Հայաստանի]] [[Գուգարք նահանգ|Գուգարաց նահանգի]] արևելյան հատվածն ու [[Այրարատ նահանգ|Այրարատ նահանգի]] [[Նիգ|Նիգ գավառի]] հյուսիսային տիրույթները։ Ինչպես Լոռու, այնպես էլ նրանում գտնվող մի շարք բնակավայրերի մասին հայկական և օտարալեզու սկզբնաղբյուրներում կան բազմաթիվ հիշատակություններ և վկայություններ։ === Նախապատմական շրջան և վաղ ժամանակներ === Մերօրյա Լոռու մարզի տարածքը մարդու հնագույն բնակության վայրերից է։ Այս մասին վկայում են Դեբեդի կիրճի քարանձավներում (որոնցից ամենահայտնին Ալավերդիի Սանահին-Սարահարթ թաղամասում գտնվող Մենձ-էրն է) իրականացված հետազոտությունները։ [[Պատկեր:Canyon, Dzoraget.jpg|ձախից|մինի|243x243փքս|Դեբեդի հովիտը մարդու հնագույն բնակության վայրերից է։ Դեբեդի կիրճի քարանձավները համարվում են հնագիտական ուսումնասիրությունների կարևոր օբյեկտ տարածաշրջանում։]] Լոռին մ.թ.ա. 2200-1600 թվականներին գոյություն ունեցած միջին բրոնզեդարյան Թռեղք-վանաձորյան մշակույթի օրրաններից է։ Թռեղքյան դամբարանները, ըստ ակադեմիկոս Պիոտրովսկու, ''«բերեց մեզ հնագույն մշակույթի պատկերը` իր ինքնատիպությամբ և աննախադեպ բարբարոսական շքեղությամբ»։'' Թռեղքյան մշակույթի գոյության վերաբերյալ տեղեկությունները հաստատվել են դամբարանաբլուրներում եղած հուղարկավորությունների սրահների գտածոների միջոցով։ 1931 թվականին խորհրդային կարգերի օրոք կատարված պեղումները վկայում են, որ ժամանակակից Լոռու մարզը, ամենայն հավանականությամբ, բնակեցված է եղել դեռևս մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակի 1-ին կեսին։ Ըստ Մովսես Խորենացու՝ Գուգարաց նահանգի բոլոր գավառական տարածքները, ներառյալ Տաշիրը, կառավարվել է Հայկազունիների տոհմի կողմից։ Պատմահայրը հիշատակում է Հայկ նահապետից սերող Գուշար Հայկազունուն (Աշոցյանների նահապետ [[Շարա|Շարայի]] ցեղից), ում անունով էլ անվանակոչվել է Գուգարք (Գոգարենե) աշխարհը։ Գուշար Հայկազունիին [[Վաղարշակ|Վաղարշակ Արշակունուն]], որպես վարձատրություն իր քաջագործությունների համար, ժառանգություն է թողնում [[Ջավախքի լեռներ|Մթին լեռը]]՝ [[Կանգարք|Կանգարքը]] և [[Ջավախք|Ջավախքի]] մի մասը, [[Կողբ|Կողբը]], [[Ծոբոփոր|Ծոփը]], [[Ձորափոր|Ձորը]] և [[Հնարակերտ]] ամրոցը, իսկ [[Աշոցք (գավառ)|Աշոցքի]] տեր և [[Տաշիր (գավառ)|Տաշիրքի]] սեպուհ նշանակվում է Վաղարշակը՝ Հայկազն Գուշարի զավակներից։ Մ․թ․ա․ 9-րդ դարում Լոռու տարածքը անցնում է Վանի թագավորությանը։ Հայկակա պետականության թուլացման ֆոնին սկսված Աքեմենյան արշավանքների արդյունքում Գուգարքի տարածաշրջանը դառնում է Պարսկաստանի 18-րդ սատրապության տիրույթ։ Մ․թ․ա․ 331 թվականին՝ Երվանդունյաց արքայատոհմի հաստատմամբ, Գուգարքը դառնում է Մեծ Հայքի թագավորության 13-րդ նահանգը։ Երվանդունիների պետականությունը շարունակում է գոյություն ունենալ մինչև մ․թ․ա․ 201 թվականը։ Ըստ Կիրիլ Թումանովի՝ օգտվելով Հայաստանում տիրող խառնակ իրավիճակից և պետականության բացակայության փաստից, ժամանակի ընթացքում Հայաստանի հյուսիսային շրջանները՝ այդ թվում և Գուգարքը, յուրացվում են հարևան Իբերիայի (Վրաց) թագավորության Փառնավազյան արքաների կողմից։ Տաշիրի և Աշոցքի ձեռքբերումից հետո Փառնավազյանները ձեռնամուխ են լինում Վիրքի գերագահության ներքո նոր վարչատարածքային միավորի ձևավորման՝ ի դեմս Սամշվիլդեի էրիսթավության, որի կազմի մեջ էլ ներառվում են հյուսիսային հայկական տարածքները։ Սելևկյանների տերության թուլացման արդյունքում մ․թ․ա․ 189 թվականին Արտաշեսյանների արքայատոհմը վերականգնում է Մեծ Հայքի թագավորությունը, իսկ հիմնադիր-արքա Արտաշես Ա Բարեպաշտի միավորիչ գործունեության արդյունքում Գուգարքն ու Կղարջքը վերադարձվում են Հայաստանին։ 1-ին դարի սկզբին Արտաշեսյանների թագավորությունն անկում է ապրում։ Օգտվելով կենտրոնական իշխանության բացակայությունիվ՝ Իբերիան վերստին իր վերահսկողությունը հյուսիսային Հայաստանի նկատմամբ, սակայն այդ իրավիճակը երկար չի շարունակվում, քանի որ նույն դարավերջին՝ 66 թվականին, Արշակունիների տոհմը վերականգնում է Մեծ Հայքի անկախությունն ու վրացիների կողմից զբաղեցված հայկական տարածքները։ === Միջնադարյան ժամանակաշրջան === ==== Միջնադարյան հայկական թագավորությունների կազմում ==== {{Տես նաև|Տաշիր-Ձորագետի թագավորություն}}387 թվականի Հայաստանի առաջին բաժանումից հետո Լոռին կարճ ժամանակահատվածով անցնում է Իբերիային, սակայն կարճ ժամանակ անց Արշակունիները վերադարձնում են այն, և Լոռին շարունակում է մնալ հայոց պետականության կազմում մինչև Մեծ Հայքի Արշակունյաց թագավորության անկումը։ Պատմիչներ Ղազար Փարպեցին և Եղիշեն նշում են, որ Տաշիրի իշխանները 450-451 թվականներին մասնակցում են Սասանյանների դեմ ապստամբությանը։ Հայտնի է, որ այս շրջանում Գուգարքի բդեշխ Վազգենը, որը հետագայում կրոնափոխ է լինում և դավաճանում հայրենիքը, ամուսնացած է եղել ապստամբական շարժման առաջնորդ Վարդան Մամիկոնյանի ստեր՝ Շուշանիկի հետ։ 5-րդ դարում Տաշիրը դառնում է առանձին իշխանություն, իսկ 7-րդ դարում՝ վերադառնում բդեշխության կարգավիճակին։ 9-րդ դարում Տաշիրին տիրում է Աշոտ Ա Կյուրոպաղատի որդի Գուարամ Մամփալին։ Հայտնի է, որ վերջիններս նախկինում չեն եղել այս տարածքների տերերը։ 876 թվականին Գուարամը Գուգարաց հողերը և Աշոցքը հանձնում է իր փեսա Աշոտին՝ Հայաստանի ապագա արքային։ Բագրատունյաց առաջին արքաների՝ [[Աշոտ Ա Մեծ|Աշոտ Մեծի]] և [[Սմբատ Ա Նահատակ|Սմբատ Նահատակի]] կառավարման ժամանակահատվածում [[Գուգարք նահանգ|հյուսիսային Հայաստանը]], մասնավորապես՝ Լոռին, կառավարվում էր արքայատոհմին չպատկանող և անուղղակիորեն [[Բագրատունիներ|Բագրատունիների հարստության]] հետ որևէ արյունակցական կապ չունեցող կառավարիչ-վերակացուների միջոցով, որոնք նշանակվում էին [[Բագրատունիների թագավորություն|Անիի կենտրոնական թագավորության]] արքայի անմիջական գահնամակով։ 977 թվականին Աշոտ Գ Ողորմած արքայի՝ Գուգարքի կառավարչի պաշտոնում նշանակմամբ և 982 թվականին՝ վերջինիս թագադրմամբ, նշանավորվում է Բագրատունիների կրտսեր ճյուղի՝ Կյուրիկյանների ժառանգական իշխանության հաստատումը [[Գուգարք|Գուգարք նահանգի]] հարավային և արևելյան հատվածներում, ինչպես նաև հյուսիսային [[Ուտիք|Ուտիքում]], այդ թվում՝ [[Գարդմանի իշխանություն|Գարդմանում]] և [[Փառիսոսի թագավորություն|Փառիսոսում]]։ Այսպիսով, Հայաստանի հյուսիսում հիմնադրվում է Անիի թագից վասալական կախման մեջ գտնվող Տաշիր-Ձորագետի ենթակա թագավորությունը, որն իր հզորության գագաթնակետին հասնում է Դավիթ Անհողին արքայի կառավարման տարիներին։ Իր երկարատև իշխանության օրոք Դավիթ արքան ամրացնում է երկրի արտաքին սահմանները, մայրաքաղաքը տեղափոխում Սամշվիլդե, ջախջախում Տաշիր-Ձորագետի սահմաններն ասպատակած Գանձակի ամիրայի զորքերին, իր ազդեցությանը ենթարկում Կախեթ-Հերեթի թագավորությանն ու Դմանիսի իշխանությանը, ինչպես նաև կայուն հարաբերություններ հաստատում հարևան պետությունների հետ։ Հաջորդիվ Լոռու գահակալը փորձում է ազատվել վասալական կախվածությունից, սակայն պարտություն է կրում Բագրատունյաց հայոց շահնշահ Գագիկ Ա-ից և կորցնում Կայան և Կայծոն ամրոցները։ Հետագա տարիներին Տաշիր-Ձորագետի թագավորությունը բռնում է լճացման ուղին։ Չկարողանալով դիմակայել սելջուկ-թուրքերի արշավանքներին՝ Կյուրիկե Բ արքան 1064 թվականին ճանաչում է Ալփ-Արսլանի գերիշխանությունը։ Միևնույն ժամանակաշրջանում, վրաց արքա Բագրատ IV-ը գրավում է Սաշմվիլդեն Կյուրիկե Բ-ից, որը ստիպում է Լոռու արքային թագավորական ոստանը տեղափոխել Լոռե բերդ, որը հիմնադրել էր իր հայրը։ 1105 թվականին Լոռին ենթարկվում է էմիր Քըզըլի ասպատակություններին։ 1111 թվականին [[Սելջուկյան սուլթանություն|Սելջուկյան սուլթանությունը]] մեծ բանակով վերստին ներխուժում է Տաշիր-Ձորագետի թագավորություն և հանդիպում Աբաս Ա Կյուրիկյան արքայի զորքերի դիմադրությանը։ Երկու տարում վաչկատունները նվաճում են ամբողջ թագավորությունը, որի արդյունքում գահակալները ստիպված են լինում տեղափոխվել [[Արևելից կողմանք Հայոց|Հայոց արևելից կողմանք]]։ ==== Վրաց թագավորության կազմում ==== 1110-1123 թվականներին մի շարք հայկական հողեր, ներառյալ Լոռին, անցնում են Վրաստանը միավորելու իղձով համակվա Դավիթ Շինարար արքային։ Վրաց տարեգրությունը հաղորդում է Դավթի նվաճումների մասին. «... Նույն թվականին նա նվաճում է Լոռե հայկական ամրոցը»։ Վարդան Արևելցի պատմիչի հավաստմամբ՝ Վրաց թագավորությանն են անցնում հյուսիսային Հայաստանի Գագ, Տերունակապ, Տավուշ, Կայան, Կայծոն, Լոռե, Տաշիր և Մախկանաբերդ պաշտպանական ամրությունները։ Այս իրադարձություններից հետո վրաց արքան կրում է նաև «հայոց թագավոր» տիտղոսը։ Ազատագրումից հետո Դավիթ Շինարարը Լոռու կառավարումը հանձնում է Օրբելյան իշխաններին, սակայն 1177 թվականին վերջիններս անհաջող ապստամբություն են բարձրացնում և զրկվում իրենց կալվածքներից։ Գեորգի III-ը Լոռու կառավարումը հանձնում է ղփչաղ Խուբասարին, սակայն ութ տարի անց՝ 1185 թվականին, Թամար թագուհին տարածաշրջանի կառավարումը հանձնում է Սարգիս Զաքարյանին, որը նախօրեին նշանակվել էր վրաց ամիրսպասալար՝ սպարապետ։ Զաքարյան (վրացական տարբերակով՝ Մխարգրձելի) տոհմի հաստատմամբ Հայաստանում հիմնադրվում է Զաքարյանների իշխանապետությունը։ Զաքարյանները, վրացական թագի ներքո, իշխում են մինչև 13-րդ դարի սկիզբը։ Նույն շրջանում Մամիկոնյանների տոհմը իշխում է Դսեղում և հարակից տիրույթներում։ 1225 թվականին Լոռին ժամանակավորապես անցնում է խորեզմշահ Ջալալեդդինին։ 1236-1237 թվականներին Լոռին և Հայաստանի զգալի մասը գրավում են մոնղոլները։ Մոնղոլական նվաճումների նախօրեին Լոռին հայկական արհեստագործության և առևտրի հիմնական կենտրոններից էր։ 14-րդ դարավերջին Լոռին ավերվում է Թամերլանի զորքերի կողմից։ Վրաց թագավորության կազմում գտնվող հայկական շրջաններից Լոռին ամենաշատն է տուժում Թամերլանի գլխավորած թուրքմենական արշավանքներից։ Վրաստանի կազմում գտնվող հայկական շրջանները 1435 թվականին փոխանցվում են Օրբելյանների կառավարմանը։ == Աշխարհագրություն == Լոռին [[Հայաստան]]ի՝ մեծությամբ երրորդ մարզն է 3789 կմ² տարածքով (Հայաստանի տարածքի 12.7 %-ը)<ref>{{Cite web|url=http://armenia-tour.am/location/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6-2/%D5%AC%D5%B8%D5%BC%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A6/|title=Լոռին Հայաստանի՝ մեծությամբ երրորդ մարզն է 3789 կմ² տարածքով (Հայաստանի տարածքի․․․|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=28.06.2019}}</ref>։ 283.9 հազար մարդ բնակչությամբ (ըստ [[2001]] թվականի մարդահամարի) Լոռու մարզը զիջում է միայն [[Երևան]]ին։ Հյուսիսից մարզը սահմանակցում է [[Վրաստան]]ի, արևմուտքից՝ [[Շիրակի մարզ|Շիրակի]], հարավից՝ [[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտնի]] և [[Կոտայքի մարզ|Կոտայքի]], արևելքից՝ [[Տավուշի մարզ|Տավուշի]] մարզերի հետ։ Բազմաթիվ լեռնային առվակներից բացի Լոռու մարզով են հոսում չորս գետ՝ [[Դեբեդ]], [[Ձորագետ]], [[Տաշիր գետ]], [[Փամբակ]] և [[Աղստև]]։ Լոռու մարզում ծովի մակերևույթից բարձրագույն կետը Աչքասար լեռան գագաթն է (3196մ), ամենացածրը՝ Դեբեդ գետի ստորին հոսանքի շրջանը (մոտ 380մ)։ Լոռու մարզն ընդգրկում է Դեբեդ գետի ավազանը ամբողջությամբ և ունի լեռնային ռելիեֆ։ Նրա տարածքում են ձգվում Ջավախքի, Բազումի, Փամբակի, Գուգարաց, [[Վիրահայոց լեռներ|Վիրահայոց]], [[Հալաբի լեռնաշղթա|Հալաբի]] լեռնաշղթաները։ Առանձնանում են Փամբակի, Լոռվա գոգավորությունները և Լոռվա ձորը<ref>{{Cite web|url=http://lori.mtad.am/description/|title=Լոռու մարզում ծովի մակերևույթից բարձրագույն կետը Աչքասար լեռան գագաթն է․․․|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ === Կլիմա === Լոռու մարզն աչքի է ընկնում համեմատաբար խոնավ [[կլիմա]]յով։ Լոռու և [[Տավուշի մարզ]]երը համարվում են Հայաստանի ամենախոնավ մարզերը<ref>{{Cite web|url=http://armenia-tour.am/location/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6-2/%D5%AC%D5%B8%D5%BC%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A6/|title=Լոռվա մարզը Տավուշի մարզի հետ համարվում են հանրապետության ամենախոնավ ․․․|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=28.06.2019}}</ref>։ Միջին և բարձրադիր գոտում կլիման բարեխառն լեռնային է, բնորոշ են տևական, ցուրտ ձմեռները։ Յուրաքանչյուր տարի հաստատվում է կայուն ձնածածկույթ։ Ամառները տաք են, համեմատաբար խոնավ։ Տարեկան թափվում են 600-700 մմ մթնոլորտային տեղումներ։ Նախալեռնային գոտում կլիման մերձարևադարձային է. բնորոշ են չափավոր շոգ և չորային ամառները, մեղմ ձմեռները։ Ագրոկլիմայական տեսակետից ընկած է ինտենսիվ ոռոգման գոտում<ref>http://lori.mtad.am/description/</ref>։ == Պատմամշակութային հուշարձաններ == [[Պատկեր:Հաղպատավանք.JPG|մինի|252x252փքս|[[Հաղպատի վանական համալիր|Հաղպատավանք]]]] Լոռու մարզում են գտնվում [[ՅՈւՆԵՍԿՕ]]-ի [[Համաշխարհային ժառանգություն|Համաշխարհային ժառանգության]] ցանկում ընդգրկված [[Հաղպատի վանք|Հաղպատի]] և [[Սանահինի վանք|Սանահինի]] վանքերը։ Պատմական նշանակություն ունեն նաև մարզում գտնվող [[Լոռի բերդ]]ի փլատակները։ Հայտնի են [[Օձունի եկեղեցի|Օձունի վանքը]], Սուրբ Հովհաննես վանքը [[Արդվի]]ում, որտեղ գտնվում է [[Հովհաննես Օձնեցի|Հովհաննես 3-րդ Օձնեցի կաթողիկոսի]] գերեզմանը, [[Ախթալայի վանք|Ախթալայի եկեղեցին]] և ամրոցը, [[Հոռոմայր|Հոռոմայրի եկեղեցին]], Դորբանտավանքը, Վարդաբլուրի Ջգրաշեն եկեղեցին, Վարդաբլուրի Սուրբ Սարգիս լեռան գագաթին Կյուրիկե թագավորի կառուցած բարձրադիր ապարանքը (Ասրոն, 1050թ.) [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Կուրթան)|Կուրթանի Սուրբ Աստվածածին]] եկեղեցին, [[Հնեվանք]]ը, Սուրբ Հովհաննես ուխտատեղին, [[Քոբայրի վանք|Քոբայրի]] եկեղեցին, [[Սանահինի կամուրջ|Ալավերդու]] միջնադարյան կամուրջը և այլն։ [[Պատկեր:Սանահինի վանք․․․.JPG|մինի|251x251փքս|[[Սանահինի վանական համալիր|Սանահինի վանք]]]] ՀՀ պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանները Լոռու մարզում ներառում են շուրջ 3045 հուշարձան։ Լոռու մարզի հուշարձանները հիմնականում հանրապետական նշանակության են և կարող են ընդգրկվել ՀՀ զբոսաշրջային ռազմավարական նշանակություն ունեցող երթուղիներում։ Մարզի հուշարձանները թվագրվում են Ք.ա. 5 հզ. տարուց մինչև մեր օրերի նորակառույցները։ Մարզի տարածքում են գտնվում համաշխարհային մշակութային ժառանգության օբյեկտների ցանկում (ՅՈՒՆԵՍԿՕ) ընդգրկված երկու հուշարձան` Հաղպատի ու Սանահինի հրաշակերտ վանական համալիրները<ref>{{Cite web|url=http://vanadzorsanatorium.am/?page_id=149&lang=hy|title=Լոռու մարզում են գտնվում ՅՈւՆԵՍԿՈ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում ընդգրկված Հաղպատի և Սանահինի վանքերը|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=28.06.2019|archive-date=2018 թ․ սեպտեմբերի 3|archive-url=https://web.archive.org/web/20180903150423/http://vanadzorsanatorium.am/?page_id=149&lang=hy|dead-url=yes}}</ref>։ [[Պատկեր:AkhtalaMon1.jpg|մինի|253x253փքս|[[Ախթալայի վանք]]]] Լոռու մարզի պատմաճարտարապետական հուշարձանները իրենց քանակով, բազմազանությամբ ու արժեքայնությամբ առանձնահատուկ տեղ են գրավում Հայաստանի այլ մարզերի նմանտիպ կոթողների շարքում։ Դրանք գալով դարերի խորքից` սերունդներին են ներկայացնում մեր ժողովրդի բազմադարյան նյութական մշակույթի ակնառու նվաճումները։ Լոռու մարզում մարդու մշակութային գործունեության հետքերը գալիս են հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերի նորակառույցները։ Դրանց մեջ մտնում են պատմական բնակատեղիներ, ամրոցներ, վանական համալիրներ, եկեղեցիներ, կամուրջներ, աղբյուրներ, մահարձան-կոթողներ, խաչքարներ ու աշխարհիկ կամ կենցաղային շինություններ։ 12-13-րդ դդ. Լոռու ճարտարապետության ամենաբուռն ծաղկման շրջանն է համարվում։ Այդ ընթացքում տարածքը վրաց իշխանների` Օրբելյանների և Զաքարյանների սեփականությունն էր, ուստի այդ ժամանակաշրջանում Լոռին Վրաստանի հետ ապրել է միևնույն սոցիալ-տնտեսական, մշակութային և դավանաբանական կյանքով, և անխուսափելի էր երկու ժողովուրդների մշակութային, այդ թվում` ճարտարապետական հուշարձանների ոճական նմանությունները։ Դա վերաբերում է հատկապես Ախթալայի և Քոբայրի վանքերին, Բգավորի, Հնեվանքի, Մեծավանի և մի շարք այլ եկեղեցիներին։ Ցավոք մեզ չեն հասել կամ հասել են գրեթե ավերակ վիճակում քաղաքներն ու ամրոցները։ Հավելվածներ 2-4-ում ներկայացված են ոչ միայն զբոսաշրջային առօրյայում առավել շատ այցելվող տեսարժան վայրերը (օրինակ` Հաղպատ, Օձուն, Սանահին, Հնեվանք, Լոռեբերդ, Քառասնից մանկանց վանք, Քոբայր, Արդվի, Կուսանաց անապատ, [[Խորակերտի վանք]], [[Չախալաբերդ]], Խուճապի վանք), այլև պատմաճարտարապետական այնպիսի հուշարձաններ և տեսարժան վայրեր, որոնք ունեն բազմաթիվ արժանիքներ տուրփաթեթների մեջ զետեղվելու, սակայն դուրս են մնացել տուրօպերատորների ուշադրությունից և մատնվել են մոռացումի։ === Լոռու մարզի բնական հուշարձաններ === • Լոռու ձոր – [[Դեբեդի կիրճ|Դեբեդի կիրճում]] <nowiki>*</nowiki>Ծակ քար - Վարդաբլուրում <nowiki>*</nowiki>Սպիտակ ջրաշուշանների լիճ - Որասար • «Բոլոր քար» – Վանաձորում • «Մայորի ձոր» – Ստեփանավանում • «Մայորի քարափ» – Դսեղ գյուղի մոտ • «Տզրուկի ջրվեժ» – Աթան գյուղի մոտ • «Ալմաստի լիճ» – Ագարակ գյուղի մոտ • Թռչկանի ջրվեժ – Չիչկան գետի մոտ • Դսեղի լճերը • Գայլաձորի կիրճը • Ձորագետի, Փամբակի, Վանաձորի հովիտները և այլն։ == Տարածաշրջաններ == Լոռու մարզն ընդգրկում է Սպիտակի, Ստեփանավանի, Տաշիրի, Թումանյանի, Գուգարքի տարածաշրջանները, Վանաձոր, Սպիտակ, Ստեփանավան, Ալավերդի, Տաշիր, Ախթալա, Թումանյան, Շամլուղ քաղաքները<ref>{{Cite web|url=https://www.armstat.am/file/Map/MARZ_06.pdf|title=Տարածաշրջանները` Սպիտակ Ստեփանավան Տաշիր Թումանյան Գուգարք ․․․|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=28.06.2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://vanadzorsanatorium.am/?page_id=149&lang=hy|title=Մարզի տարածքում են գտնվում նաև հետևյալ քաղաքները՝ Ալավերդի, Ախթալա, Սպիտակ, Ստեփանավան, Տաշիր, Թումանյան։|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=28.06.2019|archive-date=2018 թ․ սեպտեմբերի 3|archive-url=https://web.archive.org/web/20180903150423/http://vanadzorsanatorium.am/?page_id=149&lang=hy|dead-url=yes}}</ref>։ Ըստ 2001 թվականի մարդահամարի՝ Լոռու մարզում են բնակվում շուրջ 283,900 մարդ։ Բնակչության մոտ 59.3% (167.3 հազար մարդ) քաղաքաբնակ է, մնացած 116.6 հազարը բնակվում են գյուղային համայնքներում<ref>{{Cite web|url=http://lori.mtad.am/description/|title=2016-2017թթ.ին համայնքների խոշորացման արդյունքում...|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=28.06.2019}}</ref>։ 2016-2017թվականներին համայնքների խոշորացման արդյունքում Լոռու մարզում․ '''[[Գուգարքի շրջան|Գուգարքի տարածաշրջան]]''' - 48.19% (1 քաղաքային՝ Վանաձոր և 26 գյուղական բնակավայրեր՝ Ազնվաձոր, Անտառամուտ, Անտառաշեն, Արջուտ, Արջուտի կայարանին կից, Բազում, Գուգարք, Գյուլլուդարա, Դարպաս, Դեբեդ, Եղեգնուտ, Լերմոնտովո, Լեռնապատ, Հալլավար, Հայդարլի, Ձորագետ, Ձորագյուղ, Մարգահովիտ, Շահումյան, Վահագնաձոր, Վահագնի, Փամբակ, Փամբակ կայարանին կից, Քիլիսա, Քարաբերդ, Ֆիոլետովո համայնքներ)<ref>{{Cite web|url=http://lori.mtad.am/description/|title=Գուգարքի տարածաշրջան - 48.19% (1 քաղաքային՝ Վանաձոր և 26 գյուղական բնակավայրեր...|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=28.06.2019}}</ref>։ '''[[Թումանյանի շրջան|Թումանյանի տարածաշրջան]]''' - 19,06% (4 քաղաքային՝ Ալավերդի, Թումանյան, Ախթալա, Շամլուղ և 34 գյուղական  Աթան, Առողջարանին կից գյուղ, Ամոջ, Ախթալա, Ակներ, Աքորի, Ահնիձոր, Այգեհատ,  Արդվի, Արևածագ,  Բենդիկ, Դսեղ, Թեղուտ, Լորուտ, Ծաթեր, Ծաղկաշատ, Կաճաճկուտ, Կարմիր Աղեգի, Հագվի, Հաղպատ, Ճոճկան, Մարց, Մեծ Այրում, Փոքր Այրում, Մղարթ, Նեղոց, Շամուտ, Շնող, Չկալով, Ջիլիզա, Քարկոփ, Քարինջ, Քոբեր կայարան, Օձուն համայնքներ)<ref>{{Cite web|url=http://lori.mtad.am/description/|title=Թումանյանի տարածաշրջան - 19,06% (4 քաղաքային՝ Ալավերդի, Թումանյան...|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=28.06.2019}}</ref>։ '''[[Սպիտակի շրջան|Սպիտակի տարածաշրջան]]''' - 18.55 % (1 քաղաքային՝ Սպիտակ և 20 գյուղական՝ Արևաշող, Գեղասար, Գոգարան, Լեռնանցք, Լեռնավան, Լուսաղբյուր, Խնկոյան, Ծաղկաբեր, Կաթնաջուր, Հարթագյուղ, Ղուրսալի, Մեծ Պարնի, Նոր Խաչակապ, Շենավան, Շիրակամուտ, Ջրաշեն, Սարալանջ, Սարահարթ, Սարամեջ, Քարաձոր համայնքներ)<ref>{{Cite web|url=http://lori.mtad.am/description/|title=Սպիտակի տարածաշրջան - 18.55 % (1 քաղաքային՝ Սպիտակ և 20 գյուղական...|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ '''[[Ստեփանավանի շրջան|Ստեփանավանի տարածաշրջան]]''' - 12.48% (1 քաղաքային՝ Ստեփանավան և 19 գյուղական՝ Ագարակ, Արմանիս, Ամրակից, Բովաձոր, Գարգառ, Գյուլագարակ, Լեջան, Լոռի Բերդ, Կաթնաղբյուր, Կողես, Կուրթան, Հոբարձի, Հովնանաձոր, Յաղդան, Պուշկինո, Սվերդլով, Վարդաբլուր, Ուրասար, Ուռուտ համայնքներ)<ref>{{Cite web|url=http://lori.mtad.am/description/|title=Ստեփանավանի տարածաշրջան - 12.48% (1 քաղաքային՝ Ստեփանավան և 19 գյուղական՝ Ագարակ, Արմանիս, Ամրակից...|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=28.06.2019}}</ref>։ '''[[Տաշիրի շրջան|Տաշիրի տարածաշրջան]]''' -9.47% (1 քաղաքային՝ Տաշիր և 23 գյուղական՝ Ապավեն, Արծնի, Բլագոդարնոյե, Գետավան, Գոգավան, Դաշտադեմ, Լեռնահովիտ, Կաթնառատ, Կրուգլայա Շիշկա, Ձյունաշող, Ձորմուտ, Մեդովկա, Մեծավան, Մեղվահովիտ, Միխայլովկա,  Նովոսելցովո, Նորաշեն, Նորամուտ, Պաղաղբյուր, Պետրովկա, Պրիվոլնոյե, Սարատովկա, Սարչապետ համայնքներ)<ref>{{Cite web|url=http://lori.mtad.am/description/|title=Տաշիրի տարածաշրջան -9.47% (1 քաղաքային՝ Տաշիր և 23 գյուղական՝ Ապավեն, Արծնի, Բլագոդարնոյե, Գետավան, Գոգավան․․․|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=28.06.2019}}</ref>։ == Բնակչություն == Լոռու մարզը բնակեցված է եղել հնագույն ժամանակներից։ Այժմ մյուս մարզերից տարբերվում է բնակչության ավելի մեծ բացարձակ թվով։ Մարզի մյուս հատկանշական կողմն այն է, որ նա բնակչության ուրբանիզացման ամենաբարձր մակարդակ ումեցող մարզերից է։ Ըստ 2001 թվականի մարդահամարի՝ Լոռու մարզում են բնակվում շուրջ 283,900 մարդ։ Բնակչության մոտ 59.3% (167.3 հազար մարդ) քաղաքաբնակ է, մնացած 116.6 հազարը բնակվում են գյուղային համայնքներում։ === Էթնիկ խմբեր === Ընդհանուր բնակչության 97%-ից ավել կազմող [[հայ]]երից բացի, Լոռու բնակիչների որոշ մասը իրենց դասում է հետևյալ ազգային փոքրամասնություններին. [[ռուս]]ներ՝ 3,882 (1.3%), [[եզդի]]ներ՝ 793 (0.3%), [[հույն]]եր՝ 655 (0.2%), այլ՝ 607<ref>{{Cite web|url=http://lori.mtad.am/description/|title=Ազգային կազմը՝ • հայեր...|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=28.06.2019}}</ref>։ === Կրոն === Ինչպես և այլուր [[Հայաստան]]ում, Լոռու մարզի բնակչության գերիշխող մասը իրենց անվանականորեն համարում են [[Հայ Առաքելական Եկեղեցի|Հայ Առաքելական Եկեղեցու]] հետևորդներ։ Այնուամենայնիվ մարզում են բնակվում [[Հոգևոր Քրիստոնեություն]] դավանող [[Մոլոկաններ]], ինչպես նաև [[Կաթոլիկ]] [[ֆրանգներ]], [[Եհովայի վկաներ]], [[Աթեիզմ|Աթեիստներ,]] Ագնոստիկներ և այլն։ == Բնակավայրեր == [[Պատկեր:Լոռու մարզ.svg|մինի|ք․ Վանաձոր]] Լոռու մարզի մարզկենտրոնը Վանաձորն է (նախկինում կոչվել է Մեծ Ղարաքիլիսա, Կիրովական), որն անցած դարասկզբին եղել է ոչ մեծ գյուղաքաղաք։ Որպես քաղաքային բնակավայր ձևավորվել է 1930-ական, իսկ բուռն զարգացում ապրել է 1950-ական թվականներից սկսած։ Այժմ Վանաձորը Հայաստանի բազմաճյուղ արդյունաբերություն, ինչպես նաև կրթական, գիտական, առողջապահական, ու մշակութային հիմնարկների համեմատաբար զարգացած ցանց ունեցող կենտրոններից է, երկաթուղային ու ավտոխճուղային ճանապարհների կարևոր հանգույց։ Վանաձորը իր մարդաշատությամբ երկրի երրորդ քաղաքն է։ Ալավերդին նշանավոր է նրանով, որ դեռևս 19-րդ դարի վերջին այստեղ կառուցվել է Հայաստանի ծանր արդյունաբերության առաջնեկը` «Մանես» պղնձաձուլական գործարանը։ Նա եղել է մետալուրգիայի ամենահզոր ձեռնարկությունը անդրկովկասում և տվել է Ռուսաստանում արտադրվող պղնձի 1/4 մասը։ 1980-ական թվականների վերջերին շրջակա միջավայրը աղտոտելու պատճառով արտադրությունը կանգնեցվեց։ Այժմ չի աշխատում։ [[1988]] թվականի աղետալի երկրաշարժը մեծ վնաս հասցրեց նաև Լոռու մարզի արդյունաբերությանը։ Շատ գործարաններ ու ֆաբրիկաներ հիմնովին ավերվեցին։ Այժմ դրանց մի մասը վերականգնվում ու վերագործարկվում է։ Մարզի Դսեղ գյուղում է ծնվել ամենայն հայոց բանաստեղծ [[Հովհաննես Թումանյան]]ը, որտեղ էլ գտնվում է նրա տուն-թանգարանը։ Լոոու մարզի քաղաքները․<ref>{{Cite web|url=http://armenia-tour.am/location/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6-2/%D5%AC%D5%B8%D5%BC%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A6/|title=Քաղաքներ Ալավերդի Ախթալա Թումանյան․․․|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=28.06.2019}}</ref> === Վարչատարածքային բաժանում === Մարզը բաժանված է 8 քաղաքային և 105 գյուղային [[Հայաստանի վարչատարածքային բաժանում#Համայնք|համայնքների]], որոնք տարածքայնորեն ընդգրկված են հետևյալ շրջաններում. * [[Գուգարքի շրջան]] * [[Թումանյանի շրջան]] * [[Սպիտակի շրջան]] * [[Ստեփանավանի շրջան]] * [[Կալինինոյի շրջան]] == Ջրագրություն == [[Պատկեր:Debed.jpg|մինի|Դեբեդ գետը|alt=]] Լոռու մարզն առանձնանում է ջրագրական խիտ ցանցով, որը պայմանավորված է տարածքի երկրաբանական և ջրաերկրաբանական կառուցվածքով, ռելիեֆի առանձնահատկություն­նե­րով, մթնոլորտային առատ տեղումներով։ Ջրի մանրեաբանական անալիզների հետազոտությունների տվյալները վկայում են, որ մարզի խմելու ջրի աղբյուրները ունեն բարձր որակական հատկանիշներ։ Մարզի տարածքում հոսում են 1356 գետեր և գետակներ, որոնց ընդհանուր երկարությունը 3505 կմ է, նրանցից միայն 55-ը (4,1%), ունեն 10 և ավելի կմ երկարություն։ Լոռու մարզի գետերի ջրերը հիմնականում օգտագործվում են էներգետիկ և ոռոգման նպատակ­ներով։ Դեբեդ գետի խոշոր աղտոտողներից են համարվում մարզի խոշոր արդյունաբերական ձեռնարկությունները<ref>{{Cite web|url=https://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/5713|title=Լոռու մարզն ընգրկում է Դեբեդ գետի ավազանը ամբողջությամբ։|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=28.06.2019|archive-date=2016 թ․ սեպտեմբերի 5|archive-url=https://web.archive.org/web/20160905064715/http://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/5713|dead-url=yes}}</ref>։ Վանաձոր քաղաքում գործում է կոյուղու մաքրման մեխանիկական – կենսաբանական կայան, որով անցնող կեղտաջրերի հոսքը կազմում է 30լ/վրկ, կատարվում է միայն մասնակի մեխանիկական մաքրում։ Կեղտաջրերի մեծ մասը առանց մաքրման անմիջապես թափվում է Փամբակ գետը։ Լոռու մարզում 2015թ. կոյուղի բաց թողնված կեղտաջրերի հեռացման ծավալը 2013թ.-ի  համեմատ նվազել է 18%։ Կեղտաջրերի մեծ մասը առանց մաքրման անմիջապես թափվում է Փամբակ գետը։<br /> == Տնտեսություն == Մարզի համընդհանուր արդյունաբերական արտադրանքի ծավալը կազմում է 32246.3 միլիոն [[դրամ]] (2004), գյուղատնտեսական արտադրանքի ծավալը՝ 55.4 միլիարդ [[դրամ]] (2004)։ Մարզում գործում է [[Ալավերդու պղնձաձուլական կոմբինատ]]ը, որն աշխատեցնում է տարածաշրջանի միակ պղնձաձուլական արտադրամասը։ [[Պատկեր:Alaverdi Combine.jpg|մինի|Ալավերդու պղնձաձուլական կոմբինատ]] Մարզը ունի 192,212 հեկտար գյուղատնտեսական հողատարածք, որի մեջ է մտնում շուրջ 47,823 հա վարելահող։ Լոռու տարածքը հարուստ է նաև հանքային ջրերի ելքերով, որոնք կարևոր տնտեսական նշանակություն ունեն։ Այստեղ հանքային աղբյուրների առատությունը բացատրվում է ինչպես ռելիեֆի խիստ մասնատվածությամբ և էրոզիայի բազիսի խորությամբ, այնպես էլ հանքային ջրերի արտաբխման (բեռնաթափման) հարմար ուղիների առկայությամբ։ Վանաձորի հանքային աղբյուրները դուրս են գալիս քաղաքի շրջակայքում։ Ոչ խորը հորատման միջոցով բազալտային լավաներից ստացվել են հանքային ջրերի խոշոր շիթեր, որոնց ծախսը կազմում է 2,5-10 լ/վրկ.: Այն Ջերմուկի ջրերի ամենամոտ նմանակն է։ Ֆիոլետովոյի հանքային ջուրը դուրս է գալիս գյուղի շրջակայքում արված հորատանցքերից։ Հետախուզվել են նաև Բզովդալի (Վանաձորի մոտ) հիդրոկարբոնատասուլֆաստային, նատրիում-կալցիումային հանքային ջրերը։ Ստեփանավանի շրջակայքում բխում են մի խումբ հանքային աղբյուրներ, որոնցից է Կաթնաղբյուրի ակները։ Մեծ ծավալի հետախուզական աշխատանքներ են կատարվել Կաթնաղբյուր գյուղի (Ստեփանավանի տարածաշրջան) աղբյուրների շրջանում։ Ուրասար (Կուբիշև) գյուղի մոտ հայտնի են Չյոռնայա և Ժյոլտայա գետակների աղբյուրները։ Դեբեդ գետի ավազանաում, բացի վերը նշվածներից, հաշվվում են մոտ 35 զանազան հանքային աղբյուրներ, որոնք դեռ լիարժեք չեն ուսումնասիրվել։ Հանքային ջրերի ուսումնասիրությունը, հետախուզումը կարևոր տնտեսական նշանակություն ունեն և հարկավոր է մարզի առաջնային խնդիրներից մեկը համարել։ === Տրանսպորտ === Լոռու մարզում է գտնվում [[Հայաստան]]ի ամենաերկար ավտոտրանսպորտային թունելը, որն անցնում է [[Բազումի լեռնաշղթա]]յի տակով և [[Ստեփանավան]] - [[Վանաձոր]] հիմնական ավտոերթուղու մաս է կազմում։ === Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս === Ստորև ներկայացված է [[Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս]]ի փոփոխությունը ըստ տարիների <ref>[https://globaldatalab.org/shdi/shdi/ Subnational Human Development Index ]</ref>։ Այն իրենից ներկայացնում է մարզի կրթական մակարդակի, կյանքի սպասվող տևողության և մեկ անձին ընկնող տարեկանի եկամուտների համախառն ցուցանիշ։ {| class="wikitable" ! Տարի | [[1990]] | [[1995]] | [[2000]] | [[2005]] | [[2010]] | [[2015]] | [[2017]] |- ! Ցուցանիշ | 0.606 | 0.58 | 0.623 | 0.673 | 0.715 | 0.721 | 0.725 |} == Ավանդական խոհանոց == Լոռու մարզի խոհանոցը պահպանել է հայկական խոհանոցի ընդհանուր դիմագիծը, սակայն ունի որոշ յուրահատկություններ։ Հետազոտության ընթացքում կատարված հարցումների արդյունքում արձանագրվել են մի քանի ուտեստներ, որոնք հիմնականում բնորոշ են Լոռու մարզին։ '''Հացի խաշու''' - Հացը խորանարդաձև կտրատում և չորացնում են։ Սոխեռածը լինելու ընթացքում կաթսայի մեջ ավելացնում են 1 բաժակ ջուր։ Մասսան համեմում են աղով և մանր կտրատած համեմով։ Եռալուց հետո անընդհատ խառնելով ավելացնում են հարած ձու։ Թողնում են 10 րոպե եփի։ Մատուցելուց 5 րոպե առաջ կաթսան կրակի վրայից վերցնում են և ավելացնում նախապես պատրաստած հացի կտորները։ '''Հոնով ապուր''' - Հոնը քիչ ջրով եռացնում են և թողնում մի քիչ հովանա։ Այնուհետև փլավքամի մեջ տրորում են մինչև կորիզների առանձնանալը։ Ստացվում է համասեռ թանձր զանգված։ Մասսայի մի մասի մեջ անընդհատ հարելով ավելացնում են ալյուր, և խառնում մնացած զանգվածին։ Ավելացնում են շաքարավազ և դնում կրակին։ Մատուցվում է սառը վիճակում։ '''Խաշիլ''' - Ջուրը համեմում են աղով և կրակի վրա անընդհատ խառնելով ավելացնում [[փոխինդ|փոխինձը]] (բոված, աղացած հացահատիկ)։ Պետք է եփել այնքան, մինչև համասեռ զանգված ստացվի։ Լցնում են ափսեների մեջ և վրան դնում մի կտոր կարագ։ '''Խորոված կարտոֆիլ / պլեճ''' - Կարտոֆիլը կեղևազրկում են և օղակաձև կտրատում (կամ լավ լվանում և առանց կևեղազրկելու կտրատում)։ Տաք վառարանի վրա աղ են ցանում, և կտրտած կարտոֆիլը շարում վրան, և նորից աղ ցանում։ Երկու կողմը համաչափ խորովելուց հետո կարելի է ճաշակել։ Պլեճը պետք է ուտել տաք վիճակում։ '''Մարինացված սինդրիկ''' - Սինդրիկը խաշում են, հանում տաք ջրից և դնում հոսող ջրի տակ, որ պահպանի կանաչ գույնը։ Աղաջուրը լցնում են վրան։ Կարելի է համտեսել հաջորդ օրը։ '''Լավաշով մոթալ''' - Մոթալի պատրաստման ձև`մանրացրած պանիրը, մանրացրած թելպանիրը (ջիլ), քամած կաթնաշոռը, քամած մածունը խառնում են և համեմում աղով, ըստ ճաշակի։ Ստացված զանգվածը լցնում են կավե սափորի մեջ, գլխիվայր շրջում և պահում սառը վայրում առնվազը 10 օր։ Լավաշը բացում են, մոթալը լցնում են վրան, փաթաթում և համտեսում։ '''Եղինջի ապուր''' - Կաթսայի մեջ սոխեռած են անում, ավելացնում ջուր, խորանարդաձև կտրտած կարտոֆիլ։ Կիսաեփ վիճակում ավելացնում են եղինջ։ Թողնում են 5 րոպե եռա։ Եփման վերջին րոպեներին ավելացնում են հարած ձու, կտրտած համեմ և աղ։ Ճաշատեսակը հնարավոր է պատրաստել նաև չորացրած եղինջից, որը պետք է նախապես թրջել տաք ջրի մեջ։ '''Ավելուկի աղցան''' - Նախապես չորացրած եփում խաշում են տաք ջրով և մանր կտրատում։ Կաթսայի սոխեռածին ավելացնում են կտրտած ավելուկը և տապակում 5-10 րոպե, այնուհետև ավելացնում են աղ և համեմունքներ։ Մատուցում են մածուն-սխտորով։ '''Նապաստակի խորոված''' - Նապաստակի կտրատած միսը համեմում են աղով, ուրցով/քոնդարով և սոխով։ Միսը մի քանի տեղից ծակծկում են պատառաքաղով։ Թողնում են 20 րոպե։ Շարված շշերը իջեցնում են թոնիրի մեջ։ 1 ժամ եփելուց հետո հանում են թոնրից, սոխ և կտրտած համեմ ցանում վրան և մատուցում։ '''Թել պանիրով ձվածեղ''' - Անալի թել պանիրը (ջիլ) (կամ եթե աղ դրած է, նախապես 2 ժամ թողնում են ջրի մեջ) նախօրոք մանրացնում են։ Թավայի մեջ լցնում են կարագ, այն դաղվելուց հետո ավելացնում են թել պանիրը և անընդհատ խառնում։ Համասեռ մասսա դառնալուց հետո, ավելացնում են հարած ձու։ Մատուցվում է տաք վիճակում։ '''Թթուներ տարբեր խոտաբույսերից''' – Մարզը հարուստ է խոհանոցում օգտագործվող տարատեսակ խոտաբույսերով, որոնց օգտագործման սեզոնը շատ կարճ է։ Դրանցից թթուներ կամ մարինադներ են պատրաստում և պահածոյացնում ոչ սեզոնների համար։ Կատարված հարցումների ժամանակ որոշ ուտեստներ էլի հիշատակվել են, սակայն դրանք բնորոշ են ընդհանուր հայկական խոհանոցին, օրինակ` խաշլամա, տարբեր բանջարեղեններով և խոտաբույսերով կերակրատեսակներ, թանով ապուր և այլն։ == Կրթություն == === ԲՈւՀեր === Լոռու մարզում են գտնվում հետևյալ [[բարձրագույն ուսումնական հաստատություն]]ները՝ *[[Վանաձորի պետական համալսարան]] *[[Հայաստանի Պետական Ճարտարագիտական Համալսարան|Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարանի]] Վանաձորի մասնաճյուղ * [[Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան]]ի Վանաձորի մասնաճյուղ === ՄՄՈւՀ === Լոռու մարզում գործում են մի շարք [[միջնակարգ մասնագիտական ուսումնական հաստատություններ]]։ === Արտադասարանային կրթություն === 2018 թվականի մայիսին Լոռու մարզի Դեբետ համայնքում բացվեց ՔՈԱՖ ՍՄԱՐԹ կրթական կետնրոնը։ [[Հայաստանի մանուկներ բարեգործական հիմնադրամ]]ի ստեղծած այս կենտրոնը ապահովում է շրջակա գյուղերի երեխաների և մեծահասակների արտադպրոցական կրթությունը, վերապատրաստումը և բազմակողմանի զարգացումը։ Հեռահար նպատակն է գյուղերի բնակչության համար հնարավորությւոն ստեղծել աշխատել և արարել հենց իրենց համայնքներում չարտագաղթելով։ == Մշակույթ == Լոռու մարզում մշակութային կազմակերպություններն են` մշակույթի տները և ակումբները, [[Լոռու մարզային գրադարան|գրադարանները]], թանգարանները, արվեստի, գեղարվեստի և երաժշտական դպրոցները, համերգասրահները և կինոթատրոնները, պատկերասրահները և ցուցասրահները, ստեղծագործական խմբերը, կենտրոններն ու համույթները։ Մշակութային կազմակերպությունների առկայությունը դեռևս չի նշանակում ակտիվ մշակութային կյանք, քանի որ դրանց մեծ մասը կարիք ունի հիմնանորոգման և նյութատեխնիկական հագեցվածության բարելավման։ Ներկայումս մշակույթի ոլորտի խնդիրները Լոռու մարզում համակարգված լուծում չեն ստանում, ինչը պայմանավորված է մի շարք օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ գործոններով։ 1996 թվականից հետո մշակութային կազմակերպությունները անցան տեղական ինքնակառավարման մարմինների ենթակայությանը, սակայն ոչ բարվոք տնտեսական իրավիճակը, ընդհանուր ռազմավարական և զարգացման հեռանկարային (տարածաշրջանին հատուկ) համագործակցության ծրագրերի բացակայությունը հնարավորություններ չեն ընձեռնում Լոռու մարզում մշակութային կյանքի արդյունավետ և լիարժեք գործունեության կազմակերպմանը։ Արդյունքում` դիտարժան և բարվոք մշակութային ենթակառուցվածքների խիստ պակաս է զգացվում, ինչը մարզի մշակութային հատվածները թե´ ներքին, թե´ ներգնա այցելությունների հյուրընկալման համար ցանկալի արդյունքներ չեն ապահովում։ === Ռոք-խմբեր === * [[Լավ Էլի]] - հայկական ալտերնատիվ ռոք-խումբ * Ան Գորդոնախ - հայ-շոտլանդական ռոք-խումբ * [[Lousnelius]] - հայկական ալտերնատիվ ռոք խումբ * [[Որդան Կարմիր (խումբ)|Որդան Կարմիր]] - հայկական ալտերնատիվ-մետալ խումբ * Clocker - հայկական ալտերնատիվ ռոք խումբ == Սպորտ == Լոռու մարզում գործում են 19 մարզադպրոց, մի շարք մարզական ակումբներ, ընկերություններ, հասարակական կազմակերպություններ։ Տարբեր մարզական թիմերում և խմբակներում ընդգրկված են մոտ 7000 երեխա։ Լոռու մարզը թե հանրապետական և թե միջազգային ասպարեզներում միշտ աչքի է ընկել իր մարզական հաջողություններով։ 2016 թվականին Վանաձորում բացվեց ֆուտբոլի ակադեմիա։ Գործում է Ռաֆտինգ Դեբեդ գետի 10 կիլոմետր երկարության վրա։ == 1988 թվականի երկրաշարժ == {{հիմնական|Սպիտակի երկրաշարժ}} [[Պատկեր:Surb Amenaprkitch.jpeg|մինի]] 1988 թ. [[Դեկտեմբեր 7]]-ի երկրաշարժի էպիկենտրոնն էր Լոռու մարզի [[Սպիտակ]] քաղաքից քիչ հյուսիս գտնվող [[Նալբանդ, Լոռու մարզ|Նալբանդ]] գյուղը, որը ներկայում կոչվում է [[Շիրակամուտ]]։ Երկրաշարժի արդյունքում գետնին էին հավասարվել Սպիտակի գրեթե բոլոր շինությունները, Կիրովական (ներկայից Վանաձոր) քաղաքում ավերվել էին 8000 բնակարան, Ստեփանավանում փլվել էին 30 շենք և 2500 տուն<ref>{{Cite web|url=https://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/5713|title=1988թ. աղետալի երկրաշարժը մեծ վնաս հասցրեց նաև Լոռու մարզի ․․․|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=28.06.2019|archive-date=2016 թ․ սեպտեմբերի 5|archive-url=https://web.archive.org/web/20160905064715/http://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/5713|dead-url=yes}}</ref>։ == Տես նաև == * [[Հայաստանի վարչատարածքային բաժանում]] *[[Հայաստանի մանուկներ բարեգործական հիմնադրամ]] == Հեռուստաընկերություն == * [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|«Ֆորտունա» հեռուստաընկերություն]], Վանաձոր, Ալավերդի, Սպիտակ, Տաշիր Ստեփանավան, Ախթալա * [[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն]], Վանաձոր *[[Լոռի (հեռուստաընկերություն)|«Լոռի» հեռուստաընկերություն]], Վանաձոր * [[Անկյուն գումարած 3]], Ալավերդի == Աղբյուրներ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին Հղումներ == * [http://lori.mtad.am/ Լոռու մարզպետարանի պաշտոնական կայք] * [http://www.armstat.am/am/?nid=148 ՀՀ Լոռու մարզի ցուցանիշները] * [http://cp-pic.quintagroup.com/www/aboutarmenia/lori ՀՀ Քաղաքաշինության նախարարության Լոռուն նվիրված էջը] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928041913/http://cp-pic.quintagroup.com/www/aboutarmenia/lori |date=2007-09-28 }} * [http://lmg.am/ Լոռու մարզային գրադարան] {{Արտաքին հղումներ}} {{Լոռու մարզ}} {{Հայաստանի մարզեր}} [[Կատեգորիա:Լոռու մարզ| ]] kkqyucgl2nc2c9ypjzgkfdg9w2hqseg 0 2403 8485360 8469210 2022-08-08T19:02:08Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Vanadzor.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Վանաձոր (այլ կիրառումներ)}} {{Աուդիո հոդված|Hy-Վանաձոր (Vanadzor).ogg|հուլիսի 28, 2021}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = քաղաք | հայերեն անվանում = Վանաձոր | բնօրինակ անվանում = Ղարաքիլիսա, Կիրովական | ենթարկում = | երկիր = Հայաստան | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = Ձախից աջ<br/>[[Լոռու մարզպետարան]]ի շենքը [[Հայքի հրապարակ]]ում • Վանաձորի համայնապատկերը՝ [[Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի եկեղեցի (Վանաձոր)|Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի եկեղեցու]] ֆոնին• Վանաձորի համայնքապետարանի շենքը • «Գուգարք» հյուրանոցը Վանաձորի կենտրոնում• [[Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի (Վանաձոր)|Վանաձորի Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի]] | պատկերի լայնություն = 350px | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = 70px | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = | lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec =0 | lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec =0 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = 300 | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Հայաստանի վարչական բաժանում {{!}} Մարզ | երկրամաս = Լոռու մարզ | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = | շրջան = | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = քաղաքապետ | ղեկավար =Արկադի Փելեշյան | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = {{Բն-անվ|1935|Ղարաքիլիսա|1993|Կիրովական}} | տարածք = | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն = | մարդահամարի թվական = {{ՀՀբնակչություն|Վանաձոր|տ}} | խտություն = {{#expr: ( {{ՀՀբնակչություն|Վանաձոր|չ}} / 32 round 2 ) }} | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = [[Հայեր]] | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] | էթնոհորոնիմ = վանաձորցի | հեռախոսային կոդ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = | DST = | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = | կայք = }} '''Վանաձոր''', խոշոր [[Համայնք (Հայաստան)|քաղաքային համայնք]] [[Հայաստան]]ի հյուսիսում գտնվող [[Լոռու մարզ]]ում։ Այն հանդիսանում է [[Հայաստանի Հանրապետության քաղաքների ցանկ|Հայաստանի երրորդ խոշորագույն քաղաքը]]՝ [[Երևան|մայրաքաղաք Երևանից]] և [[Գյումրի|Գյումրուց]] հետո և Լոռու մարզի սոցիալ-տնտեսական, քաղաքական կենտրոնը։ Վանաձորում է գտնվում [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] [[Գուգարաց թեմ]]ի առաջնորդարանը։ Աշխարհագրական դիրքի առումով տեղակայված է [[Փամբակի լեռներ|Փամբակի]] և [[Բազումի լեռներ|Բազումի]] լեռնաշղթաների միջև ընկած նեղ ու երկարավուն գոգավորությունում՝ [[Փամբակ (գետ, թափվում է Սևանա լիճ)|Փամբակ]] և [[Տանձուտ (Փամբակի վտակ)|Տանձուտ]] գետերի միախառնման վայրում։ Քաղաքի զբաղեցրած մակերեսի հիմնական մասը [[Բարձրություն ծովի մակարդակից|ծովի մակերևույթից]] բարձր է ավելի քան 1353 մետր։ Ըստ 2020 թվականի տվյալների՝ Վանաձորի բնակչությունը կազմում է 77,2 հազար մարդ։ Ի համեմատություն, 2017 թվականին բնակչության թիվը փոքր-ինչ գերազանցում էր 90 հազարը։ Նախկինում՝ որոշ ժամանակահատված, քաղաքը կոչվել է Ղարաքիլիսա, [[Խորհրդային կարգերի հաստատումը Հայաստանում|խորհրդային կարգերի հաստատումից]] հետո՝ Կիրովական, իսկ «Վանաձոր» անվանումը բնակավայրին տրվել է [[Հայաստանի անկախացման գործընթաց|Հայաստանի անկախացումից]] հետո՝ 1992 թվականին։ Քաղաքի [[Միջնադարյան Հայաստան|միջնադարյան պատմության]] մասին վկայող կարևորագույն վկայությունը Վանաձորի կիրճում գտնվող Պապանի գյուղի մասին է, որը գտնվել է [[Մեծ Հայք]]ի [[Այրարատ նահանգ]]ի [[Նիգ|Նիգ գավառում]]։ Վանաձորն առաջին անգամ օտարահունչ Ղարաքիլիսա անվամբ հիշատակվել է [[Սանահին (գյուղ)|Սանահին գյուղի]] վանահայր Սահակի ձեռագիր Ավետարանի էջին արված գրառումներից մեկում, որտեղ խոսք է գնում 1713 թվականի օգոստոսի 18-ին տեղի ունեցած երկրաշարժի մասին։ Ենթադրվում է, որ նախկին Ղարաքիլիսա (սև եկեղեցի) անվանումը թաթարական է և քաղաքին տրվել է 13-րդ դարի սկզբին ներկայիս Վանաձորի հյուսիսային բլրի վրա գտնվող սև քարե եկեղեցու անունով։ [[Խաչատուր Աբովյան]]ի վկայությամբ՝ տեղացիները գաղթել են [[Երևան]]ից։ [[Հայոց ցեղասպանություն]]ից փրվելով՝ Վանաձորում բնակություն են հաստատել [[Արևմտյան Հայաստան]]ի [[Կարս]], [[Արդահան]], [[Բայազետ]], [[Կարին|Էրզրում]] քաղաքներից գաղթած բազմաթիվ ընտանիքներ։ 1918 թվականին տեղի բնակիչները՝ գեներալ [[Թովմաս Նազարբեկյան]]ի գլխավորությամբ, կազմակերպել են [[Ղարաքիլիսայի ճակատամարտ (1918)|Ղարաքիլիսայի ինքնապաշտպանությունը]], որը նշանավորվել է որպես [[հայ ժողովրդի մայիսյան հերոսամարտեր]]ից մեկը։ Վանաձորը քաղաքային բնակավայրի կարգավիճակ է ստացել 1924 թվականին՝ [[Խորհրդային կարգերի հաստատումը Հայաստանում|Հայաստանի խորհրդայնացումից]] հետո։ Քաղաքի ձևավորմանն ու զարգացմանը նպաստել է Թիֆլիս-Կիրովական-Լենինական երկաթուղու կայարանի, փոստատան և իջևանատների կառուցումը։ Խորհրդային տարիներին Վանաձորը եղել է [[Արդյունաբերություն|արդյունաբերական]] և [[Զբոսաշրջությունը Հայաստանում|զբոսաշրջային քաղաք]]։ Ներկայումս համարվում է Հայաստանի արդյունաբերական կենտրոններից մեկը։ Վանաձորի տեսարժան վայրերի թվին են պատկանում [[Հայքի հրապարակ|քաղաքի կենտրոնական Հայքի հրապարակը]], [[Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի (Վանաձոր)|Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցին]], [[Թայիրովի ամառանոց (Վանաձոր)|Թայիրովի ամառանոցը]], Շառլ Ազնավուրի անվան մշակույթի պալատը, [[Վանաձորի դրամատիկական թատրոն]]ը, [[Վանաձորի կերպարվեստի թանգարան|կերպարվեստի թանգարանը]] և [[Ստեփան Զորյանի տուն-թանգարան]]ը։ == Անվանում == Վանաձորի վերաբերյալ առաջին հիշատակությունները թվագրվում են [[18-րդ դար]]ի կեսով։ Օտարահունչ «Ղարաքիլիսա» կամ «Կարաքիլիսա» անունով ([[թաթարերեն]]ից թարգմանաբար նշանակում է «սև եկեղեցի»<ref>{{Cite web|url=https://vanadzor.am/hamaynqi_anznagir/|title=Համայնքի անձնագիր / Վանաձոր|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 20}}</ref>) բնակավայրը հիշատակվել է [[Սանահին (գյուղ)|Սանահին գյուղի]] վանահայր Սահակի ձեռագիր Ավետարանի էջին արված գրառումներից մեկում, որտեղ խոսք է գնում [[1713 թվական]]ի [[Օգոստոսի 18|օգոստոսի 18-ին]] տեղի ունեցած երկրաշարժի մասին<ref>{{Cite web|url=https://operativ.am/?p=200764&l=am|title=Ղարաքիլիսա անվան առաջին հիշատակումը|website=|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 20}}</ref>։ Թյուրքական ծագում ունեցող «Ղարաքիլիսա» անվանումը շրջանառվել է [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] շրջանում։ Այդ կերպ քաղաքը հիշատակել է նաև [[արևելահայ]] [[աշխարհաբար]] գրականության հիմնադիր [[Խաչատուր Աբովյան]]ը<ref>{{Cite web|url=https://abovyanmuseum.am/%d5%af%d5%a5%d5%b6%d5%bd%d5%a1%d5%a3%d6%80%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6/%d5%ad%d5%a1%d5%b9%d5%a1%d5%bf%d5%b8%d6%82%d6%80-%d5%a1%d5%a2%d5%b8%d5%be%d5%b5%d5%a1%d5%b6%d5%ab-%d5%af%d5%b5%d5%a1%d5%b6%d6%84%d5%ab-%d5%b0%d5%a1%d5%b4%d5%a1%d5%bc%d5%b8%d5%bf-%d5%aa%d5%a1%d5%b4/1826-2|title=1826 – ԽԱՉԱՏՈՒՐ ԱԲՈՎՅԱՆԻ ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆ|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 20}}</ref>։ Ամենայն հավանականությամբ օտարալեզու անվանումը պահպանվել է նաև [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Հայաստանի առաջին հանրապետության]] գոյության երկու տարիների ընթացքում<ref>{{Cite web|url=https://historymuseum.am/map_content_type/%d5%b4%d5%a1%d5%b5%d5%ab%d5%bd%d5%b5%d5%a1%d5%b6-%d5%b0%d5%a5%d6%80%d5%b8%d5%bd%d5%a1%d5%b4%d5%a1%d6%80%d5%bf%d5%a5%d6%80-1918-%d5%a9-%d5%b0%d5%a1%d5%b5%d5%a1%d5%bd%d5%bf%d5%a1%d5%b6%d5%ab-%d5%a1/|title=ՄԱՅԻՍՅԱՆ ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԵՐ 1918 Թ. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՌԱՋԻՆ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ 1918 – 1920 ԹԹ. – HMA|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 20}}</ref>։ Բնակավայրի անվանափոխությունը տեղի է ունեցել [[Խորհրդային կարգերի հաստատումը Հայաստանում|Հայաստանում խորհրդային կարգերի հաստատումից]] շուրջ 15 տարի անց՝ 1935 թվականին։ Այդ տարում քաղաքն անվանվել է բոլշևիկ հեղափոխական, կոմունիստական կուսակցության և խորհրդային պետական գործիչ [[Սերգեյ Կիրով]]ի պատվին։ Քաղաքը հերթական անգամ վերանվանվել է [[Հայաստանի անկախացման գործընթաց|Հայաստանի անկախության հռչակումից]] հետո՝ 1992 թվականին<ref name=":0">{{Cite web|url=https://vanadzor.am/inchpes-21-tari-arraj-kirovakantsinery-partadrvats-dardzan-vanadzortsiner/|title=Ինչպես 21 տարի առաջ կիրովականցիները պարտադրված դարձան վանաձորցիներ|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 20}}</ref>։ 1991 թվականի մարտի 1-ին [[ՀՀ Ազգային ժողով|ՀՀ ժողովրդական պատգամավորների առաջին գումարման]] Կիրովականի քաղաքային խորհրդի որոշում է կայացրել անվանափոխել Կիրովական քաղաքը, քանի որ այլևս տեղին չէր հեղափոխական Կիրովի անունով Հայաստանում քաղաք ունենալը։ Նույն որոշմամբ քաղխորհուրդն ստեղծել է անվանափոխությամբ զբաղվող կազմկոմիտե<ref name=":0" />։ Այսպիսով, «Կիրովական»-ին փոխարինել է հայկական ծագում ունեցող «Վանաձոր» անվանումը, որը կազմված է «վանք» և «ձոր» բառամասերից<ref>John Everett-Heath, ''The Concise Oxford Dictionary of World Place Names'', 2019, {{isbn|9780191882913}}, ''s.v.''</ref>։ == Պատմություն == === Հնագույն ժամանակներից մինչև առաջին հանրապետություն === {{Quote box|width=23em|align=left|bgcolor=#B0C4DE|title=Պատմական պատկանելություն|fontsize=90%| quote = [[image:Flag_of_Russia.svg|23px]] [[Ռուսական կայսրություն]] 1828-1918<br> * [[image:Coat_of_Arms_of_Erivan_gubernia_(Russian_empire).png|23px]] [[Երևանի նահանգ]]՝ 1849-1918 [[Անդրկովկասյան սեյմ]]՝ 1918<br> {{դրոշ|Հայաստանի առաջին հանրապետություն}} [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն]]՝ 1918-1920<br /> {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}}՝ 1920-1991<br /> * {{դրոշավորում|ՀԽՍՀ}}՝ 1920-1991 {{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]՝ 1991-մինչ օրս}} [[Պատկեր:Vanadzor Gharakilisa Church.jpg|մինի|255x255փքս|[[Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի (Վանաձոր)|Վանաձորի Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցին]], որը կառուցվել է [[Միջնադարյան Հայաստան|միջնադարյան շրջանի]] վանքի հիմքի վրա։ Ըստ ընդունված վարկածի՝ քաղաքի «Ղարաքիլիսա» («սև եկեղեցի») անվանումը կապված է հենց այս եկեղեցու հետ։]] [[Պատկեր:Khachqars-vanadzor.jpg|մինի|255x255փքս|[[Զաքարյան իշխանապետություն|Զաքարյանների իշխանապետության]] շրջանից (13-րդ դար) պահպանված խաչքարեր [[Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի (Վանաձոր)|Վանաձորի Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցու]] բակում։]] Վանաձորի տարածքը բնակեցված է եղել դեռևս [[Բրոնզի դարը Հայկական լեռնաշխարհում|բրոնզեդարյան ժամանակաշրջանում]]։ Քաղաքի արևելյան մասում՝ [[Տանձուտ գետ]]ի աջ ափին՝ Դիմաց թաղամասում, գտնվել են [[Բրոնզի դար|վաղ բրոնզի դարաշրջանից]] վաղ հայկական շրջանին թվագրվող բնակատեղիներ և այլ հուշարձաններ, որոնցից առանձնապես արժեքավոր են [[Թագավորանիստ]]ը և Մաշտոցի բլուրը՝ իրենց դամբարանաշտերով։ [[Արտաշեսյանների թագավորություն|Արտաշեսյանների թագավորության շրջանում]] այս տարածքը եղել է [[Մեծ Հայք]]ի [[Այրարատ նահանգ]]ի [[Նիգ]] և [[Գուգարք նահանգ|Գուգարաց նահանգի]] [[Տաշիր (գավառ)|Տաշիր գավառների]] միջակայքում։ Հաջորդիվ այն անցել է [[Արշակունիների թագավորություն|Արշակունիների]] և [[Բագրատունիների թագավորություն|Անիի Բագրատունիների գերագահության]] ներքո։ 10-րդ դարի վերջին այս տարածքներում [[Կյուրիկյաններ|Կյուրիկյան տոհմի իշխանները]] ստեղծել են [[Տաշիր-Ձորագետի թագավորություն|Լոռվա (Տաշիր-Ձորագետի) ենթա թագավորությունը]], որը գոյատևել է մինչև [[12-րդ դար]]ի սկիզբը։ Հաջորդիվ մերօրյա Վանաձորի տարածքը ենթարկվել է [[Սելջուկ-թյուրքերի արշավանքները Հայաստան|սելջուկ-թուրքերի ասպատակություններին]]՝ անցնելով [[Սելջուկյան սուլթանություն|Սելջուկյան սուլթանության]] տիրապետության տակ։ Որոշ աղբյուրներ հավաստում են, որ հենց այս շրջանում էլ (13-րդ դարում) բնակավայրը կոչվել է Ղարաքիլիսա՝ հարևան բլրի վրա գտնվող [[Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի (Վանաձոր)|Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցու]] անունով։ Վանաձորի տարածքում եղել են հնագույն բնակավայրեր՝ Տանձուտ (հետագայում՝ Մեծ Ղարաքիլիսա), Վանքաձոր (Վանք, Վանաձոր), Պապանի անուններով։ Վերջինս անմարդաբնակ է դարձել 1650-ականներին։ Վանքը կամ Վանքաձորը վերջին անգամ հիշատակվել է 19-րդ դարասկզբին<ref name=":13">{{Cite web|url=https://vanadzor.am/patmankan-aknark/|title=Պատմական ակնարկ|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 28}}</ref>։ [[Պատկեր:Monument in Tairovs country house 02.JPG|ձախից|մինի|247x247փքս|4-5-րդ դարերին թվագրվող քառակող կոթող՝ հայտնաբերված Վանաձորի «Պապանի գեղ» հնավայրից։]] 1801 թվականին [[Լոռու մարզ|Լոռին]] անցել է [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրությանը]]։ Լոռին ռազմավարական նշանակություն ունեցող տարածք էր [[Ղաջարական Պարսկաստան]]ի հետ սահմանին գտնվող ռուսական պաշտպանական ուժերի համար։ 1826 թվականին՝ [[Ռուս-պարսկական պատերազմ (1826-1828)|ռուս-պարսկական պատերազմների]] ընթացքում, բնակավայրն ամբողջությամբ ավերվել է Հասան խանի կողմից։ 1828 թվականին ռուսները Վանաձորի տարածքում հիմնել են նոր քաղաքային բնակավայր՝ որպես [[Ռուս-թուրքական պատերազմ (1828-1829)|1828-1829 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմի]] ընթացքում ռուսական զորքերի տեղակայման գլխավոր կենտրոն։ Ըստ քննարկվող ժամանակաշրջանի վերաբերյալ [[Խաչատուր Աբովյան]]ի վկայության՝ Վանաձորի բնակչությունը այս տարիներին չի գերազանցել 600-ը և հիմնականում բնակեցված էր [[Երևան]]ից այստեղ հաստատված գաղթականներով։ 1849 թվականին քաղաքը ներառվել է [[Երևանի նահանգ|Ռուսական կայսրության Երևանի նահանգի]] կազմի մեջ։ Այդ տարուց ի վեր Ղարաքիլիսան սկսել է ընդունել [[Կարս]]ից, [[Արդահան]]ից, [[Կարին]]ից և այլ քաղաքներից այստեղ տեղափոխված արևմտահայ գաղթականությանը։ Քաղաքը զարթոնք է ապրել 1899 թվականին, քանի որ այստեղով է անցել [[Հարավային Կովկաս|Հարավկովկասյան տարածաշրջանի]] առևտրային կենտրոն համարվող [[Թբիլիսի|Թիֆլիս]] գնացող երկաթուղին<ref name=":13" />։ 1918 թվականի մայիսի սկզբներին տեղացիները՝ գեներալ [[Թովմաս Նազարբեկյան]]ի և [[Գարեգին Նժդեհ]]ի գլխավորությամբ, հաջողությամբ [[Ղարաքիլիսայի ճակատամարտ (1918)|պաշտպանել են Ղարաքիլիսան]] Վեհիբ փաշայի առաջնորդությամբ [[Հայ ժողովրդի մայիսյան հերոսամարտեր|Արևելյան Հայաստան ներխուժած թուրքական կանոնավոր բանակից ու նրանց աջակցող հրոսակախմբերից]]։ 1918 թվականի մայիսի 28-ին Ղարաքիլիսան, ինչպես և ողջ Լոռին, անցել են [[Անդրկովկասյան սեյմ]]ից անկախացած [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Հայաստանի ժողովրդավարական հանրապետությանը]]։ 1919 թվականին Լոռին (այդ թվում և Ղարաքիլիսան) կռվախնձոր են դարձել երկու հարևան պետությունների՝ Հայաստանի և [[Վրաստանի դեմոկրատական հանրապետություն|Վրաստանի ժողովրդավարական հանրապետության]] միջև<ref>{{Cite book|url=http://www.ysu.am/files/11S_Qaryan.pdf|title=Հայ-վրացական պատերազմ|last=Քառյան|first=Ս․Մ․}}</ref>։ 1919 թվականի հունվարի 1-ին Հայաստանի պատվիրակությունը Թիֆլիս՝ պատերազմական գործողությունները դադարեցնելու համաձայնագիր կնքելու մեկնել է հենց Վանաձորից։ Հայաստանի անկախ հանրապետությունը գոյատևել է 2 տարի և փաստացի դադարել գոյություն ունենալ [[Խորհրդային կարգերի հաստատումը Հայաստանում|խորհրդային կարգերի հաստատումից]] հետո։ === Խորհրդային շրջան և անկախացում === [[Պատկեր:Tigran Mets Avenue, Vanadzor.jpg|280px|մինի|Տիգրան Մեծ պողոտան]] 1920 թվականին [[Խորհրդային կարգերի հաստատումը Հայաստանում|Հայաստանը խորհրդայնացվում]] է։ Քաղաքի զարգացման խորհրդային առաջին ծրագիրը կազմվում է 1929-1930 թվականներին՝ ճարտարապետներ [[Կարո Հալաբյան]]ի, [[Միքայել Մազմանյան]]ի և [[Գևորգ Քոչար]]ի կողմից։ Նոր ծրագրով նախատեսվում էր քաղաքային տարածության ընդլայնում դեպի արևելք և արևմուտք։ 1935 թվականի [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ իշխանությունները]] քաղաքն անվանափոխում են ի պատիվ հեղափոխական գործիչ [[Սերգեյ Կիրով]]ի՝ այն կոչելով Կիրովական։ 1939 թվականին արդյունաբերական թաղամաս և ամառային առողջարանային գոտի ստեղծելու ամար ներդրվում է քաղաքի վերափոխման նոր ծրագիր, որը հեղինակվում է Ն․ Զարգարյանի և Ա․ Մինասյանի կողմից<ref name=":13" />։ [[Պատկեր:Downtown Vanadzor.JPG|մինի|252x252փքս|Վանաձոր քաղաքի վարչակառավարչական կենտրոնը՝ [[Հայքի հրապարակ]]ը։ ]] 1949 թվականին կազմվել է նոր գլխավոր հատակագիծ։ [[1950|1950-ական թվականներին]] կառուցապատվել է [[Հայքի հրապարակ|Կիրովի անվան հրապարակը (ներկայիս Հայքի հրապարակ)]] ՝ քաղաքի [[Լոռու մարզպետարան|վարչակառավարչական կենտրոնը]]։ Անսամբլային կառուցապատման ուշագրավ նմուշներ են Տիգրան Մեծ պողոտան, Թումանյան փողոցը, Շահումյանի հրապարակը՝ իր արհեստական լճերով, և քաղաքային կենտրոնական այգին։ 19-րդ դարում քաղաքում եղել է երկու եկեղեցի՝ կառուցված 1831 թվականին (1828 թվականի երկրաշարժից քանդված հին եկեղեցու տեղում) և 1895 թվականին (ռուսական եկեղեցին)։ 1978 թվականին քաղաքում գործել են արդյունաբերական 27 ձեռնարկություն։ Այդ ժամանակաշրջանի արդյունաբերության առաջատարը [[Վանաձորի քիմիական գործարան|Ալեքսանդր Մյասնիկյանի անվան քիմիական գործարանն]] էր (մինչև 2018 թվականը մասամբ գործել է «Վանաձոր-Քիմպրոմ» քիմկոմբինատ ՓԲԸ-ն)։ Ժամանակին քաղաքի խոշոր ձեռնարկություններից են եղել [[Մանրաթելերի գործարան (Վանաձոր)|քիմիական մանրաթելերի]], [[Ճշգրիտ հաստոցների գործարան (Վանաձոր)|ճշգրիտ հաստոցների]], [[Ավտոգենմաշ գործարան (Վանաձոր)|«Ավտոգենմաշ»]], [[Ավտոմատիկա գործարան (Վանաձոր)|«Ավտոմատիկա» գործարանները]], [[տրիկոտաժ]]ի, [[կահույք]]ի, կարի արտադրական միավորումները։ «Պոլիմերսոսինձ» գիտաարտադրական միավորումն իր բնագավառի առաջատար գիտական կենտրոններից էր։ Հանրապետությունում և նրա սահմաններից դուրս մեծ համբավ են ունեցել այն ժամանակ Կիրովականի կահույքի, մորթու-մուշտակի, կարի ֆաբրիկաները, «Լոռի» հանքային ջրերի գործարանն ու թեթև արդյունաբերության այլ ձեռնարկություններ։ Վանաձորը, Գյումրիի և Սպիտակի հետ միասին, զգալի վնասներ է կրում 1988 թվականի ավերիչ երկրաշարժի արդյունքում՝ տալով 564 զոհ։ Այնուամենայնիվ, Վանաձորի շինությունները մեծամասամբ մնում են կանգուն<ref name=":13" />։ 1991 թվականի մարտի 1-ին [[ՀՀ Ազգային ժողով|ՀՀ ժողովրդական պատգամավորների առաջին գումարման]] Կիրովականի քաղաքային խորհրդի որոշում է կայացնում անվանափոխել Կիրովական քաղաքը։ 1992 թվականի հուլիսի 6-ին Հովհաննես Աբելյանի անվան թատրոնի դահլիճում տեղի ունեցավ հանդիսավոր երեկոյի ընթացքում արդեն Վանաձորի քաղխորհրդի նախագահ Հովհաննես Մատինյանը ընթերցում է Հայաստանի Գերագույն խորհրդի որոշումը՝ Կիրովականը Վանաձոր վերանվանելու մասին, մինչդեռ հանրաքվեի արդյունքներով որոշվել էր քաղաքը վերանվանել «Գուգարք»<ref name=":0" />։ Ներկայումս Վանաձորը Հայաստանի երրորդ խոշորագույն քաղաքն է՝ Լոռու մարզի վարչաքաղաքական կենտրոնը։ == Աշխարհագրություն == {| class="toccolours" style="text-align:center" align="center" ! colspan="10" |Վանաձորի հեռավորությունը խոշոր քաղաքներից<ref name="trans">{{cite web |url = http://www.lardi-trans.com/distance/ |title = Расчёт расстояний между городами |publisher = Транспортная компания «КСВ 911» |author = |date = |accessdate = 2009-08-13 |archiveurl = https://www.webcitation.org/60tIrKOQf?url=http://www.lardi-trans.com/distance/ |archivedate = 2011-08-12 |dead-url = no }}</ref> |- | || || ||[[Ստեփանավան]] ~ 36 կմ<br /> [[Տաշիր]] ~ 47 կմ ||[[Թբիլիսի]] ~ 146 կմ || [[Ալավերդի]] ~ 50 կմ<br /> [[Նոյեմբերյան]] ~ 100 կմ || || || |- | || || ||[[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]] ~ 20 կմ<br /> [[Գյումրի]] ~ 57 կմ |||[[Պատկեր:Compass Rose English North.svg|200px|center]] || [[Դիլիջան]] ~ 40 կմ <br /> [[Իջևան]] ~ 78 կմ || || || |- | || || || [[Ապարան]] ~ 50 կմ<br /> [[Աշտարակ]] ~ 100 կմ || [[Երևան]] ~ 120 կմ<br /> [[Էջմիածին]] ~ 120 կմ ||[[Սևան (քաղաք)|Սևան]] ~ 80 կմ<br /> || || || |- ! colspan="10" | |} === Աշխարհագրական դիրք === [[Պատկեր:Վանաձորը հարավ-արևելքից.jpg|մինի|253x253փքս|Վանաձորի հեռապատկերը քաղաքի հարավարևելյան անտառաշատ հատվածից։]] Վանաձորը գտնվում է [[Հայաստան]]ի հյուսիսում և [[Լոռու մարզ]]ի ծայր հարավում՝ [[Երևան]]ից 128 կմ հյուսիս, իսկ հյուսիսային Հայաստանի խոշորագույն քաղաքը համարվող [[Գյումրի]]ից՝ 64 կմ արևելք։ Հարևան բնակավայրերն են արևելքում [[Դարպաս]]ը, [[Նոր Խաչակապ]]ն ու [[Լեռնապատ]]ը, արևմուտքում՝ [[Գուգարք (գյուղ)|Գուգարքը]], [[Շահումյան (Լոռու մարզ)|Շահումյանն]] ու [[Փամբակ (Լոռու մարզ)|Փամբակը]], հյուսիսում՝ [[Բազում]]ը, իսկ հարավում՝ [[Քիլիսա (Լոռու մարզ)|Քիլիսան]]։ Նախկինում, Վանաձորի մետ միասին [[Գուգարքի տարածաշրջան]]ի կազմում են եղել ևս 26 գյուղական բնակավայրեր՝ [[Ազնվաձոր]], [[Անտառամուտ]], [[Անտառաշեն]], [[Արջուտ]], [[Արջուտ կայարանին կից|Արջուտի կայարանին կից]], [[Բազում]], [[Գուգարք (գյուղ)|Գուգարք]], [[Գյուլլուդարա]], [[Դարպաս]], [[Դեբեդ (Լոռու մարզ)|Դեբեդ]], [[Եղեգնուտ (Լոռու մարզ)|Եղեգնուտ]], [[Լերմոնտովո (Հայաստան)|Լերմոնտովո]], [[Լեռնապատ]], [[Հալավար]], [[Հայդարլի]], [[Ձորագետ (գյուղ)|Ձորագետ]], [[Ձորագյուղ (Լոռու մարզ)|Ձորագյուղ]], [[Մարգահովիտ]], [[Շահումյան (Լոռու մարզ)|Շահումյան]], [[Վահագնաձոր]], [[Վահագնի]], [[Փամբակ (գետ, Լոռու մարզ)|Փամբակ]], [[Փամբակ կայարանին կից]], [[Քիլիսա (Լոռու մարզ)|Քիլիսա]], [[Քարաբերդ (Լոռու մարզ)|Քարաբերդ]], [[Ֆիոլետովո]] համայնքները<ref>Армянская ССР. Административно-территориальное деление / Адамян Н. К.. — Ереван: Армгиз, 1948. — 90 с.</ref>։ Վանաձորի հարակից գյուղական բնակավայրերի զգալի մասը ներկայումս գտնվում են համայնքային խոշորացման գործընթացի փուլում։ Ֆիզիկաաշխարհագրական իմաստով Վանաձորը գտնվում է [[Փամբակի լեռներ|Փամբակի]] և [[Բազումի լեռներ|Բազումի լեռնաշղթաների]] միջև ընկած նեղ ու երկարավուն գոգավորությունում՝ հյուսիսային լայնության 40° 48′ 46″ և արևելյան երկայնության 44° 29′ 18″ միջև, երիտասարդ հրաբխային ու նստվածքային ապարներից կազմված 9-10-բալանոց սեյսմիկ և չորրորդ [[ժամային գոտի]]ներում։ Վանաձորի մի ծայրամասից (արևելյան) մյուս ծայրամասն (արևմտյան) ընկած հեռավորությունը չի գերազանցում 15 կիլոմետրը։ Միևնույն ժամանակ քաղաքը տեղակայված է [[Փամբակ]] և [[Տանձուտ (Փամբակի վտակ)|Տանձուտ]] գետերի միախառնման վայրում (որոշ աղբյուրներ այս աշխարհագրական միջավայրն անվանում են Փամբակի հովիտ)<ref>{{Cite web|url=http://lori.mtad.am/about-communities/463/|title=Լոռու մարզպետարան|website=lori.mtad.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 28}}</ref>։ Զբաղեցրած մակերեսի հիմնական մասը բարձրադիր է․ [[Բարձրություն ծովի մակարդակից|ծովի մակերևույթից]] բարձրությունը կազմում է ավելի քան 1353 մետր։ Վանաձորի հարավային և արևելյան շրջանները խիտ անտառածածկ են, մինչևդեռ հյուսիսային և արևմուտքյան հատվածները աչքի չեն ընկնում խիտ բուսածածկույթով։ Վանաձորի քաղաքամերձ տարածքում (հարավարևմտյան մասում) է գտնվում է [[Լոռու մարզ]]ի ամենաբարձր կետը համարվող [[Մայմեխ|Մայմեխ լեռը]] ([[Փամբակի լեռնաշղթա]])՝ ծովի մակարդակից 3082 մետր բարձրությամբ<ref>{{Գիրք:ՀՀՖՕՀՏԲ|76}}</ref>։ === Ժամային գոտի === Վանաձորը, ինչպես և ամբողջ [[Հայաստան]]ը, գտնվում է [[Գրինվիչի միջօրեական]]ից արևելք՝ չորրորդ [[Ժամային գոտիներ|ժամային գոտում]]։ Դա նշանակում է, որ երբ Վանաձորում ժամը 12.00–ն է, կեսօր, ապա [[Լոնդոն]]ում առավոտյան 08.00 է, [[Սիդնեյ]]ում՝ երեկոյան 19.00, իսկ [[Լոս Անջելես]]ում կեսգիշեր է՝ 01.00<ref>[http://www.timeanddate.com/worldclock/converter.html Ժամային գոտու փոխարկիչ]</ref>: Մինչև 2011 թվականը Հայաստանն անցնում էր ամառային և ձմեռային ժամային հերթափոխի. մարտի վերջին կիրակի օրը ժամացույցի սլաքները մեկ ժամ առաջ էին տրվում, իսկ հոկտեմբերի վերջին կիրակի օրը ձմեռային ժամանակը վերականգնվում էր՝ ժամացույցի սլաքները մեկ ժամ հետ տալով։ 2012 թվականից Վանաձորի ժամանակը դարձել է անփոփոխ՝ համապատասխան օրենքի փոփոխությամբ<ref>[http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4436&lang=arm «ՀՀ տարածքում ժամանակի հաշվարկման կարգի մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին]</ref>։ [[Պատկեր:Artekpanoramasmall.jpg|մինի|1039x1039px|կենտրոն|<center>Բնական տեսարան Վանաձոր քաղաքից։</center>]] === Կենսաբազմազանություն === [[Պատկեր:Վանաձորի բուսաբանական այգի.png|մինի|243x243փքս|[[Սոճի սովորական|Սովորական սոճիներ]] (Pinus silvestris) Վանաձորի բուսաբանական այգում։ ]] Վանաձոր քաղաքի [[Բուսական աշխարհ|դենդրոֆլորայի]] կազմում գերիշխող թիվ են կազմում առաջին մեծության տերևաթափ ծառերը՝ 34.42%, առաջին մեծության փշատերև ծառերը՝ 11.5 % և առաջին մեծության տերևաթափ թփերը՝ 11.5 %: Նվազագույն թիվ են կազմում տերևաթափ կիսաթփերը՝ 1.64 %, մշտադալար թփերը՝ 3.3 % և տերևաթափ լիանաները՝ 3.3 %: Առաջին մեծության տերևաթափ ծառերը և առաջին մեծության տերևաթափ թփերը կազմում են քաղաքի բուսական աշխարհի մեծամասնությունը, քանի որ դրանց համար տեղի բնակլիմայական պայմաններն ավելի նպաստավոր են։ Բացի դրանից, քաղաքի կանաչ տնկարկների ներկա կենսամորֆական կազմի վրա իրենց որոշակի ազդեցությունն են թողել [[1988 թ. Սպիտակի երկրաշարժ|1988-1998 թվականներին երկրում տիրող ծանր տնտեսական դրության]] պայմաններում բնակչության կողմից իրականացված զանգվածային ծառահատումները, երբ առանձին կենսաձևերից բաղկացած բազմաթիվ կանաչ տնկարկներ ամբողջությամբ հատվել են<ref name=":1">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=32-36}}</ref>։ [[Պատկեր:Thirsty sparrow.jpg|ձախից|մինի|251x251փքս|Վանաձորյան առօրյայից անբաժան են [[դաշտային ճնճղուկ]]ները, որոնց քաղաքում կարելի է տեսնել գրեթե ամենուր։]] Վանաձորի ներքաղաքային կանաչ տնկարկներում հաշվվում են 89 տեսակ ծառեր և թփեր, այդ թվում 74 բարձր գեղազարդ։ Երկրորդական նշանակության փողոցների կանաչ տնկարկներում հանդիպում են 27 տեսակ ծառեր և թփեր։ Այս տնկարկներում տեսակային բազմազանությունը ներկայացված է ավելի հարուստ, քանի որ էկոլոգիական պայմաններն ավելի բարենպաստ են։ Զբոսայգիներում և պուրակներում հանդիպում են 25 տեսակի ծառեր և թփեր, որոնք պատկանում են հիմնականում ''°Cupressa°Ceae, Pina°Ceae, A°Cera°Ceae, Faga°Ceae, Faba°Ceae, Hippo°Castana°Ceae'' ընտանիքներին<ref name=":2">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=24-26}}</ref>։ Վանաձոր քաղաքի տարածքում հաճախադեպ ծառատեսակներից են [[Նոճազգիներ|նոճազգիների ընտանիքին]] պատկանող [[թույա արևմտյան]]ը, [[Գիհի|գիհի սովորականը]], որոնք, հիմնականում աճում են քաղաքի այգիներում, պուրակներում։ Վանաձոր քաղաքի տարածքում սակավ հանդիպող ծառատեսակներից է [[Սեքվոյա|սեքվոյա հսկայականը]]։ [[Սոճազգիներ|Սոճազգիների ընտանիքից]] քաղաքի տարածքում սահմանափակ քանակությամբ հանդիպում է [[սոճի կովկասյան]]ը, [[Եղևնի կեռիկավոր|եղևնի կեռիկավոր արծաթափայլը]], [[եղևնի սովորական]]ը և սոճի եվրոպականը։ [[Թխկազգիներ|Թխկազգիների ընտանիքից]]՝ [[թխկի դաշտային]]ը հանդիպում է քաղաքի մայրուղիներում, փողոցների մայթեզրերին, այգիներում, պուրակներում։ Լոռու կենդանական աշխարհը բավական աղքատացել է մարդու տնտեսական գործունեության պատճառով։ Վանաձորում և հարակից անտառածածկ շրջաններում հանդիպում են լեռնային տափաստաններին բնորոշ կենդանիներ՝ [[Աղվեսներ|աղվես]], [[գորշ գայլ]], [[Նապաստակներ|նապաստակ]], [[աքիս]], [[Դաշտամկներ|դաշտամուկ]], [[Կզաքիսներ|քարաբնակ կզաքիս]], [[Գետնասկյուռներ|գետնասկյուռ]]։ Թռչուններից տարածված են [[Բադեր|բադը]], [[Կաքավ|գորշ կաքավը]], [[Շահրիկներ|շիկահավը]], [[դաշտային ճնճղուկ]]ը, [[Սովորական լոր|լորը]], [[կաքավ]]ը, [[անտառային արտույտ]]ը, [[Ծիծեռնակներ|ծիծեռնակը]], [[Սովորական կաչաղակ|կաչաղակը]], [[Արծիվներ|արծիվը]], [[Բազեներ|բազեն]] և այլն։ [[Սողուններ]]ը զգալիորեն քիչ են<ref name=":1" />։ === Երկրաբանական կառուցվածք, ռելիեֆ և տեկտոնիկա === [[Պատկեր:Vanadzor nature.jpg|մինի|258x258փքս|[[Բնական լանդշաֆտ]] Վանաձորում՝ [[Փամբակ (գետ, Լոռու մարզ)|Փամբակ գետի]] հովտում։]] Վանաձոր քաղաքը գտնվում է [[Հայաստան]]ի ամենաբարձր սեյսմոակտիվ գոտիներից մեկի՝ Փամբակ-Սևանի ակտիվ բեկվածքի երկրաբանական ազդեցության սահմաններում։ Ըստ [[Սեյսմիկ պաշտպանության ազգային ծառայություն|սեյսմիկ շրջանացման հավանականային քարտեզի]]՝ Վանաձորի զբաղեցրած սեյսմիկ գոտու սահմաններում հողի սպասվող հորիզոնական արագացման մեծությունը կազմում է 0.5g (հավասարազոր է 9-10 բալի)։ Վանաձոր քաղաքը և նրա շրջակայքը տեղադրված են նորագույն տեկտոնական կառույցի՝ իջվածքի սահմաններում։ Տարածքի սեյսմոտեկտոնական պայմանները բավականին բարդ են, ինչը պայմանավորված է այստեղով անցնող Փամբակ-Սևանի ակտիվ բեկվածքով և նրա ճյուղավորումներով<ref name=":2" />։ Վանաձոր քաղաքի համար լուրջ բնական վտանգ են ներկայացնում լայնատարած խոշոր [[սողանքներ]]ը։ Վանաձորի իջվածքի սահմաններում տեղումների առատությունը, ինքնին, նպաստում է սողանքների ակտիվացմանը, որին էլ գումարվում է սողանքների վտանգի բարձրացման անթրոպոգեն գործոնը՝ [[Անտառապատում|զանգվածային անտառատումների]] տեսքով։ Վանաձորի հյուսիսարևմտյան մասում՝ [[Քիմիական մանրաթել|սինթետիկ մանրաթելի]] գործարանի ու ՋԷԿ–ի վերևում՝ լանջի վրա, տեղադրված են [[Վանաձորի քիմիական գործարան|քիմիական գործարանի]] թափոնների [[պոչամբար]]ներ։ Վանաձոր քաղաքի հարավային կողմում՝ [[Փամբակի լեռներ|Փամբակ լեռնաշղթայի]] հյուսիսային լանջին, առկա են սողանքավտանգ տեղամասեր, որոնք ձգվում են քաղաքի ամբողջ երկայնքով մեկ՝ Բարեկամություն, Հակոբյան, Բուսաբանական և Ֆիդայիների փողոցների վերևում։ Քաղաքից [[Մայմեխ|Մայմեխ լեռ]] տանող ճանապարհի 9-րդ կմ-ին հարակից արևմտյան կողմում գտնվող 50-600 թեքություն ունեցող լանջի վրա նույնպես առկա է սողանքավտանգ հատված<ref name=":2" />։ Վանաձորում վերջին տարիներին որպես սողանքի առաջացման նախադրյալներ են հանիդսանում հարակից անտառապատ տարածքների անօրինական ծառահատումները։ Անտառապատ լանջերը բանջարանոցների վերածելու պատճառով սողանքավտանգ տեղամասերը ցույց են տալիս ակտիվության նշաններ։ [[Բազումի լեռնաշղթա]]յի հարավային լանջին առկա են քարաթափման տեղամասեր։ Վանաձոր քաղաքի շրջակայքում կան բնական շինանյութերի՝ [[բազալտ]]ի, [[տուֆ]]ի, [[գրանիտ]]ի, [[կավ]]ի, [[Ավազ|շինարարական ավազի]], ծծմբարջասպի պաշարներ, որոնք ունեն արդյունաբերական նշանակություն<ref>{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=26}}</ref>։ === Հողային ծածկույք === Վանաձոր քաղաքի [[Հողային ծածկույթի կառուցվածք|հողային ծածկույթը]] բնութագրվում է տիպիկ [[Անտառային հողեր|անտառային, գորշ, շագանակամոխրագույն կամ մոխրագույն, թույլ ենթամոխրային (պոդզոլացված) հողերով]]։ Այս տիպի հողերը հիմնականում առաջացել են [[Յուրայի ժամանակաշրջան|յուրայի]], մասամբ [[Կավճի ժամանակաշրջան|կավճային շրջանների]] ամուր ապարների՝ պլագիոպորֆիրիտների, կվարցոպորֆիրիտների, ավազակավերի, կրաքարերի, կոնգլոմերատների, տուֆոբրեկչաների հողմահարման արդյունքում։ Վանաձորի պետական նշանակության հողերից [[արոտավայր]]երին բաժին է հասնում ամենամեծ բաժինը՝ շուրջ 354 հա տարածություն։ Կան նաև [[խոտհարքներ]] (111 հա), [[վարելահող]]եր (27 հա) և պտղատու այգիներ (10 հա)<ref name=":32">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=30-31}}</ref>։ === Կլիմայական պայմաններ === [[Պատկեր:Pambak Ridge, ՎԱՍ 02.jpg|մինի|260x260փքս|[[Փամբակի լեռներ|Փամբակ լեռնաշղթայի]] լանջերը Վանաձորի հարակից [[Մարգահովիտի արգելավայր]]ի հատվածում ձմեռային ձյունածածկ ամիսներին։]] Վանաձորն ունի [[Բարեխառն լեռնային կլիմա|մեղմ, բարեխառն կլիմա]], որին բնորոշ է չափավոր, [[Տարվա եղանակներ|տարվա բոլոր եղանակներին]] համեմատաբար խոնավ կլիման։ Տարեկան տեղումների ընդհանուր քանակը կազմում է 600-700 մմ։ Վանաձորի օդի [[Ջերմաստիճան|տարեկան միջին ջերմաստիճանը]] 8.50&nbsp;°C է, առավելագույնը՝ 30.0&nbsp;°C, նվազագույնը՝ -30.0&nbsp;°C, ջերմային ռեսուրսներով ապահովվածությունը միջին չափի է, գոլորշիացումը՝ չափավոր (տարեկան 650 մմ)<ref name=":3">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=23-24}}</ref>։ [[Ձմեռ]]ը չափավոր ցուրտ է, երեք ամսվա օդի միջին ջերմաստիճանը -3,30&nbsp;°C է, բացարձակ նվազագույնը՝-300&nbsp;°C, հունվարի միջինը՝ -50&nbsp;°C։ Տարվա ընթացքում ձյան ծածկոցը (18-25 սմ) գերազանցում է 77 օրը, կայուն ծածկույթն առաջանում է դեկտեմբերի երրորդ տասնօրյակում, երբեմն նոյեմբերի կեսերին և վերանում մարտի առաջին տասնօրյակում։ Հենց այս ժամանակահատվածում է թափվում տարեկան ընդհանուր տեղումների մոտավորապես 11%-ը։ Մարզում ոչ սառնամանիքային օրերի միջին թիվը 174 է։ Գարունը չափավոր սառն է, երկարատև, 6,70&nbsp;°C միջին ջերմաստիճանով, 209 մմ (տարեկան ընդհանուր նորմայի 32,6%-ը) տեղումներով, որից 79-133 մմ-ը բաժին է ընկնում գարնան ամփոփիչ ամսին (մայիս)<ref name=":3" />։ Ամառվա ամիսներին գրանցվում է չափավոր շոգ եղանակ։ Ամենաշոգ ամսվա՝ օգոստոսի միջին ջերմաստիճանը չի գերազանցում 18-20&nbsp;°C-ը, իսկ երեք ամսվա միջինը 17,3&nbsp;°C է։ Օգոստոսին նկատվում է նաև տեղումների նշանակալից կրճատում, որոնց քանակը հասնում է 40-60 մմ-ի։ Ամռան ընթացում գրանցվել է տեղումների ամենամեծ քանակը՝ 227 մմ, կամ տարեկան ընդհանուր նորմայի 35,4%-ը։ Ամռանը ժամանակ առ ժամանակ կարող են նկատվում խորշակային չոր եղանակի բացառիկ դեպքեր, որոնք պայմանավորված են [[Իրանական բարձրավանդակ|Իրանական սարահարթից]] ցամաքային, արևադարձային օդի հոսանքների մուտքով։ Բուն Վանաձորում այդ հոսանքները հազվադեպ են, որը կապված է չորությունը մեղմացնող տեղանքի բարձրության և անտառածածկույթի առկայության հետ<ref name=":3" />։ {{Եղանակի Աղյուսակ|width=auto|precipitation colour=green|Mar low C=-3.3|Apr low C=1.6|May low C=6.3|Jun low C=9.5|Jul low C=12.3|Aug low C=12.2|Sep low C=7.8|Oct low C=3.3|Nov low C=-1.2|Dec low C=-5.5|Jan precipitation mm=20|Jan low C=-8.5|Feb precipitation mm=26|Mar precipitation mm=36|Apr precipitation mm=57|May precipitation mm=94|Jun precipitation mm=83|Jul precipitation mm=51|Aug precipitation mm=42|Sep precipitation mm=33|Oct precipitation mm=41|Nov precipitation mm=32|Dec precipitation mm=19|Feb low C=-7.6|Dec mean C=-1.1|metric first=yes|Oct high C=16.3|single line=yes|location=Վանաձոր|Jan high C=1.2|Feb high C=2.3|Mar high C=6.9|Apr high C=13.3|May high C=18.6|Jun high C=22.6|Jul high C=25.7|Aug high C=25.6|Sep high C=22.0|Nov high C=9.1|Nov mean C=3.9|Dec high C=3.3|Jan mean C=-3.7|Feb mean C=-2.7|Mar mean C=1.8|Apr mean C=7.4|May mean C=12.4|Jun mean C=16.0|Jul mean C=19.0|Aug mean C=18.9|Sep mean C=14.9|Oct mean C=9.8|source=Climate-Data.org<ref name="Climate-Data.org">{{cite web |url = https://en.climate-data.org/location/2019/ |title = Climate: Vanadzor |publisher = Climate-Data.org |access-date = August 14, 2018}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.meteo.fr/test/gratuit/wwis/prev.htm?a=AY&b=67&c=00067&d=C&e= |title=Organisation météorologique mondiale — Climatologie de Vanadzor |accessdate=2014 թ․ օգոստոսի 18 |archive-date=2015 թ․ սեպտեմբերի 26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150926223831/http://www.meteo.fr/test/gratuit/wwis/prev.htm?a=AY&b=67&c=00067&d=C&e= |dead-url=yes }}</ref>}} === Ներքին ջրեր === [[Հիդրոգրաֆիկական ցանց|Հիդրոգրաֆիկական տեսակետից]] [[Գուգարքի տարածաշրջան|Վանաձորի տարածաշրջանի]] ջրագրական ցանցի ներքին ջրերի զգալի մասը պատկանում են [[Կասպից ծով|Կասպից ծովի ավազանին]], իսկ [[Փամբակ (գետ, Լոռու մարզ)|Փամբակ]] ([[Չիչխան (գետ)|Չիչխան]] և [[Ալարեքս (գետ)|Ալարեքս վտակներով]]) և [[Դեբեդ]] ([[Շնող (գետ)|Շնող]], [[Ախթալա (գետակ)|Ախթալա]], [[Աչեր (գետ)|Աչեր]] և [[Մարց (գետ)|Մարց վտակներով]]) գետերը՝ [[Կուր|Կուր գետի ավազանին]]։ Վանաձորի տարածքի լեռնային ռելիեֆի հետևանքով այստեղի գետերը հոսում են մեծ արագությամբ, ունեն քայքայիչ հատկություն, առաջացնում են ձորակներ և խոր կիրճեր։ Վանաձոր քաղաքով հոսող գետերի սնումը խառն է։ Նրանք սնվում են հիմնականում ձնհալի, հորդառատ անձրևների և վարարումների, ինչպես նաև հարակից աղբյուրների հաշվին<ref name=":33">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=26-30}}</ref>։ [[Պատկեր:Debed river.png|մինի|252x252փքս|[[Դեբեդ]]ը [[Լոռու մարզ]]ի տարածքում հոսող ամենաջրառատ գետն է, ինչպես նաև [[Հայաստան]]ի տարածքի ամենաջրառատ լեռնային գետը։]] Բուն Վանաձորի տարածքում հոսում է Փամբակ գետը՝ իր [[Տանձուտ (Փամբակի վտակ)|Տանձուտ]], [[Վանաձոր (գետ)|Վանաձոր]] և [[Լեռնաջուր (գետ)|Լեռնապատ (Լեռնաջուր) վտակներով]]։ Փամբակ գետը համարվում է Դեբեդի հիմնական վտակը և նրա վերին հոսանքը։ Գետի ջրհավաք ավազանը զբաղեցնում է 1370 կմ քառ․ մակերես, որը հյուսիսից շրջապատված է [[Բազումի լեռներ|Բազումի]], իսկ հարավից՝ [[Փամբակի լեռնանցք|Փամբակի լեռնաշղթաներով]]։ Փամբակ գետի ամենախոշոր վտակը Չիչխանն է, որը Փամբակին է միանում գետաբերանից 52 կմ հեռավորության վրա։ [[Արջուտ]] գյուղի մոտով անցնող մի կցորդային բարձրությամբ միջին Փամբակի գոգահովիտն առանձնանում է Վանաձորի գոգահովտից (արևելյան)։ Վանաձոր քաղաքի տարածքում Փամբակի աջակողմյան ամենաջրառատ վտակն է Տանձուտը, որի ջրհավաք ավազանի մակերեսը կազմում է 141 կմ քառ․, երկարությունը՝ 23 կմ, հեռավորությունը գետաբերանից՝ 100 կմ, տարեկան միջին ծախսը՝ 2,24 մ³/վ Փամբակի լեռնաշղթայի հյուսիսային լանջից, հոսում է ուղղորդ լանջերով, անտառապատ կիրճով և թափվում Փամբակ գետ Վանաձոր քաղաքի պետավտոտեսչությանը հարակից տարածքում<ref name=":33" />։ Լոռու ռելիեֆի խիստ մասնատվածությունը, [[էրոզիա]]յի բազիսի խորությունը, ինչպես նաև [[Տեկտոնական շարժումներ|տեկտոնական խախտումների]] առկայությունն իրենց էական ազդեցությունն են ունենում [[Հանքային ջուր|հանքային ջրերի պաշարների]] առատության վրա։ Այս առումով տարածաշրջանում աչքի են ընկնում Վանաձորի և [[Ֆիոլետովոյի աղբյուրներ|Ֆիոլետովոյի հանքային աղբյուրները]]։ Դրանցից առաջինը հիմնականում մակերևույթ է դուրս գալիս քաղաքի շրջակայքում, մասնավորապես Տանձուտ գետի ստորին հոսանքի շրջանում և Փամբակ գետի ափերին։ Ըստ բաղադրության՝ Վանաձորի հանքային ջրերը ամենամոտն են Ջերմուկի ջրերին, սակայն վերջիններիս գլխավոր տարբերությունը ջերմաստիճանն է, որը «Վանաձոր»-ի պարագայում անհամեմատ ցածր է (12-14&nbsp;°C): Հանքային ջրի պաշարներն օգտագործվում են արդյունաբերական նպատակներով. քաղաքում շշալցվում են [[Լոռի (հանքային ջուր)|«Լոռի» հանքային ջրերը]] (պաշարները 29 կազմում են օրական շուրջ 900 հազար լիտր), իսկ Լոռի հանքային ջրի հիմքի վրա գործում է «Վանաձորասար» առողջարանը<ref name=":33" />։ 2000-ականներից ի վեր Վանաձոր քաղաքի տարածքում հոսող Փամբակ, Տանձուտ, Վանաձոր և Լեռնապատ գետերի ջրերի որակը զգալիորեն վատթարանում է։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ նման փոփոխության պատճառներից են կոմունալ–կենցաղային հոսքաջրերի անմիջական ներհոսքը գետերի մեջ, քաղաքի տարածքում գետերի ողջ երկայնքով աղտոտումը կենցաղային և շինարարական թափոններով, գետերի ջրհավաք ավազաններում իրականացվող տնտեսական գործունեությունը և այլն<ref name=":33" />։ Վանաձոր քաղաքի միկրոկլիմայի ձևավորման վրա իրենց ազդեցությունն ունեն նաև արհեստական լճակները<ref name=":33" />։ == Տեղական ինքնակառավարում և քաղաքային իշխանություն == [[Պատկեր:Vanadzor city 3.jpg|280px|մինի|Քաղաքի կենտրոնական և հարավարևմտյան տեսքը թռչնի թռիչքի բարձրությունից]] [[Հայաստան]]ում տեղի ունեցող [[ՀՀ վարչական բաժանում|վարչատարածքային բարեփոխումների]] արդյունքում Վանաձորին տրվել է [[Համայնք (վարչատարածքային միավոր)|համայնքի]], ինչպես նաև [[Լոռու մարզ]]ի մարզկենտրոնի կարգավիճակ։ «Գյումրի և Վանաձոր քաղաքներում տեղական ինքնակառավարման» մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքի երկրորդ հոդվածն անդրադառնում է քաղաքային համայնքների իրավական կարգավիճակին։ Նշված օրենքի երկրորդ հոդվածի առաջին մասը սահմանում է, որ ''«Գյումրին և Վանաձորը համայնքներ են, բնակչությունը՝ հանրություն»'', իսկ երկրորդ մասը՝ ''«Գյումրին և Վանաձորը իրավաբանական անձ են, ունեն սեփականության իրավունք և գույքային այլ իրավունքներ»''<ref>{{Cite web|url=http://parliament.am/drafts.php?sel=showdraft&DraftID=40756|title=«Գյումրի և Վանաձոր քաղաքներում տեղական ինքնակառավարման» մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենք|last=Հոդված 2. Քաղաքային համայնքի իրավական կարգավիճակը|website=parliament.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Քաղաքային համայնքի վարչական սահմանները սահմանվում են «Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանման մասին» Հայաստանի օրենքով։ Տարածքային կառավարումը քաղաքային համայնքում իրականացնում է [[ՀՀ Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարություն|Հայաստանի տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարությունը]]։ === Խորհրդանիշներ === Քաղաքային համայնքի խորհրդանիշերն են քաղաքային համայնքի [[զինանշան]]ը, քաղաքային համայնքի [[դրոշ]]ը և քաղաքային համայնքի [[օրհներգ]]ը։ Քաղաքային համայնքի զինանշանի և դրոշի նկարագրությունը, ինչպես նաև քաղաքային համայնքի օրհներգը սահմանում է ավագանին<ref>{{Cite web|url=http://parliament.am/drafts.php?sel=showdraft&DraftID=40756|title=«Գյումրի և Վանաձոր քաղաքներում տեղական ինքնակառավարման» մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենք|last=Հոդված 10. Քաղաքային համայնքի խորհրդանիշերը|website=parliament.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Վանաձորի զինանշանը [[վահան]] է, որի վերին հատվածը թագ հիշեցնող սարերի ռիթմիկ շարք է։ Այն խորհրդանշում է քաղաքի պատմական [[Թագավորանիստ|Թագավորանիստ սարի]] և Լոռվա կենտրոնի խորհուրդը։ Վահանի կենտրոնում ընդհատված շրջան է՝ վերին մասում՝ [[Հայկական ճարտարապետություն|հայկական ճարտարապետությանը]] բնորոշ կամար, ստորին մասում՝ ատամնանիվ (խորհրդանշում է [[Արդյունաբերություն|արդյունաբերության]] դերը քաղաքի զարգացման մեջ)։ Ատամնանիվն ընդհատվում է գիտության խորհրդանշանով։ Շրջանի կենտրոնում ճյուղ է, որը բնորոշում է քաղաքի գեղատեսիլ բնությունը։ Վահանի ներքևի մասում հայերենվ գրված է քաղաքի անվանումը՝ «ՎԱՆԱՁՈՐ»։ Վահանի ֆոնը կապույտ է (օգտագորվում է նաև կանաչ տարբերակը), պատկերներն՝ արծաթագույն (կապույտը/կանաչը քաղաքին բնորոշ գույնն է, արծաթագույնը՝ նկարագրում է սառը բնակլիմայական պայմանները)։ Զինանշանը հաստատվել է Կիրովականի քաղխորհրդի գործադիր կոմիտեի կողմից 1986 թվականի հունվարի 30-ին։ Հիմք է ընդունվել 1985 թվականի հայտարարված հանրապետական բաց մրցանակաբաշխության հանձնաժողովի որոշումը։ Քաղաքի վերանվանումից հետո զինանշանը պահպանվել է նույնությամբ՝ բացի քաղաքի անունից (Կիրովականը դարձել է Վանաձոր)։ Զինանշանի հեղինակը վանաձորցի նկարիչ Էդվարդ Բոջուկյանն է։ 2006 թվականի օգոստոսին Վանաձոր քաղաքի ավագանին ավագանու հերթական նիստում որոշում է կայացրել համաձայնություն տալ քաղաքի զինանշանը փոխելու և դրոշ ստեղծելու առաջարկությանը, և դրանց ստեղծման համար հայտարարել է մրցույթ<ref name=":4">{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/431180/vanadzory-kunena-nor-zinanshan-ev-drosh.html|title=Վանաձորը կունենա նոր զինանշան և դրոշ|website=armenpress.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Վանաձորի զինանշանը, համայնքի ավագանու կարծիքով, չէր համապատասխանում քաղաքի զարգացման հեռանկարին։ Այնուամենայնիվ, մրցույթը անհայտ պատճառներով չի կայացել<ref name=":4" />։ Ամենի տարի հոկտեմբեր ամսին նշվում է Վանաձոր քաղաքի օրը<ref>{{Cite web|url=https://armtimes.com/hy/article/172152|title=«Վանաձորի օր» տոնակատարության ծրագիրը պատրաստ է|website=Armtimes.com|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ === Քաղաքապետ === [[Պատկեր:Վանաձորի քաղաքապետարան.jpg|մինի|263x263փքս|Վանաձորի քաղաքապետարանի շենքը քաղաքի վարչակառավարչական կենտրոնում՝ [[Հայքի հրապարակ]]ում։]] [[Քաղաքապետ|Վանաձորի քաղաքապետը]], ինքնին, [[Ավագանի|ավագանու]] անդամ է, որը ղեկավարում է քաղաքապետարանի աշխատանքներն ու ներկայացնում է Վանաձորը՝ որպես [[Համայնք (Հայաստան)|համայնք]], ավագանին և քաղաքապետարանը այլ անձանց և մարմինների հետ հարաբերություններում<ref name=":5">{{Cite web|url=http://parliament.am/drafts.php?sel=showdraft&DraftID=40756|title=«Գյումրի և Վանաձոր քաղաքներում տեղական ինքնակառավարման» մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենք|last=ԳԼՈՒԽ 3․ ՔԱՂԱՔԱՊԵՏԸ|website=parliament.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Քաղաքապետ ընտրվում է իրեն ընտրած ավագանու լիազորությունների ողջ ժամկետով։ Եթե ավագանու ընտրությունների արդյունքով ընտրություններին մասնակցող [[կուսակցություն]]ներից մեկը ստանում է ավագանու անդամների տեղերի 50 տոկոսից ավելին, ապա այդ կուսակցության թեկնածուների ցուցակի առաջին հորիզոնականում գտնվող անձը օրենքի ուժով համարվում է ընտրված քաղաքապետ<ref name=":5" />։ Վանաձորի քաղաքապետն իր լիազորությունները ստանձնում է պաշտոնական երդման պահից։ Երդման տեքստը ներկայացված է ստորև<ref name=":5" />.{{քաղվածքի սկիզբ}}«Ստանձնելով Վանաձորի քաղաքապետի պաշտոնը՝ երդվում եմ. Վանաձորի քաղաքապետի լիազորություններն իրականացնելու ընթացքում պահպանել Հայաստանի Սահմանադրությունը, օրենքները, Վանաձորի ավագանու որոշումները, ազնվորեն և բարեխղճորեն կատարել Վանաձորի քաղաքապետի լիազորությունները, ծառայել Վանաձորի բարգավաճմանը, գործել ի բարօրություն նրա բնակիչների։ Պարտավորվում եմ հոգ տանել մեր համայնքի փառքի պահպանման և բազմապատկման համար, պաշտպանել համայնքի իրավունքները, օրինական շահերը և սեփականությունը, ուժերիս անմնացորդ նվիրումով սատարել ժողովրդի հավատին, նպաստել նրա նյութական և հոգևոր վերելքին։ Աջակից լինել ամեն մի ազնիվ նախաձեռնության, որ միտված կլինի իմ համաքաղաքացիների նվիրական գաղափարների իրականացմանը:»:{{քաղվածքի ավարտ}}Քաղաքապետը լիազորություններ է իրականացնում մի շարք բնագավառներում, այդ թվում՝ [[Քաղաքաշինություն|քաղաքաշինության]] և [[Կոմունալ շինարարություն|կոմունալ տնտեսության]], [[ֆինանսներ]]ի, [[հասարակական կարգ]]ի պահպանման, [[Հանրային կառավարում|հանրային միջոցառումների]] կանոնակարգման, [[տրանսպորտ]]ի և [[ճանապարհ]]աշինության, [[Անասնաբուժություն|անասնաբուժության]] և [[Բուսաբանություն|բուսասանիտարիայի]], [[Հողագործություն|հողագործության]], [[Առևտուր|առևտրի]], [[Կրթություն|կրթության]], [[մշակույթ]]ի և [[Երիտասարդություն|երիտասարդության]] հետ տարվող աշխատանքների, [[Առողջապահություն|առողջապահության]], [[ֆիզիկական կուլտուրա]]յի և [[սպորտ]]ի, [[Սոցիալական իրավունքներ|սոցիալական պաշտպանության]], [[Բնապահպանություն|բնապահպանության]], [[Էլեկտրահաղորդականություն|էլեկտրոնային հաղորդակցության]], էլեկտրամատակարարման, [[Ջրամատակարարում|ջրամատակարարման]], գազամատակարարման, [[Պաշտպանություն|պաշտպանության]] կազմակերպման<ref name=":5" />։ «Գյումրի և Վանաձոր քաղաքներում տեղական ինքնակառավարման» մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքը սահմանում է նաև Վանաձորի քաղաքապետի կամավոր լիազորություններ։ Վանաձորի քաղաքապետետի պաշտոնը ներկայումս զբաղեցնում է [[Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն|ՀՀԿ]] անդամ [[Մամիկոն Ասլանյան]]ը։ Քաղաքային համայնքն ունի գլխավոր ճարտարապետ, որին պաշտոնի նշանակում և պաշտոնից ազատում է քաղաքապետը։ === Ավագանի === [[Պատկեր:Vanadzor city council.png|մինի|306x306px|Վանաձոր քաղաքի ավագանու կազմը (2021 թվականի հուլիսի դրությամբ)<ref>{{Cite web|url=https://vanadzor.am/avaganu-andamner/|title=Վանաձորի ավագանու անդամներ|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>: '''Խմբակցություններ և մանդատների քանակ՝'''{{լեգենդ|#d9051b|[[image:Emblem of the Republican Party of Armenia (2).svg|26px]] «[[Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն]]» խմբակցություն (13)}} {{լեգենդ|#9e1ba3|[[image:Bright Armenia.png|26px]] «[[Լուսավոր Հայաստան կուսակցություն|Լուսավոր Հայաստան]]» խմբակցություն (10)}} {{լեգենդ|#2c09a1|[[image:Orinats_yerkir.png|26px]] [[ՕԵԿ|«Հայկական վերածնունդ»]] խմբակցություն (5)}} {{լեգենդ|#de8e10| [[Բարգավաճ Հայաստան|«Բարգավաճ Հայաստան»]] խմբակցություն (3)}} {{լեգենդ|#861406|[[image:Armenian_Revolutionary_Federation_Flag.gif|26px]] «[[ՀՅԴ|Հայ Յեղափոխական դաշնակցություն»]] խմբակցություն (2)}}]][[Ավագանի]]ն [[Համայնք (Հայաստան)|քաղաքային համայնքում]] [[Տեղական ինքնավարություն|տեղական ինքնակառավարման բարձրագույն մարմին]] է, որը վերահսկողություն է իրականացնում [[քաղաքապետ]]ի գործունեության նկատմամբ։ Ավագանին [[Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրություն|Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ և oրենքով]] իր լիազորություններն իրականացնելիս անկախ է և գործում է միայն ի շահ քաղաքային համայնքի և նրա անունից<ref name=":6">{{Cite web|url=http://parliament.am/drafts.php?sel=showdraft&DraftID=40756|title=«Գյումրի և Վանաձոր քաղաքներում տեղական ինքնակառավարման» մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենք|last=Գլուխ 2․ Ավագանին|website=parliament.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ [[Պատկեր:Vanadzor-marzpan.jpg|ձախից|մինի|262x262փքս|[[Լոռու մարզպետարան]]ի շենքը [[Հայքի հրապարակ|Վանաձորի Հայքի հրապարակում]]՝ քաղաքապետարանի հարևանությամբ։ Տարածքային կառավարումը քաղաքային համայնքում իրականացնում է մարզպետարանի միջոցով։]] Վանաձոր համայնքի ավագանուն վստահված են մի շարք կարևոր գործառույթներ, որոնց թվին են պատկանում համայնքի ղեկավարի (քաղաքապետի) ընտրությունը, համայնքի զարգացման ծրագրի հաստատումը, քաղաքային համայնքի սեփականություն համարվող գույքի կառավարման կարգի վերաբերյալ որոշման կայացումը, քաղաքային համայնքի բյուջեի ընդունումն ու դրա կատարման վրա վերահսկողության իրականացումը, քաղաքային համայնքի քաղաքաշինական կանոնադրության վերաբերյալ որոշման ընդունումը և այլն<ref name=":6" />։ Վանաձորի ավագանին կազմված է 33 անդամից։ Ավագանին ընտրվում է [https://www.arlis.am/documentview.aspx?docid=105967 Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգրքով] սահմանված կարգով։ 2017 թվականի Վանաձորի ավագանու ընտրությունների արդյունքում ամենաշատ թվով մանդատներ ստացել է [[Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն]]ը, որի թեկնածու [[Մամիկոն Ասլանյան]]ն էլ այդ տարում ընտրվել է համայնքի ղեկավար։ ՀՀԿ-ից փոքր-ինչ ավելի քիչ ձայներ ստացել էր [[Լուսավոր Հայաստան կուսակցություն|«Լուսավոր Հայաստան» կուսակցությունը]], որի քաղաքապետի թեկնածու Քրիստ Մարուքյանը ընտրությունների ելքով պայմանավորված դարձել է Վանաձորի ավագանու ամենամեծ ընդդիմադիր խմբակցությունը՝ ստանալով 10 մանդատ։ Վանաձորի ավագանում մանդատներ ստացած մյուս խմբակցություններն են [[ՕԵԿ|«Հայկական վերածնունդ»-ը]], [[ԲՀԿ|«Բարգավաճ Հայաստան»-ը]] և [[ՀՅԴ|ՀՅԴ-ն]]։ Ավագանին ընտրվում է հինգ տարի ժամկետով։ Նորընտիր ավագանու լիազորությունների ժամկետը սկսվում է առաջին նիստի գումարման պահից։ Այդ պահից ավարտվում է նախորդ ավագանու լիազորությունների ժամկետը։ Վանաձորի ավագանին կարող է ընդունել որոշումներ։ Ավագանին քաղաքային համայնքի շահերին վերաբերող, բայց իր իրավասությունից դուրս հարցերի առնչությամբ կարող է ընդունել նաև ուղերձներ, հայտարարություններ՝ ուղղված քաղաքային համայնքի բնակչությանը, քաղաքապետին, պետական ու տեղական ինքնակառավարման այլ մարմիններին<ref name=":6" />։ === Քաղաքի թաղամասեր === Վանաձոր քաղաքի թաղամասերն են՝ {{Սյուն|2}} * Բազում * Դիմաց ** Լամպեր ** Դիմացի սարի թաղ ** Դիմացի այգու թաղ ** Մաշտոց ** Քարքարոտ ** Բանգլադեշ ** Բոշի թաղ * Խնձորուտ (Վարդանլու) * Ջունգլիներ * Սանատորիական (Լագեր) ** Հուշարձան ** ՄՏՍ (MTS) * Վանաձոր * Կենտրոն ** Լճեր ** Տաքսիներ ** Ցալկուտ ** Արցախ պուրակ ** Հրապարակ ** Կայարան * Քիմգործարան ** Քիմգործարանի սարի թաղ * Երրորդ մաս * Կոնգո * Տավրոս (Ղշլաղ) * Տարոն-1 * Տարոն-2 * Տարոն-3 * Տարոն-4 * Սիվաշական ավան (ԴՈՒՑ) {{Սյուն ավարտ}} <gallery mode="packed" heights="200px"> Vanadzor panorama.jpg|Վանաձորի համայնապատկերը </gallery> == Ազգաբնակչություն == {{Pie chart|caption='''Վանաձորի բնակչության տարիքային կազմը (2016 թվականի տվյալներ)'''|other=no|label1=0-4 տարեկան|value1=7|color1=#1cd1d2|label2=5-19 տարեկան|value2=20|color2=#964c84|label3=20-34 տարեկան|value3=23|color3=#e8df3f|label4=35-64 տարեկան|value4=38|color4=#2c90a6|label5=65-74 տարեկան|value5=7|color5=#77c128|label6=75 և ավելի տարեկան|value6=5|color6=#126e14}}Վանաձորը մասսամբ բնակեցրել են [[Արևմտյան Հայաստան]]ի [[Կարս]], [[Արդահան]], [[Բայազետ]], [[Էրզրում]] քաղաքներից գաղթած ընտանիքները։ Վանաձորի բնակչությունն աստիճանաբար աճել է [[1849 թվական]]ից՝ քաղաքի՝ [[Երևանի նահանգ]]ի մաս դառնալուց հետո։ Քաղաքի բնակչությունը զգալիորեն ավելանում է հատկապես [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ից հետո, երբ [[Իոսիֆ Ստալին]]ը թույլ է տալիս [[Հայկական սփյուռք|արևմտահայությանը]] ներգաղթել [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Հայաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն]]՝ պատմական հայրենիքում խոստանալով ավելի բարեկեցիկ կյանք։ Այդ շրջանում Կիրովականում հաստատվում է ավելի քան 150 հազար ներգաղթյալներ [[Եվրոպա]]յի, [[Մերձավոր Արևելք]]ի և [[Ամերիկա]]յի տարբեր [[Հայկական սփյուռք|հայկական գաղթօջախներից]]։ Վերջիններս մեծամասամբ [[Օսմանյան Թուրքիա]]յի տարածքում [[Հայոց ցեղասպանություն|Հայոց ցեղասպանության]] վերապրածներ էին (վերապրածների սերունդներ)։ Չնայած Ստալինի խոստումներին՝ խորհրդային հետախուզության և ՆԳՆ-ի կողմիցբազմաթիվ ներգաղթյալներ ուղարկվում են [[Ալթայի երկրամաս]] ([[Սիբիր]]) և այլուր՝ տաժանակիր աշխատանքի։ Խորհրդային իշխանությունների նման վերաբերմունքի հայ գաղթականության նկատմամբ պայմանավորված էր նրանով, որ ՀԽՍՀ-ում հաստատված արևմտահայերը, որպես կանոն, ավելի կրթված էին, քան տեղի հայերը, խոսում էին ավելի քան 3 լեզուներով և [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] բացահայտ հետևորդներ էին, ինչը Ստալինյան կառավարությունը դիտարկում էր որպես ազգային անվտանգության սպառնալիք։ Չնայած առկա մարտահրավերներին՝ հետագա տարիներին ավելի մեծ թվով արևմտահայեր են հաստատվում Կիրովականում, որոնց մեծամասնությունը ավելի ուշ վերստին լքում է քաղաքն ու վերադառնում արտասահման, հիմնականում՝ [[Կիպրոս]], [[Լիբանան]], [[Սիրիա]], [[Հունաստան]], [[Ֆրանսիա]] և [[ԱՄՆ]]։ Ներկայումս Վանաձորում ապրում է շուրջ 2000 արևմտահայ վերաբնակիչ, որոնց մեծ մասը առօրյա կյանքում դեռևս օգտագործում է [[արևմտահայերեն]]ը։ Ըստ 2020 թվականի տվյալների՝ Վանաձորի բնակչությունը կազմում է 77,2 հազար մարդ։ Հայաստանի անկախության առաջին տարիներից սկսած քաղաքի բնակչությունն ունի նվազման միտում։ Ստորև ներկայացված է բնակչության թվաքանակը՝ 1831-ից ի վեր։{{Wikidata/Population}}Ըստ 2016 թվականի տվյալների՝ իգական սեռի ներկայացուցիչները 56-44 տոկոսային հարաբերակցությամբ գերազանցում են տղամարդկանց։ Բնակչության տարիքային կազմում քանակապես ամենամեծաթիվը 35-64 տարեկաններն են (38%), ամենասակավաթիվը՝ «75 տարեկան և ավելի» խմբի ներկայացուցիչները (5%)։ [[Ծնելիության գործակից|Ծնելիության մակարդակը]], որպես կանոն, գերազանցում է մահացության մակարդակին։ Վանաձոր քաղաքում ապրում են 15974 զբաղված քաղաքացիներ։ Ընտանեկան նպաստ ստացող տնային տնտեսությունների քանակը հավասարվում է 5903-ի։ [[Գործազրկություն|Գործազրկության]] մակարդակը զգալիորեն բարձր է։ === Ազգային կազմ === {{Pie chart|caption='''Ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչները Լոռու մարզի քաղաքային համայնքներում'''|other=no|label1=[[ասորիներ]]|value1=0.5|color1=#1cd1d2|label2=[[եզդիներ]]|value2=26|color2=#964c84|label3=[[հույներ]]|value3=16|color3=#e8df3f|label4=[[ռուսներ]]|value4=41|color4=#2c90a6|label5=[[ուկրաինացիներ]]|value5=4|color5=#77c128|label6=[[քրդեր]]|value6=0.5|color6=#bbff00|label7=այլ|value7=13|color7=#126e14}} Վանաձորի բնակչությունը էթնիկ առումով միատարր է։ Բնակչության ճնշող մեծամասնությունը [[հայեր]]ն (95% և ավելի) են։ Ըստ 1897 թվականի համառուսական մարդահամարի տվյալների՝ Վանաձորի (Ղարաքիլիսայի) բնակչությունը կազմել է 3.917 մարդ, որից 3.545-ը՝ հայ, 57-ը՝ իսլամադավան, 217-ը՝ ուղղափառ, 98-ը՝ այլ ազգության կամ դավանանքի<ref name=":7">{{Cite web|url=http://www.aniarc.am/2021/05/21/vanadzor-kirovakan-karakilisa-population-1831-2019/|title=Վանաձորի բնակչությունը 1831-2019 թվականներին|last=|date=2021-05-21|website=Aniarc|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Ըստ 1926 թվական ԽՍՀՄ առաջին մարդահամարի տվյալների՝ Կիրովականում բնակվել է 8.640 մարդ, որից 8.462-ը՝ հայ, 36-ը՝ [[Ադրբեջանցիներ|կովկասյան թուրք]], 142-ը՝ այլ ազգության, այդ թվում՝ [[Ուկրաինացիներ|ուկրաինացի]], [[Վրացիներ|վրացի]] և [[Հույներ|պոնտոսյան հույն]]<ref name=":7" />։ [[Պատկեր:Սբ. Աստվածածին Ռուսական եկեղեցի, Վանաձոր 1 (2).JPG|ձախից|մինի|252x252փքս|Սուրբ Աստվածածնի ծնունդ ռուս ուղղափառ եկեղեցին Վանաձորում։ Կառուցվել է 19-րդ դարում բյուզանդական ոճով։]] Ազգային փոքրամասնությունների թվաքանակը Վանաձորում ավելացել է [[1950|1950 թվականից]] ի վեր։ Դա պայմանավորված էր [[Արդյունաբերությունը Խորհրդային Հայաստանում|քաղաքի արդյունաբերական զարթոնքով]]․ այդ ժամանակահատվածում [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|Խորհրդային պետության]] տարբեր հատվածներից մարդիկ գալիս էին այստեղ աշխատելու և կրթություն ստանալու նպատակով։ Հայտնի է, որ [[Արցախյան պատերազմ|Արցախյան ազատամարտի]] նախօրեին Վանաձորում բնակվել են զգալի քանակությամբ [[ադրբեջանցիներ]], որոնք վտարվել են այստեղից (որոշները ինքնակամ հեռացել են) [[Արցախյան հակամարտություն|ԼՂ-ում հակամարտության]] բռնկման և ազգամիջյան հարաբերությունների սրման պատճառով։ Ներկայումս Վանաձորում բնակվում են [[Ռուսները Հայաստանում|ռուսական]], [[Հույները Հայաստանում և Արցախում|հունական]], [[Ասորիները Հայաստանում|ասորական]], [[Հրեաները Հայաստանում|հրեական]]<ref>{{Cite web|url=https://hetq.am/hy/article/6383|title=Հրեաներ. միշտ էլ եղել են Հայաստանում|website=Hetq.am|language=hy|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref> և [[Եզդիները Հայաստանում|եզդիական ազգային փոքրամասնությունների]] համայնքների ներկայացուցիչներ։ Ազգային փոքրամասնության ներկայացուցիչներից թվով ամենամեծաքանակը ռուսներն են (շուրջ 1000)։ Վանաձորի Շառլ Ազնավուրի անվան մշակույթի պալատում գործում է «Ռուսական կենտրոն»<ref>{{Cite web|url=https://www.aysor.am/am/news/2021/06/11/%D5%8E%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B1%D5%B8%D6%80-%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%AF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6/1842498|title=Վանաձորի նորաբաց «Ռուսական կենտրոնում» կգործեն ռուսերենի անվճար դասընթացներ և տարբեր խմբակներ - Այսօր՝ թարմ լուրեր Հայաստանից|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.aysor.am|language=en|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://vanadzor.am/vanadzor_bacvac_rusakan_kentron_06_10_2021/|title=Վանաձորում բացվեց «Ռուսական կենտրոն»|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Ռուսական համայնքի հոգևոր պահանջմունքները բավարարում է 1893-1895 թվականներին Վանաձորի կենտրոնում կառուցված Սուրբ Աստվածածնի ծնունդ անունը կրող ռուս ուղղափառ եկեղեցին, որը [[Սուրբ Սոֆիայի տաճար (Ստամբուլ)|Սուրբ Սոֆիայի մայր տաճարի]] կրկնօրինակն է<ref>{{Citation|title=Վանաձորի ռուսական համայնքը|url=https://www.azatutyun.am/a/2132107.html|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ [[Ալեքսանդր Պուշկին|Ալեքսանդր Ս․ Պուշկինի]] անվան Վանաձորի թիվ 4 հիմնական դպրոցում ազգային փոքրամասնությունների հանրակրթական ուսուցումը և դաստիարակությունը կազմակերպվում են իրենց մայրենի [[Ռուսերեն|ռուսաց լեզվով]]՝ պետական ծրագրով և հովանավորությամբ, [[հայերեն]]ի պարտադիր ուսուցմամբ<ref name=":8">{{Cite web|url=http://lori.mtad.am/nations|title=Լոռու մարզպետարան / Ազգային փոքրամասնություններ|website=lori.mtad.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Ռուսաց լեզվով ուսուցում ապահովում է նաև [[Ալեքսանդր Գրիբոյեդով]]ի անվան Վանաձորի թիվ 11 ավագ դպրոցը<ref name=":8" />։ Վանաձորում գործում է [[Ուկրաինացիները Հայաստանում|Հայաստանի ուկրաինացիների ֆեդերացիայի]]՝ «Ուկրաինա» հասարակական կազմակերպության մասնաճյուղ, որը նպատակադրված է բավարարել քաղաքի սակավաթիվ ուկրաինացի ազգային փոքրամասնությունների կարիքները, պահպանել և խթանել [[ուկրաինական մշակույթ]]ը, ավանդույթներն ու սովորույթները<ref name=":9">{{Cite web|url=https://armenia.mfa.gov.ua/hy/embassy/389-ukrajinci-u-virmeniji|title=Вірменія - Հայաստանի ուկրաինացիները|last=Kitsoft|website=armenia.mfa.gov.ua|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Վանաձորում գործում է նաև «Վերբիչենկա» ուկրաինական երգի կատարողների համակազմը<ref name=":9" />։ 2000-ականների սկզբին Վանաձորի հույն բնակչության թվաքանակը կազմել է շուրջ 200 մարդ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/408208.html|title=Լոռու մարզի «ծերացող» հունական համայնքը|website=armenpress.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Ներկայումս Վանաձորում գործում է «Էլպիդա» հունական համայնքը, որի նպատակը քաղաքի [[Հույները Հայաստանում և Արցախում|հույն բնակչության]] համախմբումն է<ref>{{Cite web|url=https://greeks.am/elpida-greek-community-of-vanadzor/|title=Վանաձորի «Էլպիդա» հունական համայնք ՀԿ|website=Union of Greek communities of Armenia|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ 2019 թվականին հույն երեխաների առաջին ճամբարը անցկացվել է Վանաձորում<ref>{{Cite web|url=https://greeks.am/huyn-erekhaneri-arajin-chambary/|title=Հույն երեխաների առաջին ճամբարը Հայաստանում|date=2019-07-29|website=Union of Greek communities of Armenia|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ 2006 թվականին Վանաձորը հյուրընկալել է [[Հայաստանի ազգային փոքրամասնությունների ցանկ|Հայաստանի ազգային փոքրամասնությունների]] ամենամյա փառատոնը<ref>{{Cite web|url=https://hetq.am/hy/article/10194|title=Ազգային փոքրամասնությունների փառատոնը Վանաձորում|website=Hetq.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ === Կրոն === {{հիմնական|Լոռու մարզի եկեղեցիների ցանկ {{!}} Վանաձորի եկեղեցիների ցանկ}} Վանաձորցիների 90-95%-ը Հայաստանյայց առաքելական եկեղեցու հետևորդ է։ Կան նաև [[Կաթոլիկություն|կաթոլիկներ]] և [[Բողոքականություն|բողոքականներ]], տարատեսակ աղանդավորական կազմակերպությունների, ինչպես նաև ուղղափառ եկեղեցու հետևորդներ։ Լոռու մարզի բնակչությանը սպասարկում է Հայաստանյաց առաքելական եկեղեցու Գուգարաց թեմը։ Վանաձորում է գտնվում Գուգարաց թեմի նստավայրն ու առաջնորդանիստ Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի մայր եկեղեցին։ <center>'''Վանաձոր քաղաքի եկեղեցիներ և մատուռներ'''</center><gallery mode="packed" heights="160"> Պատկեր:Սուրբ Աստվածածին 00.JPG|<center>Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի</center> Պատկեր:Grigor Narekatsi Church.png|<center>Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի եկեղեցի</center> Պատկեր:Թաիրովի ամառանոց Գուգարաց թեմի առաջնորդարան ք. Վանաձոր Tairov's Summerhouse Vanadzor 10.jpg|<center>Առաջնորդանիստ Սուրբ Սարգիս եկեղեցի</center> Պատկեր:Holy Children Chapel from South.JPG|<center>Սրբոց մանկանց մատուռ</center> </gallery> == Մշակույթ == [[Պատկեր:Vanadzor-buildings1.jpg|մինի|265x265փքս|Շառլ Ազնավուրի անվան Վանաձորի մշակույթի պալատը։]] [[Պատկեր:Վանաձորի Հովհաննես Աբելյանի անվան դրամատիկական թատրոն.jpg|մինի|265x265փքս|Հովհաննես Աբելյանի անվան Վանաձորի դրամատիկական թատրոնը։]] [[Պատկեր:Vanadzor Fine Art Museum.jpg|ձախից|մինի|245x245փքս|Կառլոս Աբելյանի անվան Վանաձորի կերպարվեստի թանգարանը։]] Վանաձորը հարուստ է մշակութային օջախներով։ Քաղաքի մշակութային կյանքում կարևոր նշանակություն ունի Շառլ Ազնավուրի անվան մշակույթի պալատը, որի շենքը Վանաձորի քաղաքապետարանի կողմից ի պահ է տրվել [[Հորովել (երգի և պարի պետական համույթ)|«Հորովել» երգի ու պարի համույքին]]։ Այստեղ է գտնվում [[Ստեփան Զորյանի տուն-թանգարան]]ը, [[Վանաձորի դրամատիկական թատրոն|Հովհաննես Աբելյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոնը]], [[Լոռի Փամբակի երկրագիտական թանգարան|Վանաձորի երկրագիտական թանգարանը]]։ Գործում են 3 մշակութային տներ, կամերային, երգի, տիկնիկային թատրոններ, 22 մանկապարտեզներ, միջնակարգ, արվեստի, գեղարվեստի, երաժշտական, պարարվեստի դպրոցներ, մարզադպրոցներ։ Վանաձորն ունի կամերային նվագախումբ և երգչախումբ։ Զորյան 24 հասցեում գտնվող [[Ստեփան Զորյանի տուն-թանգարան]]ում ներկայացված ցուցանմուշները լուսաբանում են գրողի կյանքի մանկության ու պատանեկության շրջանները Ղարաքիլիսայում՝ հին Վանաձորում<ref name=":11">{{Cite web|url=https://vanadzor.am/tangaraner/|title=Թանգարաներ|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>։ Թանգարանը, հիրավի, համարվում է Վանաձորի գրական-մշակութային կարևորագույն օջախներից մեկը։ [[Լոռի Փամբակի երկրագիտական թանգարան|Լոռի-Փամբակի երկրագիտական թանգարանը]] համարվում է [[Լոռու մարզ]]ի միակ մշակութային օջախը, որը ոչ միայն ամուր կապ է պահպանում մշակութային աշխարհի հետ, այլև ներկայացնում է հայ ժողովրդի պատմության ընթացքում կուտակված հարուստ նյութական ժառանգությունը։ Թանգարանում ներկայացված են Լոռվա վարպետների ստեղծած ձեռագործ իրերը․ [[կարպետ]]ներ ու [[գորգ]]եր, արծաթյա գոտիներ ու զարդեր, զենքերի տեսակներ<ref>{{Cite web|url=https://helpme.am/am/place/detail/2186-reviews-leisure-yerevan-lori-pambak-geological-museum|title=ԼՈՌԻ - ՓԱՄԲԱԿԻ ԵՐԿՐԱԳԻՏԱԿԱՆ ԹԱՆԳԱՐԱՆ - HelpMe.am|website=helpme.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>։ Լոռու մարզկենտրոնը նշանավորվում է նաև թատրոններով<ref name=":12">{{Cite web|url=https://vanadzor.am/tatronner/|title=Թատրոններ|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>, որի «թագն ու պսակ»-ը 1931 թվականին հիմնադրված [[Վանաձորի դրամատիկական թատրոն|Հովհաննես Աբելյանի անվան Վանաձորի պետական դրամատիկական թատրոնն]] է։ Վանաձորի պետթատրոնի խաղացանկը բաղկացած է դասական, համաշխարհային ազգային ու արդի դրամատուրգների գործերից։ Թատրոնի մի շարք ներկայացումներ, բեմադրիչներ ու դերասաններ արժանացել են մրցանակների, մեդալների ու պատվոգրերի։ Քաղաքում գործող մյուս նշանավոր թատրոններից են «Բոհեմ» կամերային թատրոնը<ref name=":12" /> և Վանաձորի տիկնիկային թատրոնը։ Քաղաքային կինոթատրոնները երկուսն են՝ մշակույթի պալատում գործող «Անի»-ն և «Երևան»-ը։ Քաղաքի կենտրոնական հատվածում գտնվում է [[Հայաստանի ազգային պատկերասրահ]]ի Վանաձորի մասնաճյուղը՝ [[Վանաձորի կերպարվեստի թանգարան|Կառլոս Աբելյանի անունը կրող կերպարվեստի թանգարանը]]<ref name=":11" />։ Այստեղ ցուցադրվող հավաքածուն ներկայացնում է առավելապես [[Հայկական կերպարվեստ|20-րդ դարակեսի հայկական կերպարվեստը]]։ Այստեղ ներկայացվում են այնպիսի նշանավոր արվեստագետների ստեղծագործություններ, ինչպիսիք են [[Երվանդ Քոչար]]ը, [[Մհեր Աբեղյան]]ը, [[Արա Բեքարյան]]ը, [[Արմինե Կալենց]]ը, [[Ռուդոլֆ Խաչատրյան]]ը։ Քաղաքում կա նաև հեղինակավոր նկարչական դպրոց, որը հիմնադրվել է 1957 թվականին՝<nowiki/>[[Մարտիրոս Սարյան]]ի և [[Արա Սարգսյան]]ի նախաձեռնությամբ։ Վանաձորում է գտնվում նաև [[Հայաստանի գրողների միության Լոռու մարզային բաժանմունք]]ը<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/633051|title=ՀԳՄ Լոռու մարզային բաժանմունքը՝ Վանաձորի Շառլ Ազնավուրի անվան մշակույթի պալատում|website=armenpress.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>։ === Մեդիա === * ՄԻԳ Հեռուստառադիոընկերություն, եթեր է հեռարձակվում Վանաձորում և [[Լոռու մարզ]]ի որոշակի հատվածում։ * «Վանաձորյան խճանկար» շաբաթաթերթ, որը հրատարակվում է 2000 թվականից։ * «Ֆորտունա» Լոռու մարզային հեռուստաընկերություն === Պատմամշակութային հուշարձաններ === {{հիմնական|Վանաձորի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ){{!}}Վանաձորի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ}}[[Վանաձորի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ)|Վանաձոր քաղաքի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը]] 2002 թվականին հաստատվել է [[Հայաստանի Կառավարություն|Հայաստանի Կառավարության]] կողմից<ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=37965 Հայաստանի կառավարության որոշում N 49, 29 հունվարի 2004 թ․]</ref>։ Ցանկում ներառված է 158 հուշարձան, այդ թվում՝ [[ամրոց]]ներ, [[եկեղեցի]]ներ, [[Մամուռներ|մատուռներ]], [[խաչքար]]եր, [[դամբարանադաշտ]]եր, [[Տապանագիր|տապանաքարեր]], [[Հուշարձան|հուշաղբյուրներ]], [[հուշարձաններ]] և այլ շինություններ։ == Կրթություն և գիտություն == {{հիմնական|Կրթությունը Հայաստանում|Հայաստանի բուհերի ցանկ}} Վանաձորում գործում են թվով վեց [[բարձրագույն ուսումնական հաստատություն]]ներ՝ [[Հայաստանի Պետական Ճարտարագիտական Համալսարան|Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարանի]] Վանաձորի մասնաճյուղը, [[Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան]]ի Վանաձորի մասնաճյուղը, [[Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան]]ի Վանաձորի մասնաճյուղը, «Մխիթար Գոշ» միջազգային համալսարանը, Մոսկվայի պետական մանկավարժական համալսարանի Վանաձորի մասնաճյուղն ու [[Վանաձորի պետական համալսարան]]ը, ինչպես նաև ուսումնարաններ, երաժշտական, գեղարվեստի և սպորտային դպրոցներ։ [[File:Վանաձորի մանկավարժական ինստիտուտ Vanadzor State Pedagogical University 10.jpg|ձախից|մինի|256x256փքս|[[Վանաձորի պետական համալսարան|Հովհաննես Թումանյանի անվան Վանաձորի պետական համալսարանը]] [[Լոռու մարզ]]ի մայր բուհն է։ Հիմնադրվել է [[1969|1969 թվականին]]։]] [[Վանաձորի պետական համալսարան|Վանաձորի Հովհաննես Թումանյանի անվան պետական համալսարանը]] [[Լոռու մարզ]]ի մայր [[Բարձրագույն ուսումնական հաստատություն|ուսումնական հաստատությունն]] է։ Բուհում ուսումնական ամենամեծ ստորաբաժանումները ֆակուլտետներն են՝ [[Բանասիրություն|բանասիրական]], [[Աշխարհագրություն|պատմաաշխարհագրական]], [[Մանկավարժություն|մանկավարժության]], [[Կենսաքիմիա|կենսաբանաքիմիական]] և [[Մաթեմատիկա|ֆիզիկամաթեմատիկական]]<ref>{{Cite web|url=https://www.vsu.am/vph/karucvacq|title=Կառուցվածք - Վանաձորի պետական համալսարան|website=www.vsu.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>։ ՎՊՀ-ի կրթական ծառայությունների մեջ է մտնում հանրակրթությունը ([[ՎՊՀ հենակետային վարժարան|Վանաձորի պետական համալսարանի հենակետային վարժարանի]] կարգավիճակով), [[Միջին մասնագիտական կրթություն (ՄՄԿ)|միջին մասնագիտական]] ուսումը (քոլեջ) և, իհարկե, բուհական կրթությունը։ Ուսումնագիտական գործընթացը կազմակերպվում է 22 մասնագիտական ամբիոնների միջոցով։ Վանաձորում կա 30 դպրոց (7 ավագ, 2 միջնակարգ, 21 հիմնական), 3 երաժշտական դպրոց և 2 արվեստի դպրոց<ref name=":10">{{Cite web|url=https://vanadzor.am/hamaynqi_anznagir/|title=Համայնքի անձնագիր|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>։ Նշանավոր է «Էվրիկա» միջնակարգ դպրոցը<ref>{{Cite web|url=https://evrika.do.am/|title=Evrika school - Գլխավոր էջ|website=evrika.do.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>։ Առանձնահատուկ գիտակրթական նշանակություն ունի [[Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոն]]ը<ref>{{Cite web|url=http://vtc.am/am/%d5%b4%d5%a5%d6%80-%d5%b4%d5%a1%d5%bd%d5%ab%d5%b6/|title=Մեր մասին – Vanadzor Technology Center|language=am-AM|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>։ Կենտրոնի գործունեության հիմնական ուղղությունները միտված են տեխնիկական և գործարար հմտությունների զարգացմանը, տեխնոլոգիական ձեռներեցության խթանմանը, տեղեկատվական և բարձր տեխնոլոգիաների ոլորտում նորարար գիտահետազոտական աշխատանքների առևտրայնացմանը, նոր տեխնոլոգիական ընկերությունների ձևավորմանը, արտասահմանյան ներդրումների ներգրավմանը<ref>{{Cite web|url=http://vtc.am/am/%d5%b6%d5%b8%d6%80%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6%d5%b6%d5%a5%d6%80/%d5%be%d5%a1%d5%b6%d5%a1%d5%b1%d5%b8%d6%80%d5%ab-%d5%bf%d5%a5%d5%ad%d5%b6%d5%b8%d5%ac%d5%b8%d5%a3%d5%ab%d5%a1%d5%af%d5%a1%d5%b6-%d5%af%d5%a5%d5%b6%d5%bf%d6%80%d5%b8%d5%b6%d5%a8-%d5%ba%d5%a1%d5%b7/|title=Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնը պաշտոնապես բացվեց – Vanadzor Technology Center|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>։ Քաղաքում գործում են թվով 10 [[Գրադարան|հանրային գրադարաններ]], որոնցից 4-ը նախատեսված է մանկահասակ ընթեցողների համար<ref name=":10" />։ == Առողջապահություն == Առողջապահության ոլորտը մեծ նշանակություն ունի քաղաքային համայնքի սոցիալ-տնտեսական զարգացման տեսանկյունից։ [[Առողջապահություն|Առողջապահության]] ոլորտում գերակա է համարվում առաջնային բուժօգնությունը։ Ծրագրային մակարդակով հատուկ կարևորվում են մոր և մանկան առողջության պահպանումը, մանկական հիվանդանոցային և շտապ օգնության ծառայությունների արդիականացումը, ինչպես նաև վարակիչ և կառավարելի ոչ վարակիչ հիվանդությունների կանխարգելման խնդիրները։ Վանաձոր քաղաքը սպասարկող առողջապահական կազմակերպություններից են Վանաձորի բժշկական կենտրոնը (տարողությունը՝ 190 մահճակալ) և Վանաձորի ինֆեկցիոն հիվանդանոցը (տարողությունը՝ 45 մահճակալ)։ Երկու հիվանդանոցներում բժիշկների և այլ աշխատողների ընդհանուր թիվը կազմում է համապատասխանաբար 495 և 48։ Քաղաքում գործում է նաև պոլիկլինիկաներ՝ «Գուգարք» կենտրոնտրոնական պոլիկլինիկա, ինչպես նաև Վանաձորի թիվ 1, 3, 4, և 5 պոլիկլինիկաները։ Մասնագիտացված հաստատություններից պետական ֆինանսավորմամբ գործում են Լոռու մարզային հոգենյարդաբանական դիսպանսերն ու Լոռու մարզային արյան փոխներարկման կայանը։ Մասնավոր բժշկական կենտրոններ են «էկոսենս»-ը, «Նորմեդ» բժշկական կենտրոնի Վանաձոր մասնաճյուղը, ինչպես նաև երկու տասնյակից ավելի ատամնաբուժարաններ։ Վանաձորի բժշկական կենտրոնը Լոռու մարզի ամենամեծ և մարզկենտրոնի միակ հիվանդանոցն է, որի բազմապրոֆիլ լինելը հնարավորություն է տալիս բժշկական ծառայություն մատուցել ամենատարբեր հիվանդությունների դեպքում, իրականացնել համալիր բուժում։ Ընկերության գործունեության հիմնական տեսակն է բուժօգնությունը և սպասարկումը։ Նշված գործունեությունը ներառում է հիվանդանոցային, արտահիվանդանոցային և շտապ բուժօգնության ծառայություն<ref>{{Cite web|url=https://www.doctors.am/institution/vanadzori-bzhshkakan-kentron|title=Վանաձորի բժշկական կենտրոն|website=www.doctors.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 27}}</ref>։ == Սպորտ == {{հիմնական|Սպորտը Հայաստանում}} Վանաձորում գործում են մի շարք սպորտային կազմակերպություններ, որոնք էլ ժամանակի ընթացքում կերտել են քաղաքի սպորտային ավանդույթները։ Դրանցից նշանավոր են «Օլիմպիական հերթափոխի մենապայքարային մարզաձևերի մարզադպրոց», «Ֆուտբոլի մասնագիտացված մանկապատանեկան մարզադպրոց», «Ծանրամարտի մասնագիտացված մանկապատանեկան մարզադպրոց», «Ալբերտ Ազարյանի անվան «Կենտրոն» համալիր մարզադպրոց», «Շախմատի մասնագիտացված մանկապատանեկան մարզադպրոց», «Աթլետիկայի օլիմպիական հերթափոխի մանկապատանեկան մասնագիտացված մարզադպրոց», «Լողի մասնագիտացված մանկապատանեկան մարզադպրոց», «Ձմեռային մարզաձևերի մասնագիտացված մանկապատանեկան մարզադպրոց» համայնքային ոչ առևտրային կազմակերպություններ, որտեղ մարզվում են շուրջ 2450 մարզիկներ։ Պետական ֆինանսավորմամբ Վանաձորում գործում են մարզական ակումբներ, ինչպես նաև բռնցքամարտի մանկապատանեկան մարզադպրոց<ref name=":222">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=45-47 (մարզական կյանք)}}</ref>։ [[Պատկեր:Lori, Vanadzor ski resort.jpg|ձախից|մինի|240x240փքս|[[Մայմեխ|Մայմեխ լեռան]] մոտ գտնվող համաշխարհային մակարդակի Վանաձորի [[Լեռնադահուկային հանգիստ|լեռնադահուկային հանգստյան գոտին]] զբաղեցնում է 584 հեկտար տարածություն:]] Ինչպես [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|խորհրդային շրջանում]], այնպես էլ [[Հայաստան|Հայաստանի անկախ Հանրապետության]] պայմաններում վանաձորցիներն աչքի են ընկել [[օլիմպիական խաղեր]]ում, աշխարհի, Եվրոպայի առաջնություններում, ինչպես նաև միջազգային տարբեր որակավորման մրցաշարերում ունեցած հաջողություններով։ Վանաձորից են սերում աշխարհի գավաթակիր, ըմբիշ [[Ստեփան Սարգսյան]]ը, [[Օլիմպիական խաղերի հայ մեդալակիրների ցանկ|օլիմպիական խաղերի բրոնզե մեդալակիր]] [[Հրաչիկ Ջավախյան]]ը, շախմատի աշխարհի միջազգային գրոսմաստեր [[Սամվել Տեր-Սահակյան|Սամվեր Տեր-Սահակյանը]], ԽՍՀՄ բազմակի, Եվրոպայի կրկնակի չեմպիոն և աշխարհի գավաթակիր [[Սամսոն Խաչատրյան]]ը, պրոֆեսիոնալ բռնցքամարտիկ [[Վիկ Դարչինյան|Վիկ (Վախթանգ) Դարչինյանը]], հաշմանդամ մարզիկ, խուլ-համրերի հունահռոմեական ըմբշամարտի աշխարհի առաջնության հաղթող Սենիկ Սերոբյանը։ Վանաձորում է ծնվել ԽՍՀՄ սպորտի վաստակավոր վարպետ [[Ալբերտ Ազարյան]]ը՝ «Ազարյանական խաչ»-ի հեղինակը<ref name=":222" />։ Վանաձորը շարունակաբար մասնակցում է [[համահայկական խաղեր]]ին։ [[Հայաստանի վարչական բաժանում|Հայաստանի մարզերում]] և [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախում]] անցկացվող «Մարզական փառատոն» մրցույթ-ստուգատեսում Վանաձոր քաղաքը 5 անգամ ճանաչվել է հաղթող<ref name=":222" />։ Վանաձորի ամենատարածված սպորտաևերի թվում է [[ֆուտբոլ]]ը։ [[Վանաձորի քաղաքային մարզադաշտ]]ից բացի 2016 թվականից «Տարոն 4» թաղամասում շահագործման է հանձնվել նաև Լոռու ֆուտբոլի ակադեմիան։ Վանաձորցիների կողմից հիմնադրված [[Լոռի ՖԱ|«Լոռի» ֆուտբոլային ակումբը]] հայկական ֆուտբոլի նորեկ ակումբերից է։ Ակումբը կատարել է իր նորամուտը [[Հայաստանի Առաջին խումբ (ֆուտբոլ)|Հայաստանի առաջին խմբի]] առաջնությունում՝ 2017 թվականի օգոստոսի 14-ին կայացած [[Փյունիկ-2 (ֆուտբոլային ակումբ)|«Փյունիկ-2» ֆուտբոլային ակումբի]] դեմ խաղում։ == Տնտեսություն == {{Հիմնական|Հայաստանի տնտեսություն}} [[Պատկեր:DzoragetHPP 06.JPG|մինի|250x250փքս|[[Ձորագետի ջրաէլեկտրակայան|Ձորագետի հիդրոէլեկտրոկայանը]] [[Ձորագետ|նույնանուն գյուղում]]։ Շահագործվում է «Ձորագետ» ՍՊԸ-ի կողմից։]] [[Լոռու մարզ]]կենտրոն Վանաձորի տնտեսությունը ճյուղային զարգացվածության տեսանկյունից բավականին բևեռացված է։ Այստեղ բավականին զարգացած է [[Արդյունաբերություն|տնտեսության արդյունաբերական ճյուղը]], իսկ մյուս ճյուղերը հանրագումարային առումով որևէ էական ազդեցություն չեն թողնում քաղաքի [[Համախառն ներքին արդյունք|համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ)]] վրա։ === Արդյունաբերություն === [[Պատկեր:Vanadzor-usine.jpg|250x250px|մինի|[[Վանաձորի քիմիական գործարան]]ը։ Մինչև 2018 թվականը մասամբ գործել է «Վանաձոր-Քիմպրոմ»քիմկոմբինատ ՓԲԸ-ն։]] [[Ձորագետի հիդրոէլեկտրակայան]]ի արտադրած էլեկտրաէներգիայի շնորհիվ [[20-րդ դար]]ի [[1940|40-ական թվականներին]] Վանաձորի տնտեսությունը թռիչքաձև զարգացում է ապրում, որի արդյունքում քաղաքը դառնում է [[Արդյունաբերությունը Խորհրդային Հայաստանում|Հայկական ԽՍՀ արդյունաբերական կենտրոններից]] մեկը։ Միևնույն ժամանակահատվածում զարկ է տրվում [[Մեքենաշինություն|մեքենաշինությանը]], [[Քիմիա|քիմիական արդյունաբերությանը]], հիմնվում են թեթև և սննդի արդյունաբերության խոշոր ձեռնարկություններ։ Արդյունաբերական առումով կարևոր նշանակություն է ձեռք բերում Վանաձորի ջերմաէլեկտրոկայանը, որի արտադրանքը բավարարում էր ոչ միայն քաղաքի, այլև ներկայիս [[Լոռու մարզ]]ի տարածքում գտնվող մի շարք [[Գուգարքի տարածաշրջան|տարածաշրջանի բնակավայրերի]] էներգետիկ պահանջները<ref name=":23">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=48-49 (արդյունաբերություն)}}</ref>։ Վանաձորում գործել են [[Ճշգրիտ հաստոցների գործարան (Վանաձոր)|մետաղահատ հաստոցների, մեխանիկական, էլեկտրական սարքավորումների գործարաններ]], կարի, [[տրիկոտաժ]]ի, [[կոշիկ]]ի, [[կահույք]]ի ֆաբրիկաներ, մսի, հացի, կաթի և կաթնամթերքի, պահածոների գործարաններ, երկաթբետոնյա կոնստրուկցիաների, շինարարական իրերի արտադրություններ։ Այստեղ արտադրվել են քիմիական մանրաթել, ազոտական թթու, կալցիումի կարբիդ, մելամին և այլն։ [[Սպիտակի երկրաշարժ|1988 թվականի Սպիտակի ավերիչ երկրաշարժի]] արդյունքում Վանաձորում ավերվում են բազմաթիվ բնակելի շենքերի, թաղամասերի, արտադրական, մշակութային, կենցաղսպասարկման կառույցների։ [[ԽՍՀՄ փլուզում|ԽՍՀՄ փլուզման]] և Հայաստանի սահմանային շրջափակման պայմաններում արդյունաբերական ձեռնարկությունների գերակշռող մասը մասամբ կամ ամբողջովին դադարում է գործելուց։ 1990-ական թվականների կեսերին սկսվում են վերականգնման աշխատանքները. կառուցվում և ամրացվում են բնակելի ու հասարակական շենքեր, մասնակիորեն վերագործարկվում [[Ավտոմատիկա գործարան (Վանաձոր)|«Ավտոմատիկա»]], [[Ավտոգենմաշ գործարան (Վանաձոր)|«Ավտոգենմաշ»]], [[Լուսատեխնիկական գործարան (Վանաձոր)|«Էլեկտրոն»]] և այլ ձեռնարկություններ, հագուստի արտադրությամբ հայտնի են «Բազում», «Գլորիա», «Սարտիս» ֆաբրիկաները<ref name=":23" />։ Ներկայումս՝ [[Հայաստան|Հայաստանի անկախ Հանրապետության]] պայմաններում, Վանաձորը հավակնում է վերականգնել իր երբեմնի կարևոր արյունաբերական նշանակությունը։ Քաղաքում գործում են հետևյալ արդյունաբերական հաստատությունները. {{Սյուն|2}} * Վանաձորի հագուստի գործարան, * Վանաձորի քիմիական արդյունաբերություն, * Վանաձորի «Գլորիա» կարի արտադրամաս, * Վանաձորի «Սարտոն ՍՊԸ» կարի արտադրամաս, * Վանաձորի «Սարտիս» կարի արտադրամաս, * Վանաձորի «ՎանՕլիմպԷդ» գործարան, * Վանաձորի «Դիետ» կաթնամթերքի գործարան, * Վանաձորի «Ավտոգեն Մ» գործարան։ {{Սյուն ավարտ}} === Գյուղատնտեսություն === Վանաձորը [[Գյուղատնտեսությունը Հայաստանում|գյուղատնտեսության ոլորտի]] թերզարգացվածության առումով Հայաստանի առաջատար մարզկենտրոններից է։ Գտնվելով խոնավ կլիմայական պայմաններում՝ հողերը չեն ոռոգվում, ուստի և հարուստ չեն [[հումուս]]ով։ Նման պայմաններում [[Պտղաբուծությունը Հայաստանում|պտղատու այգիները]] հիմնականում տնամերձ են։ Այսպիսով, ակներև է [[Կլիմա|կլիմայական գործոնի]] բացասական ազդեցությունը բերքատվության մակարդակի, հետևաբար նաև գյուղատնտեսության ոլորտի թերզարգացվածությամ վրա<ref name=":22">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=47-48 (գյուղատնտեսություն)}}</ref>։ Գյուղատնտեսությամբ զբաղվում է Վանաձոր քաղաքի բնակչության 10-15%-ը միայն, իսկ [[Գյուղատնտեսական հողեր|գյուղատնտեսական նշանակության հողերը]] զբաղեցնում են 3,26 հա տարածություն։ 2017 թվականի զեկույցի համաձայն՝ դրանք բաշխված են հետևյալ կերպ. համայնքում 48 առկա [[Խոշոր եղջերավոր կենդանիներ|խոշոր եղջերավոր անասունների]] գլխաքանակը կազմում է 1686 գլուխ, որից [[կով]]եր՝ 728, [[Ցուլեր|արտադրող ցուլեր]]՝ 67, երինջներ 1-ից 2 տարեկան՝ 759, 2 տարեկանից բարձր՝ 132, [[խոզեր]]՝ 320, [[ոչխարներ]]՝ 444, [[ձի]]եր՝ 33: [[Հավեր]]ի և այլ թռչունների քանակը 2461 է։ [[Մեղվաբուծություն|Մեղվափեթակների]] քանակը 500 է<ref name=":22" />։ === Զբոսաշրջություն === {{Հիմնական|Զբոսաշրջությունը Հայաստանում}}[[Պատկեր:Վանաձոր 1 (10).JPG|269x269px|մինի|աջից|«Գուգարք» հյուրանոցը Վանաձորի կենտրոնում՝ [[Հայքի հրապարակ]]ում։]] [[Պատկեր:Gougarats Diocese.jpg|մինի|269x269փքս|Վանաձոր քաղաքի Զաքարյան փողոցի. N 31 հասցեում գտնվող [[Թայիրովի ամառանոց (Վանաձոր)|Թայիրովի ամառանոցը]]։]] Վանաձոր քաղաքը [[տուրիզմ]]ի ոլորտում ունի հսկայական ներուժ, ինչի համար կարևոր հանգամանք է [[Վանաձոր#Կլիմայական պայմաններ|նպաստավոր կլիման]] և [[ծառայությունների ոլորտ]]ի զարգացվածությունը։ Զբոսաշրջության ոլորտի զարգացման ռազմավարությունը մշակվում է ''Լոռու մարզի տուրիզմի զարգացման և հետազոտության կենտրոնի'' կողմից։ Ըստ այդ մարմնի՝ [[Լոռու մարզ]]ում՝ մասնավորապես Վանաձորում, հյուրատնային բիզնեսը դեռևս զարգացման փուլում է, և դա է պատճառը, որ զբոսաշրջիկը նույն օրը ստիպված է լինում լքել քաղաքի բուն տարածքը և հանգրվանել մեկ այլ վայրում։ Ցուցանակների և տեղեկատվական վահանակների բացակայությունը նույնպես լուրջ խնդիր է քաղաքին անծանոթ այցելուների համար։ Այնուամենայնիվ, ներկայում էլ ամենապահանջված պրոդուկտը քաղաքային տուրերն են։ Ճանաչողական տուրն, որպես կանոն, մեկնարկում են քաղաքի սրտից՝ [[Հայքի հրապարակ]]ից և ընդգրկում [[Վանաձորի կերպարվեստի թանգարան|Վանաձորի պատկերասրահը]], քանդակագործ վարպետ Մեհրաբի տունը, Լճերը, Թթու ջուրը, [[Թայիրովի ամառանոց (Վանաձոր)|Գուգարաց թեմի առաջնորդարանը,]] հայկական ու ռուսական եկեղեցիները։ Քաղաքի այցելուների համար հետաքրքրություն է ներկայացնում նաև քաղաքի արդյունաբերական անցյալը, որի արդյունքում տուրիստական օբյեկտների են վերածվել նաև [[Քիմիական մանրաթել]]երի, [[Ավտոմատիկա գործարան (Վանաձոր)|«Ավտոմատիկա»]], [[Լուսատեխնիկական գործարան (Վանաձոր)|«Էլեկտրոն»]], «Ջերմաէլեկտրոն», «Ավտոգենմաշ» գործարաններըն ու խորհրդային ժամանակների նմուշ-կոթողները<ref>{{Cite web|url=https://banks.am/am/news/interviews/18133|title=Տուրիզմի զարգացման Լոռու բանաձևը|website=Banks.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 28}}</ref>։ Զբոսաշրջային կարևոր նշանակություն ունեն Վանաձորի կրոնական շինությունները ([[Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի (Վանաձոր)|Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցին]], [[Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի եկեղեցի (Վանաձոր)|Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի եկեղեցին]], [[Գուգարաց թեմ|Գուգարաց թեմի առաջնորդանիստ Սուրբ Սարգիս եկեղեցին]] և Սուրբ Աստվածածնի ծնունդ ռուս ուղղափառ եկեղեցին։ Զբոսայգիներից նշանավոր են Վանաձորի բուսաբանական այգին, քաղաքի կենտրոնական այգին, «Սայաթ-Նովա» զբոսայգին։ Զբոսաշրջության ոլորտի զարգացվածությունը ուղղակիորեն կապված է սերվիսի (ծառայությունների) ոլորտի հետ<ref>{{Cite web|url=https://www.kayak.com/Vanadzor-Hotels.18575.hotel.ksp|title=20 Best Hotels in Vanadzor. Hotels from $17/night|website=KAYAK|language=en-us|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 28}}</ref>։ <br /> ---- '''Հյուրանոցներ'''՝ «Tufenkian Heritage Hotel Avan Dzoraget», '''•''' «Արգիշտի» հյուրանոց, '''•''' «Անուշ հյուրանոց», '''•''' «Գուգարք» հյուրանոց, '''•''' «Կիրովական հյուրանոց, '''•''' «Գրին Հաուս» հյուրանոց, '''•''' «Արմենիա» հյուրանոց, '''•''' «Լագունա» հյուրանոց։ <br /> '''Սննդի կետեր՝''' '''•''' «Լոռի» սրճարան, '''•''' «Թագավորանիստ» ռեստորան, '''•''' «Էլկանի» ռեստորան, '''•''' «Բելլիսիմո» ռեստորան, '''•''' «Օազիս» ռեստորան, '''•''' «Մոսկվա» ռեստորան, '''•''' «Թիֆլիս» ռեստորան, '''•''' «Ռոյալ» ռեստորան։ {{div col end}}[[Պատկեր:Vanadzor, Lcher.png|1076x1076px|մինի|կենտրոն|<center>Վանաձորի արհեստական լիճը։</center>]] == Տրանսպորտ և կապ == Վանաձոր քաղաքի համայնքային ենթակայության ներքո գտնվող [[ճանապարհ]]ների երկարությունը կազմում է 161 կմ<ref name=":232">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=52-53 (Ճանապարհային տնտեսություն։ Տրանսպորտային ցանց։ Կապ։ Հեռահաղորդակցություն)}}</ref>։ Վանաձորով է անցնում [[Հարավկովկասյան երկաթուղի|հարավկովկասյան երկաթգիծը]]։ Դեպի արևմուտք գնացող գիծը [[Գյումրի]]ով դուրս է գալիս [[Երևան]], իսկ արևելք գնացող գիծը [[Սանահին (գյուղ)|Սանահին կայարանով]] հասնում [[Թբիլիսի]]։ Վանաձորում կան 28 տրանսպորտային [[կամուրջներ]], հետիոտնի համար նախատեսված կամուրջ-անցումներ։ Քաղաքի ուղևորատար երթուղիներում ընդգրկված են 162 [[ավտոբուս]]ներ և [[Տաքսի|երթուղային տաքսիներ]]։ Գրանցված են և արդյունավետ գործում են մոտ մեկ տասնյակ մասնավոր տաքսի ծառայություններ։ Վանաձորի տրանսպորտի հիմնական տեսակը ցամաքայինն է։ Ջրային և օդային տրանսպորտը բացակայում է։ Քաղաքում կամ քաղաքի շրջակայքում օդանավակայան չի գործում։ Ամենամոտ օդանավակայանը [[Շիրակ (օդանավակայան)|Գյումրու «Շիրակ» միջազգային օդանավակայանն]] է։ Նախկինում քաղաքը սպասարկել է [[Ստեփանավան (օդանավակայան)|Ստեփանավանի օդանավակայանը]], որը ներկայումս գտնվում է վերակառուցման փուլում։ Վանաձորի տարածքում [[բջջային հեռախոսակապ]]ը և [[Համացանց|շարժական ինտերնետ կապը]] ապահովվում է [[Հայաստանի համացանցային ծառայություն տրամադրողների ցանկ|հանրապետություն գործող բոլոր օպերատորների]] կողմից։ Համացանցի ծածկույթը գերազանցում է 98%-ը։ Հասանելի է և՛ [[Թելքաօպտիկական կապ|թելքաօպտիկական]], և՛ շարժական [[Համացանց|համացանցային]] կապ։ Համանանցի հասանելիության որակը բավարար է։ Քաղաքը ապահովված է նաև լարային հեռախոսակապով։ Զարգացած է եթերային հեռուստատեսության ցանցը։ Հեռարձակվում է նաև [[Հայաստանի հանրային ռադիո]]ն, որը հասանելի է 106.30 ՄՀց հաճախականությամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/radio/affiliates/info/3/521|title=Ռադիո Գործընկերներ - Վանաձոր, Հայաստան|website=www.azatutyun.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 27}}</ref>։ Հայաստանի փոստային կապի ազգային օպերատոր [[Հայփոստ|«Հայփոստ»-ը]] Վանաձոր քաղաքում ունի 23 կապի բաժանմունք<ref>{{Cite web|url=https://haypost.am/hy/our-network/region/9|title=«Հայփոստ», Վայոց ձոր|last=|first=|date=|website=haypost.am|publisher=|accessdate=2020 թ․ օգոստոսի 25}}</ref>՝ ապահովելով 100% հասանելիություն։ == Արտաքին հարաբերություններ == Վանաձորն արտաքին համագործակցություն է իրականացնում եվրոպական, ասիական և ամերիկյան քաղաքների, ինչպես նաև [[Հայաստան]]ում գործունեություն իրականացնող [[միջազգային կազմակերպություն]]ների հետ։ === Քույր քաղաքներ === Վանաձորի և քույր քաղաքների միջև կնքվել են պայմանագրեր, համաձայն որոնց քույր քաղաքների միջև առկա է համագործակցություն [[մշակույթ]]ի, [[Զբոսաշրջություն|զբոսաշրջության]], [[Տնտեսություն|տնտեսության]], [[Կրթություն|կրթության]], [[Առողջապահություն|առողջապահության]], [[սպորտ]]ի և այլ բնագավառներում։ Վանաձորի առաջինը քույր քաղաքը եղել է [[ֆրանսիա]]կան [[Բանյո (Օ-դը-Սեն)|Բանյո]] քաղաքը, իսկ վերջինը՝ [[բելառուս]]ական [[Վիտեբսկ]]ը։ Վանաձորի [[քույր քաղաքներ]]ն են<ref>{{Cite web|url=http://mtad.am/hy/news/item/2009/09/03/news_447/|title=Հայաստանի քաղաքների քույր քաղաքները|website=mtad.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 26}}</ref><ref>{{cite web|url=http://vanadzor.am/qur-qaxaqner/|title=Քույր քաղաքներ|website=vanadzor.am|publisher=Vanadzor|access-date=2020 թ․ հուլիսի 2}}</ref>՝ {{div col|colwidth=20em}} *{{դրոշ|Ֆրանսիա}} [[Բանյո (Օ-դը-Սեն)|Բանյո]], [[Ֆրանսիա]] (1967 թվականից), *{{դրոշ|Վրաստան}} [[Բաթում]], [[Վրաստան]] (2006 թվականից), *{{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Կիսլովոդսկ]], [[Ռուսաստան]] (2005 թվականից), *{{դրոշ|ԱՄՆ}} [[Փասադենա (Կալիֆոռնիա)|Փասադենա]], [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ]] (1992 թվականից), *{{դրոշ|Էստոնիա}} [[Մաառդու (քաղաք, Էստոնիա)|Մաառդու]], [[Էստոնիա]] (2007 թվականից) *{{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Պոդոլսկ]], [[Ռուսաստան]] (2004 թվականից) *{{դրոշ|Բելառուս}} [[Վիտեբսկ]], [[Բելառուս]] (2012 թվականից) *{{դրոշ|Չինաստան}} Չժուչժոու, [[Չինաստան]] (2001 թվականից) {{div col end}} === Դիվանագիտական ներկայացուցչություններ === {{Հիմնական|Դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ցանկ Հայաստանում}} * {{դրոշավորում|Ուկրաինա}}, [https://armenia.mfa.gov.ua/hy/embassy/3648-honorable-consulates Ուկրաինայի Հանրապետության պատվավոր հյուպատոսությունը քաղաք Վանաձորում]։ == Նշանավոր վանաձորցիներ == {{Div col|colwidth=30em}} *[[Ալբերտ Ազարյան]]՝ հայ [[Մարմնամարզություն|օլիմպիական մարմնամարզիկ]], [[ԽՍՀՄ սպորտի վարպետ|ԽՍՀՄ սպորտի վաստակավոր վարպետ]], «ազարյանական խաչ»-ի հեղինակը, *[[Արմեն Գյուլբուդաղյանց]]՝ խորհրդային շրջանի հայ [[ֆուտբոլիստ]], [[Հայաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական]]ի նախկին մարզիչ, *[[Արտավազդ Փելեշյան]], [[Գեղարվեստական ֆիլմ|գեղարվեստական]] և [[Վավերագրական ֆիլմ|վավերագրական կինոյի]] հայտնի [[ռեժիսոր]], [[սցենարիստ]], *[[Շավարշ Կարապետյան]]՝ հայ [[Լող|սուզալողորդ]], աշխարհի 11-ակի ռեկորդակիր, *[[Գոռ Մխիթարյան]]՝ հայ ռոք-երաժիշտ, [[Լավ Էլի|վանաձորյան «Լավ էլի» ալտերնատիվ ռոք խմբի]] հիմնադիր, *[[Էդմոն Մարուքյան]]՝ հայ [[քաղաքական գործիչ]], [[Լուսավոր Հայաստան կուսակցություն|«Լուսավոր Հայաստան» կուսակցության]] հիմնադիր-նախագահ։ *[[Էդվարդ Նալբանդյան]]՝ հայ դիվանագետ, [[Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարար]] 2008-2018 թվականներին, *[[Նարե Արղամանյան]]՝ հայ [[դաշնակահար]]ուհի, *[[Նոր-Այր]]՝ հայ [[արձակ]]ագիր, [[գրող]], *[[Տիգրան Սուրենի Սարգսյան]]՝ հայ [[քաղաքական գործիչ]], Եվրասիական տնտեսական բանկի կառավարման խորհրդի նախագահի տեղակալ, *[[Արմեն Սուրենի Սարգսյան]] զինվորական գործիչ՝ Չինաստանում և ԱՄՆ-ում Հայաստանի ռազմական կցորդ, դիվանագետ՝ Չինաստանում, Վիետնամում, Մոնղոլիայում, Սինգապուրում և Բուլղարիայում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան, * [[Ռոզա Լին]]` հայ երգչուհի, Հայաստանի ներկայացուցիչը [[Եվրատեսիլ 2022 երգի մրցույթ]]ում, *[[Ստեփան Զորյան (գրող)|Ստեփան Զորյան]]՝ հայ գրող, արձակագիր, թարգմանիչ, *[[Սուրեն Աղաբաբյան]]՝ հայ [[Գրականագիտություն|գրականագետ]], [[Բանասիրություն|բանասիրական գիտությունների դոկտոր]], պրոֆեսոր։ *[[Ստեփան Սարգսյան]]՝ հայ [[Ազատ ոճի ըմբշամարտ|ազատ ոճի ըմբիշ]], [[Օլիմպիական խաղեր]]ի մրցանակակիր, *[[Վիկ Դարչինյան]]՝ հայ պրոֆեսիոնալ [[բռնցքամարտ]]իկ։ {{Div col end}} == Տես նաև == * [[Ղարաքիլիսայի ճակատամարտ (1918)]] * [[Վանաձորի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ)]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ2}} == Արտաքին հղումներ == * [https://vanadzor.reglib.am Վանաձորի գրադարանների կենտրոնացված համակարգ] {{Արտաքին հղումներ}} {{Հայաստանի քաղաքներ}} {{Լոռու մարզ}} {{Ալեքսանդրապոլի գավառ}} {{ՎՊԵ|Vanadzor}} {{Պորտալ|Վանաձոր|Լոռու մարզ|Հայաստան|գույն=1}} {{ՀՍՀ|հատոր=5|էջ=462}} [[Կատեգորիա:Վանաձոր]] [[Կատեգորիա:1828 թվականին հիմնադրված բնակավայրեր]] 97daiieajj8dziiduthukdo372tqzn2 8485420 8485360 2022-08-08T19:36:01Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Republican_Party_of_Armenia_(2).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Վանաձոր (այլ կիրառումներ)}} {{Աուդիո հոդված|Hy-Վանաձոր (Vanadzor).ogg|հուլիսի 28, 2021}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = քաղաք | հայերեն անվանում = Վանաձոր | բնօրինակ անվանում = Ղարաքիլիսա, Կիրովական | ենթարկում = | երկիր = Հայաստան | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = Ձախից աջ<br/>[[Լոռու մարզպետարան]]ի շենքը [[Հայքի հրապարակ]]ում • Վանաձորի համայնապատկերը՝ [[Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի եկեղեցի (Վանաձոր)|Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի եկեղեցու]] ֆոնին• Վանաձորի համայնքապետարանի շենքը • «Գուգարք» հյուրանոցը Վանաձորի կենտրոնում• [[Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի (Վանաձոր)|Վանաձորի Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի]] | պատկերի լայնություն = 350px | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = 70px | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = | lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec =0 | lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec =0 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = 300 | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Հայաստանի վարչական բաժանում {{!}} Մարզ | երկրամաս = Լոռու մարզ | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = | շրջան = | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = քաղաքապետ | ղեկավար =Արկադի Փելեշյան | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = {{Բն-անվ|1935|Ղարաքիլիսա|1993|Կիրովական}} | տարածք = | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն = | մարդահամարի թվական = {{ՀՀբնակչություն|Վանաձոր|տ}} | խտություն = {{#expr: ( {{ՀՀբնակչություն|Վանաձոր|չ}} / 32 round 2 ) }} | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = [[Հայեր]] | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] | էթնոհորոնիմ = վանաձորցի | հեռախոսային կոդ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = | DST = | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = | կայք = }} '''Վանաձոր''', խոշոր [[Համայնք (Հայաստան)|քաղաքային համայնք]] [[Հայաստան]]ի հյուսիսում գտնվող [[Լոռու մարզ]]ում։ Այն հանդիսանում է [[Հայաստանի Հանրապետության քաղաքների ցանկ|Հայաստանի երրորդ խոշորագույն քաղաքը]]՝ [[Երևան|մայրաքաղաք Երևանից]] և [[Գյումրի|Գյումրուց]] հետո և Լոռու մարզի սոցիալ-տնտեսական, քաղաքական կենտրոնը։ Վանաձորում է գտնվում [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] [[Գուգարաց թեմ]]ի առաջնորդարանը։ Աշխարհագրական դիրքի առումով տեղակայված է [[Փամբակի լեռներ|Փամբակի]] և [[Բազումի լեռներ|Բազումի]] լեռնաշղթաների միջև ընկած նեղ ու երկարավուն գոգավորությունում՝ [[Փամբակ (գետ, թափվում է Սևանա լիճ)|Փամբակ]] և [[Տանձուտ (Փամբակի վտակ)|Տանձուտ]] գետերի միախառնման վայրում։ Քաղաքի զբաղեցրած մակերեսի հիմնական մասը [[Բարձրություն ծովի մակարդակից|ծովի մակերևույթից]] բարձր է ավելի քան 1353 մետր։ Ըստ 2020 թվականի տվյալների՝ Վանաձորի բնակչությունը կազմում է 77,2 հազար մարդ։ Ի համեմատություն, 2017 թվականին բնակչության թիվը փոքր-ինչ գերազանցում էր 90 հազարը։ Նախկինում՝ որոշ ժամանակահատված, քաղաքը կոչվել է Ղարաքիլիսա, [[Խորհրդային կարգերի հաստատումը Հայաստանում|խորհրդային կարգերի հաստատումից]] հետո՝ Կիրովական, իսկ «Վանաձոր» անվանումը բնակավայրին տրվել է [[Հայաստանի անկախացման գործընթաց|Հայաստանի անկախացումից]] հետո՝ 1992 թվականին։ Քաղաքի [[Միջնադարյան Հայաստան|միջնադարյան պատմության]] մասին վկայող կարևորագույն վկայությունը Վանաձորի կիրճում գտնվող Պապանի գյուղի մասին է, որը գտնվել է [[Մեծ Հայք]]ի [[Այրարատ նահանգ]]ի [[Նիգ|Նիգ գավառում]]։ Վանաձորն առաջին անգամ օտարահունչ Ղարաքիլիսա անվամբ հիշատակվել է [[Սանահին (գյուղ)|Սանահին գյուղի]] վանահայր Սահակի ձեռագիր Ավետարանի էջին արված գրառումներից մեկում, որտեղ խոսք է գնում 1713 թվականի օգոստոսի 18-ին տեղի ունեցած երկրաշարժի մասին։ Ենթադրվում է, որ նախկին Ղարաքիլիսա (սև եկեղեցի) անվանումը թաթարական է և քաղաքին տրվել է 13-րդ դարի սկզբին ներկայիս Վանաձորի հյուսիսային բլրի վրա գտնվող սև քարե եկեղեցու անունով։ [[Խաչատուր Աբովյան]]ի վկայությամբ՝ տեղացիները գաղթել են [[Երևան]]ից։ [[Հայոց ցեղասպանություն]]ից փրվելով՝ Վանաձորում բնակություն են հաստատել [[Արևմտյան Հայաստան]]ի [[Կարս]], [[Արդահան]], [[Բայազետ]], [[Կարին|Էրզրում]] քաղաքներից գաղթած բազմաթիվ ընտանիքներ։ 1918 թվականին տեղի բնակիչները՝ գեներալ [[Թովմաս Նազարբեկյան]]ի գլխավորությամբ, կազմակերպել են [[Ղարաքիլիսայի ճակատամարտ (1918)|Ղարաքիլիսայի ինքնապաշտպանությունը]], որը նշանավորվել է որպես [[հայ ժողովրդի մայիսյան հերոսամարտեր]]ից մեկը։ Վանաձորը քաղաքային բնակավայրի կարգավիճակ է ստացել 1924 թվականին՝ [[Խորհրդային կարգերի հաստատումը Հայաստանում|Հայաստանի խորհրդայնացումից]] հետո։ Քաղաքի ձևավորմանն ու զարգացմանը նպաստել է Թիֆլիս-Կիրովական-Լենինական երկաթուղու կայարանի, փոստատան և իջևանատների կառուցումը։ Խորհրդային տարիներին Վանաձորը եղել է [[Արդյունաբերություն|արդյունաբերական]] և [[Զբոսաշրջությունը Հայաստանում|զբոսաշրջային քաղաք]]։ Ներկայումս համարվում է Հայաստանի արդյունաբերական կենտրոններից մեկը։ Վանաձորի տեսարժան վայրերի թվին են պատկանում [[Հայքի հրապարակ|քաղաքի կենտրոնական Հայքի հրապարակը]], [[Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի (Վանաձոր)|Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցին]], [[Թայիրովի ամառանոց (Վանաձոր)|Թայիրովի ամառանոցը]], Շառլ Ազնավուրի անվան մշակույթի պալատը, [[Վանաձորի դրամատիկական թատրոն]]ը, [[Վանաձորի կերպարվեստի թանգարան|կերպարվեստի թանգարանը]] և [[Ստեփան Զորյանի տուն-թանգարան]]ը։ == Անվանում == Վանաձորի վերաբերյալ առաջին հիշատակությունները թվագրվում են [[18-րդ դար]]ի կեսով։ Օտարահունչ «Ղարաքիլիսա» կամ «Կարաքիլիսա» անունով ([[թաթարերեն]]ից թարգմանաբար նշանակում է «սև եկեղեցի»<ref>{{Cite web|url=https://vanadzor.am/hamaynqi_anznagir/|title=Համայնքի անձնագիր / Վանաձոր|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 20}}</ref>) բնակավայրը հիշատակվել է [[Սանահին (գյուղ)|Սանահին գյուղի]] վանահայր Սահակի ձեռագիր Ավետարանի էջին արված գրառումներից մեկում, որտեղ խոսք է գնում [[1713 թվական]]ի [[Օգոստոսի 18|օգոստոսի 18-ին]] տեղի ունեցած երկրաշարժի մասին<ref>{{Cite web|url=https://operativ.am/?p=200764&l=am|title=Ղարաքիլիսա անվան առաջին հիշատակումը|website=|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 20}}</ref>։ Թյուրքական ծագում ունեցող «Ղարաքիլիսա» անվանումը շրջանառվել է [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] շրջանում։ Այդ կերպ քաղաքը հիշատակել է նաև [[արևելահայ]] [[աշխարհաբար]] գրականության հիմնադիր [[Խաչատուր Աբովյան]]ը<ref>{{Cite web|url=https://abovyanmuseum.am/%d5%af%d5%a5%d5%b6%d5%bd%d5%a1%d5%a3%d6%80%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6/%d5%ad%d5%a1%d5%b9%d5%a1%d5%bf%d5%b8%d6%82%d6%80-%d5%a1%d5%a2%d5%b8%d5%be%d5%b5%d5%a1%d5%b6%d5%ab-%d5%af%d5%b5%d5%a1%d5%b6%d6%84%d5%ab-%d5%b0%d5%a1%d5%b4%d5%a1%d5%bc%d5%b8%d5%bf-%d5%aa%d5%a1%d5%b4/1826-2|title=1826 – ԽԱՉԱՏՈՒՐ ԱԲՈՎՅԱՆԻ ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆ|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 20}}</ref>։ Ամենայն հավանականությամբ օտարալեզու անվանումը պահպանվել է նաև [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Հայաստանի առաջին հանրապետության]] գոյության երկու տարիների ընթացքում<ref>{{Cite web|url=https://historymuseum.am/map_content_type/%d5%b4%d5%a1%d5%b5%d5%ab%d5%bd%d5%b5%d5%a1%d5%b6-%d5%b0%d5%a5%d6%80%d5%b8%d5%bd%d5%a1%d5%b4%d5%a1%d6%80%d5%bf%d5%a5%d6%80-1918-%d5%a9-%d5%b0%d5%a1%d5%b5%d5%a1%d5%bd%d5%bf%d5%a1%d5%b6%d5%ab-%d5%a1/|title=ՄԱՅԻՍՅԱՆ ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԵՐ 1918 Թ. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՌԱՋԻՆ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ 1918 – 1920 ԹԹ. – HMA|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 20}}</ref>։ Բնակավայրի անվանափոխությունը տեղի է ունեցել [[Խորհրդային կարգերի հաստատումը Հայաստանում|Հայաստանում խորհրդային կարգերի հաստատումից]] շուրջ 15 տարի անց՝ 1935 թվականին։ Այդ տարում քաղաքն անվանվել է բոլշևիկ հեղափոխական, կոմունիստական կուսակցության և խորհրդային պետական գործիչ [[Սերգեյ Կիրով]]ի պատվին։ Քաղաքը հերթական անգամ վերանվանվել է [[Հայաստանի անկախացման գործընթաց|Հայաստանի անկախության հռչակումից]] հետո՝ 1992 թվականին<ref name=":0">{{Cite web|url=https://vanadzor.am/inchpes-21-tari-arraj-kirovakantsinery-partadrvats-dardzan-vanadzortsiner/|title=Ինչպես 21 տարի առաջ կիրովականցիները պարտադրված դարձան վանաձորցիներ|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 20}}</ref>։ 1991 թվականի մարտի 1-ին [[ՀՀ Ազգային ժողով|ՀՀ ժողովրդական պատգամավորների առաջին գումարման]] Կիրովականի քաղաքային խորհրդի որոշում է կայացրել անվանափոխել Կիրովական քաղաքը, քանի որ այլևս տեղին չէր հեղափոխական Կիրովի անունով Հայաստանում քաղաք ունենալը։ Նույն որոշմամբ քաղխորհուրդն ստեղծել է անվանափոխությամբ զբաղվող կազմկոմիտե<ref name=":0" />։ Այսպիսով, «Կիրովական»-ին փոխարինել է հայկական ծագում ունեցող «Վանաձոր» անվանումը, որը կազմված է «վանք» և «ձոր» բառամասերից<ref>John Everett-Heath, ''The Concise Oxford Dictionary of World Place Names'', 2019, {{isbn|9780191882913}}, ''s.v.''</ref>։ == Պատմություն == === Հնագույն ժամանակներից մինչև առաջին հանրապետություն === {{Quote box|width=23em|align=left|bgcolor=#B0C4DE|title=Պատմական պատկանելություն|fontsize=90%| quote = [[image:Flag_of_Russia.svg|23px]] [[Ռուսական կայսրություն]] 1828-1918<br> * [[image:Coat_of_Arms_of_Erivan_gubernia_(Russian_empire).png|23px]] [[Երևանի նահանգ]]՝ 1849-1918 [[Անդրկովկասյան սեյմ]]՝ 1918<br> {{դրոշ|Հայաստանի առաջին հանրապետություն}} [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն]]՝ 1918-1920<br /> {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}}՝ 1920-1991<br /> * {{դրոշավորում|ՀԽՍՀ}}՝ 1920-1991 {{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]՝ 1991-մինչ օրս}} [[Պատկեր:Vanadzor Gharakilisa Church.jpg|մինի|255x255փքս|[[Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի (Վանաձոր)|Վանաձորի Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցին]], որը կառուցվել է [[Միջնադարյան Հայաստան|միջնադարյան շրջանի]] վանքի հիմքի վրա։ Ըստ ընդունված վարկածի՝ քաղաքի «Ղարաքիլիսա» («սև եկեղեցի») անվանումը կապված է հենց այս եկեղեցու հետ։]] [[Պատկեր:Khachqars-vanadzor.jpg|մինի|255x255փքս|[[Զաքարյան իշխանապետություն|Զաքարյանների իշխանապետության]] շրջանից (13-րդ դար) պահպանված խաչքարեր [[Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի (Վանաձոր)|Վանաձորի Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցու]] բակում։]] Վանաձորի տարածքը բնակեցված է եղել դեռևս [[Բրոնզի դարը Հայկական լեռնաշխարհում|բրոնզեդարյան ժամանակաշրջանում]]։ Քաղաքի արևելյան մասում՝ [[Տանձուտ գետ]]ի աջ ափին՝ Դիմաց թաղամասում, գտնվել են [[Բրոնզի դար|վաղ բրոնզի դարաշրջանից]] վաղ հայկական շրջանին թվագրվող բնակատեղիներ և այլ հուշարձաններ, որոնցից առանձնապես արժեքավոր են [[Թագավորանիստ]]ը և Մաշտոցի բլուրը՝ իրենց դամբարանաշտերով։ [[Արտաշեսյանների թագավորություն|Արտաշեսյանների թագավորության շրջանում]] այս տարածքը եղել է [[Մեծ Հայք]]ի [[Այրարատ նահանգ]]ի [[Նիգ]] և [[Գուգարք նահանգ|Գուգարաց նահանգի]] [[Տաշիր (գավառ)|Տաշիր գավառների]] միջակայքում։ Հաջորդիվ այն անցել է [[Արշակունիների թագավորություն|Արշակունիների]] և [[Բագրատունիների թագավորություն|Անիի Բագրատունիների գերագահության]] ներքո։ 10-րդ դարի վերջին այս տարածքներում [[Կյուրիկյաններ|Կյուրիկյան տոհմի իշխանները]] ստեղծել են [[Տաշիր-Ձորագետի թագավորություն|Լոռվա (Տաշիր-Ձորագետի) ենթա թագավորությունը]], որը գոյատևել է մինչև [[12-րդ դար]]ի սկիզբը։ Հաջորդիվ մերօրյա Վանաձորի տարածքը ենթարկվել է [[Սելջուկ-թյուրքերի արշավանքները Հայաստան|սելջուկ-թուրքերի ասպատակություններին]]՝ անցնելով [[Սելջուկյան սուլթանություն|Սելջուկյան սուլթանության]] տիրապետության տակ։ Որոշ աղբյուրներ հավաստում են, որ հենց այս շրջանում էլ (13-րդ դարում) բնակավայրը կոչվել է Ղարաքիլիսա՝ հարևան բլրի վրա գտնվող [[Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի (Վանաձոր)|Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցու]] անունով։ Վանաձորի տարածքում եղել են հնագույն բնակավայրեր՝ Տանձուտ (հետագայում՝ Մեծ Ղարաքիլիսա), Վանքաձոր (Վանք, Վանաձոր), Պապանի անուններով։ Վերջինս անմարդաբնակ է դարձել 1650-ականներին։ Վանքը կամ Վանքաձորը վերջին անգամ հիշատակվել է 19-րդ դարասկզբին<ref name=":13">{{Cite web|url=https://vanadzor.am/patmankan-aknark/|title=Պատմական ակնարկ|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 28}}</ref>։ [[Պատկեր:Monument in Tairovs country house 02.JPG|ձախից|մինի|247x247փքս|4-5-րդ դարերին թվագրվող քառակող կոթող՝ հայտնաբերված Վանաձորի «Պապանի գեղ» հնավայրից։]] 1801 թվականին [[Լոռու մարզ|Լոռին]] անցել է [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրությանը]]։ Լոռին ռազմավարական նշանակություն ունեցող տարածք էր [[Ղաջարական Պարսկաստան]]ի հետ սահմանին գտնվող ռուսական պաշտպանական ուժերի համար։ 1826 թվականին՝ [[Ռուս-պարսկական պատերազմ (1826-1828)|ռուս-պարսկական պատերազմների]] ընթացքում, բնակավայրն ամբողջությամբ ավերվել է Հասան խանի կողմից։ 1828 թվականին ռուսները Վանաձորի տարածքում հիմնել են նոր քաղաքային բնակավայր՝ որպես [[Ռուս-թուրքական պատերազմ (1828-1829)|1828-1829 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմի]] ընթացքում ռուսական զորքերի տեղակայման գլխավոր կենտրոն։ Ըստ քննարկվող ժամանակաշրջանի վերաբերյալ [[Խաչատուր Աբովյան]]ի վկայության՝ Վանաձորի բնակչությունը այս տարիներին չի գերազանցել 600-ը և հիմնականում բնակեցված էր [[Երևան]]ից այստեղ հաստատված գաղթականներով։ 1849 թվականին քաղաքը ներառվել է [[Երևանի նահանգ|Ռուսական կայսրության Երևանի նահանգի]] կազմի մեջ։ Այդ տարուց ի վեր Ղարաքիլիսան սկսել է ընդունել [[Կարս]]ից, [[Արդահան]]ից, [[Կարին]]ից և այլ քաղաքներից այստեղ տեղափոխված արևմտահայ գաղթականությանը։ Քաղաքը զարթոնք է ապրել 1899 թվականին, քանի որ այստեղով է անցել [[Հարավային Կովկաս|Հարավկովկասյան տարածաշրջանի]] առևտրային կենտրոն համարվող [[Թբիլիսի|Թիֆլիս]] գնացող երկաթուղին<ref name=":13" />։ 1918 թվականի մայիսի սկզբներին տեղացիները՝ գեներալ [[Թովմաս Նազարբեկյան]]ի և [[Գարեգին Նժդեհ]]ի գլխավորությամբ, հաջողությամբ [[Ղարաքիլիսայի ճակատամարտ (1918)|պաշտպանել են Ղարաքիլիսան]] Վեհիբ փաշայի առաջնորդությամբ [[Հայ ժողովրդի մայիսյան հերոսամարտեր|Արևելյան Հայաստան ներխուժած թուրքական կանոնավոր բանակից ու նրանց աջակցող հրոսակախմբերից]]։ 1918 թվականի մայիսի 28-ին Ղարաքիլիսան, ինչպես և ողջ Լոռին, անցել են [[Անդրկովկասյան սեյմ]]ից անկախացած [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Հայաստանի ժողովրդավարական հանրապետությանը]]։ 1919 թվականին Լոռին (այդ թվում և Ղարաքիլիսան) կռվախնձոր են դարձել երկու հարևան պետությունների՝ Հայաստանի և [[Վրաստանի դեմոկրատական հանրապետություն|Վրաստանի ժողովրդավարական հանրապետության]] միջև<ref>{{Cite book|url=http://www.ysu.am/files/11S_Qaryan.pdf|title=Հայ-վրացական պատերազմ|last=Քառյան|first=Ս․Մ․}}</ref>։ 1919 թվականի հունվարի 1-ին Հայաստանի պատվիրակությունը Թիֆլիս՝ պատերազմական գործողությունները դադարեցնելու համաձայնագիր կնքելու մեկնել է հենց Վանաձորից։ Հայաստանի անկախ հանրապետությունը գոյատևել է 2 տարի և փաստացի դադարել գոյություն ունենալ [[Խորհրդային կարգերի հաստատումը Հայաստանում|խորհրդային կարգերի հաստատումից]] հետո։ === Խորհրդային շրջան և անկախացում === [[Պատկեր:Tigran Mets Avenue, Vanadzor.jpg|280px|մինի|Տիգրան Մեծ պողոտան]] 1920 թվականին [[Խորհրդային կարգերի հաստատումը Հայաստանում|Հայաստանը խորհրդայնացվում]] է։ Քաղաքի զարգացման խորհրդային առաջին ծրագիրը կազմվում է 1929-1930 թվականներին՝ ճարտարապետներ [[Կարո Հալաբյան]]ի, [[Միքայել Մազմանյան]]ի և [[Գևորգ Քոչար]]ի կողմից։ Նոր ծրագրով նախատեսվում էր քաղաքային տարածության ընդլայնում դեպի արևելք և արևմուտք։ 1935 թվականի [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ իշխանությունները]] քաղաքն անվանափոխում են ի պատիվ հեղափոխական գործիչ [[Սերգեյ Կիրով]]ի՝ այն կոչելով Կիրովական։ 1939 թվականին արդյունաբերական թաղամաս և ամառային առողջարանային գոտի ստեղծելու ամար ներդրվում է քաղաքի վերափոխման նոր ծրագիր, որը հեղինակվում է Ն․ Զարգարյանի և Ա․ Մինասյանի կողմից<ref name=":13" />։ [[Պատկեր:Downtown Vanadzor.JPG|մինի|252x252փքս|Վանաձոր քաղաքի վարչակառավարչական կենտրոնը՝ [[Հայքի հրապարակ]]ը։ ]] 1949 թվականին կազմվել է նոր գլխավոր հատակագիծ։ [[1950|1950-ական թվականներին]] կառուցապատվել է [[Հայքի հրապարակ|Կիրովի անվան հրապարակը (ներկայիս Հայքի հրապարակ)]] ՝ քաղաքի [[Լոռու մարզպետարան|վարչակառավարչական կենտրոնը]]։ Անսամբլային կառուցապատման ուշագրավ նմուշներ են Տիգրան Մեծ պողոտան, Թումանյան փողոցը, Շահումյանի հրապարակը՝ իր արհեստական լճերով, և քաղաքային կենտրոնական այգին։ 19-րդ դարում քաղաքում եղել է երկու եկեղեցի՝ կառուցված 1831 թվականին (1828 թվականի երկրաշարժից քանդված հին եկեղեցու տեղում) և 1895 թվականին (ռուսական եկեղեցին)։ 1978 թվականին քաղաքում գործել են արդյունաբերական 27 ձեռնարկություն։ Այդ ժամանակաշրջանի արդյունաբերության առաջատարը [[Վանաձորի քիմիական գործարան|Ալեքսանդր Մյասնիկյանի անվան քիմիական գործարանն]] էր (մինչև 2018 թվականը մասամբ գործել է «Վանաձոր-Քիմպրոմ» քիմկոմբինատ ՓԲԸ-ն)։ Ժամանակին քաղաքի խոշոր ձեռնարկություններից են եղել [[Մանրաթելերի գործարան (Վանաձոր)|քիմիական մանրաթելերի]], [[Ճշգրիտ հաստոցների գործարան (Վանաձոր)|ճշգրիտ հաստոցների]], [[Ավտոգենմաշ գործարան (Վանաձոր)|«Ավտոգենմաշ»]], [[Ավտոմատիկա գործարան (Վանաձոր)|«Ավտոմատիկա» գործարանները]], [[տրիկոտաժ]]ի, [[կահույք]]ի, կարի արտադրական միավորումները։ «Պոլիմերսոսինձ» գիտաարտադրական միավորումն իր բնագավառի առաջատար գիտական կենտրոններից էր։ Հանրապետությունում և նրա սահմաններից դուրս մեծ համբավ են ունեցել այն ժամանակ Կիրովականի կահույքի, մորթու-մուշտակի, կարի ֆաբրիկաները, «Լոռի» հանքային ջրերի գործարանն ու թեթև արդյունաբերության այլ ձեռնարկություններ։ Վանաձորը, Գյումրիի և Սպիտակի հետ միասին, զգալի վնասներ է կրում 1988 թվականի ավերիչ երկրաշարժի արդյունքում՝ տալով 564 զոհ։ Այնուամենայնիվ, Վանաձորի շինությունները մեծամասամբ մնում են կանգուն<ref name=":13" />։ 1991 թվականի մարտի 1-ին [[ՀՀ Ազգային ժողով|ՀՀ ժողովրդական պատգամավորների առաջին գումարման]] Կիրովականի քաղաքային խորհրդի որոշում է կայացնում անվանափոխել Կիրովական քաղաքը։ 1992 թվականի հուլիսի 6-ին Հովհաննես Աբելյանի անվան թատրոնի դահլիճում տեղի ունեցավ հանդիսավոր երեկոյի ընթացքում արդեն Վանաձորի քաղխորհրդի նախագահ Հովհաննես Մատինյանը ընթերցում է Հայաստանի Գերագույն խորհրդի որոշումը՝ Կիրովականը Վանաձոր վերանվանելու մասին, մինչդեռ հանրաքվեի արդյունքներով որոշվել էր քաղաքը վերանվանել «Գուգարք»<ref name=":0" />։ Ներկայումս Վանաձորը Հայաստանի երրորդ խոշորագույն քաղաքն է՝ Լոռու մարզի վարչաքաղաքական կենտրոնը։ == Աշխարհագրություն == {| class="toccolours" style="text-align:center" align="center" ! colspan="10" |Վանաձորի հեռավորությունը խոշոր քաղաքներից<ref name="trans">{{cite web |url = http://www.lardi-trans.com/distance/ |title = Расчёт расстояний между городами |publisher = Транспортная компания «КСВ 911» |author = |date = |accessdate = 2009-08-13 |archiveurl = https://www.webcitation.org/60tIrKOQf?url=http://www.lardi-trans.com/distance/ |archivedate = 2011-08-12 |dead-url = no }}</ref> |- | || || ||[[Ստեփանավան]] ~ 36 կմ<br /> [[Տաշիր]] ~ 47 կմ ||[[Թբիլիսի]] ~ 146 կմ || [[Ալավերդի]] ~ 50 կմ<br /> [[Նոյեմբերյան]] ~ 100 կմ || || || |- | || || ||[[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]] ~ 20 կմ<br /> [[Գյումրի]] ~ 57 կմ |||[[Պատկեր:Compass Rose English North.svg|200px|center]] || [[Դիլիջան]] ~ 40 կմ <br /> [[Իջևան]] ~ 78 կմ || || || |- | || || || [[Ապարան]] ~ 50 կմ<br /> [[Աշտարակ]] ~ 100 կմ || [[Երևան]] ~ 120 կմ<br /> [[Էջմիածին]] ~ 120 կմ ||[[Սևան (քաղաք)|Սևան]] ~ 80 կմ<br /> || || || |- ! colspan="10" | |} === Աշխարհագրական դիրք === [[Պատկեր:Վանաձորը հարավ-արևելքից.jpg|մինի|253x253փքս|Վանաձորի հեռապատկերը քաղաքի հարավարևելյան անտառաշատ հատվածից։]] Վանաձորը գտնվում է [[Հայաստան]]ի հյուսիսում և [[Լոռու մարզ]]ի ծայր հարավում՝ [[Երևան]]ից 128 կմ հյուսիս, իսկ հյուսիսային Հայաստանի խոշորագույն քաղաքը համարվող [[Գյումրի]]ից՝ 64 կմ արևելք։ Հարևան բնակավայրերն են արևելքում [[Դարպաս]]ը, [[Նոր Խաչակապ]]ն ու [[Լեռնապատ]]ը, արևմուտքում՝ [[Գուգարք (գյուղ)|Գուգարքը]], [[Շահումյան (Լոռու մարզ)|Շահումյանն]] ու [[Փամբակ (Լոռու մարզ)|Փամբակը]], հյուսիսում՝ [[Բազում]]ը, իսկ հարավում՝ [[Քիլիսա (Լոռու մարզ)|Քիլիսան]]։ Նախկինում, Վանաձորի մետ միասին [[Գուգարքի տարածաշրջան]]ի կազմում են եղել ևս 26 գյուղական բնակավայրեր՝ [[Ազնվաձոր]], [[Անտառամուտ]], [[Անտառաշեն]], [[Արջուտ]], [[Արջուտ կայարանին կից|Արջուտի կայարանին կից]], [[Բազում]], [[Գուգարք (գյուղ)|Գուգարք]], [[Գյուլլուդարա]], [[Դարպաս]], [[Դեբեդ (Լոռու մարզ)|Դեբեդ]], [[Եղեգնուտ (Լոռու մարզ)|Եղեգնուտ]], [[Լերմոնտովո (Հայաստան)|Լերմոնտովո]], [[Լեռնապատ]], [[Հալավար]], [[Հայդարլի]], [[Ձորագետ (գյուղ)|Ձորագետ]], [[Ձորագյուղ (Լոռու մարզ)|Ձորագյուղ]], [[Մարգահովիտ]], [[Շահումյան (Լոռու մարզ)|Շահումյան]], [[Վահագնաձոր]], [[Վահագնի]], [[Փամբակ (գետ, Լոռու մարզ)|Փամբակ]], [[Փամբակ կայարանին կից]], [[Քիլիսա (Լոռու մարզ)|Քիլիսա]], [[Քարաբերդ (Լոռու մարզ)|Քարաբերդ]], [[Ֆիոլետովո]] համայնքները<ref>Армянская ССР. Административно-территориальное деление / Адамян Н. К.. — Ереван: Армгиз, 1948. — 90 с.</ref>։ Վանաձորի հարակից գյուղական բնակավայրերի զգալի մասը ներկայումս գտնվում են համայնքային խոշորացման գործընթացի փուլում։ Ֆիզիկաաշխարհագրական իմաստով Վանաձորը գտնվում է [[Փամբակի լեռներ|Փամբակի]] և [[Բազումի լեռներ|Բազումի լեռնաշղթաների]] միջև ընկած նեղ ու երկարավուն գոգավորությունում՝ հյուսիսային լայնության 40° 48′ 46″ և արևելյան երկայնության 44° 29′ 18″ միջև, երիտասարդ հրաբխային ու նստվածքային ապարներից կազմված 9-10-բալանոց սեյսմիկ և չորրորդ [[ժամային գոտի]]ներում։ Վանաձորի մի ծայրամասից (արևելյան) մյուս ծայրամասն (արևմտյան) ընկած հեռավորությունը չի գերազանցում 15 կիլոմետրը։ Միևնույն ժամանակ քաղաքը տեղակայված է [[Փամբակ]] և [[Տանձուտ (Փամբակի վտակ)|Տանձուտ]] գետերի միախառնման վայրում (որոշ աղբյուրներ այս աշխարհագրական միջավայրն անվանում են Փամբակի հովիտ)<ref>{{Cite web|url=http://lori.mtad.am/about-communities/463/|title=Լոռու մարզպետարան|website=lori.mtad.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 28}}</ref>։ Զբաղեցրած մակերեսի հիմնական մասը բարձրադիր է․ [[Բարձրություն ծովի մակարդակից|ծովի մակերևույթից]] բարձրությունը կազմում է ավելի քան 1353 մետր։ Վանաձորի հարավային և արևելյան շրջանները խիտ անտառածածկ են, մինչևդեռ հյուսիսային և արևմուտքյան հատվածները աչքի չեն ընկնում խիտ բուսածածկույթով։ Վանաձորի քաղաքամերձ տարածքում (հարավարևմտյան մասում) է գտնվում է [[Լոռու մարզ]]ի ամենաբարձր կետը համարվող [[Մայմեխ|Մայմեխ լեռը]] ([[Փամբակի լեռնաշղթա]])՝ ծովի մակարդակից 3082 մետր բարձրությամբ<ref>{{Գիրք:ՀՀՖՕՀՏԲ|76}}</ref>։ === Ժամային գոտի === Վանաձորը, ինչպես և ամբողջ [[Հայաստան]]ը, գտնվում է [[Գրինվիչի միջօրեական]]ից արևելք՝ չորրորդ [[Ժամային գոտիներ|ժամային գոտում]]։ Դա նշանակում է, որ երբ Վանաձորում ժամը 12.00–ն է, կեսօր, ապա [[Լոնդոն]]ում առավոտյան 08.00 է, [[Սիդնեյ]]ում՝ երեկոյան 19.00, իսկ [[Լոս Անջելես]]ում կեսգիշեր է՝ 01.00<ref>[http://www.timeanddate.com/worldclock/converter.html Ժամային գոտու փոխարկիչ]</ref>: Մինչև 2011 թվականը Հայաստանն անցնում էր ամառային և ձմեռային ժամային հերթափոխի. մարտի վերջին կիրակի օրը ժամացույցի սլաքները մեկ ժամ առաջ էին տրվում, իսկ հոկտեմբերի վերջին կիրակի օրը ձմեռային ժամանակը վերականգնվում էր՝ ժամացույցի սլաքները մեկ ժամ հետ տալով։ 2012 թվականից Վանաձորի ժամանակը դարձել է անփոփոխ՝ համապատասխան օրենքի փոփոխությամբ<ref>[http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4436&lang=arm «ՀՀ տարածքում ժամանակի հաշվարկման կարգի մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին]</ref>։ [[Պատկեր:Artekpanoramasmall.jpg|մինի|1039x1039px|կենտրոն|<center>Բնական տեսարան Վանաձոր քաղաքից։</center>]] === Կենսաբազմազանություն === [[Պատկեր:Վանաձորի բուսաբանական այգի.png|մինի|243x243փքս|[[Սոճի սովորական|Սովորական սոճիներ]] (Pinus silvestris) Վանաձորի բուսաբանական այգում։ ]] Վանաձոր քաղաքի [[Բուսական աշխարհ|դենդրոֆլորայի]] կազմում գերիշխող թիվ են կազմում առաջին մեծության տերևաթափ ծառերը՝ 34.42%, առաջին մեծության փշատերև ծառերը՝ 11.5 % և առաջին մեծության տերևաթափ թփերը՝ 11.5 %: Նվազագույն թիվ են կազմում տերևաթափ կիսաթփերը՝ 1.64 %, մշտադալար թփերը՝ 3.3 % և տերևաթափ լիանաները՝ 3.3 %: Առաջին մեծության տերևաթափ ծառերը և առաջին մեծության տերևաթափ թփերը կազմում են քաղաքի բուսական աշխարհի մեծամասնությունը, քանի որ դրանց համար տեղի բնակլիմայական պայմաններն ավելի նպաստավոր են։ Բացի դրանից, քաղաքի կանաչ տնկարկների ներկա կենսամորֆական կազմի վրա իրենց որոշակի ազդեցությունն են թողել [[1988 թ. Սպիտակի երկրաշարժ|1988-1998 թվականներին երկրում տիրող ծանր տնտեսական դրության]] պայմաններում բնակչության կողմից իրականացված զանգվածային ծառահատումները, երբ առանձին կենսաձևերից բաղկացած բազմաթիվ կանաչ տնկարկներ ամբողջությամբ հատվել են<ref name=":1">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=32-36}}</ref>։ [[Պատկեր:Thirsty sparrow.jpg|ձախից|մինի|251x251փքս|Վանաձորյան առօրյայից անբաժան են [[դաշտային ճնճղուկ]]ները, որոնց քաղաքում կարելի է տեսնել գրեթե ամենուր։]] Վանաձորի ներքաղաքային կանաչ տնկարկներում հաշվվում են 89 տեսակ ծառեր և թփեր, այդ թվում 74 բարձր գեղազարդ։ Երկրորդական նշանակության փողոցների կանաչ տնկարկներում հանդիպում են 27 տեսակ ծառեր և թփեր։ Այս տնկարկներում տեսակային բազմազանությունը ներկայացված է ավելի հարուստ, քանի որ էկոլոգիական պայմաններն ավելի բարենպաստ են։ Զբոսայգիներում և պուրակներում հանդիպում են 25 տեսակի ծառեր և թփեր, որոնք պատկանում են հիմնականում ''°Cupressa°Ceae, Pina°Ceae, A°Cera°Ceae, Faga°Ceae, Faba°Ceae, Hippo°Castana°Ceae'' ընտանիքներին<ref name=":2">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=24-26}}</ref>։ Վանաձոր քաղաքի տարածքում հաճախադեպ ծառատեսակներից են [[Նոճազգիներ|նոճազգիների ընտանիքին]] պատկանող [[թույա արևմտյան]]ը, [[Գիհի|գիհի սովորականը]], որոնք, հիմնականում աճում են քաղաքի այգիներում, պուրակներում։ Վանաձոր քաղաքի տարածքում սակավ հանդիպող ծառատեսակներից է [[Սեքվոյա|սեքվոյա հսկայականը]]։ [[Սոճազգիներ|Սոճազգիների ընտանիքից]] քաղաքի տարածքում սահմանափակ քանակությամբ հանդիպում է [[սոճի կովկասյան]]ը, [[Եղևնի կեռիկավոր|եղևնի կեռիկավոր արծաթափայլը]], [[եղևնի սովորական]]ը և սոճի եվրոպականը։ [[Թխկազգիներ|Թխկազգիների ընտանիքից]]՝ [[թխկի դաշտային]]ը հանդիպում է քաղաքի մայրուղիներում, փողոցների մայթեզրերին, այգիներում, պուրակներում։ Լոռու կենդանական աշխարհը բավական աղքատացել է մարդու տնտեսական գործունեության պատճառով։ Վանաձորում և հարակից անտառածածկ շրջաններում հանդիպում են լեռնային տափաստաններին բնորոշ կենդանիներ՝ [[Աղվեսներ|աղվես]], [[գորշ գայլ]], [[Նապաստակներ|նապաստակ]], [[աքիս]], [[Դաշտամկներ|դաշտամուկ]], [[Կզաքիսներ|քարաբնակ կզաքիս]], [[Գետնասկյուռներ|գետնասկյուռ]]։ Թռչուններից տարածված են [[Բադեր|բադը]], [[Կաքավ|գորշ կաքավը]], [[Շահրիկներ|շիկահավը]], [[դաշտային ճնճղուկ]]ը, [[Սովորական լոր|լորը]], [[կաքավ]]ը, [[անտառային արտույտ]]ը, [[Ծիծեռնակներ|ծիծեռնակը]], [[Սովորական կաչաղակ|կաչաղակը]], [[Արծիվներ|արծիվը]], [[Բազեներ|բազեն]] և այլն։ [[Սողուններ]]ը զգալիորեն քիչ են<ref name=":1" />։ === Երկրաբանական կառուցվածք, ռելիեֆ և տեկտոնիկա === [[Պատկեր:Vanadzor nature.jpg|մինի|258x258փքս|[[Բնական լանդշաֆտ]] Վանաձորում՝ [[Փամբակ (գետ, Լոռու մարզ)|Փամբակ գետի]] հովտում։]] Վանաձոր քաղաքը գտնվում է [[Հայաստան]]ի ամենաբարձր սեյսմոակտիվ գոտիներից մեկի՝ Փամբակ-Սևանի ակտիվ բեկվածքի երկրաբանական ազդեցության սահմաններում։ Ըստ [[Սեյսմիկ պաշտպանության ազգային ծառայություն|սեյսմիկ շրջանացման հավանականային քարտեզի]]՝ Վանաձորի զբաղեցրած սեյսմիկ գոտու սահմաններում հողի սպասվող հորիզոնական արագացման մեծությունը կազմում է 0.5g (հավասարազոր է 9-10 բալի)։ Վանաձոր քաղաքը և նրա շրջակայքը տեղադրված են նորագույն տեկտոնական կառույցի՝ իջվածքի սահմաններում։ Տարածքի սեյսմոտեկտոնական պայմանները բավականին բարդ են, ինչը պայմանավորված է այստեղով անցնող Փամբակ-Սևանի ակտիվ բեկվածքով և նրա ճյուղավորումներով<ref name=":2" />։ Վանաձոր քաղաքի համար լուրջ բնական վտանգ են ներկայացնում լայնատարած խոշոր [[սողանքներ]]ը։ Վանաձորի իջվածքի սահմաններում տեղումների առատությունը, ինքնին, նպաստում է սողանքների ակտիվացմանը, որին էլ գումարվում է սողանքների վտանգի բարձրացման անթրոպոգեն գործոնը՝ [[Անտառապատում|զանգվածային անտառատումների]] տեսքով։ Վանաձորի հյուսիսարևմտյան մասում՝ [[Քիմիական մանրաթել|սինթետիկ մանրաթելի]] գործարանի ու ՋԷԿ–ի վերևում՝ լանջի վրա, տեղադրված են [[Վանաձորի քիմիական գործարան|քիմիական գործարանի]] թափոնների [[պոչամբար]]ներ։ Վանաձոր քաղաքի հարավային կողմում՝ [[Փամբակի լեռներ|Փամբակ լեռնաշղթայի]] հյուսիսային լանջին, առկա են սողանքավտանգ տեղամասեր, որոնք ձգվում են քաղաքի ամբողջ երկայնքով մեկ՝ Բարեկամություն, Հակոբյան, Բուսաբանական և Ֆիդայիների փողոցների վերևում։ Քաղաքից [[Մայմեխ|Մայմեխ լեռ]] տանող ճանապարհի 9-րդ կմ-ին հարակից արևմտյան կողմում գտնվող 50-600 թեքություն ունեցող լանջի վրա նույնպես առկա է սողանքավտանգ հատված<ref name=":2" />։ Վանաձորում վերջին տարիներին որպես սողանքի առաջացման նախադրյալներ են հանիդսանում հարակից անտառապատ տարածքների անօրինական ծառահատումները։ Անտառապատ լանջերը բանջարանոցների վերածելու պատճառով սողանքավտանգ տեղամասերը ցույց են տալիս ակտիվության նշաններ։ [[Բազումի լեռնաշղթա]]յի հարավային լանջին առկա են քարաթափման տեղամասեր։ Վանաձոր քաղաքի շրջակայքում կան բնական շինանյութերի՝ [[բազալտ]]ի, [[տուֆ]]ի, [[գրանիտ]]ի, [[կավ]]ի, [[Ավազ|շինարարական ավազի]], ծծմբարջասպի պաշարներ, որոնք ունեն արդյունաբերական նշանակություն<ref>{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=26}}</ref>։ === Հողային ծածկույք === Վանաձոր քաղաքի [[Հողային ծածկույթի կառուցվածք|հողային ծածկույթը]] բնութագրվում է տիպիկ [[Անտառային հողեր|անտառային, գորշ, շագանակամոխրագույն կամ մոխրագույն, թույլ ենթամոխրային (պոդզոլացված) հողերով]]։ Այս տիպի հողերը հիմնականում առաջացել են [[Յուրայի ժամանակաշրջան|յուրայի]], մասամբ [[Կավճի ժամանակաշրջան|կավճային շրջանների]] ամուր ապարների՝ պլագիոպորֆիրիտների, կվարցոպորֆիրիտների, ավազակավերի, կրաքարերի, կոնգլոմերատների, տուֆոբրեկչաների հողմահարման արդյունքում։ Վանաձորի պետական նշանակության հողերից [[արոտավայր]]երին բաժին է հասնում ամենամեծ բաժինը՝ շուրջ 354 հա տարածություն։ Կան նաև [[խոտհարքներ]] (111 հա), [[վարելահող]]եր (27 հա) և պտղատու այգիներ (10 հա)<ref name=":32">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=30-31}}</ref>։ === Կլիմայական պայմաններ === [[Պատկեր:Pambak Ridge, ՎԱՍ 02.jpg|մինի|260x260փքս|[[Փամբակի լեռներ|Փամբակ լեռնաշղթայի]] լանջերը Վանաձորի հարակից [[Մարգահովիտի արգելավայր]]ի հատվածում ձմեռային ձյունածածկ ամիսներին։]] Վանաձորն ունի [[Բարեխառն լեռնային կլիմա|մեղմ, բարեխառն կլիմա]], որին բնորոշ է չափավոր, [[Տարվա եղանակներ|տարվա բոլոր եղանակներին]] համեմատաբար խոնավ կլիման։ Տարեկան տեղումների ընդհանուր քանակը կազմում է 600-700 մմ։ Վանաձորի օդի [[Ջերմաստիճան|տարեկան միջին ջերմաստիճանը]] 8.50&nbsp;°C է, առավելագույնը՝ 30.0&nbsp;°C, նվազագույնը՝ -30.0&nbsp;°C, ջերմային ռեսուրսներով ապահովվածությունը միջին չափի է, գոլորշիացումը՝ չափավոր (տարեկան 650 մմ)<ref name=":3">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=23-24}}</ref>։ [[Ձմեռ]]ը չափավոր ցուրտ է, երեք ամսվա օդի միջին ջերմաստիճանը -3,30&nbsp;°C է, բացարձակ նվազագույնը՝-300&nbsp;°C, հունվարի միջինը՝ -50&nbsp;°C։ Տարվա ընթացքում ձյան ծածկոցը (18-25 սմ) գերազանցում է 77 օրը, կայուն ծածկույթն առաջանում է դեկտեմբերի երրորդ տասնօրյակում, երբեմն նոյեմբերի կեսերին և վերանում մարտի առաջին տասնօրյակում։ Հենց այս ժամանակահատվածում է թափվում տարեկան ընդհանուր տեղումների մոտավորապես 11%-ը։ Մարզում ոչ սառնամանիքային օրերի միջին թիվը 174 է։ Գարունը չափավոր սառն է, երկարատև, 6,70&nbsp;°C միջին ջերմաստիճանով, 209 մմ (տարեկան ընդհանուր նորմայի 32,6%-ը) տեղումներով, որից 79-133 մմ-ը բաժին է ընկնում գարնան ամփոփիչ ամսին (մայիս)<ref name=":3" />։ Ամառվա ամիսներին գրանցվում է չափավոր շոգ եղանակ։ Ամենաշոգ ամսվա՝ օգոստոսի միջին ջերմաստիճանը չի գերազանցում 18-20&nbsp;°C-ը, իսկ երեք ամսվա միջինը 17,3&nbsp;°C է։ Օգոստոսին նկատվում է նաև տեղումների նշանակալից կրճատում, որոնց քանակը հասնում է 40-60 մմ-ի։ Ամռան ընթացում գրանցվել է տեղումների ամենամեծ քանակը՝ 227 մմ, կամ տարեկան ընդհանուր նորմայի 35,4%-ը։ Ամռանը ժամանակ առ ժամանակ կարող են նկատվում խորշակային չոր եղանակի բացառիկ դեպքեր, որոնք պայմանավորված են [[Իրանական բարձրավանդակ|Իրանական սարահարթից]] ցամաքային, արևադարձային օդի հոսանքների մուտքով։ Բուն Վանաձորում այդ հոսանքները հազվադեպ են, որը կապված է չորությունը մեղմացնող տեղանքի բարձրության և անտառածածկույթի առկայության հետ<ref name=":3" />։ {{Եղանակի Աղյուսակ|width=auto|precipitation colour=green|Mar low C=-3.3|Apr low C=1.6|May low C=6.3|Jun low C=9.5|Jul low C=12.3|Aug low C=12.2|Sep low C=7.8|Oct low C=3.3|Nov low C=-1.2|Dec low C=-5.5|Jan precipitation mm=20|Jan low C=-8.5|Feb precipitation mm=26|Mar precipitation mm=36|Apr precipitation mm=57|May precipitation mm=94|Jun precipitation mm=83|Jul precipitation mm=51|Aug precipitation mm=42|Sep precipitation mm=33|Oct precipitation mm=41|Nov precipitation mm=32|Dec precipitation mm=19|Feb low C=-7.6|Dec mean C=-1.1|metric first=yes|Oct high C=16.3|single line=yes|location=Վանաձոր|Jan high C=1.2|Feb high C=2.3|Mar high C=6.9|Apr high C=13.3|May high C=18.6|Jun high C=22.6|Jul high C=25.7|Aug high C=25.6|Sep high C=22.0|Nov high C=9.1|Nov mean C=3.9|Dec high C=3.3|Jan mean C=-3.7|Feb mean C=-2.7|Mar mean C=1.8|Apr mean C=7.4|May mean C=12.4|Jun mean C=16.0|Jul mean C=19.0|Aug mean C=18.9|Sep mean C=14.9|Oct mean C=9.8|source=Climate-Data.org<ref name="Climate-Data.org">{{cite web |url = https://en.climate-data.org/location/2019/ |title = Climate: Vanadzor |publisher = Climate-Data.org |access-date = August 14, 2018}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.meteo.fr/test/gratuit/wwis/prev.htm?a=AY&b=67&c=00067&d=C&e= |title=Organisation météorologique mondiale — Climatologie de Vanadzor |accessdate=2014 թ․ օգոստոսի 18 |archive-date=2015 թ․ սեպտեմբերի 26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150926223831/http://www.meteo.fr/test/gratuit/wwis/prev.htm?a=AY&b=67&c=00067&d=C&e= |dead-url=yes }}</ref>}} === Ներքին ջրեր === [[Հիդրոգրաֆիկական ցանց|Հիդրոգրաֆիկական տեսակետից]] [[Գուգարքի տարածաշրջան|Վանաձորի տարածաշրջանի]] ջրագրական ցանցի ներքին ջրերի զգալի մասը պատկանում են [[Կասպից ծով|Կասպից ծովի ավազանին]], իսկ [[Փամբակ (գետ, Լոռու մարզ)|Փամբակ]] ([[Չիչխան (գետ)|Չիչխան]] և [[Ալարեքս (գետ)|Ալարեքս վտակներով]]) և [[Դեբեդ]] ([[Շնող (գետ)|Շնող]], [[Ախթալա (գետակ)|Ախթալա]], [[Աչեր (գետ)|Աչեր]] և [[Մարց (գետ)|Մարց վտակներով]]) գետերը՝ [[Կուր|Կուր գետի ավազանին]]։ Վանաձորի տարածքի լեռնային ռելիեֆի հետևանքով այստեղի գետերը հոսում են մեծ արագությամբ, ունեն քայքայիչ հատկություն, առաջացնում են ձորակներ և խոր կիրճեր։ Վանաձոր քաղաքով հոսող գետերի սնումը խառն է։ Նրանք սնվում են հիմնականում ձնհալի, հորդառատ անձրևների և վարարումների, ինչպես նաև հարակից աղբյուրների հաշվին<ref name=":33">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=26-30}}</ref>։ [[Պատկեր:Debed river.png|մինի|252x252փքս|[[Դեբեդ]]ը [[Լոռու մարզ]]ի տարածքում հոսող ամենաջրառատ գետն է, ինչպես նաև [[Հայաստան]]ի տարածքի ամենաջրառատ լեռնային գետը։]] Բուն Վանաձորի տարածքում հոսում է Փամբակ գետը՝ իր [[Տանձուտ (Փամբակի վտակ)|Տանձուտ]], [[Վանաձոր (գետ)|Վանաձոր]] և [[Լեռնաջուր (գետ)|Լեռնապատ (Լեռնաջուր) վտակներով]]։ Փամբակ գետը համարվում է Դեբեդի հիմնական վտակը և նրա վերին հոսանքը։ Գետի ջրհավաք ավազանը զբաղեցնում է 1370 կմ քառ․ մակերես, որը հյուսիսից շրջապատված է [[Բազումի լեռներ|Բազումի]], իսկ հարավից՝ [[Փամբակի լեռնանցք|Փամբակի լեռնաշղթաներով]]։ Փամբակ գետի ամենախոշոր վտակը Չիչխանն է, որը Փամբակին է միանում գետաբերանից 52 կմ հեռավորության վրա։ [[Արջուտ]] գյուղի մոտով անցնող մի կցորդային բարձրությամբ միջին Փամբակի գոգահովիտն առանձնանում է Վանաձորի գոգահովտից (արևելյան)։ Վանաձոր քաղաքի տարածքում Փամբակի աջակողմյան ամենաջրառատ վտակն է Տանձուտը, որի ջրհավաք ավազանի մակերեսը կազմում է 141 կմ քառ․, երկարությունը՝ 23 կմ, հեռավորությունը գետաբերանից՝ 100 կմ, տարեկան միջին ծախսը՝ 2,24 մ³/վ Փամբակի լեռնաշղթայի հյուսիսային լանջից, հոսում է ուղղորդ լանջերով, անտառապատ կիրճով և թափվում Փամբակ գետ Վանաձոր քաղաքի պետավտոտեսչությանը հարակից տարածքում<ref name=":33" />։ Լոռու ռելիեֆի խիստ մասնատվածությունը, [[էրոզիա]]յի բազիսի խորությունը, ինչպես նաև [[Տեկտոնական շարժումներ|տեկտոնական խախտումների]] առկայությունն իրենց էական ազդեցությունն են ունենում [[Հանքային ջուր|հանքային ջրերի պաշարների]] առատության վրա։ Այս առումով տարածաշրջանում աչքի են ընկնում Վանաձորի և [[Ֆիոլետովոյի աղբյուրներ|Ֆիոլետովոյի հանքային աղբյուրները]]։ Դրանցից առաջինը հիմնականում մակերևույթ է դուրս գալիս քաղաքի շրջակայքում, մասնավորապես Տանձուտ գետի ստորին հոսանքի շրջանում և Փամբակ գետի ափերին։ Ըստ բաղադրության՝ Վանաձորի հանքային ջրերը ամենամոտն են Ջերմուկի ջրերին, սակայն վերջիններիս գլխավոր տարբերությունը ջերմաստիճանն է, որը «Վանաձոր»-ի պարագայում անհամեմատ ցածր է (12-14&nbsp;°C): Հանքային ջրի պաշարներն օգտագործվում են արդյունաբերական նպատակներով. քաղաքում շշալցվում են [[Լոռի (հանքային ջուր)|«Լոռի» հանքային ջրերը]] (պաշարները 29 կազմում են օրական շուրջ 900 հազար լիտր), իսկ Լոռի հանքային ջրի հիմքի վրա գործում է «Վանաձորասար» առողջարանը<ref name=":33" />։ 2000-ականներից ի վեր Վանաձոր քաղաքի տարածքում հոսող Փամբակ, Տանձուտ, Վանաձոր և Լեռնապատ գետերի ջրերի որակը զգալիորեն վատթարանում է։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ նման փոփոխության պատճառներից են կոմունալ–կենցաղային հոսքաջրերի անմիջական ներհոսքը գետերի մեջ, քաղաքի տարածքում գետերի ողջ երկայնքով աղտոտումը կենցաղային և շինարարական թափոններով, գետերի ջրհավաք ավազաններում իրականացվող տնտեսական գործունեությունը և այլն<ref name=":33" />։ Վանաձոր քաղաքի միկրոկլիմայի ձևավորման վրա իրենց ազդեցությունն ունեն նաև արհեստական լճակները<ref name=":33" />։ == Տեղական ինքնակառավարում և քաղաքային իշխանություն == [[Պատկեր:Vanadzor city 3.jpg|280px|մինի|Քաղաքի կենտրոնական և հարավարևմտյան տեսքը թռչնի թռիչքի բարձրությունից]] [[Հայաստան]]ում տեղի ունեցող [[ՀՀ վարչական բաժանում|վարչատարածքային բարեփոխումների]] արդյունքում Վանաձորին տրվել է [[Համայնք (վարչատարածքային միավոր)|համայնքի]], ինչպես նաև [[Լոռու մարզ]]ի մարզկենտրոնի կարգավիճակ։ «Գյումրի և Վանաձոր քաղաքներում տեղական ինքնակառավարման» մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքի երկրորդ հոդվածն անդրադառնում է քաղաքային համայնքների իրավական կարգավիճակին։ Նշված օրենքի երկրորդ հոդվածի առաջին մասը սահմանում է, որ ''«Գյումրին և Վանաձորը համայնքներ են, բնակչությունը՝ հանրություն»'', իսկ երկրորդ մասը՝ ''«Գյումրին և Վանաձորը իրավաբանական անձ են, ունեն սեփականության իրավունք և գույքային այլ իրավունքներ»''<ref>{{Cite web|url=http://parliament.am/drafts.php?sel=showdraft&DraftID=40756|title=«Գյումրի և Վանաձոր քաղաքներում տեղական ինքնակառավարման» մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենք|last=Հոդված 2. Քաղաքային համայնքի իրավական կարգավիճակը|website=parliament.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Քաղաքային համայնքի վարչական սահմանները սահմանվում են «Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանման մասին» Հայաստանի օրենքով։ Տարածքային կառավարումը քաղաքային համայնքում իրականացնում է [[ՀՀ Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարություն|Հայաստանի տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարությունը]]։ === Խորհրդանիշներ === Քաղաքային համայնքի խորհրդանիշերն են քաղաքային համայնքի [[զինանշան]]ը, քաղաքային համայնքի [[դրոշ]]ը և քաղաքային համայնքի [[օրհներգ]]ը։ Քաղաքային համայնքի զինանշանի և դրոշի նկարագրությունը, ինչպես նաև քաղաքային համայնքի օրհներգը սահմանում է ավագանին<ref>{{Cite web|url=http://parliament.am/drafts.php?sel=showdraft&DraftID=40756|title=«Գյումրի և Վանաձոր քաղաքներում տեղական ինքնակառավարման» մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենք|last=Հոդված 10. Քաղաքային համայնքի խորհրդանիշերը|website=parliament.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Վանաձորի զինանշանը [[վահան]] է, որի վերին հատվածը թագ հիշեցնող սարերի ռիթմիկ շարք է։ Այն խորհրդանշում է քաղաքի պատմական [[Թագավորանիստ|Թագավորանիստ սարի]] և Լոռվա կենտրոնի խորհուրդը։ Վահանի կենտրոնում ընդհատված շրջան է՝ վերին մասում՝ [[Հայկական ճարտարապետություն|հայկական ճարտարապետությանը]] բնորոշ կամար, ստորին մասում՝ ատամնանիվ (խորհրդանշում է [[Արդյունաբերություն|արդյունաբերության]] դերը քաղաքի զարգացման մեջ)։ Ատամնանիվն ընդհատվում է գիտության խորհրդանշանով։ Շրջանի կենտրոնում ճյուղ է, որը բնորոշում է քաղաքի գեղատեսիլ բնությունը։ Վահանի ներքևի մասում հայերենվ գրված է քաղաքի անվանումը՝ «ՎԱՆԱՁՈՐ»։ Վահանի ֆոնը կապույտ է (օգտագորվում է նաև կանաչ տարբերակը), պատկերներն՝ արծաթագույն (կապույտը/կանաչը քաղաքին բնորոշ գույնն է, արծաթագույնը՝ նկարագրում է սառը բնակլիմայական պայմանները)։ Զինանշանը հաստատվել է Կիրովականի քաղխորհրդի գործադիր կոմիտեի կողմից 1986 թվականի հունվարի 30-ին։ Հիմք է ընդունվել 1985 թվականի հայտարարված հանրապետական բաց մրցանակաբաշխության հանձնաժողովի որոշումը։ Քաղաքի վերանվանումից հետո զինանշանը պահպանվել է նույնությամբ՝ բացի քաղաքի անունից (Կիրովականը դարձել է Վանաձոր)։ Զինանշանի հեղինակը վանաձորցի նկարիչ Էդվարդ Բոջուկյանն է։ 2006 թվականի օգոստոսին Վանաձոր քաղաքի ավագանին ավագանու հերթական նիստում որոշում է կայացրել համաձայնություն տալ քաղաքի զինանշանը փոխելու և դրոշ ստեղծելու առաջարկությանը, և դրանց ստեղծման համար հայտարարել է մրցույթ<ref name=":4">{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/431180/vanadzory-kunena-nor-zinanshan-ev-drosh.html|title=Վանաձորը կունենա նոր զինանշան և դրոշ|website=armenpress.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Վանաձորի զինանշանը, համայնքի ավագանու կարծիքով, չէր համապատասխանում քաղաքի զարգացման հեռանկարին։ Այնուամենայնիվ, մրցույթը անհայտ պատճառներով չի կայացել<ref name=":4" />։ Ամենի տարի հոկտեմբեր ամսին նշվում է Վանաձոր քաղաքի օրը<ref>{{Cite web|url=https://armtimes.com/hy/article/172152|title=«Վանաձորի օր» տոնակատարության ծրագիրը պատրաստ է|website=Armtimes.com|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ === Քաղաքապետ === [[Պատկեր:Վանաձորի քաղաքապետարան.jpg|մինի|263x263փքս|Վանաձորի քաղաքապետարանի շենքը քաղաքի վարչակառավարչական կենտրոնում՝ [[Հայքի հրապարակ]]ում։]] [[Քաղաքապետ|Վանաձորի քաղաքապետը]], ինքնին, [[Ավագանի|ավագանու]] անդամ է, որը ղեկավարում է քաղաքապետարանի աշխատանքներն ու ներկայացնում է Վանաձորը՝ որպես [[Համայնք (Հայաստան)|համայնք]], ավագանին և քաղաքապետարանը այլ անձանց և մարմինների հետ հարաբերություններում<ref name=":5">{{Cite web|url=http://parliament.am/drafts.php?sel=showdraft&DraftID=40756|title=«Գյումրի և Վանաձոր քաղաքներում տեղական ինքնակառավարման» մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենք|last=ԳԼՈՒԽ 3․ ՔԱՂԱՔԱՊԵՏԸ|website=parliament.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Քաղաքապետ ընտրվում է իրեն ընտրած ավագանու լիազորությունների ողջ ժամկետով։ Եթե ավագանու ընտրությունների արդյունքով ընտրություններին մասնակցող [[կուսակցություն]]ներից մեկը ստանում է ավագանու անդամների տեղերի 50 տոկոսից ավելին, ապա այդ կուսակցության թեկնածուների ցուցակի առաջին հորիզոնականում գտնվող անձը օրենքի ուժով համարվում է ընտրված քաղաքապետ<ref name=":5" />։ Վանաձորի քաղաքապետն իր լիազորությունները ստանձնում է պաշտոնական երդման պահից։ Երդման տեքստը ներկայացված է ստորև<ref name=":5" />.{{քաղվածքի սկիզբ}}«Ստանձնելով Վանաձորի քաղաքապետի պաշտոնը՝ երդվում եմ. Վանաձորի քաղաքապետի լիազորություններն իրականացնելու ընթացքում պահպանել Հայաստանի Սահմանադրությունը, օրենքները, Վանաձորի ավագանու որոշումները, ազնվորեն և բարեխղճորեն կատարել Վանաձորի քաղաքապետի լիազորությունները, ծառայել Վանաձորի բարգավաճմանը, գործել ի բարօրություն նրա բնակիչների։ Պարտավորվում եմ հոգ տանել մեր համայնքի փառքի պահպանման և բազմապատկման համար, պաշտպանել համայնքի իրավունքները, օրինական շահերը և սեփականությունը, ուժերիս անմնացորդ նվիրումով սատարել ժողովրդի հավատին, նպաստել նրա նյութական և հոգևոր վերելքին։ Աջակից լինել ամեն մի ազնիվ նախաձեռնության, որ միտված կլինի իմ համաքաղաքացիների նվիրական գաղափարների իրականացմանը:»:{{քաղվածքի ավարտ}}Քաղաքապետը լիազորություններ է իրականացնում մի շարք բնագավառներում, այդ թվում՝ [[Քաղաքաշինություն|քաղաքաշինության]] և [[Կոմունալ շինարարություն|կոմունալ տնտեսության]], [[ֆինանսներ]]ի, [[հասարակական կարգ]]ի պահպանման, [[Հանրային կառավարում|հանրային միջոցառումների]] կանոնակարգման, [[տրանսպորտ]]ի և [[ճանապարհ]]աշինության, [[Անասնաբուժություն|անասնաբուժության]] և [[Բուսաբանություն|բուսասանիտարիայի]], [[Հողագործություն|հողագործության]], [[Առևտուր|առևտրի]], [[Կրթություն|կրթության]], [[մշակույթ]]ի և [[Երիտասարդություն|երիտասարդության]] հետ տարվող աշխատանքների, [[Առողջապահություն|առողջապահության]], [[ֆիզիկական կուլտուրա]]յի և [[սպորտ]]ի, [[Սոցիալական իրավունքներ|սոցիալական պաշտպանության]], [[Բնապահպանություն|բնապահպանության]], [[Էլեկտրահաղորդականություն|էլեկտրոնային հաղորդակցության]], էլեկտրամատակարարման, [[Ջրամատակարարում|ջրամատակարարման]], գազամատակարարման, [[Պաշտպանություն|պաշտպանության]] կազմակերպման<ref name=":5" />։ «Գյումրի և Վանաձոր քաղաքներում տեղական ինքնակառավարման» մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքը սահմանում է նաև Վանաձորի քաղաքապետի կամավոր լիազորություններ։ Վանաձորի քաղաքապետետի պաշտոնը ներկայումս զբաղեցնում է [[Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն|ՀՀԿ]] անդամ [[Մամիկոն Ասլանյան]]ը։ Քաղաքային համայնքն ունի գլխավոր ճարտարապետ, որին պաշտոնի նշանակում և պաշտոնից ազատում է քաղաքապետը։ === Ավագանի === [[Պատկեր:Vanadzor city council.png|մինի|306x306px|Վանաձոր քաղաքի ավագանու կազմը (2021 թվականի հուլիսի դրությամբ)<ref>{{Cite web|url=https://vanadzor.am/avaganu-andamner/|title=Վանաձորի ավագանու անդամներ|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>: '''Խմբակցություններ և մանդատների քանակ՝'''{{լեգենդ|#d9051b| «[[Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն]]» խմբակցություն (13)}} {{լեգենդ|#9e1ba3|[[image:Bright Armenia.png|26px]] «[[Լուսավոր Հայաստան կուսակցություն|Լուսավոր Հայաստան]]» խմբակցություն (10)}} {{լեգենդ|#2c09a1|[[image:Orinats_yerkir.png|26px]] [[ՕԵԿ|«Հայկական վերածնունդ»]] խմբակցություն (5)}} {{լեգենդ|#de8e10| [[Բարգավաճ Հայաստան|«Բարգավաճ Հայաստան»]] խմբակցություն (3)}} {{լեգենդ|#861406|[[image:Armenian_Revolutionary_Federation_Flag.gif|26px]] «[[ՀՅԴ|Հայ Յեղափոխական դաշնակցություն»]] խմբակցություն (2)}}]][[Ավագանի]]ն [[Համայնք (Հայաստան)|քաղաքային համայնքում]] [[Տեղական ինքնավարություն|տեղական ինքնակառավարման բարձրագույն մարմին]] է, որը վերահսկողություն է իրականացնում [[քաղաքապետ]]ի գործունեության նկատմամբ։ Ավագանին [[Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրություն|Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ և oրենքով]] իր լիազորություններն իրականացնելիս անկախ է և գործում է միայն ի շահ քաղաքային համայնքի և նրա անունից<ref name=":6">{{Cite web|url=http://parliament.am/drafts.php?sel=showdraft&DraftID=40756|title=«Գյումրի և Վանաձոր քաղաքներում տեղական ինքնակառավարման» մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենք|last=Գլուխ 2․ Ավագանին|website=parliament.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ [[Պատկեր:Vanadzor-marzpan.jpg|ձախից|մինի|262x262փքս|[[Լոռու մարզպետարան]]ի շենքը [[Հայքի հրապարակ|Վանաձորի Հայքի հրապարակում]]՝ քաղաքապետարանի հարևանությամբ։ Տարածքային կառավարումը քաղաքային համայնքում իրականացնում է մարզպետարանի միջոցով։]] Վանաձոր համայնքի ավագանուն վստահված են մի շարք կարևոր գործառույթներ, որոնց թվին են պատկանում համայնքի ղեկավարի (քաղաքապետի) ընտրությունը, համայնքի զարգացման ծրագրի հաստատումը, քաղաքային համայնքի սեփականություն համարվող գույքի կառավարման կարգի վերաբերյալ որոշման կայացումը, քաղաքային համայնքի բյուջեի ընդունումն ու դրա կատարման վրա վերահսկողության իրականացումը, քաղաքային համայնքի քաղաքաշինական կանոնադրության վերաբերյալ որոշման ընդունումը և այլն<ref name=":6" />։ Վանաձորի ավագանին կազմված է 33 անդամից։ Ավագանին ընտրվում է [https://www.arlis.am/documentview.aspx?docid=105967 Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգրքով] սահմանված կարգով։ 2017 թվականի Վանաձորի ավագանու ընտրությունների արդյունքում ամենաշատ թվով մանդատներ ստացել է [[Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն]]ը, որի թեկնածու [[Մամիկոն Ասլանյան]]ն էլ այդ տարում ընտրվել է համայնքի ղեկավար։ ՀՀԿ-ից փոքր-ինչ ավելի քիչ ձայներ ստացել էր [[Լուսավոր Հայաստան կուսակցություն|«Լուսավոր Հայաստան» կուսակցությունը]], որի քաղաքապետի թեկնածու Քրիստ Մարուքյանը ընտրությունների ելքով պայմանավորված դարձել է Վանաձորի ավագանու ամենամեծ ընդդիմադիր խմբակցությունը՝ ստանալով 10 մանդատ։ Վանաձորի ավագանում մանդատներ ստացած մյուս խմբակցություններն են [[ՕԵԿ|«Հայկական վերածնունդ»-ը]], [[ԲՀԿ|«Բարգավաճ Հայաստան»-ը]] և [[ՀՅԴ|ՀՅԴ-ն]]։ Ավագանին ընտրվում է հինգ տարի ժամկետով։ Նորընտիր ավագանու լիազորությունների ժամկետը սկսվում է առաջին նիստի գումարման պահից։ Այդ պահից ավարտվում է նախորդ ավագանու լիազորությունների ժամկետը։ Վանաձորի ավագանին կարող է ընդունել որոշումներ։ Ավագանին քաղաքային համայնքի շահերին վերաբերող, բայց իր իրավասությունից դուրս հարցերի առնչությամբ կարող է ընդունել նաև ուղերձներ, հայտարարություններ՝ ուղղված քաղաքային համայնքի բնակչությանը, քաղաքապետին, պետական ու տեղական ինքնակառավարման այլ մարմիններին<ref name=":6" />։ === Քաղաքի թաղամասեր === Վանաձոր քաղաքի թաղամասերն են՝ {{Սյուն|2}} * Բազում * Դիմաց ** Լամպեր ** Դիմացի սարի թաղ ** Դիմացի այգու թաղ ** Մաշտոց ** Քարքարոտ ** Բանգլադեշ ** Բոշի թաղ * Խնձորուտ (Վարդանլու) * Ջունգլիներ * Սանատորիական (Լագեր) ** Հուշարձան ** ՄՏՍ (MTS) * Վանաձոր * Կենտրոն ** Լճեր ** Տաքսիներ ** Ցալկուտ ** Արցախ պուրակ ** Հրապարակ ** Կայարան * Քիմգործարան ** Քիմգործարանի սարի թաղ * Երրորդ մաս * Կոնգո * Տավրոս (Ղշլաղ) * Տարոն-1 * Տարոն-2 * Տարոն-3 * Տարոն-4 * Սիվաշական ավան (ԴՈՒՑ) {{Սյուն ավարտ}} <gallery mode="packed" heights="200px"> Vanadzor panorama.jpg|Վանաձորի համայնապատկերը </gallery> == Ազգաբնակչություն == {{Pie chart|caption='''Վանաձորի բնակչության տարիքային կազմը (2016 թվականի տվյալներ)'''|other=no|label1=0-4 տարեկան|value1=7|color1=#1cd1d2|label2=5-19 տարեկան|value2=20|color2=#964c84|label3=20-34 տարեկան|value3=23|color3=#e8df3f|label4=35-64 տարեկան|value4=38|color4=#2c90a6|label5=65-74 տարեկան|value5=7|color5=#77c128|label6=75 և ավելի տարեկան|value6=5|color6=#126e14}}Վանաձորը մասսամբ բնակեցրել են [[Արևմտյան Հայաստան]]ի [[Կարս]], [[Արդահան]], [[Բայազետ]], [[Էրզրում]] քաղաքներից գաղթած ընտանիքները։ Վանաձորի բնակչությունն աստիճանաբար աճել է [[1849 թվական]]ից՝ քաղաքի՝ [[Երևանի նահանգ]]ի մաս դառնալուց հետո։ Քաղաքի բնակչությունը զգալիորեն ավելանում է հատկապես [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ից հետո, երբ [[Իոսիֆ Ստալին]]ը թույլ է տալիս [[Հայկական սփյուռք|արևմտահայությանը]] ներգաղթել [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Հայաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն]]՝ պատմական հայրենիքում խոստանալով ավելի բարեկեցիկ կյանք։ Այդ շրջանում Կիրովականում հաստատվում է ավելի քան 150 հազար ներգաղթյալներ [[Եվրոպա]]յի, [[Մերձավոր Արևելք]]ի և [[Ամերիկա]]յի տարբեր [[Հայկական սփյուռք|հայկական գաղթօջախներից]]։ Վերջիններս մեծամասամբ [[Օսմանյան Թուրքիա]]յի տարածքում [[Հայոց ցեղասպանություն|Հայոց ցեղասպանության]] վերապրածներ էին (վերապրածների սերունդներ)։ Չնայած Ստալինի խոստումներին՝ խորհրդային հետախուզության և ՆԳՆ-ի կողմիցբազմաթիվ ներգաղթյալներ ուղարկվում են [[Ալթայի երկրամաս]] ([[Սիբիր]]) և այլուր՝ տաժանակիր աշխատանքի։ Խորհրդային իշխանությունների նման վերաբերմունքի հայ գաղթականության նկատմամբ պայմանավորված էր նրանով, որ ՀԽՍՀ-ում հաստատված արևմտահայերը, որպես կանոն, ավելի կրթված էին, քան տեղի հայերը, խոսում էին ավելի քան 3 լեզուներով և [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] բացահայտ հետևորդներ էին, ինչը Ստալինյան կառավարությունը դիտարկում էր որպես ազգային անվտանգության սպառնալիք։ Չնայած առկա մարտահրավերներին՝ հետագա տարիներին ավելի մեծ թվով արևմտահայեր են հաստատվում Կիրովականում, որոնց մեծամասնությունը ավելի ուշ վերստին լքում է քաղաքն ու վերադառնում արտասահման, հիմնականում՝ [[Կիպրոս]], [[Լիբանան]], [[Սիրիա]], [[Հունաստան]], [[Ֆրանսիա]] և [[ԱՄՆ]]։ Ներկայումս Վանաձորում ապրում է շուրջ 2000 արևմտահայ վերաբնակիչ, որոնց մեծ մասը առօրյա կյանքում դեռևս օգտագործում է [[արևմտահայերեն]]ը։ Ըստ 2020 թվականի տվյալների՝ Վանաձորի բնակչությունը կազմում է 77,2 հազար մարդ։ Հայաստանի անկախության առաջին տարիներից սկսած քաղաքի բնակչությունն ունի նվազման միտում։ Ստորև ներկայացված է բնակչության թվաքանակը՝ 1831-ից ի վեր։{{Wikidata/Population}}Ըստ 2016 թվականի տվյալների՝ իգական սեռի ներկայացուցիչները 56-44 տոկոսային հարաբերակցությամբ գերազանցում են տղամարդկանց։ Բնակչության տարիքային կազմում քանակապես ամենամեծաթիվը 35-64 տարեկաններն են (38%), ամենասակավաթիվը՝ «75 տարեկան և ավելի» խմբի ներկայացուցիչները (5%)։ [[Ծնելիության գործակից|Ծնելիության մակարդակը]], որպես կանոն, գերազանցում է մահացության մակարդակին։ Վանաձոր քաղաքում ապրում են 15974 զբաղված քաղաքացիներ։ Ընտանեկան նպաստ ստացող տնային տնտեսությունների քանակը հավասարվում է 5903-ի։ [[Գործազրկություն|Գործազրկության]] մակարդակը զգալիորեն բարձր է։ === Ազգային կազմ === {{Pie chart|caption='''Ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչները Լոռու մարզի քաղաքային համայնքներում'''|other=no|label1=[[ասորիներ]]|value1=0.5|color1=#1cd1d2|label2=[[եզդիներ]]|value2=26|color2=#964c84|label3=[[հույներ]]|value3=16|color3=#e8df3f|label4=[[ռուսներ]]|value4=41|color4=#2c90a6|label5=[[ուկրաինացիներ]]|value5=4|color5=#77c128|label6=[[քրդեր]]|value6=0.5|color6=#bbff00|label7=այլ|value7=13|color7=#126e14}} Վանաձորի բնակչությունը էթնիկ առումով միատարր է։ Բնակչության ճնշող մեծամասնությունը [[հայեր]]ն (95% և ավելի) են։ Ըստ 1897 թվականի համառուսական մարդահամարի տվյալների՝ Վանաձորի (Ղարաքիլիսայի) բնակչությունը կազմել է 3.917 մարդ, որից 3.545-ը՝ հայ, 57-ը՝ իսլամադավան, 217-ը՝ ուղղափառ, 98-ը՝ այլ ազգության կամ դավանանքի<ref name=":7">{{Cite web|url=http://www.aniarc.am/2021/05/21/vanadzor-kirovakan-karakilisa-population-1831-2019/|title=Վանաձորի բնակչությունը 1831-2019 թվականներին|last=|date=2021-05-21|website=Aniarc|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Ըստ 1926 թվական ԽՍՀՄ առաջին մարդահամարի տվյալների՝ Կիրովականում բնակվել է 8.640 մարդ, որից 8.462-ը՝ հայ, 36-ը՝ [[Ադրբեջանցիներ|կովկասյան թուրք]], 142-ը՝ այլ ազգության, այդ թվում՝ [[Ուկրաինացիներ|ուկրաինացի]], [[Վրացիներ|վրացի]] և [[Հույներ|պոնտոսյան հույն]]<ref name=":7" />։ [[Պատկեր:Սբ. Աստվածածին Ռուսական եկեղեցի, Վանաձոր 1 (2).JPG|ձախից|մինի|252x252փքս|Սուրբ Աստվածածնի ծնունդ ռուս ուղղափառ եկեղեցին Վանաձորում։ Կառուցվել է 19-րդ դարում բյուզանդական ոճով։]] Ազգային փոքրամասնությունների թվաքանակը Վանաձորում ավելացել է [[1950|1950 թվականից]] ի վեր։ Դա պայմանավորված էր [[Արդյունաբերությունը Խորհրդային Հայաստանում|քաղաքի արդյունաբերական զարթոնքով]]․ այդ ժամանակահատվածում [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|Խորհրդային պետության]] տարբեր հատվածներից մարդիկ գալիս էին այստեղ աշխատելու և կրթություն ստանալու նպատակով։ Հայտնի է, որ [[Արցախյան պատերազմ|Արցախյան ազատամարտի]] նախօրեին Վանաձորում բնակվել են զգալի քանակությամբ [[ադրբեջանցիներ]], որոնք վտարվել են այստեղից (որոշները ինքնակամ հեռացել են) [[Արցախյան հակամարտություն|ԼՂ-ում հակամարտության]] բռնկման և ազգամիջյան հարաբերությունների սրման պատճառով։ Ներկայումս Վանաձորում բնակվում են [[Ռուսները Հայաստանում|ռուսական]], [[Հույները Հայաստանում և Արցախում|հունական]], [[Ասորիները Հայաստանում|ասորական]], [[Հրեաները Հայաստանում|հրեական]]<ref>{{Cite web|url=https://hetq.am/hy/article/6383|title=Հրեաներ. միշտ էլ եղել են Հայաստանում|website=Hetq.am|language=hy|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref> և [[Եզդիները Հայաստանում|եզդիական ազգային փոքրամասնությունների]] համայնքների ներկայացուցիչներ։ Ազգային փոքրամասնության ներկայացուցիչներից թվով ամենամեծաքանակը ռուսներն են (շուրջ 1000)։ Վանաձորի Շառլ Ազնավուրի անվան մշակույթի պալատում գործում է «Ռուսական կենտրոն»<ref>{{Cite web|url=https://www.aysor.am/am/news/2021/06/11/%D5%8E%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B1%D5%B8%D6%80-%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%AF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6/1842498|title=Վանաձորի նորաբաց «Ռուսական կենտրոնում» կգործեն ռուսերենի անվճար դասընթացներ և տարբեր խմբակներ - Այսօր՝ թարմ լուրեր Հայաստանից|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.aysor.am|language=en|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://vanadzor.am/vanadzor_bacvac_rusakan_kentron_06_10_2021/|title=Վանաձորում բացվեց «Ռուսական կենտրոն»|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Ռուսական համայնքի հոգևոր պահանջմունքները բավարարում է 1893-1895 թվականներին Վանաձորի կենտրոնում կառուցված Սուրբ Աստվածածնի ծնունդ անունը կրող ռուս ուղղափառ եկեղեցին, որը [[Սուրբ Սոֆիայի տաճար (Ստամբուլ)|Սուրբ Սոֆիայի մայր տաճարի]] կրկնօրինակն է<ref>{{Citation|title=Վանաձորի ռուսական համայնքը|url=https://www.azatutyun.am/a/2132107.html|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ [[Ալեքսանդր Պուշկին|Ալեքսանդր Ս․ Պուշկինի]] անվան Վանաձորի թիվ 4 հիմնական դպրոցում ազգային փոքրամասնությունների հանրակրթական ուսուցումը և դաստիարակությունը կազմակերպվում են իրենց մայրենի [[Ռուսերեն|ռուսաց լեզվով]]՝ պետական ծրագրով և հովանավորությամբ, [[հայերեն]]ի պարտադիր ուսուցմամբ<ref name=":8">{{Cite web|url=http://lori.mtad.am/nations|title=Լոռու մարզպետարան / Ազգային փոքրամասնություններ|website=lori.mtad.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Ռուսաց լեզվով ուսուցում ապահովում է նաև [[Ալեքսանդր Գրիբոյեդով]]ի անվան Վանաձորի թիվ 11 ավագ դպրոցը<ref name=":8" />։ Վանաձորում գործում է [[Ուկրաինացիները Հայաստանում|Հայաստանի ուկրաինացիների ֆեդերացիայի]]՝ «Ուկրաինա» հասարակական կազմակերպության մասնաճյուղ, որը նպատակադրված է բավարարել քաղաքի սակավաթիվ ուկրաինացի ազգային փոքրամասնությունների կարիքները, պահպանել և խթանել [[ուկրաինական մշակույթ]]ը, ավանդույթներն ու սովորույթները<ref name=":9">{{Cite web|url=https://armenia.mfa.gov.ua/hy/embassy/389-ukrajinci-u-virmeniji|title=Вірменія - Հայաստանի ուկրաինացիները|last=Kitsoft|website=armenia.mfa.gov.ua|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Վանաձորում գործում է նաև «Վերբիչենկա» ուկրաինական երգի կատարողների համակազմը<ref name=":9" />։ 2000-ականների սկզբին Վանաձորի հույն բնակչության թվաքանակը կազմել է շուրջ 200 մարդ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/408208.html|title=Լոռու մարզի «ծերացող» հունական համայնքը|website=armenpress.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ Ներկայումս Վանաձորում գործում է «Էլպիդա» հունական համայնքը, որի նպատակը քաղաքի [[Հույները Հայաստանում և Արցախում|հույն բնակչության]] համախմբումն է<ref>{{Cite web|url=https://greeks.am/elpida-greek-community-of-vanadzor/|title=Վանաձորի «Էլպիդա» հունական համայնք ՀԿ|website=Union of Greek communities of Armenia|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ 2019 թվականին հույն երեխաների առաջին ճամբարը անցկացվել է Վանաձորում<ref>{{Cite web|url=https://greeks.am/huyn-erekhaneri-arajin-chambary/|title=Հույն երեխաների առաջին ճամբարը Հայաստանում|date=2019-07-29|website=Union of Greek communities of Armenia|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ 2006 թվականին Վանաձորը հյուրընկալել է [[Հայաստանի ազգային փոքրամասնությունների ցանկ|Հայաստանի ազգային փոքրամասնությունների]] ամենամյա փառատոնը<ref>{{Cite web|url=https://hetq.am/hy/article/10194|title=Ազգային փոքրամասնությունների փառատոնը Վանաձորում|website=Hetq.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 22}}</ref>։ === Կրոն === {{հիմնական|Լոռու մարզի եկեղեցիների ցանկ {{!}} Վանաձորի եկեղեցիների ցանկ}} Վանաձորցիների 90-95%-ը Հայաստանյայց առաքելական եկեղեցու հետևորդ է։ Կան նաև [[Կաթոլիկություն|կաթոլիկներ]] և [[Բողոքականություն|բողոքականներ]], տարատեսակ աղանդավորական կազմակերպությունների, ինչպես նաև ուղղափառ եկեղեցու հետևորդներ։ Լոռու մարզի բնակչությանը սպասարկում է Հայաստանյաց առաքելական եկեղեցու Գուգարաց թեմը։ Վանաձորում է գտնվում Գուգարաց թեմի նստավայրն ու առաջնորդանիստ Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի մայր եկեղեցին։ <center>'''Վանաձոր քաղաքի եկեղեցիներ և մատուռներ'''</center><gallery mode="packed" heights="160"> Պատկեր:Սուրբ Աստվածածին 00.JPG|<center>Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի</center> Պատկեր:Grigor Narekatsi Church.png|<center>Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի եկեղեցի</center> Պատկեր:Թաիրովի ամառանոց Գուգարաց թեմի առաջնորդարան ք. Վանաձոր Tairov's Summerhouse Vanadzor 10.jpg|<center>Առաջնորդանիստ Սուրբ Սարգիս եկեղեցի</center> Պատկեր:Holy Children Chapel from South.JPG|<center>Սրբոց մանկանց մատուռ</center> </gallery> == Մշակույթ == [[Պատկեր:Vanadzor-buildings1.jpg|մինի|265x265փքս|Շառլ Ազնավուրի անվան Վանաձորի մշակույթի պալատը։]] [[Պատկեր:Վանաձորի Հովհաննես Աբելյանի անվան դրամատիկական թատրոն.jpg|մինի|265x265փքս|Հովհաննես Աբելյանի անվան Վանաձորի դրամատիկական թատրոնը։]] [[Պատկեր:Vanadzor Fine Art Museum.jpg|ձախից|մինի|245x245փքս|Կառլոս Աբելյանի անվան Վանաձորի կերպարվեստի թանգարանը։]] Վանաձորը հարուստ է մշակութային օջախներով։ Քաղաքի մշակութային կյանքում կարևոր նշանակություն ունի Շառլ Ազնավուրի անվան մշակույթի պալատը, որի շենքը Վանաձորի քաղաքապետարանի կողմից ի պահ է տրվել [[Հորովել (երգի և պարի պետական համույթ)|«Հորովել» երգի ու պարի համույքին]]։ Այստեղ է գտնվում [[Ստեփան Զորյանի տուն-թանգարան]]ը, [[Վանաձորի դրամատիկական թատրոն|Հովհաննես Աբելյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոնը]], [[Լոռի Փամբակի երկրագիտական թանգարան|Վանաձորի երկրագիտական թանգարանը]]։ Գործում են 3 մշակութային տներ, կամերային, երգի, տիկնիկային թատրոններ, 22 մանկապարտեզներ, միջնակարգ, արվեստի, գեղարվեստի, երաժշտական, պարարվեստի դպրոցներ, մարզադպրոցներ։ Վանաձորն ունի կամերային նվագախումբ և երգչախումբ։ Զորյան 24 հասցեում գտնվող [[Ստեփան Զորյանի տուն-թանգարան]]ում ներկայացված ցուցանմուշները լուսաբանում են գրողի կյանքի մանկության ու պատանեկության շրջանները Ղարաքիլիսայում՝ հին Վանաձորում<ref name=":11">{{Cite web|url=https://vanadzor.am/tangaraner/|title=Թանգարաներ|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>։ Թանգարանը, հիրավի, համարվում է Վանաձորի գրական-մշակութային կարևորագույն օջախներից մեկը։ [[Լոռի Փամբակի երկրագիտական թանգարան|Լոռի-Փամբակի երկրագիտական թանգարանը]] համարվում է [[Լոռու մարզ]]ի միակ մշակութային օջախը, որը ոչ միայն ամուր կապ է պահպանում մշակութային աշխարհի հետ, այլև ներկայացնում է հայ ժողովրդի պատմության ընթացքում կուտակված հարուստ նյութական ժառանգությունը։ Թանգարանում ներկայացված են Լոռվա վարպետների ստեղծած ձեռագործ իրերը․ [[կարպետ]]ներ ու [[գորգ]]եր, արծաթյա գոտիներ ու զարդեր, զենքերի տեսակներ<ref>{{Cite web|url=https://helpme.am/am/place/detail/2186-reviews-leisure-yerevan-lori-pambak-geological-museum|title=ԼՈՌԻ - ՓԱՄԲԱԿԻ ԵՐԿՐԱԳԻՏԱԿԱՆ ԹԱՆԳԱՐԱՆ - HelpMe.am|website=helpme.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>։ Լոռու մարզկենտրոնը նշանավորվում է նաև թատրոններով<ref name=":12">{{Cite web|url=https://vanadzor.am/tatronner/|title=Թատրոններ|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>, որի «թագն ու պսակ»-ը 1931 թվականին հիմնադրված [[Վանաձորի դրամատիկական թատրոն|Հովհաննես Աբելյանի անվան Վանաձորի պետական դրամատիկական թատրոնն]] է։ Վանաձորի պետթատրոնի խաղացանկը բաղկացած է դասական, համաշխարհային ազգային ու արդի դրամատուրգների գործերից։ Թատրոնի մի շարք ներկայացումներ, բեմադրիչներ ու դերասաններ արժանացել են մրցանակների, մեդալների ու պատվոգրերի։ Քաղաքում գործող մյուս նշանավոր թատրոններից են «Բոհեմ» կամերային թատրոնը<ref name=":12" /> և Վանաձորի տիկնիկային թատրոնը։ Քաղաքային կինոթատրոնները երկուսն են՝ մշակույթի պալատում գործող «Անի»-ն և «Երևան»-ը։ Քաղաքի կենտրոնական հատվածում գտնվում է [[Հայաստանի ազգային պատկերասրահ]]ի Վանաձորի մասնաճյուղը՝ [[Վանաձորի կերպարվեստի թանգարան|Կառլոս Աբելյանի անունը կրող կերպարվեստի թանգարանը]]<ref name=":11" />։ Այստեղ ցուցադրվող հավաքածուն ներկայացնում է առավելապես [[Հայկական կերպարվեստ|20-րդ դարակեսի հայկական կերպարվեստը]]։ Այստեղ ներկայացվում են այնպիսի նշանավոր արվեստագետների ստեղծագործություններ, ինչպիսիք են [[Երվանդ Քոչար]]ը, [[Մհեր Աբեղյան]]ը, [[Արա Բեքարյան]]ը, [[Արմինե Կալենց]]ը, [[Ռուդոլֆ Խաչատրյան]]ը։ Քաղաքում կա նաև հեղինակավոր նկարչական դպրոց, որը հիմնադրվել է 1957 թվականին՝<nowiki/>[[Մարտիրոս Սարյան]]ի և [[Արա Սարգսյան]]ի նախաձեռնությամբ։ Վանաձորում է գտնվում նաև [[Հայաստանի գրողների միության Լոռու մարզային բաժանմունք]]ը<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/633051|title=ՀԳՄ Լոռու մարզային բաժանմունքը՝ Վանաձորի Շառլ Ազնավուրի անվան մշակույթի պալատում|website=armenpress.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>։ === Մեդիա === * ՄԻԳ Հեռուստառադիոընկերություն, եթեր է հեռարձակվում Վանաձորում և [[Լոռու մարզ]]ի որոշակի հատվածում։ * «Վանաձորյան խճանկար» շաբաթաթերթ, որը հրատարակվում է 2000 թվականից։ * «Ֆորտունա» Լոռու մարզային հեռուստաընկերություն === Պատմամշակութային հուշարձաններ === {{հիմնական|Վանաձորի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ){{!}}Վանաձորի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ}}[[Վանաձորի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ)|Վանաձոր քաղաքի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը]] 2002 թվականին հաստատվել է [[Հայաստանի Կառավարություն|Հայաստանի Կառավարության]] կողմից<ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=37965 Հայաստանի կառավարության որոշում N 49, 29 հունվարի 2004 թ․]</ref>։ Ցանկում ներառված է 158 հուշարձան, այդ թվում՝ [[ամրոց]]ներ, [[եկեղեցի]]ներ, [[Մամուռներ|մատուռներ]], [[խաչքար]]եր, [[դամբարանադաշտ]]եր, [[Տապանագիր|տապանաքարեր]], [[Հուշարձան|հուշաղբյուրներ]], [[հուշարձաններ]] և այլ շինություններ։ == Կրթություն և գիտություն == {{հիմնական|Կրթությունը Հայաստանում|Հայաստանի բուհերի ցանկ}} Վանաձորում գործում են թվով վեց [[բարձրագույն ուսումնական հաստատություն]]ներ՝ [[Հայաստանի Պետական Ճարտարագիտական Համալսարան|Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարանի]] Վանաձորի մասնաճյուղը, [[Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան]]ի Վանաձորի մասնաճյուղը, [[Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան]]ի Վանաձորի մասնաճյուղը, «Մխիթար Գոշ» միջազգային համալսարանը, Մոսկվայի պետական մանկավարժական համալսարանի Վանաձորի մասնաճյուղն ու [[Վանաձորի պետական համալսարան]]ը, ինչպես նաև ուսումնարաններ, երաժշտական, գեղարվեստի և սպորտային դպրոցներ։ [[File:Վանաձորի մանկավարժական ինստիտուտ Vanadzor State Pedagogical University 10.jpg|ձախից|մինի|256x256փքս|[[Վանաձորի պետական համալսարան|Հովհաննես Թումանյանի անվան Վանաձորի պետական համալսարանը]] [[Լոռու մարզ]]ի մայր բուհն է։ Հիմնադրվել է [[1969|1969 թվականին]]։]] [[Վանաձորի պետական համալսարան|Վանաձորի Հովհաննես Թումանյանի անվան պետական համալսարանը]] [[Լոռու մարզ]]ի մայր [[Բարձրագույն ուսումնական հաստատություն|ուսումնական հաստատությունն]] է։ Բուհում ուսումնական ամենամեծ ստորաբաժանումները ֆակուլտետներն են՝ [[Բանասիրություն|բանասիրական]], [[Աշխարհագրություն|պատմաաշխարհագրական]], [[Մանկավարժություն|մանկավարժության]], [[Կենսաքիմիա|կենսաբանաքիմիական]] և [[Մաթեմատիկա|ֆիզիկամաթեմատիկական]]<ref>{{Cite web|url=https://www.vsu.am/vph/karucvacq|title=Կառուցվածք - Վանաձորի պետական համալսարան|website=www.vsu.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>։ ՎՊՀ-ի կրթական ծառայությունների մեջ է մտնում հանրակրթությունը ([[ՎՊՀ հենակետային վարժարան|Վանաձորի պետական համալսարանի հենակետային վարժարանի]] կարգավիճակով), [[Միջին մասնագիտական կրթություն (ՄՄԿ)|միջին մասնագիտական]] ուսումը (քոլեջ) և, իհարկե, բուհական կրթությունը։ Ուսումնագիտական գործընթացը կազմակերպվում է 22 մասնագիտական ամբիոնների միջոցով։ Վանաձորում կա 30 դպրոց (7 ավագ, 2 միջնակարգ, 21 հիմնական), 3 երաժշտական դպրոց և 2 արվեստի դպրոց<ref name=":10">{{Cite web|url=https://vanadzor.am/hamaynqi_anznagir/|title=Համայնքի անձնագիր|language=en-US|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>։ Նշանավոր է «Էվրիկա» միջնակարգ դպրոցը<ref>{{Cite web|url=https://evrika.do.am/|title=Evrika school - Գլխավոր էջ|website=evrika.do.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>։ Առանձնահատուկ գիտակրթական նշանակություն ունի [[Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոն]]ը<ref>{{Cite web|url=http://vtc.am/am/%d5%b4%d5%a5%d6%80-%d5%b4%d5%a1%d5%bd%d5%ab%d5%b6/|title=Մեր մասին – Vanadzor Technology Center|language=am-AM|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>։ Կենտրոնի գործունեության հիմնական ուղղությունները միտված են տեխնիկական և գործարար հմտությունների զարգացմանը, տեխնոլոգիական ձեռներեցության խթանմանը, տեղեկատվական և բարձր տեխնոլոգիաների ոլորտում նորարար գիտահետազոտական աշխատանքների առևտրայնացմանը, նոր տեխնոլոգիական ընկերությունների ձևավորմանը, արտասահմանյան ներդրումների ներգրավմանը<ref>{{Cite web|url=http://vtc.am/am/%d5%b6%d5%b8%d6%80%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6%d5%b6%d5%a5%d6%80/%d5%be%d5%a1%d5%b6%d5%a1%d5%b1%d5%b8%d6%80%d5%ab-%d5%bf%d5%a5%d5%ad%d5%b6%d5%b8%d5%ac%d5%b8%d5%a3%d5%ab%d5%a1%d5%af%d5%a1%d5%b6-%d5%af%d5%a5%d5%b6%d5%bf%d6%80%d5%b8%d5%b6%d5%a8-%d5%ba%d5%a1%d5%b7/|title=Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնը պաշտոնապես բացվեց – Vanadzor Technology Center|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 24}}</ref>։ Քաղաքում գործում են թվով 10 [[Գրադարան|հանրային գրադարաններ]], որոնցից 4-ը նախատեսված է մանկահասակ ընթեցողների համար<ref name=":10" />։ == Առողջապահություն == Առողջապահության ոլորտը մեծ նշանակություն ունի քաղաքային համայնքի սոցիալ-տնտեսական զարգացման տեսանկյունից։ [[Առողջապահություն|Առողջապահության]] ոլորտում գերակա է համարվում առաջնային բուժօգնությունը։ Ծրագրային մակարդակով հատուկ կարևորվում են մոր և մանկան առողջության պահպանումը, մանկական հիվանդանոցային և շտապ օգնության ծառայությունների արդիականացումը, ինչպես նաև վարակիչ և կառավարելի ոչ վարակիչ հիվանդությունների կանխարգելման խնդիրները։ Վանաձոր քաղաքը սպասարկող առողջապահական կազմակերպություններից են Վանաձորի բժշկական կենտրոնը (տարողությունը՝ 190 մահճակալ) և Վանաձորի ինֆեկցիոն հիվանդանոցը (տարողությունը՝ 45 մահճակալ)։ Երկու հիվանդանոցներում բժիշկների և այլ աշխատողների ընդհանուր թիվը կազմում է համապատասխանաբար 495 և 48։ Քաղաքում գործում է նաև պոլիկլինիկաներ՝ «Գուգարք» կենտրոնտրոնական պոլիկլինիկա, ինչպես նաև Վանաձորի թիվ 1, 3, 4, և 5 պոլիկլինիկաները։ Մասնագիտացված հաստատություններից պետական ֆինանսավորմամբ գործում են Լոռու մարզային հոգենյարդաբանական դիսպանսերն ու Լոռու մարզային արյան փոխներարկման կայանը։ Մասնավոր բժշկական կենտրոններ են «էկոսենս»-ը, «Նորմեդ» բժշկական կենտրոնի Վանաձոր մասնաճյուղը, ինչպես նաև երկու տասնյակից ավելի ատամնաբուժարաններ։ Վանաձորի բժշկական կենտրոնը Լոռու մարզի ամենամեծ և մարզկենտրոնի միակ հիվանդանոցն է, որի բազմապրոֆիլ լինելը հնարավորություն է տալիս բժշկական ծառայություն մատուցել ամենատարբեր հիվանդությունների դեպքում, իրականացնել համալիր բուժում։ Ընկերության գործունեության հիմնական տեսակն է բուժօգնությունը և սպասարկումը։ Նշված գործունեությունը ներառում է հիվանդանոցային, արտահիվանդանոցային և շտապ բուժօգնության ծառայություն<ref>{{Cite web|url=https://www.doctors.am/institution/vanadzori-bzhshkakan-kentron|title=Վանաձորի բժշկական կենտրոն|website=www.doctors.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 27}}</ref>։ == Սպորտ == {{հիմնական|Սպորտը Հայաստանում}} Վանաձորում գործում են մի շարք սպորտային կազմակերպություններ, որոնք էլ ժամանակի ընթացքում կերտել են քաղաքի սպորտային ավանդույթները։ Դրանցից նշանավոր են «Օլիմպիական հերթափոխի մենապայքարային մարզաձևերի մարզադպրոց», «Ֆուտբոլի մասնագիտացված մանկապատանեկան մարզադպրոց», «Ծանրամարտի մասնագիտացված մանկապատանեկան մարզադպրոց», «Ալբերտ Ազարյանի անվան «Կենտրոն» համալիր մարզադպրոց», «Շախմատի մասնագիտացված մանկապատանեկան մարզադպրոց», «Աթլետիկայի օլիմպիական հերթափոխի մանկապատանեկան մասնագիտացված մարզադպրոց», «Լողի մասնագիտացված մանկապատանեկան մարզադպրոց», «Ձմեռային մարզաձևերի մասնագիտացված մանկապատանեկան մարզադպրոց» համայնքային ոչ առևտրային կազմակերպություններ, որտեղ մարզվում են շուրջ 2450 մարզիկներ։ Պետական ֆինանսավորմամբ Վանաձորում գործում են մարզական ակումբներ, ինչպես նաև բռնցքամարտի մանկապատանեկան մարզադպրոց<ref name=":222">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=45-47 (մարզական կյանք)}}</ref>։ [[Պատկեր:Lori, Vanadzor ski resort.jpg|ձախից|մինի|240x240փքս|[[Մայմեխ|Մայմեխ լեռան]] մոտ գտնվող համաշխարհային մակարդակի Վանաձորի [[Լեռնադահուկային հանգիստ|լեռնադահուկային հանգստյան գոտին]] զբաղեցնում է 584 հեկտար տարածություն:]] Ինչպես [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|խորհրդային շրջանում]], այնպես էլ [[Հայաստան|Հայաստանի անկախ Հանրապետության]] պայմաններում վանաձորցիներն աչքի են ընկել [[օլիմպիական խաղեր]]ում, աշխարհի, Եվրոպայի առաջնություններում, ինչպես նաև միջազգային տարբեր որակավորման մրցաշարերում ունեցած հաջողություններով։ Վանաձորից են սերում աշխարհի գավաթակիր, ըմբիշ [[Ստեփան Սարգսյան]]ը, [[Օլիմպիական խաղերի հայ մեդալակիրների ցանկ|օլիմպիական խաղերի բրոնզե մեդալակիր]] [[Հրաչիկ Ջավախյան]]ը, շախմատի աշխարհի միջազգային գրոսմաստեր [[Սամվել Տեր-Սահակյան|Սամվեր Տեր-Սահակյանը]], ԽՍՀՄ բազմակի, Եվրոպայի կրկնակի չեմպիոն և աշխարհի գավաթակիր [[Սամսոն Խաչատրյան]]ը, պրոֆեսիոնալ բռնցքամարտիկ [[Վիկ Դարչինյան|Վիկ (Վախթանգ) Դարչինյանը]], հաշմանդամ մարզիկ, խուլ-համրերի հունահռոմեական ըմբշամարտի աշխարհի առաջնության հաղթող Սենիկ Սերոբյանը։ Վանաձորում է ծնվել ԽՍՀՄ սպորտի վաստակավոր վարպետ [[Ալբերտ Ազարյան]]ը՝ «Ազարյանական խաչ»-ի հեղինակը<ref name=":222" />։ Վանաձորը շարունակաբար մասնակցում է [[համահայկական խաղեր]]ին։ [[Հայաստանի վարչական բաժանում|Հայաստանի մարզերում]] և [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախում]] անցկացվող «Մարզական փառատոն» մրցույթ-ստուգատեսում Վանաձոր քաղաքը 5 անգամ ճանաչվել է հաղթող<ref name=":222" />։ Վանաձորի ամենատարածված սպորտաևերի թվում է [[ֆուտբոլ]]ը։ [[Վանաձորի քաղաքային մարզադաշտ]]ից բացի 2016 թվականից «Տարոն 4» թաղամասում շահագործման է հանձնվել նաև Լոռու ֆուտբոլի ակադեմիան։ Վանաձորցիների կողմից հիմնադրված [[Լոռի ՖԱ|«Լոռի» ֆուտբոլային ակումբը]] հայկական ֆուտբոլի նորեկ ակումբերից է։ Ակումբը կատարել է իր նորամուտը [[Հայաստանի Առաջին խումբ (ֆուտբոլ)|Հայաստանի առաջին խմբի]] առաջնությունում՝ 2017 թվականի օգոստոսի 14-ին կայացած [[Փյունիկ-2 (ֆուտբոլային ակումբ)|«Փյունիկ-2» ֆուտբոլային ակումբի]] դեմ խաղում։ == Տնտեսություն == {{Հիմնական|Հայաստանի տնտեսություն}} [[Պատկեր:DzoragetHPP 06.JPG|մինի|250x250փքս|[[Ձորագետի ջրաէլեկտրակայան|Ձորագետի հիդրոէլեկտրոկայանը]] [[Ձորագետ|նույնանուն գյուղում]]։ Շահագործվում է «Ձորագետ» ՍՊԸ-ի կողմից։]] [[Լոռու մարզ]]կենտրոն Վանաձորի տնտեսությունը ճյուղային զարգացվածության տեսանկյունից բավականին բևեռացված է։ Այստեղ բավականին զարգացած է [[Արդյունաբերություն|տնտեսության արդյունաբերական ճյուղը]], իսկ մյուս ճյուղերը հանրագումարային առումով որևէ էական ազդեցություն չեն թողնում քաղաքի [[Համախառն ներքին արդյունք|համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ)]] վրա։ === Արդյունաբերություն === [[Պատկեր:Vanadzor-usine.jpg|250x250px|մինի|[[Վանաձորի քիմիական գործարան]]ը։ Մինչև 2018 թվականը մասամբ գործել է «Վանաձոր-Քիմպրոմ»քիմկոմբինատ ՓԲԸ-ն։]] [[Ձորագետի հիդրոէլեկտրակայան]]ի արտադրած էլեկտրաէներգիայի շնորհիվ [[20-րդ դար]]ի [[1940|40-ական թվականներին]] Վանաձորի տնտեսությունը թռիչքաձև զարգացում է ապրում, որի արդյունքում քաղաքը դառնում է [[Արդյունաբերությունը Խորհրդային Հայաստանում|Հայկական ԽՍՀ արդյունաբերական կենտրոններից]] մեկը։ Միևնույն ժամանակահատվածում զարկ է տրվում [[Մեքենաշինություն|մեքենաշինությանը]], [[Քիմիա|քիմիական արդյունաբերությանը]], հիմնվում են թեթև և սննդի արդյունաբերության խոշոր ձեռնարկություններ։ Արդյունաբերական առումով կարևոր նշանակություն է ձեռք բերում Վանաձորի ջերմաէլեկտրոկայանը, որի արտադրանքը բավարարում էր ոչ միայն քաղաքի, այլև ներկայիս [[Լոռու մարզ]]ի տարածքում գտնվող մի շարք [[Գուգարքի տարածաշրջան|տարածաշրջանի բնակավայրերի]] էներգետիկ պահանջները<ref name=":23">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=48-49 (արդյունաբերություն)}}</ref>։ Վանաձորում գործել են [[Ճշգրիտ հաստոցների գործարան (Վանաձոր)|մետաղահատ հաստոցների, մեխանիկական, էլեկտրական սարքավորումների գործարաններ]], կարի, [[տրիկոտաժ]]ի, [[կոշիկ]]ի, [[կահույք]]ի ֆաբրիկաներ, մսի, հացի, կաթի և կաթնամթերքի, պահածոների գործարաններ, երկաթբետոնյա կոնստրուկցիաների, շինարարական իրերի արտադրություններ։ Այստեղ արտադրվել են քիմիական մանրաթել, ազոտական թթու, կալցիումի կարբիդ, մելամին և այլն։ [[Սպիտակի երկրաշարժ|1988 թվականի Սպիտակի ավերիչ երկրաշարժի]] արդյունքում Վանաձորում ավերվում են բազմաթիվ բնակելի շենքերի, թաղամասերի, արտադրական, մշակութային, կենցաղսպասարկման կառույցների։ [[ԽՍՀՄ փլուզում|ԽՍՀՄ փլուզման]] և Հայաստանի սահմանային շրջափակման պայմաններում արդյունաբերական ձեռնարկությունների գերակշռող մասը մասամբ կամ ամբողջովին դադարում է գործելուց։ 1990-ական թվականների կեսերին սկսվում են վերականգնման աշխատանքները. կառուցվում և ամրացվում են բնակելի ու հասարակական շենքեր, մասնակիորեն վերագործարկվում [[Ավտոմատիկա գործարան (Վանաձոր)|«Ավտոմատիկա»]], [[Ավտոգենմաշ գործարան (Վանաձոր)|«Ավտոգենմաշ»]], [[Լուսատեխնիկական գործարան (Վանաձոր)|«Էլեկտրոն»]] և այլ ձեռնարկություններ, հագուստի արտադրությամբ հայտնի են «Բազում», «Գլորիա», «Սարտիս» ֆաբրիկաները<ref name=":23" />։ Ներկայումս՝ [[Հայաստան|Հայաստանի անկախ Հանրապետության]] պայմաններում, Վանաձորը հավակնում է վերականգնել իր երբեմնի կարևոր արյունաբերական նշանակությունը։ Քաղաքում գործում են հետևյալ արդյունաբերական հաստատությունները. {{Սյուն|2}} * Վանաձորի հագուստի գործարան, * Վանաձորի քիմիական արդյունաբերություն, * Վանաձորի «Գլորիա» կարի արտադրամաս, * Վանաձորի «Սարտոն ՍՊԸ» կարի արտադրամաս, * Վանաձորի «Սարտիս» կարի արտադրամաս, * Վանաձորի «ՎանՕլիմպԷդ» գործարան, * Վանաձորի «Դիետ» կաթնամթերքի գործարան, * Վանաձորի «Ավտոգեն Մ» գործարան։ {{Սյուն ավարտ}} === Գյուղատնտեսություն === Վանաձորը [[Գյուղատնտեսությունը Հայաստանում|գյուղատնտեսության ոլորտի]] թերզարգացվածության առումով Հայաստանի առաջատար մարզկենտրոններից է։ Գտնվելով խոնավ կլիմայական պայմաններում՝ հողերը չեն ոռոգվում, ուստի և հարուստ չեն [[հումուս]]ով։ Նման պայմաններում [[Պտղաբուծությունը Հայաստանում|պտղատու այգիները]] հիմնականում տնամերձ են։ Այսպիսով, ակներև է [[Կլիմա|կլիմայական գործոնի]] բացասական ազդեցությունը բերքատվության մակարդակի, հետևաբար նաև գյուղատնտեսության ոլորտի թերզարգացվածությամ վրա<ref name=":22">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=47-48 (գյուղատնտեսություն)}}</ref>։ Գյուղատնտեսությամբ զբաղվում է Վանաձոր քաղաքի բնակչության 10-15%-ը միայն, իսկ [[Գյուղատնտեսական հողեր|գյուղատնտեսական նշանակության հողերը]] զբաղեցնում են 3,26 հա տարածություն։ 2017 թվականի զեկույցի համաձայն՝ դրանք բաշխված են հետևյալ կերպ. համայնքում 48 առկա [[Խոշոր եղջերավոր կենդանիներ|խոշոր եղջերավոր անասունների]] գլխաքանակը կազմում է 1686 գլուխ, որից [[կով]]եր՝ 728, [[Ցուլեր|արտադրող ցուլեր]]՝ 67, երինջներ 1-ից 2 տարեկան՝ 759, 2 տարեկանից բարձր՝ 132, [[խոզեր]]՝ 320, [[ոչխարներ]]՝ 444, [[ձի]]եր՝ 33: [[Հավեր]]ի և այլ թռչունների քանակը 2461 է։ [[Մեղվաբուծություն|Մեղվափեթակների]] քանակը 500 է<ref name=":22" />։ === Զբոսաշրջություն === {{Հիմնական|Զբոսաշրջությունը Հայաստանում}}[[Պատկեր:Վանաձոր 1 (10).JPG|269x269px|մինի|աջից|«Գուգարք» հյուրանոցը Վանաձորի կենտրոնում՝ [[Հայքի հրապարակ]]ում։]] [[Պատկեր:Gougarats Diocese.jpg|մինի|269x269փքս|Վանաձոր քաղաքի Զաքարյան փողոցի. N 31 հասցեում գտնվող [[Թայիրովի ամառանոց (Վանաձոր)|Թայիրովի ամառանոցը]]։]] Վանաձոր քաղաքը [[տուրիզմ]]ի ոլորտում ունի հսկայական ներուժ, ինչի համար կարևոր հանգամանք է [[Վանաձոր#Կլիմայական պայմաններ|նպաստավոր կլիման]] և [[ծառայությունների ոլորտ]]ի զարգացվածությունը։ Զբոսաշրջության ոլորտի զարգացման ռազմավարությունը մշակվում է ''Լոռու մարզի տուրիզմի զարգացման և հետազոտության կենտրոնի'' կողմից։ Ըստ այդ մարմնի՝ [[Լոռու մարզ]]ում՝ մասնավորապես Վանաձորում, հյուրատնային բիզնեսը դեռևս զարգացման փուլում է, և դա է պատճառը, որ զբոսաշրջիկը նույն օրը ստիպված է լինում լքել քաղաքի բուն տարածքը և հանգրվանել մեկ այլ վայրում։ Ցուցանակների և տեղեկատվական վահանակների բացակայությունը նույնպես լուրջ խնդիր է քաղաքին անծանոթ այցելուների համար։ Այնուամենայնիվ, ներկայում էլ ամենապահանջված պրոդուկտը քաղաքային տուրերն են։ Ճանաչողական տուրն, որպես կանոն, մեկնարկում են քաղաքի սրտից՝ [[Հայքի հրապարակ]]ից և ընդգրկում [[Վանաձորի կերպարվեստի թանգարան|Վանաձորի պատկերասրահը]], քանդակագործ վարպետ Մեհրաբի տունը, Լճերը, Թթու ջուրը, [[Թայիրովի ամառանոց (Վանաձոր)|Գուգարաց թեմի առաջնորդարանը,]] հայկական ու ռուսական եկեղեցիները։ Քաղաքի այցելուների համար հետաքրքրություն է ներկայացնում նաև քաղաքի արդյունաբերական անցյալը, որի արդյունքում տուրիստական օբյեկտների են վերածվել նաև [[Քիմիական մանրաթել]]երի, [[Ավտոմատիկա գործարան (Վանաձոր)|«Ավտոմատիկա»]], [[Լուսատեխնիկական գործարան (Վանաձոր)|«Էլեկտրոն»]], «Ջերմաէլեկտրոն», «Ավտոգենմաշ» գործարաններըն ու խորհրդային ժամանակների նմուշ-կոթողները<ref>{{Cite web|url=https://banks.am/am/news/interviews/18133|title=Տուրիզմի զարգացման Լոռու բանաձևը|website=Banks.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 28}}</ref>։ Զբոսաշրջային կարևոր նշանակություն ունեն Վանաձորի կրոնական շինությունները ([[Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի (Վանաձոր)|Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցին]], [[Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի եկեղեցի (Վանաձոր)|Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի եկեղեցին]], [[Գուգարաց թեմ|Գուգարաց թեմի առաջնորդանիստ Սուրբ Սարգիս եկեղեցին]] և Սուրբ Աստվածածնի ծնունդ ռուս ուղղափառ եկեղեցին։ Զբոսայգիներից նշանավոր են Վանաձորի բուսաբանական այգին, քաղաքի կենտրոնական այգին, «Սայաթ-Նովա» զբոսայգին։ Զբոսաշրջության ոլորտի զարգացվածությունը ուղղակիորեն կապված է սերվիսի (ծառայությունների) ոլորտի հետ<ref>{{Cite web|url=https://www.kayak.com/Vanadzor-Hotels.18575.hotel.ksp|title=20 Best Hotels in Vanadzor. Hotels from $17/night|website=KAYAK|language=en-us|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 28}}</ref>։ <br /> ---- '''Հյուրանոցներ'''՝ «Tufenkian Heritage Hotel Avan Dzoraget», '''•''' «Արգիշտի» հյուրանոց, '''•''' «Անուշ հյուրանոց», '''•''' «Գուգարք» հյուրանոց, '''•''' «Կիրովական հյուրանոց, '''•''' «Գրին Հաուս» հյուրանոց, '''•''' «Արմենիա» հյուրանոց, '''•''' «Լագունա» հյուրանոց։ <br /> '''Սննդի կետեր՝''' '''•''' «Լոռի» սրճարան, '''•''' «Թագավորանիստ» ռեստորան, '''•''' «Էլկանի» ռեստորան, '''•''' «Բելլիսիմո» ռեստորան, '''•''' «Օազիս» ռեստորան, '''•''' «Մոսկվա» ռեստորան, '''•''' «Թիֆլիս» ռեստորան, '''•''' «Ռոյալ» ռեստորան։ {{div col end}}[[Պատկեր:Vanadzor, Lcher.png|1076x1076px|մինի|կենտրոն|<center>Վանաձորի արհեստական լիճը։</center>]] == Տրանսպորտ և կապ == Վանաձոր քաղաքի համայնքային ենթակայության ներքո գտնվող [[ճանապարհ]]ների երկարությունը կազմում է 161 կմ<ref name=":232">{{Cite book|url=http://vanadzor.am/vanadzor/uploads/2017/08/Vanadzor-LEAPs_arm.pdf|title=Վանաձոր քաղաքի շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների ծրագիր|last=Նունե Հարությունյան, Տիգրան Օգանեզով, Դշխուհի Սահակյան, Էվելինա Ղուկասյան, Մետաքսյա Դավթյան|year=2017|location=Վանաձոր|pages=52-53 (Ճանապարհային տնտեսություն։ Տրանսպորտային ցանց։ Կապ։ Հեռահաղորդակցություն)}}</ref>։ Վանաձորով է անցնում [[Հարավկովկասյան երկաթուղի|հարավկովկասյան երկաթգիծը]]։ Դեպի արևմուտք գնացող գիծը [[Գյումրի]]ով դուրս է գալիս [[Երևան]], իսկ արևելք գնացող գիծը [[Սանահին (գյուղ)|Սանահին կայարանով]] հասնում [[Թբիլիսի]]։ Վանաձորում կան 28 տրանսպորտային [[կամուրջներ]], հետիոտնի համար նախատեսված կամուրջ-անցումներ։ Քաղաքի ուղևորատար երթուղիներում ընդգրկված են 162 [[ավտոբուս]]ներ և [[Տաքսի|երթուղային տաքսիներ]]։ Գրանցված են և արդյունավետ գործում են մոտ մեկ տասնյակ մասնավոր տաքսի ծառայություններ։ Վանաձորի տրանսպորտի հիմնական տեսակը ցամաքայինն է։ Ջրային և օդային տրանսպորտը բացակայում է։ Քաղաքում կամ քաղաքի շրջակայքում օդանավակայան չի գործում։ Ամենամոտ օդանավակայանը [[Շիրակ (օդանավակայան)|Գյումրու «Շիրակ» միջազգային օդանավակայանն]] է։ Նախկինում քաղաքը սպասարկել է [[Ստեփանավան (օդանավակայան)|Ստեփանավանի օդանավակայանը]], որը ներկայումս գտնվում է վերակառուցման փուլում։ Վանաձորի տարածքում [[բջջային հեռախոսակապ]]ը և [[Համացանց|շարժական ինտերնետ կապը]] ապահովվում է [[Հայաստանի համացանցային ծառայություն տրամադրողների ցանկ|հանրապետություն գործող բոլոր օպերատորների]] կողմից։ Համացանցի ծածկույթը գերազանցում է 98%-ը։ Հասանելի է և՛ [[Թելքաօպտիկական կապ|թելքաօպտիկական]], և՛ շարժական [[Համացանց|համացանցային]] կապ։ Համանանցի հասանելիության որակը բավարար է։ Քաղաքը ապահովված է նաև լարային հեռախոսակապով։ Զարգացած է եթերային հեռուստատեսության ցանցը։ Հեռարձակվում է նաև [[Հայաստանի հանրային ռադիո]]ն, որը հասանելի է 106.30 ՄՀց հաճախականությամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/radio/affiliates/info/3/521|title=Ռադիո Գործընկերներ - Վանաձոր, Հայաստան|website=www.azatutyun.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 27}}</ref>։ Հայաստանի փոստային կապի ազգային օպերատոր [[Հայփոստ|«Հայփոստ»-ը]] Վանաձոր քաղաքում ունի 23 կապի բաժանմունք<ref>{{Cite web|url=https://haypost.am/hy/our-network/region/9|title=«Հայփոստ», Վայոց ձոր|last=|first=|date=|website=haypost.am|publisher=|accessdate=2020 թ․ օգոստոսի 25}}</ref>՝ ապահովելով 100% հասանելիություն։ == Արտաքին հարաբերություններ == Վանաձորն արտաքին համագործակցություն է իրականացնում եվրոպական, ասիական և ամերիկյան քաղաքների, ինչպես նաև [[Հայաստան]]ում գործունեություն իրականացնող [[միջազգային կազմակերպություն]]ների հետ։ === Քույր քաղաքներ === Վանաձորի և քույր քաղաքների միջև կնքվել են պայմանագրեր, համաձայն որոնց քույր քաղաքների միջև առկա է համագործակցություն [[մշակույթ]]ի, [[Զբոսաշրջություն|զբոսաշրջության]], [[Տնտեսություն|տնտեսության]], [[Կրթություն|կրթության]], [[Առողջապահություն|առողջապահության]], [[սպորտ]]ի և այլ բնագավառներում։ Վանաձորի առաջինը քույր քաղաքը եղել է [[ֆրանսիա]]կան [[Բանյո (Օ-դը-Սեն)|Բանյո]] քաղաքը, իսկ վերջինը՝ [[բելառուս]]ական [[Վիտեբսկ]]ը։ Վանաձորի [[քույր քաղաքներ]]ն են<ref>{{Cite web|url=http://mtad.am/hy/news/item/2009/09/03/news_447/|title=Հայաստանի քաղաքների քույր քաղաքները|website=mtad.am|accessdate=2021 թ․ հուլիսի 26}}</ref><ref>{{cite web|url=http://vanadzor.am/qur-qaxaqner/|title=Քույր քաղաքներ|website=vanadzor.am|publisher=Vanadzor|access-date=2020 թ․ հուլիսի 2}}</ref>՝ {{div col|colwidth=20em}} *{{դրոշ|Ֆրանսիա}} [[Բանյո (Օ-դը-Սեն)|Բանյո]], [[Ֆրանսիա]] (1967 թվականից), *{{դրոշ|Վրաստան}} [[Բաթում]], [[Վրաստան]] (2006 թվականից), *{{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Կիսլովոդսկ]], [[Ռուսաստան]] (2005 թվականից), *{{դրոշ|ԱՄՆ}} [[Փասադենա (Կալիֆոռնիա)|Փասադենա]], [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ]] (1992 թվականից), *{{դրոշ|Էստոնիա}} [[Մաառդու (քաղաք, Էստոնիա)|Մաառդու]], [[Էստոնիա]] (2007 թվականից) *{{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Պոդոլսկ]], [[Ռուսաստան]] (2004 թվականից) *{{դրոշ|Բելառուս}} [[Վիտեբսկ]], [[Բելառուս]] (2012 թվականից) *{{դրոշ|Չինաստան}} Չժուչժոու, [[Չինաստան]] (2001 թվականից) {{div col end}} === Դիվանագիտական ներկայացուցչություններ === {{Հիմնական|Դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ցանկ Հայաստանում}} * {{դրոշավորում|Ուկրաինա}}, [https://armenia.mfa.gov.ua/hy/embassy/3648-honorable-consulates Ուկրաինայի Հանրապետության պատվավոր հյուպատոսությունը քաղաք Վանաձորում]։ == Նշանավոր վանաձորցիներ == {{Div col|colwidth=30em}} *[[Ալբերտ Ազարյան]]՝ հայ [[Մարմնամարզություն|օլիմպիական մարմնամարզիկ]], [[ԽՍՀՄ սպորտի վարպետ|ԽՍՀՄ սպորտի վաստակավոր վարպետ]], «ազարյանական խաչ»-ի հեղինակը, *[[Արմեն Գյուլբուդաղյանց]]՝ խորհրդային շրջանի հայ [[ֆուտբոլիստ]], [[Հայաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական]]ի նախկին մարզիչ, *[[Արտավազդ Փելեշյան]], [[Գեղարվեստական ֆիլմ|գեղարվեստական]] և [[Վավերագրական ֆիլմ|վավերագրական կինոյի]] հայտնի [[ռեժիսոր]], [[սցենարիստ]], *[[Շավարշ Կարապետյան]]՝ հայ [[Լող|սուզալողորդ]], աշխարհի 11-ակի ռեկորդակիր, *[[Գոռ Մխիթարյան]]՝ հայ ռոք-երաժիշտ, [[Լավ Էլի|վանաձորյան «Լավ էլի» ալտերնատիվ ռոք խմբի]] հիմնադիր, *[[Էդմոն Մարուքյան]]՝ հայ [[քաղաքական գործիչ]], [[Լուսավոր Հայաստան կուսակցություն|«Լուսավոր Հայաստան» կուսակցության]] հիմնադիր-նախագահ։ *[[Էդվարդ Նալբանդյան]]՝ հայ դիվանագետ, [[Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարար]] 2008-2018 թվականներին, *[[Նարե Արղամանյան]]՝ հայ [[դաշնակահար]]ուհի, *[[Նոր-Այր]]՝ հայ [[արձակ]]ագիր, [[գրող]], *[[Տիգրան Սուրենի Սարգսյան]]՝ հայ [[քաղաքական գործիչ]], Եվրասիական տնտեսական բանկի կառավարման խորհրդի նախագահի տեղակալ, *[[Արմեն Սուրենի Սարգսյան]] զինվորական գործիչ՝ Չինաստանում և ԱՄՆ-ում Հայաստանի ռազմական կցորդ, դիվանագետ՝ Չինաստանում, Վիետնամում, Մոնղոլիայում, Սինգապուրում և Բուլղարիայում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան, * [[Ռոզա Լին]]` հայ երգչուհի, Հայաստանի ներկայացուցիչը [[Եվրատեսիլ 2022 երգի մրցույթ]]ում, *[[Ստեփան Զորյան (գրող)|Ստեփան Զորյան]]՝ հայ գրող, արձակագիր, թարգմանիչ, *[[Սուրեն Աղաբաբյան]]՝ հայ [[Գրականագիտություն|գրականագետ]], [[Բանասիրություն|բանասիրական գիտությունների դոկտոր]], պրոֆեսոր։ *[[Ստեփան Սարգսյան]]՝ հայ [[Ազատ ոճի ըմբշամարտ|ազատ ոճի ըմբիշ]], [[Օլիմպիական խաղեր]]ի մրցանակակիր, *[[Վիկ Դարչինյան]]՝ հայ պրոֆեսիոնալ [[բռնցքամարտ]]իկ։ {{Div col end}} == Տես նաև == * [[Ղարաքիլիսայի ճակատամարտ (1918)]] * [[Վանաձորի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ)]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ2}} == Արտաքին հղումներ == * [https://vanadzor.reglib.am Վանաձորի գրադարանների կենտրոնացված համակարգ] {{Արտաքին հղումներ}} {{Հայաստանի քաղաքներ}} {{Լոռու մարզ}} {{Ալեքսանդրապոլի գավառ}} {{ՎՊԵ|Vanadzor}} {{Պորտալ|Վանաձոր|Լոռու մարզ|Հայաստան|գույն=1}} {{ՀՍՀ|հատոր=5|էջ=462}} [[Կատեգորիա:Վանաձոր]] [[Կատեգորիա:1828 թվականին հիմնադրված բնակավայրեր]] gr9dlxo4h0nu6jy8x5gcntsuzwhyn12 0 2404 8485406 8213526 2022-08-08T19:28:50Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Ejmiatsin.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Քաղաք | հայերեն անվանում = Վաղարշապատ | ենթարկում = | երկիր = Հայաստան | պատկեր = Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին Mother See of Holy Etchmiadzin.jpg | պատկերի նկարագրում = [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին]] | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = Flag of Ejmiatsin.svg | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = | lat_deg=40 | lat_min=10| lat_sec=0 | lon_deg=44| lon_min=18| lon_sec=0 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Արմավիրի մարզ | երկրամասը աղյուսակում = Արմավիրի մարզ | շրջանի տեսակ = | շրջան = | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = Քաղաքապետ | ղեկավար = [[Դիանա Գասպարյան]] | հիմնադրման թվական = մ. թ. ա. II դար | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = Արտիմեդ, Վարդգեսավան, Էջմիածին | տարածք = 40 | բարձրության տեսակ = ԲԾՄ | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | պաշտոնական լեզու = | բնակչություն = 46 800<ref>[https://armstat.am/file/article/bnakch_01.07.2015.pdf Հայաստանի մշտական բնակչության թվաքանակը 2015 թվականի հուլիսի 1-ի դրությամբ]</ref> | մարդահամարի թվական = 2015 | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = [[Հայեր]] | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] | էթնոհորոնիմ = վաղարշապատցի (էջմիածնեցի) | ժամային գոտի = | DST = | հեռախոսային կոդ = +374 (231) | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = 1101-1109 | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = Էջմիածին | Վիքիպահեստում = Etchmiadzin }} [[Պատկեր:Map of Etchmiadzin.gif|260px|մինի|աջից|Վաղարշապատի քարտեզ]] [[Պատկեր:Map of Zvartnots.jpg|260px|մինի|աջից|Զվարթնոցի քարտեզ]] '''Վաղարշապատ''' (առավել հայտնի է '''Էջմիածին''' անվանումով), քաղաք [[Հայաստան]]ի [[Արմավիրի մարզ]]ում։ Հայաստանի քաղաքներից մեծությամբ չորրորդն է։ Վաղարշապատում կա 5 եկեղեցի, որոնցից մեկը՝ [[Էջմիածնի Մայր Տաճար]]ը, Հայաստանի գլխավոր եկեղեցին է և գտնվում է [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի]] համալիրի մեջ, որը [[Հայ Առաքելական Եկեղեցի|Հայ Առաքելական Եկեղեցու]] հոգևոր և վարչական կենտրոնն է։ Վաղարշապատն ունի գլխավոր ճանապարհ դեպի մայրաքաղաք [[Երևան]]։ Միացված է Երևանին գյուղերով։ Վաղարշապատից դեպի Երևան մայրուղին 15-16 կմ է։ Վաղարշապատի քաղաքապետը [[Դիանա Գասպարյան]]ն է<ref>[https://ejmiatsin.am/city-authorities/ Համայնքի ղեկավար]</ref>։ == Անվանումներ == Համաձայն [[Մովսես Խորենացի|Մովսես Խորենացու]] [[Պատմություն Հայոց (Խորենացի)|«Հայոց պատմության»]], մինչև Վաղարշապատ կոչվելը քաղաքը անվանվել է Վարդգեսավան, իսկ դրանից առաջ Արտիմեդ<ref name="Մովսես">[https://digilib.aua.am/book/286/ Պատմություն Հայոց - Մովսես Խորենացի]</ref>։ === Արտիմեդ === Բնակավայրի Արտիմեդ անվանումը, հավանաբար, պայմանավորված է եղել այնտեղ գտնվող Արտեմիդ՝ [[Անահիտ]] աստվածուհուն նվիրված տաճարով<ref>Тирацян Г. А. К вопросу о градостроительной структуре и типографии Вагаршапата, ՊԲՀ 1977 №2, էջ 92</ref>։ Այդ ենթադրության օգտին են խոսում 1950-ական թվականներին [[Էջմիածնի Մայր Տաճար|Մայր]] և [[Էջմիածնի Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի|Սուրբ Հռիփսիմե]] տաճարների պեղումների ժամանակ նրանց հիմքերից հայտնաբերված հեթանոսական տաճարների բեկորները<ref>Ա․ Սահինյան, Հայկական ճարտարապետությունը ստրկատիրական հասարակարգի ժամանակաշրջանում, Ակնարկ հայ ճարտարապետության պատմության, Երևան, 1964, էջ 54</ref>։ === Վարդգեսավան === [[Վարդգես Մանուկ]]ը բաժանվելով Տուհաց գավառից, Քասախ գետով գալիս նստում է Շրեշ բլրի և Քասախ գետի մոտ՝ Արտիմեդ քաղաքում Երվանդ արքային խնամախոսելու, որտեղ իր անվամբ հիմնում է Վարդգեսավանը։ === Վաղարշապատ === 2-րդ դարի առաջին կեսին, ըստ Մովսես Խորենացու, [[Սանատրուկ|Սանատրուկ Բ]]-ի որդի [[Վաղարշ Ա]] թագավորը Վարդգեսավանը պատում է պարսպով ու մեծ պատվարով, դարձնում թագավորանիստ քաղաք՝ վերանվանելով այն Վաղարշապատ կամ Նոր Քաղաք, [[Վաղարշ Ա]] Արշակունու ժամանակից (մ. թ. 191-211 թվականներ)<ref name="Մովսես" />։ Միջին դարերում, մասնավորապես միջնադարում Վաղարշապատը մերթընդմերթ կոչվել է նաև Էջմիածին, որը համանուն վանքի և ոչ ամբողջ բնակավայրի անունն է։ {{քաղվածք|Սա (Վաղարշ Ա Արշակունին, ըստ Խորենացու թագավորած 191-211 թվականներին) պատեաց պարսպաւ և հզօր աւանն Վարդգէսի, որի վերայ զՔասախ գետոյ, զորմէ զառասպելն ասեն․ «Հատուած գնացյալ Վարդգէս մանուկն ի Տուհաց գավառեն զՔասախ գետով, եկեալ նստաւ զՇրեշ բլրով, զԱրտիմեդ քաղաքաւ, զՔասախ գետւ կռել կոփել զդուռնն Երուանդայ արքայի»։ Այս Երվանդ առաջինն է, Սակավակյացն է, որ ի Հայկյանց, զորոյ զքոյրն կին առեալ Վարդգէսի՝ շինեց զաւանս զայս, յորում և Տիգրան միջին յԱրշակունեաց (Տիգրան Բ Մեծ) նստոյց զհասարակ առաջնոյ գերությանն Հրէից, որ եղև քաղաքիւղ վաճառօք։ Այժմ այս Վաղարշ պատեաց պարսպաւ և հզօր պատւարաւ, և անուանեաց Վաղարշապատ, որ և Նոր քաղաք։|Մովսես Խորենացի}} === Կայնեպոլիս === [[163]] թվականից մինչև [[193]] թվական հռոմեացիք Վաղարշապատը նույնիսկ մայրաքաղաք են հռչակում գրաված և ավերած [[Արտաշատ]]ի փոխարեն և անվանում Կայնեպոլիս (Նոր քաղաք)<ref>[http://www.sno.pro1.ru/lib/trever_ocherki_istorii_kultury_drevney_armenii/trever_ocherki_istorii_kultury_drevney_armenii.pdf К. В. Тревер, Очерки по истории культуры древней Армении, Москва-Ленинград, 1963, էջ 251-270]</ref><ref name="քաղաք">[https://ejmiatsin.am/our-city/30/ Էջմիածնի համայնքապետարան - Պատմություն]</ref>։ === Էջմիածին === [[1945]] թվականին քաղաքը վերանվանվել է Էջմիածին և այդ անուն է կրել մինչև [[1992]] թվականը, երբ նորից վերանվանվեց Վաղարշապատ։ == Պատմություն == === Հնավայրեր Վաղարշապատի տարածքում === ''Վաղարշապատը և նրա շրջակայքը բնակելի են եղել դեռևս մ.թ.ա. 6-3 հազարամյակներից։ Այդ տարածքներում են գտնվում [[Պղնձի-քարի դարը Հայկական լեռնաշխարհում|էնեոլիթյան (պղնձեքարեդարյան)]] ժամանակաշրջանի այնպիսի հնավայրեր, ինչպիսիք են [[Շրեշ-բլուր|Շրեշ բլուրը]], [[Մոխրբլուր]], Թեղուտը, [[Մեծամոր (հնագույն բնակատեղի)|Մեծամորը]] և այլն, ու հայտնաբերվել են հնագիտական ամենաբազմազան և հարուստ առարկաներ։ Վաղարշապատում և նրա շրջակայքում կան նաև հնագույն դամբարանադաշտեր, որոնք ևս անկասկած են դարձնում տվյալ բնակավայրի հնամենի և նշանավոր լինելը։ === Առաջին գրավոր տեղեկություններ === Վաղարշապատի տարածքի և նրա շրջակայքի մասին առաջին գրավոր տեղեկությունները ավանդել է [[Բիայնա]]յի ([[Վանի թագավորություն|Վանի]]) թագավոր [[Ռուսա Բ]]-ն (մթա 685-645)՝ կոչելով նրան Կուարլինի կամ Կուտուրլինի հովիտ, որի ոռոգման համար նա մեծ ջանքեր է ներդրել<ref name="մարզ" />։ [[3-րդ դար]]ի վերջերի Վաղարշապատի քաղաքային նկարագրի մասին ստույգ տեղեկություններ է հաղորդում [[Ագաթանգեղոս]]ը։ Նրա պատմության և վերջերս կատարված պատմա-հնագիտական ուսումնասիրությունների հիմամբ կարելի է ընդհանուր գծերով պատկերացում կազմել այդ ժամանակաշրջանի Վաղարշապատի մասին։ Քաղաքը տարածվել է պարիսպներով ամրացված միջնաբերդի շուրջը<ref name="Ագաթ">Ագաթանգեղոս, Պատմություն Հայոց, Երևան. 1977։</ref>։ Այժմ արդեն կասկած չկա, որ միջնաբերդի տարածքը, ընդհանուր աոմամբ, համընկել է Էջմիածնի վանքի ներկայումս զբաղեցրած տարածքին<ref>[http://hpj.asj-oa.am/2796/1/1977-2(81).pdf Тирацян Г. А. К вопросу о градостроительной структуре и типографии Вагаршапата,- Պատմա-բանասիրական հանդես, 1977խ №2, էջ 82-83.]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>Թ․ Ավդալբեկյան, Հայագիտական հետազոտություններ, Երևան, 1969, էջ 148-150</ref><ref name="շախ79-80">Յ․ Շահխաթանեանց, Ստորագրութիւն Կաթողիկէ էջմիածնի և հինդ գավաոացն Արարատայ. հատոր 1, էջմիածին. 1842. էջ 79-80</ref>։ === Քաղաքի դիրք === Վաղարշապատը և նրա մերձակա տարածքները հին և միջին դարերում մտնում էին [[Մեծ Հայք]]ի [[Այրարատ]] նահանգի [[Արագածոտն (գավառ)|Արագածոտն]] գավառի մեջ, տեղագրորեն հանդիսանում է [[Արարատյան դաշտ]]ի կենտրոնը՝ [[Քասաղ]] գետի միջին և ստորին հոսանքների շրջանում։ Վաղարշապատը Արևելքի մեծ քաղաքների նման շրջապատված էր պարսպով, որի կենտրոնում շուկան էր։ Քաղաքի մեջ էր առնված նաև միջնաբերդը, ներսում՝ արքունի ապարանքը և մայր տաճարը, իսկ քաղաքի պարիսպներից դուրս քաղաքի արվարձաններն էին։ Պարիսպների ներսում ապրում էր ազնվականությունը և իշխող դասը, իսկ պարիսպներից դուրս՝ աշխատավորությունը։ Արվարձանները ևս ունեցել են իրենց շուկան և արհեստավորական թաղերը։ Վաղարշապատը հնագույն դարերից սկսած համարյա անընդմեջ երկրորդ կամ զուգահեռ մայրաքաղաքի դեր է կատարել։ Վաղարշապատի դերի բարձրացումը առաջնակարգ մայրաքաղաքի աստիճանի հետևանքն էր այն բանի, որ [[301]] թ-ից այն դարձավ քրիստոնեական Հայաստանի հոգևոր կենտրոնը, նաև կաթողիկոսական նստավայրը։ Բավական է ասել, որ այստեղ է բացվել Մաշտոցյան առաջին դպրոցը, այստեղ է հաստատվել (480 թվականին) առաջին հայկական պետական-պաշտոնական մատենադարանը։ Հետագա դարերում (բացառյալ [[Բագրատունիներ]]ի թագավորության ժամանակ) Վաղարշապատը աստիճանաբար անշքացավ, դարձավ աննշան և խղճուկ մի բնակավայր։ Քաղաքը նոր շունչ և վերակենդանություն է առնում, երբ [[1441]] թվականին կաթողիկոսական աթոռը [[Սիս|Սսից]] տեղափոխվեց Էջմիածին։ Այսուհետև Վաղարշապատ-Էջմիածինը նորից դարձավ Հայոց ոչ միայն կրոնական, այլև, ինչ որ չափով նաև վարչական կենտրոնը։ 1828 թ-ից, երբ Արևելյան Հայաստանը միացավ Ռուսաստանին, Վաղարշապատը (Էջմիածին) դարձավ Երևանի նահանգի Էջմիածնի գավառի կենտրոնը, մինչև 1930 թվականը։ == Հին Վաղարշապատի տեղադրություն == Հայաստանի երբեմնի քաղաքամայր Վաղարշապատը գտնվում է [[Այրարատ]] նահանգի Արագածոտն գավառում։ Վաղարշապատը հայ [[Արշակունիներ]]ի պետականության թագավորանիստ քաղաքն էր, կրոնական և մշակութային կենտրոնը։ Հնագիտական նյութերը և մատենագրական աղբյուրները օգնում են մեզ վերականգնելու հին Վաղարշապատի տեղադրությունը։ Մովսես Խորենացու հիշատակած ավանդություններից հայտնի է, որ Վաղարշապատի հին քաղաքատեղին գտնվում էր Արարատյան դաշտում՝ Քասախ գետի և Շրեշ բլրի մոտ, իբրև ամրացված բերդ, առևտրական մեծ ավան։ [[Երվանդ Լալայան]]ի վկայությամբ, ժողովուրդը Շրեշ է անվանել Ղուգոյի կոնդ կոչված բլուրը, որը գտնվում էր Վաղարշապատից հյուսիս-արևելք (քաղաքից 500 մ հեռու), Էջմիածին-[[Օշական]] ճանապարհի աջ կողմում։ Շրեշ բլուրը մինչև 1870-ական թվականները 123 մ տրամագծով, մի քանի մետր բարձրությամբ, խոշոր զանգվածային քարերով շրջապատված արհեստական հողաբլուր էր, որը 1913, 1928 թվականներին պեղել է Երվանդ Լալայանը, և կրկին պեղվել է 1945-1950 թվականներին։ 1950 թվականին բլուրը ամբողջովին հարթվել է։ Վաղարշապատի տեղադրությունը կապված էր նաև [[Քասաղ]] գետի հետ, որը շատ անգամներ փոխել է հունը։ Հնում այն հոսել է Վաղարշապատի հյուսիսային կողմից, Շրեշ բլրի և Կավաբլրի մոտից թեքվել է դեպի արևմուտք, ուր պահպանվել են գետի ցամաքած հունը և միջնադարյան կամրջի մնացորդները։ Քասախի մի բազուկը քաղաքի արևմուտքով իջել է հարավ և Խաթունարխի արևմուտքում՝ Էջմիածնից [[Իգդիր]] տանող խճուղուց ներքև միացել [[Սևջուր|Մեծամոր գետին]]։ Այս բազուկը պահպանվում էր մինչև 1833 թվականը։ [[387]] թվականին [[Վռամշապուհ]]ի օրոք, Հայաստանը [[Սասանյան Պարսկաստան]]ի և [[Բյուզանդիա]]յի միջև բաժանվելուց հետո, Վաղարշապատը շարունակում էր մնալ որպես մայրաքաղաք և ապրում էր մշակութային վերելք այստեղ կատարվեց հայերեն տառերի գյուտը։ Արշակունիների թագավորությունից հետո, Վաղարշապատը վերջին հարվածը ստանում է պարսիկներից։ Սկսած [[451]] թվականից [[Վարդանանց պատերազմ]]ի ժամանակից Վաղարշապատը ամայանում է և բնակչությունը ցրվում է [[Պատմական Հայաստան|Հայաստանի]] այլ վայրեր։ == Հոգևոր մայրաքաղաք == [[Քրիստոնեության ընդունումը Հայաստանում|Հայաստանում քրիստոնեության պաշտոնական կրոն ճանաչվելուց]] հետո Վաղարշապատի դերը երկրի կյանքում առավել ևս մեծանում է, այն միաժամանակ դառնում է նաև հայոց հոգևոր կենտրոն։ Միջնաբերդում կառուցվում է Մայր տաճարը, իսկ Հոիփսիմյան կույսերի նահատակման վայրերում՝ նրանց նվիրված մատուռները։ 5-րդ դարի կեսերին՝ Մայր աթոոը [[Դվին]] փոխադրելուց հետո, փաստորեն մինչև 7-րդ դարը Վաղարշապատր կորցնում է իր երբեմնի նշանակաթյանը։ 7-րդ դարում պարսկա-բյուզանդական հակամարտությունների ոլորտում գտնվող Հայաստանում՝ ինքնավարության առկայության տասնամյակներին պայմաններ են ստեղծվում քաղաքի տնտեսության և մշակույթի վերելքի համար, քաղաքային կյանքը Վաղարշապատում կրկին աշխուժանում է 4-րդ դարում հիմնված մատուռների փոխարեն մեկը մյուսի ետևից կառուցվում են Հռիփսիմեի (618 թ.) ու Գայանեի (680 թ.) եկեղեցիները, վերանորոգվում է Մայր տաճարը։ Վաղարշապատից [[Արտաշատ]] տանող ճանապարհի մոտ կառուցվում են Զվարթնոց տաճարը (641-661) ու նրան կից կաթողիկոսական նստոցը։ 15-րդ դարում Վաղարշապատում վերահաստատվում է կաթողիկոսարանը։ 13-15-րդ դարերից Վաղարշապատը դարձավ հայոց հոգևոր կենտրոնը, իսկ տաճարը՝ անկախ կաթողիկոսական աթոռանիստի տեղափոխություններից, պահպանեց մայր տաճարի առաջնային նշանակությունը։ 1828 թվականին Էջմիածինը Արևելյան Հայաստանի կազմում վերջնականապես միացվում է Ռուսաստանին։ Ռուսական կառավարությունը, նախկին իշխանությունների նման, նույնպես ճանաչում են միաբանության իրավունքներն Էջմիածնի վրա։ Չնայած 19-րդ դարի կեսից Էջմիածինը դառնում է Երևանի նահանգի Էջմիածնի վիճակի կենտրոնը, այնուամենայնիվ, բուն քաղաքը կառավարում էին կաթողիկոսարանն ու միաբանությունը՝ սինոդի հետ մեկտեղ։ Խորհրդային իշխանության առաջին օրերից Էջմիածինը դադարում է վանքապատկան լինելուց և դառնում Վաղարշապատի գավառի կենտրոնը։ Այժմ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին Մայր Տաճարը [[Ամենայն Հայոց կաթողիկոս]]ների նստավայրն է<ref name="քաղաք" />։ == Քաղաքաշինություն == === Միջնաբերդ === Միջնաբերդում է գտնվել Տրդատ Գ թագավորի պալատը, նրանից ոչ հեռու՝ Մայր տաճարի տեղում, հավանաբար, [[Անահիտ աստվածուհի|Անահիտ աստվածուհուն]] (Արտեմիդ) նվիրված տաճարը իսկ դրանից հարավ-արևելք՝ ներկայիս տպարանի արևմտյան կողմում, անտիկ բաղնիքը<ref>Тирацян Г. А. К вопросу о градостроительной структуре и типографии Вагаршапата, ՊԲՀ 1977 №2, էջ 85</ref>։ [[Ագաթանգեղոս]]ը հիշատակում է, որ միջնաբերդում կային նաև ներքին փողոցներ, որոնց գոյությունը կարելի է բացատրել առայժմ մեզ անհայտ այլ շինությունների առկայությամբ։ Այդ մասին են վկայում [[18-րդ դար]]ի վերջերին Մայր տաճարի շրջակայքում շինարարական աշխատանքների ժամանակ հայտնաբերված հին քարե սալահատակների և մարմարե կառուցվածքի մնացորդները<ref>Յ․ Շահխաթանեանց, Ստորագրութիւն Կաթողիկէ էջմիածնի և հինդ գավաոացն Արարատայ. հատոր 1, էջմիածին. 1842. էջ 77-81</ref>։ Քաղաքի հատակագծի տարածքից պեղումների ու շինարարական աշխատանքների Ժամանակ հայտնաբերված նյութերը ապացույց են, որ այն բնակեցված է եղել։ Հավանաբար բուն քաղաքում էր գտնվում ապարանքների բարձրաբերձ շինությունների մի մասը, որոնց առկայության մասին վկայում է Ղազար Փարպեցին։ === Պարիսպ === [[Պատկեր:06 Chardin Ecs-miazin nommée communément les trois eglises.jpg|300px|մինի|Էջմիածինը Շարդենի փորագրությունում, 1670-ականներ]] Արարատյան հարթավայրի վրա գտնվող Վաղարշապատը զուրկ էր Հին Հայաստանի մյուս քաղաքներին՝ Արմավիրին, Արտաշատին, Երվանդաշատին հատուկ պաշտպանական բնական պայմաններից։ Հետևաբար պարիսպները, ինչպես նաև արհեստական մյուս շինությունները, այստեղ ձեռք են բերել առաջնային նշանակություն<ref>{{Cite web |url=http://basss.asj-oa.am/1309/1/1956-10(75).pdf |title=В. М. Арутюнян, К вопросу о градостроителной культуре древней Армении,- «Известия» АН Арм. ССР, Ереван, 1956 №10, с. 80. |accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 31 |archive-date=2012 թ․ մայիսի 22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120522230705/http://basss.asj-oa.am/1309/1/1956-10(75).pdf |dead-url=yes }}</ref>։ Հանգամանալի տեղեկություններ կան քաղաքը շրջապատող պարիսպների մասին, նրա արևելյան հատվածը նշված է 1827 թվականի ռուսների կողմից կատարված տեղահանաթային հատակագծի վրա, ըստ որի Գայանե վանքից մոտ 300 մ դեպի արևելք սկսվում է և հյուսիս–արևելյան ուղղությամբ մոտ 1000 մետր երկարությամբ շարունակվում հողաթմբի վրա տեղադրված մի հզոր պարիսպ։ Հովհաննես Շահխաթունյանցի վկայությամբ 1840-ական թվականներին մոտ 750 քայլ երկարությամբ նշմարվում էին այդ պարսպի հիմքերը, որի միջին մասում պահպանվում էին արևելյան դռան հետքերը<ref name="շախ79-80" />։ Ինչպես ենթադրում է [[Հովհաննես Խալփախչյան]]ը, դա, անկասկած, Մովսես Խորենացու հիշատակած Վաղարշ թագավորի կաոուցած պաշտպանական համակարգի մի մասն է և հնարավոր է՝ քաղաքի կրկնակի կավաշեն պարրսպի ու հողաթմբի մնացորդները<ref>Ա․ Սահինյան, Հայկական ճարտարապետությունը ստրկատիրական հասարակարգի ժամանակաշրջանում, Ակնարկ հայ ճարտարապետության պատմության, Երևան, 1964, էջ 54-55</ref>։ Նրա չափերը և տեղադրությունը ոչնչով չեն հակասում Վաղարշապատի պարիսպներին վերաբերող Ագաթանգեղոսի տված վկայություններին։ Բացի այդ, պարիսպը զբաղեցնող տարածքի մոտից են գտնվել հռոմեացիների շինարարական գործունեությանը վերաբերող երկու՝ 175 և 185 թվականների կատարված արձանագրութունները որոնք, հավանաբար պատկանել են պարիսպներին։ === 19-րդ դար === [[File:Vagharshapat city layout.png|thumb|left|Վաղարշապատ քաղաքի հատակագիծը, հեղինակ՝ [[Ալեքսանդր Թամանյան]]]] 19-րդ դարից սկսած պահպանվել են Վաղարշապատի հատակագծային ու տարածական ձևերը պատկերող բազմաթիվ փաստաթղթեր։ == Եկեղեցիներ == Վաղարշապատի (Էջմիածնի) տարածքում վեց եկեղեցի կա՝ === Մայր աթոռ սուրբ Էջմիածին === {{հիմնական|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին}} [[Պատկեր:Etchmiadzin Cathedral view.jpg|մինի|200px|[[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին]]]] '''Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը''' [[Հայ Առաքելական Եկեղեցի|Հայ Առաքելական Եկեղեցու]] հոգևոր և վարչական կենտրոնն է, որը գտնվում է [[Հայաստան]]ի [[Էջմիածին]] քաղաքում։ Այստեղ է գտնվում [[Էջմիածնի Մայր Տաճար]]ը, որն ըստ [[Գրիգոր Լուսավորիչ|Գրիգոր Լուսավորչի]] տեսիլքի, հիմնվել է [[Քրիստոս]]ի իջման վայրում և կառուցվել Գրիգոր Լուսավորչի ու [[Տրդատ Գ թագավոր]]ի կողմից 301-303 թվականներին։ Այն աշխարհասփյուռ հայության սրբազան ուխտատեղին է և [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսների ցանկ|Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսության]] նստավայրը՝ [[Վեհարան]]ը։ Եկեղեցու պատմությունն ամփոփող պատմական [[հուշարձան]]ները, [[թանգարան]]ները, [[գրադարան]]ները և հենց Մայր Տաճարը ներկայացնում են հայոց բազմադարյան պատմությունը, գրականության և արվեստի բացառիկ արժեքները, հոգևոր մշակույթի գանձերը<ref>[http://www.armenianchurch.org/index.jsp?sid=1&id=107&pid=24 Մայր տաճարի թանգարանի մասին]</ref>։ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը պատասխանատվություն է կրում թե' այստեղ ստեղծված և թե' Եկեղեցուն նվիրաբերված մշակութային արժեքների պահպանության համար։ 2021 թվականի պայմաններով Սուրբ Էջմիածինը վերանորոգվում է։ === Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի === {{հիմնական|Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի (Վաղարշապատ)}} [[Պատկեր:Hripsime3.jpg|200px|մինի|[[Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի (Էջմիածին)|Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի]]]] Էջմիածնի Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցին ներառված է [[ՅՈւՆԵՍԿՕ]]-ի համաշխարհային ժառանգության ցուցակի մեջ։ Ավանդության համաձայն, Հռիփսիմեն քրիստոնյա կույսերի հետ, խուսափելով [[Դիոկղետիանոս]] կայսեր (284-305) հալածանքներից, փախչում են Հայաստան և [[քրիստոնեություն]] քարոզում, որտեղ հայոց [[Տրդատ Գ|Տրդատ Գ Մեծ արքայի]] կողմից նույնպես հալածանքների են ենթարկվում և սպանվում իր հավատակից [[Հռիփսիմյանց կույսեր|Սուրբ կույսերի]] հետ միասին։ Հռիփսիմյան կույսերի նահատակման տեղում [[Տրդատ Գ|Տրդատ]] արքան և [[Գրիգոր Լուսավորիչ]]ը կառուցել են վկայարան՝ կիսագետնափոր հանգստարան, վրան՝ քարաշեն չորս սյուներով ամպհովանի։ 5-րդ դարում այն ավերել են պարսիկները, [[Սահակ Պարթև]]ը կառուցել է նորը։ Եկեղեցին հիմնադրվել է այդ վայրում [[618]] թվականին [[Կոմիտաս Ա Աղցեցի]] կաթողիկոսի կողմից։ Հռիփսիմեի տաճարը պատկանում է [[միջնադարյան Հայաստան]]ի եկեղեցական կառույցների առավել կատարելագործված տիպին (ձևավորվել է 6-րդ դարում)։ Ներքուստ խաչաձև է, որն ստեղծվել է գմբեթածածկ ծավալին կցված չորս խորաններով ու շրջանի 3/4 հատվածքի անկյունային խորշերով։ === Սուրբ Գայանե եկեղեցի === {{հիմնական|Սուրբ Գայանե եկեղեցի (Վաղարշապատ)}} [[Պատկեր:Surb Gayane Church.JPG|200px|մինի|[[Սուրբ Գայանե եկեղեցի (Վաղարշապատ)|Սուրբ Գայանե եկեղեցի]]]] Սուրբ Գայանե եկեղեցի, գմբեթավոր բազիլիկ տիպի եկեղեցի է, [[Հայ Առաքելական Եկեղեցի|Հայ Առաքելական Եկեղեցու]] գլխավոր սրբավայրերից մեկը, հայկական ճարտարապետության հուշարձան։ Պլաստիկ և ավարտուն այս շինությունը զուրկ է հատուկ դեկորատիվ տարրերից։ Իր տիպով՝ գմբեթավոր բազիլիկ տիպի եկեղեցի է, ունի դասական, պարզ ձև։ Կառուցվել է [[630]] թ., [[Եզր Ա Փառաժնակերտցի|Եզր կաթողիկոսի]] օրոք՝ տեղում եղած մատուռի փոխարեն, [[Սուրբ Գայանե]] կույսի գերեզմանի վրա։ Եկեղեցու բոլոր տարրերը՝ թաղերը, կամարները և այլն, ներդաշնակ են ու խոսուն։ Ավագ սեղանի տակ գտնվում է Սուրբ Գայանեի գերեզմանը։ Սուրբ Գայանե եկեղեցին հայկական ճարտարապետության առաջին ծաղկման շրջանի լավագույն հուշարձաններից մեկն է։ Այն գմբեթավոր-բազիլիկ տիպի եկեղեցի է, որի հորինվածքը մշակվել է Հայաստանում [[5-րդ դար|V]]-[[7-րդ դար]]երում և ներկայացված է նույն ժամանակաշրջանին վերաբերվող մի շարք հուշարձաններով ([[Տեկորի տաճար|Տեկորի]], [[Բագավանի Սուրբ Հովհաննես տաճար|Բագավանի]], [[Մրենի տաճար|Մրենի]] և [[Օձունի եկեղեցի|Օձունի]] տաճարներ)։ Եկեղեցուն կից գերեզմանոցում թաղված է ԽԵՆԹԸ(ՎԱՐԴԱՆ), Բայազեթի պաշարված բերդից գեներալ Տեր-Ղուկասովին գաղտնի նամակ հասցնողը, որի շնորհիվ բերդը ձերբազատվում է պաշարումից։ Նայիր ՐԱՖՖՈՒ "ԽԵՆԹԸ" վեպը։ === Սուրբ Շողակաթ եկեղեցի === {{հիմնական|Սուրբ Շողակաթ եկեղեցի}} [[Պատկեր:Shoghakat Church, Ejmiadsin.JPG|200px|մինի|[[Շողակաթ|Սուրբ Շողակաթ եկեղեցի]]]] Շողակաթը [[եկեղեցի]] է Վաղարշապատի հյուսիսային կողմում, արքունի [[հնձան]]ների տեղում՝ կառուցված՝ ըստ ավանդության, [[Հռիփսիմյանց կույսեր]]ից սուրբ Մարիանեի նահատակության վայրում, Աղամալ Սորոտեցի արքայազնի կողմից [[կաթողիկոս]] [[Նահապետ Ա Եդեսացի]] ժամանակներում։ Ընդգրկված է [[ՅՈւՆԵՍԿՕ]]-ի Համաշխարհային ժառանգության ցուցակում։ Շողակաթ միջնադարյան եկեղեցին գտնվում է [[Արմավիրի մարզ]]ում՝ Վաղարշապատում։ Ըստ [[Ավանդություն|ավանդության]] հիմնադրվել է այն տեղում, ուր Հռիփսիմյան քրիստոնյա նահատակների վրա «շող է կաթել»։ Այժմյան «[[գմբեթ]]ավոր դահլիճի» հորինվածքով եկեղեցին կառուցվել է [[1694 թվական]]ին։ Հատակագծի ձևերը և համաչափությունները բնորոշ են այդ տիպի վաղ միջնադարի կառույցներին, որը ենթադրել է տալիս, որ Շողակաթ եկեղեցին կառուցվել է 6-7-րդ դարերում, շինության հիմքերի վրա։ Ութանիստ [[թմբուկ]]ով գմբեթը ոչ թե կառույցի, այլ երկու զույգ որմնամույթով դահլիճի կենտրոնում է՝ նույնատիպ հնագույն եկեղեցիների նման։ Արևմուտքից կից է գավիթ-սրահը։ === Սուրբ Մարիամ Աստվածածին === {{հիմնական|Սուրբ Մարիամ Աստվածածին (Էջմիածին)}} Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին գտնվում է [[Էջմիածին]] քաղաքում՝ [[Մայր աթոռ սուրբ Էջմիածին|Մայր Տաճարից]] փոքր հեռավորության վրա։ Կառուցվել է 1767 թվականին [[Սիմեոն Ա Երևանցի|Սիմեոն Երևանցի կաթողիկոսի]] օրոք։ [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Ա կաթողիկոսի]] օրոք՝ 1986 թվականին, վերանորոգվել է եկեղեցին և կառուցվել է զանգակատունը։ Եկեղեցու արևելյան պատին՝ Ավագ խորանի ձախ կողմում, կա մի արձանագրություն՝ ըստ որի «Այս սուրբ եկեղեցին կառուցվեց և գյուղը անջատվեց Աթոռից նորա պարսպի կառուցման հետևանքով, Տեր Սիմեոն Սրբազան Կաթողիկոս Երևանցու ծախսերով և հրամանով՝ ի պատիվ Սուրբ Աստվածածնի, որի անունով կառուցվեց 1767 թվին»։ === Զվարթնոց տաճար === {{հիմնական|Զվարթնոց}} [[Պատկեր:Zvartnots 24.JPG|200px|մինի|[[Զվարթնոցի տաճար|Զվարթնոց տաճար]]]] Զվարթնոցը կառուցվել է [[Ներսես Գ Տայեցի]] կաթողիկոսի օրոք՝ 643–652 թթ.։ Տաճարը Զվարթնոց է անվանել պատմիչ Սեբեոսը, այլ աղբյուրներում հիշատակվում է նաև Վաղարշապատի Սուրբ Գրիգոր, Առապարի Սուրբ Գրիգոր անուններով։ «Զվարթնոց» անվանումը հավանաբար առնչվում է նաև զվարթուն՝ հրեշտակ բառին։ Ենթադրվում է, որ Զվարթնոցի տարածքում է եղել հեթանոսական Տիր աստծու մեհյանը։ Ըստ [[Սեբեոս]]ի՝ 301 թ. այստեղ են հանդիպել Հայոց [[Տրդատ Գ]] արքան և [[Գրիգոր Լուսավորիչ]]ը։ Տաճարի ավերման մասին պատմական աղբյուրներում տեղեկություն չկա (հավանաբար ավերվել է երկրաշարժից). հայտնի է, որ այն կանգուն է եղել մինչև [[10-րդ դար]]ը։ 20-րդ դարի սկզբին ավերակ տաճարը ծածկված էր հողով, պեղումներ կատարվել են 1901-1907 թթ.՝ Խաչիկ վարդապետ Դադյանի նախաձեռնությամբ, 1904-ից՝ [[Թորոս Թորամանյան]]ի գիտական ղեկավարությամբ։ Ըստ պեղված նյութերի՝ նախքան Զվարթնոցն այստեղ եղել են հեթանոսական և IV–V դարերի կառույցներ։ Հնագույնը 0,63 մ x 2,7 մ չափերի կոթողն է (գտնվում է Զվարթնոցի թանգարանում)՝ [[Ռուսա Բ]]-ի սեպագիր արձանագրությամբ։ == Բնակչություն == Ըստ [[Փավստոս Բուզանդ]]ի քաղաքը 4-5-րդ դարերում մոտ 120000 բնակիչ ուներ։ Պարսպապատված տարածքում քաղաքը, իհարկե, չէր կարող ունենալ այդքան բնակիչ, ինչպես։ Եթե տեղեկությունը հավաստի է, ապա բնակիչների մի մասր, անշուշտ, ապրել է քաղաքի պարիսպներից դուրս՝ այգիներում ու դաշտերում։ Այդ է վկայում նրա մեկ այլ անվանումը՝ Քաղաքուդաշտ<ref>Փավստոս Բուզանդ, Պատմություն Հայոց</ref>։ Ըստ [[2001]] թվականի մարդահամարի Վաղարշապատի բնակչությունը ըստ առկա ու մշտական և սեռի եղել է<ref>[https://armstat.am/file/doc/130.pdf Հայաստանի 2001 թվականի մարդահամարի արդյունքները]</ref>՝ {| border="1" |- ! colspan="3" | Առկա բնակչություն ! colspan="3" | Մշտական բնակչություն |-align="center" |Ընդհանուր|| Տղամարդիկ|| Կանայք ||Ընդհանուր|| Տղամարդիկ|| Կանայք |-align="center" |51 280|| 23 870|| 27 410 ||56 388|| 26 844 || 29 544 |} Բնակչությունը կազմել են հայ, ռուս, եզդի, քուրդ, ասորի ազգերը<ref name="մարզ" />։ == Էջմիածնի պատվավոր քաղաքացիներ<ref>[https://ejmiatsin.am/city-authorities/#section6 Էջմիածնի պատվավոր քաղաքացիներ]</ref> == [[Պատկեր:«Տագնապ».JPG|220x220px|մինի|Վաղարշապատ քաղաքի պատվավոր քաղաքացի Լևոն Թոքմաջյանի ստեղծած [[Տագնապ (հուշարձան, Վաղարշապատ)|«Տագնապ» արձանախումբը]]։|alt=]] {| class="wikitable" |- | [[Տեր Արշակ Եպիսկոպոս Խաչատրյան]] || Մայր Աթոռ Էջմիածնի դիվանապետ || [[2009]] |- | [[Խաչիկ Մկրտչյան]] || Հայաստանի ԵԿՄ վարչության փոխնախագահ || 2010 |- | [[Գագիկ Ավագյան]]|| «Բապշին» ՍՊԸ-ի տնօրեն || 2008 |- | [[Նորայր Մուրադյան]] || Էջմիածնի քաղաքապետի տեղակալ || 2010 |- | [[Զարզանդ Կարապետյան]] || «Մոնոլիտ գործարան» ԲԲԸ նախագահ || 2010 |- | [[Ստեփան Սռեփանյան]] |||| 2010 |- | [[Յուրի Գևորգյան]] || || 2009 |- | [[Վրույր Ենոքյան]] || Համազգային շարժման մասնակից || 2008 |- | [[Մկրտիչ Չիրքինյան]] || Հանրապետության ըմբշամարտի հավաքականի մարզիչ || [[1997]] |- | [[Լևոն Թոքմաջյան]]|| քանդակագործ || [[2011]] |- |} == Վաղարշապատի խորհրդանիշեր == === Դրոշ === [[Պատկեր:Flag of Ejmiatsin.svg|մինի|200x200փքս|Վաղարշապատի դրոշ]] Էջմիածին քաղաքի դրոշը պատկերային, գունային համակցությամբ նշան է։ Ուղղանկյուն պատկերի դեղին գույնի ֆոնի մեջ մանուշակագույնով, կենտրոնից քիչ ձախ շեղումով պատկերված է [[խաչ]], իսկ վերջինիս մեջտեղում զետեղված է շերտավոր, շրջանաձև, եզրը ներկված շականակագույնով։ Առաջին շերտում դեղին գույնով պատկերված են խաղողի վազեր, որոնք վերևի մասում ընդհատվում են շրջանից դուրս եկած, դեղին գույնով պատկերված ամրոցով։ Երկրորդ շերտը առաջինից անջատվում է նարնջագույնով ներկված կապույտով, որի մեջ՝ վերևի մասում, հայերեն մեծատառերով գրված է «Էջմիածին» բառը։ Դրան ուղղահայաց ներքև և կենտրոնից հորիզոնական աջ և ձախ հինգ նարնջագույն վանդակների միջոցով խաչաձև թվով երեք պատկերներ են։ Երրորդ շերտը, որն առանձնացված է երկրորդից նարնջագույն բարակ պատով, ներառում է մանուշակագույն և կապույտ գույների համակցությամբ կիսաշրջանակներով արտահայտված խաչաձև պատկեր՝ եզրերում հրեշտակներ։ Չորրորդ շերտը, որը հանդիսանում է զինանշանի կենտրոնը, կապույտ գույնի մեջ նարնջագույնով պատկերում է հայերեն մեծատառ նախշազարդ «Է» տառը՝ էություն, Աստված։ Դրոշի դեղին գույնը՝ ծիրանագույնը, խորհրդանշում է արքայական ծիրանին, քանի որ Էջմիածինը եղել է արքայանիստ քաղաք, իսկ մանուշակագույնը խորհրդանշում է կաթողիկոսանիստ լինելը նաև<ref name="խորհրդանիշեր">[https://ejmiatsin.am/our-city/#section2 Էջմիածնի խորհրդանիշեր]</ref>։ === Զինանշան === Էջմիածին քաղաքի զինանշանը պատկերային, գունային համակցությամբ նշան է։ Ուղղանկյուն պատկերի դեղին գույնի ֆոնի մեջ մանուշակագույնով, կենտրոնից քիչ ձախ շեղումով պատկերված է խաչ, իսկ վերջինիս մեջտեղում զետեղված է շերտավոր, շրջանաձև, եզրը ներկված շականակագույնով։ Առաջին շերտում դեղին գույնով պատկերված են խաղողի վազեր, որոնք վերևի մասում ընդհատվում են շրջանից դուրս եկած, դեղին գույնով պատկերված ամրոցով։ Երկրորդ շերտը առաջինից անջատվում է նարնջագույնով ներկված կապույտով, որի մեջ՝ վերևի մասում, հայերեն մեծատառերով գրված է «Էջմիածին» բառը։ Դրան ուղղահայաց ներքև և կենտրոնից հորիզոնական աջ և ձախ հինգ նարնջագույն վանդակների միջոցով խաչաձև թվով երեք պատկերներ են։ Երրորդ շերտը, որն առանձնացված է երկրորդից նարնջագույն բարակ պատով, ներառում է մանուշակագույն և կապույտ գույների համակցությամբ կիսաշրջանակներով արտահայտված խաչաձև պատկեր՝ եզրերում [[հրեշտակներ]]։ Չորրորդ շերտը, որը հանդիսանում է զինանշանի կենտրոնը, կապույտ գույնի մեջ նարնջագույնով պատկերում է հայերեն մեծատառ նախշազարդ «Է» տառը՝ էություն, Աստված։ Զինանշանի դեղին գույնը՝ ծիրանագույնը, խորհրդանշում է արքայական ծիրանին, քանի որ Էջմիածինը եղել է արքայանիստ քաղաք, իսկ մանուշակագույնը խորհրդանշում է կաթողիկոսանիստ լինելը։ === Օրհներգ === Վաղարշապատն ունի նաև իր օրհներգը, որի հեղինակը երգահան [[Ավետ Բարսեղյան]]ն է<ref name="խորհրդանիշեր"/>։ == Մշակույթ == Վաղարշապատում գործում է Կոմիտասի անվան մշակույթի պալատ։ Այն կառուցվել է ճարտարապետ [[Սոս Մանուկյան]]ի անմիջական աջակցությամբ։ Կառուցումն սկսել է [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ից առաջ, ընդհատվել պատերազմի պատճառով և շարունակվել է ավարտից հետո։ Սկսել է գործել 1957 թվականից։ Քանի որ կառուցվել է կոլխոզի միջոցներով, ապա սկզբում կոչվել է Կոլխոզի ակումբ։ 1960 թվականին ակումբը անվանվել է [[Լենին]]ի անվամբ։ Այժմ կոչվում է [[Կոմիտաս]]ի անվամբ։ Մշակույթի պալատում գործել են տարբեր խմբակներ, ժողովրդական թատրոնը և ժողգործիքների, երգ ու պարի խմբեր։ 1990 թվականից սկսած թատրոնը չի գործել, միայն 2006 թվականին է այն վերաբացվել։ Գործում են երեք թանգարան Կաթողիկոսարանում՝ Մայր տաճարի թանգարանը, Ալեք և Մարի Մանուկյան գանձատունը, Հին վեհարանը և չորս թանգարան քաղաքում՝ * [[Արմավիրի պատմա-ազգագրական թանգարան|Էջմիածնի պատմա-ազգագրական թանգարան]] * [[Հովհաննես Հովհաննիսյանի տուն-թանգարան|Հովհաննես Հովհաննիասյանի տուն-թանգարան]] * [[Էջմիածնի Մայր Տաճարի թանգարան]] * [[Գանձատուն թանգարան]] * [[Ռուբեն Սևակ թանգարան]] * [[Խորեն Տեր-Հարությանի թանգարան|Էջմիածնի Խորեն Տեր-Հարությանի թանգարան]] * [[Մհեր Աբեղյանի թանգարան|Էջմիածնի Մհեր Աբեղյանի թանգարան]] Երկու երաժշտական դպրոց՝ * Էջմիածնի քաղաքապետարանի Մակար Եկմալյանի անվան թիվ 1 երաժշտական դպրոց * Էջմիածնի քաղաքապետարանի Սպիրիդոն Մելիքյանի անվան թիվ 2 երաժշտական դպրոց Գործում են Էջմիածնի քաղաքապետարանի Եղիշե Թադևոսյանի անվան գեղարվեստի դպրոցը և ութ գրադարան<ref name="քաղաք" />։ == Արդյունաբերություն == Խորհրդային տարիներին քաղաքը նախկինում համարվել է խոշոր արդյունաբերական կենտրոն։ Կային ժամանակակից տեխնիկայով ու սարքավորումներով հագեցված հզոր գործարաններ, ինչպիսիք են «Ռաստր», «Ռեզիստր», «Էլեկտրոն» և «Սարքաշինական» գործարանները, որոնք գործել են [[ԽՍՀՄ|միութենական]] ռազմաարդյունաբերության համալիրի կազմում և թողարկել գերճշգրիտ սարքեր։ Այժմ այդ գործարաններն աշխատում են ոչ լրիվ հզորությամբ։ Ներկայում «Պլասմասա», «Գրանիտ», «Հայքար», «Կարին», «Էջմիածնի սարքաշինական գործարան» ԲԲԸ, «Ռեզիստր» ԲԲԸ, «Ռաստր» ԲԲԸ, «Էջմիածին հաց» ԲԲԸ, «Էլեկտրոն» գործարան, «Էջմիածին կաթ» ՍՊԸ, «Իմպերիալ տուր» ՍՊԸ, «Շինարարական իրերի և կահույքի պատրաստման ֆաբրիկա», «Էջմիածին գինու գործարան», Էջմիածնի պահածոների գործարան, «Կոնսեր» ՍՊԸ, ձեռնարկություններն իրականացնում են լայն սպառման ապրանքների և կենցաղային իրերի արտադրություն<ref name="մարզ">[http://armavir.mtad.am/about-communities/166/ Էջմիածին քաղաքային համայնք]</ref>։ == Առողջապահություն == [[File:Vagharshapat_hospital_infection_department_1.jpg|thumb|Վաղարշապատի հիվանդանոցի ինֆեկցիոն բաժանմունք]] Քաղաքի առողջապահական համակարգում ընդգրկված են հիվանդանոցներ, պոլիկլինիկաներ, ատամնաբուժարաններ, ծննդատուն, շտապօգնության և հիգիենիկ հակահամաճարակային պետական ձեռնարկություններ<ref name="մարզ" />։ == Սպորտ == === Մարզադպրոց === Քաղաքում գործում է Էջմիածնի քաղաքապետարանի թիվ 1 մարզադպրոցը։ Նրա սաներից՝ * Հարություն Վարդանյանը հունա-հռոմեական ըմբշամարտի Եվրոպայի պատանիների առաջնությունում՝ 46 կգ քաշային կարգում գրավել է առաջին տեղը, նվաճելով ոսկե մեդալ։ * Ծանրամարտիկ Սիմոն Մարտիրոսյանը հերթական մրցաշարում նվաճել է Եվրոպայի չեմպիոնի տիտղոսը՝ գրանցելով նոր ռեկորդ, և 2016 թ. Ռիոյի օլիմպիական խաղերում գրավել երկրորդ պատվավոր հորիզոնականը<ref name="քաղաք" />։ === Մարզադաշտ === {{հիմնական|Վաղարշապատի Քաղաքային մարզադաշտ}} Քաղաքային մարզադաշտ գտնվում է Մայր Աթոռի հարավային տարածքում։ Կառուցվել ու բացվել է [[1973]] թվականին։ Մարզադաշտը տեղավորում է 3000 հանդիսական։ Մինչև 2005, մարզադաշտը ծառայել է որպես [[Վաղարշապատ (ֆուտբոլային ակումբ)|«Վաղարշապատ»]] ֆուտբոլային ակումբի տնային խաղերի հյուրընկալման վայր, Հայաստանի առաջնության խաղերում։ Այն սեփականաշնորհվել է Մայր Աթոռին՝ Հայաստանի Կառավարության 2005 թվականի որոշման հիման վրա<ref>[https://www.aravot.am/2011/10/27/283491/ Մայր Աթոռի պարզաբանումները իրեն հարկային արտոնություններ տրամադրելու վերաբերյալ ]</ref>։ === Մարզական միջոցառումներ === Մի քանի տարի է՝ Էջմիածնում նշվում է օլիմպիականի միջազգային օրը։ Կազմակերպվում են մարզական միջոցառումներ, որին մասնակցում են քաղաքի մարզադպրոցի սաները, մարզասեր հասարակությունը։ Անց են կացվում ԵԿՄ վարչության նախագահ, Արցախի հերոս, գեներալ [[Մանվել Գրիգորյան]]ի ֆուտբոլային փոխանցիկ գավաթի խաղարկությունը։ Տեղի ունեցել «Հայկի նետեր» նետաձգության միջազգային բաց առաջնությունը։ Էջմիածնի «Արա և Այծեմնիկ» ձիասպորտի ակումբում անց է կացվում «Արա և Այծեմնիկ» գավաթի խաղարկությունը, Մարզադպրոցում անց է կացվում «Մարտեր առանց կանոնների» բաց առաջնությունը<ref name="քաղաք" />։ == Կլիմա == Կլիման չոր, խիստ ցամաքային է։ Ձմեռները սկսվում են դեկտեմբերի կեսերին, հունվարյան միջին ջերմաստիճանը տատանվում է -3-ից -5։ Ամառը տևական է՝ մայիսից մինչև հոկտեմբեր, օդի միջին ամսական ջերմությունը հասնում է 24&nbsp;°C-ից 26&nbsp;°C, իսկ առավելագույնը՝42&nbsp;°C։ <div style="width:100%"> {{Եղանակի Աղյուսակ |location = Վաղարշապատ |single line = yes |Jan high F = 34.9 |Feb high F = 39.9 |Mar high F = 52.9 |Apr high F = 66.2 |May high F = 75.9 |Jun high F = 83.8 |Jul high F = 91.6 |Aug high F = 90.5 |Sep high F = 83.1 |Oct high F = 68.9 |Nov high F = 54.3 |Dec high F = 40.8 |year high F = |Jan low F = 18.9 |Feb low F = 22.5 |Mar low F = 32.4 |Apr low F = 43.0 |May low F = 50.9 |Jun low F = 57.4 |Jul low F = 64.0 |Aug low F = 63.5 |Sep low F = 54.3 |Oct low F = 43.7 |Nov low F = 34.2 |Dec low F = 25.5 |year low F = |Jan precipitation inch = 0.79 |Feb precipitation inch = 0.87 |Mar precipitation inch = 1.06 |Apr precipitation inch = 1.42 |May precipitation inch = 2.01 |Jun precipitation inch = 1.14 |Jul precipitation inch = 0.63 |Aug precipitation inch = 0.47 |Sep precipitation inch = 0.55 |Oct precipitation inch = 1.14 |Nov precipitation inch = 0.98 |Dec precipitation inch = 0.79 |year precipitation inch = |source 1= http://en.climate-data.org/location/15442/ |date=November 2013 }} </div> == Քույր-քաղաքներ == Էջմիածինը անդամ է Համաշխարհային պատմական ժառանգության քաղաքներ կազմակերպությունը (OWHC)<ref>[http://www.ovpm.org/fr/armenie/echmiatsin «Էջմիածին Հայաստան»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130605213905/http://www.ovpm.org/fr/armenie/echmiatsin |date=2013-06-05 }} (Ֆրանսերեն)։ OVPM: Վերցված է՝ 31 Հունվարի 2013։</ref>, 2007 թվականից<ref>[https://ejmiatsin.am/relation/0/ Արտաքին կապեր]</ref>։ Ստորև ներկայացված է Վաղարշապատի քույր-քաղաքների ցանկը․<ref>[https://ejmiatsin.am/relation/0/ Էջմիածնի քույր քաղաքներ]</ref> * {{դրոշ|Լատվիա}} [[Դաուգավպիլս]], [[Լատվիա]]<ref>[https://ejmiatsin.am/relation-detail/4/ Էջմիածնի համայնքապետարան]</ref> * {{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Պետրոզավոդսկ]], [[Ռուսաստան]]<ref>[https://ejmiatsin.am/relation-detail/1/ Արտաքին կապեր - Պետրոզավոդսկ]</ref> * {{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Սերգիև Պոսադ]], [[Ռուսաստան]] ([[2010]]-ից) * {{դրոշ|Ֆրանսիա}} [[Իսի Լե Մուլինո]], [[Ֆրանսիա]] * {{դրոշ|ԱՄՆ}} [[Ֆրեզնո (Կալիֆոռնիա)]], [[ԱՄՆ]]<ref>[https://ejmiatsin.am/relation-detail/11/ Արտաքին կապեր - Ֆրեզնո]</ref> * {{դրոշ|Բուլղարիա}} [[Վելիկո Տիռնովո]], [[Բուլղարիա]] * {{դրոշ|Արցախ}} [[Հադրութ]], [[Արցախ]]<ref>[https://ejmiatsin.am/relation-detail/9/ Արտաքին կապեր - Հադրութ]</ref> * {{դրոշ|Արցախ}} [[Մարտակերտ]], [[Արցախ]]<ref>[https://ejmiatsin.am/relation-detail/8/ Արտաքին կապեր - Մարտակերտ]</ref> * {{դրոշ|Ֆրանսիա}} [[Շարվյո-Շավանյո]], [[Ֆրանսիա]] * {{դրոշ|Վրաստան}} [[Մցխեթ]], [[Վրաստան]]<ref>[https://ejmiatsin.am/relation-detail/6/ Արտաքին կապեր - Մցխեթ]</ref> == Հայտնի մարդիկ == === Պատվավոր քաղաքացիներ === Վաղարշապատի պատվավոր քաղաքացիները հետևալն են<ref>[https://ejmiatsin.am/city-authorities/#section6 Էջմիածնի պատվավոր քաղաքացիներ]</ref>՝ * [[Վրույր Աշոտի Ենոքյան]] (ծնվ. 1929, հոկտեմբերի 23), Էջմիածին քաղաքի պատվավոր քաղաքացի * [[Մկրտիչ Չիրիքյան]] (ծնվ. 1938, նոյեմբերի 21), Էջմիածին քաղաքի պատվավոր քաղաքացի * [[Տեր Արշակ Եպիսկոպոս Խաչատրյան]] (ծնվ. 1973, օգոստոսի 5), ՄԱՍԷ դիվանապետ * [[Խաչիկ Նշանի Մկրտչյան]] (ծնվ. 1963, ապրիլի 22-ին), ԵԿՄ վարչության փոխնախագահ * [[Գագիկ Նորիկի Ավագյան]] (ծնվ. 1958 թ), Էջմիածին քաղաքի պատվավոր քաղաքացի * [[Նորայր Գառնիկի Մուրադյան]] (ծնվ. 1957, հունվարի 1), Էջմիածնի քաղաքապետի տեղակալ * [[Զարզանդ Արսենի Կարապետյան]] (ծնվ. 1947 թ), Էջմիածին քաղաքի պատվավոր քաղաքացի * [[Յուրի Արամայիսի Գևորգյան]] (ծնվ. 1956, հուլիսի 9), Էջմիածին քաղաքի պատվավոր քաղաքացի * [[Լևոն Թոքմաջյան]] (ծնվ. 1937, հունիսի 16), Էջմիածին քաղաքի պատվավոր քաղաքացի === Հայտնի բնիկներ === Վաղարշապատում ծնվել են՝ * [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսների ցանկ|Կաթողիկոսներ]] ** [[Զաքարիա Բ Վաղարշապատցի]] (ծ. թ. անհայտ – 1520,), Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս 1515-1520. ** [[Գրիգոր ԺԲ Վաղարշապատցի]] (1498-1590), Ամենայն հայոց կաթողիկոսը 1576-1590. ** [[Դավիթ Դ Վաղարշապատցի]] (ծ. թ. անհայտ – 1633), Ամենայն հայոց կաթողիկոս 1590-1629. * կոմպոզիտորներ՝ ** [[Մակար Եկմալյան]] ** [[Սպիրիդոն Մելիքյան]] * նկարիչներ **[[Մհեր Աբեղյան]] **[[Լևոն Մանասերյան]] * բանաստեղծ [[Հովհաննես Հովհաննիսյան (բանաստեղծ)|Հովհաննես Հովհաննիսյան]] * երգիչ [[Արամ Ասատրյան]] * պրոֆեսոնալ բռնցքամարտիկ [[Խորեն Գևոր]] * ԵՊՀ ռեկտոր, տնտեսագետ [[Վռամ Կոստանյան]] * դերասանուհի, երգչուհի [[Դիանա Մխիթարյան]] == Տես նաև == * [[Էջմիածնի Ավետարան]] * [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ2}} == Արտաքին հղումներ == * [https://ejmiatsin.am Վաղարշապատի քաղաքապետարան] {{ՎՊԵ|Vagharshapat}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=4|էջ=64}} {{Հայաստանի մայրաքաղաքներ}} {{Պատմական Հայաստանի քաղաքները}} {{Հայաստանի քաղաքներ}} {{Արմավիրի մարզ}} {{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}} [[Կատեգորիա:Վաղարշապատ]] [[Կատեգորիա:Սրբազան քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:Մ.թ.ա. 685 թվականին հիմնադրված բնակավայրեր]] [[Կատեգորիա:Արշակունիների թագավորության մայրաքաղաքներ]] sud65rc7jhhww0ocmzuf5m33zthle4n 8485408 8485406 2022-08-08T19:30:57Z CommonsDelinker 212 "Flag_of_Ejmiatsin.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Քաղաք | հայերեն անվանում = Վաղարշապատ | ենթարկում = | երկիր = Հայաստան | պատկեր = Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին Mother See of Holy Etchmiadzin.jpg | պատկերի նկարագրում = [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին]] | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = | lat_deg=40 | lat_min=10| lat_sec=0 | lon_deg=44| lon_min=18| lon_sec=0 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Արմավիրի մարզ | երկրամասը աղյուսակում = Արմավիրի մարզ | շրջանի տեսակ = | շրջան = | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = Քաղաքապետ | ղեկավար = [[Դիանա Գասպարյան]] | հիմնադրման թվական = մ. թ. ա. II դար | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = Արտիմեդ, Վարդգեսավան, Էջմիածին | տարածք = 40 | բարձրության տեսակ = ԲԾՄ | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | պաշտոնական լեզու = | բնակչություն = 46 800<ref>[https://armstat.am/file/article/bnakch_01.07.2015.pdf Հայաստանի մշտական բնակչության թվաքանակը 2015 թվականի հուլիսի 1-ի դրությամբ]</ref> | մարդահամարի թվական = 2015 | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = [[Հայեր]] | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] | էթնոհորոնիմ = վաղարշապատցի (էջմիածնեցի) | ժամային գոտի = | DST = | հեռախոսային կոդ = +374 (231) | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = 1101-1109 | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = Էջմիածին | Վիքիպահեստում = Etchmiadzin }} [[Պատկեր:Map of Etchmiadzin.gif|260px|մինի|աջից|Վաղարշապատի քարտեզ]] [[Պատկեր:Map of Zvartnots.jpg|260px|մինի|աջից|Զվարթնոցի քարտեզ]] '''Վաղարշապատ''' (առավել հայտնի է '''Էջմիածին''' անվանումով), քաղաք [[Հայաստան]]ի [[Արմավիրի մարզ]]ում։ Հայաստանի քաղաքներից մեծությամբ չորրորդն է։ Վաղարշապատում կա 5 եկեղեցի, որոնցից մեկը՝ [[Էջմիածնի Մայր Տաճար]]ը, Հայաստանի գլխավոր եկեղեցին է և գտնվում է [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի]] համալիրի մեջ, որը [[Հայ Առաքելական Եկեղեցի|Հայ Առաքելական Եկեղեցու]] հոգևոր և վարչական կենտրոնն է։ Վաղարշապատն ունի գլխավոր ճանապարհ դեպի մայրաքաղաք [[Երևան]]։ Միացված է Երևանին գյուղերով։ Վաղարշապատից դեպի Երևան մայրուղին 15-16 կմ է։ Վաղարշապատի քաղաքապետը [[Դիանա Գասպարյան]]ն է<ref>[https://ejmiatsin.am/city-authorities/ Համայնքի ղեկավար]</ref>։ == Անվանումներ == Համաձայն [[Մովսես Խորենացի|Մովսես Խորենացու]] [[Պատմություն Հայոց (Խորենացի)|«Հայոց պատմության»]], մինչև Վաղարշապատ կոչվելը քաղաքը անվանվել է Վարդգեսավան, իսկ դրանից առաջ Արտիմեդ<ref name="Մովսես">[https://digilib.aua.am/book/286/ Պատմություն Հայոց - Մովսես Խորենացի]</ref>։ === Արտիմեդ === Բնակավայրի Արտիմեդ անվանումը, հավանաբար, պայմանավորված է եղել այնտեղ գտնվող Արտեմիդ՝ [[Անահիտ]] աստվածուհուն նվիրված տաճարով<ref>Тирацян Г. А. К вопросу о градостроительной структуре и типографии Вагаршапата, ՊԲՀ 1977 №2, էջ 92</ref>։ Այդ ենթադրության օգտին են խոսում 1950-ական թվականներին [[Էջմիածնի Մայր Տաճար|Մայր]] և [[Էջմիածնի Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի|Սուրբ Հռիփսիմե]] տաճարների պեղումների ժամանակ նրանց հիմքերից հայտնաբերված հեթանոսական տաճարների բեկորները<ref>Ա․ Սահինյան, Հայկական ճարտարապետությունը ստրկատիրական հասարակարգի ժամանակաշրջանում, Ակնարկ հայ ճարտարապետության պատմության, Երևան, 1964, էջ 54</ref>։ === Վարդգեսավան === [[Վարդգես Մանուկ]]ը բաժանվելով Տուհաց գավառից, Քասախ գետով գալիս նստում է Շրեշ բլրի և Քասախ գետի մոտ՝ Արտիմեդ քաղաքում Երվանդ արքային խնամախոսելու, որտեղ իր անվամբ հիմնում է Վարդգեսավանը։ === Վաղարշապատ === 2-րդ դարի առաջին կեսին, ըստ Մովսես Խորենացու, [[Սանատրուկ|Սանատրուկ Բ]]-ի որդի [[Վաղարշ Ա]] թագավորը Վարդգեսավանը պատում է պարսպով ու մեծ պատվարով, դարձնում թագավորանիստ քաղաք՝ վերանվանելով այն Վաղարշապատ կամ Նոր Քաղաք, [[Վաղարշ Ա]] Արշակունու ժամանակից (մ. թ. 191-211 թվականներ)<ref name="Մովսես" />։ Միջին դարերում, մասնավորապես միջնադարում Վաղարշապատը մերթընդմերթ կոչվել է նաև Էջմիածին, որը համանուն վանքի և ոչ ամբողջ բնակավայրի անունն է։ {{քաղվածք|Սա (Վաղարշ Ա Արշակունին, ըստ Խորենացու թագավորած 191-211 թվականներին) պատեաց պարսպաւ և հզօր աւանն Վարդգէսի, որի վերայ զՔասախ գետոյ, զորմէ զառասպելն ասեն․ «Հատուած գնացյալ Վարդգէս մանուկն ի Տուհաց գավառեն զՔասախ գետով, եկեալ նստաւ զՇրեշ բլրով, զԱրտիմեդ քաղաքաւ, զՔասախ գետւ կռել կոփել զդուռնն Երուանդայ արքայի»։ Այս Երվանդ առաջինն է, Սակավակյացն է, որ ի Հայկյանց, զորոյ զքոյրն կին առեալ Վարդգէսի՝ շինեց զաւանս զայս, յորում և Տիգրան միջին յԱրշակունեաց (Տիգրան Բ Մեծ) նստոյց զհասարակ առաջնոյ գերությանն Հրէից, որ եղև քաղաքիւղ վաճառօք։ Այժմ այս Վաղարշ պատեաց պարսպաւ և հզօր պատւարաւ, և անուանեաց Վաղարշապատ, որ և Նոր քաղաք։|Մովսես Խորենացի}} === Կայնեպոլիս === [[163]] թվականից մինչև [[193]] թվական հռոմեացիք Վաղարշապատը նույնիսկ մայրաքաղաք են հռչակում գրաված և ավերած [[Արտաշատ]]ի փոխարեն և անվանում Կայնեպոլիս (Նոր քաղաք)<ref>[http://www.sno.pro1.ru/lib/trever_ocherki_istorii_kultury_drevney_armenii/trever_ocherki_istorii_kultury_drevney_armenii.pdf К. В. Тревер, Очерки по истории культуры древней Армении, Москва-Ленинград, 1963, էջ 251-270]</ref><ref name="քաղաք">[https://ejmiatsin.am/our-city/30/ Էջմիածնի համայնքապետարան - Պատմություն]</ref>։ === Էջմիածին === [[1945]] թվականին քաղաքը վերանվանվել է Էջմիածին և այդ անուն է կրել մինչև [[1992]] թվականը, երբ նորից վերանվանվեց Վաղարշապատ։ == Պատմություն == === Հնավայրեր Վաղարշապատի տարածքում === ''Վաղարշապատը և նրա շրջակայքը բնակելի են եղել դեռևս մ.թ.ա. 6-3 հազարամյակներից։ Այդ տարածքներում են գտնվում [[Պղնձի-քարի դարը Հայկական լեռնաշխարհում|էնեոլիթյան (պղնձեքարեդարյան)]] ժամանակաշրջանի այնպիսի հնավայրեր, ինչպիսիք են [[Շրեշ-բլուր|Շրեշ բլուրը]], [[Մոխրբլուր]], Թեղուտը, [[Մեծամոր (հնագույն բնակատեղի)|Մեծամորը]] և այլն, ու հայտնաբերվել են հնագիտական ամենաբազմազան և հարուստ առարկաներ։ Վաղարշապատում և նրա շրջակայքում կան նաև հնագույն դամբարանադաշտեր, որոնք ևս անկասկած են դարձնում տվյալ բնակավայրի հնամենի և նշանավոր լինելը։ === Առաջին գրավոր տեղեկություններ === Վաղարշապատի տարածքի և նրա շրջակայքի մասին առաջին գրավոր տեղեկությունները ավանդել է [[Բիայնա]]յի ([[Վանի թագավորություն|Վանի]]) թագավոր [[Ռուսա Բ]]-ն (մթա 685-645)՝ կոչելով նրան Կուարլինի կամ Կուտուրլինի հովիտ, որի ոռոգման համար նա մեծ ջանքեր է ներդրել<ref name="մարզ" />։ [[3-րդ դար]]ի վերջերի Վաղարշապատի քաղաքային նկարագրի մասին ստույգ տեղեկություններ է հաղորդում [[Ագաթանգեղոս]]ը։ Նրա պատմության և վերջերս կատարված պատմա-հնագիտական ուսումնասիրությունների հիմամբ կարելի է ընդհանուր գծերով պատկերացում կազմել այդ ժամանակաշրջանի Վաղարշապատի մասին։ Քաղաքը տարածվել է պարիսպներով ամրացված միջնաբերդի շուրջը<ref name="Ագաթ">Ագաթանգեղոս, Պատմություն Հայոց, Երևան. 1977։</ref>։ Այժմ արդեն կասկած չկա, որ միջնաբերդի տարածքը, ընդհանուր աոմամբ, համընկել է Էջմիածնի վանքի ներկայումս զբաղեցրած տարածքին<ref>[http://hpj.asj-oa.am/2796/1/1977-2(81).pdf Тирацян Г. А. К вопросу о градостроительной структуре и типографии Вагаршапата,- Պատմա-բանասիրական հանդես, 1977խ №2, էջ 82-83.]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>Թ․ Ավդալբեկյան, Հայագիտական հետազոտություններ, Երևան, 1969, էջ 148-150</ref><ref name="շախ79-80">Յ․ Շահխաթանեանց, Ստորագրութիւն Կաթողիկէ էջմիածնի և հինդ գավաոացն Արարատայ. հատոր 1, էջմիածին. 1842. էջ 79-80</ref>։ === Քաղաքի դիրք === Վաղարշապատը և նրա մերձակա տարածքները հին և միջին դարերում մտնում էին [[Մեծ Հայք]]ի [[Այրարատ]] նահանգի [[Արագածոտն (գավառ)|Արագածոտն]] գավառի մեջ, տեղագրորեն հանդիսանում է [[Արարատյան դաշտ]]ի կենտրոնը՝ [[Քասաղ]] գետի միջին և ստորին հոսանքների շրջանում։ Վաղարշապատը Արևելքի մեծ քաղաքների նման շրջապատված էր պարսպով, որի կենտրոնում շուկան էր։ Քաղաքի մեջ էր առնված նաև միջնաբերդը, ներսում՝ արքունի ապարանքը և մայր տաճարը, իսկ քաղաքի պարիսպներից դուրս քաղաքի արվարձաններն էին։ Պարիսպների ներսում ապրում էր ազնվականությունը և իշխող դասը, իսկ պարիսպներից դուրս՝ աշխատավորությունը։ Արվարձանները ևս ունեցել են իրենց շուկան և արհեստավորական թաղերը։ Վաղարշապատը հնագույն դարերից սկսած համարյա անընդմեջ երկրորդ կամ զուգահեռ մայրաքաղաքի դեր է կատարել։ Վաղարշապատի դերի բարձրացումը առաջնակարգ մայրաքաղաքի աստիճանի հետևանքն էր այն բանի, որ [[301]] թ-ից այն դարձավ քրիստոնեական Հայաստանի հոգևոր կենտրոնը, նաև կաթողիկոսական նստավայրը։ Բավական է ասել, որ այստեղ է բացվել Մաշտոցյան առաջին դպրոցը, այստեղ է հաստատվել (480 թվականին) առաջին հայկական պետական-պաշտոնական մատենադարանը։ Հետագա դարերում (բացառյալ [[Բագրատունիներ]]ի թագավորության ժամանակ) Վաղարշապատը աստիճանաբար անշքացավ, դարձավ աննշան և խղճուկ մի բնակավայր։ Քաղաքը նոր շունչ և վերակենդանություն է առնում, երբ [[1441]] թվականին կաթողիկոսական աթոռը [[Սիս|Սսից]] տեղափոխվեց Էջմիածին։ Այսուհետև Վաղարշապատ-Էջմիածինը նորից դարձավ Հայոց ոչ միայն կրոնական, այլև, ինչ որ չափով նաև վարչական կենտրոնը։ 1828 թ-ից, երբ Արևելյան Հայաստանը միացավ Ռուսաստանին, Վաղարշապատը (Էջմիածին) դարձավ Երևանի նահանգի Էջմիածնի գավառի կենտրոնը, մինչև 1930 թվականը։ == Հին Վաղարշապատի տեղադրություն == Հայաստանի երբեմնի քաղաքամայր Վաղարշապատը գտնվում է [[Այրարատ]] նահանգի Արագածոտն գավառում։ Վաղարշապատը հայ [[Արշակունիներ]]ի պետականության թագավորանիստ քաղաքն էր, կրոնական և մշակութային կենտրոնը։ Հնագիտական նյութերը և մատենագրական աղբյուրները օգնում են մեզ վերականգնելու հին Վաղարշապատի տեղադրությունը։ Մովսես Խորենացու հիշատակած ավանդություններից հայտնի է, որ Վաղարշապատի հին քաղաքատեղին գտնվում էր Արարատյան դաշտում՝ Քասախ գետի և Շրեշ բլրի մոտ, իբրև ամրացված բերդ, առևտրական մեծ ավան։ [[Երվանդ Լալայան]]ի վկայությամբ, ժողովուրդը Շրեշ է անվանել Ղուգոյի կոնդ կոչված բլուրը, որը գտնվում էր Վաղարշապատից հյուսիս-արևելք (քաղաքից 500 մ հեռու), Էջմիածին-[[Օշական]] ճանապարհի աջ կողմում։ Շրեշ բլուրը մինչև 1870-ական թվականները 123 մ տրամագծով, մի քանի մետր բարձրությամբ, խոշոր զանգվածային քարերով շրջապատված արհեստական հողաբլուր էր, որը 1913, 1928 թվականներին պեղել է Երվանդ Լալայանը, և կրկին պեղվել է 1945-1950 թվականներին։ 1950 թվականին բլուրը ամբողջովին հարթվել է։ Վաղարշապատի տեղադրությունը կապված էր նաև [[Քասաղ]] գետի հետ, որը շատ անգամներ փոխել է հունը։ Հնում այն հոսել է Վաղարշապատի հյուսիսային կողմից, Շրեշ բլրի և Կավաբլրի մոտից թեքվել է դեպի արևմուտք, ուր պահպանվել են գետի ցամաքած հունը և միջնադարյան կամրջի մնացորդները։ Քասախի մի բազուկը քաղաքի արևմուտքով իջել է հարավ և Խաթունարխի արևմուտքում՝ Էջմիածնից [[Իգդիր]] տանող խճուղուց ներքև միացել [[Սևջուր|Մեծամոր գետին]]։ Այս բազուկը պահպանվում էր մինչև 1833 թվականը։ [[387]] թվականին [[Վռամշապուհ]]ի օրոք, Հայաստանը [[Սասանյան Պարսկաստան]]ի և [[Բյուզանդիա]]յի միջև բաժանվելուց հետո, Վաղարշապատը շարունակում էր մնալ որպես մայրաքաղաք և ապրում էր մշակութային վերելք այստեղ կատարվեց հայերեն տառերի գյուտը։ Արշակունիների թագավորությունից հետո, Վաղարշապատը վերջին հարվածը ստանում է պարսիկներից։ Սկսած [[451]] թվականից [[Վարդանանց պատերազմ]]ի ժամանակից Վաղարշապատը ամայանում է և բնակչությունը ցրվում է [[Պատմական Հայաստան|Հայաստանի]] այլ վայրեր։ == Հոգևոր մայրաքաղաք == [[Քրիստոնեության ընդունումը Հայաստանում|Հայաստանում քրիստոնեության պաշտոնական կրոն ճանաչվելուց]] հետո Վաղարշապատի դերը երկրի կյանքում առավել ևս մեծանում է, այն միաժամանակ դառնում է նաև հայոց հոգևոր կենտրոն։ Միջնաբերդում կառուցվում է Մայր տաճարը, իսկ Հոիփսիմյան կույսերի նահատակման վայրերում՝ նրանց նվիրված մատուռները։ 5-րդ դարի կեսերին՝ Մայր աթոոը [[Դվին]] փոխադրելուց հետո, փաստորեն մինչև 7-րդ դարը Վաղարշապատր կորցնում է իր երբեմնի նշանակաթյանը։ 7-րդ դարում պարսկա-բյուզանդական հակամարտությունների ոլորտում գտնվող Հայաստանում՝ ինքնավարության առկայության տասնամյակներին պայմաններ են ստեղծվում քաղաքի տնտեսության և մշակույթի վերելքի համար, քաղաքային կյանքը Վաղարշապատում կրկին աշխուժանում է 4-րդ դարում հիմնված մատուռների փոխարեն մեկը մյուսի ետևից կառուցվում են Հռիփսիմեի (618 թ.) ու Գայանեի (680 թ.) եկեղեցիները, վերանորոգվում է Մայր տաճարը։ Վաղարշապատից [[Արտաշատ]] տանող ճանապարհի մոտ կառուցվում են Զվարթնոց տաճարը (641-661) ու նրան կից կաթողիկոսական նստոցը։ 15-րդ դարում Վաղարշապատում վերահաստատվում է կաթողիկոսարանը։ 13-15-րդ դարերից Վաղարշապատը դարձավ հայոց հոգևոր կենտրոնը, իսկ տաճարը՝ անկախ կաթողիկոսական աթոռանիստի տեղափոխություններից, պահպանեց մայր տաճարի առաջնային նշանակությունը։ 1828 թվականին Էջմիածինը Արևելյան Հայաստանի կազմում վերջնականապես միացվում է Ռուսաստանին։ Ռուսական կառավարությունը, նախկին իշխանությունների նման, նույնպես ճանաչում են միաբանության իրավունքներն Էջմիածնի վրա։ Չնայած 19-րդ դարի կեսից Էջմիածինը դառնում է Երևանի նահանգի Էջմիածնի վիճակի կենտրոնը, այնուամենայնիվ, բուն քաղաքը կառավարում էին կաթողիկոսարանն ու միաբանությունը՝ սինոդի հետ մեկտեղ։ Խորհրդային իշխանության առաջին օրերից Էջմիածինը դադարում է վանքապատկան լինելուց և դառնում Վաղարշապատի գավառի կենտրոնը։ Այժմ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին Մայր Տաճարը [[Ամենայն Հայոց կաթողիկոս]]ների նստավայրն է<ref name="քաղաք" />։ == Քաղաքաշինություն == === Միջնաբերդ === Միջնաբերդում է գտնվել Տրդատ Գ թագավորի պալատը, նրանից ոչ հեռու՝ Մայր տաճարի տեղում, հավանաբար, [[Անահիտ աստվածուհի|Անահիտ աստվածուհուն]] (Արտեմիդ) նվիրված տաճարը իսկ դրանից հարավ-արևելք՝ ներկայիս տպարանի արևմտյան կողմում, անտիկ բաղնիքը<ref>Тирацян Г. А. К вопросу о градостроительной структуре и типографии Вагаршапата, ՊԲՀ 1977 №2, էջ 85</ref>։ [[Ագաթանգեղոս]]ը հիշատակում է, որ միջնաբերդում կային նաև ներքին փողոցներ, որոնց գոյությունը կարելի է բացատրել առայժմ մեզ անհայտ այլ շինությունների առկայությամբ։ Այդ մասին են վկայում [[18-րդ դար]]ի վերջերին Մայր տաճարի շրջակայքում շինարարական աշխատանքների ժամանակ հայտնաբերված հին քարե սալահատակների և մարմարե կառուցվածքի մնացորդները<ref>Յ․ Շահխաթանեանց, Ստորագրութիւն Կաթողիկէ էջմիածնի և հինդ գավաոացն Արարատայ. հատոր 1, էջմիածին. 1842. էջ 77-81</ref>։ Քաղաքի հատակագծի տարածքից պեղումների ու շինարարական աշխատանքների Ժամանակ հայտնաբերված նյութերը ապացույց են, որ այն բնակեցված է եղել։ Հավանաբար բուն քաղաքում էր գտնվում ապարանքների բարձրաբերձ շինությունների մի մասը, որոնց առկայության մասին վկայում է Ղազար Փարպեցին։ === Պարիսպ === [[Պատկեր:06 Chardin Ecs-miazin nommée communément les trois eglises.jpg|300px|մինի|Էջմիածինը Շարդենի փորագրությունում, 1670-ականներ]] Արարատյան հարթավայրի վրա գտնվող Վաղարշապատը զուրկ էր Հին Հայաստանի մյուս քաղաքներին՝ Արմավիրին, Արտաշատին, Երվանդաշատին հատուկ պաշտպանական բնական պայմաններից։ Հետևաբար պարիսպները, ինչպես նաև արհեստական մյուս շինությունները, այստեղ ձեռք են բերել առաջնային նշանակություն<ref>{{Cite web |url=http://basss.asj-oa.am/1309/1/1956-10(75).pdf |title=В. М. Арутюнян, К вопросу о градостроителной культуре древней Армении,- «Известия» АН Арм. ССР, Ереван, 1956 №10, с. 80. |accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 31 |archive-date=2012 թ․ մայիսի 22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120522230705/http://basss.asj-oa.am/1309/1/1956-10(75).pdf |dead-url=yes }}</ref>։ Հանգամանալի տեղեկություններ կան քաղաքը շրջապատող պարիսպների մասին, նրա արևելյան հատվածը նշված է 1827 թվականի ռուսների կողմից կատարված տեղահանաթային հատակագծի վրա, ըստ որի Գայանե վանքից մոտ 300 մ դեպի արևելք սկսվում է և հյուսիս–արևելյան ուղղությամբ մոտ 1000 մետր երկարությամբ շարունակվում հողաթմբի վրա տեղադրված մի հզոր պարիսպ։ Հովհաննես Շահխաթունյանցի վկայությամբ 1840-ական թվականներին մոտ 750 քայլ երկարությամբ նշմարվում էին այդ պարսպի հիմքերը, որի միջին մասում պահպանվում էին արևելյան դռան հետքերը<ref name="շախ79-80" />։ Ինչպես ենթադրում է [[Հովհաննես Խալփախչյան]]ը, դա, անկասկած, Մովսես Խորենացու հիշատակած Վաղարշ թագավորի կաոուցած պաշտպանական համակարգի մի մասն է և հնարավոր է՝ քաղաքի կրկնակի կավաշեն պարրսպի ու հողաթմբի մնացորդները<ref>Ա․ Սահինյան, Հայկական ճարտարապետությունը ստրկատիրական հասարակարգի ժամանակաշրջանում, Ակնարկ հայ ճարտարապետության պատմության, Երևան, 1964, էջ 54-55</ref>։ Նրա չափերը և տեղադրությունը ոչնչով չեն հակասում Վաղարշապատի պարիսպներին վերաբերող Ագաթանգեղոսի տված վկայություններին։ Բացի այդ, պարիսպը զբաղեցնող տարածքի մոտից են գտնվել հռոմեացիների շինարարական գործունեությանը վերաբերող երկու՝ 175 և 185 թվականների կատարված արձանագրութունները որոնք, հավանաբար պատկանել են պարիսպներին։ === 19-րդ դար === [[File:Vagharshapat city layout.png|thumb|left|Վաղարշապատ քաղաքի հատակագիծը, հեղինակ՝ [[Ալեքսանդր Թամանյան]]]] 19-րդ դարից սկսած պահպանվել են Վաղարշապատի հատակագծային ու տարածական ձևերը պատկերող բազմաթիվ փաստաթղթեր։ == Եկեղեցիներ == Վաղարշապատի (Էջմիածնի) տարածքում վեց եկեղեցի կա՝ === Մայր աթոռ սուրբ Էջմիածին === {{հիմնական|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին}} [[Պատկեր:Etchmiadzin Cathedral view.jpg|մինի|200px|[[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին]]]] '''Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը''' [[Հայ Առաքելական Եկեղեցի|Հայ Առաքելական Եկեղեցու]] հոգևոր և վարչական կենտրոնն է, որը գտնվում է [[Հայաստան]]ի [[Էջմիածին]] քաղաքում։ Այստեղ է գտնվում [[Էջմիածնի Մայր Տաճար]]ը, որն ըստ [[Գրիգոր Լուսավորիչ|Գրիգոր Լուսավորչի]] տեսիլքի, հիմնվել է [[Քրիստոս]]ի իջման վայրում և կառուցվել Գրիգոր Լուսավորչի ու [[Տրդատ Գ թագավոր]]ի կողմից 301-303 թվականներին։ Այն աշխարհասփյուռ հայության սրբազան ուխտատեղին է և [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսների ցանկ|Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսության]] նստավայրը՝ [[Վեհարան]]ը։ Եկեղեցու պատմությունն ամփոփող պատմական [[հուշարձան]]ները, [[թանգարան]]ները, [[գրադարան]]ները և հենց Մայր Տաճարը ներկայացնում են հայոց բազմադարյան պատմությունը, գրականության և արվեստի բացառիկ արժեքները, հոգևոր մշակույթի գանձերը<ref>[http://www.armenianchurch.org/index.jsp?sid=1&id=107&pid=24 Մայր տաճարի թանգարանի մասին]</ref>։ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը պատասխանատվություն է կրում թե' այստեղ ստեղծված և թե' Եկեղեցուն նվիրաբերված մշակութային արժեքների պահպանության համար։ 2021 թվականի պայմաններով Սուրբ Էջմիածինը վերանորոգվում է։ === Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի === {{հիմնական|Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի (Վաղարշապատ)}} [[Պատկեր:Hripsime3.jpg|200px|մինի|[[Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի (Էջմիածին)|Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի]]]] Էջմիածնի Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցին ներառված է [[ՅՈւՆԵՍԿՕ]]-ի համաշխարհային ժառանգության ցուցակի մեջ։ Ավանդության համաձայն, Հռիփսիմեն քրիստոնյա կույսերի հետ, խուսափելով [[Դիոկղետիանոս]] կայսեր (284-305) հալածանքներից, փախչում են Հայաստան և [[քրիստոնեություն]] քարոզում, որտեղ հայոց [[Տրդատ Գ|Տրդատ Գ Մեծ արքայի]] կողմից նույնպես հալածանքների են ենթարկվում և սպանվում իր հավատակից [[Հռիփսիմյանց կույսեր|Սուրբ կույսերի]] հետ միասին։ Հռիփսիմյան կույսերի նահատակման տեղում [[Տրդատ Գ|Տրդատ]] արքան և [[Գրիգոր Լուսավորիչ]]ը կառուցել են վկայարան՝ կիսագետնափոր հանգստարան, վրան՝ քարաշեն չորս սյուներով ամպհովանի։ 5-րդ դարում այն ավերել են պարսիկները, [[Սահակ Պարթև]]ը կառուցել է նորը։ Եկեղեցին հիմնադրվել է այդ վայրում [[618]] թվականին [[Կոմիտաս Ա Աղցեցի]] կաթողիկոսի կողմից։ Հռիփսիմեի տաճարը պատկանում է [[միջնադարյան Հայաստան]]ի եկեղեցական կառույցների առավել կատարելագործված տիպին (ձևավորվել է 6-րդ դարում)։ Ներքուստ խաչաձև է, որն ստեղծվել է գմբեթածածկ ծավալին կցված չորս խորաններով ու շրջանի 3/4 հատվածքի անկյունային խորշերով։ === Սուրբ Գայանե եկեղեցի === {{հիմնական|Սուրբ Գայանե եկեղեցի (Վաղարշապատ)}} [[Պատկեր:Surb Gayane Church.JPG|200px|մինի|[[Սուրբ Գայանե եկեղեցի (Վաղարշապատ)|Սուրբ Գայանե եկեղեցի]]]] Սուրբ Գայանե եկեղեցի, գմբեթավոր բազիլիկ տիպի եկեղեցի է, [[Հայ Առաքելական Եկեղեցի|Հայ Առաքելական Եկեղեցու]] գլխավոր սրբավայրերից մեկը, հայկական ճարտարապետության հուշարձան։ Պլաստիկ և ավարտուն այս շինությունը զուրկ է հատուկ դեկորատիվ տարրերից։ Իր տիպով՝ գմբեթավոր բազիլիկ տիպի եկեղեցի է, ունի դասական, պարզ ձև։ Կառուցվել է [[630]] թ., [[Եզր Ա Փառաժնակերտցի|Եզր կաթողիկոսի]] օրոք՝ տեղում եղած մատուռի փոխարեն, [[Սուրբ Գայանե]] կույսի գերեզմանի վրա։ Եկեղեցու բոլոր տարրերը՝ թաղերը, կամարները և այլն, ներդաշնակ են ու խոսուն։ Ավագ սեղանի տակ գտնվում է Սուրբ Գայանեի գերեզմանը։ Սուրբ Գայանե եկեղեցին հայկական ճարտարապետության առաջին ծաղկման շրջանի լավագույն հուշարձաններից մեկն է։ Այն գմբեթավոր-բազիլիկ տիպի եկեղեցի է, որի հորինվածքը մշակվել է Հայաստանում [[5-րդ դար|V]]-[[7-րդ դար]]երում և ներկայացված է նույն ժամանակաշրջանին վերաբերվող մի շարք հուշարձաններով ([[Տեկորի տաճար|Տեկորի]], [[Բագավանի Սուրբ Հովհաննես տաճար|Բագավանի]], [[Մրենի տաճար|Մրենի]] և [[Օձունի եկեղեցի|Օձունի]] տաճարներ)։ Եկեղեցուն կից գերեզմանոցում թաղված է ԽԵՆԹԸ(ՎԱՐԴԱՆ), Բայազեթի պաշարված բերդից գեներալ Տեր-Ղուկասովին գաղտնի նամակ հասցնողը, որի շնորհիվ բերդը ձերբազատվում է պաշարումից։ Նայիր ՐԱՖՖՈՒ "ԽԵՆԹԸ" վեպը։ === Սուրբ Շողակաթ եկեղեցի === {{հիմնական|Սուրբ Շողակաթ եկեղեցի}} [[Պատկեր:Shoghakat Church, Ejmiadsin.JPG|200px|մինի|[[Շողակաթ|Սուրբ Շողակաթ եկեղեցի]]]] Շողակաթը [[եկեղեցի]] է Վաղարշապատի հյուսիսային կողմում, արքունի [[հնձան]]ների տեղում՝ կառուցված՝ ըստ ավանդության, [[Հռիփսիմյանց կույսեր]]ից սուրբ Մարիանեի նահատակության վայրում, Աղամալ Սորոտեցի արքայազնի կողմից [[կաթողիկոս]] [[Նահապետ Ա Եդեսացի]] ժամանակներում։ Ընդգրկված է [[ՅՈւՆԵՍԿՕ]]-ի Համաշխարհային ժառանգության ցուցակում։ Շողակաթ միջնադարյան եկեղեցին գտնվում է [[Արմավիրի մարզ]]ում՝ Վաղարշապատում։ Ըստ [[Ավանդություն|ավանդության]] հիմնադրվել է այն տեղում, ուր Հռիփսիմյան քրիստոնյա նահատակների վրա «շող է կաթել»։ Այժմյան «[[գմբեթ]]ավոր դահլիճի» հորինվածքով եկեղեցին կառուցվել է [[1694 թվական]]ին։ Հատակագծի ձևերը և համաչափությունները բնորոշ են այդ տիպի վաղ միջնադարի կառույցներին, որը ենթադրել է տալիս, որ Շողակաթ եկեղեցին կառուցվել է 6-7-րդ դարերում, շինության հիմքերի վրա։ Ութանիստ [[թմբուկ]]ով գմբեթը ոչ թե կառույցի, այլ երկու զույգ որմնամույթով դահլիճի կենտրոնում է՝ նույնատիպ հնագույն եկեղեցիների նման։ Արևմուտքից կից է գավիթ-սրահը։ === Սուրբ Մարիամ Աստվածածին === {{հիմնական|Սուրբ Մարիամ Աստվածածին (Էջմիածին)}} Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին գտնվում է [[Էջմիածին]] քաղաքում՝ [[Մայր աթոռ սուրբ Էջմիածին|Մայր Տաճարից]] փոքր հեռավորության վրա։ Կառուցվել է 1767 թվականին [[Սիմեոն Ա Երևանցի|Սիմեոն Երևանցի կաթողիկոսի]] օրոք։ [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Ա կաթողիկոսի]] օրոք՝ 1986 թվականին, վերանորոգվել է եկեղեցին և կառուցվել է զանգակատունը։ Եկեղեցու արևելյան պատին՝ Ավագ խորանի ձախ կողմում, կա մի արձանագրություն՝ ըստ որի «Այս սուրբ եկեղեցին կառուցվեց և գյուղը անջատվեց Աթոռից նորա պարսպի կառուցման հետևանքով, Տեր Սիմեոն Սրբազան Կաթողիկոս Երևանցու ծախսերով և հրամանով՝ ի պատիվ Սուրբ Աստվածածնի, որի անունով կառուցվեց 1767 թվին»։ === Զվարթնոց տաճար === {{հիմնական|Զվարթնոց}} [[Պատկեր:Zvartnots 24.JPG|200px|մինի|[[Զվարթնոցի տաճար|Զվարթնոց տաճար]]]] Զվարթնոցը կառուցվել է [[Ներսես Գ Տայեցի]] կաթողիկոսի օրոք՝ 643–652 թթ.։ Տաճարը Զվարթնոց է անվանել պատմիչ Սեբեոսը, այլ աղբյուրներում հիշատակվում է նաև Վաղարշապատի Սուրբ Գրիգոր, Առապարի Սուրբ Գրիգոր անուններով։ «Զվարթնոց» անվանումը հավանաբար առնչվում է նաև զվարթուն՝ հրեշտակ բառին։ Ենթադրվում է, որ Զվարթնոցի տարածքում է եղել հեթանոսական Տիր աստծու մեհյանը։ Ըստ [[Սեբեոս]]ի՝ 301 թ. այստեղ են հանդիպել Հայոց [[Տրդատ Գ]] արքան և [[Գրիգոր Լուսավորիչ]]ը։ Տաճարի ավերման մասին պատմական աղբյուրներում տեղեկություն չկա (հավանաբար ավերվել է երկրաշարժից). հայտնի է, որ այն կանգուն է եղել մինչև [[10-րդ դար]]ը։ 20-րդ դարի սկզբին ավերակ տաճարը ծածկված էր հողով, պեղումներ կատարվել են 1901-1907 թթ.՝ Խաչիկ վարդապետ Դադյանի նախաձեռնությամբ, 1904-ից՝ [[Թորոս Թորամանյան]]ի գիտական ղեկավարությամբ։ Ըստ պեղված նյութերի՝ նախքան Զվարթնոցն այստեղ եղել են հեթանոսական և IV–V դարերի կառույցներ։ Հնագույնը 0,63 մ x 2,7 մ չափերի կոթողն է (գտնվում է Զվարթնոցի թանգարանում)՝ [[Ռուսա Բ]]-ի սեպագիր արձանագրությամբ։ == Բնակչություն == Ըստ [[Փավստոս Բուզանդ]]ի քաղաքը 4-5-րդ դարերում մոտ 120000 բնակիչ ուներ։ Պարսպապատված տարածքում քաղաքը, իհարկե, չէր կարող ունենալ այդքան բնակիչ, ինչպես։ Եթե տեղեկությունը հավաստի է, ապա բնակիչների մի մասր, անշուշտ, ապրել է քաղաքի պարիսպներից դուրս՝ այգիներում ու դաշտերում։ Այդ է վկայում նրա մեկ այլ անվանումը՝ Քաղաքուդաշտ<ref>Փավստոս Բուզանդ, Պատմություն Հայոց</ref>։ Ըստ [[2001]] թվականի մարդահամարի Վաղարշապատի բնակչությունը ըստ առկա ու մշտական և սեռի եղել է<ref>[https://armstat.am/file/doc/130.pdf Հայաստանի 2001 թվականի մարդահամարի արդյունքները]</ref>՝ {| border="1" |- ! colspan="3" | Առկա բնակչություն ! colspan="3" | Մշտական բնակչություն |-align="center" |Ընդհանուր|| Տղամարդիկ|| Կանայք ||Ընդհանուր|| Տղամարդիկ|| Կանայք |-align="center" |51 280|| 23 870|| 27 410 ||56 388|| 26 844 || 29 544 |} Բնակչությունը կազմել են հայ, ռուս, եզդի, քուրդ, ասորի ազգերը<ref name="մարզ" />։ == Էջմիածնի պատվավոր քաղաքացիներ<ref>[https://ejmiatsin.am/city-authorities/#section6 Էջմիածնի պատվավոր քաղաքացիներ]</ref> == [[Պատկեր:«Տագնապ».JPG|220x220px|մինի|Վաղարշապատ քաղաքի պատվավոր քաղաքացի Լևոն Թոքմաջյանի ստեղծած [[Տագնապ (հուշարձան, Վաղարշապատ)|«Տագնապ» արձանախումբը]]։|alt=]] {| class="wikitable" |- | [[Տեր Արշակ Եպիսկոպոս Խաչատրյան]] || Մայր Աթոռ Էջմիածնի դիվանապետ || [[2009]] |- | [[Խաչիկ Մկրտչյան]] || Հայաստանի ԵԿՄ վարչության փոխնախագահ || 2010 |- | [[Գագիկ Ավագյան]]|| «Բապշին» ՍՊԸ-ի տնօրեն || 2008 |- | [[Նորայր Մուրադյան]] || Էջմիածնի քաղաքապետի տեղակալ || 2010 |- | [[Զարզանդ Կարապետյան]] || «Մոնոլիտ գործարան» ԲԲԸ նախագահ || 2010 |- | [[Ստեփան Սռեփանյան]] |||| 2010 |- | [[Յուրի Գևորգյան]] || || 2009 |- | [[Վրույր Ենոքյան]] || Համազգային շարժման մասնակից || 2008 |- | [[Մկրտիչ Չիրքինյան]] || Հանրապետության ըմբշամարտի հավաքականի մարզիչ || [[1997]] |- | [[Լևոն Թոքմաջյան]]|| քանդակագործ || [[2011]] |- |} == Վաղարշապատի խորհրդանիշեր == === Դրոշ === Էջմիածին քաղաքի դրոշը պատկերային, գունային համակցությամբ նշան է։ Ուղղանկյուն պատկերի դեղին գույնի ֆոնի մեջ մանուշակագույնով, կենտրոնից քիչ ձախ շեղումով պատկերված է [[խաչ]], իսկ վերջինիս մեջտեղում զետեղված է շերտավոր, շրջանաձև, եզրը ներկված շականակագույնով։ Առաջին շերտում դեղին գույնով պատկերված են խաղողի վազեր, որոնք վերևի մասում ընդհատվում են շրջանից դուրս եկած, դեղին գույնով պատկերված ամրոցով։ Երկրորդ շերտը առաջինից անջատվում է նարնջագույնով ներկված կապույտով, որի մեջ՝ վերևի մասում, հայերեն մեծատառերով գրված է «Էջմիածին» բառը։ Դրան ուղղահայաց ներքև և կենտրոնից հորիզոնական աջ և ձախ հինգ նարնջագույն վանդակների միջոցով խաչաձև թվով երեք պատկերներ են։ Երրորդ շերտը, որն առանձնացված է երկրորդից նարնջագույն բարակ պատով, ներառում է մանուշակագույն և կապույտ գույների համակցությամբ կիսաշրջանակներով արտահայտված խաչաձև պատկեր՝ եզրերում հրեշտակներ։ Չորրորդ շերտը, որը հանդիսանում է զինանշանի կենտրոնը, կապույտ գույնի մեջ նարնջագույնով պատկերում է հայերեն մեծատառ նախշազարդ «Է» տառը՝ էություն, Աստված։ Դրոշի դեղին գույնը՝ ծիրանագույնը, խորհրդանշում է արքայական ծիրանին, քանի որ Էջմիածինը եղել է արքայանիստ քաղաք, իսկ մանուշակագույնը խորհրդանշում է կաթողիկոսանիստ լինելը նաև<ref name="խորհրդանիշեր">[https://ejmiatsin.am/our-city/#section2 Էջմիածնի խորհրդանիշեր]</ref>։ === Զինանշան === Էջմիածին քաղաքի զինանշանը պատկերային, գունային համակցությամբ նշան է։ Ուղղանկյուն պատկերի դեղին գույնի ֆոնի մեջ մանուշակագույնով, կենտրոնից քիչ ձախ շեղումով պատկերված է խաչ, իսկ վերջինիս մեջտեղում զետեղված է շերտավոր, շրջանաձև, եզրը ներկված շականակագույնով։ Առաջին շերտում դեղին գույնով պատկերված են խաղողի վազեր, որոնք վերևի մասում ընդհատվում են շրջանից դուրս եկած, դեղին գույնով պատկերված ամրոցով։ Երկրորդ շերտը առաջինից անջատվում է նարնջագույնով ներկված կապույտով, որի մեջ՝ վերևի մասում, հայերեն մեծատառերով գրված է «Էջմիածին» բառը։ Դրան ուղղահայաց ներքև և կենտրոնից հորիզոնական աջ և ձախ հինգ նարնջագույն վանդակների միջոցով խաչաձև թվով երեք պատկերներ են։ Երրորդ շերտը, որն առանձնացված է երկրորդից նարնջագույն բարակ պատով, ներառում է մանուշակագույն և կապույտ գույների համակցությամբ կիսաշրջանակներով արտահայտված խաչաձև պատկեր՝ եզրերում [[հրեշտակներ]]։ Չորրորդ շերտը, որը հանդիսանում է զինանշանի կենտրոնը, կապույտ գույնի մեջ նարնջագույնով պատկերում է հայերեն մեծատառ նախշազարդ «Է» տառը՝ էություն, Աստված։ Զինանշանի դեղին գույնը՝ ծիրանագույնը, խորհրդանշում է արքայական ծիրանին, քանի որ Էջմիածինը եղել է արքայանիստ քաղաք, իսկ մանուշակագույնը խորհրդանշում է կաթողիկոսանիստ լինելը։ === Օրհներգ === Վաղարշապատն ունի նաև իր օրհներգը, որի հեղինակը երգահան [[Ավետ Բարսեղյան]]ն է<ref name="խորհրդանիշեր"/>։ == Մշակույթ == Վաղարշապատում գործում է Կոմիտասի անվան մշակույթի պալատ։ Այն կառուցվել է ճարտարապետ [[Սոս Մանուկյան]]ի անմիջական աջակցությամբ։ Կառուցումն սկսել է [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ից առաջ, ընդհատվել պատերազմի պատճառով և շարունակվել է ավարտից հետո։ Սկսել է գործել 1957 թվականից։ Քանի որ կառուցվել է կոլխոզի միջոցներով, ապա սկզբում կոչվել է Կոլխոզի ակումբ։ 1960 թվականին ակումբը անվանվել է [[Լենին]]ի անվամբ։ Այժմ կոչվում է [[Կոմիտաս]]ի անվամբ։ Մշակույթի պալատում գործել են տարբեր խմբակներ, ժողովրդական թատրոնը և ժողգործիքների, երգ ու պարի խմբեր։ 1990 թվականից սկսած թատրոնը չի գործել, միայն 2006 թվականին է այն վերաբացվել։ Գործում են երեք թանգարան Կաթողիկոսարանում՝ Մայր տաճարի թանգարանը, Ալեք և Մարի Մանուկյան գանձատունը, Հին վեհարանը և չորս թանգարան քաղաքում՝ * [[Արմավիրի պատմա-ազգագրական թանգարան|Էջմիածնի պատմա-ազգագրական թանգարան]] * [[Հովհաննես Հովհաննիսյանի տուն-թանգարան|Հովհաննես Հովհաննիասյանի տուն-թանգարան]] * [[Էջմիածնի Մայր Տաճարի թանգարան]] * [[Գանձատուն թանգարան]] * [[Ռուբեն Սևակ թանգարան]] * [[Խորեն Տեր-Հարությանի թանգարան|Էջմիածնի Խորեն Տեր-Հարությանի թանգարան]] * [[Մհեր Աբեղյանի թանգարան|Էջմիածնի Մհեր Աբեղյանի թանգարան]] Երկու երաժշտական դպրոց՝ * Էջմիածնի քաղաքապետարանի Մակար Եկմալյանի անվան թիվ 1 երաժշտական դպրոց * Էջմիածնի քաղաքապետարանի Սպիրիդոն Մելիքյանի անվան թիվ 2 երաժշտական դպրոց Գործում են Էջմիածնի քաղաքապետարանի Եղիշե Թադևոսյանի անվան գեղարվեստի դպրոցը և ութ գրադարան<ref name="քաղաք" />։ == Արդյունաբերություն == Խորհրդային տարիներին քաղաքը նախկինում համարվել է խոշոր արդյունաբերական կենտրոն։ Կային ժամանակակից տեխնիկայով ու սարքավորումներով հագեցված հզոր գործարաններ, ինչպիսիք են «Ռաստր», «Ռեզիստր», «Էլեկտրոն» և «Սարքաշինական» գործարանները, որոնք գործել են [[ԽՍՀՄ|միութենական]] ռազմաարդյունաբերության համալիրի կազմում և թողարկել գերճշգրիտ սարքեր։ Այժմ այդ գործարաններն աշխատում են ոչ լրիվ հզորությամբ։ Ներկայում «Պլասմասա», «Գրանիտ», «Հայքար», «Կարին», «Էջմիածնի սարքաշինական գործարան» ԲԲԸ, «Ռեզիստր» ԲԲԸ, «Ռաստր» ԲԲԸ, «Էջմիածին հաց» ԲԲԸ, «Էլեկտրոն» գործարան, «Էջմիածին կաթ» ՍՊԸ, «Իմպերիալ տուր» ՍՊԸ, «Շինարարական իրերի և կահույքի պատրաստման ֆաբրիկա», «Էջմիածին գինու գործարան», Էջմիածնի պահածոների գործարան, «Կոնսեր» ՍՊԸ, ձեռնարկություններն իրականացնում են լայն սպառման ապրանքների և կենցաղային իրերի արտադրություն<ref name="մարզ">[http://armavir.mtad.am/about-communities/166/ Էջմիածին քաղաքային համայնք]</ref>։ == Առողջապահություն == [[File:Vagharshapat_hospital_infection_department_1.jpg|thumb|Վաղարշապատի հիվանդանոցի ինֆեկցիոն բաժանմունք]] Քաղաքի առողջապահական համակարգում ընդգրկված են հիվանդանոցներ, պոլիկլինիկաներ, ատամնաբուժարաններ, ծննդատուն, շտապօգնության և հիգիենիկ հակահամաճարակային պետական ձեռնարկություններ<ref name="մարզ" />։ == Սպորտ == === Մարզադպրոց === Քաղաքում գործում է Էջմիածնի քաղաքապետարանի թիվ 1 մարզադպրոցը։ Նրա սաներից՝ * Հարություն Վարդանյանը հունա-հռոմեական ըմբշամարտի Եվրոպայի պատանիների առաջնությունում՝ 46 կգ քաշային կարգում գրավել է առաջին տեղը, նվաճելով ոսկե մեդալ։ * Ծանրամարտիկ Սիմոն Մարտիրոսյանը հերթական մրցաշարում նվաճել է Եվրոպայի չեմպիոնի տիտղոսը՝ գրանցելով նոր ռեկորդ, և 2016 թ. Ռիոյի օլիմպիական խաղերում գրավել երկրորդ պատվավոր հորիզոնականը<ref name="քաղաք" />։ === Մարզադաշտ === {{հիմնական|Վաղարշապատի Քաղաքային մարզադաշտ}} Քաղաքային մարզադաշտ գտնվում է Մայր Աթոռի հարավային տարածքում։ Կառուցվել ու բացվել է [[1973]] թվականին։ Մարզադաշտը տեղավորում է 3000 հանդիսական։ Մինչև 2005, մարզադաշտը ծառայել է որպես [[Վաղարշապատ (ֆուտբոլային ակումբ)|«Վաղարշապատ»]] ֆուտբոլային ակումբի տնային խաղերի հյուրընկալման վայր, Հայաստանի առաջնության խաղերում։ Այն սեփականաշնորհվել է Մայր Աթոռին՝ Հայաստանի Կառավարության 2005 թվականի որոշման հիման վրա<ref>[https://www.aravot.am/2011/10/27/283491/ Մայր Աթոռի պարզաբանումները իրեն հարկային արտոնություններ տրամադրելու վերաբերյալ ]</ref>։ === Մարզական միջոցառումներ === Մի քանի տարի է՝ Էջմիածնում նշվում է օլիմպիականի միջազգային օրը։ Կազմակերպվում են մարզական միջոցառումներ, որին մասնակցում են քաղաքի մարզադպրոցի սաները, մարզասեր հասարակությունը։ Անց են կացվում ԵԿՄ վարչության նախագահ, Արցախի հերոս, գեներալ [[Մանվել Գրիգորյան]]ի ֆուտբոլային փոխանցիկ գավաթի խաղարկությունը։ Տեղի ունեցել «Հայկի նետեր» նետաձգության միջազգային բաց առաջնությունը։ Էջմիածնի «Արա և Այծեմնիկ» ձիասպորտի ակումբում անց է կացվում «Արա և Այծեմնիկ» գավաթի խաղարկությունը, Մարզադպրոցում անց է կացվում «Մարտեր առանց կանոնների» բաց առաջնությունը<ref name="քաղաք" />։ == Կլիմա == Կլիման չոր, խիստ ցամաքային է։ Ձմեռները սկսվում են դեկտեմբերի կեսերին, հունվարյան միջին ջերմաստիճանը տատանվում է -3-ից -5։ Ամառը տևական է՝ մայիսից մինչև հոկտեմբեր, օդի միջին ամսական ջերմությունը հասնում է 24&nbsp;°C-ից 26&nbsp;°C, իսկ առավելագույնը՝42&nbsp;°C։ <div style="width:100%"> {{Եղանակի Աղյուսակ |location = Վաղարշապատ |single line = yes |Jan high F = 34.9 |Feb high F = 39.9 |Mar high F = 52.9 |Apr high F = 66.2 |May high F = 75.9 |Jun high F = 83.8 |Jul high F = 91.6 |Aug high F = 90.5 |Sep high F = 83.1 |Oct high F = 68.9 |Nov high F = 54.3 |Dec high F = 40.8 |year high F = |Jan low F = 18.9 |Feb low F = 22.5 |Mar low F = 32.4 |Apr low F = 43.0 |May low F = 50.9 |Jun low F = 57.4 |Jul low F = 64.0 |Aug low F = 63.5 |Sep low F = 54.3 |Oct low F = 43.7 |Nov low F = 34.2 |Dec low F = 25.5 |year low F = |Jan precipitation inch = 0.79 |Feb precipitation inch = 0.87 |Mar precipitation inch = 1.06 |Apr precipitation inch = 1.42 |May precipitation inch = 2.01 |Jun precipitation inch = 1.14 |Jul precipitation inch = 0.63 |Aug precipitation inch = 0.47 |Sep precipitation inch = 0.55 |Oct precipitation inch = 1.14 |Nov precipitation inch = 0.98 |Dec precipitation inch = 0.79 |year precipitation inch = |source 1= http://en.climate-data.org/location/15442/ |date=November 2013 }} </div> == Քույր-քաղաքներ == Էջմիածինը անդամ է Համաշխարհային պատմական ժառանգության քաղաքներ կազմակերպությունը (OWHC)<ref>[http://www.ovpm.org/fr/armenie/echmiatsin «Էջմիածին Հայաստան»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130605213905/http://www.ovpm.org/fr/armenie/echmiatsin |date=2013-06-05 }} (Ֆրանսերեն)։ OVPM: Վերցված է՝ 31 Հունվարի 2013։</ref>, 2007 թվականից<ref>[https://ejmiatsin.am/relation/0/ Արտաքին կապեր]</ref>։ Ստորև ներկայացված է Վաղարշապատի քույր-քաղաքների ցանկը․<ref>[https://ejmiatsin.am/relation/0/ Էջմիածնի քույր քաղաքներ]</ref> * {{դրոշ|Լատվիա}} [[Դաուգավպիլս]], [[Լատվիա]]<ref>[https://ejmiatsin.am/relation-detail/4/ Էջմիածնի համայնքապետարան]</ref> * {{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Պետրոզավոդսկ]], [[Ռուսաստան]]<ref>[https://ejmiatsin.am/relation-detail/1/ Արտաքին կապեր - Պետրոզավոդսկ]</ref> * {{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Սերգիև Պոսադ]], [[Ռուսաստան]] ([[2010]]-ից) * {{դրոշ|Ֆրանսիա}} [[Իսի Լե Մուլինո]], [[Ֆրանսիա]] * {{դրոշ|ԱՄՆ}} [[Ֆրեզնո (Կալիֆոռնիա)]], [[ԱՄՆ]]<ref>[https://ejmiatsin.am/relation-detail/11/ Արտաքին կապեր - Ֆրեզնո]</ref> * {{դրոշ|Բուլղարիա}} [[Վելիկո Տիռնովո]], [[Բուլղարիա]] * {{դրոշ|Արցախ}} [[Հադրութ]], [[Արցախ]]<ref>[https://ejmiatsin.am/relation-detail/9/ Արտաքին կապեր - Հադրութ]</ref> * {{դրոշ|Արցախ}} [[Մարտակերտ]], [[Արցախ]]<ref>[https://ejmiatsin.am/relation-detail/8/ Արտաքին կապեր - Մարտակերտ]</ref> * {{դրոշ|Ֆրանսիա}} [[Շարվյո-Շավանյո]], [[Ֆրանսիա]] * {{դրոշ|Վրաստան}} [[Մցխեթ]], [[Վրաստան]]<ref>[https://ejmiatsin.am/relation-detail/6/ Արտաքին կապեր - Մցխեթ]</ref> == Հայտնի մարդիկ == === Պատվավոր քաղաքացիներ === Վաղարշապատի պատվավոր քաղաքացիները հետևալն են<ref>[https://ejmiatsin.am/city-authorities/#section6 Էջմիածնի պատվավոր քաղաքացիներ]</ref>՝ * [[Վրույր Աշոտի Ենոքյան]] (ծնվ. 1929, հոկտեմբերի 23), Էջմիածին քաղաքի պատվավոր քաղաքացի * [[Մկրտիչ Չիրիքյան]] (ծնվ. 1938, նոյեմբերի 21), Էջմիածին քաղաքի պատվավոր քաղաքացի * [[Տեր Արշակ Եպիսկոպոս Խաչատրյան]] (ծնվ. 1973, օգոստոսի 5), ՄԱՍԷ դիվանապետ * [[Խաչիկ Նշանի Մկրտչյան]] (ծնվ. 1963, ապրիլի 22-ին), ԵԿՄ վարչության փոխնախագահ * [[Գագիկ Նորիկի Ավագյան]] (ծնվ. 1958 թ), Էջմիածին քաղաքի պատվավոր քաղաքացի * [[Նորայր Գառնիկի Մուրադյան]] (ծնվ. 1957, հունվարի 1), Էջմիածնի քաղաքապետի տեղակալ * [[Զարզանդ Արսենի Կարապետյան]] (ծնվ. 1947 թ), Էջմիածին քաղաքի պատվավոր քաղաքացի * [[Յուրի Արամայիսի Գևորգյան]] (ծնվ. 1956, հուլիսի 9), Էջմիածին քաղաքի պատվավոր քաղաքացի * [[Լևոն Թոքմաջյան]] (ծնվ. 1937, հունիսի 16), Էջմիածին քաղաքի պատվավոր քաղաքացի === Հայտնի բնիկներ === Վաղարշապատում ծնվել են՝ * [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսների ցանկ|Կաթողիկոսներ]] ** [[Զաքարիա Բ Վաղարշապատցի]] (ծ. թ. անհայտ – 1520,), Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս 1515-1520. ** [[Գրիգոր ԺԲ Վաղարշապատցի]] (1498-1590), Ամենայն հայոց կաթողիկոսը 1576-1590. ** [[Դավիթ Դ Վաղարշապատցի]] (ծ. թ. անհայտ – 1633), Ամենայն հայոց կաթողիկոս 1590-1629. * կոմպոզիտորներ՝ ** [[Մակար Եկմալյան]] ** [[Սպիրիդոն Մելիքյան]] * նկարիչներ **[[Մհեր Աբեղյան]] **[[Լևոն Մանասերյան]] * բանաստեղծ [[Հովհաննես Հովհաննիսյան (բանաստեղծ)|Հովհաննես Հովհաննիսյան]] * երգիչ [[Արամ Ասատրյան]] * պրոֆեսոնալ բռնցքամարտիկ [[Խորեն Գևոր]] * ԵՊՀ ռեկտոր, տնտեսագետ [[Վռամ Կոստանյան]] * դերասանուհի, երգչուհի [[Դիանա Մխիթարյան]] == Տես նաև == * [[Էջմիածնի Ավետարան]] * [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ2}} == Արտաքին հղումներ == * [https://ejmiatsin.am Վաղարշապատի քաղաքապետարան] {{ՎՊԵ|Vagharshapat}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=4|էջ=64}} {{Հայաստանի մայրաքաղաքներ}} {{Պատմական Հայաստանի քաղաքները}} {{Հայաստանի քաղաքներ}} {{Արմավիրի մարզ}} {{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}} [[Կատեգորիա:Վաղարշապատ]] [[Կատեգորիա:Սրբազան քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:Մ.թ.ա. 685 թվականին հիմնադրված բնակավայրեր]] [[Կատեգորիա:Արշակունիների թագավորության մայրաքաղաքներ]] 7wzoyx27j7z7lxi78u29hjsmreidapu 0 2482 8485793 8420915 2022-08-09T09:51:21Z CommonsDelinker 212 "Ljubljana_in_Ljubljanica.jpg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ per [[:c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Triple Bridge|]]: wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Քաղաք | հայերեն անվանում = Լյուբլյանա | բնօրինակ անվանում = Ljubljana | ենթարկում = Մայրաքաղաք | երկիր = Սլովենիա | պատկեր =Ljubljana.jpg | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = Blason ville si Ljubljana (Slovénie).svg | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = Flag of Ljubljana.svg | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_deg= 46|lat_min= 3|lat_sec= |lon_deg= 14|lon_min= 31|lon_sec= |CoordAddon = type:city |CoordScale = 50000 | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = 300 | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = | շրջան = | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = 17 համայնքներ | ղեկավարի պաշտոն =Ժուպան | ղեկավար = Զորան Յակովիչ | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում =12-րդ դար | այլ անվանումներ =Էմոնա, Լյուվիգանա, Լեյբա | տարածք =163,8 | կենտրոնի բարձրություն = 295 | կլիմա = կոնտինենտալ | լեզու = | բնակչություն = | մարդահամարի թվական = | խտություն = | ագլոմերացիա =508 607 | ազգային կազմ = 74% սլովենացիներ | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի =+1 | DST = կա | հեռախոսային կոդ = +386 1 | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ =LJ | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = Ljubljana | կայք = http://www.ljubljana.si/ }} '''Լյուբլյանա''' ([[սլովեներեն]]՝ ''Ljubljana''), [[Սլովենիա]]յի մայրաքաղաք, Սլովենիայի խոշորագույն քաղաք։ Բաժանված է 17 շրջանների։ Բնակչությունը՝ {{բնակ}}, որը կազմում է երկրի բնակչության 13 %-ը։ Քաղաքային ագլոմերացիայում ապրում է ավելի քան 500,000 մարդ։ Գտնվում է [[Լյուբլյանիցա]] գետի ափին՝ [[Սավա]] գետին միախառնվելու տեղի մոտ։ Սլովենիայի քաղաքական, տնտեսական ու մշակութային կենտրոնն է։ Այստեղ են կենտրոնացած երկրի ՀՆԱ-ի 40 %-ը և Սլովենիայի խոշորագույն ընկերությունների շտաբ-բնակարանների մեկ երրորդը։ Քաղաքում գործում է [[Լյուբլյանայի համալսարան]]ը, որում սովորում է ավելի քան 50,000 ուսանող։ Հասարակական տրանսպորտը բաղկացած է ավտոբուսներից։ Քաղաքի պատմական կենտրոնը Գրադ ամրոցի շրջակայքն է, որի մոտ գտնվում է Հին քաղաքը։ Այնտեղ կան անտիկ և միջնադարյան կառույցներ, 16-18-րդ դարերի [[բարոկկո]] ոճով համալիրներ, [[20-րդ դար]]ի առաջին կեսի կառույցներ, որոնք կառուցվել են ճարտարապետ [[Յոժե Պլեչնիկ]]ի նախագծով։ 1-ին դարից հռոմեական Էմոն քաղաքը, որը լքվել է 5-րդ դարում, որպես միջնադարյան բնակավայր հայտնի է դարձել 12-րդ դարում։ 1335-1918 թվականներին այն եղել է [[Հաբսբուրգյան միապետություն|Հաբսբուրգյան միապետության]] կազմում գերմանական ''Լայբախ'' անունով։ [[14-րդ դար]]ից դարձել է Կրայնայի վարչական կենտրոնը։ 1918 թվականին ստացել է սլովենական ''Լյուբլյանա'' անունը ու դարձել Սլովենիայի մայրաքաղաք։ == Անվանում == [[1-ին դար]]ում այստեղ եղել է հռոմեական ճամբար, որը հետագայում վերածվել է քաղաքի և կոչվել '''Էմոն''' ([[լատիներեն]]՝ Emon, կործանվել է 5-րդ դարում)։ Որպես սլավոնական բնակավայր հայտնի է 1144 թվականից։ 19-րդ դարի 2-րդ կեսին Լյուբլյանան ([[գերմաներեն]]՝ ''Լայբախ'') ստացել է քաղաքի իրավունք<ref>{{cite book|author=Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան|title=Աշխարհագրական անունների բառարան|publisher=«Լույս»|location=Երևան|year=[[1987]]|page=212}}</ref>։ Քաղաքի անվան ծագումը պարզ չէ։ Նորագույն մեկնաբանությունների համաձայն՝ քաղաքի անունը առաջացել է Լյուբլյանիցա (Ljubíja) գետի անունից (ժամանակակից տարբերակն առաջին անգամ հիշատակվել է 16-րդ դարում [[Պրիմոժ Տրուբար]]ի կողմից)։ Ժամանակի հետ սկզբնական տարբերակը ձևափոխվել է ու դարձել ''Լյուբլյանա''։ Քաղաքի գերմանական անվանումն առաջացել է ''Labach'' բառից, որը Բավարիայի բարբառով ''ճահիճ'' է նշանակում։ == Ֆիզիկա-աշխարհագրական բնութագիր == [[Պատկեր:Ljubljanica.jpg|thumb|ձախից|240px|Լյուբլյանիցա գետ]] Լյուբլյանան գտնվում է Սլովենիայի կենտրոնական մասում՝ Լյուբլյանայի գոգահովտում՝ Լյուբլյանայի Բարյեի ճահիճների մեջ՝ Լյուբլայանայի դաշտից հյուսիս։ Քաղաքի հարավում Կարավանկե լեռն է, արևելքում՝ Յուլյան Ալպերը։ [[Ադրիատիկ ծով]]ից հեռավորությունն ուղիղ գծով 65 կմ է։ Եվրոպական ամենամոտ մայրաքաղաքներից ուղիղ գծով հեռավորությունը հետևյալն է․ 140 կմ [[Զագրեբ]]ից, [[380]] կմ [[Վիեննա]]յից, 440 կմ [[Բուդապեշտ]]ից ու [[Բրատիսլավա]]յից, 500 կմ [[Սարաևո]]յից և 531 կմ [[Բելգրադ]]ից։ Քաղաքի մակերեսը ազգային վիճակագրության տվյալներով 163,8 կմ² է, քաղաքամերձ արվարձաններով՝ 275 կմ², որից 127 կմ²-ն կանաչ տարածքներ են<ref name="stat.si">{{cite web| author=| date=| url=http://www.stat.si/eng/krajevnaimena/default.asp?txtIme=LJUBLJANA&selNacin=celo&selTip=naselja&ID=2370| title=List of settlements named 'Ljubljana'| publisher=// stat.si| accessdate=2014 թ․ օգոստոսի 27| archiveurl=https://www.webcitation.org/6I80iBxEx?url=http://www.stat.si/eng/krajevnaimena/default.asp?txtIme=LJUBLJANA| archivedate=2013 թ․ հուլիսի 15| deadlink=no}}</ref><ref>{{книга|автор=|часть=|заглавие=|оригинал= Ljubljana. Osebna izkaznica MOL|ссылка=|ответственный=|издание=|место=Любляна|издательство=Городская община Любляна|год=2011|том=|страницы=5, 7|страниц=|серия=|isbn=|тираж=}}</ref>։ Քաղաքի բարձրությունը ծովի մակարդակից 295 մ է<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.stat.si/letopis/2002/01_02/01-06-02.asp?jezik=en| title=Nadmorska višina  naselij, kjer so sedeži občin| publisher=// stat.si| accessdate=2013 թ․ հուլիսի 14| archiveurl=https://www.webcitation.org/6I80jECZc?url=http://www.stat.si/letopis/2002/01_02/01-06-02.asp?jezik=en| archivedate=2013 թ․ հուլիսի 15| deadlink=yes}}</ref>, ծովի մակարդակից ամենաբարձր կետը Յանշկի բլուրն է (794 մ), ամենացածր կետը՝ Լյուբլայանիցայի թափվելը Սավայի մեջ (260 մ)։ Քաղաքի աշխարհագրական կոորդինատներն են՝ 46° 03' լայնություն և 14° 30' երկայնություն<ref>{{книга|автор=|заглавие=Ljubljana v številkah 2003-2008|ссылка=|место=Любляна|издательство=Городская община Любляна|год=2010|страницы=13|isbn=978-961-6449-30-4}}</ref>։ Լյուբլյանայով են հոսում Լյուբլյանիցա, Գրադաշչիցա, Մալիյ Գրեբեն, Գլինշչիցա, Պրժանեց, Բիզովիշկի Պոտոկ, Գրաբեն, Դոլգի Պոտոկ գետերը, ինչպես նաև Գրուբերի ջրանցքը, որը կառուցվել է 1782 թվականին քաղաքի կենտրոնը հեղեղումների պահպանելու համար։ === Բուսականություն === [[Պատկեր:Park Tivoli - Ljubljana (2).jpg|thumb|240px|Տիվոլի այգի]] Խոշոր անտառներով ծածկված Ռոժնիկ և Գոլովեց լեռները մխրճվում են Լյուբլյանայի կենտրոն։ Քաղաքի կենտրոնից հյուսիս-արևմուտք տեղակայված է Լյուբլյանայի ամենամեծ քաղաքային այգին՝ Տիվոլին՝ 5 կմ² մակերեսով։ Լանդշաֆտային այգին, որը հիմնադրվել է [[Նապոլեոն]]ի ժամաններում, իր անունը ստացել է [[Փարիզի]] այգիների անունից․ քաղաքն իր ներկայիս տեսքը՝ ծառուղիներով ու քանդակներով, ձեռք է բերել [[20-րդ դար]]ում ճարտարապետ [[Յոժե Պլեչնիկ]]ի շնորհիվ։ Այգու տարածքում է գտնվում Լյուբլյանայի կենդանաբանական այգին։ Անտառածածկ Ռոժնիկ լեռան հետ այն համարվում է պահպանվող բնության տարածք՝ 452 հա ընդհանուր մակերեսով։ Կենտրոնից արևելք հառնում է Զամկովայա լեռը, իսկ Գրուբերի ջրանցքից այն կողմ՝ Գոլովեց լեռը։ Բուսաբանական այգում, որը հիմնադրվել է 1810 թվականին, աճում է ավելի քան 4,500 բուսատեսակ։ Քաղաքի կենտրոնում՝ Կոնգրեսի հրապարակի մոտ, կա ևս մեկ ոչ մեծ այգի՝ «Աստղը», որը հիմնադրվել է 1824 թվականին և իր անունը ստացել տարբեր կողմերի բաժանվող ծառուղու շնորհիվ։ [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ օկուպացված լինելու հիշատակին, երբ քաղաքը շրջապատված է եղել փշալարերով, 1957 թվականին հիմնադրվել է Հիշողության ու ընկերության ճանապարհը<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.urge-project.ufz.de/ljubljana/greensys.htm| title=Ljubljana. Actual Green Supply| publisher=// urge-project.ufz.de| accessdate=2013 թ․ հուլիսի 20| archiveurl=https://www.webcitation.org/6INI8HVJg?url=http://www.urge-project.ufz.de/ljubljana/greensys.htm| archivedate=2013 թ․ հուլիսի 25| deadlink=yes}}</ref>։ 2009 թվականին քաղաքը «Եվրոպայի ամենականաչ 30 քաղաք» անվանակարգում զբաղեցրել է 19-րդ տեղը՝ մյուս քաղաքներին զիջելով հիմնականում ջրատարների և կոյուղագծերի վատ ցանցի, [[Վերականգնվող էներգիա|վերականգնվող էներգետիկայի]] կիրառման ոչ բարձր մակարդակի և շենքերի վատ ջերմամեկուսացման պատճառով։ Նշվել է CO<sub>2</sub> գազի արտանետումների նվազեցման ռազմավարության բացակայությունը, նեղ ճանապարհների պայմաններում դանդաղ արագության պատճառով ավտոբուսներով ուղևորահոսքի նվազումը<ref>{{книга|автор=Economist Intelligence Unit.|часть=|заглавие=Индекс зелёных городов Европы|оригинал=European Green City Index|ссылка=https://www.cee.siemens.com/web/ro/ro/corporate/portal/SiemensRomania/Organizatie/desprenoi/Documents/European_Green_City_Index.pdf|ответственный=|издание=|место=Мюнхен|издательство=Siemens AG|год=2009|том=|страницы=69|страниц=|серия=|isbn=|тираж=}}{{Недоступная ссылка|date=Октябрь 2018 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ === Կլիմա === Լյուբլյանայի կլիման բնորոշվում է [[Չափավոր ցամաքային կլիմա|չափավոր ցամաքայինից]] [[ծովային կլիմա]]յի անցմամբ, որը մեղմանում է լեռների ու ծովի մոտ լինելուց։ Տեղի ձմեռների առանձնահատկության պատճառով Լյուբլյանայում դիտարկվում է [[ջերմաստիճանի ինվերսիա]], որի ժամանակ ցուրտ ու խոնավ օդը մնում է մթնոլորտի ստորին շերտերում<ref>{{Cite web|url=http://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=41031&cityname=Ljubljana,+Slovenia|title=Ljubljana, Slovenia Köppen Climate Classification (Weatherbase)|website=Weatherbase|access-date=2019 թ․ փետրվարի 23}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.researchgate.net/publication/265221427|title=MODERN CLIMATE CHANGE IN SLOVENIA|website=ResearchGate|language=en|access-date=2019 թ․ փետրվարի 23}}</ref>։ Ամռանը տիրում են [[Ադրիատիկ ծով|Ադրիատիկից]] եկող տաք օդային հոսանքները<ref name="ARSO">{{cite web|url=http://www.arso.gov.si/vreme/napovedi%20in%20podatki/ljubljana.html|title=ARSO|accessdate=2009 թ․ սեպտեմբերի 10|archive-url=https://web.archive.org/web/20130722165257/http://www.arso.gov.si/vreme/napovedi%20in%20podatki/ljubljana.html|archive-date=2013 թ․ հուլիսի 22|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref>։ Ամենատաք ամիսը հուլիսն է, ամենացուրտը՝ հունվարը։ Տեղումների քանակությամբ Լյուբլյանան [[Եվրոպա]]յի ամենախոնավ մայրաքաղաքներից է։ Ամենից անձրևային ամիսը հունիսն է։ Մայիսից սեպտեմբեր ամիսներին բնորոշ են [[ամպրոպ]]ները։ Ձյուն տեղում է դեկտեմբեր-փետրվար ամիսներին։ Աշնանից ձմեռ անցման շրջանում լինում է մառախուղ<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.arso.gov.si/vreme/napovedi%20in%20podatki/ljubljana.html| title=Vreme. Ljubljana| publisher=// arso.gov.si| accessdate=2013 թ․ հուլիսի 16| archiveurl=https://www.webcitation.org/6IEJ7U9Ah?url=http://www.arso.gov.si/vreme/napovedi%20in%20podatki/ljubljana.html| archivedate=2013 թ․ հուլիսի 19| deadlink=yes}}</ref>։ Լյուբլյանան ամբողջ Սլովենիայի հետ գտնվում է սեյսմիկ ակտիվությամբ աչքի ընկնող Եվրասիական տեկտոնական շերտի հարավային սահմանին, Միջերկրա-Հիմալայան սեյսմիկ գոտու հյուսիսարևմտյան սահմանին<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.arso.gov.si/en/Seismology/| title=Seismology| publisher=// arso.gov.si| accessdate=2013 թ․ հուլիսի 16| archiveurl=https://www.webcitation.org/6IEJ8KTor?url=http://www.arso.gov.si/en/Seismology/| archivedate=2013 թ․ հուլիսի 19| deadlink=no}}</ref>։ Քաղաքի պատմության մեջ ամենաուժեղ երկրաշարժը՝ 6,1 մագնիտուտ ուժով, գրանցվել է 1895 թվականի ապրիլի 14-ին, որի հետևանքով քանդվել են շինություններ, եղել են մարդկային զոհեր։ Լյուբլյանան գտնվում է հնարավոր հեղեղումների տարածքում, որոնք պայմանավորված են քաղաքային գետերի ջրի մակարդակի բարձրացումով։ Այսպես, 1926 թվականի սեպտեմբերին չորս օրվա ընթացքում 300 մմ տեղումներ են գրանցվել, ինչն աղետալի ջրհեղեղի պատճառ է դարձել<ref>{{книга|автор=Добравц, Мина.|часть=|заглавие=Оценка угрозы наводнений в городской общине Любляна|оригинал=Ocena ogrozenosti v mestne obcine Ljubljana zaradi poplav|ссылка=http://www.ljubljana.si/file/405358/ogrozenost_mol_poplave_dobravc_2007.pdf|ответственный=|издание=|место=Любляна|издательство=Городская община Любляна|год=2009|том=|страницы=6, 8|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|архив=https://web.archive.org/web/20110823135534/http://www.ljubljana.si/file/405358/ogrozenost_mol_poplave_dobravc_2007.pdf|архив дата=2011-08-23|deadlink=yes}} {{Cite web |url=http://www.ljubljana.si/file/405358/ogrozenost_mol_poplave_dobravc_2007.pdf |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2020 թ․ ապրիլի 8 |archive-date=2011 թ․ օգոստոսի 23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110823135534/http://www.ljubljana.si/file/405358/ogrozenost_mol_poplave_dobravc_2007.pdf |dead-url= }}</ref>։ {{Եղանակի Աղյուսակ|location=Լյուբլյանայ |metric first=Yes |single line=Yes |Jan record high C=15.8 |Feb record high C=19.7 |Mar record high C=24.3 |Apr record high C=27.8 |May record high C=32.4 |Jun record high C=35.6 |Jul record high C=37.1 |Aug record high C=40.2 |Sep record high C=30.3 |Oct record high C=25.8 |Nov record high C=20.9 |Dec record high C=16.7 |year record high C=40.2 |Jan high C=3.4 |Feb high C=6.4 |Mar high C=11.4 |Apr high C=16.1 |May high C=21.4 |Jun high C=24.6 |Jul high C=27.3 |Aug high C=26.7 |Sep high C=21.6 |Oct high C=15.9 |Nov high C=8.8 |Dec high C=3.8 |year high C=15.6 |Jan mean C=0.3 |Feb mean C=1.9 |Mar mean C=6.5 |Apr mean C=10.8 |May mean C=15.8 |Jun mean C=19.1 |Jul mean C=21.3 |Aug mean C=20.6 |Sep mean C=16.0 |Oct mean C=11.2 |Nov mean C=5.6 |Dec mean C=1.2 |year mean C=10.9 |Jan low C=-2.5 |Feb low C=-2.0 |Mar low C=1.7 |Apr low C=5.8 |May low C=10.3 |Jun low C=13.7 |Jul low C=15.5 |Aug low C=15.2 |Sep low C=11.5 |Oct low C=7.7 |Nov low C=2.8 |Dec low C=-1.1 |year low C=6.6 |Jan record low C=-20.3 |Feb record low C=-23.3 |Mar record low C=-14.1 |Apr record low C=-3.2 |May record low C=0.2 |Jun record low C=3.8 |Jul record low C=7.4 |Aug record low C=5.8 |Sep record low C=3.1 |Oct record low C=-5.2 |Nov record low C=-14.5 |Dec record low C=-14.5 |year record low C=-23.3 |precipitation colour = green |Jan precipitation mm=69 |Feb precipitation mm=70 |Mar precipitation mm=88 |Apr precipitation mm=99 |May precipitation mm=109 |Jun precipitation mm=144 |Jul precipitation mm=115 |Aug precipitation mm=137 |Sep precipitation mm=147 |Oct precipitation mm=147 |Nov precipitation mm=129 |Dec precipitation mm=107 |year precipitation mm=1362 |unit precipitation days=0.1 mm |Jan precipitation days=11 |Feb precipitation days=9 |Mar precipitation days=11 |Apr precipitation days=14 |May precipitation days=14 |Jun precipitation days=15 |Jul precipitation days=12 |Aug precipitation days=12 |Sep precipitation days=12 |Oct precipitation days=13 |Nov precipitation days=14 |Dec precipitation days=14 |year precipitation days=153 |Jan sun=71 |Feb sun=114 |Mar sun=149 |Apr sun=178 |May sun=235 |Jun sun=246 |Jul sun=293 |Aug sun=264 |Sep sun=183 |Oct sun=120 |Nov sun=66 |Dec sun=56 |year sun=1974 |source 1=Slovenian Environment Agency (ARSO)<ref>{{cite web |url=http://www.meteo.si/uploads/probase/www/climate/table/en/by_location/ljubljana/climate-normals_81-10_Ljubljana_eng.pdf |title=Climate normals 1981–2010 |publisher=ARSO |accessdate=2014 թ․ դեկտեմբերի 2 }}</ref> (data for 1981–2010) |source 2=Slovenian Environment Agency (ARSO)<ref>{{cite web |url=http://www.meteo.si/met/en/climate/diagrams/ljubljana/ |title=Extreme values of measured yearly, monthly and daily values of chosen meteorological parameters in 1948–2011 |publisher=ARSO |accessdate=2014 թ․ դեկտեմբերի 2 }}</ref> (some extreme values for 1948–2013) }} == Խորհրդանշաններ == [[Պատկեր:Dragon (3168199364).jpg|thumb|ձախից|Վիշապի քանդակ [[Վիշապների կամուրջ|Վիշապների կամրջին]]]] Լյուբլյանայի զինանշանը ծիրանագույն վահանն է, որը կանաչ գետնին արծաթագույն ամրոց է պատկերում։ Ամրոցը երկհարկ է՝ պսակված ուղղանկյուն ատամնաձև եզրերով։ Ունի սև պատուհաններ և բարձրացված ոսկե ճաղավանդակով դարպասներ։ Վերին հարկում հորիզոնական դիրքով նստած է կանաչ վիշապը՝ բացած թևերով, պարուրաձև փաթաթած պոչով, դուրս գցած ծիրանագույն լեզվով և ոսկե մագիլներով։ Վահանը պարուրված է ոսկեգույն նեղ ժապավենով։ Վիշապը Լայբախի հին խորհրդանշանն է, որ հայտնի է դեռևս [[15-րդ դար]]ից։ Դրան նախորդել է թևավոր առյուծը, որը պատկերված է քաղաքի՝ 13-րդ դարի կնիքում։ Վիշապի ի հայտ գալը, հնարավոր է, պայմանավորված է [[սուրբ Գևորգ]]ի՝ օձին հաղթելու ավանդական պատկերումով։ Լեգենդի համաձայն՝ Լոյւբլյանիցայի ափին [[արգոնավորդներ]]ի առաջնորդ [[Յասոն]]ը հաղթել է թևավոր օձին։ Լյուբլյանայի դրոշը երկու իրար հավասար հորիզոնական շերտեր են՝ վերևինը սպիտակ, ներքևինը կանաչ։ Լայնության հարաբերությունը երկարությանը 1:2,5 է։ Դրոշի կենտրոնում Լյուբլյանայի զինանշանն է։ Լյուբլյանայի պատկերանիշը նախատեսված է գովազդային նպատակներով։ Այն երկնագույն քառակուսի է սպիտակ ֆոնին և ունի վիշապի շեղ խորհրդանշան։ Զինանշանը, դրոշն ու պատկերանիշը հաստատվել են Լյուբլյանայի քաղաքային խորհրդում 2012 թվականին<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.ljubljana.si/si/ljubljana/mestni-simboli-praznik/| title=Grb, zastava in ime MOL ter znak Ljubljana| publisher=// ljubljana.si| accessdate=2013 թ․ հուլիսի 15| archiveurl=https://www.webcitation.org/6I80k23Ft?url=http://www.ljubljana.si/si/ljubljana/mestni-simboli-praznik/| archivedate=2013 թ․ հուլիսի 15| deadlink=no}}</ref>։ == Բնակչություն == {|align="right" |- |align="center"|'''Բնակչության թվաքանակ<br><small>1869—2012 թվականներ, հազար մարդ</small>'''<ref>По источнику, указанному в словенском разделе Википедии: {{книга|автор=|заглавие=Krajevni leksikon Slovenije|ссылка=|место=Любляна|издательство=DZS|год=1995|страницы=297|isbn=}}</ref> |- |<timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:canvas value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8) ImageSize = width:300 height:200 PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:3000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = late ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:600 start:0 BackgroundColors = canvas:canvas BarData= bar:1869 text:1869 bar:1900 text:1900 bar:1953 text:1953 bar:1970 text:1970 bar:2002 text:2002 bar:2014 text:2014 PlotData= color:barra width:15 anchor:till align:center shift:(0,5) bar:1869 from:0 till:269 text:27 bar:1900 from:0 till:450 text:45 bar:1953 from:0 till:1137 text:114 bar:1970 from:0 till:1807 text:181 bar:2002 from:0 till:2659 text:266 bar:2014 from:0 till:2589 text:259 TextData= pos:(10,196) fontsize:XS text: pos:(145,1) fontsize:XS text: pos:(30,15) fontsize:S text: pos:(25,49) fontsize:S text: pos:(25,83) fontsize:S text: pos:(25,115) fontsize:S text: pos:(25,148) fontsize:S text: </timeline> |} 2014 թվականի հունվարի 1-ի տվյալներով Լյուբլյանայի բնակչությունը 258,873 մարդ է (սա 953ով պակաս է նախորդ տարվա ցուցանիշից), որից 47 %-ը տղամարդիկ են, 53 %-ը՝ կանայք<ref name="stat.si"/>։ 2002 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակիչների 74 %-ը սլովենացիներ են, 5 %-ը՝ սերբեր, 4 %-ը՝ բոսնիացիներ, 3 %-ը՝ խորվաթներ։ Սլովենական բնակչության 79 %-ի համար [[սլովեներեն]]ը հարազատ լեզու է։ հաջորդ տարածված լեզուներն են [[սերբերեն]]ը, [[խորվաթերեն]]ը, [[բոսնիերեն]]ը։ Բնակչության 40 %-ը կաթոլիկ է, 5 %-ը՝ ուղղափառ, 5 %-ը՝ մուսուլման, 19 %-ը՝ աթեիստ ու որևէ դավանանքի չհետևող, 17 %-ը՝ հրաժարվել է պատասխանել կրոնական պատկանելության հարցին<ref>{{книга|автор=|часть=|заглавие=|оригинал=Simulacija priseljevanja v Ljbljansko urbano regio|ссылка=http://www.inv.si/DocDir/projekti/simulacija_priseljevanja_v_lj.pdf|ответственный=|издание=|место=Любляна|издательство=Inštitut za narodnostna vprašanja|год=2005|том=|страницы=17, 37, 39|страниц=|серия=|isbn=|тираж=}}</ref>։ Լյուբլյանայի ագլոմերացիայի տարածք են ձևավորում․ * Լյուբլյանա քաղաքը (Լյուբլյանայի քաղաքային բնակչությունը) * Լյուբլյանայի քաղաքային համայնքը * Լյուբլյանայի ագլոմերացիան, որ բաղկացած է քաղաքից և հարևան 9 համայնքներից։ * Լյուբլյանայի ուրբանիզացված շրջանը (համընկնում է Միջին Սլովենիայի վիճակագրական շրջանին, ներառում է հարևան 26 համայնքները, երկրի բնակչության 25 %-ը, երկրի տարածքի 12,6 %-ը<ref>{{книга|автор=|часть=|заглавие=|оригинал= Ljubljana. Osebna izkaznica MOL|ссылка=|ответственный=|издание=|место=Любляна|издательство=Городская община Любляна|год=2011|том=|страницы=49|страниц=|серия=|isbn=|тираж=}}</ref>), համապատասխանում է Եվրամիության վիճակագրական վարչության՝ Եվրոստատի ուրբանիզացման տարածքին, որի բնակչությունը 2007-2009 թվականներին կազմել է 508,607 մարդ<ref>{{cite web|url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tgs00080&plugin=1|title=Population and living conditions in Urban Audit cities, larger urban zone (LUZ)|publisher=Евростат|accessdate=2013 թ․ հուլիսի 2|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BOknujg6?url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table|archivedate=2012-10-14|dead-url=no}}</ref>։ * Մետրոպոլիտենի շրջանը՝ ավելի քան 600,000 բնակչությամբ<ref>{{книга|автор=Коуч, Крис и др.|часть=|заглавие=Расползание городов в Европе: пейзаж, изменения в землепользовании и политика|оригинал=Urban sprawl in Europe|ссылка=https://books.google.am/books?id=7RtuZ0fNAYwC&printsec=frontcover&hl=ru#v=onepage&q&f=false|ответственный=|издание=|место=Оксфорд, Великобритания (также США и Австралия)|издательство=Blackwell Publishing Ltd|год=2007|том=|страницы=123|страниц=|серия=|isbn=978-1-4051-3917-5}}</ref>։ == Իշխանություններ == [[Սլովենիայի Հանրապետություն|Սլովենիայի Հանրապետության]] Սահմանադրության համաձայն՝ Լյուբլյանան երկրի մայրաքաղաքն է։ 2011 թվականից այստեղ է գտնվում Եվրամիության կազմակերպության՝ Էներգիայի փոխադարձ կարգավորման միության շտաբ-գրասենյակը։ Վարչականորեն Լոյւբլյանայի քաղաքային համայնքը կառավարվում է կենտրոնացված իշխանության կողմից, որը ներկայացնում են ժուպանը, քաղաքային խորհուրդը, վերստուգիչ խորհուրդը, իսկ ավելի ստորին մակարդակում՝ ինքնակառավարվող 17 շրջանների խորհուրդները։ Իշխանական մարմինները տեղակայված են Քաղաքային հրապարակի հարևանությամբ գտնվող քաղաքապետարանում։ Ներկայացուցչական իշխանությունը բաղկացած է 45 անդամից, որոնք չորս տարին մեկ ընտրվում են քաղաքի բնակչության կողմից։ Այն ունի քաղաքային համայնքում կարգուկանոնի փոփոխության, բյուջեի ընդունման լիազորություններ։ Լյուբլյանայի քաղաքապետը կոչվում է ժուպան․ նա քաղաքային վարչակարգի ղեկավարն է, ընտրվում է չորս տարին մեկ։ Լյուբլյանայի բյուջետային եկամուտները 2010 թվականին կազմել են 408,7 միլիոն եվրո։ Եկամուտների կառուցվածքում 52,6 %-ը բաժին է ընկնում հարկային եկամուտներին, 25,6 %-ը՝ կապիտալին, 9,2 %-ը՝ ոչ հարկային եկամուտներին։ === Համայնքի շրջաններ === [[Պատկեր:MOL-CS.png|right|240px]] {| cellpadding="5" |- valign="top" | # ''Բեժիգրադ'' # ''Ցենտր'' # ''Չրնուչե'' # ''Дравле'' # ''Գոլովեց'' # ''Յարշե'' || || <ol start="7"> <li>''Մոստե''</li> <li>''Պոլե''</li> <li>''Պոսավիե''</li> <li>''Ռոժնիկ''</li> <li>''Ռուդնիկ''</li> <li>''Սոստրո''{{efn|group="Ն"/>|Շրջանի զգալի մասը ծածկված է անտառներով, տե՛ս Լյուբլյանա համայնքի տարածքային զարգացման 2010 թվականի պլանը հոդվածի ''Խորհրդանշաններ'' բաժնում։}} || || <ol start="13"> <li>''Շենտվիդ''</li> <li>''Շիշկա''</li> <li>''Շմարնա գորա''</li> <li>''Տրնովո''</li> <li>''Վիչ''</li> </ol> |} Լյուբլյանա համայնքի մեջ, բացի Լյուբլյանա քաղաքից, մտնում է ևս 37 համայնք<ref>О муниципальном и территориальном устройстве городской общины Любляна см. Устав городской общины Любляна: {{cite web| author=| date=| url=http://www.uradni-list.si/1/objava.jsp?urlurid=20011600| title=Statut Mestne občine Ljubljana| publisher=// uradni-list.si| accessdate=2013 թ․ հուլիսի 21| archiveurl=https://www.webcitation.org/6INI9TBJ0?url=http://www.uradni-list.si/1/objava.jsp?urlurid=20011600| archivedate=2013 թ․ հուլիսի 25| deadlink=no}}</ref>։ === Ժուպաններ === * Կարել Դեժման, 1871-1874 * Պետեր Գրասելի, 1882-1896 * Լեոն Ռուպնիկ, 1942-1945 * Ֆրան Ալբրեխտ, 1945-1948 * Յակոբ Ավշիչ, 1951-1953 * Մարյան Դերմաստիա, 1954-1960 == Տնտեսություն == [[Պատկեր:Trnovo Bridge.jpg|thumb|ձախից|240px|Տրնովո կամուրջ]] Սոցիալիզմի ժամանակ Լյուբլյանան եղել է [[Հարավսլավիա]]յի կազմի մեջ մտնող հանրապետությունների ամենածաղկուն մայրաքաղաքը․ 1981 թվականին բնակչության մեկ շնչի հաշվով [[ՀՆԱ]]-ն կազմել է հարավսլավիայի միջին ցուցանիշի 260 %-ը<ref>{{книга|автор=Радовинович, Радован и др.|заглавие=Atlas svijeta: Novi pogled na Zemlju|ссылка=|место=Загреб|издательство=Sveučilišna naklada Liber|год=1984|страницы=|isbn=}}</ref>։ Մայրաքաղաքը կենտրոնացնում է ազգային ՀՆԱ-ի 42,6 %-ը (2009)<ref>{{книга|автор=|часть=|заглавие=|оригинал= Ljubljana. Osebna izkaznica MOL|ссылка=|ответственный=|издание=|место=Любляна|издательство=Городская община Любляна|год=2011|том=|страницы=5|страниц=|серия=|isbn=|тираж=}}</ref>։ Այստեղ են տեղակայված Լյուբլյանայի ֆոնդային բիրժան, Սլովենիայի 300 խոշորագույն ձեռնարկություններից 119-ի շտաբ-բնակարանները (2011), որոնց թվում են նավթային ''Petrol'', միջազգային սուպերմարկետների ''Mercator'' ցանցը, էներգետիկ Holding ''Slovenske elektrarne'', հեռահաղորդակցման ''Telekom Slovenije'', դեղագործական ''Lek'', գազային ''Geoplin'', ծխախոտի արտադրության ''Tobačna Grosist'', դեղերի վաճառքի ''Kemofarmacija'', էլեկտրասարքերի արտադրության ''Hella Saturnus Slovenija'' ընկերությունները<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.investslovenia.org/fileadmin/dokumenti/is/News___Media/e-Newsletter/Top_300_companies_september_2012.pdf| title=Top 300. The Largest Companies in Slovenia| publisher=// investslovenia.org| accessdate=2013 թ․ հուլիսի 19| archiveurl=https://www.webcitation.org/6IEJ93oHu?url=http://www.investslovenia.org/fileadmin/dokumenti/is/News___Media/e-Newsletter/Top_300_companies_september_2012.pdf| archivedate=2013 թ․ հուլիսի 19| deadlink=yes}}</ref>։ 2010 թվականին քաղաք է այցելել 393,000 զբոսաշրջիկ՝ ներառյալ օտարերկրացի զբոսաշրջիկները<ref>{{книга|автор=|заглавие=City of Ljubljana — Profile|ссылка=|место=Любляна|издательство=Городская община Любляна|год=2011|страницы=8|isbn=}}</ref>։ Համաձայն ''Lonely Planet'' հրատարակչության՝ 2014 թվականի ուսումնասիրությունների՝ Լյուբլյանան մտել է Եվրոպայի լավագույն տասը քաղաքների մեջ, որը հետաքրքիր է ճարտարապետությամբ, բնությամբ, պատմությամբ ու խոհանոցով<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.regnum.ru/news/tourism/1813131.html| title=Названо лучшее место для отдыха в Европе| publisher=// regnum.ru| accessdate=2015 թ․ մարտի 24}}</ref>։ == Կոմունալ ենթակառուցվածքներ == Լյուբլյանայում և նրա արվարձաններում կոմունալ ծառայություններ են մատուցում ''Լյուբլյանայի հասարակական հոլդինգի'' դուստր-ձեռնարկությունները քաղաքային իշխանությունների մասնակցությամբ։ Ջրամատակարարման, ջրահեռացման և ստորերկրյա ջրերի մաքրման ծառայություններ է մատուցում ''Vodovod-kanalizacija'' ընկերությունը։ Լյուբլյանայի ջրամատակարարման գլխավոր աղբյուրը Սավա գետի ձախ ափին գտնվող Լյուբլյանայի դաշտի ստորերկրյա ջրերն են։ Ջրի մանրէազերծման համար երբեմն [[քլոր]] է կիրառվում։ Կենտրոնական մաքրող կայանները, որոնք գտնվում են քաղաքի հյուսիսարևելյան ծայրամասում, օրական 80,000 մ³ ծավալով ջուր են մշակում։ Քաղաքի կենտրոնում տաք եղանակին աշխատում են խմելու ջրի ցայտաղբյուրներ։ Տաք ջրի կենտրոնացված մատակարարումը և բնական գազի բաշխումն իրականացնում է ''Energetika Ljubljana'' ընկերությունը։ Կոշտ թափոնների մշակմամբ, ճանապարհների մաքրությամբ, ինչպես նաև փողոցային գովազդի, հասարակական արտաքնոցների հարցերով զբաղվում է ''Snaga'' ընկերությունը<ref>По материалам сайта {{cite web| author=| date=| url=http://www.jhl.si/en| title=Javni Holding Ljubljana| publisher=// jhl.si| accessdate=2013 թ․ հուլիսի 23| archiveurl=https://www.webcitation.org/6INIAbOnd?url=http://www.jhl.si/en| archivedate=2013 թ․ հուլիսի 25| deadlink=no}}</ref>։ == Տրանսպորտ == Լյուբլյանան մայրուղային ճանապարհների խոշոր հանգույց է։ Քաղաքի շրջակայքով անցնում է օղակաձև ավտոճանապարհ, որը կառուցվել է 1999 թվականին։ Քաղաքի կենտրոնի մեծ մասը 2007 թվականից փակ է ավտոմեքենաների երթևեկության համար։ Քաղաքով են անցնում․ * '''A1''' մայրուղին, որը ձգվում է հարավ-արևմուտքից հյուսիս-արևելք և Լլուբլյանան կապում է երկրի մյուս խոշոր քաղաքներին՝ [[Մարիբոր]]ին, [[Ցելե]]ին և [[Կոպեր (քաղաք)|Կոպեր]] ծովային նավահանգստին։ Եվրոպական ավտոմոբիլային '''E 57''' և '''E 70''' երթուղիներն անցնում են քաղաքով ու այն կապում [[Վիեննա]]յին, [[Տրիեստ]]ին և խորվաթական [[Ռիեկա]]յիին։ * '''A2''' ավտոմայրուղին ձգվում է հյուսիս-արևմուտքից հարավ-արևելք և Լյուբլյանան կապում Սլովենիայի բնակավայրերին։ == Մշակույթ == [[Պատկեր:NarodniMuzej-ljubljana.JPG|thumb|ձախից|240px|[[Սլովենիայի ազգային թանգարան]]]] Լյուբլյանայի բնակիչները խոսում են Լյուբլյանայի բարբառով ({{lang-sl|ljubljanščina}}), որը պատկանում է [[սլովեներեն]]ի գորենյան բարբառին<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.centerslo.net/files/File/simpozij/sim22/Makarova.pdf| title=Mehanizem jezikovnega prilagajanja in variantnost sodobne ljubljanščine| publisher=// centerslo.net| accessdate=2013 թ․ հուլիսի 27| archiveurl=https://www.webcitation.org/6IqUWDnKz?url=http://www.centerslo.net/files/File/simpozij/sim22/Makarova.pdf| archivedate=2013 թ․ օգոստոսի 13| deadlink=yes}}</ref>։ Քաղաքում կանոնավոր ձևով կազմակերպվում են փառատոներ։ Դրանցից են այլընտրանքային ու էթնիկ ''Druga godba'', ջազային ու փողոցային թատրոնի ''Ana Desetnica'', այլընտրանքային մշակույթի ''Trnfest'', ժամանակակից արվեստի ''Կանանց քաղաք'' փառատոները, ''LIFFE'' կինոփառատոնը, գրաֆիկայի բիենալեն, Լյուբլյանայի մարաթոնը<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.visitljubljana.com/en/activities/culture-art/15935/detail.html| title=Festivals of all kinds and sizes| publisher=// visitljubljana.com| accessdate=2013 թ․ հուլիսի 21| archiveurl=https://www.webcitation.org/6INIBb0HU?url=http://www.visitljubljana.com/en/activities/culture-art/15935/detail.html| archivedate=2013 թ․ հուլիսի 25| deadlink=no}}</ref>։ Քաղաքի գլխավոր տոնը նշվում է մայիսի 9-ին՝ ի հիշատակ 1945 թվականին ֆաշիստական զավթիչներից Լյուբլյանայի ազատագրման։ Քաղաքի երկրորդ տոնը նշվում է ապրիլի 14-ին․ այդ օրվան է վերագրվում քաղաքի մասին գրավոր առաջին հիշատակությունը<ref>{{книга|автор=|заглавие=City of Ljubljana — Profile|ссылка=|место=Любляна|издательство=Городская община Любляна|год=2011|страницы=7|isbn=}}</ref>։ 2010 թվականին քաղաքում հաշվվում էր 10 թատրոն, 14 թանգարան, 56 պատկերասրահ, արհեստավարժ 4 նվագախումբ<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.ljubljana.si/en/about-ljubljana/ljubljana-in-numbers/| title=Ljubljana in figures| publisher=// ljubljana.si| accessdate=2013 թ․ հուլիսի 27| archiveurl=https://www.webcitation.org/6IqZ7kFKX?url=http://www.ljubljana.si/en/about-ljubljana/ljubljana-in-numbers/| archivedate=2013 թ․ օգոստոսի 13| deadlink=yes}}</ref>։ Պատմական ու գեղարվեստական արժեքների խոշորագույն հավաքածուները պահվում են [[Սլովենիայի ազգային թանգարան]]ում (հիմնադրվել է 1821 թվականին), [[Սլովենիայի ազգային պատկերասրահ|Ազգային պատկերասրահում]] (հիմնադրվել է 1918 թվականին)։ Մշակութային խոշոր այլ հաստատություններից են Սլովենիայի ֆիլհարմոնիայի սիմֆոնիկ նվագախումբը, Օպերայի ու բալետի ազգային թատրոնը։ Ֆուտբոլային գլխավոր ասպարեզը «Բեժիգրադ» մարզադաշտն է, որ նախատեսված է 8,000 հանդիսատեսի համար։ Այն կառուցվել է 1935 թվականին [[Յոժե Պլեչնիկ]]ի նախագծով, «Օլիմպիա» թիմի տնային մարզադաշտն է։ == Կրթություն == * [[Լյուբլյանայի համալսարան]]ը, որը հիմնադրվել է 1919 թվականին, [[Սլովենիա]]յի խոշորագույն կրթական, գիտահետազոտական հաստատությունն է, որտեղ սովորում է ավելի քան 60,000 ուսանող։ Համալսարանի կազմի մեջ են մտնում երեք ակադեմիաներ՝ երաժշտական, գեղարվեստի և թատրոնի, կինոյի ու հեռուստատեսության։ Համալսարանական գրադարանը նաև Սլովենիայի ազգային համալսարանական գրադարանն է։ Համալսարանի բժշկական ֆակուլտետը Սլովենիայի ամենամեծ բժշկական հաստությունն է, որը հիմնադրվել է 1975 թվականին։ * [[Սլովենիայի գիտությունների ակադեմիա]]ն հիմնադրվել է 1938 թվականին։ Բաղկացած է 6 բաժանմունքնրից՝ ներառյալ բժշկականը։ Ակդեմիային կից 1981 թվականից գործում է գիտահետազոտական կենտրոն։ == Ճարտարապետություն == <gallery mode="packed" heights="400"> Ljubljana Ljubljanski Grad-Ljubljana Castle - jug south.jpg|Լյուբլյանայի համայնապատկեր </gallery> Լյուբլյանան ունի աստղաձև պլանային կառուցվածք, որի կենտրոնը Ռոժնիկ բլրի կեչուտն է արևմուտքում, Զամկովայա և Գոլովեց բլուրները արևելքում, [[Սավա]] գետի ափամերձ կանաչ հատվածը հյուսիսում ու Լյուբլյանայա բարյա ճահիճը հարավում<ref>{{книга|автор=|часть=|заглавие=Постановление о территориальном планировании городской общины Любляна|оригинал=Odlok o občinskem prostorskem načrtu Mestne občine Ljubljana|ссылка=https://urbanizem.ljubljana.si/index3/files/OPN_MOL_SD_Odlok.pdf|ответственный=|издание=|место=Любляна|издательство=Городская община Любляна|год=2010|том=|страницы=22——26|страниц=|серия=|isbn=|тираж=}} {{Cite web |url=https://urbanizem.ljubljana.si/index3/files/OPN_MOL_SD_Odlok.pdf |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2020 թ․ ապրիլի 10 |archive-date=2014 թ․ հուլիսի 23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140723195817/https://urbanizem.ljubljana.si/index3/files/OPN_MOL_SD_Odlok.pdf |dead-url= }}</ref>։ Ամրոցի պատճառով, որն իշխող տեսք ունի Հին քաղաքի նկատմամբ, Լյուբլյանան հաճախ անվանում են «փոքրիկ Պրահա»։ Լյուբլյանան հիմնադրվել է որպես միջնադարյան տիպիկ քաղաք, որտեղ բլրի ստորոտին կա ամրոց, իսկ Լյուբլյանիցա գետը դարեր շարունակ ծառայել է որպես թշնամիներից բնական պաշտպանության միջոց։ Լյուբլյանայի ուղիղ կապը հին բնակավայր Էմոնի հետ բացակայում է․ 6-րդ դարում այստեղ հաստատված սլավոնները այդ բնակավայրի ավերակներն են գտել միայն։ Ուշ միջնադարում Լյուբլյանայում եղել են ամրոցային երեք պատեր։ Միջնադարում տները հիմնականում կառուցվել են փայտից, աղյուս սկսել են օգտագործել 15-րդ դարի երկրորդ կեսից։ Պահպանված միջնադարյան կառույցներից է [[Լյուբլյանայի գրադ|Գրադ]] ամրոցը։ 16-17-րդ դարերում քաղաքը շարունակել է զարգանալ ամրոցային պատերից ներս։ 16-րդ դարում Լյուբլյանա է ներթափանցել [[Վերածննդի ճարտարապետություն|Վերածննդի ճարտարապետական ոճը]]։ Ներկայիս Լյուբլյանայի հնագույն շինությունը գտնվում է նախկին Ձկան հրապարակում։ Այն թվագրվում է 1528 թվականին, կառուցված է աղյուսից։ Զամկովայա լեռան վրա [[Գոթիկա|գոթական ոճով]] կառուցվել է Սուրբ Յուրիի կապելլան։ Լյուբլյանայի հնագույն պաշտպանական պլանը վերաբերում է 1586 թվականին․ դրա հեղինակը ճարտարապետ Ն․ Անգելինիան է։ 17-18-րդ դարերը անցել են [[բարոկկո]] ոճի գերիշխանությամբ։ Այս ոճով են կառուցվել Ստիչենսկի առանձնատունը Հին հրապարակում, Ավետման եկեղեցին Պրեշերնի հրապարակում, Քաղաքային հրապարակում ռատուշայի շենքը, Սուրբ Նիկոլայի մայր տաճարը, որի հեղինակը իտալացի ճարտարապետ Անդրեա դել Պոցցոն է, Երեք գետերի շատրվանը, պալատը, որը կառուցվել է ճարտարապետ Գաբրիել Գրուբերի նախագծով։ 1639 թվականին իտալացի Ջովանի Պիերոնին պատկերել է Լյուբլյանան՝ ամրոցային պատերով։ Ժամանակի հետ միջնադարյան ամրությունների դերը նվազել է, և [[18-րդ դար]]ի վերջին քանդել են պատերը՝ քաղաքի առանձնացված մասերը միավորելով մեկ ամբողջության մեջ։ [[19-րդ դար]]ում բարոկկոյին փոխարինելու է եկել [[կլասիցիզմ]]ը։ Նոր ոճով են կառուցվել Կազինի պալատը։ 19-րդ դարի երկրորդ կեսի ճարտարապետության մեջ առաջատար է դարձել [[Էկլեկտիզմ|էկլեկտիկ]] ոճը։ Նեոռենեսանս ոճով են կառուցվել նախագահական պալատը, կենտրոնական դեղատունը, [[Սլովենիայի ազգային թանգարան]]ը<ref>{{статья|автор=Сухадольник, Йоже.|заглавие=Stavbni razvoj v Ljubljani (1144—1895)|ссылка=|издание=Kronika|тип=|год=1994|том=|номер=|страницы=11—25}}</ref>։ 1895 թվականի երկրաշարժից հետո քաղաքը մասնակիորեն կառուցվել է [[Մաքս Ֆաբիանի]]ի նախագծով․ դարերի սահմանագծին ի հայտ են եկել [[մոդեռն]] ոճի շինություններ։ Այս ժամանակին է վերաբերում [[Վիշապների կամուրջ]]ը, որը զարդարված է չորս վիշապների արձաններով․ դրանք քաղաքի խորհրդանիշն են։ [[20-րդ դար]]ի առաջին կեսին զգալիորեն փոխվել է Լյուբլյանայի կերպարանքը՝ շնորհիվ սլովենացի ճարտարապետ [[Յոժե Պլեչնիկ]]ի։ Նրա նախագծով են կառուցվել Եռաթև կամուրջը, ձևավորվել Ժալե և Նավյե գերեզմանատները։ {|class="graytable" style="text-align:center" |+ |width="25%"|[[Պատկեր:Ljubljana (8897972145).jpg|center|226px]] |width="25%"|[[Պատկեր:University of Ljubljana Palace.jpg|center|225px]] |width="25%"|[[Պատկեր:Ljubljana 11 (5756224039).jpg|center|225px]] |width="25%"|[[Պատկեր:Ljubljanska Opera 2.jpg|center|228px]] |- |Գրադ |Լյուբլյանայի համալսարանի գլխավոր շենքը |Սուրբ Նիկոլայի տաճար |Սլովենիայի օպերայի և բալետի ազգային թատրոնի շենքը |} == Քույր քաղաքներ == Լյուբլյանան համագործակցում է աշխահի 21 քաղաքի հետ<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.ljubljana.si/si/ljubljana/pobratena-mesta-zdruzenja/| title=Medmestno in mednarodno sodelovanje| publisher=// ljubljana.si| accessdate=2013 թ․ հուլիսի 14| archiveurl=https://www.webcitation.org/6I80lk8B9?url=http://www.ljubljana.si/si/ljubljana/pobratena-mesta-zdruzenja/| archivedate=2013 թ․ հուլիսի 15| deadlink=yes}}</ref>։ {{Սյուն}} * {{Դրոշ|Իտալիա}} [[Պեզարո]] (1964) * {{Դրոշ|Իտալիա}} [[Պարմա]] (1964) * {{Դրոշ|Կանադա}} [[Խեմնից]] (1966) * {{Դրոշ|Սլովակիա}} [[Բրատիսլավա]] (1967) * {{Դրոշ|Թունիս}} [[Սուս (քաղաք)|Սուս]] (1969) * {{Դրոշ|ԱՄՆ}} [[Քլիվլենդ (Օհայո)|Քլիվլենդ]] (1975) * {{Դրոշ|Գերմանիա}} [[Վիսբադեն]] (1977) * {{Դրոշ|Վրաստան}} [[Թբիլիսի]] (1977) * {{Դրոշ|Գերմանիա}} [[Լևերկուզեն]] (1979) * {{Դրոշ|Խորվաթիա}} [[Ռիեկա]] (1979) * {{Դրոշ|Չինաստան}} [[Չենդու]] (1981) * {{Դրոշ|Խորվաթիա}} [[Պլոչե]] (1982) * {{Դրոշ|Ավստրիա}} [[Վիեննա]] (1999) * {{Դրոշ|Հունաստան}} [[Աթենք]] (2000) * {{Դրոշ|Ռուսաստան}} [[Մոսկվա]] (2000) * {{Դրոշ|Խորվաթիա}} [[Զագրեբ]] (2001) * {{Դրոշ|Ավստրիա}} [[Գրաց]] (2001) * {{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} [[Սարաևո]] (2002) * {{Դրոշ|Բելգիա}} [[Բրյուսել]] (2004) * {{Դրոշ|Հյուսիսային Մակեդոնիա}} [[Սկոպիե]] (2007) * {{Դրոշ|Սերբիա}} [[Բելգրադ]] (2010) {{Սյունակ ավարտ}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Նշումներ == {{ծանցանկ|group="Ն"}} == Գրականություն == {{refbegin|2}} * {{Из БСЭ|заглавие=Любляна}} * {{ВТ-ЭСБЕ|Лайбах, город}} * {{книга |автор = Штих, Петер. |часть = |заглавие = Castrum Leibach. Najstarejša omemba Ljubljane in njeni začetki |ссылка = |издание = |ответственный = |место = {{comment|Л.|Любляна}} |издательство = Городская община Любляна |год = 2010 |страницы = |страниц = 51 |isbn = 978-961-6449-36-6 |ref=Штих }}{{ref-sl}}{{ref-en}} * {{книга|автор=Габрич, Алеш.|часть=|заглавие=История Любляны|оригинал=Iz zgodovine Ljubljane|ссылка=http://www.sistory.si/publikacije/prenos/?target=pdf&urn=SISTORY:ID:944#page=1|ответственный=|издание=Kronika|место=Любляна|издательство=Издательство ассоциации исторических обществ Словении|год=2002|том=|страницы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=}}{{ref-sl}} {{refend}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=4|էջ=643}} {{ԵՄ անդամ երկրների մայրաքաղաքներ}} {{Եվրոպական երկրների մայրաքաղաքներ}} {{Սլովենիայի քաղաքներ}} [[Կատեգորիա:Եվրոպական քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:Սլովենիայի քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:1144 թվականին հիմնադրված բնակավայրեր]] 57nsa4gy2mmzn4668zxmw4vi2kqs1kf 0 2667 8485366 8471978 2022-08-08T19:09:50Z CommonsDelinker 212 "Flag_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Այլ1|Գյումրի (այլ կիրառումներ)|Կումայրի (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր |կարգավիճակ = Քաղաք |հայերեն անվանում = Գյումրի |երկիր = Հայաստան |պատկեր = Gyumri_new_mix_2014.jpg |պատկերի նկարագրում = Գյումրի |զինանշան = Coat of arms of Gyumri.svg |դրոշ = |դրոշի լայնություն = |դրոշի նկարագրում = |lat_deg= 40|lat_min= 47|lat_sec=0 |lon_deg= 43|lon_min= 50|lon_sec=0 |CoordAddon = type:city(150000)_region:AM |CoordScale = |երկրի քարտեզի չափ = |երկրամասի քարտեզի չափ = |շրջանի քարտեզի չափ = |երկրամասի տեսակ = Մարզ |երկրամաս = Շիրակի մարզ |երկրամասը աղյուսակում = Շիրակի մարզ{{!}}Շիրակ |շրջանի տեսակ = |շրջան = |շրջանը աղյուսակում = |համայնքի տեսակ = |համայնք = |համայնքը աղյուսակում = |երկրի քարտեզ = |երկրամասի քարտեզ = |շրջանի քարտեզ = |ներքին բաժանում = |ղեկավարի պաշտոն = Քաղաքապետ |ղեկավար = [[Վարդգես Սամսոնյան]] |հիմնադրման թվական = |տվյալ կարգավիճակում = 1840 |առաջին հիշատակում = 7-րդ դար |այլ անվանումներ = {{Բն-անվ|?|Կումայրի|1840|Գյումրի|1924|Ալեքսանդրապոլ|1990|Լենինական|1992|Կումայրի||}} |տարածք = 36.26 |կենտրոնի բարձրություն = >1500 |կլիմա = լեռնային |պաշտոնական լեզու = Հայերեն |բնակչություն = 118600<ref name=HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb>{{cite web|url=http://armstat.am/file/article/bnakch_01.07.2015.pdf |title=Հայաստանի մշտական բնակչության թվաքանակը 2015 թվականի հուլիսի 1-ի դրությամբ, |date= |accessdate=2015 Օգոստոսի 9}}</ref> |մարդահամարի թվական = 2015 |խտություն = 4024.5 |ագլոմերացիա = |ազգային կազմ = [[Հայեր]] |կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]], [[Հայ Կաթոլիկ եկեղեցի]] |էթնոհորոնիմ = |ժամային գոտի = +4 |հեռախոսային կոդ = +374 (312) |փոստային ինդեքս = |փոստային ինդեքսներ = 3101-3126 |ավտոմոբիլային կոդ = 45 |իդենտիֆիկատորի տեսակ = |թվային իդենտիֆիկատոր = |Վիքիպահեստում = Gyumri }} [[Պատկեր:City Hall-1.jpg|մինի|Գյումրու քաղաքապետարանի շենքը|220x220փքս]] [[Պատկեր:Emblem, Gyumri.jpg|մինի|Քաղաքի մուտքին տեղադրված հուշարձան Գյումրիի զինանշանով:|293x293փքս]] '''Գյումրի''' (ի սկզբանե ''Կումայրի'', հետագայում մինչև [[1840 թվական]]ը՝ ''Գյումրի''<ref>{{Cite web |url=http://www.gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/our-history |title=ԳՅՈՒՄՐԻ - ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԱՊՈԼԸ XIX ԴԱՐԻ ԱՌԱՋԻՆ ԿԵՍԻՆ |accessdate=2014 թ․ նոյեմբերի 29 |archive-date=2014 թ․ նոյեմբերի 7 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141107103728/http://www.gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/our-history |dead-url=yes }}</ref>, [[1840]]-[[1924]] թվականներին՝ ''Ալեքսանդրապոլ'', [[1924]]-[[1990]] թվականներին՝ ''Լենինական'', [[1990]]-[[1992]]<ref>{{Cite web |url=http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |title=ՀՀ բնակավայրերի բառարան, էջ 60 |accessdate=2014 թ․ նոյեմբերի 29 |archive-date=2014 թ․ սեպտեմբերի 12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140912150541/http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |dead-url=yes }}</ref> թվականներին ''Կումայրի''), բնակչության քանակով ու մշակութային նշանակությամբ [[Հայաստան]]ի երկրորդ քաղաքն է, գտնվում է հյուսիսարևմտյան մասում՝ [[Շիրակի մարզ]]ում, [[Ախուրյան]] գետի ձախ ափին, [[Երևան]]ից 126 կմ հեռավորության վրա։ Տարածքը՝ 3626 հեկտար։ 2015 թվականի դրությամբ ունեցել է 118,6 հազար բնակիչ<ref name=HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb/>, ծովի մակարդակից բարձր է ավելի քան 1500 մետր։ Քաղաքի կարգավիճակ ունի [[1837]] թվականից։ Արևմտյան մասը բարձրադիր է՝ կազմված երկու սեղանաձև բարձունքներից։ Ռելիեֆը հարթավայրային է, քիչ մասնատված, ծածկված 300 - 350 մ հաստությամբ լճագետային ու հրաբխային նստվածքներով։ Կլիման ցամաքային է, համեմատաբար տաք ամառներով ու ցուրտ ձմեռներով։ Տարեկան միջին ջերմաստիճանը 7&nbsp;°C է, [[հունվար]]ինը՝ - 8&nbsp;°C (նվազագույնը՝ - 35&nbsp;°C), [[հուլիս]]ինը՝ 20&nbsp;°C (առավելագույնը՝ 34&nbsp;°C)։ Տարեկան տեղումները 500 մմ են։ Գտնվում է 8-9 բալանոց սեյսմիկ գոտում։ Վերջին ուժեղ [[երկրաշարժ]]ը տեղի է ունեցել [[1988]] թվականի [[դեկտեմբերի 7]]-ին։ Նախորդ երկրաշարժը տեղի է ունեցել [[1926]] թվականի [[հոկտեմբերի 22]]-ին։ == Զինանշան և դրոշ == [[Գյումրու զինանշան|Զինանշանը]] հաստատվել է [[2001]] թվականին։ Զինանշանի վրայի պատկերներն ունեն հետևյալ նշանակությունը. * ''Հովազը'' [[Բագրատունիներ]]ի զինանշանն է։ Վերջիններիս նստավայրը եղել է [[Մեծ Հայք]]ի [[Այրարատ]] նահանգի [[Շիրակ]] գավառում։ Շիրակ գավառի արևելյան մասը ներկայումս պատկանում է [[Հայաստան]]ին և հիմնականում կազմում է [[Շիրակ]]ի մարզը։ Շիրակ գավառի արևմտյան մասը՝ [[Բագրատունիներ|Բագրատունյաց]] Հայաստանի վերջին մայրաքաղաք [[Անի]]ով, [[Ռուս-թուրքական համատեղ ագրեսիա ընդդեմ Հայաստանի (1920)|Հայաստանի դեմ 1920 թվականի ռուս–թուրքական համատեղ ագրեսիայի]] և դրա արդյունքները ձևակերպած [[Մոսկվայի պայմանագիր|1921 թ․ Մոսկվայի պայմանագրի]] հետևանքով ներկայումս դեռևս պատկանում է Թուրքիային՝ կազմելով վերջինիս [[Կարս]]ի իլը կամ նահանգը, որի մէջ մտնում է նաև հին Այրարատ նահանգի [[Վանանդ]] գավառը։ * ''Կամարը'', Արագած սարը և եկեղեցին արտահայտում են Գյումրի քաղաքին բնորոշ բնության և ճարտարապետական տարրերը։ * ''Լուսավորիչի կանթեղ'', ըստ լեգենդի Լուսավորիչի կանթեղն այրվում է Արագածի գագաթների միջև։ * ''[[Ուղղալար]]ը'' խորհրդանշում է արհեստները և ճշտապահությունը։ * ''Ցորենի հասկերը'' խորհրդանշում են լիությունը։ * ''Գիրքն ու քնարը'' հանդիսանում են կրթության ու գիտության, արվեստի ու մշակույթի խորհրդանիշներ։ [[Պատկեր:Mushurba statue in Gyumri 2, Cropped.jpg|մինի|100px|ձախից|Կլկլանի (Մուշուրբայի) արձանը]] Քաղաքի խորհրդանիշ է համարվում նաև [[մուշուրբա]]ն։ [[21-րդ դար]]ում գյումրեցիների մոտ սովորություն էր դարձել հյուրերին մուշուրբա նվիրելը (մուշուրբան պղնձե ջրաման է, որի մեջ ջուրը պահում է իր սառնությունը և խմելիս կլկլոց է լսվում, որի համար էլ անվանում են կլկլան)։ [[2013]] թվականին Գյումրիում կանգնեցվել է Մուշուրբայի արձանը<ref>[http://operativ.am/?p=24581 Զարմանալի է, որ մուշուրբան դարձավ Գյումրու ազգային համարվող խորհրդանիշը]</ref>։ [[Պատկեր:Մուշուրբան.jpg|մինի|ձախից|Այժմ քաղաքի խորհրդանիշը վերատեղադրվել է Շիրազ-Աբովյան փողոցների խաչմերուկում:]] Ալեքսանդրապոլի զինանշանը այլ է եղել՝ ներքևի մասում կար Խաչ և Լուսնի մահիկ, որոնք միմյանցից բաժանվում էին սանդուղքով։ Սանդուղքը խորհրդանշել է այն, որ ցանկացած ալեքսանդրապոլցու սոցիալական աճի, վեր բարձրանալու հնարավորություն է ընձեռվում։ Խաչը խորհրդանշել է Արևելյան Հայաստանը, իսկ մահիկը՝ Արևմտյան Հայաստանը, որտեղից էլ գաղթել է Գյումրու բնակչության զգալի մասը։ Զինանշանի պատկերը կարելի է տեսնել Գյումրու Ժողովրդական ճարտարապետության և քաղաքային կենցաղի թանգարանում։ [[Գյումրու դրոշ|Քաղաքի դրոշը]] ավագանու կողմից հաստատվել է [[2011]] թվականին։ Այն սպիտակ գույնի է՝ ոսկեզօծ երիզով։ Դրոշի կենտրոնում գտնվում է կարմիր խաչը՝ հովազի ոսկեգույն պատկերով։ Դրոշի լայնության և երկարության չափերի հարաբերությունը է 1:2-ի։ Դրոշի վրայի պատկերներն ունեն հետևյալ նշանակությունը. * ''Սպիտակ գույնը'' խորհրդանշում է խաղաղ ապրելու կամքը, * ''Կարմիր խաչը'' ժողովրդի հարատևման և քրիստոնեական հավատքի խորհրդանիշն է, * [[Բագրատունյաց զինանշան]]ը հանդիսացող ''ոսկեգույն հովազը'' խորհրդանշում է Հայաստանի անկախությունն ու պետականությունը<ref name=Gyumri_symbols>{{cite web |url=http://gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/symbols-of-gyumri |title=Գյումրու քաղաքապետարան, Պաշտոնական կայք. Գյումրու խորհրդանշանները |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 113 |archive-date=2015 թ․ հունիսի 19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150619175304/http://www.gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/symbols-of-gyumri |dead-url=yes }}</ref>։ == Աշխարհագրություն == Գյումրին [[Հայաստան]]ի՝ մեծությամբ երկրորդ քաղաքն է։ Գտնվում է [[Երևան]]ից 126 կիլոմետր հեռավորության վրա՝ [[Շիրակ]]ի բարձրավանդակի կենտրոնական մասում, ծովի մակարդակից 1550 մետր բարձրություն ունեցող հարթավայրում, Հայաստանի հյուսիս-արևմուտքում, Ախուրյան գետի ձախ ափին։ Շիրակի բարձրավանդակի տափարակ մասի երկարությունը կազմում է մոտ 35, իսկ լայնությունը՝ 25 կիլոմետր, սահմանակից է [[Փամբակի լեռնաշղթա|Փամբակի]] արևմտյան, [[Արագած]]ի հրաբխային զանգվածի հյուսիսային ու արևմտյան լեռներին և նախալեռներին։ Քաղաքն ունի աշխարհագրական հարմար դիրք, որն ակոսվում է [[Չերքեզի ձոր|Չերքեզի]], [[Ջաջուռ]]ի և այլ ձորերով։ Ռելիեֆը հարթավայրային է, ծածկված լճագետային և հրաբխային շուրջ 350 մ հզորության նստվածքներով։ Ուղիղ գծով Գյումրիից [[Սև ծով]] 196 կմ է, իսկ երկաթուղով մինչև [[Մոսկվա]]՝ 2760 կիլոմետր։ Գյումրու օդը կազդուրիչ է ու առողջարար, բուսականությունը տափաստանային է, գետահովիտներում աճում են [[ակացիա]], [[թխկենի]], [[հացենի]] և այլ ծառատեսակներ։ == Կլիմա == Քաղաքը տարեկան ստանում է մոտ 2500 ժամ արեգակնային լույս և ջերմություն։ Մեծ է հորդաբուխ աղբյուրների քանակը, որոնք միասին մեկ վայրկյանում տալիս են 1200 լիտր ջուր։ Քաղաքի մոտով հոսում է հանրապետության ջրաշատ գետերից մեկը՝ [[Ախուրյան]]ը։ Շրջակայքը հարուստ է շինանյութերով՝ [[տուֆ]]ով, [[բազալտ]]ով, [[կավ]]ով, ինչպես նաև սևահողային դաշտերով։ Ընդհանուր առմամբ այստեղ կլիման ցամաքային է։ Ձմեռը երբեմն ուժեղ սառնամանիքներ են լինում։ Օդի նվազագույն ջերմաստիճանը զրոյից իջնում է մինչև -41&nbsp;°C: Ամռանը համեմատաբար շոգ է, սնդիկի սյունը հասնում է մինչև 36&nbsp;°C-ի, տարեկան տեղումները միջին հաշվով կազմում են 500 մմ։ Գտնվում է 8-9 բալային սեյսմիկ գոտում։ Գյումրիի կլիման լեռնային է՝ համեմատաբար մեղմ ամառով և ցրտաշունչ ձմեռով։ Եղանակն ավելի մեղմ է, քան [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] քաղաքինը, բայց ավելի ցուրտ է, քան Երևանինը։ Ձմեռը ձյունառատ է ու ցրտաշունչ և դեկտեմբեր ամսից ձգվում է մինչև մարտը ներառյալ։ Գարունը կարճ է և զով։ Այն ընդամենը մեկուկես ամիս է տևում։ Ամառը համեմատաբար տաք է և տևում է հունիսի սկզբից մինչև սեպտեմբերի վերջ։ Աշունն էլ աչքի է ընկնում իր տաքությամբ։ * Ամենատաք ամիսը՝ օգոստոս (միջին ջերմաստիճանը մոտ +19 С°) * Ամենացուրտ ամիսը՝ հունվար (միջին ջերմաստիճանը մոտ −9, 7 C°) {{Եղանակի Աղյուսակ |location = Գյումրի |single line = Yes |metric first = Yes |Jan record high C=9.2 |Feb record high C=13.9 |Mar record high C=20.6 |Apr record high C=26.2 |May record high C=29.1 |Jun record high C=33.1 |Jul record high C=38.0 |Aug record high C=36.2 |Sep record high C=34.0 |Oct record high C=27.9 |Nov record high C=20.6 |Dec record high C=14.0 |year record high C= |Jan high C = -3.7 |Feb high C = -1.7 |Mar high C = 4.1 |Apr high C = 13.1 |May high C = 18.3 |Jun high C = 22.4 |Jul high C = 26.3 |Aug high C = 26.8 |Sep high C = 23.1 |Oct high C = 16.1 |Nov high C = 8.0 |Dec high C = 0.0 |year high C = 12.8 |Jan mean C=-9.5 |Feb mean C=-7.5 |Mar mean C=-1.5 |Apr mean C=6.5 |May mean C=11.7 |Jun mean C=15.6 |Jul mean C=19.5 |Aug mean C=19.5 |Sep mean C=15.0 |Oct mean C=8.5 |Nov mean C=1.8 |Dec mean C=-5.3 |year mean C=6.2 |Jan low C = -14.8 |Feb low C = -12.9 |Mar low C = -6.8 |Apr low C = 0.4 |May low C = 5.3 |Jun low C = 8.6 |Jul low C = 12.7 |Aug low C = 12.6 |Sep low C = 7.6 |Oct low C = 1.5 |Nov low C = -3.5 |Dec low C = -9.9 |year low C = 0.0 |Jan record low C=-41.0 |Feb record low C=-35.0 |Mar record low C=-30.1 |Apr record low C=-16.0 |May record low C=-7.6 |Jun record low C=-3.6 |Jul record low C=1.4 |Aug record low C=-1.1 |Sep record low C=-4.1 |Oct record low C=-14.6 |Nov record low C=-23.8 |Dec record low C=-31.2 |year record low C=-41.0 |precipitation colour = green |Jan precipitation mm = 23.7 |Feb precipitation mm = 26.7 |Mar precipitation mm = 28.2 |Apr precipitation mm = 54.5 |May precipitation mm = 84.6 |Jun precipitation mm = 73.9 |Jul precipitation mm = 43.2 |Aug precipitation mm = 35.7 |Sep precipitation mm = 26.0 |Oct precipitation mm = 38.5 |Nov precipitation mm = 28.2 |Dec precipitation mm = 22.8 |source 1 = Climatebase.ru<ref name=Climatebase> {{cite web|url=http://climatebase.ru/station/37686|title=Climatebase: Gyumri, Armenia|publisher=Climatebase|year=2014|accessdate=December 2014}} </ref> }} == Պատմություն == Գյումրին քաղաք է եղել դեռ անհիշելի ժամանակներից։ Տարածքում հայտնաբերվել են հնագիտական (մ.թ.ա. III հազարամյակից մինչև ուշ միջնադար) հուշարձաններ։ Պեղված իրերից են [[1875]] թ. շինարարական աշխատանքների ընթացքում, այսպես կոչված, «Մարտիկի գերեզմանից» գտնված մ.թ.ա. II հազարամյակի բրոնզե իրերը, ինչպես նաև [[1908]] թ. գտնված մ.թ.ա. X-IX դդ. երկաթե ապարանջաններն ու դանակները։ [[1929]] թ. Լենինականում պատահաբար գտնված կավե և բրոնզե իրերը պատկանում են հիմնականում մ.թ.ա. XI-IX դդ։ [[1939]] թ. մսի կոմբինատի տարածքում եղած հնագույն բնակատեղիից պեղվել են ուշ բրոնզի և վաղ երկաթի դարերի աշխատանքային գործիքներ ու զենքեր (բրոնզե և երկաթե դանակներ, նետասլաքներ ու նիզակների ծայրեր)։[[Պատկեր:Gyumri in 1915-1920.jpg|մինի|Ալեքսանդրապոլը 1915-1920 թվականներին]] Հնում ստացած Կումայրի անվանումը [[Հակոբ Մանանդյան]]ը կապում է [[կիմերներ]]ի հետ, ովքեր սկյութական ցեղերի հետ մասին ներգաղթել են տարածաշրջան մ․թ․ա․ 7-3 դարերում ու հավանաբար բնակություն են հաստատել<ref>{{Cite book|title=Գյումրիի ժողովրդական ճարտարապետությունը|last=Մաթևոսյան|first=Սարգիս Ղուկասի|publisher=Սովետական գրող|year=1985|isbn=|location=Երևան|pages=}}</ref>։ Կումայրի բնակավայրի մասին տեղեկություններ է հայտնում նաև [[Քսենոֆոն]]ն իր «[[Անաբասիս]]» ստեղծագործությունում{{Փաստ}}։ Հայ մատենագիրներից առաջինը Կումայրու մասին տեղեկություներ է հայտնում [[Ղևոնդ]] պատմիչը՝ [[Արտավազդ Մամիկոնյան]]ը<ref>{{Cite book|title=Հայոց պատմություն, հ․ 2|last=|first=Լեո|publisher=|year=1967|isbn=|location=Երևան|pages=389}}</ref> 773 թվականին գլխավորելով արաբների դեմ պայքարը «…հասներ ի գավառն Շիրակի գյուղն Կումայրի և սպաներ հրամանատարն հարկին»<ref>{{Cite book|title=Պատմություն Ղևոնդեայ Մեծի Վարդապետի Հայոց|last=|first=Ղևոնդ վարդապետ|publisher=|year=1887|isbn=|location=Սանկտ-Պետերբուրգ|pages=137-138}}</ref>։ Այնուհետև, դարեր շարունակ Կումայրի-Գյումրին նշանակալի առաջադիմություն չի ունենում։ Մինչև [[XIX դար]]ի սկիզբը Գյումրին ընկել է մերթ [[Պարսկաստան]]ի, մերթ [[Թուրքիա]]յի տիրապետության տակ, ինչի պատճառով բազմիցս թալանվել է ու ավերվել։ Գյումրու զարգացման ամենանշանակալի շրջանը դարձավ XIX դարը, երբ [[1804]] թ.՝ [[Ռուս-պարսկական պատերազմ (1804-1813)|ռուս-պարսկական առաջին պատերազմի]] ժամանակ, այն հարակից տարածքներով հանդերձ մտավ [[Ռուսաստան]]ի կազմի մեջ, այսինքն՝ շատ ավելի վաղ, քան ողջ [[Արևելյան Հայաստանը Ռուսական կայսրության կազմում|Արևելյան Հայաստանը]]։ Պատմական տարբեր ժամանակներում բնակավայրը կրել է տարբեր անուններ։ Ամենահին աղբյուրը, որ թվագրված է Ք.Ա. VIII դարով, այն հիշատակում է Կումայրի անունով։ Այդպես է անվանվել նաև մ.թ. VIII դարում, ինչպես վերը նշեցինք, [[Ղևոնդ]] պատմիչի ձեռագրում։ Փաստորեն շուրջ 16 դար բնակավայրը հայտնի է եղել այս անվանումով։ Հետո երկար ժամանակ տեղեկություններ չկան, որից հետո սկսում է հիշատակվել «Գումիրի», «Գումրի», «Գյումրի» և այլ տարբերակներով, մինչև 1837 թվականը, երբ վերանվանվեց Ալեքսանդրապոլ՝ ի պատիվ Ռուսաց ցար [[Նիկոլայ Ա]]-ի կնոջ՝ Ալեքսանդրիայի։ Հայաստանում խորհրդային կարգերի հաստատումից մի քանի տարի հետո՝ 1924 թվականին քաղաքը կոչվեց Լենինական՝ Վ.Ի Լենինի անունով։ Հայաստանի անկախացումից հետո 1991 թվականին շատ կարճ ժամանակով վերականգնվեց քաղաքի հնագույն Կումայրի անունը, որից հետո 1992-ին կրկին հաստատվեց միջին դարերից հայտնի Գյումրի տարբերակը։ === Կումայրի === ==== Կումայրիի դերը և նշանակությունը վաղնջական ժամանակներում ==== [[Պատկեր:Pexumner.jpg|մինի|220x220px|Բրոնզե զարդեր՝ պեղված Ազատանի մոտի հնավայրում: Շիրակի Երկրագիտական թանգարան]] [[Պատկեր:Pexumner4.jpg|մինի|220x220px|Կավե խեցեղեն՝ հայտնաբերված Ազատանի մոտի հնավայրից: Շիրակի Երկրագիտական թանգարան]] [[Պատկեր:Pexumner5.jpg|մինի|220x220px|Բրոնզե նետասլաքներ և կոճակներ՝ Շիրակի մարզից: Շիրակի Երկրագիտական թանգարան]] Կումայրիի տարածքը բնակեցված է եղել վաղեմի ժամանակներից։ Այստեղ հայտնաբերված հնագիտական նյութերը վկայում են, որ այն գոյություն է ունեցել դեռևս քարի դարաշրջանում։ Նրա տարածքում եղած երկու բազմաշերտ բնակատեղիներում՝ Կումայրիում (քաղաքի հարավային և հյուսիսարևմտյան ծայրամասերում) և ներկայիս Մսի կոմբինատ թաղամասի տարածքում հայտնաբերված հնագիտական իրերը վերաբերում են մ.թ.ա. 3-րդ հազարամյակին։ Առաջին լուրջ հնագիտական ուսումնասիրությունները կատարվել են [[1928]] թ.՝ Գյումրիի ավազահանքերում. «Կազաչի պոստ»-ում հայտնաբերվել են բրածո կենդանիների (երրորդական շրջանի վերջի, չորրորդականի սկզբի) մնացորդներ (փղի, նախնադարյան ձիու, ցուլի, ուղտի, եղջերվի, ռնգեղջյուրի)։ [[1941]] թ. հողային աշխատանքների ժամանակ, մսի կոմբինատի տարածքում գտնվել է մամոնտի կողոսկր։ [[1929]] թ. Գյումրիում պատահաբար գտնված կավե և բրոնզե իրերը պատկանում են հիմնականում մ.թ.ա. XI - IX դդ.: [[1939]] թ. մսի կոմբինատի տարածքում եղած հնագույն բնակատեղիից պեղվել են ուշ բրոնզի և վաղ երկաթի դարերի աշխատանքի գործիքներ ու զենքեր (բրոնզե և երկաթե դանակներ, նետասլաքներ ու նիզակների ծայրեր)։ [[1943]] թ. այդ բնակատեղիում և նրան կից դամբարանադաշտում պեղումներ է կատարել ՀՍՍՀ մշակույթի պատմության ինստիտուտի արշավախումբը՝ [[Աշխարհբեկ Քալանթար]]ի ղեկավարությամբ։ Առանձնապես արժեքավոր են բնակատեղիում բացված՝ վաղ երկաթի դարի ձուլման արհեստանոցը (կենտրոնում՝ մոխրով լցված վառարան, կողքին՝ խարամի կույտ) և կացնի ձուլման կաղապարը։ Հիմնահողային և սալարկղային դամբարաններից, ուր կատարվել են առանձին և խմբային թաղումներ, հանվել են բրոնզե, կավե և քարե իրեր, որոնց մեջ գերակշռում են գետաքարից և ծակոտկեն բազալտից պատրաստված աշխատանքի գործիքները։ Դրանք բնորոշ են հիմնականում ուշ բրոնզի դարից վաղ երկաթի դարին անցման ժամանակաշրջանին (մ.թ.ա. X - IX դդ.)։ [[1952]] թ. ՀՍՍՀ ԳԱ պատմության ինստիտուտի արշավախումբը, Տ. Մարտիրոսյանի ղեկավարությամբ, բացել է [[տուֆ]]ի և [[բազալտ]]ի կոպիտ, խոշոր կտորներից շարված պատերով, կավածեփ, քառանկյունի բնակարանների հիմքեր և 14 քարարկղային [[դամբարան]]։ Գտնված առարկաների (կավամաններ, բրոնզե և երկաթե ապարանջաններ, բրոնզալարից մատանիներ և այլնն) մի մասը վերաբերում են մ.թ.ա. VIII - VII դդ.: Մսի կոմբինատի տարածքում կատարված հողային աշխատանքների ժամանակ բացված հնագույն ընդարձակ բնակավայրն ունեցել է կիսագետնափոր, խոշոր վեմերով կառուցված քառանիստ բնակարաններ։ Ի հայտ բերված նեոլիթյան քարե գործիքները, խեցանոթների բեկորները, ոսկրե, բրոնզե և երկաթե իրերը վկայում են, որ Կումայրին, որպես բնակավայր քարի, բրոնզի և երկաթի դարաշրջաններում գոյատևել ու զարգացել է։ Նրա բնակիչներն ունեցել են տոհմատիրական կարգերին բնորոշ կենսակերպ։ Այնտեղ հայտնաբերված բրոնզե կոթառով սեպաձև [[կացին]]ը, պղնձե [[դաշույն]]ը, [[ձուլարան]]ը և մետաղներ ձուլելու քարե կաղապարները խոսուն ապացույց են՝ տեղում մետաղաձուլության առկայության մասին։ Ընդ որում՝ Գյումրիի գավառագիտական թանգարանում պահվող մարտական կացինը նման է [[Միջագետք]]ում (հին [[Շումեր]]ում) մ.թ.ա. IV-III հազարամյակներում արտադրվածին։ Կումայրիում հայտնաբերված բրոնզե, պղնձե և երկաթե զինատեսակները (կացին, դաշույն, նետասլաքներ, ձիու սանձի երկաթե մասեր) վկայում են հեռավոր այդ ժամանակներում տեղում ծանր հետևակազորի ու հեծելազորի առկայության և ընտիր սպառազինության մասին։ Դրանք նաև արտադրության տարբեր ճյուղերի մասնագիտացման, ինչպես նաև [[Կովկաս]]ի և այլ երկրաշրջանների հետ տեղաբնիկների ունեցած մշակութային, տնտեսական առնչությունների ապացույցն են։ Հայտնաբերված սեպաձև արձանագրությունում տեղեկություններ կան Շիրակի տարածքը ներառող այսպես կոչված Էրիախի (Երիախի) երկրի ու նրա բնակավայրերի մասին<ref name="Հայաստան Հանրագիտարան">{{գիրք |հեղինակ = Հայկական Հանրագիտարան հրատարակչություն |վերնագիր = Հայաստան Հանրագիտարան |հղում = https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%BB%D5%B6%D5%A4%D5%A5%D6%84%D5%BD:Armenia_Encyclopedia.djvu |հրատարակություն = |պատասխանատու =Հովհաննես Այվազյան |վայր = Երևան |հրատարակչություն = ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԱՆՐԱԳԻՏԱՐԱՆ ՀՐԱՏԱՐԱԿՉՈՒԹՅՈՒՆ |թվական = 2012 |հատոր = |էջերի թիվ = 1164 |մեջբերվող էջեր = 859-860 }}</ref>։ [[1970]] թ. Կումայրի-ամրոց բնակատեղիում գտնված նյութերը վերաբերում են մ.թ.ա. III հազարամյակից մինչև միջնադարն ընկած ժամանակաշրջանին։ Նույն ժամանակաշրջանն ընդգրկող նյութեր են պեղվել նաև թռչնաֆաբրիկայի տարածքում ([[1971]])։ Գյումրիում բացվել են հիմնահողային, սալարկղային, քարարկղային դամբարաններ, դամբարանաբլուրներ, կրոմլեխներ, որոնք պարունակում են մ.թ.ա. X - VII, մասամբ՝ VII - VI դդ. նյութեր։ Հնագիտական նյութերի մեջ գերակշռում են ալիքավոր, գծավոր, կետազարդ նախշերով, սև, փայլեցված, ինչպես և կոպիտ կավամանները, աշխատանքի բրոնզե և երկաթե գործիքները, զենքերն ու զարդերը։ Դրանց մեջ առանձնապես ուշագրավ են թևավոր գառնանգղի և սրբազան ծառի պատկերով՝ նախշազարդ ուրարտական բրոնզե գոտին և կոլխիդաոբանյան տիպի կացնակը։ Առանձին խումբ են կազմում մածուկից, [[ագատ]]ից, [[սարդիոն]]ից և այլ քարերից պատրաստված ուլունքները։ Բոլոր այդ նյութերը զուգահեռներ ունեն [[Հայաստան]]ի և շրջակա երկրամասերի հնավայրերից հայտնաբերվածների հետ։ Դա հիմք է տալիս ենթադրելու, որ տեղի հնագույն բնակիչները հաղորդակցվել են շրջակա երկրամասերի հետ։ Գյումրիի հնագիտական նյութերի մեծ մասը պահպանվում են տեղի երկրագիտական թանգարանում։ Կումայրիում հայտնաբերված բրոնզաձույլ դաշույններն իրենց զուգահեռներն ունեն Շիրակավանում կատարված հնագիտական պեղումների ընթացքում ի հայտ բերվածների մեջ։ Իսկ [[Արթիկ]]ի դամբարանադաշտում հայտնաբերված ձեռքի փոքր կացինը նման է Կումայրիում արտադրվածին։ Դրանք անշուշտ, արտադրվել են Կումայրիում, որն, այսպիսով, Շիրակի մյուս բնակավայրներին ևս զինել է անհրաժեշտ զինատեսակներով՝ նրանց օժտելով պաշտպանական կարողություններով։ Կումայրիում վաղնջական ժամանակներից եղել է բերդ։ Շիրակի մյուս բնակավայրերի՝ [[Արգինա]], [[Մարմաշեն]], [[Գուսանագյուղ]], Դարբանդ (այսօր՝ [[Կարմրաքար]]), [[Հոռոմոս]] և այլն, մոտերքում հայտնաբերվել են նախաքրիստոնեական ամրակառույց բերդերի ավերակներ։ Կարելի է կարծել, որ հնուց ի վեր Շիրակն ունեցել է պաշտպանական զորեղ ուժեր, որոնք զինված են եղել Կումայրիում արտադրված զինատեսակներով<ref name=Kumayri>{{cite web |url=http://www.gyumri.am/gyumris/history |title=Գյումրու Պատմությունը |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 16 |archive-date=2018 թ․ դեկտեմբերի 22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181222200818/http://gyumri.am/gyumris/history |dead-url=yes }}</ref>։ ==== Գրավոր հիշատակություններ՝ Շիրակի և Կումայրիի վերաբերյալ ==== [[Պատկեր:Pexumner3.jpg|մինի|220x220px|Նախաուրարտական բնակավայր. կացարան՝ կենտրոնում ամբար]] [[Պատկեր:Pexumner1.jpg|մինի|220x220px|Նախաուրարտական կիկլոպյան ամրոցի պատ՝ Ազատանի հնավայրում]] Շիրակի բազմադարյան պատմության գրավոր էջերը բացվում են [[Շարա]]յի մասին պատմահայր [[Մովսես Խորենացի|Մովսես Խորենացու]] միջոցով՝ մեզ հասած հին հայկական ավանդազրույցով, որի համաձայն Շարան՝ հայոց նախահայր [[Հայկ նահապետ|Հայկի]] ծոռը, եղել է Շիրակ գավառի անվանադիրն ու նրա բնակչության նախահայրը։ Իսկ [[Շիրակ]]ի ու Շարայի մասին առաջին հավաստի գրավոր տեղեկությունը գտնում ենք դեպի Նաիրի երկրներ (Հայկական լեռնաշխարհ) իր արշավանքի մասին Ասորեստանի թագավոր [[Թիգլաթպալասար Ա|Թիգլաթպալասար I]]-ի թողած մի արձանագրության մեջ (մ.թ.ա. 1114 թվական)։ Վերջինս պատմում է, թե ինչպես հարավից Հայկական Լեռնաշխարհ ներխուժած ասորեստանյան բանակը հաղթական պատերազմով հասել է Դայաենի երկիր (հետագայում՝ [[Տայք]]), և թվարկում այդ ճանապարհին հնազանդեցված Նաիրյան տասնվեց ''Հզոր լեռները'', որոնցից 11-րդը Շախիշարան է, նաև այն 23 ցեղային երկրները, որոնցից երկուսը՝ Աբաենին և Ադաենին գիտնականները տեղադրում են հետագա Շիրակի տարածքում։ Շախիշարան (շախի - շարա) լեռը ձոնված է եղել Շարային, ինչպես նրա եղբայր Ամասիային էր ձոնված և նրա անունն էր կրում [[Մասիս]] լեռը։ [[Մովսես Խորենացի|Մովսես Խորենացու]] «Հայոց Պատմության» մեջ կարդում ենք. «''Արամայիսը իր որդուն՝ բազմազավակ և շատակեր Շարային, ամբողջ ազգով ուղարկում է մի մերձակա արգավանդ ու բերրի դաշտ, Հյուսիսային լեռան՝ Արագածի թիկունքում, որտեղ շատ ջրեր են հոսում. նրա անունով, ասում են, գավառը կոչվեց Շիրակ''»։ Շախիշարա լեռը, ամենայն հավանականությամբ որպես ''հզոր լեռ'', կարող էր լինել միայն [[Արագած]]ը։ [[Ասորեստան]]ի արքայի վերոհիշյալ արձանագրության մեջ հիշատակված Աբաենի և Ադաենի տեղանունների ստուգաբանությունը ցույց է տալիս, որ հնագույն ժամանակներում Շիրակը բնակեցված է եղել հնդեվրոպական ցեղերով։ Հնագույն Շիրակի վերաբերյալ առավել հստակ տեղեկություններ պահպանված են ուրարտական սեպագիր արձանագրություններում։ Դրանց վկայությամբ Շիրակը, Էրիախի անունով, մտնում էր Հայկական Լեռնաշխարհի ողջ հյուսիս-արևելքը բռնած Էթիունի ցեղամիության մեջ։ Էրիախին Հայկական Լեռնաշխարհի հարուստ ցեղային երկրներից մեկն էր՝ հայտնի իր զարգացած տնտեսությամբ, հացահատիկի պաշարով, մանր ու խոշոր եղջերավոր անասունների և ձիերի քանակով ու ռազմական ուժով։ Էրիախիի մասին առաջին հիշատակությունը կա [[Արգիշտի Ա|Արգիշտի I-ի]] (մ.թ.ա. 786-764 թվականներ) [[Մարմաշեն]]ի սեպագրի արձանագրության մեջ։ Ախուրյանի ձորում՝ գետի ձախափնյա ժայռերից մեկին փորագրված այս արձանագրությունն ունի հետևյալ բովանդակությունը. «''Խալդյան մեծությամբ Արգիշտին ասում է. գրավեցի Էրիախի երկիրը, գրավեցի Իրդանիու քաղաքը՝ մինչև Իշկիգուլու երկիրը''»։ Ժամանակին կարծում էին, թե Իրդանիուն գտնվել է Ախուրյանի ձորում և անգամ նույնացնում էին այժմյան [[Մարմաշեն]]ին։ Սակայն, ըստ նորագույն ուսումնասիրությունների՝ Իրդանիուն պետք է փնտրել ոչ թե Մարմաշենի ձորում, այլ ներկայիս Գյումրի քաղաքի տարածքում։ Իրդանիուի այսպիսի տեղեկության ճշմարտացիությունը հաստատվում է մի քանի հանգամանքներով. նախ, որ՝ «Իրդանիու քաղաքը» արձանագրության մեջ հիշատակված է հենց Էրիախիի առնչությամբ, ուրեմն եղել է Էրիախիի կենտրոնատեղին՝ նրա «արքայական քաղաքը»։ Երկրորդը՝ Էրիախիի կենտրոնատեղին՝ նրա ցեղապետ - արքայի նստավայրը, անտարակույս գտնվելու էր նրա տարածքի մի այնպիսի մասում, որտեղից նրա ցեղապետ - արքաները կկարողանային համեմատաբար հեշտությամբ իրականացնել իրենց հսկողությունը, ինչպես տոհմացեղային կազմակերպությունների ու բնակավայրերի, այնպես էլ Էրիախին արտաքին աշխարհին կապող ճանապարհների վրա։ Ուրեմն, Իրդանիուն գտնվել է այնպիսի մի վայրում, որտեղ ձևավորվում էին Էրիախիի (մասնավորապես) և Հայկական լեռնաշխարհի (ընդհանրապես) չորս կողմերն իրար կապող ճանապարհները։ Եվ, վերջապես հնագիտական հարուստ նյութով էլ ապացուցվում է, որ բրոնզե դարից սկսած՝ Շիրակով և հենց այժմյան Գյումրիի տարածքով էր անցնում [[Կովկաս]]ից [[Առաջավոր Ասիա|Առաջավոր]] և [[Փոքր Ասիա]] տանող մայրուղին։ Այդ ճանապարհի՝ հետագայում ևս բանուկ լինելու փաստը հիմք է տալիս հետազոտողներին՝ Իրդանիուն տեղադրելու Կումայրիի - Գյումրիի տարածքում և այն նույնացնելու Չերքեզի ձոր գետակի ձախափնյա բարձրադիր մասում գտնվող Կումայրի հնավայրին։ Իրդանիու քաղաքը, ինչպես համոզված են հնագետները, շարունակել է գոյատևել նաև Սարդուրի II-ի (մ.թ.ա. 764-735 թվականներ) ավերիչ արշավանքներից հետո։ Իր արձանագրության մեջ Սարդուրին գրում է.«''Գրավեցի Էրիախի երկիրը, մեկ օրում նվաճեցի։ Մառանները, որ հայրն ու պապն էին Խալդյան հրամանով տիրական՝ ես մեկ (?) հարյուր հիսուն մառան գրավեցի, կողոպտեցի''»։ Սարդուրի II-ի հիշատակած մառանները քարանձավային [[շտեմարան]]ներ, [[ամբար]]ներ են եղել։ Այս տեսակետից ուշագրավ է [[Գրիգոր Ղափանցյան|Գր. Ղափանցյանի]] կողմից Կումայրիի տեղանվան մեջ ''այր''՝ քարանձավ, բառի առկայության նշելը, իսկ ''կում'', ''գում'' բառերն ունեն ''կույտ'', ''խումբ'' իմաստ։ Այսպիսով, Գյումրի անվան Կումայրի նախաձևը նշանակում է ''անձավախումբ'' և առնչվում է Շիրակի նախնադարյան այն բնական քարանձավներին, որոնք որոշակի ձևափոխման ենթարկվելուց հետո հնագույն շիրակցուն ծառայել են թե՛ որպես գյուղատնտեսական արտադրանքի (նախ և առաջ՝ հացահատիկի) պահեստավորման վայրեր, թե՛ որպես հուսալի ապաստարաններ։ Կումայրի անվանաձևի ''Կումիրի'' համարժեքը հայտնի է մ.թ. [[XIII դար]]ի սկզբից, իսկ նրա հնչյունափոխված ձևը՝ ''Կումրին'', բարբառային ''Գումրի'' ձևով ունի ''Գյումրի'', ''Գումբրի'', ''Գյումբրի'', ''Գիմրի'' արտասանական տարբերակները։ Վանի թագավորության վերացումից (մ.թ.ա. 590 թվական) հետո Կումայրին ընդգրկվել է Հայոց միասնական թագավորության՝ [[Երվանդունիներ]]ի պետության կազմում։ Աշխարհագրական բարենպաստ դիրքի ու պաշտպանական առավելությունների, իհարկե, նաև [[Արարատյան դաշտ]]ի, [[Արմավիր]] մայրաքաղաքի հետ բանուկ ճանապարհով կապված լինելու շնորհիվ Կումայրին բարգավաճել և դարձել է գավառի կենտրոններից մեկը<ref name=Kumayri/>։ ==== Կումայրին Երվանդունիների և Արտաշեսյանների օրոք ==== [[Պատկեր:AragacGyumriic.jpg|մինի|220x220px|Տեսարան Կումայրի - Գյումրիից]] [[Մ.թ.ա. 520]] թվականին Աքեմենյան Պարսկաստանի թագավոր [[Դարեհ I Մեծ|Դարեհ I]]-ը կախման մեջ գցեց [[Երվանդունիներ]]ի թագավորությունը, որի տարածքը բաժանվեց 2 վարչամիավորների՝ սատրապությունների։ Կումայրին, Շիրակի մյուս մասերն ընդգրկվեցին 8-րդ սատրապության կազմում, որտեղով անցնում էր Դարեհի կառուցած Շոշ քաղաքից մինչև Փոքր Ասիայի Սարդես քաղաք հասնող «արքայական ճանապարհը»։ Այն [[Հայաստան]]ը կապում էր [[Պարսկաստան]]ի, Միջագետքի ու փոքրասիական երկրների հետ և խորապես նպաստում նրա տնտեսության և մշակույթի զարգացմանը։ Կումայրին, դեպի Արմավիր ձգվող երթուղու միջոցով կապված էր այդ ճանապարհին։ Ամենայն հավանականությամբ, Կումայրի տանող ճանապարհով [[մ.թ.ա. 401]] թվականին անցել է նաև [[Քսենոփոն]]ի գլխավորած 10 հազարանոց զորքը՝ շարժվելով Արարատյան դաշտից դեպի [[Շիրակ]], ապա [[Տայք]]՝ խալյուբների երկիր։ Այդտեղից հասել են «սկյութենների» երկիր, որի միջով 20 փարսախ (մոտ 120 կմ) ճանապարհ են անցել՝ «հարթավայր տեղով դեպի գյուղերը, որոնցում, - գրում է [[Քսենոփոն]]ը, - մնացին երեք օր և պարենավորվեցին։ Այստեղից նրանք անցան չորս կայան՝ 20 փարսախ, դեպի մեծ, բարգավաճ և մարդաշատ մի քաղաք, որը կոչվում էր Գյումնիաս։ Այս քաղաքից երկրի իշխողն ուղեցույց ուղարկեց հելլեններին...»: Ակադեմիկոս [[Հակոբ Մանանդյան]]ը գրում է. «... Նահանջող զորքի այս ճանապարհը պետք է ենթադրել [[Արարատյան դաշտ]]ից դեպի Շիրակ, իսկ Գյումնիաս քաղաքը, համաձայն Քսենոփոնի ցույց տված տարածության, պետք է լինի հին Կումայրին... Քսենոփոնի մոտ այս քաղաքի Գոմինաս անունը պարզապես Կումայրի - Գյումրիի անվան աղավաղությունն է»։ Նա կարծում է նաև, որ Գյումնիասի ուղիղ ձևը պետք է լինի Գյումրիաս։ Բայց դժվար է համաձայնել գիտնականի ենթադրության հետ, որ Գյումնիաս - Գյումրին «կենտրոնն է եղել Շիրակ - [[Վանանդ]] - Այրարատում գտնվող կիմմերական սկյութական ցեղերի միության և ծագել է ըստ երևույթին կիմմերների Gimmirrai անունից»։ Այն փաստը, որ երկրի իշխողը Գյումնիասից է ուղեկցող ուղարկել հույներին, թույլ է տալիս կարծելու, որ նրա նստավայրն այդ քաղաքում էր։ Գյումնիասի նույնացումը Կումայրի - Գյումրիի հետ ցույց է տալիս, որ վերջինիս մ.թ.ա. 5-րդ դարում արդեն մեծ ու բարգավաճ բնակավայր էր։ Մ.թ.ա. 330-ական թվականներին [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդր Մակեդոնացու]] նվաճումների ժամանակ Կումայրին նույնպես ընդգրկվել է հելլենիստական քաղաքակրթության ոլորտ և հոգևոր - մշակութային ու տնտեսական սերտ առնչություններ է ունեցել Մեծ Հայքի մյուս քաղաքների հետ։ Երվանդունի վերջին թագավոր [[Երվանդ Դ Վերջին|Երվանդ IV-ը]] մ.թ.ա. III դարի վերջին [[Երասխ գետ|Երասխի]] և Ախուրյանի միախառնման տեղում հիմնում է նոր մայրաքաղաք՝ [[Երվանդաշատ]]ը, որը ևս բանուկ ճանապարհով կապված էր Կումայրիի հետ։ Վերջինիս բնակչությունը հոգևոր հաղորդակցություն ուներ նույն թագավորի կողմից Երվանդաշատի մոտ հիմնված պաշտամունքային նոր կենտրոնի՝ [[Բագարան]]ի հետ, որտեղ Երվանդ IV-ն Արմավիրից տեղափոխել էր [[հայոց հեթանոսական աստվածներ]]ի հուշարձանները։ [[Մ.թ.ա. 201]] թվականին Սելևկյան [[Անտիոքոս III Մեծ|Անտիոքոս III]]-րդ թագավորի կողմից [[Մեծ Հայք]]ի կառավարիչ կարգված Արտաշեսը վերացրեց Երվանդունիների հայոց թագավորությունը։ Արտաշեսը նախարարության աստիճանի է բարձրացնում Դիմաքսյաններին, որոնց մի ճյուղն իշխում էր Շիրակում։ Գուցե վերջինիս բնակիչները (նաև կումայրեցիները) սատար են կանգնել Արտաշեսին՝ հետևելով Դիմաքսյաններին։ [[Մ.թ.ա. 189]] թվականին Կումայրին ընդգրկվել է Հայոց [[Արտաշեսյաններ|Արտաշեսյան թագավորության]] մեջ։ [[Ստրաբոն]]ի վկայությամբ՝ [[Արտաշես Ա]]-ն թագավորն արշավել է [[Վրաստան]]։ Այդ արշավանքն, անշուշտ, կատարվել է [[Արտաշատ]] - [[Մարմաշեն]] - Կումայրի - [[Վրաստան]] ճանապարհով, քանի որ նույն այդ ճանապարհով էին սովորաբար հյուսիս արշավող զորքերը [[Արտաշատ]]ից հասնում [[Վրաստան]] ու [[Աբխազիա]]։ Հայտնի է, որ հետագայում՝ [[774]] թվականին [[Արտավազդ Մամիկոնյան]]ը ծառանալով արաբ հարկահանների դեմ, Կումայրիից անցավ Վրաստանի Սամցխե գավառը, անշուշտ, նույն այդ ճանապարհով։ [[Արտաշես Ա]]-ից հետո գահակալած նրա որդու՝ [[Արտավազդ Ա]]-ի օրոք ([[մ.թ.ա. 160]] - [[մ.թ.ա. 115]] թթ) ինչպես նաև վերջինիս հաջորդներից՝ [[Տիգրան Բ]]-րդի (մ.թ.ա. [[մ.թ.ա. 95]]-[[մ.թ.ա. 55]] թվականներին) թագավորության տարիներին՝ ընդհուպ մինչև [[մ.թ.ա. 96]] թվականին, [[Հայաստան]]ը վայելում էր քաղաքական անդորր, տնտեսական ու մշակութային վերելք, ինչը համակել էր անշուշտ, նաև Շիրակն ու նրա բաբախուն կենտրոններից մեկը՝ հնավանդ արժեքներով հայտնի Կումայրին։ [[Մ.թ.ա. 69]] թվականի գարնանը [[Հռոմ]]ի զորապետ [[Լուկուլլոս]]ի սանձազերծած հայ - հռոմեական պատերազմի ժամանակ Կումայրին հեռու էր ընկած ռազմաբեմերից, ուստի պետք է ենթադրել, որ գրեթե չի տուժել։ Բայց նրա և Շիրակի մյուս բնակավայրերի ռազմիկները չէին կարող զորակից չլինել Հայոց թագավորին՝ երկրի գլխին կախված ահավոր վտանգի ժամանակ։ Հնարավոր է, որ [[Տիգրան Մեծ]]ի օրոք Կումայրիում շարունակել է գործել [[մետաղաձուլարան]]ը, որտեղ նախկինի պես զենքեր են արտադրվել։ [[Մ.թ.ա. 66]] թվականին Տիգրան Մեծի և հռոմեական զորապետ [[Պոմպեոս]]ի միջև [[Արտաշատ]]ում կնքված պայմանագրից հետո, վերջինս զորքը շարժեց դեպի Վրաստան ([[Վիրք]])՝ անշուշտ անցնելով նաև Կումայրիով։ [[Մ.թ.ա. 66]] թվականին հայ-հռոմեական պայմանագրի կնքումից հետո ձեռք բերած խաղաղության պայմաններում Կումայրին ևս շարունակել է տնտեսական և մշակութային զարգացումը Տիգրան Մեծի թագավորության վերջնափուլում (մ.թ.ա. 66-55 թվականներ) և նրան հաջորդած որդու՝ [[Արտավազդ Բ]]-ի օրոք, ընդհուպ մինչև նրա ողբերգական վախճանը ([[մ.թ.ա. 34]] թ)։ Սակայն [[մ.թ.ա. 36]] թվականին հռոմեական զորքերը Հայաստանով շարժվել են դեպի [[Պարթևստան]], ապա պարտվել և նահանջել են, դարձյալ Հայաստանով։ 34 թ. հռոմեական զորքն Անտոնիոսի գլխավորությամբ ներխուժում է Հայաստան։ Արտավազդ Բ-ը դառնում է Անտոնիոսի նենգադրուժ դավի զոհ։ Վերջինս Հայաստանի ամրակառույց վայրերում զորքեր է տեղակայում, կամենում ավարառության ենթարկել երկրի հատկապես այն ամրոցները, որտեղ գանձեր էին պահվում։ Սակայն, ինչպես հաղորդում է հռոմեացի պատմիչ Դիոն Կասսիոսը, «գանձերի պահապաններն ուշադրություն չդարձրին նրան և զենք կրողներն էլ Արտավազդի փոխարեն թագավոր ընտրեցին նրա որդիներից ավագագույնին՝ Արտաշեսին»։ Չի բացառվում, որ հռոմեացիները փորձել են կողոպտել նաև Կումայրիի անձավներում պահվող գանձերը։ Նրանց հաջողվել է Հայաստանից հափշտակել «թագավորության ամբողջ զարդը», գրում է [[Հովսեպոս Փլավիոս]]ը։ ==== Շիրակը և Կումայրին վաղ միջնադարում ==== Վաղմիջնադարյան Շիրակին տիրում էին երեք նախարարական տոհմեր՝ [[Սահառունիներ]]ը, [[Դիմաքսյաններ]]ը և [[Կամսարականներ]]ը։ Սահառունիների տիրույթը հարավային Շիրակում էր՝ Սահառունիք կենտրոնատեղիով։ Այս նախարարական տոհմը [[Հայաստան]]ում ժամանակ առ ժամանակ ազդեցիկներից է եղել։ Մուշկ Սահառունին [[Արշակ Բ]]-րդի օրոք ([[345]]-[[368]] թվականներ) կաթողիկոսի գլխավորությամբ [[Կոստանդնուպոլիս]] գործուղված պատվիրակության մեջ էր, որն իր հետ Հայաստան բերեց [[Արշակ Բ]]-ի՝ կայսեր մոտ պատանդության մեջ գտնվող Գնել և Տիրիթ եղբորորդիներին։ Վարազդատ թագավորի օրոք ([[374]]-[[378]] թվականներ) բացառիկ բարձր դիրքի էր հասել մեկ այլ Սահառունի՝ [[Բաթ Սահառունի|Բաթը]]։ [[Փավստոս Բուզանդ]]ի վկայությամբ՝ «Վարազդատ թագավորը զորավարության և սպարապետության գործը հանձնեց Բաթ Սահառունուն, որ իր դայակն էր... Նա Մուշեղի փոխարեն դարձավ, բոլոր Հայոց զորավար սպարապետը»։ Դիմաքսյանները տեղավորված էի հյուսիսային Շիրակում (բնականաբար Երազգավորսը և Կումայրին ներառյալ)։ Հենց նրանք են առաջատար դեր խաղացել Շիրակում մինչև Կամսարականների այստեղ հայտնվելը։ Դիմաքսյան տոհմի ազդեցիկ դիրքի մասին է խոսում հետևյալ փաստը. Հռոմը ձգտում էր և հարևան Վրաստանի օգնությամբ հասավ Հայոց գահին իր դրածո Միհրդատի հաստատմանը և դա իրականացրեց՝ մեծ դժվարությամբ կոտրելով հայոց բանակի համառ դիմադրությունը։ Հռոմեացի պատմիչ Տակիտոսի հաղորդմամբ՝ հայերի զորքի գլուխ կանգնած էր Դեմոնաքս կուսակալը, որին Հ. Մանանդյանը համարում է Դիմաքսյանների նախնիներից մեկը, որ «Հայաստանի սպարապետն էր ու այդ խառն ու անտերունչ շրջանում աշխատում էր պահպանել Հայաստանի անկախությունը»։ Կամսարական նախարարները համարվում էին [[Շիրակ (գավառ)|Շիրակի]] և [[Արշարունիք]]ի ժառանգական սեփականատերեր և կրում էին համապատասխան տիտղոս՝ «տեարք Շիրակայ և Արշարունեաց»։ Արշարունիքը Հայաստանի պատմական գավառներից մեկն է, որը գտնվում է Շիրակի հարավում, [[Ախուրյան]]ը [[Երասխ գետ|Երասխին]] միանալու եռանկյունում։ Կամսարական նախարարական տոհմը սերում էր Արշակունի արքայատոհմի ազգակից պարթևական Կարեն (Կարենի Պահլավ) տոհմից։ Այս տոհմի՝ Հայաստանում հայտնվելը կապված էր [[Սասանյան Պարսկաստան]]ում նրա դեմ ձեռնարկված հալածանքերի, իսկ Շիրակն ու Արշարունիքը, որպես ժառանգական տիրույթ ստանալը՝ [[Տրդատ Մեծ]]ի ([[298]]-[[330]] թվականներ) օրոք [[քրիստոնեություն]]ը Հայաստանում պետական կրոն հռչակվելու և տոհմի նախնի Կամսարի մկրտության հետ։ Պատմահայրը գրում է. «Կամսարը ևս յուրայինների հետ մկրտվում է Մեծն Գրիգորի ձեռքով և (Տրդատ) թագավորը նրան ջրից ընդունելով, ժառանգություն է տալիս Արտաշեսի մեծ դաստակերտը, որն այժմ Դրասխանակերտ է կոչվում, և Շիրակ գավառը՝ իբրև իր ազգականին և մտերիմ հարազատին»։ Եվ երբ մկրտությունից 7 օր անց նա վախճանվում է, Տրդատը նրա Արշավիր որդուն «մխիթարելով՝ նշանակում է հոր փոխարեն, նախարարական ցեղ է սահմանում նրա հոր անունով և մտցնում է նախարարությունների թվի մեջ»։ Կամսարական նախարարական տան հետագա վերելքը Շիրակի հին նախարարական տոհմերին՝ Դիմաքսյաններին ու Սահառունիներին, թողեց երկրորդական նախարարությունների կարգավիճակում։ Եթե Հայոց գահնամակում Կամսարականները 13-րդն էին, ապա Սահառունիները՝ 25-րդը, իսկ Դիմաքսյանները՝ միայն 67-րդը, զորանամակում էլ Կամսարականների հեծելազորն իր քանակով (600) կրկնակի գերազանցում էր մյուս երկուսին։ Տրդատ Մեծի գահակալությունից հետո ([[298]] թվական) ընդհուպ մինչև [[338]] թվականը Կումայրին ապրել է խաղաղ զարգացման շրջափուլ՝ ընդգրկվելով քրիստոնեական քաղաքակրթության ծիրի մեջ։ [[Ագաթանգեղոս]]ի «Պատմության» հունարեն խմբագրության համաձայն՝ [[Գրիգոր Լուսավորիչ]]ը Կեսարիայում ձեռնադրվելուց հետո վերադառնալով Հայաստան՝ 13 հոգու ձեռնադրեց եպիսկոպոս։ Նրանցից Արսուկեսը կարգվում է Շիրակի եպիսկոպոս՝ իր ենթակայության տակ ունենալով նաև Կումայրին։ [[Պատկեր:Erkragitakan3.jpg|մինի|220x220px|Քարե աշխատանքային գործիքներ՝ կողերին պատկերված սոսու՝ հայոց հնագույն պաշտամունքային ծառի տերևը]] [[330]] թվականին Հռոմեական կայսրության մայրաքաղաքը [[Կոստանդնուպոլիս]] տեղափոխվելու շնորհիվ մեծացավ [[Չինաստան]]ից [[Բյուզանդիա]] հասնող միջազգային տարանցիկ առևտրաուղու («Մետաքսյա ճանապարհի») հյուսիսային ճյուղավորման նշանակությունը։ Վերջինս անցնում էր նաև Հայաստանի տարածքով, իսկ նրա մի ճյուղավորումն Արտաշատից ձգվում էր դեպի Կումայրի, որպես «հացի շտեմարան» հռչակված Շիրակով, ապա [[Աշոցք]]ով հասնում էր Կուրի հովիտ, [[Թբիլիսի]]։ [[Հայաստան]]ի առաջին բաժանմամբ ([[387]] թվական) Կումայրին անցավ պարսից տիրապետության տակ։ Պարսից Շապուհ թագավորի հրամանով, իրենց դիմադիր կեցվածքի պատճառով, Կամսարականները հալածանքների ենթարկվեցին, իսկ նրանց տիրույթներն, այդ թվում՝ Շիրակը, Կումայրին հարքունիս գրավվեցին, [[Գազավոն Կամսարական]]ը նետվեց Անհուշ բերդը։ Եղիշե պատմիչի հավաստմամբ՝ [[451]] թվականին [[Ավարայրի ճակատամարտ]]ին կումայրեցիները մասնակցել են [[Արշավիր Կամսարական]]ի գլխավորությամբ՝ Շիրակի և Արշարունիքի ռազմիկների հետ։ Շիրակի զորագունդն աչքի է ընկել [[Վարդան Մամիկոնյան]]ի գլխավորությամբ Խաղխաղ քաղաքի մատույցներում պարսից զորքի դեմ հայոց բանակի մղած հաղթական մարտում։ [[Ղազար Փարպեցի]]ն վկայում է, որ այդ մարտից առաջ Վարդանը հայոց այրուձին բաժանեց երեք մասի և «աջ կողմում զորագլուխ կարգեց» Արշարունիքի և Շիրակի իշխան [[Արշավիր Կամսարական]]ին, իսկ նրան օգնական կարգեց Մուշ Դիմաքսյանին, որի տոհմն իշխում էր Շիրակի մի մասին։ [[Խաղխաղ]]ում, ապա [[Ավարայր]]ում պարսից զորքերի դեմ մղված մարտերին գործում մասնակցություն ունենալու համար [[Շիրակ]]ի և [[Արշարունիք]]ի տերերը՝ Արշավիր, Թաթ, Վարձ, Ներսեհ և Աշոտ Կամսարականներին պարսիկները դատապարտեցին տաժանակրության՝ աքսորում անցկացնելով մոտ 13 տարի՝ [[452]]-[[464]] թվականներին։ Մուշ Դիմաքսյանը զոհվել էր [[Խաղխաղի ճակատամարտ|Խաղխաղի մարտերում]], բայց նույն տոհմից կալանված ազատների մեջ հիշատակվում են Թաթուլը և Սատոն։ [[Պատկեր:Erkragitakan2.jpg|մինի|220x220px|Հագուստի բրոնզե մասեր և քորոցներ ու քարե աշխատանքային գործիքներ]] Շիրակի ռազմիկների մարտական կորովը դրսևորվեց նաև [[482]]-[[484]] թվականներին [[Վահան Մամիկոնյան]]ի գլխավորած ազատագրական մարտերում։ Շիրակի և Արշարունիքի իշխաններ Ներսեհ և Հրահատ Կամսարականները [[482]] թվականին [[Մասիս]]ի հյուսիսային ստորոտում ընկած [[Ակոռի]] գյուղի մոտ տեղի ունեցած [[Ակոռիի ճակատամարտ (481)|հաղթական ճակատամարտերում]] գլխավորում էին ապստամբ բանակի չորս զորագնդերից մեկը։ Ակոռիի ճակատամարտում Շիրակի զորասյունը մարտական փառքով պսակեց իրեն՝ [[Ներսեհ Կամսարական]]ի գլխավորությամբ։ [[Բյուզանդիա]]յի և [[Սասանյան Պարսկաստան]]ի միջև [[Հայաստան]]ի 2-րդ բաժանումից ([[591]] թվական) հետո Կումայրին, ամբողջ Շիրակն անցան կայսրության գերիշխանության տակ։ Բայց [[602]] թվականին պատերազմը վերսկսվեց կողմերի միջև։ Բյուզանդական զորաճամբարը Շիրակում էր։ «Հունաց զորքը,- գրում է Սեբեոս պատմագիրը, - գումարվեց [[Շիրակի դաշտ]]ում և [[Շիրակավան]] կոչվող գյուղում»։ Պարսից զորքերի ճնշմանը չդիմանալով՝ բյուզանդական զորքը նահանջեց ոչ հեռու գտնվող Ականից (Ականիս) դաշտը, ապա Գետիկ ավան, որտեղ տեղացի այրերի մասնակցությամբ հակահարված տրվեց պարսիկներին։ Սակայն բյուզանդական զորքը պարտվեց ու նահանջեց, ինչից հետո պարսիկները դաժան հաշվեհարդար տեսան շիրակցիների հետ<ref name=Kumayri/>։ === Ալեքսանդրապոլ === ==== Ռուսական մուտքը Գյումրի. 19-րդ դարի ռուս-թուրքական պատերազմներ ==== Առաջին անգամ ռուսական զորագնդերն [[Արևելյան Հայաստան]] արշավեցին [[1804]] թ. [[մայիսի 29]]-ին։ Անցնելով Լոռի-Փամբակով, նրանք մտան Շիրակ և բանակեցին Գյումրիից մոտ 18 կմ հեռու ընկած մի վայրում։ [[Հունիսի 10]]-ին Փոքր Ղարաքիլիսա ([[Ազատան]]) գյուղի մոտ նրանք ընդհարվեցին պարսիկների հետ և հաղթանակ տարան։ Ռուսներին զորակցում էին շիրակցիները, որոնց շարքերում էին նաև գյումրեցիները։ Նույն ժամանակ ռուսական զորքը գրավեց Գյումրին, գերությունից ազատեց 400 հայ ընտանիք։ Փոքր Ղարաքիլիսայի մոտ մղած մարտերով սկսվեց ռուս-պարսկական առաջին պատերազմը (1804 - 1813 թթ)։ 1804 թ. հունիսի 12-ին ռուսական կորպուսի գլխավոր ուժերը, գեներալ Ցիցիանովի հրամանատարությամբ, մտան Շիրակ, բանակեցին Գյումրիում և նախապատրաստվեցին Երևան արշավելուն։ [[Հունիսի 15]]-ին ռուսական գլխավոր ուժերը Գյումրիի, [[Ապարան]]ի վրայով, շարժվեցին դեպի [[Երևան]]։ Հուլիսի 2-ին ռուսները պաշարեցին [[Երևանի բերդ]]ը, բայց այն գրավել չհաջողվեց։ Գյումրին, ամբողջ արևելյան Շիրակը, վերստին անցան պարսից գերիշխանության տակ՝ ենթարկվելով Երևանի սարդարից կախյալ Շորագյալի սուլթանությանը։ [[1805]] թ. հունվարին ռուսական զորքը, գեներալ Նեսվետաևի գլխավորությամբ, դարձյալ արշավեց [[Արևելյան Հայաստան]], մտավ Շիրակ և [[մարտի 30]]-ին գրավեց Շորագյալի սուլթանության կենտրոն [[Արթիկ]]ը։ Շիրակի գրավումը հիմք դարձավ [[Երևան]]ի գավառի գրավման համար։ Սակայն Գյումրիի նկատմամբ սպառնալիքը չվերացավ։ Ուստի [[1805]] թ. [[հունիսի 15]]-ին Փոքր Ղարաքիլիսայից Նեվեստաևը Ցիցիանովին հղած զեկուցագրում նշում է, որ անհրաժեշտ է մեկ գումարտակ տեղակայել Գյումրիում՝ դեպի [[Կարս]] և [[Թալին]] տանող ճանապարհը փակելու համար։ Գյումրիին սպառնում էին թե՛ պարսիկները, թե՛ թուրքերը։ Թուրքական ուժերի ներխուժումը կանխելու մտահոգությամբ [[1805]] թ. [[հունիսի 19]]-ին Ցիցիանովին ուղղված մեկ այլ զեկուցագրում Նեվեստաևը հույս է հայտնում, որ Գյումրիի ռուսական զորաբաժինը փակելու է թուրքերի ճանապարհը դեպի Շիրակ։ Նա միաժամանակ հավաստիացնում է, որ Գյումրիում գտնվող ռուսական գումարտակը կարող է կանխել նաև պարսիկների հնարավոր հարձակումը։ [[Պատկեր:Alexsandrapol1.jpg|մինի|ձախից|400px|Ալեքսանդրապոլ, 19-րդ դար: Քաղաքի հյուսիսային հատվածի ընդհանուր տեսարանը]] Գյումրիի նկատմամբ սպառնալիքը չվերացավ նաև [[1806]] թ.-ին։ Ուշագրավ է, որ նույն թվականի [[հունիսի 16]]-ին կովկասյան ռազմուղու գլխավոր հրամանատար, գեներալ Գլազենապին ուղղված զեկուցագրում Նեվեստաևը նշում է, որ պարսից զորքը կամենում է հարձակվել [[Շորագյալ]]ի, [[Փամբակ]]ի վրա, բայց նրանց հակահարված են տալու Գյումրիի գրենադերական գնդի մարտիկները, որոնց տրամադրության տակ կա երկու [[հրանոթ]]։ Փաստորեն Շիրակի պաշտպանությունը հանձնարարված էր Գյումրիի ռուսական զորաբաժնին։ Մինչդեռ թուրքերն ավելի ու ավելի էին մեծացնում իրենց ուժերը Գյումրիի դիմաց։ Ուստի Նեվեստաևը Գյումրի ժամանած գեներալ Գուդովիչին ուղղած զեկուցագրում ([[1807]] թ., [[մայիսի 27]]) անհրաժեշտ է համարում նոր ուժեր հասցնել Գյումրի՝ թուրքերի հարձակումից Շորագյալը պաշտպանելու համար։ Թուրքերը փորձեցին գրավել Գյումրին՝ նրա դեմ նետելով քառապատիկ ավելի ուժեր։ Սակայն Գյումրիից ռուսական զորքը, տեղացիների զորակցությամբ, [[1807]] թ. հունիսի 17-18-ին տեղի ունեցած մարտերում ուժեղ հակահարված տվեցին թուրքական զորքերին։ Պարսկական զորքը, Աբաս Միրզայի գլխավորությամբ, շարժվեց դեպի Գյումրի, բայց տեղեկանալով թուրքական զորքի պարտության մասին՝ հեռացավ [[Նախիջևան]]։ Թեև այդ հաղթանակով ռազմավարական նախաձեռնությունն անցավ ռուսների ձեռքը, բայց Գուդովիչը դեպի [[Կարս]] առաջ շարժվելու փոխարեն զորքը պահեց Գյումրիում։ [[Պատկեր:2014 Prowincja Szirak, Giumri, Pomnik Aleksandropol (01).jpg|մինի|աջից|200px|Ալեքսանդրապոլի հուշակոթողը]] Ռուսական հրամանատարությունը [[1808]] թ.-ին վճռեց գրավել [[Երևան]]ի ու [[Նախիջևան]]ի խանությունները և [[Արաքս]]ն ու [[Ախուրյան]]ը դարձնել ռուս - պարսկական սահմանագիծ։ Սակայն անհաջող անցավ սեպտեմբերին Երևանի դեմ Գուդովիչի ձեռնարկած արշավանքը։ Ելնելով ստեղծված կացությունից՝ ռուսական հրամանատարությունը միջոցներ է ձեռնարկում ռուսական սահմաններն ամրացնելու համար։ Հատուկ ուշադրություն դարձվեց Գյումրիին՝ իբրև կարևորագույն ռազմական հենակետ։ [[Դեկտեմբերի 1]]-ին այնտեղ տեղաբաշխվեց [[Անդրկովկաս]]ի ռուսական զորքի թիֆլիսյան գումարտակը։ Խրախուսվելով [[Անգլիա]]յի կողմից՝ [[Թուրքիա]]ն [[1809]] թ. ապրիլի վերջին, խախտելով դեռևս [[1807]] թ. օգոստոսին ռուսների հետ կնքած զինադադարը, հարձակվեց նրանց վրա։ [[Օգոստոսի 22]]-ին հարձակման անցավ նաև պարսկական զորքը՝ շարժվելով Գյումրիի վրա, սակայն պատշաճ հակահարված ստանալով՝ նահանջեց։ Հաջորդ տարի ևս ռուսական զորքը հաղթեց պարսիկներին՝ [[Ախալքալաք]] բերդի մոտ, որտեղ տեղակայված թուրքական զորքը չհամարձակվեց զորակցել դաշնակից պարսիկներին։ Հետաձգվեց ռուսների դեմ թուրք-պարսկական միացյալ ճակատ ստեղծելը։ Եվս մեկ տարի անց ռուսները նոր հաղթանակ տարան թուրքերի դեմ՝ գրավելով Ախալքալաքը։ Ձգտելով ռևանշի՝ թուրքերը [[1812]] թ. [[մարտի 23]]-ին հարձակվեցին Գյումրիի վրա։ Սակայն տեղի ռուսական զորաբաժինը՝ տեղացի հեծյալ աշխարհազորայինների զորակցությամբ, պարտության մատնեց հակառակորդին։ Ռուսական կողմը ջանքեր էր ներդնում տարածքային հարցերը խաղաղությամբ լուծելու համար։ Այդ նպատակով [[1812]] թ. [[մայիսի 3]]-ին պարսիկների հետ բանակցություններ վարելու համար [[Թավրիզ]] է մեկնում Ալեքսանդր կայսեր խորհրդական Ֆրեյգանը, ով այցելում է Գյումրի։ "Գյումրիում, - գրում է նա իր ուղեգրության մեջ, - պատկառելի կառուցվածքով մի բերդ կա, որի դիրքը դիմացել է թուրքերի ու պարսիկների հարձակումներին։ Գյումրիից քիչ հեռու երևում են մի գյուղի ավերակները, որտեղ երկու հարյուր թուրք խնդրել էին տեղի հայ բնակիչների հյուրասիրությունը և միևնույն գիշերը այս բարբարոսները կոտորել էին նրանց": Բանակցությունները չհանգեցրին սպասված արդյունքների։ [[1812]] թ. հոկտեմբերին պարսկական զորքը ներխուժեց Շիրակ, սակայն հակահարված ստանալով ռուսներից՝ նահանջեց։ Խրախուսվելով [[Անգլիա]]յից՝ պարսից իշխանությունները շարունակում են հարձակումները։ Բայց Ասլանդուզի և Լինքորանի մատույցներում ռուսների տարած հաղթանակները նրանց ստիպեցին հաշտության բանակցություններ վարել։ [[1813]] թ. [[հոկտեմբերի 12]]-ին Արցախի [[Գյուլիստան]] գյուղում կնքված պայմանագրով [[Պարսկաստան]]ը ճանաչեց [[Դաղստան]]ի, [[Վրաստան]]ի, Մերձկասպյան խանությունների, նաև [[Ղարաբաղի խանություն|Ղարաբաղի]], [[Լոռի|Լոռու]], [[Փամբակ]]ի, [[Շորագյալ]]ի, Ղազախ - [[Շամշադին]]ի և [[Սյունիք]]ի միացումը [[Ռուսաստան]]ին։ [[Գյուլիստանի պայմանագիր|Գյուլիստանի պայմանագրով]] Գյումրին ընդգրկվեց ռուսական տիրապետության ոլորտ, որը հույժ դրական հեռանկարներ բացեց նրա հետագա զարգացման համար։ Հաշվի առնելով Գյումրիի պաշտպանական կարևոր նշանակությունը՝ ռուսական հրամանատարությունն արմացնում է այն, վերածելով զորեղ պատվարի Թուրքիայի և Պարսկաստանի դեմ։ Սակայն ռուսական տիրապետության տակ անցնելուց հետո Գյումրին, իր ամրությամբ հանդերձ, մնում էր խոցելի, քանի որ դեռևս մնում էր թուրքական և պարսկական սահմաններին մոտիկ։ Նրա դրությունը բարդանում էր հատկապես այն պատճառով, որ [[Պարսկաստան]]ը, [[Անգլիա]]յի սատարմամբ, ջանում էր վերացնել [[Գյուլիստան]]ի պայմանագիրը և վերստին տիրանալ [[Ռուսաստան]]ին անցած երկրամասերին։ Մերժելով տարածքային վիճահարույց խնդիրները լուծելու վերաբերյալ ռուսների առաջարկները՝ պարսիկներն առանց պատերազմ հայտարարելու, [[1826]] թ. [[հուլիս 16]]-ին ներխուժեցին ռուսական սահմաներ՝ առաջին հարվածը հասցնելով Շիրակին։ Պարսից զորքը, [[Միրաք]] գյուղի մոտ ոչնչացնելով ռուսական պահակակետերը, շարժվեց դեպի Գյումրի։ Պարսից զորքը և տեղական թաթարները շրջապատեցին Գյումրին, որի կայազորը, հայ ազխարհազորի օգնությամբ, կարողացավ դիմադրել՝ կտրված լինելով ռուսական մյուս զորամիավորումներից։ Այդ օրերին պարսից զորքը ասպատակեց Գյումրիից ոչ հեռու գտնվող Փոքր Ղարաքիլիսա գյուղը։ Գյումրին գտնվում էր պաշարված վիճակում։ Պարսիկները կտրել էին նրա հետ հաղորդակցման բոլոր ուղիները։ Գյումրիի բնակչությունը տառապում էր պարենամթերքի պակասությունից, բայց շարունակում էր օգնել ռուսական զորամասին։ Գյումրիում ստեղծված ծանր կացության մասին Պասկևիչին գեներալ Կրասովսկու կողմից [[1827]] թ. [[օգոստոսի 9]]-ին ուղղված զեկուցագրում հայտնվում է, որ Գյումրիում զգացվում է պարենամթերքի, զորքի և հրետանու պակաս, հաղորդակցության իսպառ բացակայություն։ Կրասովսկին խնդրում է օժանդակ ուժեր և պարենամթերք ուղարկել Գյումրի՝ ռուսական կայազորին օգնելու համար, շեշտում, որ այն կարող է հայտնվել հույժ օրհասական կացության մեջ, եթե ժամանակին օգնություն չհասցվի։ Բայց ռուսական հրամանատարությունը ստիպված էր առժամանակ հետաձգել Գյումրի օժանդակ ուժեր առաքելը։ Սակայն Գյումրին, իբրև պաշտոնական հույժ կարևոր հենակետ, չէր կարելի թողնել թշնամուն։ Ռուսները քաջ գիտակցում էին, որ իրենց կողմից Գյումրին հակառակորդին զիջելու պարագայում "մեր սահմանն այդ կողմից բաց է մնում", ասված է ռուսական կորպուսի գործողությունների մասին ռազմական տեղեկագրում ([[1827]] թ., օգոստոս)։ Գյումրիի պաշտպանները շուտով ստացան սպասվող օգնությունը՝ օգնական զորուժ և պարենամթերք, և հետ շպրտեցին թշնամուն։ [[1827]] թ. [[սեպտեմբերի 20]]-ին արդեն ամբողջ Շիրակն ազատագրված էր։ Հակառակորդի դեմ մղված մարտերում աչքի ընկան նաև տեղացի հայ աշխարհազորայինները, որոնց կազմում անձնազոհ կերպով մարտնչում էին և կանայք։ [[Պատկեր:Kars Kalesi akşam.jpg|մինի|ձախից|400px|Կարսի բերդը մեր օրերում]] Այս մարտերի ժամանակ Կովկասյան կորպուսի հետ էր նաև Ա. Գրիբոյեդովը, ով [[1827]] թ. դեկտեմբերին այցելեց նաև Գյումրի։ Նա Հայաստանում եղել էր սկսած [[1819]] թ.՝ որպես [[Պարսկաստան]]ի ռուսական առաքելության քարտուղար և մեծ ջանքեր էր ներդրել [[Արևելյան Հայաստան]]ի ազատագրման գործում։ Նա Գյումրիում եղավ նաև ռուս - թուրքական պատերազմի ժամանակ՝ [[1828]] թ. [[հուլիսի 22]]-ին, երբ մեկնում էր [[Կարս]]։ [[1827]] թ. [[հոկտեմբերի 1]]-ին ռուսների կողմից [[Երևան]]ի գրավմամբ ավարտվեց [[Արևելյան Հայաստան]]ի ազատագրումը։ Հաջորդ տարի Թուրքմենչայ գյուղում կնքված ռուս - թուրքական պայմանագրով ամրագրվեց Արևելյան Հայաստանի միացումը [[Ռուսաստան]]ին։ Թուրքիայի դեմ հնարավոր պատերազմը հաշվի առնելով՝ ռուս հրամանատարությունը հատուկ ուշադրություն է դարձնում Գյումրիի ամրացմանը։ Կառուցվեցին [[զորանոց]]ներ։ [[1828]] թ. [[Թիֆլիս]]ի զինվորական նահանգապետի կողմից Անդրկովկասում գլխավոր հրամանատար Իվան Դիբիչին ուղղված զեկույցում ասվում էր, որ թուրքերի դեմ հնարավոր պատերազմի դեպքում անհրաժեշտ կլինի Գյումրիում կառուցել բերդ և այն խիստ ամրացնել՝ որպես կարևորագույն ռազմական հենակետ։ Պատերազմը սկսվեց նույն տարվա ապրիլին։ Կովկասյան ճակատում ռուսները ձգտում էին առաջին հարվածն ուղղել [[Կարս]] քաղաքին՝ իբրև թուրքերի կարևոր հենակետի։ Թուրքերն իրենց հերթին ջանում էին ուժեղացնել Կարսի պաշտպանությունը։ Այդ նպատակով նրանք [[Արևմտյան Հայաստան]]ի և [[Տրապիզոնի վիլայեթ]]ի թուրքական և քրդական զորամիավորումները շարժեցին դեպի ռուսական սահման։ Սակայն Գյումրիում ռուսական նախապատրաստությունները կանխեցին այդ հրոսակախմբերի հարձակումը։ [[1828]] թ. [[հունիսի 14]]-ին Կովկասյան զորագնդերը Գյումրիից շարժվեցին դեպի Կարս։ [[Տիգնիս]] գյուղում նրանց փորձեցին դիմագրավել թուրքերը, սակայն չկարողացան կանգնեցնել ռուսների առաջխաղացումը։ Ռուսական զորքին մեծ օգնություն ցուցաբերեցին նաև գյումրեցիները։ Նրանցից Դիլոն Կարսի վրա ռուսների հարձակման ժամանակ արժեքավոր տեղեկություններ հաղորդեց ռուս հրամանատարությանը։ [[Հունիսի 28]]-ին մեկ այլ գյումրեցի ռազմիկ՝ Ղուկաս Մելքոևը հույժ կարևոր տեղեկություններ բերեց Արդահան քաղաքում տեղաբաշխված թուրքական զորքի մասին։ [[Հունիսի 23]]-ին Կարսը գրավված էր ռուսների կողմից [[1828]]-[[1829]] թթ. ռուս - թուրքական պատերազմն ավարտվեց [[Ադրիանապոլսի պայմանագիր|Ադրիանապոլսի պայմանագրով]] ([[1829]] թ., [[սեպտեմբերի 2]])։ [[1830]] թ. Կարսից 2500 հայ ընտանիք գաղթեց Հայաստանի՝ ռուսական տիրապետության տարածքներ։ Էրզրումից ևս գաղթականներ եղան։ Նրանց զգալի մասը հաստատվեց Գյումրիում։ Առաջացան ուրույն ավանդույթներով և օրենքներով արհեստավորական համքարություններ։ [[Պատկեր:Old Gyumri 03.PNG|մինի|220x220px|Հին քաղաքի տեսքը]] Պատերազմի ավարտից հետո ռուսներն ամրացնում են Գյումրին՝ դարձնելով այն Անդրկովկասում ռուսական ամենահզոր ամրություններից մեկը։ [[1837]] թ. ռուս ցար Նիկոլայ I-ի այցելությունից հետո, Գյումրին վերածվեց բերդ-ամրոցի, ապա նրա կնոջ՝ Ալեքսանդրայի անունով կոչվեց Ալեքսանդրապոլ։ Նույն թվականին ավարտվեց նոր ամրոցի շինարարությունը։ Ամրոցի մեջ կառուցվեց նաև ռուսական եկեղեցի՝ Սուրբ Մեծ Նահատակ թագուհի Ալեքսանդրա Հռոմայեցու անունով (նահատակվել է [[314]] թ.), որի հիմնարկեքին մասնակցեց նաև Նիկոլայ I կայսրը։ Այդ մասին միանշանակորեն նշված է Վրաստանի քաղաքացիական նահանգապետ Ն. Փալավանդովին ուղղված Կովկասի կառավարչապետ Գ. Ռոզենի գրության մեջ։ Ահա այն ամբողջությամբ. <blockquote> "Վրաստանի քաղաքացիական նահանգապետ, պարոն իսկական պետական խորհրդական և ասպետ, իշխան Ն. Փալավանդովին. Ողորմած Տեր Կայսրը Բարձրագույնս բարեհաճեց հրամայել Գյումրիի ամրոցն այսուհետև անվանել Ալեքսանդրապոլ, նաև անցած հոկտեմբերի 4-ին Նորին Բարձրության ներկայությամբ հիմնադրված համառուսական եկեղեցին կառուցել ի պատիվ Սուրբ Մեծ նահատակ Ալեքսանդրա թագուհու։ Այսպիսի բարձրագույն ցանկության մասին գեներալ-համհարզ Ադլերբերգը հոկտեմբերի 5-ին թիվ 399 զեկուցագրով տեղեկացրեց ինձ պատշաճ կատարման համար, ավելացնելով, որ ինքը միաժամանակ այդ մասին հաղորդել է պարոն ռազմական մինիստրին՝ Գյումրիի ամրոցի վերանվանվան հրամանը բանակին հայտարարելու համար։ Այդ մասին իրազեկում եմ Ձերդ պայծառափայլություն։ Գեներալ-համհարզ Գ. Ռոզեն։ Շտաբի պետ՝ գեներալ - մայոր Վոլոչևսկի։ Թիվ 3208. 8 նոյեմբերի, 1837 թվական, Թիֆլիս": </blockquote> [[Պատկեր:Gyumri 1837.jpg|մինի|ձախից|600px|Ռուսական ամրոցը (1837 թ.) և Ալեքսանդրա Հռոմեացի եկեղեցին: Առաջին պլանում՝ ամրոցային հրետանին և արկերը:]] Գյումրին դասվեց բերդաքաղաքների շարքը։ [[1840]] թ. Ալեքսանդրապոլը կարգվեց գավառական կենտրոն։ Սակայն նրա նկատմամբ շարունակում էր զգացնել տալ թուրքական սպառնալիքը, որը վերացնելու նպատակով [[1853]] թ.-ին ռուսական հրամանատարությունը Ալեքսանդրապոլի ու [[Երևան]]ի հայերից կազմակերպեց 3 հեծյալ հարյուրյակ։ [[1849]] թ. Շիրակում կազմվեց Երևանի նահանգի [[Ալեքսանդրապոլի գավառ]]ը՝ Ալեքսանդրապոլ կենտրոնով։ Վերջինս գլխավոր պրիստավի (գավառապետի) «աթոռանիստն էր», [[Անդրկովկաս]]ի ռուսական զորքերի կարևոր ավանպոստը։ Ստեղծվեցին ռազմական ամրություններ, զինվորական ավաններ («Սևերսկի», «Պոլիգոններ», «Կազաչի պոստ»)։ [[1853]] թ. թուրքական 40 հազարանոց բանակը մոտեցավ Ալեքսանդրապոլին՝ պատրաստվելով հարձակման։ Նրանք գրավեցին [[Բայանդուր]] գյուղը։ Ալեքսանդրապոլից թշնամուն մոտեցավ ռուսական 7000-անոց զորքը և 800 հոգի հայ աշխարհազորայինների ուղեկցությամբ։ Թուրքերը տեղեկանալով ռուսական ուժերի մոտենալու մասին՝ առանց մարտի բռնվելու հեռացան։ Դրանից հետո ռուսական բանակի ալեքսանդրապոլյան խմբավորման զորամասերը շարժվեցին թշնամու դեմ և ջախջախեցին նրա 30 հազարանոց զորամիավորումը։ [[1855]] թ. [[նոյեմբերի 16]]-ին ռուսական զորքը կրկին գրավեց [[Կարս]]ը (որը թուրքերը կարողացել էին հետ գրավել)։ Ալեքսանդրապոլցիների զգալի մասը կարսեցիներ էին, ովքեր երազում էին հաղորդակցվել Կարսում մնացած իրենց հարազատների հետ։ Նրանց հույսերը չարդարացան, քանի որ Կարսը վերադարձվեց թուրքերին։ Շիրակի հայերը գործուն մասնակցություն ունեցան նաև [[1877]]-[[1878]] թթ. ռուս - թուրքական պատերազմին։ Կովկասյան ճակատում մարտական գործողությունների համար ձևավորվեց 60 հազարանոց Կովկասյան կորպուսը՝ գեներալ [[Միքայել Լորիս-Մելիքով|Լորիս - Մելիքովի]] գլխավորությամբ։ Կորպուսի կեսը [[1877]] թ. ապրիլին կենտրոնացված էր Ալեքսանդրապոլում, որտեղ դեռ նախորդ տարի տեղացի վարպետների օգնությամբ պատրաստվել էր երկու շարժական կամուրջ։ Դրանք հետագայում օգտագործվեցին Ախուրյանի գետանցման ժամանակ։ Ռուս հրամանատարությունը՝ մտահոգված Թուրքիայում ռուսահպատակ բնակչների ճակատագրով՝ ալեքսանդրապոլցի Ավետիս Ձիթողցյանին որպես բանագնաց ուղարկեց թուրքական կողմ՝ բանակցելու և ապահովելու նրանց կյանքը։ Նա հաջողությամբ կատարեց այդ առաքելությունը։ Կովկասյան կորպուսի մարտակա գործողություններին մասնակցում էր ալեքսանդրապոլցի Դանիել Հարությունյանը։ [[1877]] թ.-ի [[մայիսի 8]]-ին ռուսական զորքը Ալեքսանդրապոլից շարժվեց դեպի Կարս։ Գեներալ - լեյտենանտ [[Իվան Լազարև|Լազարևը]] ժամանելով Ալեքսանդրապոլ՝ ձեռնամուխ եղավ թուրքերին ջախջախելուն ուղղված գործողությունների կազմակերպմանը։ Նոյեմբերի 6-ին Լազարևը խիզախ գրոհով գրավեց անառիկ Կարսը։ Դրանից հետո ալեքսանդրապոլցիներից մի քանիսն արժանացան կառավարական շքանշանների՝ մարտական գործողություններին իրենց նպաստը բերելու համար։ [[Երկաթուղի|Երկաթուղու]] կառուցումից ([[1899]]) հետո Ալեքսանդրապոլը [[Արևելյան Հայաստան]]ում դարձավ նշանավոր քաղաք, երկաթուղային կարևոր հանգույց, առևտրական ([[XIX դար]]ի վերջին քաղաքում կար 430 խանութ ու կրպակ), արհեստավորական, ռազմա-ստրատեգիական և մշակութային կենտրոն։ Քաղաքը հայտնի էր գուսաններով, ժողովրդական երգիչներով ([[Ջիվանի]], [[Շերամ]], [[Ֆահրազ]], [[Հայաթ]] և ուրիշներ), ինչպես նաև եկեղեցիներով (նշանավոր է [[Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Ամենափրկիչ]] եկեղեցին, XIX դ.)։ Գործում էին օրիորդաց գիմնազիա, առևտրական ուսումնարան, ծխական ու մասնավոր [[դպրոց]]ներ, [[տպարան]]ներ, [[կինոթատրոն]]ներ, հրատարակվում էին [[թերթ]]եր, հանդեսներ, [[գիրք|գրքեր]], օրացույցներ, տրվում էին թատերական ներկայացումներ։ [[1902]] թ. բացվեց քաղաքային բանկը։ [[1913]] թ. հիմնվել է ջուլհականոց, սպիրտի 3 ձեռնարկություն, չուգունի ձուլարան և մեխանիկական գործարան։ Մինչև սովետական կարգերի հաստատվելը քաղաքում կար 31 տնայնագործական ձեռնարկություն (օճառի, կաշվի, գարեջրի, աղյուսի, կրի, բրուտագործական, ձիթհան, ալրաղաց և այլն)։ === Լենինական === [[Պատկեր:Gyumrii Ankaxutyan hraparak 02.jpg|մինի|220x220px|Նախկին Լենինի՝ այժմ [[Անկախության հրապարակ (Գյումրի)|Անկախության հրապարակ]]ը]] Գյումրին ունեցել է հեղափոխական հարուստ ավանդույթ։ Քաղաքի երկաթուղայինները, սերտ կապերի մեջ գտնվելով Անդրկովկասի բանվորական կենտրոնների և ռուս, կայազորի զորամասերում գործող բոլշևիկների հետ, դեռես [[XX դար]]ասկզբին ստեղծեցին առաջին սոցիալ-դեմոկրատական խմբակները ([[1902]] թ. կայազորում, [[1903]] թ.՝ քաղաքում)։ Սրանց միավորումից [[1905]] թ. ստեղծվեց Ալեքսանդրապոլի բոլշևիկյան կազմակերպությունը՝. [[1905]] - [[1907]] թ. ռուսական առաջին հեղափոխությանը Ալեքսանդրապոլի բոլշևիկներն արձագանքեցին գործադուլային պայքարով։ Նրանց ղեկավարությամբ անցան [[1905]] թ. մարտին և ապրիլին դեպոյում և երկաթուղային հանգույցում բռնկված բանվորական գործադուլները։ Բոլշևիկների ղեկավարությամբ քաղաքի երկաթուղայինները կազմակերպված մասնակցեցին հոկտեմբերյան համառուսաստանյան քաղաքական գործադուլին ([[1905]])։ [[1917]] թ. Փետրվարյան բուրժուա-դեմոկրատական հեղափոխությունից հետո երկրի մյուս արդյունաբերական կենտրոնների օրինակով Ալեքսանդրապոլում ստեղծվեց բանվորների, զինվորների և գյուղացիների դեպուտատների սովետ, որտեղ աչքի ընկնող դեր էին խաղում բոլշևիկները (տես Ալեքսանղրապոլի բանվորների, զինվորների և գյուղացիների պատգամավորների սովետ)։ [[1917]] թ. հուլիսին, համաքաղաքային ժողովում, բոլշևիկները կազմակերպչորեն անջատվեցին մենշևիկներից և ստեղծեցին ինքնուրույն ՌՍԴԲ(բ) կ կազմակերպությունը։ [[1920]] թ.-ի մայիսին [[Հայաստան]]ում խորհրդային ռեժիմի հաստատման համար առաջինն [[Մայիսյան ապստամբություն (1920)|ապստամբություն կազմակերպեցին]] Ալեքսանդրապոլի [[բոլշևիկներ]]ը, [[Իսլամը Հայաստանում|Հայաստանի մուսուլման բնակչության]] և [[Ադրբեջանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Ադրբեջանական ԽՍՀ]]-ի օժանդակությամբ<ref>{{cite book|last=King|first=Charles|title=The Ghost of Freedom: A History of the Caucasus|url=https://archive.org/details/ghostfreedomhist00king|year=2008|publisher=Oxford University Press|isbn=9780199884322|page=[https://archive.org/details/ghostfreedomhist00king/page/n194 172]}}</ref>։ Ապստամբության պարտության, ինչպես նաև թուրքական օկուպացիայի (1920 թ. նոյեմբեր - 1921 թ. մարտ) հետևանքով խմբավորումը ծանր հարված ստացավ։ Չնայած դրան, այն շարունակեց գործել մինչև սովետական իշխանության հաստատումը։ [[Պատկեր:No-nb bldsa 6d088.jpg|223x223px|մինի|Գյումրին 1925 թվականին. Ֆրիտյոֆ Նանսենի ալբոմից]] [[1921]] թ. ապրիլին տեղի ունեցավ կոմունիստական կազմակերպության I քաղաքային կոնֆերանսը, որին մասնակցեց 32 պատգամավոր։ Լենինականի քաղաքային կուսակցական կազմակերպությունը, մինչև [[1930]] թ. վարչա-տերիտորիալ բաժանումը, կազմակերպչորեն ենթարկվում էր համանուն գավառային կազմակերպությանը։ Մինչև [[1978]] թ. հունվարը կայացել է կազմակերպության 29 կոնֆերանս։ [[1978]] թ. հունվարի 1-ի դրությամբ գործում էր 250 սկզբնական կուսակցական կազմակերպություն՝ 8783 կոմունիստով, և 220 ԼԿԵՄ կազմակերպություն՝ 26967 կոմերիտականով։ [[1941]] - [[1945]] թթ. շուրջ 8000 լենինականցիներ մասնակցել են «Հայրենական մեծ պատերազմին»։ Նրանցից մոտ 3000 զոհվել է մարտերում։ Արիության, խիզախության, հրամանատարության առաջադրանքները օրինակելիորեն կատարելու համար բազմաթիվ լենինականցիներ արժանացել են մարտական շքանշանների ու մեդալների, իսկ Աշոտ Ամատունին, Արտյոմ Պետրոսյանը և Արամայիս Պողոսյանը՝ Սովետական Միության հերոսի կոչման։ ==== 1926 թ. երկրաշարժ ==== 1926 թ. հոկտեմբերի 22-ին Լենինականում տեղի ունեցավ [[Լենինականի երկրաշարժ (1926)|երկրաշարժ]], որն ընդգրկեց քաղաքի կենտրոնական մասը։ Փլվեցին Սուրբ Գևորգ հունական եկեղեցին, տուֆաշեն երկհարկանի գինեկոլոգիական հիվանդանոցը, քաղաքային բանկը, Տիգրանովների տունը<ref name=erkrasharj_1926_1>{{cite web|url=http://www.mathnet.ru/links/7e524ce3f452d28eeb8cbf212801c768/im5500.pdf |title=1926 թ.-ի Լենինականյան երկրաշարժ |date= |accessdate=2013 Հոկտեմբերի 13}}</ref>։ Երկրաշարժի ամպլիտուդի մասին տեղեկություններ չկան, բայց զոհերի թիվը հասնում էր 300-ի<ref name=erkrasharj_1926_2>{{cite web|url=http://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1499596 |title=Землетрясение в Армении |date= |accessdate=2013 Հոկտեմբերի 13}}</ref>։ ==== Սպիտակի երկրաշարժ ==== [[Պատկեր:1988 Spitak earthquake - Collapse of Floors, Leninakan, Armenia.tif|մինի|220x220px|Փլատակներ]] [[Պատկեր:Erkrasharji hushardzan 01.jpg|մինի|429x429px|Երկրաշարժի զոհերի հուշարձան]] [[1988]] թ. [[դեկտեմբերի 7]]-ին տեղական ժամանակով 11 անց 41 րոպե 22, 7 վրկ. Սպիտակում տեղի ունեցավ [[Սպիտակի երկրաշարժ|ավերիչ երկրաշարժ]], որից ամենաշատը տուժեց Գյումրի քաղաքը։ Երկրաշարժի ուժգնությունը Գյումրիում 9 բալ էր։ Վայրկյանների ընթացքում այն կործանեց քաղաքի մեծ մասը։ Փլվեցին բազմաթիվ դպրոցներ, գործարաններ և բնակելի շենքեր։ Ընդհանուր բնակելի մակերեսի ավելի քան 80%-ը փլվել էր<ref name=erkrasharj_1>{{cite web|url=http://katastroffi.narod.ru/zemletryaseniya/z-armeniya88.html |title=Землетрясение в Армении в 1988 году |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 16}}</ref>։ Երկրաշարժը տեղի էր ունեցել աշխատանքային օր, որի պատճառով շատ դպրոցականներ և բանվորներ մահացան։ Գյումրին տվեց ավելի քան 17 000 զոհ։ Աղետն անսպասելի էր և ծայրահեղ իրավիճակում գործելու կոչված կազմակերպություններին և ծառայություններին հանկարծակիի բերեց։ Կազմակերպված փրկարարական աշխատանքները հունի մեջ մտան միայն 2-3 օր հետո։ Բնակչությունն անձնուրացորեն փորձում էր փրկել փլատակների տակ մնացածներին, սակայն նրանց փորձի և շատ հաճախ ծայրահեղ իրավիճակներում գործելու տարրական գիտելիքների պակասը բացասաբար էին անդրադառնում փրկարարական աշխատանքների արդյունավետության վրա, երբեմն պատճառ դառնում անտեղի զոհերի։ Փրկարարական տեխնիկայի խիստ պակաս կար։ Ընդհանուր առմամբ ողջ Հայաստանում ազգաբնակչության և փրկարարների ջանքերով փլատակներից, զոհված կամ կենդանի, հանվել է ավելի քան 45000 մարդ, որից հոսպիտալացվել է 12500 մարդ<ref name=erkrasharj_2>{{cite web |url=http://www.nssp-gov.am/spitak.htm |title=1988 թ.-ի Սպիտակի երկրաշարժը |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 16 |archive-date=2013 թ․ ապրիլի 17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130417023459/http://www.nssp-gov.am/spitak.htm |dead-url=yes }}</ref>։ Հայաստանի արդյունաբերական ձեռնարկությունների ավելի քան 40%-ը շարքից դուրս եկավ՝ պայմանավորված լինելով այն բանով, որ Լենինականը Հայաստանի արդյունաբերական կենտրոններից էր (կար շուրջ 40 000) բանվոր։ Մասնագետների հաշվարկներով՝ երկրաշարժի ժամանակ երկրակեղևի ճեղքման գոտում արտանետված էներգիայի հզորությունը համարժեք էր [[1945]] թ. [[Հիրոսիմա]]յի վրա նետված ռումբի նման տասը ատոմային ռումբերի պայթյունի ուժգնությանը։ Երկրաշարժի առաջացրած ալիքը գրանցվել էր [[Եվրոպա]]յի, [[Ասիա]]յի, [[Ամերիկա]]յի և [[Ավստրալիա]]յի լաբորատորիաներում<ref name=erkrasharj_3>{{cite web|url=https://news.am/arm/news/84639.html |title=Հայաստանը հիշում է Սպիտակի ավերիչ երկրաշարժի զոհերին |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 16}}</ref>։ [[Դեկտեմբերի 8]]-ին Գյումրի ժամանեց ԽՄԿԿ Կենտկոմի Քաղբյուրոյի հատուկ հանձնաժողովը՝ ԽՍՀՄ Մինիստրերի նախագահ Նիկոլայ Ռիժկովը, իսկ դեկտեմբերի 10-ին ԽՄԿԿ Կենտկոմի գլխավոր նախագահ [[Միխաիլ Գորբաչով]]ը։ Երկրաշարժից անմիջապես հետո հայ ժողովրդին օգնություն ցույց տալու նպատակով [[Վրաստան]]ից, [[Ռուսաստան]]ից, [[Ուկրաինա]]յից, [[Ղազախստան]]ից և [[ԽՍՀՄ]] այլ երկրներից [[Հայաստան]] եկան հազարավոր փրկարարներ, բժիշկներ, շինարարներ և այլ մասնագետներ։ Շուրջ 170 000 մարդ էվակուացվեց և վերաբնակեցվեց ԽՍՀՄ-ում՝ հիմնականում Կովկասի ծովափնյա վայրերում և հյուսիսային Կովկասում։ Հայաստանին օգնության ձեռք մեկնեցին շուրջ 113 այլ երկրներ և 7 միջազգային կազմակերպություններ։ ԽՍՀՄ փրկարարների հետ համատեղ փրկարարական աշխատանքներում մասնակցում էին ամերիկացիներ, անգլիացիներ, իտալացիներ, գերմանացիներ, ֆրանսիացիներ, չեխեր, լեհեր, նորվեգացիներ, շվեդներ, արաբներ, հարավսլավացիներ և այլք։ Ընդհանուր առմամբ փրկարարական աշխատանքներին մասնակցում էին շուրջ 2000 մասնագետ։ [[1988]] թվականին [[Երևան]]ի մատույցներում զոհվեցին հայ ժողովրդին օգնություն շտապող հարավսլավացի 7 օդաչուները։ Նրանց պատվին Գյումրիի Գորկու զբոսայգում կանգնեցվել է հուշակոթող։ Հարավսլավացի օդաչուների նման Գյումրիում զոհվեցին խորհրդային զինծառայողները<ref>{{Cite web |url=http://www.navasardtours.com/%D5%BD%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%AB-%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%AB-%D5%A6%D5%B8%D5%B0%D5%A5%D6%80%D5%AB-%D5%B0%D5%AB%D5%B7%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%AB-%D6%85/#.UnvXQHC8DuE |title=Սպիտակի երկրաշարժի զոհերի հիշատակի օրվա մասին navasardtours.com կայքում |accessdate=2013 թ․ նոյեմբերի 7 |archive-date=2015 թ․ հոկտեմբերի 24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151024063307/http://www.navasardtours.com/%D5%BD%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%AB-%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%AB-%D5%A6%D5%B8%D5%B0%D5%A5%D6%80%D5%AB-%D5%B0%D5%AB%D5%B7%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%AB-%D6%85/#.UnvXQHC8DuE |dead-url=yes }}</ref>։ Բազմաթիվ հայ բարերարներ օգնության ձեռք մեկնեցին հայ ժաղովրդին, որոնց թվում էր նաև հայազգի աշխարհահռչակ դերասան և երգահան [[Շառլ Ազնավուր]]ը, որը հետագայում մեծ եռանդով շարունակեց իր ազգանվեր գործնեությունը։ Մեծն շանսոնյեի արձանը հիմա կանգնեցված է Գյումրիի Աստղի հրապարակում։ Գյումրիում կառուցվեց Ավստրիական թաղամասը, Անգլիական դպրոցը ([[1990]])։ Վերջինիս բացմանը ներկա էր գտնվում [[Մեծ Բրիտանիա]]յի վարչապետ [[Մարգարետ Թետչեր]]ը<ref name=hayoc_patmutyun_8>«Հայ պատմություն. 8-րդ դասարանի դասագիրք» Երևան Լույս, 2000, էջ 112-114։</ref>։ Հայաստանի անկախությունից հետո օտարերկյա շինարարները լքեցին Գյումրին և այն շուրջ 20 տարի մնաց ավերակների մեջ։ Երբեմնի հզոր արդյունաբերական քաղաքում [[2013]] թվականի դրությամբ ընդամենը մի քանի գործարաններ են աշխատում՝ այն ոչ լրիվ ուժով։ Վերանորոգվել և վերականգնվել են Գյումրիի գլխավոր փողոցների հարակից շենքերը։ Ամբողջովին վերակառուցվել է Ստրոմմաշինա գործարանի տարածաշրջանի շենքերը և կառուցվել է նոր 58-րդ կամ Անի թաղամասը՝ իր [[Սուրբ Հակոբ եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Հակոբ]] եկեղեցիով։ 3 փլված և վնասված եկեղեցիներից մինը՝ [[Սուրբ Նշան եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Նշանը]] վերականգնվել է նախկին քաղաքապետ Վարդան Ղուկասյանի հանգանակություններով։ [[Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Ամենափրկիչ]] եկեղեցու համար բավականին հանգանակություններ են հավաքվել, բայց այն այդպես էլ չեն վերանորոգել։ [[2013]] թվականի դրությամբ այն հիմա վերակառուցվում է Վարդան Ղուկասյանի հանգանակություններով։ Աշխատանքները գտնվում էին վերջացման փուլում։ Մնացել է ավարտին հասցնել եկեղեցու գմբեթի շինարարությունը և ներքին հարդարման աշխատանքները։ Իսկ երկրաշարժի հետևանքով ավերված Գյումրու [[Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ (Գյումրի)|Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ]] հին եկեղեցին անուշադրության է մատնված։ Երկրաշարժից հետո այն մեծ վնասվածքներ էր կրել, բայց չէր փլվել։ Լրացուցիչ հենասյուներ էին ավելացվել, որպեսսզի հետագայում այն վերականգնվի։ Բայց այդպես էլ վերականգման աշխատանքեր չսկսեցին և եկեղեցին փլուզվեց [[2003]] թվականին։ === Գյումրի === [[Պատկեր:Gyumri APH mayraqaxaq 01.jpg|մինի|220x220px|ԱՊՀ մշակութային մայրաքաղաքի տոնակատարության ցուցանակ]] Հայաստանի անկախացումից հետո Լենինականը [[1990]] թ. վերանվանվեց Կումայրիի, իսկ այնուհետև [[1992]] թ. վերանվանվեց Գյումրիի։ [[1988]] թ. աղետալի [[երկրաշարժ]]ը հիմնովին քայքայել էր Գյումրիի տնտեսությունը։ Փակվեցին կամ իրենց գործնեությունը գրեթե դադարեցրեցին քաղաքի բոլոր գործարանները։ Շատ նախկին բանվորներ մնացին անգործության մատնված և քաղաքն աստիճանաբար վերածվեծ շուկայական մեծ քաղաքի։ [[1995]] թ. դրությամբ քաղաքում 3 խոշոր շուկաներ կային, որոնցից մինը ստեղծվեց նախկին սառանարանի գործարանի, իսկ մյուսը նախկին՝ միկրոշարժիչների գործարանի դիմաց՝ ավտոկայան տանող ճանապարհին։ Քաղաքի վերականգնման աշխատանքները բավականին դանդաղ էր ընթանում, քանի որ շենքերը հիմնականում վերականգնվում էին հայազգի բարերարների տրված գումարների հաշվին։ 2013 թ. Գյումրին արդեն գրեթե զուրկ է ավերակներից։ Քաղաքը բարեկարգվել է։ Վերանորոգվել և հիմա աշխատում է Գյումրու Կինոհոկտեմբերը։ Քաղաքի նախկին Կիրովի փողոցը բարեկարգվել է և անվանափախվել է Ռիժկովի ճեմափողոցի։ Կառուցվել է Գյումրու քաղաքապետարանի նոր շենքը, որը գտնվում է Վարդանանց հրապարակում։ Վերականգնվել են քաղաքի գլխավոր փողոցները։ Վարդանանց հրապարակը շատ գեղեցիկ է գիշերը, քանի որ մութն ընկնելիս վառվում են Քաղաքապետարանի և [[Սուրբ Յոթ Վերք]] եկեղեցու լույսերը։ Եկեղեցու լուսավորման համար ծախսվել է 20 000 դոլարին համարժեք գումար։ [[2013]] թ. [[հունիսի 30]]-ին Գյումրին հռչակվեց [[ԱՊՀ մշակութային մայրաքաղաք]]։ Այն նշվեց մեծ տոնակատարությամբ և ավարտվեց գեղեցիկ հրավառությամբ<ref name=aph_mayraqaxaq>{{cite web |url=http://armenianow.com/hy/arts_and_culture/47337/armenia_gyumri_cis_cultural_capital |title=Գյումրին պաշտոնապես հայտարարվել է 2013-ին ԱՊՀ մշակութային մայրաքաղաք |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 16 |archive-date=2013 թ․ սեպտեմբերի 22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130922001227/http://www.armenianow.com/hy/arts_and_culture/47337/armenia_gyumri_cis_cultural_capital |dead-url=yes }}</ref>։ == Բնակչություն == '''Բնակչության''' 94,8%-ը հայեր են։ Ապրում են նաև ռուսներ, քրդեր, հույներ։ 1831 թ. ուներ 3444, 1914 թ.՝ 51316: 1926 - 1978 թթ. բնակչությունն ավելացել է մոտ 5 անգամ։ 1977 թ. ժողտնտեսության տարբեր բնագավառներում զբաղված էր շուրջ 80 000 մարդ։ Բնակչության թվաքանակը խիստ կերպով նվազել է [[1926]] և [[1988]] թթ. ավերիչ երկրաշարժերի պատճառով։ Ըստ [[2011]] թ. անցկացված մարդահամարի պաշտոնական արդյունքների՝ քաղաքի բնակչության թիվը կազմում է 121976 մարդ<ref name=HH_Shiraki_marzi_arka_ev_msht_bnakch_2001_ev_2011_tt>{{cite web|url=http://armstat.am/file/doc/99482923.pdf |title=ՀՀ Շիրակի մարզի առկա և մշտական բնակչությունը (քաղաքային, գյուղական) ըստ 2001 և 2011 թթ. մարդահամարների տվյալների և սեռի, |date= |accessdate=2015 Օգոստոսի 12}}</ref>։ Գյումրու մշտական բնակչության թվի փոփոխությունը. {| class="wikitable" ! Տարի | [[1829]] | [[1830]] | [[1850]] | [[1873]] | [[1897]] | [[1914]] |- ! Բնակիչ | 600 | 4 000 | 15 000 | 20 000 | 30 600 | 51 316 |- |} {| class="wikitable" ! Տարի | [[1923]] | [[1926]] | [[1935]] | [[1939]] | [[1959]] | [[1970]] | [[1984]] | [[1989]] | [[2001]]<ref name=HH_Shiraki_marzi_arka_ev_msht_bnakch_2001_ev_2011_tt>{{cite web|url=http://armstat.am/file/doc/99482923.pdf |title=ՀՀ Շիրակի մարզի առկա և մշտական բնակչությունը (քաղաքային, գյուղական) ըստ 2001 և 2011 թթ. մարդահամարների տվյալների և սեռի, |date= |accessdate=2015 Օգոստոսի 12}}</ref> | [[2011]]<ref name=HH_Shiraki_marzi_arka_ev_msht_bnakch_2001_ev_2011_tt>{{cite web|url=http://armstat.am/file/doc/99482923.pdf |title=ՀՀ Շիրակի մարզի առկա և մշտական բնակչությունը (քաղաքային, գյուղական) ըստ 2001 և 2011 թթ. մարդահամարների տվյալների և սեռի, |date= |accessdate=2015 Օգոստոսի 12}}</ref> | [[2015]]<ref name=HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb /> |- ! Բնակիչ | 58 630 | 42 385 | 78 500 | 67 700 | 108 400 | 164 966 | 220 400<ref name=Գյումրի>{{cite web |url=http://cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |title=Հայաստանի բնակավայրերի բառարան, էջ 60 |date= |accessdate=2013 Հոկտեմբերի 27 |archive-date=2014 թ․ սեպտեմբերի 12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140912150541/http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |dead-url=yes }}</ref> | 122 587 | 150 917 | 121 976 | 118 600 |- |} == Տնտեսություն == Նախքան երկրաշարժը Գյումրին եղել է մեծ արդյունաբերական կենտրոն։ Քաղաքում գործող տեքստիլ գործարանն ուներ ավելի քան 6000 բանվոր։ Այն աշխատում էր 3 հերթով և բազմաթիվ աշխատակիցներ կային նաև ԽՍՀՄ մյուս երկրներից, որոնց հանրակացարաններ էին տրամադրում։ Գյումրին հզոր տրանսպորտային կենտրոն էր։ Գյումրու երկաթուղին այնպիսի կարևոր դեր ուներ ԽՍՀՄ-ի համար, որ երբ Լենինը Գյումրին իր հարակից տարածքներով հանձնեց Թուրքիային, սակայն հետո մտափոխվեց և Գյումրին հետ վերցրեց։ === Արդյունաբերություն === [[Պատկեր:Teqstili mutq 01.jpg|մինի|220x220px|Լենինականի տեքստիլ կոմբինատի մուտքը]] Սովետական կարգերի հաստատումից հետո Գյումրիում ստեղծվել է բազմաճյուղ արդյունաբերություն (տեքստիլ-տրիկոտաժի, մեքենաշինական, շինանյութերի, սննդի, կոշիկի, կարի, փայտամշակման, ապակու և այլն)։ Քաղաքի ավելի քան 50 ձեռնարկություններում աշխատում էր մոտ 40 000 բանվոր-ծառայող, թողարկվում էր ավելի քան 700 տեսակ արդյունաբերական ապրանք 370 միլիոն ռուբլու ընդհանուր արժեքով ([[1977]])։ Տնտեսության առաջատար ճյուղը թեթև արդյունաբերությունն էր՝ հատկապես բամբակե գործվածքեղենի արտադրությունը (տալիս էր քաղաքի արդյունաբերության համախառն արտադրանքի 54, 8%-ը)։ Միավորում էր 11 ձեռնարկություն, այդ թվում՝ Մայիսյան ապստամբության անվան [[Լենինականի տեքստիլ կոմբինատ]]ը, [[Վալերի Չկալով]]ի անվան կարի և «Արշալույս» գուլպա-նասկեղենի արտադրական միավորումները, Լուկաշինի անվան մանարանը, տրիկոտաժի ֆաբրիկաները։ Գյումրին ՍՍՀՄ տեքստիլ արդյունաբերության կարևոր կենտրոններից էր և ամենախոշորը Հայկական ՍՍՀ-ում։ Հանրապետությունում առաջինը Գյումրիում հիմք դրվեց տրիկոտաժեղենի արդյունաբերությանը։ [[1924]] թ. «Մեղու» արտելի բազայի վրա ստեղծվեց գուլպա-տրիկոտաժեղենի առաջին ֆաբրիկան, որը [[1980]] թ. դրությամբ հանրապետության թեթև արդյունաբերության խոշոր ձեռնարկություններից է։ Կարևոր ճյուղերից էին նաև կոշիկի ու կարի արդյունաբերությունը։ [[Պատկեր:2014 Prowincja Szirak, Giumri, Dawny warsztat fabryki pończoch (03).jpg|մինի|ձախից|220x220px|Գուլպա-նասկեղենի գործարանը]] Գյումրին մեքենաշինական կարևոր կենտրոն էր. տալիս էր քաղաքի արդյունաբերության համախառն արտադրանքի 22, 8%-ը ([[1977]])։ Գործում էր 13 մեքենաշինական գործարան։ Առաջատար ճյուղերն էին էլեկտրատեխնիկական մեքենաշինությունը, հաստոցաշինությունը, սարքաշինությունը։ Խոշոր ձեռնարկություններից էին հղկող հաստոցների, [[Լենինականի դարբնոցա-մամլիչային սարքավորումների գործարան|դարբնոցա-մամլիչային սարքավորումների]], էլեկտրատեխնիկական, [[միկրոէլեկտրաշարժիչ]]ների, կենցաղային էլեկտրասարքավորումների, «Ստրոմմաշինա» սարքաշինական գործարանները։ Ստեղծվել էր կենտրոնական ձուլարան։ Գործում էին երկաթուղու շարժական կազմի վերանորոգման, դարբնոցա-մամլիչային սարքավորումներ, քարհատ ու քար մշակող մեքենաներ արտադրող ձեռնարկություններ։ Զարգացած էր սննդի արդյունաբերությունը (քաղաքի արդյունաբերության համախառն արտադրանքի 17, 4%-ը, [[1977]])։ Կար մսի պահածոների, հրուշակեղենի, գարեջրի, ոչ ալկոհոլային խմիչքների, կաթի, հացի և այլ ձեռնարկություններ։ Կարևոր տեղ ուներ [[Լենինականի մսի-պահածոների կոմբինատ]]ը։ Արդյունաբերության մյուս ճյուղերից էին շինանյութերի (երկաթբետոնե կոնստրուկցիաներ, շինաքար), փայտամշակման, ապակու արտադրության ձեռնարկությունները։ Արդյունաբերական ապրանքների շատ տեսակներ առաքվում էին հանրապետությունից դուրս, իսկ 40 արտադրատեսակ՝ արտահանվում արտասահմանյան 35 երկիր, այդ թվում՝ [[Ֆրանսիա]], [[Իտալիա]], [[ԳՖՀ]], [[Ֆինլանդիա]], [[ԳԴՀ]], [[Չեխոսլովակիա]]։ [[Պատկեր:Hrushakexeni fabrikayi shenq 01.jpg|մինի|220x220px|Հրուշակեղենի ֆաբրիկա]] [[1988]] թ. [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ից հետո Գյումրիի տնտեսությունն անկում ապրեց։ Շատ գործարաններ փլվեցին։ [[Հայաստան]]ի անկախացումից հետո գրեթե բոլոր գործարանները փակվեցին։ [[2013]] թ. դրությամբ աշխատում է Գյումրի գուլպա-նասկեղենի, շաքարի և գարեջրի գործարանները։ Լենինականի 5 արդյունաբերական ձեռնարկություն պարգևատրվել է ՍՍՀՄ շքանշաններով, քաղաքի 9 առաջավոր կոլեկտիվ ետպատերազմյան տարիներին շուրջ 70 անգամ արժանացել է համամիութենական սոցմրցման հաղթողի փոխանցիկ դրոշների, դիպլոմների կամ պատվոգրերի, 17-ը՝ հանրապետական սոցմրցման շուրջ 250 դրոշի, դիպլոմի կամ պատվոգրի։ Լենինականի արդյունաբերական ձեռնարկությունների ու հիմնարկների շուրջ 26 հազար առաջավոր պարգևատրվել է ՍՍՀՄ շքանշաններով և մեդալներով, իսկ 6 լավագույնները՝ հրահանգիչ-մեքենավարներ Անդրանիկ Խաչատրյանն ու Սերգեյ Միքայելյանը, երկաթուղային հանգույցի ավագ էլեկտրամեխանիկ Սարգիս Գևորգյանը, ջուլհակուհի Աստղիկ Պետրոսյանը, հրահանգիչ ենթավարպետ Գարեգին Տոնոյանը, արժանացել են սոցիալիստական աշխատանքի հերոսի կոչման։ Տեքստիլ կոմբինատի ենթավարպետ Միհրան Ստեփանյանը դարձել է ՍՍՀՄ պետական մրցանակի դափնեկիր։ [[1936]] թ. Գյումրիում ստեղծվել է պետական տնկարան, որը ցրտադիմացկուն տնկիներ է մատակարարում հանրապետության լեռնային շրջաններին։ Գյումրիում էին տեղաբաշխված [[Շիրակ]]ի նյութատեխնիկական, մատակարարման և բաշխիչ բազաները։ Շիրակի բնակչությունը օգտվում է Գյումրիի մշակութային, առողջապահական, կուլտուր-կենցաղային և մյուս հիմնարկ-ձեռնարկությունների ծառայություններից։ [[1980]] թ. դրությամբ գործում էր մանրածախ առևտրի 500 խանութ-կրպակ, հասարակական սննդի 200 ձեռնարկություն։ Ներկայումս տնտեսության մեջ առանձնանում են թեթև, սննդի, մեքենաշինության, գործիքաշինության ճյուղերը։ Հայտնի են «Գյումրի», «Ալեքսանդրապոլ» գարեջրի գործարանները, «Լուսաստղ Շուգրե» հայ-ամերիկյան տնաշինական միավորները և այլն։ === Տրանսպորտ === [[Պատկեր:Gyumru erkatuxi 01.jpg|մինի|220x220px|Երկաթուղային կայարանը]] Սովետական միության տարիներին Գյումրին տրանսպորտային կենտրոն էր, Անդրկովկասի երկաթուղային տրանսպորտի խոշոր հանգույցներից մեկը։ Գյումրիով էին անցնում Հարավ-անդրկովկասյան՝ [[Թբիլիսի]]-[[Երևան]] - [[Բաքու]] երկաթուղային մայրուղին, Լենինական - [[Արթիկ]] - [[Մարալիկ]] և Լենինական - [[Կարս]] երկաթուղիները։ Գյումրիից ճառագայթաձև դուրս է գալիս ավտոճանապարհային 7 մայրուղի (Գյումրի - [[Աշտարակ]] - [[Երևան]], Գյումրի - [[Արմավիր]] - [[Երևան]], Գյումրի - [[Ստեփանավան]] - [[Թբիլիսի]], Գյումրի - [[Վանաձոր]] - [[Դիլիջան]], Գյումրի - [[Ամասիա]] - [[Ախալքալաք]], Գյումրի - [[Ախուրիկ]], Գյումրի - [[Կարս]]), որոնք Գյումրին միացնում են հանրապետության բոլոր շրջանների և հարևան հանրապետությունների, ինչպես նաև [[Թուրքիա]]յի հետ։ Գյումրին օդային տրանսպորտով և ավտոբուսային երթուղիներով կապված էր ՀՍՍՀ և հարևան հանրապետությունների մի շարք քաղաքների հետ ([[Երևան]], [[Սոչի]], [[Թբիլիսի]], [[Կրասնոդար]], [[Նալչիկ]], [[Բաթում]], [[Սուխում]], [[Ախալքալաք]], [[Մառնեուլ]])։ Սովետական իշխանության տարիներին ստեղծվել է ժամանակակից քաղաքային տրանսպորտ։ Գործում էին տրոլեյբուսի (5 երթուղի, 49 կմ միակողմանի գծերով), ավտոբուսի, միկրոավտոբուսների երթուղիներ (ներքաղաքային, միջքաղաքային) և ավելի քան 300 տաքսիներ, որոնք տարեկան փոխադրել են մոտ 40 միլիոն ուղևոր ([[1980]] թ. դրությամբ)։ Գործում է [[Շիրակ (օդանավակայան)|Շիրակ]] օդանավակայանը։ [[Գյումրու երկաթուղային հանգույց|Երկաթուղային]] ուղերթներից կան Գյումրի - [[Երևան]], Գյումրի - [[Բաթում]] ուղերթները։ Ժամանակ առ ժամանակ գործում է Գյումրի - [[Վանաձոր]] ուղերթը։ [[2010]] թ. դրությամբ տրոլեյբուս այլևս չի գործում։ Ավտոբուսային ուղերթներ կան դեպի [[Երևան]], [[Վանաձոր]], [[Արմավիր]], [[Թբիլիսի]], [[Ախալքալաք]]։ ==== Ավտոբուսային ուղերթներ և գրաֆիկներ ==== * Գյումրի-[[Երևան]] - ամեն օր առավոտյան 7:00-ից՝ 15 րոպե պարբերականությամբ, տարբեր մակնիշի մեքենաներով (093-92-10-99) * Գյումրի-[[Վանաձոր]] - 10:00, 11:00, 14:00, 15:00, 16:30 * Գյումրի-[[Արմավիր]] -11:00, 15:00 * Գյումրի-[[Հովունի]] - 9:00, 9:05, 11:00, 13:00, 14:30, 16:00, 17:15 * Գյումրի-[[Թբիլիսի]] - 10:30 * Գյումրի-[[Շիրակ (գյուղ, Շիրակի մարզ)|Շիրակ]] - ?, 10:00, 11:00, 13:00, 15:00, 17:00 * Գյումրի-Նոր [[Ախուրյան]] - ?, ?, 10:00, 11:10, 14:00, 15:00, 16:10, 18:00 * Գյումրի-[[Ստեփանավան]] - 9:00 * Գյումրի-[[Ծաղկահովիտ]] - 14:00 * Գյումրի-[[Ախալցխա]] - 14:30 * Գյումրի-[[Էջմիածին]] - ?, 15:00 * Գյումրի-[[Արեգնադեմ]]-[[Գետաշեն (Արմավիրի մարզ)|Գետաշեն]] - 9:00, 16:30 * Գյումրի-[[Արմավիր]]-[[Էջմիածին]] - 10:00 * Գյումրի-[[Պեմզաշեն]]-[[Արթիկ]] - 9:15, 14:00, 17:30 * Գյումրի-[[Ջաջուռ]]-[[Լեռնուտ]] - 7:00, 9:00, 11:00, 13:00, 15:00, 17:00 * Գյումրի-[[Ողջի (Շիրակի մարզ)|Ողջի]]-[[Բյուրակն (Շիրակի մարզ)|Բյուրակն]] - 7:40, 9:30, 10:00, 13:00, 13:30, 16:00, 16:30 * Գյումրի-[[Գուսանագյուղ]] - 8:00, 12:00, 15:00, 17:00 * Գյումրի-[[Ողջի (Շիրակի մարզ)|Ողջի]]-[[Մեղրաշատ]]-[[Բյուրակն (Շիրակի մարզ)|Բյուրակն]] -8:00, 10:00, 12:00, 14:00, 17:00 * Գյումրի-[[Շիրակավան]]-[[Լուսաղբյուր (Շիրակի մարզ)|Լուսաղբյուր]] - 8:00, 11:00, 13:00, 15:00, 17:00 * Գյումրի-[[Մարալիկ]]-[[Սառնաղբյուր (Շիրակի մարզ)|Սառնաղբյուր]] - 7:10, 8:15, 11:00, 12:30, 14:00, 16:10, 17:00 * Գյումրի-[[Պեմզաշեն]]-[[Լեռնակերտ]] - 7:10, 9:00, 12:00, 15:00, 17:00 * Գյումրի-[[Վահրամաբերդ]]-[[Կապս]] - 7:15, 8:00, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:00, 16:00, 17:00, 18:00 * Գյումրի-[[Աշոցք]]-[[Փոքր Սեպասար]]-[[Կրասար]] - 8:00, 15:00 * Գյումրի-[[Ջաջուռավան]]-[[Կրաշեն]]-[[Մեծ Սարիար]] - 7:00, 8:00, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:00, 16:00, 17:00, 18:00 * Գյումրի-[[Աշոցք]]-[[Թավշուտ]]-[[Սիզավետ]]-[[Սարագյուղ]] - 7:30, 9:30, 14:00, 16:05 * Գյումրի-[[Ազատան]] - 7:15, 7:30, 7:45, 8:00, 8:15, 8:30, 8:45, 9:00, 9:15, 9:30, 9:45, 10:00, 10:15, 10:30, 10:45, 11:00, 11:15. 11:30, 11:45, 12:00, 12:15, 12:30, 12:45, 13:00, 13:15, 13:30, 13:45, 14:00, 14:15, 14:30, 14:45, 15:00, 15:15, 15:30, 15:45, 16:00, 16:15, 16:30, 16:45, 17:00, 17:15, 17:30, 17:45, 18:00 * Գյումրի-[[Գետք]] 7:20, 7:40, 8:00, 8:20, 8:40, 9:00, 9:20, 9:40, 10:00, 10:20, 10:40, 11:00, 11:20, 11:40, 12:00, 12:20, 12:40, 13:00, 13:20. 13:40, 14:00, 14:20, 14:40, 15:00, 15:20, 15:40, 16:00, 16:20, 16:40, 17:00, 17:20, 17:40, 18:00 * Գյումրի-[[Ոսկեհասկ]] - 7:20, 8:00, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:00, 16:00, 17:00, 18:00 * Գյումրի-[[Մարմաշեն]]-[[Քաշաբերդ]]-[[Ձիթհանքով]] - 7:10, 7:45, 12:00, 14:10, 16:45 * Գյումրի-[[Թորոսգյուղ]]-[[Գոգհովիտ]]-[[Հողմիկ]] - 7:30, 15:00 * Գյումրի-[[Արթիկ]] - ? - ? 8:00, ?, ?, ? * Գյումրի-Ամասիա-Բանդիվան-Հովտուն - 7:20, 8:30, 11:00, 13:00, 15:0017:00 * Գյումրի-Իսահակյան-Աղին-Սարակապ - 7:45, 8:00, 11:20, 14:00, 14:30, 16:00, 15:30 * Գյումրի-Ջրափի-Հայկաձոր-Բագրավան-Անիավան-Անիպեմզա - 7:30, 13:30, 16:30 * Գյումրի-Սպանդարյան-Արևշատ-Մեծ Մանթաշ-Փոքր Մանթաշ - 7:40, 8:10, 9:40, 12:15, 13:30, 15:30, 17:30 * Գյումրի-Վարդաքար-Փանիկ-Մեղրաշեն-Գեղանիստ - 7:30, 8:00, 11:30, 13:45, 13:00, 14:30, 17:50 * Գյումրի-Վարդաղբյուր-Աշոցք-Ղազանչի-Բավրա - 8:45, 12:00, 15:30, 17:35 * Գյումրի-Փանիկ-Գետափ-Անուշավան-Արթիկ - 9:15, 10:30, 12:30, 14:20, 17:00, 18:00 * Գյումրի-Մարմաշեն - 7:15, 7:50, 8:30, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:00, 16:00, 17:00, 18:00 * Գյումրի-Արևիկ-Այգաբաց - 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, ?, ?, ?, 16:00, 17:00, 18:00 * Գյումրի-Կառնուտ-Հովիտ-Բասեն-Ջրառատ - 7:00, 8:00, 8:30, 10:00, 10:30, 12:00, 12:30, 14:00, 14:30, 16:00, 16:30, 18:00 * Գյումրի-Ջրափի - 9:00, 11:30, 15:00, 17:30 * Գյումրի-[[Հացիկ]]-Կարմրաքար - 7:30, 8:00, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:00, 16:00, 17:00, 18:00 * Գյումրի-Հոռոմ-Նոր Կյանք-Արթիկ - 8:00, 10:00, 10:10, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 14:40, 16:00, 16:30 * Գյումրի-Ղարիբջանյան-Ախուրիկ - 7:30, 8:00, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:00, 16:00, 17:00, 18:00 * Գյումրի-Լանջիկ - 8:00, 8:15, 10:10, 11:30, 13:45, 14:15, 16:30 * Գյումրի-Ախուրյան - 7:30, 8:30, 9:30, 10:30, 11:30, 12:30, 13:30, 14:30, 15:30, 16:30, 17:30 * Գյումրի-Կամո - 7:00, 8:00, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:00, 16:00, 17:00, 18:00 * Գյումրի-Մարալիկ - 7:30, 8:40, 10:10, 10:30, 13:10, 15:00, 15:15, 17:30 * Գյումրի-Վարդաղբյուր-Մուսայելյան-Հարթաշեն - 7:50, 15:00 * Գյումրի-Աշոցք-Մեծ Սեպասար-Փոքր Սեպասար-Կրասար - 8:30, 13:30 * Գյումրի-Ամասիա-Բերդաշեն-Ձորակերտ-Ծաղկուտ-Գառնառիճ-Շաղիկ - 7:00, 16:00 * Գյումրի-Բենիամին-Լուսակերտ-Սարատակ-Հովտաշեն-Արթիկ - 7:30, 8:30, 10:15, 11:00, 13:30, 15:20, 16:05 * Գյումրի-Մայիսյան-Քեթի-Փոքրաշեն - 7:00, 7:30, 7:45, 8:15, 8:45, 9:00, 9:15, 9:45, 10:15, 10:45, 11:00, 11:15, 11:45, 12:15, 12:45, 13:00, 13:15, 13:45, 14:15, 14:45, 15:00, 15:15, 15:45, 16:15, 16:45, 17:00, 17:45-18:00 * Գյումրի-Առափի - 7:30, 8:30, 9:00, 9:30, 10:25, 11:00, 11:30, 12:15, 12:45, 13:30, 14:00, 14:30, 15:00, 15:30, 16:00, 16:30, 17:15, 18:15, 18:45 === Կապ === [[1980]] թ. դրությամբ Գյումրիում գործում էր կապի 21 բաժանմունք, հեռախոսակայաններ (մոտ 15 000 աբոնենտ), ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության հանգույցներ։ 2013 թ. դրությամբ Գյումրին այլևս հեռագրատուն և արտասահմանյան երկրների հետ հեռախոսակայաններ չունի։ Հեռագրատան ծառայությունն իր վրա է ստանձնել Գյումրու փոստային բաժանմունքները, իսկ հեռախոսակայանները վերացվել են տեխնիկայի զարգացման հետ զուգընթաց։ Քաղաքի բնակիչները հիմա ակտիվորեն օգտվում են բջջային ծառայություններից, որի համար էլ քաղաքը հագեցվել է համապատասխան ալեհավաքներով։ [[2013]] թ. դրությամբ ստացիոնար ինտերնետային կապի մատակարար է հանդիսանում [[ԱրմենՏել]] ընկերությունը։ Քաղաքն ունի կաբելային հեռուստատատեսություն։ === Գազաֆիկացում և ջրամատակարարում === [[1977]] թ. քաղաքի բնակելի ֆոնդը մոտ 1800 000 մ<sup>2</sup> էր, որից պետականը՝ 1300 000 մ<sup>2</sup>։ Գյումրին ունի ժամանակակից էլեկտրա-գազաջրամատակարարման խիտ ցանց։ Բնակելի ֆոնդի 92, 4%-ը ապահովված է ջրատար ցանցով, 89, 4%-ը՝ կոյուղով, 99%-ը գազաֆիկացված է։ [[1940]] թ. ջրատար ցանցի երկարությունը 10, 6 կմ էր, [[1975]] թ.՝ 258 կմ։ [[1939]] - [[1941]] թթ. և [[1974]] թ. կառուցված ջրատարներով Գյումրին ջուր է ստանում նաև Ղազանչիից։ [[Պատկեր:Avstriakan mankakan hivandanoc.jpg|մինի|220x220px|Ավստրիական մանկական հիվանդանոցը]] === Առողջապահություն === [[1924]] թ. Գյումրիում կար 1 [[հիվանդանոց]], 1 [[ծննդատուն]]։ [[1977]] թ. գործում էր 25 բժշկական հիմնարկ, այդ թվում 8 հիվանդանոց (1190 մահճակալով), 1 ծննդատուն (200 մահճակալով), 5 մասնագիտացված դիսպանսեր (345 մահճակալով), 15 դեղատուն։ Գյումրին առողջարանային քաղաք է. [[1980]] թ. դրությամբ գործում են մանկական առողջարան (200 մահճակալով), պանսիոնատպրոֆիլակտորիում (175 մահճակալով), 5 պիոներական ճամբար։ Առողջապահական հիմնարկներում աշխատում էին մոտ 400 [[բժիշկ]], 1400 կրտսեր բուժաշխատող (1977)։ [[2013]] թ. դրությամբ Գյումրիի բոլոր հիվանդանոցները կենտրոնացվել են մի մասնաշենքում։ Գործում է ծննդատունը, Ավստրիական և Բեռլինի մանկական հիվանդանոցները և որոշ պոլիկլինիկաներ։ == Խոհանոց == Գյումրու կարևոր հատկանիշներից մեկն է նաև ավանդական խոհանոցը։ Գյումրու ամենօրյա կերակրատեսակները բազմազան են՝ տարբեր տեսակի շիլաներ, փլավներ, ապուրներ, որոնք կոչվում են բաղկացուցիչ հիմնական մասի անունով՝ ոսպով, բլղուրով, բրնձով և չորթանով փլավներ, չրով թիրիթ, շաղգամով յայնի, կորկոտապուր, պոչով ապուր, թանով ապուր, հառլապուր և այլն։ Տոնական օրերին գյումրեցու հարգի կերակրատեսակներից են [[թաթար բորակի]]ն, [[դոլմա]]ն, սաթրի [[քյուֆթա]]ն, քարի քյուֆթան, ղազան [[խորոված]]ը, թավա քիֆթասին, չանաղը, թավան, [[քյալլա]]ն (կովի գլխից պատրաստվող կերակուր) և այլն։ Այս վերջին երեքը Ալեքսանդրապոլում հարգի կերակուրներ էին հատկապես արհեստավորների շրջանում։ Սրանք, ինչպես նաև [[գաթա]]ն, [[փախլավա]]ն, շաքարլոխումին, սհանչորակին (բիսկվիթ) պատրաստում էին փռում։ Ծիսական կերակուրներն էին՝ [[Ամանոր]]ի պասուց դոլման, կաղանդի գաթան (տարեհացը), տարբեր պատկերներով կարկանդակները, [[Սուրբ Ծնունդ|Ծննդյան տոնի]] [[հարիսա]]ն, [[Տրնդեզ]]ի խեձախը (աղանձ), [[Սուրբ Սարգիս (տոն)|Սբ. Սարգսի]] փոխինդով խաշիլն ու կարկանդակները, [[Զատիկ|Զատկի]] ջեյեզով փլավը, Սբ. Խաչի քյաշքյան, [[Համբարձում (տոն)|Համբարձման]] կաթնապուրը, մատաղը, հոգեհացի խաշլաման և այլն։ Գյումրվա քաղաքային կերակուրները տարբերվում էին որոշակի նրբաքիմք առանձնահատկություններով ու քաղցր ուտելիքների առատությամբ։ Այդպիսիք էին քիշմիշով սոուսը, դդմով, քիշմիշով, մեղրով (կամ շաքարով) ճաշը, տապակած ծիրանի չիրը, ջեյեզով փլավը (քիշմիշով, [[ծիրան]]ի, սև սալորի չրերով ու նշով), չորացրած սպիտակ թթով ձվածեղը, խուրմով ձվածեղը, պաստեղով ձվածեղը, ղայմաղը (մեղրուսեր), հասութան, զուրբիան։ [[Խաղող]]ի թփով դոլման նույնիսկ կերել են շաքարի փոշով ու դարչինով։ Գյումրիում, ինչպես ամանորյա, այնպես էլ տոնածիսական հացկերույթի պարտադիր մաս է կազմում խմիչքը։ Ալեքսանդրապոլցի տղամարդկանց սիրած ալկոհոլային խմիչքը [[օղի]]ն էր, որը մինչև օրս էլ պահպանվել է գյումրեցիների կենցաղում, առանց որի տոնական սեղան չեն նստում։ [[19-րդ դար]]ի կեսերից լայն տարածում ստացավ [[գարեջուր]]ը և շատ շուտով այն իր հատուկ տեղը գրավեց ալեքսանդրապոլցի տղամարդկանց սննդակարգում։ Քաղաքում մեծ թիվ էին կազմում պանդոկները, գինետները (միկիտան) և գարեջրատներն ու կրպակները, որտեղ արհեստավորները և տարբեր գործերով քաղաք եկած հյուրերը, մի կտոր հաց էին ուտում, որը ուղեկցվում էր թունդ խմիչքների տարբեր չափաբաժիններով։ Քաղաքային կենցաղում լայնորեն տարածված են նաև [[սուրճ]]ը (Ալեքսանդրապոլում սև սուրճին զուգահեռ օգտագործում էին բոված-աղացած գարուց պատրաստված ըմպելիքը՝ «ղայֆան») և [[թեյ]]ը, որոնցով հյուրասիրում են հյուրերին։ Ալեքսանդրապոլում տղամարդիկ սիրում էին սուրճ խմել նաև սրճարաններում (ղայֆախանա) և համքարական ակումբներում (կլուբներ), որտեղ զրուցում էին քաղաքականությունից, քաղաքի անցուդարձից, գործարքներ էին կնքում, կամ, որն ավելի ընդունված էր՝ ունկնդրում էին հայտնի [[աշուղ]]ների երգերը<ref>{{Cite web |url=http://gyumri.am/gyumris/cuisine |title=Gyumri.am |accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 11 |archive-date=2015 թ․ հունիսի 19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150619195508/http://gyumri.am/gyumris/cuisine |dead-url=yes }}</ref>։ == Մշակույթ == [[File:"October" cinema hall 2019-09-30.jpg|մինի|220x220px|Կինոհոկտեմբերը]] Գյումրին ունի հզոր մշակութային կոլորիտ։ Հնուց ի վեր Գյումրին եղել է արվեստների և արհեստների քաղաք։ Քաղաքի վարպետները բազմաթիվ շենքեր ու եկեղեցիներ են հրաշակերտել, որոնցից շատերը պահպանվել ու հասել են մեզ։ Քաղաքը լի է արձաններով ու հուշարձաններով, գեղեցիկ այգիներով ու պուրակներով։ Գյումրին այն եզակի քաղաքներից է, որտեղ ճարտարապետները աշխատել են պահել ու պահպանել Գյումրվա ուրույն ճարտարապետությունը, որի հիմքում ընկած են [[Անի]]ի և [[Կարս]]ի ճարտարապետական ոճերը։ Քաղաքն աչքի է ընկել իր աշուղներով, որոնք իրար հետ մրցումներ են կազմակերպել։ Աշուղների պատվին նույնիսկ արձան է կանգնվեցել։ [[1912]] թ. օգոստոսի 4-ին առաջին անգամ Հայաստանում, այստեղ է բեմադրվել [[Արմեն Տիգրանյան]]ի «[[Անուշ (օպերա)|Անուշ օպերան»]] օպերան և դրվել ազգային օպերային թատրոնի հիմքը։ Քաղաքում զարգացած է եղել արհեստագործությունը։ Արհեստներից յուրաքանչյուրը հանդես է եկել մի համքարությունով և ունեցել է իր սեփական դրոշը։ Զարգացած են եղել Ատաղծագործական, Դարբնոցային, Կարի Համքարությունները։ Այդ համքարությունների դրոշները կարելի է տեսնել Գյումրու Ժողովրդական ճարտարապետության և քաղաքային կենցաղի թանգարանում։ Հետաքրքիր սովորույթ է եղել կամրջագործ վարպետների համար։ Ըստ ավանդության՝ կամուրջը կառուցելուց հետո կամրջագործի ողջ ընտանիքը՝ ներառյալ երեխաները պետք է գտնվեն կամրջի տակ, իսկ վարպետը ֆայտոնով պետք է անցնի կամրջի վրայով։ Այնպես որ, եթե կամուրջը լավ չկառուցվի, կամրջագործ վարպետն իր ընտանիքով կզոհվի։ Գյումրին [[Հայաստան]]ին տվել է մշակույթի այնպիսի մեծագույն գործիչների, որոնցից են գրողներ [[Հովհաննես Շիրազ]]ը, [[Ավետիք Իսահակյան]]ը և դերասան [[Մհեր Մկրտչյան]]ը։ [[Պատկեր:Pope Francis, Gyumri 04.jpg|մինի|ձախից|Ֆրանցիսկոս պապի պատարագը Գյումրիում]] [[Պատկեր:Pope Francis, Gyumri 05.jpg|մինի|աջից|Սրբազան քահանայապետը շրջում է պապամոբիլով Գյումրիի Վարդանանց հրապարակում]] 2003 թվականին առաջին անգամ Գյումրիում նշվեց «Գյումրու օր» տոնակատարությունը<ref>[http://shirak.gov.am/news/item/2011/10/22/gyumruor/ ԳՅՈՒՄՐՈՒ ՕՐ ՏՈՆԱԿԱՏԱՐՈՒԹՅՈՒՆ, Շիրակի մարզպետարանի կայում]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>, վերջին անգամ այս տոնը նշվել է 2013 թ. հոկտեմբերի 13-ին<ref>[http://www.gyumricity.am/index.php/hy/media-center/announcements/274-10102013 Գյումրու քաղաքապետարանի պաշտոնական կայք]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref> [[2016]] թվականի հունիսի 25-ին Հռոմի Սրբազան քահանայապետ [[Ֆրանցիսկոս (Հռոմի պապ)|Ֆրանցիսկոս]] պապը Գյումրու Վարդանանց հրապարակում պատարագ մատուցեց, որին մասնակցում էր նաև [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս]] [[Գարեգին Բ կաթողիկոս|Գարեգին երկրորդը]]<ref>[http://www.panarmenian.net/arm/news/215553/ Հռոմի պապը Գյումրիում]</ref>։ Վերջում Պապը պապամոբիլով շրջեց հավատացյալների մեջ։ Այցը պայմանավորված էր նրանով, որ ամենամեծ կաթոլիկ համայնքը հայաստանում գտնվում է Շիրակի մարզում։ === Ճարտարապետություն === {{տես|Գյումրիի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Շիրակի մարզ)}} [[Պատկեր:Gyumri building 13 c.jpg|մինի|220x220px|Քաղաքի հին շենքերից]] [[Պատկեր:Vardan Mamikonian statue.jpg|մինի|Վարդան Մամիկոնյանի արձանը Գյումրիի Վարդանանց հրապարակում]] [[Պատկեր:Old Gyumri.jpg|մինի|220x220px|Պոլոզ Մուկուչ գարեջրատունը]] Գյումրին հայտնի է իր ուրույն ճարտարապետությամբ։ Գյումրվա ճարտարապետությունն իր ոճը վերցրել է Կարսից, և բավականանին նմանատիպ շինություններ կարելի է գտնել այդ երկու քաղաքների միջև։ Գյումրու շինություններից շատերը քանդակազարդ են, ունեն աղեղնաձև կամարներով եզերվող լուսամուտներ և մուտքեր։ Շինությունները հիմնականում կառուցվել են սև և կարմիր տուֆով։ Գյումրիի տարածքի հնագույն ճարտարապետական հուշարձաններից է պեղումներով հայտնաբերված [[VII դար]]ի [[Դպրեվանք (Գյումրի)|Դպրեվանք]] քառամույթ գմբեթավոր եկեղեցին, որն ունի պայտաձև հատակագծով Ավագ խորան՝ երկու կողմերին ուղղանկյուն ավանդատներ, արևելյան ճակատը զարդարված է «հայկական խորշերով», միակ մուտքը հարավից է։ Եկեղեցու շուրջը եղել է Կումայրի հին բնակավայրը՝ փողոցների անկանոն ցանցով, կիսագետնափոր և մեկ հարկանի բնակելի տներով։ ==== Քաղաքաշինություն ==== [[Հայաստան]]ը [[Ռուսաստան]]ին միանալուց հետո Կումայրին կառուցապատվել է ռուսական առաջադեմ քաղաքաշինական սկզբունքներով։ Գյումրի և [[Ախուրյան]] գետերի միջև՝ բարձունքի վրա սրբատաշ սև տուֆից կառուցվել է աշտարակավոր պարսպապատ [[ամրոց]], որն ուներ զինանոց, տնտեսական շենքեր, 15 000 կայազորի համար զորանոց և գմբեթավոր եկեղեցի։ Բերդն ուներ չորս դարպաս՝ [[Երևան]]ի, [[Թիֆլիս]]ի, [[Կարս]]ի, [[Ախալքալաք]]ի։ [[1828]] թ. հետո, երբ բնակչությունը զգալիորեն աճել է Կարինից ([[Էրզրում]]), [[Բայազետ]]ից, [[Կարս]]ից ու այլ վայրերից գաղթած հայերի հաշվին, շինարարությունը նոր թափ է առել, կառուցվել են եկեղեցիներ, հանրային շենքեր ու մասնավոր տներ, որոնք այսօր էլ հիացմունք են պատճառում իրենց բարձր արվեստով։ Ռուսական կայազորի մշտական առկայությունը ևս ազդել է քաղաքաշինության զարգացման վրա։ [[1837]] թ. կազմվում է բնակավայրի առաջին գլխավոր հատակագիծը։ Ալեքսանդրապոլ վերանվանված նորաստեղծ քաղաքը ծավալվել է հին Կումայրիից դեպի արևելյան ազատ տարածության վրա։ Չնայած բարդ ռելիեֆին, քաղաքը կառուցապատվում էր կանոնավոր հատակագծման սկզբունքով։ Հյուսիսից-հարավ և արևելքից-արևմուտք ձգվող փողոցների ուղղանկյուն ցանցով քաղաքը բաժանվում էր մեծ (100 մ X 150 մ) և փոքր (50 մ X 75 մ) թաղամասերի՝ կառուցված 1 - 2-հարկանի, սև և կարմիր տուֆի սրբատաշ քարե տներով։ Հետագա՝ [[1841]] թ. և [[1845]] թ. հատակագծերում պահպանվել են նախորդ հատակագծման սկզբունքները։ Հասարակական կենտրոնը Շուկայի հրապարակն էր ([[2013]] թ. դրությամբ՝ Վարդանանց), որից ճառագայթվող փողոցների վրա գտնվում էին [[խանութ]]ներ, [[արհեստանոց]]ներ, վարչական շենքեր և եկեղեցիներ։ [[Պատկեր:Gyumrva darpas 01.jpg|մինի|ձախից|293x293px|Բնակելի տան շքամուտք]] XIX դարի կառույցներից նշանավոր են [[Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գյումրի)|Ամենափրկիչ]] ([[1858]]-[[1876]]), [[Սուրբ Յոթ Վերք|Սուրբ Աստվածածին]] ([[1843]] - [[1856]]), [[Սուրբ Նշան եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Նշան]] ([[1876]]-[[1885]]), [[Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Գևորգ]], «Պատվո բլուրի» (ռուսական) եկեղեցիները։ Ամենափրկիչը [[Անի]]ի [[Անիի Սուրբ Աստվածածին Կաթողիկե եկեղեցի|Մայր տաճարի]] նմանությամբ կենտրոնական հրապարակի վրա կառուցել են Թադևոս Անտիկյանը և Մանուկ Պետրոսյանը (Արդար Մանուկը)։ Սուրբ Աստվածածինը կառուցել է վարպետ Մկրտիչ Թուրանյանը, ռուսական եկեղեցին՝ վարպետ Գևորգ Յուզբաշյանը։ Քաղաքաշինական աշխատանքներն առավել ծավալվել են [[XIX դար]]ի 2-րդ կեսին, հատկապես՝ [[Թիֆլիս]] - [[Ալեքսանդրապոլ]] - [[Կարս]] երկաթուղու կառուցումից հետո։ [[1872]] թ. կազմված գլխավոր հատակագծով քաղաքն ընդարձակվել է, կառուցապատվել են Ալեքսանդրովսկայա (այժմ՝ Աբովյանի), Կարսսկայա (այժմ՝ Սվերդլովի), (այժմ՝ Մաքսիմ Գորկու), Թիֆլիսյան (այժմ՝ Ռուսթավելու), Գրուզինսկայա (այժմ՝ Վահան Տերյանի) փողոցները։ Զորանոցային թաղամասերը կառուցապատվել են սև տուֆե, միատիպ երկհարկանի շենքերով։ Քաղաքի կառուցապատման և ճարտարապետության զարգացման համար շրջադարձային էր [[Հայաստան]]ում սովետական կարգերի հաստատումը։ [[1924]] թ. քաղաքը վերանվանվելով Լենինական՝ սկսեց վերակառուցվել սոցիալիստական քաղաքաշինության սկզբունքներով։ [[1925]] թ. [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ը կազմել է Լենինականի գլխավոր հատակագիծը, որը [[1926]] թ. երկբաշարժից հետո, քաղաքի շուտափույթ վերակառուցման նպատակով, [[1927]] թ. վերափոխել է քաղաքի գլխավոր ճարտարապետ [[Դավիթ Չիսլյան]]ը։ Կազմվել է կենտրոնի կառուցապատման նախագիծ, ըստ որի [[1930]]-ական թթ. ստեղծվել է Մայիսյան ապստամբության հրապարակը և բացվել են Ինտերնացիոնալ և Կիրովի (այժմ՝ Ռիժկովի) փողոցները։ Մշակվել է բնակելի երկհարկանի տների երեք տիպ, որոնք համապատասխանել են սեյսմիկ պայմաններին, ժամանակի սոցիալական պահանջներին, ունենալով ինքնատիպ կերպար (բաց լոջիաներ ու աստիճանավանդակ, սլաքաձև կամարներ)։ Բնակելի շինարարության մեջ կիրառվել են տիպային նախագծեր (տեքստիլ կոմբինատի բնակելի շենքերը, ճարտ. Ղ. Սարգսյան)։ Քաղաքի որոշ տներ ունեցել են ներքին կամարներ, որոնցով սենյակը բաժանվել է 2 մասի։ Կամարի մի կողմում գտնվել է հյուրասենյակը, իսկ մյուս կողմը նախատեսված է եղել ներկայացումներ բեմադրելու համար։ Բեմադրության սենյակում սովորաբար դաշնամուր է եղել։ Բացի այդ բամադրության սենյակը կամարի երկայնքով վարագույր է ունեցել, որպեսզի անհրաժեշտության դեպքում այն փակվի և բեմականացնողները նախապատրաստվեն։ [[Պատկեր:Gyumri apartament 23 b.jpg|մինի|293x293px|Կարսի ճարտարապետական տարրեր ունեցող առանձնատուն]] [[1932]] թ. կազմվել է Լենինականի նոր գլխավոր հատակագիծը (ճարտարապետ [[Միքայել Մազմանյան]]), որը նախատեսում էր քաղաքի զարգացումը հյուսիսային ուղղությամբ։ Պահպանվում էր փողոցների արդեն կազմավորված ցանցը՝ թաղամասերի խոշորացումով։ Կենտրոնում ստեղծվում էր հարավ-հյուսիս առանցքային մայրուղին, որի վրա էին գտնվում Մայիսյան ապստամբության, Լենինի և Աստղի հրապարակները։ Նախկին «Գորկա» հասարակական այգին վերակառուցվեց կուլտուրայի և հանգստի զբոսայգու, ստեղծվեցին չորս նոր զբոսայգիներ։ Արդյունաբերական շրջանի տեղը կանխորոշում էր արդեն կառուցված տեքստիլ կոմբինատի համալիրը։ [[1938]] - [[1940]] թթ. Հայ-պետնախագիծ ինստիտուտը, հիմք ընդունելով Միքայել Մազմանյանի նախագիծը, մշակեց Լենինականի կառուցապատման նոր նախագիծ (ճարտարապետներ Հ. Դավթյան, Փ. Մանուկյան, Գ. Մուրզա, կոնսուլտանտ Լ. Իլյին, տնտեսական հիմնավորումը՝ Ա. Հակոբջանյանի), ըստ որի քաղաքը զարգանում էր հյուսիս, հարավ ու հարավարևելյան ուղղություններով, իսկ տեքստիլ կոմբինատը կանաչ գոտիով անջատվում էր բնակելի թաղամասերից։ Նոր մայրուղիները նախատեսված էին ելնելով ուղղությունից և տեղից՝ փակ ու բաց հեռանկարներով։ [[1930]]-ական թթ. Լենինականը կառուցապատվել է 2 - 3 հարկանի բնակելի շենքերով։ Վարդագույն և դեղնավուն տուֆերի օգտագործումը աշխուժություն մտցրեց քաղաքի՝ հիմնականում սև շենքերով փողոցների ու հրապարակների ճարտարապետական կերպարում, իսկ 3 - 4 հարկանի հասարակական շենքերի կառուցումը նոր մասշտաբ հաղորդեց Լենինականին։ [[1930]]-ական թթ. կազմավորվեց Մայիսյան ապստամբության հրապարակի ճարտարապետական անսամբլը, որի շենքերը, սակայն, ոճական տարբեր ուղղությունների են պատկանում։ Հրապարակի արևմտյան կողմում կառուցված հյուրանոցի շենքում ([[1927]], ճարտ. Դ. Չիսլյան) փորձ էր արված կիրառել ճարտարապետական ազգային ձևերը։ «Հոկտեմբեր» կինոթատրոնը ([[1926]], ճարտ. Ղ. Սարգսյան) լուծված է ռուսական կլասիցիզմի ոճով, իսկ համալիրում դիրքով և չափերով գերիշխող Քաղսովետի շենքը ([[1933]], ճարտարապետ [[Գևորգ Քոչար|Գ. Քոչար]]) հայ սովետական կոնստրուկտիվիզմի լավագույն ստեղծագործություններից է։ [[1920]] - [[1940]]-ական թթ. Լենինականի հասարակական և արտադրական շենքերից աչքի են ընկնում երկաթուղայինների պալատը, Տեքստիլագործների պալատը (ճարտ. Գ. Քոչար), Դրամատիկական թատրոնը (ճարտ. Դ. Չիսլյան), հիվանդանոցը (ճարտ. Ղ. Սարգսյան), Լուկաշինի անվան մանածագործական ֆաբրիկան և տեքստիլ կոմբինատի վարչական շենքերը (ճարտ. Ղ. Սարգսյան)։ [[Պատկեր:Gyumri apartament 12.jpg|մինի|ձախից|220x220px|Անիի ճարտարապետական տարրեր կրող առանձնատուն]] Ետպատերազմյան առաջին տասնամյակում վերակառուցվեցին Լենինի, Գորկու, Կալինինի փողոցները, ձևավորվեց Լենինի հրապարակի (այժմ՝ Անկախության հրապարակ) ճարտարապետական անսամբլը՝ կազմված ՀԿԿ քաղաքային կոմիտեի շենքից ([[1952]], ճարտ. Զ. Բախշինյան), հանրախանութից (ճարտ. Մ. Ասոյան), Գուլպայագործների մշակույթի պալատից, փոստից և բնակելի տներից։ [[1959]] - [[1961]] թթ. կազմվեց Լենինականի կառուցապատման նոր հատակագիծը (ճարտ. Հ. Իսաբեկյան, Մ. Կարապետյան, Փ. Մանուկյան) սահմանափակվեց զարգացումը դեպի հյուսիս՝ քաղաքը մեկ ուղղությամբ չձգելու և գյուղատնտեսության համար պիտանի հողերը խնայելու նպատակով։ Բարելավվեց փողոցների ցանցը, տեղանքի հետ վատ կապվող, խիստ երկրաչափական, ուղղանկյուն հատակագիծը զուգակցվեց օղակա-շառավղայինի հետ։ [[1960]]-ական թթ. սկսվեց նոր խոշոր բնակելի թաղամասերի (Անտառավան, Շիրակացու, Երևանյան խճուղու) կառուցումը։ Ձևավորվեց Աստղի հրապարակը՝ կառուցապատված բնակելի բազմահարկ (տիպային) շենքերով և «Հայաստան» կինոթատրոնով։ Կենտրոնական մասի վերակառուցումը ընթանում էր հարկայնության բարձրացման և ճարտարապետական հուշարձաններին ներդաշնակման սկզբունքով։ Քաղաքաշինության հաջողություններից է Արագածի փողոցը (ճարտ. Գ. Մուշեղյան), որը Մայիսյան ապստամբության հրապարակը կապում է Հաղթանակի պուրակ-պողոտային և ուղղված է դեպի քաղաքի համայնապատկերի մասը կազմող քառագագաթ Արագածը։ Փողոցի հարավային կողմում տեղադրված են բազմասեկցիոն, իսկ հյուսիսում՝ բլոկ-սեկցիաներով բնակելի շենքերը։ Այդ շենքերը, ի տարբերություն տիպային բնակելի մյուս տների, նախագծված են հատկապես քաղաքի կլիմայական պայմաններին համապատասխան բաց պատշգամբների փոխարեն բնակարաններն ունեն լոջիաներ, հանովի ապակեպատ փեղկերով։ Կերպարանափոխվել է Սայաթ-Նովայի փողոցը, որտեղ կառուցվել են բազմահարկ բնակելի շենքեր (ճարտ. Գ. Մուշեղյան)։ Մռավյանի անվան դրամատիկական թատրոնի նոր շենքը (ճարտ. Ս. Սաֆարյան, Ռ. Բաղդասարյան), որը գտնվում է Փողոցի կարմիր գծից զգալի ետ, փոքր բարձունքի վրա, ունի զուսպ ճարտարապետական կերպար, նրա արտահայտչականությունը ստեղծվում է քարե պատերի մեծ մակերեսների և ապակեպատ բացվածքների հակադրությամբ։ [[Պատկեր:Gyumri building 09.jpg|մինի|220x220px|Շենք տեքստիլագործների ավանում]] Քաղաքի ճարտարապետությունն իր բնիկ ազգային դրսևորումներով գյումրեցի վարպետների անունը հռչակել է ամբողջ [[Կովկաս]]ում։ Այդ համբավը խարսխվում էր այնպիսի փայլուն կառույցների վրա, ինչպիսիք են [[Սուրբ Յոթ Վերք]]ը (1837), [[Գյումրու Սև բերդը|Սև]] ու կարմիր բերդերը, [[Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գյումրի)|Ամենափրկիչ]] եկեղեցին, բազմահարկ առևտրական դպրոցը, որը մի ամբողջ թաղ է բռնում ([[1902]]), օրիորդաց գիմնազիան՝ նույնպես բազմահարկ ([[1912]]), Վանեցյանների, Խոյեցյանների բնակելի տները, հռչակավոր հիմնադիր վարպետ Թաթոս Անտիկյանի ([[1835]] - [[1899]]) երկհարկանի բնակելի տունը, որի նկուղային հարկի մի քանի տասնյակ կշռող ուղիղ, հորիզոնադիր քարե առաստաղը կարելի է համարել ժողովրդական ճարտարապետության մի կենդանի հրաշալիք։ [[Պատկեր:Old Gyumri by Asbed.jpg|մինի|ձախից|250px|Արաքս հյուրանոցի շենքը]] Մի առանձին գեղեցկություն ունի Իսահակյանների հարմարավետ, բազմասենյակ երկհարկանի տունը, որը անցյալ դարի 20-ական թվականների վերջերին կառուցել է [[Ավետիք Իսահակյան]]ի պապը՝ Նիկողոս Իսահակյանը։ Այդ տունը այժմ Ավետիք Իսահակյանի հուշաթանգարանն է։ Միջնադարյան Հայաստանի մայրաքաղաք [[Անի]]ի ստորգետնյա կառույցների նման ստորերկրյա ուղիներ ու շինվածքներ են կառուցվել Գյումրիում (Սև բերդի դիմաց), որոնք մինչև օրս էլ պահպանվել են գրեթե անվթար վիճակում։ Գյումրեցի վարպետները շենքեր են կառուցել [[Կարս]]ում, [[Երևան]]ում, [[Էջմիածին|Էջմիածնում]], [[Թիֆլիս]]ում, [[Բաքու|Բաքվում]]։ Նրանց բնատուր արվեստը [[Ավետիք Իսահակյան]]ը գնահատել է այսպես. «Մեր Գյումրվա վարպետների ճարտարապետության մեջ կան անթիվ տարրեր, ընդօրինակումներ հին մեր՝ Անիի, վանքերի, ճարտարապետական մնացորդներից, կոթողներից, մոտիվներ, տրամադրություններ, զգացումներ, ձևեր... Գյումրվա որմնադիր վարպետները [[Անի]]ի, աշակերտներն են, անտեսանելի, անանուն, անունները մոռացված վարպետների աշակերտներ, որոնք, դիտելով մանուկ օրերից Անիի շենքերը, ավերակները, աոել են նրանց արվեստը, արվեստի գաղտնիքները...»: Եվ պատահական չէ, որ Անիի Կաթողիկե՝ մայր եկեղեցու տիպարով գյումրեցիները [[1858]] - [[1876]] թթ.՝ գրեթե քսան տարում, իրենց քաղաքում հրաշակերտել են [[Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գյումրի)|Ամենափրկիչ]] եկեղեցին՝ վիթխարի, ներշնչող՝ իր չափերով, և կախարդական՝ իր գեղեցկությամբ։ ==== Եկեղեցիներ ==== {{Հիմնական|Գյումրու եկեղեցիներ}} Գյումրի քաղաքը հարուստ է եկեղեցիներով, որոնցից շատերն իրար մոտ են գտնվում։ Ընդհանուր առմամբ ողջ պատմության ընթացքում Գյումրիում 16 եկեղեցի է կառուցվել և մի կաթոլիկ եկեղեցի էլ կառուցվում է [[2013]] թ. դրությամբ։ Այդ եկեղեցիներից 5-ը ռուսական զորամասային եկեղեցիներ են, մեկը՝ հայ կաթոլիկ, մյուսն էլ՝ հունական։ Գյումրիում հիշատակված առաջին եկեղեցին՝ [[Դպրեվանք (Գյումրի)|Դպրեվանքը]] եղել է հայ ճարտարապետական ոսկեդարի՝ [[VII դար]]ի կառույց։ Դպրեվանքը առաջին եկեղեցիներից է եղել, որոնց ճարտարապետական կառուցվածքը բազիլիկ գմբեթավորից անցել է կենտրոնագմբեթ խաչաձև եկեղեցուն։ Այն համարվում է վաղ քրիստոնեկան քատամաթ գմբեթավոր բազիլիկի լավագույն նմուշներից մեկը։ Եկեղեցում է պահվել Աստվածածնի նշանավոր խաչը, որով բուժվել է Վրաց թագավոր Դեմետրե I-ի ([[1125]]–[[1156]]) կինը, այնուհետև Սուրբ Խաչը տեղափոխել են [[Վրաստան]]ի Վարձիա վանքը։ Եկեղեցին քանդվել է ռուսական ամրոցի կառուցման պատճառով<ref>{{cite web |url=http://lusamut.net/level2_.php?id=90&id_2=931&cat_=6&s=3 |title=Դպրեվանք |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 7 |archive-date=2011 թ․ ապրիլի 5 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110405182959/http://www.lusamut.net/level2_.php?id=90&id_2=931&cat_=6&s=3 |dead-url=yes }}</ref>։ Գյումրիում եկեղեցաշինությունը մեծ թափ է առել [[XIX դար]]ում և նրանց մեծ մասն հասել է մեզ։ Նրանք բոլորն էլ հայկական եկեղեցաշինության վառ նմուշներ են։ [[Պատկեր:2014 Prowincja Szirak, Giumri, Katedra Matki Bożej (01).jpg|մինի|աջից|250px|Սուրբ Աստվածածին (Յոթ Վերք) եկեղեցին]] Քաղաքի գլխավոր եկեղեցին [[Սուրբ Յոթ Վերք]]ն է, որը կառուցվել է [[1874]]-[[1886]] թթ., և գտնվում է քաղաքի Կենտրոնական՝ այժմ Վարդանանց հրապարակում։ Եկեղեցու իրական անունը Սուրբ Աստվածածին է, բայց այն վերանվանվել է Յոթ Վերք՝ ի պատիվ [[Մարիամ Աստվածածին|Մարիամ Աստվածածնի]] «Յեօթն խոցից» սրբապատկերի, որն ըստ Ղ. Ալիշանի՝ նկարել է Ղուկաս Ավետարանիչը և Հայաստան է բերել Գրիգոր Մագիստրոսը։ Նկարում պատկերված է Սուրբ Մարիամն իր յոթ վերքերով։ Եկեղեցին պատրաստված է սև քարից։ Եկեղեցու նախկին տեղում եղել է փայտե մատուռ, որտեղ և ժամանակին գտնվել էր վերը նշված նկարը։ Յոթվերք եկեղեցին ըստ հատակագծի ասիմետրիկ է, սակայն եկեղեցու հետաքրքիր լուծման պատճառով այն արտաքնապես սիմետրիկ է երևում։ Եկեղեցին գործել է անգամ [[Սովետական Միություն|Սովետական Միության]] տարիներին, երբ Հայաստանում փակվել էին բոլոր եկեղեցիները, բացի երկուսից։ [[1988]] թ. [[Սպիտակի երկրաշարժ|ավերիչ երկրաշարժից]] [[Սուրբ Յոթ Վերք]]ը քիչ է տուժել։ Երկու փոքր գմբեթները ամբողջությամբ պոկվել և ընկել են վայր։ Այդ գմբեթների հիմա դրված են եկեղեցու բակում<ref name="Yot_verq">{{cite web|url=http://www.building.am/arm/page.php?id=382 |title=Յոթ Վերք Եկեղեցի, Գյումրի, Հայաստան |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 8}}</ref><ref name="Yot_verq_church">{{cite web |url=http://www.findarmenia.com/arm/sights/yot-verk |title=Սուրբ Աստվածածին Յոթ Վերք եկեղեցի |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 8 |archive-date=2013 թ․ հունիսի 15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130615095021/http://www.findarmenia.com/arm/sights/yot-verk |dead-url=yes }}</ref>։ [[Պատկեր:Surb Amenaprkitch pre88.jpeg|մինի|ձախից|150px|Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցին մինչև 1988 թ. ավերիչ երկրաշարժը]] [[Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Ամենափրկիչ]] եկեղեցին կառուցվել է [[1869]]-[[1874]] թթ.: Այն ևս գտնվում է Գյումրու Վարդանանց հրապարակում՝ [[Սուրբ Յոթ Վերք]] եկեղեցու դեմ դիմաց։ Եկեղեցին հանդիսանում է [[Անիի մայր տաճար]]ի կրկնօրինակը։ Չափերով և կառուցվածքով այն լիովին համապատասխանում է իր բնօրինակին, բայց նախշերի առումով Գյումրիի կրկնօրինակն ավելի հարուստ է։ Եկեղեցին կառուցվել է քաղաքի հանգանակություններով։ Ամենամեծ ներդրումն անել է Դրմփոնց աղան, որը խոստացել էր կրկնապատկել այն գումարը, որը կհավաքվեր<ref>{{cite web|url=http://surbhakobgyumri.blogspot.com/p/blog-page_7.html |title=Գյումրիի եկեղեցիները |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 8}}</ref>։ Եկեղեցու ճարտարապետն էր Թադևոս Անտիկյանը։ Շինարարության ժամանակ ճարտարապետը կառքով ժամանակ առ ժամանակ գնացել է Անի, որպեսզի եկեղեցին հնարավորինս մոտ լինի բնօրինակին։ Խորհրդային միության տարիներին եկեղեցին փորձել են քանդել։ Այն պայթեցրել են, հետո էլ փորձել են քանդել ռազմական տեխնիկայի օգնությամբ։ Եկեղեցին կանգուն է մնացել և այն վերածվել է համերգասրահի։ [[1988]] թ. [[Սպիտակի երկրաշարժ|ավերիչ երկրաշարժից]] եկեղեցին փլվել է և կանգուն է մնացել միայն արևելյան կողմը և զանգակատան պատաշարը։ Եկեղեցին [[2013]] թ. դրությամբ դեռ վերանորոգվում է։ Եկեղեցու տարածքում նախկին քաղաքապետ [[Վարդան Ղուկասյան]]ի նախաձեռնությամբ կանգնեցվել են [[Ջուղա]]յի կորսված [[խաչքար]]երը։ [[Պատկեր:Surb_Nshan1.jpg|մինի|աջից|250px|Սուրբ Նշան եկեղեցին]] [[Սուրբ Նշան եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Նշան]] եկեղեցին [[Հայաստան]]ի [[Շիրակի մարզ]]ի Գյումրի քաղաքում։ Եկեղեցին կառուցվել է [[1859]]-[[1864]] թթ.՝ իշխան Ղահրաման Երկայնաբազուկ Արղությանցի կտակած և ժողովրդի հանգանակած գումարով։ Սկզբից այն անվանվել է Սուրբ Աստվածածին, քանի որ Աստվածամոր Յոթ Վերքերով նկարը գտնվել է այստեղ։ Բայց, երբ նախկին փայտե մատուռի տեղում՝ որտեղ և գտնվում էր վերոհիշյալ նկարը, կանգնեցվեց [[Սուրբ Յոթ Վերք|նոր եկեղեցին]], եկեղեցին անվանափոխեցին։ Նոր եկեղեցին ստացած Սուրբ Աստվածածին անունը, որն հետագայում ժողովրդի կողմից ստացավ Յոթ Վերք անունը, իսկ Երկայնաբազուկի հանգանակած գումարներով եկեղեցին վերանվանվեց '''Սուրբ Նշան'''։ Տիրամոր նկարը տեղափոխվեց նորակառույց [[Սուրբ Յոթ Վերք]] եկեղեցի։ Սովետական միության տարիներին եկեղեցին վերածվել է գարու և ցորենի պահեստի։ [[1988]] թ. [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի պատճառով խոնարհվել են զույգ գմբեթնեը։ Եկեղեցին վերանորոգվել է Վարդան Ղուկասյանի հանգանակություններով։ [[Պատկեր:Gexconc jam 01.jpg|մինի|ձախից|250px|Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին՝ Գեղցոնց ժամը]] [[Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ (Գյումրի)|Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչը]] կամ '''Գեղցոնց ժամը'''<ref name="Zham">Գյումրեցիներն ավանդաբար ''եկեղեցին'' անվանում են ''ժամ'' հայկական եկեղեցիների հարավային պատին արևի ժամացույց լինելու պատճառով, որը և բնակավայրում եղած միակ ժամացույցն է եղել ու տեղանքի իմաստով նույնացվել է եկեղեցու հետ։ Օրինակ, ''ժամի քով'' բառացի նշանակում է ''եկեղեցու հարավային պատի արևային ժամացույցի մոտ'', իսկ ընդհանրապես՝ ''եկեղեցու մոտ''։</ref> կառուցվել է [[1870]]-[[1980]] թթ.՝ Գյումրիի Ձորի թաղի բնակիչների հանգանակություններով։ Եկեղեցին ունեցել է եռանավ, կենտրոնագմբեթ կառույց և փոքր զանգակատուն։ Եկեղեցու հարակից տարածքում գտնվող բնակչությունը զբաղվել է հողագործությամբ և անասնապահությամբ։ Դրա համար էլ ժողովուրդը եկեղեցին անվանել է '''Գեղցոնց ժամ'''։ Սովետական միության տարիներին եկեղեցու գմբեթը քանդել են և եկեղեցին վերածել են պահեստի։ [[1988]] թ. [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի պատճառով եկեղեցին խարխլվել է, բայց չի փլվել։ Լրացուցիչ ամրությունների միջոցով կանգնեցրել են եկեղեցու հետագա փլուզումը, բայց եկեղեցին այդպես էլ չեն վերանորոգել։ 2003 թ.ն եկեղեցին ինքնափլուզվել է։ Կանգուն է մնացել միայն ժամերգության գավիթը։ Չնայա դրան շատերը այցելում են եկեղեցի և մոմ վառում։ [[2013]] թ. դրությամբ եկեղեցին այդպես էլ մնում է առանց վերանորեգման։ Եկեղեցին գտնվում է Ջիվանի փողոցում։ 2014 թվականին սկսեցին եկեղեցու շինարարական աշխատանքները։ Կառուցվեց զանգակատուն։ 2014 թվականի դեկտեմբերի 20-ին ձեռամբ Շիրակի թեմի առաջնորդ Միքայել եպիսկոպոս Աջապահյանի օծվեց խաչը և տեղադրվեց։ [[Պատկեր:St-Hagop gyumri.jpg|մինի|աջից|250px|Սուրբ Հակոբ Մծբինեցի եկեղեցին]] [[Սուրբ Հակոբ եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Հակոբ եկեղեցին]] կառուցվել է 2002 թ., Գյումրիի նորակառույց Անի թաղամասում։ Անի թաղամասը բավականին հեռու էր քաղաքի կենտրոնից ուստի և եկեղեցու կարիք շատ ուներ։ Եկեղեցին կառուցվել է ճարտարապետ Բաղդիկ Արզումանյանի նախագծով՝ միջանդարյան Անիի Սուրբ Առաքելոց եկեղեցու նմանությամբ։ Եկեղեցին կառուցվել է ամերիկահայ բարերար Սարգիս Հովհաննիսյանի հանգանակություններով։ Եկեղեցին ունի 5 գմբեթ, որոնցից 4-ը զանգակատներ են։ Այն իր չափերով գերազանցում է քաղաքի գլխավոր եկեղեցուն՝ [[Սուրբ Յոթ Վերք]]ին։ Ունի ընդարձակ աղոթասրահ և եկեղեցական արարողություններին կարող են մասնակցել 500 հավատացյալներ<ref name=surb_Hakob_1>{{cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/371683 |title=Գարեգին Բ. կաթողիկոսի հանդիսապետությամբ օծվեցին Գյումրիի սուրբ Հակոբ եկեղեցու խաչերը |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 16}}</ref><ref name=surb_Hakob_2>{{cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/382522 |title=Գյումրիի նորակառույց Անիի թաղամասում օծվեց Սուրբ Հակոբ Մծբինեցի եկեղեցին |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 16}}</ref>։ [[Պատկեր:Surb Sargis 02 Gyumri.jpg|մինի|ձախից|150px|Սուրբ Սարգիս մատուռը]] [[Սուրբ Սարգիս մատուռ (Գյումրի)|Սուրբ Սարգիս մատուռը]] կառուցվել է 2008 թ.՝ Ոսկե բլուր հյուրանոցային համալիրում (նախկին մանկական երկաթուղու տարածք)։ Եկեղեցին կառուցվել է Գյումրեցի Արտաշես Սարգսյանի միջոցներով։ Մատուռի տարածքը վերանորոգված և բարեկարգված է։ Տարածքում կա ռեստորան, հյուրանոց և գեղեցիկ քանդակներ։ Եկեղեցու կողքին է գտնվում սիրամարգերի մեծավանդակ։ [[Պատկեր:2014 Prowincja Szirak, Giumri, Kościół Świętego Michała Archanioła (05).jpg|մինի|աջից|150px|Պլպլան ժամը]] Ալեքսանդրապոլի տարիներին քաղաքում կառուցվել է մի ժամատուն և 2 եկեղեցիներ՝ Կազաչի պոստի եկեղեցին և Ալեքսանդրա Հռոմեացի եկեղեցիները, որոնք գտնվում են ռուսական զորամասերում։ Միխայիլ Արխիստրատիգի անվանումով ռուսական ժամատունը ժողովրդի կողմից ստացել է '''[[Սուրբ Միքայել հրեշտակապետի եկեղեցի («Պլպլան ժամ», Գյումրի)|Պլպլան ժամ]]''' անվանումը՝ փայլուն թիթեղե տանիքի պատճառով։ Ժամատունը կառուցվել է [[1877]]-[[1878]] թթ. և օծվել է 1886 թ.: Այն գտնվում է «Պատվո բլուրի»։ 2011 թ. ժամատունը և «Պատվո բլուրը» վերանորոգվել և բարեկարգվել են։ Ժամատան հարևանությամբ տեղադրվել է ռուս-թուրքական պատերազմում տարած հաղթանակի հուշարձանը, որը Կարսում կառուցված հուշարձանի փոփոխումներով տարբերակն էր<ref name=plplan_jam>{{cite web |url=http://www.gyumri.am/gyumris/moreCulture/8 |title=Գյումրի. Պատվո բլուր |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 16 |archive-date=2014 թ․ ապրիլի 27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140427110658/http://gyumri.am/gyumris/moreCulture/8 |dead-url=yes }}</ref>։ Ռուսական զորամասային 5 եկեղեցիներից այժմ կանգուն է միայն երկուսը։ Նրանք տուժել են [[1988]] թ.-ի կործանարար երկրաշարժիչ, բայց հետագայում վերանորոգվել են և գործում են։ Գյումրիում մյուս եկեղեցիներից են [[Կումայրու Բազիլիկ եկեղեցի]]ն (տարեթիվ՝ էդ), որը գտնվում է Բուսաբանական այգում, և [[Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Հռիփսիմե]] եկեղեցին, որը գտնվում է Ֆրանց Վերֆելի հրապարակում<ref>{{cite web |url=http://gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/churches |title=Գյումրու եկեղեցիները |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 8 |archive-date=2013 թ․ դեկտեմբերի 12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131212131402/http://www.gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/churches |dead-url=yes }}</ref>։ Քաղաքի նշանավոր եկեղեցիներից է եղել [[Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Գևորգ եկեղեցի]] հունական եկեղեցին, որը գտնվել է [[Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գյումրի)|Ամենափրկիչ]] եկեղեցու դիմաց՝ ներկայիս Շահումյանի արձանի մոտ գտնվող առևտրական շենքերի վայրում։ Եկեղեցին փլվել է [[1926]] թ. կործանարար երկրաշարժից։ <gallery perrow="5" caption=""> <centre><gallery> Պատկեր:Gexconc_jam_69.JPG| Գեղցոնց ժամի (եկեղեցու) կանգուն մնացած խորանը Պատկեր:2014 Prowincja Szirak, Giumri, Chaczkary (02).jpg|Խաչքարեր Ամենափրկիչ եկեղեցու բակում Պատկեր:Գյումրիի Ամենափրկիչ եկեղեցի 20.JPG|Ամենափրկիչ եկեղեցու խորանի զարդաքանդակներ Պատկեր:Khatchkar_Surb_Nshan.jpg|Խաչքար Սուրբ Նշան եկեղեցու բակում Պատկեր:Գյումրիի Սուրբ Յոթ Վերք եկեղեցի 08.JPG|Աղբյուր Սուրբ Յոթ Վերք եկեղեցու բակում Պատկեր:25Гюмри.jpg|thumb|Սուրբ Հակոբ Մծբինեցի եկեղեցին, զոհասեղան </gallery> ==== Բերդեր ==== [[Պատկեր:Gyumri, el fuerte ruso.JPG|մինի|Գյումրիի [[Սև բերդ]]ը]] [[Պատկեր:Sev Berd or Black Fortress 01.JPG|մինի|Սև բերդի ներքին ինտերիերը 2015 թվականի ձմռանը]] Գյումրիում կան երեք կանգուն բերդեր։ Գյումրու [[Սև բերդ|Սև]], Կարմիր և Պայտաձև բերդերը։ «Սև բերդը» կառուցվել է [[1834]] թ.: [[Անի]]ի ստորգետնյա կառույցների նման Սև բերդի համար էլ ստորգետնյա ուղիներ են կառուցել և բերդից ճանապարհներ են եղել դեպի Մայր Հայաստան հուշարձանը և «Կարմիր» բերդը։ [[Պատկեր:Պայտաձև ամրոց 01.JPG|մինի|աջից|Պայտաձև ամրոց]] «Սև բերդը» եղել է պաշտպանական կառույց և ծառայել է որպես զինվորական բանտը։ Գյումրեցիները «Սև բերդին» անվանում են «Սև Ղուլ»։ Բերդը [[2005]] թ. պաշտպանության նախարարությունից գնել է Հայկ Հայրապետյանը՝ փորձելով այն վերականգնել։ Սակայն 5-6 տարի անց Հայրապետյանը մահացել է և [[2012]] թ. սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներին բերդը վաճառվել է Միսակ Բալասանյանին։ Վերջինս պլանավորում է բերդը վերականգնել և զբոսավայրի վերածել, բայց դրա համար 2.5 միլիոն դոլարի ներդրում է պետք։ «Կարմիր» բերդն ավելի ուշ է կառուցվել։ Շինարարությունը սկսվել է [[1830]]-ականներին և ավարտվել է [[1864]] թ.: Բերդը հիմա պատկանում է ռուսական բանակին։ [[Պատկեր:Պայտաձև ամրոց 02.JPG|մինի|աջից|Պայտաձև ամրոցից]] Երկու բերդերից և ոչ մեկը ռազմական գործողությունների չի մասնակցել, այլ լոկ ծառայել են թշնամուն սաստելու համար<ref>{{cite web|url=http://www.asparez.am/news-hy/sev_berd-hy/ |title=Գյումրիի Սև բերդը |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 7}}</ref>։ [[Պատկեր:Պայտաձև ամրոց 03.JPG|մինի|աջից|Պայտաձև ամրոցի ներսում]] ==== Ճարտարապետական արժեք ներկայացնող շենքեր ==== [[Պատկեր:Hovhannes Shirazi tun tangaran 01.jpg|մինի|աջից|250px|Հովհաննես Շիրազի տուն-թանգարանը]] Ալեքսանդրապոլի բնակելի տները գյուղատիպ և քաղաքատիպ էին, [[19–րդ դար]]ի 1-ին կեսին կառուցված գյուղատիպ տները հիմնականում կրկնում էին [[Շիրակ]]ի ժողովրդական բնակարանի հորինվածքը։ Սրանք «կոմպլեքս» տներ էին, բաղկացած «հազարաշեն» ծածկով գլխատնից, որը մյուս բնակելի օժանդակ սենյակների հետ խմբավորված էր ներքին ծածկված բակի շուրջը և ամփոփված միասնական ծավալի մեջ։ [[19–րդ դար]]ի 2-րդ կեսին կառուցվել են 1 - 2 հարկանի քաղաքատիպ բնակելի շենքեր, որոնք բաժանվում են սենյակների միաշար կամ երկշար դասավորությամբ երկու խմբի։ Սև սրբատաշ տուֆե տները բակի կողմից ունեն պատշգամբներ և փողոցին նայող շքեղ կամարակապ [[դարպաս]]ներ։ Ճակատներն աչքի են ընկնում կատարման բազմազանությամբ, որը ստացվել է դեկորատիվ հարդարանքում [[կարմիր տուֆ]]ի կիրառումով և շարվածքի կարանների ընդգծումով։ [[Պատկեր:Gyumri apartament 04 inside.jpg|մինի|ձախից|250px|Գյումրեցու տան բակը]] Շենքերի ճարտարապետական կերպարն արտահայտել է տանտիրոջ սոցիալական դիրքը. հարուստների բնակելի տներն ունեցել են շթաքարե քիվ, քանդակազարդ քարե ջրհորդաններ և լուսամուտների երեսակալներ, պատշգամբների փայտյա ցանցկեն շքեղ մանրամասներ։ Իրենց գեղարվեստական արտահայտչականության աչքի են ընկնում Աղսախալյանների (1873), Ավագյանների (1880), Քեշիշյանների (1886) տները։ [[19–րդ դար]]ի 2-րդ կեսին քաղաքի կենտրոնում կառուցվել են նաև երկհարկանի, բազմաբնակարան, ընդհանուր պատշգամբով «շահութաբեր տներ», որոնց առաջին հարկում եղել են [[խանութ]]ներ, [[արհեստանոց]]ներ, պահեստներ։ Դրանց բնորոշ օրինակն է Ձիթողցյանների տունը ([[1872]], վարպետ՝ Հարություն Օուգբաշյան)։ Բաղնիքների ու հյուրանոցների շարքում առավել նշանակալից էր Վարդան և Սարգիս Ալմոյանների երկհարկանի պանդոկը ([[1865]] - [[1867]])՝ [[ջրավազան]]ով, ներքին բակով, սյունազարդ փայտե պատշգամբով։ [[19–րդ դար]]ի վերջին, [[20–րդ դար]]ի սկզբին Ալեքսանդրապոլում ռուսական կլասիցիզմի ոճով կառուցվել են հասարակական մոնումենտալ շենքեր՝ եռահարկ վարչա-առևտրական ուսումնարանը, հիվանդանոցը ([[1905]]), օրիորդաց գիմնազիան ([[1906]])։ === Արհեստներ և արվեստներ === [[Պատկեր:Գյումրու անվագործների համքարության դրոշը.JPG|մինի|աջից|250px|Անվագործների համքարության դրոշը]] Քաղաքում արհեստագործությունը սկիզբ է առել հնագույն ժամանակներից։ Այդ հանգամանքի հաստատումն է [[1930]]-ական թթ. քաղաքի հարավում, մսի-պահածոների կոմբինատի կառուցման վայրում, հազարամյակներից եկող հալոց-ձուլարանի հայտնաբերումը։ Դարեր անց ձևավորվել է արվեստագործությունը, որի վկայություններից են [[VII դար]]ի [[խաչքար]]երը, գտնված քաղաքի շրջագծում, [[Ախուրյան]]ի մոտերքում և [[1837]] թ. կառուցված հռչակավոր [[Գյումրու Սև բերդը|Սև Ղուլ]] բերդում։ Գյումրվա արհեստներն ու արվեստները համաձույլ են հանդես եկել շատ հաճախ։ Այդ երևույթը նկատելի է ճարտարապետության, քարգործության (առանձնապես՝ գերեգմանաքարերի կերտման մեջ), փայտագործության, արծաթագործության, հատկապես՝ ոսկերչության, ապա՝ պղնձագործության, գորգագործության, ժանյակագործության, երկաթագործության և մի շարք ուրիշ ոլորտներում։ Գրեթե անհնարին է գտնել հին գյումրեցիների մի տուն, մի գերդաստան, որտեղ տվյալ արհեստն ու արվեստը միայն մեկի զբաղմունքը եղած լինեն։ [[Պատկեր:Գյումրու պղնձագործների համքարության դրոշը.JPG|մինի|ձախից|250px|Պղնձագործների համքարության դրոշը]] Հաճախ գերդաստանները կոչվել են արհեստների անուններով՝ Մազմընենք (Մազմանյանները), Ղույումչոնք (Ղույումչյանները-Ոսկերչյանները), Փախըրջոնք (Պղնձագործենք), Դամըրչոնք (Երկաթագործենք), Ցափուջոնք (Որմնադիրենք), Խըզարջոնք (Սղոցողենք), Ֆայտոնջոնք (Կառապանենք-Կառագործենք)։ Մի այդպիսի գերդաստան է Տարախչոնց գերդաստանը, որը տվել է ոսկերիչ վարպետների չորս սերունդ, ընդգրկել գրեթե դար ու կես։ Տոհմապետը Մարտիրոսն է, որի պատրաստած ոսկեզօծ արծաթե գավը [[Փարիզ]]ի համաշխարհային ցուցահանդեսում Ոսկե մեծ մեդալի է արժանացել [[1889]] թ.: Հայտնի էր նաև նրա որդին՝ Մաշտի Գուրգենը ([[1897]] - [[1943]])։ [[Եղիշե Չարենց]]ը Գուրգենին համարել է «առաջնակարգ վարպետ-ոսկերիչ»։ Գուրգեն Տարախչյանը քանդակել-փորագրել է Խորհրդային Հայաստանի առաջին շքանշաններն ու կրծքանշանները, որոնցից մի քանիսի բնօրինակները, մեծարվեստ հոր գործիքների, կաղապարների և առանձին կերտվածքների հետ, պահվում են իրենց տան՝ թանգարանի վերածված մի սենյակում։ ճանաչված ոսկերիչ վարպետ է Տարախչյանների չորրորդ սերնդի ներկայացուցիչը, Գուրգենի կրտսեր որդին՝ Օնիկ (Հովհաննես) Տարախչյանը։ Հին Գյումրվա արհեստավորների վարպետությունը պատկերել են Ավետիք Իսահակյանը «Դարբին Գևորգը» պատմվածքում, Մ. Արմենը «Հեղնար աղբյուր» վիպակում և ուրիշներ։ Մեծանուն քանդակագործ-գյումրեցի, [[ՍՍՀՄ]] ժողովրդական նկարիչ [[Սերգեյ Մերկուրով]]ը ([[1881]] - [[1952]]) իր պատանեկության, Գյումրվա հմուտ վարպետների ձեռքի տակ ստեղծագործական նախնական քայլերի մասին հետագայում պատմել է. «Մի տուն էինք շինում։ Տան տերը ցանկացավ մուտքի կամարին քանդակել տալ մի աղավնի։ Վարպետս գործն ինձ հանձնեց։ Քանդակեցի աղավնին։ Քանդակեցի կարմիր քարից։ Տարա վարպետիս։ Նայեց-նայեց, նետեց աղավնիս քարերին, փշուր-փշուր արեց, էս ի՝նչ էս շինե։ Բան շինե, բան։ Այդպես կրկնվեց մի քանի անգամ։ Վերջը, երբ վախվխելով հարցրի, թե ի՞նչը չի հավանում, նկատեց, էմպես պըտի շինես, օղուլ, օր տեսնողը գիտենա, թե՝ էս է, յա նոր է իջե երկընքեն, յա էս է՝ երկինք պըտի թըռնի... Հետո եղա շատ երկրներում, ծանոթացա արվեստների տեսություններին, բայց ոչ մի բան չկարողացավ մոռացնել տալ քանդակագործական արվեստի կոչման՝ քարի կենդանացման այն խորունկ հայտնագործությունը, որ ադամանդի բյուրեղացմամբ կատարել էր գյումրեցի վարպետս»։ Այսօրվա Գյումրիի շքեղացման՝ հոյակապ շենքերի, հրապարակների, փողոցների, պողոտաների, հուշարձանների մեջ կենդանի է մեծարվեստ նախորդների թողած ավանդույթը։ === Կերպարվեստ === Հնուց նշանավոր էին քաղաքի արհեստավորների (մետաղագործներ, կտավագործներ, քարգործներ, ոսկերիչներ և այլն) գործերը։ Լենինականում կազմակերպվել են գեղարվեստական [[ցուցահանդես]]ներ։ Գեղարվեստական կյանքի ակտիվ մասնակիցներ էին Ե. Նազարյանը, Գ. Բրուտյանը, Ս. Ալթունյանը և ուրիշներ։ [[1921]] թ. հիմնադրվել է նկարչական ստուդիա (այժմ՝ Ս. Մերկուրովի անվան նկարչական դպրոցը), [[1930]] թ.՝ երկրագիտական թանգարանը, որտեղ զգալի բաժին է հատկացված կերպարվեստին։ 1945 թ. կազմակերպվել է Հայաստանի սովետական նկարիչների միության Լենինականի բաժանմունքը։ Քաղաքի գեղարվեստական կերպարում նշանակալից են Մայիսյան ապստամբության հերոսների ([[1931]], քանդակագործ Ա. Սարգսյան), Վ. Ի. Լենինի ([[1954]], բազալտ, քանդակագործ՝ Բ. Մերկուրով, հեղինակակից՝ Գ. Ահարոնյան, ճարտ. Մ. Գրիգորյան), Ա. Իսահակյանի ([[1976]], քանդակագործ՝ Ն. Նիկողոսյան, ճարտ. Ջ. Թորոսյան, ՍՍՀՄ պետ. մրցանակ, [[1977]]), Ա. Տիգրանյանի ([[1962]], բրոնզ, բազալտ, քանդակագործ՝ Խ. Իսկանդարյան, ճարտ. Է. Տիգրանյան), Հայրենական մեծ պատերազմում զոհվածների («Մայր Հայաստան», [[1975]], քանդակագործ՝ Ա. Սարգսյան, Ե. Վարդանյան, ճարտ. Ռ. Եղոյան) հուշարձանները, ինչպես նաև մոնումենտալ գեղանկարչության ընտիր օրինակներ՝ Հղկող հաստոցների գործարանի բանվորական ճաշարանում (1963 - 1964, նկարիչ՝ Հ. Մինասյան, Ա. Մելքոնյան, Ռ. Պետրոսյան), էլեկտրատեխնիկական գործարանում ([[1972]], նկարիչ՝ Մ. Ավետիսյան), «Սասունցիների պարը» (խճանկար, [[1973]] - [[1975]], նկարիչ՝ Ֆ. Մանուկյան), «Գյումրվա հարսանիք» (խճանկար, 4. Սմբատյան, Զ. Գրիգորյան, Ռ. Հովնաթանյան), «Կարմիր բանակի մուտքը Ալեքսանդրապոլ» (որմնանկար երկաթուղայինների մշակույթի պալատում, նկարիչ՝ Ս. Հովսեփյան), «Գյումրվա կանայք» (որմնանկար տեքստիլ կոմբինատի թանգարանում, [[1973]], նկարիչ՝ Ա. Մելքոնյան) և այլ գործեր։ === Երաժշտություն === [[Պատկեր:Երաժշտի արձան Իսուզի պուրակում 03, Cropped.jpg|մինի|125px|աջից|Երաժշտի արձան Իսուզի պուրակում]] [[Պատկեր:Երաժշտի արձան Իսուզի պուրակում 04, Cropped.jpg|մինի|125px|աջից|Երաժշտի արձան Իսուզ պուրակում]] [[Պատկեր:Jivani and Sheram.jpg|մինի|աջից|125px|Աշուղների արձան Գորկու այգու դիմաց]] Քաղաքի երաժշտական կյանքը հնուց զարգացել է ժողովրդական և պրոֆեսիոնալ արվեստների հունով։ Դեռևս [[XIX դար]]ի վերջերից գործել են երգչախմբեր (դպրոցական, եկեղեցական, սիրողների, կազմակերպիչները՝ երգի ուսուցիչներ Ա. Բրուտյան, Պ. Բաբայան, կոմպոզիտորներ Ն. և Ա. Տիգրանյաններ)։ Որոշ խմբեր համերգներով հանդես են եկել [[Բաքու|Բաքվում]], [[Թիֆլիս]]ում, [[Երևան]]ում։ Հյուրախաղերով քաղաք են այցելել է. Պետրին, Ա. Սպենդիարյանը, Հ. և Ի. Դանզասները, Ա. Մելիք-Աղամալովը, Լ. Կարախանը և ուրիշներ։ Կազմակերպվել են նաև ընտանեկան անսամբլներ։ Պրոֆեսիոնալ երաժշտության բնագավառում նշանակալից երևույթ էր Արևելյան Հայաստանում առաջին օպերային ստեղծագործության՝ [[Արմեն Տիգրանյան]]ի «Անուշ»-ի բեմադրությունը [[1912]] թ., սիրողական օպերային թատրոնում։ Սովետական կարգերի հաստատումից հետո՝ [[1921]] թ. Ն. Տիգրանյանի նախաձեռնությամբ բացվել է «Փոքրիկ ստուդիա», որը [[1924]] թ. վերափոխվել է երաժշտական դպրոցի (ղեկավար՝ Դ. Ղազարյան)։ Նրա սիմֆոնիկ և փողային նվագախմբերը, երգչախումբը, անսամբլները (տրիո, կվարտետ) հանդես են եկել հրապարակային համերգներով և ռադիոյով։ [[1922]] թ. ստեղծվել է սիմֆոնիկ-կամերային «Սալոնային նվագախումբը» (տարբեր տարիներ ղեկավարել են ջութակահար Կուգոտովսկին, դիրիժոր Ա. Մելիք-Փաշաևը, կոմպոզիտոր Ա. Այվազյանը)։ [[1923]] - [[1926]] թթ. գործել է Լենինականի օպերա-օպերետային թատրոնը, որի կազմում էին [[Շարա Տալյան]]ը, Ա. Մելիք-Փաշաևը, Հ. Դանիելյանը, Լ. Իսեցկին և ուրիշներ։ Հայաստանում առաջին բալետը ներկայացվել է այս թատրոնի բալետային խմբի կողմից՝ 1924 թ.<ref>[[Արծվի Բախչինյան]]. Հայերը համաշխարհային պարարվեստում, 2016. էջ 13</ref>: Թատրոնում բեմադրվել են Բիզեի «Կարմեն», Գունոյի «Ֆաուստ» օպերաները (թարգմանաբար, հայերեն), Ի. Կալմանի «Սիլվա» օպերետը, մանկական օպերաներ (Ս. Մուրադյանի «Շունն ու կատուն», Դ. Ղազարյանի «Հաղթված բազեն», Ա. Մանուկյանի «Չարի վերջը»)։ Այդ թատրոնը մեծ դեր է խաղացել հայ [[օպերա]]յին արվեստի զարգացման գործում։ [[1934]] թ. բացվել է երաժշտական ուսումնարանը։ Քաղաքում գործում են Հայհամերգի (մինչև [[1976]] թ. Հայֆիլհարմոնիայի) բաժանմունքը, [[1958]] թ.՝ Հայաստանի Երգչախմբային ընկերության բաժանմունքը, [[1972]] թ.՝ կամերային նվագախումբը, 6 երաժշտական դպրոց և մեկ ուսումնարան, բազմաթիվ ինքնագործ խմբեր, այդ թվում՝ [[1949]] թ.՝ Սևյանի անվան մշակույթի պալատի երգի և պարի անսամբլը (ղեկավար՝ [[Աղասի Շաբոյան]]), որը դարձել է համամիութենական և միջազգային մրցույթների և փառատոների դափնեկիր։ [[1957]] թ. ամեն տարի անց են կացվում սիմֆոնիկ երաժշտության տասնօրյակներ։ Միքայել Նալբանդյանի անվան հայկական մանկավարժական ինստիտուտն ունի երաժշտության ամբիոն։ 2011 թ․ [[Յան Գիլլան]]ը և [[Թոնի Այոմի]]ն ստեղծեցին [[WhoCares]] սուպեր-խումբը և ձայնագրեցին սինգլ, որպեսզի Գյումրիում կառուցվի երաժշտական դպրոց (բացվեց երկու տարի անց՝ ռոք-երաժիշտների մասնակցությամբ)<ref>{{cite web |url=http://www.gillan.com/armenia-gyumri-whocares.html |accessdate=2013 թ․ փետրվարի 20 |work=Ian Gillan official website |title=WhoCares}}</ref>։ ==== Աշուղներ ==== Հին Գյումրին, համբավավոր արհեստավորներից բացի, հայտնի է եղել նշանավոր [[աշուղ]]ներով։ [[XIX դար]]ի 2-րդ կեսին-[[XX դար]]ի սկզբին Ջիվանա գլխավորությամբ ձևավորվել է ազգային-աշուղական դպրոցը (Շիրին, Ջամալի, Պայծառ, Զահրի, Խայաթ, Մալուլ, Հավես, Հազիրի (Գյումրեցի), Շերամ, Իգիթ, և ուրիշներ), որոնց բնորոշ էր հասարակական-սոցիալական թեմաների սրությունը, գրական ու երաժշտական լեզվի մաքրությունը, ավանդույթի ստեղծագործական յուրացումը, ուրույն մտածելակերպը։ Սկսած [[1870]]-ական թվականներից նրա հռչակավոր սրճարանները՝ ղայֆաները, դարձել են աշուղական երգ ու նվագի յուրատեսակ կենտրոններ։ Գրեթե ամեն մի սրճարան ունեցել է իր աշուղը կամ աշուղական խումբը։ Սիրո, հայրենի հողի, պանդխտության, ազատատենչության, ազգային վերածնության երգերից բացի, նկատելի տեղ են գրավել, ի բնե երգասեր գյումրեցիների մեջ լայն տարածում գտել քաղաքի կյանքի հետ կապված որոշակի երևույթներ արտացոլող երգերը, որոնք ստացել են հանրային հնչեղություն։ Այդ առումով շատ բնորոշ է Ջիվանու «Խելքի աշեցեք» երգը ([[1883]])։ Գյումրվա աշուղների երգերը տարածվել են շատ գյուղերում ու քաղաքներում։ Մեծանուն աշուղներին հաճախ հրավիրել են [[Թիֆլիս]], [[Բաքու]], [[Աստրախան]], [[Երևան]], [[Էջմիածին]] և այլուր։ [[1870]]-ական թվականների 2-րդ կեսից սկսած քաղաքում տպարաններ բացվելու շնորհիվ ծայր է առել աշուղական գրքերի հրատարակությունը, լույս են տեսել աշուղ Ջիվանու, Խայաթի և ուրիշների երգարանները։ Աշուղական արվեստը ապրել է իր հասունացումը, տվել դասական, համազգային արժեքներ։ [[Ավետիք Իսահակյան]]ը գրել է. «Ալեքսանդրապոլը (Լենինականը) աշուղների քաղաք էր համարվում։ Ես իմ պատանեկության ժամանակ հաշվում էի երեսունի չափ աշուղներ և ժողովրդական երգիչներ (երգահաններ), որոնք անուն ունեին հայրենի քաղաքում և հայրենի քաղաքից դուրս։ Այդ աշուղ-երգիչներից նշանավորներն էին՝ Ջիվանին, Ջամալին, [[Ֆիզահի]]ն, Մալուլը, Պայծառը, Խայաթը և ուրիշները»։ Դրանցից Ջիվանին, Խայաթը, Շերամը և ուրիշներ հանդես են եկել որպես բանաստեղծ, եղանակող, նվագող ու երգող։ Եղել են նաև միայն երգողներ, միայն նվագողներ, նաև՝ միայն պարեղանակներ հորինողներ։ Այս վերջիններից է կույր աշուղ Համբոն (Համբարձում Ադամյան. [[1867]] - [[1904]], «Զուռնի տրնգի»-ի հորինողը)։ Նրանք բոլորը իրենց արվեստին նվիրված գործիչներ էին, ուսումնասեր, կարդացած մարդիկ, քաջատեղյակ ոչ միայն աշուղական արվեստի նրբություններին, այլև հայ և արևելյան հերոսավեպերին ու սիրավեպերին. հայ և օտար առասպելաբանությանը։ Իմացել են լեզուներ, այդ լեզուներով երբեմն խաղեր հորինել, չափվել նույնպես օտարների հետ նրանց լեզուներով։ Աշուղները մասնակցել են մրցությանը, որ տեղի է ունեցել հրապարակով՝ բազմաթիվ երգասերների ու աշուղների ներկայությամբ։ Պարտվածի նվագարանը վերցնելու սովորություն չի եղել։ Պարտվածը հանպատրաստից մի երգով խոստովանել, գովաբանել է հաղթողի բարձր արվեստը, և այդպիսով վեճ-մրցությունը ավարտվել է խաղաղությամբ, մարդկայնորեն։ Աշուղները որոշ ժամանակ պահել են աշակերտներ, սովորեցրել նրանց, ապա մի քանի հոգով գրավոր վկայել նրա վարպետացումը և տվել համապատասխան գիր և աշուղական անուն։ Իրենց գործունեության կարգավորման համար աշուղները ունեցել են «ուստաբաշի», որին ընտրել են ընդհանուր ժողովում։ «Ուստաբաշին» պիտի լիներ արվեստով ու վարկով ամենաճանաչված մարդը։ Ուստաբաշի է եղել Ջիվանին, իսկ նրա օգնական՝ աշուղ Համբոն։ Գյումրվա աշուղներն իրենց բարձր արվեստով նկատելի ներդրում են կատարել հայ ժողովրդական երգարվեստի, երաժշտական բառ ու բանի, բանաստեղծական լեզվի զարգացման մեջ։ === Թատրոն === [[Պատկեր:Gyumru dramatikakan tatron 01.jpg|մինի|աջից|250px|Դրամատիկական թատրոն]] Առաջին թատերական ներկայացումը Ալեքսանդրապոլում տեղի է ունեցել [[1865]] թ. [[մայիսի 23]]-ին, թատերասերների ուժերով, Ա. Մելիք-Հայկազյանի օժանդակությամբ, բեմադրվել է Հ. Կարինյանի «Շուշանիկ»-ը։ Նույն թվականին ռուս թատերասերները ներկայացրել են [[Նիկոլայ Գոգոլ]]ի «Ռևիզոր»-ը։ [[1866]] թ. կազմակերպվել է թատերական մասնախումբ։ [[1879]] թ. առաջին անգամ խաղացվել է [[Գաբրիել Սունդուկյան]]ի «Պեպո»-ն։ [[1888]] թ. իր փոքրիկ խմբով տեղի թատերասերների հետ ներկայացումներ է տվել [[Պետրոս Ադամյան]]ը։ Հետագայում հյուրախաղերով հանդես են եկել Ա. և Ս. Սաֆրազյանները, [[Արամ Վրույր]]ը, Ջաբելը, Գ. Պետրոսյանը, [[Հովհաննես Աբելյան (դերասան)|Հովհաննես Աբելյանը]], [[Սիրանույշ]]ը և հայ թատրոնի բազմաթիվ ականավոր դերասաններ։ Նախասովետական տարիներին ներկայացումներ են տվել տեղական և ռուսական, վրացական, ուկրաինական, ադրբեջանական եկվոր թատերախմբերը։ Թատերական արվեստի զարգացմանը նպաստել են բժիշկ-ռեժիսոր Գ. Տեր-Հովհաննիսյանը, մանկավարժ-դերասաններ Մ. և Ա. Տեր-Սարգսյանները, Հ. Ղուկասյանը, դերասան-դերասանուհիներ Կ. Քյանդարյանը, Մ. Չարչօղլյանը, Ն. Կիրակոսյանը, Կ. Աբովյանը և ուրիշներ։ Շեքսպիրի դրամատուրգիան առաջին անգամ ներկայացրել է Կ. Գալֆայանը (Համլետ, [[1901]])։ [[1917]] - [[1918]] թթ. ներկայացումներ է տվել Հ. Զարիֆյանի խումբը։ Սովետական իշխանության հաստատումից հետո թատերական գործը դրվել է կայուն հիմքերի վրա։ [[1922]] - [[1928]] թթ. գործել է Ալեքպոլի Քաղլուսվարի դրամատիկական թատրոնը (ղեկավար՝ Ա. Արմենյան), [[1923]] - [[1926]] թթ.՝ Լենինականի օպերա-օպերետային թատրոնը, [[1931]] - [[1936]] թթ.՝ պատանի հանդիսատեսի թատրոնը, [[1928]] թ.՝ Ա. Մռավյանի անվան [[Գյումրիի Վարդան Աճեմյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոն|դրամատիկական]], [[1935]] թ.՝ տիկնիկային թատրոնները։ [[2013]] թ. դրությամբ վերը նշված թատրոններից Գյումրիում միայն գործում է դրամատիկական թատրոնը։ === Կրթություն === [[Պատկեր:Gyumru Arvestneri akadenia 01.jpg|մինի|աջից|250px|Արվեստների ակադեմիայի շենքը]] XIX դ-ի կեսերին քաղաքում գործել է 10 դպրոց ու վարժարան (Արղության, Սահականուշյան և այլն), տպարան (1870-ից)։ [[XIX դար]]ի վերջին և [[XX դար]]ի սկզբին Ալեքսանդրապոլում գործել են առևտրական, հոգևոր, ծխական, օրիորդաց դպրոցներ, քաղաքային ուսումնարաններ, իգական գիմնազիա։ Սակայն ժողկրթությունը բուռն վերելք է ապրել Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո։ [[1977]]/[[1978|78]] ուս. տարում Գյումրին ուներ 68 նախադպրոցական հիմնարկ (7860 երեխա), 36 հանրակրթական ցերեկային (31684 սովորող), 7 երեկոյան (1870 սովորող), 6 գիշերօթիկ (810 սովորող) դպրոց և մեկ ուսումնական կոմբինատ։ Աշխատում էր շուրջ 2 000 ուսուցիչ (հիմնականում բարձրագույն կրթությամբ)։ Ուներ 14 պրոֆտեխնիկական ուսումնարան (5200 սովորող)։ [[Պատկեր:Gyumrii tiv 26 dproc 01.jpg|մինի|ձախից|250px|Թիվ 26 դպրոցը]] Գյումրիում են գտնվում [[Գյումրիի մանկավարժական ինստիտուտ|Միքայել Նալբանդյանի անվան Գյումրիի մանկավարժական ինստիտուտը]], Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարանի Գյումրու մասնաճյուղը, ստացիոնար և հեռակա բաժիններով (բացվել է 1959 թ., շուրջ 3000 ուսանող), հաստոցագործիքա-շինական (676 սովորող), թեթև արդյունաբերության (554 սովորող), երկաթուղային տրանսպորտի (375 սովորող), շինարարական (560 սովորող), դաշտավարական (679 սովորող) տեխնիկումները, Մռավյանի անվան մանկավարժական (346 սովորող), Կարա-Մուրզայի անվան երաժշտական (400 սովորող), բժշկական (954 սովորող) ուսումնարանները, [[Սերգեյ Մերկուրով]]ի անվան նկարչական, [[Նիկողայոս Տիգրանյան]]ի, [[Կոմիտաս]]ի, [[Արմեն Տիգրանյան]]ի, Ա. Բրուտյանի, Ա․Շիշյանի անվ. № 6 երաժշտական (2300 սովորող ու 315 ուսուցիչ) դպրոցները։ Մինչև [[1988]] թ. [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ը գործում էին Մռավյանի անվան [[Գյումրիի Վարդան Աճեմյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոն|դրամատիկական]] և տիկնիկային թատրոններ, Հայհամերգ միավորման Լենինականի բաժանմունքն իր գեղարվեստական խմբերով, 5 մշակույթի պալատ (Ե. Սեյանի անվան երկաթուղայինների, տեքստիլագործների, շինարարների, գուլպայի «Արշալույս» արտադրական միավորման և երիտասարդության), 12 ակումբ և տուն (սպայի տուն, ուսուցչի տուն, արվեստի աշխատողների տուն և այլն), պիոներների պալատ, ավելի քան 30 մասսայական գրադարան (դրանցից 17-ը միավորված է կենտրոնական միասնական գրադարանային համակարգում, որի կենտրոնը Ավետիք Իսահակյանի անվան մարզային գրադարանն է), 9 մասսայական և 8 մանկական (ընդամենը 1 320 000 գրքային ֆոնդ, 1978 հունվար), 16 կինոթատրոն, երկրագիտական թանգարան, տուն-թանգարաններ ([[Ավետիք Իսահակյան]]ի, [[Բագրատ Ղարիբջանյան]]ի և այլն), որոնց այցելուների թիվը տարեկան կազմում է մոտ 100 000։ Գյումրին ունի Հայաստանի սովետական գրողների (ՀՄԳ) միության բաժանմունք (գործում է [[1928]] թ.)։ Տարբեր ժամանակներ նրա կազմում են եղել [[Գուրգեն Մահարի]]ն, [[Մկրտիչ Արմեն]]ը, [[Գեղամ Սարյան]]ը, [[Հովհաննես Շիրազ]]ը, [[Հմայակ Սիրաս]]ը, [[Աղավնի (գրող)|Աղավնին]], [[Ալեքսանդր Արաքսմանյան]]ը, [[Մկրտիչ Կորյուն]]ը և ուրիշներ։ [[1980]] թ.-ի դրությամբ բաժանմունքում ընդգրկված են ՍՍՀՄ գրողների միության 7 անդամ և 30-ից ավելի երիտասարդ ստեղծագործողներ։ Գյումրիում են գտնվում ՀՍՍՀ ԳԱ գեոֆիզիկայի ու ինժեներական սեյսմոլոգիայի ԳՀԻ կոնստրուկտորական բյուրոներ, «Հայպետնախագիծ» ինստիտուտի ճարտարապետական արվեստանոցը։ [[1980]] թ. դրությամբ Գյումրին ունեցել է խաղողագործության, գինեգործության ու պտղաբուծության ինստիտուտի հատուկ բաժանմունք։ Գործում են 30 նախադպրոցական հիմնարկ, 57 հանրակրթական, 9 երաժշտական և արվեստի, 31 մարզային դպրոցներ, 7 պետական և 1 ոչ պետական միջին մասնագիտական հաստատություններ, Միքայել Նալբանդյանի անվան մանկավարժական ինստիտուտը, ԵՊՃՀ-ի և ԵՊՏՀ-ի մասնաճյուղերը, ոչ պետական 2 բուհ, 15 գրադարան, 6 հյուրանոց, 15 ամբուլատոր-պոլիկլինիկական հիմնարկներ, 11 հիվանդանոց, քաղաքային մարզադաշտ, ծածկած լողավազան և ՀՀ հյուսիսային տարածաշրջանի սեյսմիկ պաշտպանության կենտրոնը, ՀՀ ԳԱԱ Երկրաֆիզիկական և ճարտարագիտական սեյսմաբանության ԳՀԻ-ն, Վարդան Աճեմյանի անվան դրամատիկական և Ալիխանյանի անվան տիկնիկային թատրոնները, հայրենագիտական թանգարանը, Ավետիք Իսահակյանի (1963), Մինաս Ավետիսյանի (1982), [[Սերգեյ Մերկուրով]]ի (1984), «Կումայրի» պատմամշակութային արգելոցը (1985), Երանուհի և Մարիամ Ասլամագյան քույրերի (1987), Հովհաննես Շիրազի (2003) թանգարանները, Մհեր Մկրտչյանի (2006) տուն-թանգարանը և այլն, 4 հեռուստա և ռադիոընկերություններ, մարզային նշանակության մշակութա-լուսավորական կենտրոններ։ === Տպագրություն === Գյումրիում (Ալեքսանդրապոլ) գրքի տպագրությունը սկիզբ է առել [[1876]] թ., երբ գյումրեցի Գևորգ Սանոյանը քաղաքում բացել է առաջին տպարանը, որը տպագրում էր պաշտոնական-գրասենյակային զանազան ձևեր ու գրքույկներ ռուսերեն և հայերեն լեզուներով։ Շուտով այդ տպարանին հաջորդել են նորերը՝ Աբրահամ Մալխասյանի «Այգ», Հովհաննես Ափինյանի «Շիրակ», Հակոբ Ղասաբյանի տպարանը և այլն։ Նշված տպարանները նշանակալի չափով նպաստել են Գյումրիի մշակութային և հոգևոր կյանքի զարգացմանը։ Դրանցում են տպագրվել աշուղներ Ջիվանու, Շերամի, Խայաթի (Սուքիաս Զահրիյան), Ջամալի (Մկրտիչ Տալյան), Նազանու, բանաստեղծներ [[Ավետիք Իսահակյան]]ի, [[Աթաբեկ Խնկոյան]]ի, բանասեր Գ. Լևոնյանի և հայ մշակույթի մի շարք այլ նշանավոր գործիչների մի շարք գործեր՝ հայերեն (աշխարհաբար և գրաբար) և ռուսերեն լեզուներով։ Գրատպության այս նշանակալի վերելքին ծանր հարված հասցրեց [[1918]] թ. և [[1920]] թ. թուրքական օկուպացումը։ Գյումրիում սովետական կարգեր հաստատվելուց հետո բոլոր տպարանները պետականացվեցին, և ստեղծվեց պետական հրատարակչություն։ Ներկայումս քաղաքում հրատարակվում են «Շիրակ» (1991) հանդեսը, «Կումայրի» (1998), «Շրջապատ» (1999), «Հինգշաբթի» (2005) և այլ թերթեր<ref name="Հայաստան Հանրագիտարան" />։ === Հեռուստատեսություն === Գյումրիում գոյություն ունեն հետևյալ հեռուստաալիքները. * [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] (Գյումրի) * [[Ցայգ]] (Գյումրի) * [[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] (Գյումրի) * [[Գալա]] (Գյումրի) * [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստան 1]] * [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք]] * [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] * [[Երկիր Մեդիա]] * [[Ռոսիա 1]] * [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] * [[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] * [[Հայաստանի մշակութային հեռուստաալիք|Արթ21-Թիվի]] (Գյումրի) === Ռադիո === Գյումրիում ([[1930]] թ.) գործում է ռադիոհաղորդումների հանգույց, Երևանի հեռուստատեսության ստուդիայի ծրագրերի վերահաղորդման կայան։ Գյումրիում հեռարձակվում են հետևյալ ռադիոները. * [[Հայաստանի հանրային ռադիո]] * [[Նոր ռադիո]] * [[Ռադիո Արձագանք]] * [[Ռադիո Շիրակ]] * [[Ռադիո հայ Գյումրի]] * [[Ռադիո ՇԱՆԹ]] === ԶԼՄ === Գյումրիում են լույս տեսել հետևյալ պարբերականները՝ * «[[Էմինյան ազգագրական ժողովածու]]» ([[1901]] - [[1913]]), * «Ախուրյան» ([[1907]] - [[1915]]), * «Արագած» ([[1912]]), * «Գավառի ձայն» ([[1913]]), * «Նոր կյանք» ([[1917]] թ.-ի հուլիս), * «Գյուղացիական միություն» ([[1919]]), * «Ալեքսանդրապոլի լրաբեր» ([[1919]]), * «Բանվորի խոսքը» ([[1921]]), * «Կարմիր Շիրակ» ([[1921]] - [[1922]]), * «Շիրակի ռանչպար» ([[1922]] - [[1923]]), * «Բանվոր» ([[1923]]-անհայտ), * «Սուլիչ» ([[1931]]), * «Երկաթուղային» ([[1931]] - [[1935]]), * «Ստալինյան ուղեգիր» ([[1935]] - [[1946]]), * «Հարվածային տեքստիլշչիկ» ([[1930]] - [[1931]]), * «Մանածագործ» ([[1931]] - [[1959]]), * «Տեքստիլագործ» ([[1959]]-անհայտ) * և այլ պարբերականներ։ === Սպորտ === [[Պատկեր:Gyumri city stadium after renovation.jpg|մինի|աջից|[[Գյումրիի քաղաքային մարզադաշտ]]ը՝ որտեղ իր տնային խաղերն է անցկացնում տեղի [[Շիրակ (ֆուտբոլային ակումբ)|«Շիրակ» ֆուտբոլային ակումբը]]]] [[Պատկեր:Gyumru loxavazan 01.jpg|մինի|աջից|Նորակառույց լողավազանը]] [[Պատկեր:Gyumri football academy in 2014.jpg|մինի|աջից|Նորակառույց [[Գյումրիի ֆուտբոլի ակադեմիա]]ն]] [[Պատկեր:Yurik Vardanian.jpg|մինի|ձախից|150px|Աշխարհահռչակ ծանրամարտիկ Յուրի Վարդանյանը]] Սպորտային կյանքը Գյումրիում աշխուժացավ միայն խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո։ 1920-ական թթ. սկսած Գյումրիում ֆիզկուլտուրան և սպորտը ծավալեցին Հ. Գարգալոյանը, Ա. Չարչօղլյանը, «Բազե» ընկերության նախկին անդամներ Հ. Փարսադանյանը, Հ. Մաթևոսյանը, Վ. Մինասյանը և ուրիշներ։ [[1921]] - [[1922]] թթ. Կ. Լիբկնեխտի անվան երիտասարդական ակումբին կից կազմակերպվեցին «Սպարտակ» և «Կարմիր սպորտ» ֆիզկուլտուրայի խմբակները։ Այստեղ մեծ տարածում գտավ [[ֆուտբոլ]]ը, ձեռքի գնդակը, [[ծանրամարտ]]ը, [[մարմնամարզություն]]ը, [[թեթև աթլետիկա]]ն։ [[1923]] թ. Ալեքսանդրապոլի գավառային գործկոմին կից ստեղծվեց ֆիզկուլտուրայի խորհուրդ, բացվեցին մարզական նոր օջախներ։ Մ. Հայրբաբամյանի, Ս. Խոյեցյանի ու Ա. Ալանակյանի նախաձեռնությամբ [[1923]] - [[1924]] թթ. երկաթգծում կազմակերպվեցին մարմնամարզության, ծանրամարտի, թեթև աթլետիկայի, իսկ 2 տարի անց՝ նաև [[բասկետբոլ]]ի, [[վոլեյբոլ]]ի ու [[ըմբշամարտ]]ի խմբակներ։ Այստեղ բացվեցին քաղաքում առաջին կանացի սեկցիաները, մարմնամարզություն ու թեթև աթլետիկա սպորտաձևերում տղաների հետ մեկտեղ սկսեցին մարզվել Մ. Տեր-Մարտիրոսյանը, քույրեր Լ. և Գ. Ժամկոչյանները, Ժ. Պետրոսյանը, Ա. Բիշարյանը, Դ. Ավետիսյանը, Ա. Հայրբաբամյանը, Հ. Ալանակյանը՝ հանրապետության կանացի սպորտի ջահակիրները։ Մարզական սեկցիաներ ստեղծվեցին տեքստիլում, խորառծառի ու կառուցողների ակումբներին կից։ [[1926]] թ. Լենինականի գավառի մարզիկների թիվը կազմում էր 391, որոնցից 50-ը՝ կանայք։ Բազմակողմանի մարզիկներ էին Ց. Հայկազյանը, Կ. Գարգալոյանը, եղբայրներ Ա. և Խ. Մանդալյանները, Հ. Մարգարյանը, Գ. Կիրակոսյանը, Պ. Հարոյանը, եղբայրներ Մ. և Ե. Թոփչյանները, իսկ կանանցից՝ Ա. Խաչատրյանը, Խ. Մատինյանը, Ա. Մխիթարյանը և ուրիշներ։ [[1926]] թ. Լենինականի պատվիրակությունը մասնակցեց հանրապետական առաջին սպարտակիադային։ [[1927]] թ., Գ. Մինասյանի նախաձեռնությամբ, արտադրական մարմնամարզությունը արմատավորվեց տեքստիլ կոմբինատում։ [[1932]] - [[1936]] թթ. Լենինականում հիմնադրվեցին «Դինամո», «Սպարտակ» և «Կառուցող» մարզընկերությունները, ստեղծվեցին նոր բազաներ, սկսվեց քաղաքային մարզադաշտի շինարարությունը։ Քաղաքի էնտուզիաստների օգնությամբ շրջակա գյուղերում ևս արմատավորվեց սպորտը։ [[1936]] թ. այստեղ 13 մարզաձևերով պարապում էր մոտ 500 մարդ։ Իսկ քաղաքում [[1939]] թ. մարզիկների թիվն հասավ 2440-ի։ [[1939]] - [[1940]] ուս. տարում բացվեց առաջին մարզադպրոցը, որտեղ գործում էին մարմնամարզության, թեթև աթլետիկայի ու սպորտային խաղերի խմբեր։ Հայրենական պատերազմից հետո Լենինականում ևս ավելացավ մարզընկերությունների, նրանցում արմատավորված մարզաձևերի թիվը։ «Շիրակ» ֆուտբոլային թիմը դուրս եկավ միութենական ասպարեզ։ Բասկետբոլի կանանց և տղամարդկանց թիմերը մասնակցեցին երկրի առաջնության մրցումներին։ Դահուկորդ Լ. Մնացականյանը 17 տարի անընդմեջ հանրապետության չեմպիոնն էր։ Տեքստիլագործ ծանրորդ Վ. Սուքիասյանը դարձավ Լենինականում առաջին սպորտի վարպետը։ Թեթև աթլետիկայում վարպետների ընտանիքը համալրեց Ա. Մխիթարյանը։ Հայաստանի բազմակի չեմպիոններ են եղել Ա. Հակոբյանը, Հ. Անտիկյանը, Ֆ. Հովհաննիսյանը, Ս. Մինասյանը ([[դահուկավազք]]), Հ. Ստեփանյանը, Ժ. Մխիթարյանը ([[թեթև աթլետիկա]]), Մ. Շիրինյանը, Ա. Գրիգորյանը, Հ. Սարգսյանը ([[ըմբշամարտ]]), Հ. Մաղաքյանը ([[բռնցքամարտ]]), Մ. Հովսեփյանը ([[հրաձգություն]]), Օ. Մուրադյանը ([[մարմնամարզություն]])։ Մարզական մեծ նվաճման հասան կիսամիջին քաշի ծանրորդներ, օլիմպիական խաղերի արծաթե մեդալակիր, Եվրոպայի չեմպիոն, միջազգային կարգի սպորտի վարպետ Վ. Միլիտոսյանը և աշխարհի չեմպիոն, սպորտի վաստակավոր վարպետ [[Յուրի Վարդանյան]]ը։ [[1977]] թ. բակային «Գյումրի» թիմի ֆուտբոլիստները երկրում առաջին տեղը գրավեցին «Կաշվե գնդակ» համամիութենական մրցաշարում՝ կրկնելով [[1976]] թ. պատանիների «Շիրակ» թիմի հաջողությունը։ [[1977]] թ. վերջին Լենինականում կար 117 ֆիզկուլաուրային սկզբնական կոլեկտիվ՝ 34616 ֆիզկուլտուրնիկներով։ [[1973]] - [[1977]] թթ. քաղաքում պատրաստվել է մեկ սպորտի վաստակավոր վարպետ, 3 միջազգային կարգի սպորտի վարպետ, 77 սպորտի վարպետ և 187 վարպետության թեկնածու։ Գործում էր 13 մարզադպրոց, որտեղ աշխատում է ՍՍՀՄ սպորտի մեկ վաստակավոր մարզիչ (Հ. Առաքելյան, թեթև աթլետիկա), ՀՍՍՀ սպորտի 26 վաստակավոր մարզիչ։ Գործում էին նաև «Արագած» և Մ. Նալբանդյանի անվան մանկավարժական ինստիտուտի մարզակումբները։ == Գյումրին կինեմատոգրաֆիայում == * «Գյումրի» (1987) վավերագրական ֆիլմ նկարահանված 1988-ի երկրաշարժից մեկ տարի առաջ։ Գյումրեցի կառապանի անունից պատմում է դերասան [[Ազատ Գասպարյան]]ը։ Ռեժիսոր [[Լևոն Մկրտչյան (կինոռեժիսոր)|Լևոն Մկրտչյան]]։ * «Հովհաննես Շիրազ» (2005) վավերագրական ֆիլմ, նվիրված մեծահամբավ Գյումրեցի բանաստեղծին և Հայոց Մեծ Եղեռնին, ռեժիսոր Լևոն Մկրտչյան։ * [[Lux Aeterna]] և [[Terra Emota]] (Ֆրանսիա-1999) վավերագրական ֆիլմ-պոեմներ (դիպտիխ), 1988-ի երկրաշարժի օրը (Lux Aeterna) և 10 տարի հետո (Terra Emota) նկարահանված նյութերի հիման վրա։ Ռեժիսորներ [[Լևոն Մինասյան]] և [[Սերժ Ավետիքյան]]։ == Գյումրին հումորի քաղաք == Գյումրու քաղաքային կենցաղում մշտապես տեղ են գտել զվարճախոսությունները։ Գյումրին իր ուրույն ավանդույթներով, կենցաղով և հոգեբանությամբ՝ նաև բարբառով, հայրենասիրությամբ, կատակասիրությամբ, սրամտությամբ, հումորով, անլեգալ դարձվածքներով և ինչու չէ հայհոյանքով, ստեղծել է յուրատեսակ մի միջավայր, որը ծնունդ և սնունդ է տվել զվարճախոսություններին։ Գյումրու բանարվեստը տվել է տեղական և համահայկական նշանակության մի շարք զվարճախոսներ, որոնց մասին կան բազմաթիվ գրառված նյութերը։ Ամենանշանավոր գյումրեցի զվարճախոսը [[Պոլոզ Մուկուչ]]ն է (Մկրտիչ Ղազարի Մելքոնյան), այլ նշանավոր երգիծախոսներից էին Ծիտրո Ալեքը, Նալն Կարոն, Սաբի Կարոն, Ջղեր Խաչիկը, Կուժիկը և այլք<ref>{{Cite web |url=http://www.gyumri.am/gyumris/feature |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2014 թ․ հունիսի 22 |archive-date=2014 թ․ օգոստոսի 21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140821144835/http://www.gyumri.am/gyumris/feature |dead-url=yes }}</ref>։ 1989 թվականին լույս է տեսել Հրաչյա Իկիլիկյանի «Գյումրին, Պոլոզ Մուկուչը և երգիծական մանրապատումներ» գիրքը, իսկ 2013 թվականին Գագիկ Վարդանյանի «Հումորի հայրաքաղաք՝ Գյումրի» գիրքը, որտեղ տեղ են գտել տարբեր ժամանակներում Գյումրիում ապրած հայտնի ու անհայտ սրախոս մարդկանց կատակների ընտրանին։ == Գյումրիի հայտնի մարդիկ == === Խորհրդային Միության Հերոսներ === * [[Աշոտ Ամատունի]] === Սպորտ === * [[Արթուր Պետրոսյան (ֆուտբոլիստ)|Արթուր Պետրոսյան]] * [[Յուրի Վարդանյան]] * [[Ռոբերտ Էմմիյան]] * [[Լևոն Ջուլֆալակյան]] * [[Տիգրան Մարտիրոսյան (այլ կիրառումներ)|Տիգրան Մարտիրոսյան]] * [[Նազիկ Ավդալյան]] * [[Արա Խաչատրյան]] * [[Գևորգ Դավթյան]] * [[Նշան Մունչյան]] * [[Արթուր Հովհաննիսյան]] * [[Լևոն Իշտոյան]] * [[Ալյոշա Աբրահամյան]] * [[Ֆուրման Աբրահամյան]] * [[Վարդան Միլիտոսյան]] * [[Արթուր Ալեքսանյան (ըմբշամարտիկ)|Արթուր Ալեքսանյան]] === Գրականություն === * [[Շուշանիկ Կուրղինյան]] *[[Ավետիք Իսահակյան]] * [[Հովհաննես Շիրազ]] * [[Հովհաննես Գրիգորյան]] *[[Տանյա Հովհաննիսյան]] === Թատրոն, Կինո === * [[Մհեր Մկրտչյան]] * [[Արտավազդ Փելեշյան]] * [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյան]] * [[Գուժ Մանուկյան]] * [[Հովհաննես Հովհաննիսյան (դերասան)|Հովհաննես Հովհաննիսյան]] * [[Անի Պետրոսյան]] * [[Արտյուշա Գյոդակյան|Արտաշես Գյոդակյան]] * [[Հենրիկ Ալավերդյան]] * [[Արզո Արզումանյան]] * [[Ալբերտ Յավուրյան]] * [[Հրաչյա Մեքինյան]] * Վարդան Թերզիբաշյան * [[Լևոն Թուխիկյան]] === Գեղանկարչություն, Քանդակ === * [[Հրաչյա Ռուխկյան]] * [[Աշոտ Մելքոնյան]] * [[Էդուարդ Արծրունյան]] * [[Աշոտ Հովհաննիսյան]] * [[Սերգեյ Մերկուրով]] * [[Զավեն Կոշտոյան]] === Երգ երաժշտություն === * [[Շերամ (գուսան)|Շերամ]] * [[Լևոն Մադոյան]] * [[Գեորգի Գյուրջիև]] * [[Արմեն Տիգրանյան (երգահան)|Արմեն Տիգրանյան]] * [[Նիկողայոս Տիգրանյան]] * [[Ազատ Շիշյան]] === Հումորիստներ === * [[Պոլոզ Մուկուչ]] * [[Ծիտրո Ալեք]] * [[Ջղեր Խաչիկ]] * [[Ռոբերտ "ՌոբԳև" Գևորգյան|Ռոբերտ Գևորգյան]] == Գյումրիի պատվավոր քաղաքացիներ == Գյումրիում սահմանված է պատվավոր քաղաքացու կարգավիճակ, պատվավոր քաղաքացիներ են գրանցված ակադեմիկոս [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ը, նկարիչ [[Մարտիրոս Սարյան]]ը, կոմպոզիտոր [[Արամ Խաչատրյան]]ը, ՍՍՀՄ մարշալ [[Հովհաննես Բաղրամյան]]ը, բանաստեղծ [[Ավետիք Իսահակյան]]ը։ Ամբողջական ցուցակն հետևյալն է.<ref name="պատվավոր_քաղաքացիներ">{{cite web |url=http://gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/honorary-citizens-of-gyumri |title=Գյումրու պատվավոր քաղաքացիները |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 14 |archive-date=2013 թ․ դեկտեմբերի 13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131213034956/http://www.gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/honorary-citizens-of-gyumri |dead-url=yes }}</ref> {| class="wikitable sortable" |- !Թիվ !! Անձ !! Մասնագիտություն |- | 1964 || [[Մարտիրոս Սարյան]] || նկարիչ |- | 1964 || [[Վիկտոր Համբարձումյան]] || ակադեմիկոս |- | 1964 || [[Արամ Խաչատրյան]] || կոմպոզիտոր |- | 1965|| [[Վալենտինա Տերեշկովա]] || տիեզերագնաց |- | 1965|| [[Անդրիան Նիկոլաև]] || տիեզերագնաց |- | 1966 || [[Տիգրան Պետրոսյան]] || շախմատիստ |- | 1968 || [[Հովհաննես Բաղրամյան]] || մարշալ |- | 1968 || [[Արտյոմ Միկոյան]] || ավիակոնստրուկտոր |- | 1999 || [[Շահեն Խաչատրյան]] || Հայաստանի ազգային պատկերասրահի տնօրեն |- | 2000 || [[Հովհաննես Օյունջյան]] || բարերար |- | 2000 || [[Սիմոն Եզնիկ Բալյան]] || բարերար |- | 2000 || [[Ջոն Հանթսման]] || բարերար |- | 2001 || [[Շառլ Ազնավուր]] || բարերար, երգիչ և բանաստեղծ |- | 2001 || [[Ռոբեր Պողոսյան]] || բարերար |- | 2001 || [[Ժան Պողոսյան]] || բարերար |- | 2001 || [[Ալբեր Պողոսյան]] || բարերար |- | 2001 || [[Նիկոլայ Ռիժկով]] || ԽՍՀՄ մինիստրների խորհրդի նախագահ |- | 2002 || [[Դին Հերշ]] || «Միջազգային Վորլդ Վիժն» կազմակերպության նախագահ |- | 2002 || [[Սարգիս Հակոբյան (գործարար)|Սարգիս Հակոբյան]]|| բարերար |- | 2002 || [[Գոհար Խաչատրյան]] || բարերար |- | 2002 || [[Մուրադ Մուրադյան (քաղաքապետ)|Մուրադ Մուրադյան]]|| պետական գործիչ |- | 2002 ||[[Դոնարա Հարությունյան|Դոնարա Հարությունյան Ասքանազի]]|| պետական գործիչ |- | 2003 || [[Բորիս Շչերբինա]] || ԽՍՀՄ մինիստրների խորհրդի նախագահի առաջին տեղակալ |- | 2003 || [[Ժան-Նոէլ Գերինի]] || Ֆրանսիայի Բուշ-Դյու-Ռոն նահանգի նահանգապետ |- | 2003 || [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյան]]|| ռեժիսոր |- | 2003 || [[Վիկտոր Կազանցև]] || ՌԴ հերոս, բանակի գեներալ |- | 2004 || [[Վահագն Հովնանյան]] || բարերար |- | 2005 || [[Ալեքսանդր Հարությունյան]] || կոմպոզիտոր |- | 2005 || [[Էդվարդ Միրզոյան]] || կոմպոզիտոր |- | 2005 || [[Վլադիմիր Ռեսին]] || քաղաքական գործիչ |- | 2008 || [[Ֆրիդրիխ Սողոյան]] || վաստակավոր քանդակագործ |- | 2008 || [[Յուրի Վարդանյան]] || Օլիմպիական խաղերի չեմպիոն |- | 2009 || [[Ջեննեթ Սաջոնյան (քույր Արուսյակ)]] || Տիրամայր Հայաստան կուսաստանի մեծավորուհի |- | 2009 || [[Անտոնինո Մոնտալտո]] || ՀՀ-ում Իտալիայի պատվավոր հյուպատոսը Գյումրիում |- | 2009 || [[Արարատ Գոմցյան]] || ՌԴ հարավային դաշնային տարածաշրջանում ՀՀ գլխավոր հյուպատոս |- | 2009 || [[Տաճատ Սարգսյան]] || ՀԿԿ նախագահ |- | 2010 || [[Նիկոլայ Հովհաննիսյան]] || գիտության վաստակավոր գործիչ |- | 2012 || [[Ավետիք Սահակյան]] || բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր |- | 2012 || [[Հասմիկ Պապյան]] || ՀՀ ժողովրդական արտիստ, երգչուհի |- | 2012 || [[Հասմիկ Կիրակոսյան]] || ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ |- | 2012 || [[Ռոբերտ Էմմիյան]] || ԽՍՀՄ սպորտի վաստակավոր վարպետ |- |2013 |[[Արամ Սարգսյան (մարզիչ)|Արամ Սարգսյան]] |մարզիչ, ՀՀ վաստակավոր արտիստ |- |2013 |[[Արտավազդ Փելեշյան]] |ՀՀ ժողովրդական արտիստ, կինոռեժիսոր, դերասան |- |2013 |[[Վլադիլեն Բալյան]] |ՀՀ ժողովրդական արտիստ, կոմպոզիտոր |- |2013 |[[Վարդուհի Վարդերեսյան]] |ՀՀ ժողովրդական արտիստ, դերասանուհի |- |2014 |[[Ալիկ Գյունաշյան]] |ՀՀ վաստակավոր արտիստ |- |2014 |[[Կառլեն Ադամյան (սրտաբան)|Կարլեն Ադամյան]] |ՀՀ գիտության վաստակավոր գործիչ, պրոֆեսոր |- |2014 |[[Լևոն Ջուլֆալակյան]] |Եվրոպայի, աշխարհի (1986) և օլիմպիական (1988) չեմպիոն, [[ԽՍՀՄ]] սպորտի վաստակավոր վարպետ |- |2015 |[[Ֆելիք Գրիգորյան]] |Շիրակի-մարզի գլխավոր մանկաբարձ-գինեկոլոգ |- |2015 |[[Հայկ Քոթանջյան]] |ռազմական դիվանագետ, ՀՀ ՊՆ Պաշտպանական ազգային հետազոտական համալսարանի հիմնադիր-պետ |- |2015 |[[Արթուր Չիլինգարով]] |բևեռախույզ, գիտնական, հասարակական-քաղաքական գործիչ |- |2016 |[[Երվանդ Ղազանչյան|Երվան Ղազանչյան]] |ՀՀ ժողովրդական արտիստ, ռեժիսոր, դերասան |- |2016 |[[Գաբրիել Ջամբարջի]] |«Փյունիկ» մարդկային ռեսուրսների զարգացման համահայկական հիմնադրամի նախագահ |- |2016 |[[Գագիկ Ծառուկյան]] |[[հայ]] քաղաքական գործիչ, հայտնի գործարար |- |2016 |[[Նազիկ Ավդալյան]] |ծանրամարտուհի, աշխարհի չեմպիոն |- |2016 |[[Արթուր Ալեքսանյան (ըմբշամարտիկ)|Արթուր Ալեքսանյան]] |հունահռոմեական ոճի ըմբիշ, Օլիմպիական խաղերի ոսկե մեդալակիր |- |2019 |[[Ռոբերտ Մլքեյան]]<ref name=":0">{{Cite web|url=https://armeniasputnik.am/armenia/20191008/20695017/gyumru-patvavor-qaxaqacineri-tivn-avelacav-2-ov-komandosi-u-mlqeyani-xostovanutyuny.html|title=Գյումրու պատվավոր քաղաքացիների թիվն ավելացավ 2-ով. Կոմանդոսի ու Մլքեյանի խոստովանությունը|website=Sputnik Armenian|language=hy|accessdate=2020 թ․ հունիսի 6}}</ref> |ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ |- |2019 |[[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]<ref name=":0" /> |գեներալ-մայոր, Արցախյան ազատամարտի մասնակից |- |2020 |[[Վարդգես Արծրունի]] (''հետմահու'')<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.asparez.am/patvavor-mkrtchyan-arcruni-hy/|title=Ավագանին Գյումրու պատվավոր քաղաքացու կոչում շնորհեց Արծրունուն ու Մկրտչյանին|last=|first=|date=10.06.2020|website=https://www.asparez.am/|publisher=Անի Մկրտչյան|accessdate=|archive-date=2020 թ․ հունիսի 10|archive-url=https://web.archive.org/web/20200610141923/https://www.asparez.am/patvavor-mkrtchyan-arcruni-hy/|dead-url=yes}}</ref> |ՀԽՍՀ շինարարության պետական կոմիտեի նախագահ, 1988 թվականին Լենինականում երկրաշարժի հետևանքների վերացման հանրապետական շտաբի ղեկավար |- |2020 |[[Մհեր Մկրտչյան]] (''հետմահու'')<ref name=":1" /> |[[ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ]], կինոյի և թատրոնի կատակերգու |- |2022 |[[Սուսաննա Մկրտչյան (նկարիչ)|Սուսաննա Մկրտչյան]]<ref>{{Cite web|url=https://tsayg.am/amp/%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A1-%D5%B4%D5%AF%D6%80%D5%BF%D5%B9%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B6-%D5%A3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4%D6%80%D5%B8%D6%82-%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1/|title=Սուսաննա Մկրտչյանին «Գյումրու պատվավոր քաղաքացու» կոչում շնորհվեց – Tsayg|website=tsayg.am|accessdate=2022-04-21}}</ref> |Հայաստանի մշակույթի վաստակավոր գործիչ |} == Քույր քաղաքներ == {| cellpadding="10" width=100% |- valign="top" | * {{դրոշ|ԱՄՆ}} [[Ալեքսանդրիա (Վիրջինիա)|Ալեքսանդրիա]], [[ԱՄՆ]] * {{դրոշ|Եգիպտոս}} [[Ալեքսանդրիա]], [[Եգիպտոս]] * {{դրոշ|Հունաստան}} [[Սալոնիկ]], [[Հունաստան]] * {{դրոշ|Բուլղարիա}} [[Պլովդիվ]], [[Բուլղարիա]] * {{դրոշ|Բրազիլիա}} [[Օզասկու]], [[Բրազիլիա]] * {{դրոշ|Ֆրանսիա}} [[Կրեթեյ (Ֆրանսիա)|Կրեթեյ]], [[Ֆրանսիա]] * {{դրոշ|Հյուսիսային Օսիա}} [[Մոզդոկ]], [[Ռուսաստան]] * {{դրոշ|Իտալիա}} [[Նարդո]], [[Իտալիա]]<ref>{{Cite web |url=http://www.gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/sister-cities- |title=Գյումրու քաղաքապետարանի պաշտոնական կայք, Քույր քաղաքներ |accessdate=2013 թ․ նոյեմբերի 7 |archive-date=2016 թ․ օգոստոսի 17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817011626/http://www.gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/sister-cities- |dead-url=yes }}</ref> * {{դրոշ|Մեծ Բրիտանիա}} [[Աշֆիլդ]], [[Մեծ Բրիտանիա]] * {{դրոշ|Վրաստան}} [[Քութայիս]], [[Վրաստան]] * {{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Ուլյանովսկ]], [[Ռուսաստան]] * {{դրոշ|Էստոնիա}} [[Տարտու]], [[Էստոնիա]] * {{դրոշ|Ռումինիա}} [[Պիտեշտ]], [[Ռումինիա]] * {{դրոշ|Չինաստան}} [[Սիան]], [[Չինաստան]] * {{դրոշ|Արգենտինա}} [[Կորդովա (Արգենտինա)|Կորդովա]], [[Արգենտինա]] * {{դրոշ|Լեհաստան}} [[Բելաստոկ]], [[Լեհաստան]] * {{դրոշ|Մոլդովա}} [[Չադիր-Լունգա]], [[Մոլդովա]] 2014 * {{դրոշ|ՌԴ}} [[Դոմոդեդովո]], [[ՌԴ]] 2014 * {{դրոշ|ԱՄՆ}} [[Գլենդել (Կալիֆոռնիա)|Գլենդել]], [[ԱՄՆ]] 2015 |} == Պատկերասրահ == <gallery perrow="5" caption=""> <centre><gallery> Պատկեր:2014 Prowincja Szirak, Giumri, Urząd Miasta i pomnik Wardana Mamikoniana.jpg|Վարդանանց հրապարակ Պատկեր:Surb Amenaprkitch pre1926.jpg|Հին քաղաքը Պատկեր:Surb Amenaprkitch pre88.jpeg|Ամենափրկիչ եկեղեցին Պատկեր:Фонтаны города Гюмри.jpg|Կենտրոնական հրապարակի շատրվանները Պատկեր:Gorku Aygi 010.jpg|Թիակով աղջկա արձան Կենտրոնական զբոսայգում Պատկեր:Գյումրու_Գորկայի_այգի_042.jpg|Հունական ոճի կամարներ Կենտրոնական զբոսայգում Պատկեր:Գյումրու Գորկայի այգի 048.JPG|[[Ալեքսանդրապոլ]]ի աղբյուրը Պատկեր:Չլդրենց Աղբյուրը Գյումրիում 06.JPG|Չադրենց աղբյուրը Պատկեր:Poloz Mukuch1.jpg|[[Պոլոզ Մուկուչ]]ի արձանը Պատկեր:Գյումրվա ծառուղի թատերական հրապարակին կից.jpg|Թատերական հրապարակին կից ծառուղի Պատկեր:Բնակելի տուն Կումայրի արգելոցում 072.jpg|Ձիթողցոնց շենքի շարունակությունը Պատկեր:Գյումրու Օրիորդաց գիմնազիան 01.JPG|Օրիորդաց վարժարանը Պատկեր:Գեղամովների տունը Գյումրիում 01.JPG|Գեղամովների տունը Պատկեր:Gyumies View from the bridge 05.JPG|Տեսարան Գետառի վրայի կամրջից Պատկեր:Gyumri haxtanaki aygi.JPG|Հաղթանակի այգի Memorial earthquake 1988.jpg|[[Անմեղ զոհերին, բարեգութ սրտերին (հուշարձան, Գյումրի)]] </gallery> {{Համայնապատկեր|Gyumri Liberty Square.jpg|1200px|Գյումրու Ազատության հրապարակի համայնապատկերը}} == Աղբյուրներ == * Ազատյան Վազգեն, Լենինական, Երևանի հարատակչություն, [[1988]] * Սովետական Հայաստան, Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, [[1970]] * Գյումրի. քաղաքը և մարդիկ, [[2009]] * Ալիշան Ղ. Շիրակ, Վնտ., [[1881]] * Մանանդյան Հ., Հին Հայաստանի և Անդրկովկասի մի քանի պրոբլեմների մասին, Ե., [[1944]] * Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության պատմության ուրվագծեր, Ե., [[1967]] * Հոկտեմբերյան սոցիալիստական մեծ ռևոլյուցիան և սովետական իշխանության հաղթանակը Հայաստանում, փաստաթղթերի և նյութերի ժողովածու, Ե., [[1960]] * Ղարիբջանյան Գ. Բ., Ալեքսանդրապոլի բոլշևիկյան կազմակերպությունը 1917 - 1920 թթ., Ե., [[1953]] * Կոզմոյան Կ. Ս., Լենինական, Ե., [[1957]] * Իսաբեկյան Հ., Լենինականի զարգացման հեռանկարները, «Հայ. ժող. տնտ.», [[1961]] * № 2: Լենինական-40 տարի, Ե., [[1964]] * Մկրտչյան Ս. Շ., Լենինականը նոր վերելքի ճանապարհին, Ե., [[1970]] * Մաթևոսյան Ս., Լենինականի XIX դարի քաղաքատիպ բնակելի տները, «ՊԲՀ», [[1972]] * № 3: Նույնի, Լենինականի հատակագծումը և կառուցապատումը XVIII - XIX դդ., «ԼՀԳ», [[1972]] * № 10: Հարությունյան Վ. Մ., Արևելյան Հայաստանի քաղաքների հատակագծումն ու կառուցապատումը XIX դարում և XX դարի սկզբին (Երևան, Ալեքսանդրապոլ), «ՊԲՀ», [[1977]] * № 3: Хачатрян T. C., Древняя культура Ширака, E., [[1975]] * Халпахчьян О. Х., Гражданское зодчество Армении, M., [[1971]] == Տես նաև == * [[Գյումրիի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Շիրակի մարզ)|Գյումրիի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ]] * [[Շիրակի մարզ]] * [[Զանգվածային սպանություն Գյումրիում]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Վիքիպահեստ|Category:Gyumri}} * [https://gyumricity.am Գյումրիի քաղաքապետարանը] {{Արտաքին հղումներ}} {{Գյումրի}} {{Շիրակի մարզ}} {{Հայաստանի քաղաքներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=4|էջ=542}} {{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}} [[Կատեգորիա:Գյումրի]] [[Կատեգորիա:1837 թվականին հիմնադրված բնակավայրեր]] s17f5wizqnvduj064byv2nwtx3zql9d 8485423 8485366 2022-08-08T19:38:53Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki {{Այլ1|Գյումրի (այլ կիրառումներ)|Կումայրի (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր |կարգավիճակ = Քաղաք |հայերեն անվանում = Գյումրի |երկիր = Հայաստան |պատկեր = Gyumri_new_mix_2014.jpg |պատկերի նկարագրում = Գյումրի |զինանշան = |դրոշ = |դրոշի լայնություն = |դրոշի նկարագրում = |lat_deg= 40|lat_min= 47|lat_sec=0 |lon_deg= 43|lon_min= 50|lon_sec=0 |CoordAddon = type:city(150000)_region:AM |CoordScale = |երկրի քարտեզի չափ = |երկրամասի քարտեզի չափ = |շրջանի քարտեզի չափ = |երկրամասի տեսակ = Մարզ |երկրամաս = Շիրակի մարզ |երկրամասը աղյուսակում = Շիրակի մարզ{{!}}Շիրակ |շրջանի տեսակ = |շրջան = |շրջանը աղյուսակում = |համայնքի տեսակ = |համայնք = |համայնքը աղյուսակում = |երկրի քարտեզ = |երկրամասի քարտեզ = |շրջանի քարտեզ = |ներքին բաժանում = |ղեկավարի պաշտոն = Քաղաքապետ |ղեկավար = [[Վարդգես Սամսոնյան]] |հիմնադրման թվական = |տվյալ կարգավիճակում = 1840 |առաջին հիշատակում = 7-րդ դար |այլ անվանումներ = {{Բն-անվ|?|Կումայրի|1840|Գյումրի|1924|Ալեքսանդրապոլ|1990|Լենինական|1992|Կումայրի||}} |տարածք = 36.26 |կենտրոնի բարձրություն = >1500 |կլիմա = լեռնային |պաշտոնական լեզու = Հայերեն |բնակչություն = 118600<ref name=HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb>{{cite web|url=http://armstat.am/file/article/bnakch_01.07.2015.pdf |title=Հայաստանի մշտական բնակչության թվաքանակը 2015 թվականի հուլիսի 1-ի դրությամբ, |date= |accessdate=2015 Օգոստոսի 9}}</ref> |մարդահամարի թվական = 2015 |խտություն = 4024.5 |ագլոմերացիա = |ազգային կազմ = [[Հայեր]] |կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]], [[Հայ Կաթոլիկ եկեղեցի]] |էթնոհորոնիմ = |ժամային գոտի = +4 |հեռախոսային կոդ = +374 (312) |փոստային ինդեքս = |փոստային ինդեքսներ = 3101-3126 |ավտոմոբիլային կոդ = 45 |իդենտիֆիկատորի տեսակ = |թվային իդենտիֆիկատոր = |Վիքիպահեստում = Gyumri }} [[Պատկեր:City Hall-1.jpg|մինի|Գյումրու քաղաքապետարանի շենքը|220x220փքս]] [[Պատկեր:Emblem, Gyumri.jpg|մինի|Քաղաքի մուտքին տեղադրված հուշարձան Գյումրիի զինանշանով:|293x293փքս]] '''Գյումրի''' (ի սկզբանե ''Կումայրի'', հետագայում մինչև [[1840 թվական]]ը՝ ''Գյումրի''<ref>{{Cite web |url=http://www.gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/our-history |title=ԳՅՈՒՄՐԻ - ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԱՊՈԼԸ XIX ԴԱՐԻ ԱՌԱՋԻՆ ԿԵՍԻՆ |accessdate=2014 թ․ նոյեմբերի 29 |archive-date=2014 թ․ նոյեմբերի 7 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141107103728/http://www.gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/our-history |dead-url=yes }}</ref>, [[1840]]-[[1924]] թվականներին՝ ''Ալեքսանդրապոլ'', [[1924]]-[[1990]] թվականներին՝ ''Լենինական'', [[1990]]-[[1992]]<ref>{{Cite web |url=http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |title=ՀՀ բնակավայրերի բառարան, էջ 60 |accessdate=2014 թ․ նոյեմբերի 29 |archive-date=2014 թ․ սեպտեմբերի 12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140912150541/http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |dead-url=yes }}</ref> թվականներին ''Կումայրի''), բնակչության քանակով ու մշակութային նշանակությամբ [[Հայաստան]]ի երկրորդ քաղաքն է, գտնվում է հյուսիսարևմտյան մասում՝ [[Շիրակի մարզ]]ում, [[Ախուրյան]] գետի ձախ ափին, [[Երևան]]ից 126 կմ հեռավորության վրա։ Տարածքը՝ 3626 հեկտար։ 2015 թվականի դրությամբ ունեցել է 118,6 հազար բնակիչ<ref name=HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb/>, ծովի մակարդակից բարձր է ավելի քան 1500 մետր։ Քաղաքի կարգավիճակ ունի [[1837]] թվականից։ Արևմտյան մասը բարձրադիր է՝ կազմված երկու սեղանաձև բարձունքներից։ Ռելիեֆը հարթավայրային է, քիչ մասնատված, ծածկված 300 - 350 մ հաստությամբ լճագետային ու հրաբխային նստվածքներով։ Կլիման ցամաքային է, համեմատաբար տաք ամառներով ու ցուրտ ձմեռներով։ Տարեկան միջին ջերմաստիճանը 7&nbsp;°C է, [[հունվար]]ինը՝ - 8&nbsp;°C (նվազագույնը՝ - 35&nbsp;°C), [[հուլիս]]ինը՝ 20&nbsp;°C (առավելագույնը՝ 34&nbsp;°C)։ Տարեկան տեղումները 500 մմ են։ Գտնվում է 8-9 բալանոց սեյսմիկ գոտում։ Վերջին ուժեղ [[երկրաշարժ]]ը տեղի է ունեցել [[1988]] թվականի [[դեկտեմբերի 7]]-ին։ Նախորդ երկրաշարժը տեղի է ունեցել [[1926]] թվականի [[հոկտեմբերի 22]]-ին։ == Զինանշան և դրոշ == [[Գյումրու զինանշան|Զինանշանը]] հաստատվել է [[2001]] թվականին։ Զինանշանի վրայի պատկերներն ունեն հետևյալ նշանակությունը. * ''Հովազը'' [[Բագրատունիներ]]ի զինանշանն է։ Վերջիններիս նստավայրը եղել է [[Մեծ Հայք]]ի [[Այրարատ]] նահանգի [[Շիրակ]] գավառում։ Շիրակ գավառի արևելյան մասը ներկայումս պատկանում է [[Հայաստան]]ին և հիմնականում կազմում է [[Շիրակ]]ի մարզը։ Շիրակ գավառի արևմտյան մասը՝ [[Բագրատունիներ|Բագրատունյաց]] Հայաստանի վերջին մայրաքաղաք [[Անի]]ով, [[Ռուս-թուրքական համատեղ ագրեսիա ընդդեմ Հայաստանի (1920)|Հայաստանի դեմ 1920 թվականի ռուս–թուրքական համատեղ ագրեսիայի]] և դրա արդյունքները ձևակերպած [[Մոսկվայի պայմանագիր|1921 թ․ Մոսկվայի պայմանագրի]] հետևանքով ներկայումս դեռևս պատկանում է Թուրքիային՝ կազմելով վերջինիս [[Կարս]]ի իլը կամ նահանգը, որի մէջ մտնում է նաև հին Այրարատ նահանգի [[Վանանդ]] գավառը։ * ''Կամարը'', Արագած սարը և եկեղեցին արտահայտում են Գյումրի քաղաքին բնորոշ բնության և ճարտարապետական տարրերը։ * ''Լուսավորիչի կանթեղ'', ըստ լեգենդի Լուսավորիչի կանթեղն այրվում է Արագածի գագաթների միջև։ * ''[[Ուղղալար]]ը'' խորհրդանշում է արհեստները և ճշտապահությունը։ * ''Ցորենի հասկերը'' խորհրդանշում են լիությունը։ * ''Գիրքն ու քնարը'' հանդիսանում են կրթության ու գիտության, արվեստի ու մշակույթի խորհրդանիշներ։ [[Պատկեր:Mushurba statue in Gyumri 2, Cropped.jpg|մինի|100px|ձախից|Կլկլանի (Մուշուրբայի) արձանը]] Քաղաքի խորհրդանիշ է համարվում նաև [[մուշուրբա]]ն։ [[21-րդ դար]]ում գյումրեցիների մոտ սովորություն էր դարձել հյուրերին մուշուրբա նվիրելը (մուշուրբան պղնձե ջրաման է, որի մեջ ջուրը պահում է իր սառնությունը և խմելիս կլկլոց է լսվում, որի համար էլ անվանում են կլկլան)։ [[2013]] թվականին Գյումրիում կանգնեցվել է Մուշուրբայի արձանը<ref>[http://operativ.am/?p=24581 Զարմանալի է, որ մուշուրբան դարձավ Գյումրու ազգային համարվող խորհրդանիշը]</ref>։ [[Պատկեր:Մուշուրբան.jpg|մինի|ձախից|Այժմ քաղաքի խորհրդանիշը վերատեղադրվել է Շիրազ-Աբովյան փողոցների խաչմերուկում:]] Ալեքսանդրապոլի զինանշանը այլ է եղել՝ ներքևի մասում կար Խաչ և Լուսնի մահիկ, որոնք միմյանցից բաժանվում էին սանդուղքով։ Սանդուղքը խորհրդանշել է այն, որ ցանկացած ալեքսանդրապոլցու սոցիալական աճի, վեր բարձրանալու հնարավորություն է ընձեռվում։ Խաչը խորհրդանշել է Արևելյան Հայաստանը, իսկ մահիկը՝ Արևմտյան Հայաստանը, որտեղից էլ գաղթել է Գյումրու բնակչության զգալի մասը։ Զինանշանի պատկերը կարելի է տեսնել Գյումրու Ժողովրդական ճարտարապետության և քաղաքային կենցաղի թանգարանում։ [[Գյումրու դրոշ|Քաղաքի դրոշը]] ավագանու կողմից հաստատվել է [[2011]] թվականին։ Այն սպիտակ գույնի է՝ ոսկեզօծ երիզով։ Դրոշի կենտրոնում գտնվում է կարմիր խաչը՝ հովազի ոսկեգույն պատկերով։ Դրոշի լայնության և երկարության չափերի հարաբերությունը է 1:2-ի։ Դրոշի վրայի պատկերներն ունեն հետևյալ նշանակությունը. * ''Սպիտակ գույնը'' խորհրդանշում է խաղաղ ապրելու կամքը, * ''Կարմիր խաչը'' ժողովրդի հարատևման և քրիստոնեական հավատքի խորհրդանիշն է, * [[Բագրատունյաց զինանշան]]ը հանդիսացող ''ոսկեգույն հովազը'' խորհրդանշում է Հայաստանի անկախությունն ու պետականությունը<ref name=Gyumri_symbols>{{cite web |url=http://gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/symbols-of-gyumri |title=Գյումրու քաղաքապետարան, Պաշտոնական կայք. Գյումրու խորհրդանշանները |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 113 |archive-date=2015 թ․ հունիսի 19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150619175304/http://www.gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/symbols-of-gyumri |dead-url=yes }}</ref>։ == Աշխարհագրություն == Գյումրին [[Հայաստան]]ի՝ մեծությամբ երկրորդ քաղաքն է։ Գտնվում է [[Երևան]]ից 126 կիլոմետր հեռավորության վրա՝ [[Շիրակ]]ի բարձրավանդակի կենտրոնական մասում, ծովի մակարդակից 1550 մետր բարձրություն ունեցող հարթավայրում, Հայաստանի հյուսիս-արևմուտքում, Ախուրյան գետի ձախ ափին։ Շիրակի բարձրավանդակի տափարակ մասի երկարությունը կազմում է մոտ 35, իսկ լայնությունը՝ 25 կիլոմետր, սահմանակից է [[Փամբակի լեռնաշղթա|Փամբակի]] արևմտյան, [[Արագած]]ի հրաբխային զանգվածի հյուսիսային ու արևմտյան լեռներին և նախալեռներին։ Քաղաքն ունի աշխարհագրական հարմար դիրք, որն ակոսվում է [[Չերքեզի ձոր|Չերքեզի]], [[Ջաջուռ]]ի և այլ ձորերով։ Ռելիեֆը հարթավայրային է, ծածկված լճագետային և հրաբխային շուրջ 350 մ հզորության նստվածքներով։ Ուղիղ գծով Գյումրիից [[Սև ծով]] 196 կմ է, իսկ երկաթուղով մինչև [[Մոսկվա]]՝ 2760 կիլոմետր։ Գյումրու օդը կազդուրիչ է ու առողջարար, բուսականությունը տափաստանային է, գետահովիտներում աճում են [[ակացիա]], [[թխկենի]], [[հացենի]] և այլ ծառատեսակներ։ == Կլիմա == Քաղաքը տարեկան ստանում է մոտ 2500 ժամ արեգակնային լույս և ջերմություն։ Մեծ է հորդաբուխ աղբյուրների քանակը, որոնք միասին մեկ վայրկյանում տալիս են 1200 լիտր ջուր։ Քաղաքի մոտով հոսում է հանրապետության ջրաշատ գետերից մեկը՝ [[Ախուրյան]]ը։ Շրջակայքը հարուստ է շինանյութերով՝ [[տուֆ]]ով, [[բազալտ]]ով, [[կավ]]ով, ինչպես նաև սևահողային դաշտերով։ Ընդհանուր առմամբ այստեղ կլիման ցամաքային է։ Ձմեռը երբեմն ուժեղ սառնամանիքներ են լինում։ Օդի նվազագույն ջերմաստիճանը զրոյից իջնում է մինչև -41&nbsp;°C: Ամռանը համեմատաբար շոգ է, սնդիկի սյունը հասնում է մինչև 36&nbsp;°C-ի, տարեկան տեղումները միջին հաշվով կազմում են 500 մմ։ Գտնվում է 8-9 բալային սեյսմիկ գոտում։ Գյումրիի կլիման լեռնային է՝ համեմատաբար մեղմ ամառով և ցրտաշունչ ձմեռով։ Եղանակն ավելի մեղմ է, քան [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] քաղաքինը, բայց ավելի ցուրտ է, քան Երևանինը։ Ձմեռը ձյունառատ է ու ցրտաշունչ և դեկտեմբեր ամսից ձգվում է մինչև մարտը ներառյալ։ Գարունը կարճ է և զով։ Այն ընդամենը մեկուկես ամիս է տևում։ Ամառը համեմատաբար տաք է և տևում է հունիսի սկզբից մինչև սեպտեմբերի վերջ։ Աշունն էլ աչքի է ընկնում իր տաքությամբ։ * Ամենատաք ամիսը՝ օգոստոս (միջին ջերմաստիճանը մոտ +19 С°) * Ամենացուրտ ամիսը՝ հունվար (միջին ջերմաստիճանը մոտ −9, 7 C°) {{Եղանակի Աղյուսակ |location = Գյումրի |single line = Yes |metric first = Yes |Jan record high C=9.2 |Feb record high C=13.9 |Mar record high C=20.6 |Apr record high C=26.2 |May record high C=29.1 |Jun record high C=33.1 |Jul record high C=38.0 |Aug record high C=36.2 |Sep record high C=34.0 |Oct record high C=27.9 |Nov record high C=20.6 |Dec record high C=14.0 |year record high C= |Jan high C = -3.7 |Feb high C = -1.7 |Mar high C = 4.1 |Apr high C = 13.1 |May high C = 18.3 |Jun high C = 22.4 |Jul high C = 26.3 |Aug high C = 26.8 |Sep high C = 23.1 |Oct high C = 16.1 |Nov high C = 8.0 |Dec high C = 0.0 |year high C = 12.8 |Jan mean C=-9.5 |Feb mean C=-7.5 |Mar mean C=-1.5 |Apr mean C=6.5 |May mean C=11.7 |Jun mean C=15.6 |Jul mean C=19.5 |Aug mean C=19.5 |Sep mean C=15.0 |Oct mean C=8.5 |Nov mean C=1.8 |Dec mean C=-5.3 |year mean C=6.2 |Jan low C = -14.8 |Feb low C = -12.9 |Mar low C = -6.8 |Apr low C = 0.4 |May low C = 5.3 |Jun low C = 8.6 |Jul low C = 12.7 |Aug low C = 12.6 |Sep low C = 7.6 |Oct low C = 1.5 |Nov low C = -3.5 |Dec low C = -9.9 |year low C = 0.0 |Jan record low C=-41.0 |Feb record low C=-35.0 |Mar record low C=-30.1 |Apr record low C=-16.0 |May record low C=-7.6 |Jun record low C=-3.6 |Jul record low C=1.4 |Aug record low C=-1.1 |Sep record low C=-4.1 |Oct record low C=-14.6 |Nov record low C=-23.8 |Dec record low C=-31.2 |year record low C=-41.0 |precipitation colour = green |Jan precipitation mm = 23.7 |Feb precipitation mm = 26.7 |Mar precipitation mm = 28.2 |Apr precipitation mm = 54.5 |May precipitation mm = 84.6 |Jun precipitation mm = 73.9 |Jul precipitation mm = 43.2 |Aug precipitation mm = 35.7 |Sep precipitation mm = 26.0 |Oct precipitation mm = 38.5 |Nov precipitation mm = 28.2 |Dec precipitation mm = 22.8 |source 1 = Climatebase.ru<ref name=Climatebase> {{cite web|url=http://climatebase.ru/station/37686|title=Climatebase: Gyumri, Armenia|publisher=Climatebase|year=2014|accessdate=December 2014}} </ref> }} == Պատմություն == Գյումրին քաղաք է եղել դեռ անհիշելի ժամանակներից։ Տարածքում հայտնաբերվել են հնագիտական (մ.թ.ա. III հազարամյակից մինչև ուշ միջնադար) հուշարձաններ։ Պեղված իրերից են [[1875]] թ. շինարարական աշխատանքների ընթացքում, այսպես կոչված, «Մարտիկի գերեզմանից» գտնված մ.թ.ա. II հազարամյակի բրոնզե իրերը, ինչպես նաև [[1908]] թ. գտնված մ.թ.ա. X-IX դդ. երկաթե ապարանջաններն ու դանակները։ [[1929]] թ. Լենինականում պատահաբար գտնված կավե և բրոնզե իրերը պատկանում են հիմնականում մ.թ.ա. XI-IX դդ։ [[1939]] թ. մսի կոմբինատի տարածքում եղած հնագույն բնակատեղիից պեղվել են ուշ բրոնզի և վաղ երկաթի դարերի աշխատանքային գործիքներ ու զենքեր (բրոնզե և երկաթե դանակներ, նետասլաքներ ու նիզակների ծայրեր)։[[Պատկեր:Gyumri in 1915-1920.jpg|մինի|Ալեքսանդրապոլը 1915-1920 թվականներին]] Հնում ստացած Կումայրի անվանումը [[Հակոբ Մանանդյան]]ը կապում է [[կիմերներ]]ի հետ, ովքեր սկյութական ցեղերի հետ մասին ներգաղթել են տարածաշրջան մ․թ․ա․ 7-3 դարերում ու հավանաբար բնակություն են հաստատել<ref>{{Cite book|title=Գյումրիի ժողովրդական ճարտարապետությունը|last=Մաթևոսյան|first=Սարգիս Ղուկասի|publisher=Սովետական գրող|year=1985|isbn=|location=Երևան|pages=}}</ref>։ Կումայրի բնակավայրի մասին տեղեկություններ է հայտնում նաև [[Քսենոֆոն]]ն իր «[[Անաբասիս]]» ստեղծագործությունում{{Փաստ}}։ Հայ մատենագիրներից առաջինը Կումայրու մասին տեղեկություներ է հայտնում [[Ղևոնդ]] պատմիչը՝ [[Արտավազդ Մամիկոնյան]]ը<ref>{{Cite book|title=Հայոց պատմություն, հ․ 2|last=|first=Լեո|publisher=|year=1967|isbn=|location=Երևան|pages=389}}</ref> 773 թվականին գլխավորելով արաբների դեմ պայքարը «…հասներ ի գավառն Շիրակի գյուղն Կումայրի և սպաներ հրամանատարն հարկին»<ref>{{Cite book|title=Պատմություն Ղևոնդեայ Մեծի Վարդապետի Հայոց|last=|first=Ղևոնդ վարդապետ|publisher=|year=1887|isbn=|location=Սանկտ-Պետերբուրգ|pages=137-138}}</ref>։ Այնուհետև, դարեր շարունակ Կումայրի-Գյումրին նշանակալի առաջադիմություն չի ունենում։ Մինչև [[XIX դար]]ի սկիզբը Գյումրին ընկել է մերթ [[Պարսկաստան]]ի, մերթ [[Թուրքիա]]յի տիրապետության տակ, ինչի պատճառով բազմիցս թալանվել է ու ավերվել։ Գյումրու զարգացման ամենանշանակալի շրջանը դարձավ XIX դարը, երբ [[1804]] թ.՝ [[Ռուս-պարսկական պատերազմ (1804-1813)|ռուս-պարսկական առաջին պատերազմի]] ժամանակ, այն հարակից տարածքներով հանդերձ մտավ [[Ռուսաստան]]ի կազմի մեջ, այսինքն՝ շատ ավելի վաղ, քան ողջ [[Արևելյան Հայաստանը Ռուսական կայսրության կազմում|Արևելյան Հայաստանը]]։ Պատմական տարբեր ժամանակներում բնակավայրը կրել է տարբեր անուններ։ Ամենահին աղբյուրը, որ թվագրված է Ք.Ա. VIII դարով, այն հիշատակում է Կումայրի անունով։ Այդպես է անվանվել նաև մ.թ. VIII դարում, ինչպես վերը նշեցինք, [[Ղևոնդ]] պատմիչի ձեռագրում։ Փաստորեն շուրջ 16 դար բնակավայրը հայտնի է եղել այս անվանումով։ Հետո երկար ժամանակ տեղեկություններ չկան, որից հետո սկսում է հիշատակվել «Գումիրի», «Գումրի», «Գյումրի» և այլ տարբերակներով, մինչև 1837 թվականը, երբ վերանվանվեց Ալեքսանդրապոլ՝ ի պատիվ Ռուսաց ցար [[Նիկոլայ Ա]]-ի կնոջ՝ Ալեքսանդրիայի։ Հայաստանում խորհրդային կարգերի հաստատումից մի քանի տարի հետո՝ 1924 թվականին քաղաքը կոչվեց Լենինական՝ Վ.Ի Լենինի անունով։ Հայաստանի անկախացումից հետո 1991 թվականին շատ կարճ ժամանակով վերականգնվեց քաղաքի հնագույն Կումայրի անունը, որից հետո 1992-ին կրկին հաստատվեց միջին դարերից հայտնի Գյումրի տարբերակը։ === Կումայրի === ==== Կումայրիի դերը և նշանակությունը վաղնջական ժամանակներում ==== [[Պատկեր:Pexumner.jpg|մինի|220x220px|Բրոնզե զարդեր՝ պեղված Ազատանի մոտի հնավայրում: Շիրակի Երկրագիտական թանգարան]] [[Պատկեր:Pexumner4.jpg|մինի|220x220px|Կավե խեցեղեն՝ հայտնաբերված Ազատանի մոտի հնավայրից: Շիրակի Երկրագիտական թանգարան]] [[Պատկեր:Pexumner5.jpg|մինի|220x220px|Բրոնզե նետասլաքներ և կոճակներ՝ Շիրակի մարզից: Շիրակի Երկրագիտական թանգարան]] Կումայրիի տարածքը բնակեցված է եղել վաղեմի ժամանակներից։ Այստեղ հայտնաբերված հնագիտական նյութերը վկայում են, որ այն գոյություն է ունեցել դեռևս քարի դարաշրջանում։ Նրա տարածքում եղած երկու բազմաշերտ բնակատեղիներում՝ Կումայրիում (քաղաքի հարավային և հյուսիսարևմտյան ծայրամասերում) և ներկայիս Մսի կոմբինատ թաղամասի տարածքում հայտնաբերված հնագիտական իրերը վերաբերում են մ.թ.ա. 3-րդ հազարամյակին։ Առաջին լուրջ հնագիտական ուսումնասիրությունները կատարվել են [[1928]] թ.՝ Գյումրիի ավազահանքերում. «Կազաչի պոստ»-ում հայտնաբերվել են բրածո կենդանիների (երրորդական շրջանի վերջի, չորրորդականի սկզբի) մնացորդներ (փղի, նախնադարյան ձիու, ցուլի, ուղտի, եղջերվի, ռնգեղջյուրի)։ [[1941]] թ. հողային աշխատանքների ժամանակ, մսի կոմբինատի տարածքում գտնվել է մամոնտի կողոսկր։ [[1929]] թ. Գյումրիում պատահաբար գտնված կավե և բրոնզե իրերը պատկանում են հիմնականում մ.թ.ա. XI - IX դդ.: [[1939]] թ. մսի կոմբինատի տարածքում եղած հնագույն բնակատեղիից պեղվել են ուշ բրոնզի և վաղ երկաթի դարերի աշխատանքի գործիքներ ու զենքեր (բրոնզե և երկաթե դանակներ, նետասլաքներ ու նիզակների ծայրեր)։ [[1943]] թ. այդ բնակատեղիում և նրան կից դամբարանադաշտում պեղումներ է կատարել ՀՍՍՀ մշակույթի պատմության ինստիտուտի արշավախումբը՝ [[Աշխարհբեկ Քալանթար]]ի ղեկավարությամբ։ Առանձնապես արժեքավոր են բնակատեղիում բացված՝ վաղ երկաթի դարի ձուլման արհեստանոցը (կենտրոնում՝ մոխրով լցված վառարան, կողքին՝ խարամի կույտ) և կացնի ձուլման կաղապարը։ Հիմնահողային և սալարկղային դամբարաններից, ուր կատարվել են առանձին և խմբային թաղումներ, հանվել են բրոնզե, կավե և քարե իրեր, որոնց մեջ գերակշռում են գետաքարից և ծակոտկեն բազալտից պատրաստված աշխատանքի գործիքները։ Դրանք բնորոշ են հիմնականում ուշ բրոնզի դարից վաղ երկաթի դարին անցման ժամանակաշրջանին (մ.թ.ա. X - IX դդ.)։ [[1952]] թ. ՀՍՍՀ ԳԱ պատմության ինստիտուտի արշավախումբը, Տ. Մարտիրոսյանի ղեկավարությամբ, բացել է [[տուֆ]]ի և [[բազալտ]]ի կոպիտ, խոշոր կտորներից շարված պատերով, կավածեփ, քառանկյունի բնակարանների հիմքեր և 14 քարարկղային [[դամբարան]]։ Գտնված առարկաների (կավամաններ, բրոնզե և երկաթե ապարանջաններ, բրոնզալարից մատանիներ և այլնն) մի մասը վերաբերում են մ.թ.ա. VIII - VII դդ.: Մսի կոմբինատի տարածքում կատարված հողային աշխատանքների ժամանակ բացված հնագույն ընդարձակ բնակավայրն ունեցել է կիսագետնափոր, խոշոր վեմերով կառուցված քառանիստ բնակարաններ։ Ի հայտ բերված նեոլիթյան քարե գործիքները, խեցանոթների բեկորները, ոսկրե, բրոնզե և երկաթե իրերը վկայում են, որ Կումայրին, որպես բնակավայր քարի, բրոնզի և երկաթի դարաշրջաններում գոյատևել ու զարգացել է։ Նրա բնակիչներն ունեցել են տոհմատիրական կարգերին բնորոշ կենսակերպ։ Այնտեղ հայտնաբերված բրոնզե կոթառով սեպաձև [[կացին]]ը, պղնձե [[դաշույն]]ը, [[ձուլարան]]ը և մետաղներ ձուլելու քարե կաղապարները խոսուն ապացույց են՝ տեղում մետաղաձուլության առկայության մասին։ Ընդ որում՝ Գյումրիի գավառագիտական թանգարանում պահվող մարտական կացինը նման է [[Միջագետք]]ում (հին [[Շումեր]]ում) մ.թ.ա. IV-III հազարամյակներում արտադրվածին։ Կումայրիում հայտնաբերված բրոնզե, պղնձե և երկաթե զինատեսակները (կացին, դաշույն, նետասլաքներ, ձիու սանձի երկաթե մասեր) վկայում են հեռավոր այդ ժամանակներում տեղում ծանր հետևակազորի ու հեծելազորի առկայության և ընտիր սպառազինության մասին։ Դրանք նաև արտադրության տարբեր ճյուղերի մասնագիտացման, ինչպես նաև [[Կովկաս]]ի և այլ երկրաշրջանների հետ տեղաբնիկների ունեցած մշակութային, տնտեսական առնչությունների ապացույցն են։ Հայտնաբերված սեպաձև արձանագրությունում տեղեկություններ կան Շիրակի տարածքը ներառող այսպես կոչված Էրիախի (Երիախի) երկրի ու նրա բնակավայրերի մասին<ref name="Հայաստան Հանրագիտարան">{{գիրք |հեղինակ = Հայկական Հանրագիտարան հրատարակչություն |վերնագիր = Հայաստան Հանրագիտարան |հղում = https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%BB%D5%B6%D5%A4%D5%A5%D6%84%D5%BD:Armenia_Encyclopedia.djvu |հրատարակություն = |պատասխանատու =Հովհաննես Այվազյան |վայր = Երևան |հրատարակչություն = ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԱՆՐԱԳԻՏԱՐԱՆ ՀՐԱՏԱՐԱԿՉՈՒԹՅՈՒՆ |թվական = 2012 |հատոր = |էջերի թիվ = 1164 |մեջբերվող էջեր = 859-860 }}</ref>։ [[1970]] թ. Կումայրի-ամրոց բնակատեղիում գտնված նյութերը վերաբերում են մ.թ.ա. III հազարամյակից մինչև միջնադարն ընկած ժամանակաշրջանին։ Նույն ժամանակաշրջանն ընդգրկող նյութեր են պեղվել նաև թռչնաֆաբրիկայի տարածքում ([[1971]])։ Գյումրիում բացվել են հիմնահողային, սալարկղային, քարարկղային դամբարաններ, դամբարանաբլուրներ, կրոմլեխներ, որոնք պարունակում են մ.թ.ա. X - VII, մասամբ՝ VII - VI դդ. նյութեր։ Հնագիտական նյութերի մեջ գերակշռում են ալիքավոր, գծավոր, կետազարդ նախշերով, սև, փայլեցված, ինչպես և կոպիտ կավամանները, աշխատանքի բրոնզե և երկաթե գործիքները, զենքերն ու զարդերը։ Դրանց մեջ առանձնապես ուշագրավ են թևավոր գառնանգղի և սրբազան ծառի պատկերով՝ նախշազարդ ուրարտական բրոնզե գոտին և կոլխիդաոբանյան տիպի կացնակը։ Առանձին խումբ են կազմում մածուկից, [[ագատ]]ից, [[սարդիոն]]ից և այլ քարերից պատրաստված ուլունքները։ Բոլոր այդ նյութերը զուգահեռներ ունեն [[Հայաստան]]ի և շրջակա երկրամասերի հնավայրերից հայտնաբերվածների հետ։ Դա հիմք է տալիս ենթադրելու, որ տեղի հնագույն բնակիչները հաղորդակցվել են շրջակա երկրամասերի հետ։ Գյումրիի հնագիտական նյութերի մեծ մասը պահպանվում են տեղի երկրագիտական թանգարանում։ Կումայրիում հայտնաբերված բրոնզաձույլ դաշույններն իրենց զուգահեռներն ունեն Շիրակավանում կատարված հնագիտական պեղումների ընթացքում ի հայտ բերվածների մեջ։ Իսկ [[Արթիկ]]ի դամբարանադաշտում հայտնաբերված ձեռքի փոքր կացինը նման է Կումայրիում արտադրվածին։ Դրանք անշուշտ, արտադրվել են Կումայրիում, որն, այսպիսով, Շիրակի մյուս բնակավայրներին ևս զինել է անհրաժեշտ զինատեսակներով՝ նրանց օժտելով պաշտպանական կարողություններով։ Կումայրիում վաղնջական ժամանակներից եղել է բերդ։ Շիրակի մյուս բնակավայրերի՝ [[Արգինա]], [[Մարմաշեն]], [[Գուսանագյուղ]], Դարբանդ (այսօր՝ [[Կարմրաքար]]), [[Հոռոմոս]] և այլն, մոտերքում հայտնաբերվել են նախաքրիստոնեական ամրակառույց բերդերի ավերակներ։ Կարելի է կարծել, որ հնուց ի վեր Շիրակն ունեցել է պաշտպանական զորեղ ուժեր, որոնք զինված են եղել Կումայրիում արտադրված զինատեսակներով<ref name=Kumayri>{{cite web |url=http://www.gyumri.am/gyumris/history |title=Գյումրու Պատմությունը |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 16 |archive-date=2018 թ․ դեկտեմբերի 22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181222200818/http://gyumri.am/gyumris/history |dead-url=yes }}</ref>։ ==== Գրավոր հիշատակություններ՝ Շիրակի և Կումայրիի վերաբերյալ ==== [[Պատկեր:Pexumner3.jpg|մինի|220x220px|Նախաուրարտական բնակավայր. կացարան՝ կենտրոնում ամբար]] [[Պատկեր:Pexumner1.jpg|մինի|220x220px|Նախաուրարտական կիկլոպյան ամրոցի պատ՝ Ազատանի հնավայրում]] Շիրակի բազմադարյան պատմության գրավոր էջերը բացվում են [[Շարա]]յի մասին պատմահայր [[Մովսես Խորենացի|Մովսես Խորենացու]] միջոցով՝ մեզ հասած հին հայկական ավանդազրույցով, որի համաձայն Շարան՝ հայոց նախահայր [[Հայկ նահապետ|Հայկի]] ծոռը, եղել է Շիրակ գավառի անվանադիրն ու նրա բնակչության նախահայրը։ Իսկ [[Շիրակ]]ի ու Շարայի մասին առաջին հավաստի գրավոր տեղեկությունը գտնում ենք դեպի Նաիրի երկրներ (Հայկական լեռնաշխարհ) իր արշավանքի մասին Ասորեստանի թագավոր [[Թիգլաթպալասար Ա|Թիգլաթպալասար I]]-ի թողած մի արձանագրության մեջ (մ.թ.ա. 1114 թվական)։ Վերջինս պատմում է, թե ինչպես հարավից Հայկական Լեռնաշխարհ ներխուժած ասորեստանյան բանակը հաղթական պատերազմով հասել է Դայաենի երկիր (հետագայում՝ [[Տայք]]), և թվարկում այդ ճանապարհին հնազանդեցված Նաիրյան տասնվեց ''Հզոր լեռները'', որոնցից 11-րդը Շախիշարան է, նաև այն 23 ցեղային երկրները, որոնցից երկուսը՝ Աբաենին և Ադաենին գիտնականները տեղադրում են հետագա Շիրակի տարածքում։ Շախիշարան (շախի - շարա) լեռը ձոնված է եղել Շարային, ինչպես նրա եղբայր Ամասիային էր ձոնված և նրա անունն էր կրում [[Մասիս]] լեռը։ [[Մովսես Խորենացի|Մովսես Խորենացու]] «Հայոց Պատմության» մեջ կարդում ենք. «''Արամայիսը իր որդուն՝ բազմազավակ և շատակեր Շարային, ամբողջ ազգով ուղարկում է մի մերձակա արգավանդ ու բերրի դաշտ, Հյուսիսային լեռան՝ Արագածի թիկունքում, որտեղ շատ ջրեր են հոսում. նրա անունով, ասում են, գավառը կոչվեց Շիրակ''»։ Շախիշարա լեռը, ամենայն հավանականությամբ որպես ''հզոր լեռ'', կարող էր լինել միայն [[Արագած]]ը։ [[Ասորեստան]]ի արքայի վերոհիշյալ արձանագրության մեջ հիշատակված Աբաենի և Ադաենի տեղանունների ստուգաբանությունը ցույց է տալիս, որ հնագույն ժամանակներում Շիրակը բնակեցված է եղել հնդեվրոպական ցեղերով։ Հնագույն Շիրակի վերաբերյալ առավել հստակ տեղեկություններ պահպանված են ուրարտական սեպագիր արձանագրություններում։ Դրանց վկայությամբ Շիրակը, Էրիախի անունով, մտնում էր Հայկական Լեռնաշխարհի ողջ հյուսիս-արևելքը բռնած Էթիունի ցեղամիության մեջ։ Էրիախին Հայկական Լեռնաշխարհի հարուստ ցեղային երկրներից մեկն էր՝ հայտնի իր զարգացած տնտեսությամբ, հացահատիկի պաշարով, մանր ու խոշոր եղջերավոր անասունների և ձիերի քանակով ու ռազմական ուժով։ Էրիախիի մասին առաջին հիշատակությունը կա [[Արգիշտի Ա|Արգիշտի I-ի]] (մ.թ.ա. 786-764 թվականներ) [[Մարմաշեն]]ի սեպագրի արձանագրության մեջ։ Ախուրյանի ձորում՝ գետի ձախափնյա ժայռերից մեկին փորագրված այս արձանագրությունն ունի հետևյալ բովանդակությունը. «''Խալդյան մեծությամբ Արգիշտին ասում է. գրավեցի Էրիախի երկիրը, գրավեցի Իրդանիու քաղաքը՝ մինչև Իշկիգուլու երկիրը''»։ Ժամանակին կարծում էին, թե Իրդանիուն գտնվել է Ախուրյանի ձորում և անգամ նույնացնում էին այժմյան [[Մարմաշեն]]ին։ Սակայն, ըստ նորագույն ուսումնասիրությունների՝ Իրդանիուն պետք է փնտրել ոչ թե Մարմաշենի ձորում, այլ ներկայիս Գյումրի քաղաքի տարածքում։ Իրդանիուի այսպիսի տեղեկության ճշմարտացիությունը հաստատվում է մի քանի հանգամանքներով. նախ, որ՝ «Իրդանիու քաղաքը» արձանագրության մեջ հիշատակված է հենց Էրիախիի առնչությամբ, ուրեմն եղել է Էրիախիի կենտրոնատեղին՝ նրա «արքայական քաղաքը»։ Երկրորդը՝ Էրիախիի կենտրոնատեղին՝ նրա ցեղապետ - արքայի նստավայրը, անտարակույս գտնվելու էր նրա տարածքի մի այնպիսի մասում, որտեղից նրա ցեղապետ - արքաները կկարողանային համեմատաբար հեշտությամբ իրականացնել իրենց հսկողությունը, ինչպես տոհմացեղային կազմակերպությունների ու բնակավայրերի, այնպես էլ Էրիախին արտաքին աշխարհին կապող ճանապարհների վրա։ Ուրեմն, Իրդանիուն գտնվել է այնպիսի մի վայրում, որտեղ ձևավորվում էին Էրիախիի (մասնավորապես) և Հայկական լեռնաշխարհի (ընդհանրապես) չորս կողմերն իրար կապող ճանապարհները։ Եվ, վերջապես հնագիտական հարուստ նյութով էլ ապացուցվում է, որ բրոնզե դարից սկսած՝ Շիրակով և հենց այժմյան Գյումրիի տարածքով էր անցնում [[Կովկաս]]ից [[Առաջավոր Ասիա|Առաջավոր]] և [[Փոքր Ասիա]] տանող մայրուղին։ Այդ ճանապարհի՝ հետագայում ևս բանուկ լինելու փաստը հիմք է տալիս հետազոտողներին՝ Իրդանիուն տեղադրելու Կումայրիի - Գյումրիի տարածքում և այն նույնացնելու Չերքեզի ձոր գետակի ձախափնյա բարձրադիր մասում գտնվող Կումայրի հնավայրին։ Իրդանիու քաղաքը, ինչպես համոզված են հնագետները, շարունակել է գոյատևել նաև Սարդուրի II-ի (մ.թ.ա. 764-735 թվականներ) ավերիչ արշավանքներից հետո։ Իր արձանագրության մեջ Սարդուրին գրում է.«''Գրավեցի Էրիախի երկիրը, մեկ օրում նվաճեցի։ Մառանները, որ հայրն ու պապն էին Խալդյան հրամանով տիրական՝ ես մեկ (?) հարյուր հիսուն մառան գրավեցի, կողոպտեցի''»։ Սարդուրի II-ի հիշատակած մառանները քարանձավային [[շտեմարան]]ներ, [[ամբար]]ներ են եղել։ Այս տեսակետից ուշագրավ է [[Գրիգոր Ղափանցյան|Գր. Ղափանցյանի]] կողմից Կումայրիի տեղանվան մեջ ''այր''՝ քարանձավ, բառի առկայության նշելը, իսկ ''կում'', ''գում'' բառերն ունեն ''կույտ'', ''խումբ'' իմաստ։ Այսպիսով, Գյումրի անվան Կումայրի նախաձևը նշանակում է ''անձավախումբ'' և առնչվում է Շիրակի նախնադարյան այն բնական քարանձավներին, որոնք որոշակի ձևափոխման ենթարկվելուց հետո հնագույն շիրակցուն ծառայել են թե՛ որպես գյուղատնտեսական արտադրանքի (նախ և առաջ՝ հացահատիկի) պահեստավորման վայրեր, թե՛ որպես հուսալի ապաստարաններ։ Կումայրի անվանաձևի ''Կումիրի'' համարժեքը հայտնի է մ.թ. [[XIII դար]]ի սկզբից, իսկ նրա հնչյունափոխված ձևը՝ ''Կումրին'', բարբառային ''Գումրի'' ձևով ունի ''Գյումրի'', ''Գումբրի'', ''Գյումբրի'', ''Գիմրի'' արտասանական տարբերակները։ Վանի թագավորության վերացումից (մ.թ.ա. 590 թվական) հետո Կումայրին ընդգրկվել է Հայոց միասնական թագավորության՝ [[Երվանդունիներ]]ի պետության կազմում։ Աշխարհագրական բարենպաստ դիրքի ու պաշտպանական առավելությունների, իհարկե, նաև [[Արարատյան դաշտ]]ի, [[Արմավիր]] մայրաքաղաքի հետ բանուկ ճանապարհով կապված լինելու շնորհիվ Կումայրին բարգավաճել և դարձել է գավառի կենտրոններից մեկը<ref name=Kumayri/>։ ==== Կումայրին Երվանդունիների և Արտաշեսյանների օրոք ==== [[Պատկեր:AragacGyumriic.jpg|մինի|220x220px|Տեսարան Կումայրի - Գյումրիից]] [[Մ.թ.ա. 520]] թվականին Աքեմենյան Պարսկաստանի թագավոր [[Դարեհ I Մեծ|Դարեհ I]]-ը կախման մեջ գցեց [[Երվանդունիներ]]ի թագավորությունը, որի տարածքը բաժանվեց 2 վարչամիավորների՝ սատրապությունների։ Կումայրին, Շիրակի մյուս մասերն ընդգրկվեցին 8-րդ սատրապության կազմում, որտեղով անցնում էր Դարեհի կառուցած Շոշ քաղաքից մինչև Փոքր Ասիայի Սարդես քաղաք հասնող «արքայական ճանապարհը»։ Այն [[Հայաստան]]ը կապում էր [[Պարսկաստան]]ի, Միջագետքի ու փոքրասիական երկրների հետ և խորապես նպաստում նրա տնտեսության և մշակույթի զարգացմանը։ Կումայրին, դեպի Արմավիր ձգվող երթուղու միջոցով կապված էր այդ ճանապարհին։ Ամենայն հավանականությամբ, Կումայրի տանող ճանապարհով [[մ.թ.ա. 401]] թվականին անցել է նաև [[Քսենոփոն]]ի գլխավորած 10 հազարանոց զորքը՝ շարժվելով Արարատյան դաշտից դեպի [[Շիրակ]], ապա [[Տայք]]՝ խալյուբների երկիր։ Այդտեղից հասել են «սկյութենների» երկիր, որի միջով 20 փարսախ (մոտ 120 կմ) ճանապարհ են անցել՝ «հարթավայր տեղով դեպի գյուղերը, որոնցում, - գրում է [[Քսենոփոն]]ը, - մնացին երեք օր և պարենավորվեցին։ Այստեղից նրանք անցան չորս կայան՝ 20 փարսախ, դեպի մեծ, բարգավաճ և մարդաշատ մի քաղաք, որը կոչվում էր Գյումնիաս։ Այս քաղաքից երկրի իշխողն ուղեցույց ուղարկեց հելլեններին...»: Ակադեմիկոս [[Հակոբ Մանանդյան]]ը գրում է. «... Նահանջող զորքի այս ճանապարհը պետք է ենթադրել [[Արարատյան դաշտ]]ից դեպի Շիրակ, իսկ Գյումնիաս քաղաքը, համաձայն Քսենոփոնի ցույց տված տարածության, պետք է լինի հին Կումայրին... Քսենոփոնի մոտ այս քաղաքի Գոմինաս անունը պարզապես Կումայրի - Գյումրիի անվան աղավաղությունն է»։ Նա կարծում է նաև, որ Գյումնիասի ուղիղ ձևը պետք է լինի Գյումրիաս։ Բայց դժվար է համաձայնել գիտնականի ենթադրության հետ, որ Գյումնիաս - Գյումրին «կենտրոնն է եղել Շիրակ - [[Վանանդ]] - Այրարատում գտնվող կիմմերական սկյութական ցեղերի միության և ծագել է ըստ երևույթին կիմմերների Gimmirrai անունից»։ Այն փաստը, որ երկրի իշխողը Գյումնիասից է ուղեկցող ուղարկել հույներին, թույլ է տալիս կարծելու, որ նրա նստավայրն այդ քաղաքում էր։ Գյումնիասի նույնացումը Կումայրի - Գյումրիի հետ ցույց է տալիս, որ վերջինիս մ.թ.ա. 5-րդ դարում արդեն մեծ ու բարգավաճ բնակավայր էր։ Մ.թ.ա. 330-ական թվականներին [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդր Մակեդոնացու]] նվաճումների ժամանակ Կումայրին նույնպես ընդգրկվել է հելլենիստական քաղաքակրթության ոլորտ և հոգևոր - մշակութային ու տնտեսական սերտ առնչություններ է ունեցել Մեծ Հայքի մյուս քաղաքների հետ։ Երվանդունի վերջին թագավոր [[Երվանդ Դ Վերջին|Երվանդ IV-ը]] մ.թ.ա. III դարի վերջին [[Երասխ գետ|Երասխի]] և Ախուրյանի միախառնման տեղում հիմնում է նոր մայրաքաղաք՝ [[Երվանդաշատ]]ը, որը ևս բանուկ ճանապարհով կապված էր Կումայրիի հետ։ Վերջինիս բնակչությունը հոգևոր հաղորդակցություն ուներ նույն թագավորի կողմից Երվանդաշատի մոտ հիմնված պաշտամունքային նոր կենտրոնի՝ [[Բագարան]]ի հետ, որտեղ Երվանդ IV-ն Արմավիրից տեղափոխել էր [[հայոց հեթանոսական աստվածներ]]ի հուշարձանները։ [[Մ.թ.ա. 201]] թվականին Սելևկյան [[Անտիոքոս III Մեծ|Անտիոքոս III]]-րդ թագավորի կողմից [[Մեծ Հայք]]ի կառավարիչ կարգված Արտաշեսը վերացրեց Երվանդունիների հայոց թագավորությունը։ Արտաշեսը նախարարության աստիճանի է բարձրացնում Դիմաքսյաններին, որոնց մի ճյուղն իշխում էր Շիրակում։ Գուցե վերջինիս բնակիչները (նաև կումայրեցիները) սատար են կանգնել Արտաշեսին՝ հետևելով Դիմաքսյաններին։ [[Մ.թ.ա. 189]] թվականին Կումայրին ընդգրկվել է Հայոց [[Արտաշեսյաններ|Արտաշեսյան թագավորության]] մեջ։ [[Ստրաբոն]]ի վկայությամբ՝ [[Արտաշես Ա]]-ն թագավորն արշավել է [[Վրաստան]]։ Այդ արշավանքն, անշուշտ, կատարվել է [[Արտաշատ]] - [[Մարմաշեն]] - Կումայրի - [[Վրաստան]] ճանապարհով, քանի որ նույն այդ ճանապարհով էին սովորաբար հյուսիս արշավող զորքերը [[Արտաշատ]]ից հասնում [[Վրաստան]] ու [[Աբխազիա]]։ Հայտնի է, որ հետագայում՝ [[774]] թվականին [[Արտավազդ Մամիկոնյան]]ը ծառանալով արաբ հարկահանների դեմ, Կումայրիից անցավ Վրաստանի Սամցխե գավառը, անշուշտ, նույն այդ ճանապարհով։ [[Արտաշես Ա]]-ից հետո գահակալած նրա որդու՝ [[Արտավազդ Ա]]-ի օրոք ([[մ.թ.ա. 160]] - [[մ.թ.ա. 115]] թթ) ինչպես նաև վերջինիս հաջորդներից՝ [[Տիգրան Բ]]-րդի (մ.թ.ա. [[մ.թ.ա. 95]]-[[մ.թ.ա. 55]] թվականներին) թագավորության տարիներին՝ ընդհուպ մինչև [[մ.թ.ա. 96]] թվականին, [[Հայաստան]]ը վայելում էր քաղաքական անդորր, տնտեսական ու մշակութային վերելք, ինչը համակել էր անշուշտ, նաև Շիրակն ու նրա բաբախուն կենտրոններից մեկը՝ հնավանդ արժեքներով հայտնի Կումայրին։ [[Մ.թ.ա. 69]] թվականի գարնանը [[Հռոմ]]ի զորապետ [[Լուկուլլոս]]ի սանձազերծած հայ - հռոմեական պատերազմի ժամանակ Կումայրին հեռու էր ընկած ռազմաբեմերից, ուստի պետք է ենթադրել, որ գրեթե չի տուժել։ Բայց նրա և Շիրակի մյուս բնակավայրերի ռազմիկները չէին կարող զորակից չլինել Հայոց թագավորին՝ երկրի գլխին կախված ահավոր վտանգի ժամանակ։ Հնարավոր է, որ [[Տիգրան Մեծ]]ի օրոք Կումայրիում շարունակել է գործել [[մետաղաձուլարան]]ը, որտեղ նախկինի պես զենքեր են արտադրվել։ [[Մ.թ.ա. 66]] թվականին Տիգրան Մեծի և հռոմեական զորապետ [[Պոմպեոս]]ի միջև [[Արտաշատ]]ում կնքված պայմանագրից հետո, վերջինս զորքը շարժեց դեպի Վրաստան ([[Վիրք]])՝ անշուշտ անցնելով նաև Կումայրիով։ [[Մ.թ.ա. 66]] թվականին հայ-հռոմեական պայմանագրի կնքումից հետո ձեռք բերած խաղաղության պայմաններում Կումայրին ևս շարունակել է տնտեսական և մշակութային զարգացումը Տիգրան Մեծի թագավորության վերջնափուլում (մ.թ.ա. 66-55 թվականներ) և նրան հաջորդած որդու՝ [[Արտավազդ Բ]]-ի օրոք, ընդհուպ մինչև նրա ողբերգական վախճանը ([[մ.թ.ա. 34]] թ)։ Սակայն [[մ.թ.ա. 36]] թվականին հռոմեական զորքերը Հայաստանով շարժվել են դեպի [[Պարթևստան]], ապա պարտվել և նահանջել են, դարձյալ Հայաստանով։ 34 թ. հռոմեական զորքն Անտոնիոսի գլխավորությամբ ներխուժում է Հայաստան։ Արտավազդ Բ-ը դառնում է Անտոնիոսի նենգադրուժ դավի զոհ։ Վերջինս Հայաստանի ամրակառույց վայրերում զորքեր է տեղակայում, կամենում ավարառության ենթարկել երկրի հատկապես այն ամրոցները, որտեղ գանձեր էին պահվում։ Սակայն, ինչպես հաղորդում է հռոմեացի պատմիչ Դիոն Կասսիոսը, «գանձերի պահապաններն ուշադրություն չդարձրին նրան և զենք կրողներն էլ Արտավազդի փոխարեն թագավոր ընտրեցին նրա որդիներից ավագագույնին՝ Արտաշեսին»։ Չի բացառվում, որ հռոմեացիները փորձել են կողոպտել նաև Կումայրիի անձավներում պահվող գանձերը։ Նրանց հաջողվել է Հայաստանից հափշտակել «թագավորության ամբողջ զարդը», գրում է [[Հովսեպոս Փլավիոս]]ը։ ==== Շիրակը և Կումայրին վաղ միջնադարում ==== Վաղմիջնադարյան Շիրակին տիրում էին երեք նախարարական տոհմեր՝ [[Սահառունիներ]]ը, [[Դիմաքսյաններ]]ը և [[Կամսարականներ]]ը։ Սահառունիների տիրույթը հարավային Շիրակում էր՝ Սահառունիք կենտրոնատեղիով։ Այս նախարարական տոհմը [[Հայաստան]]ում ժամանակ առ ժամանակ ազդեցիկներից է եղել։ Մուշկ Սահառունին [[Արշակ Բ]]-րդի օրոք ([[345]]-[[368]] թվականներ) կաթողիկոսի գլխավորությամբ [[Կոստանդնուպոլիս]] գործուղված պատվիրակության մեջ էր, որն իր հետ Հայաստան բերեց [[Արշակ Բ]]-ի՝ կայսեր մոտ պատանդության մեջ գտնվող Գնել և Տիրիթ եղբորորդիներին։ Վարազդատ թագավորի օրոք ([[374]]-[[378]] թվականներ) բացառիկ բարձր դիրքի էր հասել մեկ այլ Սահառունի՝ [[Բաթ Սահառունի|Բաթը]]։ [[Փավստոս Բուզանդ]]ի վկայությամբ՝ «Վարազդատ թագավորը զորավարության և սպարապետության գործը հանձնեց Բաթ Սահառունուն, որ իր դայակն էր... Նա Մուշեղի փոխարեն դարձավ, բոլոր Հայոց զորավար սպարապետը»։ Դիմաքսյանները տեղավորված էի հյուսիսային Շիրակում (բնականաբար Երազգավորսը և Կումայրին ներառյալ)։ Հենց նրանք են առաջատար դեր խաղացել Շիրակում մինչև Կամսարականների այստեղ հայտնվելը։ Դիմաքսյան տոհմի ազդեցիկ դիրքի մասին է խոսում հետևյալ փաստը. Հռոմը ձգտում էր և հարևան Վրաստանի օգնությամբ հասավ Հայոց գահին իր դրածո Միհրդատի հաստատմանը և դա իրականացրեց՝ մեծ դժվարությամբ կոտրելով հայոց բանակի համառ դիմադրությունը։ Հռոմեացի պատմիչ Տակիտոսի հաղորդմամբ՝ հայերի զորքի գլուխ կանգնած էր Դեմոնաքս կուսակալը, որին Հ. Մանանդյանը համարում է Դիմաքսյանների նախնիներից մեկը, որ «Հայաստանի սպարապետն էր ու այդ խառն ու անտերունչ շրջանում աշխատում էր պահպանել Հայաստանի անկախությունը»։ Կամսարական նախարարները համարվում էին [[Շիրակ (գավառ)|Շիրակի]] և [[Արշարունիք]]ի ժառանգական սեփականատերեր և կրում էին համապատասխան տիտղոս՝ «տեարք Շիրակայ և Արշարունեաց»։ Արշարունիքը Հայաստանի պատմական գավառներից մեկն է, որը գտնվում է Շիրակի հարավում, [[Ախուրյան]]ը [[Երասխ գետ|Երասխին]] միանալու եռանկյունում։ Կամսարական նախարարական տոհմը սերում էր Արշակունի արքայատոհմի ազգակից պարթևական Կարեն (Կարենի Պահլավ) տոհմից։ Այս տոհմի՝ Հայաստանում հայտնվելը կապված էր [[Սասանյան Պարսկաստան]]ում նրա դեմ ձեռնարկված հալածանքերի, իսկ Շիրակն ու Արշարունիքը, որպես ժառանգական տիրույթ ստանալը՝ [[Տրդատ Մեծ]]ի ([[298]]-[[330]] թվականներ) օրոք [[քրիստոնեություն]]ը Հայաստանում պետական կրոն հռչակվելու և տոհմի նախնի Կամսարի մկրտության հետ։ Պատմահայրը գրում է. «Կամսարը ևս յուրայինների հետ մկրտվում է Մեծն Գրիգորի ձեռքով և (Տրդատ) թագավորը նրան ջրից ընդունելով, ժառանգություն է տալիս Արտաշեսի մեծ դաստակերտը, որն այժմ Դրասխանակերտ է կոչվում, և Շիրակ գավառը՝ իբրև իր ազգականին և մտերիմ հարազատին»։ Եվ երբ մկրտությունից 7 օր անց նա վախճանվում է, Տրդատը նրա Արշավիր որդուն «մխիթարելով՝ նշանակում է հոր փոխարեն, նախարարական ցեղ է սահմանում նրա հոր անունով և մտցնում է նախարարությունների թվի մեջ»։ Կամսարական նախարարական տան հետագա վերելքը Շիրակի հին նախարարական տոհմերին՝ Դիմաքսյաններին ու Սահառունիներին, թողեց երկրորդական նախարարությունների կարգավիճակում։ Եթե Հայոց գահնամակում Կամսարականները 13-րդն էին, ապա Սահառունիները՝ 25-րդը, իսկ Դիմաքսյանները՝ միայն 67-րդը, զորանամակում էլ Կամսարականների հեծելազորն իր քանակով (600) կրկնակի գերազանցում էր մյուս երկուսին։ Տրդատ Մեծի գահակալությունից հետո ([[298]] թվական) ընդհուպ մինչև [[338]] թվականը Կումայրին ապրել է խաղաղ զարգացման շրջափուլ՝ ընդգրկվելով քրիստոնեական քաղաքակրթության ծիրի մեջ։ [[Ագաթանգեղոս]]ի «Պատմության» հունարեն խմբագրության համաձայն՝ [[Գրիգոր Լուսավորիչ]]ը Կեսարիայում ձեռնադրվելուց հետո վերադառնալով Հայաստան՝ 13 հոգու ձեռնադրեց եպիսկոպոս։ Նրանցից Արսուկեսը կարգվում է Շիրակի եպիսկոպոս՝ իր ենթակայության տակ ունենալով նաև Կումայրին։ [[Պատկեր:Erkragitakan3.jpg|մինի|220x220px|Քարե աշխատանքային գործիքներ՝ կողերին պատկերված սոսու՝ հայոց հնագույն պաշտամունքային ծառի տերևը]] [[330]] թվականին Հռոմեական կայսրության մայրաքաղաքը [[Կոստանդնուպոլիս]] տեղափոխվելու շնորհիվ մեծացավ [[Չինաստան]]ից [[Բյուզանդիա]] հասնող միջազգային տարանցիկ առևտրաուղու («Մետաքսյա ճանապարհի») հյուսիսային ճյուղավորման նշանակությունը։ Վերջինս անցնում էր նաև Հայաստանի տարածքով, իսկ նրա մի ճյուղավորումն Արտաշատից ձգվում էր դեպի Կումայրի, որպես «հացի շտեմարան» հռչակված Շիրակով, ապա [[Աշոցք]]ով հասնում էր Կուրի հովիտ, [[Թբիլիսի]]։ [[Հայաստան]]ի առաջին բաժանմամբ ([[387]] թվական) Կումայրին անցավ պարսից տիրապետության տակ։ Պարսից Շապուհ թագավորի հրամանով, իրենց դիմադիր կեցվածքի պատճառով, Կամսարականները հալածանքների ենթարկվեցին, իսկ նրանց տիրույթներն, այդ թվում՝ Շիրակը, Կումայրին հարքունիս գրավվեցին, [[Գազավոն Կամսարական]]ը նետվեց Անհուշ բերդը։ Եղիշե պատմիչի հավաստմամբ՝ [[451]] թվականին [[Ավարայրի ճակատամարտ]]ին կումայրեցիները մասնակցել են [[Արշավիր Կամսարական]]ի գլխավորությամբ՝ Շիրակի և Արշարունիքի ռազմիկների հետ։ Շիրակի զորագունդն աչքի է ընկել [[Վարդան Մամիկոնյան]]ի գլխավորությամբ Խաղխաղ քաղաքի մատույցներում պարսից զորքի դեմ հայոց բանակի մղած հաղթական մարտում։ [[Ղազար Փարպեցի]]ն վկայում է, որ այդ մարտից առաջ Վարդանը հայոց այրուձին բաժանեց երեք մասի և «աջ կողմում զորագլուխ կարգեց» Արշարունիքի և Շիրակի իշխան [[Արշավիր Կամսարական]]ին, իսկ նրան օգնական կարգեց Մուշ Դիմաքսյանին, որի տոհմն իշխում էր Շիրակի մի մասին։ [[Խաղխաղ]]ում, ապա [[Ավարայր]]ում պարսից զորքերի դեմ մղված մարտերին գործում մասնակցություն ունենալու համար [[Շիրակ]]ի և [[Արշարունիք]]ի տերերը՝ Արշավիր, Թաթ, Վարձ, Ներսեհ և Աշոտ Կամսարականներին պարսիկները դատապարտեցին տաժանակրության՝ աքսորում անցկացնելով մոտ 13 տարի՝ [[452]]-[[464]] թվականներին։ Մուշ Դիմաքսյանը զոհվել էր [[Խաղխաղի ճակատամարտ|Խաղխաղի մարտերում]], բայց նույն տոհմից կալանված ազատների մեջ հիշատակվում են Թաթուլը և Սատոն։ [[Պատկեր:Erkragitakan2.jpg|մինի|220x220px|Հագուստի բրոնզե մասեր և քորոցներ ու քարե աշխատանքային գործիքներ]] Շիրակի ռազմիկների մարտական կորովը դրսևորվեց նաև [[482]]-[[484]] թվականներին [[Վահան Մամիկոնյան]]ի գլխավորած ազատագրական մարտերում։ Շիրակի և Արշարունիքի իշխաններ Ներսեհ և Հրահատ Կամսարականները [[482]] թվականին [[Մասիս]]ի հյուսիսային ստորոտում ընկած [[Ակոռի]] գյուղի մոտ տեղի ունեցած [[Ակոռիի ճակատամարտ (481)|հաղթական ճակատամարտերում]] գլխավորում էին ապստամբ բանակի չորս զորագնդերից մեկը։ Ակոռիի ճակատամարտում Շիրակի զորասյունը մարտական փառքով պսակեց իրեն՝ [[Ներսեհ Կամսարական]]ի գլխավորությամբ։ [[Բյուզանդիա]]յի և [[Սասանյան Պարսկաստան]]ի միջև [[Հայաստան]]ի 2-րդ բաժանումից ([[591]] թվական) հետո Կումայրին, ամբողջ Շիրակն անցան կայսրության գերիշխանության տակ։ Բայց [[602]] թվականին պատերազմը վերսկսվեց կողմերի միջև։ Բյուզանդական զորաճամբարը Շիրակում էր։ «Հունաց զորքը,- գրում է Սեբեոս պատմագիրը, - գումարվեց [[Շիրակի դաշտ]]ում և [[Շիրակավան]] կոչվող գյուղում»։ Պարսից զորքերի ճնշմանը չդիմանալով՝ բյուզանդական զորքը նահանջեց ոչ հեռու գտնվող Ականից (Ականիս) դաշտը, ապա Գետիկ ավան, որտեղ տեղացի այրերի մասնակցությամբ հակահարված տրվեց պարսիկներին։ Սակայն բյուզանդական զորքը պարտվեց ու նահանջեց, ինչից հետո պարսիկները դաժան հաշվեհարդար տեսան շիրակցիների հետ<ref name=Kumayri/>։ === Ալեքսանդրապոլ === ==== Ռուսական մուտքը Գյումրի. 19-րդ դարի ռուս-թուրքական պատերազմներ ==== Առաջին անգամ ռուսական զորագնդերն [[Արևելյան Հայաստան]] արշավեցին [[1804]] թ. [[մայիսի 29]]-ին։ Անցնելով Լոռի-Փամբակով, նրանք մտան Շիրակ և բանակեցին Գյումրիից մոտ 18 կմ հեռու ընկած մի վայրում։ [[Հունիսի 10]]-ին Փոքր Ղարաքիլիսա ([[Ազատան]]) գյուղի մոտ նրանք ընդհարվեցին պարսիկների հետ և հաղթանակ տարան։ Ռուսներին զորակցում էին շիրակցիները, որոնց շարքերում էին նաև գյումրեցիները։ Նույն ժամանակ ռուսական զորքը գրավեց Գյումրին, գերությունից ազատեց 400 հայ ընտանիք։ Փոքր Ղարաքիլիսայի մոտ մղած մարտերով սկսվեց ռուս-պարսկական առաջին պատերազմը (1804 - 1813 թթ)։ 1804 թ. հունիսի 12-ին ռուսական կորպուսի գլխավոր ուժերը, գեներալ Ցիցիանովի հրամանատարությամբ, մտան Շիրակ, բանակեցին Գյումրիում և նախապատրաստվեցին Երևան արշավելուն։ [[Հունիսի 15]]-ին ռուսական գլխավոր ուժերը Գյումրիի, [[Ապարան]]ի վրայով, շարժվեցին դեպի [[Երևան]]։ Հուլիսի 2-ին ռուսները պաշարեցին [[Երևանի բերդ]]ը, բայց այն գրավել չհաջողվեց։ Գյումրին, ամբողջ արևելյան Շիրակը, վերստին անցան պարսից գերիշխանության տակ՝ ենթարկվելով Երևանի սարդարից կախյալ Շորագյալի սուլթանությանը։ [[1805]] թ. հունվարին ռուսական զորքը, գեներալ Նեսվետաևի գլխավորությամբ, դարձյալ արշավեց [[Արևելյան Հայաստան]], մտավ Շիրակ և [[մարտի 30]]-ին գրավեց Շորագյալի սուլթանության կենտրոն [[Արթիկ]]ը։ Շիրակի գրավումը հիմք դարձավ [[Երևան]]ի գավառի գրավման համար։ Սակայն Գյումրիի նկատմամբ սպառնալիքը չվերացավ։ Ուստի [[1805]] թ. [[հունիսի 15]]-ին Փոքր Ղարաքիլիսայից Նեվեստաևը Ցիցիանովին հղած զեկուցագրում նշում է, որ անհրաժեշտ է մեկ գումարտակ տեղակայել Գյումրիում՝ դեպի [[Կարս]] և [[Թալին]] տանող ճանապարհը փակելու համար։ Գյումրիին սպառնում էին թե՛ պարսիկները, թե՛ թուրքերը։ Թուրքական ուժերի ներխուժումը կանխելու մտահոգությամբ [[1805]] թ. [[հունիսի 19]]-ին Ցիցիանովին ուղղված մեկ այլ զեկուցագրում Նեվեստաևը հույս է հայտնում, որ Գյումրիի ռուսական զորաբաժինը փակելու է թուրքերի ճանապարհը դեպի Շիրակ։ Նա միաժամանակ հավաստիացնում է, որ Գյումրիում գտնվող ռուսական գումարտակը կարող է կանխել նաև պարսիկների հնարավոր հարձակումը։ [[Պատկեր:Alexsandrapol1.jpg|մինի|ձախից|400px|Ալեքսանդրապոլ, 19-րդ դար: Քաղաքի հյուսիսային հատվածի ընդհանուր տեսարանը]] Գյումրիի նկատմամբ սպառնալիքը չվերացավ նաև [[1806]] թ.-ին։ Ուշագրավ է, որ նույն թվականի [[հունիսի 16]]-ին կովկասյան ռազմուղու գլխավոր հրամանատար, գեներալ Գլազենապին ուղղված զեկուցագրում Նեվեստաևը նշում է, որ պարսից զորքը կամենում է հարձակվել [[Շորագյալ]]ի, [[Փամբակ]]ի վրա, բայց նրանց հակահարված են տալու Գյումրիի գրենադերական գնդի մարտիկները, որոնց տրամադրության տակ կա երկու [[հրանոթ]]։ Փաստորեն Շիրակի պաշտպանությունը հանձնարարված էր Գյումրիի ռուսական զորաբաժնին։ Մինչդեռ թուրքերն ավելի ու ավելի էին մեծացնում իրենց ուժերը Գյումրիի դիմաց։ Ուստի Նեվեստաևը Գյումրի ժամանած գեներալ Գուդովիչին ուղղած զեկուցագրում ([[1807]] թ., [[մայիսի 27]]) անհրաժեշտ է համարում նոր ուժեր հասցնել Գյումրի՝ թուրքերի հարձակումից Շորագյալը պաշտպանելու համար։ Թուրքերը փորձեցին գրավել Գյումրին՝ նրա դեմ նետելով քառապատիկ ավելի ուժեր։ Սակայն Գյումրիից ռուսական զորքը, տեղացիների զորակցությամբ, [[1807]] թ. հունիսի 17-18-ին տեղի ունեցած մարտերում ուժեղ հակահարված տվեցին թուրքական զորքերին։ Պարսկական զորքը, Աբաս Միրզայի գլխավորությամբ, շարժվեց դեպի Գյումրի, բայց տեղեկանալով թուրքական զորքի պարտության մասին՝ հեռացավ [[Նախիջևան]]։ Թեև այդ հաղթանակով ռազմավարական նախաձեռնությունն անցավ ռուսների ձեռքը, բայց Գուդովիչը դեպի [[Կարս]] առաջ շարժվելու փոխարեն զորքը պահեց Գյումրիում։ [[Պատկեր:2014 Prowincja Szirak, Giumri, Pomnik Aleksandropol (01).jpg|մինի|աջից|200px|Ալեքսանդրապոլի հուշակոթողը]] Ռուսական հրամանատարությունը [[1808]] թ.-ին վճռեց գրավել [[Երևան]]ի ու [[Նախիջևան]]ի խանությունները և [[Արաքս]]ն ու [[Ախուրյան]]ը դարձնել ռուս - պարսկական սահմանագիծ։ Սակայն անհաջող անցավ սեպտեմբերին Երևանի դեմ Գուդովիչի ձեռնարկած արշավանքը։ Ելնելով ստեղծված կացությունից՝ ռուսական հրամանատարությունը միջոցներ է ձեռնարկում ռուսական սահմաններն ամրացնելու համար։ Հատուկ ուշադրություն դարձվեց Գյումրիին՝ իբրև կարևորագույն ռազմական հենակետ։ [[Դեկտեմբերի 1]]-ին այնտեղ տեղաբաշխվեց [[Անդրկովկաս]]ի ռուսական զորքի թիֆլիսյան գումարտակը։ Խրախուսվելով [[Անգլիա]]յի կողմից՝ [[Թուրքիա]]ն [[1809]] թ. ապրիլի վերջին, խախտելով դեռևս [[1807]] թ. օգոստոսին ռուսների հետ կնքած զինադադարը, հարձակվեց նրանց վրա։ [[Օգոստոսի 22]]-ին հարձակման անցավ նաև պարսկական զորքը՝ շարժվելով Գյումրիի վրա, սակայն պատշաճ հակահարված ստանալով՝ նահանջեց։ Հաջորդ տարի ևս ռուսական զորքը հաղթեց պարսիկներին՝ [[Ախալքալաք]] բերդի մոտ, որտեղ տեղակայված թուրքական զորքը չհամարձակվեց զորակցել դաշնակից պարսիկներին։ Հետաձգվեց ռուսների դեմ թուրք-պարսկական միացյալ ճակատ ստեղծելը։ Եվս մեկ տարի անց ռուսները նոր հաղթանակ տարան թուրքերի դեմ՝ գրավելով Ախալքալաքը։ Ձգտելով ռևանշի՝ թուրքերը [[1812]] թ. [[մարտի 23]]-ին հարձակվեցին Գյումրիի վրա։ Սակայն տեղի ռուսական զորաբաժինը՝ տեղացի հեծյալ աշխարհազորայինների զորակցությամբ, պարտության մատնեց հակառակորդին։ Ռուսական կողմը ջանքեր էր ներդնում տարածքային հարցերը խաղաղությամբ լուծելու համար։ Այդ նպատակով [[1812]] թ. [[մայիսի 3]]-ին պարսիկների հետ բանակցություններ վարելու համար [[Թավրիզ]] է մեկնում Ալեքսանդր կայսեր խորհրդական Ֆրեյգանը, ով այցելում է Գյումրի։ "Գյումրիում, - գրում է նա իր ուղեգրության մեջ, - պատկառելի կառուցվածքով մի բերդ կա, որի դիրքը դիմացել է թուրքերի ու պարսիկների հարձակումներին։ Գյումրիից քիչ հեռու երևում են մի գյուղի ավերակները, որտեղ երկու հարյուր թուրք խնդրել էին տեղի հայ բնակիչների հյուրասիրությունը և միևնույն գիշերը այս բարբարոսները կոտորել էին նրանց": Բանակցությունները չհանգեցրին սպասված արդյունքների։ [[1812]] թ. հոկտեմբերին պարսկական զորքը ներխուժեց Շիրակ, սակայն հակահարված ստանալով ռուսներից՝ նահանջեց։ Խրախուսվելով [[Անգլիա]]յից՝ պարսից իշխանությունները շարունակում են հարձակումները։ Բայց Ասլանդուզի և Լինքորանի մատույցներում ռուսների տարած հաղթանակները նրանց ստիպեցին հաշտության բանակցություններ վարել։ [[1813]] թ. [[հոկտեմբերի 12]]-ին Արցախի [[Գյուլիստան]] գյուղում կնքված պայմանագրով [[Պարսկաստան]]ը ճանաչեց [[Դաղստան]]ի, [[Վրաստան]]ի, Մերձկասպյան խանությունների, նաև [[Ղարաբաղի խանություն|Ղարաբաղի]], [[Լոռի|Լոռու]], [[Փամբակ]]ի, [[Շորագյալ]]ի, Ղազախ - [[Շամշադին]]ի և [[Սյունիք]]ի միացումը [[Ռուսաստան]]ին։ [[Գյուլիստանի պայմանագիր|Գյուլիստանի պայմանագրով]] Գյումրին ընդգրկվեց ռուսական տիրապետության ոլորտ, որը հույժ դրական հեռանկարներ բացեց նրա հետագա զարգացման համար։ Հաշվի առնելով Գյումրիի պաշտպանական կարևոր նշանակությունը՝ ռուսական հրամանատարությունն արմացնում է այն, վերածելով զորեղ պատվարի Թուրքիայի և Պարսկաստանի դեմ։ Սակայն ռուսական տիրապետության տակ անցնելուց հետո Գյումրին, իր ամրությամբ հանդերձ, մնում էր խոցելի, քանի որ դեռևս մնում էր թուրքական և պարսկական սահմաններին մոտիկ։ Նրա դրությունը բարդանում էր հատկապես այն պատճառով, որ [[Պարսկաստան]]ը, [[Անգլիա]]յի սատարմամբ, ջանում էր վերացնել [[Գյուլիստան]]ի պայմանագիրը և վերստին տիրանալ [[Ռուսաստան]]ին անցած երկրամասերին։ Մերժելով տարածքային վիճահարույց խնդիրները լուծելու վերաբերյալ ռուսների առաջարկները՝ պարսիկներն առանց պատերազմ հայտարարելու, [[1826]] թ. [[հուլիս 16]]-ին ներխուժեցին ռուսական սահմաներ՝ առաջին հարվածը հասցնելով Շիրակին։ Պարսից զորքը, [[Միրաք]] գյուղի մոտ ոչնչացնելով ռուսական պահակակետերը, շարժվեց դեպի Գյումրի։ Պարսից զորքը և տեղական թաթարները շրջապատեցին Գյումրին, որի կայազորը, հայ ազխարհազորի օգնությամբ, կարողացավ դիմադրել՝ կտրված լինելով ռուսական մյուս զորամիավորումներից։ Այդ օրերին պարսից զորքը ասպատակեց Գյումրիից ոչ հեռու գտնվող Փոքր Ղարաքիլիսա գյուղը։ Գյումրին գտնվում էր պաշարված վիճակում։ Պարսիկները կտրել էին նրա հետ հաղորդակցման բոլոր ուղիները։ Գյումրիի բնակչությունը տառապում էր պարենամթերքի պակասությունից, բայց շարունակում էր օգնել ռուսական զորամասին։ Գյումրիում ստեղծված ծանր կացության մասին Պասկևիչին գեներալ Կրասովսկու կողմից [[1827]] թ. [[օգոստոսի 9]]-ին ուղղված զեկուցագրում հայտնվում է, որ Գյումրիում զգացվում է պարենամթերքի, զորքի և հրետանու պակաս, հաղորդակցության իսպառ բացակայություն։ Կրասովսկին խնդրում է օժանդակ ուժեր և պարենամթերք ուղարկել Գյումրի՝ ռուսական կայազորին օգնելու համար, շեշտում, որ այն կարող է հայտնվել հույժ օրհասական կացության մեջ, եթե ժամանակին օգնություն չհասցվի։ Բայց ռուսական հրամանատարությունը ստիպված էր առժամանակ հետաձգել Գյումրի օժանդակ ուժեր առաքելը։ Սակայն Գյումրին, իբրև պաշտոնական հույժ կարևոր հենակետ, չէր կարելի թողնել թշնամուն։ Ռուսները քաջ գիտակցում էին, որ իրենց կողմից Գյումրին հակառակորդին զիջելու պարագայում "մեր սահմանն այդ կողմից բաց է մնում", ասված է ռուսական կորպուսի գործողությունների մասին ռազմական տեղեկագրում ([[1827]] թ., օգոստոս)։ Գյումրիի պաշտպանները շուտով ստացան սպասվող օգնությունը՝ օգնական զորուժ և պարենամթերք, և հետ շպրտեցին թշնամուն։ [[1827]] թ. [[սեպտեմբերի 20]]-ին արդեն ամբողջ Շիրակն ազատագրված էր։ Հակառակորդի դեմ մղված մարտերում աչքի ընկան նաև տեղացի հայ աշխարհազորայինները, որոնց կազմում անձնազոհ կերպով մարտնչում էին և կանայք։ [[Պատկեր:Kars Kalesi akşam.jpg|մինի|ձախից|400px|Կարսի բերդը մեր օրերում]] Այս մարտերի ժամանակ Կովկասյան կորպուսի հետ էր նաև Ա. Գրիբոյեդովը, ով [[1827]] թ. դեկտեմբերին այցելեց նաև Գյումրի։ Նա Հայաստանում եղել էր սկսած [[1819]] թ.՝ որպես [[Պարսկաստան]]ի ռուսական առաքելության քարտուղար և մեծ ջանքեր էր ներդրել [[Արևելյան Հայաստան]]ի ազատագրման գործում։ Նա Գյումրիում եղավ նաև ռուս - թուրքական պատերազմի ժամանակ՝ [[1828]] թ. [[հուլիսի 22]]-ին, երբ մեկնում էր [[Կարս]]։ [[1827]] թ. [[հոկտեմբերի 1]]-ին ռուսների կողմից [[Երևան]]ի գրավմամբ ավարտվեց [[Արևելյան Հայաստան]]ի ազատագրումը։ Հաջորդ տարի Թուրքմենչայ գյուղում կնքված ռուս - թուրքական պայմանագրով ամրագրվեց Արևելյան Հայաստանի միացումը [[Ռուսաստան]]ին։ Թուրքիայի դեմ հնարավոր պատերազմը հաշվի առնելով՝ ռուս հրամանատարությունը հատուկ ուշադրություն է դարձնում Գյումրիի ամրացմանը։ Կառուցվեցին [[զորանոց]]ներ։ [[1828]] թ. [[Թիֆլիս]]ի զինվորական նահանգապետի կողմից Անդրկովկասում գլխավոր հրամանատար Իվան Դիբիչին ուղղված զեկույցում ասվում էր, որ թուրքերի դեմ հնարավոր պատերազմի դեպքում անհրաժեշտ կլինի Գյումրիում կառուցել բերդ և այն խիստ ամրացնել՝ որպես կարևորագույն ռազմական հենակետ։ Պատերազմը սկսվեց նույն տարվա ապրիլին։ Կովկասյան ճակատում ռուսները ձգտում էին առաջին հարվածն ուղղել [[Կարս]] քաղաքին՝ իբրև թուրքերի կարևոր հենակետի։ Թուրքերն իրենց հերթին ջանում էին ուժեղացնել Կարսի պաշտպանությունը։ Այդ նպատակով նրանք [[Արևմտյան Հայաստան]]ի և [[Տրապիզոնի վիլայեթ]]ի թուրքական և քրդական զորամիավորումները շարժեցին դեպի ռուսական սահման։ Սակայն Գյումրիում ռուսական նախապատրաստությունները կանխեցին այդ հրոսակախմբերի հարձակումը։ [[1828]] թ. [[հունիսի 14]]-ին Կովկասյան զորագնդերը Գյումրիից շարժվեցին դեպի Կարս։ [[Տիգնիս]] գյուղում նրանց փորձեցին դիմագրավել թուրքերը, սակայն չկարողացան կանգնեցնել ռուսների առաջխաղացումը։ Ռուսական զորքին մեծ օգնություն ցուցաբերեցին նաև գյումրեցիները։ Նրանցից Դիլոն Կարսի վրա ռուսների հարձակման ժամանակ արժեքավոր տեղեկություններ հաղորդեց ռուս հրամանատարությանը։ [[Հունիսի 28]]-ին մեկ այլ գյումրեցի ռազմիկ՝ Ղուկաս Մելքոևը հույժ կարևոր տեղեկություններ բերեց Արդահան քաղաքում տեղաբաշխված թուրքական զորքի մասին։ [[Հունիսի 23]]-ին Կարսը գրավված էր ռուսների կողմից [[1828]]-[[1829]] թթ. ռուս - թուրքական պատերազմն ավարտվեց [[Ադրիանապոլսի պայմանագիր|Ադրիանապոլսի պայմանագրով]] ([[1829]] թ., [[սեպտեմբերի 2]])։ [[1830]] թ. Կարսից 2500 հայ ընտանիք գաղթեց Հայաստանի՝ ռուսական տիրապետության տարածքներ։ Էրզրումից ևս գաղթականներ եղան։ Նրանց զգալի մասը հաստատվեց Գյումրիում։ Առաջացան ուրույն ավանդույթներով և օրենքներով արհեստավորական համքարություններ։ [[Պատկեր:Old Gyumri 03.PNG|մինի|220x220px|Հին քաղաքի տեսքը]] Պատերազմի ավարտից հետո ռուսներն ամրացնում են Գյումրին՝ դարձնելով այն Անդրկովկասում ռուսական ամենահզոր ամրություններից մեկը։ [[1837]] թ. ռուս ցար Նիկոլայ I-ի այցելությունից հետո, Գյումրին վերածվեց բերդ-ամրոցի, ապա նրա կնոջ՝ Ալեքսանդրայի անունով կոչվեց Ալեքսանդրապոլ։ Նույն թվականին ավարտվեց նոր ամրոցի շինարարությունը։ Ամրոցի մեջ կառուցվեց նաև ռուսական եկեղեցի՝ Սուրբ Մեծ Նահատակ թագուհի Ալեքսանդրա Հռոմայեցու անունով (նահատակվել է [[314]] թ.), որի հիմնարկեքին մասնակցեց նաև Նիկոլայ I կայսրը։ Այդ մասին միանշանակորեն նշված է Վրաստանի քաղաքացիական նահանգապետ Ն. Փալավանդովին ուղղված Կովկասի կառավարչապետ Գ. Ռոզենի գրության մեջ։ Ահա այն ամբողջությամբ. <blockquote> "Վրաստանի քաղաքացիական նահանգապետ, պարոն իսկական պետական խորհրդական և ասպետ, իշխան Ն. Փալավանդովին. Ողորմած Տեր Կայսրը Բարձրագույնս բարեհաճեց հրամայել Գյումրիի ամրոցն այսուհետև անվանել Ալեքսանդրապոլ, նաև անցած հոկտեմբերի 4-ին Նորին Բարձրության ներկայությամբ հիմնադրված համառուսական եկեղեցին կառուցել ի պատիվ Սուրբ Մեծ նահատակ Ալեքսանդրա թագուհու։ Այսպիսի բարձրագույն ցանկության մասին գեներալ-համհարզ Ադլերբերգը հոկտեմբերի 5-ին թիվ 399 զեկուցագրով տեղեկացրեց ինձ պատշաճ կատարման համար, ավելացնելով, որ ինքը միաժամանակ այդ մասին հաղորդել է պարոն ռազմական մինիստրին՝ Գյումրիի ամրոցի վերանվանվան հրամանը բանակին հայտարարելու համար։ Այդ մասին իրազեկում եմ Ձերդ պայծառափայլություն։ Գեներալ-համհարզ Գ. Ռոզեն։ Շտաբի պետ՝ գեներալ - մայոր Վոլոչևսկի։ Թիվ 3208. 8 նոյեմբերի, 1837 թվական, Թիֆլիս": </blockquote> [[Պատկեր:Gyumri 1837.jpg|մինի|ձախից|600px|Ռուսական ամրոցը (1837 թ.) և Ալեքսանդրա Հռոմեացի եկեղեցին: Առաջին պլանում՝ ամրոցային հրետանին և արկերը:]] Գյումրին դասվեց բերդաքաղաքների շարքը։ [[1840]] թ. Ալեքսանդրապոլը կարգվեց գավառական կենտրոն։ Սակայն նրա նկատմամբ շարունակում էր զգացնել տալ թուրքական սպառնալիքը, որը վերացնելու նպատակով [[1853]] թ.-ին ռուսական հրամանատարությունը Ալեքսանդրապոլի ու [[Երևան]]ի հայերից կազմակերպեց 3 հեծյալ հարյուրյակ։ [[1849]] թ. Շիրակում կազմվեց Երևանի նահանգի [[Ալեքսանդրապոլի գավառ]]ը՝ Ալեքսանդրապոլ կենտրոնով։ Վերջինս գլխավոր պրիստավի (գավառապետի) «աթոռանիստն էր», [[Անդրկովկաս]]ի ռուսական զորքերի կարևոր ավանպոստը։ Ստեղծվեցին ռազմական ամրություններ, զինվորական ավաններ («Սևերսկի», «Պոլիգոններ», «Կազաչի պոստ»)։ [[1853]] թ. թուրքական 40 հազարանոց բանակը մոտեցավ Ալեքսանդրապոլին՝ պատրաստվելով հարձակման։ Նրանք գրավեցին [[Բայանդուր]] գյուղը։ Ալեքսանդրապոլից թշնամուն մոտեցավ ռուսական 7000-անոց զորքը և 800 հոգի հայ աշխարհազորայինների ուղեկցությամբ։ Թուրքերը տեղեկանալով ռուսական ուժերի մոտենալու մասին՝ առանց մարտի բռնվելու հեռացան։ Դրանից հետո ռուսական բանակի ալեքսանդրապոլյան խմբավորման զորամասերը շարժվեցին թշնամու դեմ և ջախջախեցին նրա 30 հազարանոց զորամիավորումը։ [[1855]] թ. [[նոյեմբերի 16]]-ին ռուսական զորքը կրկին գրավեց [[Կարս]]ը (որը թուրքերը կարողացել էին հետ գրավել)։ Ալեքսանդրապոլցիների զգալի մասը կարսեցիներ էին, ովքեր երազում էին հաղորդակցվել Կարսում մնացած իրենց հարազատների հետ։ Նրանց հույսերը չարդարացան, քանի որ Կարսը վերադարձվեց թուրքերին։ Շիրակի հայերը գործուն մասնակցություն ունեցան նաև [[1877]]-[[1878]] թթ. ռուս - թուրքական պատերազմին։ Կովկասյան ճակատում մարտական գործողությունների համար ձևավորվեց 60 հազարանոց Կովկասյան կորպուսը՝ գեներալ [[Միքայել Լորիս-Մելիքով|Լորիս - Մելիքովի]] գլխավորությամբ։ Կորպուսի կեսը [[1877]] թ. ապրիլին կենտրոնացված էր Ալեքսանդրապոլում, որտեղ դեռ նախորդ տարի տեղացի վարպետների օգնությամբ պատրաստվել էր երկու շարժական կամուրջ։ Դրանք հետագայում օգտագործվեցին Ախուրյանի գետանցման ժամանակ։ Ռուս հրամանատարությունը՝ մտահոգված Թուրքիայում ռուսահպատակ բնակչների ճակատագրով՝ ալեքսանդրապոլցի Ավետիս Ձիթողցյանին որպես բանագնաց ուղարկեց թուրքական կողմ՝ բանակցելու և ապահովելու նրանց կյանքը։ Նա հաջողությամբ կատարեց այդ առաքելությունը։ Կովկասյան կորպուսի մարտակա գործողություններին մասնակցում էր ալեքսանդրապոլցի Դանիել Հարությունյանը։ [[1877]] թ.-ի [[մայիսի 8]]-ին ռուսական զորքը Ալեքսանդրապոլից շարժվեց դեպի Կարս։ Գեներալ - լեյտենանտ [[Իվան Լազարև|Լազարևը]] ժամանելով Ալեքսանդրապոլ՝ ձեռնամուխ եղավ թուրքերին ջախջախելուն ուղղված գործողությունների կազմակերպմանը։ Նոյեմբերի 6-ին Լազարևը խիզախ գրոհով գրավեց անառիկ Կարսը։ Դրանից հետո ալեքսանդրապոլցիներից մի քանիսն արժանացան կառավարական շքանշանների՝ մարտական գործողություններին իրենց նպաստը բերելու համար։ [[Երկաթուղի|Երկաթուղու]] կառուցումից ([[1899]]) հետո Ալեքսանդրապոլը [[Արևելյան Հայաստան]]ում դարձավ նշանավոր քաղաք, երկաթուղային կարևոր հանգույց, առևտրական ([[XIX դար]]ի վերջին քաղաքում կար 430 խանութ ու կրպակ), արհեստավորական, ռազմա-ստրատեգիական և մշակութային կենտրոն։ Քաղաքը հայտնի էր գուսաններով, ժողովրդական երգիչներով ([[Ջիվանի]], [[Շերամ]], [[Ֆահրազ]], [[Հայաթ]] և ուրիշներ), ինչպես նաև եկեղեցիներով (նշանավոր է [[Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Ամենափրկիչ]] եկեղեցին, XIX դ.)։ Գործում էին օրիորդաց գիմնազիա, առևտրական ուսումնարան, ծխական ու մասնավոր [[դպրոց]]ներ, [[տպարան]]ներ, [[կինոթատրոն]]ներ, հրատարակվում էին [[թերթ]]եր, հանդեսներ, [[գիրք|գրքեր]], օրացույցներ, տրվում էին թատերական ներկայացումներ։ [[1902]] թ. բացվեց քաղաքային բանկը։ [[1913]] թ. հիմնվել է ջուլհականոց, սպիրտի 3 ձեռնարկություն, չուգունի ձուլարան և մեխանիկական գործարան։ Մինչև սովետական կարգերի հաստատվելը քաղաքում կար 31 տնայնագործական ձեռնարկություն (օճառի, կաշվի, գարեջրի, աղյուսի, կրի, բրուտագործական, ձիթհան, ալրաղաց և այլն)։ === Լենինական === [[Պատկեր:Gyumrii Ankaxutyan hraparak 02.jpg|մինի|220x220px|Նախկին Լենինի՝ այժմ [[Անկախության հրապարակ (Գյումրի)|Անկախության հրապարակ]]ը]] Գյումրին ունեցել է հեղափոխական հարուստ ավանդույթ։ Քաղաքի երկաթուղայինները, սերտ կապերի մեջ գտնվելով Անդրկովկասի բանվորական կենտրոնների և ռուս, կայազորի զորամասերում գործող բոլշևիկների հետ, դեռես [[XX դար]]ասկզբին ստեղծեցին առաջին սոցիալ-դեմոկրատական խմբակները ([[1902]] թ. կայազորում, [[1903]] թ.՝ քաղաքում)։ Սրանց միավորումից [[1905]] թ. ստեղծվեց Ալեքսանդրապոլի բոլշևիկյան կազմակերպությունը՝. [[1905]] - [[1907]] թ. ռուսական առաջին հեղափոխությանը Ալեքսանդրապոլի բոլշևիկներն արձագանքեցին գործադուլային պայքարով։ Նրանց ղեկավարությամբ անցան [[1905]] թ. մարտին և ապրիլին դեպոյում և երկաթուղային հանգույցում բռնկված բանվորական գործադուլները։ Բոլշևիկների ղեկավարությամբ քաղաքի երկաթուղայինները կազմակերպված մասնակցեցին հոկտեմբերյան համառուսաստանյան քաղաքական գործադուլին ([[1905]])։ [[1917]] թ. Փետրվարյան բուրժուա-դեմոկրատական հեղափոխությունից հետո երկրի մյուս արդյունաբերական կենտրոնների օրինակով Ալեքսանդրապոլում ստեղծվեց բանվորների, զինվորների և գյուղացիների դեպուտատների սովետ, որտեղ աչքի ընկնող դեր էին խաղում բոլշևիկները (տես Ալեքսանղրապոլի բանվորների, զինվորների և գյուղացիների պատգամավորների սովետ)։ [[1917]] թ. հուլիսին, համաքաղաքային ժողովում, բոլշևիկները կազմակերպչորեն անջատվեցին մենշևիկներից և ստեղծեցին ինքնուրույն ՌՍԴԲ(բ) կ կազմակերպությունը։ [[1920]] թ.-ի մայիսին [[Հայաստան]]ում խորհրդային ռեժիմի հաստատման համար առաջինն [[Մայիսյան ապստամբություն (1920)|ապստամբություն կազմակերպեցին]] Ալեքսանդրապոլի [[բոլշևիկներ]]ը, [[Իսլամը Հայաստանում|Հայաստանի մուսուլման բնակչության]] և [[Ադրբեջանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Ադրբեջանական ԽՍՀ]]-ի օժանդակությամբ<ref>{{cite book|last=King|first=Charles|title=The Ghost of Freedom: A History of the Caucasus|url=https://archive.org/details/ghostfreedomhist00king|year=2008|publisher=Oxford University Press|isbn=9780199884322|page=[https://archive.org/details/ghostfreedomhist00king/page/n194 172]}}</ref>։ Ապստամբության պարտության, ինչպես նաև թուրքական օկուպացիայի (1920 թ. նոյեմբեր - 1921 թ. մարտ) հետևանքով խմբավորումը ծանր հարված ստացավ։ Չնայած դրան, այն շարունակեց գործել մինչև սովետական իշխանության հաստատումը։ [[Պատկեր:No-nb bldsa 6d088.jpg|223x223px|մինի|Գյումրին 1925 թվականին. Ֆրիտյոֆ Նանսենի ալբոմից]] [[1921]] թ. ապրիլին տեղի ունեցավ կոմունիստական կազմակերպության I քաղաքային կոնֆերանսը, որին մասնակցեց 32 պատգամավոր։ Լենինականի քաղաքային կուսակցական կազմակերպությունը, մինչև [[1930]] թ. վարչա-տերիտորիալ բաժանումը, կազմակերպչորեն ենթարկվում էր համանուն գավառային կազմակերպությանը։ Մինչև [[1978]] թ. հունվարը կայացել է կազմակերպության 29 կոնֆերանս։ [[1978]] թ. հունվարի 1-ի դրությամբ գործում էր 250 սկզբնական կուսակցական կազմակերպություն՝ 8783 կոմունիստով, և 220 ԼԿԵՄ կազմակերպություն՝ 26967 կոմերիտականով։ [[1941]] - [[1945]] թթ. շուրջ 8000 լենինականցիներ մասնակցել են «Հայրենական մեծ պատերազմին»։ Նրանցից մոտ 3000 զոհվել է մարտերում։ Արիության, խիզախության, հրամանատարության առաջադրանքները օրինակելիորեն կատարելու համար բազմաթիվ լենինականցիներ արժանացել են մարտական շքանշանների ու մեդալների, իսկ Աշոտ Ամատունին, Արտյոմ Պետրոսյանը և Արամայիս Պողոսյանը՝ Սովետական Միության հերոսի կոչման։ ==== 1926 թ. երկրաշարժ ==== 1926 թ. հոկտեմբերի 22-ին Լենինականում տեղի ունեցավ [[Լենինականի երկրաշարժ (1926)|երկրաշարժ]], որն ընդգրկեց քաղաքի կենտրոնական մասը։ Փլվեցին Սուրբ Գևորգ հունական եկեղեցին, տուֆաշեն երկհարկանի գինեկոլոգիական հիվանդանոցը, քաղաքային բանկը, Տիգրանովների տունը<ref name=erkrasharj_1926_1>{{cite web|url=http://www.mathnet.ru/links/7e524ce3f452d28eeb8cbf212801c768/im5500.pdf |title=1926 թ.-ի Լենինականյան երկրաշարժ |date= |accessdate=2013 Հոկտեմբերի 13}}</ref>։ Երկրաշարժի ամպլիտուդի մասին տեղեկություններ չկան, բայց զոհերի թիվը հասնում էր 300-ի<ref name=erkrasharj_1926_2>{{cite web|url=http://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1499596 |title=Землетрясение в Армении |date= |accessdate=2013 Հոկտեմբերի 13}}</ref>։ ==== Սպիտակի երկրաշարժ ==== [[Պատկեր:1988 Spitak earthquake - Collapse of Floors, Leninakan, Armenia.tif|մինի|220x220px|Փլատակներ]] [[Պատկեր:Erkrasharji hushardzan 01.jpg|մինի|429x429px|Երկրաշարժի զոհերի հուշարձան]] [[1988]] թ. [[դեկտեմբերի 7]]-ին տեղական ժամանակով 11 անց 41 րոպե 22, 7 վրկ. Սպիտակում տեղի ունեցավ [[Սպիտակի երկրաշարժ|ավերիչ երկրաշարժ]], որից ամենաշատը տուժեց Գյումրի քաղաքը։ Երկրաշարժի ուժգնությունը Գյումրիում 9 բալ էր։ Վայրկյանների ընթացքում այն կործանեց քաղաքի մեծ մասը։ Փլվեցին բազմաթիվ դպրոցներ, գործարաններ և բնակելի շենքեր։ Ընդհանուր բնակելի մակերեսի ավելի քան 80%-ը փլվել էր<ref name=erkrasharj_1>{{cite web|url=http://katastroffi.narod.ru/zemletryaseniya/z-armeniya88.html |title=Землетрясение в Армении в 1988 году |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 16}}</ref>։ Երկրաշարժը տեղի էր ունեցել աշխատանքային օր, որի պատճառով շատ դպրոցականներ և բանվորներ մահացան։ Գյումրին տվեց ավելի քան 17 000 զոհ։ Աղետն անսպասելի էր և ծայրահեղ իրավիճակում գործելու կոչված կազմակերպություններին և ծառայություններին հանկարծակիի բերեց։ Կազմակերպված փրկարարական աշխատանքները հունի մեջ մտան միայն 2-3 օր հետո։ Բնակչությունն անձնուրացորեն փորձում էր փրկել փլատակների տակ մնացածներին, սակայն նրանց փորձի և շատ հաճախ ծայրահեղ իրավիճակներում գործելու տարրական գիտելիքների պակասը բացասաբար էին անդրադառնում փրկարարական աշխատանքների արդյունավետության վրա, երբեմն պատճառ դառնում անտեղի զոհերի։ Փրկարարական տեխնիկայի խիստ պակաս կար։ Ընդհանուր առմամբ ողջ Հայաստանում ազգաբնակչության և փրկարարների ջանքերով փլատակներից, զոհված կամ կենդանի, հանվել է ավելի քան 45000 մարդ, որից հոսպիտալացվել է 12500 մարդ<ref name=erkrasharj_2>{{cite web |url=http://www.nssp-gov.am/spitak.htm |title=1988 թ.-ի Սպիտակի երկրաշարժը |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 16 |archive-date=2013 թ․ ապրիլի 17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130417023459/http://www.nssp-gov.am/spitak.htm |dead-url=yes }}</ref>։ Հայաստանի արդյունաբերական ձեռնարկությունների ավելի քան 40%-ը շարքից դուրս եկավ՝ պայմանավորված լինելով այն բանով, որ Լենինականը Հայաստանի արդյունաբերական կենտրոններից էր (կար շուրջ 40 000) բանվոր։ Մասնագետների հաշվարկներով՝ երկրաշարժի ժամանակ երկրակեղևի ճեղքման գոտում արտանետված էներգիայի հզորությունը համարժեք էր [[1945]] թ. [[Հիրոսիմա]]յի վրա նետված ռումբի նման տասը ատոմային ռումբերի պայթյունի ուժգնությանը։ Երկրաշարժի առաջացրած ալիքը գրանցվել էր [[Եվրոպա]]յի, [[Ասիա]]յի, [[Ամերիկա]]յի և [[Ավստրալիա]]յի լաբորատորիաներում<ref name=erkrasharj_3>{{cite web|url=https://news.am/arm/news/84639.html |title=Հայաստանը հիշում է Սպիտակի ավերիչ երկրաշարժի զոհերին |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 16}}</ref>։ [[Դեկտեմբերի 8]]-ին Գյումրի ժամանեց ԽՄԿԿ Կենտկոմի Քաղբյուրոյի հատուկ հանձնաժողովը՝ ԽՍՀՄ Մինիստրերի նախագահ Նիկոլայ Ռիժկովը, իսկ դեկտեմբերի 10-ին ԽՄԿԿ Կենտկոմի գլխավոր նախագահ [[Միխաիլ Գորբաչով]]ը։ Երկրաշարժից անմիջապես հետո հայ ժողովրդին օգնություն ցույց տալու նպատակով [[Վրաստան]]ից, [[Ռուսաստան]]ից, [[Ուկրաինա]]յից, [[Ղազախստան]]ից և [[ԽՍՀՄ]] այլ երկրներից [[Հայաստան]] եկան հազարավոր փրկարարներ, բժիշկներ, շինարարներ և այլ մասնագետներ։ Շուրջ 170 000 մարդ էվակուացվեց և վերաբնակեցվեց ԽՍՀՄ-ում՝ հիմնականում Կովկասի ծովափնյա վայրերում և հյուսիսային Կովկասում։ Հայաստանին օգնության ձեռք մեկնեցին շուրջ 113 այլ երկրներ և 7 միջազգային կազմակերպություններ։ ԽՍՀՄ փրկարարների հետ համատեղ փրկարարական աշխատանքներում մասնակցում էին ամերիկացիներ, անգլիացիներ, իտալացիներ, գերմանացիներ, ֆրանսիացիներ, չեխեր, լեհեր, նորվեգացիներ, շվեդներ, արաբներ, հարավսլավացիներ և այլք։ Ընդհանուր առմամբ փրկարարական աշխատանքներին մասնակցում էին շուրջ 2000 մասնագետ։ [[1988]] թվականին [[Երևան]]ի մատույցներում զոհվեցին հայ ժողովրդին օգնություն շտապող հարավսլավացի 7 օդաչուները։ Նրանց պատվին Գյումրիի Գորկու զբոսայգում կանգնեցվել է հուշակոթող։ Հարավսլավացի օդաչուների նման Գյումրիում զոհվեցին խորհրդային զինծառայողները<ref>{{Cite web |url=http://www.navasardtours.com/%D5%BD%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%AB-%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%AB-%D5%A6%D5%B8%D5%B0%D5%A5%D6%80%D5%AB-%D5%B0%D5%AB%D5%B7%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%AB-%D6%85/#.UnvXQHC8DuE |title=Սպիտակի երկրաշարժի զոհերի հիշատակի օրվա մասին navasardtours.com կայքում |accessdate=2013 թ․ նոյեմբերի 7 |archive-date=2015 թ․ հոկտեմբերի 24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151024063307/http://www.navasardtours.com/%D5%BD%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%AB-%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%AB-%D5%A6%D5%B8%D5%B0%D5%A5%D6%80%D5%AB-%D5%B0%D5%AB%D5%B7%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%AB-%D6%85/#.UnvXQHC8DuE |dead-url=yes }}</ref>։ Բազմաթիվ հայ բարերարներ օգնության ձեռք մեկնեցին հայ ժաղովրդին, որոնց թվում էր նաև հայազգի աշխարհահռչակ դերասան և երգահան [[Շառլ Ազնավուր]]ը, որը հետագայում մեծ եռանդով շարունակեց իր ազգանվեր գործնեությունը։ Մեծն շանսոնյեի արձանը հիմա կանգնեցված է Գյումրիի Աստղի հրապարակում։ Գյումրիում կառուցվեց Ավստրիական թաղամասը, Անգլիական դպրոցը ([[1990]])։ Վերջինիս բացմանը ներկա էր գտնվում [[Մեծ Բրիտանիա]]յի վարչապետ [[Մարգարետ Թետչեր]]ը<ref name=hayoc_patmutyun_8>«Հայ պատմություն. 8-րդ դասարանի դասագիրք» Երևան Լույս, 2000, էջ 112-114։</ref>։ Հայաստանի անկախությունից հետո օտարերկյա շինարարները լքեցին Գյումրին և այն շուրջ 20 տարի մնաց ավերակների մեջ։ Երբեմնի հզոր արդյունաբերական քաղաքում [[2013]] թվականի դրությամբ ընդամենը մի քանի գործարաններ են աշխատում՝ այն ոչ լրիվ ուժով։ Վերանորոգվել և վերականգնվել են Գյումրիի գլխավոր փողոցների հարակից շենքերը։ Ամբողջովին վերակառուցվել է Ստրոմմաշինա գործարանի տարածաշրջանի շենքերը և կառուցվել է նոր 58-րդ կամ Անի թաղամասը՝ իր [[Սուրբ Հակոբ եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Հակոբ]] եկեղեցիով։ 3 փլված և վնասված եկեղեցիներից մինը՝ [[Սուրբ Նշան եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Նշանը]] վերականգնվել է նախկին քաղաքապետ Վարդան Ղուկասյանի հանգանակություններով։ [[Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Ամենափրկիչ]] եկեղեցու համար բավականին հանգանակություններ են հավաքվել, բայց այն այդպես էլ չեն վերանորոգել։ [[2013]] թվականի դրությամբ այն հիմա վերակառուցվում է Վարդան Ղուկասյանի հանգանակություններով։ Աշխատանքները գտնվում էին վերջացման փուլում։ Մնացել է ավարտին հասցնել եկեղեցու գմբեթի շինարարությունը և ներքին հարդարման աշխատանքները։ Իսկ երկրաշարժի հետևանքով ավերված Գյումրու [[Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ (Գյումրի)|Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ]] հին եկեղեցին անուշադրության է մատնված։ Երկրաշարժից հետո այն մեծ վնասվածքներ էր կրել, բայց չէր փլվել։ Լրացուցիչ հենասյուներ էին ավելացվել, որպեսսզի հետագայում այն վերականգնվի։ Բայց այդպես էլ վերականգման աշխատանքեր չսկսեցին և եկեղեցին փլուզվեց [[2003]] թվականին։ === Գյումրի === [[Պատկեր:Gyumri APH mayraqaxaq 01.jpg|մինի|220x220px|ԱՊՀ մշակութային մայրաքաղաքի տոնակատարության ցուցանակ]] Հայաստանի անկախացումից հետո Լենինականը [[1990]] թ. վերանվանվեց Կումայրիի, իսկ այնուհետև [[1992]] թ. վերանվանվեց Գյումրիի։ [[1988]] թ. աղետալի [[երկրաշարժ]]ը հիմնովին քայքայել էր Գյումրիի տնտեսությունը։ Փակվեցին կամ իրենց գործնեությունը գրեթե դադարեցրեցին քաղաքի բոլոր գործարանները։ Շատ նախկին բանվորներ մնացին անգործության մատնված և քաղաքն աստիճանաբար վերածվեծ շուկայական մեծ քաղաքի։ [[1995]] թ. դրությամբ քաղաքում 3 խոշոր շուկաներ կային, որոնցից մինը ստեղծվեց նախկին սառանարանի գործարանի, իսկ մյուսը նախկին՝ միկրոշարժիչների գործարանի դիմաց՝ ավտոկայան տանող ճանապարհին։ Քաղաքի վերականգնման աշխատանքները բավականին դանդաղ էր ընթանում, քանի որ շենքերը հիմնականում վերականգնվում էին հայազգի բարերարների տրված գումարների հաշվին։ 2013 թ. Գյումրին արդեն գրեթե զուրկ է ավերակներից։ Քաղաքը բարեկարգվել է։ Վերանորոգվել և հիմա աշխատում է Գյումրու Կինոհոկտեմբերը։ Քաղաքի նախկին Կիրովի փողոցը բարեկարգվել է և անվանափախվել է Ռիժկովի ճեմափողոցի։ Կառուցվել է Գյումրու քաղաքապետարանի նոր շենքը, որը գտնվում է Վարդանանց հրապարակում։ Վերականգնվել են քաղաքի գլխավոր փողոցները։ Վարդանանց հրապարակը շատ գեղեցիկ է գիշերը, քանի որ մութն ընկնելիս վառվում են Քաղաքապետարանի և [[Սուրբ Յոթ Վերք]] եկեղեցու լույսերը։ Եկեղեցու լուսավորման համար ծախսվել է 20 000 դոլարին համարժեք գումար։ [[2013]] թ. [[հունիսի 30]]-ին Գյումրին հռչակվեց [[ԱՊՀ մշակութային մայրաքաղաք]]։ Այն նշվեց մեծ տոնակատարությամբ և ավարտվեց գեղեցիկ հրավառությամբ<ref name=aph_mayraqaxaq>{{cite web |url=http://armenianow.com/hy/arts_and_culture/47337/armenia_gyumri_cis_cultural_capital |title=Գյումրին պաշտոնապես հայտարարվել է 2013-ին ԱՊՀ մշակութային մայրաքաղաք |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 16 |archive-date=2013 թ․ սեպտեմբերի 22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130922001227/http://www.armenianow.com/hy/arts_and_culture/47337/armenia_gyumri_cis_cultural_capital |dead-url=yes }}</ref>։ == Բնակչություն == '''Բնակչության''' 94,8%-ը հայեր են։ Ապրում են նաև ռուսներ, քրդեր, հույներ։ 1831 թ. ուներ 3444, 1914 թ.՝ 51316: 1926 - 1978 թթ. բնակչությունն ավելացել է մոտ 5 անգամ։ 1977 թ. ժողտնտեսության տարբեր բնագավառներում զբաղված էր շուրջ 80 000 մարդ։ Բնակչության թվաքանակը խիստ կերպով նվազել է [[1926]] և [[1988]] թթ. ավերիչ երկրաշարժերի պատճառով։ Ըստ [[2011]] թ. անցկացված մարդահամարի պաշտոնական արդյունքների՝ քաղաքի բնակչության թիվը կազմում է 121976 մարդ<ref name=HH_Shiraki_marzi_arka_ev_msht_bnakch_2001_ev_2011_tt>{{cite web|url=http://armstat.am/file/doc/99482923.pdf |title=ՀՀ Շիրակի մարզի առկա և մշտական բնակչությունը (քաղաքային, գյուղական) ըստ 2001 և 2011 թթ. մարդահամարների տվյալների և սեռի, |date= |accessdate=2015 Օգոստոսի 12}}</ref>։ Գյումրու մշտական բնակչության թվի փոփոխությունը. {| class="wikitable" ! Տարի | [[1829]] | [[1830]] | [[1850]] | [[1873]] | [[1897]] | [[1914]] |- ! Բնակիչ | 600 | 4 000 | 15 000 | 20 000 | 30 600 | 51 316 |- |} {| class="wikitable" ! Տարի | [[1923]] | [[1926]] | [[1935]] | [[1939]] | [[1959]] | [[1970]] | [[1984]] | [[1989]] | [[2001]]<ref name=HH_Shiraki_marzi_arka_ev_msht_bnakch_2001_ev_2011_tt>{{cite web|url=http://armstat.am/file/doc/99482923.pdf |title=ՀՀ Շիրակի մարզի առկա և մշտական բնակչությունը (քաղաքային, գյուղական) ըստ 2001 և 2011 թթ. մարդահամարների տվյալների և սեռի, |date= |accessdate=2015 Օգոստոսի 12}}</ref> | [[2011]]<ref name=HH_Shiraki_marzi_arka_ev_msht_bnakch_2001_ev_2011_tt>{{cite web|url=http://armstat.am/file/doc/99482923.pdf |title=ՀՀ Շիրակի մարզի առկա և մշտական բնակչությունը (քաղաքային, գյուղական) ըստ 2001 և 2011 թթ. մարդահամարների տվյալների և սեռի, |date= |accessdate=2015 Օգոստոսի 12}}</ref> | [[2015]]<ref name=HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb /> |- ! Բնակիչ | 58 630 | 42 385 | 78 500 | 67 700 | 108 400 | 164 966 | 220 400<ref name=Գյումրի>{{cite web |url=http://cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |title=Հայաստանի բնակավայրերի բառարան, էջ 60 |date= |accessdate=2013 Հոկտեմբերի 27 |archive-date=2014 թ․ սեպտեմբերի 12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140912150541/http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |dead-url=yes }}</ref> | 122 587 | 150 917 | 121 976 | 118 600 |- |} == Տնտեսություն == Նախքան երկրաշարժը Գյումրին եղել է մեծ արդյունաբերական կենտրոն։ Քաղաքում գործող տեքստիլ գործարանն ուներ ավելի քան 6000 բանվոր։ Այն աշխատում էր 3 հերթով և բազմաթիվ աշխատակիցներ կային նաև ԽՍՀՄ մյուս երկրներից, որոնց հանրակացարաններ էին տրամադրում։ Գյումրին հզոր տրանսպորտային կենտրոն էր։ Գյումրու երկաթուղին այնպիսի կարևոր դեր ուներ ԽՍՀՄ-ի համար, որ երբ Լենինը Գյումրին իր հարակից տարածքներով հանձնեց Թուրքիային, սակայն հետո մտափոխվեց և Գյումրին հետ վերցրեց։ === Արդյունաբերություն === [[Պատկեր:Teqstili mutq 01.jpg|մինի|220x220px|Լենինականի տեքստիլ կոմբինատի մուտքը]] Սովետական կարգերի հաստատումից հետո Գյումրիում ստեղծվել է բազմաճյուղ արդյունաբերություն (տեքստիլ-տրիկոտաժի, մեքենաշինական, շինանյութերի, սննդի, կոշիկի, կարի, փայտամշակման, ապակու և այլն)։ Քաղաքի ավելի քան 50 ձեռնարկություններում աշխատում էր մոտ 40 000 բանվոր-ծառայող, թողարկվում էր ավելի քան 700 տեսակ արդյունաբերական ապրանք 370 միլիոն ռուբլու ընդհանուր արժեքով ([[1977]])։ Տնտեսության առաջատար ճյուղը թեթև արդյունաբերությունն էր՝ հատկապես բամբակե գործվածքեղենի արտադրությունը (տալիս էր քաղաքի արդյունաբերության համախառն արտադրանքի 54, 8%-ը)։ Միավորում էր 11 ձեռնարկություն, այդ թվում՝ Մայիսյան ապստամբության անվան [[Լենինականի տեքստիլ կոմբինատ]]ը, [[Վալերի Չկալով]]ի անվան կարի և «Արշալույս» գուլպա-նասկեղենի արտադրական միավորումները, Լուկաշինի անվան մանարանը, տրիկոտաժի ֆաբրիկաները։ Գյումրին ՍՍՀՄ տեքստիլ արդյունաբերության կարևոր կենտրոններից էր և ամենախոշորը Հայկական ՍՍՀ-ում։ Հանրապետությունում առաջինը Գյումրիում հիմք դրվեց տրիկոտաժեղենի արդյունաբերությանը։ [[1924]] թ. «Մեղու» արտելի բազայի վրա ստեղծվեց գուլպա-տրիկոտաժեղենի առաջին ֆաբրիկան, որը [[1980]] թ. դրությամբ հանրապետության թեթև արդյունաբերության խոշոր ձեռնարկություններից է։ Կարևոր ճյուղերից էին նաև կոշիկի ու կարի արդյունաբերությունը։ [[Պատկեր:2014 Prowincja Szirak, Giumri, Dawny warsztat fabryki pończoch (03).jpg|մինի|ձախից|220x220px|Գուլպա-նասկեղենի գործարանը]] Գյումրին մեքենաշինական կարևոր կենտրոն էր. տալիս էր քաղաքի արդյունաբերության համախառն արտադրանքի 22, 8%-ը ([[1977]])։ Գործում էր 13 մեքենաշինական գործարան։ Առաջատար ճյուղերն էին էլեկտրատեխնիկական մեքենաշինությունը, հաստոցաշինությունը, սարքաշինությունը։ Խոշոր ձեռնարկություններից էին հղկող հաստոցների, [[Լենինականի դարբնոցա-մամլիչային սարքավորումների գործարան|դարբնոցա-մամլիչային սարքավորումների]], էլեկտրատեխնիկական, [[միկրոէլեկտրաշարժիչ]]ների, կենցաղային էլեկտրասարքավորումների, «Ստրոմմաշինա» սարքաշինական գործարանները։ Ստեղծվել էր կենտրոնական ձուլարան։ Գործում էին երկաթուղու շարժական կազմի վերանորոգման, դարբնոցա-մամլիչային սարքավորումներ, քարհատ ու քար մշակող մեքենաներ արտադրող ձեռնարկություններ։ Զարգացած էր սննդի արդյունաբերությունը (քաղաքի արդյունաբերության համախառն արտադրանքի 17, 4%-ը, [[1977]])։ Կար մսի պահածոների, հրուշակեղենի, գարեջրի, ոչ ալկոհոլային խմիչքների, կաթի, հացի և այլ ձեռնարկություններ։ Կարևոր տեղ ուներ [[Լենինականի մսի-պահածոների կոմբինատ]]ը։ Արդյունաբերության մյուս ճյուղերից էին շինանյութերի (երկաթբետոնե կոնստրուկցիաներ, շինաքար), փայտամշակման, ապակու արտադրության ձեռնարկությունները։ Արդյունաբերական ապրանքների շատ տեսակներ առաքվում էին հանրապետությունից դուրս, իսկ 40 արտադրատեսակ՝ արտահանվում արտասահմանյան 35 երկիր, այդ թվում՝ [[Ֆրանսիա]], [[Իտալիա]], [[ԳՖՀ]], [[Ֆինլանդիա]], [[ԳԴՀ]], [[Չեխոսլովակիա]]։ [[Պատկեր:Hrushakexeni fabrikayi shenq 01.jpg|մինի|220x220px|Հրուշակեղենի ֆաբրիկա]] [[1988]] թ. [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ից հետո Գյումրիի տնտեսությունն անկում ապրեց։ Շատ գործարաններ փլվեցին։ [[Հայաստան]]ի անկախացումից հետո գրեթե բոլոր գործարանները փակվեցին։ [[2013]] թ. դրությամբ աշխատում է Գյումրի գուլպա-նասկեղենի, շաքարի և գարեջրի գործարանները։ Լենինականի 5 արդյունաբերական ձեռնարկություն պարգևատրվել է ՍՍՀՄ շքանշաններով, քաղաքի 9 առաջավոր կոլեկտիվ ետպատերազմյան տարիներին շուրջ 70 անգամ արժանացել է համամիութենական սոցմրցման հաղթողի փոխանցիկ դրոշների, դիպլոմների կամ պատվոգրերի, 17-ը՝ հանրապետական սոցմրցման շուրջ 250 դրոշի, դիպլոմի կամ պատվոգրի։ Լենինականի արդյունաբերական ձեռնարկությունների ու հիմնարկների շուրջ 26 հազար առաջավոր պարգևատրվել է ՍՍՀՄ շքանշաններով և մեդալներով, իսկ 6 լավագույնները՝ հրահանգիչ-մեքենավարներ Անդրանիկ Խաչատրյանն ու Սերգեյ Միքայելյանը, երկաթուղային հանգույցի ավագ էլեկտրամեխանիկ Սարգիս Գևորգյանը, ջուլհակուհի Աստղիկ Պետրոսյանը, հրահանգիչ ենթավարպետ Գարեգին Տոնոյանը, արժանացել են սոցիալիստական աշխատանքի հերոսի կոչման։ Տեքստիլ կոմբինատի ենթավարպետ Միհրան Ստեփանյանը դարձել է ՍՍՀՄ պետական մրցանակի դափնեկիր։ [[1936]] թ. Գյումրիում ստեղծվել է պետական տնկարան, որը ցրտադիմացկուն տնկիներ է մատակարարում հանրապետության լեռնային շրջաններին։ Գյումրիում էին տեղաբաշխված [[Շիրակ]]ի նյութատեխնիկական, մատակարարման և բաշխիչ բազաները։ Շիրակի բնակչությունը օգտվում է Գյումրիի մշակութային, առողջապահական, կուլտուր-կենցաղային և մյուս հիմնարկ-ձեռնարկությունների ծառայություններից։ [[1980]] թ. դրությամբ գործում էր մանրածախ առևտրի 500 խանութ-կրպակ, հասարակական սննդի 200 ձեռնարկություն։ Ներկայումս տնտեսության մեջ առանձնանում են թեթև, սննդի, մեքենաշինության, գործիքաշինության ճյուղերը։ Հայտնի են «Գյումրի», «Ալեքսանդրապոլ» գարեջրի գործարանները, «Լուսաստղ Շուգրե» հայ-ամերիկյան տնաշինական միավորները և այլն։ === Տրանսպորտ === [[Պատկեր:Gyumru erkatuxi 01.jpg|մինի|220x220px|Երկաթուղային կայարանը]] Սովետական միության տարիներին Գյումրին տրանսպորտային կենտրոն էր, Անդրկովկասի երկաթուղային տրանսպորտի խոշոր հանգույցներից մեկը։ Գյումրիով էին անցնում Հարավ-անդրկովկասյան՝ [[Թբիլիսի]]-[[Երևան]] - [[Բաքու]] երկաթուղային մայրուղին, Լենինական - [[Արթիկ]] - [[Մարալիկ]] և Լենինական - [[Կարս]] երկաթուղիները։ Գյումրիից ճառագայթաձև դուրս է գալիս ավտոճանապարհային 7 մայրուղի (Գյումրի - [[Աշտարակ]] - [[Երևան]], Գյումրի - [[Արմավիր]] - [[Երևան]], Գյումրի - [[Ստեփանավան]] - [[Թբիլիսի]], Գյումրի - [[Վանաձոր]] - [[Դիլիջան]], Գյումրի - [[Ամասիա]] - [[Ախալքալաք]], Գյումրի - [[Ախուրիկ]], Գյումրի - [[Կարս]]), որոնք Գյումրին միացնում են հանրապետության բոլոր շրջանների և հարևան հանրապետությունների, ինչպես նաև [[Թուրքիա]]յի հետ։ Գյումրին օդային տրանսպորտով և ավտոբուսային երթուղիներով կապված էր ՀՍՍՀ և հարևան հանրապետությունների մի շարք քաղաքների հետ ([[Երևան]], [[Սոչի]], [[Թբիլիսի]], [[Կրասնոդար]], [[Նալչիկ]], [[Բաթում]], [[Սուխում]], [[Ախալքալաք]], [[Մառնեուլ]])։ Սովետական իշխանության տարիներին ստեղծվել է ժամանակակից քաղաքային տրանսպորտ։ Գործում էին տրոլեյբուսի (5 երթուղի, 49 կմ միակողմանի գծերով), ավտոբուսի, միկրոավտոբուսների երթուղիներ (ներքաղաքային, միջքաղաքային) և ավելի քան 300 տաքսիներ, որոնք տարեկան փոխադրել են մոտ 40 միլիոն ուղևոր ([[1980]] թ. դրությամբ)։ Գործում է [[Շիրակ (օդանավակայան)|Շիրակ]] օդանավակայանը։ [[Գյումրու երկաթուղային հանգույց|Երկաթուղային]] ուղերթներից կան Գյումրի - [[Երևան]], Գյումրի - [[Բաթում]] ուղերթները։ Ժամանակ առ ժամանակ գործում է Գյումրի - [[Վանաձոր]] ուղերթը։ [[2010]] թ. դրությամբ տրոլեյբուս այլևս չի գործում։ Ավտոբուսային ուղերթներ կան դեպի [[Երևան]], [[Վանաձոր]], [[Արմավիր]], [[Թբիլիսի]], [[Ախալքալաք]]։ ==== Ավտոբուսային ուղերթներ և գրաֆիկներ ==== * Գյումրի-[[Երևան]] - ամեն օր առավոտյան 7:00-ից՝ 15 րոպե պարբերականությամբ, տարբեր մակնիշի մեքենաներով (093-92-10-99) * Գյումրի-[[Վանաձոր]] - 10:00, 11:00, 14:00, 15:00, 16:30 * Գյումրի-[[Արմավիր]] -11:00, 15:00 * Գյումրի-[[Հովունի]] - 9:00, 9:05, 11:00, 13:00, 14:30, 16:00, 17:15 * Գյումրի-[[Թբիլիսի]] - 10:30 * Գյումրի-[[Շիրակ (գյուղ, Շիրակի մարզ)|Շիրակ]] - ?, 10:00, 11:00, 13:00, 15:00, 17:00 * Գյումրի-Նոր [[Ախուրյան]] - ?, ?, 10:00, 11:10, 14:00, 15:00, 16:10, 18:00 * Գյումրի-[[Ստեփանավան]] - 9:00 * Գյումրի-[[Ծաղկահովիտ]] - 14:00 * Գյումրի-[[Ախալցխա]] - 14:30 * Գյումրի-[[Էջմիածին]] - ?, 15:00 * Գյումրի-[[Արեգնադեմ]]-[[Գետաշեն (Արմավիրի մարզ)|Գետաշեն]] - 9:00, 16:30 * Գյումրի-[[Արմավիր]]-[[Էջմիածին]] - 10:00 * Գյումրի-[[Պեմզաշեն]]-[[Արթիկ]] - 9:15, 14:00, 17:30 * Գյումրի-[[Ջաջուռ]]-[[Լեռնուտ]] - 7:00, 9:00, 11:00, 13:00, 15:00, 17:00 * Գյումրի-[[Ողջի (Շիրակի մարզ)|Ողջի]]-[[Բյուրակն (Շիրակի մարզ)|Բյուրակն]] - 7:40, 9:30, 10:00, 13:00, 13:30, 16:00, 16:30 * Գյումրի-[[Գուսանագյուղ]] - 8:00, 12:00, 15:00, 17:00 * Գյումրի-[[Ողջի (Շիրակի մարզ)|Ողջի]]-[[Մեղրաշատ]]-[[Բյուրակն (Շիրակի մարզ)|Բյուրակն]] -8:00, 10:00, 12:00, 14:00, 17:00 * Գյումրի-[[Շիրակավան]]-[[Լուսաղբյուր (Շիրակի մարզ)|Լուսաղբյուր]] - 8:00, 11:00, 13:00, 15:00, 17:00 * Գյումրի-[[Մարալիկ]]-[[Սառնաղբյուր (Շիրակի մարզ)|Սառնաղբյուր]] - 7:10, 8:15, 11:00, 12:30, 14:00, 16:10, 17:00 * Գյումրի-[[Պեմզաշեն]]-[[Լեռնակերտ]] - 7:10, 9:00, 12:00, 15:00, 17:00 * Գյումրի-[[Վահրամաբերդ]]-[[Կապս]] - 7:15, 8:00, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:00, 16:00, 17:00, 18:00 * Գյումրի-[[Աշոցք]]-[[Փոքր Սեպասար]]-[[Կրասար]] - 8:00, 15:00 * Գյումրի-[[Ջաջուռավան]]-[[Կրաշեն]]-[[Մեծ Սարիար]] - 7:00, 8:00, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:00, 16:00, 17:00, 18:00 * Գյումրի-[[Աշոցք]]-[[Թավշուտ]]-[[Սիզավետ]]-[[Սարագյուղ]] - 7:30, 9:30, 14:00, 16:05 * Գյումրի-[[Ազատան]] - 7:15, 7:30, 7:45, 8:00, 8:15, 8:30, 8:45, 9:00, 9:15, 9:30, 9:45, 10:00, 10:15, 10:30, 10:45, 11:00, 11:15. 11:30, 11:45, 12:00, 12:15, 12:30, 12:45, 13:00, 13:15, 13:30, 13:45, 14:00, 14:15, 14:30, 14:45, 15:00, 15:15, 15:30, 15:45, 16:00, 16:15, 16:30, 16:45, 17:00, 17:15, 17:30, 17:45, 18:00 * Գյումրի-[[Գետք]] 7:20, 7:40, 8:00, 8:20, 8:40, 9:00, 9:20, 9:40, 10:00, 10:20, 10:40, 11:00, 11:20, 11:40, 12:00, 12:20, 12:40, 13:00, 13:20. 13:40, 14:00, 14:20, 14:40, 15:00, 15:20, 15:40, 16:00, 16:20, 16:40, 17:00, 17:20, 17:40, 18:00 * Գյումրի-[[Ոսկեհասկ]] - 7:20, 8:00, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:00, 16:00, 17:00, 18:00 * Գյումրի-[[Մարմաշեն]]-[[Քաշաբերդ]]-[[Ձիթհանքով]] - 7:10, 7:45, 12:00, 14:10, 16:45 * Գյումրի-[[Թորոսգյուղ]]-[[Գոգհովիտ]]-[[Հողմիկ]] - 7:30, 15:00 * Գյումրի-[[Արթիկ]] - ? - ? 8:00, ?, ?, ? * Գյումրի-Ամասիա-Բանդիվան-Հովտուն - 7:20, 8:30, 11:00, 13:00, 15:0017:00 * Գյումրի-Իսահակյան-Աղին-Սարակապ - 7:45, 8:00, 11:20, 14:00, 14:30, 16:00, 15:30 * Գյումրի-Ջրափի-Հայկաձոր-Բագրավան-Անիավան-Անիպեմզա - 7:30, 13:30, 16:30 * Գյումրի-Սպանդարյան-Արևշատ-Մեծ Մանթաշ-Փոքր Մանթաշ - 7:40, 8:10, 9:40, 12:15, 13:30, 15:30, 17:30 * Գյումրի-Վարդաքար-Փանիկ-Մեղրաշեն-Գեղանիստ - 7:30, 8:00, 11:30, 13:45, 13:00, 14:30, 17:50 * Գյումրի-Վարդաղբյուր-Աշոցք-Ղազանչի-Բավրա - 8:45, 12:00, 15:30, 17:35 * Գյումրի-Փանիկ-Գետափ-Անուշավան-Արթիկ - 9:15, 10:30, 12:30, 14:20, 17:00, 18:00 * Գյումրի-Մարմաշեն - 7:15, 7:50, 8:30, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:00, 16:00, 17:00, 18:00 * Գյումրի-Արևիկ-Այգաբաց - 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, ?, ?, ?, 16:00, 17:00, 18:00 * Գյումրի-Կառնուտ-Հովիտ-Բասեն-Ջրառատ - 7:00, 8:00, 8:30, 10:00, 10:30, 12:00, 12:30, 14:00, 14:30, 16:00, 16:30, 18:00 * Գյումրի-Ջրափի - 9:00, 11:30, 15:00, 17:30 * Գյումրի-[[Հացիկ]]-Կարմրաքար - 7:30, 8:00, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:00, 16:00, 17:00, 18:00 * Գյումրի-Հոռոմ-Նոր Կյանք-Արթիկ - 8:00, 10:00, 10:10, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 14:40, 16:00, 16:30 * Գյումրի-Ղարիբջանյան-Ախուրիկ - 7:30, 8:00, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:00, 16:00, 17:00, 18:00 * Գյումրի-Լանջիկ - 8:00, 8:15, 10:10, 11:30, 13:45, 14:15, 16:30 * Գյումրի-Ախուրյան - 7:30, 8:30, 9:30, 10:30, 11:30, 12:30, 13:30, 14:30, 15:30, 16:30, 17:30 * Գյումրի-Կամո - 7:00, 8:00, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:00, 16:00, 17:00, 18:00 * Գյումրի-Մարալիկ - 7:30, 8:40, 10:10, 10:30, 13:10, 15:00, 15:15, 17:30 * Գյումրի-Վարդաղբյուր-Մուսայելյան-Հարթաշեն - 7:50, 15:00 * Գյումրի-Աշոցք-Մեծ Սեպասար-Փոքր Սեպասար-Կրասար - 8:30, 13:30 * Գյումրի-Ամասիա-Բերդաշեն-Ձորակերտ-Ծաղկուտ-Գառնառիճ-Շաղիկ - 7:00, 16:00 * Գյումրի-Բենիամին-Լուսակերտ-Սարատակ-Հովտաշեն-Արթիկ - 7:30, 8:30, 10:15, 11:00, 13:30, 15:20, 16:05 * Գյումրի-Մայիսյան-Քեթի-Փոքրաշեն - 7:00, 7:30, 7:45, 8:15, 8:45, 9:00, 9:15, 9:45, 10:15, 10:45, 11:00, 11:15, 11:45, 12:15, 12:45, 13:00, 13:15, 13:45, 14:15, 14:45, 15:00, 15:15, 15:45, 16:15, 16:45, 17:00, 17:45-18:00 * Գյումրի-Առափի - 7:30, 8:30, 9:00, 9:30, 10:25, 11:00, 11:30, 12:15, 12:45, 13:30, 14:00, 14:30, 15:00, 15:30, 16:00, 16:30, 17:15, 18:15, 18:45 === Կապ === [[1980]] թ. դրությամբ Գյումրիում գործում էր կապի 21 բաժանմունք, հեռախոսակայաններ (մոտ 15 000 աբոնենտ), ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության հանգույցներ։ 2013 թ. դրությամբ Գյումրին այլևս հեռագրատուն և արտասահմանյան երկրների հետ հեռախոսակայաններ չունի։ Հեռագրատան ծառայությունն իր վրա է ստանձնել Գյումրու փոստային բաժանմունքները, իսկ հեռախոսակայանները վերացվել են տեխնիկայի զարգացման հետ զուգընթաց։ Քաղաքի բնակիչները հիմա ակտիվորեն օգտվում են բջջային ծառայություններից, որի համար էլ քաղաքը հագեցվել է համապատասխան ալեհավաքներով։ [[2013]] թ. դրությամբ ստացիոնար ինտերնետային կապի մատակարար է հանդիսանում [[ԱրմենՏել]] ընկերությունը։ Քաղաքն ունի կաբելային հեռուստատատեսություն։ === Գազաֆիկացում և ջրամատակարարում === [[1977]] թ. քաղաքի բնակելի ֆոնդը մոտ 1800 000 մ<sup>2</sup> էր, որից պետականը՝ 1300 000 մ<sup>2</sup>։ Գյումրին ունի ժամանակակից էլեկտրա-գազաջրամատակարարման խիտ ցանց։ Բնակելի ֆոնդի 92, 4%-ը ապահովված է ջրատար ցանցով, 89, 4%-ը՝ կոյուղով, 99%-ը գազաֆիկացված է։ [[1940]] թ. ջրատար ցանցի երկարությունը 10, 6 կմ էր, [[1975]] թ.՝ 258 կմ։ [[1939]] - [[1941]] թթ. և [[1974]] թ. կառուցված ջրատարներով Գյումրին ջուր է ստանում նաև Ղազանչիից։ [[Պատկեր:Avstriakan mankakan hivandanoc.jpg|մինի|220x220px|Ավստրիական մանկական հիվանդանոցը]] === Առողջապահություն === [[1924]] թ. Գյումրիում կար 1 [[հիվանդանոց]], 1 [[ծննդատուն]]։ [[1977]] թ. գործում էր 25 բժշկական հիմնարկ, այդ թվում 8 հիվանդանոց (1190 մահճակալով), 1 ծննդատուն (200 մահճակալով), 5 մասնագիտացված դիսպանսեր (345 մահճակալով), 15 դեղատուն։ Գյումրին առողջարանային քաղաք է. [[1980]] թ. դրությամբ գործում են մանկական առողջարան (200 մահճակալով), պանսիոնատպրոֆիլակտորիում (175 մահճակալով), 5 պիոներական ճամբար։ Առողջապահական հիմնարկներում աշխատում էին մոտ 400 [[բժիշկ]], 1400 կրտսեր բուժաշխատող (1977)։ [[2013]] թ. դրությամբ Գյումրիի բոլոր հիվանդանոցները կենտրոնացվել են մի մասնաշենքում։ Գործում է ծննդատունը, Ավստրիական և Բեռլինի մանկական հիվանդանոցները և որոշ պոլիկլինիկաներ։ == Խոհանոց == Գյումրու կարևոր հատկանիշներից մեկն է նաև ավանդական խոհանոցը։ Գյումրու ամենօրյա կերակրատեսակները բազմազան են՝ տարբեր տեսակի շիլաներ, փլավներ, ապուրներ, որոնք կոչվում են բաղկացուցիչ հիմնական մասի անունով՝ ոսպով, բլղուրով, բրնձով և չորթանով փլավներ, չրով թիրիթ, շաղգամով յայնի, կորկոտապուր, պոչով ապուր, թանով ապուր, հառլապուր և այլն։ Տոնական օրերին գյումրեցու հարգի կերակրատեսակներից են [[թաթար բորակի]]ն, [[դոլմա]]ն, սաթրի [[քյուֆթա]]ն, քարի քյուֆթան, ղազան [[խորոված]]ը, թավա քիֆթասին, չանաղը, թավան, [[քյալլա]]ն (կովի գլխից պատրաստվող կերակուր) և այլն։ Այս վերջին երեքը Ալեքսանդրապոլում հարգի կերակուրներ էին հատկապես արհեստավորների շրջանում։ Սրանք, ինչպես նաև [[գաթա]]ն, [[փախլավա]]ն, շաքարլոխումին, սհանչորակին (բիսկվիթ) պատրաստում էին փռում։ Ծիսական կերակուրներն էին՝ [[Ամանոր]]ի պասուց դոլման, կաղանդի գաթան (տարեհացը), տարբեր պատկերներով կարկանդակները, [[Սուրբ Ծնունդ|Ծննդյան տոնի]] [[հարիսա]]ն, [[Տրնդեզ]]ի խեձախը (աղանձ), [[Սուրբ Սարգիս (տոն)|Սբ. Սարգսի]] փոխինդով խաշիլն ու կարկանդակները, [[Զատիկ|Զատկի]] ջեյեզով փլավը, Սբ. Խաչի քյաշքյան, [[Համբարձում (տոն)|Համբարձման]] կաթնապուրը, մատաղը, հոգեհացի խաշլաման և այլն։ Գյումրվա քաղաքային կերակուրները տարբերվում էին որոշակի նրբաքիմք առանձնահատկություններով ու քաղցր ուտելիքների առատությամբ։ Այդպիսիք էին քիշմիշով սոուսը, դդմով, քիշմիշով, մեղրով (կամ շաքարով) ճաշը, տապակած ծիրանի չիրը, ջեյեզով փլավը (քիշմիշով, [[ծիրան]]ի, սև սալորի չրերով ու նշով), չորացրած սպիտակ թթով ձվածեղը, խուրմով ձվածեղը, պաստեղով ձվածեղը, ղայմաղը (մեղրուսեր), հասութան, զուրբիան։ [[Խաղող]]ի թփով դոլման նույնիսկ կերել են շաքարի փոշով ու դարչինով։ Գյումրիում, ինչպես ամանորյա, այնպես էլ տոնածիսական հացկերույթի պարտադիր մաս է կազմում խմիչքը։ Ալեքսանդրապոլցի տղամարդկանց սիրած ալկոհոլային խմիչքը [[օղի]]ն էր, որը մինչև օրս էլ պահպանվել է գյումրեցիների կենցաղում, առանց որի տոնական սեղան չեն նստում։ [[19-րդ դար]]ի կեսերից լայն տարածում ստացավ [[գարեջուր]]ը և շատ շուտով այն իր հատուկ տեղը գրավեց ալեքսանդրապոլցի տղամարդկանց սննդակարգում։ Քաղաքում մեծ թիվ էին կազմում պանդոկները, գինետները (միկիտան) և գարեջրատներն ու կրպակները, որտեղ արհեստավորները և տարբեր գործերով քաղաք եկած հյուրերը, մի կտոր հաց էին ուտում, որը ուղեկցվում էր թունդ խմիչքների տարբեր չափաբաժիններով։ Քաղաքային կենցաղում լայնորեն տարածված են նաև [[սուրճ]]ը (Ալեքսանդրապոլում սև սուրճին զուգահեռ օգտագործում էին բոված-աղացած գարուց պատրաստված ըմպելիքը՝ «ղայֆան») և [[թեյ]]ը, որոնցով հյուրասիրում են հյուրերին։ Ալեքսանդրապոլում տղամարդիկ սիրում էին սուրճ խմել նաև սրճարաններում (ղայֆախանա) և համքարական ակումբներում (կլուբներ), որտեղ զրուցում էին քաղաքականությունից, քաղաքի անցուդարձից, գործարքներ էին կնքում, կամ, որն ավելի ընդունված էր՝ ունկնդրում էին հայտնի [[աշուղ]]ների երգերը<ref>{{Cite web |url=http://gyumri.am/gyumris/cuisine |title=Gyumri.am |accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 11 |archive-date=2015 թ․ հունիսի 19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150619195508/http://gyumri.am/gyumris/cuisine |dead-url=yes }}</ref>։ == Մշակույթ == [[File:"October" cinema hall 2019-09-30.jpg|մինի|220x220px|Կինոհոկտեմբերը]] Գյումրին ունի հզոր մշակութային կոլորիտ։ Հնուց ի վեր Գյումրին եղել է արվեստների և արհեստների քաղաք։ Քաղաքի վարպետները բազմաթիվ շենքեր ու եկեղեցիներ են հրաշակերտել, որոնցից շատերը պահպանվել ու հասել են մեզ։ Քաղաքը լի է արձաններով ու հուշարձաններով, գեղեցիկ այգիներով ու պուրակներով։ Գյումրին այն եզակի քաղաքներից է, որտեղ ճարտարապետները աշխատել են պահել ու պահպանել Գյումրվա ուրույն ճարտարապետությունը, որի հիմքում ընկած են [[Անի]]ի և [[Կարս]]ի ճարտարապետական ոճերը։ Քաղաքն աչքի է ընկել իր աշուղներով, որոնք իրար հետ մրցումներ են կազմակերպել։ Աշուղների պատվին նույնիսկ արձան է կանգնվեցել։ [[1912]] թ. օգոստոսի 4-ին առաջին անգամ Հայաստանում, այստեղ է բեմադրվել [[Արմեն Տիգրանյան]]ի «[[Անուշ (օպերա)|Անուշ օպերան»]] օպերան և դրվել ազգային օպերային թատրոնի հիմքը։ Քաղաքում զարգացած է եղել արհեստագործությունը։ Արհեստներից յուրաքանչյուրը հանդես է եկել մի համքարությունով և ունեցել է իր սեփական դրոշը։ Զարգացած են եղել Ատաղծագործական, Դարբնոցային, Կարի Համքարությունները։ Այդ համքարությունների դրոշները կարելի է տեսնել Գյումրու Ժողովրդական ճարտարապետության և քաղաքային կենցաղի թանգարանում։ Հետաքրքիր սովորույթ է եղել կամրջագործ վարպետների համար։ Ըստ ավանդության՝ կամուրջը կառուցելուց հետո կամրջագործի ողջ ընտանիքը՝ ներառյալ երեխաները պետք է գտնվեն կամրջի տակ, իսկ վարպետը ֆայտոնով պետք է անցնի կամրջի վրայով։ Այնպես որ, եթե կամուրջը լավ չկառուցվի, կամրջագործ վարպետն իր ընտանիքով կզոհվի։ Գյումրին [[Հայաստան]]ին տվել է մշակույթի այնպիսի մեծագույն գործիչների, որոնցից են գրողներ [[Հովհաննես Շիրազ]]ը, [[Ավետիք Իսահակյան]]ը և դերասան [[Մհեր Մկրտչյան]]ը։ [[Պատկեր:Pope Francis, Gyumri 04.jpg|մինի|ձախից|Ֆրանցիսկոս պապի պատարագը Գյումրիում]] [[Պատկեր:Pope Francis, Gyumri 05.jpg|մինի|աջից|Սրբազան քահանայապետը շրջում է պապամոբիլով Գյումրիի Վարդանանց հրապարակում]] 2003 թվականին առաջին անգամ Գյումրիում նշվեց «Գյումրու օր» տոնակատարությունը<ref>[http://shirak.gov.am/news/item/2011/10/22/gyumruor/ ԳՅՈՒՄՐՈՒ ՕՐ ՏՈՆԱԿԱՏԱՐՈՒԹՅՈՒՆ, Շիրակի մարզպետարանի կայում]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>, վերջին անգամ այս տոնը նշվել է 2013 թ. հոկտեմբերի 13-ին<ref>[http://www.gyumricity.am/index.php/hy/media-center/announcements/274-10102013 Գյումրու քաղաքապետարանի պաշտոնական կայք]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref> [[2016]] թվականի հունիսի 25-ին Հռոմի Սրբազան քահանայապետ [[Ֆրանցիսկոս (Հռոմի պապ)|Ֆրանցիսկոս]] պապը Գյումրու Վարդանանց հրապարակում պատարագ մատուցեց, որին մասնակցում էր նաև [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս]] [[Գարեգին Բ կաթողիկոս|Գարեգին երկրորդը]]<ref>[http://www.panarmenian.net/arm/news/215553/ Հռոմի պապը Գյումրիում]</ref>։ Վերջում Պապը պապամոբիլով շրջեց հավատացյալների մեջ։ Այցը պայմանավորված էր նրանով, որ ամենամեծ կաթոլիկ համայնքը հայաստանում գտնվում է Շիրակի մարզում։ === Ճարտարապետություն === {{տես|Գյումրիի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Շիրակի մարզ)}} [[Պատկեր:Gyumri building 13 c.jpg|մինի|220x220px|Քաղաքի հին շենքերից]] [[Պատկեր:Vardan Mamikonian statue.jpg|մինի|Վարդան Մամիկոնյանի արձանը Գյումրիի Վարդանանց հրապարակում]] [[Պատկեր:Old Gyumri.jpg|մինի|220x220px|Պոլոզ Մուկուչ գարեջրատունը]] Գյումրին հայտնի է իր ուրույն ճարտարապետությամբ։ Գյումրվա ճարտարապետությունն իր ոճը վերցրել է Կարսից, և բավականանին նմանատիպ շինություններ կարելի է գտնել այդ երկու քաղաքների միջև։ Գյումրու շինություններից շատերը քանդակազարդ են, ունեն աղեղնաձև կամարներով եզերվող լուսամուտներ և մուտքեր։ Շինությունները հիմնականում կառուցվել են սև և կարմիր տուֆով։ Գյումրիի տարածքի հնագույն ճարտարապետական հուշարձաններից է պեղումներով հայտնաբերված [[VII դար]]ի [[Դպրեվանք (Գյումրի)|Դպրեվանք]] քառամույթ գմբեթավոր եկեղեցին, որն ունի պայտաձև հատակագծով Ավագ խորան՝ երկու կողմերին ուղղանկյուն ավանդատներ, արևելյան ճակատը զարդարված է «հայկական խորշերով», միակ մուտքը հարավից է։ Եկեղեցու շուրջը եղել է Կումայրի հին բնակավայրը՝ փողոցների անկանոն ցանցով, կիսագետնափոր և մեկ հարկանի բնակելի տներով։ ==== Քաղաքաշինություն ==== [[Հայաստան]]ը [[Ռուսաստան]]ին միանալուց հետո Կումայրին կառուցապատվել է ռուսական առաջադեմ քաղաքաշինական սկզբունքներով։ Գյումրի և [[Ախուրյան]] գետերի միջև՝ բարձունքի վրա սրբատաշ սև տուֆից կառուցվել է աշտարակավոր պարսպապատ [[ամրոց]], որն ուներ զինանոց, տնտեսական շենքեր, 15 000 կայազորի համար զորանոց և գմբեթավոր եկեղեցի։ Բերդն ուներ չորս դարպաս՝ [[Երևան]]ի, [[Թիֆլիս]]ի, [[Կարս]]ի, [[Ախալքալաք]]ի։ [[1828]] թ. հետո, երբ բնակչությունը զգալիորեն աճել է Կարինից ([[Էրզրում]]), [[Բայազետ]]ից, [[Կարս]]ից ու այլ վայրերից գաղթած հայերի հաշվին, շինարարությունը նոր թափ է առել, կառուցվել են եկեղեցիներ, հանրային շենքեր ու մասնավոր տներ, որոնք այսօր էլ հիացմունք են պատճառում իրենց բարձր արվեստով։ Ռուսական կայազորի մշտական առկայությունը ևս ազդել է քաղաքաշինության զարգացման վրա։ [[1837]] թ. կազմվում է բնակավայրի առաջին գլխավոր հատակագիծը։ Ալեքսանդրապոլ վերանվանված նորաստեղծ քաղաքը ծավալվել է հին Կումայրիից դեպի արևելյան ազատ տարածության վրա։ Չնայած բարդ ռելիեֆին, քաղաքը կառուցապատվում էր կանոնավոր հատակագծման սկզբունքով։ Հյուսիսից-հարավ և արևելքից-արևմուտք ձգվող փողոցների ուղղանկյուն ցանցով քաղաքը բաժանվում էր մեծ (100 մ X 150 մ) և փոքր (50 մ X 75 մ) թաղամասերի՝ կառուցված 1 - 2-հարկանի, սև և կարմիր տուֆի սրբատաշ քարե տներով։ Հետագա՝ [[1841]] թ. և [[1845]] թ. հատակագծերում պահպանվել են նախորդ հատակագծման սկզբունքները։ Հասարակական կենտրոնը Շուկայի հրապարակն էր ([[2013]] թ. դրությամբ՝ Վարդանանց), որից ճառագայթվող փողոցների վրա գտնվում էին [[խանութ]]ներ, [[արհեստանոց]]ներ, վարչական շենքեր և եկեղեցիներ։ [[Պատկեր:Gyumrva darpas 01.jpg|մինի|ձախից|293x293px|Բնակելի տան շքամուտք]] XIX դարի կառույցներից նշանավոր են [[Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գյումրի)|Ամենափրկիչ]] ([[1858]]-[[1876]]), [[Սուրբ Յոթ Վերք|Սուրբ Աստվածածին]] ([[1843]] - [[1856]]), [[Սուրբ Նշան եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Նշան]] ([[1876]]-[[1885]]), [[Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Գևորգ]], «Պատվո բլուրի» (ռուսական) եկեղեցիները։ Ամենափրկիչը [[Անի]]ի [[Անիի Սուրբ Աստվածածին Կաթողիկե եկեղեցի|Մայր տաճարի]] նմանությամբ կենտրոնական հրապարակի վրա կառուցել են Թադևոս Անտիկյանը և Մանուկ Պետրոսյանը (Արդար Մանուկը)։ Սուրբ Աստվածածինը կառուցել է վարպետ Մկրտիչ Թուրանյանը, ռուսական եկեղեցին՝ վարպետ Գևորգ Յուզբաշյանը։ Քաղաքաշինական աշխատանքներն առավել ծավալվել են [[XIX դար]]ի 2-րդ կեսին, հատկապես՝ [[Թիֆլիս]] - [[Ալեքսանդրապոլ]] - [[Կարս]] երկաթուղու կառուցումից հետո։ [[1872]] թ. կազմված գլխավոր հատակագծով քաղաքն ընդարձակվել է, կառուցապատվել են Ալեքսանդրովսկայա (այժմ՝ Աբովյանի), Կարսսկայա (այժմ՝ Սվերդլովի), (այժմ՝ Մաքսիմ Գորկու), Թիֆլիսյան (այժմ՝ Ռուսթավելու), Գրուզինսկայա (այժմ՝ Վահան Տերյանի) փողոցները։ Զորանոցային թաղամասերը կառուցապատվել են սև տուֆե, միատիպ երկհարկանի շենքերով։ Քաղաքի կառուցապատման և ճարտարապետության զարգացման համար շրջադարձային էր [[Հայաստան]]ում սովետական կարգերի հաստատումը։ [[1924]] թ. քաղաքը վերանվանվելով Լենինական՝ սկսեց վերակառուցվել սոցիալիստական քաղաքաշինության սկզբունքներով։ [[1925]] թ. [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ը կազմել է Լենինականի գլխավոր հատակագիծը, որը [[1926]] թ. երկբաշարժից հետո, քաղաքի շուտափույթ վերակառուցման նպատակով, [[1927]] թ. վերափոխել է քաղաքի գլխավոր ճարտարապետ [[Դավիթ Չիսլյան]]ը։ Կազմվել է կենտրոնի կառուցապատման նախագիծ, ըստ որի [[1930]]-ական թթ. ստեղծվել է Մայիսյան ապստամբության հրապարակը և բացվել են Ինտերնացիոնալ և Կիրովի (այժմ՝ Ռիժկովի) փողոցները։ Մշակվել է բնակելի երկհարկանի տների երեք տիպ, որոնք համապատասխանել են սեյսմիկ պայմաններին, ժամանակի սոցիալական պահանջներին, ունենալով ինքնատիպ կերպար (բաց լոջիաներ ու աստիճանավանդակ, սլաքաձև կամարներ)։ Բնակելի շինարարության մեջ կիրառվել են տիպային նախագծեր (տեքստիլ կոմբինատի բնակելի շենքերը, ճարտ. Ղ. Սարգսյան)։ Քաղաքի որոշ տներ ունեցել են ներքին կամարներ, որոնցով սենյակը բաժանվել է 2 մասի։ Կամարի մի կողմում գտնվել է հյուրասենյակը, իսկ մյուս կողմը նախատեսված է եղել ներկայացումներ բեմադրելու համար։ Բեմադրության սենյակում սովորաբար դաշնամուր է եղել։ Բացի այդ բամադրության սենյակը կամարի երկայնքով վարագույր է ունեցել, որպեսզի անհրաժեշտության դեպքում այն փակվի և բեմականացնողները նախապատրաստվեն։ [[Պատկեր:Gyumri apartament 23 b.jpg|մինի|293x293px|Կարսի ճարտարապետական տարրեր ունեցող առանձնատուն]] [[1932]] թ. կազմվել է Լենինականի նոր գլխավոր հատակագիծը (ճարտարապետ [[Միքայել Մազմանյան]]), որը նախատեսում էր քաղաքի զարգացումը հյուսիսային ուղղությամբ։ Պահպանվում էր փողոցների արդեն կազմավորված ցանցը՝ թաղամասերի խոշորացումով։ Կենտրոնում ստեղծվում էր հարավ-հյուսիս առանցքային մայրուղին, որի վրա էին գտնվում Մայիսյան ապստամբության, Լենինի և Աստղի հրապարակները։ Նախկին «Գորկա» հասարակական այգին վերակառուցվեց կուլտուրայի և հանգստի զբոսայգու, ստեղծվեցին չորս նոր զբոսայգիներ։ Արդյունաբերական շրջանի տեղը կանխորոշում էր արդեն կառուցված տեքստիլ կոմբինատի համալիրը։ [[1938]] - [[1940]] թթ. Հայ-պետնախագիծ ինստիտուտը, հիմք ընդունելով Միքայել Մազմանյանի նախագիծը, մշակեց Լենինականի կառուցապատման նոր նախագիծ (ճարտարապետներ Հ. Դավթյան, Փ. Մանուկյան, Գ. Մուրզա, կոնսուլտանտ Լ. Իլյին, տնտեսական հիմնավորումը՝ Ա. Հակոբջանյանի), ըստ որի քաղաքը զարգանում էր հյուսիս, հարավ ու հարավարևելյան ուղղություններով, իսկ տեքստիլ կոմբինատը կանաչ գոտիով անջատվում էր բնակելի թաղամասերից։ Նոր մայրուղիները նախատեսված էին ելնելով ուղղությունից և տեղից՝ փակ ու բաց հեռանկարներով։ [[1930]]-ական թթ. Լենինականը կառուցապատվել է 2 - 3 հարկանի բնակելի շենքերով։ Վարդագույն և դեղնավուն տուֆերի օգտագործումը աշխուժություն մտցրեց քաղաքի՝ հիմնականում սև շենքերով փողոցների ու հրապարակների ճարտարապետական կերպարում, իսկ 3 - 4 հարկանի հասարակական շենքերի կառուցումը նոր մասշտաբ հաղորդեց Լենինականին։ [[1930]]-ական թթ. կազմավորվեց Մայիսյան ապստամբության հրապարակի ճարտարապետական անսամբլը, որի շենքերը, սակայն, ոճական տարբեր ուղղությունների են պատկանում։ Հրապարակի արևմտյան կողմում կառուցված հյուրանոցի շենքում ([[1927]], ճարտ. Դ. Չիսլյան) փորձ էր արված կիրառել ճարտարապետական ազգային ձևերը։ «Հոկտեմբեր» կինոթատրոնը ([[1926]], ճարտ. Ղ. Սարգսյան) լուծված է ռուսական կլասիցիզմի ոճով, իսկ համալիրում դիրքով և չափերով գերիշխող Քաղսովետի շենքը ([[1933]], ճարտարապետ [[Գևորգ Քոչար|Գ. Քոչար]]) հայ սովետական կոնստրուկտիվիզմի լավագույն ստեղծագործություններից է։ [[1920]] - [[1940]]-ական թթ. Լենինականի հասարակական և արտադրական շենքերից աչքի են ընկնում երկաթուղայինների պալատը, Տեքստիլագործների պալատը (ճարտ. Գ. Քոչար), Դրամատիկական թատրոնը (ճարտ. Դ. Չիսլյան), հիվանդանոցը (ճարտ. Ղ. Սարգսյան), Լուկաշինի անվան մանածագործական ֆաբրիկան և տեքստիլ կոմբինատի վարչական շենքերը (ճարտ. Ղ. Սարգսյան)։ [[Պատկեր:Gyumri apartament 12.jpg|մինի|ձախից|220x220px|Անիի ճարտարապետական տարրեր կրող առանձնատուն]] Ետպատերազմյան առաջին տասնամյակում վերակառուցվեցին Լենինի, Գորկու, Կալինինի փողոցները, ձևավորվեց Լենինի հրապարակի (այժմ՝ Անկախության հրապարակ) ճարտարապետական անսամբլը՝ կազմված ՀԿԿ քաղաքային կոմիտեի շենքից ([[1952]], ճարտ. Զ. Բախշինյան), հանրախանութից (ճարտ. Մ. Ասոյան), Գուլպայագործների մշակույթի պալատից, փոստից և բնակելի տներից։ [[1959]] - [[1961]] թթ. կազմվեց Լենինականի կառուցապատման նոր հատակագիծը (ճարտ. Հ. Իսաբեկյան, Մ. Կարապետյան, Փ. Մանուկյան) սահմանափակվեց զարգացումը դեպի հյուսիս՝ քաղաքը մեկ ուղղությամբ չձգելու և գյուղատնտեսության համար պիտանի հողերը խնայելու նպատակով։ Բարելավվեց փողոցների ցանցը, տեղանքի հետ վատ կապվող, խիստ երկրաչափական, ուղղանկյուն հատակագիծը զուգակցվեց օղակա-շառավղայինի հետ։ [[1960]]-ական թթ. սկսվեց նոր խոշոր բնակելի թաղամասերի (Անտառավան, Շիրակացու, Երևանյան խճուղու) կառուցումը։ Ձևավորվեց Աստղի հրապարակը՝ կառուցապատված բնակելի բազմահարկ (տիպային) շենքերով և «Հայաստան» կինոթատրոնով։ Կենտրոնական մասի վերակառուցումը ընթանում էր հարկայնության բարձրացման և ճարտարապետական հուշարձաններին ներդաշնակման սկզբունքով։ Քաղաքաշինության հաջողություններից է Արագածի փողոցը (ճարտ. Գ. Մուշեղյան), որը Մայիսյան ապստամբության հրապարակը կապում է Հաղթանակի պուրակ-պողոտային և ուղղված է դեպի քաղաքի համայնապատկերի մասը կազմող քառագագաթ Արագածը։ Փողոցի հարավային կողմում տեղադրված են բազմասեկցիոն, իսկ հյուսիսում՝ բլոկ-սեկցիաներով բնակելի շենքերը։ Այդ շենքերը, ի տարբերություն տիպային բնակելի մյուս տների, նախագծված են հատկապես քաղաքի կլիմայական պայմաններին համապատասխան բաց պատշգամբների փոխարեն բնակարաններն ունեն լոջիաներ, հանովի ապակեպատ փեղկերով։ Կերպարանափոխվել է Սայաթ-Նովայի փողոցը, որտեղ կառուցվել են բազմահարկ բնակելի շենքեր (ճարտ. Գ. Մուշեղյան)։ Մռավյանի անվան դրամատիկական թատրոնի նոր շենքը (ճարտ. Ս. Սաֆարյան, Ռ. Բաղդասարյան), որը գտնվում է Փողոցի կարմիր գծից զգալի ետ, փոքր բարձունքի վրա, ունի զուսպ ճարտարապետական կերպար, նրա արտահայտչականությունը ստեղծվում է քարե պատերի մեծ մակերեսների և ապակեպատ բացվածքների հակադրությամբ։ [[Պատկեր:Gyumri building 09.jpg|մինի|220x220px|Շենք տեքստիլագործների ավանում]] Քաղաքի ճարտարապետությունն իր բնիկ ազգային դրսևորումներով գյումրեցի վարպետների անունը հռչակել է ամբողջ [[Կովկաս]]ում։ Այդ համբավը խարսխվում էր այնպիսի փայլուն կառույցների վրա, ինչպիսիք են [[Սուրբ Յոթ Վերք]]ը (1837), [[Գյումրու Սև բերդը|Սև]] ու կարմիր բերդերը, [[Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գյումրի)|Ամենափրկիչ]] եկեղեցին, բազմահարկ առևտրական դպրոցը, որը մի ամբողջ թաղ է բռնում ([[1902]]), օրիորդաց գիմնազիան՝ նույնպես բազմահարկ ([[1912]]), Վանեցյանների, Խոյեցյանների բնակելի տները, հռչակավոր հիմնադիր վարպետ Թաթոս Անտիկյանի ([[1835]] - [[1899]]) երկհարկանի բնակելի տունը, որի նկուղային հարկի մի քանի տասնյակ կշռող ուղիղ, հորիզոնադիր քարե առաստաղը կարելի է համարել ժողովրդական ճարտարապետության մի կենդանի հրաշալիք։ [[Պատկեր:Old Gyumri by Asbed.jpg|մինի|ձախից|250px|Արաքս հյուրանոցի շենքը]] Մի առանձին գեղեցկություն ունի Իսահակյանների հարմարավետ, բազմասենյակ երկհարկանի տունը, որը անցյալ դարի 20-ական թվականների վերջերին կառուցել է [[Ավետիք Իսահակյան]]ի պապը՝ Նիկողոս Իսահակյանը։ Այդ տունը այժմ Ավետիք Իսահակյանի հուշաթանգարանն է։ Միջնադարյան Հայաստանի մայրաքաղաք [[Անի]]ի ստորգետնյա կառույցների նման ստորերկրյա ուղիներ ու շինվածքներ են կառուցվել Գյումրիում (Սև բերդի դիմաց), որոնք մինչև օրս էլ պահպանվել են գրեթե անվթար վիճակում։ Գյումրեցի վարպետները շենքեր են կառուցել [[Կարս]]ում, [[Երևան]]ում, [[Էջմիածին|Էջմիածնում]], [[Թիֆլիս]]ում, [[Բաքու|Բաքվում]]։ Նրանց բնատուր արվեստը [[Ավետիք Իսահակյան]]ը գնահատել է այսպես. «Մեր Գյումրվա վարպետների ճարտարապետության մեջ կան անթիվ տարրեր, ընդօրինակումներ հին մեր՝ Անիի, վանքերի, ճարտարապետական մնացորդներից, կոթողներից, մոտիվներ, տրամադրություններ, զգացումներ, ձևեր... Գյումրվա որմնադիր վարպետները [[Անի]]ի, աշակերտներն են, անտեսանելի, անանուն, անունները մոռացված վարպետների աշակերտներ, որոնք, դիտելով մանուկ օրերից Անիի շենքերը, ավերակները, աոել են նրանց արվեստը, արվեստի գաղտնիքները...»: Եվ պատահական չէ, որ Անիի Կաթողիկե՝ մայր եկեղեցու տիպարով գյումրեցիները [[1858]] - [[1876]] թթ.՝ գրեթե քսան տարում, իրենց քաղաքում հրաշակերտել են [[Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գյումրի)|Ամենափրկիչ]] եկեղեցին՝ վիթխարի, ներշնչող՝ իր չափերով, և կախարդական՝ իր գեղեցկությամբ։ ==== Եկեղեցիներ ==== {{Հիմնական|Գյումրու եկեղեցիներ}} Գյումրի քաղաքը հարուստ է եկեղեցիներով, որոնցից շատերն իրար մոտ են գտնվում։ Ընդհանուր առմամբ ողջ պատմության ընթացքում Գյումրիում 16 եկեղեցի է կառուցվել և մի կաթոլիկ եկեղեցի էլ կառուցվում է [[2013]] թ. դրությամբ։ Այդ եկեղեցիներից 5-ը ռուսական զորամասային եկեղեցիներ են, մեկը՝ հայ կաթոլիկ, մյուսն էլ՝ հունական։ Գյումրիում հիշատակված առաջին եկեղեցին՝ [[Դպրեվանք (Գյումրի)|Դպրեվանքը]] եղել է հայ ճարտարապետական ոսկեդարի՝ [[VII դար]]ի կառույց։ Դպրեվանքը առաջին եկեղեցիներից է եղել, որոնց ճարտարապետական կառուցվածքը բազիլիկ գմբեթավորից անցել է կենտրոնագմբեթ խաչաձև եկեղեցուն։ Այն համարվում է վաղ քրիստոնեկան քատամաթ գմբեթավոր բազիլիկի լավագույն նմուշներից մեկը։ Եկեղեցում է պահվել Աստվածածնի նշանավոր խաչը, որով բուժվել է Վրաց թագավոր Դեմետրե I-ի ([[1125]]–[[1156]]) կինը, այնուհետև Սուրբ Խաչը տեղափոխել են [[Վրաստան]]ի Վարձիա վանքը։ Եկեղեցին քանդվել է ռուսական ամրոցի կառուցման պատճառով<ref>{{cite web |url=http://lusamut.net/level2_.php?id=90&id_2=931&cat_=6&s=3 |title=Դպրեվանք |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 7 |archive-date=2011 թ․ ապրիլի 5 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110405182959/http://www.lusamut.net/level2_.php?id=90&id_2=931&cat_=6&s=3 |dead-url=yes }}</ref>։ Գյումրիում եկեղեցաշինությունը մեծ թափ է առել [[XIX դար]]ում և նրանց մեծ մասն հասել է մեզ։ Նրանք բոլորն էլ հայկական եկեղեցաշինության վառ նմուշներ են։ [[Պատկեր:2014 Prowincja Szirak, Giumri, Katedra Matki Bożej (01).jpg|մինի|աջից|250px|Սուրբ Աստվածածին (Յոթ Վերք) եկեղեցին]] Քաղաքի գլխավոր եկեղեցին [[Սուրբ Յոթ Վերք]]ն է, որը կառուցվել է [[1874]]-[[1886]] թթ., և գտնվում է քաղաքի Կենտրոնական՝ այժմ Վարդանանց հրապարակում։ Եկեղեցու իրական անունը Սուրբ Աստվածածին է, բայց այն վերանվանվել է Յոթ Վերք՝ ի պատիվ [[Մարիամ Աստվածածին|Մարիամ Աստվածածնի]] «Յեօթն խոցից» սրբապատկերի, որն ըստ Ղ. Ալիշանի՝ նկարել է Ղուկաս Ավետարանիչը և Հայաստան է բերել Գրիգոր Մագիստրոսը։ Նկարում պատկերված է Սուրբ Մարիամն իր յոթ վերքերով։ Եկեղեցին պատրաստված է սև քարից։ Եկեղեցու նախկին տեղում եղել է փայտե մատուռ, որտեղ և ժամանակին գտնվել էր վերը նշված նկարը։ Յոթվերք եկեղեցին ըստ հատակագծի ասիմետրիկ է, սակայն եկեղեցու հետաքրքիր լուծման պատճառով այն արտաքնապես սիմետրիկ է երևում։ Եկեղեցին գործել է անգամ [[Սովետական Միություն|Սովետական Միության]] տարիներին, երբ Հայաստանում փակվել էին բոլոր եկեղեցիները, բացի երկուսից։ [[1988]] թ. [[Սպիտակի երկրաշարժ|ավերիչ երկրաշարժից]] [[Սուրբ Յոթ Վերք]]ը քիչ է տուժել։ Երկու փոքր գմբեթները ամբողջությամբ պոկվել և ընկել են վայր։ Այդ գմբեթների հիմա դրված են եկեղեցու բակում<ref name="Yot_verq">{{cite web|url=http://www.building.am/arm/page.php?id=382 |title=Յոթ Վերք Եկեղեցի, Գյումրի, Հայաստան |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 8}}</ref><ref name="Yot_verq_church">{{cite web |url=http://www.findarmenia.com/arm/sights/yot-verk |title=Սուրբ Աստվածածին Յոթ Վերք եկեղեցի |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 8 |archive-date=2013 թ․ հունիսի 15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130615095021/http://www.findarmenia.com/arm/sights/yot-verk |dead-url=yes }}</ref>։ [[Պատկեր:Surb Amenaprkitch pre88.jpeg|մինի|ձախից|150px|Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցին մինչև 1988 թ. ավերիչ երկրաշարժը]] [[Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Ամենափրկիչ]] եկեղեցին կառուցվել է [[1869]]-[[1874]] թթ.: Այն ևս գտնվում է Գյումրու Վարդանանց հրապարակում՝ [[Սուրբ Յոթ Վերք]] եկեղեցու դեմ դիմաց։ Եկեղեցին հանդիսանում է [[Անիի մայր տաճար]]ի կրկնօրինակը։ Չափերով և կառուցվածքով այն լիովին համապատասխանում է իր բնօրինակին, բայց նախշերի առումով Գյումրիի կրկնօրինակն ավելի հարուստ է։ Եկեղեցին կառուցվել է քաղաքի հանգանակություններով։ Ամենամեծ ներդրումն անել է Դրմփոնց աղան, որը խոստացել էր կրկնապատկել այն գումարը, որը կհավաքվեր<ref>{{cite web|url=http://surbhakobgyumri.blogspot.com/p/blog-page_7.html |title=Գյումրիի եկեղեցիները |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 8}}</ref>։ Եկեղեցու ճարտարապետն էր Թադևոս Անտիկյանը։ Շինարարության ժամանակ ճարտարապետը կառքով ժամանակ առ ժամանակ գնացել է Անի, որպեսզի եկեղեցին հնարավորինս մոտ լինի բնօրինակին։ Խորհրդային միության տարիներին եկեղեցին փորձել են քանդել։ Այն պայթեցրել են, հետո էլ փորձել են քանդել ռազմական տեխնիկայի օգնությամբ։ Եկեղեցին կանգուն է մնացել և այն վերածվել է համերգասրահի։ [[1988]] թ. [[Սպիտակի երկրաշարժ|ավերիչ երկրաշարժից]] եկեղեցին փլվել է և կանգուն է մնացել միայն արևելյան կողմը և զանգակատան պատաշարը։ Եկեղեցին [[2013]] թ. դրությամբ դեռ վերանորոգվում է։ Եկեղեցու տարածքում նախկին քաղաքապետ [[Վարդան Ղուկասյան]]ի նախաձեռնությամբ կանգնեցվել են [[Ջուղա]]յի կորսված [[խաչքար]]երը։ [[Պատկեր:Surb_Nshan1.jpg|մինի|աջից|250px|Սուրբ Նշան եկեղեցին]] [[Սուրբ Նշան եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Նշան]] եկեղեցին [[Հայաստան]]ի [[Շիրակի մարզ]]ի Գյումրի քաղաքում։ Եկեղեցին կառուցվել է [[1859]]-[[1864]] թթ.՝ իշխան Ղահրաման Երկայնաբազուկ Արղությանցի կտակած և ժողովրդի հանգանակած գումարով։ Սկզբից այն անվանվել է Սուրբ Աստվածածին, քանի որ Աստվածամոր Յոթ Վերքերով նկարը գտնվել է այստեղ։ Բայց, երբ նախկին փայտե մատուռի տեղում՝ որտեղ և գտնվում էր վերոհիշյալ նկարը, կանգնեցվեց [[Սուրբ Յոթ Վերք|նոր եկեղեցին]], եկեղեցին անվանափոխեցին։ Նոր եկեղեցին ստացած Սուրբ Աստվածածին անունը, որն հետագայում ժողովրդի կողմից ստացավ Յոթ Վերք անունը, իսկ Երկայնաբազուկի հանգանակած գումարներով եկեղեցին վերանվանվեց '''Սուրբ Նշան'''։ Տիրամոր նկարը տեղափոխվեց նորակառույց [[Սուրբ Յոթ Վերք]] եկեղեցի։ Սովետական միության տարիներին եկեղեցին վերածվել է գարու և ցորենի պահեստի։ [[1988]] թ. [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի պատճառով խոնարհվել են զույգ գմբեթնեը։ Եկեղեցին վերանորոգվել է Վարդան Ղուկասյանի հանգանակություններով։ [[Պատկեր:Gexconc jam 01.jpg|մինի|ձախից|250px|Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին՝ Գեղցոնց ժամը]] [[Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ (Գյումրի)|Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչը]] կամ '''Գեղցոնց ժամը'''<ref name="Zham">Գյումրեցիներն ավանդաբար ''եկեղեցին'' անվանում են ''ժամ'' հայկական եկեղեցիների հարավային պատին արևի ժամացույց լինելու պատճառով, որը և բնակավայրում եղած միակ ժամացույցն է եղել ու տեղանքի իմաստով նույնացվել է եկեղեցու հետ։ Օրինակ, ''ժամի քով'' բառացի նշանակում է ''եկեղեցու հարավային պատի արևային ժամացույցի մոտ'', իսկ ընդհանրապես՝ ''եկեղեցու մոտ''։</ref> կառուցվել է [[1870]]-[[1980]] թթ.՝ Գյումրիի Ձորի թաղի բնակիչների հանգանակություններով։ Եկեղեցին ունեցել է եռանավ, կենտրոնագմբեթ կառույց և փոքր զանգակատուն։ Եկեղեցու հարակից տարածքում գտնվող բնակչությունը զբաղվել է հողագործությամբ և անասնապահությամբ։ Դրա համար էլ ժողովուրդը եկեղեցին անվանել է '''Գեղցոնց ժամ'''։ Սովետական միության տարիներին եկեղեցու գմբեթը քանդել են և եկեղեցին վերածել են պահեստի։ [[1988]] թ. [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի պատճառով եկեղեցին խարխլվել է, բայց չի փլվել։ Լրացուցիչ ամրությունների միջոցով կանգնեցրել են եկեղեցու հետագա փլուզումը, բայց եկեղեցին այդպես էլ չեն վերանորոգել։ 2003 թ.ն եկեղեցին ինքնափլուզվել է։ Կանգուն է մնացել միայն ժամերգության գավիթը։ Չնայա դրան շատերը այցելում են եկեղեցի և մոմ վառում։ [[2013]] թ. դրությամբ եկեղեցին այդպես էլ մնում է առանց վերանորեգման։ Եկեղեցին գտնվում է Ջիվանի փողոցում։ 2014 թվականին սկսեցին եկեղեցու շինարարական աշխատանքները։ Կառուցվեց զանգակատուն։ 2014 թվականի դեկտեմբերի 20-ին ձեռամբ Շիրակի թեմի առաջնորդ Միքայել եպիսկոպոս Աջապահյանի օծվեց խաչը և տեղադրվեց։ [[Պատկեր:St-Hagop gyumri.jpg|մինի|աջից|250px|Սուրբ Հակոբ Մծբինեցի եկեղեցին]] [[Սուրբ Հակոբ եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Հակոբ եկեղեցին]] կառուցվել է 2002 թ., Գյումրիի նորակառույց Անի թաղամասում։ Անի թաղամասը բավականին հեռու էր քաղաքի կենտրոնից ուստի և եկեղեցու կարիք շատ ուներ։ Եկեղեցին կառուցվել է ճարտարապետ Բաղդիկ Արզումանյանի նախագծով՝ միջանդարյան Անիի Սուրբ Առաքելոց եկեղեցու նմանությամբ։ Եկեղեցին կառուցվել է ամերիկահայ բարերար Սարգիս Հովհաննիսյանի հանգանակություններով։ Եկեղեցին ունի 5 գմբեթ, որոնցից 4-ը զանգակատներ են։ Այն իր չափերով գերազանցում է քաղաքի գլխավոր եկեղեցուն՝ [[Սուրբ Յոթ Վերք]]ին։ Ունի ընդարձակ աղոթասրահ և եկեղեցական արարողություններին կարող են մասնակցել 500 հավատացյալներ<ref name=surb_Hakob_1>{{cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/371683 |title=Գարեգին Բ. կաթողիկոսի հանդիսապետությամբ օծվեցին Գյումրիի սուրբ Հակոբ եկեղեցու խաչերը |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 16}}</ref><ref name=surb_Hakob_2>{{cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/382522 |title=Գյումրիի նորակառույց Անիի թաղամասում օծվեց Սուրբ Հակոբ Մծբինեցի եկեղեցին |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 16}}</ref>։ [[Պատկեր:Surb Sargis 02 Gyumri.jpg|մինի|ձախից|150px|Սուրբ Սարգիս մատուռը]] [[Սուրբ Սարգիս մատուռ (Գյումրի)|Սուրբ Սարգիս մատուռը]] կառուցվել է 2008 թ.՝ Ոսկե բլուր հյուրանոցային համալիրում (նախկին մանկական երկաթուղու տարածք)։ Եկեղեցին կառուցվել է Գյումրեցի Արտաշես Սարգսյանի միջոցներով։ Մատուռի տարածքը վերանորոգված և բարեկարգված է։ Տարածքում կա ռեստորան, հյուրանոց և գեղեցիկ քանդակներ։ Եկեղեցու կողքին է գտնվում սիրամարգերի մեծավանդակ։ [[Պատկեր:2014 Prowincja Szirak, Giumri, Kościół Świętego Michała Archanioła (05).jpg|մինի|աջից|150px|Պլպլան ժամը]] Ալեքսանդրապոլի տարիներին քաղաքում կառուցվել է մի ժամատուն և 2 եկեղեցիներ՝ Կազաչի պոստի եկեղեցին և Ալեքսանդրա Հռոմեացի եկեղեցիները, որոնք գտնվում են ռուսական զորամասերում։ Միխայիլ Արխիստրատիգի անվանումով ռուսական ժամատունը ժողովրդի կողմից ստացել է '''[[Սուրբ Միքայել հրեշտակապետի եկեղեցի («Պլպլան ժամ», Գյումրի)|Պլպլան ժամ]]''' անվանումը՝ փայլուն թիթեղե տանիքի պատճառով։ Ժամատունը կառուցվել է [[1877]]-[[1878]] թթ. և օծվել է 1886 թ.: Այն գտնվում է «Պատվո բլուրի»։ 2011 թ. ժամատունը և «Պատվո բլուրը» վերանորոգվել և բարեկարգվել են։ Ժամատան հարևանությամբ տեղադրվել է ռուս-թուրքական պատերազմում տարած հաղթանակի հուշարձանը, որը Կարսում կառուցված հուշարձանի փոփոխումներով տարբերակն էր<ref name=plplan_jam>{{cite web |url=http://www.gyumri.am/gyumris/moreCulture/8 |title=Գյումրի. Պատվո բլուր |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 16 |archive-date=2014 թ․ ապրիլի 27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140427110658/http://gyumri.am/gyumris/moreCulture/8 |dead-url=yes }}</ref>։ Ռուսական զորամասային 5 եկեղեցիներից այժմ կանգուն է միայն երկուսը։ Նրանք տուժել են [[1988]] թ.-ի կործանարար երկրաշարժիչ, բայց հետագայում վերանորոգվել են և գործում են։ Գյումրիում մյուս եկեղեցիներից են [[Կումայրու Բազիլիկ եկեղեցի]]ն (տարեթիվ՝ էդ), որը գտնվում է Բուսաբանական այգում, և [[Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Հռիփսիմե]] եկեղեցին, որը գտնվում է Ֆրանց Վերֆելի հրապարակում<ref>{{cite web |url=http://gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/churches |title=Գյումրու եկեղեցիները |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 8 |archive-date=2013 թ․ դեկտեմբերի 12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131212131402/http://www.gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/churches |dead-url=yes }}</ref>։ Քաղաքի նշանավոր եկեղեցիներից է եղել [[Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Գյումրի)|Սուրբ Գևորգ եկեղեցի]] հունական եկեղեցին, որը գտնվել է [[Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գյումրի)|Ամենափրկիչ]] եկեղեցու դիմաց՝ ներկայիս Շահումյանի արձանի մոտ գտնվող առևտրական շենքերի վայրում։ Եկեղեցին փլվել է [[1926]] թ. կործանարար երկրաշարժից։ <gallery perrow="5" caption=""> <centre><gallery> Պատկեր:Gexconc_jam_69.JPG| Գեղցոնց ժամի (եկեղեցու) կանգուն մնացած խորանը Պատկեր:2014 Prowincja Szirak, Giumri, Chaczkary (02).jpg|Խաչքարեր Ամենափրկիչ եկեղեցու բակում Պատկեր:Գյումրիի Ամենափրկիչ եկեղեցի 20.JPG|Ամենափրկիչ եկեղեցու խորանի զարդաքանդակներ Պատկեր:Khatchkar_Surb_Nshan.jpg|Խաչքար Սուրբ Նշան եկեղեցու բակում Պատկեր:Գյումրիի Սուրբ Յոթ Վերք եկեղեցի 08.JPG|Աղբյուր Սուրբ Յոթ Վերք եկեղեցու բակում Պատկեր:25Гюмри.jpg|thumb|Սուրբ Հակոբ Մծբինեցի եկեղեցին, զոհասեղան </gallery> ==== Բերդեր ==== [[Պատկեր:Gyumri, el fuerte ruso.JPG|մինի|Գյումրիի [[Սև բերդ]]ը]] [[Պատկեր:Sev Berd or Black Fortress 01.JPG|մինի|Սև բերդի ներքին ինտերիերը 2015 թվականի ձմռանը]] Գյումրիում կան երեք կանգուն բերդեր։ Գյումրու [[Սև բերդ|Սև]], Կարմիր և Պայտաձև բերդերը։ «Սև բերդը» կառուցվել է [[1834]] թ.: [[Անի]]ի ստորգետնյա կառույցների նման Սև բերդի համար էլ ստորգետնյա ուղիներ են կառուցել և բերդից ճանապարհներ են եղել դեպի Մայր Հայաստան հուշարձանը և «Կարմիր» բերդը։ [[Պատկեր:Պայտաձև ամրոց 01.JPG|մինի|աջից|Պայտաձև ամրոց]] «Սև բերդը» եղել է պաշտպանական կառույց և ծառայել է որպես զինվորական բանտը։ Գյումրեցիները «Սև բերդին» անվանում են «Սև Ղուլ»։ Բերդը [[2005]] թ. պաշտպանության նախարարությունից գնել է Հայկ Հայրապետյանը՝ փորձելով այն վերականգնել։ Սակայն 5-6 տարի անց Հայրապետյանը մահացել է և [[2012]] թ. սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներին բերդը վաճառվել է Միսակ Բալասանյանին։ Վերջինս պլանավորում է բերդը վերականգնել և զբոսավայրի վերածել, բայց դրա համար 2.5 միլիոն դոլարի ներդրում է պետք։ «Կարմիր» բերդն ավելի ուշ է կառուցվել։ Շինարարությունը սկսվել է [[1830]]-ականներին և ավարտվել է [[1864]] թ.: Բերդը հիմա պատկանում է ռուսական բանակին։ [[Պատկեր:Պայտաձև ամրոց 02.JPG|մինի|աջից|Պայտաձև ամրոցից]] Երկու բերդերից և ոչ մեկը ռազմական գործողությունների չի մասնակցել, այլ լոկ ծառայել են թշնամուն սաստելու համար<ref>{{cite web|url=http://www.asparez.am/news-hy/sev_berd-hy/ |title=Գյումրիի Սև բերդը |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 7}}</ref>։ [[Պատկեր:Պայտաձև ամրոց 03.JPG|մինի|աջից|Պայտաձև ամրոցի ներսում]] ==== Ճարտարապետական արժեք ներկայացնող շենքեր ==== [[Պատկեր:Hovhannes Shirazi tun tangaran 01.jpg|մինի|աջից|250px|Հովհաննես Շիրազի տուն-թանգարանը]] Ալեքսանդրապոլի բնակելի տները գյուղատիպ և քաղաքատիպ էին, [[19–րդ դար]]ի 1-ին կեսին կառուցված գյուղատիպ տները հիմնականում կրկնում էին [[Շիրակ]]ի ժողովրդական բնակարանի հորինվածքը։ Սրանք «կոմպլեքս» տներ էին, բաղկացած «հազարաշեն» ծածկով գլխատնից, որը մյուս բնակելի օժանդակ սենյակների հետ խմբավորված էր ներքին ծածկված բակի շուրջը և ամփոփված միասնական ծավալի մեջ։ [[19–րդ դար]]ի 2-րդ կեսին կառուցվել են 1 - 2 հարկանի քաղաքատիպ բնակելի շենքեր, որոնք բաժանվում են սենյակների միաշար կամ երկշար դասավորությամբ երկու խմբի։ Սև սրբատաշ տուֆե տները բակի կողմից ունեն պատշգամբներ և փողոցին նայող շքեղ կամարակապ [[դարպաս]]ներ։ Ճակատներն աչքի են ընկնում կատարման բազմազանությամբ, որը ստացվել է դեկորատիվ հարդարանքում [[կարմիր տուֆ]]ի կիրառումով և շարվածքի կարանների ընդգծումով։ [[Պատկեր:Gyumri apartament 04 inside.jpg|մինի|ձախից|250px|Գյումրեցու տան բակը]] Շենքերի ճարտարապետական կերպարն արտահայտել է տանտիրոջ սոցիալական դիրքը. հարուստների բնակելի տներն ունեցել են շթաքարե քիվ, քանդակազարդ քարե ջրհորդաններ և լուսամուտների երեսակալներ, պատշգամբների փայտյա ցանցկեն շքեղ մանրամասներ։ Իրենց գեղարվեստական արտահայտչականության աչքի են ընկնում Աղսախալյանների (1873), Ավագյանների (1880), Քեշիշյանների (1886) տները։ [[19–րդ դար]]ի 2-րդ կեսին քաղաքի կենտրոնում կառուցվել են նաև երկհարկանի, բազմաբնակարան, ընդհանուր պատշգամբով «շահութաբեր տներ», որոնց առաջին հարկում եղել են [[խանութ]]ներ, [[արհեստանոց]]ներ, պահեստներ։ Դրանց բնորոշ օրինակն է Ձիթողցյանների տունը ([[1872]], վարպետ՝ Հարություն Օուգբաշյան)։ Բաղնիքների ու հյուրանոցների շարքում առավել նշանակալից էր Վարդան և Սարգիս Ալմոյանների երկհարկանի պանդոկը ([[1865]] - [[1867]])՝ [[ջրավազան]]ով, ներքին բակով, սյունազարդ փայտե պատշգամբով։ [[19–րդ դար]]ի վերջին, [[20–րդ դար]]ի սկզբին Ալեքսանդրապոլում ռուսական կլասիցիզմի ոճով կառուցվել են հասարակական մոնումենտալ շենքեր՝ եռահարկ վարչա-առևտրական ուսումնարանը, հիվանդանոցը ([[1905]]), օրիորդաց գիմնազիան ([[1906]])։ === Արհեստներ և արվեստներ === [[Պատկեր:Գյումրու անվագործների համքարության դրոշը.JPG|մինի|աջից|250px|Անվագործների համքարության դրոշը]] Քաղաքում արհեստագործությունը սկիզբ է առել հնագույն ժամանակներից։ Այդ հանգամանքի հաստատումն է [[1930]]-ական թթ. քաղաքի հարավում, մսի-պահածոների կոմբինատի կառուցման վայրում, հազարամյակներից եկող հալոց-ձուլարանի հայտնաբերումը։ Դարեր անց ձևավորվել է արվեստագործությունը, որի վկայություններից են [[VII դար]]ի [[խաչքար]]երը, գտնված քաղաքի շրջագծում, [[Ախուրյան]]ի մոտերքում և [[1837]] թ. կառուցված հռչակավոր [[Գյումրու Սև բերդը|Սև Ղուլ]] բերդում։ Գյումրվա արհեստներն ու արվեստները համաձույլ են հանդես եկել շատ հաճախ։ Այդ երևույթը նկատելի է ճարտարապետության, քարգործության (առանձնապես՝ գերեգմանաքարերի կերտման մեջ), փայտագործության, արծաթագործության, հատկապես՝ ոսկերչության, ապա՝ պղնձագործության, գորգագործության, ժանյակագործության, երկաթագործության և մի շարք ուրիշ ոլորտներում։ Գրեթե անհնարին է գտնել հին գյումրեցիների մի տուն, մի գերդաստան, որտեղ տվյալ արհեստն ու արվեստը միայն մեկի զբաղմունքը եղած լինեն։ [[Պատկեր:Գյումրու պղնձագործների համքարության դրոշը.JPG|մինի|ձախից|250px|Պղնձագործների համքարության դրոշը]] Հաճախ գերդաստանները կոչվել են արհեստների անուններով՝ Մազմընենք (Մազմանյանները), Ղույումչոնք (Ղույումչյանները-Ոսկերչյանները), Փախըրջոնք (Պղնձագործենք), Դամըրչոնք (Երկաթագործենք), Ցափուջոնք (Որմնադիրենք), Խըզարջոնք (Սղոցողենք), Ֆայտոնջոնք (Կառապանենք-Կառագործենք)։ Մի այդպիսի գերդաստան է Տարախչոնց գերդաստանը, որը տվել է ոսկերիչ վարպետների չորս սերունդ, ընդգրկել գրեթե դար ու կես։ Տոհմապետը Մարտիրոսն է, որի պատրաստած ոսկեզօծ արծաթե գավը [[Փարիզ]]ի համաշխարհային ցուցահանդեսում Ոսկե մեծ մեդալի է արժանացել [[1889]] թ.: Հայտնի էր նաև նրա որդին՝ Մաշտի Գուրգենը ([[1897]] - [[1943]])։ [[Եղիշե Չարենց]]ը Գուրգենին համարել է «առաջնակարգ վարպետ-ոսկերիչ»։ Գուրգեն Տարախչյանը քանդակել-փորագրել է Խորհրդային Հայաստանի առաջին շքանշաններն ու կրծքանշանները, որոնցից մի քանիսի բնօրինակները, մեծարվեստ հոր գործիքների, կաղապարների և առանձին կերտվածքների հետ, պահվում են իրենց տան՝ թանգարանի վերածված մի սենյակում։ ճանաչված ոսկերիչ վարպետ է Տարախչյանների չորրորդ սերնդի ներկայացուցիչը, Գուրգենի կրտսեր որդին՝ Օնիկ (Հովհաննես) Տարախչյանը։ Հին Գյումրվա արհեստավորների վարպետությունը պատկերել են Ավետիք Իսահակյանը «Դարբին Գևորգը» պատմվածքում, Մ. Արմենը «Հեղնար աղբյուր» վիպակում և ուրիշներ։ Մեծանուն քանդակագործ-գյումրեցի, [[ՍՍՀՄ]] ժողովրդական նկարիչ [[Սերգեյ Մերկուրով]]ը ([[1881]] - [[1952]]) իր պատանեկության, Գյումրվա հմուտ վարպետների ձեռքի տակ ստեղծագործական նախնական քայլերի մասին հետագայում պատմել է. «Մի տուն էինք շինում։ Տան տերը ցանկացավ մուտքի կամարին քանդակել տալ մի աղավնի։ Վարպետս գործն ինձ հանձնեց։ Քանդակեցի աղավնին։ Քանդակեցի կարմիր քարից։ Տարա վարպետիս։ Նայեց-նայեց, նետեց աղավնիս քարերին, փշուր-փշուր արեց, էս ի՝նչ էս շինե։ Բան շինե, բան։ Այդպես կրկնվեց մի քանի անգամ։ Վերջը, երբ վախվխելով հարցրի, թե ի՞նչը չի հավանում, նկատեց, էմպես պըտի շինես, օղուլ, օր տեսնողը գիտենա, թե՝ էս է, յա նոր է իջե երկընքեն, յա էս է՝ երկինք պըտի թըռնի... Հետո եղա շատ երկրներում, ծանոթացա արվեստների տեսություններին, բայց ոչ մի բան չկարողացավ մոռացնել տալ քանդակագործական արվեստի կոչման՝ քարի կենդանացման այն խորունկ հայտնագործությունը, որ ադամանդի բյուրեղացմամբ կատարել էր գյումրեցի վարպետս»։ Այսօրվա Գյումրիի շքեղացման՝ հոյակապ շենքերի, հրապարակների, փողոցների, պողոտաների, հուշարձանների մեջ կենդանի է մեծարվեստ նախորդների թողած ավանդույթը։ === Կերպարվեստ === Հնուց նշանավոր էին քաղաքի արհեստավորների (մետաղագործներ, կտավագործներ, քարգործներ, ոսկերիչներ և այլն) գործերը։ Լենինականում կազմակերպվել են գեղարվեստական [[ցուցահանդես]]ներ։ Գեղարվեստական կյանքի ակտիվ մասնակիցներ էին Ե. Նազարյանը, Գ. Բրուտյանը, Ս. Ալթունյանը և ուրիշներ։ [[1921]] թ. հիմնադրվել է նկարչական ստուդիա (այժմ՝ Ս. Մերկուրովի անվան նկարչական դպրոցը), [[1930]] թ.՝ երկրագիտական թանգարանը, որտեղ զգալի բաժին է հատկացված կերպարվեստին։ 1945 թ. կազմակերպվել է Հայաստանի սովետական նկարիչների միության Լենինականի բաժանմունքը։ Քաղաքի գեղարվեստական կերպարում նշանակալից են Մայիսյան ապստամբության հերոսների ([[1931]], քանդակագործ Ա. Սարգսյան), Վ. Ի. Լենինի ([[1954]], բազալտ, քանդակագործ՝ Բ. Մերկուրով, հեղինակակից՝ Գ. Ահարոնյան, ճարտ. Մ. Գրիգորյան), Ա. Իսահակյանի ([[1976]], քանդակագործ՝ Ն. Նիկողոսյան, ճարտ. Ջ. Թորոսյան, ՍՍՀՄ պետ. մրցանակ, [[1977]]), Ա. Տիգրանյանի ([[1962]], բրոնզ, բազալտ, քանդակագործ՝ Խ. Իսկանդարյան, ճարտ. Է. Տիգրանյան), Հայրենական մեծ պատերազմում զոհվածների («Մայր Հայաստան», [[1975]], քանդակագործ՝ Ա. Սարգսյան, Ե. Վարդանյան, ճարտ. Ռ. Եղոյան) հուշարձանները, ինչպես նաև մոնումենտալ գեղանկարչության ընտիր օրինակներ՝ Հղկող հաստոցների գործարանի բանվորական ճաշարանում (1963 - 1964, նկարիչ՝ Հ. Մինասյան, Ա. Մելքոնյան, Ռ. Պետրոսյան), էլեկտրատեխնիկական գործարանում ([[1972]], նկարիչ՝ Մ. Ավետիսյան), «Սասունցիների պարը» (խճանկար, [[1973]] - [[1975]], նկարիչ՝ Ֆ. Մանուկյան), «Գյումրվա հարսանիք» (խճանկար, 4. Սմբատյան, Զ. Գրիգորյան, Ռ. Հովնաթանյան), «Կարմիր բանակի մուտքը Ալեքսանդրապոլ» (որմնանկար երկաթուղայինների մշակույթի պալատում, նկարիչ՝ Ս. Հովսեփյան), «Գյումրվա կանայք» (որմնանկար տեքստիլ կոմբինատի թանգարանում, [[1973]], նկարիչ՝ Ա. Մելքոնյան) և այլ գործեր։ === Երաժշտություն === [[Պատկեր:Երաժշտի արձան Իսուզի պուրակում 03, Cropped.jpg|մինի|125px|աջից|Երաժշտի արձան Իսուզի պուրակում]] [[Պատկեր:Երաժշտի արձան Իսուզի պուրակում 04, Cropped.jpg|մինի|125px|աջից|Երաժշտի արձան Իսուզ պուրակում]] [[Պատկեր:Jivani and Sheram.jpg|մինի|աջից|125px|Աշուղների արձան Գորկու այգու դիմաց]] Քաղաքի երաժշտական կյանքը հնուց զարգացել է ժողովրդական և պրոֆեսիոնալ արվեստների հունով։ Դեռևս [[XIX դար]]ի վերջերից գործել են երգչախմբեր (դպրոցական, եկեղեցական, սիրողների, կազմակերպիչները՝ երգի ուսուցիչներ Ա. Բրուտյան, Պ. Բաբայան, կոմպոզիտորներ Ն. և Ա. Տիգրանյաններ)։ Որոշ խմբեր համերգներով հանդես են եկել [[Բաքու|Բաքվում]], [[Թիֆլիս]]ում, [[Երևան]]ում։ Հյուրախաղերով քաղաք են այցելել է. Պետրին, Ա. Սպենդիարյանը, Հ. և Ի. Դանզասները, Ա. Մելիք-Աղամալովը, Լ. Կարախանը և ուրիշներ։ Կազմակերպվել են նաև ընտանեկան անսամբլներ։ Պրոֆեսիոնալ երաժշտության բնագավառում նշանակալից երևույթ էր Արևելյան Հայաստանում առաջին օպերային ստեղծագործության՝ [[Արմեն Տիգրանյան]]ի «Անուշ»-ի բեմադրությունը [[1912]] թ., սիրողական օպերային թատրոնում։ Սովետական կարգերի հաստատումից հետո՝ [[1921]] թ. Ն. Տիգրանյանի նախաձեռնությամբ բացվել է «Փոքրիկ ստուդիա», որը [[1924]] թ. վերափոխվել է երաժշտական դպրոցի (ղեկավար՝ Դ. Ղազարյան)։ Նրա սիմֆոնիկ և փողային նվագախմբերը, երգչախումբը, անսամբլները (տրիո, կվարտետ) հանդես են եկել հրապարակային համերգներով և ռադիոյով։ [[1922]] թ. ստեղծվել է սիմֆոնիկ-կամերային «Սալոնային նվագախումբը» (տարբեր տարիներ ղեկավարել են ջութակահար Կուգոտովսկին, դիրիժոր Ա. Մելիք-Փաշաևը, կոմպոզիտոր Ա. Այվազյանը)։ [[1923]] - [[1926]] թթ. գործել է Լենինականի օպերա-օպերետային թատրոնը, որի կազմում էին [[Շարա Տալյան]]ը, Ա. Մելիք-Փաշաևը, Հ. Դանիելյանը, Լ. Իսեցկին և ուրիշներ։ Հայաստանում առաջին բալետը ներկայացվել է այս թատրոնի բալետային խմբի կողմից՝ 1924 թ.<ref>[[Արծվի Բախչինյան]]. Հայերը համաշխարհային պարարվեստում, 2016. էջ 13</ref>: Թատրոնում բեմադրվել են Բիզեի «Կարմեն», Գունոյի «Ֆաուստ» օպերաները (թարգմանաբար, հայերեն), Ի. Կալմանի «Սիլվա» օպերետը, մանկական օպերաներ (Ս. Մուրադյանի «Շունն ու կատուն», Դ. Ղազարյանի «Հաղթված բազեն», Ա. Մանուկյանի «Չարի վերջը»)։ Այդ թատրոնը մեծ դեր է խաղացել հայ [[օպերա]]յին արվեստի զարգացման գործում։ [[1934]] թ. բացվել է երաժշտական ուսումնարանը։ Քաղաքում գործում են Հայհամերգի (մինչև [[1976]] թ. Հայֆիլհարմոնիայի) բաժանմունքը, [[1958]] թ.՝ Հայաստանի Երգչախմբային ընկերության բաժանմունքը, [[1972]] թ.՝ կամերային նվագախումբը, 6 երաժշտական դպրոց և մեկ ուսումնարան, բազմաթիվ ինքնագործ խմբեր, այդ թվում՝ [[1949]] թ.՝ Սևյանի անվան մշակույթի պալատի երգի և պարի անսամբլը (ղեկավար՝ [[Աղասի Շաբոյան]]), որը դարձել է համամիութենական և միջազգային մրցույթների և փառատոների դափնեկիր։ [[1957]] թ. ամեն տարի անց են կացվում սիմֆոնիկ երաժշտության տասնօրյակներ։ Միքայել Նալբանդյանի անվան հայկական մանկավարժական ինստիտուտն ունի երաժշտության ամբիոն։ 2011 թ․ [[Յան Գիլլան]]ը և [[Թոնի Այոմի]]ն ստեղծեցին [[WhoCares]] սուպեր-խումբը և ձայնագրեցին սինգլ, որպեսզի Գյումրիում կառուցվի երաժշտական դպրոց (բացվեց երկու տարի անց՝ ռոք-երաժիշտների մասնակցությամբ)<ref>{{cite web |url=http://www.gillan.com/armenia-gyumri-whocares.html |accessdate=2013 թ․ փետրվարի 20 |work=Ian Gillan official website |title=WhoCares}}</ref>։ ==== Աշուղներ ==== Հին Գյումրին, համբավավոր արհեստավորներից բացի, հայտնի է եղել նշանավոր [[աշուղ]]ներով։ [[XIX դար]]ի 2-րդ կեսին-[[XX դար]]ի սկզբին Ջիվանա գլխավորությամբ ձևավորվել է ազգային-աշուղական դպրոցը (Շիրին, Ջամալի, Պայծառ, Զահրի, Խայաթ, Մալուլ, Հավես, Հազիրի (Գյումրեցի), Շերամ, Իգիթ, և ուրիշներ), որոնց բնորոշ էր հասարակական-սոցիալական թեմաների սրությունը, գրական ու երաժշտական լեզվի մաքրությունը, ավանդույթի ստեղծագործական յուրացումը, ուրույն մտածելակերպը։ Սկսած [[1870]]-ական թվականներից նրա հռչակավոր սրճարանները՝ ղայֆաները, դարձել են աշուղական երգ ու նվագի յուրատեսակ կենտրոններ։ Գրեթե ամեն մի սրճարան ունեցել է իր աշուղը կամ աշուղական խումբը։ Սիրո, հայրենի հողի, պանդխտության, ազատատենչության, ազգային վերածնության երգերից բացի, նկատելի տեղ են գրավել, ի բնե երգասեր գյումրեցիների մեջ լայն տարածում գտել քաղաքի կյանքի հետ կապված որոշակի երևույթներ արտացոլող երգերը, որոնք ստացել են հանրային հնչեղություն։ Այդ առումով շատ բնորոշ է Ջիվանու «Խելքի աշեցեք» երգը ([[1883]])։ Գյումրվա աշուղների երգերը տարածվել են շատ գյուղերում ու քաղաքներում։ Մեծանուն աշուղներին հաճախ հրավիրել են [[Թիֆլիս]], [[Բաքու]], [[Աստրախան]], [[Երևան]], [[Էջմիածին]] և այլուր։ [[1870]]-ական թվականների 2-րդ կեսից սկսած քաղաքում տպարաններ բացվելու շնորհիվ ծայր է առել աշուղական գրքերի հրատարակությունը, լույս են տեսել աշուղ Ջիվանու, Խայաթի և ուրիշների երգարանները։ Աշուղական արվեստը ապրել է իր հասունացումը, տվել դասական, համազգային արժեքներ։ [[Ավետիք Իսահակյան]]ը գրել է. «Ալեքսանդրապոլը (Լենինականը) աշուղների քաղաք էր համարվում։ Ես իմ պատանեկության ժամանակ հաշվում էի երեսունի չափ աշուղներ և ժողովրդական երգիչներ (երգահաններ), որոնք անուն ունեին հայրենի քաղաքում և հայրենի քաղաքից դուրս։ Այդ աշուղ-երգիչներից նշանավորներն էին՝ Ջիվանին, Ջամալին, [[Ֆիզահի]]ն, Մալուլը, Պայծառը, Խայաթը և ուրիշները»։ Դրանցից Ջիվանին, Խայաթը, Շերամը և ուրիշներ հանդես են եկել որպես բանաստեղծ, եղանակող, նվագող ու երգող։ Եղել են նաև միայն երգողներ, միայն նվագողներ, նաև՝ միայն պարեղանակներ հորինողներ։ Այս վերջիններից է կույր աշուղ Համբոն (Համբարձում Ադամյան. [[1867]] - [[1904]], «Զուռնի տրնգի»-ի հորինողը)։ Նրանք բոլորը իրենց արվեստին նվիրված գործիչներ էին, ուսումնասեր, կարդացած մարդիկ, քաջատեղյակ ոչ միայն աշուղական արվեստի նրբություններին, այլև հայ և արևելյան հերոսավեպերին ու սիրավեպերին. հայ և օտար առասպելաբանությանը։ Իմացել են լեզուներ, այդ լեզուներով երբեմն խաղեր հորինել, չափվել նույնպես օտարների հետ նրանց լեզուներով։ Աշուղները մասնակցել են մրցությանը, որ տեղի է ունեցել հրապարակով՝ բազմաթիվ երգասերների ու աշուղների ներկայությամբ։ Պարտվածի նվագարանը վերցնելու սովորություն չի եղել։ Պարտվածը հանպատրաստից մի երգով խոստովանել, գովաբանել է հաղթողի բարձր արվեստը, և այդպիսով վեճ-մրցությունը ավարտվել է խաղաղությամբ, մարդկայնորեն։ Աշուղները որոշ ժամանակ պահել են աշակերտներ, սովորեցրել նրանց, ապա մի քանի հոգով գրավոր վկայել նրա վարպետացումը և տվել համապատասխան գիր և աշուղական անուն։ Իրենց գործունեության կարգավորման համար աշուղները ունեցել են «ուստաբաշի», որին ընտրել են ընդհանուր ժողովում։ «Ուստաբաշին» պիտի լիներ արվեստով ու վարկով ամենաճանաչված մարդը։ Ուստաբաշի է եղել Ջիվանին, իսկ նրա օգնական՝ աշուղ Համբոն։ Գյումրվա աշուղներն իրենց բարձր արվեստով նկատելի ներդրում են կատարել հայ ժողովրդական երգարվեստի, երաժշտական բառ ու բանի, բանաստեղծական լեզվի զարգացման մեջ։ === Թատրոն === [[Պատկեր:Gyumru dramatikakan tatron 01.jpg|մինի|աջից|250px|Դրամատիկական թատրոն]] Առաջին թատերական ներկայացումը Ալեքսանդրապոլում տեղի է ունեցել [[1865]] թ. [[մայիսի 23]]-ին, թատերասերների ուժերով, Ա. Մելիք-Հայկազյանի օժանդակությամբ, բեմադրվել է Հ. Կարինյանի «Շուշանիկ»-ը։ Նույն թվականին ռուս թատերասերները ներկայացրել են [[Նիկոլայ Գոգոլ]]ի «Ռևիզոր»-ը։ [[1866]] թ. կազմակերպվել է թատերական մասնախումբ։ [[1879]] թ. առաջին անգամ խաղացվել է [[Գաբրիել Սունդուկյան]]ի «Պեպո»-ն։ [[1888]] թ. իր փոքրիկ խմբով տեղի թատերասերների հետ ներկայացումներ է տվել [[Պետրոս Ադամյան]]ը։ Հետագայում հյուրախաղերով հանդես են եկել Ա. և Ս. Սաֆրազյանները, [[Արամ Վրույր]]ը, Ջաբելը, Գ. Պետրոսյանը, [[Հովհաննես Աբելյան (դերասան)|Հովհաննես Աբելյանը]], [[Սիրանույշ]]ը և հայ թատրոնի բազմաթիվ ականավոր դերասաններ։ Նախասովետական տարիներին ներկայացումներ են տվել տեղական և ռուսական, վրացական, ուկրաինական, ադրբեջանական եկվոր թատերախմբերը։ Թատերական արվեստի զարգացմանը նպաստել են բժիշկ-ռեժիսոր Գ. Տեր-Հովհաննիսյանը, մանկավարժ-դերասաններ Մ. և Ա. Տեր-Սարգսյանները, Հ. Ղուկասյանը, դերասան-դերասանուհիներ Կ. Քյանդարյանը, Մ. Չարչօղլյանը, Ն. Կիրակոսյանը, Կ. Աբովյանը և ուրիշներ։ Շեքսպիրի դրամատուրգիան առաջին անգամ ներկայացրել է Կ. Գալֆայանը (Համլետ, [[1901]])։ [[1917]] - [[1918]] թթ. ներկայացումներ է տվել Հ. Զարիֆյանի խումբը։ Սովետական իշխանության հաստատումից հետո թատերական գործը դրվել է կայուն հիմքերի վրա։ [[1922]] - [[1928]] թթ. գործել է Ալեքպոլի Քաղլուսվարի դրամատիկական թատրոնը (ղեկավար՝ Ա. Արմենյան), [[1923]] - [[1926]] թթ.՝ Լենինականի օպերա-օպերետային թատրոնը, [[1931]] - [[1936]] թթ.՝ պատանի հանդիսատեսի թատրոնը, [[1928]] թ.՝ Ա. Մռավյանի անվան [[Գյումրիի Վարդան Աճեմյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոն|դրամատիկական]], [[1935]] թ.՝ տիկնիկային թատրոնները։ [[2013]] թ. դրությամբ վերը նշված թատրոններից Գյումրիում միայն գործում է դրամատիկական թատրոնը։ === Կրթություն === [[Պատկեր:Gyumru Arvestneri akadenia 01.jpg|մինի|աջից|250px|Արվեստների ակադեմիայի շենքը]] XIX դ-ի կեսերին քաղաքում գործել է 10 դպրոց ու վարժարան (Արղության, Սահականուշյան և այլն), տպարան (1870-ից)։ [[XIX դար]]ի վերջին և [[XX դար]]ի սկզբին Ալեքսանդրապոլում գործել են առևտրական, հոգևոր, ծխական, օրիորդաց դպրոցներ, քաղաքային ուսումնարաններ, իգական գիմնազիա։ Սակայն ժողկրթությունը բուռն վերելք է ապրել Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո։ [[1977]]/[[1978|78]] ուս. տարում Գյումրին ուներ 68 նախադպրոցական հիմնարկ (7860 երեխա), 36 հանրակրթական ցերեկային (31684 սովորող), 7 երեկոյան (1870 սովորող), 6 գիշերօթիկ (810 սովորող) դպրոց և մեկ ուսումնական կոմբինատ։ Աշխատում էր շուրջ 2 000 ուսուցիչ (հիմնականում բարձրագույն կրթությամբ)։ Ուներ 14 պրոֆտեխնիկական ուսումնարան (5200 սովորող)։ [[Պատկեր:Gyumrii tiv 26 dproc 01.jpg|մինի|ձախից|250px|Թիվ 26 դպրոցը]] Գյումրիում են գտնվում [[Գյումրիի մանկավարժական ինստիտուտ|Միքայել Նալբանդյանի անվան Գյումրիի մանկավարժական ինստիտուտը]], Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարանի Գյումրու մասնաճյուղը, ստացիոնար և հեռակա բաժիններով (բացվել է 1959 թ., շուրջ 3000 ուսանող), հաստոցագործիքա-շինական (676 սովորող), թեթև արդյունաբերության (554 սովորող), երկաթուղային տրանսպորտի (375 սովորող), շինարարական (560 սովորող), դաշտավարական (679 սովորող) տեխնիկումները, Մռավյանի անվան մանկավարժական (346 սովորող), Կարա-Մուրզայի անվան երաժշտական (400 սովորող), բժշկական (954 սովորող) ուսումնարանները, [[Սերգեյ Մերկուրով]]ի անվան նկարչական, [[Նիկողայոս Տիգրանյան]]ի, [[Կոմիտաս]]ի, [[Արմեն Տիգրանյան]]ի, Ա. Բրուտյանի, Ա․Շիշյանի անվ. № 6 երաժշտական (2300 սովորող ու 315 ուսուցիչ) դպրոցները։ Մինչև [[1988]] թ. [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ը գործում էին Մռավյանի անվան [[Գյումրիի Վարդան Աճեմյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոն|դրամատիկական]] և տիկնիկային թատրոններ, Հայհամերգ միավորման Լենինականի բաժանմունքն իր գեղարվեստական խմբերով, 5 մշակույթի պալատ (Ե. Սեյանի անվան երկաթուղայինների, տեքստիլագործների, շինարարների, գուլպայի «Արշալույս» արտադրական միավորման և երիտասարդության), 12 ակումբ և տուն (սպայի տուն, ուսուցչի տուն, արվեստի աշխատողների տուն և այլն), պիոներների պալատ, ավելի քան 30 մասսայական գրադարան (դրանցից 17-ը միավորված է կենտրոնական միասնական գրադարանային համակարգում, որի կենտրոնը Ավետիք Իսահակյանի անվան մարզային գրադարանն է), 9 մասսայական և 8 մանկական (ընդամենը 1 320 000 գրքային ֆոնդ, 1978 հունվար), 16 կինոթատրոն, երկրագիտական թանգարան, տուն-թանգարաններ ([[Ավետիք Իսահակյան]]ի, [[Բագրատ Ղարիբջանյան]]ի և այլն), որոնց այցելուների թիվը տարեկան կազմում է մոտ 100 000։ Գյումրին ունի Հայաստանի սովետական գրողների (ՀՄԳ) միության բաժանմունք (գործում է [[1928]] թ.)։ Տարբեր ժամանակներ նրա կազմում են եղել [[Գուրգեն Մահարի]]ն, [[Մկրտիչ Արմեն]]ը, [[Գեղամ Սարյան]]ը, [[Հովհաննես Շիրազ]]ը, [[Հմայակ Սիրաս]]ը, [[Աղավնի (գրող)|Աղավնին]], [[Ալեքսանդր Արաքսմանյան]]ը, [[Մկրտիչ Կորյուն]]ը և ուրիշներ։ [[1980]] թ.-ի դրությամբ բաժանմունքում ընդգրկված են ՍՍՀՄ գրողների միության 7 անդամ և 30-ից ավելի երիտասարդ ստեղծագործողներ։ Գյումրիում են գտնվում ՀՍՍՀ ԳԱ գեոֆիզիկայի ու ինժեներական սեյսմոլոգիայի ԳՀԻ կոնստրուկտորական բյուրոներ, «Հայպետնախագիծ» ինստիտուտի ճարտարապետական արվեստանոցը։ [[1980]] թ. դրությամբ Գյումրին ունեցել է խաղողագործության, գինեգործության ու պտղաբուծության ինստիտուտի հատուկ բաժանմունք։ Գործում են 30 նախադպրոցական հիմնարկ, 57 հանրակրթական, 9 երաժշտական և արվեստի, 31 մարզային դպրոցներ, 7 պետական և 1 ոչ պետական միջին մասնագիտական հաստատություններ, Միքայել Նալբանդյանի անվան մանկավարժական ինստիտուտը, ԵՊՃՀ-ի և ԵՊՏՀ-ի մասնաճյուղերը, ոչ պետական 2 բուհ, 15 գրադարան, 6 հյուրանոց, 15 ամբուլատոր-պոլիկլինիկական հիմնարկներ, 11 հիվանդանոց, քաղաքային մարզադաշտ, ծածկած լողավազան և ՀՀ հյուսիսային տարածաշրջանի սեյսմիկ պաշտպանության կենտրոնը, ՀՀ ԳԱԱ Երկրաֆիզիկական և ճարտարագիտական սեյսմաբանության ԳՀԻ-ն, Վարդան Աճեմյանի անվան դրամատիկական և Ալիխանյանի անվան տիկնիկային թատրոնները, հայրենագիտական թանգարանը, Ավետիք Իսահակյանի (1963), Մինաս Ավետիսյանի (1982), [[Սերգեյ Մերկուրով]]ի (1984), «Կումայրի» պատմամշակութային արգելոցը (1985), Երանուհի և Մարիամ Ասլամագյան քույրերի (1987), Հովհաննես Շիրազի (2003) թանգարանները, Մհեր Մկրտչյանի (2006) տուն-թանգարանը և այլն, 4 հեռուստա և ռադիոընկերություններ, մարզային նշանակության մշակութա-լուսավորական կենտրոններ։ === Տպագրություն === Գյումրիում (Ալեքսանդրապոլ) գրքի տպագրությունը սկիզբ է առել [[1876]] թ., երբ գյումրեցի Գևորգ Սանոյանը քաղաքում բացել է առաջին տպարանը, որը տպագրում էր պաշտոնական-գրասենյակային զանազան ձևեր ու գրքույկներ ռուսերեն և հայերեն լեզուներով։ Շուտով այդ տպարանին հաջորդել են նորերը՝ Աբրահամ Մալխասյանի «Այգ», Հովհաննես Ափինյանի «Շիրակ», Հակոբ Ղասաբյանի տպարանը և այլն։ Նշված տպարանները նշանակալի չափով նպաստել են Գյումրիի մշակութային և հոգևոր կյանքի զարգացմանը։ Դրանցում են տպագրվել աշուղներ Ջիվանու, Շերամի, Խայաթի (Սուքիաս Զահրիյան), Ջամալի (Մկրտիչ Տալյան), Նազանու, բանաստեղծներ [[Ավետիք Իսահակյան]]ի, [[Աթաբեկ Խնկոյան]]ի, բանասեր Գ. Լևոնյանի և հայ մշակույթի մի շարք այլ նշանավոր գործիչների մի շարք գործեր՝ հայերեն (աշխարհաբար և գրաբար) և ռուսերեն լեզուներով։ Գրատպության այս նշանակալի վերելքին ծանր հարված հասցրեց [[1918]] թ. և [[1920]] թ. թուրքական օկուպացումը։ Գյումրիում սովետական կարգեր հաստատվելուց հետո բոլոր տպարանները պետականացվեցին, և ստեղծվեց պետական հրատարակչություն։ Ներկայումս քաղաքում հրատարակվում են «Շիրակ» (1991) հանդեսը, «Կումայրի» (1998), «Շրջապատ» (1999), «Հինգշաբթի» (2005) և այլ թերթեր<ref name="Հայաստան Հանրագիտարան" />։ === Հեռուստատեսություն === Գյումրիում գոյություն ունեն հետևյալ հեռուստաալիքները. * [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] (Գյումրի) * [[Ցայգ]] (Գյումրի) * [[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] (Գյումրի) * [[Գալա]] (Գյումրի) * [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստան 1]] * [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք]] * [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] * [[Երկիր Մեդիա]] * [[Ռոսիա 1]] * [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] * [[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] * [[Հայաստանի մշակութային հեռուստաալիք|Արթ21-Թիվի]] (Գյումրի) === Ռադիո === Գյումրիում ([[1930]] թ.) գործում է ռադիոհաղորդումների հանգույց, Երևանի հեռուստատեսության ստուդիայի ծրագրերի վերահաղորդման կայան։ Գյումրիում հեռարձակվում են հետևյալ ռադիոները. * [[Հայաստանի հանրային ռադիո]] * [[Նոր ռադիո]] * [[Ռադիո Արձագանք]] * [[Ռադիո Շիրակ]] * [[Ռադիո հայ Գյումրի]] * [[Ռադիո ՇԱՆԹ]] === ԶԼՄ === Գյումրիում են լույս տեսել հետևյալ պարբերականները՝ * «[[Էմինյան ազգագրական ժողովածու]]» ([[1901]] - [[1913]]), * «Ախուրյան» ([[1907]] - [[1915]]), * «Արագած» ([[1912]]), * «Գավառի ձայն» ([[1913]]), * «Նոր կյանք» ([[1917]] թ.-ի հուլիս), * «Գյուղացիական միություն» ([[1919]]), * «Ալեքսանդրապոլի լրաբեր» ([[1919]]), * «Բանվորի խոսքը» ([[1921]]), * «Կարմիր Շիրակ» ([[1921]] - [[1922]]), * «Շիրակի ռանչպար» ([[1922]] - [[1923]]), * «Բանվոր» ([[1923]]-անհայտ), * «Սուլիչ» ([[1931]]), * «Երկաթուղային» ([[1931]] - [[1935]]), * «Ստալինյան ուղեգիր» ([[1935]] - [[1946]]), * «Հարվածային տեքստիլշչիկ» ([[1930]] - [[1931]]), * «Մանածագործ» ([[1931]] - [[1959]]), * «Տեքստիլագործ» ([[1959]]-անհայտ) * և այլ պարբերականներ։ === Սպորտ === [[Պատկեր:Gyumri city stadium after renovation.jpg|մինի|աջից|[[Գյումրիի քաղաքային մարզադաշտ]]ը՝ որտեղ իր տնային խաղերն է անցկացնում տեղի [[Շիրակ (ֆուտբոլային ակումբ)|«Շիրակ» ֆուտբոլային ակումբը]]]] [[Պատկեր:Gyumru loxavazan 01.jpg|մինի|աջից|Նորակառույց լողավազանը]] [[Պատկեր:Gyumri football academy in 2014.jpg|մինի|աջից|Նորակառույց [[Գյումրիի ֆուտբոլի ակադեմիա]]ն]] [[Պատկեր:Yurik Vardanian.jpg|մինի|ձախից|150px|Աշխարհահռչակ ծանրամարտիկ Յուրի Վարդանյանը]] Սպորտային կյանքը Գյումրիում աշխուժացավ միայն խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո։ 1920-ական թթ. սկսած Գյումրիում ֆիզկուլտուրան և սպորտը ծավալեցին Հ. Գարգալոյանը, Ա. Չարչօղլյանը, «Բազե» ընկերության նախկին անդամներ Հ. Փարսադանյանը, Հ. Մաթևոսյանը, Վ. Մինասյանը և ուրիշներ։ [[1921]] - [[1922]] թթ. Կ. Լիբկնեխտի անվան երիտասարդական ակումբին կից կազմակերպվեցին «Սպարտակ» և «Կարմիր սպորտ» ֆիզկուլտուրայի խմբակները։ Այստեղ մեծ տարածում գտավ [[ֆուտբոլ]]ը, ձեռքի գնդակը, [[ծանրամարտ]]ը, [[մարմնամարզություն]]ը, [[թեթև աթլետիկա]]ն։ [[1923]] թ. Ալեքսանդրապոլի գավառային գործկոմին կից ստեղծվեց ֆիզկուլտուրայի խորհուրդ, բացվեցին մարզական նոր օջախներ։ Մ. Հայրբաբամյանի, Ս. Խոյեցյանի ու Ա. Ալանակյանի նախաձեռնությամբ [[1923]] - [[1924]] թթ. երկաթգծում կազմակերպվեցին մարմնամարզության, ծանրամարտի, թեթև աթլետիկայի, իսկ 2 տարի անց՝ նաև [[բասկետբոլ]]ի, [[վոլեյբոլ]]ի ու [[ըմբշամարտ]]ի խմբակներ։ Այստեղ բացվեցին քաղաքում առաջին կանացի սեկցիաները, մարմնամարզություն ու թեթև աթլետիկա սպորտաձևերում տղաների հետ մեկտեղ սկսեցին մարզվել Մ. Տեր-Մարտիրոսյանը, քույրեր Լ. և Գ. Ժամկոչյանները, Ժ. Պետրոսյանը, Ա. Բիշարյանը, Դ. Ավետիսյանը, Ա. Հայրբաբամյանը, Հ. Ալանակյանը՝ հանրապետության կանացի սպորտի ջահակիրները։ Մարզական սեկցիաներ ստեղծվեցին տեքստիլում, խորառծառի ու կառուցողների ակումբներին կից։ [[1926]] թ. Լենինականի գավառի մարզիկների թիվը կազմում էր 391, որոնցից 50-ը՝ կանայք։ Բազմակողմանի մարզիկներ էին Ց. Հայկազյանը, Կ. Գարգալոյանը, եղբայրներ Ա. և Խ. Մանդալյանները, Հ. Մարգարյանը, Գ. Կիրակոսյանը, Պ. Հարոյանը, եղբայրներ Մ. և Ե. Թոփչյանները, իսկ կանանցից՝ Ա. Խաչատրյանը, Խ. Մատինյանը, Ա. Մխիթարյանը և ուրիշներ։ [[1926]] թ. Լենինականի պատվիրակությունը մասնակցեց հանրապետական առաջին սպարտակիադային։ [[1927]] թ., Գ. Մինասյանի նախաձեռնությամբ, արտադրական մարմնամարզությունը արմատավորվեց տեքստիլ կոմբինատում։ [[1932]] - [[1936]] թթ. Լենինականում հիմնադրվեցին «Դինամո», «Սպարտակ» և «Կառուցող» մարզընկերությունները, ստեղծվեցին նոր բազաներ, սկսվեց քաղաքային մարզադաշտի շինարարությունը։ Քաղաքի էնտուզիաստների օգնությամբ շրջակա գյուղերում ևս արմատավորվեց սպորտը։ [[1936]] թ. այստեղ 13 մարզաձևերով պարապում էր մոտ 500 մարդ։ Իսկ քաղաքում [[1939]] թ. մարզիկների թիվն հասավ 2440-ի։ [[1939]] - [[1940]] ուս. տարում բացվեց առաջին մարզադպրոցը, որտեղ գործում էին մարմնամարզության, թեթև աթլետիկայի ու սպորտային խաղերի խմբեր։ Հայրենական պատերազմից հետո Լենինականում ևս ավելացավ մարզընկերությունների, նրանցում արմատավորված մարզաձևերի թիվը։ «Շիրակ» ֆուտբոլային թիմը դուրս եկավ միութենական ասպարեզ։ Բասկետբոլի կանանց և տղամարդկանց թիմերը մասնակցեցին երկրի առաջնության մրցումներին։ Դահուկորդ Լ. Մնացականյանը 17 տարի անընդմեջ հանրապետության չեմպիոնն էր։ Տեքստիլագործ ծանրորդ Վ. Սուքիասյանը դարձավ Լենինականում առաջին սպորտի վարպետը։ Թեթև աթլետիկայում վարպետների ընտանիքը համալրեց Ա. Մխիթարյանը։ Հայաստանի բազմակի չեմպիոններ են եղել Ա. Հակոբյանը, Հ. Անտիկյանը, Ֆ. Հովհաննիսյանը, Ս. Մինասյանը ([[դահուկավազք]]), Հ. Ստեփանյանը, Ժ. Մխիթարյանը ([[թեթև աթլետիկա]]), Մ. Շիրինյանը, Ա. Գրիգորյանը, Հ. Սարգսյանը ([[ըմբշամարտ]]), Հ. Մաղաքյանը ([[բռնցքամարտ]]), Մ. Հովսեփյանը ([[հրաձգություն]]), Օ. Մուրադյանը ([[մարմնամարզություն]])։ Մարզական մեծ նվաճման հասան կիսամիջին քաշի ծանրորդներ, օլիմպիական խաղերի արծաթե մեդալակիր, Եվրոպայի չեմպիոն, միջազգային կարգի սպորտի վարպետ Վ. Միլիտոսյանը և աշխարհի չեմպիոն, սպորտի վաստակավոր վարպետ [[Յուրի Վարդանյան]]ը։ [[1977]] թ. բակային «Գյումրի» թիմի ֆուտբոլիստները երկրում առաջին տեղը գրավեցին «Կաշվե գնդակ» համամիութենական մրցաշարում՝ կրկնելով [[1976]] թ. պատանիների «Շիրակ» թիմի հաջողությունը։ [[1977]] թ. վերջին Լենինականում կար 117 ֆիզկուլաուրային սկզբնական կոլեկտիվ՝ 34616 ֆիզկուլտուրնիկներով։ [[1973]] - [[1977]] թթ. քաղաքում պատրաստվել է մեկ սպորտի վաստակավոր վարպետ, 3 միջազգային կարգի սպորտի վարպետ, 77 սպորտի վարպետ և 187 վարպետության թեկնածու։ Գործում էր 13 մարզադպրոց, որտեղ աշխատում է ՍՍՀՄ սպորտի մեկ վաստակավոր մարզիչ (Հ. Առաքելյան, թեթև աթլետիկա), ՀՍՍՀ սպորտի 26 վաստակավոր մարզիչ։ Գործում էին նաև «Արագած» և Մ. Նալբանդյանի անվան մանկավարժական ինստիտուտի մարզակումբները։ == Գյումրին կինեմատոգրաֆիայում == * «Գյումրի» (1987) վավերագրական ֆիլմ նկարահանված 1988-ի երկրաշարժից մեկ տարի առաջ։ Գյումրեցի կառապանի անունից պատմում է դերասան [[Ազատ Գասպարյան]]ը։ Ռեժիսոր [[Լևոն Մկրտչյան (կինոռեժիսոր)|Լևոն Մկրտչյան]]։ * «Հովհաննես Շիրազ» (2005) վավերագրական ֆիլմ, նվիրված մեծահամբավ Գյումրեցի բանաստեղծին և Հայոց Մեծ Եղեռնին, ռեժիսոր Լևոն Մկրտչյան։ * [[Lux Aeterna]] և [[Terra Emota]] (Ֆրանսիա-1999) վավերագրական ֆիլմ-պոեմներ (դիպտիխ), 1988-ի երկրաշարժի օրը (Lux Aeterna) և 10 տարի հետո (Terra Emota) նկարահանված նյութերի հիման վրա։ Ռեժիսորներ [[Լևոն Մինասյան]] և [[Սերժ Ավետիքյան]]։ == Գյումրին հումորի քաղաք == Գյումրու քաղաքային կենցաղում մշտապես տեղ են գտել զվարճախոսությունները։ Գյումրին իր ուրույն ավանդույթներով, կենցաղով և հոգեբանությամբ՝ նաև բարբառով, հայրենասիրությամբ, կատակասիրությամբ, սրամտությամբ, հումորով, անլեգալ դարձվածքներով և ինչու չէ հայհոյանքով, ստեղծել է յուրատեսակ մի միջավայր, որը ծնունդ և սնունդ է տվել զվարճախոսություններին։ Գյումրու բանարվեստը տվել է տեղական և համահայկական նշանակության մի շարք զվարճախոսներ, որոնց մասին կան բազմաթիվ գրառված նյութերը։ Ամենանշանավոր գյումրեցի զվարճախոսը [[Պոլոզ Մուկուչ]]ն է (Մկրտիչ Ղազարի Մելքոնյան), այլ նշանավոր երգիծախոսներից էին Ծիտրո Ալեքը, Նալն Կարոն, Սաբի Կարոն, Ջղեր Խաչիկը, Կուժիկը և այլք<ref>{{Cite web |url=http://www.gyumri.am/gyumris/feature |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2014 թ․ հունիսի 22 |archive-date=2014 թ․ օգոստոսի 21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140821144835/http://www.gyumri.am/gyumris/feature |dead-url=yes }}</ref>։ 1989 թվականին լույս է տեսել Հրաչյա Իկիլիկյանի «Գյումրին, Պոլոզ Մուկուչը և երգիծական մանրապատումներ» գիրքը, իսկ 2013 թվականին Գագիկ Վարդանյանի «Հումորի հայրաքաղաք՝ Գյումրի» գիրքը, որտեղ տեղ են գտել տարբեր ժամանակներում Գյումրիում ապրած հայտնի ու անհայտ սրախոս մարդկանց կատակների ընտրանին։ == Գյումրիի հայտնի մարդիկ == === Խորհրդային Միության Հերոսներ === * [[Աշոտ Ամատունի]] === Սպորտ === * [[Արթուր Պետրոսյան (ֆուտբոլիստ)|Արթուր Պետրոսյան]] * [[Յուրի Վարդանյան]] * [[Ռոբերտ Էմմիյան]] * [[Լևոն Ջուլֆալակյան]] * [[Տիգրան Մարտիրոսյան (այլ կիրառումներ)|Տիգրան Մարտիրոսյան]] * [[Նազիկ Ավդալյան]] * [[Արա Խաչատրյան]] * [[Գևորգ Դավթյան]] * [[Նշան Մունչյան]] * [[Արթուր Հովհաննիսյան]] * [[Լևոն Իշտոյան]] * [[Ալյոշա Աբրահամյան]] * [[Ֆուրման Աբրահամյան]] * [[Վարդան Միլիտոսյան]] * [[Արթուր Ալեքսանյան (ըմբշամարտիկ)|Արթուր Ալեքսանյան]] === Գրականություն === * [[Շուշանիկ Կուրղինյան]] *[[Ավետիք Իսահակյան]] * [[Հովհաննես Շիրազ]] * [[Հովհաննես Գրիգորյան]] *[[Տանյա Հովհաննիսյան]] === Թատրոն, Կինո === * [[Մհեր Մկրտչյան]] * [[Արտավազդ Փելեշյան]] * [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյան]] * [[Գուժ Մանուկյան]] * [[Հովհաննես Հովհաննիսյան (դերասան)|Հովհաննես Հովհաննիսյան]] * [[Անի Պետրոսյան]] * [[Արտյուշա Գյոդակյան|Արտաշես Գյոդակյան]] * [[Հենրիկ Ալավերդյան]] * [[Արզո Արզումանյան]] * [[Ալբերտ Յավուրյան]] * [[Հրաչյա Մեքինյան]] * Վարդան Թերզիբաշյան * [[Լևոն Թուխիկյան]] === Գեղանկարչություն, Քանդակ === * [[Հրաչյա Ռուխկյան]] * [[Աշոտ Մելքոնյան]] * [[Էդուարդ Արծրունյան]] * [[Աշոտ Հովհաննիսյան]] * [[Սերգեյ Մերկուրով]] * [[Զավեն Կոշտոյան]] === Երգ երաժշտություն === * [[Շերամ (գուսան)|Շերամ]] * [[Լևոն Մադոյան]] * [[Գեորգի Գյուրջիև]] * [[Արմեն Տիգրանյան (երգահան)|Արմեն Տիգրանյան]] * [[Նիկողայոս Տիգրանյան]] * [[Ազատ Շիշյան]] === Հումորիստներ === * [[Պոլոզ Մուկուչ]] * [[Ծիտրո Ալեք]] * [[Ջղեր Խաչիկ]] * [[Ռոբերտ "ՌոբԳև" Գևորգյան|Ռոբերտ Գևորգյան]] == Գյումրիի պատվավոր քաղաքացիներ == Գյումրիում սահմանված է պատվավոր քաղաքացու կարգավիճակ, պատվավոր քաղաքացիներ են գրանցված ակադեմիկոս [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ը, նկարիչ [[Մարտիրոս Սարյան]]ը, կոմպոզիտոր [[Արամ Խաչատրյան]]ը, ՍՍՀՄ մարշալ [[Հովհաննես Բաղրամյան]]ը, բանաստեղծ [[Ավետիք Իսահակյան]]ը։ Ամբողջական ցուցակն հետևյալն է.<ref name="պատվավոր_քաղաքացիներ">{{cite web |url=http://gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/honorary-citizens-of-gyumri |title=Գյումրու պատվավոր քաղաքացիները |date= |accessdate=2013 Հուլիսի 14 |archive-date=2013 թ․ դեկտեմբերի 13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131213034956/http://www.gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/honorary-citizens-of-gyumri |dead-url=yes }}</ref> {| class="wikitable sortable" |- !Թիվ !! Անձ !! Մասնագիտություն |- | 1964 || [[Մարտիրոս Սարյան]] || նկարիչ |- | 1964 || [[Վիկտոր Համբարձումյան]] || ակադեմիկոս |- | 1964 || [[Արամ Խաչատրյան]] || կոմպոզիտոր |- | 1965|| [[Վալենտինա Տերեշկովա]] || տիեզերագնաց |- | 1965|| [[Անդրիան Նիկոլաև]] || տիեզերագնաց |- | 1966 || [[Տիգրան Պետրոսյան]] || շախմատիստ |- | 1968 || [[Հովհաննես Բաղրամյան]] || մարշալ |- | 1968 || [[Արտյոմ Միկոյան]] || ավիակոնստրուկտոր |- | 1999 || [[Շահեն Խաչատրյան]] || Հայաստանի ազգային պատկերասրահի տնօրեն |- | 2000 || [[Հովհաննես Օյունջյան]] || բարերար |- | 2000 || [[Սիմոն Եզնիկ Բալյան]] || բարերար |- | 2000 || [[Ջոն Հանթսման]] || բարերար |- | 2001 || [[Շառլ Ազնավուր]] || բարերար, երգիչ և բանաստեղծ |- | 2001 || [[Ռոբեր Պողոսյան]] || բարերար |- | 2001 || [[Ժան Պողոսյան]] || բարերար |- | 2001 || [[Ալբեր Պողոսյան]] || բարերար |- | 2001 || [[Նիկոլայ Ռիժկով]] || ԽՍՀՄ մինիստրների խորհրդի նախագահ |- | 2002 || [[Դին Հերշ]] || «Միջազգային Վորլդ Վիժն» կազմակերպության նախագահ |- | 2002 || [[Սարգիս Հակոբյան (գործարար)|Սարգիս Հակոբյան]]|| բարերար |- | 2002 || [[Գոհար Խաչատրյան]] || բարերար |- | 2002 || [[Մուրադ Մուրադյան (քաղաքապետ)|Մուրադ Մուրադյան]]|| պետական գործիչ |- | 2002 ||[[Դոնարա Հարությունյան|Դոնարա Հարությունյան Ասքանազի]]|| պետական գործիչ |- | 2003 || [[Բորիս Շչերբինա]] || ԽՍՀՄ մինիստրների խորհրդի նախագահի առաջին տեղակալ |- | 2003 || [[Ժան-Նոէլ Գերինի]] || Ֆրանսիայի Բուշ-Դյու-Ռոն նահանգի նահանգապետ |- | 2003 || [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյան]]|| ռեժիսոր |- | 2003 || [[Վիկտոր Կազանցև]] || ՌԴ հերոս, բանակի գեներալ |- | 2004 || [[Վահագն Հովնանյան]] || բարերար |- | 2005 || [[Ալեքսանդր Հարությունյան]] || կոմպոզիտոր |- | 2005 || [[Էդվարդ Միրզոյան]] || կոմպոզիտոր |- | 2005 || [[Վլադիմիր Ռեսին]] || քաղաքական գործիչ |- | 2008 || [[Ֆրիդրիխ Սողոյան]] || վաստակավոր քանդակագործ |- | 2008 || [[Յուրի Վարդանյան]] || Օլիմպիական խաղերի չեմպիոն |- | 2009 || [[Ջեննեթ Սաջոնյան (քույր Արուսյակ)]] || Տիրամայր Հայաստան կուսաստանի մեծավորուհի |- | 2009 || [[Անտոնինո Մոնտալտո]] || ՀՀ-ում Իտալիայի պատվավոր հյուպատոսը Գյումրիում |- | 2009 || [[Արարատ Գոմցյան]] || ՌԴ հարավային դաշնային տարածաշրջանում ՀՀ գլխավոր հյուպատոս |- | 2009 || [[Տաճատ Սարգսյան]] || ՀԿԿ նախագահ |- | 2010 || [[Նիկոլայ Հովհաննիսյան]] || գիտության վաստակավոր գործիչ |- | 2012 || [[Ավետիք Սահակյան]] || բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր |- | 2012 || [[Հասմիկ Պապյան]] || ՀՀ ժողովրդական արտիստ, երգչուհի |- | 2012 || [[Հասմիկ Կիրակոսյան]] || ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ |- | 2012 || [[Ռոբերտ Էմմիյան]] || ԽՍՀՄ սպորտի վաստակավոր վարպետ |- |2013 |[[Արամ Սարգսյան (մարզիչ)|Արամ Սարգսյան]] |մարզիչ, ՀՀ վաստակավոր արտիստ |- |2013 |[[Արտավազդ Փելեշյան]] |ՀՀ ժողովրդական արտիստ, կինոռեժիսոր, դերասան |- |2013 |[[Վլադիլեն Բալյան]] |ՀՀ ժողովրդական արտիստ, կոմպոզիտոր |- |2013 |[[Վարդուհի Վարդերեսյան]] |ՀՀ ժողովրդական արտիստ, դերասանուհի |- |2014 |[[Ալիկ Գյունաշյան]] |ՀՀ վաստակավոր արտիստ |- |2014 |[[Կառլեն Ադամյան (սրտաբան)|Կարլեն Ադամյան]] |ՀՀ գիտության վաստակավոր գործիչ, պրոֆեսոր |- |2014 |[[Լևոն Ջուլֆալակյան]] |Եվրոպայի, աշխարհի (1986) և օլիմպիական (1988) չեմպիոն, [[ԽՍՀՄ]] սպորտի վաստակավոր վարպետ |- |2015 |[[Ֆելիք Գրիգորյան]] |Շիրակի-մարզի գլխավոր մանկաբարձ-գինեկոլոգ |- |2015 |[[Հայկ Քոթանջյան]] |ռազմական դիվանագետ, ՀՀ ՊՆ Պաշտպանական ազգային հետազոտական համալսարանի հիմնադիր-պետ |- |2015 |[[Արթուր Չիլինգարով]] |բևեռախույզ, գիտնական, հասարակական-քաղաքական գործիչ |- |2016 |[[Երվանդ Ղազանչյան|Երվան Ղազանչյան]] |ՀՀ ժողովրդական արտիստ, ռեժիսոր, դերասան |- |2016 |[[Գաբրիել Ջամբարջի]] |«Փյունիկ» մարդկային ռեսուրսների զարգացման համահայկական հիմնադրամի նախագահ |- |2016 |[[Գագիկ Ծառուկյան]] |[[հայ]] քաղաքական գործիչ, հայտնի գործարար |- |2016 |[[Նազիկ Ավդալյան]] |ծանրամարտուհի, աշխարհի չեմպիոն |- |2016 |[[Արթուր Ալեքսանյան (ըմբշամարտիկ)|Արթուր Ալեքսանյան]] |հունահռոմեական ոճի ըմբիշ, Օլիմպիական խաղերի ոսկե մեդալակիր |- |2019 |[[Ռոբերտ Մլքեյան]]<ref name=":0">{{Cite web|url=https://armeniasputnik.am/armenia/20191008/20695017/gyumru-patvavor-qaxaqacineri-tivn-avelacav-2-ov-komandosi-u-mlqeyani-xostovanutyuny.html|title=Գյումրու պատվավոր քաղաքացիների թիվն ավելացավ 2-ով. Կոմանդոսի ու Մլքեյանի խոստովանությունը|website=Sputnik Armenian|language=hy|accessdate=2020 թ․ հունիսի 6}}</ref> |ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ |- |2019 |[[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]<ref name=":0" /> |գեներալ-մայոր, Արցախյան ազատամարտի մասնակից |- |2020 |[[Վարդգես Արծրունի]] (''հետմահու'')<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.asparez.am/patvavor-mkrtchyan-arcruni-hy/|title=Ավագանին Գյումրու պատվավոր քաղաքացու կոչում շնորհեց Արծրունուն ու Մկրտչյանին|last=|first=|date=10.06.2020|website=https://www.asparez.am/|publisher=Անի Մկրտչյան|accessdate=|archive-date=2020 թ․ հունիսի 10|archive-url=https://web.archive.org/web/20200610141923/https://www.asparez.am/patvavor-mkrtchyan-arcruni-hy/|dead-url=yes}}</ref> |ՀԽՍՀ շինարարության պետական կոմիտեի նախագահ, 1988 թվականին Լենինականում երկրաշարժի հետևանքների վերացման հանրապետական շտաբի ղեկավար |- |2020 |[[Մհեր Մկրտչյան]] (''հետմահու'')<ref name=":1" /> |[[ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ]], կինոյի և թատրոնի կատակերգու |- |2022 |[[Սուսաննա Մկրտչյան (նկարիչ)|Սուսաննա Մկրտչյան]]<ref>{{Cite web|url=https://tsayg.am/amp/%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A1-%D5%B4%D5%AF%D6%80%D5%BF%D5%B9%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B6-%D5%A3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4%D6%80%D5%B8%D6%82-%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1/|title=Սուսաննա Մկրտչյանին «Գյումրու պատվավոր քաղաքացու» կոչում շնորհվեց – Tsayg|website=tsayg.am|accessdate=2022-04-21}}</ref> |Հայաստանի մշակույթի վաստակավոր գործիչ |} == Քույր քաղաքներ == {| cellpadding="10" width=100% |- valign="top" | * {{դրոշ|ԱՄՆ}} [[Ալեքսանդրիա (Վիրջինիա)|Ալեքսանդրիա]], [[ԱՄՆ]] * {{դրոշ|Եգիպտոս}} [[Ալեքսանդրիա]], [[Եգիպտոս]] * {{դրոշ|Հունաստան}} [[Սալոնիկ]], [[Հունաստան]] * {{դրոշ|Բուլղարիա}} [[Պլովդիվ]], [[Բուլղարիա]] * {{դրոշ|Բրազիլիա}} [[Օզասկու]], [[Բրազիլիա]] * {{դրոշ|Ֆրանսիա}} [[Կրեթեյ (Ֆրանսիա)|Կրեթեյ]], [[Ֆրանսիա]] * {{դրոշ|Հյուսիսային Օսիա}} [[Մոզդոկ]], [[Ռուսաստան]] * {{դրոշ|Իտալիա}} [[Նարդո]], [[Իտալիա]]<ref>{{Cite web |url=http://www.gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/sister-cities- |title=Գյումրու քաղաքապետարանի պաշտոնական կայք, Քույր քաղաքներ |accessdate=2013 թ․ նոյեմբերի 7 |archive-date=2016 թ․ օգոստոսի 17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817011626/http://www.gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/sister-cities- |dead-url=yes }}</ref> * {{դրոշ|Մեծ Բրիտանիա}} [[Աշֆիլդ]], [[Մեծ Բրիտանիա]] * {{դրոշ|Վրաստան}} [[Քութայիս]], [[Վրաստան]] * {{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Ուլյանովսկ]], [[Ռուսաստան]] * {{դրոշ|Էստոնիա}} [[Տարտու]], [[Էստոնիա]] * {{դրոշ|Ռումինիա}} [[Պիտեշտ]], [[Ռումինիա]] * {{դրոշ|Չինաստան}} [[Սիան]], [[Չինաստան]] * {{դրոշ|Արգենտինա}} [[Կորդովա (Արգենտինա)|Կորդովա]], [[Արգենտինա]] * {{դրոշ|Լեհաստան}} [[Բելաստոկ]], [[Լեհաստան]] * {{դրոշ|Մոլդովա}} [[Չադիր-Լունգա]], [[Մոլդովա]] 2014 * {{դրոշ|ՌԴ}} [[Դոմոդեդովո]], [[ՌԴ]] 2014 * {{դրոշ|ԱՄՆ}} [[Գլենդել (Կալիֆոռնիա)|Գլենդել]], [[ԱՄՆ]] 2015 |} == Պատկերասրահ == <gallery perrow="5" caption=""> <centre><gallery> Պատկեր:2014 Prowincja Szirak, Giumri, Urząd Miasta i pomnik Wardana Mamikoniana.jpg|Վարդանանց հրապարակ Պատկեր:Surb Amenaprkitch pre1926.jpg|Հին քաղաքը Պատկեր:Surb Amenaprkitch pre88.jpeg|Ամենափրկիչ եկեղեցին Պատկեր:Фонтаны города Гюмри.jpg|Կենտրոնական հրապարակի շատրվանները Պատկեր:Gorku Aygi 010.jpg|Թիակով աղջկա արձան Կենտրոնական զբոսայգում Պատկեր:Գյումրու_Գորկայի_այգի_042.jpg|Հունական ոճի կամարներ Կենտրոնական զբոսայգում Պատկեր:Գյումրու Գորկայի այգի 048.JPG|[[Ալեքսանդրապոլ]]ի աղբյուրը Պատկեր:Չլդրենց Աղբյուրը Գյումրիում 06.JPG|Չադրենց աղբյուրը Պատկեր:Poloz Mukuch1.jpg|[[Պոլոզ Մուկուչ]]ի արձանը Պատկեր:Գյումրվա ծառուղի թատերական հրապարակին կից.jpg|Թատերական հրապարակին կից ծառուղի Պատկեր:Բնակելի տուն Կումայրի արգելոցում 072.jpg|Ձիթողցոնց շենքի շարունակությունը Պատկեր:Գյումրու Օրիորդաց գիմնազիան 01.JPG|Օրիորդաց վարժարանը Պատկեր:Գեղամովների տունը Գյումրիում 01.JPG|Գեղամովների տունը Պատկեր:Gyumies View from the bridge 05.JPG|Տեսարան Գետառի վրայի կամրջից Պատկեր:Gyumri haxtanaki aygi.JPG|Հաղթանակի այգի Memorial earthquake 1988.jpg|[[Անմեղ զոհերին, բարեգութ սրտերին (հուշարձան, Գյումրի)]] </gallery> {{Համայնապատկեր|Gyumri Liberty Square.jpg|1200px|Գյումրու Ազատության հրապարակի համայնապատկերը}} == Աղբյուրներ == * Ազատյան Վազգեն, Լենինական, Երևանի հարատակչություն, [[1988]] * Սովետական Հայաստան, Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, [[1970]] * Գյումրի. քաղաքը և մարդիկ, [[2009]] * Ալիշան Ղ. Շիրակ, Վնտ., [[1881]] * Մանանդյան Հ., Հին Հայաստանի և Անդրկովկասի մի քանի պրոբլեմների մասին, Ե., [[1944]] * Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության պատմության ուրվագծեր, Ե., [[1967]] * Հոկտեմբերյան սոցիալիստական մեծ ռևոլյուցիան և սովետական իշխանության հաղթանակը Հայաստանում, փաստաթղթերի և նյութերի ժողովածու, Ե., [[1960]] * Ղարիբջանյան Գ. Բ., Ալեքսանդրապոլի բոլշևիկյան կազմակերպությունը 1917 - 1920 թթ., Ե., [[1953]] * Կոզմոյան Կ. Ս., Լենինական, Ե., [[1957]] * Իսաբեկյան Հ., Լենինականի զարգացման հեռանկարները, «Հայ. ժող. տնտ.», [[1961]] * № 2: Լենինական-40 տարի, Ե., [[1964]] * Մկրտչյան Ս. Շ., Լենինականը նոր վերելքի ճանապարհին, Ե., [[1970]] * Մաթևոսյան Ս., Լենինականի XIX դարի քաղաքատիպ բնակելի տները, «ՊԲՀ», [[1972]] * № 3: Նույնի, Լենինականի հատակագծումը և կառուցապատումը XVIII - XIX դդ., «ԼՀԳ», [[1972]] * № 10: Հարությունյան Վ. Մ., Արևելյան Հայաստանի քաղաքների հատակագծումն ու կառուցապատումը XIX դարում և XX դարի սկզբին (Երևան, Ալեքսանդրապոլ), «ՊԲՀ», [[1977]] * № 3: Хачатрян T. C., Древняя культура Ширака, E., [[1975]] * Халпахчьян О. Х., Гражданское зодчество Армении, M., [[1971]] == Տես նաև == * [[Գյումրիի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Շիրակի մարզ)|Գյումրիի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ]] * [[Շիրակի մարզ]] * [[Զանգվածային սպանություն Գյումրիում]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Վիքիպահեստ|Category:Gyumri}} * [https://gyumricity.am Գյումրիի քաղաքապետարանը] {{Արտաքին հղումներ}} {{Գյումրի}} {{Շիրակի մարզ}} {{Հայաստանի քաղաքներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=4|էջ=542}} {{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}} [[Կատեգորիա:Գյումրի]] [[Կատեգորիա:1837 թվականին հիմնադրված բնակավայրեր]] a0tdfvn1acr4kris6y6u6q0zszlkltn 0 2674 8485804 8474819 2022-08-09T10:09:38Z 194.61.91.18 չնչին wikitext text/x-wiki {{վիքիֆիկացում}} {{Տեղեկաքարտ Կուսակցություն |անվանում = Պահպանողական կուսակցություն (Հայաստան) |անվանում_բնիկ = |պատկեր = Conservative party of Armenia.png |colorcode = |առաջնորդ = |գաղափարախոսություն =[[Պահպանողականություն]] |հայացք = |կրոնք = |գույներ = |շտաբ = |թերթ = |ազգային = |միջազգային = |աթոռներ1_վերնագիր = |աթոռներ1 = <!-- {{Տեղեկաքարտ կուսակցություն/աթոռներ|շահած_աթոռներ|ընդհանուր_աթոռներ|hex=#ff0000}} --> |աթոռներ2_վերնագիր = |աթոռներ2 = |աթոռներ3_վերնագիր = |աթոռներ3 = |աթոռներ4_վերնագիր = |աթոռներ4 = }} '''Պահպանողական կուսակցություն''', [[Հայաստան]]ում գրանցված կուսակցություն<ref>{{Cite web |url=https://www.e-register.am/am/companies/209431 |title=«ՊԱՀՊԱՆՈՂԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ» ԿՍ |accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 30 |archive-date=2016 թ․ մարտի 4 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304203851/https://www.e-register.am/am/companies/209431 |dead-url=yes }}</ref>։ == Կանոնադրություն == Պահպանողական կուսակցությունը հիմնադրվել է 1991 թ. [[ապրիլի 14]]-ին, Երևանում։ Կանոնադրությունը գրանցվել է 1991 թ. հունիսի 10-ին՝ 3-րդ համարի ներքո։ Վերագրանցվել է 1998 թ. դեկտեմբերի 28-ին, 2001 թ., հունվարի 3-ին։ Ներկա կանոնադրությունն ընդունվել է Պահպանողական կուսակցության 5-րդ արտահերթ համագումարում 01.11.2003 թ.։ == Աշխարհաքաղաքական մոտեցումներ == Կուսակցությունը համոզված է, որ Հայաստանի պետությունը չունի որևէ թշնամի, միևնույն ժամանակ պնդում է, որ դաշնակիցներ ընտրելու, դրանք փոփոխելու հարցում պետք է առաջնորդվել բացառապես պետական շահով։ Առնվազն առաջիկա տասնամյակների համար Հայաստանի բնական դաշնակիցը կարող է լինել առաջին հերթին [[Իրան]]ը։ == Տնտեսական քաղաքականություն == Կուսակցությունը Հայաստանի տնտեսության առաջնահերթություններ է համարում բարձր տեխնոլոգիաները, գիտակրթական ինդուստրիան, էներգետիկան, ջրային պաշարների շահագործումը, ներքին և արտաքին կապուղիները, օգտակար հանածոների արդյունահանումն ու տեղում ցիկլային արդյունաբերության կազմակերպումը, գյուղատնտեսական, թեթև և սննդի արդյունաբերական ենթակառուցվածքները, [[բանկային համակարգ]]երը, [[Զբոսաշրջությունը Հայաստանում|զբոսաշրջությունը]], [[առևտուր]]ը։ Կուսակցությունը բացի պետական ռազմավարական մենաշնորհներից չի ընդունում այլ մենաշնորհներ։ Կուսակցությունը մրցակցային դաշտի ապահովումը և պահպանումը համարում է Հայաստանի կենսունակության և առաջընթացի պարտադիր պայման։ == Կուսակցության խորհրդանիշներ == === Դրոշ === Ա. Քառակուսի 12x12 համամասնությամբ։ Բ. Քառակուսու գույնն է ծիրանին։ Գ. Քառակուսին հորիզոնական և ուղղահայաց գծերով իր վրա ունի 1,6x1,6 լայնքով խաչ։ Դ. Խաչի գույնն է կապույտը։ === Զինանշան === Ա. 45 աստիճանով թեքված քառակուսի 12x12 համամասնությամբ։ Բ. Քառակուսու գույնն է ծիրանին։ Գ. 45 աստիճանով թեքված քառակուսին հորիզոնական և ուղղահայաց գծերով իր վրա ունի 1,6x1,6 լայնքով խաչ։ Դ. Խաչի գույնն է կապույտը։ Քառակուսին և ծիրանին խորհրդանշում են [[Արև]]ը, հեթանոսական շրջանը, կապույտը [[Ազատություն]]ը, քրիստոնեական շրջանը։ Պահպանողականները ժառանգորդն ու տերն են նախընթաց ամբողջ պատմության։ == Պատվիրան դրույթներ == 1. Մարդը կարող է անսահմանորեն զարգանալ, բայց անփոփոխ է նրա էությունը։ 2. Պետք է պահպանել միայն այն, ինչը առաջադիմական է, արժեքավոր, օգտագործելի, բարի, հարազատ և միայն այն ավանդույթները, որոնք ներդաշնակ են մարդկային էությանը. հասարակական ցանկացած փոփոխություն պետք է ներդրվի աստիճանաբար, ընտրողաբար, մտածված։ 3. Բարոյականության և սեփականության իրավունքները տրված են ի վերուստ և սրբազան են։ 4. Պահպանողական քաղաքական գործչի գործունեությունը գնահատվում է միայն հետևանքներով, ոչ երբեք ժամանակավոր հաջողություններով ու էժան պոպուլիզմով։ 5. Դեպի ուտոպիական տեսլականներ մղումը միշտ ավարտվում է համակործանմամբ, ուստի պետք է ձգտել ընդունելի հասարակական կարգի, արդարադատության և ազատությունների՝ պահպանելով և բարելավելով այդ կարգն աստիճանական բարեփոխումներով։ 6. Սոցիալական ինստիտուտների ու կացութաձևերի բազմազանությունը ձևավորվել է հազարամյակների ընթացքում և հիմնականում օրինաչափորեն. և արգելվում է հեղափոխական ճանապարհով ամեն ինչ տակնուվրա անել։ 7. Կա կանխավարկած՝ հօգուտ փորձարկված կառավարման համակարգի, ուստի եղած չարը հեղափոխական՝ չար ճանապարհով հեռացնելը բերում է ավելի մեծ չարիքի. հեղափոխությունից առավել մեծ չարիք միայն հակահեղափոխությունն է. ուստի միակ ճանապարհն աստիճանական, բնականոն բարեփոխումն է։ 8. Ինստիտուտներից բարձրագույնը [[Պետություն]]ն է. միայն Պետությունն է գիտակցում, թե որն է հասարակական բարիքը, և միայն Պետությունն է ունակ իրականացնելու այն։ 9. Կատարյալ, քարացած մարդկային հասարակություն հնարավոր չէ կառուցել, քանի որ մարդն ինքը կատարյալ և քարացած չէ, բայց պետք է ձգտել հնարավորինս շատ շատերի համար առավել ընդունելի համակեցության ձևերի և փորձել անընդհատ բարելավել այն. այս նույն օրենքին է ենթարկվում ազգերի համակեցության պարագան։ 10. Մարդկային բազմաբղետության արդյունքը և զարգացման շարժիչը մասնավոր սեփականությունն է, առանց որի չի կարող լինել ազատություն, իսկ հասարակությունը կդատապարտվի նեխման և մահվան. սա գիտակցող ազգերը, որպես սեփականության վերաբերելով իրենց Հայրենիքներին, պահպանում ու զարգացնում են իրենց հասարակությունները։ 11. Միայն իրավական ու սոցիալական պետությունը կարող է լինել ամուր և կայուն, ապահովել համընդհանուր բարօրություն, արդարադատություն, հասարակական կարգ ու կայունություն։ 12. Միայն ազատ անհատը կարող է արժևորել [[Հայրենիք]]ը, [[Ընտանիք]]ը, Օրենքները, Հավատքը, Կարգուկանոնը, Բարոյականությունը, Մայրենի լեզուն, [[Մշակույթ]]ը, և դրանցով ապահովել ու պահպանել իր [[Ազատություն]]ը։[http://conservative.am/?i=5&sh=3500&ej=4] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.conservative.am/CHARTER Պաշտոնական կայք] * [https://news.am/arm/news/157961.html Ի հիշատակ բռնադատվածների] {{Հայաստանի կուսակցություններ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի կուսակցություններ]] q1u7gle1fv8s0hgc5zvqe4dymrqsukq 0 2719 8485320 8395056 2022-08-08T18:35:00Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_the_First_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Զինանշան | անվանում = Հայաստանի զինանշան | պատկեր = Coat of arms of Armenia.svg | պատկերի չափ = 200px | միջինի չափ = | միջինի նկարագրություն = | փոքր = | փոքրի չափ = | փոքրի նկարագրություն = | կրիչ = [[Հայաստան]] | հաստատված = [[ապրիլի 19]], [[1992]] | սաղավարտակալ = | թագ = | սաղավարտ = | վահան =[[Արարատ]]<br>[[Պատկեր:Bagratuni flag.svg|25px]][[Բագրատունիներ]]<br>[[Պատկեր:Standard of the Arshakuni Arsacid dynasty.svg|25px]][[Արշակունիներ]]<br>[[Պատկեր:Artaxiad.svg|25px]][[Արտաշեսյաններ]]<br>[[Պատկեր:FlagKilikia.svg|25px]][[Ռուբինյաններ]] | վահանաբռնիչներ = Առյուծ և արծիվ | հիմնում = Հացահատիկ, փետուր, շղթա, սուր, ժապավեն | կարգախոս = | շքանշաններ = | այլ տարրեր = Պատկերված է [[Արարատ]] լեռը Նոյի տապանով | վաղ տարբերակներ = [[1918]]-[[1920]] թթ. [[Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն]] | օգտագործում = Տարադրամի վրա, խորհրդարանում, պաշտոնական հաստատություններում, անձնագրերի և պաշտոնական փաստաթղթերի վրա | լրացուցիչ մշակում = | հեղինակային խումբ = | զինանշանի հեղինակ = [[Ալեքսանդր Թամանյան]] | գաղափարի հեղինակ = | նախագծի ղեկավար = | նկարիչ = [[Հակոբ Կոջոյան]] | դիզայն = | կոնսուլտանտ = | խորհրդանիշի հիմնավորում = }} '''Հայաստանի զինանշանի''' մասին օրենքն ընդունվել է [[Հայաստանի Գերագույն խորհուրդ|Հայաստանի Գերագույն Խորհրդի]] կողմից 1992 թվականի [[ապրիլի 19]]-ին։ Վերականգնվել է [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Հայաստանի առաջին հանրապետության]] (1918-1920 թվականներ) զինանշանը, որի հեղինակներն են ճարտարապետ, [[Ռուսաստանի գեղարվեստի ակադեմիա]]յի ակադեմիկոս [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ը և նկարիչ [[Հակոբ Կոջոյան]]ը։ 2005 թվականի նոյեմբերի 27-ի [[ՀՀ Սահմանադրության բարեփոխումներ]]ից հետո, 2006 թվականի հունիսի 15-ին ընդունվել է «ՀՀ զինանշանի մասին» նոր օրենքը<ref>{{Cite web|url=https://president.am/hy/state-symbols|title=Հայաստանի պետական խորհրդանշանները - Գրադարան - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ|website=president.am|accessdate=2019 թ․ հոկտեմբերի 24}}</ref>։ [[Հայաստան]]ի պետական զինանշանի կենտրոնական մասում՝ վահանի վրա, պատկերված են հայկական չորս թագավորական տոհմերի՝ [[Արտաշեսյաններ]]ի, [[Արշակունիներ]]ի, [[Բագրատունիներ]]ի և [[Ռուբինյաններ]]ի ([[Կիլիկիայի հայկական թագավորություն|Կիլիկյան թագավորություն]]) [[զինանշան]]ները։ Դրանք բոլորում են [[Աստվածաշունչ|բիբլիական]] [[Արարատ]] լեռան պատկերը, որի գագաթին ուրվագծվում է [[Նոյյան տապան]]ը։ Վահանի երկու կողմից պատկերված են [[առյուծ]] և [[արծիվ]], որոնք խորհրդանշում են ոգու, իշխանության, աննկունության և արիության ուժը։ Ներքևում պատկերված սուրը խորհրդանշում է հայ ժողովրդի պայքարը հանուն ազատության և անկախության, փետուրն ու հասկերը՝ հայ ժողովրդի ստեղծարար տաղանդը և խաղաղասիրությունը։ == Սիմվոլիզմ == Զինանշանի կենտրոնում՝ վահանի վրա պատկերված են Արարատ լեռը՝ Նոյյան տապանով և պատմական Հայաստանի թագավորություններից չորսի՝ վերևից ձախ՝ Բագրատունիների, վերևից աջ՝ Արշակունիների, ներքևից ձախ՝ Արտաշիսյանների, ներքևից աջ՝ Ռուբինյանների զինանշանները։ Վահանը պահում են արծիվը (ձախից) և առյուծը (աջից), իսկ վահանից ներքև պատկերված են սուր, ճյուղ, հասկերի խուրձ, շղթա և ժապավեն։ Հայաստանի զինանշանի հիմնական գույնն է ոսկեգույնը, պատմական Հայաստանի թագավորություններինը՝ վերևից ձախ՝ կարմիր, վերևից աջ՝ կապույտ, ներքևից ձախ՝ կապույտ, ներքևից աջ՝ կարմիր, և կենտրոնում՝ վահանի վրա պատկերված Արարատ լեռը՝ նարնջագույն։ Նշված գույները խորհրդանշում են Հայաստանի դրոշի գույները<ref>{{Cite web|url=https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?docid=50953|title=ԱԺ,15.06.2006,ՀՕ-148-Ն ՀՀ օրենքը ՀՀ զինանշանի մասին|last=|first=|date=|website=www.arlis.am|publisher=|accessdate=2019 թ․ հոկտեմբերի 24}}</ref>։ == ՀՀ զինանշանի Արշակունիներին վերաբերվող խորհրդանշանի մասին (երկգլխանի արծիվ) == [[Պատկեր:Արշակունիների զինանշան.jpg|աջից|մինի|[[ՀՀ զինանշանի վահանի երկրորդ դաշտ]]]] Ցավոք մենք չունենք 1920 թ. ընդունված զինանշանի բլազոնը՝ հերալդիկ պաշտոնական նկարագրությունը, ուստի զինանշանի մասին տեղեկությունները քաղում ենք [[Ս. Վրացյան]]ի «Հայաստանի Հանրապետություն» գրքից, որտեղ նա ներկայացնելով դրա ընդունման քննարկումներից մանրամասներ, նշում է դեռ այն ժամանակ կառավարության, հանձնաժողովի անդամների մեջ եղած տարաձայնությունների մասին։ Հարցերի թվում են եղել նաև Արտաշիսյանների զինանշանի արծիվները, երկգլխանի արծվի հիմնավորվածությունը և այլն։ 1920 թ. դրությամբ երկգլխանի արծիվն իրապես նորություն էր հիշյալ զինանշանների համեմատությամբ, սակայն արդյո՞ք այն խորհրդանշում էր միայն Արշակունյաց հարստությունը։ Ի տարբերություն Արտաշիսյանների պետության կամ [[Կիլիկիայի հայկական թագավորություն]]ից մեզ հասած ժառանգության, առայժմ չկան հայտնաբերված Արշակունիների շրջանին պատկանող դրամներ, թագավորական խորհրդանշաններ պարունակող բարձրաքանդակներ, խճանկարներ և այլն, որոնք առավել համոզիչ կերպով թույլ տկային պատկերացում կազմել Հայաստանում 1-5 դդ. կիրառված արքայական նշանների մասին։ Անկախ տեղեկությունների խճճվածությունից, կարելի է փաստել, որ Արշակունյաց արքունիքում և դրան մոտ կանգնած հայկական տոհմերի, մասնավորապես [[Մամիկոնյաններ]]ի, կողմից կիրառվել են արծվի-վարուժանի պատկերներ ունեցող զինանշաններ։ Հայ Արշակունիների անկումից հետո Մամիկոնյանները շարունակել են մեծ դերակատարություն ունենալ Հայաստանի կյանքում, իսկ նրանց վերագրվող հերալդիկ հորինվածքով պատկերաքանդակները հուշում են, որ այս հարստության գոնե [[Տաշիր]]ում հաստատված ճյուղը կիրառել է երկգլխանի արծվի պատկերն իր տիրույթներում։ Պատմական [[Գուգարք]]ում, այժմ [[Դսեղ]] գյուղի կենտրոնում և Դսեղից 2 կմ հյուսիս-արևելք կառուցած [[Բարձրաքաշ Սուրբ Գրիգորի վանք]]ի ճակատային մասերում պահպանվել են Մամիկոնյան զինանշանի օրինակները` երկգլխանի արծիվ, որի թևերը վերնամասում պարույրաձև իջնում են մինչև ճանկերը, որոնք բռնում են խոցված գառան մարմինը։ Երկգլխանի արծվի պատկերներ համեմատաբար ավելի հաճախ հանդիպում ենք 11-14-րդ դարերի հայկական մանրանկարչության մեջ, օրինակ՝ Մատենադարանի Սեբաստիայի Ավետարան, 1066 թ.: Այսօր դժվար է ասել, թե երբ է ձևավորվել ավանդույթը երկգլխանի արծիվը որպես Գրիգոր Լուսավորչի նշան համարելու մասին, բայց արդեն 12-րդ դարից մենք ունենք մի շարք օրինակներ Հայոց եկեկեղեցում այն որպես կաթողիկոսական և պատրիարքական աստիճանի խորհրդանշան օգտագուրծելու վերաբերյալ։ Այսօր այն Հայոց Կաթողիկոսի նշանն է։ Հաշվի առնելով այս ամենը` կարելի է եզրակացնել, որ 1920 թ. հուլիսին ժամանակավոր ընդունված զինանշանի վահանի Արշակունիներին վերաբերվող դաշտի երկգլխանի արծիվը, արտահայտում է ոչ միայն արքայական այդ հարստությունը, այլ հանդիսանում է նաև Մամիկոնյանների ու Հայ առաքելական եկեղեցու միասնական խորհրդանշանը՝ մարմնավորելով Արշակունյաց Հայաստանի զինվորական և հոգևոր փառքը<ref>{{Cite web|url=https://razmavaraget.files.wordpress.com/2020/09/hb-2020-n2.pdf|title=Ավետիսյան Վահե, ՀՀ զինանշանի արշակունիներին վերաբերվող խորհրդանշանի մասին (երկգլխանի արծիվ), Հայկական բանակ ամսագիր, N 2, 2020, էջ 91-100}}</ref>։ == Արարատ լեռը և Նոյի տապանը Հայաստանի զինանշանում == 1780-ական թթ. Հովսեփ Արղությանի (Արգուտինսկու) և Հովհաննես Լազարյանի (Իվան Լազարև) գլխավորած հայ հասարակական և քաղաքական շրջանակները Ռուսաստանում կազմեցին Հայաստանի ազատագրման նոր նախագիծ, որը ստացավ «Միության պայմանագիր երկու ժողովուրդների՝ ռուսների և հայերի միջև» անունը։ Այն հայտնի է նաև «Հյուսիսային» անվանմամբ իր 18 հոդվածներով, որն նախատեսում էր Հայաստանի ազատագրում Ռուսաստանի պրոտեկտորատի ներքո։ Նախագծի 10-րդ հոդվածում նշվում էր պետական բարձրագույն պարգևի հաստատման անհարաժեշտության մասին։ Նրա կենտրոնում պետք է լիներ Նոյի տապանի խորհրդանշանը ու կապվեր կարմիր, կանաչ և կապույտ գծերից բաղկացած եռագույն ժապավենով։ Արարատի գագաթին Նոյի տապանի` որպես Հայաստանի խորհրդանիշի, գաղափարը տեղ գտավ նաև Վրաց թագավոր [[Հերակլ II]]- ի (1762-1798) օրոք կնքված [[Գեորգիևյան դաշնագիր]] կոչվող պայմանագրի կնիքում։ Կնիքի վրա վրացական հողերի հին խորհրդանիշերի հետ տեսնում ենք հայկական հողերը ներկայացնող Նոյի տապանն Արարատի վրա և եռագմբեթ եկեղեցին, որը խորհրդանշում էր [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին]]ը։ Դրանից հետո Արարատի վրա Նոյի տապանի խորհրդանշանը շարունակաբար առկա է Հայաստանի զինանշանների գրեթե բոլոր նմուշներում, իսկ 19-րդ դարի երկրորդ կեսից այն առանձին դաշտով դրվում էր վահանի կենտրոնում։ 1833 թվականին հաստատված [[Հայկական մարզ]]ի զինանշանը` կրկնեում էր այդ գաղափարը։ 1849 թվականին Ռուսական կայսրությունում վերանայվեցին քաղաքների զինանշաններն ու վերամշակվեցին դրանք պետական ​​մակարդակով։ Այս ժամանակաշրջանից մեզ հասած զինանշանների վրա Արարատ լեռն արդեն ընդունում է երկու գագաթներով հայտնի տեսքը։ Դրանից առաջ Արարատը Հայաստանի թագավորության զինանշանում մշտապես գծված էր մեկ բլուր ունեցող բարձր լեռան տարբերակով։ Արարատ լեռը առանց Նոյի տապանի 1920-ին զբաղեցրեց Հայաստանի Հանրապետության զինանշանի կենտրոնական մասը, իսկ այնուհետև դարձավ ՀՍՍՀ զինանշանի գլխավոր պատկերը։ 1992 թվականից հաստատված Հայաստանի զինանշանի վահանի վրա վերականգնվեց Նոյի տապանն Արարատի վրա<ref>Аветисян Ваэ, Геральдика армянских земель в составе Российской империи.- Ер.:Ав. издание, 2018, с. 53-58, 63, 82-83, 134-135, 153.</ref>։ == Հայաստանի նախկին զինանշանները == <gallery mode="packed" heights="180"> Emblem_of_the_Armenian_SSR.svg|[[ՀԽՍՀ զինանշան|Հայկական ԽՍՀ զինանշան]] </gallery> == Աղբյուրներ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://president.am/hy/state-symbols Հայաստանի պետական խորհրդանշանները] {{Հայաստանի թեմաներ}} [[Կատեգորիա:Հայկական զինանշաններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի պետական խորհրդանիշեր|զինանշան]] [[Կատեգորիա:1992 զինանշաններ]] [[Կատեգորիա:Արծիվներով զինանշաններ]] [[Կատեգորիա:Առյուծներով զինանշաններ]] [[Կատեգորիա:Լեռներով զինանշաններ]] [[Կատեգորիա:Խաչերով զինանշաններ]] [[Կատեգորիա:Թրերով զինանշաններ]] [[Կատեգորիա:Նավակներով զինանշաններ]] [[Կատեգորիա:Շղթաներով զինանշաններ]] qqgadyz1khwvxkzca6t7176gza0ihy0 0 2734 8485551 8482943 2022-08-08T20:09:16Z CommonsDelinker 212 "The_first_logo_of_Armavia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ավիաընկերություն | նավատորմ = 9 | ղեկավար = Նորայր Բելլույան | աշխատակիցներ = 450 |պատկերանիշ=[[File:Armavia_A319-100_EK-32007_LED_2010-3-13.png|300px]]|պատկեր=[[File:Armavia_logo_(2).svg|300px]]|անվանում=«Արմավիա» ավիաընկերություն|ավարտ=[[ապրիլի 1]], [[2013]]|գլխամաս=[[Երևան]], [[Հայաստան]]}} '''Արմավիա''', հայկական ազգային ավիաընկերություն։ Հիմնադրվել է [[1996]] թվականի դեկտեմբերի 12-ին։ [[2013]]-ին ճանաչվել է սնանկ և դադարեցրել իր գործունեությունը։ Ավիաընկերությունը կանոնավոր չվերթներ էր իրականացնում Մերձավոր Արևելքի, Եվրոպայի, Ասիայի և Հյուսիսային Աֆրիկայի ավելի քան 48 քաղաքներում<ref name="armavia.aero">http://www.armavia.aero/rusmain.php?page=about_news&id=153{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Հիմնական չվերթներն ու չարտերային միջազգային թռիչքներն իրականացվում էին [[Զվարթնոց միջազգային օդանավակայան|Զվարթնոց օդանավակայանից]]։ «Արմավիա» ավիաընկերության 68%-ը պատկանում էր «Mika Corporation»-ին։ = Պատմություն = «Արմավիա» ավիաընկերությունը հիմնադրվել է 1996 թվականի դեկտեմբերրի 12-ին։ [[2002]]-ին «Արմավիա» ավիաընկերությունը ռազմավարական դաշինք ստեղծելու մասին առևտրային համաձայնագիր կնքեց ռուսական [[S7 Airlines|«Սիբիր» ավիաընկերության]] հետ։ Նույն տարում «Արմավիա» ավիաընկերությունը շահագործեց [[Airbus A320]] առաջին ինքնաթիռը, իսկ երկրորդը շահագործման հանձնվեց [[2003]]-ին։ 2003 թվականին «Արմավիա» ավիաընկերությունը իր վրա վերցրեց սնանկացած [[Հայկական ավիաուղիներ|Հայկական ավիաուղիների]] թռիչքների մի մասը։ [[2013]]-ին սնանկացման պատճառով դադարեցրել է իր գործունեությունը։ = Միջադեպեր և դժբախտ պատահարներ = [[2006]] թվականի [[մայիսի 3]]-ին [[Երևան|Երևանի]] ժամանակով ժամը 23:47-ին ([[Մոսկվա|Մոսկվայի]] ժամանակով ժամը 00։47-ին) «Արմավիա» ավիաընկերության Երևան-[[Սոչի]] RNV 967 չվերթն իրականացնող Airbus A320 ինքնաթիռը լքել է [[Զվարթնոց միջազգային օդանավակայան|Զվարթնոց օդանավակայանը]]։ Թռիչքից առաջ, անձնակազմի անդամները ստացել են եղանակի մասին տվյալները։ Անձնակազմի անդամներն ունեցել են տվյալ չվերթն իրականացնելու համար անհրաժեշտ բոլոր փաստաթղթերը։ Առաջին հրամանատարը կապվել է Սոչիի դիսպետչերական անձնակազմի հետ և տեղեկացել, որ եղանակի փոփոխություն չկա։ Ժամը 01։20-ին (Մոսկվայի ժամանակով) անձնակազմի անդամները վատ եղանակի պատճառով որոշել են վերադառնալ [[Երևան]]<ref>{{Cite web|url=http://mak.ru/russian/investigations/2006/A320_03-05-2006.pdf|title=Wayback Machine|date=2012-03-15|website=web.archive.org|accessdate=2021 թ․ սեպտեմբերի 12|archive-date=2012-03-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20120315191220/http://mak.ru/russian/investigations/2006/A320_03-05-2006.pdf|dead-url=}}</ref>, սակայն ինքնաթիռի հրամանատարը որոշել է շարունակել թռիչքը դեպի [[Սոչի]]։ Ժամը 02։00-ին դիսպետչերը կրկին կապվել է թիվ 967 չվերթի հետ։ Այդ պահին ինքնաթիռը գտնվել է 3600 մետր բարձրության վրա։ Այն գտնվել է Սոչիի ռադարների ծածկույթի տակ։ Դիսպետչերը անձնակազմի անդամներին ևս 1800 մետր բարձրանալու թույլտվություն է տվել։ Ժամը 02։10-ին անձնակազմի անդամները հաղորդել են դիսպետչերին, որ պատրաստ են վայրէջք կատարել։ Վերահսկիչ դիսպետչերը անձնակազմի անդամներին հայտնել է, որ ինքնաթիռը [[Սոչի օդանավակայան|Սոչիի օդանավակայանից]] 10 կմ հեռավորության վրա է գտնվում։ Ժամը 02։13-ին ինքնաթիռը վթարի է ենթարկվել և 4000 մետր բարձրությունից ընկել [[Սև ծով|Սև ծովը]], ինչի հետևանքով ամբողջությամբ ոչնչացվել է։ Ինքնաթիռի բեկորները սուզվել են 700 մետր խորությամբ։ Զոհվել են ինքնաթիռի բոլոր ուղևորներն ու անձնակազմի անդամները։ = Ուղղություններ = [[Պատկեր:Armavia Sukhoi Superjet Heisterkamp.jpg|մինի|Արմավիայի Sukhoi Superjet օդանավը|288x288փքս]] * {{Դրոշավորում|Արաբական Միացյալ Էմիրություններ}} ([[Դուբայ]]) * {{Դրոշավորում|Մեծ Բրիտանիա}} ([[Բիրմենգհեմ]]) * {{Դրոշավորում|Գերմանիա}} ([[Բեռլին]], [[Մյունխեն]], [[Ֆրանկֆուրտ (Մայն)]]) * {{Դրոշավորում|Իսպանիա}} ([[Բարսելոնա]]) * {{Դրոշավորում|Թուրքիա}} ([[Ստամբուլ]]) * {{Դրոշավորում|Հնդկաստան}} ([[Ամրիտսար]], [[Դելի]]) * {{Դրոշավորում|Իրան}} ([[Սպահան]]) * {{Դրոշավորում|Իսրայել}} ([[Թել Ավիվ]]) * {{Դրոշավորում|Իտալիա}} ([[Վենետիկ]], [[Միլան]], [[Հռոմ]]) * {{Դրոշավորում|Կիպրոս}} ([[Լարնակա]]) * {{Դրոշավորում|Լիտվա}} ([[Վիլնյուս]]) * {{Դրոշավորում|Լիբանան}} ([[Բեյրութ]]) * {{Դրոշավորում|Սլովակիա}} ([[Բրատիսլավա]]) * {{Դրոշավորում|Նիդերլանդներ}} ([[Ամստերդամ]]) * {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}} ([[Աստրախան]], [[Դոնի Ռոստով]], [[Եկատերինբուրգ]], [[Վոլգոգրադ]], [[Վորոնեժ]], [[Կրասնոդար]], [[Մոսկվա]], [[Նիժնի Նովգորոդ]], [[Նովոսիբիրսկ]], [[Սամարա]], [[Սանկտ Պետերբուրգ]], [[Սոչի]], [[Ստավրոպոլ]], [[Ուֆա]]) * {{Դրոշավորում|Հունաստան}} ([[Աթենք]], [[Սալոնիկի]], [[Խանիա]]) * {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} ([[Լիոն]], [[Մարսել]], [[Փարիզ]]) * {{Դրոշավորում|Վրաստան}} ([[Թբիլիսի]]) * {{Դրոշավորում|Սիրիա}} ([[Հալեպ]]) * {{Դրոշավորում|Շվեյցարիա}} ([[Ցյուրիխ]]) * {{Դրոշավորում|Լեհաստան}} ([[Վարշավա]]) * {{Դրոշավորում|Հայաստան}} ([[Երևան]], [[Գյումրի]]) * {{Դրոշավորում|Ուկրաինա}} ([[Դոնեցկ]], [[Կիև]], [[Օդեսա]], [[Սիմֆերոպոլ]], [[Խարկով]], [[Դնեպրոպետրոսվսկ]]) * {{Դրոշավորում|Բահրեյն}} ([[Մանամա]]) * {{Դրոշավորում|Հորդանան}} ([[Ամման]]) == Չվերթներ == [[Պատկեր:EK-95015 Armavia Արմավիա (7327905820).jpg|մինի|աջից|Արմավիա]] [[2011]] թվականին «Արմավիա» ավիաընկերության նավատորմը բաղկացած էր երեք ինքնաթիռներից՝ [[Airbus A320|Airbus А320]], [[Airbus A319]] և [[Bombardier CRJ-200]]: Բացի այդ, 2011 թվականին նախատեսում էր ձեռք բերել [[Airbus A321]], [[Sukhoi Superjet 100]] ինքնաթիռները։ [[2008]] թվականի դրությամբ «Արմավիա» ավիաընկերությունը ուղևորափոխադրել է 647.000 ուղևոր<ref>[http://www.u8.am/news/more/id/95/lang/ru Armavia - Авиабилеты, чартерные рейсы, туры, полеты]</ref>։ {| class="wikitable sortable" |+ Ավիաընկերության չվերթը 2012 թվականի օգոստոսի 6-ի տվյալներով<ref>{{Cite web |url=http://www.armavia.am/index/view/id/4/lang/ru |title=Воздушный флот Армавиа на официальном сайте |accessdate=2014 թ․ դեկտեմբերի 31 |archive-date=2011 թ․ հոկտեմբերի 19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111019110935/http://armavia.am/index/view/id/4/lang/ru |dead-url=yes }}</ref><ref name=autogenerated1>[http://www.airfleets.net/flottecie/ArmAvia.htm Флот Армавиа на airfleets]</ref> ! Համար || Գրանցման<br />համար||Ինքնաթիռի մոդել !Սերիական<br />համար||Առաջին<br />չվերթ||Անուն||Պատմություն||Լուսանկար |- align=center |1|| EK20014 || [[Bombardier CRJ]]-200LR || 7282 || 31.09.1999 || [[Սերգեյ Մերգելյան|Sergey Mergelyan]] | [http://www.planespotters.net/Production_List/Canadair/CRJ-100-Series/7282,EK20014-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140818175437/http://www.planespotters.net/Production_List/Canadair/CRJ-100-Series/7282,EK20014-Armavia.php |date=2014-08-18 }} | [http://spotters.net.ua/search/?q=EK-20014& +] |- align=center |2|| EK20017 || [[Bombardier CRJ]]-200LR || 7431 || 05.10.2000 || [[Մարտիրոս Սարյան|Martiros Saryan]] | [http://www.planespotters.net/Production_List/Canadair/CRJ-100-Series/7431,EK20017-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140818183848/http://www.planespotters.net/Production_List/Canadair/CRJ-100-Series/7431,EK20017-Armavia.php |date=2014-08-18 }} | [http://spotters.net.ua/search/?q=EK-20017& +] |- align=center |3|| EK20018 || [[Bombardier CRJ]]-200LR || 7499 || 13.05.2001 || [[Առնո Բաբաջանյան|Arno Babajanyan]] | [http://www.planespotters.net/Production_List/Canadair/CRJ-100-Series/7499,EK20018-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140818173554/http://www.planespotters.net/Production_List/Canadair/CRJ-100-Series/7499,EK20018-Armavia.php |date=2014-08-18 }} | [http://spotters.net.ua/search/?q=EK-20018& +] |- align=center |4|| EK42470 || [[Як-42]]Д || 4520424116677 || 20.06.1992 || [[Ալեքսանդր Մանթաշյանց|Mantashev A I]] | [http://russianplanes.net/reginfo/1067 +] | [http://spotters.net.ua/search/?reg=EK-42470& +] |- align=center |5|| EK73771 || [[Boeing 737]]-55S || 28471 || 03.05.1997 || | [http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28471,EK73771-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140818164344/http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28471,EK73771-Armavia.php |date=2014-08-18 }} | [http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28471,EK73771-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140818164344/http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28471,EK73771-Armavia.php |date=2014-08-18 }} |- align=center |6|| EK73772 || [[Boeing 737]]-55S || 28472 || 28.01.1998 || | [http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28472,EK73772-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140819003945/http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28472,EK73772-Armavia.php |date=2014-08-19 }} | [http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28472,EK73772-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140819003945/http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28472,EK73772-Armavia.php |date=2014-08-19 }} |- align=center |7|| EK73775 || [[Boeing 737]]-55S || 28475 || 16.02.1999 || | [http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28475,EK73775-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140818172527/http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28475,EK73775-Armavia.php |date=2014-08-18 }} | [http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28475,EK73775-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140818172527/http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28475,EK73775-Armavia.php |date=2014-08-18 }} |- align=center |} == Պատկերասրահ == <gallery> Airbus A319-111, Armavia AN1703746.jpg EK-32007 Armavia (3580588333).jpg Airbus A319-132 Armavia EK-32011, AMS Amsterdam (Schiphol), Netherlands PP1145865004.jpg Airbus A319-132 Armavia EK-32012, AMS Amsterdam (Schiphol), Netherlands PP1153159348.jpg EK-32011 (3769989638).jpg EK-32011 (7273227804).jpg EK32012 Armavia (2197479089).jpg Winglet & tail (5063801181).jpg Armavia-zvartnots.jpg Celebrating the D-day (6082449454).jpg Picture of the first shower (5642511155).jpg Armavia A319-100 EK-32007 LED 2010-3-13.png Armavia Airbus A319-111; EK32007@ZRH;10.09.2009 555br (4329604821).jpg Armavia, Airbus A320-211, EK32008.jpg </gallery> == Տես նաև == * [[Թիվ 967 չվերթի աղետ]] == Արտաքին հղումներ == * [https://web.archive.org/web/20120910064529/http://www.u8.am/index/index/lang/am Արմավիա] {{hy}} * [http://web.archive.org/web/*/http://www.u8.am/ Արմավիա] {{ru}}/{{en}} [[Կատեգորիա:1996 հիմնադրված ավիաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:2013 լուծարված ավիաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:1996 հիմնադրումներ Հայաստանում]] <references />{{Հայաստանի ավիաընկերություններ}} dqdcrbemur52n7x7auem57nk079nzsh 8485552 8485551 2022-08-08T20:09:43Z CommonsDelinker 212 "Armavia_logo_(2).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ավիաընկերություն | նավատորմ = 9 | ղեկավար = Նորայր Բելլույան | աշխատակիցներ = 450 |պատկերանիշ=[[File:Armavia_A319-100_EK-32007_LED_2010-3-13.png|300px]]|պատկեր= |անվանում=«Արմավիա» ավիաընկերություն|ավարտ=[[ապրիլի 1]], [[2013]]|գլխամաս=[[Երևան]], [[Հայաստան]]}} '''Արմավիա''', հայկական ազգային ավիաընկերություն։ Հիմնադրվել է [[1996]] թվականի դեկտեմբերի 12-ին։ [[2013]]-ին ճանաչվել է սնանկ և դադարեցրել իր գործունեությունը։ Ավիաընկերությունը կանոնավոր չվերթներ էր իրականացնում Մերձավոր Արևելքի, Եվրոպայի, Ասիայի և Հյուսիսային Աֆրիկայի ավելի քան 48 քաղաքներում<ref name="armavia.aero">http://www.armavia.aero/rusmain.php?page=about_news&id=153{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Հիմնական չվերթներն ու չարտերային միջազգային թռիչքներն իրականացվում էին [[Զվարթնոց միջազգային օդանավակայան|Զվարթնոց օդանավակայանից]]։ «Արմավիա» ավիաընկերության 68%-ը պատկանում էր «Mika Corporation»-ին։ = Պատմություն = «Արմավիա» ավիաընկերությունը հիմնադրվել է 1996 թվականի դեկտեմբերրի 12-ին։ [[2002]]-ին «Արմավիա» ավիաընկերությունը ռազմավարական դաշինք ստեղծելու մասին առևտրային համաձայնագիր կնքեց ռուսական [[S7 Airlines|«Սիբիր» ավիաընկերության]] հետ։ Նույն տարում «Արմավիա» ավիաընկերությունը շահագործեց [[Airbus A320]] առաջին ինքնաթիռը, իսկ երկրորդը շահագործման հանձնվեց [[2003]]-ին։ 2003 թվականին «Արմավիա» ավիաընկերությունը իր վրա վերցրեց սնանկացած [[Հայկական ավիաուղիներ|Հայկական ավիաուղիների]] թռիչքների մի մասը։ [[2013]]-ին սնանկացման պատճառով դադարեցրել է իր գործունեությունը։ = Միջադեպեր և դժբախտ պատահարներ = [[2006]] թվականի [[մայիսի 3]]-ին [[Երևան|Երևանի]] ժամանակով ժամը 23:47-ին ([[Մոսկվա|Մոսկվայի]] ժամանակով ժամը 00։47-ին) «Արմավիա» ավիաընկերության Երևան-[[Սոչի]] RNV 967 չվերթն իրականացնող Airbus A320 ինքնաթիռը լքել է [[Զվարթնոց միջազգային օդանավակայան|Զվարթնոց օդանավակայանը]]։ Թռիչքից առաջ, անձնակազմի անդամները ստացել են եղանակի մասին տվյալները։ Անձնակազմի անդամներն ունեցել են տվյալ չվերթն իրականացնելու համար անհրաժեշտ բոլոր փաստաթղթերը։ Առաջին հրամանատարը կապվել է Սոչիի դիսպետչերական անձնակազմի հետ և տեղեկացել, որ եղանակի փոփոխություն չկա։ Ժամը 01։20-ին (Մոսկվայի ժամանակով) անձնակազմի անդամները վատ եղանակի պատճառով որոշել են վերադառնալ [[Երևան]]<ref>{{Cite web|url=http://mak.ru/russian/investigations/2006/A320_03-05-2006.pdf|title=Wayback Machine|date=2012-03-15|website=web.archive.org|accessdate=2021 թ․ սեպտեմբերի 12|archive-date=2012-03-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20120315191220/http://mak.ru/russian/investigations/2006/A320_03-05-2006.pdf|dead-url=}}</ref>, սակայն ինքնաթիռի հրամանատարը որոշել է շարունակել թռիչքը դեպի [[Սոչի]]։ Ժամը 02։00-ին դիսպետչերը կրկին կապվել է թիվ 967 չվերթի հետ։ Այդ պահին ինքնաթիռը գտնվել է 3600 մետր բարձրության վրա։ Այն գտնվել է Սոչիի ռադարների ծածկույթի տակ։ Դիսպետչերը անձնակազմի անդամներին ևս 1800 մետր բարձրանալու թույլտվություն է տվել։ Ժամը 02։10-ին անձնակազմի անդամները հաղորդել են դիսպետչերին, որ պատրաստ են վայրէջք կատարել։ Վերահսկիչ դիսպետչերը անձնակազմի անդամներին հայտնել է, որ ինքնաթիռը [[Սոչի օդանավակայան|Սոչիի օդանավակայանից]] 10 կմ հեռավորության վրա է գտնվում։ Ժամը 02։13-ին ինքնաթիռը վթարի է ենթարկվել և 4000 մետր բարձրությունից ընկել [[Սև ծով|Սև ծովը]], ինչի հետևանքով ամբողջությամբ ոչնչացվել է։ Ինքնաթիռի բեկորները սուզվել են 700 մետր խորությամբ։ Զոհվել են ինքնաթիռի բոլոր ուղևորներն ու անձնակազմի անդամները։ = Ուղղություններ = [[Պատկեր:Armavia Sukhoi Superjet Heisterkamp.jpg|մինի|Արմավիայի Sukhoi Superjet օդանավը|288x288փքս]] * {{Դրոշավորում|Արաբական Միացյալ Էմիրություններ}} ([[Դուբայ]]) * {{Դրոշավորում|Մեծ Բրիտանիա}} ([[Բիրմենգհեմ]]) * {{Դրոշավորում|Գերմանիա}} ([[Բեռլին]], [[Մյունխեն]], [[Ֆրանկֆուրտ (Մայն)]]) * {{Դրոշավորում|Իսպանիա}} ([[Բարսելոնա]]) * {{Դրոշավորում|Թուրքիա}} ([[Ստամբուլ]]) * {{Դրոշավորում|Հնդկաստան}} ([[Ամրիտսար]], [[Դելի]]) * {{Դրոշավորում|Իրան}} ([[Սպահան]]) * {{Դրոշավորում|Իսրայել}} ([[Թել Ավիվ]]) * {{Դրոշավորում|Իտալիա}} ([[Վենետիկ]], [[Միլան]], [[Հռոմ]]) * {{Դրոշավորում|Կիպրոս}} ([[Լարնակա]]) * {{Դրոշավորում|Լիտվա}} ([[Վիլնյուս]]) * {{Դրոշավորում|Լիբանան}} ([[Բեյրութ]]) * {{Դրոշավորում|Սլովակիա}} ([[Բրատիսլավա]]) * {{Դրոշավորում|Նիդերլանդներ}} ([[Ամստերդամ]]) * {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}} ([[Աստրախան]], [[Դոնի Ռոստով]], [[Եկատերինբուրգ]], [[Վոլգոգրադ]], [[Վորոնեժ]], [[Կրասնոդար]], [[Մոսկվա]], [[Նիժնի Նովգորոդ]], [[Նովոսիբիրսկ]], [[Սամարա]], [[Սանկտ Պետերբուրգ]], [[Սոչի]], [[Ստավրոպոլ]], [[Ուֆա]]) * {{Դրոշավորում|Հունաստան}} ([[Աթենք]], [[Սալոնիկի]], [[Խանիա]]) * {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} ([[Լիոն]], [[Մարսել]], [[Փարիզ]]) * {{Դրոշավորում|Վրաստան}} ([[Թբիլիսի]]) * {{Դրոշավորում|Սիրիա}} ([[Հալեպ]]) * {{Դրոշավորում|Շվեյցարիա}} ([[Ցյուրիխ]]) * {{Դրոշավորում|Լեհաստան}} ([[Վարշավա]]) * {{Դրոշավորում|Հայաստան}} ([[Երևան]], [[Գյումրի]]) * {{Դրոշավորում|Ուկրաինա}} ([[Դոնեցկ]], [[Կիև]], [[Օդեսա]], [[Սիմֆերոպոլ]], [[Խարկով]], [[Դնեպրոպետրոսվսկ]]) * {{Դրոշավորում|Բահրեյն}} ([[Մանամա]]) * {{Դրոշավորում|Հորդանան}} ([[Ամման]]) == Չվերթներ == [[Պատկեր:EK-95015 Armavia Արմավիա (7327905820).jpg|մինի|աջից|Արմավիա]] [[2011]] թվականին «Արմավիա» ավիաընկերության նավատորմը բաղկացած էր երեք ինքնաթիռներից՝ [[Airbus A320|Airbus А320]], [[Airbus A319]] և [[Bombardier CRJ-200]]: Բացի այդ, 2011 թվականին նախատեսում էր ձեռք բերել [[Airbus A321]], [[Sukhoi Superjet 100]] ինքնաթիռները։ [[2008]] թվականի դրությամբ «Արմավիա» ավիաընկերությունը ուղևորափոխադրել է 647.000 ուղևոր<ref>[http://www.u8.am/news/more/id/95/lang/ru Armavia - Авиабилеты, чартерные рейсы, туры, полеты]</ref>։ {| class="wikitable sortable" |+ Ավիաընկերության չվերթը 2012 թվականի օգոստոսի 6-ի տվյալներով<ref>{{Cite web |url=http://www.armavia.am/index/view/id/4/lang/ru |title=Воздушный флот Армавиа на официальном сайте |accessdate=2014 թ․ դեկտեմբերի 31 |archive-date=2011 թ․ հոկտեմբերի 19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111019110935/http://armavia.am/index/view/id/4/lang/ru |dead-url=yes }}</ref><ref name=autogenerated1>[http://www.airfleets.net/flottecie/ArmAvia.htm Флот Армавиа на airfleets]</ref> ! Համար || Գրանցման<br />համար||Ինքնաթիռի մոդել !Սերիական<br />համար||Առաջին<br />չվերթ||Անուն||Պատմություն||Լուսանկար |- align=center |1|| EK20014 || [[Bombardier CRJ]]-200LR || 7282 || 31.09.1999 || [[Սերգեյ Մերգելյան|Sergey Mergelyan]] | [http://www.planespotters.net/Production_List/Canadair/CRJ-100-Series/7282,EK20014-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140818175437/http://www.planespotters.net/Production_List/Canadair/CRJ-100-Series/7282,EK20014-Armavia.php |date=2014-08-18 }} | [http://spotters.net.ua/search/?q=EK-20014& +] |- align=center |2|| EK20017 || [[Bombardier CRJ]]-200LR || 7431 || 05.10.2000 || [[Մարտիրոս Սարյան|Martiros Saryan]] | [http://www.planespotters.net/Production_List/Canadair/CRJ-100-Series/7431,EK20017-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140818183848/http://www.planespotters.net/Production_List/Canadair/CRJ-100-Series/7431,EK20017-Armavia.php |date=2014-08-18 }} | [http://spotters.net.ua/search/?q=EK-20017& +] |- align=center |3|| EK20018 || [[Bombardier CRJ]]-200LR || 7499 || 13.05.2001 || [[Առնո Բաբաջանյան|Arno Babajanyan]] | [http://www.planespotters.net/Production_List/Canadair/CRJ-100-Series/7499,EK20018-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140818173554/http://www.planespotters.net/Production_List/Canadair/CRJ-100-Series/7499,EK20018-Armavia.php |date=2014-08-18 }} | [http://spotters.net.ua/search/?q=EK-20018& +] |- align=center |4|| EK42470 || [[Як-42]]Д || 4520424116677 || 20.06.1992 || [[Ալեքսանդր Մանթաշյանց|Mantashev A I]] | [http://russianplanes.net/reginfo/1067 +] | [http://spotters.net.ua/search/?reg=EK-42470& +] |- align=center |5|| EK73771 || [[Boeing 737]]-55S || 28471 || 03.05.1997 || | [http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28471,EK73771-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140818164344/http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28471,EK73771-Armavia.php |date=2014-08-18 }} | [http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28471,EK73771-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140818164344/http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28471,EK73771-Armavia.php |date=2014-08-18 }} |- align=center |6|| EK73772 || [[Boeing 737]]-55S || 28472 || 28.01.1998 || | [http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28472,EK73772-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140819003945/http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28472,EK73772-Armavia.php |date=2014-08-19 }} | [http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28472,EK73772-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140819003945/http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28472,EK73772-Armavia.php |date=2014-08-19 }} |- align=center |7|| EK73775 || [[Boeing 737]]-55S || 28475 || 16.02.1999 || | [http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28475,EK73775-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140818172527/http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28475,EK73775-Armavia.php |date=2014-08-18 }} | [http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28475,EK73775-Armavia.php +] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140818172527/http://www.planespotters.net/Production_List/Boeing/737/28475,EK73775-Armavia.php |date=2014-08-18 }} |- align=center |} == Պատկերասրահ == <gallery> Airbus A319-111, Armavia AN1703746.jpg EK-32007 Armavia (3580588333).jpg Airbus A319-132 Armavia EK-32011, AMS Amsterdam (Schiphol), Netherlands PP1145865004.jpg Airbus A319-132 Armavia EK-32012, AMS Amsterdam (Schiphol), Netherlands PP1153159348.jpg EK-32011 (3769989638).jpg EK-32011 (7273227804).jpg EK32012 Armavia (2197479089).jpg Winglet & tail (5063801181).jpg Armavia-zvartnots.jpg Celebrating the D-day (6082449454).jpg Picture of the first shower (5642511155).jpg Armavia A319-100 EK-32007 LED 2010-3-13.png Armavia Airbus A319-111; EK32007@ZRH;10.09.2009 555br (4329604821).jpg Armavia, Airbus A320-211, EK32008.jpg </gallery> == Տես նաև == * [[Թիվ 967 չվերթի աղետ]] == Արտաքին հղումներ == * [https://web.archive.org/web/20120910064529/http://www.u8.am/index/index/lang/am Արմավիա] {{hy}} * [http://web.archive.org/web/*/http://www.u8.am/ Արմավիա] {{ru}}/{{en}} [[Կատեգորիա:1996 հիմնադրված ավիաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:2013 լուծարված ավիաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:1996 հիմնադրումներ Հայաստանում]] <references />{{Հայաստանի ավիաընկերություններ}} ctq9ma6l492ikzm4zr9y49ih4bw5bsp 0 2923 8485337 8287536 2022-08-08T18:47:16Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Artashat.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki {{վֆ}} {{Այլ կիրառումներ|Արտաշատ (այլ կիրառումներ)}} {{Բնակավայր | կարգավիճակ = քաղաք |այլ անվանումներ = Ղամարլու |մակերես=22,5 |տվյալ կարգավիճակում = [[1962]] |կենտրոնի բարձրություն = 900—1050 |բնակչություն = 29040<ref name=HH_mshtakan_bnakchutyuny_2021_hulisi_1-i_drutyamb>{{cite web|url=http://armstat.am/file/article/bnakch_01.07.2021.pdf |title=Հայաստանի Հանրապետության մշտական բնակչության թվաքանակը 2021 թվականի հուլիսի 1-ի դրությամբ, |date= |accessdate=2015 Օգոստոսի 9}}</ref> |մարդահամարի թվական = 2021 |ազգային կազմ = [[հայեր]], [[ասորիներ]], [[եզդիներ]], [[ռուսներ]] |կրոնական կազմ = |[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] |տեղաբնականուն = արտաշատցի |հեռախոսային կոդ = +374 (235) |զինանշան=|պատկեր=Artashat collection.jpg|պատկերի լայնություն=280px}} '''Արտաշատ''', քաղաք [[Հայաստան]]ի [[Արարատի մարզ]]ում։ Գտնվում է [[Արաքս]] գետի ափին, [[Արարատյան դաշտ]]ում՝ [[Երևան]]ից 30 կմ հարավ-արևելք։ Լինելով Հայաստանի [[Հայաստանի պատմական մայրաքաղաքներ|չորրորդ մայրաքաղաքը]], Արտաշատը ներկայումս [[Արարատի մարզ]]ի մարզկենտրոնն է։ Արտաշատը գտնվում է Երևան-[[Նախիջևան (ՆԻՀ)|Նախիջևան]]-[[Բաքու]] և Նախիջևան-[[Թավրիզ]] երկաթուղու ու [[Գորիս]]-[[Ստեփանակերտ]] ճանապարհի վրա։ Կառուցվել է հայոց [[Արտաշես Ա]] արքայի կողմից [[մ.թ.ա. 176]] թ.-ին և ծառայել է որպես [[Մեծ Հայք]]ի մայրաքաղաք [[մ.թ.ա. 185]] - մ.թ.[[120]] թթ.։ Ներկայիս Արտաշատ քաղաքն ունի մոտ 29000 բնակչություն և գտնվում է 5 կմ հյուսիս-արևմուտք պատմական Արտաշատից։ Արտաշատ մայրաքաղաքը հիմնադրվել է Արտաշեսյան արքայության՝ Արտաշես Ա արքայի օրոք։ [[Կարթագեն]]ացի զորավար [[Հաննիբալ]]ը փախել էր իր երկրից և հանգրվանել Հայաստանում։ Հենց նրան էլ Արտաշես արքան վստահում է քաղաքի նախագծումն ու կառուցման աշխատանքների իրականացումը։ Քաղաքի կառուցման աշխատանքները սկսվում են [[մ.թ.ա. 197]] թ.-ին (ըստ [[Մովսես Խորենացի|Մ. Խորենացու]]« [[Պատմություն Հայոց (Խորենացի)|Հայոց Պատմություն»]] աշխատության) և տևում 30 տարի։ Քաղաքը կառուցվում է [[Խոր Վիրապ]]ի (այժմ քրիստոնեական եկեղեցի այն ժամանակ բանտ ավազակների համար)։ Քաղաքը գտնվում էր [[Սևջուր]] և Արաքս գետերի խառնարանում։ Քանի որ քաղաքը նախագծել էր [[Հաննիբալ]]ը, քաղաքին տալիս են երկրորդ անուն՝ Հայկական Կարթագեն։ == Բնակչություն == {| class="wikitable" ! Տարի | [[1897]] | [[1926]] | [[1939]] | [[1959]] | [[1974]] | [[1976]] | [[1989]] | [[2001]] | [[2008]] | [[2015]] |[[2021]] |- ! Բնակիչ | 833 | 2 505 | 4 148 | 7 277 | 14 905 | 16 774 | 32 000 | 22 600 | 20 900 | 21 300 |29040 |- |} == Քաղաքի բնութագիր == Քաղաքը ունի 22,5քմ կմ քառակուսի տարածք, բաղկացած է 4 թաղամասերից։ Քաղաքն ունի 6 դպրոց, որոնցից՝ մեկը ավագ է իսկ հինգը միջնակարգ, գործում է 7 պետական մանկապարտեզ, սակայն կան նաև մասնավոր հաստատություններ, նախկինում գործել է համալսարան։ Քաղաքում գործում է մարզադպրոց և մարզադպրոցին կից ֆուտբոլային խաղադաշտ, որը տեղավորում է մոտ 3000 հանդիսական։ Քաղաքի զարդն է համարվում տեղի՝ [[Արտաշատի Ամո Խարազյանի անվան պետական թատրոն]]ը, որը տեղավորում է 500-ից ավել հանդիսական։ Այստեղ գործում է նաև մշակույթի տուն։ Քաղաքում է գտնվում նաև Արարատի մարզային հիվանդանոցը, ինչպես նաև քաղաքային պոլիկլինիկան։ == Արտաշատ քաղաքի պատմական զարգացման ընթացք == Արտաշես Առաջինը մ.թ.ա. 189-ին իրեն հռչակելով Մեծ Հայքի թագավոր ձեռնամուխ եղավ հայկական հողերի միավորմանը։ Այն ժամանակ [[Մեծ Հայք]]ից բացի կային ևս երեք հայկական թագավորություններ՝ [[Կոմմագենե|Կոմմագենի]], [[Ծոփք]]ի և [[Փոքր Հայք]]ի, որոնք բոլորն էլ միաժամանակ հռչակվեցին անկախ։ Արտաշեսին հաջողվեց մեծապես ընդարձակել երկիրը։ Դուրս գալ [[Սև ծով|Սև]] և [[Կասպից ծով]]երի ափերը, բայց միասնական հայկական պետություն նրան վիճակված չէր ստեղծել. այդ իրագործեց նրա թոռը՝ [[Տիգրան Մեծ]]ը։ Արտաշեսը հայ ժողովրդի պատմության ընթացքում հանդես եկած քաղաքական և ռազմական ամենախոշոր գործիչներից էր։ Նրա բարեփոխումների արդյունքն էր նաև նոր մայրաքաղաքի Արտաշատի հիմնադրումը։ Մասնագետների կարծիքով դժվար է ասել, թե երբ է դրվել քաղաքի առաջին քարը. ենթադրվում են տարբեր թվականներ՝ մ.թ.ա. 189 թ., 185 թ., 166 թ. և այլն։ Նախընտրելին, թերևս, 185 թ. է։ Ինչպես, վկայում են օտարերկրյա պատմիչները, քաղաքի կառուցման վայրը ընտրել է հին աշխարհի նշանավոր զորավարներից մեկը՝ կարթագենցի Հաննիբալը, իսկ նա Արտաշեսի մոտ կարող էր հռոմեացիներից ապաստանլ հենց այդ թվականներին։ Ըստ [[Պլուտարքոս]]ի՝ Հաննիբալը, «բազմաթիվ օգտավետ գործերով խորհրդատու լինելով Արտաշեսին» և նկատելով« չօգտագործված ու անտեսված հարմարագույն ու խիստ հաճելի մի վայր, տեղում ուրվագծեց քաղաքի հատակագիծը»։ Տեղանքն, հիրավի, հոյակապ էր ընտրված վեհափառ Արարատին ակնդետ բլուրները, որ լքված բնակատեղի էին, երկրի մայրաքաղաք լինելու ամենագեղատեսիլ վայրն էր։ «Հայկական Կարթագենը»՝ ինչպես Արտաշատն անվանեցին ժամանակակիցները ունեցել է միասնական հատակագիծ, լինելով ժամանակի խոշորագույն քաղաքներից մեկը։ Նկարագրելով Արտաշատի հիմնադրումը պատմահայր Մովսես Խորենացին նշում է, որ Արտաշեսը« Արտաշատը գտնվում է այն տեղը, որտեղ Արաքսը և Սևջուրը խառնվում են, և այնտեղ բլուրը հավանելով, քաղաք է շինում և իր անունով կոչում Արտաշատ։ Ուստի առանց դժվարության այնտեղ կանգնեցնում է մեհյան։ Բագարանից այնտեղ են փոխադրվում Արտեմիսի արձանը և բոլոր հայրենական կուռքերը»։ [[Խոր Վիրապ]]ի բլուրների մակերեսային պեղումներից հայտնաբերվել են հազարավոր նետասլաքներ. որոնք վկայում են, որ քաղաքի համար մղվել են արյունահեղ մարտեր։ Դարերի ընթացքում Արտաշատը երկրի ոչ միայն քաղաքական, այլև տնտեսական, առևտրական ու արհեստագործական կենտրոն էր։ Գտնվելով միջազգային առևտրական ուղիների կիզակետում՝ քաղաքն ապրանքներ էր ներմուծում Հնդկաստանից ու Ցեյլոնից, Միջերկրականի ափամերձ երկրներից, իր հերթին արտահանելով բազմահմուտ արհեստավորների ձեռակերտները։ Արտաշատով էր անցնում հռչակավոր «մետաքսի ուղին», որով Հնդկաստանից, Չինաստանից և արևելքի այլ երկրներից առևտրականները, կտրելով երկար ճանապարհ, ներմուծում էին բրինձ ու համեմունքներ, փղոսկր և սև փայտ, բամբակ ու բամբակյա գործվածքեղեն, պերճանքի առարկաներ։ Արտաշատից էլ այլ երկրներ էին արտահանվում հացահատիկ ու գինի, կապար, պղինձ, անագ, ոսկեթել ու ոսկեկար շորեր, ոսկյա ու արծաթյա սպասքեղեն, գեղարվեստական իրեր, բուրդ, կաշի, ձիեր ու ջորիներ։ [[Հելլենիստական դարաշրջան]]ում Հայաստանում հաշվվում էր մոտավորապես հիսուն արհեստ։ Մայրաքաղաք Արտաշատում կային բազմաթիվ «գործոց տներ», որոնցում պատրաստված զենքերն ու զրահները, շքեղ կահկարասին ու պերճանքի առարկաները, բրուտագործական ու մետաղագործական արտադրանքը ողողել էին քաղաքի շուկան, ունեին մեծ պահանջարկ նաև հեռավոր երկրներում։ Արտաշատում էր մշակվում որդան կարմիր ներկը, որը մեծ պահանջարկ ուներ հին աշխարհում։ Երկար ժամանակ գիտնականները չէին կարողանում ճշտել Արտաշատ քաղաքի տեղը։ Կես դար էլ պիտի անցներ, որպեսզի տեղանքում սկսվեին հնագիտական աշխատանքները։ [[1967]] թ. Արտաշատ հին քաղաքի մոտ՝ [[Փոքր Վեդի]] գյուղի ծայրին հայտնաբերված լատիներեն արձանագրությունները առիթ ծառայեցին ավելի հանգամանորեն ծանոթանալու Արտաշատի տեղանքին, մասամբ էլ մղվեցին շուտով ձեռնարկելու Հին Հայաստանի փառաբանված մայրաքաղաքի պեղումները, որոնք սկսվեցին 1970 թ. Հայկական ՍՍՀ գիտությունների ակադեմիայի հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի հնագիտական արշավախմբի ջանքերով։1970 թ հնագետներ, [[Բաբկեն Առաքելյան|Բ. Առաքելյանի]], [[Գևորգ Տիրացյան|Գ. Տիրացյանի]] և Ժ. Խաչատրյանի գլխավորությամբ սկսվեցին հնագիտական պեղումներ Խոր Վիրապ վանական համալիրի մոտակա բլուրներում, որը նոր էջ բացեց հայոց կարթագենի՝ Արտաշատի պատմության մեջ։ [[1980|1980-90-ական]] թթ. Արտաշատ մայրաքաղաքի հարավային հատվածում իրականացված պեղումներն ի հայտ բերեցին նաև լավ պահպանված ուրարտական ժամանակաշրջանի նյութական մնացորդներ։ Դրանք, մասնավորապես, որմնախորշերով և որմնահեցերով օժտված աղյուսաշարի մնացորդներ էին, վաղ շրջանի ուրարտական խեցանոթների բազմաթիվ նմուշներ և գիշերաքարից ու խալցեդոնից պատրաստված ուրարտական կոնաձև ու պրիզմայաձև կնիքներ։ Պահպանված կառույցի մնացորդներն այնքան տպավորիչ էին ու կատարյալ, որ որոշ մասնագետներ անգամ նախնական կարծիք հայտնեցին այն մասին, թե բացված ուրարտական հուշարձանը հնարավոր է, որ Մենուայի կողմից Արաքսի ափին, նվաճված Լուխիունի երկրի տարածքում կառուցված Մենուախինիլին լիներ։ Արտաշատը եղել է միջազգային առևտրի խոշոր կենտրոն, որի դերը մեծացել է հատկապես I-II դդ.՝ Հռոմի և Արևելքի երկրների միջև առևտրական կապերի ընդլայնման շնորհիվ։ Արտաշատի լայն կապերի մասին են խոսում նրա արխիվներից մեկում հայտնաբերված ավելի քան 8 հազար կնքադրոշմները, որոնցով վավերացրել են առևտրական գործարքները, նամակները, այլ փաստագրեր։ Արտաշատի կնքադրոշմներում ներկայացված են անտիկ աշխարհի շատ երկրներ՝ [[Հնդկաստան]]ից մինչև Հռոմ և հյուսիսային մերձսևծովյան երկրներից մինչև [[Եգիպտոս]]։ Գտնվել են հայկական և հարևան 9 երկրների (սելևկյան, պարսկական, պոնտական, հռոմեական և այլն) դրամներ։ Արտաշատում հայտնաբերվել են մեծ թվով ներմուծված խեցեղեն, ապակյա անոթներ, զարդեր, կենցաղային իրեր ու առարկաներ։ Առևտրի աշխուժացումը նպաստել է արհեստագործության զարգացմանը։ Աղբյուրները հիշատակում են մոտ 50 արհեստների մասին։ Արտաշատում զբաղվել են գրեթե բոլոր արհեստներով։ Բացվել են նաև արհեստանոցներ, որոնցում պատրաստվել են գործիքներ, խեցեղեն, ապակեղեն, լավ մշակված ու քանդակված շինարարական քարեր և մետաղե անոթներ, զարդեր, զենքեր և այլն։ Զարգացած էին մետաղագործական արհեստները՝ դարբնությունը, զինագործությունը, պղնձագործությունը, գեղարվեստական մետաղագործությունը, ոսկերչությունը, արծաթագործությունը, ու առարկաների պատրաստումը, ինչպես նաև ակնագործությունը, փայտի մշակումը, կաշեգործությունը, քանդակագործությունը և այլն։ Արտաշատն ուներ առևտրի, արհեստների և երկրագործության համար նպաստավոր պայմաններ։ Քաղաքը շրջապատված էր արգավանդ ու ոռոգելի հողերով, ուր կային ավաններ ու գյուղեր։ Արտաշատը հին աշխարհի միջազգային առևտրի գլխավոր կենտրոններից էր։ Քաղաքով էր անցնում Հեռավոր Արևելքից դեպի Միջերկրկանի ափերը ձգվող տարանցիկ առևտրական ճանապարհը, որով փոխադրվում էին չինական մետաքս և այլ ապրանքներ։ Պևտինգերյան ուղեցույց-քարտեզից (մ.թ. IV դ.) երևում է, որ Արտաշատում էին հանգուցավորվում [[Սատաղ]]ից (Փոքր Հայք), Տիգրանակերտից (Հայաստանի հվ-արմ.), Սեբաստուպոլսից (Կողքիս), [[Համադան]]ից (Իրան) և Արմազիից (Վրաստան) եկող առևտրական ուղիները։ Արտաշատը հռչակված է նաև որպես տարնացիկ ապրանքների պահեստավայր, մթերանոց և առտրական փոխանակությունների կենտրոն։ Արտաշատի միջազգային նշանակությունը ճանաչվել է նաև հետագայում՝ Հուստինյանոս կայսերական հրովարտակով։ Արտաշատում կային փողերանոց, գանձատուն և մաքսատուն, մի քանի կամուրջ, որոնցից ամենահինն ու հռչակավորը« Տափերականը» կամ «Արտաշատի կամուրջն» էր Արաքս գետի վրա։ Պեղումներով բացվել են միջնաբերդի ամրոցներից մեկը, զինվորական բազմաթիվ կացարաններ, դարբին-զինագործի արհեստանոցներ՝ զենքերի մնացորդների տարբեր տեսակներով, հայտնաբերվել են Տիգրան Բ-ի արծաթյա, սելևկյան, պարսկական, կապադովկիական, պոնտական և հռոմեական դրամներ։ Արտաշատը հայկական հելլենիստական մշակույթի կենտրոն էր։ Ըստ Մովսես Խորենացու Արտաշես Ա-ի օրոք Արտաշատում եղել են Անահիտ-Արտեմիսի, Տիր-Ապոլլոնի տաճարները, նրանց պղնձաձույլ ոսկեզօծ արձանները։ Արտաշատի տաճարներում, փողոցներում, հրապարակներում, մեծահարուստների տներում դրվել են տեղում պատրաստված ոսկեձույլ, ոսկեզօծ և քարե արձաններ, ինչպես նաև Փոքր Ասիայից բերված մարմարե հունական արձաններ։ Հայտնաբերվել են Ափրոդիտե-Աստղիկի մարմարե անդրին (մ.թ.ա. II-I դդ.), մարմարե այլ անդրիների մասեր։ Արտաշատից գտնված կավե արձանիկները պատկերում են հայկական հեթանոսական աստվածություններ, երաժիշտներ (քնարահարներ, սրնգահարներ), թատերական դիմակներ և այլն։ V դարի 2-րդ կեսից Արտաշատն արդեն գյուղաքաղաք էր, իսկ հաջորդ դարում հիշվում է որպես դաստակերտ։ Քաղաքի անկման հիմնական պատճառը կապված է Մեծամոր գետի հունի փոփոխման հետ։ Այս շրջանում քաղաքի մերձակայքում Մեծամորի հունի փոփոխման հետ կապված ճահիճներ էին գոյացել, որոնք գարշահոտություն էին տարածում։ Այդ պատճառով էլ Հայոց [[Խոսրով Բ]] արքայի օրոք (331- 339 թթ.) արքունիքն Արտաշատից տեղափոխվեց Դվին։ Պարսից [[Շապուհ II]]-ի արշավանքները (364-369 թթ.) և Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական կյանքում տեղի ունեցած փոփոխությունները ևս որոշակի դեր կատարեցին Արտաշատի անկման գործում։ Եվ այսպես, վերանում է Արտաշատը պատմության ասպարեզից՝ թաղվելով Արարատյան բարեբեր հողի տակ, մնալով անմռունչ շուրջ 15 դար։ Միայն 1950–ական թթ. հայտնաբերվեցին նրա մասունքները, իսկ 1970–ական թթ. սկսվեցին նրա պեղումներն ու ուսումնասիրությունները։ Հուշարձանների ներկա վիճակը Արտաշատ պատմա-հնագիտական արգելավայրը գտնվում է Արարատի շրջանի [[Լուսառատ]] գյուղի մոտ։ Այն տարածվում է 12 բլուրների վրա և հարթավայրային տարածքներում, որը գրավում է մոտ 500 հա տարածք։ Անձամբ հանդիպում ունեցա ՀՀԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի՝ Արտաշատ հնագիտական արշավախմբի ղեկավար Ժորես Խաչատրյանի հետ, ով ինձ ներկայացրեց, թե ինչպես են սկսել պեղումները հնավայրում, ինչպես են ընթանում և ապագայում ինչ պլաններ կան հնավայրի հետ կապված։ Սկսած 1970 թ. ՀՍՍՀ ԳԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի կողմից պարբերաբար տարվել են պեղումներ, որի ընթացքում հայտնաբերվել են մշակութային մեծ արժեք ունեցող հնագիտական հուշարձաններ։ Այսօր ամբողջովին պեղված են 1-7 բլուրները, կենտրոնական թաղամասի պարիսպները, մասամբ բացվել են 5-րդ, 8-րդ բլուրները, ներքին համալիրը։ Իր պատմաճարտարապետական արժեքով եզակի հուշարձան է 8-7-րդ դդ. մ.թ.ա. կառուցված պարիսպը, որը բացվեց 1985-86 թթ. պեղումների ժամանակ։ Մեզ է հասել մոտ 100 մ պարսպապատի միայն մի հատվածը։ Մնացած հատվածներից պահպանվել են միայն հիմնային մի քանի քարեր։ Պարսպապատը կառուցված է 51, 8.51, 8.15 և 51, 8.35.15 չափերի հում աղյուսից, որի պատվանդանը շարված է ճեղքված մարմարով և կավային շաղախով։ Հատակագծում պարսպապատը բավականին կանոնավոր է, աստիճանաձև ետ ընկած նիստերով, որոնց վրա կան բացված միաստիճան կամ երկաստիճան խորշեր։ Հետաքրքիր են անկյունային աստիճանաձև անցումները։ Հավանաբար և այս, և ճակատային խորշերն ունեն ոչ միայն գեղագիտական, այլև կոնսարուկտիվ նշանակություն։ Սակայն այդ մասին վստահորեն կարելի է ասել պարսպապատի մյուս երեսը բացելուց և կառուցվածքային համակարգը ուսումնասիրելուց հետո։ Հուշարձանի հում աղյուսով իրականացված մասերը վատ են պահպանվել։ Բացի դրանից, որ պատի վրա առաջացած բազմաթիվ լայնական ճաքերը ու խորշերը զանազան կենդանիների, սողունների, միջատների բներ են դարձել՝ սպառնալով հուշարձանի շերտ-շերտ քայքայմանը, ինքը՝ պարսպապատն ունի որոշակի թեքվածություն, որը սպառնում է հուշարձանի փլուզմանը։ Թեքվածությունը պատի տարբեր հատվածներում 10-40 սմ է։ Ունենալով հյուսիսային կողմնորոշում՝ հուշարձանի ֆիզիկական վիճակը վատանում է նաև մթնոլորտային տեղումներից և այս լանջում մշտապես գործող քամիներից։ Այս առումով այսօր առաջնահերթ խնդիր է հուշարձանի ժամանակավոր ամրացումը, որի նպատակն է երկարացնել հուշարձանի գոյատևումը, մինչև նրա կոնսերվացումը կամ մասնակի վերականգնումը։ Տեղում կատարած ուսումնասիրությունները ցույց տվեցին, որ պարսպապատի միայն մի հատվածն է լավ ամրապնդվել։ Մնացած մասերը բավականին քայքայված են և ցանկացած կոնստրուկտիվ միջամտումը պատի ժամանակավոր պահպանման համար կարագացնի նրա քայքայումը։ Այդ իսկ պատճառով ներկա նախագծով նախատեսվում է ամրացնել միայն պատի Ա-Բ հատվածը, որը հետագայում նախատեսվում է պահպանել այնպես, ինչպես որ կա։ Մնացած հատվածները անհրաժեշտության դեպքում կլրացվեն կամ կվերամշակվեն նոր պատրաստած հում աղյուսներից կամ նյութերից։ Պատի ժամանակավոր ամրացումը նախատեսվում է փայտե կոնստրուկցիայի միջոցով։ Պատի մակերեսին դրվում են ներդիրները, որոնք ամրացվում են թեքություններով։ Թեքանների համար նախատեսվում է երկաթ-բետոնե հիմք, որի ճիշտ ձևը կորոշվի տեղում՝ կախված ժայռերի խորությունից և ձևից։ Միաժամանակ նախատեսվում է ժամանակավոր փայտյա ծածկ՝ հուշարձանը մթնոլորտային տեղումների ազդեցությունից պահպանելու համար։ Ծածկը մի կողմից հենվում է փայտյա կանգնակների վրա, որոնց համար հիմք են ծառայում թեքանների երկաթ-բետոնյա հիմքերը, մյուս կողմից՝ լանջի վրա տեղադրված, լանջով հոսող ջրերը հավաքելու և հեռացնելու համար նախատեսված հավաքովի երկաթ-բետոնե խրամուղու վրա։ Պարսպապատի մյուս հատվածները լանջի վրայով հոսող ջրերից պաշտպանելու համար նախատեսվում է փորել առու, որը կշարունակի երկաթ-բետոնե խրամուղին և ջրերը անվնաս կհեռացնի պատի վրայից նրա ծայրերում։ Հիմքերի և առվի նախատեսվող տեղը և խորությունը թույլատրում են նրանց տեղադրումը, առանց վնասելու հուշարձանի կուլտուրական շերտը։ Հուշարձանների տեղը մեխանիզմների մոտեցման համար անմատչելի է և բոլոր աշխատանքները նախատեսվում են կատարել ձեռքի գործիքներով։ Հուշարձանի հետագա պահպանման, կոնսեվացման և մասնակի վերականգնման համար շատ կարևոր է նաև արագ հեռացնել պարսպապատի ետևում գտնվող հողի շերտը, որը կբեռնաթափի պարսպապատը և կտա հնարավորություն ուսումնասիրելու և հասկանալու պատի կառուցվածքային սիստեմը, որը անհրաժեշտ կլինի պարսպապատի հետագա պահպանման, ամրացման կոնստրուկտիվ միջոցառումների և ծածկի իրականացման համար։ Իսկ այսօր նախատեսել որևիցե միջոցառում պարսպապատի կոնվերսացման համար, առանց նրա ետևում գտնվող հողի շերտը մաքրելու, հիմնավորված չի լինի։ 1970 թ. սկսած սիստեմատիկ պեղումների առաջին իսկ տարիներին հայտնաբերված ճարտարապետական համալիրն ու հնագիտական նյութերը հաստատեցին և զգալիորեն ընդարձակեցին մեր տեղեկությունները Արտաշատի պատմության մասին։ Պարզվեց, որ Արտաշատի տարածքում գոյություն է ունեցել մ.թ.ա. 5-4-րդ հազարամյակների եզակի մի բնակավայր, որի նյութերը սփռվում են Հայաստանի վաղ երկրագործական շրջանի պատմության վրա։ Նշանակալի գյուտերից է ուրարտական քաղաքի շերտի հայտնաբերումը, որը մինչ այդ անհայտ էր գիտությանը։ Քաղաքն իր զարգացման գագաթնակետին հասավ անտիկ շրջանում՝ կապված հայկական պետականության հզորացման և միջազգային լայն ճանաչման հետ, Արտաշես Ա, Տիգրան Բ և նրանց հաջորդների օրոք։ Այդ ժամանակներին վերաբերվող շերտերի պեղումներից հայտնաբերված համալիրներն ու հնագիտական նյութերը հաստատեցին հայ և օտար պատմիչների վկայությունները Արտաշատի շեն, հարուստ քաղաք և միջազգային առևտրի խոշոր հանգույց լինելու մասին։ Քաղաքը կառուցված է միասնական հատակագծով, բացված թաղամասերն ունեն կանոնավոր փողոցների ցանց՝ կառուցապատված մեկ և երկհարկանի բնակելի ու հասարակական շենքերով (բաղնիքներ, արհեստանոցներ, կրպակներ և այլն)։ Որմնանկարների, քանդակազարդ քիվերի հավաքածուն վկայում է դրանց ներքին ու արտաքին ճոխ հարդարանքների մասին։ Ճարտարապետական ու շինարարական արվեստի հետ առնչվող այս բազմաթիվ նյութերը թույլ են տալիս ուսումնասիրելու մինչև այժմ չլուսաբանված անտիկ Հայաստանի քաղաքաշինության պրորիեմները։ Արտաշատ հնավայրում պեղման աշխատանքները շարունակվում են, հայտնաբերվել են նոր պատմաճարտարապետական և հնագիտական նյութեր, որոնք, ինչպես նաև հնում պեղվածները սկսում են արագ քայքայվել արտաքին բնակլիմայական գործոններից։ Այդ իսկ պատճառով անհրաժեշտություն է առաջանում հուշարձանում կատարել հետազոտական, վերանորոգման, կոնսերվացման աշխատանքներ։ Այսօր առաջնահերթ խնդիր է դարձել պահպանել 1-ին, 2-րդ, 3-րդ, 5-րդ բլուրների պեղված համալիրները, դեպի Խոր Վիրապ տանող ասֆալտապատ ճանապարհի ձախ մասում պեղված համալիրը, ինչպես նաև կենտրոնական թաղամասերի պարիսպները։ Հաշվի առնելով վերը նշվածը՝ անհրաժեշտ է մանրակրկիտ ուսումնասիրել հուշարձանները և միջոցներ գտնել կազմակերպելու նրանց կոնսերվացումը, մասնակի վերականգնումը և ցուցադրումը։ == Քույր քաղաքներ == * {{Դրոշ|Ֆրանսիա}} [[Կլամար]], [[Ֆրանսիա]] == Պատկերասրահ == <gallery mode="packed" heights="180"> St. Hovhannes, Artashat, 2016 (12).JPG|Հուշակոթող Արտաշատ-Երևան մայրուղու աջ կողմում St. Hovhannes, Artashat, 2016 (13).jpg|[[Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի (Արտաշատ)]] Artashat Theatre after Amo Kharazyan.jpg|[[Արտաշատի Ամո Խարազյանի անվան պետական թատրոն]] </gallery> == Հետաքրքիր փաստեր == * 2010-ականներին Արտաշատի տարածքում հայտնաբերվել է [[Արտաշատի ջրանցույց|ջրանցույց]]։ == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[http://ararat.reglib.am Արարատի մարզային գրադարան] {{Արտաքին հղումներ}} {{Արարատի մարզ}} {{Հայաստանի քաղաքներ}} {{Պատմական Հայաստանի քաղաքները}} {{Հայաստանի մայրաքաղաքներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=2|էջ=136}} [[Կատեգորիա:Արտաշատ]] [[Կատեգորիա:Մ.թ.ա. 185 հիմնադրումներ Հայաստանում]] 7y6vnm82ufwd2rbm97ljxg0bswczkn5 0 3369 8485664 8357924 2022-08-09T06:13:26Z 178.160.193.130 wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Ապրիլ}} '''Ապրիլի 15''', տարվա 105-րդ (106-րդ [[նահանջ տարի]]ներում) օրն է == Դեպքեր == * [[1725]] - Թուրքական զորքերը մոտենում են [[Սիսիան]]ի և [[Ղափան]]ի բարձունքներին * [[1764]] - Էջմիածնի միաբան և Իզմիրի նախկին առաջնորդ [[Աբրահամ Վարդապետ]]ի ծախսերով Կ. Պոլսում Աստվածատուրի տպարանում առաջին անգամ հրատարակվեց [[Եղիշե]]ն * [[1840]] - Հայկական մարզի վերացումը. կազմվում են [[Վրացա-իմերեթական նահանգ]]ը և [[Կասպիական մարզ]]ը * [[1896]] - Առաջին ժամանակակից [[Օլիմպիական խաղեր]]ի փակման հանդիսավոր արարողություն, [[Աթենք]], [[Հունաստան]] * [[1902]] - Հիմնադրվեց [[Թիֆլիսի հայոց դրամատիկական ընկերություն]]ը * [[1965]] - [[Երևանի պետական համալսարան]]ի գլխավոր շենքի հանդիսավոր բացումը * [[1998]] - [[Հյուսիսային Իռլանդիա]]յի, [[Մեծ Բրիտանիա]]յի Միացյալ Թագավորության և [[Իռլանդիա|Իռլանդիայի]] Հանրապետության միջև ստորագրվեց «[[Ավագ Ուրբաթ]]» պայմանագիրը == Ծնունդներ == [[Պատկեր:Possible Self-Portrait of Leonardo da Vinci.jpg|մինի|աջից|Լեոնարդո Դա Վինչի]] * [[1452]] - [[Լեոնարդո դա Վինչի]], ճարտարապետ, նկարիչ, քանդակագործ (վ. [[1519]]) * [[1843]] - [[Հենրի Ջեյմս]], ամերիկացի գրող * [[1880]] - [[Մաքս Վերտհայմեր]], գերմանացի [[հոգեբան]], գեշտաչղ հոգեբանության հիմնադիրներից և գլխավոր տեսաբանը * [[1890]] - [[Դավիթ Վարդանյան]], խորտակված [[Տիտանիկ]] շոգենավի ուղևոր, 711 փրկված մարդկանցից մեկը * [[1894]] - [[Նիկիտա Խրուշչով]], ԽՄԿԿ առաջին քարտուղար, [[ԽՍՀՄ]] մինիստրների խորհրդի նախագահ (մ. [[1971]]) * [[1899]] - [[Վիվան]], հայ արձակագիր, թարգմանիչ (մ. [[1960]]) * [[1901]] - [[Ջո Դևիս]], անգլիացի բիլիարդիստ * [[1904]] - [[Արշիլ Գորկի]], [[Հայերը ԱՄՆ-ում|ամերիկահայ]] նկարիչ (մ. [[1948]]) * [[1908]] - [[Լիտա Գրեյ]], ամերիկացի դերասանուհի * [[1908]] - [[Լևոն Իսահակյան]], հայ կինոռեժիսոր և դերասան * [[1908]] - [[Ֆրեդերիկ Ֆեյդի]], ֆրանսիացի հայագետ, [[Սուրբ Ղազար կղզի|Սուրբ Ղազարի]] ճեմարանի անդամ (1937) * [[1912]] - [[Կիմ Իր Սեն]], [[Հյուսիսային Կորեա]]յի նախկին առաջնորդ * [[1928]] - [[Միհրան Սոսոյան]], հայ գրաֆիկ, մանկավարժ * [[1931]] - [[Թոմաս Թրանսթրյոմեր]], շվեդ բանաստեղծ, թարգմանիչ, 2011 թվականի գրականության Նոբելյան մրցանակակիր * [[1941]] - [[Ռոման Բալայան]], ռեժիսոր, սցենարիստ և պրոդյուսեր * [[1942]] - [[Քենեթ Լեյ]], ամերիկացի գործարար * [[1949]] - [[Ալլա Պուգաչովա]], [[ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ]], [[ՌՍՖՍՀ]] ժողովրդական արտիստ ([[1985]]), ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ ([[1991]]), պետական ​​մրցանակի դափնեկիր, Ռուսաստանի ժողովրդական արտիստ ([[1995]]) * [[1959]] - [[Հովիկ Կռնչոյան]], հայ բորտմեխանիկ, Արցախյան ազատամարտի մասնակից * [[1968]] - [[Էդ Օ'Բրայեն]], բրիտանացի երաժիշտ, [[Radiohead]] խմբի կիթառահարը * [[1979]] - [[Կարեն Շենաս-Դևիդ]], կանադա-բրիտանական ծագումով դերասանուհի և երգչուհի * [[1982]] - [[Թամարա Հակոբյան]], հաղորդավար, լրագրող * [[1990]] - [[Էմմա Վաթսոն]], անգլիացի դերասանուհի և ֆոտոմոդել == Մահեր == * [[1888]] - [[Մեթյու Առնոլդ]], անգլիացի բանաստեղծ և արվեստի տեսաբան * [[1942]] - [[Ռոբերտ Մուզիլ]], ավստրիացի գրող (ծ. [[1880]]) * [[1945]] - [[Արսեն Հովհաննիսյան]], հայ բանաստեղծ (ծ. [[1908]]) * [[1957]] - [[Արշավիր Խոնդկարյան]], հայ թարգմանիչ (ծ. [[1889]]) * [[1971]] - [[Գուրգեն Բորյան]], հայ բանաստեղծ, դրամատուրգ, թարգմանիչ (ծ. [[1915]]) * '''1932 - Վարդգես Պետրոսյան''' (օգոստոսի 9, [[1932]], [[Աշտարակ (քաղաք)|Աշտարակ]], [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Հայկական ԽՍՀ]], [[Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն|ԱԽՖՍՀ]], [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ]] - [[ապրիլի 15]], [[1994]], [[Երևան]], [[հայ]] արձակագիր, դրամատուրգ, հրապարակախոս, հասարակական գործիչ։ == Տոներ == • հաշվապահների նոր տարի 2at5ctpppx5vhbz570oypfp28u8v74g 0 3513 8485662 8255883 2022-08-09T06:10:24Z 178.160.193.130 wikitext text/x-wiki {{Օգոստոս}} '''Օգոստոսի 9''', տարվա 221-րդ ([[նահանջ տարի]]ներին՝ 222-րդ) օրն է<ref>{{Cite web|url=http://dx.doi.org/10.31857/s0205-96142019129-37-9065|title=Рис. 4. Разность значений {{!}} σ0 {{!}} в дБ для соседних дат радарной съемки Белой Горы.|website=dx.doi.org|accessdate=2020 թ․ հոկտեմբերի 31}}</ref>։ * Տարվա ավարտին մնում է 144 օր։ == Դեպքեր == [[Պատկեր:Leaning Tower of Pisa.jpg|աջից|120px]] * [[1173]] - սկսվում է [[Պիզայի աշտարակ]]ի շինարարությունը<ref>{{Cite journal|last=Hopkin|first=Michael|date=2007-04|title=サルはハグしてけんかを避ける|url=http://dx.doi.org/10.1038/ndigest.2007.070410|journal=Nature Digest|volume=4|issue=4|pages=10–10|doi=10.1038/ndigest.2007.070410|issn=1880-0556}}</ref> * [[1830]] - [[Լուի Ֆիլիպ]]ը դառնում է [[Ֆրանսիա]]յի թագավոր * [[1841]] - [[Էրի լիճ|Էրի]] լճում շոգենավի վրա ծագած հրդեհի զոհ է դառնում 175 մարդ<ref>{{Cite journal|date=2019-04|title=Гэ Ц. Дракон меняет свой стиль: новый образ регионального телевидения Китая|url=http://dx.doi.org/10.25136/2409-8698.2019.4.30441|journal=Litera|volume=4|issue=4|pages=35–42|doi=10.25136/2409-8698.2019.4.30441|issn=2409-8698}}</ref> * [[1945]] - ամերիկյան ռմբակոծիչները երկրորդ ատոմային ռումբը նետում են [[Նագասակի]] քաղաքի վրա, զոհերի թիվը կազմում է 74 հազար մարդ<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/11970059|title=An encyclopedia of battles : accounts of over 1,560 battles from 1479 B.C. to the present|last=Eggenberger, David.|date=1985|publisher=Dover|others=Eggenberger, David.|isbn=0-486-24913-1|location=New York|oclc=11970059}}</ref> * [[2014]] - սկսել են ցույցեր և անկարգություններ [[ԱՄՆ]] [[Միսսուրի]] նահանգի Ֆերգյուսոն քաղաքում<ref>{{Cite journal|last=Ilyin|first=Vsevolod|date=2015|title=The Church Schism and the Russian Orthodox Traditionalism|url=http://dx.doi.org/10.14258/izvasu(2015)4.1-19|journal=Izvestiya of Altai State University|doi=10.14258/izvasu(2015)4.1-19|issn=1561-9443}}</ref> == Ծնունդներ == * [[1631]] - [[Ջոն Դրայդեն]] John Dryden անգլիացի բանաստեղծ, թատերագիր և թարգմանիչ<ref>{{Cite journal|date=2019|title=Использование кросс-корреляции волновых форм для восстановления афтершоковой последовательности землетрясения 14 августа 2016 года на о. Сахалин|url=http://dx.doi.org/10.21455/si2019.1-4|journal=СЕЙСМИЧЕСКИЕ ПРИБОРЫ|volume=55|issue=1|doi=10.21455/si2019.1-4|issn=0131-6230}}</ref> * [[1776]] - [[Ամեդեո Ավոգադրո]] Amedeo Avogadro իտալացի ֆիզիկոս * [[1872]] - [[Ստեփան Գևորգի Լիանոսյան]], գործարար և քաղաքական գործիչ * [[1886]] - [[Սարգիս Խաչատուրյան]], նկարիչ<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.26530/oapen_345484|title=Dare et habere|last=Gazzini|first=Marina|date=2002|publisher=Firenze University Press|isbn=88-8453-037-7}}</ref> * [[1925]] - [[Հակոբ Կարապենց]] ամերիկահայ գրող * '''1932 - Վարդգես Համազասպի Պետրոսյան''' ([[օգոստոսի 9]], [[1932]], [[Աշտարակ (քաղաք)|Աշտարակ]], [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Հայկական ԽՍՀ]], [[Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն|ԱԽՖՍՀ]], [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ]] - [[ապրիլի 15]], [[1994]], [[Երևան]], [[հայ]] արձակագիր, դրամատուրգ, հրապարակախոս, հասարակական գործիչ։ * [[1938]] - [[Լեոնիդ Կուչմա]] Леонiд Данилович Кучма Ուկրաինայի 2-րդ նախագահը * [[1943]] - [[Ալեքսանդր Կովալենկո]], ֆուտբոլիստ<ref>{{Cite journal|date=2020-09|title=Die Pflegeversicherung|url=http://dx.doi.org/10.1055/a-1227-3282|journal=Das Gesundheitswesen|volume=82|issue=08/09|pages=658–658|doi=10.1055/a-1227-3282|issn=0941-3790}}</ref> * [[1953]] - [[Ժան Տիրոլ]], ֆրանսիացի տնտեսագետ * [[1950]] - [[Վոլոդյա Ամիրջանյան]], [[Արցախի պատերազմ]]ի մասնակից * [[1959]]՝ ** [[Արայիկ Ալեքյան]], քանդակագործ<ref>{{Cite journal|date=2019-09-30|title=«THE APOSTOLIC CANONS, THE RULES OF THE ECUMENICAL AND LOCAL COUNCILS AND HOLY FATHERS WITH INTERPRETATIONS»: PUBLICATION EXPERIENCE|url=http://dx.doi.org/10.18413/2075-4458-2019-46-3-490-498|journal=Scientific bulletins of the Belgorod State University Series History Political science|volume=46|issue=3|pages=490–498|doi=10.18413/2075-4458-2019-46-3-490-498|issn=2075-4558}}</ref> ** [[Մարիա Գուլեգինա]] (Մեյթարջյան) Марiя Гулегiна հայազգի ուկրաինացի սոպրանո * [[1963]] - [[Ուիթնի Հյուսթոն]] Whitney Houston ամերիկացի երգչուհի և դերասանուհի<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.4324/9781439894736-8|title=Aviation and Airport Security|date=2008-12-23|publisher=CRC Press|isbn=978-0-429-25230-3|pages=79–98}}</ref> * [[1965]] - [[Մասիս Շիրազ]], նկարիչ<ref>{{Cite journal|date=2007-12-01|title=Westminster, 6th Duke of, (Gerald Cavendish Grosvenor) (22 Dec. 1951–9 Aug. 2016)|url=http://dx.doi.org/10.1093/ww/9780199540884.013.u39410|publisher=Oxford University Press}}</ref> * [[1968]]՝ ** [[Հաց բերողը]] ** [[Ջիլիան Անդերսոն]] Gillian Anderson ամերիկացի դերասանուհի<ref>{{Cite journal|last=Фамелец|first=Моника|date=2012|title=Белорусская ономастика. Топонимия: учебное пособие / А. М. Мезенко [и др.]; под общ. ред. А. М. Мезенко – Минск : Элайда, 2012, 260 с.|url=http://dx.doi.org/10.15290/sw.2012.12.28|journal=Studia Wschodniosłowiańskie|volume=12|pages=357–359|doi=10.15290/sw.2012.12.28|issn=1642-557X}}</ref> ** [[Էրիկ Բանա]] Eric Bana ավստրալիացի դերասան<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.30843/nzpps.2019.symp|title=Proceedings from the New Zealand Plant Protection Society Phytophthora Symposium, 12 August 2019, Auckland, New Zealand|date=2019-08-01|publisher=New Zealand Plant Protection Society|isbn=978-0-473-49002-7}}</ref> * [[1973]] - [[Ֆիլիպպո Ինձագի]] Filippo Inzaghi իտալացի ֆուտբոլիստ * [[1973]] - [[Ալեքսանդր Պոնոմարյով]] Олександр Пономарьов ուկրաինացի երգիչ<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.30843/nzpps.2019.symp|title=Proceedings from the New Zealand Plant Protection Society Phytophthora Symposium, 12 August 2019, Auckland, New Zealand|date=2019-08-01|publisher=New Zealand Plant Protection Society|isbn=978-0-473-49002-7}}</ref> * [[1976]]՝ ** [[Ռոնա Միտրա]] Rhona Natasha Mitra անգլիացի դերասանուհի, մոդել և երգչուհի<ref>{{Cite web|url=http://dx.doi.org/10.1163/9789004337862_lgbo_com_140215|title=Neue deutsche Biographie (NDB)|website=Lexikon des gesamten Buchwesens Online|accessdate=2020 թ․ հոկտեմբերի 31}}</ref> ** [[Օդրի Տոտու]] Audrey Tautou ֆրանսիացի դերասանուհի և մոդել * [[1980]] - [[Ալեքսանդր Թադևոսյան]], հայ ֆուտբոլիստ, պաշտպան * [[1981]] - [[Ջարվիս Հեյս]] Jarvis Hayes ամերիկացի բասկետբոլիստ<ref>{{Cite journal|last=Marniemi|first=J.|last2=Parkki|first2=M. G.|date=1975-09-01|title=Radiochemical assay of glutathione S-epoxide transferase and its enhancement by phenobarbital in rat liver in vivo|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9|journal=Biochemical Pharmacology|volume=24|issue=17|pages=1569–1572|doi=10.1016/0006-2952(75)90080-5|issn=0006-2952|pmid=9}}</ref> == Մահեր == * {{0}}[[117]] - [[Հռոմեական կայսրություն|Հռոմի]] [[Հռոմի կայսրերի ցանկ|կայսր]] [[Տրայանոս]]<ref>{{Cite journal|date=2015|title=Рецензируются: “Биографический словарь сотрудников Библиотеки Российской академии наук”|url=http://dx.doi.org/10.7868/s0869587315090042|journal=Вестник Российской академии наук|volume=85|issue=11|pages=1039–1041|doi=10.7868/s0869587315090042|issn=0869-5873}}</ref> * {{0}}[[378]] - [[Հռոմեական կայսրություն|Հռոմի]] [[Հռոմի կայսրերի ցանկ|կայսր]] [[Վաղես]] (Հուլիոս Ֆլավիոս Վալենս)<ref>{{Cite journal|last=Rich|first=Vera|date=1974-05|title=Happy birthday, Soviet style|url=http://dx.doi.org/10.1038/249204c0|journal=Nature|volume=249|issue=5454|pages=204–205|doi=10.1038/249204c0|issn=0028-0836}}</ref> * (ենթադրաբար) [[1516]] - [[Հիերոնիմոս Բոսխ]], հոլանդացի նկարիչ * [[1916]] - [[Հովհաննես Հիսարյան]] արձակագիր ([[Կ.Պոլիս|Կ.Պոլս]]ում) * [[1919]]՝ **[[Էռնստ Հեկկել]], գերմանացի բնախույզ և փիլիսոփա<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.4324/9780429061202-65|title=The Routledge Handbook of Sport in Asia|last=Nair|first=Usha S.|date=2020-05-20|publisher=Routledge|isbn=978-0-429-06120-2|pages=572–574}}</ref> **[[Ռուջերո Լեոնկավալո]], իտալացի կոմպոզիտոր * [[1962]] - [[Հերման Հեսսե]], գերմանացի գրող և նկարիչ * [[1970]] - [[Սահակ Կիրակոսյան]], լրագրող * [[1975]] - [[Դմիտրի Շոստակովիչ]], [[ռուս]] կոմպոզիտոր<ref>{{Cite journal|last=Motamedi|first=Gholam K.|date=2014-12|title=Obituary, Karen N. Gale, PhD (October 14, 1948–August 21, 2014)|url=http://dx.doi.org/10.1016/j.yebeh.2014.10.011|journal=Epilepsy & Behavior|volume=41|pages=268–269|doi=10.1016/j.yebeh.2014.10.011|issn=1525-5050}}</ref> * [[1996]] - [[Ֆրենկ Ուիթլ]], անգլիացի կոնստրուկտոր === [[Արցախի պատերազմ]]ի [[Արցախյան պատերազմում զոհված ազատամարտիկների ցանկ|մասնակիցներ]] === * [[1992]]՝ ** [[Քյուրաթաղ]]ի պաշտպանության ժամանակ<ref>{{Cite journal|last=Kirk|first=Thomas G.|date=1998-11|title=Women in American History98131Encyclopaedia Britannica. Women in American History. Encyclopaedia Britannica, 1998 (last visited 31 August 1998). http://www.women.eb.com/ Free|url=http://dx.doi.org/10.1108/err.1998.2.11.138.131|journal=Electronic Resources Review|volume=2|issue=11|pages=138–138|doi=10.1108/err.1998.2.11.138.131|issn=1364-5137}}</ref> *** [[Գառնիկ Ալեքսանյան (ազատամարտիկ)|Գառնիկ Ալեքսանյան]] (* [[1969]] թ.) *** [[Ալիկ Առաքելյան]] (* [[1947]] թ.) ** [[Ստեփանակերտ]]ում *** [[Վալերի Բախշիի Աղաջանյան|Վալերի Աղաջանյան]] (Վիրավորվելուց երկու տարի անց, * [[1961]] թ.) == Տոներ == * Բնիկ ժողովուրդների համաշխարհային օր<ref>{{Cite journal|date=2014-05|title=Соловьев Э.Ю. Историко-философская публицистика (приметы и требования)|url=http://dx.doi.org/10.7256/1999-2793.2014.5.12133|journal=Философия и культура|volume=5|issue=5|pages=731–744|doi=10.7256/1999-2793.2014.5.12133|issn=1999-2793}}</ref> * [[Սինգապուր]]՝ Հանրապետության օր * [[Կանադա]]՝ Խաղաղապահների օր == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} jyqut7cizg5e0goispuceu9sga7ndd0 8485665 8485662 2022-08-09T06:13:47Z 178.160.193.130 wikitext text/x-wiki {{Օգոստոս}} '''Օգոստոսի 9''', տարվա 221-րդ ([[նահանջ տարի]]ներին՝ 222-րդ) օրն է<ref>{{Cite web|url=http://dx.doi.org/10.31857/s0205-96142019129-37-9065|title=Рис. 4. Разность значений {{!}} σ0 {{!}} в дБ для соседних дат радарной съемки Белой Горы.|website=dx.doi.org|accessdate=2020 թ․ հոկտեմբերի 31}}</ref>։ * Տարվա ավարտին մնում է 144 օր։ == Դեպքեր == [[Պատկեր:Leaning Tower of Pisa.jpg|աջից|120px]] * [[1173]] - սկսվում է [[Պիզայի աշտարակ]]ի շինարարությունը<ref>{{Cite journal|last=Hopkin|first=Michael|date=2007-04|title=サルはハグしてけんかを避ける|url=http://dx.doi.org/10.1038/ndigest.2007.070410|journal=Nature Digest|volume=4|issue=4|pages=10–10|doi=10.1038/ndigest.2007.070410|issn=1880-0556}}</ref> * [[1830]] - [[Լուի Ֆիլիպ]]ը դառնում է [[Ֆրանսիա]]յի թագավոր * [[1841]] - [[Էրի լիճ|Էրի]] լճում շոգենավի վրա ծագած հրդեհի զոհ է դառնում 175 մարդ<ref>{{Cite journal|date=2019-04|title=Гэ Ц. Дракон меняет свой стиль: новый образ регионального телевидения Китая|url=http://dx.doi.org/10.25136/2409-8698.2019.4.30441|journal=Litera|volume=4|issue=4|pages=35–42|doi=10.25136/2409-8698.2019.4.30441|issn=2409-8698}}</ref> * [[1945]] - ամերիկյան ռմբակոծիչները երկրորդ ատոմային ռումբը նետում են [[Նագասակի]] քաղաքի վրա, զոհերի թիվը կազմում է 74 հազար մարդ<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/11970059|title=An encyclopedia of battles : accounts of over 1,560 battles from 1479 B.C. to the present|last=Eggenberger, David.|date=1985|publisher=Dover|others=Eggenberger, David.|isbn=0-486-24913-1|location=New York|oclc=11970059}}</ref> * [[2014]] - սկսել են ցույցեր և անկարգություններ [[ԱՄՆ]] [[Միսսուրի]] նահանգի Ֆերգյուսոն քաղաքում<ref>{{Cite journal|last=Ilyin|first=Vsevolod|date=2015|title=The Church Schism and the Russian Orthodox Traditionalism|url=http://dx.doi.org/10.14258/izvasu(2015)4.1-19|journal=Izvestiya of Altai State University|doi=10.14258/izvasu(2015)4.1-19|issn=1561-9443}}</ref> == Ծնունդներ == * [[1631]] - [[Ջոն Դրայդեն]] John Dryden անգլիացի բանաստեղծ, թատերագիր և թարգմանիչ<ref>{{Cite journal|date=2019|title=Использование кросс-корреляции волновых форм для восстановления афтершоковой последовательности землетрясения 14 августа 2016 года на о. Сахалин|url=http://dx.doi.org/10.21455/si2019.1-4|journal=СЕЙСМИЧЕСКИЕ ПРИБОРЫ|volume=55|issue=1|doi=10.21455/si2019.1-4|issn=0131-6230}}</ref> * [[1776]] - [[Ամեդեո Ավոգադրո]] Amedeo Avogadro իտալացի ֆիզիկոս * [[1872]] - [[Ստեփան Գևորգի Լիանոսյան]], գործարար և քաղաքական գործիչ * [[1886]] - [[Սարգիս Խաչատուրյան]], նկարիչ<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.26530/oapen_345484|title=Dare et habere|last=Gazzini|first=Marina|date=2002|publisher=Firenze University Press|isbn=88-8453-037-7}}</ref> * [[1925]] - [[Հակոբ Կարապենց]] ամերիկահայ գրող * '''1932 - Վարդգես Պետրոսյան''' ([[օգոստոսի 9]], [[1932]], [[Աշտարակ (քաղաք)|Աշտարակ]], [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Հայկական ԽՍՀ]], [[Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն|ԱԽՖՍՀ]], [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ]] - [[ապրիլի 15]], [[1994]], [[Երևան]], [[հայ]] արձակագիր, դրամատուրգ, հրապարակախոս, հասարակական գործիչ։ * [[1938]] - [[Լեոնիդ Կուչմա]] Леонiд Данилович Кучма Ուկրաինայի 2-րդ նախագահը * [[1943]] - [[Ալեքսանդր Կովալենկո]], ֆուտբոլիստ<ref>{{Cite journal|date=2020-09|title=Die Pflegeversicherung|url=http://dx.doi.org/10.1055/a-1227-3282|journal=Das Gesundheitswesen|volume=82|issue=08/09|pages=658–658|doi=10.1055/a-1227-3282|issn=0941-3790}}</ref> * [[1953]] - [[Ժան Տիրոլ]], ֆրանսիացի տնտեսագետ * [[1950]] - [[Վոլոդյա Ամիրջանյան]], [[Արցախի պատերազմ]]ի մասնակից * [[1959]]՝ ** [[Արայիկ Ալեքյան]], քանդակագործ<ref>{{Cite journal|date=2019-09-30|title=«THE APOSTOLIC CANONS, THE RULES OF THE ECUMENICAL AND LOCAL COUNCILS AND HOLY FATHERS WITH INTERPRETATIONS»: PUBLICATION EXPERIENCE|url=http://dx.doi.org/10.18413/2075-4458-2019-46-3-490-498|journal=Scientific bulletins of the Belgorod State University Series History Political science|volume=46|issue=3|pages=490–498|doi=10.18413/2075-4458-2019-46-3-490-498|issn=2075-4558}}</ref> ** [[Մարիա Գուլեգինա]] (Մեյթարջյան) Марiя Гулегiна հայազգի ուկրաինացի սոպրանո * [[1963]] - [[Ուիթնի Հյուսթոն]] Whitney Houston ամերիկացի երգչուհի և դերասանուհի<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.4324/9781439894736-8|title=Aviation and Airport Security|date=2008-12-23|publisher=CRC Press|isbn=978-0-429-25230-3|pages=79–98}}</ref> * [[1965]] - [[Մասիս Շիրազ]], նկարիչ<ref>{{Cite journal|date=2007-12-01|title=Westminster, 6th Duke of, (Gerald Cavendish Grosvenor) (22 Dec. 1951–9 Aug. 2016)|url=http://dx.doi.org/10.1093/ww/9780199540884.013.u39410|publisher=Oxford University Press}}</ref> * [[1968]]՝ ** [[Հաց բերողը]] ** [[Ջիլիան Անդերսոն]] Gillian Anderson ամերիկացի դերասանուհի<ref>{{Cite journal|last=Фамелец|first=Моника|date=2012|title=Белорусская ономастика. Топонимия: учебное пособие / А. М. Мезенко [и др.]; под общ. ред. А. М. Мезенко – Минск : Элайда, 2012, 260 с.|url=http://dx.doi.org/10.15290/sw.2012.12.28|journal=Studia Wschodniosłowiańskie|volume=12|pages=357–359|doi=10.15290/sw.2012.12.28|issn=1642-557X}}</ref> ** [[Էրիկ Բանա]] Eric Bana ավստրալիացի դերասան<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.30843/nzpps.2019.symp|title=Proceedings from the New Zealand Plant Protection Society Phytophthora Symposium, 12 August 2019, Auckland, New Zealand|date=2019-08-01|publisher=New Zealand Plant Protection Society|isbn=978-0-473-49002-7}}</ref> * [[1973]] - [[Ֆիլիպպո Ինձագի]] Filippo Inzaghi իտալացի ֆուտբոլիստ * [[1973]] - [[Ալեքսանդր Պոնոմարյով]] Олександр Пономарьов ուկրաինացի երգիչ<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.30843/nzpps.2019.symp|title=Proceedings from the New Zealand Plant Protection Society Phytophthora Symposium, 12 August 2019, Auckland, New Zealand|date=2019-08-01|publisher=New Zealand Plant Protection Society|isbn=978-0-473-49002-7}}</ref> * [[1976]]՝ ** [[Ռոնա Միտրա]] Rhona Natasha Mitra անգլիացի դերասանուհի, մոդել և երգչուհի<ref>{{Cite web|url=http://dx.doi.org/10.1163/9789004337862_lgbo_com_140215|title=Neue deutsche Biographie (NDB)|website=Lexikon des gesamten Buchwesens Online|accessdate=2020 թ․ հոկտեմբերի 31}}</ref> ** [[Օդրի Տոտու]] Audrey Tautou ֆրանսիացի դերասանուհի և մոդել * [[1980]] - [[Ալեքսանդր Թադևոսյան]], հայ ֆուտբոլիստ, պաշտպան * [[1981]] - [[Ջարվիս Հեյս]] Jarvis Hayes ամերիկացի բասկետբոլիստ<ref>{{Cite journal|last=Marniemi|first=J.|last2=Parkki|first2=M. G.|date=1975-09-01|title=Radiochemical assay of glutathione S-epoxide transferase and its enhancement by phenobarbital in rat liver in vivo|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9|journal=Biochemical Pharmacology|volume=24|issue=17|pages=1569–1572|doi=10.1016/0006-2952(75)90080-5|issn=0006-2952|pmid=9}}</ref> == Մահեր == * {{0}}[[117]] - [[Հռոմեական կայսրություն|Հռոմի]] [[Հռոմի կայսրերի ցանկ|կայսր]] [[Տրայանոս]]<ref>{{Cite journal|date=2015|title=Рецензируются: “Биографический словарь сотрудников Библиотеки Российской академии наук”|url=http://dx.doi.org/10.7868/s0869587315090042|journal=Вестник Российской академии наук|volume=85|issue=11|pages=1039–1041|doi=10.7868/s0869587315090042|issn=0869-5873}}</ref> * {{0}}[[378]] - [[Հռոմեական կայսրություն|Հռոմի]] [[Հռոմի կայսրերի ցանկ|կայսր]] [[Վաղես]] (Հուլիոս Ֆլավիոս Վալենս)<ref>{{Cite journal|last=Rich|first=Vera|date=1974-05|title=Happy birthday, Soviet style|url=http://dx.doi.org/10.1038/249204c0|journal=Nature|volume=249|issue=5454|pages=204–205|doi=10.1038/249204c0|issn=0028-0836}}</ref> * (ենթադրաբար) [[1516]] - [[Հիերոնիմոս Բոսխ]], հոլանդացի նկարիչ * [[1916]] - [[Հովհաննես Հիսարյան]] արձակագիր ([[Կ.Պոլիս|Կ.Պոլս]]ում) * [[1919]]՝ **[[Էռնստ Հեկկել]], գերմանացի բնախույզ և փիլիսոփա<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.4324/9780429061202-65|title=The Routledge Handbook of Sport in Asia|last=Nair|first=Usha S.|date=2020-05-20|publisher=Routledge|isbn=978-0-429-06120-2|pages=572–574}}</ref> **[[Ռուջերո Լեոնկավալո]], իտալացի կոմպոզիտոր * [[1962]] - [[Հերման Հեսսե]], գերմանացի գրող և նկարիչ * [[1970]] - [[Սահակ Կիրակոսյան]], լրագրող * [[1975]] - [[Դմիտրի Շոստակովիչ]], [[ռուս]] կոմպոզիտոր<ref>{{Cite journal|last=Motamedi|first=Gholam K.|date=2014-12|title=Obituary, Karen N. Gale, PhD (October 14, 1948–August 21, 2014)|url=http://dx.doi.org/10.1016/j.yebeh.2014.10.011|journal=Epilepsy & Behavior|volume=41|pages=268–269|doi=10.1016/j.yebeh.2014.10.011|issn=1525-5050}}</ref> * [[1996]] - [[Ֆրենկ Ուիթլ]], անգլիացի կոնստրուկտոր === [[Արցախի պատերազմ]]ի [[Արցախյան պատերազմում զոհված ազատամարտիկների ցանկ|մասնակիցներ]] === * [[1992]]՝ ** [[Քյուրաթաղ]]ի պաշտպանության ժամանակ<ref>{{Cite journal|last=Kirk|first=Thomas G.|date=1998-11|title=Women in American History98131Encyclopaedia Britannica. Women in American History. Encyclopaedia Britannica, 1998 (last visited 31 August 1998). http://www.women.eb.com/ Free|url=http://dx.doi.org/10.1108/err.1998.2.11.138.131|journal=Electronic Resources Review|volume=2|issue=11|pages=138–138|doi=10.1108/err.1998.2.11.138.131|issn=1364-5137}}</ref> *** [[Գառնիկ Ալեքսանյան (ազատամարտիկ)|Գառնիկ Ալեքսանյան]] (* [[1969]] թ.) *** [[Ալիկ Առաքելյան]] (* [[1947]] թ.) ** [[Ստեփանակերտ]]ում *** [[Վալերի Բախշիի Աղաջանյան|Վալերի Աղաջանյան]] (Վիրավորվելուց երկու տարի անց, * [[1961]] թ.) == Տոներ == * Բնիկ ժողովուրդների համաշխարհային օր<ref>{{Cite journal|date=2014-05|title=Соловьев Э.Ю. Историко-философская публицистика (приметы и требования)|url=http://dx.doi.org/10.7256/1999-2793.2014.5.12133|journal=Философия и культура|volume=5|issue=5|pages=731–744|doi=10.7256/1999-2793.2014.5.12133|issn=1999-2793}}</ref> * [[Սինգապուր]]՝ Հանրապետության օր * [[Կանադա]]՝ Խաղաղապահների օր == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} mod6lnah6pmqu9rblesyunbip6q4oam 0 3545 8485565 6899097 2022-08-08T21:50:48Z 94.228.31.26 /* Մահեր */ wikitext text/x-wiki {{Տարվա նավարկում|1959}} {{Տարին այլ օրացույցներով|{{PAGENAME}}}} {{Սկսվող տարի|{{PAGENAME}}}} == Դեպքեր == * [[Հունվարի 6]]-ից [[հունվարի 9|9]]-ը տեղի է ունեցել [[ՀԳՄ 4-րդ համագումար]]ը։ == Ծնունդներ == * [[Հունվարի 1]] - [[Սեյրան Բաղդասարյան]], քաղաքական գործիչ * [[Հունվարի 5]] - [[Ահարոն Չիլինգարյան]], հայ տնտեսագետ, ՀՀ պետական գործիչ * [[Փետրվարի 16]] - [[Արթուր Մկրտչյան (քաղաքական գործիչ)|Արթուր Մկրտչյան]], [[Արցախ]]ի քաղաքական և պետական գործիչ, ԼՂՀ Գերագույն խորհրդի առաջին նախագահ, ազգագրագետ * [[Մարտ 5]] - [[Վազգեն Սարգսյան]], [[Հայաստան]]ի վարչապետ (վ. [[1999]]) * [[Մարտի 7]] - [[Լուչանո Սպալետտի]], իտալացի ֆուտբոլիստ, կիսապաշտպան և գլխավոր մարզիչ * [[Մարտի 24]] - [[Սեպուհ Չուլջյան]], Հայաստանյաց Առաքելական եկեղեցու Գուգարաց թեմի առաջնորդ։ * [[Ապրիլի 15]] - [[Հովիկ Կռնչոյան]], հայ բորտմեխանիկ, Արցախյան ազատամարտի մասնակից * [[Մայիսի 22]] - [[Անդրես Լուրե]], [[էստոնացի]] [[փիլիսոփա]], [[թարգմանիչ]], [[հետազոտող]] * [[Հունիսի 2]] - [[Ռինեկե Դեյքստրա]], նիդերլանդացի լուսանկարիչ և վիդեոարտիստ * [[Հունիսի 10]] - [[Արիս Արսենի]], [[հայ]] [[բանաստեղծ]] * [[Հունիսի 10]] - [[Կառլո Անչելոտտի]], իտալացի ֆուտբոլային մարզիչ * [[Նոյեմբերի 7]] - [[Ալեշանդրե Գիմարաես]], բրազիլացի ֆուտբոլիստ և գլխավոր մարզիչ * [[Նոյեմբերի 16]] - [[Արթուր Անդրանիկյան]], հայ բանաստեղծ, գրականագետ, բանասիրական գիտությունների թեկնածու == Մահեր == * [[Մարտի 17]] - [[Գալակտիոն Տաբիձե]], վրացի խորհրդային գրող * [[Վիլեն Գալստյան]], բալետի հայ արտիստ, պարուսույց, ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ * [[Մարտի 15]] - [[Շալվա Դադիանի]], վրացի խորհրդային գրող, դրամատուրգ, թատերական գործիչ * [[Հրաչյա Շիրինյան]], Հարավային Կովկասում հեղափոխական շարժման մասնակից * [[Փետրվարի 26]] - [[Վերդի]], հայ աշուղագետ * [[Արամ Բակալյան]], նկարիչ * [[Ջորջ Մարշալ]], ԱՄՆ պետական և զինվորական գործիչ * [[Հունվար 5]] - [[Կարո Հալաբյան]], խորհրդային ճարտարապետության գործիչ, ակադեմիկոս, արվեստի վաստակավոր գործիչ (ծ.[[1897]]) * [[Մարտ 13]] - [[Աշոտ Տեր-Մկրտչյան]], մաթեմատիկոս * [[Ապրիլ 24]] - [[Հակոբ Կոջոյան]], հայ նկարիչ, գեղարվեստի և գրաֆիկայի վարպետ (ծ.[[1883]]) * [[Մայիս 6]] - [[Վաղարշ Վաղարշյան]], հայ դերասան, ռեժիսոր, դրամատուրգ, թատերական գործիչ (ծ. [[1894]]) * [[Օգոստոսի 1]] - [[Արտաշես Բաբալյան]], բժիշկ, Առաջին Հանրապետության սոցիալական ապահովության նախարար (ծ. [[1886]]) * [[Նոյեմբերի 13]] - [[Արիս Շաքլյան]], հայ բանաստեղծ, արձակագիր, ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1947 թվականից (ծ. [[1900]]) [[Կատեգորիա:1959]] [[Կատեգորիա:Տարեթվեր]] 5ezx5ssblr0aqac40b1o3w7c1et6p5a 0 5994 8485409 8474056 2022-08-08T19:31:10Z CommonsDelinker 212 "Flag_of_Ejmiatsin.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս | Ի ծնե տրված անունը = Լևոն Կարապետ Աբրահամի Պալճյան | Պատկեր = HisHolinessVazgenI.jpg | անվանումը = Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Վազգեն Ա<br/>130-րդ [[Կաթողիկոս|Ծայրագույն Պատրիարք<br/>և Կաթողիկոս Ամենայն Հայոց]] | Եկեղեցի = {{դրոշավորում|Հայ առաքելական եկեղեցի}} | Անուն1= | Տիտղոս = Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Վազգեն Ա<br/>Ծայրագույն Պատրիարք<br/>և Կաթողիկոս Ամենայն Հայոց | Ընտրվել է = | Գահակալություն1= [[1955]] – [[1994]] թվական | Իրավանախորդ1= [[Գևորգ Զ Նորնախիջևանցի|Գևորգ Զ Չորեքչյան]] | Իրավահաջորդ1= [[Գարեգին Ա Քեսաբցի|Գարեգին Ա]] | Ծննդյան ամսաթիվ = {{Ծննդյան ամսաթիվ|1908|09|20}} | Ծննդավայր = [[Պատկեր:ROU Bucharest Flag.png|Բուխարեստ|23px]] [[Բուխարեստ]],<br />({{Դրոշ|Ռումինիա}} [[Ռումինիա|Ռումինիայի թագավորություն]]) | Մահացել է= {{Մահվան ամսաթիվ և տարիք|1994|8|18|1908|10|3}} | Վախճանի վայրը = [[Վաղարշապատ]],<br />({{Դրոշավորում|Հայաստան}}) | ազգություն = հայ | Կրթություն = [[Բուխարեստ]]ի [[Միսաքյան-Քեսիմյան ազգային վարժարան]];<br/>[[1924]] – [[1926]] թվական - [[Բուխարեստ]]ի առևտրական բարձրագույն վարժարան;<br/>[[1936]] թվական - [[Բուխարեստ]]ի պետական համալսարանի գրականության և փիլիսոփայության ֆակուլտետ;<br/>[[1937]] թվական - գործնական մանկավարժության բաժին | Կուսակրոնության ընդունում = | Հոգևոր աստիճան = | Այլ բարձրաստիճան պաշտոն | Կիլիկիո Կաթողիկոս = | Անուն2= | Գահակալություն2= | Իրավանախորդ2= | Իրավահաջորդ2= | Կոստանդնուպոլսի Պատրիարք = | Անուն3= | Գահակալություն3= | Իրավանախորդ3= | Իրավահաջորդ3= | Երուսաղեմի Պատրիարք = | Անուն4= | Գահակալություն4= | Իրավանախորդ4= | Իրավահաջորդ4= | Պարգևներ = {{Հայաստանի ազգային հերոս}}<br/>{{Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան}} [[Պատկեր:Order friendship of peoples rib.png|40px|Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան]] [[Պատկեր:Order badge of honor rib.png|40px|«Պատվո նշան» շքանշան (ԽՍՀՄ)]] | Ստորագրություն = | վիքիպահեստ = Vazgen I }} '''Վազգեն Ա''' (ռումինահայ, աշխարհիկ անունն է՝ '''''Լևոն Կարապետ Աբրահամի Պալճյան''''') ({{ԱԾ}}), [[Հայ Առաքելական Եկեղեցի|Հայ Առաքելական Եկեղեցու]] 130-րդ [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս|Կաթողիկոս]], հայագետ և [[Հայաստանի ազգային հերոս]]։ ==Կենսագրություն== Վազգեն Ա (ավազանի անունը՝ Լևոն-Կարապետ) Պալճյանը նախնական կրթությունն ստացել է [[Օդեսա]]յի ([[Առաջին աշխարհամարտ]]ի (1914-1918 թվականներ) տարիներին այնտեղ էր հաստատվել Պալճյանների ընտանիքը) հայկական նախակրթարանում։ [[Ռումինիա]]յում վերահաստատվելուց հետո սովորել է [[Բուխարեստ]]ի Միսաքյան-Քեսիմյան ազգային, 1924-1926 թվականներին՝ Բուխարեստի առևտրական բարձրագույն վարժարանում։ 1936 թվականին ավարտել է Բուխարեստի պետական համալսարանի գրականության և փիլիսոփայության ֆակուլտետը, 1937 թվականին՝ գործնական մանկավարժության բաժինը։ 1930-ական թվականներից ռումինահայ գաղութի խնդիրներն արծարծել է «Մարտկոց» թերթում (1933 թվական, [[Փարիզ]]), ապա՝ Բուխարեստում իր հիմնած «Հերկ» ամսագրի 12 համարներում (1937 թվականի հունիսից 1938 թվականի մայիս)։ 1929–1943 թթ-ին դասավանդել է Բուխարեստի հայկական դպրոցներում, եղել հայ ռազմագերիներին օգնող կոմիտեի (1942-1944 թվականներ) կազմում։ 1943 թվականի սեպտեմբերին ռումինահայ թեմական խորհրդի որոշմամբ մեկնել է [[Աթենք]], որտեղ Սբ Կարապետ եկեղեցում ձեռնադրվել է կուսակրոն քահանա։ Նույն թվականի նոյեմբերին ընտրվել է Ռումինիայի հայոց թեմի առաջնորդական տեղապահ, ապա՝ թեմի առաջնորդ (1947–1955 թվականներ)։ [[1948]] թվականի մայիսի 23-ին Սբ [[Էջմիածնի Մայր Տաճար]]ում [[Ամենայն հայոց կաթողիկոս]] [[Գևորգ Զ Չորեքչյան]]ը նրան օծել է ծայրագույն վարդապետ, 1951 թվականի մայիսին՝ եպիսկոպոս։ 1954 թվականի դեկտեմբերի 31-ին ստանձնել է նաև [[Բուլղարիա]]յի հայոց թեմի առաջնորդի պարտականությունները։ 1955 թվաակնին ընտրվել է Ամենայն հայոց կաթողիկոս։ ==Եկեղեցական գործունեություն== [[ԽՍՀՄ|Սովետական Միության]] փլուզումից հետո նա լայն գործունեություն ծավալեց Հայ Առաքելական Եկեղեցու Էջմիածնի և Կիլիկիո ճյուղերի միավորման համար։ [[Պատկեր:ArmenianStamps-046.jpg|400px|մինի|ձախից|Վազգեն Ա-ին նվիրված [[ՀՀ]] [[փոստային նամականիշ]]]] Մեծ է Վազգեն Ա-ի ավանդը Հայ եկեղեցու միասնության հաստատման, միջեկեղեցական հարաբերությունների ընդլայնման ասպարեզում։ 1962 թվականին Հայ եկեղեցին դարձել է Եկեղեցիների համաշխարհային խորհրդի, այնուհետև՝ Եվրոպական եկեղեցիների համաժողովի անդամ։ Ամենայն հայոց կաթողիկոս ընտրվելուց հետո, սփյուռքի համախմբվածությունը զորացնելու և հայրենիքի հետ կապերն ամրապնդելու նպատակով, շուրջ 30 հովվապետական այցելություններ է կատարել Հայ եկեղեցու թեմեր, միջեկեղեցական շրջանակներում հանդիպումներ ունեցել քույր եկեղեցիների հովվապետների հետ, արտերկրում ներկայացրել Հայ եկեղեցին ու հայ ժողովրդին։ Վեհափառ հայրապետի շնորհիվ փրկվել ու Երևանի Մատենադարանին են հանձնվել «Վեհափառի» և «Վեհամոր» անուններով կնքված երկու Ավետարանները, [[Թորոս Ռոսլին]]ի ծաղկած «Զեյթունի Ավետարանը» և «Մալաթիայի Ավետարանը», [[Թովմա Արծրունի|Թովմա Արծրունու]] «Պատմություն Արծրունյաց տան» աշխատության պահպանված միակ ձեռագիր օրինակը և բազմաթիվ այլ ձեռագրեր, արժեքավոր վավերագրեր։ Դեռևս 1988 թվականի փետրվարի 25-ին Արցախը Հայաստանի հետ վերամիավորելու հարցով դիմել է ԽՍՀՄ նախագահ [[Միխայիլ Գորբաչով|Մ. Գորբաչով]]ին, [[Արցախյան շարժում|Արցախյան շարժման]] ընթացքում խորհրդային և միջազգային ամենաբարձր ատյաններում լսելի է դարձրել արցախահայության ձայնը։ Հայրապետական առանձին տնօրինությամբ վերահաստատել է Հայ եկեղեցու Արցախի թեմը (1989), ձեռնարկել Արցախի մի շարք եկեղեցիների ու վանքերի վերաբացումն ու վերանորոգումը։ == Շինարարական գործունեություն == Վազգեն Ա Կաթողիկոսը ծավալել է եկեղեցաշին-վերականգնողական մեծ աշխատանքներ։ Վերանորոգվել են [[Էջմիածնի Մայր Տաճար|Մայր տաճարը]], [[Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի (Էջմիածին)|Էջմիածնի Սբ. Հռիփսիմե,]] [[Սուրբ Գայանե եկեղեցի|Սբ. Գայանե]], [[Շողակաթ|Սբ. Շողակաթ]] վանքերը, [[Գեղարդի վանք|Գեղարդավանքը]], [[Խոր Վիրապ]]ի վանքը, [[Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցի (Օշական)|Օշականի Սբ. Մեսրոպ Մաշտոց]], [[Սուրբ Սարգիս եկեղեցի (Երևան)|Երևանի Սբ. Սարգիս]], [[Սուրբ Զորավոր Աստվածածին եկեղեցի (Երևան)|Սբ. Զորավոր]], [[Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցի (Երևան)|Սբ. Հովհաննես]], [[Բաքու|Բաքվի]], [[Մոսկվա]]յի, [[Դոնի Ռոստով]]ի և [[Արմավիր (քաղաք Ռուսաստանում)|Արմավիրի]] եկեղեցիները։ Մայրավանքի շրջակայքում կառուցվել են Նահատակաց հուշարձանը, [[Խրիմյան Հայրիկ]]ին նվիրված աղբյուր-կոթողը, [[Գալուստ Գյուլբենկյան|Գալուստ Կյուլպենկյան]] վանատունը, [[Ալեք Մանուկյան|Ալեք և Մարի Մանուկյան]] գանձատունը։ Վազգեն Ա-ի նախաձեռնությամբ և սփյուռքահայերի նվիրատվությամբ ժամանակակից սարքավորումներով վերազինվել է Մայր աթոռի տպարանը։ Վեհափառ հայրապետի շնորհիվ փրկվել ու [[Մատենադարան]]ին են հանձնվել «Վեհափառի Ավետարանը», «Վեհամոր Ավետարանը», [[Թորոս Ռոսլին]]ի ծաղկած «Զեյթունի Ավետարանը» և «Մալաթիայի Ավետարանը», [[Թովմա Արծրունի|Թովմա Արծրունու]] «Պատմություն Արծրունյաց տան» աշխատության պահպանված միակ օրինակը և բազմաթիվ այլ ձեռագրեր ու արժեքավոր վավերագրեր։ [[1962]] թվականին Հայ եկեղեցին դարձել է Եկեղեցիների համաշխարհային խորհրդի, ապա՝ Եվրոպական եկեղեցիների համաժողովի անդամ։ Վազգեն Ա-ն մասնակցել է կրոնական գործիչների՝ Հանուն խաղաղության, զինաթափման և ժողովուրդների միջև արդար հարաբերությունների հաստատման համաշխարհային համաժողովներին ([[Մոսկվա]], [[Բեռլին]], [[Հելսինկի]])։ Կարևոր են նաև Վազգեն Ա-ի իմաստասիրական և հրապարակախոսական երկերն ու հայրապետական գրությունները, որտեղ, սկսած առաջին՝ «Նոր սերունդին համար» («Մարտկոց», 1933 թվական) հոդվածից, արծարծել է սփյուռքահայությանը հուզող խնդիրներ, Հայրենիք-Սփյուռք հարաբերությունները և հայ ժողովրդի կյանքում Հայ եկեղեցու դերի ու առաքելության հարցերը։ Նրա գործերում նրբին անդրադարձ կա նաև մարդու ներանձնական ու հոգևոր-իմացական աշխարհին («[[Մուսա լեռ]]ան հայերը [[Ֆրանց Վերֆել]]ի վեպին մեջ», «[[Խրիմյան Հայրիկ]] որպես դաստիարակ»)։ Հայաստանի աստիճանական վերականգնմանը նվիրված ձոն է «Հայրենի արևին տակ» ուղեգրական ակնարկաշարը։ Պատարագի արարողության ընթացքն ու խորհուրդը մատչելի բացատրություններով ներկայացված և ազգային տեսանկյունից վերիմաստավորված են «Մեր Պատարագը» գրքույկում։ Դեռևս 1988 թվականի փետրվարի 25-ին Հայաստանի հետ Արցախի վերամիավորման հարցով Վազգեն Ա-ն դիմել է ԽՄԿԿ կենտկոմի գլխավոր քարտուղար [[Միխայիլ Գորբաչով]]ին, Արցախյան շարժման ընթացքում խորհրդային և միջազգային բարձր ատյաններում լսելի է դարձրել արցախահայության ձայնը։ Հայրապետական առանձին տնօրինությամբ [[1989]] թվականին վերահաստատել է Հայ եկեղեցու Արցախի թեմը, ձեռնարկել Արցախի մի շարք եկեղեցիների ու վանքերի վերաբացումն ու վերանորոգումը։ Նրա ջանքերով վերստին սկսել են գործել Սյունիքի և Գուգարքի թեմերը։ Վեհափառ հայրապետն օրհնել է Հայաստանի նորոգ անկախությունը։ [[1992]] թվականի մայիսի 28-ին հատուկ կոչով դիմել է Հայ եկեղեցու թեմակալ առաջնորդներին՝ սատարելու «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի ստեղծմանը։ Վազգեն Ա-ն իր օրհնած վերջին՝ վեցերորդ մյուռոնը (1991 թվականի սեպտեմբերի 29-ին) անվանել է Անկախության մյուռոն, որով և օծել է Մայր տաճարի Ավագ խորանի «Տիրամայրը Մանկան հետ» (նկարիչ՝ [[Գրիգոր Խանջյան]]) պատկերը՝ այն անվանելով Անկախության Տիրամայր։ 2008 թվականին «Վավերագրեր Հայ եկեղեցու պատմության» մատենաշարով (գիրք ԺԶ) լույս է տեսել «Վազգեն Ա Պալճյան. Ամենայն հայոց կաթողիկոս (1908–1994)» փաստաթղթերի և վավերագրերի ժողովածուն։ Վազգեն Ա-ն պարգևատրվել է Խաղաղության համաշխարհային խորհրդի [[Ֆրեդերիկ Ժոլիո-Կյուրի|Ժոլիո Կյուրիի]] անվան (1962 թվական) և Խաղաղության պաշտպանության կոմիտեի (1968 թվական) ոսկե մեդալներով, Ռումինիայի «Հանրապետության աստղ» (1952 թվական), ԽՍՀՄ «Պատվո նշան» (1968 թվական) և Ժողովուրդների բարեկամության (1978 թվական) շքանշաններով։ Վազգեն Ա-ն ընտրվել է ՀՀ ԳԱԱ պատվավոր անդամ (1991 թվական), Հայաստանում առաջինն է արժանացել Ազգային հերոսի կոչմանը (1994 թվական)։ Վազգեն Ա-ի անունով կոչվել են [[Սևանի Վազգենյան դպրանոց|Սևանի հոգևոր դպրանոցը]] և դպրոց՝ [[Վանաձոր]]ում, հուշարձաններ են կանգնեցվել Վազգենյան հոգևոր դպրանոցի բակում (2008 թվական) և Մայր աթոռ Աբ Էջմիածնում (2010 թվական, քանդակագործ՝ Ֆրիդ Սողոյան)։ [[2008]] թվականի մայիսի 12-ին Երևանի Աջափնյակ վարչական շրջանի հ.168 միջնակարգ դպրոցն անվանակոչվել է Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Վազգեն Առաջինի անվամբ։ 2014 թվականի սեպտեմբերի 19-ին դպրոցում հանդիսավոր կերպով տեղի ունեցավ երջանկահիշատակ Վազգեն Առաջինի կիսանդրու բացումը, որի հեղինակն է քանդակագործ Կարապետ Մխիթարյանը։ http://vazgen-a.net/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160112214505/http://vazgen-a.net/ |date=2016-01-12 }} {{Հաջորդականություն Կաթողիկոս | նախորդ = [[Գևորգ Զ]] | տարիներ 2 = (1945 – 1954) | էջի Կաթողիկոս = [[Վազգեն Ա]] | տարիներ 1 = (1955 - 1994) | հաջորդ = [[Գարեգին Ա]] | տարիներ 3 = (1995 – 1999) }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://web.archive.org/web/20110531152734/http://araratian-tem.am/media/Qrist.%20Hayast..pdf Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարան, էջ 946] * [http://www.azg.am/AM/2008062712 Հոդված Ազգում] * [http://www.lusamut.net/level2_.php?id=147&id_2=651&cat_=6&s=29 Վազգեն Ա Պալճյան] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100618123420/http://www.lusamut.net/level2_.php?id=147&id_2=651&cat_=6&s=29 |date=2010-06-18 }} {{կաթողիկոսներ}} {{Հայաստանի ազգային հերոսներ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՔՀՀ}} [[Կատեգորիա:Հայ հայագետներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսներ]] [[Կատեգորիա:«Պատվո նշան» շքանշանի ասպետներ]] [[Կատեգորիա:Ժողովուրդների բարեկամության շքանշանի դափնեկիրներ]] 82764mdixdp63yn82g4ak4e77iw13jm 0 5995 8485411 8460006 2022-08-08T19:31:22Z CommonsDelinker 212 "Flag_of_Ejmiatsin.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս | Ի ծնե տրված անունը = Նշան Սարգիսեան | Պատկեր = Գարեգին Ա Քեսաբցի.jpg | անվանումը1= 131-րդ [[Կաթողիկոս|Ծայրագույն Պատրիարք,<br/>Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս]]<br/>Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա | Եկեղեցի = {{դրոշավորում|Հայ առաքելական եկեղեցի}} | Անուն = | Տիտղոս = | Ընտրվել է = | Գահակալություն1= [[1995]] – [[1999]] թթ. | Իրավանախորդ1= [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Ա]] | Իրավահաջորդ1= [[Գարեգին Բ Ոսկեհատցի|Գարեգին Բ]] | Ծննդյան ամսաթիվ = {{Ծննդյան ամսաթիվ|1932|8|27}} | Ծննդավայր = [[Քեսաբ]],<br/> [[Սիրիա|Սիրիական Հանրապետություն (Ֆրանսիական մանդատ)]] | Մահացել է = {{Մահվան ամսաթիվ և տարիք|1999|6|29|1932|8|27}} | Վախճանի վայրը = [[Վաղարշապատ]], {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | ազգություն = | Կրթություն = | Կուսակրոնության ընդունում = | Հոգևոր աստիճան = | Այլ բարձրաստիճան պաշտոն | Կիլիկիո Կաթողիկոս = [[Կիլիկիո Կաթողիկոսների ցանկ|Մեծի Տանն Կիլիկիո<br/>Պատրիարք – Կաթողիկոս]] | Անուն2= Գարեգին Բ Սարգսյան | Գահակալություն2= [[1975]] – [[1995]] թթ. | Իրավանախորդ2= [[Խորեն Ա Բարոյան|Խորեն Ա]] | Իրավահաջորդ2= [[Արամ Ա]] | Կոստանդնուպոլսի Պատրիարք = | Անուն3= | Գահակալություն3= | Իրավանախորդ3= | Իրավահաջորդ3= | Երուսաղեմի Պատրիարք = | Անուն4= | Գահակալություն4= | Իրավանախորդ4= | Իրավահաջորդ4= | Պարգևներ = | Ստորագրություն = | վիքիպահեստ = Karekin I }} '''Գարեգին Ա''' (''Քեսապցի'', աշխարհիկ՝ '''''Նշան Հակոբի Սարգիսյան''''', {{ԱԾ}}), հայ հոգևոր գործիչ, [[Հայ Առաքելական Եկեղեցի|Հայ Առաքելական Եկեղեցու]] 131-րդ [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս]] 1995-1999 թվականներին։ Նախկինում եղել է ՀԱԵ [[Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութիւն|Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոս]] որպես '''Գարեգին Բ''' 1983-1994 թվականներին։ == Կենսագրություն == Գարեգին Ա-ն ծնվել է ''Նշան Սարգիսեան'' անունով [[Սիրիա]]յի [[Քեսաբ]] գյուղաքաղաքում։ Նախնական կրթությունն ստացել է Քեսաբի Ուսումնասիրաց միացյալ վարժարանում, ապա ուսումնառությունը շարունակել է [[Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութիւն|Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության]] Դպրեվանքում (1946–1952)։ 1949 թվականին ձեռնադրվել է [[սարկավագ]], 1952 թվականին՝ [[կուսակրոն]] [[քահանա]], վերակոչվել Գարեգին [[աբեղա]]՝ ի հիշատակ Կիլիկիո կաթողիկոս [[Գարեգին Ա Հովսեփյան]]ի, դարձել Կիլիկիո միաբանության ուխտի անդամ։ Պաշտպանելով վարդապետական ավարտաճառը «Հայաստանեայց ԵկեղեցՒոյ աստվածաբանութիւնը ըստ հայ շարականներու» թեմայով՝ 1955 թվականին ստացել է վարդապետական աստիճան։ Նույն թվականին պաշտոնավարել է Դպրեվանքում՝ որպես ուսուցիչ և վերակացու, 1956 թվականին ստանձնել Դպրեվանքի տեսչի պաշտոնը։ 1957-1959 թվականներին Գարեգին վարդապետն ուսումնառությունը շարունակել է Օքսֆորդի համալսարանում՝ ավարտաճառ ներկայացնելով «Քաղկեդոնի ժողովը և Հայ եկեղեցին» (հրտ. 1965, անգլ., ունեցել է մի շարք վերահրատարակություններ) խորագրով աշխատությունը, ստացել գրականության բակալավրի աստիճան։ 1960 թվականին կրկին ստանձնել է Դպրեվանքի տեսչի պաշտոնը։ 1963 թվականին ստացել է ծայրագույն վարդապետի աստիճան, 1964-ին ձեռնադրվել է եպիսկոպոս, 1973 թվականին նրան շնորհվել է արքության պատիվ և տիտղոս։ 1971–1973 թվականներին վարել է Կիլիկիո կաթողիկոսության [[Սպահան]]ի ([[Նոր Ջուղա]]) թեմի, 1973–1977 թվականներին՝ Հյուսիսային Ամերիկայի Արևելյան նահանգների և Կանադայի թեմի առաջնորդի պաշտոնը։ 1977 թվականի մայիսի 2-ին, Խորեն Ա Բարոյանի կաթողիկոսության շրջանում, ընտրվել է Մեծի Տանն Կիլիկիո աթոռակից կաթողիկոս, 1983 թվականին՝ Մեծի Տանն Կիլիկիո Գարեգին Բ կաթողիկոս։ 1992 թվականից եղել է «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհրդի անդամ։ 1995 թվականին ընտրվել է Ամենայն հայոց կաթողիկոս։ Եղել է ՀՀ ԳԱԱ պատվավոր անդամ, աշխարհի մի շարք կրոնական ու գիտական հաստատությունների և համալսարանների պատվավոր դոկտոր։ Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Հայրապետը մահացել է 1999 թվականի հունիսի 29-ին, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում։ == Եկեղեցական գործունեություն == 1960 թվականին ստանձնելով Դպրեվանքի տեսչի պաշտոնը՝ Գարեգին վարդապետը, որպես Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության ներկայացուցիչ, գործուն մասնակցություն է ունեցել միջեկեղեցական մի շարք համագումարների ու ժողովների, [[Եկեղեցիների Համաշխարհային Խորհուրդ|Եկեղեցիների համաշխարհային խորհրդի]] (ԵՀԽ) միջեկեղեցական համաժողովների։ Մեծ է նրա ավանդը 1965 թվականին Ադիս Աբեբայում (Եթովպիա) Արևելյան ուղղափառ քույր եկեղեցիների պետերի համաժողովի կազմակերպման, ինչպես նաև Մերձավոր Արևելքի եկեղեցիների խորհրդաժողովի ստեղծման գործում։ Դիտորդի կարգավիճակով մասնակցել է Վատիկանի II ժողովի երեք հաջորդական նիստերին (1963-65) և Անգլիկան եկեղեցու Լամբեթի համաժողովին (1968)։ ԵՀԽ-ում վարել է մի շարք պատասխանատու պաշտոններ, 1968 թվականին ընտրվել է ԵՀԽ Կենտրոնական և Գործադիր վարչությունների անդամ, իսկ 1975 թվականի Նայրոբիի (Քենիա) համաժողովում՝ փոխատենապետ։ Այդ շրջանում աստվածաբանության, գրականության, պատմության և մշակույթի թեմաներով դասախոսել է ՀԲԸՄ Դարուհի Հակոբյան երկրորդական վարժարանում, Բեյրութի Համազգայինի Նշան Փալանճյան ճեմարանում, Հայկազյան քոլեջում, Ամերիկյան համալսարանում։ 1976-1977 թվականներին Լիբանանում բռնկած քաղաքացիական պատերազմի տարիներին մեծ դեր է խաղացել լիբանանահայությանն օժանդակելու գործում։ 1983 թվականին ընտրվելով Մեծի Տանն Կիլիկիո Գարեգին Բ կաթողիկոս՝ զարկ է տվել ազգ-կրոնական, մշակութային և շինարարական աշխատանքներին։ Հաստատել է քրիստոնեական դաստիարակության բաժանմունքը, նպաստել աստվածաբանական ուսուցման բարելավմանը, ընդարձակել ու արդիականացրել է Անթիլիասի Դպրեվանքը (1977 թվականից Անթիլիասից փոխադրվել է Բիկֆայա), մեծ ուշադրություն դարձրել հրատարակչական գործին, հիմնել է «Հասկ» գիտա-աստվածաբանական տարեգիրքը, նախաձեռնել թանգարան-մատենադարանի շենքի շինարարությունը։ Կաթողիկոսության շրջանում հովվապետական այցելություններ է կատարել Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության թեմեր, միջեկեղեցական շրջանակներում հանդիպումներ է ունեցել քույր եկեղեցիների հովվապետների հետ։ Բազմիցս եղել է [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր աթոռ Սբ. Էջմիածնում]]։ 1988 թվականի դեկտեմբերի 7-ի Սպիտակի երկրաշարժից հետո Գարեգին Բ կաթողիկոսը Ամենայն հայոց կաթողիկոս Վազգեն Ա Պալճյանի հետ իր մասնակցությունն է բերել աղետի գոտու բնակավայրերի վերականգնմանը, կազմակերպել սփյուռքից օգնություն։ 1995 թվականին ընտրվելով Ամենայն հայոց կաթողիկոս՝ իր ջանքերն ուղղել է եկեղեցական կյանքի ներքին կարգավորմանն ու կազմակերպմանը, մասնավորապես՝ Էջմիածնի հոգևոր ճեմարանի գործունեության վերաաշխուժացմանը, Քրիստոնեական դաստիարակության և քարոզչության կենտրոնի ստեղծմանը, քրիստոնեական քարոզչության հանրամատչելի ծրագրերի մշակմանը, եկեղեցիների ու վանքերի նորոգմանը, սոցիալական բնույթի կառույցների ստեղծմանը, աստվածաբանական, հոգևոր և հայագիտական գրքերի հրատարակմանը։ Հայ եկեղեցու աշխատանքն առավել նպատակաուղղված դարձնելու նախանձախնդրությամբ վերափոխել է Հայաստանի թեմական կառուցվածքը։ 1996 թվականին հայաստանյան նախկին 4 թեմերի փոխարեն ստեղծվել են 8 թեմեր, հիմնվել են նաև Ուկրաինայի և Հարավային Ռուսաստանի թեմերը։ 1997 թվականի սեպտեմբերին՝ 80-ամյա ընդմիջումից հետո, վերաբացվել է Գևորգյան հոգևոր ճեմարանի հիմնովին վերանորոգված շենքը, սկսվել է ուսանողների համար նոր հանրակացարանի շինարարությունը։ Այդ շրջանում բազմապատկվել է նաև ճեմարանի սաների թիվը՝ հասնելով շուրջ 120-ի։ Կյանքի է կոչվել Վազգեն Ա-ի ծրագիրը [[Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցի (Օշական)|Օշականի Ս. Մեսրոպ Մաշտոց]] եկեղեցու կողքին, վերակառուցված շենքում հաստատվել է Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի անվան դպրատունը, որը դարձել է գիտական և մշակութային կարևոր կենտրոն։ Գահակալության կարճ ժամանակահատվածում Գարեգին Ա կաթողիկոսը հովվապետական այցելություններ է կատարել Հայ եկեղեցու թեմեր և Կ. Պոլսի հայոց պատրիարքարան, նոր թափ հաղորդել Մայր աթոռ Սուրբ Էջմիածնի էկումենյան գործունեությանը, պաշտոնական հանդիպումներ է ունեցել քույր եկեղեցիների հովվապետների հետ, Մայր աթոռում ընդունել մի շարք եկեղեցական և էկումենիկ պատվիրակությունների։ Հայաստանում քրիստոնեությունը պետական կրոն հռչակելու 1700-ամյակի հանդիսությունների շրջանակում, Վեհափառ Հայրապետի ձեռամբ, 1997 թվականի ապրիլի 7-ին կատարվել է Երևանի [[Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ մայր տաճար (Երևան)|Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ Մայր եկեղեցու]] հիմնարկեքը։ Կաթողիկոսական գահին Գարեգին Ա Քեսաբցուն հաջորդում է [[Գարեգին Բ Ոսկեհատցի]]ն։ == Երկերը == Հեղինակ է հայերեն, անգլերեն, գերմաներեն, ֆրանսերեն, արաբերեն լեզուներով աստվածաբանական, հայագիտական, փիլիսոփայական, բարոյագիտական և գրական բազում ուսումնասիրությունների և հոդվածների, ինչպես օրինակ՝ * Արեւելեան ուղղափառ եկեղեցիներու վկայութիւնը, Անթիլիաս, 1968։ * Հայ եկեղեցին այժմ, Նյու-Յորք, 1970։ * Իրանը եւ հայերը, Թեհրան, 1971։ * Հայկական քրիստոնէական ավանդոյթը Իրանում, Նոր Ջուղա, 1974։ * Karekin Sarkissian։ The Council of Chalcedon and the Armenian Church. Armenian Prelacy, New York 1975. * Անցեալը անցած չէ, Անթիլիաս, 1985։ * Հայ մարդը հայ գրքի դիմաց, Անթիլիաս, 1990։ * Հոգեւոր կեանքի փնտռտուքի մէջ, Անթիլիաս, 1991։ * Յարութիւն հայութեան, Անթիլիաս, 1993։ * Ձեռնարկ հովուական աստվածաբանության, Ս. Էջմիածին, 1995։ * Ձեռնարկ վարդապետական աստվածաբանության * Ձեռնարկ Ընդհանուր եկեղեցու պատմության * Ձեռնարկ քրիստոնեական բարոյագիտության * Զրույցներ Ջիովաննի Գուայտայի հետ», Ս. Էջմիածին, 2001 * Գարեգին Սարգիսեան, [[Քաղկեդոնի ժողովը և Հայոց Եկեղեցին]], Գարեգին Ա. Կրօնական, Աստուածաբանական և Հայագիտական Մատենաշար Թիւ 12, Նոր-Եորք, Լոնտոն, 2012։ == Ֆիլմեր == * Կիլիկիայի Հայկական Թագավորությունը (1993 Ֆրանսիա )՝ սցենարի հեղինակ [[Հրաչուհի Տատուրյան]], ռեժիոր [[Լևոն Մկրտչյան]]։ Ֆիլմում նկարահանվել են Ֆրասիայի նախկին նախագահ Ֆրանսուա Միտերանը, Լևոն Տեր Պետրոսյանը, [[Շառլ Ազնավուր]]ը, Շահեն Խաչատրյանը, նկարիչ [[Գառզու]]ն և իհարկե Վեհափառ Հայրապետ Գարեգին Առաջինը։ * https://www.youtube.com/watch?v=NsKWT0u68Gw * https://www.youtube.com/watch?v=Mn7dzBWShtw == Հղումներ == * [https://nip.am/wp-content/uploads/2020/03/Քրիստոնյա-Հայաստան.pdf Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարան, էջ 199] * [https://www.youtube.com/watch?v=diBHiApa7Qo Գարեգին Ա Կաթողիկոսի մասին պատմող տեսաֆիլմ] * [https://nt.am/am/dates/632 Գարեգին Ա Կաթողիկոսի մասին «Նոյյան տապանի» հիշարժան տարեթվերում] * [https://arshendpir.wordpress.com Պատմաաստվածաբանական բլոգ] == Տես նաև == * [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսների ցանկ]] * [[Կիլիկիո Կաթողիկոսների ցանկ]] {{Հաջորդականություն Կիլիկիո Կաթողիկոս | նախորդ = [[Խորեն Ա Բարոյան]] | տարիներ 2 = (1963-1983) | Էջի Կիլիկիո Կաթողիկոս = [[Գարեգին Ա|Գարեգին Բ Սարգսյան]] | տարիներ 1 = (1977-1995) | հաջորդ = [[Արամ Ա|Արամ Ա. Քեշիշյան]] | տարիներ 3 = (1995 թվականից) }} {{Հաջորդականություն Կաթողիկոս | նախորդ = [[Վազգեն Ա]] | տարիներ 2 = (1955-1994) | էջի Կաթողիկոս = [[Գարեգին Ա]] | տարիներ 1 = (1995-1999) | հաջորդ = [[Գարեգին Բ]] | տարիներ 3 = (1999 թվականից) }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{կաթողիկոսներ}} [[Կատեգորիա:1932 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:1999 մահեր]] [[Կատեգորիա:Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսներ|Գարեգին Ա]] [[Կատեգորիա:Կիլիկիո Կաթողիկոսներ|Գարեգին Ա]] [[Կատեգորիա:Օքսֆորդի համալսարանի շրջանավարտներ]] juk57z0h8b527hyyc1vjmss0otr753r 0 6027 8485167 8477327 2022-08-08T15:57:31Z Kizich 124350 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող | ծնվել է = [[12-րդ դար]]ի վերջ | ծննդավայր = [[Հայոց Միջագետք]]ի Տլուք գավառի Մարաթա գյուղ | վախճանվել է = [[1250]] թվական | ոճեր = առակ | ուշագրավ աշխատանքներ = [[Աղվեսագիրք]], «Եզն և ձի», «Առյուծ և մարդ», «Իմաստուն զինվոր» }} '''Վարդան Այգեկցի''' ([[12-րդ դար]]ի վերջ — [[1250]]), միջնադարյան հայ աստվածաբան, մատենագիր, առակագիր, քարոզիչ, հասարակական գործիչ։ == Կենսագրություն == Ապրել է [[XII դար]]ի վերջին և [[13-րդ դար|XIII դարի]] սկզբին։ Ծնվել է [[Հայոց Միջագետք]]ի Տլուք գավառի Մարաթա հայաբնակ [[գյուղ]]ում, կրթություն ստացել է ծննդավայրում, ապա՝ [[Արքայակաղնի վանք]]ում։ Ուսումն ավարտելուց հետո ձեռնադրվել է [[վարդապետ]] և զբաղվել քարոզչությամբ։ Այնուհետև ապաստանել է Կիլիկյան Հայաստանի Սև լեռների Տոսխ կոչված ձորում կառուցված [[Այգեկ (վանք)|Այգեկ]] վանքում, որտեղից էլ ստացել է իր Այգեկցի մականունը։ [[1198]] թվականին մասնակցել է [[Լևոն Բ]]-ի թագադրության հանդեսին։ Վախճանվել է [[1250]] թվականին։ == Ստեղծագործություն == Այգեկ վանքում գրել է 22 ճառ, բարոյախրատական 5 թուղթ, կազմել է «Արմատ հավատո» ժողովածուն։ Իր խրատներով ու քարոզներով Վարդան Այգեկցին պայքարում էր դրամասիրության, գողության, ամբարատավանության, ոխակալության, որկրամոլության, հարբեցողության, մարդկային այլ արատների դեմ, քարոզում սեր և համերաշխություն։ === Առակներ === Ասելիքն ավելի հասկանալի դարձնելու համար նա իր քարոզները համեմում էր իրիսկ հորինած, ինչպես և արդեն հայտնի զանազան [[առակ]]ներով ու զրույցներով։ Նա գրել է ավելի քան 30 առակ։ Այգեկցին սկիզբ է դրել առակավոր ճառի տեսակին։ Իր խրատական ճառերում նա վերամշակել, օգտագործել է [[Եզոպոս|Եզովպոս]]ի և այլ գրավոր առակներ, ինչպես նաև՝ հայ ժողովրդական առակները ու զրույցները, որոնք գրի են առել Այգեկցին և այլ մատենագիրներ, [[նովել]]ներ են, զվարճալի [[անեկդոտ]]ներ և խրատական փոքրիկ պատմություններ։ Իր մշակած և հեղինակած առակները և զրույցները Այգեկցին հավաքել է առանձին ժողովածուների մեջ։ Ի տարբերություն [[Մխիթար Գոշ]]ի առակների՝ դրանք ներկայացված են առանց որևէ դասակարգման և չունեն բարոյախրատական եզրակացություններ։ Այգեկցու առակներից շատերը հիմք են դարձել հետագա հայ բանաստեղծների ստեղծագործությունների համար։ Այգեկցու հետնորդները մինչև անգամ [[XVII դար]], նրա առակների մատյանը հարստացրել են՝ ավելացնելով նորանոր առակներ, նորավեպեր և անեկդոտներ։ Այդպես հայտնվեց «Վարդանյան Առականին», որը պարունակում էր շուրջ [[500]] առակ։ Ձեռագիր մատյանների մի մասը «[[Աղվեսագիրք]]» ընդհանուր անվամբ պահպանվել և հասել է մեզ։ Գրքի անվանումը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ շատ առակների գործող կերպարը աղվեսն է։ «[[Աղվեսագիրք]]»-ը հրատարակվել է [[1668]] թվականին, [[Ամստերդամ]]ում։ Այն թարգմանվել է [[վրացերեն]], [[արաբերեն]], [[ռուսերեն]]։ Հիշենք նաև, որ Ակսել Բակունցը մեծ հմտությամբ աշխարհաբարի է վերածել «Աղվեսագիրքը»՝ նոր կյանք տալով միջնադարյան առակներին։ Առակները կարճ են, պարունակում են այն ժամանակաշրջանի հասարակության սոցիալական կյանքի նկարագիրը։ Նրա առավել հայտնի առակներից == Երկեր == * Հատընտիր առակք, [[Փարիզ]], 1825, 98 էջ։ * Ժողովածոյք առակաց, [[Սանկտ Պետերբուրգ]], 1894։ * Աղվեսագիրք, Յերևան, 1935, 116 էջ։ * Վարդան Այգեկցի, [[Մխիթար Գոշ]], Առակներ, [[Երևան]], 1951, 144 էջ։ * Աղվեսագիրք, Երևան, 1955, 84 էջ։ * Խրատք, [[Վենետիկ]], 1956, 88 էջ։ * Առակներ, Երևան, 1972, 52 էջ։ * Աղվեսագիրք, Երևան, 1972։ * Աղվեսագիրք, Երևան, 1981, 112 էջ։ * Վարդան Այգեկցի, [[Մխիթար Գոշ]], Առակներ, Երևան, 1986, 80 էջ։ * Աղուեսագիրք, [[Անթիլիաս]], 1993, 96 էջ։ * Գիրք հաստատութեան եւ արմատ հաւատոյ, [[Երևան]], 1998, 448 էջ։ * Խրատներ, [[Երևան]], 1999, 220 էջ։ * Աղվեսագիրք, Երևան, 2002, 36 էջ։ * Խրատներ, Անթիլիաս, 2002, 136 էջ։ * Խրատ բոլոր քահանաներին եւ ժողովրդին, [[Թեհրան]], 2005, 264 էջ։ * Վարդան Այգեկցի, Մխիթար Գոշ, Միջնադարյան Հայաստանի առակները, Երևան, 2007, 92 էջ։ * Աղուեսագիրք, [[Հալէպ]], 2008, 80 էջ։ * Խրատ քահանաներին եւ ժողովրդին, [[Վաղարշապատ|Էջմիածին]], 2008, 288 էջ։ * Վարդան Այգեկցի, Մխիթար Գոշ, Միջնադարյան Հայաստանի առակները, [[Երևան]], 2010, 120 էջ։ * Վարդան Այգեկցի, Մխիթար Գոշ, Առակներ, Երևան, 2012, 92 էջ։ * Առակներ, [[Երևան]], 2013, 92 էջ։ * Վարդան Այգեկցի, [[Մխիթար Գոշ]], Միջնադարյան Հայաստանի առակները, Երևան, 2014, 96 էջ։ * Վարդան Այգեկցի, [[Մխիթար Գոշ]], Հայկական առակներ, Երևան, 2015, 112 էջ։ == Գրականություն == * Հակոբ Անասյան, Վարդան Այգեկցին որպէս համերաշխության գաղափարախոս,- «Էջմիածին», 1969, թիվ Է-Ը, էջ 52-58։ * [[Հայկական սովետական հանրագիտարան]], հատ. 11, Երևան, 1986։ * [[Հայկական համառոտ հանրագիտարան]], հատ. 4, Երևան, 2003։ * Ով ով է (Հայեր։ Կենսագրական հանրագիտարան), հատ. 2, Երևան, 2007, էջ 531-532։ == Արտաքին հղումներ == * [https://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/4697 Վարդան Այգեկցին դասարան․ամ կայքում] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160905083406/http://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/4697 |date=2016-09-05 }} * [http://www.encyclopedia.am/pages.php?hId=1290 Վարդան Այգեկցին հայկական հանրագիտարանում] * [https://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=297 Վարդան Այգեկցին Էյ Վի Փրոդաքշն կայքում] * [https://digilib.aua.am/am//library/299 Վարդան Այգեկցին հայ մատենագրութեան թուանշանային գրադարանում] * [https://digilib.aua.am/book/352/ Ժողովածոյ առակաց Վարդանայ] * [https://digilib.aua.am/book/353/ Արմատ հաւատոյ] * [http://surbzoravor.am/media/2016/VardanAygekciAKhratQahananerinEvJoxovrdin.pdf Խրատ քահանաներին և ժողովրդին] * Գանձասար, 1999 թ։ [http://ter-hambardzum.net/vardan-aygekci-xratner-pdf Վարդան Այգեկցի. Խրատներ] {{Արտաքին հղումներ}} {{Հայկական գիր և գրականություն}} {{DEFAULTSORT:Այգեկցի, Վարդան}} [[Կատեգորիա:Միջնադարի հայ առակագիրներ]] [[Կատեգորիա:Հայ գրողներ]] [[Կատեգորիա:Հայ աստվածաբաններ]] [[Կատեգորիա:Հայ մատենագետներ]] [[Կատեգորիա:Հայ հասարակական գործիչներ]] [[Կատեգորիա:Հայ քարոզիչներ]] [[Կատեգորիա:Հայ առակագիրներ]] 6y5s39vp7rkmoanzjzsn0agazcipadk 8485169 8485167 2022-08-08T15:58:34Z Armenmir 11013 Հետ է շրջվում 8485167 խմբագրումը, որի հեղինակն է [[Special:Contributions/Kizich|Kizich]] ([[User talk:Kizich|քննարկում]]) մասնակիցը wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող | ծնվել է = [[12-րդ դար]]ի վերջ | ծննդավայր = [[Հայոց Միջագետք]]ի Տլուք գավառի Մարաթա գյուղ | վախճանվել է = [[1250]] թվական | ոճեր = առակ | ուշագրավ աշխատանքներ = [[Աղվեսագիրք]], «Եզն և ձի», «Առյուծ և մարդ», «Իմաստուն զինվոր» }} '''Վարդան Այգեկցի''' ([[12-րդ դար]]ի վերջ — [[1250]]), միջնադարյան հայ աստվածաբան, մատենագիր, առակագիր, քարոզիչ, հասարակական գործիչ։ == Կենսագրություն == Ապրել է [[XII դար]]ի վերջին և [[13-րդ դար|XIII դարի]] սկզբին։ Ծնվել է [[Հայոց Միջագետք]]ի Տլուք գավառի Մարաթա հայաբնակ [[գյուղ]]ում, կրթություն ստացել է ծննդավայրում, ապա՝ [[Արքայակաղնի վանք]]ում։ Ուսումն ավարտելուց հետո ձեռնադրվել է [[վարդապետ]] և զբաղվել քարոզչությամբ։ Այնուհետև ապաստանել է Կիլիկյան Հայաստանի Սև լեռների Տոսխ կոչված ձորում կառուցված [[Այգեկ (վանք)|Այգեկ]] վանքում, որտեղից էլ ստացել է իր Այգեկցի մականունը։ [[1198]] թվականին մասնակցել է [[Լևոն Բ]]-ի թագադրության հանդեսին։ Վախճանվել է [[1250]] թվականին։ == Ստեղծագործություն == Այգեկ վանքում գրել է 22 ճառ, բարոյախրատական 5 թուղթ, կազմել է «Արմատ հավատո» ժողովածուն։ Իր խրատներով ու քարոզներով Վարդան Այգեկցին պայքարում էր դրամասիրության, գողության, ամբարատավանության, ոխակալության, որկրամոլության, հարբեցողության, մարդկային այլ արատների դեմ, քարոզում սեր և համերաշխություն։ === Առակներ === Ասելիքն ավելի հասկանալի դարձնելու համար նա իր քարոզները համեմում էր իրիսկ հորինած, ինչպես և արդեն հայտնի զանազան [[առակ]]ներով ու զրույցներով։ Նա գրել է ավելի քան 30 առակ։ Այգեկցին սկիզբ է դրել առակավոր ճառի տեսակին։ Իր խրատական ճառերում նա վերամշակել, օգտագործել է [[Եզոպոս|Եզովպոս]]ի և այլ գրավոր առակներ, ինչպես նաև՝ հայ ժողովրդական առակները ու զրույցները, որոնք գրի են առել Այգեկցին և այլ մատենագիրներ, [[նովել]]ներ են, զվարճալի [[անեկդոտ]]ներ և խրատական փոքրիկ պատմություններ։ Իր մշակած և հեղինակած առակները և զրույցները Այգեկցին հավաքել է առանձին ժողովածուների մեջ։ Ի տարբերություն [[Մխիթար Գոշ]]ի առակների՝ դրանք ներկայացված են առանց որևէ դասակարգման և չունեն բարոյախրատական եզրակացություններ։ Այգեկցու առակներից շատերը հիմք են դարձել հետագա հայ բանաստեղծների ստեղծագործությունների համար։ Այգեկցու հետնորդները մինչև անգամ [[XVII դար]], նրա առակների մատյանը հարստացրել են՝ ավելացնելով նորանոր առակներ, նորավեպեր և անեկդոտներ։ Այդպես հայտնվեց «Վարդանյան Առականին», որը պարունակում էր շուրջ [[500]] առակ։ Ձեռագիր մատյանների մի մասը «[[Աղվեսագիրք]]» ընդհանուր անվամբ պահպանվել և հասել է մեզ։ Գրքի անվանումը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ շատ առակների գործող կերպարը աղվեսն է։ «[[Աղվեսագիրք]]»-ը հրատարակվել է [[1668]] թվականին, [[Ամստերդամ]]ում։ Այն թարգմանվել է [[վրացերեն]], [[արաբերեն]], [[ռուսերեն]]։ Հիշենք նաև, որ Ակսել Բակունցը մեծ հմտությամբ աշխարհաբարի է վերածել «Աղվեսագիրքը»՝ նոր կյանք տալով միջնադարյան առակներին։ Առակները կարճ են, պարունակում են այն ժամանակաշրջանի հասարակության սոցիալական կյանքի նկարագիրը։ Նրա առավել հայտնի առակներից == Երկեր == * Հատընտիր առակք, [[Փարիզ]], 1825, 98 էջ։ * Ժողովածոյք առակաց, [[Սանկտ Պետերբուրգ]], 1894։ * Աղվեսագիրք, Յերևան, 1935, 116 էջ։ * Վարդան Այգեկցի, [[Մխիթար Գոշ]], Առակներ, [[Երևան]], 1951, 144 էջ։ * Աղվեսագիրք, Երևան, 1955, 84 էջ։ * Խրատք, [[Վենետիկ]], 1956, 88 էջ։ * Առակներ, Երևան, 1972, 52 էջ։ * Աղվեսագիրք, Երևան, 1972։ * Աղվեսագիրք, Երևան, 1981, 112 էջ։ * Վարդան Այգեկցի, [[Մխիթար Գոշ]], Առակներ, Երևան, 1986, 80 էջ։ * Աղուեսագիրք, [[Անթիլիաս]], 1993, 96 էջ։ * Գիրք հաստատութեան եւ արմատ հաւատոյ, [[Երևան]], 1998, 448 էջ։ * Խրատներ, [[Երևան]], 1999, 220 էջ։ * Աղվեսագիրք, Երևան, 2002, 36 էջ։ * Խրատներ, Անթիլիաս, 2002, 136 էջ։ * Խրատ բոլոր քահանաներին եւ ժողովրդին, [[Թեհրան]], 2005, 264 էջ։ * Վարդան Այգեկցի, Մխիթար Գոշ, Միջնադարյան Հայաստանի առակները, Երևան, 2007, 92 էջ։ * Աղուեսագիրք, [[Հալէպ]], 2008, 80 էջ։ * Խրատ քահանաներին եւ ժողովրդին, [[Վաղարշապատ|Էջմիածին]], 2008, 288 էջ։ * Վարդան Այգեկցի, Մխիթար Գոշ, Միջնադարյան Հայաստանի առակները, [[Երևան]], 2010, 120 էջ։ * Վարդան Այգեկցի, Մխիթար Գոշ, Առակներ, Երևան, 2012, 92 էջ։ * Առակներ, [[Երևան]], 2013, 92 էջ։ * Վարդան Այգեկցի, [[Մխիթար Գոշ]], Միջնադարյան Հայաստանի առակները, Երևան, 2014, 96 էջ։ * Վարդան Այգեկցի, [[Մխիթար Գոշ]], Հայկական առակներ, Երևան, 2015, 112 էջ։ == Գրականություն == * Հակոբ Անասյան, Վարդան Այգեկցին որպէս համերաշխության գաղափարախոս,- «Էջմիածին», 1969, թիվ Է-Ը, էջ 52-58։ * [[Հայկական սովետական հանրագիտարան]], հատ. 11, Երևան, 1986։ * [[Հայկական համառոտ հանրագիտարան]], հատ. 4, Երևան, 2003։ * Ով ով է (Հայեր։ Կենսագրական հանրագիտարան), հատ. 2, Երևան, 2007, էջ 531-532։ == Արտաքին հղումներ == * [https://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/4697 Վարդան Այգեկցին դասարան․ամ կայքում] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160905083406/http://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/4697 |date=2016-09-05 }} * [http://www.encyclopedia.am/pages.php?hId=1290 Վարդան Այգեկցին հայկական հանրագիտարանում] * [https://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=297 Վարդան Այգեկցին Էյ Վի Փրոդաքշն կայքում] * [https://digilib.aua.am/am//library/299 Վարդան Այգեկցին հայ մատենագրութեան թուանշանային գրադարանում] * [https://digilib.aua.am/book/352/ Ժողովածոյ առակաց Վարդանայ] * [https://digilib.aua.am/book/353/ Արմատ հաւատոյ] * [http://surbzoravor.am/media/2016/VardanAygekciAKhratQahananerinEvJoxovrdin.pdf Խրատ քահանաներին և ժողովրդին] * [http://ter-hambardzum.net/vardan-aygekci-shnuthyan-pornkuthyan-arvamoluthyan-ev-anasnapghtcuthyan-masin Վարդան Այգեկցի. շնության, պոռնկության, արվամոլության և անասնապղծության մասին] * Գանձասար, 1999 թ։ [http://ter-hambardzum.net/vardan-aygekci-xratner-pdf Վարդան Այգեկցի. Խրատներ] {{Արտաքին հղումներ}} {{Հայկական գիր և գրականություն}} {{DEFAULTSORT:Այգեկցի, Վարդան}} [[Կատեգորիա:Միջնադարի հայ առակագիրներ]] [[Կատեգորիա:Հայ գրողներ]] [[Կատեգորիա:Հայ աստվածաբաններ]] [[Կատեգորիա:Հայ մատենագետներ]] [[Կատեգորիա:Հայ հասարակական գործիչներ]] [[Կատեգորիա:Հայ քարոզիչներ]] [[Կատեգորիա:Հայ առակագիրներ]] r1jkuvmcwaft0fpoubqgyezdokjot9h 0 6944 8485254 8456697 2022-08-08T17:50:46Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Stepanakert.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:C wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Քաղաք | հայերեն անվանում = Ստեփանակերտ | բնօրինակ անվանում = - | երկիր = Արցախի Հանրապետություն | զինանշան = | պատկեր = Stepanakert collection.jpg | պատկերի նկարագրում = | lat_dir = N|lat_deg = 39|lat_min = 49|lat_sec = 04.1 | lon_dir = E|lon_deg = 46|lon_min = 45|lon_sec = 03.2 | CoordAddon = | CoordScale = | ղեկավարի պաշտոն = Քաղաքապետ | ղեկավար = Դավիթ Սարգսյան<ref name="stepanakert.am Ստեփանակերտի քաղաքապետ">[http://stepanakert.am/index.php?section=resources/index&type=1&subtype=1 Ստեփանակերտի քաղաքապետ Դավիթ Ալբերտի Սարգսյանի մասին տեղեկություններ stepanakert.am կայքում,] [https://web.archive.org/web/20220323164309/http://stepanakert.am/index.php?section=resources%2Findex&type=1&subtype=1 ''(արխիվացված 23․03․2022թ․)'']</ref> | հիմնադրման թվական = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = Վարարակն (մինչև [[1847]])<br />Խանքենդի ([[1847]]-[[1874]]) | տվյալ կարգավիճակում = [[1922]] | տարածք = | բարձրության տեսակ = | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | պաշտոնական լեզու = [[Հայերեն]]<ref name="Արցախի սահմանադրություն">[http://www.nankr.am/hy/1838 Արցախի Հանրապետության սահմանադրություն, ընդունված 2017 թվականի փետրվարի 20-ին,] [https://web.archive.org/web/20220323165812/http://www.nankr.am/hy/1838 ''(արխիվացված 23․03․2022թ․)'']։</ref> | բնակչություն = 56,6<ref name="stat-nkr.am Արցախի բնակչություն 1"/> | մարդահամարի թվական = 2017<ref name="stat-nkr.am Արցախի բնակչություն 1"/> | կրոնական կազմ =Քրիստոնեություն | ժամային գոտի = +4 | հեռախոսային կոդ = +374 47 9<ref name="president.nkr.am Արցախի մասին պաշտոնական"/> և +374 97<ref name="president.nkr.am Արցախի մասին պաշտոնական"/> | կայք = http://stepanakert.am/ | երկրի քարտեզ = |երկրի քարտեզի չափ = 300 | Վիքիպահեստում = Stepanakert }} '''Ստեփանակերտ''', քաղաք [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] կենտրոնական մասում<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015">[https://artsakhlib.am/2018/06/06/%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82-%D5%AC%D5%B2%D5%B0-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%BE%D5%B8/ Հակոբ Ղահրամանյան, Տեղեկատու Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի, Երևան, Ճարտարագետ, 2015 թ.։]</ref>։ Հանդիսանում է երկրի մայրաքաղաքը և բնակչության թվաքանակի ու զբաղեցրած տարածքի տեսակետից խոշորագույն բնակավայրը<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/><ref name="president.nkr.am Արցախի մասին պաշտոնական"/><ref name="stat-nkr.am Արցախի բնակչություն 1"/>։ == Անուն == Բնակավայրի պատմական անունը Վարարակն է, որը կիրառվել է մինչև 19-րդ դար<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ Արցախում [[Խորհրդային կարգերի հաստատումը Հայաստանում|խորհրդային կարգերի հաստատումից]] հետո՝ 1923 թվականին, խորհրդային իշխանությունները բնակավայրը վերանվանել են Ստեփանակերտ ի պատիվ [[Բաքվի կոմունա]]յի ղեկավար, [[Բաքվի 26 կոմիսարներ]]ի առաջնորդ, Կովկասի բոլշևիկների առաջնորդ [[Ստեփան Շահումյան]]ի<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ Ներկայում քաղաքը պաշտոնապես կոչվում է Ստեփանակերտ<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] պաշտոնական փաստաթղթերում 1800-ական թվականների երկրորդ կեսից բնակավայրի տարածքը ներկայացվում էր Մինգրելսկ անունով<ref name="stepanakert.am պատմություն"/>։ Ադրբեջանցիները քաղաքն անվանում են Խանքենդի։ Խանքենդի անունը սկսվել է օգտագործվել Վարարակն գյուղի (ներկայիս Ստեփանակերտ քաղաքի) տարածքում Ցարական Ռուսաստանի Մինգրելյան Եգերական գնդի տեղակայումից հետո, երբ ռուսների կողմից տարածքին Մինգրելսկ կոչելուն զուգահեռ թուրքերը այն սկսել էին անվանել Խանքենդի։ Այդ բառն առաջացել է Շուշի քաղաքում նստող [[Ղարաբաղի խանություն|Ղարաբաղի խանության]] [[Մեհտի Ղուլի խան]]ի անունով (տվյալ ժամանակ արդեն Ռուսական կայսրության բանակի գեներալ-մայոր)։ Վերջինը Վարարակն գյուղի տարածքը [[կապալ]]ով վերցրել էր հայ իշխանական [[Մելիք-Շահնազարյաններ]] տոհմից և տվել ռուսական զորագնդին, որի հրամանատար [[Հասան խան Ուցմիև]]ը խանի փեսան էր<ref name="stepanakert.am պատմություն"/>։ == Ֆիզիկաաշխարհագրական բնութագիր == === Աշխարհագրական դիրք === Ստեփանակերտը գտնվում է [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ի հարավ-արևելյան մասում<ref name="president.nkr.am Արցախի մասին պաշտոնական">[http://president.nkr.am/am/nkr/generalInformation/ Արցախի Հանրապետության մասին տեղեկություններ Արցախի նախագահի կայքում,] [https://web.archive.org/web/20220324121811/http://president.nkr.am/am/nkr/generalInformation/ ''(արխիվացված 24․03․2022թ․)'']։</ref>՝ [[Արցախի լեռնաշղթա]]յի նախալեռնային գոտու ոչ մեծ հարթության վրա` [[Կարկառ (գետ)|Կարկառ գետ]]ի վտակ Վարարակնի ձախ ափին, 850 մետր բարձրության վրա։ Շրջապատված է անտառներով, այգիներով։ Ստեփանակերտը այժմ ունի 25,6 կմ² տարածք։ === Կլիմա === Ստեփանակերտն ունի մեղմ կլիմայական պայմաններ։ Հունվարի միջին ջերմաստիճանը -0,2&nbsp;°C, իսկ հուլիսինը՝ +22,4&nbsp;°C, օգոստոսինը՝ +22,2&nbsp;°C։ Մթնոլորտային տեղումները տարեկան միջին հաշվով կազմում են 535 մմ։ {{Եղանակի Աղյուսակ |location = Ստեփանակերտ |single line = yes |metric first = yes |Jan high C = 4.7 |Feb high C = 5.2 |Mar high C = 9.0 |Apr high C = 16.1 |May high C = 19.5 |Jun high C = 24.5 |Jul high C = 28.1 |Aug high C = 27.1 |Sep high C = 23.2 |Oct high C = 16.4 |Nov high C = 11.4 |Dec high C = 7.3 |year high C = 16.0 |Jan mean C = 0.0 |Feb mean C = 1.0 |Mar mean C = 3.5 |Apr mean C = 9.2 |May mean C = 12.8 |Jun mean C = 16.0 |Jul mean C = 20.4 |Aug mean C = 19.5 |Sep mean C = 16.0 |Oct mean C = 10.8 |Nov mean C = 5.1 |Dec mean C = 2.4 |year mean C = 9.7 |Jan low C = -2.6 |Feb low C = -2.5 |Mar low C = 1.1 |Apr low C = 7.0 |May low C = 11.0 |Jun low C = 15.1 |Jul low C = 18.4 |Aug low C = 17.4 |Sep low C = 14.2 |Oct low C = 8.7 |Nov low C = 4.0 |Dec low C = 0.1 |year low C = 7.7 |precipitation colour = green |Jan precipitation mm = 19 |Feb precipitation mm = 25 |Mar precipitation mm = 42 |Apr precipitation mm = 49 |May precipitation mm = 102 |Jun precipitation mm = 79 |Jul precipitation mm = 41 |Aug precipitation mm = 27 |Sep precipitation mm = 34 |Oct precipitation mm = 39 |Nov precipitation mm = 35 |Dec precipitation mm = 13 |year precipitation mm = 505 |Jan precipitation days = 6 |Feb precipitation days = 6 |Mar precipitation days = 10 |Apr precipitation days = 10 |May precipitation days = 14 |Jun precipitation days = 10 |Jul precipitation days = 4 |Aug precipitation days = 4 |Sep precipitation days = 6 |Oct precipitation days = 6 |Nov precipitation days = 5 |Dec precipitation days = 4 |year precipitation days = 85 |source 1 = NOAA<ref name = NOAA>{{cite web | url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/TABLES/REG_VI/AJ/37895.TXT | title = Stepanakert Climate Normals 1961–1990 | publisher = National Oceanic and Atmospheric Administration | accessdate = March 22, 2015}}</ref> |date=August 2010 }} == Պատմություն == === Հնագույն շրջան === Ստեփանակերտը [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ի հնագույն բնակատեղիներից մեկն է։ [[Քարե դար]]ի և [[բրոնզի դար]]ի ժամանակաշրջաններում Ստեփանակերտի տարածքում եղել են մի շարք բնակատեղիներ։ Քաղաքի տարածքում և շրջակայքում հայտնաբերված հնագիտական նյութերը վկայում են, որ այն ունի նաև Վանի թագավորության ժամանակներով թվագրվող հնագիտական շերտ<ref name="stepanakert.am պատմություն"/>։ Վարարակն գյուղը, որի հիման վրա ձևավորվել է ներկայիս Ստեփանակերտ քաղաքը, ունի ավելի քան 2000-ամյա պատմություն<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ === Ռուսական կայսրության ժամանակաշրջան === 1847 թվականին, երբ տարածաշրջանը անցել էր [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] տիրապետության ներքո, Վարարակն գյուղի մոտ է տեղակայվում ռուսական զորագունդը, որի հրամանատարն էր [[Հասան խան Ուցմիև]]ը։ Զորքի սպասարկման համար շուրջ 60 ընտանիք բնակություն է հաստատում Վարարակն բնակավայրի մոտ։ Այդ տարածքը ռուսական զորքին էր տվել [[Շուշի]] քաղաքում նստող [[Ղարաբաղի խանություն|Ղարաբաղի խանության]] [[Մեհտի Ղուլի խան]], ով տվյալ ժամանակ արդեն Ռուսական կայսրության բանակի գեներալ-մայոր։ Վերջինը Վարարակն գյուղի տարածքը [[կապալ]]ով վերցրել էր հայ իշխանական [[Մելիք-Շահնազարյաններ]] տոհմից։ Հայտնի է նաև, որ Վարարակնի մոտից ռուսական բանակի հեռանալուց հետո Մելիք-Շահնազարյանների ժառանգները դատաիրավական գործընթաց սկսեցին, որպեսզի իրենց պատկանող տարածքները վերադարձնեն։ Գործընթացը շարունակվեց մինչև 1917 թվականը և դադարեցվեց, քանի որ Ռուսական կայսրությունում տեղի ունեցավ [[Ռուսական հեղափոխություն|փետրվարյան հեղափոխությունը]]<ref name="stepanakert.am պատմություն"/>։ Արցախում խորհրդային կարգերի հաստատման նախօրեին Վարարակն բնակավայրը ավերվել էր թուրքական բանակի ու թաթարական զորքի կողմից։ Այդ ժամանակ, զուգահեռաբար տեղի ունեցան [[Շուշիի ջարդեր]]ը, որի հետևանքով բնակչության հայազգի մեծամասնությունը ենթարկվեց մասսայական կոտորածի, բռնագաղթի և թալանի<ref name="stepanakert.am պատմություն"/><ref name="">«Կոմունիստ» թերթ, Բաքու, 1923 թվականի սեպտեմբերի 18-ի համար, թիվ 118։</ref>։ === Խորհրդային Միության ժամանակաշրջան === === Արցախյան ազատամարտ === {{Հիմնական|Արցախյան ազատամարտ|Ստեփանակերտի պաշարում և ռմբակոծում}} === 44-օրյա պատերազմ === {{Հիմնական|44-օրյա պատերազմ|Ստեփանակերտի ռմբակոծում (2020)}} === Պատմամշակութային հուշարձաններ === Ստեփանակերտ քաղաքի տարածքում եղել են տարբեր դարերով թվագրվող պատմամշակութային հուշարձաններ, որոնք թվագրվում են քարեդարով, բրոնզեդարով, վաղ միջնադարով, միջնադարով և ավելի ուշ ժամանակաշրջաններով<ref name="stepanakert.am պատմություն">[http://stepanakert.am/?section=resources/index&type=4 Ստեփանակերտ քաղաքի պատմության մասին տեղեկություններ stepanakert.am կայքում,] [https://web.archive.org/web/20220323081606/http://stepanakert.am/?section=resources%2Findex&type=4 ''(արխիվացված 23․03․2022թ․)'']</ref>։ Հայտնաբերվել են տարբեր դարերով թվագրվող բնակատեղիներ (գյուղատեղիներ)<ref name="stepanakert.am պատմություն"/>, տասնյակ եկեղեցիներ<ref name="stepanakert.am պատմություն"/>, կամուրջներ<ref name="Արցախի կամուրջներ գիրք">[[Սամվել Կարապետյան (հուշարձանագետ)|Սամվել Կարապետյան]], [[Արցախի կամուրջները (գիրք)|«Արցախի կամուրջները»]], Երևան, 2009 թվական, [http://www.raa-am.com/raa/pdf_files/56.pdf ''էլեկտրոնային տարբերակ'']։</ref>, հազարավոր խաչքարեր և տապանաքարեր<ref name="stepanakert.am պատմություն"/>։ == Բնակչություն == Ստորև պատկերված աղյուսակով ներկայացված է Ստեփանակերտ քաղաքի բնակչության վիճակագրական տվյալներն ըստ տարիների՝ {| class="wikitable" ! Տարի | 2008 | 2009 | 2010 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 |- ! Բնակիչ | 50984<ref name="Արցախի բնակչություն 2008-2010">[http://pop-stat.mashke.org/nkr-estimation.htm Արցախի Հանրապետության բնակչություն ըստ համայնքների,] [https://web.archive.org/web/20220310100441/http://pop-stat.mashke.org/nkr-estimation.htm ''(արխիվացված 10․03․2022թ․)'']։</ref> | 51611<ref name="Արցախի բնակչություն 2008-2010"/> | 52310<ref name="Արցախի բնակչություն 2008-2010"/> | 54100<ref name="stat-nkr.am Արցախի բնակչություն 1">[https://web.archive.org/web/20190214120154/http://stat-nkr.am/files/yearbooks/2011-2017/4_Nasl_32-54.pdf Արցախի Հանրապետության բնակչության մասին վիճակագրական տեղեկություններ հրապարակված երկրի վիճակագրական վարչության կողմից։]</ref> | 54700<ref name="stat-nkr.am Արցախի բնակչություն 1"/> | 55400<ref name="stat-nkr.am Արցախի բնակչություն 1"/> | 55800<ref name="stat-nkr.am Արցախի բնակչություն 1"/> | 56600<ref name="stat-nkr.am Արցախի բնակչություն 1"/> |- |} == Քաղաքային կյանք == Ստեփանակերտը Արցախի Հանրապետության խոշոր քաղաքն է և միաժամանակ մայրաքաղաքը։ Բացի քաղաքային իշխանություններից ու հաստատություններից, այստեղ են կենտրոնացված երկրի պետական բարձրագույն մարմինները, գիտակրթական և մշակութային բազմաթիվ հաստատություններ, բազմաթիվ կազմակերպությունների գլխավոր գրասենյակներ։ Մասնավորապես Ստեփանակերտում է գտնվում Արցախի Հանրապետության [[Արցախի նախագահ|նախագահի]] նստավայրն է, [[Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողով|Ազգային ժողովը]], [[Արցախի Հանրապետության կառավարություն|Կառավարությունը]], բոլոր նախարարություններն ու գերատեսչությունները։ == Կրթություն == Ստեփանակերտը Արցախի կրթության, մշակութային կարևոր կենտրոնն է։ 1920-ական թվականներին այստեղ բացվել է գյուղատնտեսական տեխնիկում, իսկ 1940-ական թվականներին՝ երկամյա ուսուցչական ինստիտուտ, որը կարճ ժամանակից հետո փակվել է։ 1970-ական թվականներին բացվել էր մանկավարժական ինստիտուտ՝ հայկական, ռուսական և ադրբեջանական բաժանմունքներով։ Այստեղ մինչև 1993 թվականը գործում էին Կիրովականի մանկավարժական և [[Երևանի ճարտարագիտական համալսարան]]ների մասնաճյուղերը, որոնց հիման վրա կազմակերպվեց Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության պետական համալսարանը (այժմ՝ [[Արցախի Պետական Համալսարան]]ը)։ 2015 թվականի դրությամբ՝ մայրաքաղաքում գործում է 2 պետական և 3 մասնավոր բարձրագույն ուսումնական հաստատություն։ Պետական բուհերն են. * Արցախի պետական համալսարան. * «Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան» հիմնադրամի Ստեփանակերտի մասնաճյուղ։ Ոչ պետական բուհերն են. * «Գրիգոր Նարեկացի» համալսարան. * «Մեսրոպ Մաշտոց» համալսարան. * «Գյուրջյան» կիրառական արվեստի ինստիտուտ։ Կա նաև 4 ուսումնարան. * «Թամարա Քամալյանի անվան պետական բժշկական քոլեջ» ՊՈԱԿ. * Ստեփանակերտի պարարվեստի քոլեջ. * Ստեփանակերտի՝ Սայաթ-Նովայի անվան երաժշտական քոլեջ. * Ստեփանակերտի արհեստագործական քոլեջ<ref name="ՀՂ">Հակոբ Ղահրամանյան, «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերը», «Ճարտարագետ», Երևան, 2015</ref>։ Ստեփանակերտում գործում է 12 հանրակրթական դպրոց՝ 6 747 աշակերտով, ինչպես նաև Ստեփանակերտի «Կոմիտասի անվան երաժշտական դպրոց» և «Գյուրջյանի անվան արվեստի դպրոց» ՊՈԱԿ-ները։ Համայնքն ունի 5 հիմնական մանկապարտեզ՝ 3 պետական, 1 Հայ ավետարանչական ընկերության և 1 «Սոսե» Հայ օգնության միության։ Բացի դրանցից, գործում են մասնավոր մի շարք մանկապարտեզներ։ Ընդհանուր առմամբ, 1313 երեխա է հաճախում Ստեփանակերտի մանկապարտեզներ<ref name="ՀՂ"/>։ 1924 թվականին բացվել է ներկայիս Ստեփանակերտի հանրապետական գրադարանը։ Բացի դրանից, մասսայական մի շարք գրադարաններ են գործում նաև քաղաքի տարբեր մասերում։ Մայրաքաղաքի մշակութային օջախների շարքում իր կարևոր դերն ունի պատմության թանգարանը, որտեղ ցուցադրված են Արցախ-Ղարաբաղ աշխարհի հնագույն հայկական տնտեսական, մշակութային կյանքին, պատմությանը վերաբերող, մեծ հետաքրքրություն ներկայացնող բազմաթիվ ցուցանմուշներ։ == Տնտեսություն == == Առողջապահություն == Ստեփանակերտում գործում են առողջապահական մի շարք հաստատություններ, որոնք սպասարկում են թե՛ մայրաքաղաքի և թե՛ ողջ հանրապետության բնակչությանը։ Հաստատությունների ցանկը հետևյալն է՝ * «Հանրապետական հիվանդանոց» ՓԲԸ * «Արևիկ» ՓԲԸ (մանկական հիվանդանոց) * «Մոր և մանկան առողջության պահպանման կենտրոն» ՓԲԸ * «Արմինե Փակումյանի անվան պոլիկլինիկա» ՓԲԸ * «Ինֆեկցիոն հիվանդանոց» ՓԲԸ * «Հակապալարախտային դիսպանսեր» ՓԲԸ * «Ուռուցքաբանական դիսպանսեր» ՓԲԸ * «Մաշկավեներոլոգիական դիսպանսեր» ՓԲԸ * «Հոգեթմրաբանական դիսպանսեր» ՓԲԸ * «Ստոմատոլոգիա» ՓԲԸ * «Կանխարգելիչ ախտահանման բաժանմունք» ՓԲԸ * «Ստեփանակերտի շտապ բժշկական օգնության կայան» ՓԲԸ * «Քերոլայն Քոքսի անվան վերականգնողական կենտրոն» ՊՈԱԿ * «Դատաբժշկական փորձաքննության բյուրո» ՓԲԸ * «Համաճարակաբանության և հիգիենայի կենտրոն» ՊՈԱԿ։ Քաղաքի տարածքում գործում են ատամնաբուժական մի շարք մասնավոր փոքր կենտրոններ և կլինիկաներ ևս<ref name="ՀՂ"/>։ == Մշակույթ == [[Պատկեր:Ստեփանակերտի թատրոնի շենք.jpg|մինի|315x315փքս|Ստեփանակերտի թատրոնի շենք]] Արցախի մշակութային կյանքում անգնահատելի դեր է խաղում Ստեփանակերտի Վ. Փափազյանի անվան հայկական պետական դրամատիկական թատրոնը (հիմնադրվել է 1932 թվականին)։ Ավելորդ չէ նշել, որ ադրբեջանական տիրապետության տարիներին հայկական մարզի միակ պետական դրամատիկական թատրոնի խաղացանկից գրեթե լրիվ հանվել էին հայ ժողովրդի պատմությանը, կյանքին վերաբերող գործերի բեմադրությունները։ Նույնիսկ թատրոնի ցուցանակից հանվել էր հայկական բառը։ Այժմ Ստեփանակերտի հայկական դրամատիկական թատրոնը նոր վերելք է ապրում, ամուր կապեր է ստեղծել Երևանի թատերական օջախների հետ։ Քաղաքի ու ամբողջ երկրամասի կյանքում 1959 թվականից յուրահատուկ դեր է խաղում հայկական երգի ու պարի պետական համույթը, որը մեծ հաջողությամբ ելույթներ է ունենում նաև Երևանում և Հայաստանի այլ բնակավայրերում։ Այժմ Ստեփանակերտի ռադիոհանգույցը և հեռուստատեսությունը ամեն օր հայերենով հաղորդումներ է տալիս քաղաքի ու հանրապետության բնակչության համար։ 1960-ական թվականներից այստեղ ընդունվել են նաև հեռուստահաղորդումներ, բայց, ցավոք, մինչև 1988 թվականը՝ միայն ադրբեջաներեն և ռուսերեն լեզուներով։ Ոչ միայն ԼՂԻՄ հայկական բոլոր բնակավայրերը, այլև մարզային կենտրոն Ստեփանակերտը հնարավորություն չունեին դիտելու և լսելու հայկական հեռուստատեսության հաղորդումները։ [[Արցախյան շարժում|Արցախյան շարժման]] հետ կապված, մարզի հայության միահամուռ պահանջով, 1988 թվականի մայիսի սկզբից Ստեփանակերտը ոչ միայն ընդունում է հայկական հեռուստահաղորդումները, այլև հայ մասնագետների աջակցությամբ այստեղ կազմակերպվեցին տեղական հեռուստահաղորդումներ։ Այժմ Ստեփանակերտում գործում է Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության հեռուստահաղորդումների կենտրոնը։ === Տեսարժան վայրեր === * [[Սուրբ Աստվածամոր Հովանու մայր տաճար]] - քաղաքի նոր եկեղեցին * [[Մենք ենք, մեր սարերը (կոթող)|Մենք ենք, մեր սարերը]] հուշարձան === Հայոց ցեղասպանությանը նվիրված հուշարձաններ === * [[Հայոց ցեղասպանության հուշարձան (Ստեփանակերտ)]] * [[Հայոց ցեղասպանության խաչ-հուշարձան (Ստեփանակերտ)]] == Տրանսպորտ == Ստեփանակերտը ավտոճանապարհների կարևոր հանգույց է։ Այստեղից սկսվում են Ստեփանակերտ-[[Շուշի]]-[[Բերձոր]]-[[Գորիս]]-[[Ջերմուկ]]-[[Երևան]], Ստեփանակերտ-[[Ննգի]]-[[Մարտունի]], Ստեփանակերտ-[[Կարմիր Շուկա]]-[[Մարտունի]] ավտոճանապարհները։ Խորհրդային տարիներին Ստեփանակերտը երկաթգծով կապված էր Բաքու-Թբիլիսի երկաթուղային մայրուղու Եվլախ կայարանի հետ։ === Հասարակական տրանսպորտ === Ստեփանակերտի հասարակական տրանսպորտը ներկայացված է «Գազել», «Մերսեդես», «Հյոնդայ Քանթրի» և «Բոգդան» ավտոբուսներով, որոնց ավտոպարկը միշտ լրացնում են նոր ավտոմեքենաներ։ Անխափան է գործում Հայաստանի հետ ավտոմոբիլային տրանսպորտը։ === Օդանավակայան === [[Պատկեր:Stepanakert Airport Daytime.JPG|200px|աջից|մինի|[[Իվանյան]] բնակավայրի մոտ գտնվող օդանավակայանի գլխավոր մասնաշենքը]] {{main|Ստեփանակերտի օդանավակայան}} Ունի օդանավակայան, որը խորհրդային տարիներին օդային գծերով կապված էր Երևանի, [[Թբիլիսի]]ի, [[Գյումրի]]ի և [[Հյուսիսային Կովկաս]]ի մի շարք քաղաքների հետ։ Օդանավակայանը 1988-1994 թթ. Ադրբեջանի բարբարոսների կողմից հիմնահատակ ավերվել է։ Հետպատերազմյան ողջ շրջանում օդանավակայնը գործել է ուղղաթիռով թռիչքների համար։ Վերջին տարիներին Ստեփանակերտի օդանավակայանը վերակառուցվել է և այժմ ունի միջազգային ստանդարտներին համապատասխանող բոլոր պայմանները, սակայն ինքնաթիռով թռիչքներ դեռևս չեն իրականացվում։ == Քույր քաղաքներ == * {{Դրոշ|ԱՄՆ}} [[Մոնթեբելլո]], [[ԱՄՆ]] * {{Դրոշ|Աբխազիա}} [[Սուխում]], [[Աբխազիա]] * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Երևան]], [[Հայաստան]] * {{Դրոշ|Իսպանիա}} [[Սան Սեբաստիան]], [[Իսպանիա]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ԼՂՀ քաղաքներ}} {{ԼՂՀ վարչական բաժանում}} {{Ասիական երկրների մայրաքաղաքներ}} [[Կատեգորիա:Ստեփանակերտ]] [[Կատեգորիա:19-րդ դարի հիմնադրումներ Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:1923 թվականին հիմնադրված բնակավայրեր]] dbn4ehz1ujglsl99cbzpurlvlc7jhoi 0 7142 8485424 8196825 2022-08-08T19:39:09Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Զինանշան|անվանում=Գյումրիի զինանշան|հիմնում=|կոնսուլտանտ=|դիզայն=|նկարիչ=|նախագծի ղեկավար=|գաղափարի հեղինակ=|զինանշանի հեղինակ=|հեղինակային խումբ=|լրացուցիչ մշակում=|օգտագործում=|վաղ տարբերակներ=|այլ տարրեր=|շքանշաններ=|կարգախոս=|վահանաբռնիչներ=|պատկեր= |վահան=|սաղավարտ=|թագ=|սաղավարտակալ=|հաստատված=[[մարտի 29]], [[2001]] թ.|կրիչ=[[Գյումրի]] քաղաք|փոքրի նկարագրություն=|փոքրի չափ=|փոքր=|միջինի նկարագրություն=|միջինի չափ=|միջինի=|պատկերի չափ=|խորհրդանիշի հիմնավորում=}}'''Գյումրիի զինանշան''', հաստատվել է [[2001]] թվականի [[մարտի 29]]-ին՝ [[Գյումրի]]ի ավագանու կողմից։ Հեղինակ՝ [[Հայաստանի նկարիչների միություն|ՀՀ նկարիչների միության]] անդամ, Գյումրիի գլխավոր նկարիչ [[Լյովա Ղուկասյան]]։ Զինանշանի վերևում հովազի տեսքով պատկերված է [[Բագրատունիներ]]ի զինանշանը․ վերջիններիս նստավայրը երել է [[Շիրակի մարզ]]ում։<br /> Կամարը, դրա մեջ պատկերված [[Արագած]] սարը և եկեղեցին խորհրդանշում են Գյումրուն բնորոշ բնության ու ճարտարապետության տարրեր։ <br /> Արագածի վերևում պատկերված է Լուսավորչի կանթեղը․ ըստ լեգենդի Արագածի գագաթների միջև կախված է [[Գրիգոր Լուսավորիչ|Գրիգոր Լուսավորչի]] կանթեղը։<br /> [[Ուղղալար]]ը արհեստների խորհրդանիշն է, ցորենի հասկերը՝ լիության, գիրքն ու քնարը՝ կրթության ու գիտության, արվեստի ու մշակույթի խորհրդանիշերը<ref>{{Cite web |url=http://www.gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/symbols-of-gyumri |title=Գյումրիի քաղաքապետարանի կայքը |accessdate=2014 թ․ ապրիլի 20 |archive-date=2014 թ․ հուլիսի 7 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140707142545/http://www.gyumricity.am/index.php/hy/gyumri/symbols-of-gyumri |dead-url=yes }}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայկական զինանշաններ]] [[Կատեգորիա:Գյումրի]] {{Անավարտ}} 6wdiwql8jxfj31wz9eo8eu76l1ujypo 0 8238 8485278 8338411 2022-08-08T17:56:02Z CommonsDelinker 212 "The_former_emblem_of_the_Football_Federation_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if a wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ ֆուտբոլային կազմակերպություն | հիմնված = [[հունվարի 18]], [[1992]] | շտաբ = [[Երևան]] | ՖԻՖԱ = [[հուլիսի 3]], [[1992]] | նախագահ = [[Արմեն Մելիքբեկյան]] | կայք = {{url|http://www.ffa.am}} |պատկերանիշ=[[File:Logo of the Football Federation of Armenia.svg|270px]]}} '''Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիան''' ('''ՀՖՖ'''), հայկական ֆուտբոլը կառավարող մարմին։ Հիմնադրվել է [[1992]] թ. [[հունվարի 18]]-ին։ [[ՖԻՖԱ]]-ի անդամ է 1992 թ. հուլիսի 3-ից, [[ՈՒԵՖԱ]]-ի լիիրավ անդամ՝ 1993 թ. հունվարի 17-ից։ Ֆեդերացիայի նախագահը [[Արմեն Մելիքբեկյան]]ն է։ == ՀՖՖ-ի գործառույթներ == ՀՖՖ-ի հիմնական խնդիրներն են երկրում ֆուտբոլի տարածումը, զարգացումը, զանգվածային և մանկապատանեկան ֆուտբոլի կազմակերպման ապահովումը, ֆուտբոլիստների վարպետության բարձրացումը, մրցավարների, մարզիչների, մարզիկների բարոյական բարձր հատկանիշների դաստիարակումը, հանրապետության մրցումների կազմակերպումն ու անցկացումը, այդ համակարգերի կատարելագործումը, հայրենական ֆուտբոլի նյութատեխնիկական բազայի զարգացմանը նպաստելը։ ՀՖՖ-ն մշակում է հանրապետությունում ֆուտբոլի զարգացման ընթացիկ և հեռանկարային ծրագրեր, կազմակերպում հանրապետության հավաքական թիմերի նախապատրաստումը միջազգային տարբեր մրցումների։ ՀՖՖ-ն միավորում է մարզային ֆեդերացիաները, ֆուտբոլի ակումբները, մարզադպրոցները, մարզակենտրոնները, բաժանմունքները, համագործակցում է Հայաստանի սպորտի և երիտասարդության հարցերի նախարարության հետ։ == ՀՖՖ մարմիններ == ՀՖՖ բարձրագույն մարմինը համագումարն է, որը 4 տարով ընտրում է նախագահ և գործադիր կոմիտեի անդամներ։ Աշխատանքային մարմինը գործկոմն է։ Հրատապ խնդիրներ լուծելու համար ստեղծվել է գործկոմի բյուրո։ Ֆուտբոլի զարգացման հարցերի կարգավորման, ընդունված որոշումների կատարման ընթացքը հսկելու, գործկոմին առաջարկներ ներկայացնելու համար ստեղծվել են բաժիններ (զանգվածային, մրցավարական, պատանեկան, միջազգային կապեր և այլն)։ Ֆեդերացիայում գործում է բաժանմունք, որի գործունեությունը նպատակաուղղված է կանանց ֆուտբոլին<ref>{{cite book|author=Սամսոն Հակոբյան|title=Ֆուտբոլ|publisher=«Էդիթ Պրինտ»|location=Երևան|year=2009|page=6-7}}</ref>։ == ՀՖՖ նախագահներ == * [[Նիկոլայ Ղազարյան]] (1992-1994) * [[Արմենակ Սարգսյան (ֆուտբոլիստ)|Արմենակ Սարգսյան]] (1994-1998) * [[Սուրեն Ջ. Աբրահամյան|Սուրեն Աբրահամյան]] (1998-2002) * [[Ռուբեն Հայրապետյան]] (2002-2018)<ref>{{cite book|author=Ռ. Շառոյան, Ա. Բաբայան, Գ. Եղիազարյան|title=Ֆուտբոլի հանրագիտարան|publisher=«Գևորգ-Հրայր» ՍՊԸ|location=Երևան|year=2005|page=55}}</ref> * [[Արթուր Վանեցյան]] (2018-2019) * [[Արմեն Մելիքբեկյան]] (2019-) == Աղբյուրներ == {{Ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.ffa.am/am Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիայի պաշտոնական կայքը] {{Սպորտը Հայաստանում}} [[Կատեգորիա:1992 հիմնադրումներ Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:ՈՒԵՖԱ անդամ միություններ]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլը Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի սպորտի կառավարման մարմիններ]] shzd8clr5jxz31ui5n4myfsssbfw4du 8485386 8485278 2022-08-08T19:18:03Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_Football_Federation_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exi wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ ֆուտբոլային կազմակերպություն | հիմնված = [[հունվարի 18]], [[1992]] | շտաբ = [[Երևան]] | ՖԻՖԱ = [[հուլիսի 3]], [[1992]] | նախագահ = [[Արմեն Մելիքբեկյան]] | կայք = {{url|http://www.ffa.am}} |պատկերանիշ= }} '''Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիան''' ('''ՀՖՖ'''), հայկական ֆուտբոլը կառավարող մարմին։ Հիմնադրվել է [[1992]] թ. [[հունվարի 18]]-ին։ [[ՖԻՖԱ]]-ի անդամ է 1992 թ. հուլիսի 3-ից, [[ՈՒԵՖԱ]]-ի լիիրավ անդամ՝ 1993 թ. հունվարի 17-ից։ Ֆեդերացիայի նախագահը [[Արմեն Մելիքբեկյան]]ն է։ == ՀՖՖ-ի գործառույթներ == ՀՖՖ-ի հիմնական խնդիրներն են երկրում ֆուտբոլի տարածումը, զարգացումը, զանգվածային և մանկապատանեկան ֆուտբոլի կազմակերպման ապահովումը, ֆուտբոլիստների վարպետության բարձրացումը, մրցավարների, մարզիչների, մարզիկների բարոյական բարձր հատկանիշների դաստիարակումը, հանրապետության մրցումների կազմակերպումն ու անցկացումը, այդ համակարգերի կատարելագործումը, հայրենական ֆուտբոլի նյութատեխնիկական բազայի զարգացմանը նպաստելը։ ՀՖՖ-ն մշակում է հանրապետությունում ֆուտբոլի զարգացման ընթացիկ և հեռանկարային ծրագրեր, կազմակերպում հանրապետության հավաքական թիմերի նախապատրաստումը միջազգային տարբեր մրցումների։ ՀՖՖ-ն միավորում է մարզային ֆեդերացիաները, ֆուտբոլի ակումբները, մարզադպրոցները, մարզակենտրոնները, բաժանմունքները, համագործակցում է Հայաստանի սպորտի և երիտասարդության հարցերի նախարարության հետ։ == ՀՖՖ մարմիններ == ՀՖՖ բարձրագույն մարմինը համագումարն է, որը 4 տարով ընտրում է նախագահ և գործադիր կոմիտեի անդամներ։ Աշխատանքային մարմինը գործկոմն է։ Հրատապ խնդիրներ լուծելու համար ստեղծվել է գործկոմի բյուրո։ Ֆուտբոլի զարգացման հարցերի կարգավորման, ընդունված որոշումների կատարման ընթացքը հսկելու, գործկոմին առաջարկներ ներկայացնելու համար ստեղծվել են բաժիններ (զանգվածային, մրցավարական, պատանեկան, միջազգային կապեր և այլն)։ Ֆեդերացիայում գործում է բաժանմունք, որի գործունեությունը նպատակաուղղված է կանանց ֆուտբոլին<ref>{{cite book|author=Սամսոն Հակոբյան|title=Ֆուտբոլ|publisher=«Էդիթ Պրինտ»|location=Երևան|year=2009|page=6-7}}</ref>։ == ՀՖՖ նախագահներ == * [[Նիկոլայ Ղազարյան]] (1992-1994) * [[Արմենակ Սարգսյան (ֆուտբոլիստ)|Արմենակ Սարգսյան]] (1994-1998) * [[Սուրեն Ջ. Աբրահամյան|Սուրեն Աբրահամյան]] (1998-2002) * [[Ռուբեն Հայրապետյան]] (2002-2018)<ref>{{cite book|author=Ռ. Շառոյան, Ա. Բաբայան, Գ. Եղիազարյան|title=Ֆուտբոլի հանրագիտարան|publisher=«Գևորգ-Հրայր» ՍՊԸ|location=Երևան|year=2005|page=55}}</ref> * [[Արթուր Վանեցյան]] (2018-2019) * [[Արմեն Մելիքբեկյան]] (2019-) == Աղբյուրներ == {{Ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.ffa.am/am Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիայի պաշտոնական կայքը] {{Սպորտը Հայաստանում}} [[Կատեգորիա:1992 հիմնադրումներ Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:ՈՒԵՖԱ անդամ միություններ]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլը Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի սպորտի կառավարման մարմիններ]] 4ylagn92ca29p0coperj5rlmvq9vetw 0 10323 8485392 8430123 2022-08-08T19:19:47Z CommonsDelinker 212 "Zvartnots_International_Airport_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([ wikitext text/x-wiki {{Տես նաև |Զվարթնոց (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Օդանավակայան | անվանում = Զվարթնոց միջազգային օդանավակայան | բնագիր անվանում = | պատկեր = | լայնություն = 250px | պատկեր2 = Zvartnots airport.jpg | նկարագրում2 = Զվարթնոց միջազգային օդանավակայանը | IATA = EVN | ԻԿԱՕ = UDYZ | տեսակ = Քաղաքացիական | տեր/օպերատոր = Armenia International Airports CJSC | սեփականատեր = [[Corporation America]] | օպերատոր = Զվարթնոց միջազգային օդանավակայան [[Բաժնետիրական ընկերություն|ԲԸ]] | city-served = [[Երևան]] | տեղագրություն = [[Զվարթնոց]], {{դրոշավորում|Հայաստան}} | elevation-f = 2 838 | elevation-m = 865 |կոորդինատներ <!--*կոորդինատներ--> |lat_d = 40.149354 | lat_NS = N |long_d = 44.398258 | long_EW = E |region = AM | մակերես = 9,9 [[հա]] | տերմինալներ = | տեղական ժամանակ = +4/+4 | աշխատանքի ժամերը = շուրջօրյա | կայք = [http://www.zvartnots.aero/ zvartnots.aero] | metric-elev = | metric-rwy = Y | r1-number = 09/27 | r1-length-f = 12629x184 | r1-length-m = 3849x56 | r1-surface = [[Ասֆալտ]]/[[Բետոն]] | stat-year = 2021 | stat1-header = Ճամփորդների թիվը | stat1-data = {{աճ}} 2,278,212<ref>{{cite web|url=http://aviation.am/projects/p/statistics|title=Statistics|website=Civil Aviation Committee of Armenia|publisher=Aviation.am|accessdate=19 January 2021|description=|deadlink=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150627075829/http://www.aviation.am/index.php/en/statistics|archivedate=2015 թ․ հունիսի 27}} {{ref-en}}/{{ref-hy}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.tert.am/am/news/2019/12/30/zvartnots/3176791 |title=«Զվարթնոց»-ի ուղևորների թիվն առաջին անգամ գերազանցեց 3 միլիոնը. ՀՀ ժամանած ուղևորներին անակնկալ մատուցվեց (տեսանյութ) |website=www.tert.am |accessdate=2020 թ․ հունվարի 7 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420133801/https://www.tert.am/am/news/2019/12/30/zvartnots/3176791 |dead-url=yes }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/society/20191230/21581176/aveli-qan-3-milion-uxevor-zvartnoc-odanavakayann-ir-patmutyan-rekordne-sahmanel.html |title=Ավելի քան 3 միլիոն ուղևոր. «Զվարթնոց» օդանավակայանն իր պատմության ռեկորդն է սահմանել |website=Sputnik Armenian |accessdate=2020 թ․ հունվարի 7}}</ref> |տեղորոշման քարտեզ = Հայաստան |քարտեզի նկարագրություն = Օդանավակայանի գտնվելու վայրը }} [[Պատկեր:ZvartnotsNewTerminal.jpg|մինի|աջից|300px|Օդանավակայանին նոր վերջնակայանը]] [[Պատկեր:Stamp of Armenia m13a.jpg|մինի|100px|աջից|Զվարթնոց միջազգային օդանավակայանը [[ՀՀ]] [[փոստային նամականիշ]]ի վրա]] '''Զվարթնոց միջազգային օդանավակայան''', [[Հայաստան]]ի ամենամեծ օդանավակայանը։ Գտնվում է [[Զվարթնոց]]ից ոչ հեռու, Հայաստանի մայրաքաղաք [[Երևան]]ից 10 կմ դեպի արևմուտք։ Հանդիսանում է խոշոր օդանավակայան, և ազգային ավիափոխադրող չունի։ == Պատմություն == Օդանավակայանի շինարարության մասին որոշումն ընդունվել է դեռևս [[Անտոն Քոչինյան]]ի օրոք։ Մրցույթին ներկայացված երեք նախագծերից ոչ մեկը ժյուրիի և ղեկավարության հավանությանը չէր արժանացել։ ՀԿԿ Կենտրոնական կոմիտեի առաջին քարտուղար ընտրվելուց հետո [[Կարեն Դեմիրճյան]]ը, ծանոթանալով նախագծերին, հանձնարարեց երեք նախագծերից ստեղծել մեկը` վերցնելով յուրաքանչյուրի հաջողված մասը<ref name="Դեմիրճյան">Կաթիլներ մեծ ծովից, Երևան, 2007 թ.</ref>։ Իր հարցազրույցներից մեկում Կարեն Դեմիրճյանն ասել է. {{քաղվածք|''Մի նախագծում տեխնոլոգիան էր լավը, մյուսում` ճարտարապետությունը, առաջարկեցի 3 նախագծերից ստեղծել մեկը։ Բայց այն, ինչ այժմ կառուցվել է ամբողջական նախագիծը չէ։ Այնտեղ պետք է լիներ երկրորդ հերթը՝ «Զվարթնոց» օդանավակայանը երկու այդպիսի ծաղկաթերթ է<ref name="Դեմիրճյան" />:''}} Օդանավակայանի առաջին հերթը ապահովելու էր ներքին` միութենական չվերթները, իսկ երկրորդը` արտաքին միջազգային չվերթները։ «Զվարթնոց» օդանավակայանի կառուցումով [[Հայաստան]]ն ունեցավ հանրապետության կապը արտաքին աշխարհի հետ ապահովող հզոր փոխադրամիջոց` միջազգային չափանիշներին համապատասխանող թռիչքուղիներով։ Խորհրդային Միությունում՝ այդ շրջանում, Զվարթնոց օդանավակայանի նման թռիչքուղիներ ունեին միայն [[Մոսկվա]] և [[Կիև]] քաղաքները։ «Զվարթնոց» օդանավակայանի ստեղծագործական խումբը՝ [[Արթուր Թարխանյան]]ը, [[Սպարտակ Խաչիկյան]]ը, [[Ժորժ Շխիյան]]ը, [[Լևոն Չերքեզյան]]ը, [[Մկրտիչ Մազմանյան (այլ կիրառումներ)|Մկրտիչ Մազմանյանը]], [[Սերգեյ Բաղդասարյան]]ը, [[Վլադիմիր Գրիգորյան]]ը, [[1985]] թ. արժանացան ՀԽՍՀ պետական մրցանակի<ref name="Բալյան">Կարեն Բալյան, «Արթուր Թարխանյան, Սպարտակ Խաչիկյան, Հրաչյա Պողոսյան», Tatlin, 2012</ref>։ Օդանավակայանը կառուցվեց շատ կարճ ժամկետում և մեծ հանդիսավորությամբ բացվեց 1982 թվականի փետրվարի 10-ին<ref name="Բալյան" />։ Այն ժամանակ ընդունում էր միայն ներքին՝ [[ԽՍՀՄ]]-ի մեջ կատարվող չվերթեր։ [[1985]]-ին [[ICAO]]-ն շնորհեց օդանավակայանին 2-րդ կարգ։ Նոր վերջնակայաններ (տերմինալներ) բացվել են [[1998]]-ին՝ Բեռնային համալիրը, իսկ [[2007]]-ին՝ Նոր միջազգային ուղևորափոխադրման վերջնակայանը։ [[2002]] թվականի հուլիսին ՀՀ կառավարության և «Կորպորասիոն Ամերիկա» ընկերության միջև կնքվեց պայմանագիր, ըստ որի Զվարթնոց միջազգային օդանավակայանը [[կոնցեսիոն կառավարում|կոնցեսիոն կառավարման]] հանձնվեց [[Արմենիա միջազգային օդանավակայաններ|«Արմենիա» միջազգային օդանավակայաններ]] ընկերությանը 30 տարի ժամկետով։ == Ավիաուղիներ և ուղղություններ== {{Airport destination list <!-- --> | [[Aegean Airlines]]| [[Աթենքի միջազգային օդանավակայան|Աթենք]] <br/> '''Սեզոնային:''' [[Հերակլիոնի միջազգային օդանավակայան|Հերակլիոն]] <!-- --> | [[Աերոֆլոտ]]| [[Շերեմետևո|Մոսկվա – Շերեմետևո]] <!-- --> | [[Air Arabia]]| [[Շարջայի միջազգային օդանավակայան|Շարջա]] <!-- --> | [[Air Cairo]]| [[Շարմ Էլ Շեյխի միջազգային օդանավակայան|Շարմ Էլ Շեյխ]] <br> '''Սեզոնային:''' [[Հուրգադայի միջազգային օդանավակայան|Հուրգադա]] <!-- --> | [[Էյր Ֆրանս|Air France]]| [[Փարիզի «Շառլ դե Գոլ» օդանավակայան|Փարիզ – Շառլ դը Գոլ]] <!-- --> | [[air Baltic]]| [[Ռիգայի միջազգային օդանավակայան|Ռիգա]]<ref>{{cite web|last1=Liu|first1=Jim|title=airBaltic expands Riga network in S20|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/286778/airbaltic-expands-riga-network-in-s20/|website=routesonline.com|date=9 October 2019}}</ref> <!-- --> | [[Aircompany Armenia]]| [[Լիոն-Սենտ Էքզյուպերի օդանավակայան|Լիոն]], [[Մինվոդի օդանավակայան|Միներալնիե Վոդի]], [[Վնուկովո (օդանավակայան)|Մոսկվա – Վնուկովո]], [[Թբիլիսիի միջազգային օդանավակայան|Թբիլիսի]], [[Բեն Գուրիոն օդանավակայան|Թել Ավիվ]], [[Վորոնեժ միջազգային օդանավակայան|Վորոնեժ]] <br/> '''Սեզոնային:''' [[Բաղդադի միջազգային օդանավակայան|Բաղդադ]], [[Ռաֆիկ Հարիրիի անվան միջազգային օդանավակայան|Բեյրութ]] <br/>'''Սեզոնային չարթերային:''' [[Ալ-Նաջաֆ միջազգային օդանավակայան|Ալ Նաջաֆ]], [[Թագավոր Հուսեյնի անվան միջազգային օդանավակայան|Աքաբա]], [[Բարսելոնա-Էլ Պրատ օդանավակայան|Բարսելոնա]], [[Բաթումի միջազգային օդանավակայան|Բաթումի]], [[Էրբիլի միջազգային օդանավակայան|Էրբիլ]], [[Հերակլիոնի միջազգային օդանավակայան|Հերակլիոն]], [[Կոսի միջազգային օդանավակայան|Կոս]], [[Քուվեյթի միջազգային օդանավակայան|Քուվեյթ]], [[Լառնակա միջազգային օդանավակայան|Լառնակա]], [[Պատրա Արաքսոս Օդանավակայան|Պատրաս]], [[Հռոդոսի միջազգային օդանավակայան|Հռոդոս]], [[Ֆեդերիկո Ֆելինիի անվան միջազգային օդանավակայան|Ռիմինի]], [[Սուլեյմանիայի միջազգային օդանավակայան|Սուլեյմանիյա]], [[Սալոնիկի օդանավակայան|Սալոնիկ]], [[Տիվատի օդանավակայան|Տիվատ]], [[Վառնայի օդանավակայան|Վառնա]], [[Վենետիկ (օդանավակայան)|Վենետիկ]]<ref name="gdca.am">{{cite web|title=Ամռանն ընդառաջ մի շարք ուղղություններով ոչ կանոնավոր չվերթներ կիրականացվեն|url=http://www.gdca.am/article/219#prettyPhoto}}</ref><br/> <!-- --> | [[AlMasria Universal Airlines]]| '''Սեզոնային չարթերային:''' [[Շարմ Էլ Շեյխի միջազգային օդանավակայան|Շարմ Էլ Շեյխ]]<ref name="ReferenceA">http://gdca.am/storage/projects/projects_6345206570_CHARTER_FLIGHTS_S19.doc</ref> <!-- --> | [[AMC Airlines]]| '''Սեզոնային չարթերային:''' [[Շարմ Էլ Շեյխի միջազգային օդանավակայան|Շարմ Էլ Շեյխ]]<ref name="ReferenceB">http://aviation.am/storage/projects/projects_6345206570_CHARTER_FLIGHTS_S19.doc</ref> <!-- --> | [[Armenia Airways]]| [[Անապայի օդանավակայան|Անապա]], [[Թեհրանի Իմամ Խոմեյնիի միջազգային օդանավակայան|Թեհրան – Իմամ Խոմեյնին]]<ref>{{cite web|url=https://apnews.com/32540d09ec101aac057660ef1b0aa970|title=Iran says 12 dead from new virus, rejects higher death toll}}</ref> <!-- --> | [[Atlantis Armenian Airlines]]| [[«Սյունիք» օդանավակայան|Կապան]] {{cn|date=April 2020}}<br> '''Սեզոնային:''' [[Բաթումի միջազգային օդանավակայան|Բաթումի]] <!-- --> | [[Austrian Airlines]]| [[Վիեննայի միջազգային օդանավակայան|Վիեննա]] <!-- --> | [[Ազիմուտ (ավիաընկերություն)|Azimuth]]| [[Կալուգա (Գրաբցևո) Օդանավակայան|Կալուգա]]<ref>{{cite web |title=Пресс-центр |url=https://klf.aero/Press/news/kaluga-yerevan-open-sale-of-tickets-on-a-direct-flight/ |website=klf.aero |publisher=Kaluga International Airport |accessdate=2019 թ․ հոկտեմբերի 25}}</ref>, [[Կրասնոդար օդանավակայան|Կրասնոդար]], [[Պլատովի միջազգային օդանավակայան|Դոնի Ռոստով]], [[Ուֆա (օդանավակայան)|Ուֆա]]<ref>{{cite news |last1=Самойлова |first1=Ирина |title="Азимут" в марте откроет прямой рейс Уфа-Ереван |url=https://www.kommersant.ru/doc/4206166 |accessdate=2019 թ․ դեկտեմբերի 24 |work=www.kommersant.ru |publisher=АО «Коммерсантъ» |date=24 December 2019 |language=ru}}</ref><br />'''Սեզոնային:''' [[Սոչի օդանավակայան|Սոչի]] <!-- --> | [[Belavia]]| [[Մինսկ (օդանավակայան)|Մինսկ]] <!-- --> | [[Brussels Airlines]]| '''Սեզոնային:''' [[Բրյուսելի օդանավակայան|Բրյուսել]] <!-- --> | [[Բուլղարական ավիաուղիներ|Bulgaria Air]]| '''Սեզոնային չարթերային:''' [[Վառնայի միջազգային օդանավակայան|Վառնա]]<ref name="ReferenceB">http://aviation.am/storage/projects/projects_6345206570_CHARTER_FLIGHTS_S19.doc</ref> <!-- --> | [[Bulgarian Air Charter]]| '''Սեզոնային չարթերային:''' [[Բուրգասի օդանավակայան|Բուրգաս]]<ref name="gdca.am"/> <!-- --> | [[Cham Wings Airlines]] | [[Դամասկոսի միջազգային օդանավակայան|Դամասկոս]] <!-- --> | [[EgyptAir]] | '''Սեզոնային չարթերային:''' [[Շարմ Էլ Շեյխի միջազգային օդանավակայան|Շարմ Էլ Շեյխ]]<ref>{{cite news |last1=Liu |first1=Jim |title=EGYPTAIR schedules Sharm el Sheikh – Yerevan charters in 3Q20 |url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/289681/egyptair-schedules-sharm-el-sheikh-yerevan-charters-in-3q20/ |accessdate=19 February 2020 |work=Routesonline |date=19 February 2020}}</ref> <!-- --> | [[Flydubai]]| [[Դուբայի միջազգային օդանավակայան|Դուբայ]] <!-- --> | [[FlyEgypt]]| '''Սեզոնային չարթերային:''' [[Հուրգադայի միջազգային օդանավակայան|Հուրգադա]]<ref name="gdca.am"/> <!-- --> | [[FlyErbil]]| [[Բաղդադի միջազգային օդանավակայան|Բաղդադ]], [[Էրբիլի միջազգային օդանավակայան|Էրբիլ]] <!-- --> | [[Georgian Airways]]| [[Թբիլիսիի միջազգային օդանավակայան|Թբիլիսի]]<br />'''Սեզոնային:''' [[Բաթումի միջազգային օդանավակայան|Բաթումի]] <!-- --> | [[Israir]]| '''Սեզոնային:''' [[Բեն Գուրիոն օդանավակայան|Թել Ավիվ]]<ref>https://www.calcalistech.com/ctech/articles/0,7340,L-3780211,00.html</ref> <!-- --> | [[Korean Air]]| '''Սեզոնային չարթերային:''' [[Ինչհոն միջազգային օդանավակայան|Սեուլ]] <ref>http://www.kaltour.com/ProductOverseas/OverseasView?pkgpnh=KW45202&hg1hno=OP20180517208&hg1seq=1&hg1sts=PRP&tabmenu=5&iddidd=H2080023</ref> <!-- --> | [[LOT Airlines|LOT Polish Airlines]]| [[Վարշավայի Ֆրեդերիկ Շոպենի անվան օդանավակայան|Վարշավա-Շոպեն]] <!-- --> | [[Middle East Airlines]]|[[Ռաֆիկ Հարիրիի անվան միջազգային օդանավակայան|Բեյրութ]] <!-- --> | [[Nordwind Airlines]]| [[Շերեմետևո|Մոսկվա – Շերեմետևո]], [[Պուլկովո միջազգային օդանավակայան|Սանկտ Պետերբուրգ]] <!-- --> | [[Nouvelair]]| '''Սեզոնային չարթերային:''' [[Մոնաստիրի Հաբիբ Բուրգիբի միջազգային օդանավակայան|Մոնաստիր]] <ref name= "ru.sputnikarmenia.am">https://ru.armeniasputnik.am/society/20200225/22170813/Nouvelair-letom-vpervye-zapustit-pryamye-reysy-iz-Erevana-v-tunisskiy-Monastir-.html</ref> <!-- --> | [[Orange2Fly]]| '''Սեզոնային չարթերային:''' [[Շարմ Էլ Շեյխի միջազգային օդանավակայան|Շարմ Էլ Շեյխ]]<ref name="ReferenceA">http://gdca.am/storage/projects/projects_6345206570_CHARTER_FLIGHTS_S19.doc</ref> <!-- --> | [[Pegas Fly]]| [[Մինվոդի Օդանավակայան|Միներալնիե Վոդի]], [[Շերեմետևո|Մոսկվա – Շերեմետևո]], [[Ստրիգինո միջազգային օդանավակայան|Նիժնի Նովգորոդ]], [[Պլատովի միջազգային օդանավակայան|Դոնի Ռոստով]]<ref>{{cite news |title=Ростов-на-Дону и Ереван может связать новый авиарейс |url=https://rostov.aif.ru/politic/gover/rostov-na-donu_i_erevan_mozhet_svyazat_novyy_aviareys |accessdate=2019 թ․ սեպտեմբերի 2 |work=rostov.aif.ru |agency=«Аргументы и Факты» |date=2 September 2019}}</ref>, [[Պուլկովո միջազգային օդանավակայան|Սանկտ Պետերբուրգ]], [[Կուրումոչ (օդանավակայան)|Սամարա]], [[Սոչի օդանավակայան|Սոչի]], [[Ստավրոպոլ-Շպակովսկոե օդանավակայան|Ստավրոպոլ]] <ref>|url=https://nordwindairlines.ru/en/booking#/results/47853579</ref> [[Ուֆա (օդանավակայան)|Ուֆա]] <ref>https://pegasfly.com/Search/SearchResult?q=1000-0-UFAEVN20200421</ref>, [[Պերմ (օդանավակայան)|Պերմ]], [[Կրասնոդար օդանավակայան|Կրասնոդար]], [[Վոլգոգրադի միջազգային օդանավակայան|Վոլգոգրադ]], [[Վորոնեժի միջազգային օդանավակայան|Վորոնեժ]] <!-- --> | [[Qatar Airways]]| [[Համադ միջազգային օդանավակայան|Դոհա]] <!-- --> | [[Red Wings Airlines]]| [[Դոմոդեդովո օդանավակայան|Մոսկվա – Դոմոդեդովո]] <!-- --> | [[Ryanair]]| [[Օրիո Ալ Սերիո միջազգային օդանավակայան|Միլան - Բերգամո]]<ref name="routesonline.com">https://www.routesonline.com/news/29/breaking-news/286924/ryanair-targets-underserved-armenia-western-europe-market/</ref>,[[Բեռլին-Շենեֆելդ Օդանավակայան|Բեռլին-Շենեֆելդ]]<ref name="routesonline.com">https://www.routesonline.com/news/29/breaking-news/286924/ryanair-targets-underserved-armenia-western-europe-market/</ref>, [[Պաֆոսի միջազգային օդանավակայան|Պաֆոս]]<ref>{{cite news|title=Ryanair launches new Yerevan route to Paphos|url=https://www.panorama.am/en/news/2020/02/07/Ryanair/2235941|accessdate=7 February 2020|agency=panorama.am|date=7 February 2020}}</ref>, [[Ջովաննի Բաթիստ Պաստինայի անվան օդանավակայան|Հռոմ – Կիամպինո]]<ref name="routesonline.com">https://www.routesonline.com/news/29/breaking-news/286924/ryanair-targets-underserved-armenia-western-europe-market/</ref>, [[Սալոնիկի Օդանավակայան|Սալոնիկ]] <ref>https://corporate.ryanair.com/news/ryanair-continues-armenian-expansion/</ref> <!-- --> | [[S7 Airlines]]|[[Դոմոդեդովո օդանավակայան|Մոսկվա – Դոմոդեդովո]], [[Նովոսիբիրսկ (օդանավակայան)|Նովոսիբիրսկ]] <!-- --> | [[SCAT Airlines]]|'''Սեզոնային:''' [[Նուրսուլթան Նազարբաևի միջազգային օդանավակայան|Նուր-Սուլթան]] <!-- --> | [[SkyUp]]| [[Կիև (օդանավակայան)|Կիև – Բորսպիլ]]<br/>'''Սեզոնային:''' [[Օդեսայի միջազգային օդանավակայան|Օդեսա]] <!-- --> | [[Smartavia]]| [[Դոմոդեդովո օդանավակայան|Մոսկվա – Դոմոդեդովո]], [[Պուլկովո միջազգային օդանավակայան|Սանկտ Պետերբուրգ]] <!-- --> |[[Ուկրաինայի միջազգային ավիաուղիներ|Ukraine International Airlines]]| [[Կիև (օդանավակայան)|Կիև – Բորսպիլ]] <!-- --> | [[Ural Airlines]]| [[Կրասնոդար օդանավակայան|Կրասնոդար]], [[Դոմոդեդովո օդանավակայան|Մոսկվա – Դոմոդեդովո]], [[Պլատովի միջազգային օդանավակայան|Դոնի Ռոստով]], [[Պուլկովո միջազգային օդանավակայան|Սանկտ Պետերբուրգ]], [[Կուրումոչ (օդանավակայան)|Սամարա]], [[Սոչի օդանավակայան|Սոչի]], [[Վոլգոգրադի միջազգային օդանավակայան|Վոլգոգրադ]], [[Կոլցովո միջազգային օդանավակայան|Եկատերինբուրգ]] <br /> '''Սեզոնային:''' [[Անապայի օդանավակայան|Անապա]] <!-- --> | [[ՅուՏէյր|Utair]]| [[Վնուկովո (օդանավակայան)|Մոսկվա – Վնուկովո]]<br />'''Սեզոնային:''' [[Սուրգուտի միջազգային օդանավակայան|Սուրգուտ]] <!-- --> |[[Wizz Air]]| [[Լառնակա միջազգային օդանավակայան|Լառնակա]]<ref>[https://armenpress.am/arm/news/1004032 Wizz Air-ը չվերթեր կիրականացնի Երևան-Լառնակա-Երևան երթուղով]</ref>, [[Վիեննայի միջազգային օդանավակայան|Վիեննա]]<ref name="reuters.com">{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/wizz-air-hldgs-armenia/wizz-air-expands-into-armenia-with-two-new-routes-idUSL8N28Q13O|title=Wizz Air expands into Armenia with two new routes|website=reuters.com|date=16 December 2019}}</ref>, [[Վիլնյուսի օդանավակայան|Վիլնյուս]]<ref name="reuters.com">{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/wizz-air-hldgs-armenia/wizz-air-expands-into-armenia-with-two-new-routes-idUSL8N28Q13O|title=Wizz Air expands into Armenia with two new routes|website=reuters.com|date=16 December 2019}}</ref> <!-- --> }} == Վիճակագրություն== {{Օդանավակայանի վիճակագրություն|iata=EVN}} == Պատկերասրահ == ;Նոր մասնաշենք <gallery mode="packed" heights="180"> Zvartnots airport.jpg|Օդանավակայանի նոր մասնաշենքը Պատկեր:Zvartnotz airpord new building.png|Օդանավակայանի նոր մասնաշենքը </gallery> ;Հին մասնաշենք <gallery mode="packed"> Պատկեր:Zvartnots International Airport, ArmAg (4).jpg|Զվարթնոց միջազգային օդանավակայանի հին մասնաշենքը Պատկեր:Zvartnots International Airport old terminal - Զվարթնոց միջազգային օդանավակայանի հին մասնաշենքը 01.jpg|Զվարթնոց միջազգային օդանավակայանի հին մասնաշենքը Պատկեր:Zvartnots airport model 02.png|Օդանավակայանի հին մասնաշենքի մանրակերտը Պատկեր:Zvartnots airport model 01.png|Օդանավակայանի հին մասնաշենքի մանրակերտը Պատկեր:Zvartnotz airpord old building.png|Օդանավակայանի հին մասնաշենքը </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.zvartnots.aero/ Զվարթնոց միջազգային օդակայան] * [http://www.gdca.am/ Քաղաքացիական ավիացիայի կոմիտե] {{Հայաստանի օդանավակայաններ}} {{Երևանի հանրային տրանսպորտ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի օդանավակայաններ]] [[Կատեգորիա:Կառույցներ նամականիշների վրա]] [[Կատեգորիա:1961 հիմնադրված օդանավակայաններ]] tor4l6bxi53ydurbipihlsa6sid94rp 0 10424 8485288 8467908 2022-08-08T18:14:26Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Armed_Forces_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Զինված ուժեր | հիմնադրված է = 1992 (պաշտոնապես՝ 1992 թվականի հունվարի 28), փաստացի՝ 1991 թվականի սեպտեմբերի 21-ից | գլխավոր շտաբ = [[Երևան]] | գերագույն ղեկավարի պաշտոն = [[Գերագույն հրամանատար]] | գերագույն ղեկավար = [[Նիկոլ Փաշինյան]] | նախարարի պաշտոն = Պաշտպանության նախարար | նախարար = [[Սուրեն Պապիկյան]] | շտաբի պետի պաշտոն = Գլխավոր շտաբի պետ | շտաբի պետ = [[Արտակ Դավթյան (ռազմական գործիչ)|Արտակ Դավթյան]] | ժամկետ = 24 ամիս (պարտադիր զինծառայության զինծառայողների ծառայության ժամկետը) | ակտիվ = | տարիք = 18–43 տարեկան{{փաստ}} | պահեստային = | արտասահմանում = {{դրոշ|Կոսովո}} [[Կոսովո]]<br>{{դրոշ|Աֆղանստան}} [[Աֆղանստան]]<br>{{դրոշ|Լիբանան}} [[Լիբանան]]<br>{{դրոշ|Սիրիա}} [[Սիրիա]]<br>{{դրոշ|Ղազախստան}} [[Ղազախստան]] | միջազգային մատակարարողներ= {{RUS}}<br>{{USA}}<br>{{FR}}<br>{{GRE}}<ref>{{cite web |author=Июль 16, 2013 |url=http://azeritoday.com/archives/43776 |title=Армения закупила противотанковые ракетные комплексы MILAN у Греции |publisher=AzeriToday.com |date=22 February 1999 |access-date=2017 թ․ նոյեմբերի 12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170730013915/http://azeritoday.com/archives/43776 |archive-date=2017 թ․ հուլիսի 30 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=https://armenpress.am/eng/news/839331/armenia-greece--historically-strengthened-friendly-relations.html|title=Armenia-Greece: historically strengthened friendly relations}}</ref><br>{{CHN}}<ref>{{cite news|title=Chinese, Armenian DMs hold talks|url=http://www.china.org.cn/international/2008-12/29/content_17027804.htm|access-date=2013 թ․ ապրիլի 7|date=29 December 2008|agency=China Internet Information Center}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenia, China Sign Military Cooperation Agreement|url=http://asbarez.com/100347/armenia-china-sign-military-cooperation-agreement/|access-date=2013 թ․ ապրիլի 7|newspaper=Asbarez|date=18 January 2012}}</ref><br>{{LTU}}<br>{{CYP}}<ref>{{cite web |author=Июль 16, 2013 |url=http://azeritoday.com/archives/43776 |title=Армения закупила противотанковые ракетные комплексы MILAN у Греции |publisher=AzeriToday.com |date=22 February 1999 |access-date=2017 թ․ նոյեմբերի 12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170730013915/http://azeritoday.com/ |archive-date=2017 թ․ հուլիսի 30 |url-status=dead }}</ref><br>{{UKR}}<ref>{{cite news|last=Kucera|first=Joshua|title=Tajikistan Buying Guns; Ukraine Selling Weapons to Both Armenia and Azerbaijan|url=http://www.eurasianet.org/node/64014|access-date=2013 թ․ հունիսի 23|newspaper=Eurasianet|date=8 August 2011}}</ref><br>{{IRN}}<br>{{POL}} | պատմություն = [[Արցախյան ազատամարտ]]<br>[[44-օրյա պատերազմ]] | կոչումներ = Կատեգորիա:ՀՀ ԶՈՒ կոչումներ |զինանշան = }} '''Հայաստանի զինված ուժեր''', [[Հայաստան]]ի անվտանգությունը, պաշտպանությունը և տարածքային ամբողջականությունը, նրա սահմանների անձեռնմխելիությունը պաշտպանող պետական ռազմական հաստատություն<ref>[[Հայաստանի Սահմանադրություն]], հոդված 14.1</ref>։ == Պատմություն == {{Հիմնական|Հայաստանի զինված ուժերի պատմություն}} [[Հայաստան]]ի զինված ուժերը կազմավորվել են բավականին բարդ ժամանակաշրջանում, երբ աշխարհաքաղաքական դաշտում Խորհրդային Միությունը ապրում էր իր գոյության վերջին ամիսները՝ փլուզման շրջանը, իսկ տարածաշրջանում սկսվել էր միջէթնիկական, տարածքային պատերազմ [[հայեր]]ի և ադրբեջանցիների միջև։ 1990 թվականի սեպտեմբերին կազմավորվեց Երևանի հատուկ գունդը, իսկ [[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]]ում, [[Գորիս]]ում, [[Վարդենիս]]ում, [[Իջևան]]ում, [[Մեղրի]]ում ձևավորվեցին հինգ վաշտեր։ [[1991]] թվականին Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշմամբ ստեղծվեց Նախարարների խորհրդին առընթեր Պաշտպանության պետական կոմիտե։ === Պատերազմական գործողություններ ու հաղթանակներ === ==== Արցախյան պատերազմ ==== {{հիմնական|Արցախյան ազատամարտ}} == Զինված ուժերի կառուցվածք == [[File:Armenian SOF.jpg|thumb|ՀՀ ԶՈՒ Հատուկ ջոկատային ստորաբաժանման զինծառայողները զորավարժություններին, 2021 ]] Հայաստանի զինված ուժերը կազմված են [[Հայաստանի պաշտպանության նախարարություն]]ից, հինգ բանակային կորպուսներից<ref>[http://www.mil.am/1296904283 ՀՀ զինված ուժերի կառուցվածքը]</ref>։ Պաշտպանության նախարարությունը իր հերթին կազմված է վարչական ապարատից, հետախուզության, հրթիռային զորքերի և հրետանու, ավիացիայի, Զորքերի ծառայության և զինվորական ծառայության անվտանգության ապահովման, հակաօդային պաշտպանության զորքերի, ռազմավարական պլանավորման, մարտական պատրաստության, թիկունքի, կապի և ավտոմատ կառավարման համակարգերի, ինժեներական զորքերի, սպառազինության, ռադիացիոն, քիմիական, կենսաբանական պաշտպանության, կազմազորահավաքային, օպերատիվ, անձմնակազմի հետ տարվող աշխատանքների, ֆինանսական, կադրերի վարչություններից, ռադիոէլեկտրոնային պայքարի, ռազմական հաղորդակցությունների, ռազմատեղեկագրական, ութերորդ, ստանդարտացման և չափագիտական, ռազմանվագախմբային բաժիններից, Հայաստանի զինվորական կոմիսարիատից և այլ ստորաբաժանումներից, որոնք կատարում են խնդիրների առաջադրման և պլանավորման, դրանց իրականացման, վերահսկողության գործառույթներ<ref>[http://www.mil.am/1298531724 ՀՀ Պաշտպանության նախարարության կառուցվածքը]</ref>։ Հայաստանի զինված ուժերը կազմված են հետևյալ մասնագիտացված զորքերից. * [[ՀՀ ցամաքային զորքեր|ցամաքային զորքեր]], * [[ՀՀ ռազմաօդային ուժեր|ռազմաօդային ուժեր]], * [[ՀՀ հակաօդային պաշտպանության զորքեր|հակաօդային պաշտպանության զորքեր]]։ [[ՀՀ ցամաքային զորքեր|ցամաքային զորքերն]] իրենց հերթին բաղկացած են հետևյալ զորատեսակներից. ** [[ՀՀ մոտոհրաձգային զորքեր|մոտոհրաձգային զորքեր]], ** [[ՀՀ տանկային զորքեր|տանկային զորքեր]], ** [[ՀՀ հրթիռային զորքեր և հրետանի|հրթիռային զորքեր և հրետանի]], ** [[ՀՀ օդադեսանտային զորքեր|օդադեսանտային զորքեր]], ** [[ՀՀ ինժեներական զորքեր|ինժեներական զորքեր]], ** [[ՀՀ կապի զորքեր|կապի զորքեր]]։ == Միջազգային համագործակցություն == === Միջազգային խաղաղապահ առաքելություններ === '''ՀԱՊԿ''' Հայաստանի Հանրապետությունը, [[1992]] թվականի [[մայիսի 15]]-ին ստորագրելով Հավաքական անվտանգության մասին պայմանագիրը, դարձել է Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության անդամ։ '''Ռուսաստանի Դաշնություն''' ՀՀ զինված ուժերի միջազգային համագործակցության դաշտում մեծ տեղ ունի Ռուսաստանի հետ ռազմական համագործակցությունը։ '''ՆԱՏՕ''' Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերը որոշակի հարցերում մշտապես համագործակցում են Հյուսիսատլանտյան դաշինքի հետ։ '''Կոսովո''' [[2004]] թվականին [[Հայաստան]]ը մեկ դասակի կազմով հունական խաղաղապահ գումարտակի կազմում միացել է [[ՆԱՏՕ]]-ի խաղաղապահ առաքելությանը [[Կոսովո]]յում։ Հայ զինծառայողները ծառայության են անցել Կոսովոյի բազմազգ «Արևելք» բրիգադում, որը տեղակայված էր Կոսովոյի և [[Մակեդոնիայի Հանրապետություն|Մակեդոնիայի ]]սահմանային գոտում՝ Ֆերիզաչ քաղաքի մերձակայքում։ '''Իրաք''' [[2005]] թ․–ի [[հունվար]]ին ՀՀ ԶՈՒ ստորաբաժանումը միացել է [[Իրաք]]ում իրականացվող բազմազգ խաղաղապահ առաքելությանը՝ հիմնականում մասնակցելով ականազերծման, բեռնափոխադրումների և բժշկական ապահովման աշխատանքներին։ ՀՀ ԶՈՒ ստորաբաժանումը դուրս է բերվել Իրաքից [[2009]] թ․–ի [[հոկտեմբեր]]ին։ '''Աֆղանստան''' Սկսած [[2010]] թ․–ի [[փետրվար]]ից [[ՀՀ]] ԶՈՒ ստորաբաժանումը (մեկ դասակ) ընդգրկվել է [[Գերմանիա|Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության]] հրամանատարության տակ գտնվող ՄԱԱՈՒ (Աֆղանստանում միջազգային անվտանգության աջակցման ուժեր) (ISAF) հյուսիսային հրամանատարության կազմում և իրականացնում է Կունդուզ քաղաքի օդանավակայանի անվտանգության ապահովման խնդիրները։ Մինչև Աֆղանստան մեկնելը հայկական զորախումբը 4 շաբաթյա նախատեղակայման վարժանք է անցրել Գերմանիայում։ [[2011]] թ.-ին ավելացվել է [[Աֆղանստան]] գործուղված հայ խաղաղապահների թվակազմը՝ հասնելով 121-ի, որոնցից 40 պայմանագրային զինծառայողներ առաքելություն են իրականացնում Կունդուզ քաղաքում, իսկ 81-ը պաշտպանում են Մազարի-Շարիֆի օդանավակայանը և աջակցման ուժերի ռազմակայանը։ Եվս 5 հայ սպաներ վերապատրաստում են անցնում Կունդուզում՝ հետագայում աֆղանական բանակում որպես հրահանգիչներ ծառայելու համար։ == Զորակոչ == Հայաստանում զորակոչը նախատեսված է 18 - 27 տարեկան արական սեռի ներկայացուցիչների համար՝ 2 տարի ժամկետով, որը կարգավորվում է Հայաստանի զինապարտության մասին օրենքով։ 2011 թ.-ին օրենքում լրացում կատարելուց հետո, այն քաղաքացիները, որոնք հիմնական կրթության հիմքի վրա առանց ընդհատման նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) կրթական ծրագրերով սովորողներ են համարվում, օրենքը գործում է 19 տարեկանից։ Զորակոչը կատարվում է տարեկան 2 անգամ։ === Զինապարտության մասին օրենքի 2012 թվականի փոփոխություններ === 2012 թ.-ի մարտի 19-ին օրենքում կատարվեց փոփոխություններ և լրացումներ, որոնց համաձայն պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչի ժամանակ բնակության վայրին մոտ գտնվող զորամասում ծառայելու արտոնությունից օգտվում են երկկողմանի ծնողազուրկ զորակոչիկները, ինչպես նաև միակողմանի ծնողազուրկ այն զորակոչիկները, որոնք չունեն չափահաս քույր կամ եղբայր (մինչ այդ փոփոխությունը այդ արտոնությունից օգտվում էին բոլոր միակողմանի ծնողազուրկ երեխաները), իսկ բնակության վայրին մոտ գտնվող զորամաս է համարվում մինչև 150 կմ տեղակայված զորամասը(մինչ փոփոխությունը 100 կմ էր)<ref>[http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4450&lang=arm «ԶԻՆԱՊԱՐՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ]</ref>։ == Կորուստներ == Peace Dialogue NGO կազմակերպության տվյալներով 1994 թ. մայիսից մինչ 2018 թ. հունվար ամիս հայկական բանակում գրանցվել է 1025 մահվան դեպք։ Որից միայն 306՝ հակառակորդի կողմից զինադադարի խախտման արդյունքում<ref>{{Cite news|url=http://safesoldiers.am/en/5042.html|title=The number of fatalities in the RA and NK armed forces for 2017|work=Safe Soldiers for a Safe Armenia|language=en|accessdate=2018 թ․ հունվարի 26}}</ref>։ {| class="wikitable" |+ Զոհեր զինադադարի խախտման պատճառով !Տարեթիվ !Միայն զինադադարի խախտման պատճառով մահվան դեպքերի քանակը բանակում |- |1994 մայիսից |8 |- |1995 |9 |- |1996 |8 |- |1995 |4 |- |1998 |5 |- |1999 |6 |- |2000 |6 |- |2001 |2 |- |2002 |2 |- |2003 |3 |- |2004 |2 |- |2005 |2 |- |2006 |2 |- |2007 |3 |- |2008 |5 |- |2009 |3 |- |2010 |11 |- |2011 |11 |- |2012 |12 |- |2013 |5 |- |2014 |26 |- |2015 |39 |- |2016 |109 |- |2017 |22 |- |2018 |7<ref>{{Cite web|url=https://safesoldiers.am/5278.html|title=2018թ.-ին հայկական բանակում գրանցված մահվան դեպքերի վիճակագրություն|website=Safe Soldiers for a Safe Armenia|language=en|accessdate=2019 թ․ մայիսի 21}}</ref>, 28<ref name=":0">{{Cite web|url=https://news.am/arm/news/537780.html|title=Հայաստանում 2019-ին նախորդ տարվա համեմատությամբ երկու անգամ կրճատվել են ժամկետային ծառայության զինվորների մահվան դեպքերը|website=news.am|language=hy|accessdate=2019 թ․ հոկտեմբերի 8}}</ref> |- |2019, 3 եռամսյակ |17<ref name=":0" /> |} == Պատկերներ == === Ցամաքային զորքերի սպառազինություն === <gallery mode="packed" heights="180"> Պատկեր:Bm21armenia.jpg|Հայկական բանակի հրթիռային զորքերի և հրետանու [[ԲՄ-21]] համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգ (ՀԿՌՀ), զորահանդեսի ժամանակ, Երևան, Հանրապետության հրապարակ Պատկեր:N-2 yerevan parade.jpg|Հայկական բանակի հրթիռային զորքերի և հրետանու [[Ն-2 (ՀԿՌՀ)|Ն-2]] համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգ (ՀԿՌՀ), զորահանդեսի ժամանակ, Երևան, Հանրապետության հրապարակ Պատկեր:WM-80.jpg|Հայկական բանակի հրթիռային զորքերի և հրետանու WM-80 ՛՛Թայֆուն՛՛ համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգ (ՀԿՌՀ), զորահանդեսի ժամանակ, Երևան, Հանրապետության հրապարակ Պատկեր:Armenianarmya.jpg|Հայկական բանակի մոտոհրաձգային զորքերի ԶՓԽ-80 զրահափոխադրիչները զորահանդեսի ժամանակ, Երևան, Հանրապետության հրապարակ Պատկեր:T-72_Tank_memorial_Stepanakert.jpg|Հայկական բանակի զրահատանկային զորքերի Տ-72 հիմնական մարտական տանկ. հուշարձան Պատկեր:BMP_armenien.JPG|Հայկական բանակի մոտոհրաձգային զորքերի ՀՄՄ-1 հետևակի մարտական մեքենա. հուշարձան </gallery> === Օդուժ === <gallery mode="packed" heights="180"> Պատկեր:Armenian Air force (896484593).jpg|ՀՀ ռազմաօդային ուժերի անմիջական կրակային օժանդակության [[Սու-25]] զրահապատ գրոհիչ ինքնաթիռների օղակը՝ զորահանդեսի ժամանակ Պատկեր:Armenian Su-25 in V formation.jpg|ՀՀ ռազմաօդային ուժերի անմիջական կրակային օժանդակության [[Սու-25]] զրահապատ գրոհիչ ինքնաթիռների էսկադրիլիան՝ V-աձև շարվածքով Պատկեր:Krunk.jpg|Հայկական արտադրության «Կռունկ» անօդաչու թռչող սարք. զորահանդեսի ժամանակ, Երևան, Հանրապետության հրապարակ </gallery> === Միջազգային համագործակցություն === <gallery mode="packed" heights="180"> Պատկեր:Armenian soliders, Iraq-3.jpg|Հայ խաղաղապահները Իրաքում </gallery> == Գրականություն և մամուլ == * Ադամյան Սոնա։ Մեր բանակն ու զինվորը փայլուն վիճակում են / Սոնա Ադամյան // Հրապարակ. – 2016. – 6 ապր. – Էջ 7։ * Ասլանյան Թագուհի։ Հայաստանը ժամանակակից զինամիջոցներ արտադրելու ներուժ ունի / Թագուհի Ասլանյան // Հայոց աշխարհ. – 2016. – 8 ապր. – Էջ 6։ * Ավետիսյան Գոհար։ Հայկական կողմը պետք է կոշտ դիրքորոշում որդեգրի ։ [ՀՀ պաշտպան. նախկին նախ. Վ.Հարությունյանի մամլո ասուլիսի մասին] / Գոհար Ավետիսյան // Հայոց աշխարհ. – 2016. – 26 ապր. – Էջ 4։ * Խաչատրյան Տաթև։ Անվադողն ավելի լավ է պաշտպանում ։ [ՀՀ ՊՆ մամուլի խոսնակ Ա.Հովհաննիսյանի հանդիպումը ԵՊՀ ուսանողների հետ] / Տաթև Խաչատրյան // Հայկ. ժամանակ. – 2016. – 26 ապր. – Էջ 4։ * Հովհաննիսյան Գուրգեն։ Քաջերի ջոկը ։ [Հարցազրույց ժամկետ. զինծառայող Գ.Հովհաննիսյանի հետ / Գրի առավ Շ.Ստեփանյանը] // Հայ զինվոր. – 2016. – 27 ապր.-3 մայիսի. – Էջ 5։ * Մանուկյան Քնար։ Քառօրյա պատերազմի և ստուգումների հետևանքները։ Պաշտոնանկ. սկիզբ / Քնար Մանուկյան // Ժողովուրդ. – 2016. – 27 ապր. – Էջ 4։ * Մենք հաղթեցինք ։ [Հարցազրույց միավորման հրամանատարի տեղ., գնդապետ Ա.Մելքումյանի և ուրիշներիի հետ / Գրի առավ Շ.Ստեփանյանը] // Հայ զինվոր. – 2016. – 13-19 ապր. – Էջ 14։ * Մխիթարյան Գ. Պահակային ծառայությունը՝ մարտական առաջադրանք / Գ.Մխիթարյան // Հայ զինվոր. – 2016. – 6-12, 20-26, 27 ապր.- 3 մայիսի. – Էջ 10։ * Մկրտչյան Մարտին։ «Վիրավոր զինծառայող» կարգավիճակ ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված չէ ։ [Հարցազրույց ՀՀ ՊՆ զինծառայողների սոց. պաշտպան. վարչ. ավագ սպա, իրավաբան, փոխգնդապետ Մ.Մկրտչյանի հետ / Գրի առավ Հ.Սարաֆյանը] // Իրավունք. – 2016. – 27 ապր. – Էջ 6։ * Նալբանդյան Հարություն։ Վաշտի հերոսական մարտը [Հարցազրույց վաշտի հրամանատար, ավագ լեյտենանտ Հ.Նալբանդյանի հետ / Գրի առավ Շ.Ստեփանյանը] // Հայ զինվոր. – 2016. – 20-26 ապր. – Էջ 5։ * Նշանյան Մարկ։ Սխալ դասեր քաղելը ավելի վտանգավոր է ։ [ՀՀ ԶՈՒ մասին] / Մարկ Նշանյան // Չորրորդ իշխան. – 2016. – 14 ապր. – Էջ 2։ * Պետրոսյան Արա։ Ուժեղ Հայաստանի հույսը ։ [Հարցազրույց ԶՈՒ գլխ. շտաբի զորքերի ծառայ. և զինվոր ծառայ. անվտանգ. ապահովման վարչ. պետի տեղ., գնդապետ Ա.Պետրոսյանի հետ / Գրի առավ Գ.Պողոսյանը] // Հայ զինվոր. – 2016. – 6-12 ապր. – Էջ 11։ * Պողոսյան Գայանե։ Զարկեցի ։ [Ժամկետ. զինծառայող Ն.Մալխասյանի մասին] / Գայանե Պողոսյան // Հայ զինվոր. – 2016. – 27 ապր. – 3 մայիսի. – Էջ 6։ * Սիմոնյան Սյուզան։ Նրանք, ովքեր փառաբանում են, հայրենասեր չեն ։ [Բանակի խնդիրների մասին] / Սյուզան Սիմոնյան // Հրապարակ. – 2016. – 14 ապր. – Էջ 4։ * Տեր-Գրիգորյանց Ն. Հայաստանը պետք է ունենա զսպման և վրիժառության զենք։ Հատվածներ ԽՄ և ՀՀ պաշտոնաթող գեներալ-լեյտենանտ Ն.Տեր-Գրիգորյանցի «Թերթ. am» գործակալ. տված հարցազրույցից // Հայ զինվոր. – 2016. – 20-26 ապր. – Էջ 3։ * Օհանյան Սեյրան։ Անկախության սերնդի մասին մեկ տարի առաջ միայն խոսում էին, հիմա՝ տեսան ։ [Հարցազրույց պաշտպան. նախ. Ս.Օհանյանի հետ / Գրի առավ Գ.Վեզիրյանը] // Չորրորդ իշխան. – 2016. – 20 ապր. – Էջ 3։ * Тер-Тадевосян Аркадий (Командос). Уроки новейшей истории : [Беседа с ген.-майором А.Тер-Тадевосяном / Записала Я.Авчян] // Эфир. – 2016. – 7 апр. – С. 2. * Քանի զոհ է ունեցել հայկական բանակը 2017-ին. ինչ պայմաններում են զոհվել զինվորները։ «Ժողովուրդ» լրագիր։ Օգոստոս 9 2017։ [https://armlur.am/719834/] * Հայկական զինուժի կորուստները 2017-ի հուլիսին. Razm.info [http://razm.info/108731] * Կմիավորվեն «65 Ռազմական գործարանը» և «Գառնի-Լեռ» ընկերությունը. նախագիծ։ Razm.info [http://razm.info/109024] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Հայաստանի թեմաներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրապետության Զինված ուժեր]] [[Կատեգորիա:Զինված ուժեր այբբենական կարգով]] rtno185ixducv47yuuds6yw0ohn5mcp 0 10488 8485387 8450803 2022-08-08T19:18:16Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_Football_Federation_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exi wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆուտբոլի ազգային հավաքական | Պատկերանիշ = | ՖԻՖԱ կոդ = ARM | Մականուն = Լեռնականներ {{փաստ}} | Միություն = [[Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիա|ՀՖՖ]] | Կոնֆեդերացիա = [[ՈՒԵՖԱ]] ([[Եվրոպա]]) | Գլխավոր մարզիչ = [[Խոակին Կապարոս]] | Ավագ = [[Վարազդատ Հարոյան]] | Ամենաշատ խաղեր = [[Սարգիս Հովսեփյան (ֆուտբոլիստ)|Սարգիս Հովսեփյան]] (132) | Ռմբարկու = [[Հենրիխ Մխիթարյան]] (30) | Հիմնական մարզադաշտ = [[Հանրապետական մարզադաշտ|«Հանրապետական»]] | ՖԻՖԱ դասակարգում = 98<ref>{{Cite web |url=http://www.fifa.com/fifa-world-ranking/ranking-table/men/ |title=ՖԻՖԱ դասակարգում |accessdate=2015 թ․ փետրվարի 14 |archive-date=2016 թ․ մայիսի 11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160511190721/http://www.fifa.com/fifa-world-ranking/ranking-table/men/ |dead-url=yes }}</ref> | ՖԻՖԱ բարձր = 30 | ՖԻՖԱ բարձր տարեթիվ = Փետրվար 2014 | ՖԻՖԱ ցածր = 159 | ՖԻՖԱ ցածր տարեթիվ = Հունիս 1994 | ԷԼՕ դասակարգում = 89<ref>{{Cite web |url=http://www.eloratings.net/world.html |title=ԷԼՕ դասակարգում |accessdate=2013 թ․ հուլիսի 4 |archive-date=2006 թ․ հուլիսի 20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060720094546/http://www.eloratings.net/world.html |dead-url=yes }}</ref> | ԷԼՕ բարձր = 69 | ԷԼՕ բարձր տարեթիվ = Փետրվար 2014 | ԷԼՕ ցածր = 126 | ԷԼՕ ցածր տարեթիվ = Մայիս 1995 |stemma kit y= 23 |stemma kit x= 15 |pattern_la1=_arm12h |pattern_b1=_arm12h |pattern_ra1=_arm12h |pattern_sh1=_arm12h |pattern_so1=_arm12h |ձախիցarm1=FFFFFF |body1=FFFFFF |աջիցarm1=FFFFFF |shorts1=FFFFFF |socks1=FF0000 |pattern_la2=_arm12a |pattern_b2=_arm12a |pattern_ra2=_arm12a |pattern_sh2=_adidasonwhite2011 |pattern_so2=_color_3_stripes_blue |ձախիցarm2= FFFFFF |body2= FFFFFF |աջիցarm2= FFFFFF |shorts2= 0000FF |socks2= FFFFFF | Առաջին հանդիպում = {{դրոշ|Հայաստան}} Հայաստան 0–0 [[Մոլդովայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Մոլդովա]] {{դրոշ|Մոլդովա}}<br/>([[Երևան]], [[Հայաստան]]; Հոկտեմբերի 14, 1992) | Ամենախոշոր հաղթանակ = {{դրոշ|Հայաստան}} Հայաստան 7-1 [[Գվատեմալայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Գվատեմալա]] {{դրոշ|Գվատեմալա}}<br/> ([[Լոս Անջելես]], [[ԱՄՆ]]; Մայիսի 28, 2016) | Ամենախոշոր պարտություն = {{դրոշ|Նորվեգիա}} [[Նորվեգիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Նորվեգիա]] 9-0 Հայաստան {{դրոշ|Հայաստան}} <br>([[Օսլո]], [[Նորվեգիա]]; Մարտի 29, 2022) | Աշխարհի մասնակցություն = 5 որակավորման փուլ | Աշխարհի առաջին = 1998 | Տարածաշրջանի անվանում = [[Ֆուտբոլի Եվրոպայի առաջնություն|Եվրոպայի առաջնություն]] | Տարածաշրջանի մասնակցություն = 5 որակավորման փուլ | Տարածաշրջանի առաջին = [[Ֆուտբոլի Եվրոպայի առաջնություն 1996|1996]] }} '''Հայաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական,''' ֆուտբոլի ազգային հավաքական, որը ներկայացնում է [[Հայաստան]]ը [[ֆուտբոլ]]ի միջազգային մրցաշարերում և առանձին հանդիպումներում։ [[Խորհրդային Միություն|Խորհրդային Միության]] անկումից հետո հավաքականը իր առաջին միջազգային խաղն անցկացրել է [[Մոլդովայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Մոլդովա]]յի դեմ՝ [[1992]] թվականի [[հոկտեմբերի 12]]-ին։ == Պատմություն == Հայաստանի անկախացումից հետո՝ 1992 թվականի հունվարի 18-ին, հիմնադրվել է [[Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիա]]ն, որը նույն թվականին կապ է հաստատել [[ՖԻՖԱ]]-ի, իսկ 1993 թվականին՝ [[ՈՒԵՖԱ]]-ի հետ<ref name="AU">{{cite web|script-title=hy:Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիա&nbsp;– ՀՖՖ-ի մասին|url=http://www.ffa.am/hy/About-us|publisher=FFA.am|accessdate=2013 թ․ ապրիլի 16|language=hy}}</ref>։ Հայաստանի ազգային հավաքականի պատմությունն սկսվում է 1992 թվականի հոկտեմբերի 14-ին, երբ Հայաստանը խաղում է Մոլդովայի հավաքականի դեմ։ Հանդիպման ընթացքում ոչ մի գոլ չի արձնագրվում, և խաղն ավարտվում է ոչ-ոքի։ 1996 թվականին Հայաստանի հավաքականը դառնում է Եվրոպայի և աշխարհի առաջնությունների որակավորման փուլերի մասնակից<ref>{{cite web|title=ARMENIA-MOLDOVA 0:0|url=http://armfootball.tripod.com/id29.html|publisher=Armfootball.tripod.com|accessdate=2013 թ․ ապրիլի 16}}</ref>։ 1994 թվականից սկսած Հայաստանը մասնակցել է ՈՒԵՖԱ Եվրոպայի Լիգայի ու ՖԻՖԱ Աշխարհի առաջնության բոլոր որակավորման փուլերին<ref>{{cite web|title=ARMENIA|url=http://www.soccerway.com/teams/armenia/armenia/141/|publisher=Soccerway|accessdate=2013 թ․ ապրիլի 16}}</ref>։ Հայաստանի ազգային հավաքականի առաջին գլխավոր մարզիչն է եղել Խորհրդային Հայաստանի ֆուտբոլի աստղ [[Էդուարդ Մարգարով]]ը։ [[ՈՒԵՖԱ-ի հոբելյանական պարգևներ|ՈՒԵՖԱ-ի հոբելյանական մրցանակի]] դափնեկիր և նախկին ֆուտբոլիստ [[Խորեն Հովհաննիսյան]]ը նույնպես եղել է Հայաստանի հավաքականի մարզիչ։ Սկզբնական շրջանում հավաքականի մարզիչներից շատերն այդ պաշտոնում մնում էին երկու տարուց ոչ ավելի։ 2006 թվականին Հայաստանի հավաքականի մարզիչ է դառնում շոտլանդացի [[Իան Պորտերֆիլդ]]ը, ում շնորհիվ թիմը հասնում է իր առաջին հաջողություններին։ Հայաստանի հավաքականն անցկացնում է հաղթական խաղեր [[Ղազախստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Ղազախստանի]] (2:1) և [[Լեհաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Լեհաստանի]] (1:0) հավաքականների դեմ, իսկ [[Պորտուգալիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Պորտուգալիայի]] հավաքականի դեմ խաղը, որին մասնակցում էր նաև [[Կրիշտիանու Ռոնալդու]]ն, ավարտվոմ է 1:1 հաշվով։ Սակայն 62-ամյա Պորտերֆիլդը մահանում է քաղցկեղից՝ կիսատ թողնելով գործը։ Պորտերֆիլդից հետո հավաքականի մարզչի պաշտոնակատար է դառնում նրա օգնականը՝ [[Վարդան Մինասյան]]ը, ով շատ բան էր սովորել Պորտերֆիլդից ու [[Սամվել Դարբինյան (ֆուտբոլիստ)|Սամվել Դարբինյանից]]<ref name="NYVM">{{cite web|script-title=hy:Վարդան Մինասյանի ամանորյա անկեղծացումը|url=https://sport.news.am/arm/news/16932|publisher=sport.news.am|accessdate=2013 թ․ ապրիլի 16}}</ref>։ 2009 թվականի փետրվարի 10-ին Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիայի նախագահ [[Ռուբեն Հայրապետյան]]ի հրամանով Վարդան Մինասյանը նշանակվում է հավաքականի մարզիչ<ref>{{cite web|script-title=ru:Рубен Айрапетян: Вардан Минасян продолжит возглавлять сборную Армении|url=http://armfootball.com/rus/news/2048/|publisher=ArmFootball.com|accessdate=2013 թ․ ապրիլի 16|language=ru}}</ref><ref>{{cite web|script-title=ru:Рубен Айрапетян: тренером сборной будет Минасян|url=http://armfootball.com/rus/news/2065/|publisher=ArmFootball.com|accessdate=2013 թ․ ապրիլի 16|language=ru}}</ref><ref>{{cite web|script-title=hy:Վարդան Մինասյանը հավաքականը կգլխավորի մինչև 2012թ.|url=http://aysor.am/am/news/2010/02/11/vardan-minasyan/?sw|publisher=aysor.am|accessdate=2013 թ․ ապրիլի 16|language=hy}}</ref>։ [[ՈՒԵՖԱ Եվրո 2012 (ընտրական փուլ)|ՈՒԵՖԱ Եվրո 2012]] ընտրական փուլի ընթացքում Մինասյանի գլխավորությամբ Հայաստանի հավաքականը [[ՈւԵՖԱ Եվրո 2012 ընտրական B խումբ|B խմբում]] հանդիպում է [[Ռուսաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Ռուսաստանի]], [[Սլովակիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Սլովակիայի]], [[Իռլանդիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Իռլանդիայի]], [[Մակեդոնիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Մակեդոնիայի]] ու [[Անդորրայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անդորրայի]] հավաքականների դեմ։ Հայաստանի հավաքականը երկու հանդիպումներում էլ հաղթում է Սլովակիայի (4:0 և 3:1) ու Անդորրայի (4:0 և 3:0) հավաքականներին։ Մակեդոնիայի հավաքականի հետ խաղերն ավարտվում են 2:2 և 4:1, իսկ Ռուսաստանի հետ հանդիպումը՝ 0:0 հաշվով։ B խմբում ամենաշատ գոլերը խփել էր Հայաստանի հավաքականը (22 գոլ), իսկ [[Հենրիխ Մխիթարյան]]ը փխել էր 6 գոլ՝ դառնալով B խմբի՝ ամենաշատ գոլ խփած ֆուտբոլիստը<ref>{{cite web|title=UEFA EURO 2012 Standings|url=http://www.uefa.com/uefaeuro/season=2012/standings/round=15171/group=700958/index.html|publisher=UEFA.com|accessdate=2013 թ․ ապրիլի 16}}</ref><ref>{{cite web|title=Armenia&nbsp;– History and achievements|url=http://www.footballtop.com/countries/armenia|publisher=Footballtop.com|accessdate=2013 թ․ ապրիլի 16}}</ref>։ ՈւԵՖԱ-ի Եվրո-2012-ի անհավատալի խաղարկությունից հետո 2014-ի Աշխարհի Առաջնության և Եվրո-2016-ի ընտրական մրցաշարերը հաջող չէին, իսկ 2014 -ի Աշխարհի Առաջնության մրցաշարում հայկական հավաքականը կանգնած էր վերջին հորիզոնականում՝ առանց որևէ հաղթանակի։ Հայաստանը փրկվեց 2018-ի Աշխարհի Առաջնության որակավորման փուլում, երբ հայերը կարողացան տնային խաղում ցնցող 3-2 հաշվով հաղթանակ տոնել Չեռնոգորիայի նկատմամբ, ինչը նպաստեց, որ Չեռնոգորիան չկարողացավ նվաճել 2018-ի Աշխարհի Առաջնության ուղեգիր։ Այս հիասթափություններից հետո Վարդան Մինասյանը վերադարձավ գլխավորելու Հայաստանը ՈւԵՖԱ-ի 2018-19 մրցաշրջանի ՈՒԵՖԱ-ի Ազգերի լիգայի D մրցաշարում, բայց ավարտեց Մակեդոնիայից ցածր դեղում, այդ թվում `Ջիբրալթարից կրեց 0։ 1 հաշվով տնային պարտություն։ Այս նվաստացման պատճառով Մինասյանը պաշտոնանկ արվեց, իսկ Արմեն Գյուլբուդաղյանցը նշանակվեց նոր մարզիչ։ Հայերը մասնակցեցին ՈՒԵՖԱ-ի Եվրո -2020-ի ընտրական փուլին՝ Իտալիայի, Բոսնիա և Հերցեգովինայի, Եվրոպայի նախկին չեմպիոն Հունաստանի, Ֆինլանդիայի և Լիխտենշտեյնի հետ միասին։ Հայաստանը սեփական հարկի տակ պարտվեց Բոսնիային 1–2 հաշվով և Ֆինլանդիային 0–2 հաշվով, և ենթադրվում էր, որ հավաքականը շատ շուտ դուրս կգա մրցաշարից։ Այնուամենայնիվ, Հայաստանն իր վերածնունդը սկսեց այս կորուստներից հետո, սեփական հարկի տակ 3։ 0 հաշվով հաղթելով Լիխտենշտեյնին, մինչ այդ կարողանալով արտագնա խաղում ցնցող 3-2 հաշվով հաղթանակ տոնել ՈՒԵՖԱ-ի Եվրո-2004-ի նախկին չեմպիոն Հունաստանի նկատմամբ։ Հայաստանն աննշան հետընթաց ունեցավ Իտալիայի հավաքականից 1։ 3 հաշվով պարտվելուց հետո, սակայն որակավորման մեկ այլ փուլում 4-2 հաշվով համոզիչ հաղթանակ տարավ Բոսնիայի և Հերցեգովինայի նկատմամբ։ Ցավոք, Հայաստանը անհաջողություններ ունեցավ, երբ իրենց խաղերում նրանք դիմակայեցին Հունաստանին, Ֆինլանդիային և Իտալիային, երկու խաղում էլ Հայաստանը պարտվեց և, ի վերջո, զբաղեցնելով 5-րդ տեղը իրենց խմբում, չկարողացավ նվաճել ՈՒԵՖԱ-ի Եվրո -2020 ուղեգիր։ 2020–21 ՈՒԵՖԱ-ի Ազգերի լիգայի C խմբում Հայաստանի հավաքականը չէր դիտվում որպես ֆավորիտ՝ Հյուսիսային Մակեդոնիայի, [[Վրաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Վրաստանի]] և [[Էստոնիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Էստոնիայի]] հետ միասին։ Հավաքականը սկսեց մրցաշարը 1-2 հաշվով Հյուսիսային Մակեդոնիայի հետ արտագնա խաղում պարտությամբ, բայց Էստոնիայի ընտրանու հետ խաղում կարողանում է խրախուսական 2։ 0 հաշվով հաղթանակ կորզել։ Հոկտեմբերին Հայաստանը ստիպված էր անցկացնել իրենց նշանակված «տնային խաղը» [[Լեհաստան]]ում՝ Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմի պատճառով, և խաղաց Վրաստանի հետ ոչ ոքի 2-2 և Էստոնիայի հետ ոչ ոքի 1–1 տպավորություն թողնելով, որ հավաքականը կխուսափի բարձրացում ստանալու հնարավորությունից։ Սակայն նույն տարվա նոյեմբերին, առանց հավաքականի ավագ Հենրիխ Մխիթարյանի, Հայաստանը կարողացավ [[Թբիլիսի|Թբիլիսիում]] 2-1 հաշվով հաղթանակ տանել Վրաստանի նկատմամբ, մինչ այդ [[Կիպրոս|Կիպրոսում]] 1-0 հաշվով հաղթանակ տանելով Հյուսիսային Մակեդոնիայի նկատմամբ, որը արդեն որակավորվել էր ՈՒԵՖԱ-ի Եվրո -2020-ին։ Այս հաղթանակները ոչ միայն ապահովեցին Հայաստանի բարձրացումը ՈւԵՖԱ-ի Ազգերի Բ լիգա 2022–23, այլ նաև նշանակում է, որ Հայաստանը կարող է լինել Կովկասի առաջին երկիրը, որը կստանա 2022 ՖԻՖԱ-ի Աշխարհի գավաթի փլեյ-օֆֆի ուղեգիր։ == Մարզադաշտեր == {{հիմնական|Հրազդան մարզադաշտ}} [[Պատկեր:Hrazdan Stadium - 2009.jpg|alt=Հրազդան մարզադաշտ 2009|մինի|Հրազդան մարզադաշտ 2009]] «Հրազդան» մարզադաշտը կառուցվել է [[Գալուստ Գյուլբենկյան]]ի ֆինանսական աջակցությամբ 1970-1971 թվականներին՝ 11 ամսվա ընթացքում։ Գտնվում է Հրազդան գետի ափին, որի անունով էլ կոչվել է։ Բացման արարողությունը տեղի է ունեցել 1971 թվականի [[մայիսի 19]]-ին<ref>{{Cite web |url=http://www.armenianow.com/features/10700/football_diplomacy_armeniaturkey |title=Football diplomacy, Armenia-Turkey: From Ararat’s victory to Jorkaeff’s goal |accessdate=2016 թ․ օգոստոսի 11 |archive-date=2013 թ․ հունիսի 14 |archive-url=https://www.webcitation.org/6HNRT4zkh?url=http://www.armenianow.com/features/10700/football_diplomacy_armeniaturkey |dead-url=yes }}</ref>։ Խորհրդային տարիներին եղել է ԽՍՀՄ ամենամեծ մարզադաշտերից մեկը և քիչ թվով երկհարկանի մարզադաշտերից մեկը։ 1978 թվականին ԽՍՀՄ հավաքականն այս մարզադաշտում անցկացրել է երկու խաղ. դրանցից մեկն ապրիլին անցկացված ընկերական խաղն է Ֆինլանդիայի հավաքականի դեմ (10:2 հօգուտ ԽՍՀՄ), իսկ կես տարի անց Եվրոպայի առաջնության նախընտրական փուլի շրջանակներում ԽՍՀՄ հավաքականը խաղացել է Հունաստանի դեմ (2:0 հօգուտ ԽՍՀՄ հավաքականի)։ Ֆինլանդիայի հավաքականի դեմ խաղին ներկա է եղել 12 000, իսկ Հունաստանի հավաքականի դեմ խաղին՝ 40 հազար հանդիսական։ == Մարզիչներ == ''Նոյեմբեր 20 2018թ․ դրությամբ'' {| class="sortable" bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse; text-align: center;" |----- bgcolor="#5D8AA8" style="color:#FFFFFF" !Մարզիչ !Տարիներ !{{Tooltip|Խ|Խաղեր}} !{{Tooltip|Հ|Հաղթանակներ}} !{{Tooltip|Ո|Ոչ-ոքիներ}} !{{Tooltip|Պ|Պարտություններ}} !{{Tooltip|ԽԳ|Խփած գնդակներ}} !{{Tooltip|ԲԳ|Բաց թողած գնդակներ}} !Հաղթանակի % |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Հայաստան}} [[Էդուարդ Մարգարով]] |1992 – 1994 |6 |1 |2 |3 |1 |5 |16.7% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Հայաստան}} [[Սամվել Դարբինյան (ֆուտբոլիստ)|Սամվել Դարբինյան]] |1995 – 1996 |9 |1 |1 |7 |5 |21 |11.1% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Հայաստան}} [[Խորեն Հովհաննիսյան]] |1996 – 1997 |16 |2 |5 |9 |10 |41 |12.5% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Հայաստան}} [[Սուրեն Բարսեղյան]] |1998 – 1999 |14 |4 |2 |8 |11 |19 |28.6% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Հայաստան}} [[Վարուժան Սուքիասյան]] |2000 – 2001 |17 |3 |7 |7 |17 |27 |17.6% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Հայաստան}} [[Անդրանիկ Ադամյան]]¹ |2002 |1 |1 |0 |0 |2 |0 |100% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Արգենտինա}} [[Օսկար Լոպես]] |2002 |2 |0 |1 |1 |2 |4 |0% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Հայաստան}} [[Անդրանիկ Ադամյան]]¹ |2003 |1 |0 |0 |1 |0 |2 |0% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Ռումինիա}} [[Միխայ Ստոյկիցա]] |2003 – 2004 |10 |4 |1 |5 |11 |17 |40% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Ֆրանսիա}} [[Բեռնար Կազոնի]] |2004 – 2005 |8 |1 |1 |6 |5 |18 |12.5% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Նիդեռլանդներ}} [[Հենկ Վիսման]] |2005 – 2006 |8 |1 |1 |6 |5 |14 |12.5% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Շոտլանդիա}} [[Իան Պորտերֆիլդ]] |2006 – 2007 |10 |2 |4 |4 |5 |9 |20% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Հայաստան}} [[Վարդան Մինասյան]]¹ և {{flagicon|England|Անգլիա}} [[Թոմ Ջոնս (մարզիչ)|Թոմ Ջոնս]]¹ |2007 |6 |1 |1 |4 |2 |8 |16.6% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Դանիա}} [[Յան Պոուլսեն]] |2008 – 2009 |12 |3 |4 |5 |9 |19 |25% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Հայաստան}} [[Վարդան Մինասյան]] |2009 – 2014 |38 |14 |4 |20 |56 |56 |36,8% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Շվեյցարիա}} [[Բեռնար Շալանդ]] |2014-2015 թթ |8 |1 |1 |6 |9 |20 |0.44% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Հայաստան}} [[Սարգիս Հովսեփյան (ֆուտբոլիստ)|Սարգիս Հովսեփյան]]¹ |2015 |5 |0 |1 |4 |2 |12 |0.20% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Հայաստան}} [[Վարուժան Սուքիասյան]] |2015 – 2016 |7 |2 |1 |4 |12 |12 |20% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Հայաստան}} [[Արթուր Պետրոսյան (ֆուտբոլիստ)|Արթուր Պետրոսյան]] |2016 – 2018 |12 |5 |2 |5 |21 |22 |80% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Հայաստան}} [[Վարդան Մինասյան]] |2018-2018 Սեպտեմբերի 21 |4 |1 |2 |1 |3 |4 |30% |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Հայաստան}} [[Արմեն Գյուլբուդաղյանց|Արմեն Գյուլբուդաղյան]][[Արմեն Գյուլբուդաղյանց|ց]] |2018-2019 |9 |4 |1 |4 |20 |14 |44.4% |- |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Հայաստան}} [[Աբրահամ Խաշմանյան]] |2019-2020 |2 |0 |0 |2 |2 |9 |0% |- |- |style="text-align: left;"|{{դրոշ|Իսպանիա}} [[Խոակին Կապարոս]] |2020- |9 |3 |4 |2 |9 |6 |33.3% |- |} <small>'''Խ''' = Խաղեր; '''Հ''' = Հաղթանակներ; '''Ո''' = Ոչ-ոքիներ; '''Պ''' = Պարտություններ; '''ԽԳ''' = Խփած գնդակներ; '''ԲԳ''' = Բաց թողած գնդակներ</small><br><small>1. Գլխավոր մարզչի պաշտոնակատար</small> == Հավաքականի կազմ == {{Թարմացնել}} ''[[Մայիսի 26]], [[2014]]'' * Գլխավոր մարզիչ՝ ==== Ներկա կազմ ==== {| bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" |----- bgcolor="#5D8AA8" style="color:#FFFFFF" ! width=30 | N° ! width=200 | Խաղացող ! width=200 | Ծննդյան ամսաթիվ ! width=130 | Խաղեր (Գոլեր) ! width=200 | Ակումբ |----- bgcolor="#5D8AA8" style="color:#FFFFFF" | colspan="5" align="left" |'''Դարպասապահներ''' |----- align="left" | 1 || [[Արսեն Բեգլարյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1993|2|18}} ||align="center"| 14 (0) || {{դրոշ|Հայաստան}} [[Ուրարտու ՖԱ]] |----- align="left" | 16 || [[Արամ Հայրապետյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1986|11|22}} ||align="center"| 18 (0) || {{դրոշ|Իրան}} [[Փայքան ՖԱ]] |----- align="left" | 12 || [[Գևորգ Կասպարով]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1980|7|25}} ||align="center"| 28 (0) || {{դրոշ|Հայաստան}} [[Գանձասար-Կապան]] |----- align="left" |----- bgcolor="#5D8AA8" style="color:#FFFFFF" | colspan="5" align="left" |'''Պաշտպաններ''' |----- |----- align="left" | 3 || [[Վարազդատ Հարոյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1992|8|24}} ||align="center"| 50 (2) || {{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Ուրալ|Ուրալ ՖԱ]] |----- align="left" | 2 || [[Անդրե Չելիշիր]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1990|6|13}} ||align="center"| 8 (0) || {{դրոշ|Շվեդիա}} [[Գյոտեբորգ|Գյոտեբորգ ՖԱ]] |----- align="left" | 15 || [[Հայկ Իշխանյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1989|6|24}} ||align="center"| 12 (1) || {{դրոշ|Հայաստան}} [[Ալաշկերտ ՖԱ]] |----- align="left" | 4 || [[Տարոն Ոսկանյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1993|2|22}} ||align="center"| 26 (0) || {{դրոշ|Հայաստան}} [[Ալաշկերտ ՖԱ]] |----- align="left" | 6 || [[Արմեն Մանուչարյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1995|2|3}} ||align="center"| 2 (0) || {{դրոշ|Հայաստան}} [[Փյունիկ ՖԱ|Փյունիկ Երևան]] |----- align="left" | 19 || [[Հովհաննես Համբարձումյան]] {{Թիմի ավագ}} || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1990|10|4}} ||align="center"| 35 (3) || {{դրոշ|Կիպրոս}} [[Էնոսիս Նեոն Պառալիմնի]] |----- align="left" | 14 || [[Արման Հովհաննիսյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1993|7|7}} ||align="center"| 3 (0) || {{դրոշ|Ղազախստան}} [[Տոբոլ ՖԱ]] |----- align="left" | 10 || [[Արթուր Դանիելյան (ֆուտբոլիստ)|Արթուր Դանիելյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1998|2|9}} ||align="center"| 0 (0) || {{դրոշ|Հայաստան}} [[Արարատ-Արմենիա]] |----- align="left" |----- bgcolor="#5D8AA8" style="color:#FFFFFF" | colspan="5" align="left" |'''Կիսապաշտպաններ''' |----- |----- align="left" | 17 || [[Արտակ Եդիգարյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1990|3|18}} ||align="center"| 31 (1) || {{դրոշ|Հայաստան}} [[Փյունիկ ՖԱ|Փյունիկ Երևան]] |----- align="left" | 5 || [[Արտակ Գրիգորյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1987|11|19}} ||align="center"| 26 (1) || {{դրոշ|Հայաստան}} [[Ալաշկերտ ՖԱ]] |----- align="left" | 21 || [[Ռումյան Հովսեփյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1991|11|13}} ||align="center"| 22 (2) || {{դրոշ|Բուլղարիա}} [[Արդա ՖԱ]] |----- align="left" | 13 || [[Կամո Հովհաննիսյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1992|10|5}} ||align="center"| 49 (0) || {{դրոշ|Ղազախստան}} [[Կայրաթ ՖԱ]] |----- align="left" | 7 || [[Պետրոս Ավետիսյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1996|1|7}} ||align="center"| 7 (0) || {{դրոշ|Ղազախստան}} [[Տոբոլ ՖԱ]] |----- align="left" | 18 || [[Էրիկ Վարդանյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1998|6|7}} ||align="center"| 4 (1) || {{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Սոչի ՖԱ]] |----- align="left" | 23 || [[Արտյոմ Սիմոնյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1995|2|20}} ||align="center"| 10 (0) || {{դրոշ|Հայաստան}} [[Փյունիկ Երևան]] |----- align="left" | 9 || [[Էդգար Բաբայան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1995|10|28}} ||align="center"| 8 (1) || {{դրոշ|Դանիա}} [[Հոբրո ԻԿ]] |----- align="left" |----- bgcolor="#5D8AA8" style="color:#FFFFFF" | colspan="5" align="left" |'''Հարձակվողներ''' |----- | 8 || [[Տիգրան Բարսեղյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1993|9|22}} ||align="center"| 28 (5) || {{դրոշ|Ղազախստան}} [[Աստանա]] |----- align="left" | 22 || [[Գեղամ Հարությունյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1990|8|23}} ||align="center"| 0 (0) || {{դրոշ|Հայաստան}} [[Գանձասար-Կապան|Գանձասար-Կապան ՖԱ]] |----- align="left" | 11 || [[Արթուր Սարկիսով]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1987|1|19}} ||align="center"| 41 (6) || {{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Ենիսեյ ՖԱ]] |----- align="left" | 20 || [[Ալեքսանդր Կարապետյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1987|12|23}} ||align="center"| 13 (5) || {{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Սոչի ՖԱ]] |----- align="left" |} ==== Ներկա կազմ ==== {| bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" |----- bgcolor="#5D8AA8" style="color:#FFFFFF" ! width=30 | N° ! width=200 | Խաղացող ! width=200 | Ծննդյան ամսաթիվ ! width=130 | Խաղեր (Գոլեր) ! width=200 | Ակումբ |----- bgcolor="#5D8AA8" style="color:#FFFFFF" | colspan="5" align="left" |'''Դարպասապահներ''' |----- align="left" |1 || [[Դավիթ Յուրչենկո]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1986|3|27}} ||align="center"| 0(0) || {{դրոշ|Ղազախստան}} Շախտյոր Կարգանդա |----- align="left" |----- bgcolor="#5D8AA8" style="color:#FFFFFF" | colspan="5" align="left" |'''Պաշտպաններ''' |----- |----- align="left" | 2 || [[Արտյոմ Խաչատուրով]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1992|6|18}} ||align="center"| 2 (0) || {{դրոշ|Մոլդովա}} [[Զիմբրու ՖԱ|Զիմբրու]] |----- align="left" | 19|| [[Հովհաննես Համբարձումյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1992|10|4}} ||align="center"| 16 (1) || {{դրոշ|Մակեդոնիա}} [[Վարդար ՖԱ|Վարդար]] |----- align="left" | 17 || [[Արտակ Եդիգարյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1990|3|18}} ||align="center"| 20 (0) || {{դրոշ|Լիտվա}} [[Ժալգիրիս ՖԱ|Ժալգիրիս Վիլնյուս]] |----- align="left" |----- bgcolor="#5D8AA8" style="color:#FFFFFF" | colspan="5" align="left" |'''Կիսապաշտպաններ''' |----- |----- align="left" | 21 || [[Արտակ Դաշյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1989|11|20}} ||align="center"| 7 (0) || {{դրոշ|Մակեդոնիա}} [[Վարդար ՖԱ|Վարդար]] |----- align="left" | 20 || [[Աղվան Պապիկյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1994|2|8}} ||align="center"| 2 (0) || {{դրոշ|Հայաստան}} [[Ուլիս ՖԱ|Ուլիս]] |----- align="left" | || [[Մասիս Ոսկանյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1990|7|11}} ||align="center"| 2 (0) || {{դրոշ|Հայաստան}} [[Փյունիկ ՖԱ|Փյունիկ Երևան]] |----- align="left" | 7 || [[Արթուր Եդիգարյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1987|6|26}} ||align="center"| 40 (0) || {{դրոշ|Բելառուս}} [[Դինամո Մինսկ]] |----- align="left" |----- bgcolor="#5D8AA8" style="color:#FFFFFF" | colspan="5" align="left" |'''Հարձակվողներ''' |----- | 22 || [[Էդգար Մանուչարյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1987|1|19}} ||align="center"| 50 (9) || {{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Ուրալ ՖԱ|Ուրալ]] |----- align="left" | || [[Դավիթ Արշակյան]] || {{Ծննդյան ամսաթիվ և տարիք2|1987|9|16}} ||align="center"| 1 (0) || {{դրոշ|Լիտվա}} [[Տրակիա ՖԱ|Տրակիա]] |----- align="left" |} == Հավաքականը ՖԻՖԱ-ի դասակարգման աղյուսակում == {| class="wikitable" style="text-align:right" |- ! ՏԱՐԻ ! ՀՈՒՆ ! ՓԵՏ ! ՄԱՐ ! ԱՊՌ ! ՄԱՅ ! ՀՈՒՆ ! ՀՈՒԼ ! ՕԳ ! ՍԵՊ ! ՀՈԿ ! ՆՈՅ ! ԴԵԿ |- ! 2006<!--предлагаемые цвета: 30-39 — #ffff33; 40-49 — #f4f470; 50-59 — #eae088; 60-69 — #e0e0a0; 70-79 — #e0c090; 80-89 — #e0a080; 90-99 — #e08060.--> | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}108 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}108 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 109 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}109 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}109 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}109 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 105 | bgcolor="#ffff33"|{{աճ}} 104 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 112 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 119 | bgcolor="#e08060"|{{անկում}} 124 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 123 |- ! 2007 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}123 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 119 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}119 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 127 | bgcolor="#e08060"|{{անկում}} 128 | bgcolor="#ffff33"|{{աճ}} 80 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 79 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 81 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 87 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 82 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 90 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 93 |- ! 2008 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 85 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 81 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 83 | bgcolor="#ffff33"|{{աճ}} 78 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 80 | bgcolor="#ffff33"|{{աճ}} 78 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 96 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 94 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 98 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 101 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 110 | bgcolor="#e08060"|{{անկում}} 113 |- ! 2009 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 112 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 121 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 120 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 124 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 125 | bgcolor="#j09070"|{{անկում}} 131 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 122 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 123 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 125 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 100 | bgcolor="#ffff33"|{{աճ}} 99 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 100 |- ! 2010 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}} 100 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 102 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 103 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 99 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 100 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}} 100 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 96 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}} 96 | bgcolor="#e08060"|{{անկում}} 105 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 60 | bgcolor="#ffff33"|{{աճ}} 59 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 60 |- ! 2011 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}} 60 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 62 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 65 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 62 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}62 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 70 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}70 | bgcolor="#e08060"|{{անկում}} 71 | bgcolor="#ffff33"|{{աճ}} 44 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 46 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}46 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}46 |- ! 2012 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 42 | bgcolor="#ffff33"|{{աճ}} 41 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 44 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 47 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}47 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 51 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 55 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 56 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 53 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 64 | bgcolor="#e08060"|{{անկում}} 82 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 75 |- ! 2013 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}75 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 80 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 84 | bgcolor="#e08060"|{{անկում}} 90 | bgcolor="#e08060"| 90 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 89 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 66 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}66 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 55 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 38 | bgcolor="#ffff33"|{{աճ}} 34 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 35 |- ! 2014 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 38 | bgcolor="#7fff33"|{{աճ}} 30 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 41 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 33 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}33 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 38 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 41 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 36 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 52 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 75 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 77 | bgcolor="#e08060"|{{անկում}} 79 |- ! 2015 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}79 | bgcolor="#ffff33"|{{աճ}} 74 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 79 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 77 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}77 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 84 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 89 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 88 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 83 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 91 | bgcolor="#e08060"|{{անկում}} 127 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 123 |- ! 2016 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 121 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 123 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 116 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 110 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}110 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}}110 | bgcolor="#e0e0a0"|{{աճ}} 102 | bgcolor="#e0e0a0"|{{Անփոփոխ}} 102 | bgcolor="#e0e0a0"|{{անկում}} 112 | bgcolor="#e0e0a0" |125 | bgcolor="#e0e0a0"|▲87 | bgcolor="#e0e0a0"|▲86 |- !2017 !86 ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! |- !2020 ! !{{Անփոփոխ}}102 !102 !{{Անփոփոխ}}102 ! !{{Անփոփոխ}}102 !{{Անփոփոխ}}102 ! !{{աճ}}101 !{{աճ}}101 !{{աճ}}99 !{{Անփոփոխ}}99 |- !2021 ! !{{Անփոփոխ}}99 ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! |} == Վերջին խաղեր == <!--Criteria for inclusion: Any results from beginning of the year--> {| class="wikitable" text-align: center;" style="font-size: 85%" width=100% |- !width=5%|Առաջնություն !width=13%|Մարզադաշտ !width=8%|Հակառակորդ !width=5%|Հաշիվ !bgcolor=#ffe5b4 width=25%|Հայաստանի օգտին գոլ խփաց ֆուտբոլիստ |- |Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2018 (որակովորման փուլ) |[[Վազգեն Սարգսյանի անվան Հանրապետական մարզադաշտ|Հանրապետական մարզադաշտ]], [[Երևան]], [[Հայաստան]] {{Դրոշ|Հայաստան|20px}} |Ռումինիա |0:5 | |- bgcolor="#fdfdf" align="center" |Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2018 (որակովորման փուլ) |[[Պարկեն (մարզադաշտ)|Պարկեն]], [[Կոպենհագեն]], [[Դանիա]] {{Դրոշ|Դանիա|20px}} |{{Դրոշ|Դանիա|20px}} [[Դանիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Դանիա]] |1:0 | |- bgcolor="#fdfdf" align="center" |{{comment|ԸԽ|Ընկերական խաղ}} |[[Չեխիա]] {{Դրոշ|Չեխիա|20px}} |{{Դրոշ|Չեխիա|20px}} [[Չեխիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Չեխիա]] |3:0 | |- bgcolor="#ddffdd" align="center" |{{comment|ԸԽ|Ընկերական խաղ}} | [[Սթաբհաբ Սենթեր (մարզադաշտ)]], [[Կարսոն (Կալիֆորնիա)|Կարսոն]], [[ԱՄՆ]] {{Դրոշ|ԱՄՆ|20px}} |{{Դրոշ|Սալվադոր|20px}} [[Սալվադորի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Սալվադոր]] |4:0 |[[Խավիեր Գարսիա]] {{ինքնագոլ|2}}, [[Հովհաննես Համբարձումյան]] {{գոլ|8}}, [[Տիգրան Բարսեղյան]] {{գոլ|68}}, [[Գեղամ Կադիմյան]] {{գոլ|77}} |- bgcolor="#ddffdd" align="center" |{{comment|ԸԽ|Ընկերական խաղ}} |[[Սթաբհաբ Սենթեր]], [[Կարսոն (Կալիֆորնիա)|Կարսոն]], [[ԱՄՆ]] {{Դրոշ|ԱՄՆ|20px}} |{{Դրոշ|Գվատեմալա|20px}} [[Գվատեմալայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Գվատեմալա]] |7:1 |[[Հենրիխ Մխիթարյան]] {{գոլ|39}} {{գոլ|60}} {{գոլ|70}}, [[Էդգար Մանուչարյան]] {{գոլ|45}}, [[Գեղամ Կադիմյան]] {{գոլ|50}}, [[Արթուր Սարկիսով]] {{գոլ|73}}, [[Զավեն Բադոյան]] {{գոլ|84}} |- bgcolor="#FFFFDD" align="center" |{{comment|ԸԽ|Ընկերական խաղ}} |[[Վազգեն Սարգսյանի անվան Հանրապետական մարզադաշտ|Հանրապետական մարզադաշտ]], [[Երևան]], [[Հայաստան]] {{Դրոշ|Հայաստան|20px}} |{{Դրոշ|Բելառուս|20px}} [[Բելառուսի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Բելառուս]] |0:0 | |- bgcolor="#ffcccc" align="center" |[[ՈՒԵՖԱ Եվրո 2016 (ընտրական փուլ)|ԵԱՈ-2016]] |[[Վազգեն Սարգսյանի անվան Հանրապետական մարզադաշտ|Հանրապետական մարզադաշտ]], [[Երևան]], [[Հայաստան]] {{Դրոշ|Հայաստան|20px}} |{{Դրոշ|Ալբանիա|20px}} [[Ալբանիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Ալբանիա]] |0:3 | |- bgcolor="#ffcccc" align="center" |{{comment|ԸԽ|Ընկերական խաղ}} |Ալյանց Ռիվերա, [[Նիցցա]], [[Ֆրանսիա]] {{Դրոշ|Ֆրանսիա|20px}} |{{Դրոշ|Ֆրանսիա|20px}} [[Ֆրանսիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Ֆրանսիա]] |4:0 | |- bgcolor="#FFFFDD" align="center" |[[ՈՒԵՖԱ Եվրո 2016 (ընտրական փուլ)|ԵԱՈ-2016]] |[[Վազգեն Սարգսյանի անվան Հանրապետական մարզադաշտ|Հանրապետական մարզադաշտ]], [[Երևան]], [[Հայաստան]] {{Դրոշ|Հայաստան|20px}} |{{Դրոշ|Դանիա|20px}} [[Դանիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Դանիա]] |0:0 | |- bgcolor="#ffcccc" align="center" |[[ՈՒԵՖԱ Եվրո 2016 (ընտրական փուլ)|ԵԱՈ-2016]] |[[Կարաջոպջեվ Պարկ (մարզադաշտ)|Կարաջոպջեվ]], [[Նովի Սադ]], [[Սերբիա]] {{Դրոշ|Սերբիա|20px}} |{{Դրոշ|Սերբիա|20px}} [[Սերբիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Սերբիա]] |2:0 | |- bgcolor="#ffcccc" align="center" |[[ՈՒԵՖԱ Եվրո 2016 (ընտրական փուլ)|ԵԱՈ-2016]] |[[Վազգեն Սարգսյանի անվան Հանրապետական մարզադաշտ|Հանրապետական մարզադաշտ]], [[Երևան]], [[Հայաստան]] {{Դրոշ|Հայաստան|20px}} |{{Դրոշ|Պորտուգալիա|20px}} [[Պորտուգալիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Պորտուգալիա]] |2:3 | {{գոլ|14}}, [[Հրայր Մկոյան]] {{գոլ|71}} |- bgcolor="#ffcccc" align="center" |[[ՈՒԵՖԱ Եվրո 2016 (ընտրական փուլ)|ԵԱՈ-2016]] |[[Կամելի Ստաֆ (մարզադաշտ)|Կամելի Ստաֆ]], [[Տիրանա]], [[Ալբանիա]] {{Դրոշ|Ալբանիա|20px}} |{{Դրոշ|Ալբանիա|20px}} [[Ալբանիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Ալբանիա]] |[[Յուրա Մովսիսյան]] {{գոլ|4}} |- bgcolor="#ffcccc" align="center" |[[ՈՒԵՖԱ Եվրո 2016 (ընտրական փուլ)|ԵԱՈ-2016]] |[[Ալգարվե (մարզադաշտ)|Ալգարվե]], [[Ֆարու]], [[Պորտուգալիա]] {{Դրոշ|Պորտուգալիա|20px}} |{{Դրոշ|Պորտուգալիա|20px}} [[Պորտուգալիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Պորտուգալիա]] |1:0 | |- bgcolor="#ffcccc" align="center" |{{comment|ԸԽ|Ընկերական խաղ}} |[[Վազգեն Սարգսյանի անվան Հանրապետական մարզադաշտ|Հանրապետական մարզադաշտ]], [[Երևան]], [[Հայաստան]] {{Դրոշ|Հայաստան|20px}} |{{Դրոշ|Ֆրանսիա|20px}} [[Ֆրանսիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Ֆրանսիա]] |0:3 | |- bgcolor="#FFFFDD" align="center" |[[ՈՒԵՖԱ Եվրո 2016 (ընտրական փուլ)|ԵԱՈ-2016]] |[[Վազգեն Սարգսյանի անվան Հանրապետական մարզադաշտ|Հանրապետական մարզադաշտ]], [[Երևան]], [[Հայաստան]] {{Դրոշ|Հայաստան|20px}} |{{Դրոշ|Սերբիա|20px}} [[Սերբիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Սերբիա]] |1:1 |[[Ռոբերտ Արզումանյան]] {{գոլ|73}} |- bgcolor="#ffcccc" align="center" |[[ՈՒԵՖԱ Եվրո 2016 (ընտրական փուլ)|ԵԱՈ-2016]] |[[Պարկեն (մարզադաշտ)|«Պարկեն»]], [[Կոպենհագեն]], [[Դանիա]] {{Դրոշ|Դանիա|20px}} |{{Դրոշ|Դանիա|20px}} [[Դանիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Դանիա]] |2:1 |[[Հենրիխ Մխիթարյան]] {{գոլ|59}} |- bgcolor="#ffcccc" align="center" |{{comment|ԸԽ|Ընկերական խաղ}} |«[[Սկոնտո (մարզադաշտ)|Սկոնտո]]», [[Ռիգա]], [[Լատվիա]] {{Դրոշ|Լատվիա|20px}} |{{Դրոշ|Լատվիա|20px}} [[Լատվիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Լատվիա]] |2:0 | |- bgcolor="#ffcccc" align="center" |{{comment|ԸԽ|Ընկերական խաղ}} |«[[Կոֆաս-Արենա]]», [[Մայնց]], [[Գերմանիա]] {{Դրոշ|Գերմանիա|20px}} |{{Դրոշ|Գերմանիա|20px}} [[Գերմանիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Գերմանիա]] |6:1 |[[Հենրիխ Մխիթարյան]] {{գոլ|69}} |- bgcolor="#ffcccc" align="center" |{{comment|ԸԽ|Ընկերական խաղ}} |«[[Տորբիյոն]]», [[Սիոն]], [[Շվեյցարիա]] {{Դրոշ|Շվեյցարիա|20px}} |{{Դրոշ|Ալժիր}} [[Ալժիրի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Ալժիր]] |3:1 |[[Արթուր Սարկիսով]] {{գոլ|46}} |- bgcolor="#ddffdd" align="center" |{{comment|ԸԽ|Ընկերական խաղ}} |«[[Ֆոնտենե]]», [[Ժնև]], [[Շվեյցարիա]] {{Դրոշ|Շվեյցարիա|20px}} |{{Դրոշ|Արաբական Միացյալ Էմիրություններ|20px}} [[Արաբական Միացյալ Էմիրությունների ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Արաբական Միացյալ Էմիրություններ]] |3:4 |[[Լևոն Հայրապետյան (ֆուտբոլիստ)|Լեվոն Հայրապետյան]] {{գոլ|37}}, [[Հենրիխ Մխիթարյան]] {{գոլ|42}} {{գոլ|67}}, [[Ռումյան Հովսեփյան]] {{գոլ|71}} |- bgcolor="#ffcccc" align="center" |{{comment|ԸԽ|Ընկերական խաղ}} |«[[Կուբան (մարզադաշտ)|Կուբան]]», [[Կրասնոդար]], [[Ռուսաստան]] {{Դրոշ|Ռուսաստան|20px}} |{{Դրոշ|Ռուսաստան|20px}} [[Ռուսաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Ռուսաստան]] |2:0 | |- bgcolor="FFFFDD" align="center" |Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2014 (որակավորման փուլ) |«[[Սան-Պաուլո (մարզադաշտ)|Սան-Պաուլո]]», [[Նեապոլ]], [[Իտալիա]] {{Դրոշ|Իտալիա}} |{{Դրոշ|Իտալիա|20px}} [[Իտալիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Իտալիա]] |2:2 |[[Յուրա Մովսիսյան]] {{գոլ|5}}, [[Հենրիխ Մխիթարյան]] {{գոլ|70}} |- bgcolor="#ddffdd" align="center" |Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2014 (որակավորման փուլ) |[[Վազգեն Սարգսյանի անվան Հանրապետական մարզադաշտ|Հանրապետական մարզադաշտ]], [[Երևան]], [[Հայաստան]] {{Դրոշ|Հայաստան|20px}} |{{Դրոշ|Բուլղարիա|20px}} [[Բուլղարիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Բուլղարիա]] |2:1 |[[Արազ Օզբիլիս]] {{գոլ|45}}, [[Յուրա Մովսիսյան]] {{գոլ|87}} |- bgcolor="#ffcccc" align="center" |Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2014 (որակավորման փուլ) |«[[Հրազդան (մարզադաշտ)|Հրազդան]]», [[Երևան]], [[Հայաստան]] {{Դրոշ|Հայաստան|20px}} |{{Դրոշ|Դանիա|20px}} [[Դանիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Դանիա]] |0:1 | |- bgcolor="#ddffdd" align="center" |Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2014 (որակավորման փուլ) |[[Էդեն Արենա]], [[Պրահա]], [[Չեխիա]] {{Դրոշ|Չեխիա|20px}} |{{Դրոշ|Չեխիա|20px}} [[Չեխիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Չեխիա]] |1:2 |[[Կառլեն Մկրտչյան]] {{գոլ|31}}, [[Գևորգ Ղազարյան]] {{գոլ|90+2}} |- bgcolor="#ffcccc" align="center" |{{comment|ԸԽ|Ընկերական խաղ}} |«[[Կամելի Ստավա (մարզադաշտ)|Կամելի]]»,[[Տիրանա]], [[Ալբանիա]] {{Դրոշ|Ալբանիա|20px}} |{{Դրոշ|Ալբանիա|20px}} [[Ալբանիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Ալբանիա]] |2:0 | |- bgcolor="#ddffdd" align="center" |Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2014 (որակավորման փուլ) |«[[Պարկեն (մարզադաշտ)|Պարկեն]]», [[Կոպենհագեն]], [[Դանիա]] {{Դրոշ|Դանիա|20px}} |{{Դրոշ|Դանիա|20px}} [[Դանիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Դանիա]] |0:4 |[[Յուրա Մովսիսյան]] {{գոլ|1}} {{գոլ|59}}, [[Արազ Օզբիլիս]] {{գոլ|19}}, [[Հենրիխ Մխիթարյան]] {{գոլ|82}} |- bgcolor="#ffcccc" align="center" |Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2014 (որակավորման փուլ) |[[Վազգեն Սարգսյանի անվան Հանրապետական մարզադաշտ|Հանրապետական մարզադաշտ]], [[Երևան]], [[Հայաստան]] {{Դրոշ|Հայաստան|20px}} |{{Դրոշ|Մալթա|20px}} [[Մալթայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Մալթա]] |0:1 | |- bgcolor="#ffcccc" align="center" |Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2014 (որակավորման փուլ) |[[Վազգեն Սարգսյանի անվան Հանրապետական մարզադաշտ|Հանրապետական մարզադաշտ]], [[Երևան]], [[Հայաստան]] {{Դրոշ|Հայաստան|20px}} |{{Դրոշ|Չեխիա|20px}} [[Չեխիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Չեխիա]] |0:3 | |- bgcolor="FFFFDD" align="center" |{{comment|ԸԽ|Ընկերական խաղ}} |«[[Ժորժ Պոմպիդու (մարզադաշտ)|Ժորժ Պոմպիդու]]», [[Վալանս]], [[Ֆրանսիա]] {{Դրոշ|Ֆրանսիա|20px}} |{{Դրոշ|Լյուքսեմբուրգ|20px}} [[Լյուքսեմբուրգի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Լյուքսեմբուրգ]] |1:1 |[[Էդգար Մանուչարյան]] {{գոլ|43}} |-bgcolor="#ddffdd" align="center" |} == Հայաստանը այլ ազգային հավաքականների դեմ == [[Պատկեր:Armeniaportugal2007.jpg|մինի|250px|Հայաստանի և [[Պորտուգալիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Պորտուգալիայի]] խաղ 2007 թ. [[«Հանրապետական» մարզադաշտ]]ում (1-1)]] ''[[Հունիսի 14]], [[2015]]'' {|class="wikitable sortable" style="text-align:center" !Ազգային հավաքական !Խ !Հ !Ո !Պ !ԳԽ !ԳԲ !ԳՏ |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ ALB}} |4 |1 |1 |2 |5 |5 |0 |- |style="text-align:left;"|{{դրոշ|Ալժիր}} [[Ալժիրի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Ալժիր]] |1 |0 |0 |1 |1 |3 | -2 |- |style="text-align:left;"|{{դրոշ|ԱՄՆ}} [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների ֆուտբոլի ազգային հավաքական|ԱՄՆ]] |1 |0 |0 |1 |0 |1 | -1 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ AND}} |8 |7 |1 |0 |20 |2 | +18 |- |style="text-align:left;"|{{դրոշ|UAE}} [[Արաբական Միացյալ Էմիրությունների ֆուտբոլի ազգային հավաքական|ԱՄԷ]] |1 |1 |0 |0 |4 |3 | +1 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ BLR}} |5 |1 |1 |3 |5 |8 | -3 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ BEL}} |6 |1 |0 |5 |2 |11 | -9 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ BIH}} |2 |0 |0 |2 |1 |6 | -5 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ BUL}} |2 |1 |0 |1 |2 |2 |0 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ GER}} |3 |0 |0 |3 |2 |15 | -13 |- |style="text-align:left;"|{{դրոշ|Գվատեմալա}} [[Գվատեմալայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Գվատեմալա]] |2 |1 |1 |0 |8 |2 | +6 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ DEN}} |5 |1 |0 |4 |6 |8 | -2 |- |style="text-align:left;"|{{դրոշ|Էկվադոր}} [[Էկվադորի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Էկվադոր]] |1 |0 |0 |1 |0 |3 | -3 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ EST}} |4 |1 |1 |2 |4 |6 | -2 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ TUR}} |2 |0 |0 |2 |0 |4 | -4 |- |style="text-align:left;"|{{դրոշ|Թուրքմենստան}} [[Թուրքմենստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Թուրքմենստան]] |1 |1 |0 |0 |1 |0 | +1 |- |style="text-align:left;"|{{դրոշ|Իրան}} [[Իրանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Իրան]] |1 |0 |0 |1 |1 |3 | -2 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ IRL}} |2 |0 |0 |2 |1 |3 | -2 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ ISL}} |3 |0 |1 |2 |0 |4 | -4 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ ITA}} |1 |0 |1 |3 |5 |17 | -12 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ ESP}} |6 |0 |0 |6 |1 |16 | -15 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ ISR}} |1 |0 |0 |1 |0 |2 | -2 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ LVA}} |2 |0 |1 |1 |0 |2 | -2 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ POL}} |5 |1 |1 |3 |2 |7 | -5 |- |style="text-align:left;"|{{դրոշ|Լիբանան}} [[Լիբանանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Լիբանան]] |1 |1 |0 |0 |1 |0 | +1 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ LTU}} |3 |2 |0 |1 |6 |6 | 0 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ CAN}} |1 |1 |0 |0 |3 |1 | +2 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ CYP}} |5 |0 |1 |4 |3 |11 | -8 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ NIR}} |4 |2 |2 |0 |3 |1 | +2 |- |style="text-align:left;"|{{դրոշ|Հորդանան}} [[Հորդանանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Հորդանան]] |1 |0 |1 |0 |0 |0 | 0 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ GRE}} |4 |0 |1 |3 |0 |4 | -4 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ HUN}} |1 |0 |0 |1 |0 |2 | -2 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ KAZ}} |5 |3 |1 |1 |9 |5 | +4 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ MLT}} |5 |4 |0 |1 |4 |1 | +3 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ MKD}} |6 |2 |2 |2 |11 |11 |0 |- |style="text-align:left;"|{{դրոշ|Մարոկկո}} [[Մարոկկոյի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Մարոկկո]] |1 |0 |0 |1 |0 |6 | -6 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ MDA}} |4 |1 |2 |1 |5 |7 | -2 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ NED}} |2 |0 |0 |2 |0 |3 | -3 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ NOR}} |2 |0 |1 |1 |1 |4 | -3 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ CZE}} |4 |1 |0 |3 |3 |11 | -8 |- 2 |Չեռնոգորիա |1 |1 |0 |0 |3 |2 |1 |- |style="text-align:left;"|{{դրոշ|Չիլի}} [[Չիլիի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Չիլի]] |1 |0 |0 |1 |0 |7 | -7 |- |style="text-align:left;"|{{դրոշ|Պանամա}} [[Պանամայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Պանամա]] |1 |0 |1 |0 |1 |1 | 0 |- |style="text-align:left;"|{{դրոշ|Պարագվայ}} [[Պարագվայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Պարագվայ]] |2 |1 |0 |1 |2 |3 | -1 |- |style="text-align:left;"|{{դրոշ|Պերու}} [[Պերուի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Պերու]] |1 |0 |0 |1 |0 |4 | -4 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ POR}} |6 |0 |2 |4 |4 |9 | -5 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ ROM}} |3 |0 |1 |2 |1 |6 | -5 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ RUS}} |3 |0 |1 |2 |0 |5 | -5 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ SRB}} |4 |0 |2 |2 |2 |7 | -5 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ SVK}} |2 |2 |0 |0 |7 |1 | +6 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ GEO}} |5 |1 |1 |3 |4 |11 | -7 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ WAL}} |2 |0 |2 |0 |2 |2 | 0 |- |style="text-align:left;"|{{դրոշ|Ուզբեկստան}} [[Ուզբեկստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Ուզբեկստան]] |2 |2 |0 |0 |5 |1 | +4 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ UKR}} |8 |0 |3 |5 |8 |17 | -9 |- |style="text-align:left;"|{{դրոշ|Քուվեյթ}} [[Քուվեյթի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Քուվեյթ]] |1 |0 |0 |1 |1 |3 | -2 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ FIN}} |4 |0 |1 |3 |1 |5 | -4 |- |style="text-align:left;"|{{ֆուտբոլ FRA}} |4 |0 |0 |4 |2 |10 | -8 |- |-class="sortbottom" ! Ընդհանուր || 167 || 39 || 35 || 93 || 152 || 283 || -131 |} == Միջազգային պաշտոնական հանդիպումների վիճակագրություն == === [[ՈՒԵՖԱ Եվրոպայի առաջնություն|Եվրոպայի առաջնություն]] === == Վիճակագրություն == ''Փետրվարի 8 2022թ․ դրությամբ''<br /> <small>Մուգ տառերով նշված են այն ֆուտբոլիստները, ովքեր դեռևս հանդես են գալիս հավաքականում</small> {| width=100% | width=50% valign=top| === Ամենաշատ խաղեր === {| class="wikitable" cellpadding="3" style="text-align: center; " |- !# !Խաղացող !Տարի !Խաղեր !Գոլեր |- | 1 | style="text-align: left; "|[[Սարգիս Հովսեփյան (ֆուտբոլիստ)|Սարգիս Հովսեփյան]] | 1992–2012 | 132 | 2 |- | 2 | style="text-align: left; "|[[Ռոման Բերեզովսկի]] | 1996-2015 | 94 | -153 |- |3 |'''[[Հենրիխ Մխիթարյան]]''' |2007- |91 |31 |- |4 |'''[[Գևորգ Ղազարյան]]''' |2007 - |74 |14 |- | 5 | style="text-align: left; " |[[Ռոբերտ Արզումանյան]] | 2005 -2015 | 74 | 4 |- |6 |'''[[Կամո Հովհաննիսյան (ֆուտբոլիստ)|Կամո Հավհաննիսյան]]''' |2012- |70 |2 |- | 7 | style="text-align: left; " |[[Արթուր Պետրոսյան (ֆուտբոլիստ)|Արթուր Պետրոսյան]] | 1992–2004 | 69 | 11 |- |8 |[[Վարազդատ Հարոյան|'''Վարազդատ Հարոյան''']] |2011- |68 |3 |- |9 |[[Մարկոս Պիզզելլի|Մարկոս Պիզելլի]]  |2008 - 2017 |65 |11 |- | 10 | style="text-align: left; " |[[Հարություն Վարդանյան]] | 1994–2004 | 63 | 1 |- | 11 | style="text-align: left; " |[[Համլետ Վլադիմիրի Մխիթարյան|Համլետ Մխիթարյան]] | 1994–2008 | 56 | 2 |- | 12 | style="text-align: left; " |[[Ռոմիկ Խաչատրյան]] | 1997–2008 | 54 | 1 |- | 13 | style="text-align: left; " |[[Արմեն Շահգելդյան]] | 1992–2007 | 53 | 6 |- | 14 | style="text-align: left; " |[[Արթուր Ոսկանյան]] | 1999–2010 | 51 | 1 |- |} | width=50% valign=top| === Ամենաշատ գոլեր === {| class="wikitable" cellpadding="3" style="text-align: center; " |- !Տեղ !Խաղացող !Տարի !Գոլեր !Խաղեր |- | 1 | style="text-align:left; "|'''[[Հենրիխ Մխիթարյան]]''' | 2007 - | 31 | 91 |- |2 |[[Յուրա Մովսիսյան]] |2010 - 2018 |14 |38 |- | 3 | style="text-align:left; "|'''[[Գևորգ Ղազարյան]]''' | 2007 - | 14 | 74 |- |4 | style="text-align:left; " |[[Մարկոս Պիզելլի]] | 2008 - 2017 | 11 | 65 |- | 5 | style="text-align:left;" |[[Արթուր Պետրոսյան (ֆուտբոլիստ)|Արթուր Պետրոսյան]] | 1992–2004 | 11 | 69 |- |6 |[[Էդգար Մանուչարյան]] |2004 - 2017 |9 |53 |- |7 |[[Տիգրան Բարսեղյան (ֆուտբոլիստ)|'''Տիգրան Բարսեղյան''']] |2016- |8 |43 |- |8 | style="text-align:left; " |[[Արա Հակոբյան]] | 1998–2008 | 7 | 42 |- |9 |'''[[Ալեքսանդր Կարապետյան (ֆուտբոլիստ)|Ալեքսանդր Կարապետյան]]''' |2014- |6 |26 |- | 10 | style="text-align:left; " |[[Արթուր Սարկիսով]] | 2011- 2017 | 6 | 39 |- |11 | style="text-align:left; " |'''[[Արազ Օզբիլիզ]]''' | 2012- | 6 | 37 |- | 12 | style="text-align:left; " |[[Արմեն Շահգելդյան]] | 1992–2007 | 6 | 53 |- | align="center" |13 | style="text-align:left; " |[[Արման Քարամյան]] | 2000–2010 | 5 | 48 |- |} |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.ffa.am/ Հայաստանի Ֆուտբոլի Ֆեդերացիայի կայքը] {{ՈՒԵՖԱ-ի հավաքականներ}} {{Սպորտը Հայաստանում}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլը Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:1992 հիմնադրումներ Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:Եվրոպայի ֆուտբոլի ազգային հավաքականներ]] 12nnc7ez8jqibqp2szw9n4g4yls6tda 0 10612 8485279 8471010 2022-08-08T17:56:14Z CommonsDelinker 212 "NPUA_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Համալսարան |հապավում = ՀԱՊՀ |խորհրդանշան = |նախկին անվանումներ='''Երևանի Կառլ Մարքսի անվան Պոլիտեխնիկական Ինստիտուտ''' (1933-1991),<br>'''Հայաստանի պետական Ճարտարագիտական Համալսարան''' (1991-2014) |տիպ = պետական |ուսանողներ = շուրջ 10 000 |տեղագրություն =[[Երևան]]<br />(մասնաճյուղեր՝ [[Գյումրի]]ում, [[Վանաձոր]]ում, [[Կապան]]ում) |ռեկտոր=[[Գոռ Վարդանյան (ռեկտոր)|Գոռ Վարդանյան]]}} '''Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանը''' ('''ՀԱՊՀ''')՝ [[բարձրագույն ուսումնական հաստատություն]] է [[Հայաստան]]ում։ Համալսարանի կենտրոնական մասնաճյուղը գտնվում է [[Երևան]]ում։ Մինչև [[1991]] թ. համալսարանը հայտնի էր որպես '''Երևանի Կառլ Մարքսի անվան պոլիտեխնիկական ինստիտուտ''' կամ պարզապես Երևանի Պոլիտեխնիկական Ինստիտուտ՝ ԵրՊԻ (հաճախ ոչ-պաշտոնապես անվանվում էր '''''«Պոլիտեխնիկ»'''''), իսկ [[1991]]-[[2014]] թթ. անվանվում էր '''Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարան''' (''ՀՊՃՀ'')։ [[2014]] թ. նոյեմբերի 13-ին ՀՀ Կառավարության որոշմամբ «Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարան (Պոլիտեխնիկ)» պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունը վերակազմավորվել է «Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան» հիմնադրամի<ref>{{Cite web |url=https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/25073/ |title=ՊԵՏԱԿԱՆ ՃԱՐՏԱՐԱԳԻՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ (ՊՈԼԻՏԵԽՆԻԿ)» ՊԵՏԱԿԱՆ ՈՉ ԱՌԵՎՏՐԱՅԻՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆԸ «ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱԶԳԱՅԻՆ ՊՈԼԻՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ» ՀԻՄՆԱԴՐԱՄԻ ՎԵՐԱԿԱԶՄԱՎՈՐԵԼՈՒ ԵՎ ԳՈՒՅՔ ՏՐԱՄԱԴՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ |accessdate=2015 թ․ նոյեմբերի 15 |archive-date=2021 թ․ փետրվարի 26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210226025329/https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/25073/ |dead-url=yes }}</ref>։ == Ընդհանուր տեղեկություններ == [[Պատկեր:SeuaFIRST.gif|մինի|230px|ՀԱՊՀ առաջին մասնաշենք]] Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանն իրավաժառանգորդն է Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարանի և Կառլ Մարքսի անվան Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի, որը հիմնադրվել է [[1933]] թ.-ին՝ ունենալով ընդամենը 2 ֆակուլտետ և 107 ուսանող։ Ինստիտուտն աճել է [[Հայաստան]]ի ինդուստրացման տեմպերին համընթաց և [[1980]]–[[1985]] թթ. հասել իր զարգացման գագաթնակետին՝ ունենալով շուրջ 25000 ուսանող և 66-ից ավելի մասնագիտություն՝ դառնալով [[Հայաստան]]ի խոշորագույն բարձրագույն ուսումնական հաստատությունը և [[ԽՍՀՄ|Խորհրդային Միության]] առաջատար ինժեներական դպրոցներից մեկը։ [[Պատկեր:Պոլիտեխնիկ, Մասնաշենք` առաջին (5).JPG|աջից|frameless|220x220փքս]] Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարանը [[2014]] թ. նոյեմբերի 13-ին վերակազմակերպվեց և վերանվանվեց '''Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան (ՀԱՊՀ)'''։ ՀԱՊՀ կենտրոնական կրթահամալիրը գտնվում է [[Երևան]]ում, իսկ մասնաճյուղային կրթահամալիրները՝ [[Գյումրի]]ում, [[Վանաձոր]]ում և [[Կապան]]ում։ ՀԱՊՀ կառավարման մարմիններն են Հոգաբարձուների խորհուրդը, Գիտական խորհուրդը, Ռեկտորատը, Ուսանողական խորհուրդը։ [[Պատկեր:Seua9th.jpg|մինի|400px|ՀԱՊՀ 9-րդ մասնաշենք]] Համալսարանն ունի հենակետային վարժարաններ [[Երևան]]ում և մարզերի մասնաճյուղերում, որոնց նպատակն է դեռ դպրոցում որոշել և հավաքագրել շնորհաշատ ապագա ճարտարագետների։ Համալսարանն իրականացնում է միջին, բարձրագույն և հետբուհական մասնագիտական կրթության 5 հիմնական կրթական ծրագրեր՝ կրտսեր ճարտարագետի, բակալավրի, մագիստրոսի և հետազոտողի որակավորման աստիճանների շնորհումով։ Բացի ուսումնական ստորաբաժանումներից, Համալսարանում գործում են մի շարք աջակցող ծառայություններ՝ Դասախոսների կատարելագործման կենտրոն, Ընդունելության հարցերի և ուսանողական կարիերայի աջակցման կենտրոն, Քոմփյութերային կենտրոն, Գիտատեխնիկական գրադարան՝ ավելի քան 1 միլիոն միավոր գրականությամբ, Տպարան և այլն, ինչպես նաև մշակութային, մարզական, սոցիալական և այլ օբյեկտներ, ուսումնամարզաառողջարարական ճամբարներ։ Համալսարանն ունի համակարգչային լայն ցանց՝ ավելի քան 1200 ժամանակակից համակարգիչներով և տեխնոլոգիական կարողությամբ մի շարք լսարաններ։ Այսօր Համալսարանի հազարավոր շրջանավարտներ միավորվել են «ԵրՊԻ-ՀՊՃՀ Շրջանավարտների ասոցիացիա» հասարակական կազմակերպությունում (նախագահ՝ «Տաշիր Գրուպ» ձեռնարկության սեփականատեր [[Սամվել Կարապետյան (գործարար)|Սամվել Կարապետյան]])՝ ձգտելով նպաստել իրենց [[Ալմա մատեր|Ալմա Մատերի]] համակողմանի զարգացմանը։ Հիմնական կրթական ծրագրերով Համալսարանում այսօր սովորում են ավելի քան 10 հազար ուսանողներ, մագիստրանտներ և ասպիրանտներ։ ՀԱՊՀ օտարերկրյա քաղաքացիների ուսուցման բաժանմունքում և այլ դեպարտամենտներում հայերենով և անգլերենով ուսում են ստանում ավելի քան 500 արտասահմանցի ուսանողներ։ Համալսարանն իր զարգացած գիտահետազոտական համակարգով իրավամբ համարվում է տեխնիկական գիտությունների առաջատար կենտրոն։ ՀԱՊՀ-ն առաջինն էր Հանրապետությունում, որ ներդրեց բարձրագույն կրթության երկաստիճան, ապա՝ եռաստիճան համակարգերը, իսկ այսօր հաջողությամբ փորձարկում է կրեդիտների կուտակման և փոխանցման եվրոպական '''ECTS''' համակարգը՝ [[Բոլոնիայի հռչակագիր|Բոլոնիայի գործընթաց]]ի զարգացումներին համահունչ։ Համալսարանն անդամակցում է Եվրոպական համալսարանների ասոցիացիային, ներգրավված է Եվրոպական և միջազգային այլ կրթական և գիտական բազմաթիվ ծրագրերում ([[TEMPUS]], [[TACIS]], [[USAID]], [[INTAS]], [[NATO]], [[NISCUPP]] և այլն)։ == Ինստիտուտներ և ֆակուլտետներ == Համալսարանի ֆակուլտեներներն են՝ <ref>{{Cite web |url=https://polytech.am/%d5%ab%d5%b6%d5%bd%d5%bf%d5%ab%d5%bf%d5%b8%d6%82%d5%bf%d5%b6%d5%a5%d6%80/ |title=Ինստիտուտներ և ֆակուլտետներ |accessdate=2021 թ․ ապրիլի 27 |archive-date=2021 թ․ ապրիլի 27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210427202316/https://polytech.am/%D5%AB%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80/ |dead-url=yes }}</ref> '''Տեղեկատվական և հեռահաղորդակցական տեխնոլոգիաների ու էլեկտրոնիկայի ինստիտուտ (ՏՀՏԷ ինստիտուտ)։''' * Ալգորիթմական լեզուների ածրագրավորման фմբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ դոցենտ Սեյրան Սերգեյի Ավետիսյան'') * Քոմփյութերային համակարգերի և ցանցերի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տեխն.գ.դ., պրոֆեսոր [[Գագիկ Կիրակոսյան|Գագիկ Տիգրանի Կիրակոսյան]]'') * Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների և ավտոմատացման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տեխն.գ.դ., պրոֆեսոր [[Սարգիս Սիմոնյան|Սարգիս Հովհաննեսի Սիմոնյան]]'') * Տեղեկատվության անվտանգություն և ծրագրային ապահովման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տեխն.գ.թ., դոցենտ Գևորգ Իվանի Մարգարով'') * Կառավարման համակարգերի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տեխն.գ.դ. Օլեգ Նիկոլայի Գասպարյան'') * Էլեկտրոնային տեխնիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տեխն.գ.դ., պրոֆեսոր Գուրգեն Վիրաբի Բարեղամյան'') * Միկրոէլեկտրոնիկայի և կենսաբժշկական սարքերի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տեխն.գ.դ., պրոֆեսոր Օլեգ Հարությունի Պետրոսյան'') * Էլեկտրոնային չափիչ համակարգերի և չափագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տեխն.գ.դ., պրոֆեսոր Ռուբեն Ռաֆայելի Վարդանյան'') * Ռադիոսարքավորումների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տեխն.գ.դ. Հովհաննես Ավագի Գոմցյան'') * Կապի համակարգերի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տեխն.գ.դ., պրոֆեսոր Սուրիկ Խաչիկի Խուդավերդյան'') * Տնտեսագիտության և կառավարման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ.գ.թ., դոցենտ Արտավազդ Սուրենի Թադևոսյան'') * «Էլեկտրոնային սարքեր և չափիչ համակարգեր» բազային ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տեխն.գ.թ. Անդրանիկ Արմենի Աղաջանյան'') '''Էներգետիկայի էլեկտրատեխնիկայի ինստիտուտ (ԷԷՏ ինստիտուտ):''' * Ջերմաէներգետիկայի և շրջակա միջավայրի պաշտպանության ամբիոն ''(ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տեխն.գ.թ., դոցենտ Մերի Գեղամի Ղազարյան)'' * Էներգետիկ ոլորտի տնտեսագիտության և կառավարման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տնտ.գ.թ., դոցենտ Ելենա Վլադիմիրի Պետրոսյան'') * Էլեկտրաէներգետիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տեխն.գ.թ. Մելանիյա Գեորգիի Թամրազյան'') * Էլեկտրական մեքենաների և ապարատների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տեխն.գ.դ., պրոֆեսոր [[Մարինկա Բաղդասարյան|Մարինկա Քաջիկի Բաղդասարյան]]'') * Էլեկտրատեխնիկայի և էլեկտրաբանեցման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տեխն.գ.թ., դոցենտ Էդուարդ Արմենակի Հակոբյան'') * Կենսագործունեության անվտանգության և արտակարգ իրավիճակների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ քիմ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Սերժիկ Սարգսյան (քիմիկոս)|Սերժիկ Հակոբի Սարգսյան]]'') '''Մեխանիկամեքենաշինական, տրանսպորտային համակարգերի և դիզայնի ինստիտուտ (ՄՏԴ ինստիտուտ):''' * Դիզայնի և կերպարվեստի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տեխն.գ.դ., պրոֆեսոր Լևոն Վաչեի Թոքմաջյան'') * Ճարտարագիտական գրաֆիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տեխն.գ.թ., դոցենտ Կարինե Արտեմի Թումանյան'') * Մեխանիկայի և մեքենագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տեխն.գ.թ., դոցենտ Միքայել Հարությունյան'') * Մեքենաշինության տեխնոլոգիաների և ավտոմատացման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տեխն.գ.դ., պրոֆեսոր Բորիս Սերգեյի Բալասանյան'') * Տնտեսագիտություն և փոխադրումների կազմակերպման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տեխն.գ.դ., պրոֆեսոր Պարգև Արամայիսի Տոնապետյան'') * Տրանսպորտային միջոցների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ դոցենտ Սուրեն Սմեիլի Չիբուխչյան'') * Մեքենաշինության արդյունաբերության և տրանսպորտի տնտեսագիտության և կառավարման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տեխն.գ.դ., պրոֆեսոր Պարգև Արամայիսի Տոնապետյան'') '''Լեռնամետալուրգիայի և քիմիական տեխնոլոգիաների ինստիտուտ (ԼՔՏ ինստիտուտ):''' * Լեռնային գործ և շրջակա միջավայրի պահպանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տեխն.գ.թ., դոցենտ Արամ Թորգոմի Բաղդասարյան'') * Մետալուրգիայի և նյութագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տեխն.գ.դ., պրոֆեսոր Արմեն Մարտիկի Հովհաննիսյան'') * Ընդհանուր քիմիայի և քիմիական տեխնոլոգիաների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ քիմ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Գագիկ Թորոսյան|Գագիկ Հովհաննեսի Թորոսյան]]'') * Լեռնամետալուրգիական արդյունաբերության և բնօգտագործման տնտեսագիտության և կառավարման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ.գ.թ., դոցենտ Սառա Աշոտի Մկրտչյան'') '''Կիրառական մաթեմատիկայի և ֆիզիկայի ֆակուլտետ (ԿՄՖ ֆակուլտետ):''' *Մասնագիտական մաթեմատիկական կրթության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.դ. Սերգո Արմենակի Եպիսկոպոսյան'') *Ընդհանուր մաթեմատիկական կրթության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ ֆիզ.մաթ.գ.թ. Տիգրան Մելիքի Խուդոյան'') *Ֆիզիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ ֆիզ.մաթ.գ.դ., պրոֆեսոր Աշոտ Ժուլվերնի Խաչատրյան'') == ՀԱՊՀ բաժանմունքներ և կենտրոններ== * [[ՀԱՊՀ Օտարերկյա քաղաքացիների ուսուցման բաժանմունք|Օտարերկրյա քաղաքացիների ուսուցման բաժանմունք]] * [[ՀԱՊՀ Կարիերայի կենտրոն|Կարիերայի կենտրոն]] == ՀԱՊՀ մասնաճյուղեր == * [[ՀԱՊՀ Գյումրիի մասնաճյուղ|Գյումրու մասնաճյուղ]] * [[ՀԱՊՀ Վանաձորի մասնաճյուղ|Վանաձորի մասնաճյուղ]] * [[ՀԱՊՀ Կապանի մասնաճյուղ|Կապանի մասնաճյուղ]] == Միջազգային կապեր == ՀԱՊՀ միջազգային համագործակցության քարտեզն այսօր ընդգրկում է՝ # {{flagicon|the_United_States|ԱՄՆ}} [[ԱՄՆ]] #* Կալիֆոռնիայի պետական պոլիտեխնիկական (Պոմոնա) համալսարան #* Նյու Ջերսիի տեխնոլոգիական ինստիտուտ #* Փերդյուի ([[Ինդիանա]]) #* Բատոն Րուժի Հարավային ([[Լուիզիանա]]) #* Գրեմբլինգի պետական (Լուիզիանա) #* Նոր Օռլեանի պետական (Լուիզիանա) համալսարաններ # {{flagicon|Germany|Գերմանիա}} [[Գերմանիա]] #* Իլմենաուի տեխնալոգիական համալսարան #* Օպտոէլեկտրոնիկայի ինստիտուտ (Ուեսլինգ) #* Շտուտգարտի տեխնիկական համալսարան #* Դարմշտադի տեխնիկական համալսարան # {{flagicon|Spain|Իսպանիա}} [[Իսպանիա]] #* Բարսելոնի ինքնավար #* Ալիկանտեի համալսարաններ # {{flagicon|Italy|Իտալիա}} [[Իտալիա]] #* Հռոմի «Լա Սապիենզա» #* «Տոր Վերգատա» համալսարաններ #* Թուրինի պոլիտեխնիկական համալսարան # {{flagicon|Greece|Հունաստան}} [[Հունաստան]] #* Սալոնիկի Արիստոտելյան #* Աթենքի ազգային տեխնիկական #* Պիրեայի տեխնոլոգիական կրթության համալսարաններ # {{flagicon|the_United_Kingdom|Մեծ Բրիտանիա}} [[Մեծ Բրիտանիա]] #* Արևմտյան Լոնդոնի Բրյունելի #* Բելֆաստի թագավորական #* Հադերսֆիլդի #* Ուոլվերհամփթոնի համալսարաններ # {{flagicon|Sweden|Շվեդիա}} [[Շվեդիա]] #* Ստոկհոլմի Թագավորական Տեխնոլոգիական ինստիտուտ #* Լունդի համալսարան # {{flagicon|the People's Republic of China|Չինաստան}} [[Չինաստան]] #* Ջիլինի համալսարան #* Շանհայի էլեկտրատեխնիկական համալսարան #* Խուաջունի տեխնիկական համալսարաններ # {{flagicon|Portugal|Պորտուգալիա}} [[Պորտուգալիա]] #* Լիսաբոնի տեխնիկական համալսարան # {{flagicon|Russia|Ռուսաստան}} [[Ռուսաստան]] #* Մոսկվայի էներգետիկական ինստիտուտ #* Բաումանի տեխնիկական #* Մոսկվայի կապի և ինֆորմատիկայի տեխնիկական համալսարաններ # {{flagicon|Syria|Սիրիա}} [[Սիրիա]] #* Դամասկոսի համալսարան # {{flagicon|Ukraine|Ուկրաինա}} [[Ուկրաինա]] #* Ուկրաինական ազգային տեխնիկական համալսարան ([[Կիև]]) #* Ուկրաինայի թեթև արդյունաբերության պետական ակադեմիա (Կիև) # {{flagicon|Finland|Ֆինլանդիա}} [[Ֆինլանդիա]] #* Օստրոբոսնիայի կենտրոնական պոլիտեխնիկական համալսարան == ՀԱՊՀ պատմության հիշարժան տարեթվեր == * [[1933]] թ. [[փետրվարի 27]]-ին, Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության Կենտկոմի և ՀԽՍՀ ժողկոմխորհի որոշմամբ միավորվեցին ՀԽՍՀ շինարարական և քիմիատեխնոլոգիական ինստիտուտները, և 1933 թ. [[մարտի 1]]-ին հիմնադրվեց Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտը՝ երկու ֆակուլտետներով՝ շինարարական և քիմիատեխնոլոգիական։ * [[1933]] թ. [[մարտի 14]]-ին, [[Կառլ Մարքս]]ի մահվան 50 ամյակի կապակցությամբ ինստիտուտը վերանվանվեց Երևանի Կառլ Մարքսի անվան պոլիտեխնիկական ինստիտուտ։ * [[1939]] թ. ՀԽՍՀ հեռակա ինդուստրիալ ինստիտուտը միացվեց ԵրՊԻ-ին՝ դառնալով նրա հեռակա բաժինը։ * [[1942]] թ. [[սեպտեմբերի 1]]-ին բացվեց էլեկտրատեխնիկական ֆակուլտետը։ * 1944 թ. սեպտեմբերի 1-ին բացվեց մեխանիկական ֆակուլտետը։ * 1946 թ. աշնանը տեղի ունեցավ ինստիտուտի ուսանողական գիտական առաջին համաժողովը։ * [[1947]] թ. ձևավորվեց ԵրՊԻ-ի ուսանողական գիտական ընկերությունը։ * [[1953]] թ. ստեղծվեց ԵրՊԻ-ի լեռնային ֆակուլտետը։ * [[1956]] թ. շահագործման հանձնվեց ԵրՊԻ-ի գրադարանի ընթերցասրահը՝ 45 հազար միավոր գրքով։ * [[1957]] թ. [[մայիսի 1]]-ին, լույս տեսավ «Պոլիտեխնիկ» թերթի անդրանիկ համարը։ * [[1959]] թ. հիմնադրվեցին ԵրՊԻ Լենինականի և Կիրովականի մասնաճյուղերը։ * [[1961]] թ. կազմավորվեց ավտոմատացման և հաշվողական տեխնիկայի ֆակուլտետը։ * [[1964]] թ. հիմնադրվեց ԵրՊԻ-ի կամերային նվագախումբը, որը հետագայում արժանացավ «ժողովրդական կոլեկտիվ» պատվավոր կոչմանը։ * 1966 թ. Ավտոմատացման և հաշվողական տեխնիկայի ֆակուլտետը վերանվանվեց տեխնիկական կիբեռնետիկայի ֆակուլտետ։ * [[1972]] թ. կազմավորվեց ռադիոէլեկտրոնիկայի ֆակուլտետը՝ առանձնանալով տեխնիկական կիբեռնետիկայի ֆակուլտետից։ * 1972 թ. կազմավորվեց էներգետիկայի ֆակուլտետը։ * 1972 թ. [[Դիլիջան]]ում բացվեց ԵրՊԻ-ի ռադիոէլեկտրոնիկայի ֆակուլտետի բաժանմունքը։ * [[1974]] թ. ինստիտուտում ստեղծվեց հասարակական մասնագիտությունների ֆակուլտետը։ * [[1978]] թ. տեխնիկական կիբեռնետիկայի և ռադիոտեխնիկայի ֆակուլտետների բազայի վրա հիմնադրվեց հաշվողական տեխնիկայի ֆակուլտետը։ * 1978 թ. ռադիոէլեկտրոնիկայի ֆակուլտետը վերանվանվեց ռադիոտեխնիկայի ֆակուլտետ։ * [[1985]] թ. մեխանիկական և մեքենաշինական ֆակուլտետների հիմքի վրա բացվեց տրանսպորտային ֆակուլտետը։ * [[1989]] թ․ ստեղծվել է [[Ճարտարապետության և շինարարարության Հայաստանի ազգային համալսարան|Երևանի ճարտարապետաշինական ինստիտուտը]], ԵրՊԻ֊ի ճարտարապետաշինարարական, ճարտարագիտաշինական և տրանսպորտի ֆակուլտետները հիմքի վրա։ Այդ ինստիտուտը 2000 թ․ վերանվանվել է «Երևանի ճարտարապետության և շինարարության պետական համալսարան», իսկ 2014 թ․ վեռարնանվել է «Ճարտարապետության և շինարարության Հայաստանի ազգային համալսարան» * [[1991]] թ. [[Արցախ]]ում բացվեց ԵրՊԻ-ի Ստեփանակերտի մասնաճյուղը, որի բազայի վրա [[1993]] թ. հիմնադրվեց [[Արցախի համալսարան]]ը։ * [[1991]] թ., [[նոյեմբերի 29]], Հայաստանի Հանրապետության նախագահի թիվ ՆՀ-4 հրամանգրով ԵրՊԻ-ն վերակազմավորվեց ''Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարանի''։ * 1991 թ., [[դեկտեմբերի 9]], ՀՀ կառավարության թիվ 670 որոշմամբ ստեղծվեց Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարանը։ * 1992 թ. բարձրագույն մաթեմատիկայի երեք ամբիոնների միավորմամբ ստեղծվեց մաթեմատիկայի դեպարտամենտը։ * 1992 թ. հիմնադրվեց հասարակագիտական ֆակուլտետը, որը 1994 թ.-ին վերակազմավորվեց սոցիալ-քաղաքական առարկաների և ընդհանուր տնտեսագիտության դեպարտամենտի։ * [[1994]] թ. ստեղծվեց մեխանիկայի և մեքենագիտության դեպարտամենտը։ * 1994 թ. ստեղծվեցին համալսարանի շրջանավարտների միությունը և ուսանողական խորհուրդը։ * [[1996]] թ. ՀՊՃՀ-ն դարձավ Եվրոպական համալսարանների ընկերակցության անդամ։ * 1996 թ. [[Կապան]]ում ԵրՊԻ-ի ուսումնակոնսուլտացիոն կետի հիման վրա բացվեց ԵրՊԻ-ի Կապանի մասնաճյուղը։ * [[2001]] թ. հուլիսին հիմնադրվեց Ուսանողական կարիերայի ծառայությունների կենտրոնը։ * 2001 թ. ստեղծվեց ՀՊՃՀ «Միկրոէլեկտրոնային սխեմաներ և համակարգեր» միջդեպարտամենտալ ամբիոնը՝ «[[Leda Systems|Լեդա Սիսթեմս]]» ԲԸ Հայաստանյան մասնաճյուղում։ * [[2003]] թ. հոկտեմբեր, նշվեց ԵրՊԻ-ՀՊՃՀ հիմնադրման 70-ամյա հոբելյանը, որին մասնակցեցին ՀՀ Նախագահը, Վարչապետը և բազմաթիվ այլ հյուրեր։ * [[2004]] թ. սեպտեմբեր, հիմնանորոգվեց և կահավորվեց Համալսարանի պատմական 1301 լսարանը՝ դառնալով Գիտական խորհրդի նիստերի և այլ հանդիսավոր միջոցառումների դահլիճ։ * [[2005]] թ. սեպտեմբեր, ՀՀ կառավարության որոշմամբ Համալսարանին վերադարձվեց նրա ավանդական «''Պոլիտեխնիկ''» անունը։ * 2005 թ. դեկտեմբեր, հրավիրվեց ՀՊՃՀ նոր Խորհրդի անդրանիկ նիստը, որի ժամանակ Խորհրդի նախագահ ընտրվեց ՀՀ ԳԱԱ նախագահ [[Ֆադեյ Սարգսյան]]ը։ * [[2006]] թ. մայիս, ՀՊՃՀ Շրջանավարտների միությունը վերակազմակերպվեց «Շրջանավարտների ասոցիացիայի», որի նախագահ ընտրվեց ՀՀ վարչապետ, պոլիտեխնիկցի [[Անդրանիկ Մարգարյան]]ը։ * [[2014]] թ. նոյեմբերի 13-ին «Հայաստանի Պետական Ճարտարագիտական Համալսարան» ՊՈԱԿ-ը վերակազմավորվեց «Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան» հիմնադրամի։ == Ռեկտորներ == # [[Հովհաննես Բաբաջանյան]] [[1934]]-[[1936]] # [[Հմայակ Ղոնդախչյան]] [[1936]]-[[1937]] # [[Աշոտ Մելիքջանյանը]] [[1937]]-ի օգոստոսից մինչև հոկտեմբեր # [[Միսակ Պետրոսյան]] [[1937]]-[[1946]] # [[Պետրոս Մելքոնյան]] [[1946]]-[[1965]] # [[Աշոտ Ասլանյան]] [[1965]]-[[1966]] # [[Արծրուն Գասպարյան]] [[1966]]-[[1980]] # [[Ռաֆայել Մովսիսյան]] [[1980]]-[[1988]] # [[Յուրի Սարգսյան (ճարտարագետ)|Յուրի Սարգսյան]] [[1988]]-[[2006]] # [[Ոստանիկ Մարուխյան]] [[2006]]-[[2011]] # [[Արա Ավետիսյան]] [[2011]]-[[2014]] # [[Հովհաննես Թոքմաջյան]] [[2014]]-[[2015]] # [[Ոստանիկ Մարուխյան]] [[2015]]-[[2021]] # [[Գոռ Վարդանյան (փոխռեկտոր)|Գոռ Վարդանյան]] [[2021]]-ից == ՀԱՊՀ Ուսանողական Խորհուրդ == [[Պատկեր:LogoSEUA.jpg|մինի|աջից|250px|ՀՊՃՀ Ուսխորհուրդ]] Հայաստանի Ազգային Պոլիտեխնիկական Համալսարանի Ուսանողական Խորհուրդը ուսանողության ինքնակառավարման մարմին է, որը կոչված է պաշտպանելու Պոլիտեխնիկական Համալսարանի ուսանողության շահերը, ներկայացնելու ուսանողությանը համալսարանի կառավարման գործընթացում։ ՀԱՊՀ ուսխորհուրդը հիմնադրվել է [[1994]] թ. [[հոկտեմբերի 29]]-ին։ == Հայտնի շրջանավարտներ == * [[Կարեն Դեմիրճյան]] (ՀՀ քաղաքական և պետական գործիչ) * [[Ռոբերտ Քոչարյան]] (ՀՀ 2-րդ նախագահ) * [[Անդրանիկ Մարգարյան]] (ՀՀ նախկին վարչապետ) * [[Վարդան Օսկանյան]] (ՀՀ արտաքին գործերի նախկին նախարար) * [[Տիգրան Թորոսյան]] (ՀՀ ԱԺ նախկին նախագահ) * [[Արթուր Մեսչյան]] (ճարտարապետ, երգիչ, երգահան) * [[Հրանտ Վարդանյան (գործարար)|Հրանտ Վարդանյան]] (հայտնի գործարար) * [[Խաչատուր Սուքիասյան]] (ԱԺ նախկին պատգամավոր, գործարար) * [[Արա Երնջակյան]] (Երևանի Կամերային թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար) * [[Ֆադեյ Սարգսյան]] (ակադեմիկոս, ՀԽՍՀ Մինիստրների խորհրդի նախագահ 1977-1989 («վարչապետ»)) * [[Գևորգ Էմին]] (գրող) * [[Գրիգոր Գուրզադյան]] (աստղագետ) * [[Արամ Զ. Սարգսյան|Արամ Զավենի Սարգսյան]] (քաղաքական և հասարակական գործիչ) * [[Սամվել Կարապետյան (գործարար)|Սամվել Կարապետյան]] (գործարար) * [[Ատոմ Ջանջուղազյան]] - ՀՀ Ֆինանսների նախարար * [[Հակոբ Արշակյան]] - ՀՀ Բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար == ՀԱՊՀ քոլեջ == '''Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանի քոլեջ'''ն իրականացնում է միջին մասնագիտական և նախնական (արհեստագործական) մասնագիտական կրթություն։ Ուսման տևողությունը ՝ 2տ - 4տ, ուսուցման ձևը՝ առկա։ Քոլեջի շրջանավարտները ստանում են պետական դիպլոմ<ref>{{Cite web|url=https://www.dasaran.am/|title=ԴԱՍԱՐԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳԻՐ|website=www.dasaran.am|accessdate=2019 թ․ հունվարի 17|archive-date=2019 թ․ փետրվարի 1|archive-url=https://web.archive.org/web/20190201220738/https://www.dasaran.am/|dead-url=yes}}</ref>։ '''Մասնագիտություններ'''. * Ավտոմոբիլային տրանսպորտի տեխնիկական սպասարկում և նորոգում։ * Կապի ցանցեր և հաղորդակցման համակարգեր։ * Ռադիոէլեկտրոնային տեխնիկայի տեխնիկական սպասարկում և նորոգում։ * Հաշվողական տեխնիկայի և ավտոմատացված համակարգերի ծրագրային ապահովում։ * Բժշկական տեխնիկայի տեղակայում, տեխնիկական սպասարկում և նորոգում։ * Համակարգչային գեղարվեստական նախագծում։ * Գործավարություն՝ օտար լեզվի խորացված իմացությամբ<ref>{{Cite web|url=https://npua.am/college/college_specialties/|title=Մասնագիտություններ -|language=hy|accessdate=2019 թ․ հունվարի 17}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://psc.am Պոլիտեխնիկի ուսանողական խորհուրդ] *[http://npuagb.am Գյումրու մասնաճյուղ] {{Երևանի բուհեր}} {{ՀՍՀ|հատոր=3|էջ=577}} [[Կատեգորիա:Ճարտարագիտական բուհեր]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարան]] [[Կատեգորիա:Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանով պարգևատրված կազմակերպություններ]] 183jy2oefqk79dq50772nyrpgde8cmz 0 11308 8485394 8474420 2022-08-08T19:20:23Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_the_Yerevan_State_University_Student_Scientific_Society.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Համալսարան | հապավում = ԵՊՀ | պատկեր = | միջազգային անվանում = Yerevan State University | ուսանողներ = 20.000 | ակադեմիկոսներ = 39 | պրոֆեսորներ = 215 | դոցենտներ = 546 | ասիստենտներ = 424 | դասախոսներ = 489 | հասցե = |խորհրդանշան=Coat of arms of Yerevan State University.svg}} '''Երևանի պետական համալսարան (ԵՊՀ)''', [[բարձրագույն ուսումնական հաստատություն]], [[Հայաստան]]ի ամենամեծ բուհը։ == Պատմություն == [[Պատկեր:Aleksandropol Trade Gymnasium in 1917.jpg|ձախից|մինի|Ալեքսանդրապոլի առևտրային գիմնազիայի շենքը, 1917]] [[1919]] թվականի [[մայիսի 16]]-ին [[Հայաստան]]ի նախարարների խորհուրդը ընդունել է [[Երևան]]ում համալսարան հիմնելու վերաբերյալ որոշում։ [[1920]] թվականի հունվարի 31-ին [[Ալեքսանդրապոլ]]ի (այժմ՝ Գյումրի) առևտրային դպրոցի շենքում մեծ շուքով կատարվել է Հայաստանի համալսարանի բացման հանդիսավոր արարողությունը, որին մասնակցել են ինչպես հանրապետության ղեկավարները, այնպես էլ՝ բազմաթիվ հյուրեր արտասահմանից։ Համալսարանում դասերի մեկնարկը տրվել է նշանավոր հայագետ [[Ստեփան Մալխասյանց]]ի՝ [[1920]] թվականի [[փետրվարի 1]]-ին կարդացած դասախոսությամբ։ Համալսարանի հիմնադիրներից էր նաև [[Սիրական Տիգրանյան]]ը։ Առաջին ուսումնական տարում համալսարանն ունեցել է մեկ՝ պատմալեզվաբանական ֆակուլտետ, 262 ուսանող և 32 դասախոս։ Համալսարանի առաջին ռեկտոր [[Յուրի Ղամբարյան]]ի ջանքերի շնորհիվ հիմնադրման առաջին իսկ տարում համալսարանում դասախոսելու են հրավիրվել արտասահմանյան բուհեր ավարտած, մանկավարժական ու գիտական աշխատանքի փորձ ունեցող այնպիսի անվանի մասնագետներ, ինչպիսիք էին [[Հակոբ Մանանդյան]]ը, [[Մանուկ Աբեղյան]]ը, [[Աշխարհբեկ Քալանթար]]ը, [[Ստեփան Մալխասյանց]]ը և ուրիշներ։ Հայաստանում խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո, ՀԽՍՀ առաջին լուսժողկոմ [[Աշոտ Հովհաննիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Հովհաննիսյանի]] «Երևանի համալսարանի վերակազմության մասին» հրամանով, [[1920]] թվականի [[դեկտեմբերի 17]]-ին Հայաստանի համալսարանը վերանվանվել է Երևանի ժողովրդական համալսարան։ Երևանում վերաբացված կրթօջախի ռեկտոր է ընտրվել հայագետ, պրոֆեսոր [[Հակոբ Մանանդյան]]ը<ref>{{Cite web|url=http://www.ysu.am/newspaper/hy/1380537157#.V0yUkvmLTIU|title=ԵՊՀ ռեկտորները|website=www.ysu.am|accessdate=2016 թ․ մայիսի 30}}</ref>։ 1920-ական թվականներին համալսարանը գործել է Աստաֆյան (այժմ՝ Աբովյան) փողոցում գտնվող ուսուցչական սեմինարիայի՝ սև տուֆով կառուցված երկհարկանի շենքի առաջին հարկում։ Ժողովրդական համալսարանում գործել է ընդամենը երկու ֆակուլտետ՝ հասարակագիտական և բնագիտական։ Իսկ արդեն [[1921]] թվականի հոկտեմբերից համալսարանն ունեցել է հինգ ֆակուլտետ՝ բնագիտական, արևելագիտական, տեխնիկական, մանկավարժական և խորհրդային շինարարության։ Այնուհետև բնագիտական ֆակուլտետը վերաձևավորվել է գյուղատնտեսականի, իսկ [[1922]] թվականի մարտին բացվել է բժշկական ֆակուլտետը։ Կառավարության [[1923]] թվականի [[հոկտեմբերի 20]]-ի որոշման համաձայն՝ ժողհամալսարանը վերանվանվել է «Պետական համալսարան»։ Ըստ այդմ՝ բարձրացվել է «մայր» բուհի կարգավիճակն ու պատասխանատվությունը, ինչպես նաև խստացվել են կրթօջախին ներկայացված պահանջները։ Համալսարանի ղեկավարությունը հատուկ ընտրությամբ աշխատանքի է հրավիրել արտասահմանյան բուհեր ավարտած և մի քանի օտար լեզուների տիրապետող, մանկավարժական հարուստ փորձ ունեցող գիտնականների։ [[1933]]-[[1934]] ուսումնական տարում համալսարանում գործում են տնտեսագիտական, բնապատմական, պատմալեզվագրական, ֆիզիկամաթեմատիկական և մանկավարժական ֆակուլտետներ։ [[1934]] թվականին մանկավարժական ֆակուլտետն առանձնացվել է և նրա հիմքի վրա կազմավորվել է մանկավարժական ինստիտուտը (այժմ՝ Խ. Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան)։ Նույն ուստարում բնագիտական ֆակուլտետը բաժանվել է երկու՝ կենսաբանական և քիմիական ֆակուլտետների։ [[Պատկեր:StampUSSR1970CPA3922.jpg|մինի|ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ, 1970 թվականին Երևանի պետական համալսարանը 50 տարեկան է]] Այսպիսով, [[1935]]-[[1936]] ուստարվանից համալսարանում ձևավորվել և սկսել են գործել ութ ֆակուլտետներ՝ պատմության, բանասիրական, իրավաբանական, երկրաբանա-աշխարհագրական, քիմիական, ֆիզիկամաթեմատիկական, կենսաբանական։ [[1945]] թվականին բացվել և մինչև [[1953]] թվականը գործել է նաև միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետը։ [[1957]] թվականին Պետական համալսարանին որպես առանձին ֆակուլտետ միացվել է [[Ռուսաց և օտար լեզուների ինստիտուտ]]ը, որը [[1961]] թվականին կրկին առանձնացել է։ [[1959]] թվականին ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետից անջատվել և ինքնուրույն միավոր է դարձել [[ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետ|ֆիզիկայի ֆակուլտետը]], որից էլ [[1975]] թվականին առանձնանցել է [[ԵՊՀ ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետ|Ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետը]]։ Հատկապես [[1960]]-[[1990]]-ական թվականները համալսարանի համար դարձել են աննախադեպ զարգացման տարիներ. կազմավորվել են նոր ֆակուլտետներ, ստեղծվել են գիտական նոր լաբորատորիաներ, հիմնվել է հայագիտական կենտրոն։ Զգալիորեն աշխուժացել է հրատարակչական գործը. ուսումնական դասագրքերից ու ձեռնարկներից բացի, հրատարակվել են նաև դասախոսների գիտական աշխատություններ, գիտական ամսագրեր, բազմաբնույթ ժողովածուներ և այլն։ [[Պատկեր:Yerevan State University from air, Fall 2018.jpg|մինի|ԵՊՀ հիմնական մասնաշենքերը թռչնի բարձրությունից]] [[1991 թվական]]ին Երևանի պետական համալսարանն արդեն ունեցել է 17 ֆակուլտետ, որոնցում կադրեր են պատրաստվել 32 մասնագիտությունների գծով։ [[1994]] թվականին հիմնադրվել է [[ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղ]]ը։ Մասնաճյուղն ունի 4 ֆակուլտետ, որտեղ սովորում են շուրջ 1400 ուսանողներ։ [[1995]]-[[1996]] ուսումնական տարին Երևանի պետական համալսարանի համար նշանավորվել է նոր ուսումնական գործընթացի սկզբնավորմամբ։ Հանրապետությունում միջազգային չափանիշներին համապատասխան նոր և որակյալ կրթակարգ ունենալու նպատակով ԵՊՀ-ն, ինչպես նաև հայաստանյան մի շարք բուհեր, անցան երկաստիճան կրթական համակարգի։ [[1990]]-ականների կեսերից մինչ օրս հետևողական աշխատանք է տարվում բակալավրի և մագիստրոսի կրթական ծրագրերի չափորոշիչների, ուսումնական գործընթացի բարելավման հետ կապված չափանիշների և կանոնակարգերի մշակման ու ներդրման ուղղությամբ։ Ուսումնառության գործընթացն առավել ճկուն դարձնելու համար մշակվել և կիրառվում է գիտելիքների գնահատման կանոնակարգ, որը նախատեսում է մասնագիտական առարկաներից ընթացիկ քննությունների հանձնում։ ՀՀ կառավարության՝ 2014 թվականի նոյեմբերի 27-ի որոշմամբ փոփոխվեց Երևանի պետական համալսարանի կազմակերպաիրավական կարգավիճակը՝ պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունից դառնալով հիմնադրամ<ref>{{Cite web |url=https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/25160/ |title=«ԵՐԵՎԱՆԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ» ՊԵՏԱԿԱՆ ՈՉ ԱՌԵՎՏՐԱՅԻՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆԸ «ԵՐԵՎԱՆԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ» ՀԻՄՆԱԴՐԱՄԻ ՎԵՐԱԿԱԶՄԱՎՈՐԵԼՈՒ ԵՎ ԳՈՒՅՔ ՏՐԱՄԱԴՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ |accessdate=2015 թ․ սեպտեմբերի 2 |archive-date=2015 թ․ սեպտեմբերի 30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150930220404/https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/25160/ |dead-url=yes }}</ref>։ Համալսարանում գործում է նաև կրթական երրորդ աստիճանը, որի ծրագրով իրագործվում է հետդիպլոմային պատրաստություն՝ ասպիրանտական եռամյա կրթություն։ Ուսումնառությունն ավարտվում է ասպիրանտի կողմից ատենախոսության պաշտպանությամբ և գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճանի շնորհմամբ։ Համալսարանում գործում են ատենախոսության պաշտպանության մասնագիտական 11 խորհուրդներ։ Մինչ օրս ԵՊՀ-ն տվել է 100 հազարից ավելի շրջանավարտ։ Համալսարանում այսօր գործող 19 ֆակուլտետներում մասնագիտանում են շուրջ 20 հազար ուսանողներ։ Բուհի ավելի քան 1600 պրոֆեսորադասախոսական կազմից շուրջ 215-ը պրոֆեսորներ են, 546-ը՝ դոցենտներ, 424-ը՝ ասիստենտներ, 489-ը՝ դասախոսներ։ Համալսարանում գիտամանկավարժական աշխատանք են կատարում ՀՀ ԳԱԱ 39 ակադեմիկոսներ և 25 թղթակից անդամներ։ Բարձր որակավորում ունեցող գիտնականների շնորհիվ բուհում իրականացվում են ժամանակակից գիտության տարբեր ոլորտներին առնչվող հիմնարար և կիրառական կարևորագույն հետազոտություններ։ Ինչ վերաբերում է ուսումնագիտական աշխատանքներին, ապա դրանք կազմակերպվում են ավելի քան 100 ամբիոններում, որոնք համալրված են նորագույն տեխնիկայով և սարքավորումներով։ == Խորհրդանշաններ == === Զինանշան === [[Պատկեր:Coat of arms of Yerevan State University.svg|մինի|ԵՊՀ զինանշան]] Երևանի պետական համալսարանի զինանշանի կենտրոնում պատկերված է ԵՊՀ կենտրոնական մասնաշենքի ուրվանկարը, վերևում [[Արարատ լեռ]]ն է, ներքևում՝ բացված [[գիրք]], իսկ ձախ կողմի [[ջահ]]ը խորհրդանշում է գիտությունը։ ԵՊՀ զինանշանը շրջանաձև երիզում է եռալեզու ([[հայերեն]], [[անգլերեն]], [[ռուսերեն]]) «Երևանի պետական համալսարան, 1919» գրվածքը։ Այն ոսկեգույն է։ === Հիմներգ === ԵՊՀ հիմներգը ստեղծվել է [[2004]] թ. մայիսին։ ԵՊՀ հիմներգի հեղինակներն են՝ կոմպոզիտոր [[Ռոբերտ Ամիրխանյան]]ը և բանաստեղծ [[Հովիկ Հովեյան]]ը։ === Դրոշ === ԵՊՀ դրոշը կապույտ է, եզրերը ոսկեգույն ծոփքերով են, կենտրոնում ԵՊՀ ոսկեգույն զինանշանն է։ Դրոշի լայնության և երկարության չափերի հարաբերությունը 1։2 է։ == Ֆակուլտետներ (և 1 ինստիտուտ) == [[Պատկեր:Yerevan State University, Faculty of Biology.jpg|220x220px|մինի|Երևանի պետական համալսարանի կենսաբանության ֆակուլտետի մասնաշենք։]] {{Սյուն}} * [[ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետ|Պատմության]] * [[ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետ|Հայ բանասիրության]] * [[ԵՊՀ քիմիայի ֆակուլտետ|Քիմիայի]] * [[ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետ|Ֆիզիկայի]] * [[ԵՊՀ տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետ|Տնտեսագիտության և կառավարման]] * [[ԵՊՀ մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ֆակուլտետ|Մաթեմատիկայի և մեխանիկայի]] * [[ԵՊՀ կենսաբանության ֆակուլտետ|Կենսաբանության]] * [[ԵՊՀ աշխարհագրության և երկրաբանության ֆակուլտետ|Աշխարհագրության և երկրաբանության]] * [[ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետ|Իրավագիտության]] * [[ԵՊՀ ռուս բանասիրության ֆակուլտետ|Ռուս բանասիրության]] * [[ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետ|Արևելագիտության]] * [[ԵՊՀ ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետ|Ժուռնալիստիկայի]] * [[ԵՊՀ փիլիսոփայության և հոգեբանության ֆակուլտետ|Փիլիսոփայության և հոգեբանության]] * [[ԵՊՀ ինֆորմատիկայի և կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետ|Ինֆորմատիկայի և կիրառական մաթեմատիկայի]] * [[ԵՊՀ ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետ|Ռադիոֆիզիկայի]] * [[ԵՊՀ սոցիոլոգիայի Ֆակուլտետ|Սոցիոլոգիայի]] * [[ԵՊՀ եվրոպական լեզուների և հաղորդակցության ֆակուլտետ|Եվրոպական լեզուների և հաղորդակցության (Ռոմանագերմանական բանասիրության)]] * [[ԵՊՀ միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ|Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ]] * [[ԵՊՀ աստվածաբանության ֆակուլտետ|Աստվածաբանության]] * [[ԵՊՀ ֆարմացիայի ինստիտուտ|Ֆարմացիայի (ինստիտուտ)]]{{Սյունակ ավարտ}} == Ամբիոններ == '''Պատմության ֆակուլտետ''' # Հայոց պատմության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Էդիկ Մինասյան|Էդիկ Գարեգինի Մինասյան]]'') # Հայաստանի հարակից երկրների պատմության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.թ., դոցենտ [[Էդուարդ Զոհրաբյան (պատմաբան)|Էդուարդ Լենդրուշի Զոհրաբյան]]'') # Համաշխարհային պատմության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Ալբերտ Ստեփանյան|Ալբերտ Անդրանիկի Ստեփանյան]]'') # Հնագիտության և ազգագրության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Հայկ Ավետիսյան|Հայկ Գրիգորի Ավետիսյան]]'') # Հայ արվեստի պատմության և տեսության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ արվեստագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր [[Լևոն Չուգասզյան|Լևոն Բաբկենի Չուգասզյան]]'') # Մշակութաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Համլետ Պետրոսյան|Համլետ Լենսերի Պետրոսյան]]'') # Սփյուռաքագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.դ., պրոֆեսոր Արման Սամվելի Եղիազարյան'') '''Հայ բանասիրության ֆակուլտետ''' # Հայոց լեզվի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր Յուրի Սրապիոնի Ավետիսյան'') # Հայոց լեզվի պատմության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր Աննա Հենրիկի Աբաջյան'') # Ընդհանուր լեզվաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ. [[Վարդան Պետրոսյան (լեզվաբան)|Վարդան Զորիկի Պետրոսյան]]'') # Ակադեմիկոս Հրանտ Թամրազյանի անվան հայ գրականության պատմության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր [[Ալբերտ Մակարյան|Ալբերտ Արշավիրի Մակարյան]]'') # Հայ նորագույն գրականության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Սեյրան Զավենի Գրիգորյան'') # Գրականության տեսության և գրաքննադատության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Աշխեն Էդուարդի Ջրբաշյան'') '''Քիմիայի ֆակուլտետ''' # Անօրգանական և անալիտիկ քիմիայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ք․գ․թ․, դոցենտ Արմեն Իգնատիոսի Մարտիրյան'') # Օրգանական քիմիայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ք․գ․դ․, պրոֆեսոր Նարինե Անժելոյի Դուրգարյան'') # Ֆիզիկական և կոլոիդների քիմիայի ամբիիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ք․գ․դ․, պրոֆեսոր [[Շիրազ Մարգարյան|Շիրազ Ալեքսանդրի Մարգարյան]]'') '''Ֆիզիկայի ֆակուլտետ''' # Ակադեմիկոս Վ․Համբարձումյանի անվան ընֆհանուր ֆիզիկայի և աստղաֆիզիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ․մաթ․ գ․թ․, դոցենտ Համլետ Գուրգենի Բադալյան'') # Ակադեմիկոս Գ․Սահակյանի անվան տեսական ֆիզիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ․մաթ․գ․դ․, պրոֆեսոր Արամ Ազատի Սահարյան'') # Պինդ մարմնի ֆիզիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ․մաթ․գ․դ․, պրոֆեսոր Արշակ Լյուդվիգի Վարդանյան'') # Օպտիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ․մաթ․գ․դ․, պրոֆեսոր Ռոման Բախշիի Ալլահվերդյան'') # Մոլեկուլային ֆիզիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ․մաթ․գ․դ․, դոցենտ [[Եվա Դալյան|Եվա Բենոյի Դալյան]]'') # Միջուկային ֆիզիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ․մաթ․գ․դ․, դոցենտ Անահիտ Ռաֆիկի Բալաբեկյան'') # Բարձրագույն մաթեմատիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ․մաթ․գ․դ․ [[Մարտին Գրիգորյան (մաթեմատիկոս)|Մարտին Գևորգի Գրիգորյան]]'') '''Տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետ''' # Տնտեսագիտության և միջազգային տնտեսական հարաբերությունների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տնտ․գ․թ․, պրոֆեսոր Գագիկ Սերյոժայի Գալստյան'') # Տնտեսագիտության մեջ մաթեմատիկական մոդելավորման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տեխն․գ․դ․, պրոֆեսոր [[Արամ Առաքելյան|Արամ Հմայակի Առաքելյան]]'') # Կառավարման և գործարարության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ․գ․թ․, դոցենտ Կառլեն Գագիկի Խաչատրյան'') # Ֆինանսահաշվային ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ․գ․դ․, պրոֆեսոր Հայկ Գերասիմի Մնացականյան'') # Նորարարության տնտեսագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտեսագիտության դոկտոր [[Աշոտ Մարկոսյան|Աշոտ Խաչատուրի Մարկոսյան]]'') '''Մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ֆակուլտետ''' # Հանրահաշվի և երկրաչափության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.դ., պրոֆեսոր Վարուժան Սերգեյի Աթաբեկյան'') # Հավանականությունների տեսության և մաթեմատիկական վիճակագրության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.դ., պրոֆեսոր Վիկտոր Կարոյի Օհանյան'') # Ընդհանուր մաթեմատիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.դ., դոցենտ Կարեն Լարիկի Ավետիսյան'') # Ակտուարական մաթեմատիկայի և ռիսկերի կառավարման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ. թեկնածու, դոցենտ Նարեկ Արմենի Մարտիրոսյան'') # Ֆինանսական մաթեմատիկայի ամբիոն (''ֆիզ.մաթ.գ.թ., դոցենտ Միքայել Պողոսի Պողոսյան'') # Մեխանիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.թ., դոցենտ Սամվել Հակոբի Ջիլավյան'') # Ֆունկցիաների տեսության և դիֆերենցիալ հավասարումների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Խաչատուր Խաչատրյան (մաթեմատիկոս)|Խաչատուր Աղավարդի Խաչատրյան]]'') '''Կենսաբանության ֆակուլտետ''' # Կենսաֆիզիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ կ.գ.դ., պրոֆեսոր Պողոս Հովհաննեսի Վարդևանյան'') # Կենդանաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ կ.գ.դ., պրոֆեսոր Մարինե Սեմյոնի Առաքելյան'') # Բուսաբանության և սնկաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ կ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Սիրանուշ Նանագյուլյան|Սիրանուշ Գերասիմի Նանագյուլյան]]'') # Գենետիկայի և բջջաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ կ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Ռուբեն Հարությունյան|Ռուբեն Միքայելի Հարությունյան]]'') # Էկոլոգիայի և բնության պահպանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ կ.գ.թ. Կարեն Արամայիսի Ղազարյան'') # Կենսաքիմիայի, մանրէաբանության և կենսատեխնոլոգիայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ կ.գ.դ., դոցենտ Աննա Արշակի Փոլադյան'') # Մարդու և կենդանիների ֆիզիոլոգիայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ կ.գ.թ., դոցենտ Աննա Ֆելիքսի Կարապետյան'') '''Աշխարհագրության և երկրաբանության ֆակուլտետ''' # Ֆիզիկական աշխարհագրության և ջրաօդերևութաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ աշխ.գ.թ., դոցենտ Արսեն Թորգոմի Գրիգորյան'') # Սոցիալ-տնտեսական աշխարհագրության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ման.գ.թ., դոցենտ Վահագն Վարազդատի Գրիգորյան'') # Երկրաֆիզիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ երկրբ.գ.թ., դոցենտ Մարինե Սարգսի Մկրտչյան'') # Քարտեզագրության և գեոմորֆոլոգիայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ աշխ.գ.թ., դոցենտ Պետրոս Գարուշի Դավթյան'') # Ռեգիոնալ երկրաբանության և օգտակար հանածոների հետախուզման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ երկրբ.գ.թ. Շահեն Վոլոդյայի Խաչատրյան'') # Ջրաերկրաբանության և ճարտարագիտական երկրաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ երկրբ.գ.դ., պրոֆեսոր Սարգիս Հրաչիկի Հայրոյան'') # Սերվիսի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ աշխ.գ.թ., դոցենտ Սեյրան Ռաֆիկի Սուվարյան'') '''Իրավագիտության ֆակուլտետ''' # Պետության և իրավունքի տեսության ու պատմության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ իր.գ.դ., պրոֆեսոր [[Գևորգ Դանիելյան|Գևորգ Բալաբեկի Դանիելյան]]'') # Սահմանադրական իրավունքի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ իր.գ.թ., դոցենտ [[Վարդան Այվազյան (իրավաբան)|Վարդան Նորիկի Այվազյան]]'') # Քաղաքացիական իրավունքի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ իր.գ.դ., պրոֆեսոր Արմեն Մերուժանի Հայկյանց'') # Քրեական իրավունքի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ իր.գ.դ., պրոֆեսոր [[Արա Գաբուզյան|Արա Հարությունի Գաբուզյան]]'') # Քաղաքացիական դատավարության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ իր.գ.դ., պրոֆեսոր Վահե Վաղինակի Հովհաննիսյան'') # Քրեական դատավարության և կրիմինալիստիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ իր.գ.դ., պրոֆեսոր [[Գագիկ Ղազինյան|Գագիկ Սերգեյի Ղազինյան]]'') # Եվրոպական և միջազգային իրավունքի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ իր.գ.դ., պրոֆեսոր [[Վահե Ստեփանյան|Վահե Վարդանի Ստեփանյան]]'') '''Ռուս բանասիրության ֆակուլտետ''' # Ռուսաց լեզվաբանության, տիպաբանության և հաղորդակցման տեսության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր [[Լիլիթ Բրուտյան|Լիլիթ Գեորգի Բրուտյան]]'') # Ռուս գրականության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Լևոն Գեորգիի Հակոբյան'') # Ռուսաց լեզվի ամբիոն (բնագիտական ֆակուլտետների համար) (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Բելլա Սուրենի Խոջումյան'') # Ռուսաց լեզվի ամբիոն (հումանիտար ֆակուլտետների համար) (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Սուսաննա Ավագի Լալայան'') '''Արևելագիտության ֆակուլտետ''' # Արաբագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.թ., դոցենտ Հայկ Մկրտչի Քոչարյան'') # Թյուրքագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Ալեքսանդր Սաֆարյան|Ալեքսանդր Վիլենի Սաֆարյան]]'') # Իրանագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Վարդան Ստեփանի Ոսկանյան'') '''Ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետ''' # Տպագիր և հեռարձակվող լրատվամիջոցների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Նաղաշ Նարինբեկի Մարտիրոսյան'') # Նոր մեդիայի և հաղորդակցության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր Դավիթ Վլադիմիրի Պետրոսյան'') '''Փիլիսոփայության և հոգեբանության ֆակուլտետ''' # Սոցիալական փիլիսոփայության, բարոյագիտության և գեղագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ փ.գ.դ. Էդուարդ Արզումանի Հարությունյան'') # Փիլիսոփայության պատմության, տեսության և տրամաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ փ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Սեյրան Զաքարյան|Սեյրան Արտուշայի Զաքարյան]]'') # Ընդհանուր հոգեբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ հոգ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Հրանտ Ավանեսյան|Հրանտ Միքայելի Ավանեսյան]]'') # Սոցիալական և կլինիկական հոգեբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ հոգ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Գայանե Շահվերդյան|Գայանե Միքայելի Շահվերդյան]]'') # Անձի հոգեբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ հոգ.գ.թ., դոցենտ Նարինե Գագիկի Խաչատրյան'') '''Ինֆորմատիկայի և կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետ''' # Դիսկրետ մաթեմատիկայի և տեսական ինֆորմատիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.թ., դոցենտ Պետրոս Աշոտի Պետրոսյան'') # Թվային անալիզի և մաթեմատիկական մոդելավորման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.ֆ.դ., պրոֆեսոր Հակոբ Ավագի Հակոբյան'') # Ծրագրավորման և ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.թ., դոցենտ Սիրանուշ Գեղամի Սարգսյան'') '''Ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետ''' # Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.թ., դոցենտ Արմեն Հովհաննեսի Մակարյան'') # Կիրառական էլեկտրոդինամիկայի և մոդելավորման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.դ., պրոֆեսոր Արսեն Ժորայի Բաբաջանյան'') # Կիսահաղորդիչների ֆիզիկայի և միկրոէլեկտրոնիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.դ., պրոֆեսոր Կարեն Մարտինի Ղամբարյան'') # Հեռահաղորդակցության և ազդանշանների մշակման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տեխն.գ.թ., դոցենտ Հովհաննես Սամվելի Հարոյան'') '''Սոցիոլոգիայի ֆակուլտետ''' # Կիրառական սոցիոլոգիայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ քաղ.գ.դ., պրոֆեսոր Արթուր Վլադիմիրի Աթանեսյան'') # Սոցիոլոգիայի տեսության և պատմության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ սոց.գ.թ., դոցենտ Հարություն Ռաֆիկի Վերմիշյան'') # Սոցիալական աշխատանքի և սոցիալական աշխատանքների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ փ.գ.թ., դոցենտ Արտակ Կարապետի Խաչատրյան'') '''Եվրոպական լեզուների և հաղորդակցության ֆակուլտետ''' # Անգլիական բանասիրության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր [[Սեդա Գասպարյան|Սեդա Քերոբի Գասպարյան]]'') # Անգլերենի թիվ 1 ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., պրոֆեսոր [[Մարգարիտա Ապրեսյան|Մարգարիտա Հրանտի Ապրեսյան]]'') # Անգլերենի թիվ 2 ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր Ելենա Լևոնի Երզնկյան'') # Ֆրանսիական բանասիրության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Գայանե Ռուդոլֆի Սարգսյան'') # Ռոմանական բանասիրության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր Հասմիկ Գրիգորի Բաղդասարյան'') # Գերմանական բանասիրության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Գայանե Վլադիմիրի Սավոյան'') # Թարգմանության տեսության և պրակտիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Ռուզան Ռաֆայելի Ղազարյան'') # Արտասահմանյան գրականության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Անուշ Ռոստոմի Սեդրակյան'') # Միջմշակութային հաղորդակցության անգլերենի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր Շուշանիկ Հարությունի Պարոնյան'') '''Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ''' # Դիվանագիտական ծառայության և մասնագիտական հաղորդակցման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Սյուզաննա Կարապետի Նավասարդյան'') # Հանրային կառավարման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.թ., դոցենտ Վահագն Ռոբերտի Ագլյան'') # Միջազգային հարաբերությունների և դիվանագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.թ., դոցենտ Վահրամ Սամվելի Պետրոսյան'') # Քաղաքագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ քաղ.գ.դ., պրոֆեսոր Աշոտ Սեյրանի Ալեքսանյան'') '''Աստվածաբանության ֆակուլտետ''' # Աստվածաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ փ.գ.դ. [[Հակոբ Քյոսեյան|Հակոբ Հովհաննեսի Քյոսեյան]]'') # Կրոնագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ փ.գ.թ., դոցենտ Պարգև Աշոտի Բարսեղյան'') # Հայ եկեղեցու պատմության և եկեղեցաբանության ամբիոն (''պատմ.գ.դ., պրոֆեսոր Սամվել Սուրենի Մկրտչյան'') '''Ֆարմացիայի ինստիտուտ''' # Կենսաբժշկագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ կ.գ.դ., պրոֆեսոր Ջոն Սարգսի Սարգսյան'') # Ֆարմտեխնոլոգիայի և ֆարմացիայի էկոնոմիկայի ու կառավարման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ կ.գ.թ., դոցենտ Անահիտ Մխիթարի Հովհաննիսյան'') # Ֆարմքիմիայի և ֆարմակագնոզիայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ք.գ.թ., դոցենտ Սամվել Մարտունի Վարդապետյան'') '''Մանկավարժության և կրթության զարգացման կենտրոն''' # Մանկավարժության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ման.գ.դ., պրոֆեսոր [[Նազիկ Հարությունյան|Նազիկ Կարապետի Հարությունյան]]'') == Ուսանողական գիտական ընկերություն == Երևանի պետական համալսարանի ուսանողական գիտական ընկերությունը (ՈՒԳԸ) ԵՊՀ ուսանողներին և ասպիրանտներին միավորող կառույց է։ Նրա նպատակն է նպաստել ուսանողության գիտական, ստեղծագործական և հոգևոր զարգացմանը։ Այդ նպատակով ՈՒԳԸ-ն կազմակերպում է գիտաժողովներ, սեմինարներ ու դասախոսություններ, հրատարակում երիտասարդ գիտնականների և ուսանողների գիտական հոդվածները։ ՈՒԳԸ աշխատանքները կանոնակարգվում են ԵՊՀ կանոնադրության պահանջներին համապատասխան։ ԵՊՀ ՈՒԳԸ աշխատանքների հիմնարար փաստաթուղթը ՈՒԳԸ կանոնադրությունն է<ref>[http://www.ysu.am/sss/hy/1397058850 ԵՊՀ ՈՒսանողական գիտական ընկերություն]</ref>, որը հաստատվել է ԵՊՀ գիտական խորհրդի կողմից 2001 թվականին։ Ընթացիկ աշխատանքները կանոնակարգող փաստաթուղթը ՈՒԳԸ աշխատակարգն է, որի՝ ներկայումս գործող տարբերակը հաստատվել է 2013 թվականին։ === Պատմություն === Դեռևս 1920-1930-ական թվականներին ԵՊՀ տարբեր ամբիոններում սկսել են ակտիվ գործունեություն ծավալել ամբիոնային ուսանողական գիտական խմբակներ։ 1947 թվականի սեպտեմբերին հրավիրվել է այդ խմբակների անդամների ընդհանուր ժողով, և որոշվել է ստեղծել համահամալսարանական ՈՒԳԸ։ ԵՊՀ ՈՒԳԸ առաջին նախագահն է դարձել ԵՊՀ բանասիրական ֆակուլտետի ռուսական բաժնի ուսանող, այժմ փիլ. գիտ. դոկտոր, պրոֆ. Յակով Խաչիկյանը։ ՈՒԳԸ ղեկավար մարմինը կոչվել է կենտրոնական խորհուրդ։ Յուրաքանչյուր ուսումնական տարում կազմակերպվել են մի քանի գիտաժողովներ, գիտահետազոտական աշխատանքներ են տարվել մշտապես գործող խմբակներում և ուսանողական լաբորատորիաներում, հրատարակվել են գիտական հոդվածներ։ 1970-ական թվականներին յուրաքանչյուր ուսումնական տարվա կտրվածքով ՈՒԳԸ անդամների թիվը կազմել է առնվազն 800-1000, գիտական զեկուցումների թիվը՝ առնվազն 600-700, և եղել է ՈՒԳԸ ծրագրերի զգալի ֆինանսավորում։ 1991 թվականին ՈՒԳԸ աշխատանքները սառեցվել են, սակայն 1996 թ. մայիսի 25-ին այն վերահիմնադրվել է. ընդունվել է նոր կանոնադրություն, ընտրվել է ՈՒԳԸ ղեկավար նոր մարմին՝ գիտական խորհուրդ։ Վերակազմյալ ՈՒԳԸ նախագահ է ընտրվել ԵՊՀ քաղաքագիտության ամբիոնի ասպիրանտ, այժմ քաղ. գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Աշոտ Ալեքսանյանը։ Վերսկսվել է գիտաժողովների և դրանց լավագույն աշխատանքների հրատարակման կազմակերպումը։ Այդ աշխատանքները շարունակվել են հաջողությամբ համակարգվել նաև հաջորդող տարիներին ՈՒԳԸ նախագահներ Ռուբեն Մարկոսյանի, Եզնիկ Միրզոյանի և Կառլեն Խաչատրյանի կողմից։ 2011 թ. դեկտեմբերից ԵՊՀ ՈՒԳԸ նախագահն է հայոց պատմության ամբիոնի ասպիրանտ Միքայել Մալխասյանը։ Ներկայումս յուրաքանչյուր ուսումնական տարում կազմակերպվում է շուրջ 50 միջազգային, հանրապետական, համահամալսարանական և ֆակուլտետային գիտաժողով, որոնց ընթացքում ներկայացվում է մինչև 1000 գիտական զեկուցում։ 2011 թ. դեկտեմբերից մինչև 2013 թ. դեկտեմբերը ԵՊՀ 19 ֆակուլտետներում և Իջևանի մասնաճյուղում ՈՒԳԸ շրջանակներում կազմակերպվել է ավելի քան 1000 միջոցառում, հրատարակվել է ՀՀ Բարձրագույն որակավորման հանձնաժողովի պահանջներին համապատասխանող գիտական հոդվածների 12 և թեզիսների 3 ժողովածու, 4 մենագրություն, ավելի քան 500 գիտական հոդված, շուրջ 100 թեզիս։ ՈՒԳԸ կառուցվածքային ստորաբաժանումներին անդամակցում է շուրջ 400 ուսանող և ասպիրանտ։ ԵՊՀ ՈՒԳԸ 67-ամյա պատմության ընթացքում ՈՒԳԸ անդամ է եղել ավելի քան 6500 ուսանող և ասպիրանտ, իսկ եթե հաշվի առնենք, որ ԵՊՀ ուսանողական գիտական առաջին խմբակը ստեղծվել է 1922 թ., ապա ՈՒԳԸ բովով անցած համալսարանականների թիվը շատ ավելի մեծ է։ ՈՒԳԸ նախկին անդամներից և ղեկավար կազմի ներկայացուցիչներից շատերը ներկայումս ԵՊՀ ֆակուլտետների դեկաններ և դասախոսներ են։ === Կառուցվածք === ==== ՈՒԳԸ գիտական խորհուրդ==== ԵՊՀ ՈՒԳԸ ղեկավար մարմինը ՈՒԳԸ գիտական խորհուրդն է, որի ի պաշտոնե անդամներն են ԵՊՀ ՈՒԳԸ նախագահը, նախագահի տեղակալը, քարտուղարը և ֆակուլտետային ՈՒԳԸ-ների նախագահները։ ՈՒԳԸ գիտական խորհրդի նախագահը ՈՒԳԸ նախագահն է, ով ընտրվում է ԵՊՀ գիտական խորհրդի կողմից։ Ներկայումս ՈՒԳԸ նախագահը Հայոց պատմության ամբիոնի ասպիրանտ Միքայել Մալխասյանն է։ Նախագահի տեղակալը և քարտուղարը նշանակվում են ԵՊՀ ռեկտորատի կողմից՝ ՈՒԳԸ նախագահի ներկայացմամբ։ Նախագահի տեղակալն է Քաղաքական ինստիտուտների և գործընթացների ամբիոնի մագիստրանտ Մհեր Հակոբյանը, իսկ քարտուղարը՝ Հայոց պատմության ամբիոնի ասպիրանտ Տիգրան Ղանալանյանը։ ==== Աշխատակազմ ==== ԵՊՀ ՈՒԳԸ կառուցվածքային օղակ է հանդիսանում ՈՒԳԸ աշխատակազմը, որի հիմնական գործառույթն է հանդիսանում ՈՒԳԸ համահամալսարանական ընթացիկ աշխատանքների և միջոցառումների կազմակերպումը։ Աշխատակազմի անդամ կարող է դառնալ յուրաքանչյուր ուսանող՝ սկսած 1-ին կուրսից։ Աշխատակազմի ղեկավարը նշանակվում է ՈՒԳԸ նախագահի կողմից։ ՈՒԳԸ կառուցվածքային ստորաբաժանումներ են նաև հանձնաժողովները։ Այժմ գործում է ՈՒԳԸ մշտական երկու հանձնաժողով՝ արտաքին կապերի և տեղեկատվական։ Հանձնաժողովների անդամ կարող է դառնալ համապատասխան գործառույթներով հետաքրքրված յուրաքանչյուր ուսանող՝ սկսած 1-ին կուրսից։ ==== Տեղեկատվական հանձանժողով ==== ԵՊՀ ՈՒԳԸ տեղեկատվական հանձնաժողովն ստեղծվել է ՈՒԳԸ Գիտական խորհրդի 2009 թ. մարտի 6-ի նիստի որոշմամբ։ Նպատակ ունենալով Մայր բուհի ուսանողների, մագիստրանտների, ասպիրանտների և բոլոր երիտասարդ հետազոտողների համար ավելի ճանաչելի դարձնել ՈՒԳԸ աշխատանքները՝ այն պատասխանատու է ՈՒԳԸ գործունեության լուսաբանման, միջոցառումների մասին հայտարարությունների և տեղեկատվական հաղորդագրությունների ստեղծման ու տարածման համար։ Նրա գործառույթների մեջ է մտնում նաև ՈՒԳԸ պաշտոնական կայքում մշտապես տեղեկատվական և գիտաօժանդակ նյութերի թարմացումներ կատարելը։ Տեղեկատվական հանձնաժողովի ղեկավարը 2012 թ. նոյեմբերից ԵՊՀ ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետի մագիստրանտ Հարություն Ծատրյանն է, ով հանձնաժողովի անդամ է 2009 թ-ից։ Հանձնաժողովների անդամ կարող է դառնալ համապատասխան գործառույթներով հետաքրքրված յուրաքանչյուր ուսանող՝ սկսած 1-ին կուրսից։ Բացի սեփական նախաձեռնությամբ անդամագրված ուսանողներից՝ կազմը կարող է համալրվել նաև ֆակուլտետային ՈՒԳԸ-ներից անդամներ ներգրավելու միջոցով։ ԵՊՀ յուրաքանչյուր ֆակուլտետ ՈՒԳԸ տեղեկատվական հանձնաժողովում այսօր ունի առնվազն 1 անդամ։ Տեղեկատվական հանձնաժողովում ներկայումս հատկապես մեծ թիվ են կազմում Ժուռնալիստիկայի, Ռոմանագերմանական բանասիրության, Հայ բանասիրության և Ռուս բանասիրության ֆակուլտետների ներկայացուցիչները՝ նպաստելով ՈՒԳԸ տեղեկատվական հանձնաժողովի կանոնավոր աշխատանքին։ Վերջին տարիներին ՈՒԳԸ տեղեկատվական հանձնաժողովը ոչ միայն Մայր բուհի ՈՒԳԸ-ի գործունեությունն է ակտիվորեն լուսաբանել, այլև կազմակերպել է հանձնաժողովի գործառույթներին սերտորեն առնչվող մի քանի միջոցառումներ՝ ինտելեկտուալ խաղեր, ուսանողական ասուլիսներ, լրագրողական վարպետության դասեր և այլն։ ==== Արտաքին կապերի հանձանժողով ==== ԵՊՀ ՈՒԳԸ արտաքին կապերի հանձնաժողովը ստեղծվել է ՈՒԳԸ Գիտական խորհրդի 2009 թ. մարտի 6-ի նիստի որոշմամբ։ Նպատակ ունենալով կապեր հաստատել ոչ միայն հայաստանյան, այլև արտասահմանյան համալսարանների հետ, դյուրացնել նրանց հետ համագործակցությունը Մայր բուհի ուսանողների, մագիստրանտների, ասպիրանտների և բոլոր երիտասարդ հետազոտողների համար՝ այն պատասխանատու է ՈՒԳԸ գործունեության և անցկացվելիք միջոցառումների մասին այլ բուհերի ուսանողական կառույցներին տեղեկացնելու և ներգրավելու համար։ Հանձնաժողովում աշխատանքային բաժանումն իրականացվում է տարածաշրջանային խմբերի տեսքով. յուրաքանչյուր անդամ պատասխանատու է տեղեկություններ հավաքել իրեն հանձնարարված տարածաշրջանի համալսարանների ուսանողական կառույցների վերաբերյալ և կապ հաստատել նրանց հետ՝ հետագա համագործակցության ակնկալիքով։ Արտաքին կապերի հանձնաժողովի ղեկավարը 2014 թ. դեկտեմբերից ԵՊՀ ռոմանագերմանական բանասիրության ֆակուլտետի երրորդ կուրսի ուսանող Գրիգոր Բաղդասարյանն է։ Հանձնաժողովների անդամ կարող է դառնալ համապատասխան գործառույթներով հետաքրքրված յուրաքանչյուր ուսանող՝ սկսած 1-ին կուրսից։ Բացի սեփական նախաձեռնությամբ անդամագրված ուսանողներից՝ կազմը կարող է համալրվել նաև ֆակուլտետային ՈՒԳԸ-ներից անդամներ ներգրավելու միջոցով։ ==== Ֆակուլտետային ՈՒԳԸ-ներ ==== ԵՊՀ ՈՒԳԸ կառուցվածքային սկզբնական օղակները, ըստ ՈՒԳԸ կանոնադրության, ֆակուլտետների ՈՒԳԸ-ներն են։ Ֆակուլտետային ՈՒԳԸ անդամ կարող են դառնալ բակալավրիատի՝ առկա ուսուցմամբ առնվազն 2-րդ կուրսի ուսանողները, ինչպես նաև մագիստրանտները և ասպիրանտները, որոնք ՈՒԳԸ կազմում ընդգրկվում են համապատասխան ամբիոնի վարիչի երաշխավորագրով։ Երաշխավորության համար կարող է դիմել ուսանողը ինքը, իսկ ամբիոնի վարիչը կարող է ՈՒԳԸ անդամ ներկայացնել նաև իր հայեցողությամբ։ ՈՒԳԸ օրինակելի անդամը պետք է ունենա բարձր առաջադիմություն, գիտահետազոտական աշխատանքի և կազմակերպչական հմտություններ, վայելի համակուրսեցիների և պրոֆեսորադասախոսական կազմի համակրանքը։ Ֆակուլտետային ՈՒԳԸ անդամներն իրենց կազմից ընտրում են ֆակուլտետի ՈՒԳԸ նախագահ և քարտուղար, որոնք այնուհետև պետք է հաստատվեն ֆակուլտետի գիտական խորհրդի կողմից։ == Տես նաև == * [[Հայաստանի բուհերի ցանկ]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://ysu.am/ ԵՊՀ կայքը] * [http://www.ysu.am/sss/ ԵՊՀ ուսանողական գիտական ընկերության կայքը] * [http://www.ysu.am/tu/ ԵՊՀ Արհեստակցական կազմակերպության կայքը] * [http://www.wikimapia.org/#y=40181914&x=44524600&z=18&l=1&m=a&v=2 ԵՊՀ լուսանկարն արաբանյակից Վիկիքարտեզում] * [https://avproduction.am/?ln=am&page=culture&id=18 Երևանի պետական համալսարանը avproduction.am կայքում] {{Երևանի պետական համալսարանի ֆակուլտետներ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=3|էջ=572}} {{ԵՊՀ ռեկտորներ}} {{Երևանի բուհեր}} [[Կատեգորիա:Երևանի պետական համալսարան]] [[Կատեգորիա:1919 հիմնադրումներ Երևանում]] [[Կատեգորիա:1919 հիմնադրված կրթական հաստատություններ]] [[Կատեգորիա:Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանով պարգևատրված կազմակերպություններ]] r99601p63pl4eghyzuk8bhp91v97l8k 8485397 8485394 2022-08-08T19:21:43Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Yerevan_State_University.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exist wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Համալսարան | հապավում = ԵՊՀ | պատկեր = | միջազգային անվանում = Yerevan State University | ուսանողներ = 20.000 | ակադեմիկոսներ = 39 | պրոֆեսորներ = 215 | դոցենտներ = 546 | ասիստենտներ = 424 | դասախոսներ = 489 | հասցե = |խորհրդանշան=}} '''Երևանի պետական համալսարան (ԵՊՀ)''', [[բարձրագույն ուսումնական հաստատություն]], [[Հայաստան]]ի ամենամեծ բուհը։ == Պատմություն == [[Պատկեր:Aleksandropol Trade Gymnasium in 1917.jpg|ձախից|մինի|Ալեքսանդրապոլի առևտրային գիմնազիայի շենքը, 1917]] [[1919]] թվականի [[մայիսի 16]]-ին [[Հայաստան]]ի նախարարների խորհուրդը ընդունել է [[Երևան]]ում համալսարան հիմնելու վերաբերյալ որոշում։ [[1920]] թվականի հունվարի 31-ին [[Ալեքսանդրապոլ]]ի (այժմ՝ Գյումրի) առևտրային դպրոցի շենքում մեծ շուքով կատարվել է Հայաստանի համալսարանի բացման հանդիսավոր արարողությունը, որին մասնակցել են ինչպես հանրապետության ղեկավարները, այնպես էլ՝ բազմաթիվ հյուրեր արտասահմանից։ Համալսարանում դասերի մեկնարկը տրվել է նշանավոր հայագետ [[Ստեփան Մալխասյանց]]ի՝ [[1920]] թվականի [[փետրվարի 1]]-ին կարդացած դասախոսությամբ։ Համալսարանի հիմնադիրներից էր նաև [[Սիրական Տիգրանյան]]ը։ Առաջին ուսումնական տարում համալսարանն ունեցել է մեկ՝ պատմալեզվաբանական ֆակուլտետ, 262 ուսանող և 32 դասախոս։ Համալսարանի առաջին ռեկտոր [[Յուրի Ղամբարյան]]ի ջանքերի շնորհիվ հիմնադրման առաջին իսկ տարում համալսարանում դասախոսելու են հրավիրվել արտասահմանյան բուհեր ավարտած, մանկավարժական ու գիտական աշխատանքի փորձ ունեցող այնպիսի անվանի մասնագետներ, ինչպիսիք էին [[Հակոբ Մանանդյան]]ը, [[Մանուկ Աբեղյան]]ը, [[Աշխարհբեկ Քալանթար]]ը, [[Ստեփան Մալխասյանց]]ը և ուրիշներ։ Հայաստանում խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո, ՀԽՍՀ առաջին լուսժողկոմ [[Աշոտ Հովհաննիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Հովհաննիսյանի]] «Երևանի համալսարանի վերակազմության մասին» հրամանով, [[1920]] թվականի [[դեկտեմբերի 17]]-ին Հայաստանի համալսարանը վերանվանվել է Երևանի ժողովրդական համալսարան։ Երևանում վերաբացված կրթօջախի ռեկտոր է ընտրվել հայագետ, պրոֆեսոր [[Հակոբ Մանանդյան]]ը<ref>{{Cite web|url=http://www.ysu.am/newspaper/hy/1380537157#.V0yUkvmLTIU|title=ԵՊՀ ռեկտորները|website=www.ysu.am|accessdate=2016 թ․ մայիսի 30}}</ref>։ 1920-ական թվականներին համալսարանը գործել է Աստաֆյան (այժմ՝ Աբովյան) փողոցում գտնվող ուսուցչական սեմինարիայի՝ սև տուֆով կառուցված երկհարկանի շենքի առաջին հարկում։ Ժողովրդական համալսարանում գործել է ընդամենը երկու ֆակուլտետ՝ հասարակագիտական և բնագիտական։ Իսկ արդեն [[1921]] թվականի հոկտեմբերից համալսարանն ունեցել է հինգ ֆակուլտետ՝ բնագիտական, արևելագիտական, տեխնիկական, մանկավարժական և խորհրդային շինարարության։ Այնուհետև բնագիտական ֆակուլտետը վերաձևավորվել է գյուղատնտեսականի, իսկ [[1922]] թվականի մարտին բացվել է բժշկական ֆակուլտետը։ Կառավարության [[1923]] թվականի [[հոկտեմբերի 20]]-ի որոշման համաձայն՝ ժողհամալսարանը վերանվանվել է «Պետական համալսարան»։ Ըստ այդմ՝ բարձրացվել է «մայր» բուհի կարգավիճակն ու պատասխանատվությունը, ինչպես նաև խստացվել են կրթօջախին ներկայացված պահանջները։ Համալսարանի ղեկավարությունը հատուկ ընտրությամբ աշխատանքի է հրավիրել արտասահմանյան բուհեր ավարտած և մի քանի օտար լեզուների տիրապետող, մանկավարժական հարուստ փորձ ունեցող գիտնականների։ [[1933]]-[[1934]] ուսումնական տարում համալսարանում գործում են տնտեսագիտական, բնապատմական, պատմալեզվագրական, ֆիզիկամաթեմատիկական և մանկավարժական ֆակուլտետներ։ [[1934]] թվականին մանկավարժական ֆակուլտետն առանձնացվել է և նրա հիմքի վրա կազմավորվել է մանկավարժական ինստիտուտը (այժմ՝ Խ. Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան)։ Նույն ուստարում բնագիտական ֆակուլտետը բաժանվել է երկու՝ կենսաբանական և քիմիական ֆակուլտետների։ [[Պատկեր:StampUSSR1970CPA3922.jpg|մինի|ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ, 1970 թվականին Երևանի պետական համալսարանը 50 տարեկան է]] Այսպիսով, [[1935]]-[[1936]] ուստարվանից համալսարանում ձևավորվել և սկսել են գործել ութ ֆակուլտետներ՝ պատմության, բանասիրական, իրավաբանական, երկրաբանա-աշխարհագրական, քիմիական, ֆիզիկամաթեմատիկական, կենսաբանական։ [[1945]] թվականին բացվել և մինչև [[1953]] թվականը գործել է նաև միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետը։ [[1957]] թվականին Պետական համալսարանին որպես առանձին ֆակուլտետ միացվել է [[Ռուսաց և օտար լեզուների ինստիտուտ]]ը, որը [[1961]] թվականին կրկին առանձնացել է։ [[1959]] թվականին ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետից անջատվել և ինքնուրույն միավոր է դարձել [[ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետ|ֆիզիկայի ֆակուլտետը]], որից էլ [[1975]] թվականին առանձնանցել է [[ԵՊՀ ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետ|Ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետը]]։ Հատկապես [[1960]]-[[1990]]-ական թվականները համալսարանի համար դարձել են աննախադեպ զարգացման տարիներ. կազմավորվել են նոր ֆակուլտետներ, ստեղծվել են գիտական նոր լաբորատորիաներ, հիմնվել է հայագիտական կենտրոն։ Զգալիորեն աշխուժացել է հրատարակչական գործը. ուսումնական դասագրքերից ու ձեռնարկներից բացի, հրատարակվել են նաև դասախոսների գիտական աշխատություններ, գիտական ամսագրեր, բազմաբնույթ ժողովածուներ և այլն։ [[Պատկեր:Yerevan State University from air, Fall 2018.jpg|մինի|ԵՊՀ հիմնական մասնաշենքերը թռչնի բարձրությունից]] [[1991 թվական]]ին Երևանի պետական համալսարանն արդեն ունեցել է 17 ֆակուլտետ, որոնցում կադրեր են պատրաստվել 32 մասնագիտությունների գծով։ [[1994]] թվականին հիմնադրվել է [[ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղ]]ը։ Մասնաճյուղն ունի 4 ֆակուլտետ, որտեղ սովորում են շուրջ 1400 ուսանողներ։ [[1995]]-[[1996]] ուսումնական տարին Երևանի պետական համալսարանի համար նշանավորվել է նոր ուսումնական գործընթացի սկզբնավորմամբ։ Հանրապետությունում միջազգային չափանիշներին համապատասխան նոր և որակյալ կրթակարգ ունենալու նպատակով ԵՊՀ-ն, ինչպես նաև հայաստանյան մի շարք բուհեր, անցան երկաստիճան կրթական համակարգի։ [[1990]]-ականների կեսերից մինչ օրս հետևողական աշխատանք է տարվում բակալավրի և մագիստրոսի կրթական ծրագրերի չափորոշիչների, ուսումնական գործընթացի բարելավման հետ կապված չափանիշների և կանոնակարգերի մշակման ու ներդրման ուղղությամբ։ Ուսումնառության գործընթացն առավել ճկուն դարձնելու համար մշակվել և կիրառվում է գիտելիքների գնահատման կանոնակարգ, որը նախատեսում է մասնագիտական առարկաներից ընթացիկ քննությունների հանձնում։ ՀՀ կառավարության՝ 2014 թվականի նոյեմբերի 27-ի որոշմամբ փոփոխվեց Երևանի պետական համալսարանի կազմակերպաիրավական կարգավիճակը՝ պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունից դառնալով հիմնադրամ<ref>{{Cite web |url=https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/25160/ |title=«ԵՐԵՎԱՆԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ» ՊԵՏԱԿԱՆ ՈՉ ԱՌԵՎՏՐԱՅԻՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆԸ «ԵՐԵՎԱՆԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ» ՀԻՄՆԱԴՐԱՄԻ ՎԵՐԱԿԱԶՄԱՎՈՐԵԼՈՒ ԵՎ ԳՈՒՅՔ ՏՐԱՄԱԴՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ |accessdate=2015 թ․ սեպտեմբերի 2 |archive-date=2015 թ․ սեպտեմբերի 30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150930220404/https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/25160/ |dead-url=yes }}</ref>։ Համալսարանում գործում է նաև կրթական երրորդ աստիճանը, որի ծրագրով իրագործվում է հետդիպլոմային պատրաստություն՝ ասպիրանտական եռամյա կրթություն։ Ուսումնառությունն ավարտվում է ասպիրանտի կողմից ատենախոսության պաշտպանությամբ և գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճանի շնորհմամբ։ Համալսարանում գործում են ատենախոսության պաշտպանության մասնագիտական 11 խորհուրդներ։ Մինչ օրս ԵՊՀ-ն տվել է 100 հազարից ավելի շրջանավարտ։ Համալսարանում այսօր գործող 19 ֆակուլտետներում մասնագիտանում են շուրջ 20 հազար ուսանողներ։ Բուհի ավելի քան 1600 պրոֆեսորադասախոսական կազմից շուրջ 215-ը պրոֆեսորներ են, 546-ը՝ դոցենտներ, 424-ը՝ ասիստենտներ, 489-ը՝ դասախոսներ։ Համալսարանում գիտամանկավարժական աշխատանք են կատարում ՀՀ ԳԱԱ 39 ակադեմիկոսներ և 25 թղթակից անդամներ։ Բարձր որակավորում ունեցող գիտնականների շնորհիվ բուհում իրականացվում են ժամանակակից գիտության տարբեր ոլորտներին առնչվող հիմնարար և կիրառական կարևորագույն հետազոտություններ։ Ինչ վերաբերում է ուսումնագիտական աշխատանքներին, ապա դրանք կազմակերպվում են ավելի քան 100 ամբիոններում, որոնք համալրված են նորագույն տեխնիկայով և սարքավորումներով։ == Խորհրդանշաններ == === Զինանշան === Երևանի պետական համալսարանի զինանշանի կենտրոնում պատկերված է ԵՊՀ կենտրոնական մասնաշենքի ուրվանկարը, վերևում [[Արարատ լեռ]]ն է, ներքևում՝ բացված [[գիրք]], իսկ ձախ կողմի [[ջահ]]ը խորհրդանշում է գիտությունը։ ԵՊՀ զինանշանը շրջանաձև երիզում է եռալեզու ([[հայերեն]], [[անգլերեն]], [[ռուսերեն]]) «Երևանի պետական համալսարան, 1919» գրվածքը։ Այն ոսկեգույն է։ === Հիմներգ === ԵՊՀ հիմներգը ստեղծվել է [[2004]] թ. մայիսին։ ԵՊՀ հիմներգի հեղինակներն են՝ կոմպոզիտոր [[Ռոբերտ Ամիրխանյան]]ը և բանաստեղծ [[Հովիկ Հովեյան]]ը։ === Դրոշ === ԵՊՀ դրոշը կապույտ է, եզրերը ոսկեգույն ծոփքերով են, կենտրոնում ԵՊՀ ոսկեգույն զինանշանն է։ Դրոշի լայնության և երկարության չափերի հարաբերությունը 1։2 է։ == Ֆակուլտետներ (և 1 ինստիտուտ) == [[Պատկեր:Yerevan State University, Faculty of Biology.jpg|220x220px|մինի|Երևանի պետական համալսարանի կենսաբանության ֆակուլտետի մասնաշենք։]] {{Սյուն}} * [[ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետ|Պատմության]] * [[ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետ|Հայ բանասիրության]] * [[ԵՊՀ քիմիայի ֆակուլտետ|Քիմիայի]] * [[ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետ|Ֆիզիկայի]] * [[ԵՊՀ տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետ|Տնտեսագիտության և կառավարման]] * [[ԵՊՀ մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ֆակուլտետ|Մաթեմատիկայի և մեխանիկայի]] * [[ԵՊՀ կենսաբանության ֆակուլտետ|Կենսաբանության]] * [[ԵՊՀ աշխարհագրության և երկրաբանության ֆակուլտետ|Աշխարհագրության և երկրաբանության]] * [[ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետ|Իրավագիտության]] * [[ԵՊՀ ռուս բանասիրության ֆակուլտետ|Ռուս բանասիրության]] * [[ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետ|Արևելագիտության]] * [[ԵՊՀ ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետ|Ժուռնալիստիկայի]] * [[ԵՊՀ փիլիսոփայության և հոգեբանության ֆակուլտետ|Փիլիսոփայության և հոգեբանության]] * [[ԵՊՀ ինֆորմատիկայի և կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետ|Ինֆորմատիկայի և կիրառական մաթեմատիկայի]] * [[ԵՊՀ ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետ|Ռադիոֆիզիկայի]] * [[ԵՊՀ սոցիոլոգիայի Ֆակուլտետ|Սոցիոլոգիայի]] * [[ԵՊՀ եվրոպական լեզուների և հաղորդակցության ֆակուլտետ|Եվրոպական լեզուների և հաղորդակցության (Ռոմանագերմանական բանասիրության)]] * [[ԵՊՀ միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ|Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ]] * [[ԵՊՀ աստվածաբանության ֆակուլտետ|Աստվածաբանության]] * [[ԵՊՀ ֆարմացիայի ինստիտուտ|Ֆարմացիայի (ինստիտուտ)]]{{Սյունակ ավարտ}} == Ամբիոններ == '''Պատմության ֆակուլտետ''' # Հայոց պատմության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Էդիկ Մինասյան|Էդիկ Գարեգինի Մինասյան]]'') # Հայաստանի հարակից երկրների պատմության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.թ., դոցենտ [[Էդուարդ Զոհրաբյան (պատմաբան)|Էդուարդ Լենդրուշի Զոհրաբյան]]'') # Համաշխարհային պատմության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Ալբերտ Ստեփանյան|Ալբերտ Անդրանիկի Ստեփանյան]]'') # Հնագիտության և ազգագրության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Հայկ Ավետիսյան|Հայկ Գրիգորի Ավետիսյան]]'') # Հայ արվեստի պատմության և տեսության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ արվեստագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր [[Լևոն Չուգասզյան|Լևոն Բաբկենի Չուգասզյան]]'') # Մշակութաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Համլետ Պետրոսյան|Համլետ Լենսերի Պետրոսյան]]'') # Սփյուռաքագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.դ., պրոֆեսոր Արման Սամվելի Եղիազարյան'') '''Հայ բանասիրության ֆակուլտետ''' # Հայոց լեզվի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր Յուրի Սրապիոնի Ավետիսյան'') # Հայոց լեզվի պատմության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր Աննա Հենրիկի Աբաջյան'') # Ընդհանուր լեզվաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ. [[Վարդան Պետրոսյան (լեզվաբան)|Վարդան Զորիկի Պետրոսյան]]'') # Ակադեմիկոս Հրանտ Թամրազյանի անվան հայ գրականության պատմության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր [[Ալբերտ Մակարյան|Ալբերտ Արշավիրի Մակարյան]]'') # Հայ նորագույն գրականության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Սեյրան Զավենի Գրիգորյան'') # Գրականության տեսության և գրաքննադատության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Աշխեն Էդուարդի Ջրբաշյան'') '''Քիմիայի ֆակուլտետ''' # Անօրգանական և անալիտիկ քիմիայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ք․գ․թ․, դոցենտ Արմեն Իգնատիոսի Մարտիրյան'') # Օրգանական քիմիայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ք․գ․դ․, պրոֆեսոր Նարինե Անժելոյի Դուրգարյան'') # Ֆիզիկական և կոլոիդների քիմիայի ամբիիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ք․գ․դ․, պրոֆեսոր [[Շիրազ Մարգարյան|Շիրազ Ալեքսանդրի Մարգարյան]]'') '''Ֆիզիկայի ֆակուլտետ''' # Ակադեմիկոս Վ․Համբարձումյանի անվան ընֆհանուր ֆիզիկայի և աստղաֆիզիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ․մաթ․ գ․թ․, դոցենտ Համլետ Գուրգենի Բադալյան'') # Ակադեմիկոս Գ․Սահակյանի անվան տեսական ֆիզիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ․մաթ․գ․դ․, պրոֆեսոր Արամ Ազատի Սահարյան'') # Պինդ մարմնի ֆիզիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ․մաթ․գ․դ․, պրոֆեսոր Արշակ Լյուդվիգի Վարդանյան'') # Օպտիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ․մաթ․գ․դ․, պրոֆեսոր Ռոման Բախշիի Ալլահվերդյան'') # Մոլեկուլային ֆիզիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ․մաթ․գ․դ․, դոցենտ [[Եվա Դալյան|Եվա Բենոյի Դալյան]]'') # Միջուկային ֆիզիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ․մաթ․գ․դ․, դոցենտ Անահիտ Ռաֆիկի Բալաբեկյան'') # Բարձրագույն մաթեմատիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ․մաթ․գ․դ․ [[Մարտին Գրիգորյան (մաթեմատիկոս)|Մարտին Գևորգի Գրիգորյան]]'') '''Տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետ''' # Տնտեսագիտության և միջազգային տնտեսական հարաբերությունների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տնտ․գ․թ․, պրոֆեսոր Գագիկ Սերյոժայի Գալստյան'') # Տնտեսագիտության մեջ մաթեմատիկական մոդելավորման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տեխն․գ․դ․, պրոֆեսոր [[Արամ Առաքելյան|Արամ Հմայակի Առաքելյան]]'') # Կառավարման և գործարարության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ․գ․թ․, դոցենտ Կառլեն Գագիկի Խաչատրյան'') # Ֆինանսահաշվային ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ․գ․դ․, պրոֆեսոր Հայկ Գերասիմի Մնացականյան'') # Նորարարության տնտեսագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտեսագիտության դոկտոր [[Աշոտ Մարկոսյան|Աշոտ Խաչատուրի Մարկոսյան]]'') '''Մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ֆակուլտետ''' # Հանրահաշվի և երկրաչափության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.դ., պրոֆեսոր Վարուժան Սերգեյի Աթաբեկյան'') # Հավանականությունների տեսության և մաթեմատիկական վիճակագրության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.դ., պրոֆեսոր Վիկտոր Կարոյի Օհանյան'') # Ընդհանուր մաթեմատիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.դ., դոցենտ Կարեն Լարիկի Ավետիսյան'') # Ակտուարական մաթեմատիկայի և ռիսկերի կառավարման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ. թեկնածու, դոցենտ Նարեկ Արմենի Մարտիրոսյան'') # Ֆինանսական մաթեմատիկայի ամբիոն (''ֆիզ.մաթ.գ.թ., դոցենտ Միքայել Պողոսի Պողոսյան'') # Մեխանիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.թ., դոցենտ Սամվել Հակոբի Ջիլավյան'') # Ֆունկցիաների տեսության և դիֆերենցիալ հավասարումների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Խաչատուր Խաչատրյան (մաթեմատիկոս)|Խաչատուր Աղավարդի Խաչատրյան]]'') '''Կենսաբանության ֆակուլտետ''' # Կենսաֆիզիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ կ.գ.դ., պրոֆեսոր Պողոս Հովհաննեսի Վարդևանյան'') # Կենդանաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ կ.գ.դ., պրոֆեսոր Մարինե Սեմյոնի Առաքելյան'') # Բուսաբանության և սնկաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ կ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Սիրանուշ Նանագյուլյան|Սիրանուշ Գերասիմի Նանագյուլյան]]'') # Գենետիկայի և բջջաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ կ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Ռուբեն Հարությունյան|Ռուբեն Միքայելի Հարությունյան]]'') # Էկոլոգիայի և բնության պահպանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ կ.գ.թ. Կարեն Արամայիսի Ղազարյան'') # Կենսաքիմիայի, մանրէաբանության և կենսատեխնոլոգիայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ կ.գ.դ., դոցենտ Աննա Արշակի Փոլադյան'') # Մարդու և կենդանիների ֆիզիոլոգիայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ կ.գ.թ., դոցենտ Աննա Ֆելիքսի Կարապետյան'') '''Աշխարհագրության և երկրաբանության ֆակուլտետ''' # Ֆիզիկական աշխարհագրության և ջրաօդերևութաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ աշխ.գ.թ., դոցենտ Արսեն Թորգոմի Գրիգորյան'') # Սոցիալ-տնտեսական աշխարհագրության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ման.գ.թ., դոցենտ Վահագն Վարազդատի Գրիգորյան'') # Երկրաֆիզիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ երկրբ.գ.թ., դոցենտ Մարինե Սարգսի Մկրտչյան'') # Քարտեզագրության և գեոմորֆոլոգիայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ աշխ.գ.թ., դոցենտ Պետրոս Գարուշի Դավթյան'') # Ռեգիոնալ երկրաբանության և օգտակար հանածոների հետախուզման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ երկրբ.գ.թ. Շահեն Վոլոդյայի Խաչատրյան'') # Ջրաերկրաբանության և ճարտարագիտական երկրաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ երկրբ.գ.դ., պրոֆեսոր Սարգիս Հրաչիկի Հայրոյան'') # Սերվիսի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ աշխ.գ.թ., դոցենտ Սեյրան Ռաֆիկի Սուվարյան'') '''Իրավագիտության ֆակուլտետ''' # Պետության և իրավունքի տեսության ու պատմության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ իր.գ.դ., պրոֆեսոր [[Գևորգ Դանիելյան|Գևորգ Բալաբեկի Դանիելյան]]'') # Սահմանադրական իրավունքի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ իր.գ.թ., դոցենտ [[Վարդան Այվազյան (իրավաբան)|Վարդան Նորիկի Այվազյան]]'') # Քաղաքացիական իրավունքի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ իր.գ.դ., պրոֆեսոր Արմեն Մերուժանի Հայկյանց'') # Քրեական իրավունքի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ իր.գ.դ., պրոֆեսոր [[Արա Գաբուզյան|Արա Հարությունի Գաբուզյան]]'') # Քաղաքացիական դատավարության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ իր.գ.դ., պրոֆեսոր Վահե Վաղինակի Հովհաննիսյան'') # Քրեական դատավարության և կրիմինալիստիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ իր.գ.դ., պրոֆեսոր [[Գագիկ Ղազինյան|Գագիկ Սերգեյի Ղազինյան]]'') # Եվրոպական և միջազգային իրավունքի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ իր.գ.դ., պրոֆեսոր [[Վահե Ստեփանյան|Վահե Վարդանի Ստեփանյան]]'') '''Ռուս բանասիրության ֆակուլտետ''' # Ռուսաց լեզվաբանության, տիպաբանության և հաղորդակցման տեսության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր [[Լիլիթ Բրուտյան|Լիլիթ Գեորգի Բրուտյան]]'') # Ռուս գրականության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Լևոն Գեորգիի Հակոբյան'') # Ռուսաց լեզվի ամբիոն (բնագիտական ֆակուլտետների համար) (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Բելլա Սուրենի Խոջումյան'') # Ռուսաց լեզվի ամբիոն (հումանիտար ֆակուլտետների համար) (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Սուսաննա Ավագի Լալայան'') '''Արևելագիտության ֆակուլտետ''' # Արաբագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.թ., դոցենտ Հայկ Մկրտչի Քոչարյան'') # Թյուրքագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Ալեքսանդր Սաֆարյան|Ալեքսանդր Վիլենի Սաֆարյան]]'') # Իրանագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Վարդան Ստեփանի Ոսկանյան'') '''Ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետ''' # Տպագիր և հեռարձակվող լրատվամիջոցների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Նաղաշ Նարինբեկի Մարտիրոսյան'') # Նոր մեդիայի և հաղորդակցության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր Դավիթ Վլադիմիրի Պետրոսյան'') '''Փիլիսոփայության և հոգեբանության ֆակուլտետ''' # Սոցիալական փիլիսոփայության, բարոյագիտության և գեղագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ փ.գ.դ. Էդուարդ Արզումանի Հարությունյան'') # Փիլիսոփայության պատմության, տեսության և տրամաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ փ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Սեյրան Զաքարյան|Սեյրան Արտուշայի Զաքարյան]]'') # Ընդհանուր հոգեբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ հոգ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Հրանտ Ավանեսյան|Հրանտ Միքայելի Ավանեսյան]]'') # Սոցիալական և կլինիկական հոգեբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ հոգ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Գայանե Շահվերդյան|Գայանե Միքայելի Շահվերդյան]]'') # Անձի հոգեբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ հոգ.գ.թ., դոցենտ Նարինե Գագիկի Խաչատրյան'') '''Ինֆորմատիկայի և կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետ''' # Դիսկրետ մաթեմատիկայի և տեսական ինֆորմատիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.թ., դոցենտ Պետրոս Աշոտի Պետրոսյան'') # Թվային անալիզի և մաթեմատիկական մոդելավորման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.ֆ.դ., պրոֆեսոր Հակոբ Ավագի Հակոբյան'') # Ծրագրավորման և ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.թ., դոցենտ Սիրանուշ Գեղամի Սարգսյան'') '''Ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետ''' # Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.թ., դոցենտ Արմեն Հովհաննեսի Մակարյան'') # Կիրառական էլեկտրոդինամիկայի և մոդելավորման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.դ., պրոֆեսոր Արսեն Ժորայի Բաբաջանյան'') # Կիսահաղորդիչների ֆիզիկայի և միկրոէլեկտրոնիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.դ., պրոֆեսոր Կարեն Մարտինի Ղամբարյան'') # Հեռահաղորդակցության և ազդանշանների մշակման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տեխն.գ.թ., դոցենտ Հովհաննես Սամվելի Հարոյան'') '''Սոցիոլոգիայի ֆակուլտետ''' # Կիրառական սոցիոլոգիայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ քաղ.գ.դ., պրոֆեսոր Արթուր Վլադիմիրի Աթանեսյան'') # Սոցիոլոգիայի տեսության և պատմության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ սոց.գ.թ., դոցենտ Հարություն Ռաֆիկի Վերմիշյան'') # Սոցիալական աշխատանքի և սոցիալական աշխատանքների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ փ.գ.թ., դոցենտ Արտակ Կարապետի Խաչատրյան'') '''Եվրոպական լեզուների և հաղորդակցության ֆակուլտետ''' # Անգլիական բանասիրության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր [[Սեդա Գասպարյան|Սեդա Քերոբի Գասպարյան]]'') # Անգլերենի թիվ 1 ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., պրոֆեսոր [[Մարգարիտա Ապրեսյան|Մարգարիտա Հրանտի Ապրեսյան]]'') # Անգլերենի թիվ 2 ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր Ելենա Լևոնի Երզնկյան'') # Ֆրանսիական բանասիրության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Գայանե Ռուդոլֆի Սարգսյան'') # Ռոմանական բանասիրության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր Հասմիկ Գրիգորի Բաղդասարյան'') # Գերմանական բանասիրության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Գայանե Վլադիմիրի Սավոյան'') # Թարգմանության տեսության և պրակտիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Ռուզան Ռաֆայելի Ղազարյան'') # Արտասահմանյան գրականության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Անուշ Ռոստոմի Սեդրակյան'') # Միջմշակութային հաղորդակցության անգլերենի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր Շուշանիկ Հարությունի Պարոնյան'') '''Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ''' # Դիվանագիտական ծառայության և մասնագիտական հաղորդակցման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.թ., դոցենտ Սյուզաննա Կարապետի Նավասարդյան'') # Հանրային կառավարման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.թ., դոցենտ Վահագն Ռոբերտի Ագլյան'') # Միջազգային հարաբերությունների և դիվանագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ պատմ.գ.թ., դոցենտ Վահրամ Սամվելի Պետրոսյան'') # Քաղաքագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ քաղ.գ.դ., պրոֆեսոր Աշոտ Սեյրանի Ալեքսանյան'') '''Աստվածաբանության ֆակուլտետ''' # Աստվածաբանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ փ.գ.դ. [[Հակոբ Քյոսեյան|Հակոբ Հովհաննեսի Քյոսեյան]]'') # Կրոնագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ փ.գ.թ., դոցենտ Պարգև Աշոտի Բարսեղյան'') # Հայ եկեղեցու պատմության և եկեղեցաբանության ամբիոն (''պատմ.գ.դ., պրոֆեսոր Սամվել Սուրենի Մկրտչյան'') '''Ֆարմացիայի ինստիտուտ''' # Կենսաբժշկագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ կ.գ.դ., պրոֆեսոր Ջոն Սարգսի Սարգսյան'') # Ֆարմտեխնոլոգիայի և ֆարմացիայի էկոնոմիկայի ու կառավարման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ կ.գ.թ., դոցենտ Անահիտ Մխիթարի Հովհաննիսյան'') # Ֆարմքիմիայի և ֆարմակագնոզիայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ք.գ.թ., դոցենտ Սամվել Մարտունի Վարդապետյան'') '''Մանկավարժության և կրթության զարգացման կենտրոն''' # Մանկավարժության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ման.գ.դ., պրոֆեսոր [[Նազիկ Հարությունյան|Նազիկ Կարապետի Հարությունյան]]'') == Ուսանողական գիտական ընկերություն == Երևանի պետական համալսարանի ուսանողական գիտական ընկերությունը (ՈՒԳԸ) ԵՊՀ ուսանողներին և ասպիրանտներին միավորող կառույց է։ Նրա նպատակն է նպաստել ուսանողության գիտական, ստեղծագործական և հոգևոր զարգացմանը։ Այդ նպատակով ՈՒԳԸ-ն կազմակերպում է գիտաժողովներ, սեմինարներ ու դասախոսություններ, հրատարակում երիտասարդ գիտնականների և ուսանողների գիտական հոդվածները։ ՈՒԳԸ աշխատանքները կանոնակարգվում են ԵՊՀ կանոնադրության պահանջներին համապատասխան։ ԵՊՀ ՈՒԳԸ աշխատանքների հիմնարար փաստաթուղթը ՈՒԳԸ կանոնադրությունն է<ref>[http://www.ysu.am/sss/hy/1397058850 ԵՊՀ ՈՒսանողական գիտական ընկերություն]</ref>, որը հաստատվել է ԵՊՀ գիտական խորհրդի կողմից 2001 թվականին։ Ընթացիկ աշխատանքները կանոնակարգող փաստաթուղթը ՈՒԳԸ աշխատակարգն է, որի՝ ներկայումս գործող տարբերակը հաստատվել է 2013 թվականին։ === Պատմություն === Դեռևս 1920-1930-ական թվականներին ԵՊՀ տարբեր ամբիոններում սկսել են ակտիվ գործունեություն ծավալել ամբիոնային ուսանողական գիտական խմբակներ։ 1947 թվականի սեպտեմբերին հրավիրվել է այդ խմբակների անդամների ընդհանուր ժողով, և որոշվել է ստեղծել համահամալսարանական ՈՒԳԸ։ ԵՊՀ ՈՒԳԸ առաջին նախագահն է դարձել ԵՊՀ բանասիրական ֆակուլտետի ռուսական բաժնի ուսանող, այժմ փիլ. գիտ. դոկտոր, պրոֆ. Յակով Խաչիկյանը։ ՈՒԳԸ ղեկավար մարմինը կոչվել է կենտրոնական խորհուրդ։ Յուրաքանչյուր ուսումնական տարում կազմակերպվել են մի քանի գիտաժողովներ, գիտահետազոտական աշխատանքներ են տարվել մշտապես գործող խմբակներում և ուսանողական լաբորատորիաներում, հրատարակվել են գիտական հոդվածներ։ 1970-ական թվականներին յուրաքանչյուր ուսումնական տարվա կտրվածքով ՈՒԳԸ անդամների թիվը կազմել է առնվազն 800-1000, գիտական զեկուցումների թիվը՝ առնվազն 600-700, և եղել է ՈՒԳԸ ծրագրերի զգալի ֆինանսավորում։ 1991 թվականին ՈՒԳԸ աշխատանքները սառեցվել են, սակայն 1996 թ. մայիսի 25-ին այն վերահիմնադրվել է. ընդունվել է նոր կանոնադրություն, ընտրվել է ՈՒԳԸ ղեկավար նոր մարմին՝ գիտական խորհուրդ։ Վերակազմյալ ՈՒԳԸ նախագահ է ընտրվել ԵՊՀ քաղաքագիտության ամբիոնի ասպիրանտ, այժմ քաղ. գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Աշոտ Ալեքսանյանը։ Վերսկսվել է գիտաժողովների և դրանց լավագույն աշխատանքների հրատարակման կազմակերպումը։ Այդ աշխատանքները շարունակվել են հաջողությամբ համակարգվել նաև հաջորդող տարիներին ՈՒԳԸ նախագահներ Ռուբեն Մարկոսյանի, Եզնիկ Միրզոյանի և Կառլեն Խաչատրյանի կողմից։ 2011 թ. դեկտեմբերից ԵՊՀ ՈՒԳԸ նախագահն է հայոց պատմության ամբիոնի ասպիրանտ Միքայել Մալխասյանը։ Ներկայումս յուրաքանչյուր ուսումնական տարում կազմակերպվում է շուրջ 50 միջազգային, հանրապետական, համահամալսարանական և ֆակուլտետային գիտաժողով, որոնց ընթացքում ներկայացվում է մինչև 1000 գիտական զեկուցում։ 2011 թ. դեկտեմբերից մինչև 2013 թ. դեկտեմբերը ԵՊՀ 19 ֆակուլտետներում և Իջևանի մասնաճյուղում ՈՒԳԸ շրջանակներում կազմակերպվել է ավելի քան 1000 միջոցառում, հրատարակվել է ՀՀ Բարձրագույն որակավորման հանձնաժողովի պահանջներին համապատասխանող գիտական հոդվածների 12 և թեզիսների 3 ժողովածու, 4 մենագրություն, ավելի քան 500 գիտական հոդված, շուրջ 100 թեզիս։ ՈՒԳԸ կառուցվածքային ստորաբաժանումներին անդամակցում է շուրջ 400 ուսանող և ասպիրանտ։ ԵՊՀ ՈՒԳԸ 67-ամյա պատմության ընթացքում ՈՒԳԸ անդամ է եղել ավելի քան 6500 ուսանող և ասպիրանտ, իսկ եթե հաշվի առնենք, որ ԵՊՀ ուսանողական գիտական առաջին խմբակը ստեղծվել է 1922 թ., ապա ՈՒԳԸ բովով անցած համալսարանականների թիվը շատ ավելի մեծ է։ ՈՒԳԸ նախկին անդամներից և ղեկավար կազմի ներկայացուցիչներից շատերը ներկայումս ԵՊՀ ֆակուլտետների դեկաններ և դասախոսներ են։ === Կառուցվածք === ==== ՈՒԳԸ գիտական խորհուրդ==== ԵՊՀ ՈՒԳԸ ղեկավար մարմինը ՈՒԳԸ գիտական խորհուրդն է, որի ի պաշտոնե անդամներն են ԵՊՀ ՈՒԳԸ նախագահը, նախագահի տեղակալը, քարտուղարը և ֆակուլտետային ՈՒԳԸ-ների նախագահները։ ՈՒԳԸ գիտական խորհրդի նախագահը ՈՒԳԸ նախագահն է, ով ընտրվում է ԵՊՀ գիտական խորհրդի կողմից։ Ներկայումս ՈՒԳԸ նախագահը Հայոց պատմության ամբիոնի ասպիրանտ Միքայել Մալխասյանն է։ Նախագահի տեղակալը և քարտուղարը նշանակվում են ԵՊՀ ռեկտորատի կողմից՝ ՈՒԳԸ նախագահի ներկայացմամբ։ Նախագահի տեղակալն է Քաղաքական ինստիտուտների և գործընթացների ամբիոնի մագիստրանտ Մհեր Հակոբյանը, իսկ քարտուղարը՝ Հայոց պատմության ամբիոնի ասպիրանտ Տիգրան Ղանալանյանը։ ==== Աշխատակազմ ==== ԵՊՀ ՈՒԳԸ կառուցվածքային օղակ է հանդիսանում ՈՒԳԸ աշխատակազմը, որի հիմնական գործառույթն է հանդիսանում ՈՒԳԸ համահամալսարանական ընթացիկ աշխատանքների և միջոցառումների կազմակերպումը։ Աշխատակազմի անդամ կարող է դառնալ յուրաքանչյուր ուսանող՝ սկսած 1-ին կուրսից։ Աշխատակազմի ղեկավարը նշանակվում է ՈՒԳԸ նախագահի կողմից։ ՈՒԳԸ կառուցվածքային ստորաբաժանումներ են նաև հանձնաժողովները։ Այժմ գործում է ՈՒԳԸ մշտական երկու հանձնաժողով՝ արտաքին կապերի և տեղեկատվական։ Հանձնաժողովների անդամ կարող է դառնալ համապատասխան գործառույթներով հետաքրքրված յուրաքանչյուր ուսանող՝ սկսած 1-ին կուրսից։ ==== Տեղեկատվական հանձանժողով ==== ԵՊՀ ՈՒԳԸ տեղեկատվական հանձնաժողովն ստեղծվել է ՈՒԳԸ Գիտական խորհրդի 2009 թ. մարտի 6-ի նիստի որոշմամբ։ Նպատակ ունենալով Մայր բուհի ուսանողների, մագիստրանտների, ասպիրանտների և բոլոր երիտասարդ հետազոտողների համար ավելի ճանաչելի դարձնել ՈՒԳԸ աշխատանքները՝ այն պատասխանատու է ՈՒԳԸ գործունեության լուսաբանման, միջոցառումների մասին հայտարարությունների և տեղեկատվական հաղորդագրությունների ստեղծման ու տարածման համար։ Նրա գործառույթների մեջ է մտնում նաև ՈՒԳԸ պաշտոնական կայքում մշտապես տեղեկատվական և գիտաօժանդակ նյութերի թարմացումներ կատարելը։ Տեղեկատվական հանձնաժողովի ղեկավարը 2012 թ. նոյեմբերից ԵՊՀ ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետի մագիստրանտ Հարություն Ծատրյանն է, ով հանձնաժողովի անդամ է 2009 թ-ից։ Հանձնաժողովների անդամ կարող է դառնալ համապատասխան գործառույթներով հետաքրքրված յուրաքանչյուր ուսանող՝ սկսած 1-ին կուրսից։ Բացի սեփական նախաձեռնությամբ անդամագրված ուսանողներից՝ կազմը կարող է համալրվել նաև ֆակուլտետային ՈՒԳԸ-ներից անդամներ ներգրավելու միջոցով։ ԵՊՀ յուրաքանչյուր ֆակուլտետ ՈՒԳԸ տեղեկատվական հանձնաժողովում այսօր ունի առնվազն 1 անդամ։ Տեղեկատվական հանձնաժողովում ներկայումս հատկապես մեծ թիվ են կազմում Ժուռնալիստիկայի, Ռոմանագերմանական բանասիրության, Հայ բանասիրության և Ռուս բանասիրության ֆակուլտետների ներկայացուցիչները՝ նպաստելով ՈՒԳԸ տեղեկատվական հանձնաժողովի կանոնավոր աշխատանքին։ Վերջին տարիներին ՈՒԳԸ տեղեկատվական հանձնաժողովը ոչ միայն Մայր բուհի ՈՒԳԸ-ի գործունեությունն է ակտիվորեն լուսաբանել, այլև կազմակերպել է հանձնաժողովի գործառույթներին սերտորեն առնչվող մի քանի միջոցառումներ՝ ինտելեկտուալ խաղեր, ուսանողական ասուլիսներ, լրագրողական վարպետության դասեր և այլն։ ==== Արտաքին կապերի հանձանժողով ==== ԵՊՀ ՈՒԳԸ արտաքին կապերի հանձնաժողովը ստեղծվել է ՈՒԳԸ Գիտական խորհրդի 2009 թ. մարտի 6-ի նիստի որոշմամբ։ Նպատակ ունենալով կապեր հաստատել ոչ միայն հայաստանյան, այլև արտասահմանյան համալսարանների հետ, դյուրացնել նրանց հետ համագործակցությունը Մայր բուհի ուսանողների, մագիստրանտների, ասպիրանտների և բոլոր երիտասարդ հետազոտողների համար՝ այն պատասխանատու է ՈՒԳԸ գործունեության և անցկացվելիք միջոցառումների մասին այլ բուհերի ուսանողական կառույցներին տեղեկացնելու և ներգրավելու համար։ Հանձնաժողովում աշխատանքային բաժանումն իրականացվում է տարածաշրջանային խմբերի տեսքով. յուրաքանչյուր անդամ պատասխանատու է տեղեկություններ հավաքել իրեն հանձնարարված տարածաշրջանի համալսարանների ուսանողական կառույցների վերաբերյալ և կապ հաստատել նրանց հետ՝ հետագա համագործակցության ակնկալիքով։ Արտաքին կապերի հանձնաժողովի ղեկավարը 2014 թ. դեկտեմբերից ԵՊՀ ռոմանագերմանական բանասիրության ֆակուլտետի երրորդ կուրսի ուսանող Գրիգոր Բաղդասարյանն է։ Հանձնաժողովների անդամ կարող է դառնալ համապատասխան գործառույթներով հետաքրքրված յուրաքանչյուր ուսանող՝ սկսած 1-ին կուրսից։ Բացի սեփական նախաձեռնությամբ անդամագրված ուսանողներից՝ կազմը կարող է համալրվել նաև ֆակուլտետային ՈՒԳԸ-ներից անդամներ ներգրավելու միջոցով։ ==== Ֆակուլտետային ՈՒԳԸ-ներ ==== ԵՊՀ ՈՒԳԸ կառուցվածքային սկզբնական օղակները, ըստ ՈՒԳԸ կանոնադրության, ֆակուլտետների ՈՒԳԸ-ներն են։ Ֆակուլտետային ՈՒԳԸ անդամ կարող են դառնալ բակալավրիատի՝ առկա ուսուցմամբ առնվազն 2-րդ կուրսի ուսանողները, ինչպես նաև մագիստրանտները և ասպիրանտները, որոնք ՈՒԳԸ կազմում ընդգրկվում են համապատասխան ամբիոնի վարիչի երաշխավորագրով։ Երաշխավորության համար կարող է դիմել ուսանողը ինքը, իսկ ամբիոնի վարիչը կարող է ՈՒԳԸ անդամ ներկայացնել նաև իր հայեցողությամբ։ ՈՒԳԸ օրինակելի անդամը պետք է ունենա բարձր առաջադիմություն, գիտահետազոտական աշխատանքի և կազմակերպչական հմտություններ, վայելի համակուրսեցիների և պրոֆեսորադասախոսական կազմի համակրանքը։ Ֆակուլտետային ՈՒԳԸ անդամներն իրենց կազմից ընտրում են ֆակուլտետի ՈՒԳԸ նախագահ և քարտուղար, որոնք այնուհետև պետք է հաստատվեն ֆակուլտետի գիտական խորհրդի կողմից։ == Տես նաև == * [[Հայաստանի բուհերի ցանկ]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://ysu.am/ ԵՊՀ կայքը] * [http://www.ysu.am/sss/ ԵՊՀ ուսանողական գիտական ընկերության կայքը] * [http://www.ysu.am/tu/ ԵՊՀ Արհեստակցական կազմակերպության կայքը] * [http://www.wikimapia.org/#y=40181914&x=44524600&z=18&l=1&m=a&v=2 ԵՊՀ լուսանկարն արաբանյակից Վիկիքարտեզում] * [https://avproduction.am/?ln=am&page=culture&id=18 Երևանի պետական համալսարանը avproduction.am կայքում] {{Երևանի պետական համալսարանի ֆակուլտետներ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=3|էջ=572}} {{ԵՊՀ ռեկտորներ}} {{Երևանի բուհեր}} [[Կատեգորիա:Երևանի պետական համալսարան]] [[Կատեգորիա:1919 հիմնադրումներ Երևանում]] [[Կատեգորիա:1919 հիմնադրված կրթական հաստատություններ]] [[Կատեգորիա:Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանով պարգևատրված կազմակերպություններ]] pq7pzj8jtljbmnwf9p3y2ppyzd5k5xz 0 11834 8485230 8481046 2022-08-08T17:31:34Z Gardmanahay 25102 /* Վարչատարածքային բաժանում և բնակավայրեր */ wikitext text/x-wiki {{այլ|Քաշաթաղ (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Վարչական միավոր |գույն1 = {{հիմնական գույն}} |հայերեն անվանում = Քաշաթաղի շրջան |զինանշան = |զինանշանի նկարագրում = |դրոշ = |դրոշի նկարագրում = |երկիր = Արցախի Հանրապետություն |հիմն = |կարգավիճակ = |մտնում է = |ներառում է = 54 համայնք (109 բնակավայր) |վարչական կենտրոն = [[Բերձոր]] |խոշորագույն քաղաք = |խոշոր քաղաքներ = |կազմավորման թվական = 2 դեկտեմբերի 1993 |ղեկավար = |ղեկավարի պաշտոն = |ղեկավար2 = |ղեկավարի պաշտոն2 = |ՀՆԱ = |ՀՆԱ-ի թվական = |տեղը ըստ ՀՆԱ-ի = |ՀՆԱ մեկ շնչի հաշվով = |տեղը ըստ ՀՆԱ-ի մեկ շնչի հաշվով = |լեզու = |լեզուներ = |բնակչություն = 9763<ref name="census">[http://census.stat-nkr.am/nkr/1-4.pdf Արցախի Հանրապետության բնակչության մարդահաշիվ]</ref> |մարդահամարի թվական = 2008 |տոկոսը բնակչությունից = |տեղը ըստ բնակչության = 6 |խտություն = 2.89 |տեղը ըստ խտության = |ազգային կազմ = |կրոնական կազմ = |տարածք = 3376 |տոկոսը տարածքից = |տեղը ըստ տարածքի = |առավելագույն բարձրություն = |միջին բարձրություն = |նվազագույն բարձրություն = |լայնք = |երկայնք = |միավորը երկրի քարտեզին = Qashatagh.jpg |քարտեզի չափ = |վարչական միավորի քարտեզ = |պատմական շրջան = |ժամային գոտի = [[UTC+4]] |հապավում = |ISO = |FIPS = |հեռախոսային կոդ = |փոստային ինդեքսներ = |Ինտերնետ-դոմեն = |ավտոմոբիլային կոդ = |կայք = - |վիքիպահեստում = |ծանոթագրություններ = }} '''Քաշաթաղի շրջան''', [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] [[Արցախի վարչական բաժանում|վարչատարածքային ամենաբարձր միավոր]], որն ընդգրկում է երկրի արևմտյան և հարավարևմտյան մասը։ Շրջանի վարչական կենտրոնը [[Բերձոր]] քաղաքն է<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015">[https://artsakhlib.am/2018/06/06/%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82-%D5%AC%D5%B2%D5%B0-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%BE%D5%B8/ Հակոբ Ղահրամանյան, Տեղեկատու Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի, Երևան, Ճարտարագետ, 2015 թ.։]</ref><ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1">[[Սամվել Կարապետյան (հուշարձանագետ)|Սամվել Կարապետյան]], [[Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում (գիրք)|«Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում»]], Երևան, 1999 ''([http://www.raa-am.com/raa/pdf_files/22.pdf էլեկտրոնային տարբերակ])''</ref>։ Ունի հնագույն պատմություն և հարուստ է պատմամշակութային բազմաթիվ և բազմատեսակ հուշարձաններով<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/>։ Շրջանի հարավային մասը գրավվել է [[Ադրբեջանի զինված ուժեր|Ադրբեջանի զինված ուժերի]] կողմից 2020 թվականին տեղի ունեցած [[44-օրյա պատերազմ|44-օրյա պատերազմի]] հետևանքով։ Հյուսիսային հատվածը հանձնվել է Ադրբեջանի զինված ուժերին 2020 թվականի դեկտեմբերի 1-ին [[Հայաստանի վարչապետ]] [[Նիկոլ Փաշինյան]]ի, [[Ադրբեջան|Ադրբեջանի Հանրապետության]] նախագահ [[Իլհամ Ալիև]]ի և [[Ռուսաստան|Ռուսաստանի Դաշնության]] նախագահ [[Վլադիմիր Պուտին]]ի կողմից ստորագրված [[Արցախում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020)|եռակողմ համաձայնագրով]]<ref name="armeniasputnik.am Пашинян сообщил">[https://ru.armeniasputnik.am/karabah/20201110/25248960/Voyna-budet-priostanovlena-Pashinyan-soobschil-o-trudnom-dlya-nego-reshenii.html "Война будет приостановлена: Пашинян сообщил о трудном для него решении"].{{ref-ru}}</ref><ref name="kremlin.ru եռակողմ համաձայնագիր">[http://kremlin.ru/events/president/news/64381 "Заявление Президента Российской Федерации",] [https://web.archive.org/web/20220510152340/http://kremlin.ru/events/president/news/64381 ''(արխիվացված 10․05․2022թ․)''].{{ref-ru}}</ref>։ [[Հայաստան]]ի [[Սյունիքի մարզ]]ի Կապան-Գորիս հատվածին սահմանակից տարածքները, Ադրբեջանի զինված ուժերին են հանձնվել 2021 թվականին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի առանձին կարգադրությամբ<ref name="tert.am Ես եմ հետ քաշվելու հրաման տվել">[https://www.tert.am/am/news/2021/10/27/pashinyan/3717122 ''«Ես եմ հետ քաշվելու հրաման տվել, Վ. Հարությունյանն իրականացրել է այդ հրամանը. եթե այդ որոշումը չկայացվեր, ռազմական գործողություններ էին սկսելու. Փաշինյանը՝ Սյունիքի սահմաններից զորքերի հետքաշման մասին»'' հոդված tert.am կայքում,] [https://web.archive.org/web/20220613053026/https://www.tert.am/am/news/2021/10/27/pashinyan/3717122 (արխիվացված 13․06․2022 թ․)]։</ref><ref name="aravot.am Ես եմ հետ քաշվելու հրաման տվել">[https://www.aravot.am/2021/10/27/1225297/ ''«Որոշումը կայացվել է՝ պատերազմից խուսափելու համար․ ես եմ հրամայել հետ քաշվել․ Նիկոլ Փաշինյան»'' հոդված aravot.am կայքում,] [https://web.archive.org/web/20220613054435/https://www.aravot.am/2021/10/27/1225297/ (արխիվացված 13․06․2022 թ․)]։</ref><ref name="azatutyun.am Ես եմ հետ քաշվելու հրաման տվել">[https://www.azatutyun.am/a/31532422.html ''«Փաշինյան. Ես եմ տվել զորքի հետքաշման հրամանը»'' հոդված azatutyun.am կայքում,] [https://web.archive.org/web/20220613060856/https://www.azatutyun.am/a/31532422.html (արխիվացված 13․06․2022 թ․)]։</ref><ref name="factor.am Ես եմ հետ քաշվելու հրաման տվել">[https://factor.am/433914.html ''«Ես եմ հետ քաշվելու հրաման տվել․ Սյունիքում տասնյակ կիլոմետրեր առաջ ենք եղել․ Փաշինյան»'' հոդված factor.am կայքում,] [https://web.archive.org/web/20220613053625/https://factor.am/433914.html (արխիվացված 13․06․2022 թ․)]։</ref>։ Կենտրոնական նեղ հատված, որը կոչվում է նաև Բերձորի միջանցք, նույն եռակողմ համաձայնագրով գտնվում է [[Ռուսաստանի Դաշնության զինված ուժեր]]ի վերահսկողության ներքո։ Այն Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի մարզի [[Տեղ (գյուղ)|Տեղ]] գյուղից դուրս եկող ավտոճանապարհը միացնում է [[Ստեփանակերտ]] քաղաքին և ունի 5 կմ լայնություն<ref name="armeniasputnik.am Пашинян сообщил"/>։ == Անուն == Պատմության էջերում Արցախի Հանրապետության Քաշաթաղի շրջանի տարբեր հատվածներ հայտնի են եղել տարբեր անուններով<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/>։ === Շրջանի կենտրոնահյուսիսային հատված === Համաձայն 7-րդ դարի հայ պատմիչ, գիտնական [[Անանիա Շիրակացի|Անանիա Շիրակացու]] աշխատության՝ Քաշաթաղի շրջանի շրջանի կենտրոնահյուսիսային հատվածը կոչվել է Աղահեճք, որը հանդիսացել է մ․թ․ա․ 4-ից մ․թ․ 5-րդ դարերում գոյություն ունեցած [[Մեծ Հայք|Մեծ Հայքի]] [[Սյունիք (նահանգ)|Սյունիք նահանգի]] 12 գավառներից մեկը ([[Աղահեճք|Աղահեճք գավառ]])<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/><ref name="Անանիա Շիրակացի, Մատենագրություն">[[Անանիա Շիրակացի]], «Մատենագրություն», Երեւան, 1979 թվական, էջ 295։</ref>։ Աղահեճքի մասին է վկայել նաև մեկ այլ հայտնի հայ պատմիչ 8-րդ դարում գործունեություն իրականացրած [[Մովսես Կաղանկատվացի|Մովսես Կաղանկատվացին]]<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/><ref name="Մովսէս Կաղանկատուացի, Պատմութիւն Աղուանից աշխարհի">[[Մովսես Կաղանկատվացի|Մովսէս Կաղանկատուացի]], «Պատմութիւն Աղուանից աշխարհի», Երուան, 1983 թվական, էջ 331։</ref>։ Աղահեճք անունը օգտագործվել է առնվազն մինչև 13-րդ դարը, ինչի մասին է վկայում 13-րդ դարի հայ պատմիչ [[Ստեփանոս Օրբելյան]]ը։ 13-րդ դարում արդեն Աղահեճք անվանը զուգահեռ օգտագործվում էին նաև Քաշաթաղ, Խոժոռաբերդ անունները<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/><ref name="Ստեփանոս Օրբելյան, Սյունիքի պատմություն">[[Ստեփանոս Օրբելյան]], Սյունիքի պատմություն, Երուան, 1986 թվական։</ref>։ Քաշաթաղն ու Խոժոռաբերդը Աղահեճքի գավառի ամրոցներից էին։ Հետագայում 2 կենտրոններից առավել ազդեցիկը դարձավ Քաշաթաղը, ինչի շնորհիվ գավառը սկսեցին կոչել Քաշաթաղ։ Այն հիմնականում ընդգրկում էր գավառի հարավային և հարավ-արևմտյան մասը<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/><ref name="Ստեփանոս Օրբելյան, Սյունիքի պատմություն"/><ref name="ԺԵ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ, մաս Գ, 1967">«ԺԵ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», մաս Գ, Երուան, 1967 թվական, էջ 116։</ref>։ 16-րդ դարում Քաշաթաղ անվանը զուգահեռ գործածական է դառնում նրա կրճատ տարբերակը՝ Քշտաղ կամ Քշտաղի երկիր անվանաձևերը<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/><ref name="Առաքել Դաւրիժեցի, Գիրք պատմութեանց">[[Առաքել Դավրիժեցի|Առաքել Դաւրիժեցի]], «Գիրք պատմութեանց», Երուան, թվական, էջ 63, 222։</ref><ref name="Աշ. Հովհաննիսյան, Դրվագներ, Գիրք Բ">Աշ. Հովհաննիսյան, «Դրվագներ», Գիրք Բ, Երևան, 1959, էջ 312։</ref><ref name="Արտակ Ղուլյան, Արցախի և Սյունիքի մելիքական ապարանքները">[[Արտակ Ղուլյան]], [[Արցախի և Սյունիքի մելիքական ապարանքները (գիրք)|«Արցախի և Սյունիքի մելիքական ապարանքները»]], Երևան, 2001, էջ 17։</ref><ref name="А. Карагезян, К локализации гавара Кашатаг">А. Карагезян, К локализации гавара Кашатаг, «Լրաբեր հաս. գիտ.», 1987, 1, с․ 40-45․{{ref-ru}}</ref>։ Մինչև 18-րդ դարերում այն շարունակվել է կոչվել Քաշաթաղ ի դեմս [[Քաշաթաղի մելիքություն|Քաշաթաղի մելիքության]]<ref name="Մ. Ս. Հասրաթյան, Քաշաթաղ-Խնածախ">Մ. Ս. Հասրաթյան, «Քաշաթաղ-Խնածախ», էջ 155-165։</ref><ref name="Լեո, Հայոց պատմություն, հատոր 3, գիրք Բ">[[Լեո]], «Հայոց պատմություն», հատոր 3, գիրք Բ, Երևան, 1973, էջ 21։</ref><ref name="Հովսեփյան Գ., Խաղբակյանք կամ Պռոշյանք հայոց պատմության մեջ, մասն Ա, 1928">Հովսեփյան Գ., «Խաղբակյանք կամ Պռոշյանք հայոց պատմության մեջ», մասն Ա, Վաղարշապատ, 1928 թվական, էջ 232, 236, 274։</ref><ref name="Հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ, ԺԷ դար, 1974">«Հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ, ԺԷ դար», Երևան, 1974 թվական, էջ 206-207։</ref><ref name="ԺԵ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ, մասն Բ, 1958">«ԺԵ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», մասն Բ, Երևան, 1958 թվական, էջ 375, 400։</ref><ref name="Արտակ Ղուլյան, Արցախի և Սյունիքի մելիքական ապարանքները"/>։ 16-ից 18-րդ դարերում Աղահեճքի հյուսիս-արևելյան մասն առավել հայտնի էր Մաղավուզ անվամբ, իսկ 19-րդ դարի սկզբներին՝ Տառիստ անվամբ<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/>։ [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|Խորհրդային միության]] տարիներին, երբ շրջանն ընդգրկված էր [[Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Խորհրդային Ադրբեջանի]] կազմում, անվանվում է Լաչինի շրջան և 1930-ից 1991 թվականներըն այդ անունն էր կրում<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/><ref name="Վահրամ Բալայան, Արցախի Հանրապետության բնակավայրերի պատմության ուրվագծեր">Վահրամ Բալայան, «Արցախի Հանրապետության բնակավայրերի պատմության ուրվագծեր», Երևան, «Զանգակ» հրատարակչություն, 2020 թվական։</ref>։ 1990-ական թվականների սկզբներին տեղի ունեցած [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան ազատամարտի]] արդյունքում շրջանի տարածքն անցնում է Արցախի Հանրապետության վերահսկողությանը և ընդգրկվում վարչատարածքային բաժանման մեջ՝ կոչվելով Քաշաթաղի շրջան։ [[ԽՍՀՄ փլուզում|Խորհրդային Միության փլուզումից]] հետո նորանկախ Ադրբեջանի Հանրապետությունը շարունակում է Քաշաթաղի շրջանի կենտրոնահյուսիսային հատվածը համարել իր վարչատարածքային միավոր և անվանել Լաչինի շրջան (տես՝ [[Լաչինի շրջան (Ադրբեջան)|Լաչինի շրջան]])<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/>։ === Շրջանի հարավային հատված === Համաձայն 7-րդ դարի հայ պատմիչ, գիտնական [[Անանիա Շիրակացի|Անանիա Շիրակացու]] աշխատության՝ Քաշաթաղի շրջանի շրջանի հարավային հատվածի վերին մասը կոչվել է Բաղք, որը հանդիսացել է մ․թ․ա․ 4-ից մ․թ․ 5-րդ դարերում գոյություն ունեցած [[Մեծ Հայք|Մեծ Հայքի]] [[Սյունիք (նահանգ)|Սյունիք նահանգի]] 12 գավառներից մեկը ([[Բաղք|Բաղք գավառ]])<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/><ref name="Անանիա Շիրակացի, Մատենագրություն"/>։ Միջնադարում գավառը բաժանվել է երկու մասի՝ ստանալով տարբեր անուններ։ Արևմտյան հատվածը սկսեց կոչվել Աճեն կամ Աճանան անունով, իսկ արևելյան հատվածը՝ Քաշունիք։ Հետագայում Քաշունիք անվանը զուգահեռ սկսել են կոչել նաև Բարկուշատ<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/><ref name="Ստեփանոս Օրբելյան, Սյունիքի պատմություն"/><ref name="Մանր ժամանակագրություն, հատոր Ա, Երեւան, 1951 թվական։">«Մանր ժամանակագրություն», հատոր Ա, Երեւան, 1951 թվական, էջ 37։</ref>։ Հետագա դարերում այդ տարածքը շարունակվել է կոչվել և՛Քաշունիք, և՛ Բարկուշատ։ Արդեն 16-ից 17-րդ դարերում Քաշունիք անունն իր տեղն ամբողջությամբ զիջել է Բարկուշատ անվանաձևին։ 17-ից 18-րդ դարերում Բարկուշատը բաժանվեց մի քանի մասի, որի առանձին հատվածներ կոչվում էին Մաղանջուղ, Գիլաբերդ, Բարկուշատ։ Գավառը Ռուսական կայսրությանն անցնելուց հետո կորցրել է իր նախկին անունները<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/><ref name="Ստեփանոս Օրբելյան, Սյունիքի պատմություն"/>։ [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|Խորհրդային Միության]] տարիներին, երբ ընդգրկված էր [[Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Խորհրդային Ադրբեջանի]] կազմում, իշխանությունների կողմից կոչվել է Ղուբաթլու ([[Կուբաթլուի շրջան (Ադրբեջանական ԽՍՀ)|Ղուբաթլուի շրջան]])<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/>։ Քաշաթաղի շրջանի հարավային ծայրամասը հին դարերում ունեցել է իր առանձին անունները։ Համաձայն 7-րդ դարի հայ պատմիչ, գիտնական Անանիա Շիրակացու աշխատության՝ այն կոչվել է Կովսական, որը եղել է մ․թ․ա․ 4-ից մ․թ․ 5-րդ դարերում գոյություն ունեցած [[Մեծ Հայք|Մեծ Հայքի]] [[Սյունիք (նահանգ)|Սյունիք նահանգի]] 12 գավառներից մեկը ([[Կովսական (գավառ)|Կովսական գավառ]])<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/><ref name="Անանիա Շիրակացի, Մատենագրություն"/>։ Միջին դարերում այն առավել հայտնի էր այնտեղ գտնվող [[Գրհամ բերդ]]ի անունով<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/><ref name="Ստեփանոս Օրբելյան, Սյունիքի պատմություն"/>։ == Աշխարհագրություն == Վարչատարածքային տեսակետից Քաշաթաղի շրջանը հյուսիսից շուրջ 33 կմ երկարությամբ սահմանակից է [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] [[Շահումյանի շրջան (Արցախ)|Շահումյանի շրջան]]ին, հյուսիս-արևելքից շուրջ 14 կմ երկարությամբ սահմանակից է Արցախի Հանրապետության [[Մարտակերտի շրջան]]ին, հյուսիս-արևելքից շուրջ 10 կմ երկարությամբ սահմանակից է Արցախի Հանրապետության [[Ասկերանի շրջան]]ին, արևելքից շուրջ 25 կմ երկարությամբ սահմանակից է Արցախի Հանրապետության [[Շուշիի շրջան (Արցախ)|Շուշիի շրջան]]ին, հարավ-արևելքից շուրջ 56 կմ երկարությամբ սահմանակից է Արցախի Հանրապետության [[Հադրութի շրջան]]ին, արևմուտքից շուրջ 170 կմ երկարությամբ սահմանակից է [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] [[Սյունիքի մարզ]]ին, հարավից շուրջ 37 կմ երկարությամբ սահմանակից է [[Իրան|Իրանի Իսլամական Հանրապետության]] [[Արևելյան Ադրբեջան]] նահանգին<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ Շրջանի հյուսիսային կեսը լեռնային է, իսկ հարավային կեսը [[Արցախի լեռնաշղթա|Արցախի]], [[Բարգուշատի լեռնաշղթա|Բարգուշատի]], [[Մեղրու լեռնաշղթա|Մեղրու]] լեռնաշղթաների նախալեռնային գոտին է, որտեղ բարձրությունների տարբերությունը համեմատաբար փոքր է։ Շրջանի մակերեսը 3377 կմ² է։ == Պատմություն == === Հայ-ադրբեջանական հակամարտություն 1988-1994 === {{Հիմնական|Արցախյան ազատամարտ}} ==== Բերձորի ազատագրում ==== {{Հիմնական|Բերձորի մարդասիրական միջանցքի բացում|Բերձորի ճակատամարտ (հոկտեմբեր, 1992)}} ==== Կովսականի և Քաշունիքի ազատագրում ==== {{Հիմնական|Ֆիզուլու, Ջաբրայիլի և Կուբաթլուի ռազմական գործողություն}} === Հայ-ադրբեջանական պատերազմ, 2020 === {{Հիմնական|44-օրյա պատերազմ}} == Վարչատարածքային բաժանում և բնակավայրեր == Քաշաթաղի շրջանը կազմված է քաղաքային և գյուղական համայնքներից<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015">[https://artsakhlib.am/2018/06/06/%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82-%D5%AC%D5%B2%D5%B0-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%BE%D5%B8/ Հակոբ Ղահրամանյան, Տեղեկատու Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի, Երևան, Ճարտարագետ, 2015 թ.։]</ref><ref name="Արցախի վարչատարածքային բաժանման մասին օրենք">{{Cite web |url=http://nkrcadastre.am/?p=189 |title=Արցախի Հանրապետության բնակավայրերի ցանկը հանրապետության Ազգային ժողովի կայքում (Արցախի Հանրապետության օրենքը երկրի վարչատարածքային բաժանման մասին, 25 մարտի 2005 թ., ք.Ստեփանակերտ, ՀՕ-178, ստորագրված նախագահ Ա․Ղուկասյանի կողմից)։ |accessdate=2021 թ․ մարտի 14 |archive-date=2016 թ․ մարտի 4 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304140959/http://nkrcadastre.am/?p=189 |dead-url=yes }}</ref>։ Ներկայում շրջանի բոլոր բնակավայրերը գտնվում են [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]]ի վերահսկողության ներքո բացառությամբ [[Բերձոր]] քաղաքի, [[Ներքին Սուս]] և [[Աղավնո (գյուղ, Արցախ)|Աղավնո]] գյուղերի<ref name="ԱՀ ՏԿԶՆ կորցրած բնակավայրերի ցանկ">[https://drive.google.com/file/d/1ipkvWkKgiePtBVhrWepUuDqWPBcCQDKS/view Արցախի Հանրապետության այն բնակավայրերի ցանկը, որոնք գտնվում են Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո /հրապարակված Արցախի Հանրապետության Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության կողմից/], ([https://web.archive.org/web/20210305142549/https://drive.google.com/file/d/1ipkvWkKgiePtBVhrWepUuDqWPBcCQDKS/view արխիվացված 05․03․2021թ․])։</ref><ref name="armenpress.am կորցրած բնակավայրերի ցանկ">[https://armenpress.am/arm/news/1037303.html «Հրապարակվել է Արցախի՝ Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը»]։</ref><ref name="artsakhpress.am կորցրած բնակավայրերի ցանկ">[https://artsakhpress.am/arm/news/136007/hraparakvel-e-arcakhi-adrbejani-hskoxutyan-tak-ancats-hamaynqneri-ev-bnakavayreri-canky.html «Հրապարակվել է Արցախի՝ Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը»,] ([https://web.archive.org/web/20210305141921/https://artsakhpress.am/arm/news/136007/hraparakvel-e-arcakhi-adrbejani-hskoxutyan-tak-ancats-hamaynqneri-ev-bnakavayreri-canky.html արխիվացված])։</ref><ref name="hetq.am կորցրած բնակավայրերի ցանկ">[https://hetq.am/hy/article/125210 «Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած՝ Արցախի համայնքների և բնակավայրերի ցանկը»]։</ref>, որոնք գտնվում են 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին [[Հայաստան|Հայաստանի Հանրապետության]] վարչապետ [[Նիկոլ Փաշինյան]]ի, [[Ադրբեջան|Ադրբեջանի Հանրապետության]] նախագահ [[Իլհամ Ալիև]]ի և [[Ռուսաստան|Ռուսաստանի Դաշնության]] նախագահ [[Վլադիմիր Պուտին]]ի կողմից ստորագրված [[Արցախում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020)|եռակողմ համաձայնագրով]] ձևավորված ու Ռուսաստանի Դաշնության զինված ուժերի վերահսկողության ներքո գտնվող այսպես կոչված Բերձորյան միջանցքի տարածքում։ Քաշաթաղի շրջանն ունի 53 համայնք, որոնք իրենց մեջ ներառում են 109 բնակավայրեր։ Դրանք են<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/><ref name="armenpress.am օկուպացված տարածքներ">[https://armenpress.am/arm/news/1044795.html Արցախի տարածքները համարվում են օկուպացված Ադրբեջանի կողմից. ԱՀ ԱԺ հայտարարությունը,] ''([https://web.archive.org/web/20210307040659/https://armenpress.am/arm/news/1044795.html արխիվացված 05․04․2021թ․])''</ref>՝ <div style="height: 350px; overflow: auto; padding: 3px; border:1px solid #AAAAAA;" > <div style="-moz-column-count:1; column-count:1; -webkit-column-count:1;"> # Բերձոր համայնք՝ ներառում է [[Բերձոր]] քաղաքը, որը հանդիսանում է շրջանի վարչական կենտրոնը, # [[Կովսական (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Կովսական համայնք]]՝ ներառում է [[Կովսական]] քաղաքը, [[Դիցմայրի (Քաշաթաղի շրջան)|Դիցմայրի]], [[Քարատակ]] գյուղերը, # [[Որոտան (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Որոտան համայնք]]՝ ներառում է [[Որոտան (քաղաք, Քաշաթաղի շրջան)|Որոտան]] քաղաքը, [[Անդոկաբերդ]], [[Բարկուշատ]], [[Դողար]], [[Վանանդ (գյուղ, Արցախ)|Վանանդ]] գյուղերը, # Ալաշկերտ համայնք՝ ներառում է [[Ալաշկերտ (Քաշաթաղի շրջան)|Ալաշկերտ]] գյուղը, # Աղաձոր համայնք՝ ներառում է [[Աղաձոր]] գյուղը, # [[Աղանուս (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Աղանուս համայնք]]՝ ներառում է [[Աղանուս (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Աղանուս]], [[Ապարան (Քաշաթաղի շրջան)|Ապարան]], [[Մեղվաձոր]] գյուղերը, # [[Աղավնատուն (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Աղավնատուն համայնք]]՝ ներառում է [[Աղավնատուն (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Աղավնատուն]], [[Խաչգետիկ]], [[Հարար]] գյուղերը, # Աղավնո համայնք՝ ներառում է [[Աղավնո (գյուղ)|Աղավնո]] գյուղը, # [[Այգեհովիտ (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Այգեհովիտ համայնք]]՝ ներառում է [[Այգեհովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Այգեհովիտ]], [[Լճաշեն (Քաշաթաղի շրջան)|Լճաշեն]] գյուղերը, # Այգեկ համայնք՝ ներառում է [[Այգեկ (Քաշաթաղի շրջան)|Այգեկ]] գյուղը, # [[Արախիշ (համայնք)|Արախիշ համայնք]]՝ ներառում է [[Արախիշ (գյուղ)|Արախիշ]], [[Աղբրաձոր]], [[Գահանիստ]], [[Հայթաղ (Քաշաթաղի շրջան)|Հայթաղ]], [[Մովսեսաշեն]], [[Վազգենաշեն (Քաշաթաղի շրջան)|Վազգենաշեն]], [[Քարաբակ]] գյուղերը, # [[Արծվաշեն (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Արծվաշեն համայնք]]՝ ներառում է [[Արծվաշեն (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Արծվաշեն]], [[Մխանց]] գյուղերը, # Արտաշավի համայնք՝ ներառում է [[Արտաշավի]] գյուղը, # [[Գանձա (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Գանձա համայնք]]՝ ներառում է [[Գանձա (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Գանձա]], [[Բազմատուս]] գյուղերը, # Գետամեջ համայնք՝ ներառում է [[Գետամեջ (Քաշաթաղի շրջան)|Գետամեջ]] գյուղը, # Գետափ համայնք՝ ներառում է [[Գետափ (Քաշաթաղի շրջան)|Գետափ]] գյուղը, # Գողթանիկ համայնք՝ ներառում է [[Գողթանիկ (Քաշաթաղի շրջան)|Գողթանիկ]] գյուղը, # [[Դրախտաձոր (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Դրախտաձոր համայնք]]՝ ներառում է [[Դրախտաձոր (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Դրախտաձոր]], [[Անի (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Անի]] գյուղերը, # [[Լեռնահովիտ (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Լեռնահովիտ համայնք]]՝ ներառում է [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Լեռնահովիտ]], [[Շրվական]], [[Սպիտակաջուր (Քաշաթաղի շրջան)|Սպիտակաջուր]] գյուղերը, # [[Երիցվանք (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Երիցվանք համայնք]]՝ ներառում է [[Երիցվանք (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Երիցվանք]], [[Ամիրյան (Քաշաթաղի շրջան)|Ամիրյան]], [[Կրմեն]], [[Երվանդակերտ (Քաշաթաղի շրջան)|Երվանդակերտ]] գյուղերը, # Իշխանաձոր համայնք՝ ներառում է [[Իշխանաձոր (Քաշաթաղի շրջան)|Իշխանաձոր]] գյուղը, # [[Ծաղկաբերդ (համայնք)|Ծաղկաբերդ համայնք]]՝ ներառում է [[Ծաղկաբերդ]], [[Մարաթուկ (Քաշաթաղի շրջան)|Մարաթուկ]] գյուղերը, # [[Ծիծեռնավանք (համայնք, Քաշաթաղ շրջան)|Ծիծեռնավանք համայնք]]՝ ներառում է [[Ծիծեռնավանք (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Ծիծեռնավանք]], [[Մելիքաշեն (Քաշաթաղի շրջան)|Մելիքաշեն]], [[Տանձուտ (Քաշաթաղի շրջան)|Տանձուտ]], [[Արահոծ]] գյուղերը, # [[Ծոբաձոր (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Ծոբաձոր համայնք]]՝ ներառում է [[Ծոբաձոր (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Ծոբաձոր]], [[Որդուակ]] գյուղերը, # [[Կերեն (համայնք)|Կերեն համայնք]]՝ ներառում է [[Կերեն]], [[Գրհամ]], [[Սպիտակաշեն (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Սպիտակաշեն]] գյուղերը, # [[Կումայրի (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Կումայրի համայնք]]՝ ներառում է [[Կումայրի (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Կումայրի]], [[Շիրակ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Շիրակ]] գյուղերը, # Հակ համայնք՝ ներառում է Հակ գյուղը, # Հակարի համայնք՝ ներառում է Հակարի գյուղը, # [[Հայկազյան (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Հայկազյան համայնք]]՝ ներառում է [[Հայկազյան (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Հայկազյան]], [[Ջանֆիդա (Քաշաթաղի շրջան)|Ջանֆիդա]], [[Սահառ]], [[Դարբնոց (Քաշաթաղի շրջան)|Դարբնոց]] գյուղերը, # Հոչանց համայնք՝ ներառում է [[Հոչանց]] գյուղը, # Ձորափ համայնք՝ ներառում է Ձորափ գյուղը, # Ղազարապատ համայնք՝ ներառում է [[Ղազարապատ]] գյուղը, # [[Մամարք (համայնք)|Մամարք համայնք]]՝ ներառում է [[Մամարք]], [[Հալե (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Հալե]] գյուղերը, # Մարտունաշեն համայնք՝ ներառում է [[Մարտունաշեն (Քաշաթաղի շրջան)|Մարտունաշեն]] գյուղը, # Միրիկ համայնք՝ ներառում է [[Միրիկ]] գյուղը, # [[Մշենի (համայնք)|Մշենի համայնք]]՝ ներառում է [[Մշենի (Քաշաթաղի շրջան)|Մշենի]], [[Արվական]] գյուղերը, # [[Մոշաթաղ (համայնք)|Մոշաթաղ համայնք]]՝ ներառում է [[Մոշաթաղ]], [[Հերիկ]], Բերդիկ գյուղերը, # Մուշ համայնք՝ ներառում է [[Մուշ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Մուշ]] գյուղը, # [[Նորաշենիկ (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Նորաշենիկ համայնք]]՝ ներառում է [[Նորաշենիկ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Նորաշենիկ]], Վարդուտ գյուղերը, # [[Շալուա (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Շալուա համայնք]]՝ ներառում է [[Շալուա (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Շալուա]], [[Հիմնաշեն]], [[Վերին շեն (Քաշաթաղի շրջան)|Վերին Շեն]], [[Քարուտ (Քաշաթաղի շրջան)|Քարուտ]] գյուղերը, # Սարատակ համայնք՝ ներառում է [[Սարատակ (Քաշաթաղի շրջան)|Սարատակ]] գյուղը, # [[Սոնասար (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Սոնասար համայնք]]՝ ներառում է [[Սոնասար]], [[Մարգիս]] գյուղերը, # [[Սուս (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Սուս համայնք]]՝ ներառում է [[Սուս (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Սուս]], [[Գիհուտ]], [[Ներքին Սուս]], [[Ուրմիա (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Ուրմիա]] գյուղերը, # [[Վակունիս (համայնք)|Վակունիս համայնք]]՝ ներառում է [[Վակունիս]], [[Խաչինտափ]], [[Չորմանք]], Շամք գյուղերը, # [[Վաղազին (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Վաղազին համայնք]]՝ ներառում է [[Վաղազին (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Վաղազին]], [[Մարտիրոս (Քաշաթաղի շրջան)|Մարտիրոս]] գյուղերը, # Վան համայնք՝ ներառում է [[Վան (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Վան]] գյուղը, # [[Վարդաբաց (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Վարդաբաց համայնք]]՝ ներառում է [[Վարդաբաց (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Վարդաբաց]], [[Քարոտան]] գյուղերը, # Վուրգավան համայնք՝ ներառում է [[Վուրգավան]] գյուղը, # Տիգրանավան համայնք՝ ներառում է [[Տիգրանավան (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Տիգրանավան]] գյուղը, # Ուռեկան համայնք՝ ներառում է [[Ուռեկան]] գյուղը, # Փակահան համայնք՝ ներառում է [[Փակահան]] գյուղը, # [[Քաշունիք (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Քաշունիք համայնք]]՝ ներառում է [[Քաշունիք]], [[Մորաջուր]], [[Վերին Քաշունիք]] գյուղերը, # Քարեգահ համայնք՝ ներառում է [[Քարեգահ]] գյուղը։ </div> </div> == Բնակչություն == Ստորև ներկայացված է Քաշաթաղի շրջանի բնակչության թվաքանակն ըստ տարիների՝ {| class="wikitable" ! Տարի | 2005 | 2008 | 2009 | 2010 | 2015 |- ! Բնակիչ | 9763<ref name="2005 թվականի տվյալներ">[http://pop-stat.mashke.org/nkr-ethnic2005.htm Արցախի Հանրապետության բնակչության 2005 թվականի մարդահամարի տվյալներ http://pop-stat.mashke.org/ կայքում,] [https://web.archive.org/web/20220318095548/http://pop-stat.mashke.org/nkr-ethnic2005.htm ''(արխիվացված 18․03․2022թ․)'']։</ref> | {{նվազում}}8551<ref name="2008-2009-2010 թվականի տվյալներ">[http://pop-stat.mashke.org/nkr-estimation.htm Արցախի Հանրապետության բնակչության 2008, 2009 և 2010 թվականների վիճակագրական տվյալներ http://pop-stat.mashke.org/ կայքում,] [https://web.archive.org/web/20220310100441/http://pop-stat.mashke.org/nkr-estimation.htm ''(արխիվացված 10․03․2022թ․)'']։</ref> | {{նվազում}}7838<ref name="2008-2009-2010 թվականի տվյալներ"/> | {{նվազում}}7788<ref name="2008-2009-2010 թվականի տվյալներ"/> | {{աճ}}10380<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/> |- |} == Տնտեսություն == Շրջանի բնակչությունը զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ։ [[2009]] թվականից [[Աղավնո (գետ)|Աղավնո գետի]] շրջանում իրականացվում է փոքր [[հիդրոէլեկտրակայան]]ների կառուցում։ [[2011]] թվականի [[հունվարի 3]]-ին շրջանում բացվել Է «Սյունիք-1» նոր հիդրոէլեկտրակայանը` 2.4 ՄՎտ հզորությամբ<ref>{{cite web |url = http://www.president.nkr.am/ru/photosAndVideos/photoalbum/5/684/ |deadlink = yes |title = Արցախի Հանրապետության նախագահի պաշտոնական կայք |accessdate = 2011-02-04 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304115312/http://www.president.nkr.am/ru/photosAndVideos/photoalbum/5/684/ |archivedate = 2016-03-04 }}</ref>։ 2011 թվականի վերջին կառուցվել է նաև «Սյունիք-2» երկրորդ հէկը` 3.2 ՄՎտ հզորությամբ, և բացվել է [[2012]] թվականի [[մայիսի 18]]-ին<ref>{{cite web |url = https://www.kavkaz-uzel.eu/articles/206849/ |title = Արցախում ավարտվել է «Սյունիք -2» հէկի շինարարությունը|deadlink = yes }}</ref>։ 2012 թվականին սկսվել Է «Սյունիք-3» հէկի շինարարությունը<ref>{{cite web |url = https://regnum.ru/news/1485331.html/ |title = Արցախը նախատեսում է բազմապատկել պղնձի արդյունահանումը և էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը |deadlink = yes }}</ref><ref>[https://regnum.ru/news/economy/1486500.html Արցախը մտադիր է էլեկտրաէներգիա արտահանել]</ref>։ Աղավնո գետի վրա նախատեսվում է կառուցել ընդհանուր առմամբ 6 հէկ<ref>[https://www.kavkaz-uzel.ru/articles/179569/ Արցախում մինի հիդրոէլեկտրակայանները կառուցվում են մասնավոր ներդրողների հաշվին]</ref>։ == Տես նաև == * [[Արցախի վարչական բաժանում]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} {{Քաշաթաղի շրջան}} {{ԼՂՀ վարչական բաժանում}} [[Կատեգորիա:Քաշաթաղի շրջան]] [[Կատեգորիա:Ադրբեջանի կողմի բռնազավթված տարածքներ]] qsybteatpavvlr98oe8udkyaki12p9s 3 13097 8485616 8468585 2022-08-09T01:24:36Z MediaWiki message delivery 26070 /* This Month in GLAM: July 2022 */ Նոր բաժին wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ {|class="infobox" {| style="width:100%; font-size:small" |- | Այլ քննարկման էջեր։ &nbsp; [[:m:Մասնակցի քննարկում:Beko|meta]] - [[:w:ru:Обсуждение участника:Beko|ru:wiki]] - [[:w:en:User:Beko|en:wiki]] - [[:commons:User_talk:Beko|commons]] || style="text-align:right; vertical-align:top; width:30%;" | '''[[Մասնակցի քննարկում:Beko/Արխիվ|Նախկին տարիների քննարկումները կարող եք գտնել արխիվում]]''' |} |} ---- <br /> == Օգնության խնդրանք... == Beko ջան մի բան հարցնեմ էլի, երեկ զգալի չափով լրացրել եմ [[Էլիզաբեթ Օլսեն]] էջը, ինչ-որ հնարավորություն կա [[Կաղապար:Դերասան]]-ում լուսանկարը փոխելու? Իմ կարծիքով արդեն նկարը փոխելու ժամանակն է: Beko ջան, [[Վիլյանդի (Էստոնիայի շրջան)‏‎]] էջը սարքել եմ, սակայն տեղեկաքարտը որ տեղեկությունները բերում է ինչ-որ շատ լայն է ցույց տալիս: Կարծում եմ ինչ-որ բան կապված է [[Կաղապար:Տեղեկաքարտ Վարչական միավոր]]ի հետ, խնդրում եմ օգնես: --[[Մասնակից:Ahaik|Ahaik]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ahaik|քննարկում]]) 14:14, 29 Ապրիլի 2019 (UTC) :[[Մասնակից:Ahaik|Ahaik]] ջան, արված է։ --[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 17:28, 29 Ապրիլի 2019 (UTC) :: Հզորագույն և մեծագույն մերսիներ...--[[Մասնակից:Ahaik|Ahaik]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ahaik|քննարկում]]) 10:22, 30 Ապրիլի 2019 (UTC) Երեք հատ էլ նույնից [[Հիյու (Էստոնիայի շրջան)]], [[Լյաենե-Նիգուլա (Էստոնիայի շրջան)]] ու [[Նառվա-Յիեսուու (քաղաք, Էստոնիա)]]... կներես: Կամ ասա ինչն ա խնդիրը ես դզմզեմ:--[[Մասնակից:Ahaղեկությունները գալիս են աik|Ahaik]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ahaik|քննարկում]]) 10:58, 30 Ապրիլի 2019 (UTC) :[[Մասնակից:Ahaik|Ahaik]] ջան, տեղեկաքարտ տեղեկաքարտերի տեղեկությունները ավտոմատ գալիս են Վիքիտվյալներից։ Բնակչության տվյալները աղբյուրներ ունեն, որոնք սոսկալի երկար են ու չծալվող՝ դրա պատճառով էլ տեղեկաքարտը այդպես լայնանում է։ Ես ուղղակի այդ տողը լրացնում եմ, ու դրանով արգելակում Վիքիտվյալներից տվյալների ավտոմատ գալը։ Հարցը այսպես լուծվում է։ --[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 15:18, 30 Ապրիլի 2019 (UTC) :: Մերսի, եղբայր --[[Մասնակից:Ahaik|Ahaik]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ahaik|քննարկում]]) 15:20, 30 Ապրիլի 2019 (UTC) :::Խնդրեմ--[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 15:22, 30 Ապրիլի 2019 (UTC) Բեկո ես քեզ շատ եմ սիրում ու մի արա վատ բաներ որովհետև աստված կա իմ հայրը ու քեզ կպատժի հասկացար [[Մասնակից:IDIOMA ESPAÑOL IE|IDIOMA ESPAÑOL IE]] ([[Մասնակցի քննարկում:IDIOMA ESPAÑOL IE|քննարկում]]) 19:24, 2 Հունվարի 2020 (UTC) :Մասնակիցին պատասխանել եմ իր քննարկման էջում։ Ադմիններին խնդրում եմ նույն ոճով շարունակելու պարագայում արգելափակել։ --[[User:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] <sup>[[Մասնակցի քննարկում:GeoO|<font color = "black">'''(✡)'''</font>]]</sup> 19:31, 2 Հունվարի 2020 (UTC) == Կանոնակարգին չհամապատասխանող մասնակից՝ ԹՈՒՄՈ == {{հարգելի մասնակից}}, կարծում եմ, որ նոր գրանցված [[user:ԹՈՒՄՈ|ԹՈՒՄՈ]] մասնակցի անունը չի համապատասխանում Հայերեն Վիքիպեդիայի համապատասխան կանոնակարգին։ Խնդրում եմ ստուգել և անհրաժեշտության դեպքում արգելափակել նրան։ Հարգանքներով՝ [[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 12:57, 5 Մայիսի 2019 (UTC) :Շնորհակալություն զգուշացնելու համար։--[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 13:00, 5 Մայիսի 2019 (UTC) == Azerbaijan article == Hi. You reverted my edit in Azerbaijan article. You are in violation of the neutrality principle. [[:Պատկեր:Azerbaijan_(orthographic_projection).png]] used in 78 wikis. However, [[:Պատկեր:Azerbaijan locator map.png|Azerbaijan_locator_map.png]] is only used in Armenian wikipedia and created by armenian user. You might think I'm inexperienced. However, I have 30,000 edits in WMF projects. Please be neutral and restore old version.--►<strong>[[Մասնակից:Neriman2003|<font face="Forte" color="#0372b7">Neriman</font><font face="Forte" color="#d60827">2003</font>]] <sup>[[Մասնակցի_քննարկում:Neriman2003|<font face="Forte" color="#028000">talk</font>]]</sup></strong> 11:13, 7 Մայիսի 2019 (UTC) == ''This Month in GLAM'': April 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue IV, April 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Albania report|Albania report]]: Museum of Kosovo * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Collaboration with Hovhannes Toumanian museum; Art+Feminism+GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Research activity and GLAM-Wiki initiatives * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Edit-a-thon with 15 librarians and ICT professionals, and a new Wikiclub * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/France report|France report]]: Nancy Museums * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Wikisource meetup and letter translations * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Italy report|Italy report]]: All over Italy * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: The Near East: from Leiden to Wikipedia; Wikipedia Workshop at Zeeuws Museum; Wiki Goes Caribbean * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Norway report|Norway report]]: Oslo Freedom Forum, Riddu Riđđu, and Márkomeannu * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Poland report|Poland report]]: Outcomes of A+F, new uploads, GLAM conference * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Serbian Ministry of Culture supporting GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Spain report|Spain report]]: Edit-a-thons in Madrid and Brasilia, Wiki Loves Falles and Club Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: FindingGLAMs; Sheet music from Musikverket; The first pilot of the Wikimedia Commons Data Roundtripping project is out!; Digikult * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/UK report|UK report]]: Wikidata and Oxford GLAMs * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/USA report|USA report]]: Women's History * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Upcoming releases, and GLAM pilot projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Just call us u4 * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Wikimania report|Wikimania report]]: Updates on the Wikimania conference in Stockholm (Aug 14–18) * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: OpenGLAM Principles, ARL and Wikidata, CC Summit * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Events|Calendar]]: May's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 06:49, 9 Մայիսի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19078967 --> == remove == Barev please dont remove infobox from articles I want to add each minister information on them I create more 10,000 Articles about Armenia and Armenian in Farsi Wiki and 120 Articles about Armenia and Armenian in English Wiki [[Մասնակից:Modern Sciences|Modern Sciences]] ([[Մասնակցի քննարկում:Modern Sciences|քննարկում]]) 05:44, 2 Հունիսի 2019 (UTC) My edits are not sabotage. I intend to bring the positions of each minister with the history of the Ministry and other personal information to the information box. I am collecting information from the official websites of the Armenian government and other websites. To improve the quality and quantity of the articles.  [[Մասնակից:Modern Sciences|Modern Sciences]] ([[Մասնակցի քննարկում:Modern Sciences|քննարկում]]) 05:48, 2 Հունիսի 2019 (UTC) [https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Modern_Sciences] this is my home page in FA Wiki05:53, 2 Հունիսի 2019 (UTC) :Hello [[Մասնակից:Modern Sciences|Modern Sciences]], please be careful, you puting double infoboxes, don't create empty or unsourced articles. The articles information in Armenian Wikipedia came automatically from WikiData, not need put the infobox lines and fill it in them.--[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 06:11, 2 Հունիսի 2019 (UTC) I am going to remove older infobox I put the new one with more parameters on them. I know part of parameters in Armenian Wiki infoboxes come From wikidata [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Q4055726&action=history] I am going to fill New Infoboxes with accurate data. 06:19, 2 Հունիսի 2019 (UTC) == Շաբաթվա հոդված == Ողջույն, հարգելի [[Մասնակից:Beko|Beko]]։ [[Կաղապար:Շաբաթվա հոդված/Շաբաթ 23, 2019 թ.]] փոփոխեցի, հետո նկատեցի/հիշեցի, որ պետք է ընտրել թեկնածուների շարքից։ Խնդրում եմ ծանոթանալ և անհրաժեշտության դեպքում փոխել։ --[[Մասնակից:Ավետիսյան91|Ավետիսյան91]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ավետիսյան91|քննարկում]]) 09:11, 3 Հունիսի 2019 (UTC) == ''This Month in GLAM'': May 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue V, May 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/From the team|From the team]]: Your help is needed * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Cooperation with Central Bank of Armenia * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Australia report|Australia report]]: Festivals of history, heritage and #1Lib1Ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Full catalog of Impressionist painter Eliseu Visconti into Wikidata and Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Canada report|Canada report]]: New partnership with Library and Archives Canada, and a GLAM Wiki Summit in Toronto * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Colombia report|Colombia report]]: Free Software Festival * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Finland report|Finland report]]: Starting to work with the Saami languages * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: More Kajawen on Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Italy report|Italy report]]: Open air, artistic and historical edit-a-thons * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Macedonia report|North Macedonia report]]: WikiScout * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Poland report|Poland report]]: 30 years on: Free elections, free market * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Wikipedian in Residence at Serbian National Theatre * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Spain report|Spain report]]: International Museum Day and FESABID19 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Runic Recordings * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/UK report|UK report]]: Data Week and Data Joy * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/USA report|USA report]]: Asian Pacific American History Month * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Updates on development; GLAM pilot projects; Wikimania Hackathon with GLAM focus are * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Wikipedia Library report|Wikipedia Library report]]: Books & Bytes–Issue 33, March–April 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Library of Congress recognition; Hackathon results * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Wikimedia and Libraries User Group report|Wikimedia and Libraries User Group report]]: Hangout with Wikimedia and Libraries User Group * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Creative Commons Global Summit 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Events|Calendar]]: June's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 01:19, 9 Հունիսի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19113678 --> == ''This Month in GLAM'': June 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue VI, June 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Third round of cooperation with Hovhannes Toumanian Museum * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Australia report|Australia report]]: Toodyaypedia, City of Canning, WoW2019, and the Pilbara * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Partnership with Football Museum brings visibility to entries about women’s soccer on Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: #1Lib1Ref edit-athons and restrospective of +190 articles improved * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/France report|France report]]: Regular workshops * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Introduction to Wikimedia Commons and Structured data * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Mexico report|Mexico report]]: Wiki Loves Mexico * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Image donation; Wiki goes Caribbean meeting on slavery and plantations in Suriname; Dutch open public library data; Field study collaboration Wikimedia and Libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Norway report|Norway report]]: The International Year of Indigenous Languages 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Poland report|Poland report]]: Documentary photographs from National Archives and WikiPlato * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Continuation of residences * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Wikidata imports; Data roundtripping project * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/UK report|UK report]]: Oxford and Coventry Updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/USA report|USA report]]: LGBTQ+ Pride * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Development updates; GLAM focus area at the Wikimania Hackathon * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Want new tools? We've got 'em! * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Events|Calendar]]: July's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 23:54, 9 Հուլիսի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19157272 --> == Կանոնակարգին չհամապատասխանող մասնակից՝ SimonHovhannisyan == {{հարգելի մասնակից}}, կարծում եմ, որ նոր գրանցված [[user:SimonHovhannisyan|SimonHovhannisyan]] մասնակցի անունը չի համապատասխանում Հայերեն Վիքիպեդիայի համապատասխան կանոնակարգին։ Խնդրում եմ ստուգել և անհրաժեշտության դեպքում արգելափակել նրան։ Հարգանքներով՝ [[Մասնակից:Արշո|Արշո]] ([[Մասնակցի քննարկում:Արշո|քննարկում]]) 14:19, 15 Հուլիսի 2019 (UTC) :Հարգելի [[Մասնակից:Արշո|Արշո]], մասնակցի անվան հետ կապված խնդիր չեմ տեսնում։ Հարգանքներով՝ --[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 10:50, 16 Հուլիսի 2019 (UTC) == ''This Month in GLAM'': July 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue VII, July 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Members of the National Assembly of Armenia * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Australia report|Australia report]]: Staying warm over winter * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Germany report|Germany report]]: Heidelberg symposium * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Cultural Gardener Summer Project in Indonesia * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Ireland report|Ireland report]]: Collaboration with the PhotoIreland Foundation * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Italy report|Italy report]]: Archeology in alpine valleys * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Norway report|Norway report]]: Sámi place names – collaboration with the Sámi Várdobáiki Language Center * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: More bibliographic data on Wikidata; National Library of Sweden; GLAM activities Wikimania * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/UK report|UK report]]: Oxford and Coventry Updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Uganda report|Uganda report]]: #1Lib1Ref Uganda 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/USA report|USA report]]: Summer meetups and Picnics * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Map the GLAM report|Map the GLAM report]]: Visualising the status and the spread of a cultural collection in Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Other statements; Wikimania; blog posts on SDC * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Wikipedia Library report|Wikipedia Library report]]: Books & Bytes–Issue 34, May–June 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: I ain't no square with my corkscrew hair * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: OpenGLAM, Wikimania and Structured Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Events|Calendar]]: August's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 08:20, 10 Օգոստոսի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19268956 --> == ''This Month in GLAM'': August 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue VIII, August 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Strategic salon around GLAM perspectives * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Finland report|Finland report]]: Continuing our work with the Saami communities * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Digitization of banknotes and introduction to structured data on Commons (continued) * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Wikidata map making workshop * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Norway report|Norway report]]: Women in Red: collaboration with The National Library in Norway and Oslo Metropolitan University * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: GLAM communities of practice; Problematic data * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/UK report|UK report]]: New and old collaborations * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/USA report|USA report]]: Wikimania 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Special story|Special story]]: Wikimania GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Recent presentations, workshops and blog posts * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Work for us, or just tell us what you think of us * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Updates on OpenGLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Events|Calendar]]: September's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 07:20, 11 Սեպտեմբերի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19359039 --> [[File:Corvus monedula in Jerusalem (1).jpg|thumb|Corvus monedula in Jerusalem (1)]] Hello Beko: So, help me with this. I noticed that none of the other QI reviewers were commenting on your Jackdaw (Corvus monedula) image which looked good to me. Then I noticed that the file size listed by Commons for this image was only 1.04 MB. QI has a requirement of “at least 2 megapixels” which means the image must be at least 1600 x 1200 in size, or approximately 2 MB to be a 2 megapixel image. The image dimensions of your uploaded Jackdaw image are listed by Commons as 2,906 × 2,852 pixels = 8,287,912 pixels = 8,287,912 pixels / 1,000,000 = 8.287 megapixels. Megapixels (MP) is a measure of the resolution (x pixels wide by y pixels high) where the concern is display or printing, whereas megabytes (MB) is a measure of the amount of memory the image file takes up when stored. If your image was uncompressed (lossless) when being saved, it should be approximately 8.2 MB, far larger than the 1.04 MB listed by Commons Upload. My question for you – are you doing some extreme lossy compression when you are saving this file prior to uploading to Commons? [[File:Falco tinnunculus in Yerevan 07.jpg|thumb|Falco tinnunculus in Yerevan 07]] Your Falcon image may be similar with dimensions of 5,184 × 3,456 pixels but only 1.44 MB file size. This image was cited for noise when the issue may be artifact issues associated with extreme lossy compression prior to uploading. This can be overcome by going back to the original RAW or JPG file and resaving it without compression, or at least not to the same degree. [[File:Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին «Կարմիր վանք» 28092019 (18).jpg|thumb|Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին «Կարմիր վանք» 28092019 (18)]] Your landscape images like this one - ‎5,184 × 3,456 pixels, file size: 8.58 MB, are compressed but not to the same degree. Your thoughts? Best, Gordon --[[Մասնակից:GRDN711|GRDN711]] ([[Մասնակցի քննարկում:GRDN711|քննարկում]]) 15:04, 6 Հոկտեմբերի 2019 (UTC : Hello {{Նշել|GRDN711}} :Thanks for the warning. I did not know the minimum size and did not pay attention to this. I checked and found that both images were large and become small due to cutting with the Windows photo viewer program. During cutting with Photoshop, they don't lose MB. I will upload again with the big resolution, thanks again.--[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 18:06, 6 Հոկտեմբերի 2019 (UTC) Hello Beko: Ikan is likely right. This bird appears to be an adult western jackdaw (coloeus monedula). I will leave it to you to research but two Wikipedia topics of interest are “Corvus” defining the overall crow species and the “western jackdaw (coloeus monedula)”, a Corvus subspecies. If you Google images of coloeus monedula, it looks like yours. To correct this requires one of two paths: 1: Update description and captions to reflect the change. Then see “Commons:File renaming” to rename your original uploaded file to “western jackdaw coloeus monedula”. 2: Alternatively, you could withdraw your “corvus monedula” image citing incorrect file name; rename your original file and re-upload it for QI nomination. I still think it is being compressed more than it needs to be. If the original is 2,688 × 3,456 pixels, the size of the uncompressed file would be about 9 MB. Both Ikan and I feel your file image is QI. It just needs a couple of small changes to get there. Hope this helps, Gordon --[[Մասնակից:GRDN711|GRDN711]] ([[Մասնակցի քննարկում:GRDN711|քննարկում]]) 02:13, 7 Հոկտեմբերի 2019 (UTC) == ''This Month in GLAM'': September 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue IX, September 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/Colombia report|Colombia report]]: The GLAM team from Wikimedia Colombia in OpenConLatAm * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/Finland report|Finland report]]: Photographs and events * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/France report|France report]]: European Heritage Days * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Image donation by Indonesian Air Force * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/Italy report|Italy report]]: Wikimedia Italia Summer School * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Open cultural heritage; More libraries in Africa on Wikidata; Global MIL Week 2019 Feature Conference; Kulturhistoria som gymnasiearbete; Wiki Loves Monuments * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/UK report|UK report]]: Oxford, Khalili Collections and Endangered Archives * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/USA report|USA report]]: Hispanic Heritage and Disability Awareness Month * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/Special story|Special story]]: Help the Movement Learn about Content Campaigns & Supporting newcomers in Wikidata training courses! * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Tie a knot in your handkerchief * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: GLAM Manager Role Announced! * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/Events|Calendar]]: October's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 17:31, 8 Հոկտեմբերի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19436590 --> == ''This Month in GLAM'': October 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue X, October 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Australia report|Australia report]]: WikiD at the Design Museum * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Colombia report|Colombia report]]: Wikimedia Colombia in Argentinean event * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Czech Republic report|Czech Republic report]]: Wikipedia Week of Libraries in Broumov * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Nordic cooperation + Wikisource + library information * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Finland report|Finland report]]: Collaborative histories * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/France report|France report]]: GLAM working group at WMFr; Partnership with AAF * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Numismatic items from Sumatran Numismatic Museum * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Malaysia report|Malaysia report]]: Wikipedia Penang Meetup 2 @ Tuanku Fauziah Museum and Gallery, University of Science Malaysia * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Share Your Data master classes for GLAMs; New project manager WMNL; Images from Africa * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Norway report|Norway report]]: Radio Cinema at the National Library in Oslo * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Nordic Museum publications on Wikidata and Commons; Wikipedia training in Härnösand; Open cultural heritage data in focus in Visby * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/UK report|UK report]]: Khalili; Museums + Tech; Oxford WIR placement ends * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/USA report|USA report]]: Spooky Autumn meetups * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Special story|Special story]]: #WikiForHumanRights * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Getting started, Tool highlights, Blog posts and presentations about SDC * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Wikipedia Library report|Wikipedia Library report]]: Books & Bytes–Issue 35, July–August 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: We Are Seven * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Wikimedia and Libraries User Group report|Wikimedia and Libraries User Group report]]: October 16th meeting minutes * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Wikisource report|Wikisource report]]: Community Wishlist Survey 2020 and Wiki Advanced Training 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: 1Lib1Ref, Wikimedia Sweden Research and other updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Events|Calendar]]: November's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 09:01, 12 Նոյեմբերի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19505891 --> == ''This Month in GLAM'': November 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue XI, November 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Australia report|Australia report]]: Wiki Loves Monuments * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Finland report|Finland report]]: Combining the old and the new * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/France report|France report]]: Wikimedia training workshops; Conference in the city of Arles * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: IHLIA starts monthly Wikipedia writing sessions, Wiki Techstorm 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Wellington talks and edit-a-thons * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Poland report|Poland report]]: Transgressing the boundaries of internal academic discourse * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Minor grants and Library training * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/USA report|USA report]]: A busy conference season, a new Caribbean community and introducing a tool for adding artwork metadata * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Continued development, documentation, and blog posts * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Wikipedia Library report|Wikipedia Library report]]: Books & Bytes-Issue 36, September–October 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Research published * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Wikisource report|Wikisource report]]: Results of Community Wishlist Survey 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Events|Calendar]]: December's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 14:04, 10 Դեկտեմբերի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19624126 --> == Կանոնակարգին չհամապատասխանող մասնակից՝ Ալաշկերտ == {{հարգելի մասնակից}}, կարծում եմ, որ նոր գրանցված [[user:Ալաշկերտ|Ալաշկերտ]] մասնակցի անունը չի համապատասխանում Հայերեն Վիքիպեդիայի համապատասխան կանոնակարգին։ Խնդրում եմ ստուգել և անհրաժեշտության դեպքում արգելափակել նրան։ Հարգանքներով՝ [[Մասնակից:Angel X|Angel]] ([[Մասնակցի քննարկում:Angel X|քննարկում]]) 18:38, 14 Դեկտեմբերի 2019 (UTC) :[[Մասնակից:Angel X|Angel X]] ջան, բայց ինչո՞վ է խախտում կանոնակարգը։ Բնակավայրի անունով մասնակցային անուն ունենալը խախտում չէ։--[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 13:39, 15 Դեկտեմբերի 2019 (UTC) ::{{-)}}--[[Մասնակից:Angel X|Angel]] ([[Մասնակցի քննարկում:Angel X|քննարկում]]) 16:15, 15 Դեկտեմբերի 2019 (UTC) == Բոտ կիրառելու օգնության խնդրանք == Ողջույն, Beko ջան: Ժամանակին, երբ նոր էի խմբագրում, եթե չեմ սխալվում դու ինձ սովորեցնում էիր, որ <nowiki>[[Հայաստան|Հայաստանի]]</nowiki> պետք չէ գրել, և ավելորդ բայթեր լցնել, այլ փոխարենը գրել <nowiki>[[Հայաստան]]ի</nowiki>: Ես այս մի երկու շաբաթվա մեջ բավական տեղերում դա տեսնում եմ: Կարո՞ղ եմ քեզ խնդրել, ժամանակ ունենալու դեպքում բոտով մաքրես: --[[Մասնակից:Hayk.arabaget|Հայկ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Hayk.arabaget|արաբագետ]]) 18:41, 25 Դեկտեմբերի 2019 (UTC) : [[Մասնակից:Hayk.arabaget|Հայկ]] ջան, Beko-ն խառը կլինի :) դու բոլոր տարբերակները գրի ես կմաքրեմ... ու կարող ես նման խնդիրները [[Վիքիպեդիա:Բոտապահ մասնակիցների տեղեկատախտակ|եստեղ]] գրես: Հարգանքներով, --[[Մասնակից:Ahaik|Ahaik]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ahaik|քննարկում]]) 10:53, 26 Դեկտեմբերի 2019 (UTC) ::Շնորհակալություն, [[Մասնակից:Ahaik|Ahaik]] ջան: Փաստորեն՝ ես պետք է տարբերակները գտնեմ, ես գիտեի բոտը գտնում է: Լավ, որ գտնեմ՝ կգրեմ արդեն այդ էջում: --[[Մասնակից:Hayk.arabaget|Հայկ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Hayk.arabaget|արաբագետ]]) 11:25, 26 Դեկտեմբերի 2019 (UTC) :::[[Մասնակից:Ahaik|Ahaik]] ջան, բայց ինձ թվում ա [[Մասնակից:Hayk.arabaget|Հայկ]]ի ասածը ԱՎԲ-ն ավտոմատ անում ա: Pywikibot-ի cosmetic_changes.py-ն էլ ա անում կարծեմ:--[[Մասնակից:ԱշոտՏՆՂ|ԱշոտՏՆՂ]] ([[Մասնակցի քննարկում:ԱշոտՏՆՂ|քննարկում]]) 22:54, 27 Դեկտեմբերի 2019 (UTC) ::::Բոլորին ողջույն, այո ԱՎԲ-ն անում է դա։ Իսկ այդպիսի սխալները առաջանում են Վիզոալ խմբագրիչով աշխատելուց։ Կաշխատեմ այս երկու օրը նոր հոդվածների վրայով քշել բոտը։--[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 14:57, 28 Դեկտեմբերի 2019 (UTC) :::::Շնորհակալ եմ, Beko ջան: --[[Մասնակից:Hayk.arabaget|Հայկ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Hayk.arabaget|արաբագետ]]) 18:49, 28 Դեկտեմբերի 2019 (UTC) ::::::Տեսա՞ք ինչ լավ եղավ :)--[[Մասնակից:Ahaik|Ahaik]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ahaik|քննարկում]]) 06:41, 29 Դեկտեմբերի 2019 (UTC) == Vandalism == Hi please correct this vandalism and move the article to its real name this is not a genocide https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Khojaly_Genocide_Memorial_%28Baku%29&type=revision&diff=871662870&oldid=871662825 [[Մասնակից:Modern Sciences|Modern Sciences]] ([[Մասնակցի քննարկում:Modern Sciences|քննարկում]]) 06:04, 19 Փետրվարի 2020 (UTC) == Շնորհավոր Ամանոր և Սուրբ ծնունդ == {| style="border: 2px solid #929292; background-color:" |rowspan="2" valign="middle" | [[Պատկեր:Christmas tree with Wikimedia Projects' logos.png|150px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" valign="middle"| <center>''Շնորհավոր Ամանոր և Սուրբ ծնունդ''</center> |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" |Հարգելի՛ խմբագիր, շնորհավորում ենք Ամանորի և սուրբծննդյան տոների կապակցությամբ։ Թող հաջողությունները անպակաս լինեն Ձեր անձնական կյանքում։ Մաղթում ենք նաև արգասաբեր խմբագրումներ, որոնցով կզարգացնենք մեր հանրագիտարանը և նոր շունչ կհաղորդենք նրան այս նոր տարում։ Հաճելի տոներ և խմբագրումներ ենք մաղթում։ |} == ''This Month in GLAM'': December 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue XII, December 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/Armenia report|Armenia report]]: GLAM+Wikidata Collaboration between Armenia and Albania * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/Czech Republic report|Czech Republic report]]: Edit-a-thon Prachatice 2 * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: Transitional Justice edit-a-thon held in Prishtina * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: A Wikipedian in Residence and a Wikipedian writes * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/Norway report|Norway report]]: Plaintext Wikipedia dumps for the National Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Swedish Performing Arts Agency; Bibliographic data about Swedish periodicals * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/USA report|USA report]]: White Elephant; WikiWednesday Salon; Cascadia Wikimedians annual meeting * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: New blog posts * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Job vacancies and item 80 million * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Mapping GLAM-Wiki collaborations * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/Events|Calendar]]: January's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 16:24, 11 Հունվարի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19644376 --> == ''This Month in GLAM'': January 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue I, January 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Australia report|Australia report]]: Burning * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Finland report|Finland report]]: Wikiviews from Benin: Wikipedia in the Tower of Babel * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/France report|France report]]: Paris musées; Bibliothèque Sainte Geneviève * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: 1st PD Day in Indonesia; visitation to GLAM institutions * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Italy report|Italy report]]: Brand new and old faithful wikimedian in residence! * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Macrons and museums * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Norway report|Norway report]]: Sámi cultural heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: FindingGLAMs Challenge; Art by Edvard Munch from the Thiel Gallery; More European archives on Wikidata; OpenGLAM now! – watch the presentations; Wikipedia in Libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Wikidata for Libraries Hackday Series * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/USA report|USA report]]: Knowledge Graphs and Meetups * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Special story|Special story]]: New Book * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Events|Calendar]]: February's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 19:29, 10 Փետրվարի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19782286 --> == Արեւմտահայերէնի Տեղեկաքարտներու Հարց == Բարեւ Մհեր ճան, յոյսով եմ լաւ ես: Ճան, քիչ մը դժուարութիւն կ'ունենամ կոր արեւմտահայերէն ուիքիի վրայ տեղեկաքարտ աւելցնելու, եւ կարծեմ հարցը WikiData-էն է: [http://hyw.wikipedia.org/wiki/Կաղապար:Տեղեկաքարտ_Կայքէջ Այս] է տեղեկաքարտը եւ [https://hyw.wikipedia.org/wiki/H-Pem հոս] կը փորձեմ աւելցնել, բայց կը ձախողիմ: Կանխյայտ շնորհակալութիւն! --[[Մասնակից:Shahen books|Շահէն Արապօղլեան]] ([[Մասնակցի քննարկում:Shahen books|քննարկում]]) 14:18, 26 Փետրվարի 2020 (UTC) :Շահէն ջան, անպայման կնայեմ։--[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 18:20, 26 Փետրվարի 2020 (UTC) == ''This Month in GLAM'': February 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue II, February 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Wiki project on Museums with My Armenia * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Moreira Salles Institute GLAM initiative in Brazil * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Finland report|Finland report]]: The Helsinki then and now exhibition * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/France report|France report]]: GLAM related blogposts * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Proposing collaboration with museums in Bali; First Wikisource training in the region * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Students write articles about Media artists, Public Domain Day 2020, Wiki Goes Caribbean, WikiFridays at Ihlia - Wikimedia Nederland in January & February 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Norway report|Norway report]]: Wikipedia editing workshop with the Norwegian Network for Museums * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Great dedication of librarians * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Historic photos; Support for international Wikimedia community; Library training tour; Many GLAMs improved on Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/UK report|UK report]]: Kimonos and Khalili * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Ukraine report|Ukraine report]]: Winning photos Wiki Loves Monuments shown in different cities; Libraries Lead an All-Ukrainian Challenge * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/USA report|USA report]]: Black History Month and Open Access Anniversaries * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Summary of pilot projects, and what's next * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Leap into Wikidata! * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: New Team Leadership, GLAM-Focused Grants Review, OpenGLAM Declaration Research * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Events|Calendar]]: March's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 02:02, 10 Մարտի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19882815 --> == Կանոնակարգին չհամապատասխանող մասնակից՝ Բերդ մշակույթի կենտրոն == {{հարգելի մասնակից}}, կարծում եմ, որ նոր գրանցված [[user:Բերդ մշակույթի կենտրոն|Բերդ մշակույթի կենտրոն]] մասնակցի անունը չի համապատասխանում Հայերեն Վիքիպեդիայի համապատասխան կանոնակարգին։ Խնդրում եմ ստուգել և անհրաժեշտության դեպքում արգելափակել նրան։ Հարգանքներով՝ [[Մասնակից:Արեն Ձավարյան|Արեն]] ([[Մասնակցի քննարկում:Արեն Ձավարյան|քննարկում]]) 15:04, 15 Մարտի 2020 (UTC) Խնդրում եմ օգնեք գրանցվել [[Մասնակից:Բերդ մշակույթի կենտրոն|Բերդ մշակույթի կենտրոն]] ([[Մասնակցի քննարկում:Բերդ մշակույթի կենտրոն|քննարկում]]) 15:16, 15 Մարտի 2020 (UTC) :Հարգելիս, կարդացեք [[:Վիքիպեդիա:Մասնակիցների անուններ|մասնակցային անունների կանոնակարգը]], ընտրեք մասնակցային անուն, որը ընդունելի է ըստ կանոնակարգի և գրանցվեք։ Կազմկաերպության անունով գրանցվել Հայերեն Վիքիպեդիայում չի կարելի։--[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 15:32, 15 Մարտի 2020 (UTC) == Կանոնակարգին չհամապատասխանող մասնակից՝ PR Focus LLC == {{հարգելի մասնակից}}, կարծում եմ, որ նոր գրանցված [[user:PR Focus LLC|PR Focus LLC]] մասնակցի անունը չի համապատասխանում Հայերեն Վիքիպեդիայի համապատասխան կանոնակարգին։ Խնդրում եմ ստուգել և անհրաժեշտության դեպքում արգելափակել նրան։ Հարգանքներով՝ [[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 21:53, 15 Մարտի 2020 (UTC) == Կանոնակարգին չհամապատասխանող մասնակից՝ Բերդ մշակույթի կենտրոն == {{հարգելի մասնակից}}, կարծում եմ, որ նոր գրանցված [[user:Բերդ մշակույթի կենտրոն|Բերդ մշակույթի կենտրոն]] մասնակցի անունը չի համապատասխանում Հայերեն Վիքիպեդիայի համապատասխան կանոնակարգին։ Խնդրում եմ ստուգել և անհրաժեշտության դեպքում արգելափակել նրան։ Հարգանքներով՝ [[Մասնակից:Ավետիսյան91|Ավետիսյան91]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ավետիսյան91|քննարկում]]) 18:59, 16 Մարտի 2020 (UTC) == Выведение страницы в ОП == Добрый день! Мы создали страницу об Ассамблее Армян в русской Википедии. Нам нужна помощь в выведении страницы в общее пространство. Спасибо!{{անստորագիր|Elena Kovalenskaya}} :Будьте добры разъяснить, кто это мы, что за страница, что с ним делать? Ни вас, ни указанную страницу в Русской Википедии не нашел.-[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 12:47, 26 Մարտի 2020 (UTC) == ''This Month in GLAM'': March 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue III, March 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Australia report|Australia report]]: Know My Name; Public libraries of Queensland join Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Colombia report|Colombia report]]: Gender gap, Wikipedia and Libraries from the GLAM team * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/France report|France report]]: WikiGoths; WikiTopia Archives * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Volunteers' meet-up; Wiki Cinta Budaya 2020 structured data edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Ireland report|Ireland report]]: Video tutorials; Celtic Knot Conference 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: WoALUG and NGO Germin call Albanian Diaspora to contribute to Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Nationaal Museum van Wereldculturen contributes to Wikimedia Commons again; Student research on GLAM-Wiki at Erasmus University Rotterdam * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: March Highlights - Everything is postponed * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: FindingGLAMs; Wikipedia in libraries; Art from the Thiel Gallery Collections; Kulturhistoria som gymnasiearbete * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/UK report|UK report]]: Colourful Kimonos from Khalili * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/USA report|USA report]]: Women & Editing in the time of virus * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Special story|Special story]]: COVID-19 * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Lockdown Levellings * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Mapping GLAM-Wiki collaborations * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Events|Calendar]]: April's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 08:24, 9 Ապրիլի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19949739 --> == Վիքիպեդիա:CEE Spring 2020 == Good day! I'm sorry for writing in English in your encyclopedia. The section "ապրիլի 27 – մայիսի 3" is not contain "Tatarstan", although the pages of other member languages do. If it is mistake, I hope you can correct it. --[[Մասնակից:Фәрһад|Фәрһад]] ([[Մասնակցի քննարկում:Фәрһад|քննարկում]]) 06:36, 25 Ապրիլի 2020 (UTC) :[[Մասնակից:Фәрһад|Фәрһад]], thank you for your warning․--[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 06:46, 25 Ապրիլի 2020 (UTC) == ''This Month in GLAM'': April 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue IV, April 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Brazil report|Brazil report]]: GLAMce at Museu Paulista: making things machine-readable * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Czech Republic report|Czech Republic report]]: WikiGap 2020 in Czech Republic; International event; support for Wikimedia community; edit-a-thon run with the US embassy and the Swedish Embassy * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/France report|France report]]: Association des Archivistes Francais; Palladia, a museum collection portal based on Wikimedia resources * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Wikisource Competition 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Ireland report|Ireland report]]: Hunt Museum image donation; Livesteaming and video demonstrations * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Italy report|Italy report]]: Archivio Ricordi, webinars and videos * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: One Village, One Article for each village in Albania and Kosovo * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Photo collections Afrika-Studiecentrum Leiden; meetup and media donations for Wiki goes Caribbean; first online WikiFriday * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Skrivstuga (edit-a-thon) online – Wikipedia in libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: More women on Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/UK report|UK report]]: Japanese silk and Spanish iron * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/USA report|USA report]]: Earth Day * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Seven Million People Can't Be Wrong * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Events|Calendar]]: May's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 15:49, 11 Մայիսի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20062053 --> == Համաշխարհային ժառանգության պորտալ == Հարգելի Beko, որոշ ժամանակ առաջ Ձեր առաջարկով բժշկության մասին պորտալը տեղադրվեց գլխավոր էջում Համաշխարհային ժառանգության պորտալի փոխարեն։ Քանի որ ներկայումս ընթանում է Համաշխարհային ժառանգության մասին նախագիծը, արդյոք նպատակահարմար չէ Համաշխարհային ժառանգության պորտալը ևս գլխավոր էջում լինի։--[[Մասնակից:Soghomon Matevosyan|Soghomon Matevosyan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Soghomon Matevosyan|քննարկում]]) 19:38, 8 Հունիսի 2020 (UTC) :Ես անձամբ դեմ չեմ։ Եթե պորտալը կա, ու հետաքրքրությունը շատ է, կարող ենք դնել։ 2016 թվականից փոփոխություն չի արված, մի քանի դատարկ բաժին ունի, գուցե դրանք ուղղվեն ու նոր դնենք։ Ինձ թվում է հանրությունն էլ դեմ չի լինի։--[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 12:01, 9 Հունիսի 2020 (UTC) == ''This Month in GLAM'': May 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue V, May 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Edit-a-thon dedicated to International Museum Day * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Colombia report|Colombia report]]: A #1Lib1Ref to close the gender gap * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: #1Lib1Ref 2020 from 26 to 28 May in Côte d'Ivoire * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/France report|France report]]: WikiArchives; IMD 2020: Cross-Chapter Collaboration * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Wikisource Competition 2020 recap; International Museum Day 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Italy report|Italy report]]: New collaborations and contents! * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Analysis of Dutch GLAM-Wiki projects in relation to the Dutch Digital Heritage Reference Architecture, Content donation from Utrecht Archives, Detecting Wikipedia articles strongly based on single library collections and Collection highlights of the KB * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Free music on Wikipedia; NHB webinars; Wikipedia in libraries – Projekt HBTQI * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: International Museum Day 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/UK report|UK report]]: Japanese art * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/USA report|USA report]]: Workshops & COVID-19 Symposium * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Special story|Special story]]: Content partnership category - your help is needed * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: GLAM metadata standards and Wikimedia projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Events|Calendar]]: June's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 17:21, 10 Հունիսի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20155977 --> == բոտ == բարև {{հարգելի մասնակից}}, մի բան հարցնեմ էլի իմ բոտը չի աշխատում, կարող է ինչ-որ տեղից անջատել են, թե ես պետք է ինչ-որ բան անեմ: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 12:52, 11 Հունիսի 2020 (UTC) : լավ գտա: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 12:54, 11 Հունիսի 2020 (UTC) == ''This Month in GLAM'': June 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue VI, June 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Albania report|Albania report]]: Wikigap 2020 in Albania * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Australia report|Australia report]]: Taking training online * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Wikimedia in Brazil in times of pandemics * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/France report|France report]]: Association des archivistes français * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Mexico report|Mexico report]]: México free and diverse representation * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Wiki goes Caribbean meetup and media donation & Making references to Dutch newspapers in Wikipedia more sustainable * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Macedonia report|North Macedonia report]]: More than 130 new articles about insects * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: June Highlights - Let’s make new agreements * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Free music on Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Diversity in GLAM Program * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Taiwan report|Taiwan report]]: Research Case of the White Paper Cooperation Writing Between Taiwan Gallery and Wikidata Taiwan * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/UK report|UK report]]: New project on Islamic art * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/USA report|USA report]]: Juneteenth2020 +Pride * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Special story|Special story]]: Creative Commons invites Open GLAM stories from underrepresented communities * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Departure of Sandra Fauconnier * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Events|Calendar]]: July's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 15:57, 10 Հուլիսի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20268385 --> == Կանոնակարգին չհամապատասխանող մասնակից՝ AZƏRBAYCANQARABAĞ == {{հարգելի մասնակից}}, կարծում եմ, որ նոր գրանցված [[user:AZƏRBAYCANQARABAĞ|AZƏRBAYCANQARABAĞ]] մասնակցի անունը չի համապատասխանում Հայերեն Վիքիպեդիայի համապատասխան կանոնակարգին։ Խնդրում եմ ստուգել և անհրաժեշտության դեպքում արգելափակել նրան։ Հարգանքներով՝ [[Մասնակից:Արեն Ձավարյան|Արեն]] ([[Մասնակցի քննարկում:Արեն Ձավարյան|քննարկում]]) 15:29, 16 Հուլիսի 2020 (UTC) == Vandalism == Hello, Beko. I hope you're good. Since I have known you since years, I want to convey a problem to you. [[Special:Diff/7190107|In this revision]], there is swearing towards Armenians in Turkish language. Can you hide it? Thanks. [[Մասնակից:Uncitoyen|Uncitoyen]] ([[Մասնակցի քննարկում:Uncitoyen|քննարկում]]) 09:28, 17 Հուլիսի 2020 (UTC) :[[Special:Diff/7190124|Second]]. IP can be blocked. [[Մասնակից:Uncitoyen|Uncitoyen]] ([[Մասնակցի քննարկում:Uncitoyen|քննարկում]]) 09:31, 17 Հուլիսի 2020 (UTC) ::Hello {{նշել|Uncitoyen}}, thank you for your attention, another admin hide it and bloked IP. Thanks again.--[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 10:32, 17 Հուլիսի 2020 (UTC) ==Ջնջման է ներկայացվել «[[:Անտոն_Աբակյան]]» էջը== {| class= style="font-size:100%; border:1px solid #CC9999; background-color:#FEDEDE;" |[[File:Mauritius Road Signs - Warning Sign - Other dangers.svg|90px|left]] |width="100%"|{{Հարգելի մասնակից}}, Ձեր ստեղծած կամ խմբագրած «[[:Անտոն_Աբակյան]]» էջը ներկայացված է ջնջման։ Որպես պատճառ նշվում է հետևյալը՝ ''Ոչ նշանակալի''։ Մանրամասներին կարող եք ծանոթանալ, ինչպես նաև կարող եք հայտնել ձեր կարծիքը կամ առարկությունները [[Վիքիպեդիա:Ջնջման ենթակա հոդվածներ#Անտոն_Աբակյան|ջնջման ներկայացված հոդվածների քննարկման էջում]], եթե բավարարում եք [[Վիքիպեդիա:Հարցումներ/Մասնակցության_կանոնակարգ_և_լրացուցիչ_այլ_պայմաններ#Ջնջման ներկայացված հոդվածների քննարկում/քվեարկության մասնակցության կանոնակարգ|քննարկման մասնակցության կանոնակարգի]] պահանջներին։ Մյուս դեպքերում Ձեր ձայնը կունենա խորհրդատվական նշանակություն: Օգնության համար տե՛ս նաև «[[Օգնություն:Ինչու է ջնջվել իմ հոդվածը|Ինչու է ջնջվել իմ հոդվածը]]» էջը։--[[Մասնակից:Armenmir|Armen]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armenmir|քննարկում]]) 21:08, 1 Օգոստոսի 2020 (UTC) |} == ''This Month in GLAM'': July 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue VII, July 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Albania report|Albania report]]: Wikimedia CEE Spring 2020 in Albania and Kosova * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Australia report|Australia report]]: New WikiClub and Australian GLAM Research * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Important records of Brazilian history: images, metadata and edit-a-thons * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Finland report|Finland report]]: Rephotography walks during the pandemic * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/France report|France report]]: Bibliothèque Sainte Geneviève * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Germany report|Germany report]]: Hacking the Arts * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: October history month East-West, Pictures as a legacy to the world & Photos of Mali * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Wikimedia Serbia is working on new activities * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: More Swedish music – of all sorts * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Uganda report|Uganda report]]: Sensitisation of GLAM institutions in Uganda * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/UK report|UK report]]: The effect of a Commons Picture of the Day * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/USA report|USA report]]: AfroCROWD, AAPB, Philadelphia, Smithsonian * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Events|Calendar]]: August's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 05:40, 12 Օգոստոսի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20342708 --> == Հաղորդագրությունից ՀՅՈՒՍԻՍԱՅԻՆ ՄԱԼԱՄՈՒՏ-ից == Բարի օր՝ Բարև Հարգելի Beko ջան, իսկ հիմա կարող ես նայել Հյուսիսային Ամուրյան ընձառյուծ հոդվածը, այ հիմա տես՝ որ նշանակալից աղբյուրներ կան, հիմա տես հիմա լավա, կարող ես հայտնել քո տեսակետը և կարծիքը անկախ տարաձայնությունից, այնուամենայնիվ ցանկալի է որ դու հենց՝ հիմա արձագանքես այս հարցիս, սպասում եմ քո պատասխանին Հարգանքներով [[Մասնակից:ՀՅՈՒՍԻՍԱՅԻՆ ՄԱԼԱՄՈՒՏ|ՀՅՈՒՍԻՍԱՅԻՆ ՄԱԼԱՄՈՒՏ]] ([[Մասնակցի քննարկում:ՀՅՈՒՍԻՍԱՅԻՆ ՄԱԼԱՄՈՒՏ|քննարկում]]) 05:10, 13 Օգոստոսի 2020 (UTC) :Բարի օր {{Նշել|ՀՅՈՒՍԻՍԱՅԻՆ ՄԱԼԱՄՈՒՏ}}, նախ պետք չէ ողջ տեքստը թավատառ կամ վերնագիր սարքել, տեղադրել քննարկման էջի վերևում՝ ընդունված է նոր քննարկումները տեղադրել ներքևում։ Պետք չէ թելադրել զրուցակցին, որ անմիջապես պատասխանի՝ մեղմ ասած բարեկիրթ չէ։ Հիշեցնեմ նաև, որ եթե հոդվածի հետ կապված դիտողություն եմ արել, ապա դա տարաձայնություն չէ, այլ պարզ ու ընդունված քայլ Վիքիպդիայում՝ հոդվածները անաղբյուր, իրականությանը չհամապատասխանող տեղեկություններ ավելացնելու դեմ։ Վիքիպեդիայում բոլոր տեղեկությունները պետք է ունենան երկրորդական հավաստի աղբյուրներ։ Մնացածը՝ եթե ասելիք կա, կգրեմ [[Ամուրյան ընձառյուծ]] հոդվածի քննարկման էջում։--[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 06:54, 13 Օգոստոսի 2020 (UTC) == Պատկերի կաղապարի մասին == Բարև Ձեզ, {{հարգելի մասնակից}}, մի նկար եմ բեռնել Վիքիպահեստում «Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ․ 75 տարի անց» նախագծի շրջանակներում: Նախագծի [[Վիքինախագիծ:Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ․ 75 տարի անց/Աշխատանքի ուղեցույց|աշխատանքի ուղեցույց]] բաժնում նշված էր, որ լուսանկարի էջում պետք է հատուկ կաղապար լինի: Խնդրում եմ ասեք, թե ինչ կաղապարի մասին է խոսքը և ինչ պետք է անեմ: Կանխավ շնորհակալություն: --[[Մասնակից:AnMkrt|AnMkrt]] ([[Մասնակցի քննարկում:AnMkrt|քննարկում]]) 19:24, 11 Սեպտեմբերի 2020 (UTC) :Բարի օր, լուսանկարի համար կաղապարի կարիք չկա, եթե հուշարձանի համարը դրել եք, ապա հատուկ ծրագրով, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի նախագծին վերաբերող լուսանկարների ցանկը կստանանք։ Շնորհակալություն ներդրման համար։--[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 19:41, 11 Սեպտեմբերի 2020 (UTC) ::Հուշարձանների համար գիտեի, խոսքս այլ նկարների մասին է, կոնկրետ իմում հայ պարտիզանններ են: --[[Մասնակից:AnMkrt|AnMkrt]] ([[Մասնակցի քննարկում:AnMkrt|քննարկում]]) 19:55, 11 Սեպտեմբերի 2020 (UTC) :::Կնշե՞ք նկարի աղբյուրը, գրված է «Բեռնողի սեփական աշխատանք», բայց բնականաբար հեղինակը դուք չեք։--[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 20:05, 11 Սեպտեմբերի 2020 (UTC) ::::Հստակ աղբյուրը հայտնի չէ, դրա համար այդպես եմ նշել: Նկարը գտել եմ Հայաստանի Ազգային Արխիվի փաստաթղթերում:--[[Մասնակից:AnMkrt|AnMkrt]] ([[Մասնակցի քննարկում:AnMkrt|քննարկում]]) 20:14, 11 Սեպտեմբերի 2020 (UTC) Բարի երեկո, {{հարգելի մասնակից}}, կներեք, որ նորից անհանգստացնում եմ: Կասե՞ք, թե ինչ կաղապար պետք է դնեմ:--[[Մասնակից:AnMkrt|AnMkrt]] ([[Մասնակցի քննարկում:AnMkrt|քննարկում]]) 18:31, 13 Սեպտեմբերի 2020 (UTC) == ''This Month in GLAM'': August 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue VIII, August 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Albania report|Albania report]]: Wikivoyage edit-a-thon - Editing Albania and Kosovo’s travel destinations * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Open innovation and dissemination activities: wrapping up great achievements on a major GLAM in Brazil * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Czech Republic report|Czech Republic report]]: First Prague Wiki Editathon held in Prague * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Virtual exhibition about Polish-Estonian relations. Rephotography and cultural heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Germany report|Germany report]]: KulTour in Swabia and 8000 documents new online * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/India report|India report]]: Utilising Occasion for Content donation: A story * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: WMIN & WMNL collaboration & Japanese propaganda films * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Enriching Wiki projects in different ways * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Free music and new recordings of songs in the public domain; Autumn in the libraries; Yes, you can hack the heritage this year – online! * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Uganda report|Uganda report]]: Participating in the African Librarians Week (24-30 May 2020) * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/UK report|UK report]]: Spanish metal and ... * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/USA report|USA report]]: Wiknic & Black Artists Matter & Respect Her Crank * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Wikipedia Library, new WikiCite grant programs, and GLAM office hours * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Events|Calendar]]: September's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 21:10, 11 Սեպտեմբերի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20437068 --> == ''This Month in GLAM'': September 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue IX, September 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Wikidata birthday celebrations, Wiki Loves Monuments, new partnerships and more! * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/Colombia report|Colombia report]]: GLAM and virtual education * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/France report|France report]]: AAF training course; Workshops in Strasbourg; European Heritage Days: Rennes; Wiki Loves Monuments * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/Germany report|Germany report]]: Ahoy! Wikipedians set sail to document the reality of modern seafaring * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: New GLAM partnerships on data donation; Commons structured data edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/Norway report|Norway report]]: Students taking on GLAM Wiki women in red * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Musikverket: more folk music and photos; Hack for Heritage 2020; Wiki Loves Monuments; Wikipedia in the libraries; Digital Book Fair on Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/UK report|UK report]]: National Lottery; Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/USA report|USA report]]: Virtual events MetFashion, 19SuffrageStories, WikiCari Festival and more * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/Open Access report|Open Access report]]: New publication about access to digitised cultural heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Launching Wikisource Pagelist Widget * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/Events|Calendar]]: ctober's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 02:44, 13 Հոկտեմբերի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20528305 --> == ''This Month in GLAM'': October 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue X, October 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/AfLIA Wikipedia in African Libraries report|AfLIA Wikipedia in African Libraries report]]: Wikipedia in African Libraries Project * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Abre-te Código hackathon, Wikidata related events and news from our partners * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Finland report|Finland report]]: Postponed Hack4FI GLAM hackathon turned into an online global Hack4OpenGLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/France report|France report]]: Partnership with BNU Strasbourg * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Germany report|Germany report]]: Coding da Vinci cultural data hackathon heads to Lower Saxony * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/India report|India report]]: Mapping GLAM in Maharashtra, India * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Bulan Sejarah Indonesia 2.0; Structured data edit-a-thon; Proofreading mini contest * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: National History Month: East to West, Dutch libraries and Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: West Coast Wikipedian at Large * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Norway report|Norway report]]: The Sámi Languages on wiki * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Many activities are in our way * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Librarians learn about Wikidata; More Swedish literature on Wikidata; Online Edit-a-thon Dalarna; Applications to the Swedish Innovation Agency; Kulturhistoria som gymnasiearbete; Librarians and Projekt HBTQI; GLAM Statistical Tool * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/UK report|UK report]]: Enamels of the World * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/USA report|USA report]]: American Archive of Public Broadcasting; Smithsonian Women in Finance Edit-a-thon; Black Lunch Table; San Diego/October 2020; WikiWednesday Salon * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Events|Calendar]]: November's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 22:36, 11 Նոյեմբերի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20644673 --> == Խմբագրումներ hylabels գործիքով == {{հարգելի մասնակից}}, [https://www.wikidata.org/wiki/Special:RecentChanges?hidebots=1&hidecategorization=1&tagfilter=OAuth+CID%3A+1852&limit=50&days=7&urlversion=2 այս էջում] եղած խմբագրումների արդյունքում ավելացված հայերեն թարգմանությունները երևի գործիքը սխալ տեղ է ավելացնում, մի քանի հատ փոխեցի, բայց ստիպված էի ջնջել եղածը, որովհետև հնարավոր չեղավ հիշել նույնը հաջորրդ սյունակ տեղափոխելուց հետո։--[[Մասնակից:Voskanyan|Voskanyan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Voskanyan|քննարկում]]) 16:34, 30 Նոյեմբերի 2020 (UTC) :Շնորհակալ եմ, կստուգեմ։--[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 17:18, 30 Նոյեմբերի 2020 (UTC) == ''This Month in GLAM'': November 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue XI, November 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/AfLIA Wikipedia in African Libraries report|AfLIA Wikipedia in African Libraries report]]: Launch of Wikipedia in African Libraries Project Pilot Cohort * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Accessibility through audio descriptions, GLAM tutorials, WikidataCon 2021 and more updates on Brazilian GLAMs * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Canada report|Canada report]]: Taking a tour of CAPACOA workshops and some recent example sets from commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Germany report|Germany report]]: German symphony orchestra releases audio samples under free license * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/India report|India report]]: Re-licensing of content on water & rivers in India * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: #WikiSejarah WPWP Campaign * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Wikipedia and Education, Funding granted for two projects in 2021, KB completes collection highlights project * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: GLAM in Serbia makes important steps in the digitization of cultural heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Spain report|Spain report]]: Edit-a-thons on women scientists and painters * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Music, UNESCO and Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/UK report|UK report]]: Hundreds of Khalili images * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/USA report|USA report]]: Black Lunch Table & Museum Computer Network * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Events|Calendar]]: December's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 14:29, 11 Դեկտեմբերի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20736167 --> == ''This Month in GLAM'': December 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue XII, December 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/AfLIA Wikipedia in African Libraries report|AfLIA Wikipedia in African Libraries report]]: Wrap up of the Wikipedia in African Libraries project pilot cohort * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Canada report|Canada report]]: Branding Toolkit released by the Canadian Museums Association for GLAMs * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Finland report|Finland report]]: Hundreds of thousands of new photos released * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Germany report|Germany report]]: The Karl-Preusker-Medal 2020 goes to Wikimedia Deutschland e. V. * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Documentation of workflows for the ingestion of bibliographic data into Wikidata; Wikipedia & Africa: Why contributing to Wikipedia matters * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Māori Women Weavers Edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: GLAMorous end of 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Wiki Loves Monuments submissions livestreamed; Nordiska museet uploads; Sjung med oss, Mamma! * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/UK report|UK report]]: Wales, Women in Leeds, and the Hajj * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/USA report|USA report]]: WikiConference North America and Salons * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: The GLAM & Culture office hours * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Events|Calendar]]: January's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 11:42, 12 Հունվարի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20941536 --> == ''This Month in GLAM'': December 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue XII, December 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/AfLIA Wikipedia in African Libraries report|AfLIA Wikipedia in African Libraries report]]: Wrap up of the Wikipedia in African Libraries project pilot cohort * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Canada report|Canada report]]: Branding Toolkit released by the Canadian Museums Association for GLAMs * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Finland report|Finland report]]: Hundreds of thousands of new photos released * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Germany report|Germany report]]: The Karl-Preusker-Medal 2020 goes to Wikimedia Deutschland e. V. * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Documentation of workflows for the ingestion of bibliographic data into Wikidata; Wikipedia & Africa: Why contributing to Wikipedia matters * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Māori Women Weavers Edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: GLAMorous end of 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Wiki Loves Monuments submissions livestreamed; Nordiska museet uploads; Sjung med oss, Mamma! * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/UK report|UK report]]: Wales, Women in Leeds, and the Hajj * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/USA report|USA report]]: WikiConference North America and Salons * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: The GLAM & Culture office hours * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Events|Calendar]]: January's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 14:32, 12 Հունվարի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20941536 --> == Orlando Paride == [[Մասնակից:Orlando Paride]] Նա գլոբալ առումով փակված բռնարար խմբագիր է, և մենք չենք ցանկանում նրա լուսանկարները: Նա փորձում է լավ լուսանկարները փոխարինել իրերով: Նա պահանջում է ունենալ իր գործը, այլ ոչ թե ուրիշները: Մենք չենք ցանկանում նրա աշխատանքը: [[Մասնակից:Elizium23|Elizium23]] ([[Մասնակցի քննարկում:Elizium23|քննարկում]]) 08:00, 28 Հունվարի 2021 (UTC) == խնդրանք == բարև {{հարգելի մասնակից}}, խնդրեմ [[Կասկածյալը (ֆիլմ, 20013)]] այս հոդվածի անունը ուղղեք, մի 0 ավել է: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 06:13, 1 Փետրվարի 2021 (UTC) == Տիգրան Գորշ == [[Տիգրան Գորշ]] հարգելի Բեքո, Ձեր կարծիքը միանգամայն ընդունելի է՝ ըստ գնահատվող չափորոշիչների, բայց աղբյուրների բացակայությունը բխում է հեղինակի էությունից և փիլիսոփայական աշխարհընկալումից, իսկ նշանակալիության օբյեկտիվ գնահատականը բացառապես նրա ստեղծագործություններում է։ Հասկանալի է, որ խնդիրը հեշտությամբ կարելի է լուծել տեղեկությունների ստեղծմամբ, բայց արհեստականությունը նրան խորդ է։ Հուսամ սույն գրառումը կնպաստի կարծիքի ձևավորմանը։ Հարգանքով ․․․ == խնդրանք կատեգորիա == ողջույն {{հարգելի մասնակից}}, խնդրեմ մի հատ կուղղեք [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%94%D5%B5%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%AF_%D5%A3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%B4%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80&redirect=no այս կատեգորիան], շնորհակալություն: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 15:48, 4 Փետրվարի 2021 (UTC) == ''This Month in GLAM'': January 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue I, January 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/Belgium report|Belgium report]]: The Public Domain Tool; Data Donations; Wiki Loves Heritage Belgium 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Heading 2021 with new (and renewed!) GLAM-Wiki projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/Colombia report|Colombia report]]: Public domain day in Colombia * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/Finland report|Finland report]]: AvoinGLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/France report|France report]]: #1lib1ref; Training courses; What's next ?; Wikidata and archaeology vocabulary * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/Germany report|Germany report]]: Coding da Vinci Niedersachsen wraps up * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: A month in the spirit of references * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Record numbers of digital museum visits * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/UK report|UK report]]: Protests & Suffragettes - Wikipedia work in 2020; Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/USA report|USA report]]: Wiki 20 * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Digital Public Library of America makes an impact in 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/Events|Calendar]]: February's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 07:37, 9 Փետրվարի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21034985 --> == ջնջման խնդրանք == [[Էմմա]] այս հոդվածը կրկնվող էր [[Էմմա (վեպ)]] հոդվածի հետ, եղածը տարա այնտեղ, խնդրեմ ջնջես Էմմա-ն, որ բազմիմաստության հոդված ստեղծենք: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 02:08, 24 Փետրվարի 2021 (UTC) : {{Արված է}}--[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 08:57, 24 Փետրվարի 2021 (UTC) == Հոդվածների ջնջում == {{հարգելի մասնակից}}, խնդրում եմ հոդվածները ջնջելիս համապատասխան փոփոխություն կատարել նաև դրանց հղվող հոդվածներում (տվյալ դեպքում հավանաբար պետք է խմբագրել կաղապարները)։ Շնորհակալություն։--[[Մասնակից:Voskanyan|Voskanyan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Voskanyan|քննարկում]]) 10:55, 7 Մարտի 2021 (UTC) :Հարգելի [[Մասնակից:Voskanyan|Voskanyan]], այդտեղ էլ կփոխեմ, եթե Սլավա Սահակյանը մինչ այդ չփոխի։ Պարզապես անվանումների սխալ տարբերակները պահել չարժի։--[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 10:58, 7 Մարտի 2021 (UTC) ::Դժվար թե ինքը փոխի, որովհետև երկար ժամանակ ինքը հոդվածները տեղափոխում է, ու կաղապարներում փոփոխություններ չի անում։ Հավանաբար ավելի ճիշտ կլինի դիմենք, որ բոտով հոդվածները ջնջվեն ու փոփոխություններն էլ միանգամից կատարվեն, եթե հիմա դրանք չեն արվում։ Շնորհակալություն։--[[Մասնակից:Voskanyan|Voskanyan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Voskanyan|քննարկում]]) 11:05, 7 Մարտի 2021 (UTC) :::Այս կաղապարինը արդեն արել եմ, բոտով ես այժմ չեմ կարողանում զանգվածային ջնջել, անընդհատ հաստատում է ուզում, որը նույն ձեռքով ջնջելուն է հավասար։--[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 11:15, 7 Մարտի 2021 (UTC) ::[[Մասնակից:ԱշոտՏՆՂ|Աշոտը]] կարողանում է ջնջել և միանգամից հղումներն ուղղել, ինչքան գիտեմ։ Բայց չգիտեմ, թե ցանկն ինչպես է կազմում, բայց Սլավա Սահակյան մասնակցի տեղափոխած հոդվածներին մնացած վերահղումների մեծ մասը հավանաբար պետք է ջնջել։--[[Մասնակից:Voskanyan|Voskanyan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Voskanyan|քննարկում]]) 11:17, 7 Մարտի 2021 (UTC) == Spam == Hi Beko, I just wanted to note that [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%B9%D5%AB_%D4%BC%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%B4%D5%A1_%D5%8A%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A5%D6%80&oldid=prev&diff=7765753 this] is an xwiki spam campaign about a non-notable artist, if you google his name you will see that its mostly exaggerated and is being deleted on most projects due to the spam and fake sources/exaggerations. [[Մասնակից:Praxidicae|Praxidicae]] ([[Մասնակցի քննարկում:Praxidicae|քննարկում]]) 13:36, 7 Մարտի 2021 (UTC) :HI [[Մասնակից:Praxidicae|Praxidicae]], thank you for the warning․ I saw the discussions on the English Wikipedia, but we need our discussion to remove the article.--[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 13:44, 7 Մարտի 2021 (UTC) ::Okay, thanks for letting me know. I am unsure of how to proceed since I don't speak Armenian. :) [[Մասնակից:Praxidicae|Praxidicae]] ([[Մասնակցի քննարկում:Praxidicae|քննարկում]]) 13:47, 7 Մարտի 2021 (UTC) == Stefania Turkewich == Hello Beko, When you have time, could you take a look at this article: [[en: Stefania Turkewich]]? I've asked a couple of younger editors in your Wikipedia to look at it, but they don't seem interested. Might this article interest you in doing a version of it for the Armenian Wikipedia? There was a project called 'Join the writing of articles during the Month of Cultural Diplomacy of Ukraine', but I don't know if this project is still active.[[Մասնակից:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Մասնակցի քննարկում:Nicola Mitchell|քննարկում]]) 18:19, 10 Մարտի 2021 (UTC) :Just wanted to let you know that this article has been created and is up and running in Wikipedia. [[Մասնակից:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Մասնակցի քննարկում:Nicola Mitchell|քննարկում]]) 19:43, 13 Մարտի 2021 (UTC) == ''This Month in GLAM'': February 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue II, February 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: Recruiting two PMs; Budget Report 2020; Wikipedia 20th Bday * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: Who do we think we are? * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: New GLAM tutorials in Portuguese * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Estonia report|Estonia report]]: WikiMuseum * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Finland report|Finland report]]: Focus on learning * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: PD Day 2021 in Indonesia, #1lib1ref, Wikisource workshop * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Historical Maps; Share your Data on colonial heritage; Knowledge platform for heritage institutions * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Amazing results of the January #1Lib1Ref campaign * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Medieval ballads; Project HBTQI * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: 50 Years Women's Suffrage in Switzerland & More * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/USA report|USA report]]: Black History Month and Smithsonian anniversary * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Project Grants, Analytics for GLAMs, and Shared Citations * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Events|Calendar]]: March's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 16:00, 11 Մարտի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21206861 --> == Կանոնակարգին չհամապատասխանող մասնակից՝ Ararat-Group LLC == {{հարգելի մասնակից}}, կարծում եմ, որ նոր գրանցված [[user:Ararat-Group LLC|Ararat-Group LLC]] մասնակցի անունը չի համապատասխանում Հայերեն Վիքիպեդիայի համապատասխան կանոնակարգին։ Խնդրում եմ ստուգել և անհրաժեշտության դեպքում արգելափակել նրան։ Հարգանքներով՝ [[Մասնակից:Ավետիսյան91|Ավետիսյան91]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ավետիսյան91|քննարկում]]) 10:43, 17 Մարտի 2021 (UTC) == Կանոնակարգին չհամապատասխանող մասնակից՝ Jjjjjgggggdddddttttthhhhhtgtg == {{հարգելի մասնակից}}, կարծում եմ, որ նոր գրանցված [[user:Jjjjjgggggdddddttttthhhhhtgtg|Jjjjjgggggdddddttttthhhhhtgtg]] մասնակցի անունը չի համապատասխանում Հայերեն Վիքիպեդիայի համապատասխան կանոնակարգին։ Խնդրում եմ ստուգել և անհրաժեշտության դեպքում արգելափակել նրան։ Հարգանքներով՝ [[Մասնակից:Ավետիսյան91|Ավետիսյան91]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ավետիսյան91|քննարկում]]) 07:25, 30 Մարտի 2021 (UTC) == ''This Month in GLAM'': March 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue III, March 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/AfLIA Wikipedia in African Libraries report|AfLIA Wikipedia in African Libraries report]]: Wikipedia in African Libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: Wiki Loves Folklore 2021; I edit Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: The Brazilian House is the theme of new GLAM dissemination activities * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/Finland report|Finland report]]: Enriching indigenous items in Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/Germany report|Germany report]]: A virtual exhibition on 20 years of Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Wikimedians in Residence for Media Art Project LIMA, Wikimedia and libraries, Wikimedia training related to shared heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: GLAM in Sweden in March * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/UK report|UK report]]: Leeds Museums & Galleries, the British Library and the Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/USA report|USA report]]: Women's History Month in the US * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Media Search, Image Suggestion API, and Project Grants * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/Events|Calendar]]: April's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 22:53, 11 Ապրիլի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21294881 --> == խնդրանք բազմիմաստ == [[Յոթ մահացու մեղքեր]] աս հոդվածը խնդրեմ կվերանվանեք [[Յոթ մահացու մեղքեր (բալետ)]], դա էլ գնա վերահղում որպես բազմիմաստության էջ: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 16:11, 12 Ապրիլի 2021 (UTC) : {{Արված է}}--[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 16:16, 12 Ապրիլի 2021 (UTC) == Շնորհակալություն == Շնորհակալություն == ''This Month in GLAM'': April 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue IV, April 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: WikiGap 2021; Workshop “When State Security was engaged in Science”; Women in STEM; International Roma Day Edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: A Wealth of Wiki Women * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Projects by Wikimedia Belgium * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Festa da Wiki-Lusofonia celebrates Wikipedia 20 * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Czech Republic report|Czech Republic report]]: WikiGap 2021 report * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/DRCongo report|DRCongo report]]: WMDRC - UG report: Wikipedia in library * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Finding new ways of making art visible + 360° panoramas of Estonian museums * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Finland report|Finland report]]: Saami place names * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/France report|France report]]: Journée Wikimédia Culture et numérique 2021; French open content report * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Germany report|Germany report]]: Northern Exposure for cultural heritage data * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/India report|India report]]: Proofread competition on Bengali Wikisource in collaboration with British Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Wikisource Competition 2021; Museum Daerah Deli Serdang is now on Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Italy report|Italy report]]: A Wikipedian in residence at the Civic Museum of Modena: report * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: WikiVrijdagen with Atria and IHLIA, Wikimedians in Residence will increase the visibility of media art on Wikipedia, Wikimedia training: shared heritage, Papiamentu and Papiamento: Wikipedia is up and ready to go! * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: West Coast WikiCon and Performing Arts Aotearoa * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Great impact of cooperations * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Spain report|Spain report]]: New partnerships * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: More music; Enriching GLAM photos with SDC; Swedish GLAM survey * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: GLAMhack 2021 & more * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/UK report|UK report]]: University of Edinburgh Library Wikimedia Community of Interest; Khalili Collections; British Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/USA report|USA report]]: The Met, Smithsonian, and a busy Edit-a-thon season * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Wikipedia Library report|Wikipedia Library report]]: Fostering Connections: Wikimedia and Libraries Global Meetup * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Wikimedia and Libraries User Group report|Wikimedia and Libraries User Group report]]: Extended Date Time Format for Wikibase * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Wikimedia Hackathon, Product Updates, and Office Hours * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Events|Calendar]]: May's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 04:54, 12 Մայիսի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21418797 --> == GFDL == Hi! I made a suggestion at [[MediaWiki քննարկում:Licenses]] but it is probably not a page that many users notice. Could you have a look or give me a link to a better page to make the suggestion? --[[Մասնակից:MGA73|MGA73]] ([[Մասնակցի քննարկում:MGA73|քննարկում]]) 18:16, 28 Մայիսի 2021 (UTC) == ''This Month in GLAM'': May 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue V, May 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/AfLIA Wikipedia in African Libraries report|AfLIA Wikipedia in African Libraries report]]: A busy month at AfLIA * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Argentina report|Argentina report]]: Museum, Archives and Libraries on May * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Presence of Museums in Wiki Projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: Librarians unite across Australia and Aotearoa New Zealand for 1Lib1Ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Wiki Loves Bahia: 2021 is the year of Bahia on Wikipedia in Portuguese * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Glam-wiki 2021 29 May in Côte d'Ivoire * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/India report|India report]]: Collaboration continues with British Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: #1lib1ref in Indonesia; Online talk show with Wikimedia Nederland * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Italy report|Italy report]]: Conference, webinar and projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: National Gallery of Kosovo Collection now on Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Over 15,000 images available from Elsinga Collection, 1.9 million records on slavery and slave trade digitally accessible * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: A busy month in Aotearoa * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Macedonia report|North Macedonia report]]: GLAM activities of GLAM Macedonia * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: A month in the sign of edit-a-thons * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Spain report|Spain report]]: Viquiprojecte:Muixeranga * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Working with UN Human Rights; Aftermath to the fiddler competition; Music manuscripts from the 18th century; Digital visions; Should museums work with Wikipedia?; Wikidata project with museums has results * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Strengthening GLAM Partnerships * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Uganda report|Uganda report]]: Wikipedia for Museums in Uganda * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/UK report|UK report]]: British Library, Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/USA report|USA report]]: Hackathon outputs, data roundtripping and Asian American heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Special story|Special story]]: Wikimedia Hackathon report: Upgrading GLAM tech tools and PAWS * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Wikisource report|Wikisource report]]: Indic Wikisource community online gathering * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Grants and conferences * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Wiki World Heritage UG report|Wiki World Heritage User Group report]]: May's report * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Events|Calendar]]: June's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 14:09, 10 Հունիսի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21497818 --> == ''This Month in GLAM'': June 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue VI, June 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/AfLIA Wikipedia in African Libraries report|AfLIA Wikipedia in African Libraries report]]: African Librarians Week 2021 * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: CEE Spring Campaign in Albania and Kosovo * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Argentina report|Argentina report]]: A course on opening cultural collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Edit-a-thons with Wiki Women Design * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: A metadata roundtripping model for museums * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/France report|France report]]: European Archaeology Days; Edit-a-thon in Romanity Museum * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Guinea report|Guinea report]]: GLAM with Harmattan Guinée 15 June 2021 in Conakry * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Italy report|Italy report]]: Festival and edit-a-thon dedicated to the world of archives * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Training at Het Nieuwe Instituut in Rotterdam; training for Suriname and the Dutch Caribbean has concluded * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Making artists visible * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Wikidata development and culture of Rudnik and Takovo region * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Spain report|Spain report]]: Museums writing challenge and Viquimarató Carmelina Sánchez-Cutillas * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Free music; Kulturarv som gymnasiearbete; Statistics Sweden – now as open data; KTH library training * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Diversity in GLAM Program * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Uganda report|Uganda report]]: Wikipedia for Museums in Uganda * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/UK report|UK report]]: British Library and Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Ukraine report|Ukraine report]]: #1Lib1Ref in Ukrainian Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/USA report|USA report]]: Meetup/CCCCWI; Vaccine Safety Wikipedia Edit-a-thon; WikiWednesday Salon; San Diego Wiknic; Black Lunch Table / Black visual artists * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Special story|Special story]]: Play, experiment and cross borders at Hack4OpenGLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: OpenRefine starts Structured Data on Commons development and is searching for two developers * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Conferences and Structured data modeling * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Events|Calendar]]: July's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 05:47, 11 Հուլիսի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21652088 --> == ''This Month in GLAM'': July 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue VII, July 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: Collaboration with the New Vision Organization in Tirana; Summer of Wikivoyage Campaign 2021 * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: Representation and erasure: opportunities and risks that Wikipedia presents for First Nations knowledges * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: A wikicontest to celebrate and make visible the state of Bahia * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/India report|India report]]: Rabimas proofread contest ends on Bengali Wikisource * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: New Zealand holds its second Wikimedia conference, and a performing arts Wikiproject gathers steam * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: New chances for GLAM success * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Photos of Childrens theatre * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/UK report|UK report]]: A Thousand Images of Islam, British Library Updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/USA report|USA report]]: Smithsonian Wiki Focus: Black Women in Food History; San Diego 73; Black Lunch Table Black artists * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: A conversation about depicts and Structured Data on Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Events|Calendar]]: August's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 07:23, 11 Օգոստոսի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21849336 --> == ''This Month in GLAM'': July 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue VII, July 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: Collaboration with the New Vision Organization in Tirana; Summer of Wikivoyage Campaign 2021 * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: Representation and erasure: opportunities and risks that Wikipedia presents for First Nations knowledges * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: A wikicontest to celebrate and make visible the state of Bahia * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/India report|India report]]: Rabimas proofread contest ends on Bengali Wikisource * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: New Zealand holds its second Wikimedia conference, and a performing arts Wikiproject gathers steam * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: New chances for GLAM success * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Photos of Childrens theatre * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/UK report|UK report]]: A Thousand Images of Islam, British Library Updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/USA report|USA report]]: Smithsonian Wiki Focus: Black Women in Food History; San Diego 73; Black Lunch Table Black artists * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: A conversation about depicts and Structured Data on Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Events|Calendar]]: August's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 11:42, 11 Օգոստոսի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21849336 --> == ''This Month in GLAM'': August 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue VIII, August 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: Wikipedia Pages Wanting Photos (WPWP) Campaign in Albania and Kosovo * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: How Australian libraries are turning to Wikipedia during the global pandemic * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Transbordados: WikidataCon's preconference for Latin America discusses GLAM and decolonization * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Glam-wiki 2021 10 Juillet en Côte d'Ivoire * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/France report|France report]]: Wikimedian in residence; Some projects for this autumn * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/India report|India report]]: Second proofread competition starts on Bengali Wikisource in collaboration with the British Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Italy report|Italy report]]: Summer school in July and two new WiR in August * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: 50 cool new things you can now do with KB’s collection highlights, and New old photographs of Algeria, Mali and Morocco by Angeline van Achterberg * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: A Wikimedian at New Zealand Opera * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Villas and castles of Serbia * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: History, history and future * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections reaches 30 articles * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/USA report|USA report]]: Wiki salons and Kearny Mesa * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Special story|Special story]]: Hack4OpenGLAM is ready to start * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: OpenRefine starts SDC development * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: GLAM conversations and feedbacks for a better Wikimedia movement * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Events|Calendar]]: September's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 00:30, 12 Սեպտեմբերի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21990260 --> == ''This Month in GLAM'': August 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue VIII, August 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: Wikipedia Pages Wanting Photos (WPWP) Campaign in Albania and Kosovo * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: How Australian libraries are turning to Wikipedia during the global pandemic * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Transbordados: WikidataCon's preconference for Latin America discusses GLAM and decolonization * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Glam-wiki 2021 10 Juillet en Côte d'Ivoire * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/France report|France report]]: Wikimedian in residence; Some projects for this autumn * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/India report|India report]]: Second proofread competition starts on Bengali Wikisource in collaboration with the British Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Italy report|Italy report]]: Summer school in July and two new WiR in August * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: 50 cool new things you can now do with KB’s collection highlights, and New old photographs of Algeria, Mali and Morocco by Angeline van Achterberg * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: A Wikimedian at New Zealand Opera * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Villas and castles of Serbia * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: History, history and future * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections reaches 30 articles * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/USA report|USA report]]: Wiki salons and Kearny Mesa * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Special story|Special story]]: Hack4OpenGLAM is ready to start * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: OpenRefine starts SDC development * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: GLAM conversations and feedbacks for a better Wikimedia movement * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Events|Calendar]]: September's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 09:20, 12 Սեպտեմբերի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21990260 --> == ''This Month in GLAM'': September 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue IX, September 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: Diaspora Edits Wikipedia Campaign * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Argentina report|Argentina report]]: New parnership agreements and more training! * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: Preserving paralympic history * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Wikimedia Belgium GLAM report September 2021 * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: WikidataCon's right around the corner: find out how to participate * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/France report|France report]]: Wikidata training in Musée de Grenoble * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Italy report|Italy report]]: Call for Italian museums, archives and libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: Diaspora Edits Wikipedia Campaign * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: GLAM at WikiconNL2021, ISA-campaign Tag the species Naturalis en Rijksmuseum * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: New WiR and presentation of our activities * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Spain report|Spain report]]: Women Gastronomes Edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Kulturhistoria som gymnasiearbete; Uploads from museums in Göteborg; Wiki Loves Monuments; LGBTQIA+ edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/UK report|UK report]]: British Library and Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/USA report|USA report]]: New page patrol not assuming good faith towards workshop editors * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Working towards a thematic hub on content partnerships * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: First steps for Wikimedia Commons reconciliation service * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Updates on grant-funded technical projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Events|Calendar]]: October's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 22:34, 12 Հոկտեմբերի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=22102670 --> == ''This Month in GLAM'': October 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue X, October 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: Open access as Australia reopens * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Wikimedia Belgium GLAM report October 2021 * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Wikipedia Art Month + Heritage Days * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Italy report|Italy report]]: Collaborations and partnership * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: How Wikipedia helped to create a Serbian stamp; Many GLAM-related presentations planned at WikiconNL * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Outreach by members of the Aotearoa New Zealand Wikimedia User Group * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Nigeria report|Nigeria report]]: Wikidata for Libraries and notable Librarians in Nigeria * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: A good start to GLAM Fall * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Spain report|Spain report]]: Women Writers Month * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: The Constitution of Pylyp Orlyk; More museum data on Wikidata; LGBT edit-a-thon; Local business history in Nyköping; Stockholm City Museum ♥ Wikipedia; Writing about fashion at Nordiska museet * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/UK report|UK report]]: British Library and Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/USA report|USA report]]: Wikiconference North America + Workshops * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Needs assessment interviews; Cultural heritage on Wikidata – thousands of monuments in Norway; Structured Data uploads continue * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: A Wikimedia Commons Reconciliation Service, You Say? * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: GLAM office hours, GLAM newsletter moving to Meta-wiki, and more * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Events|Calendar]]: November's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 06:19, 11 Նոյեմբերի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=22311279 --> == ''This Month in GLAM'': November 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue XI, November 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/From the team|From the team]]: Migration from Outreach to Meta: your opinion is needed * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/France report|France report]]: Study day on open content; Open content GLAM report * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/India report|India report]]: Second proofread competition ended on Bengali Wikisource in collaboration with the British Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/Italy report|Italy report]]: Traing course and conference in November * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: GLAMorous November * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Art, design and history from the museums of Göteborg; Maps in the National Archives of Sweden * [[outreach:outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/Ukraine report|Ukraine report]]: Aricle contest for librarians «Local cultural heritage and prominent people» * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/USA report|USA report]]: Smithsonian demos new Wiki API Connector tool and other meetups * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: We continue building for the hub; SDC for fun and profit: detecting bad coordinates; Needs assessment – video recorded interviews; Improving ISA * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Wikisource birthday celebration, Community Tech Wishlist, and upcoming conversation about courses for GLAM professionals * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/Events|Calendar]]: December's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 11:53, 9 Դեկտեմբերի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=22394007 --> == Вандализм == Здравствуйте! Защитите пожалуйста вот эту станицу [[Ադրբեջան]]. Спасибо.--[[Մասնակից:Renvoy|Renvoy]] ([[Մասնակցի քննարկում:Renvoy|քննարկում]]) 08:33, 13 Դեկտեմբերի 2021 (UTC) == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 18:15, 4 Հունվարի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(4)&oldid=22532508 --> == ''This Month in GLAM'': December 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue XII, December 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: Writing The Record: the Australian Music Wikipedia project launches * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Colombia report|Colombia report]]: We were editing about Bogotan writers * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Croatia report|Croatia report]]: Ab ovo. Towards future reports... * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: The New Zealand Wikidata thesis project * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Poland report|Poland report]]: Safeguarding the heritage of a community * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Commons project with Göteborg museums was a success; Digital humaniora meets Wikidata; HBTQI, Europeana and WiR * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/UK report|UK report]]: 2021 in Review * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/USA report|USA report]]: Smithsonian Institution Training * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Adding more Structured Data on Commons statements * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Some structured data developments * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Events|Calendar]]: January's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 10:46, 12 Հունվարի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=22518926 --> == ''This Month in GLAM'': December 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue XII, December 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: Writing The Record: the Australian Music Wikipedia project launches * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Colombia report|Colombia report]]: We were editing about Bogotan writers * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Croatia report|Croatia report]]: Ab ovo. Towards future reports... * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: The New Zealand Wikidata thesis project * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Poland report|Poland report]]: Safeguarding the heritage of a community * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Commons project with Göteborg museums was a success; Digital humaniora meets Wikidata; HBTQI, Europeana and WiR * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/UK report|UK report]]: 2021 in Review * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/USA report|USA report]]: Smithsonian Institution Training * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Adding more Structured Data on Commons statements * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Some structured data developments * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Events|Calendar]]: January's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 16:23, 12 Հունվարի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=22518926 --> == Չպատճառաբանված հետշրջում == Հարգելի Beko, ո՞րն է [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D5%A3&oldid=prev&diff=8218199 այս] հետշրջման պատճառը։ Կարծում եմ երկարամյա, փորձառու խմբագիրների կատարած փոփոխությունները հետ շրջելիս ճիշտ կլինի մեկնաբանություն գրել, գոնե այս և նման դեպքերում։--[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 19:25, 16 Հունվարի 2022 (UTC) :Շատ չխորանանք, թեկուզ հենց այն, որ այդ հետշրջման հետևանքով Լեռնագոգ գյուղի հոդվածի Տես նաև բաժնում ավելացել է Հայաստանի մանուկների հիմնադրամ հոդվածի հղումը, արդեն սխալ է։--[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 19:27, 16 Հունվարի 2022 (UTC) Նաև կխնդրեմ որպես ադմինիստրատոր [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/Abricot2020 այս] և [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/Kivetat այս] խմբագիրների ներդրումներին գնահատական տաս, քանի որ նրանց խմբագրումներում ես տեսնում եմ գովազդային/քարոզչական տարրերի մասսայական կիրառում։--[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 19:32, 16 Հունվարի 2022 (UTC) :Լեռնագոգ գյուղի դպրոցի պատմությունը հեռացվել էր պատճառաբանությամբ, որ աղբյուրով չի հաստատվում; Ես բավականին արագ երկու աղբյուր գտա և ետ շրջեցի ու աղբյուրները դրեցի։ Ամփոփման մեջ մեջ գրելով, որ աղբյուր գտնվեց։ Աղբյուներից մեկը հաստատ ՔՈԱՖ-ինը չէ։ Իսկ դպրոցը վերանորոգող կազմակերպության կայքը որպես աղբյուր դնելը արգելված չէ։ Համաձայն եմ, որ ՔՈԱՖ-ը Տես նաև բաժնում ավելորդ է։--[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 20:03, 16 Հունվարի 2022 (UTC) ::Հետշրջելու խմբագրումից հետո ավելացվեց աղբյուր և պատճառ, դրա համար ինձ թվաց առանց պատճառ է։ Շնորհակալություն աղբյուրների ավելցման և Տես նաև բաժնից համապատասխան հղումը հեռացնելու համար։--[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 21:38, 16 Հունվարի 2022 (UTC) == խնդրանք տեղափոխություն և ջնջում == բարև {{հարգելի մասնակից}}, խնդրեմ [[Երկաթե դիմակով մարդը]] հոդվածը կջնջես տեղափոխես [[Երկաթե դիմակով մարդը (ֆիլմ, 1998)]], քանի որ այդ անունով մի քանի ֆիլմ կա: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 03:19, 28 հունվարի 2022 (UTC) :{{Արված է}}--[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 06:54, 28 հունվարի 2022 (UTC) == Կանոնակարգին չհամապատասխանող մասնակից՝ SpitakiNo2dproc == {{հարգելի մասնակից}}, կարծում եմ, որ նոր գրանցված [[user:SpitakiNo2dproc|SpitakiNo2dproc]] մասնակցի անունը չի համապատասխանում Հայերեն Վիքիպեդիայի համապատասխան կանոնակարգին։ Խնդրում եմ ստուգել և անհրաժեշտության դեպքում արգելափակել նրան։ Հարգանքներով՝ [[Մասնակից:Ավետիսյան91|Ավետիսյան91]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ավետիսյան91|քննարկում]]) 11:11, 31 հունվարի 2022 (UTC) == ''This Month in GLAM'': January 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue I, January 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Belgium report * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Brazil report|Brazil report]]: A portable museum experience to digitize and share collections online * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Colombia report|Colombia report]]: Let's celebrate the Public domain day with Wikisource * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Mobile Photo Studio + New Cooperations * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Finland report|Finland report]]: Photowalks in Helsinki, autumn 2021 * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/France report|France report]]: Training course for Musée de l'armée staff members; Journée Wikimédia Culture et numérique 2022; Wikiway * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: GLAM Indonesia wrap-up; Public Domain Day 2022 in Indonesia; #1Lib1Ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Italy report|Italy report]]: Collaborations and new projects in January * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Romania report|Romania report]]: About #1lib1ref activities in Romania (and Moldova) * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Successful end of the Old and even more successful beginning of the New year * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Spain report|Spain report]]: BiBat Museum and libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Uploads of photographs taken by Swedish missionaries in China; Sörmlands museum's first contributions * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections and British Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/USA report|USA report]]: Report from DPLA * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/AvoinGLAM report|AvoinGLAM report]]: Hello, world! * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Results and summaries; Helping with getting Pattypan back on track; Working with partners to make content available * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: February 22: Meetup about SDC support in OpenRefine * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Wikimedia campaigns for librarians and museum workers; Community Wishlist Survey; and Wikimedia query services * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Events|Calendar]]: February's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 18:31, 12 Փետրվարի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=22740271 --> == Hi, how are you? Do you remember me? == Hi, dearest Beko, how are you? Me and my family are well. Here in Italy, from Fry. Feb. 11th we can go outdoors without mask. Please, can you help me just for 2 little minutes? I put a new picture on my User Page and I would like to know if the automatical translation it's correct. I wanted to say: ''Me... some years later. Thank you everybody and greetings from Caselle Landi!!!''. Thank you a lot, and if you want I'll be pleased to help you in Italian and Portuguese. See you soon. [[Մասնակից:Rei Momo|Rei Momo]] ([[Մասնակցի քննարկում:Rei Momo|քննարկում]]) 08:37, 17 Փետրվարի 2022 (UTC) :Hi, dear [[Մասնակից:Rei Momo|Rei Momo]], This is the correct translation - Ես... մի քանի տարի անց: Շնորհակալություն բոլորին, և ողջույններ Կազելե Լանդիից:--[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 08:46, 17 Փետրվարի 2022 (UTC) :: Thamk youuuuu very much, see you soon!!! [[Մասնակից:Rei Momo|Rei Momo]] ([[Մասնակցի քննարկում:Rei Momo|քննարկում]]) 08:56, 17 Փետրվարի 2022 (UTC) == ''This Month in GLAM'': February 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue II, February 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Albania report|Albania report]]: Traditional Food Photography * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Shakespeare is dead - Contemporary playwriting festival; Public Domain Day Belgium 2022 (10/02) report * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Estonia report|Estonia report]]: An examples of a visual storytelling – two virtual exhibitions * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/France report|France report]]: Wikimedian in Residence in Clermont Auvergne * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Italy report|Italy report]]: New agreement for Wiki Loves Monument Italy 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: Traditional Food Photography * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: New photo collections of Alkmaar, Wiki goes Caribbean meeting, contemporary art Wikidata import and knowledge platform for GLAMS * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: National Digital Forum and Editing in a Time of COVID * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Nigeria report|Nigeria report]]: 1Lib1Ref 2022 Kwara * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Poland report|Poland report]]: New GLAM-Wiki partnerships and cooperations * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Serbia report|Serbia report]]: A month in the sign of 1Lib1Ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Additional photos from Swedish missionairies; Historical maps of Ukraine * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Ukraine report|Ukraine report]]: Stand with Ukraine! * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/USA report|USA report]]: Women's History Month activities * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/AvoinGLAM report|AvoinGLAM report]]: February in AvoinGLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Encyclopaedia of Life release their 2 million species descriptions under CC0 * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Editing SDC with OpenRefine; Monthly OpenRefine and Wikimedia office hours * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Events|Calendar]]: March's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 16:19, 12 Մարտի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=22892827 --> == խնդրանք տեղափոխության և ջնջման == ողջույն {{հարգելի մասնակից}}, խնդրեմ [[Սպանություն «Արևելյան ճեպընթացում» (ֆիլմ)]] հոդվածը կտեղափոխեք [[Սպանություն «Արևելյան ճեպընթացում» (ֆիլմ, 1974)]], քանի որ այդ անունով էլի ֆիլմեր կան տարբեր թվերի: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 15:42, 18 Մարտի 2022 (UTC) == Reminder to participate in the ratification vote of ther UCoC Enforcement Guidelines== Hello Beko, The [[:m:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|Ratification vote]] of [[:m:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/ko|Universal Code of Conduct Enforcement Guideline]] is currently taking place until March 21. As of 19 March 14:40 UTC, no votes from hywiki registrants have been casted. While I'm keeping in mind that homewiki isn't always indicative of where an editor is active, I want to remind everyone that local opinions are sought in this global decision. Even if your homewiki is not hywiki, commenting on the guidelines from the perspective of this project will be beneficial. If you didn't vote yet, please take a few minutes to participate in the ratification vote! Your voice is important. Regards, [[Մասնակից:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Մասնակցի քննարկում:AAkhmedova (WMF)|քննարկում]]) 16:20, 19 Մարտի 2022 (UTC) == ''This Month in GLAM'': March 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue III, March 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Argentina report|Argentina report]]: Visual culture, human rights and digitization * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Australia report|Australia report]]: Australia grows gender equity for International Women's Day * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Collaboration with GLAM institutes in Belgium * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Pills of GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Croatia report|Croatia report]]: ...starting bottom-up in indie archive! * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Glass, Books and Paintings * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/France report|France report]]: Mooc Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/India report|India report]]: Wikimedian-in-Residence program initiated at the Research Institute of World's Ancient Traditions, Cultures and Heritage in Arunachal Pradesh * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Italy report|Italy report]]: The growth of sharing on Wikimedia projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Letters from Sierra Leone: the Sjoerd Hofstra photo collection in a new light * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Forming Wikimedia Aotearoa and the Aotearoa New Zealand Theses Project * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Serbia report|Serbia report]]: News in Wikipedian in residence projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Spain report|Spain report]]: WikiToro * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Sweden report|Sweden report]]: The Unique Historical Kalmar County project continues ...; WikiGap x 3; Students writing articles * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Uruguay report|Uruguay report]]: GLAM Activities by Wikimedia Uruguay * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/USA report|USA report]]: Women's History Month * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: UN Environment Programme sharing their knowledge on Wikipedia. Logo competition * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: OpenRefine: survey for Structured Data on Commons features * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Commons APP calls, Bophana documentaries, and Image Description Week * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Events|Calendar]]: April's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 08:45, 13 Ապրիլի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=23092895 --> == ''This Month in GLAM'': April 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue IV, April 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Australia report|Australia report]]: Growing the record of Australian Music * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Belgium report|Belgium report]]: About African Pagnes and Belgian music * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Brazil wins the first place in WLM 2021 * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/France report|France report]]: French GLAM meeting * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Italy report|Italy report]]: Work with GLAMs on Wikisourse and Wikimedia Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Mexico report|Mexico report]]: GLAM professionals add an image and become Wikipedians; Edificio Carolino Edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: People in Paleontology, Digikult, and copyright term extension for New Zealand * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Nigeria report|Nigeria report]]: Wikidata for Nigerian Novelist and Novel * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Poland report|Poland report]]: Wikiresidence in progress and workshop Evolution in GLAM in Poland * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Important activities within the GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Training at the National Archives of Sweden; Training at the Stockholm City Museum; Training at the Swedish National Museum of Science and Technology; Improved images from Swedish Performing Arts Agency * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Wikidata Coffee Breaks * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Uruguay report|Uruguay report]]: Wikimedistas de Uruguay report * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/USA report|USA report]]: WVU Libraries; Earth Day-2022-SWC; Wiki-Gap * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/AvoinGLAM report|AvoinGLAM report]]: Open Access vs NFT, GLAM School, Saami language, family trees * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Enter our logo competition; IGO/INGO; Needs assessments research results; Wrapping up some ISA-things * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: 1Lib1Ref, Image Description Week, Commons calls, and the Add an image events * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Events|Calendar]]: May's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 04:22, 10 Մայիսի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=23247018 --> == [[Դեբյոսկի շրջան]] == Герб Дебесского района Решением Совета депутатов МО "Дебесский район" от 24 августа 2006г №55 "Об утверждении официальных символов – герба и флага муниципального образования «Дебесский район» Удмуртской Республики" Герб Дебесского района внесен в Государственный геральдический регистр РФ под № 2495[https://debesy.udmurt.ru/city/gerb/index.php]. [[Մասնակից:Чердынь|Чердынь]] ([[Մասնակցի քննարկում:Чердынь|քննարկում]]) 15:31, 21 Մայիսի 2022 (UTC) :[[Մասնակից:Чердынь|Чердынь]], вернул, но лучше загрузить в формате SVG, без рамки. --[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 16:14, 21 Մայիսի 2022 (UTC) ::Не умею. [[Մասնակից:Чердынь|Чердынь]] ([[Մասնակցի քննարկում:Чердынь|քննարկում]]) 16:41, 21 Մայիսի 2022 (UTC) == [[Wiki loves monuments 2021]] == Здравствуйте, Беко! Извините, что беспокою, но сувениров за участие в армянской части конкурса Wiki loves monuments, о которых Вы писали, я до войны так и не получил. Стоит ли на них хоть когда-либо рассчитывать? Напишите, пожалуйста! С уважением - --[[User:Константинъ|Константинъ]] 08:35, 23 May 2022 (UTC). == Պորտալ:Արվեստ/Կարմիր հղումներ == ողջույն {{հարգելի մասնակից}} ջան, լավ ես? , խնդրեմ կարող ես թարմացնել այս պորտալը?: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 23:13, 31 Մայիսի 2022 (UTC) == ''This Month in GLAM'': May 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue V, May 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Albania report|Albania report]]: Summer of Wikivoyage 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Argentina report|Argentina report]]: Face-to-face and virtual events on May * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Australia report|Australia report]]: Over 1000 references added in Australia and Aotearoa New Zealand for #1Lib1Ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Belgium report|Belgium report]]: New Wikidata Property * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Wiki Loves Espírito Santo is a sucess * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Estonia report|Estonia report]]: From university to library * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Finland report|Finland report]]: Photowalks in Southern Finland, spring 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/France report|France report]]: International Museum Day 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/India report|India report]]: Digitization of Tibetan Buddhist canons, The International Museum Day 2022 Wikidata Competition * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Italy report|Italy report]]: May in and for museums * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: Cooperation with the National Gallery of Kosova and Summer of Wikivoyage 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Malaysia report|Malaysia report]]: WikiGap Malaysia 2022 @ Kuala Lumpur Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Pacific Arts Aotearoa Wikiproject, Auckland Museum's Exploratory Study and Report back on #1Lib1Ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Poland report|Poland report]]: Wikipedian in residence in the National Museum in Cracow; Training at the Wawel Royal Castle National Art Collection; How can we make GLAM’s digital resources more reusable in education?; The International Museum Day 2022 Wikidata Competition * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Serbia report|Serbia report]]: New GLAM brochure and Wikilive 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Rembrandt and others – drawings from the Nationalmuseum in Stockholm; Stockholm Museum of Women’s History; The map book of Heinrich Thome; Sörmland Museum; Wikidata competition – International Museum Day 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Diversity in GLAM Program * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Uruguay report|Uruguay report]]: Wikimedistas de Uruguay report: 1bib1ref, Museum of Natural History, and more! * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/USA report|USA report]]: Hackathons and Edit-a-thons * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: International Energy Agency share their knowledge and graphics on Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Uploading files to Wikimedia Commons with OpenRefine: looking for test uploads! * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Results from 1Lib1Ref May 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Events|Calendar]]: June's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 14:14, 13 Հունիսի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=23345409 --> == [[Անգլիական մասաբրդատու ոչխարներ]] == խնդրեմ ուղղես հոդվածի անունը։ [[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 23:58, 14 Հունիսի 2022 (UTC) == Կանոնակարգին չհամապատասխանող մասնակից՝ ՆՌԱՆԷ-ֆոլք-ռոք բենդ == {{հարգելի մասնակից}}, կարծում եմ, որ նոր գրանցված [[user:ՆՌԱՆԷ-ֆոլք-ռոք բենդ|ՆՌԱՆԷ-ֆոլք-ռոք բենդ]] մասնակցի անունը չի համապատասխանում Հայերեն Վիքիպեդիայի համապատասխան կանոնակարգին։ Խնդրում եմ ստուգել և անհրաժեշտության դեպքում արգելափակել նրան։ Հարգանքներով՝ [[Մասնակից:Ավետիսյան91|Ավետիսյան91]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ավետիսյան91|քննարկում]]) 12:29, 28 Հունիսի 2022 (UTC) :[[Մասնակից:Ավետիսյան91|Ավետիսյան91]], շնորհակալություն, արգելափակված է։--[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|<sup><span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 12:34, 28 Հունիսի 2022 (UTC) == ''This Month in GLAM'': June 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue VI, June 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Albania report|Albania report]]: CEE Spring 2022 in Albania and Kosovo * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Argentina report|Argentina report]]: In the middle of new projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Australia report|Australia report]]: A celebration, a commitment, an edit-a-thon: Know My Name returns for 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Heritage and Wikimedian in Residence * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Brazil report|Brazil report]]: FIRST WikiCon Brazil & Three States of GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Croatia report|Croatia report]]: Network(ing) effect(s) * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/France report|France report]]: French open content report promotion * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Italy report|Italy report]]: Opening and closing projects in June * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: Edit-a-thon with Kino Lumbardhi; DokuTech; CEE Spring 2022 in Albania and Kosovo * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: West Coast Wikipedian at Large and Auckland Museum updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Poland report|Poland report]]: Wikipedian in residence in the National Museum in Cracow; The next online meeting within the cycle of monthly editing GLAM meetings; Steps to communicate GLAM partnerships better and involve the Wikimedian community * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Sweden report|Sweden report]]: 100 000 memories from the Nordic Museum; Report from the Swedish National Archives * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Diversity in GLAM Program * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/UK report|UK report]]: Featured images and cultural diversity * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/USA report|USA report]]: Fifty Women Sculptors; Juneteenth Edit-a-thon; Juneteenth Photobooths 2022; Wiknic June 2022; New York Botanical Garden June 2022; LGBT Pride Month * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Structured data on Commons editing now possible with OpenRefine 3.6; file uploading with 3.7 * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Events|Calendar]]: July's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 03:46, 11 Հուլիսի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=23471794 --> == ''This Month in GLAM'': July 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue VII, July 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Argentina report|Argentina report]]: Provinces: our main characters * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Brazil holds its National Wiki Conference, and many GLAM partners join * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Colombia report|Colombia report]]: A very busy July for Colombian libraries / Un Julio bastante movido para las bibliotecas colombianas * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/France report|France report]]: Wikimedian in residence in Clermont-Ferrand * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: News from Auckland Museum, the West Coast, and New Zealand's thesis repositories * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Poland report|Poland report]]: Edit-a-thon in the National Museum in Cracow, GLAM editing contest on the collection of artworks * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Portugal report|Portugal report]]: Portugal’s first GLAM-Wiki open access museum project is launched!! * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Presentation of GLAM activities at Edu Wiki Camp * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/USA report|USA report]]: GLAM for the Masses * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/AvoinGLAM report|AvoinGLAM report]]: Wikimania * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Wikimania activities * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: What next for 1Lib1Ref? * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Events|Calendar]]: August's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 01:24, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=23554599 --> 554j1igvt7stottj1dhl4gjqlmcb92v 0 17659 8485412 8460037 2022-08-08T19:31:52Z CommonsDelinker 212 "Flag_of_Ejmiatsin.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս | Ի ծնե տրված անունը = | Պատկեր = GevorgVI.jpg | անվանումը = Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գևորգ Զ<br/>129-րդ [[Կաթողիկոս|Ծայրագույն Պատրիարք<br/>և Կաթողիկոս Ամենայն Հայոց]] | Եկեղեցի = {{դրոշավորում|Հայ առաքելական եկեղեցի}} | Անուն1= Գևորգ Զ Չորեքչյան | Տիտղոս = Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գևորգ Զ<br/>Ծայրագույն Պատրիարք<br/>և Կաթողիկոս Ամենայն Հայոց | Ընտրվել է = | Գահակալություն1= [[1945]] – [[1954]] թթ. | Իրավանախորդ1= [[Խորեն Ա Տփղիսեցի|Խորեն Ա Մուրադբեկյան (Տփղիսեցի)]]<br/>(1932-1938),<br/>ազատ (1938-1945) | Իրավահաջորդ1= [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Ա Պալճյան (Բուխարեստցի)]] (1955-1994) | Ծննդյան ամսաթիվ = {{Ծննդյան ամսաթիվ|1868|12|2}} | Ծննդավայր = [[Պատկեր:Coat of Arms of Nakhichevan-na-Donu (Rostov-na-Donu) (1811).png|Նոր Նախիջևան|23px]] [[Նոր Նախիջևան]] {{դրոշավորում|Ռուսաստան}} | Մահացել է= {{Մահվան ամսաթիվ և տարիք|1954|5|9|1868|12|2}} | Վախճանի վայրը = [[Վաղարշապատ]] {{Դրոշավորում|ՀԽՍՀ}} | ազգություն = | Կրթություն = [[Գևորգյան ճեմարան]] ([[1879]] - [[1889]]),<br/>[[Լայպցիգի համալսարան]] (աստվածաբանության և փիլիսոփայության բաժիններ),<br/>[[Լայպցիգ]]ի կոնսերվատորիա ([[1889]] – [[1894]]) | Կուսակրոնության ընդունում = | Հոգևոր աստիճան = | Կիլիկիո Կաթողիկոս = | Անուն2= | Գահակալություն2= | Իրավանախորդ2= | Իրավահաջորդ2= | Կոստանդնուպոլսի Պատրիարք = | Անուն3= | Գահակալություն3= | Իրավանախորդ3= | Իրավահաջորդ3= | Երուսաղեմի Պատրիարք = | Անուն4= | Գահակալություն4= | Իրավանախորդ4= | Իրավահաջորդ4= | Պարգևներ = | Ստորագրություն = | վիքիպահեստ = Gevorg VI }} '''Գևորգ Զ Չորեքչյան''' ({{ԱԾ}}), Ամենայն Հայոց 129-րդ Կաթողիկոս, ծնվել է [[Նոր Նախիջևան]] քաղաքում։ Ամենայն հայոց կաթողիկոս 1945 թվականից։ Հաջորդել է [[Խորեն Ա Մուրադբեկյան]]ին։ Սովորել է նախ Նոր Նախիջեւանի ծխական դպրոցում, այնուհետև 1879 թվականին ընդունվել է Ս. Էջմիածնի [[Գևորգյան Հոգևոր Ճեմարան|Գևորգյան հոգևոր ճեմարան]]։ 1889 թվականին ձեռնադրվել է սարկավագ, [[Մակար Ա Թեղուտցի|Մակար Ա]] կաթողիկոսի տնօրինությամբ նոյն տարին մեկնում է [[Գերմանիա]]։ 1889-1894 թվականներին ուսանում է [[Լայպցիգի համալսարան]]ի աստվածաբանության ֆակուլտետում և նույն քաղաքի կոնսերվատորիայում։ Վերադառնալով հայրենիք, Գևորգ սարկավագ Չորեքչյանը մեկ տարի Գևորգյան ճեմարանում դասավանդում է երաժշտություն, ապա մեկնում է [[Նոր Նախիջևան]]՝ ծավալելով այստեղ բուռն մանկավարժական, հայրենասիրական ու երաժշտական գործունեություն։ 1913 թվականին [[Գևորգ Ե Սուրենյանց (Տփղիսեցի)|Գևորգ Ե]] կաթողիկոսը նրան հրավիրում է Մայր Աթոռ, ձեռնադրում է վարդապետ և նորից Նոր Նախիջևան ուղարկում՝ այս անգամ արդեն առաջնորդական տեղապահի պաշտոնով։ [[1915]] թվականի հայկական կոտորածներից փրկված գաղթականների Եղբայրական օգնության կոմիտեի անդամ էր, իսկ [[1916]] թվականից՝ նախագահ։ 1916 թվականին Գևորգ վարդապետ Չորեքչյանը վերադառնում է Մայր Աթոռ։ Նույն թվականին նա արժանանում է ծայրագույն վարդապետության աստիճանի, ապա նշանակվում է Սինոդի անդամ։ 1917-ին ձեռնադրում է եպիսկոպոս, 1917 դառնալով վանական կառավարության նախագահ և Մայր Տաճարի լուսարարապետ։ 1922 թվականին Գևորգ եպս. Չորեքչյանը նշանակվում է [[Վիրահայոց թեմ]]ի հոգևոր առաջնորդ։ Նա վարում է այդ պաշտոնը մինչեւ 1927 թ.։ 1925 թվականին նրան շնորհվում է արքություն։ [[1927]] թվականից եղել է Գերագույն հոգևոր խորհրդի անդամ։ [[1938]] թվականին կաթողիկոս Խորեն Ա. Մուրադբեկյանի եղերական մահից հետո, համաձայն նրա թիվ 620 կոնդակի, 1938 թ. ապրիլի 10-ից ստանձնում է Հայ եկեղեցու գործերի ղեկավարումը։ [[1941]] թվականի ապրիլին Ազգային եկեղեցական ժողովում ընտրվել է կաթողիկոսական տեղապահ։ 1945 թվականի հունիսի 16-22-ը Մայր Աթոռում հրավիրված Ազգային-եկեղեցական ժողովը [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսների ցանկ|Ամենայն հայոց կաթողիկոս]] է ընտրում Գևորգ արքեպիսկոպոս Չորեքչյանին (1945-1954)։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին սփյուռքահայության շրջանում կազմակերպել է հանգանակություն «Սասունցի Դավիթ» և «Գեներալ Բաղրամյան» տանկային շարասյուների ստեղծման համար։ Նրա կաթողիկոսության օրոք վերածնունդ են ապրել ԽՍՀՄ տարածքում գտնվող հայոց թեմերը, հրատարակվել է «Էջմիածին» ամսագիրը, վերաբացվել են Էջմիածնի հոգևոր ճեմարանը, տպարանը, վերադարձվել ճեմարանի գրադարանը, վանքապատկան շենքերի մի մասը, ինչպես նաև՝ Ս. Հռիփսիմե, Ս. Գեղարդավանք և Խոր վիրապի վանքերը։ Գևորգ Զ Չորեքչյանը կարևոր խնդիր է համարել մայր հայրենիքի և սփյուռքահայության կապերի ամրապնդումը, սփյուռքի եկեղեցական և ազգային միասնության ապահովումը։ Մեծ ավանդ է ունեցել 1946–1948 թվականների հայրենադարձության կազմակերպման գործում։ 1945 թվականի ապրիլի 19-ին Մոսկվայում Ի. Ստալինի հետ հանդիպման ժամանակ բարձրացրել է Արևմտյան Հայաստանի հողերի խնդիրը, իսկ 1945 թվականի հոկտեմբերի 25-ին կոնդակով դիմել է ԽՍՀՄ-ի, ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի կառավարություններին՝ հայկական հողերը Թուրքիայից հետ ստանալու խնդրանքով։ [[1947]] թվականի ապրիլի 20-ին հրապարակել է ընդարձակ մի կոնդակ՝ «Հայկական հարցի լուծման մասին»։ Ողջունել է 1947 թվականի ապրիլին Նյու Յորքում գումարված Հայկական համաշխարհային կոնգրեսը, որի նպատակն էր վերստին արծարծել Թուրքիայի բռնագրաված հայկական տարածքների վերադարձման հարցը։ Ինը տարվա գահակալության ընթացքում նա հասցրել է վերակազմակերպել Մայր Աթոռի ներքին և արտաքին թեմերը։ Միանգամից ձեռնադրել է տասը եպիսկոպոսներ, հետագայում (1951)՝ ևս հինգը, որոնց հաստատում է թեմերի առաջնորդների թափուր պաշտոններում։ Մահացել է [[1954]] թվականի [[սեպտեմբերի 26]]-ին։ Կաթողիկոսական գահին Զ Չորեքչյանին հաջորդել է [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Ա Պալճյանը]]։ {{Կաթողիկոս| նախորդող = [[Խորեն Ա Մուրադբեկյան]] | հաջորդող = [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի]] | ժամկետներ = [[1945]]–[[1954]] }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Աղբյուրներ == *«Վավերագրեր հայ եկեղեցու պատմության», գիրք Զ. Գևորգ Զ Չորեքչյան կաթողիկոս Ամենայն Հայոց (1938-1955 թթ.), կազմեց Ս. Բեհբուդյանը, Երան, 1999։ *«Նշանավոր Ճեմարանականներ», Պրակ Ա, Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածին, 2005։ == Արտաքին հղումներ == * [http://www.lusamut.net/level2_.php?id=147&id_2=638&cat_=6&s=2 Գևորգ Զ Չորեքչյան] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100618123227/http://www.lusamut.net/level2_.php?id=147&id_2=638&cat_=6&s=2 |date=2010-06-18 }} * [https://www.youtube.com/watch?v=y9C59SqdMRU «Բաց մեզ Տեր», մշակումը Գևորգ Զ կաթողիկոսի] {{կաթողիկոսներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=3|էջ=19}} [[Կատեգորիա:Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսներ]] [[Կատեգորիա:1868 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Դեկտեմբերի 2 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանի սաներ]] [[Կատեգորիա:Դոնի Ռոստով քաղաքում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:1954 մահեր]] [[Կատեգորիա:Սեպտեմբերի 26 մահեր]] [[Կատեգորիա:Վրաստանի հայոց թեմի առաջնորդներ]] b5igosobpu7r12jwjh0m7si3nz365qs 0 18748 8485270 8394526 2022-08-08T17:54:21Z CommonsDelinker 212 "Writers_Union_of_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կազմակերպություն |անվանում = Հայաստանի գրողների միություն |պատկեր = |պատկերի սահմաններ = |լայնություն = 350 px |նկարագրություն = ՀԳՄ շենքը |հիմնադրված = [[1932]] |տեղագրություն = {{Դրոշավորում|Հայաստան}}, [[Երևան]], [[Մարշալ Բաղրամյան պողոտա]] 3 |կոորդինատներ = <!-- {{Coord|LAT|LONG|type:landmark|display=inline,title}} --> |լեզուներ = [[հայերեն]] |ղեկավարի պաշտոն = Նախագահ |ղեկավարի անուն = [[Էդվարդ Միլիտոնյան]] |ղեկավարի պաշտոն2 = Քարտուղար |ղեկավարի անուն2 = [[Պետրոս Դեմիրճյան]] |ղեկավարի պաշտոն3 = Գրողների տան գործադիր տնօրեն |ղեկավարի անուն3 = [[Հայկ Բախչինյան]] |անձնակազմի թիվ = |կայք = {{URL|http://wua.am/}} |պատկեր_չափ=}} '''Հայաստանի գրողների միություն''', ստեղծվել է [[ԽՍՀՄ Գրողների միություն|ԽՍՀՄ գրողների միության]] կազմակերպման հետ, [[1932]] թ. [[օգոստոս]]ին, որի անբաժանելի մասն էր մինչև [[Խորհրդային Միություն|Խորհրդային Միության]] փլուզումը։ == Պատմություն == ==== Նախապատմություն ==== Մինչ [[1934]] թ. [[օգոստոս]]ը հայ գրողները մտնում էին գրական զանազան միավորումների մեջ։ [[1921]] թվականի [[դեկտեմբերի 15]]-ին հիմնվել է [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Խորհրդային Հայաստանի]] գրական առաջին միավորումը՝ ''Հայ գեղարվեստական գրականության աշխատավորների միությունը''։ Միությունն ուներ իր կարճ անվանումը՝ [[Հայ գրողների միություն]]։ Միության մեջ մտնում էին [[Ցոլակ Խանզադյան]]ը, [[Պողոս Մակինցյան]]ը, [[Հարություն Սուրխաթյան]]ը, [[Տիգրան Հախումյան]]ը և ուրիշներ։ Միության նպատակն էր «նպաստել հայ ինքնուրույն և թարգմանական գրականության զարգացմանը»։ Գրական այս առաջին միավորումը գոյությունը պահպանեց մինչև [[1922]] թ. [[դեկտեմբերի 25]]-ը։ Խորհրդային ժամանակաշրջանի գրական երկրորդ միավորումը [[Հայաստանի պրոլետարական գրողների ասոցացիա]]ն է, որ հիմնադրվել է [[1922]] թվականի [[դեկտեմբերի 24]]-ին, [[Երևան]]ում։ Միավորման կազմակերպիչներն ու ղեկավարներն էին [[Ազատ Վշտունի]]ն, Գ. Պարիսը, Ե. Դանչոն, [[Վահրամ Ալազան]]ը, [[Գուրգեն Վանանդեցի]]ն։ Հետագայում ասոցացիայի մեջ մտան [[Նաիրի Զարյան]]ը, [[Գևորգ Աբով]]ը, [[Նորայր Դաբաղյան]]ը, [[Հայկ Գյուլիքեվխյան]]ը։ [[1922]]-[[1923]] թվականին ասոցացիայի նախագահն էր [[Ազատ Վշտունի]]ն։ [[1923]] թ. վերջին նախագահ է ընտրվում [[Վահրամ Ալազան]]ը։ [[1922]]-[[1923]] թվականներին ասոցացիայի պաշտոնական օրգանն էր [[«Մուրճ» ամսագիր]]ը, խմբագիրը՝ [[Ազատ Վշտունի]]ն։ [[1925]]-ին տեղի ունեցավ Հայաստանի պրոլետարական գրողների 1-ին համագումարը։ Ասոցացիան բաժանմունքներ ուներ [[Լենինական]]ում (այժմ՝ [[Գյումրի]]), [[Ղարաքիլիսա]]յում (այժմ՝ [[Վանաձոր]]), [[Էջմիածին|Էջմիածնում]] և [[Ալավերդի]]ում։ Ըստ կանոնադրության ասոցացիայի անդամ կարող էին լինել հիմնականում բանվորական միջավայրից դուրս եկած գրողներ։ Այստեղ մուտք չունեին իրենց գրական գործունեությունը հեղափոխությունից առաջ սկսած գրողներ [[Դերենիկ Դեմիրճյան]]ը, [[Ստեփան Զորյան (գրող)|Ստեփան Զորյան]]ը, [[Ակսել Բակունց]]ը, [[Վահան Թոթովենց]]ը, [[Միքայել Մանվելյան]]ը։ Ասոցացիայի անդամ չէր նաև [[Եղիշե Չարենց]]ը։ Գրական այս միավորումը մեծ նշանակություն էր տալիս գեղարվեստական երկի բովանդակությանը և անտեսում գրական վարպետությունը։ [[1925]] թվականին [[Եղիշե Չարենց]]ի նախաձեռնությամբ [[Երևան]]ում ստեղծվեց [[«Նոյեմբեր» գրական միություն]]ը։ Սկսվեց մի անզիջում պայքար [[Հայաստանի պրոլետարական գրողների ասոցացիա]]յի և «Նոյեմբեր» միության միջև։ [[1926]] թվականի [[դեկտեմբեր]]ին [[Անդրերկրկոմ]]ի միջամտությամբ գրական այս երկու միավորումները մեկտեղվեցին՝ կազմելով [[Հայաստանի պրոլետարական գրողների միություն]]ը։ Մինչ այդ, [[1925]] թվականի [[ապրիլ]]ին [[Գուրգեն Մահարի|Գուրգեն Մահարու]] նախաձեռնությամբ հիմնվել էր [[Լենինականի բանվորա-գյուղացիական գրողների «Հոկտեմբեր» միություն]]ը, որի մեջ մտան [[Մկրտիչ Արմեն]]ը, [[Սողոմոն Տարոնցի]]ն, [[Գեղամ Սարյան]]ը, [[Սարմեն]]ը։ Պատվավոր նախագահն էր [[Եղիշե Չարենց]]ը։ Գրական այս միավորման հաջորդ օրը՝ [[ապրիլի 26]]-ին [[Հայաստանի պրոլետարական գրողների ասոցացիա]]ն հանդես եկավ հայտարարությամբ, որով «Հոկտեմբեր» միությունը ասոցացիայի բաղկացուցիչ մաս չէր համարում։ «Հոկտեմբեր» միությանը չհաջողվեց դառնալ համահայաստանյան գրական միավորում և դադարեց գործելուց նույն թվականի [[սեպտեմբեր]]ին։ Նրա անդամներն ընդգրկվեցին [[Եղիշե Չարենց]]ի հիմնադրած «Նոյեմբեր» միության մեջ։ [[1926]] թվականի [[սեպտեմբեր]]ին [[Երևան]]ում հիմնադրվեց գրական մի նոր միավորում՝ [[Հայ գրողների ընկերություն]]ը։ Այս միավորման մեջ մտնում էին այսպես կոչված աջ ուղեկիցները՝ [[Աշոտ Աթանասյան|Ա. Աթանասյանը]] (Սալման), [[Ստեփան Կանայան|Ս. Կանայանը]], [[Էմին Տեր-Գրիգորյան|Է. Տեր-Գրիգորյանը]] և այլք, որոնք դավանում էին «արվեստը քաղաքականությունից դուրս է» սկզբունքը։ Սա ռուսական գրական հոսանքներց մեկի՝ [[Սմենավեխականություն|Սմենավեխականության]] հայկական տարատեսակն էր։ Այդ պատճառով գրական այս միավորման անդամները դուրս մնացին [[1929]] թվականին կազմակերպված Հայաստանի խորհրդային գրողների ֆեդերացիայից։ [[Պատկեր:Հայաստանի Գրողների Միություն1.jpg|մինի|265x265փքս|Հայաստանի գրողների միության շենքը:]] [[1927]]-[[1929]] թվականներին [[Երևան]]ում գործել է [[Հայ աշխատավորական գրողների միություն]]ը, որի նախագահն էր [[Դերենիկ Դեմիրճյան]]ը, տեղակալը՝ [[Ստեփան Զորյան (գրող)|Ստեփան Զորյան]]ը։ [[1929]] թվականի ապրիլին Հայ աշխատավորական գրողների միությունը միավորվեց Հայաստանի պրոլետարական գրողների միության հետ, և ստեղծվեց Հայաստանի խորհրդային գրողների ֆեդերացիան, որն իր գոյությունը պահպանեց մինչև [[1931]]-ի հուլիսը<ref>{{cite book|author=Հայկ Խաչատրյան|title=Գրական տեղեկատու|publisher=«Սովետական գրող|location=Երևան|year=1981|page=3-5}}</ref>։ ==== 1930-ական թվականներ ==== [[Հայաստանի կոմունիստական կուսակցություն (այլ կիրառումներ)|ՀԿ(բ)Կ]] Կենտկոմի [[1932]] թվականի [[մայիսի 9]]-ի որոշմամբ լուծարքի ենթարկվեց Հայաստանի պրոլետարական գրողների միությունը և ստեղծվեց հանձնաժողով Հայաստանի խորհրդային գրողների միություն կազմակերպելու համար։ [[1933]]-ի [[մարտի 14]]-ին Հայաստանի խորհրդային գրողների միության նախագահության կազմում ընտրվեցին [[Եղիա Չուբար]]ը (նախագահ), [[Նաիրի Զարյան]]ը (պատասխանատու քարտուղար), [[Շիրվանզադե]]ն, [[Եղիշե Չարենց]]ը, [[Դերենիկ Դեմիրճյան]]ը, [[Ակսել Բակունց]]ը, [[Ազատ Վշտունի]]ն, [[Վահրամ Ալազան]]ը, [[Նորայր Դաբաղյան]]ը և այլք։ ==== 1940-ական թվականներ ==== ==== 1950-ական թվականներ ==== ==== 1960-ական թվականներ ==== ==== 1970-ական թվականներ ==== ==== 1980-ական թվականներ ==== ==== 1990-ական թվականներ ==== ==== 2000-ից ի վեր ==== == ՀԳՄ համագումարներ == * [[Հայաստանի գրողների միության առաջին համագումար]] * [[Հայաստանի գրողների միության երկրորդ համագումար]] * [[Հայաստանի գրողների միության երրորդ համագումար]] * [[Հայաստանի գրողների միության չորրորդ համագումար]] * [[Հայաստանի գրողների միության հինգերորդ համագումար]] * [[Հայաստանի գրողների միության վեցերորդ համագումար]] * [[Հայաստանի գրողների միության յոթերորդ համագումար]] * [[Հայաստանի գրողների միության ութերորդ համագումար]] * [[Հայաստանի գրողների միության իններորդ համագումար]] * [[Հայաստանի գրողների միության տասներորդ համագումար]] * [[Հայաստանի գրողների միության տասնմեկերորդ համագումար]] * [[Հայաստանի գրողների միության տասներկուերորդ համագումար]] * [[Հայաստանի գրողների միության տասներեքերորդ համագումար]] * [[Հայաստանի գրողների միության տասնչորսերորդ համագումար]] * [[Հայաստանի գրողների միության տասնհինգերորդ համագումար]] == ՀԳՄ նախագահներ == * [[Դրաստամատ Սիմոնյան]] (1934 - 1937) * [[Նաիրի Զարյան]] (1944 - 1946) * [[Ավետիք Իսահակյան]] (1946 - 1957) * [[Էդուարդ Թոփչյան (գրականագետ)|Էդուարդ Թոփչյան]] (1959 - 1975) * [[Վարդգես Պետրոսյան]] (1975 - 1988) * [[Հրաչյա Հովհաննիսյան (բանաստեղծ)|Հրաչյա Հովհաննիսյան]] (1988 - 1990) * [[Վահագն Դավթյան]] (1990 - 1994) *[[Ռազմիկ Դավոյան]] (1994 - 1996) *[[Հրանտ Մաթևոսյան]] (1996 - 2001) *[[Լևոն Անանյան]] (2001 - 2011) *[[Աբգար Ափինյան]] (2011 - 2013) *[[Էդվարդ Միլիտոնյան]] (2013 թվականից) == ՀԳՄ բաժանմունքներ == * Արձակի * Հրապարակախոսության * Պոեզիայի * Դրամատուրգիայի * Գրականագիտության և քննադատության * Թարգմանական * Մանկապատանեկան * Երիտասարդական * Ռուսական * Քրդական * Ռազմահայրենասիրական == ՀԳՄ մասնաճյուղեր == == ՀԳՄ-ի ներքո տպագրվող պարբերականներ == * [[Արտասահմանյան գրականություն (հանդես)|«Արտասահմանյան գրականություն» հանդես]] * [[Գրական մունետիկ (հանդես)|«Գրական մունետիկ» եռամսյա հանդես]] * [[Գրական թերթ|«Գրական թերթ» շաբաթաթերթ]] * [[«Գրեթերթ» ամսաթերթ]] * [[Լիտերատուրնայա Արմենիա]] հանդես * [[Նորք (հանդես)|«Նորք» հանդես]] == Տես նաև == * [[Հայաստանի գրողների միության անդամների ցանկ]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.wua.am/ ՀԳՄ-ի պաշտոնական կայքը] * [http://artsakhwriters.com/ Արցախի գրողների միություն] * [http://www.grakantert.am/ Գրական Թերթ] - Հայաստանի գրողների միության պաշտոնաթերթ {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ստեղծագործական միություններ]] [[Կատեգորիա:Գրական խմբավորումներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի գրողների միություն]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի կազմակերպություններ]] jh5hlwscewkjtwfkm6dtqoxwij1mapu 0 18917 8485350 8469185 2022-08-08T18:53:38Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Jermuk.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Ջերմուկ (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Քաղաք | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Վայոց ձոր | երկրամասը աղյուսակում = Վայոց ձոր | ղեկավարի պաշտոն = Քաղաքապետ | ղեկավար = | տվյալ կարգավիճակում = 1961 | առաջին հիշատակում = 13-րդ դար<ref name=texanunneri_bararan/> | այլ անվանումներ = Իստիսու | տարածք = 18.1<ref name=texanunneri_bararan/> | կենտրոնի բարձրություն = 2100 | կլիմա = ցամաքային | պաշտոնական լեզու = Հայերեն | բնակչություն = 4300<ref name=HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb>{{cite web|url=http://armstat.am/file/article/nasel_01.10.2017.pdf |title=Հայաստանի Հանրապետության մշտական բնակչության թվաքանակը 2015 թվականի հուլիսի 1-ի դրությամբ, |date= |accessdate=2017 Հոկտեմբերի 19}}</ref> | մարդահամարի թվական = 2015 | ազգային կազմ = [[Հայեր]] | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] | էթնոհորոնիմ = ջերմուկցի | DST = կա |զինանշան=}} '''Ջերմուկ, ''' քաղաք [[Հայաստան]]ի [[Վայոց ձորի մարզ]]ում, մարզկենտրոնից 50 կմ հյուսիս-արևելք, [[Արփա]] գետի ակունքի շրջանում։ Հայաստանի երեք առողջարանային քաղաքներից մեկն է։ Գտնվում է [[Երևան]]ից 173 կմ հեռավորության վրա<ref name=texanunneri_bararan>«Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ 4, էջ 402</ref>։ Ջերմուկի տեղում նախկինում եղել է հայկական Ջերմուկ գյուղը։ Հետագայում այն օտարեկրացիների կողմից ավերվել է և նրա փոխարեն նոր գյուղ են կառուցել, որը թարգմանաբար կոչել են '''Իստիսու'''։ Ջերմուկ է վերանվանվել [[1924]] թվականին։ Քաղաքին է պատկանում նաև 3 կմ հարավ-արևմուտքում գտնվող [[Կեչուտ]] գյուղը<ref name=texanunneri_bararan/>։ 2016 թվականին «Վարչատարածքային բաժանման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով Ջերմուկ քաղաքային համայնքին են միավորվել նաև [[Գնդեվազ]], [[Հերհեր (Վայոց ձորի մարզ)|Հերհեր]] և [[Կարմրաշեն (Վայոց ձորի մարզ)|Կարմրաշեն]] գյուղերը<ref>http://jermuk.am/Pages/Home/newsdetails.aspx?nID=940#.WKBF69J94dU</ref>։ == Ավանդապատումներ == === Հրաշք ջուրը === Կա մի լեգենդ, որի համաձայն, շատ վաղուց, երբ մարդու ապրուստի հիմնական միջոցը որսորդությունն էր, այս կուսական անտառները լիքն էին ամենատարբեր որսատեսակներով։ Եվ ահա, մի անգամ, փորձառու որսորդը նետահարում է երիտասարդ [[եղնիկ]]ին։ Վիրավոր եղնիկը մեծ ճիգերով, վերջին ուժերը հավաքած, սկսում է փախչել։ Որսորդը կրնկակոխ հետապնդում է նրան։ Մի կերպ, ոտքերը հազիվ քարշ տալով, եղնիկը հասնում է Ջերմուկի [[հանքային աղբյուր]]ներին, նետվում ջուրը և... այ քեզ հրաշք, ջրից դուրս է գալիս բոլորովին առողջ ու ապաքինված և անմիջապես անհետանում [[անտառ]]ի խորքը։ Կյանքում ամեն ինչ տեսած փորձառու որսորդը ապշում է հասարակ ջրի կատարած հրաշքից, և այդ օրվանից տարածվում է «Ջերմուկ» ջրի համբավը աշխարհե-աշխարհ, իսկ հրաշք ջրի գաղտնիքը մարդկանց հասցրած եղնիկը դառնում է ժողովրդի սիրելին ու Ջերմուկի [[խորհրդանիշ]]ը<ref>{{cite journal | title=Հայաստանի հանքային ջրերը Ջերմուկ | author=Համբարձում Մուսայելյան | journal=Սովետական Հայաստան | year=1979 թ. | volume=Թիվ 3 | pages=էջ 37, 38}}</ref><ref name=exnik>{{cite web|url=http://vayotsdzor.agro.am/index.php?id=3659 |title=Եղնիկի առասպելը |date= |accessdate=2014 Մայիսի 31}}</ref>։ === Ջրահարսի վարսերը === [[Պատկեր:1 (248)1Jermuk.jpg|մինի|ձախից|Ջերմուկի ջրվեժը]] Շուրջ 70 մետր բարձրությունից Արփայի կիրճը գահավիժող բնության այս հրաշքը, որ թափված վարսեր է հիշեցնում, ժողովուրդն անվանել է «Ջրահարսի վարսեր» և հյուսել իր մյուս լեգենդը։ Շատ հնուց այսօրվա [[ջրվեժ]]ի տեղում, անդնդախոր ժայռերի ծերպին գտնվում էր [[իշխան]]ի ամրոցը, որի գեղեցկուհի դուստրը կուսական բնության մի մասն էր կազմում։ Իշխանուհու ձեռքը խնդրելու էին գալիս աշխարհի տարբեր ծայրերից, սակայն նա մերժում էր բոլորին, քանզի նրա սիրտը պատկանում էր հովվի երիտասարդ, քաջարի ու գեղեցիկ որդուն։ Ամեն օր, կեսգիշերից հետո, ամրոցի իր ննջարանի լուսամուտից դեռատի իշխանուհին [[ձոր]]ն էր նետում երկար պարանի ծայրը, որով հովվի որդին խոր կիրճից բարձրանում էր սիրեցյալի մոտ։ Իշխանը շուտով իմանալում է այդ մասին՝ գազազում, փրփրում և անիծում է դստերը. եթե մեկ էլ հանդիպի հովվի որդուն, թող ջրահարս դառնա ու ջրից երբեք դուրս չգա։ Սակայն դեռատի սիրահարներին ոչինչ չէր պահում հանդիպման գայթակղությունից, և հերթական անգամ, որպեսզի սիրեցյալին օգնի բարձրանալ իր դղյակը, գեղեցկուհին պարանի փոխարեն ժայռի բարձունքից կախում է իր երկար ու գեղեցիկ վարսերը։ Սակայն նույն ակնթարթին կատարվում է հոր դաժան անեծքը. գեղեցկուհին դառնում է ջրահարս, իսկ կիրճ թափվող նրա գեղեցիկ վարսերը դառնում են հրաշագեղ մի ջրվեժ, որին ժողովուրդը անվանում է «Ջրահարսի վարսեր»<ref name=jrvejh>{{cite web |url=http://paradise-tour.net/%D5%BB%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%BD%D5%AB-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%BD%D5%A5%D6%80-%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%AB-%D5%B4%D5%A5%D5%AE-%D5%BB%D6%80%D5%BE%D5%A5%D5%AA/ |title=Ջրահարսի վարսեր |date= |accessdate=2014 Մայիսի 31 |archive-date=2014 թ․ հունիսի 6 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140606015550/http://paradise-tour.net/%D5%BB%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%BD%D5%AB-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%BD%D5%A5%D6%80-%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%AB-%D5%B4%D5%A5%D5%AE-%D5%BB%D6%80%D5%BE%D5%A5%D5%AA/ |dead-url=yes }}</ref>։ == Աշխարհագրություն == [[Պատկեր:Jermuk Town.JPG|մինի|ձախից|Ջերմուկի բնաշխարհը]] Քաղաքը շրջափակված է 2500-3000 մետր բարձրության հասնող լեռնաշղթաներով, իսկ հարավ-արևմուտքում Արփայի գեղատեսիլ [[կիրճ]]ն է։ Արփայի մեջ թափվող վտակի գետաբերանի մոտ առաջացել է մի քանի տասնյակ մետր բարձրության հանքային [[ջրվեժ]]։ Հայտնի է հատկապես Արփայի աջ և ձախ ափերին գտնվող՝ թվով 36 բուժիչ տաք աղբյուրներով՝ ջերմուկներով, որոնք ունեն հիդրոկարբոնատա-սուլֆատային բաղադրություն։ Շրջակայքում կան նաև “Նարզան” տիպի ջուր, բուժիչ ցեխ, ապակու հումք (կվարցիտներ)<ref name=Jermuk/>։ Ջերմուկի շրջապատն անտառապատ է։ Անտառի մի մասը տնկել են 1980-1990-ական թվականներին<ref name=texanunneri_bararan/>։ == Կլիմա == Ունի լեռնային կլիմա։ Ամառը զով է, ձմեռը՝ երկարատև և ձյունառատ։ Արևափայլի տևողությանը կազմում է տարեկան 2300 ժամ։ Օդի օրական միջին ջերմաստիճանը Ջերմուկում կազմում է՝ գարնանը՝ +0.4&nbsp;°C, ամռանը՝ +15.3&nbsp;°C, աշնանը՝ + 4.9&nbsp;°C, ձմռանը՝ -9&nbsp;°C: Հունվարի միջին ջերմաստիճանը –9&nbsp;°C է, նվազագույնը՝ –35&nbsp;°C, հուլիսինը՝ 18&nbsp;°C, առավելագույնը՝ 32&nbsp;°C, տարեկան տեղումները՝ մոտ 800 մմ, հարաբերական խոնավությունը՝ 45–48%, արևափայլքի տևողությունը՝ 2340 ժ<ref name=hsh>{{cite web|url=https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B7%D5%BB:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_%28Soviet_Armenian_Encyclopedia%29_9.djvu/509 |title=Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, հտ 9, էջ 509|date= |accessdate=2014 Հունիսի 10}}</ref>։ <div style="width:75%"> {{Եղանակի Աղյուսակ |location = Ջերմուկ |single line = Yes |metric first = Yes |Jan mean C=-7.2 |Feb mean C=-7.7 |Mar mean C=-4.3 |Apr mean C=-1.4 |May mean C=8.3 |Jun mean C=13.4 |Jul mean C=18.9 |Aug mean C=16.7 |Sep mean C=11.7 |Oct mean C=4.3 |Nov mean C=-0.5 |Dec mean C=-5.3 |year mean C=3.6 |source 1 = }} </div> == Պատմություն == [[Պատկեր:Ըմպելասրահ, Ջերմուկ 1.JPG|մինի|200px|Ըմպելասրահը]] Ջերմուկը գտնվում է ծովի մակերևույթից 2080 մ բարձրության վրա գտնվող ոչ մեծ սարահարթում, որը երկու մասի է բաժանվում [[Արփա]] գետի գեղատեսիլ կիրճով։ Քաղաքը գտնվում է Հայաստանի հարավարևելյան մասում, [[Վայոց ձոր]]ի մարզում (պատմական Սյունիք նահանգի Վայոց ձոր գավառի տարածքում)։ Բնակավայրը հիշատակվում է սկսած 13-րդ դարից՝ պատմիչ Ստեփանոս Օրբելյանի «Պատմություն Նահանգին Սիսական» աշխատության մեջ։ Սակայն քաղաքի տարածքում գտնվող հին կիկլոպյան ամրոցի և 8-րդ դարի եկեղեցու ավերակներն ու մնացորդները խոսում են այն մասին, որ հանքային ջրերի ակունքների մոտ գտնվող Ջերմուկ բնակավայրը գոյություն է ունեցել շատ վաղուց<ref name=texanunneri_bararan/>։ Ջերմուկի կազդուրիչ հանքային ջրերը դեռ շատ հնուց օգտագործվել են ինչպես հասարակ ժողովրդի, այնպես էլ Սյունաց Իշխանների կողմից՝ ամենատարբեր հիվանդությունների բուժման նպատակով։ Այդ մասին են վկայում միջնադարում կառուցված լողավազանի մնացորդները, որոնք վերակառուցվել և վերականգնվել են 1860-ական թվականներին ցարական պրիստավ Գևորգ Խանագյանի կողմից, և այժմ էլ ժողովրդի կողմից լողավազանը կոչվում է «Պրիստավի գյոլ»։ Չնայած պատմական հարուստ անցյալին, այսօրվա նոր քաղաքի հիմքը դրվել է միայն [[1940]] թվականին՝ առաջին առողջարանի կառուցման ավարտով։ Հետագա տարիներին Ջերմուկը կառուցվել ու կառուցապատվել է, ստեղծվել են բոլոր հնարավորությունները ինչպես բնակչության, այնպես էլ հանգստացողների ակտիվ հանգստի, առողջության վերականգնման և զբոսաշրջության համար։ [[1967]] թվականին քաղաքը ձեռք է բերում հանրապետական նշանակության քաղաքի, իսկ [[1970]] թվականին՝ համամիութենական նշանակության առողջարանի կարգավիճակ։ 1980-ականներին քաղաքն ուներ շուրջ 10 000 բնակիչ, շուրջ 2 000 մահճակալով առողջարանների ու պանսիոնատների ցանց՝ ակտիվ հանգստի և բուժման համար նախատեսված բոլոր ենթակառուցվածքներով ու ծառայություններով։ Օբյեկտիվ պատճառներով առողջարանային քաղաքի ակտիվ կյանքը 1990-ականներից մեծ տեղատվություն ապրեց, որը սկսեց աշխուժանալ 1990-ական թվերի վերջերից։ [[Պատկեր:Gayane Jermuk..JPG|մինի|200x200px|Գայանե եկեղեցին]] Վարչական տարածքը՝ շուրջ 5, 5 հազար հեկտար։ Երևանի հետ կապվում է երկու ավտոմայրուղիներով, որոնցից «Ջերմուկ-Երասխ-Երևան» մայրուղին ավելի կարճ է և կազմում է շուրջ 170 կմ։ Քաղաքը «Երևան-Գորիս-Ստեփանակերտ» մայրուղուց գտնվում է 24 կմ հեռավորության վրա։ Ջերմուկը ոչ միայն բազմաթիվ լեգենդների բնաշխարհ է, այլ նաև քաղաքում ու մերձակայքում սփռված բազմաթիվ պատմամշակութային հուշարձաններով ու տեսարժան կառույցներով, արկածային տուրիզմի սիրահարներին ձգող բազմաթիվ անդնդախոր ձորերով ու բարձր ժայռերով, քարանձավներով ու որսատեղիներով (Արփա-Սևան թունել, Կեչուտի ջրամբար, [[Գնդեվանք]], Վարդանի քար, [[Գլաձոր]]ի միջնադարյան համալսարան, [[Նորավանք]]ի համալիր և այլն) հարուստ մի բացօդյա թանգարան։ Հատկապես գեղեցիկ է ջերմուկյան ձնառատ, փափուկ և արևոտ ձմեռը։ Հարկ է նշել, որ արևոտ ու պայծառ օրերի քանակով քաղաքը նախկին միութենական առողջարանների մեջ զբաղեցնում էր առաջին տեղերից մեկը։ Ձմեռային հանգստի, բուժման, մարզաձևերի համար բարենպաստ կլիմայական ու բնական պայմանների առկայությունը միշտ դեպի առողջարանային քաղաք է ձգել ձմեռային հանգստի սիրահարներին։ [[1967]] թվականից հանրապետական ենթակայության և [[1970]] թվականից միութենական նշանակության առողջարանների կարգը դասված քաղաք առողջարանը այսօր հանգստացողներին ու զբոսաշրջիկներին է առաջարկում շուրջ 2 000 մահճակալով առողջարանների, հյուրանոցների, պանսիոնատների, համաբուժարանների, ըմպելասրահի, լողավազանների, մարզահրապարակների, կինոթատրոնի, հասարակական սննդի օբյեկտների, բարերի ու սրճարանների ծառայությունները<ref name=Jermuk/>։ == Բնակչություն == [[1988]]-[[1989]] թվականներին ադրբեջանցիները արտագաղթել են Արդբեջան՝ [[Ադրբեջան]]ում սկսված հայկական կոտորածների պատճառով։ 1988 թվականին այստեղ են բնակվել [[Բաքու|Բաքվից]], [[Սումգայիթ]]ից, [[Մինգեչաուր]]ից, [[Բարդա]]յից և [[Նախիջևան]]ից բռնագաղթված շուրջ 1154 հայեր<ref name=texanunneri_bararan/>։ Ջերմուկի ազգաբնակչության փոփոխությունը<ref name=hay_gyux>{{cite web|url=http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf|title=Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 169|date=|accessdate=2014 Մայիսի 30|archive-date=2014 թ․ սեպտեմբերի 12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140912150541/http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf|dead-url=yes}}</ref>. {| class="wikitable" ! Տարի | [[1959]] | [[1968]] | [[1980]] | [[1989]] | [[2001]] | [[2004]] | [[2015]] |- ! Բնակիչ | 2063 | 3700 | 5492 | 9014 | 5394 | 6400 | 4400 |- |} == Տնտեսություն == Քաղաքում կան արդյունաբերական ձեռնարկություններ, որոնցից ամենախոշորը “Ջերմուկ” հանքային ջրերի գործարանն է ([[1949]] թվական), քարհանքեր, ՀԷԿ, պանրի գործարան, գործում է բազմահարկ հյուրանոց։ Ջերմուկի գործարանը տարեկան արտադրում է մի քանի տասնյակ միլիոն շիշ Ջերմուկ։ Գործարանի հանքային ջուրը նաև արտահանվում է<ref name=texanunneri_bararan/>։ == Առողջարաններ == [[Պատկեր:Sanatorium in Jermuk.jpg|մինի|աջից|200px|Առողջարանի շենք]] Ջերմուկում հայտնաբերված հին ավազանի մնացորդները վկայում են, որ միջին դարերում բուժման նպատակներով մարդիկ օգտվել ջերմուկներից։ Հին ավազանը կարգավորվել է [[XIX դար]]ի երկրորդ կեսերին, երբ Ջերմուկը մտավ Երևանի նահանգի [[Շարուր-Դարալագյազի գավառ]]ի մեջ։ Ժամանակակից ժողովուրդը այն կոչել է '''Պրիստավի լիճ'''։ Հանքային ջրերի ուսումնասիրություններ են կատարվել [[1925]], [[1938]]-[[1939]] թվականներին։ Առողջարանի, հանքային աղբյուրների և առողջարանային բուժման գիտական հիմնավորման գործում մեծ դեր են խաղացել Լ․ Հովհաննիսյանը, Ա․ Մելիք–Ադամյանը, Ա․ Հակոբյանը, Գ․ Աղաջանյանը և ուրիշներ։ Ջերմուկի բուժական հիմնական գործոններն են՝ կլիման և հանքային ջրերը։ Վերջիններիս հետազոտությամբ առաջինը զբաղվել է Գ․ Վոսկոբոյնիկովը (1830), համակարգված հետազոտություններն սկսվել են 1925 թվականից (Կ․ Ն․ Պաֆենհոլց), իսկ հորատման և շահագործման աշխատանքները՝ 1938 թվականից (Ա․ Պ․ Դեմյոխին)։ Լոգանքի առաջին շենքը կառուցվել է 1940 թ.-ին։ Այն ուներ 12 [[մահճակալ]]։ 1982 թվականի տվյալներով գործում է 7 հանքաղբյուր՝ 3-ը աջափնյա սարահարթում, 4-ը՝ Արփայի ձորում, 17 մ/վրկ մշտական ջրապաշարներով։ Հանքային ջրերը ածխաթթվային, հիդրոկարբոնատ-սուլֆատ–քլորիդային, նատրիում–կալցիում, մագնեզիումական ջրերի շարքին են դասվում՝ հետևյալ քիմիական բաղադրությամբ <ref name=hsh/>․ <math> CO_2 0.6M_4+3 \left( {HCO_3 60.2SO_4 28.0Cl11, 81 \over (Na + K) 69.3 Ca18, 3Mg12, 2} \right) T54 </math> °C Ջերմուկի ջրերը քիմիական կազմով նման են [[Ժելեզնովոդսկ]]ի և [[Կառլովի Վարի]]ի հանքային ջրերին։ Առողջարանային բուժման համալիրն ընդգրկում է հանքային տաք ջրի ներքին և արտաքին օգտագործումը, բուժական սնունդը, [[մարմնամարզություն]]ը, քայլաբուժությունը, կլիմայական և ֆիզիոթերապևտիկ միջոցառումները, դեղորայքային բուժումը և առողջարանային ռեժիմը։ Ջերմուկում բուժվում են ստամոքսաղիքային համակարգի ([[ստամոքսաբորբ]]եր, [[ստամոքս]]ի և 12-մատնյա աղիքի խոցեր), [[լյարդ]]ի, լեղուղիների, [[ենթաստամոքսային գեղձ]]ի, հենաշարժական ապարատի, ծայրամասային նյարդային համակարգի, գինեկոլոգիական հիվանդություններով և նյութափոխանակության խանգարումներով ([[շաքարախտ]], միզաթթվային դիաթեզ) տառապողները<ref name=hsh/>։ [[Պատկեր:1 (238)1Jermuk.jpg|մինի|աջից|200px|Խմելու ջրի սյունազարդ տաղավար]] [[1950]]-ականներին մեծ թափ ստացավ առողջարանային շինարարությունը։ [[1967]] թ.-ին առողջարանային ֆոնդը հասավ 1100 մահճակալի, [[1970]] թ.-ին՝ 1500, իսկ [[1980]] թ.-ին 5000 մահճակալից ավելի։ Սկսեցին գործել գիշերօթիկներ, լոգանքի ընդարձակ և հարմարավետ շենքեր, խմելու ջրի շքեղ և սյունազարդ տաղավար, բազմահարկ հյուրանոցներ, [[հիվանդանոց]] և մանկական հիմնարկներ<ref name=texanunneri_bararan/>։ Քաղաք առողջարանը այսօր հանգստացողներին ու զբոսաշրջիկներին է առաջարկում [[առողջարան]]ների, [[հյուրանոց]]ների, ըմպելասրահի, [[լողավազան]]ների, [[մարզահրապարակ]]ների, հասարակական սննդի օբյեկտների, բարերի ու [[սրճարան]]ների ծառայությունները։ Այժմ Ջերմուկում գործում են հետևյալ առողջարաններն ու հյուրանոցները՝ * «Գրանդ Ռեզորթ Ջերմուկ» հյուրանոց *«Արմենիա» առողջարան * «Օլիմպիա» առողջարան * «Ջերմուկ աշխարհ» առողջարան * «Թուրիս» առողջարան * «Գլաձոր» առողջարան * «Արարատ» (մոր և մանկան առողջարան) * «Նաիրի» հյուրանոց * «Վերոնա» հյուրանոց * «Անուշ» հյուրանոց * «Լայֆ» հյուրանոց * «Եվմարի» հյուրանոց * «Կասկադ» հյուրանոց * «Անի» հյուրանոց == Մշակույթ == Ջերմուկում գործում է [[Հայաստանի ազգային պատկերասրահ]]ի [[Ջերմուկի պատկերասրահ|Ջերմուկի մասնաճյուղը]], որը հիմնադրվել է [[1972]] թվականին։ Ցուցադրվում են կերպարվեստի հայ վարպետների՝ [[Մարտիրոս Սարյան]]ի, [[Արա Սարգսյան]]ի, [[Սարգիս Մուրադյան]]ի, [[Արա Հարությունյան]]ի, [[Հարություն Կալենց|Կալենց]] [[Արմինե Կալենց|ամուսինների]], [[Հակոբ Հակոբյան]]ի, [[Ռուդոլֆ Խաչատրյան]]ի և այլոց [[Գեղանկարչություն|գեղանկարչական]], [[գրաֆիկա]]կան և [[Քանդակագործություն|քանդակագործական]] աշխատանքները։ Պարբերաբար փոփոխվում են ցուցանմուշները և կազմակերպվում են անհատական ցուցահանդեսներ<ref name=Jermuk>{{cite web |url=http://vdzor.gov.am/about-communities/759/ |title=Ջերմուկ |date= |accessdate=2014 Հունիսի 5 }}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ === Քաղաքաշինություն === [[Պատկեր:Hyatt place Jermuk (1).jpg|մինի|Hyatt place]] Ջերմուկի առաջին գլխավոր հատակագիծը կազմվել է 1945 թ.-ին (ճարտարապետ՝ Պ․ Մսրյան), 1952 թ.-ին՝ երկրորդը (ճարտ․ Փ․ Մանուկյան), վերամշակվել Է՝ 1960–1962 թթ.-ին, որով և սկսվել է Ջերմուկի կառուցապատման նոր փուլը։ Արփայի կիրճի վրա կառուցված մեծ կամուրջը ([[1975]]) հնարավորություն է տվել բնակելի շինարարությունը կենտրոնացնել ձորի ձախափնյակում (երկու միկրոշրջաններ 6000 և 9000 բնակչի համար, [[Կեչուտ]] գյուղի նոր թաղամասը)։ Առողջավայրի կառուցապատման մեջ ակտիվ դեր են կատարում № 1 առողջարանը ([[1962]], ճարտարապետ՝ Է․ Տիգրանյան), № 2 առողջարանը (1963), ըմպելասրահը ([[1966]]) և լողարանների շենքը (1969, երեքն էլ ճարտարապետ՝ Գ․ Թամանյան), առողջապահության մինիստրության ընդունարանը (1952, ճարտարապետ Մ․ Գրիգորյան) և նրա IV վարչության առողջարանը, հյուրանոցները (առաջինը՝ ճարտարապետ Հ․ Հակոբյան, նորը՝ Զ․ Բախշինյան), [[1980]]-ական թթ․ կառույցներից՝ Հայկական ատոմակայանի առողջարանը (ճարտարապետ Մ․ Միքայելյան և Ս․ Ումեդյան), ՀԱՄԽ–ի առողջարանը (ճարտարապետ Մ․ Միքայելյան) և Ջերմուկի հասարակական–մարգական համալիրը (ճարտարապետ Մ․ Միքայելյան), Արփա–Սևան համալիրի գլխավոր ջրամբարը՝ ափին տեղադրված հանգրվանային շենքերով<ref name=hsh/>։ === Պատմամշակութային կառույցներ === Արփայի վերին հոսանքի կիրճում են գտնվում քարայրների համալիրը (բրոնզե դարի ժամանակից), Սբ. Հովհաննես եկեղեցին, «Թուխ Մանուկ» և Սբ. Գևորգ մատուռները։ Ջերմուկի անտառային կածանում է գտնվում ֆիդայիներին նվիրված արձանաշարը, որի հեղինակն է քանդակագործ [[Հովհաննես Մուրադյան]]ը։ <gallery mode="packed" heights="180"> Աղբյուր Սերոբ.jpg|[[Աղբյուր Սերոբ]]ի քանդակը Ջերմուկում Արաբո.JPG|[[Արաբո]]յի քանդակը Ջերմուկում Սոսե Մայրիկ.JPG|[[Սոսե]]ի քանդակը Ջերմուկում Նիկոլ-Դուման.jpg|[[Նիկոլ Դուման]]ի քանդակը Ջերմուկում Հրայր Դժոխքի քանդակը Ջերմուկում.jpg|[[Հրայր Դժոխք]]ի քանդակը Ջերմուկում Մախլուտո.JPG|[[Մախլուտո]]յի քանդակը Ջերմուկում </gallery> === Սպորտ === Ջերմուկն իր ակտիվ մասնակցությունն ունի [[շախմատ]]ային բազմաթիվ առաջնությունների ու հուշամրցաշարերի անցկացման գործում, որոնցից մի քանիսը դարձել են բարի ավանդույթ։ [[2006]] թվականից սկսած Ջերմուկում են անցկացվում շախմատի միջազգային պատանեկան մրցաշարերը։ [[2007]] թվականից սկսած Ջերմուկում անցկացվում են մի շարք միջազգային մրցաշարեր և առաջնություններ, որոնց թվում նաև՝ [[Կարեն Ասրյան]]ի անվան միջազգային հուշամրցաշարը<ref name=Jermuk/>։ == Ջերմուկի ճոպանուղին == [[Պատկեր:Ջերմուկի անտառային արգելավայր11 (18).JPG|մինի|աջից|200px|Ջերմուկի ճոպանուղին]] Ջերմուկի ճոպանուղին գտնվում է քաղաքի սկզբնամասում, կառուցվել է 2007 թվականի աշնանը ավստրիական "Leitner" կազմակերպության կողմից։ Ճոպանուղու երկարությունը 1000 մ է։ Ներքևի և վերևի հենասյուների միջև եղած բարձրության տարբերությունը 400 մ է։ Ամենաբարձր կետը գտնվում է 2480 մ բարձրության վրա, որտեղ գործում է ռեստորան-սրճարան։ Ունի 2 սահուղի։ Առաջինի երկարությունը 1450 մ է, երկրորդինը՝1550 մ։ Տեղերի թիվը՝ 200: Ներքևում գործում է սահատախտակների և դահուկների վարձույթի կետ, սրճարան և ավտոկայանատեղի<ref name=Jermuk/>։ == Քույր քաղաք == * {{դրոշ|Ֆրանսիա}} [[Սանտ Ռաֆայել (Վար)|Սանտ Ռաֆայել]], [[Ֆրանսիա]]<br>1997 թվականի սեպտեմբերի 27-ին կնքված պայմանագրի համաձայն Ջերմուկը և ֆրանսիական Սան-Ռաֆայել քաղաքները համարվում են քույր-քաղաքներ։ * {{դրոշ|Չեխիա}} 2013 թ. Ջերմուկ և [[Չեխիա]]յի [[Կարլովի Վարի]] քաղաքների միջև ստորագրվեց համագործակցության հուշագիր։ * {{դրոշ|Ղազախստան}} 2013 թ. Ջերմուկ և [[Ղազախստան]]ի [[Շուչինսկ]] քաղաքները ստորագրեցին համագործակցության հուշագիր։ == Ֆոտոպատկերասրահ == <gallery mode="packed" heights="180"> Պարող աղջիկներ, Ջերմուկ.jpg| Իսրայել Օրի, Ջերմուկ ..jpg|[[Իսրայել Օրու հուշարձան (Ջերմուկ)|Իսրայել Օրու հուշարձան]] Ջերմուկի անտառային արգելավայր (2).JPG| Գլաձոր, Ջերմուկ.jpg|«Գլաձոր» առողջարան Hyatt place (2).jpg|Hyatt place Jermuk Bridge.jpg| Jermuk landscape.jpg| Ջերմուկի անտառային արգելավայր (5).JPG| Սպորտկոմպլեկսի շենք, Ջերմուկ.jpg| Gayane Jermuk..JPG|Սուրբ Գայանե եկեղեցի Հուշարձան, Ջերմուկ.JPG| Երազանքների կամարը և Վարդան Մամիկոնյանի անձեռակերտ կիսանդրին-բնության հուշարձաններ.jpg|Երազանքների կամարը և Վարդան Մամիկոնյանի անձեռակերտ կիսանդրին-բնության հուշարձաններ </gallery> == Տես նաև == * [[Ջերմուկի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Վայոց ձորի մարզ)]] == Գրականություն == * Հակոբյան Թ․ Խ․, Սովետական Հայաստանի քաղաքները, Ե․, 1977 * Աղաջանյան Գ․ Ի․, Թոփչյան ժ․ Ս․, Հայաստանի առողջարանները և առողջավայրերը, Ե․, 1968 * Агаджанян Г․ И․, Всесоюзный больнеопитьевой курорт Джермук, Е․, 1966 == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://jermukigradaran.am Ջերմուկի գրադարան] * [https://visitjermuk.am/ Այցելեք Ջերմուկ] {{Հայաստանի քաղաքներ}} {{Վայոց ձորի մարզ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ}} {{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}} [[Կատեգորիա:Ջերմուկ]] [[Կատեգորիա:Վայոց ձոր գավառի բնակավայրեր]] [[Կատեգորիա:Վայոց ձորի մարզի տեսարժան վայրեր]] f9qdn1qta5758lkbifzudo7nh7l6bby 2 18977 8485351 8162189 2022-08-08T18:53:51Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Jermuk.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki <table style="float:right;"> <tr><td>{{Babel | hy}}</tr></td> <tr><td> {{Userbox |id = <!-- փոքր հատված --> |id-c = #ffffff <!-- փոքր հատվածի ետին ֆոնը --> |id-fc = #ffffff |id-s = 9 <!-- փոքր հատվածի տառաչափ --> |info = Մասնակից [[Ջերմուկ_(քաղաք) | Ջերմուկից]] <!-- մեծ հատված --> |info-c = #b0baeb <!-- մեծ հատված ետին ֆոնը --> |info-fc = #ffffff |info-s = 9 <!-- մեծ հատվածի տառաչափ --> |border-c = #0000ff <!-- եզրագծերի գույնը --> }} </tr></td> <tr><td style="float:right;">{{Մասնակից/Վիքիստաժ | տարի=2008 | ամիս=6 | օր=20 | հղում=ճիշտ}}</tr></td> <tr><td>{{Մասնակից/Հոդվածների տոկոսային հաշվիչ|2}}</tr></td> <tr><td>{{Մասնակից/Ներդրումների տոկոսային հաշվիչ|106}}</tr></td> <tr><td>{{Մասնակից/Ուղղեցեք}}</tr></td> <tr><td style="float:right;">{{Մասնակից չծխող}}</tr></td> <tr><td></tr></td> </table> <div style="font-family:Tahoma; font-size:30px; font-weight:bold; text-align:center;">Մկրտիչ Ղազարոսյան</div> <div style="font-family:Tahoma;"> ==Կենսագրական== Իրական անուն ազգանուն՝ Մկրտիչ Ղազարոսյան<br> Ծննդյան թվական՝ [[հունվարի 4]], [[1986]]<br> Ազգություն՝ [[հայ]]<br> ==Ես սոցիալական կայքերում== *[http://www.facebook.com/ghazarosyan FaceBook.com] </div> 9l3t8g341jc1as4vli52jgz4ffrm88i 4 19202 8485064 8484871 2022-08-08T12:34:05Z Armineaghayan 25187 /* Interwiki Women 6 */ wikitext text/x-wiki {{Մասնակից:Աշբոտ/Արխիվ |archive = Վիքիպեդիա:Ադմինիստրատորների տեղեկատախտակ/Արխիվ/%(year)d |algo = old(60d) |counter = 1 |minthreadstoarchive = 1 |minthreadsleft = 0 }} {{Ադմինիստրատորների տեղեկատախտակ}}{{-}} Ադմինիստրատորներին ուղղված ցանկացած հարցով և հայտով կարող եք դիմել այս էջում։ Էջը հսկվում է ադմինիստրատորների կողմից, և ձեր հարցը ուշադրության կարժանանա առաջին հնարավորության դեպքում։ {{Հայերեն Վիքիպեդիայի ադմիններ}} __TOC__ __NEWSECTIONLINK__ {{Դյուրանցում|[[ՎՊ:ԱՏ]]}} == To All Armenian Wikipeidan == Please Inform All Armenian Wikipedians to protect Articles about Armenia and Armenians in English Wikipedia Cyberattack happened Pan Turks and Azeris attack to Articles about Armenia and Armenians For example https://en.wikipedia.org/wiki/Armenia%E2%80%93United_States_relations They Change Armenia Flag with LGBT Flag Please inform to All Armenian Wikipedians to protect Articles about Armenia and Armenians [[User:Luckie Luke|<font color="orange">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="orange">Talk</font>]]) Բարև ձեզ։ Մենք ունենք էջ, որը ջնջվել է, չի պահպանվել նաև էլ.փոստը։ Կարող ենք վերականգնել էջը` փոխելով էլ.փոստը։ Նախապես շնորհակալություն։ Էլ.փոստ եմ թողնում կապվելու համար sukiasyantaguhi@gmail.com == IP-ի արգելափակում == Հարգելի ադմինները, խնդրեմ նայել [[Մասնակցի քննարկում:ԱՐԱՐ Երգչախումբ|այս վերջին]] քննարկումը։ Մասնակիցը ցանկանում է նոր անունով գրանցվել, բայց կարծես չի ստացվում։--[[Մասնակից:Ավետիսյան91|Ավետիսյան91]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ավետիսյան91|քննարկում]]) 17:30, 27 հունվարի 2022 (UTC) :Պատասխանել եմ քննարկման էջում։ --[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ([[Մասնակցի քննարկում:23artashes|քննարկում]]) 17:51, 27 հունվարի 2022 (UTC) == Քարտեզներ == Հարգելի ադմիններ, ողջույններ։ Խնդրում եմ ուշադրություն դարձնել շուրջ մեկ տարի առաջ կատարված այս խմբագրմանը [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%94%D5%A1%D5%BC%D6%85%D6%80%D5%B5%D5%A1_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&diff=prev&oldid=7595060]: Մասնակիցը Արցախի հայերեն քարտեզը փոխարինել է ադրբեջաներեն տեղանուններից բաղկացած քարտեզով։ Հաշվի առնելով, որ սա հայերեն Վիքիպեդիա է, պետք է հայերեն տեղանունները գերակա դիրք ունենան։ Ճիշտ է այդ քարտեզը վիզուալ ավելի լավ է պատկերում իրավիճակային դրվագները, բայց դա չի նշանակում, որ պետք է այդ քարտեզը տեղադրել, պետք է հայերեն համարժեք քարտեզ ստեղծել։ Շնորհակալություն։ ---[[Մասնակից:Ankax Hayastan|Հայորդի]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ankax Hayastan|քննարկում]]) 18:51, 28 հունվարի 2022 (UTC) Շնորհակալություն դիտարկման համար, գուցե խմբագիրներից մեկը կարողանա ստեղծել ավելի հարմար քարտեզ (նախկինում քարտեզներով զբաղվող մասնակիցները հիմա չեն խմբագրում), իսկ մինչ այդ թող մնա հայերենը։ --[[Մասնակից:Voskanyan|Voskanyan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Voskanyan|քննարկում]]) 10:52, 30 հունվարի 2022 (UTC) == Sophy Abrahamyan մասնակցի գործողություններ == Հարգելի' ադմիններ, կխնդրեմ հետևեք [[Մասնակցի քննարկում:Sophy Abrahamyan|այստեղ]] բացածս քննարկմանը։--[[Մասնակից:Armenmir|Armen]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armenmir|քննարկում]]) 10:23, 30 հունվարի 2022 (UTC) Հավանաբար Հայերեն Վիքիպեդիայի ադմինները կարող են միայն զգուշացնել Վիքիպահեստ բեռնվող նկարների վերաբերյալ։ Դրանից առաջ նկարը բեռնվելէր այստեղ, ես եմ առաջարկել բեռնել Վիքիպահեստ, բայց նշել եմ, որ այն պետք է լինի իր լուսանկարը։ Կարծում եմ՝ կանոնների չիմացության հարց է, ոչ թե միտումնավոր։--[[Մասնակից:Voskanyan|Voskanyan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Voskanyan|քննարկում]]) 10:56, 30 հունվարի 2022 (UTC) :Արմեն ջան, եթե գտնում ես հեղինակային իրավունքի հարց կա, ապա կարող ես ջնջման առաջարկել հենց Վիքիպահեստում։ Այստեղ ադմինները չեն կարող արգելափակել Վիքիպահեստում լուսանկար ներբեռնելու համար։ Ուրիշ հարց է, որ մասնակցին կարելի է զգուշացում տալ, որ ՀՎՊ-ի հոդվածներում այդ լուսանկարները չօգտագործի, բայց ավելի տրամաբանական է հենց Վիքիպահեստում այդ հարցը կարգավորել։ Իհարկե նախ պետք է ճշտել արդյո՞ք մասնակիցը կապ ունի լուսանկարի հետ, արդյո՞ք ինքն է լուսանկարել, կամ թույլատրություն ստացել է կամ այդ կայքում ինչ կարգավիճակով է լուսանկարը հրապարակվել և այլն։ ...[[Մասնակից:Ankax Hayastan|Հայորդի]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ankax Hayastan|քննարկում]]) 18:49, 30 հունվարի 2022 (UTC) ::Հարգելի' [[Մասնակից:Ankax Hayastan]], ես տեղյակ եմ այդ ընթացակարգից, դրա համար նշել եմ, որ ''եթե ադմին են նաև Վիքիպահեստում'', կխնդրեմ ջնջել։ Եթե մտնեք այդ լուսանկարներից ցանկացածը կտեսնեք, որ հեղինակը որևէ կապ չունի լուսանկարի հետ, բեռնել է ազատ արտոնագրով, հեղինակը նշել է՝ անհայտ, կայքն էլ նշել, թե որտեղից է քաշել։ Այնպես որ այդտեղ ուսումնասիրելու հավելյալ բան չկա։ P.S. Մասնակցին խնդրել եմ ինքը ջնջման ներկայացնի, այլապես ես կանեմ։ --[[Մասնակից:Armenmir|Armen]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armenmir|քննարկում]]) 06:27, 31 հունվարի 2022 (UTC) == Հոդվածի վերնագրի տեխնիկական հարց == Հարգելի ադմինիստրատորներ, [[Ղարաքիլիսայի ճակատամարտ (1918)]] հոդվածը անհրաժեշտ է վերանվանել [[Ղարաքիլիսայի ճակատամարտ]], քանի որ այդ անունով մեկ այլ կռիվ կարծես թե չի եղել, հետևաբար իմաստ չկա փակագծերում տարեթիվը նշել։ Ինքս չեմ կարող անել, քանի որ Ղարաքիլիսայի ճակատամարտ անունով էջ արդեն գոյություն ունի վերահղվում է Ղարաքիլիսայի ճակատամարտ (1918) հոդվածին։--[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 11:58, 31 հունվարի 2022 (UTC) :: {{Արված է}}։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 12:00, 31 հունվարի 2022 (UTC) :::Շնորհակալություն։--[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 12:03, 31 հունվարի 2022 (UTC) == Նվազագույն ծավալի հոդվածների վերաբերյալ == Հարգելի ադմինիստրատորներ, անհրաժեշտ է ուշադրություն դարձնել [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/212.73.65.135 այս ԱյՓից] կատարվող խմբագրումներին։ Մասնակիցը ստեղծում է իսկապես կարևոր հոդվածներ (որպես աղբյուր կարծես թե ՀՍՀ-ն է վերցնում), սակայն դրանցից շատերը 3000 բայթից քիչ ծավալ ունեն։ Որպեսզի չխախտվի Հայերեն Վիքիպեդիայի կանոնակարգը, անհրաժեշտ է ինչ-որ քայլ կատարել։--[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 08:08, 22 փետրվարի 2022 (UTC) :Հայերեն Վիքիպեդիայի օրենքներով կարելի է կարճ հոդված գրել՝ մինչև 3000 բայթ, եթե հոդվածը կարևոր է, բայց որևէ տեղ այլ աղբյուրներ չկան, ու հնարավոր չէ աղբյուրներով հաստաված նյութ ավելացնել։ Տվյալ դեպքում աղբյուրները պիտակվում են որպես կարճ, ու եթե մեկ շաբաթվա ընթացքում տեքստը չի ավելացվում, ապա ջնջվում են։ Եթե ինչ-որ հոդված կարճ լինելու դեպքում չի պիտակվել, ապա կարող եք պիտակել և այն մեկ շաբաթից ավելի չի մնա Վիքիպեդիայում, եթե չուղղվի։--[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|^{<span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span>}]] 08:26, 22 փետրվարի 2022 (UTC) == 185.79.2.174 == խնդրեմ ուշադրություն դարձրեք [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/185.79.2.174 այս գործողություններին]։ [[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 22:24, 9 Հունիսի 2022 (UTC) :Շնորհակալ եմ, @[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ջան, արգելափակեցի: [[Մասնակից:Sigma'am|∑ίγμα]] ^{([[Մասնակցի քննարկում:Sigma'am|քնն.]])} 00:39, 10 Հունիսի 2022 (UTC) == Վերնագրի վերափոխում == Հարգելի ադմինիստրատորներ, անհրաժեշտ է [[Անի (գյուղ, Արցախ)|այս]] հոդվածի ներկա վերնագիրը այն է՝ «[[Անի (գյուղ, Արցախ)]]»-ը, դարձնել վերահղում, իսկ որպես հոդվածի վերնագիր դարձնել [[Անի (Քաշաթաղի շրջան)|«Անի (Քաշաթաղի շրջան)»]]-ը: Արցախի Հանրապետության այն բնակավայրերի մասին հոդվածներում օգտագործվում է (ճիշտ է օգտագործել) ոչ թե փակագծերում երկրի անունը կրճատ գրելը, այլ տվյալ շրջանի, մարզի անունը, եթե այդ անունով այլ վայրերում նույնպես բնակավայրեր կան։ Օրինակ՝ Գետամեջ (Քաշաթաղի շրջան), Արծվաշեն (Քաշաթաղի շրջան) և այլն։--[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 11:15, 16 Հունիսի 2022 (UTC) Ջնջվել է։--[[Մասնակից:Voskanyan|Voskanyan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Voskanyan|քննարկում]]) 11:19, 16 Հունիսի 2022 (UTC) :Շնորհակալություն։--[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 11:21, 16 Հունիսի 2022 (UTC) == Move two files == Hello! Sorry for writing in English. These two files have the file extension .jpg eventhough the MIME is image/png and they thus need to be renamed: * [[:Պատկեր:Lazio-logo.jpg|Պատկեր:Lazio-logo.jpg]] → [[:Պատկեր:Lazio-logo.png|Պատկեր:Lazio-logo.png]] * [[:Պատկեր:Լևոն Տեր-Մելիքսեթյան.jpg|Պատկեր:Լևոն Տեր-Մելիքսեթյան.jpg]] → [[:Պատկեր:Լևոն Տեր-Մելիքսեթյան.png|Պատկեր:Լևոն Տեր-Մելիքսեթյան.png]] Thanks! [[Մասնակից:Jonteemil|Jonteemil]] ([[Մասնակցի քննարկում:Jonteemil|քննարկում]]) 18:48, 9 Հուլիսի 2022 (UTC) :Hi, [[User:Jonteemil|Jonteemil]], {{Done}}։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 19:03, 9 Հուլիսի 2022 (UTC) == Ռուդիկ Ղարիբյան == {{ՔՓ|Քննարկումը տեղափոխել եմ '''[[:Վիքիպեդիա:Խորհրդարան#Ռուդիկ_Ղարիբյան|Խորհրդարան]]''', ավելի լայն շրջանում խորհրդակցելու համար։ --[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|^{<span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span>}]] 09:38, 17 Հուլիսի 2022 (UTC)}} Հարգելի ադմինիստրատորներ, ես հասկանում եմ թեմայի նրբությունը, բայց եթե նախկինում ջնջված [[Ռուդիկ Ղարիբյան|հոդվածը]] նորից է ստեղծվում ու էլ չի ջնջվում, ապա կարելի՞ է ենթադրել, որ Հայաստանի զինված ուժերի կամ Արցախի պաշտպանության բանակի յուրաքանչյուր զոհված զինծառայողների մասին հոդվածներ գրելը չի հակասում Հայերեն Վիքիպեդիայի կանոնակարգին։ Եթե այդպես է, ես միայն ուրախ կլինեմ։ Որպես լրացուցիչ տեղեկություն նշեմ, որ հոդվածը ստեղծած մասնակիցը բացել էր հետևյալ քննարկումները՝ [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D4%B1%D6%80%D5%AD%D5%AB%D5%BE/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D6%80_2022#%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%AB%D5%AF_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A2%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%AB_%D5%BB%D5%B6%D5%BB%D5%B8%D6%82%D5%B4 1], [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D4%B1%D6%80%D5%AD%D5%AB%D5%BE/%D5%93%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%BE%D5%A1%D6%80_2022#%D4%B6%D5%AB%D5%B6%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B6%D5%B7%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%AB_%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D6%80%D5%AF 2], [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D4%B1%D6%80%D5%AD%D5%AB%D5%BE/%D4%B1%D5%BA%D6%80%D5%AB%D5%AC_2022#%D4%B1%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%BF_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4 3]։--[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 11:20, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) Հարգելի՛ [[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]], քանի որ այդպես էլ արձագանք չեղավ գրառմանը (հավանաբար հաջորդ գրառման պատճառով չեն տեսել), բայց արձագանք չլինելը հետագայում կարող է մեկնաբանվել որպես համաձայնության նշան, գրում եմ իմ կարծիքը. դա միայն նշանակում է, որ այդպես էլ չենք կարողացել մասնակցին համոզել, որ կանոնակարգը թույլ չի տալիս գրել նման հոդված (հարցի նրբությունը չգիտեմ, բայց Վիքիպեդիան հիշատակը հարգելու միակ միջոցը չէ, պետք չէր հանրագիտարանին այդքան մեծ նշանակություն տալ, առանց որի անհնար է հիշել կամ հարգել մարդկանց (տվյալ դեպքում նորից պետք է հիշել այն մարդկանց, որոնք խմբագիրների շրջանում ծանոթ չունեն), իսկ հոդվածի ներածությունում նշվածները ևս մեկ անգամ փաստում են, որ ավելի լավ էր հոդվածը չգրել, քան գրել նման ձևով), եթե ուզում եք, կարող եք նորից փորձել, գուցե կարողանաք համոզել, իսկ հոդվածը կարող եք ներկայացնել արագ ջնջման (կարող եք նայել նաև [[Սամվել Խաչատրյան (զինծառայող)]] հոդվածը), գուցե ադմիններից մեկը երբևէ ջնջի (կարող է չեն տեսել)։ Ես չեմ ջնջի հիմա կամ մոտակա ժամանակներում, քանի որ տվյալ մասնակիցը [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6#%D4%B1%D5%A4%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B9%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B7%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B4 իմ խմբագրումները համարում է հետապնդում] և իր ներկայացրած անհիմն մեղադրանքների մասին իմ գրառմանը չի էլ պատասխանում, քանի որ իր ուզածին հասել էր ու հարցը համարեց փակված։ Ծայրահեղ դեպքում, եթե ադմինների ու այլ խմբագիրների կողմից արձագանք չլինի, այդ հոդվածի մնալը կարող ենք համարել բացառություն չգիտեմ ինչ պատճառաբանությամբ, բայց կանոնակարգը կշարունակի գործել մնացած հոդվածների դեպքում կամ կաշխատենք այնպես անել, որ այն որոշ չափով գործի, հակառակ դեպքում հնարավոր կլինի գրել նաև մեր խմբագիրների կամ ակումբականների, ՔՈԱՖ Սմարթ կենտրոնի շրջանավարտների ու այլոց մասին։--[[Մասնակից:Voskanyan|Voskanyan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Voskanyan|քննարկում]]) 14:53, 16 Հուլիսի 2022 (UTC) Ոչ լռությունը համաձայնության նշան չէ (գոնե իմ դեպքում խնդրում եմ լռությունը համաձայնության նշան չմեկնաբանանել)։ Բայց հաշվի առնելով որ այսօր Ռուդիկի 20-ամյակն է, և իր ընկեր վիքիպեդիացիները քանի շաբաթ հուշ-ցերեկույթ էին պատրաստում իր ծծնդյան առիթվ, և ոնց հասկացա նաև զգացմունքային առումով շատ կարևոր էր այդ հոդվածի առկայությունը, կարծում եմ դա հարգելով և էմպատիա ցուցաբերելով կարելի է մի քանի օր ևս սպասել, ապա անցնել քննարկմանը։ Շատ ավելի խնդրահարուց հարցեր ունենք, որոնք սպասոմ եմ շատ–շատ ավելի երկար։ --[[Մասնակից:Xelgen|Ալեքսեյ a.k.a. Xelgen]] ([[Մասնակցի_քննարկում:Xelgen|քննարկում]]) 18:47, 16 Հուլիսի 2022 (UTC) {{ՔՎ}} == Ձուլման հետ կապված տեխնիկական հարց == Քանի որ բնակավայրի մասին [[Հարար (գյուղ, Արցախ)]] հոդվածը գրվել էր ավելի շուտ, քան [[Հարար]] հոդվածը, ուստի 2-րդը միաձուլեցի 1-ինին ինչպես կարգն է պահանջում։ Սակայն վերնագիրը պետք է լինի Հարար, ուստի անհրաժեշտ է այն վերնագիրը ջնջել ու տեղ ազատել, որպեսզի Հարար (գյուղ, Արցախ)-ը վերանվանենք։--[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 11:42, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) {{արված է}}--[[Մասնակից:Voskanyan|Voskanyan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Voskanyan|քննարկում]]) 11:48, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) :Շնորհակալություն։--[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 11:49, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) == Սևագիր էջեր == :Ադմինիստրատորներ ջան, կոլեգաներ, այստեղ եմ գրում, որովհետև հիմնականում հարցը վերաբերում է մեզ և փոփոխությունները մենք պետք է անենք։ :Խոսքս ''Սևագիր'' հարթակի կամ անվանատածքի մասին է, որտեղ դեռևս անցյալ տարվա նոյեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներից մոտ 150 հոդված էր հավաքվել։ Անվանատարածքում ստեղծում են սևագիր էջ հոդվածի հեղինակները՝ սա շատ քիչ, մի մասը վերահղում են ակտիվ մասնակիցները, իսկ հիմնական մասը ադմիններս ենք տեղափոխում հիմնական հարթակից։ :Հարցը չափորոշիչներն են, և թե ինչո՞ւ ենք տեղափոխում։ Հոդվածներ կան որոնք պիտակվել են ստանդարդ «կարճ էջ, անաղբյուր էջ» պիտակներով, որոնք մեկ շաբաթ են տալիս թերությունը ուղղելու համար, բայց հետո տեսնում ես դրանք հեռացվել են ու հոդվածը տեղափոխվել է սևագիր։ Կարծում եմ եթե հոդվածը հնարավոր է պիտակել ստանդարտ պիտակներով, ապա սևագիր տեղափոխել պետք չէ։ Նույնը նաև ''Արագ ջնջման ենթակա հոդվածներն'' են, որնք կարծում եմ պետք է ջնջենք, և ոչ թե տեղափոխենք սևագիր։ Ամեն պիտակավորում իր բախտին պետք է արժանանա։ :Սևագիր տեղափոխելուց հետո, որպես կանոն չենք հետևում հոդվածին։ Հոդվածների մի մասը տեղափոխվում է հիմնական հարթակ, բայց մնում է սևագրությունում, կամ էլ մնում է վերահղումը; Հոդվածը արագ ջնջման ենթակա էր, տեղափոխվել է սևագիր այն հույսով, որ մասնակիցը կշտկի, չի արել ու էլի մնացել է։ Հոդվածներ կան, որ մասնակիցն աշխատել է , ուղղումներ է արել ու էլի է մնացել, որվհետև չենք տեսել։ :Մեր Սևագիրը միջազգայինի Draft-ն է, որը նախ պարտադիր առաջարկվում է նորեկներին, իսկ հետո հնարավոր է այնտեղ տեղափոխել, ինչո՞ւ մենք նորեկներին չենք պարտադրում այնտեղ գրել, կարծում եմ գլխացավանքը ավելի քիչ կլինի, քան այստեղից այնտեղ տեղափոխել, հեռացրած պիատակները նորից վերադարձնել և այլն։ Իհարկե, ասենք հիմնական տարածքում պայմանական 5 հոդվված ունեցողը արդեն կկարողանա միանգամից այնտեղ էլ ստեղծել։ Սա նաև կխթանի, որ նորմալ գրեն դրաֆտում և գոնե մեկ հոդվածով չբավարարվեն։ Պետք է չափորոշիչներ հաստատենք, թե ով կարող է սևագրից հիմնական տարածք տեղափոխել։ :Այժմ սևագիրը կարիք ունի առաջարկվող ժամկետի, որի ընթացքում հոդվածը ավտոմատ կհայտնվի արագ հեռացման ենթակա էջերի կատեգորիայում, այսպես 7-8 ամսվա հոդվածներ չեն կուտակվի։ Եթե մարդ այդքան ժամանակ խմբագրում չի անում, ապա չի էլ անի հետագայում։ Կարևոր է, որ կարողանանք նայել նաև կատեգորիայով, ինչպես մյուս պիտակված հոդվածները։ :Եթե նորեկ մասնակիցը հոդվածը պարտադիր ստեղծի սևագրում, վատ հոդվածները չենք տեղափոխի հիմնական տարածք ու ոչ թե մենք կսկսենք խնդրել իրեն, որ մի տեղափոխիր հիմնական տարածք, նորից ուղղիր, այլ ինքը մեզ կդիմի։ Իսկ այս պահին մասնակից ունենք, որ երևի 50 հոդված է [[:Մասնակցի քննարկում:Զոր Ջան|լցրել՝ բառիս բուն իմաստով]], ու չի էլ մտածում ուղղումներ անելու մասին։ Դրա համար կարող ենք սևագրի էջի ժամկետ սահմանել, որից հետո կջնջվի։ Հիմնական սա էի ուզում ասել, մնացածը կարող ենք քննարկել։ --[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|^{<span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span>}]] 19:02, 22 Հուլիսի 2022 (UTC) Քանի որ մի կողմից անընդհատ նշում են, որ մասնակիցները ու հատկապես նոր գրանցվածները (որոնց ստեղծածներն էլ մեծ մասամբ տեղափոխվում են) հոդվածի ջնջումը շատ ծանր են տանում, մյուս կողմից էլ Աշոտը գրել էր, որ բոտով ջնջում է վեց ամիս չխմբագրված հոդվածները, ես նախընտրում եմ որոշակի տեքստ ունեցող հոդվածները (օրինակ՝ եթե պիտակվել է անաղբյուր) տեղափոխել սևագիր, բայց եթե բոտն էլ չի ջնջում հոդվածները, կարող ենք որոշակի չափանիշներ սահմանել։--[[Մասնակից:Voskanyan|Voskanyan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Voskanyan|քննարկում]]) 13:15, 23 Հուլիսի 2022 (UTC) :[[Մասնակից:Voskanyan|Voskanyan]] ջան, երեկ ջնջել եմ անցյալ տարվա ստեղծած 3 կամ 4 հոդված, ստուգեցի պիտակվել էին ստեղծման ժամանակ՝ անցյալ տարի։ Անաղբյուր պիտակված հոդվածին մեր կանոնադրությամբ մեկ շաբաթ է հասնում, իսկ երբ տեղափոխում ենք սևագիր ամիսով մնում է։ Դրա համար էլ առաջարկում եմ սևագիր տարածքում խմբագրելը նորեկների որոշակի քանակի հոդվածների համար սարքել պարտադիր, իսկ եթե օրինակ՝ 5 հոդված ստեղծելուց հետո էլ խմբագիրը չի պատկերացնում հոդված ստեղծելու պահանջները, ապա ավելի լավ է չխմբագրի, թե չէ համառ խմբագիրներ կան, որոնց ձեռքին մենք ենք կրակն ընկնում։--[[User:Beko|<font face="Helvetica="black">'''Բեքո'''</font>]][[User talk:Beko|^{<span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span>}]] 16:08, 23 Հուլիսի 2022 (UTC) ::Ընդհանրապես ինչ թվում է՝ սխալ է ընկալվել «Սևագիր» անվատարածքը: Սրա ստեղծման գաղափարն այն էր, որ մեծ հոդվածների վրա աշխատելիս մի քանի հոգով կարողանային հանգիստ խմբագրել: Իսկ եթե հոդվածը ուզում ենք տեղափոխել սևագիր, կար ավազարկղը, որը մասնակցային էջի ենթաէջերից էր (Օրինակ՝ Մասնակից:Մասնակից/Ավազարկղ): Կարելի է սահմանել հենց այսպես, որ վերանայման ենթակա հոդվածները գնում են ոչ թե սևագիր, այլ ավազարկղ:--[[Մասնակից:Sigma'am|∑ίγμα]] ^{([[Մասնակցի քննարկում:Sigma'am|քնն.]])} 19:28, 24 Հուլիսի 2022 (UTC) :::Կողմնակից եմ որոշակի ժամանակահատվածից հետո սևագրության (անվանատարածքի մասին է խոսքը) պարունակությունը ջնջելուն, հատկապես, երբ սևագրություն տեղափոխված հոդվածը ստեղծած մասնակցի համար միևնույն է։ @[[Մասնակից:Beko|Beko]]-ն @[[Մասնակից:Զոր Ջան|Զոր Ջան]] մասնակիցի՝ սևագրություն տեղափոխված հոդվածների մասին հիշատակեց, ես ցանկանում եմ ավելացնել, որ մասնակիցը նույնիսկ [[Մասնակցի_քննարկում:Զոր_Ջան#Հիմնական_էջից՝_սևագրություն|չի արձագանքում]] սևագրության վերաբերյալ հարցիս և շարունակում է խմբագրումներ անել։ Սա վերաբերմունք է նախագծի նկատմամբ և պետք է հաշվի առնենք։ @[[Մասնակից:ԱշոտՏՆՂ|ԱշոտՏՆՂ]] ջան, կհիշեցնե՞ս, թե որքան ժամանակ հետո է սևագրության պարունակությունը ջնջվում։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 09:17, 2 Օգոստոսի 2022 (UTC) :Ողջույն, ժողովորդ ջան, :* Ջնջելու մասով։ Ըստ [[Վիքիպեդիա:Սևագիր#cite_note-1|կանոնակարգի]]՝ վեց ամիս պասիվությունից հետո պետք է ջնջել։ Իմ բոտը ժամանակին ջնջում էր, բայց խնդիրներ էր առաջացել ու չէի նկատել։ Շնորհակալություն ինձ բզելու համար :) Արդեն նախկինի նման կաշխատի (օրինակ՝ [[Սևագիր:Բջջային հավելվածների մշակումը]])։ Կարծում եք ժամկետը փոքրացնելու կարիք կա՞, ասենք երեք ամիս։ :* Անգլերեն Վիքիպեդիայի նման խիստ դարձնելու մասով։ Չգիտեմ, իրոք։ Սա հավանաբար խորհրդարանում քննարկելու թեմա է, որովհետև ինչքան հասկանում եմ, մենք պետք է դիմենք ու վիքին դարձնենք այնպես, որ նորեկ մասնակիցները չկարողանան հոդված ստեղծել։ Որակը կբարձրանա, բայց իմ կարծիքով մենք բավարար ադմինիստրատորական ռեսուրսներ չունենք այդքան հոդված ստուգելու համար։ Արդյունքում լիքը հոդվածներ կմնան Սևագրում ու հոդված չեն դառնա։ :* Վատ հոդվածները սևագրի փոխարեն մասնակցի ավազարկղ տեղափոխելու մասով։ Ես հիշում եմ, որ Սևագրի թեման ժամանակին բացվեց, որովհետև անհանգստություն կար, որ ընթերցողները կմտնեն անձնական ավազարկղ, կմտածեն, որ իսկական հոդված է ու վատ կարծիք կկազմեն Վիքիպեդիայի մասին։ Իսկ ուրիշի ավազարկղը պասիվության համար ջնջելը այդքան էլ լավ միտք չէր թվում։ Եթե հիշողությունս ինձ չի դավաճանում, այս թեմայի մասին Ոսկանյանն էր գրել Խորհրդարանում։ :* Սևագրից հոդված տեղափոխելու մասով։ Այս թեմայով էլի ենք խոսել մի քանի անգամ ու արդեն չեմ հիշում, թե ինչ ենք որոշել։ Տեխնիկապես կարող ենք դա արգելել կամ ադմիններից բացի բոլորի համար արգելել։ Ժամանակին փակել էի, բայց հետո բացեցի, որովհետև քոփի-փեսթով հոդված ստեղծելու դեպքում պատմությունը կորում է, ինչև կարևոր է որոշ մասնակիցների համար։--[[Մասնակից:ԱշոտՏՆՂ|ԱշոտՏՆՂ]] ([[Մասնակցի քննարկում:ԱշոտՏՆՂ|քննարկում]]) 12:48, 2 Օգոստոսի 2022 (UTC) == Արգելափակման անհրաժեշտություն == Ակնհայտ վանդալիզմ, վիրավորանք [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/37.252.80.150 ip37.252.80.150-ից]:--[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 11:49, 30 Հուլիսի 2022 (UTC) [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/62.217.188.172 62.217.188.172]: --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 10:41, 5 Օգոստոսի 2022 (UTC) {{արված է}}--[[Մասնակից:Voskanyan|Voskanyan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Voskanyan|քննարկում]]) 13:53, 5 Օգոստոսի 2022 (UTC) :Շնորհակալություն։--[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 15:27, 5 Օգոստոսի 2022 (UTC) == Interwiki Women 6 == Հարգելի՛ ադմինիստրատորներ,<br> Խնդրում եմ 2022 թվականի օգոստոսի 8-ից մինչև օգոստոսի 21-ը Հայերեն Վիքիպեդիայի բաներային հատվածում և Գլխավոր էջի Մասնակցի՛ր այս ամիս կազմակերպվող նախագծերին մասում տեղադրել [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%AE:Interwiki_Women_6 Interwiki Women 6] արշավի մասին տեղեկատվություն և արշավի պատկերանշանը: Հարգանքով՝ --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 20:42, 7 Օգոստոսի 2022 (UTC) :@[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ջան, {{արված է}}։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 07:28, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) ::@ [[Մասնակից:GeoO|GeoO]] ջան, շնորհակալ եմ --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 12:33, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) aqhxlqt3xkubhwu2rq7x56p8wirbs8g 0 19700 8485413 8460036 2022-08-08T19:32:20Z CommonsDelinker 212 "Flag_of_Ejmiatsin.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս | Ի ծնե տրված անունը = Ալեքսանդր Հովհաննեսի Մուրադբեկյան | Պատկեր = Khoren I of Armenia.jpg | անվանումը = Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Խորեն Ա<br/>128-րդ [[Կաթողիկոս|Ծայրագույն Պատրիարք<br/>և Կաթողիկոս Ամենայն Հայոց]] | Եկեղեցի = {{դրոշավորում|Հայ առաքելական եկեղեցի}} | Անուն1= Խորեն Ա Մուրադբեկյան | Տիտղոս = | Ընտրվել է = | Գահակալություն1= [[1932]]-[[1938]] թթ. | Իրավանախորդ1= [[Գևորգ Ե Սուրենյանց (Տփղիսեցի)|Գևորգ Ե Սուրենյանց]],<br/>ազատ (1930-1932) | Իրավահաջորդ1= ազատ (1938-1945),<br/>[[Գևորգ Զ|Գևորգ Զ Չորեքչյան (Նորնախիջևանցի)]] | Ծննդյան ամսաթիվ = [[1873]] թ. | Ծննդավայր = [[Թիֆլիս]] | Մահացել է = [[Ապրիլի 6]], [[1938]] | Վախճանի վայրը = [[Վաղարշապատ|Էջմիածին]], {{Դրոշավորում|ՀԽՍՀ}} | ազգություն = | Կրթություն = | Կուսակրոնության ընդունում = | Հոգևոր աստիճան = | Կիլիկիո Կաթողիկոս = | Անուն2= | Գահակալություն2= | Իրավանախորդ2= | Իրավահաջորդ2= | Կոստանդնուպոլսի Պատրիարք = | Անուն3= | Գահակալություն3= | Իրավանախորդ3= | Իրավահաջորդ3= | Երուսաղեմի Պատրիարք = | Անուն4= | Գահակալություն4= | Իրավանախորդ4= | Իրավահաջորդ4= | Պարգևներ = | Ստորագրություն = | վիքիպահեստ = Khoren I }} '''Խորեն Ա Մուրադբեկյան''' (ավազանի անունը՝ ''Ալեքսանդր Հովհաննեսի Մուրադբեկյան''), ({{ԱԾ}}), Տփղիսեցի - Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս ([[1932]]-[[1938]])։ Հաջորդել է [[Գևորգ Ե Սուրենյանց (Տփղիսեցի)|Գևորգ Ե Սուրենյանց]]ին։ == Կենսագրություն == Ծնվել է 1873 թվականին, Թիֆլիսում։ 1892 թվականին ավարտել է [[Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց]]ը, ապա ուսումը շարունակել Շվեյցարիայի համալսարաններում։ 1897 թվականին [[Ներսիսյան դպրոց]]ում նշանակվել է երգի ուսուցիչ։ 1901 թվականին ձեռնադրվել է սարկավագ, նույն թվի դեկտեմբերին՝ աբեղա, և նշանակվել [[Նոր Բայազետ]]ի (այժմ՝ [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]]) եկեղեցիների բարեկարգիչ։ 1902 թվականին ձեռնադրվել է վարդապետ։ 1903 թվականի հունիսին, եկեղեցական կալվածքների և ունեցվածքի բռնագրավման ժամանակ ցարական իշխանություններին դիմադրություն ցույց տալու համար ձերբակալվել և աքսորվել է [[Ռուսաստան]]ի [[Օրյոլի մարզ|Օրյոլ]] քաղաք։ 1905 թվականին վերադարձել է աքսորից և նշանակվել Գորի-Իմերեթի-Բաթումի և [[Արդվին]]ի առաջնորդական փոխանորդ։ 1907 թվականի հունիսին Մկրտիչ Ա Վանեցի կաթողիկոսի կոնդակով նշանակվել է Նոր Բայազետի և Դարաչիչակի (այժմ՝ [[Ծաղկաձոր]]) եկեղեցիների բարեկարգիչ։ 1909 թվականի դեկտեմբերին ձեռնադրվել է եպիսկոպոս։ [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ի տարիներին Երևանի թեմի Եղբայրական օգնության հանձնաժողովի նախագահն էր, կազմակերպել է վիրավոր հայ զինվորների և փախստականների օգնության գործը։ 1917 թվականին նրա նախաձեռնությամբ [[Երևան]]ում հիմնադրվել է Հայոց Ազգային խորհուրդը։ 1919 թվականին Գևորգ Ե Սուրենյանցի կարգադրությամբ և Հայաստանի կառավարության հրահանգով որպես հայրապետական պատվիրակ մեկնել է [[Փարիզ]]՝ համերաշխություն հաստատելու Փարիզի խաղաղության կոնֆերանսին մասնակցող հայկական ազգային երկու պատվիրակությունների միջև։ 1920 թվականին [[Փարիզ]]ից մեկնել է [[Ամերիկա]]՝ կարգավորելու պառակտված թեմական կյանքը։ Այստեղ կազմակերպել է հանգանակություն Հայաստանի պաշտպանության և վերաշինության համար, ինչպես նաև կատարել [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յի հոգևոր առաջնորդի ընտրություն՝ հանձին Տիրայր արք. Տեր-Հովհաննիսյանի։ 1920 թվականի դեկտեմբեր 11-ին Գևորգ Ե Սուրենյանցի կոնդակով նրան շնորհվել է արքության տիտղոս և պատիվ։ 1923 թվականի մարտի 4-ին կարգվել է Ամենայն հայոց կաթողիկոսի տեղապահ և Գերագույն հոգևոր խորհրդի նախագահող։ Այս պաշտոնում նա պայքար է ծավալել «Ազատ եկեղեցական եղբայրության» խմբավորման դեմ։ Գևորգ Ե Սուրենյանցի մահից հետո, 1930–1932 թթ. ղեկավարել է Հայ եկեղեցու գործերը։ 1932 թվականի նոյեմբերի 12-ին ընտրվել, իսկ 13-ին օծվել է Ամենայն հայոց կաթողիկոս։ Նա պայքար է ծավալել փակված եկեղեցիները վերաբացելու օգտին, հանդես եկել եկեղեցիները քանդելու և ոչ իրենց նպատակին օգտագործելու, խորհրդային իշխանությունների՝ հայ հոգևորականներին բռնությունների ենթարկելու քաղաքականության դեմ։ Զբաղվել է եկեղեցու սահմանադրական, ծիսական, կազմակերպչական համակողմանի քննության ու բարեկարգման, Մայր տաճարի վերանորոգման, Հայոց եկեղեցու նվիրապետական աթոռների միջև սերտ հարաբերությունների ստեղծման հարցերով։ Գլխավորել է Աստվածաշնչի հայերեն թարգմանության 1500-ամյակին նվիրված մի շարք միջոցառումներ։ Զգալի աշխատանք է կատարել սփյուռքահայության ազգային հայրենասիրական ոգին պահպանելու, սփյուռքահայությանը Հայոց եկեղեցու շուրջը համախմբելու և հայրենիքին Հայաստանի հետ սերտ կապ պահպանելու ուղղությամբ։ Պետանվտանգության ծպտյալ գործակալները 1938 թվականի ապրիլի 6-ին Խորեն Ա Կաթողիկոսին խեղդամահ են արել Վեհարանի իր բնակարանում<ref>[http://lurer.com/?p=106348&l=am Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի՝ խեղդամահ սպանությունը]</ref>։ Նրա մարմինն ամփոփվել է նախ [[Սուրբ Գայանե եկեղեցի|Սուրբ Գայանե եկեղեցու]] գավթում, ապա՝ 1996 թվականի սեպտեմբերին աճյունը տեղափոխվել է [[Էջմիածնի Մայր Տաճար|Էջմիածնի Մայր տաճար]]ի բակը։ Կաթողիկոսական աթոռին նրան հաջորդել է [[Գևորգ Զ Չորեքչյան]]ը։ {{Կաթողիկոս| նախորդող = [[Գևորգ Ե Սուրենյանց (Տփղիսեցի)]] | հաջորդող = [[Գևորգ Զ Չորեքչյան]] | ժամկետներ = [[1932]]–[[1938]] }} == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} == Գրականություն == * {{cite book|author=Ստեփանյանց Ս.|title=Հայ առաքելական եկեղեցին ստալինյան բռնապետության օրոք. – Երևան. 1994 թ.}} * {{cite book|author=Մանուկյան Ա.|title=Հայ առաքելական եկեղեցու բռնադատված հոգևորականները 1930-1938 թթ. – Երևան. 1997 թ.}} * {{cite book|author=|title=«ՈՎ ՈՎ Է. ՀԱՅԵՐ» (կենսագրական հանրագիտարան։ Երկու հատորով). – Երևան. Հայկական հանրագիտարան. 2005 թ. — հատոր Ա. — (հանրագիտարան).}} == Հղումներ == *[https://nip.am/wp-content/uploads/2020/03/Քրիստոնյա-Հայաստան.pdf Արարատյան թեմ, Ք.Հ. հանր. Էջ 444. PDF] == Տես նաև == * [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսների ցանկ]] {{կաթողիկոսներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=5|էջ=89}} [[Կատեգորիա:Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցի շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Սպանվածներ]] [[Կատեգորիա:Ստալինյան բռնաճնշումների հայ զոհեր]] [[Կատեգորիա:Անձինք Թբիլիսիից]] [[Կատեգորիա:Հայերը Վրաստանում]] [[Կատեգորիա:Ստալինյան բռնաճնշումների զոհեր Հայաստանում]] qmsblj86fbuwlffnx6til6djax65rjy 4 19955 8485464 8483226 2022-08-08T19:49:07Z MediaWiki message delivery 26070 /* Tech News: 2022-32 */ Նոր բաժին wikitext text/x-wiki {{Մասնակից:Աշբոտ/Արխիվ |archive = Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/տեխնիկական/Արխիվ/%(year)d |algo = old(30d) |counter = 1 |minthreadstoarchive = 1 |minthreadsleft = 0 |archiveheader = }} {{Կարճ հղում|[[ՎՊ:ՏԵԽԽ]]}}{{ՏԽ}} __ՀՂՈՒՄ_ՆՈՐ_ԲԱԺՆԻ_ՎՐԱ__ {{Նորերը ներքևից}} {| class="wikitable" |- ! Նախատեսված է !! Նախատեսված չէ |- | նախագծում նկատած տեխնիկական խնդիրները հայտնելու կամ ''այլ վիքինախագծում'' նկատված հարմար գործիքները, այս նախագծում իրականացնելու խնդրանքների համար է՝ || այլ կայքերում, ծրագրերում, համակարգերում և սարքերում առկա տեխնիկական խնդիրները հայտնելու համար։ |- | * այս ինչ բանը սկսեց չաշխատել * այս ինչ բանը սխալ է արտապատկերվում * այն ինչ նախագծում կա, այս ինչ հարմար գործիքը, և լավ կլիներ ունենալ այն մեզ մոտ || * տեխնիկական հարցերով մասնակիցներին օգնելու համար ::(դիմեք ակտիվ մասնակիցներին իրենց քննարկման էջում, ձեզ սիրով կօգնեն) * մասնակիցների համակարգիչների և այլ սարքերի հետ կապված խնդիրների համար ::(նախագծի սահմաններում, այս խնդիրները չեն դիտարկվում, փորձեք գտնել համապատասխան ֆորում) * հոդվածների պարունակությունում նկատված սխալների համար ::(եթե համոզված եք, որ սխալ է և գիտեք ճիշտ տարբերակը, անմիջապես ուղղեք այն, հնարավորության դեպքում նշելով նոր տեղեկությունների աղբյուրը, այլապես քննարկեք դա հոդվածի քննարկման էջում) |} :''Խնդրում ենք, նկարագրեք խնդիրը հնարավորինս մանրամասն, որտեղ, երբ և ինչ պայմաններում է նկատվում, ինչ դիտարկչից/ծրագրերից եք օգտվում։'' == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], the page title is now displayed above the tabs such as Discussion, Read, Edit, View history, or More. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates#Page title/tabs switch|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T303549] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] It is now possible to easily view most of the configuration settings that apply to just one wiki, and to compare settings between two wikis if those settings are different. For example: [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=jawiktionary Japanese Wiktionary settings], or [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=eswiki&compare=eowiki settings that are different between the Spanish and Esperanto Wikipedias]. Local communities may want to [[m:Special:MyLanguage/Requesting_wiki_configuration_changes|discuss and propose changes]] to their local settings. Details about each of the named settings can be found by [[mw:Special:Search|searching MediaWiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308932] *The Anti-Harassment Tools team [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May|recently deployed]] the IP Info Feature as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature at all wikis]]. This feature allows abuse fighters to access information about IP addresses. Please check our update on [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#April|how to find and use the tool]]. Please share your feedback using a link you will be given within the tool itself. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-07-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W28"/> </div> 19:23, 11 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23502519 --> == Տեղեկաքարտ Կղզի == Հարգելի՛ խմբագիրներ, Կղզու տեղեկաքարտի հետ մի բան այն չէ, տե՛ս [[Ադալարայի ժայռեր (Ղրիմ)]]։ Մի հատ կնայե՞ք։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:47, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) :Կարծես թե ուղղվեց խնդիրը։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:48, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) :: հարգելի [[Մասնակից:GeoO]], ինձ մոտ շատ լայն է ցույց տալիս, երբ տալիս եմ խմբագրել, առանց խմբագրում անելու այդ պատունանում ուղղվում է, բզբզամ տեսնեմ ինչից է: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 13:09, 16 Հուլիսի 2022 (UTC) ::: հնարավոր է ինչ-որ քեշի խնդիր է, կամ քարտեզի, հիմա ուղղվեց: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 13:11, 16 Հուլիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translations]] are available. '''Problems''' * The feature on mobile web for [[mw:Special:MyLanguage/Extension:NearbyPages|Nearby Pages]] was missing last week. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T312864] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Technical_decision_making/Forum|Technical Decision Forum]] is seeking [[mw:Technical_decision_making/Community_representation|community representatives]]. You can apply on wiki or by emailing <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">TDFSupport@wikimedia.org</span> before 12 August. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W29"/> </div> 22:59, 18 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23517957 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikibooks.org/ www.wikibooks.org]</span> and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiquote.org/ www.wikiquote.org]</span> portal pages now use an automated update system. Other [[m:Project_portals|project portals]] will be updated over the next few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Problems''' * Last week, some wikis were in read-only mode for a few minutes because of an emergency switch of their main database ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T313383] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The external link icon will change slightly in the skins Vector legacy and Vector 2022. The new icon uses simpler shapes to be more recognizable on low-fidelity screens. [https://phabricator.wikimedia.org/T261391] * Administrators will now see buttons on user pages for "{{int:changeblockip}}" and "{{int:unblockip}}" instead of just "{{int:blockip}}" if the user is already blocked. [https://phabricator.wikimedia.org/T308570] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place tomorrow (26 July). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W30"/> </div> 19:26, 25 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23545370 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Improved [[m:Special:MyLanguage/Help:Displaying_a_formula#Phantom|LaTeX capabilities for math rendering]] are now available in the wikis thanks to supporting <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Phantom</code></bdi> tags. This completes part of [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Editing/Missing_LaTeX_capabilities_for_math_rendering|the #59 wish]] of the 2022 Community Wishlist Survey. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] will be available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup0.dblist Group 0]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout August. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''Future meetings''' * This week, three meetings about [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] with live interpretation will take place. On Tuesday, interpretation in Russian will be provided. On Thursday, meetings for Arabic and Spanish speakers will take place. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|See how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W31"/> </div> 21:21, 1 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23615613 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> 19:49, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 --> r817ub996aw4tm4zcm6ksf1pvzjj39x 8485827 8485464 2022-08-09T10:30:57Z GeoO 14988 /* Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ */ Նոր բաժին wikitext text/x-wiki {{Մասնակից:Աշբոտ/Արխիվ |archive = Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/տեխնիկական/Արխիվ/%(year)d |algo = old(30d) |counter = 1 |minthreadstoarchive = 1 |minthreadsleft = 0 |archiveheader = }} {{Կարճ հղում|[[ՎՊ:ՏԵԽԽ]]}}{{ՏԽ}} __ՀՂՈՒՄ_ՆՈՐ_ԲԱԺՆԻ_ՎՐԱ__ {{Նորերը ներքևից}} {| class="wikitable" |- ! Նախատեսված է !! Նախատեսված չէ |- | նախագծում նկատած տեխնիկական խնդիրները հայտնելու կամ ''այլ վիքինախագծում'' նկատված հարմար գործիքները, այս նախագծում իրականացնելու խնդրանքների համար է՝ || այլ կայքերում, ծրագրերում, համակարգերում և սարքերում առկա տեխնիկական խնդիրները հայտնելու համար։ |- | * այս ինչ բանը սկսեց չաշխատել * այս ինչ բանը սխալ է արտապատկերվում * այն ինչ նախագծում կա, այս ինչ հարմար գործիքը, և լավ կլիներ ունենալ այն մեզ մոտ || * տեխնիկական հարցերով մասնակիցներին օգնելու համար ::(դիմեք ակտիվ մասնակիցներին իրենց քննարկման էջում, ձեզ սիրով կօգնեն) * մասնակիցների համակարգիչների և այլ սարքերի հետ կապված խնդիրների համար ::(նախագծի սահմաններում, այս խնդիրները չեն դիտարկվում, փորձեք գտնել համապատասխան ֆորում) * հոդվածների պարունակությունում նկատված սխալների համար ::(եթե համոզված եք, որ սխալ է և գիտեք ճիշտ տարբերակը, անմիջապես ուղղեք այն, հնարավորության դեպքում նշելով նոր տեղեկությունների աղբյուրը, այլապես քննարկեք դա հոդվածի քննարկման էջում) |} :''Խնդրում ենք, նկարագրեք խնդիրը հնարավորինս մանրամասն, որտեղ, երբ և ինչ պայմաններում է նկատվում, ինչ դիտարկչից/ծրագրերից եք օգտվում։'' == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], the page title is now displayed above the tabs such as Discussion, Read, Edit, View history, or More. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates#Page title/tabs switch|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T303549] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] It is now possible to easily view most of the configuration settings that apply to just one wiki, and to compare settings between two wikis if those settings are different. For example: [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=jawiktionary Japanese Wiktionary settings], or [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=eswiki&compare=eowiki settings that are different between the Spanish and Esperanto Wikipedias]. Local communities may want to [[m:Special:MyLanguage/Requesting_wiki_configuration_changes|discuss and propose changes]] to their local settings. Details about each of the named settings can be found by [[mw:Special:Search|searching MediaWiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308932] *The Anti-Harassment Tools team [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May|recently deployed]] the IP Info Feature as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature at all wikis]]. This feature allows abuse fighters to access information about IP addresses. Please check our update on [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#April|how to find and use the tool]]. Please share your feedback using a link you will be given within the tool itself. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-07-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W28"/> </div> 19:23, 11 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23502519 --> == Տեղեկաքարտ Կղզի == Հարգելի՛ խմբագիրներ, Կղզու տեղեկաքարտի հետ մի բան այն չէ, տե՛ս [[Ադալարայի ժայռեր (Ղրիմ)]]։ Մի հատ կնայե՞ք։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:47, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) :Կարծես թե ուղղվեց խնդիրը։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:48, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) :: հարգելի [[Մասնակից:GeoO]], ինձ մոտ շատ լայն է ցույց տալիս, երբ տալիս եմ խմբագրել, առանց խմբագրում անելու այդ պատունանում ուղղվում է, բզբզամ տեսնեմ ինչից է: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 13:09, 16 Հուլիսի 2022 (UTC) ::: հնարավոր է ինչ-որ քեշի խնդիր է, կամ քարտեզի, հիմա ուղղվեց: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 13:11, 16 Հուլիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translations]] are available. '''Problems''' * The feature on mobile web for [[mw:Special:MyLanguage/Extension:NearbyPages|Nearby Pages]] was missing last week. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T312864] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Technical_decision_making/Forum|Technical Decision Forum]] is seeking [[mw:Technical_decision_making/Community_representation|community representatives]]. You can apply on wiki or by emailing <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">TDFSupport@wikimedia.org</span> before 12 August. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W29"/> </div> 22:59, 18 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23517957 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikibooks.org/ www.wikibooks.org]</span> and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiquote.org/ www.wikiquote.org]</span> portal pages now use an automated update system. Other [[m:Project_portals|project portals]] will be updated over the next few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Problems''' * Last week, some wikis were in read-only mode for a few minutes because of an emergency switch of their main database ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T313383] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The external link icon will change slightly in the skins Vector legacy and Vector 2022. The new icon uses simpler shapes to be more recognizable on low-fidelity screens. [https://phabricator.wikimedia.org/T261391] * Administrators will now see buttons on user pages for "{{int:changeblockip}}" and "{{int:unblockip}}" instead of just "{{int:blockip}}" if the user is already blocked. [https://phabricator.wikimedia.org/T308570] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place tomorrow (26 July). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W30"/> </div> 19:26, 25 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23545370 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Improved [[m:Special:MyLanguage/Help:Displaying_a_formula#Phantom|LaTeX capabilities for math rendering]] are now available in the wikis thanks to supporting <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Phantom</code></bdi> tags. This completes part of [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Editing/Missing_LaTeX_capabilities_for_math_rendering|the #59 wish]] of the 2022 Community Wishlist Survey. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] will be available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup0.dblist Group 0]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout August. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''Future meetings''' * This week, three meetings about [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] with live interpretation will take place. On Tuesday, interpretation in Russian will be provided. On Thursday, meetings for Arabic and Spanish speakers will take place. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|See how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W31"/> </div> 21:21, 1 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23615613 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> 19:49, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 --> == Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ == Հարգելի՛ խմբագիրներ, [[:Կատեգորիա:Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ|Կատեգորիա:Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ]]-ում կան բազմաթիվ պատկերներ, որոնք չունեն չափսերի հետ խնդիր։ Ինչի՞ց կարող է լինել։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:30, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) kx3r1u29aglxe9bj134065nu5sue7al 8485836 8485827 2022-08-09T11:08:48Z 23artashes 2675 /* Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ */ wikitext text/x-wiki {{Մասնակից:Աշբոտ/Արխիվ |archive = Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/տեխնիկական/Արխիվ/%(year)d |algo = old(30d) |counter = 1 |minthreadstoarchive = 1 |minthreadsleft = 0 |archiveheader = }} {{Կարճ հղում|[[ՎՊ:ՏԵԽԽ]]}}{{ՏԽ}} __ՀՂՈՒՄ_ՆՈՐ_ԲԱԺՆԻ_ՎՐԱ__ {{Նորերը ներքևից}} {| class="wikitable" |- ! Նախատեսված է !! Նախատեսված չէ |- | նախագծում նկատած տեխնիկական խնդիրները հայտնելու կամ ''այլ վիքինախագծում'' նկատված հարմար գործիքները, այս նախագծում իրականացնելու խնդրանքների համար է՝ || այլ կայքերում, ծրագրերում, համակարգերում և սարքերում առկա տեխնիկական խնդիրները հայտնելու համար։ |- | * այս ինչ բանը սկսեց չաշխատել * այս ինչ բանը սխալ է արտապատկերվում * այն ինչ նախագծում կա, այս ինչ հարմար գործիքը, և լավ կլիներ ունենալ այն մեզ մոտ || * տեխնիկական հարցերով մասնակիցներին օգնելու համար ::(դիմեք ակտիվ մասնակիցներին իրենց քննարկման էջում, ձեզ սիրով կօգնեն) * մասնակիցների համակարգիչների և այլ սարքերի հետ կապված խնդիրների համար ::(նախագծի սահմաններում, այս խնդիրները չեն դիտարկվում, փորձեք գտնել համապատասխան ֆորում) * հոդվածների պարունակությունում նկատված սխալների համար ::(եթե համոզված եք, որ սխալ է և գիտեք ճիշտ տարբերակը, անմիջապես ուղղեք այն, հնարավորության դեպքում նշելով նոր տեղեկությունների աղբյուրը, այլապես քննարկեք դա հոդվածի քննարկման էջում) |} :''Խնդրում ենք, նկարագրեք խնդիրը հնարավորինս մանրամասն, որտեղ, երբ և ինչ պայմաններում է նկատվում, ինչ դիտարկչից/ծրագրերից եք օգտվում։'' == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], the page title is now displayed above the tabs such as Discussion, Read, Edit, View history, or More. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates#Page title/tabs switch|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T303549] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] It is now possible to easily view most of the configuration settings that apply to just one wiki, and to compare settings between two wikis if those settings are different. For example: [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=jawiktionary Japanese Wiktionary settings], or [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=eswiki&compare=eowiki settings that are different between the Spanish and Esperanto Wikipedias]. Local communities may want to [[m:Special:MyLanguage/Requesting_wiki_configuration_changes|discuss and propose changes]] to their local settings. Details about each of the named settings can be found by [[mw:Special:Search|searching MediaWiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308932] *The Anti-Harassment Tools team [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May|recently deployed]] the IP Info Feature as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature at all wikis]]. This feature allows abuse fighters to access information about IP addresses. Please check our update on [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#April|how to find and use the tool]]. Please share your feedback using a link you will be given within the tool itself. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-07-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W28"/> </div> 19:23, 11 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23502519 --> == Տեղեկաքարտ Կղզի == Հարգելի՛ խմբագիրներ, Կղզու տեղեկաքարտի հետ մի բան այն չէ, տե՛ս [[Ադալարայի ժայռեր (Ղրիմ)]]։ Մի հատ կնայե՞ք։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:47, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) :Կարծես թե ուղղվեց խնդիրը։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:48, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) :: հարգելի [[Մասնակից:GeoO]], ինձ մոտ շատ լայն է ցույց տալիս, երբ տալիս եմ խմբագրել, առանց խմբագրում անելու այդ պատունանում ուղղվում է, բզբզամ տեսնեմ ինչից է: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 13:09, 16 Հուլիսի 2022 (UTC) ::: հնարավոր է ինչ-որ քեշի խնդիր է, կամ քարտեզի, հիմա ուղղվեց: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 13:11, 16 Հուլիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translations]] are available. '''Problems''' * The feature on mobile web for [[mw:Special:MyLanguage/Extension:NearbyPages|Nearby Pages]] was missing last week. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T312864] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Technical_decision_making/Forum|Technical Decision Forum]] is seeking [[mw:Technical_decision_making/Community_representation|community representatives]]. You can apply on wiki or by emailing <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">TDFSupport@wikimedia.org</span> before 12 August. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W29"/> </div> 22:59, 18 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23517957 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikibooks.org/ www.wikibooks.org]</span> and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiquote.org/ www.wikiquote.org]</span> portal pages now use an automated update system. Other [[m:Project_portals|project portals]] will be updated over the next few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Problems''' * Last week, some wikis were in read-only mode for a few minutes because of an emergency switch of their main database ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T313383] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The external link icon will change slightly in the skins Vector legacy and Vector 2022. The new icon uses simpler shapes to be more recognizable on low-fidelity screens. [https://phabricator.wikimedia.org/T261391] * Administrators will now see buttons on user pages for "{{int:changeblockip}}" and "{{int:unblockip}}" instead of just "{{int:blockip}}" if the user is already blocked. [https://phabricator.wikimedia.org/T308570] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place tomorrow (26 July). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W30"/> </div> 19:26, 25 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23545370 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Improved [[m:Special:MyLanguage/Help:Displaying_a_formula#Phantom|LaTeX capabilities for math rendering]] are now available in the wikis thanks to supporting <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Phantom</code></bdi> tags. This completes part of [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Editing/Missing_LaTeX_capabilities_for_math_rendering|the #59 wish]] of the 2022 Community Wishlist Survey. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] will be available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup0.dblist Group 0]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout August. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''Future meetings''' * This week, three meetings about [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] with live interpretation will take place. On Tuesday, interpretation in Russian will be provided. On Thursday, meetings for Arabic and Spanish speakers will take place. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|See how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W31"/> </div> 21:21, 1 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23615613 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> 19:49, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 --> == Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ == Հարգելի՛ խմբագիրներ, [[:Կատեգորիա:Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ|Կատեգորիա:Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ]]-ում կան բազմաթիվ պատկերներ, որոնք չունեն չափսերի հետ խնդիր։ Ինչի՞ց կարող է լինել։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:30, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) :{{Նշել|Մասնակից:GeoO}} ջան, սկզբում [[Մասնակից:ԱշբոտՏՆՂ|Աշոտը]] բոտով տեղադրել է [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80%3A%D4%B3._%D5%84._%D4%BC%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%A6%D5%B8%D5%BE_%D6%87_%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80.jpg&type=revision&diff=4498187&oldid=2609451 կաղապարը], որն իր հետ բերել է այդ կատեգորիան, այնուհետև դրանից 3 տարի հետո [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:%D4%B3._%D5%84._%D4%BC%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%A6%D5%B8%D5%BE_%D6%87_%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80.jpg&diff=prev&oldid=6546684 բեռնել է] թույլատրելի չափսերով պատկեր, իսկ կաղապարը չի ջնջել։ Բոլոր դեպքերում ոնց որ թե նույնն է։ Պետք է բոտով հեռացնել <nowiki>{{Մեծ չափս}}</nowiki> կաղապարը։ --[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ([[Մասնակցի քննարկում:23artashes|քննարկում]]) 11:08, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) blltdipffzo3x675wnv3hd5o8iwtewo 8485837 8485836 2022-08-09T11:11:09Z GeoO 14988 /* Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ */ Reply wikitext text/x-wiki {{Մասնակից:Աշբոտ/Արխիվ |archive = Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/տեխնիկական/Արխիվ/%(year)d |algo = old(30d) |counter = 1 |minthreadstoarchive = 1 |minthreadsleft = 0 |archiveheader = }} {{Կարճ հղում|[[ՎՊ:ՏԵԽԽ]]}}{{ՏԽ}} __ՀՂՈՒՄ_ՆՈՐ_ԲԱԺՆԻ_ՎՐԱ__ {{Նորերը ներքևից}} {| class="wikitable" |- ! Նախատեսված է !! Նախատեսված չէ |- | նախագծում նկատած տեխնիկական խնդիրները հայտնելու կամ ''այլ վիքինախագծում'' նկատված հարմար գործիքները, այս նախագծում իրականացնելու խնդրանքների համար է՝ || այլ կայքերում, ծրագրերում, համակարգերում և սարքերում առկա տեխնիկական խնդիրները հայտնելու համար։ |- | * այս ինչ բանը սկսեց չաշխատել * այս ինչ բանը սխալ է արտապատկերվում * այն ինչ նախագծում կա, այս ինչ հարմար գործիքը, և լավ կլիներ ունենալ այն մեզ մոտ || * տեխնիկական հարցերով մասնակիցներին օգնելու համար ::(դիմեք ակտիվ մասնակիցներին իրենց քննարկման էջում, ձեզ սիրով կօգնեն) * մասնակիցների համակարգիչների և այլ սարքերի հետ կապված խնդիրների համար ::(նախագծի սահմաններում, այս խնդիրները չեն դիտարկվում, փորձեք գտնել համապատասխան ֆորում) * հոդվածների պարունակությունում նկատված սխալների համար ::(եթե համոզված եք, որ սխալ է և գիտեք ճիշտ տարբերակը, անմիջապես ուղղեք այն, հնարավորության դեպքում նշելով նոր տեղեկությունների աղբյուրը, այլապես քննարկեք դա հոդվածի քննարկման էջում) |} :''Խնդրում ենք, նկարագրեք խնդիրը հնարավորինս մանրամասն, որտեղ, երբ և ինչ պայմաններում է նկատվում, ինչ դիտարկչից/ծրագրերից եք օգտվում։'' == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], the page title is now displayed above the tabs such as Discussion, Read, Edit, View history, or More. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates#Page title/tabs switch|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T303549] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] It is now possible to easily view most of the configuration settings that apply to just one wiki, and to compare settings between two wikis if those settings are different. For example: [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=jawiktionary Japanese Wiktionary settings], or [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=eswiki&compare=eowiki settings that are different between the Spanish and Esperanto Wikipedias]. Local communities may want to [[m:Special:MyLanguage/Requesting_wiki_configuration_changes|discuss and propose changes]] to their local settings. Details about each of the named settings can be found by [[mw:Special:Search|searching MediaWiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308932] *The Anti-Harassment Tools team [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May|recently deployed]] the IP Info Feature as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature at all wikis]]. This feature allows abuse fighters to access information about IP addresses. Please check our update on [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#April|how to find and use the tool]]. Please share your feedback using a link you will be given within the tool itself. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-07-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W28"/> </div> 19:23, 11 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23502519 --> == Տեղեկաքարտ Կղզի == Հարգելի՛ խմբագիրներ, Կղզու տեղեկաքարտի հետ մի բան այն չէ, տե՛ս [[Ադալարայի ժայռեր (Ղրիմ)]]։ Մի հատ կնայե՞ք։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:47, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) :Կարծես թե ուղղվեց խնդիրը։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:48, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) :: հարգելի [[Մասնակից:GeoO]], ինձ մոտ շատ լայն է ցույց տալիս, երբ տալիս եմ խմբագրել, առանց խմբագրում անելու այդ պատունանում ուղղվում է, բզբզամ տեսնեմ ինչից է: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 13:09, 16 Հուլիսի 2022 (UTC) ::: հնարավոր է ինչ-որ քեշի խնդիր է, կամ քարտեզի, հիմա ուղղվեց: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 13:11, 16 Հուլիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translations]] are available. '''Problems''' * The feature on mobile web for [[mw:Special:MyLanguage/Extension:NearbyPages|Nearby Pages]] was missing last week. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T312864] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Technical_decision_making/Forum|Technical Decision Forum]] is seeking [[mw:Technical_decision_making/Community_representation|community representatives]]. You can apply on wiki or by emailing <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">TDFSupport@wikimedia.org</span> before 12 August. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W29"/> </div> 22:59, 18 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23517957 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikibooks.org/ www.wikibooks.org]</span> and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiquote.org/ www.wikiquote.org]</span> portal pages now use an automated update system. Other [[m:Project_portals|project portals]] will be updated over the next few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Problems''' * Last week, some wikis were in read-only mode for a few minutes because of an emergency switch of their main database ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T313383] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The external link icon will change slightly in the skins Vector legacy and Vector 2022. The new icon uses simpler shapes to be more recognizable on low-fidelity screens. [https://phabricator.wikimedia.org/T261391] * Administrators will now see buttons on user pages for "{{int:changeblockip}}" and "{{int:unblockip}}" instead of just "{{int:blockip}}" if the user is already blocked. [https://phabricator.wikimedia.org/T308570] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place tomorrow (26 July). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W30"/> </div> 19:26, 25 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23545370 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Improved [[m:Special:MyLanguage/Help:Displaying_a_formula#Phantom|LaTeX capabilities for math rendering]] are now available in the wikis thanks to supporting <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Phantom</code></bdi> tags. This completes part of [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Editing/Missing_LaTeX_capabilities_for_math_rendering|the #59 wish]] of the 2022 Community Wishlist Survey. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] will be available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup0.dblist Group 0]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout August. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''Future meetings''' * This week, three meetings about [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] with live interpretation will take place. On Tuesday, interpretation in Russian will be provided. On Thursday, meetings for Arabic and Spanish speakers will take place. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|See how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W31"/> </div> 21:21, 1 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23615613 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> 19:49, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 --> == Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ == Հարգելի՛ խմբագիրներ, [[:Կատեգորիա:Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ|Կատեգորիա:Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ]]-ում կան բազմաթիվ պատկերներ, որոնք չունեն չափսերի հետ խնդիր։ Ինչի՞ց կարող է լինել։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:30, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) :{{Նշել|Մասնակից:GeoO}} ջան, սկզբում [[Մասնակից:ԱշբոտՏՆՂ|Աշոտը]] բոտով տեղադրել է [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80%3A%D4%B3._%D5%84._%D4%BC%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%A6%D5%B8%D5%BE_%D6%87_%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80.jpg&type=revision&diff=4498187&oldid=2609451 կաղապարը], որն իր հետ բերել է այդ կատեգորիան, այնուհետև դրանից 3 տարի հետո [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:%D4%B3._%D5%84._%D4%BC%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%A6%D5%B8%D5%BE_%D6%87_%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80.jpg&diff=prev&oldid=6546684 բեռնել է] թույլատրելի չափսերով պատկեր, իսկ կաղապարը չի ջնջել։ Բոլոր դեպքերում ոնց որ թե նույնն է։ Պետք է բոտով հեռացնել <nowiki>{{Մեծ չափս}}</nowiki> կաղապարը։ --[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ([[Մասնակցի քննարկում:23artashes|քննարկում]]) 11:08, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) ::@[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ջան, չէի տեսել կաղապարը։ Հիմա ձեռքով կհանեմ, շնորհակալ եմ ։) --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 11:11, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) ldab9odef7zuy9klrac5kmr3zjsg6is 8485850 8485837 2022-08-09T11:22:23Z 23artashes 2675 /* Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ */ wikitext text/x-wiki {{Մասնակից:Աշբոտ/Արխիվ |archive = Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/տեխնիկական/Արխիվ/%(year)d |algo = old(30d) |counter = 1 |minthreadstoarchive = 1 |minthreadsleft = 0 |archiveheader = }} {{Կարճ հղում|[[ՎՊ:ՏԵԽԽ]]}}{{ՏԽ}} __ՀՂՈՒՄ_ՆՈՐ_ԲԱԺՆԻ_ՎՐԱ__ {{Նորերը ներքևից}} {| class="wikitable" |- ! Նախատեսված է !! Նախատեսված չէ |- | նախագծում նկատած տեխնիկական խնդիրները հայտնելու կամ ''այլ վիքինախագծում'' նկատված հարմար գործիքները, այս նախագծում իրականացնելու խնդրանքների համար է՝ || այլ կայքերում, ծրագրերում, համակարգերում և սարքերում առկա տեխնիկական խնդիրները հայտնելու համար։ |- | * այս ինչ բանը սկսեց չաշխատել * այս ինչ բանը սխալ է արտապատկերվում * այն ինչ նախագծում կա, այս ինչ հարմար գործիքը, և լավ կլիներ ունենալ այն մեզ մոտ || * տեխնիկական հարցերով մասնակիցներին օգնելու համար ::(դիմեք ակտիվ մասնակիցներին իրենց քննարկման էջում, ձեզ սիրով կօգնեն) * մասնակիցների համակարգիչների և այլ սարքերի հետ կապված խնդիրների համար ::(նախագծի սահմաններում, այս խնդիրները չեն դիտարկվում, փորձեք գտնել համապատասխան ֆորում) * հոդվածների պարունակությունում նկատված սխալների համար ::(եթե համոզված եք, որ սխալ է և գիտեք ճիշտ տարբերակը, անմիջապես ուղղեք այն, հնարավորության դեպքում նշելով նոր տեղեկությունների աղբյուրը, այլապես քննարկեք դա հոդվածի քննարկման էջում) |} :''Խնդրում ենք, նկարագրեք խնդիրը հնարավորինս մանրամասն, որտեղ, երբ և ինչ պայմաններում է նկատվում, ինչ դիտարկչից/ծրագրերից եք օգտվում։'' == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], the page title is now displayed above the tabs such as Discussion, Read, Edit, View history, or More. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates#Page title/tabs switch|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T303549] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] It is now possible to easily view most of the configuration settings that apply to just one wiki, and to compare settings between two wikis if those settings are different. For example: [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=jawiktionary Japanese Wiktionary settings], or [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=eswiki&compare=eowiki settings that are different between the Spanish and Esperanto Wikipedias]. Local communities may want to [[m:Special:MyLanguage/Requesting_wiki_configuration_changes|discuss and propose changes]] to their local settings. Details about each of the named settings can be found by [[mw:Special:Search|searching MediaWiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308932] *The Anti-Harassment Tools team [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May|recently deployed]] the IP Info Feature as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature at all wikis]]. This feature allows abuse fighters to access information about IP addresses. Please check our update on [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#April|how to find and use the tool]]. Please share your feedback using a link you will be given within the tool itself. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-07-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W28"/> </div> 19:23, 11 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23502519 --> == Տեղեկաքարտ Կղզի == Հարգելի՛ խմբագիրներ, Կղզու տեղեկաքարտի հետ մի բան այն չէ, տե՛ս [[Ադալարայի ժայռեր (Ղրիմ)]]։ Մի հատ կնայե՞ք։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:47, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) :Կարծես թե ուղղվեց խնդիրը։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:48, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) :: հարգելի [[Մասնակից:GeoO]], ինձ մոտ շատ լայն է ցույց տալիս, երբ տալիս եմ խմբագրել, առանց խմբագրում անելու այդ պատունանում ուղղվում է, բզբզամ տեսնեմ ինչից է: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 13:09, 16 Հուլիսի 2022 (UTC) ::: հնարավոր է ինչ-որ քեշի խնդիր է, կամ քարտեզի, հիմա ուղղվեց: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 13:11, 16 Հուլիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translations]] are available. '''Problems''' * The feature on mobile web for [[mw:Special:MyLanguage/Extension:NearbyPages|Nearby Pages]] was missing last week. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T312864] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Technical_decision_making/Forum|Technical Decision Forum]] is seeking [[mw:Technical_decision_making/Community_representation|community representatives]]. You can apply on wiki or by emailing <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">TDFSupport@wikimedia.org</span> before 12 August. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W29"/> </div> 22:59, 18 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23517957 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikibooks.org/ www.wikibooks.org]</span> and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiquote.org/ www.wikiquote.org]</span> portal pages now use an automated update system. Other [[m:Project_portals|project portals]] will be updated over the next few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Problems''' * Last week, some wikis were in read-only mode for a few minutes because of an emergency switch of their main database ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T313383] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The external link icon will change slightly in the skins Vector legacy and Vector 2022. The new icon uses simpler shapes to be more recognizable on low-fidelity screens. [https://phabricator.wikimedia.org/T261391] * Administrators will now see buttons on user pages for "{{int:changeblockip}}" and "{{int:unblockip}}" instead of just "{{int:blockip}}" if the user is already blocked. [https://phabricator.wikimedia.org/T308570] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place tomorrow (26 July). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W30"/> </div> 19:26, 25 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23545370 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Improved [[m:Special:MyLanguage/Help:Displaying_a_formula#Phantom|LaTeX capabilities for math rendering]] are now available in the wikis thanks to supporting <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Phantom</code></bdi> tags. This completes part of [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Editing/Missing_LaTeX_capabilities_for_math_rendering|the #59 wish]] of the 2022 Community Wishlist Survey. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] will be available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup0.dblist Group 0]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout August. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''Future meetings''' * This week, three meetings about [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] with live interpretation will take place. On Tuesday, interpretation in Russian will be provided. On Thursday, meetings for Arabic and Spanish speakers will take place. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|See how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W31"/> </div> 21:21, 1 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23615613 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> 19:49, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 --> == Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ == Հարգելի՛ խմբագիրներ, [[:Կատեգորիա:Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ|Կատեգորիա:Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ]]-ում կան բազմաթիվ պատկերներ, որոնք չունեն չափսերի հետ խնդիր։ Ինչի՞ց կարող է լինել։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:30, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) :{{Նշել|Մասնակից:GeoO}} ջան, սկզբում [[Մասնակից:ԱշբոտՏՆՂ|Աշոտը]] բոտով տեղադրել է [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80%3A%D4%B3._%D5%84._%D4%BC%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%A6%D5%B8%D5%BE_%D6%87_%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80.jpg&type=revision&diff=4498187&oldid=2609451 կաղապարը], որն իր հետ բերել է այդ կատեգորիան, այնուհետև դրանից 3 տարի հետո [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:%D4%B3._%D5%84._%D4%BC%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%A6%D5%B8%D5%BE_%D6%87_%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80.jpg&diff=prev&oldid=6546684 բեռնել է] թույլատրելի չափսերով պատկեր, իսկ կաղապարը չի ջնջել։ Բոլոր դեպքերում ոնց որ թե նույնն է։ Պետք է բոտով հեռացնել <nowiki>{{Մեծ չափս}}</nowiki> կաղապարը։ --[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ([[Մասնակցի քննարկում:23artashes|քննարկում]]) 11:08, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) ::@[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ջան, չէի տեսել կաղապարը։ Հիմա ձեռքով կհանեմ, շնորհակալ եմ ։) --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 11:11, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) :::{{Նշել|Մասնակից:GeoO}} ջան, օգնեմ, արագ հեռացնենք։ --[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ([[Մասնակցի քննարկում:23artashes|քննարկում]]) 11:22, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) 299dw3adrfgslnvwwky5pqh92mx6ebz 8485891 8485850 2022-08-09T11:27:33Z GeoO 14988 /* Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ */ Reply wikitext text/x-wiki {{Մասնակից:Աշբոտ/Արխիվ |archive = Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/տեխնիկական/Արխիվ/%(year)d |algo = old(30d) |counter = 1 |minthreadstoarchive = 1 |minthreadsleft = 0 |archiveheader = }} {{Կարճ հղում|[[ՎՊ:ՏԵԽԽ]]}}{{ՏԽ}} __ՀՂՈՒՄ_ՆՈՐ_ԲԱԺՆԻ_ՎՐԱ__ {{Նորերը ներքևից}} {| class="wikitable" |- ! Նախատեսված է !! Նախատեսված չէ |- | նախագծում նկատած տեխնիկական խնդիրները հայտնելու կամ ''այլ վիքինախագծում'' նկատված հարմար գործիքները, այս նախագծում իրականացնելու խնդրանքների համար է՝ || այլ կայքերում, ծրագրերում, համակարգերում և սարքերում առկա տեխնիկական խնդիրները հայտնելու համար։ |- | * այս ինչ բանը սկսեց չաշխատել * այս ինչ բանը սխալ է արտապատկերվում * այն ինչ նախագծում կա, այս ինչ հարմար գործիքը, և լավ կլիներ ունենալ այն մեզ մոտ || * տեխնիկական հարցերով մասնակիցներին օգնելու համար ::(դիմեք ակտիվ մասնակիցներին իրենց քննարկման էջում, ձեզ սիրով կօգնեն) * մասնակիցների համակարգիչների և այլ սարքերի հետ կապված խնդիրների համար ::(նախագծի սահմաններում, այս խնդիրները չեն դիտարկվում, փորձեք գտնել համապատասխան ֆորում) * հոդվածների պարունակությունում նկատված սխալների համար ::(եթե համոզված եք, որ սխալ է և գիտեք ճիշտ տարբերակը, անմիջապես ուղղեք այն, հնարավորության դեպքում նշելով նոր տեղեկությունների աղբյուրը, այլապես քննարկեք դա հոդվածի քննարկման էջում) |} :''Խնդրում ենք, նկարագրեք խնդիրը հնարավորինս մանրամասն, որտեղ, երբ և ինչ պայմաններում է նկատվում, ինչ դիտարկչից/ծրագրերից եք օգտվում։'' == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], the page title is now displayed above the tabs such as Discussion, Read, Edit, View history, or More. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates#Page title/tabs switch|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T303549] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] It is now possible to easily view most of the configuration settings that apply to just one wiki, and to compare settings between two wikis if those settings are different. For example: [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=jawiktionary Japanese Wiktionary settings], or [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=eswiki&compare=eowiki settings that are different between the Spanish and Esperanto Wikipedias]. Local communities may want to [[m:Special:MyLanguage/Requesting_wiki_configuration_changes|discuss and propose changes]] to their local settings. Details about each of the named settings can be found by [[mw:Special:Search|searching MediaWiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308932] *The Anti-Harassment Tools team [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May|recently deployed]] the IP Info Feature as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature at all wikis]]. This feature allows abuse fighters to access information about IP addresses. Please check our update on [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#April|how to find and use the tool]]. Please share your feedback using a link you will be given within the tool itself. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-07-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W28"/> </div> 19:23, 11 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23502519 --> == Տեղեկաքարտ Կղզի == Հարգելի՛ խմբագիրներ, Կղզու տեղեկաքարտի հետ մի բան այն չէ, տե՛ս [[Ադալարայի ժայռեր (Ղրիմ)]]։ Մի հատ կնայե՞ք։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:47, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) :Կարծես թե ուղղվեց խնդիրը։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:48, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) :: հարգելի [[Մասնակից:GeoO]], ինձ մոտ շատ լայն է ցույց տալիս, երբ տալիս եմ խմբագրել, առանց խմբագրում անելու այդ պատունանում ուղղվում է, բզբզամ տեսնեմ ինչից է: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 13:09, 16 Հուլիսի 2022 (UTC) ::: հնարավոր է ինչ-որ քեշի խնդիր է, կամ քարտեզի, հիմա ուղղվեց: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 13:11, 16 Հուլիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translations]] are available. '''Problems''' * The feature on mobile web for [[mw:Special:MyLanguage/Extension:NearbyPages|Nearby Pages]] was missing last week. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T312864] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Technical_decision_making/Forum|Technical Decision Forum]] is seeking [[mw:Technical_decision_making/Community_representation|community representatives]]. You can apply on wiki or by emailing <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">TDFSupport@wikimedia.org</span> before 12 August. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W29"/> </div> 22:59, 18 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23517957 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikibooks.org/ www.wikibooks.org]</span> and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiquote.org/ www.wikiquote.org]</span> portal pages now use an automated update system. Other [[m:Project_portals|project portals]] will be updated over the next few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Problems''' * Last week, some wikis were in read-only mode for a few minutes because of an emergency switch of their main database ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T313383] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The external link icon will change slightly in the skins Vector legacy and Vector 2022. The new icon uses simpler shapes to be more recognizable on low-fidelity screens. [https://phabricator.wikimedia.org/T261391] * Administrators will now see buttons on user pages for "{{int:changeblockip}}" and "{{int:unblockip}}" instead of just "{{int:blockip}}" if the user is already blocked. [https://phabricator.wikimedia.org/T308570] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place tomorrow (26 July). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W30"/> </div> 19:26, 25 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23545370 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Improved [[m:Special:MyLanguage/Help:Displaying_a_formula#Phantom|LaTeX capabilities for math rendering]] are now available in the wikis thanks to supporting <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Phantom</code></bdi> tags. This completes part of [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Editing/Missing_LaTeX_capabilities_for_math_rendering|the #59 wish]] of the 2022 Community Wishlist Survey. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] will be available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup0.dblist Group 0]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout August. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''Future meetings''' * This week, three meetings about [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] with live interpretation will take place. On Tuesday, interpretation in Russian will be provided. On Thursday, meetings for Arabic and Spanish speakers will take place. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|See how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W31"/> </div> 21:21, 1 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23615613 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> 19:49, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 --> == Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ == Հարգելի՛ խմբագիրներ, [[:Կատեգորիա:Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ|Կատեգորիա:Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ]]-ում կան բազմաթիվ պատկերներ, որոնք չունեն չափսերի հետ խնդիր։ Ինչի՞ց կարող է լինել։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:30, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) :{{Նշել|Մասնակից:GeoO}} ջան, սկզբում [[Մասնակից:ԱշբոտՏՆՂ|Աշոտը]] բոտով տեղադրել է [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80%3A%D4%B3._%D5%84._%D4%BC%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%A6%D5%B8%D5%BE_%D6%87_%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80.jpg&type=revision&diff=4498187&oldid=2609451 կաղապարը], որն իր հետ բերել է այդ կատեգորիան, այնուհետև դրանից 3 տարի հետո [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:%D4%B3._%D5%84._%D4%BC%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%A6%D5%B8%D5%BE_%D6%87_%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80.jpg&diff=prev&oldid=6546684 բեռնել է] թույլատրելի չափսերով պատկեր, իսկ կաղապարը չի ջնջել։ Բոլոր դեպքերում ոնց որ թե նույնն է։ Պետք է բոտով հեռացնել <nowiki>{{Մեծ չափս}}</nowiki> կաղապարը։ --[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ([[Մասնակցի քննարկում:23artashes|քննարկում]]) 11:08, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) ::@[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ջան, չէի տեսել կաղապարը։ Հիմա ձեռքով կհանեմ, շնորհակալ եմ ։) --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 11:11, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) :::{{Նշել|Մասնակից:GeoO}} ջան, օգնեմ, արագ հեռացնենք։ --[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ([[Մասնակցի քննարկում:23artashes|քննարկում]]) 11:22, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) ::::Շնորհակալ եմ, մաքրեցինք, մնաց Գազպրոմի լոգոն, դրա հարցով էլ կզբաղվեմ ։) --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 11:27, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) fg3ixdhtfa6uo11vw5f6m3pf15r7w9l 8485892 8485891 2022-08-09T11:27:59Z GeoO 14988 /* Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ */ Reply wikitext text/x-wiki {{Մասնակից:Աշբոտ/Արխիվ |archive = Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/տեխնիկական/Արխիվ/%(year)d |algo = old(30d) |counter = 1 |minthreadstoarchive = 1 |minthreadsleft = 0 |archiveheader = }} {{Կարճ հղում|[[ՎՊ:ՏԵԽԽ]]}}{{ՏԽ}} __ՀՂՈՒՄ_ՆՈՐ_ԲԱԺՆԻ_ՎՐԱ__ {{Նորերը ներքևից}} {| class="wikitable" |- ! Նախատեսված է !! Նախատեսված չէ |- | նախագծում նկատած տեխնիկական խնդիրները հայտնելու կամ ''այլ վիքինախագծում'' նկատված հարմար գործիքները, այս նախագծում իրականացնելու խնդրանքների համար է՝ || այլ կայքերում, ծրագրերում, համակարգերում և սարքերում առկա տեխնիկական խնդիրները հայտնելու համար։ |- | * այս ինչ բանը սկսեց չաշխատել * այս ինչ բանը սխալ է արտապատկերվում * այն ինչ նախագծում կա, այս ինչ հարմար գործիքը, և լավ կլիներ ունենալ այն մեզ մոտ || * տեխնիկական հարցերով մասնակիցներին օգնելու համար ::(դիմեք ակտիվ մասնակիցներին իրենց քննարկման էջում, ձեզ սիրով կօգնեն) * մասնակիցների համակարգիչների և այլ սարքերի հետ կապված խնդիրների համար ::(նախագծի սահմաններում, այս խնդիրները չեն դիտարկվում, փորձեք գտնել համապատասխան ֆորում) * հոդվածների պարունակությունում նկատված սխալների համար ::(եթե համոզված եք, որ սխալ է և գիտեք ճիշտ տարբերակը, անմիջապես ուղղեք այն, հնարավորության դեպքում նշելով նոր տեղեկությունների աղբյուրը, այլապես քննարկեք դա հոդվածի քննարկման էջում) |} :''Խնդրում ենք, նկարագրեք խնդիրը հնարավորինս մանրամասն, որտեղ, երբ և ինչ պայմաններում է նկատվում, ինչ դիտարկչից/ծրագրերից եք օգտվում։'' == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], the page title is now displayed above the tabs such as Discussion, Read, Edit, View history, or More. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates#Page title/tabs switch|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T303549] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] It is now possible to easily view most of the configuration settings that apply to just one wiki, and to compare settings between two wikis if those settings are different. For example: [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=jawiktionary Japanese Wiktionary settings], or [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=eswiki&compare=eowiki settings that are different between the Spanish and Esperanto Wikipedias]. Local communities may want to [[m:Special:MyLanguage/Requesting_wiki_configuration_changes|discuss and propose changes]] to their local settings. Details about each of the named settings can be found by [[mw:Special:Search|searching MediaWiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308932] *The Anti-Harassment Tools team [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May|recently deployed]] the IP Info Feature as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature at all wikis]]. This feature allows abuse fighters to access information about IP addresses. Please check our update on [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#April|how to find and use the tool]]. Please share your feedback using a link you will be given within the tool itself. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-07-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W28"/> </div> 19:23, 11 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23502519 --> == Տեղեկաքարտ Կղզի == Հարգելի՛ խմբագիրներ, Կղզու տեղեկաքարտի հետ մի բան այն չէ, տե՛ս [[Ադալարայի ժայռեր (Ղրիմ)]]։ Մի հատ կնայե՞ք։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:47, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) :Կարծես թե ուղղվեց խնդիրը։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:48, 15 Հուլիսի 2022 (UTC) :: հարգելի [[Մասնակից:GeoO]], ինձ մոտ շատ լայն է ցույց տալիս, երբ տալիս եմ խմբագրել, առանց խմբագրում անելու այդ պատունանում ուղղվում է, բզբզամ տեսնեմ ինչից է: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 13:09, 16 Հուլիսի 2022 (UTC) ::: հնարավոր է ինչ-որ քեշի խնդիր է, կամ քարտեզի, հիմա ուղղվեց: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 13:11, 16 Հուլիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translations]] are available. '''Problems''' * The feature on mobile web for [[mw:Special:MyLanguage/Extension:NearbyPages|Nearby Pages]] was missing last week. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T312864] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Technical_decision_making/Forum|Technical Decision Forum]] is seeking [[mw:Technical_decision_making/Community_representation|community representatives]]. You can apply on wiki or by emailing <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">TDFSupport@wikimedia.org</span> before 12 August. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W29"/> </div> 22:59, 18 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23517957 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikibooks.org/ www.wikibooks.org]</span> and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiquote.org/ www.wikiquote.org]</span> portal pages now use an automated update system. Other [[m:Project_portals|project portals]] will be updated over the next few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Problems''' * Last week, some wikis were in read-only mode for a few minutes because of an emergency switch of their main database ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T313383] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The external link icon will change slightly in the skins Vector legacy and Vector 2022. The new icon uses simpler shapes to be more recognizable on low-fidelity screens. [https://phabricator.wikimedia.org/T261391] * Administrators will now see buttons on user pages for "{{int:changeblockip}}" and "{{int:unblockip}}" instead of just "{{int:blockip}}" if the user is already blocked. [https://phabricator.wikimedia.org/T308570] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place tomorrow (26 July). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W30"/> </div> 19:26, 25 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23545370 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Improved [[m:Special:MyLanguage/Help:Displaying_a_formula#Phantom|LaTeX capabilities for math rendering]] are now available in the wikis thanks to supporting <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Phantom</code></bdi> tags. This completes part of [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Editing/Missing_LaTeX_capabilities_for_math_rendering|the #59 wish]] of the 2022 Community Wishlist Survey. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] will be available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup0.dblist Group 0]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout August. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''Future meetings''' * This week, three meetings about [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] with live interpretation will take place. On Tuesday, interpretation in Russian will be provided. On Thursday, meetings for Arabic and Spanish speakers will take place. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|See how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W31"/> </div> 21:21, 1 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23615613 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> 19:49, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 --> == Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ == Հարգելի՛ խմբագիրներ, [[:Կատեգորիա:Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ|Կատեգորիա:Խնդիրներ պատկերների չափսերի հետ]]-ում կան բազմաթիվ պատկերներ, որոնք չունեն չափսերի հետ խնդիր։ Ինչի՞ց կարող է լինել։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 10:30, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) :{{Նշել|Մասնակից:GeoO}} ջան, սկզբում [[Մասնակից:ԱշբոտՏՆՂ|Աշոտը]] բոտով տեղադրել է [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80%3A%D4%B3._%D5%84._%D4%BC%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%A6%D5%B8%D5%BE_%D6%87_%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80.jpg&type=revision&diff=4498187&oldid=2609451 կաղապարը], որն իր հետ բերել է այդ կատեգորիան, այնուհետև դրանից 3 տարի հետո [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:%D4%B3._%D5%84._%D4%BC%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%A6%D5%B8%D5%BE_%D6%87_%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80.jpg&diff=prev&oldid=6546684 բեռնել է] թույլատրելի չափսերով պատկեր, իսկ կաղապարը չի ջնջել։ Բոլոր դեպքերում ոնց որ թե նույնն է։ Պետք է բոտով հեռացնել <nowiki>{{Մեծ չափս}}</nowiki> կաղապարը։ --[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ([[Մասնակցի քննարկում:23artashes|քննարկում]]) 11:08, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) ::@[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ջան, չէի տեսել կաղապարը։ Հիմա ձեռքով կհանեմ, շնորհակալ եմ ։) --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 11:11, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) :::{{Նշել|Մասնակից:GeoO}} ջան, օգնեմ, արագ հեռացնենք։ --[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ([[Մասնակցի քննարկում:23artashes|քննարկում]]) 11:22, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) ::::Շնորհակալ եմ, մաքրեցինք, մնաց Գազպրոմի լոգոն, դրա հարցով էլ կզբաղվեմ ։) --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 11:27, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) :::::Կներեք, նման էր Գազպրոմի լոգոյին ։Ճ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 11:27, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) bvkm2d8agi49xfo50vz29z3fqzzthya 3 20584 8485134 8481638 2022-08-08T14:37:42Z MediaWiki message delivery 26070 /* Wikidata weekly summary #532 */ Նոր բաժին wikitext text/x-wiki {{Մասնակից:Աշբոտ/Արխիվ |archive = Մասնակցի քննարկում:Emptyfear/Մոռացում%(counter)d |algo = old(30d) |counter = 19 |maxarchivesize = 200000B |minthreadstoarchive = 1 |minthreadsleft = 1 |archiveheader = {{Մոռացված}} }} {| cellspacing="0" cellpadding="0" style="clear: {{{clear|right}}}; margin-bottom: .5em; float: right; padding: .5em 0 .8em 1.4em; background: none; width: {{{width|{{{1|auto}}}}}};" {{#if:{{{limit|}}}|class="toclimit-{{{limit}}}"}} | __TOC__ |} {| style="font-size: 80%" |- | [[Պատկեր:Archive-PenPapers.svg|frameless|right|120px]] |- |Անցյալը փորփրելու <br />համար մտիր [[Մասնակցի_քննարկում:Դավիթ_Սարոյան/Մոռացում|արխիվ 1]], [[Մասնակցի_քննարկում:David Saroyan/Մոռացում2|2]] |} == «Մոլորակի շուրջը» == [[image:Around_the_planet(transparent).png|120px|right]] <center>{{Հարգելի մասնակից}}, խնդրում եմ «Մոլորակի շուրջը» նախագծին օգնել առողջ այլընտրանքային միջավայրում ընտրել նախագծի հոկտեմբեր ամսվա անդամ-երկիրը՝ հանուն Հայերեն Վիքիպեդիայի զարգացման։ Քվեարկել կարող եք [[Վիքիպեդիա:Մոլորակի շուրջը/Քննարկումներ|այստեղ]]</center> == Video tutorial "Referencing with VisualEditor" – newsletter issue 1 == <div style="border:3px solid black; max-width: 800px; border-radius:10px"> <big><big><center>&ensp;Video tutorial "Referencing with VisualEditor" – newsletter issue 1</center></big></big> <gallery mode="packed" heights="60px"> File:Ciak.jpg File:Wikipedia,_an_introduction_-_Erasmus_Prize_2015.webm|thumbtime=00:36.00 File:Wikimedia_Outreach.svg File:GLAM_logo_transparent.png File:VisualEditor-logo.svg </gallery> === Good news: the (lengthy!) script draft 1 is complete! === Hello, I am happy to share that script draft 1 is complete and ready for public comment. The script ([https://docs.google.com/document/d/1fppfCM74jmCFZ6js9gNodZ7KG0umxrYiFVpe7Tl-o40/edit?usp=sharing link to the Google doc]) is much longer than I anticipated, at almost 21 pages! Although I think that the 21 page script would be a very good introduction to referencing policies and workflows, I am considering dividing it into two or more smaller scripts that would be produced as separate videos. For example, one script could focus on policies and a different script could focus on how to use the citation tool. I am considering this for three reasons: * People may be more willing to watch shorter videos that have more specific focus. * Shorter videos may be easier to search for an answer for a single specific question. * There is a possibility that if I attempt to produce a single video from almost 21 pages of script that I might exceed the budget for this mini-project. I would like for both WMF and the community to be satisfied with the results from this mini-project, and I think that dividing the script into smaller scripts which could be produced separately would be a good way to ensure that the budget for the current grant is not exceeded. While there is a reasonable possibility that I could finish production of the entire 21 pages of script within the current grant, I think that dividing the script would be prudent. After one of the smaller scripts is fully produced within the currently available funding, remaining script could be considered for production within the current grant if there seems to be adequate remaining funds, or could be saved for possible production with a future grant. === Request for constructive criticism and comments === I would very much appreciate constructive criticism and comments regarding the script, preferably by March 10 at 11:59 PM UTC. This is a shorter time window than I would like to provide, but the planned end date for this project is March 14 and I would like to finish video production by the end of March 13 so that I have 24 hours for communications before the grant period ends. If you would like to review the script or make other comments but the end of March 10 is too soon for you, please let me know that you need more time, and I will take that into consideration as I plan for final production and consider whether to request a date extension from WMF. (Extending the finish date for the project would <u>not</u> involve requesting additional funding for the current grant.) I would prefer that the video be done perfectly a few days late than that the video be done on March 14 but have an important error that was not caught during a rush to the finish. I have three specific requests for feedback: 1. Please find errors in the script. This is a great time to find problems with my work, before the script goes into production and problems become more expensive to fix. Please go to [https://docs.google.com/document/d/1fppfCM74jmCFZ6js9gNodZ7KG0umxrYiFVpe7Tl-o40/edit?usp=sharing this link in Google Docs] and use the Comment feature in the Google Doc. 2. Do you have comments regarding whether the script should be divided, and if so, how it should be divided? Please let me know on the [[:meta:Grants talk:Project/Rapid/Pine/Continuation of educational video and website series|project talk page]]. 3. How do you feel about the name for the video? Do you prefer "Referencing with VisualEditor" or "Citing sources with VisualEditor", or a third option? Again, please comment on the [[:meta:Grants talk:Project/Rapid/Pine/Continuation of educational video and website series|project talk page]]. However, if I divide the script then I will create new names for the smaller videos. === Closing comments === Thank you for your interest in this mini-project. I am grateful to be working on a project which I hope will help Wikipedia contributors to be more efficient and effective, and indirectly help to improve Wikipedia's quality by teaching contributors how to identify and to cite reliable sources. I believe that the finished video will be good, and I hope that the community and novice contributors will find the video to be very useful. Yours in service, --<span style="white-space:nowrap;text-shadow:#008C3A 0.1em 0.1em 1.5em,#01796F -0.1em -0.1em 1.5em;color:#000000">[[User:Pine|<b style="color:#01796F">Pine</b>]][[User talk:Pine|✉]]</span> 07:55, 7 March 2019 (UTC) </div> == Wikidata weekly summary #504 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''Discussions''' ** Closed request for adminship: [[d:Wikidata:Requests for permissions/Administrator/MSGJ|MSGJ]] (Successful). Welcome onboard \o/ * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming: *** The [https://etherpad.wikimedia.org/p/WBUG_2022.01.27 next Wikibase live session] is 16:00 UTC on Thursday 27th January 2022 (17:00 Berlin time). What are you working on around Wikibase? You're welcome to come and share your project with the community. *** Editing with OpenRefine [https://www.twitch.tv/belett live on Twitch] and in French by Vigneron, January 25 at 19:00 CET (UTC+1) *** Next Linked Data for Libraries [[Wikidata: WikiProject LD4 Wikidata Affinity Group|LD4 Wikidata Affinity Group]] call: Professor Pascal Martinolli speaking on tabletop role-playing game citations practices and Wikidata, [https://docs.google.com/document/d/1PF2DVZXEx5Z1Mxwl0N2JOqe2RwpopDJMTMaCd3PVuSw/edit# January 25th]. *** LIVE Wikidata editing #68 - [https://www.youtube.com/watch?v=0_FPieB6So4 YouTube], [https://www.facebook.com/groups/WikidataCommunity/permalink/3157394024545753/ Facebook], January 29 at 19:00 UTC *** [[d:Wikidata:Events/Swedish_online_editathon#Träff_#93|Online Wikidata meetup in Swedish #94]], January 30 at 13.00 UTC *** [[d:Wikidata talk:Lexicographical data/Documentation/Languages/br|Online workshop]] in French about Breton lexicographical data, by Envlh and Vigneron, January 30 at 15:00 CET (UTC+1) *** On Tuesday, February 22, the OpenRefine team hosts [[c:Commons:OpenRefine/Community_meetup_22_February_2022|a community meetup to present current and future work on Structured Data on Commons support in OpenRefine]]. ** Ongoing: *** Weekly Lexemes Challenge #26, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=26 Bees] *** #1Lib1Ref campaign runs runs from January 15th to February 5th. [[m:The_Wikipedia_Library/1Lib1Ref/Participate#Creating_Wikidata_items_related_to_works_on_Wikisource|Contribute by creating Wikidata items for texts and authors on Wikisource]]. ** Past: *** Wikidata/Wikibase office hour ([[d:Wikidata:Events/IRC office hour 2022-01-19|2022-01-19]]) * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Blogs *** [https://www.opensanctions.org/articles/2022-01-18-peppercat/ The CIA lost track of who runs the UK, so I picked up the slack] featured on [https://news.ycombinator.com/item?id=29976576 Hacker News] *** [https://www.lehir.net/solving-wordle-sutom-and-al-with-sparql-queries-on-wikidata/ Solving Wordle, Sutom, and al. with SPARQL queries on Wikidata] *** [https://www.theverge.com/tldr/2022/1/17/22888461/wikitrivia-web-game-timeline-wikidata-events-fixing-data Wikitrivia is a web game that challenges your knowledge of historical dates] *** [https://www.infobae.com/america/tecno/2022/01/19/wikitrivia-el-juego-viral-que-pone-a-prueba-cuanto-sabe-de-historia/ Wikitrivia, the viral game that tests how much you know about history] (in Spanish) *** [https://www.smithsonianmag.com/blogs/smithsonian-libraries-and-archives/2022/01/18/100-women-in-science-in-smithsonian-history/ 100 Women in Science in Smithsonian History] ** Papers *** [https://www.jlis.it/index.php/jlis/article/view/439 Wikidata: a new perspective towards universal bibliographic control] *** [https://www.dpconline.org/news/twgn-wikidata-gen Wikidata for Digital Preservationists: New DPC Technology Watch Guidance Note now available on general release] ** Videos *** [WORKSHOP] Wikidata and libraries: tools for information managers (in Spanish) - [https://www.youtube.com/watch?v=hobjhuWDOAY YouTube] * '''Tool of the week''' ** [https://observablehq.com/@pac02/comparator-compare-named-entities-cited-in-two-wikipedia-a Comparator] compare the list of cited entities across two different wikipedia articles using Wikidata and SPARQL * '''Other Noteworthy Stuff''' ** Wikidata Lexemes forms: *** [https://twitter.com/LucasWerkmeistr/status/1482780512712335360 Now supports the Odia language] *** [https://lexeme-forms.toolforge.org/template/spanish-verb/ Substantially expanded template for Spanish verbs] ** How many triples are added when certain edits are made? ... [[d:User:Mahir256/Triples|User:Mahir256/Triples]] * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: [[:d:Property:P10263|admission yield rate]], [[:d:Property:P10273|Corruption Perceptions Index]], [[:d:Property:P10280|category for honorary citizens of entity]], [[:d:Property:P10286|podcast image url]] *** External identifiers: [[:d:Property:P10260|AMS Glossary of Meteorology ID]], [[:d:Property:P10261|EtymWb lemma ID]], [[:d:Property:P10262|Offizielle Deutsche Charts album ID]], [[:d:Property:P10264|ARCHER ID]], [[:d:Property:P10265|Senators of Spain (1834-1923) ID]], [[:d:Property:P10266|AdoroCinema person ID]], [[:d:Property:P10267|Kinofilms.ua film ID]], [[:d:Property:P10268|Kinofilms.ua actor ID]], [[:d:Property:P10269|kino-teatr.ru film ID]], [[:d:Property:P10270|Hermitage Museum work ID]], [[:d:Property:P10271|Engineer's Line Reference]], [[:d:Property:P10272|Archive ouverte UNIGE ID]], [[:d:Property:P10274|Union of Bulgarian Composers ID]], [[:d:Property:P10275|AsianWiki ID]], [[:d:Property:P10276|ENEA-IRIS Open Archive author ID]], [[:d:Property:P10277|METRICA author ID]], [[:d:Property:P10278|Encyclopedia of Russian Jewry ID]], [[:d:Property:P10279|TVFPlay series ID]], [[:d:Property:P10281|Orthodoxie.com topic ID]], [[:d:Property:P10282|Slangopedia ID]], [[:d:Property:P10283|OpenAlex ID]], [[:d:Property:P10284|iCSO ID]], [[:d:Property:P10285|Indeed company ID]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/LinkedIn showcase ID|LinkedIn showcase ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/religious community|religious community]], [[:d:Wikidata:Property proposal/subpopulation 3|subpopulation 3]], [[:d:Wikidata:Property proposal/type of register|type of register]], [[:d:Wikidata:Property proposal/identifier in a register|identifier in a register]], [[:d:Wikidata:Property proposal/phrase in hiero markup|phrase in hiero markup]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/Vesti.ru dossier ID|Vesti.ru dossier ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Catalogue of Life ID 2|Catalogue of Life ID 2]], [[:d:Wikidata:Property proposal/XJustiz registration court ID|XJustiz registration court ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Wikisimpsons ID|Wikisimpsons ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Réseau documents d'artistes ID|Réseau documents d'artistes ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Millattashlar ID|Millattashlar ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Transphoto city ID|Transphoto city ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Grand Duchy of Lithuania Encyclopedia ID|Grand Duchy of Lithuania Encyclopedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Archivio Biografico Comunale (Palermo) ID|Archivio Biografico Comunale (Palermo) ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Sceneweb artist ID|Sceneweb artist ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Index to Organism Names ID|Index to Organism Names ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Leopoldina member web site ID|Leopoldina member web site ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Dico en ligne Le Robert ID|Dico en ligne Le Robert ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/LastDodo-area-id|LastDodo-area-id]], [[:d:Wikidata:Property proposal/SberZvuk ID|SberZvuk ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/North Data company ID|North Data company ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Gardens Navigator ID|Gardens Navigator ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/SAHRA heritage objects ID|SAHRA heritage objects ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/ezeri.lv ID|ezeri.lv ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/SAHA player ID|SAHA player ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/norsk fangeregister fangeleir ID|norsk fangeregister fangeleir ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Mnemosine ID|Mnemosine ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/World Economic Forum ID|World Economic Forum ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Apple Podcasts podcast episode ID|Apple Podcasts podcast episode ID]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://w.wiki/4j6Z Map of tramways in France] *** [https://w.wiki/4j5D Map of categories for honorary citizens] ([[d:Property talk:P10280|source]]) *** [https://w.wiki/4hr5 Map of the Medieval universities and its founding date] ([https://twitter.com/larswillighagen/status/1483586097166888964 source]) *** [https://w.wiki/4jKL Camps/subcamps within a 20km radius of your location] ([https://twitter.com/SPARQLCRMSUPPE/status/1485529805676240900 source]) *** [https://w.wiki/4iin Taxa found at Fazenda Tamanduá] (Sertão of Paraíba - Brazil) ([https://twitter.com/lubianat/status/1484630713722937346 source]) *** [https://w.wiki/4hwA Birthplace of Rabbis] ([https://twitter.com/sharozwa/status/1483731259985694722 source]) *** [https://w.wiki/4haR Italian parliamentarians and ministers aged between 50 and 80] ([https://twitter.com/nemobis/status/1483217197858279429 source]) *** [https://w.wiki/4hZB Female Irish scientists in Wikidata without a Wikipedia article] ([https://twitter.com/Jan_Ainali/status/1483168128632827910 source]) *** [https://w.wiki/4hoz Places in the Hautes-Alpes that are the subject of an article on Wikipedia in at least 10 languages] ([https://twitter.com/slaettaratindur/status/1483533204090990599 source]) * '''Development''' ** Enabling usage tracking specifically for statements on Waray, Armenian and Cebuano Wikipedias ([[phab:T296383]], [[phab:T296382]], [[phab:T296384]]) ** Implementing basic version of mul language code and deploying it to Test Wikidata ([[phab:T297393]]) ** Preparing an event centered on reusing Wikidata's data ** Mismatch Finder: Been in touch with people who can potentially provide the first mismatches to load into the new tool for the launch. Finalized the statistics part. [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 01 24|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 14:55, 24 հունվարի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=22665337 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|Tech News: 2022-04]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W04"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-01-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-01-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-01-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * The following languages can now be used with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|syntax highlighting]]: BDD, Elpi, LilyPond, Maxima, Rita, Savi, Sed, Sophia, Spice, .SRCINFO. * You can now access your watchlist from outside of the user menu in the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|new Vector skin]]. The watchlist link appears next to the notification icons if you are at the top of the page. [https://phabricator.wikimedia.org/T289619] '''Events''' * You can see the results of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award 2021]] and learn more about 14 tools which were selected this year. * You can [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/Help_us|translate, promote]], or comment on [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Proposals|the proposals]] in the Community Wishlist Survey. Voting will begin on {{#time:j xg|2022-01-28|en}}. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W04"/> </div> 21:37, 24 հունվարի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22644148 --> == Wikidata weekly summary #505 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''Discussions''' ** New requests for permissions/Bot: *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/GretaHeng18bot|GretaHeng18bot]] *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/Pi bot 24|Pi bot 24]] *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/IndoBot|SchoolBot]] *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/companyBot|companyBot]] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming: *** Talk to the Search Platform Team about anything related to Wikimedia search, Wikidata Query Service, Wikimedia Commons Query Service, etc.! February 2nd, 2022. [https://etherpad.wikimedia.org/p/Search_Platform_Office_Hours Etherpad]. *** LIVE Wikidata editing #69 - [https://www.youtube.com/watch?v=Rbltj1x8L2E YouTube], [https://www.facebook.com/groups/WikidataCommunity/permalink/3162728574012298/ Facebook], February 5 at 19:00 UTC *** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikidata@lists.wikimedia.org/thread/R3UTAWBHZ74SPCOPVR57U6MEQCXWP64R/ Wikimedia Research February Office Hours] [https://zonestamp.toolforge.org/1643760056 Wednesday, 2022-02-02 at 00:00-1:00 UTC (16:00 PT 02-01 /19:00 ET 02-01 / 1:00 CET 02-02]). *** [[Wikidata:Events/Data Reuse Days 2022|Data Reuse Days]] will take place on March 14-24, highlighing applications and tools using Wikidata's data. You can already [[d:Wikidata talk:Events/Data Reuse Days 2022|propose a session]]. ** Ongoing: *** Weekly Lexemes Challenge #27, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=27 Numbers (1/n)] ** Past: *** Editing with OpenRefine [https://www.twitch.tv/belett live on Twitch] and in French by Vigneron *** Wikibase Live Session ([https://etherpad.wikimedia.org/p/WBUG_2022.01.27 2022.01.27]) * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Press *** "[https://www.nature.com/articles/d41586-022-00138-y Massive open index of scholarly papers launches]" - called OpenAlex, it draws its data from sources including Wikidata ** Blogs *** [[:d:Q110087116|OpenSanctions]] is [https://www.opensanctions.org/articles/2022-01-25-wikidata/ integrating persons of interest from Wikidata] *** [https://observablehq.com/@pac02/celebrating-the-2-000-featured-articles-milestone-in-wikip Celebrating the 2,000 featured articles milestone in Wikipedia in French]: Using the Wikipedia Categorymembers API through a SPARQL query to get all articles featured in category "Article de qualité" and compute statistics. *** [https://blog.library.si.edu/blog/2022/01/19/smithsonian-libraries-and-archives-wikidata-using-linked-open-data-to-connect-smithsonian-information/#.Yfbd4lvMKV6 Smithsonian Libraries and Archives & Wikidata: Using Linked Open Data to Connect Smithsonian Information] *** [https://voxeu.org/article/origin-gender-gap The origin of the gender gap] ** Videos *** [https://www.youtube.com/watch?v=0PqgTtnciyg Wikidata as a Modality for Accessible Clinical Research] *** [https://www.youtube.com/watch?v=WDppa_5RfwI Working with Siegfried, Wikidata, and Wikibase] * '''Tool of the week''' ** Basque version of Wordle using Wikidata's lexicographic data. [https://wordle.talaios.coop Check it out]! * '''Other Noteworthy Stuff''' ** WDQS scaling update for Jan 2022 available [[Wikidata:SPARQL_query_service/WDQS-scaling-update-jan-2022|here]]. ''We will be trying to do monthly updates starting this month.'' * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: [[:d:Property:P10280|category for honorary citizens of entity]], [[:d:Property:P10286|podcast logo URL]], [[:d:Property:P10290|hotel rating]], [[:d:Property:P10300|dpi for original size]], [[:d:Property:P10308|director of publication]], [[:d:Property:P10311|official jobs URL]] *** External identifiers: [[:d:Property:P10279|TVFPlay series ID]], [[:d:Property:P10281|Orthodoxie.com topic ID]], [[:d:Property:P10282|Slangopedia ID]], [[:d:Property:P10283|OpenAlex ID]], [[:d:Property:P10284|iCSO ID]], [[:d:Property:P10285|Indeed company ID]], [[:d:Property:P10287|DFG Science Classification]], [[:d:Property:P10288|Muz-TV ID]], [[:d:Property:P10289|Podchaser numeric ID]], [[:d:Property:P10291|Wikisimpsons ID]], [[:d:Property:P10292|Wörterbuch der Präpositionen ID]], [[:d:Property:P10293|Tretyakov Gallery work ID]], [[:d:Property:P10294|Grand Duchy of Lithuania encyclopedia ID]], [[:d:Property:P10295|Amazon podcast ID]], [[:d:Property:P10296|Habr company ID]], [[:d:Property:P10297|Google Arts & Culture entity ID]], [[:d:Property:P10298|Sceneweb artist ID]], [[:d:Property:P10299|Leopoldina member web site ID]], [[:d:Property:P10301|German Lobbyregister ID]], [[:d:Property:P10302|Film.ru actor ID]], [[:d:Property:P10303|Film.ru film ID]], [[:d:Property:P10304|Apple Podcasts podcast episode ID]], [[:d:Property:P10305|StarHit ID]], [[:d:Property:P10306|North Data ID]], [[:d:Property:P10307|CYT/CCS]], [[:d:Property:P10309|LKI ID]], [[:d:Property:P10310|Unified book number]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/has member|has member]], [[:d:Wikidata:Property proposal/register in Germany|register in Germany]], [[:d:Wikidata:Property proposal/dailytelefrag.ru ID|dailytelefrag.ru ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/time in the pouch|time in the pouch]], [[:d:Wikidata:Property proposal/semantic gender|semantic gender]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Game World Navigator ID|Game World Navigator ID]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/Mnemosine ID|Mnemosine ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/World Economic Forum ID|World Economic Forum ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/CHY Number|CHY Number]], [[:d:Wikidata:Property proposal/OpenSanctions ID|OpenSanctions ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/identifiant Les Archives du spectacle (organisme)|identifiant Les Archives du spectacle (organisme)]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Japanese Canadian Artists Directory ID|Japanese Canadian Artists Directory ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/histrf.ru person ID|histrf.ru person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Vsemirnaya Istoriya Encyclopedia ID|Vsemirnaya Istoriya Encyclopedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Kaspersky Encyclopedia ID|Kaspersky Encyclopedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Chgk person ID|Chgk person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Latvijas ūdenstilpju klasifikatora kods|Latvijas ūdenstilpju klasifikatora kods]], [[:d:Wikidata:Property proposal/RCN (Irish Registered Charity Number)|RCN (Irish Registered Charity Number)]], [[:d:Wikidata:Property proposal/RBC company ID|RBC company ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/OpenStates ID|OpenStates ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/NetEase Music Artist ID|NetEase Music Artist ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/QQ Music Singer ID|QQ Music Singer ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Euro NCAP ID|Euro NCAP ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/PlayGround.ru ID|PlayGround.ru ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Viki ID|Viki ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Absolute Games developer and publisher IDs 2|Absolute Games developer and publisher IDs 2]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://w.wiki/4jbt US states with the most punk bands] ([https://twitter.com/Tagishsimon/status/1485908042436726790 source]) *** [https://w.wiki/4jSi List of Ghanaian scientists by citation count] ([https://twitter.com/WikidataGhana/status/1485657254305148928 source]) *** [https://w.wiki/4krb Actresses who have played Elizabeth Bennett in Pride and Prejudice, with type of production] ([https://twitter.com/lirazelf/status/1487037560006320129 source]) *** [https://w.wiki/4mEx MPs with identified mythical ancestors] *** [https://w.wiki/4mE$ Items with "language of work or name = Toki Pona" as qualifier] *** [https://w.wiki/4mG8 Timeline of 1st women practising a given sports discipline ] ([https://twitter.com/medi_cago/status/1487549749830078471 source]) *** [https://w.wiki/4mFy Water boards in the Netherlands] ([https://twitter.com/Jan_Ainali/status/1487538209932328967 source]) *** Birthplaces of [https://w.wiki/4mWE US Presidents], [https://w.wiki/4mWH Russian emperors], [https://w.wiki/4mWJ Roman emperors] ([https://twitter.com/LArtour/status/1487342003696328704 source]) *** [https://w.wiki/4ksg Age of the actress when she played "Elizabeth Bennet"] [https://twitter.com/belett/status/1487052603129278467 (source)] *** [https://w.wiki/4mWd People with dates of birth and death on January 1st (day precision dates)] ([[d:Property_talk:P570#Queries|source]]) *** [https://w.wiki/4mXQ More than 500 lexemes in Breton now have at least one sense] ([https://twitter.com/envlh/status/1487909849652514824 source]) * '''Development''' ** Continuing work on adding the mul language code for labels, descriptions and aliases. ([[phab:T297393]]) ** Enabled statement usage tracking for Cebuano, Armenian and Warai Warai to ensure fine-grained notifications about edits on Wikidata on those Wikipedias ([[phab:T296383]], [[phab:T296382]], [[phab:T296384]]) ** Continuing work on fixing a bug where Wikidata changes do not get sent to Wikipedia and co for the first sitelink adding leading to missing information in the page_props table ([[phab:T233520]]) ** Continuing work on making sure the Wikidata search box works with the new Vector skin improvements ([[phab:T296202]]) ** Mismatch Finder: Debugging some issues with the first files we got with mismatches that we can load into the Mismatch Finder [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 01 31|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 15:45, 31 հունվարի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=22725879 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Tech News: 2022-05]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W05"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] If a gadget should support the new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>?withgadget</code></bdi> URL parameter that was [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|announced]] 3 weeks ago, then it must now also specify <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>supportsUrlLoad</code></bdi> in the gadget definition ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#supportsUrlLoad|documentation]]). [https://phabricator.wikimedia.org/T29766] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-02-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-02-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-02-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * A change that was [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|announced]] last year was delayed. It is now ready to move ahead: ** The user group <code>oversight</code> will be renamed <code>suppress</code>. This is for [[phab:T109327|technical reasons]]. This is the technical name. It doesn't affect what you call the editors with this user right on your wiki. This is planned to happen in three weeks. You can comment [[phab:T112147|in Phabricator]] if you have objections. As usual, these labels can be translated on translatewiki ([[phab:T112147|direct links are available]]) or by administrators on your wiki. '''Events''' * You can vote on proposals in the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Community Wishlist Survey]] between 28 January and 11 February. The survey decides what the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech team]] will work on. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W05"/> </div> 17:41, 31 հունվարի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22721804 --> == Wikidata weekly summary #508 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''Discussions''' ** New requests for permissions/Bot: *** [[Wikidata:Requests for permissions/Bot/ChineseWikiClubBot, 1|ChineseWikiClubBot, 1]] *** [[Wikidata:Requests for permissions/Bot/Auto Prod Bot|Auto Prod Bot]] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming: *** The Data Reuse Days will bring together Wikidata editors and data reusers on March 14-24 - we're currently building the schedule. [[d:Wikidata_talk:Events/Data_Reuse_Days_2022#Template_for_session_proposal|Join us and discover many cool projects!]] *** The [https://etherpad.wikimedia.org/p/WBUG_2022.02.24 next Wikibase live session] is 16:00 UTC on Thursday 24th February 2022 (17:00 Berlin time). What are you working on around Wikibase? You're welcome to come and share your project with the community. *** Next Linked Data for Libraries [[Wikidata: WikiProject LD4 Wikidata Affinity Group|LD4 Wikidata Affinity Group]] call: Huda Khan and Astrid Usong on their Linked Data for Production 3 (LD4P3) grant work to use Wikidata in knowledge panels in Cornell’s library catalog [https://docs.google.com/document/d/1GxDv9U-TUZgHkOF6I2yAEtdq3REqq90DvakAw-rs25Y/edit?usp=sharing Agenda] - 2022-02-22 9am PT / 12pm ET / 17:00 UTC / 6pm CET ([https://zonestamp.toolforge.org/1645549233 Time zone converter]) *** [https://twitter.com/NortheasternLib/status/1493955687570984963 Hands-on introduction to Wikidata with The Digital Scholarship Group at the Northeastern University Library's Edit-a-Thon!] Theme: Boston public art and artists. February 23, 2022 Time: 12:00pm - 1:00pm Eastern time *** [[commons:Commons:OpenRefine/Community meetup 22 February 2022|OpenRefine and Structured Data on Commons: community meetup]] - Tuesday, February 22, at 15:00-17:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1645542013 check the time in your timezone]). *** [https://www.twitch.tv/belett Live on Twitch] and in French by Vigneron, February 22 at 19:00 CET (UTC+1) ** Ongoing: Weekly Lexemes Challenge #30, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=30 Trains] ** Past: Wikipedia Weekly Network - LIVE Wikidata editing #71 #MelFest - [https://www.youtube.com/watch?v=p0wjjHjsPeI YouTube] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Blogs: [https://blog.library.si.edu/blog/2022/02/17/wikidata-projects/ Smithsonian Libraries and Archives & Wikidata: Plans Become Projects] ** Papers: "[https://gangiswag.github.io/data/ACL2022_Demo__COVID_Claim_Radar.pdf COVID-19 Claim Radar: A Structured Claim Extraction and Tracking System]" using Wikidata ** Videos: Wikidata Lab XXXII: Querying Wikidata (in Spanish) - [https://www.youtube.com/watch?v=kYz61-_gWko YouTube] * '''Tool of the week''' ** [[d:Wikidata:Tools/asseeibot|Wikidata:Tools/asseeibot]] - is a tool made by [[User:So9q]] to improve the scientific articles in Wikidata. [https://github.com/dpriskorn/asseeibot Source code on GitHub under GPLv3+] ** [https://coinherbarium.com/ Coinherbarium.com] - coins depicting plants; powered by Wikidata * '''Other Noteworthy Stuff''' ** Call for Mentors: [[Wikidata:Wiki_Mentor_Africa| Wiki Mentor Africa]] is a mentorship project for tool creators/contributors. Interested to become a mentor (experienced tool creators/contributors), please visit this [[Wikidata:Wiki_Mentor_Africa/Mentor%27s_Room| page]]! * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: [[:d:Property:P10367|number of lanes]], [[:d:Property:P10374|computational complexity]] *** External identifiers: [[:d:Property:P10361|UKÄ classification of science topics 2016]], [[:d:Property:P10362|Lib.ru author ID]], [[:d:Property:P10363|Hessian Literature Council author ID]], [[:d:Property:P10364|Finnish real property ID]], [[:d:Property:P10365|GoodGame.ru ID]], [[:d:Property:P10366|Gardens Navigator ID]], [[:d:Property:P10368|Tagoo video game ID]], [[:d:Property:P10369|Lingua Libre ID]], [[:d:Property:P10370|Labyrinth database ID]], [[:d:Property:P10371|A9VG game ID]], [[:d:Property:P10372|Offizielle Deutsche Charts composer ID]], [[:d:Property:P10373|Mnemosine ID]], [[:d:Property:P10375|Boris Yeltsin Presidential Library ID]], [[:d:Property:P10376|ScienceDirect topic ID]], [[:d:Property:P10377|RCN]], [[:d:Property:P10378|CHY Number]], [[:d:Property:P10379|dailytelefrag.ru ID]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/YouTube video or playlist privacy|YouTube video or playlist privacy]], [[:d:Wikidata:Property proposal/debut date|debut date]], [[:d:Wikidata:Property proposal/quality has state|quality has state]], [[:d:Wikidata:Property proposal/beforehand-afterward owned by|beforehand-afterward owned by]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Number of units|Number of units]], [[:d:Wikidata:Property proposal/created during|created during]], [[:d:Wikidata:Property proposal/award recipient|award recipient]], [[:d:Wikidata:Property proposal/medical indication|medical indication]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/KLADR ID|KLADR ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Springer Nature Subjects Taxonomy|Springer Nature Subjects Taxonomy]], [[:d:Wikidata:Property proposal/PLOS Thesaurus ID|PLOS Thesaurus ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/traveloka hotel id|traveloka hotel id]], [[:d:Wikidata:Property proposal/tiket com hotel id|tiket com hotel id]], [[:d:Wikidata:Property proposal/trip.com Hotel ID|trip.com Hotel ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/VerbaAlpina ID|VerbaAlpina ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/PegiPegi Hotel ID|PegiPegi Hotel ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/YouTube Topic channel ID|YouTube Topic channel ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/YouTube Official Artist Channel ID|YouTube Official Artist Channel ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/GoFood restaurant ID|GoFood restaurant ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/traveloka restaurant ID|traveloka restaurant ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Urban Electric Transit model ID|Urban Electric Transit model ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/HiSCoD|HiSCoD]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Databazeknih.cz Book ID|Databazeknih.cz Book ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Databazeknih.cz Author ID|Databazeknih.cz Author ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Renacyt ID|Renacyt ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/CBDB.cz Book ID|CBDB.cz Book ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/CBDB.cz Author ID|CBDB.cz Author ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Gab ID|Gab ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Drammen byleksikon ID|Drammen byleksikon ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/NLI topic id|NLI topic id]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Via Rail station code|Via Rail station code]], [[:d:Wikidata:Property proposal/GBIF occurrence ID|GBIF occurrence ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/MakeMyTrip Hotel ID|MakeMyTrip Hotel ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Culture.ru person ID|Culture.ru person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Pamyat Naroda ID|Pamyat Naroda ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Encyclopedia of Russian avant-garde ID|Encyclopedia of Russian avant-garde ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Bayerischer Denkmal-Atlas Objekt-ID (Ensemble)|Bayerischer Denkmal-Atlas Objekt-ID (Ensemble)]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Encyclopedia of Russian America ID|Encyclopedia of Russian America ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/HockeySlovakia.sk player ID|HockeySlovakia.sk player ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Berlin Street ID|Berlin Street ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Yarkipedia ID|Yarkipedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/parliament.uk member ID|parliament.uk member ID]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://w.wiki/4rJJ Frequency of letters in five-letter words in Wikidata lexeme forms ] ([https://twitter.com/piecesofuk/status/1494252101517647873 source]) *** [https://w.wiki/4qRG Visualization of the Prime/Ulam Spiral using natural numbers and primes stored in Wikidata] ([https://twitter.com/piecesofuk/status/1493569346068787202 source]) *** [https://w.wiki/4rCE Monuments that are named after somebody without being connected to them by any other property] ([https://twitter.com/WikidataFacts/status/1493311947554623496 source]) *** [https://w.wiki/4q9Y Places named after Valentine's Day (Saint Valentine)] ([https://twitter.com/belett/status/1493200775706730501 source]) *** [https://w.wiki/4pnQ Gold medal winners in the Olympic Games by age] ([https://twitter.com/Jan_Ainali/status/1492628927919099912 source]) *** [https://w.wiki/4rGf Top 20 languages in number of lexemes in Wikidata and percentage of lexemes with at least one external id] ([https://twitter.com/envlh/status/1494696941145497601 source]) *** [https://w.wiki/4rXn Count of PropertyLabels for lakes in the UK] ([https://twitter.com/Tagishsimon/status/1495026569533964288 source]) *** [https://w.wiki/4rdW Moons of solar system planets and what they are names for] ([https://twitter.com/infovarius/status/1495147418555502597 source]) *** [https://w.wiki/4rGf Top 20 languages in number of Lexemes in Wikidata and percentage of Lexemes with at least one external ID] ([https://twitter.com/envlh/status/1494696941145497601 source]) * '''Development''' ** We started coding on the Wikibase Rest API based on [[Wikidata:REST API feedback round|the proposal we published a while ago]]. ** We are continuing to work on the new Special:NewLexeme page. The first input fields are in place but not pretty or usable yet. [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 02 21|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 14:42, 21 փետրվարի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=22804151 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Tech News: 2022-08]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W08"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[Special:Nuke|Special:Nuke]] will now provide the standard deletion reasons (editable at <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Deletereason-dropdown]]</bdi>) to use when mass-deleting pages. This was [[m:Community Wishlist Survey 2022/Admins and patrollers/Mass-delete to offer drop-down of standard reasons, or templated reasons.|a request in the 2022 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T25020] * At Wikipedias, all new accounts now get the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Growth features]] by default when creating an account. Communities are encouraged to [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Account_creation|update their help resources]]. Previously, only 80% of new accounts would get the Growth features. A few Wikipedias remain unaffected by this change. [https://phabricator.wikimedia.org/T301820] * You can now prevent specific images that are used in a page from appearing in other locations, such as within PagePreviews or Search results. This is done with the markup <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>class=notpageimage</nowiki></code></bdi>. For example, <code><nowiki>[[File:Example.png|class=notpageimage]]</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T301588] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] There has been a change to the HTML of Special:Contributions, Special:MergeHistory, and History pages, to support the grouping of changes by date in [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva_Neue|the mobile skin]]. While unlikely, this may affect gadgets and user scripts. A [[phab:T298638|list of all the HTML changes]] is on Phabricator. '''Events''' * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Results|Community Wishlist Survey results]] have been published. The [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2022 results#leaderboard|ranking of prioritized proposals]] is also available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-02-22|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-02-23|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-02-24|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The software to play videos and audio files on pages will change soon on all wikis. The old player will be removed. Some audio players will become wider after this change. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|The new player]] has been a beta feature for over four years. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Toolforge's underlying operating system is being updated. If you maintain any tools there, there are two options for migrating your tools into the new system. There are [[wikitech:News/Toolforge Stretch deprecation|details, deadlines, and instructions]] on Wikitech. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/cloud-announce@lists.wikimedia.org/thread/EPJFISC52T7OOEFH5YYMZNL57O4VGSPR/] * Administrators will soon have [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/(Un)delete associated talk page|the option to delete/undelete]] the associated "talk" page when they are deleting a given page. An API endpoint with this option will also be available. This was [[m:Community Wishlist Survey 2021/Admins and patrollers/(Un)delete associated talk page|a request from the 2021 Wishlist Survey]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W08"/> </div> 19:11, 21 փետրվարի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22847768 --> == Wikidata weekly summary #509 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''Discussions''' ** Open request for adminship: [[d:Wikidata:Requests for permissions/Administrator/Ikkingjinnammebetinke|Ikkingjinnammebetinke]] (RfP scheduled to end after 7 March 2022 13:33 UTC) ** New request for comments: [[d:Wikidata:Requests for comment/Creating items for videos at online video platforms that are representation of notable items|Creating items for videos at online video platforms that are representation of notable items]] ** Other: [[d:Wikidata_talk:WikiProject_Names#Qualifiers_for_given_names_and_surnames_-_establish_a_guideline|Qualifiers for given names and surnames]] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming: *** [https://www.twitch.tv/belett Live on Twitch] and in French by Vigneron, March 1st at 19:00 CET (UTC+1) *** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikidata@lists.wikimedia.org/thread/E24DSO4EWQ7623P2K5LFCMPZBX4H4P7Z/ Talk to the Search Platform / Query Service Team—March 2nd, 2022]. Time: 16:00-17:00 GMT / 08:00-09:00 PST / 11:00-12:00 EST / 17:00-18:00 CET & WAT *** LIVE Wikidata editing #73 - [https://www.youtube.com/watch?v=JHJwelcuaT0 YouTube], [https://www.facebook.com/groups/WikidataCommunity/permalink/3184194285199060/ Facebook], March 5th at 19:00 UTC *** [[d:Wikidata:Events/Swedish_online_editathon#Träff_#98|Online Wikidata meetup in Swedish #98]], March 6th at 13.00 UTC ** Ongoing: Weekly Lexemes Challenge #31, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=31 War] ** Past: *** Wikibase Live session, February 2022 - [[m:Wikibase Community User Group/Meetings/2022-02-24|log]] *** LIVE Wikidata editing #72 - [https://www.youtube.com/watch?v=O0ih66iICrU YouTube] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Papers: [https://doi.org/10.5281/zenodo.6036284 Wikidata as a Tool for Mapping Investment in Open Infrastructure: An Exploratory Study] ** Videos *** [[:commons:File:Mismatch_Finder_intro.webm|Mismatch Finder tool: Quick introduction to and demo of how the tool works]] *** [https://www.youtube.com/watch?v=iNaiTDH5wXc Using a Custom Wikibase as a File Format Registry with Siegfried] *** [https://www.youtube.com/watch?v=ua5tUfZUDuY Create a Wikidata Query - example using Shipwrecks data] *** [https://www.youtube.com/watch?v=pasM4WkfM4A Map Wikidata in an R Shiny App - example] *** [https://www.youtube.com/watch?v=WY28hpjWvhc Bring Wikidata into Power BI using a simple R script - example] *** [https://www.youtube.com/watch?v=fMijtlyGGO4 Using QuickStatements to load tabular data and the Wikidata Edit Framework] (in Italian) * '''Tool of the week''' ** [[d:User:Guergana_Tzatchkova_(WMDE)/MismatchFinderWidget.js|User:Guergana Tzatchkova (WMDE)/MismatchFinderWidget.js]] is a user script to show a notification on an Item if the Mismatch Finder has an unreviewed mismatch for it. * '''Other Noteworthy Stuff''' ** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikidata@lists.wikimedia.org/thread/EFBUVNLUSX7V5ZOQZD5SWKDWSWJU23ER/ Mismatch Finder], the tool that lets you review mismatches between the data in Wikidata and other databases, is now ready to be used for checking potential mismatches and uploading lists of new potential mismatches. ** February 2022 WDQS scaling update now available: [[d:Wikidata:SPARQL_query_service/WDQS-scaling-update-feb-2022|SPARQL query service/WDQS scaling update feb 2022]] ** Job opening: The Search Platform team is looking for someone to maintain and develop WDQS. [https://boards.greenhouse.io/wikimedia/jobs/3975337 Apply here]! ** Job opening: {{Q|233098}} is looking for someone for project- and data management especially for Wikidata related stuff about the museums collections [https://jobs.museumfuernaturkunde.berlin/jobposting/17300b246428c9403602628eb5937f770c4c29a2 Job Description (German)] * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: [[:d:Property:P10374|computational complexity]] *** External identifiers: [[:d:Property:P10372|Offizielle Deutsche Charts composer ID]], [[:d:Property:P10373|Mnemosine ID]], [[:d:Property:P10375|Boris Yeltsin Presidential Library ID]], [[:d:Property:P10376|ScienceDirect topic ID]], [[:d:Property:P10377|Irish Registered Charity Number (RCN)]], [[:d:Property:P10378|CHY Number]], [[:d:Property:P10379|dailytelefrag.ru ID]], [[:d:Property:P10380|Springer Nature Subjects Taxonomy ID]], [[:d:Property:P10381|VerbaAlpina ID]], [[:d:Property:P10382|Prosopographia Imperii Romani online ID]], [[:d:Property:P10383|Game World Navigator ID]], [[:d:Property:P10384|Bugs! track ID]], [[:d:Property:P10385|Vsemirnaya Istoriya Encyclopedia ID]], [[:d:Property:P10386|Databazeknih.cz book ID]], [[:d:Property:P10387|Databazeknih.cz author ID]], [[:d:Property:P10388|MakeMyTrip hotel ID]], [[:d:Property:P10389|Urban Electric Transit model ID]], [[:d:Property:P10390|GameGuru ID]], [[:d:Property:P10391|100-Year Guide to Hebrew Theatre person ID]], [[:d:Property:P10392|INPA park ID]], [[:d:Property:P10393|Riot Pixels game ID]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/created during|created during]], [[:d:Wikidata:Property proposal/award recipient|award recipient]], [[:d:Wikidata:Property proposal/medical indication|medical indication]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Moscow Street ID|Moscow Street ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Moscow area ID|Moscow area ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/eingesetzter Sportler|eingesetzter Sportler]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/NLI topic id|NLI topic id]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Via Rail station code|Via Rail station code]], [[:d:Wikidata:Property proposal/GBIF occurrence ID|GBIF occurrence ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Culture.ru person ID|Culture.ru person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Pamyat Naroda ID|Pamyat Naroda ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Encyclopedia of Russian avant-garde ID|Encyclopedia of Russian avant-garde ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Bayerischer Denkmal-Atlas Objekt-ID (Ensemble)|Bayerischer Denkmal-Atlas Objekt-ID (Ensemble)]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Encyclopedia of Russian America ID|Encyclopedia of Russian America ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/HockeySlovakia.sk player ID|HockeySlovakia.sk player ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Berlin Street ID|Berlin Street ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Yarkipedia ID|Yarkipedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/parliament.uk member ID|parliament.uk member ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/reddoorz hotel ID|reddoorz hotel ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/symogih.org ID|symogih.org ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/CNKI Author ID|CNKI Author ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Encyclopedia of Database Systems ID|Encyclopedia of Database Systems ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Portable Antiquities Scheme object type identifier|Portable Antiquities Scheme object type identifier]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Spanish National Associations Register Number|Spanish National Associations Register Number]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Michigan Legislative Bio ID|Michigan Legislative Bio ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/RODI-DB player ID|RODI-DB player ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Historische Topographie des Kulturerbes ID|Historische Topographie des Kulturerbes ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Refuge.tokyo video game ID|Refuge.tokyo video game ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/MovieMeter series ID|MovieMeter series ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Kayak Hotel ID|Kayak Hotel ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Linked Open Data Taiwan @ Library Subject Terms Authority ID|Linked Open Data Taiwan @ Library Subject Terms Authority ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/hostelworld hostel ID|hostelworld hostel ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Discover Moscow ID|Discover Moscow ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Game Informer ID|Game Informer ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Vedomosti company ID|Vedomosti company ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/USP Production Repository ID|USP Production Repository ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Dansk Navneleksikon|Dansk Navneleksikon]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Femiwiki ID|Femiwiki ID]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://quarry.wmcloud.org/query/62645 Number of edits by user on French lexemes] ([[:d:Wikidata talk:Lexicographical data/Documentation/Languages/fr|source]]) *** [http://w.wiki/4sFe Languages in Indonesia with their status according to UNESCO] ([https://twitter.com/wikimediaid/status/1496081428894961668 source]) *** [https://w.wiki/4top Successful coups and attempts in Africa] ([[d:Wikidata:Request a query#Optimization request: African coups and attempts|source]]) *** [https://w.wiki/4tot New York Times journalists that are alive] ([[d:Wikidata:Request a query/Archive/2022/02#Need help to search for New York Times journalists that are alive|source]]) *** [https://w.wiki/4tJB Ukrainian coins and banknotes] ([https://twitter.com/lubianat/status/1497556158080589824 source]) *** [https://w.wiki/4sPi Types of quartz] ([https://twitter.com/lubianat/status/1496170519670005767 source]) ** Newest [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:WikiProjects|WikiProjects]]: [[Wikidata:WikiProject_Chemistry/Natural_products|WikiProject Chemistry/Natural products]] * '''Development''' ** Lexicographical data: work is continuing on the new Special:NewLexeme page. We are working on the basic input fields and permission handling. ** Mismatch Finder: Released the tool and working through feedback now and getting additional mismatches from organizations using our data. ** REST API: Starting to build the initial Wikibase REST API. We are starting with the endpoint to read Item data first. ** Data Reuse Days: Continuing event preparation ** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikibaseug@lists.wikimedia.org/thread/AAGRA4FQQQK7T63AU3VE62NADSGQVUGH/ Published new security release updates for Wikibase suite wmde.6 (1.35)] [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 02 28|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 15:03, 28 փետրվարի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=22892824 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Tech News: 2022-09]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When searching for edits by [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tags|change tags]], e.g. in page history or user contributions, there is now a dropdown list of possible tags. This was [[m:Community Wishlist Survey 2022/Miscellaneous/Improve plain-text change tag selector|a request in the 2022 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T27909] * Mentors using the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Mentor_dashboard|Growth Mentor dashboard]] will now see newcomers assigned to them who have made at least one edit, up to 200 edits. Previously, all newcomers assigned to the mentor were visible on the dashboard, even ones without any edit or ones who made hundred of edits. Mentors can still change these values using the filters on their dashboard. Also, the last choice of filters will now be saved. [https://phabricator.wikimedia.org/T301268][https://phabricator.wikimedia.org/T294460] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The user group <code>oversight</code> was renamed <code>suppress</code>. This is for [[phab:T109327|technical reasons]]. You may need to update any local references to the old name, e.g. gadgets, links to Special:Listusers, or uses of [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words|NUMBERINGROUP]]. '''Problems''' * The recent change to the HTML of [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tracking changes|tracking changes]] pages caused some problems for screenreaders. This is being fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T298638] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-03-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-03-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-03-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * Working with templates will become easier. [[m:WMDE_Technical_Wishes/Templates|Several improvements]] are planned for March 9 on most wikis and on March 16 on English Wikipedia. The improvements include: Bracket matching, syntax highlighting colors, finding and inserting templates, and related visual editor features. * If you are a template developer or an interface administrator, and you are intentionally overriding or using the default CSS styles of user feedback boxes (the classes: <code dir=ltr>successbox, messagebox, errorbox, warningbox</code>), please note that these classes and associated CSS will soon be removed from MediaWiki core. This is to prevent problems when the same class-names are also used on a wiki. Please let us know by commenting at [[phab:T300314]] if you think you might be affected. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W09"/> </div> 22:59, 28 փետրվարի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22902593 --> == Wikidata weekly summary #528 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming: *** The next Wikidata+Wikibase office hours will take place on Wednesday, July 27th 2022 at 17:00 UTC (18:00 Berlin time) in the [https://t.me/joinchat/IeCRo0j5Uag1qR4Tk8Ftsg Wikidata Telegram group]. ''The Wikidata and Wikibase office hours are online events where the development team presents what they have been working on over the past quarter, and the community is welcome to ask questions and discuss important issues related to the development of Wikidata and Wikibase.'' *** Next Linked Data for Libraries [[Wikidata: WikiProject LD4 Wikidata Affinity Group|LD4 Wikidata Affinity Group]] call July 12, 2022: Houcemeddine Turki will speak on "Enriching and Validating Wikidata from Large Bibliographic Databases." This call will be part of the 2022 LD4 Conference on Linked Data, “Linking Global Knowledge.” While you can attend the call directly via the links below without registering for the conference, we encourage everyone to check out the full conference program and all the excellent sessions on [https://2022ld4conferenceonlinkedda.sched.com/ Sched] at [https://2022ld4conferenceonlinkedda.sched.com/https://docs.google.com/document/d/19fWaod_qy2J5y6Mqjbnccen7nyb4nj6EnudCDouefQU/edit Agenda] *** 7/30 [[m:Wikimedia Taiwan/Wikidata Taiwan/COSCUP 2022|OpenStreetMap x Wikidata @ COSCUP 2022]] *** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/libraries@lists.wikimedia.org/thread/Z2UL7F4Y76VESAQY6JAXDPXXN7XWHXOP/ 2022 LD4 Conference on Linked data]. July 11th through July 15th, 2022 ** Ongoing *** Weekly Lexemes Challenge #49, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=49 Bastille day] ** Past: *** Presentation [https://doi.org/10.5281/zenodo.6807104 Integrating Wikibase into research workflows] at the monthly Wikibase Stakeholders Group meeting on July 7 *** Data Quality Days 2022 [[d:Wikidata:Events/Data Quality Days 2022/Outcomes|see outcomes]]. The recorded sessions will be published soon! *** [[m:Celtic Knot Conference 2022|Celtic Knot Wikimedia Language Conference, 1-2 July 2022]]. See [[m:Celtic Knot Conference 2022/Videos pool|Videos pool]] (replay). * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Blogs *** [https://www.openstreetmap.org/user/Geonick/diary/399523 New quality checks in the Osmose QA tool for links from OpenStreetMap to Wikidata] *** [https://blog.nationalarchives.gov.uk/mind-your-manors-hacking-like-its-1399/ Wikidata used extensively in medieval hack weekend at the University of York] (UK National Archives) *** [https://blogs.bl.uk/digital-scholarship/2022/06/working-with-wikidata-and-wikimedia-commons-poetry-pamphlets-and-lotus-sutra-manuscripts.html Working With Wikidata and Wikimedia Commons: Poetry Pamphlets and Lotus Sutra Manuscripts] (British Library) *** [https://wikiedu.org/blog/2022/07/07/wikidata-at-the-detroit-institute-of-arts/ Wikidata at the Detroit Institute of Arts] ** Papers *** [https://peerj.com/articles/13712.pdf Wikidata and the bibliography of life] ([[d:Q112959127|Q112959127]]) ** Videos *** Live editing: create a Lua template using Lexemes on Wiktionary, with Mahir256 ([https://www.youtube.com/watch?v=y9ULQX9b5WI on Youtube]) *** Adding wikidata to plaques on OpenStreetMap - [https://www.youtube.com/watch?v=yL1_47roRcw YouTube] * '''Tool of the week''' ** [[d:User:Lectrician1/discographies.js|User:Lectrician1/discographies.js]]: Shows chronological data about artist's discographies on music albums and provides functions to add new items. ** [[m:User:Xiplus/TwinkleGlobal|User:Xiplus/TwinkleGlobal]] is a userscript that is used to combat cross-wiki spam or vandalism. * '''Other Noteworthy Stuff''' ** Wikidata now has more than 10 million items about humans. ** [[d:Q113000000|Q113000000]] was created. ** [[:d:Template:Item documentation |Template:Item documentation]] now includes [[:d:Template:Generic queries for architects|Template:Generic queries for architects]] and [[:d:Template:Generic queries for transport network|Template:Generic queries for transport network]] ** Due to summer vacations and our current workloads the response times from the Wikidata communications team (Léa and Mohammed) to requests and queries may be delayed. We will resume full capacity by October. * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: [[:d:Property:P10855|opus number]] *** External identifiers: [[:d:Property:P10843|DeSmog ID]], [[:d:Property:P10844|Teresianum authority ID]], [[:d:Property:P10845|AdoroCinema series ID]], [[:d:Property:P10846|CEU author ID]], [[:d:Property:P10847|Anime Characters Database tag ID]], [[:d:Property:P10848|Beamish peerage database peerage ID]], [[:d:Property:P10849|Beamish peerage database person ID]], [[:d:Property:P10850|Kultboy video game ID]], [[:d:Property:P10851|Kultboy platform ID]], [[:d:Property:P10852|Kultboy controller ID]], [[:d:Property:P10853|Kultboy magazine ID]], [[:d:Property:P10854|Kultboy company ID]], [[:d:Property:P10856|National Archives of Australia entity ID]], [[:d:Property:P10857|snookerscores.net player ID]], [[:d:Property:P10858|Truth Social username]], [[:d:Property:P10859|Material UI icon]], [[:d:Property:P10860|Yarkipedia ID]], [[:d:Property:P10861|Springer Nature person ID]], [[:d:Property:P10862|Komoot ID]], [[:d:Property:P10863|Springer Nature article ID]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/official definition|official definition]], [[:d:Wikidata:Property proposal/ce module ou cette infobox utilise la propriété|ce module ou cette infobox utilise la propriété]], [[:d:Wikidata:Property proposal/release artist|release artist]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Grammatical number|Grammatical number]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Error-report URL or e-mail|Error-report URL or e-mail]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/Bibale ID|Bibale ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/SZ topic ID|SZ topic ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/IRIS UNIMOL author ID|IRIS UNIMOL author ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Match TV people ID|Match TV people ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Accademia dei Georgofili author ID|Accademia dei Georgofili author ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/64 Parishes encyclopedia ID|64 Parishes encyclopedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Applied Ecology Resources Document ID|Applied Ecology Resources Document ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Prophy author ID|Prophy author ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/International Baccalaureate school ID|International Baccalaureate school ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Liquipedia ID|Liquipedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Instagram post ID|Instagram post ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Mapping Museums ID|Mapping Museums ID]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://w.wiki/5RNR Current list of French departments] ([[:d:User:PAC2/Query/List of current French departments|documentation]]) *** [https://w.wiki/5RAN Prime ministers of Japan whose manner of death is homicide] ([https://twitter.com/slaettaratindur/status/1545351731495706626 source]) *** [https://w.wiki/5PyH 1st level administrative subdivisions with more than 10 million inhabitants] ([https://twitter.com/slaettaratindur/status/1543991969931722756 source]) *** [https://w.wiki/5RTB List of globes and how many times they've been used] * '''Development''' ** [[d:Wikidata:Events/Data Quality Days 2022|Data Quality Days]]! ** Making plans for improving EntitySchemas and integrate them more into editing and maintenance workflows ** Implemented word-level diffs of labels, descriptions, aliases and sitelinks ([[phab:T303317]]) ** Continuing the investigation about labels not being shown after some merges ([[phab:T309445]]) ** Lexicographical data: *** Continuing work on making it easier to pick the right language for a new Lexeme ([[phab:T298140]]) *** Fixing a bug where `[object Object]` was shown in the gramatical feature field ([[phab:T239208]]) *** Fixing a number of places where labels for redirected Items were not shown even though the redirect target had labels ([[phab:T305032]]) ** REST API: *** Finished the first version of the API route for creating statements on an Item (excluding autosummaries so far) *** Started work on the API route for removing a statement from an Item [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** [[Wikidata:Project chat#Translator notice: Please update description of "of (P642)"|Update the description]] of the [[:d:Property:P642|"of" property]] in your language. ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 07 11|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 13:30, 11 Հուլիսի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=23439209 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], the page title is now displayed above the tabs such as Discussion, Read, Edit, View history, or More. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates#Page title/tabs switch|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T303549] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] It is now possible to easily view most of the configuration settings that apply to just one wiki, and to compare settings between two wikis if those settings are different. For example: [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=jawiktionary Japanese Wiktionary settings], or [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=eswiki&compare=eowiki settings that are different between the Spanish and Esperanto Wikipedias]. Local communities may want to [[m:Special:MyLanguage/Requesting_wiki_configuration_changes|discuss and propose changes]] to their local settings. Details about each of the named settings can be found by [[mw:Special:Search|searching MediaWiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308932] *The Anti-Harassment Tools team [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May|recently deployed]] the IP Info Feature as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature at all wikis]]. This feature allows abuse fighters to access information about IP addresses. Please check our update on [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#April|how to find and use the tool]]. Please share your feedback using a link you will be given within the tool itself. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-07-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W28"/> </div> 19:23, 11 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23502519 --> == Wikidata weekly summary #529 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''Discussions''' ** New request for comments: *** [[:d:Wikidata:Requests for comment/Gender neutral labels for occupations and positions in French|Gender neutral labels for occupations and positions in French]] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming *** The next Wikidata+Wikibase office hours will take place on Wednesday, July 27th 2022 at 17:00 UTC (18:00 Berlin time) in the [https://t.me/joinchat/IeCRo0j5Uag1qR4Tk8Ftsg Wikidata Telegram group]. ''The Wikidata and Wikibase office hours are online events where the development team presents what they have been working on over the past quarter, and the community is welcome to ask questions and discuss important issues related to the development of Wikidata and Wikibase.'' *** Next Linked Data for Libraries [[Wikidata:WikiProject_LD4_Wikidata_Affinity_Group/Wikidata_Working_Hours/Wikidata_Working_Hour_Summer-Fall_Project_2022/2022-July-18_Wikidata_Working_Hour|Wikidata Working Hour July 18, 2022]]: Working with diverse children's book metadata. The second Wikidata Working Hour in the series will cover reconciliation in OpenRefine, so we can identify which authors from our spreadsheet of children's book metadata already exist and/or need to be created in Wikidata. You are, as always, welcome to bring your own data to work on. [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:WikiProject_LD4_Wikidata_Affinity_Group/Wikidata_Working_Hours/Wikidata_Working_Hour_Summer-Fall_Project_2022/2022-July-18_Wikidata_Working_Hour Event page] *** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wiki-research-l@lists.wikimedia.org/thread/2UVESG4FRYOP5QENHFPA556H2UC5E5VG/ Assessing the Quality of Sources in Wikidata Across Languages] - Wikimedia Research Showcase, Wednesday, July 20, at 9:30 AM PST/16:30 UTC *** [https://twitter.com/wikimediatech/status/1547256861237268482 Mark your calendars for the Wikimania Hackathon!] The free, online, public event will take place from 16- 22 UTC August 12 and 12-17 UTC August 13, and include a final showcase on August 14. ** Ongoing *** Weekly Lexemes Challenge #50, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=50 Lexical categories] ** Past *** 2022 LD4 Conference on Linked data. ([https://www.youtube.com/watch?v=phyyNRsnU3k&list=PLx2ZluWEZtIAu6Plb-rY2lILjUj6zRa9l replay on YouTube]) * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Blogs *** [https://theconversation.com/the-barassi-line-a-globally-unique-divider-splitting-australias-footy-fans-185132 The Barassi Line: a globally unique divider splitting Australia’s footy fans] *** [https://medium.com/metadata-learning-unlearning/words-matter-reconciling-museum-metadata-with-wikidata-61a75898bffb Words Matter: Reconciling museum metadata with Wikidata] *** [https://wikiedu.org/blog/2022/07/14/leveraging-wikidata-for-wikipedia/ Leveraging Wikidata for Wikipedia] *** [https://diff.wikimedia.org/2022/06/30/my-glamorous-introduction-into-the-wikiverse/ My GLAMorous introduction into the Wikiverse] ** Papers *** [https://arxiv.org/pdf/2207.00143.pdf Enriching Wikidata with Linked Open Data] ** Videos *** Lexemes in Wikidata structured lexicographical data for everyone (by [[d:User:LydiaPintscher|Lydia Pintscher]]) - [https://www.youtube.com/watch?v=7pgXqRXqaZs YouTube] *** Want a not-scary and low-key introduction to some of the more advanced behind-the-scenes topics around Wikidata? Check out the videos from the [[m:Wikipedia Weekly Network/Live Wikidata Editing|Wikidata Live Editing sessions]] by [[d:User:Ainali|Jan Ainali]], [[d:User:Abbe98|Albin Larsson]]. *** The videos of the [[d:Wikidata:Events/Data_Quality_Days_2022|Data Quality Days 2022]] have been published and you can find them [https://www.youtube.com/playlist?list=PLduaHBu_3ejOLDumECxmDIKg_rDSe2uy3 in this playlist] or linked from the schedule. *** Placing a scientific article on Wikidata (in Portuguese) - [https://www.youtube.com/watch?v=n3WFADJTKJk YouTube] *** Teaching Wikidata Editing Practices (in Chinese) - [https://www.youtube.com/watch?v=91q6aMPqZz4 YouTube] ** Threads *** OpenSexism has created the [https://twitter.com/OpenSexism/status/1458841564818513926 Wednesday Index]: each wednesday, it show gender diversity in Wikipedia articles. Gender diversity is computed using a SPARQL query. * '''Tool of the week''' ** [https://tools-static.wmflabs.org/entityschema-generator/ EntitySchema Generator] - is a GUI to help create simple EntitySchemas for Wikidata. ** [[d:User:Jean-Frédéric/ExLudo.js|User:Jean-Frédéric/ExLudo.js]] - is a userscript that adds links expansions and mods on item pages for video games. * '''Other Noteworthy Stuff''' ** Job openings: *** AFLIA: [https://web.aflia.net/job-opening-wikidata-course-manager-facilitator/ Wikidata Course Manager/Facilitator] *** WMF: [https://boards.greenhouse.io/wikimedia/jobs/4388769?gh_src=dcc251241us Senior Program Officer, Libraries at Wikimedia Foundation] ** There is a [https://t.me/+Qc23Jlay6f4wOGQ0 new Telegram group for OpenRefine users]. * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: none *** External identifiers: [[:d:Property:P10863|Springer Nature article ID]], [[:d:Property:P10864|Bibale ID]], [[:d:Property:P10865|WW2 Thesaurus Camp List ID]], [[:d:Property:P10866|IRIS UNIMOL author ID]], [[:d:Property:P10867|MUSE publisher ID]], [[:d:Property:P10868|France bleu journalist ID]], [[:d:Property:P10869|HATVP organisation ID]], [[:d:Property:P10870|Accademia dei Georgofili author ID]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/Grammatical number|Grammatical number]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Error-report URL or e-mail|Error-report URL or e-mail]], [[:d:Wikidata:Property proposal/grade separated roadways at junction|grade separated roadways at junction]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Gauss notation|Gauss notation]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Crossing number|Crossing number]], [[:d:Wikidata:Property proposal/URL for presentation/slide|URL for presentation/slide]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Dictionnaire Favereau|Dictionnaire Favereau]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Depicts lexeme form|Depicts lexeme form]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/Mapping Museums ID|Mapping Museums ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/GIE gas storage id|GIE gas storage id]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Microsoft KLID|Microsoft KLID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/PTS+ season ID|PTS+ season ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/RailScot company ID|RailScot company ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/RailScot location ID|RailScot location ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/SABRE wiki ID|SABRE wiki ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Scottish Buildings at Risk ID|Scottish Buildings at Risk ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/PBDB ID|PBDB ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Pad.ma video ID|Pad.ma video ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Pad.ma person ID|Pad.ma person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Naturbasen species ID|Naturbasen species ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/kód dílu části obce|kód dílu části obce]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Base Budé person ID|Base Budé person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Bilbaopedia ID|Bilbaopedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Disney+ Hotstar ID|Disney+ Hotstar ID]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://w.wiki/5Sws List of recent heatwaves] ([https://twitter.com/WikidataThreads/status/1547688117489938435 source]) *** [https://w.wiki/5S66 Most recent information leaks according to Wikidata] ([https://twitter.com/WikidataThreads/status/1546734310761308160 source]) *** [https://w.wiki/5RwC Cause] and [https://w.wiki/5RwD mode of death] of ex-prime ministers ([https://twitter.com/theklaneh/status/1546513798814654464 source]) *** [https://w.wiki/5TVL Brazilian writers born in a city with less than 20000 inhabitants] ([https://twitter.com/lubianat/status/1548309266544570369 source]) *** [https://w.wiki/5U5B Lexical categories sorted by number of languages using them in Wikidata lexemes] ([https://twitter.com/envlh/status/1549003817383075842 source]) *** [https://w.wiki/5U5J People playing rugby union by number of Wikipages] ([https://twitter.com/belett/status/1548979202061471746 source]) ** Newest database reports: *** [[Wikidata:WikiProject Music/Albums ranked by number of sitelinks|Albums ranked by number of sitelinks]] * '''Development''' ** Lexicographical data: *** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikidata@lists.wikimedia.org/thread/TQTZXSMFRV47GDBKEYPN2PQF45JRJL6W/ The new Lexeme creation page is available for testing] *** Fixed an issue where the grammatical form of a Lexeme was rendered as `[object Object]` ([[phab:T239208]]) This also solves similar issues in other places. ** REST API: Continued working on the API route to replace or remove a statement of an Item ** We are making Wikibase resolve redirects when showing Item labels and descriptions in a lot more places; notably, this includes the wbsearchentities API. ([[phab:T312223]]) ** Mismatch Finder: We are discussing options for how to improve its handling of dates, specifically calendar model and precision. ** EntitySchemas: We are trying to figure out how to best technically go about implementing some of the most-needed features for version 2. [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 07 18|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 14:42, 18 Հուլիսի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=23529446 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translations]] are available. '''Problems''' * The feature on mobile web for [[mw:Special:MyLanguage/Extension:NearbyPages|Nearby Pages]] was missing last week. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T312864] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Technical_decision_making/Forum|Technical Decision Forum]] is seeking [[mw:Technical_decision_making/Community_representation|community representatives]]. You can apply on wiki or by emailing <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">TDFSupport@wikimedia.org</span> before 12 August. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W29"/> </div> 22:59, 18 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23517957 --> == Wikidata weekly summary #530 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''Discussions''' ** New requests for permissions/Bot: *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/PangolinBot 1|PangolinBot 1]]. Task/s: Automatically adds author information to Wikidata scholarly articles (items where [[:d:Property:P31|instance of (P31)]] = [[d:Q13442814|scholarly article (Q13442814)]]) that have missing author information. Currently works for articles with the following references: [[:d:Property:P698|PubMed ID (P698)]], [[:d:Property:P932|PMCID (P932)]], [[:d:Property:P6179|Dimensions Publication ID (P6179)]], [[:d:Property:P819|ADS bibcode (P819)]]. Part of Outreachy Round 24. *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/BboberBot|BboberBot]]. Task/s: The "robot" will browse the latest VIAF Dump, select the lines with a Idref (P269) and a Qitem, and add a P269 when it doesn't already exist in Wikidata. *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/ADSBot English Paper|ADSBot English Paper]]. Task/s: Importing scholarly articles from ADS database to Wikidata, by creating Wikidata Item of a scholarly article (optionally author items) and adding statements and statements-related properties to the item. Part of Outreachy Round 24. *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/ADSBot English Statement|ADSBot English Statement]]. Task/s: Adding missing statements and statement-related properties to existing scholarly articles on Wikidata from the ADS database. Part of Outreachy Round 24. ** New request for comments: *** [[d:Wikidata:Requests for comment/Documented and featured SPARQL queries|Documented and featured SPARQL queries]] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming: *** The next Wikidata+Wikibase office hours will take place on Wednesday, July 27th 2022 at 17:00 UTC (18:00 Berlin time) in the [https://t.me/joinchat/IeCRo0j5Uag1qR4Tk8Ftsg Wikidata Telegram group]. ''The Wikidata and Wikibase office hours are online events where the development team presents what they have been working on over the past quarter, and the community is welcome to ask questions and discuss important issues related to the development of Wikidata and Wikibase.'' *** [Small wiki toolkits] [Upcoming bots & scripts workshop. "How to maintain bots" is coming up on [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikidata@lists.wikimedia.org/thread/BEENRNTJPGHLJ2MXQI6XTQDVEJR7KYHM/ Friday, July 29th, 16:00 UTC] *** Next Linked Data for Libraries [[Wikidata: WikiProject LD4 Wikidata Affinity Group|LD4 Wikidata Affinity Group]] call July 26, 2022: Clair Kronk, Crystal Clements, and Alex Jung will be providing an update to Wikidata/gender discussions from the February 8 call with a focus on pronouns. Clair will introduce us to LGBTdb, a Wikibase instance created for and by LGBTQIA+ people from which we draw insight in Wikidata-related discussions. We also hope to discuss current pain points and share action items for future collaboration. Input from community members who are familiar with lexicographical data would be greatly appreciated. [https://docs.google.com/document/d/1fHqlQ9l0nriMkrZRFW7Wd1k53DZsvgxstzyxlhgbDq0/edit?usp=sharing Agenda] *** [https://twitter.com/wikidataid/status/1550011035112710144 Wikimedia Indonesia Wikidata meetup. 1300 WIB, July 30, 2022]. ** Ongoing: *** Weekly Lexemes Challenge #51, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=51 Plants] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Papers *** [[d:Q113181609|The Lay of the Land: Data Visualizations of the Language Data and Domains of Wikidata (Q113181609)]] ** Videos *** Wikibase Ecosystem taking Wikidata further, by [[d:User:LydiaPintscher|Lydia Pintscher]] - [https://www.youtube.com/watch?v=gl83YPGva7s YouTube] *** Teaching Wikidata Editing Practices II (in Chinese) - [https://www.youtube.com/watch?v=fh6xXXdq5Uw YouTube] * '''Tool of the week''' ** [[d:User:Magnus Manske/referee.js|User:Magnus Manske/referee.js]] - is a userscript that automatically checks external IDs and URLs of a Wikidata item as potential references, and adds them with a single click. * '''Other Noteworthy Stuff''' ** [[Wikidata:Development plan|Wikidata and Wikibase 2022 development plan]] has been updated to include activity estimates for the third quarter (Q3). ** Fellowship: [https://medium.com/wanadata-africa/wikipedian-in-residence-wir-fellowships-to-help-fight-climate-denialism-in-africa-1380dd849ad7 Wikipedian-in-Residence (WiR) fellowships to improve climate info in African languages on Wikipedia and Wikidata.] ** [[d:phab:T66503|T66503]]: It is now possible to import dates from templates to Wikidata using Pywikibot's <code>[[mw:Manual:Pywikibot/harvest template.py|harvest_template.py]]</code> script. ** Number of wikidata-powered infoboxes on Commons now [[:c:Category:Uses of Wikidata Infobox|exceeds 4 million]] ** [https://openrefine.org/ OpenRefine 3.6.0] was released. It adds support for [[commons:Commons:OpenRefine|editing structured data on Wikimedia Commons]], features more configurable statement deduplication during upload, as well as the ability to delete statements. Head to the [https://github.com/OpenRefine/OpenRefine/releases/tag/3.6.0 release page] for a changelog and download links. * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: none *** External identifiers: [[:d:Property:P10870|Accademia dei Georgofili author ID]], [[:d:Property:P10871|Delaware Division of Corporations file number]], [[:d:Property:P10872|Palmares Cultural Foundation process number]], [[:d:Property:P10873|Mapping Museums ID]], [[:d:Property:P10874|gov.uk person ID]], [[:d:Property:P10875|Kazakhstan.travel tourist spot ID]], [[:d:Property:P10876|CVX vaccine code]], [[:d:Property:P10877|Applied Ecology Resources document ID]], [[:d:Property:P10878|ClimateCultures Directory ID]], [[:d:Property:P10879|Hamburger Professorinnen- und Professorenkatalog ID]], [[:d:Property:P10880|Catalogus Professorum (TU Berlin) person ID]], [[:d:Property:P10881|Kieler Gelehrtenverzeichnis ID]], [[:d:Property:P10882|Met constituent ID]], [[:d:Property:P10883|The Encyclopedia of Fantasy ID]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/chirality|chirality]], [[:d:Wikidata:Property proposal/UAE Street Code|UAE Street Code]], [[:d:Wikidata:Property proposal/field of this award|field of this award]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Anghami album ID|Anghami album ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Model image|Model image]], [[:d:Wikidata:Property proposal/fishery for|fishery for]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/Bilbaopedia ID|Bilbaopedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Disney+ Hotstar ID|Disney+ Hotstar ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/IndExs Exsiccata ID|IndExs Exsiccata ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Objekt-ID für Kulturgut in Liechtenstein|Objekt-ID für Kulturgut in Liechtenstein]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AIPD member ID|AIPD member ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/SecondHandSongs release ID|SecondHandSongs release ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Walther, Initia carminum ID|Walther, Initia carminum ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Initia carminum Latinorum ID|Initia carminum Latinorum ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Repertorium hymnologicum ID|Repertorium hymnologicum ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/national-football-teams.com coach ID|national-football-teams.com coach ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/playmakerstats.com stadium ID|playmakerstats.com stadium ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/sambafoot team ID|sambafoot team ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/lila linked latin uri|lila linked latin uri]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Archivio della ceramica person ID|Archivio della ceramica person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/TUBITAK Sosyal Bilimler Ansiklopedisi ID|TUBITAK Sosyal Bilimler Ansiklopedisi ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/elibrary.ru journal ID|elibrary.ru journal ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/IRIS private universities (1) IDs|IRIS private universities (1) IDs]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Arabic Ontology Lemma ID|Arabic Ontology Lemma ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Merchbar electronic dance music artist ID|Merchbar electronic dance music artist ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/JioSaavn album ID|JioSaavn album ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/JioSaavn Artist ID|JioSaavn Artist ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Revised Mandarin Chinese Dictionary ID|Revised Mandarin Chinese Dictionary ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AEDA subject keyword ID|AEDA subject keyword ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AEDA geographic keyword ID|AEDA geographic keyword ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AEDA taxonomic keyword ID|AEDA taxonomic keyword ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Rare Plant Fact Sheets ID|Rare Plant Fact Sheets ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/100.histrf.ru ID|100.histrf.ru ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/elibrary.ru publisher ID|elibrary.ru publisher ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Livelib.ru publisher ID|Livelib.ru publisher ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/YAPPY profile ID|YAPPY profile ID]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://w.wiki/5UxU Map of driverless rapid transit railway lines worldwide] *** [https://w.wiki/5V7o An example of finding problematic references] *** [https://w.wiki/5Vvw Papers by University of Leeds researchers that might have figures suitable for Wikimedia Commons (with a CC-BY or CC-BY-SA licence, with full text online)] *** [https://w.wiki/5Udf People born on rivers] ([https://twitter.com/MagnusManske/status/1549684778579935235 source]) *** [https://w.wiki/5VLM Humans with "native language" "German"] * '''Development''' ** Lexicographical data: We went over all the feedback we received for teh testing of the new Special:NewLexeme page and started addressing it and fixing the uncovered issues. One issue already fixed is a bug that prevented it from working on mobile view. ([[phab:T313116]]) ** Mismatch Finder: investigated how we can make it work for mismatches in qualifiers instead of the main statement ([[phab:T313467]]) ** REST API: Continued working on making it possible to replace and remove a statement of an Item ** We enabled the profile parameter to the wbsearchentities API on Test Wikidata ([[phab:T307869]]) ** We continued making Wikibase resolve redirects when showing Item labels and descriptions in more places ([[phab:T312223]]) [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 07 25|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 17:24, 25 Հուլիսի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=23558880 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikibooks.org/ www.wikibooks.org]</span> and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiquote.org/ www.wikiquote.org]</span> portal pages now use an automated update system. Other [[m:Project_portals|project portals]] will be updated over the next few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Problems''' * Last week, some wikis were in read-only mode for a few minutes because of an emergency switch of their main database ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T313383] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The external link icon will change slightly in the skins Vector legacy and Vector 2022. The new icon uses simpler shapes to be more recognizable on low-fidelity screens. [https://phabricator.wikimedia.org/T261391] * Administrators will now see buttons on user pages for "{{int:changeblockip}}" and "{{int:unblockip}}" instead of just "{{int:blockip}}" if the user is already blocked. [https://phabricator.wikimedia.org/T308570] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place tomorrow (26 July). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W30"/> </div> 19:26, 25 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23545370 --> == Wikidata weekly summary #531 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''Discussions''' ** New requests for permissions/Bot: *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/William Avery Bot 8|William Avery Bot 8]]. '''Task/s:''' Set qualifiers on [[:d:Property:P734|family name (P734)]] to standardised values, as discussed at [[d:Wikidata_talk:WikiProject_Names#Qualifiers_for_given_names_and_surnames_-_establish_a_guideline|Wikidata talk:WikiProject Names|Qualifiers for given names and surnames - establish a guideline]], and requested at [[d:Wikidata:Bot_requests#Request_to_replace_qualifiers_(2022-07-17)|Request to replace qualifiers (2022-07-17)]]. *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/EnvlhBot 4|EnvlhBot 4]]. '''Task/s:''' import forms for French verbs on [[d:Wikidata:Lexicographical data|lexemes]]. * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming: *** [https://twitter.com/wikimediatech/status/1547256861237268482 Mark your calendars for the Wikimania Hackathon!] The free, online, public event will take place from 16- 22 UTC August 12 and 12-17 UTC August 13, and include a final showcase on August 14. *** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikidata@lists.wikimedia.org/thread/4Q3W3SH23QKWMLLATPEIKYLOGEYZE2KU/ Talk to the Search Platform / Query Service Team. Date: Wednesday, August 3rd, 2022 Time: 15:00-16:00 UTC / 08:00-09:00 PDT / 11:00-12:00 EDT / 16:00-17:00 WAT / 17:00-18:00 CEST] *** Wikidata Birthday is taking place in October 2022, and together we are celebrating 10 amazing years of Wikidata with decentralized community events! Discover more [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Tenth_Birthday|Wikidata:Tenth Birthday]] -- organize an event and [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Tenth_Birthday/Run_an_event|get funding]] ** Ongoing *** Weekly Lexemes Challenge #52, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=52 Software] ** Past: *** Wikidata/Wikibase office hours logs ([[d:Wikidata:Events/IRC office hour 2022-07-27|2022-07-27]]) * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Blogs *** [https://observablehq.com/@pac02/good-articles-in-wikipedia-in-french Insights about good articles in Wikipedia in French] This Observable's notebook uses SPARQL queries to get insights about good articles. *** [https://observablehq.com/@pac02/tour-de-france-femmes Tour de France Femmes] : Notebook exploring data from Tour de France Femmes using Wikidata. *** [https://blog.library.si.edu/blog/2022/07/28/smithsonian-libraries-and-archives-wikidata-smithsonian-research-online/#.YuacmXVByV5 Smithsonian Libraries and Archives & Wikidata: Smithsonian Research Online] *** [https://wikimedia.org.au/wiki/Populating_Wikipedia:_New_tool_integrating_Australian_Census_data Populating Wikipedia: New tool integrating Australian Census data] *** [http://magnusmanske.de/wordpress/?p=668 Quickstatements User Evaluation of Statements and Terms, or QUEST] *** [https://w.wiki/5WmF Place of birth and death of people with Peruvian citizenship] ([https://twitter.com/WikidataPeru/status/1552925098067329025 source]) *** [https://www.theverge.com/2022/7/29/23283701/wikipediate-notable-people-ranking-map-search-scroll-zoom This interactive map highlights the most notable person from your hometown] *** [https://tjukanovt.github.io/notable-people Map of notable people] based on [https://www.nature.com/articles/s41597-022-01369-4 A cross-verified database of notable people, 3500BC-2018AD] which is based on Wikidata. Made by [https://mobile.twitter.com/tjukanov Topi Tjukanov] *** [[:w:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/In focus|Wikidata insights from a handy little tool]] in [[:d:Wikipedia:Wikipedia Signpost|The Signpost]] ** Videos *** The process of standardizing OpenStreetMap and Wikidata data - an example in the village of Xiliu (in Chinese) - [https://www.youtube.com/watch?v=LhVqRIp3gDY YouTube] *** Wikidata – An attempt to analyse Wikidata Query - [https://www.youtube.com/watch?v=fDBoHoKgsEE YouTube] *** Wikimedia Commons and Wikidata: why and how? - [https://www.youtube.com/watch?v=dw1QEXUa370 YouTube] *** WikiProject Scholia - Brazilian Bioinformatics (in Portuguese) - [https://www.youtube.com/watch?v=Dsboib8fmaA YouTube] *** Connecting an academic organization to Wikidata (Python script) (in Portuguese) - [https://www.youtube.com/watch?v=yvEs0IsKSKg YouTube] *** SPARQL queries on trains (stations and lines), cartography (in French) by [[User:VIGNERON|VIGNERON]] and [[User:Auregann|Auregann]] - [https://www.youtube.com/watch?v=Ezr2aJtKC-w YouTube] * '''Tool of the week''' ** [https://observablehq.com/@pac02/gender-diversity-inspector?collection=@pac02/wikipedia-tools Gender diversity inspector] is a new tool to inspect gender diversity in Wikipedia articles based on SPARQL and Wikidata. * '''Other Noteworthy Stuff''' ** [[:d:Template:Generic queries for authors|Template:Generic queries for authors]] has now generic queries about narrative locations (P840) of works written by an author. * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: [[:d:Property:P10888|contains the statistical territorial entity]], [[:d:Property:P10893|recordist]], [[:d:Property:P10894|spoken by]] *** External identifiers: [[:d:Property:P10872|Palmares Cultural Foundation process number]], [[:d:Property:P10873|Mapping Museums ID]], [[:d:Property:P10874|gov.uk person ID]], [[:d:Property:P10875|Kazakhstan.travel tourist spot ID]], [[:d:Property:P10876|CVX vaccine code]], [[:d:Property:P10877|Applied Ecology Resources document ID]], [[:d:Property:P10878|ClimateCultures Directory ID]], [[:d:Property:P10879|Hamburger Professorinnen- und Professorenkatalog ID]], [[:d:Property:P10880|Catalogus Professorum (TU Berlin) person ID]], [[:d:Property:P10881|Kieler Gelehrtenverzeichnis ID]], [[:d:Property:P10882|Met Constituent ID]], [[:d:Property:P10883|The Encyclopedia of Fantasy ID]], [[:d:Property:P10884|Gitee username]], [[:d:Property:P10885|Anghami artist ID]], [[:d:Property:P10886|Austria-Forum person ID]], [[:d:Property:P10887|Base Budé person ID]], [[:d:Property:P10889|Israeli Company Number]], [[:d:Property:P10890|PM20 ware ID]], [[:d:Property:P10891|pad.ma person ID]], [[:d:Property:P10892|Bioconductor project]], [[:d:Property:P10895|Broadway World person ID]], [[:d:Property:P10896|pad.ma video ID]], [[:d:Property:P10897|ORKG ID]], [[:d:Property:P10898|International Baccalaureate school ID]], [[:d:Property:P10899|Prophy author ID]], [[:d:Property:P10900|Telmore Musik artist ID]], [[:d:Property:P10902|FirstCycling rider ID]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/chirality|chirality]], [[:d:Wikidata:Property proposal/UAE Street Code|UAE Street Code]], [[:d:Wikidata:Property proposal/field of this award|field of this award]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Anghami album ID|Anghami album ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Model image|Model image]], [[:d:Wikidata:Property proposal/fishery for|fishery for]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Matrix space|Matrix space]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Tribe|Tribe]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Prisoner's camp number|Prisoner's camp number]], [[:d:Wikidata:Property proposal/field of this item|field of this item]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Linkinfo ID|Linkinfo ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Zhihu question ID|Zhihu question ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Baidu Tieba name|Baidu Tieba name]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/IndExs Exsiccata ID|IndExs Exsiccata ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Objekt-ID für Kulturgut in Liechtenstein|Objekt-ID für Kulturgut in Liechtenstein]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AIPD member ID|AIPD member ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/SecondHandSongs release ID|SecondHandSongs release ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Walther, Initia carminum ID|Walther, Initia carminum ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Initia carminum Latinorum ID|Initia carminum Latinorum ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Repertorium hymnologicum ID|Repertorium hymnologicum ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/national-football-teams.com coach ID|national-football-teams.com coach ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/playmakerstats.com stadium ID|playmakerstats.com stadium ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/sambafoot team ID|sambafoot team ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/lila linked latin uri|lila linked latin uri]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Archivio della ceramica person ID|Archivio della ceramica person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/TUBITAK Sosyal Bilimler Ansiklopedisi ID|TUBITAK Sosyal Bilimler Ansiklopedisi ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/elibrary.ru journal ID|elibrary.ru journal ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/IRIS private universities (1) IDs|IRIS private universities (1) IDs]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Arabic Ontology Lemma ID|Arabic Ontology Lemma ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Merchbar electronic dance music artist ID|Merchbar electronic dance music artist ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/JioSaavn album ID|JioSaavn album ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/JioSaavn artist ID|JioSaavn artist ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Revised Mandarin Chinese Dictionary ID|Revised Mandarin Chinese Dictionary ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AEDA subject keyword ID|AEDA subject keyword ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AEDA geographic keyword ID|AEDA geographic keyword ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AEDA taxonomic keyword ID|AEDA taxonomic keyword ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Rare Plant Fact Sheets ID|Rare Plant Fact Sheets ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/100.histrf.ru ID|100.histrf.ru ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/elibrary.ru publisher ID|elibrary.ru publisher ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Livelib.ru publisher ID|Livelib.ru publisher ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/YAPPY profile ID|YAPPY profile ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Galleria Recta author ID|Galleria Recta author ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Business Online ID|Business Online ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Real Time IDs|Real Time IDs]], [[:d:Wikidata:Property proposal/The Devil's Porridge Museum Worker Database|The Devil's Porridge Museum Worker Database]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Artistic Gymnastics Federation of Russia ID|Artistic Gymnastics Federation of Russia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Bobsleigh Federation of Russia ID|Bobsleigh Federation of Russia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Russian Luge Federation ID|Russian Luge Federation ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Handball Federation of Russia ID|Handball Federation of Russia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Russian Volleyball Federation ID|Russian Volleyball Federation ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/All-Russian Swimming Federation ID|All-Russian Swimming Federation ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Scinapse Author ID|Scinapse Author ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Russian Paralympic Committee athlete ID|Russian Paralympic Committee athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/National Olympic Committee of the Republic of Kazakhstan ID|National Olympic Committee of the Republic of Kazakhstan ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/National Olympic Committee of Azerbaijan ID|National Olympic Committee of Azerbaijan ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Belgian Olympic Committee ID|Belgian Olympic Committee ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Olympic Federation of Ireland ID|Olympic Federation of Ireland ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Russian Football Union player ID|Russian Football Union player ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/All-Russian Sambo Federation ID|All-Russian Sambo Federation ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Dictionnaire Favereau (fr)|Dictionnaire Favereau (fr)]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Serbian Olympic Committee athlete ID (New)|Serbian Olympic Committee athlete ID (New)]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Singapore National Olympic Council athlete ID|Singapore National Olympic Council athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/NOCNSF athlete ID|NOCNSF athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/numéro d'inscription au Registre national des marques|numéro d'inscription au Registre national des marques]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Modstand person ID|Modstand person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Danacode|Danacode]], [[:d:Wikidata:Property proposal/British Paralympic Association athlete ID|British Paralympic Association athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Canadian Paralympic Committee athlete ID|Canadian Paralympic Committee athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Paralympics Australia athlete ID|Paralympics Australia athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Paralympics New Zealand athlete ID|Paralympics New Zealand athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/ILAMDIR ID|ILAMDIR ID]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://w.wiki/5XCk Grammatical features used on forms of French lexemes] ([https://twitter.com/envlh/status/1553668952399675392 source]) *** [https://w.wiki/5WpF Most notable people] (by sitelinks) ([https://twitter.com/MagnusManske/status/1553020452469104640 source]) *** [https://w.wiki/5WWp List of draughts] ([https://twitter.com/WikidataThreads/status/1552542642684190720 source)] *** [https://w.wiki/5Gfa Map of NZ graduates based on coordinates of employer] ([https://twitter.com/SiobhanLeachman/status/1552477015852617728 source]) * '''Development''' ** [Significant change] [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikidata@lists.wikimedia.org/thread/IN7FPRLU2QA2MVXUEEQ2WTILR4GIOPM3/ New search profile parameter in Wikidata’s wbsearchentities API module] ** REST API: *** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikidata@lists.wikimedia.org/thread/26Q4RUTPFN2SWZWOEA3TXBH5MCPHLEBU/ You can now check out the current development state of the upcoming REST API] *** We are continuing work on the API route to remove and replace statements, focusing on error handling and corner cases. ** Lexicographical data: We are addressing the feedback from the first release of the new Special:NewLexeme page. ** Continuing work on allowing redirects and the target article as independent sitelinks if a redirect badge is used ([[phab:T313896]]) [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Remove the {{Q|Q1062083}} value for property {{P|31}}. See the [https://w.wiki/5WWb list] and the discussion in the project chat [[:d:Wikidata:Project_chat#Should_milliardaire_(Q1062083)_be_used_as_a_value_of_nature_de_l'%C3%A9l%C3%A9ment_(P31)?|Should billionaire (Q1062083) be used as a value of instance of (P31)?]] ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 08 01|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 16:43, 1 Օգոստոսի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=23614914 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Improved [[m:Special:MyLanguage/Help:Displaying_a_formula#Phantom|LaTeX capabilities for math rendering]] are now available in the wikis thanks to supporting <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Phantom</code></bdi> tags. This completes part of [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Editing/Missing_LaTeX_capabilities_for_math_rendering|the #59 wish]] of the 2022 Community Wishlist Survey. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] will be available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup0.dblist Group 0]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout August. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''Future meetings''' * This week, three meetings about [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] with live interpretation will take place. On Tuesday, interpretation in Russian will be provided. On Thursday, meetings for Arabic and Spanish speakers will take place. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|See how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W31"/> </div> 21:21, 1 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23615613 --> == Wikidata weekly summary #532 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''Discussions''' ** New requests for permissions/Bot: *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/Pi bot 26|Pi bot 26]] '''Task/s:''' Auto-correct coordinates set to the wrong globe *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/Pi bot 27|Pi bot 27]] '''Task/s:''' Auto-copy coordinate globe to [[d:Property:P376|located on astronomical body (P376)]] (except for [[d:Q2|Q2]]) *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/William Avery Bot 9|William Avery Bot 9]] '''Task/s:''' Remove tracking parameters from reference URLs, as suggested at [[d:Wikidata:Bot_requests#Tracking_parameters_in_reference_URLs|Wikidata:Bot requests § Tracking parameters in reference URLs]]. I would like to run this as a recurring task, after clearing the c. 2800 current instances. ** Closed request for permissions/Bot: *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/William Avery Bot 8|William Avery Bot 8]] (approved) '''Task/s:''' Set qualifiers on [[d:property:P734|family name (P734)]] to standardised values, as discussed at [[d:Wikidata talk:WikiProject Names#Qualifiers for given names and surnames - establish a guideline|Wikidata talk:WikiProject Names § Qualifiers for given names and surnames - establish a guideline]], and requested at [[d:WD:RBOT#Request to replace qualifiers (2022-07-17)|WD:RBOT § Request to replace qualifiers (2022-07-17)]] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming *** [[wmania:Wikimania|Wikimania 2022]], August 11 to 14, online event. The [[wmania:Hackathon|Hackathon]] will take place August [[wmania:Hackathon/Schedule|12-14]]. On [[d:Wikidata:Wikimania 2022|this page]] you can find a summary of sessions and community gatherings related to Wikidata and Wikibase. *** Next Linked Data for Libraries [[Wikidata: WikiProject LD4 Wikidata Affinity Group|LD4 Wikidata Affinity Group]] call August 9, 2022: Pieter Vander Vennet on MapComplete, a thematic OpenStreetMap viewer and editor which uses species, language, and image data from Wikidata. [https://docs.google.com/document/d/1LK33z_L6ARux-jzRXIVPlF4yApsFxx7INpKaaZ2MUIg/edit?usp=sharing Agenda]. *** The Wikimania Hackathon starts next Friday, August 16-22! There are still [[:wikimania:Hackathon/Schedule|lots of spots in the schedule]] to add your Wikidata related sessions or project ideas (anyone can present a session) ** Ongoing *** Wikimedia Indonesia's [[d:Wikidata:WikiProject Indonesia/Kegiatan/Datathon|Wikidata edit-a-thon (''datathon'')]] for the 77th anniversary of the Indnesian Independence Day started on 5th August and will be held until 12th August. Participants are instructed to edit items containing the statement [[d:Property:P495|country of origin (P495)]]: [[d:Q252|Indonesia (Q252)]]. *** Toolhub is a catalog of 1500+ tools used every day in a wide variety of workflows across many Wiki projects. We are currently improving the search functionality and need your input – whether you are already familiar with Toolhub or not. Please take 5-10 minutes to leave [[m:en:Toolhub/Data_model/Feedback|feedback]]. ** Ongoing *** Weekly Lexemes Challenge #53, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=53 Sheep] ** Past *** First online meet-up fully organized by volunteers of the Indonesian Wikidata Community has been held on 30th July where we edited items on Indonesian ethnic groups. * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Books *** [https://iu.pressbooks.pub/wikidatascholcomm/ Wikidata for Scholarly Communication Librarianship] ** Blogs *** [https://flowingdata.com/2022/08/02/most-notable-person-everywhere-in-the-world/ Most notable person, everywhere in the world] *** [https://chem-bla-ics.blogspot.com/2022/08/wikidata-now-escapes-smiles-and-cxsmiles.html Wikidata now escapes SMILES and CXSMILES!] *** [https://wikimedia.org.au/wiki/Bringing_the_whole_zoo_to_Wikidata Bringing the whole zoo to Wikidata] - [[d:User:MargaretRDonald|User:MargaretRDonald]] *** [https://www.lehir.net/using-tfsl-to-clean-grammatical-features-on-wikidata-lexemes/ Using tfsl to clean grammatical features on Wikidata lexemes] *** [https://www.linkedin.com/pulse/using-machine-learning-iiif-wikidata-find-female-scientists-jones/ Using Machine Learning, IIIF and Wikidata to find female scientists in historical Newspaper and Journals] ** Papers ***[https://digitalartsnation.ca/wp-content/uploads/2022/08/Embracing-Wikidata-Guide-2022.pdf Embracing Wikidata: How to Increase Discoverability for Musicians Online] - [https://twitter.com/ipetri/status/1554631438187827201 Tweet] *** ** Videos ***[https://www.youtube.com/watch?v=Ii2esyEaPjI New Zealand Thesis Project July 2022] - [[User:DrThneed|User:DrThneed]] *** [https://www.youtube.com/watch?v=vj_lxwFS98I Wikidata academic bibliographic data and Scholia] (in French) by [[User:VIGNERON|VIGNERON]] and [[User:Jsamwrites|Jsamwrites]] *** Wikidata: Just Three Steps to Turn Books into Data Collections (in Chinese) - [https://www.youtube.com/watch?v=zatu9UjI0VQ YouTube] ** Presentations: *** [[:Commons:File:KB Wikibase.cloud Unboxing Experience, Netherlands Wikibase Knowlegde Group, 22-07-2022.pdf|KB Wikibase.cloud Unboxing Experience, Netherlands Wikibase Knowlegde Group]] * '''Tool of the week''' ** [https://workspace.google.com/marketplace/app/wikipedia_and_wikidata_tools/595109124715?pann=cwsdp&hl=en Wiki tools] - adds dozens of Wikipedia and Wikidata functions to your Google sheets. * '''Other Noteworthy Stuff''' ** [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Tenth Birthday|Wikidata's 10th birthday]]: you can contribute to the collaborative celebration video by sending a "happy birthday video" before September 18th, [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Tenth Birthday/Celebration video|more information here]] * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: [[:d:Property:P10893|recordist]], [[:d:Property:P10894|spoken by]], [[:d:Property:P10906|foliage type]] *** External identifiers: [[:d:Property:P10889|Israeli Company Number]], [[:d:Property:P10890|PM20 ware ID]], [[:d:Property:P10891|pad.ma person ID]], [[:d:Property:P10892|Bioconductor project]], [[:d:Property:P10895|Broadway World person ID]], [[:d:Property:P10896|pad.ma video ID]], [[:d:Property:P10897|ORKG ID]], [[:d:Property:P10898|International Baccalaureate school ID]], [[:d:Property:P10899|Prophy author ID]], [[:d:Property:P10900|Telmore Musik artist ID]], [[:d:Property:P10902|FirstCycling rider ID]], [[:d:Property:P10903|Super Basketball League ID]], [[:d:Property:P10904|Sport24.ru team ID]], [[:d:Property:P10905|P. League+ ID]], [[:d:Property:P10907|Paleobiology Database ID]], [[:d:Property:P10908|Kinokolo.ua person ID]], [[:d:Property:P10909|Theatrical Index person ID]], [[:d:Property:P10910|Korean Academy of Science and Technology member ID]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/Zhihu question ID|Zhihu question ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/counts instances of|counts instances of]], [[:d:Wikidata:Property proposal/holds diplomatic passport of|holds diplomatic passport of]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Identifier of Czechoslovak books|Identifier of Czechoslovak books]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/Belgian Olympic Committee ID|Belgian Olympic Committee ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Olympic Federation of Ireland ID|Olympic Federation of Ireland ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Russian Football Union player ID|Russian Football Union player ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/All-Russian Sambo Federation ID|All-Russian Sambo Federation ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Baidu Tieba name|Baidu Tieba name]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Dictionnaire Favereau (fr)|Dictionnaire Favereau (fr)]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Serbian Olympic Committee athlete ID (New)|Serbian Olympic Committee athlete ID (New)]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Singapore National Olympic Council athlete ID|Singapore National Olympic Council athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/NOCNSF athlete ID|NOCNSF athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/numéro d'inscription au Registre national des marques|numéro d'inscription au Registre national des marques]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Modstand person ID|Modstand person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Danacode|Danacode]], [[:d:Wikidata:Property proposal/British Paralympic Association athlete ID|British Paralympic Association athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Canadian Paralympic Committee athlete ID|Canadian Paralympic Committee athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Paralympics Australia athlete ID|Paralympics Australia athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Paralympics New Zealand athlete ID|Paralympics New Zealand athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/ILAMDIR ID|ILAMDIR ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/identifiant BD oubliées d'un auteur|identifiant BD oubliées d'un auteur]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Bolshoi Theatre person ID|Bolshoi Theatre person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/kulturstiftung.org person ID|kulturstiftung.org person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Mariinsky Theatre person ID|Mariinsky Theatre person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Onestop ID|Onestop ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Federation Council reference ID|Federation Council reference ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/athletics.by person ID|athletics.by person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AFC player ID|AFC player ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/izsambo.ru person ID|izsambo.ru person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Rugby Union of Russia athlete ID|Rugby Union of Russia athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Online Torwali Dictionary ID|Online Torwali Dictionary ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/wrestdag.ru person ID|wrestdag.ru person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Climbing Federation of Russia athlete ID|Climbing Federation of Russia athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Shooting Union of Russia person ID|Shooting Union of Russia person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Russian Trampoline Federation ID|Russian Trampoline Federation ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Freestyle Federation of Russia ID|Freestyle Federation of Russia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Federation of Ski-Jumping and Nordic Combined of Russia ID|Federation of Ski-Jumping and Nordic Combined of Russia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/USK ID|USK ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/BiatlonMag profile ID|BiatlonMag profile ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/motocross.ru profile ID|motocross.ru profile ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Football 24 article ID|Football 24 article ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/abART book series ID|abART book series ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Turkish Paralympic Committee athlete ID|Turkish Paralympic Committee athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Jewish Pediatricians 1933–1945 ID|Jewish Pediatricians 1933–1945 ID]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://w.wiki/5XZ4 Most recent date not used as a date of birth (P569) or date of death (P570)] *** [https://w.wiki/5YAx Map of war memorials, showing EN Wikipedia article if it exists] ([https://twitter.com/Tagishsimon/status/1555288388235821058 source]) *** [https://w.wiki/5XY7 Most frequent occupations of people born in Épinal] ([https://twitter.com/WikidataThreads/status/1554207788687138820 source]) *** [https://w.wiki/5XY2 Species named after places in the state of Espírito Santo] ([https://twitter.com/lubianat/status/1554202922132860928 source]) *** [https://w.wiki/5YKw Places named after Lenin] ([https://twitter.com/theklaneh/status/1555613271679537153 source]) * '''Development''' ** Lexicographical data: *** Continuing to address feedback from the testing (e.g. [[phab:T312292]], [[phab:T313113]], [[phab:T313466]]) *** We have pushed back replacing Special:NewLexeme with the new Special:NewLexemeAlpha a bit to address more of the testing feedback. ** Continuing to tackle allowing sitelinks to redirects under some circumstances ([[phab:T278962]]) ** REST API: *** Finishing up the endpoints for removing and replacing statements and adding authentication and authorization to them *** Looking into feedback from first testing [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help out, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 08 08|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 14:37, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=23614914 --> 6ewhqqt1q6c9mudkknmmvfeznzyk57b 8485465 8485134 2022-08-08T19:49:08Z MediaWiki message delivery 26070 /* Tech News: 2022-32 */ Նոր բաժին wikitext text/x-wiki {{Մասնակից:Աշբոտ/Արխիվ |archive = Մասնակցի քննարկում:Emptyfear/Մոռացում%(counter)d |algo = old(30d) |counter = 19 |maxarchivesize = 200000B |minthreadstoarchive = 1 |minthreadsleft = 1 |archiveheader = {{Մոռացված}} }} {| cellspacing="0" cellpadding="0" style="clear: {{{clear|right}}}; margin-bottom: .5em; float: right; padding: .5em 0 .8em 1.4em; background: none; width: {{{width|{{{1|auto}}}}}};" {{#if:{{{limit|}}}|class="toclimit-{{{limit}}}"}} | __TOC__ |} {| style="font-size: 80%" |- | [[Պատկեր:Archive-PenPapers.svg|frameless|right|120px]] |- |Անցյալը փորփրելու <br />համար մտիր [[Մասնակցի_քննարկում:Դավիթ_Սարոյան/Մոռացում|արխիվ 1]], [[Մասնակցի_քննարկում:David Saroyan/Մոռացում2|2]] |} == «Մոլորակի շուրջը» == [[image:Around_the_planet(transparent).png|120px|right]] <center>{{Հարգելի մասնակից}}, խնդրում եմ «Մոլորակի շուրջը» նախագծին օգնել առողջ այլընտրանքային միջավայրում ընտրել նախագծի հոկտեմբեր ամսվա անդամ-երկիրը՝ հանուն Հայերեն Վիքիպեդիայի զարգացման։ Քվեարկել կարող եք [[Վիքիպեդիա:Մոլորակի շուրջը/Քննարկումներ|այստեղ]]</center> == Video tutorial "Referencing with VisualEditor" – newsletter issue 1 == <div style="border:3px solid black; max-width: 800px; border-radius:10px"> <big><big><center>&ensp;Video tutorial "Referencing with VisualEditor" – newsletter issue 1</center></big></big> <gallery mode="packed" heights="60px"> File:Ciak.jpg File:Wikipedia,_an_introduction_-_Erasmus_Prize_2015.webm|thumbtime=00:36.00 File:Wikimedia_Outreach.svg File:GLAM_logo_transparent.png File:VisualEditor-logo.svg </gallery> === Good news: the (lengthy!) script draft 1 is complete! === Hello, I am happy to share that script draft 1 is complete and ready for public comment. The script ([https://docs.google.com/document/d/1fppfCM74jmCFZ6js9gNodZ7KG0umxrYiFVpe7Tl-o40/edit?usp=sharing link to the Google doc]) is much longer than I anticipated, at almost 21 pages! Although I think that the 21 page script would be a very good introduction to referencing policies and workflows, I am considering dividing it into two or more smaller scripts that would be produced as separate videos. For example, one script could focus on policies and a different script could focus on how to use the citation tool. I am considering this for three reasons: * People may be more willing to watch shorter videos that have more specific focus. * Shorter videos may be easier to search for an answer for a single specific question. * There is a possibility that if I attempt to produce a single video from almost 21 pages of script that I might exceed the budget for this mini-project. I would like for both WMF and the community to be satisfied with the results from this mini-project, and I think that dividing the script into smaller scripts which could be produced separately would be a good way to ensure that the budget for the current grant is not exceeded. While there is a reasonable possibility that I could finish production of the entire 21 pages of script within the current grant, I think that dividing the script would be prudent. After one of the smaller scripts is fully produced within the currently available funding, remaining script could be considered for production within the current grant if there seems to be adequate remaining funds, or could be saved for possible production with a future grant. === Request for constructive criticism and comments === I would very much appreciate constructive criticism and comments regarding the script, preferably by March 10 at 11:59 PM UTC. This is a shorter time window than I would like to provide, but the planned end date for this project is March 14 and I would like to finish video production by the end of March 13 so that I have 24 hours for communications before the grant period ends. If you would like to review the script or make other comments but the end of March 10 is too soon for you, please let me know that you need more time, and I will take that into consideration as I plan for final production and consider whether to request a date extension from WMF. (Extending the finish date for the project would <u>not</u> involve requesting additional funding for the current grant.) I would prefer that the video be done perfectly a few days late than that the video be done on March 14 but have an important error that was not caught during a rush to the finish. I have three specific requests for feedback: 1. Please find errors in the script. This is a great time to find problems with my work, before the script goes into production and problems become more expensive to fix. Please go to [https://docs.google.com/document/d/1fppfCM74jmCFZ6js9gNodZ7KG0umxrYiFVpe7Tl-o40/edit?usp=sharing this link in Google Docs] and use the Comment feature in the Google Doc. 2. Do you have comments regarding whether the script should be divided, and if so, how it should be divided? Please let me know on the [[:meta:Grants talk:Project/Rapid/Pine/Continuation of educational video and website series|project talk page]]. 3. How do you feel about the name for the video? Do you prefer "Referencing with VisualEditor" or "Citing sources with VisualEditor", or a third option? Again, please comment on the [[:meta:Grants talk:Project/Rapid/Pine/Continuation of educational video and website series|project talk page]]. However, if I divide the script then I will create new names for the smaller videos. === Closing comments === Thank you for your interest in this mini-project. I am grateful to be working on a project which I hope will help Wikipedia contributors to be more efficient and effective, and indirectly help to improve Wikipedia's quality by teaching contributors how to identify and to cite reliable sources. I believe that the finished video will be good, and I hope that the community and novice contributors will find the video to be very useful. Yours in service, --<span style="white-space:nowrap;text-shadow:#008C3A 0.1em 0.1em 1.5em,#01796F -0.1em -0.1em 1.5em;color:#000000">[[User:Pine|<b style="color:#01796F">Pine</b>]][[User talk:Pine|✉]]</span> 07:55, 7 March 2019 (UTC) </div> == Wikidata weekly summary #504 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''Discussions''' ** Closed request for adminship: [[d:Wikidata:Requests for permissions/Administrator/MSGJ|MSGJ]] (Successful). Welcome onboard \o/ * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming: *** The [https://etherpad.wikimedia.org/p/WBUG_2022.01.27 next Wikibase live session] is 16:00 UTC on Thursday 27th January 2022 (17:00 Berlin time). What are you working on around Wikibase? You're welcome to come and share your project with the community. *** Editing with OpenRefine [https://www.twitch.tv/belett live on Twitch] and in French by Vigneron, January 25 at 19:00 CET (UTC+1) *** Next Linked Data for Libraries [[Wikidata: WikiProject LD4 Wikidata Affinity Group|LD4 Wikidata Affinity Group]] call: Professor Pascal Martinolli speaking on tabletop role-playing game citations practices and Wikidata, [https://docs.google.com/document/d/1PF2DVZXEx5Z1Mxwl0N2JOqe2RwpopDJMTMaCd3PVuSw/edit# January 25th]. *** LIVE Wikidata editing #68 - [https://www.youtube.com/watch?v=0_FPieB6So4 YouTube], [https://www.facebook.com/groups/WikidataCommunity/permalink/3157394024545753/ Facebook], January 29 at 19:00 UTC *** [[d:Wikidata:Events/Swedish_online_editathon#Träff_#93|Online Wikidata meetup in Swedish #94]], January 30 at 13.00 UTC *** [[d:Wikidata talk:Lexicographical data/Documentation/Languages/br|Online workshop]] in French about Breton lexicographical data, by Envlh and Vigneron, January 30 at 15:00 CET (UTC+1) *** On Tuesday, February 22, the OpenRefine team hosts [[c:Commons:OpenRefine/Community_meetup_22_February_2022|a community meetup to present current and future work on Structured Data on Commons support in OpenRefine]]. ** Ongoing: *** Weekly Lexemes Challenge #26, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=26 Bees] *** #1Lib1Ref campaign runs runs from January 15th to February 5th. [[m:The_Wikipedia_Library/1Lib1Ref/Participate#Creating_Wikidata_items_related_to_works_on_Wikisource|Contribute by creating Wikidata items for texts and authors on Wikisource]]. ** Past: *** Wikidata/Wikibase office hour ([[d:Wikidata:Events/IRC office hour 2022-01-19|2022-01-19]]) * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Blogs *** [https://www.opensanctions.org/articles/2022-01-18-peppercat/ The CIA lost track of who runs the UK, so I picked up the slack] featured on [https://news.ycombinator.com/item?id=29976576 Hacker News] *** [https://www.lehir.net/solving-wordle-sutom-and-al-with-sparql-queries-on-wikidata/ Solving Wordle, Sutom, and al. with SPARQL queries on Wikidata] *** [https://www.theverge.com/tldr/2022/1/17/22888461/wikitrivia-web-game-timeline-wikidata-events-fixing-data Wikitrivia is a web game that challenges your knowledge of historical dates] *** [https://www.infobae.com/america/tecno/2022/01/19/wikitrivia-el-juego-viral-que-pone-a-prueba-cuanto-sabe-de-historia/ Wikitrivia, the viral game that tests how much you know about history] (in Spanish) *** [https://www.smithsonianmag.com/blogs/smithsonian-libraries-and-archives/2022/01/18/100-women-in-science-in-smithsonian-history/ 100 Women in Science in Smithsonian History] ** Papers *** [https://www.jlis.it/index.php/jlis/article/view/439 Wikidata: a new perspective towards universal bibliographic control] *** [https://www.dpconline.org/news/twgn-wikidata-gen Wikidata for Digital Preservationists: New DPC Technology Watch Guidance Note now available on general release] ** Videos *** [WORKSHOP] Wikidata and libraries: tools for information managers (in Spanish) - [https://www.youtube.com/watch?v=hobjhuWDOAY YouTube] * '''Tool of the week''' ** [https://observablehq.com/@pac02/comparator-compare-named-entities-cited-in-two-wikipedia-a Comparator] compare the list of cited entities across two different wikipedia articles using Wikidata and SPARQL * '''Other Noteworthy Stuff''' ** Wikidata Lexemes forms: *** [https://twitter.com/LucasWerkmeistr/status/1482780512712335360 Now supports the Odia language] *** [https://lexeme-forms.toolforge.org/template/spanish-verb/ Substantially expanded template for Spanish verbs] ** How many triples are added when certain edits are made? ... [[d:User:Mahir256/Triples|User:Mahir256/Triples]] * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: [[:d:Property:P10263|admission yield rate]], [[:d:Property:P10273|Corruption Perceptions Index]], [[:d:Property:P10280|category for honorary citizens of entity]], [[:d:Property:P10286|podcast image url]] *** External identifiers: [[:d:Property:P10260|AMS Glossary of Meteorology ID]], [[:d:Property:P10261|EtymWb lemma ID]], [[:d:Property:P10262|Offizielle Deutsche Charts album ID]], [[:d:Property:P10264|ARCHER ID]], [[:d:Property:P10265|Senators of Spain (1834-1923) ID]], [[:d:Property:P10266|AdoroCinema person ID]], [[:d:Property:P10267|Kinofilms.ua film ID]], [[:d:Property:P10268|Kinofilms.ua actor ID]], [[:d:Property:P10269|kino-teatr.ru film ID]], [[:d:Property:P10270|Hermitage Museum work ID]], [[:d:Property:P10271|Engineer's Line Reference]], [[:d:Property:P10272|Archive ouverte UNIGE ID]], [[:d:Property:P10274|Union of Bulgarian Composers ID]], [[:d:Property:P10275|AsianWiki ID]], [[:d:Property:P10276|ENEA-IRIS Open Archive author ID]], [[:d:Property:P10277|METRICA author ID]], [[:d:Property:P10278|Encyclopedia of Russian Jewry ID]], [[:d:Property:P10279|TVFPlay series ID]], [[:d:Property:P10281|Orthodoxie.com topic ID]], [[:d:Property:P10282|Slangopedia ID]], [[:d:Property:P10283|OpenAlex ID]], [[:d:Property:P10284|iCSO ID]], [[:d:Property:P10285|Indeed company ID]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/LinkedIn showcase ID|LinkedIn showcase ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/religious community|religious community]], [[:d:Wikidata:Property proposal/subpopulation 3|subpopulation 3]], [[:d:Wikidata:Property proposal/type of register|type of register]], [[:d:Wikidata:Property proposal/identifier in a register|identifier in a register]], [[:d:Wikidata:Property proposal/phrase in hiero markup|phrase in hiero markup]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/Vesti.ru dossier ID|Vesti.ru dossier ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Catalogue of Life ID 2|Catalogue of Life ID 2]], [[:d:Wikidata:Property proposal/XJustiz registration court ID|XJustiz registration court ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Wikisimpsons ID|Wikisimpsons ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Réseau documents d'artistes ID|Réseau documents d'artistes ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Millattashlar ID|Millattashlar ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Transphoto city ID|Transphoto city ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Grand Duchy of Lithuania Encyclopedia ID|Grand Duchy of Lithuania Encyclopedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Archivio Biografico Comunale (Palermo) ID|Archivio Biografico Comunale (Palermo) ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Sceneweb artist ID|Sceneweb artist ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Index to Organism Names ID|Index to Organism Names ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Leopoldina member web site ID|Leopoldina member web site ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Dico en ligne Le Robert ID|Dico en ligne Le Robert ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/LastDodo-area-id|LastDodo-area-id]], [[:d:Wikidata:Property proposal/SberZvuk ID|SberZvuk ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/North Data company ID|North Data company ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Gardens Navigator ID|Gardens Navigator ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/SAHRA heritage objects ID|SAHRA heritage objects ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/ezeri.lv ID|ezeri.lv ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/SAHA player ID|SAHA player ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/norsk fangeregister fangeleir ID|norsk fangeregister fangeleir ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Mnemosine ID|Mnemosine ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/World Economic Forum ID|World Economic Forum ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Apple Podcasts podcast episode ID|Apple Podcasts podcast episode ID]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://w.wiki/4j6Z Map of tramways in France] *** [https://w.wiki/4j5D Map of categories for honorary citizens] ([[d:Property talk:P10280|source]]) *** [https://w.wiki/4hr5 Map of the Medieval universities and its founding date] ([https://twitter.com/larswillighagen/status/1483586097166888964 source]) *** [https://w.wiki/4jKL Camps/subcamps within a 20km radius of your location] ([https://twitter.com/SPARQLCRMSUPPE/status/1485529805676240900 source]) *** [https://w.wiki/4iin Taxa found at Fazenda Tamanduá] (Sertão of Paraíba - Brazil) ([https://twitter.com/lubianat/status/1484630713722937346 source]) *** [https://w.wiki/4hwA Birthplace of Rabbis] ([https://twitter.com/sharozwa/status/1483731259985694722 source]) *** [https://w.wiki/4haR Italian parliamentarians and ministers aged between 50 and 80] ([https://twitter.com/nemobis/status/1483217197858279429 source]) *** [https://w.wiki/4hZB Female Irish scientists in Wikidata without a Wikipedia article] ([https://twitter.com/Jan_Ainali/status/1483168128632827910 source]) *** [https://w.wiki/4hoz Places in the Hautes-Alpes that are the subject of an article on Wikipedia in at least 10 languages] ([https://twitter.com/slaettaratindur/status/1483533204090990599 source]) * '''Development''' ** Enabling usage tracking specifically for statements on Waray, Armenian and Cebuano Wikipedias ([[phab:T296383]], [[phab:T296382]], [[phab:T296384]]) ** Implementing basic version of mul language code and deploying it to Test Wikidata ([[phab:T297393]]) ** Preparing an event centered on reusing Wikidata's data ** Mismatch Finder: Been in touch with people who can potentially provide the first mismatches to load into the new tool for the launch. Finalized the statistics part. [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 01 24|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 14:55, 24 հունվարի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=22665337 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|Tech News: 2022-04]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W04"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-01-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-01-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-01-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * The following languages can now be used with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|syntax highlighting]]: BDD, Elpi, LilyPond, Maxima, Rita, Savi, Sed, Sophia, Spice, .SRCINFO. * You can now access your watchlist from outside of the user menu in the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|new Vector skin]]. The watchlist link appears next to the notification icons if you are at the top of the page. [https://phabricator.wikimedia.org/T289619] '''Events''' * You can see the results of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award 2021]] and learn more about 14 tools which were selected this year. * You can [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/Help_us|translate, promote]], or comment on [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Proposals|the proposals]] in the Community Wishlist Survey. Voting will begin on {{#time:j xg|2022-01-28|en}}. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W04"/> </div> 21:37, 24 հունվարի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22644148 --> == Wikidata weekly summary #505 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''Discussions''' ** New requests for permissions/Bot: *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/GretaHeng18bot|GretaHeng18bot]] *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/Pi bot 24|Pi bot 24]] *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/IndoBot|SchoolBot]] *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/companyBot|companyBot]] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming: *** Talk to the Search Platform Team about anything related to Wikimedia search, Wikidata Query Service, Wikimedia Commons Query Service, etc.! February 2nd, 2022. [https://etherpad.wikimedia.org/p/Search_Platform_Office_Hours Etherpad]. *** LIVE Wikidata editing #69 - [https://www.youtube.com/watch?v=Rbltj1x8L2E YouTube], [https://www.facebook.com/groups/WikidataCommunity/permalink/3162728574012298/ Facebook], February 5 at 19:00 UTC *** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikidata@lists.wikimedia.org/thread/R3UTAWBHZ74SPCOPVR57U6MEQCXWP64R/ Wikimedia Research February Office Hours] [https://zonestamp.toolforge.org/1643760056 Wednesday, 2022-02-02 at 00:00-1:00 UTC (16:00 PT 02-01 /19:00 ET 02-01 / 1:00 CET 02-02]). *** [[Wikidata:Events/Data Reuse Days 2022|Data Reuse Days]] will take place on March 14-24, highlighing applications and tools using Wikidata's data. You can already [[d:Wikidata talk:Events/Data Reuse Days 2022|propose a session]]. ** Ongoing: *** Weekly Lexemes Challenge #27, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=27 Numbers (1/n)] ** Past: *** Editing with OpenRefine [https://www.twitch.tv/belett live on Twitch] and in French by Vigneron *** Wikibase Live Session ([https://etherpad.wikimedia.org/p/WBUG_2022.01.27 2022.01.27]) * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Press *** "[https://www.nature.com/articles/d41586-022-00138-y Massive open index of scholarly papers launches]" - called OpenAlex, it draws its data from sources including Wikidata ** Blogs *** [[:d:Q110087116|OpenSanctions]] is [https://www.opensanctions.org/articles/2022-01-25-wikidata/ integrating persons of interest from Wikidata] *** [https://observablehq.com/@pac02/celebrating-the-2-000-featured-articles-milestone-in-wikip Celebrating the 2,000 featured articles milestone in Wikipedia in French]: Using the Wikipedia Categorymembers API through a SPARQL query to get all articles featured in category "Article de qualité" and compute statistics. *** [https://blog.library.si.edu/blog/2022/01/19/smithsonian-libraries-and-archives-wikidata-using-linked-open-data-to-connect-smithsonian-information/#.Yfbd4lvMKV6 Smithsonian Libraries and Archives & Wikidata: Using Linked Open Data to Connect Smithsonian Information] *** [https://voxeu.org/article/origin-gender-gap The origin of the gender gap] ** Videos *** [https://www.youtube.com/watch?v=0PqgTtnciyg Wikidata as a Modality for Accessible Clinical Research] *** [https://www.youtube.com/watch?v=WDppa_5RfwI Working with Siegfried, Wikidata, and Wikibase] * '''Tool of the week''' ** Basque version of Wordle using Wikidata's lexicographic data. [https://wordle.talaios.coop Check it out]! * '''Other Noteworthy Stuff''' ** WDQS scaling update for Jan 2022 available [[Wikidata:SPARQL_query_service/WDQS-scaling-update-jan-2022|here]]. ''We will be trying to do monthly updates starting this month.'' * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: [[:d:Property:P10280|category for honorary citizens of entity]], [[:d:Property:P10286|podcast logo URL]], [[:d:Property:P10290|hotel rating]], [[:d:Property:P10300|dpi for original size]], [[:d:Property:P10308|director of publication]], [[:d:Property:P10311|official jobs URL]] *** External identifiers: [[:d:Property:P10279|TVFPlay series ID]], [[:d:Property:P10281|Orthodoxie.com topic ID]], [[:d:Property:P10282|Slangopedia ID]], [[:d:Property:P10283|OpenAlex ID]], [[:d:Property:P10284|iCSO ID]], [[:d:Property:P10285|Indeed company ID]], [[:d:Property:P10287|DFG Science Classification]], [[:d:Property:P10288|Muz-TV ID]], [[:d:Property:P10289|Podchaser numeric ID]], [[:d:Property:P10291|Wikisimpsons ID]], [[:d:Property:P10292|Wörterbuch der Präpositionen ID]], [[:d:Property:P10293|Tretyakov Gallery work ID]], [[:d:Property:P10294|Grand Duchy of Lithuania encyclopedia ID]], [[:d:Property:P10295|Amazon podcast ID]], [[:d:Property:P10296|Habr company ID]], [[:d:Property:P10297|Google Arts & Culture entity ID]], [[:d:Property:P10298|Sceneweb artist ID]], [[:d:Property:P10299|Leopoldina member web site ID]], [[:d:Property:P10301|German Lobbyregister ID]], [[:d:Property:P10302|Film.ru actor ID]], [[:d:Property:P10303|Film.ru film ID]], [[:d:Property:P10304|Apple Podcasts podcast episode ID]], [[:d:Property:P10305|StarHit ID]], [[:d:Property:P10306|North Data ID]], [[:d:Property:P10307|CYT/CCS]], [[:d:Property:P10309|LKI ID]], [[:d:Property:P10310|Unified book number]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/has member|has member]], [[:d:Wikidata:Property proposal/register in Germany|register in Germany]], [[:d:Wikidata:Property proposal/dailytelefrag.ru ID|dailytelefrag.ru ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/time in the pouch|time in the pouch]], [[:d:Wikidata:Property proposal/semantic gender|semantic gender]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Game World Navigator ID|Game World Navigator ID]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/Mnemosine ID|Mnemosine ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/World Economic Forum ID|World Economic Forum ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/CHY Number|CHY Number]], [[:d:Wikidata:Property proposal/OpenSanctions ID|OpenSanctions ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/identifiant Les Archives du spectacle (organisme)|identifiant Les Archives du spectacle (organisme)]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Japanese Canadian Artists Directory ID|Japanese Canadian Artists Directory ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/histrf.ru person ID|histrf.ru person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Vsemirnaya Istoriya Encyclopedia ID|Vsemirnaya Istoriya Encyclopedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Kaspersky Encyclopedia ID|Kaspersky Encyclopedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Chgk person ID|Chgk person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Latvijas ūdenstilpju klasifikatora kods|Latvijas ūdenstilpju klasifikatora kods]], [[:d:Wikidata:Property proposal/RCN (Irish Registered Charity Number)|RCN (Irish Registered Charity Number)]], [[:d:Wikidata:Property proposal/RBC company ID|RBC company ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/OpenStates ID|OpenStates ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/NetEase Music Artist ID|NetEase Music Artist ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/QQ Music Singer ID|QQ Music Singer ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Euro NCAP ID|Euro NCAP ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/PlayGround.ru ID|PlayGround.ru ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Viki ID|Viki ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Absolute Games developer and publisher IDs 2|Absolute Games developer and publisher IDs 2]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://w.wiki/4jbt US states with the most punk bands] ([https://twitter.com/Tagishsimon/status/1485908042436726790 source]) *** [https://w.wiki/4jSi List of Ghanaian scientists by citation count] ([https://twitter.com/WikidataGhana/status/1485657254305148928 source]) *** [https://w.wiki/4krb Actresses who have played Elizabeth Bennett in Pride and Prejudice, with type of production] ([https://twitter.com/lirazelf/status/1487037560006320129 source]) *** [https://w.wiki/4mEx MPs with identified mythical ancestors] *** [https://w.wiki/4mE$ Items with "language of work or name = Toki Pona" as qualifier] *** [https://w.wiki/4mG8 Timeline of 1st women practising a given sports discipline ] ([https://twitter.com/medi_cago/status/1487549749830078471 source]) *** [https://w.wiki/4mFy Water boards in the Netherlands] ([https://twitter.com/Jan_Ainali/status/1487538209932328967 source]) *** Birthplaces of [https://w.wiki/4mWE US Presidents], [https://w.wiki/4mWH Russian emperors], [https://w.wiki/4mWJ Roman emperors] ([https://twitter.com/LArtour/status/1487342003696328704 source]) *** [https://w.wiki/4ksg Age of the actress when she played "Elizabeth Bennet"] [https://twitter.com/belett/status/1487052603129278467 (source)] *** [https://w.wiki/4mWd People with dates of birth and death on January 1st (day precision dates)] ([[d:Property_talk:P570#Queries|source]]) *** [https://w.wiki/4mXQ More than 500 lexemes in Breton now have at least one sense] ([https://twitter.com/envlh/status/1487909849652514824 source]) * '''Development''' ** Continuing work on adding the mul language code for labels, descriptions and aliases. ([[phab:T297393]]) ** Enabled statement usage tracking for Cebuano, Armenian and Warai Warai to ensure fine-grained notifications about edits on Wikidata on those Wikipedias ([[phab:T296383]], [[phab:T296382]], [[phab:T296384]]) ** Continuing work on fixing a bug where Wikidata changes do not get sent to Wikipedia and co for the first sitelink adding leading to missing information in the page_props table ([[phab:T233520]]) ** Continuing work on making sure the Wikidata search box works with the new Vector skin improvements ([[phab:T296202]]) ** Mismatch Finder: Debugging some issues with the first files we got with mismatches that we can load into the Mismatch Finder [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 01 31|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 15:45, 31 հունվարի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=22725879 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Tech News: 2022-05]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W05"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] If a gadget should support the new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>?withgadget</code></bdi> URL parameter that was [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|announced]] 3 weeks ago, then it must now also specify <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>supportsUrlLoad</code></bdi> in the gadget definition ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#supportsUrlLoad|documentation]]). [https://phabricator.wikimedia.org/T29766] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-02-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-02-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-02-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * A change that was [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|announced]] last year was delayed. It is now ready to move ahead: ** The user group <code>oversight</code> will be renamed <code>suppress</code>. This is for [[phab:T109327|technical reasons]]. This is the technical name. It doesn't affect what you call the editors with this user right on your wiki. This is planned to happen in three weeks. You can comment [[phab:T112147|in Phabricator]] if you have objections. As usual, these labels can be translated on translatewiki ([[phab:T112147|direct links are available]]) or by administrators on your wiki. '''Events''' * You can vote on proposals in the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Community Wishlist Survey]] between 28 January and 11 February. The survey decides what the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech team]] will work on. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W05"/> </div> 17:41, 31 հունվարի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22721804 --> == Wikidata weekly summary #508 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''Discussions''' ** New requests for permissions/Bot: *** [[Wikidata:Requests for permissions/Bot/ChineseWikiClubBot, 1|ChineseWikiClubBot, 1]] *** [[Wikidata:Requests for permissions/Bot/Auto Prod Bot|Auto Prod Bot]] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming: *** The Data Reuse Days will bring together Wikidata editors and data reusers on March 14-24 - we're currently building the schedule. [[d:Wikidata_talk:Events/Data_Reuse_Days_2022#Template_for_session_proposal|Join us and discover many cool projects!]] *** The [https://etherpad.wikimedia.org/p/WBUG_2022.02.24 next Wikibase live session] is 16:00 UTC on Thursday 24th February 2022 (17:00 Berlin time). What are you working on around Wikibase? You're welcome to come and share your project with the community. *** Next Linked Data for Libraries [[Wikidata: WikiProject LD4 Wikidata Affinity Group|LD4 Wikidata Affinity Group]] call: Huda Khan and Astrid Usong on their Linked Data for Production 3 (LD4P3) grant work to use Wikidata in knowledge panels in Cornell’s library catalog [https://docs.google.com/document/d/1GxDv9U-TUZgHkOF6I2yAEtdq3REqq90DvakAw-rs25Y/edit?usp=sharing Agenda] - 2022-02-22 9am PT / 12pm ET / 17:00 UTC / 6pm CET ([https://zonestamp.toolforge.org/1645549233 Time zone converter]) *** [https://twitter.com/NortheasternLib/status/1493955687570984963 Hands-on introduction to Wikidata with The Digital Scholarship Group at the Northeastern University Library's Edit-a-Thon!] Theme: Boston public art and artists. February 23, 2022 Time: 12:00pm - 1:00pm Eastern time *** [[commons:Commons:OpenRefine/Community meetup 22 February 2022|OpenRefine and Structured Data on Commons: community meetup]] - Tuesday, February 22, at 15:00-17:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1645542013 check the time in your timezone]). *** [https://www.twitch.tv/belett Live on Twitch] and in French by Vigneron, February 22 at 19:00 CET (UTC+1) ** Ongoing: Weekly Lexemes Challenge #30, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=30 Trains] ** Past: Wikipedia Weekly Network - LIVE Wikidata editing #71 #MelFest - [https://www.youtube.com/watch?v=p0wjjHjsPeI YouTube] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Blogs: [https://blog.library.si.edu/blog/2022/02/17/wikidata-projects/ Smithsonian Libraries and Archives & Wikidata: Plans Become Projects] ** Papers: "[https://gangiswag.github.io/data/ACL2022_Demo__COVID_Claim_Radar.pdf COVID-19 Claim Radar: A Structured Claim Extraction and Tracking System]" using Wikidata ** Videos: Wikidata Lab XXXII: Querying Wikidata (in Spanish) - [https://www.youtube.com/watch?v=kYz61-_gWko YouTube] * '''Tool of the week''' ** [[d:Wikidata:Tools/asseeibot|Wikidata:Tools/asseeibot]] - is a tool made by [[User:So9q]] to improve the scientific articles in Wikidata. [https://github.com/dpriskorn/asseeibot Source code on GitHub under GPLv3+] ** [https://coinherbarium.com/ Coinherbarium.com] - coins depicting plants; powered by Wikidata * '''Other Noteworthy Stuff''' ** Call for Mentors: [[Wikidata:Wiki_Mentor_Africa| Wiki Mentor Africa]] is a mentorship project for tool creators/contributors. Interested to become a mentor (experienced tool creators/contributors), please visit this [[Wikidata:Wiki_Mentor_Africa/Mentor%27s_Room| page]]! * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: [[:d:Property:P10367|number of lanes]], [[:d:Property:P10374|computational complexity]] *** External identifiers: [[:d:Property:P10361|UKÄ classification of science topics 2016]], [[:d:Property:P10362|Lib.ru author ID]], [[:d:Property:P10363|Hessian Literature Council author ID]], [[:d:Property:P10364|Finnish real property ID]], [[:d:Property:P10365|GoodGame.ru ID]], [[:d:Property:P10366|Gardens Navigator ID]], [[:d:Property:P10368|Tagoo video game ID]], [[:d:Property:P10369|Lingua Libre ID]], [[:d:Property:P10370|Labyrinth database ID]], [[:d:Property:P10371|A9VG game ID]], [[:d:Property:P10372|Offizielle Deutsche Charts composer ID]], [[:d:Property:P10373|Mnemosine ID]], [[:d:Property:P10375|Boris Yeltsin Presidential Library ID]], [[:d:Property:P10376|ScienceDirect topic ID]], [[:d:Property:P10377|RCN]], [[:d:Property:P10378|CHY Number]], [[:d:Property:P10379|dailytelefrag.ru ID]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/YouTube video or playlist privacy|YouTube video or playlist privacy]], [[:d:Wikidata:Property proposal/debut date|debut date]], [[:d:Wikidata:Property proposal/quality has state|quality has state]], [[:d:Wikidata:Property proposal/beforehand-afterward owned by|beforehand-afterward owned by]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Number of units|Number of units]], [[:d:Wikidata:Property proposal/created during|created during]], [[:d:Wikidata:Property proposal/award recipient|award recipient]], [[:d:Wikidata:Property proposal/medical indication|medical indication]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/KLADR ID|KLADR ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Springer Nature Subjects Taxonomy|Springer Nature Subjects Taxonomy]], [[:d:Wikidata:Property proposal/PLOS Thesaurus ID|PLOS Thesaurus ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/traveloka hotel id|traveloka hotel id]], [[:d:Wikidata:Property proposal/tiket com hotel id|tiket com hotel id]], [[:d:Wikidata:Property proposal/trip.com Hotel ID|trip.com Hotel ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/VerbaAlpina ID|VerbaAlpina ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/PegiPegi Hotel ID|PegiPegi Hotel ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/YouTube Topic channel ID|YouTube Topic channel ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/YouTube Official Artist Channel ID|YouTube Official Artist Channel ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/GoFood restaurant ID|GoFood restaurant ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/traveloka restaurant ID|traveloka restaurant ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Urban Electric Transit model ID|Urban Electric Transit model ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/HiSCoD|HiSCoD]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Databazeknih.cz Book ID|Databazeknih.cz Book ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Databazeknih.cz Author ID|Databazeknih.cz Author ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Renacyt ID|Renacyt ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/CBDB.cz Book ID|CBDB.cz Book ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/CBDB.cz Author ID|CBDB.cz Author ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Gab ID|Gab ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Drammen byleksikon ID|Drammen byleksikon ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/NLI topic id|NLI topic id]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Via Rail station code|Via Rail station code]], [[:d:Wikidata:Property proposal/GBIF occurrence ID|GBIF occurrence ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/MakeMyTrip Hotel ID|MakeMyTrip Hotel ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Culture.ru person ID|Culture.ru person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Pamyat Naroda ID|Pamyat Naroda ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Encyclopedia of Russian avant-garde ID|Encyclopedia of Russian avant-garde ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Bayerischer Denkmal-Atlas Objekt-ID (Ensemble)|Bayerischer Denkmal-Atlas Objekt-ID (Ensemble)]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Encyclopedia of Russian America ID|Encyclopedia of Russian America ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/HockeySlovakia.sk player ID|HockeySlovakia.sk player ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Berlin Street ID|Berlin Street ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Yarkipedia ID|Yarkipedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/parliament.uk member ID|parliament.uk member ID]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://w.wiki/4rJJ Frequency of letters in five-letter words in Wikidata lexeme forms ] ([https://twitter.com/piecesofuk/status/1494252101517647873 source]) *** [https://w.wiki/4qRG Visualization of the Prime/Ulam Spiral using natural numbers and primes stored in Wikidata] ([https://twitter.com/piecesofuk/status/1493569346068787202 source]) *** [https://w.wiki/4rCE Monuments that are named after somebody without being connected to them by any other property] ([https://twitter.com/WikidataFacts/status/1493311947554623496 source]) *** [https://w.wiki/4q9Y Places named after Valentine's Day (Saint Valentine)] ([https://twitter.com/belett/status/1493200775706730501 source]) *** [https://w.wiki/4pnQ Gold medal winners in the Olympic Games by age] ([https://twitter.com/Jan_Ainali/status/1492628927919099912 source]) *** [https://w.wiki/4rGf Top 20 languages in number of lexemes in Wikidata and percentage of lexemes with at least one external id] ([https://twitter.com/envlh/status/1494696941145497601 source]) *** [https://w.wiki/4rXn Count of PropertyLabels for lakes in the UK] ([https://twitter.com/Tagishsimon/status/1495026569533964288 source]) *** [https://w.wiki/4rdW Moons of solar system planets and what they are names for] ([https://twitter.com/infovarius/status/1495147418555502597 source]) *** [https://w.wiki/4rGf Top 20 languages in number of Lexemes in Wikidata and percentage of Lexemes with at least one external ID] ([https://twitter.com/envlh/status/1494696941145497601 source]) * '''Development''' ** We started coding on the Wikibase Rest API based on [[Wikidata:REST API feedback round|the proposal we published a while ago]]. ** We are continuing to work on the new Special:NewLexeme page. The first input fields are in place but not pretty or usable yet. [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 02 21|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 14:42, 21 փետրվարի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=22804151 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Tech News: 2022-08]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W08"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[Special:Nuke|Special:Nuke]] will now provide the standard deletion reasons (editable at <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Deletereason-dropdown]]</bdi>) to use when mass-deleting pages. This was [[m:Community Wishlist Survey 2022/Admins and patrollers/Mass-delete to offer drop-down of standard reasons, or templated reasons.|a request in the 2022 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T25020] * At Wikipedias, all new accounts now get the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Growth features]] by default when creating an account. Communities are encouraged to [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Account_creation|update their help resources]]. Previously, only 80% of new accounts would get the Growth features. A few Wikipedias remain unaffected by this change. [https://phabricator.wikimedia.org/T301820] * You can now prevent specific images that are used in a page from appearing in other locations, such as within PagePreviews or Search results. This is done with the markup <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>class=notpageimage</nowiki></code></bdi>. For example, <code><nowiki>[[File:Example.png|class=notpageimage]]</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T301588] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] There has been a change to the HTML of Special:Contributions, Special:MergeHistory, and History pages, to support the grouping of changes by date in [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva_Neue|the mobile skin]]. While unlikely, this may affect gadgets and user scripts. A [[phab:T298638|list of all the HTML changes]] is on Phabricator. '''Events''' * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Results|Community Wishlist Survey results]] have been published. The [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2022 results#leaderboard|ranking of prioritized proposals]] is also available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-02-22|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-02-23|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-02-24|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The software to play videos and audio files on pages will change soon on all wikis. The old player will be removed. Some audio players will become wider after this change. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|The new player]] has been a beta feature for over four years. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Toolforge's underlying operating system is being updated. If you maintain any tools there, there are two options for migrating your tools into the new system. There are [[wikitech:News/Toolforge Stretch deprecation|details, deadlines, and instructions]] on Wikitech. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/cloud-announce@lists.wikimedia.org/thread/EPJFISC52T7OOEFH5YYMZNL57O4VGSPR/] * Administrators will soon have [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/(Un)delete associated talk page|the option to delete/undelete]] the associated "talk" page when they are deleting a given page. An API endpoint with this option will also be available. This was [[m:Community Wishlist Survey 2021/Admins and patrollers/(Un)delete associated talk page|a request from the 2021 Wishlist Survey]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W08"/> </div> 19:11, 21 փետրվարի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22847768 --> == Wikidata weekly summary #509 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''Discussions''' ** Open request for adminship: [[d:Wikidata:Requests for permissions/Administrator/Ikkingjinnammebetinke|Ikkingjinnammebetinke]] (RfP scheduled to end after 7 March 2022 13:33 UTC) ** New request for comments: [[d:Wikidata:Requests for comment/Creating items for videos at online video platforms that are representation of notable items|Creating items for videos at online video platforms that are representation of notable items]] ** Other: [[d:Wikidata_talk:WikiProject_Names#Qualifiers_for_given_names_and_surnames_-_establish_a_guideline|Qualifiers for given names and surnames]] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming: *** [https://www.twitch.tv/belett Live on Twitch] and in French by Vigneron, March 1st at 19:00 CET (UTC+1) *** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikidata@lists.wikimedia.org/thread/E24DSO4EWQ7623P2K5LFCMPZBX4H4P7Z/ Talk to the Search Platform / Query Service Team—March 2nd, 2022]. Time: 16:00-17:00 GMT / 08:00-09:00 PST / 11:00-12:00 EST / 17:00-18:00 CET & WAT *** LIVE Wikidata editing #73 - [https://www.youtube.com/watch?v=JHJwelcuaT0 YouTube], [https://www.facebook.com/groups/WikidataCommunity/permalink/3184194285199060/ Facebook], March 5th at 19:00 UTC *** [[d:Wikidata:Events/Swedish_online_editathon#Träff_#98|Online Wikidata meetup in Swedish #98]], March 6th at 13.00 UTC ** Ongoing: Weekly Lexemes Challenge #31, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=31 War] ** Past: *** Wikibase Live session, February 2022 - [[m:Wikibase Community User Group/Meetings/2022-02-24|log]] *** LIVE Wikidata editing #72 - [https://www.youtube.com/watch?v=O0ih66iICrU YouTube] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Papers: [https://doi.org/10.5281/zenodo.6036284 Wikidata as a Tool for Mapping Investment in Open Infrastructure: An Exploratory Study] ** Videos *** [[:commons:File:Mismatch_Finder_intro.webm|Mismatch Finder tool: Quick introduction to and demo of how the tool works]] *** [https://www.youtube.com/watch?v=iNaiTDH5wXc Using a Custom Wikibase as a File Format Registry with Siegfried] *** [https://www.youtube.com/watch?v=ua5tUfZUDuY Create a Wikidata Query - example using Shipwrecks data] *** [https://www.youtube.com/watch?v=pasM4WkfM4A Map Wikidata in an R Shiny App - example] *** [https://www.youtube.com/watch?v=WY28hpjWvhc Bring Wikidata into Power BI using a simple R script - example] *** [https://www.youtube.com/watch?v=fMijtlyGGO4 Using QuickStatements to load tabular data and the Wikidata Edit Framework] (in Italian) * '''Tool of the week''' ** [[d:User:Guergana_Tzatchkova_(WMDE)/MismatchFinderWidget.js|User:Guergana Tzatchkova (WMDE)/MismatchFinderWidget.js]] is a user script to show a notification on an Item if the Mismatch Finder has an unreviewed mismatch for it. * '''Other Noteworthy Stuff''' ** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikidata@lists.wikimedia.org/thread/EFBUVNLUSX7V5ZOQZD5SWKDWSWJU23ER/ Mismatch Finder], the tool that lets you review mismatches between the data in Wikidata and other databases, is now ready to be used for checking potential mismatches and uploading lists of new potential mismatches. ** February 2022 WDQS scaling update now available: [[d:Wikidata:SPARQL_query_service/WDQS-scaling-update-feb-2022|SPARQL query service/WDQS scaling update feb 2022]] ** Job opening: The Search Platform team is looking for someone to maintain and develop WDQS. [https://boards.greenhouse.io/wikimedia/jobs/3975337 Apply here]! ** Job opening: {{Q|233098}} is looking for someone for project- and data management especially for Wikidata related stuff about the museums collections [https://jobs.museumfuernaturkunde.berlin/jobposting/17300b246428c9403602628eb5937f770c4c29a2 Job Description (German)] * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: [[:d:Property:P10374|computational complexity]] *** External identifiers: [[:d:Property:P10372|Offizielle Deutsche Charts composer ID]], [[:d:Property:P10373|Mnemosine ID]], [[:d:Property:P10375|Boris Yeltsin Presidential Library ID]], [[:d:Property:P10376|ScienceDirect topic ID]], [[:d:Property:P10377|Irish Registered Charity Number (RCN)]], [[:d:Property:P10378|CHY Number]], [[:d:Property:P10379|dailytelefrag.ru ID]], [[:d:Property:P10380|Springer Nature Subjects Taxonomy ID]], [[:d:Property:P10381|VerbaAlpina ID]], [[:d:Property:P10382|Prosopographia Imperii Romani online ID]], [[:d:Property:P10383|Game World Navigator ID]], [[:d:Property:P10384|Bugs! track ID]], [[:d:Property:P10385|Vsemirnaya Istoriya Encyclopedia ID]], [[:d:Property:P10386|Databazeknih.cz book ID]], [[:d:Property:P10387|Databazeknih.cz author ID]], [[:d:Property:P10388|MakeMyTrip hotel ID]], [[:d:Property:P10389|Urban Electric Transit model ID]], [[:d:Property:P10390|GameGuru ID]], [[:d:Property:P10391|100-Year Guide to Hebrew Theatre person ID]], [[:d:Property:P10392|INPA park ID]], [[:d:Property:P10393|Riot Pixels game ID]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/created during|created during]], [[:d:Wikidata:Property proposal/award recipient|award recipient]], [[:d:Wikidata:Property proposal/medical indication|medical indication]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Moscow Street ID|Moscow Street ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Moscow area ID|Moscow area ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/eingesetzter Sportler|eingesetzter Sportler]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/NLI topic id|NLI topic id]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Via Rail station code|Via Rail station code]], [[:d:Wikidata:Property proposal/GBIF occurrence ID|GBIF occurrence ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Culture.ru person ID|Culture.ru person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Pamyat Naroda ID|Pamyat Naroda ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Encyclopedia of Russian avant-garde ID|Encyclopedia of Russian avant-garde ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Bayerischer Denkmal-Atlas Objekt-ID (Ensemble)|Bayerischer Denkmal-Atlas Objekt-ID (Ensemble)]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Encyclopedia of Russian America ID|Encyclopedia of Russian America ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/HockeySlovakia.sk player ID|HockeySlovakia.sk player ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Berlin Street ID|Berlin Street ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Yarkipedia ID|Yarkipedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/parliament.uk member ID|parliament.uk member ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/reddoorz hotel ID|reddoorz hotel ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/symogih.org ID|symogih.org ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/CNKI Author ID|CNKI Author ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Encyclopedia of Database Systems ID|Encyclopedia of Database Systems ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Portable Antiquities Scheme object type identifier|Portable Antiquities Scheme object type identifier]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Spanish National Associations Register Number|Spanish National Associations Register Number]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Michigan Legislative Bio ID|Michigan Legislative Bio ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/RODI-DB player ID|RODI-DB player ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Historische Topographie des Kulturerbes ID|Historische Topographie des Kulturerbes ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Refuge.tokyo video game ID|Refuge.tokyo video game ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/MovieMeter series ID|MovieMeter series ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Kayak Hotel ID|Kayak Hotel ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Linked Open Data Taiwan @ Library Subject Terms Authority ID|Linked Open Data Taiwan @ Library Subject Terms Authority ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/hostelworld hostel ID|hostelworld hostel ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Discover Moscow ID|Discover Moscow ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Game Informer ID|Game Informer ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Vedomosti company ID|Vedomosti company ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/USP Production Repository ID|USP Production Repository ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Dansk Navneleksikon|Dansk Navneleksikon]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Femiwiki ID|Femiwiki ID]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://quarry.wmcloud.org/query/62645 Number of edits by user on French lexemes] ([[:d:Wikidata talk:Lexicographical data/Documentation/Languages/fr|source]]) *** [http://w.wiki/4sFe Languages in Indonesia with their status according to UNESCO] ([https://twitter.com/wikimediaid/status/1496081428894961668 source]) *** [https://w.wiki/4top Successful coups and attempts in Africa] ([[d:Wikidata:Request a query#Optimization request: African coups and attempts|source]]) *** [https://w.wiki/4tot New York Times journalists that are alive] ([[d:Wikidata:Request a query/Archive/2022/02#Need help to search for New York Times journalists that are alive|source]]) *** [https://w.wiki/4tJB Ukrainian coins and banknotes] ([https://twitter.com/lubianat/status/1497556158080589824 source]) *** [https://w.wiki/4sPi Types of quartz] ([https://twitter.com/lubianat/status/1496170519670005767 source]) ** Newest [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:WikiProjects|WikiProjects]]: [[Wikidata:WikiProject_Chemistry/Natural_products|WikiProject Chemistry/Natural products]] * '''Development''' ** Lexicographical data: work is continuing on the new Special:NewLexeme page. We are working on the basic input fields and permission handling. ** Mismatch Finder: Released the tool and working through feedback now and getting additional mismatches from organizations using our data. ** REST API: Starting to build the initial Wikibase REST API. We are starting with the endpoint to read Item data first. ** Data Reuse Days: Continuing event preparation ** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikibaseug@lists.wikimedia.org/thread/AAGRA4FQQQK7T63AU3VE62NADSGQVUGH/ Published new security release updates for Wikibase suite wmde.6 (1.35)] [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 02 28|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 15:03, 28 փետրվարի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=22892824 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Tech News: 2022-09]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When searching for edits by [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tags|change tags]], e.g. in page history or user contributions, there is now a dropdown list of possible tags. This was [[m:Community Wishlist Survey 2022/Miscellaneous/Improve plain-text change tag selector|a request in the 2022 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T27909] * Mentors using the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Mentor_dashboard|Growth Mentor dashboard]] will now see newcomers assigned to them who have made at least one edit, up to 200 edits. Previously, all newcomers assigned to the mentor were visible on the dashboard, even ones without any edit or ones who made hundred of edits. Mentors can still change these values using the filters on their dashboard. Also, the last choice of filters will now be saved. [https://phabricator.wikimedia.org/T301268][https://phabricator.wikimedia.org/T294460] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The user group <code>oversight</code> was renamed <code>suppress</code>. This is for [[phab:T109327|technical reasons]]. You may need to update any local references to the old name, e.g. gadgets, links to Special:Listusers, or uses of [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words|NUMBERINGROUP]]. '''Problems''' * The recent change to the HTML of [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tracking changes|tracking changes]] pages caused some problems for screenreaders. This is being fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T298638] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-03-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-03-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-03-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * Working with templates will become easier. [[m:WMDE_Technical_Wishes/Templates|Several improvements]] are planned for March 9 on most wikis and on March 16 on English Wikipedia. The improvements include: Bracket matching, syntax highlighting colors, finding and inserting templates, and related visual editor features. * If you are a template developer or an interface administrator, and you are intentionally overriding or using the default CSS styles of user feedback boxes (the classes: <code dir=ltr>successbox, messagebox, errorbox, warningbox</code>), please note that these classes and associated CSS will soon be removed from MediaWiki core. This is to prevent problems when the same class-names are also used on a wiki. Please let us know by commenting at [[phab:T300314]] if you think you might be affected. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W09"/> </div> 22:59, 28 փետրվարի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22902593 --> == Wikidata weekly summary #528 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming: *** The next Wikidata+Wikibase office hours will take place on Wednesday, July 27th 2022 at 17:00 UTC (18:00 Berlin time) in the [https://t.me/joinchat/IeCRo0j5Uag1qR4Tk8Ftsg Wikidata Telegram group]. ''The Wikidata and Wikibase office hours are online events where the development team presents what they have been working on over the past quarter, and the community is welcome to ask questions and discuss important issues related to the development of Wikidata and Wikibase.'' *** Next Linked Data for Libraries [[Wikidata: WikiProject LD4 Wikidata Affinity Group|LD4 Wikidata Affinity Group]] call July 12, 2022: Houcemeddine Turki will speak on "Enriching and Validating Wikidata from Large Bibliographic Databases." This call will be part of the 2022 LD4 Conference on Linked Data, “Linking Global Knowledge.” While you can attend the call directly via the links below without registering for the conference, we encourage everyone to check out the full conference program and all the excellent sessions on [https://2022ld4conferenceonlinkedda.sched.com/ Sched] at [https://2022ld4conferenceonlinkedda.sched.com/https://docs.google.com/document/d/19fWaod_qy2J5y6Mqjbnccen7nyb4nj6EnudCDouefQU/edit Agenda] *** 7/30 [[m:Wikimedia Taiwan/Wikidata Taiwan/COSCUP 2022|OpenStreetMap x Wikidata @ COSCUP 2022]] *** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/libraries@lists.wikimedia.org/thread/Z2UL7F4Y76VESAQY6JAXDPXXN7XWHXOP/ 2022 LD4 Conference on Linked data]. July 11th through July 15th, 2022 ** Ongoing *** Weekly Lexemes Challenge #49, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=49 Bastille day] ** Past: *** Presentation [https://doi.org/10.5281/zenodo.6807104 Integrating Wikibase into research workflows] at the monthly Wikibase Stakeholders Group meeting on July 7 *** Data Quality Days 2022 [[d:Wikidata:Events/Data Quality Days 2022/Outcomes|see outcomes]]. The recorded sessions will be published soon! *** [[m:Celtic Knot Conference 2022|Celtic Knot Wikimedia Language Conference, 1-2 July 2022]]. See [[m:Celtic Knot Conference 2022/Videos pool|Videos pool]] (replay). * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Blogs *** [https://www.openstreetmap.org/user/Geonick/diary/399523 New quality checks in the Osmose QA tool for links from OpenStreetMap to Wikidata] *** [https://blog.nationalarchives.gov.uk/mind-your-manors-hacking-like-its-1399/ Wikidata used extensively in medieval hack weekend at the University of York] (UK National Archives) *** [https://blogs.bl.uk/digital-scholarship/2022/06/working-with-wikidata-and-wikimedia-commons-poetry-pamphlets-and-lotus-sutra-manuscripts.html Working With Wikidata and Wikimedia Commons: Poetry Pamphlets and Lotus Sutra Manuscripts] (British Library) *** [https://wikiedu.org/blog/2022/07/07/wikidata-at-the-detroit-institute-of-arts/ Wikidata at the Detroit Institute of Arts] ** Papers *** [https://peerj.com/articles/13712.pdf Wikidata and the bibliography of life] ([[d:Q112959127|Q112959127]]) ** Videos *** Live editing: create a Lua template using Lexemes on Wiktionary, with Mahir256 ([https://www.youtube.com/watch?v=y9ULQX9b5WI on Youtube]) *** Adding wikidata to plaques on OpenStreetMap - [https://www.youtube.com/watch?v=yL1_47roRcw YouTube] * '''Tool of the week''' ** [[d:User:Lectrician1/discographies.js|User:Lectrician1/discographies.js]]: Shows chronological data about artist's discographies on music albums and provides functions to add new items. ** [[m:User:Xiplus/TwinkleGlobal|User:Xiplus/TwinkleGlobal]] is a userscript that is used to combat cross-wiki spam or vandalism. * '''Other Noteworthy Stuff''' ** Wikidata now has more than 10 million items about humans. ** [[d:Q113000000|Q113000000]] was created. ** [[:d:Template:Item documentation |Template:Item documentation]] now includes [[:d:Template:Generic queries for architects|Template:Generic queries for architects]] and [[:d:Template:Generic queries for transport network|Template:Generic queries for transport network]] ** Due to summer vacations and our current workloads the response times from the Wikidata communications team (Léa and Mohammed) to requests and queries may be delayed. We will resume full capacity by October. * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: [[:d:Property:P10855|opus number]] *** External identifiers: [[:d:Property:P10843|DeSmog ID]], [[:d:Property:P10844|Teresianum authority ID]], [[:d:Property:P10845|AdoroCinema series ID]], [[:d:Property:P10846|CEU author ID]], [[:d:Property:P10847|Anime Characters Database tag ID]], [[:d:Property:P10848|Beamish peerage database peerage ID]], [[:d:Property:P10849|Beamish peerage database person ID]], [[:d:Property:P10850|Kultboy video game ID]], [[:d:Property:P10851|Kultboy platform ID]], [[:d:Property:P10852|Kultboy controller ID]], [[:d:Property:P10853|Kultboy magazine ID]], [[:d:Property:P10854|Kultboy company ID]], [[:d:Property:P10856|National Archives of Australia entity ID]], [[:d:Property:P10857|snookerscores.net player ID]], [[:d:Property:P10858|Truth Social username]], [[:d:Property:P10859|Material UI icon]], [[:d:Property:P10860|Yarkipedia ID]], [[:d:Property:P10861|Springer Nature person ID]], [[:d:Property:P10862|Komoot ID]], [[:d:Property:P10863|Springer Nature article ID]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/official definition|official definition]], [[:d:Wikidata:Property proposal/ce module ou cette infobox utilise la propriété|ce module ou cette infobox utilise la propriété]], [[:d:Wikidata:Property proposal/release artist|release artist]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Grammatical number|Grammatical number]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Error-report URL or e-mail|Error-report URL or e-mail]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/Bibale ID|Bibale ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/SZ topic ID|SZ topic ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/IRIS UNIMOL author ID|IRIS UNIMOL author ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Match TV people ID|Match TV people ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Accademia dei Georgofili author ID|Accademia dei Georgofili author ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/64 Parishes encyclopedia ID|64 Parishes encyclopedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Applied Ecology Resources Document ID|Applied Ecology Resources Document ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Prophy author ID|Prophy author ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/International Baccalaureate school ID|International Baccalaureate school ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Liquipedia ID|Liquipedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Instagram post ID|Instagram post ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Mapping Museums ID|Mapping Museums ID]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://w.wiki/5RNR Current list of French departments] ([[:d:User:PAC2/Query/List of current French departments|documentation]]) *** [https://w.wiki/5RAN Prime ministers of Japan whose manner of death is homicide] ([https://twitter.com/slaettaratindur/status/1545351731495706626 source]) *** [https://w.wiki/5PyH 1st level administrative subdivisions with more than 10 million inhabitants] ([https://twitter.com/slaettaratindur/status/1543991969931722756 source]) *** [https://w.wiki/5RTB List of globes and how many times they've been used] * '''Development''' ** [[d:Wikidata:Events/Data Quality Days 2022|Data Quality Days]]! ** Making plans for improving EntitySchemas and integrate them more into editing and maintenance workflows ** Implemented word-level diffs of labels, descriptions, aliases and sitelinks ([[phab:T303317]]) ** Continuing the investigation about labels not being shown after some merges ([[phab:T309445]]) ** Lexicographical data: *** Continuing work on making it easier to pick the right language for a new Lexeme ([[phab:T298140]]) *** Fixing a bug where `[object Object]` was shown in the gramatical feature field ([[phab:T239208]]) *** Fixing a number of places where labels for redirected Items were not shown even though the redirect target had labels ([[phab:T305032]]) ** REST API: *** Finished the first version of the API route for creating statements on an Item (excluding autosummaries so far) *** Started work on the API route for removing a statement from an Item [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** [[Wikidata:Project chat#Translator notice: Please update description of "of (P642)"|Update the description]] of the [[:d:Property:P642|"of" property]] in your language. ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 07 11|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 13:30, 11 Հուլիսի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=23439209 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], the page title is now displayed above the tabs such as Discussion, Read, Edit, View history, or More. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates#Page title/tabs switch|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T303549] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] It is now possible to easily view most of the configuration settings that apply to just one wiki, and to compare settings between two wikis if those settings are different. For example: [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=jawiktionary Japanese Wiktionary settings], or [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=eswiki&compare=eowiki settings that are different between the Spanish and Esperanto Wikipedias]. Local communities may want to [[m:Special:MyLanguage/Requesting_wiki_configuration_changes|discuss and propose changes]] to their local settings. Details about each of the named settings can be found by [[mw:Special:Search|searching MediaWiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308932] *The Anti-Harassment Tools team [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May|recently deployed]] the IP Info Feature as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature at all wikis]]. This feature allows abuse fighters to access information about IP addresses. Please check our update on [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#April|how to find and use the tool]]. Please share your feedback using a link you will be given within the tool itself. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-07-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W28"/> </div> 19:23, 11 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23502519 --> == Wikidata weekly summary #529 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''Discussions''' ** New request for comments: *** [[:d:Wikidata:Requests for comment/Gender neutral labels for occupations and positions in French|Gender neutral labels for occupations and positions in French]] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming *** The next Wikidata+Wikibase office hours will take place on Wednesday, July 27th 2022 at 17:00 UTC (18:00 Berlin time) in the [https://t.me/joinchat/IeCRo0j5Uag1qR4Tk8Ftsg Wikidata Telegram group]. ''The Wikidata and Wikibase office hours are online events where the development team presents what they have been working on over the past quarter, and the community is welcome to ask questions and discuss important issues related to the development of Wikidata and Wikibase.'' *** Next Linked Data for Libraries [[Wikidata:WikiProject_LD4_Wikidata_Affinity_Group/Wikidata_Working_Hours/Wikidata_Working_Hour_Summer-Fall_Project_2022/2022-July-18_Wikidata_Working_Hour|Wikidata Working Hour July 18, 2022]]: Working with diverse children's book metadata. The second Wikidata Working Hour in the series will cover reconciliation in OpenRefine, so we can identify which authors from our spreadsheet of children's book metadata already exist and/or need to be created in Wikidata. You are, as always, welcome to bring your own data to work on. [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:WikiProject_LD4_Wikidata_Affinity_Group/Wikidata_Working_Hours/Wikidata_Working_Hour_Summer-Fall_Project_2022/2022-July-18_Wikidata_Working_Hour Event page] *** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wiki-research-l@lists.wikimedia.org/thread/2UVESG4FRYOP5QENHFPA556H2UC5E5VG/ Assessing the Quality of Sources in Wikidata Across Languages] - Wikimedia Research Showcase, Wednesday, July 20, at 9:30 AM PST/16:30 UTC *** [https://twitter.com/wikimediatech/status/1547256861237268482 Mark your calendars for the Wikimania Hackathon!] The free, online, public event will take place from 16- 22 UTC August 12 and 12-17 UTC August 13, and include a final showcase on August 14. ** Ongoing *** Weekly Lexemes Challenge #50, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=50 Lexical categories] ** Past *** 2022 LD4 Conference on Linked data. ([https://www.youtube.com/watch?v=phyyNRsnU3k&list=PLx2ZluWEZtIAu6Plb-rY2lILjUj6zRa9l replay on YouTube]) * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Blogs *** [https://theconversation.com/the-barassi-line-a-globally-unique-divider-splitting-australias-footy-fans-185132 The Barassi Line: a globally unique divider splitting Australia’s footy fans] *** [https://medium.com/metadata-learning-unlearning/words-matter-reconciling-museum-metadata-with-wikidata-61a75898bffb Words Matter: Reconciling museum metadata with Wikidata] *** [https://wikiedu.org/blog/2022/07/14/leveraging-wikidata-for-wikipedia/ Leveraging Wikidata for Wikipedia] *** [https://diff.wikimedia.org/2022/06/30/my-glamorous-introduction-into-the-wikiverse/ My GLAMorous introduction into the Wikiverse] ** Papers *** [https://arxiv.org/pdf/2207.00143.pdf Enriching Wikidata with Linked Open Data] ** Videos *** Lexemes in Wikidata structured lexicographical data for everyone (by [[d:User:LydiaPintscher|Lydia Pintscher]]) - [https://www.youtube.com/watch?v=7pgXqRXqaZs YouTube] *** Want a not-scary and low-key introduction to some of the more advanced behind-the-scenes topics around Wikidata? Check out the videos from the [[m:Wikipedia Weekly Network/Live Wikidata Editing|Wikidata Live Editing sessions]] by [[d:User:Ainali|Jan Ainali]], [[d:User:Abbe98|Albin Larsson]]. *** The videos of the [[d:Wikidata:Events/Data_Quality_Days_2022|Data Quality Days 2022]] have been published and you can find them [https://www.youtube.com/playlist?list=PLduaHBu_3ejOLDumECxmDIKg_rDSe2uy3 in this playlist] or linked from the schedule. *** Placing a scientific article on Wikidata (in Portuguese) - [https://www.youtube.com/watch?v=n3WFADJTKJk YouTube] *** Teaching Wikidata Editing Practices (in Chinese) - [https://www.youtube.com/watch?v=91q6aMPqZz4 YouTube] ** Threads *** OpenSexism has created the [https://twitter.com/OpenSexism/status/1458841564818513926 Wednesday Index]: each wednesday, it show gender diversity in Wikipedia articles. Gender diversity is computed using a SPARQL query. * '''Tool of the week''' ** [https://tools-static.wmflabs.org/entityschema-generator/ EntitySchema Generator] - is a GUI to help create simple EntitySchemas for Wikidata. ** [[d:User:Jean-Frédéric/ExLudo.js|User:Jean-Frédéric/ExLudo.js]] - is a userscript that adds links expansions and mods on item pages for video games. * '''Other Noteworthy Stuff''' ** Job openings: *** AFLIA: [https://web.aflia.net/job-opening-wikidata-course-manager-facilitator/ Wikidata Course Manager/Facilitator] *** WMF: [https://boards.greenhouse.io/wikimedia/jobs/4388769?gh_src=dcc251241us Senior Program Officer, Libraries at Wikimedia Foundation] ** There is a [https://t.me/+Qc23Jlay6f4wOGQ0 new Telegram group for OpenRefine users]. * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: none *** External identifiers: [[:d:Property:P10863|Springer Nature article ID]], [[:d:Property:P10864|Bibale ID]], [[:d:Property:P10865|WW2 Thesaurus Camp List ID]], [[:d:Property:P10866|IRIS UNIMOL author ID]], [[:d:Property:P10867|MUSE publisher ID]], [[:d:Property:P10868|France bleu journalist ID]], [[:d:Property:P10869|HATVP organisation ID]], [[:d:Property:P10870|Accademia dei Georgofili author ID]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/Grammatical number|Grammatical number]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Error-report URL or e-mail|Error-report URL or e-mail]], [[:d:Wikidata:Property proposal/grade separated roadways at junction|grade separated roadways at junction]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Gauss notation|Gauss notation]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Crossing number|Crossing number]], [[:d:Wikidata:Property proposal/URL for presentation/slide|URL for presentation/slide]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Dictionnaire Favereau|Dictionnaire Favereau]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Depicts lexeme form|Depicts lexeme form]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/Mapping Museums ID|Mapping Museums ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/GIE gas storage id|GIE gas storage id]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Microsoft KLID|Microsoft KLID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/PTS+ season ID|PTS+ season ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/RailScot company ID|RailScot company ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/RailScot location ID|RailScot location ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/SABRE wiki ID|SABRE wiki ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Scottish Buildings at Risk ID|Scottish Buildings at Risk ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/PBDB ID|PBDB ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Pad.ma video ID|Pad.ma video ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Pad.ma person ID|Pad.ma person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Naturbasen species ID|Naturbasen species ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/kód dílu části obce|kód dílu části obce]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Base Budé person ID|Base Budé person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Bilbaopedia ID|Bilbaopedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Disney+ Hotstar ID|Disney+ Hotstar ID]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://w.wiki/5Sws List of recent heatwaves] ([https://twitter.com/WikidataThreads/status/1547688117489938435 source]) *** [https://w.wiki/5S66 Most recent information leaks according to Wikidata] ([https://twitter.com/WikidataThreads/status/1546734310761308160 source]) *** [https://w.wiki/5RwC Cause] and [https://w.wiki/5RwD mode of death] of ex-prime ministers ([https://twitter.com/theklaneh/status/1546513798814654464 source]) *** [https://w.wiki/5TVL Brazilian writers born in a city with less than 20000 inhabitants] ([https://twitter.com/lubianat/status/1548309266544570369 source]) *** [https://w.wiki/5U5B Lexical categories sorted by number of languages using them in Wikidata lexemes] ([https://twitter.com/envlh/status/1549003817383075842 source]) *** [https://w.wiki/5U5J People playing rugby union by number of Wikipages] ([https://twitter.com/belett/status/1548979202061471746 source]) ** Newest database reports: *** [[Wikidata:WikiProject Music/Albums ranked by number of sitelinks|Albums ranked by number of sitelinks]] * '''Development''' ** Lexicographical data: *** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikidata@lists.wikimedia.org/thread/TQTZXSMFRV47GDBKEYPN2PQF45JRJL6W/ The new Lexeme creation page is available for testing] *** Fixed an issue where the grammatical form of a Lexeme was rendered as `[object Object]` ([[phab:T239208]]) This also solves similar issues in other places. ** REST API: Continued working on the API route to replace or remove a statement of an Item ** We are making Wikibase resolve redirects when showing Item labels and descriptions in a lot more places; notably, this includes the wbsearchentities API. ([[phab:T312223]]) ** Mismatch Finder: We are discussing options for how to improve its handling of dates, specifically calendar model and precision. ** EntitySchemas: We are trying to figure out how to best technically go about implementing some of the most-needed features for version 2. [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 07 18|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 14:42, 18 Հուլիսի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=23529446 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translations]] are available. '''Problems''' * The feature on mobile web for [[mw:Special:MyLanguage/Extension:NearbyPages|Nearby Pages]] was missing last week. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T312864] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Technical_decision_making/Forum|Technical Decision Forum]] is seeking [[mw:Technical_decision_making/Community_representation|community representatives]]. You can apply on wiki or by emailing <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">TDFSupport@wikimedia.org</span> before 12 August. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W29"/> </div> 22:59, 18 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23517957 --> == Wikidata weekly summary #530 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''Discussions''' ** New requests for permissions/Bot: *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/PangolinBot 1|PangolinBot 1]]. Task/s: Automatically adds author information to Wikidata scholarly articles (items where [[:d:Property:P31|instance of (P31)]] = [[d:Q13442814|scholarly article (Q13442814)]]) that have missing author information. Currently works for articles with the following references: [[:d:Property:P698|PubMed ID (P698)]], [[:d:Property:P932|PMCID (P932)]], [[:d:Property:P6179|Dimensions Publication ID (P6179)]], [[:d:Property:P819|ADS bibcode (P819)]]. Part of Outreachy Round 24. *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/BboberBot|BboberBot]]. Task/s: The "robot" will browse the latest VIAF Dump, select the lines with a Idref (P269) and a Qitem, and add a P269 when it doesn't already exist in Wikidata. *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/ADSBot English Paper|ADSBot English Paper]]. Task/s: Importing scholarly articles from ADS database to Wikidata, by creating Wikidata Item of a scholarly article (optionally author items) and adding statements and statements-related properties to the item. Part of Outreachy Round 24. *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/ADSBot English Statement|ADSBot English Statement]]. Task/s: Adding missing statements and statement-related properties to existing scholarly articles on Wikidata from the ADS database. Part of Outreachy Round 24. ** New request for comments: *** [[d:Wikidata:Requests for comment/Documented and featured SPARQL queries|Documented and featured SPARQL queries]] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming: *** The next Wikidata+Wikibase office hours will take place on Wednesday, July 27th 2022 at 17:00 UTC (18:00 Berlin time) in the [https://t.me/joinchat/IeCRo0j5Uag1qR4Tk8Ftsg Wikidata Telegram group]. ''The Wikidata and Wikibase office hours are online events where the development team presents what they have been working on over the past quarter, and the community is welcome to ask questions and discuss important issues related to the development of Wikidata and Wikibase.'' *** [Small wiki toolkits] [Upcoming bots & scripts workshop. "How to maintain bots" is coming up on [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikidata@lists.wikimedia.org/thread/BEENRNTJPGHLJ2MXQI6XTQDVEJR7KYHM/ Friday, July 29th, 16:00 UTC] *** Next Linked Data for Libraries [[Wikidata: WikiProject LD4 Wikidata Affinity Group|LD4 Wikidata Affinity Group]] call July 26, 2022: Clair Kronk, Crystal Clements, and Alex Jung will be providing an update to Wikidata/gender discussions from the February 8 call with a focus on pronouns. Clair will introduce us to LGBTdb, a Wikibase instance created for and by LGBTQIA+ people from which we draw insight in Wikidata-related discussions. We also hope to discuss current pain points and share action items for future collaboration. Input from community members who are familiar with lexicographical data would be greatly appreciated. [https://docs.google.com/document/d/1fHqlQ9l0nriMkrZRFW7Wd1k53DZsvgxstzyxlhgbDq0/edit?usp=sharing Agenda] *** [https://twitter.com/wikidataid/status/1550011035112710144 Wikimedia Indonesia Wikidata meetup. 1300 WIB, July 30, 2022]. ** Ongoing: *** Weekly Lexemes Challenge #51, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=51 Plants] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Papers *** [[d:Q113181609|The Lay of the Land: Data Visualizations of the Language Data and Domains of Wikidata (Q113181609)]] ** Videos *** Wikibase Ecosystem taking Wikidata further, by [[d:User:LydiaPintscher|Lydia Pintscher]] - [https://www.youtube.com/watch?v=gl83YPGva7s YouTube] *** Teaching Wikidata Editing Practices II (in Chinese) - [https://www.youtube.com/watch?v=fh6xXXdq5Uw YouTube] * '''Tool of the week''' ** [[d:User:Magnus Manske/referee.js|User:Magnus Manske/referee.js]] - is a userscript that automatically checks external IDs and URLs of a Wikidata item as potential references, and adds them with a single click. * '''Other Noteworthy Stuff''' ** [[Wikidata:Development plan|Wikidata and Wikibase 2022 development plan]] has been updated to include activity estimates for the third quarter (Q3). ** Fellowship: [https://medium.com/wanadata-africa/wikipedian-in-residence-wir-fellowships-to-help-fight-climate-denialism-in-africa-1380dd849ad7 Wikipedian-in-Residence (WiR) fellowships to improve climate info in African languages on Wikipedia and Wikidata.] ** [[d:phab:T66503|T66503]]: It is now possible to import dates from templates to Wikidata using Pywikibot's <code>[[mw:Manual:Pywikibot/harvest template.py|harvest_template.py]]</code> script. ** Number of wikidata-powered infoboxes on Commons now [[:c:Category:Uses of Wikidata Infobox|exceeds 4 million]] ** [https://openrefine.org/ OpenRefine 3.6.0] was released. It adds support for [[commons:Commons:OpenRefine|editing structured data on Wikimedia Commons]], features more configurable statement deduplication during upload, as well as the ability to delete statements. Head to the [https://github.com/OpenRefine/OpenRefine/releases/tag/3.6.0 release page] for a changelog and download links. * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: none *** External identifiers: [[:d:Property:P10870|Accademia dei Georgofili author ID]], [[:d:Property:P10871|Delaware Division of Corporations file number]], [[:d:Property:P10872|Palmares Cultural Foundation process number]], [[:d:Property:P10873|Mapping Museums ID]], [[:d:Property:P10874|gov.uk person ID]], [[:d:Property:P10875|Kazakhstan.travel tourist spot ID]], [[:d:Property:P10876|CVX vaccine code]], [[:d:Property:P10877|Applied Ecology Resources document ID]], [[:d:Property:P10878|ClimateCultures Directory ID]], [[:d:Property:P10879|Hamburger Professorinnen- und Professorenkatalog ID]], [[:d:Property:P10880|Catalogus Professorum (TU Berlin) person ID]], [[:d:Property:P10881|Kieler Gelehrtenverzeichnis ID]], [[:d:Property:P10882|Met constituent ID]], [[:d:Property:P10883|The Encyclopedia of Fantasy ID]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/chirality|chirality]], [[:d:Wikidata:Property proposal/UAE Street Code|UAE Street Code]], [[:d:Wikidata:Property proposal/field of this award|field of this award]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Anghami album ID|Anghami album ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Model image|Model image]], [[:d:Wikidata:Property proposal/fishery for|fishery for]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/Bilbaopedia ID|Bilbaopedia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Disney+ Hotstar ID|Disney+ Hotstar ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/IndExs Exsiccata ID|IndExs Exsiccata ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Objekt-ID für Kulturgut in Liechtenstein|Objekt-ID für Kulturgut in Liechtenstein]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AIPD member ID|AIPD member ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/SecondHandSongs release ID|SecondHandSongs release ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Walther, Initia carminum ID|Walther, Initia carminum ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Initia carminum Latinorum ID|Initia carminum Latinorum ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Repertorium hymnologicum ID|Repertorium hymnologicum ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/national-football-teams.com coach ID|national-football-teams.com coach ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/playmakerstats.com stadium ID|playmakerstats.com stadium ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/sambafoot team ID|sambafoot team ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/lila linked latin uri|lila linked latin uri]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Archivio della ceramica person ID|Archivio della ceramica person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/TUBITAK Sosyal Bilimler Ansiklopedisi ID|TUBITAK Sosyal Bilimler Ansiklopedisi ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/elibrary.ru journal ID|elibrary.ru journal ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/IRIS private universities (1) IDs|IRIS private universities (1) IDs]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Arabic Ontology Lemma ID|Arabic Ontology Lemma ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Merchbar electronic dance music artist ID|Merchbar electronic dance music artist ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/JioSaavn album ID|JioSaavn album ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/JioSaavn Artist ID|JioSaavn Artist ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Revised Mandarin Chinese Dictionary ID|Revised Mandarin Chinese Dictionary ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AEDA subject keyword ID|AEDA subject keyword ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AEDA geographic keyword ID|AEDA geographic keyword ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AEDA taxonomic keyword ID|AEDA taxonomic keyword ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Rare Plant Fact Sheets ID|Rare Plant Fact Sheets ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/100.histrf.ru ID|100.histrf.ru ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/elibrary.ru publisher ID|elibrary.ru publisher ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Livelib.ru publisher ID|Livelib.ru publisher ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/YAPPY profile ID|YAPPY profile ID]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://w.wiki/5UxU Map of driverless rapid transit railway lines worldwide] *** [https://w.wiki/5V7o An example of finding problematic references] *** [https://w.wiki/5Vvw Papers by University of Leeds researchers that might have figures suitable for Wikimedia Commons (with a CC-BY or CC-BY-SA licence, with full text online)] *** [https://w.wiki/5Udf People born on rivers] ([https://twitter.com/MagnusManske/status/1549684778579935235 source]) *** [https://w.wiki/5VLM Humans with "native language" "German"] * '''Development''' ** Lexicographical data: We went over all the feedback we received for teh testing of the new Special:NewLexeme page and started addressing it and fixing the uncovered issues. One issue already fixed is a bug that prevented it from working on mobile view. ([[phab:T313116]]) ** Mismatch Finder: investigated how we can make it work for mismatches in qualifiers instead of the main statement ([[phab:T313467]]) ** REST API: Continued working on making it possible to replace and remove a statement of an Item ** We enabled the profile parameter to the wbsearchentities API on Test Wikidata ([[phab:T307869]]) ** We continued making Wikibase resolve redirects when showing Item labels and descriptions in more places ([[phab:T312223]]) [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 07 25|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 17:24, 25 Հուլիսի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=23558880 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikibooks.org/ www.wikibooks.org]</span> and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiquote.org/ www.wikiquote.org]</span> portal pages now use an automated update system. Other [[m:Project_portals|project portals]] will be updated over the next few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Problems''' * Last week, some wikis were in read-only mode for a few minutes because of an emergency switch of their main database ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T313383] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The external link icon will change slightly in the skins Vector legacy and Vector 2022. The new icon uses simpler shapes to be more recognizable on low-fidelity screens. [https://phabricator.wikimedia.org/T261391] * Administrators will now see buttons on user pages for "{{int:changeblockip}}" and "{{int:unblockip}}" instead of just "{{int:blockip}}" if the user is already blocked. [https://phabricator.wikimedia.org/T308570] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place tomorrow (26 July). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W30"/> </div> 19:26, 25 Հուլիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23545370 --> == Wikidata weekly summary #531 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''Discussions''' ** New requests for permissions/Bot: *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/William Avery Bot 8|William Avery Bot 8]]. '''Task/s:''' Set qualifiers on [[:d:Property:P734|family name (P734)]] to standardised values, as discussed at [[d:Wikidata_talk:WikiProject_Names#Qualifiers_for_given_names_and_surnames_-_establish_a_guideline|Wikidata talk:WikiProject Names|Qualifiers for given names and surnames - establish a guideline]], and requested at [[d:Wikidata:Bot_requests#Request_to_replace_qualifiers_(2022-07-17)|Request to replace qualifiers (2022-07-17)]]. *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/EnvlhBot 4|EnvlhBot 4]]. '''Task/s:''' import forms for French verbs on [[d:Wikidata:Lexicographical data|lexemes]]. * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming: *** [https://twitter.com/wikimediatech/status/1547256861237268482 Mark your calendars for the Wikimania Hackathon!] The free, online, public event will take place from 16- 22 UTC August 12 and 12-17 UTC August 13, and include a final showcase on August 14. *** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikidata@lists.wikimedia.org/thread/4Q3W3SH23QKWMLLATPEIKYLOGEYZE2KU/ Talk to the Search Platform / Query Service Team. Date: Wednesday, August 3rd, 2022 Time: 15:00-16:00 UTC / 08:00-09:00 PDT / 11:00-12:00 EDT / 16:00-17:00 WAT / 17:00-18:00 CEST] *** Wikidata Birthday is taking place in October 2022, and together we are celebrating 10 amazing years of Wikidata with decentralized community events! Discover more [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Tenth_Birthday|Wikidata:Tenth Birthday]] -- organize an event and [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Tenth_Birthday/Run_an_event|get funding]] ** Ongoing *** Weekly Lexemes Challenge #52, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=52 Software] ** Past: *** Wikidata/Wikibase office hours logs ([[d:Wikidata:Events/IRC office hour 2022-07-27|2022-07-27]]) * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Blogs *** [https://observablehq.com/@pac02/good-articles-in-wikipedia-in-french Insights about good articles in Wikipedia in French] This Observable's notebook uses SPARQL queries to get insights about good articles. *** [https://observablehq.com/@pac02/tour-de-france-femmes Tour de France Femmes] : Notebook exploring data from Tour de France Femmes using Wikidata. *** [https://blog.library.si.edu/blog/2022/07/28/smithsonian-libraries-and-archives-wikidata-smithsonian-research-online/#.YuacmXVByV5 Smithsonian Libraries and Archives & Wikidata: Smithsonian Research Online] *** [https://wikimedia.org.au/wiki/Populating_Wikipedia:_New_tool_integrating_Australian_Census_data Populating Wikipedia: New tool integrating Australian Census data] *** [http://magnusmanske.de/wordpress/?p=668 Quickstatements User Evaluation of Statements and Terms, or QUEST] *** [https://w.wiki/5WmF Place of birth and death of people with Peruvian citizenship] ([https://twitter.com/WikidataPeru/status/1552925098067329025 source]) *** [https://www.theverge.com/2022/7/29/23283701/wikipediate-notable-people-ranking-map-search-scroll-zoom This interactive map highlights the most notable person from your hometown] *** [https://tjukanovt.github.io/notable-people Map of notable people] based on [https://www.nature.com/articles/s41597-022-01369-4 A cross-verified database of notable people, 3500BC-2018AD] which is based on Wikidata. Made by [https://mobile.twitter.com/tjukanov Topi Tjukanov] *** [[:w:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/In focus|Wikidata insights from a handy little tool]] in [[:d:Wikipedia:Wikipedia Signpost|The Signpost]] ** Videos *** The process of standardizing OpenStreetMap and Wikidata data - an example in the village of Xiliu (in Chinese) - [https://www.youtube.com/watch?v=LhVqRIp3gDY YouTube] *** Wikidata – An attempt to analyse Wikidata Query - [https://www.youtube.com/watch?v=fDBoHoKgsEE YouTube] *** Wikimedia Commons and Wikidata: why and how? - [https://www.youtube.com/watch?v=dw1QEXUa370 YouTube] *** WikiProject Scholia - Brazilian Bioinformatics (in Portuguese) - [https://www.youtube.com/watch?v=Dsboib8fmaA YouTube] *** Connecting an academic organization to Wikidata (Python script) (in Portuguese) - [https://www.youtube.com/watch?v=yvEs0IsKSKg YouTube] *** SPARQL queries on trains (stations and lines), cartography (in French) by [[User:VIGNERON|VIGNERON]] and [[User:Auregann|Auregann]] - [https://www.youtube.com/watch?v=Ezr2aJtKC-w YouTube] * '''Tool of the week''' ** [https://observablehq.com/@pac02/gender-diversity-inspector?collection=@pac02/wikipedia-tools Gender diversity inspector] is a new tool to inspect gender diversity in Wikipedia articles based on SPARQL and Wikidata. * '''Other Noteworthy Stuff''' ** [[:d:Template:Generic queries for authors|Template:Generic queries for authors]] has now generic queries about narrative locations (P840) of works written by an author. * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: [[:d:Property:P10888|contains the statistical territorial entity]], [[:d:Property:P10893|recordist]], [[:d:Property:P10894|spoken by]] *** External identifiers: [[:d:Property:P10872|Palmares Cultural Foundation process number]], [[:d:Property:P10873|Mapping Museums ID]], [[:d:Property:P10874|gov.uk person ID]], [[:d:Property:P10875|Kazakhstan.travel tourist spot ID]], [[:d:Property:P10876|CVX vaccine code]], [[:d:Property:P10877|Applied Ecology Resources document ID]], [[:d:Property:P10878|ClimateCultures Directory ID]], [[:d:Property:P10879|Hamburger Professorinnen- und Professorenkatalog ID]], [[:d:Property:P10880|Catalogus Professorum (TU Berlin) person ID]], [[:d:Property:P10881|Kieler Gelehrtenverzeichnis ID]], [[:d:Property:P10882|Met Constituent ID]], [[:d:Property:P10883|The Encyclopedia of Fantasy ID]], [[:d:Property:P10884|Gitee username]], [[:d:Property:P10885|Anghami artist ID]], [[:d:Property:P10886|Austria-Forum person ID]], [[:d:Property:P10887|Base Budé person ID]], [[:d:Property:P10889|Israeli Company Number]], [[:d:Property:P10890|PM20 ware ID]], [[:d:Property:P10891|pad.ma person ID]], [[:d:Property:P10892|Bioconductor project]], [[:d:Property:P10895|Broadway World person ID]], [[:d:Property:P10896|pad.ma video ID]], [[:d:Property:P10897|ORKG ID]], [[:d:Property:P10898|International Baccalaureate school ID]], [[:d:Property:P10899|Prophy author ID]], [[:d:Property:P10900|Telmore Musik artist ID]], [[:d:Property:P10902|FirstCycling rider ID]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/chirality|chirality]], [[:d:Wikidata:Property proposal/UAE Street Code|UAE Street Code]], [[:d:Wikidata:Property proposal/field of this award|field of this award]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Anghami album ID|Anghami album ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Model image|Model image]], [[:d:Wikidata:Property proposal/fishery for|fishery for]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Matrix space|Matrix space]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Tribe|Tribe]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Prisoner's camp number|Prisoner's camp number]], [[:d:Wikidata:Property proposal/field of this item|field of this item]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Linkinfo ID|Linkinfo ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Zhihu question ID|Zhihu question ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Baidu Tieba name|Baidu Tieba name]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/IndExs Exsiccata ID|IndExs Exsiccata ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Objekt-ID für Kulturgut in Liechtenstein|Objekt-ID für Kulturgut in Liechtenstein]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AIPD member ID|AIPD member ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/SecondHandSongs release ID|SecondHandSongs release ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Walther, Initia carminum ID|Walther, Initia carminum ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Initia carminum Latinorum ID|Initia carminum Latinorum ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Repertorium hymnologicum ID|Repertorium hymnologicum ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/national-football-teams.com coach ID|national-football-teams.com coach ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/playmakerstats.com stadium ID|playmakerstats.com stadium ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/sambafoot team ID|sambafoot team ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/lila linked latin uri|lila linked latin uri]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Archivio della ceramica person ID|Archivio della ceramica person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/TUBITAK Sosyal Bilimler Ansiklopedisi ID|TUBITAK Sosyal Bilimler Ansiklopedisi ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/elibrary.ru journal ID|elibrary.ru journal ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/IRIS private universities (1) IDs|IRIS private universities (1) IDs]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Arabic Ontology Lemma ID|Arabic Ontology Lemma ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Merchbar electronic dance music artist ID|Merchbar electronic dance music artist ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/JioSaavn album ID|JioSaavn album ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/JioSaavn artist ID|JioSaavn artist ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Revised Mandarin Chinese Dictionary ID|Revised Mandarin Chinese Dictionary ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AEDA subject keyword ID|AEDA subject keyword ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AEDA geographic keyword ID|AEDA geographic keyword ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AEDA taxonomic keyword ID|AEDA taxonomic keyword ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Rare Plant Fact Sheets ID|Rare Plant Fact Sheets ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/100.histrf.ru ID|100.histrf.ru ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/elibrary.ru publisher ID|elibrary.ru publisher ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Livelib.ru publisher ID|Livelib.ru publisher ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/YAPPY profile ID|YAPPY profile ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Galleria Recta author ID|Galleria Recta author ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Business Online ID|Business Online ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Real Time IDs|Real Time IDs]], [[:d:Wikidata:Property proposal/The Devil's Porridge Museum Worker Database|The Devil's Porridge Museum Worker Database]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Artistic Gymnastics Federation of Russia ID|Artistic Gymnastics Federation of Russia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Bobsleigh Federation of Russia ID|Bobsleigh Federation of Russia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Russian Luge Federation ID|Russian Luge Federation ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Handball Federation of Russia ID|Handball Federation of Russia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Russian Volleyball Federation ID|Russian Volleyball Federation ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/All-Russian Swimming Federation ID|All-Russian Swimming Federation ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Scinapse Author ID|Scinapse Author ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Russian Paralympic Committee athlete ID|Russian Paralympic Committee athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/National Olympic Committee of the Republic of Kazakhstan ID|National Olympic Committee of the Republic of Kazakhstan ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/National Olympic Committee of Azerbaijan ID|National Olympic Committee of Azerbaijan ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Belgian Olympic Committee ID|Belgian Olympic Committee ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Olympic Federation of Ireland ID|Olympic Federation of Ireland ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Russian Football Union player ID|Russian Football Union player ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/All-Russian Sambo Federation ID|All-Russian Sambo Federation ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Dictionnaire Favereau (fr)|Dictionnaire Favereau (fr)]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Serbian Olympic Committee athlete ID (New)|Serbian Olympic Committee athlete ID (New)]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Singapore National Olympic Council athlete ID|Singapore National Olympic Council athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/NOCNSF athlete ID|NOCNSF athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/numéro d'inscription au Registre national des marques|numéro d'inscription au Registre national des marques]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Modstand person ID|Modstand person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Danacode|Danacode]], [[:d:Wikidata:Property proposal/British Paralympic Association athlete ID|British Paralympic Association athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Canadian Paralympic Committee athlete ID|Canadian Paralympic Committee athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Paralympics Australia athlete ID|Paralympics Australia athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Paralympics New Zealand athlete ID|Paralympics New Zealand athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/ILAMDIR ID|ILAMDIR ID]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://w.wiki/5XCk Grammatical features used on forms of French lexemes] ([https://twitter.com/envlh/status/1553668952399675392 source]) *** [https://w.wiki/5WpF Most notable people] (by sitelinks) ([https://twitter.com/MagnusManske/status/1553020452469104640 source]) *** [https://w.wiki/5WWp List of draughts] ([https://twitter.com/WikidataThreads/status/1552542642684190720 source)] *** [https://w.wiki/5Gfa Map of NZ graduates based on coordinates of employer] ([https://twitter.com/SiobhanLeachman/status/1552477015852617728 source]) * '''Development''' ** [Significant change] [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikidata@lists.wikimedia.org/thread/IN7FPRLU2QA2MVXUEEQ2WTILR4GIOPM3/ New search profile parameter in Wikidata’s wbsearchentities API module] ** REST API: *** [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikidata@lists.wikimedia.org/thread/26Q4RUTPFN2SWZWOEA3TXBH5MCPHLEBU/ You can now check out the current development state of the upcoming REST API] *** We are continuing work on the API route to remove and replace statements, focusing on error handling and corner cases. ** Lexicographical data: We are addressing the feedback from the first release of the new Special:NewLexeme page. ** Continuing work on allowing redirects and the target article as independent sitelinks if a redirect badge is used ([[phab:T313896]]) [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Remove the {{Q|Q1062083}} value for property {{P|31}}. See the [https://w.wiki/5WWb list] and the discussion in the project chat [[:d:Wikidata:Project_chat#Should_milliardaire_(Q1062083)_be_used_as_a_value_of_nature_de_l'%C3%A9l%C3%A9ment_(P31)?|Should billionaire (Q1062083) be used as a value of instance of (P31)?]] ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 08 01|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 16:43, 1 Օգոստոսի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=23614914 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Improved [[m:Special:MyLanguage/Help:Displaying_a_formula#Phantom|LaTeX capabilities for math rendering]] are now available in the wikis thanks to supporting <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Phantom</code></bdi> tags. This completes part of [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Editing/Missing_LaTeX_capabilities_for_math_rendering|the #59 wish]] of the 2022 Community Wishlist Survey. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] will be available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup0.dblist Group 0]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout August. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''Future meetings''' * This week, three meetings about [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] with live interpretation will take place. On Tuesday, interpretation in Russian will be provided. On Thursday, meetings for Arabic and Spanish speakers will take place. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|See how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W31"/> </div> 21:21, 1 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23615613 --> == Wikidata weekly summary #532 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] <div style="margin-top:10px; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">''Here's your quick overview of what has been happening around Wikidata over the last week.''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-width: 400px; -moz-column-width: 400px; column-width: 400px;"> * '''Discussions''' ** New requests for permissions/Bot: *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/Pi bot 26|Pi bot 26]] '''Task/s:''' Auto-correct coordinates set to the wrong globe *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/Pi bot 27|Pi bot 27]] '''Task/s:''' Auto-copy coordinate globe to [[d:Property:P376|located on astronomical body (P376)]] (except for [[d:Q2|Q2]]) *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/William Avery Bot 9|William Avery Bot 9]] '''Task/s:''' Remove tracking parameters from reference URLs, as suggested at [[d:Wikidata:Bot_requests#Tracking_parameters_in_reference_URLs|Wikidata:Bot requests § Tracking parameters in reference URLs]]. I would like to run this as a recurring task, after clearing the c. 2800 current instances. ** Closed request for permissions/Bot: *** [[d:Wikidata:Requests for permissions/Bot/William Avery Bot 8|William Avery Bot 8]] (approved) '''Task/s:''' Set qualifiers on [[d:property:P734|family name (P734)]] to standardised values, as discussed at [[d:Wikidata talk:WikiProject Names#Qualifiers for given names and surnames - establish a guideline|Wikidata talk:WikiProject Names § Qualifiers for given names and surnames - establish a guideline]], and requested at [[d:WD:RBOT#Request to replace qualifiers (2022-07-17)|WD:RBOT § Request to replace qualifiers (2022-07-17)]] * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Events|Events]]''' ** Upcoming *** [[wmania:Wikimania|Wikimania 2022]], August 11 to 14, online event. The [[wmania:Hackathon|Hackathon]] will take place August [[wmania:Hackathon/Schedule|12-14]]. On [[d:Wikidata:Wikimania 2022|this page]] you can find a summary of sessions and community gatherings related to Wikidata and Wikibase. *** Next Linked Data for Libraries [[Wikidata: WikiProject LD4 Wikidata Affinity Group|LD4 Wikidata Affinity Group]] call August 9, 2022: Pieter Vander Vennet on MapComplete, a thematic OpenStreetMap viewer and editor which uses species, language, and image data from Wikidata. [https://docs.google.com/document/d/1LK33z_L6ARux-jzRXIVPlF4yApsFxx7INpKaaZ2MUIg/edit?usp=sharing Agenda]. *** The Wikimania Hackathon starts next Friday, August 16-22! There are still [[:wikimania:Hackathon/Schedule|lots of spots in the schedule]] to add your Wikidata related sessions or project ideas (anyone can present a session) ** Ongoing *** Wikimedia Indonesia's [[d:Wikidata:WikiProject Indonesia/Kegiatan/Datathon|Wikidata edit-a-thon (''datathon'')]] for the 77th anniversary of the Indnesian Independence Day started on 5th August and will be held until 12th August. Participants are instructed to edit items containing the statement [[d:Property:P495|country of origin (P495)]]: [[d:Q252|Indonesia (Q252)]]. *** Toolhub is a catalog of 1500+ tools used every day in a wide variety of workflows across many Wiki projects. We are currently improving the search functionality and need your input – whether you are already familiar with Toolhub or not. Please take 5-10 minutes to leave [[m:en:Toolhub/Data_model/Feedback|feedback]]. ** Ongoing *** Weekly Lexemes Challenge #53, [https://dicare.toolforge.org/lexemes/challenge.php?id=53 Sheep] ** Past *** First online meet-up fully organized by volunteers of the Indonesian Wikidata Community has been held on 30th July where we edited items on Indonesian ethnic groups. * '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Press coverage|Press, articles, blog posts, videos]]''' ** Books *** [https://iu.pressbooks.pub/wikidatascholcomm/ Wikidata for Scholarly Communication Librarianship] ** Blogs *** [https://flowingdata.com/2022/08/02/most-notable-person-everywhere-in-the-world/ Most notable person, everywhere in the world] *** [https://chem-bla-ics.blogspot.com/2022/08/wikidata-now-escapes-smiles-and-cxsmiles.html Wikidata now escapes SMILES and CXSMILES!] *** [https://wikimedia.org.au/wiki/Bringing_the_whole_zoo_to_Wikidata Bringing the whole zoo to Wikidata] - [[d:User:MargaretRDonald|User:MargaretRDonald]] *** [https://www.lehir.net/using-tfsl-to-clean-grammatical-features-on-wikidata-lexemes/ Using tfsl to clean grammatical features on Wikidata lexemes] *** [https://www.linkedin.com/pulse/using-machine-learning-iiif-wikidata-find-female-scientists-jones/ Using Machine Learning, IIIF and Wikidata to find female scientists in historical Newspaper and Journals] ** Papers ***[https://digitalartsnation.ca/wp-content/uploads/2022/08/Embracing-Wikidata-Guide-2022.pdf Embracing Wikidata: How to Increase Discoverability for Musicians Online] - [https://twitter.com/ipetri/status/1554631438187827201 Tweet] *** ** Videos ***[https://www.youtube.com/watch?v=Ii2esyEaPjI New Zealand Thesis Project July 2022] - [[User:DrThneed|User:DrThneed]] *** [https://www.youtube.com/watch?v=vj_lxwFS98I Wikidata academic bibliographic data and Scholia] (in French) by [[User:VIGNERON|VIGNERON]] and [[User:Jsamwrites|Jsamwrites]] *** Wikidata: Just Three Steps to Turn Books into Data Collections (in Chinese) - [https://www.youtube.com/watch?v=zatu9UjI0VQ YouTube] ** Presentations: *** [[:Commons:File:KB Wikibase.cloud Unboxing Experience, Netherlands Wikibase Knowlegde Group, 22-07-2022.pdf|KB Wikibase.cloud Unboxing Experience, Netherlands Wikibase Knowlegde Group]] * '''Tool of the week''' ** [https://workspace.google.com/marketplace/app/wikipedia_and_wikidata_tools/595109124715?pann=cwsdp&hl=en Wiki tools] - adds dozens of Wikipedia and Wikidata functions to your Google sheets. * '''Other Noteworthy Stuff''' ** [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Tenth Birthday|Wikidata's 10th birthday]]: you can contribute to the collaborative celebration video by sending a "happy birthday video" before September 18th, [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Tenth Birthday/Celebration video|more information here]] * '''Did you know?''' <!-- NEW PROPERTIES DO NOT REMOVE --> ** Newest [[d:Special:ListProperties|properties]]: *** General datatypes: [[:d:Property:P10893|recordist]], [[:d:Property:P10894|spoken by]], [[:d:Property:P10906|foliage type]] *** External identifiers: [[:d:Property:P10889|Israeli Company Number]], [[:d:Property:P10890|PM20 ware ID]], [[:d:Property:P10891|pad.ma person ID]], [[:d:Property:P10892|Bioconductor project]], [[:d:Property:P10895|Broadway World person ID]], [[:d:Property:P10896|pad.ma video ID]], [[:d:Property:P10897|ORKG ID]], [[:d:Property:P10898|International Baccalaureate school ID]], [[:d:Property:P10899|Prophy author ID]], [[:d:Property:P10900|Telmore Musik artist ID]], [[:d:Property:P10902|FirstCycling rider ID]], [[:d:Property:P10903|Super Basketball League ID]], [[:d:Property:P10904|Sport24.ru team ID]], [[:d:Property:P10905|P. League+ ID]], [[:d:Property:P10907|Paleobiology Database ID]], [[:d:Property:P10908|Kinokolo.ua person ID]], [[:d:Property:P10909|Theatrical Index person ID]], [[:d:Property:P10910|Korean Academy of Science and Technology member ID]] <!-- END NEW PROPERTIES --> <!-- NEW PROPOSALS DO NOT REMOVE --> ** New [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Property proposal|property proposals]] to review: *** General datatypes: [[:d:Wikidata:Property proposal/Zhihu question ID|Zhihu question ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/counts instances of|counts instances of]], [[:d:Wikidata:Property proposal/holds diplomatic passport of|holds diplomatic passport of]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Identifier of Czechoslovak books|Identifier of Czechoslovak books]] *** External identifiers: [[:d:Wikidata:Property proposal/Belgian Olympic Committee ID|Belgian Olympic Committee ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Olympic Federation of Ireland ID|Olympic Federation of Ireland ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Russian Football Union player ID|Russian Football Union player ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/All-Russian Sambo Federation ID|All-Russian Sambo Federation ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Baidu Tieba name|Baidu Tieba name]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Dictionnaire Favereau (fr)|Dictionnaire Favereau (fr)]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Serbian Olympic Committee athlete ID (New)|Serbian Olympic Committee athlete ID (New)]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Singapore National Olympic Council athlete ID|Singapore National Olympic Council athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/NOCNSF athlete ID|NOCNSF athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/numéro d'inscription au Registre national des marques|numéro d'inscription au Registre national des marques]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Modstand person ID|Modstand person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Danacode|Danacode]], [[:d:Wikidata:Property proposal/British Paralympic Association athlete ID|British Paralympic Association athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Canadian Paralympic Committee athlete ID|Canadian Paralympic Committee athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Paralympics Australia athlete ID|Paralympics Australia athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Paralympics New Zealand athlete ID|Paralympics New Zealand athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/ILAMDIR ID|ILAMDIR ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/identifiant BD oubliées d'un auteur|identifiant BD oubliées d'un auteur]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Bolshoi Theatre person ID|Bolshoi Theatre person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/kulturstiftung.org person ID|kulturstiftung.org person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Mariinsky Theatre person ID|Mariinsky Theatre person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Onestop ID|Onestop ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Federation Council reference ID|Federation Council reference ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/athletics.by person ID|athletics.by person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/AFC player ID|AFC player ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/izsambo.ru person ID|izsambo.ru person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Rugby Union of Russia athlete ID|Rugby Union of Russia athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Online Torwali Dictionary ID|Online Torwali Dictionary ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/wrestdag.ru person ID|wrestdag.ru person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Climbing Federation of Russia athlete ID|Climbing Federation of Russia athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Shooting Union of Russia person ID|Shooting Union of Russia person ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Russian Trampoline Federation ID|Russian Trampoline Federation ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Freestyle Federation of Russia ID|Freestyle Federation of Russia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Federation of Ski-Jumping and Nordic Combined of Russia ID|Federation of Ski-Jumping and Nordic Combined of Russia ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/USK ID|USK ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/BiatlonMag profile ID|BiatlonMag profile ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/motocross.ru profile ID|motocross.ru profile ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Football 24 article ID|Football 24 article ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/abART book series ID|abART book series ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Turkish Paralympic Committee athlete ID|Turkish Paralympic Committee athlete ID]], [[:d:Wikidata:Property proposal/Jewish Pediatricians 1933–1945 ID|Jewish Pediatricians 1933–1945 ID]] <!-- END NEW PROPOSALS --> ** Query examples: *** [https://w.wiki/5XZ4 Most recent date not used as a date of birth (P569) or date of death (P570)] *** [https://w.wiki/5YAx Map of war memorials, showing EN Wikipedia article if it exists] ([https://twitter.com/Tagishsimon/status/1555288388235821058 source]) *** [https://w.wiki/5XY7 Most frequent occupations of people born in Épinal] ([https://twitter.com/WikidataThreads/status/1554207788687138820 source]) *** [https://w.wiki/5XY2 Species named after places in the state of Espírito Santo] ([https://twitter.com/lubianat/status/1554202922132860928 source]) *** [https://w.wiki/5YKw Places named after Lenin] ([https://twitter.com/theklaneh/status/1555613271679537153 source]) * '''Development''' ** Lexicographical data: *** Continuing to address feedback from the testing (e.g. [[phab:T312292]], [[phab:T313113]], [[phab:T313466]]) *** We have pushed back replacing Special:NewLexeme with the new Special:NewLexemeAlpha a bit to address more of the testing feedback. ** Continuing to tackle allowing sitelinks to redirects under some circumstances ([[phab:T278962]]) ** REST API: *** Finishing up the endpoints for removing and replacing statements and adding authentication and authorization to them *** Looking into feedback from first testing [[phab:maniphest/query/4RotIcw5oINo/#R|You can see all open tickets related to Wikidata here]]. If you want to help out, you can also have a look at [https://phabricator.wikimedia.org/project/board/71/query/zfiRgTnZF7zu/?filter=zfiRgTnZF7zu&order=priority the tasks needing a volunteer]. * '''Monthly Tasks''' ** Add labels, in your own language(s), for the new properties listed above. ** Comment on property proposals: [[d:Wikidata:Property proposal/Overview|all open proposals]] ** Contribute to a [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Showcase items|Showcase item]]. ** Help [[d:Special:LanguageStats|translate]] or proofread the interface and documentation pages, in your own language! ** [[d:User:Pasleim/projectmerge|Help merge identical items]] across Wikimedia projects. ** Help [[d:Wikidata:Status updates/Next|write the next summary!]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[:d:Special:MyLanguage/Wikidata:Status updates/2022 08 08|Read the full report]]''' · [[m:Global message delivery/Targets/Wikidata|Unsubscribe]] · [[:d:User:Mohammed Sadat (WMDE)|Mohammed Sadat (WMDE)]] 14:37, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Mohammed Sadat (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikidata&oldid=23614914 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> 19:49, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 --> 1cynajz8evku2bom2r9aywra6y57x5s 14 22255 8485178 1002056 2022-08-08T16:19:06Z 31.200.17.88 wikitext text/x-wiki [[Կատեգորիա:Դպրոցներ ըստ վայրի]] [[Կատեգորիա:Բաքվի շենքեր և կառույցներ]] [[Կատեգորիա:Ադրբեջանի դպրոցներ]] d5l3dkrb8pohy7gh0fk24j18n5byysf 8485182 8485178 2022-08-08T16:21:35Z 31.200.17.88 wikitext text/x-wiki {{Վիքիպահեստ կատեգորիա|Schools in Baku}} [[Կատեգորիա:Դպրոցներ ըստ վայրի]] [[Կատեգորիա:Բաքվի շենքեր և կառույցներ]] [[Կատեգորիա:Ադրբեջանի դպրոցներ]] t7qljda2qko9wehw5o304hj7g1na9gv 14 23029 8485193 1002061 2022-08-08T16:33:12Z 31.200.17.88 wikitext text/x-wiki {{Վիքիպահեստ կատեգորիա|Schools in Şuşa}} [[Կատեգորիա:Դպրոցներ ըստ վայրի]] [[Կատեգորիա:Շուշի]] 397n7ywqz9fh0v5hwi30st5el03isti 0 25479 8485604 8484947 2022-08-09T00:08:25Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}}{{ստուգել փաստերը}} {{Սեռական կողմնորոշում}} [[Պատկեր:Bisexual Pride Flag.svg|մինի|աջից|Բիսեքսուալների դրոշը]] '''Երկսեռական''' կամ '''բիսեքսուալ''' ({{lang-en|''bisexual''}}), յուրաքանչյուր անհատ, որը զգացմունքային և/կամ սեռական գրավչություն ունի մեկից ավելի սեռերի նկատմամբ։ == Երկսեռական կողմնորոշում == Բիսեքսուալները [https://www.pinkarmenia.org/news/sexuality-booklet/ սեռականության] աշխարհում յուրահատուկ տեղ գրավող մարդկանց խումբ են։ Հաճախ տեղ գտնելով [[Համասեռականություն|հոմոսեքսուալ]] և [[Հետերոսեքսուալություն|հետերոսեքսուալ]] կողմնորոշման միջակայքում, բիսեքսուալ մարդիկ շատերի կողմից դիտվում են որպես այս երկուսի խառնուրդ։ Իրականում դա, իհարկե, ճիշտ չէ։ Ինչպես բոլոր [[Սեռական կողմնորոշում|սեռական կողմնորոշումների]] դեպքում, բիսեքսուալ մարդկանց նախասիրությունները կախված են բազմաթիվ նրբություններից։ Շատ բիսեքսուալ մարդիկ բոլորին չեն համարի հավասարապես գրավիչ. նրանց կարող են ավելի շատ դուր գալ որոշ մարդիկ, քան մյուսները, նրանք կարող են նույնիսկ որոշ [[գենդերային ինքնություն]] ունեցող մարդկանց ավելի շատ հավանել, քան մյուսներին։ Ինչպես և հետերոսեքսուալ և ԼԳԲՏ մարդկանց դեպքում է` մի փոքր սահմանումը երբեք չի կարող բնորոշել մի ամբողջ խումբ մարդկանց։ Բոլոր մարդիկ տարբեր են, ու թեև մարդիկ կարող են ունենալ նույն սեռական կողմնորշումը, դա չի նշանակում, որ նրանք բոլորը նույնն են։ {{անավարտ}} [[Կատեգորիա:Երկսեռականություն]] 1pw6ml6xsmccvvt9ck8hxoos4ibdvad 0 25801 8485170 8399039 2022-08-08T16:00:14Z Kizich 124350 Կատարվել են շարադասական և քերականական շտկումներ։ wikitext text/x-wiki {{Անձ|ծննդյան օր=329|կրոն=Հայ առաքելական եկեղեցի}} '''Ներսես Ա Մեծ''' (մոտ [[329]] - [[373]]), [[Ամենայն հայոց կաթողիկոս]] (353-373)։ Հաջորդել է [[Փառեն Ա Աշտիշատցի]] կաթողիկոսին։ [[Հայ Առաքելական եկեղեցի|Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու]] տոնելի սրբերից է։ == Կենսագրություն == Ներսես Պարթևը ծնվել է մոտ 329 թ.-ին (ծննդյան վայրը անհայտ է), սերում է [[Գրիգոր Լուսավորիչ|Գրիգոր Լուսավորչի]] տոհմից, [[Հուսիկ Ա Պարթև]]ի թոռն է։ Մանկության և պատանեկության տարիներին ապրել, կրթվել ու դաստիարակվել է [[Կեսարիա]]յում։ Կեսարիայում ուսանելուց հետո վերադարձել է հայրենիք, որտեղ [[Արշակ Բ]] արքան նրան նշանակել է արքունի սենեկապետ։ Ամուսնացել է Հայոց սպարապետ Արտավազդ Մամիկոնյանի որդի Վարդանի դստեր՝ Սահանդուխտի հետ։ 351 թ.-ին Արշակ Երկրորդ արքայի հանձնարարությամբ Ներսես Պարթևը առաջնորդել է [[Կոստանդնուպոլիս]] ուղևորվող հայկական պատվիրակությանը, մասնակցել հայ-հռոմեական լարված հարաբերությունների կարգավորմանը։ === Ներսես Ա Մեծը՝ կաթողիկոս === 353 թ. Արշակ Բ-ի հրահանգով Ներսես Ա Պարթևը ձեռնադրվել է [[եպիսկոպոս]], ապա մեկնել [[Կեսարիա]], որտեղ հանդիսավորությամբ օծվել է Հայոց [[կաթողիկոս]]։ Ըստ ավանդության այնտեղ նրա հետ ձեռնադրվել է նաև 4-րդ դարի եկեղեցական նշանավոր հայրերից [[Բարսեղ Կեսարացի]]ն։ Կաթողիկոս ձեռնադրվելուց մեկ տարի անց՝ 353/4 թ., Ներսես կաթողիկոսը [[Աշտիշատ]]ում գումարում է Հայոց Ա ազգային եկեղեցական ժողովը։ Ժողովը որոշում է Հայաստանի տարբեր վայրերում հիմնել աղքատանոցներ, որբանոցներ, հիվանդանոցներ, ուրկանոցներ, հյուրանոցներ և այլ բարեգործական հաստատություններ, ինչպես նաև արգելում է հեթանոսական սովորությամբ՝ լաց ու կոծով, հանդերձներ պատռելով մեռելներ թաղել, քանի որ քրիստոնյան պարտավոր է հավատալ հանդերձյալ կյանքին։ Արգելվում է մերձավոր արյունակիցների ամուսնությունը։ Հանձնարարվում է հեռու մնալ հարբեցողությունից, պոռնկությունից, սպանությունից, գթությամբ վարվել ծառաների հետ, ծանր հարկերով չնեղել ժողովրդին և այլն։ Ժողովի որոշումներից է նաև վանքեր և պարսպապատ կուսանոցներ հիմնելը, յուրաքանչյուր վանքում դպրոց հաստատելը։ Ժողովի որոշումները կարճ ժամանակամիջոցում կյանքի են կոչվում։ Ժողովը նաև խիստ պատիժներ է սահմանել կենդանամոլների և սեռական այլ սանձարձակությունների դեմ։ Ներսես Ա-ն հոգ էր տանում որպեսզի Հայոց Եկեղեցու պաշտոնյաները զինվեն գիտությամբ և աստվածային իմաստությամբ։ Սուրբ հայրապետը հայտնի էր մեծ աղքատասիրությամբ. նա երբեք ճաշի կամ ընթրիքի չէր նստում առանց սեղանակից ունենալու աղքատներին և կույրերին, անդամալույծներին և ցավագարներին։ Սիրում էր անձամբ սպասավորել և դարմանել նրանց։ === Ներսես Մեծի հարաբերություններն արքունիքի հետ === Ներսես Ա Պարթևը և [[Արշակ Բ|Արշակ Երկրորդը]] ներքին ու արտաքին քաղաքականության վարման հարցերում ունեցել են ներհակ դիրքորոշում, որի հետևանքով լարվել են հարաբերությունները։ Կաթողիկոսը բացահայտորեն ընդդիմացել է Արշակ Բ-ին և համակրել ու պաշտպանել Արշակունյաց Մեծ սեպուհ Գնելին։ 353 թ-ին Գնելը դավադրաբար սպանվում է, իսկ Ներսես Պարթևին Արշակ արքան մեկուսացնում է Աշտիշատում։ 363 թ. [[Հուլիանոս Ուրացող|Հուլիանոս]] կայսեր զոհվելուց հետո, և նրան հաջորդած Հովիանոս կայսեր կնքած «ամոթալի պայմանագրից» հետո, երբ Մեծ Հայքը զրկվել էր Հռոմի ռազմական օգնությունից և հայտնվել պարսկական զորքերի հարձակման վտանգի առջև, Արշակ թագավորը խնդրում է Ներսես Ա Պարթևին վերստին ստանձնել Հայոց կաթողիկոսի պարտականությունները՝ հուսալով նրա հեղինակավոր միջամտությամբ վերահաստատել հայ-հռոմեական հարաբերությունները։ Ներսես Ա Պարթևը պատվիրակությամբ մեկնում է [[Հռոմ]], որտեղ արիոսյան աղանդավորներին հովանավորող Հռոմի նոր կայսր [[Վաղես կայսր|Վալենտիանոսը (Վաղես)]] Ներսես Ա Պարթևին կալանավորում և աքսորում է Միջերկրական ծովի անմարդաբնակ կղզիներից մեկը։ Կաթողիկոսն աքսորից ազատվում է միայն [[Պապ Արշակունի թագավոր|Պապ Արշակունու]] օրոք /370-374 թթ/ և վերադառնում է հայրենիք։ 371 թ. պարսկական զորքերի դեմ [[Ձիրավի ճակատամարտ]]ում Ներսես Ա Մեծը քաջալերում էր հայ մարտիկներին, որ աներկյուղ և հավատով զինված մարտնչեն թշնամու դեմ։ Իսկ ինքը, բարձրանալով [[Նպատ]] լեռան գագաթը, ողջ մարտի ընթացքում բազկատարած աղոթում էր, մինչև որ հայոց զորքը լիակատար հաղթանակ տարավ։ == Ներսես Ա Մեծի մահը == Համաձայն 5-րդ դարի պատմագիր [[Փավստոս Բյուզանդ|Փավստոս Բուզանդ]]ի՝ Հայոց կաթողիկոսը սպանվել է [[Պապ թագավոր]]ի կողմից թունավորվելով, սակայն ըստ այլ աղբյուրների կաթողիկոսը ընդամենը ունեցել է առողջական խնդիրներ{{փա՞ստ}}։ Ըստ եկեղեցական ուշ մի ավանդության, հայրապետը կանխապես իմացել է թագավորի դավադրության մասին, սակայն կամովին ընդունել է մահվան հրավերը՝ թունավորված գինին խմելուց առաջ հանդիմանելով արքային։ Այնուհետև իր մահն արժանավայել դիմավորելու համար [[պատարագ]] է մատուցել, իսկ մահվանից առաջ մերձավորներին պատմել տեսիլքը Հայաստանին սպասվող իրադարձությունների՝ [[Արշակունի]]ների կործանման, Արևելքի նվաճողների տիրապետության, նրանց կործանման, երկրում քրիստոնեության վերածաղկման և այլ իրադարձությունների մասին։ Համաձայն մեկ այլ վարկածի Ներսես Ա Պարթևը վախճանվել է թոքերի հիվանդությունից 373 թ-ի հուլիսի 25-ին։ Կաթողիկոսի մահը եղել է [[Եկեղյաց գավառ]]ի Խախ արքունի ավանում։ Թաղվել է Եկեղյաց գավառի Թիլ ավանում։ Հայոց եկեղեցին դասել է Ներսես Ա Մեծ կաթողիկոսին սրբերի շարքը։ Նրա հիշատակը տոնվում է [[Կաթողիկե Ս. Էջմիածնի տոն]]ին հաջորդող շաբաթ օրը։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Աղբյուրներ == # Մանկական Քրիստոնեական Հանրագիտարան, Երևան, 1998։ # Հայոց Եկեղեցու Հանրագիտարան, Պրակ Ա, Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսներ, Ս. Էջմիածին, 2008։ # Օրմանյան Մ., Ազգապատում, հատ. Ա., Ս Էջմիածին, 2001։ # Փավստոս Բուզանդ Հայոց պատմություն, Երևան 1968։ # «Սոփերք հայկականք», հատ Զ. Վենետիկ, 1853 թ։ {{Wikidata/Ancestors}} {{Wikidata/FamilyTree}} {{ՀՍՀ|հատոր=8|էջ=252}} {{Հաջորդականություն Կաթողիկոս | նախորդ =[[Փառեն Ա Աշտիշատցի]] | տարիներ 2 = ([[348]]-[[353]]) | էջի Կաթողիկոս = Ներսես Ա Մեծ | տարիներ 1 = ([[353]]-[[373]]) | հաջորդ = [[Շահակ Ա Մանազկերտցի]] | տարիներ 3 = ([[373]]-[[377]]) }} {{Ամենայն հայոց կաթողիկոսներ}} [[Կատեգորիա:Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Լուսավորիչներ]] [[Կատեգորիա:4-րդ դարի քրիստոնեական սրբեր]] [[Կատեգորիա:4-րդ դարի հայեր]] qrxfltke45kr5cds1z33p2zitwnghwo 8485203 8485170 2022-08-08T17:03:30Z 23artashes 2675 [[Special:Contributions/Kizich|Kizich]] ([[User talk:Kizich|քննարկում]]) մասնակցի խմբագրումները հետ են շրջվել [[User:109.75.37.175|109.75.37.175]] մասնակցի վերջին տարբերակին։ wikitext text/x-wiki {{Անձ|ծննդյան օր=329|կրոն=Հայ առաքելական եկեղեցի}} '''Ներսես Ա Մեծ''' (մոտ [[329]] - [[373]]), [[Ամենայն հայոց կաթողիկոս]] (353-373)։ Հաջորդել է [[Փառեն Ա Աշտիշատցի]] կաթողիկոսին։ [[Հայ Առաքելական եկեղեցի|Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու]] տոնելի սրբերից է։ == Կենսագրություն == Ներսես Պարթևը ծնվել է մոտ 329 թ.-ին (ծննդյան վայրը անհայտ է), սերում է [[Գրիգոր Լուսավորիչ|Գրիգոր Լուսավորչի]] տոհմից, [[Հուսիկ Ա Պարթև]]ի թոռն է։ Մանկության և պատանեկության տարիներին ապրել, կրթվել ու դաստիարակվել է [[Կեսարիա]]յում։ Կեսարիայում ուսանելուց հետո վերադարձել է հայրենիք, որտեղ [[Արշակ Բ]] արքան նրան նշանակել է արքունի սենեկապետ։ Ամուսնացել է Հայոց սպարապետ Արտավազդ Մամիկոնյանի որդի Վարդանի դստեր՝ Սահանդուխտի հետ։ 351 թ.-ին Արշակ Երկրորդ արքայի հանձնարարությամբ Ներսես Պարթևը առաջնորդել է [[Կոստանդնուպոլիս]] ուղևորվող հայկական պատվիրակությանը, մասնակցել հայ-հռոմեական լարված հարաբերությունների կարգավորմանը։ === Ներսես Ա Մեծը՝ կաթողիկոս === 353 թ. Արշակ Բ-ի հրահանգով Ներսես Ա Պարթևը ձեռնադրվել է [[եպիսկոպոս]], ապա մեկնել [[Կեսարիա]], որտեղ հանդիսավորությամբ օծվել է Հայոց [[կաթողիկոս]]։ Ըստ ավանդության այնտեղ նրա հետ ձեռնադրվել է նաև 4-րդ դարի եկեղեցական նշանավոր հայրերից [[Բարսեղ Կեսարացի]]ն։ Կաթողիկոս ձեռնադրվելուց մեկ տարի անց՝ 353/4 թ., Ներսես կաթողիկոսը [[Աշտիշատ]]ում գումարում է Հայոց Ա ազգային եկեղեցական ժողովը։ Ժողովը որոշում է Հայաստանի տարբեր վայրերում հիմնել աղքատանոցներ, որբանոցներ, հիվանդանոցներ, ուրկանոցներ, հյուրանոցներ և այլ բարեգործական հաստատություններ, ինչպես նաև արգելում է հեթանոսական սովորությամբ՝ լաց ու կոծով, հանդերձներ պատռելով մեռելներ թաղել, քանի որ քրիստոնյան պարտավոր է հավատալ հանդերձյալ կյանքին։ Արգելվում է մերձավոր արյունակիցների ամուսնությունը։ Հանձնարարվում է հեռու մնալ հարբեցողությունից, պոռնկությունից, սպանությունից, գթությամբ վարվել ծառաների հետ, ծանր հարկերով չնեղել ժողովրդին և այլն։ Ժողովի որոշումներից է նաև վանքեր և պարսպապատ կուսանոցներ հիմնելը, յուրաքանչյուր վանքում դպրոց հաստատելը։ Ժողովի որոշումները կարճ ժամանակամիջոցում կյանքի են կոչվում։ Ժողովը նաև խիստ պատիժներ է սահմանել արվամոլների, կենդանամոլների և սեռական այլ սանձարձակությունների դեմ։ Ներսես Ա-ն հոգ էր տանում որպեսզի Հայոց Եկեղեցու պաշտոնյաները զինվեն գիտությամբ և աստվածային իմաստությամբ։ Սուրբ հայրապետը հայտնի էր մեծ աղքատասիրությամբ. նա երբեք ճաշի կամ ընթրիքի չէր նստում առանց սեղանակից ունենալու աղքատներին և կույրերին, անդամալույծներին և ցավագարներին։ Սիրում էր անձամբ սպասավորել և դարմանել նրանց։ === Ներսես Մեծի հարաբերություններն արքունիքի հետ === Ներսես Ա Պարթևը և [[Արշակ Բ|Արշակ Երկրորդը]] ներքին ու արտաքին քաղաքականության վարման հարցերում ունեցել են ներհակ դիրքորոշում, որի հետևանքով լարվել են հարաբերությունները։ Կաթողիկոսը բացահայտորեն ընդդիմացել է Արշակ Բ-ին և համակրել ու պաշտպանել Արշակունյաց Մեծ սեպուհ Գնելին։ 353 թ-ին Գնելը դավադրաբար սպանվում է, իսկ Ներսես Պարթևին Արշակ արքան մեկուսացնում է Աշտիշատում։ 363 թ. [[Հուլիանոս Ուրացող|Հուլիանոս]] կայսեր զոհվելուց հետո, և նրան հաջորդած Հովիանոս կայսեր կնքած «ամոթալի պայմանագրից» հետո, երբ Մեծ Հայքը զրկվել էր Հռոմի ռազմական օգնությունից և հայտնվել պարսկական զորքերի հարձակման վտանգի առջև, Արշակ թագավորը խնդրում է Ներսես Ա Պարթևին վերստին ստանձնել Հայոց կաթողիկոսի պարտականությունները՝ հուսալով նրա հեղինակավոր միջամտությամբ վերահաստատել հայ-հռոմեական հարաբերությունները։ Ներսես Ա Պարթևը պատվիրակությամբ մեկնում է [[Հռոմ]], որտեղ արիոսյան աղանդավորներին հովանավորող Հռոմի նոր կայսր [[Վաղես կայսր|Վալենտիանոսը (Վաղես)]] Ներսես Ա Պարթևին կալանավորում և աքսորում է Միջերկրական ծովի անմարդաբնակ կղզիներից մեկը։ Կաթողիկոսն աքսորից ազատվում է միայն [[Պապ Արշակունի թագավոր|Պապ Արշակունու]] օրոք /370-374 թթ/ և վերադառնում է հայրենիք։ 371 թ. պարսկական զորքերի դեմ [[Ձիրավի ճակատամարտ]]ում Ներսես Ա Մեծը քաջալերում էր հայ մարտիկներին, որ աներկյուղ և հավատով զինված մարտնչեն թշնամու դեմ։ Իսկ ինքը, բարձրանալով [[Նպատ]] լեռան գագաթը, ողջ մարտի ընթացքում բազկատարած աղոթում էր, մինչև որ հայոց զորքը լիակատար հաղթանակ տարավ։ == Ներսես Ա Մեծի մահը == Համաձայն 5-րդ դարի պատմագիր [[Փավստոս Բյուզանդ|Փավստոս Բուզանդ]]ի՝ Հայոց կաթողիկոսը սպանվել է [[Պապ թագավոր]]ի կողմից թունավորվելով, սակայն ըստ այլ աղբյուրների կաթողիկոսը ընդամենը ունեցել է առողջական խնդիրներ{{փա՞ստ}}։ Ըստ եկեղեցական ուշ մի ավանդության, հայրապետը կանխապես իմացել է թագավորի դավադրության մասին, սակայն կամովին ընդունել է մահվան հրավերը՝ թունավորված գինին խմելուց առաջ հանդիմանելով արքային։ Այնուհետև իր մահն արժանավայել դիմավորելու համար [[պատարագ]] է մատուցել, իսկ մահվանից առաջ մերձավորներին պատմել տեսիլքը Հայաստանին սպասվող իրադարձությունների՝ [[Արշակունի]]ների կործանման, Արևելքի նվաճողների տիրապետության, նրանց կործանման, երկրում քրիստոնեության վերածաղկման և այլ իրադարձությունների մասին։ Համաձայն մեկ այլ վարկածի Ներսես Ա Պարթևը վախճանվել է թոքերի հիվանդությունից 373 թ-ի հուլիսի 25-ին։ Կաթողիկոսի մահը եղել է [[Եկեղյաց գավառ]]ի Խախ արքունի ավանում։ Թաղվել է Եկեղյաց գավառի Թիլ ավանում։ Հայոց եկեղեցին դասել է Ներսես Ա Մեծ կաթողիկոսին սրբերի շարքը։ Նրա հիշատակը տոնվում է [[Կաթողիկե Ս. Էջմիածնի տոն]]ին հաջորդող շաբաթ օրը։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Աղբյուրներ == # Մանկական Քրիստոնեական Հանրագիտարան, Երևան, 1998։ # Հայոց Եկեղեցու Հանրագիտարան, Պրակ Ա, Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսներ, Ս. Էջմիածին, 2008։ # Օրմանյան Մ., Ազգապատում, հատ. Ա., Ս Էջմիածին, 2001։ # Փավստոս Բուզանդ Հայոց պատմություն, Երևան 1968։ # «Սոփերք հայկականք», հատ Զ. Վենետիկ, 1853 թ։ {{Wikidata/Ancestors}} {{Wikidata/FamilyTree}} {{ՀՍՀ|հատոր=8|էջ=252}} {{Հաջորդականություն Կաթողիկոս | նախորդ =[[Փառեն Ա Աշտիշատցի]] | տարիներ 2 = ([[348]]-[[353]]) | էջի Կաթողիկոս = Ներսես Ա Մեծ | տարիներ 1 = ([[353]]-[[373]]) | հաջորդ = [[Շահակ Ա Մանազկերտցի]] | տարիներ 3 = ([[373]]-[[377]]) }} {{Ամենայն հայոց կաթողիկոսներ}} [[Կատեգորիա:Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Լուսավորիչներ]] [[Կատեգորիա:4-րդ դարի քրիստոնեական սրբեր]] [[Կատեգորիա:4-րդ դարի հայեր]] 0fr48gzl30qz2jzs35008t44f7dc9wz 0 27096 8485247 8470685 2022-08-08T17:48:55Z CommonsDelinker 212 "Team_Telecom_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն|անվանում=Տելեկոմ Արմենիա (Team)|գլխավոր անձինք=Հայկ Եսայան<br />(գլխավոր տնօրեն)|արտադրանք=Բջջային կապ, ֆիքսված կապ, Ինտերնետ IPTV|պատկերանիշ= }} '''Team Telecom Armenia ՓԲԸ'''-ն (նախկինում '''«ԱրմենՏել» ՓԲԸ''' և '''«ՎԵՈՆ Արմենիա» ՓԲԸ'''), [[Հայաստան]]ի խոշորագույն հեռահաղորդակցության ընկերությունն է։ Team Telecom Armenia ՓԲԸ-ն լիովին հայկական բրենդ է և հազարավոր արհեստավարժ մասնագետների հզորագույն թիմ։ Team Telecom Armenia-ն ՀՀ տարածքում տրամադրում է ինտերնետի, թվային հեռուստատեսության, բջջային և ֆիքսված հեռախոսակապի ծառայություններ։ Հանդիսանալով Հայաստանում հեռահաղորդակցության առաջին համակարգի ժառանգորդը՝ Team-ը ժամանակակից տեխնոլոգիաների հետ է համադրում առաջին կապի օպերատորի հարուստ փորձը։ 2021 թվականից ընկերությունը սկսել է տարածաշրջանում եզակի՝ 25 Գբ/վ արագությամբ 25G-PON տեխնոլոգիայով NGN (Next Generation Network) ցանցի կառուցումը։ Առաջիկայում այս ցանցին կմիացվեն Հայաստանի ողջ տարածքում գործող բջջային կայանները։ Team Telecom Armenia-ն նաև տրամադրում է [[GSM]] 900/1800, [[3G]] (UMTS) և [[4G]] (LTE) ստանդարտի շարժական կապ, ամրակցված հեռախոսակապի, թվային հեռուստատեսության IPTV և OTT ծառայություններ, ինչպես նաև ապահովում է ինտերնետ հասանելիություն FTTH, FTTB, VDSL և ADSL տեխնոլոգիաներով։ Կորպորատիվ սոցիալական պատասխանատվության ծրագրերի շրջանակներում Team-ն իրականացնում է հայալեզու բովանդակության ստեղծմանը նպաստող նախագծեր, աջակցում ստարտափերին և Հայաստանում Hi-Tech միջոցառումների իրականացմանը։ 2020-2022 թվականը ընկերությունը գործել է [[Բիլայն|Beeline]] բրենդի ներքո։ == Տես նաև == * [[Հայաստանի համացանցային ծառայություն տրամադրողների ցանկ]] * [[Տելեկոմ Արմենիա]] == Արտաքին հղումներ == * [https://www.telecomarmenia.am Տելեկոմ Արմենիա պաշտոնական կայքը] == [https://www.telecomarmenia.am/hy/ Ծանոթագրություններ] == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Բջջային օպերատորներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռահաղորդակցական ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Ինտերնետ պրովայդերներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի տնտեսական ներկայությունը Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:Հայկական ապրանքանիշեր]] [[Կատեգորիա:1995 հիմնադրումներ Հայաստանում]] ka4lrlujl7lx8jz9dfhiq2mq0n1wv5n 0 27374 8485834 8129211 2022-08-09T10:56:18Z CommonsDelinker 212 Replacing 424px-Rudi_Völler_06-2004.jpg with [[File:Rudi_Völler_06-2004.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:Duplicate|Duplicate]]: Exact or scaled-down duplicate: [[:c::File:Rudi Völler 06-2004.jpg|]]). wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Անձ | ԱԱՀ = ''Ռուդի Ֆյոլեր'' | բնագիր ԱԱՀ = Rudolf Völler | պատկեր = Rudi Völler 06-2004.jpg | background = | նկարագրում = (ֆուտբոլիստ,հարձակվող) | ծննդյան օր = [[ապրիլի 13]], [[1960]] | ծննդավայր = [[Գերմանիա]] | }} '''Ռուդի Ֆյոլլեր''' ([[գերմաներեն]]՝ '''Rudolf Völler''', {{ԱԾ}}), գերմանացի ֆուտբոլիստ, հարձակվող։ Հանդես է եկել «Կիկերս», «Մյունխեն 1860», «[[Վերդեր]]», «[[Ռոմա ՖԱ|Ռոմա]]», «Մարսել», «Բայեր 04» թիմերում։ [[1990]] թ. աշխարհի չեմպիոն, Եվրոպայի չեմպիոնների գավաթակիր [[1993]] թ.։ Մարզել է [[Գերմանիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական]]ը, որն աշխարհի [[2002]] թ առաջնությունում դարձել է երկրորդ մրցանակակիր։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Ֆուտբոլիստ-անավարտ | հոդված = [[Գերմանիա|գերմանացի]] [[ֆուտբոլ]]ային գործիչի մասին | image = Flag of Germany.svg }} <!--Այլ լեզուներով --> {{Ռոմայի մարզիչներ}} {{Ռոմա-Փառքի Սրահ}} {{DEFAULTSORT:Ֆյոլեր, Ռուդի}} [[Կատեգորիա:Գերմանացի ֆուտբոլիստներ]] [[Կատեգորիա:1960 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Գերմանացի ֆուտբոլային մարզիչներ]] [[Կատեգորիա:Ապրիլի 13 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Ռոմա ՖԱ մարզիչներ]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզիչներ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Բունդեսլիգայի ֆուտբոլիստներ]] [[Կատեգորիա:Գերմանացի լեգեոներ ֆուտբոլիստներ]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլի հարձակվողներ]] [[Կատեգորիա:Իտալիայի լեգեոներ ֆուտբոլիստներ]] {{Bio-stub}} ej2z0rzqubqema6c27s3b7c66pc1pzj 0 28703 8485622 8428517 2022-08-09T02:21:35Z InternetArchiveBot 101881 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Կյուրի (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Գիտնական | բնագիր անուն = {{lang-fr|Marie Curie}}<br />{{lang-pl|Maria Skłodowska-Curie}} }} '''Մարիա Սկլոդովսկա-Կյուրի''' ({{lang-fr|Marie Curie}}<ref>{{cite book|last=Jones|first=Daniel|authorlink=Daniel Jones (phonetician)|editor1-last=Roach|editor1-first=Peter|editor2-last=Setter|editor2-first=Jane|editor2-link=Jane Setter|editor3-last=Esling|editor3-first=John|year=2011|title=[[Cambridge English Pronouncing Dictionary]]|edition=18th|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-15253-2}}</ref>, {{lang-pl|Maria Salomea Skłodowska-Curie}}, {{ԱԾ}}), ֆիզիկայից ([[1903]]) և քիմիայից ([[1911]]) [[Նոբելյան մրցանակ]]ի կրկնակի դափնեկիր, Փարիզում և Վարշավայում Կյուրիի ինստիտուտների հիմնադիր։ Ականավոր ֆրանսիացի ֆիզիկոս և քիմիկոս [[Պիեռ Կյուրի]]ի կինը։ Ամուսնու հետ ուսումնասիրել են ռադիոակտիվության երևույթը, հայտնաբերել են [[ռադիում]] ({{lang-lat|radium}} - ճառագայթող) և [[պոլոնիում]] ({{lang-lat|polonium}} (Polonia - «Լեհաստան») քիմիական տարրերը։ Մարի Կյուրին առաջարկել է [[Ուրան (տարր)|ուրան]]ի հանքաքարի մշակման և զտման դասական մեթոդ, երկար տարիներ ուսումնասիրել է ռադիոակտիվ ճառագայթման հատկությունները, նրա ազդեցությունը կենդանական բջիջների վրա։ Առաջին կինն է, որ ստացել է Նոբելյան մրցանակ, առաջինը և միակ կինը, որ ստացել է կրկնակի Նոբելյան մրցանակ և միակ մարդը, որ Նոբելյան մրցանակ է ստացել երկու տարբեր գիտական բնագավառներից։ Նա նաև եղել է [[Փարիզի համալսարան]]ի առաջին կին պրոֆեսորը, իսկ 1995 թվականին, երբ նրա աճյունն ամփոփվել է [[Փարիզ]]ի Պանթեոնում, դարձել է առաջին կինը, որն այնտեղ թաղված է սեփական արժանիքների և գիտական ձեռքբերումների համար։ Մարի Կյուրին ծնվել է Վարշավայում, [[Լեհական թագավորություն]]ում, որն այն ժամանակ [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] մի մասն էր կազմում։ Նախնական կրթությունը ստացել է Վարշավայի «Թռիչք» համալսարանում (գաղտնի գործող ուսումնական հաստատություն, որը պահպանում էր լեհական ավանդույթները), ապա սկսել է զբաղվել բնագիտության գործնական ուսումնասիրմամբ։ 1891 թվականին, 24 տարեկան հասակում նա հետևում է ավագ քրոջը՝ Բրոնիսլավային և մեկնում Փարիզ՝ ուսումը շարունակելու։ Այնտեղ նա բարձրագույն կրթություն է ստանում և շարունակում իր հետագա գիտական ուսումնասիրությունները։ 1894 թվականին Մարիան հանդիպում է Պիեռ Կյուրիին, իսկ 1895 թվականին նրանք ամուսնանում են։ Միասին սկսում են ուսումնասիրել ուրանի աղերի արձակած անսովոր ճառագայթները։ 1903 թվականին ամուսնու՝ [[Պիեռ Կյուրի]]ի և ֆիզիկոս [[Անրի Բեքերել]]ի հետ մեկտեղ ստանում է Նոբելյան մրցանակ ֆիզիկայի բնագավառում։ 1911 թվականին Նոբելյան մրցանակ է ստանում քիմիայի բնագավառում։ Նրա ձեռքբերումները ներառում են «ռադիոակտիվության» տեսության զարգացումը (տեսություն, որի անունը ինքն էր հորինել<ref>{{cite web|url = http://www2.lbl.gov/abc/wallchart/chapters/03/4.html|title = The Discovery of Radioactivity|date = |accessdate = |website = [[Berkeley Lab]]|publisher = |last = |first = |quote = The term radioactivity was actually coined by Marie Curie […].}}</ref><ref>{{cite web|url = https://www.aip.org/history/curie/resbr1.htm|title = Marie Curie – Research Breakthroughs (1897–1904)|date = |accessdate = |website = [[American Institute of Physics]]|publisher = |last = |first = |quote = To describe the behavior of uranium and thorium [Curie] invented the word “radioactivity” --based on the Latin word for ray.|archive-date = 2015-11-17|archive-url = https://web.archive.org/web/20151117223130/https://www.aip.org/history/curie/resbr1.htm|dead-url = yes}}</ref><ref>{{cite web|url = https://www.nobelprize.org/educational/nobelprize_info/curie-edu.html|title = Marie Curie and the radioactivity, The 1903 Nobel Prize in Physics|date = |accessdate = |website = nobelprize.org|publisher = |last = |first = |quote = Marie called this radiation radioactivity - "radio" means radiation.}}</ref>), ռադիոակտիվ [[իզոտոպ]]երի մեկուսացման տեխնիկան և երկու քիմիական տարրերի՝ [[ռադիում]]ի և [[պոլոնիում]]ի հայտնագործումը։ Նրա ղեկավարությամբ աշխարհում առաջին անգամ սկսվեցին ուսումնասիրություններ կատարվել նորագոյացությունները ռադիոակտիվ իզոտոպերով բուժելու ուղղությամբ։ Նա հիմնադրել է Փարիզի և Վարշավայի Կյուրիի անվան ինստիտուտները, որոնք մինչև օրս հանդիսանում են բժշկական հետազոտությունների գլխավոր կենտրոններ։ [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ի տարիներին նա մշակեց ռենտգենյան ճառագայթներով զինված շարժական ռադիոգրության միավորներ՝ դաշտային հիվանդանոցների համար։ Լինելով Ֆրանսիայի քաղաքացի՝ Մարիա Սկլոդովսկա Կյուրին, որն օգտագործում էր երկու ազգանուններն էլ<ref>See her signature, "M. Skłodowska Curie", in the infobox.</ref><ref>Her 1911 [[Nobel Prize in Chemistry]] was granted to "Marie Sklodowska Curie" [[:File:Marie Skłodowska-Curie's Nobel Prize in Chemistry 1911.jpg]].</ref>, երբեք չի մոռացել իր ազգային ինքնության մասին։ Նա իր դուստրերին [[լեհերեն]] էր սովորեցնում և նրանց հետ այցելում էր Լեհաստան<ref name="goldsmith">{{cite book|first=Barbara|last=Goldsmith|title=Obsessive Genius: The Inner World of Marie Curie|url=https://books.google.am/books?id=xuYSLk_tHfgC|year=2005|publisher=W. W. Norton & Company|isbn=978-0-393-05137-7|page=149|accessdate=2016 թ․ մարտի 15}}</ref>։ 1898 թվականին նրա հայտնաբերած պոլոնիում քիմիական տարրը այդպես է կոչվել ի պատիվ նրա հայրենի Լեհաստանի։ Մարի Կյուրին մահացել է 1934 թվականին Ֆրանսիայում, [[Վերին Սավոյ]]ի [[առողջարաններ]]ից մեկում, ապլաստիկ անեմիայից։ Նրա մահվան պատճառը երկար տարիներ ռադիացիայից չպաշտպանված կենսակերպ վարելն էր և առաջին համաշխարհայինի տարիներին դաշտային հիվանդանոցներում ռադիոգրության սարքերով աշխատելը<ref>{{YouTube|Zz7Q-zZ4onc|"The Genius of Marie Curie: The Woman Who Lit Up the World"}} (a 2013 [[BBC]] documentary).</ref>։ Աշխատելով ռադիոակտիվ նյութերի հետ՝ Մարի Կյուրին զգուշություն չէր ցուցաբերում և նույնիսկ որպես կախազարդ օգտագործում էր ռադիումով անոթ։ Մարի և Պիեռ Կյուրիների գործը շարունակել են նրանց դուստր [[Իրեն Կյուրի]]ն և նրա ամուսինը՝ [[Ֆրեդերիկ Ժոլիո-Կյուրի]]ն։ == Կյանք և գործունեություն == === Մանկություն === [[Պատկեր:Sklodowski Family Wladyslaw and his daughters Maria Bronislawa Helena.jpg|thumb|left|175px|մինի|Վլադիսլավ Սկլոդովսկին իր երեք դստրերի՝ Մարիայի, Բրոնիսլավայի (Բրոնա) և Հելենայի հետ 1890 թվականին]] [[Պատկեր:Marie Curie birthplace.jpg|մինի|Մարի Կյուրիի ծննդավայրը Վարշավայում]] Մարիա Սկլադովսկան ծնվել է Վարշավայում, Լեհաստանի ռուսական մասում, 1867 թվականի նոյեմբերի 7-ին։ Նա Բրոնիսլավա և Վլադիսլավ Սկլոդովսկիների հինգ երեխաներից ամենաերիտասարդն էր<ref name="psb111" />։ Մարիայի ավագ քույրերն էին Սոֆյան (ծնված 1862 թվականին), Բրոնիսլավան (ծնված 1865 թվականին) և Հելենան (ծնված 1866 թվականին), իսկ միակ եղբայրը Յոզեֆ Սկլոդովսկին էր (ծնված 1863 թվականին)<ref name="Marie Curie&nbsp;– Polish Girlhood (1867–1891)">{{cite web |url=http://www.aip.org/history/curie/polgirl1.htm |title=Marie Curie&nbsp;– Polish Girlhood (1867–1891) Part 1 |publisher=American Institute of Physics |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7 |archive-date=2011-11-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111102131239/http://www.aip.org/history/curie/polgirl1.htm |dead-url=yes }}</ref><ref>{{Cite book|title=The Age of Radiance: The Epic Rise and Dramatic Fall of the Atomic Era|last=Nelson|first=Craig|publisher=Simon & Schuster|year=2014|isbn=1-4516-6045-6|page=18|url=https://books.google.am/books?id=vTcGAQAAQBAJ&lpg=PA18&dq=bronislawa%20bronya&pg=PA18}}</ref>։ Թե՛ հայրական և թե՛ մայրական կողմերը իրենց ունեցվածքը կորցրել էին լեհական ապստամբությունների ժամանակ, որոնք նպատակ ունեին պահպանել Լեհաստանի անկախությունը Ռուսաստանից<ref name="gwiazdapolarna"/>։ Սա հետագա սերունդներին, ներառյալ Մարիային և նրա ավագ քույրերին ու եղբորը, դատապարտեց դժվարին պայքար մղելու ապրուստի և կրթության համար<ref name="gwiazdapolarna"/>։ Մարիայի հայրական պապը՝ Յոզեֆ Սկլոդովսկին, [[Լյուբլին]]ում հարգված ուսուցիչ էր եղել և դասավանդել էր երիտասարդ [[Բոլեսլավ Պրուս]]ին<ref name="robert1">{{cite book|author=Robert William Reid|title=Marie Curie|url=https://books.google.am/books?id=p81XAAAAYAAJ|year=1974|publisher=New American Library|page=12|isbn=0-00-211539-5|accessdate=2016 թ․ մարտի 15}}</ref>, որը հետագայում առաջատար գրական գործիչ դարձավ Լեհաստանում։ Մարիայի ծնողները սերում էին Սցլախտայից և համարվում էին լեհ մտավորականներ։ Վլադիսլավը մաթեմատիկայի և ֆիզիկայի ուսուցիչ էր, սովորել էր Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանում, դասավանդել էր տարբեր պետական և ոչ պետական դպրոցներում և եղել էր Վարշավայի երկու արական գիմնազիաների տնօրենը։ Երբ ռուսական իշխանությունները լեհական դպրոցներից վերացրեցին լաբորատոր սարքակազմը, Վլադիսլավը իր դպրոցների լաբորատոր սարքերի և նյութերի մեծ մասը բերեց տուն և իր երեխաներին ծանոթացրեց դրանց գործածությանը<ref name="Marie Curie&nbsp;– Polish Girlhood (1867–1891)"/>։ Բրոնիսլավան՝ Կյուրիի մայրը, կրթությունն ստացել էր Վարշավայի միակ օրիորդաց դպրոցում՝ ''(Ulica Freta)'', որտեղ էլ սկզբում աշխատել է որպես ուսուցչուհի և ապա տնօրեն։ Մինչև Մարիայի ծնունդը նրա ընտանիքն ապրում էր հենց այս դպրոցում։ 1868 թվականին Մարիայի հայրը նշանակվում է հասարակական մի դպրոցի տնօրենի օգնական, որից հետո ընտանիքը տեղափոխվեց Նովոլիպկի փողոց ''(Ulica Nowolipki)''։ Մոտավորապես հենց այս ժամանակ Մարիայի մայրը հիվանդանում է տուբերկուլյոզով և ստիպված հրաժարվում իր պաշտոնից։ Եվ քանի որ Մարիայի հայրը 1873 թվականին նույնպես լքում է իր պաշտոնը, ընտանիքի ֆինանսական վատ դրության պատճառով նրանք բացում են մասնավոր ուսումնարան, որտեղ սկզբում 2 և ապա մինչև 10 երեխաներ էին սովորում<ref>Françoise Giroud: ''„Die Menschheit braucht auch Träumer“ Marie Curie''. S. 22.</ref>։ Մարիան 6 տարեկանից հաճախել է նույն դպրոցը, ինչ իր մայրը։ Երկու տարի անց նա փոխում է դպրոցը և հաճախում՝ Յադվիգա Սիվորսկա մասնավոր դպրոցը։ Անհաջողության մատնված հունվարյան ապստամբությունից հետո 1863 թվականից սկսած Լեհաստանի ռուսների կողմից կառավարվող հատվածում սկսում է մեծանալ ռուսերենի ազդեցությունը։ Ուսուցումը պետք է անցկացվեր միայն ռուսերենով, միայն լեհական պատմությունը և մշակույթն էր թույլատրված դասավանդել մայրենի լեզվով։ 1878 թվականի մայիսին, երբ Մարիան ընդամենը տասը տարեկան էր, [[տուբերկուլյոզ]]ից մահանում է նրա մայրը<ref name="Marie Curie&nbsp;– Polish Girlhood (1867–1891)" />։ Մոտ երեք տարի դրանից առաջ [[տիֆ]]ից մահացել էր ընտանիքի ավագ դուստրը՝ Սոֆյան<ref name="Marie Curie&nbsp;– Polish Girlhood (1867–1891)" />։ Մարիայի հայրը [[Աթեիզմ|աթեիստ]] էր, մայրը՝ [[Կաթոլիկություն|կաթոլիկուհի]]<ref name="Barker2011">{{cite book|first=Dan|last=Barker|title=The Good Atheist: Living a Purpose-Filled Life Without God|url=https://books.google.am/books?id=ruzL8ogol2sC&pg=PA171|date=2011|publisher=Ulysses Press|isbn=978-1-56975-846-5|page=171}}</ref>։ Քրոջ, ապա մոր մահը ստիպում է Մարիային հրաժարվել կաթոլիկություն դավանելուց և դառնալ [[Ագնոստիցիզմ|ագնոստիկ]]<ref name="Marie Curie">{{Cite book |author=Robert William Reid|title=Marie Curie|url=https://books.google.am/books?id=p81XAAAAYAAJ|year=1974|publisher=New American Library|page=6|isbn=0-00-211539-5| quote = Unusually at such an early age, she became what T.H. Huxley had just invented a word for: agnostic.| accessdate = մարտի 15, 2016}}</ref>։ Մոր մահից կարճ ժամանակ անց Մարիան կրկին փոխում է դպրոցը։ 1883 թվականին, 15 տարեկան հասակում Մարիան ավագ դպրոցի լավագույն աշակերտներից էր։ 1884 թվականին ազգականները տանում են նրան գյուղ, քանի որ Մարիայի մոտ դրսևորվում էին գերհոգնածության ախտանիշներ<ref>Marie Skłodowska Curie: ''Selbstbiographie''. S. 15.</ref>։ === Երիտասարդություն === [[File:Maria Sklodowska et sa sœur Bronislawa en 1886.jpg|thumb|left|175px|Մարիա Սկլոդովսկան (ձախից) քրոջ՝ Բրոնիսլավայի հետ, 1886 թվականին]] Լեհաստանում Մարիան չէր կարող շարունակել կրթությունը, քանի որ կանայք չէին կարող հաճախել համալսարան, իսկ արտասահմանում սովորելու համար չկային բավարար ֆինանսական միջոցներ։ 1884 թվականի ուշ ամռանը իր հոր բնակարանում Մարիան սկսում է մասնավոր դասեր տալ։ Միաժամանակ Մարիան քրոջ՝ Բրոնիայի հետ հաճախում էր Յադվիգա Դավիդովայի կողմից «Թռիչք» համալսարանում կազմակերպված դասերին, որը ակադեմիական կրթություն էր տալիս նաև կանանց և աղջիկներին<ref>Susan Quinn: ''Marie Curie. Eine Biographie.'' S. 71.</ref>։ Մարիան շատ էր աշխատում, նույնիսկ քնի և սննդի հաշվին։ Այդ գերծանրաբեռնված աշխատանքի պատճառով, դպրոցն ավարտելուց հետո նա նույնիսկ ստիպված էր բուժվել։ Մարիան ուզում էր շարունակել իր ուսումը, սակայն այդ ժամանակ քույրերի ֆինանսական հնարավորությունները սահմանափակ էին, և Մարիան ու իր քույրը պայմանավորվեցին, որ սկզբում Մարիան կաշխատի և միջոցներ կտրամադրի քրոջը՝ Փարիզում բժշկական կրթություն ստանալու համար, իսկ երկու տարի անց քույրը կաջակցի Մարիայի ուսմանը<ref name="psb111">{{cite book|title=[[Polski słownik biograficzny]], vol. 4|page=111|first=Tadeusz|last=Estreicher|authorlink=Tadeusz Estreicher|language=Polish|chapter=Curie, Maria ze Skłodowskich|year=1938}}</ref><ref name="Marie Curie&nbsp;– Polish Girlhood (1867–1891)1"/>։ 1885 թվականի սեպտեմբերից Մարիան իրավաբանների մի ընտանիքում սկսում է աշխատել որպես տնային ուսուցչուհի։ 1885 թվականի վերջից սկսած երեքուկես տարի Մարիան դասավանդում է Զորավսկի ընտանիքի ավագ դստրերին։ Զորավսկիները Սկլոդովսկիների հեռավոր ազգականներն էին<ref name="psb111"/><ref name="Marie Curie&nbsp;– Polish Girlhood (1867–1891)1"/>։ Ազատ ժամանակ նա կարդում էր գրքեր ֆիզիկայի, սոցիոլոգիայի, անատոմիայի և ֆիզիոլոգիայի մասին, հետաքրքրությունները բավարարելու և բարձրագույն կրթությանը նախապատրաստվելու նպատակով։ Տանտերերի համաձայնությամբ և ավագ քրոջ հովանավորությամբ Մարիան ամեն օր գրել և կարդալ է սովորեցնում 12 գյուղացիների երեխաների։ Մարիան նույն տարվա ամռանը սիրահարվում է Զորավսկի ընտանիքի ավագ տղային՝ Կազիմիր Զորավսկուն, ապագա նշանավոր մաթեմատիկոսին<ref name="Marie Curie&nbsp;– Polish Girlhood (1867–1891)1"/>, երբ վերջինս համալսարանից վերադառնում է տուն։ Տղայի ծնողները կտրականապես դեմ էին նրա և աղքատ ազգականուհու ամուսնությանը, իսկ Կազիմիրն անկարող էր հակառակվել նրանց կամքին<ref name="Marie Curie&nbsp;– Polish Girlhood (1867–1891)1">{{cite web|url=http://www.aip.org/history/curie/polgirl2.htm |title=Marie Curie&nbsp;– Polish Girlhood (1867–1891) Part 2 |publisher=American Institute of Physics |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7}}</ref>։ Հարաբերությունների խզումը ողբերգական էր երկուսի համար էլ։ Շուտով Կազիմիրը դոկտորական աստիճան է ստանում և որպես մաթեմատիկոս սկսում է զբաղվել ակադեմիական գործունեությամբ, Կրակովի համալսարանում ստանձնելով նախ պրոֆեսորի, ապա համալսարանի [[ռեկտոր]]ի պաշտոնը։ Մինչդեռ, ծեր տարիքում, Վարշավայի պոլիտեխնիկական համալսարանի մաթեմատիկայի պրոֆեսորը երկար նստում էր Մարի Կյուրիի արձանի առաջ, որ տեղադրվել էր 1935 թվականին, Վարշավայի Կյուրիի անվան Ռադիումի ինստիտուտի առջև։ Այդ ուսումնական հաստատությունը հիմնադրել էր Մարի Կյուրին 1932 թվականին<ref name="gwiazdapolarna"/><ref name="robert2">{{cite book|author=Robert William Reid|title=Marie Curie|url=https://books.google.am/books?id=p81XAAAAYAAJ|year=1974|publisher=New American Library|page=24|isbn=0-00-211539-5|accessdate=2016 թ․ մարտի 15}}</ref>։ 1889 թվականի սկզբում Մարիան ավարտում է իր աշխատանքը Զորավսկիների մոտ։ Նույն տարում նա գտնում է այլ տնային ուսուցչուհու աշխատանք Բալթիկ ծովի ափերի առողջարաններից մեկում։ Աղջկան ֆինանսապես ավելի լավ ապահովելու նպատակով Մարիայի հայրը 1888 թվականի ապրիլին թոշակի անցնելուց հետո երկու տարով վարձում է և սկսում աշխատացնել Վարշավայի մոտ գտնվող Ստուդցիենիեցի գյուղատնտեսական ուսումնարանը։ [[File:Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 66 20170516 001.jpg|thumb|Վարշավայի այս շենքի լաբորատորիայում 1890-1891 թվականներին Մարիա Սկլոդովսկան կատարել է իր առաջին գիտահետազոտական փորձերը:]] 1890 թվականի սկզբին Բրոնիսլավան, որը մի քանի ամիս առաջ ամուսնացել էր, հրավիրում է Մարիային իրենց միանալ Փարիզում։ Մարիան մերժում է, քանի որ բավարար միջոցներ չուներ համալսարանական կրթության համար. նրանից մեկ և կես տարի է պահանջվում համապատասխան միջոցներ հավաքելու համար<ref name="psb111"/>։ Նրան օգնում էր հայրը, որը կրկին կարողացել էր մի փոքր ավելի շահութաբեր պաշտոն զբաղեցնել<ref name="Marie Curie&nbsp;– Polish Girlhood (1867–1891)1"/>։ Այդ ամբողջ ժամանակ նա զբաղվում էր [[Ինքնակրթություն|ինքնակրթությամբ]]՝ գիրք էր կարդում և նամակագրական կապ էր պահպանում քրոջ հետ<ref name="Marie Curie&nbsp;– Polish Girlhood (1867–1891)1"/>։ 1889 թվականից սկսած Մարիան նորից ապրում է հոր հետ միասին՝ Վարշավայում<ref name="psb111"/>։ Նա շարունակում էր տնային դաստիարակչուհի աշխատել և Վարշավայում է մնում մինչև 1891 թվականի վերջը<ref name="Marie Curie&nbsp;– Polish Girlhood (1867–1891)1"/>։ Մարիայի զարմիկ Ժոզեֆ Բոգուսկին (1853–1933), որը Սանկտ Պետերբուրգում եղել էր [[Դմիտրի Մենդելեև]]ի ասիստենտը<ref name="psb111"/><ref name="Marie Curie&nbsp;– Polish Girlhood (1867–1891)1"/><ref name="teachers">{{cite book|author=Robert William Reid|title=Marie Curie|url=https://books.google.am/books?id=p81XAAAAYAAJ|year=1974|publisher=New American Library|pages=23–23|isbn=0-00-211539-5|accessdate=2016 թ․ մարտի 15}}</ref>, նույն թվականին զբաղեցնում էր Վարշավայի արդյունաբերական և գյուղատնտեսական թանգարանի տնօրենի պաշտոնը։ Թանգարանն ուներ սեփական լաբորատոր սենյակը, որտեղ Մարիան առաջին անգամ հնարավորություն ստացավ իրականացնել քիմիական և ֆիզիկական փորձերը<ref name="psb111"/><ref name="Marie Curie&nbsp;– Polish Girlhood (1867–1891)"/><ref name="Marie Curie&nbsp;– Polish Girlhood (1867–1891)1"/><ref>Marie Skłodowska Curie: ''Selbstbiographie''. S. 18.</ref>, որոնց ընթացքում ամրապնդվեց Փարիզում բարձրագույն բնագիտական կրթություն ստանալու ցանկությունը։ === Առաջին տարիները Փարիզում === [[Պատկեր:Marie Pierre Irene Curie.jpg|մինի|Պիեռ, Իրեն և Մարի Կյուրիները]] 1891 թվականին Մարիա Սկլոդովսկան ճանապարհորդում է դեպի Ֆրանսիա<ref name="psb112"/> և ապրում քրոջ՝ Բրոնիայի և քրոջ ամուսնու Կազիմիր Դլուսկիի հետ ''Rue d'Allemagne'' փողոցի վրա։ Նոյեմբերի 3-ին նա գրանցվում է [[Սորբոնի համալսարան]]ում ֆիզիկայի բարձրագույն կրթություն ստանալու համար։ Այդ տարվա համալսարանի 9000 ուսանողներից միայն 250-ն էին կանայք, գիտությունների ֆակուլտետի ''Faculté des sciences'' 1825 ուսանողներից՝ միայն 23-ը<ref>Susan Quinn: ''Marie Curie. Eine Biographie''. S. 109.</ref>։ Գիտություններ սովորող կանայք հիմնականում արտասահմանից էին, քանի որ այդ ժամանակվա ֆրանսիական օրիորդական դպրոցներում չէին սովորում ֆիզիկա, կենսաբանություն, լատիներեն, գերմաներեն կարևոր առարկաները<ref>[[Barbara Czarniawska]], Guje Sevón: ''The Thin End of the Wedge: Foreign Women Professors as Double Strangers in Academia''. S. 170.</ref>։ Մարիան նախնական քիչ գիտելիքներ ուներ, իսկ նրա ֆրանսիացի համակուրսեցիներն ու լեզվական խնդիրները ավելի էին դժվարացնում ուսուցման գործընթացը։ 1891-1892 թվականների ձմռանը Մարիան խաղում է հակառուսական թատերական մի ներկայացման մեջ, որի պատճառով նրա հայրը շատ է զայրանում<ref>Ksöll, Vögtler; S. 37–38.</ref>։ Սովորելուն զուգընթաց Մարիան երեկոյան մասնավոր դասեր էր տալիս՝ ապրուստը վաստակելու համար։ Խնայողության համար չջեռուցվող սենյակում ապրելով նա հաճախ էր տառապում ձմռան ցրտից, իսկ երբեմն էլ թուլանում էր քաղցից<ref name="Marie Curie&nbsp;– Student in Paris"/>։ 1892 թվականի մարտին Մարիա Սկլոդովսկան տեղափոխվում է ''Rue Flatters'' փողոցի վրա գտնվող մի փոքրիկ սենյակ, որտեղ նա ավելի հանգիստ է կարողանում սովորել և ավելի մոտ է լինում համալսարանի սարքերին։ Առաջին ուսումնական տարում Մարիայի դասախոսներն էին մաթեմատիկոս Պոլ Ապելը, ֆիզիկոս Գաբրիել Լիպմանն ու Էդմոնդ Բուտին։ 1893 թվականի հուլիսին ֆիզիկայի հավաստագրի քննությանը Մարիան ցուցաբերում է լավագույն արդյունքները։ Ամռանը նա ստանում է Ալեքսանդրովիչի կրթաթոշակ՝ ավելի քան 600 ռուբլու չափով, որը հնարավորություն է տալիս շարունակել կրթությունը Փարիզում<ref name="Marie Curie&nbsp;– Student in Paris"/><ref name="robert3">{{cite book|author=Robert William Reid|title=Marie Curie|url=https://books.google.am/books?id=p81XAAAAYAAJ|year=1974|publisher=New American Library|page=32|isbn=0-00-211539-5|accessdate=2016 թ․ մարտի 15}}</ref>։ 1894 թվականի հուլիսին մաթեմատիկայի հավաստագրի քննություններում նա ստանում է երկրորդ աստիճանը<ref name="psb111"/><ref name="Marie Curie&nbsp;– Student in Paris"/><ref>Susan Quinn: ''Marie Curie. Eine Biographie''. S. 116.</ref>։ === Պիեռ Կյուրի === «Ազգային արդյունաբերության աջակցության ընկերությունը» 1894 թվականի սկզբում Մարիա Սկլոդովսկային վարձում է, որ իրականացնի պողպատի տարբեր տեսակների մագնիսական հատկությունների ուսումնասիրությունը<ref name="Marie Curie&nbsp;– Student in Paris">{{cite web |url=http://www.aip.org/history/curie/stud1.htm |title=Marie Curie&nbsp;– Student in Paris (1891–1897) Part 1 |publisher=American Institute of Physics |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7 |archive-date=2011-10-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111028155638/http://www.aip.org/history/curie/stud1.htm |dead-url=yes }}</ref>։ Նա աշխատում է իր դասախոս [[Գաբրիել Լիպման]]ի լաբորատորիայում, որտեղ սակայն ունենում է դժվարություններ և սկսում է փնտրել մեկ այլ վայր իր փորձերի իրականացման համար։ Մարիան դիմում է Ժոզեֆ Կովալսկուն՝ իր ֆիզիկայի պրոֆեսորին, որ վերջինս օգնի նրան այդ հարցում։ Կովալսկին Մարիային ծանոթացնում է Պիեռ Կյուրիի հետ, որը դասավանդում էր Փարիզի արդյունաբերական քիմիայի և ֆիզիկայի բարձրագույն դպրոցում և ուներ սեփական լաբորատորիա<ref name="psb111" /><ref name="Marie Curie&nbsp;– Student in Paris" />։ Լաբորատորիան թեև ընդարձակ չէր, սակայն Պիեռը Մարիային տարածք է տրամադրում, որտեղ նա կարող էր աշխատել<ref name="Marie Curie&nbsp;– Student in Paris" />։ Մարիան սկսում է աշխատել Պիեռ Կյուրիի հետ և բնագիտության նկատմամբ նրանց ընդհանուր հետաքրքրությունները մտերմացնում են նրանց<ref name="Williams331">{{cite book|title=[[Encyclopedia Americana]], ''vol. 8''|year=1986|publisher=[[Grolier]], Inc.|location=[[Danbury, Connecticut]]|page=331|author=L. Pearce Williams|chapter=Curie, Pierre and Marie}}</ref>։ Հետզհետե նրանց հարաբերությունները լրջանում են<ref name="psb111" /><ref name="Marie Curie&nbsp;– Student in Paris" /> և ի վերջո Պիեռը նրան ամուսնության առաջարկ է անում, որը, սակայն, Մարիան մերժում է, քանի որ դեռ ծրագրում էր հայրենիք վերադառնալ։ Պիեռը հայտարարում է, որ պատրաստ է նրա հետ Լեհաստան մեկնել<ref name="psb111"/>։ Այդ ընթացքում, 1894 թվականի ամառային արձակուրդներին Մարիան վերադառնում է Վարշավա՝ ընտանիքին այցելելու<ref name="Marie Curie&nbsp;– Student in Paris"/>։ Նա դեռ հույս ուներ, որ հայրենիքում կարող էր իր ընտրած բնագավառում աշխատել, սակայն նրան մերժում են ընդունել Կրակովի համալսարան, քանի որ կին էր<ref name="gwiazdapolarna"/>։ Պիեռի նամակը համոզում է նրան վերադառնալ Փարիզ և հետամուտ լինել դոկտորական թեզի պաշտպանությանը<ref name="Marie Curie&nbsp;– Student in Paris"/>։ 1895 թվականի մարտին, Մարիայի պնդմամբ Պիեռը գրել էր [[Մագնիսականություն|մագնիսականության]] մասին ուսումնասիրություն և ստացել էր սեփական դոկտորական աստիճանը։ Նրան նաև պրոֆեսորի աշխատանք էր առաջարկվել<ref name="Marie Curie&nbsp;– Student in Paris"/>։ 1895 թվականի գարնան վերջին Մարիան, «Պիեռի մեծագույն գյուտը» վերադառնում է Փարիզ<ref name="gwiazdapolarna"/>։ 1895 թվականի հուլիսի 26-ին Մարիա Սկլոդովսկան և Պիեռ Կյուրին ամուսնանում են Սեոյի քաղաքապետարանում<ref>{{cite web|url=http://janinetissot.fdaf.org/jt_curie_marie.htm|title=Marie Curie|author=les Actus DN|accessdate=2013 թ․ մայիսի 24}}</ref>։ Նրանցից ոչ մեկը եկեղեցական արարողություն չցանկացավ ունենալ<ref name="psb111"/><ref name="Marie Curie&nbsp;– Student in Paris"/>։ Հարսանեկան զգեստի փոխարեն Մարիան կրում էր մուգ կապույտ շրջազգեստ, որը դեռ երկար էր ծառայելու որպես լաբորատոր համազգեստ<ref name="Marie Curie&nbsp;– Student in Paris"/>։ Զույգը տեղափոխվում է և սկսում է ապրել ''Rue de la Glacière'' փողոցի վրա գտնվող երեք սենյականոց բնակարանում։ Նրանք ունեին ազատ ժամանակի երկու ընդհանուր հետաքրքրություն՝ հեծանիվով երկար ճանապարհորդություններ և ուղևորություններ արտասահման, որոնք նրանց ավելի էին մտերմացնում։ Հանձին Պիեռի Մարիան գտնում է նոր սեր, ընկեր և գիտահետազոտական աշխատանքների գործընկեր, որին կարող էր վստահել<ref name="gwiazdapolarna"/>։ Ամուսնության առաջին տարիներին Մարի Կյուրին պատրաստվում է աշխատել ավագ օրիորդաց դպրոցում, սեփական գումարը վաստակելու նպատակով։ 1896 թվականի ամռան քննություններում Մարիան իր կուրսում ցուցաբերում է լավագույն արդյունքները։ Մարին սկսում է հետազոտություններ կատարել ֆիզիկայի բնագավառում։ Նա այցելում է Մարսել Բրիլուենի դասախոսություններին և ուսումնասիրում վերջինիս հետազոտությունները պողպատի տեսակների մագնիսականության մասին։ Սրանք եղել են նրա առաջին գիտական հետազոտությունները։ 1897 թվականի սեպտեմբերի 12-ին Մարի Կյուրին ունենում է իր առաջնեկին՝ Իրենին։ === Գիտական հետազոտություններ === 1895 թվականին [[Վիլհելմ Ռենտգեն]]ը հայտնագործեց կարճալիք [[էլեկտրամագնիսական ճառագայթում]]ը՝ [[ռենտգենյան ճառագայթներ]]ը, թեև դրանց առաջացման մեխանիզմը դեռ պարզ չէր<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity"/>։ 1896 թվականին [[Անրի Բեքերել]]ը հայտնագործեց, որ [[ուրան (տարր)|ուրանի]] [[աղեր]]ը արձակում են ճառագայթներ, որոնք իրենց ներթափանցման ուժով նման են ռենտգենյան ճառագայթներին<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity">{{cite web |url=http://www.aip.org/history/curie/resbr1.htm |title=Marie Curie &nbsp;– Research Breakthroughs (1807–1904)Part 1 |publisher=American Institute of Physics |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7 |archive-date=2011-10-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111028083750/http://www.aip.org/history/curie/resbr1.htm |dead-url=yes }}</ref>։ Նա ցույց տվեց, որ ուրանի աղերի ճառագայթները, ի տարբերություն [[ֆոսֆորեսցիա]]յի, կախված չեն էներգիայի արտաքին աղբյուրից, այլ բխում են հենց ուրանից։ Այս երկու հայտնագործություններից ոգևորված Մարի Կյուրին որոշում է ուրանի աղերի արձակած ճառագայթները ընտրել որպես իր ապագա թեզի թեմա<ref name="psb111"/><ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity"/>։ Նա փորձանմուշները ուսումնասիրելու մի նոր տեխնիկա է օգտագործում։ Տասնհինգ տարի առաջ նրա ամուսինը և ամուսնու եղբայրը մշակել էին էլեկտրական լիցքավորումը չափող սարքի՝ [[էլեկտրոմետր]]ի մի տարբերակ<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity"/>։ Օգտագործելով Պիեռի էլեկտրոմետրը, նա հայտնագործեց, որ ուրանի ճառագայթները փորձանմուշի շրջապատի օդին էլեկտրականություն են հաղորդում։ Այս տեխնիկան օգտագործելով նրա ստացած առաջին արդյունքը ցույց տվեց, որ ուրանի բաղադրության ակտիվությունը կախված է միայն ներկա գտնվող ուրանի քանակից<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity"/>։ Նա առաջ քաշեց մի [[հիպոթեզ]], որ ճառագայթումը ոչ թե որոշ մոլեկուլների փոխազդեցության արդյունք է, այլ մեծ մասամբ հենց ատոմների<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity"/>։ Այս հիպոթեզը կարևոր քայլ էր հերքելու համար նախկինում գոյություն ունեցող ենթադրությունը, թե ատոմներն անշարժ են<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity"/><ref name="robert4">{{cite book|author=Robert William Reid|title=Marie Curie|url=https://books.google.am/books?id=p81XAAAAYAAJ|year=1974|publisher=New American Library|pages=61–63|isbn=0-00-211539-5|accessdate=2016 թ․ մարտի 15}}</ref>։ 1897 թվականին ծնվում է Պիեռի և Մարիի առաջնեկը՝ [[Իրեն Կյուրի]]ն։ Ընտանիքի կարիքները հոգալու համար նա աշխատանքի է անցնում Փարիզի բարձրագույն նորմալ դպրոցում ({{lang-fr|École Normale Supérieure}})<ref name="psb112"/>: Կյուրիները մասնագիտացված լաբորատորիա չունեին. գիտահետազոտական աշխատանքների մեծ մասը նրանք իրականացնում էին ֆիզիկայի և քիմիայի բարձրագույն դպրոցին կից մի նկուղային տարածքում, որը ձևափոխել և դարձրել էին լաբորատորիա<ref name="psb112"/>։ Այդ տարածքը, որը նախկինում եղել էր բժշկական դպրոցի դիահերձարանը, շատ վատ էր օդափոխվում և անգամ տեղումներից պաշտպանված չէր<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity 2"/>։ Նրանք անտեղյակ էին ճառագայթման վնասակար հետևանքների մասին, որոնք կարող էին ունենալ [[Ռադիոակտիվություն|ռադիոակտիվ նյութեր]]ի հետ շարունակ առանց պաշտպանության աշխատելու պատճառով։ Դպրոցը որևէ կերպ չէր հովանավորում նրա ուսումնասիրությունները, սակայն նա սուբսիդիաներ էր ստանում տարբեր մետալուրգիական և հանքային ընկերություններից, զանազան կազմակերպություններից և երկրների կառավարություններից<ref name="psb112"/><ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity 2"/><ref name="Marie Curie&nbsp;– Student in Paris 2">{{cite web|url=http://www.aip.org/history/curie/stud2.htm |title=Marie Curie&nbsp;– Student in Paris (1891–1897) Part 2|publisher=American Institute of Physics |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7}}</ref>։ Կյուրիի համակարգային ուսումնասիրությունները ներառում են ուրանի երկու միներալների՝ [[ուրանինիտ]]ի և [[տորբերնիտ]]ի հետազոտությունները<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity 2"/>։ Նրա էլեկտրոմետրը ցույց է տալիս, որ ուրանինիտը չորս անգամ, իսկ տորբերնիտը կրկնակի անգամ ավելի ակտիվ են, քան ուրանը։ Նա եզրակացրեց, որ եթե իր նախկին արդյունքները ուրանի քանակի հետ կապված ճիշտ են, ապա այս երկու միներալները պետք է որ պարունակեն քիչ քանակությամբ ինչ-որ մի ուրիշ նյութ, որը ուրանից շատ ավելի ակտիվ է<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity 2"/><ref name="robert5">{{cite book|author=Robert William Reid|title=Marie Curie|url=https://books.google.am/books?id=p81XAAAAYAAJ|year=1974|publisher=New American Library|pages=63–64|isbn=0-00-211539-5|accessdate=2016 թ․ մարտի 15}}</ref>։ Նա սկսեց համակարգային ձևով որոնել այլ նյութեր ևս, որոնք ճառագայթներ են արձակում և մինչև 1898 թվականը հայտնագործեց, որ [[թորիում]] տարրը նույնպես ռադիոակտիվ է<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity"/>։ Պիեռն ավելի ու ավելի էր հետաքրքրվում նրա հայտնագործություններով։ 1898 թվականի կեսերին նա նույնիսկ որոշում է թողնել բյուրեղների հետազոտության հետ կապված իր աշխատանքը և միանալ կնոջ ուսումնասիրություններին<ref name="psb112"/><ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity 2">{{cite web|url=http://www.aip.org/history/curie/resbr2.htm |title=Marie Curie &nbsp;– Research Breakthroughs (1807–1904)Part 2 |publisher=American Institute of Physics |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7}}</ref>։ {{քաղվածք|Հետազոտական գաղափարը բացառապես Մարիինն էր, ոչ ոք չէր օգնել նրան ձևակերպել այն և չնայած նա հաճախ էր հարցնում ամուսնու կարծիքը դրա մասին, նա հստակ սահմանում էր, որ ինքն է այդ գաղափարի հեղինակը։ Հետագայում նա երկու անգամ իր կենսագրության մեջ գրի է առել այն փաստը, որ ամուսինը վստահաբար պնդել է, որ անկախ որևէ անորոշությունից, այդպիսի բան գոյություն ունենալ չի կարող։ Կարծես նա, իր կարիերայի այդ վաղ փուլում արդեն իսկ գիտակցում էր, որ … շատ գիտնականներ դժվարությամբ կհավատան, որ մի կին ի վիճակի է իրականացնել այն աշխատանքը, որին նա ձեռնամուխ էր եղել<ref name="robert6">{{cite book|author=Robert William Reid|title=Marie Curie|url=https://books.google.am/books?id=p81XAAAAYAAJ|year=1974|publisher=New American Library|page=64|isbn=0-00-211539-5|accessdate=2016 թ․ մարտի 15}}</ref>։|}} Մարին շատ լավ էր հասկանում իր հետազոտությունները շտապ հրապարակելու և այդպիսով իր գիտական հեղինակությունը հաստատելու կարևորությունը։ Եթե Բեքերելը երկու տարի դրանից առաջ իր հայտնագործությունը մեկ օր ուշ ներկայացներ [[Ֆրանսիայի գիտությունների ակադեմիա]]յին, ռադիոակտիվության գյուտի հեղինակությունը, անգամ Նոբելյան մրցանակը կստանար [[Սիլվանուս Թոմսոն]]ը։ Կյուրին նույնպես որոշեց շտապ հրատարակել իր աշխատությունը։ Այն գիտությունների ակադեմիային ներկայացրեց նրա նախկին պրոֆեսորը՝ Գաբրիել Լիպմանը, 1898 թվականի ապրիլի 12-ին<ref name="robert7">{{cite book|author=Robert William Reid|title=Marie Curie|url=https://books.google.am/books?id=p81XAAAAYAAJ|year=1974|publisher=New American Library|pages=64–65|isbn=0-00-211539-5|accessdate=2016 թ․ մարտի 15}}</ref>։ Անգամ այդքան շտապելով նա չկարողացավ ձեռք բերել թորիումի՝ ուրանի նման ճառագայթներ արձակելու ունակության մասին իր գյուտի հեղինակությունը, քանի որ երկու ամիս առաջ [[Գերհարդ Կարլ Շմիդտ]]ը Բեռլինում արդեն իսկ հրատարակել էր իր հեղինակած նույն հետազոտությունը<ref name="Robert Reid p. 65"/>։ ==== Նոր տարրեր ==== [[Պատկեր:Pierre and Marie Curie.jpg|մինի|[[Պիեռ Կյուրի|Պիեռ]] և [[Մարի Կյուրի]]ներն ''Rue Cuvier'' փողոցում գտնվող իրենց լաբորատորիայում]] [[Պատկեր:Pichblende.jpg|մինի|Ուրանի հանքաքարի նմուշ Սանկտ Յոախիմսթալից]] Այդ ժամանակ ֆիզիկայի աշխարհում ոչ-ոք չէր նկատել, որ իր աշխատության մեջ Կյուրին ինչպես էր նկարագրել ուրանի միներալների առավել ակտիվությունը ուրանի համեմատությամբ. «Փաստն այն էր, որ հնարավոր է, որ ուրանի միներալները պարունակում են մի տարր, որը շատ ավելի ակտիվ է, քան ուրանն ինքը»։ Հետագայում նա հիշելու էր, թե ինչպես էր փափագում որքան հնարավոր էր արագ ապացուցել այդ հիպոթեզը<ref name="Robert Reid p. 65"/>։ 1898 թվականի ապրիլի 14-ին Կյուրիները կշռում են ուրանինիտի 100 գրամանոց մի փորձանմուշ և մանրացնում ու փոշիացնում այն։ Այդ ժամանակ նրանք չէին պատկերացնում, որ իրենց փնտրածը այդտեղ այնքան փոքր քանակությամբ է, որ նրանք ի վերջո ստիպված էին լինելու տոննաներով հանքանյութ մշակել<ref name="Robert Reid p. 65">{{cite book|author=Robert William Reid|title=Marie Curie|url=https://books.google.am/books?id=p81XAAAAYAAJ|year=1974|publisher=New American Library|page=65|isbn=0-00-211539-5|accessdate=2016 թ․ մարտի 15}}</ref>։ 1898 թվականի հուլիսին Կյուրին և ամուսինը գիտական զեկույց համահեղինակեցին հայտարարելով իրենց հայտնաբերած նոր տարրի մասին, որն անվանեցին [[պոլոնիում]]՝ ի պատիվ Կյուրիի հայրենի Լեհաստանի (Պոլոնիա), որը դեռ երկու տասնամյակ շարունակելու էր բաժանված մնալ երեք կայսրությունների՝ [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսաստան]]ի, [[Ավստրիական կայսրություն|Ավստիա]]յի և [[Գերմանական կայսրություն|Գերմանիա]]յի միջև<ref name="psb111"/>։ 1898 թվականի դեկտեմբերի 26-ին Կյուրիները հայտարարեցին երկրորդ տարրի գոյության մասին, որոնք նրանք անվանել էին [[ռադիում]], լատիներեն ռադիում՝ «ճառագայթ» բառից<ref name="psb112"/><ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity 2"/><ref name="The Discovery of Radioactivity">{{cite web|url=http://www.lbl.gov/abc/wallchart/chapters/03/4.html |title=The Discovery of Radioactivity |publisher= Lawrence Berkeley National Laboratory |date=օգոստոսի 9, 2000 |accessdate=օգոստոսի 2, 2012}}</ref>։ Իրենց հետազոտությունների ընթացքում նրանք նաև ստեղծեցին «[[ռադիոակտիվություն]]» տերմինը<ref name="psb111"/>։ Իրենց հայտնագործությունները որևէ կասկածից դուրս ապացուցելու համար Կյուրիները փնտրում էին զուտ պոլոնիում և ռադիում՝ մաքուր ձևով<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity 2"/>։ Ուրանինիտը բարդ միներալ է, դրա քիմիական բաղադրիչների տարանջատումը ծանր խնդիր էր։ Պոլոնիումի հայտնագործումը համեմատաբար հեշտ խնդիր էր եղել. քիմիական առումով այն նման էր [[բիսմութ]] տարրին և պոլոնիումը բիսմութին նման միակ տարրն է, որ գոյություն ունի հանքաքարի ձևով<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity 2"/>։ Մինչդեռ ռադիումը քիմիապես ավելի նման է [[բարիում]]ին և ուրանինիտի բաղադրության մեջ մտնում են այդ երկու տարրերն էլ։ Մինչև 1898 թվականը Կյուրիները ստացել էին ռադիումի աննշան քանակություն, բայց դեռ չէին կարողանում ստանալ զգալի քանակությամբ բարիումին չխառնված ռադիում<ref name="williams">{{cite book|title=[[Encyclopedia Americana]], ''vol. 8''|year=1986|publisher=[[Grolier]], Inc.|location=[[Danbury, Connecticut]]|pages=331–332|author=L. Pearce Williams|chapter=Curie, Pierre and Marie}}</ref>։ Կյուրիները ձեռնամուխ եղան մի դժվարին առաջադրանքի իրականացմանը՝ ռադիումի աղը առանձնացնել դիֆերենցիալ [[Բյուրեղացում|բյուրեղացման]] եղանակով։ 1902 թվականին մեկ տոննա ուրանինիտից նրանք կարողացան կորզել մեկ տասներորդ գրամ [[ռադիումի քլորիդ]]։ 1910 թվականին Կյուրին կարողացավ ստանալ մաքուր մետաղ ռադիում<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity 2"/><ref name="Williams332">{{cite book|title=Encyclopedia Americana, ''vol. 8''|year=1986|publisher=Grolier, Inc.|location=Danbury, Connecticut|page=332|author=L. Pearce Williams|chapter=Curie, Pierre and Marie}}</ref>։ Նրան երբեք չհաջողվեց ստանալ մաքուր պոլոնիում, որը կես-կյանք ունի ընդամենը 138 օր<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity 2"/>։ 1898-1902 թվականներին Կյուրները համահեղինակությամբ, կամ առանձին հրատարակեցին ընդհանուր առմամբ 32 գիտական հետազոտություն, ներառյալ մեկը, որը հայտնում էր, որ ռադիումի ազդեցությամբ ուռուցքաստեղծ բջիջները ավելի արագ են քայքայվում, քան առողջ բջիջները<ref>"Marie Sklodowska Curie", ''[[Encyclopedia of World Biography]]'', 2nd ed., vol. 4, Detroit, Gale, 2004, pp. 339–41. [[Gale Virtual Reference Library]]. Web. 3 June 2013.</ref>։ [[Պատկեր:Pierre Curie (1859-1906) and Marie Sklodowska Curie (1867-1934), c. 1903 (4405627519).jpg|thumb|[[Պիեռ Կյուրի|Պիեռ]] և [[Մարի Կյուրի]]ներ, 1903 թվական]] 1900 թվականին Կյուրին դարձավ Փարիզի բարձրագույն նորմալ դպրոցի ամբիոնի առաջին կին անդամը, իսկ նրա ամուսինը գլխավորեց Փարիզի համալսարանի ամբիոնը<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity 3">{{cite web|url=http://www.aip.org/history/curie/resbr3.htm |title=Marie Curie &nbsp;– Research Breakthroughs (1807–1904) Part 3 |publisher=American Institute of Physics |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7}}</ref><ref name="Quinn1996"/>։ 1902 թվականին մահանում է Կյուրիի հայրը և նա մեկնում է Լեհաստան<ref name="psb112"/>։ 1903 թվականի հունիսին Գաբրիել Լիպմանի ղեկավարությամբ Մարի Կյուրիին շնորհվում է Փարիզի համալսարանի դոկտորի աստիճան<ref name="psb112"/><ref name="The discovery of radium in 1898 by Maria Sklodowska-Curie (1867–1934) and Pierre Curie (1859–1906) with commentary on their life and times">{{cite journal | title = The discovery of radium in 1898 by Maria Sklodowska-Curie (1867–1934) and Pierre Curie (1859–1906) with commentary on their life and times | last = Mould | first = R. F. | journal=The British Journal of Radiology | volume = 71 | year = 1998 | pages = 1229–54 | url = http://www.birpublications.org/doi/pdf/10.1259/bjr.71.852.10318996 |format=PDF| accessdate =հուլիսի 31, 2008 | pmid = 10318996 | issue = 852 | doi=10.1259/bjr.71.852.10318996}}</ref>։ Այդ ամիս զույգը հրավիրվում է Լոնդոնի թագավորական ակադեմիա՝ ճառագայթման թեմայով ելույթ ունենալու։ Որպես կին, Մարի Կյուրիին չեն թույլատրում ելույթ ունենալ և միայն Պիեռն է խոսում<ref name="Marie Curie Rec and Dis"/>։ Միևնույն ժամանակ սկսում է զարգանալ նոր արդյունաբերություն՝ հիմնված ռադիումի վրա<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity 3"/>։ Կյուրիներն իրենց հայտնագործությունը չեն արտոնագրում և շարունակ ավելի շահութաբեր դարձող բիզնեսից շատ քիչ օգուտ են կարողանում ստանալ<ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity 2"/><ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity 3"/>։ === Նոբելյան մրցանակներ === [[Պատկեր:Marie Curie 1903.jpg|thumb|left|upright|[[1903 թվական]], [[Նոբելյան մրցանակ]]ի դիմանկար]] 1903 թվականի դեկտեմբերին [[Շվեդիայի գիտությունների թագավորական ակադեմիա]]ն [[Պիեռ Կյուրի|Պիեռ]] և Մարի Կյուրիներին և [[Անրի Բեքերել]]ին շնորհեց Նոբելյան մրցանակ ֆիզիկայի բնագավառում՝ «Այն արտասովոր ծառայությունների համար, որ նրանց միասնական հետազոտությամբ ներդրվել են ճառագայթման ֆենոմենի բացահայտման մեջ, ֆենոմեն, որն առաջարկել էր պրոֆեսոր Անրի Բեքերելը»<ref name="psb112"/>։ Սկզբում կոմիտեն մտադիր էր մրցանակը շնորհել միայն Պիեռ Կյուրիին և Անրի Բեքերելին, սակայն կոմիտեի անդամներից մեկը և կին գիտնականների իրավապաշտպան, շվեդ մաթեմատիկոս [[Մագնուս Միտտագ-Լեֆլեր]]ը բացատրեց իրավիճակը Պիեռին և նրա բողոքից հետո Մարիի անունը ևս ներառվեց մրցանակային անվանակարգում<ref name="Marie Curie Rec and Dis2">{{cite web |url=http://www.aip.org/history/curie/trag2.htm |title=Marie Curie &nbsp;– Recognition and Disappointment (1903–1905) Part 2 |publisher=American Institute of Physics |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7 |archive-date=2011-09-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110912055708/http://www.aip.org/history/curie/trag2.htm |dead-url=yes }}</ref>։ Մարին առաջին կինն էր, որ Նոբելյան մրցանակ էր ստանում<ref name="psb112" />։ Կյուրին և նրա ամուսինը հրաժարվեցին գնալ Շվեդիա մրցանակը ստանալու համար, նրանք չափազանց զբաղված էին իրենց փորձերով, իսկ Պիեռը, որը չէր սիրում հրապարակային արարողություններ, ավելի ու ավելի վատ էր զգում իրեն<ref name="Marie Curie Rec and Dis">{{cite web|url=http://www.aip.org/history/curie/recdis1.htm |title=Marie Curie &nbsp;– Recognition and Disappointment (1903–1905) Part 1 |publisher=American Institute of Physics |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7}}</ref><ref name="Marie Curie Rec and Dis2" />։ Այնուամենայնիվ, 1905 թվականին Կյուրիները ուղևորվեցին Շվեդիա, քանի որ Նոբելյան մրցանակակիրներից ակնկալվում է, որ նրանք ելույթ-դասախոսություն կարդան մրցանակի հանձնման հանդիսավոր արարողության ժամանակ<ref name="Marie Curie Rec and Dis2" />։ մրցանակային գումարը հնարավորություն տվեց, որ Կյուրիները վարձեն լաբորատորիայի իրենց առաջին օգնականին<ref name="Marie Curie Rec and Dis2" />։ Նոբելյան մրցանակի և Ժնևի համալսարանից Պիեռին արված առաջարկից հետո Փարիզի համալսարանը նրան ֆիզիկայի պրոֆեսորի աստիճան շնորհեց, թեև Կյուրիները դեռևս պատշաճ լաբորատորիա չունեին<ref name="psb112"/><ref name="Marie Curie and the Science of Radioactivity 3"/><ref name="Quinn1996">{{cite book|first=Susan|last=Quinn|title=Marie Curie: A Life|url=https://books.google.am/books?id=bteAVVwkeUIC&pg=PA176|date=1996|publisher=Da Capo Press|isbn=978-0-201-88794-5|pages=176, 203}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Պիեռի բողոքի ազդեցությամբ, Փարիզի համալսարանը նրանց նոր լաբորատորիա հատկացրեց և խոստացավ կահավորել այն, բայց մինչև 1906 թվականը լաբորատորիան դեռ պատրաստ չէր<ref name="Marie Curie Rec and Dis2"/>։ 1904 թվականի դեկտեմբերին Մարի Կյուրին ունեցավ իր երկրորդ դստերը՝ [[Էվա Կյուրի|Էվա]]յին<ref name="Marie Curie Rec and Dis2"/>։ Մարին լեհուհի տնային դաստիարակչուհի վարձեց, որ դստրերին լեհերեն սովորեցնի և նրանց հաճախ կամ ճանապարհում, կամ ինքն էր տանում Լեհաստան<ref name="goldsmith"/>։ 1906 թվականի ապրիլի 19-ին Պիեռը դժբախտ պատահարի զոհ է դառնում։ Ռուի Դոֆին փողոցով հորդ անձրևի տակ քայլելիս նրան հարվածում է [[կառք]]ը։ Նա ընկնում է կառքի անիվների տակ և մահանում<ref name="psb112"/><ref name="obit">{{cite web |url=https://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9402E4DC1438EF32A25753C2A9629C946797D6CF |title=Prof. Curie killed in a Paris street |format=PDF |date=ապրիլի 20, 1906|accessdate=2011 թ․ փետրվարի 8|work=The New York Times }}</ref>։ Կյուրին ցնցված էր ամուսնու մահվան պատճառած վշտից<ref name="Marie Curie Tr and Ad">{{cite web|url=http://www.aip.org/history/curie/recdis2.htm |title=Marie Curie &nbsp;– Tragedy and Adjustment (1906–1910) Part 1 |publisher=American Institute of Physics |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7}}</ref>։ 1906 թվականին Փարիզի համալսարանի ֆիզիկայի ֆակուլտետը որոշում է Պիեռի համար նախատեսված ամբիոնի ղեկավարությունն առաջարկել Մարի Կյուրիին։ Վերջինս ընդունում է առաջարկը, հույս ունենալով ի հիշատակ Պիեռի ստեղծել համաշխարհային դասի լաբորատորիա<ref name="Marie Curie Tr and Ad"/><ref name="Marie Curie Tr and Ad2">{{cite web|url=http://www.aip.org/history/curie/trag1.htm |title=Marie Curie &nbsp;– Tragedy and Adjustment (1906–1910) Part 2 |publisher=American Institute of Physics |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7}}</ref>։ Մարի Կյուրին դառնում է Փարիզի համալսարանի առաջին կին պրոֆեսորը<ref name="psb112"/>։ Կյուրիի փնտրտուքները նոր լաբորատորիա ստեղծելու համար, այնուամենայնիվ, միայն Փարիզի համալսարանով չեն սահմանափակվում։ Կյանքի վերջին տարիներին նա հիմնում է ''ռադիումի ինստիտուտը'' (այժմ՝ [[Կյուրիի ինստիտուտ (Փարիզ)|Կյուրիի ինստիտուտ]]) և ռադիոակտիվություն ուսումնասիրող մի լաբորատորիա, որ նրա համար ստեղծել էին Պաստերի ինստիտուտը և Փարիզի համալսարանը<ref name="Marie Curie Tr and Ad2" />։ Ռադիումի ինստիտուտ ստեղծելու նախաձեռնությունը 1909 թվականին ծնվեց Պաստերի ինստիտուտի տնօրեն [[Պիեռ Պոլ Էմիլ Ռու]]ի մոտ, որը խիստ հիասթափված, որ Փարիզի համալսարանը Կյուրիի համար պատշաճ լաբորատորիա չի ստեղծում, առաջարկում է նրան տեղափոխվել Պաստերի ինստիտուտ<ref name="psb112"/><ref name="psb113">{{cite book|title=[[Polski słownik biograficzny]], vol. 4|page=113|first=Tadeusz|last=Estreicher|authorlink=Tadeusz Estreicher|language=Polish|chapter=Curie, Maria ze Skłodowskich|year=1938}}</ref>։ Միայն այդ ժամանակ, վախենալով, որ Կյուրին կհեռանա, Փարիզի համալսարանը ստեղծեց պատշաճ լաբորատորիա և ի վերջո ''Կյուրիի տաղավարը'' դարձավ այդ երկու գիտահետազոտական ուսումնական հաստատությունների միասնական նախաձեռնություն<ref name="psb113"/>։ [[File:1911 Solvay conference.jpg|thumb|right|Առաջին Սոլվեյի համագումարի ժամանակ (1911), Կյուրին (նստած, աջից երկրորդը) խորհրդակցում է [[Անրի Պուանկարե]]ի հետ։ Աջից չորրորդ կանգնածը [[Էռնեստ Ռեզերֆորդ|Ռեզերֆորդ]]ն է, աջից երկրորդը՝ [[Ալբերտ Այնշտայն|Այնշտայն]]ը, աջից առաջինը՝ [[Պոլ Լանժևեն]]ը:]] 1910 թվականին Կյուրին ստանում է մաքուր ռադիում, նա նաև սահմանում է ռադիոակտիվության չափման միավոր, որն ի վերջո նրա և Պիեռի անունով կոչվեց [[Կյուրի (չափման միավոր)|Կյուրի]]<ref name="Marie Curie Tr and Ad2"/>։ Այնուամենայնիվ, 1911 թվականին Ֆրանսիայի գիտությունների ակադեմիան նրան մեկ<ref name="psb112"/> կամ երկու պակաս քվեի պատճառով չի ընտրում ակադեմիայի անդամ<ref name="Marie Curie Sc and Rec"/>։ Փոխարենն ընտրվում է Էդուար Բրանլին, գիտնական, որն օգնել էր [[Գուլիելմո Մարկոնի]]ին ստեղծելու անթել հեռագիր<ref name="goldsmith9">{{cite book|first=Barbara|last=Goldsmith|title=Obsessive Genius: The Inner World of Marie Curie|url=https://books.google.am/books?id=xuYSLk_tHfgC|year=2005|publisher=W. W. Norton & Company|isbn=978-0-393-05137-7|pages=170–71|accessdate=2016 թ․ մարտի 15}}</ref>։ Ավելի քան կես դար անց, 1962 թվականին Կյուրիի ուսանողուհի Մարգարիտ Պերեյը դարձավ ակադեմիայի առաջին կին անդամը։ Չնայած Կյուրիի հռչակին որպես Ֆրանսիայի համար աշխատած գիտնական, հասարակության վերաբերմունքը նրա նկատմամբ [[Այլատյացություն|քսենոֆոբիական]] էր, նույն կերպ, ինչպես [[Դրեյֆուսի դատ|Դրեյֆուսի գործում]], որտեղ նույնպես կեղծ շահարկումներ էին առաջարկվել, թե իբր Կյուրին հրեա է<ref name="psb112"/><ref name="Marie Curie Sc and Rec"/>։ Ֆրանսիայի գիտությունների ակադեմիայի ընտրությունների ընթացքում նա շարունակ վատաբանվում էր աջ թևին հարող մամուլի կողմից՝ օտարերկրացի և [[աթեիստ]] լինելու համար<ref name="Marie Curie Sc and Rec"/>։ Նրա դուստրը հետագայում մատնանշելու էր հասարակության կեղծավորությունը, քանի որ, երբ նրան ուզում էին ֆրանսիական պարգևների արժանացնել, ֆրանսիական մամուլը նրան ներկայացնում էր որպես անարժան օտարերկրացի, մինչդեռ, երբ նա ստացավ Նոբելյան մրցանակներ, այդ նույն մամուլը նրան որպես Ֆրանսիայի հերոս էր ներկայացնում<ref name="psb112"/>։ 1911 թվականին, բացահայտվեց, թե իբր 1910-1911 թվականներին Մարի Կյուրին մոտ մեկ տարի շարունակ սիրային կապի մեջ է եղել ֆիզիկոս [[Պոլ Լանժևեն]]ի, Պիեռի նախկին ուսանողի հետ՝ ամուսնացած տղամարդու, որը հեռացել էր կնոջից<ref name="Marie Curie Sc and Rec"/>։ Սա հանգեցրեց մամուլի սկանդալի, որը հրահրում էին նրա ակադեմիական հակառակորդները։ Կյուրին, որն այդ ժամանակ քառասունչորս տարեկան էր և հինգ տարով մեծ էր Լանժևենից, մամուլում ներկայացվում էր որպես «օտարերկրացի հրեա տուն քանդող»<ref name="goldsmith11">{{cite book|first=Barbara|last=Goldsmith|title=Obsessive Genius: The Inner World of Marie Curie|url=https://books.google.am/books?id=xuYSLk_tHfgC|year=2005|publisher=W. W. Norton & Company|isbn=978-0-393-05137-7|pages=165–76|accessdate=2016 թ․ մարտի 15}}</ref>։ Երբ սկանդալը բռնկվել էր, Կյուրին գտնվում էր Բելգիայում, ուր գնացել էր համաժողովի, իսկ երբ վերադարձավ, տան մոտ գտավ գազազած մարդկանց բազմություն և հազիվ կարողացավ դստրերի հետ փախչել և պատսպարվել ընկերուհու՝ [[Կամիլ Մարբո]]յի տանը<ref name="Marie Curie Sc and Rec">{{cite web|url=http://www.aip.org/history/curie/scandal1.htm |title=Marie Curie &nbsp;– Scandal and Recovery (1910–1913) Part 1 |publisher=American Institute of Physics |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7}}</ref>։ [[Պատկեր:Marie Skłodowska-Curie's Nobel Prize in Chemistry 1911.jpg|thumb|1911 թվականի [[Նոբելյան մրցանակ]]ի հավաստագիրը]] Կյուրիի աշխատությունների նկատմամբ միջազգային ճանաչումն աստիճանաբար հասնում էր ավելի մեծ բարձունքների և Շվեդիայի գիտությունների թագավորական ակադեմիան, հաղթահարելով ընդդիմադիրների սադրած «Լանժևենի սկանդալը», 1911 թվականին Կյուրիին շնորհում է երկրորդ Նոբելյան մրցանակը, այս անգամ՝ քիմիայի բնագավառում<ref name="gwiazdapolarna"/>։ Մրցանակը շնորհվեց «քիմիայի բնագավառում առաջընթացի համար, որ տեղի ունեցավ երկու քիմիական տարրերի՝ ռադիումի և պոլոնիումի հայտնագործմամբ, ինչպես նաև մաքուր ռադիումի հայտնագործմամբ և այդ կարևոր տարրի բնույթի և բաղադրության ուսումնասիրմամբ»<ref name="Marie Curie Sc and Rec2"/>։ Նա առաջին մարդն էր, որ Նոբելյան մրցանակի կրկնակի դափնեկիր դարձավ և շարունակում է մնալ այդպիսին՝ [[Լայնուս Կարլ Փոլինգ]]ի հետ, որը նույնպես Նոբելյան կրկնակի դափնեկիր է։ Լեհաստանի նշանավոր մտավորականների պատվիրակությունը վիպասան [[Հենրիկ Սենկևիչ]]ի գլխավորությամբ խնդրում էին Կյուրիին վերադառնալ հայրենիք և այնտեղ շարունակել իր գիտահետազոտական գործունեությունը<ref name="gwiazdapolarna"/>։ Կյուրիի երկրորդ Նոբելյան մրցանակը նրան հնարավորություն տվեց համոզել Ֆրանսիայի կառավարությանը միջոցներ տրամադրել Ռադիումի ինստիտուտի զարգացմանը, որը կառուցվել էր 1914 թվականին և որտեղ հետազոտություններ էին կատարվում քիմիայի, ֆիզիկայի և բժշկության բնագավառներում<ref name="psb113"/>։ 1911 թվականի Նոբելյան մրցանակը ստանալուց մեկ ամիս անց Կյուրին հիվանդանոց է ընկնում՝ ընկճախտի և երիկամների անբավարարության ախտանիշերով։ 1912 թվական մեծ մասը Կյուրին խուսափում էր հասարակական կյանքից և Ժամանակը անցկացնում էր Անգլիայում՝ ընկերուհու և ֆիզիկոս գործընկերուհու՝ [[Հերտա Այրտոն]]ի հետ։ Միայն դեկտեմբերին է վերադառնում իր լաբորատորիան՝ 14 ամսվա բացակայությունից հետո<ref name="Marie Curie Sc and Rec2">{{cite web |url=http://www.aip.org/history/curie/trag2.htm |title=Marie Curie &nbsp;– Scandal and Recovery (1910–1913) Part 2 |publisher=American Institute of Physics |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7 |archive-date=2011-09-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110912055708/http://www.aip.org/history/curie/trag2.htm |dead-url=yes }}</ref>։ 1912 թվականին Վարշավայի գիտական ընկերությունը Կյուրիին առաջարկում է Վարշավայում հիմնված նոր լաբորատորիայի ղեկավարությունը, սակայն Կյուրին մերժում է, նպատակ ունենալով մինչև 1914 թվականի օգոստոսը ավարտին հասցնել Ռադիումի ինստիտուտի կազմավորումը և իրականացնելու փարիզյան մի փողոցի անվանակոչումը ի պատիվ ամուսնու՝ ''Ռուի Պիեռ-Կյուրի''<ref name="psb113"/><ref name="Marie Curie Sc and Rec2"/>։ 1914 թվականին Մարի Կյուրին նշանակվում է Փարիզի համալսարանի Ռադիումի ինստիտուտի Կյուրիի լաբորատորիայի գլխավոր տնօրենի պաշտոնում<ref>{{Cite web|url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1903/marie-curie-bio.html|title=Marie Curie-biographical|last=|first=|date=2014|website=Nobel Prize.org|access-date=2018 թ․ մարտի 16}}</ref>։ 1913 թվականին նա այցելում է Վարշավա, ջերմ ընդունելության արժանանում հայրենակիցների կողմից, մինչդեռ ռուսական իշխանությունները նրան բավականին սառն են ընդունում։ Ինստիտուտի գործունեությունն ընդհատվում է [[առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ի բռնկմամբ՝ աշխատակիցների մեծ մասը զինակոչվել էր ֆրանսիական բանակ։ Միայն 1919 թվականին է ինստիտուտը ամբողջովին վերսկսում գործունեությունը<ref name="psb113"/><ref name="Marie Curie Sc and Rec2"/><ref name="Marie Curie War"/>։ === Առաջին համաշխարհայինի տարիներին === [[Պատկեր:Marie Curie - Mobile X-Ray-Unit.jpg|thumb|Կյուրին ռենտգենյան ճառագայթների սարքակազմով զինված փոխադրամիջոցում]] Առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացքում Կյուրին հասկացավ, որ վիրավոր զինվորներին ամենից լավ կարելի է օգնություն ցուցաբերել հնարավորինս շտապ գործելով<ref name="Coppes-Zantinga, A. R 1998">Coppes-Zantinga, A. R. and Coppes, M. J. (1998), Marie Curie's contributions to radiology during World War I. Med. Pediatr. Oncol., 31: 541–543. {{doi|10.1002/(SICI)1096-911X(199812)31:6<541::AID-MPO19>3.0.CO;2-0}}</ref>։ Նա գիտակցում էր ռազմաճակատի գծի մոտ դաշտային ռադիոլոգիական կենտրոնների անհրաժեշտությունը, որոնք պետք էին տեղում վիրահատություններ կատարելու համար<ref name="Marie Curie War">{{cite web|url=http://www.aip.org/history/curie/war1.htm |title=Marie Curie &nbsp;– War Duty (1914–1919) Part 1 |publisher=American Institute of Physics |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7}}</ref>։ Արագ ուսումնասիրելով ճառագայթաբանություն, անատոմիա և փոխադրային մեխանիզմներ, նա ձեռք է բերում ռենտգենյան ճառագայթման սարքեր, փոխադրամիջոցներ, օժանդակ գեներատորներ և ստեղծեց շարժական ռադիոլոգիական միավորներ, որոնք հայտնի դարձան որպես «փոքրիկ Կյուրիներ» ({{lang-fr|petites Curies}})<ref name="Marie Curie War"/>: Նա դառնում է [[Կարմիր խաչ]]ի ռադիոլոգիայի ծառայության տնօրենը և հիմնում է Ֆրանսիայի առաջին ռազմական ռադիոլոգիական կենտրոնը, որը սկսում է գործել 1914 թվականի վերջից<ref name="Marie Curie War"/>։ Պատերազմի առաջին տարում, նախ մի զինվորական բժշկի, ապա իր 17-ամյա դստեր՝ [[Իրեն Կյուրի|Իրենի]] օգնությամբ, Կյուրին ղեկավարում է 20 շարժական ռադիոլոգիական միավորների և 200 ռազմադաշտային միավորների գործունեությունը<ref name="psb113"/><ref name="Marie Curie War"/>։ Ավելի ուշ նա ուրիշ կանանց ևս ընդգրկում է այդ գործում՝ սովորեցնելով և պատրաստելով նրանց որպես բուժքույրեր<ref name="Marie Curie War2"/>։ 1915 թվականին Կյուրին ստեղծում է խոռոչային ասեղներ, որոնք պարունակում էին ''ռադիումի ճառագայթում''՝ անգույն, ռադիոակտիվ գազ, որ արձակում է ռադիումը և որը հետագայում կոչվեց [[ռադոն]]։ Այդ ասեղներն օգտագործվում էին ախտահարված հյուսվածքն ստերիլիզացնելու համար։ Ասեղների համար անհրաժեշտ ռադիումը նա տրամադրեց իր ստացած մեկ գրամ ռադիումի պաշարից<ref name="Marie Curie War2">{{cite web|url=http://www.aip.org/history/curie/war2.htm |title=Marie Curie &nbsp;– War Duty (1914–1919) Part 2 |publisher=American Institute of Physics |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7}}</ref>։ Մոտավորապես հաշվարկել էին, որ մոտ մեկ միլիոն վիրավոր զինվորների օգնություն է ցուցաբերվել Կյուրիի ստեղծած ռենտգենյան միավորների շնորհիվ<ref name="Marie Curie"/><ref name="psb113"/>։ Այս ժամանակահատվածում, զբաղված լինելով նման գործունեությամբ, նա շատ քիչ ժամանակ էր տրամադրում գիտական հետազոտություններին<ref name="psb113"/>։ Չնայած այս ամբողջ մարդասիրական ներդրումներին, որ նա կատարեց ի շահ ֆրանսիական բանակի, Կյուրին երբեք որևէ պաշտոնական պարգևի կամ ճանաչման չարժանացավ ֆրանսիական կառավարության կողմից<ref name="Marie Curie War"/>։ Բացի դրանից, պատերազմն սկսվելուց անմիջապես հետո, նա փորձեց իր Նոբելյան ոսկե մեդալները նվիրաբերել պատերազմական ֆոնդին, սակայն [[Ֆրանսիայի ազգային բանկ]]ը հրաժարվում է ընդունել դրանք<ref name="Marie Curie War2"/>։ Այնուամենայնիվ, օգտագործելով Նոբելյան մրցանակների իր գումարը, նա գնում է [[պատերազմական պարտատոմսեր]]<ref name="Marie Curie War2"/>։ Նա ասել է. {{քաղվածք|Ես պատրաստվում եմ իմ ունեցած մի քիչ ոսկին հանձնել։ Ես սրան կավելացնեի իմ ունեցած գիտական մեդալները ևս, որոնք միանգամայն անօգուտ են ինձ համար։ Մի բան էլ կա։ Իմ ծուլության պատճառով ես իմ Նոբելյան երկրորդ մրցանակի դրամական պարգևը թողել եմ Ստոկհոլմում՝ Շվեդական թագավորությունում։ Սա իմ ունեցվածքի հիմնական մասն է։ Ես կցանկանայի դա նույնպես բերել և ներդնել պատերազմական վարկերում։ Պետությունը դրա կարիքն ունի։ Միայն թե, ես պատրանքներ չունեմ, այդ գումարը հավանաբար էլ գոյություն չունի<ref name="Coppes-Zantinga, A. R 1998" />|}} {{oq|en|I am going to give up the little gold I possess. I shall add to this the scientific medals, which are quite useless to me. There is something else: by sheer laziness I had allowed the money for my second Nobel Prize to remain in Stockholm in Swedish crowns. This is the chief part of what we possess. I should like to bring it back here and invest it in war loans. The state needs it. Only, I have no illusions: this money will probably be lost.}} Կյուրին նաև ակտիվորեն անդամակցում էր [[Լեհերը ֆրանսիայում|ֆրանսիայում լեհական կոմիտեներին]], որոնք նվիրված էին լեհական հիմնահարցի լուծմանը<ref name="emigracja">{{cite book|first=Wiesław|last=Śladkowski|title=Emigracja polska we Francji 1871–1918|language=Polish|url=https://books.google.am/books?id=0MwaAAAAMAAJ|year=1980|publisher=Wydawnictwo Lubelskie|page=274|isbn=83-222-0147-8|accessdate=2016 թ․ մարտի 15}}</ref>։ Պատերազմի ավարտից հետո, նա իր պատերազմական տարիների գործունեությունը շարադրում է «Ճառագայթաբանությունը պատերազմում» գրքում (1919 թվական)<ref name="Marie Curie War2" />։ === Հետպատերազմական տարիներ === 1920 թվականին, ռադիումի հայտնագործման 25-րդ տարեդարձին ֆրանսիական կառավարությունը կրթաթոշակ է սահմանում Կյուրիի համար․ նախորդ ստացողը [[Լուի Պաստյոր]]ն էր (1822–95)<ref name="psb113"/>։ 1921 թվականին նա ցնծագին ընդունելության է արժանանում [[Միացյալ Նահանգներ]]ում, ուր ուղևորվել էր ռադիումի հետազոտման համար ֆոնդ հիմնելու նպատակով։ [[Մարի Մելոնի]]ն, Կյուրիից հարցազրույց վերցնելուց հետո, ստեղծեց «Մարի Կյուրիի ռադիումի ֆոնդը» և նրա ուղևորությունը հրապարակավ լուսաբանելով սկսեց գումար հավաքել ռադիում գնելու համար<ref name="psb113"/><ref name="Marie Sklodowska Curie in America, 1921">{{cite journal|author=Ann M. Lewicki |url=http://radiology.rsna.org/content/223/2/299.full |title=Marie Sklodowska Curie in America, 1921 |volume= 223 | issue =2 |year=2002 |pages=299–303 |journal=Radiology |publisher=Radiological Society of North America |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7|doi=10.1148/radiol.2232011319|pmid=11997527}}</ref>։ 1921 թվականին Միացյալ Նահանգների նախագահ [[Ուորեն Հարդինգ]]ը ընդունեց նրան Սպիտակ տանը, որպեսզի նվիրի նրան Միացյալ Նահանգներում հավաքված 1 գրամ ռադիումը<ref name="Madame Curie's Passion">{{cite web| url=http://www.smithsonianmag.com/history-archaeology/Madame-Curies-Passion.html| title=Madame Curie's Passion| work=Smithsonian Magazine| author=Julie Des Jardins| date=October 2011| accessdate=2012 թ․ սեպտեմբերի 11| archive-date=2012-11-27| archive-url=https://web.archive.org/web/20121127184144/http://www.smithsonianmag.com/history-archaeology/Madame-Curies-Passion.html| dead-url=yes}}</ref><ref name="The Radium Institute">{{cite web|url=http://www.aip.org/history/curie/radinst1.htm |title=Marie Curie&nbsp;– The Radium Institute (1919–1934) Part 1 |publisher=American Institute of Physics|accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7}}</ref>։ Հանդիպումից առաջ, հասկանալով, որ Կյուրիի հռչակը արտասահմանում ավելի ու ավելի է մեծանում և շփոթված այն փաստից, որ վերջինս ֆրանսիական որևէ շքանշան չունի, որ կարող էր պաշտոնապես կրել, ֆրանսիական կառավարությունը նրան [[Պատվավոր Լեգեոնի շքանշան]] է առաջարկում, սակայն Կյուրին հրաժարվում է ընդունել այն<ref name="The Radium Institute"/><ref name="Pasachoff1996">{{cite book|first=Naomi|last=Pasachoff|title=Marie Curie:And the Science of Radioactivity: And the Science of Radioactivity|url=https://books.google.am/books?id=mVCTHbdstdQC&pg=PA93|date=1996|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-509214-1|page=93}}</ref>։ 1922 թվականին նա դառնում է Ֆրանսիայի բժշկության ակադեմիայի խորհրդի անդամ<ref name="psb113"/>։ Նա նաև ճանապարհորդում է արտասահմանում, դասախոսություններ տալիս [[Բելգիա]]յում, [[Բրազիլիա]]յում, [[Իսպանիա]]յում և [[Չեխոսլովակիա]]յում<ref name="amudeu">{{cite web |url=http://www.staff.amu.edu.pl/~zbzw/ph/sci/msc.htm |first=Zbigniew |last=Zwoliński |title=Science in Poland – Maria Sklodowska-Curie |publisher=Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu |date= |accessdate=օգոստոսի 27, 2012 |archive-date=2012 թ․ սեպտեմբերի 11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120911201944/http://www.staff.amu.edu.pl/~zbzw/ph/sci/msc.htm |dead-url=yes }}</ref>։ Կյուրիի ղեկավարությամբ ինստիտուտը տալիս է չորս Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ ևս, ներառյալ դստերը՝ [[Իրեն Կյուրի]]ին և փեսային՝ [[Ֆրեդերիկ Ժոլիո-Կյուրի]]ին<ref name="The Radium Institute 2">{{cite web|url=http://www.aip.org/history/curie/radinst2.htm |title=Marie Curie&nbsp;– The Radium Institute (1919–1934) Part 2 |publisher=American Institute of Physics|accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7}}</ref>։ Ի վերջո Կյուրիի հիմնադրած ինստիտուտը դարձավ ճառագայթաբանության հետազոտական չորս հիմնական լաբորատորիաներից մեկը։ Մյուսներն էին [[Էռնեստ Ռեզերֆորդ|Ռեզերֆորդ]]ի [[Հենրի Կավենդիշ|Կավենդիշի անվան լաբորատորիան]], Վիեննայի «Ռադիումի հետազոտական ինստիտուտը»՝ [[Ստեֆան Մեյեր]]ի ղեկավարությամբ և «[[Կայզեր Վիլհելմի գիտական միություն|Քիմիայի Մաքս Պլանկի ինստիտուտը]]»՝ [[Օտտո Հան]]ի և [[Լիզա Մեյտներ]]ի ղեկավարությամբ<ref name="The Radium Institute 2"/><ref name="Chemistry International&nbsp;– Newsmagazine for IUPAC">{{cite web|url=http://www.iupac.org/publications/ci/2011/3301/3_boudia.html |title=Chemistry International&nbsp;– Newsmagazine for IUPAC |publisher=International Union of Pure and Applied Chemistry |date=հունվարի 5, 2011 |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7}}</ref>։ 1922 թվականի օգոստոսին Կյուրին դառնում է [[Ազգերի լիգա]]յի այդ ժամանակ նոր հիմնած «Ինտելեկտուալ համագործակցության միջազգային կոմիտեի» անդամ<ref>{{Cite journal | volume = | issue = 2| last = Grandjean| first = Martin| title = Analisi e visualizzazioni delle reti in storia. L'esempio della cooperazione intellettuale della Società delle Nazioni | journal = Memoria e Ricerca | date = 2017| pages = 371–393| url = https://www.rivisteweb.it/doi/10.14647/87204 | doi = 10.14647/87204}} See also: [https://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-01610098v2 French version] (PDF) and [http://www.martingrandjean.ch/complex-structures-and-international-organizations/ English summary].</ref><ref name="nytimes">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/1995/04/21/world/marie-curie-enshrined-in-pantheon.html |title=Marie Curie Enshrined in Pantheon|work=New York Times |date=ապրիլի 21, 1995 |accessdate=օգոստոսի 2, 2012}}</ref>։ 1923 թվականին Կյուրին գրում է Պիեռի կենսագրական գիրքը՝ «Պիեռ Կյուրի»<ref name="leg">{{cite web|url=http://www.aip.org/history/curie/romleg.htm |title=Marie Curie and Her Legend |publisher=American Institute of Physics|accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7}}</ref>։ 1925 թվականին նա այցելում է Լեհաստան, մասնակցելու Վարշավայում «Ռադիումի ինստիտուտի» հիմնարկեքի արարողությանը<ref name="psb113"/>։ Ամերիկա կատարած նրա երկրորդ ուղևորությունը 1929 թվականին, նշանավորվեց Վարշավայի ռադիումի ինստիտուտի համար ռադիումի պաշարի ձեռք բերմամբ։ Ինստիտուտը բացվեց 1932 թվականին և տնօրեն նշանակվեց Կյուրիի քույրը՝ Բրոնիսլավան<ref name="psb113"/><ref name="The Radium Institute"/>։ Հետազոտական աշխատանքներից այս հաճախակի շեղումները և հանրաճանաչությունը թեև խանգարում էին նրան երբեմն, սակայն ապահովում էին նաև աշխատանքի համար անհրաժեշտ ռեսուրսներով<ref name="The Radium Institute"/>։ 1930 թվականին նա ընտրվում է «Ատոմական կշռի միջազգային ինստիտուտի» անդամ, որտեղ ծառայում է մինչև իր մահը<ref>{{cite web|url=http://www.iupac.org/publications/ci/2004/2601/1_holden.html|title=Atomic Weights and the International Committee: A Historical Review|author=Norman E. Holden|journal=Chemistry International|year=2004}}</ref>։ === Մահ === [[Պատկեր:Sklodowska-Curie statue, Warsaw.JPG|thumb|upright|Մարի Կյուրիի արձանը [[Վարշավա]]յի Ռադիումի ինստիտուտի դիմաց (1935)]] [[File:Panthéon Pierre et Marie Curie.JPG|thumb|upright|Պիեռ և Մարի Կյուրիների շիրմաքարը Փարիզի պանթեոնում]] Կյուրին վերջին անգամ Լեհաստան է այցելում 1934 թվականին<ref name="gwiazdapolarna"/><ref name="The Radium Institute 3">{{cite web|url=http://www.aip.org/history/curie/radinst3.htm |title=Marie Curie&nbsp;– The Radium Institute (1919–1934) Part 3 |publisher=American Institute of Physics|accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7}}</ref>։ Մի քանի ամիս անց, 1934 թվականի հուլիսի 4-ին Մարի Կյուրին մահանում է Սանսելմոզի [[Վերին Սավոյ]]ի առողջարաններից մեկում։ Մահվան պատճառ էր նշվում ապլաստիկ անեմիան, որը հավանաբար ճառագայթումից երկար տարիներ չպաշտպանված լինելու հետևանք էր<ref name="psb113"/><ref name="iuniverse">{{cite book|first=Carl|last=Rollyson|title=Marie Curie: Honesty In Science|url=https://books.google.am/books?id=PinksBysPJwC|date=2004|publisher=iUniverse|page=x|isbn=978-0-595-34059-0}}</ref>։ Իոնային ճառագայթման վնասակար ազդեցությունը նրա աշխատանքի տարիներին ոչ-ոքի հայտնի չէր։ Հետագայում այդ աշխատանքներն իրականացվում էին անվտանգության միջոցառումներ ապահովելուց հետո, մինչդեռ Մարի Կյուրին տարիներ շարունակ աշխատել էր առանց այդ անվտանգության միջոցների<ref name="The Radium Institute 3"/>։ Նա գրպանում<ref name="ShipmanWilson2012">{{cite book|author1=James Shipman|author2=Jerry D. Wilson|author3=Aaron Todd|title=An Introduction to Physical Science|url=https://books.google.am/books?id=dxoM93eNPVEC&pg=PA263|date=2012|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-10409-4|page=263}}</ref> պահում էր ռադիոակտիվ իզոտոպեր պարունակող փորձանմուշների պարկուճներ, նաև լցնում էր դրանք իր գրասեղանի դարակի մեջ, քանի որ այդ նյութերը մթության մեջ աղոտ լույս էին արձակում<ref name="The Vertigo Years: Europe, 1900–1914">{{cite book | url=https://books.google.am/?id=-3G9gMNCpowC&pg=PA76| first=Philipp| last=Blom| title=The Vertigo Years: Europe, 1900–1914 | chapter=1903: A Strange Luminescence | page=76 | quote=The glowing tubes looked like faint, fairy lights. |year=2008 | publisher=Basic Books | isbn=978-0-465-01116-2}}</ref>։ Պատերազմի ժամանակ, դաշտային հիվանդանոցներում առանց պաշտպանիչ բաճկոնների աշխատելիս, Կյուրին շարունակ ենթարկվում էր Ռենտգենյան ճառագայթների վտանգավոր ազդեցությանը<ref name="Marie Curie War2"/>։ Չնայած տասնամյակներ շարունակ ճառագայթումից չպաշտպանվելը առաջացրել էր քրոնիկ հիվանդություններ (ներառյալ գրեթե կուրությունը [[Ոսպնյակի մթագնում|կատարակտ]]ի հետևանքով) և ի վերջո մահը, նա երբեք իրականում չէր գիտակցել ճառագայթումից չպաշտպանված լինելու ռիսկերը<ref>Denise Grady (6 October 1998), [https://www.nytimes.com/1998/10/06/science/a-glow-in-the-dark-and-a-lesson-in-scientific-peril.html A Glow in the Dark, and a Lesson in Scientific Peril] ''[[The New York Times]]''; accessed 21 December 2016.</ref>։ Մարի Կյուրին թաղվեց Օ-դե-Սենի գերեզմանատանը ամուսնու՝ Պիեռ Կյուրիի կողքին<ref name="psb113"/>։ Վաթսուն տարի անց, [[1995 թվական]]ին ի պատիվ նրանց գիտական ձեռքբերումների, նրանց մասունքները տեղափոխվեցին և ամփոփվեցին [[Փարիզի պանթեոն]]ում։ Նա առաջին կինն էր, որ այնտեղ թաղվեց սեփական արժանիքների և ձեռքբերումների և ոչ թե ժառանգական տիտղոսների շնորհիվ<ref name="nytimes"/>։ 2015 թվականին ևս երկու կին թաղվեցին այնտեղ սեփական ձեռքբերումների համար<ref>Angelique Chrisafis (27 May 2015), [https://www.theguardian.com/world/2015/may/27/french-president-hollande-honours-female-resistance-heroes-in-pantheon France president François Hollande adds resistance heroines to Panthéon] ''[[The Guardian]]''; accessed 21 December 2016.</ref>։ Նրա թղթերը ռադիոակտիվ աղտոտվածության մակարդակի պատճառով վտանգավոր էր դիպչելու համար<ref>{{cite web|url=https://gizmodo.com/marie-curies-100-year-old-notebook-is-still-too-radioac-1615847891|title=Marie Curie's century-old radioactive notebook still requires lead box|first=Adam Clark|last=Estes|publisher=}}</ref>։ Անգամ նրա խոհարարական բաղադրատոմսերի գիրքն էր ճառագայթված<ref name="everything"/>։ Նրա թղթերը պահվում են կապարով պատված տուփերում և նրանք, ովքեր ցանկանում են ուսումնասիրել դրանք, պետք է կրեն պաշտպանիչ բաճկոններ<ref name="everything">{{cite book|first=Bill|last=Bryson|title=A Short History of Nearly Everything|url=https://books.google.am/books?id=_CWlKRYLbIwC|date=2012|publisher=Random House Digital, Inc.|isbn=978-0-385-67450-8|page=74}}</ref>։ Կյանքի վերջին տարում նա գրում էր ճառագայթման մասին գիրք, որը հրատարակվեց հետմահու՝ 1935 թվականին<ref name="The Radium Institute 3"/>։ ==Հիշատակ== [[Պատկեր:1987 CPA 5875.jpg|thumb|[[Փոստային նամականիշ]] թողարկված [[ԽՍՀՄ]]-ում, <br> [[1987 թվական]]ին]] [[File:Lublin UMCS Pomnik Marii Curie-Skłodowskiej.jpg|thumb|upright|Մարի Կյուրիի արձանը Կյուրիի համալսարանի դիմաց, [[Լյուբլին]]ում, Լեհաստան]] Կյուրիի աշխատությունների ֆիզիկական և հասարակական կողմերը զգալիորեն նպաստեցին 20-րդ և 21-րդ դարերի համաշխարհային ձևավորման համար<ref name="psb114">{{cite book|title=[[Polski słownik biograficzny]], vol. 4|page=114|first=Tadeusz|last=Estreicher|authorlink=Tadeusz Estreicher|language=Polish|chapter=Curie, Maria ze Skłodowskich|year=1938}}</ref>։ Կորնելի համալսարանի պրոֆեսոր Փիրս Ուիլյամսը գրում է. {{քաղվածք|Կյուրիի աշխատանքի արդյունքը դարաշրջան է կերտել։ Ռադիումի ճառագայթման հայտնագործությունը այնքան մեծ է, որ չի կարելի այն անտեսել։ Այն կարծես հակադրվում է էներգիայի պահպանման սկզբունքին և հետևաբար ստիպում է վերանայել ֆիզիկայի հիմունքները։ Ռադիումի հայտնաբերումը փորձարարական մակարդակով ապահովեց էռնեստ Ռեզերֆորդի նման մարդկանց ճառագայթման աղբյուրներով, որոնցով նրանք կարողացան ուսումնասիրել ատոմի կառուցվածքը։ Ռեզերֆորդի ալֆա ճառագայթման փորձերի արդյունքում առաջին անգամ առաջ քաշվեց ատոմի միջուկի գաղափարը։ Բժշկության մեջ ռադիումի ճառագայթման հատկությունը մի միջոց է, որով հնարավոր է հաջողությամբ բուժել քաղցկեղը։|}} {{oq|en|The result of the Curies' work was epoch-making. Radium's radioactivity was so great that it could not be ignored. It seemed to contradict the principle of the conservation of energy and therefore forced a reconsideration of the foundations of physics. On the experimental level the discovery of radium provided men like Ernest Rutherford with sources of radioactivity with which they could probe the structure of the atom. As a result of Rutherford's experiments with alpha radiation, the nuclear atom was first postulated. In medicine, the radioactivity of radium appeared to offer a means by which cancer could be successfully attacked.}} Եթե Կյուրիի աշխատանքը օգնել է տապալել ֆիզիկայի և քիմիայի վերաբերյալ սահմանված նախկին գաղափարները, այն նաև հավասարապես խորքային ազդեցություն է ունեցել հասարակական ոլորտում։ Իր գիտական հետազոտություններն իրականացնելու համար նա ստիպված էր զանազան խոչընդոտներ հաղթահարել, թե՛ հայրենիքում և թե՛ այն երկրում, որտեղ մեկնել էր մշտական բնակության, խոչընդոտներ, որոնք փակում էին նրա ճանապարհը, քանի որ նա կին էր։ Նրա կյանքի այդ դրվագները նկարագրվում են [[Ֆրանսուազ Ժիրու]]ի «Մարի Կյուրի. կյանք, որը շեշտեց Մարիի դերը որպես ֆեմինիզմի նախակարապետ» գրքում<ref name="gwiazdapolarna"/>։ Նա հայտնի էր իր ազնիվ և համեստ կենսակերպով<ref name="psb112"/><ref name="psb114"/>։ 1893 թվականին մի փոքրիկ կրթաթոշակ ստանալով, նա վերադարձնում է այն 1897 թվականին, հենց որ սկսում է իր ապրուստի համար գումար վաստակել<ref name="psb111"/><ref name="Marie Curie&nbsp;– Student in Paris 2"/>։ Առաջին Նոբելյան մրցանակի գումարի մեծ մասը նա տվել է ընկերներին, ընտանիքի անդամներին, ուսանողներին և հետազոտական ընկերություններին<ref name="gwiazdapolarna">{{cite journal|title=Mazowieckie korzenie Marii |journal=[[Gwiazda Polarna]] |date=հունիսի 21, 2008 |volume=100 |issue=13 |pages=16–17 |url=http://www.gwiazdapolarna.com/czytaj.php?nr=813&cat=4&art=04-01.txt |accessdate=2012 թ․ սեպտեմբերի 10 |author=Wojciech A. Wierzewski |trans-title=Maria's Mazowsze Roots |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090321193811/http://www.gwiazdapolarna.com/czytaj.php?nr=813&cat=4&art=04-01.txt |archivedate=2009 թ․ մարտի 21 }}</ref>։ Արտասովոր որոշմամբ Կյուրին հրաժարվում է արտոնագրել ռադիումի ճառագայթման գործընթացի գյուտը, որպեսզի գիտական համայնքը կարողանա հետազոտությունկատարել առանց որևէ խոչընդոտի<ref name="robert8">{{cite book|author=Robert William Reid|title=Marie Curie|url=https://books.google.am/books?id=p81XAAAAYAAJ|year=1974|publisher=New American Library|page=265|isbn=0-00-211539-5|accessdate=2016 թ․ մարտի 15}}</ref>։ Նա պնդում էր, որ դրամական պարգևները և կրթաթոշակները տրվեն իր հիմնադրած գիտահետազոտական հաստատություններին և ոչ թե իրեն<ref name="psb114"/>։ Նա և իր ամուսինը հաճախ հրաժարվում էին պարգևներից և մեդալներից<ref name="psb112">{{cite book|title=[[Polski słownik biograficzny]], vol. 4|page=112|first=Tadeusz|last=Estreicher|authorlink=Tadeusz Estreicher|language=Polish|chapter=Curie, Maria ze Skłodowskich|year=1938}}</ref>։ ==Մրցանակներ և պարգևներ== Որպես ամենանշանավոր կին գիտնականներից մեկը, մարի Կյուրի անունը խորհրդանիշ է դարձել գիտական աշխարհում և հարգանքի բազմաթիվ դրսևորումների է արժանացել անգամ փոփ մշակույթում<ref name="Borzendowski2009-36">{{cite book|first=Janice|last=Borzendowski|title=Sterling Biographies: Marie Curie: Mother of Modern Physics|url=https://books.google.am/books?id=wmOaiSNrs0IC&pg=PT37|date=2009|publisher=Sterling Publishing Company, Inc.|isbn=978-1-4027-5318-3|page=36}}</ref>։ 2009 թվականին «New Scientist» անգլալեզու շաբաթաթերթի կազմակերպած հարցման արդյունքում Մարի Կյուրին ճանաչվեց ամենաազդեցիկ կինը գիտության բնագավառում։ Կյուրին հավաքել էր բոլոր քվեների 25.1%-ը, ինչը երկու անգամ ավելին է քան երկրորդ տեղը զբաղեցրած [[Ռոզալինդ Ֆրանկլին]]ը (14.2%)<ref name="Most inspirational woman scientist revealed">{{cite web|url=https://www.newscientist.com/article/mg20327156.600-most-inspirational-woman-scientist-revealed.html |title=Most inspirational woman scientist revealed |work=Newscientist.com |date=հուլիսի 2, 2009 |accessdate=2011 թ․ ապրիլի 27}}</ref><ref name="Marie Curie voted greatest female scientist">{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/scienceandtechnology/science/sciencenews/5715220/Marie-Curie-voted-greatest-female-scientist.html|work=The Daily Telegraph|title=Marie Curie voted greatest female scientist|quote=Marie Curie, the Nobel Prize-winning nuclear physicist has been voted the greatest woman scientist of all time.|location=London|date=հուլիսի 2, 2009|accessdate=2010 թ․ ապրիլի 10|archive-date=2009 թ․ հուլիսի 5|archive-url=https://web.archive.org/web/20090705102302/http://www.telegraph.co.uk/scienceandtechnology/science/sciencenews/5715220/Marie-Curie-voted-greatest-female-scientist.html|dead-url=yes}}</ref>: 2011 թվականը Լեհաստանը և Ֆրանսիան հայտարարել էին Մարի Կյուրիի տարի, իսկ ՄԱԿ-ը հայտարարեց, որ դա կլինի քիմիայի միջազգային տարի<ref name="cosm">{{cite web|url=http://www.cosmopolitanreview.com/articles/40-musings/342-2011-the-year-of-marie-sklodowska-curie |title=2011 – The Year of Marie Skłodowska-Curie |work=Cosmopolitanreview.com |date=հուլիսի 3, 2011 |accessdate=օգոստոսի 27, 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110814005026/http://cosmopolitanreview.com/articles/40-musings/342-2011-the-year-of-marie-sklodowska-curie |archivedate=օգոստոսի 14, 2011 }}</ref>։ Նույն թվականի դեկտեմբերի 10-ին [[Նյու Յորքի գիտությունների ակադեմիա]]ն հանդիասավորությամբ նշեց Կյուրիի երկրորդ Նոբելյան մրցանակի ստացման 100-րդ տարեդարձը, որին ներկա գտնվեց Շվեդիայի արքայադուստր Մեդլինը<ref name="Princess Madeleine attends celebrations to mark anniversary of Marie Curie's second Nobel Prize">{{cite web|url=http://www.kungahuset.se/royalcourt/royalfamily/latestnews/news/princessmadeleineattendscelebrationstomarkanniversaryofmariecuriessecondnobelprize.5.70e7de59130bc8da54e800013910.html|title=Princess Madeleine attends celebrations to mark anniversary of Marie Curie's second Nobel Prize|publisher=Sveriges Kungahus|accessdate=2012 թ․ փետրվարի 23}}</ref>։ Մարի Կյուրին առաջին կինն էր, որ Նոբելյան մրցանակ ստացավ, առաջին մարդը, որ երկու Նոբելյան մրցանակ է ստացել և միակ կինը, որ երկու տարբեր բնագավառներից է Նոբելյան մրցանակ ստացել<ref name="Nobel Prize Facts">{{cite web|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/nobelprize_facts.html |title=Nobel Prize Facts |publisher=Nobelprize.org |date=ապրիլի 22, 2011 |accessdate=2012 թ․ սեպտեմբերի 7 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120901134144/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/nobelprize_facts.html |archivedate=2012 թ․ սեպտեմբերի 1 }}</ref>։ Կյուրիի ստացած մրցանակները ներառում են. * [[Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ]] (1903 թվական, Պիեռի հետ)<ref name="psb112"/> * [[Դեյվի մեդալ]] (1903 թվական, Պիեռի հետ)<ref name="amudeu"/><ref name="CurieSheean1999">{{cite book|author1=Eve Curie|author2=Vincent Sheean|title=Madame Curie: A Biography|url=https://books.google.am/books?id=YOUMbHWaPr8C|date=1999|publisher=Turtleback Books|isbn=978-0-613-18127-3|page=389}}</ref> * [[Մատեուչի մեդալ]] (1904 թվական, Պիեռի հետ)<ref name="CurieSheean1999"/> * [[Ակտոնյան մրցանակ]] (1907)<ref>{{cite journal|title=SCIENTIFIC NOTES AND NEWS|journal=Science|volume=25|issue=647|year=1907|pages=839–840|issn=0036-8075|doi=10.1126/science.25.647.839|bibcode=1907Sci....25..839.}}</ref> * [[Էլիոտ Կրեսոնի մեդալ]] (1909)<ref name="winners">{{cite web|url=http://www.fi.edu/winners/show_results.faw?award=CRESS|title=Franklin Laureate Database|work=The Franklin Institute Awards|publisher=The Franklin Institute|accessdate=2012 թ․ սեպտեմբերի 11|deadurl=yes|archiveurl=https://archive.is/20121212165125/http://www.fi.edu/winners/show_results.faw?award=CRESS|archivedate=2012 թ․ դեկտեմբերի 12|df=dmy-all}}</ref> * [[Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ]] (1911)<ref name="gwiazdapolarna"/> * [[Ֆրանկլինի մեդալ]] [[Ամերիկյան փիլիսոփայության ընկերություն|Ամերիկյան փիլիսոփայության ընկերության]] կողմից (1921)<ref name="Minutes">{{cite journal|title=Minutes |journal=[[Proc. Am. Philos. Soc.]] |volume=60 |issue=4 |year=1921 |page=xxii|jstor=984523}}</ref> === Հարգանքի տուրք === 1995 թվականին Կյուրին դարձավ առաջին կինը, որի աճյունն ամփոփվեց Փարիզի պանթեոնում՝ իր սեփական գիտական նվաճումների և ձեռքբերումների և ոչ ժառանգական տիտղոսների համար<ref name="nytimes"/> : Ռադիոակտիվության աստիճանի չափման միավորը՝ [[Կյուրի (չափման միավոր)|կյուրին]] ('''Ci''') այդպես է կոչվել նրա և Պիեռի պատվին (թեև միավորի անունը որոշող կոմիտեն այդպես էլ որոշակիորեն չսահմանեց, թե դա Մարիի՞, Պիեռի՞, թե՞ նրանց երկուսի պատվին է կոչվելու)<ref name="How the Curie Came to Be">{{cite web|author=Paul W. Frame|title=How the Curie Came to Be|url=http://www.orau.org/ptp/articlesstories/thecurie.htm|publisher=Oak Ridge Associated Universities|date=October–November 1996|accessdate=2008 թ․ ապրիլի 30}}</ref>։ [[Պարբերական աղյուսակ]]ի 96 ատոմային թվով տարրը կոչվեց [[Կյուրիում]]<ref name="Curium">{{cite web|url=http://www.rsc.org/chemistryworld/podcast/interactive_periodic_table_transcripts/curium.asp |title=Curium|work=Chemistry in its element |publisher=Royal Society of Chemistry |accessdate=օգոստոսի 27, 2012}}</ref>։ Երեք ռադիոակտիվ միներալներ կոչվել են նրա անունով՝ [[կյուրիտ]], [[սկլոդովսկիտ]] և [[կուպրոսկլոդովսկիտ]]<ref name="Borzendowski2009-37">{{cite book|first=Janice|last=Borzendowski|title=Sterling Biographies: Marie Curie: Mother of Modern Physics|url=https://books.google.am/books?id=wmOaiSNrs0IC&pg=PT37|date=2009|publisher=Sterling Publishing Company, Inc.|isbn=978-1-4027-5318-3|page=37}}</ref>։ Աշխարհի տարբեր համալսարաններից Կյուրին ստացել է գիտության պատվավոր աստիճաններ<ref name="The Radium Institute"/>։ [[Եվրոպական Միություն|Եվրոպական Միության]] սահմանած «Մարիա Սկլոդովսկա-Կյուրիի գործունեություն» կրթաթոշակը նախատեսված է այն երիտասարդ գիտնականների համար, ովքեր ցանկանում են աշխատել արտասահմանում<ref>{{cite web|title=Marie Curie Actions |url=http://ec.europa.eu/research/mariecurieactions/documents/documentation/publications/eu-marie-curie-actions-fellowships-innovative-science-becomes-success-publication_en.pdf |publisher=European Commission |accessdate=2012 թ․ սեպտեմբերի 10 |page=5 |year=2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130604030857/http://ec.europa.eu/research/mariecurieactions/documents/documentation/publications/eu-marie-curie-actions-fellowships-innovative-science-becomes-success-publication_en.pdf |archivedate=2013 թ․ հունիսի 4 |df= }}</ref>։ Լեհաստանի և Ուկրաինայի մի շարք ուսումնական հաստատություններ նրան պատվավոր դոկտորի աստիճան են շնորհել՝ Լվովի պոլիտեխնիկականը (1912)<ref>{{cite web |url=http://thebirminghampress.com/2012/07/coventry-professors-honorary-degree-takes-him-in-footsteps-of-marie-curie/ |title=Coventry professor’s honorary degree takes him in footsteps of Marie Curie |website=Birmingham Press |date=հուլիսի 31, 2012 |accessdate=2017 թ․ մայիսի 6 |archive-date=2018 թ․ ապրիլի 2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180402035343/http://thebirminghampress.com/2012/07/coventry-professors-honorary-degree-takes-him-in-footsteps-of-marie-curie/ |dead-url=yes }}</ref>, [[Պոզնանի Ադամ Միցկևիչ համալսարան|Պոզնանի համալսարան]]ը (1922), [[Կրակովի համալսարան]]ը (1924) և Վարշավայի պոլիտեխնիկական համալսարանը(1926)<ref name="cosm"/>։ 1921 թվականինՄիացյալ Նահանգներում կին գիտնականների «Iota Sigma Pi» ասոցիացիան նրան շնորհեց պատվավոր անդամի աստիճան<ref name="Awards">{{cite web|url=http://www.iotasigmapi.info/awards/professionalawards.html|title=PROFESSIONAL AWARDS|publisher=Iota Stigma Pi: National Honor Society for Women in Chemistry|accessdate=2014 թ․ դեկտեմբերի 16|archive-date=2019 թ․ մարտի 23|archive-url=https://web.archive.org/web/20190323234904/http://www.iotasigmapi.info/awards/professionalawards.html|dead-url=yes}}</ref>։ Նրա անունը ներառված է 1936 թվականին [[Գերմանիա]]յի [[Համբուրգ]] քաղաքում կանգնեցված «[[Ռադիոլոգիայի հուշահամալիր]]ի» անունների ցանկում<ref name="MMI">{{cite web|url=http://learningradiology.com/museum/humilityhome.html|title=Museum of Modern Imaging|accessdate=2016 թ․ նոյեմբերի 27}}</ref>։ Մարի Կյուրիի անունով են կոչվում տարբեր վայրեր աշխարհի բոլոր կողմերում։ * [[2007 թվական]]ին Փարիզի մետրոպոլիտենի կայարաններից մեկը անվանակոչվեց Պիեռ և Մարի Կյուրիների անունով<ref name="Borzendowski2009-37"/>։ * Լեհաստանի միջուկային հետազոտական [[Մարիա ռեակտոր]]ը<ref name="IEA – reaktor Maria">{{cite web|url=http://www.cyf.gov.pl/historia_ang.html |title=IEA – reaktor Maria |publisher=Institute of Atomic Energy, Poland |date= |accessdate=օգոստոսի 27, 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120319074606/http://www.cyf.gov.pl/historia_ang.html |archivedate=2012 թ․ մարտի 19 }}</ref>։ * [[(7000) Կուրիե|7000 Կյուրի]] աստերոիդը<ref name="Borzendowski2009-37"/>։ * [[KLM]] ավիաընկերության [[McDonnell Douglas MD-11]] ինքնաթիռը<ref name="Picture of the McDonnell Douglas MD-11 aircraft">{{cite web|url=http://www.airliners.net/open.file/1207719/L/ |title=Picture of the McDonnell Douglas MD-11 aircraft|work=Airliners.net |accessdate=2011 թ․ ապրիլի 27}}</ref>։ * [[Վարշավայի Կյուրիի անվան ուռուցքաբանության ինստիտուտ|Վարշավայի ուռուցքաբանության ինստիտուտ]]ը։ * [[Լյուբլինի Մարի Կյուրի-Սկլոդովսկա համալսարան|Լյուբլինի համալսարան]]ը, հիմնադրված 1944 թվականին։ * [[Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն|Բրիտանիա]]յում Քաղցկեղի խնամքի բարեգործական կենտրոնը, հիմնադրված 1948 թվականին<ref>Charity Commission. [https://apps.charitycommission.gov.uk/Showcharity/RegisterOfCharities/SearchResultHandler.aspx?RegisteredCharityNumber=207994 Marie Curie (charity), registered charity no. 207994].</ref>։ Կյուրիին են նվիրված երկու թանգարաններ՝ Վարշավայի Ուլիցա Ֆրետա փողոցում 1967 թվականին բացված տուն-թանգարանը<ref name="gwiazdapolarna"/> և Փարիզի Կյուրիի լաբորատորիան, որը վերածել են թանգարանի և հասարակության առաջ բաց է 1992 թվականից<ref name="curie">{{cite web|first=Institut |last=Curie |url=http://curie.fr/en/fondation/curie-museum |title=Curie museum &#124; Institut Curie |publisher=Curie.fr |date=դեկտեմբերի 17, 2010 |accessdate=օգոստոսի 27, 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120906061910/http://curie.fr/en/fondation/curie-museum |archivedate=2012 թ․ սեպտեմբերի 6 |df= }}</ref>։ 1935 թվականին Վարշավայի ռադիումի ինստիտուտի առջև տեղադրվեց Մարի Կյուրիի արձանը։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին, 1944 թվականին, գնդակոծությունից վնասվեց արձանը և պատվանդանը, սակայն պատերազմից հետո որոշվեց գնդակոծության հետքերը թողնել այնպես, ինչպես որ կային<ref name="gwiazdapolarna"/>։ Կյուրին [[Լոուրենս Արոնովիչ]]ի «Սխալ ենթադրություններ» պիեսի թեման է, որտեղ երեք կին գիտնականների ուրվականներ հետևում են նրա կյանքի իրադարձություններին<ref>[http://www.ottawasun.com/2013/03/26/mixing-science-with-theatre Mixing Science With Theatre] – Ottawa Sun, March 2013</ref>։ Կյուրիի նկարը հաճախ պատկերվել է նաև աշխարհի շատ երկրների հուշադրամների, թղթադրամների և դրոշմանիշերի վրա<ref name="Borzendowski2009-37"/>։ Նրա երկրորդ Նոբելյան մրցանակի հարյուրամյակի առթիվ, 2011 թվականին Վարշավայի Կյուրիի տուն-թանգարանի [[ճակտոն|ճակատամաս]]ին տեղադրվեց խորհրդանշական որմնանկար։ Այնտեղ պատկերված է փոքրիկ Մարիան՝ ձեռքին բռնած փորձանմուշներով սրվակներ, որոնցից դուրս են բխում այն քիմիական տարրերը, որ նա պիտի հայտնագործեր չափահաս դառնալով՝ [[պոլոնիում]]ը և [[ռադիում]]ը։ [[2011 թվական]]ին [[Վիսլա]] գետի [[Մարիա Սկլոդովսկա-Կյուրի կամուրջ (Վարշավա)|կամուրջներից]] մեկը [[Վարշավա]]յում կոչվեց նրա անունով<ref>{{Cite web|url=http://www.vistal.pl/realizacje/mosty-realizacje/most-marii-curie-sklodowskiej-polska-realizacja/ |title=Most Marii Skłodowskiej-Curie, Polska » Vistal Gdynia |website=www.vistal.pl |access-date=2017 թ․ հունվարի 26 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160329160957/http://www.vistal.pl/realizacje/mosty-realizacje/most-marii-curie-sklodowskiej-polska-realizacja/ |archivedate=2016 թ․ մարտի 29 |df= }}</ref>։ === Գրքեր Կյուրիի մասին === * «Մադամ Կյուրին» ([[էվա Կյուրի]], 1938) * «Մարի Կյուրի. մի կյանք» ([[Ֆրանսուազ Ժիրու]], 1987) * «Սևեռուն հանճարը. Մարի Կյուրիի ներաշխարհը» ([[Բարբարա Գոլդսմիթ]], 2005)<ref name=cosm/> * «Ռադիոակտիվ. Մարի և Պիեռ Կյուրի. պատմություն սիրո և մարող ճառագայթների» ([[Լորեն Ռեդնիս]] 2011)<ref name="Radioactive: Marie and Pierre Curie, a Tale of Love and Fallout">{{cite web|url=http://www.cosmopolitanreview.com/articles/41-reviews/341-radioactive-a-review |title=Radioactive: Marie and Pierre Curie, a Tale of Love and Fallout |work=Cosmopolitanreview.com |date=հուլիսի 3, 2011 |accessdate=օգոստոսի 27, 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110814005116/http://cosmopolitanreview.com/articles/41-reviews/341-radioactive-a-review |archivedate=օգոստոսի 14, 2011 }}</ref> === Ֆիլմեր Կյուրիի մասին === * «Մադամ Կյուրի», ([[Օսկար]]ի առաջադրված ֆիլմ, Մարի Կյուրիի դերում՝ [[Գրիր Գարսոն]], 1943)<ref name="leg"/> * «Շուցի արմավենիները» (Ֆիլմ Պիեռի և Մարիի մասին։ Մարի Կյուրիի դերում՝ [[Իզաբել Հյուպպեր]], 1997)<ref name="Les-Palmes-de-M-Schutz – Trailer – Cast – Showtimes – NYTimes.com">{{cite web |url=https://movies.nytimes.com/movie/154828/Les-Palmes-de-M-Schutz/overview |title=Les-Palmes-de-M-Schutz (1997) |work=Movies |publisher=New York Times |date=հունիսի 5, 2012 |accessdate=օգոստոսի 27, 2012 |archive-date=2010 թ․ սեպտեմբերի 21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100921015040/http://movies.nytimes.com/movie/154828/Les-Palmes-de-M-Schutz/overview |dead-url=yes }}</ref> *«Ռադիոակտիվ» (Մարի Կյուրիի դերում՝ [[Ռոզամունդ Փայկ|Ռոզամունդ Փայկ,]] 2019) == Երեխաներ == * [[Իրեն Կյուրի|Իրեն Ժոլիո-Կյուրի]] ([[1897]]—[[1956]]) — [[Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ]]ակիր, [[1935 թվական]] * [[Էվա Կյուրի]] ([[1904]]—[[2007]]) —գրող, երաժշտական և թատերական քննադատ, հասարակական գործիչ, իր մոր մասին գրքի հեղինակ == Տես նաև == * [[Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր կանանց ցանկ]] == Աղբյուր == * Գ. Յա. Մյակիշև, Բ. Բ. Բուխովցև «Ֆիզիկա», 1992 թ, «Լույս» հրատարակչություն {{վիքիքաղվածք|Մարի Կյուրի}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանտուփ}} {{Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ}} {{Արտաքին հղումներ}} ==Արտաքին հղումներ== * [http://www.cambridge.org/us/catalogue/catalogue.asp?isbn=9780521821971 Out of the Shadows] – A study of women physicists * [https://web.archive.org/web/20081217025156/http://www.umcs.lublin.pl/articles.php?aid=1113 The official web page of Maria Curie Skłodowska University in Lublin, Poland] in English. * [http://www.staff.amu.edu.pl/~zbzw/ph/sci/msc.htm Detailed Biography at Science in Poland website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120911201944/http://www.staff.amu.edu.pl/~zbzw/ph/sci/msc.htm |date=2012-09-11 }}; with quotes, photographs, links etc. * [http://cordis.europa.eu/fp7/mariecurieactions/home_en.html European Marie Curie Fellowships] * [http://www.mariecurie.org Marie Curie Fellowship Association] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110717020059/http://www.mariecurie.org/ |date=2011-07-17 }} * {{Gutenberg author|id=Curie,+Marie|name=Marie Curie}} * [https://web.archive.org/web/20050830013010/http://www.woodrow.org/teachers/chemistry/institutes/1992/MarieCurie.html ''Marie Sklodowska Curie: Her Life as a Media Compendium''] * [https://www.nobelprize.org/physics/articles/curie/index.html Marie and Pierre Curie and the Discovery of Polonium and Radium] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081203182908/http://nobelprize.org/physics/articles/curie/index.html |date=2008-12-03 }} Chronology from nobelprize.org * [http://alsos.wlu.edu/qsearch.aspx?browse=people/Curie,+Marie Annotated bibliography of Marie Curie from the Alsos Digital Library] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051125111819/http://alsos.wlu.edu/qsearch.aspx?browse=people%2FCurie%2C+Marie |date=2005-11-25 }} * [https://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/bday/1107.html Obituary, New York Times, 5 July 1934 ''Mme. Curie Is Dead; Martyr to Science''] * [http://himetop.wikidot.com/marie-curie Some places and memories related to Marie Curie] * [http://www-personal.umich.edu/~jbourj/money1.htm Marie Curie on the 500 French Franc and 20000 old Polish zloty banknotes.] * {{IMDb title|id=0956189|title=Marie Curie}}&nbsp;– Animated biography of Marie Curie on DVD from an animated series of world and American history&nbsp;– [[Animated Hero Classics]] distributed by Nest Learning. * {{IMDb title|id=0281993|title=Marie Curie&nbsp;– More than Meets the Eye}}&nbsp;– Live action portrayal of Marie Curie on DVD from the Inventors Series produced by Devine Entertainment. * {{IMDb title|id=0075534|title=Marie Curie}}&nbsp;– Portrayal of Marie Curie in a television mini series produced by the [[BBC]] * [http://www.aip.org/history/curie/contents.htm "Marie Curie and the Study of Radioactivity"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131031052900/http://www.aip.org/history/curie/contents.htm |date=2013-10-31 }} at [[American Institute of Physics]] website.'' (Site also has a short version for kids entitled [http://www.aip.org/history/curie/brief/index.html "Her story in brief!"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150909131154/https://www.aip.org/history/curie/brief/index.html |date=2015-09-09 }}.)'' * {{cite web|url=http://www.hypatiamaze.org/m_curie/curie_walk.html|title=Marie Curie Walking Tour of Paris|publisher=Hypatia|accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 7|archive-date=2013 թ․ դեկտեմբերի 24|archive-url=https://web.archive.org/web/20131224114548/http://www.hypatiamaze.org/m_curie/curie_walk.html|dead-url=yes}} * [http://gallica.bnf.fr/Search?idArk=&n=15&p=1&lang=EN&adva=1&adv=1&reset=&urlReferer=%2Fadvancedsearch%3Flang%3DEN&enreg=&tri=&catsel1=f_title&cat1=curie&ope2=MUST&catsel2=f_creator&cat2=marie+curie&ope3=MUST&catsel3=f_tdm&cat3=&date=daTo&daFr=&daTo=&sel_provenance_Part=toutPartenaires&sel_provenance_Edist=toutSNE&sel_source=toutSources&dateMiseEnLigne=indexDateFrom&firstIndexationDateDebut=&firstIndexationDateFin=&tri=&submit2=Start+search Works by Marie Curie] at [http://gallica.bnf.fr/?lang=EN Gallica] * http://www.crossnews.am/2017/05/22/patmakan-andzinkh-mari-kyuri-multfilm/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171209144110/http://www.crossnews.am/2017/05/22/patmakan-andzinkh-mari-kyuri-multfilm/ |date=2017-12-09 }} {{DEFAULTSORT:Կյուրի, Մարի}} [[Կատեգորիա:Լեհ կին ֆիզիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Լեհ քիմիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Ֆրանսիացի կին ֆիզիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Ֆրանսիացի կին քիմիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Նոբելյան մրցանակի բազմակի դափնեկիրներ]] [[Կատեգորիա:Նոբելյան մրցանակի կին դափնեկիրներ]] [[Կատեգորիա:Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ]] [[Կատեգորիա:Ֆիզիկոսներ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:ԽՍՀՄ ԳԱ թղթակից անդամներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի ֆիզիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Փորձարարական ֆիզիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամներ]] [[Կատեգորիա:Փարիզի համալսարանի շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Կին գյուտարարներ]] [[Կատեգորիա:ԽՍՀՄ ԳԱ իսկական անդամներ]] [[Կատեգորիա:19-րդ դարի ֆիզիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Շվեդիայի գիտությունների թագավորական ակադեմիայի անդամներ]] [[Կատեգորիա:Ֆրանսիացի նոբելյան մրցանակակիրներ]] [[Կատեգորիա:Լեհ կին քիմիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Ֆրանսիացի գյուտարարներ]] lwkjyitddx0xwmceijb3kjkubuy517o 10 31771 8485237 8451655 2022-08-08T17:37:58Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki {{Նավարկման աղյուսակ |անվանում = Լոռու մարզ |գույն = {{Հիմնական գույն}} |navbar = |state = collapsed |հիմնական_վերնագրի_ոճ = background:{{Հիմնական գույն}}; |վերնագիր = [[Լոռու մարզ]] |պատկեր = [[Պատկեր:Lori.svg|80px|Լոռու մարզի քարտեզը]] |մարմնի_ոճ = |վերնագրերի_ոճ = text-align:left; background:{{Հիմնական գույն}}; |ցանկերի_ոճ = |կենտերի_ոճ = |զույգերի_ոճ = |վերևում_ոճ = background:{{Հիմնական գույն}}; |վերևում = Վարչական կենտրոն՝ '''[[Վանաձոր]]''' |վերնագիր1 = Բազմաբնակավայր համայնքներ |ցանկ1 = [[Ալավերդի (համայնք)| Ալավերդի]] |վերնագիր2 = Քաղաքներ |ցանկ2 = [[Ալավերդի]] • [[Ախթալա]] • [[Վանաձոր]] • [[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]] • [[Ստեփանավան]] • [[Տաշիր]] • [[Թումանյան (քաղաք)|Թումանյան]] • [[Շամլուղ]] |վերնագիր3 = Գյուղեր |ցանկ3 = [[Ագարակ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Ագարակ]] • [[Ազնվաձոր]] • [[Աթան]] • [[Ակներ (Լոռու մարզ)|Ակներ]] • [[Ահնիձոր]] • [[Ամոջ]] • [[Ամրակից]] • [[Այգեհատ]] • [[Անտառամուտ]] • [[Անտառաշեն]] • [[Ապավեն (Լոռու մարզ)|Ապավեն]] • [[Արդվի]] • [[Արծնի]] • [[Արմանիս]] • [[Արջուտ]] • [[Արջուտ կայարանին կից]] • [[Արևածագ (գյուղ)|Արևածագ]] • [[Արևաշող]] • [[Աքորի]] • [[Բազում]] • [[Բենդիկ]] • [[Բլագոդարնոյե]] • [[Բովաձոր]] • [[Գարգառ]] • [[Գեղասար (Լոռու մարզ)|Գեղասար]] • [[Գետավան (Լոռու մարզ)|Գետավան]] • [[Գյուլագարակ]] • [[Գյուլլուդարա]] • [[Գոգավան]] • [[Գոգարան]] • [[Գուգարք (գյուղ)|Գուգարք]] • [[Դաշտադեմ (Լոռու մարզ)|Դաշտադեմ]] • [[Դարպաս]] • [[Դեբետ (գյուղ)|Դեբետ]] • [[Դսեղ]] • [[Եղեգնուտ (Լոռու մարզ)|Եղեգնուտ]] • [[Թեղուտ (Լոռու մարզ)|Թեղուտ]] • [[Լեջան]] • [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]] • [[Լեռնանցք (գյուղ)|Լեռնանցք]] • [[Լեռնապատ]] • [[Լեռնավան]] • [[Լերմոնտովո (Լոռու մարզ)|Լերմոնտովո]] • [[Լոռի բերդ (գյուղ)|Լոռի բերդ]] • [[Լորուտ]] • [[Լուսաղբյուր (Լոռու մարզ)|Լուսաղբյուր]] • [[Խնկոյան]] • [[Ծաթեր]] • [[Ծաղկաբեր]] • [[Ծաղկաշատ (Լոռու մարզ)|Ծաղկաշատ]] • [[Կաթնաղբյուր (Լոռու մարզ)|Կաթնաղբյուր]] • [[Կաթնաջուր]] • [[Կաթնառատ]] • [[Կաճաճկուտ]] • [[Կարմիր Աղեկ]] • [[Կողես]] • [[Կրուգլայա շիշկա]] • [[Կուրթան]] • [[Հագվի]] • [[Հալավար]] • [[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]] • [[Հայդարլի]] • [[Հարթագյուղ]] • [[Հոբարձի]] • [[Հովնանաձոր]] • [[Ձյունաշող]] • [[Ձորագետ (Լոռու մարզ)|Ձորագետ]] • [[Ձորագյուղ (Լոռու մարզ)|Ձորագյուղ]] • [[Ձորամուտ]] • [[Արջահովիտ]] • [[Ճոճկան]] • [[Մարգահովիտ]] • [[Մարց (Լոռու մարզ)|Մարց]] • [[Մեդովկա (Հայաստան)|Մեդովկա]] • [[Մեծ Այրում]] • [[Մեծավան]] • [[Մեծ Պարնի]] • [[Մեղվահովիտ]] • [[Միխայլովկա (Լոռու մարզ)|Միխայլովկա]] • [[Մղարթ]] • [[Յաղդան]] • [[Նեղոց]] • [[Նովոսելցովո]] • [[Նորաշեն (Լոռու մարզ)|Նորաշեն]] • [[Նորամուտ]] • [[Նոր Խաչակապ]] • [[Շահումյան (Լոռու մարզ)|Շահումյան]] • [[Շամուտ]] • [[Շենավան (Լոռու մարզ)|Շենավան]] • [[Շիրակամուտ]] • [[Շնող (Լոռու մարզ)|Շնող]] • [[Չկալով (Լոռու մարզ)|Չկալով]] • [[Պաղաղբյուր]] • [[Պետրովկա (Լոռու մարզ)|Պետրովկա]] • [[Պրիվոլնոյե (Լոռու մարզ)|Պրիվոլնոյե]] • [[Պուշկինո (Լոռու մարզ)|Պուշկինո]] • [[Ջիլիզա]] • [[Ջրաշեն (Լոռու մարզ)|Ջրաշեն]] • [[Սարալանջ (Լոռու մարզ)|Սարալանջ]] • [[Սարահարթ (գյուղ)|Սարահարթ]] • [[Սարամեջ]] • [[Սարատովկա (Հայաստան)|Սարատովկա]] • [[Սարչապետ]] • [[Սվերդլով (Լոռու մարզ)|Սվերդլով]] • [[Վահագնաձոր]] • [[Վահագնի]] • [[Վարդաբլուր (Լոռու մարզ)|Վարդաբլուր]] • [[Ուռուտ (Լոռու մարզ)|Ուռուտ]] • [[Ուրասար]] • [[Փամբակ (Լոռու մարզ)|Փամբակ]] • [[Փամբակ կայարանին կից]] • [[Փոքր Այրում]] • [[Քարաբերդ (Լոռու մարզ)|Քարաբերդ]] • [[Քարաձոր]] • [[Քարինջ]] • [[Քարկոփ]] • [[Քիլիսա (Լոռու մարզ)|Քիլիսա]] • [[Օձուն (գյուղ)|Օձուն]] • [[Ֆիոլետովո]] |ներքևում_ոճ = background:{{Հիմնական գույն}}; |ներքևում = [[Պորտալ:Լոռի]] }}{{կատեգորիան միայն հոդվածներում|Լոռու մարզի բնակավայրեր}}<noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Հայաստանի աշխարհագրություն]]</noinclude> ksnngcwnmssdcc7sh7m2rr7m6rmiu4t 0 33417 8485338 8461662 2022-08-08T18:47:29Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Artashat.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki {{Ցանկ}} '''Այս ցանկում [[Հայաստան]]ի քաղաքները դասավորված են այբբենական կարգով''' [[Պատկեր:Arm cities en.png|right|frameless|251x251px]] '''Հայաստանի քաղաքների ցանկ''', Հայաստանի երեք խոշոր քաղաքներն են՝ Երևան, Գյումրի և Վանաձոր, որոնց ընդհանուր բնակչությունը կազմում է 1,273,200 մարդ։ Հայաստանի բնակչության մեծամասնությունը 64,3 % ապրում են քաղաքային բնակավայրերում։ Ըստ 2015 թվականի հուլիսի 1-ի՝ 2011 թ. մարդահամարի հիմքով կատարված հաշվառման Հայաստանի 20 ամենախոշոր քաղաքներն են, [[Երևան]] (1,071,800), [[Գյումրի]] (118,600), [[Վանաձոր]] (82,800), [[Վաղարշապատ]] (46,800), [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] (44,400), [[Կապան]] (42,700), [[Հրազդան]] (41,600),[[Արտաշատ]] (29,100), Արմավիր(29,000), [[Դիլիջան]] (23,700), Իջևան(20,700), [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] (20,600), [[Չարենցավան]] (20,500), [[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]] (20,500), [[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]] (20,400), [[Գորիս]] (20,300), [[Գավառ]] (19,900), [[Աշտարակ (քաղաք)|Աշտարակ]] (19,100), [[Արթիկ]] (18,900), [[Սիսիան]] (14,900) մարդ<ref name=HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb>{{cite web|url=https://armstat.am/file/article/bnakch_01.07.2015.pdf |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄՇՏԱԿԱՆ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ԹՎԱՔԱՆԱԿԸ 2015 թ. ՀՈՒԼԻՍԻ 1-ի ԴՐՈՒԹՅԱՄԲ, |date= |accessdate=2015 Օգոստոսի 9}}</ref> ==Քաղաքների ցանկ== <center> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Թ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Պատկեր !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Զինանշան !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Դրոշ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Անվանում !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Մարզ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Բնակչություն 2015 թ. հուլիս (հզ․)<ref name="HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb"/> !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Տարածք <sup>կմ2</sup> !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Ծան. |- |1 |[[Պատկեր:Abovyan city, Armenia.JPG|frameless]] | | | [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 44.3 |11 |<ref>[http://kotayk.mtad.am/about-communities/4/ Աբովյան - Կոտայքի Մարզպետարան]</ref> |- |2 |[[Պատկեր:Agarak Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Ագարակ (քաղաք)|Ագարակ]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 4.3 |2.5 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/355/ «Ագարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406211947/http://syunik.gov.am/about-communities/355/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |3 |[[Պատկեր:Alaverdi111.jpg|frameless]] | | | [[Ալավերդի]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.6 |18 |<ref>[http://lori.mtad.am/about-communities/464/ Ալավերդի - Լոռու Մարզպետարան]</ref> |- |4 |[[Պատկեր:Akhtala, panoramic scene.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Akhtala.png|frameless|80px]] | | [[Ախթալա]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 2.2 |4.3 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/465/ «Ախթալա»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131029205234/http://lori.gov.am/about-communities/465/ |date=2013-10-29 }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |5 |[[Պատկեր:Ayrum town.jpg|frameless]] | | | [[Այրում]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 2.0 |1.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/696/ «Այրում»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083727/http://tavush.gov.am/about-communities/696/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |6 |[[Պատկեր:Ashtarak2.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|frameless|80px]] |[[Պատկեր:Flag of Ashtarak, Armenia.svg|կենտրոն|frameless|126x126փքս]] | [[Աշտարակ]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 19.1 |7.5 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/801/ «Աշտարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130320124817/http://aragatsotn.gov.am/about-communities/801/ |date=2013-03-20 }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |7 |[[Պատկեր:Aparan center.JPG|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Aparan.png|frameless|80px]] | | [[Ապարան]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 6.4 |3.5 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/802/ «Ապարան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130217095611/http://aragatsotn.gov.am/about-communities/802/ |date=2013-02-17 }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |8 |[[Պատկեր:Monument to 2001 Sep 11 victims.jpg|frameless]] | | | [[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 20.4 |6 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/69/ «Արարատ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072249/http://ararat.gov.am/about-communities/69/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |9 |[[Պատկեր:Artik.JPG|frameless]] | | | [[Արթիկ]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 18.9 |9 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/577/ «Արթիկ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140614000043/http://shirak.gov.am/about-communities/577/ |date=2014-06-14 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |10 |[[Պատկեր:Railroad station in Armavir (Armavir, Armenia).JPG|frameless]] | | | [[Արմավիր]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 29.0 |8.51 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/165/ «Արմավիր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140423051912/http://armavir.gov.am/about-communities/165/ |date=2014-04-23 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |11 |[[Պատկեր:Artashat2.jpg|frameless]] | | | [[Արտաշատ]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 29.1 |22.4 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/68/ «Արտաշատ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072044/http://ararat.gov.am/about-communities/68/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |12 |[[Պատկեր:Berd landscape.jpg|frameless]] | | | [[Բերդ (քաղաք)|Բերդ]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 7.8 |3.5 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/699/ «Բերդ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083743/http://tavush.gov.am/about-communities/699/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |13 |[[Պատկեր:Byureghavan, view from the town.jpg|frameless]] | | | [[Բյուրեղավան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 9.5 |4 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/5/ «Բյուրեղավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131217221305/http://kotayk.gov.am/about-communities/5/ |date=2013-12-17 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |14 |[[Պատկեր:Gavar general view.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Gavar.png|frameless|80px]] | | [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 19.9 |16 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/262/ «Գավառ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191856/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/262/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |15 |[[Պատկեր:Gyumri in 2013, from the Vartanants square.jpg|frameless|220x220px]] |[[Պատկեր:Coat of arms of Gyumri.svg|frameless|113x113փքս]] |[[Պատկեր:Flag of Gyumri.svg|frameless|115x115փքս]] | [[Գյումրի]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 118.6 |54 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/576/ «Գյումրի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140527022004/http://shirak.gov.am/about-communities/576/ |date=2014-05-27 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |16 |[[Պատկեր:455 La ville de Goris.JPG|frameless|220x220px]] | | | [[Գորիս]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 20.3 |8 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/356/ «Գորիս»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120416145917/http://syunik.gov.am/about-communities/356/ |date=2012-04-16 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |17 |[[Պատկեր:Dastakert town2.jpg|frameless]] | | | [[Դաստակերտ]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 0.3 |0.5 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/357/ «Դաստակերտ»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120709193848/http://syunik.gov.am/about-communities/357 |date=2012-07-09 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |18 |[[Պատկեր:Dilijan (View from themountain).jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|frameless|80px]] | | [[Դիլիջան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 23.7 |13 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/697/ «Դիլիջան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141220230440/http://tavush.gov.am/about-communities/697 |date=2014-12-20 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |19 |[[Պատկեր:Yeghegnadzor landscape1.jpg|frameless]] | | | [[Եղեգնաձոր]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 7.8 |6 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/757/ «Եղեգնաձոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140808073923/http://vdzor.gov.am/about-communities/757/ |date=2014-08-08 }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |20 |[[Պատկեր:Yeghvard skyline.jpg|frameless]] | | | [[Եղվարդ]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 11.9 |7 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/6/ «Եղվարդ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150520105410/http://kotayk.gov.am/about-communities/6 |date=2015-05-20 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |21 |[[Պատկեր:Երեւան.JPG|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of аrms of Yerevan.svg|frameless|101x101փքս]] |[[Պատկեր:Flag of Yerevan.svg|frameless|116x116px]] | [[Երևան]] | align="right" |[[Երևան]] | align="right" | 1071.8 |223 | |- |22 |[[Պատկեր:Էջմիածնի Մայր Տաճար.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of arms of Ejmiatsin.svg|frameless|83x83փքս]] |[[Պատկեր:Flag of Ejmiatsin.svg|frameless|115x115փքս]] | [[Վաղարշապատ]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 46.8 |40 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/166/ «Էջմիածին»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131230204504/http://armavir.gov.am/about-communities/166 |date=2013-12-30 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |23 |[[Պատկեր:Talin town.jpg|frameless]] | | | [[Թալին]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 5.0 |7 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/803/ «Թալին»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |24 |[[Պատկեր:6 General view, Tumanyan, Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Թումանյան (քաղաք)|Թումանյան]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 1.7 |1 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/466/ «Թումանյան»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |25 |[[Պատկեր:Ijevan landscape.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Ijevan.png|frameless|80px]] | | [[Իջևան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 20.8 |4.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/695/ «Իջևան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141220224422/http://tavush.gov.am/about-communities/695 |date=2014-12-20 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |26 | [[Պատկեր:Zachatztor aus dem Lift.JPG|frameless]] | | | [[Ծաղկաձոր]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 1.2 |4 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/3/ «Ծաղկաձոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010130959/http://kotayk.gov.am/about-communities/3/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |27 |[[Պատկեր:Kapan general view.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|frameless|80px]] | | [[Կապան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 42.7 |36 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/354/ «Կապան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140129155352/http://syunik.gov.am/about-communities/354/ |date=2014-01-29 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |28 |[[Պատկեր:Hrazdan town, 2013.jpg|frameless]] | | | [[Հրազդան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 41.6 |152 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/1/ «Հրազդան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010130845/http://kotayk.gov.am/about-communities/1/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |29 |[[Պատկեր:Chambarak landscape.jpg|frameless]] | | | [[Ճամբարակ]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 5.8 |6 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/263/ «Ճամբարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622194848/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/263/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |30 |[[Պատկեր:Masis kaghak.jpg|frameless]] | | | [[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 20.5 |5.7 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/70/ «Մասիս»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413071510/http://ararat.gov.am/about-communities/70/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |31 |[[Պատկեր:Maralik-Rublevka.jpg|frameless]] | | | [[Մարալիկ]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 5.5 |4 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/578/ «Մարալիկ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140527020952/http://shirak.gov.am/about-communities/578/ |date=2014-05-27 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |32 |[[Պատկեր:Martuni Armenia, Gegharkunik.jpg|frameless]] | | | [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 12.5 |10 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/264/ «Մարտունի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191901/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/264/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |33 |[[Պատկեր:Metsamor town view.jpg|frameless]] | | | [[Մեծամոր]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 9.0 |4 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/229/ «Մեծամոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140515124610/http://armavir.gov.am/about-communities/229 |date=2014-05-15 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |34 |[[Պատկեր:Meghri.jpg|frameless]] | | | [[Մեղրի]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 4.6 |3 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/358/ «Մեղրի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406212002/http://syunik.gov.am/about-communities/358/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |35 |[[Պատկեր:Nor Hachen memorial.JPG|frameless]] | | | [[Նոր Հաճն]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 9.4 |2.3 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/7/ «Նոր հաճն»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131216091847/http://kotayk.gov.am/about-communities/7/ |date=2013-12-16 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |36 |[[Պատկեր:Noyemberyan landscape.jpg|frameless]] | | | [[Նոյեմբերյան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 5.0 |3.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/698/ «Նոյեմբերյան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083738/http://tavush.gov.am/about-communities/698/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |37 |[[Պատկեր:Shamlugh town Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Շամլուղ]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 0.8 |3.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/467/ «Շամլուղ»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |38 |[[Պատկեր:Charentsavan town1.jpg|frameless]] | | | [[Չարենցավան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 20.5 |5 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/2/ «Չարենցավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010145224/http://kotayk.gov.am/about-communities/2/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |39 |[[Պատկեր:Djermuk.JPG|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of arms of Jermuk.svg|frameless|98x98փքս]] | | [[Ջերմուկ]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 5.4 |5 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/759/ «Ջերմուկ»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |40 |[[Պատկեր:Sisian general.jpg|frameless]] | | | [[Սիսիան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 14.9 |9 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/359/ «Սիսիան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140129160346/http://syunik.gov.am/about-communities/359/ |date=2014-01-29 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |41 |[[Պատկեր:Spitak Спитак, Армения.jpg|frameless]] | | | [[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.0 |5.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/468/ «[[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]]»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |42 |[[Պատկեր:Stepanavan skyline.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Stepanavan.png|frameless|80px]] | | [[Ստեփանավան]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.2 |14 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/469/ «Ստեփանավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130630094834/http://lori.gov.am/about-communities/469 |date=2013-06-30 }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |43 |[[Պատկեր:Sevan beach.jpg|frameless]] | | | [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 20.6 |8.5 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/265/ «Սևան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141028072124/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/265 |date=2014-10-28 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |44 |[[Պատկեր:Arevik Stadium, Vayk.jpg|frameless]] | | | [[Վայք]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 5.8 |5.6 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/758/ «Վայք»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140808073929/http://vdzor.gov.am/about-communities/758/ |date=2014-08-08 }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |45 |[[Պատկեր:Vanadzor.jpeg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of arms of Vanadzor.svg|frameless|110x110փքս]] | | [[Վանաձոր]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 82.8 |32 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/463/ «Վանաձոր»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |46 |[[Պատկեր:Vardenis 012.jpg|frameless]] | | | [[Վարդենիս]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 12.6 |10 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/266/ «Վարդենիս»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191910/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/266/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |47 |[[Պատկեր:Vedi town.jpg|frameless]] | | | [[Վեդի]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 11.6 |5.6 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/71/ «Վեդի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072255/http://ararat.gov.am/about-communities/71/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |48 |[[Պատկեր:Tashir town centre image.jpg|frameless]] | | | [[Տաշիր]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 7.6 |5.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/470/ «Տաշիր»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |49 |[[Պատկեր:Kajaran.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Kajaran.png|frameless|80px]] | | [[Քաջարան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 7.0 |2.8 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/360/ «Քաջարան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406212012/http://syunik.gov.am/about-communities/360/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |} </center> == Քաղաքների քարտեզ == ==Տես նաև== * [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|Հայաստանի վարչական բաժանում]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.yerevan.am/am/ Երևանի քաղաքապետարան պաշտոնական կայք] * [https://armwiki.wordpress.com/2011/05/06/the-cities-regional-affiliation-phone-codes-and-the-population-of-the-republic-of-armenia/ Հայաստանի քաղաքների ցանկ] * [http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=2243&lang=arm Հայաստանի վարչատարածքային բաժանում] {{Հայաստանի քաղաքներ}}{{Հայաստանի մայրաքաղաքներ}} {{Հայաստանի թեմաներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:Ցանկեր:Հայաստան]] tvwc5yrdv9ov55r1hf7okd9995icutz 8485352 8485338 2022-08-08T18:54:03Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Jermuk.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki {{Ցանկ}} '''Այս ցանկում [[Հայաստան]]ի քաղաքները դասավորված են այբբենական կարգով''' [[Պատկեր:Arm cities en.png|right|frameless|251x251px]] '''Հայաստանի քաղաքների ցանկ''', Հայաստանի երեք խոշոր քաղաքներն են՝ Երևան, Գյումրի և Վանաձոր, որոնց ընդհանուր բնակչությունը կազմում է 1,273,200 մարդ։ Հայաստանի բնակչության մեծամասնությունը 64,3 % ապրում են քաղաքային բնակավայրերում։ Ըստ 2015 թվականի հուլիսի 1-ի՝ 2011 թ. մարդահամարի հիմքով կատարված հաշվառման Հայաստանի 20 ամենախոշոր քաղաքներն են, [[Երևան]] (1,071,800), [[Գյումրի]] (118,600), [[Վանաձոր]] (82,800), [[Վաղարշապատ]] (46,800), [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] (44,400), [[Կապան]] (42,700), [[Հրազդան]] (41,600),[[Արտաշատ]] (29,100), Արմավիր(29,000), [[Դիլիջան]] (23,700), Իջևան(20,700), [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] (20,600), [[Չարենցավան]] (20,500), [[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]] (20,500), [[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]] (20,400), [[Գորիս]] (20,300), [[Գավառ]] (19,900), [[Աշտարակ (քաղաք)|Աշտարակ]] (19,100), [[Արթիկ]] (18,900), [[Սիսիան]] (14,900) մարդ<ref name=HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb>{{cite web|url=https://armstat.am/file/article/bnakch_01.07.2015.pdf |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄՇՏԱԿԱՆ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ԹՎԱՔԱՆԱԿԸ 2015 թ. ՀՈՒԼԻՍԻ 1-ի ԴՐՈՒԹՅԱՄԲ, |date= |accessdate=2015 Օգոստոսի 9}}</ref> ==Քաղաքների ցանկ== <center> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Թ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Պատկեր !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Զինանշան !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Դրոշ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Անվանում !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Մարզ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Բնակչություն 2015 թ. հուլիս (հզ․)<ref name="HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb"/> !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Տարածք <sup>կմ2</sup> !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Ծան. |- |1 |[[Պատկեր:Abovyan city, Armenia.JPG|frameless]] | | | [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 44.3 |11 |<ref>[http://kotayk.mtad.am/about-communities/4/ Աբովյան - Կոտայքի Մարզպետարան]</ref> |- |2 |[[Պատկեր:Agarak Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Ագարակ (քաղաք)|Ագարակ]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 4.3 |2.5 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/355/ «Ագարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406211947/http://syunik.gov.am/about-communities/355/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |3 |[[Պատկեր:Alaverdi111.jpg|frameless]] | | | [[Ալավերդի]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.6 |18 |<ref>[http://lori.mtad.am/about-communities/464/ Ալավերդի - Լոռու Մարզպետարան]</ref> |- |4 |[[Պատկեր:Akhtala, panoramic scene.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Akhtala.png|frameless|80px]] | | [[Ախթալա]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 2.2 |4.3 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/465/ «Ախթալա»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131029205234/http://lori.gov.am/about-communities/465/ |date=2013-10-29 }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |5 |[[Պատկեր:Ayrum town.jpg|frameless]] | | | [[Այրում]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 2.0 |1.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/696/ «Այրում»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083727/http://tavush.gov.am/about-communities/696/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |6 |[[Պատկեր:Ashtarak2.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|frameless|80px]] |[[Պատկեր:Flag of Ashtarak, Armenia.svg|կենտրոն|frameless|126x126փքս]] | [[Աշտարակ]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 19.1 |7.5 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/801/ «Աշտարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130320124817/http://aragatsotn.gov.am/about-communities/801/ |date=2013-03-20 }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |7 |[[Պատկեր:Aparan center.JPG|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Aparan.png|frameless|80px]] | | [[Ապարան]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 6.4 |3.5 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/802/ «Ապարան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130217095611/http://aragatsotn.gov.am/about-communities/802/ |date=2013-02-17 }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |8 |[[Պատկեր:Monument to 2001 Sep 11 victims.jpg|frameless]] | | | [[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 20.4 |6 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/69/ «Արարատ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072249/http://ararat.gov.am/about-communities/69/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |9 |[[Պատկեր:Artik.JPG|frameless]] | | | [[Արթիկ]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 18.9 |9 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/577/ «Արթիկ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140614000043/http://shirak.gov.am/about-communities/577/ |date=2014-06-14 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |10 |[[Պատկեր:Railroad station in Armavir (Armavir, Armenia).JPG|frameless]] | | | [[Արմավիր]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 29.0 |8.51 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/165/ «Արմավիր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140423051912/http://armavir.gov.am/about-communities/165/ |date=2014-04-23 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |11 |[[Պատկեր:Artashat2.jpg|frameless]] | | | [[Արտաշատ]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 29.1 |22.4 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/68/ «Արտաշատ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072044/http://ararat.gov.am/about-communities/68/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |12 |[[Պատկեր:Berd landscape.jpg|frameless]] | | | [[Բերդ (քաղաք)|Բերդ]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 7.8 |3.5 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/699/ «Բերդ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083743/http://tavush.gov.am/about-communities/699/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |13 |[[Պատկեր:Byureghavan, view from the town.jpg|frameless]] | | | [[Բյուրեղավան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 9.5 |4 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/5/ «Բյուրեղավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131217221305/http://kotayk.gov.am/about-communities/5/ |date=2013-12-17 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |14 |[[Պատկեր:Gavar general view.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Gavar.png|frameless|80px]] | | [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 19.9 |16 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/262/ «Գավառ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191856/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/262/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |15 |[[Պատկեր:Gyumri in 2013, from the Vartanants square.jpg|frameless|220x220px]] |[[Պատկեր:Coat of arms of Gyumri.svg|frameless|113x113փքս]] |[[Պատկեր:Flag of Gyumri.svg|frameless|115x115փքս]] | [[Գյումրի]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 118.6 |54 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/576/ «Գյումրի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140527022004/http://shirak.gov.am/about-communities/576/ |date=2014-05-27 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |16 |[[Պատկեր:455 La ville de Goris.JPG|frameless|220x220px]] | | | [[Գորիս]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 20.3 |8 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/356/ «Գորիս»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120416145917/http://syunik.gov.am/about-communities/356/ |date=2012-04-16 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |17 |[[Պատկեր:Dastakert town2.jpg|frameless]] | | | [[Դաստակերտ]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 0.3 |0.5 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/357/ «Դաստակերտ»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120709193848/http://syunik.gov.am/about-communities/357 |date=2012-07-09 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |18 |[[Պատկեր:Dilijan (View from themountain).jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|frameless|80px]] | | [[Դիլիջան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 23.7 |13 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/697/ «Դիլիջան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141220230440/http://tavush.gov.am/about-communities/697 |date=2014-12-20 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |19 |[[Պատկեր:Yeghegnadzor landscape1.jpg|frameless]] | | | [[Եղեգնաձոր]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 7.8 |6 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/757/ «Եղեգնաձոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140808073923/http://vdzor.gov.am/about-communities/757/ |date=2014-08-08 }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |20 |[[Պատկեր:Yeghvard skyline.jpg|frameless]] | | | [[Եղվարդ]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 11.9 |7 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/6/ «Եղվարդ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150520105410/http://kotayk.gov.am/about-communities/6 |date=2015-05-20 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |21 |[[Պատկեր:Երեւան.JPG|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of аrms of Yerevan.svg|frameless|101x101փքս]] |[[Պատկեր:Flag of Yerevan.svg|frameless|116x116px]] | [[Երևան]] | align="right" |[[Երևան]] | align="right" | 1071.8 |223 | |- |22 |[[Պատկեր:Էջմիածնի Մայր Տաճար.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of arms of Ejmiatsin.svg|frameless|83x83փքս]] |[[Պատկեր:Flag of Ejmiatsin.svg|frameless|115x115փքս]] | [[Վաղարշապատ]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 46.8 |40 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/166/ «Էջմիածին»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131230204504/http://armavir.gov.am/about-communities/166 |date=2013-12-30 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |23 |[[Պատկեր:Talin town.jpg|frameless]] | | | [[Թալին]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 5.0 |7 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/803/ «Թալին»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |24 |[[Պատկեր:6 General view, Tumanyan, Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Թումանյան (քաղաք)|Թումանյան]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 1.7 |1 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/466/ «Թումանյան»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |25 |[[Պատկեր:Ijevan landscape.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Ijevan.png|frameless|80px]] | | [[Իջևան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 20.8 |4.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/695/ «Իջևան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141220224422/http://tavush.gov.am/about-communities/695 |date=2014-12-20 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |26 | [[Պատկեր:Zachatztor aus dem Lift.JPG|frameless]] | | | [[Ծաղկաձոր]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 1.2 |4 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/3/ «Ծաղկաձոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010130959/http://kotayk.gov.am/about-communities/3/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |27 |[[Պատկեր:Kapan general view.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|frameless|80px]] | | [[Կապան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 42.7 |36 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/354/ «Կապան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140129155352/http://syunik.gov.am/about-communities/354/ |date=2014-01-29 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |28 |[[Պատկեր:Hrazdan town, 2013.jpg|frameless]] | | | [[Հրազդան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 41.6 |152 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/1/ «Հրազդան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010130845/http://kotayk.gov.am/about-communities/1/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |29 |[[Պատկեր:Chambarak landscape.jpg|frameless]] | | | [[Ճամբարակ]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 5.8 |6 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/263/ «Ճամբարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622194848/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/263/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |30 |[[Պատկեր:Masis kaghak.jpg|frameless]] | | | [[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 20.5 |5.7 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/70/ «Մասիս»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413071510/http://ararat.gov.am/about-communities/70/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |31 |[[Պատկեր:Maralik-Rublevka.jpg|frameless]] | | | [[Մարալիկ]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 5.5 |4 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/578/ «Մարալիկ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140527020952/http://shirak.gov.am/about-communities/578/ |date=2014-05-27 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |32 |[[Պատկեր:Martuni Armenia, Gegharkunik.jpg|frameless]] | | | [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 12.5 |10 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/264/ «Մարտունի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191901/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/264/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |33 |[[Պատկեր:Metsamor town view.jpg|frameless]] | | | [[Մեծամոր]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 9.0 |4 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/229/ «Մեծամոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140515124610/http://armavir.gov.am/about-communities/229 |date=2014-05-15 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |34 |[[Պատկեր:Meghri.jpg|frameless]] | | | [[Մեղրի]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 4.6 |3 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/358/ «Մեղրի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406212002/http://syunik.gov.am/about-communities/358/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |35 |[[Պատկեր:Nor Hachen memorial.JPG|frameless]] | | | [[Նոր Հաճն]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 9.4 |2.3 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/7/ «Նոր հաճն»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131216091847/http://kotayk.gov.am/about-communities/7/ |date=2013-12-16 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |36 |[[Պատկեր:Noyemberyan landscape.jpg|frameless]] | | | [[Նոյեմբերյան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 5.0 |3.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/698/ «Նոյեմբերյան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083738/http://tavush.gov.am/about-communities/698/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |37 |[[Պատկեր:Shamlugh town Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Շամլուղ]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 0.8 |3.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/467/ «Շամլուղ»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |38 |[[Պատկեր:Charentsavan town1.jpg|frameless]] | | | [[Չարենցավան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 20.5 |5 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/2/ «Չարենցավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010145224/http://kotayk.gov.am/about-communities/2/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |39 |[[Պատկեր:Djermuk.JPG|frameless]] | | | [[Ջերմուկ]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 5.4 |5 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/759/ «Ջերմուկ»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |40 |[[Պատկեր:Sisian general.jpg|frameless]] | | | [[Սիսիան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 14.9 |9 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/359/ «Սիսիան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140129160346/http://syunik.gov.am/about-communities/359/ |date=2014-01-29 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |41 |[[Պատկեր:Spitak Спитак, Армения.jpg|frameless]] | | | [[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.0 |5.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/468/ «[[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]]»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |42 |[[Պատկեր:Stepanavan skyline.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Stepanavan.png|frameless|80px]] | | [[Ստեփանավան]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.2 |14 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/469/ «Ստեփանավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130630094834/http://lori.gov.am/about-communities/469 |date=2013-06-30 }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |43 |[[Պատկեր:Sevan beach.jpg|frameless]] | | | [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 20.6 |8.5 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/265/ «Սևան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141028072124/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/265 |date=2014-10-28 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |44 |[[Պատկեր:Arevik Stadium, Vayk.jpg|frameless]] | | | [[Վայք]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 5.8 |5.6 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/758/ «Վայք»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140808073929/http://vdzor.gov.am/about-communities/758/ |date=2014-08-08 }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |45 |[[Պատկեր:Vanadzor.jpeg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of arms of Vanadzor.svg|frameless|110x110փքս]] | | [[Վանաձոր]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 82.8 |32 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/463/ «Վանաձոր»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |46 |[[Պատկեր:Vardenis 012.jpg|frameless]] | | | [[Վարդենիս]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 12.6 |10 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/266/ «Վարդենիս»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191910/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/266/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |47 |[[Պատկեր:Vedi town.jpg|frameless]] | | | [[Վեդի]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 11.6 |5.6 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/71/ «Վեդի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072255/http://ararat.gov.am/about-communities/71/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |48 |[[Պատկեր:Tashir town centre image.jpg|frameless]] | | | [[Տաշիր]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 7.6 |5.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/470/ «Տաշիր»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |49 |[[Պատկեր:Kajaran.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Kajaran.png|frameless|80px]] | | [[Քաջարան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 7.0 |2.8 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/360/ «Քաջարան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406212012/http://syunik.gov.am/about-communities/360/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |} </center> == Քաղաքների քարտեզ == ==Տես նաև== * [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|Հայաստանի վարչական բաժանում]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.yerevan.am/am/ Երևանի քաղաքապետարան պաշտոնական կայք] * [https://armwiki.wordpress.com/2011/05/06/the-cities-regional-affiliation-phone-codes-and-the-population-of-the-republic-of-armenia/ Հայաստանի քաղաքների ցանկ] * [http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=2243&lang=arm Հայաստանի վարչատարածքային բաժանում] {{Հայաստանի քաղաքներ}}{{Հայաստանի մայրաքաղաքներ}} {{Հայաստանի թեմաներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:Ցանկեր:Հայաստան]] cb855rogoz0ygju8cb0qlileweal0sh 8485361 8485352 2022-08-08T19:02:24Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Vanadzor.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki {{Ցանկ}} '''Այս ցանկում [[Հայաստան]]ի քաղաքները դասավորված են այբբենական կարգով''' [[Պատկեր:Arm cities en.png|right|frameless|251x251px]] '''Հայաստանի քաղաքների ցանկ''', Հայաստանի երեք խոշոր քաղաքներն են՝ Երևան, Գյումրի և Վանաձոր, որոնց ընդհանուր բնակչությունը կազմում է 1,273,200 մարդ։ Հայաստանի բնակչության մեծամասնությունը 64,3 % ապրում են քաղաքային բնակավայրերում։ Ըստ 2015 թվականի հուլիսի 1-ի՝ 2011 թ. մարդահամարի հիմքով կատարված հաշվառման Հայաստանի 20 ամենախոշոր քաղաքներն են, [[Երևան]] (1,071,800), [[Գյումրի]] (118,600), [[Վանաձոր]] (82,800), [[Վաղարշապատ]] (46,800), [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] (44,400), [[Կապան]] (42,700), [[Հրազդան]] (41,600),[[Արտաշատ]] (29,100), Արմավիր(29,000), [[Դիլիջան]] (23,700), Իջևան(20,700), [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] (20,600), [[Չարենցավան]] (20,500), [[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]] (20,500), [[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]] (20,400), [[Գորիս]] (20,300), [[Գավառ]] (19,900), [[Աշտարակ (քաղաք)|Աշտարակ]] (19,100), [[Արթիկ]] (18,900), [[Սիսիան]] (14,900) մարդ<ref name=HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb>{{cite web|url=https://armstat.am/file/article/bnakch_01.07.2015.pdf |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄՇՏԱԿԱՆ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ԹՎԱՔԱՆԱԿԸ 2015 թ. ՀՈՒԼԻՍԻ 1-ի ԴՐՈՒԹՅԱՄԲ, |date= |accessdate=2015 Օգոստոսի 9}}</ref> ==Քաղաքների ցանկ== <center> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Թ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Պատկեր !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Զինանշան !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Դրոշ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Անվանում !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Մարզ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Բնակչություն 2015 թ. հուլիս (հզ․)<ref name="HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb"/> !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Տարածք <sup>կմ2</sup> !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Ծան. |- |1 |[[Պատկեր:Abovyan city, Armenia.JPG|frameless]] | | | [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 44.3 |11 |<ref>[http://kotayk.mtad.am/about-communities/4/ Աբովյան - Կոտայքի Մարզպետարան]</ref> |- |2 |[[Պատկեր:Agarak Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Ագարակ (քաղաք)|Ագարակ]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 4.3 |2.5 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/355/ «Ագարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406211947/http://syunik.gov.am/about-communities/355/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |3 |[[Պատկեր:Alaverdi111.jpg|frameless]] | | | [[Ալավերդի]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.6 |18 |<ref>[http://lori.mtad.am/about-communities/464/ Ալավերդի - Լոռու Մարզպետարան]</ref> |- |4 |[[Պատկեր:Akhtala, panoramic scene.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Akhtala.png|frameless|80px]] | | [[Ախթալա]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 2.2 |4.3 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/465/ «Ախթալա»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131029205234/http://lori.gov.am/about-communities/465/ |date=2013-10-29 }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |5 |[[Պատկեր:Ayrum town.jpg|frameless]] | | | [[Այրում]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 2.0 |1.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/696/ «Այրում»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083727/http://tavush.gov.am/about-communities/696/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |6 |[[Պատկեր:Ashtarak2.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|frameless|80px]] |[[Պատկեր:Flag of Ashtarak, Armenia.svg|կենտրոն|frameless|126x126փքս]] | [[Աշտարակ]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 19.1 |7.5 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/801/ «Աշտարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130320124817/http://aragatsotn.gov.am/about-communities/801/ |date=2013-03-20 }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |7 |[[Պատկեր:Aparan center.JPG|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Aparan.png|frameless|80px]] | | [[Ապարան]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 6.4 |3.5 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/802/ «Ապարան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130217095611/http://aragatsotn.gov.am/about-communities/802/ |date=2013-02-17 }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |8 |[[Պատկեր:Monument to 2001 Sep 11 victims.jpg|frameless]] | | | [[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 20.4 |6 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/69/ «Արարատ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072249/http://ararat.gov.am/about-communities/69/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |9 |[[Պատկեր:Artik.JPG|frameless]] | | | [[Արթիկ]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 18.9 |9 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/577/ «Արթիկ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140614000043/http://shirak.gov.am/about-communities/577/ |date=2014-06-14 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |10 |[[Պատկեր:Railroad station in Armavir (Armavir, Armenia).JPG|frameless]] | | | [[Արմավիր]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 29.0 |8.51 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/165/ «Արմավիր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140423051912/http://armavir.gov.am/about-communities/165/ |date=2014-04-23 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |11 |[[Պատկեր:Artashat2.jpg|frameless]] | | | [[Արտաշատ]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 29.1 |22.4 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/68/ «Արտաշատ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072044/http://ararat.gov.am/about-communities/68/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |12 |[[Պատկեր:Berd landscape.jpg|frameless]] | | | [[Բերդ (քաղաք)|Բերդ]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 7.8 |3.5 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/699/ «Բերդ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083743/http://tavush.gov.am/about-communities/699/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |13 |[[Պատկեր:Byureghavan, view from the town.jpg|frameless]] | | | [[Բյուրեղավան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 9.5 |4 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/5/ «Բյուրեղավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131217221305/http://kotayk.gov.am/about-communities/5/ |date=2013-12-17 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |14 |[[Պատկեր:Gavar general view.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Gavar.png|frameless|80px]] | | [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 19.9 |16 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/262/ «Գավառ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191856/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/262/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |15 |[[Պատկեր:Gyumri in 2013, from the Vartanants square.jpg|frameless|220x220px]] |[[Պատկեր:Coat of arms of Gyumri.svg|frameless|113x113փքս]] |[[Պատկեր:Flag of Gyumri.svg|frameless|115x115փքս]] | [[Գյումրի]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 118.6 |54 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/576/ «Գյումրի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140527022004/http://shirak.gov.am/about-communities/576/ |date=2014-05-27 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |16 |[[Պատկեր:455 La ville de Goris.JPG|frameless|220x220px]] | | | [[Գորիս]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 20.3 |8 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/356/ «Գորիս»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120416145917/http://syunik.gov.am/about-communities/356/ |date=2012-04-16 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |17 |[[Պատկեր:Dastakert town2.jpg|frameless]] | | | [[Դաստակերտ]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 0.3 |0.5 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/357/ «Դաստակերտ»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120709193848/http://syunik.gov.am/about-communities/357 |date=2012-07-09 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |18 |[[Պատկեր:Dilijan (View from themountain).jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|frameless|80px]] | | [[Դիլիջան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 23.7 |13 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/697/ «Դիլիջան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141220230440/http://tavush.gov.am/about-communities/697 |date=2014-12-20 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |19 |[[Պատկեր:Yeghegnadzor landscape1.jpg|frameless]] | | | [[Եղեգնաձոր]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 7.8 |6 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/757/ «Եղեգնաձոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140808073923/http://vdzor.gov.am/about-communities/757/ |date=2014-08-08 }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |20 |[[Պատկեր:Yeghvard skyline.jpg|frameless]] | | | [[Եղվարդ]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 11.9 |7 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/6/ «Եղվարդ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150520105410/http://kotayk.gov.am/about-communities/6 |date=2015-05-20 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |21 |[[Պատկեր:Երեւան.JPG|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of аrms of Yerevan.svg|frameless|101x101փքս]] |[[Պատկեր:Flag of Yerevan.svg|frameless|116x116px]] | [[Երևան]] | align="right" |[[Երևան]] | align="right" | 1071.8 |223 | |- |22 |[[Պատկեր:Էջմիածնի Մայր Տաճար.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of arms of Ejmiatsin.svg|frameless|83x83փքս]] |[[Պատկեր:Flag of Ejmiatsin.svg|frameless|115x115փքս]] | [[Վաղարշապատ]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 46.8 |40 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/166/ «Էջմիածին»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131230204504/http://armavir.gov.am/about-communities/166 |date=2013-12-30 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |23 |[[Պատկեր:Talin town.jpg|frameless]] | | | [[Թալին]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 5.0 |7 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/803/ «Թալին»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |24 |[[Պատկեր:6 General view, Tumanyan, Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Թումանյան (քաղաք)|Թումանյան]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 1.7 |1 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/466/ «Թումանյան»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |25 |[[Պատկեր:Ijevan landscape.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Ijevan.png|frameless|80px]] | | [[Իջևան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 20.8 |4.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/695/ «Իջևան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141220224422/http://tavush.gov.am/about-communities/695 |date=2014-12-20 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |26 | [[Պատկեր:Zachatztor aus dem Lift.JPG|frameless]] | | | [[Ծաղկաձոր]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 1.2 |4 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/3/ «Ծաղկաձոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010130959/http://kotayk.gov.am/about-communities/3/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |27 |[[Պատկեր:Kapan general view.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|frameless|80px]] | | [[Կապան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 42.7 |36 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/354/ «Կապան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140129155352/http://syunik.gov.am/about-communities/354/ |date=2014-01-29 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |28 |[[Պատկեր:Hrazdan town, 2013.jpg|frameless]] | | | [[Հրազդան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 41.6 |152 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/1/ «Հրազդան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010130845/http://kotayk.gov.am/about-communities/1/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |29 |[[Պատկեր:Chambarak landscape.jpg|frameless]] | | | [[Ճամբարակ]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 5.8 |6 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/263/ «Ճամբարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622194848/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/263/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |30 |[[Պատկեր:Masis kaghak.jpg|frameless]] | | | [[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 20.5 |5.7 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/70/ «Մասիս»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413071510/http://ararat.gov.am/about-communities/70/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |31 |[[Պատկեր:Maralik-Rublevka.jpg|frameless]] | | | [[Մարալիկ]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 5.5 |4 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/578/ «Մարալիկ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140527020952/http://shirak.gov.am/about-communities/578/ |date=2014-05-27 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |32 |[[Պատկեր:Martuni Armenia, Gegharkunik.jpg|frameless]] | | | [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 12.5 |10 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/264/ «Մարտունի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191901/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/264/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |33 |[[Պատկեր:Metsamor town view.jpg|frameless]] | | | [[Մեծամոր]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 9.0 |4 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/229/ «Մեծամոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140515124610/http://armavir.gov.am/about-communities/229 |date=2014-05-15 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |34 |[[Պատկեր:Meghri.jpg|frameless]] | | | [[Մեղրի]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 4.6 |3 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/358/ «Մեղրի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406212002/http://syunik.gov.am/about-communities/358/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |35 |[[Պատկեր:Nor Hachen memorial.JPG|frameless]] | | | [[Նոր Հաճն]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 9.4 |2.3 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/7/ «Նոր հաճն»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131216091847/http://kotayk.gov.am/about-communities/7/ |date=2013-12-16 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |36 |[[Պատկեր:Noyemberyan landscape.jpg|frameless]] | | | [[Նոյեմբերյան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 5.0 |3.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/698/ «Նոյեմբերյան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083738/http://tavush.gov.am/about-communities/698/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |37 |[[Պատկեր:Shamlugh town Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Շամլուղ]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 0.8 |3.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/467/ «Շամլուղ»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |38 |[[Պատկեր:Charentsavan town1.jpg|frameless]] | | | [[Չարենցավան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 20.5 |5 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/2/ «Չարենցավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010145224/http://kotayk.gov.am/about-communities/2/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |39 |[[Պատկեր:Djermuk.JPG|frameless]] | | | [[Ջերմուկ]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 5.4 |5 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/759/ «Ջերմուկ»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |40 |[[Պատկեր:Sisian general.jpg|frameless]] | | | [[Սիսիան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 14.9 |9 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/359/ «Սիսիան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140129160346/http://syunik.gov.am/about-communities/359/ |date=2014-01-29 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |41 |[[Պատկեր:Spitak Спитак, Армения.jpg|frameless]] | | | [[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.0 |5.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/468/ «[[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]]»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |42 |[[Պատկեր:Stepanavan skyline.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Stepanavan.png|frameless|80px]] | | [[Ստեփանավան]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.2 |14 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/469/ «Ստեփանավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130630094834/http://lori.gov.am/about-communities/469 |date=2013-06-30 }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |43 |[[Պատկեր:Sevan beach.jpg|frameless]] | | | [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 20.6 |8.5 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/265/ «Սևան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141028072124/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/265 |date=2014-10-28 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |44 |[[Պատկեր:Arevik Stadium, Vayk.jpg|frameless]] | | | [[Վայք]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 5.8 |5.6 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/758/ «Վայք»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140808073929/http://vdzor.gov.am/about-communities/758/ |date=2014-08-08 }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |45 |[[Պատկեր:Vanadzor.jpeg|frameless]] | | | [[Վանաձոր]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 82.8 |32 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/463/ «Վանաձոր»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |46 |[[Պատկեր:Vardenis 012.jpg|frameless]] | | | [[Վարդենիս]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 12.6 |10 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/266/ «Վարդենիս»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191910/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/266/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |47 |[[Պատկեր:Vedi town.jpg|frameless]] | | | [[Վեդի]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 11.6 |5.6 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/71/ «Վեդի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072255/http://ararat.gov.am/about-communities/71/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |48 |[[Պատկեր:Tashir town centre image.jpg|frameless]] | | | [[Տաշիր]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 7.6 |5.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/470/ «Տաշիր»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |49 |[[Պատկեր:Kajaran.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Kajaran.png|frameless|80px]] | | [[Քաջարան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 7.0 |2.8 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/360/ «Քաջարան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406212012/http://syunik.gov.am/about-communities/360/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |} </center> == Քաղաքների քարտեզ == ==Տես նաև== * [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|Հայաստանի վարչական բաժանում]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.yerevan.am/am/ Երևանի քաղաքապետարան պաշտոնական կայք] * [https://armwiki.wordpress.com/2011/05/06/the-cities-regional-affiliation-phone-codes-and-the-population-of-the-republic-of-armenia/ Հայաստանի քաղաքների ցանկ] * [http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=2243&lang=arm Հայաստանի վարչատարածքային բաժանում] {{Հայաստանի քաղաքներ}}{{Հայաստանի մայրաքաղաքներ}} {{Հայաստանի թեմաներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:Ցանկեր:Հայաստան]] 72fnh1llj4jbsc08ql4xizwky9cy5b6 8485367 8485361 2022-08-08T19:10:06Z CommonsDelinker 212 "Flag_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Ցանկ}} '''Այս ցանկում [[Հայաստան]]ի քաղաքները դասավորված են այբբենական կարգով''' [[Պատկեր:Arm cities en.png|right|frameless|251x251px]] '''Հայաստանի քաղաքների ցանկ''', Հայաստանի երեք խոշոր քաղաքներն են՝ Երևան, Գյումրի և Վանաձոր, որոնց ընդհանուր բնակչությունը կազմում է 1,273,200 մարդ։ Հայաստանի բնակչության մեծամասնությունը 64,3 % ապրում են քաղաքային բնակավայրերում։ Ըստ 2015 թվականի հուլիսի 1-ի՝ 2011 թ. մարդահամարի հիմքով կատարված հաշվառման Հայաստանի 20 ամենախոշոր քաղաքներն են, [[Երևան]] (1,071,800), [[Գյումրի]] (118,600), [[Վանաձոր]] (82,800), [[Վաղարշապատ]] (46,800), [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] (44,400), [[Կապան]] (42,700), [[Հրազդան]] (41,600),[[Արտաշատ]] (29,100), Արմավիր(29,000), [[Դիլիջան]] (23,700), Իջևան(20,700), [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] (20,600), [[Չարենցավան]] (20,500), [[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]] (20,500), [[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]] (20,400), [[Գորիս]] (20,300), [[Գավառ]] (19,900), [[Աշտարակ (քաղաք)|Աշտարակ]] (19,100), [[Արթիկ]] (18,900), [[Սիսիան]] (14,900) մարդ<ref name=HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb>{{cite web|url=https://armstat.am/file/article/bnakch_01.07.2015.pdf |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄՇՏԱԿԱՆ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ԹՎԱՔԱՆԱԿԸ 2015 թ. ՀՈՒԼԻՍԻ 1-ի ԴՐՈՒԹՅԱՄԲ, |date= |accessdate=2015 Օգոստոսի 9}}</ref> ==Քաղաքների ցանկ== <center> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Թ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Պատկեր !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Զինանշան !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Դրոշ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Անվանում !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Մարզ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Բնակչություն 2015 թ. հուլիս (հզ․)<ref name="HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb"/> !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Տարածք <sup>կմ2</sup> !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Ծան. |- |1 |[[Պատկեր:Abovyan city, Armenia.JPG|frameless]] | | | [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 44.3 |11 |<ref>[http://kotayk.mtad.am/about-communities/4/ Աբովյան - Կոտայքի Մարզպետարան]</ref> |- |2 |[[Պատկեր:Agarak Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Ագարակ (քաղաք)|Ագարակ]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 4.3 |2.5 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/355/ «Ագարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406211947/http://syunik.gov.am/about-communities/355/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |3 |[[Պատկեր:Alaverdi111.jpg|frameless]] | | | [[Ալավերդի]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.6 |18 |<ref>[http://lori.mtad.am/about-communities/464/ Ալավերդի - Լոռու Մարզպետարան]</ref> |- |4 |[[Պատկեր:Akhtala, panoramic scene.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Akhtala.png|frameless|80px]] | | [[Ախթալա]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 2.2 |4.3 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/465/ «Ախթալա»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131029205234/http://lori.gov.am/about-communities/465/ |date=2013-10-29 }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |5 |[[Պատկեր:Ayrum town.jpg|frameless]] | | | [[Այրում]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 2.0 |1.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/696/ «Այրում»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083727/http://tavush.gov.am/about-communities/696/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |6 |[[Պատկեր:Ashtarak2.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|frameless|80px]] |[[Պատկեր:Flag of Ashtarak, Armenia.svg|կենտրոն|frameless|126x126փքս]] | [[Աշտարակ]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 19.1 |7.5 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/801/ «Աշտարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130320124817/http://aragatsotn.gov.am/about-communities/801/ |date=2013-03-20 }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |7 |[[Պատկեր:Aparan center.JPG|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Aparan.png|frameless|80px]] | | [[Ապարան]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 6.4 |3.5 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/802/ «Ապարան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130217095611/http://aragatsotn.gov.am/about-communities/802/ |date=2013-02-17 }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |8 |[[Պատկեր:Monument to 2001 Sep 11 victims.jpg|frameless]] | | | [[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 20.4 |6 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/69/ «Արարատ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072249/http://ararat.gov.am/about-communities/69/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |9 |[[Պատկեր:Artik.JPG|frameless]] | | | [[Արթիկ]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 18.9 |9 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/577/ «Արթիկ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140614000043/http://shirak.gov.am/about-communities/577/ |date=2014-06-14 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |10 |[[Պատկեր:Railroad station in Armavir (Armavir, Armenia).JPG|frameless]] | | | [[Արմավիր]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 29.0 |8.51 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/165/ «Արմավիր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140423051912/http://armavir.gov.am/about-communities/165/ |date=2014-04-23 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |11 |[[Պատկեր:Artashat2.jpg|frameless]] | | | [[Արտաշատ]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 29.1 |22.4 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/68/ «Արտաշատ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072044/http://ararat.gov.am/about-communities/68/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |12 |[[Պատկեր:Berd landscape.jpg|frameless]] | | | [[Բերդ (քաղաք)|Բերդ]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 7.8 |3.5 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/699/ «Բերդ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083743/http://tavush.gov.am/about-communities/699/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |13 |[[Պատկեր:Byureghavan, view from the town.jpg|frameless]] | | | [[Բյուրեղավան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 9.5 |4 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/5/ «Բյուրեղավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131217221305/http://kotayk.gov.am/about-communities/5/ |date=2013-12-17 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |14 |[[Պատկեր:Gavar general view.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Gavar.png|frameless|80px]] | | [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 19.9 |16 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/262/ «Գավառ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191856/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/262/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |15 |[[Պատկեր:Gyumri in 2013, from the Vartanants square.jpg|frameless|220x220px]] |[[Պատկեր:Coat of arms of Gyumri.svg|frameless|113x113փքս]] | | [[Գյումրի]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 118.6 |54 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/576/ «Գյումրի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140527022004/http://shirak.gov.am/about-communities/576/ |date=2014-05-27 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |16 |[[Պատկեր:455 La ville de Goris.JPG|frameless|220x220px]] | | | [[Գորիս]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 20.3 |8 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/356/ «Գորիս»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120416145917/http://syunik.gov.am/about-communities/356/ |date=2012-04-16 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |17 |[[Պատկեր:Dastakert town2.jpg|frameless]] | | | [[Դաստակերտ]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 0.3 |0.5 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/357/ «Դաստակերտ»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120709193848/http://syunik.gov.am/about-communities/357 |date=2012-07-09 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |18 |[[Պատկեր:Dilijan (View from themountain).jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|frameless|80px]] | | [[Դիլիջան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 23.7 |13 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/697/ «Դիլիջան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141220230440/http://tavush.gov.am/about-communities/697 |date=2014-12-20 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |19 |[[Պատկեր:Yeghegnadzor landscape1.jpg|frameless]] | | | [[Եղեգնաձոր]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 7.8 |6 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/757/ «Եղեգնաձոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140808073923/http://vdzor.gov.am/about-communities/757/ |date=2014-08-08 }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |20 |[[Պատկեր:Yeghvard skyline.jpg|frameless]] | | | [[Եղվարդ]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 11.9 |7 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/6/ «Եղվարդ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150520105410/http://kotayk.gov.am/about-communities/6 |date=2015-05-20 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |21 |[[Պատկեր:Երեւան.JPG|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of аrms of Yerevan.svg|frameless|101x101փքս]] |[[Պատկեր:Flag of Yerevan.svg|frameless|116x116px]] | [[Երևան]] | align="right" |[[Երևան]] | align="right" | 1071.8 |223 | |- |22 |[[Պատկեր:Էջմիածնի Մայր Տաճար.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of arms of Ejmiatsin.svg|frameless|83x83փքս]] |[[Պատկեր:Flag of Ejmiatsin.svg|frameless|115x115փքս]] | [[Վաղարշապատ]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 46.8 |40 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/166/ «Էջմիածին»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131230204504/http://armavir.gov.am/about-communities/166 |date=2013-12-30 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |23 |[[Պատկեր:Talin town.jpg|frameless]] | | | [[Թալին]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 5.0 |7 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/803/ «Թալին»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |24 |[[Պատկեր:6 General view, Tumanyan, Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Թումանյան (քաղաք)|Թումանյան]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 1.7 |1 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/466/ «Թումանյան»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |25 |[[Պատկեր:Ijevan landscape.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Ijevan.png|frameless|80px]] | | [[Իջևան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 20.8 |4.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/695/ «Իջևան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141220224422/http://tavush.gov.am/about-communities/695 |date=2014-12-20 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |26 | [[Պատկեր:Zachatztor aus dem Lift.JPG|frameless]] | | | [[Ծաղկաձոր]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 1.2 |4 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/3/ «Ծաղկաձոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010130959/http://kotayk.gov.am/about-communities/3/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |27 |[[Պատկեր:Kapan general view.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|frameless|80px]] | | [[Կապան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 42.7 |36 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/354/ «Կապան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140129155352/http://syunik.gov.am/about-communities/354/ |date=2014-01-29 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |28 |[[Պատկեր:Hrazdan town, 2013.jpg|frameless]] | | | [[Հրազդան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 41.6 |152 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/1/ «Հրազդան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010130845/http://kotayk.gov.am/about-communities/1/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |29 |[[Պատկեր:Chambarak landscape.jpg|frameless]] | | | [[Ճամբարակ]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 5.8 |6 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/263/ «Ճամբարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622194848/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/263/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |30 |[[Պատկեր:Masis kaghak.jpg|frameless]] | | | [[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 20.5 |5.7 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/70/ «Մասիս»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413071510/http://ararat.gov.am/about-communities/70/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |31 |[[Պատկեր:Maralik-Rublevka.jpg|frameless]] | | | [[Մարալիկ]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 5.5 |4 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/578/ «Մարալիկ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140527020952/http://shirak.gov.am/about-communities/578/ |date=2014-05-27 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |32 |[[Պատկեր:Martuni Armenia, Gegharkunik.jpg|frameless]] | | | [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 12.5 |10 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/264/ «Մարտունի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191901/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/264/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |33 |[[Պատկեր:Metsamor town view.jpg|frameless]] | | | [[Մեծամոր]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 9.0 |4 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/229/ «Մեծամոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140515124610/http://armavir.gov.am/about-communities/229 |date=2014-05-15 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |34 |[[Պատկեր:Meghri.jpg|frameless]] | | | [[Մեղրի]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 4.6 |3 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/358/ «Մեղրի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406212002/http://syunik.gov.am/about-communities/358/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |35 |[[Պատկեր:Nor Hachen memorial.JPG|frameless]] | | | [[Նոր Հաճն]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 9.4 |2.3 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/7/ «Նոր հաճն»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131216091847/http://kotayk.gov.am/about-communities/7/ |date=2013-12-16 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |36 |[[Պատկեր:Noyemberyan landscape.jpg|frameless]] | | | [[Նոյեմբերյան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 5.0 |3.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/698/ «Նոյեմբերյան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083738/http://tavush.gov.am/about-communities/698/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |37 |[[Պատկեր:Shamlugh town Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Շամլուղ]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 0.8 |3.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/467/ «Շամլուղ»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |38 |[[Պատկեր:Charentsavan town1.jpg|frameless]] | | | [[Չարենցավան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 20.5 |5 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/2/ «Չարենցավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010145224/http://kotayk.gov.am/about-communities/2/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |39 |[[Պատկեր:Djermuk.JPG|frameless]] | | | [[Ջերմուկ]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 5.4 |5 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/759/ «Ջերմուկ»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |40 |[[Պատկեր:Sisian general.jpg|frameless]] | | | [[Սիսիան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 14.9 |9 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/359/ «Սիսիան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140129160346/http://syunik.gov.am/about-communities/359/ |date=2014-01-29 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |41 |[[Պատկեր:Spitak Спитак, Армения.jpg|frameless]] | | | [[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.0 |5.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/468/ «[[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]]»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |42 |[[Պատկեր:Stepanavan skyline.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Stepanavan.png|frameless|80px]] | | [[Ստեփանավան]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.2 |14 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/469/ «Ստեփանավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130630094834/http://lori.gov.am/about-communities/469 |date=2013-06-30 }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |43 |[[Պատկեր:Sevan beach.jpg|frameless]] | | | [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 20.6 |8.5 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/265/ «Սևան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141028072124/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/265 |date=2014-10-28 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |44 |[[Պատկեր:Arevik Stadium, Vayk.jpg|frameless]] | | | [[Վայք]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 5.8 |5.6 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/758/ «Վայք»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140808073929/http://vdzor.gov.am/about-communities/758/ |date=2014-08-08 }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |45 |[[Պատկեր:Vanadzor.jpeg|frameless]] | | | [[Վանաձոր]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 82.8 |32 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/463/ «Վանաձոր»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |46 |[[Պատկեր:Vardenis 012.jpg|frameless]] | | | [[Վարդենիս]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 12.6 |10 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/266/ «Վարդենիս»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191910/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/266/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |47 |[[Պատկեր:Vedi town.jpg|frameless]] | | | [[Վեդի]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 11.6 |5.6 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/71/ «Վեդի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072255/http://ararat.gov.am/about-communities/71/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |48 |[[Պատկեր:Tashir town centre image.jpg|frameless]] | | | [[Տաշիր]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 7.6 |5.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/470/ «Տաշիր»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |49 |[[Պատկեր:Kajaran.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Kajaran.png|frameless|80px]] | | [[Քաջարան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 7.0 |2.8 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/360/ «Քաջարան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406212012/http://syunik.gov.am/about-communities/360/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |} </center> == Քաղաքների քարտեզ == ==Տես նաև== * [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|Հայաստանի վարչական բաժանում]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.yerevan.am/am/ Երևանի քաղաքապետարան պաշտոնական կայք] * [https://armwiki.wordpress.com/2011/05/06/the-cities-regional-affiliation-phone-codes-and-the-population-of-the-republic-of-armenia/ Հայաստանի քաղաքների ցանկ] * [http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=2243&lang=arm Հայաստանի վարչատարածքային բաժանում] {{Հայաստանի քաղաքներ}}{{Հայաստանի մայրաքաղաքներ}} {{Հայաստանի թեմաներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:Ցանկեր:Հայաստան]] tbrbp7qgcbcg7pwk44kwh7g538xk877 8485407 8485367 2022-08-08T19:29:04Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Ejmiatsin.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD wikitext text/x-wiki {{Ցանկ}} '''Այս ցանկում [[Հայաստան]]ի քաղաքները դասավորված են այբբենական կարգով''' [[Պատկեր:Arm cities en.png|right|frameless|251x251px]] '''Հայաստանի քաղաքների ցանկ''', Հայաստանի երեք խոշոր քաղաքներն են՝ Երևան, Գյումրի և Վանաձոր, որոնց ընդհանուր բնակչությունը կազմում է 1,273,200 մարդ։ Հայաստանի բնակչության մեծամասնությունը 64,3 % ապրում են քաղաքային բնակավայրերում։ Ըստ 2015 թվականի հուլիսի 1-ի՝ 2011 թ. մարդահամարի հիմքով կատարված հաշվառման Հայաստանի 20 ամենախոշոր քաղաքներն են, [[Երևան]] (1,071,800), [[Գյումրի]] (118,600), [[Վանաձոր]] (82,800), [[Վաղարշապատ]] (46,800), [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] (44,400), [[Կապան]] (42,700), [[Հրազդան]] (41,600),[[Արտաշատ]] (29,100), Արմավիր(29,000), [[Դիլիջան]] (23,700), Իջևան(20,700), [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] (20,600), [[Չարենցավան]] (20,500), [[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]] (20,500), [[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]] (20,400), [[Գորիս]] (20,300), [[Գավառ]] (19,900), [[Աշտարակ (քաղաք)|Աշտարակ]] (19,100), [[Արթիկ]] (18,900), [[Սիսիան]] (14,900) մարդ<ref name=HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb>{{cite web|url=https://armstat.am/file/article/bnakch_01.07.2015.pdf |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄՇՏԱԿԱՆ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ԹՎԱՔԱՆԱԿԸ 2015 թ. ՀՈՒԼԻՍԻ 1-ի ԴՐՈՒԹՅԱՄԲ, |date= |accessdate=2015 Օգոստոսի 9}}</ref> ==Քաղաքների ցանկ== <center> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Թ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Պատկեր !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Զինանշան !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Դրոշ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Անվանում !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Մարզ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Բնակչություն 2015 թ. հուլիս (հզ․)<ref name="HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb"/> !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Տարածք <sup>կմ2</sup> !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Ծան. |- |1 |[[Պատկեր:Abovyan city, Armenia.JPG|frameless]] | | | [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 44.3 |11 |<ref>[http://kotayk.mtad.am/about-communities/4/ Աբովյան - Կոտայքի Մարզպետարան]</ref> |- |2 |[[Պատկեր:Agarak Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Ագարակ (քաղաք)|Ագարակ]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 4.3 |2.5 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/355/ «Ագարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406211947/http://syunik.gov.am/about-communities/355/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |3 |[[Պատկեր:Alaverdi111.jpg|frameless]] | | | [[Ալավերդի]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.6 |18 |<ref>[http://lori.mtad.am/about-communities/464/ Ալավերդի - Լոռու Մարզպետարան]</ref> |- |4 |[[Պատկեր:Akhtala, panoramic scene.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Akhtala.png|frameless|80px]] | | [[Ախթալա]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 2.2 |4.3 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/465/ «Ախթալա»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131029205234/http://lori.gov.am/about-communities/465/ |date=2013-10-29 }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |5 |[[Պատկեր:Ayrum town.jpg|frameless]] | | | [[Այրում]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 2.0 |1.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/696/ «Այրում»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083727/http://tavush.gov.am/about-communities/696/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |6 |[[Պատկեր:Ashtarak2.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|frameless|80px]] |[[Պատկեր:Flag of Ashtarak, Armenia.svg|կենտրոն|frameless|126x126փքս]] | [[Աշտարակ]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 19.1 |7.5 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/801/ «Աշտարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130320124817/http://aragatsotn.gov.am/about-communities/801/ |date=2013-03-20 }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |7 |[[Պատկեր:Aparan center.JPG|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Aparan.png|frameless|80px]] | | [[Ապարան]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 6.4 |3.5 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/802/ «Ապարան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130217095611/http://aragatsotn.gov.am/about-communities/802/ |date=2013-02-17 }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |8 |[[Պատկեր:Monument to 2001 Sep 11 victims.jpg|frameless]] | | | [[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 20.4 |6 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/69/ «Արարատ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072249/http://ararat.gov.am/about-communities/69/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |9 |[[Պատկեր:Artik.JPG|frameless]] | | | [[Արթիկ]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 18.9 |9 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/577/ «Արթիկ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140614000043/http://shirak.gov.am/about-communities/577/ |date=2014-06-14 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |10 |[[Պատկեր:Railroad station in Armavir (Armavir, Armenia).JPG|frameless]] | | | [[Արմավիր]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 29.0 |8.51 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/165/ «Արմավիր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140423051912/http://armavir.gov.am/about-communities/165/ |date=2014-04-23 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |11 |[[Պատկեր:Artashat2.jpg|frameless]] | | | [[Արտաշատ]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 29.1 |22.4 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/68/ «Արտաշատ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072044/http://ararat.gov.am/about-communities/68/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |12 |[[Պատկեր:Berd landscape.jpg|frameless]] | | | [[Բերդ (քաղաք)|Բերդ]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 7.8 |3.5 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/699/ «Բերդ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083743/http://tavush.gov.am/about-communities/699/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |13 |[[Պատկեր:Byureghavan, view from the town.jpg|frameless]] | | | [[Բյուրեղավան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 9.5 |4 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/5/ «Բյուրեղավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131217221305/http://kotayk.gov.am/about-communities/5/ |date=2013-12-17 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |14 |[[Պատկեր:Gavar general view.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Gavar.png|frameless|80px]] | | [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 19.9 |16 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/262/ «Գավառ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191856/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/262/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |15 |[[Պատկեր:Gyumri in 2013, from the Vartanants square.jpg|frameless|220x220px]] |[[Պատկեր:Coat of arms of Gyumri.svg|frameless|113x113փքս]] | | [[Գյումրի]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 118.6 |54 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/576/ «Գյումրի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140527022004/http://shirak.gov.am/about-communities/576/ |date=2014-05-27 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |16 |[[Պատկեր:455 La ville de Goris.JPG|frameless|220x220px]] | | | [[Գորիս]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 20.3 |8 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/356/ «Գորիս»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120416145917/http://syunik.gov.am/about-communities/356/ |date=2012-04-16 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |17 |[[Պատկեր:Dastakert town2.jpg|frameless]] | | | [[Դաստակերտ]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 0.3 |0.5 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/357/ «Դաստակերտ»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120709193848/http://syunik.gov.am/about-communities/357 |date=2012-07-09 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |18 |[[Պատկեր:Dilijan (View from themountain).jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|frameless|80px]] | | [[Դիլիջան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 23.7 |13 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/697/ «Դիլիջան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141220230440/http://tavush.gov.am/about-communities/697 |date=2014-12-20 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |19 |[[Պատկեր:Yeghegnadzor landscape1.jpg|frameless]] | | | [[Եղեգնաձոր]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 7.8 |6 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/757/ «Եղեգնաձոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140808073923/http://vdzor.gov.am/about-communities/757/ |date=2014-08-08 }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |20 |[[Պատկեր:Yeghvard skyline.jpg|frameless]] | | | [[Եղվարդ]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 11.9 |7 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/6/ «Եղվարդ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150520105410/http://kotayk.gov.am/about-communities/6 |date=2015-05-20 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |21 |[[Պատկեր:Երեւան.JPG|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of аrms of Yerevan.svg|frameless|101x101փքս]] |[[Պատկեր:Flag of Yerevan.svg|frameless|116x116px]] | [[Երևան]] | align="right" |[[Երևան]] | align="right" | 1071.8 |223 | |- |22 |[[Պատկեր:Էջմիածնի Մայր Տաճար.jpg|frameless]] | |[[Պատկեր:Flag of Ejmiatsin.svg|frameless|115x115փքս]] | [[Վաղարշապատ]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 46.8 |40 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/166/ «Էջմիածին»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131230204504/http://armavir.gov.am/about-communities/166 |date=2013-12-30 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |23 |[[Պատկեր:Talin town.jpg|frameless]] | | | [[Թալին]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 5.0 |7 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/803/ «Թալին»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |24 |[[Պատկեր:6 General view, Tumanyan, Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Թումանյան (քաղաք)|Թումանյան]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 1.7 |1 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/466/ «Թումանյան»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |25 |[[Պատկեր:Ijevan landscape.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Ijevan.png|frameless|80px]] | | [[Իջևան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 20.8 |4.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/695/ «Իջևան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141220224422/http://tavush.gov.am/about-communities/695 |date=2014-12-20 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |26 | [[Պատկեր:Zachatztor aus dem Lift.JPG|frameless]] | | | [[Ծաղկաձոր]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 1.2 |4 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/3/ «Ծաղկաձոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010130959/http://kotayk.gov.am/about-communities/3/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |27 |[[Պատկեր:Kapan general view.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|frameless|80px]] | | [[Կապան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 42.7 |36 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/354/ «Կապան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140129155352/http://syunik.gov.am/about-communities/354/ |date=2014-01-29 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |28 |[[Պատկեր:Hrazdan town, 2013.jpg|frameless]] | | | [[Հրազդան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 41.6 |152 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/1/ «Հրազդան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010130845/http://kotayk.gov.am/about-communities/1/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |29 |[[Պատկեր:Chambarak landscape.jpg|frameless]] | | | [[Ճամբարակ]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 5.8 |6 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/263/ «Ճամբարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622194848/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/263/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |30 |[[Պատկեր:Masis kaghak.jpg|frameless]] | | | [[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 20.5 |5.7 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/70/ «Մասիս»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413071510/http://ararat.gov.am/about-communities/70/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |31 |[[Պատկեր:Maralik-Rublevka.jpg|frameless]] | | | [[Մարալիկ]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 5.5 |4 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/578/ «Մարալիկ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140527020952/http://shirak.gov.am/about-communities/578/ |date=2014-05-27 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |32 |[[Պատկեր:Martuni Armenia, Gegharkunik.jpg|frameless]] | | | [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 12.5 |10 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/264/ «Մարտունի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191901/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/264/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |33 |[[Պատկեր:Metsamor town view.jpg|frameless]] | | | [[Մեծամոր]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 9.0 |4 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/229/ «Մեծամոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140515124610/http://armavir.gov.am/about-communities/229 |date=2014-05-15 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |34 |[[Պատկեր:Meghri.jpg|frameless]] | | | [[Մեղրի]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 4.6 |3 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/358/ «Մեղրի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406212002/http://syunik.gov.am/about-communities/358/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |35 |[[Պատկեր:Nor Hachen memorial.JPG|frameless]] | | | [[Նոր Հաճն]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 9.4 |2.3 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/7/ «Նոր հաճն»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131216091847/http://kotayk.gov.am/about-communities/7/ |date=2013-12-16 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |36 |[[Պատկեր:Noyemberyan landscape.jpg|frameless]] | | | [[Նոյեմբերյան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 5.0 |3.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/698/ «Նոյեմբերյան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083738/http://tavush.gov.am/about-communities/698/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |37 |[[Պատկեր:Shamlugh town Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Շամլուղ]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 0.8 |3.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/467/ «Շամլուղ»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |38 |[[Պատկեր:Charentsavan town1.jpg|frameless]] | | | [[Չարենցավան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 20.5 |5 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/2/ «Չարենցավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010145224/http://kotayk.gov.am/about-communities/2/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |39 |[[Պատկեր:Djermuk.JPG|frameless]] | | | [[Ջերմուկ]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 5.4 |5 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/759/ «Ջերմուկ»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |40 |[[Պատկեր:Sisian general.jpg|frameless]] | | | [[Սիսիան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 14.9 |9 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/359/ «Սիսիան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140129160346/http://syunik.gov.am/about-communities/359/ |date=2014-01-29 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |41 |[[Պատկեր:Spitak Спитак, Армения.jpg|frameless]] | | | [[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.0 |5.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/468/ «[[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]]»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |42 |[[Պատկեր:Stepanavan skyline.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Stepanavan.png|frameless|80px]] | | [[Ստեփանավան]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.2 |14 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/469/ «Ստեփանավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130630094834/http://lori.gov.am/about-communities/469 |date=2013-06-30 }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |43 |[[Պատկեր:Sevan beach.jpg|frameless]] | | | [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 20.6 |8.5 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/265/ «Սևան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141028072124/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/265 |date=2014-10-28 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |44 |[[Պատկեր:Arevik Stadium, Vayk.jpg|frameless]] | | | [[Վայք]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 5.8 |5.6 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/758/ «Վայք»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140808073929/http://vdzor.gov.am/about-communities/758/ |date=2014-08-08 }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |45 |[[Պատկեր:Vanadzor.jpeg|frameless]] | | | [[Վանաձոր]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 82.8 |32 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/463/ «Վանաձոր»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |46 |[[Պատկեր:Vardenis 012.jpg|frameless]] | | | [[Վարդենիս]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 12.6 |10 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/266/ «Վարդենիս»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191910/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/266/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |47 |[[Պատկեր:Vedi town.jpg|frameless]] | | | [[Վեդի]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 11.6 |5.6 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/71/ «Վեդի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072255/http://ararat.gov.am/about-communities/71/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |48 |[[Պատկեր:Tashir town centre image.jpg|frameless]] | | | [[Տաշիր]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 7.6 |5.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/470/ «Տաշիր»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |49 |[[Պատկեր:Kajaran.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Kajaran.png|frameless|80px]] | | [[Քաջարան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 7.0 |2.8 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/360/ «Քաջարան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406212012/http://syunik.gov.am/about-communities/360/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |} </center> == Քաղաքների քարտեզ == ==Տես նաև== * [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|Հայաստանի վարչական բաժանում]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.yerevan.am/am/ Երևանի քաղաքապետարան պաշտոնական կայք] * [https://armwiki.wordpress.com/2011/05/06/the-cities-regional-affiliation-phone-codes-and-the-population-of-the-republic-of-armenia/ Հայաստանի քաղաքների ցանկ] * [http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=2243&lang=arm Հայաստանի վարչատարածքային բաժանում] {{Հայաստանի քաղաքներ}}{{Հայաստանի մայրաքաղաքներ}} {{Հայաստանի թեմաներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:Ցանկեր:Հայաստան]] l27tb9jflkmlput6d7z8xve6yemxfwd 8485415 8485407 2022-08-08T19:32:41Z CommonsDelinker 212 "Flag_of_Ejmiatsin.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki {{Ցանկ}} '''Այս ցանկում [[Հայաստան]]ի քաղաքները դասավորված են այբբենական կարգով''' [[Պատկեր:Arm cities en.png|right|frameless|251x251px]] '''Հայաստանի քաղաքների ցանկ''', Հայաստանի երեք խոշոր քաղաքներն են՝ Երևան, Գյումրի և Վանաձոր, որոնց ընդհանուր բնակչությունը կազմում է 1,273,200 մարդ։ Հայաստանի բնակչության մեծամասնությունը 64,3 % ապրում են քաղաքային բնակավայրերում։ Ըստ 2015 թվականի հուլիսի 1-ի՝ 2011 թ. մարդահամարի հիմքով կատարված հաշվառման Հայաստանի 20 ամենախոշոր քաղաքներն են, [[Երևան]] (1,071,800), [[Գյումրի]] (118,600), [[Վանաձոր]] (82,800), [[Վաղարշապատ]] (46,800), [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] (44,400), [[Կապան]] (42,700), [[Հրազդան]] (41,600),[[Արտաշատ]] (29,100), Արմավիր(29,000), [[Դիլիջան]] (23,700), Իջևան(20,700), [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] (20,600), [[Չարենցավան]] (20,500), [[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]] (20,500), [[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]] (20,400), [[Գորիս]] (20,300), [[Գավառ]] (19,900), [[Աշտարակ (քաղաք)|Աշտարակ]] (19,100), [[Արթիկ]] (18,900), [[Սիսիան]] (14,900) մարդ<ref name=HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb>{{cite web|url=https://armstat.am/file/article/bnakch_01.07.2015.pdf |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄՇՏԱԿԱՆ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ԹՎԱՔԱՆԱԿԸ 2015 թ. ՀՈՒԼԻՍԻ 1-ի ԴՐՈՒԹՅԱՄԲ, |date= |accessdate=2015 Օգոստոսի 9}}</ref> ==Քաղաքների ցանկ== <center> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Թ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Պատկեր !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Զինանշան !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Դրոշ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Անվանում !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Մարզ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Բնակչություն 2015 թ. հուլիս (հզ․)<ref name="HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb"/> !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Տարածք <sup>կմ2</sup> !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Ծան. |- |1 |[[Պատկեր:Abovyan city, Armenia.JPG|frameless]] | | | [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 44.3 |11 |<ref>[http://kotayk.mtad.am/about-communities/4/ Աբովյան - Կոտայքի Մարզպետարան]</ref> |- |2 |[[Պատկեր:Agarak Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Ագարակ (քաղաք)|Ագարակ]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 4.3 |2.5 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/355/ «Ագարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406211947/http://syunik.gov.am/about-communities/355/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |3 |[[Պատկեր:Alaverdi111.jpg|frameless]] | | | [[Ալավերդի]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.6 |18 |<ref>[http://lori.mtad.am/about-communities/464/ Ալավերդի - Լոռու Մարզպետարան]</ref> |- |4 |[[Պատկեր:Akhtala, panoramic scene.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Akhtala.png|frameless|80px]] | | [[Ախթալա]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 2.2 |4.3 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/465/ «Ախթալա»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131029205234/http://lori.gov.am/about-communities/465/ |date=2013-10-29 }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |5 |[[Պատկեր:Ayrum town.jpg|frameless]] | | | [[Այրում]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 2.0 |1.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/696/ «Այրում»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083727/http://tavush.gov.am/about-communities/696/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |6 |[[Պատկեր:Ashtarak2.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|frameless|80px]] |[[Պատկեր:Flag of Ashtarak, Armenia.svg|կենտրոն|frameless|126x126փքս]] | [[Աշտարակ]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 19.1 |7.5 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/801/ «Աշտարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130320124817/http://aragatsotn.gov.am/about-communities/801/ |date=2013-03-20 }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |7 |[[Պատկեր:Aparan center.JPG|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Aparan.png|frameless|80px]] | | [[Ապարան]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 6.4 |3.5 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/802/ «Ապարան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130217095611/http://aragatsotn.gov.am/about-communities/802/ |date=2013-02-17 }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |8 |[[Պատկեր:Monument to 2001 Sep 11 victims.jpg|frameless]] | | | [[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 20.4 |6 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/69/ «Արարատ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072249/http://ararat.gov.am/about-communities/69/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |9 |[[Պատկեր:Artik.JPG|frameless]] | | | [[Արթիկ]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 18.9 |9 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/577/ «Արթիկ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140614000043/http://shirak.gov.am/about-communities/577/ |date=2014-06-14 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |10 |[[Պատկեր:Railroad station in Armavir (Armavir, Armenia).JPG|frameless]] | | | [[Արմավիր]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 29.0 |8.51 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/165/ «Արմավիր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140423051912/http://armavir.gov.am/about-communities/165/ |date=2014-04-23 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |11 |[[Պատկեր:Artashat2.jpg|frameless]] | | | [[Արտաշատ]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 29.1 |22.4 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/68/ «Արտաշատ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072044/http://ararat.gov.am/about-communities/68/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |12 |[[Պատկեր:Berd landscape.jpg|frameless]] | | | [[Բերդ (քաղաք)|Բերդ]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 7.8 |3.5 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/699/ «Բերդ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083743/http://tavush.gov.am/about-communities/699/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |13 |[[Պատկեր:Byureghavan, view from the town.jpg|frameless]] | | | [[Բյուրեղավան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 9.5 |4 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/5/ «Բյուրեղավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131217221305/http://kotayk.gov.am/about-communities/5/ |date=2013-12-17 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |14 |[[Պատկեր:Gavar general view.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Gavar.png|frameless|80px]] | | [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 19.9 |16 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/262/ «Գավառ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191856/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/262/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |15 |[[Պատկեր:Gyumri in 2013, from the Vartanants square.jpg|frameless|220x220px]] |[[Պատկեր:Coat of arms of Gyumri.svg|frameless|113x113փքս]] | | [[Գյումրի]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 118.6 |54 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/576/ «Գյումրի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140527022004/http://shirak.gov.am/about-communities/576/ |date=2014-05-27 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |16 |[[Պատկեր:455 La ville de Goris.JPG|frameless|220x220px]] | | | [[Գորիս]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 20.3 |8 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/356/ «Գորիս»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120416145917/http://syunik.gov.am/about-communities/356/ |date=2012-04-16 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |17 |[[Պատկեր:Dastakert town2.jpg|frameless]] | | | [[Դաստակերտ]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 0.3 |0.5 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/357/ «Դաստակերտ»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120709193848/http://syunik.gov.am/about-communities/357 |date=2012-07-09 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |18 |[[Պատկեր:Dilijan (View from themountain).jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|frameless|80px]] | | [[Դիլիջան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 23.7 |13 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/697/ «Դիլիջան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141220230440/http://tavush.gov.am/about-communities/697 |date=2014-12-20 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |19 |[[Պատկեր:Yeghegnadzor landscape1.jpg|frameless]] | | | [[Եղեգնաձոր]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 7.8 |6 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/757/ «Եղեգնաձոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140808073923/http://vdzor.gov.am/about-communities/757/ |date=2014-08-08 }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |20 |[[Պատկեր:Yeghvard skyline.jpg|frameless]] | | | [[Եղվարդ]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 11.9 |7 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/6/ «Եղվարդ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150520105410/http://kotayk.gov.am/about-communities/6 |date=2015-05-20 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |21 |[[Պատկեր:Երեւան.JPG|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of аrms of Yerevan.svg|frameless|101x101փքս]] |[[Պատկեր:Flag of Yerevan.svg|frameless|116x116px]] | [[Երևան]] | align="right" |[[Երևան]] | align="right" | 1071.8 |223 | |- |22 |[[Պատկեր:Էջմիածնի Մայր Տաճար.jpg|frameless]] | | | [[Վաղարշապատ]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 46.8 |40 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/166/ «Էջմիածին»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131230204504/http://armavir.gov.am/about-communities/166 |date=2013-12-30 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |23 |[[Պատկեր:Talin town.jpg|frameless]] | | | [[Թալին]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 5.0 |7 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/803/ «Թալին»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |24 |[[Պատկեր:6 General view, Tumanyan, Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Թումանյան (քաղաք)|Թումանյան]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 1.7 |1 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/466/ «Թումանյան»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |25 |[[Պատկեր:Ijevan landscape.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Ijevan.png|frameless|80px]] | | [[Իջևան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 20.8 |4.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/695/ «Իջևան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141220224422/http://tavush.gov.am/about-communities/695 |date=2014-12-20 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |26 | [[Պատկեր:Zachatztor aus dem Lift.JPG|frameless]] | | | [[Ծաղկաձոր]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 1.2 |4 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/3/ «Ծաղկաձոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010130959/http://kotayk.gov.am/about-communities/3/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |27 |[[Պատկեր:Kapan general view.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|frameless|80px]] | | [[Կապան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 42.7 |36 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/354/ «Կապան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140129155352/http://syunik.gov.am/about-communities/354/ |date=2014-01-29 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |28 |[[Պատկեր:Hrazdan town, 2013.jpg|frameless]] | | | [[Հրազդան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 41.6 |152 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/1/ «Հրազդան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010130845/http://kotayk.gov.am/about-communities/1/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |29 |[[Պատկեր:Chambarak landscape.jpg|frameless]] | | | [[Ճամբարակ]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 5.8 |6 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/263/ «Ճամբարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622194848/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/263/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |30 |[[Պատկեր:Masis kaghak.jpg|frameless]] | | | [[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 20.5 |5.7 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/70/ «Մասիս»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413071510/http://ararat.gov.am/about-communities/70/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |31 |[[Պատկեր:Maralik-Rublevka.jpg|frameless]] | | | [[Մարալիկ]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 5.5 |4 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/578/ «Մարալիկ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140527020952/http://shirak.gov.am/about-communities/578/ |date=2014-05-27 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |32 |[[Պատկեր:Martuni Armenia, Gegharkunik.jpg|frameless]] | | | [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 12.5 |10 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/264/ «Մարտունի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191901/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/264/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |33 |[[Պատկեր:Metsamor town view.jpg|frameless]] | | | [[Մեծամոր]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 9.0 |4 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/229/ «Մեծամոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140515124610/http://armavir.gov.am/about-communities/229 |date=2014-05-15 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |34 |[[Պատկեր:Meghri.jpg|frameless]] | | | [[Մեղրի]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 4.6 |3 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/358/ «Մեղրի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406212002/http://syunik.gov.am/about-communities/358/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |35 |[[Պատկեր:Nor Hachen memorial.JPG|frameless]] | | | [[Նոր Հաճն]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 9.4 |2.3 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/7/ «Նոր հաճն»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131216091847/http://kotayk.gov.am/about-communities/7/ |date=2013-12-16 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |36 |[[Պատկեր:Noyemberyan landscape.jpg|frameless]] | | | [[Նոյեմբերյան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 5.0 |3.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/698/ «Նոյեմբերյան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083738/http://tavush.gov.am/about-communities/698/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |37 |[[Պատկեր:Shamlugh town Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Շամլուղ]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 0.8 |3.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/467/ «Շամլուղ»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |38 |[[Պատկեր:Charentsavan town1.jpg|frameless]] | | | [[Չարենցավան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 20.5 |5 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/2/ «Չարենցավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010145224/http://kotayk.gov.am/about-communities/2/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |39 |[[Պատկեր:Djermuk.JPG|frameless]] | | | [[Ջերմուկ]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 5.4 |5 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/759/ «Ջերմուկ»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |40 |[[Պատկեր:Sisian general.jpg|frameless]] | | | [[Սիսիան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 14.9 |9 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/359/ «Սիսիան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140129160346/http://syunik.gov.am/about-communities/359/ |date=2014-01-29 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |41 |[[Պատկեր:Spitak Спитак, Армения.jpg|frameless]] | | | [[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.0 |5.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/468/ «[[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]]»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |42 |[[Պատկեր:Stepanavan skyline.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Stepanavan.png|frameless|80px]] | | [[Ստեփանավան]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.2 |14 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/469/ «Ստեփանավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130630094834/http://lori.gov.am/about-communities/469 |date=2013-06-30 }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |43 |[[Պատկեր:Sevan beach.jpg|frameless]] | | | [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 20.6 |8.5 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/265/ «Սևան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141028072124/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/265 |date=2014-10-28 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |44 |[[Պատկեր:Arevik Stadium, Vayk.jpg|frameless]] | | | [[Վայք]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 5.8 |5.6 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/758/ «Վայք»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140808073929/http://vdzor.gov.am/about-communities/758/ |date=2014-08-08 }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |45 |[[Պատկեր:Vanadzor.jpeg|frameless]] | | | [[Վանաձոր]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 82.8 |32 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/463/ «Վանաձոր»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |46 |[[Պատկեր:Vardenis 012.jpg|frameless]] | | | [[Վարդենիս]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 12.6 |10 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/266/ «Վարդենիս»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191910/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/266/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |47 |[[Պատկեր:Vedi town.jpg|frameless]] | | | [[Վեդի]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 11.6 |5.6 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/71/ «Վեդի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072255/http://ararat.gov.am/about-communities/71/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |48 |[[Պատկեր:Tashir town centre image.jpg|frameless]] | | | [[Տաշիր]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 7.6 |5.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/470/ «Տաշիր»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |49 |[[Պատկեր:Kajaran.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Kajaran.png|frameless|80px]] | | [[Քաջարան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 7.0 |2.8 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/360/ «Քաջարան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406212012/http://syunik.gov.am/about-communities/360/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |} </center> == Քաղաքների քարտեզ == ==Տես նաև== * [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|Հայաստանի վարչական բաժանում]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.yerevan.am/am/ Երևանի քաղաքապետարան պաշտոնական կայք] * [https://armwiki.wordpress.com/2011/05/06/the-cities-regional-affiliation-phone-codes-and-the-population-of-the-republic-of-armenia/ Հայաստանի քաղաքների ցանկ] * [http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=2243&lang=arm Հայաստանի վարչատարածքային բաժանում] {{Հայաստանի քաղաքներ}}{{Հայաստանի մայրաքաղաքներ}} {{Հայաստանի թեմաներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:Ցանկեր:Հայաստան]] 7dkoz4xoqpnbb3i07t9sxgo9tiq93qu 8485425 8485415 2022-08-08T19:39:22Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki {{Ցանկ}} '''Այս ցանկում [[Հայաստան]]ի քաղաքները դասավորված են այբբենական կարգով''' [[Պատկեր:Arm cities en.png|right|frameless|251x251px]] '''Հայաստանի քաղաքների ցանկ''', Հայաստանի երեք խոշոր քաղաքներն են՝ Երևան, Գյումրի և Վանաձոր, որոնց ընդհանուր բնակչությունը կազմում է 1,273,200 մարդ։ Հայաստանի բնակչության մեծամասնությունը 64,3 % ապրում են քաղաքային բնակավայրերում։ Ըստ 2015 թվականի հուլիսի 1-ի՝ 2011 թ. մարդահամարի հիմքով կատարված հաշվառման Հայաստանի 20 ամենախոշոր քաղաքներն են, [[Երևան]] (1,071,800), [[Գյումրի]] (118,600), [[Վանաձոր]] (82,800), [[Վաղարշապատ]] (46,800), [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] (44,400), [[Կապան]] (42,700), [[Հրազդան]] (41,600),[[Արտաշատ]] (29,100), Արմավիր(29,000), [[Դիլիջան]] (23,700), Իջևան(20,700), [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] (20,600), [[Չարենցավան]] (20,500), [[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]] (20,500), [[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]] (20,400), [[Գորիս]] (20,300), [[Գավառ]] (19,900), [[Աշտարակ (քաղաք)|Աշտարակ]] (19,100), [[Արթիկ]] (18,900), [[Սիսիան]] (14,900) մարդ<ref name=HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb>{{cite web|url=https://armstat.am/file/article/bnakch_01.07.2015.pdf |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄՇՏԱԿԱՆ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ԹՎԱՔԱՆԱԿԸ 2015 թ. ՀՈՒԼԻՍԻ 1-ի ԴՐՈՒԹՅԱՄԲ, |date= |accessdate=2015 Օգոստոսի 9}}</ref> ==Քաղաքների ցանկ== <center> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Թ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Պատկեր !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Զինանշան !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Դրոշ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Անվանում !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Մարզ !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Բնակչություն 2015 թ. հուլիս (հզ․)<ref name="HH_mshtakan_bnakchutyuny_2015_hulisi_1-i_drutyamb"/> !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Տարածք <sup>կմ2</sup> !style="background:#ffeeaa" width="5%"|Ծան. |- |1 |[[Պատկեր:Abovyan city, Armenia.JPG|frameless]] | | | [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 44.3 |11 |<ref>[http://kotayk.mtad.am/about-communities/4/ Աբովյան - Կոտայքի Մարզպետարան]</ref> |- |2 |[[Պատկեր:Agarak Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Ագարակ (քաղաք)|Ագարակ]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 4.3 |2.5 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/355/ «Ագարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406211947/http://syunik.gov.am/about-communities/355/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |3 |[[Պատկեր:Alaverdi111.jpg|frameless]] | | | [[Ալավերդի]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.6 |18 |<ref>[http://lori.mtad.am/about-communities/464/ Ալավերդի - Լոռու Մարզպետարան]</ref> |- |4 |[[Պատկեր:Akhtala, panoramic scene.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Akhtala.png|frameless|80px]] | | [[Ախթալա]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 2.2 |4.3 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/465/ «Ախթալա»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131029205234/http://lori.gov.am/about-communities/465/ |date=2013-10-29 }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |5 |[[Պատկեր:Ayrum town.jpg|frameless]] | | | [[Այրում]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 2.0 |1.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/696/ «Այրում»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083727/http://tavush.gov.am/about-communities/696/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |6 |[[Պատկեր:Ashtarak2.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|frameless|80px]] |[[Պատկեր:Flag of Ashtarak, Armenia.svg|կենտրոն|frameless|126x126փքս]] | [[Աշտարակ]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 19.1 |7.5 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/801/ «Աշտարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130320124817/http://aragatsotn.gov.am/about-communities/801/ |date=2013-03-20 }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |7 |[[Պատկեր:Aparan center.JPG|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Aparan.png|frameless|80px]] | | [[Ապարան]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 6.4 |3.5 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/802/ «Ապարան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130217095611/http://aragatsotn.gov.am/about-communities/802/ |date=2013-02-17 }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |8 |[[Պատկեր:Monument to 2001 Sep 11 victims.jpg|frameless]] | | | [[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 20.4 |6 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/69/ «Արարատ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072249/http://ararat.gov.am/about-communities/69/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |9 |[[Պատկեր:Artik.JPG|frameless]] | | | [[Արթիկ]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 18.9 |9 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/577/ «Արթիկ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140614000043/http://shirak.gov.am/about-communities/577/ |date=2014-06-14 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |10 |[[Պատկեր:Railroad station in Armavir (Armavir, Armenia).JPG|frameless]] | | | [[Արմավիր]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 29.0 |8.51 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/165/ «Արմավիր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140423051912/http://armavir.gov.am/about-communities/165/ |date=2014-04-23 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |11 |[[Պատկեր:Artashat2.jpg|frameless]] | | | [[Արտաշատ]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 29.1 |22.4 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/68/ «Արտաշատ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072044/http://ararat.gov.am/about-communities/68/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |12 |[[Պատկեր:Berd landscape.jpg|frameless]] | | | [[Բերդ (քաղաք)|Բերդ]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 7.8 |3.5 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/699/ «Բերդ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083743/http://tavush.gov.am/about-communities/699/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |13 |[[Պատկեր:Byureghavan, view from the town.jpg|frameless]] | | | [[Բյուրեղավան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 9.5 |4 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/5/ «Բյուրեղավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131217221305/http://kotayk.gov.am/about-communities/5/ |date=2013-12-17 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |14 |[[Պատկեր:Gavar general view.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Gavar.png|frameless|80px]] | | [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 19.9 |16 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/262/ «Գավառ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191856/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/262/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |15 |[[Պատկեր:Gyumri in 2013, from the Vartanants square.jpg|frameless|220x220px]] | | | [[Գյումրի]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 118.6 |54 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/576/ «Գյումրի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140527022004/http://shirak.gov.am/about-communities/576/ |date=2014-05-27 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |16 |[[Պատկեր:455 La ville de Goris.JPG|frameless|220x220px]] | | | [[Գորիս]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 20.3 |8 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/356/ «Գորիս»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120416145917/http://syunik.gov.am/about-communities/356/ |date=2012-04-16 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |17 |[[Պատկեր:Dastakert town2.jpg|frameless]] | | | [[Դաստակերտ]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 0.3 |0.5 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/357/ «Դաստակերտ»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120709193848/http://syunik.gov.am/about-communities/357 |date=2012-07-09 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |18 |[[Պատկեր:Dilijan (View from themountain).jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|frameless|80px]] | | [[Դիլիջան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 23.7 |13 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/697/ «Դիլիջան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141220230440/http://tavush.gov.am/about-communities/697 |date=2014-12-20 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |19 |[[Պատկեր:Yeghegnadzor landscape1.jpg|frameless]] | | | [[Եղեգնաձոր]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 7.8 |6 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/757/ «Եղեգնաձոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140808073923/http://vdzor.gov.am/about-communities/757/ |date=2014-08-08 }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |20 |[[Պատկեր:Yeghvard skyline.jpg|frameless]] | | | [[Եղվարդ]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 11.9 |7 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/6/ «Եղվարդ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150520105410/http://kotayk.gov.am/about-communities/6 |date=2015-05-20 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |21 |[[Պատկեր:Երեւան.JPG|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of аrms of Yerevan.svg|frameless|101x101փքս]] |[[Պատկեր:Flag of Yerevan.svg|frameless|116x116px]] | [[Երևան]] | align="right" |[[Երևան]] | align="right" | 1071.8 |223 | |- |22 |[[Պատկեր:Էջմիածնի Մայր Տաճար.jpg|frameless]] | | | [[Վաղարշապատ]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 46.8 |40 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/166/ «Էջմիածին»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131230204504/http://armavir.gov.am/about-communities/166 |date=2013-12-30 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |23 |[[Պատկեր:Talin town.jpg|frameless]] | | | [[Թալին]] | align="right" |[[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]] | align="right" | 5.0 |7 |<ref>[http://aragatsotn.gov.am/about-communities/803/ «Թալին»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Արագածոտնի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |24 |[[Պատկեր:6 General view, Tumanyan, Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Թումանյան (քաղաք)|Թումանյան]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 1.7 |1 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/466/ «Թումանյան»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |25 |[[Պատկեր:Ijevan landscape.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Ijevan.png|frameless|80px]] | | [[Իջևան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 20.8 |4.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/695/ «Իջևան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141220224422/http://tavush.gov.am/about-communities/695 |date=2014-12-20 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |26 | [[Պատկեր:Zachatztor aus dem Lift.JPG|frameless]] | | | [[Ծաղկաձոր]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 1.2 |4 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/3/ «Ծաղկաձոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010130959/http://kotayk.gov.am/about-communities/3/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |27 |[[Պատկեր:Kapan general view.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|frameless|80px]] | | [[Կապան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 42.7 |36 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/354/ «Կապան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140129155352/http://syunik.gov.am/about-communities/354/ |date=2014-01-29 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |28 |[[Պատկեր:Hrazdan town, 2013.jpg|frameless]] | | | [[Հրազդան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 41.6 |152 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/1/ «Հրազդան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010130845/http://kotayk.gov.am/about-communities/1/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |29 |[[Պատկեր:Chambarak landscape.jpg|frameless]] | | | [[Ճամբարակ]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 5.8 |6 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/263/ «Ճամբարակ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622194848/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/263/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |30 |[[Պատկեր:Masis kaghak.jpg|frameless]] | | | [[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 20.5 |5.7 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/70/ «Մասիս»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413071510/http://ararat.gov.am/about-communities/70/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |31 |[[Պատկեր:Maralik-Rublevka.jpg|frameless]] | | | [[Մարալիկ]] | align="right" |[[Շիրակի մարզ|Շիրակ]] | align="right" | 5.5 |4 |<ref>[http://shirak.gov.am/about-communities/578/ «Մարալիկ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140527020952/http://shirak.gov.am/about-communities/578/ |date=2014-05-27 }} Շիրակի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |32 |[[Պատկեր:Martuni Armenia, Gegharkunik.jpg|frameless]] | | | [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 12.5 |10 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/264/ «Մարտունի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191901/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/264/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |33 |[[Պատկեր:Metsamor town view.jpg|frameless]] | | | [[Մեծամոր]] | align="right" |[[Արմավիրի մարզ|Արմավիր]] | align="right" | 9.0 |4 |<ref>[http://armavir.gov.am/about-communities/229/ «Մեծամոր»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140515124610/http://armavir.gov.am/about-communities/229 |date=2014-05-15 }} Արմավիրի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |34 |[[Պատկեր:Meghri.jpg|frameless]] | | | [[Մեղրի]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 4.6 |3 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/358/ «Մեղրի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406212002/http://syunik.gov.am/about-communities/358/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |35 |[[Պատկեր:Nor Hachen memorial.JPG|frameless]] | | | [[Նոր Հաճն]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 9.4 |2.3 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/7/ «Նոր հաճն»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131216091847/http://kotayk.gov.am/about-communities/7/ |date=2013-12-16 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |36 |[[Պատկեր:Noyemberyan landscape.jpg|frameless]] | | | [[Նոյեմբերյան]] | align="right" |[[Տավուշի մարզ|Տավուշ]] | align="right" | 5.0 |3.6 |<ref>[http://tavush.gov.am/about-communities/698/ «Նոյեմբերյան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140916083738/http://tavush.gov.am/about-communities/698/ |date=2014-09-16 }} Տավուշի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |37 |[[Պատկեր:Shamlugh town Armenia.jpg|frameless]] | | | [[Շամլուղ]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 0.8 |3.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/467/ «Շամլուղ»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |38 |[[Պատկեր:Charentsavan town1.jpg|frameless]] | | | [[Չարենցավան]] | align="right" |[[Կոտայքի մարզ|Կոտայք]] | align="right" | 20.5 |5 |<ref>[http://kotayk.gov.am/about-communities/2/ «Չարենցավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121010145224/http://kotayk.gov.am/about-communities/2/ |date=2012-10-10 }} Կոտայքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |39 |[[Պատկեր:Djermuk.JPG|frameless]] | | | [[Ջերմուկ]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 5.4 |5 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/759/ «Ջերմուկ»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |40 |[[Պատկեր:Sisian general.jpg|frameless]] | | | [[Սիսիան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 14.9 |9 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/359/ «Սիսիան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140129160346/http://syunik.gov.am/about-communities/359/ |date=2014-01-29 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |41 |[[Պատկեր:Spitak Спитак, Армения.jpg|frameless]] | | | [[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.0 |5.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/468/ «[[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]]»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |42 |[[Պատկեր:Stepanavan skyline.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Stepanavan.png|frameless|80px]] | | [[Ստեփանավան]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 13.2 |14 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/469/ «Ստեփանավան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130630094834/http://lori.gov.am/about-communities/469 |date=2013-06-30 }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |43 |[[Պատկեր:Sevan beach.jpg|frameless]] | | | [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 20.6 |8.5 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/265/ «Սևան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141028072124/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/265 |date=2014-10-28 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |44 |[[Պատկեր:Arevik Stadium, Vayk.jpg|frameless]] | | | [[Վայք]] | align="right" |[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]] | align="right" | 5.8 |5.6 |<ref>[http://vdzor.gov.am/about-communities/758/ «Վայք»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140808073929/http://vdzor.gov.am/about-communities/758/ |date=2014-08-08 }} Վայոց ձորի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |45 |[[Պատկեր:Vanadzor.jpeg|frameless]] | | | [[Վանաձոր]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 82.8 |32 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/463/ «Վանաձոր»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |46 |[[Պատկեր:Vardenis 012.jpg|frameless]] | | | [[Վարդենիս]] | align="right" |[[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]] | align="right" | 12.6 |10 |<ref>[http://gegharkunik.gov.am/about-communities/266/ «Վարդենիս»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622191910/http://gegharkunik.gov.am/about-communities/266/ |date=2014-06-22 }} Գեղարքունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |47 |[[Պատկեր:Vedi town.jpg|frameless]] | | | [[Վեդի]] | align="right" |[[Արարատի մարզ|Արարատ]] | align="right" | 11.6 |5.6 |<ref>[http://ararat.gov.am/about-communities/71/ «Վեդի»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413072255/http://ararat.gov.am/about-communities/71/ |date=2012-04-13 }} Արարատի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |48 |[[Պատկեր:Tashir town centre image.jpg|frameless]] | | | [[Տաշիր]] | align="right" |[[Լոռու մարզ|Լոռի]] | align="right" | 7.6 |5.6 |<ref>[http://lori.gov.am/about-communities/470/ «Տաշիր»:]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Լոռու Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |- |49 |[[Պատկեր:Kajaran.jpg|frameless]] |[[Պատկեր:Coat of Arms of Kajaran.png|frameless|80px]] | | [[Քաջարան]] | align="right" |[[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]] | align="right" | 7.0 |2.8 |<ref>[http://syunik.gov.am/about-communities/360/ «Քաջարան»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406212012/http://syunik.gov.am/about-communities/360/ |date=2012-04-06 }} Սյունիքի Մարզպետարան։ Վերցված է՝ 07 Փետրվարի 2014։</ref> |} </center> == Քաղաքների քարտեզ == ==Տես նաև== * [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|Հայաստանի վարչական բաժանում]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.yerevan.am/am/ Երևանի քաղաքապետարան պաշտոնական կայք] * [https://armwiki.wordpress.com/2011/05/06/the-cities-regional-affiliation-phone-codes-and-the-population-of-the-republic-of-armenia/ Հայաստանի քաղաքների ցանկ] * [http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=2243&lang=arm Հայաստանի վարչատարածքային բաժանում] {{Հայաստանի քաղաքներ}}{{Հայաստանի մայրաքաղաքներ}} {{Հայաստանի թեմաներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:Ցանկեր:Հայաստան]] tk032a9telpxbx0mnz505ytmiflxer1 0 33422 8485138 7320044 2022-08-08T14:48:00Z 37.252.92.36 /* Տնօրեններ */ wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Համալսարան | անվանում = ՀՀ ԳԱԱ Մաթեմատիկայի ինստիտուտ | հապավում = | խորհրդանշան = [[Պատկեր:Logo IM NAS.png|thumb]] | պատկեր = | բնօրինակ_անվանում = | միջազգային_անվանում = | նախկին_անվանումներ = | դևից = | հիմնադրման_թվական = 01.07.1971 | տիպ = | տնօրեն = [[Ռաֆայել Բարխուդարյան]] | գիտական_ղեկավարր = | ռեկտոր = | ուսանողներ = | օտարերկրյա_ուսանողներ = | ընդհանուր_անձնակազմ = | սպեցիալիտետ = | բակալավրիատ = | մագիստրատուրա = | ասպիրանտուրա = | դոկտորանտուրա = | դոկտորներ = | պրոֆեսորներ = | դասախոսներ = | տեղագրություն = {{դրոշ|Հայաստան}}[[Երևան]] | կամպուս = | հասցե = [http://math.sci.am/index.php?page=4, Երևան, Մարշալ Բաղրամյան 24/5, 0019] | կայք = http://math.sci.am }} '''Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիայի մաթեմատիկայի ինստիտուտը''' [[մաթեմատիկա]]կան հետազոտություններով զբաղվող ակադեմիական ինստիտուտ է [[Հայաստան]]ում։ ==Պատմություն== Ժամանակակից մաթեմատիկայի ուղղությամբ հետազոտությունները Հայաստանում սկիզբ են առել դեռևս 1944 թվականից, երբ նորաստեղծ [[Հայաստանի գիտությունների ակադեմիա]]յում հիմնադրվեց մաթեմատիկայի և մեխանիկայի բաժանմունքը։ Բաժանմունքը հետագայում վերակազմավորվեց որպես Մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ինստիտուտ, որի առաջին տնօրենն էր ակադեմիկոս [[Արտաշես Շահինյան]]ը։ Կազմավորման առաջին տարիներին ինստիտուտը հիմնականում զբաղվում էր ֆունկցիաների տեսությամբ։ Ժամանակի ընթացքում հետազոտությունների դաշտը ընդլայնվելով ներառեց նաև դիֆերենցիալ և ինտեգրալ հաշիվը, ֆունկցիոնալ անալիզը, հավանականությունների տեսությունը և մաթեմատիկական վիճակագրությունը։ 1971 թ. Մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ինստիտուտից առանձնացավ Մաթեմատիկայի ինստիտուտը։ Ինստիտուտի տնօրեններ են եղել ակադեմիկոս [[Մխիթար Ջրբաշյան]]ը (1971-1989, 1989-1994 թվականներին պատվավոր տնօրեն), ակադեմիկոս [[Նորայր Առաքելյան]]ը (1989-1991, 1997-2006 թթ.), ակադեմիկոս [[Ալեքսանդր Թալալյան]]ը (1991-1997 թթ.), ֆ.մ.գ.դ. [[Բագրատ Բատիկյան]]ը (2006-2010 թթ.), ԳԱԱ թղթ. անդամ [[Վալերի Մարտիրոսյան]]ը (2011-2012 թթ.)։ Ակադեմիկոսներ [[Սերգեյ Մերգելյան]]ը, [[Ռաֆայել Ալեքսանդրյան]]ը, [[Ռուբեն Վիկտորի Համբարձումյան|Ռուբեն Համբարձումյան]]ը, [[Անրի Ներսեսյան]]ը նույնպես կարևոր ներդրում են ունեցել ինստիտուտի կայացման և զարգացման հարցում։ ==Տնօրեններ== 1971-1989 թթ. [[Մխիթար Ջրբաշյան]] 1989-1991 թթ. [[Նորայր Առաքելյան]] 1991-1997 թթ. [[Ալեքսանդր Թալալյան]] 1997-2006 թթ. [[Նորայր Առաքելյան]] 2006-2010 թթ. [[Բագրատ Բատիկյան]] 2011-2012 թթ. [[Վալերի Մարտիրոսյան]] 2012-2019 թթ.[[Ռաֆայել Բարխուդարյան]] 2019-2022 թթ. [[Գրիգորի Կարագուլյան]] 2022 թ. [[Ռաֆիկ Արամյան]] == Արտաքին Հղումներ == * [http://math.sci.am/ ՀՀ ԳԱԱ Մաթեմատիկայի ինստիտուտի պաշտոնական կայք] * [http://www.sci.am/resorgs.php?oid=2&langid=2 ՀՀ ԳԱԱ պաշտոնական կայք] [[Կատեգորիա:Հայաստանի գիտահետազոտական ինստիտուտներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ ԳԱԱ ինստիտուտներ ու կազմակերպություններ]] kptwo3lysn80z7p38edaxme7t2aycoo 8485142 8485138 2022-08-08T14:56:26Z 37.252.92.36 wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Համալսարան | անվանում = ՀՀ ԳԱԱ Մաթեմատիկայի ինստիտուտ | հապավում = | խորհրդանշան = [[Պատկեր:Logo IM NAS.png|thumb]] | պատկեր = | բնօրինակ_անվանում = | միջազգային_անվանում = | նախկին_անվանումներ = | դևից = | հիմնադրման_թվական = 01.07.1971 | տիպ = | տնօրեն = [[Ռաֆիկ Արամյան]] | գիտական_ղեկավարր = | ռեկտոր = | ուսանողներ = | օտարերկրյա_ուսանողներ = | ընդհանուր_անձնակազմ = | սպեցիալիտետ = | բակալավրիատ = | մագիստրատուրա = | ասպիրանտուրա = | դոկտորանտուրա = | դոկտորներ = | պրոֆեսորներ = | դասախոսներ = | տեղագրություն = {{դրոշ|Հայաստան}}[[Երևան]] | կամպուս = | հասցե = [http://math.sci.am/index.php?page=4, Երևան, Մարշալ Բաղրամյան 24/5, 0019] | կայք = http://math.sci.am }} '''Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիայի մաթեմատիկայի ինստիտուտը''' [[մաթեմատիկա]]կան հետազոտություններով զբաղվող ակադեմիական ինստիտուտ է [[Հայաստան]]ում։ ==Պատմություն== Ժամանակակից մաթեմատիկայի ուղղությամբ հետազոտությունները Հայաստանում սկիզբ են առել դեռևս 1944 թվականից, երբ նորաստեղծ [[Հայաստանի գիտությունների ակադեմիա]]յում հիմնադրվեց մաթեմատիկայի և մեխանիկայի բաժանմունքը։ Բաժանմունքը հետագայում վերակազմավորվեց որպես Մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ինստիտուտ, որի առաջին տնօրենն էր ակադեմիկոս [[Արտաշես Շահինյան]]ը։ Կազմավորման առաջին տարիներին ինստիտուտը հիմնականում զբաղվում էր ֆունկցիաների տեսությամբ։ Ժամանակի ընթացքում հետազոտությունների դաշտը ընդլայնվելով ներառեց նաև դիֆերենցիալ և ինտեգրալ հաշիվը, ֆունկցիոնալ անալիզը, հավանականությունների տեսությունը և մաթեմատիկական վիճակագրությունը։ 1971 թ. Մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ինստիտուտից առանձնացավ Մաթեմատիկայի ինստիտուտը։ Ինստիտուտի տնօրեններ են եղել ակադեմիկոս [[Մխիթար Ջրբաշյան]]ը (1971-1989, 1989-1994 թվականներին պատվավոր տնօրեն), ակադեմիկոս [[Նորայր Առաքելյան]]ը (1989-1991, 1997-2006 թթ.), ակադեմիկոս [[Ալեքսանդր Թալալյան]]ը (1991-1997 թթ.), ֆ.մ.գ.դ. [[Բագրատ Բատիկյան]]ը (2006-2010 թթ.), ԳԱԱ թղթ. անդամ [[Վալերի Մարտիրոսյան]]ը (2011-2012 թթ.)։ Ակադեմիկոսներ [[Սերգեյ Մերգելյան]]ը, [[Ռաֆայել Ալեքսանդրյան]]ը, [[Ռուբեն Վիկտորի Համբարձումյան|Ռուբեն Համբարձումյան]]ը, [[Անրի Ներսեսյան]]ը նույնպես կարևոր ներդրում են ունեցել ինստիտուտի կայացման և զարգացման հարցում։ ==Տնօրեններ== 1971-1989 թթ. [[Մխիթար Ջրբաշյան]] 1989-1991 թթ. [[Նորայր Առաքելյան]] 1991-1997 թթ. [[Ալեքսանդր Թալալյան]] 1997-2006 թթ. [[Նորայր Առաքելյան]] 2006-2010 թթ. [[Բագրատ Բատիկյան]] 2011-2012 թթ. [[Վալերի Մարտիրոսյան]] 2012-2019 թթ.[[Ռաֆայել Բարխուդարյան]] 2019-2022 թթ. [[Գրիգորի Կարագուլյան]] 2022 թ. [[Ռաֆիկ Արամյան]] == Արտաքին Հղումներ == * [http://math.sci.am/ ՀՀ ԳԱԱ Մաթեմատիկայի ինստիտուտի պաշտոնական կայք] * [http://www.sci.am/resorgs.php?oid=2&langid=2 ՀՀ ԳԱԱ պաշտոնական կայք] [[Կատեգորիա:Հայաստանի գիտահետազոտական ինստիտուտներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ ԳԱԱ ինստիտուտներ ու կազմակերպություններ]] fpwjec6gs3j9x6nvx0u6ocs8xdngz56 0 35978 8485421 8379620 2022-08-08T19:37:43Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Republican_Party_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exis wikitext text/x-wiki {{այլ|ՀՀԿ (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Կուսակցություն | անվանում = Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն | բնիկ անվանում = ՀՀԿ | colorcode = red | պատկերանիշ = | պատկերանիշի նկարագրում = Հանրապետական կուսակցության տարբերանշանը | պատկեր = | նկարագրում = | տեսակ = | երկիր = {{դրոշավորում|Հայաստան}} | առաջնորդ = [[Սերժ Սարգսյան]] | կարգախոս = «Անվտանգություն և առաջընթաց» | հիմնադիր = [[Աշոտ Նավասարդյան]] | հիմնադրված =[[1990|1990 թվական]] | լուծարված = | գաղափարախոսություն = ազգային կոնսերվատիզմ</br>ազգայնականություն</br> պրոռուսականություն</br>«մեծ վրան» | հայացք =աջակողմյան | կրոնք = | գույներ = | օրհներգ = | շտաբ = | թերթ = | ազգային = | միջազգային = | խորհուրդ = | աթոռներ1_վերնագիր = ՀՀ Ազգային ժողով | աթոռներ1 ={{Տեղեկաքարտ կուսակցություն/աթոռներ|4|107|hex=red}} | աթոռներ2_վերնագիր = [[Երևանի ավագանի]] | աթոռներ2 = {{Տեղեկաքարտ կուսակցություն/աթոռներ|0|65|hex=red}} | աթոռներ3_վերնագիր = | աթոռներ3 = | աթոռներ4_վերնագիր = | աթոռներ4 = | աթոռներ5_վերնագիր = | աթոռներ5 = | աթոռներ6_վերնագիր = | աթոռներ6 = | աթոռներ7_վերնագիր = | աթոռներ7 = | նախորդ = | հխջորդ = | կայք = | Վիքիպահեստ = }} '''Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն''', գործող ընդդիմադիր կուսակցություն [[Հայաստան]]ում<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/90598 |title=ՀՀԿ անդամների թիվը՝ թավշյա հեղափոխությունից առաջ և հետո}}</ref>։ Հիմնադրվել է [[1990]] թվականին։ Համաձայն կուսակցության պաշտոնական կայքի՝ կուսակցական գաղափարախոսությունը ազգային պահպանողական է<ref>hhk.am [http://www.hhk.am/hy/program/ Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության ծրագիր]</ref>։ Այն իրեն համարում է [[Ազգային միացյալ կուսակցություն|Ազգային միացյալ կուսակցության]] գաղափարական-քաղաքական ժառանգորդը։ Ներկայում ՀՀԿ-ն ընդդիմադիր, աջ-կենտրոնամետ կուսակցություն է։ Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության նախագահներ։ 1 Աշոտ Նավասարդյան 1990-1997 2 Անդրանիկ Մարգարյան 1997-2007 3 Սերժ Սարգսյան 2007-մինչ օրս == Պատմություն== {{թարմացնել}} === Կուսակցության համագումարները === * ՀՀԿ 17-րդ հերթական համագումար - 18 դեկտեմբերի 2021 թ. * ՀՀԿ 16-րդ հերթական համագումար - 26 նոյեմբերի 2016 թ. * ՀՀԿ 15-րդ հերթական համագումար - 24 մայիսի 2014 թ. * ՀՀԿ 14-րդ արտահերթ համագումար - 15 դեկտեմբերի 2012 թ. * ՀՀԿ 13-րդ հերթական համագումար - 10 մարտի 2012 թ. * ՀՀԿ 12-րդ հերթական համագումար - 28 նոյեմբեր * ՀՀԿ 10-րդ արտահերթ համագումար - 22 հուլիսի 2006 թ. * ՀՀԿ 9-րդ հերթական համագումար - 17 դեկտեմբերի 2005 թ. * ՀՀԿ 8-րդ հերթական համագումար - 12 հուլիսի 2003 թ. * ՀՀԿ 7-րդ արտահերթ համագումար - 30 նոյեմբերի 2002 թ. * ՀՀԿ 6-րդ հերթական համագումար - 09 հունիսի 2001 թ. * ՀՀԿ 5-րդ հերթական համագումար - 29 հունվարի 1999 թ. * ՀՀԿ 4-րդ հերթական համագումար - 20 դեկտեմբերի 1997 թ. * ՀՀԿ 3-րդ արտահերթ համագումար - 22 հունիսի 1996 թ. * ՀՀԿ 2-րդ հերթական համագումար - 02 դեկտեմբերի 1995 թ. * ՀՀԿ 2-րդ համաժողով - 14 ապրիլի 1995 թ. * ՀՀԿ 1-ին համագումար - 22 մարտի 1992 թ. * ՀՀԿ 1-ին համաժողով - մարտ 1991 թ. == Մասնակցությունը խորհրդարանական ընտրություններին == === 2018 === Հանրապետական կուսակցությունը մասնակցում է [[Հայաստանի խորհրդարանական ընտրություններ, 2018|Հայաստանի 2018 թվականի խորհրդարանական ընտրություններին]]։ Կուսակցության համապետական ցուցակը գլխավորում է Հայաստանի պաշտպանության նախկին նախարար [[Վիգեն Սարգսյան]]ը։ Կուսակցության կարգախոսն է «Եթե մտահոգ ես, ընտրի՛ր Հանրապետականին»<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/29615022.html |title=«Եթե մտահոգ ես, ընտրի՛ր Հանրապետականին». ՀՀԿ-ն հրապարակեց իր կարգախոսը}}</ref>։ Կուսակցությունից և ընտրապայքարից անսպասելի դուրս է գալիս [[Հերմինե Նաղդալյան]]ը։ ՀՀԿ-ից անսպասելի դուրս է գալիս նախկին վարչապետ [[Կարեն Կարապետյան]]ը։ ՀՀԿ- ից դուրս է գալիս գործարար Սամվել Կարապետյանի եղբայր [[Կարեն Կարապետյան]]ը, [[Տաճատ Վարդապետյան]]ը։ Այս ընտրություններում ՀՀԿ-ն առաջին անգամ պատմության մեջ չհայտնվեց ԱԺ-ում՝ չհավաքելով անցողիկ շեմը։ === 2021 թվականի հունիսի 20-ի արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ === Հայաստանի հանրապետական կուսակցությունը 2021 թվականի հունիսի 20-ի [[Հայաստանի խորհրդարանական ընտրություններ (2021)|արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններին]] կմասնակցի [[Հայրենիք կուսակցության]] հետ համատեղ քաղաքական [[Պատիվ ունեմ դաշինք|«Պատիվ ունեմ»]]<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/31256510.html|title=ՀՀԿ-ն ու «Հայրենիք»-ը ստորագրել են «Պատիվ ունեմ» դաշինք կազմելու հուշագիր|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2021 թ․ մայիսի 19}}</ref> դաշինքով։ Դաշինքի առաջին համարը առաջիկա ընտրություններում կլինի [[Հայաստանի ազգային անվտանգության ծառայություն|ԱԱԾ]] նախկին տնօրեն, [[Հայրենիք կուսակցության]] ղեկավար [[Արթուր Վանեցյան|Արթուր Վանեցյանը]]։ Հայաստանի երրորդ նախագահ, Հայաստանի hանրապետական կուսակցության ղեկավար [[Սերժ Սարգսյան|Սերժ Սարգսյանը]] ցուցակում չի լինելու<ref>{{Cite web|url=https://armeniasputnik.am/armenia/20210515/27557293/patyiv-unm-dashinq-varchapet-teknacu-serz-sargsyan.html|title=Հայտնի է «Պատիվ ունեմ» դաշինքի վարչապետի թեկնածուի անունը. Սերժ Սարգսյանը չկա ցուցակում|website=Sputnik Armenian|language=hy|accessdate=2021 թ․ մայիսի 19}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.shantnews.am/news/view/912659.html|title=«Ստորագրվեց «Պատիվ ունեմ» դաշինքի հուշագիրը»|language=hy|accessdate=2021 թ․ մայիսի 19}}</ref>։ Դաշինքի կարգախոսն է` «Ուղղի՛ր մեջքդ։ Կպնե՛նք գործին։ Որ ապրե՛նք։»<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/pativunenk/videos/4291478550914175/?hc_ref=ARSxqMiaZDz92LkitI4AriAwhqYtpcKYsIj1Qc1tW4oxiuV3_N99UkOMIoJP1SgHOok&fref=nf&__tn__=kC-R|title=Մուտք գործել կամ գրանցվել՝ դիտելու համար|website=www.facebook.com|language=hy|accessdate=2021 թ․ մայիսի 19}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Հայաստանի կուսակցություններ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի կուսակցություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրապետական կուսակցություն]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի խորհրդարանական ընտրություններ 2017]] [[Կատեգորիա:1990 հիմնադրումներ Հայաստանում]] 1t11df22p5sq5kfta22u0dmo0e2ka46 10 37056 8485416 8089825 2022-08-08T19:32:53Z CommonsDelinker 212 "Flag_of_Ejmiatsin.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|դրոշավորում/դրոշ</noinclude>}}} | alias = Վաղարշապատ | flag alias = | չափ = {{{չափ|}}} }}<noinclude> [[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Հայաստան|{{PAGENAME}}]] </noinclude> qmqww0k8jovj1fj5d5nz0grabg2quf2 0 39164 8485322 8473378 2022-08-08T18:35:39Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_the_First_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Հայաստան (այլ կիրառումներ)‎}} {{Պատմական երկիր | Անվանում = Հայաստանի Հանրապետություն | Նախորդ1=Անդրկովկասյան Դեմոկրատական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն | Դրոշ_Նախորդ1= Flag of the Transcaucasian Federation.svg | Հաջորդ1=Հայկական ՍՍՀ | Դրոշ_Հաջորդ1= Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_(1922).svg | Դրոշ= [[Պատկեր:Flag of the First Republic of Armenia.svg|120px]] | Զինանշան = | Քարտեզ = [[Պատկեր:First Republic of Armenia in 1918-1920.png|280px]] | Քարտեզի տարեթիվ = Հայաստանի Դեմոկրատական Հանրապետությունը 1918-1920 թթ․ | Պետական կարգ=Խորհրդարանական հանրապետություն | Մայրաքաղաք=[[Երևան]] | Պետության գլուխ=[[Վարչապետ]] | Օրենսդրություն=[[Խորհրդարան]] | Հիմնադրում=Հայաստանի անկախության հռչակումը | Հիմնադրման տարեթիվ= [[մայիսի 28]], [[1918]] | Իրադարձություն1= Երևանում Հայաստանի խորհրդի անդրանիկ նիստի հանդիսավոր բացումը | Իրադարձության տարեթիվ1= 1.08.1918 թ. | Իրադարձություն2= Հայ-վրացական կարճատև պատերազմը | Իրադարձության տարեթիվ2= 5-31.12.1918 թ. | Իրադարձություն3= Միացյալ և անկախ Հայաստանի հռչակումը | Իրադարձության տարեթիվ3= 28.05.1919 թ. | Իրադարձություն4= Հայաստանի խորհրդարանական առաջին և միակ ընտրությունները | Իրադարձության տարեթիվ4= 21-23.06.1919 թ. | Իրադարձություն5= Հայաստանի անկախության փաստացիորեն ճանաչումը Անտանտի Գերագույն խորհրդի կողմից | Իրադարձության տարեթիվ5= 19.01.1920 թ. | Իրադարձություն6= Ալեքսանդրապոլում Հայաստանի համալսարանի հանդիսավոր բացումը | Իրադարձության տարեթիվ6= 31.01.1920 թ. | Իրադարձություն7= Սևրի պայմանագրի ստորագրումը | Իրադարձության տարեթիվ7= 10.08.1920 թ. | Ավարտ= Հայաստանի խորհրդայնացումը | Ավարտի տարեթիվ= [[դեկտեմբերի 2]], [[1920]] | Մակերես= 70.000 քառ. կմ (1920 թ.) <br /> 170,000 քառ. կմ (Սևրի պայմանագրի կնքումից հետո) | Բնակչություն= 1․300․000 (+300,000 - 350,000 արևմտահայեր) | Ազգություն= [[Հայեր]] | Արժույթ= [[Հայկական ռուբլի]] | Կարգախոս= [[Մեկ ազգ, մեկ հայրենիք]] | Տոն= [[Մայիսի 28]] | Հիմն= [[Մեր Հայրենիք]] | Լեզու= [[Հայերեն]] | Կրոն= [[Հայ առաքելական եկեղեցի]] | Նշումներ= |Դրոշ_Հաջորդ4=Flag of Armenian SSR.svg|Նախորդ2=Երևանի նահանգ|Դրոշ_Նախորդ2=Coat_of_Arms_of_Erivan_gubernia_(Russian_empire).png}} [[Պատկեր:ATD of the regions of Turkey occupied by Russian troops during WW1.png|մինի|1916-1917 թվականներին ռուսական զորքերի կողմից գրավված վարչական բաժանումները արևմտյան Հայաստանի և Պոնտոսի տարածքները.]] '''Հայաստանի Հանրապետութիւն''' ('''Հայաստանի Հանրապետություն'''), ստեղծվել է [[1918]] թվականի [[մայիսի 28]]-ին՝ մայիսին տեղի ունեցած [[Սարդարապատի ճակատամարտ|Սարդարապատ]]ի, [[Բաշ-Ապարանի ճակատամարտ|Բաշ-Ապարան]]ի և [[Ղարաքիլիսայի ճակատամարտ|Ղարաքիլիսա]]յի հերոսամարտերից հետո<ref>{{Cite web |url=http://yerkirmedia.am/social/hayastani-arajin-hanrapetutyun-hrchakvel-ankakh/ |title=1918-ի մայիսի 28-ին հռչակվեց Հայաստանի Առաջին Հանրապետությունը |accessdate=2017 թ․ հունիսի 3 |archive-date=2017 թ․ հունիսի 17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170617094740/http://yerkirmedia.am/social/hayastani-arajin-hanrapetutyun-hrchakvel-ankakh/ |dead-url=yes }}</ref>։ Առաջին հանրապետությունը հիմնադրվեց հայ ժողովրդի համար ծանր ժամանակահատվածում, երբ [[Երիտասարդ թուրքեր|երիտթուրքական]] բնաջնջման ծրագրից խուսափած բազմահազար հայ գաղթականներն ու սովը, տրանսպորտային ուղիների շրջափակումները, [[Քեմալական շարժում|քեմալական Թուրքիայի]] հարձակումը<ref>[http://blog.mediamall.am/?id=35353 Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն (1918-1920)]</ref>, ինչպես նաև Ռուսական Կայսրության մանիպուլատիվ ու դավաճանական կեցվածքը Դաշնակցական Կառավարության նկատմաբ հնարավորություն չէին ընձեռելու պետության ղեկավարներին ստեղծել կայուն պետություն։ Առաջին հանրապետությունը գոյատևեց մինչև 1920 թվականի դեկտեմբերի 2-ը, երբ [[Ռուս-թուրքական համատեղ ագրեսիա ընդդեմ Հայաստանի (1920)|Ռուս-թուրքական համատեղ բազմամսյա ագրեսիայի]] հետեւանքով [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի]] հանրապետության արևմտյան և հարավ–արևմտյան գավառները՝ այդ թվում [[Կարս]]ը, [[Արդահան]]ը, [[Կաղզվան]]ը, [[Սուրմալու]]–[[Իգդիր]]ը՝ սրբազան [[Արարատ|Արարատ լեռով]], անցան քեմալական [[Թուրքիա]]յին, իսկ արևելյան գավառները՝ օկուպացվեցին բոլշեվիկների կողմից ու բաժանվեցին մի քանի մասի՝ [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Հայաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն]], [[Նախիջևանի գավառ|Նախիջևանի երկրամաս]], [[Լեռնային Ղարաբաղ|Արցախ]], [[Գարդման (գավառ)|Գարդման]]-[[Գանձակ]]՝ [[Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության]] կազմում և այլն։ Այդ ամենը իր այսպես կոչված իրավական ձեւակերպումը ստացավ եւ Լենին-Աթաթուրք ապօրինի 1921 թ․ մարտի 16–ի [[Մոսկվայի ռուս-թուրքական պայմանագիր (1921)|Ռուս–թուրքական եղբայրության Մոսկովյան պայմանագրով]], որը սակայն, իր ստորագրման պահից սկսած մինչ այժմ հակասում է միջազգային իրավունքի նորմերին, և այդ իսկ պատճառով, որպես ապօրինի միջազգային պայմանագիր՝ գրանցված չէ ՄԱԿ–ի միջազգային պայմանագրերի ռեգիստրում։ Չնայած կարճ կյանքին՝ Առաջին Հանրապետության դերը անգնահատելի է, նախ և առաջ՝ Հայոց Պետականությունը վերակերտելու առումով<ref>[https://uniarm.wordpress.com/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6-%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1/ Հայաստանի Առաջին Դեմոկրատական Հանրապետություն]</ref>։ == Պատմություն== [[Պատկեր:Armenian army 1918թ.jpg|250px|մինի|ձախից|Կաթողիկոս [[Գևորգ Ե Սուրենյանց (Տփղիսեցի)|Գևորգ Ե Սուրենյանցը (Տփղիսեցի)]] օրհնում է կամավորներին: ([[1918]] թ.)]] === 1918 թվական === *1918 թ. հուլիսի 24-ին հրապարակվեց [[Հայաստանի Հանրապետություն|ՀՀ]] անդրանիկ կառավարության կազմը. վարչապետ՝ [[Հովհաննես Քաջազնունի|Հովհաննես Քաջազնունի (Իգիթխանյան)]], արտաքին գործերի նախարար՝ [[Ալեքսանդր Խատիսյան]], ներքին գործերի նախարար՝ [[Արամ Մանուկյան (ՀՅԴ)|Արամ Մանուկյան]], ֆինանսների նախարար՝ Խ. Կարճիկյան, զինվորական նախարար՝ գեներալ [[Հովհաննես Հախվերդյան]], արդարադատության նախարար՝ Գ. Պետրոսյան<ref>[https://armlur.am/26125/ Այսօր Հայաստանի Առաջին Հանրապետության տոնն է]</ref>։ *1918 թ. հուլիսին [[Հայաստանի Հանրապետության դրոշ|Հայաստանի ազգային դրոշ]] ընդունվեց եռագույնը (կարմիր, կապույտ, նարնջագույն)<ref>[http://www.andradardz.am/?p=58011 Հայաստանի Հանրապետութիւն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ *1918 թ. օգոստոսի 1-ին [[Երևան]]ի քաղաքային ակումբի դահլիճում տեղի ունեցավ [[Հայաստան]]ի խորհրդի անդրանիկ նիստի հանդիսավոր բացումը՝ հյուրերի և 46 պատգամավորի մասնակցությամբ, որի կազմը ձևավորվել էր [[Հայ ազգային խորհուրդ|Ազգային խորհրդ]]ի եռապատկումով ու այլազգիների ներգրավումով. 38 հայ, 6 թուրք-թաթար, մեկ ռուս և մեկ եզդի<ref>[http://operativ.am/?p=19136/ Մայիսի 28-ը Հայաստանի Առաջին Հանրապետության անկախության օրն է]</ref>։ *1918 թ. հոկտեմբերի 30-ին [[Մուդրոսի զինադադար|Մուդրոսում]] կնքվեց զինադադար Անտանտի և [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] միջև, որով [[Օսմանյան կայսրություն]]ը ճանաչեց իր պարտությունը և դուրս եկավ [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ից<ref>{{Cite web |url=http://www.armeniansgenocide.am/am/Encyclopedia_Of_armenian_genocide_Mudrosi_zinadadar_1918 |title=Մուդրոսի զինադադար |accessdate=2017 թ․ հունիսի 3 |archive-date=2017 թ․ մայիսի 31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170531110130/http://www.armeniansgenocide.am/am/Encyclopedia_Of_armenian_genocide_Mudrosi_zinadadar_1918 |dead-url=yes }}</ref>։ *1918 թ. նոյեմբերին [[ՀՅԴ]]-ն և ՀԺԿ-ն կազմեցին կոալիցիոն կառավարություն։ *1918 թ. դեկտեմբերին [[Վրաստանի դեմոկրատական հանրապետություն|Վրաստանը]] գրավեց [[Ախալքալաքի գավառ|Ախալքալաքը]] և [[Բորչալուի գավառ|Լոռին]]։ *1918 թ. դեկտեմբերի 5-ին սկսվեց [[հայ-վրացական պատերազմ]]ը։ Հայկական բանակը [[Դրո]]յի գլխավորությամբ կարճ ժամանակում [[Վրաստան]]ին հասցրեց ծանր հարված։ *1918 թ. դեկտեմբերի 23-ին հայկական զորքերն ամրացան [[Սադախլո]]ում։ *1918 թ. դեկտեմբերի 31-ին կողմերի միջև կնքվեց համաձայնագիր զինադադարի մասին։ *1918 թ. աշնանից մինչև 1919 թ. գարուն սովի և համաճարակների հետևանքով մահացավ մոտ 150.000 մարդ։ === 1919 թվական === *1919 թ. փետրվարին երկրի ծանր դրությունը [[Հայաստան]]ի խորհրդին ստիպեց դիմել [[Եվրոպա]]յի և [[ԱՄՆ]]-ի օգնությանը։ [[Պատկեր:May 28 1919 celebration Yerevan.jpg|մինի|left|250x250px|Անկախության օրվա միջոցառում, Մայիսի 28, 1919]]*1919 թ. մայիսի 16-ին [[ՀՀ]] նախարարների խորհուրդը [[Երևան]]ում [[ԵՊՀ|համալսարան]] հիմնելու վերաբերյալ որոշում ընդունեց։ *1919 թ. հունիսի 21-23-ը [[Հայաստան]]ում կայացան առաջին և միակ խորհրդարանական ընտրությունները։ Ընտրվեցին խորհրդարանի 80 անդամներ (այդ թվում՝ 3 կին), որոնցից 72-ը [[ՀՅԴ]] անդամներ էին, 4-ը՝ էսեռներ, 1-ը՝ անկուսակցական, 2-ը՝ [[ադրբեջանցիներ|թուրք-թաթարներ]] և 1-ը՝ [[եզդի]]։ *1919 թ. հուլիսին [[Հայաստան]]ում բռնկվեց թուրք-թաթարական ընդհանուր խռովություն, որի համար [[Թուրքիա]]ն և [[Ադրբեջան]]ը ջանք չէին խնայել։ *1919 թ. աշնանը հայ-ադրբեջանական ընդհարումներ են տեղի ունեցել [[Զանգեզուրի գավառ|Զանգեզուրի]] համար։ Միայն [[Անդրանիկ Օզանյան|Անդրանիկ]]ի,[[Դրաստամատ Կանայան|Դրոյի]] և [[Գարեգին Նժդեհ|Նժդեհի]] ձեռնարկած համառ ջանքերի շնորհիվ հաջողվեց պահպանել Զանգեզուրը։ === 1920 թվական === [[Պատկեր:Armenian parade 14 April 1920.jpg|մինի|250x250px|[[Առաջին համաշխարհային պատերազմ|Առաջին աշխարհամարտ]]ին մասնակցած հինգ հարյուր հայ վետերանների պատվիրակությունը [[Վաշինգտոն ԿՇ|Վաշինգտոն]]ում ([[ապրիլ]], [[1920]])]] [[Պատկեր:063 may 28 1920.jpg|մինի|250x250px|Անկախության օրվա միջոցառում (մայիսի 28, 1920)]] *1920 թ. հունվարի 19-ին Անտանտի Գերագույն խորհուրդը փաստացիորեն ճանաչեց [[Հայաստան]]ի անկախությունը։ *1920 թ. հունվարի 31-ին [[Ալեքսանդրապոլ]]ի (այժմ՝ [[Գյումրի]]) առևտրային դպրոցի շենքում մեծ շուքով կատարվեց [[ԵՊՀ|Հայաստանի համալսարան]]ի բացման հանդիսավոր արարողությունը։ *1920 թ. մարտին ստեղծվեց երդվյալ ատենակալների դատարանը։ *1920 թ. ապրիլին ստեղծվեց ազգային դրամը։ *1920 թ. ապրիլին խորհրդային զորքերը մտան [[Ադրբեջան]] և այնտեղ հաստատեցին խորհրդային կարգեր։ *1920 թ. մայիսի 1-ին [[Երևան]]ում և մի շարք այլ քաղաքներում տեղի ունեցան հակակառավարական ցույցեր։ *1920 թ. մայիսի 5-ին խորհրդարանի արտակարգ նիստում հրաժարական տվեց [[Ալեքսանդր Խատիսյան]]ի կառավարությունը։ Ընտրվեց նոր կառավարություն [[Համազասպ Օհանջանյան|Համազասպ (Համո) Օհանջանյան]]ի գլխավորությամբ։ *1920 թ. հուլիսին [[ՀՀ]] կառավարությունը հաստատեց [[Հայաստանի առաջին հանրապետության զինանշան|ՀՀ զինանշանը]], որը հեղինակել էին [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ը և [[Հակոբ Կոջոյան]]ը։ Օրհներգ ընդունվեց [[Միքայել Նալբանդյան]]ի «[[Մեր հայրենիք]]» երգը, որի երաժշտության հեղինակն էր [[Բարսեղ Կանաչյան]]ը։ *1920 թ. օգոստոսի 10-ին [[Փարիզ]]ի արվարձան Սևրում [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ում հաղթած երկրների և [[Օսմանյան կայսրություն|սուլթանական Թուրքիա]]յի ներկայացուցիչների միջև կնքվեց [[Սևրի պայմանագիր|հաշտության պայմանագիր]]։ Նրանով [[Հայաստան]]ը [[Թուրքիա]]յի կողմից ճանաչվում էր իբրև ազատ և անկախ պետություն։ *1920 թ. աշնանը հայկական բանակն ուներ 40.000 զինվոր։ [[Պատկեր:Celebration of Independence of Republic of Armenia (1920).jpg|մինի|250x250px|Անկախության օրվա միջոցառում, Մայիսի 28, 1920]]*1920 թ. սեպտեմբերին [[Բաքու|Բաքվում]] տեղի ունեցավ Արևելքի ժողովուրդների I համագումարը, որտեղ հարց բարձրացվեց [[Ռուսաստան]]ի ու [[Թուրքիա]]յի մեջտեղից վերացնել հայկական սեպը։ *1920 թ. սեպտեմբերի 23-ին սկսվեց հայ-թուրքական պատերազմը։ [[ՀՀ]] վրա հարձակված թուրքական բանակի հարվածային ուժը Քյազիմ Կարաբեքիրի 15-րդ կորպուսն էր, որն ուներ 30 հազար զինվոր։ *1920 թ. հոկտեմբերի 14-ին [[ԽՍՀՄ|Խորհրդային Ռուսաստան]]ի ղեկավարությունը որոշում ընդունեց [[Հայաստան]]ը խորհրդայնացնելու մասին։ *1920 թ. հոկտեմբերի 30-ին թշնամին գրավեց [[Կարս]]ը՝ գերելով մոտ 3.000 զինվորների և զինվորական ու քաղաքացիական բարձրաստիճան անձանց։ Երեք օր անընդմեջ թուրքերը [[Կարս]]ում զբաղված էին իրենց հատուկ վայրագություններով, որոնց զոհ գնացին մոտ 6000 հայեր։ *1920 թ. նոյեմբերի 18-ին կնքվեց զինադադարի համաձայնագիր, որի պայմանները խիստ ծանր էին [[ՀՀ]] համար։[[Պատկեր:Administrative-territorial division of the First Republic of Armenia in 1920.png|մինի|Հայաստանի առաջին հանրապետության վարչատարածքային բաժանումը 1920 թ.]] *1920 թ. նոյեմբերի 22-ին [[ԱՄՆ|ԱՄՆ–ի]] 28-րդ նախագահ [[Վուդրո Վիլսոն]]ի [[Վիլսոնի իրավարար վճիռ|իրավարար վճռով]] հաստատվեց Հայաստանի արևմտյան սահմանը՝ Թուրքիայի հետ։ Հայաստանը ստանում էր [[Արևմտյան Հայաստան]]ի՝ [[Թուրքիա]]յի կողմից օկուպացված տարածքների զգալի մասը՝ որոշ տեղեկություններով՝ 90.000 կմ², այլ տեղեկություններով մինչև 103.599 կմ² մակերեսով։ [[Պատկեր:First republic of Armenia-west borders by Woodrow Wilson.png|մինի|250x250px|Վուդրո Վիլսոնի Իրավարար վճռով հաստատված Հայաստանի Առաջին Հանրապետության արևմտյան սահմանները։]] *1920 թ. նոյեմբերի 23-ին [[Համազասպ Օհանջանյան|Համազասպ (Համո) Օհանջանյան]]ի կառավարությունը հրաժարական տվեց և կազմվեց նորը՝ [[Սիմոն Վրացյան]]ի գլխավորությամբ։ Այն կոալիցիոն էր և կազմված էր էսեռների հետ։ *1920 թ. նոյեմբերի 24-ին [[Ալեքսանդրապոլ]]ում սկսվեցին հայ-թուրքական հաշտության բանակցություններ, որոնք ավարտվեցին դեկտեմբերի 2-ի լույս 3-ի գիշերը, այն բանից հետո, երբ [[Հայաստան]]ն արդեն խորհրդայնացել էր, իսկ [[ՀՀ]] կառավարությունը հրաժարվել էր իշխանությունից։ [[Ալեքսանդրապոլի պայմանագիր|Ալեքսանդրապոլի պայմանագրով]] Թուրքիային էր անցնում 1914 թ. դրությամբ [[Արևելյան Հայաստան]]ի մեջ մտնող ավելի քան 20.000 կմ2 տարածք՝ [[Կարս]]ը, [[Սարիղամիշ]]ը, Կաղզվանը, [[Արդահան]]ը, [[Օլթի]]ն, [[Սուրմալուի գավառ|Սուրմալուի]] գավառը։ Փաստորեն հայ-թուրքական սահմանն անցնելու էր [[Ախուրյան]] և [[Արաքս]] գետերի հունով։ Իսկ [[Նախիջևանի գավառ|Նախիջևանի]], [[Շարուր-Դարալագյազի գավառ|Շարուրի և Շահթախթի]] շրջանները ժամանակավորապես հանձնվում էին Թուրքիային, մինչև որ այնտեղ կանցկացվեր հանրաքվե, որին [[Հայաստան]]ը չպետք է մասնակցեր։ *1920 թ. նոյեմբերի 29-ին խորհրդային բանակը և [[Բաքու|Բաքվում]] կազմավորված [[Հայաստան]]ի ռազմահեղափոխական կոմիտեն, որի նախագահն էր բոլշևիկ [[Սարգիս Կասյան]]ը, մտան [[Իջևան]], որտեղ հայտարարեցին դաշնակցական կառավարության տապալման և [[Հայաստան]]ի խորհրդայնացման մասին։ *1920 թ. դեկտեմբերի 2-ին [[Երևան]]ում ստորագրվեց համաձայնագիր։ Դրանով [[Հայաստան]]ը հռչակվում էր [[ՀԽՍՀ|խորհրդային սոցիալիստական հանրապետություն]], իշխանությունը անցնում էր ժամանակավոր [[Հայաստանի ռազմահեղափոխական կոմիտե|ռազմահեղափոխական կոմիտե]]ին։ *1920 թ. դեկտեմբերին ռուսների կողմից ձերբակալվեցին [[ՀՀ]] բանակի 1.000-ից ավելի սպաներ, այդ թվում [[Թովմաս Նազարբեկյան]]ը, [[Մովսես Սիլիկյան]]ը և ուրիշներ, որոնց ոտքով քշեցին [[Ալավերդի]]՝ ճանապարհին նրանցից ոմանց սպանելով, բոլորին ծաղր ու ծանակի ենթարկելով։ Ապա ձերբակալվածներին ուղարկեցին [[Բաքու|Բաքվի]] և [[Ռուսաստան]]ի բանտեր։ 1921 թ. փետրվարին [[Դիլիջան]]ի շրջանում գնդակահարվեցին [[Սարդարապատի ճակատամարտ]]ի մեծ թվով հերոսներ, այդ թվում՝ [[Դանիել Բեկ-Փիրումյան]]ը։ Նրա եղբայր [[Պողոս Բեկ-Փիրումյան|Պողոս (Պավել) Բեկ-Փիրումյան]]ը, չդիմանալով կտտանքներին ու նվաստացումներին, ինքնասպանություն գործեց։ === 1921 թվական === *1921 թ. փետրվարի 13-ին սկսվեց ապստամբություն, որի ազդանշանը տվեցին [[Արագած]]ի ստորոտում վերաբնակված սասունցիները։ Մինչև փետրվարի 17-ը ապստամբները ազատագրեցին [[Աշտարակ]]ը, [[Էջմիածին]]ը, [[Գառնի (գյուղ)|Բաշ-Գառնին]], Ներքին Ախտան ([[Հրազդան]]) և այլ բնակավայրեր։ Փետրվարի 18-ին ապստամբ ուժերը [[Կուռո Թարխանյան]]ի և [[Բաշգառնեցի Մարտիրոս]]ի գլխավորությամբ մտան [[Երևան]]։ Բոլշևիկները և կարմիր զորամասերը հեռացան Ղամարլու ([[Արտաշատ]])։ Բանտերից ազատվեցին [[Հովհաննես Քաջազնունի]]ն, [[Լևոն Շանթ]]ը, [[Նիկոլ Աղբալյան]]ը և 100-ավոր այլ պետական գործիչներ ու մտավորականներ։ *1921 թ. մարտի 25-ին սկսվեց բոլշևիկների հորդաների հարձակումը բոլոր ուղղություններով։ Նրանք գրավեցին և արյան մեջ խեղդեցին [[Ապարանի շրջան|Ապարանը]], [[Կոտայքի շրջան|Կոտայքը]] և, աստիճանաբար առաջանալով, ապրիլի 2-ին մտան Երևան։ Մայրաքաղաքը ավերածությունից փրկելու և ավելորդ արյունահեղությունից խուսափելու համար որոշվեց Երևանը հանձնել առանց կռվի։ Այսինքն, փաստացի՝ Ազատ և Ժողովրդավարական Հայկական պետականությունը՝ Հայաստանի Հանրապետութիւնը կամ Հայաստանի Առաջին Հանրապետությունը գոյութիւն է ունեցել նաև 1921 թվականին, մօտ 42 օր՝ փետրուարի 18–ից մինչեւ ապրիլի 2–ը<ref>Հայօց Պատմություն։ Հատոր 4-րդ։ Գիրք Առաջին։ Նորագույն ժամանակաշրջան, 1918-1945 թթ.: ՀՀ Գիտությունների Ազգային Ակադէմիա։ Պատմության ինստիտուտ։ Երեւան, 2010 թ.:</ref>։, <ref>Chorbajian, Levon; Mutafian, Claude; Donabedian, Patrick (1994). The Caucasian Knot: The History and Geopolitics of Nagorno-Karabagh. էջ 33։ Zed Books. ISBN 1-85649-287-7.</ref>, <ref>Ա․ Հակոբյան (1986). "Փետրվարյան խռովություն 1921". Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, հատոր 12, էջ 334։</ref>, <ref>1921թ. Փետրուարեան Ապստամբութիւնը պիտի յաղթի 2021թ. փետրուարին։ ՄԵԾ ՀԱՅՔ 18.II.2020։ Հեռուստահաղորդում, Լոս Անջելես, ԱՄՆ։ </ref>, <ref>1-ին Հանրապետության Կորստի Գլխավոր Մեղավորը Մեր Ոխերիմ Բարեկամ Ռուսաստանն էր․ Մնացական Խաչատրյան։ May 30, 2018։ Հեռուստահաղորդում, Լոս Անջելես, ԱՄՆ։ </ref>, <ref>Ավանտյուրա՞, Թե՞ Ապստամբություն․ Ինչ Տեղի Ունեցավ 1921 Թ․ Փետրվարին։ Feb 19, 2019, Հեռուստահաղորդում, Լոս Անջելես, ԱՄՆ։ </ref> Ավելին, քանի որ նույն թվականին գոյություն ուներ Լեռնահայաստանը, ապա Հայաստանի Առաջին Հանրապետությունը իր շարունակությունն ունեցավ նաև այդտեղ։ Ուստի Հայաստանի Առաջին Հանրապետության պատմությունը իրականում կարելի երկարաձգել մինչեւ Լեռնահայաստանի անկումը։ Ահա այդ առումով կարեւոր է հաշվի առնել հետեւյալը։ 1920 թ.- դեկտեմբերի 25-ին [[Տաթևի վանք|Տաթևի վանքում]] հրավիրվեց համազանգեզուրյան առաջին համագումարը։ Որոշվեց [[Սյունիք|Սյունիքը]] կամ [[Զանգեզուր|Զանգեզուրը]] ժամանակավորապես հռչակել անկախ պետություն, մինչև պարզ կդառնար Հայաստանի Հանրապետությանը միանալու հնարավորությունը։ Նորաստեղծ Սյունիքի կամ Զանգեզուրի հանրապետության [[սպարապետ]], ՝ Սյունյաց Սպարապետ, այսինքն՝ ռազմական ուժերի գերագույն գլխավոր հրամանատար դարձավ [[Գարեգին Նժդեհ|Գարեգին Նժդեհը]]։ Նժդեհը, փաստորեն, հանդիսանում էր նաեւ Սյունիքի (Զանգեզուրի) հանրապետության քաղաքական բարձրագույն ղեկավարը։ 1921 թ.-ի ապրիլի 27-ին, այսինքն՝ Երեւանի անկումից, փաստորեն բոլշեւիկների կողմից Հայաստանի Հանրապետության մայրաքաղաքն ու կենտրոնական շրջանները վերագրավելուց հետո՝ դարձյալ Տաթևի վանքում կայացավ համազանգեզուրյան երկրորդ համագումարը, որը երկրամասը կոչեց [[Լեռնահայաստան]]։ Սպարապետ Նժդեհը պաշտոնապես դարձավ [[վարչապետ]] և պարգևատրվեց «Խուստուփյան արծիվ» շքանշանով<ref>«Լուրեր Հայաստանից - ԼԵՌՆԱՀԱՅԱՍՏԱՆԻ 85-ԱՄՅԱԿԸ ՆՇԵՑԻՆ ՄԻԱՅՆ ՍՅՈՒՆԻՔԻ ՄԱՐԶԿԵՆՏՐՈՆՈՒՄ»։ web.archive.org։ 2011-07-16։ Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 24</ref>։ Համագումարի կազմը (95 մարդ) հայտարարվեց Լեռնահայաստանի [[պառլամենտ]]։ Լեռնահայաստանը վերանվանվեց Հայաստանի Հանրապետություն՝ [[Սիմոն Վրացյանի]] վարչապետությամբ։ Նման անվանումն ուղղակի հակադրվում էր Խորհրդային Հայաստանին և մարտահրավեր էր նետում նրան։ 1921-ի ապրիլից սկսած՝ Հայրենիքի փրկութեան կոմիտէի գլխաւորութեամբ, Հայաստանի Հանրապետութեան ղեկավարութիւնը հարկադրված էր նահանջել Երեւանից եւ Արարատեան դաշտից դէպի Սյունիք` այնտեղի ց էլ՝ անցնելու համար Պարսկաստանի Ասրպատական նահանգ։ Այդ օրերին, 12 հազար գաղթականութեան (այդ թվում՝ 4 հազար զորքի) նահանջի պայմաններում, Սիւնիքը շարունակեց իր յաղթական կռիւները եւ հռչակեց Լեռնահայաստանի Հանրապետութիւնը` սպարապետ Նժդեհի վարչապետութեամբ։ Յունիսի 1-ին, Սյունիք անցած Հայաստանի Հանրապետութեան կառավարութեան նախաձեռնութեամբ, Լեռնահայաստանը յայտարարուեց Հայաստանի Հանրապետություն` Սիմոն Վրացեանին նշանակելով վարչապետ (Նժդեհը մնաց իբրեւ սպարապետ)։ Բայց Վրաստանն ու Հայաստանը փաստօրէն ընկել էինռուսական բոլշեւիկեան տիրապետութեան տակ։ Պարէնն ու հացահատիկը սպառվել էին, եւ Լեռնահայաստանի կառավարական ու ռազմական ղեկավար մարմինները դժուարութիւն ունէին պաշտպանելու անգամ Սյունիքի հայութիւնը։ Այդ պայմաններում, հաշուի առնելով, որ Ռուսաստանի կոմղից զավթված, այսպես ասած՝ խորհրդայնացված Հայաստանի բոլշեւիկեան ղեկավարութիւնը իր 1921 յունիսի հռչակագրով Սիւնիքը պաշտօնապէս կցել էր մայր երկրին` յուլիսին Լեռնահայաստանը իր կարգին տեղի տուեց խորհրդայնացման առջեւ։ Ռուսական և նրանց ենթակա հայկական խորհրդային ուժերը պատրաստվում էին վճռական մարտական գործողությունների։ Ռուսական ուժերը (Կովկասյան առանձին բանակը արևելքից՝ Ադրբեջանից, և կարմիր բանակի Երևանյան խմբավորումը արևմուտքից) 1921 թվականի հունիս-հուլիսին զարգացրին ռազմական գործողությունները Զանգեզուրի պաշտպանների դեմ։ Այնուամենայնիվ՝ հայ–ռուսական ուժերի հարաբերակցությունը չափազանց տարբեր էր՝ հօգուտ Ռուսաստանի։ 12 Յուլիս 1921թ. տեղի ունեցավ Լեռնահայաստանի Անկումը Եւ Գարեգին Նժդեհի Պարսկաստան Անցումը։ 1921ի յուլիս 12-ին Հայաստանի Հանրապետութեան ազատ ու անկախ վերջին տարածքն ու միջնաբերդը` Լեռնահայաստանը եւս ընկաւ Ռուսական Կարմիր բանակի տիրապետութեան տակ։ Հուլիսի կեսերին Գարեգին Նժդեհը փոքրաթիվ մասնակիցներով թողեց Սյունիքի և Հայաստանի սահմանները, հայտարարելով, որ եթե Սյունիքը չմնա Հայաստանին, ինքը կվերադառնա պայքարը շարունակելու համար։ == Հայաստանի առաջին Հանրապետության պարբերական մամուլը 1918-1920 թթ. == 1918 թ. մայիսի 28-ին՝ երկարատև ընդմիջումից հետո, Հայաստանի անկախության վերականգնումը հայ ժողովրդի կյանքում ունեցավ ոչ միայն քաղաքական, այլև պատմամշակութային խոշոր նշանակություն։ Աշխուժացավ հասարակական - քաղաքական կյանքը, սկսեց բուռն ծաղկում ապրել պարբերական մամուլը, լրագրական ու ստեղծագործական կյանքը։ ՀՀ կարճատև՝ ընդամենը 2.5 տարվա գոյության ընթացքում, տարբեր հաճախականությամբ լույս են տեսել, ընդհանուր հաշվով, 60 անուն պարբերականներ։ Դրանց ճնշող մեծամասնությունը հրատարակվում էին մայրաքաղաք Երևանում։ Զգալի թվաքանակով թերթեր էին լույս ընծայվում Ալեքսանդրապոլում, Կարսում, Էջմիածնում, Գորիսում և այլուր։ ՀՀ պարբերական մամուլը կարելի է բաժանել 3 տիպի՝ պաշտոնական, կուսակցական և անկախ (անկուսակցական)։ Պաշտոնական պարբերականների ընդհանուր թիվը կազմում էր 14 անուն թերթ, կուսակցականը՝ 38, իսկ անկախ մամուլինը՝ 8 անուն թերթ։ === ՀՀ պաշտոնական մամուլ === ՀՀ պաշտոնական մամուլի նպատակը կառավարության և խորհրդարանի ընդունած օրենքների, օրենսդրական ակտերի, որոշումների ու հրամանների հրապարակումն ու տարածումն էր։ ՀՀ գլխավոր պաշտոնական օրգանը «Կառավարության լրաբեր» եռօրյա թերթն էր, որը սկսել է լույս տեսնել 1918 թ. սեպտեմբերի 1-ից մինչև 1920 թ. հուլիսի 20-ը։ Հաջորդ պաշտոնաթերթը 1918 թ. հուլիս ամսից լույս տեսնող «Հայոց Ազգային Խորհրդի լրատու» եռօրյան էր, որի տպագրությունը ընդհատվեց հուլիսի 23-ին։ Պաշտոնական մամուլի թվին էր դասվում ռազմական նախարարության «Ռազմիկ» 16 էջանոց շաբաթաթերթը։ Այն սկսել է լույս տեսնել 1920 թ. օգոստոսից մինչև թուրք - հայկական պատերազմը։ ՀՀ կիսպաշտոնական պարբերականների թվին էր դասվում նաև «Հայաստանի կոոպերացիա» (Երևան 1919-1920 թթ.) ամսագիրը, որի հիմնական ուղղվածությունը տնտեսական էր։ Կիսապաշտոնական պարբերականների թվին կարելի է դասել Կարսում լույս տեսնող «Աշխատավորի ձայն» բանվորագյուղացիական երկօրյա թերթը, Լեռնային Ղարաբաղում լույս տեսնող «Ղարաբաղի սուրհանդակ» /Շուշի, 1918 թ./ և «Արցախ» /Շուշի 1919 թ./ թերթերը։ === Կուսակցական մամուլ === ՀՀ կուսակցական մամուլի էությունը լավ հասկանալու համար և ճիշտ բնութագրելու նպատակով դրանք բաժանվել են երեք ուղղության՝ «աջ», «ձախակենտրոն» և «ձախ»։ Այսպիսի բաժանման հիմքում դնելով այդ կուսակցությունների դասակարգային էությունը և հետապնդած նպատակները։ Այս տեսակետից աջակողմյան թևին պատկանում էին Հայ ժողովրդական և Հայ սահմանադրական ռամկավար կուսակցությունները։ Այս կուսակցությունները ՀՀ-ում լույս են ընծայել 5 անուն թերթ, 2-ը՝ ՀԺԿ և 3-ը՝ Հայ ռամկավարները։ 1918 թ. օգոստոսի 14-ից Երևանում սկսեց լույս տեսնել ՀԺԿ-ի օրգան «Ժողովուրդ» լրագիրը։ Գաղափարախոսական տեսակետից «Ժողովրդի» էջերում արտահայտվում էին ՀԺԿ ազգային և ազատական գաղափարները, նրա մոտեցումները հանրապետության ներքին և արտաքին քաղաքականության, Հայկական հարցում և այլն։ Թերթը Հայաստանի անկախության գաղափարի ջերմ պաշտպանն էր։ ՀՀ քաղաքական դաշտում աջակողմյան թևը ներկայացնող մյուս ազդեցիկ պարբերականները Հայ սահմանադրական ռամկավար կուսակցության պաշտոնաթերթ «Վան-Տոսպան» էր և նրա իրավահաջորդ «Հայաստանի ձայնը»։ Եթե ՀԺԿ և նրա «Ժողովուրդ» պաշտոնաթերթը ներկայացնում էր արևելյան և ռուսահայ ազգային աջ-ազատական հատվածը, ապա ՀՍՌԿ-ն և նրա «Հայաստանի ձայն» պաշտոնաթերթը՝ արևմտյան հատվածը ու մասնավորապես Կովկաս ապաստանած գաղթականությանը։ ՀՀ «ձախ» կենտրոնամետ դիրք էր գրավում ՀՅ Դաշնակցության մամուլը։ Ընդհանուր առմամբ ՀՀ տարածքում լույս են տեսել կենտրոնական և տեղական նշանակության ՀՅԴ ընդամենը 13 անուն պարբերականներ։ Դրանցից առավել կարևորներն էին՝ «Զանգը» /Երևան 1918-1919 թթ./, «Հայաստանի աշխաատավորը» /Երևան 1919 թ./, «Հառաջը» /Երևան 1919-1920 թթ./ և «Աշխատանքը» /Երևան 1919 թ./: Մնացածը եղել են գավառային՝ տեղական նշանակության և ՀՅԴ աշակերտական միության օրգաններ։ ՀՀ ձախակողմյան մամուլը ներկայացնում էին սոցիալիստ-հեղափոխականները /էսէռներ/, սոցիալ-դեմոկրատ՝ մենշևիկները և բոլշևիկները։ Էսէռները ունեցել են մամուլի 3 օրգան, մենշևիկները ևս՝ 3, իսկ բոլշևիկների և նրանց համակիրների պարբերականների թիվը հասնում էր 13-ի։ Սակայն այդ թերթերի կեսից ավելին քաղաքական հետապնդումների և այլ պատճառներով լույս են տեսել ընդամենը մեկ կամ մի քանի համարով։ Հայաստանի անկախության հռչակումից հետո ձախակողմյան ուղղության համառուսաստանյան կուսակցությունների էսէռական, սոցիալ-դեմոկրատ մենշևիկյան և բոլշևիկյան հայկական հատվածները իրենց գործունեության ծանրության կենտրոնը Թիֆլիսից ու Բաքվից տեղափոխեցին Հայաստան։ 1919 թ. փետրվարին Երևանում հիմնվեց էսէռների օրգանը «Սոցիալիստ հեղափոխական» եռօրյան։ Թերթը լույս է տեսել 1919 թ. մայիսից մինչև 1920 թ. ապրիլը։ Պաշտոնաթերթի բնաբանն էր «Կռվով կխլես քո իրավունքը»։ Ձախակողմյան հաջորդ կուսակցական մամուլը ՌՍԴԲԿ /մենշևիկների/ հայաստանյան կազմակերպության օրգան «Կայծ» /Երևան 1918-1919 թթ./ եռօրյան էր։ 1918-1919 թթ. Ալեքսանդրապոլում լույս է տեսնում մենշևիկյան ուղղության «Անկախ սոցիալիստների կուսակցության օրգան «Մարդկություն» եռօրյան։ 1919 թ. հունվարի 30-ին Շուշիում լույս տեսավ տեղի սոցիալ-դեմոկրատ մենշևիկյան կազմակերպության օրգան «Նոր կյանք» շաբաթաթերթը, որը միայն կարողացավ լույս ընծայել հինգ համար։ Ձախակողմյան մամուլի ամենաընդդիմադիր թևը ներկայացնում էին բոլշևիկյան պարբերականները, որոնց մեջ առաջնային տեղ գրավում էր «Խոսքը» /1918 սեպտեմբերից - 1919 թ. մարտ՝ ընդամենը 22 համար/: 1920 թ. հունվարին Ալեքսանդրապոլում բոլշևիկները հիմնեցին «Ալիք» շաբաթաթերթը, սակայն մեկ համար լույս ընծայելուց հետո այն փակվեց, այս ճակատագրին արժանացան «Բանվորը» /Ալեքսանդրապոլ/, «Լոռվա գյուղացու ձայն» /Հաղպատ 1920 թ./ երկշաբաթաթերթերը։ Սակայն բոլշևիկյան պարբերականներից ամենամեծ աղմուկ հանած թերթը, դա «Սպարտակ» միության օրգան համանուն «Սպարտակ» թերթն էր։ Լույս է տեսել «Սպարտակի» ընդամենը մեկ համար՝ 1919 թ. մայիսի 1-ին։ Ձախակողմյան ուղղվածույթուն ուներ «Գյուղացիական միություն» /Ալեքսանդրապոլ 1919 թ./ և «Գյուղացու ձայն» /Երևան 1920 թ./ շաբաթաթերթերը։ Բոլշևիկյան հայտնի թերթերից էր «Կոմունիստը», որը կառավարության կողմից համարվեց հակակառավարական և փակվեց։ Այսպիսով, չնայած սոցիալական ոչ լայն հենարանի՝ ՀՀ քաղաքային դաշտում իրեն ոչ այնքան արժան տեղ էր գրավում ձախակողմյան մամուլն ընդհանրապես և առավելապես թշնամական, հակահայկական, հակապետական, ռուսամետ բոլշևիկյանը՝ մասնավորապես։ Հետագայում միայն պետք է հասկացվեր, որ օգտվելով ժողովրդավարության տված ազաություններից, ռուսական ոլշևիկյան պետությունը Հայաստանի ժողովրդավարական պետականությունը քանդելու էր ներսից՝ նաև բոլշևիկյան մամուլի օգնությամբ։ === Անկախ (անկուսակցական) մամուլ === Ի տարբերություն կուսակցական մամուլի՝ ՀՀ-ում շատ թույլ էր արտահայտված անկուսակցական և գիտական մամուլը։ Եթե, այնուամենայնիվ, որոշ պարբերականներ հիմնվում էին որպես անկախ, ապա կարճ ժամանակամիջոցում, չունենալով բավարար ֆինանսական միջոցներ, կամ փակվում էին, կամ էլ հասկանալի պատճառներով ընկնում էին իշխանությունների կամ որևէ կուսակցության ու հովանավոր խմբի ազդեցության տակ և դառնում արտաքուստ անկախ, սակայն բովանդակությամբ՝ նրանից հույժ կախյալ։ Դրանց թվին էին դասվում «Ալեքսանդրապոլի լրաբեր», 1919 թ. օրաթերթ, «Իդեալ», 1919 թ., Երևանի ամերիկյան որբանոցների աշակերտական միության երկշաբաթաթերթ, «Նոր ուղի», Երևան, 1920 թ., ռուսալեզու՝ «Знамя школы» /Դպրոցի դրոշակ/, Երևան, 1919 թ., Երևանի գիմնազիաների կոլեկտիվների շաբաթաթերթ և այլ պարբերականները։ ՀՀ-ում շատ կարճատև ընթացքով լույս տեսան գերատեսչական և գիտաուսումնական բնույթի մի քանի ամսագրեր։ 1920 թ. մեկ համարով թողարկվեց «Գյուղատնտեսական հանդես» ամսագիրը, Երևանում լույս տեսավ «Առողջապահիկ» բժշկական հանդեսը, Էջմիածնում լույս տեսավ «Արարատ», «Էջմիածին» հոգևոր և գիտական ամսագրերը և այլն։ Այսպիսով, Հայաստանի անկախության հռչակումը հայ ժողովրդի կյանքում նշանակալի իրադարձություն եղավ ոչ միայն քաղաքական, այլև հոգևոր-մշակութային տեսակետից։ Իր գոյության կարճատև /2.5 տարի/ ժամանակահատվածում ՀՀ-ը դարձավ հայահավաքման կենտորն։ Աստիճանաբար հայ մամուլի ավանդական կենտրոնները՝ Թիֆլիսը, Կ.Պոլիսը, Վենետիկը, Մոսկվան, Բաքուն և այլն իրենց դիրքերը զիջեցին Երևանին։ Վերջինս դարձավ հայ հասարական-քաղաքական ու հոգևոր կյանքի կենտրոն։ Ինչպես մայրաքաղաքի, այնպես էլ գավառային կենտրոնների թերթերն ու ամսագրերը հանդիսացել են տվյալ ժամանակաշրջանի բարդ իրականության և բազմաշերտ հասարակական-քաղաքական կյանքի ճշմարիտ հայելին։ == ՀՀ Խորհրդարան == Հայաստանի Հանրապետությունը խորհրդարանական պետություն էր։ Երկրի բարձրագույն Օրենսդիր իշխանությունը գտնվում էր խորհրդարանի կամ Ազգային Ժողովի ձեռքին։ Հայաստանի Հանրապետության խորհրդարանի գլուխ կանգնած էր Խորհրդարանի նախագահը։ Իր գոյության ընթացքում Հայաստանի Հանրապետությունն ունեցել է խորհրդարանի երեք նախագահ (խոսնակ)։ === Նախագահներ (խոսնակներ) === {|class="wikitable" | colspan=5|<center>'''Խորհրդարանի Նախագահներ'''</center> |- ! width="70px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԱՆՈՒՆ ! width="130px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՍԿԻԶԲ ! width="130px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԱՎԱՐՏ ! width="300px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ՄԵՋԲԵՐՈՒՄՆԵՐ |- | [[Պատկեր:Avetik_Sahakyan.jpg|70px]] | [[Ավետիք Սահակյան]] | [[Օգոստոս 1]], [[1918]] | [[Օգոստոսի 5]], [[1919]] | |- | [[Պատկեր:Avetis_Aharonian.jpg|70px]] | [[Ավետիս Ահարոնյան]] | [[Օգոստոսի 5]], [[1919]] | [[Նոյեմբերի 4]], [[1920]] | |- | [[Պատկեր:Hovhannes_Katchaznouni.JPG|70px]] | [[Հովհաննես Քաջազնունի|Հովհաննես Քաջազնունի (Իգիթխանյան)]] | [[Նոյեմբերի 4]], [[1920]] | [[Դեկտեմբերի 2]], [[1920]] | |} === Փոխնախագահներ (փոխխոսնակներ) === {|class="wikitable" | colspan=5|<center>'''Խորհրդարանի Փոխնախագահներ'''</center> |- ! width="70px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԱՆՈՒՆ ! width="130px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՍԿԻԶԲ ! width="130px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԱՎԱՐՏ ! width="300px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ՄԵՋԲԵՐՈՒՄՆԵՐ |- | | [[Գրիգոր Տեր-Խաչատրյան]] | [[Օգոստոս 1]], [[1918]] | [[Մայիսի 6]], [[1919]] | |- | | [[Դավիթ Զուբյան]] | [[Օգոստոսի 1]], [[1918]] | [[Մայիսի 6]], [[1919]] | |- | [[Պատկեր:Levon_Shant.jpg|70px]] | [[Լևոն Շանթ]] | [[Օգոստոսի 1]], [[1919]] | [[Դեկտեմբերի 2]], [[1920]] | |- | [[Պատկեր:Sargis-Araratyan.jpg|70px]] | [[Սարգիս Արարատյան]] | [[Օգոստոսի 1]], [[1919]] | [[Օգոստոսի 10]], [[1919]] | |- | [[Պատկեր:Hovsep_Arghutyan_01.jpg|70px]] | [[Հովսեփ Արղության (Իշխան)]] | [[Օգոստոսի 10]], [[1919]] | [[Սեպտեմբերի 16]], [[1919]] | |- | [[Պատկեր:Sirakan_Tigranyan.jpg|70px]] | [[Սիրական Տիգրանյան]] | [[Սեպտեմբերի 16]], [[1919]] | [[Դեկտեմբերի 2]], [[1920]] | |- | [[Պատկեր:Avetik_Sahakyan.jpg|70px]] | [[Ավետիք Սահակյան]] | [[Նոյեմբերի 6]], [[1919]] | [[Դեկտեմբերի 2]], [[1920]] | |} === Ավագ և կրտսեր քարտուղարներ === *1 Ավագ քարտուղար '''[[Պետրոս Զաքարյան]]ը''' պաշտոնավարել է 01.08.1918 - 05.08.1919 թթ. *2 Կրտսեր քարտուղար '''[[Եփրեմ Սարգսյան]]ը''' պաշտոնավարել է 06.08.1918 - 05.08.1919 թթ. *3 Ավագ քարտուղար '''[[Հակոբ Տեր-Հակոբյանը (Իրազեկ)]]''' պաշտոնավարել է 05.08.1919 - 02.12.1920 թթ. *4 Կրտսեր քարտուղար '''[[Արամ Սաֆրաստյան]]ը''' պաշտոնավարել է 05.08.1919 - 02.12.1920 թթ. *5 Կրտսեր քարտուղար '''[[Անուշավան Տեր-Միքայելյան]]ը''' պաշտոնավարել է 26.12.1919 - 02.12.1920 թթ. === Պատգամավորներ (անդամներ) === Առաջին գումարման խորհրդարանում ՀՅԴ-ն ներկայացնում էր 18, ՀԺԿ-ն, ՍՀԿ-ն, ՍԴԿ-ն՝ 6-ական պատգամավոր, ինչպես նաև կային 6 իսլամադավան, 2 անկուսակցական, մեկ ռուս և մեկ եզդի պատգամավորներ, ընդամենը՝ 46 հոգի։ Երկրորդ գումարման խորհրդարանում ՀՅԴ-ն ներկայացնում էր 73, ՍՀԿ-ն՝ 4 պատգամավոր, ինչպես նաև կային 2 իսլամադավան և մեկ ԱԱԳՄ (Արագածոտնի անկուսակցական գյուղացիական միություն) պատգամավորներ, ընդամենը՝ 80 հոգի։ == ՀՀ Կառավարություն == Հայաստանի Բարձրագույն Օրենսդիր մարմնի՝ Խորհրդարանի կողմից նշանակվում էին Հայաստանի գործադիր բարձրագույն մարմնի՝ ՀՀ կառավարության նախագահները՝ Վարչապետները, որոնց ներկայացրած կառավարության կազմերը՝ բաղկացած նախարարներից՝ մինիստրներից, նույնպես հաստատվում էին Հայաստանի Հանրապետության Խորհրդարանի կողմից։ ՀՀ Կառավարությունները՝ ՀՀ վարչապետների գլխավորությամբ՝ հաշվետու էին ՀՀ Խորհրդարանին։ [[Պատկեր:Government-House-of-Republic-of-Armenia-1918-1920.jpg|thumb|Հայաստանի Հանրապետության կառավարության շենքը]] === Վարչապետներ === {|class="wikitable" | colspan=5|<center>'''Հանրապետության Վարչապետներ'''</center> |- ! width="70px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԱՆՈՒՆ ! width="130px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՍԿԻԶԲ ! width="130px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԱՎԱՐՏ ! width="300px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ՄԵՋԲԵՐՈՒՄՆԵՐ |- | [[Պատկեր:Hovhannes_Katchaznouni.JPG|70px]] | [[Հովհաննես Քաջազնունի]] | [[Հունիսի 15]], [[1918]] | [[Ապրիլի 27]], [[1919]], | |- | | [[Ալեքսանդր Խատիսյան]] | [[Ապրիլի 27]], [[1919]] | [[Մայիսի 5]], [[1920]] | |- | [[Պատկեր:045_hamo_ohanjanyan.jpg|70px]] | [[Համո Օհանջանյան]] | [[Մայիսի 5]], [[1920]] | [[Նոյեմբերի 23]], [[1920]] | |- | [[Պատկեր:Vratsyan_Simon.jpg|70px]] | [[Սիմոն Վրացյան]] | [[Նոյեմբերի 23]], [[1920]] | [[Դեկտեմբերի 2]], [[1920]] | |} *1 '''[[Հովհաննես Քաջազնունի|Հովհաննես Քաջազնունին (Իգիթխանյան)]]''' իրավական տեսակետից պաշտոնավարել է 07.06.1918 - 07.08.1919 թթ., սակայն փաստացի 1919 թ․ ապրիլի 27–ից դադարել է երկրի վարչապետի պաշտոնը վարելը։ *2 '''[[Ալեքսանդր Խատիսյան]]ը''' իրավական տեսակետից պաշտոնավարել է 07.08.1919 - 05.05.1920 թթ․, սակայն փաստացի 1919 թ․ ապրիլի 27–ից եղել է երկրի վարչապետի պաշտոնակատարը։ *3 '''[[Համազասպ Օհանջանյան|Համազասպ (Համո) Օհանջանյան]]ը''' պաշտոնավարել է 05.05.1920 - 23.11.1920 թթ.։ *4 '''[[Սիմոն Վրացյան]]ը''' պաշտոնավարել է 23.11.1920 - 02.12.1920 թթ.։ === Անդամներ (նախարարներ) === 1918 թ. հուլիսի 24-ին Հայոց ազգային խորհուրդը հրապարակեց կառավարության կազմը՝ Վարչապետ՝ Հովհաննես Քաջազնունի (1868-1937) Ներքին գործերի նախարար՝ Արամ Մանուկյան (1879-1919) Արտաքին գործերի նախարար՝ Ալեքսանդր Խատիսյան (1874-1945) Ֆինանսների նախարար՝ Խաչատուր Կարճիկյան (1882-1918) Պաշտպանության նախարար՝ գեներալ Հովհաննես Հախվերդյան (1873-1937) Արդարադատության նախարար՝ Գրիգոր Տեր-Պետրոսյան։ ==== ՀՀ Կառավարության առաջին կազմը ==== ''(Դաշնակցական առաջին կառավարություն՝''' ''[[1918]] թ. [[հունիսի 30]] – [[1919]] թ․ [[փետրվարի 15]])'' [[Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն|Հայաստանի Առաջին Հանրապետության]] հիմնադրումից հետո Հովհաննես Քաջազնունին նշանակվել է նորաստեղծ պետության առաջին [[Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ|վարչապետը]]։ Դեռևս [[Հայոց ազգային խորհուրդ (Թիֆլիս)|Հայ Ազգային Խորհրդ]]ի՝ Թիֆլիսում գտնվելու օրերին՝ [[հունիսի 30]]-ին Քաջազնունին ներկայացրել է կառավարության կազմը՝ բաղկացած 4 նախարարներից։ {| class="wikitable" ! width="70px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;" | ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;" | ԱՆՈՒՆ ! width="300px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;" | ՊԱՇՏՈՆ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;" | ՄԱՆՐԱՄԱՍՆԵՐ |- |[[Պատկեր:Hovhannes Katchaznouni.JPG|70px]] | [[Հովհաննես Քաջազնունի]] |[[ՀՀ Վարչապետ]] |[[ՀՅԴ]] |- |[[Պատկեր:044 aleksander khatisyan.jpg|70px]] |[[Ալեքսանդր Խատիսյան]] |[[ՀՀ Արտաքին Գործերի նախարար]] |[[ՀՅԴ]] |- |[[Պատկեր:Aram Manoogian.gif|70px]] |[[Արամ Մանուկյան (ՀՅԴ)|Արամ Մանուկյան]] |[[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետ|ՀՀ Ներքին Գործերի նախարար]] |[[ՀՅԴ]] |- |[[Պատկեր:127 khachatur karchikyan.jpg|70px]] |[[Խաչատուր Կարճիկյան]] |[[Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների նախարար|ՀՀ Ելևմուտքի նախարար]] |[[ՀՅԴ]] |- |[[Պատկեր:Hovhannes Hakhverdyan.jpg|70px]] |[[Հովհաննես Հախվերդյան]] |[[Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարար|ՀՀ Ռազմական նախարար]] |[[Անկուսակցական]] |} Հայաստանի Հանրապետության առաջին վարչապետ Հովհաննես Քաջազնունին մի առիթով ասել է հետևյալը. <blockquote style="background:#f1f1f1; padding:10px;">''«Բացառիկ ծանր պայմանների մեջ է գործի անցել իմ կազմած կառավարությունը... Կառավարությունը չունի ոչ մի հենարան անցյալում, նա չի հաջորդում նախկին կառավարությանը՝ շարունակելու արդեն ընթացքի դրած պետական աշխատանքը»''</blockquote> [[Պատկեր:042 mnisters of qajaznouni cabinet.jpg|մինի|right|299px|Հովհաննես Քաջազնունու կառավարության կազմը]] [[1918]] թվականի [[հուլիսի 19]]-ին [[Հայաստանի Հանրապետության Կառավարություն (1918-1920)|Հայաստանի կառավարության]] կազմը տեղափոխվել է [[Երևան]]` թողնելով իր գրեթե ողջ շարժական ու անշարժ գույքը [[Վրաստան]]ում։ Կառավարության կազմին կայարանում ճանապարհելու ժամանակ ներկա չէր [[Վրաստան]]ի որևէ մեկ պաշտոնյա։ Ճանապարհային կառավարության կազմը, երբ գնացքով կանգնում է [[Ղազախ]]ի կայարանում, տեղի ադրբեջանցիները ճոխ ընդունելություն են կազմակերպում ու ճանապարհում դեպի [[Երևան]]{{փաստ}}։ Հետպատերազմական [[Երևան]]ում կառավարության կազմին ընդունում է [[Արամ Մանուկյան (ՀՅԴ)|Արամ Մանուկյան]]ը, ով շուրջ 2 ամիս իրականացրել էր հանրապետության ղեկավարի լիազորությունները՝ կրելով «Երևանի դիկտատոր» կոչումը։ Հենց իր վերջնագրի արդյունքում էր կառավարությունը որոշում վերջապես բարգավաճ Թիֆլիսից տեղափոխվել հետպատերազմական Երևան՝ ստանձնելու երկրի ղեկավարումը։ ==== ՀՀ Կառավարության երկրորդ կազմը ==== ''(Կոալիցիոն առաջին կառավարություն՝[[1918]] թ․ [[Նոյեմբերի 4]] – [[1919]] թվականի [[փետրվարի 15]]) '' Հոկտեմբերին, [[ՀՀ Ազգային ժողով|Ազգային Ժողովի]] ճնշման հետևանքով, Քաջազնունին հրաժարական է ներկայացնում։ [[ՀՀ Ազգային ժողով (1918-1920)|Ազգային Ժողովը]] ընդունում է կառավարության հրաժարականը ու կրկին Քաջազնունուն հանձնարարում կազմել նոր՝ կոալիցիոն կառավարություն։ Կոալիցիոն կառավարության կազմին միանալուց հրաժարվում են [[Սոցիալ-հեղափոխական կուսակցություն]]ը և [[Սոցիալ դեմոկրատ Հնչակյան կուսակցություն]]ը, որի հետևանքով նոր կառավարության կազմը ձևավորվում է [[ՀՅԴ]] ու [[Հայ ժողովրդական կուսակցություն|Ժողովրդական կուսակցության]] անդամներից։ [[Նոյեմբերի 4]]-ին կազմվում է կոալիցիոն կառավարությունը. {|class="wikitable" ! width="70px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԱՆՈՒՆ ! width="300px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ՊԱՇՏՈՆ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ՄԱՆՐԱՄԱՍՆԵՐ |- | [[Պատկեր:Hovhannes Katchaznouni.JPG|70px]] | Հովհաննես Քաջազնունի | [[ՀՀ Վարչապետ]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:Sirakan-tigranyan.jpg|70px]] | [[Սիրական Տիգրանյան]] | [[ՀՀ Արտաքին Գործերի նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:Aram Manoogian.gif|70px]] | [[Արամ Մանուկյան (ՀՅԴ)|Արամ Մանուկյան]] | [[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետ|ՀՀ Ներքին Գործերի նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:127 khachatur karchikyan.jpg|70px]] | [[Խաչատուր Կարճիկյան]] | [[Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար|ՀՀ Խնամատարության և Աշխատանքի նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:125 artashes enfiajyan.jpg|70px]] | [[Արտաշես Էնֆիաջյան]] | [[Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների նախարար|ՀՀ Ելևմուտքի նախարար]] | [[Հայ ժողովրդական կուսակցություն]] |- | [[Պատկեր:001 samson harutyunyan.jpg|70px]] | [[Սամսոն Հարությունյան]] | [[ՀՀ Արդարադատության նախարար]] | [[Հայ ժողովրդական կուսակցություն]] |- | [[Պատկեր:126 mikael atabekyan.jpg|70px]] | [[Միքայել Աթաբեկյան]] | [[Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարար|ՀՀ Հանրային Կրթության նախարար]] | [[Հայ ժողովրդական կուսակցություն]] |- | | [[Լևոն Ղուլյան]] | [[Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար|ՀՀ Մատակարարման նախարար]] | [[Հայ ժողովրդական կուսակցություն]] |- | [[Պատկեր:Hovhannes Hakhverdyan.jpg|70px]] | [[Հովհաննես Հախվերդյան]] | [[Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարար|ՀՀ Ռազմական նախարար]] | [[Անկուսակցական]] |} ==== ՀՀ Կառավարության երրորդ կազմը ==== ''(Կոալիցիոն երկրորդ կառավարություն՝ [[1919]] թվականի [[փետրվարի 15]] – [[1919]] թվականի [[ապրիլի 27]]) '' [[1918]] - [[1919]] թվականի ձմռանը տիֆի համաճարակի ընթացքում մահանում են [[Արամ Մանուկյան (ՀՅԴ)|Արամ Մանուկյանը]] ու Պետական վերահսկողի պաշտոնը զբաղեցնող [[Մինաս Բերբերյան]]ը, իսկ Հովհաննես Քաջազնունին ու [[Սիրական Տիգրանյան]]ը նույնպես վարակվում, բայց կարողանում են ապաքինվել։ [[1919]] թվականի [[փետրվարի 15]]-ին Քաջազնունին գործուղվում է [[Վրաստան]], իսկ այնուհետև [[ԱՄՆ]]՝ վարելու հայանպաստ բանակցություններ։ Նույն ժամանակ նա ներկայացնում է իր կառավարության երրորդ կազմը. {|class="wikitable" ! width="70px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԱՆՈՒՆ ! width="300px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ՊԱՇՏՈՆ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ՄԱՆՐԱՄԱՍՆԵՐ |- | [[Պատկեր:Hovhannes Katchaznouni.JPG|70px]] | Հովհաննես Քաջազնունի | [[ՀՀ Վարչապետ]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:Sirakan-tigranyan.jpg|70px]] | [[Սիրական Տիգրանյան]] | [[ՀՀ Արտաքին Գործերի նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:044 aleksander khatisyan.jpg|70px]] | [[Ալեքսանդր Խատիսյան]] | [[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետ|ՀՀ Ներքին Գործերի նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:013 sahak torosyan.jpg|70px]] | [[Սահակ Թորոսյան]] | [[ՀՀ Հանրային Խնամատարության նախարար]]<ref>[http://www.mlsa.am/home/links.php?id_link=10 Թորոսյան Սահակ Դավիթի (1885-1940)]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref> | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:125 artashes enfiajyan.jpg|70px]] | [[Արտաշես Էնֆիաջյան]] | [[Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների նախարար|ՀՀ Ելևմուտքի նախարար]] | [[Հայ ժողովրդական կուսակցություն]] |- | [[Պատկեր:001 samson harutyunyan.jpg|70px]] | [[Սամսոն Հարությունյան]] | [[ՀՀ Արդարադատության նախարար]] | [[Հայ ժողովրդական կուսակցություն]] |- | | [[Գևորգ Մելիք-Ղարագյոզյան]] | [[Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարար|ՀՀ Հանրային Կրթության նախարար]] | [[Հայ ժողովրդական կուսակցություն]] |- | [[Պատկեր:057 chritophor vermishev.png|70px]] | [[Քրիստափոր Վերմիշև]] | [[Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար|ՀՀ Մատակարարման նախարար]] | [[Հայ ժողովրդական կուսակցություն]] |- | [[Պատկեր:Araratov.jpeg|70px]] | [[Քրիստափոր Արարատյան]] | [[Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարար|ՀՀ Ռազմական նախարար]] | [[Անկուսակցական]] |} [[Պատկեր:THE ARMENIAN DELEGATION IN THE UNITED STATES 1919.jpg|մինի|Հայկական պատվիրակությունը ԱՄՆ-ում։ Ներկա են [[Անդրանիկ Օզանյան]]ը, Հովհաննես Քաջազնունին և այլն, 1919]] ==== ՀՀ Կառավարության չորրորդ կազմը ==== ''(Կոալիցիոն երրորդ կառավարություն՝ [[1919]] թվականի [[ապրիլի 27]] – [[1919]] թվականի [[օգոստոսի 10]]) '' Ապրիլի 27-ին երկրից արդեն շուրջ 2,5 ամիս բացակայող վարչապետ Քաջազնունին փոխանցում է իշխանությունը Ալեքսանդր Խատիսյանին, որը ստանձնում է վարչապետի պաշտոնակատարի լիազորությունները։ Մայիսի 28-ին Ալեքսանդր Խատիսյանը հաստատվում է ՀՀ վարչապետի պաշտոնում։ {|class="wikitable" ! width="70px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԱՆՈՒՆ ! width="300px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ՊԱՇՏՈՆ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ՄԱՆՐԱՄԱՍՆԵՐ |- | [[Պատկեր:044 aleksander khatisyan.jpg|70px]] | Ալեքսանդր Խատիսյան | [[ՀՀ Վարչապետ]], [[ՀՀ Արտաքին Գործերի նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:Sargis-Manasyan.JPG|70px]] | [[Սարգիս Մանասյան]] | [[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետ|ՀՀ Ներքին Գործերի նախարարի]] պաշտոնակատար | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:003 grigor jaghetyan.jpg|70px]] | [[Գրիգոր Ջաղեթյան]] | [[ՀՀ Ֆինանսների նախարար]] | [[Անկուսակցական]] |- | [[Պատկեր:Araratov.jpeg|70px]] | [[Քրիստափոր Արարատյան]] | [[ՀՀ Ռազմական նախարար]] | [[Անկուսակցական]] |- | | [[Հարություն Չմշկյան]] | [[ՀՀ Արդարադատության նախարար]]ի պաշտոնակատար | [[Հայ ժողովրդական կուսակցություն]] |- | [[Պատկեր:013 sahak torosyan.jpg|70px]] | [[Սահակ Թորոսյան]] | [[ՀՀ Հանրային Խնամատարության նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | | [[Գևորգ Մելիք-Ղարագյոզյան]] | [[ՀՀ Կրթության նախարար]] | [[Հայ ժողովրդական կուսակցություն]] |- | [[Պատկեր:057 chritophor vermishev.png|70px]] | [[Քրիստափոր Վերմիշև]] | [[ՀՀ Մատակարարման նախարար]] | [[Հայ ժողովրդական կուսակցություն]] |} ==== ՀՀ Կառավարության հինգերորդ կազմը ==== ''(Դաշնակցական երկրորդ կառավարություն՝ [[1919]] թվականի [[օգոստոսի 10]] – [[1920]] թվականի [[մարտ]]) '' 1919 թ-ի ամռանը երկրորդ գումարման [[ՀՀ Ազգային Ժողով (1918-1920)|Ազգային Ժողովը]] պահանջեց Խատիսյանին ձևավորել նոր կառավարություն։ Օգոստոսի 10-ին կառավարության կոր կազմը հաստատվեց. {|class="wikitable" ! width="70px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԱՆՈՒՆ ! width="300px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ՊԱՇՏՈՆ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ՄԱՆՐԱՄԱՍՆԵՐ |- | [[Պատկեր:044 aleksander khatisyan.jpg|70px]] | [[Ալեքսանդր Խատիսյան]] | [[ՀՀ Վարչապետ]], [[ՀՀ Արտաքին Գործերի նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:Abraham-Gyulkhandanyan.jpg|70px]] | [[Աբրահամ Գյուլխանդանյան]] | [[ՀՀ Արդարադատության նախարար]], [[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետ|ՀՀ Ներքին Գործերի նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:Sargis-Araratyan.jpg|70px]] | [[Սարգիս Արարատյան]] | [[ՀՀ Ֆինանսների նախարար]], [[ՀՀ Մատակարարման նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:010 avetik sahakyan.jpg|70px]] | [[Ավետիք Սահակյան]] | [[ՀՀ Հանրային Խնամատարության նախարար]], [[ՀՀ Գյուղատնտեսության ու Հանրային գույքի նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:Nikol Aghbalyan.jpg|70px]] | [[Նիկոլ Աղբալյան]] | [[ՀՀ Կրթության նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:Araratov.jpeg|70px]] | [[Քրիստափոր Արարատյան]] | [[ՀՀ Ռազմական նախարար]] | [[Անկուսակցական]] |} ==== ՀՀ Կառավարության վեցերորդ կազմը ==== ''(Կոալիցիոն չորրորդ կառավարություն՝ [[1920]] թվականի [[մարտ]] – [[1920]] թվականի [[մայիսի 5]]) '' 1920 թ-ի մարտին Խատիսյանը ներկայացնում է իր կառավարության երրորդ կազմը։ {|class="wikitable" ! width="70px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԱՆՈՒՆ ! width="300px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ՊԱՇՏՈՆ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ՄԱՆՐԱՄԱՍՆԵՐ |- | [[Պատկեր:044 aleksander khatisyan.jpg|70px]] | Ալեքսանդր Խատիսյան | [[ՀՀ Վարչապետ]], [[ՀՀ Արտաքին Գործերի նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:Abraham-Gyulkhandanyan.jpg|70px]] | [[Աբրահամ Գյուլխանդանյան]] | [[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետ|ՀՀ Ներքին Գործերի նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:118 artashes chilingaryan.jpg|70px]] | [[Արտաշես Չիլինգարյան]] | [[ՀՀ Արդարադատության նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:123 arshak jamalyan.jpg|70px]] | [[Արշակ Ջամալյան]] | [[ՀՀ Կապի նախարար]] | [[Սոցիալ դեմոկրատ Հնչակյան կուսակցություն]] |- | | [[Սիմոն Վրացյան]] | [[ՀՀ Գյուղատնտեսության ու Հանրային գույքի նախարար]], [[ՀՀ Աշխատանքի նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:119 artashes babalyan.jpg|70px]] | [[Արտաշես Բաբալյան]] | [[ՀՀ Հանրային Խնամատարության նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:Sargis-Araratyan.jpg|70px]] | [[Սարգիս Արարատյան]] | [[ՀՀ Ֆինանսների նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:Nikol Aghbalyan.jpg|70px]] | [[Նիկոլ Աղբալյան]] | [[ՀՀ Կրթության նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:Araratov.jpeg|70px]] | [[Քրիստափոր Արարատյան]] | [[ՀՀ Ռազմական նախարար]] | [[Անկուսակցական]] |- | [[Պատկեր:003 grigor jaghetyan.jpg|70px]] | [[Գրիգոր Ջաղեթյան]] | Պետական վերահսկող | [[Անկուսակցական]] |} 1920 թվականի փետրվարի 8-ին Երևանում սկսեց գործել Առևտրաարդյունաբերական պալատը<ref name="gov"/>։ 1920 թ-ի մայիսին՝ Խորհրդային [[Ռուսաստան]]ի «[[հինգերորդ շարասյուն|հինգերորդ շարասյան]]»՝ Հայաստանի [[բոլշևիկներ]]ի բարձրացրած զինված խռովության արդյունքում Խատիսյանը հրաժարական տվեց։ ==== ՀՀ Կառավարության յոթերորդ կազմը ==== ''(Կոալիցիոն հինգերորդ կառավարություն՝ [[1920]] թվականի [[մայիսի 5]] – [[1920]] թվականի [[Նոյեմբերի 23]]) '' [[Ալեքսանդր Խատիսյան|Ա.Խատիսյանի]] հրաժարականից հետո 1920 թ. մայիսի 5-ին վարչապետ դարձավ բժշկագիտության դոկտոր [[Համո Օհանջանյան]]ը։ Ժողովրդին արվեց հետևյալ հայտարարությունը. {{cquote|''Տաճիկ փաշաները մի կողմից, բոլշևիզմի կարմիր պատմուճանը հագած ադրբեջանյան խաները մյուս կողմից նորից սպառնում են Հայաստանի անկախությանն ու ազատությանը''}} Կառավարության ոչ ամբողջական կազմը հետևյալն էր. {|class="wikitable" ! width="70px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԱՆՈՒՆ ! width="300px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ՊԱՇՏՈՆ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ՄԱՆՐԱՄԱՍՆԵՐ |- | [[Պատկեր:045 hamo ohanjanyan.jpg|70px]] | Համո Օհանջանյան | [[ՀՀ Վարչապետ]], [[ՀՀ Արտաքին Գործերի նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | | [[Ռուբեն Տեր-Մինասյան]] | [[ՀՀ Ռազմական նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:125 artashes enfiajyan.jpg|70px]] | [[Արտաշես Էնֆիաջյան]] | [[ՀՀ Ֆինանսների նախարար]] | [[Հայ ժողովրդական կուսակցություն]] |- | [[Պատկեր:121 gevorg ghazaryan.jpg|70px]] | [[Գևորգ Ղազարյան (քաղաքական գործիչ)|Գևորգ Ղազարյան]] | [[ՀՀ Կրթության նախարար]] | |- | [[Պատկեր:Sargis-Araratyan.jpg|70px]] | [[Սարգիս Արարատյան]] | [[ՀՀ Հանրային Խնամատարության նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:123 arshak jamalyan.jpg|70px]] | [[Արշակ Ջամալյան]] | [[ՀՀ Կապի նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | | [[Սիմոն Վրացյան]] | [[ՀՀ Գյուղատնտեսության նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |- | [[Պատկեր:013 sahak torosyan.jpg|70px]] | [[Սահակ Թորոսյան]] | [[ՀՀ Մատակարարման նախարար]] | [[ՀՅԴ]] |} Օգոստոսին [[Սահակ Թորոսյան]]ի փոխարեն Մատակարարման նախարար է նշանակվում [[Սարգիս Արարատյան]]ը։ Նախ փորձելով անարյուն, ապա զինված ուժերով՝ երկու շաբաթում վերջ տրվեց երկրում ապստամբական շարժմանը։ Բոլշևիկյան ապստամբությունը ճնշվեց։ Բաքվի այսպես կոչված սովետականացումից, այսինքն՝ Ռուսաստանի կողմից փաստացի զավթումից հետո ռուսական և նրանց միացած Սովետական Ադրբեջանի բոլշևիկյան զորքերը համատեղ գրավում են Արցախն ու Իջևանը։ Բոլշևիկներին գերի են ընկնում ու գերության մեջ սպանվում են Հայաստանի խորհրդարանի՝ Ազգային Ժողովի պատգամավորներ [[Արշակ Շիրինյան]]ն ու [[Վահան Խորենի]]ն, Ներքին գործերի նախարարի պաշտոնակատար [[Սարգիս Մանասյան]]ը։ Պետական ծախսերը Հայաստանի կառավարությունը հոգում էր թղթադրամներով. օրական տպագրվում էր 6-800 միլիոն ռուբլի։ Փոփոխություններ կատարվեցին հարկային քաղաքականության մեջ։ Հուլիսին կատարվեց 20 միլիոն ԱՄՆ դոլարին համարժեք փոխառություն<ref name="ReferenceA">Հայոց պատմություն, հատոր 4-րդ, գիրք Առաջին։ Նորագույն ժամանակաշրջան. 1918-1945 թթ.: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ։ Երևան, 2010 թ.: Հմմտ.՝ Էջեր՝ 52-61:</ref>, որը արվելու էր տաս տարով։ Բաց էին թողնվելու 10, 25, 50 դոլարանոց պարտաթղթեր<ref name="gov">[http://www.gov.am/am/prime-ministers/info/97/ Համո /Համազասպ/ Օհանջանյան]</ref>։ Աշխատանք էր տարվում գյուղատնտեսության և պետական գույքի նախարարությունում։ Տնտեսական առաջարկներ հետևեցին հայ և այլազգի գործարարներից<ref name="ReferenceA"/>։ Փոփոխություններ կատարվեցին հարկային քաղաքականության բնագավառում<ref name="gov"/>։ Կազմակերպվում էր լեռնաարդյունաբերությունը։ Կառավարությունը հուլիսին հաստատեց [[Հայաստանի զինանշան|Հայաստանի պետական զինանշանի]] նախագիծը։ Զինանշանի հեղինակներն են եղել [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ը ու [[Հակոբ Կոջոյան]]ը։ Ընդունվում է քաղաքացիության մասին օրենքը։ Մայիսին [[Լևոն Շանթ]]ի ղեկավարած պատվիրակությունը մեկնեց [[Մոսկվա]]՝ բանակցելու Չիչերինի հետ։ Հոկտեմբերին կազմվեց դաշնագրի նախագիծը, որով Խորհրդային Ռուսաստանը ճանաչում էր Հայաստանի անկախությունն ու անձեռնմխելիությունը, Հայաստանին մնում էր [[Զանգեզուրի գավառ|Զանգեզուրը]], իսկ [[Լեռնային Ղարաբաղ|Արցախն]] և [[Նախիջևանի գավառ|Նախիջևանը]] մնում էին ինքնավար։ Բայց կառավարության դիվանագիտական ջանքերն ի դերև ելան։ Հոկտեմբերին կազմվեց դաշնագրի նախագիծը, որով Խորհրդային Ռուսաստանը ճանաչում էր Հայաստանի անկախությունն ու անձեռնմխելիությունը. Հայաստանի մեջ է մտնում Զանգեզուրը, իսկ Ղարաբաղը և Նախիջևանը մնում են ինքնավար<ref name="gov"/>։ [[Օգոստոսի 10]]-ին ստորագրվեց [[Սևրի պայմանագիր]]ը, իսկ Հայաստանի ու [[Թուրքիա]]յի սահմանի գծման մանդատը տրվում է ԱՄՆ նախագահ [[Վուդրո Վիլսոն]]ին։ Ի պատասխան դրա՝ 1920 թ․ ամռան վերջին նախապատրաստվեց և աշնան սկզբից՝ սեպտեմբերին տեղի ունեցավ [[ռուս–թուրքական համատեղ ագրեսիա ընդդեմ Հայաստանի (1920)]]։ Մասնավորապես, 1920 թվականի սեպտեմբերի 22-ին՝ բոլշևիկյան [[Ռուսաստան]]ի հետ համագործակցությամբ՝ [[Մուստաֆա Քեմալ|քեմալական]] թուրքերի բանակը [[Քյազիմ Քարաբեքիր]] փաշայի գլխավորությամբ հարձակվում է Հայաստանի վրա, գրավելով [[Օլթի]]ն, [[Արդվին]]ը, [[Կաղզվան]]ը, [[Իգդիր]]ը։ [[Սարիղամիշ]]ն ու [[Կաղզվան]]ը գրավվեցին սեպտեմբերի 29-ին։ Հոկտեմբերի 30-ին թուրքերի ձեռքն ընկավ [[Կարս]]ը։ [[Թուրք-հայկական պատերազմ (1920)|Հայ-թուրքական պատերազմի]] զինադադարի կնքումով՝ Օհանջանյանի կառավարությունը կորցրեց իր հեղինակությունը ժողովրդի աչքին։ Նոյեմբերի 23-ին Համո Օհանջանյանի կառավարությունը հրաժարական ներկայացրեց։ {{cquote|''Բացվում է նոր շրջան, քաղաքական ուժերի նոր սիտուացիա... իմ կառավարությունը ներկայացրեց իր հրաժարականը՝ նկատի ունենալով հանրապետության շահերը»'', - ասաց Համո Օհանջանյանը՝ դիմելով խորհրդարանին։ Նոյեմբերի 25-ին դադարեցին նրա լիազորությունները<ref>{{cite web|url=http://ankakh.com/2011/09/145580/|title=Համո Օհանջանյան}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.gov.am/am/prime-ministers/info/97/|title=Նախկին վարչապետներ, Համո Օհանջանյան GOV.am}}</ref>։''}} Համո Օհանջանյանի կառավարության հրաժարականի նախորդ օրը՝ [[նոյեմբերի 22]]–ին՝ [[ԱՄՆ|ԱՄՆ–ի]] նախագահ [[Վուդրո Վիլսոն]]ը ստորագրել էր իր [[Վիլսոնի իրավարար վճիռ|իրավարար վճիռը]], որով Հայաստանի Հանրապետությունը ստանում էր [[Արևմտյան Հայաստան]]ի տարածքի զգալի մասը՝ մոտ քառասուն հազար քառակուսի մղոն կամ հարյուր երեք հազար քառակուսի կիլոմետրից ավելի մակերեսով։ [[Պատկեր:Boundary between Turkey and Armenia as determined by Woodrow Wilson 1920.jpg|thumb|250x250px| [[Հայաստան]]ի և [[Թուրքիա]]յի միջև ներկայիս [[դե յուրե]] սահմանն ըստ [[ԱՄՆ]] նախագահ [[Վուդրո Վիլսոն]]ի իրավարար վճռի]] [[Պատկեր:Wilsonian.jpg|thumb|250x250px|Հայաստանի արևմտյան սահմանն ըստ Վ. Վիլսոնի նախագծի]] [[Պատկեր:President Woodrow Wilson portrait December 2 1912.jpg|thumb|304x304px|Վուդրո Վիլսոնը]] [[Պատկեր:Armenia in Paris Peace Conference 1919.jpg|thumb|250x250px|Արևմտահայերի ներկայացրած քարտեզը]] ==== ՀՀ Կառավարության ութերորդ կազմը ==== ''(Կոալիցիոն վեցերորդ կառավարություն՝ [[1920]] թվականի [[Նոյեմբերի 24]] – [[1920]] թվականի [[դեկտեմբերի 2]]) '' Սիմոն Վրացյանը նոյեմբերի 24֊ին ներկայացնում է կառավարության հետևյալ կազմը<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.historyofarmenia.am/images/menus/1439/HH_qax_patm_Pastaatuxt.pdf|title=Հայաստանի Հանրապետությունը 1918-1920 թթ. (Քաղաքական պատմություն)։ 320. Հայաստանի նախարարապետի հրամանը հանրապետության վերջին կառավարությունը կազմելու մասին|last=Վրացյան|first=Սիմոն|date=26 նոյեմբերի 1920 թվական|website=|publisher=Հառաջ|page=356|accessdate=}}</ref>. {| class="wikitable" ! width="70px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;" |ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;" |ԱՆՈՒՆ ! width="300px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;" |ՊԱՇՏՈՆ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;" |ՄԱՆՐԱՄԱՍՆԵՐ |- |[[Պատկեր:Vratsyan Simon.jpg|93x93փքս]] |Սիմոն Վրացյան |[[ՀՀ Վարչապետ]], [[ՀՀ Արտաքին Գործերի նախարար]] |[[ՀՅԴ]] |- |[[Պատկեր:Db_Tro1.jpg|83x83փքս]] |[[Դրաստամատ Կանայան]] |[[ՀՀ Ռազմական նախարար]] |[[ՀՅԴ]] |- |[[Պատկեր:071_hambardzum_terteryan.jpg|96x96փքս]] |[[Համբարձում Տերտերյան]] |[[ՀՀ Ֆինանսների նախարար]], [[ՀՀ Հանրային Խնամատարության նախարար]] |[[ՀՅԴ]] |- |[[Պատկեր:117_vahan_minakhoryan.jpg|89x89փքս]] |[[Վահան Մինախորյան]] |[[ՀՀ Կրթության նախարար]] |[[Սոցիալ-հեղափոխական կուսակցություն]] |- |[[Պատկեր:120_arsham_khondkaryan.jpg|93x93փքս]] |[[Արշամ Խոնդկարյան]] |[[ՀՀ Կապի նախարար]], Արդարադատության նախարար |[[Սոցիալ-հեղափոխական կուսակցություն]] |- | |[[Արշակ Հովհաննիսյան|Արշակ Հարությունի Հովհաննիսյան]] |ՀՀ Գյուղատնտեսության և աշխատանքի նախարար |[[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն|ՀՅԴ]], Բաքվի «Արև» թերթի խմբագիր<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.historyofarmenia.am/images/menus/1439/HH_qax_patm_Pastaatuxt.pdf|title=Հայաստանի Հանրապետությունը 1918-1920 թթ. (Քաղաքական պատմություն)։|last=|first=|date=|website=|publisher=ԵՊՀ հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ|page=418|accessdate=}}</ref> |} Թափուր են մնում ներքին գործոց, հաղորդակցության և խնամատարության նախարարների պաշտոնները, որոնք ժամանակավորապես վերաբաշխվում են Ս. Վրացյանի, Հ. Տերտերյանի և Ա. Խոնդկարյանի միջև<ref>Հայաստանի Ազգային արխիվ, ֆ. 199, ց. 1, գ. 119, թ. 75։ «Հառաջ», 26.XI.1920: Ս. Վրացյան, Հայաստանի Հանրապետություն, էջ 521</ref>։ Վրացյանի կառավարության աշխատակազմը նախորդների պես բաղկացած էր 21 հոգուց, ներառյալ տեխնիկական ծառայողները։ Կառավարության կազմն այդպես էլ մինչև վերջ չհամալրվեց և նա վարչապետի պաշտոնում մնաց ընդամենը մոտ մեկ շաբաթ` մինչև 1920 թվականի դեկտեմբերի 2-ը Հանրապետության կազմալուծումը<ref>Հայաստանի Ազգային արխիվ, ֆ. 199, ց. 1, գ. 133, թ. 162</ref>։ ՀՀ կառավարությունը որոշում կայացրեց երկրի ղեկավարությունը հանձնել Զորաբանակի ընդհանուր հրամանատար [[Դրաստամատ Կանայան|Դրոյին]]<ref name=":1" />։ == Հայաստանի Առաջին Հանրապետության Բանակ == === Հայաստանի Հանրապետության Բանակը Առաջին և Երկրորդ թուրք–հայկական պատերազմների միջև (1918–1920) === Հայկական կորպուսի կամ Հայոց ազգային կորպուսի՝ Ռուսական կայսերական, իսկ ապա՝ Դեմոկրատական Ռուսաստանի բանակի կազմում գոյություն ունեցած հայկական ռազմական միավորման հիման վրա 1918 թ․ մայիսի վերջին – ամռան սկզբին Հայաստանի Հանրապետությունում ստեղծվել էին սեփական ազգային զինեալ ուժերը կամ Հայաստանի Հանրապետության բանակը։ [[Պատկեր:Armenia_1919.jpg|thumb|աջից|377px|Հայաստանի Առաջին Հանրապետության ֆիզիկա–աշխարհագրական քարտեզը՝ ըստ Առաջին հանրապետության Զինված ուժերի Գլխավոր Շտաբի։]] ==== Հայոց Բանակի հիմքերի ստեղծում ==== Հայաստանի Առաջին Հանրապետության Բանակը 1918 կազմավորվեց Հայկական Ազգային Կորպուսի հիման վրա։ Հայկական Ազգային կորպուսը ստեղծվել էր 1917 թվականի դեկտեմբերին, սակայն ձևավորվել էր դեռևս 1917 թվականի ապրիլից, Ռուսաստանի Ժամանակավոր կառավարության «Բանակի ազգայնացման հիմնական դրույթները» օրենքի հրապարակումից հետո։ 1917 թվականի ապրիլի 9-ին հայ ռազմական գործիչ, ռուսական բանակի գեներալ-մայոր [[Թովմաս Նազարբեկյան]]ն ուղարկվել էր Ռուսաստանի Կովկասյան ռազմաճակատի շտաբ՝ բանակի զորամասերն ազգայնացնելու նպատակով։ 1917 թվականի հոկտեմբերին Հայոց ազգային խորհուրդը դիմել է Կովկասյան բանակի գլխավոր հրամանատարին՝ հայկական ազգային գնդերի թիվն 8-ի հասցնելու խնդրանքով։ 1917 թվականի դեկտեմբերի 13-ին ստեղծվել է [[Հայկական կորպուս|Հայոց ազգային կորպուս]], հրամանատար է նշանակվել գեներալ Թովմաս Նազարբեկյանը, շտաբի պետ՝ գեներալ Վիշինսկին, հատուկ կոմիսար՝ [[Դրաստամատ Կանայան]]ը (Դրո)։ Հայոց ազգային կորպուսին աջակցել է նաև Հայկական զինվորական միությունը՝ [[Արսեն Շահմազյան]]ի գլխավորությամբ։ Հայոց ազգային կորպուսի կազմի մեջ է մտել արևմտահայերի դիվիզիան՝ հետևակի զաուրյադ գեներալ–մայոր [[Անդրանիկ Օզանյան]]ի հրամանատարությամբ։ ==== Հայոց Ազգային բանակային կորպուսի կազմ ==== Հայոց ազգային կորպուսն ուներ հետևյալ զորամիավորումներն ու զորամասերը։ *2 դիվիզիա՝ 1-ին և 2-րդ (յուրաքանչյուրում՝ 4-ական գունդ), *մեկ հեծելազորային բրիգադ (2 գունդ, յուրաքանչյուրում՝ 400-ական մարդ), *Արևմտահայկական դիվիզիա, որի մեջ մտնում էին՝ **Ա բրիգադ (Էրզրումի գունդ՝ կազմված 2 գումարտակից), Երզնկայի գունդ (2 գումարտակ), **Բ բրիգադ (Խնուսի գունդ՝ կազմված 2 գումարտակից), Ղարաքիլիսայի գունդ (2 գումարտակ), Վանի գունդ (2 գումարտակ), Զեյթունի գունդ, *տեղական բանակային զորամասեր՝ **Լոռու զորագունդ (2 գումարտակ), **Շուշիի զորագունդ (2 գումարտակ), **Ախալքալաքի զորագունդ (2 գումարտակ), **Ղազախի զորագունդ (2 գումարտակ), **Նուխիի ջոկատ, **Ախալցխայի ջոկատ, **Իգդիրի ջոկատ, **Խանասորի ջոկատ։ 1918 թվականի մարտի 31-ի տվյալներով Հայոց ազգային կորպուսն ուներ 19590 մարտիկ, որոնցից 818-ը՝ սպա։ ==== Հայոց Ազգային բանակային կորպուսի վերակազմավորումը Հայաստանի Հանրապետության Բանակի ==== 1918 թվականի հուլիսի 26-ին գեներալ Նազարբեկյանի հրամանով (այս գեներալը նշանակվել էր Հայաստանի Զինեալ Ուժերի հրամանատար կամ [[Սպարապետ]]) Հայոց ազգային կորպուսը վերակազմավորվել է Ազգային դիվիզիայի, որի հիման վրա էլ հետագայում ծավալվեց Հայոց Բանակը։ [[Հայաստանի Դեմոկրատական Հանրապետություն|Հայաստանի Դեմոկրատական Հանրապետության]] [[գեներալ-լեյտենանտ]], զորատեսակի [[գեներալ]] (բանակի գեներալ), սպարապետ Նազարբեկյանը կարևորագույն դեմքերից մեկն էր՝ Հայոց բանակի ստեղծման գործում։ [[Ղարաքիլիսայի ճակատամարտ|Ղարաքիլիսայի]] [[Բաշ Ապարանի ճակատամարտ|Բաշ Ապարանի]], [[Սարդարապատի|1918 թ-ի Մայիսյան հերոսամարտերը]], որոնց արդյունքում հայ ժողովրդի ոխերիմ թշնամին՝ ցեղասպան պետւթյունը՝ [[Օսմանյան Թուրքիա]]ն ստիպված եղավ ճանաչել Հայ ժողովրդի գոյության իրավունքը և ստեղծվեց Հայաստանի Հանրապետությունը, տեղի են ունեցել գեներալ Նազարբեկյանի ընդհանուր հրամանատարությամբ։ [[Պատկեր:Tovmas_Hovhannesi_Nazarbekyan.jpg|մինի|320px|Հայաստանի Հանրապետության Սպարապետ գեներալ–լեյտենանտ Թովմաս Նազարբեկյան]] ==== Հայաստանի Հանրապետության Բանակի վերացումը և վերածումը Հայաստանի Կարմիր Բանակի ==== 1920 թվականի աշնանը Հայաստանի Հանրապետության դեմ տեղի ունեցած [[Ռուս-թուրքական համատեղ ագրեսիա ընդդեմ Հայաստանի (1920)|ռուս–թուրքական համատեղ ագրեսիայի]] արդյունքում Հայաստանի Հանրապետությունը կործանվեց, նրա տարածքները բաժանվեցին ագրեսորների միջև, իսկ Հայկական ազգային բանակը վերածվեց [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Հայաստանի Խորհրդային Հանրապետություն]] անունը կրող ձևական քաղաքական տարածքային միավորի զինված ուժերի, որը կոչվում էր Հայկական Կարմիր բանակ կամ ՀԽՍՀ կարմիր բանակ։ === Հայաստանի Հանրապետության Բանակը Երկրորդ թուրք–հայկական պատերազմի ժամանակ (1920) === 1920 թվականի աշնանը՝ համագործակցելով բոլշևիկյան Ռուսաստանի հետ և օգտվելով վերջինիս համակողմանի աջակցությունից՝ քեմալական թուրքերը պատերազմական գործողություններ սկսեցին Հայաստանի Հանրապետության դեմ։ Հաշվի առնելով բոլշևիկյան Ռուսաստանի համակողամնի աջակցությունը, ինչպես նաև պատերազմից առաջ և դրա ընթացքում Հայաստանի ներսում Ռուսաստանի հինգերորդ շարասյան գործողությունները և ռուսական ու ադրբեջանական բանակների հարձակողական գործողությունները Հայաստանի Հանրապետության դեմ, Երկրորդ թուրք–հայկական պատերազմը պատերազմը դարձավ [[Ռուս–թուրքական համատեղ ագրեսիա ընդդեմ Հայաստանի (1920)]]։ ==== ՀՀ զորքեր և Զանգեզուրի ու Արցախի դիմադրական ուժեր ==== [[1920]] թվականի հուլիս-օգոստոսին ՀՀ-ն սահմանի վրա ուներ 30-36 հազար զինվոր, 56 հրանոթ, 184 գնդացիր։ Բացի այդ մի քանի հազար մարտիկներ կային [[Գարեգին Նժդեհ]]ի Զանգեզուրյան գայլավաշտերում, ինչպես նաև պարտիզանական ուժեր՝ ռուս–ազերիական զավթման ներքո գտնվող [[Արցախ]]ում։ Կարմիր Բանակի հետախուզական բաժնի տվյալներով՝ Հայաստանի Առաջին Հանրապետության բանակում առկա էին հետևյալ ուժերը․<ref name="ReferenceB">Հայոց պատմություն, հատոր 4-րդ, գիրք Առաջին։ Նորագույն ժամանակաշրջան. 1918-1945 թթ.: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ։ Երևան, 2010 թ.: Հմմտ.՝ Էջեր՝ 254-262:</ref> *17445 սվին, այսինքն՝ հետևակային, հրաձիգ զինվորներ, *2075 թուր, այսինքն՝ հեծյալ զինվորներ, *260 գնդացիր, *79 թեթև հրանոթ, *3 զրահագնացք, *3 զրահամեքենա, *3 տանկ։ Հետագայում՝ օգոստոս–սեպտեմբերին բանակի թվաքանակը որոշ չափով մեծացվեց, և Հայաստանի Հանրապետության դեմ ռուս–թուրքական համատեղ ագրեսիվ պատերազմի սկզբին Հայկական բանակում կար շուրջ 40000 զինվոր և սպա, որոնցից կանոնավոր ուժերն էին միայն 25000–ը, իսկ մնացածը բաժին էր ընկնում ինտենդանտական, այսինքն՝ համբարակային, սանիտարական և այլ օժանդակ ծառայություններին, որոնք կազմում էին բանակի անձնակազմի ընդհանուր թվաքանակի մոտ 30 տոկոսը։ Բացի այդ՝ կային որոշ թվով կամավորական խմբեր<ref name="ReferenceB"/>։ ==== Թուրքական զորքեր և այլ աջակից ուժեր ==== Թուրքական զորքը քանակապես գերազանցում էր հայկականին։ [[1920]] թվականի հուլիս-օգոստոսին ՀՀ-ի դեմ թուրքերը կենտրոնացրել էին ավելի քան 50 հազարանոց բանակ, 306 [[հրանոթ]]<ref name="ReferenceB"/>։ ==== Ռուսական զորքեր և այլ աջակից ուժեր ==== Ռուսական Կարմիր բանակի զորքերը Հայաստանի սահմանների մերձակայքում, Ադրբեջանական խորհրդային հանրապետության տարածքում և Հայաստանից ապօրինի կերպով փաստացի բռնազավթված Նախիջևանի, Արցախի ու Սյունիք–Զանգեզուրի երկրամասերում քանակապես գերազանցում էր հայկական զորքերին։ [[1920]] թվականի հուլիս-օգոստոսին ՀՀ-ի դեմ ռուսները կենտրոնացրել էին մինչև 50 հազարանոց բանակ, մոտավորապես 300 [[հրանոթ]], մոտ 400 գնդացիր։ === Հայաստանի Առաջին Հանրապետության Ռազմական (զինվորական) նախարարներ === Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության կազմակերպումը և ղեկավարումն իրականացնում էին ՀՀ Ռազմական նախարարությունը և Գլխավոր շտաբը։ Ռազմական նախարարության գլուխ կանգնած էր Ռազմական կամ Զինվորական նախարարը։ Հայաստանի Առաջին Հանրապետության գոյության ընթացքում պաշտոնավարել է չորս ռազմական նախարար։ {|class="wikitable" | colspan=5|<center>'''Ռազմական նախարարներ'''</center> |- ! width="70px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ ! width="200px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԱՆՈՒՆ ! width="130px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՍԿԻԶԲ ! width="130px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԱՎԱՐՏ ! width="300px" style="font-size:9px;text-align:left;background-color:#aaa;color:#FFF;"| ՄԵՋԲԵՐՈՒՄՆԵՐ |- | [[Պատկեր:Hovhannes Hakhverdyan.jpg|70px]] | [[Հովհաննես Հախվերդյան]] | [[Հունիսի 6]], [[1918]] | [[Մարտի 27]], [[1919]] | |- | [[Պատկեր:Araratov.jpeg|70px]] | [[Քրիստափոր Արարատյան]] | [[Մարտի 27]], [[1919]] | [[Ապրիլի 3]], [[1920]] | |- | [[Պատկեր:Rouben_Ter-Minasyan.jpg|70px]] | [[Ռուբեն Տեր-Մինասյան]] | [[Մայիսի 5]], [[1920]] | [[Նոյեմբերի 23]], [[1920]] | |- | [[Պատկեր:Db Tro1.jpg|70px]] | [[Դրաստամատ Կանայան]] | [[Նոյեմբերի 25]], [[1920]] | [[Դեկտեմբերի 2]], [[1920]] | |} == Հայաստանի Հանրապետության գոյության ժամանակային սահմանների հարց == [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] գոյության ժամանակային սահմաններին առնչվող առնվազն մեկ ուղղակի և երեք անուղղակի հարց կա, այլ մոտեցմամբ՝ մեկ հիմնական հարց և դրանից բխող երեք ենթահարց, որոնք կարևոր պատմագիտական և քաղաքական նշանակութիւն ունեն։ Դրանք պահանջում են լրջօրէն վերանայել [[Հայաստան]]ի և [[Հայ ժողովուրդ|Հայ ժողովրդի]] նորագույն [[պատմություն]]ը, այդպիսով այն դուրս բերելով նախկին խորհրդային պատմագիտական և, փաստօրէն, դեռևս շարունակուող՝ քաղաքական ազդեցութիւնից, ինչպէս նաև վերջին տասնամեակներում դրա շարունակութիւնը հանդիսացած ռուսական մեծապետական-կայսերապետական պատմագիտութեան և ռուսական գաղութատիրութեան ազդեցութեան գործակալները հանդիսացող ներհայաստանենան և ներհայկական որոշ ուժերի բացասական ազդեցութեան գօտուց։ Խորհրդային, իսկ այժմ էլ՝ ռուսական պատմագրությունը և գործնական ու տեսական քաղաքականությունը ձգտում էր և ձգտում է նվազեցնել Հայաստանի Առաջին Հանրապետության դերը, կարևորությունը թե՛ Հայ ժողովրդի համար, թե՛ տարածաշրջանի զարգացումներում։ Դրան են ուղղված եղել նաև Հայաստանի Առաջին Հանրապետության գոյության թե՛ ժամանակային, և թե՛ տարածքային սահմանների հնարաւորինս «կրճատումը» թե՛ խորհրդային, և թե՛ նրա լիակատար ժառանգորդ ներկայիս ռուսական պատմագիտության մեջ։ Այնինչ հայկական ազգային շահերի տեսակետից ճիշտ է Հայաստանի Առաջին Հանրապետության պատմության իրական արտացոլումը։ Բացի այդ, Հայաստանի Առաջին Հանրապետության պատմության առարկայական պատկերումը հնարավորություն կտա օգտվել Հայաստանի այն ժամանակվա դաշնակից ուժերի, և ներկայիս հզոր Արևմտյան երկրների սահմանած իրավաքաղաական կարևոր վճիռներից, որոնք, մասնավորապես, միջազգային իրավական առումով, իսկ որոշ դեպքերում՝ փաստացի, Հայաստանին են հատկացրել [[Արցախ]]ը, [[Նախիջևան]]ը, [[Գարդմանք]]ը, [[Ջավախք]]ը, [[Արևմտյան Հայաստան]]ը, ներառյալ՝ [[Կիլիկիա]]ն՝ Սիսվանը։ === Հայաստանի Հանրապետության գոյության ժամանակային սահմանների հարց === Հայաստանի Առաջին Հանրապետութեան գոյութեան ժամանակային սահմանները մինչև այժմ գերիշխող պատմագիտական և քաղաքական տեսակէտների համաձայն՝ համարւում են 1918 թուականի մայիսի 28-ը<ref>Հայոց պատմություն, հատոր 4-րդ, գիրք Առաջին։ Նորագույն ժամանակաշրջան. 1918-1945 թթ.: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ։ Երևան, 2010 թ.: Էջեր՝ 11-18:</ref>, որպէս սկիզբ, և 1920 թուականի դեկտեմբերի 2-ը<ref>Հայոց պատմություն, հատոր 4-րդ, գիրք Առաջին։ Նորագույն ժամանակաշրջան. 1918-1945 թթ.: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ։ Երևան, 2010 թ.: Էջեր՝ 276-289:</ref>՝ որպէս աւարտ (իսկ խորհրդային ՙՙօրթոդոքս՚՚ պատմագիտութեան տեսակէտից՝ 1920 թուականի նոյեմբերի 29-ը)<ref>Հայոց պատմություն, հատոր 4-րդ, գիրք Առաջին։ Նորագույն ժամանակաշրջան. 1918-1945 թթ.: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ։ Երևան, 2010 թ.: Էջեր՝ 11-157, 237-276, 289-402:</ref><ref>Օրինակ՝ Խորհրդային Հայաստանի Գիտությունների ակադեմիայի Պատմության ինստիտուտի հրատարակած «Հայ ժողովրդի պատմություն» բազմահատորյակի կոմունիստական խմբագիրների կողմից հայտարարվում էր հետևյալը․ «1920 թվականի նոյեմբերի 29֊ին Հայաստանում հաստատվեց սովետական իշխանություն, որը շրջադարձային կետ հանդիսացավ հայ ժողովրդի բազմադարյան պատմության մեջ։» Հայ Ժողովրդի Պատմություն, Հ. 7, Խմբ. կոլ.` Հովհաննիսյան Ա. Գ., Աղայան Ծ. Պ., Առաքելյան Բ. Ն., Բարխուդարյան Վ. Բ., Գալոյան Գ. Ա., Երեմյան Ս. Տ., Խաչիկյան Լ. Ս., Հասրաթյան Մ. Ս., Հովհաննիսյան Ա. Ռ., Ներսիսյան Մ. Գ., Սարգսյան Գ. Խ.: ՀՍՍՀ ԳԱ Պատմության ին-տ. Երևան։ ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1967. էջ 8։ [http://serials.flib.sci.am/openreader/Hay%20joxovrdi%20patmutyun_%20h.7/book/Binder1.pdf]</ref>։ Պատմագիտական և քաղաքական տեսակէտից սխալ է համարվում նման մօտեցումը և առաջարկվել է Հայաստանի Առաջին Հանրապետութեան գոյութեան աւարտը հասցնել կա՛մ մինչև 1921 թուականի ապրիլի 2-ը, այսինքն այն օրը, երբ ռուսական կարմիր բանակը արեան մէջ ճնշեց Հայ ժողովրդի [[Փետրվարյան ապստամբություն|Փետրվարյան զինված ապստամբությունը]] և վերստին գրաւեց Հայաստանի Հանրապետութեան մայրաքաղաք [[Երևան]]ն ու Հանրապետութեան տարածքի հիմնական մասը<ref>Հայոց պատմություն, հատոր 4-րդ, գիրք Առաջին։ Նորագույն ժամանակաշրջան. 1918-1945 թթ.: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ։ Երևան, 2010 թ.: Էջեր՝ 295-303:</ref>, կա՛մ էլ, որն աւելի ճիշտ կլինի, Հայաստանի Առաջին Հանրապետութեան գոյութեան փաստացի աւարտը համարել 1921 թուականի յուլիսի 15-ը, երբ դադարեց Գարեգին Նժդեհի ղեկավարած Լեռնահայաստանի զինեալ ուժերի վերջին դիմադրութիւնը և ռուսական կարմիր բանակը գրաւեց Սիւնիքի հարաւում դիմադրող վերջին մարտական դիրքերը<ref>Հայոց պատմություն, հատոր 4-րդ, գիրք Առաջին։ Նորագույն ժամանակաշրջան. 1918-1945 թթ.: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ։ Երևան, 2010 թ.: Էջեր՝ 339-353:</ref>։ Այս տարբերակը՝ 1918 թուականի մայիսի 28-ից մինչև 1921 թուականի յուլիսի 15-ը, պատմագիտական տեսակէտից առաւել ճշմարտացի է, քանզի փաստացի Հայկական պետականութիւնը և նրա՝ մարտնչող զինեալ ուժերը ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՏԱՐԱԾՔՈՒՄ գոյութիւ են ունեցել մինչև 1921 թուականի յուլիսի 15-ը<ref>Հայոց պատմություն, հատոր 4-րդ, գիրք Առաջին։ Նորագույն ժամանակաշրջան. 1918-1945 թթ.: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ։ Երևան, 2010 թ.: Հմմտ.՝ Էջեր՝ 339-353:</ref>։ === Հայաստանի Հանրապետության դեմ ռուս–թուրքական համատեղ ագրեսիա === Պատմագիտութեան մէջ ներկայումս դեռևս գերիշխող տեսակէտ կայ, թէ իբր Հայաստանի Առաջին Հանրապետութիւնը ընկաւ թուրքական ռազմական ագրեսիայի հետևանքով<ref>Հայոց պատմություն, հատոր 4-րդ, գիրք Առաջին։ Նորագույն ժամանակաշրջան. 1918-1945 թթ.: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ։ Երևան, 2010 թ.: Էջեր՝ 254-276:</ref>։  Հաշուի առնելով այդ տեսակէտի՝ պատմագիտական առումով առնուազն կիսատ-պռատութիւնը, իսկ քաղաքական տեսակէտից՝ կեղծ և վտանգաւոր միտում ունենալը, առաջարկվել է պատմագիտական առումով աrաւել լիակատար և քաղաքական տեսակէտից առաւել ճշգրիտ այն ձևակերպումը, որ Հայաստանի Առաջին Հանրապետութիւնը ընկաւ [[Ռուս-թուրքական համատեղ ագրեսիա ընդդեմ Հայաստանի (1920)|ռուս-թուրքական ՀԱՄԱՏԵՂ ռազմական ագրեսիայի]] հետևանքով։ Պատմական փաստերը ցոյց են տալիս, որ Ռուսաստանը Թուրքիայի հետ համատեղ ռազմական ագրեսիա է իրականացրել Հայաստանի դէմ։ Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների Ազգային Ակադեմիայի Պատմության ինստիտուտի հրատարակած հիմնարար հետազոտության մեջ, թեպետ համապատասխան գլուխը կոչվում է «Թուրք–հայկական պատերազմը։ Հայաստանի խորհրդայնացումը», սակայն շարադրանքի մեջ հստակ բերված է հետևյալ անժխտելի փաստը․ <blockquote>«Փաստորեն, թուրքական ուժերը զգալի գերազանցություն ունեին հայկական ուժերի նկատմամբ, և, բացի այդ, Հայաստանը շրջափակում էր չորս ռազմաճակատ՝ [[Կարս]]–[[Ալեքսանդրապոլ]]ի, [[Սուրմալու]]ի, [[Նախիջևան]]ի և [[Դիլիջան]]–[[Ղազախ]]ի։ Ահա թե ինչու թուրքական հարձակման գլխավոր ուղղություններում (Կարս, Սուրմալու) հայերին չհաջողվեց ուժերի գերազանցություն ստեղծել»<ref name="ReferenceC">Հայոց պատմություն, հատոր 4-րդ, գիրք Առաջին։ Նորագույն ժամանակաշրջան. 1918-1945 թթ.: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ։ Երևան, 2010 թ.: Հմմտ.՝ Էջեր՝ 254:</ref>։</blockquote> Այսինքն՝ Հայ պատմաբանների վերնախավի համար պարզ է, որ Հայաստանի առաջին հանրապետությունը թուրք–հայկական այս պատերազմի ժամանակ շրջափակված էր չորս ռազմաճակատով։ Դրանցից երկուսը հենց թուրք–հայկական ռազմաճակատներ էին՝ Կարսինը և Սուրմալուինը<ref name="ReferenceC"/>։ Վերոհիշյալ շարադրանքի հեղինակները Կարս–Ալեքսանդրապոլ ռազմաճակատ ասելով սխալմամբ ցույց են տվել թուրքերի հարձակման ուղղությունը որպես ռազմաճակատ<ref name="ReferenceC"/>։ Իսկ մյուս երկու ռազմաճակատում՝ Նախիջևանի և Ղազախի, հայկական բանակի դեմ կանգնած էին ոչ թե թուրքական քեմալական զորքերը, այլ Ռուսաստանի բոլշևիկյան զորքերը և դրանց ենթակա ադրբեջանա–թաթարական կամ ադրբեջանա–թուրքական զորքերը<ref name="ReferenceC"/>։ Վերոհիշյալ շարադրանքի հեղինակները դարձյալ շփոթել են թշնամու զորքերի հարձակման ուղղությունը, այս դեպքում՝ Դիլիջանի–Ղազախ և այն անվանել ռազմաճակատ։ Ընդ որում, ուղղությունը պետք է լիներ Ղազախ–Դիլիջան, այլ ոչ հակառակը<ref name="ReferenceD">Հայոց պատմություն, հատոր 4-րդ, գիրք Առաջին։ Նորագույն ժամանակաշրջան. 1918-1945 թթ.: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ։ Երևան, 2010 թ.: Հմմտ.՝ Էջեր՝ 237-376:</ref>։ Նոյնը տեղում հայկական նորագույն պատմական ակադեմիական հրատարակչության հեղինակները պարզորոշ նշում են, որ թուրքական հարձակման գլխավոր ուղղություններում՝ Կարս և Սուրմալու, հայերին չհաջողվեց ուժերի գերազանցություն ստեղծել հենց այն պատճառով, որ հայկական զորքերը ստիպված էին կռվել չորս ճակատով<ref name="ReferenceD"/>։ Բնական է, որ երկու ճակատը թուրքականն էին<ref name="ReferenceD"/>, սակայն երկու «անանուն» ճակատները իրականում ռուսական էին<ref name="ReferenceD"/>։ Տրամաբանական է, որ եթե չլինեին այդ երկու վերջին ճակատները՝, այսինքն՝ ռուսական ռազմական ագրեսիան Հայաստանի դեմ Նախիջևանից և Ղազախից, որը կատարվում էր Ռուսաստանի [[Տասնմեկերորդ բանակ]]ի ուժերով<ref>1920 թ․ գարնանը Ռուսաստանի Տասնմեկերորդ բանակի հրամանատարն էր արյունարբու կարմիր զորավար [[Միխայիլ Լևանդովսկի]]ն, իսկ 1920 թ․ աշնանից մինչև 1921 թ․ ամռանը՝ Հայաստանի դեմ ուղղակի ռազմական և պատժիչ գործողությունների վարման հիմնական փուլում՝ մեկ ուրիշ, ոչ պակաս դաժան ու արյունարբու կարմիր զորավար՝ [[Անատոլի Գեկկեր]]ը։ Տասնմեկերորդ արյունարբու բանակի շտաբի պետն էր ցարական նախկին գեներալ, իսկ այժմ՝ բոլշևիկյան զորահրամանատար՝ [[Ալեքսանդր Ռեմեզով]]ը</ref>, ապա հայկական բանակը, ամենայն հավանականությամբ, կկարողանար ուժերի գերազանցություն ստեղծել թուրքերի դեմ Կարսի և Սուրմալուի ռազմաճակատներում<ref name="ReferenceD"/>։ Ընդ որում, ռուսական ռազմական ագրեսիան ժամանակային առումով զգալիօրէն աւելի շուտ է սկսուել, քան թուրքականը<ref name="ReferenceD"/>։ Աւելին, թուրքական ագրեսիան Հայաստանի դէմ հնարաւոր չէր լինի առանց Ռուսաստանի կողմից Թուրքիային ցուցաբերուած ռազմական և ռազմատեխնիկական, քաղաքական և դիւանագիտական, ֆինանսա-տնտեսական և այլազան լուրջ օգնութեան։ Լրջագոյն և բախտորոշ օգնութեան<ref name="ReferenceD"/>։ Այդ համատեղ ռազմական ագրեսիայի արդիւնքում տեղի ունեցաւ Հայաստանի պետականութեան կործանումը և նրա տարածքային բաժանումը ագրեսոր պետութիւնների՝ Ռուսաստանի և Թուրքիայի միջև, ինչը ձևակերպուեց 1921 թուականի մարտի 16-ի Մոսկուայի ռուս-թուրքական եղբայրութեան պայմանագրով<ref>Հայոց պատմություն, հատոր 4-րդ, գիրք Առաջին։ Նորագույն ժամանակաշրջան. 1918-1945 թթ.: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ։ Երևան, 2010 թ.: Հմմտ.՝ Էջեր՝ 324-339:</ref>, իսկ ապա՝ նրանից ածանցուած Կարսի պայմանագրով՝ 1921 թ. հոկտեմբերի 13-ին<ref>Հայոց պատմություն, հատոր 4-րդ, գիրք Առաջին։ Նորագույն ժամանակաշրջան. 1918-1945 թթ.: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ։ Երևան, 2010 թ.: Էջեր՝ 367-374:</ref> պարզապէս պարտադրուեց ստօրագրելու Ռուսաստանին ենթակայ խամաճիկային կազմաւորումներին՝ խորհրդային Հայաստանին, Վրաստանին և Ադրբեջանին<ref name="ReferenceD"/>։ Բացի այդ չորս ռազմաճակատից, Հայաստանի դեմ ռուսական և թուրքական ագրեսորները պատերազմում էին նաև այսպես կոչված ներքին ճակատում՝ իրենց հինգերորոդ շարասյունների միջոցով։ Թուրքիայի դեպքում դրանք Հայաստանում բնակվող թուրքերն ու մուսուլմաններն էին, որոնք հետախուզական, դիվերսիոն և սաբոտաժային գործողություններ էին վարում Հայկական պետության, բանակի և բնակչության դեմ<ref>Հայոց պատմություն, հատոր 4-րդ, գիրք Առաջին։ Նորագույն ժամանակաշրջան. 1918-1945 թթ.: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ։ Երևան, 2010 թ.: Էջեր՝ 181-203:</ref>, իսկ Ռուսաստանի դեպքում դրանք հիմնականում հայ բոլշևիկներն էին, որոնք դեռևս նույն տարվա մայիս ամսին բացահայտ զինված ապստամբություն էին բարձրացրել Հայաստանի հանրապետության դեմ<ref name="ReferenceE">Հայոց պատմություն, հատոր 4-րդ, գիրք Առաջին։ Նորագույն ժամանակաշրջան. 1918-1945 թթ.: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ։ Երևան, 2010 թ.: Էջեր՝ 78-86:</ref> և հետագա ամիսների ընթացքում էլ՝ մինչև Հայաստանի Հանրապետության փաստացի բաժանումը Ռուսաստանի և Թուրքիայի միջև, շարունակում էին իրենց ներքին քայքայիչ թաքուն ու բացահայտ գործունեությունը<ref name="ReferenceD"/><ref name="ReferenceE"/>։ === Լեռնահայաստանը՝ որպես Հայաստանի Հանրապետության օրգանական մաս === [[Լեռնահայաստան]]ը իրականում մաս է կազմել Հայաստանի Առաջին Հանրապետության, ուստի և վերջինից տարածքային կամ քաղաքական առումով անջատելը Հայկական Ազգային Պատմագիտութեան մեծ սխալը կարելի է համարել։ Այդ սխալը, ըստ իս, թելադրուած է և թելադրուած է նախկինում՝ խորհրդային, իսկ այժմ՝ ռուսական պատմագիտական դպրոցի կողմից, իսկ խորքային առումով՝ պայմանաւորուած էր և պայմանաւորուած է նախկինում ԽՍՀՄ-ի կենտրոնական իշխանութիւնների, իսկ այժմ՝ ռուսական կայսերապետական ուղղուածութիւն ունեցող իշխանութիւնների բացայայտ ու թաքուն վարուող քաղաքականութեամբ։ Ցաւօք, այդ ամէնը իրականանում է Հայաստանի և Հայութեան ներսում նախկին խորհրդային և այժմեան ռուսական ազդեցութեան գործակալների հակաազգային և հակահայկական գործունէութեան հետևանքով։ === Հայաստանի Հանրապետության անվանումների հարց === Վերը շոշափված բոլոր հարցերը օրգանապես փոխկապակցված են միմյանց։ Բայց նրանց փոխկապակցված է նաև ևս մէկ հարց․ Հայաստանի Առաջին Հանրապետութիւն անուանման հարցը։ Պետք է վերջնականապես հստակեցնել, որ Հայաստանի Առաջին Հանրապետությունը նաև ներկայումս պահպանված Միակ Հանրապետությունն է, որ Հայ ժողովուրդը կերտել է 20-րդ դարի առաջին քսանամյակում՝ վեր խոյացնելով այն պատերազմի բոցերի միջից։ Հայաստանի Հանրապետությունը գոյություն է ունեցել 1918-1921 թվականներին, իսկ դրանից հետո գոյություն ունեցած այսպես կոչուած [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Խորհրդային Հայաստանը]] (այսինքն՝ Հայաստանի Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետութիւնը՝ 1921-1922 թթ. և Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետութիւնը՝ 1922-1936 թթ..՝ որպէս Անդրֆեդերացիայի մաս, իսկ 1936-1991 թթ.՝ որպէս ԽՍՀՄ ՙՙմիութեանական հանրապետութիւն՚՚) ՙՙԵրկրորդ Հանրապետութիւն՚՚ անուանելը թէ՛ պատմագիտական, թէ՛ քաղաքական տեսակէտից մեծ սխալ է։ Ուստի նաև սխալ է ներկայումս գոյութիւն ունեցող Հայաստանի Հանրապետութիւն անունը կրող քաղաքական կազմաւորումը (1991 թ. սեպտեմբերի 21-ից մինչև այժմ) ՙՙԵրրորդ Հանրապետութիւն՚՚ անուանելը, քանզի դա այսպէս ասած, օրինականացնում է ՙՙԵրկրորդ հանրապետութիւն՚՚ կոչուած կեղծ կամ թուացեալ քաղաքական կազմաւորումը՝ Խորհրդային Հայաստանը։ Պարզ ասած, խորհրդային կամ ռուսական օկուպացիայի հետևանքով կործանուած Հայկական պետականութեան փոխարէն մեզ է մատուցւում մի կեղծ ՙՙհանրապետութիւն՚՚, իրականում ՙՙֆէյք՚՚ պետական կազմաւորում, որի տակ թաքնուած էր ռուսական գաղութատիրութեանը ենթակայ վարչա-տարածքային մի կազմաւորում։ Այսինքն, արտաքուստ՝ անուանումների, իսկ իրականում, խորքային առումով՝ գոյութիւն ունեցած իսկական և կեղծ հանրապետութիւնների հարցին նման պարզաբանում տալով՝ մենք խուսափում ենք պատմագիտական սխալ մեկնաբանութիւնից և քաղաքական լուրջ սխալից։ Ամփոփելով, պէտք է ասել, որ այսօրուայ Հայաստանի Հանրապետութիւն կոչուող կազմաւորումը կա՛մ պէտք է իրեն հռչակի Առաջին Հանրապետութեան իրաւայաջորդ (իսկ դրա համար հարկաւոր է ազատագուել ռուսական տիրապետութիւնից), կա՛մ էլ պիտի ընդունի, որ ինքը կիսագաղութ է և ո՛չ թէ անկախ պետական կազմաւորում։ Իսկ դա կյստակեցնի թէ՛ Հայաստանաբնակ հայութեան, թէ՛ Սփիւռքահայութեան քաղաքական խնդիրները։ == Գրականություն == * [[Հրանտ Աբրահամյան (պատմաբան)|Աբրահամյան Հրանտ]], «Արցախահայության ազատագրական պայքարը 1917–1923 թթ.», 1996։ * Աբրահամյան Հրանտ «Մարտնչող [[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ)|Արցախ]]ը», գիրք Ա. (1917–1923 թթ.), 2003, 336 էջ։ * Ազատ, անկախ և միացյալ [[Հայաստան]]ի վերջին օրերը (անհայտ գրողի օրագիրը), կազմեց` Ս. Հարությունյան, 1993, 135 էջ։ * [[Հենրիկ Ազատյան|Ազատյան Հենրիկ]] «Բախտորոշ պայմանագրեր», 2002, 172 էջ։ * [[Ավետիս Ահարոնյան|Ահարոնեան Ավետիս]] «[[Սարդարապատ]]ից մինչև [[Սևր]] և [[Լոզան]]», Պոսթըն, 1943, 213 էջ, 2-րդ հրատ., Գլէնտէյլ, 1993, 226 էջ, 3-րդ հրատ., Երևան, 2001, 252 էջ։ * [[Ծատուր Աղայան|Աղայան Ծատուր]] «Հոկտեմբերը և հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարը», 1982, 416 էջ։ * Ավագյան Ռոբերտ «Հանցավորությունը Հայաստանի առաջին հանրապետությունում (1918–1920 թթ.)», 1995։ * [[Հրանտ Ավետիսյան (պատմաբան)|Ավետիսյան Հրանտ]] «[[Հայկական հարց]]ը [[1918 թվական]]ին», 1997, 436 էջ։ * [[Հրանտ Ավետիսյան (պատմաբան)|Ավետիսյան Հրանտ]] «Հայոց ազգային միասնության հաղթանակը (1918 թ. մայիս)», 1998, 302 էջ։ * [[Մակիչ Արզումանյան|Արզումանյան Մակիչ]] «Արհավիրքից վերածնունդ», 1973, 582 էջ։ * Արծրունի Վահե «[[Թուրք-հայկական պատերազմ (1920)|Հայ–տաճկական պատերազմ]]ը։ Հայ սպայությունը։ [[Շատախ]], 2002, 456 էջ։ * Ավետիսյան Սուրեն, Մերձավոր Արևելքի Ամերիկյան նպաստամատույց կոմիտեի /Ամերկոմ/ գործունեությունը Հայաստանում 1918-1930թթ., Եր., ՀՀ ԳԱԱ պատմ. ինստ., 2009թ., 237 էջ։ * Բաբալեան Արշակ «Էջեր Հայաստանի անկախութեան պատմութիւնից», Գահիրէ, 1959, 55 էջ։ * Բալյան Արշակ «[[Սիմոն Վրացյան]]ը Հայաստանի հանրապետության վարչապետ», 2005։ * [[Գալուստ Գալոյան|Գալոյան Գալուստ]] «[[Հայաստան]]ը և Մեծ տերությունները 1917 – 1923 թթ.», 1999, 539 էջ։ * [[Հրանդ Գանգրունի|Գանգրունի Հրանդ]] «[[Հայաստան]] 1918 և հայ քաղաքական միտքը», [[Պէյրութ]], 1984, 300 էջ։ * Գէորգեան Վարդան «[[Լեռնահայաստանի Հանրապետություն|Լեռնահայաստան]]ի հերոսամարտը (1919–1921 թթ.)», Պուքրէշ, 1923, 173 էջ, 2-րդ հրատ., Երևան, 1991, 189 էջ, 3-րդ հրատ., Երևան, 2010, 169 էջ։ * Եազըճեան Գէւորգ «[[Կարս]]ի 1920 թ. անկման խորքային պատճառները», 2009, 115 էջ։ * [[Ավետիս Յափուճյան|Եափուճեան Աւետիս]] «Հայաստանի հանրապետութեան քաղաքական, տնտեսական, զինուորային, ընկերային կացութիւնը», [[Գահիրէ]], 1972, 462 էջ։ * Եսայան Աղասի «Հայաստանի միջազգային – իրավական դրությունը», 1967, 431 էջ։ * [[Էդիկ Արտեմի Զոհրաբյան|Զոհրաբյան Էդիկ]] «[[Թուրք-հայկական պատերազմ (1920)|1920 թ. թուրք–հայկական պատերազմ]]ը և տերությունները», 1997, 364 էջ։ * Զոհրաբյան Էդիկ «[[Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետություն|Նախիջևան]]յան հիմնախնդիրը և Հայաստանի «դաշնակիցները», (1918 թ. դեկտեմբեր – 1920 թ. ապրիլ)», 2002, 266 էջ։ * Զոհրաբյան Էդիկ «[[Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետություն|Նախիջևան]]յան հիմնահարցը 1920 թ. մայիս – 1921 թ. հոկտեմբեր», 2010, 428 էջ։ * Թիւթիւնճեան Լ. «[[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն|Հ. Յ. Դաշնակցութիւն]]ը իբրև պետական գօրծօն (փաստեր և իրողութիւններ. 1918–1920)», Կ. պօլիս, 1921, 107 էջ։ * [[Եղիշե Իշխանյան|Իշխանեան Եղիշէ]] «[[Լեռնային Ղարաբաղ]]ը (1917–1920 թթ.)», 1999, 732 էջ։ * [[Ալեքսանդր Խատիսյան|Խատիսեան Ալեքսանդր]] «Հայաստանի հանրապետութեան ծագումն ու զարգացումը», [[Աթէնք]], 1930, 367 էջ, 2-րդ հրատ., Պէյրութ, 1968, 487 էջ։ * [[Լէօ]] «Սահմանավեճեր։ [[Լոռու մարզ|Լոռի]] - [[Ախալքալաք]] – [[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ)|Ղարաբաղ]]», [[Աթէնք]], 1990, 107 էջ։ * Խուդավերդյան Բաբկեն «Զանգեզուր (1917–1921 թթ.)», 1988, 187 էջ։ * [[Լենդրուշ Խուրշուդյան|Խուրշուդյան Լենդրուշ]] «Հայաստանի բաժանումը [[1920 թվական]]ին», 2002, 316 էջ։ * [[Համբարձում Կարապետյան|Կարապետյան Համբարձում]], [[Սևրի պայմանագիր]]ը հայոց ճակատագրում», 2004, 128 էջ։ * [[Համբարձում Կարապետյան|Կարապետյան Համբարձում]] «[[Մայիսյան ապստամբություն (1920)|Մայիսյան ապստամբություն]]ը Հայաստանում 1920 թ.», 1961, 337 էջ։ * Կարապետյան Մհեր «[[Հայաստան]]ը 1912-[[1920 թվական]]ներին», 2003, 400 էջ։ * Կարապետյան Մուրադ «Հայաստանի հանրապետության բանակը և նրա գործունեությունը 1918–1920 թթ.», 1995, 29 էջ։ * Կարապետյան Ս. «[[Թուրք-հայկական պատերազմ (1920)|1920 թ. հայ–թուրքական պատերազմ]]ը և [[Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն|Սովետական Ռուսաստան]]ը», 1965։ * [[Արարատ Հակոբյան|Հակոբյան Արարատ]] «Հայաստանի խորհրդարանը և քաղաքական կուսակցությունները (1918–1920 թթ.)», 2005, 363 էջ։ * [[Արարատ Հակոբյան|Հակոբյան Արարատ]] «Հայաստանի հանրապետության պարբերական մամուլի պատմություն (1918–1920 թթ.)», 2005, 65 էջ։ * Հակոբյան Արարատ «Հայաստանի հանրապետություն (1918–1920 թթ.)», 2005։ * Հայ ժողովրդի պատմություն (ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ.), հատ. VII, 1967։ * [[Հայաստան]]ի անկախության հռչակումը և իշխանության կենտրոնական մարմինների ձևավորումը (1918 թ. մայիս–հուլիս), (փաստաթղթերի և նյութերի ժողովածու), խմբ. Հ. Սուքիասյան, 2009, 218 էջ։ * Հայաստանի Հանրապետությունը 1918-1920 թթ. (քաղաքական պատմություն), (փաստաթղթերի և նյութերի ժողովածու), խմբ. Գ. Գալոյան, [[Վլադիմիր Ղազախեցյան|Վլ. Ղազախեցյան]], Երևան, 2000, 456 էջ։ * [[Հայկական հարց]]ը հաշտութեան կօնֆերանսի առաջ, Թիֆլիս, 1919, 32 էջ, 2-րդ հրատ., Պոսթըն, 1919, 28 էջ։ * Հայոց պատմություն, հատ. IV, Նորագույն ժամանակաշրջան (1918 թվականից մինչև մեր օրերը), գիրք I (1918–1945 թթ.), 2010, 800 էջ։ * Հարությունյան Ա. «Մայր աթոռ սուրբ Էջմիածնի հասարակական – քաղաքական գործունեությունը (1918–1920 թթ.)», 2004։ * Հարությունյան Ա. «[[Սևրի պայմանագիր]]ը և հայ հասարակական – քաղաքական միտքը», 2004, 140 էջ։ * [[Աշոտ Հարությունյան (պատմաբան)|Հարությունյան Աշոտ]] «Թուրքական ինտերվենցիան [[Հարավային Կովկաս|Անդրկովկաս]] 1918 թ. և ինքնապաշտպանական կռիվները», Երևան, 1984, 356 էջ։ * [[Համլետ Հարությունյան (պատմաբան)|Հարությունյան Համլետ]], «[[Լեռնային Ղարաբաղ]]ը 1918–1921 թթ.», 1996, 298 էջ։ * [[Ռիչարդ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռիչարդ]] «Հայաստանի հանրապետություն», հատ. 1. (1918–1919 թթ.), 2005, 604 էջ։ * Հովհաննիսյան Ռիչարդ «Հայաստանի հանրապետություն», հատ. 2. ([[Վերսալյան պայմանագիր|Վերսալ]]ից Լոնդոն 1919–1920 թթ.), 2014, 689 էջ։ * [[Ռիչարդ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռիչարդ]] «Հայաստանի հանրապետություն», հատ. 3. (Լոնդոնից Սևր փետրվար – օգոստոս 1920 թ.), 2015, 604 էջ։ * Հովհաննիսյան Ռիչարդ «Հայաստանի հանրապետություն», հատ. 4. (Սալի և մանգաղի միջև։ Մասնատում և խորհրդայնացում 1920–1921 թթ.), 2016, 548 էջ։ * [[Հայկ Ղազարյան|Ղազարյան Հայկ]] «[[Սևրի պայմանագիր]]ը և Միացյալ անկախ Հայաստանի հռչակումը», 2012, 732 էջ։ * [[Հայկ Ղազարյան|Ղազարյան Հայկ]] «[[Վուդրո Վիլսոն]]ի իրավարար վճիռը [[Հայաստան]] – [[Թուրքիա]] սահմանաբաժանման վերաբերյալ», 2012, 732 էջ։ * Ղարիբյան Ալիկ «[[Լեռնային Ղարաբաղ]]ի հիմնախնդիրը 1918–1920 թթ. և [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]]ն», 2012, 282 էջ։ * Ղորղանեան Գ. «Հայաստանի հանրապետութիւնը և պետութիւնները Սևրից Լօզան», Փարիզ, 1934։ * Ղուլյան Յուրիկ «[[Հայաստան]] - [[Ադրբեջանական Հանրապետություն|Ադրբեջան]] հարաբերությունների պատմությունից (1918–1920 թթ.)», 2009, 450 էջ։ * Յարութիւնեան Ա. «Սևրի դաշնագրի վերլուծումը», Պէյրութ, 1999։ * [[Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետություն|Նախիջևան]]–[[Շարուր]]ը 1918–1921 թթ. (փաստաթղթեր և նյութեր), խմբ. պրոֆ. [[Վլադիմիր Ղազախեցյան|Վլ. Ղազախեցյան]]ի, «[[Բանբեր Հայաստանի արխիվների|Բանբեր Հայաստանի արխիվներ]]ի», Երևան, ՀԱԱ, 1993, թիվ 1-2, 392 էջ։ * Նաւասարդեան Վահան «Հայաստանի անկախութիւնը (տեսական հիմնաւորման թռուցիկ ակնարկ)», Ժընև, 1924, 56 էջ։ * Շահան «[[Երևան]]ի համաձայնագիրը», Պոսթըն, 1941, 112 էջ։ *[https://hy.wikisource.org/wiki/%D5%8E%D5%B8%D6%82%D5%A4%D6%80%D5%B8_%D5%8E%D5%AB%D5%AC%D5%BD%D5%B8%D5%B6%D5%AB_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80_%D5%BE%D5%B3%D5%AB%D5%BC%D5%A8_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%87_%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%AC Արա Պապյան, Վուդրո Վիլսոնի իրավարար վճիռը Հայաստանի և Թուրքիայի սահմանի վերաբերյալ։ Երևան, 2006 թ․։] * Պատմագրութիւն [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն|Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան]] (քառահատոր շարք), հատ. Գ., Աթէնք, 1992, 425 էջ, Բ. հրատ., Երևան, 2001։ * [[Վարդան Պարսամյան|Պարսամյան Վարդան]] «Նոյեմբերյան հեղափոխությունը Հայաստանում», 1932, 141 էջ։ * Պետրոսյան Գեղամ «Հայաստանի հանրապետության առնչությունները [[Ռուսաստան]]ի հարավի ոչ խորհրդային պետական կազմավորումների հետ (1918 թ. հունիս–նոյեմբեր)», 2004, 183 էջ։ * Պետրոսյան Գեղամ «Հայաստանի հանրապետության հարաբերությունները [[Ռուսաստան]]ի հետ (1918–1920 թթ.)», 2011, 416 էջ։ * Պետրոսյան Գեղամ «Հայաստանի հանրապետության հարաբերությունները Ռուսաստանի ոչ խորհրդային պետական կազմավորումների հետ (1918–1920 թթ.)», 2006։ * Պետրոսյան Գեղամ «Հայաստանի հանրապետության և [[Ուկրաինա]]յի դիվանագիտական հարաբերությունների պատմությունից (1918–1920 թթ.)», 2002, 158 էջ։ * [[Պետրոսյան Վլադիմիր]], «Հայաստանը [[1918 թվական]]ին», 2007։ * [[Ռուբէն Տէր Մինասեան|Ռուբէն]] «Հայ յեղափոխականի մը յիշատակները», Է. հատ., [[Թեհրան]], 1982, 363 էջ, [[Երևան]], 1991, 364 էջ։ * Սահակյան Տ. «Ցավալի պայմանագրեր», 2007։ * [[Սասունի Կարո|Սասունի Կարօ]] «[[Թուրք-հայկական պատերազմ (1920)|Հայ–թրքական պատերազմը (1920–ին)]]», Պէյրութ, 1969, 218 էջ։ * [[Սասունի Կարո|Սասունի Կարօ]] «Մայիսեան խռովութիւնները և թաթարական ապստամբ շրջանները (Հայաստանը 1920–ին)», Պէյրութ, 1968, 208 էջ։ * [[Երվանդ Սարգսյան|Սարգսյան Երվանդ]] «Դավադիր գործարք ([[Հայաստան]], [[Ռուսաստան]], [[Թուրքիա]])», 1995, 204 էջ։ * Սարգսյան Հ. «[[Բրեստ-Լիտովսկի պայմանագիր|Բրեստ]]ից մինչև [[Մուդրոսի զինադադար|Մուդրոս]]», 1989, 269 էջ։ * Սարդարյան Կտրիճ «Հայ-վրացական հարաբերությունները 1918-1921 թթ.», 2002։ * Սարդարյան Կտրիճ «Հայաստանի հանրապետության պատմություն», [[Լոս Անջելես|Լոս-Անջելոս]], 1992։ * [[Մուշեղ Սերոբյան|Սերոբեան Մուշէղ]] «Հայաստանի անկախութեան առթիւ», [[Գահիրէ]], 1950, 90 էջ։ * Սիմոնյան Աշոտ «[[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]]ը 20-րդ դարի քառուղիներում (1914–1921 թթ.)», 2011, 728 էջ։ * [[Արամ Սիմոնյան|Սիմոնյան Արամ]] «[[Զանգեզուրի ինքնապաշտպանություն|Զանգեզուրի հերոսամարտը]] 1917–1920 թթ.», 2009, 750 էջ։ * [[Վանիկ Վիրաբյան|Վիրաբյան Վանիկ]] «[[Հայ-վրացական պատերազմ|1918 թ. վրաց–հայկական պատերազմ]]ը, ՀՀ կառավարության ռազմաքաղաքական գործունեությունը և կուսակցությունները», 2003, 252 էջ։ * Վիրաբյան Վանիկ «Հայ – վրացական ռազմաքաղաքական հարաբերությունները 1918 – 1921 թթ.», 2016, 828 էջ։ * Վիրաբյան Վանիկ «Հայաստանը Անդրկովկասյան հանրապետությունների 1920 թ. ապրիլյան վեհաժողովում», 1998, 30 էջ, 2-րդ հրատ., 2004, 42 էջ։ * Վիրաբյան Վանիկ «Հայաստանի առաջին հանրապետության միլիցիան և ներքին գործերի նախարարությունը (1918–1920 թթ.)», 2003, 152 էջ։ * Վիրաբյան Վանիկ «Հայաստանի Հանրապետության հետախուզությունը և բանակը (1918–1920 թթ.)», 2009, 413 էջ։ * [[Վանիկ Վիրաբյան|Վիրաբյան Վանիկ]] «Հայաստանի Հանրապետության պետական անվտանգության համակարգի ստեղծումը և գործունեությունը 1918–1920 թթ. (Հետախուզություն, բանակ, ՆԳՆ)», 2015, 746 էջ։ * Վիրաբյան Վանիկ «Հայաստանի Հանրապետությունը 1918–1920 թթ. (ուսումնական ձեռնարկ ԲՈՒՀ-երի համար)», 2011, 204 էջ։ * [[Վանիկ Վիրաբյան|Վիրաբյան Վանիկ]] «Հայաստանի Հանրապետությունը 1918–1920 թթ.: Կառավարության ռազմաքաղաքական գործունեությունը և կուսակցությունները», 1999, 64 էջ։ * Վիրաբյան Վանիկ «Հայկական հետախուզությունը Առաջին հանրապետության տարիներին (1918–1920 թթ.)», 2003, 228 էջ։ * [[Սիմոն Վրացյան|Վրացեան Սիմօն]] «Անկախ և Միացեալ Հայաստան», Երևան, 1920, 23 էջ, Բ. հրատ., Պոսթըն, 1920, 64 էջ։ * Վրացեան Սիմօն «Բանակցութիւններ Ազգային պատուիրակութեան և [[Հայաստան]]ի պատուիրակութեան միջև», Պոսթըն, 1920, 67 էջ։ * Վրացեան Սիմօն «Հայաստանը բոլշևիկեան մուրճի և թրքական սալի միջև», [[Պէյրութ]], 1953, 205 էջ։ * [[Սիմոն Վրացյան|Վրացեան Սիմօն]] «Հայաստանի հանրապետութիւն», [[Փարիզ]], 1928, 548 էջ, 2-րդ հրատ., Պէյրութ, 1958, 684 էջ, 3-րդ հրատ., [[Թեհրան]], 1982, 684 էջ, 4-րդ հրատ., Երևան, 1993, 704 էջ։ * Ուտէացի «Քաղաքական մահափորձ Երևանի մէջ», [[Ստամբուլ|Կ. պօլիս]], 1920, 16 էջ։ * [[Ռուբինա Փիրումյան|Փիրումեան Ռուբինա]] «Հայաստանը Հ. Յ. Դ. – բոլշևիկ յարաբերութիւնների ոլորտում (1917–1921 թթ.)», 1997, 421 էջ։ * [[Հովհաննես Քաջազնունի|Քաջազնունի Յովհաննէս]] «Հայաստանի հանրապետութիւն», 1993, 32 էջ։ * Քառյան Սամսոն «Հայաստանի առաջին հանրապետության պատմագրությունը», 2003, 289 էջ։ * Քառյան Սամսոն «Հայաստանի միջազգային դրությունը և արտաքին քաղաքականությունը (1918–1923 թթ.)», 2005, 240 էջ։ * Քիւրքճեան Յարութիւն «Ուրվագիծ Հ. Յ. Դաշնակցութեան 1919–1924 հնգամեակի», [[Աթէնք]], 1988, 94 էջ։ * Քութայ Ջ. «Կարաբեքիրն ինչպէս բնաջնջեց Հայաստանը», Կըզըլթոփրաք, 1964։ *«Армения в документах Государственного департамента США 1917-1920 гг.[[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ)|»]], Сост. и пер. с англ. Гаянэ Махмурян, 2012, 560 էջ։ *Махмурян Гаянэ «Армения в политике США 1917-1923 гг.[[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ)|»]], 2018, 608 էջ։ *Махмурян Гаянэ «Политика Великобритании в Армении и Закавказье в 1918-1920 гг. Бремя белого человека[[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ)|»]], 2002, 309 էջ։ *Махмурян Гаянэ «Лига Наций, Армянский вопрос и Республика Армения[[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ)|»]], 1999, 176 էջ։ *Ованнисян Ричард «Международные отношения Республики Армения 1918-1920 гг.[[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ)|»]], 2007, 912 с. *Hovannisian R. Armenia onn the Road to Independence, 1918. Berkeley and Los Angeles, 1967, 364 p. *Hovannisian R. The Republic of Armenia, vol. I. The First Year, 1918-1919. Berkeley and Los Angeles, 1971, 547 p. *Hovannisian R. The Republic of Armenia, vol. II. From Versailles to London, 1919-1920. Berkeley and Los Angeles, 1982, 603 p. *Hovannisian R. The Republic of Armenia, vol. III. From London to Sevres, February - August 1920. Berkeley and Los Angeles, 1996, 534 p. *Hovannisian R. The Republic of Armenia, vol. IV. Between Crescent and Sickle: Partition and Sovietization. Berkeley and Los Angeles, 1996, 496 p. * The Treaties of Peace, 1919-1923, vol. I. NY, 1924, p. xxxii. * Papers Relating to Foreign Relations of the United States, 1920. Washington, 1936, v. III, p.&nbsp;780. * A Dictionary of Arbitration and its Terms (ed. Seide K.). NY, 1970. p.&nbsp;27, p.&nbsp;32. * Wildhaber L. Treaty Making Power and Constitution. Basel-Stuttgart, 1971, p.&nbsp;98. * Sorensen M. Manual of Public International Law. New York, 1968, p.&nbsp;693-4. * Wright Q. The Control of American Foreign Relations. NY, 1922, p.&nbsp;38. * Collier J. The Settlement of Disputes in International Law. Oxford, 1999, p.&nbsp;265. * www.panarmenian.net/news/eng/?nid=36602&date=2009-09-18 – 18 սեպ 2009։ * Full Report of the Committee upon the Arbitration of the Boundary between Turkey and Armenia, App I, No 10. (The National Archives, Washington, 760J.6715-760J.90C/7). * Schlochauer H.-S. Arbitration, In: Bernhardt R. (ed.) Encyclopedia of the Public International Law, Amsterdam, 1992, v. I, p.&nbsp;226. * Lausanne Treaty is Defeated. Davenport Democrat, 19 Jan 1927, p.&nbsp;1. * The New York Times, 19 Jan 1927, p.&nbsp;1. * National Party Platforms (1840-1968) (compl. by Porter K., Johnson D.), Urbana-Chicago-London, 1972, p.&nbsp;277. == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արևելյան Հայաստան}} {{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}} {{Հայաստանի թեմաներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի առաջին հանրապետություն]] [[Կատեգորիա:1919 Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:1920 Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:1920 կազմալուծված պետություններ և տարածքներ]] [[Կատեգորիա:1918 հիմնադրումներ Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:1918 Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:Մերձավոր Արևելքի պատմական պետություններ]] [[Կատեգորիա:Հայախոս երկրներ և տարածքներ]] o52jr412a1t1so6zpfvlqhplr9c8cxe 0 39523 8485395 8471115 2022-08-08T19:20:36Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_Armenian_State_University_of_Economics.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an art wikitext text/x-wiki '''Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարան (ՀՊՏՀ)''', [[Հայաստան|Հայաստանի]] [[բարձրագույն ուսումնական հաստատություն]]:{{Տեղեկաքարտ Համալսարան | հապավում = ՀՊՏՀ | պատկեր = Հայաստանի_պետական_տնտեսագիտական_համալսարան.jpg | տիպ = հասարակական | հասցե = Հայաստան, Երևան, 0025, Նալբանդյան 128 | Ղեկավար = Ռեկտոր | Ռեկտոր = [[Դիանա Գալոյան]]|խորհրդանշան=|խորհրդանշան_չափ=270px|անվանում=Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարան}} == Պատմություն == Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանի հիմնադրման ակունքները բխում են [[1930]] թվականից, կոոպերատիվ-տնտեսագիտական ինստիտուտից։ Այդ տարիներից սկսած` հայ տնտեսագիտական մտքի, ինչպես նաև Հայաստանում տնտեսագիտական կրթության ձևավորման ու զարգացման երախտավորներ են եղել անվանի գիտնական մանկավարժներ, [[պրոֆեսոր]]ներ [[Ղևոնդ Շաքարյան]]ը, [[Հովհաննես Թումանյան (տնտեսագետ)|Հովհաննես Թումանյանը]], [[Կարպիս Կարագյան]]ը, [[Վռամ Կոստանյան]]ը, [[Սուրեն Միքայելյան]]ը, այլք։ Հետագայում բուհն անցել է կազմավորման փուլեր։ Հաջորդը [[Երևանի պետական համալսարան|ԵՊՀ]]-ի կազմում ավելի քան չորս տասնամյակ տևողությամբ գոյությունն էր` որպես տնտեսագիտական ֆակուլտետ, որի ընթացքում շնորհիվ Երևանի պետական համալսարանում ստեղծված բարենպաստ պայմանների և ֆակուլտետի անձնակազմի քրտնաջան աշխատանքի, հսկայական առաջընթաց էր ապրել գիտամանկավարժական գործունեության բոլոր ոլորտներում։ Հայաստանում տնտեսագիտական ինքնուրույն բուհի երկրորդ ծնունդը կամ նորագույն պատմությունն սկիզբ է առել [[1975]] թվականի օգոստոսի 6-ից, երբ [[Կենտրոնական կոմիտե (ՀԿԿ)|ՀԿԿ Կենտկոմի]] և [[ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհուրդ|ՀԽՍՀ նախարարների խորհրդի]] որոշմամբ ԵՊՀ տնտեսագիտական, ապրանքագիտության և առևտրի էկոնոմիկայի, ղեկավար աշխատողների և մասնագետների որակավորման բարձրացման ֆակուլտետների բազայի վրա կազմավորվեց Երևանի ժողովրդական տնտեսության ինստիտուտը։ Բավական է ասել, որ ԵրԺՏԻ կազմավորման նախօրյակին ([[1974]] թվական) տնտեսագետ ուսանողների թվաքանակը [[1934]] թվականի համեմատությամբ տասնապատկվել էր` 305-ից հասնելով շուրջ 3 հազարի, իսկ մասնագիտությունների թիվը` 4-ից 11-ի։ Սակայն բարձրագույն կրթությամբ տնտեսագետների նկատմամբ պահանջարկն աճում էր առաջանցիկ տեմպերով, ինչով էլ պայմանավորված էր տնտեսագիտական ինքնուրույն բուհի կազմավորման անհրաժեշտությունը 70-ական թվականներին։ ԵՊՀ-ի տնտեսագիտական ֆակուլտետում էին աշխատում, ապա ժողովրդական տնտեսության ինստիտուտ տեղափոխվեցին անվանի տնտեսագետներ Անուշավան Կիրակոսյանը, Ավագ Ավանեսյանը, Ռայա Քալանթարյանը, Վարազդատ Խլղաթյանը, Լիպարիտ Թամազյանը, Սերգեյ Մելիքյանը, Հովհաննես Ֆահրադյանը, Շավարշ Մանուկյանը և այլք։ Հայաստանի Կառավարության [[1999]] թվականի նոյեմբերի 30-ի որոշմամբ բուհը վերանվանվեց Երևանի պետական տնտեսագիտական ինստիտուտ, իսկ [[2006]] թվականի հունիսի 6-ին ստացավ համալսարանի կարգավիճակ և կոչվեց Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարան պետական ոչ առևտրային կազմակերպություն։ Իր նորագույն պատմության ընթացքում ՀՊՏՀ պրոֆեսորդասախոսական կազմն ու աշխատակիցներն ակնառու հաջողությունների են հասել ինչպես ուսումնամեթոդական, այնպես էլ գիտահետազոտական աշխատանքների բնագավառում։ [[1995]] թվականի սեպտեմբերից Հայաստանի Կառավարության որոշմամբ նոր ուսումնական տարին բուհը մեկնարկեց նոր մասնաշենքում` Նալբանդյան 128 հասցեում, և բուհի ֆակուլտետները միավորվեցին մեկ հարկի տակ։ Միայն [[Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջան]]ում պահպանվեց ինֆորմատիկայի և վիճակագրության ֆակուլտետի մասնաշենքը։ ՀՊՏՀ-ն մասնաճյուղեր ունի [[Գյումրի]]ում և [[Եղեգնաձոր]]ում։ Բուհն իր գոյության ընթացքում տվել է ավելի քան 40.000 շրջանավարտ։ Այսօր համալսարանի 6 ֆակուլտետներում ընդգրկված մասնագիտական և ոչ մասնագիտական ամբիոններում դասախոսում են տասնյակ [[Գիտությունների դոկտոր|գիտության դոկտորներ]], [[պրոֆեսոր]]ներ, գիտության թեկնածու, [[դոցենտ]]ներ, ասիստենտներ։ Բուհում դասավանդում են նաև համատեղությամբ աշխատող վեց տասնյակից ավելի բարձրակարգ մասնագետներ։ ՀՊՏՀ-ն կրթական և գիտական կապեր ունի աշխարհի բազմաթիվ [[համալսարան]]ների հետ և օրեցօր ընդլայնում է այդ կապերի աշխարհագրությունը` կնքելով ու վավերացնելով համագործակցության նորանոր պայմանագրեր։ Հայաստանի Հանրապետության Կառավարության [[2015]] թվականի դեկտեմբերի 29-ի որոշմամբ «Երևանի պետական ֆինանսատնտեսագիտական քոլեջ» պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունը միացման ձևով վերակազմակերպվել է՝ միանալով «Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարան» պետական ոչ առևտրային կազմակերպությանը։ Այսօր տնտեսագիտական մայր համալսարանում բարեփոխումների շրջան է. կրթական նոր ծրագրեր, բուհ-գործատու կապի ամրապնդում, նոր ժամանակների պահանջով բացված բակալավրական ու մագիստրոսական մասնագիտություններ, ուսումնական գործընթացում տեսական գիտելիքի ամրապնդում փորձով և փորձառության արդյունավետ կազմակերպմանը միտված գործընթացներ, դասավանդման ժամանակակից մեթոդների կիրառում, նյութատեխնիկական բազայի վերազինում, վերակառուցում։ ՀՊՏՀ-ն [[Դիլիջան]]ի գեղատեսիլ վայրերից մեկում՝ [[Բլդան]] գետի ափին, ունի մարզաառողջարան, որտեղ հուլիս-օգոստոս ամիսներին վճարովի տարբերակով հանգստանում են ուսանողները։ ՀՊՏՀ-ն ունի նաև իր կերպարի մատուցման արտաքին բաղադրիչները՝ [[դրոշ]]ը, [[Տարբերանշան|տարբերանշանը]], կարգախոսը<ref>{{Cite web|url=https://asue.am/am/asue/about/brendbook|title=ՀՊՏՀ|website=asue.am|accessdate=2021 թ․ հոկտեմբերի 28}}</ref>, որոնք տեղեկություն են հաղորդում բուհի մասին<ref>{{Cite web|url=https://asue.am/am/asue/about/pages/history|title=ՀՊՏՀ|website=asue.am|accessdate=2021 թ․ սեպտեմբերի 10}}</ref>։ == Կրթության կազմակերպումը == [[2004]] թվականից բուհն անցում է կատարել երկաստիճան՝ բակալավրիատ և մագիստրատուրա կրթական համակարգին։ Համալսարանում իրականացվում է բակալավրիատի առկա (2005 թվականից՝ նաև հեռակա), 2004 թվականից մագիստրատուրայի առկա (2009 թվականից նաև՝ հեռակա) ուսուցում։ Բակալավրիատի առկա ու հեռակա և մագիստրատուրայի առկա ուսուցումը իրականացվում է կրեդիտային համակարգով։ Ասպիրանտուրայում կրթությունը և՛ առկա, և՛ հեռակա ուսուցմամբ է։ 2010-2011 թվականներին ուսումնական տարվանից ասպիրանտուրայում նույնպես անցում է կատարվել կրեդիտային համակարգին։ Ուսման տևողությունը առկա բակալավրիատում 4 տարի է, առկա մագիստրատուրայում՝ 2, հեռակա բակալավրիատում՝ 5, հեռակա մագիստրատուրայում՝ 2,5 տարի։ [[2006]]-[[2007]] ուստարում բակալավրիատի առաջին կուրսերում ներդրվել է ակադեմիական կրեդիտների կուտակման և փոխանցման համակարգը, գործում է փոխատեղման կարգ։ Համալսարանում գործում է նաև գիտական գրադարան՝ համալրված հարուստ մասնագիտական գրականությամբ, ինչպես նաև առկա են գիտական և ուսանողական ընթերցասրահները։ Բուհի գիտական կյանքը լուսաբանվում է «Բանբեր Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանի» հանդեսում<ref>https://asue.am/am/science/banber</ref> (հրատարակվում է [[2004]] թվականից) և «Տնտեսագետ» ամսագրում (հրատարակվում է [[1977]] թվականից)։ == Ֆակուլտետներ == * '''Կառավարման ֆակուլտետ''' * '''Տնտեսության կարգավորման և միջազգային տնտեսական հարաբերությունների ֆակուլտետ''' * '''Ֆինանսական ֆակուլտետ''' * '''Մարքեթինգի և բիզնեսի կազմակերպման ֆակուլտետ''' * '''Ինֆորմատիկայի և վիճակագրության ֆակուլտետ''' * '''Հաշվապահական հաշվառման և աուդիտի ֆակուլտետ''' === Կառավարման ֆակուլտետ === Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանի կառավարման ֆակուլտետը ձևավորվել է [[1979]] թվականին՝ ճյուղային տնտեսագիտության ֆակուլտետի հենքի վրա։ Այն սկզբնապես անվանվել է աշխատանքի տնտեսագիտության և կազմակերպման ֆակուլտետ, իսկ Կառավարում անվանումը ստացել է, երբ Միջազգային տնտեսական հարաբերություններ մասնագիտությունը տեղափոխվել է Տնտեսության կարգավորման և միջազգային տնտեսական հարաբերությունների ֆակուլտետի կազմ։ Ֆակուլտետի դեկանն է Մանուկ Մովսիսյանը։ Կառավարման ֆակուլտետում ուսուցումը կազմակերպվում է առկա և հեռակա ձևերով։ Ուսման տևողությունը առկա բակալավրիատում 4 տարի է, առկա մագիստրատուրայում՝ 2, հեռակա բակալավրիատում՝ 5, հեռակա մագիստրատուրայում՝ 2,5 տարի։ '''Կառավարման ֆակուլտետի կազմում ընդգրկված ամբիոններն են.''' * Կառավարման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ.գ.թ., դոցենտ [[Գագիկ Ասլանյան|Գագիկ Սերգեյի Ասլանյան]]'') * Միկրոէկոնոմիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Միքայել Մելքումյան|Միքայել Սերգեյի Մելքումյան]]'') * Լեզուների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ բան.գ.դ., պրոֆեսոր Լուսինե Արմենի Հարությունյան'') * Բարձրագույն մաթեմատիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ֆիզ.մաթ.գ.թ., դոցենտ Հայկ Արթուրի Քամալյան'') * ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Կրթության կառավարման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ Ներսես Այվազի Գևորգյան'') === Տնտեսության կարգավորման և միջազգային տնտեսական հարաբերությունների ֆակուլտետ === Տնտեսության կարգավորման և միջազգային տնտեսական հարաբերությունների ֆակուլտետը գործում է համալսարանի հիմնադրման տարվանից՝ [[1975]] թվականից։ Ֆակուլտետի դեկանն է Գրիգոր Նազարյանը։ Ֆակուլտետում ուսուցումը կազմակերպվում է առկա և հեռակա կրթաձևերով։ Ուսման տևողությունը առկա բակալավրիատում 4 տարի է, հեռակա բակալավրիատում` 5 տարի, առկա մագիստրատուրայում՝ 2 տարի, հեռակա մագիստրատուրայում՝ 2.5 տարի։ '''Տնտեսության կարգավորման և միջազգային տնտեսական հարաբերությունների ֆակուլտետի կազմում ընդգրկված ամբիոններն են․''' * Մակրոէկոնոմիկայի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ.գ.թ., դոցենտ Կարեն Համլետի Գրիգորյան'') * Տնտեսագիտության տեսության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ.գ.դ., դոցենտ Ֆիրուզա Նորայրի Մայիլյան'') * Միջազգային տնտեսական հարաբերությունների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տնտ.գ.թ., դոցենտ Գրիգոր Արշամի Նազարյան'') * Բնօգտագործման տնտեսագիտության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ.գ.թ., դոցենտ Գագիկ Սարգսի Աղաջանյան'') * Հասարակական գիտությունների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ քաղ.գ.թ., դոցենտ Վարդան Կորյունի Աթոյան'') === Ֆինանսական ֆակուլտետ === Համալսարանի ստեղծման առաջին իսկ օրվանից հիմնադրվել է ֆինանսահաշվային ֆակուլտետը, որն այսօր վերակազմավորվել է ֆինանսական ֆակուլտետի։ Ֆակուլտետի դեկանն է Վահե Միքայելյանը։ Ֆակուլտետում պատրաստվում են ֆինանսիստներ, բանկային գործի մասնագետներ։ Ֆակուլտետը գիտաուսումնական սերտ կապերի մեջ է Ֆրանսիայի Լիոն քաղաքի առևտրաարդյունաբերական պալատի, Փարիզ-12 և Իսպանիայի Սարագոսայի համալսարանների հետ։ '''Ֆինանսական ֆակուլտետի կազմում ընդգրկված ամբիոններն են.''' * Ֆինանսների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ.գ.թ., դոցենտ [[Լևոն Բարխուդարյան|Լևոն Վլադիմիրի Բարխուդարյան]]'') * Բանկային գործի և ապահովագրության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ.գ.թ., դոցենտ Աշոտ Վարդանի Մարդոյան'') === Մարքեթինգի և բիզնեսի կազմակերպման ֆակուլտետ === Մարքեթինգի և բիզնեսի կազմակերպման ֆակուլտետը ՀՊՏՀ ամենահին կառուցվածքային ստորաբաժանումներից է, որը ձևավորվել է [[1975]] թվականին Երևանի պետական համալսարանում դեռևս [[1964]] թվականին գործող ապրանքագիտության և առևտրի էկոնոմիկայի ֆակուլտետի բազայի վրա։ Ֆակուլտետի դեկանն է Նարեկ Կեսոյանը։ Ֆակուլտետում պատրաստվում են կադրեր մարքեթինգի և բիզնեսի կազմակերպման մասնագիտություններով, որոնք ունեն նաև առանձին նեղ մասնագիտացումներ։ Ուսուցումը կազմակերպվում է առկա և հեռակա ուսուցման համակարգերում՝ պետական կրթական չափորոշիչներին համապատասխան։ Ուսման տևողությունը առկա բակալավրիատում 4 տարի է, առկա մագիստրատուրայում՝ 2, հեռակա բակալավրիատում՝ 5, հեռակա մագիստրատուրայում՝ 2,5 տարի։ '''Մարքեթինգի և բիզնեսի կազմակերպման ‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ֆակուլտետի կազմում ընդգրկված ամբիոններն են.''' * Մարքեթինգի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ.գ.թ., դոցենտ Վադիմ Հենրիկի Գրիգորյան'') * Բիզնես վարչարարության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչի ժ/պ՝ տնտ.գ.դ., պրոֆեսոր [[Անահիտ Մելքումյան|Անահիտ Սերգեյի Մելքումյան]]'') * Ֆիզդաստիարակության, արտակարգ իրավիճակների և քաղպաշտպանության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ ման.գ.թ., դոցենտ Հովհաննես Հրահատի Գաբրիելյան'') === Ինֆորմատիկայի և վիճակագրության ֆակուլտետ === Վիճակագրության և ինֆորմացիայի մշակման ֆակուլտետը ստեղծվել է [[1975]] թվականին՝ ԵրԺՏԻ-ի կազմում։ [[1991]] թվականին վերանվանվել է Ինժեներատնտեսագիտական ֆակուլտետ, [[2004]] թվականից՝ Տնտեսագիտական կիբեռնետիկայի ֆակուլտետ, իսկ [[2007]] թվականից վերանվանվել է Ինֆորմատիկայի և վիճակագրության ֆակուլտետ։ Ֆակուլտետի դեկանն է Սոս Խաչիկյանը։ '''Ինֆորմատիկայի և վիճակագրության ֆակուլտետի կազմում ընդգրկված ամբիոններն են.''' * Վիճակագրության ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ.գ.թ., դոցենտ Արմեն Մամիկոնի Քթոյան'') * Տնտեսամաթեմատիկական մեթոդների ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ.գ.թ., դոցենտ Եվգենյա Արայիկի Բազինյան'') * Տնտեսական ինֆորմատիկայի և տեղեկատվական համակարգերի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ.գ.թ., դոցենտ Արմեն Յուրիկի Ղազարյան'') === Հաշվապահական հաշվառման և աուդիտի ֆակուլտետ === Հաշվապահական հաշվառման և աուդիտի ֆակուլտետը հիմնադրվել է [[2011]] թվականին՝ Ֆինանսական ֆակուլտետի վերակազմավորման արդյունքում։ Առաջիկա տարիներին նախատեսվում է մասնագիտացման նոր ուղղություն՝ տնտեսական վերլուծություն։ Ֆակուլտետի դեկանն է Մերի Բադալյանը։ Հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ ֆակուլտետում ուսուցումը կազմակերպվում է առկա և հեռակա կրթաձևերով։ Ուսման տևողությունը առկա բակալավրիատում 4 տարի է, առկա մագիստրատուրայում՝ 2, հեռակա բակալավրիատում՝ 5, հեռակա մագիստրատուրայում՝ 2,5 տարի։ Ֆակուլտետը սերտ կապեր ունի Հայաստանի հաշվապահների և աուդիտորների ասոցիացիայի, «Հայկական ծրագրեր» ընկերության և մի շարք աուդիտորական կազմակերպությունների հետ։ '''Հաշվապահական հաշվառման և աուդիտի ֆակուլտետի կազմում ընդգրկված ամբիոններն են.''' * Ֆինանսական հաշվառման ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ.գ.թ., դոցենտ Ալվարդ Հրաչիկի Սարգսյան'') * Կառավարչական հաշվառման և աուդիտի ամբիոն (''ամբիոնի վարիչ՝ տնտ.գ.դ., պրոֆեսոր Լիանա Հայկազի Գրիգորյան'') == «Ամբերդ» հետազոտական կենտրոն == [[File:Ամբերդ_հետազոտական_կենտրոն.jpg|thumb|left|]] Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանի «Ամբերդ» հետազոտական կենտրոնը ստեղծվել է 2013 թվականին։ «Ամբերդը» Հայաստանի առաջատար ուղեղային կենտրոններից է, որն իրականացնում է հանրային քաղաքականության և տնտեսության տարբեր ոլորտներին առնչվող հետազոտություններ, վերլուծություններ և մշակումներ։ Մեր առաքելությունն է արդի բազմամակարդակ մարտահրավերների պայմաններում նորարարական գաղափարների մշակման, հետազոտությունների, վերլուծությունների, կրթական ծրագրերի իրականացման, պետական և մասնավոր հատվածի շահառուների համար քաղաքականության երաշխավորությունների պատրաստման և հանրային քաղաքականության ոլորտում օրենսդիր, գործադիր իշխանության մարմինների, ակադեմիական հանրության, գործարար հատվածի և հասարակության միջև հաղորդակցային դերակատարության միջոցով նպաստել Հայաստանի հասարակության և պետության առջև ծառացած խնդիրների լուծմանը և բնականոն զարգացման ապահովմանը<ref>{{Cite web|url=https://asue.am/am/amberd|title=ՀՊՏՀ|website=asue.am|accessdate=2021 թ․ սեպտեմբերի 7}}</ref>։ 2019 թվականից հրապարակվում է «Ամբերդ» գիտահանրամատչելի տեղեկագիրը<ref>https://asue.am/am/amberd/bulletin</ref>։ === Ուսանողական խորհուրդ === ՀՊՏՀ ուսանողական խորհուրդը ստեղծվել է 1994 թվականին։ Կառույցի նպատակն ու գերխնդիրն է ներկայացնել ու պաշտպանել ուսանողների շահերը<ref>https://asue.am/am/student/studentcouncil</ref>։ == Մասնաճյուղեր == === Եղեգնաձորի մասնաճյուղ === {{հիմնական|ՀՊՏՀ Եղեգնաձորի մասնաճյուղ}} Մասնաճյուղը հիմնադրվել է 2007 թվականին Հայաստանի Կառավարության որոշմամբ։ Առաջին ընդունելությունը կազմակերպվել է 2008 թվականին երեք մասնագիտությունների գծով՝ ֆինանսներ, միջազգային տնտեսական հարաբերություններ և կառավարում։ 2011-2012 ուս. տարվա դրությամբ մասնաճյուղում սովորում է շուրջ 100 ուսանող։ Մասնաճյուղն ունի ինչպես անվճար՝ տարկետման իրավունքով, այնպես էլ վճարովի համակարգի ուսուցման տեղեր։ Պրոֆեսորադասախոսական անձնակազմի հիմնական մասը ժամանում է մայրաքաղաքից։ Գիտաուսումնական ամբողջ գործընթացը մասնաճյուղում իրականացվում է մայր ԲՈՒՀ-ի համապատասխան ամբիոնների կողմից կազմված ծրագրերով, մեթոդաբանությամբ և ուսումնական նյութերով։ Մասնաճյուղն ունի գրադարան, կազմավորման փուլում է գտնվում համակարգչային լսարանը։ Մասնաճյուղում բավական ակտիվ գործում է ուսանողական խորհուրդ, որի անդամները, ինչպես նաև մյուս ուսանողները պարբերաբար ներգրավվում են տարբեր կազմակերպությունների կողմից իրականացվող կամավորական ու վճարովի աշխատանքների մեջ։ Ուսանողների ու անձնակազմի շնորհիվ և տեղական ու միջազգային կազմակերպությունների աջակցությամբ մասնաճյուղում ստեղծվել և գործում է «Երիտասարդական նախաձեռնությունների կենտրոնը», որի ակտիվիստներ են ոչ միայն ուսանողները, այլև Եղեգնաձոր քաղաքի և հարակից համայնքների երիտասարդները։ Մասնաճյուղի համագործակցությունը բավականին մեծ է նաև տեղական ու միջազգային մի շարք կառույցների հետ։ «Կայուն զարգացման հիմնադրամի», գերմանական GIZ-ի և ԱՄՆ դեսպանատան հետ իրականացված մի շարք ծրագրերի արդյունքում տեխնիկական վերազինման մակարդակը բարձրացել է, գործում են տեխնիկական ժամանակակից սարքավորումներով հագեցած լսարաններ։ Մասնաճյուղում ուսման առաջադիմությունը բավական բարձր է, ինչի շնորհիվ վճարովի համակարգում սովորող ուսանողների մոտ 35-40%-ին յուրաքանչյուր տարի մրցութային կարգով շնորհվում են տարբեր տիպի կրթաթոշակներ։ === Գյումրու մասնաճյուղ === ՀՊՏՀ Գյումրու մասնաճյուղը հիմնադրվել է 1997 թ. մայիսի 30-ին։ Երկաստիճան կրթական համակարգը մասնաճյուղում ներդրվել է 2004-2005 ուստարվանից։ Ուսումնական գործընթացը կազմակերպվում է մայր բուհի չափորոշիչներին համապատասխան՝ երկաստիճան կրթական համակարգի գիտելիքների գնահատման կրեդիտային եղանակով։ Բուհական կրթության արդիականացման նպատակով բացվել են ժամանակակից տեխնիկական միջոցներով համալրված լսարաններ։ 2016 թվականից պայմանագրեր են կնքվել եվրոպական մի շարք համալսարանների հետ «Էրազմուս+» ծրագրի շրջանակներում ՀՊՏՀ Գյումրու մասնաճյուղից ուսանողների կրթական ծրագիրը այդ համալսարաններում շարունակելու և դասախոսների փորձի փոխանակման համար։ Երկու տարում ծրագրի շրջանակներում փոխանակման ծրագրին մասնակցել են շուրջ մեկ տասնյակից ավելի ուսանողներ։ Մասնաճյուղի պրոֆեսորադասախոսական կազմը հրատարակել է մի շարք ուսումնական ձեռնարկներ, գիտական հոդվածներ, մասնակցել միջազգային գիտաժողովների աշխարհի տարբեր գիտակրթական կենտրոններում։ Բուհում իրականացվում են զարգացման տարբեր ծրագրեր։ Բուհի երեք խոշոր ծրագրերն են՝ գրադարանի համալրումն ու ընթերցասրահի ստեղծումը, շարունակական ու ոչ ֆորմալ կրթության կենտրոնի բացումն ու բուհը գիտահետազոտական կենտրոն դարձնելուն ուղղված աշխատանքները։ ==== ՀՊՏՀ Գյումրու մասնաճյուղի ուսանողական խորհուրդ ==== ՀՊՏՀ Գյումրու մասնաճյուղի ուսանողական խորհուրդը ձևավորվել է 1999 թ.-ի ապրիլի 17-ին և մինչ օրս գործում է համաձայն ընդունված բոլոր սկզբունքների։ 2002 թ. ՀՊՏՀ ԳՄ-ի նախաձեռնությամբ ստեղծվել է քաղաքային ուսանողական խորհուրդ։ == Հայտնի շրջանավարտներ (ՀՀ-ի և ԱՀ-ի վարչապետներ) == * [[Լեոնարդ Պետրոսյան]] - [[1974]] - [[1979]] (զոհվել է 1999 թ.-ի հոկտեմբերի 27-ին), * [[Հրանտ Բագրատյան]] - [[1979]]-ին ավարտել է ճյուղային էկոնոմիկա ֆակուլտետը, * [[Տիգրան Սարգսյան]] - [[1978]] - [[1980]] թթ., պլանավորման և տնտեսության ֆակուլտետ, * [[Հովիկ Աբրահամյան]] - [[1985]] - [[1990]] թթ. == Պատկերասրահ == <gallery> ՀՊՏՀ_շենք.jpg ՀՊՏՀ-Հայաստանի_պետական_տնտեսագիտական_համալսարանի_նկարներ.jpg ՀՊՏՀ_ուսանողներ.jpg ՀՊՏՀ_շրջանավարտներ.jpg ՀՊՏՀ-ի_շրջանավարտներ.jpg ՀՊՏՀ_սրահ.jpg ՀՊՏՀ-ի_ուսանողներ.jpg Տնտեսագիտական_բուհի_ուսանողներ.jpg ՀՊՏՀ-ի_մարզադահլիճ.jpg ՀՊՏՀ_հերոսների_անկյուն.jpg </gallery> {{reflist|group=a}} == Ծանոթագրություններ == {{Պորտալ տնտեսագիտություն}} {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://asue.am/ Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանի պաշտոնական կայքը] == ՀՊՏՀ-ն սոցիալական մեդիայում == * [https://www.facebook.com/www.asue.am/ ՀՊՏՀ ֆեյսբուքյան էջը] * [https://www.linkedin.com/school/armenia-state-university-of-economics/ ՀՊՏՀ լինկդինյան էջը] * [https://www.youtube.com/channel/UCBl2aM87qe4GOOcVY_wno3A/ ՀՊՏՀ յութուբյան էջը] * [https://www.instagram.com/asueuniversity/ ՀՊՏՀ ինստագրամյան էջը] {{ՀՍՀ|հատոր=3|էջ=570}} {{Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանի ռեկտորները}} {{Երևանի բուհեր}} [[Կատեգորիա:1975 հիմնադրված կրթական հաստատություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ]] o6ep3soeqz21x3kyn5efbk6ozrny51r 0 39866 8485312 8428485 2022-08-08T18:32:06Z CommonsDelinker 212 "Armenian_Public_TV_logo_(2021)_(2).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[: wikitext text/x-wiki {{ԵԵՄԱ |երկիր = Հայաստան |դրոշ = EuroArmenia.svg |հեռուստաալիք = [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիք]] |մասնակցումների թիվ = 14 (11-ը եզրափակիչում) |առաջին ելույթ = [[Եվրատեսիլ 2006 երգի մրցույթ|2006]] |լավագույն արդյունք = 4-րդ ([[Եվրատեսիլ 2008 երգի մրցույթ|2008]], [[Հայաստանը Եվրատեսիլ 2014 երգի մրցույթում|2014]]) |վատագույն արդյունք = 16-րդ (Կիսաեզրափակիչ։[[Եվրատեսիլ 2019 երգի մրցույթ|2019]]) |նախընտրական փուլ = Ազգային (2007-2011, 2013, 2017, 2018, 2020) Ներքին (2006, 2008, 2011, 2013-2016, 2019, 2022) |ԵՀՄ = http://www.eurovision.tv/page/history/by-country/country?country=49 |AMPTV կայք-էջ = http://www.eurovision.am/hy}} '''[[Հայաստան]]ը [[Եվրատեսիլ երգի մրցույթ]]ին''' մասնակցում է սկսած [[Եվրատեսիլ 2006 երգի մրցույթ|2006]] թվականից։ Հայաստանում մրցույթը հեռարձակում է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հանրային հեռուստաընկերությունը]]։ ==Պատմություն== ===Մասնակցության տարիներ=== Հայաստանում մրցույթը հեռարձակող Հանրային հեռուստաընկերությունը Եվրատեսիլ երգի մրցույթին մասնակցելու համար առաջին անգամ հայտ է ներկայացրել [[Եվրատեսիլ 2005 երգի մրցույթ|2005]] թվականին, սակայն հետագայում հետ վերցրեց այն և չմասնակցեց 2005 թվականի մրցույթին։ [[2006]] թվականին Հանրային հեռուսատաընկերությունը պաշտոնապես հաստատեց իր մասնակցությունը 2006 թվականի մրցույթում։ Հայաստանի առաջին ներկայացուցիչը մրցույթում եղել է [[Անդրե]]ն [[Without Your Love|«Without Your Love»]] երգով։ Հայաստանը նախկինում երբեք չէր մասնակցել մրցույթին, ուստի ստիպված էր հանդես գալ կիսաեզրափակչում։ Առաջին ելույթը բավականին հաջողակ ստացվեց Հայաստանի համար։ [[Անդրե]]ն զբաղեցրեց 8-րդ հորիզոնականը, ինչը թույլ տվեց, որ [[Եվրատեսիլ 2007 երգի մրցույթ]]ում երկիրը հանդես գա միանգամից եզրափակիչ փուլում և այդ տարի Հայաստանը ներկայացրեց [[Հայկո]]ն [[Anytime You Need|«Anytime You Need»]] երգով և կրկնեց նախորդ տարվա արդյունքը, զբաղեցնելով 8-րդ հորիզոնականը։ [[Եվրատեսիլ 2009 երգի մրցույթ|2009]] թվականին Հայաստանը ներկայացրել են [[Ինգա և Անուշ Արշակյաններ]]ը «[[Ջան Ջան]]» («Նոր պար») երգով և զբաղեցրել են 10-րդ հորիզոնականը։ [[Եվրատեսիլ 2010 երգի մրցույթ|2010]] թվականին Հայաստանը ներկայացրել է [[Եվա Ռիվաս]]ը [[Apricot Stone|«Apricot Stone»]] երգով և զբաղեցրել է 7-րդ հորիզոնականը։ Մինչ մրցույթում սկսվեցին կիրառվել եզրափակիչները, Հայաստանը այն երեք հաջողակ երկրներից էր, որը մշտապես գտնվում էր լավագույն 10-նյակում, սակայն [[Եվրատեսիլ 2011 երգի մրցույթ]]ում Հայաստանը ներկայացնող [[Էմմի Բեջանյան|Էմմի]]ն [[Boom Boom|«Boom Boom»]] երգով չկարողացավ հաղթահարել կիսաեզրափակիչ փուլը. ընդամենը 1 միավորի բացակայության պատճառով դուրս մնաց եզրափակչից։ 2012-ի մարտի 7-ին Հայաստանը հայտարարեց, որ չի մասնակցի [[Ադրբեջան]]ում կայանալիք [[Եվրատեսիլ 2012 երգի մրցույթ]]ին անվտանգության նկատառումներից ելնելով։ Մեկ տարվա բացակայությունից հետո Հայաստանը վերադարձավ [[Եվրատեսիլ 2013 երգի մրցույթ|2013]] թվականի մրցույթին, որը տեղի ունեցավ [[Մալմյո]]ում։ [[Եվրատեսիլ 2014 երգի մրցույթ|2014]]-ին 4 տարվա բացակայությունից հետո երկիրը կրկին հայտնվեց լավագույն 10-նյակում [[Արամ Mp3]]-ի [[Not Alone|«Not Alone»]] երգով։ Երգը զբաղեցրեց 4-րդ հորիզոնականը՝ կրկնելով Հայաստանի լավագույն արդյունքը, որը սահմանել էր [[Սիրուշո]]ն [[Քելե Քելե|«Քելե Քելե»]] երգով [[Եվրատեսիլ 2008 երգի մրցույթ|2008]]-ին, ով նաև քվեարկության նոր համակարգով հավաքել է՝ 272 միավոր, ինչը Հայաստանի մասնակցության ամբողջ պատմության ընթացքում ամենաշատ միավորն է։ [[Եվրատեսիլ 2015 երգի մրցույթ|2015]]-ին Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված Հայաստանը ներկայացրեց [[Genealogy]] երաժշտական սուպերխումբը, որի 5 անդամները հայկական արմատներով երաժիշտներ են տարբեր աշխարհամասերից, իսկ 6-րդ անդամը Հայաստանից է։ Խումբը կատարեց [[Face the Shadow|«Face the Shadow»]] երգը և զբաղեցրեց 16-րդ հորիզոնականը 34 միավորով, ինչը սակայն Հայաստանի ամենաքիչ միավորն է մրցույթի եզրափակչում։ [[Genealogy]]-ի անդամները խորհրդանշում են անմոռուկ ծաղիկը։ Խմբի ձևավորման նպատակն է մեկ բեմում միավորել հայ բնակչության մի նոր սերնդի, որոնց ընտանիքները սփռված են ամբողջ աշխարհով մեկ 1915 թվականից։ [[Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթ|2016]] թվականին Հայաստանը ներկացնող գերմանահայ երգչուհի [[Իվետա Մուկուչյան]]ը հավաքել է 249 միավոր և զբաղեցրել լավագույն 10-նյակի 7-րդ հորիզոնականը «[[LoveWave]]» երգով։ [[Եվրատեսիլ 2017 երգի մրցույթ|2017]] թվականին Հայաստանը ներկայացրեց [[Արծվիկ]]ը [[Fly with Me|«Fly With Me»]] երգով և զբաղեցրեց 18-րդ հորիզոնականը, կրկնելով Հայաստանի վատագույն արդյունքը եզրափակչում, որը սահմանել էր [[Դորիանս]]ը [[Lonely Planet|«Lonely Planet»]] երգով [[Եվրատեսիլ 2013 երգի մրցույթ|2013]]-ին։ [[Եվրատեսիլ 2018 երգի մրցույթ|2018]] թվականին Հայաստանը ներկայացրել է երգիչ [[Սևակ Խանաղյան]]ը [[Քամի (սինգլ)|«Քամի»]] երգով, որով [[2011]] թվականից սկսած երկիրը առաջին անգամ դուրս է մնացել եզրափակիչ փուլից և իր մասնակցության ամբողջ պատմության ընթացքում երկրորդ անգամ չի անցել եզրափակիչ փուլ։ [[Եվրատեսիլ 2019 երգի մրցույթ|2019]] թվականին Հայաստանը ներկայացրել է [[Սրբուկ]]ը [[Walking Out|«Walking Out»]] երգով, սակայն չհավաքելով բավարար միավորներ չի անցել եզրափակիչ փուլ։ Սա Հայաստանի մասնակցության երրորդ դեպքն է, երբ երկիրը չի անցել եզրափակիչ փուլ։ [[Եվրատեսիլ 2020 երգի մրցույթ|2020]] թվականին Հայաստանը պետք է ներկայացներ հունահայ երգչուհի [[Աթենա Մանուկյան]]ը [[Chains on You|«Chains On You»]] երգով, սակայն մրցույթը չեղարկվեց [[COVID-19 (կորոնավիրուսային վարակ 2019)|COVID-19]]-ի համավարակի պատճառով։ Եվրատեսիլ 2021 -ին Հայաստանը հրաժարվել է մասնակցել ։ Ընդհանուր 13 տարվա մասնակցության ընթացքում՝ Հայաստանը 7 անգամ հայտնվել է լավագույն տասնյակում։ Հայաստանն իր մասնակցության ամբողջ պատմության ընթացքում հավաքել է` 1276 միավոր<ref>Հաշվի են առնվում այն միավորները, որոնք ստացել է երկիրը «[[Եվրատեսիլ]]ի» եզրափակչում, բացառությամբ այն մրցույթների, երբ երկիրը չի անցել եզրափակիչ փուլ։</ref>։ [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|AMPTV]]-ն ունի մի ծրագիր` ''«Եվրատեսիլի օրագիր»'' անվանմամբ, որը մշակված է հատուկ Եվրատեսիլի հայաստանյան մասնակիցների և նրանց փորձի համար։ Ծրագիրը սկսվում է ամեն տարի, երբ ընտրվում է ներկայացնող արտիստը և ավարտվում է Եվրատեսիլի եզրափակչով։ === Ազգային ընտրություն === [[Պատկեր:Հայաստանը Եվրատեսիլ երգի մրցույթում.jpg|մինի|301x301փքս|''«Դեպի Եվրատեսիլի»'' տարբերանշանը]] Հայաստանում մրցույթը հեռարձակող Հանրային հեռուստաընկերությունը առաջին անգամ Եվրատեսիլի ազգային եզրափակիչ կազմակերպել է [[Հայաստանը Եվրատեսիլ 2007 երգի մրցույթում|2007]] թվականին։ Այս նույն ձևաչափը կիրառվել է նաև [[Հայաստանը Եվրատեսիլ 2009 երգի մրցույթում|2009]], [[Հայաստանը Եվրատեսիլ 2010 երգի մրցույթում|2010]] թվականներին, իսկ [[Հայաստանը Եվրատեսիլ 2008 երգի մրցույթում|2008]], [[Հայաստանը Եվրատեսիլ 2011 երգի մրցույթում|2011]] և [[Հայաստանը Եվրատեսիլ 2013 երգի մրցույթում|2013]] թվականներին ժյուրիի և հեռուստադիտողի քվեարկությամբ ընտրվել է միայն երգը։ [[Հայաստանը Եվրատեսիլ 2006 երգի մրցույթում|2006]], [[Հայաստանը Եվրատեսիլ 2014 երգի մրցույթում|2014]], [[Հայաստանը Եվրատեսիլ 2015 երգի մրցույթում|2015]], [[Հայաստանը Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթում|2016]] և [[Հայաստանը Եվրատեսիլ 2019 երգի մրցույթում|2019]] թվականներին և՛ մասնակիցը, և՛ երգը ընտրվել են ներքին քվեարկությամբ։ [[Հայաստանը Եվրատեսիլ 2017 երգի մրցույթում|2017]] թվականից Հանրային հեռուստաընկերությունը սկիզբ է դրել «''Դեպի Եվրատեսիլ''» ազգային եզրափակիչին, որը կիրառվել է նաև [[Հայաստանը Եվրատեսիլ 2018 երգի մրցույթում|2018]] և [[Հայաստանը Եվրատեսիլ 2020 երգի մրցույթում|2020]] թվականներին։ === Երգերի լեզուն === Հայաստանը Եվրատեսիլում մինչև այժմ ներկայացրել է 13 երգ, որոնցից 9-ը ամբողջությամբ [[անգլերեն]]ով են, մյուս 3-ը [[անգլերեն]] և [[հայերեն]], իսկ 1-ը ամբողջությամբ [[հայերեն]]։ == Մասնակիցներ == : {{Գունավորուղղանկյունի|gold}} ''Հաղթող'' : {{Գունավորուղղանկյունի|silver}} ''Երկրորդ հորիզոնական'' : {{Գունավորուղղանկյունի|#cc9966}} ''Երրորդ հորիզոնական'' : {{Գունավորուղղանկյունի|#87CEFA}} ''Չորրորդ հորիզոնական'' : {{Գունավորուղղանկյունի|#C39AC3}} ''Հինգերորդ հորիզոնական'' : {{Գունավորուղղանկյունի|#FE8080}} ''Վերջին հորիզոնական'' : {{Գունավորուղղանկյունի|#99FF99}} ''Ավտոմատ անցնելը եզրափակիչ'' : {{Գունավորուղղանկյունի|#FFCDBD}} ''Չանցնելը եզրափակիչ'' : {{Գունավորուղղանկյունի|#DCDCDC}} ''Չի մասնակցել կամ որակազրկվել է'' : {{Գունավորուղղանկյունի|#87A96B}} ''Չկայացած մասնակցություն'' [[Աթենա Մանուկյան]] {| class="wikitable sortable" style="width:100%" |- ! Տարի ! Անցկացման վայր ! Մասնակից ! Լեզու !Երգ ! Թարգմանություն ! Եզրափակիչ ! Միավորներ ! Կիսաեզրափակիչ ! Միավորներ |- | [[Եվրատեսիլ 2006 երգի մրցույթ|2006]] | {{Դրոշ|Հունաստան}} [[Աթենք]] | [[Անդրե]] | [[անգլերեն]] | [[Without Your Love|«Without Your Love»]] | «Առանց քո սիրո» | {{sort|08|8}} | 129 | {{sort|06|6}} | 150 |- | [[Եվրատեսիլ 2007 երգի մրցույթ|2007]] | {{Դրոշ|Ֆինլանդիա}} [[Հելսինկի]] | [[Հայկո]] | [[անգլերեն]], [[հայերեն]] | [[Anytime You Need|«Anytime You Need»]] | «Ցանկացած ժամանակ դու պետք ես» | {{sort|08|8}} | 138 | colspan="2" bgcolor="#99FF99"|Նախորդ տարվա լավագույն 10-նյակ |- |bgcolor="#87CEFA"| [[Եվրատեսիլ 2008 երգի մրցույթ|2008]] |bgcolor="#87CEFA"| {{Դրոշ|Սերբիա}} [[Բելգրադ]] |bgcolor="#87CEFA"|[[Սիրուշո]] |bgcolor="#87CEFA"|[[անգլերեն]], [[հայերեն]] |bgcolor="#87CEFA"| [[Քելե Քելե|«Քելե Քելե»]] |bgcolor="#87CEFA"| «Քելե Քելե» |bgcolor="#87CEFA"| 4 |bgcolor="#87CEFA"| 199 |bgcolor="silver"| 2 |bgcolor="silver"| 139 |- | [[Եվրատեսիլ 2009 երգի մրցույթ|2009]] | {{Դրոշ|Ռուսաստան}} [[Մոսկվա]] | [[Ինգա և Անուշ Արշակյաններ|Ինգա և Անուշ]] | [[անգլերեն]], [[հայերեն]] | [[Ջան Ջան|«Ջան Ջան»]] | «Ջան Ջան» | 10 | 92 |bgcolor="#C39AC3"| 5 |bgcolor="#C39AC3"| 99 |- | [[Եվրատեսիլ 2010 երգի մրցույթ|2010]] | {{Դրոշ|Նորվեգիա}} [[Օսլո]] | [[Եվա Ռիվաս]] | [[անգլերեն]] | [[Apricot Stone|«Apricot Stone»]] | «Ծիրանի կորիզ» | {{sort|07|7}} | 141 | {{sort|06|6}} | 83 |- |bgcolor="#FFCDBD"|[[Եվրատեսիլ 2011 երգի մրցույթ|2011]] |bgcolor="#FFCDBD"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} [[Դյուսելդորֆ]] |bgcolor="#FFCDBD"|[[Էմմի Բեջանյան|Էմմի]] |bgcolor="#FFCDBD"|[[անգլերեն]] |bgcolor="#FFCDBD"|[[Boom Boom|«Boom Boom»]] |bgcolor="#FFCDBD"|«Բում Բում» | colspan="2" bgcolor="#FFCDBD"|Չի անցել եզրափակիչ |bgcolor="#FFCDBD"|{{sort|11|11}} |bgcolor="#FFCDBD"|54 |- | {{N/A|[[Եվրատեսիլ 2012 երգի մրցույթ|2012]]}} | colspan="9" {{N/A|Չի մասնակցել}} |- | [[Եվրատեսիլ 2013 երգի մրցույթ|2013]] | {{Դրոշ|Շվեդիա}} [[Մալմյո]] | [[Դորիանս]] | [[անգլերեն]] | [[Lonely Planet|«Lonely Planet»]] | «Միայնակ մոլորակ» | {{sort|18|18}} | 41 | {{sort|07|7}} | 69 |- |bgcolor="#87CEFA"| [[Եվրատեսիլ 2014 երգի մրցույթ|2014]] |bgcolor="#87CEFA"| {{Դրոշ|Դանիա}} [[Կոպենհագեն]] |bgcolor="#87CEFA"|[[Արամ Mp3]] |bgcolor="#87CEFA"|[[անգլերեն]] |bgcolor="#87CEFA"|[[Not Alone|«Not Alone»]] |bgcolor="#87CEFA"| «Միայնակ չէ» |bgcolor="#87CEFA"| 4 |bgcolor="#87CEFA"| 174 |bgcolor="#87CEFA"| 4 |bgcolor="#87CEFA"| 121 |- | [[Եվրատեսիլ 2015 երգի մրցույթ|2015]] | {{Դրոշ|Ավստրիա}} [[Վիեննա]] | [[Genealogy]] | [[անգլերեն]] | [[Face the Shadow|«Face the Shadow»]] | «Առերեսվի՛ր ստվերին» |{{sort|16|16}} | 34 | 7 | 77 |- | [[Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթ|2016]] | {{Դրոշ|Շվեդիա}} [[Ստոկհոլմ]] | [[Իվետա Մուկուչյան]] | [[անգլերեն]] | [[LoveWave|«LoveWave»]] | «Սիրո ալիք» | 7 | 249 | bgcolor="silver" |2 | bgcolor="silver" |243 |- |[[Եվրատեսիլ 2017 երգի մրցույթ|2017]] |{{Դրոշ|Ուկրաինա}} [[Կիև]] |[[Արծվիկ]] |[[անգլերեն]] |[[Fly with Me|«Fly With Me»]] |«Ճախրիր ինձ հետ» |18 |79 |7 |152 |- |bgcolor="#FFCDBD"|[[Եվրատեսիլ 2018 երգի մրցույթ|2018]] |bgcolor="#FFCDBD"|{{Դրոշ|Պորտուգալիա}} [[Լիսաբոն]] |bgcolor="#FFCDBD"|[[Սևակ Խանաղյան]] |bgcolor="#FFCDBD"|[[հայերեն]] |bgcolor="#FFCDBD"|[[Քամի (սինգլ)|«Քամի»]] |bgcolor="#FFCDBD"|«Քամի» | colspan="2" bgcolor="#FFCDBD"|Չի անցել եզրափակիչ |bgcolor="#FFCDBD"|{{sort|15|15}} |bgcolor="#FFCDBD"|79 |- |bgcolor="#FFCDBD"|[[Եվրատեսիլ 2019 երգի մրցույթ|2019]] |bgcolor="#FFCDBD"|{{Դրոշ|Իսրայել}} [[Թել Ավիվ]] |bgcolor="#FFCDBD"|[[Սրբուկ]] |bgcolor="#FFCDBD"|[[անգլերեն]] |bgcolor="#FFCDBD"|[[Walking Out|«Walking Out»]] |bgcolor="#FFCDBD"|«Հեռանում եմ» | colspan="2" bgcolor="#FFCDBD"|Չի անցել եզրափակիչ |bgcolor="#FFCDBD"|16 |bgcolor="#FFCDBD"|49 |- |bgcolor="#87A96B"|[[Եվրատեսիլ 2020 երգի մրցույթ|2020]] |bgcolor="#87A96B"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} [[Ռոտերդամ]] |bgcolor="#87A96B"|[[Աթենա Մանուկյան]] |bgcolor="#87A96B"|[[անգլերեն]] |bgcolor="#87A96B"|[[Chains on You|«Chains On You»]] |bgcolor="#87A96B"|«Շղթաներ քեզ վրա» |colspan="4" {{N/A|Մրցույթը չեղարկվել է}} |- | {{N/A|[[Եվրատեսիլ 2021 երգի մրցույթ|2021]]}} | colspan="9" {{N/A|Չի մասնակցել}} |-{{col-begin}} {{col-break}} Միայն եզրափակչում Հայաստանը ամենաշատ միավորները ''տվել է''․ {| class="wikitable" |- ! № !! Երկիր !! Միավորներ |-- bgcolor="gold" | 1 || {{դրոշավորում|Ռուսաստան}} || 109 |- bgcolor="silver" | rowspan="2"| 2 | {{դրոշավորում|Վրաստան}} | 75 |- bgcolor="silver" | {{դրոշավորում|Հունաստան}} | 75 |- |-bgcolor="#87CEFA" | 4 || {{դրոշավորում|Ուկրաինա}} || 70 |-bgcolor="#C39AC3" | 5 || {{դրոշավորում|Ֆրանսիա}} || 60 |} Կիսաեզրափակչում և եզրափակչում Հայաստանը ամենաշատ միավորները ''տվել է'' {| class="wikitable" |- ! № !! Երկիր !! Միավորներ |-bgcolor="gold" | 1 || {{դրոշավորում|Ռուսաստան}}|| 181 |-bgcolor="silver" | 2 || {{դրոշավորում|Հունաստան}} || 146 |-bgcolor="#CC9966" | 3 || {{դրոշավորում|Վրաստան}}|| 141 |-bgcolor="#87CEFA" | 4 || {{դրոշավորում|Կիպրոս}} || 121 |-bgcolor="C39AC3" | 5 || {{դրոշավորում|Ուկրաինա}} || 102 |} {{col-break}} Միայն եզրափակչում Հայաստանը ամենաշատ միավորները ''ստացել է''․ {| class="wikitable" |- ! № !! Երկիր !! Միավորներ |-bgcolor="gold" | 1 || {{դրոշավորում|Վրաստան}} || 93 |-bgcolor="silver" | 2 || {{դրոշավորում|Ռուսաստան}} || 91 |-bgcolor="#CC9966" | 3 || {{դրոշավորում|Ֆրանսիա}}|| 86 |-bgcolor="#87CEFA" | 4 || {{դրոշավորում|Բուլղարիա}} || 80 |-bgcolor="#C39AC3" | 5 || {{դրոշավորում|Հունաստան}} || 71 |} Կիսաեզրափակչում և եզրափակչում Հայաստանը ամենաշատ միավորները ''ստացել է''․ {| class="wikitable" |- ! № !! Երկիր !! Միավորներ |-bgcolor="gold" | 1 || {{դրոշավորում|Ռուսաստան}} || 171 |-bgcolor="silver" | 2 || {{դրոշավորում|Հունաստան}} || 158 |-bgcolor="#CC9966" | 3 || {{դրոշավորում|Վրաստան}} || 146 |-bgcolor="#87CEFA" | 4 || {{դրոշավորում|Ֆրանսիա}}|| 142 |-bgcolor="#C39AC3" | 5 || {{դրոշավորում|Նիդերլանդներ}} || 134 |} {{col-break}} {{col-end}} == Քվեարկության պատմություն == === 12 միավորներ === {| class="wikitable" |- | rowspan="2" style="text-align:center"| '''Տարի''' | colspan="2" style="text-align:center"| '''Տվել է''' | colspan="2" style="text-align:center"| '''Ստացել է''' |- | style="text-align:center"| '''Եզրափակիչ''' | style="text-align:center"| '''Կիսաեզրափակիչ''' | style="text-align:center"| '''Եզրափակիչ''' | style="text-align:center"| '''Կիսաեզրափակիչ''' |- |[[Եվրատեսիլ 2006 երգի մրցույթ|2006]]||{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}}||{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}}||{{ԵԵՄՆ|Բելգիա}}<br>{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}}||{{ԵԵՄՆ|Բելգիա}}<br>{{ԵԵՄ|Կիպրոս}}<br>{{ԵԵՄՆ|Ֆրանսիա}}<br>{{ԵԵՄ|Նիդերլանդներ}}<br>{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}}<br>{{ԵԵՄՆ|Իսպանիա}} |- |[[Եվրատեսիլ 2007 երգի մրցույթ|2007]]||{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}}||{{ԵԵՄ|Բելառուս}}||{{ԵԵՄ|Վրաստան}}<br>{{ԵԵՄՆ|Թուրքիա}}||<small>''Չի մասնակցել կիսաեզրափակչին''</small> |- |[[Եվրատեսիլ 2008 երգի մրցույթ|2008]]||{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}}||{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}}||{{ԵԵՄՆ|Բելգիա}}<br>{{ԵԵՄՆ|Չեխիա}}<br>{{ԵԵՄՆ|Ֆրանսիա}}<br>{{ԵԵՄ|Վրաստան}}<br>{{ԵԵՄ|Հունաստան}}<br>{{ԵԵՄ|Նիդերլանդներ}}<br>{{ԵԵՄ|Լեհաստան}}<br>{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}}||{{ԵԵՄՆ|Բելգիա}}<br>{{ԵԵՄ|Հունաստան}}<br>{{ԵԵՄ|Նիդերլանդներ}}<br>{{ԵԵՄ|Լեհաստան}}<br>{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}} |- |[[Եվրատեսիլ 2009 երգի մրցույթ|2009]]||{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}}||{{ԵԵՄՆ|Իսլանդիա}}||{{ԵԵՄՆ|Չեխիա}}||{{ԵԵՄՆ|Չեխիա}} |- |[[Եվրատեսիլ 2010 երգի մրցույթ|2010]]||{{ԵԵՄ|Վրաստան}}||{{ԵԵՄ|Վրաստան}}||{{ԵԵՄ|Իսրայել}}<br>{{ԵԵՄ|Նիդերլանդներ}}<br>{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}}||{{ԵԵՄ|Կիպրոս}}<br>{{ԵԵՄ|Իսրայել}} |- |[[Եվրատեսիլ 2011 երգի մրցույթ|2011]]||{{ԵԵՄՆ|Ուկրաինա}}||{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}}||<small>''Չի անցել եզրափակիչ''</small>||<center>Ոչ մեկից</center> |- |[[Եվրատեսիլ 2013 երգի մրցույթ|2013]]||{{ԵԵՄՆ|Ուկրաինա}}||{{ԵԵՄ|Վրաստան}}||<center>Ոչ մեկից</center>||{{ԵԵՄՆ|Ֆրանսիա}} |- |[[Եվրատեսիլ 2014 երգի մրցույթ|2014]]||{{ԵԵՄՆ|Չեռնոգորիա}}||{{ԵԵՄՆ|Ուկրաինա}}||{{ԵԵՄ|Վրաստան}}<br>{{ԵԵՄՆ|Ֆրանսիա}}<br>{{ԵԵՄՆ|Ավստրիա}}</center></small>||{{ԵԵՄՆ|Ֆրանսիա}}<br>{{ԵԵՄՆ|Ուկրաինա}}<br>{{ԵԵՄ|Նիդերլանդներ}}<br>{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}} |- |[[Եվրատեսիլ 2015 երգի մրցույթ|2015]]||{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}}||{{ԵԵՄ|Վրաստան}}||{{ԵԵՄ|Վրաստան}}||{{ԵԵՄՆ|Բելգիա}}<br>{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}} |- |[[Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթ|2016]]||{{ԵԵՄՆ|Ֆրանսիա}} (ժ*)<br>{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}} (հ**)||{{ԵԵՄ2|Մալթա}} (ժ)<br>{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}} (հ)||{{ԵԵՄ2|Բուլղարիա}} (ժ)<br>{{ԵԵՄՆ|Իսպանիա}} (ժ)<br>{{ԵԵՄ|Վրաստան}} (հ)<br>{{ԵԵՄՆ|Ֆրանսիա}} (հ)<br>{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}} (ժ+հ)||{{ԵԵՄ2|Մալթա}} (ժ)<br>{{ԵԵՄՆ|Իսպանիա}} (ժ)<br>{{ԵԵՄՆ|Չեռնոգորիա}} (ժ)<br>{{ԵԵՄՆ|Չեխիա}} (հ)<br>{{ԵԵՄ|Նիդերլանդներ}} (հ)<br>{{ԵԵՄՆ|Ֆրանսիա}} (հ)<br>{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}} (ժ+հ) |- |[[Եվրատեսիլ 2017 երգի մրցույթ|2017]]||{{ԵԵՄ2|Պորտուգալիա}} (ժ)<br>{{ԵԵՄ|Կիպրոս}} (հ)||{{ԵԵՄ|Կիպրոս}} (ժ+հ)||<center>Ոչ մեկից</center>||{{ԵԵՄ|Հունաստան}} (ժ) |- |[[Եվրատեսիլ 2018 երգի մրցույթ|2018]] |{{ԵԵՄ|Կիպրոս}} (հ) {{ԵԵՄՆ|Շվեդիա}} (ժ) |{{ԵԵՄ|Իսրայել}} (ժ) {{ԵԵՄ|Կիպրոս}} (հ) |<small>''Չի անցել եզրափակիչ''</small> |{{ԵԵՄ|Բելառուս}} (հ) |- |[[Եվրատեսիլ 2019 երգի մրցույթ|2019]] |{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}} (հ) {{ԵԵՄՆ|Շվեդիա}} (ժ) |{{ԵԵՄ|Ռուսաստան}} (հ) {{ԵԵՄՆ|Շվեդիա}} (ժ) |''Չի անցել եզրափակիչ'' |Ոչ մեկից |} <nowiki>*</nowiki>ժ - ժյուրի, **հ - հեռուստադիտողներ ===Մեկնաբաններ և խոսնակներ === {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; text-align: left;" |- ! Տարիներ !! Մեկնաբաններ !! Խոսնակներ |- | [[Եվրատեսիլ 2006 երգի մրցույթ|2006]] || [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]] և Ֆելիքս Խաչատրյան || [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]] |- | [[Եվրատեսիլ 2007 երգի մրցույթ|2007]] || [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]] || [[Սիրուշո]] |- | [[Եվրատեսիլ 2008 երգի մրցույթ|2008]] || Ֆելիքս Խաչատրյան և [[Հրաչուհի Ութմազյան]] || [[Հրաչուհի Ութմազյան]] |- | [[Եվրատեսիլ 2009 երգի մրցույթ|2009]] || Խորեն Լևոնյան || [[Սիրուշո]] |- | [[Եվրատեսիլ 2010 երգի մրցույթ|2010]] || [[Հրաչուհի Ութմազյան]] և Խորեն Լևոնյան || [[Նազենի Հովհաննիսյան]] |- | [[Եվրատեսիլ 2011 երգի մրցույթ|2011]] || [[Արտակ Վարդանյան (հաղորդավար, լրագրող)|Արտակ Վարդանյան]] || [[Լուսինե Թովմասյան]] |- | [[Եվրատեսիլ 2012 երգի մրցույթ|2012]] || [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]] և Արթուր Գրիգորյան (Միայն եզրափակիչը) || {{N/A|Հայաստանը չի մասնակցել }} |- | [[Եվրատեսիլ 2013 երգի մրցույթ|2013]] || [[Անդրե]] և Արևիկ Ուդումյան (Կիսաեզրափակիչներ),<br>Էրիկ Անթառանյան և [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]] (Եզրափակիչ) || [[Անդրե]] |- | [[Եվրատեսիլ 2014 երգի մրցույթ|2014]] || Էրիկ Անթառանյան և [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]] (Կիսաեզրափակիչներ),<br>Արևիկ Ուդումյան և Տիգրան Դանիելյան (Եզրափակիչ) || [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]] |- | [[Եվրատեսիլ 2015 երգի մրցույթ|2015]] || [[Արամ Mp3]] և Էրիկ Անթառանյան (1–ին կիսաեզրափակիչ),<br>Վահե Խանամիրյան և Հերմինե Ստեփանյան (2–րդ կիսաեզրափակիչ),<br>[[Ավետ Բարսեղյան]] և Արևիկ Ուդումյան (եզրափակիչ) || Լիլիթ Մուրադյան |- | [[Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթ|2016]] || [[Ավետ Բարսեղյան]] || Արման Մարգարյան |- |[[Եվրատեսիլ 2017 երգի մրցույթ|2017]] |[[Ավետ Բարսեղյան]] և [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]] |[[Իվետա Մուկուչյան]] |- |[[Եվրատեսիլ 2018 երգի մրցույթ|2018]] |[[Ավետ Բարսեղյան]] և Ֆելիքս Խաչատրյան |[[Արսեն Գրիգորյան (երգիչ, 1982)|Արսեն Գրիգորյան]] |- |[[Եվրատեսիլ 2019 երգի մրցույթ|2019]] |[[Ավետ Բարսեղյան]] և [[Արամ Mp3]] |[[Արամ Mp3]] |- |[[Եվրատեսիլ 2022 երգի մրցույթ|2022]] |[[Գարիկ Պապոյան]] և [[Հրաչուհի Ութմազյան]] | |} ==Պատկերադարան== <gallery mode="packed"> Պատկեր:ESC 2007 Armenia - Hayko - Anytime you need.jpg|[[Հայկո]]ն [[Հելսինկի]]ում ([[Եվրատեսիլ 2007 երգի մրցույթ|2007]]) Պատկեր:ESC 2008 - Armenia - Sirusho, 1st semifinal.jpg|[[Սիրուշո]]ն [[Բելգրադ]]ում ([[Եվրատեսիլ 2008 երգի մրցույթ|2008]]) Պատկեր:Eva Rivas 02.JPG|[[Եվա Ռիվաս]]ը [[Օսլո]]յում ([[2010]]) Պատկեր:ESC2013 - Armenia 01.jpg|[[Դորիանս]]ը [[Մալմյո]]ում ([[Եվրատեսիլ 2013 երգի մրցույթ|2013]]) Պատկեր:ESC2014 - Armenia 01.jpg|[[Արամ Mp3]]-ին [[Կոպենհագեն]]ում ([[Եվրատեսիլ 2014 երգի մրցույթ|2014]]) Պատկեր:20150515 ESC 2015 Genealogy 6153.jpg|[[Genealogy]]-ն [[Վիեննա]]յում ([[Եվրատեսիլ 2015 երգի մրցույթ|2015]]) Պատկեր:ESC2016 - Armenia 06.jpg|[[Իվետա Մուկուչյան]]ը [[Ստոկհոլմ]]ում ([[Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթ|2016]]) Պատկեր:Artsvik (Armenia). Photo 363.jpg|[[Արծվիկ]]ը [[Կիև]]ում ([[Եվրատեսիլ 2017 երգի մրցույթ|2017]]) Պատկեր:Armenia at Eurovision Song Contest 2018.jpg|[[Սևակ Խանաղյան]]ը [[Լիսաբոն]]ում ([[Եվրատեսիլ 2018 երգի մրցույթ|2018]]) Image:ESC2019-Armenia.jpg|[[Սրբուկ]]ը [[Թել Ավիվ]]ում ([[Եվրատեսիլ 2019 երգի մրցույթ|2019]]) </gallery> == Մարսել Բեզենսոնի մրցանակ == '''Երկրպագուի մրցանակ''' Մարսել Բեզենսոնի մրցանակները առաջին անգամ հանձնվեցին Էստոնիայի Տալլին քաղաքում անցկացվող [[Եվրատեսիլ 2002 երգի մրցույթ|«Եվրատեսիլ 2002»]] երգի մրցույթի ժամանակ` եզրափակելով լավագույն մրցակից երգերը։ Հիմնադրվել է Քրիստեր Բյորկմանի ([[Եվրատեսիլ 1992 երգի մրցույթ|«Եվրատեսիլ 1992»]] երգի մրցույթի ժամանակ Շվեդիայի ներկայացուցիչ և Շվեդիայի պատվիրակության ներկայիս ղեկավար) և Ռիչարդ Հերրիի (Herreys-ի անդամ և [[Եվրատեսիլ 1984 երգի մրցույթ|«Եվրատեսիլ 1984»]] երգի մրցույթի Շվեդիայի հաղթող) կողմից, մրցանակները տրվում են ամենամյա մրցույթի հեղինակ Մարսել Բեզենսոնի անունից։ Մրցանակները բաժանվում են երեք անվանակարգերի. Մամուլի մրցանակ, գեղարվեստական մրցանակ և կոմպոզիտորական մրցանակ<ref>{{Cite web|url=http://poplight.zitiz.se/marcelbezenconaward/en|title=Marcel Bezencon award|last=|first=|date=|website=poplight.zitiz.se|publisher=|accessdate=2018 թ․ հունիսի 13|archive-date=2013 թ․ հոկտեմբերի 17|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017033001/http://poplight.zitiz.se/marcelbezenconaward/en|dead-url=yes}}</ref>։ {| class="wikitable tsx_sortable" style="font-size: 95%" |- style="background:#efefef" ! class="autorowspan" | Տարի ! class="unsortable" | Երգ ! class="unsortable" | Կատարող ! class="autorowspan" | Եզրափակչի<br />արդյունք ! class="autorowspan" | Միավորներ ! class="unsortable" | Երգահան(ներ) |- | bgcolor="#87CEFA" |[[Եվրատեսիլ 2008 երգի մրցույթ|2008]] | bgcolor="#87CEFA" |«[[Քելե Քելե]]» | bgcolor="#87CEFA" |[[Սիրուշո]] | bgcolor="#87CEFA" |4-րդ | bgcolor="#87CEFA" |199 | bgcolor="#87CEFA" |Հ.Ա. Դեր-Հովագիմյան, Սիրուշո |} ==Հետաքրքիր փաստեր== *[[Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթ|2016]] թվականին [[Իվետա Մուկուչյան]]ը զբաղեցրել է 7-րդ հորիզոնականը, հավաքելով 249 միավոր (141 միավոր՝ քվեարկության հին համակարգով), սակայն չի կարողացել գերազանցել [[Սիրուշո]]յի արդյունքը — 272 միավոր՝ քվեարկության նոր համակարգով (199 միավոր՝ հին համակարգով)<ref>{{Cite news|url=https://eurovisionworld.com/esc/old-voting-system-australia-would-have-won-eurovision-2016|title=Old voting system: Australia would have won Eurovision 2016|date=2016-05-15|newspaper=Eurovisionworld|language=en-US|access-date=2018 թ․ հունիսի 29}}</ref>։ *[[Եվրատեսիլ 2012 երգի մրցույթ|2012]] թվականի [[փետրվարի 23]]-ին մի շարք հայ երգիչներ հանդես եկան [[Բաքու|Բաքվում]] կայանալիք [[Եվրատեսիլ 2012 երգի մրցույթ|«Եվրատեսիլ-2012»]]-ին չմասնակցելու հիմնավորված հայտարարությամբ<ref>{{Cite web|url=https://news.am/arm/news/94640.html|title=Հայ երգիչների` «Եվրատեսիլ-2012»-ը բոյկոտելու կոչի ամբողջական տեքստը|website=news.am|accessdate=2018 թ․ հունիսի 29}}</ref>։ *[[2011]] թվականին հայաստանյան երկրպագուների խոսքով, ազգային ընտրության ժամանակ ընտրված [[Boom Boom|«Boom Boom»]] ստեղծագործությունը հակասում է մարդկանց մեծամասնության ընտրությանը, այդ թվում` Սփյուռքի հայերի, որոնք իրենց ձայնը տալիս են Հայաստանի համար։ Մրցույթի հայ երկրպագուները պահանջել են մինչև մարտի 10-ը չեղյալ հայտարարել մարտի 5-ին կայացած քվեարկությունը և [[AYO|«AYO»]] երգն ընտրել Էմմիի կողմից [[Եվրատեսիլ 2011 երգի մրցույթ|«Եվրատեսիլ-2011»]]-ում կատարելու համար<ref>{{Cite news|url=http://www.panarmenian.net/arm/news/63486/|title=Հայաստանում համաձայն չեն «Boom-Boom» երգի ընտրության հետ` «Եվրատեսիլ-2011»-ում կատարելու համար|newspaper=PanARMENIAN.Net|access-date=2018 թ․ հունիսի 29}}</ref>։ *[[2016]] թվականին [[Հայաստան]]ը ներկայացնող երգչուհի [[Իվետա Մուկուչյան]]ը [[Ստոկհոլմ]]ում բարձրացրել է [[Արցախի դրոշ]]ը մարդասիրական մտահոգություններից ելնելով<ref>{{Cite news|url=https://armenpress.am/arm/news/847069|title=Իվետա Մուկուչյանն Արցախի դրոշը ցույց է տվել մարդասիրական մտահոգություններից ելնելով. Շվեդիայում ՀՀ դեսպան|newspaper=armenpress.am|access-date=2018 թ․ հոկտեմբերի 4}}</ref>։ *[[2016]] թվականին մինչ [[Եվրատեսիլ]]ի մեկնարկը երկնքում սավառնել է «Ղարաբաղ-Իվետա» պաստառը<ref>{{Cite news|url=http://yerkirmedia.am/enterteymaiment/evratesil-gharabagh-iveta/|title=Մինիչ «Եվրատեսիլի» մեկնարկը երկնքում սավառնել է «Ղարաբաղ-Իվետա» պաստառը|newspaper=Երկիր Մեդիա|language=ru-RU|access-date=2018 թ․ հոկտեմբերի 4|archive-date=2019 թ․ դեկտեմբերի 21|archive-url=https://web.archive.org/web/20191221003644/http://yerkirmedia.am/enterteymaiment/evratesil-gharabagh-iveta/|dead-url=yes}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Տես նաև == * [[Հայաստանը Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթում]] == Արտաքին հղումներ == * [http://www.eurovision.tv/page/history/by-country/country?country=49 Հայաստանի էջը Eurovision.tv կայքում] * [https://www.ogae.am OGAE Հայաստան պաշտոնական ֆան ակումբի կայքը] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190902074518/http://ogae.am/ |date=2019-09-02 }} * [http://www.eurovision.am/hy AMPTV կայք-էջ] {{Հայաստանը Եվրատեսիլ երգի մրցույթում}} {{Երկրներ Եվրատեսիլում}} [[Կատեգորիա:Հայաստանը Եվրատեսիլ երգի մրցույթում]] p4gbnmqf23s2a6dehfib8gvaog7jxhe 10 40236 8485218 8481045 2022-08-08T17:21:29Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki {{Նավարկման աղյուսակ |անվանում = Քաշաթաղի շրջան |գույն = {{հիմնական գույն}} |navbar = |state = collapsed |հիմնական_վերնագրի_ոճ = background:{{հիմնական գույն}}; |վերնագիր = {{դրոշ|ԼՂՀ}} [[Քաշաթաղի շրջան]] |պատկեր = [[Պատկեր:Qashatagh.jpg|50px|Քաշաթաղի շրջանը Արցախի Հանրապետության քարտեզին]] |մարմնի_ոճ = |վերնագրերի_ոճ = text-align:left; background:{{հիմնական գույն}}; |ցանկերի_ոճ = |կենտերի_ոճ = |զույգերի_ոճ = |վերևում_ոճ = background:{{հիմնական գույն}}; |վերևում = Վարչական կենտրոն՝ '''[[Բերձոր]]''' |վերնագիր1 = Քաղաքներ |ցանկ1 = '''[[Բերձոր]]''' • [[Կովսական]] • [[Միջնավան]] • [[Որոտան (քաղաք, Քաշաթաղի շրջան)|Որոտան]] |վերնագիր2 = Գյուղեր |ցանկ2 = [[Ալաշկերտ (Քաշաթաղի շրջան)|Ալաշկերտ]] • [[Աղաձոր]] • [[Աղանուս (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Աղանուս]] • [[Աղավնատուն (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Աղավնատուն]] • [[Աղավնո (գյուղ, Արցախ)|Աղավնո]] • [[Աղբրաձոր]] • [[Այգեկ (Քաշաթաղի շրջան)|Այգեկ]] • [[Այգեհովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Այգեհովիտ]] • [[Ամիրյան (Քաշաթաղի շրջան)|Ամիրյան]] • [[Ամուտեղ]] • [[Անդոկաբերդ]] • [[Անի (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Անի]] • [[Անտառամեջ (գյուղ, Արցախ)|Անտառամեջ]] • [[Ապարան (Քաշաթաղի շրջան)|Ապարան]] • [[Արախիշ (գյուղ)|Արախիշ]] • [[Արահոծ]] • [[Արծվաշեն (գյուղ, Արցախ)|Արծվաշեն]] • [[Արջաձոր (գյուղ, Արցախ)|Արջաձոր]] • [[Արվական]] • [[Արտաշավի]] • [[Արցախամայր]] • [[Բազմատուս]] • [[Բարկուշատ]] • [[Բերդիկ (գյուղ, Արցախ)|Բերդիկ]] • [[Գահանիստ]] • [[Գանձա (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Գանձա]] • [[Գետամեջ (Քաշաթաղի շրջան)|Գետամեջ]] • [[Գետափ (Քաշաթաղի շրջան)|Գետափ]] • [[Գիհուտ]] • [[Գողթանիկ (Քաշաթաղի շրջան)|Գողթանիկ]] • [[Գրհամ]] • [[Դարբնոց (Քաշաթաղի շրջան)|Դարբնոց]] • [[Դիցմայրի (Քաշաթաղի շրջան)|Դիցմայրի]] • [[Դողար]] • [[Դրախտաձոր (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Դրախտաձոր]] • [[Երիցվանք (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Երիցվանք]] • [[Երվանդակերտ (Քաշաթաղի շրջան)|Երվանդակերտ]] • [[Զորախաչ]] • [[Թովմասար (գյուղ, Արցախ)|Թովմասար]] • [[Իշխանաձոր (Քաշաթաղի շրջան)|Իշխանաձոր]] • [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Լեռնահովիտ]] • [[Լճաշեն (Քաշաթաղի շրջան)|Լճաշեն]] • [[Խաչգետիկ]] • [[Խաչինտափ]] • [[Ծաղկաբերդ]] • [[Ծիծեռնավանք (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Ծիծեռնավանք]] • [[Ծոբաձոր (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Ծոբաձոր]] • [[Կերեն]] • [[Կումայրի (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Կումայրի]] • [[Կրմեն]] • [[Հալե (գյուղ, Արցախ)|Հալե]] • [[Հակ (գյուղ, Արցախ)|Հակ]] • [[Հակարի]] • [[Հայթաղ (Քաշաթաղի շրջան)|Հայթաղ]] • [[Հայկազյան (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Հայկազյան]] • [[Հարար]] • [[Հերիկ]] • [[Հիմնաշեն]] • [[Հոչանց]] • [[Ձորափ (գյուղ, Արցախ)|Ձորափ]] • [[Ղազարապատ]] • [[Մամարք]] • [[Մարաթուկ (Քաշաթաղի շրջան)|Մարաթուկ]] • [[Մարգիս]] • [[Մարտիրոս (Քաշաթաղի շրջան)|Մարտիրոս]] • [[Մարտունաշեն (Քաշաթաղի շրջան)|Մարտունաշեն]] • [[Մելիքաշեն (Քաշաթաղի շրջան)|Մելիքաշեն]] • [[Մեղվաձոր]] • [[Մեղրաշեն (գյուղ, Արցախ)|Մեղրաշեն]] • [[Միրիկ]] • [[Մխանց]] • [[Մշենի (Քաշաթաղի շրջան)|Մշենի]] • [[Մոշաթաղ]] • [[Մովսեսաշեն]] • [[Մորաջուր]] • [[Մուշ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Մուշ]] • [[Ներքին Սուս]] • [[Նորաշենիկ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Նորաշենիկ]] • [[Շալուա (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Շալուա]] • [[Շամք]] • [[Շիրակ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Շիրակ]] • [[Շրվական]] • [[Որդնավ]] • [[Որդուակ]] • [[Չորմանք]] • [[Ջանֆիդա (Քաշաթաղի շրջան)|Ջանֆիդա]] • [[Սահառ]] • [[Սարատակ (Քաշաթաղի շրջան)|Սարատակ]] • [[Սոնասար]] • [[Սուարաս]] • [[Սուս (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Սուս]] • [[Սպիտակաշեն (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Սպիտակաշեն]] • [[Սպիտակաջուր (Քաշաթաղի շրջան)|Սպիտակաջուր]] • [[Վազգենաշեն (Քաշաթաղի շրջան)|Վազգենաշեն]] • [[Վակունիս]] • [[Վաղազին (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Վաղազին]] • [[Վան (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Վան]] • [[Վանանդ (Քաշաթաղի շրջան)|Վանանդ]] • [[Վարդաբաց (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Վարդաբաց]] • [[Վարդանանց]] • [[Վարդուտ]] • [[Վերին Քաշունիք]] • [[Վերին շեն (Քաշաթաղի շրջան)|Վերին շեն]] • [[Վուրգավան]] • [[Տանձուտ (Քաշաթաղի շրջան)|Տանձուտ]] • [[Տիգրանավան (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Տիգրանավան]] • [[Տուրաբադ]] • [[Ուխտաձոր (Քաշաթաղի շրջան)|Ուխտաձոր]] • [[Ուռեկան]] • [[Ուրմիա (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Ուրմիա]] • [[Փակահան]] • [[Քաշունիք]] • [[Քարաբակ]] • [[Քարատակ]] • [[Քարեգահ]] • [[Քարոտան]] • [[Քարուտ (Քաշաթաղի շրջան)|Քարուտ]] |ներքևում_ոճ = background:{{հիմնական գույն}}; |ներքևում = }}<includeonly>{{կատեգորիան միայն հոդվածներում|Քաշաթաղի շրջանի բնակավայրեր}}</includeonly> <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Արցախ]] [[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Հայաստանի աշխարհագրություն]]</noinclude> 8nfen7j79gtnijqbckdp3foqixuzfx0 0 40486 8485323 8440792 2022-08-08T18:35:53Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_the_First_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Նկարիչ}} '''Հակոբ Կարապետի Կոջոյան''' ({{ԱԾ}}), հայ նկարիչ, մանկավարժ, ՀԽՍՀ ժողովրդական նկարիչ, գեղարվեստի և գրաֆիկայի վարպետ<ref>{{cite book | title=Հակոբ Կոջոյան։ Ալբոմ | publisher=«Գրաբեր» հրատարակչություն | author=Կազմող և առաջաբանի հեղինակ` Մարտին Միքայելյան | year=2009 | location=Երևան | pages=112 | isbn=978-9939-819-00-6}}</ref>։ == Կենսագրություն == * Ծնվել է 1883 թվականի դեկտեմբերի 13-ին Ախալցխա քաղաքում՝ ոսկերչի ընտանիքում * 1890 թվականին ընտանիքի հետ տեղափոխվել է [[Վլադիկավկազ]], ուր սովորել է վարժարանում՝ զբաղվելով ոսկերչությամբ * 1900 թվականին ավարտել է [[Վլադիկավկազ]]ի քաղաքային վարժարանը, մեկնել [[Մոսկվա]], որտեղ հաճախել է Պրուսովի արվեստանոցը, տիրապետել փորագրությանը * 1905-1907 թվականներին սովորել է [[Մյունխենի գեղարվեստի ակադեմիա]]յում, ապա մեկնել [[Փարիզ]]՝ կատարելագործման * 1909 թվականին զորակոչվել է բանակ * 1912-1914 թվականներին աշխատել է [[Մոսկվա]]յում։ [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ի տարիներին կրկին զորակոչվել է բանակ * 1918 թվականին հաստատվել է Հայաստանում և նույն թվականին [[Նիկողայոս Մառ]]ի հնագիտական արշավախմբի հետ մասնակցել [[Անի]]ի պեղումներին։ Հայոց մայրաքաղաքում անցկացրած օրերի տպավորությունները հետագայում արտահայտվել են նրա «Անիի ավերակները» (1919) նկարում։ 1918-1920 թվականներին Հայաստանում աշխատել է Անիի հնագետների արշավախմբի հետ * 1921 թվականին փետրվարյան ապստամբության պարտությունից հետո հեռացել է [[Պարսկաստան]], հաստատվել [[Թավրիզ]]ում * 1921-1922 թվականներին [[Թավրիզ]]ում [[Ալեքսանդր Թամանյան|Ա. Թամանյանի]] կազմակերպած ստուդիայում դասավանդել է ճարտարապետություն * 1922 թվականին Խորհրդային Հայաստանի կառավարության հրավերով Կոջոյանը վերադարձել է [[Երևան]] * 1935 թվականին արժանացել է ՀԽՍՀ ժողովրդական նկարչի կոչմանը * 1945-1954 թվականների դասավանդել է [[Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ]]ում * Վախճանվել է [[1959]] թվականի ապրիլի 24-ին [[Երևան]]ում։ == Ստեղծագործական գործունեություն == [[Պատկեր:Hakob Kojoyan.jpg|մինի|ձախից|Հակոբ Կոջոյանի դիմաքանդակը [[Արա Սարգսյանի և Հակոբ Կոջոյանի տուն-թանգարան]]ում, քանդակագործ՝ [[Արա Սարգսյան]]]] Հակոբ Կոջոյանի ստեղծագործություններում առկա է թեմատիկ, ժամրային ու տեխնիկական հնարների բազմազանությունը՝ գրքերի ձևավորում, սյուժետային պատկերներ, բնանկարներ, դեկորատիվ մոտիվներով երկեր, կիրառական էսքիզներ։ Բազմազան է կերպարվեստի ոճաձևաբանական հնարների նրա տեխնիկան՝ յուղաներ, տեմպերա, ջրաներկ, գուաշ, մոմաներկ և փորագրություն։ [[Ճարտարապետություն|Ճարտարապետ]] [[Կարո Հալաբյան]]ի և նկարիչ [[Սեդրակ Առաքելյան]]ի հետ Կոջոյանն աշխատել է ռուսաստանյան հեռագրական գործակալության հայկական բաժանմունքի (ԱրմԿավՌՕՍՏԱ) արվեստանոցում, թողարկել ագիտացիոն պլակատներ և ծաղրանկարներ։ 1923 թվականին նկարչի աշխատանքը Մոսկվայում արժանացել է առաջին կարգի դիպլոմի։ 1924-1930 թվականների Կոջոյանը [[ԵՊՀ]] տեխնիկական ֆակուլտետում դասավանդել է նկարչություն, իսկ 1930 թվականից շարունակել է աշխատանքը նորաստեղծ [[ԵՊՃՀ|ԵՐՊԻ]]-ում։ Հայտնի է [[Սասնա ծռեր|«Սասնա Ծռեր»]] ժողովրդական վիպերգության նկարազարդմամբ, 1920-ական թվականների արևելյան մոտիվներով գրված մի շարք աշխատանքներով («Ճաշարան Թավրիզում», «Փողոց Թավրիզում» և այլն)։ Հակոբ Կոջոյանը ժամանակակից հայկական գրքային գրաֆիկայի հիմնադիրն է։ Բազմազան են նկարչի հաստոցային գրաֆիկայի ոչ միայն թեմաներն ու ոճը, այլև արտահայտչամիջոցները<ref>[http://www.mincult.am/1/am/?module=news&mid=1&id=1749 Հակոբ Կոջոյանի մասին ՀՀ մշակույթի նախարարության պաշտոնական կայքում]</ref>։ 1925 թվականին նկարազարդել է [[Ստեփան Զորյան (գրող)|Ստեփան Զորյանի]] «Հազարան բլբուլ» հեքիաթը, առաջին մանկական պատկերազարդ հրատարակությունները՝ [[Հովհաննես Թումանյան]]ի [[Գիքորը (պատմվածք)|«Գիքորը»]] և «Տերն ու ծառան», 1933 թվականին՝ [[Եղիշե Չարենց]]ի «Գիրք ճանապարհին» ու [[Ակսել Բակունց]]ի «Սև ցելերի սերմնացանը», 1934 թվականին՝ [[Մաքսիմ Գորկի|Մաքսիմ Գորկու]] «Բանաստեղծություններ և լեգենդներ» ժողովածուն և այլն։ 1941 թվականին նա ստեղծել է Հ. Ստեփանյանի «Սասունցի Դավիթ» օպերայի դեկորացիաների էսքիզները, 1945 թվականին նկարազարդել՝ [[Սայաթ Նովա]]յի խաղերի ժողովածուն։ Հակոբ Կոջոյանը, ճարտարապետ [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ի հետ միասին [[Հայաստանի Հանրապետության զինանշան]]ի (հաստատված 1920 թվականի հուլիսին ՀՀ կառավարության կողմից) հեղինակն է<ref>{{cite web|url=http://www.gov.am/am/official/|title=Հայաստանի Հանրապետություն. Ընդհանուր տեղեկություններ}}</ref> ։ Կոջոյանի վերջին տարիների լավագույն ստեղծագործություններից են Հովհաննես Թումանյանի «Փարվանա» լեգենդի նկարազարդումները։ == Նկարներ == [[Փյունիկ (գեղանկար)|«Փյունիկ»]], 1945 թվական == Անհատական ցուցահանդեսներ == *[[Երևան]], 1954, 1958 *[[Թբիլիսի]], 1959 *[[Բաքու]], 1959 *[[Մոսկվա]], 1959 *[[Լենինգրադ]], 1959 *[[Սոֆիա]], 1982 *[[Պլովդիվ]], 1982 == Պատկերասրահ == <center> <gallery widths="240" heights="183"> Պատկեր:Hakob Kojoyan. David of Sassoun.jpg|[[Սասունցի Դավիթ (կտավ)]] </gallery> </center> == Հղումներ == [http://www.architectacademic.org/index.php?page=2&id=31 Հակոբ Կոջոյանի մասին ակադեմիկոս Վ. Հարությունյանի կայքում]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} == Ծանոթագրություն == {{Ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=5|էջ=599}} {{DEFAULTSORT:Կոջոյան, Հակոբ}} [[Կատեգորիա:Հայ նկարիչներ]] [[Կատեգորիա:ՀԽՍՀ ժողովրդական նկարիչներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի հայ նկարիչներ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային նկարիչներ]] [[Կատեգորիա:«Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ կատարած անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալակիրներ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդահայեր]] [[Կատեգորիա:Հայ մանկավարժներ]] [[Կատեգորիա:Հայ գրաֆիկներ]] 93fbpqq3on72vmqxyc3tre573t2e8k1 0 40713 8485161 8199336 2022-08-08T15:53:38Z Kizich 124350 Հոդվածը խմբագրվել է՝ տերմինները փոխարինելով իրենց համարժեք առավել զգայուն տարբերակներով։ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան | անուն = Բրիժիտ Բարդո | պատկեր = Brigitte Bardot - 1962.jpg | նկարագիր = | Բնագիր ԱԱՀ = Բրիժիտ Ան-Մարի Բարդո | Հասակը՝ = | Ծնվել է՝ = {{ԾԱՏ|1934|9|28}} | Ծնվելու վայր՝ = {{դրոշ|Ֆրանսիա}} [[Փարիզ]], [[Ֆրանսիա]] | Վախճանի օր՝ = | Վախճանվել է՝ = | Քաղաքացիություն՝ ={{դրոշավորում|Ֆրանսիա}} | Հպատակություն՝ = | Ազգություն՝ = [[ֆրանսիացի]] | Կրոն՝ = | Այլ անուն(ներ) = | Մասնագիտություն = կինոդերասանուհի և ֆոտոմոդել | Ակտիվ շրջան = 1952-1973 | Ժանրեր = | Ընտրանի = | Ամուսին(ներ) = | Համատեղ ապրող(ներ) = | Երեխա(ներ) = | Պարգևներ և մրցանակներ՝ = | imdb_id = | ԿինոՊոիսկ_id = | Վեբկայք = | Վիքիպահեստ = Brigitte Bardot | Օսկար = | afiawards = | arielaward = | BAFTA = | bfjaawards = | Սեզար = | emmyawards = | filmfareawards = | geminiawards = | goldencalfawards = | Ոսկե Գլոբուս = | Սատուրն = | Ոսկե Ազնվամորի = | Վենետիկի կինոփառատոն = | Գոյա (կինոմրցանակ) = | Բեռլինի կինոփառատոն = | Ոսկե ծիրան = | Կաննի կինոփառատոն = | Նիկա (կինոմրցանակ) = | grammyawards = | laurenceolivierawards = | iftaawards = | naacpimageawards = | nationalfilmawards = | sagawards = | tonyawards = | awards = }} '''Բրիժիտ Ան-Մարի Բարդո'''<ref>{{cite web|url=http://rateyourmusic.com/artist/brigitte_bardot|title=Films and Music by Brigitte Bardot|publisher=Rate Your Music|accessdate=2010 թ․ մարտի 13}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dailycelebrations.com/092800.htm|title=Daily Celebrations ~ Brigitte Bardot, Cat Transformed ~ 25 August ~ Ideas to motivate, educate, and inspire|publisher=Dailycelebrations.com|accessdate=2010 թ․ մարտի 13|archive-date=2015 թ․ սեպտեմբերի 29|archive-url=https://web.archive.org/web/20150929031455/http://www.dailycelebrations.com/092800.htm|dead-url=yes}}</ref> ({{lang-fr|Brigitte Anne-Marie Bardot}}, {{ՄՀԱ|bʁiʒit baʁdo}}, {{ԱԾ}}), [[Ֆրանսիացիներ|ֆրանսիացի]] կինոդերասանուհի և ֆոտոմոդել։ == Կենսագրություն == Բրիժիդ Բարդոն ծնվել է [[1934]] թվականին, [[Փարիզ]]ում։ Սովորել է կատակերգության ու պարարվեստի ուսումնարանում։ Առաջին անգամ նկարահանվել է ռեժիսոր Վիլլի Ռոզիեի «Մանինան՝ առանց քողի աղջիկը» ֆիլմում [[1952]] թվականին։ Ռեժիսոր Միշել Բուարոնի «Չարաճճի աղջիկը» կինոնկարում ([[1955]]) կատարած երկրորդական դերակատարումից հետո նա հռչակվեց Մարկ Ալեգրեի «Փետրաթելով մարգարտածաղիկը» ([[1957]]) և հատկապես [[Ռոժե Վադիմ]]ի «Եվ Աստվածը ստեղծեց կնոջը» ֆիլմի շնորհիվ ([[1956]])։ Բարդոյի լավագույն կատարումներին կարելի է հանդիպել նաև [[Ռենե Կլեր]]ի «Մեծ զորավարժություններ ([[1956]]), ռեժիսորներ [[Կլոդ Օտան-Լարա|Կլոդ Օտան- Լարա]]յի «Դժբախտության դեպքում» ([[1958]]), [[Քրիստիան-Ժակ|Քրիստիան- Ժակի]] «Բաբետան գնում է պատերազմ» ([[1959]]), Ռոժե Վադիմի «Գիշերային գոհարավաճառները» ([[1958]]), «Սանձը վզին» ([[1961]]) և «Զինվորի հանգիստը» ([[1962]]), Հանրի-Ժորժ Կլուզոյի «Ճշմարտությունը» ([[1960]]), Միշել Բուարոնի «Հռչակավոր սիրային պատմությունները» ([[1961]]), [[Յուրի Մալիշև|Յուրի Մալլի]] «Անձնական կյանք» ([[1961]]) և «Վիվա Մարիա» ([[1964]]), [[Ժան Լյուկ Գոդար|Ժան-Լյուկ Գոդարի]] «Արհամարհանքը» ([[1963]]), Միշել Դեվիլի «Արջը և տիկնիկը» ([[1970]]), Ռոբերտ Էնրիկոյի «Ռոմի պողոտան» ([[1971]]), Նինա Կոմպանեզի «Կոլին Տրուս-Շեմիսի շատ չքնաղ և զվարճալի պատմությունը» ([[1974]]), Ռոժե Վադիմի «Դոն Ժուան» ([[1973]]) և այլ կինոնկարներում։ [[1950]]-ական թվականներին [[Եվրոպա]]յում համարվում էր «սեքս-խորհրդանիշ», ինչպես [[Մերիլին Մոնրո]]ն [[ԱՄՆ]]-ում։ Շոու-բիզնեսում իր 21-ամյա կարիերայի ընթացքում նկարահանվել է 48 ֆիլմերում, ձայնագրել է 80 երգ, հանդես է եկել տարբեր երաժշտական շոուներում։ [[1973]] թվականին ավարտելով իր կինոկարիերան՝ սկսել է ակտիվ աշխատանք տանել կենդանիների պաշտպանության բնագավառում։ 1990-ական թթ բազմիցս հանդես է եկել [[Ֆրանսիա]]յում ներգաղթյալների ավելացման և [[իսլամ]]ի տարածման դեմ, [[Նույնասեռականություն|նույնասեռականության]] և միջռասայական ամուսնությունների քննադատությամբ, ինչի պատճառով հինգ անգամ դատապարտվել է «ազգամիջյան թշնամանքի հրահրման» համար։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Բարդո, Բրիժիտ}} [[Կատեգորիա:Ֆրանսիացի դերասանուհիներ]] [[Կատեգորիա:1934 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Սեպտեմբերի 28 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Փարիզ քաղաքում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:Ֆոտոմոդելներ]] [[Կատեգորիա:Ֆրանսիացի կին հասարակական գործիչներ]] [[Կատեգորիա:Ֆրանսիացի հասարակական գործիչներ]] 9ncbwxv2314jy7qwa93jzr3hznr0ee5 0 42845 8485734 5487339 2022-08-09T08:01:23Z Ապատ63 36683 catSuggest-ով +[[Կատեգորիա:Կրոնական տերմինաբանություն]], [[Կատեգորիա:Կրոնական արարողություններ]], [[Կատեգորիա:Քրիստոնեական տերմիններ]], [[Կատեգորիա:Կրոնական վարք և փորձ]], [[Կատեգորիա:Քրիստոնեական աստվածաբանություն]] wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}} '''Ձեռնադրություն''', [[Հայ Առաքելական Եկեղեցի|Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու]] [[Հայ Առաքելական Եկեղեցու յոթ խորհուրդները|յոթ խորհուրդներից]] մեկը։ [[Կատեգորիա:Հայ Առաքելական Եկեղեցու խորհուրդներ]] [[Կատեգորիա:Կրոնական տերմինաբանություն]] [[Կատեգորիա:Կրոնական արարողություններ]] [[Կատեգորիա:Քրիստոնեական տերմիններ]] [[Կատեգորիա:Կրոնական վարք և փորձ]] [[Կատեգորիա:Քրիստոնեական աստվածաբանություն]] {{Անավարտ}} 3b7i4yxwozhcjmzeymi3afwbp48qo29 8485738 8485734 2022-08-09T08:02:12Z Ապատ63 36683 wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}}{{Քրիստոնեություն}} '''Ձեռնադրություն''', [[Հայ Առաքելական Եկեղեցի|Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու]] [[Հայ Առաքելական Եկեղեցու յոթ խորհուրդները|յոթ խորհուրդներից]] մեկը։ [[Կատեգորիա:Հայ Առաքելական Եկեղեցու խորհուրդներ]] [[Կատեգորիա:Կրոնական տերմինաբանություն]] [[Կատեգորիա:Կրոնական արարողություններ]] [[Կատեգորիա:Քրիստոնեական տերմիններ]] [[Կատեգորիա:Կրոնական վարք և փորձ]] [[Կատեգորիա:Քրիստոնեական աստվածաբանություն]] {{Անավարտ}} 7m0hivjl3z3qj0nhj962adhvd13z9ns 10 43176 8485398 8481218 2022-08-08T19:22:20Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Yerevan_State_University.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exist wikitext text/x-wiki {{Նավարկման աղյուսակ |անվանում = ԵՊՀ ռեկտորներ |գույն = #545DB0 |navbar = |state = |հիմնական_վերնագրի_ոճ = background:{{Հիմնական գույն}}; |վերնագիր = '''ԵՊՀ ռեկտորներ''' |պատկեր = |մարմնի_ոճ = |վերնագրերի_ոճ = |ցանկերի_ոճ = text-align:center; |կենտերի_ոճ = |զույգերի_ոճ = |վերևում_ոճ = background:{{Հիմնական գույն}}; |վերևում = |վերնագիր1 = |ցանկ1 = [[Յուրի Ղամբարյան|Յուրի Ստեփանի Ղամբարյան]] • [[Հակոբ Մանանդյան|Հակոբ Համազասպի Մանանդյան]] • [[Դավիթ Զավրիյան|Դավիթ Քրիստափորի Զավրիյան]] • [[Հակոբ Հովհաննիսյան (կենսաքիմիկոս)|Հակոբ Գարեգինի Հովհաննիսյան]] • [[Մուշեղ Սանթրոսյան|Մուշեղ Հայրապետի Սանթրոսյան]] • [[Սահակ Հայրապետյան|Սահակ Սիմոնի Հայրապետյան]] • [[Տիգրան Մուշեղյան|Տիգրան Պետրոսի Մուշեղյան]] • [[Վռամ Կոստանյան|Վռամ Քրիստափորի Կոստանյան]] • [[Միքայել Ենգիբարյան|Միքայել Ավանեսի Ենգիբարյան]] • [[Հենրի Գաբրիելյան|Հենրի Գաբրիելի Գաբրիելյան]] • [[Անուշավան Արզումանյան|Անուշավան Աղաֆոնի Արզումանյան]] • [[Նորայր Դաբաղյան|Նորայր Հարությունի Դաբաղյան]] • [[Կամսար Առաքելյան|Կամսար Արշակի Առաքելյան]] • [[Գարեգին Պետրոսյան|Գարեգին Բախշիի Պետրոսյան]] • [[Հրաչյա Բունիաթյան|Հրաչյա Խաչատուրի Բունիաթյան]] • [[Հովհաննես Պողոսյան|Հովհաննես Գևորգի Պողոսյան]] • [[Գարեգին Պետրոսյան|Գարեգին Բախշիի Պետրոսյան]] • [[Գագիկ Ստեփանի Դավթյան]] • [[Նագուշ Հարությունյան|Նագուշ Խաչատուրի Հարությունյան]] • [[Հրանտ Բատիկյան|Հրանտ Գևորգի Բատիկյան]] • [[Մկրտիչ Ներսիսյան|Մկրտիչ Գեղամի Ներսիսյան]] • [[Սերգեյ Համբարձումյան|Սերգեյ Ալեքսանդրի Համբարձումյան]] • [[Նորայր Առաքելյան|Նորայր Հունանի Առաքելյան]] • [[Ռադիկ Մարտիրոսյան|Ռադիկ Մարտիրոսի Մարտիրոսյան]] • [[Արամ Սիմոնյան|Արամ Հրաչիկի Սիմոնյան]] |ներքևում_ոճ = background:{{Հիմնական գույն}}; |ներքևում = }}<includeonly>{{Կատեգորիան միայն հոդվածներում|Երևանի պետական համալսարանի ռեկտորներ}}</includeonly><noinclude> [[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Հայաստան]] </noinclude> p5b3a5uw9j1gd3h73nikcx6akkug6pp 0 43448 8485391 8479386 2022-08-08T19:19:33Z CommonsDelinker 212 "Sharm_Holding_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CS wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | անուն = ՇԱՐՄ Հոլդինգ | ընկերության պատկերանիշ = | ընկերության տեսակ = [[Սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերություն]] | հիմնադրված է = [[1991]] | հիմնադիր = [[Կարեն Ղազարյան]]<br>[[Ռուբեն Ջաղինյան]]<br>[[Հրանտ Թոխատյան]] | վայր = [[Երևան]], [[Հայաստան]] | երկիր = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]] | տնօրեն = Լիլիթ Մարտիրոսյան | արտադրանք = | հասույթ = | գործառնական շահույթ= | զուտ շահույթ = | աշխատողների թիվ = | parent = |պատկերանիշ= }} '''Շարմ Հոլդինգ''', [[Հայաստան|հայկական]] ընկերություն, որը հիմնադրվել է [[1991]] թվականին։ Հիմնադիրներն են [[Կարեն Ղազարյան]]ը, [[Ռուբեն Ջաղինյան]]ը և [[Հրանտ Թոխատյան]]ը։ Հոլդինգը զբաղվում է [[Գովազդային գործակալություն|գովազդի]] արտադրությամբ և տարածմամբ, գեղարվեստական, փաստավավերագրական, անիմացիոն ֆիլմերի ստեղծմամբ, թատերական ներկայացումների, երաժշտական նախագծերի, ինչպես նաև համերգների, շնորհանդեսների կազմակերպմամբ։ == Հոլդինգի բաժիններ == * «Շարմ Փրոդաքշն». իրականացնում է տեսաարտադրանքի ստեղծում՝ սկզբնական փուլից մինչև ավարտը։ Կազմակերպում է համերգներ ոչ միայն Հայաստանում, այլև երկրից դուրս։ * «Շարմ» գովազդային գործակալություն. զբաղվում է գովազդային արշավների կազմակերպմամբ, հոլովակների պատրաստմամբ։ * «Արտ թիմ». պրոդյուսերական կենտրոն է, որն իրականացնում է համերգային նախագծեր, զբաղվում մարքեթինգային և գովազդային գործունեությամբ։ * «Շարմ Փիքչրս». զբաղվում է [[Վավերագրական ֆիլմ|վավերագրական]], գեղարվեստական ֆիլմերի արտադրությամբ<ref>{{Cite web |url=http://sharmpictures.am/hy/ |title=Շարմ Փիքչրսի պաշտոնական կայք |accessdate=2014 թ․ ապրիլի 17 |archive-date=2014 թ․ ապրիլի 18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140418202454/http://sharmpictures.am/hy |dead-url=yes }}</ref>։ * «Շարմոնի ձայնագրման ստուդիա»։ == Ղեկավարություն == «Շարմ Հոլդինգի» տնօրենը Լիլիթ Մարտիրոսյանն է։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://sharmpictures.am/ «ՇԱՐՄ Փիքչրս»-ի պաշտոնական կայք]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130125055839/http://sharmpictures.am/ |date=2013-01-25 }} [[Կատեգորիա:Հայաստանի ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:1991 հիմնադրումներ Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:1991 հիմնադրված մեդիաընկերություններ]] s84m0yj7ggt2em50i1lllfxf5dmbj14 10 44573 8485572 8484797 2022-08-09T00:00:00Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Թարմացնում եմ տվյալները wikitext text/x-wiki <!-- Ցանկը պարբերաբար թարմացվում է բոտի կողմից, խնդրում ենք կաղապարում փոփոխություններ չանել, քանի որ դրանք չեղարկվելու են հաջորդ թարմացմամբ։ Փոխարենը կարող եք ձեր առաջրկությունները անել քննարկման էջում --><onlyinclude>{{#switch:{{{1}}} | date = Վերջին անգամ թարմացվել է 2022 թվականի օգոստոսի 9-ին՝ Երևանի ժամանակով 04:00-ին։ | hy2 = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = {{NUMBEROFARTICLES:R}} | NUMBEROFFILES | FILES = {{NUMBEROFFILES:R}} | NUMBEROFPAGES |PAGES = {{NUMBEROFPAGES:R}} | NUMBEROFUSERS | USERS = {{NUMBEROFUSERS:R}} | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = {{NUMBEROFACTIVEUSERS:R}} | NUMBEROFADMINS | ADMINS = {{NUMBEROFADMINS:R}} | NUMBEROFEDITS | EDITS = {{NUMBEROFEDITS:R}} | 0 }} | be-x-old = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 226361 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 78755 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 2324467 | NUMBEROFFILES | FILES = 1891 | NUMBEROFUSERS | USERS = 76137 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 138 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | zh-tw = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 7112105 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1295435 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 72817748 | NUMBEROFFILES | FILES = 60611 | NUMBEROFUSERS | USERS = 3249647 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 8728 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 66 | 0 }} | nan = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1062960 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 431601 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3131336 | NUMBEROFFILES | FILES = 362 | NUMBEROFUSERS | USERS = 53863 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 90 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | minnan = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1062960 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 431601 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3131336 | NUMBEROFFILES | FILES = 362 | NUMBEROFUSERS | USERS = 53863 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 90 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | nb = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1697241 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 595262 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 22813845 | NUMBEROFFILES | FILES = 4 | NUMBEROFUSERS | USERS = 558424 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 978 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 40 | 0 }} | jp = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3950977 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1336809 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 90684377 | NUMBEROFFILES | FILES = 31224 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1964973 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 14896 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 40 | 0 }} | dk = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 907305 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 283223 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 11193149 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 435064 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 693 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 25 | 0 }} | ten = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 4271 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 231 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 25996 | NUMBEROFFILES | FILES = 110 | NUMBEROFUSERS | USERS = 32144 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 3 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | ng = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 443 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 8 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 5923 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 2385 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 1 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | mus = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 115 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3603 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 2348 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 0 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | mh = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 206 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 4 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 4212 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 2140 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 0 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | lrc = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 237 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 140064 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 5036 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 2 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | kr = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 162 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 0 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 4641 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 5464 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 1 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | kj = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 114 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 4 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3548 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1376 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 0 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | ii = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 189 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 11653 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 2031 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 0 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | hz = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 176 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 0 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 4483 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 3761 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 1 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | ho = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 129 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3786 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1575 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 0 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | cho = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 201 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 6 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 4220 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1809 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 1 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | aa = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 509 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 0 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 4685 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 4062 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 0 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | test2 = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 41273 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1479 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 498783 | NUMBEROFFILES | FILES = 151 | NUMBEROFUSERS | USERS = 15316 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 24 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 116 | 0 }} | test = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 70852 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 5252 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 518115 | NUMBEROFFILES | FILES = 5643 | NUMBEROFUSERS | USERS = 54118 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 121 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 297 | 0 }} | kcg = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1825 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 450 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 15649 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 406 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 13 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | cr = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2159 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 158 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 37329 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 16703 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | dz = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2281 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 227 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 29386 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9189 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 19 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | ti = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2729 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 234 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 23822 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 8454 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 14 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | kl = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2261 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 242 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 74450 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 12276 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 19 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | pwn = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 430 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 277 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 10648 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 832 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 15 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 0 | 0 }} | sg = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1984 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 300 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 20578 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 5971 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 14 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | din = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1086 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 317 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 8045 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 5674 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 21 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | ee = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3090 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 448 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 49877 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 13229 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 19 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | ff = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2445 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 508 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 24790 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 7865 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 50 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 0 | 0 }} | ik = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2610 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 438 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 37924 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 7924 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 14 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | ady = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3090 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 451 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 12050 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 5972 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 12 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | pnt = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2037 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 480 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 35121 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9448 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 10 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | ch = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2498 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 542 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 22834 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 14387 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 10 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | ss = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2409 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 574 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 38067 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 7616 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 10 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | ak = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2439 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 590 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 28876 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 12433 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 20 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | iu = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3182 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 593 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 44493 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 16972 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 20 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | rn = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2449 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 620 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 23095 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 8951 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 15 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | ve = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2234 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 748 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 19281 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 7178 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 16 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | chy = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2257 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 662 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 24102 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 10581 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 10 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | ts = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3753 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 711 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 36620 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 8812 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 13 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | bm = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3142 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 782 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 40182 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9854 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 12 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | tn = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3651 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 786 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 27866 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9226 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 19 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | rmy = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2700 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 730 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 50219 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 16377 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | guw = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1747 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 992 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 28702 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 476 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 19 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | ami = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1656 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 837 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 32140 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 910 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 22 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 0 | 0 }} | st = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 4250 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 842 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 28375 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9422 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 25 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | mad = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1628 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 860 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 8862 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1555 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 23 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 0 | 0 }} | got = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3804 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 866 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 46127 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 17692 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 15 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | ny = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3999 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 912 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 37778 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9351 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 17 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | pih = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3325 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 889 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 44133 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 10464 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 13 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | ltg = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3222 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1014 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 35312 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 6676 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 10 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | chr = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3903 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1026 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 46148 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 21777 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 17 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | alt = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3649 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1044 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 35806 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1626 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 11 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | gcr = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2556 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1049 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 16483 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 2177 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 15 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | sm = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3293 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1065 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 42625 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9612 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 17 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | om = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3739 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1094 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 38028 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9447 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 19 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | srn = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2728 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1112 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 39150 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 7024 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 9 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | trv = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2057 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1110 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 85518 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1183 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 17 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 0 | 0 }} | shi = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3835 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1152 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 33345 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1459 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 13 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | cu = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 5559 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1161 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 82572 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 23020 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 26 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | mnw = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 4515 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1228 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 33794 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 2658 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 17 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | ks = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 7784 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1171 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 62086 | NUMBEROFFILES | FILES = 9 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9321 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 23 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | ty = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3011 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1217 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 53067 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 6853 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 11 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | xh = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3812 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1235 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 33851 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 11697 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 30 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | nqo = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2611 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1293 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 9961 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 2856 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 26 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | kg = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2903 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1254 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 43786 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9962 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 12 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | lbe = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 14647 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1264 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 50219 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 7789 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 11 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | fj = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3626 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1271 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 35387 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 8345 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 8 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | roa-rup = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 4294 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1293 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 205267 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 12984 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 16 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | jbo = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 5715 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1305 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 111652 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 14983 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 16 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | bi = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3293 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1394 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 41795 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 12135 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 13 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | lg = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 4809 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1419 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 26739 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 7151 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | tet = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3908 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1502 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 66580 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 8916 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 13 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | ki = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3075 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1504 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 20612 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 7954 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 15 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | nia = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3602 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1517 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 17508 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1203 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 14 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | nov = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 4407 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1516 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 177704 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 10825 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 13 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | tcy = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 8958 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1740 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 102749 | NUMBEROFFILES | FILES = 1 | NUMBEROFUSERS | USERS = 4920 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 41 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | kbd = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 6741 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1595 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 43683 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9131 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 12 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | wo = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 5366 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1651 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 104427 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 13923 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 19 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | na = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 4882 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1661 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 89527 | NUMBEROFFILES | FILES = 4 | NUMBEROFUSERS | USERS = 11472 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 15 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | jam = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3023 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1685 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 20758 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 7218 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 11 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | kbp = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3375 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1698 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 16060 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 3833 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 15 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | tpi = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 5678 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1350 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 86607 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 12357 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 12 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | mdf = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 11600 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1886 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 64213 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 8521 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 13 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | arc = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 6420 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1851 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 95312 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 18768 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 14 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | dag = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 4400 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1966 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 42105 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1792 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 43 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | tum = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 6209 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 4264 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 30005 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 7183 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 24 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | to = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 5326 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1907 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 41562 | NUMBEROFFILES | FILES = 12 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9221 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 15 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | tw = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 5061 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2115 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 93312 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 13898 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 51 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | atj = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3016 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1909 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 14688 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 3686 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 8 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | pdc = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 5833 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1932 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 105120 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 30340 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 25 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | kaa = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 5087 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1940 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 45800 | NUMBEROFFILES | FILES = 3 | NUMBEROFUSERS | USERS = 10229 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 28 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | za = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 4142 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2010 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 39344 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9735 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 13 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | szy = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 5360 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2030 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 128401 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 2311 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 9 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | inh = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 11694 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2085 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 54504 | NUMBEROFFILES | FILES = 37 | NUMBEROFUSERS | USERS = 3287 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 15 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | xal = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 11812 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2046 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 84913 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9265 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 13 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | krc = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 14326 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2057 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 106198 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9663 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 14 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | tay = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2824 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2420 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 54103 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1099 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 10 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 0 | 0 }} | awa = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 5350 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2436 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 24111 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1903 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 17 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | pap = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 5993 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2664 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 89917 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 13366 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | haw = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 5522 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2456 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 96447 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 15050 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | pi = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 4636 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2547 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 101628 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 6637 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 10 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | pag = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 8816 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2579 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 73066 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 7572 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 11 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | pfl = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 6915 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2740 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 89857 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 10753 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | bxr = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 11042 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2771 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 69868 | NUMBEROFFILES | FILES = 9 | NUMBEROFUSERS | USERS = 13818 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 20 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | gag = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 6578 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2794 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 67757 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 12669 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 22 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | av = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 14669 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3094 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 83111 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 13332 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 26 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | ksh = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 10540 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2915 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1606838 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 21359 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | dv = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 11199 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3019 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 129974 | NUMBEROFFILES | FILES = 932 | NUMBEROFUSERS | USERS = 23342 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 20 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | cbk-zam = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 8231 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3127 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 110071 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 13511 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | rw = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 9336 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3309 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 85779 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 11142 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 28 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | ln = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 8565 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3271 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 121758 | NUMBEROFFILES | FILES = 32 | NUMBEROFUSERS | USERS = 11799 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 28 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | dty = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 19189 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3307 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 237399 | NUMBEROFFILES | FILES = 3 | NUMBEROFUSERS | USERS = 5500 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 13 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | dsb = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 11199 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3325 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 142771 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 17224 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 25 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | tyv = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 11195 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3362 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 43427 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 8084 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 16 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | ext = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 7546 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3371 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 115910 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 16033 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | koi = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 10984 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3442 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 59727 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 7890 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 14 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | gom = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 9039 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3549 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 206364 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 8633 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 13 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | ang = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 16536 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3670 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 205639 | NUMBEROFFILES | FILES = 300 | NUMBEROFUSERS | USERS = 117764 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 41 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | lad = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 12942 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3603 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 208865 | NUMBEROFFILES | FILES = 23 | NUMBEROFUSERS | USERS = 19644 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 32 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | fur = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 8585 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3759 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 170350 | NUMBEROFFILES | FILES = 318 | NUMBEROFUSERS | USERS = 13211 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | rm = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 9595 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3754 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 162998 | NUMBEROFFILES | FILES = 51 | NUMBEROFUSERS | USERS = 18538 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | olo = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 10625 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3873 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 32096 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 6011 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 16 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | mwl = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 10211 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 3881 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 98677 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 12214 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 21 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | lo = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 12334 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 4060 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 94880 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 15417 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 24 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | stq = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 10691 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 4066 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 121162 | NUMBEROFFILES | FILES = 429 | NUMBEROFUSERS | USERS = 12532 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 25 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | lfn = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 6669 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 4176 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 37993 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9200 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 26 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | ig = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 15305 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 8873 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 86602 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 13823 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 96 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | smn = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 14174 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 4508 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 66287 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 2296 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 17 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | lez = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 13028 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 4306 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 86669 | NUMBEROFFILES | FILES = 10 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9801 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 19 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | bjn = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 22443 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 4610 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 77141 | NUMBEROFFILES | FILES = 1 | NUMBEROFUSERS | USERS = 12800 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 28 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | mt = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 19105 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 4730 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 278098 | NUMBEROFFILES | FILES = 1146 | NUMBEROFUSERS | USERS = 20185 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 39 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | gn = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 11303 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 4888 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 121026 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 16444 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 24 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | zea = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 9626 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 5054 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 118972 | NUMBEROFFILES | FILES = 1 | NUMBEROFUSERS | USERS = 12059 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | nrm = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 10371 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 4832 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 219241 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 12350 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | ay = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 8626 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 5026 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 95563 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 15333 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 28 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | skr = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 5771 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 5234 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 26907 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1298 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 11 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | udm = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 17139 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 5179 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 120790 | NUMBEROFFILES | FILES = 9 | NUMBEROFUSERS | USERS = 13805 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 21 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | ary = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 43506 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 5711 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 184671 | NUMBEROFFILES | FILES = 41 | NUMBEROFUSERS | USERS = 6305 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 35 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | kw = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 11762 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 5518 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 199490 | NUMBEROFFILES | FILES = 6 | NUMBEROFUSERS | USERS = 13717 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 23 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | gv = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 20723 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 5672 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 309043 | NUMBEROFFILES | FILES = 185 | NUMBEROFUSERS | USERS = 18057 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 22 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | pcd = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 10539 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 5409 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 68779 | NUMBEROFFILES | FILES = 49 | NUMBEROFUSERS | USERS = 15803 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 25 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | csb = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 8724 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 5433 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 185954 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 15442 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 34 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | kv = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 16693 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 5480 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 139761 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 13231 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 24 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | ug = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 14940 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 5344 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 153773 | NUMBEROFFILES | FILES = 282 | NUMBEROFUSERS | USERS = 19791 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 30 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | frp = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 15459 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 5603 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 214758 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 14710 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 28 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | ab = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 20326 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 5986 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 118131 | NUMBEROFFILES | FILES = 9 | NUMBEROFUSERS | USERS = 17720 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 21 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | bo = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 17553 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 6012 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 139829 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 26455 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | co = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 14795 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 6202 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 379529 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 19870 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 30 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | fiu-vro = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 12074 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 6219 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 176586 | NUMBEROFFILES | FILES = 201 | NUMBEROFUSERS | USERS = 13200 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 28 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | tk = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 15723 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 6330 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 230005 | NUMBEROFFILES | FILES = 319 | NUMBEROFUSERS | USERS = 24759 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 40 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | glk = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 13812 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 6426 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 62075 | NUMBEROFFILES | FILES = 807 | NUMBEROFUSERS | USERS = 14278 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 17 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | kab = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 15901 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 6435 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 105931 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 12041 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | gan = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 33576 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 6490 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 394772 | NUMBEROFFILES | FILES = 146 | NUMBEROFUSERS | USERS = 38592 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 20 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | vep = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 31064 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 6697 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 151324 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 14465 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 26 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | sat = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 16921 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 7397 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 96543 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 5449 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 42 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | nah = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 19365 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 7181 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 500628 | NUMBEROFFILES | FILES = 170 | NUMBEROFUSERS | USERS = 20713 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 30 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | sc = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 16371 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 7329 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 177292 | NUMBEROFFILES | FILES = 150 | NUMBEROFUSERS | USERS = 21927 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 22 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | mi = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 13448 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 7423 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 153259 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 16630 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 22 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | nds-nl = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 20403 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 7596 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 320760 | NUMBEROFFILES | FILES = 571 | NUMBEROFUSERS | USERS = 25857 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 16 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | vls = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 21218 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 7635 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 308819 | NUMBEROFFILES | FILES = 480 | NUMBEROFUSERS | USERS = 24646 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 19 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | myv = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 26164 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 7709 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 139604 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 11793 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 21 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | se = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 20859 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 7802 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 300651 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 26285 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 16 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | bh = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 69013 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 8009 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 723217 | NUMBEROFFILES | FILES = 53 | NUMBEROFUSERS | USERS = 29658 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 36 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | sn = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 16665 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 8387 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 97120 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 15467 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 27 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | so = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 25722 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 8438 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 239350 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 32173 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 66 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | rue = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 17637 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 8384 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 130885 | NUMBEROFFILES | FILES = 87 | NUMBEROFUSERS | USERS = 25359 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 26 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | nso = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 10759 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 8516 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 49685 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 5833 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 16 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | pam = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 21419 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 8846 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 295741 | NUMBEROFFILES | FILES = 403 | NUMBEROFUSERS | USERS = 19396 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 28 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | ie = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 14351 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 10572 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 150407 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 16899 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 27 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | km = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 33401 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 9507 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 281879 | NUMBEROFFILES | FILES = 1101 | NUMBEROFUSERS | USERS = 36256 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 50 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | roa-tara = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 17645 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 9306 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 140133 | NUMBEROFFILES | FILES = 288 | NUMBEROFUSERS | USERS = 10807 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 15 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | hak = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 18262 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 9445 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 122367 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 30378 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 34 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | hyw = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 21570 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 10248 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 195069 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 7316 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 33 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | mni = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 16208 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 10099 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 48595 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 2190 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | as = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 73041 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 10601 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 329916 | NUMBEROFFILES | FILES = 1713 | NUMBEROFUSERS | USERS = 34534 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 101 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | hif = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 42175 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 10268 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 272171 | NUMBEROFFILES | FILES = 192 | NUMBEROFUSERS | USERS = 29568 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 31 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | mhr = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 27203 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 10413 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 184841 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 13103 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 23 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | mrj = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 18643 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 10426 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 100492 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 9950 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 13 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | zu = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 23974 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 10578 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 96678 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 17536 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 46 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | shn = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 27129 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 11618 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 54861 | NUMBEROFFILES | FILES = 60 | NUMBEROFUSERS | USERS = 3277 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 13 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | lij = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 26610 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 11019 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 231757 | NUMBEROFFILES | FILES = 7 | NUMBEROFUSERS | USERS = 14487 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 32 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 8 | 0 }} | zh-classical = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 96826 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 11408 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 379745 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 94499 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 48 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | wa = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 27247 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 11549 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 388390 | NUMBEROFFILES | FILES = 621 | NUMBEROFUSERS | USERS = 22254 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 29 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | sa = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 70135 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 11775 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 469375 | NUMBEROFFILES | FILES = 445 | NUMBEROFUSERS | USERS = 35377 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 54 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | bcl = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 32871 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 12258 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 233271 | NUMBEROFFILES | FILES = 865 | NUMBEROFUSERS | USERS = 19690 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 39 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | ace = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 26466 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 12546 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 137230 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 24133 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 29 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | gor = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 20740 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 13236 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 50662 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 4028 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 16 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | eml = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 35048 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 13011 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 152232 | NUMBEROFFILES | FILES = 2739 | NUMBEROFUSERS | USERS = 23366 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 29 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | mzn = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 30424 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 13445 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 165764 | NUMBEROFFILES | FILES = 263 | NUMBEROFUSERS | USERS = 30173 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 39 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | li = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 65504 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 13657 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 454189 | NUMBEROFFILES | FILES = 623 | NUMBEROFUSERS | USERS = 26524 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 33 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 7 | 0 }} | ban = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 30259 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 14921 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 121608 | NUMBEROFFILES | FILES = 112 | NUMBEROFUSERS | USERS = 5359 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 34 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | mai = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 39283 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 13722 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 229498 | NUMBEROFFILES | FILES = 115 | NUMBEROFUSERS | USERS = 11767 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 29 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | fo = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 40256 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 13773 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 368718 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 26907 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 37 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | map-bms = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 30205 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 13751 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 213194 | NUMBEROFFILES | FILES = 462 | NUMBEROFUSERS | USERS = 14933 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 21 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | hsb = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 35373 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 13823 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 377331 | NUMBEROFFILES | FILES = 133 | NUMBEROFUSERS | USERS = 23065 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 41 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | sah = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 47659 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 14257 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 381442 | NUMBEROFFILES | FILES = 1765 | NUMBEROFUSERS | USERS = 22198 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 33 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | ps = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 54279 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 15339 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 283581 | NUMBEROFFILES | FILES = 1730 | NUMBEROFUSERS | USERS = 27821 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 57 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | nap = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 23709 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 14730 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 664677 | NUMBEROFFILES | FILES = 281 | NUMBEROFUSERS | USERS = 27718 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 28 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | am = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 45917 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 15040 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 371575 | NUMBEROFFILES | FILES = 1765 | NUMBEROFUSERS | USERS = 39231 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 45 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | bug = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 19595 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 15400 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 200547 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 12268 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 18 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1 | 0 }} | sd = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 56220 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 15236 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 240100 | NUMBEROFFILES | FILES = 145 | NUMBEROFUSERS | USERS = 15772 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 31 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | ha = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 31035 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 17546 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 164824 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 18402 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 114 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | ilo = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 70147 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 15362 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 391829 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 16188 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 27 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | yi = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 44209 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 15392 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 579047 | NUMBEROFFILES | FILES = 1062 | NUMBEROFUSERS | USERS = 45436 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 54 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | cdo = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 31357 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 15555 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 89456 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 18966 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 20 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | os = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 60075 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 16127 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 523647 | NUMBEROFFILES | FILES = 164 | NUMBEROFUSERS | USERS = 22594 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 38 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | frr = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 41214 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 16090 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 231265 | NUMBEROFFILES | FILES = 1323 | NUMBEROFUSERS | USERS = 17992 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 25 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | gd = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 32206 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 15908 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 566947 | NUMBEROFFILES | FILES = 347 | NUMBEROFUSERS | USERS = 25606 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 37 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | or = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 71740 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 15879 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 461521 | NUMBEROFFILES | FILES = 125 | NUMBEROFUSERS | USERS = 31083 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 45 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | bat-smg = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 29091 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 17083 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 355476 | NUMBEROFFILES | FILES = 109 | NUMBEROFUSERS | USERS = 24158 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 24 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | lld = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 63202 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 59757 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 94135 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 2222 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 20 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | si = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 79814 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 18014 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 509625 | NUMBEROFFILES | FILES = 3123 | NUMBEROFUSERS | USERS = 58328 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 79 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | crh = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 39562 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 19667 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 177291 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 17843 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 36 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | xmf = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 36494 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 19604 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 185730 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 17088 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 26 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | nv = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 34660 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 20507 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 295901 | NUMBEROFFILES | FILES = 709 | NUMBEROFUSERS | USERS = 15125 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 16 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | mn = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 97794 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 21347 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 706108 | NUMBEROFFILES | FILES = 1475 | NUMBEROFUSERS | USERS = 77929 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 98 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | avk = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 28950 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 23849 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 113679 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 3071 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 30 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | qu = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 55978 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 23067 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 650065 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 27194 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 42 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | ia = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 37728 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 23772 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 641795 | NUMBEROFFILES | FILES = 4 | NUMBEROFUSERS | USERS = 44713 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 41 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | bpy = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 62804 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 25085 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 886457 | NUMBEROFFILES | FILES = 45 | NUMBEROFUSERS | USERS = 23504 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 17 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | scn = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 55695 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 26211 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 732775 | NUMBEROFFILES | FILES = 1407 | NUMBEROFUSERS | USERS = 41336 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 40 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | kn = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 130286 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 28387 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1107960 | NUMBEROFFILES | FILES = 2594 | NUMBEROFUSERS | USERS = 76097 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 171 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | als = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 69687 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 28995 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1014265 | NUMBEROFFILES | FILES = 571 | NUMBEROFUSERS | USERS = 92452 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 69 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 9 | 0 }} | gu = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 117584 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 29949 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 825112 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 69016 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 70 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | bar = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 116277 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 31510 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 830777 | NUMBEROFFILES | FILES = 1320 | NUMBEROFUSERS | USERS = 63462 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 55 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | ne = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 103609 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 32333 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1067696 | NUMBEROFFILES | FILES = 1258 | NUMBEROFUSERS | USERS = 58648 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 106 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | io = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 49074 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 33374 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 992411 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 33636 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 56 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | yo = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 59171 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 34274 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 552860 | NUMBEROFFILES | FILES = 168 | NUMBEROFUSERS | USERS = 24908 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 66 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | pa = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 134257 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 38394 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 609037 | NUMBEROFFILES | FILES = 1576 | NUMBEROFUSERS | USERS = 42284 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 112 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 9 | 0 }} | diq = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 60553 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 40161 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 487182 | NUMBEROFFILES | FILES = 209 | NUMBEROFUSERS | USERS = 24940 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 31 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | sco = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 146752 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 40558 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 862158 | NUMBEROFFILES | FILES = 690 | NUMBEROFUSERS | USERS = 95186 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 101 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | ckb = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 184738 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 42355 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 967591 | NUMBEROFFILES | FILES = 1614 | NUMBEROFUSERS | USERS = 51282 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 153 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 7 | 0 }} | an = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 128409 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 42133 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1837679 | NUMBEROFFILES | FILES = 1499 | NUMBEROFUSERS | USERS = 68296 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 67 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | wuu = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 55369 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 42551 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 294376 | NUMBEROFFILES | FILES = 135 | NUMBEROFUSERS | USERS = 78665 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 52 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | tl = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 233791 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 42976 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1955243 | NUMBEROFFILES | FILES = 1897 | NUMBEROFUSERS | USERS = 123406 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 124 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 11 | 0 }} | fy = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 150259 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 49241 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1085296 | NUMBEROFFILES | FILES = 7585 | NUMBEROFUSERS | USERS = 43439 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 68 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 8 | 0 }} | cv = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 97767 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 49617 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 749443 | NUMBEROFFILES | FILES = 537 | NUMBEROFUSERS | USERS = 31193 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 61 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | lmo = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 123464 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 54554 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1113349 | NUMBEROFFILES | FILES = 4437 | NUMBEROFUSERS | USERS = 37712 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 43 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | ku = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 109121 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 53858 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1093154 | NUMBEROFFILES | FILES = 565 | NUMBEROFUSERS | USERS = 51774 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 83 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | is = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 141459 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 54682 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1759410 | NUMBEROFFILES | FILES = 3218 | NUMBEROFUSERS | USERS = 86657 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 123 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 19 | 0 }} | szl = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 69131 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 55847 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 347590 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 21760 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 52 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | ga = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 95961 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 57279 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1068315 | NUMBEROFFILES | FILES = 1122 | NUMBEROFUSERS | USERS = 52504 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 87 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 7 | 0 }} | ba = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 169816 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 60330 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1148397 | NUMBEROFFILES | FILES = 1455 | NUMBEROFUSERS | USERS = 35410 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 87 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 7 | 0 }} | lb = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 131442 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 61004 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 2390842 | NUMBEROFFILES | FILES = 2370 | NUMBEROFUSERS | USERS = 55116 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 79 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | su = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 97389 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 61274 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 629126 | NUMBEROFFILES | FILES = 545 | NUMBEROFUSERS | USERS = 28353 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 43 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 7 | 0 }} | ht = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 82034 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 67847 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 803127 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 28483 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 48 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | pnb = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 113778 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 65791 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 606219 | NUMBEROFFILES | FILES = 225 | NUMBEROFUSERS | USERS = 32422 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 59 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | pms = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 101496 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 66374 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 855365 | NUMBEROFFILES | FILES = 2069 | NUMBEROFUSERS | USERS = 25287 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 40 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | jv = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 177896 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 69991 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1592890 | NUMBEROFFILES | FILES = 5430 | NUMBEROFUSERS | USERS = 53899 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 112 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | vec = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 140348 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 68974 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1100145 | NUMBEROFFILES | FILES = 724 | NUMBEROFUSERS | USERS = 32060 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 42 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | br = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 141732 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 72339 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 2002183 | NUMBEROFFILES | FILES = 5405 | NUMBEROFUSERS | USERS = 70071 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 85 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | new = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 196959 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 72353 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 848782 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 25030 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 25 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | sw = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 149509 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 74410 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1237873 | NUMBEROFFILES | FILES = 2270 | NUMBEROFUSERS | USERS = 55013 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 207 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 14 | 0 }} | te = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 306319 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 77770 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3600513 | NUMBEROFFILES | FILES = 13514 | NUMBEROFUSERS | USERS = 114363 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 207 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 13 | 0 }} | be-tarask = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 226361 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 78755 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 2324467 | NUMBEROFFILES | FILES = 1891 | NUMBEROFUSERS | USERS = 76137 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 138 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | ml = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 488078 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 78949 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3703295 | NUMBEROFFILES | FILES = 6963 | NUMBEROFUSERS | USERS = 163062 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 265 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 15 | 0 }} | ky = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 111263 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 81549 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 423492 | NUMBEROFFILES | FILES = 2688 | NUMBEROFUSERS | USERS = 33133 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 81 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | nds = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 162243 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 83871 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 989936 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 48957 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 49 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | mr = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 284596 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 85646 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 2139613 | NUMBEROFFILES | FILES = 19140 | NUMBEROFUSERS | USERS = 145635 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 173 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 12 | 0 }} | sq = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 263218 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 86080 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 2463433 | NUMBEROFFILES | FILES = 4730 | NUMBEROFUSERS | USERS = 143687 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 233 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 11 | 0 }} | oc = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 159261 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 89762 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 2313775 | NUMBEROFFILES | FILES = 924 | NUMBEROFUSERS | USERS = 48350 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 100 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | bs = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 367665 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 90325 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3414815 | NUMBEROFFILES | FILES = 5461 | NUMBEROFUSERS | USERS = 144415 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 183 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 9 | 0 }} | mg = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 245104 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 94877 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1045670 | NUMBEROFFILES | FILES = 3 | NUMBEROFUSERS | USERS = 28802 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 54 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | af = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 372709 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 104274 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 2513460 | NUMBEROFFILES | FILES = 9615 | NUMBEROFUSERS | USERS = 151929 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 183 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 16 | 0 }} | my = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 216486 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 103623 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 753402 | NUMBEROFFILES | FILES = 2977 | NUMBEROFUSERS | USERS = 102881 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 147 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4 | 0 }} | tg = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 262767 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 107715 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1308512 | NUMBEROFFILES | FILES = 485 | NUMBEROFUSERS | USERS = 36085 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 75 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | lv = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 466990 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 114934 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3660558 | NUMBEROFFILES | FILES = 25517 | NUMBEROFUSERS | USERS = 107852 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 289 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 13 | 0 }} | bn = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 989059 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 126186 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 6025209 | NUMBEROFFILES | FILES = 15305 | NUMBEROFUSERS | USERS = 383795 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 1078 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 14 | 0 }} | zh-yue = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 284316 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 126255 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1857238 | NUMBEROFFILES | FILES = 2627 | NUMBEROFUSERS | USERS = 243432 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 302 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 12 | 0 }} | vo = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 187634 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 56922 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3306156 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 32340 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 34 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 2 | 0 }} | mk = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 524012 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 129734 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 4788215 | NUMBEROFFILES | FILES = 8677 | NUMBEROFUSERS | USERS = 103234 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 231 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 12 | 0 }} | ast = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 228526 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 129955 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3701022 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 106622 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 105 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 11 | 0 }} | cy = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 274905 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 134989 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 11096293 | NUMBEROFFILES | FILES = 11269 | NUMBEROFUSERS | USERS = 73618 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 123 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 16 | 0 }} | la = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 275751 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 137135 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3687601 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 157953 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 150 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 21 | 0 }} | uz = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 682800 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 164442 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 2761157 | NUMBEROFFILES | FILES = 2072 | NUMBEROFUSERS | USERS = 76640 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 747 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 19 | 0 }} | ta = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 465216 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 147715 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3479631 | NUMBEROFFILES | FILES = 7719 | NUMBEROFUSERS | USERS = 207458 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 323 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 31 | 0 }} | th = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 972649 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 149401 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 10219729 | NUMBEROFFILES | FILES = 27285 | NUMBEROFUSERS | USERS = 429272 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 966 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 15 | 0 }} | hi = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1188832 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 152192 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 5597360 | NUMBEROFFILES | FILES = 3579 | NUMBEROFUSERS | USERS = 708409 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 1247 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | ka = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 459520 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 162151 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 4393434 | NUMBEROFFILES | FILES = 14836 | NUMBEROFUSERS | USERS = 142989 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 225 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | nn = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 372366 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 162617 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3388516 | NUMBEROFFILES | FILES = 16 | NUMBEROFUSERS | USERS = 121678 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 132 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 14 | 0 }} | ur = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 992289 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 174415 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 5023189 | NUMBEROFFILES | FILES = 12498 | NUMBEROFUSERS | USERS = 149294 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 301 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 11 | 0 }} | sl = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 439273 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 177287 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 5717141 | NUMBEROFFILES | FILES = 8314 | NUMBEROFUSERS | USERS = 213521 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 317 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 22 | 0 }} | gl = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 471286 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 187722 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 6146264 | NUMBEROFFILES | FILES = 353 | NUMBEROFUSERS | USERS = 128158 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 229 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 8 | 0 }} | az = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 510479 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 186013 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 6553073 | NUMBEROFFILES | FILES = 23763 | NUMBEROFUSERS | USERS = 251466 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 652 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 17 | 0 }} | lt = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 499925 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 203778 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 6645368 | NUMBEROFFILES | FILES = 23847 | NUMBEROFUSERS | USERS = 166301 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 323 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 10 | 0 }} | simple = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 701199 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 216366 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 8361100 | NUMBEROFFILES | FILES = 36 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1222538 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 936 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 17 | 0 }} | el = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 630171 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 212346 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 9593303 | NUMBEROFFILES | FILES = 18500 | NUMBEROFUSERS | USERS = 368691 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 1025 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 22 | 0 }} | hr = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 445123 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 212917 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 6425034 | NUMBEROFFILES | FILES = 20944 | NUMBEROFUSERS | USERS = 277618 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 476 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 11 | 0 }} | be = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 646087 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 220847 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 4171419 | NUMBEROFFILES | FILES = 3244 | NUMBEROFUSERS | USERS = 120617 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 276 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 11 | 0 }} | min = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 385259 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 225543 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 2443911 | NUMBEROFFILES | FILES = 177 | NUMBEROFUSERS | USERS = 16103 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 42 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | et = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 541835 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 229386 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 6167140 | NUMBEROFFILES | FILES = 758 | NUMBEROFUSERS | USERS = 168041 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 411 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 33 | 0 }} | kk = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 587751 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 231949 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3055056 | NUMBEROFFILES | FILES = 10539 | NUMBEROFUSERS | USERS = 120786 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 198 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 16 | 0 }} | sk = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 548787 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 241560 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 7397127 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 221390 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 515 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 10 | 0 }} | azb = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 571296 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 242105 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1522493 | NUMBEROFFILES | FILES = 246 | NUMBEROFUSERS | USERS = 37855 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 117 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | da = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 907305 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 283223 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 11193149 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 435064 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 693 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 25 | 0 }} | bg = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 631558 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 283441 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 11460733 | NUMBEROFFILES | FILES = 549 | NUMBEROFUSERS | USERS = 311194 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 730 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 25 | 0 }} | hy = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 987879 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 292952 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 8475803 | NUMBEROFFILES | FILES = 11338 | NUMBEROFUSERS | USERS = 123724 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 419 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 11 | 0 }} | he = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1338932 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 320206 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 34386385 | NUMBEROFFILES | FILES = 73762 | NUMBEROFUSERS | USERS = 994649 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 3149 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 32 | 0 }} | eo = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 712624 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 322753 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 7660621 | NUMBEROFFILES | FILES = 11020 | NUMBEROFUSERS | USERS = 199235 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 303 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 16 | 0 }} | ms = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1041255 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 359674 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 5623618 | NUMBEROFFILES | FILES = 19611 | NUMBEROFUSERS | USERS = 298142 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 526 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 15 | 0 }} | eu = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 824458 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 396928 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 8992459 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 138490 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 249 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 12 | 0 }} | tt = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 564621 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 417523 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3525603 | NUMBEROFFILES | FILES = 6086 | NUMBEROFUSERS | USERS = 43056 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 77 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 5 | 0 }} | ro = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2619837 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 432677 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 14998969 | NUMBEROFFILES | FILES = 116431 | NUMBEROFUSERS | USERS = 591209 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 878 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 18 | 0 }} | zh-min-nan = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1062960 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 431601 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3131335 | NUMBEROFFILES | FILES = 362 | NUMBEROFUSERS | USERS = 53863 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 90 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | sh = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 4644200 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 456842 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 41240935 | NUMBEROFFILES | FILES = 10240 | NUMBEROFUSERS | USERS = 176103 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 159 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 12 | 0 }} | ce = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 906928 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 480250 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 8671016 | NUMBEROFFILES | FILES = 315 | NUMBEROFUSERS | USERS = 30667 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 56 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | tr = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2377403 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 506122 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 28199439 | NUMBEROFFILES | FILES = 37474 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1417722 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 2962 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 23 | 0 }} | cs = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1400566 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 507922 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 21530869 | NUMBEROFFILES | FILES = 1 | NUMBEROFUSERS | USERS = 585503 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 2019 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 32 | 0 }} | hu = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1447813 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 509582 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 25105057 | NUMBEROFFILES | FILES = 8416 | NUMBEROFUSERS | USERS = 509772 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 1516 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 24 | 0 }} | fi = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1407483 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 535343 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 20643014 | NUMBEROFFILES | FILES = 69804 | NUMBEROFUSERS | USERS = 519923 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 1558 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 30 | 0 }} | no = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1697241 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 595262 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 22813845 | NUMBEROFFILES | FILES = 4 | NUMBEROFUSERS | USERS = 558424 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 978 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 40 | 0 }} | ko = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2726217 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 598690 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 33046164 | NUMBEROFFILES | FILES = 12702 | NUMBEROFUSERS | USERS = 747718 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 1559 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 27 | 0 }} | id = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3290555 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 626077 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 21474486 | NUMBEROFFILES | FILES = 47437 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1344425 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 3153 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 41 | 0 }} | sr = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3983817 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 661285 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 25114689 | NUMBEROFFILES | FILES = 36210 | NUMBEROFUSERS | USERS = 310175 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 736 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 18 | 0 }} | ca = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 1762459 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 706398 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 30469969 | NUMBEROFFILES | FILES = 15528 | NUMBEROFUSERS | USERS = 425542 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 1002 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 30 | 0 }} | fa = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 5336407 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 922531 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 35246417 | NUMBEROFFILES | FILES = 81722 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1140560 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 5169 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 34 | 0 }} | pt = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 5397988 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1094006 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 63984653 | NUMBEROFFILES | FILES = 58349 | NUMBEROFUSERS | USERS = 2789354 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 8584 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 56 | 0 }} | uk = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 4114098 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1184140 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 36702080 | NUMBEROFFILES | FILES = 110476 | NUMBEROFUSERS | USERS = 637956 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 3168 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 46 | 0 }} | ar = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 7799041 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1181296 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 58838483 | NUMBEROFFILES | FILES = 49737 | NUMBEROFUSERS | USERS = 2287152 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 4712 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 26 | 0 }} | war = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2881761 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1265920 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 6285559 | NUMBEROFFILES | FILES = 42 | NUMBEROFUSERS | USERS = 52857 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 93 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 3 | 0 }} | vi = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 19374026 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1275000 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 68907445 | NUMBEROFFILES | FILES = 24477 | NUMBEROFUSERS | USERS = 875881 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 2078 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 20 | 0 }} | zh = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 7112105 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1295435 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 72817744 | NUMBEROFFILES | FILES = 60611 | NUMBEROFUSERS | USERS = 3249647 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 8728 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 66 | 0 }} | ja = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3950977 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1336809 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 90684373 | NUMBEROFFILES | FILES = 31224 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1964973 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 14896 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 40 | 0 }} | pl = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 3555147 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1531656 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 67578805 | NUMBEROFFILES | FILES = 261 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1185195 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 3996 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 101 | 0 }} | arz = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 2009171 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1596510 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 7229024 | NUMBEROFFILES | FILES = 1473 | NUMBEROFUSERS | USERS = 188078 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 198 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 7 | 0 }} | it = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 7487458 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1766110 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 128437407 | NUMBEROFFILES | FILES = 139378 | NUMBEROFUSERS | USERS = 2280766 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 7423 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 122 | 0 }} | es = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 7705420 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1794082 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 144798519 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 6610355 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 13206 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 63 | 0 }} | ru = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 7434441 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 1843556 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 124371183 | NUMBEROFFILES | FILES = 237601 | NUMBEROFUSERS | USERS = 3227757 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 10471 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 77 | 0 }} | nl = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 4464711 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2097511 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 62418929 | NUMBEROFFILES | FILES = 20 | NUMBEROFUSERS | USERS = 1223144 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 3427 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 36 | 0 }} | fr = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 12139252 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2443875 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 195498295 | NUMBEROFFILES | FILES = 69044 | NUMBEROFUSERS | USERS = 4439159 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 16330 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 158 | 0 }} | sv = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 6118725 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2552263 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 50945549 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 830836 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 1858 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 66 | 0 }} | de = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 7494286 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 2713892 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 223679769 | NUMBEROFFILES | FILES = 128672 | NUMBEROFUSERS | USERS = 3972896 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 16818 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 191 | 0 }} | ceb = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 11232186 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 6125875 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 34882008 | NUMBEROFFILES | FILES = 0 | NUMBEROFUSERS | USERS = 93152 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 195 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 6 | 0 }} | en = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 56692466 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 6562116 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 1108343812 | NUMBEROFFILES | FILES = 896507 | NUMBEROFUSERS | USERS = 44263817 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 113764 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 1029 | 0 }} | total = {{#switch:{{{2}}} | NUMBEROFPAGES | PAGES = 261050663 | NUMBEROFARTICLES | ARTICLES = 63701437 | NUMBEROFEDITS | EDITS = 3417805531 | NUMBEROFFILES | FILES = 2861849 | NUMBEROFUSERS | USERS = 110071050 | NUMBEROFACTIVEUSERS | ACTIVEUSERS = 304985 | NUMBEROFADMINS | ADMINS = 4347 | 0 }} | 0 }}</onlyinclude><noinclude>[[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտերի ենթաէջեր]]</noinclude> a41zw9t5o1gixp2xd1ovc012p706p5d 0 47905 8485611 7762600 2022-08-09T00:25:47Z Aqşin Abbaslı 106305 wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} [[Պատկեր:Kalbajar-Lachin Economic Region.png|մինի|250x250փքս]] '''Քելբաջար-Լաչինի տնտեսական շրջան''' ({{lang-az|Kəlbəcər-Laçın iqtisadi rayonu}}) - [[Ադրբեջան]]ի [[Ադրբեջանի տնտեսական շրջաններ|տնտեսական շրջաններից]] մեկը, որի մեջ [[դե յուրե]] մտնում են [[Քելբաջարի շրջան|Քելբաջարի]], [[Լաչինի շրջան|Լաչինի]], [[Զանգելանի շրջան|Զանգելանի]] և [[Ղուբաթլուի շրջան|Ղուբաթլուի]] շրջանները, սակայն [[դե ֆակտո]] ամբողջ այդ տարածքը գտնվում է [[ԼՂՀ|Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության]] վերահսկման տակ և այդ պատճառով որպես «Ադրբեջանի տնտեսական շրջան» տարածքը այլևս չի գործում։ == Տես նաև == * [[Ադրբեջանի տնտեսական շրջաններ]] * [[Ադրբեջանի վարչական բաժանում]] == Արտաքին հղումներ == * [http://www.azerbaijan.az/portal/maps/economic_r.html Ադրբեջանի տնտեսական քարտեզը] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150628023541/http://www.azerbaijan.az/portal/maps/economic_r.html |date=2015-06-28 }} {{Ադրբեջանի տնտեսական շրջաններ}} {{Անավարտ}} n6goxtebc0vca3n33u85cgqxe35tmuu 0 48062 8485313 8481371 2022-08-08T18:32:20Z CommonsDelinker 212 "Armenian_Public_TV_logo_(2021)_(2).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[: wikitext text/x-wiki {{Այլ|Առաջին ալիք (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | անվանում = | տեսակ = հեռուստաընկերություն | ոճ = ՊՓԲԸ | հիմնադիր = [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ]] | վայր-քաղաք = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]<br />{{դրոշ|Երևան}}[[Երևան]] | վայր-երկիր = Նորք, Գարեգին Հովսեփյանի 26 | վայր = | սպասարկվող տարածք = {{ARM}}<br>{{NKR}}<br>[[File:Newworldmap.svg|22px]] միջազգային<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Հ1 արբանյակային հեռարձակում]</ref> | արդյունաբերություն = | արտադրանք = մեդիա | ծառայություններ = [[հեռուստատեսություն]], [[կայք]]եր | հասույթ = | զուտ շահույթ = 3,448,664,000 ֏ ([[2015]])<ref>[http://www.1tv.am/files/1/51/2015%20թ․%20ֆինանսական%20հաշվետվություններ%20անկախ%20աուդիտորի%20եզրակացությամբ.pdf 2015 թ․ ֆինանսական հաշվետվություններ անկախ աուդիտորի եզրակացությամբ]</ref> | աշխատողների թիվ = | parent = | ստորաբաժանումներ = Առաջին ալիք<br />Համահայկական ալիք | դուստր ընկերություններ = | սեփականատեր = [[Հայաստանի Կառավարություն]] | ընկերության կարգախոս = [[Առաջին]]ը [[1956 թվական]]ից |պատկերանիշ= |չափ= |box_width=20 |imagesize=180 |նախկին անվանում=|անուն=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|նախկին='''Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագիր''' ([[1956]]-[[1991]]),<br />'''Հայկական հեռուստատեսություն''' ([[1991]]-[[1993]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիք''' ([[1993]]-[[1994]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսություն''' ([[1994]]-[[1996]]),<br />'''Հայաստանի պետական հեռուստատեսություն''' ([[1996]]-[[1997]]),<br /> '''Հայաստանի ազգային հեռուստատեսություն''' ([[1997]]-[[2001]]),<br />'''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ([[2001]]-ներկա) |ընկերության անվանում=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն |հիմնադրված է=[[սեպտեմբերի 5]], [[1955]] <br />(հիմնադրման տարեթիվ)<br />[[նոյեմբերի 29]], [[1956]]<br />(եթերի սկիզբ) |երկիր={{ARM}} |color=#DCDCDC |գույն=#DCDCDC |գլխավոր անձինք='''Հովհաննես Մովսիսյան''' (գործադիր տնօրեն)|տարբերանշան= }} '''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ('''Հ1''') նաև հայտնի է որպես՝ '''Առաջին ալիք''', հայկական պետական հանրային հեռուստատեսություն։ Հիմնադրվել է [[1955 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 5]]-ին։ ==Պատմություն== === Խորհրդային տարիներ === Հայաստանի հեռուստատեսությունը հիմնվել է [[1955]] թ. [[սեպտեմբերի 5]]-ին [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ|ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդ]]ի որոշմամբ։ Առաջին եթերը կայացավ [[1956 թվական]]ի [[նոյեմբերի 29]]-ին։ Կանոնավոր հաղորդումները հեռարձակվում էին շաբաթական չորս անգամ՝ [[երեքշաբթի]], [[հինգշաբթի]], [[շաբաթ]] և [[կիրակի]] օրերին՝ երկուական ժամով։ [[1957]] թվականի [[նոյեմբերի 7]]-ին հեռարձակվել է արտաստուդիական անդրանիկ հեռարձակումը։ Կարճ ժամանակում հեռուստատեսությունը դարձել է քաղաքային, մշակութային, գիտաճանաչողական, ուսուցողական և այլ ինֆորմացիայի կարևորագույն միջոց ([[1987 թվական]]ին հանրապետության ընտանիքների 93%-ը հեռուստացույց ուներ)։ [[1970 թվական]]ին շահագործման է հանձնվել Նորքի հեռուստատեսային համալիրը (հանրապետական հեռուստակենտրոն)։ Առաջին տեսագրումը կատարվել է [[1971 թվական]]ին։ [[1972 թվական]]ին գործարկվել է [[Երևան]]-[[Դոնի Ռոստով]] ռադիոռելեային գիծը, որով կենտրոնական հեռուստատեսությունը (ԿՀ) ընդունում էր հեռուստաընկերության հաղորդումները։ [[1973 թվական]]ից գործում է [[Նորք (հեռուստաալիք)|հեռուստաընկերության 2-րդ ծրագիրը]]։ [[1977 թվական]]ից ընդունվում էին ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ Գունավոր պատկերմամբ առաջին հաղորդումը հայկական հեռուստատեսությամբ տրվել է [[1971]] թ. [[մայիսի 1]]-ին։ [[1981 թվական]]ից հեռուստաընկերության հաղորդումները հեռարձակվում էին միայն գունավոր պատկերմամբ։ [[1987]] թվականի դրությամբ հանրապետության ռադիոռելեային գծերի երկարությունը կազմել էր [[1330]] կմ։ [[1987]] թվականին գործել են ԿՀ առաջին և երկրորդ, հեռուստաընկերության երկու ծրագրերը՝ 43,9 ժամ ընդհանուր տևողությամբ, որից հեռուստաընկերության հաղորդումները՝ 14 ժամ։ Հեռուստաընկերության առաջին ծրագրով տրվում էին ինֆորմացիոն հասարակական-քաղաքացիական, ուսուցողական, գեղարվեստական և մարզական հաղորդումներ։ Երկրորդ ծրագիրը նախատեսված էր [[Երևան]]ի և [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|դրա շրջակայքի]] համար։ [[1987 թվական]]ին հեռուստատեսային առնվազն մեկ ծրագիր ընդունելու հնարավորություն ուներ հանրապետության բնակչության 99%-ը։ Բնակչության 97%-ը ընդունել է ԿՀ առաջին ծրագրի, 84%-ը՝ ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ ՀՀ արտադրական-ստեղծագործական աշխատանքները կոորդինացնում էր ծրագրերի գլխավոր դիրեկցիան, որը միավորում էր հաղորդավարների, թողարկիչների, նկարիչների, հնչյունային ռեժիսորների, հեռուստատեսային օպերատորների, կինոցուցադրումների բաժնի և ֆիլմադարանի աշխատանքը։ ՀՀ ծրագրերի նյութերը պատրաստվել են պրոպագանդայի, ինֆորմացիայի, կոմունիստական «դաստիարակության», երիտասարդական, մանկապատանեկան, ուսուցողական և գիտահանրամատչելի, գրականության և արվեստի, դրամատիկական, երաժշտական, նամակների և սոցիոլոգիական ուսումնասիրությունների, ռուսերեն և խորհրդային այլ երկրների լեզուներով տրվող, Փոխանակային և ԿՀ ու համամիութենական ռադիոյի համար հաղորդումներ պատրաստող խմբագրությունները։ Պրոպագանդայի գլխավոր խմբագրության «Հրատապ էկրան», «Հեռուստատեսային պրեսկոնֆերանս», «Արձագանք», «Հնգամյակի սոցիալ-տնտեսական պրոբլեմները», «Պարենային ծրագիրը գործողության մեջ»,«Պատմվածքներ կոմունիստների մասին» հաղորդումներն ու հանդեսները մեծապես օժանդակում էին կուսակցական կազմակերպությունների պրոպագանդային։ Ինֆորմացիայի գլխավոր խմբագրության «Իրադարձություններ, երկրներ, պրոբլեմներ», «Կապիտալիզմն առանց դիմակի» հաղորդաշարերում մեկնաբանվում են միջազգային կյանքի, պատերազմի ու խաղաղության հարցեր, ըստ ամենայնի լուսաբանվում ԽՍՀՄ արտաքին քաղաքականությունը, խորհրդային գաղափարախոսության տեսանկյունից քննադատվում արևմտյան երկրների (ԱՄՆ, եվրոպական երկրներ) քաղաքականությունը։ Խորհրդային պետության ներքին և արտաքին քաղաքականության, խորհրդային ապրելակերպի պրոպագանդմանն էին ծառայում «Երաշխավորված է սահմանադրությամբ», «Սովետական ապրելակերպ», «Արվեստագետն ու ժամանակը», «Խոսք երիտասարդությանը», «Կարգապահությունն ու մենք», «Որակի գումարելիները», «Իմ հայրենիքը ԽՍՀՄ-ն է», «Ձայն խաղաղության», «Մոլորակին մաքուր երկինք» և այլ հաղորդաշարեր։ Աճող սերնդի կոմունիստական ոգով դաստիարակության նպատակին էին ուղղված «Խարույկ», «Արիության դասեր», «Անխախտ բարեկամություն», «Հետաքրքիր հանդիպումների ակումբ», «16-18» մանկական հանդեսները, «Մենք և երեխաները» հաղորդաշարը։ Նախադպրոցական տարիքի երեխաների համար գործել են [[Հայոց լեզու|հայոց]] և [[ռուսաց լեզու]]ների ուսուցման հաղորդաշարերը։ Առանձին հաղորդումներ էին նվիրվում սովետական ժողովուրդների գրականությանը, հայ ժողովրդի պատմությանը։ Գեղարվեստական հաղորդումներից լայն ճանաչում ունեն «Դրական կամուրջներ», «[[Մեր լեզուն, մեր խոսքը]]» (ՀԽՍՀ պետական մրցանակ, [[1985]]), «Բյուրակն», «Նորք», «Հայ երգի ակումբ», «Երաժշտական կյանք», «[[Երաժշտական Փոստարկղ]]» հանդեսները։ Պարբերաբար տրվել են ԽՍՀՄ պետությունների և [[սոցիալիստական ճամբար]]ի այլ երկրների երաժշտական ու գեղարվեստական կոլեկտիվների, անհայտ կատարողների ելույթներ։ [[1970 թվական]]ին ստեղծվել է հեռուստատեսային կինոնկարների «Երևան» ստուդիան, որը տարեկան նկարահանում ու մշակում էր միջինում շուրջ 320 ժ կինոժապավեն, որից 20-ը՝ 35 մմ։ Ստուդիայի թողարկած մի շարք կինոնկարներ միութենական փառատոների մրցանակակիրներ էին, իսկ «[[Ձորի Միրոն (ֆիլմ)|Ձորի Միրո]]», «Արամ Խաչատրյան», «[[Անուշ (ֆիլմ, 1983)|Անուշ]]» և «Քառյակ» ժապավեններն արժանացել էին հեռուստատեսային ֆիլմերի համամիութենական փառատոների գլխավոր մրցանակներին։ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետկոմի կողմը [[1957]] թ. հրատարակում է «Եթերում է Երևանը» (հայերեն և ռուսերեն) հեռուստատեսային հաղորդումների ծրագիր-տեղեկատուն։ === Անկախության շրջան === [[1990]]-ական թվականների սկզբում հեռուստատեսությունը համեմատաբար ազատվեց գրաքննությունից{{փաստ}}։ Հասարակական-քաղաքական հաղորդումներին զուգահեռ ավելացան և նոր ձևով ներկայացան ժամանցային հաղորդումները։ Մեծ մասսայականություն էր վայելում «Խճանկար» ծրագիրը, որը [[1990 թվական]]ի վերջին օրը ներկայացրեց «Ճամփորդություն դեպի [[1991 թվական]]» 24 ժամանոց հեռուստամարաթոնը։ Մեկ ամիս անց, [[1991]] թ. [[փետրվարի 19]]-ին ծնվեց նոր հաղորդաշար՝ «3-րդ ալիք»-ը, որի հիմնական ստեղծագործական խումբը հավաքվեց առաջին օրվանից. Արտակ Արզումանյան, Էլմիրա Արսենյան, [[Արտավազդ Եղոյան]], Վաչագան Ներսիսյան, [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]]։ [[1996 թվական]]ից Հ1-ը «Hot Bird» արբանյակից սկսեց հեռարձակվել [[Եվրոպա]]յում, [[Մերձավոր Արևելք]]ում և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում, իսկ [[2000 թվական]]ից նաև [[Հեռավոր Արևելք]]ում, [[Ավստրալիա]]յում, [[ԱՄՆ]]-ում և [[Կանադա]]յում։ [[1999 թվական]]ից Հայաստանի հեռուստատեսությունը սկսեց հեռարձակվել արբանյակային կապով, որն իրականացավ ՀՀ Կապի նախարարության և իտալական «[[:it:Telespazio TV|Տելեսպազիո]]» ընկերության միջև կնքված պայմանագրով։ Ներկայումս Հանրային Հեռուստաընկերության միջազգային «Հայաստան 1» արբանյակային հեռուստաալիքը հեռարձակվում է ողջ աշխարհում<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Ծածկույթ - Հանրային հեռուստաընկերություն]</ref>, իսկ ահա [[2000 թվական]]ից գործողության մեջ մտած նոր օրենքի համաձայն Ազգային հեռուստատեսությունը վերանվանվեց Հանրային հեռուստաընկերության՝ «Հ1» տարբերանշանով։ Այդ նույն թվականին գործողության մեջ մտած «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» [[ՀՀ օրենք]]ի համաձայն՝ Հանրային հեռուստաընկերությունը պարտավորվեց մինչև [[2005 թվական]]ի հունվարի 1-ը բոլոր հաղորդումները և ֆիլմերը եթեր հեռարձակել հայերենով։ Սկզբում թարգմանվեցին մուլտֆիլմերը, այնուհետև՝ հեռուստասերիալները։ [[2005]] թ. [[հուլիսի 7]]-ից 8-ը [[Դուբրովնիկ]]ում տեղի ունեցած [[Եվրոպական հեռարձակողների միություն|Եվրոպական հեռարձակողների միության]] 56-րդ գլխավոր համագումարում Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությունն ու [[Հայաստանի հանրային ռադիո|ռադիո]]ն դարձան Եվրոպական հեռարձակողների միության լիիրավ անդամ, որի արդյունքում [[2006 թվական]]ից Հայաստանը սկսեց մասնակցել [[Եվրատեսիլ]] երգի մրցույթին<ref>[http://www.1tv.am/hy/history/2005-2008 Հ1 - Պատմություն 2005-2008]</ref>։ 2001 թ․-ին Հանրային հեռուստաընկերության կողմից հիմնադրվեց [[Նոր ալիք (Հայաստան)|«Նոր ալիք»]] հեռուստաընկերությունը, որը ցուցադրում էր երաժշտական և ժամանցային հաղորդումներ։ [[2008]]-ին «Նոր ալիքը» լուծարվեց և նույն տարում ստեղծվեց Հանրային հեռուստաընկերության երկրորդ՝ «[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]]» հեռուստաալիքը, որը սակայն դադարեցրեց իր գործունեությունը [[2011]] թվականին, զիջելով իր եթերային ալիքը «[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]]» հեռուստաալիքին<ref>[http://www.azg.am/AM/2011012214 «ՇՈՂԱԿԱԹԸ» կհեռարձակվի «ԱՐԱՐԱՏԻ» հաճախականությամբ, «ԱՐԱՐԱՏԻ» ճակատագիրն էլ մշուշոտ է]</ref>։ [[2008 թվական]]ին նվազեցին, այնուհետև եթերից դուրս եկան մի շարք շոու ծրագրեր, որոնց փոխարինելու եկան հայրենական արտադրության ֆիլմերն ու հաղորդումները։ Սկսվեց գեղարվեստական և հեռուստաֆիլմերի արտադրության նոր փուլ։ [[2007 թվական]]ին [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Հեռուստաֆիլմերի «Երևան» ստուդիայում]] նկարահանվեց [[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|«Մի վախեցիր» 5 մասանոց ֆիլմը]] նվիրված [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան պատերազմին]], [[2009]]-ին՝ «[[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված աղավնի]]» գեղարվեստական ֆիլմը՝ [[Նար-Դոս]]ի [[Սպանված աղավնի (վիպակ)|համանուն վիպակ]]ի մոտիվներով, [[2010]]-ին հեռուստադիտողին ներկայացվեց [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]] [[Խաչագողի հիշատակարանը|«Խաչագողի հիշատակարանը» վեպ]]ի հիման վրա նկարահանված [[Խաչագողի հիշատակարանը (ֆիլմ)|համանուն վերնագրով և հինգ մասից բաղկացած հեռուստատեսային գեղարվեստական ֆիլմ]]ը, [[2011 թվական]]ին՝ «Արտիստը»՝ [[Շիրվանզադե]]ի [[Արտիստը (Շիրվանզադե)|համանուն պատմվածք]]ի հիման վրա։ Արտադրված առաջին հայկական սերիալներից էին «Որբեր» և «Աննա» սերիալները ([[2009]]), [[2013 թվական]]ին՝ «Մեր գյուղը», [[2014 թվական]]ին՝ «Շտապ օգնություն» սերիալները։ [[2015 թվական]]ին ցուցադրվեց [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|«Հատուկ բաժին»]] հեռուստասերիալը։ [[2010 թվական]]ից առ այսօր եթերում է «Երգ երգոց» երաժշտական նախագիծը, [[2013 թվական]]ին բացվեց «Հայադարան» գրական հաղորդաշարը։ Անցում կատարվեց [[Թվային հեռուստատեսություն|թվային հեռարձակման]]։ [[2014 թվական]]ին ձեռք բերվեց «Avid» ընկերության համակարգը, (որն հաջողությամբ աշխատում էր մի շարք հեռուuտաընկերություններում ([[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|ОРТ]], [[Ռոսիա 1|РТР]], [[BBC]], [[American Broadcasting Company|ABC]])` տեսասերվերներով, համալրող բաղադրիչներով, ինչպես նաև համակարգչային գրաֆիկայի ընձեռած լայն հնարավորություններով։ [[2015 թվական]]ին Հանրային հեռուստաընկերությունը [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն|Չինատանի Ժողովրդական Հանրապետության]] (ՉԺՀ) կառավարությունից ստացավ նոր՝ 10 տեսախցիկով զինված HD շարժական հեռուստատեսային կայան և HD արբանյակային հեռարձակման կայան։ Չինաստանի կառավարությունը Հանրային հեռուստաընկերությանը անհատույց տրամադրեց նաև թվային լրահավաք մեքենա։ Ներկայումս Հանրային հեռուստաընկերության եթերին կարելի է հետևել ինչպես անհատական համակարգիչներով, այնպես էլ [[Սմարթֆոն|բջջային հեռախոսներով]] և [[Պլանշետային համակարգիչ|պլանշետ]]ներով։ Ստեղծվել են հավելվածներ հանրաճանաչ «[[IOS]]» և «[[Android]]» համակարգերի համար, որոնք կարելի է ներբեռնել անվճար։ [[2016 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 13]]-ին մեկնարկեց Հանրային հեռուստաընկերության 60-րդ եթերաշրջանը, և նույն օրը անցում կատարվեց բարձր հստակության (HD որակի) հեռարձակման ինչպես մետրային, այնպես էլ արբանյակային հաճախականությունների համար։ == Աշխատակազմ == === Ղեկավարություն === Առաջին ալիքի գործադիր տնօրենն է Հովհաննես Մովսիսյանը ([[2020]] թ. [[նոյեմբեր]]ից)<ref>{{Cite web|url=https://yerevan.today/all/society/68796/hovhannes-movsisyany-nshanakvec-hanrayin-heroustaynkeroutyan-gortsadir-tnoren|title=Հովհաննես Մովսիսյանը նշանակվեց Հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն|last=Tatev|website=yerevan.today|language=hy-am|accessdate=2021 թ․ դեկտեմբերի 19}}</ref>։ Լրատվական բաժնի տնօրենը [[Պետրոս Ղազարյան]]ն է։ ==== Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության նախկին գործադիր տնօրեններ ==== * [[Ներսես Կագրամանով]] ([[1956]]-[[1960]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Մարատ Մարինոսյան]] ([[1956]]-[[1964]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության առաջին գեղարվեստական ղեկավար, իսկ [[1966]]-[[1971]] թթ.՝ հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Ջոն Կիրակոսյան]] ([[1966]]-[[1969]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * Մավր Դավթյան ([[1969]]-[[1970]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Ստեփան Պողոսյան]] ([[1970]]-[[1978]] - ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ, իսկ [[1978]]-[[1988]] թթ.՝ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Էմանվել Արաքսման-Մանուկյան]] ([[1988]]-[[1990]] - որպես ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]] ([[1990]]-[[1991]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Սամվել Գևորգյան (քաղաքական գործիչ)|Սամվել Գևորգյան]] ([[1991]]-[[1993]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Տիգրան Հակոբյան (լրագրող)|Տիգրան Հակոբյան]] ([[1993]]-[[1995]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Պերճ Ստեփանյան]] ([[1996]]-[[1997]]), * [[Համլետ Գասպարյան]] ([[1997]]-[[1998]]), * [[Տիգրան Նաղդալյան]] ([[1998]]-[[2000]]), * [[Արմեն Արզումանյան]] ([[2001]]-[[2010]], մինչ այդ՝ [[2000]]-[[2001]] թթ.-ին Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակար), * [[Գագիկ Բունիաթյան]] ([[2010]]-[[2013]]), * Մարգարիտա Գրիգորյան ([[2013]]-[[2020]])։ === Լրագրողներ և հաղորդավարներ === Հանրային հեռուստատեաընկերությունում տարբեր տարիների աշխատել են բազմաթիվ հայտնի լրագրողներ։ == Հաղորդումներ == === Լրատվական === * '''Լուրեր''' (նախկին անվանումներ՝ '''Շաբաթվա նորություններ''' ([[1957]]-[[1958]]), '''Նորություններ''' ([[1958]]-[[1975]]), '''Լրաբեր''' ([[1975]]-[[1998]]), '''Հայլուր''' ([[1991]] [[սեպտեմբեր]]-[[դեկտեմբեր]]` որպես այլընտրանքային լրատվություն, իսկ [[1998]]-[[2011]]՝ որպես լրատվական ծրագիր), '''Առաջին լրատվական''' ([[2011]]-[[2017]]), '''Օրակարգ''' ([[2017]]-[[2018]])), * '''«Մշակ» լուրեր''' (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[2008]]-[[2009]]), '''Ինդեքս''' (նախկին անվանումներ՝ '''Հայլուր Ինդեքս''' ([[2010]]-[[2011]]), '''Առաջին տնտեսական''' ([[2013]]-[[2017]]), '''Օրակարգ Ինդեքս''' ([[2017]]-[[2018]])) === Այլ հաղորդումներ === * Ագրո-TV (հաղորդման հեղինակ՝ Նելլի Սահակյան) * Խաչփողան (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Տաբուլա ռասա (հաղորդման վարող՝ Վահե Մկրտչյան) * Ինտերիեր (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Ավետիսյան) *Անիվների վրա (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Կինկոմ * Որակի նշան (հաղորդման վարողներ՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2001]]-[[2002]]), '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2002]]-[[2003]]), '''Կարինա Դանելյան''' ([[2010]])) * Մետեո-TV (հաղորդման վարողներ՝ '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2001]]-[[2005]]), [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2002]]-[[2004]])) *Չտեսնված կինո (հաղորդման վարող՝ Րաֆֆի Մովսիսյան) * Բաց նախագիծ (հաղորդման վարողներ՝ Թինա Խաչատրյան և [[Հրաչ Մուրադյան (հաղորդավար)|Հրաչ Մուրադյան]]) * Օտար խաղեր (հաղորդման վարողներ՝ '''Կարեն Ալիխանյան''', '''Նարինե Զախարյան''' ([[2005]]-[[2007]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2007]]-[[2008]])) * Աքլորականչ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Էկոհարթակ (հաղորդման վարող՝ Դավիթ Գրիգորյան) * Ազատ գոտի (հաղորդման վարողներ՝ [[Արտակ Վարդանյան (հաղորդավար, լրագրող)|Արտակ Վարդանյան]] ([[2011]]-[[2012]]), Էրիկ Անթառանյան ([[2012]]-[[2013]])) * Վարդապետը * Տեսանկյուն (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]], մինչ այդ հեռարձակվել է [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]] և [[TV5]]-ով) * Այլընտրանք * Այսօր իրականում (հաղորդման վարող՝ [[Պետրոս Ղազարյան]]) * Ֆրանկոֆոն Հայաստան * Լրագրողական մենամարտ * Վերադարձ դեպի ապագա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Տան մեծը (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Օրակարգից դուրս (հաղորդման վարող՝ Ագնեսա Խամոյան) *Հանրային օրակարգ (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]]) * Ճակատագրեր (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) *[[Սպասիր ինձ]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]] և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյան]]) * Հենց այսպես էլ ապրում ենք (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]]) * Առաջին տաղավար (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Ճակատագրեր․ օվկիանոսից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Հայաստանի համը (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Ուզում եմ դառնալ (հաղորդման վարող՝ Մերի Քոչարյան) * Եռանկյունի * Համի որակ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Կյանքը ափի մեջ (հաղորդման վարող՝ [[Լուիզա Ղամբարյան]]) * Հայն ու Հայաստանը (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * Մայրիկների ակումբ (հաղորդման վարող՝ Մերի Ներսիսյան) * Արտկանոն (հաղորդման վարող՝ [[Արամ Աբրահամյան (լրագրող)|Արամ Աբրահամյան]]) * Մասնագիտությունը՝ լրագրող (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) * Հանրալսարան * Մեր մեջ ասած (հաղորդման վարողներ՝ Արևիկ Ուդումյան, [[Կարինե Խոդիկյան]], [[Իրինա Դանիելյան]]) * Ճակատագրով՝ կին (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Ագրոժամ * Մենք և ժամանակը ([[Հայկ (կինոստուդիա)|«Հայկ» կինոստուդիայի]] հետ համատեղ, հաղորդման վարող՝ [[Ռուբեն Գևորգյանց]]) * Բարդ երկուշաբթի (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * IT մարդիկ (հաղորդման վարող՝ Նիկոլայ Հայրապետյան) * Մեր ժամանակների հերոսը * Խաղի կանոններ (հաղորդման վարող՝ Արմեն Սարգսյան) * Կեսգիշերն անց (հաղորդման վարողներ՝ [[Արթուր Բախտամյան]] և Հերմինե Ստեփանյան) * Նվիրյալները (հաղորդման վարող՝ [[Ցվետանա Պասկալևա]]) * Կապրենք, կտեսնենք ([[Հրաչուհի Ութմազյան]], Օվսաննա Սիմոնյան, [[Արթուր Ղուկասյան]], [[Արև Պետրոսյան]]) *Եթե բոլորը․․․ (հաղորդման վարողներ՝ Լիլիթ Մուրադյան և Վահե Խանամիրյան) *Չակերտներ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Խորհրդարանական շաբաթ * Հարցազրույց (հաղորդման վարողներ՝ [[Նվեր Մնացականյան]] ([[2011]]-[[2016]]), [[Պետրոս Ղազարյան]] ([[2019]]-ից)) * Կարծիք (հաղորդման վարողներ՝ [[Սերգո Երիցյան]] ([[1992-[[2003]]), [[Հրաչյա Պապինյան]] ([[2003]]-[[2011]])) * Ճառագայթ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է Համահայկական ալիքով) * Հրապարակում * Եվրոպական բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Օտար ամայի ճամփեքի վրա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Մերոնք (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Իմ իրավունքը (հաղորդման վարող՝ [[Արտյոմ Երկանյան]], իսկ դատը վարում էր [[Տիգրան Մուկուչյան]]ը, արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Դատաժամ (արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Հատուկ ռեպորտաժ (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կյանքը շարունակվում է * Հատուկ գոտի (հաղորդման վարող՝ Սուսան Սիմոնյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Հինգշաբթի (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * 15 օր (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * Հեռուստաօրագիր 1․12 * Մայրաքաղաք (հաղորդման վարող՝ [[Վարուժան Օլքինյան]]) * Երևան * Բարև (հաղորդման վարող՝ Վարդան Օնանյան) * Ոսկե դար * 360 աստիճան (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Հերիքյան]]) * Օրակարգ (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ [[Տիգրան Նաղդալյան]]) * Մեկ լուր * Մանրամասներ * Կեսգիշերային ճեպընթաց (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հինգերորդ անիվ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հայկական էկրան (հաղորդման վարող՝ [[Դավիթ Մուրադյան]]) * Հայաստանի Հանրապետության դեսպան (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայաստանի առեղծվածները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Աստղային WEEKEND (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Գայանե Հաջոյան) * Սիրո պատմություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Ավետիսյան (այլ կիրառումներ)|Կարեն Ավետիսյան]]) * Մշակութային հայացք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV-ով]] և Համահայկական ալիքով) * Պահանջարկ և առաջարկ (հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * [[Առողջություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) * Հինգերորդ անկյուն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], հետագայում հեռարձակվել է [[TV5]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]], հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) *[[Երջանկության մեխանիկան|Երջանկության մեխանիկա]] (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) *[[Գտնված երազ]] (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կնոջ հմայքի գաղտնիքը (հաղորդման վարող՝ Զառա Կարապետյան) * Անկախ տարիքից (հաղորդման վարող՝ Մերի Գրիգորյան) * Մեկ պատուհան * Մեդիա դիտորդ (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Գրիգորյան) * Եկեք հասկանանք (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) *Հույժ գաղտնի (հաղորդման վարող՝ Արմեն Ամիրյան) *Բառերից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ Հակինթ Բաղդասարյան) *Պատրաստենք միասին (հաղորդման վարող՝ Սարգիս Մկրտչյան) *«Այսօր» ամենօրյա քաղաքական հաղորդում (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևսով]], հաղորդման վարող՝ Հակոբ Ռուբինյան) *Բարև Էրգիր (հաղորդման վարող՝ [[Սամվել Թոփալյան]]) *«Ճանապարհ» և «Ճանապարհ. երազանքի հետքերով» (հաղորդման վարող՝ Րոֆֆի Պետրոսյան) === Ժամանցային === * Գուշակիր մեղեդին (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Նորաձևություն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Սիրարփի Ադամյան) * Երկու աստղ (հաղորդման վարողներ՝ [[Հրանտ Թոխատյան]] ([[2007]]), [[Շուշան Պետրոսյան]] ([[2007]], [[2009]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]] ([[2008]]), '''Աշոտ Լյուդվիգովիչ''' ([[2009]]), '''Մամիկոն Սիմոնյան''', '''Կարինա Դանելյան''' ([[2009]]-[[2010]]), ([[2011]])) * Երկու աստղ․ Օրագիր * Շաբաթ երեկո (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Աշոտ Ղազարյանը հրավիրում է (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Իմ տաղանդավոր ընտանիքը (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Ռուբիկոն (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ռուբիկոն + (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ոսկե սկավառակ * Ոսկե կլառնետ (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թոփ 10 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Արխիվ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հիթ-շքերթ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) * Բարի ախորժակ (հաղորդման վարողներ՝ '''Սեդրակ Դավիդյան (DJ Sedrag)''' ([[2000]]-[[2005]]), '''Սարգիս Մնոյան''' ([[2009]]-[[2010]])) * Ծիծաղի տուն (հաղորդման վարող՝ [[Արամայիս Սահակյան]]) * XXL (հաղորդման վարող՝ [[Գրիշա Աղախանյան|Գրիգոր Աղախանյան]]) * Երեկոյան կոկտեյլ (հաղորդումը հեռարձակվել է նաև [[Հայ TV|Հայ-TV]]-ով, հաղորդման վարողներ՝ [[Արմեն Պետրոսյան (Մենչ)]] և Գրիգոր Գասպարյան) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Քոմեդիով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով, [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * Թարսի պես (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * [[Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր (հայկական)|Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր]] (հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]]) * Մեր արխիվը (հաղորդման վարող՝ Մարատ Օրդյան) * Արվեստանոց * Դեպի կինո (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուիզա Ներսիսյան]] և [[Խորեն Լևոնյան]]) * [[Լավ երեկո]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Արամ MP3]] և [[Գարիկ Պապոյան]]) * Սիրո բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Ֆելիքս Խաչատրյան]]) * [[Հայաստան ջան]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Թեժ տասնյակ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Արման Մարգարյան''' ([[2002]]-[[2004]]), '''Էրիկ Անթառանյան''' ([[2004]]-[[2006]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2006]]-[[2007]]) [[Ավետ Բարսեղյան]], '''Շպռոտ''' ([[2007]]-[[2009]]) [[Արսեն Գրիգորյան (երգիչ, 1982)|Արսեն Գրիգորյան]] ([[2009]]-[[2010]])) * Թեժ տասնյակ․ Օրագիր * Կապիտալ շոու (հաղորդման վարող՝ Գրիգոր Գասպարյան) * Առավոտ լուսո (նախկին անվանումներ՝ '''Բարի լույս''', '''Առաջին ծրագիր''', '''Բարև, մենք ենք''') * Առաջին Ալիք սրճարան * Հայկական տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) * 100 տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *3-րդ ալիք. Ռետրո ( հաղորդման վարողներ՝ [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]], [[Արտավազդ Եղոյան]]) === Երաժշտական === * Երաժշտական փոստարկղ (հաղորդման վարող՝ [[Սուսաննա Շահինյան]]) * Երգ երգոց (հաղորդման վարող՝ [[Խորեն Լևոնյան]]) * Հայ երգի ակումբ (հաղորդման վարող՝ [[Քնարիկ Փիլոսյան]]) * Երաժշտական կյանք * Բենեֆիս (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուսինե Բադալյան]], [[Հակոբ Պապիկյան|Հակոբ Պապիկյան (Ժակ)]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2016]]-[[2017]])) * Ամենակարող երգիչ (հաղորդման վարողներ՝ Անի Քրիստի և [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Անփլագդ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Վինիլ (հաղորդման վարող՝ Արման Մարգարյան) * Ջազի ժամ (հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]]-ով, [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Երկիր Մեդիա]]-ով, հաղորդման վարող՝ [[Արմեն Թութունջյան]]) * Եվրատեսիլի օրագիր * Թոփ 50 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Կարինա Դանելյան) * Մեր ռետրոն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայկական էստրադա (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) *22։30 *22։30 ռետրո (հաղորդման վարողներ՝ Մարի Ավանեսյան, [[Արա Դեղտրիկյան]]) === Հումորային === * Այսպես էլ ապրում ենք *Ընտանյոք հանդերձ *Խմբագրություն․am *Ամուսնացածների լիգա * Տանդեմ === Մշակութային === * Արվեստը և իրականությունը (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * 8 1/2 (Ութ ու կես) (հաղորդման վարող՝ Զավեն Բոյաջյան) * Դեմքեր (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) * Կրկեսային ծրագիր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այսպես խոսեց (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայից հայ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ծագումով Հայեր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV-ով]]) * Տոհմածառ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երկիր Մեդիա]]-ով) * Հոբելյան (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այբ, բեն, գիմ (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Բոհեմ (հաղորդման վարող՝ Հարություն Ազարյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Դասական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ [[Էդուարդ Թոփչյան (դիրիժոր)|Էդուարդ Թոփչյան]]) * Մշակույթ և մշակութային գիտակցություն (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կինո և նորից կինո (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ Սեդա Սահակյան) * Հայադարան * Կաննի փառատոնի օրագիր * Փակ վարագույր (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Հոգևոր հայրենիք * Անծանոթ Հայաստան (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Բալայան]]) * Մատենադարան։ Ձեռագրերի գաղտնիքները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Արվեստն արվեստի համար (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կողք կողքի (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Հայրենեան (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կտոր մը Հայաստան * Հայաստանի ճամփեքով (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) === Սպորտային === * Ֆուտբոլային շաբաթ (հաղորդման վարող՝ [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյան]]) * Շախմատ 64 (հաղորդման վարող՝ [[Գագիկ Հովհաննիսյան]]) * Ֆուտբոլը Առաջինով (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) * Հայէքստրիմ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Սպորտ Գիլոյանի հետ (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Խաղից դուրս (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Հաղթանակ կերտողները *Շախմատի աշխարհ (հաղորդման վարող՝ Աղասի Ինանց) *Քո սպորտը === Ֆուտբոլային առաջնություններ === * [[Լա Լիգա|Լա լիգա]] ([[2004]]-[[2006]]) * [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈւԵՖԱ Չեմպիոնների լիգա]] ([[2006]]-[[2012]]) * [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) *[[Հայաստանի ֆուտբոլի առաջնություն]] ([[1996]]-[[2012]], [[2022]]-ից) === Փաստավավերագրական ֆիլմեր և հեռուստաֆիլմեր Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Ինչո՞ւ է աղմկում անցյալը (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայերը (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) *Ջավախք․ Լեռնեցիների օրրան (բաղկացած 9 մասից) *Անցյալը ներկա է (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) * Հավատի խորհրդավոր ուղին * Առաջին այրեր (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կյանքը սահմանին * Քաղաքը *Մենք ենք մեր հայերը (ցուցադրվել է [[1998]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[1999]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սիրո աստղ (ցուցադրվել է [[2003]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2004]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Ամանորի իրարանցում. Երկու աստղ (ցուցադրվել է [[2007]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-[[Ի|ի]] լույս [[2008]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) * Սկիզբ * Իմ գործը *Դեռ ցնցվող հիշողություն (նվիրված [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի 25-րդ տարելիցին, [[2013]] թ.) *Եվ թնդանոթները կլռեն *[[Էդուարդ Իսաբեկյան]]. Աշնանային նատյուրմորտ (նվիրված [[Էդուարդ Իսաբեկյան]]ի 100-րդ տարեդարձին) *57 կադր (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 57-րդ ամյակին, [[2013]] թ.) *Հանրային հեռուստաընկերություն 58 (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 58-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *[[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հայկական ռադիո]] 88 (նվիրված [[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հանրային ռադիոյի]] 88-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *Մամուլի օր - Ինֆորմացիայի կրիչի էվոլյուցիան *Ամանորը մեր անբաժան ընտանիքում (բաղկացած 2 մասից) *100-ամյա ճանապարհ *Արցախյան կոնյակի պատմությունը *Անավարտ թռիչքի պատմությունը ([[Անավարտ թռիչք (ֆիլմ)|«Անավարտ թռիչք»]] ֆիլմի մասին) *Մեր բասոն- Հենրիկ Ալավերդյան (նվիրված [[Հենրիկ Ալավերդյան]]ի 60-րդ տարեդարձին, [[1995]] թ.) *Մարդացնող մարդը (նվիրված [[Հրանտ Մաթևոսյան]]ի 80-րդ տարեդարձին) *Ուրվական. [[Հրայր Դժոխք]] *Ղարաբաղյան հակամարտությունը և Ռուսաստանը (բաղկացած 2 մասից) *Քառաթև հաղթանակ (նվիրված [[Շուշիի ազատագրում|Շուշիի ազատագրմանը]]) *Հավատարիմ արմատներին *Իմ ժամանակը․ [[Ռազմիկ Դավոյան]] (նվիրված [[Ռազմիկ Դավոյան]]ին) *Կյանքից երկար ձգվող սիմֆոնիա․ [[Արամ Ղարաբեկյան]] (նվիրված [[Արամ Ղարաբեկյան]]ի 60-րդ տարեդարձին) *Միայն ապրելը քիչ է (նվիրված [[Սիլվա Կապուտիկյան]]ին) *[[Էլվինա Մակարյան]]․ Լույսի և ստվերի ակորդ (նվիրված [[Էլվինա Մակարյան]]ի 65-րդ տարեդարձին) *Մուսալեռ․ Հարյուրամյակի հերոսամարտը *[[Վահագն Հովնանյան]] (նվիրված [[Վահագն Հովնանյան]]ի հիշատակին) *[[Ալբերտ Յավուրյան]]․ Մեկ սեր և ութ պատմություն (նվիրված [[Ալբերտ Յավուրյան]]ին) *[[Ավետիք Իսահակյան]]․ Վարպետը (նվիրված [[Ավետիք Իսահակյան|Ավետիք Իսհակյանին]]) *[[Հրաչյա Ներսիսյան]]․ Արտիստը (նվիրված [[Հրաչյա Ներսիսյան]]ին) *[[Վարդուհի Վարդերեսյան]]․ Հայ թատրոնի մեծ տիկինը (նվիրված [[Վարդուհի Վարդերեսյան]]ի հիշատակին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]] 30+40․ Հրաշագործի աշունը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *Իրական հեքիաթ *[[Օֆելյա Համբարձումյան]]․ Ժողովրդական երգերի հետքերով (նվիրված [[Օֆելյա Համբարձումյան]]ին) *Լինել [[Հրանտ Թոխատյան]] (նվիրված [[Հրանտ Թոխատյան]]ին) *Հայոց ուժը (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 24 ամյակին, [[2016]] թ.) *Եթե կյանքը լիներ ավելի երկար *Պղնձակոփ սիմֆոնիա *[[Վիլյամ Սարոյան]]․ Նրա սիրտը լեռներում է (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *[[Սամվել Մկրտչյան]]․ Բաբելոնյան դռներ բացողը *Արիա Վիտա․ մաեստրոյի կյանքի արիան ([[Գեղամ Գրիգորյան]]) (նվիրված [[Գեղամ Գրիգորյան]]ի հիշատակին) *[[Հարություն Կալենց]]․ Գունապատում (նվիրված [[Հարություն Կալենց]]ին) *Մերօրյա լեգենդը - Կոմանդոս (նվիրված [[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]ին) *[[Համո Սահյան]]․ Ես Հայաստանն եմ (նվիրված [[Համո Սահյան]]ին) *[[Ջիմ Թորոսյան]]․ Քարի հոգին (նվիրված [[Ջիմ Թորոսյան]]ին) *[[Հովհաննես Շիրազ]]․ Հավերժական սառույցների տակ ապրող սիրտը (նվիրված [[Հովհաննես Շիրազ]]ին) *Բեմից էկրան․ Մի ամբողջ կյանք *[[Վարդուհի Վարդանյան]]․ Անձայն մի երգ (նվիրված [[Վարդուհի Վարդանյան]]ին) *[[Կարեն Ջանիբեկյան]]․ Հոսանքին հակառակ (նվիրված [[Կարեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Երվանդ Մանարյան]]․ Ալամեզոն (նվիրված [[Երվանդ Մանարյան]]ին) *[[Սերո Խանզադյան]]-100․ Նա, ով հասկացավ քարերի լեզուն (նվիրված [[Սերո Խանզադյան]]ին) *[[Արմեն Խանդիկյան|Արմեն Խանդիիկյան]]․ Հոբելյան (նվիրված [[Արմեն Խանդիկյան]]ի 70-րդ տարեդարձին, [[2016]] թ.) *Անկախության քրոնիկոն (նվիրված [[Հայաստանի անկախության տոն|Հայաստանի անկախության]] 30 ամյակին, բաղկացած 6 մասից, [[1991]]-[[1996]] (առաջին մաս), [[1996]]-[[2001]] (երկրորդ մաս), [[2001]]-[[2006]] (երրորդ մաս), [[2006]]-[[2011]] (չորրորդ մաս), [[2011]]-[[2016]] (հինգերորդ մաս), [[2016]]-[[2021]] (վեցերորդ մաս)) *[[Արմեն Ջիգարխանյան|Զրույց Ջիգարխանյան]]ի հետ (նվիրված [[Արմեն Ջիգարխանյան]]ին) *Քաղաք քաղաքի տակ (նվիրված [[Երևանի մետրոպոլիտեն]]ի 35 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Էդմոնդ Քեոսայան]]․ Վերադարձի ուղի (նվիրված [[Էդմոնդ Քեոսայան]]ին) *[[Էդվարդ Միրզոյան]]․ Ինչ տալիս ես, դա է քոնը (նվիրված [[Էդվարդ Միրզոյան]]ին) *[[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ի աստղը (նվիրված [[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ին) *[[Ստեփան Շաքարյան]]․ Պե՞տք եմ ես ձեզ (նվիրված [[Ստեփան Շաքարյան]]ին) *[[Հովհաննես Զանազանյան]]․ № 10 (նվիրված [[Հովհաննես Զանազանյան]]ին) *[[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան]] + [[Նելլի Խերանյան|Նելլի]] = Սեր (նվիրված [[Նելլի Խերանյան]]ին և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյանին]]) *[[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]․ Չեմ հավատում (նվիրված [[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]) *Ճանապարհ դեպի Մալթա *[[Մակար Եկմալյան]]․ Պատարագ (նվիրված [[Մակար Եկմալյան]]ին) *[[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]․ Գիտության մեջ արտիստ (նվիրված [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]) *[[Սուրեն Ռշտունի]]․ Կես դար հեքիաթում (նվիրված [[Սուրեն Ռշտունի|Սուրեն Ռշտունուն]]) *Եթերային 60 ակնթարթ (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 60 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Գուրգեն Մելիքյան]]․ Սրտխփոց հանուն․․․ (նվիրված [[Գուրգեն Մելիքյան]]ին) *[[Արաքս Մանսուրյան]]․ Կռունկ, ուստի՞ կուգաս (նվիրված [[Արաքս Մանսուրյան]]ին) *[[Վերջալույս Միրիջանյան]]․ Աշնանային բնապատկեր (նվիրված [[Վերջալույս Միրիջանյան]]ին) *[[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]]. Առաջին ձայնասկավառակի շնորհանդես մենահամերգ *Հայոց բանակ-15 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 15 ամյակին, [[2007]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հատուկ նշանակության երգեր (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-16 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 16 ամյակին, [[2008]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-18 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 18 ամյակին, [[2010]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-20 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 20 ամյակին, [[2012]] թ.) *Հայոց բանակ-21 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 21 ամյակին, [[2013]] թ.) *Հայոց բանակ-25 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 25 ամյակին, [[2017]] թ.) *Պետրոս Շուժունյան․ Երաժշտական կամուրջներ (նվիրված կոմպոզիտոր Պետրոս Շուժունյանին) *[[Էդգար Էլբակյան]]․ Անավարտ միզանսցեն (նվիրված [[Էդգար Էլբակյան]]ին) *[[Չարենց]]․ Մի ճրագ մթում (նվիրված [[Եղիշե Չարենց]]ի 120-րդ տարեդարձին, [[2017]] թ.) *[[Արմեն Բուդաղյան]]․ Ուսուցիչը (նվիրված [[Արմեն Բուդաղյան]]ին) *Ապրիլից ապրիլ *[[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]․ Իմ խոսքը բալետն է․․․ (նվիրված [[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]) *[[Յուրի Երզնկյան]]․ Ճակատագրի դիմանկար (նվիրված [[Յուրի Երզնկյան]]ին) *Պատերազմի ու խաղաղության կռիվը (բաղկացած 2 մասից) *Գործ № 22/21. [[Սողոմոն Թեհլիրյան]] (նվիրված [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]ին) *[[Թաթուլ Կրպեյան]]․ Գետաշենի արծիվը (նվիրված [[Թաթուլ Կրպեյան]]ին) *Հանուն կյանքի *[[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]․ Հայ թատրոնի ժայռը (նվիրված [[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Համո Բեկնազարյան]]․ Իլուզիոն (նվիրված [[Համո Բեկնազարյան]]ին) *Ճանապարհ դեպի․․․[[Ֆրունզե Դովլաթյան]] (նվիրված [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ին) *Հաղթազանգ *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոնի մարդը (նվիրված [[Երվանդ Ղազանչյան]]ին) *[[Լևոն Թոքմաջյան]]․ Երգող քարեր (նվիրված [[Լևոն Թոքմաջյան]]ին) *[[Երվանդ Երզնկյան]]․ Երևանյան ակորդ (նվիրված [[Երվանդ Երզնկյան]]ին) *Անկախության խորհրդանշանները *Երազողները *Հովհաննես Խաչադուրյան․ [[Օհան Դուրյան]] (նվիրված [[Օհան Դուրյան]]ին) *[[Էդուարդ Մարգարով]]․ Գնդակի տիրակալը (նվիրված [[Էդուարդ Մարգարով]]ին) *[[Անտոն Աղայանց]] (նվիրված [[Անտոն Աղայանց]]ի հիշատակին, [[2017]] թ.) *Մայր թատրոնի մենախոսությունը *Մուսալեռից Այնճար *[[Լորիս Ճգնավորյան]]․ Ազատության ոգին (նվիրված [[Լորիս Ճգնավորյան]]ին) *[[Արթուր Թարխանյան]]․ Ապագայի ճարտարապետը (նվիրված [[Արթուր Թարխանյան]]ին) *Հնչեղ կին․ Տատյանա Բագրատովնա (նվիրված [[Տատյանա Հայրապետյան]]ին) *Թումանյան․ Եվ սիրտ, և կամք, և միտք (նվիրված [[Հովհաննես Թումանյան]]ին) *Իմ սփռված մեծ ընտանիք *Մանկության երկաթե ուղին *Մարզահամերգային համալիրի թռիչքը *[[Մարտիրոս Սարյան]]․ Լուսավորը (նվիրված [[Մարտիրոս Սարյան]]ին) *[[Ավետ Ավետիսյան]]․ Ազգային բեմի վարպետը (նվիրված [[Ավետ Ավետիսյան]]ին) *Պարույր Սևակ․ Խարույկ սառույցի վրա (նվիրված [[Պարույր Սևակ]]ին) *[[Գևորգ Բաշինջաղյան]]․ Արարատի պոետը (նվիրված [[Գևորգ Բաշինջաղյան]]ին) *[[Վահան Տերյան]]․ Վիհի եզերին (նվիրված [[Վահան Տերյան]]ին) *[[Զուլում Գրիգորյան]] (նվիրված [[Զուլում Գրիգորյան]]ին) *[[Վիկտոր Համբարձումյան]]․ Տիեզերք տիեզերքում (նվիրված [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ին) *[[Մինաս Ավետիսյան]]․ Իմ խիղճը իմ նկարներն են (նվիրված [[Մինաս Ավետիսյան]]ին) *Կինոթատրոն Մոսկվա․ Հնի ու նորի խաչմերուկում *[[Ռոբերտ Աբաջյան]] (նվիրված [[Ռոբերտ Աբաջյան]]ին) *Փոքրիկ երգիչը *Մարկ Պետրոսյան\\․ Հեռուստատեսության նվիրյալը (նվիրված [[Մարկ Պետրոսյան]]ին) *[[Էլմիրա Հեքեքյան]]․ Հեռուստատեսության պիոներներից (նվիրված [[Էլմիրա Հեքեքյան]]ին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]]․ Ապրելու ժամանակը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *[[Ակսել Բակունց]]․ Օ, Զանգեզուր, օ, Կյորես․․․(նվիրված [[Ակսել Բակունց]]ին) *[[Ալբերտ Մկրտչյան]]․ Մուշեղիչ (նվիրված [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյանին]]) *[[Կոմիտաս]]․ Հնչող, շնչող, կանչող ձայներ (նվիրված [[Կոմիտաս]]ին) *[[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]․ «Ոչ»-ի ու «Այո»-ի արանքում (նվիրված [[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]ին) *«Գնացքից դուրս» (Ֆիլմ ֆիլմի մասին) *«Գնացք № 1» (ցուցադրվել է [[2017]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2018]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *[[Հովհաննես Զարդարյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Զարդարյան]]ին) *[[Հրաչյա Սարուխան]]․ Կրկնաղերս (նվիրված [[Հրաչյա Սարուխան]]ին) *[[Սայաթ-Նովա]] (նվիրված [[Սայաթ-Նովա]]յին) *[[Արամո]]․ Միշտ Երևանցի (նվիրված [[Արամո]]յի 50-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Կարպ Խաչվանքյան․ Հայ Չապլինը (նվիրված [[Կարպ Խաչվանքյան]]ին) *Նաիրի *[[Արշիլ Գորկի]] (նվիրված [[Արշիլ Գորկի|Արշիլ Գորկուն]]) *[[Ստեփան Պողոսյան]]․ Արմատների ուժը (նվիրված [[Ստեփան Պողոսյան]]ին) *[[Վիլեն Գալստյան]]․ Բեմ տանող ուղին (նվիրված [[Վիլեն Գալստյան]]ին) *«Երևան իմ սեր» հիմնադրամ *[[Վիգեն Չալդրանյան]]ի ֆիլմերի ցուցադրություն *[[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]․ 55 նոտա օկտավայում (նվիրված կոմպոզիտոր [[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]ի 55-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Ալեքսանդր Թամանյան (նվիրված [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ին) *Արամ Խաչատրյան (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին) *Արմեն Էլբակյան․ Այս պիեսի հերոսը ես եմ (նվիրված [[Արմեն Էլբակյան]]ին) *Վիլյամ Սարոյան (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *Նուբայի ոչ նուբացի մարդասերները *Սոֆի․ Կին, որը պարում է (նվիրված [[Սոֆի Դևոյան]]ին) *Մաքուր Էներգիա․ Ամերիկյան փորձը *Նպատակը՝ ոչնչացում *Դերսիմ․ վերադարձող ինքնություն *[[Աննա Հեդվիգ Բյուլ|Աննա Հեյդվիգ Բյուլ]]․ Վերջին աղոթքը *Սիրիահայեր․ Նոր կյանքին ընդառաջ (Հակոբ Շահինյան) *Քամի *Հանճարեղության թեորեմը *[[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]․ Ժամանակի մերկապնակը (նվիրված [[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]) *Հայոց պետության վերածնունդը (նվիրված Հայաստանի առաջին հանրապետության 100 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2018]] թ.) *Վլադիլեն Բալյան․ Հոգուց (նվիրված [[Վլադիլեն Բալյան]]ին) *Ստեփան Մարտիրոսյան․ Օպերատորական հայացք (նվիրված [[Ստեփան Մարտիրոսյան]]ին) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Ալեքսեյ Գերման կրտսեր]] *Սալմաստից Թադե *[[Ազատ Գասպարյան]]․ Ճշմարտության մարդը (նվիրված [[Ազատ Գասպարյան]]ին) *[[Վահագն Հայրապետյան]]․ Joker (նվիրված [[Վահագն Հայրապետյան]]ին) *Հրանտ Դինք․ 1 500 000 + 1 (նվիրված [[Հրանտ Դինք]]ին) *Վազգեն Ասատրյան․ Դո մաժոր (նվիրված բաս-կիթառահար Վազգեն Ասատրյանի 60-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Դեպի Մանկական Եվրատեսիլ 2018 *Գևորգ Էմին (նվիրված [[Գևորգ Էմին]]ին) *Ազնավուր (կենսագրություն) (նվիրված [[Շառլ Ազնավուր]]ի հիշատակին) *Ֆելիքս (նվիրված [[Ֆելիքս Եղիազարյան]]ին) *[[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջին]] (նվիրված [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջինին]]) *[[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]․ Ձկնորսների կողքին ապրող վավերագրողը (նվիրված [[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]) *Յար, արի Գյումրի *L.E.V.O.N *Միշտ Մոնթե (նվիրված [[Մոնթե Մելքոնյան]]ին) *[[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]․ Էկստրապոլյացիա (նվիրված [[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]) *Լևոն Խեչումյան․ Մտորումներ *[[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյան]]․ Կյանք կրկեսի մեջ (նվիրված [[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյանին]]) *Համլետ Ղուշչյան․ 45 տարի հեռուստատեսությունում (նվիրված Համլետ Ղուշչյանին) *[[Հովհաննես Չեքիջյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Չեքիջյան]]ին) *Ավրորա մրցանակի ազդեցությունը *Զրույց [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ի հետ *Պոլիտեխ *Երևանի վերջին առաջին քարտուղարը՝ Միխայիլ Մինասբեկյան (նվիրված [[Միխայիլ Մինասբեկյան]]ին) *Ժամանակի բեկորները *[[Թովմաս Պողոսյան]]․ Երգի ակունքը *Սերը *Խոսում է Երևանը *Ռաֆոն (նվիրված [[Ռաֆայել Իսրայելյան]]ին) *Վենետիկի հայագիտական դասընթաց *Մարդասիրական առաքելություն Սիրիայի արաբական հանրապետությունում *[[Նարեկ Դուրյան]]․ Երևանցին Փարիզից *Դեպի Եվրատեսիլ 2019 *Արմեն Խոստիկյան․ Կոչումով կատակերգու (նվիրված [[Արմեն Խոստիկյան]]ին) *Արամը (նվիրված [[Արամ Մանուկյան (ռազմական, պետական գործիչ)|Արամ Մանուկյանին]]) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Վլադիմիր Պոզներ]] *Երկաթյա Տիգրան․ [[Տիգրան Պետրոսյան]] *Մոհիկանը․ [[Ստեփան Շաքարյան]] *Մուտքը՝ ներսի կողմից *Գործ № 00578 *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոն, ուրիշ ոչինչ *[[Արտո Թունջբոյաջյան|Արտո]] 1/2 *Վարդապետը (նվիրված [[Կոմիտաս]]ի 150 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2019]] թ.) *[[Մելիք Մավիսակալյան]]․ Հարմոնիա *[[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]] 70 (նվիրված [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]]) *Հաղթենք ապրելով․ [[Գևորգ Էմին]] *[[Ներսես Հովհաննիսյան]]․ Ծնունդով Հայֆիլմից *Ինձ բացակա չդնեք․ [[Սոս Սարգսյան]] *[[Վահագն Տեր-Հակոբյան]]․ Օպերատորը կադրում *[[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյան]] 115 (նվիրված [[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյանին]]) *Իմ երազանքի ճանապարհը *Վարպետի կինոն *Ես ու [[Նիկոլայ Ծատուրյան]]ը *[[Կառլեն Եսայան]] *Չվերթ № 1 (ցուցադրվել է [[2019]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2020]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սեր ճառագող թատրոնը *[[Արմեն Տիգրանյան (երգահան)|Արմեն Տիգրանյան]]․ Երազանք իրականացնողը *Ռադիոյի ձայնը *Սահմաններ *Արամ Խաչատրյան․ Արվեստագետ քաղաքացին (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին, բաղկացած 4 մասից, [[1985]] թ.) *Վիլեն Զաքարյան․ Նորարարը (նվիրված [[Վիլեն Զախարյան|Վիգեն Զաքարյանին]]) *[[Արտեմի Այվազյան]]․ Ձեզ համար եմ հորինել *[[Մարտին Վարդազարյան]]․ Շնորհակալ եմ *Երջանկատուն *Հանդիպում․ [[Յուրի Դավթյան]] *[[Յուրի Դավթյան]] [[1929]]-[[2020]] *Մի ճակատագրի լիբրետո․ [[Էդգար Հովհաննիսյան]] *Մալխաս (նվիրված [[Լևոն Մալխասյան]]ին) *Ինքնության պահապանները *Մի ֆիլմի պատմություն․ Անատոլիական պատմություն === Ուսուցողական և ինտելեկտուալ հաղորդումներ === *Հանրային դաս *Բաց դաս *Բոնուս (մինչ այդ հաղարդումը ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Մեսրոպ Առաքելյան''' ([[2003]]-[[2005]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2005]]-[[2008]])) *Մենք գիտենք, որ դու գիտես (հաղարդման վարող Մամիկոն Սիմոնյան) *Մեր լեզուն մեր խոսքը (հետագայում ցուցադրվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, այժմ հեռարձակվում է USArmenia TV-ով և Նոր Հայաստանով, հաղորդման վարող՝ [[Արտեմ Սարգսյան (լեզվաբան)|Արտեմ Սարգսյան]]) *[[Դու գիտես]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *Գերազանցիկը (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *[[Հայ-Q]] (հաղարդման վարող [[Արման Աբովյան]]) === Մանկական հաղորդումներ === * Արևիկ (ցուցադրվել է նաև [[Արմենակոբ]]ով, հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Արևներ (ցուցադրվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Գժուկ (ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Դո Ռե Մի (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ժուկով ժամանակով (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով և Նոր Հայաստանով) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կենգուռու * Մանկական լիգա * Տուտտի Ֆրուտի * Տուն տունիկ *Մոլորակ № 612 *Ինչուների մոլորակ *Ուչիկ բուչիկ === Ռազմական հաղորդումներ === * Զինուժ * 02 * Մարտիկ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Զրույցներ պատերազմի մասին (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Իմ բանակը * Առաջին գիծ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Հատուկ ջոկատ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) === Հեռուստասերիալներ Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Երևակայական խաղ կամ Ֆորդ ([[1998]] թ.) * Հանուն սիրո * Քաղցր կյանք * Կյանքի կարուսել (հետագայում հեռուստասերիալը ցուցադրվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) *[[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|Մի վախեցիր]] (HK Productions-ի և [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Երևան ստուդիայի]] հետ համատեղ) * Աննա *Որբերը * Գեներալի աղջիկը * Հրեշտակների դպրոցը * Լքյալները * [[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված Աղավնի]] * 3 ընկեր * Մեր գյուղը * ԱԻՆ 911 * Շտապ օգնություն 3D * [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|Հատուկ բաժին]] (Arriva films-ի հետ համատեղ) * Անատոլիական պատմություն * Ճակատագրի պատասխանը * Հանդիպման վայր * Փողոցի շներ * Թողություն * Բալենի (ըստ [[Շահեն Թաթիկյան]]ի «Ապրեցեք երկար» համանուն վեպի մոտիվներով) * Բացիր աչքերդ * Ծղրիդի երգը (ըստ [[Գրիգոր Բալասանյան (արձակագիր)|Գրիգոր Բալասանյանի]] «Պատուհանի տակ ծղրիդն է երգում» համանուն վեպի մոտիվներով) * Քաոս (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * Շահմարի առեղծվածը (ըստ [[Մկրտիչ Սարգսյան]]ի [[Շահմարի առեղծվածը|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Ժիրայր Գլենց (ըստ [[Մկրտիչ Արմեն]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * [[Վերջին ուսուցիչը (սերիալ)|Վերջին ուսուցիչը]] (ըստ [[Վարդգես Պետրոսյան]]ի [[Վերջին ուսուցիչը (վիպակ)|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Պատվի համար (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) === Լատինոամերիկյան և ամերիկյան հեռուստասերիալներ հայերեն թարգմանությամբ === * Իմ երկրորդ մայրը * [[Բաբելոնի աշտարակը (սերիալ)|Բաբելոնի աշտարակը]] * [[Կյանքը սեր է]] * Նոր կյանք * Իզաբելլա * [[Կորուսյալները (հեռուստասերիալ)|Կորուսյալները]] *[[Գերբնական (հեռուստասերիալ)|Գերբնականը]] * [[Անգին զարդը (հեռուստասերիալ)|Անգին զարդը]] * [[Ժամանակից դուրս|Ժամանակի միջով]] * Վրեժը * Սոֆյա տուր ինձ ժամանակ * Գնչուհիներ * [[Տիկին պետքարտուղար]] *[[Լավ բժիշկը (հեռուստասերիալ)|Լավ բժիշկը]] ===Փառատոններ և մրցանակաբաշխություններ=== * Կռունկ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ|Մանկական Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2007 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2008 * Թոփ 2009 * Թոփ 2010 * Թոփ 2011 * Թոփ 2012 == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Logo of the First channel of Armenian Television (1990-1993).svg|Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագրի տարբերանշանը ([[1990]]-[[1993]], օգտագործվել է գլխագրերի ժամանակ) Պատկեր:Logo of the First channel of Armenian Television (1993-1994).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիքի տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1993]]-[[1994]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Television logo (1994-1995).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1994]]-[[1995]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Television logo (1995).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1995]] թ.-ին) Պատկեր:Logo of the State Television of Armenia (1996-1997).svg|Հայաստանի պետական հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1996]]-[[1997]] թթ.-ին) Պատկեր:National Television of Armenia logo (1997).svg|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1997]] թ.-ին) Պատկեր:National Television of Armenia logo (1997-1999).svg|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության տարբերանշանը ([[1997]]-[[1999]], օգտագործվել է գլխագրերի ժամանակ) Պատկեր:National Television of Armenia logo (1997-2001).svg|Հայաստանի ազգային, հետո՝ հանրային հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1997]]-[[2001]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2001-2003).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2001]]-[[2003]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2003]]-[[2013]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2003-2013).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը ([[2003]]-[[2013]], օգտագործվել է հիմնականում ԶԼՄ-ներում և տպագրերում) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2013]]-[[2016]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Public TV logo.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2016]]-[[2021]] թթ․-ին) </gallery> ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://www.1tv.am/ Առաջին ալիքի կայքը] *[https://www.facebook.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ֆեյսբուքում] *[https://twitter.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Թվիթերում] *[https://www.instagram.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ինստագրամում] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:1955 հիմնադրումներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրային Հեռուստաընկերություն]] etgp1sjdvdxm3z1v9plm76wz7ci0g6o 8485463 8485313 2022-08-08T19:49:02Z CommonsDelinker 212 "Armenian_Television_logo_(1995).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:C wikitext text/x-wiki {{Այլ|Առաջին ալիք (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | անվանում = | տեսակ = հեռուստաընկերություն | ոճ = ՊՓԲԸ | հիմնադիր = [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ]] | վայր-քաղաք = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]<br />{{դրոշ|Երևան}}[[Երևան]] | վայր-երկիր = Նորք, Գարեգին Հովսեփյանի 26 | վայր = | սպասարկվող տարածք = {{ARM}}<br>{{NKR}}<br>[[File:Newworldmap.svg|22px]] միջազգային<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Հ1 արբանյակային հեռարձակում]</ref> | արդյունաբերություն = | արտադրանք = մեդիա | ծառայություններ = [[հեռուստատեսություն]], [[կայք]]եր | հասույթ = | զուտ շահույթ = 3,448,664,000 ֏ ([[2015]])<ref>[http://www.1tv.am/files/1/51/2015%20թ․%20ֆինանսական%20հաշվետվություններ%20անկախ%20աուդիտորի%20եզրակացությամբ.pdf 2015 թ․ ֆինանսական հաշվետվություններ անկախ աուդիտորի եզրակացությամբ]</ref> | աշխատողների թիվ = | parent = | ստորաբաժանումներ = Առաջին ալիք<br />Համահայկական ալիք | դուստր ընկերություններ = | սեփականատեր = [[Հայաստանի Կառավարություն]] | ընկերության կարգախոս = [[Առաջին]]ը [[1956 թվական]]ից |պատկերանիշ= |չափ= |box_width=20 |imagesize=180 |նախկին անվանում=|անուն=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|նախկին='''Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագիր''' ([[1956]]-[[1991]]),<br />'''Հայկական հեռուստատեսություն''' ([[1991]]-[[1993]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիք''' ([[1993]]-[[1994]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսություն''' ([[1994]]-[[1996]]),<br />'''Հայաստանի պետական հեռուստատեսություն''' ([[1996]]-[[1997]]),<br /> '''Հայաստանի ազգային հեռուստատեսություն''' ([[1997]]-[[2001]]),<br />'''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ([[2001]]-ներկա) |ընկերության անվանում=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն |հիմնադրված է=[[սեպտեմբերի 5]], [[1955]] <br />(հիմնադրման տարեթիվ)<br />[[նոյեմբերի 29]], [[1956]]<br />(եթերի սկիզբ) |երկիր={{ARM}} |color=#DCDCDC |գույն=#DCDCDC |գլխավոր անձինք='''Հովհաննես Մովսիսյան''' (գործադիր տնօրեն)|տարբերանշան= }} '''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ('''Հ1''') նաև հայտնի է որպես՝ '''Առաջին ալիք''', հայկական պետական հանրային հեռուստատեսություն։ Հիմնադրվել է [[1955 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 5]]-ին։ ==Պատմություն== === Խորհրդային տարիներ === Հայաստանի հեռուստատեսությունը հիմնվել է [[1955]] թ. [[սեպտեմբերի 5]]-ին [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ|ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդ]]ի որոշմամբ։ Առաջին եթերը կայացավ [[1956 թվական]]ի [[նոյեմբերի 29]]-ին։ Կանոնավոր հաղորդումները հեռարձակվում էին շաբաթական չորս անգամ՝ [[երեքշաբթի]], [[հինգշաբթի]], [[շաբաթ]] և [[կիրակի]] օրերին՝ երկուական ժամով։ [[1957]] թվականի [[նոյեմբերի 7]]-ին հեռարձակվել է արտաստուդիական անդրանիկ հեռարձակումը։ Կարճ ժամանակում հեռուստատեսությունը դարձել է քաղաքային, մշակութային, գիտաճանաչողական, ուսուցողական և այլ ինֆորմացիայի կարևորագույն միջոց ([[1987 թվական]]ին հանրապետության ընտանիքների 93%-ը հեռուստացույց ուներ)։ [[1970 թվական]]ին շահագործման է հանձնվել Նորքի հեռուստատեսային համալիրը (հանրապետական հեռուստակենտրոն)։ Առաջին տեսագրումը կատարվել է [[1971 թվական]]ին։ [[1972 թվական]]ին գործարկվել է [[Երևան]]-[[Դոնի Ռոստով]] ռադիոռելեային գիծը, որով կենտրոնական հեռուստատեսությունը (ԿՀ) ընդունում էր հեռուստաընկերության հաղորդումները։ [[1973 թվական]]ից գործում է [[Նորք (հեռուստաալիք)|հեռուստաընկերության 2-րդ ծրագիրը]]։ [[1977 թվական]]ից ընդունվում էին ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ Գունավոր պատկերմամբ առաջին հաղորդումը հայկական հեռուստատեսությամբ տրվել է [[1971]] թ. [[մայիսի 1]]-ին։ [[1981 թվական]]ից հեռուստաընկերության հաղորդումները հեռարձակվում էին միայն գունավոր պատկերմամբ։ [[1987]] թվականի դրությամբ հանրապետության ռադիոռելեային գծերի երկարությունը կազմել էր [[1330]] կմ։ [[1987]] թվականին գործել են ԿՀ առաջին և երկրորդ, հեռուստաընկերության երկու ծրագրերը՝ 43,9 ժամ ընդհանուր տևողությամբ, որից հեռուստաընկերության հաղորդումները՝ 14 ժամ։ Հեռուստաընկերության առաջին ծրագրով տրվում էին ինֆորմացիոն հասարակական-քաղաքացիական, ուսուցողական, գեղարվեստական և մարզական հաղորդումներ։ Երկրորդ ծրագիրը նախատեսված էր [[Երևան]]ի և [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|դրա շրջակայքի]] համար։ [[1987 թվական]]ին հեռուստատեսային առնվազն մեկ ծրագիր ընդունելու հնարավորություն ուներ հանրապետության բնակչության 99%-ը։ Բնակչության 97%-ը ընդունել է ԿՀ առաջին ծրագրի, 84%-ը՝ ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ ՀՀ արտադրական-ստեղծագործական աշխատանքները կոորդինացնում էր ծրագրերի գլխավոր դիրեկցիան, որը միավորում էր հաղորդավարների, թողարկիչների, նկարիչների, հնչյունային ռեժիսորների, հեռուստատեսային օպերատորների, կինոցուցադրումների բաժնի և ֆիլմադարանի աշխատանքը։ ՀՀ ծրագրերի նյութերը պատրաստվել են պրոպագանդայի, ինֆորմացիայի, կոմունիստական «դաստիարակության», երիտասարդական, մանկապատանեկան, ուսուցողական և գիտահանրամատչելի, գրականության և արվեստի, դրամատիկական, երաժշտական, նամակների և սոցիոլոգիական ուսումնասիրությունների, ռուսերեն և խորհրդային այլ երկրների լեզուներով տրվող, Փոխանակային և ԿՀ ու համամիութենական ռադիոյի համար հաղորդումներ պատրաստող խմբագրությունները։ Պրոպագանդայի գլխավոր խմբագրության «Հրատապ էկրան», «Հեռուստատեսային պրեսկոնֆերանս», «Արձագանք», «Հնգամյակի սոցիալ-տնտեսական պրոբլեմները», «Պարենային ծրագիրը գործողության մեջ»,«Պատմվածքներ կոմունիստների մասին» հաղորդումներն ու հանդեսները մեծապես օժանդակում էին կուսակցական կազմակերպությունների պրոպագանդային։ Ինֆորմացիայի գլխավոր խմբագրության «Իրադարձություններ, երկրներ, պրոբլեմներ», «Կապիտալիզմն առանց դիմակի» հաղորդաշարերում մեկնաբանվում են միջազգային կյանքի, պատերազմի ու խաղաղության հարցեր, ըստ ամենայնի լուսաբանվում ԽՍՀՄ արտաքին քաղաքականությունը, խորհրդային գաղափարախոսության տեսանկյունից քննադատվում արևմտյան երկրների (ԱՄՆ, եվրոպական երկրներ) քաղաքականությունը։ Խորհրդային պետության ներքին և արտաքին քաղաքականության, խորհրդային ապրելակերպի պրոպագանդմանն էին ծառայում «Երաշխավորված է սահմանադրությամբ», «Սովետական ապրելակերպ», «Արվեստագետն ու ժամանակը», «Խոսք երիտասարդությանը», «Կարգապահությունն ու մենք», «Որակի գումարելիները», «Իմ հայրենիքը ԽՍՀՄ-ն է», «Ձայն խաղաղության», «Մոլորակին մաքուր երկինք» և այլ հաղորդաշարեր։ Աճող սերնդի կոմունիստական ոգով դաստիարակության նպատակին էին ուղղված «Խարույկ», «Արիության դասեր», «Անխախտ բարեկամություն», «Հետաքրքիր հանդիպումների ակումբ», «16-18» մանկական հանդեսները, «Մենք և երեխաները» հաղորդաշարը։ Նախադպրոցական տարիքի երեխաների համար գործել են [[Հայոց լեզու|հայոց]] և [[ռուսաց լեզու]]ների ուսուցման հաղորդաշարերը։ Առանձին հաղորդումներ էին նվիրվում սովետական ժողովուրդների գրականությանը, հայ ժողովրդի պատմությանը։ Գեղարվեստական հաղորդումներից լայն ճանաչում ունեն «Դրական կամուրջներ», «[[Մեր լեզուն, մեր խոսքը]]» (ՀԽՍՀ պետական մրցանակ, [[1985]]), «Բյուրակն», «Նորք», «Հայ երգի ակումբ», «Երաժշտական կյանք», «[[Երաժշտական Փոստարկղ]]» հանդեսները։ Պարբերաբար տրվել են ԽՍՀՄ պետությունների և [[սոցիալիստական ճամբար]]ի այլ երկրների երաժշտական ու գեղարվեստական կոլեկտիվների, անհայտ կատարողների ելույթներ։ [[1970 թվական]]ին ստեղծվել է հեռուստատեսային կինոնկարների «Երևան» ստուդիան, որը տարեկան նկարահանում ու մշակում էր միջինում շուրջ 320 ժ կինոժապավեն, որից 20-ը՝ 35 մմ։ Ստուդիայի թողարկած մի շարք կինոնկարներ միութենական փառատոների մրցանակակիրներ էին, իսկ «[[Ձորի Միրոն (ֆիլմ)|Ձորի Միրո]]», «Արամ Խաչատրյան», «[[Անուշ (ֆիլմ, 1983)|Անուշ]]» և «Քառյակ» ժապավեններն արժանացել էին հեռուստատեսային ֆիլմերի համամիութենական փառատոների գլխավոր մրցանակներին։ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետկոմի կողմը [[1957]] թ. հրատարակում է «Եթերում է Երևանը» (հայերեն և ռուսերեն) հեռուստատեսային հաղորդումների ծրագիր-տեղեկատուն։ === Անկախության շրջան === [[1990]]-ական թվականների սկզբում հեռուստատեսությունը համեմատաբար ազատվեց գրաքննությունից{{փաստ}}։ Հասարակական-քաղաքական հաղորդումներին զուգահեռ ավելացան և նոր ձևով ներկայացան ժամանցային հաղորդումները։ Մեծ մասսայականություն էր վայելում «Խճանկար» ծրագիրը, որը [[1990 թվական]]ի վերջին օրը ներկայացրեց «Ճամփորդություն դեպի [[1991 թվական]]» 24 ժամանոց հեռուստամարաթոնը։ Մեկ ամիս անց, [[1991]] թ. [[փետրվարի 19]]-ին ծնվեց նոր հաղորդաշար՝ «3-րդ ալիք»-ը, որի հիմնական ստեղծագործական խումբը հավաքվեց առաջին օրվանից. Արտակ Արզումանյան, Էլմիրա Արսենյան, [[Արտավազդ Եղոյան]], Վաչագան Ներսիսյան, [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]]։ [[1996 թվական]]ից Հ1-ը «Hot Bird» արբանյակից սկսեց հեռարձակվել [[Եվրոպա]]յում, [[Մերձավոր Արևելք]]ում և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում, իսկ [[2000 թվական]]ից նաև [[Հեռավոր Արևելք]]ում, [[Ավստրալիա]]յում, [[ԱՄՆ]]-ում և [[Կանադա]]յում։ [[1999 թվական]]ից Հայաստանի հեռուստատեսությունը սկսեց հեռարձակվել արբանյակային կապով, որն իրականացավ ՀՀ Կապի նախարարության և իտալական «[[:it:Telespazio TV|Տելեսպազիո]]» ընկերության միջև կնքված պայմանագրով։ Ներկայումս Հանրային Հեռուստաընկերության միջազգային «Հայաստան 1» արբանյակային հեռուստաալիքը հեռարձակվում է ողջ աշխարհում<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Ծածկույթ - Հանրային հեռուստաընկերություն]</ref>, իսկ ահա [[2000 թվական]]ից գործողության մեջ մտած նոր օրենքի համաձայն Ազգային հեռուստատեսությունը վերանվանվեց Հանրային հեռուստաընկերության՝ «Հ1» տարբերանշանով։ Այդ նույն թվականին գործողության մեջ մտած «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» [[ՀՀ օրենք]]ի համաձայն՝ Հանրային հեռուստաընկերությունը պարտավորվեց մինչև [[2005 թվական]]ի հունվարի 1-ը բոլոր հաղորդումները և ֆիլմերը եթեր հեռարձակել հայերենով։ Սկզբում թարգմանվեցին մուլտֆիլմերը, այնուհետև՝ հեռուստասերիալները։ [[2005]] թ. [[հուլիսի 7]]-ից 8-ը [[Դուբրովնիկ]]ում տեղի ունեցած [[Եվրոպական հեռարձակողների միություն|Եվրոպական հեռարձակողների միության]] 56-րդ գլխավոր համագումարում Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությունն ու [[Հայաստանի հանրային ռադիո|ռադիո]]ն դարձան Եվրոպական հեռարձակողների միության լիիրավ անդամ, որի արդյունքում [[2006 թվական]]ից Հայաստանը սկսեց մասնակցել [[Եվրատեսիլ]] երգի մրցույթին<ref>[http://www.1tv.am/hy/history/2005-2008 Հ1 - Պատմություն 2005-2008]</ref>։ 2001 թ․-ին Հանրային հեռուստաընկերության կողմից հիմնադրվեց [[Նոր ալիք (Հայաստան)|«Նոր ալիք»]] հեռուստաընկերությունը, որը ցուցադրում էր երաժշտական և ժամանցային հաղորդումներ։ [[2008]]-ին «Նոր ալիքը» լուծարվեց և նույն տարում ստեղծվեց Հանրային հեռուստաընկերության երկրորդ՝ «[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]]» հեռուստաալիքը, որը սակայն դադարեցրեց իր գործունեությունը [[2011]] թվականին, զիջելով իր եթերային ալիքը «[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]]» հեռուստաալիքին<ref>[http://www.azg.am/AM/2011012214 «ՇՈՂԱԿԱԹԸ» կհեռարձակվի «ԱՐԱՐԱՏԻ» հաճախականությամբ, «ԱՐԱՐԱՏԻ» ճակատագիրն էլ մշուշոտ է]</ref>։ [[2008 թվական]]ին նվազեցին, այնուհետև եթերից դուրս եկան մի շարք շոու ծրագրեր, որոնց փոխարինելու եկան հայրենական արտադրության ֆիլմերն ու հաղորդումները։ Սկսվեց գեղարվեստական և հեռուստաֆիլմերի արտադրության նոր փուլ։ [[2007 թվական]]ին [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Հեռուստաֆիլմերի «Երևան» ստուդիայում]] նկարահանվեց [[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|«Մի վախեցիր» 5 մասանոց ֆիլմը]] նվիրված [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան պատերազմին]], [[2009]]-ին՝ «[[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված աղավնի]]» գեղարվեստական ֆիլմը՝ [[Նար-Դոս]]ի [[Սպանված աղավնի (վիպակ)|համանուն վիպակ]]ի մոտիվներով, [[2010]]-ին հեռուստադիտողին ներկայացվեց [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]] [[Խաչագողի հիշատակարանը|«Խաչագողի հիշատակարանը» վեպ]]ի հիման վրա նկարահանված [[Խաչագողի հիշատակարանը (ֆիլմ)|համանուն վերնագրով և հինգ մասից բաղկացած հեռուստատեսային գեղարվեստական ֆիլմ]]ը, [[2011 թվական]]ին՝ «Արտիստը»՝ [[Շիրվանզադե]]ի [[Արտիստը (Շիրվանզադե)|համանուն պատմվածք]]ի հիման վրա։ Արտադրված առաջին հայկական սերիալներից էին «Որբեր» և «Աննա» սերիալները ([[2009]]), [[2013 թվական]]ին՝ «Մեր գյուղը», [[2014 թվական]]ին՝ «Շտապ օգնություն» սերիալները։ [[2015 թվական]]ին ցուցադրվեց [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|«Հատուկ բաժին»]] հեռուստասերիալը։ [[2010 թվական]]ից առ այսօր եթերում է «Երգ երգոց» երաժշտական նախագիծը, [[2013 թվական]]ին բացվեց «Հայադարան» գրական հաղորդաշարը։ Անցում կատարվեց [[Թվային հեռուստատեսություն|թվային հեռարձակման]]։ [[2014 թվական]]ին ձեռք բերվեց «Avid» ընկերության համակարգը, (որն հաջողությամբ աշխատում էր մի շարք հեռուuտաընկերություններում ([[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|ОРТ]], [[Ռոսիա 1|РТР]], [[BBC]], [[American Broadcasting Company|ABC]])` տեսասերվերներով, համալրող բաղադրիչներով, ինչպես նաև համակարգչային գրաֆիկայի ընձեռած լայն հնարավորություններով։ [[2015 թվական]]ին Հանրային հեռուստաընկերությունը [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն|Չինատանի Ժողովրդական Հանրապետության]] (ՉԺՀ) կառավարությունից ստացավ նոր՝ 10 տեսախցիկով զինված HD շարժական հեռուստատեսային կայան և HD արբանյակային հեռարձակման կայան։ Չինաստանի կառավարությունը Հանրային հեռուստաընկերությանը անհատույց տրամադրեց նաև թվային լրահավաք մեքենա։ Ներկայումս Հանրային հեռուստաընկերության եթերին կարելի է հետևել ինչպես անհատական համակարգիչներով, այնպես էլ [[Սմարթֆոն|բջջային հեռախոսներով]] և [[Պլանշետային համակարգիչ|պլանշետ]]ներով։ Ստեղծվել են հավելվածներ հանրաճանաչ «[[IOS]]» և «[[Android]]» համակարգերի համար, որոնք կարելի է ներբեռնել անվճար։ [[2016 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 13]]-ին մեկնարկեց Հանրային հեռուստաընկերության 60-րդ եթերաշրջանը, և նույն օրը անցում կատարվեց բարձր հստակության (HD որակի) հեռարձակման ինչպես մետրային, այնպես էլ արբանյակային հաճախականությունների համար։ == Աշխատակազմ == === Ղեկավարություն === Առաջին ալիքի գործադիր տնօրենն է Հովհաննես Մովսիսյանը ([[2020]] թ. [[նոյեմբեր]]ից)<ref>{{Cite web|url=https://yerevan.today/all/society/68796/hovhannes-movsisyany-nshanakvec-hanrayin-heroustaynkeroutyan-gortsadir-tnoren|title=Հովհաննես Մովսիսյանը նշանակվեց Հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն|last=Tatev|website=yerevan.today|language=hy-am|accessdate=2021 թ․ դեկտեմբերի 19}}</ref>։ Լրատվական բաժնի տնօրենը [[Պետրոս Ղազարյան]]ն է։ ==== Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության նախկին գործադիր տնօրեններ ==== * [[Ներսես Կագրամանով]] ([[1956]]-[[1960]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Մարատ Մարինոսյան]] ([[1956]]-[[1964]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության առաջին գեղարվեստական ղեկավար, իսկ [[1966]]-[[1971]] թթ.՝ հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Ջոն Կիրակոսյան]] ([[1966]]-[[1969]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * Մավր Դավթյան ([[1969]]-[[1970]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Ստեփան Պողոսյան]] ([[1970]]-[[1978]] - ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ, իսկ [[1978]]-[[1988]] թթ.՝ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Էմանվել Արաքսման-Մանուկյան]] ([[1988]]-[[1990]] - որպես ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]] ([[1990]]-[[1991]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Սամվել Գևորգյան (քաղաքական գործիչ)|Սամվել Գևորգյան]] ([[1991]]-[[1993]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Տիգրան Հակոբյան (լրագրող)|Տիգրան Հակոբյան]] ([[1993]]-[[1995]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Պերճ Ստեփանյան]] ([[1996]]-[[1997]]), * [[Համլետ Գասպարյան]] ([[1997]]-[[1998]]), * [[Տիգրան Նաղդալյան]] ([[1998]]-[[2000]]), * [[Արմեն Արզումանյան]] ([[2001]]-[[2010]], մինչ այդ՝ [[2000]]-[[2001]] թթ.-ին Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակար), * [[Գագիկ Բունիաթյան]] ([[2010]]-[[2013]]), * Մարգարիտա Գրիգորյան ([[2013]]-[[2020]])։ === Լրագրողներ և հաղորդավարներ === Հանրային հեռուստատեաընկերությունում տարբեր տարիների աշխատել են բազմաթիվ հայտնի լրագրողներ։ == Հաղորդումներ == === Լրատվական === * '''Լուրեր''' (նախկին անվանումներ՝ '''Շաբաթվա նորություններ''' ([[1957]]-[[1958]]), '''Նորություններ''' ([[1958]]-[[1975]]), '''Լրաբեր''' ([[1975]]-[[1998]]), '''Հայլուր''' ([[1991]] [[սեպտեմբեր]]-[[դեկտեմբեր]]` որպես այլընտրանքային լրատվություն, իսկ [[1998]]-[[2011]]՝ որպես լրատվական ծրագիր), '''Առաջին լրատվական''' ([[2011]]-[[2017]]), '''Օրակարգ''' ([[2017]]-[[2018]])), * '''«Մշակ» լուրեր''' (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[2008]]-[[2009]]), '''Ինդեքս''' (նախկին անվանումներ՝ '''Հայլուր Ինդեքս''' ([[2010]]-[[2011]]), '''Առաջին տնտեսական''' ([[2013]]-[[2017]]), '''Օրակարգ Ինդեքս''' ([[2017]]-[[2018]])) === Այլ հաղորդումներ === * Ագրո-TV (հաղորդման հեղինակ՝ Նելլի Սահակյան) * Խաչփողան (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Տաբուլա ռասա (հաղորդման վարող՝ Վահե Մկրտչյան) * Ինտերիեր (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Ավետիսյան) *Անիվների վրա (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Կինկոմ * Որակի նշան (հաղորդման վարողներ՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2001]]-[[2002]]), '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2002]]-[[2003]]), '''Կարինա Դանելյան''' ([[2010]])) * Մետեո-TV (հաղորդման վարողներ՝ '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2001]]-[[2005]]), [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2002]]-[[2004]])) *Չտեսնված կինո (հաղորդման վարող՝ Րաֆֆի Մովսիսյան) * Բաց նախագիծ (հաղորդման վարողներ՝ Թինա Խաչատրյան և [[Հրաչ Մուրադյան (հաղորդավար)|Հրաչ Մուրադյան]]) * Օտար խաղեր (հաղորդման վարողներ՝ '''Կարեն Ալիխանյան''', '''Նարինե Զախարյան''' ([[2005]]-[[2007]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2007]]-[[2008]])) * Աքլորականչ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Էկոհարթակ (հաղորդման վարող՝ Դավիթ Գրիգորյան) * Ազատ գոտի (հաղորդման վարողներ՝ [[Արտակ Վարդանյան (հաղորդավար, լրագրող)|Արտակ Վարդանյան]] ([[2011]]-[[2012]]), Էրիկ Անթառանյան ([[2012]]-[[2013]])) * Վարդապետը * Տեսանկյուն (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]], մինչ այդ հեռարձակվել է [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]] և [[TV5]]-ով) * Այլընտրանք * Այսօր իրականում (հաղորդման վարող՝ [[Պետրոս Ղազարյան]]) * Ֆրանկոֆոն Հայաստան * Լրագրողական մենամարտ * Վերադարձ դեպի ապագա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Տան մեծը (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Օրակարգից դուրս (հաղորդման վարող՝ Ագնեսա Խամոյան) *Հանրային օրակարգ (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]]) * Ճակատագրեր (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) *[[Սպասիր ինձ]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]] և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյան]]) * Հենց այսպես էլ ապրում ենք (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]]) * Առաջին տաղավար (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Ճակատագրեր․ օվկիանոսից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Հայաստանի համը (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Ուզում եմ դառնալ (հաղորդման վարող՝ Մերի Քոչարյան) * Եռանկյունի * Համի որակ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Կյանքը ափի մեջ (հաղորդման վարող՝ [[Լուիզա Ղամբարյան]]) * Հայն ու Հայաստանը (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * Մայրիկների ակումբ (հաղորդման վարող՝ Մերի Ներսիսյան) * Արտկանոն (հաղորդման վարող՝ [[Արամ Աբրահամյան (լրագրող)|Արամ Աբրահամյան]]) * Մասնագիտությունը՝ լրագրող (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) * Հանրալսարան * Մեր մեջ ասած (հաղորդման վարողներ՝ Արևիկ Ուդումյան, [[Կարինե Խոդիկյան]], [[Իրինա Դանիելյան]]) * Ճակատագրով՝ կին (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Ագրոժամ * Մենք և ժամանակը ([[Հայկ (կինոստուդիա)|«Հայկ» կինոստուդիայի]] հետ համատեղ, հաղորդման վարող՝ [[Ռուբեն Գևորգյանց]]) * Բարդ երկուշաբթի (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * IT մարդիկ (հաղորդման վարող՝ Նիկոլայ Հայրապետյան) * Մեր ժամանակների հերոսը * Խաղի կանոններ (հաղորդման վարող՝ Արմեն Սարգսյան) * Կեսգիշերն անց (հաղորդման վարողներ՝ [[Արթուր Բախտամյան]] և Հերմինե Ստեփանյան) * Նվիրյալները (հաղորդման վարող՝ [[Ցվետանա Պասկալևա]]) * Կապրենք, կտեսնենք ([[Հրաչուհի Ութմազյան]], Օվսաննա Սիմոնյան, [[Արթուր Ղուկասյան]], [[Արև Պետրոսյան]]) *Եթե բոլորը․․․ (հաղորդման վարողներ՝ Լիլիթ Մուրադյան և Վահե Խանամիրյան) *Չակերտներ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Խորհրդարանական շաբաթ * Հարցազրույց (հաղորդման վարողներ՝ [[Նվեր Մնացականյան]] ([[2011]]-[[2016]]), [[Պետրոս Ղազարյան]] ([[2019]]-ից)) * Կարծիք (հաղորդման վարողներ՝ [[Սերգո Երիցյան]] ([[1992-[[2003]]), [[Հրաչյա Պապինյան]] ([[2003]]-[[2011]])) * Ճառագայթ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է Համահայկական ալիքով) * Հրապարակում * Եվրոպական բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Օտար ամայի ճամփեքի վրա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Մերոնք (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Իմ իրավունքը (հաղորդման վարող՝ [[Արտյոմ Երկանյան]], իսկ դատը վարում էր [[Տիգրան Մուկուչյան]]ը, արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Դատաժամ (արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Հատուկ ռեպորտաժ (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կյանքը շարունակվում է * Հատուկ գոտի (հաղորդման վարող՝ Սուսան Սիմոնյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Հինգշաբթի (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * 15 օր (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * Հեռուստաօրագիր 1․12 * Մայրաքաղաք (հաղորդման վարող՝ [[Վարուժան Օլքինյան]]) * Երևան * Բարև (հաղորդման վարող՝ Վարդան Օնանյան) * Ոսկե դար * 360 աստիճան (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Հերիքյան]]) * Օրակարգ (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ [[Տիգրան Նաղդալյան]]) * Մեկ լուր * Մանրամասներ * Կեսգիշերային ճեպընթաց (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հինգերորդ անիվ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հայկական էկրան (հաղորդման վարող՝ [[Դավիթ Մուրադյան]]) * Հայաստանի Հանրապետության դեսպան (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայաստանի առեղծվածները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Աստղային WEEKEND (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Գայանե Հաջոյան) * Սիրո պատմություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Ավետիսյան (այլ կիրառումներ)|Կարեն Ավետիսյան]]) * Մշակութային հայացք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV-ով]] և Համահայկական ալիքով) * Պահանջարկ և առաջարկ (հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * [[Առողջություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) * Հինգերորդ անկյուն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], հետագայում հեռարձակվել է [[TV5]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]], հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) *[[Երջանկության մեխանիկան|Երջանկության մեխանիկա]] (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) *[[Գտնված երազ]] (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կնոջ հմայքի գաղտնիքը (հաղորդման վարող՝ Զառա Կարապետյան) * Անկախ տարիքից (հաղորդման վարող՝ Մերի Գրիգորյան) * Մեկ պատուհան * Մեդիա դիտորդ (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Գրիգորյան) * Եկեք հասկանանք (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) *Հույժ գաղտնի (հաղորդման վարող՝ Արմեն Ամիրյան) *Բառերից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ Հակինթ Բաղդասարյան) *Պատրաստենք միասին (հաղորդման վարող՝ Սարգիս Մկրտչյան) *«Այսօր» ամենօրյա քաղաքական հաղորդում (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևսով]], հաղորդման վարող՝ Հակոբ Ռուբինյան) *Բարև Էրգիր (հաղորդման վարող՝ [[Սամվել Թոփալյան]]) *«Ճանապարհ» և «Ճանապարհ. երազանքի հետքերով» (հաղորդման վարող՝ Րոֆֆի Պետրոսյան) === Ժամանցային === * Գուշակիր մեղեդին (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Նորաձևություն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Սիրարփի Ադամյան) * Երկու աստղ (հաղորդման վարողներ՝ [[Հրանտ Թոխատյան]] ([[2007]]), [[Շուշան Պետրոսյան]] ([[2007]], [[2009]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]] ([[2008]]), '''Աշոտ Լյուդվիգովիչ''' ([[2009]]), '''Մամիկոն Սիմոնյան''', '''Կարինա Դանելյան''' ([[2009]]-[[2010]]), ([[2011]])) * Երկու աստղ․ Օրագիր * Շաբաթ երեկո (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Աշոտ Ղազարյանը հրավիրում է (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Իմ տաղանդավոր ընտանիքը (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Ռուբիկոն (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ռուբիկոն + (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ոսկե սկավառակ * Ոսկե կլառնետ (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թոփ 10 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Արխիվ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հիթ-շքերթ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) * Բարի ախորժակ (հաղորդման վարողներ՝ '''Սեդրակ Դավիդյան (DJ Sedrag)''' ([[2000]]-[[2005]]), '''Սարգիս Մնոյան''' ([[2009]]-[[2010]])) * Ծիծաղի տուն (հաղորդման վարող՝ [[Արամայիս Սահակյան]]) * XXL (հաղորդման վարող՝ [[Գրիշա Աղախանյան|Գրիգոր Աղախանյան]]) * Երեկոյան կոկտեյլ (հաղորդումը հեռարձակվել է նաև [[Հայ TV|Հայ-TV]]-ով, հաղորդման վարողներ՝ [[Արմեն Պետրոսյան (Մենչ)]] և Գրիգոր Գասպարյան) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Քոմեդիով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով, [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * Թարսի պես (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * [[Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր (հայկական)|Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր]] (հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]]) * Մեր արխիվը (հաղորդման վարող՝ Մարատ Օրդյան) * Արվեստանոց * Դեպի կինո (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուիզա Ներսիսյան]] և [[Խորեն Լևոնյան]]) * [[Լավ երեկո]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Արամ MP3]] և [[Գարիկ Պապոյան]]) * Սիրո բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Ֆելիքս Խաչատրյան]]) * [[Հայաստան ջան]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Թեժ տասնյակ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Արման Մարգարյան''' ([[2002]]-[[2004]]), '''Էրիկ Անթառանյան''' ([[2004]]-[[2006]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2006]]-[[2007]]) [[Ավետ Բարսեղյան]], '''Շպռոտ''' ([[2007]]-[[2009]]) [[Արսեն Գրիգորյան (երգիչ, 1982)|Արսեն Գրիգորյան]] ([[2009]]-[[2010]])) * Թեժ տասնյակ․ Օրագիր * Կապիտալ շոու (հաղորդման վարող՝ Գրիգոր Գասպարյան) * Առավոտ լուսո (նախկին անվանումներ՝ '''Բարի լույս''', '''Առաջին ծրագիր''', '''Բարև, մենք ենք''') * Առաջին Ալիք սրճարան * Հայկական տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) * 100 տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *3-րդ ալիք. Ռետրո ( հաղորդման վարողներ՝ [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]], [[Արտավազդ Եղոյան]]) === Երաժշտական === * Երաժշտական փոստարկղ (հաղորդման վարող՝ [[Սուսաննա Շահինյան]]) * Երգ երգոց (հաղորդման վարող՝ [[Խորեն Լևոնյան]]) * Հայ երգի ակումբ (հաղորդման վարող՝ [[Քնարիկ Փիլոսյան]]) * Երաժշտական կյանք * Բենեֆիս (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուսինե Բադալյան]], [[Հակոբ Պապիկյան|Հակոբ Պապիկյան (Ժակ)]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2016]]-[[2017]])) * Ամենակարող երգիչ (հաղորդման վարողներ՝ Անի Քրիստի և [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Անփլագդ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Վինիլ (հաղորդման վարող՝ Արման Մարգարյան) * Ջազի ժամ (հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]]-ով, [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Երկիր Մեդիա]]-ով, հաղորդման վարող՝ [[Արմեն Թութունջյան]]) * Եվրատեսիլի օրագիր * Թոփ 50 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Կարինա Դանելյան) * Մեր ռետրոն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայկական էստրադա (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) *22։30 *22։30 ռետրո (հաղորդման վարողներ՝ Մարի Ավանեսյան, [[Արա Դեղտրիկյան]]) === Հումորային === * Այսպես էլ ապրում ենք *Ընտանյոք հանդերձ *Խմբագրություն․am *Ամուսնացածների լիգա * Տանդեմ === Մշակութային === * Արվեստը և իրականությունը (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * 8 1/2 (Ութ ու կես) (հաղորդման վարող՝ Զավեն Բոյաջյան) * Դեմքեր (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) * Կրկեսային ծրագիր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այսպես խոսեց (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայից հայ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ծագումով Հայեր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV-ով]]) * Տոհմածառ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երկիր Մեդիա]]-ով) * Հոբելյան (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այբ, բեն, գիմ (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Բոհեմ (հաղորդման վարող՝ Հարություն Ազարյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Դասական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ [[Էդուարդ Թոփչյան (դիրիժոր)|Էդուարդ Թոփչյան]]) * Մշակույթ և մշակութային գիտակցություն (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կինո և նորից կինո (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ Սեդա Սահակյան) * Հայադարան * Կաննի փառատոնի օրագիր * Փակ վարագույր (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Հոգևոր հայրենիք * Անծանոթ Հայաստան (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Բալայան]]) * Մատենադարան։ Ձեռագրերի գաղտնիքները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Արվեստն արվեստի համար (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կողք կողքի (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Հայրենեան (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կտոր մը Հայաստան * Հայաստանի ճամփեքով (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) === Սպորտային === * Ֆուտբոլային շաբաթ (հաղորդման վարող՝ [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյան]]) * Շախմատ 64 (հաղորդման վարող՝ [[Գագիկ Հովհաննիսյան]]) * Ֆուտբոլը Առաջինով (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) * Հայէքստրիմ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Սպորտ Գիլոյանի հետ (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Խաղից դուրս (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Հաղթանակ կերտողները *Շախմատի աշխարհ (հաղորդման վարող՝ Աղասի Ինանց) *Քո սպորտը === Ֆուտբոլային առաջնություններ === * [[Լա Լիգա|Լա լիգա]] ([[2004]]-[[2006]]) * [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈւԵՖԱ Չեմպիոնների լիգա]] ([[2006]]-[[2012]]) * [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) *[[Հայաստանի ֆուտբոլի առաջնություն]] ([[1996]]-[[2012]], [[2022]]-ից) === Փաստավավերագրական ֆիլմեր և հեռուստաֆիլմեր Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Ինչո՞ւ է աղմկում անցյալը (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայերը (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) *Ջավախք․ Լեռնեցիների օրրան (բաղկացած 9 մասից) *Անցյալը ներկա է (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) * Հավատի խորհրդավոր ուղին * Առաջին այրեր (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կյանքը սահմանին * Քաղաքը *Մենք ենք մեր հայերը (ցուցադրվել է [[1998]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[1999]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սիրո աստղ (ցուցադրվել է [[2003]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2004]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Ամանորի իրարանցում. Երկու աստղ (ցուցադրվել է [[2007]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-[[Ի|ի]] լույս [[2008]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) * Սկիզբ * Իմ գործը *Դեռ ցնցվող հիշողություն (նվիրված [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի 25-րդ տարելիցին, [[2013]] թ.) *Եվ թնդանոթները կլռեն *[[Էդուարդ Իսաբեկյան]]. Աշնանային նատյուրմորտ (նվիրված [[Էդուարդ Իսաբեկյան]]ի 100-րդ տարեդարձին) *57 կադր (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 57-րդ ամյակին, [[2013]] թ.) *Հանրային հեռուստաընկերություն 58 (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 58-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *[[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հայկական ռադիո]] 88 (նվիրված [[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հանրային ռադիոյի]] 88-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *Մամուլի օր - Ինֆորմացիայի կրիչի էվոլյուցիան *Ամանորը մեր անբաժան ընտանիքում (բաղկացած 2 մասից) *100-ամյա ճանապարհ *Արցախյան կոնյակի պատմությունը *Անավարտ թռիչքի պատմությունը ([[Անավարտ թռիչք (ֆիլմ)|«Անավարտ թռիչք»]] ֆիլմի մասին) *Մեր բասոն- Հենրիկ Ալավերդյան (նվիրված [[Հենրիկ Ալավերդյան]]ի 60-րդ տարեդարձին, [[1995]] թ.) *Մարդացնող մարդը (նվիրված [[Հրանտ Մաթևոսյան]]ի 80-րդ տարեդարձին) *Ուրվական. [[Հրայր Դժոխք]] *Ղարաբաղյան հակամարտությունը և Ռուսաստանը (բաղկացած 2 մասից) *Քառաթև հաղթանակ (նվիրված [[Շուշիի ազատագրում|Շուշիի ազատագրմանը]]) *Հավատարիմ արմատներին *Իմ ժամանակը․ [[Ռազմիկ Դավոյան]] (նվիրված [[Ռազմիկ Դավոյան]]ին) *Կյանքից երկար ձգվող սիմֆոնիա․ [[Արամ Ղարաբեկյան]] (նվիրված [[Արամ Ղարաբեկյան]]ի 60-րդ տարեդարձին) *Միայն ապրելը քիչ է (նվիրված [[Սիլվա Կապուտիկյան]]ին) *[[Էլվինա Մակարյան]]․ Լույսի և ստվերի ակորդ (նվիրված [[Էլվինա Մակարյան]]ի 65-րդ տարեդարձին) *Մուսալեռ․ Հարյուրամյակի հերոսամարտը *[[Վահագն Հովնանյան]] (նվիրված [[Վահագն Հովնանյան]]ի հիշատակին) *[[Ալբերտ Յավուրյան]]․ Մեկ սեր և ութ պատմություն (նվիրված [[Ալբերտ Յավուրյան]]ին) *[[Ավետիք Իսահակյան]]․ Վարպետը (նվիրված [[Ավետիք Իսահակյան|Ավետիք Իսհակյանին]]) *[[Հրաչյա Ներսիսյան]]․ Արտիստը (նվիրված [[Հրաչյա Ներսիսյան]]ին) *[[Վարդուհի Վարդերեսյան]]․ Հայ թատրոնի մեծ տիկինը (նվիրված [[Վարդուհի Վարդերեսյան]]ի հիշատակին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]] 30+40․ Հրաշագործի աշունը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *Իրական հեքիաթ *[[Օֆելյա Համբարձումյան]]․ Ժողովրդական երգերի հետքերով (նվիրված [[Օֆելյա Համբարձումյան]]ին) *Լինել [[Հրանտ Թոխատյան]] (նվիրված [[Հրանտ Թոխատյան]]ին) *Հայոց ուժը (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 24 ամյակին, [[2016]] թ.) *Եթե կյանքը լիներ ավելի երկար *Պղնձակոփ սիմֆոնիա *[[Վիլյամ Սարոյան]]․ Նրա սիրտը լեռներում է (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *[[Սամվել Մկրտչյան]]․ Բաբելոնյան դռներ բացողը *Արիա Վիտա․ մաեստրոյի կյանքի արիան ([[Գեղամ Գրիգորյան]]) (նվիրված [[Գեղամ Գրիգորյան]]ի հիշատակին) *[[Հարություն Կալենց]]․ Գունապատում (նվիրված [[Հարություն Կալենց]]ին) *Մերօրյա լեգենդը - Կոմանդոս (նվիրված [[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]ին) *[[Համո Սահյան]]․ Ես Հայաստանն եմ (նվիրված [[Համո Սահյան]]ին) *[[Ջիմ Թորոսյան]]․ Քարի հոգին (նվիրված [[Ջիմ Թորոսյան]]ին) *[[Հովհաննես Շիրազ]]․ Հավերժական սառույցների տակ ապրող սիրտը (նվիրված [[Հովհաննես Շիրազ]]ին) *Բեմից էկրան․ Մի ամբողջ կյանք *[[Վարդուհի Վարդանյան]]․ Անձայն մի երգ (նվիրված [[Վարդուհի Վարդանյան]]ին) *[[Կարեն Ջանիբեկյան]]․ Հոսանքին հակառակ (նվիրված [[Կարեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Երվանդ Մանարյան]]․ Ալամեզոն (նվիրված [[Երվանդ Մանարյան]]ին) *[[Սերո Խանզադյան]]-100․ Նա, ով հասկացավ քարերի լեզուն (նվիրված [[Սերո Խանզադյան]]ին) *[[Արմեն Խանդիկյան|Արմեն Խանդիիկյան]]․ Հոբելյան (նվիրված [[Արմեն Խանդիկյան]]ի 70-րդ տարեդարձին, [[2016]] թ.) *Անկախության քրոնիկոն (նվիրված [[Հայաստանի անկախության տոն|Հայաստանի անկախության]] 30 ամյակին, բաղկացած 6 մասից, [[1991]]-[[1996]] (առաջին մաս), [[1996]]-[[2001]] (երկրորդ մաս), [[2001]]-[[2006]] (երրորդ մաս), [[2006]]-[[2011]] (չորրորդ մաս), [[2011]]-[[2016]] (հինգերորդ մաս), [[2016]]-[[2021]] (վեցերորդ մաս)) *[[Արմեն Ջիգարխանյան|Զրույց Ջիգարխանյան]]ի հետ (նվիրված [[Արմեն Ջիգարխանյան]]ին) *Քաղաք քաղաքի տակ (նվիրված [[Երևանի մետրոպոլիտեն]]ի 35 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Էդմոնդ Քեոսայան]]․ Վերադարձի ուղի (նվիրված [[Էդմոնդ Քեոսայան]]ին) *[[Էդվարդ Միրզոյան]]․ Ինչ տալիս ես, դա է քոնը (նվիրված [[Էդվարդ Միրզոյան]]ին) *[[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ի աստղը (նվիրված [[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ին) *[[Ստեփան Շաքարյան]]․ Պե՞տք եմ ես ձեզ (նվիրված [[Ստեփան Շաքարյան]]ին) *[[Հովհաննես Զանազանյան]]․ № 10 (նվիրված [[Հովհաննես Զանազանյան]]ին) *[[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան]] + [[Նելլի Խերանյան|Նելլի]] = Սեր (նվիրված [[Նելլի Խերանյան]]ին և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյանին]]) *[[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]․ Չեմ հավատում (նվիրված [[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]) *Ճանապարհ դեպի Մալթա *[[Մակար Եկմալյան]]․ Պատարագ (նվիրված [[Մակար Եկմալյան]]ին) *[[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]․ Գիտության մեջ արտիստ (նվիրված [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]) *[[Սուրեն Ռշտունի]]․ Կես դար հեքիաթում (նվիրված [[Սուրեն Ռշտունի|Սուրեն Ռշտունուն]]) *Եթերային 60 ակնթարթ (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 60 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Գուրգեն Մելիքյան]]․ Սրտխփոց հանուն․․․ (նվիրված [[Գուրգեն Մելիքյան]]ին) *[[Արաքս Մանսուրյան]]․ Կռունկ, ուստի՞ կուգաս (նվիրված [[Արաքս Մանսուրյան]]ին) *[[Վերջալույս Միրիջանյան]]․ Աշնանային բնապատկեր (նվիրված [[Վերջալույս Միրիջանյան]]ին) *[[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]]. Առաջին ձայնասկավառակի շնորհանդես մենահամերգ *Հայոց բանակ-15 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 15 ամյակին, [[2007]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հատուկ նշանակության երգեր (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-16 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 16 ամյակին, [[2008]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-18 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 18 ամյակին, [[2010]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-20 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 20 ամյակին, [[2012]] թ.) *Հայոց բանակ-21 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 21 ամյակին, [[2013]] թ.) *Հայոց բանակ-25 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 25 ամյակին, [[2017]] թ.) *Պետրոս Շուժունյան․ Երաժշտական կամուրջներ (նվիրված կոմպոզիտոր Պետրոս Շուժունյանին) *[[Էդգար Էլբակյան]]․ Անավարտ միզանսցեն (նվիրված [[Էդգար Էլբակյան]]ին) *[[Չարենց]]․ Մի ճրագ մթում (նվիրված [[Եղիշե Չարենց]]ի 120-րդ տարեդարձին, [[2017]] թ.) *[[Արմեն Բուդաղյան]]․ Ուսուցիչը (նվիրված [[Արմեն Բուդաղյան]]ին) *Ապրիլից ապրիլ *[[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]․ Իմ խոսքը բալետն է․․․ (նվիրված [[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]) *[[Յուրի Երզնկյան]]․ Ճակատագրի դիմանկար (նվիրված [[Յուրի Երզնկյան]]ին) *Պատերազմի ու խաղաղության կռիվը (բաղկացած 2 մասից) *Գործ № 22/21. [[Սողոմոն Թեհլիրյան]] (նվիրված [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]ին) *[[Թաթուլ Կրպեյան]]․ Գետաշենի արծիվը (նվիրված [[Թաթուլ Կրպեյան]]ին) *Հանուն կյանքի *[[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]․ Հայ թատրոնի ժայռը (նվիրված [[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Համո Բեկնազարյան]]․ Իլուզիոն (նվիրված [[Համո Բեկնազարյան]]ին) *Ճանապարհ դեպի․․․[[Ֆրունզե Դովլաթյան]] (նվիրված [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ին) *Հաղթազանգ *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոնի մարդը (նվիրված [[Երվանդ Ղազանչյան]]ին) *[[Լևոն Թոքմաջյան]]․ Երգող քարեր (նվիրված [[Լևոն Թոքմաջյան]]ին) *[[Երվանդ Երզնկյան]]․ Երևանյան ակորդ (նվիրված [[Երվանդ Երզնկյան]]ին) *Անկախության խորհրդանշանները *Երազողները *Հովհաննես Խաչադուրյան․ [[Օհան Դուրյան]] (նվիրված [[Օհան Դուրյան]]ին) *[[Էդուարդ Մարգարով]]․ Գնդակի տիրակալը (նվիրված [[Էդուարդ Մարգարով]]ին) *[[Անտոն Աղայանց]] (նվիրված [[Անտոն Աղայանց]]ի հիշատակին, [[2017]] թ.) *Մայր թատրոնի մենախոսությունը *Մուսալեռից Այնճար *[[Լորիս Ճգնավորյան]]․ Ազատության ոգին (նվիրված [[Լորիս Ճգնավորյան]]ին) *[[Արթուր Թարխանյան]]․ Ապագայի ճարտարապետը (նվիրված [[Արթուր Թարխանյան]]ին) *Հնչեղ կին․ Տատյանա Բագրատովնա (նվիրված [[Տատյանա Հայրապետյան]]ին) *Թումանյան․ Եվ սիրտ, և կամք, և միտք (նվիրված [[Հովհաննես Թումանյան]]ին) *Իմ սփռված մեծ ընտանիք *Մանկության երկաթե ուղին *Մարզահամերգային համալիրի թռիչքը *[[Մարտիրոս Սարյան]]․ Լուսավորը (նվիրված [[Մարտիրոս Սարյան]]ին) *[[Ավետ Ավետիսյան]]․ Ազգային բեմի վարպետը (նվիրված [[Ավետ Ավետիսյան]]ին) *Պարույր Սևակ․ Խարույկ սառույցի վրա (նվիրված [[Պարույր Սևակ]]ին) *[[Գևորգ Բաշինջաղյան]]․ Արարատի պոետը (նվիրված [[Գևորգ Բաշինջաղյան]]ին) *[[Վահան Տերյան]]․ Վիհի եզերին (նվիրված [[Վահան Տերյան]]ին) *[[Զուլում Գրիգորյան]] (նվիրված [[Զուլում Գրիգորյան]]ին) *[[Վիկտոր Համբարձումյան]]․ Տիեզերք տիեզերքում (նվիրված [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ին) *[[Մինաս Ավետիսյան]]․ Իմ խիղճը իմ նկարներն են (նվիրված [[Մինաս Ավետիսյան]]ին) *Կինոթատրոն Մոսկվա․ Հնի ու նորի խաչմերուկում *[[Ռոբերտ Աբաջյան]] (նվիրված [[Ռոբերտ Աբաջյան]]ին) *Փոքրիկ երգիչը *Մարկ Պետրոսյան\\․ Հեռուստատեսության նվիրյալը (նվիրված [[Մարկ Պետրոսյան]]ին) *[[Էլմիրա Հեքեքյան]]․ Հեռուստատեսության պիոներներից (նվիրված [[Էլմիրա Հեքեքյան]]ին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]]․ Ապրելու ժամանակը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *[[Ակսել Բակունց]]․ Օ, Զանգեզուր, օ, Կյորես․․․(նվիրված [[Ակսել Բակունց]]ին) *[[Ալբերտ Մկրտչյան]]․ Մուշեղիչ (նվիրված [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյանին]]) *[[Կոմիտաս]]․ Հնչող, շնչող, կանչող ձայներ (նվիրված [[Կոմիտաս]]ին) *[[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]․ «Ոչ»-ի ու «Այո»-ի արանքում (նվիրված [[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]ին) *«Գնացքից դուրս» (Ֆիլմ ֆիլմի մասին) *«Գնացք № 1» (ցուցադրվել է [[2017]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2018]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *[[Հովհաննես Զարդարյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Զարդարյան]]ին) *[[Հրաչյա Սարուխան]]․ Կրկնաղերս (նվիրված [[Հրաչյա Սարուխան]]ին) *[[Սայաթ-Նովա]] (նվիրված [[Սայաթ-Նովա]]յին) *[[Արամո]]․ Միշտ Երևանցի (նվիրված [[Արամո]]յի 50-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Կարպ Խաչվանքյան․ Հայ Չապլինը (նվիրված [[Կարպ Խաչվանքյան]]ին) *Նաիրի *[[Արշիլ Գորկի]] (նվիրված [[Արշիլ Գորկի|Արշիլ Գորկուն]]) *[[Ստեփան Պողոսյան]]․ Արմատների ուժը (նվիրված [[Ստեփան Պողոսյան]]ին) *[[Վիլեն Գալստյան]]․ Բեմ տանող ուղին (նվիրված [[Վիլեն Գալստյան]]ին) *«Երևան իմ սեր» հիմնադրամ *[[Վիգեն Չալդրանյան]]ի ֆիլմերի ցուցադրություն *[[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]․ 55 նոտա օկտավայում (նվիրված կոմպոզիտոր [[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]ի 55-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Ալեքսանդր Թամանյան (նվիրված [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ին) *Արամ Խաչատրյան (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին) *Արմեն Էլբակյան․ Այս պիեսի հերոսը ես եմ (նվիրված [[Արմեն Էլբակյան]]ին) *Վիլյամ Սարոյան (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *Նուբայի ոչ նուբացի մարդասերները *Սոֆի․ Կին, որը պարում է (նվիրված [[Սոֆի Դևոյան]]ին) *Մաքուր Էներգիա․ Ամերիկյան փորձը *Նպատակը՝ ոչնչացում *Դերսիմ․ վերադարձող ինքնություն *[[Աննա Հեդվիգ Բյուլ|Աննա Հեյդվիգ Բյուլ]]․ Վերջին աղոթքը *Սիրիահայեր․ Նոր կյանքին ընդառաջ (Հակոբ Շահինյան) *Քամի *Հանճարեղության թեորեմը *[[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]․ Ժամանակի մերկապնակը (նվիրված [[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]) *Հայոց պետության վերածնունդը (նվիրված Հայաստանի առաջին հանրապետության 100 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2018]] թ.) *Վլադիլեն Բալյան․ Հոգուց (նվիրված [[Վլադիլեն Բալյան]]ին) *Ստեփան Մարտիրոսյան․ Օպերատորական հայացք (նվիրված [[Ստեփան Մարտիրոսյան]]ին) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Ալեքսեյ Գերման կրտսեր]] *Սալմաստից Թադե *[[Ազատ Գասպարյան]]․ Ճշմարտության մարդը (նվիրված [[Ազատ Գասպարյան]]ին) *[[Վահագն Հայրապետյան]]․ Joker (նվիրված [[Վահագն Հայրապետյան]]ին) *Հրանտ Դինք․ 1 500 000 + 1 (նվիրված [[Հրանտ Դինք]]ին) *Վազգեն Ասատրյան․ Դո մաժոր (նվիրված բաս-կիթառահար Վազգեն Ասատրյանի 60-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Դեպի Մանկական Եվրատեսիլ 2018 *Գևորգ Էմին (նվիրված [[Գևորգ Էմին]]ին) *Ազնավուր (կենսագրություն) (նվիրված [[Շառլ Ազնավուր]]ի հիշատակին) *Ֆելիքս (նվիրված [[Ֆելիքս Եղիազարյան]]ին) *[[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջին]] (նվիրված [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջինին]]) *[[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]․ Ձկնորսների կողքին ապրող վավերագրողը (նվիրված [[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]) *Յար, արի Գյումրի *L.E.V.O.N *Միշտ Մոնթե (նվիրված [[Մոնթե Մելքոնյան]]ին) *[[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]․ Էկստրապոլյացիա (նվիրված [[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]) *Լևոն Խեչումյան․ Մտորումներ *[[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյան]]․ Կյանք կրկեսի մեջ (նվիրված [[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյանին]]) *Համլետ Ղուշչյան․ 45 տարի հեռուստատեսությունում (նվիրված Համլետ Ղուշչյանին) *[[Հովհաննես Չեքիջյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Չեքիջյան]]ին) *Ավրորա մրցանակի ազդեցությունը *Զրույց [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ի հետ *Պոլիտեխ *Երևանի վերջին առաջին քարտուղարը՝ Միխայիլ Մինասբեկյան (նվիրված [[Միխայիլ Մինասբեկյան]]ին) *Ժամանակի բեկորները *[[Թովմաս Պողոսյան]]․ Երգի ակունքը *Սերը *Խոսում է Երևանը *Ռաֆոն (նվիրված [[Ռաֆայել Իսրայելյան]]ին) *Վենետիկի հայագիտական դասընթաց *Մարդասիրական առաքելություն Սիրիայի արաբական հանրապետությունում *[[Նարեկ Դուրյան]]․ Երևանցին Փարիզից *Դեպի Եվրատեսիլ 2019 *Արմեն Խոստիկյան․ Կոչումով կատակերգու (նվիրված [[Արմեն Խոստիկյան]]ին) *Արամը (նվիրված [[Արամ Մանուկյան (ռազմական, պետական գործիչ)|Արամ Մանուկյանին]]) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Վլադիմիր Պոզներ]] *Երկաթյա Տիգրան․ [[Տիգրան Պետրոսյան]] *Մոհիկանը․ [[Ստեփան Շաքարյան]] *Մուտքը՝ ներսի կողմից *Գործ № 00578 *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոն, ուրիշ ոչինչ *[[Արտո Թունջբոյաջյան|Արտո]] 1/2 *Վարդապետը (նվիրված [[Կոմիտաս]]ի 150 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2019]] թ.) *[[Մելիք Մավիսակալյան]]․ Հարմոնիա *[[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]] 70 (նվիրված [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]]) *Հաղթենք ապրելով․ [[Գևորգ Էմին]] *[[Ներսես Հովհաննիսյան]]․ Ծնունդով Հայֆիլմից *Ինձ բացակա չդնեք․ [[Սոս Սարգսյան]] *[[Վահագն Տեր-Հակոբյան]]․ Օպերատորը կադրում *[[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյան]] 115 (նվիրված [[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյանին]]) *Իմ երազանքի ճանապարհը *Վարպետի կինոն *Ես ու [[Նիկոլայ Ծատուրյան]]ը *[[Կառլեն Եսայան]] *Չվերթ № 1 (ցուցադրվել է [[2019]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2020]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սեր ճառագող թատրոնը *[[Արմեն Տիգրանյան (երգահան)|Արմեն Տիգրանյան]]․ Երազանք իրականացնողը *Ռադիոյի ձայնը *Սահմաններ *Արամ Խաչատրյան․ Արվեստագետ քաղաքացին (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին, բաղկացած 4 մասից, [[1985]] թ.) *Վիլեն Զաքարյան․ Նորարարը (նվիրված [[Վիլեն Զախարյան|Վիգեն Զաքարյանին]]) *[[Արտեմի Այվազյան]]․ Ձեզ համար եմ հորինել *[[Մարտին Վարդազարյան]]․ Շնորհակալ եմ *Երջանկատուն *Հանդիպում․ [[Յուրի Դավթյան]] *[[Յուրի Դավթյան]] [[1929]]-[[2020]] *Մի ճակատագրի լիբրետո․ [[Էդգար Հովհաննիսյան]] *Մալխաս (նվիրված [[Լևոն Մալխասյան]]ին) *Ինքնության պահապանները *Մի ֆիլմի պատմություն․ Անատոլիական պատմություն === Ուսուցողական և ինտելեկտուալ հաղորդումներ === *Հանրային դաս *Բաց դաս *Բոնուս (մինչ այդ հաղարդումը ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Մեսրոպ Առաքելյան''' ([[2003]]-[[2005]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2005]]-[[2008]])) *Մենք գիտենք, որ դու գիտես (հաղարդման վարող Մամիկոն Սիմոնյան) *Մեր լեզուն մեր խոսքը (հետագայում ցուցադրվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, այժմ հեռարձակվում է USArmenia TV-ով և Նոր Հայաստանով, հաղորդման վարող՝ [[Արտեմ Սարգսյան (լեզվաբան)|Արտեմ Սարգսյան]]) *[[Դու գիտես]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *Գերազանցիկը (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *[[Հայ-Q]] (հաղարդման վարող [[Արման Աբովյան]]) === Մանկական հաղորդումներ === * Արևիկ (ցուցադրվել է նաև [[Արմենակոբ]]ով, հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Արևներ (ցուցադրվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Գժուկ (ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Դո Ռե Մի (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ժուկով ժամանակով (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով և Նոր Հայաստանով) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կենգուռու * Մանկական լիգա * Տուտտի Ֆրուտի * Տուն տունիկ *Մոլորակ № 612 *Ինչուների մոլորակ *Ուչիկ բուչիկ === Ռազմական հաղորդումներ === * Զինուժ * 02 * Մարտիկ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Զրույցներ պատերազմի մասին (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Իմ բանակը * Առաջին գիծ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Հատուկ ջոկատ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) === Հեռուստասերիալներ Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Երևակայական խաղ կամ Ֆորդ ([[1998]] թ.) * Հանուն սիրո * Քաղցր կյանք * Կյանքի կարուսել (հետագայում հեռուստասերիալը ցուցադրվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) *[[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|Մի վախեցիր]] (HK Productions-ի և [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Երևան ստուդիայի]] հետ համատեղ) * Աննա *Որբերը * Գեներալի աղջիկը * Հրեշտակների դպրոցը * Լքյալները * [[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված Աղավնի]] * 3 ընկեր * Մեր գյուղը * ԱԻՆ 911 * Շտապ օգնություն 3D * [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|Հատուկ բաժին]] (Arriva films-ի հետ համատեղ) * Անատոլիական պատմություն * Ճակատագրի պատասխանը * Հանդիպման վայր * Փողոցի շներ * Թողություն * Բալենի (ըստ [[Շահեն Թաթիկյան]]ի «Ապրեցեք երկար» համանուն վեպի մոտիվներով) * Բացիր աչքերդ * Ծղրիդի երգը (ըստ [[Գրիգոր Բալասանյան (արձակագիր)|Գրիգոր Բալասանյանի]] «Պատուհանի տակ ծղրիդն է երգում» համանուն վեպի մոտիվներով) * Քաոս (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * Շահմարի առեղծվածը (ըստ [[Մկրտիչ Սարգսյան]]ի [[Շահմարի առեղծվածը|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Ժիրայր Գլենց (ըստ [[Մկրտիչ Արմեն]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * [[Վերջին ուսուցիչը (սերիալ)|Վերջին ուսուցիչը]] (ըստ [[Վարդգես Պետրոսյան]]ի [[Վերջին ուսուցիչը (վիպակ)|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Պատվի համար (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) === Լատինոամերիկյան և ամերիկյան հեռուստասերիալներ հայերեն թարգմանությամբ === * Իմ երկրորդ մայրը * [[Բաբելոնի աշտարակը (սերիալ)|Բաբելոնի աշտարակը]] * [[Կյանքը սեր է]] * Նոր կյանք * Իզաբելլա * [[Կորուսյալները (հեռուստասերիալ)|Կորուսյալները]] *[[Գերբնական (հեռուստասերիալ)|Գերբնականը]] * [[Անգին զարդը (հեռուստասերիալ)|Անգին զարդը]] * [[Ժամանակից դուրս|Ժամանակի միջով]] * Վրեժը * Սոֆյա տուր ինձ ժամանակ * Գնչուհիներ * [[Տիկին պետքարտուղար]] *[[Լավ բժիշկը (հեռուստասերիալ)|Լավ բժիշկը]] ===Փառատոններ և մրցանակաբաշխություններ=== * Կռունկ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ|Մանկական Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2007 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2008 * Թոփ 2009 * Թոփ 2010 * Թոփ 2011 * Թոփ 2012 == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Logo of the First channel of Armenian Television (1990-1993).svg|Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագրի տարբերանշանը ([[1990]]-[[1993]], օգտագործվել է գլխագրերի ժամանակ) Պատկեր:Logo of the First channel of Armenian Television (1993-1994).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիքի տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1993]]-[[1994]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Television logo (1994-1995).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1994]]-[[1995]] թթ.-ին) Պատկեր:Logo of the State Television of Armenia (1996-1997).svg|Հայաստանի պետական հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1996]]-[[1997]] թթ.-ին) Պատկեր:National Television of Armenia logo (1997).svg|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1997]] թ.-ին) Պատկեր:National Television of Armenia logo (1997-1999).svg|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության տարբերանշանը ([[1997]]-[[1999]], օգտագործվել է գլխագրերի ժամանակ) Պատկեր:National Television of Armenia logo (1997-2001).svg|Հայաստանի ազգային, հետո՝ հանրային հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1997]]-[[2001]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2001-2003).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2001]]-[[2003]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2003]]-[[2013]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2003-2013).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը ([[2003]]-[[2013]], օգտագործվել է հիմնականում ԶԼՄ-ներում և տպագրերում) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2013]]-[[2016]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Public TV logo.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2016]]-[[2021]] թթ․-ին) </gallery> ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://www.1tv.am/ Առաջին ալիքի կայքը] *[https://www.facebook.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ֆեյսբուքում] *[https://twitter.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Թվիթերում] *[https://www.instagram.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ինստագրամում] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:1955 հիմնադրումներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրային Հեռուստաընկերություն]] sqim9qid4wh4qpl8szmf8924v83d8ts 8485466 8485463 2022-08-08T19:49:15Z CommonsDelinker 212 "National_Television_of_Armenia_logo_(1997-1999).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an articl wikitext text/x-wiki {{Այլ|Առաջին ալիք (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | անվանում = | տեսակ = հեռուստաընկերություն | ոճ = ՊՓԲԸ | հիմնադիր = [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ]] | վայր-քաղաք = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]<br />{{դրոշ|Երևան}}[[Երևան]] | վայր-երկիր = Նորք, Գարեգին Հովսեփյանի 26 | վայր = | սպասարկվող տարածք = {{ARM}}<br>{{NKR}}<br>[[File:Newworldmap.svg|22px]] միջազգային<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Հ1 արբանյակային հեռարձակում]</ref> | արդյունաբերություն = | արտադրանք = մեդիա | ծառայություններ = [[հեռուստատեսություն]], [[կայք]]եր | հասույթ = | զուտ շահույթ = 3,448,664,000 ֏ ([[2015]])<ref>[http://www.1tv.am/files/1/51/2015%20թ․%20ֆինանսական%20հաշվետվություններ%20անկախ%20աուդիտորի%20եզրակացությամբ.pdf 2015 թ․ ֆինանսական հաշվետվություններ անկախ աուդիտորի եզրակացությամբ]</ref> | աշխատողների թիվ = | parent = | ստորաբաժանումներ = Առաջին ալիք<br />Համահայկական ալիք | դուստր ընկերություններ = | սեփականատեր = [[Հայաստանի Կառավարություն]] | ընկերության կարգախոս = [[Առաջին]]ը [[1956 թվական]]ից |պատկերանիշ= |չափ= |box_width=20 |imagesize=180 |նախկին անվանում=|անուն=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|նախկին='''Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագիր''' ([[1956]]-[[1991]]),<br />'''Հայկական հեռուստատեսություն''' ([[1991]]-[[1993]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիք''' ([[1993]]-[[1994]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսություն''' ([[1994]]-[[1996]]),<br />'''Հայաստանի պետական հեռուստատեսություն''' ([[1996]]-[[1997]]),<br /> '''Հայաստանի ազգային հեռուստատեսություն''' ([[1997]]-[[2001]]),<br />'''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ([[2001]]-ներկա) |ընկերության անվանում=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն |հիմնադրված է=[[սեպտեմբերի 5]], [[1955]] <br />(հիմնադրման տարեթիվ)<br />[[նոյեմբերի 29]], [[1956]]<br />(եթերի սկիզբ) |երկիր={{ARM}} |color=#DCDCDC |գույն=#DCDCDC |գլխավոր անձինք='''Հովհաննես Մովսիսյան''' (գործադիր տնօրեն)|տարբերանշան= }} '''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ('''Հ1''') նաև հայտնի է որպես՝ '''Առաջին ալիք''', հայկական պետական հանրային հեռուստատեսություն։ Հիմնադրվել է [[1955 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 5]]-ին։ ==Պատմություն== === Խորհրդային տարիներ === Հայաստանի հեռուստատեսությունը հիմնվել է [[1955]] թ. [[սեպտեմբերի 5]]-ին [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ|ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդ]]ի որոշմամբ։ Առաջին եթերը կայացավ [[1956 թվական]]ի [[նոյեմբերի 29]]-ին։ Կանոնավոր հաղորդումները հեռարձակվում էին շաբաթական չորս անգամ՝ [[երեքշաբթի]], [[հինգշաբթի]], [[շաբաթ]] և [[կիրակի]] օրերին՝ երկուական ժամով։ [[1957]] թվականի [[նոյեմբերի 7]]-ին հեռարձակվել է արտաստուդիական անդրանիկ հեռարձակումը։ Կարճ ժամանակում հեռուստատեսությունը դարձել է քաղաքային, մշակութային, գիտաճանաչողական, ուսուցողական և այլ ինֆորմացիայի կարևորագույն միջոց ([[1987 թվական]]ին հանրապետության ընտանիքների 93%-ը հեռուստացույց ուներ)։ [[1970 թվական]]ին շահագործման է հանձնվել Նորքի հեռուստատեսային համալիրը (հանրապետական հեռուստակենտրոն)։ Առաջին տեսագրումը կատարվել է [[1971 թվական]]ին։ [[1972 թվական]]ին գործարկվել է [[Երևան]]-[[Դոնի Ռոստով]] ռադիոռելեային գիծը, որով կենտրոնական հեռուստատեսությունը (ԿՀ) ընդունում էր հեռուստաընկերության հաղորդումները։ [[1973 թվական]]ից գործում է [[Նորք (հեռուստաալիք)|հեռուստաընկերության 2-րդ ծրագիրը]]։ [[1977 թվական]]ից ընդունվում էին ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ Գունավոր պատկերմամբ առաջին հաղորդումը հայկական հեռուստատեսությամբ տրվել է [[1971]] թ. [[մայիսի 1]]-ին։ [[1981 թվական]]ից հեռուստաընկերության հաղորդումները հեռարձակվում էին միայն գունավոր պատկերմամբ։ [[1987]] թվականի դրությամբ հանրապետության ռադիոռելեային գծերի երկարությունը կազմել էր [[1330]] կմ։ [[1987]] թվականին գործել են ԿՀ առաջին և երկրորդ, հեռուստաընկերության երկու ծրագրերը՝ 43,9 ժամ ընդհանուր տևողությամբ, որից հեռուստաընկերության հաղորդումները՝ 14 ժամ։ Հեռուստաընկերության առաջին ծրագրով տրվում էին ինֆորմացիոն հասարակական-քաղաքացիական, ուսուցողական, գեղարվեստական և մարզական հաղորդումներ։ Երկրորդ ծրագիրը նախատեսված էր [[Երևան]]ի և [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|դրա շրջակայքի]] համար։ [[1987 թվական]]ին հեռուստատեսային առնվազն մեկ ծրագիր ընդունելու հնարավորություն ուներ հանրապետության բնակչության 99%-ը։ Բնակչության 97%-ը ընդունել է ԿՀ առաջին ծրագրի, 84%-ը՝ ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ ՀՀ արտադրական-ստեղծագործական աշխատանքները կոորդինացնում էր ծրագրերի գլխավոր դիրեկցիան, որը միավորում էր հաղորդավարների, թողարկիչների, նկարիչների, հնչյունային ռեժիսորների, հեռուստատեսային օպերատորների, կինոցուցադրումների բաժնի և ֆիլմադարանի աշխատանքը։ ՀՀ ծրագրերի նյութերը պատրաստվել են պրոպագանդայի, ինֆորմացիայի, կոմունիստական «դաստիարակության», երիտասարդական, մանկապատանեկան, ուսուցողական և գիտահանրամատչելի, գրականության և արվեստի, դրամատիկական, երաժշտական, նամակների և սոցիոլոգիական ուսումնասիրությունների, ռուսերեն և խորհրդային այլ երկրների լեզուներով տրվող, Փոխանակային և ԿՀ ու համամիութենական ռադիոյի համար հաղորդումներ պատրաստող խմբագրությունները։ Պրոպագանդայի գլխավոր խմբագրության «Հրատապ էկրան», «Հեռուստատեսային պրեսկոնֆերանս», «Արձագանք», «Հնգամյակի սոցիալ-տնտեսական պրոբլեմները», «Պարենային ծրագիրը գործողության մեջ»,«Պատմվածքներ կոմունիստների մասին» հաղորդումներն ու հանդեսները մեծապես օժանդակում էին կուսակցական կազմակերպությունների պրոպագանդային։ Ինֆորմացիայի գլխավոր խմբագրության «Իրադարձություններ, երկրներ, պրոբլեմներ», «Կապիտալիզմն առանց դիմակի» հաղորդաշարերում մեկնաբանվում են միջազգային կյանքի, պատերազմի ու խաղաղության հարցեր, ըստ ամենայնի լուսաբանվում ԽՍՀՄ արտաքին քաղաքականությունը, խորհրդային գաղափարախոսության տեսանկյունից քննադատվում արևմտյան երկրների (ԱՄՆ, եվրոպական երկրներ) քաղաքականությունը։ Խորհրդային պետության ներքին և արտաքին քաղաքականության, խորհրդային ապրելակերպի պրոպագանդմանն էին ծառայում «Երաշխավորված է սահմանադրությամբ», «Սովետական ապրելակերպ», «Արվեստագետն ու ժամանակը», «Խոսք երիտասարդությանը», «Կարգապահությունն ու մենք», «Որակի գումարելիները», «Իմ հայրենիքը ԽՍՀՄ-ն է», «Ձայն խաղաղության», «Մոլորակին մաքուր երկինք» և այլ հաղորդաշարեր։ Աճող սերնդի կոմունիստական ոգով դաստիարակության նպատակին էին ուղղված «Խարույկ», «Արիության դասեր», «Անխախտ բարեկամություն», «Հետաքրքիր հանդիպումների ակումբ», «16-18» մանկական հանդեսները, «Մենք և երեխաները» հաղորդաշարը։ Նախադպրոցական տարիքի երեխաների համար գործել են [[Հայոց լեզու|հայոց]] և [[ռուսաց լեզու]]ների ուսուցման հաղորդաշարերը։ Առանձին հաղորդումներ էին նվիրվում սովետական ժողովուրդների գրականությանը, հայ ժողովրդի պատմությանը։ Գեղարվեստական հաղորդումներից լայն ճանաչում ունեն «Դրական կամուրջներ», «[[Մեր լեզուն, մեր խոսքը]]» (ՀԽՍՀ պետական մրցանակ, [[1985]]), «Բյուրակն», «Նորք», «Հայ երգի ակումբ», «Երաժշտական կյանք», «[[Երաժշտական Փոստարկղ]]» հանդեսները։ Պարբերաբար տրվել են ԽՍՀՄ պետությունների և [[սոցիալիստական ճամբար]]ի այլ երկրների երաժշտական ու գեղարվեստական կոլեկտիվների, անհայտ կատարողների ելույթներ։ [[1970 թվական]]ին ստեղծվել է հեռուստատեսային կինոնկարների «Երևան» ստուդիան, որը տարեկան նկարահանում ու մշակում էր միջինում շուրջ 320 ժ կինոժապավեն, որից 20-ը՝ 35 մմ։ Ստուդիայի թողարկած մի շարք կինոնկարներ միութենական փառատոների մրցանակակիրներ էին, իսկ «[[Ձորի Միրոն (ֆիլմ)|Ձորի Միրո]]», «Արամ Խաչատրյան», «[[Անուշ (ֆիլմ, 1983)|Անուշ]]» և «Քառյակ» ժապավեններն արժանացել էին հեռուստատեսային ֆիլմերի համամիութենական փառատոների գլխավոր մրցանակներին։ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետկոմի կողմը [[1957]] թ. հրատարակում է «Եթերում է Երևանը» (հայերեն և ռուսերեն) հեռուստատեսային հաղորդումների ծրագիր-տեղեկատուն։ === Անկախության շրջան === [[1990]]-ական թվականների սկզբում հեռուստատեսությունը համեմատաբար ազատվեց գրաքննությունից{{փաստ}}։ Հասարակական-քաղաքական հաղորդումներին զուգահեռ ավելացան և նոր ձևով ներկայացան ժամանցային հաղորդումները։ Մեծ մասսայականություն էր վայելում «Խճանկար» ծրագիրը, որը [[1990 թվական]]ի վերջին օրը ներկայացրեց «Ճամփորդություն դեպի [[1991 թվական]]» 24 ժամանոց հեռուստամարաթոնը։ Մեկ ամիս անց, [[1991]] թ. [[փետրվարի 19]]-ին ծնվեց նոր հաղորդաշար՝ «3-րդ ալիք»-ը, որի հիմնական ստեղծագործական խումբը հավաքվեց առաջին օրվանից. Արտակ Արզումանյան, Էլմիրա Արսենյան, [[Արտավազդ Եղոյան]], Վաչագան Ներսիսյան, [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]]։ [[1996 թվական]]ից Հ1-ը «Hot Bird» արբանյակից սկսեց հեռարձակվել [[Եվրոպա]]յում, [[Մերձավոր Արևելք]]ում և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում, իսկ [[2000 թվական]]ից նաև [[Հեռավոր Արևելք]]ում, [[Ավստրալիա]]յում, [[ԱՄՆ]]-ում և [[Կանադա]]յում։ [[1999 թվական]]ից Հայաստանի հեռուստատեսությունը սկսեց հեռարձակվել արբանյակային կապով, որն իրականացավ ՀՀ Կապի նախարարության և իտալական «[[:it:Telespazio TV|Տելեսպազիո]]» ընկերության միջև կնքված պայմանագրով։ Ներկայումս Հանրային Հեռուստաընկերության միջազգային «Հայաստան 1» արբանյակային հեռուստաալիքը հեռարձակվում է ողջ աշխարհում<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Ծածկույթ - Հանրային հեռուստաընկերություն]</ref>, իսկ ահա [[2000 թվական]]ից գործողության մեջ մտած նոր օրենքի համաձայն Ազգային հեռուստատեսությունը վերանվանվեց Հանրային հեռուստաընկերության՝ «Հ1» տարբերանշանով։ Այդ նույն թվականին գործողության մեջ մտած «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» [[ՀՀ օրենք]]ի համաձայն՝ Հանրային հեռուստաընկերությունը պարտավորվեց մինչև [[2005 թվական]]ի հունվարի 1-ը բոլոր հաղորդումները և ֆիլմերը եթեր հեռարձակել հայերենով։ Սկզբում թարգմանվեցին մուլտֆիլմերը, այնուհետև՝ հեռուստասերիալները։ [[2005]] թ. [[հուլիսի 7]]-ից 8-ը [[Դուբրովնիկ]]ում տեղի ունեցած [[Եվրոպական հեռարձակողների միություն|Եվրոպական հեռարձակողների միության]] 56-րդ գլխավոր համագումարում Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությունն ու [[Հայաստանի հանրային ռադիո|ռադիո]]ն դարձան Եվրոպական հեռարձակողների միության լիիրավ անդամ, որի արդյունքում [[2006 թվական]]ից Հայաստանը սկսեց մասնակցել [[Եվրատեսիլ]] երգի մրցույթին<ref>[http://www.1tv.am/hy/history/2005-2008 Հ1 - Պատմություն 2005-2008]</ref>։ 2001 թ․-ին Հանրային հեռուստաընկերության կողմից հիմնադրվեց [[Նոր ալիք (Հայաստան)|«Նոր ալիք»]] հեռուստաընկերությունը, որը ցուցադրում էր երաժշտական և ժամանցային հաղորդումներ։ [[2008]]-ին «Նոր ալիքը» լուծարվեց և նույն տարում ստեղծվեց Հանրային հեռուստաընկերության երկրորդ՝ «[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]]» հեռուստաալիքը, որը սակայն դադարեցրեց իր գործունեությունը [[2011]] թվականին, զիջելով իր եթերային ալիքը «[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]]» հեռուստաալիքին<ref>[http://www.azg.am/AM/2011012214 «ՇՈՂԱԿԱԹԸ» կհեռարձակվի «ԱՐԱՐԱՏԻ» հաճախականությամբ, «ԱՐԱՐԱՏԻ» ճակատագիրն էլ մշուշոտ է]</ref>։ [[2008 թվական]]ին նվազեցին, այնուհետև եթերից դուրս եկան մի շարք շոու ծրագրեր, որոնց փոխարինելու եկան հայրենական արտադրության ֆիլմերն ու հաղորդումները։ Սկսվեց գեղարվեստական և հեռուստաֆիլմերի արտադրության նոր փուլ։ [[2007 թվական]]ին [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Հեռուստաֆիլմերի «Երևան» ստուդիայում]] նկարահանվեց [[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|«Մի վախեցիր» 5 մասանոց ֆիլմը]] նվիրված [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան պատերազմին]], [[2009]]-ին՝ «[[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված աղավնի]]» գեղարվեստական ֆիլմը՝ [[Նար-Դոս]]ի [[Սպանված աղավնի (վիպակ)|համանուն վիպակ]]ի մոտիվներով, [[2010]]-ին հեռուստադիտողին ներկայացվեց [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]] [[Խաչագողի հիշատակարանը|«Խաչագողի հիշատակարանը» վեպ]]ի հիման վրա նկարահանված [[Խաչագողի հիշատակարանը (ֆիլմ)|համանուն վերնագրով և հինգ մասից բաղկացած հեռուստատեսային գեղարվեստական ֆիլմ]]ը, [[2011 թվական]]ին՝ «Արտիստը»՝ [[Շիրվանզադե]]ի [[Արտիստը (Շիրվանզադե)|համանուն պատմվածք]]ի հիման վրա։ Արտադրված առաջին հայկական սերիալներից էին «Որբեր» և «Աննա» սերիալները ([[2009]]), [[2013 թվական]]ին՝ «Մեր գյուղը», [[2014 թվական]]ին՝ «Շտապ օգնություն» սերիալները։ [[2015 թվական]]ին ցուցադրվեց [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|«Հատուկ բաժին»]] հեռուստասերիալը։ [[2010 թվական]]ից առ այսօր եթերում է «Երգ երգոց» երաժշտական նախագիծը, [[2013 թվական]]ին բացվեց «Հայադարան» գրական հաղորդաշարը։ Անցում կատարվեց [[Թվային հեռուստատեսություն|թվային հեռարձակման]]։ [[2014 թվական]]ին ձեռք բերվեց «Avid» ընկերության համակարգը, (որն հաջողությամբ աշխատում էր մի շարք հեռուuտաընկերություններում ([[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|ОРТ]], [[Ռոսիա 1|РТР]], [[BBC]], [[American Broadcasting Company|ABC]])` տեսասերվերներով, համալրող բաղադրիչներով, ինչպես նաև համակարգչային գրաֆիկայի ընձեռած լայն հնարավորություններով։ [[2015 թվական]]ին Հանրային հեռուստաընկերությունը [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն|Չինատանի Ժողովրդական Հանրապետության]] (ՉԺՀ) կառավարությունից ստացավ նոր՝ 10 տեսախցիկով զինված HD շարժական հեռուստատեսային կայան և HD արբանյակային հեռարձակման կայան։ Չինաստանի կառավարությունը Հանրային հեռուստաընկերությանը անհատույց տրամադրեց նաև թվային լրահավաք մեքենա։ Ներկայումս Հանրային հեռուստաընկերության եթերին կարելի է հետևել ինչպես անհատական համակարգիչներով, այնպես էլ [[Սմարթֆոն|բջջային հեռախոսներով]] և [[Պլանշետային համակարգիչ|պլանշետ]]ներով։ Ստեղծվել են հավելվածներ հանրաճանաչ «[[IOS]]» և «[[Android]]» համակարգերի համար, որոնք կարելի է ներբեռնել անվճար։ [[2016 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 13]]-ին մեկնարկեց Հանրային հեռուստաընկերության 60-րդ եթերաշրջանը, և նույն օրը անցում կատարվեց բարձր հստակության (HD որակի) հեռարձակման ինչպես մետրային, այնպես էլ արբանյակային հաճախականությունների համար։ == Աշխատակազմ == === Ղեկավարություն === Առաջին ալիքի գործադիր տնօրենն է Հովհաննես Մովսիսյանը ([[2020]] թ. [[նոյեմբեր]]ից)<ref>{{Cite web|url=https://yerevan.today/all/society/68796/hovhannes-movsisyany-nshanakvec-hanrayin-heroustaynkeroutyan-gortsadir-tnoren|title=Հովհաննես Մովսիսյանը նշանակվեց Հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն|last=Tatev|website=yerevan.today|language=hy-am|accessdate=2021 թ․ դեկտեմբերի 19}}</ref>։ Լրատվական բաժնի տնօրենը [[Պետրոս Ղազարյան]]ն է։ ==== Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության նախկին գործադիր տնօրեններ ==== * [[Ներսես Կագրամանով]] ([[1956]]-[[1960]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Մարատ Մարինոսյան]] ([[1956]]-[[1964]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության առաջին գեղարվեստական ղեկավար, իսկ [[1966]]-[[1971]] թթ.՝ հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Ջոն Կիրակոսյան]] ([[1966]]-[[1969]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * Մավր Դավթյան ([[1969]]-[[1970]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Ստեփան Պողոսյան]] ([[1970]]-[[1978]] - ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ, իսկ [[1978]]-[[1988]] թթ.՝ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Էմանվել Արաքսման-Մանուկյան]] ([[1988]]-[[1990]] - որպես ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]] ([[1990]]-[[1991]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Սամվել Գևորգյան (քաղաքական գործիչ)|Սամվել Գևորգյան]] ([[1991]]-[[1993]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Տիգրան Հակոբյան (լրագրող)|Տիգրան Հակոբյան]] ([[1993]]-[[1995]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Պերճ Ստեփանյան]] ([[1996]]-[[1997]]), * [[Համլետ Գասպարյան]] ([[1997]]-[[1998]]), * [[Տիգրան Նաղդալյան]] ([[1998]]-[[2000]]), * [[Արմեն Արզումանյան]] ([[2001]]-[[2010]], մինչ այդ՝ [[2000]]-[[2001]] թթ.-ին Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակար), * [[Գագիկ Բունիաթյան]] ([[2010]]-[[2013]]), * Մարգարիտա Գրիգորյան ([[2013]]-[[2020]])։ === Լրագրողներ և հաղորդավարներ === Հանրային հեռուստատեաընկերությունում տարբեր տարիների աշխատել են բազմաթիվ հայտնի լրագրողներ։ == Հաղորդումներ == === Լրատվական === * '''Լուրեր''' (նախկին անվանումներ՝ '''Շաբաթվա նորություններ''' ([[1957]]-[[1958]]), '''Նորություններ''' ([[1958]]-[[1975]]), '''Լրաբեր''' ([[1975]]-[[1998]]), '''Հայլուր''' ([[1991]] [[սեպտեմբեր]]-[[դեկտեմբեր]]` որպես այլընտրանքային լրատվություն, իսկ [[1998]]-[[2011]]՝ որպես լրատվական ծրագիր), '''Առաջին լրատվական''' ([[2011]]-[[2017]]), '''Օրակարգ''' ([[2017]]-[[2018]])), * '''«Մշակ» լուրեր''' (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[2008]]-[[2009]]), '''Ինդեքս''' (նախկին անվանումներ՝ '''Հայլուր Ինդեքս''' ([[2010]]-[[2011]]), '''Առաջին տնտեսական''' ([[2013]]-[[2017]]), '''Օրակարգ Ինդեքս''' ([[2017]]-[[2018]])) === Այլ հաղորդումներ === * Ագրո-TV (հաղորդման հեղինակ՝ Նելլի Սահակյան) * Խաչփողան (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Տաբուլա ռասա (հաղորդման վարող՝ Վահե Մկրտչյան) * Ինտերիեր (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Ավետիսյան) *Անիվների վրա (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Կինկոմ * Որակի նշան (հաղորդման վարողներ՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2001]]-[[2002]]), '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2002]]-[[2003]]), '''Կարինա Դանելյան''' ([[2010]])) * Մետեո-TV (հաղորդման վարողներ՝ '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2001]]-[[2005]]), [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2002]]-[[2004]])) *Չտեսնված կինո (հաղորդման վարող՝ Րաֆֆի Մովսիսյան) * Բաց նախագիծ (հաղորդման վարողներ՝ Թինա Խաչատրյան և [[Հրաչ Մուրադյան (հաղորդավար)|Հրաչ Մուրադյան]]) * Օտար խաղեր (հաղորդման վարողներ՝ '''Կարեն Ալիխանյան''', '''Նարինե Զախարյան''' ([[2005]]-[[2007]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2007]]-[[2008]])) * Աքլորականչ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Էկոհարթակ (հաղորդման վարող՝ Դավիթ Գրիգորյան) * Ազատ գոտի (հաղորդման վարողներ՝ [[Արտակ Վարդանյան (հաղորդավար, լրագրող)|Արտակ Վարդանյան]] ([[2011]]-[[2012]]), Էրիկ Անթառանյան ([[2012]]-[[2013]])) * Վարդապետը * Տեսանկյուն (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]], մինչ այդ հեռարձակվել է [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]] և [[TV5]]-ով) * Այլընտրանք * Այսօր իրականում (հաղորդման վարող՝ [[Պետրոս Ղազարյան]]) * Ֆրանկոֆոն Հայաստան * Լրագրողական մենամարտ * Վերադարձ դեպի ապագա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Տան մեծը (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Օրակարգից դուրս (հաղորդման վարող՝ Ագնեսա Խամոյան) *Հանրային օրակարգ (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]]) * Ճակատագրեր (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) *[[Սպասիր ինձ]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]] և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյան]]) * Հենց այսպես էլ ապրում ենք (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]]) * Առաջին տաղավար (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Ճակատագրեր․ օվկիանոսից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Հայաստանի համը (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Ուզում եմ դառնալ (հաղորդման վարող՝ Մերի Քոչարյան) * Եռանկյունի * Համի որակ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Կյանքը ափի մեջ (հաղորդման վարող՝ [[Լուիզա Ղամբարյան]]) * Հայն ու Հայաստանը (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * Մայրիկների ակումբ (հաղորդման վարող՝ Մերի Ներսիսյան) * Արտկանոն (հաղորդման վարող՝ [[Արամ Աբրահամյան (լրագրող)|Արամ Աբրահամյան]]) * Մասնագիտությունը՝ լրագրող (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) * Հանրալսարան * Մեր մեջ ասած (հաղորդման վարողներ՝ Արևիկ Ուդումյան, [[Կարինե Խոդիկյան]], [[Իրինա Դանիելյան]]) * Ճակատագրով՝ կին (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Ագրոժամ * Մենք և ժամանակը ([[Հայկ (կինոստուդիա)|«Հայկ» կինոստուդիայի]] հետ համատեղ, հաղորդման վարող՝ [[Ռուբեն Գևորգյանց]]) * Բարդ երկուշաբթի (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * IT մարդիկ (հաղորդման վարող՝ Նիկոլայ Հայրապետյան) * Մեր ժամանակների հերոսը * Խաղի կանոններ (հաղորդման վարող՝ Արմեն Սարգսյան) * Կեսգիշերն անց (հաղորդման վարողներ՝ [[Արթուր Բախտամյան]] և Հերմինե Ստեփանյան) * Նվիրյալները (հաղորդման վարող՝ [[Ցվետանա Պասկալևա]]) * Կապրենք, կտեսնենք ([[Հրաչուհի Ութմազյան]], Օվսաննա Սիմոնյան, [[Արթուր Ղուկասյան]], [[Արև Պետրոսյան]]) *Եթե բոլորը․․․ (հաղորդման վարողներ՝ Լիլիթ Մուրադյան և Վահե Խանամիրյան) *Չակերտներ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Խորհրդարանական շաբաթ * Հարցազրույց (հաղորդման վարողներ՝ [[Նվեր Մնացականյան]] ([[2011]]-[[2016]]), [[Պետրոս Ղազարյան]] ([[2019]]-ից)) * Կարծիք (հաղորդման վարողներ՝ [[Սերգո Երիցյան]] ([[1992-[[2003]]), [[Հրաչյա Պապինյան]] ([[2003]]-[[2011]])) * Ճառագայթ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է Համահայկական ալիքով) * Հրապարակում * Եվրոպական բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Օտար ամայի ճամփեքի վրա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Մերոնք (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Իմ իրավունքը (հաղորդման վարող՝ [[Արտյոմ Երկանյան]], իսկ դատը վարում էր [[Տիգրան Մուկուչյան]]ը, արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Դատաժամ (արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Հատուկ ռեպորտաժ (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կյանքը շարունակվում է * Հատուկ գոտի (հաղորդման վարող՝ Սուսան Սիմոնյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Հինգշաբթի (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * 15 օր (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * Հեռուստաօրագիր 1․12 * Մայրաքաղաք (հաղորդման վարող՝ [[Վարուժան Օլքինյան]]) * Երևան * Բարև (հաղորդման վարող՝ Վարդան Օնանյան) * Ոսկե դար * 360 աստիճան (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Հերիքյան]]) * Օրակարգ (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ [[Տիգրան Նաղդալյան]]) * Մեկ լուր * Մանրամասներ * Կեսգիշերային ճեպընթաց (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հինգերորդ անիվ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հայկական էկրան (հաղորդման վարող՝ [[Դավիթ Մուրադյան]]) * Հայաստանի Հանրապետության դեսպան (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայաստանի առեղծվածները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Աստղային WEEKEND (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Գայանե Հաջոյան) * Սիրո պատմություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Ավետիսյան (այլ կիրառումներ)|Կարեն Ավետիսյան]]) * Մշակութային հայացք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV-ով]] և Համահայկական ալիքով) * Պահանջարկ և առաջարկ (հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * [[Առողջություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) * Հինգերորդ անկյուն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], հետագայում հեռարձակվել է [[TV5]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]], հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) *[[Երջանկության մեխանիկան|Երջանկության մեխանիկա]] (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) *[[Գտնված երազ]] (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կնոջ հմայքի գաղտնիքը (հաղորդման վարող՝ Զառա Կարապետյան) * Անկախ տարիքից (հաղորդման վարող՝ Մերի Գրիգորյան) * Մեկ պատուհան * Մեդիա դիտորդ (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Գրիգորյան) * Եկեք հասկանանք (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) *Հույժ գաղտնի (հաղորդման վարող՝ Արմեն Ամիրյան) *Բառերից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ Հակինթ Բաղդասարյան) *Պատրաստենք միասին (հաղորդման վարող՝ Սարգիս Մկրտչյան) *«Այսօր» ամենօրյա քաղաքական հաղորդում (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևսով]], հաղորդման վարող՝ Հակոբ Ռուբինյան) *Բարև Էրգիր (հաղորդման վարող՝ [[Սամվել Թոփալյան]]) *«Ճանապարհ» և «Ճանապարհ. երազանքի հետքերով» (հաղորդման վարող՝ Րոֆֆի Պետրոսյան) === Ժամանցային === * Գուշակիր մեղեդին (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Նորաձևություն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Սիրարփի Ադամյան) * Երկու աստղ (հաղորդման վարողներ՝ [[Հրանտ Թոխատյան]] ([[2007]]), [[Շուշան Պետրոսյան]] ([[2007]], [[2009]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]] ([[2008]]), '''Աշոտ Լյուդվիգովիչ''' ([[2009]]), '''Մամիկոն Սիմոնյան''', '''Կարինա Դանելյան''' ([[2009]]-[[2010]]), ([[2011]])) * Երկու աստղ․ Օրագիր * Շաբաթ երեկո (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Աշոտ Ղազարյանը հրավիրում է (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Իմ տաղանդավոր ընտանիքը (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Ռուբիկոն (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ռուբիկոն + (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ոսկե սկավառակ * Ոսկե կլառնետ (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թոփ 10 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Արխիվ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հիթ-շքերթ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) * Բարի ախորժակ (հաղորդման վարողներ՝ '''Սեդրակ Դավիդյան (DJ Sedrag)''' ([[2000]]-[[2005]]), '''Սարգիս Մնոյան''' ([[2009]]-[[2010]])) * Ծիծաղի տուն (հաղորդման վարող՝ [[Արամայիս Սահակյան]]) * XXL (հաղորդման վարող՝ [[Գրիշա Աղախանյան|Գրիգոր Աղախանյան]]) * Երեկոյան կոկտեյլ (հաղորդումը հեռարձակվել է նաև [[Հայ TV|Հայ-TV]]-ով, հաղորդման վարողներ՝ [[Արմեն Պետրոսյան (Մենչ)]] և Գրիգոր Գասպարյան) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Քոմեդիով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով, [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * Թարսի պես (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * [[Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր (հայկական)|Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր]] (հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]]) * Մեր արխիվը (հաղորդման վարող՝ Մարատ Օրդյան) * Արվեստանոց * Դեպի կինո (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուիզա Ներսիսյան]] և [[Խորեն Լևոնյան]]) * [[Լավ երեկո]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Արամ MP3]] և [[Գարիկ Պապոյան]]) * Սիրո բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Ֆելիքս Խաչատրյան]]) * [[Հայաստան ջան]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Թեժ տասնյակ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Արման Մարգարյան''' ([[2002]]-[[2004]]), '''Էրիկ Անթառանյան''' ([[2004]]-[[2006]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2006]]-[[2007]]) [[Ավետ Բարսեղյան]], '''Շպռոտ''' ([[2007]]-[[2009]]) [[Արսեն Գրիգորյան (երգիչ, 1982)|Արսեն Գրիգորյան]] ([[2009]]-[[2010]])) * Թեժ տասնյակ․ Օրագիր * Կապիտալ շոու (հաղորդման վարող՝ Գրիգոր Գասպարյան) * Առավոտ լուսո (նախկին անվանումներ՝ '''Բարի լույս''', '''Առաջին ծրագիր''', '''Բարև, մենք ենք''') * Առաջին Ալիք սրճարան * Հայկական տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) * 100 տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *3-րդ ալիք. Ռետրո ( հաղորդման վարողներ՝ [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]], [[Արտավազդ Եղոյան]]) === Երաժշտական === * Երաժշտական փոստարկղ (հաղորդման վարող՝ [[Սուսաննա Շահինյան]]) * Երգ երգոց (հաղորդման վարող՝ [[Խորեն Լևոնյան]]) * Հայ երգի ակումբ (հաղորդման վարող՝ [[Քնարիկ Փիլոսյան]]) * Երաժշտական կյանք * Բենեֆիս (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուսինե Բադալյան]], [[Հակոբ Պապիկյան|Հակոբ Պապիկյան (Ժակ)]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2016]]-[[2017]])) * Ամենակարող երգիչ (հաղորդման վարողներ՝ Անի Քրիստի և [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Անփլագդ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Վինիլ (հաղորդման վարող՝ Արման Մարգարյան) * Ջազի ժամ (հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]]-ով, [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Երկիր Մեդիա]]-ով, հաղորդման վարող՝ [[Արմեն Թութունջյան]]) * Եվրատեսիլի օրագիր * Թոփ 50 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Կարինա Դանելյան) * Մեր ռետրոն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայկական էստրադա (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) *22։30 *22։30 ռետրո (հաղորդման վարողներ՝ Մարի Ավանեսյան, [[Արա Դեղտրիկյան]]) === Հումորային === * Այսպես էլ ապրում ենք *Ընտանյոք հանդերձ *Խմբագրություն․am *Ամուսնացածների լիգա * Տանդեմ === Մշակութային === * Արվեստը և իրականությունը (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * 8 1/2 (Ութ ու կես) (հաղորդման վարող՝ Զավեն Բոյաջյան) * Դեմքեր (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) * Կրկեսային ծրագիր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այսպես խոսեց (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայից հայ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ծագումով Հայեր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV-ով]]) * Տոհմածառ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երկիր Մեդիա]]-ով) * Հոբելյան (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այբ, բեն, գիմ (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Բոհեմ (հաղորդման վարող՝ Հարություն Ազարյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Դասական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ [[Էդուարդ Թոփչյան (դիրիժոր)|Էդուարդ Թոփչյան]]) * Մշակույթ և մշակութային գիտակցություն (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կինո և նորից կինո (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ Սեդա Սահակյան) * Հայադարան * Կաննի փառատոնի օրագիր * Փակ վարագույր (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Հոգևոր հայրենիք * Անծանոթ Հայաստան (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Բալայան]]) * Մատենադարան։ Ձեռագրերի գաղտնիքները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Արվեստն արվեստի համար (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կողք կողքի (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Հայրենեան (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կտոր մը Հայաստան * Հայաստանի ճամփեքով (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) === Սպորտային === * Ֆուտբոլային շաբաթ (հաղորդման վարող՝ [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյան]]) * Շախմատ 64 (հաղորդման վարող՝ [[Գագիկ Հովհաննիսյան]]) * Ֆուտբոլը Առաջինով (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) * Հայէքստրիմ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Սպորտ Գիլոյանի հետ (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Խաղից դուրս (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Հաղթանակ կերտողները *Շախմատի աշխարհ (հաղորդման վարող՝ Աղասի Ինանց) *Քո սպորտը === Ֆուտբոլային առաջնություններ === * [[Լա Լիգա|Լա լիգա]] ([[2004]]-[[2006]]) * [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈւԵՖԱ Չեմպիոնների լիգա]] ([[2006]]-[[2012]]) * [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) *[[Հայաստանի ֆուտբոլի առաջնություն]] ([[1996]]-[[2012]], [[2022]]-ից) === Փաստավավերագրական ֆիլմեր և հեռուստաֆիլմեր Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Ինչո՞ւ է աղմկում անցյալը (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայերը (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) *Ջավախք․ Լեռնեցիների օրրան (բաղկացած 9 մասից) *Անցյալը ներկա է (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) * Հավատի խորհրդավոր ուղին * Առաջին այրեր (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կյանքը սահմանին * Քաղաքը *Մենք ենք մեր հայերը (ցուցադրվել է [[1998]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[1999]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սիրո աստղ (ցուցադրվել է [[2003]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2004]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Ամանորի իրարանցում. Երկու աստղ (ցուցադրվել է [[2007]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-[[Ի|ի]] լույս [[2008]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) * Սկիզբ * Իմ գործը *Դեռ ցնցվող հիշողություն (նվիրված [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի 25-րդ տարելիցին, [[2013]] թ.) *Եվ թնդանոթները կլռեն *[[Էդուարդ Իսաբեկյան]]. Աշնանային նատյուրմորտ (նվիրված [[Էդուարդ Իսաբեկյան]]ի 100-րդ տարեդարձին) *57 կադր (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 57-րդ ամյակին, [[2013]] թ.) *Հանրային հեռուստաընկերություն 58 (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 58-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *[[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հայկական ռադիո]] 88 (նվիրված [[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հանրային ռադիոյի]] 88-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *Մամուլի օր - Ինֆորմացիայի կրիչի էվոլյուցիան *Ամանորը մեր անբաժան ընտանիքում (բաղկացած 2 մասից) *100-ամյա ճանապարհ *Արցախյան կոնյակի պատմությունը *Անավարտ թռիչքի պատմությունը ([[Անավարտ թռիչք (ֆիլմ)|«Անավարտ թռիչք»]] ֆիլմի մասին) *Մեր բասոն- Հենրիկ Ալավերդյան (նվիրված [[Հենրիկ Ալավերդյան]]ի 60-րդ տարեդարձին, [[1995]] թ.) *Մարդացնող մարդը (նվիրված [[Հրանտ Մաթևոսյան]]ի 80-րդ տարեդարձին) *Ուրվական. [[Հրայր Դժոխք]] *Ղարաբաղյան հակամարտությունը և Ռուսաստանը (բաղկացած 2 մասից) *Քառաթև հաղթանակ (նվիրված [[Շուշիի ազատագրում|Շուշիի ազատագրմանը]]) *Հավատարիմ արմատներին *Իմ ժամանակը․ [[Ռազմիկ Դավոյան]] (նվիրված [[Ռազմիկ Դավոյան]]ին) *Կյանքից երկար ձգվող սիմֆոնիա․ [[Արամ Ղարաբեկյան]] (նվիրված [[Արամ Ղարաբեկյան]]ի 60-րդ տարեդարձին) *Միայն ապրելը քիչ է (նվիրված [[Սիլվա Կապուտիկյան]]ին) *[[Էլվինա Մակարյան]]․ Լույսի և ստվերի ակորդ (նվիրված [[Էլվինա Մակարյան]]ի 65-րդ տարեդարձին) *Մուսալեռ․ Հարյուրամյակի հերոսամարտը *[[Վահագն Հովնանյան]] (նվիրված [[Վահագն Հովնանյան]]ի հիշատակին) *[[Ալբերտ Յավուրյան]]․ Մեկ սեր և ութ պատմություն (նվիրված [[Ալբերտ Յավուրյան]]ին) *[[Ավետիք Իսահակյան]]․ Վարպետը (նվիրված [[Ավետիք Իսահակյան|Ավետիք Իսհակյանին]]) *[[Հրաչյա Ներսիսյան]]․ Արտիստը (նվիրված [[Հրաչյա Ներսիսյան]]ին) *[[Վարդուհի Վարդերեսյան]]․ Հայ թատրոնի մեծ տիկինը (նվիրված [[Վարդուհի Վարդերեսյան]]ի հիշատակին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]] 30+40․ Հրաշագործի աշունը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *Իրական հեքիաթ *[[Օֆելյա Համբարձումյան]]․ Ժողովրդական երգերի հետքերով (նվիրված [[Օֆելյա Համբարձումյան]]ին) *Լինել [[Հրանտ Թոխատյան]] (նվիրված [[Հրանտ Թոխատյան]]ին) *Հայոց ուժը (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 24 ամյակին, [[2016]] թ.) *Եթե կյանքը լիներ ավելի երկար *Պղնձակոփ սիմֆոնիա *[[Վիլյամ Սարոյան]]․ Նրա սիրտը լեռներում է (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *[[Սամվել Մկրտչյան]]․ Բաբելոնյան դռներ բացողը *Արիա Վիտա․ մաեստրոյի կյանքի արիան ([[Գեղամ Գրիգորյան]]) (նվիրված [[Գեղամ Գրիգորյան]]ի հիշատակին) *[[Հարություն Կալենց]]․ Գունապատում (նվիրված [[Հարություն Կալենց]]ին) *Մերօրյա լեգենդը - Կոմանդոս (նվիրված [[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]ին) *[[Համո Սահյան]]․ Ես Հայաստանն եմ (նվիրված [[Համո Սահյան]]ին) *[[Ջիմ Թորոսյան]]․ Քարի հոգին (նվիրված [[Ջիմ Թորոսյան]]ին) *[[Հովհաննես Շիրազ]]․ Հավերժական սառույցների տակ ապրող սիրտը (նվիրված [[Հովհաննես Շիրազ]]ին) *Բեմից էկրան․ Մի ամբողջ կյանք *[[Վարդուհի Վարդանյան]]․ Անձայն մի երգ (նվիրված [[Վարդուհի Վարդանյան]]ին) *[[Կարեն Ջանիբեկյան]]․ Հոսանքին հակառակ (նվիրված [[Կարեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Երվանդ Մանարյան]]․ Ալամեզոն (նվիրված [[Երվանդ Մանարյան]]ին) *[[Սերո Խանզադյան]]-100․ Նա, ով հասկացավ քարերի լեզուն (նվիրված [[Սերո Խանզադյան]]ին) *[[Արմեն Խանդիկյան|Արմեն Խանդիիկյան]]․ Հոբելյան (նվիրված [[Արմեն Խանդիկյան]]ի 70-րդ տարեդարձին, [[2016]] թ.) *Անկախության քրոնիկոն (նվիրված [[Հայաստանի անկախության տոն|Հայաստանի անկախության]] 30 ամյակին, բաղկացած 6 մասից, [[1991]]-[[1996]] (առաջին մաս), [[1996]]-[[2001]] (երկրորդ մաս), [[2001]]-[[2006]] (երրորդ մաս), [[2006]]-[[2011]] (չորրորդ մաս), [[2011]]-[[2016]] (հինգերորդ մաս), [[2016]]-[[2021]] (վեցերորդ մաս)) *[[Արմեն Ջիգարխանյան|Զրույց Ջիգարխանյան]]ի հետ (նվիրված [[Արմեն Ջիգարխանյան]]ին) *Քաղաք քաղաքի տակ (նվիրված [[Երևանի մետրոպոլիտեն]]ի 35 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Էդմոնդ Քեոսայան]]․ Վերադարձի ուղի (նվիրված [[Էդմոնդ Քեոսայան]]ին) *[[Էդվարդ Միրզոյան]]․ Ինչ տալիս ես, դա է քոնը (նվիրված [[Էդվարդ Միրզոյան]]ին) *[[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ի աստղը (նվիրված [[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ին) *[[Ստեփան Շաքարյան]]․ Պե՞տք եմ ես ձեզ (նվիրված [[Ստեփան Շաքարյան]]ին) *[[Հովհաննես Զանազանյան]]․ № 10 (նվիրված [[Հովհաննես Զանազանյան]]ին) *[[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան]] + [[Նելլի Խերանյան|Նելլի]] = Սեր (նվիրված [[Նելլի Խերանյան]]ին և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյանին]]) *[[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]․ Չեմ հավատում (նվիրված [[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]) *Ճանապարհ դեպի Մալթա *[[Մակար Եկմալյան]]․ Պատարագ (նվիրված [[Մակար Եկմալյան]]ին) *[[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]․ Գիտության մեջ արտիստ (նվիրված [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]) *[[Սուրեն Ռշտունի]]․ Կես դար հեքիաթում (նվիրված [[Սուրեն Ռշտունի|Սուրեն Ռշտունուն]]) *Եթերային 60 ակնթարթ (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 60 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Գուրգեն Մելիքյան]]․ Սրտխփոց հանուն․․․ (նվիրված [[Գուրգեն Մելիքյան]]ին) *[[Արաքս Մանսուրյան]]․ Կռունկ, ուստի՞ կուգաս (նվիրված [[Արաքս Մանսուրյան]]ին) *[[Վերջալույս Միրիջանյան]]․ Աշնանային բնապատկեր (նվիրված [[Վերջալույս Միրիջանյան]]ին) *[[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]]. Առաջին ձայնասկավառակի շնորհանդես մենահամերգ *Հայոց բանակ-15 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 15 ամյակին, [[2007]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հատուկ նշանակության երգեր (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-16 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 16 ամյակին, [[2008]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-18 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 18 ամյակին, [[2010]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-20 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 20 ամյակին, [[2012]] թ.) *Հայոց բանակ-21 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 21 ամյակին, [[2013]] թ.) *Հայոց բանակ-25 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 25 ամյակին, [[2017]] թ.) *Պետրոս Շուժունյան․ Երաժշտական կամուրջներ (նվիրված կոմպոզիտոր Պետրոս Շուժունյանին) *[[Էդգար Էլբակյան]]․ Անավարտ միզանսցեն (նվիրված [[Էդգար Էլբակյան]]ին) *[[Չարենց]]․ Մի ճրագ մթում (նվիրված [[Եղիշե Չարենց]]ի 120-րդ տարեդարձին, [[2017]] թ.) *[[Արմեն Բուդաղյան]]․ Ուսուցիչը (նվիրված [[Արմեն Բուդաղյան]]ին) *Ապրիլից ապրիլ *[[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]․ Իմ խոսքը բալետն է․․․ (նվիրված [[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]) *[[Յուրի Երզնկյան]]․ Ճակատագրի դիմանկար (նվիրված [[Յուրի Երզնկյան]]ին) *Պատերազմի ու խաղաղության կռիվը (բաղկացած 2 մասից) *Գործ № 22/21. [[Սողոմոն Թեհլիրյան]] (նվիրված [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]ին) *[[Թաթուլ Կրպեյան]]․ Գետաշենի արծիվը (նվիրված [[Թաթուլ Կրպեյան]]ին) *Հանուն կյանքի *[[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]․ Հայ թատրոնի ժայռը (նվիրված [[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Համո Բեկնազարյան]]․ Իլուզիոն (նվիրված [[Համո Բեկնազարյան]]ին) *Ճանապարհ դեպի․․․[[Ֆրունզե Դովլաթյան]] (նվիրված [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ին) *Հաղթազանգ *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոնի մարդը (նվիրված [[Երվանդ Ղազանչյան]]ին) *[[Լևոն Թոքմաջյան]]․ Երգող քարեր (նվիրված [[Լևոն Թոքմաջյան]]ին) *[[Երվանդ Երզնկյան]]․ Երևանյան ակորդ (նվիրված [[Երվանդ Երզնկյան]]ին) *Անկախության խորհրդանշանները *Երազողները *Հովհաննես Խաչադուրյան․ [[Օհան Դուրյան]] (նվիրված [[Օհան Դուրյան]]ին) *[[Էդուարդ Մարգարով]]․ Գնդակի տիրակալը (նվիրված [[Էդուարդ Մարգարով]]ին) *[[Անտոն Աղայանց]] (նվիրված [[Անտոն Աղայանց]]ի հիշատակին, [[2017]] թ.) *Մայր թատրոնի մենախոսությունը *Մուսալեռից Այնճար *[[Լորիս Ճգնավորյան]]․ Ազատության ոգին (նվիրված [[Լորիս Ճգնավորյան]]ին) *[[Արթուր Թարխանյան]]․ Ապագայի ճարտարապետը (նվիրված [[Արթուր Թարխանյան]]ին) *Հնչեղ կին․ Տատյանա Բագրատովնա (նվիրված [[Տատյանա Հայրապետյան]]ին) *Թումանյան․ Եվ սիրտ, և կամք, և միտք (նվիրված [[Հովհաննես Թումանյան]]ին) *Իմ սփռված մեծ ընտանիք *Մանկության երկաթե ուղին *Մարզահամերգային համալիրի թռիչքը *[[Մարտիրոս Սարյան]]․ Լուսավորը (նվիրված [[Մարտիրոս Սարյան]]ին) *[[Ավետ Ավետիսյան]]․ Ազգային բեմի վարպետը (նվիրված [[Ավետ Ավետիսյան]]ին) *Պարույր Սևակ․ Խարույկ սառույցի վրա (նվիրված [[Պարույր Սևակ]]ին) *[[Գևորգ Բաշինջաղյան]]․ Արարատի պոետը (նվիրված [[Գևորգ Բաշինջաղյան]]ին) *[[Վահան Տերյան]]․ Վիհի եզերին (նվիրված [[Վահան Տերյան]]ին) *[[Զուլում Գրիգորյան]] (նվիրված [[Զուլում Գրիգորյան]]ին) *[[Վիկտոր Համբարձումյան]]․ Տիեզերք տիեզերքում (նվիրված [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ին) *[[Մինաս Ավետիսյան]]․ Իմ խիղճը իմ նկարներն են (նվիրված [[Մինաս Ավետիսյան]]ին) *Կինոթատրոն Մոսկվա․ Հնի ու նորի խաչմերուկում *[[Ռոբերտ Աբաջյան]] (նվիրված [[Ռոբերտ Աբաջյան]]ին) *Փոքրիկ երգիչը *Մարկ Պետրոսյան\\․ Հեռուստատեսության նվիրյալը (նվիրված [[Մարկ Պետրոսյան]]ին) *[[Էլմիրա Հեքեքյան]]․ Հեռուստատեսության պիոներներից (նվիրված [[Էլմիրա Հեքեքյան]]ին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]]․ Ապրելու ժամանակը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *[[Ակսել Բակունց]]․ Օ, Զանգեզուր, օ, Կյորես․․․(նվիրված [[Ակսել Բակունց]]ին) *[[Ալբերտ Մկրտչյան]]․ Մուշեղիչ (նվիրված [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյանին]]) *[[Կոմիտաս]]․ Հնչող, շնչող, կանչող ձայներ (նվիրված [[Կոմիտաս]]ին) *[[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]․ «Ոչ»-ի ու «Այո»-ի արանքում (նվիրված [[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]ին) *«Գնացքից դուրս» (Ֆիլմ ֆիլմի մասին) *«Գնացք № 1» (ցուցադրվել է [[2017]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2018]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *[[Հովհաննես Զարդարյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Զարդարյան]]ին) *[[Հրաչյա Սարուխան]]․ Կրկնաղերս (նվիրված [[Հրաչյա Սարուխան]]ին) *[[Սայաթ-Նովա]] (նվիրված [[Սայաթ-Նովա]]յին) *[[Արամո]]․ Միշտ Երևանցի (նվիրված [[Արամո]]յի 50-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Կարպ Խաչվանքյան․ Հայ Չապլինը (նվիրված [[Կարպ Խաչվանքյան]]ին) *Նաիրի *[[Արշիլ Գորկի]] (նվիրված [[Արշիլ Գորկի|Արշիլ Գորկուն]]) *[[Ստեփան Պողոսյան]]․ Արմատների ուժը (նվիրված [[Ստեփան Պողոսյան]]ին) *[[Վիլեն Գալստյան]]․ Բեմ տանող ուղին (նվիրված [[Վիլեն Գալստյան]]ին) *«Երևան իմ սեր» հիմնադրամ *[[Վիգեն Չալդրանյան]]ի ֆիլմերի ցուցադրություն *[[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]․ 55 նոտա օկտավայում (նվիրված կոմպոզիտոր [[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]ի 55-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Ալեքսանդր Թամանյան (նվիրված [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ին) *Արամ Խաչատրյան (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին) *Արմեն Էլբակյան․ Այս պիեսի հերոսը ես եմ (նվիրված [[Արմեն Էլբակյան]]ին) *Վիլյամ Սարոյան (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *Նուբայի ոչ նուբացի մարդասերները *Սոֆի․ Կին, որը պարում է (նվիրված [[Սոֆի Դևոյան]]ին) *Մաքուր Էներգիա․ Ամերիկյան փորձը *Նպատակը՝ ոչնչացում *Դերսիմ․ վերադարձող ինքնություն *[[Աննա Հեդվիգ Բյուլ|Աննա Հեյդվիգ Բյուլ]]․ Վերջին աղոթքը *Սիրիահայեր․ Նոր կյանքին ընդառաջ (Հակոբ Շահինյան) *Քամի *Հանճարեղության թեորեմը *[[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]․ Ժամանակի մերկապնակը (նվիրված [[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]) *Հայոց պետության վերածնունդը (նվիրված Հայաստանի առաջին հանրապետության 100 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2018]] թ.) *Վլադիլեն Բալյան․ Հոգուց (նվիրված [[Վլադիլեն Բալյան]]ին) *Ստեփան Մարտիրոսյան․ Օպերատորական հայացք (նվիրված [[Ստեփան Մարտիրոսյան]]ին) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Ալեքսեյ Գերման կրտսեր]] *Սալմաստից Թադե *[[Ազատ Գասպարյան]]․ Ճշմարտության մարդը (նվիրված [[Ազատ Գասպարյան]]ին) *[[Վահագն Հայրապետյան]]․ Joker (նվիրված [[Վահագն Հայրապետյան]]ին) *Հրանտ Դինք․ 1 500 000 + 1 (նվիրված [[Հրանտ Դինք]]ին) *Վազգեն Ասատրյան․ Դո մաժոր (նվիրված բաս-կիթառահար Վազգեն Ասատրյանի 60-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Դեպի Մանկական Եվրատեսիլ 2018 *Գևորգ Էմին (նվիրված [[Գևորգ Էմին]]ին) *Ազնավուր (կենսագրություն) (նվիրված [[Շառլ Ազնավուր]]ի հիշատակին) *Ֆելիքս (նվիրված [[Ֆելիքս Եղիազարյան]]ին) *[[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջին]] (նվիրված [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջինին]]) *[[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]․ Ձկնորսների կողքին ապրող վավերագրողը (նվիրված [[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]) *Յար, արի Գյումրի *L.E.V.O.N *Միշտ Մոնթե (նվիրված [[Մոնթե Մելքոնյան]]ին) *[[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]․ Էկստրապոլյացիա (նվիրված [[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]) *Լևոն Խեչումյան․ Մտորումներ *[[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյան]]․ Կյանք կրկեսի մեջ (նվիրված [[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյանին]]) *Համլետ Ղուշչյան․ 45 տարի հեռուստատեսությունում (նվիրված Համլետ Ղուշչյանին) *[[Հովհաննես Չեքիջյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Չեքիջյան]]ին) *Ավրորա մրցանակի ազդեցությունը *Զրույց [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ի հետ *Պոլիտեխ *Երևանի վերջին առաջին քարտուղարը՝ Միխայիլ Մինասբեկյան (նվիրված [[Միխայիլ Մինասբեկյան]]ին) *Ժամանակի բեկորները *[[Թովմաս Պողոսյան]]․ Երգի ակունքը *Սերը *Խոսում է Երևանը *Ռաֆոն (նվիրված [[Ռաֆայել Իսրայելյան]]ին) *Վենետիկի հայագիտական դասընթաց *Մարդասիրական առաքելություն Սիրիայի արաբական հանրապետությունում *[[Նարեկ Դուրյան]]․ Երևանցին Փարիզից *Դեպի Եվրատեսիլ 2019 *Արմեն Խոստիկյան․ Կոչումով կատակերգու (նվիրված [[Արմեն Խոստիկյան]]ին) *Արամը (նվիրված [[Արամ Մանուկյան (ռազմական, պետական գործիչ)|Արամ Մանուկյանին]]) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Վլադիմիր Պոզներ]] *Երկաթյա Տիգրան․ [[Տիգրան Պետրոսյան]] *Մոհիկանը․ [[Ստեփան Շաքարյան]] *Մուտքը՝ ներսի կողմից *Գործ № 00578 *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոն, ուրիշ ոչինչ *[[Արտո Թունջբոյաջյան|Արտո]] 1/2 *Վարդապետը (նվիրված [[Կոմիտաս]]ի 150 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2019]] թ.) *[[Մելիք Մավիսակալյան]]․ Հարմոնիա *[[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]] 70 (նվիրված [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]]) *Հաղթենք ապրելով․ [[Գևորգ Էմին]] *[[Ներսես Հովհաննիսյան]]․ Ծնունդով Հայֆիլմից *Ինձ բացակա չդնեք․ [[Սոս Սարգսյան]] *[[Վահագն Տեր-Հակոբյան]]․ Օպերատորը կադրում *[[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյան]] 115 (նվիրված [[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյանին]]) *Իմ երազանքի ճանապարհը *Վարպետի կինոն *Ես ու [[Նիկոլայ Ծատուրյան]]ը *[[Կառլեն Եսայան]] *Չվերթ № 1 (ցուցադրվել է [[2019]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2020]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սեր ճառագող թատրոնը *[[Արմեն Տիգրանյան (երգահան)|Արմեն Տիգրանյան]]․ Երազանք իրականացնողը *Ռադիոյի ձայնը *Սահմաններ *Արամ Խաչատրյան․ Արվեստագետ քաղաքացին (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին, բաղկացած 4 մասից, [[1985]] թ.) *Վիլեն Զաքարյան․ Նորարարը (նվիրված [[Վիլեն Զախարյան|Վիգեն Զաքարյանին]]) *[[Արտեմի Այվազյան]]․ Ձեզ համար եմ հորինել *[[Մարտին Վարդազարյան]]․ Շնորհակալ եմ *Երջանկատուն *Հանդիպում․ [[Յուրի Դավթյան]] *[[Յուրի Դավթյան]] [[1929]]-[[2020]] *Մի ճակատագրի լիբրետո․ [[Էդգար Հովհաննիսյան]] *Մալխաս (նվիրված [[Լևոն Մալխասյան]]ին) *Ինքնության պահապանները *Մի ֆիլմի պատմություն․ Անատոլիական պատմություն === Ուսուցողական և ինտելեկտուալ հաղորդումներ === *Հանրային դաս *Բաց դաս *Բոնուս (մինչ այդ հաղարդումը ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Մեսրոպ Առաքելյան''' ([[2003]]-[[2005]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2005]]-[[2008]])) *Մենք գիտենք, որ դու գիտես (հաղարդման վարող Մամիկոն Սիմոնյան) *Մեր լեզուն մեր խոսքը (հետագայում ցուցադրվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, այժմ հեռարձակվում է USArmenia TV-ով և Նոր Հայաստանով, հաղորդման վարող՝ [[Արտեմ Սարգսյան (լեզվաբան)|Արտեմ Սարգսյան]]) *[[Դու գիտես]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *Գերազանցիկը (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *[[Հայ-Q]] (հաղարդման վարող [[Արման Աբովյան]]) === Մանկական հաղորդումներ === * Արևիկ (ցուցադրվել է նաև [[Արմենակոբ]]ով, հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Արևներ (ցուցադրվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Գժուկ (ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Դո Ռե Մի (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ժուկով ժամանակով (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով և Նոր Հայաստանով) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կենգուռու * Մանկական լիգա * Տուտտի Ֆրուտի * Տուն տունիկ *Մոլորակ № 612 *Ինչուների մոլորակ *Ուչիկ բուչիկ === Ռազմական հաղորդումներ === * Զինուժ * 02 * Մարտիկ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Զրույցներ պատերազմի մասին (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Իմ բանակը * Առաջին գիծ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Հատուկ ջոկատ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) === Հեռուստասերիալներ Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Երևակայական խաղ կամ Ֆորդ ([[1998]] թ.) * Հանուն սիրո * Քաղցր կյանք * Կյանքի կարուսել (հետագայում հեռուստասերիալը ցուցադրվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) *[[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|Մի վախեցիր]] (HK Productions-ի և [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Երևան ստուդիայի]] հետ համատեղ) * Աննա *Որբերը * Գեներալի աղջիկը * Հրեշտակների դպրոցը * Լքյալները * [[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված Աղավնի]] * 3 ընկեր * Մեր գյուղը * ԱԻՆ 911 * Շտապ օգնություն 3D * [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|Հատուկ բաժին]] (Arriva films-ի հետ համատեղ) * Անատոլիական պատմություն * Ճակատագրի պատասխանը * Հանդիպման վայր * Փողոցի շներ * Թողություն * Բալենի (ըստ [[Շահեն Թաթիկյան]]ի «Ապրեցեք երկար» համանուն վեպի մոտիվներով) * Բացիր աչքերդ * Ծղրիդի երգը (ըստ [[Գրիգոր Բալասանյան (արձակագիր)|Գրիգոր Բալասանյանի]] «Պատուհանի տակ ծղրիդն է երգում» համանուն վեպի մոտիվներով) * Քաոս (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * Շահմարի առեղծվածը (ըստ [[Մկրտիչ Սարգսյան]]ի [[Շահմարի առեղծվածը|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Ժիրայր Գլենց (ըստ [[Մկրտիչ Արմեն]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * [[Վերջին ուսուցիչը (սերիալ)|Վերջին ուսուցիչը]] (ըստ [[Վարդգես Պետրոսյան]]ի [[Վերջին ուսուցիչը (վիպակ)|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Պատվի համար (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) === Լատինոամերիկյան և ամերիկյան հեռուստասերիալներ հայերեն թարգմանությամբ === * Իմ երկրորդ մայրը * [[Բաբելոնի աշտարակը (սերիալ)|Բաբելոնի աշտարակը]] * [[Կյանքը սեր է]] * Նոր կյանք * Իզաբելլա * [[Կորուսյալները (հեռուստասերիալ)|Կորուսյալները]] *[[Գերբնական (հեռուստասերիալ)|Գերբնականը]] * [[Անգին զարդը (հեռուստասերիալ)|Անգին զարդը]] * [[Ժամանակից դուրս|Ժամանակի միջով]] * Վրեժը * Սոֆյա տուր ինձ ժամանակ * Գնչուհիներ * [[Տիկին պետքարտուղար]] *[[Լավ բժիշկը (հեռուստասերիալ)|Լավ բժիշկը]] ===Փառատոններ և մրցանակաբաշխություններ=== * Կռունկ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ|Մանկական Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2007 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2008 * Թոփ 2009 * Թոփ 2010 * Թոփ 2011 * Թոփ 2012 == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Logo of the First channel of Armenian Television (1990-1993).svg|Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագրի տարբերանշանը ([[1990]]-[[1993]], օգտագործվել է գլխագրերի ժամանակ) Պատկեր:Logo of the First channel of Armenian Television (1993-1994).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիքի տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1993]]-[[1994]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Television logo (1994-1995).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1994]]-[[1995]] թթ.-ին) Պատկեր:Logo of the State Television of Armenia (1996-1997).svg|Հայաստանի պետական հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1996]]-[[1997]] թթ.-ին) Պատկեր:National Television of Armenia logo (1997).svg|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1997]] թ.-ին) Պատկեր:National Television of Armenia logo (1997-2001).svg|Հայաստանի ազգային, հետո՝ հանրային հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1997]]-[[2001]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2001-2003).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2001]]-[[2003]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2003]]-[[2013]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2003-2013).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը ([[2003]]-[[2013]], օգտագործվել է հիմնականում ԶԼՄ-ներում և տպագրերում) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2013]]-[[2016]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Public TV logo.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2016]]-[[2021]] թթ․-ին) </gallery> ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://www.1tv.am/ Առաջին ալիքի կայքը] *[https://www.facebook.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ֆեյսբուքում] *[https://twitter.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Թվիթերում] *[https://www.instagram.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ինստագրամում] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:1955 հիմնադրումներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրային Հեռուստաընկերություն]] 6o4q75h2xq1gg7vnwix2lw07ytb8yub 8485469 8485466 2022-08-08T19:49:53Z CommonsDelinker 212 "National_Television_of_Armenia_logo_(1997).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exi wikitext text/x-wiki {{Այլ|Առաջին ալիք (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | անվանում = | տեսակ = հեռուստաընկերություն | ոճ = ՊՓԲԸ | հիմնադիր = [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ]] | վայր-քաղաք = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]<br />{{դրոշ|Երևան}}[[Երևան]] | վայր-երկիր = Նորք, Գարեգին Հովսեփյանի 26 | վայր = | սպասարկվող տարածք = {{ARM}}<br>{{NKR}}<br>[[File:Newworldmap.svg|22px]] միջազգային<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Հ1 արբանյակային հեռարձակում]</ref> | արդյունաբերություն = | արտադրանք = մեդիա | ծառայություններ = [[հեռուստատեսություն]], [[կայք]]եր | հասույթ = | զուտ շահույթ = 3,448,664,000 ֏ ([[2015]])<ref>[http://www.1tv.am/files/1/51/2015%20թ․%20ֆինանսական%20հաշվետվություններ%20անկախ%20աուդիտորի%20եզրակացությամբ.pdf 2015 թ․ ֆինանսական հաշվետվություններ անկախ աուդիտորի եզրակացությամբ]</ref> | աշխատողների թիվ = | parent = | ստորաբաժանումներ = Առաջին ալիք<br />Համահայկական ալիք | դուստր ընկերություններ = | սեփականատեր = [[Հայաստանի Կառավարություն]] | ընկերության կարգախոս = [[Առաջին]]ը [[1956 թվական]]ից |պատկերանիշ= |չափ= |box_width=20 |imagesize=180 |նախկին անվանում=|անուն=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|նախկին='''Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագիր''' ([[1956]]-[[1991]]),<br />'''Հայկական հեռուստատեսություն''' ([[1991]]-[[1993]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիք''' ([[1993]]-[[1994]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսություն''' ([[1994]]-[[1996]]),<br />'''Հայաստանի պետական հեռուստատեսություն''' ([[1996]]-[[1997]]),<br /> '''Հայաստանի ազգային հեռուստատեսություն''' ([[1997]]-[[2001]]),<br />'''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ([[2001]]-ներկա) |ընկերության անվանում=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն |հիմնադրված է=[[սեպտեմբերի 5]], [[1955]] <br />(հիմնադրման տարեթիվ)<br />[[նոյեմբերի 29]], [[1956]]<br />(եթերի սկիզբ) |երկիր={{ARM}} |color=#DCDCDC |գույն=#DCDCDC |գլխավոր անձինք='''Հովհաննես Մովսիսյան''' (գործադիր տնօրեն)|տարբերանշան= }} '''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ('''Հ1''') նաև հայտնի է որպես՝ '''Առաջին ալիք''', հայկական պետական հանրային հեռուստատեսություն։ Հիմնադրվել է [[1955 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 5]]-ին։ ==Պատմություն== === Խորհրդային տարիներ === Հայաստանի հեռուստատեսությունը հիմնվել է [[1955]] թ. [[սեպտեմբերի 5]]-ին [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ|ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդ]]ի որոշմամբ։ Առաջին եթերը կայացավ [[1956 թվական]]ի [[նոյեմբերի 29]]-ին։ Կանոնավոր հաղորդումները հեռարձակվում էին շաբաթական չորս անգամ՝ [[երեքշաբթի]], [[հինգշաբթի]], [[շաբաթ]] և [[կիրակի]] օրերին՝ երկուական ժամով։ [[1957]] թվականի [[նոյեմբերի 7]]-ին հեռարձակվել է արտաստուդիական անդրանիկ հեռարձակումը։ Կարճ ժամանակում հեռուստատեսությունը դարձել է քաղաքային, մշակութային, գիտաճանաչողական, ուսուցողական և այլ ինֆորմացիայի կարևորագույն միջոց ([[1987 թվական]]ին հանրապետության ընտանիքների 93%-ը հեռուստացույց ուներ)։ [[1970 թվական]]ին շահագործման է հանձնվել Նորքի հեռուստատեսային համալիրը (հանրապետական հեռուստակենտրոն)։ Առաջին տեսագրումը կատարվել է [[1971 թվական]]ին։ [[1972 թվական]]ին գործարկվել է [[Երևան]]-[[Դոնի Ռոստով]] ռադիոռելեային գիծը, որով կենտրոնական հեռուստատեսությունը (ԿՀ) ընդունում էր հեռուստաընկերության հաղորդումները։ [[1973 թվական]]ից գործում է [[Նորք (հեռուստաալիք)|հեռուստաընկերության 2-րդ ծրագիրը]]։ [[1977 թվական]]ից ընդունվում էին ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ Գունավոր պատկերմամբ առաջին հաղորդումը հայկական հեռուստատեսությամբ տրվել է [[1971]] թ. [[մայիսի 1]]-ին։ [[1981 թվական]]ից հեռուստաընկերության հաղորդումները հեռարձակվում էին միայն գունավոր պատկերմամբ։ [[1987]] թվականի դրությամբ հանրապետության ռադիոռելեային գծերի երկարությունը կազմել էր [[1330]] կմ։ [[1987]] թվականին գործել են ԿՀ առաջին և երկրորդ, հեռուստաընկերության երկու ծրագրերը՝ 43,9 ժամ ընդհանուր տևողությամբ, որից հեռուստաընկերության հաղորդումները՝ 14 ժամ։ Հեռուստաընկերության առաջին ծրագրով տրվում էին ինֆորմացիոն հասարակական-քաղաքացիական, ուսուցողական, գեղարվեստական և մարզական հաղորդումներ։ Երկրորդ ծրագիրը նախատեսված էր [[Երևան]]ի և [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|դրա շրջակայքի]] համար։ [[1987 թվական]]ին հեռուստատեսային առնվազն մեկ ծրագիր ընդունելու հնարավորություն ուներ հանրապետության բնակչության 99%-ը։ Բնակչության 97%-ը ընդունել է ԿՀ առաջին ծրագրի, 84%-ը՝ ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ ՀՀ արտադրական-ստեղծագործական աշխատանքները կոորդինացնում էր ծրագրերի գլխավոր դիրեկցիան, որը միավորում էր հաղորդավարների, թողարկիչների, նկարիչների, հնչյունային ռեժիսորների, հեռուստատեսային օպերատորների, կինոցուցադրումների բաժնի և ֆիլմադարանի աշխատանքը։ ՀՀ ծրագրերի նյութերը պատրաստվել են պրոպագանդայի, ինֆորմացիայի, կոմունիստական «դաստիարակության», երիտասարդական, մանկապատանեկան, ուսուցողական և գիտահանրամատչելի, գրականության և արվեստի, դրամատիկական, երաժշտական, նամակների և սոցիոլոգիական ուսումնասիրությունների, ռուսերեն և խորհրդային այլ երկրների լեզուներով տրվող, Փոխանակային և ԿՀ ու համամիութենական ռադիոյի համար հաղորդումներ պատրաստող խմբագրությունները։ Պրոպագանդայի գլխավոր խմբագրության «Հրատապ էկրան», «Հեռուստատեսային պրեսկոնֆերանս», «Արձագանք», «Հնգամյակի սոցիալ-տնտեսական պրոբլեմները», «Պարենային ծրագիրը գործողության մեջ»,«Պատմվածքներ կոմունիստների մասին» հաղորդումներն ու հանդեսները մեծապես օժանդակում էին կուսակցական կազմակերպությունների պրոպագանդային։ Ինֆորմացիայի գլխավոր խմբագրության «Իրադարձություններ, երկրներ, պրոբլեմներ», «Կապիտալիզմն առանց դիմակի» հաղորդաշարերում մեկնաբանվում են միջազգային կյանքի, պատերազմի ու խաղաղության հարցեր, ըստ ամենայնի լուսաբանվում ԽՍՀՄ արտաքին քաղաքականությունը, խորհրդային գաղափարախոսության տեսանկյունից քննադատվում արևմտյան երկրների (ԱՄՆ, եվրոպական երկրներ) քաղաքականությունը։ Խորհրդային պետության ներքին և արտաքին քաղաքականության, խորհրդային ապրելակերպի պրոպագանդմանն էին ծառայում «Երաշխավորված է սահմանադրությամբ», «Սովետական ապրելակերպ», «Արվեստագետն ու ժամանակը», «Խոսք երիտասարդությանը», «Կարգապահությունն ու մենք», «Որակի գումարելիները», «Իմ հայրենիքը ԽՍՀՄ-ն է», «Ձայն խաղաղության», «Մոլորակին մաքուր երկինք» և այլ հաղորդաշարեր։ Աճող սերնդի կոմունիստական ոգով դաստիարակության նպատակին էին ուղղված «Խարույկ», «Արիության դասեր», «Անխախտ բարեկամություն», «Հետաքրքիր հանդիպումների ակումբ», «16-18» մանկական հանդեսները, «Մենք և երեխաները» հաղորդաշարը։ Նախադպրոցական տարիքի երեխաների համար գործել են [[Հայոց լեզու|հայոց]] և [[ռուսաց լեզու]]ների ուսուցման հաղորդաշարերը։ Առանձին հաղորդումներ էին նվիրվում սովետական ժողովուրդների գրականությանը, հայ ժողովրդի պատմությանը։ Գեղարվեստական հաղորդումներից լայն ճանաչում ունեն «Դրական կամուրջներ», «[[Մեր լեզուն, մեր խոսքը]]» (ՀԽՍՀ պետական մրցանակ, [[1985]]), «Բյուրակն», «Նորք», «Հայ երգի ակումբ», «Երաժշտական կյանք», «[[Երաժշտական Փոստարկղ]]» հանդեսները։ Պարբերաբար տրվել են ԽՍՀՄ պետությունների և [[սոցիալիստական ճամբար]]ի այլ երկրների երաժշտական ու գեղարվեստական կոլեկտիվների, անհայտ կատարողների ելույթներ։ [[1970 թվական]]ին ստեղծվել է հեռուստատեսային կինոնկարների «Երևան» ստուդիան, որը տարեկան նկարահանում ու մշակում էր միջինում շուրջ 320 ժ կինոժապավեն, որից 20-ը՝ 35 մմ։ Ստուդիայի թողարկած մի շարք կինոնկարներ միութենական փառատոների մրցանակակիրներ էին, իսկ «[[Ձորի Միրոն (ֆիլմ)|Ձորի Միրո]]», «Արամ Խաչատրյան», «[[Անուշ (ֆիլմ, 1983)|Անուշ]]» և «Քառյակ» ժապավեններն արժանացել էին հեռուստատեսային ֆիլմերի համամիութենական փառատոների գլխավոր մրցանակներին։ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետկոմի կողմը [[1957]] թ. հրատարակում է «Եթերում է Երևանը» (հայերեն և ռուսերեն) հեռուստատեսային հաղորդումների ծրագիր-տեղեկատուն։ === Անկախության շրջան === [[1990]]-ական թվականների սկզբում հեռուստատեսությունը համեմատաբար ազատվեց գրաքննությունից{{փաստ}}։ Հասարակական-քաղաքական հաղորդումներին զուգահեռ ավելացան և նոր ձևով ներկայացան ժամանցային հաղորդումները։ Մեծ մասսայականություն էր վայելում «Խճանկար» ծրագիրը, որը [[1990 թվական]]ի վերջին օրը ներկայացրեց «Ճամփորդություն դեպի [[1991 թվական]]» 24 ժամանոց հեռուստամարաթոնը։ Մեկ ամիս անց, [[1991]] թ. [[փետրվարի 19]]-ին ծնվեց նոր հաղորդաշար՝ «3-րդ ալիք»-ը, որի հիմնական ստեղծագործական խումբը հավաքվեց առաջին օրվանից. Արտակ Արզումանյան, Էլմիրա Արսենյան, [[Արտավազդ Եղոյան]], Վաչագան Ներսիսյան, [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]]։ [[1996 թվական]]ից Հ1-ը «Hot Bird» արբանյակից սկսեց հեռարձակվել [[Եվրոպա]]յում, [[Մերձավոր Արևելք]]ում և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում, իսկ [[2000 թվական]]ից նաև [[Հեռավոր Արևելք]]ում, [[Ավստրալիա]]յում, [[ԱՄՆ]]-ում և [[Կանադա]]յում։ [[1999 թվական]]ից Հայաստանի հեռուստատեսությունը սկսեց հեռարձակվել արբանյակային կապով, որն իրականացավ ՀՀ Կապի նախարարության և իտալական «[[:it:Telespazio TV|Տելեսպազիո]]» ընկերության միջև կնքված պայմանագրով։ Ներկայումս Հանրային Հեռուստաընկերության միջազգային «Հայաստան 1» արբանյակային հեռուստաալիքը հեռարձակվում է ողջ աշխարհում<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Ծածկույթ - Հանրային հեռուստաընկերություն]</ref>, իսկ ահա [[2000 թվական]]ից գործողության մեջ մտած նոր օրենքի համաձայն Ազգային հեռուստատեսությունը վերանվանվեց Հանրային հեռուստաընկերության՝ «Հ1» տարբերանշանով։ Այդ նույն թվականին գործողության մեջ մտած «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» [[ՀՀ օրենք]]ի համաձայն՝ Հանրային հեռուստաընկերությունը պարտավորվեց մինչև [[2005 թվական]]ի հունվարի 1-ը բոլոր հաղորդումները և ֆիլմերը եթեր հեռարձակել հայերենով։ Սկզբում թարգմանվեցին մուլտֆիլմերը, այնուհետև՝ հեռուստասերիալները։ [[2005]] թ. [[հուլիսի 7]]-ից 8-ը [[Դուբրովնիկ]]ում տեղի ունեցած [[Եվրոպական հեռարձակողների միություն|Եվրոպական հեռարձակողների միության]] 56-րդ գլխավոր համագումարում Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությունն ու [[Հայաստանի հանրային ռադիո|ռադիո]]ն դարձան Եվրոպական հեռարձակողների միության լիիրավ անդամ, որի արդյունքում [[2006 թվական]]ից Հայաստանը սկսեց մասնակցել [[Եվրատեսիլ]] երգի մրցույթին<ref>[http://www.1tv.am/hy/history/2005-2008 Հ1 - Պատմություն 2005-2008]</ref>։ 2001 թ․-ին Հանրային հեռուստաընկերության կողմից հիմնադրվեց [[Նոր ալիք (Հայաստան)|«Նոր ալիք»]] հեռուստաընկերությունը, որը ցուցադրում էր երաժշտական և ժամանցային հաղորդումներ։ [[2008]]-ին «Նոր ալիքը» լուծարվեց և նույն տարում ստեղծվեց Հանրային հեռուստաընկերության երկրորդ՝ «[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]]» հեռուստաալիքը, որը սակայն դադարեցրեց իր գործունեությունը [[2011]] թվականին, զիջելով իր եթերային ալիքը «[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]]» հեռուստաալիքին<ref>[http://www.azg.am/AM/2011012214 «ՇՈՂԱԿԱԹԸ» կհեռարձակվի «ԱՐԱՐԱՏԻ» հաճախականությամբ, «ԱՐԱՐԱՏԻ» ճակատագիրն էլ մշուշոտ է]</ref>։ [[2008 թվական]]ին նվազեցին, այնուհետև եթերից դուրս եկան մի շարք շոու ծրագրեր, որոնց փոխարինելու եկան հայրենական արտադրության ֆիլմերն ու հաղորդումները։ Սկսվեց գեղարվեստական և հեռուստաֆիլմերի արտադրության նոր փուլ։ [[2007 թվական]]ին [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Հեռուստաֆիլմերի «Երևան» ստուդիայում]] նկարահանվեց [[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|«Մի վախեցիր» 5 մասանոց ֆիլմը]] նվիրված [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան պատերազմին]], [[2009]]-ին՝ «[[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված աղավնի]]» գեղարվեստական ֆիլմը՝ [[Նար-Դոս]]ի [[Սպանված աղավնի (վիպակ)|համանուն վիպակ]]ի մոտիվներով, [[2010]]-ին հեռուստադիտողին ներկայացվեց [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]] [[Խաչագողի հիշատակարանը|«Խաչագողի հիշատակարանը» վեպ]]ի հիման վրա նկարահանված [[Խաչագողի հիշատակարանը (ֆիլմ)|համանուն վերնագրով և հինգ մասից բաղկացած հեռուստատեսային գեղարվեստական ֆիլմ]]ը, [[2011 թվական]]ին՝ «Արտիստը»՝ [[Շիրվանզադե]]ի [[Արտիստը (Շիրվանզադե)|համանուն պատմվածք]]ի հիման վրա։ Արտադրված առաջին հայկական սերիալներից էին «Որբեր» և «Աննա» սերիալները ([[2009]]), [[2013 թվական]]ին՝ «Մեր գյուղը», [[2014 թվական]]ին՝ «Շտապ օգնություն» սերիալները։ [[2015 թվական]]ին ցուցադրվեց [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|«Հատուկ բաժին»]] հեռուստասերիալը։ [[2010 թվական]]ից առ այսօր եթերում է «Երգ երգոց» երաժշտական նախագիծը, [[2013 թվական]]ին բացվեց «Հայադարան» գրական հաղորդաշարը։ Անցում կատարվեց [[Թվային հեռուստատեսություն|թվային հեռարձակման]]։ [[2014 թվական]]ին ձեռք բերվեց «Avid» ընկերության համակարգը, (որն հաջողությամբ աշխատում էր մի շարք հեռուuտաընկերություններում ([[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|ОРТ]], [[Ռոսիա 1|РТР]], [[BBC]], [[American Broadcasting Company|ABC]])` տեսասերվերներով, համալրող բաղադրիչներով, ինչպես նաև համակարգչային գրաֆիկայի ընձեռած լայն հնարավորություններով։ [[2015 թվական]]ին Հանրային հեռուստաընկերությունը [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն|Չինատանի Ժողովրդական Հանրապետության]] (ՉԺՀ) կառավարությունից ստացավ նոր՝ 10 տեսախցիկով զինված HD շարժական հեռուստատեսային կայան և HD արբանյակային հեռարձակման կայան։ Չինաստանի կառավարությունը Հանրային հեռուստաընկերությանը անհատույց տրամադրեց նաև թվային լրահավաք մեքենա։ Ներկայումս Հանրային հեռուստաընկերության եթերին կարելի է հետևել ինչպես անհատական համակարգիչներով, այնպես էլ [[Սմարթֆոն|բջջային հեռախոսներով]] և [[Պլանշետային համակարգիչ|պլանշետ]]ներով։ Ստեղծվել են հավելվածներ հանրաճանաչ «[[IOS]]» և «[[Android]]» համակարգերի համար, որոնք կարելի է ներբեռնել անվճար։ [[2016 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 13]]-ին մեկնարկեց Հանրային հեռուստաընկերության 60-րդ եթերաշրջանը, և նույն օրը անցում կատարվեց բարձր հստակության (HD որակի) հեռարձակման ինչպես մետրային, այնպես էլ արբանյակային հաճախականությունների համար։ == Աշխատակազմ == === Ղեկավարություն === Առաջին ալիքի գործադիր տնօրենն է Հովհաննես Մովսիսյանը ([[2020]] թ. [[նոյեմբեր]]ից)<ref>{{Cite web|url=https://yerevan.today/all/society/68796/hovhannes-movsisyany-nshanakvec-hanrayin-heroustaynkeroutyan-gortsadir-tnoren|title=Հովհաննես Մովսիսյանը նշանակվեց Հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն|last=Tatev|website=yerevan.today|language=hy-am|accessdate=2021 թ․ դեկտեմբերի 19}}</ref>։ Լրատվական բաժնի տնօրենը [[Պետրոս Ղազարյան]]ն է։ ==== Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության նախկին գործադիր տնօրեններ ==== * [[Ներսես Կագրամանով]] ([[1956]]-[[1960]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Մարատ Մարինոսյան]] ([[1956]]-[[1964]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության առաջին գեղարվեստական ղեկավար, իսկ [[1966]]-[[1971]] թթ.՝ հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Ջոն Կիրակոսյան]] ([[1966]]-[[1969]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * Մավր Դավթյան ([[1969]]-[[1970]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Ստեփան Պողոսյան]] ([[1970]]-[[1978]] - ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ, իսկ [[1978]]-[[1988]] թթ.՝ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Էմանվել Արաքսման-Մանուկյան]] ([[1988]]-[[1990]] - որպես ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]] ([[1990]]-[[1991]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Սամվել Գևորգյան (քաղաքական գործիչ)|Սամվել Գևորգյան]] ([[1991]]-[[1993]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Տիգրան Հակոբյան (լրագրող)|Տիգրան Հակոբյան]] ([[1993]]-[[1995]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Պերճ Ստեփանյան]] ([[1996]]-[[1997]]), * [[Համլետ Գասպարյան]] ([[1997]]-[[1998]]), * [[Տիգրան Նաղդալյան]] ([[1998]]-[[2000]]), * [[Արմեն Արզումանյան]] ([[2001]]-[[2010]], մինչ այդ՝ [[2000]]-[[2001]] թթ.-ին Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակար), * [[Գագիկ Բունիաթյան]] ([[2010]]-[[2013]]), * Մարգարիտա Գրիգորյան ([[2013]]-[[2020]])։ === Լրագրողներ և հաղորդավարներ === Հանրային հեռուստատեաընկերությունում տարբեր տարիների աշխատել են բազմաթիվ հայտնի լրագրողներ։ == Հաղորդումներ == === Լրատվական === * '''Լուրեր''' (նախկին անվանումներ՝ '''Շաբաթվա նորություններ''' ([[1957]]-[[1958]]), '''Նորություններ''' ([[1958]]-[[1975]]), '''Լրաբեր''' ([[1975]]-[[1998]]), '''Հայլուր''' ([[1991]] [[սեպտեմբեր]]-[[դեկտեմբեր]]` որպես այլընտրանքային լրատվություն, իսկ [[1998]]-[[2011]]՝ որպես լրատվական ծրագիր), '''Առաջին լրատվական''' ([[2011]]-[[2017]]), '''Օրակարգ''' ([[2017]]-[[2018]])), * '''«Մշակ» լուրեր''' (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[2008]]-[[2009]]), '''Ինդեքս''' (նախկին անվանումներ՝ '''Հայլուր Ինդեքս''' ([[2010]]-[[2011]]), '''Առաջին տնտեսական''' ([[2013]]-[[2017]]), '''Օրակարգ Ինդեքս''' ([[2017]]-[[2018]])) === Այլ հաղորդումներ === * Ագրո-TV (հաղորդման հեղինակ՝ Նելլի Սահակյան) * Խաչփողան (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Տաբուլա ռասա (հաղորդման վարող՝ Վահե Մկրտչյան) * Ինտերիեր (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Ավետիսյան) *Անիվների վրա (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Կինկոմ * Որակի նշան (հաղորդման վարողներ՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2001]]-[[2002]]), '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2002]]-[[2003]]), '''Կարինա Դանելյան''' ([[2010]])) * Մետեո-TV (հաղորդման վարողներ՝ '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2001]]-[[2005]]), [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2002]]-[[2004]])) *Չտեսնված կինո (հաղորդման վարող՝ Րաֆֆի Մովսիսյան) * Բաց նախագիծ (հաղորդման վարողներ՝ Թինա Խաչատրյան և [[Հրաչ Մուրադյան (հաղորդավար)|Հրաչ Մուրադյան]]) * Օտար խաղեր (հաղորդման վարողներ՝ '''Կարեն Ալիխանյան''', '''Նարինե Զախարյան''' ([[2005]]-[[2007]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2007]]-[[2008]])) * Աքլորականչ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Էկոհարթակ (հաղորդման վարող՝ Դավիթ Գրիգորյան) * Ազատ գոտի (հաղորդման վարողներ՝ [[Արտակ Վարդանյան (հաղորդավար, լրագրող)|Արտակ Վարդանյան]] ([[2011]]-[[2012]]), Էրիկ Անթառանյան ([[2012]]-[[2013]])) * Վարդապետը * Տեսանկյուն (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]], մինչ այդ հեռարձակվել է [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]] և [[TV5]]-ով) * Այլընտրանք * Այսօր իրականում (հաղորդման վարող՝ [[Պետրոս Ղազարյան]]) * Ֆրանկոֆոն Հայաստան * Լրագրողական մենամարտ * Վերադարձ դեպի ապագա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Տան մեծը (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Օրակարգից դուրս (հաղորդման վարող՝ Ագնեսա Խամոյան) *Հանրային օրակարգ (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]]) * Ճակատագրեր (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) *[[Սպասիր ինձ]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]] և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյան]]) * Հենց այսպես էլ ապրում ենք (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]]) * Առաջին տաղավար (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Ճակատագրեր․ օվկիանոսից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Հայաստանի համը (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Ուզում եմ դառնալ (հաղորդման վարող՝ Մերի Քոչարյան) * Եռանկյունի * Համի որակ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Կյանքը ափի մեջ (հաղորդման վարող՝ [[Լուիզա Ղամբարյան]]) * Հայն ու Հայաստանը (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * Մայրիկների ակումբ (հաղորդման վարող՝ Մերի Ներսիսյան) * Արտկանոն (հաղորդման վարող՝ [[Արամ Աբրահամյան (լրագրող)|Արամ Աբրահամյան]]) * Մասնագիտությունը՝ լրագրող (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) * Հանրալսարան * Մեր մեջ ասած (հաղորդման վարողներ՝ Արևիկ Ուդումյան, [[Կարինե Խոդիկյան]], [[Իրինա Դանիելյան]]) * Ճակատագրով՝ կին (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Ագրոժամ * Մենք և ժամանակը ([[Հայկ (կինոստուդիա)|«Հայկ» կինոստուդիայի]] հետ համատեղ, հաղորդման վարող՝ [[Ռուբեն Գևորգյանց]]) * Բարդ երկուշաբթի (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * IT մարդիկ (հաղորդման վարող՝ Նիկոլայ Հայրապետյան) * Մեր ժամանակների հերոսը * Խաղի կանոններ (հաղորդման վարող՝ Արմեն Սարգսյան) * Կեսգիշերն անց (հաղորդման վարողներ՝ [[Արթուր Բախտամյան]] և Հերմինե Ստեփանյան) * Նվիրյալները (հաղորդման վարող՝ [[Ցվետանա Պասկալևա]]) * Կապրենք, կտեսնենք ([[Հրաչուհի Ութմազյան]], Օվսաննա Սիմոնյան, [[Արթուր Ղուկասյան]], [[Արև Պետրոսյան]]) *Եթե բոլորը․․․ (հաղորդման վարողներ՝ Լիլիթ Մուրադյան և Վահե Խանամիրյան) *Չակերտներ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Խորհրդարանական շաբաթ * Հարցազրույց (հաղորդման վարողներ՝ [[Նվեր Մնացականյան]] ([[2011]]-[[2016]]), [[Պետրոս Ղազարյան]] ([[2019]]-ից)) * Կարծիք (հաղորդման վարողներ՝ [[Սերգո Երիցյան]] ([[1992-[[2003]]), [[Հրաչյա Պապինյան]] ([[2003]]-[[2011]])) * Ճառագայթ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է Համահայկական ալիքով) * Հրապարակում * Եվրոպական բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Օտար ամայի ճամփեքի վրա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Մերոնք (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Իմ իրավունքը (հաղորդման վարող՝ [[Արտյոմ Երկանյան]], իսկ դատը վարում էր [[Տիգրան Մուկուչյան]]ը, արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Դատաժամ (արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Հատուկ ռեպորտաժ (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կյանքը շարունակվում է * Հատուկ գոտի (հաղորդման վարող՝ Սուսան Սիմոնյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Հինգշաբթի (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * 15 օր (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * Հեռուստաօրագիր 1․12 * Մայրաքաղաք (հաղորդման վարող՝ [[Վարուժան Օլքինյան]]) * Երևան * Բարև (հաղորդման վարող՝ Վարդան Օնանյան) * Ոսկե դար * 360 աստիճան (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Հերիքյան]]) * Օրակարգ (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ [[Տիգրան Նաղդալյան]]) * Մեկ լուր * Մանրամասներ * Կեսգիշերային ճեպընթաց (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հինգերորդ անիվ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հայկական էկրան (հաղորդման վարող՝ [[Դավիթ Մուրադյան]]) * Հայաստանի Հանրապետության դեսպան (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայաստանի առեղծվածները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Աստղային WEEKEND (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Գայանե Հաջոյան) * Սիրո պատմություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Ավետիսյան (այլ կիրառումներ)|Կարեն Ավետիսյան]]) * Մշակութային հայացք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV-ով]] և Համահայկական ալիքով) * Պահանջարկ և առաջարկ (հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * [[Առողջություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) * Հինգերորդ անկյուն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], հետագայում հեռարձակվել է [[TV5]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]], հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) *[[Երջանկության մեխանիկան|Երջանկության մեխանիկա]] (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) *[[Գտնված երազ]] (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կնոջ հմայքի գաղտնիքը (հաղորդման վարող՝ Զառա Կարապետյան) * Անկախ տարիքից (հաղորդման վարող՝ Մերի Գրիգորյան) * Մեկ պատուհան * Մեդիա դիտորդ (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Գրիգորյան) * Եկեք հասկանանք (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) *Հույժ գաղտնի (հաղորդման վարող՝ Արմեն Ամիրյան) *Բառերից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ Հակինթ Բաղդասարյան) *Պատրաստենք միասին (հաղորդման վարող՝ Սարգիս Մկրտչյան) *«Այսօր» ամենօրյա քաղաքական հաղորդում (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևսով]], հաղորդման վարող՝ Հակոբ Ռուբինյան) *Բարև Էրգիր (հաղորդման վարող՝ [[Սամվել Թոփալյան]]) *«Ճանապարհ» և «Ճանապարհ. երազանքի հետքերով» (հաղորդման վարող՝ Րոֆֆի Պետրոսյան) === Ժամանցային === * Գուշակիր մեղեդին (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Նորաձևություն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Սիրարփի Ադամյան) * Երկու աստղ (հաղորդման վարողներ՝ [[Հրանտ Թոխատյան]] ([[2007]]), [[Շուշան Պետրոսյան]] ([[2007]], [[2009]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]] ([[2008]]), '''Աշոտ Լյուդվիգովիչ''' ([[2009]]), '''Մամիկոն Սիմոնյան''', '''Կարինա Դանելյան''' ([[2009]]-[[2010]]), ([[2011]])) * Երկու աստղ․ Օրագիր * Շաբաթ երեկո (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Աշոտ Ղազարյանը հրավիրում է (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Իմ տաղանդավոր ընտանիքը (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Ռուբիկոն (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ռուբիկոն + (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ոսկե սկավառակ * Ոսկե կլառնետ (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թոփ 10 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Արխիվ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հիթ-շքերթ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) * Բարի ախորժակ (հաղորդման վարողներ՝ '''Սեդրակ Դավիդյան (DJ Sedrag)''' ([[2000]]-[[2005]]), '''Սարգիս Մնոյան''' ([[2009]]-[[2010]])) * Ծիծաղի տուն (հաղորդման վարող՝ [[Արամայիս Սահակյան]]) * XXL (հաղորդման վարող՝ [[Գրիշա Աղախանյան|Գրիգոր Աղախանյան]]) * Երեկոյան կոկտեյլ (հաղորդումը հեռարձակվել է նաև [[Հայ TV|Հայ-TV]]-ով, հաղորդման վարողներ՝ [[Արմեն Պետրոսյան (Մենչ)]] և Գրիգոր Գասպարյան) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Քոմեդիով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով, [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * Թարսի պես (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * [[Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր (հայկական)|Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր]] (հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]]) * Մեր արխիվը (հաղորդման վարող՝ Մարատ Օրդյան) * Արվեստանոց * Դեպի կինո (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուիզա Ներսիսյան]] և [[Խորեն Լևոնյան]]) * [[Լավ երեկո]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Արամ MP3]] և [[Գարիկ Պապոյան]]) * Սիրո բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Ֆելիքս Խաչատրյան]]) * [[Հայաստան ջան]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Թեժ տասնյակ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Արման Մարգարյան''' ([[2002]]-[[2004]]), '''Էրիկ Անթառանյան''' ([[2004]]-[[2006]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2006]]-[[2007]]) [[Ավետ Բարսեղյան]], '''Շպռոտ''' ([[2007]]-[[2009]]) [[Արսեն Գրիգորյան (երգիչ, 1982)|Արսեն Գրիգորյան]] ([[2009]]-[[2010]])) * Թեժ տասնյակ․ Օրագիր * Կապիտալ շոու (հաղորդման վարող՝ Գրիգոր Գասպարյան) * Առավոտ լուսո (նախկին անվանումներ՝ '''Բարի լույս''', '''Առաջին ծրագիր''', '''Բարև, մենք ենք''') * Առաջին Ալիք սրճարան * Հայկական տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) * 100 տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *3-րդ ալիք. Ռետրո ( հաղորդման վարողներ՝ [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]], [[Արտավազդ Եղոյան]]) === Երաժշտական === * Երաժշտական փոստարկղ (հաղորդման վարող՝ [[Սուսաննա Շահինյան]]) * Երգ երգոց (հաղորդման վարող՝ [[Խորեն Լևոնյան]]) * Հայ երգի ակումբ (հաղորդման վարող՝ [[Քնարիկ Փիլոսյան]]) * Երաժշտական կյանք * Բենեֆիս (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուսինե Բադալյան]], [[Հակոբ Պապիկյան|Հակոբ Պապիկյան (Ժակ)]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2016]]-[[2017]])) * Ամենակարող երգիչ (հաղորդման վարողներ՝ Անի Քրիստի և [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Անփլագդ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Վինիլ (հաղորդման վարող՝ Արման Մարգարյան) * Ջազի ժամ (հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]]-ով, [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Երկիր Մեդիա]]-ով, հաղորդման վարող՝ [[Արմեն Թութունջյան]]) * Եվրատեսիլի օրագիր * Թոփ 50 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Կարինա Դանելյան) * Մեր ռետրոն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայկական էստրադա (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) *22։30 *22։30 ռետրո (հաղորդման վարողներ՝ Մարի Ավանեսյան, [[Արա Դեղտրիկյան]]) === Հումորային === * Այսպես էլ ապրում ենք *Ընտանյոք հանդերձ *Խմբագրություն․am *Ամուսնացածների լիգա * Տանդեմ === Մշակութային === * Արվեստը և իրականությունը (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * 8 1/2 (Ութ ու կես) (հաղորդման վարող՝ Զավեն Բոյաջյան) * Դեմքեր (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) * Կրկեսային ծրագիր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այսպես խոսեց (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայից հայ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ծագումով Հայեր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV-ով]]) * Տոհմածառ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երկիր Մեդիա]]-ով) * Հոբելյան (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այբ, բեն, գիմ (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Բոհեմ (հաղորդման վարող՝ Հարություն Ազարյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Դասական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ [[Էդուարդ Թոփչյան (դիրիժոր)|Էդուարդ Թոփչյան]]) * Մշակույթ և մշակութային գիտակցություն (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կինո և նորից կինո (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ Սեդա Սահակյան) * Հայադարան * Կաննի փառատոնի օրագիր * Փակ վարագույր (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Հոգևոր հայրենիք * Անծանոթ Հայաստան (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Բալայան]]) * Մատենադարան։ Ձեռագրերի գաղտնիքները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Արվեստն արվեստի համար (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կողք կողքի (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Հայրենեան (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կտոր մը Հայաստան * Հայաստանի ճամփեքով (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) === Սպորտային === * Ֆուտբոլային շաբաթ (հաղորդման վարող՝ [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյան]]) * Շախմատ 64 (հաղորդման վարող՝ [[Գագիկ Հովհաննիսյան]]) * Ֆուտբոլը Առաջինով (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) * Հայէքստրիմ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Սպորտ Գիլոյանի հետ (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Խաղից դուրս (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Հաղթանակ կերտողները *Շախմատի աշխարհ (հաղորդման վարող՝ Աղասի Ինանց) *Քո սպորտը === Ֆուտբոլային առաջնություններ === * [[Լա Լիգա|Լա լիգա]] ([[2004]]-[[2006]]) * [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈւԵՖԱ Չեմպիոնների լիգա]] ([[2006]]-[[2012]]) * [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) *[[Հայաստանի ֆուտբոլի առաջնություն]] ([[1996]]-[[2012]], [[2022]]-ից) === Փաստավավերագրական ֆիլմեր և հեռուստաֆիլմեր Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Ինչո՞ւ է աղմկում անցյալը (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայերը (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) *Ջավախք․ Լեռնեցիների օրրան (բաղկացած 9 մասից) *Անցյալը ներկա է (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) * Հավատի խորհրդավոր ուղին * Առաջին այրեր (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կյանքը սահմանին * Քաղաքը *Մենք ենք մեր հայերը (ցուցադրվել է [[1998]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[1999]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սիրո աստղ (ցուցադրվել է [[2003]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2004]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Ամանորի իրարանցում. Երկու աստղ (ցուցադրվել է [[2007]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-[[Ի|ի]] լույս [[2008]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) * Սկիզբ * Իմ գործը *Դեռ ցնցվող հիշողություն (նվիրված [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի 25-րդ տարելիցին, [[2013]] թ.) *Եվ թնդանոթները կլռեն *[[Էդուարդ Իսաբեկյան]]. Աշնանային նատյուրմորտ (նվիրված [[Էդուարդ Իսաբեկյան]]ի 100-րդ տարեդարձին) *57 կադր (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 57-րդ ամյակին, [[2013]] թ.) *Հանրային հեռուստաընկերություն 58 (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 58-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *[[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հայկական ռադիո]] 88 (նվիրված [[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հանրային ռադիոյի]] 88-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *Մամուլի օր - Ինֆորմացիայի կրիչի էվոլյուցիան *Ամանորը մեր անբաժան ընտանիքում (բաղկացած 2 մասից) *100-ամյա ճանապարհ *Արցախյան կոնյակի պատմությունը *Անավարտ թռիչքի պատմությունը ([[Անավարտ թռիչք (ֆիլմ)|«Անավարտ թռիչք»]] ֆիլմի մասին) *Մեր բասոն- Հենրիկ Ալավերդյան (նվիրված [[Հենրիկ Ալավերդյան]]ի 60-րդ տարեդարձին, [[1995]] թ.) *Մարդացնող մարդը (նվիրված [[Հրանտ Մաթևոսյան]]ի 80-րդ տարեդարձին) *Ուրվական. [[Հրայր Դժոխք]] *Ղարաբաղյան հակամարտությունը և Ռուսաստանը (բաղկացած 2 մասից) *Քառաթև հաղթանակ (նվիրված [[Շուշիի ազատագրում|Շուշիի ազատագրմանը]]) *Հավատարիմ արմատներին *Իմ ժամանակը․ [[Ռազմիկ Դավոյան]] (նվիրված [[Ռազմիկ Դավոյան]]ին) *Կյանքից երկար ձգվող սիմֆոնիա․ [[Արամ Ղարաբեկյան]] (նվիրված [[Արամ Ղարաբեկյան]]ի 60-րդ տարեդարձին) *Միայն ապրելը քիչ է (նվիրված [[Սիլվա Կապուտիկյան]]ին) *[[Էլվինա Մակարյան]]․ Լույսի և ստվերի ակորդ (նվիրված [[Էլվինա Մակարյան]]ի 65-րդ տարեդարձին) *Մուսալեռ․ Հարյուրամյակի հերոսամարտը *[[Վահագն Հովնանյան]] (նվիրված [[Վահագն Հովնանյան]]ի հիշատակին) *[[Ալբերտ Յավուրյան]]․ Մեկ սեր և ութ պատմություն (նվիրված [[Ալբերտ Յավուրյան]]ին) *[[Ավետիք Իսահակյան]]․ Վարպետը (նվիրված [[Ավետիք Իսահակյան|Ավետիք Իսհակյանին]]) *[[Հրաչյա Ներսիսյան]]․ Արտիստը (նվիրված [[Հրաչյա Ներսիսյան]]ին) *[[Վարդուհի Վարդերեսյան]]․ Հայ թատրոնի մեծ տիկինը (նվիրված [[Վարդուհի Վարդերեսյան]]ի հիշատակին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]] 30+40․ Հրաշագործի աշունը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *Իրական հեքիաթ *[[Օֆելյա Համբարձումյան]]․ Ժողովրդական երգերի հետքերով (նվիրված [[Օֆելյա Համբարձումյան]]ին) *Լինել [[Հրանտ Թոխատյան]] (նվիրված [[Հրանտ Թոխատյան]]ին) *Հայոց ուժը (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 24 ամյակին, [[2016]] թ.) *Եթե կյանքը լիներ ավելի երկար *Պղնձակոփ սիմֆոնիա *[[Վիլյամ Սարոյան]]․ Նրա սիրտը լեռներում է (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *[[Սամվել Մկրտչյան]]․ Բաբելոնյան դռներ բացողը *Արիա Վիտա․ մաեստրոյի կյանքի արիան ([[Գեղամ Գրիգորյան]]) (նվիրված [[Գեղամ Գրիգորյան]]ի հիշատակին) *[[Հարություն Կալենց]]․ Գունապատում (նվիրված [[Հարություն Կալենց]]ին) *Մերօրյա լեգենդը - Կոմանդոս (նվիրված [[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]ին) *[[Համո Սահյան]]․ Ես Հայաստանն եմ (նվիրված [[Համո Սահյան]]ին) *[[Ջիմ Թորոսյան]]․ Քարի հոգին (նվիրված [[Ջիմ Թորոսյան]]ին) *[[Հովհաննես Շիրազ]]․ Հավերժական սառույցների տակ ապրող սիրտը (նվիրված [[Հովհաննես Շիրազ]]ին) *Բեմից էկրան․ Մի ամբողջ կյանք *[[Վարդուհի Վարդանյան]]․ Անձայն մի երգ (նվիրված [[Վարդուհի Վարդանյան]]ին) *[[Կարեն Ջանիբեկյան]]․ Հոսանքին հակառակ (նվիրված [[Կարեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Երվանդ Մանարյան]]․ Ալամեզոն (նվիրված [[Երվանդ Մանարյան]]ին) *[[Սերո Խանզադյան]]-100․ Նա, ով հասկացավ քարերի լեզուն (նվիրված [[Սերո Խանզադյան]]ին) *[[Արմեն Խանդիկյան|Արմեն Խանդիիկյան]]․ Հոբելյան (նվիրված [[Արմեն Խանդիկյան]]ի 70-րդ տարեդարձին, [[2016]] թ.) *Անկախության քրոնիկոն (նվիրված [[Հայաստանի անկախության տոն|Հայաստանի անկախության]] 30 ամյակին, բաղկացած 6 մասից, [[1991]]-[[1996]] (առաջին մաս), [[1996]]-[[2001]] (երկրորդ մաս), [[2001]]-[[2006]] (երրորդ մաս), [[2006]]-[[2011]] (չորրորդ մաս), [[2011]]-[[2016]] (հինգերորդ մաս), [[2016]]-[[2021]] (վեցերորդ մաս)) *[[Արմեն Ջիգարխանյան|Զրույց Ջիգարխանյան]]ի հետ (նվիրված [[Արմեն Ջիգարխանյան]]ին) *Քաղաք քաղաքի տակ (նվիրված [[Երևանի մետրոպոլիտեն]]ի 35 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Էդմոնդ Քեոսայան]]․ Վերադարձի ուղի (նվիրված [[Էդմոնդ Քեոսայան]]ին) *[[Էդվարդ Միրզոյան]]․ Ինչ տալիս ես, դա է քոնը (նվիրված [[Էդվարդ Միրզոյան]]ին) *[[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ի աստղը (նվիրված [[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ին) *[[Ստեփան Շաքարյան]]․ Պե՞տք եմ ես ձեզ (նվիրված [[Ստեփան Շաքարյան]]ին) *[[Հովհաննես Զանազանյան]]․ № 10 (նվիրված [[Հովհաննես Զանազանյան]]ին) *[[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան]] + [[Նելլի Խերանյան|Նելլի]] = Սեր (նվիրված [[Նելլի Խերանյան]]ին և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյանին]]) *[[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]․ Չեմ հավատում (նվիրված [[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]) *Ճանապարհ դեպի Մալթա *[[Մակար Եկմալյան]]․ Պատարագ (նվիրված [[Մակար Եկմալյան]]ին) *[[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]․ Գիտության մեջ արտիստ (նվիրված [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]) *[[Սուրեն Ռշտունի]]․ Կես դար հեքիաթում (նվիրված [[Սուրեն Ռշտունի|Սուրեն Ռշտունուն]]) *Եթերային 60 ակնթարթ (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 60 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Գուրգեն Մելիքյան]]․ Սրտխփոց հանուն․․․ (նվիրված [[Գուրգեն Մելիքյան]]ին) *[[Արաքս Մանսուրյան]]․ Կռունկ, ուստի՞ կուգաս (նվիրված [[Արաքս Մանսուրյան]]ին) *[[Վերջալույս Միրիջանյան]]․ Աշնանային բնապատկեր (նվիրված [[Վերջալույս Միրիջանյան]]ին) *[[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]]. Առաջին ձայնասկավառակի շնորհանդես մենահամերգ *Հայոց բանակ-15 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 15 ամյակին, [[2007]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հատուկ նշանակության երգեր (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-16 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 16 ամյակին, [[2008]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-18 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 18 ամյակին, [[2010]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-20 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 20 ամյակին, [[2012]] թ.) *Հայոց բանակ-21 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 21 ամյակին, [[2013]] թ.) *Հայոց բանակ-25 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 25 ամյակին, [[2017]] թ.) *Պետրոս Շուժունյան․ Երաժշտական կամուրջներ (նվիրված կոմպոզիտոր Պետրոս Շուժունյանին) *[[Էդգար Էլբակյան]]․ Անավարտ միզանսցեն (նվիրված [[Էդգար Էլբակյան]]ին) *[[Չարենց]]․ Մի ճրագ մթում (նվիրված [[Եղիշե Չարենց]]ի 120-րդ տարեդարձին, [[2017]] թ.) *[[Արմեն Բուդաղյան]]․ Ուսուցիչը (նվիրված [[Արմեն Բուդաղյան]]ին) *Ապրիլից ապրիլ *[[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]․ Իմ խոսքը բալետն է․․․ (նվիրված [[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]) *[[Յուրի Երզնկյան]]․ Ճակատագրի դիմանկար (նվիրված [[Յուրի Երզնկյան]]ին) *Պատերազմի ու խաղաղության կռիվը (բաղկացած 2 մասից) *Գործ № 22/21. [[Սողոմոն Թեհլիրյան]] (նվիրված [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]ին) *[[Թաթուլ Կրպեյան]]․ Գետաշենի արծիվը (նվիրված [[Թաթուլ Կրպեյան]]ին) *Հանուն կյանքի *[[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]․ Հայ թատրոնի ժայռը (նվիրված [[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Համո Բեկնազարյան]]․ Իլուզիոն (նվիրված [[Համո Բեկնազարյան]]ին) *Ճանապարհ դեպի․․․[[Ֆրունզե Դովլաթյան]] (նվիրված [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ին) *Հաղթազանգ *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոնի մարդը (նվիրված [[Երվանդ Ղազանչյան]]ին) *[[Լևոն Թոքմաջյան]]․ Երգող քարեր (նվիրված [[Լևոն Թոքմաջյան]]ին) *[[Երվանդ Երզնկյան]]․ Երևանյան ակորդ (նվիրված [[Երվանդ Երզնկյան]]ին) *Անկախության խորհրդանշանները *Երազողները *Հովհաննես Խաչադուրյան․ [[Օհան Դուրյան]] (նվիրված [[Օհան Դուրյան]]ին) *[[Էդուարդ Մարգարով]]․ Գնդակի տիրակալը (նվիրված [[Էդուարդ Մարգարով]]ին) *[[Անտոն Աղայանց]] (նվիրված [[Անտոն Աղայանց]]ի հիշատակին, [[2017]] թ.) *Մայր թատրոնի մենախոսությունը *Մուսալեռից Այնճար *[[Լորիս Ճգնավորյան]]․ Ազատության ոգին (նվիրված [[Լորիս Ճգնավորյան]]ին) *[[Արթուր Թարխանյան]]․ Ապագայի ճարտարապետը (նվիրված [[Արթուր Թարխանյան]]ին) *Հնչեղ կին․ Տատյանա Բագրատովնա (նվիրված [[Տատյանա Հայրապետյան]]ին) *Թումանյան․ Եվ սիրտ, և կամք, և միտք (նվիրված [[Հովհաննես Թումանյան]]ին) *Իմ սփռված մեծ ընտանիք *Մանկության երկաթե ուղին *Մարզահամերգային համալիրի թռիչքը *[[Մարտիրոս Սարյան]]․ Լուսավորը (նվիրված [[Մարտիրոս Սարյան]]ին) *[[Ավետ Ավետիսյան]]․ Ազգային բեմի վարպետը (նվիրված [[Ավետ Ավետիսյան]]ին) *Պարույր Սևակ․ Խարույկ սառույցի վրա (նվիրված [[Պարույր Սևակ]]ին) *[[Գևորգ Բաշինջաղյան]]․ Արարատի պոետը (նվիրված [[Գևորգ Բաշինջաղյան]]ին) *[[Վահան Տերյան]]․ Վիհի եզերին (նվիրված [[Վահան Տերյան]]ին) *[[Զուլում Գրիգորյան]] (նվիրված [[Զուլում Գրիգորյան]]ին) *[[Վիկտոր Համբարձումյան]]․ Տիեզերք տիեզերքում (նվիրված [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ին) *[[Մինաս Ավետիսյան]]․ Իմ խիղճը իմ նկարներն են (նվիրված [[Մինաս Ավետիսյան]]ին) *Կինոթատրոն Մոսկվա․ Հնի ու նորի խաչմերուկում *[[Ռոբերտ Աբաջյան]] (նվիրված [[Ռոբերտ Աբաջյան]]ին) *Փոքրիկ երգիչը *Մարկ Պետրոսյան\\․ Հեռուստատեսության նվիրյալը (նվիրված [[Մարկ Պետրոսյան]]ին) *[[Էլմիրա Հեքեքյան]]․ Հեռուստատեսության պիոներներից (նվիրված [[Էլմիրա Հեքեքյան]]ին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]]․ Ապրելու ժամանակը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *[[Ակսել Բակունց]]․ Օ, Զանգեզուր, օ, Կյորես․․․(նվիրված [[Ակսել Բակունց]]ին) *[[Ալբերտ Մկրտչյան]]․ Մուշեղիչ (նվիրված [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյանին]]) *[[Կոմիտաս]]․ Հնչող, շնչող, կանչող ձայներ (նվիրված [[Կոմիտաս]]ին) *[[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]․ «Ոչ»-ի ու «Այո»-ի արանքում (նվիրված [[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]ին) *«Գնացքից դուրս» (Ֆիլմ ֆիլմի մասին) *«Գնացք № 1» (ցուցադրվել է [[2017]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2018]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *[[Հովհաննես Զարդարյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Զարդարյան]]ին) *[[Հրաչյա Սարուխան]]․ Կրկնաղերս (նվիրված [[Հրաչյա Սարուխան]]ին) *[[Սայաթ-Նովա]] (նվիրված [[Սայաթ-Նովա]]յին) *[[Արամո]]․ Միշտ Երևանցի (նվիրված [[Արամո]]յի 50-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Կարպ Խաչվանքյան․ Հայ Չապլինը (նվիրված [[Կարպ Խաչվանքյան]]ին) *Նաիրի *[[Արշիլ Գորկի]] (նվիրված [[Արշիլ Գորկի|Արշիլ Գորկուն]]) *[[Ստեփան Պողոսյան]]․ Արմատների ուժը (նվիրված [[Ստեփան Պողոսյան]]ին) *[[Վիլեն Գալստյան]]․ Բեմ տանող ուղին (նվիրված [[Վիլեն Գալստյան]]ին) *«Երևան իմ սեր» հիմնադրամ *[[Վիգեն Չալդրանյան]]ի ֆիլմերի ցուցադրություն *[[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]․ 55 նոտա օկտավայում (նվիրված կոմպոզիտոր [[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]ի 55-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Ալեքսանդր Թամանյան (նվիրված [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ին) *Արամ Խաչատրյան (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին) *Արմեն Էլբակյան․ Այս պիեսի հերոսը ես եմ (նվիրված [[Արմեն Էլբակյան]]ին) *Վիլյամ Սարոյան (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *Նուբայի ոչ նուբացի մարդասերները *Սոֆի․ Կին, որը պարում է (նվիրված [[Սոֆի Դևոյան]]ին) *Մաքուր Էներգիա․ Ամերիկյան փորձը *Նպատակը՝ ոչնչացում *Դերսիմ․ վերադարձող ինքնություն *[[Աննա Հեդվիգ Բյուլ|Աննա Հեյդվիգ Բյուլ]]․ Վերջին աղոթքը *Սիրիահայեր․ Նոր կյանքին ընդառաջ (Հակոբ Շահինյան) *Քամի *Հանճարեղության թեորեմը *[[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]․ Ժամանակի մերկապնակը (նվիրված [[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]) *Հայոց պետության վերածնունդը (նվիրված Հայաստանի առաջին հանրապետության 100 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2018]] թ.) *Վլադիլեն Բալյան․ Հոգուց (նվիրված [[Վլադիլեն Բալյան]]ին) *Ստեփան Մարտիրոսյան․ Օպերատորական հայացք (նվիրված [[Ստեփան Մարտիրոսյան]]ին) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Ալեքսեյ Գերման կրտսեր]] *Սալմաստից Թադե *[[Ազատ Գասպարյան]]․ Ճշմարտության մարդը (նվիրված [[Ազատ Գասպարյան]]ին) *[[Վահագն Հայրապետյան]]․ Joker (նվիրված [[Վահագն Հայրապետյան]]ին) *Հրանտ Դինք․ 1 500 000 + 1 (նվիրված [[Հրանտ Դինք]]ին) *Վազգեն Ասատրյան․ Դո մաժոր (նվիրված բաս-կիթառահար Վազգեն Ասատրյանի 60-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Դեպի Մանկական Եվրատեսիլ 2018 *Գևորգ Էմին (նվիրված [[Գևորգ Էմին]]ին) *Ազնավուր (կենսագրություն) (նվիրված [[Շառլ Ազնավուր]]ի հիշատակին) *Ֆելիքս (նվիրված [[Ֆելիքս Եղիազարյան]]ին) *[[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջին]] (նվիրված [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջինին]]) *[[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]․ Ձկնորսների կողքին ապրող վավերագրողը (նվիրված [[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]) *Յար, արի Գյումրի *L.E.V.O.N *Միշտ Մոնթե (նվիրված [[Մոնթե Մելքոնյան]]ին) *[[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]․ Էկստրապոլյացիա (նվիրված [[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]) *Լևոն Խեչումյան․ Մտորումներ *[[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյան]]․ Կյանք կրկեսի մեջ (նվիրված [[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյանին]]) *Համլետ Ղուշչյան․ 45 տարի հեռուստատեսությունում (նվիրված Համլետ Ղուշչյանին) *[[Հովհաննես Չեքիջյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Չեքիջյան]]ին) *Ավրորա մրցանակի ազդեցությունը *Զրույց [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ի հետ *Պոլիտեխ *Երևանի վերջին առաջին քարտուղարը՝ Միխայիլ Մինասբեկյան (նվիրված [[Միխայիլ Մինասբեկյան]]ին) *Ժամանակի բեկորները *[[Թովմաս Պողոսյան]]․ Երգի ակունքը *Սերը *Խոսում է Երևանը *Ռաֆոն (նվիրված [[Ռաֆայել Իսրայելյան]]ին) *Վենետիկի հայագիտական դասընթաց *Մարդասիրական առաքելություն Սիրիայի արաբական հանրապետությունում *[[Նարեկ Դուրյան]]․ Երևանցին Փարիզից *Դեպի Եվրատեսիլ 2019 *Արմեն Խոստիկյան․ Կոչումով կատակերգու (նվիրված [[Արմեն Խոստիկյան]]ին) *Արամը (նվիրված [[Արամ Մանուկյան (ռազմական, պետական գործիչ)|Արամ Մանուկյանին]]) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Վլադիմիր Պոզներ]] *Երկաթյա Տիգրան․ [[Տիգրան Պետրոսյան]] *Մոհիկանը․ [[Ստեփան Շաքարյան]] *Մուտքը՝ ներսի կողմից *Գործ № 00578 *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոն, ուրիշ ոչինչ *[[Արտո Թունջբոյաջյան|Արտո]] 1/2 *Վարդապետը (նվիրված [[Կոմիտաս]]ի 150 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2019]] թ.) *[[Մելիք Մավիսակալյան]]․ Հարմոնիա *[[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]] 70 (նվիրված [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]]) *Հաղթենք ապրելով․ [[Գևորգ Էմին]] *[[Ներսես Հովհաննիսյան]]․ Ծնունդով Հայֆիլմից *Ինձ բացակա չդնեք․ [[Սոս Սարգսյան]] *[[Վահագն Տեր-Հակոբյան]]․ Օպերատորը կադրում *[[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյան]] 115 (նվիրված [[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյանին]]) *Իմ երազանքի ճանապարհը *Վարպետի կինոն *Ես ու [[Նիկոլայ Ծատուրյան]]ը *[[Կառլեն Եսայան]] *Չվերթ № 1 (ցուցադրվել է [[2019]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2020]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սեր ճառագող թատրոնը *[[Արմեն Տիգրանյան (երգահան)|Արմեն Տիգրանյան]]․ Երազանք իրականացնողը *Ռադիոյի ձայնը *Սահմաններ *Արամ Խաչատրյան․ Արվեստագետ քաղաքացին (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին, բաղկացած 4 մասից, [[1985]] թ.) *Վիլեն Զաքարյան․ Նորարարը (նվիրված [[Վիլեն Զախարյան|Վիգեն Զաքարյանին]]) *[[Արտեմի Այվազյան]]․ Ձեզ համար եմ հորինել *[[Մարտին Վարդազարյան]]․ Շնորհակալ եմ *Երջանկատուն *Հանդիպում․ [[Յուրի Դավթյան]] *[[Յուրի Դավթյան]] [[1929]]-[[2020]] *Մի ճակատագրի լիբրետո․ [[Էդգար Հովհաննիսյան]] *Մալխաս (նվիրված [[Լևոն Մալխասյան]]ին) *Ինքնության պահապանները *Մի ֆիլմի պատմություն․ Անատոլիական պատմություն === Ուսուցողական և ինտելեկտուալ հաղորդումներ === *Հանրային դաս *Բաց դաս *Բոնուս (մինչ այդ հաղարդումը ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Մեսրոպ Առաքելյան''' ([[2003]]-[[2005]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2005]]-[[2008]])) *Մենք գիտենք, որ դու գիտես (հաղարդման վարող Մամիկոն Սիմոնյան) *Մեր լեզուն մեր խոսքը (հետագայում ցուցադրվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, այժմ հեռարձակվում է USArmenia TV-ով և Նոր Հայաստանով, հաղորդման վարող՝ [[Արտեմ Սարգսյան (լեզվաբան)|Արտեմ Սարգսյան]]) *[[Դու գիտես]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *Գերազանցիկը (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *[[Հայ-Q]] (հաղարդման վարող [[Արման Աբովյան]]) === Մանկական հաղորդումներ === * Արևիկ (ցուցադրվել է նաև [[Արմենակոբ]]ով, հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Արևներ (ցուցադրվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Գժուկ (ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Դո Ռե Մի (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ժուկով ժամանակով (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով և Նոր Հայաստանով) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կենգուռու * Մանկական լիգա * Տուտտի Ֆրուտի * Տուն տունիկ *Մոլորակ № 612 *Ինչուների մոլորակ *Ուչիկ բուչիկ === Ռազմական հաղորդումներ === * Զինուժ * 02 * Մարտիկ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Զրույցներ պատերազմի մասին (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Իմ բանակը * Առաջին գիծ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Հատուկ ջոկատ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) === Հեռուստասերիալներ Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Երևակայական խաղ կամ Ֆորդ ([[1998]] թ.) * Հանուն սիրո * Քաղցր կյանք * Կյանքի կարուսել (հետագայում հեռուստասերիալը ցուցադրվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) *[[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|Մի վախեցիր]] (HK Productions-ի և [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Երևան ստուդիայի]] հետ համատեղ) * Աննա *Որբերը * Գեներալի աղջիկը * Հրեշտակների դպրոցը * Լքյալները * [[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված Աղավնի]] * 3 ընկեր * Մեր գյուղը * ԱԻՆ 911 * Շտապ օգնություն 3D * [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|Հատուկ բաժին]] (Arriva films-ի հետ համատեղ) * Անատոլիական պատմություն * Ճակատագրի պատասխանը * Հանդիպման վայր * Փողոցի շներ * Թողություն * Բալենի (ըստ [[Շահեն Թաթիկյան]]ի «Ապրեցեք երկար» համանուն վեպի մոտիվներով) * Բացիր աչքերդ * Ծղրիդի երգը (ըստ [[Գրիգոր Բալասանյան (արձակագիր)|Գրիգոր Բալասանյանի]] «Պատուհանի տակ ծղրիդն է երգում» համանուն վեպի մոտիվներով) * Քաոս (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * Շահմարի առեղծվածը (ըստ [[Մկրտիչ Սարգսյան]]ի [[Շահմարի առեղծվածը|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Ժիրայր Գլենց (ըստ [[Մկրտիչ Արմեն]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * [[Վերջին ուսուցիչը (սերիալ)|Վերջին ուսուցիչը]] (ըստ [[Վարդգես Պետրոսյան]]ի [[Վերջին ուսուցիչը (վիպակ)|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Պատվի համար (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) === Լատինոամերիկյան և ամերիկյան հեռուստասերիալներ հայերեն թարգմանությամբ === * Իմ երկրորդ մայրը * [[Բաբելոնի աշտարակը (սերիալ)|Բաբելոնի աշտարակը]] * [[Կյանքը սեր է]] * Նոր կյանք * Իզաբելլա * [[Կորուսյալները (հեռուստասերիալ)|Կորուսյալները]] *[[Գերբնական (հեռուստասերիալ)|Գերբնականը]] * [[Անգին զարդը (հեռուստասերիալ)|Անգին զարդը]] * [[Ժամանակից դուրս|Ժամանակի միջով]] * Վրեժը * Սոֆյա տուր ինձ ժամանակ * Գնչուհիներ * [[Տիկին պետքարտուղար]] *[[Լավ բժիշկը (հեռուստասերիալ)|Լավ բժիշկը]] ===Փառատոններ և մրցանակաբաշխություններ=== * Կռունկ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ|Մանկական Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2007 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2008 * Թոփ 2009 * Թոփ 2010 * Թոփ 2011 * Թոփ 2012 == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Logo of the First channel of Armenian Television (1990-1993).svg|Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագրի տարբերանշանը ([[1990]]-[[1993]], օգտագործվել է գլխագրերի ժամանակ) Պատկեր:Logo of the First channel of Armenian Television (1993-1994).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիքի տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1993]]-[[1994]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Television logo (1994-1995).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1994]]-[[1995]] թթ.-ին) Պատկեր:Logo of the State Television of Armenia (1996-1997).svg|Հայաստանի պետական հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1996]]-[[1997]] թթ.-ին) Պատկեր:National Television of Armenia logo (1997-2001).svg|Հայաստանի ազգային, հետո՝ հանրային հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1997]]-[[2001]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2001-2003).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2001]]-[[2003]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2003]]-[[2013]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2003-2013).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը ([[2003]]-[[2013]], օգտագործվել է հիմնականում ԶԼՄ-ներում և տպագրերում) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2013]]-[[2016]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Public TV logo.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2016]]-[[2021]] թթ․-ին) </gallery> ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://www.1tv.am/ Առաջին ալիքի կայքը] *[https://www.facebook.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ֆեյսբուքում] *[https://twitter.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Թվիթերում] *[https://www.instagram.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ինստագրամում] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:1955 հիմնադրումներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրային Հեռուստաընկերություն]] h6cgm4bwsyygmkhr79zocy344wm0n5i 8485472 8485469 2022-08-08T19:50:30Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_First_channel_of_Armenian_Television_(1990-1993).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use wikitext text/x-wiki {{Այլ|Առաջին ալիք (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | անվանում = | տեսակ = հեռուստաընկերություն | ոճ = ՊՓԲԸ | հիմնադիր = [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ]] | վայր-քաղաք = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]<br />{{դրոշ|Երևան}}[[Երևան]] | վայր-երկիր = Նորք, Գարեգին Հովսեփյանի 26 | վայր = | սպասարկվող տարածք = {{ARM}}<br>{{NKR}}<br>[[File:Newworldmap.svg|22px]] միջազգային<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Հ1 արբանյակային հեռարձակում]</ref> | արդյունաբերություն = | արտադրանք = մեդիա | ծառայություններ = [[հեռուստատեսություն]], [[կայք]]եր | հասույթ = | զուտ շահույթ = 3,448,664,000 ֏ ([[2015]])<ref>[http://www.1tv.am/files/1/51/2015%20թ․%20ֆինանսական%20հաշվետվություններ%20անկախ%20աուդիտորի%20եզրակացությամբ.pdf 2015 թ․ ֆինանսական հաշվետվություններ անկախ աուդիտորի եզրակացությամբ]</ref> | աշխատողների թիվ = | parent = | ստորաբաժանումներ = Առաջին ալիք<br />Համահայկական ալիք | դուստր ընկերություններ = | սեփականատեր = [[Հայաստանի Կառավարություն]] | ընկերության կարգախոս = [[Առաջին]]ը [[1956 թվական]]ից |պատկերանիշ= |չափ= |box_width=20 |imagesize=180 |նախկին անվանում=|անուն=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|նախկին='''Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագիր''' ([[1956]]-[[1991]]),<br />'''Հայկական հեռուստատեսություն''' ([[1991]]-[[1993]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիք''' ([[1993]]-[[1994]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսություն''' ([[1994]]-[[1996]]),<br />'''Հայաստանի պետական հեռուստատեսություն''' ([[1996]]-[[1997]]),<br /> '''Հայաստանի ազգային հեռուստատեսություն''' ([[1997]]-[[2001]]),<br />'''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ([[2001]]-ներկա) |ընկերության անվանում=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն |հիմնադրված է=[[սեպտեմբերի 5]], [[1955]] <br />(հիմնադրման տարեթիվ)<br />[[նոյեմբերի 29]], [[1956]]<br />(եթերի սկիզբ) |երկիր={{ARM}} |color=#DCDCDC |գույն=#DCDCDC |գլխավոր անձինք='''Հովհաննես Մովսիսյան''' (գործադիր տնօրեն)|տարբերանշան= }} '''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ('''Հ1''') նաև հայտնի է որպես՝ '''Առաջին ալիք''', հայկական պետական հանրային հեռուստատեսություն։ Հիմնադրվել է [[1955 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 5]]-ին։ ==Պատմություն== === Խորհրդային տարիներ === Հայաստանի հեռուստատեսությունը հիմնվել է [[1955]] թ. [[սեպտեմբերի 5]]-ին [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ|ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդ]]ի որոշմամբ։ Առաջին եթերը կայացավ [[1956 թվական]]ի [[նոյեմբերի 29]]-ին։ Կանոնավոր հաղորդումները հեռարձակվում էին շաբաթական չորս անգամ՝ [[երեքշաբթի]], [[հինգշաբթի]], [[շաբաթ]] և [[կիրակի]] օրերին՝ երկուական ժամով։ [[1957]] թվականի [[նոյեմբերի 7]]-ին հեռարձակվել է արտաստուդիական անդրանիկ հեռարձակումը։ Կարճ ժամանակում հեռուստատեսությունը դարձել է քաղաքային, մշակութային, գիտաճանաչողական, ուսուցողական և այլ ինֆորմացիայի կարևորագույն միջոց ([[1987 թվական]]ին հանրապետության ընտանիքների 93%-ը հեռուստացույց ուներ)։ [[1970 թվական]]ին շահագործման է հանձնվել Նորքի հեռուստատեսային համալիրը (հանրապետական հեռուստակենտրոն)։ Առաջին տեսագրումը կատարվել է [[1971 թվական]]ին։ [[1972 թվական]]ին գործարկվել է [[Երևան]]-[[Դոնի Ռոստով]] ռադիոռելեային գիծը, որով կենտրոնական հեռուստատեսությունը (ԿՀ) ընդունում էր հեռուստաընկերության հաղորդումները։ [[1973 թվական]]ից գործում է [[Նորք (հեռուստաալիք)|հեռուստաընկերության 2-րդ ծրագիրը]]։ [[1977 թվական]]ից ընդունվում էին ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ Գունավոր պատկերմամբ առաջին հաղորդումը հայկական հեռուստատեսությամբ տրվել է [[1971]] թ. [[մայիսի 1]]-ին։ [[1981 թվական]]ից հեռուստաընկերության հաղորդումները հեռարձակվում էին միայն գունավոր պատկերմամբ։ [[1987]] թվականի դրությամբ հանրապետության ռադիոռելեային գծերի երկարությունը կազմել էր [[1330]] կմ։ [[1987]] թվականին գործել են ԿՀ առաջին և երկրորդ, հեռուստաընկերության երկու ծրագրերը՝ 43,9 ժամ ընդհանուր տևողությամբ, որից հեռուստաընկերության հաղորդումները՝ 14 ժամ։ Հեռուստաընկերության առաջին ծրագրով տրվում էին ինֆորմացիոն հասարակական-քաղաքացիական, ուսուցողական, գեղարվեստական և մարզական հաղորդումներ։ Երկրորդ ծրագիրը նախատեսված էր [[Երևան]]ի և [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|դրա շրջակայքի]] համար։ [[1987 թվական]]ին հեռուստատեսային առնվազն մեկ ծրագիր ընդունելու հնարավորություն ուներ հանրապետության բնակչության 99%-ը։ Բնակչության 97%-ը ընդունել է ԿՀ առաջին ծրագրի, 84%-ը՝ ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ ՀՀ արտադրական-ստեղծագործական աշխատանքները կոորդինացնում էր ծրագրերի գլխավոր դիրեկցիան, որը միավորում էր հաղորդավարների, թողարկիչների, նկարիչների, հնչյունային ռեժիսորների, հեռուստատեսային օպերատորների, կինոցուցադրումների բաժնի և ֆիլմադարանի աշխատանքը։ ՀՀ ծրագրերի նյութերը պատրաստվել են պրոպագանդայի, ինֆորմացիայի, կոմունիստական «դաստիարակության», երիտասարդական, մանկապատանեկան, ուսուցողական և գիտահանրամատչելի, գրականության և արվեստի, դրամատիկական, երաժշտական, նամակների և սոցիոլոգիական ուսումնասիրությունների, ռուսերեն և խորհրդային այլ երկրների լեզուներով տրվող, Փոխանակային և ԿՀ ու համամիութենական ռադիոյի համար հաղորդումներ պատրաստող խմբագրությունները։ Պրոպագանդայի գլխավոր խմբագրության «Հրատապ էկրան», «Հեռուստատեսային պրեսկոնֆերանս», «Արձագանք», «Հնգամյակի սոցիալ-տնտեսական պրոբլեմները», «Պարենային ծրագիրը գործողության մեջ»,«Պատմվածքներ կոմունիստների մասին» հաղորդումներն ու հանդեսները մեծապես օժանդակում էին կուսակցական կազմակերպությունների պրոպագանդային։ Ինֆորմացիայի գլխավոր խմբագրության «Իրադարձություններ, երկրներ, պրոբլեմներ», «Կապիտալիզմն առանց դիմակի» հաղորդաշարերում մեկնաբանվում են միջազգային կյանքի, պատերազմի ու խաղաղության հարցեր, ըստ ամենայնի լուսաբանվում ԽՍՀՄ արտաքին քաղաքականությունը, խորհրդային գաղափարախոսության տեսանկյունից քննադատվում արևմտյան երկրների (ԱՄՆ, եվրոպական երկրներ) քաղաքականությունը։ Խորհրդային պետության ներքին և արտաքին քաղաքականության, խորհրդային ապրելակերպի պրոպագանդմանն էին ծառայում «Երաշխավորված է սահմանադրությամբ», «Սովետական ապրելակերպ», «Արվեստագետն ու ժամանակը», «Խոսք երիտասարդությանը», «Կարգապահությունն ու մենք», «Որակի գումարելիները», «Իմ հայրենիքը ԽՍՀՄ-ն է», «Ձայն խաղաղության», «Մոլորակին մաքուր երկինք» և այլ հաղորդաշարեր։ Աճող սերնդի կոմունիստական ոգով դաստիարակության նպատակին էին ուղղված «Խարույկ», «Արիության դասեր», «Անխախտ բարեկամություն», «Հետաքրքիր հանդիպումների ակումբ», «16-18» մանկական հանդեսները, «Մենք և երեխաները» հաղորդաշարը։ Նախադպրոցական տարիքի երեխաների համար գործել են [[Հայոց լեզու|հայոց]] և [[ռուսաց լեզու]]ների ուսուցման հաղորդաշարերը։ Առանձին հաղորդումներ էին նվիրվում սովետական ժողովուրդների գրականությանը, հայ ժողովրդի պատմությանը։ Գեղարվեստական հաղորդումներից լայն ճանաչում ունեն «Դրական կամուրջներ», «[[Մեր լեզուն, մեր խոսքը]]» (ՀԽՍՀ պետական մրցանակ, [[1985]]), «Բյուրակն», «Նորք», «Հայ երգի ակումբ», «Երաժշտական կյանք», «[[Երաժշտական Փոստարկղ]]» հանդեսները։ Պարբերաբար տրվել են ԽՍՀՄ պետությունների և [[սոցիալիստական ճամբար]]ի այլ երկրների երաժշտական ու գեղարվեստական կոլեկտիվների, անհայտ կատարողների ելույթներ։ [[1970 թվական]]ին ստեղծվել է հեռուստատեսային կինոնկարների «Երևան» ստուդիան, որը տարեկան նկարահանում ու մշակում էր միջինում շուրջ 320 ժ կինոժապավեն, որից 20-ը՝ 35 մմ։ Ստուդիայի թողարկած մի շարք կինոնկարներ միութենական փառատոների մրցանակակիրներ էին, իսկ «[[Ձորի Միրոն (ֆիլմ)|Ձորի Միրո]]», «Արամ Խաչատրյան», «[[Անուշ (ֆիլմ, 1983)|Անուշ]]» և «Քառյակ» ժապավեններն արժանացել էին հեռուստատեսային ֆիլմերի համամիութենական փառատոների գլխավոր մրցանակներին։ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետկոմի կողմը [[1957]] թ. հրատարակում է «Եթերում է Երևանը» (հայերեն և ռուսերեն) հեռուստատեսային հաղորդումների ծրագիր-տեղեկատուն։ === Անկախության շրջան === [[1990]]-ական թվականների սկզբում հեռուստատեսությունը համեմատաբար ազատվեց գրաքննությունից{{փաստ}}։ Հասարակական-քաղաքական հաղորդումներին զուգահեռ ավելացան և նոր ձևով ներկայացան ժամանցային հաղորդումները։ Մեծ մասսայականություն էր վայելում «Խճանկար» ծրագիրը, որը [[1990 թվական]]ի վերջին օրը ներկայացրեց «Ճամփորդություն դեպի [[1991 թվական]]» 24 ժամանոց հեռուստամարաթոնը։ Մեկ ամիս անց, [[1991]] թ. [[փետրվարի 19]]-ին ծնվեց նոր հաղորդաշար՝ «3-րդ ալիք»-ը, որի հիմնական ստեղծագործական խումբը հավաքվեց առաջին օրվանից. Արտակ Արզումանյան, Էլմիրա Արսենյան, [[Արտավազդ Եղոյան]], Վաչագան Ներսիսյան, [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]]։ [[1996 թվական]]ից Հ1-ը «Hot Bird» արբանյակից սկսեց հեռարձակվել [[Եվրոպա]]յում, [[Մերձավոր Արևելք]]ում և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում, իսկ [[2000 թվական]]ից նաև [[Հեռավոր Արևելք]]ում, [[Ավստրալիա]]յում, [[ԱՄՆ]]-ում և [[Կանադա]]յում։ [[1999 թվական]]ից Հայաստանի հեռուստատեսությունը սկսեց հեռարձակվել արբանյակային կապով, որն իրականացավ ՀՀ Կապի նախարարության և իտալական «[[:it:Telespazio TV|Տելեսպազիո]]» ընկերության միջև կնքված պայմանագրով։ Ներկայումս Հանրային Հեռուստաընկերության միջազգային «Հայաստան 1» արբանյակային հեռուստաալիքը հեռարձակվում է ողջ աշխարհում<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Ծածկույթ - Հանրային հեռուստաընկերություն]</ref>, իսկ ահա [[2000 թվական]]ից գործողության մեջ մտած նոր օրենքի համաձայն Ազգային հեռուստատեսությունը վերանվանվեց Հանրային հեռուստաընկերության՝ «Հ1» տարբերանշանով։ Այդ նույն թվականին գործողության մեջ մտած «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» [[ՀՀ օրենք]]ի համաձայն՝ Հանրային հեռուստաընկերությունը պարտավորվեց մինչև [[2005 թվական]]ի հունվարի 1-ը բոլոր հաղորդումները և ֆիլմերը եթեր հեռարձակել հայերենով։ Սկզբում թարգմանվեցին մուլտֆիլմերը, այնուհետև՝ հեռուստասերիալները։ [[2005]] թ. [[հուլիսի 7]]-ից 8-ը [[Դուբրովնիկ]]ում տեղի ունեցած [[Եվրոպական հեռարձակողների միություն|Եվրոպական հեռարձակողների միության]] 56-րդ գլխավոր համագումարում Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությունն ու [[Հայաստանի հանրային ռադիո|ռադիո]]ն դարձան Եվրոպական հեռարձակողների միության լիիրավ անդամ, որի արդյունքում [[2006 թվական]]ից Հայաստանը սկսեց մասնակցել [[Եվրատեսիլ]] երգի մրցույթին<ref>[http://www.1tv.am/hy/history/2005-2008 Հ1 - Պատմություն 2005-2008]</ref>։ 2001 թ․-ին Հանրային հեռուստաընկերության կողմից հիմնադրվեց [[Նոր ալիք (Հայաստան)|«Նոր ալիք»]] հեռուստաընկերությունը, որը ցուցադրում էր երաժշտական և ժամանցային հաղորդումներ։ [[2008]]-ին «Նոր ալիքը» լուծարվեց և նույն տարում ստեղծվեց Հանրային հեռուստաընկերության երկրորդ՝ «[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]]» հեռուստաալիքը, որը սակայն դադարեցրեց իր գործունեությունը [[2011]] թվականին, զիջելով իր եթերային ալիքը «[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]]» հեռուստաալիքին<ref>[http://www.azg.am/AM/2011012214 «ՇՈՂԱԿԱԹԸ» կհեռարձակվի «ԱՐԱՐԱՏԻ» հաճախականությամբ, «ԱՐԱՐԱՏԻ» ճակատագիրն էլ մշուշոտ է]</ref>։ [[2008 թվական]]ին նվազեցին, այնուհետև եթերից դուրս եկան մի շարք շոու ծրագրեր, որոնց փոխարինելու եկան հայրենական արտադրության ֆիլմերն ու հաղորդումները։ Սկսվեց գեղարվեստական և հեռուստաֆիլմերի արտադրության նոր փուլ։ [[2007 թվական]]ին [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Հեռուստաֆիլմերի «Երևան» ստուդիայում]] նկարահանվեց [[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|«Մի վախեցիր» 5 մասանոց ֆիլմը]] նվիրված [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան պատերազմին]], [[2009]]-ին՝ «[[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված աղավնի]]» գեղարվեստական ֆիլմը՝ [[Նար-Դոս]]ի [[Սպանված աղավնի (վիպակ)|համանուն վիպակ]]ի մոտիվներով, [[2010]]-ին հեռուստադիտողին ներկայացվեց [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]] [[Խաչագողի հիշատակարանը|«Խաչագողի հիշատակարանը» վեպ]]ի հիման վրա նկարահանված [[Խաչագողի հիշատակարանը (ֆիլմ)|համանուն վերնագրով և հինգ մասից բաղկացած հեռուստատեսային գեղարվեստական ֆիլմ]]ը, [[2011 թվական]]ին՝ «Արտիստը»՝ [[Շիրվանզադե]]ի [[Արտիստը (Շիրվանզադե)|համանուն պատմվածք]]ի հիման վրա։ Արտադրված առաջին հայկական սերիալներից էին «Որբեր» և «Աննա» սերիալները ([[2009]]), [[2013 թվական]]ին՝ «Մեր գյուղը», [[2014 թվական]]ին՝ «Շտապ օգնություն» սերիալները։ [[2015 թվական]]ին ցուցադրվեց [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|«Հատուկ բաժին»]] հեռուստասերիալը։ [[2010 թվական]]ից առ այսօր եթերում է «Երգ երգոց» երաժշտական նախագիծը, [[2013 թվական]]ին բացվեց «Հայադարան» գրական հաղորդաշարը։ Անցում կատարվեց [[Թվային հեռուստատեսություն|թվային հեռարձակման]]։ [[2014 թվական]]ին ձեռք բերվեց «Avid» ընկերության համակարգը, (որն հաջողությամբ աշխատում էր մի շարք հեռուuտաընկերություններում ([[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|ОРТ]], [[Ռոսիա 1|РТР]], [[BBC]], [[American Broadcasting Company|ABC]])` տեսասերվերներով, համալրող բաղադրիչներով, ինչպես նաև համակարգչային գրաֆիկայի ընձեռած լայն հնարավորություններով։ [[2015 թվական]]ին Հանրային հեռուստաընկերությունը [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն|Չինատանի Ժողովրդական Հանրապետության]] (ՉԺՀ) կառավարությունից ստացավ նոր՝ 10 տեսախցիկով զինված HD շարժական հեռուստատեսային կայան և HD արբանյակային հեռարձակման կայան։ Չինաստանի կառավարությունը Հանրային հեռուստաընկերությանը անհատույց տրամադրեց նաև թվային լրահավաք մեքենա։ Ներկայումս Հանրային հեռուստաընկերության եթերին կարելի է հետևել ինչպես անհատական համակարգիչներով, այնպես էլ [[Սմարթֆոն|բջջային հեռախոսներով]] և [[Պլանշետային համակարգիչ|պլանշետ]]ներով։ Ստեղծվել են հավելվածներ հանրաճանաչ «[[IOS]]» և «[[Android]]» համակարգերի համար, որոնք կարելի է ներբեռնել անվճար։ [[2016 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 13]]-ին մեկնարկեց Հանրային հեռուստաընկերության 60-րդ եթերաշրջանը, և նույն օրը անցում կատարվեց բարձր հստակության (HD որակի) հեռարձակման ինչպես մետրային, այնպես էլ արբանյակային հաճախականությունների համար։ == Աշխատակազմ == === Ղեկավարություն === Առաջին ալիքի գործադիր տնօրենն է Հովհաննես Մովսիսյանը ([[2020]] թ. [[նոյեմբեր]]ից)<ref>{{Cite web|url=https://yerevan.today/all/society/68796/hovhannes-movsisyany-nshanakvec-hanrayin-heroustaynkeroutyan-gortsadir-tnoren|title=Հովհաննես Մովսիսյանը նշանակվեց Հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն|last=Tatev|website=yerevan.today|language=hy-am|accessdate=2021 թ․ դեկտեմբերի 19}}</ref>։ Լրատվական բաժնի տնօրենը [[Պետրոս Ղազարյան]]ն է։ ==== Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության նախկին գործադիր տնօրեններ ==== * [[Ներսես Կագրամանով]] ([[1956]]-[[1960]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Մարատ Մարինոսյան]] ([[1956]]-[[1964]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության առաջին գեղարվեստական ղեկավար, իսկ [[1966]]-[[1971]] թթ.՝ հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Ջոն Կիրակոսյան]] ([[1966]]-[[1969]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * Մավր Դավթյան ([[1969]]-[[1970]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Ստեփան Պողոսյան]] ([[1970]]-[[1978]] - ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ, իսկ [[1978]]-[[1988]] թթ.՝ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Էմանվել Արաքսման-Մանուկյան]] ([[1988]]-[[1990]] - որպես ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]] ([[1990]]-[[1991]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Սամվել Գևորգյան (քաղաքական գործիչ)|Սամվել Գևորգյան]] ([[1991]]-[[1993]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Տիգրան Հակոբյան (լրագրող)|Տիգրան Հակոբյան]] ([[1993]]-[[1995]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Պերճ Ստեփանյան]] ([[1996]]-[[1997]]), * [[Համլետ Գասպարյան]] ([[1997]]-[[1998]]), * [[Տիգրան Նաղդալյան]] ([[1998]]-[[2000]]), * [[Արմեն Արզումանյան]] ([[2001]]-[[2010]], մինչ այդ՝ [[2000]]-[[2001]] թթ.-ին Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակար), * [[Գագիկ Բունիաթյան]] ([[2010]]-[[2013]]), * Մարգարիտա Գրիգորյան ([[2013]]-[[2020]])։ === Լրագրողներ և հաղորդավարներ === Հանրային հեռուստատեաընկերությունում տարբեր տարիների աշխատել են բազմաթիվ հայտնի լրագրողներ։ == Հաղորդումներ == === Լրատվական === * '''Լուրեր''' (նախկին անվանումներ՝ '''Շաբաթվա նորություններ''' ([[1957]]-[[1958]]), '''Նորություններ''' ([[1958]]-[[1975]]), '''Լրաբեր''' ([[1975]]-[[1998]]), '''Հայլուր''' ([[1991]] [[սեպտեմբեր]]-[[դեկտեմբեր]]` որպես այլընտրանքային լրատվություն, իսկ [[1998]]-[[2011]]՝ որպես լրատվական ծրագիր), '''Առաջին լրատվական''' ([[2011]]-[[2017]]), '''Օրակարգ''' ([[2017]]-[[2018]])), * '''«Մշակ» լուրեր''' (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[2008]]-[[2009]]), '''Ինդեքս''' (նախկին անվանումներ՝ '''Հայլուր Ինդեքս''' ([[2010]]-[[2011]]), '''Առաջին տնտեսական''' ([[2013]]-[[2017]]), '''Օրակարգ Ինդեքս''' ([[2017]]-[[2018]])) === Այլ հաղորդումներ === * Ագրո-TV (հաղորդման հեղինակ՝ Նելլի Սահակյան) * Խաչփողան (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Տաբուլա ռասա (հաղորդման վարող՝ Վահե Մկրտչյան) * Ինտերիեր (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Ավետիսյան) *Անիվների վրա (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Կինկոմ * Որակի նշան (հաղորդման վարողներ՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2001]]-[[2002]]), '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2002]]-[[2003]]), '''Կարինա Դանելյան''' ([[2010]])) * Մետեո-TV (հաղորդման վարողներ՝ '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2001]]-[[2005]]), [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2002]]-[[2004]])) *Չտեսնված կինո (հաղորդման վարող՝ Րաֆֆի Մովսիսյան) * Բաց նախագիծ (հաղորդման վարողներ՝ Թինա Խաչատրյան և [[Հրաչ Մուրադյան (հաղորդավար)|Հրաչ Մուրադյան]]) * Օտար խաղեր (հաղորդման վարողներ՝ '''Կարեն Ալիխանյան''', '''Նարինե Զախարյան''' ([[2005]]-[[2007]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2007]]-[[2008]])) * Աքլորականչ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Էկոհարթակ (հաղորդման վարող՝ Դավիթ Գրիգորյան) * Ազատ գոտի (հաղորդման վարողներ՝ [[Արտակ Վարդանյան (հաղորդավար, լրագրող)|Արտակ Վարդանյան]] ([[2011]]-[[2012]]), Էրիկ Անթառանյան ([[2012]]-[[2013]])) * Վարդապետը * Տեսանկյուն (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]], մինչ այդ հեռարձակվել է [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]] և [[TV5]]-ով) * Այլընտրանք * Այսօր իրականում (հաղորդման վարող՝ [[Պետրոս Ղազարյան]]) * Ֆրանկոֆոն Հայաստան * Լրագրողական մենամարտ * Վերադարձ դեպի ապագա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Տան մեծը (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Օրակարգից դուրս (հաղորդման վարող՝ Ագնեսա Խամոյան) *Հանրային օրակարգ (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]]) * Ճակատագրեր (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) *[[Սպասիր ինձ]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]] և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյան]]) * Հենց այսպես էլ ապրում ենք (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]]) * Առաջին տաղավար (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Ճակատագրեր․ օվկիանոսից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Հայաստանի համը (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Ուզում եմ դառնալ (հաղորդման վարող՝ Մերի Քոչարյան) * Եռանկյունի * Համի որակ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Կյանքը ափի մեջ (հաղորդման վարող՝ [[Լուիզա Ղամբարյան]]) * Հայն ու Հայաստանը (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * Մայրիկների ակումբ (հաղորդման վարող՝ Մերի Ներսիսյան) * Արտկանոն (հաղորդման վարող՝ [[Արամ Աբրահամյան (լրագրող)|Արամ Աբրահամյան]]) * Մասնագիտությունը՝ լրագրող (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) * Հանրալսարան * Մեր մեջ ասած (հաղորդման վարողներ՝ Արևիկ Ուդումյան, [[Կարինե Խոդիկյան]], [[Իրինա Դանիելյան]]) * Ճակատագրով՝ կին (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Ագրոժամ * Մենք և ժամանակը ([[Հայկ (կինոստուդիա)|«Հայկ» կինոստուդիայի]] հետ համատեղ, հաղորդման վարող՝ [[Ռուբեն Գևորգյանց]]) * Բարդ երկուշաբթի (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * IT մարդիկ (հաղորդման վարող՝ Նիկոլայ Հայրապետյան) * Մեր ժամանակների հերոսը * Խաղի կանոններ (հաղորդման վարող՝ Արմեն Սարգսյան) * Կեսգիշերն անց (հաղորդման վարողներ՝ [[Արթուր Բախտամյան]] և Հերմինե Ստեփանյան) * Նվիրյալները (հաղորդման վարող՝ [[Ցվետանա Պասկալևա]]) * Կապրենք, կտեսնենք ([[Հրաչուհի Ութմազյան]], Օվսաննա Սիմոնյան, [[Արթուր Ղուկասյան]], [[Արև Պետրոսյան]]) *Եթե բոլորը․․․ (հաղորդման վարողներ՝ Լիլիթ Մուրադյան և Վահե Խանամիրյան) *Չակերտներ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Խորհրդարանական շաբաթ * Հարցազրույց (հաղորդման վարողներ՝ [[Նվեր Մնացականյան]] ([[2011]]-[[2016]]), [[Պետրոս Ղազարյան]] ([[2019]]-ից)) * Կարծիք (հաղորդման վարողներ՝ [[Սերգո Երիցյան]] ([[1992-[[2003]]), [[Հրաչյա Պապինյան]] ([[2003]]-[[2011]])) * Ճառագայթ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է Համահայկական ալիքով) * Հրապարակում * Եվրոպական բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Օտար ամայի ճամփեքի վրա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Մերոնք (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Իմ իրավունքը (հաղորդման վարող՝ [[Արտյոմ Երկանյան]], իսկ դատը վարում էր [[Տիգրան Մուկուչյան]]ը, արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Դատաժամ (արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Հատուկ ռեպորտաժ (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կյանքը շարունակվում է * Հատուկ գոտի (հաղորդման վարող՝ Սուսան Սիմոնյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Հինգշաբթի (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * 15 օր (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * Հեռուստաօրագիր 1․12 * Մայրաքաղաք (հաղորդման վարող՝ [[Վարուժան Օլքինյան]]) * Երևան * Բարև (հաղորդման վարող՝ Վարդան Օնանյան) * Ոսկե դար * 360 աստիճան (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Հերիքյան]]) * Օրակարգ (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ [[Տիգրան Նաղդալյան]]) * Մեկ լուր * Մանրամասներ * Կեսգիշերային ճեպընթաց (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հինգերորդ անիվ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հայկական էկրան (հաղորդման վարող՝ [[Դավիթ Մուրադյան]]) * Հայաստանի Հանրապետության դեսպան (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայաստանի առեղծվածները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Աստղային WEEKEND (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Գայանե Հաջոյան) * Սիրո պատմություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Ավետիսյան (այլ կիրառումներ)|Կարեն Ավետիսյան]]) * Մշակութային հայացք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV-ով]] և Համահայկական ալիքով) * Պահանջարկ և առաջարկ (հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * [[Առողջություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) * Հինգերորդ անկյուն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], հետագայում հեռարձակվել է [[TV5]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]], հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) *[[Երջանկության մեխանիկան|Երջանկության մեխանիկա]] (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) *[[Գտնված երազ]] (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կնոջ հմայքի գաղտնիքը (հաղորդման վարող՝ Զառա Կարապետյան) * Անկախ տարիքից (հաղորդման վարող՝ Մերի Գրիգորյան) * Մեկ պատուհան * Մեդիա դիտորդ (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Գրիգորյան) * Եկեք հասկանանք (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) *Հույժ գաղտնի (հաղորդման վարող՝ Արմեն Ամիրյան) *Բառերից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ Հակինթ Բաղդասարյան) *Պատրաստենք միասին (հաղորդման վարող՝ Սարգիս Մկրտչյան) *«Այսօր» ամենօրյա քաղաքական հաղորդում (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևսով]], հաղորդման վարող՝ Հակոբ Ռուբինյան) *Բարև Էրգիր (հաղորդման վարող՝ [[Սամվել Թոփալյան]]) *«Ճանապարհ» և «Ճանապարհ. երազանքի հետքերով» (հաղորդման վարող՝ Րոֆֆի Պետրոսյան) === Ժամանցային === * Գուշակիր մեղեդին (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Նորաձևություն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Սիրարփի Ադամյան) * Երկու աստղ (հաղորդման վարողներ՝ [[Հրանտ Թոխատյան]] ([[2007]]), [[Շուշան Պետրոսյան]] ([[2007]], [[2009]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]] ([[2008]]), '''Աշոտ Լյուդվիգովիչ''' ([[2009]]), '''Մամիկոն Սիմոնյան''', '''Կարինա Դանելյան''' ([[2009]]-[[2010]]), ([[2011]])) * Երկու աստղ․ Օրագիր * Շաբաթ երեկո (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Աշոտ Ղազարյանը հրավիրում է (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Իմ տաղանդավոր ընտանիքը (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Ռուբիկոն (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ռուբիկոն + (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ոսկե սկավառակ * Ոսկե կլառնետ (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թոփ 10 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Արխիվ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հիթ-շքերթ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) * Բարի ախորժակ (հաղորդման վարողներ՝ '''Սեդրակ Դավիդյան (DJ Sedrag)''' ([[2000]]-[[2005]]), '''Սարգիս Մնոյան''' ([[2009]]-[[2010]])) * Ծիծաղի տուն (հաղորդման վարող՝ [[Արամայիս Սահակյան]]) * XXL (հաղորդման վարող՝ [[Գրիշա Աղախանյան|Գրիգոր Աղախանյան]]) * Երեկոյան կոկտեյլ (հաղորդումը հեռարձակվել է նաև [[Հայ TV|Հայ-TV]]-ով, հաղորդման վարողներ՝ [[Արմեն Պետրոսյան (Մենչ)]] և Գրիգոր Գասպարյան) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Քոմեդիով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով, [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * Թարսի պես (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * [[Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր (հայկական)|Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր]] (հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]]) * Մեր արխիվը (հաղորդման վարող՝ Մարատ Օրդյան) * Արվեստանոց * Դեպի կինո (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուիզա Ներսիսյան]] և [[Խորեն Լևոնյան]]) * [[Լավ երեկո]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Արամ MP3]] և [[Գարիկ Պապոյան]]) * Սիրո բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Ֆելիքս Խաչատրյան]]) * [[Հայաստան ջան]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Թեժ տասնյակ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Արման Մարգարյան''' ([[2002]]-[[2004]]), '''Էրիկ Անթառանյան''' ([[2004]]-[[2006]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2006]]-[[2007]]) [[Ավետ Բարսեղյան]], '''Շպռոտ''' ([[2007]]-[[2009]]) [[Արսեն Գրիգորյան (երգիչ, 1982)|Արսեն Գրիգորյան]] ([[2009]]-[[2010]])) * Թեժ տասնյակ․ Օրագիր * Կապիտալ շոու (հաղորդման վարող՝ Գրիգոր Գասպարյան) * Առավոտ լուսո (նախկին անվանումներ՝ '''Բարի լույս''', '''Առաջին ծրագիր''', '''Բարև, մենք ենք''') * Առաջին Ալիք սրճարան * Հայկական տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) * 100 տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *3-րդ ալիք. Ռետրո ( հաղորդման վարողներ՝ [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]], [[Արտավազդ Եղոյան]]) === Երաժշտական === * Երաժշտական փոստարկղ (հաղորդման վարող՝ [[Սուսաննա Շահինյան]]) * Երգ երգոց (հաղորդման վարող՝ [[Խորեն Լևոնյան]]) * Հայ երգի ակումբ (հաղորդման վարող՝ [[Քնարիկ Փիլոսյան]]) * Երաժշտական կյանք * Բենեֆիս (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուսինե Բադալյան]], [[Հակոբ Պապիկյան|Հակոբ Պապիկյան (Ժակ)]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2016]]-[[2017]])) * Ամենակարող երգիչ (հաղորդման վարողներ՝ Անի Քրիստի և [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Անփլագդ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Վինիլ (հաղորդման վարող՝ Արման Մարգարյան) * Ջազի ժամ (հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]]-ով, [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Երկիր Մեդիա]]-ով, հաղորդման վարող՝ [[Արմեն Թութունջյան]]) * Եվրատեսիլի օրագիր * Թոփ 50 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Կարինա Դանելյան) * Մեր ռետրոն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայկական էստրադա (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) *22։30 *22։30 ռետրո (հաղորդման վարողներ՝ Մարի Ավանեսյան, [[Արա Դեղտրիկյան]]) === Հումորային === * Այսպես էլ ապրում ենք *Ընտանյոք հանդերձ *Խմբագրություն․am *Ամուսնացածների լիգա * Տանդեմ === Մշակութային === * Արվեստը և իրականությունը (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * 8 1/2 (Ութ ու կես) (հաղորդման վարող՝ Զավեն Բոյաջյան) * Դեմքեր (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) * Կրկեսային ծրագիր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այսպես խոսեց (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայից հայ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ծագումով Հայեր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV-ով]]) * Տոհմածառ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երկիր Մեդիա]]-ով) * Հոբելյան (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այբ, բեն, գիմ (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Բոհեմ (հաղորդման վարող՝ Հարություն Ազարյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Դասական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ [[Էդուարդ Թոփչյան (դիրիժոր)|Էդուարդ Թոփչյան]]) * Մշակույթ և մշակութային գիտակցություն (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կինո և նորից կինո (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ Սեդա Սահակյան) * Հայադարան * Կաննի փառատոնի օրագիր * Փակ վարագույր (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Հոգևոր հայրենիք * Անծանոթ Հայաստան (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Բալայան]]) * Մատենադարան։ Ձեռագրերի գաղտնիքները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Արվեստն արվեստի համար (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կողք կողքի (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Հայրենեան (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կտոր մը Հայաստան * Հայաստանի ճամփեքով (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) === Սպորտային === * Ֆուտբոլային շաբաթ (հաղորդման վարող՝ [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյան]]) * Շախմատ 64 (հաղորդման վարող՝ [[Գագիկ Հովհաննիսյան]]) * Ֆուտբոլը Առաջինով (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) * Հայէքստրիմ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Սպորտ Գիլոյանի հետ (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Խաղից դուրս (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Հաղթանակ կերտողները *Շախմատի աշխարհ (հաղորդման վարող՝ Աղասի Ինանց) *Քո սպորտը === Ֆուտբոլային առաջնություններ === * [[Լա Լիգա|Լա լիգա]] ([[2004]]-[[2006]]) * [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈւԵՖԱ Չեմպիոնների լիգա]] ([[2006]]-[[2012]]) * [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) *[[Հայաստանի ֆուտբոլի առաջնություն]] ([[1996]]-[[2012]], [[2022]]-ից) === Փաստավավերագրական ֆիլմեր և հեռուստաֆիլմեր Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Ինչո՞ւ է աղմկում անցյալը (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայերը (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) *Ջավախք․ Լեռնեցիների օրրան (բաղկացած 9 մասից) *Անցյալը ներկա է (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) * Հավատի խորհրդավոր ուղին * Առաջին այրեր (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կյանքը սահմանին * Քաղաքը *Մենք ենք մեր հայերը (ցուցադրվել է [[1998]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[1999]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սիրո աստղ (ցուցադրվել է [[2003]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2004]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Ամանորի իրարանցում. Երկու աստղ (ցուցադրվել է [[2007]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-[[Ի|ի]] լույս [[2008]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) * Սկիզբ * Իմ գործը *Դեռ ցնցվող հիշողություն (նվիրված [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի 25-րդ տարելիցին, [[2013]] թ.) *Եվ թնդանոթները կլռեն *[[Էդուարդ Իսաբեկյան]]. Աշնանային նատյուրմորտ (նվիրված [[Էդուարդ Իսաբեկյան]]ի 100-րդ տարեդարձին) *57 կադր (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 57-րդ ամյակին, [[2013]] թ.) *Հանրային հեռուստաընկերություն 58 (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 58-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *[[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հայկական ռադիո]] 88 (նվիրված [[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հանրային ռադիոյի]] 88-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *Մամուլի օր - Ինֆորմացիայի կրիչի էվոլյուցիան *Ամանորը մեր անբաժան ընտանիքում (բաղկացած 2 մասից) *100-ամյա ճանապարհ *Արցախյան կոնյակի պատմությունը *Անավարտ թռիչքի պատմությունը ([[Անավարտ թռիչք (ֆիլմ)|«Անավարտ թռիչք»]] ֆիլմի մասին) *Մեր բասոն- Հենրիկ Ալավերդյան (նվիրված [[Հենրիկ Ալավերդյան]]ի 60-րդ տարեդարձին, [[1995]] թ.) *Մարդացնող մարդը (նվիրված [[Հրանտ Մաթևոսյան]]ի 80-րդ տարեդարձին) *Ուրվական. [[Հրայր Դժոխք]] *Ղարաբաղյան հակամարտությունը և Ռուսաստանը (բաղկացած 2 մասից) *Քառաթև հաղթանակ (նվիրված [[Շուշիի ազատագրում|Շուշիի ազատագրմանը]]) *Հավատարիմ արմատներին *Իմ ժամանակը․ [[Ռազմիկ Դավոյան]] (նվիրված [[Ռազմիկ Դավոյան]]ին) *Կյանքից երկար ձգվող սիմֆոնիա․ [[Արամ Ղարաբեկյան]] (նվիրված [[Արամ Ղարաբեկյան]]ի 60-րդ տարեդարձին) *Միայն ապրելը քիչ է (նվիրված [[Սիլվա Կապուտիկյան]]ին) *[[Էլվինա Մակարյան]]․ Լույսի և ստվերի ակորդ (նվիրված [[Էլվինա Մակարյան]]ի 65-րդ տարեդարձին) *Մուսալեռ․ Հարյուրամյակի հերոսամարտը *[[Վահագն Հովնանյան]] (նվիրված [[Վահագն Հովնանյան]]ի հիշատակին) *[[Ալբերտ Յավուրյան]]․ Մեկ սեր և ութ պատմություն (նվիրված [[Ալբերտ Յավուրյան]]ին) *[[Ավետիք Իսահակյան]]․ Վարպետը (նվիրված [[Ավետիք Իսահակյան|Ավետիք Իսհակյանին]]) *[[Հրաչյա Ներսիսյան]]․ Արտիստը (նվիրված [[Հրաչյա Ներսիսյան]]ին) *[[Վարդուհի Վարդերեսյան]]․ Հայ թատրոնի մեծ տիկինը (նվիրված [[Վարդուհի Վարդերեսյան]]ի հիշատակին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]] 30+40․ Հրաշագործի աշունը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *Իրական հեքիաթ *[[Օֆելյա Համբարձումյան]]․ Ժողովրդական երգերի հետքերով (նվիրված [[Օֆելյա Համբարձումյան]]ին) *Լինել [[Հրանտ Թոխատյան]] (նվիրված [[Հրանտ Թոխատյան]]ին) *Հայոց ուժը (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 24 ամյակին, [[2016]] թ.) *Եթե կյանքը լիներ ավելի երկար *Պղնձակոփ սիմֆոնիա *[[Վիլյամ Սարոյան]]․ Նրա սիրտը լեռներում է (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *[[Սամվել Մկրտչյան]]․ Բաբելոնյան դռներ բացողը *Արիա Վիտա․ մաեստրոյի կյանքի արիան ([[Գեղամ Գրիգորյան]]) (նվիրված [[Գեղամ Գրիգորյան]]ի հիշատակին) *[[Հարություն Կալենց]]․ Գունապատում (նվիրված [[Հարություն Կալենց]]ին) *Մերօրյա լեգենդը - Կոմանդոս (նվիրված [[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]ին) *[[Համո Սահյան]]․ Ես Հայաստանն եմ (նվիրված [[Համո Սահյան]]ին) *[[Ջիմ Թորոսյան]]․ Քարի հոգին (նվիրված [[Ջիմ Թորոսյան]]ին) *[[Հովհաննես Շիրազ]]․ Հավերժական սառույցների տակ ապրող սիրտը (նվիրված [[Հովհաննես Շիրազ]]ին) *Բեմից էկրան․ Մի ամբողջ կյանք *[[Վարդուհի Վարդանյան]]․ Անձայն մի երգ (նվիրված [[Վարդուհի Վարդանյան]]ին) *[[Կարեն Ջանիբեկյան]]․ Հոսանքին հակառակ (նվիրված [[Կարեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Երվանդ Մանարյան]]․ Ալամեզոն (նվիրված [[Երվանդ Մանարյան]]ին) *[[Սերո Խանզադյան]]-100․ Նա, ով հասկացավ քարերի լեզուն (նվիրված [[Սերո Խանզադյան]]ին) *[[Արմեն Խանդիկյան|Արմեն Խանդիիկյան]]․ Հոբելյան (նվիրված [[Արմեն Խանդիկյան]]ի 70-րդ տարեդարձին, [[2016]] թ.) *Անկախության քրոնիկոն (նվիրված [[Հայաստանի անկախության տոն|Հայաստանի անկախության]] 30 ամյակին, բաղկացած 6 մասից, [[1991]]-[[1996]] (առաջին մաս), [[1996]]-[[2001]] (երկրորդ մաս), [[2001]]-[[2006]] (երրորդ մաս), [[2006]]-[[2011]] (չորրորդ մաս), [[2011]]-[[2016]] (հինգերորդ մաս), [[2016]]-[[2021]] (վեցերորդ մաս)) *[[Արմեն Ջիգարխանյան|Զրույց Ջիգարխանյան]]ի հետ (նվիրված [[Արմեն Ջիգարխանյան]]ին) *Քաղաք քաղաքի տակ (նվիրված [[Երևանի մետրոպոլիտեն]]ի 35 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Էդմոնդ Քեոսայան]]․ Վերադարձի ուղի (նվիրված [[Էդմոնդ Քեոսայան]]ին) *[[Էդվարդ Միրզոյան]]․ Ինչ տալիս ես, դա է քոնը (նվիրված [[Էդվարդ Միրզոյան]]ին) *[[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ի աստղը (նվիրված [[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ին) *[[Ստեփան Շաքարյան]]․ Պե՞տք եմ ես ձեզ (նվիրված [[Ստեփան Շաքարյան]]ին) *[[Հովհաննես Զանազանյան]]․ № 10 (նվիրված [[Հովհաննես Զանազանյան]]ին) *[[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան]] + [[Նելլի Խերանյան|Նելլի]] = Սեր (նվիրված [[Նելլի Խերանյան]]ին և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյանին]]) *[[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]․ Չեմ հավատում (նվիրված [[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]) *Ճանապարհ դեպի Մալթա *[[Մակար Եկմալյան]]․ Պատարագ (նվիրված [[Մակար Եկմալյան]]ին) *[[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]․ Գիտության մեջ արտիստ (նվիրված [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]) *[[Սուրեն Ռշտունի]]․ Կես դար հեքիաթում (նվիրված [[Սուրեն Ռշտունի|Սուրեն Ռշտունուն]]) *Եթերային 60 ակնթարթ (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 60 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Գուրգեն Մելիքյան]]․ Սրտխփոց հանուն․․․ (նվիրված [[Գուրգեն Մելիքյան]]ին) *[[Արաքս Մանսուրյան]]․ Կռունկ, ուստի՞ կուգաս (նվիրված [[Արաքս Մանսուրյան]]ին) *[[Վերջալույս Միրիջանյան]]․ Աշնանային բնապատկեր (նվիրված [[Վերջալույս Միրիջանյան]]ին) *[[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]]. Առաջին ձայնասկավառակի շնորհանդես մենահամերգ *Հայոց բանակ-15 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 15 ամյակին, [[2007]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հատուկ նշանակության երգեր (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-16 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 16 ամյակին, [[2008]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-18 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 18 ամյակին, [[2010]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-20 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 20 ամյակին, [[2012]] թ.) *Հայոց բանակ-21 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 21 ամյակին, [[2013]] թ.) *Հայոց բանակ-25 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 25 ամյակին, [[2017]] թ.) *Պետրոս Շուժունյան․ Երաժշտական կամուրջներ (նվիրված կոմպոզիտոր Պետրոս Շուժունյանին) *[[Էդգար Էլբակյան]]․ Անավարտ միզանսցեն (նվիրված [[Էդգար Էլբակյան]]ին) *[[Չարենց]]․ Մի ճրագ մթում (նվիրված [[Եղիշե Չարենց]]ի 120-րդ տարեդարձին, [[2017]] թ.) *[[Արմեն Բուդաղյան]]․ Ուսուցիչը (նվիրված [[Արմեն Բուդաղյան]]ին) *Ապրիլից ապրիլ *[[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]․ Իմ խոսքը բալետն է․․․ (նվիրված [[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]) *[[Յուրի Երզնկյան]]․ Ճակատագրի դիմանկար (նվիրված [[Յուրի Երզնկյան]]ին) *Պատերազմի ու խաղաղության կռիվը (բաղկացած 2 մասից) *Գործ № 22/21. [[Սողոմոն Թեհլիրյան]] (նվիրված [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]ին) *[[Թաթուլ Կրպեյան]]․ Գետաշենի արծիվը (նվիրված [[Թաթուլ Կրպեյան]]ին) *Հանուն կյանքի *[[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]․ Հայ թատրոնի ժայռը (նվիրված [[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Համո Բեկնազարյան]]․ Իլուզիոն (նվիրված [[Համո Բեկնազարյան]]ին) *Ճանապարհ դեպի․․․[[Ֆրունզե Դովլաթյան]] (նվիրված [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ին) *Հաղթազանգ *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոնի մարդը (նվիրված [[Երվանդ Ղազանչյան]]ին) *[[Լևոն Թոքմաջյան]]․ Երգող քարեր (նվիրված [[Լևոն Թոքմաջյան]]ին) *[[Երվանդ Երզնկյան]]․ Երևանյան ակորդ (նվիրված [[Երվանդ Երզնկյան]]ին) *Անկախության խորհրդանշանները *Երազողները *Հովհաննես Խաչադուրյան․ [[Օհան Դուրյան]] (նվիրված [[Օհան Դուրյան]]ին) *[[Էդուարդ Մարգարով]]․ Գնդակի տիրակալը (նվիրված [[Էդուարդ Մարգարով]]ին) *[[Անտոն Աղայանց]] (նվիրված [[Անտոն Աղայանց]]ի հիշատակին, [[2017]] թ.) *Մայր թատրոնի մենախոսությունը *Մուսալեռից Այնճար *[[Լորիս Ճգնավորյան]]․ Ազատության ոգին (նվիրված [[Լորիս Ճգնավորյան]]ին) *[[Արթուր Թարխանյան]]․ Ապագայի ճարտարապետը (նվիրված [[Արթուր Թարխանյան]]ին) *Հնչեղ կին․ Տատյանա Բագրատովնա (նվիրված [[Տատյանա Հայրապետյան]]ին) *Թումանյան․ Եվ սիրտ, և կամք, և միտք (նվիրված [[Հովհաննես Թումանյան]]ին) *Իմ սփռված մեծ ընտանիք *Մանկության երկաթե ուղին *Մարզահամերգային համալիրի թռիչքը *[[Մարտիրոս Սարյան]]․ Լուսավորը (նվիրված [[Մարտիրոս Սարյան]]ին) *[[Ավետ Ավետիսյան]]․ Ազգային բեմի վարպետը (նվիրված [[Ավետ Ավետիսյան]]ին) *Պարույր Սևակ․ Խարույկ սառույցի վրա (նվիրված [[Պարույր Սևակ]]ին) *[[Գևորգ Բաշինջաղյան]]․ Արարատի պոետը (նվիրված [[Գևորգ Բաշինջաղյան]]ին) *[[Վահան Տերյան]]․ Վիհի եզերին (նվիրված [[Վահան Տերյան]]ին) *[[Զուլում Գրիգորյան]] (նվիրված [[Զուլում Գրիգորյան]]ին) *[[Վիկտոր Համբարձումյան]]․ Տիեզերք տիեզերքում (նվիրված [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ին) *[[Մինաս Ավետիսյան]]․ Իմ խիղճը իմ նկարներն են (նվիրված [[Մինաս Ավետիսյան]]ին) *Կինոթատրոն Մոսկվա․ Հնի ու նորի խաչմերուկում *[[Ռոբերտ Աբաջյան]] (նվիրված [[Ռոբերտ Աբաջյան]]ին) *Փոքրիկ երգիչը *Մարկ Պետրոսյան\\․ Հեռուստատեսության նվիրյալը (նվիրված [[Մարկ Պետրոսյան]]ին) *[[Էլմիրա Հեքեքյան]]․ Հեռուստատեսության պիոներներից (նվիրված [[Էլմիրա Հեքեքյան]]ին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]]․ Ապրելու ժամանակը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *[[Ակսել Բակունց]]․ Օ, Զանգեզուր, օ, Կյորես․․․(նվիրված [[Ակսել Բակունց]]ին) *[[Ալբերտ Մկրտչյան]]․ Մուշեղիչ (նվիրված [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյանին]]) *[[Կոմիտաս]]․ Հնչող, շնչող, կանչող ձայներ (նվիրված [[Կոմիտաս]]ին) *[[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]․ «Ոչ»-ի ու «Այո»-ի արանքում (նվիրված [[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]ին) *«Գնացքից դուրս» (Ֆիլմ ֆիլմի մասին) *«Գնացք № 1» (ցուցադրվել է [[2017]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2018]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *[[Հովհաննես Զարդարյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Զարդարյան]]ին) *[[Հրաչյա Սարուխան]]․ Կրկնաղերս (նվիրված [[Հրաչյա Սարուխան]]ին) *[[Սայաթ-Նովա]] (նվիրված [[Սայաթ-Նովա]]յին) *[[Արամո]]․ Միշտ Երևանցի (նվիրված [[Արամո]]յի 50-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Կարպ Խաչվանքյան․ Հայ Չապլինը (նվիրված [[Կարպ Խաչվանքյան]]ին) *Նաիրի *[[Արշիլ Գորկի]] (նվիրված [[Արշիլ Գորկի|Արշիլ Գորկուն]]) *[[Ստեփան Պողոսյան]]․ Արմատների ուժը (նվիրված [[Ստեփան Պողոսյան]]ին) *[[Վիլեն Գալստյան]]․ Բեմ տանող ուղին (նվիրված [[Վիլեն Գալստյան]]ին) *«Երևան իմ սեր» հիմնադրամ *[[Վիգեն Չալդրանյան]]ի ֆիլմերի ցուցադրություն *[[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]․ 55 նոտա օկտավայում (նվիրված կոմպոզիտոր [[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]ի 55-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Ալեքսանդր Թամանյան (նվիրված [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ին) *Արամ Խաչատրյան (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին) *Արմեն Էլբակյան․ Այս պիեսի հերոսը ես եմ (նվիրված [[Արմեն Էլբակյան]]ին) *Վիլյամ Սարոյան (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *Նուբայի ոչ նուբացի մարդասերները *Սոֆի․ Կին, որը պարում է (նվիրված [[Սոֆի Դևոյան]]ին) *Մաքուր Էներգիա․ Ամերիկյան փորձը *Նպատակը՝ ոչնչացում *Դերսիմ․ վերադարձող ինքնություն *[[Աննա Հեդվիգ Բյուլ|Աննա Հեյդվիգ Բյուլ]]․ Վերջին աղոթքը *Սիրիահայեր․ Նոր կյանքին ընդառաջ (Հակոբ Շահինյան) *Քամի *Հանճարեղության թեորեմը *[[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]․ Ժամանակի մերկապնակը (նվիրված [[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]) *Հայոց պետության վերածնունդը (նվիրված Հայաստանի առաջին հանրապետության 100 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2018]] թ.) *Վլադիլեն Բալյան․ Հոգուց (նվիրված [[Վլադիլեն Բալյան]]ին) *Ստեփան Մարտիրոսյան․ Օպերատորական հայացք (նվիրված [[Ստեփան Մարտիրոսյան]]ին) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Ալեքսեյ Գերման կրտսեր]] *Սալմաստից Թադե *[[Ազատ Գասպարյան]]․ Ճշմարտության մարդը (նվիրված [[Ազատ Գասպարյան]]ին) *[[Վահագն Հայրապետյան]]․ Joker (նվիրված [[Վահագն Հայրապետյան]]ին) *Հրանտ Դինք․ 1 500 000 + 1 (նվիրված [[Հրանտ Դինք]]ին) *Վազգեն Ասատրյան․ Դո մաժոր (նվիրված բաս-կիթառահար Վազգեն Ասատրյանի 60-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Դեպի Մանկական Եվրատեսիլ 2018 *Գևորգ Էմին (նվիրված [[Գևորգ Էմին]]ին) *Ազնավուր (կենսագրություն) (նվիրված [[Շառլ Ազնավուր]]ի հիշատակին) *Ֆելիքս (նվիրված [[Ֆելիքս Եղիազարյան]]ին) *[[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջին]] (նվիրված [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջինին]]) *[[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]․ Ձկնորսների կողքին ապրող վավերագրողը (նվիրված [[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]) *Յար, արի Գյումրի *L.E.V.O.N *Միշտ Մոնթե (նվիրված [[Մոնթե Մելքոնյան]]ին) *[[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]․ Էկստրապոլյացիա (նվիրված [[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]) *Լևոն Խեչումյան․ Մտորումներ *[[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյան]]․ Կյանք կրկեսի մեջ (նվիրված [[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյանին]]) *Համլետ Ղուշչյան․ 45 տարի հեռուստատեսությունում (նվիրված Համլետ Ղուշչյանին) *[[Հովհաննես Չեքիջյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Չեքիջյան]]ին) *Ավրորա մրցանակի ազդեցությունը *Զրույց [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ի հետ *Պոլիտեխ *Երևանի վերջին առաջին քարտուղարը՝ Միխայիլ Մինասբեկյան (նվիրված [[Միխայիլ Մինասբեկյան]]ին) *Ժամանակի բեկորները *[[Թովմաս Պողոսյան]]․ Երգի ակունքը *Սերը *Խոսում է Երևանը *Ռաֆոն (նվիրված [[Ռաֆայել Իսրայելյան]]ին) *Վենետիկի հայագիտական դասընթաց *Մարդասիրական առաքելություն Սիրիայի արաբական հանրապետությունում *[[Նարեկ Դուրյան]]․ Երևանցին Փարիզից *Դեպի Եվրատեսիլ 2019 *Արմեն Խոստիկյան․ Կոչումով կատակերգու (նվիրված [[Արմեն Խոստիկյան]]ին) *Արամը (նվիրված [[Արամ Մանուկյան (ռազմական, պետական գործիչ)|Արամ Մանուկյանին]]) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Վլադիմիր Պոզներ]] *Երկաթյա Տիգրան․ [[Տիգրան Պետրոսյան]] *Մոհիկանը․ [[Ստեփան Շաքարյան]] *Մուտքը՝ ներսի կողմից *Գործ № 00578 *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոն, ուրիշ ոչինչ *[[Արտո Թունջբոյաջյան|Արտո]] 1/2 *Վարդապետը (նվիրված [[Կոմիտաս]]ի 150 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2019]] թ.) *[[Մելիք Մավիսակալյան]]․ Հարմոնիա *[[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]] 70 (նվիրված [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]]) *Հաղթենք ապրելով․ [[Գևորգ Էմին]] *[[Ներսես Հովհաննիսյան]]․ Ծնունդով Հայֆիլմից *Ինձ բացակա չդնեք․ [[Սոս Սարգսյան]] *[[Վահագն Տեր-Հակոբյան]]․ Օպերատորը կադրում *[[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյան]] 115 (նվիրված [[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյանին]]) *Իմ երազանքի ճանապարհը *Վարպետի կինոն *Ես ու [[Նիկոլայ Ծատուրյան]]ը *[[Կառլեն Եսայան]] *Չվերթ № 1 (ցուցադրվել է [[2019]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2020]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սեր ճառագող թատրոնը *[[Արմեն Տիգրանյան (երգահան)|Արմեն Տիգրանյան]]․ Երազանք իրականացնողը *Ռադիոյի ձայնը *Սահմաններ *Արամ Խաչատրյան․ Արվեստագետ քաղաքացին (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին, բաղկացած 4 մասից, [[1985]] թ.) *Վիլեն Զաքարյան․ Նորարարը (նվիրված [[Վիլեն Զախարյան|Վիգեն Զաքարյանին]]) *[[Արտեմի Այվազյան]]․ Ձեզ համար եմ հորինել *[[Մարտին Վարդազարյան]]․ Շնորհակալ եմ *Երջանկատուն *Հանդիպում․ [[Յուրի Դավթյան]] *[[Յուրի Դավթյան]] [[1929]]-[[2020]] *Մի ճակատագրի լիբրետո․ [[Էդգար Հովհաննիսյան]] *Մալխաս (նվիրված [[Լևոն Մալխասյան]]ին) *Ինքնության պահապանները *Մի ֆիլմի պատմություն․ Անատոլիական պատմություն === Ուսուցողական և ինտելեկտուալ հաղորդումներ === *Հանրային դաս *Բաց դաս *Բոնուս (մինչ այդ հաղարդումը ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Մեսրոպ Առաքելյան''' ([[2003]]-[[2005]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2005]]-[[2008]])) *Մենք գիտենք, որ դու գիտես (հաղարդման վարող Մամիկոն Սիմոնյան) *Մեր լեզուն մեր խոսքը (հետագայում ցուցադրվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, այժմ հեռարձակվում է USArmenia TV-ով և Նոր Հայաստանով, հաղորդման վարող՝ [[Արտեմ Սարգսյան (լեզվաբան)|Արտեմ Սարգսյան]]) *[[Դու գիտես]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *Գերազանցիկը (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *[[Հայ-Q]] (հաղարդման վարող [[Արման Աբովյան]]) === Մանկական հաղորդումներ === * Արևիկ (ցուցադրվել է նաև [[Արմենակոբ]]ով, հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Արևներ (ցուցադրվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Գժուկ (ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Դո Ռե Մի (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ժուկով ժամանակով (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով և Նոր Հայաստանով) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կենգուռու * Մանկական լիգա * Տուտտի Ֆրուտի * Տուն տունիկ *Մոլորակ № 612 *Ինչուների մոլորակ *Ուչիկ բուչիկ === Ռազմական հաղորդումներ === * Զինուժ * 02 * Մարտիկ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Զրույցներ պատերազմի մասին (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Իմ բանակը * Առաջին գիծ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Հատուկ ջոկատ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) === Հեռուստասերիալներ Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Երևակայական խաղ կամ Ֆորդ ([[1998]] թ.) * Հանուն սիրո * Քաղցր կյանք * Կյանքի կարուսել (հետագայում հեռուստասերիալը ցուցադրվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) *[[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|Մի վախեցիր]] (HK Productions-ի և [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Երևան ստուդիայի]] հետ համատեղ) * Աննա *Որբերը * Գեներալի աղջիկը * Հրեշտակների դպրոցը * Լքյալները * [[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված Աղավնի]] * 3 ընկեր * Մեր գյուղը * ԱԻՆ 911 * Շտապ օգնություն 3D * [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|Հատուկ բաժին]] (Arriva films-ի հետ համատեղ) * Անատոլիական պատմություն * Ճակատագրի պատասխանը * Հանդիպման վայր * Փողոցի շներ * Թողություն * Բալենի (ըստ [[Շահեն Թաթիկյան]]ի «Ապրեցեք երկար» համանուն վեպի մոտիվներով) * Բացիր աչքերդ * Ծղրիդի երգը (ըստ [[Գրիգոր Բալասանյան (արձակագիր)|Գրիգոր Բալասանյանի]] «Պատուհանի տակ ծղրիդն է երգում» համանուն վեպի մոտիվներով) * Քաոս (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * Շահմարի առեղծվածը (ըստ [[Մկրտիչ Սարգսյան]]ի [[Շահմարի առեղծվածը|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Ժիրայր Գլենց (ըստ [[Մկրտիչ Արմեն]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * [[Վերջին ուսուցիչը (սերիալ)|Վերջին ուսուցիչը]] (ըստ [[Վարդգես Պետրոսյան]]ի [[Վերջին ուսուցիչը (վիպակ)|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Պատվի համար (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) === Լատինոամերիկյան և ամերիկյան հեռուստասերիալներ հայերեն թարգմանությամբ === * Իմ երկրորդ մայրը * [[Բաբելոնի աշտարակը (սերիալ)|Բաբելոնի աշտարակը]] * [[Կյանքը սեր է]] * Նոր կյանք * Իզաբելլա * [[Կորուսյալները (հեռուստասերիալ)|Կորուսյալները]] *[[Գերբնական (հեռուստասերիալ)|Գերբնականը]] * [[Անգին զարդը (հեռուստասերիալ)|Անգին զարդը]] * [[Ժամանակից դուրս|Ժամանակի միջով]] * Վրեժը * Սոֆյա տուր ինձ ժամանակ * Գնչուհիներ * [[Տիկին պետքարտուղար]] *[[Լավ բժիշկը (հեռուստասերիալ)|Լավ բժիշկը]] ===Փառատոններ և մրցանակաբաշխություններ=== * Կռունկ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ|Մանկական Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2007 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2008 * Թոփ 2009 * Թոփ 2010 * Թոփ 2011 * Թոփ 2012 == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Logo of the First channel of Armenian Television (1993-1994).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիքի տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1993]]-[[1994]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Television logo (1994-1995).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1994]]-[[1995]] թթ.-ին) Պատկեր:Logo of the State Television of Armenia (1996-1997).svg|Հայաստանի պետական հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1996]]-[[1997]] թթ.-ին) Պատկեր:National Television of Armenia logo (1997-2001).svg|Հայաստանի ազգային, հետո՝ հանրային հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1997]]-[[2001]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2001-2003).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2001]]-[[2003]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2003]]-[[2013]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2003-2013).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը ([[2003]]-[[2013]], օգտագործվել է հիմնականում ԶԼՄ-ներում և տպագրերում) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2013]]-[[2016]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Public TV logo.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2016]]-[[2021]] թթ․-ին) </gallery> ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://www.1tv.am/ Առաջին ալիքի կայքը] *[https://www.facebook.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ֆեյսբուքում] *[https://twitter.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Թվիթերում] *[https://www.instagram.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ինստագրամում] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:1955 հիմնադրումներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրային Հեռուստաընկերություն]] hui56bww3aahorvwrsgfdppmt2rvy9l 8485503 8485472 2022-08-08T19:57:11Z CommonsDelinker 212 "Public_Television_of_Armenia_logo_(2003-2013).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki {{Այլ|Առաջին ալիք (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | անվանում = | տեսակ = հեռուստաընկերություն | ոճ = ՊՓԲԸ | հիմնադիր = [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ]] | վայր-քաղաք = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]<br />{{դրոշ|Երևան}}[[Երևան]] | վայր-երկիր = Նորք, Գարեգին Հովսեփյանի 26 | վայր = | սպասարկվող տարածք = {{ARM}}<br>{{NKR}}<br>[[File:Newworldmap.svg|22px]] միջազգային<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Հ1 արբանյակային հեռարձակում]</ref> | արդյունաբերություն = | արտադրանք = մեդիա | ծառայություններ = [[հեռուստատեսություն]], [[կայք]]եր | հասույթ = | զուտ շահույթ = 3,448,664,000 ֏ ([[2015]])<ref>[http://www.1tv.am/files/1/51/2015%20թ․%20ֆինանսական%20հաշվետվություններ%20անկախ%20աուդիտորի%20եզրակացությամբ.pdf 2015 թ․ ֆինանսական հաշվետվություններ անկախ աուդիտորի եզրակացությամբ]</ref> | աշխատողների թիվ = | parent = | ստորաբաժանումներ = Առաջին ալիք<br />Համահայկական ալիք | դուստր ընկերություններ = | սեփականատեր = [[Հայաստանի Կառավարություն]] | ընկերության կարգախոս = [[Առաջին]]ը [[1956 թվական]]ից |պատկերանիշ= |չափ= |box_width=20 |imagesize=180 |նախկին անվանում=|անուն=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|նախկին='''Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագիր''' ([[1956]]-[[1991]]),<br />'''Հայկական հեռուստատեսություն''' ([[1991]]-[[1993]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիք''' ([[1993]]-[[1994]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսություն''' ([[1994]]-[[1996]]),<br />'''Հայաստանի պետական հեռուստատեսություն''' ([[1996]]-[[1997]]),<br /> '''Հայաստանի ազգային հեռուստատեսություն''' ([[1997]]-[[2001]]),<br />'''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ([[2001]]-ներկա) |ընկերության անվանում=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն |հիմնադրված է=[[սեպտեմբերի 5]], [[1955]] <br />(հիմնադրման տարեթիվ)<br />[[նոյեմբերի 29]], [[1956]]<br />(եթերի սկիզբ) |երկիր={{ARM}} |color=#DCDCDC |գույն=#DCDCDC |գլխավոր անձինք='''Հովհաննես Մովսիսյան''' (գործադիր տնօրեն)|տարբերանշան= }} '''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ('''Հ1''') նաև հայտնի է որպես՝ '''Առաջին ալիք''', հայկական պետական հանրային հեռուստատեսություն։ Հիմնադրվել է [[1955 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 5]]-ին։ ==Պատմություն== === Խորհրդային տարիներ === Հայաստանի հեռուստատեսությունը հիմնվել է [[1955]] թ. [[սեպտեմբերի 5]]-ին [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ|ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդ]]ի որոշմամբ։ Առաջին եթերը կայացավ [[1956 թվական]]ի [[նոյեմբերի 29]]-ին։ Կանոնավոր հաղորդումները հեռարձակվում էին շաբաթական չորս անգամ՝ [[երեքշաբթի]], [[հինգշաբթի]], [[շաբաթ]] և [[կիրակի]] օրերին՝ երկուական ժամով։ [[1957]] թվականի [[նոյեմբերի 7]]-ին հեռարձակվել է արտաստուդիական անդրանիկ հեռարձակումը։ Կարճ ժամանակում հեռուստատեսությունը դարձել է քաղաքային, մշակութային, գիտաճանաչողական, ուսուցողական և այլ ինֆորմացիայի կարևորագույն միջոց ([[1987 թվական]]ին հանրապետության ընտանիքների 93%-ը հեռուստացույց ուներ)։ [[1970 թվական]]ին շահագործման է հանձնվել Նորքի հեռուստատեսային համալիրը (հանրապետական հեռուստակենտրոն)։ Առաջին տեսագրումը կատարվել է [[1971 թվական]]ին։ [[1972 թվական]]ին գործարկվել է [[Երևան]]-[[Դոնի Ռոստով]] ռադիոռելեային գիծը, որով կենտրոնական հեռուստատեսությունը (ԿՀ) ընդունում էր հեռուստաընկերության հաղորդումները։ [[1973 թվական]]ից գործում է [[Նորք (հեռուստաալիք)|հեռուստաընկերության 2-րդ ծրագիրը]]։ [[1977 թվական]]ից ընդունվում էին ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ Գունավոր պատկերմամբ առաջին հաղորդումը հայկական հեռուստատեսությամբ տրվել է [[1971]] թ. [[մայիսի 1]]-ին։ [[1981 թվական]]ից հեռուստաընկերության հաղորդումները հեռարձակվում էին միայն գունավոր պատկերմամբ։ [[1987]] թվականի դրությամբ հանրապետության ռադիոռելեային գծերի երկարությունը կազմել էր [[1330]] կմ։ [[1987]] թվականին գործել են ԿՀ առաջին և երկրորդ, հեռուստաընկերության երկու ծրագրերը՝ 43,9 ժամ ընդհանուր տևողությամբ, որից հեռուստաընկերության հաղորդումները՝ 14 ժամ։ Հեռուստաընկերության առաջին ծրագրով տրվում էին ինֆորմացիոն հասարակական-քաղաքացիական, ուսուցողական, գեղարվեստական և մարզական հաղորդումներ։ Երկրորդ ծրագիրը նախատեսված էր [[Երևան]]ի և [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|դրա շրջակայքի]] համար։ [[1987 թվական]]ին հեռուստատեսային առնվազն մեկ ծրագիր ընդունելու հնարավորություն ուներ հանրապետության բնակչության 99%-ը։ Բնակչության 97%-ը ընդունել է ԿՀ առաջին ծրագրի, 84%-ը՝ ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ ՀՀ արտադրական-ստեղծագործական աշխատանքները կոորդինացնում էր ծրագրերի գլխավոր դիրեկցիան, որը միավորում էր հաղորդավարների, թողարկիչների, նկարիչների, հնչյունային ռեժիսորների, հեռուստատեսային օպերատորների, կինոցուցադրումների բաժնի և ֆիլմադարանի աշխատանքը։ ՀՀ ծրագրերի նյութերը պատրաստվել են պրոպագանդայի, ինֆորմացիայի, կոմունիստական «դաստիարակության», երիտասարդական, մանկապատանեկան, ուսուցողական և գիտահանրամատչելի, գրականության և արվեստի, դրամատիկական, երաժշտական, նամակների և սոցիոլոգիական ուսումնասիրությունների, ռուսերեն և խորհրդային այլ երկրների լեզուներով տրվող, Փոխանակային և ԿՀ ու համամիութենական ռադիոյի համար հաղորդումներ պատրաստող խմբագրությունները։ Պրոպագանդայի գլխավոր խմբագրության «Հրատապ էկրան», «Հեռուստատեսային պրեսկոնֆերանս», «Արձագանք», «Հնգամյակի սոցիալ-տնտեսական պրոբլեմները», «Պարենային ծրագիրը գործողության մեջ»,«Պատմվածքներ կոմունիստների մասին» հաղորդումներն ու հանդեսները մեծապես օժանդակում էին կուսակցական կազմակերպությունների պրոպագանդային։ Ինֆորմացիայի գլխավոր խմբագրության «Իրադարձություններ, երկրներ, պրոբլեմներ», «Կապիտալիզմն առանց դիմակի» հաղորդաշարերում մեկնաբանվում են միջազգային կյանքի, պատերազմի ու խաղաղության հարցեր, ըստ ամենայնի լուսաբանվում ԽՍՀՄ արտաքին քաղաքականությունը, խորհրդային գաղափարախոսության տեսանկյունից քննադատվում արևմտյան երկրների (ԱՄՆ, եվրոպական երկրներ) քաղաքականությունը։ Խորհրդային պետության ներքին և արտաքին քաղաքականության, խորհրդային ապրելակերպի պրոպագանդմանն էին ծառայում «Երաշխավորված է սահմանադրությամբ», «Սովետական ապրելակերպ», «Արվեստագետն ու ժամանակը», «Խոսք երիտասարդությանը», «Կարգապահությունն ու մենք», «Որակի գումարելիները», «Իմ հայրենիքը ԽՍՀՄ-ն է», «Ձայն խաղաղության», «Մոլորակին մաքուր երկինք» և այլ հաղորդաշարեր։ Աճող սերնդի կոմունիստական ոգով դաստիարակության նպատակին էին ուղղված «Խարույկ», «Արիության դասեր», «Անխախտ բարեկամություն», «Հետաքրքիր հանդիպումների ակումբ», «16-18» մանկական հանդեսները, «Մենք և երեխաները» հաղորդաշարը։ Նախադպրոցական տարիքի երեխաների համար գործել են [[Հայոց լեզու|հայոց]] և [[ռուսաց լեզու]]ների ուսուցման հաղորդաշարերը։ Առանձին հաղորդումներ էին նվիրվում սովետական ժողովուրդների գրականությանը, հայ ժողովրդի պատմությանը։ Գեղարվեստական հաղորդումներից լայն ճանաչում ունեն «Դրական կամուրջներ», «[[Մեր լեզուն, մեր խոսքը]]» (ՀԽՍՀ պետական մրցանակ, [[1985]]), «Բյուրակն», «Նորք», «Հայ երգի ակումբ», «Երաժշտական կյանք», «[[Երաժշտական Փոստարկղ]]» հանդեսները։ Պարբերաբար տրվել են ԽՍՀՄ պետությունների և [[սոցիալիստական ճամբար]]ի այլ երկրների երաժշտական ու գեղարվեստական կոլեկտիվների, անհայտ կատարողների ելույթներ։ [[1970 թվական]]ին ստեղծվել է հեռուստատեսային կինոնկարների «Երևան» ստուդիան, որը տարեկան նկարահանում ու մշակում էր միջինում շուրջ 320 ժ կինոժապավեն, որից 20-ը՝ 35 մմ։ Ստուդիայի թողարկած մի շարք կինոնկարներ միութենական փառատոների մրցանակակիրներ էին, իսկ «[[Ձորի Միրոն (ֆիլմ)|Ձորի Միրո]]», «Արամ Խաչատրյան», «[[Անուշ (ֆիլմ, 1983)|Անուշ]]» և «Քառյակ» ժապավեններն արժանացել էին հեռուստատեսային ֆիլմերի համամիութենական փառատոների գլխավոր մրցանակներին։ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետկոմի կողմը [[1957]] թ. հրատարակում է «Եթերում է Երևանը» (հայերեն և ռուսերեն) հեռուստատեսային հաղորդումների ծրագիր-տեղեկատուն։ === Անկախության շրջան === [[1990]]-ական թվականների սկզբում հեռուստատեսությունը համեմատաբար ազատվեց գրաքննությունից{{փաստ}}։ Հասարակական-քաղաքական հաղորդումներին զուգահեռ ավելացան և նոր ձևով ներկայացան ժամանցային հաղորդումները։ Մեծ մասսայականություն էր վայելում «Խճանկար» ծրագիրը, որը [[1990 թվական]]ի վերջին օրը ներկայացրեց «Ճամփորդություն դեպի [[1991 թվական]]» 24 ժամանոց հեռուստամարաթոնը։ Մեկ ամիս անց, [[1991]] թ. [[փետրվարի 19]]-ին ծնվեց նոր հաղորդաշար՝ «3-րդ ալիք»-ը, որի հիմնական ստեղծագործական խումբը հավաքվեց առաջին օրվանից. Արտակ Արզումանյան, Էլմիրա Արսենյան, [[Արտավազդ Եղոյան]], Վաչագան Ներսիսյան, [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]]։ [[1996 թվական]]ից Հ1-ը «Hot Bird» արբանյակից սկսեց հեռարձակվել [[Եվրոպա]]յում, [[Մերձավոր Արևելք]]ում և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում, իսկ [[2000 թվական]]ից նաև [[Հեռավոր Արևելք]]ում, [[Ավստրալիա]]յում, [[ԱՄՆ]]-ում և [[Կանադա]]յում։ [[1999 թվական]]ից Հայաստանի հեռուստատեսությունը սկսեց հեռարձակվել արբանյակային կապով, որն իրականացավ ՀՀ Կապի նախարարության և իտալական «[[:it:Telespazio TV|Տելեսպազիո]]» ընկերության միջև կնքված պայմանագրով։ Ներկայումս Հանրային Հեռուստաընկերության միջազգային «Հայաստան 1» արբանյակային հեռուստաալիքը հեռարձակվում է ողջ աշխարհում<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Ծածկույթ - Հանրային հեռուստաընկերություն]</ref>, իսկ ահա [[2000 թվական]]ից գործողության մեջ մտած նոր օրենքի համաձայն Ազգային հեռուստատեսությունը վերանվանվեց Հանրային հեռուստաընկերության՝ «Հ1» տարբերանշանով։ Այդ նույն թվականին գործողության մեջ մտած «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» [[ՀՀ օրենք]]ի համաձայն՝ Հանրային հեռուստաընկերությունը պարտավորվեց մինչև [[2005 թվական]]ի հունվարի 1-ը բոլոր հաղորդումները և ֆիլմերը եթեր հեռարձակել հայերենով։ Սկզբում թարգմանվեցին մուլտֆիլմերը, այնուհետև՝ հեռուստասերիալները։ [[2005]] թ. [[հուլիսի 7]]-ից 8-ը [[Դուբրովնիկ]]ում տեղի ունեցած [[Եվրոպական հեռարձակողների միություն|Եվրոպական հեռարձակողների միության]] 56-րդ գլխավոր համագումարում Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությունն ու [[Հայաստանի հանրային ռադիո|ռադիո]]ն դարձան Եվրոպական հեռարձակողների միության լիիրավ անդամ, որի արդյունքում [[2006 թվական]]ից Հայաստանը սկսեց մասնակցել [[Եվրատեսիլ]] երգի մրցույթին<ref>[http://www.1tv.am/hy/history/2005-2008 Հ1 - Պատմություն 2005-2008]</ref>։ 2001 թ․-ին Հանրային հեռուստաընկերության կողմից հիմնադրվեց [[Նոր ալիք (Հայաստան)|«Նոր ալիք»]] հեռուստաընկերությունը, որը ցուցադրում էր երաժշտական և ժամանցային հաղորդումներ։ [[2008]]-ին «Նոր ալիքը» լուծարվեց և նույն տարում ստեղծվեց Հանրային հեռուստաընկերության երկրորդ՝ «[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]]» հեռուստաալիքը, որը սակայն դադարեցրեց իր գործունեությունը [[2011]] թվականին, զիջելով իր եթերային ալիքը «[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]]» հեռուստաալիքին<ref>[http://www.azg.am/AM/2011012214 «ՇՈՂԱԿԱԹԸ» կհեռարձակվի «ԱՐԱՐԱՏԻ» հաճախականությամբ, «ԱՐԱՐԱՏԻ» ճակատագիրն էլ մշուշոտ է]</ref>։ [[2008 թվական]]ին նվազեցին, այնուհետև եթերից դուրս եկան մի շարք շոու ծրագրեր, որոնց փոխարինելու եկան հայրենական արտադրության ֆիլմերն ու հաղորդումները։ Սկսվեց գեղարվեստական և հեռուստաֆիլմերի արտադրության նոր փուլ։ [[2007 թվական]]ին [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Հեռուստաֆիլմերի «Երևան» ստուդիայում]] նկարահանվեց [[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|«Մի վախեցիր» 5 մասանոց ֆիլմը]] նվիրված [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան պատերազմին]], [[2009]]-ին՝ «[[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված աղավնի]]» գեղարվեստական ֆիլմը՝ [[Նար-Դոս]]ի [[Սպանված աղավնի (վիպակ)|համանուն վիպակ]]ի մոտիվներով, [[2010]]-ին հեռուստադիտողին ներկայացվեց [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]] [[Խաչագողի հիշատակարանը|«Խաչագողի հիշատակարանը» վեպ]]ի հիման վրա նկարահանված [[Խաչագողի հիշատակարանը (ֆիլմ)|համանուն վերնագրով և հինգ մասից բաղկացած հեռուստատեսային գեղարվեստական ֆիլմ]]ը, [[2011 թվական]]ին՝ «Արտիստը»՝ [[Շիրվանզադե]]ի [[Արտիստը (Շիրվանզադե)|համանուն պատմվածք]]ի հիման վրա։ Արտադրված առաջին հայկական սերիալներից էին «Որբեր» և «Աննա» սերիալները ([[2009]]), [[2013 թվական]]ին՝ «Մեր գյուղը», [[2014 թվական]]ին՝ «Շտապ օգնություն» սերիալները։ [[2015 թվական]]ին ցուցադրվեց [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|«Հատուկ բաժին»]] հեռուստասերիալը։ [[2010 թվական]]ից առ այսօր եթերում է «Երգ երգոց» երաժշտական նախագիծը, [[2013 թվական]]ին բացվեց «Հայադարան» գրական հաղորդաշարը։ Անցում կատարվեց [[Թվային հեռուստատեսություն|թվային հեռարձակման]]։ [[2014 թվական]]ին ձեռք բերվեց «Avid» ընկերության համակարգը, (որն հաջողությամբ աշխատում էր մի շարք հեռուuտաընկերություններում ([[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|ОРТ]], [[Ռոսիա 1|РТР]], [[BBC]], [[American Broadcasting Company|ABC]])` տեսասերվերներով, համալրող բաղադրիչներով, ինչպես նաև համակարգչային գրաֆիկայի ընձեռած լայն հնարավորություններով։ [[2015 թվական]]ին Հանրային հեռուստաընկերությունը [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն|Չինատանի Ժողովրդական Հանրապետության]] (ՉԺՀ) կառավարությունից ստացավ նոր՝ 10 տեսախցիկով զինված HD շարժական հեռուստատեսային կայան և HD արբանյակային հեռարձակման կայան։ Չինաստանի կառավարությունը Հանրային հեռուստաընկերությանը անհատույց տրամադրեց նաև թվային լրահավաք մեքենա։ Ներկայումս Հանրային հեռուստաընկերության եթերին կարելի է հետևել ինչպես անհատական համակարգիչներով, այնպես էլ [[Սմարթֆոն|բջջային հեռախոսներով]] և [[Պլանշետային համակարգիչ|պլանշետ]]ներով։ Ստեղծվել են հավելվածներ հանրաճանաչ «[[IOS]]» և «[[Android]]» համակարգերի համար, որոնք կարելի է ներբեռնել անվճար։ [[2016 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 13]]-ին մեկնարկեց Հանրային հեռուստաընկերության 60-րդ եթերաշրջանը, և նույն օրը անցում կատարվեց բարձր հստակության (HD որակի) հեռարձակման ինչպես մետրային, այնպես էլ արբանյակային հաճախականությունների համար։ == Աշխատակազմ == === Ղեկավարություն === Առաջին ալիքի գործադիր տնօրենն է Հովհաննես Մովսիսյանը ([[2020]] թ. [[նոյեմբեր]]ից)<ref>{{Cite web|url=https://yerevan.today/all/society/68796/hovhannes-movsisyany-nshanakvec-hanrayin-heroustaynkeroutyan-gortsadir-tnoren|title=Հովհաննես Մովսիսյանը նշանակվեց Հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն|last=Tatev|website=yerevan.today|language=hy-am|accessdate=2021 թ․ դեկտեմբերի 19}}</ref>։ Լրատվական բաժնի տնօրենը [[Պետրոս Ղազարյան]]ն է։ ==== Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության նախկին գործադիր տնօրեններ ==== * [[Ներսես Կագրամանով]] ([[1956]]-[[1960]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Մարատ Մարինոսյան]] ([[1956]]-[[1964]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության առաջին գեղարվեստական ղեկավար, իսկ [[1966]]-[[1971]] թթ.՝ հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Ջոն Կիրակոսյան]] ([[1966]]-[[1969]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * Մավր Դավթյան ([[1969]]-[[1970]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Ստեփան Պողոսյան]] ([[1970]]-[[1978]] - ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ, իսկ [[1978]]-[[1988]] թթ.՝ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Էմանվել Արաքսման-Մանուկյան]] ([[1988]]-[[1990]] - որպես ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]] ([[1990]]-[[1991]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Սամվել Գևորգյան (քաղաքական գործիչ)|Սամվել Գևորգյան]] ([[1991]]-[[1993]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Տիգրան Հակոբյան (լրագրող)|Տիգրան Հակոբյան]] ([[1993]]-[[1995]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Պերճ Ստեփանյան]] ([[1996]]-[[1997]]), * [[Համլետ Գասպարյան]] ([[1997]]-[[1998]]), * [[Տիգրան Նաղդալյան]] ([[1998]]-[[2000]]), * [[Արմեն Արզումանյան]] ([[2001]]-[[2010]], մինչ այդ՝ [[2000]]-[[2001]] թթ.-ին Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակար), * [[Գագիկ Բունիաթյան]] ([[2010]]-[[2013]]), * Մարգարիտա Գրիգորյան ([[2013]]-[[2020]])։ === Լրագրողներ և հաղորդավարներ === Հանրային հեռուստատեաընկերությունում տարբեր տարիների աշխատել են բազմաթիվ հայտնի լրագրողներ։ == Հաղորդումներ == === Լրատվական === * '''Լուրեր''' (նախկին անվանումներ՝ '''Շաբաթվա նորություններ''' ([[1957]]-[[1958]]), '''Նորություններ''' ([[1958]]-[[1975]]), '''Լրաբեր''' ([[1975]]-[[1998]]), '''Հայլուր''' ([[1991]] [[սեպտեմբեր]]-[[դեկտեմբեր]]` որպես այլընտրանքային լրատվություն, իսկ [[1998]]-[[2011]]՝ որպես լրատվական ծրագիր), '''Առաջին լրատվական''' ([[2011]]-[[2017]]), '''Օրակարգ''' ([[2017]]-[[2018]])), * '''«Մշակ» լուրեր''' (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[2008]]-[[2009]]), '''Ինդեքս''' (նախկին անվանումներ՝ '''Հայլուր Ինդեքս''' ([[2010]]-[[2011]]), '''Առաջին տնտեսական''' ([[2013]]-[[2017]]), '''Օրակարգ Ինդեքս''' ([[2017]]-[[2018]])) === Այլ հաղորդումներ === * Ագրո-TV (հաղորդման հեղինակ՝ Նելլի Սահակյան) * Խաչփողան (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Տաբուլա ռասա (հաղորդման վարող՝ Վահե Մկրտչյան) * Ինտերիեր (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Ավետիսյան) *Անիվների վրա (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Կինկոմ * Որակի նշան (հաղորդման վարողներ՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2001]]-[[2002]]), '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2002]]-[[2003]]), '''Կարինա Դանելյան''' ([[2010]])) * Մետեո-TV (հաղորդման վարողներ՝ '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2001]]-[[2005]]), [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2002]]-[[2004]])) *Չտեսնված կինո (հաղորդման վարող՝ Րաֆֆի Մովսիսյան) * Բաց նախագիծ (հաղորդման վարողներ՝ Թինա Խաչատրյան և [[Հրաչ Մուրադյան (հաղորդավար)|Հրաչ Մուրադյան]]) * Օտար խաղեր (հաղորդման վարողներ՝ '''Կարեն Ալիխանյան''', '''Նարինե Զախարյան''' ([[2005]]-[[2007]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2007]]-[[2008]])) * Աքլորականչ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Էկոհարթակ (հաղորդման վարող՝ Դավիթ Գրիգորյան) * Ազատ գոտի (հաղորդման վարողներ՝ [[Արտակ Վարդանյան (հաղորդավար, լրագրող)|Արտակ Վարդանյան]] ([[2011]]-[[2012]]), Էրիկ Անթառանյան ([[2012]]-[[2013]])) * Վարդապետը * Տեսանկյուն (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]], մինչ այդ հեռարձակվել է [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]] և [[TV5]]-ով) * Այլընտրանք * Այսօր իրականում (հաղորդման վարող՝ [[Պետրոս Ղազարյան]]) * Ֆրանկոֆոն Հայաստան * Լրագրողական մենամարտ * Վերադարձ դեպի ապագա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Տան մեծը (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Օրակարգից դուրս (հաղորդման վարող՝ Ագնեսա Խամոյան) *Հանրային օրակարգ (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]]) * Ճակատագրեր (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) *[[Սպասիր ինձ]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]] և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյան]]) * Հենց այսպես էլ ապրում ենք (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]]) * Առաջին տաղավար (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Ճակատագրեր․ օվկիանոսից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Հայաստանի համը (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Ուզում եմ դառնալ (հաղորդման վարող՝ Մերի Քոչարյան) * Եռանկյունի * Համի որակ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Կյանքը ափի մեջ (հաղորդման վարող՝ [[Լուիզա Ղամբարյան]]) * Հայն ու Հայաստանը (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * Մայրիկների ակումբ (հաղորդման վարող՝ Մերի Ներսիսյան) * Արտկանոն (հաղորդման վարող՝ [[Արամ Աբրահամյան (լրագրող)|Արամ Աբրահամյան]]) * Մասնագիտությունը՝ լրագրող (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) * Հանրալսարան * Մեր մեջ ասած (հաղորդման վարողներ՝ Արևիկ Ուդումյան, [[Կարինե Խոդիկյան]], [[Իրինա Դանիելյան]]) * Ճակատագրով՝ կին (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Ագրոժամ * Մենք և ժամանակը ([[Հայկ (կինոստուդիա)|«Հայկ» կինոստուդիայի]] հետ համատեղ, հաղորդման վարող՝ [[Ռուբեն Գևորգյանց]]) * Բարդ երկուշաբթի (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * IT մարդիկ (հաղորդման վարող՝ Նիկոլայ Հայրապետյան) * Մեր ժամանակների հերոսը * Խաղի կանոններ (հաղորդման վարող՝ Արմեն Սարգսյան) * Կեսգիշերն անց (հաղորդման վարողներ՝ [[Արթուր Բախտամյան]] և Հերմինե Ստեփանյան) * Նվիրյալները (հաղորդման վարող՝ [[Ցվետանա Պասկալևա]]) * Կապրենք, կտեսնենք ([[Հրաչուհի Ութմազյան]], Օվսաննա Սիմոնյան, [[Արթուր Ղուկասյան]], [[Արև Պետրոսյան]]) *Եթե բոլորը․․․ (հաղորդման վարողներ՝ Լիլիթ Մուրադյան և Վահե Խանամիրյան) *Չակերտներ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Խորհրդարանական շաբաթ * Հարցազրույց (հաղորդման վարողներ՝ [[Նվեր Մնացականյան]] ([[2011]]-[[2016]]), [[Պետրոս Ղազարյան]] ([[2019]]-ից)) * Կարծիք (հաղորդման վարողներ՝ [[Սերգո Երիցյան]] ([[1992-[[2003]]), [[Հրաչյա Պապինյան]] ([[2003]]-[[2011]])) * Ճառագայթ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է Համահայկական ալիքով) * Հրապարակում * Եվրոպական բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Օտար ամայի ճամփեքի վրա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Մերոնք (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Իմ իրավունքը (հաղորդման վարող՝ [[Արտյոմ Երկանյան]], իսկ դատը վարում էր [[Տիգրան Մուկուչյան]]ը, արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Դատաժամ (արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Հատուկ ռեպորտաժ (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կյանքը շարունակվում է * Հատուկ գոտի (հաղորդման վարող՝ Սուսան Սիմոնյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Հինգշաբթի (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * 15 օր (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * Հեռուստաօրագիր 1․12 * Մայրաքաղաք (հաղորդման վարող՝ [[Վարուժան Օլքինյան]]) * Երևան * Բարև (հաղորդման վարող՝ Վարդան Օնանյան) * Ոսկե դար * 360 աստիճան (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Հերիքյան]]) * Օրակարգ (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ [[Տիգրան Նաղդալյան]]) * Մեկ լուր * Մանրամասներ * Կեսգիշերային ճեպընթաց (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հինգերորդ անիվ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հայկական էկրան (հաղորդման վարող՝ [[Դավիթ Մուրադյան]]) * Հայաստանի Հանրապետության դեսպան (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայաստանի առեղծվածները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Աստղային WEEKEND (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Գայանե Հաջոյան) * Սիրո պատմություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Ավետիսյան (այլ կիրառումներ)|Կարեն Ավետիսյան]]) * Մշակութային հայացք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV-ով]] և Համահայկական ալիքով) * Պահանջարկ և առաջարկ (հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * [[Առողջություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) * Հինգերորդ անկյուն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], հետագայում հեռարձակվել է [[TV5]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]], հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) *[[Երջանկության մեխանիկան|Երջանկության մեխանիկա]] (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) *[[Գտնված երազ]] (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կնոջ հմայքի գաղտնիքը (հաղորդման վարող՝ Զառա Կարապետյան) * Անկախ տարիքից (հաղորդման վարող՝ Մերի Գրիգորյան) * Մեկ պատուհան * Մեդիա դիտորդ (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Գրիգորյան) * Եկեք հասկանանք (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) *Հույժ գաղտնի (հաղորդման վարող՝ Արմեն Ամիրյան) *Բառերից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ Հակինթ Բաղդասարյան) *Պատրաստենք միասին (հաղորդման վարող՝ Սարգիս Մկրտչյան) *«Այսօր» ամենօրյա քաղաքական հաղորդում (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևսով]], հաղորդման վարող՝ Հակոբ Ռուբինյան) *Բարև Էրգիր (հաղորդման վարող՝ [[Սամվել Թոփալյան]]) *«Ճանապարհ» և «Ճանապարհ. երազանքի հետքերով» (հաղորդման վարող՝ Րոֆֆի Պետրոսյան) === Ժամանցային === * Գուշակիր մեղեդին (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Նորաձևություն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Սիրարփի Ադամյան) * Երկու աստղ (հաղորդման վարողներ՝ [[Հրանտ Թոխատյան]] ([[2007]]), [[Շուշան Պետրոսյան]] ([[2007]], [[2009]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]] ([[2008]]), '''Աշոտ Լյուդվիգովիչ''' ([[2009]]), '''Մամիկոն Սիմոնյան''', '''Կարինա Դանելյան''' ([[2009]]-[[2010]]), ([[2011]])) * Երկու աստղ․ Օրագիր * Շաբաթ երեկո (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Աշոտ Ղազարյանը հրավիրում է (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Իմ տաղանդավոր ընտանիքը (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Ռուբիկոն (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ռուբիկոն + (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ոսկե սկավառակ * Ոսկե կլառնետ (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թոփ 10 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Արխիվ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հիթ-շքերթ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) * Բարի ախորժակ (հաղորդման վարողներ՝ '''Սեդրակ Դավիդյան (DJ Sedrag)''' ([[2000]]-[[2005]]), '''Սարգիս Մնոյան''' ([[2009]]-[[2010]])) * Ծիծաղի տուն (հաղորդման վարող՝ [[Արամայիս Սահակյան]]) * XXL (հաղորդման վարող՝ [[Գրիշա Աղախանյան|Գրիգոր Աղախանյան]]) * Երեկոյան կոկտեյլ (հաղորդումը հեռարձակվել է նաև [[Հայ TV|Հայ-TV]]-ով, հաղորդման վարողներ՝ [[Արմեն Պետրոսյան (Մենչ)]] և Գրիգոր Գասպարյան) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Քոմեդիով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով, [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * Թարսի պես (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * [[Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր (հայկական)|Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր]] (հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]]) * Մեր արխիվը (հաղորդման վարող՝ Մարատ Օրդյան) * Արվեստանոց * Դեպի կինո (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուիզա Ներսիսյան]] և [[Խորեն Լևոնյան]]) * [[Լավ երեկո]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Արամ MP3]] և [[Գարիկ Պապոյան]]) * Սիրո բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Ֆելիքս Խաչատրյան]]) * [[Հայաստան ջան]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Թեժ տասնյակ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Արման Մարգարյան''' ([[2002]]-[[2004]]), '''Էրիկ Անթառանյան''' ([[2004]]-[[2006]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2006]]-[[2007]]) [[Ավետ Բարսեղյան]], '''Շպռոտ''' ([[2007]]-[[2009]]) [[Արսեն Գրիգորյան (երգիչ, 1982)|Արսեն Գրիգորյան]] ([[2009]]-[[2010]])) * Թեժ տասնյակ․ Օրագիր * Կապիտալ շոու (հաղորդման վարող՝ Գրիգոր Գասպարյան) * Առավոտ լուսո (նախկին անվանումներ՝ '''Բարի լույս''', '''Առաջին ծրագիր''', '''Բարև, մենք ենք''') * Առաջին Ալիք սրճարան * Հայկական տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) * 100 տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *3-րդ ալիք. Ռետրո ( հաղորդման վարողներ՝ [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]], [[Արտավազդ Եղոյան]]) === Երաժշտական === * Երաժշտական փոստարկղ (հաղորդման վարող՝ [[Սուսաննա Շահինյան]]) * Երգ երգոց (հաղորդման վարող՝ [[Խորեն Լևոնյան]]) * Հայ երգի ակումբ (հաղորդման վարող՝ [[Քնարիկ Փիլոսյան]]) * Երաժշտական կյանք * Բենեֆիս (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուսինե Բադալյան]], [[Հակոբ Պապիկյան|Հակոբ Պապիկյան (Ժակ)]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2016]]-[[2017]])) * Ամենակարող երգիչ (հաղորդման վարողներ՝ Անի Քրիստի և [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Անփլագդ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Վինիլ (հաղորդման վարող՝ Արման Մարգարյան) * Ջազի ժամ (հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]]-ով, [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Երկիր Մեդիա]]-ով, հաղորդման վարող՝ [[Արմեն Թութունջյան]]) * Եվրատեսիլի օրագիր * Թոփ 50 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Կարինա Դանելյան) * Մեր ռետրոն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայկական էստրադա (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) *22։30 *22։30 ռետրո (հաղորդման վարողներ՝ Մարի Ավանեսյան, [[Արա Դեղտրիկյան]]) === Հումորային === * Այսպես էլ ապրում ենք *Ընտանյոք հանդերձ *Խմբագրություն․am *Ամուսնացածների լիգա * Տանդեմ === Մշակութային === * Արվեստը և իրականությունը (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * 8 1/2 (Ութ ու կես) (հաղորդման վարող՝ Զավեն Բոյաջյան) * Դեմքեր (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) * Կրկեսային ծրագիր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այսպես խոսեց (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայից հայ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ծագումով Հայեր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV-ով]]) * Տոհմածառ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երկիր Մեդիա]]-ով) * Հոբելյան (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այբ, բեն, գիմ (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Բոհեմ (հաղորդման վարող՝ Հարություն Ազարյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Դասական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ [[Էդուարդ Թոփչյան (դիրիժոր)|Էդուարդ Թոփչյան]]) * Մշակույթ և մշակութային գիտակցություն (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կինո և նորից կինո (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ Սեդա Սահակյան) * Հայադարան * Կաննի փառատոնի օրագիր * Փակ վարագույր (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Հոգևոր հայրենիք * Անծանոթ Հայաստան (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Բալայան]]) * Մատենադարան։ Ձեռագրերի գաղտնիքները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Արվեստն արվեստի համար (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կողք կողքի (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Հայրենեան (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կտոր մը Հայաստան * Հայաստանի ճամփեքով (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) === Սպորտային === * Ֆուտբոլային շաբաթ (հաղորդման վարող՝ [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյան]]) * Շախմատ 64 (հաղորդման վարող՝ [[Գագիկ Հովհաննիսյան]]) * Ֆուտբոլը Առաջինով (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) * Հայէքստրիմ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Սպորտ Գիլոյանի հետ (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Խաղից դուրս (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Հաղթանակ կերտողները *Շախմատի աշխարհ (հաղորդման վարող՝ Աղասի Ինանց) *Քո սպորտը === Ֆուտբոլային առաջնություններ === * [[Լա Լիգա|Լա լիգա]] ([[2004]]-[[2006]]) * [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈւԵՖԱ Չեմպիոնների լիգա]] ([[2006]]-[[2012]]) * [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) *[[Հայաստանի ֆուտբոլի առաջնություն]] ([[1996]]-[[2012]], [[2022]]-ից) === Փաստավավերագրական ֆիլմեր և հեռուստաֆիլմեր Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Ինչո՞ւ է աղմկում անցյալը (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայերը (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) *Ջավախք․ Լեռնեցիների օրրան (բաղկացած 9 մասից) *Անցյալը ներկա է (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) * Հավատի խորհրդավոր ուղին * Առաջին այրեր (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կյանքը սահմանին * Քաղաքը *Մենք ենք մեր հայերը (ցուցադրվել է [[1998]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[1999]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սիրո աստղ (ցուցադրվել է [[2003]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2004]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Ամանորի իրարանցում. Երկու աստղ (ցուցադրվել է [[2007]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-[[Ի|ի]] լույս [[2008]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) * Սկիզբ * Իմ գործը *Դեռ ցնցվող հիշողություն (նվիրված [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի 25-րդ տարելիցին, [[2013]] թ.) *Եվ թնդանոթները կլռեն *[[Էդուարդ Իսաբեկյան]]. Աշնանային նատյուրմորտ (նվիրված [[Էդուարդ Իսաբեկյան]]ի 100-րդ տարեդարձին) *57 կադր (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 57-րդ ամյակին, [[2013]] թ.) *Հանրային հեռուստաընկերություն 58 (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 58-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *[[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հայկական ռադիո]] 88 (նվիրված [[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հանրային ռադիոյի]] 88-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *Մամուլի օր - Ինֆորմացիայի կրիչի էվոլյուցիան *Ամանորը մեր անբաժան ընտանիքում (բաղկացած 2 մասից) *100-ամյա ճանապարհ *Արցախյան կոնյակի պատմությունը *Անավարտ թռիչքի պատմությունը ([[Անավարտ թռիչք (ֆիլմ)|«Անավարտ թռիչք»]] ֆիլմի մասին) *Մեր բասոն- Հենրիկ Ալավերդյան (նվիրված [[Հենրիկ Ալավերդյան]]ի 60-րդ տարեդարձին, [[1995]] թ.) *Մարդացնող մարդը (նվիրված [[Հրանտ Մաթևոսյան]]ի 80-րդ տարեդարձին) *Ուրվական. [[Հրայր Դժոխք]] *Ղարաբաղյան հակամարտությունը և Ռուսաստանը (բաղկացած 2 մասից) *Քառաթև հաղթանակ (նվիրված [[Շուշիի ազատագրում|Շուշիի ազատագրմանը]]) *Հավատարիմ արմատներին *Իմ ժամանակը․ [[Ռազմիկ Դավոյան]] (նվիրված [[Ռազմիկ Դավոյան]]ին) *Կյանքից երկար ձգվող սիմֆոնիա․ [[Արամ Ղարաբեկյան]] (նվիրված [[Արամ Ղարաբեկյան]]ի 60-րդ տարեդարձին) *Միայն ապրելը քիչ է (նվիրված [[Սիլվա Կապուտիկյան]]ին) *[[Էլվինա Մակարյան]]․ Լույսի և ստվերի ակորդ (նվիրված [[Էլվինա Մակարյան]]ի 65-րդ տարեդարձին) *Մուսալեռ․ Հարյուրամյակի հերոսամարտը *[[Վահագն Հովնանյան]] (նվիրված [[Վահագն Հովնանյան]]ի հիշատակին) *[[Ալբերտ Յավուրյան]]․ Մեկ սեր և ութ պատմություն (նվիրված [[Ալբերտ Յավուրյան]]ին) *[[Ավետիք Իսահակյան]]․ Վարպետը (նվիրված [[Ավետիք Իսահակյան|Ավետիք Իսհակյանին]]) *[[Հրաչյա Ներսիսյան]]․ Արտիստը (նվիրված [[Հրաչյա Ներսիսյան]]ին) *[[Վարդուհի Վարդերեսյան]]․ Հայ թատրոնի մեծ տիկինը (նվիրված [[Վարդուհի Վարդերեսյան]]ի հիշատակին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]] 30+40․ Հրաշագործի աշունը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *Իրական հեքիաթ *[[Օֆելյա Համբարձումյան]]․ Ժողովրդական երգերի հետքերով (նվիրված [[Օֆելյա Համբարձումյան]]ին) *Լինել [[Հրանտ Թոխատյան]] (նվիրված [[Հրանտ Թոխատյան]]ին) *Հայոց ուժը (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 24 ամյակին, [[2016]] թ.) *Եթե կյանքը լիներ ավելի երկար *Պղնձակոփ սիմֆոնիա *[[Վիլյամ Սարոյան]]․ Նրա սիրտը լեռներում է (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *[[Սամվել Մկրտչյան]]․ Բաբելոնյան դռներ բացողը *Արիա Վիտա․ մաեստրոյի կյանքի արիան ([[Գեղամ Գրիգորյան]]) (նվիրված [[Գեղամ Գրիգորյան]]ի հիշատակին) *[[Հարություն Կալենց]]․ Գունապատում (նվիրված [[Հարություն Կալենց]]ին) *Մերօրյա լեգենդը - Կոմանդոս (նվիրված [[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]ին) *[[Համո Սահյան]]․ Ես Հայաստանն եմ (նվիրված [[Համո Սահյան]]ին) *[[Ջիմ Թորոսյան]]․ Քարի հոգին (նվիրված [[Ջիմ Թորոսյան]]ին) *[[Հովհաննես Շիրազ]]․ Հավերժական սառույցների տակ ապրող սիրտը (նվիրված [[Հովհաննես Շիրազ]]ին) *Բեմից էկրան․ Մի ամբողջ կյանք *[[Վարդուհի Վարդանյան]]․ Անձայն մի երգ (նվիրված [[Վարդուհի Վարդանյան]]ին) *[[Կարեն Ջանիբեկյան]]․ Հոսանքին հակառակ (նվիրված [[Կարեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Երվանդ Մանարյան]]․ Ալամեզոն (նվիրված [[Երվանդ Մանարյան]]ին) *[[Սերո Խանզադյան]]-100․ Նա, ով հասկացավ քարերի լեզուն (նվիրված [[Սերո Խանզադյան]]ին) *[[Արմեն Խանդիկյան|Արմեն Խանդիիկյան]]․ Հոբելյան (նվիրված [[Արմեն Խանդիկյան]]ի 70-րդ տարեդարձին, [[2016]] թ.) *Անկախության քրոնիկոն (նվիրված [[Հայաստանի անկախության տոն|Հայաստանի անկախության]] 30 ամյակին, բաղկացած 6 մասից, [[1991]]-[[1996]] (առաջին մաս), [[1996]]-[[2001]] (երկրորդ մաս), [[2001]]-[[2006]] (երրորդ մաս), [[2006]]-[[2011]] (չորրորդ մաս), [[2011]]-[[2016]] (հինգերորդ մաս), [[2016]]-[[2021]] (վեցերորդ մաս)) *[[Արմեն Ջիգարխանյան|Զրույց Ջիգարխանյան]]ի հետ (նվիրված [[Արմեն Ջիգարխանյան]]ին) *Քաղաք քաղաքի տակ (նվիրված [[Երևանի մետրոպոլիտեն]]ի 35 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Էդմոնդ Քեոսայան]]․ Վերադարձի ուղի (նվիրված [[Էդմոնդ Քեոսայան]]ին) *[[Էդվարդ Միրզոյան]]․ Ինչ տալիս ես, դա է քոնը (նվիրված [[Էդվարդ Միրզոյան]]ին) *[[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ի աստղը (նվիրված [[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ին) *[[Ստեփան Շաքարյան]]․ Պե՞տք եմ ես ձեզ (նվիրված [[Ստեփան Շաքարյան]]ին) *[[Հովհաննես Զանազանյան]]․ № 10 (նվիրված [[Հովհաննես Զանազանյան]]ին) *[[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան]] + [[Նելլի Խերանյան|Նելլի]] = Սեր (նվիրված [[Նելլի Խերանյան]]ին և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյանին]]) *[[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]․ Չեմ հավատում (նվիրված [[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]) *Ճանապարհ դեպի Մալթա *[[Մակար Եկմալյան]]․ Պատարագ (նվիրված [[Մակար Եկմալյան]]ին) *[[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]․ Գիտության մեջ արտիստ (նվիրված [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]) *[[Սուրեն Ռշտունի]]․ Կես դար հեքիաթում (նվիրված [[Սուրեն Ռշտունի|Սուրեն Ռշտունուն]]) *Եթերային 60 ակնթարթ (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 60 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Գուրգեն Մելիքյան]]․ Սրտխփոց հանուն․․․ (նվիրված [[Գուրգեն Մելիքյան]]ին) *[[Արաքս Մանսուրյան]]․ Կռունկ, ուստի՞ կուգաս (նվիրված [[Արաքս Մանսուրյան]]ին) *[[Վերջալույս Միրիջանյան]]․ Աշնանային բնապատկեր (նվիրված [[Վերջալույս Միրիջանյան]]ին) *[[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]]. Առաջին ձայնասկավառակի շնորհանդես մենահամերգ *Հայոց բանակ-15 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 15 ամյակին, [[2007]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հատուկ նշանակության երգեր (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-16 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 16 ամյակին, [[2008]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-18 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 18 ամյակին, [[2010]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-20 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 20 ամյակին, [[2012]] թ.) *Հայոց բանակ-21 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 21 ամյակին, [[2013]] թ.) *Հայոց բանակ-25 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 25 ամյակին, [[2017]] թ.) *Պետրոս Շուժունյան․ Երաժշտական կամուրջներ (նվիրված կոմպոզիտոր Պետրոս Շուժունյանին) *[[Էդգար Էլբակյան]]․ Անավարտ միզանսցեն (նվիրված [[Էդգար Էլբակյան]]ին) *[[Չարենց]]․ Մի ճրագ մթում (նվիրված [[Եղիշե Չարենց]]ի 120-րդ տարեդարձին, [[2017]] թ.) *[[Արմեն Բուդաղյան]]․ Ուսուցիչը (նվիրված [[Արմեն Բուդաղյան]]ին) *Ապրիլից ապրիլ *[[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]․ Իմ խոսքը բալետն է․․․ (նվիրված [[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]) *[[Յուրի Երզնկյան]]․ Ճակատագրի դիմանկար (նվիրված [[Յուրի Երզնկյան]]ին) *Պատերազմի ու խաղաղության կռիվը (բաղկացած 2 մասից) *Գործ № 22/21. [[Սողոմոն Թեհլիրյան]] (նվիրված [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]ին) *[[Թաթուլ Կրպեյան]]․ Գետաշենի արծիվը (նվիրված [[Թաթուլ Կրպեյան]]ին) *Հանուն կյանքի *[[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]․ Հայ թատրոնի ժայռը (նվիրված [[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Համո Բեկնազարյան]]․ Իլուզիոն (նվիրված [[Համո Բեկնազարյան]]ին) *Ճանապարհ դեպի․․․[[Ֆրունզե Դովլաթյան]] (նվիրված [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ին) *Հաղթազանգ *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոնի մարդը (նվիրված [[Երվանդ Ղազանչյան]]ին) *[[Լևոն Թոքմաջյան]]․ Երգող քարեր (նվիրված [[Լևոն Թոքմաջյան]]ին) *[[Երվանդ Երզնկյան]]․ Երևանյան ակորդ (նվիրված [[Երվանդ Երզնկյան]]ին) *Անկախության խորհրդանշանները *Երազողները *Հովհաննես Խաչադուրյան․ [[Օհան Դուրյան]] (նվիրված [[Օհան Դուրյան]]ին) *[[Էդուարդ Մարգարով]]․ Գնդակի տիրակալը (նվիրված [[Էդուարդ Մարգարով]]ին) *[[Անտոն Աղայանց]] (նվիրված [[Անտոն Աղայանց]]ի հիշատակին, [[2017]] թ.) *Մայր թատրոնի մենախոսությունը *Մուսալեռից Այնճար *[[Լորիս Ճգնավորյան]]․ Ազատության ոգին (նվիրված [[Լորիս Ճգնավորյան]]ին) *[[Արթուր Թարխանյան]]․ Ապագայի ճարտարապետը (նվիրված [[Արթուր Թարխանյան]]ին) *Հնչեղ կին․ Տատյանա Բագրատովնա (նվիրված [[Տատյանա Հայրապետյան]]ին) *Թումանյան․ Եվ սիրտ, և կամք, և միտք (նվիրված [[Հովհաննես Թումանյան]]ին) *Իմ սփռված մեծ ընտանիք *Մանկության երկաթե ուղին *Մարզահամերգային համալիրի թռիչքը *[[Մարտիրոս Սարյան]]․ Լուսավորը (նվիրված [[Մարտիրոս Սարյան]]ին) *[[Ավետ Ավետիսյան]]․ Ազգային բեմի վարպետը (նվիրված [[Ավետ Ավետիսյան]]ին) *Պարույր Սևակ․ Խարույկ սառույցի վրա (նվիրված [[Պարույր Սևակ]]ին) *[[Գևորգ Բաշինջաղյան]]․ Արարատի պոետը (նվիրված [[Գևորգ Բաշինջաղյան]]ին) *[[Վահան Տերյան]]․ Վիհի եզերին (նվիրված [[Վահան Տերյան]]ին) *[[Զուլում Գրիգորյան]] (նվիրված [[Զուլում Գրիգորյան]]ին) *[[Վիկտոր Համբարձումյան]]․ Տիեզերք տիեզերքում (նվիրված [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ին) *[[Մինաս Ավետիսյան]]․ Իմ խիղճը իմ նկարներն են (նվիրված [[Մինաս Ավետիսյան]]ին) *Կինոթատրոն Մոսկվա․ Հնի ու նորի խաչմերուկում *[[Ռոբերտ Աբաջյան]] (նվիրված [[Ռոբերտ Աբաջյան]]ին) *Փոքրիկ երգիչը *Մարկ Պետրոսյան\\․ Հեռուստատեսության նվիրյալը (նվիրված [[Մարկ Պետրոսյան]]ին) *[[Էլմիրա Հեքեքյան]]․ Հեռուստատեսության պիոներներից (նվիրված [[Էլմիրա Հեքեքյան]]ին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]]․ Ապրելու ժամանակը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *[[Ակսել Բակունց]]․ Օ, Զանգեզուր, օ, Կյորես․․․(նվիրված [[Ակսել Բակունց]]ին) *[[Ալբերտ Մկրտչյան]]․ Մուշեղիչ (նվիրված [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյանին]]) *[[Կոմիտաս]]․ Հնչող, շնչող, կանչող ձայներ (նվիրված [[Կոմիտաս]]ին) *[[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]․ «Ոչ»-ի ու «Այո»-ի արանքում (նվիրված [[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]ին) *«Գնացքից դուրս» (Ֆիլմ ֆիլմի մասին) *«Գնացք № 1» (ցուցադրվել է [[2017]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2018]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *[[Հովհաննես Զարդարյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Զարդարյան]]ին) *[[Հրաչյա Սարուխան]]․ Կրկնաղերս (նվիրված [[Հրաչյա Սարուխան]]ին) *[[Սայաթ-Նովա]] (նվիրված [[Սայաթ-Նովա]]յին) *[[Արամո]]․ Միշտ Երևանցի (նվիրված [[Արամո]]յի 50-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Կարպ Խաչվանքյան․ Հայ Չապլինը (նվիրված [[Կարպ Խաչվանքյան]]ին) *Նաիրի *[[Արշիլ Գորկի]] (նվիրված [[Արշիլ Գորկի|Արշիլ Գորկուն]]) *[[Ստեփան Պողոսյան]]․ Արմատների ուժը (նվիրված [[Ստեփան Պողոսյան]]ին) *[[Վիլեն Գալստյան]]․ Բեմ տանող ուղին (նվիրված [[Վիլեն Գալստյան]]ին) *«Երևան իմ սեր» հիմնադրամ *[[Վիգեն Չալդրանյան]]ի ֆիլմերի ցուցադրություն *[[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]․ 55 նոտա օկտավայում (նվիրված կոմպոզիտոր [[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]ի 55-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Ալեքսանդր Թամանյան (նվիրված [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ին) *Արամ Խաչատրյան (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին) *Արմեն Էլբակյան․ Այս պիեսի հերոսը ես եմ (նվիրված [[Արմեն Էլբակյան]]ին) *Վիլյամ Սարոյան (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *Նուբայի ոչ նուբացի մարդասերները *Սոֆի․ Կին, որը պարում է (նվիրված [[Սոֆի Դևոյան]]ին) *Մաքուր Էներգիա․ Ամերիկյան փորձը *Նպատակը՝ ոչնչացում *Դերսիմ․ վերադարձող ինքնություն *[[Աննա Հեդվիգ Բյուլ|Աննա Հեյդվիգ Բյուլ]]․ Վերջին աղոթքը *Սիրիահայեր․ Նոր կյանքին ընդառաջ (Հակոբ Շահինյան) *Քամի *Հանճարեղության թեորեմը *[[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]․ Ժամանակի մերկապնակը (նվիրված [[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]) *Հայոց պետության վերածնունդը (նվիրված Հայաստանի առաջին հանրապետության 100 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2018]] թ.) *Վլադիլեն Բալյան․ Հոգուց (նվիրված [[Վլադիլեն Բալյան]]ին) *Ստեփան Մարտիրոսյան․ Օպերատորական հայացք (նվիրված [[Ստեփան Մարտիրոսյան]]ին) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Ալեքսեյ Գերման կրտսեր]] *Սալմաստից Թադե *[[Ազատ Գասպարյան]]․ Ճշմարտության մարդը (նվիրված [[Ազատ Գասպարյան]]ին) *[[Վահագն Հայրապետյան]]․ Joker (նվիրված [[Վահագն Հայրապետյան]]ին) *Հրանտ Դինք․ 1 500 000 + 1 (նվիրված [[Հրանտ Դինք]]ին) *Վազգեն Ասատրյան․ Դո մաժոր (նվիրված բաս-կիթառահար Վազգեն Ասատրյանի 60-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Դեպի Մանկական Եվրատեսիլ 2018 *Գևորգ Էմին (նվիրված [[Գևորգ Էմին]]ին) *Ազնավուր (կենսագրություն) (նվիրված [[Շառլ Ազնավուր]]ի հիշատակին) *Ֆելիքս (նվիրված [[Ֆելիքս Եղիազարյան]]ին) *[[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջին]] (նվիրված [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջինին]]) *[[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]․ Ձկնորսների կողքին ապրող վավերագրողը (նվիրված [[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]) *Յար, արի Գյումրի *L.E.V.O.N *Միշտ Մոնթե (նվիրված [[Մոնթե Մելքոնյան]]ին) *[[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]․ Էկստրապոլյացիա (նվիրված [[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]) *Լևոն Խեչումյան․ Մտորումներ *[[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյան]]․ Կյանք կրկեսի մեջ (նվիրված [[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյանին]]) *Համլետ Ղուշչյան․ 45 տարի հեռուստատեսությունում (նվիրված Համլետ Ղուշչյանին) *[[Հովհաննես Չեքիջյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Չեքիջյան]]ին) *Ավրորա մրցանակի ազդեցությունը *Զրույց [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ի հետ *Պոլիտեխ *Երևանի վերջին առաջին քարտուղարը՝ Միխայիլ Մինասբեկյան (նվիրված [[Միխայիլ Մինասբեկյան]]ին) *Ժամանակի բեկորները *[[Թովմաս Պողոսյան]]․ Երգի ակունքը *Սերը *Խոսում է Երևանը *Ռաֆոն (նվիրված [[Ռաֆայել Իսրայելյան]]ին) *Վենետիկի հայագիտական դասընթաց *Մարդասիրական առաքելություն Սիրիայի արաբական հանրապետությունում *[[Նարեկ Դուրյան]]․ Երևանցին Փարիզից *Դեպի Եվրատեսիլ 2019 *Արմեն Խոստիկյան․ Կոչումով կատակերգու (նվիրված [[Արմեն Խոստիկյան]]ին) *Արամը (նվիրված [[Արամ Մանուկյան (ռազմական, պետական գործիչ)|Արամ Մանուկյանին]]) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Վլադիմիր Պոզներ]] *Երկաթյա Տիգրան․ [[Տիգրան Պետրոսյան]] *Մոհիկանը․ [[Ստեփան Շաքարյան]] *Մուտքը՝ ներսի կողմից *Գործ № 00578 *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոն, ուրիշ ոչինչ *[[Արտո Թունջբոյաջյան|Արտո]] 1/2 *Վարդապետը (նվիրված [[Կոմիտաս]]ի 150 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2019]] թ.) *[[Մելիք Մավիսակալյան]]․ Հարմոնիա *[[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]] 70 (նվիրված [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]]) *Հաղթենք ապրելով․ [[Գևորգ Էմին]] *[[Ներսես Հովհաննիսյան]]․ Ծնունդով Հայֆիլմից *Ինձ բացակա չդնեք․ [[Սոս Սարգսյան]] *[[Վահագն Տեր-Հակոբյան]]․ Օպերատորը կադրում *[[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյան]] 115 (նվիրված [[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյանին]]) *Իմ երազանքի ճանապարհը *Վարպետի կինոն *Ես ու [[Նիկոլայ Ծատուրյան]]ը *[[Կառլեն Եսայան]] *Չվերթ № 1 (ցուցադրվել է [[2019]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2020]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սեր ճառագող թատրոնը *[[Արմեն Տիգրանյան (երգահան)|Արմեն Տիգրանյան]]․ Երազանք իրականացնողը *Ռադիոյի ձայնը *Սահմաններ *Արամ Խաչատրյան․ Արվեստագետ քաղաքացին (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին, բաղկացած 4 մասից, [[1985]] թ.) *Վիլեն Զաքարյան․ Նորարարը (նվիրված [[Վիլեն Զախարյան|Վիգեն Զաքարյանին]]) *[[Արտեմի Այվազյան]]․ Ձեզ համար եմ հորինել *[[Մարտին Վարդազարյան]]․ Շնորհակալ եմ *Երջանկատուն *Հանդիպում․ [[Յուրի Դավթյան]] *[[Յուրի Դավթյան]] [[1929]]-[[2020]] *Մի ճակատագրի լիբրետո․ [[Էդգար Հովհաննիսյան]] *Մալխաս (նվիրված [[Լևոն Մալխասյան]]ին) *Ինքնության պահապանները *Մի ֆիլմի պատմություն․ Անատոլիական պատմություն === Ուսուցողական և ինտելեկտուալ հաղորդումներ === *Հանրային դաս *Բաց դաս *Բոնուս (մինչ այդ հաղարդումը ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Մեսրոպ Առաքելյան''' ([[2003]]-[[2005]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2005]]-[[2008]])) *Մենք գիտենք, որ դու գիտես (հաղարդման վարող Մամիկոն Սիմոնյան) *Մեր լեզուն մեր խոսքը (հետագայում ցուցադրվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, այժմ հեռարձակվում է USArmenia TV-ով և Նոր Հայաստանով, հաղորդման վարող՝ [[Արտեմ Սարգսյան (լեզվաբան)|Արտեմ Սարգսյան]]) *[[Դու գիտես]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *Գերազանցիկը (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *[[Հայ-Q]] (հաղարդման վարող [[Արման Աբովյան]]) === Մանկական հաղորդումներ === * Արևիկ (ցուցադրվել է նաև [[Արմենակոբ]]ով, հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Արևներ (ցուցադրվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Գժուկ (ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Դո Ռե Մի (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ժուկով ժամանակով (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով և Նոր Հայաստանով) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կենգուռու * Մանկական լիգա * Տուտտի Ֆրուտի * Տուն տունիկ *Մոլորակ № 612 *Ինչուների մոլորակ *Ուչիկ բուչիկ === Ռազմական հաղորդումներ === * Զինուժ * 02 * Մարտիկ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Զրույցներ պատերազմի մասին (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Իմ բանակը * Առաջին գիծ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Հատուկ ջոկատ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) === Հեռուստասերիալներ Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Երևակայական խաղ կամ Ֆորդ ([[1998]] թ.) * Հանուն սիրո * Քաղցր կյանք * Կյանքի կարուսել (հետագայում հեռուստասերիալը ցուցադրվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) *[[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|Մի վախեցիր]] (HK Productions-ի և [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Երևան ստուդիայի]] հետ համատեղ) * Աննա *Որբերը * Գեներալի աղջիկը * Հրեշտակների դպրոցը * Լքյալները * [[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված Աղավնի]] * 3 ընկեր * Մեր գյուղը * ԱԻՆ 911 * Շտապ օգնություն 3D * [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|Հատուկ բաժին]] (Arriva films-ի հետ համատեղ) * Անատոլիական պատմություն * Ճակատագրի պատասխանը * Հանդիպման վայր * Փողոցի շներ * Թողություն * Բալենի (ըստ [[Շահեն Թաթիկյան]]ի «Ապրեցեք երկար» համանուն վեպի մոտիվներով) * Բացիր աչքերդ * Ծղրիդի երգը (ըստ [[Գրիգոր Բալասանյան (արձակագիր)|Գրիգոր Բալասանյանի]] «Պատուհանի տակ ծղրիդն է երգում» համանուն վեպի մոտիվներով) * Քաոս (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * Շահմարի առեղծվածը (ըստ [[Մկրտիչ Սարգսյան]]ի [[Շահմարի առեղծվածը|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Ժիրայր Գլենց (ըստ [[Մկրտիչ Արմեն]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * [[Վերջին ուսուցիչը (սերիալ)|Վերջին ուսուցիչը]] (ըստ [[Վարդգես Պետրոսյան]]ի [[Վերջին ուսուցիչը (վիպակ)|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Պատվի համար (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) === Լատինոամերիկյան և ամերիկյան հեռուստասերիալներ հայերեն թարգմանությամբ === * Իմ երկրորդ մայրը * [[Բաբելոնի աշտարակը (սերիալ)|Բաբելոնի աշտարակը]] * [[Կյանքը սեր է]] * Նոր կյանք * Իզաբելլա * [[Կորուսյալները (հեռուստասերիալ)|Կորուսյալները]] *[[Գերբնական (հեռուստասերիալ)|Գերբնականը]] * [[Անգին զարդը (հեռուստասերիալ)|Անգին զարդը]] * [[Ժամանակից դուրս|Ժամանակի միջով]] * Վրեժը * Սոֆյա տուր ինձ ժամանակ * Գնչուհիներ * [[Տիկին պետքարտուղար]] *[[Լավ բժիշկը (հեռուստասերիալ)|Լավ բժիշկը]] ===Փառատոններ և մրցանակաբաշխություններ=== * Կռունկ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ|Մանկական Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2007 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2008 * Թոփ 2009 * Թոփ 2010 * Թոփ 2011 * Թոփ 2012 == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Logo of the First channel of Armenian Television (1993-1994).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիքի տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1993]]-[[1994]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Television logo (1994-1995).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1994]]-[[1995]] թթ.-ին) Պատկեր:Logo of the State Television of Armenia (1996-1997).svg|Հայաստանի պետական հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1996]]-[[1997]] թթ.-ին) Պատկեր:National Television of Armenia logo (1997-2001).svg|Հայաստանի ազգային, հետո՝ հանրային հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1997]]-[[2001]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2001-2003).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2001]]-[[2003]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2003]]-[[2013]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2013]]-[[2016]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Public TV logo.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2016]]-[[2021]] թթ․-ին) </gallery> ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://www.1tv.am/ Առաջին ալիքի կայքը] *[https://www.facebook.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ֆեյսբուքում] *[https://twitter.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Թվիթերում] *[https://www.instagram.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ինստագրամում] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:1955 հիմնադրումներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրային Հեռուստաընկերություն]] 01oafspbyqgfbzcqdtn2lxsxzs9r9i5 8485505 8485503 2022-08-08T19:57:44Z CommonsDelinker 212 "National_Television_of_Armenia_logo_(1997-2001).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an articl wikitext text/x-wiki {{Այլ|Առաջին ալիք (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | անվանում = | տեսակ = հեռուստաընկերություն | ոճ = ՊՓԲԸ | հիմնադիր = [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ]] | վայր-քաղաք = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]<br />{{դրոշ|Երևան}}[[Երևան]] | վայր-երկիր = Նորք, Գարեգին Հովսեփյանի 26 | վայր = | սպասարկվող տարածք = {{ARM}}<br>{{NKR}}<br>[[File:Newworldmap.svg|22px]] միջազգային<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Հ1 արբանյակային հեռարձակում]</ref> | արդյունաբերություն = | արտադրանք = մեդիա | ծառայություններ = [[հեռուստատեսություն]], [[կայք]]եր | հասույթ = | զուտ շահույթ = 3,448,664,000 ֏ ([[2015]])<ref>[http://www.1tv.am/files/1/51/2015%20թ․%20ֆինանսական%20հաշվետվություններ%20անկախ%20աուդիտորի%20եզրակացությամբ.pdf 2015 թ․ ֆինանսական հաշվետվություններ անկախ աուդիտորի եզրակացությամբ]</ref> | աշխատողների թիվ = | parent = | ստորաբաժանումներ = Առաջին ալիք<br />Համահայկական ալիք | դուստր ընկերություններ = | սեփականատեր = [[Հայաստանի Կառավարություն]] | ընկերության կարգախոս = [[Առաջին]]ը [[1956 թվական]]ից |պատկերանիշ= |չափ= |box_width=20 |imagesize=180 |նախկին անվանում=|անուն=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|նախկին='''Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագիր''' ([[1956]]-[[1991]]),<br />'''Հայկական հեռուստատեսություն''' ([[1991]]-[[1993]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիք''' ([[1993]]-[[1994]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսություն''' ([[1994]]-[[1996]]),<br />'''Հայաստանի պետական հեռուստատեսություն''' ([[1996]]-[[1997]]),<br /> '''Հայաստանի ազգային հեռուստատեսություն''' ([[1997]]-[[2001]]),<br />'''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ([[2001]]-ներկա) |ընկերության անվանում=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն |հիմնադրված է=[[սեպտեմբերի 5]], [[1955]] <br />(հիմնադրման տարեթիվ)<br />[[նոյեմբերի 29]], [[1956]]<br />(եթերի սկիզբ) |երկիր={{ARM}} |color=#DCDCDC |գույն=#DCDCDC |գլխավոր անձինք='''Հովհաննես Մովսիսյան''' (գործադիր տնօրեն)|տարբերանշան= }} '''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ('''Հ1''') նաև հայտնի է որպես՝ '''Առաջին ալիք''', հայկական պետական հանրային հեռուստատեսություն։ Հիմնադրվել է [[1955 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 5]]-ին։ ==Պատմություն== === Խորհրդային տարիներ === Հայաստանի հեռուստատեսությունը հիմնվել է [[1955]] թ. [[սեպտեմբերի 5]]-ին [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ|ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդ]]ի որոշմամբ։ Առաջին եթերը կայացավ [[1956 թվական]]ի [[նոյեմբերի 29]]-ին։ Կանոնավոր հաղորդումները հեռարձակվում էին շաբաթական չորս անգամ՝ [[երեքշաբթի]], [[հինգշաբթի]], [[շաբաթ]] և [[կիրակի]] օրերին՝ երկուական ժամով։ [[1957]] թվականի [[նոյեմբերի 7]]-ին հեռարձակվել է արտաստուդիական անդրանիկ հեռարձակումը։ Կարճ ժամանակում հեռուստատեսությունը դարձել է քաղաքային, մշակութային, գիտաճանաչողական, ուսուցողական և այլ ինֆորմացիայի կարևորագույն միջոց ([[1987 թվական]]ին հանրապետության ընտանիքների 93%-ը հեռուստացույց ուներ)։ [[1970 թվական]]ին շահագործման է հանձնվել Նորքի հեռուստատեսային համալիրը (հանրապետական հեռուստակենտրոն)։ Առաջին տեսագրումը կատարվել է [[1971 թվական]]ին։ [[1972 թվական]]ին գործարկվել է [[Երևան]]-[[Դոնի Ռոստով]] ռադիոռելեային գիծը, որով կենտրոնական հեռուստատեսությունը (ԿՀ) ընդունում էր հեռուստաընկերության հաղորդումները։ [[1973 թվական]]ից գործում է [[Նորք (հեռուստաալիք)|հեռուստաընկերության 2-րդ ծրագիրը]]։ [[1977 թվական]]ից ընդունվում էին ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ Գունավոր պատկերմամբ առաջին հաղորդումը հայկական հեռուստատեսությամբ տրվել է [[1971]] թ. [[մայիսի 1]]-ին։ [[1981 թվական]]ից հեռուստաընկերության հաղորդումները հեռարձակվում էին միայն գունավոր պատկերմամբ։ [[1987]] թվականի դրությամբ հանրապետության ռադիոռելեային գծերի երկարությունը կազմել էր [[1330]] կմ։ [[1987]] թվականին գործել են ԿՀ առաջին և երկրորդ, հեռուստաընկերության երկու ծրագրերը՝ 43,9 ժամ ընդհանուր տևողությամբ, որից հեռուստաընկերության հաղորդումները՝ 14 ժամ։ Հեռուստաընկերության առաջին ծրագրով տրվում էին ինֆորմացիոն հասարակական-քաղաքացիական, ուսուցողական, գեղարվեստական և մարզական հաղորդումներ։ Երկրորդ ծրագիրը նախատեսված էր [[Երևան]]ի և [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|դրա շրջակայքի]] համար։ [[1987 թվական]]ին հեռուստատեսային առնվազն մեկ ծրագիր ընդունելու հնարավորություն ուներ հանրապետության բնակչության 99%-ը։ Բնակչության 97%-ը ընդունել է ԿՀ առաջին ծրագրի, 84%-ը՝ ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ ՀՀ արտադրական-ստեղծագործական աշխատանքները կոորդինացնում էր ծրագրերի գլխավոր դիրեկցիան, որը միավորում էր հաղորդավարների, թողարկիչների, նկարիչների, հնչյունային ռեժիսորների, հեռուստատեսային օպերատորների, կինոցուցադրումների բաժնի և ֆիլմադարանի աշխատանքը։ ՀՀ ծրագրերի նյութերը պատրաստվել են պրոպագանդայի, ինֆորմացիայի, կոմունիստական «դաստիարակության», երիտասարդական, մանկապատանեկան, ուսուցողական և գիտահանրամատչելի, գրականության և արվեստի, դրամատիկական, երաժշտական, նամակների և սոցիոլոգիական ուսումնասիրությունների, ռուսերեն և խորհրդային այլ երկրների լեզուներով տրվող, Փոխանակային և ԿՀ ու համամիութենական ռադիոյի համար հաղորդումներ պատրաստող խմբագրությունները։ Պրոպագանդայի գլխավոր խմբագրության «Հրատապ էկրան», «Հեռուստատեսային պրեսկոնֆերանս», «Արձագանք», «Հնգամյակի սոցիալ-տնտեսական պրոբլեմները», «Պարենային ծրագիրը գործողության մեջ»,«Պատմվածքներ կոմունիստների մասին» հաղորդումներն ու հանդեսները մեծապես օժանդակում էին կուսակցական կազմակերպությունների պրոպագանդային։ Ինֆորմացիայի գլխավոր խմբագրության «Իրադարձություններ, երկրներ, պրոբլեմներ», «Կապիտալիզմն առանց դիմակի» հաղորդաշարերում մեկնաբանվում են միջազգային կյանքի, պատերազմի ու խաղաղության հարցեր, ըստ ամենայնի լուսաբանվում ԽՍՀՄ արտաքին քաղաքականությունը, խորհրդային գաղափարախոսության տեսանկյունից քննադատվում արևմտյան երկրների (ԱՄՆ, եվրոպական երկրներ) քաղաքականությունը։ Խորհրդային պետության ներքին և արտաքին քաղաքականության, խորհրդային ապրելակերպի պրոպագանդմանն էին ծառայում «Երաշխավորված է սահմանադրությամբ», «Սովետական ապրելակերպ», «Արվեստագետն ու ժամանակը», «Խոսք երիտասարդությանը», «Կարգապահությունն ու մենք», «Որակի գումարելիները», «Իմ հայրենիքը ԽՍՀՄ-ն է», «Ձայն խաղաղության», «Մոլորակին մաքուր երկինք» և այլ հաղորդաշարեր։ Աճող սերնդի կոմունիստական ոգով դաստիարակության նպատակին էին ուղղված «Խարույկ», «Արիության դասեր», «Անխախտ բարեկամություն», «Հետաքրքիր հանդիպումների ակումբ», «16-18» մանկական հանդեսները, «Մենք և երեխաները» հաղորդաշարը։ Նախադպրոցական տարիքի երեխաների համար գործել են [[Հայոց լեզու|հայոց]] և [[ռուսաց լեզու]]ների ուսուցման հաղորդաշարերը։ Առանձին հաղորդումներ էին նվիրվում սովետական ժողովուրդների գրականությանը, հայ ժողովրդի պատմությանը։ Գեղարվեստական հաղորդումներից լայն ճանաչում ունեն «Դրական կամուրջներ», «[[Մեր լեզուն, մեր խոսքը]]» (ՀԽՍՀ պետական մրցանակ, [[1985]]), «Բյուրակն», «Նորք», «Հայ երգի ակումբ», «Երաժշտական կյանք», «[[Երաժշտական Փոստարկղ]]» հանդեսները։ Պարբերաբար տրվել են ԽՍՀՄ պետությունների և [[սոցիալիստական ճամբար]]ի այլ երկրների երաժշտական ու գեղարվեստական կոլեկտիվների, անհայտ կատարողների ելույթներ։ [[1970 թվական]]ին ստեղծվել է հեռուստատեսային կինոնկարների «Երևան» ստուդիան, որը տարեկան նկարահանում ու մշակում էր միջինում շուրջ 320 ժ կինոժապավեն, որից 20-ը՝ 35 մմ։ Ստուդիայի թողարկած մի շարք կինոնկարներ միութենական փառատոների մրցանակակիրներ էին, իսկ «[[Ձորի Միրոն (ֆիլմ)|Ձորի Միրո]]», «Արամ Խաչատրյան», «[[Անուշ (ֆիլմ, 1983)|Անուշ]]» և «Քառյակ» ժապավեններն արժանացել էին հեռուստատեսային ֆիլմերի համամիութենական փառատոների գլխավոր մրցանակներին։ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետկոմի կողմը [[1957]] թ. հրատարակում է «Եթերում է Երևանը» (հայերեն և ռուսերեն) հեռուստատեսային հաղորդումների ծրագիր-տեղեկատուն։ === Անկախության շրջան === [[1990]]-ական թվականների սկզբում հեռուստատեսությունը համեմատաբար ազատվեց գրաքննությունից{{փաստ}}։ Հասարակական-քաղաքական հաղորդումներին զուգահեռ ավելացան և նոր ձևով ներկայացան ժամանցային հաղորդումները։ Մեծ մասսայականություն էր վայելում «Խճանկար» ծրագիրը, որը [[1990 թվական]]ի վերջին օրը ներկայացրեց «Ճամփորդություն դեպի [[1991 թվական]]» 24 ժամանոց հեռուստամարաթոնը։ Մեկ ամիս անց, [[1991]] թ. [[փետրվարի 19]]-ին ծնվեց նոր հաղորդաշար՝ «3-րդ ալիք»-ը, որի հիմնական ստեղծագործական խումբը հավաքվեց առաջին օրվանից. Արտակ Արզումանյան, Էլմիրա Արսենյան, [[Արտավազդ Եղոյան]], Վաչագան Ներսիսյան, [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]]։ [[1996 թվական]]ից Հ1-ը «Hot Bird» արբանյակից սկսեց հեռարձակվել [[Եվրոպա]]յում, [[Մերձավոր Արևելք]]ում և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում, իսկ [[2000 թվական]]ից նաև [[Հեռավոր Արևելք]]ում, [[Ավստրալիա]]յում, [[ԱՄՆ]]-ում և [[Կանադա]]յում։ [[1999 թվական]]ից Հայաստանի հեռուստատեսությունը սկսեց հեռարձակվել արբանյակային կապով, որն իրականացավ ՀՀ Կապի նախարարության և իտալական «[[:it:Telespazio TV|Տելեսպազիո]]» ընկերության միջև կնքված պայմանագրով։ Ներկայումս Հանրային Հեռուստաընկերության միջազգային «Հայաստան 1» արբանյակային հեռուստաալիքը հեռարձակվում է ողջ աշխարհում<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Ծածկույթ - Հանրային հեռուստաընկերություն]</ref>, իսկ ահա [[2000 թվական]]ից գործողության մեջ մտած նոր օրենքի համաձայն Ազգային հեռուստատեսությունը վերանվանվեց Հանրային հեռուստաընկերության՝ «Հ1» տարբերանշանով։ Այդ նույն թվականին գործողության մեջ մտած «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» [[ՀՀ օրենք]]ի համաձայն՝ Հանրային հեռուստաընկերությունը պարտավորվեց մինչև [[2005 թվական]]ի հունվարի 1-ը բոլոր հաղորդումները և ֆիլմերը եթեր հեռարձակել հայերենով։ Սկզբում թարգմանվեցին մուլտֆիլմերը, այնուհետև՝ հեռուստասերիալները։ [[2005]] թ. [[հուլիսի 7]]-ից 8-ը [[Դուբրովնիկ]]ում տեղի ունեցած [[Եվրոպական հեռարձակողների միություն|Եվրոպական հեռարձակողների միության]] 56-րդ գլխավոր համագումարում Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությունն ու [[Հայաստանի հանրային ռադիո|ռադիո]]ն դարձան Եվրոպական հեռարձակողների միության լիիրավ անդամ, որի արդյունքում [[2006 թվական]]ից Հայաստանը սկսեց մասնակցել [[Եվրատեսիլ]] երգի մրցույթին<ref>[http://www.1tv.am/hy/history/2005-2008 Հ1 - Պատմություն 2005-2008]</ref>։ 2001 թ․-ին Հանրային հեռուստաընկերության կողմից հիմնադրվեց [[Նոր ալիք (Հայաստան)|«Նոր ալիք»]] հեռուստաընկերությունը, որը ցուցադրում էր երաժշտական և ժամանցային հաղորդումներ։ [[2008]]-ին «Նոր ալիքը» լուծարվեց և նույն տարում ստեղծվեց Հանրային հեռուստաընկերության երկրորդ՝ «[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]]» հեռուստաալիքը, որը սակայն դադարեցրեց իր գործունեությունը [[2011]] թվականին, զիջելով իր եթերային ալիքը «[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]]» հեռուստաալիքին<ref>[http://www.azg.am/AM/2011012214 «ՇՈՂԱԿԱԹԸ» կհեռարձակվի «ԱՐԱՐԱՏԻ» հաճախականությամբ, «ԱՐԱՐԱՏԻ» ճակատագիրն էլ մշուշոտ է]</ref>։ [[2008 թվական]]ին նվազեցին, այնուհետև եթերից դուրս եկան մի շարք շոու ծրագրեր, որոնց փոխարինելու եկան հայրենական արտադրության ֆիլմերն ու հաղորդումները։ Սկսվեց գեղարվեստական և հեռուստաֆիլմերի արտադրության նոր փուլ։ [[2007 թվական]]ին [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Հեռուստաֆիլմերի «Երևան» ստուդիայում]] նկարահանվեց [[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|«Մի վախեցիր» 5 մասանոց ֆիլմը]] նվիրված [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան պատերազմին]], [[2009]]-ին՝ «[[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված աղավնի]]» գեղարվեստական ֆիլմը՝ [[Նար-Դոս]]ի [[Սպանված աղավնի (վիպակ)|համանուն վիպակ]]ի մոտիվներով, [[2010]]-ին հեռուստադիտողին ներկայացվեց [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]] [[Խաչագողի հիշատակարանը|«Խաչագողի հիշատակարանը» վեպ]]ի հիման վրա նկարահանված [[Խաչագողի հիշատակարանը (ֆիլմ)|համանուն վերնագրով և հինգ մասից բաղկացած հեռուստատեսային գեղարվեստական ֆիլմ]]ը, [[2011 թվական]]ին՝ «Արտիստը»՝ [[Շիրվանզադե]]ի [[Արտիստը (Շիրվանզադե)|համանուն պատմվածք]]ի հիման վրա։ Արտադրված առաջին հայկական սերիալներից էին «Որբեր» և «Աննա» սերիալները ([[2009]]), [[2013 թվական]]ին՝ «Մեր գյուղը», [[2014 թվական]]ին՝ «Շտապ օգնություն» սերիալները։ [[2015 թվական]]ին ցուցադրվեց [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|«Հատուկ բաժին»]] հեռուստասերիալը։ [[2010 թվական]]ից առ այսօր եթերում է «Երգ երգոց» երաժշտական նախագիծը, [[2013 թվական]]ին բացվեց «Հայադարան» գրական հաղորդաշարը։ Անցում կատարվեց [[Թվային հեռուստատեսություն|թվային հեռարձակման]]։ [[2014 թվական]]ին ձեռք բերվեց «Avid» ընկերության համակարգը, (որն հաջողությամբ աշխատում էր մի շարք հեռուuտաընկերություններում ([[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|ОРТ]], [[Ռոսիա 1|РТР]], [[BBC]], [[American Broadcasting Company|ABC]])` տեսասերվերներով, համալրող բաղադրիչներով, ինչպես նաև համակարգչային գրաֆիկայի ընձեռած լայն հնարավորություններով։ [[2015 թվական]]ին Հանրային հեռուստաընկերությունը [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն|Չինատանի Ժողովրդական Հանրապետության]] (ՉԺՀ) կառավարությունից ստացավ նոր՝ 10 տեսախցիկով զինված HD շարժական հեռուստատեսային կայան և HD արբանյակային հեռարձակման կայան։ Չինաստանի կառավարությունը Հանրային հեռուստաընկերությանը անհատույց տրամադրեց նաև թվային լրահավաք մեքենա։ Ներկայումս Հանրային հեռուստաընկերության եթերին կարելի է հետևել ինչպես անհատական համակարգիչներով, այնպես էլ [[Սմարթֆոն|բջջային հեռախոսներով]] և [[Պլանշետային համակարգիչ|պլանշետ]]ներով։ Ստեղծվել են հավելվածներ հանրաճանաչ «[[IOS]]» և «[[Android]]» համակարգերի համար, որոնք կարելի է ներբեռնել անվճար։ [[2016 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 13]]-ին մեկնարկեց Հանրային հեռուստաընկերության 60-րդ եթերաշրջանը, և նույն օրը անցում կատարվեց բարձր հստակության (HD որակի) հեռարձակման ինչպես մետրային, այնպես էլ արբանյակային հաճախականությունների համար։ == Աշխատակազմ == === Ղեկավարություն === Առաջին ալիքի գործադիր տնօրենն է Հովհաննես Մովսիսյանը ([[2020]] թ. [[նոյեմբեր]]ից)<ref>{{Cite web|url=https://yerevan.today/all/society/68796/hovhannes-movsisyany-nshanakvec-hanrayin-heroustaynkeroutyan-gortsadir-tnoren|title=Հովհաննես Մովսիսյանը նշանակվեց Հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն|last=Tatev|website=yerevan.today|language=hy-am|accessdate=2021 թ․ դեկտեմբերի 19}}</ref>։ Լրատվական բաժնի տնօրենը [[Պետրոս Ղազարյան]]ն է։ ==== Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության նախկին գործադիր տնօրեններ ==== * [[Ներսես Կագրամանով]] ([[1956]]-[[1960]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Մարատ Մարինոսյան]] ([[1956]]-[[1964]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության առաջին գեղարվեստական ղեկավար, իսկ [[1966]]-[[1971]] թթ.՝ հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Ջոն Կիրակոսյան]] ([[1966]]-[[1969]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * Մավր Դավթյան ([[1969]]-[[1970]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Ստեփան Պողոսյան]] ([[1970]]-[[1978]] - ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ, իսկ [[1978]]-[[1988]] թթ.՝ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Էմանվել Արաքսման-Մանուկյան]] ([[1988]]-[[1990]] - որպես ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]] ([[1990]]-[[1991]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Սամվել Գևորգյան (քաղաքական գործիչ)|Սամվել Գևորգյան]] ([[1991]]-[[1993]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Տիգրան Հակոբյան (լրագրող)|Տիգրան Հակոբյան]] ([[1993]]-[[1995]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Պերճ Ստեփանյան]] ([[1996]]-[[1997]]), * [[Համլետ Գասպարյան]] ([[1997]]-[[1998]]), * [[Տիգրան Նաղդալյան]] ([[1998]]-[[2000]]), * [[Արմեն Արզումանյան]] ([[2001]]-[[2010]], մինչ այդ՝ [[2000]]-[[2001]] թթ.-ին Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակար), * [[Գագիկ Բունիաթյան]] ([[2010]]-[[2013]]), * Մարգարիտա Գրիգորյան ([[2013]]-[[2020]])։ === Լրագրողներ և հաղորդավարներ === Հանրային հեռուստատեաընկերությունում տարբեր տարիների աշխատել են բազմաթիվ հայտնի լրագրողներ։ == Հաղորդումներ == === Լրատվական === * '''Լուրեր''' (նախկին անվանումներ՝ '''Շաբաթվա նորություններ''' ([[1957]]-[[1958]]), '''Նորություններ''' ([[1958]]-[[1975]]), '''Լրաբեր''' ([[1975]]-[[1998]]), '''Հայլուր''' ([[1991]] [[սեպտեմբեր]]-[[դեկտեմբեր]]` որպես այլընտրանքային լրատվություն, իսկ [[1998]]-[[2011]]՝ որպես լրատվական ծրագիր), '''Առաջին լրատվական''' ([[2011]]-[[2017]]), '''Օրակարգ''' ([[2017]]-[[2018]])), * '''«Մշակ» լուրեր''' (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[2008]]-[[2009]]), '''Ինդեքս''' (նախկին անվանումներ՝ '''Հայլուր Ինդեքս''' ([[2010]]-[[2011]]), '''Առաջին տնտեսական''' ([[2013]]-[[2017]]), '''Օրակարգ Ինդեքս''' ([[2017]]-[[2018]])) === Այլ հաղորդումներ === * Ագրո-TV (հաղորդման հեղինակ՝ Նելլի Սահակյան) * Խաչփողան (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Տաբուլա ռասա (հաղորդման վարող՝ Վահե Մկրտչյան) * Ինտերիեր (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Ավետիսյան) *Անիվների վրա (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Կինկոմ * Որակի նշան (հաղորդման վարողներ՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2001]]-[[2002]]), '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2002]]-[[2003]]), '''Կարինա Դանելյան''' ([[2010]])) * Մետեո-TV (հաղորդման վարողներ՝ '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2001]]-[[2005]]), [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2002]]-[[2004]])) *Չտեսնված կինո (հաղորդման վարող՝ Րաֆֆի Մովսիսյան) * Բաց նախագիծ (հաղորդման վարողներ՝ Թինա Խաչատրյան և [[Հրաչ Մուրադյան (հաղորդավար)|Հրաչ Մուրադյան]]) * Օտար խաղեր (հաղորդման վարողներ՝ '''Կարեն Ալիխանյան''', '''Նարինե Զախարյան''' ([[2005]]-[[2007]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2007]]-[[2008]])) * Աքլորականչ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Էկոհարթակ (հաղորդման վարող՝ Դավիթ Գրիգորյան) * Ազատ գոտի (հաղորդման վարողներ՝ [[Արտակ Վարդանյան (հաղորդավար, լրագրող)|Արտակ Վարդանյան]] ([[2011]]-[[2012]]), Էրիկ Անթառանյան ([[2012]]-[[2013]])) * Վարդապետը * Տեսանկյուն (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]], մինչ այդ հեռարձակվել է [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]] և [[TV5]]-ով) * Այլընտրանք * Այսօր իրականում (հաղորդման վարող՝ [[Պետրոս Ղազարյան]]) * Ֆրանկոֆոն Հայաստան * Լրագրողական մենամարտ * Վերադարձ դեպի ապագա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Տան մեծը (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Օրակարգից դուրս (հաղորդման վարող՝ Ագնեսա Խամոյան) *Հանրային օրակարգ (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]]) * Ճակատագրեր (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) *[[Սպասիր ինձ]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]] և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյան]]) * Հենց այսպես էլ ապրում ենք (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]]) * Առաջին տաղավար (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Ճակատագրեր․ օվկիանոսից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Հայաստանի համը (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Ուզում եմ դառնալ (հաղորդման վարող՝ Մերի Քոչարյան) * Եռանկյունի * Համի որակ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Կյանքը ափի մեջ (հաղորդման վարող՝ [[Լուիզա Ղամբարյան]]) * Հայն ու Հայաստանը (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * Մայրիկների ակումբ (հաղորդման վարող՝ Մերի Ներսիսյան) * Արտկանոն (հաղորդման վարող՝ [[Արամ Աբրահամյան (լրագրող)|Արամ Աբրահամյան]]) * Մասնագիտությունը՝ լրագրող (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) * Հանրալսարան * Մեր մեջ ասած (հաղորդման վարողներ՝ Արևիկ Ուդումյան, [[Կարինե Խոդիկյան]], [[Իրինա Դանիելյան]]) * Ճակատագրով՝ կին (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Ագրոժամ * Մենք և ժամանակը ([[Հայկ (կինոստուդիա)|«Հայկ» կինոստուդիայի]] հետ համատեղ, հաղորդման վարող՝ [[Ռուբեն Գևորգյանց]]) * Բարդ երկուշաբթի (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * IT մարդիկ (հաղորդման վարող՝ Նիկոլայ Հայրապետյան) * Մեր ժամանակների հերոսը * Խաղի կանոններ (հաղորդման վարող՝ Արմեն Սարգսյան) * Կեսգիշերն անց (հաղորդման վարողներ՝ [[Արթուր Բախտամյան]] և Հերմինե Ստեփանյան) * Նվիրյալները (հաղորդման վարող՝ [[Ցվետանա Պասկալևա]]) * Կապրենք, կտեսնենք ([[Հրաչուհի Ութմազյան]], Օվսաննա Սիմոնյան, [[Արթուր Ղուկասյան]], [[Արև Պետրոսյան]]) *Եթե բոլորը․․․ (հաղորդման վարողներ՝ Լիլիթ Մուրադյան և Վահե Խանամիրյան) *Չակերտներ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Խորհրդարանական շաբաթ * Հարցազրույց (հաղորդման վարողներ՝ [[Նվեր Մնացականյան]] ([[2011]]-[[2016]]), [[Պետրոս Ղազարյան]] ([[2019]]-ից)) * Կարծիք (հաղորդման վարողներ՝ [[Սերգո Երիցյան]] ([[1992-[[2003]]), [[Հրաչյա Պապինյան]] ([[2003]]-[[2011]])) * Ճառագայթ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է Համահայկական ալիքով) * Հրապարակում * Եվրոպական բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Օտար ամայի ճամփեքի վրա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Մերոնք (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Իմ իրավունքը (հաղորդման վարող՝ [[Արտյոմ Երկանյան]], իսկ դատը վարում էր [[Տիգրան Մուկուչյան]]ը, արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Դատաժամ (արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Հատուկ ռեպորտաժ (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կյանքը շարունակվում է * Հատուկ գոտի (հաղորդման վարող՝ Սուսան Սիմոնյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Հինգշաբթի (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * 15 օր (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * Հեռուստաօրագիր 1․12 * Մայրաքաղաք (հաղորդման վարող՝ [[Վարուժան Օլքինյան]]) * Երևան * Բարև (հաղորդման վարող՝ Վարդան Օնանյան) * Ոսկե դար * 360 աստիճան (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Հերիքյան]]) * Օրակարգ (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ [[Տիգրան Նաղդալյան]]) * Մեկ լուր * Մանրամասներ * Կեսգիշերային ճեպընթաց (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հինգերորդ անիվ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հայկական էկրան (հաղորդման վարող՝ [[Դավիթ Մուրադյան]]) * Հայաստանի Հանրապետության դեսպան (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայաստանի առեղծվածները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Աստղային WEEKEND (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Գայանե Հաջոյան) * Սիրո պատմություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Ավետիսյան (այլ կիրառումներ)|Կարեն Ավետիսյան]]) * Մշակութային հայացք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV-ով]] և Համահայկական ալիքով) * Պահանջարկ և առաջարկ (հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * [[Առողջություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) * Հինգերորդ անկյուն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], հետագայում հեռարձակվել է [[TV5]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]], հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) *[[Երջանկության մեխանիկան|Երջանկության մեխանիկա]] (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) *[[Գտնված երազ]] (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կնոջ հմայքի գաղտնիքը (հաղորդման վարող՝ Զառա Կարապետյան) * Անկախ տարիքից (հաղորդման վարող՝ Մերի Գրիգորյան) * Մեկ պատուհան * Մեդիա դիտորդ (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Գրիգորյան) * Եկեք հասկանանք (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) *Հույժ գաղտնի (հաղորդման վարող՝ Արմեն Ամիրյան) *Բառերից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ Հակինթ Բաղդասարյան) *Պատրաստենք միասին (հաղորդման վարող՝ Սարգիս Մկրտչյան) *«Այսօր» ամենօրյա քաղաքական հաղորդում (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևսով]], հաղորդման վարող՝ Հակոբ Ռուբինյան) *Բարև Էրգիր (հաղորդման վարող՝ [[Սամվել Թոփալյան]]) *«Ճանապարհ» և «Ճանապարհ. երազանքի հետքերով» (հաղորդման վարող՝ Րոֆֆի Պետրոսյան) === Ժամանցային === * Գուշակիր մեղեդին (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Նորաձևություն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Սիրարփի Ադամյան) * Երկու աստղ (հաղորդման վարողներ՝ [[Հրանտ Թոխատյան]] ([[2007]]), [[Շուշան Պետրոսյան]] ([[2007]], [[2009]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]] ([[2008]]), '''Աշոտ Լյուդվիգովիչ''' ([[2009]]), '''Մամիկոն Սիմոնյան''', '''Կարինա Դանելյան''' ([[2009]]-[[2010]]), ([[2011]])) * Երկու աստղ․ Օրագիր * Շաբաթ երեկո (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Աշոտ Ղազարյանը հրավիրում է (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Իմ տաղանդավոր ընտանիքը (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Ռուբիկոն (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ռուբիկոն + (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ոսկե սկավառակ * Ոսկե կլառնետ (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թոփ 10 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Արխիվ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հիթ-շքերթ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) * Բարի ախորժակ (հաղորդման վարողներ՝ '''Սեդրակ Դավիդյան (DJ Sedrag)''' ([[2000]]-[[2005]]), '''Սարգիս Մնոյան''' ([[2009]]-[[2010]])) * Ծիծաղի տուն (հաղորդման վարող՝ [[Արամայիս Սահակյան]]) * XXL (հաղորդման վարող՝ [[Գրիշա Աղախանյան|Գրիգոր Աղախանյան]]) * Երեկոյան կոկտեյլ (հաղորդումը հեռարձակվել է նաև [[Հայ TV|Հայ-TV]]-ով, հաղորդման վարողներ՝ [[Արմեն Պետրոսյան (Մենչ)]] և Գրիգոր Գասպարյան) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Քոմեդիով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով, [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * Թարսի պես (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * [[Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր (հայկական)|Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր]] (հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]]) * Մեր արխիվը (հաղորդման վարող՝ Մարատ Օրդյան) * Արվեստանոց * Դեպի կինո (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուիզա Ներսիսյան]] և [[Խորեն Լևոնյան]]) * [[Լավ երեկո]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Արամ MP3]] և [[Գարիկ Պապոյան]]) * Սիրո բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Ֆելիքս Խաչատրյան]]) * [[Հայաստան ջան]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Թեժ տասնյակ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Արման Մարգարյան''' ([[2002]]-[[2004]]), '''Էրիկ Անթառանյան''' ([[2004]]-[[2006]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2006]]-[[2007]]) [[Ավետ Բարսեղյան]], '''Շպռոտ''' ([[2007]]-[[2009]]) [[Արսեն Գրիգորյան (երգիչ, 1982)|Արսեն Գրիգորյան]] ([[2009]]-[[2010]])) * Թեժ տասնյակ․ Օրագիր * Կապիտալ շոու (հաղորդման վարող՝ Գրիգոր Գասպարյան) * Առավոտ լուսո (նախկին անվանումներ՝ '''Բարի լույս''', '''Առաջին ծրագիր''', '''Բարև, մենք ենք''') * Առաջին Ալիք սրճարան * Հայկական տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) * 100 տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *3-րդ ալիք. Ռետրո ( հաղորդման վարողներ՝ [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]], [[Արտավազդ Եղոյան]]) === Երաժշտական === * Երաժշտական փոստարկղ (հաղորդման վարող՝ [[Սուսաննա Շահինյան]]) * Երգ երգոց (հաղորդման վարող՝ [[Խորեն Լևոնյան]]) * Հայ երգի ակումբ (հաղորդման վարող՝ [[Քնարիկ Փիլոսյան]]) * Երաժշտական կյանք * Բենեֆիս (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուսինե Բադալյան]], [[Հակոբ Պապիկյան|Հակոբ Պապիկյան (Ժակ)]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2016]]-[[2017]])) * Ամենակարող երգիչ (հաղորդման վարողներ՝ Անի Քրիստի և [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Անփլագդ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Վինիլ (հաղորդման վարող՝ Արման Մարգարյան) * Ջազի ժամ (հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]]-ով, [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Երկիր Մեդիա]]-ով, հաղորդման վարող՝ [[Արմեն Թութունջյան]]) * Եվրատեսիլի օրագիր * Թոփ 50 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Կարինա Դանելյան) * Մեր ռետրոն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայկական էստրադա (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) *22։30 *22։30 ռետրո (հաղորդման վարողներ՝ Մարի Ավանեսյան, [[Արա Դեղտրիկյան]]) === Հումորային === * Այսպես էլ ապրում ենք *Ընտանյոք հանդերձ *Խմբագրություն․am *Ամուսնացածների լիգա * Տանդեմ === Մշակութային === * Արվեստը և իրականությունը (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * 8 1/2 (Ութ ու կես) (հաղորդման վարող՝ Զավեն Բոյաջյան) * Դեմքեր (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) * Կրկեսային ծրագիր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այսպես խոսեց (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայից հայ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ծագումով Հայեր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV-ով]]) * Տոհմածառ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երկիր Մեդիա]]-ով) * Հոբելյան (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այբ, բեն, գիմ (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Բոհեմ (հաղորդման վարող՝ Հարություն Ազարյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Դասական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ [[Էդուարդ Թոփչյան (դիրիժոր)|Էդուարդ Թոփչյան]]) * Մշակույթ և մշակութային գիտակցություն (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կինո և նորից կինո (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ Սեդա Սահակյան) * Հայադարան * Կաննի փառատոնի օրագիր * Փակ վարագույր (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Հոգևոր հայրենիք * Անծանոթ Հայաստան (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Բալայան]]) * Մատենադարան։ Ձեռագրերի գաղտնիքները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Արվեստն արվեստի համար (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կողք կողքի (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Հայրենեան (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կտոր մը Հայաստան * Հայաստանի ճամփեքով (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) === Սպորտային === * Ֆուտբոլային շաբաթ (հաղորդման վարող՝ [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյան]]) * Շախմատ 64 (հաղորդման վարող՝ [[Գագիկ Հովհաննիսյան]]) * Ֆուտբոլը Առաջինով (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) * Հայէքստրիմ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Սպորտ Գիլոյանի հետ (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Խաղից դուրս (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Հաղթանակ կերտողները *Շախմատի աշխարհ (հաղորդման վարող՝ Աղասի Ինանց) *Քո սպորտը === Ֆուտբոլային առաջնություններ === * [[Լա Լիգա|Լա լիգա]] ([[2004]]-[[2006]]) * [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈւԵՖԱ Չեմպիոնների լիգա]] ([[2006]]-[[2012]]) * [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) *[[Հայաստանի ֆուտբոլի առաջնություն]] ([[1996]]-[[2012]], [[2022]]-ից) === Փաստավավերագրական ֆիլմեր և հեռուստաֆիլմեր Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Ինչո՞ւ է աղմկում անցյալը (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայերը (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) *Ջավախք․ Լեռնեցիների օրրան (բաղկացած 9 մասից) *Անցյալը ներկա է (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) * Հավատի խորհրդավոր ուղին * Առաջին այրեր (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կյանքը սահմանին * Քաղաքը *Մենք ենք մեր հայերը (ցուցադրվել է [[1998]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[1999]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սիրո աստղ (ցուցադրվել է [[2003]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2004]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Ամանորի իրարանցում. Երկու աստղ (ցուցադրվել է [[2007]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-[[Ի|ի]] լույս [[2008]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) * Սկիզբ * Իմ գործը *Դեռ ցնցվող հիշողություն (նվիրված [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի 25-րդ տարելիցին, [[2013]] թ.) *Եվ թնդանոթները կլռեն *[[Էդուարդ Իսաբեկյան]]. Աշնանային նատյուրմորտ (նվիրված [[Էդուարդ Իսաբեկյան]]ի 100-րդ տարեդարձին) *57 կադր (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 57-րդ ամյակին, [[2013]] թ.) *Հանրային հեռուստաընկերություն 58 (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 58-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *[[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հայկական ռադիո]] 88 (նվիրված [[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հանրային ռադիոյի]] 88-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *Մամուլի օր - Ինֆորմացիայի կրիչի էվոլյուցիան *Ամանորը մեր անբաժան ընտանիքում (բաղկացած 2 մասից) *100-ամյա ճանապարհ *Արցախյան կոնյակի պատմությունը *Անավարտ թռիչքի պատմությունը ([[Անավարտ թռիչք (ֆիլմ)|«Անավարտ թռիչք»]] ֆիլմի մասին) *Մեր բասոն- Հենրիկ Ալավերդյան (նվիրված [[Հենրիկ Ալավերդյան]]ի 60-րդ տարեդարձին, [[1995]] թ.) *Մարդացնող մարդը (նվիրված [[Հրանտ Մաթևոսյան]]ի 80-րդ տարեդարձին) *Ուրվական. [[Հրայր Դժոխք]] *Ղարաբաղյան հակամարտությունը և Ռուսաստանը (բաղկացած 2 մասից) *Քառաթև հաղթանակ (նվիրված [[Շուշիի ազատագրում|Շուշիի ազատագրմանը]]) *Հավատարիմ արմատներին *Իմ ժամանակը․ [[Ռազմիկ Դավոյան]] (նվիրված [[Ռազմիկ Դավոյան]]ին) *Կյանքից երկար ձգվող սիմֆոնիա․ [[Արամ Ղարաբեկյան]] (նվիրված [[Արամ Ղարաբեկյան]]ի 60-րդ տարեդարձին) *Միայն ապրելը քիչ է (նվիրված [[Սիլվա Կապուտիկյան]]ին) *[[Էլվինա Մակարյան]]․ Լույսի և ստվերի ակորդ (նվիրված [[Էլվինա Մակարյան]]ի 65-րդ տարեդարձին) *Մուսալեռ․ Հարյուրամյակի հերոսամարտը *[[Վահագն Հովնանյան]] (նվիրված [[Վահագն Հովնանյան]]ի հիշատակին) *[[Ալբերտ Յավուրյան]]․ Մեկ սեր և ութ պատմություն (նվիրված [[Ալբերտ Յավուրյան]]ին) *[[Ավետիք Իսահակյան]]․ Վարպետը (նվիրված [[Ավետիք Իսահակյան|Ավետիք Իսհակյանին]]) *[[Հրաչյա Ներսիսյան]]․ Արտիստը (նվիրված [[Հրաչյա Ներսիսյան]]ին) *[[Վարդուհի Վարդերեսյան]]․ Հայ թատրոնի մեծ տիկինը (նվիրված [[Վարդուհի Վարդերեսյան]]ի հիշատակին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]] 30+40․ Հրաշագործի աշունը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *Իրական հեքիաթ *[[Օֆելյա Համբարձումյան]]․ Ժողովրդական երգերի հետքերով (նվիրված [[Օֆելյա Համբարձումյան]]ին) *Լինել [[Հրանտ Թոխատյան]] (նվիրված [[Հրանտ Թոխատյան]]ին) *Հայոց ուժը (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 24 ամյակին, [[2016]] թ.) *Եթե կյանքը լիներ ավելի երկար *Պղնձակոփ սիմֆոնիա *[[Վիլյամ Սարոյան]]․ Նրա սիրտը լեռներում է (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *[[Սամվել Մկրտչյան]]․ Բաբելոնյան դռներ բացողը *Արիա Վիտա․ մաեստրոյի կյանքի արիան ([[Գեղամ Գրիգորյան]]) (նվիրված [[Գեղամ Գրիգորյան]]ի հիշատակին) *[[Հարություն Կալենց]]․ Գունապատում (նվիրված [[Հարություն Կալենց]]ին) *Մերօրյա լեգենդը - Կոմանդոս (նվիրված [[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]ին) *[[Համո Սահյան]]․ Ես Հայաստանն եմ (նվիրված [[Համո Սահյան]]ին) *[[Ջիմ Թորոսյան]]․ Քարի հոգին (նվիրված [[Ջիմ Թորոսյան]]ին) *[[Հովհաննես Շիրազ]]․ Հավերժական սառույցների տակ ապրող սիրտը (նվիրված [[Հովհաննես Շիրազ]]ին) *Բեմից էկրան․ Մի ամբողջ կյանք *[[Վարդուհի Վարդանյան]]․ Անձայն մի երգ (նվիրված [[Վարդուհի Վարդանյան]]ին) *[[Կարեն Ջանիբեկյան]]․ Հոսանքին հակառակ (նվիրված [[Կարեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Երվանդ Մանարյան]]․ Ալամեզոն (նվիրված [[Երվանդ Մանարյան]]ին) *[[Սերո Խանզադյան]]-100․ Նա, ով հասկացավ քարերի լեզուն (նվիրված [[Սերո Խանզադյան]]ին) *[[Արմեն Խանդիկյան|Արմեն Խանդիիկյան]]․ Հոբելյան (նվիրված [[Արմեն Խանդիկյան]]ի 70-րդ տարեդարձին, [[2016]] թ.) *Անկախության քրոնիկոն (նվիրված [[Հայաստանի անկախության տոն|Հայաստանի անկախության]] 30 ամյակին, բաղկացած 6 մասից, [[1991]]-[[1996]] (առաջին մաս), [[1996]]-[[2001]] (երկրորդ մաս), [[2001]]-[[2006]] (երրորդ մաս), [[2006]]-[[2011]] (չորրորդ մաս), [[2011]]-[[2016]] (հինգերորդ մաս), [[2016]]-[[2021]] (վեցերորդ մաս)) *[[Արմեն Ջիգարխանյան|Զրույց Ջիգարխանյան]]ի հետ (նվիրված [[Արմեն Ջիգարխանյան]]ին) *Քաղաք քաղաքի տակ (նվիրված [[Երևանի մետրոպոլիտեն]]ի 35 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Էդմոնդ Քեոսայան]]․ Վերադարձի ուղի (նվիրված [[Էդմոնդ Քեոսայան]]ին) *[[Էդվարդ Միրզոյան]]․ Ինչ տալիս ես, դա է քոնը (նվիրված [[Էդվարդ Միրզոյան]]ին) *[[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ի աստղը (նվիրված [[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ին) *[[Ստեփան Շաքարյան]]․ Պե՞տք եմ ես ձեզ (նվիրված [[Ստեփան Շաքարյան]]ին) *[[Հովհաննես Զանազանյան]]․ № 10 (նվիրված [[Հովհաննես Զանազանյան]]ին) *[[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան]] + [[Նելլի Խերանյան|Նելլի]] = Սեր (նվիրված [[Նելլի Խերանյան]]ին և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյանին]]) *[[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]․ Չեմ հավատում (նվիրված [[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]) *Ճանապարհ դեպի Մալթա *[[Մակար Եկմալյան]]․ Պատարագ (նվիրված [[Մակար Եկմալյան]]ին) *[[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]․ Գիտության մեջ արտիստ (նվիրված [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]) *[[Սուրեն Ռշտունի]]․ Կես դար հեքիաթում (նվիրված [[Սուրեն Ռշտունի|Սուրեն Ռշտունուն]]) *Եթերային 60 ակնթարթ (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 60 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Գուրգեն Մելիքյան]]․ Սրտխփոց հանուն․․․ (նվիրված [[Գուրգեն Մելիքյան]]ին) *[[Արաքս Մանսուրյան]]․ Կռունկ, ուստի՞ կուգաս (նվիրված [[Արաքս Մանսուրյան]]ին) *[[Վերջալույս Միրիջանյան]]․ Աշնանային բնապատկեր (նվիրված [[Վերջալույս Միրիջանյան]]ին) *[[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]]. Առաջին ձայնասկավառակի շնորհանդես մենահամերգ *Հայոց բանակ-15 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 15 ամյակին, [[2007]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հատուկ նշանակության երգեր (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-16 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 16 ամյակին, [[2008]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-18 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 18 ամյակին, [[2010]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-20 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 20 ամյակին, [[2012]] թ.) *Հայոց բանակ-21 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 21 ամյակին, [[2013]] թ.) *Հայոց բանակ-25 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 25 ամյակին, [[2017]] թ.) *Պետրոս Շուժունյան․ Երաժշտական կամուրջներ (նվիրված կոմպոզիտոր Պետրոս Շուժունյանին) *[[Էդգար Էլբակյան]]․ Անավարտ միզանսցեն (նվիրված [[Էդգար Էլբակյան]]ին) *[[Չարենց]]․ Մի ճրագ մթում (նվիրված [[Եղիշե Չարենց]]ի 120-րդ տարեդարձին, [[2017]] թ.) *[[Արմեն Բուդաղյան]]․ Ուսուցիչը (նվիրված [[Արմեն Բուդաղյան]]ին) *Ապրիլից ապրիլ *[[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]․ Իմ խոսքը բալետն է․․․ (նվիրված [[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]) *[[Յուրի Երզնկյան]]․ Ճակատագրի դիմանկար (նվիրված [[Յուրի Երզնկյան]]ին) *Պատերազմի ու խաղաղության կռիվը (բաղկացած 2 մասից) *Գործ № 22/21. [[Սողոմոն Թեհլիրյան]] (նվիրված [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]ին) *[[Թաթուլ Կրպեյան]]․ Գետաշենի արծիվը (նվիրված [[Թաթուլ Կրպեյան]]ին) *Հանուն կյանքի *[[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]․ Հայ թատրոնի ժայռը (նվիրված [[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Համո Բեկնազարյան]]․ Իլուզիոն (նվիրված [[Համո Բեկնազարյան]]ին) *Ճանապարհ դեպի․․․[[Ֆրունզե Դովլաթյան]] (նվիրված [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ին) *Հաղթազանգ *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոնի մարդը (նվիրված [[Երվանդ Ղազանչյան]]ին) *[[Լևոն Թոքմաջյան]]․ Երգող քարեր (նվիրված [[Լևոն Թոքմաջյան]]ին) *[[Երվանդ Երզնկյան]]․ Երևանյան ակորդ (նվիրված [[Երվանդ Երզնկյան]]ին) *Անկախության խորհրդանշանները *Երազողները *Հովհաննես Խաչադուրյան․ [[Օհան Դուրյան]] (նվիրված [[Օհան Դուրյան]]ին) *[[Էդուարդ Մարգարով]]․ Գնդակի տիրակալը (նվիրված [[Էդուարդ Մարգարով]]ին) *[[Անտոն Աղայանց]] (նվիրված [[Անտոն Աղայանց]]ի հիշատակին, [[2017]] թ.) *Մայր թատրոնի մենախոսությունը *Մուսալեռից Այնճար *[[Լորիս Ճգնավորյան]]․ Ազատության ոգին (նվիրված [[Լորիս Ճգնավորյան]]ին) *[[Արթուր Թարխանյան]]․ Ապագայի ճարտարապետը (նվիրված [[Արթուր Թարխանյան]]ին) *Հնչեղ կին․ Տատյանա Բագրատովնա (նվիրված [[Տատյանա Հայրապետյան]]ին) *Թումանյան․ Եվ սիրտ, և կամք, և միտք (նվիրված [[Հովհաննես Թումանյան]]ին) *Իմ սփռված մեծ ընտանիք *Մանկության երկաթե ուղին *Մարզահամերգային համալիրի թռիչքը *[[Մարտիրոս Սարյան]]․ Լուսավորը (նվիրված [[Մարտիրոս Սարյան]]ին) *[[Ավետ Ավետիսյան]]․ Ազգային բեմի վարպետը (նվիրված [[Ավետ Ավետիսյան]]ին) *Պարույր Սևակ․ Խարույկ սառույցի վրա (նվիրված [[Պարույր Սևակ]]ին) *[[Գևորգ Բաշինջաղյան]]․ Արարատի պոետը (նվիրված [[Գևորգ Բաշինջաղյան]]ին) *[[Վահան Տերյան]]․ Վիհի եզերին (նվիրված [[Վահան Տերյան]]ին) *[[Զուլում Գրիգորյան]] (նվիրված [[Զուլում Գրիգորյան]]ին) *[[Վիկտոր Համբարձումյան]]․ Տիեզերք տիեզերքում (նվիրված [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ին) *[[Մինաս Ավետիսյան]]․ Իմ խիղճը իմ նկարներն են (նվիրված [[Մինաս Ավետիսյան]]ին) *Կինոթատրոն Մոսկվա․ Հնի ու նորի խաչմերուկում *[[Ռոբերտ Աբաջյան]] (նվիրված [[Ռոբերտ Աբաջյան]]ին) *Փոքրիկ երգիչը *Մարկ Պետրոսյան\\․ Հեռուստատեսության նվիրյալը (նվիրված [[Մարկ Պետրոսյան]]ին) *[[Էլմիրա Հեքեքյան]]․ Հեռուստատեսության պիոներներից (նվիրված [[Էլմիրա Հեքեքյան]]ին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]]․ Ապրելու ժամանակը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *[[Ակսել Բակունց]]․ Օ, Զանգեզուր, օ, Կյորես․․․(նվիրված [[Ակսել Բակունց]]ին) *[[Ալբերտ Մկրտչյան]]․ Մուշեղիչ (նվիրված [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյանին]]) *[[Կոմիտաս]]․ Հնչող, շնչող, կանչող ձայներ (նվիրված [[Կոմիտաս]]ին) *[[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]․ «Ոչ»-ի ու «Այո»-ի արանքում (նվիրված [[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]ին) *«Գնացքից դուրս» (Ֆիլմ ֆիլմի մասին) *«Գնացք № 1» (ցուցադրվել է [[2017]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2018]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *[[Հովհաննես Զարդարյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Զարդարյան]]ին) *[[Հրաչյա Սարուխան]]․ Կրկնաղերս (նվիրված [[Հրաչյա Սարուխան]]ին) *[[Սայաթ-Նովա]] (նվիրված [[Սայաթ-Նովա]]յին) *[[Արամո]]․ Միշտ Երևանցի (նվիրված [[Արամո]]յի 50-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Կարպ Խաչվանքյան․ Հայ Չապլինը (նվիրված [[Կարպ Խաչվանքյան]]ին) *Նաիրի *[[Արշիլ Գորկի]] (նվիրված [[Արշիլ Գորկի|Արշիլ Գորկուն]]) *[[Ստեփան Պողոսյան]]․ Արմատների ուժը (նվիրված [[Ստեփան Պողոսյան]]ին) *[[Վիլեն Գալստյան]]․ Բեմ տանող ուղին (նվիրված [[Վիլեն Գալստյան]]ին) *«Երևան իմ սեր» հիմնադրամ *[[Վիգեն Չալդրանյան]]ի ֆիլմերի ցուցադրություն *[[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]․ 55 նոտա օկտավայում (նվիրված կոմպոզիտոր [[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]ի 55-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Ալեքսանդր Թամանյան (նվիրված [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ին) *Արամ Խաչատրյան (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին) *Արմեն Էլբակյան․ Այս պիեսի հերոսը ես եմ (նվիրված [[Արմեն Էլբակյան]]ին) *Վիլյամ Սարոյան (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *Նուբայի ոչ նուբացի մարդասերները *Սոֆի․ Կին, որը պարում է (նվիրված [[Սոֆի Դևոյան]]ին) *Մաքուր Էներգիա․ Ամերիկյան փորձը *Նպատակը՝ ոչնչացում *Դերսիմ․ վերադարձող ինքնություն *[[Աննա Հեդվիգ Բյուլ|Աննա Հեյդվիգ Բյուլ]]․ Վերջին աղոթքը *Սիրիահայեր․ Նոր կյանքին ընդառաջ (Հակոբ Շահինյան) *Քամի *Հանճարեղության թեորեմը *[[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]․ Ժամանակի մերկապնակը (նվիրված [[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]) *Հայոց պետության վերածնունդը (նվիրված Հայաստանի առաջին հանրապետության 100 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2018]] թ.) *Վլադիլեն Բալյան․ Հոգուց (նվիրված [[Վլադիլեն Բալյան]]ին) *Ստեփան Մարտիրոսյան․ Օպերատորական հայացք (նվիրված [[Ստեփան Մարտիրոսյան]]ին) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Ալեքսեյ Գերման կրտսեր]] *Սալմաստից Թադե *[[Ազատ Գասպարյան]]․ Ճշմարտության մարդը (նվիրված [[Ազատ Գասպարյան]]ին) *[[Վահագն Հայրապետյան]]․ Joker (նվիրված [[Վահագն Հայրապետյան]]ին) *Հրանտ Դինք․ 1 500 000 + 1 (նվիրված [[Հրանտ Դինք]]ին) *Վազգեն Ասատրյան․ Դո մաժոր (նվիրված բաս-կիթառահար Վազգեն Ասատրյանի 60-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Դեպի Մանկական Եվրատեսիլ 2018 *Գևորգ Էմին (նվիրված [[Գևորգ Էմին]]ին) *Ազնավուր (կենսագրություն) (նվիրված [[Շառլ Ազնավուր]]ի հիշատակին) *Ֆելիքս (նվիրված [[Ֆելիքս Եղիազարյան]]ին) *[[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջին]] (նվիրված [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջինին]]) *[[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]․ Ձկնորսների կողքին ապրող վավերագրողը (նվիրված [[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]) *Յար, արի Գյումրի *L.E.V.O.N *Միշտ Մոնթե (նվիրված [[Մոնթե Մելքոնյան]]ին) *[[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]․ Էկստրապոլյացիա (նվիրված [[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]) *Լևոն Խեչումյան․ Մտորումներ *[[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյան]]․ Կյանք կրկեսի մեջ (նվիրված [[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյանին]]) *Համլետ Ղուշչյան․ 45 տարի հեռուստատեսությունում (նվիրված Համլետ Ղուշչյանին) *[[Հովհաննես Չեքիջյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Չեքիջյան]]ին) *Ավրորա մրցանակի ազդեցությունը *Զրույց [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ի հետ *Պոլիտեխ *Երևանի վերջին առաջին քարտուղարը՝ Միխայիլ Մինասբեկյան (նվիրված [[Միխայիլ Մինասբեկյան]]ին) *Ժամանակի բեկորները *[[Թովմաս Պողոսյան]]․ Երգի ակունքը *Սերը *Խոսում է Երևանը *Ռաֆոն (նվիրված [[Ռաֆայել Իսրայելյան]]ին) *Վենետիկի հայագիտական դասընթաց *Մարդասիրական առաքելություն Սիրիայի արաբական հանրապետությունում *[[Նարեկ Դուրյան]]․ Երևանցին Փարիզից *Դեպի Եվրատեսիլ 2019 *Արմեն Խոստիկյան․ Կոչումով կատակերգու (նվիրված [[Արմեն Խոստիկյան]]ին) *Արամը (նվիրված [[Արամ Մանուկյան (ռազմական, պետական գործիչ)|Արամ Մանուկյանին]]) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Վլադիմիր Պոզներ]] *Երկաթյա Տիգրան․ [[Տիգրան Պետրոսյան]] *Մոհիկանը․ [[Ստեփան Շաքարյան]] *Մուտքը՝ ներսի կողմից *Գործ № 00578 *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոն, ուրիշ ոչինչ *[[Արտո Թունջբոյաջյան|Արտո]] 1/2 *Վարդապետը (նվիրված [[Կոմիտաս]]ի 150 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2019]] թ.) *[[Մելիք Մավիսակալյան]]․ Հարմոնիա *[[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]] 70 (նվիրված [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]]) *Հաղթենք ապրելով․ [[Գևորգ Էմին]] *[[Ներսես Հովհաննիսյան]]․ Ծնունդով Հայֆիլմից *Ինձ բացակա չդնեք․ [[Սոս Սարգսյան]] *[[Վահագն Տեր-Հակոբյան]]․ Օպերատորը կադրում *[[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյան]] 115 (նվիրված [[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյանին]]) *Իմ երազանքի ճանապարհը *Վարպետի կինոն *Ես ու [[Նիկոլայ Ծատուրյան]]ը *[[Կառլեն Եսայան]] *Չվերթ № 1 (ցուցադրվել է [[2019]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2020]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սեր ճառագող թատրոնը *[[Արմեն Տիգրանյան (երգահան)|Արմեն Տիգրանյան]]․ Երազանք իրականացնողը *Ռադիոյի ձայնը *Սահմաններ *Արամ Խաչատրյան․ Արվեստագետ քաղաքացին (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին, բաղկացած 4 մասից, [[1985]] թ.) *Վիլեն Զաքարյան․ Նորարարը (նվիրված [[Վիլեն Զախարյան|Վիգեն Զաքարյանին]]) *[[Արտեմի Այվազյան]]․ Ձեզ համար եմ հորինել *[[Մարտին Վարդազարյան]]․ Շնորհակալ եմ *Երջանկատուն *Հանդիպում․ [[Յուրի Դավթյան]] *[[Յուրի Դավթյան]] [[1929]]-[[2020]] *Մի ճակատագրի լիբրետո․ [[Էդգար Հովհաննիսյան]] *Մալխաս (նվիրված [[Լևոն Մալխասյան]]ին) *Ինքնության պահապանները *Մի ֆիլմի պատմություն․ Անատոլիական պատմություն === Ուսուցողական և ինտելեկտուալ հաղորդումներ === *Հանրային դաս *Բաց դաս *Բոնուս (մինչ այդ հաղարդումը ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Մեսրոպ Առաքելյան''' ([[2003]]-[[2005]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2005]]-[[2008]])) *Մենք գիտենք, որ դու գիտես (հաղարդման վարող Մամիկոն Սիմոնյան) *Մեր լեզուն մեր խոսքը (հետագայում ցուցադրվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, այժմ հեռարձակվում է USArmenia TV-ով և Նոր Հայաստանով, հաղորդման վարող՝ [[Արտեմ Սարգսյան (լեզվաբան)|Արտեմ Սարգսյան]]) *[[Դու գիտես]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *Գերազանցիկը (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *[[Հայ-Q]] (հաղարդման վարող [[Արման Աբովյան]]) === Մանկական հաղորդումներ === * Արևիկ (ցուցադրվել է նաև [[Արմենակոբ]]ով, հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Արևներ (ցուցադրվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Գժուկ (ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Դո Ռե Մի (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ժուկով ժամանակով (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով և Նոր Հայաստանով) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կենգուռու * Մանկական լիգա * Տուտտի Ֆրուտի * Տուն տունիկ *Մոլորակ № 612 *Ինչուների մոլորակ *Ուչիկ բուչիկ === Ռազմական հաղորդումներ === * Զինուժ * 02 * Մարտիկ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Զրույցներ պատերազմի մասին (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Իմ բանակը * Առաջին գիծ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Հատուկ ջոկատ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) === Հեռուստասերիալներ Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Երևակայական խաղ կամ Ֆորդ ([[1998]] թ.) * Հանուն սիրո * Քաղցր կյանք * Կյանքի կարուսել (հետագայում հեռուստասերիալը ցուցադրվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) *[[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|Մի վախեցիր]] (HK Productions-ի և [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Երևան ստուդիայի]] հետ համատեղ) * Աննա *Որբերը * Գեներալի աղջիկը * Հրեշտակների դպրոցը * Լքյալները * [[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված Աղավնի]] * 3 ընկեր * Մեր գյուղը * ԱԻՆ 911 * Շտապ օգնություն 3D * [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|Հատուկ բաժին]] (Arriva films-ի հետ համատեղ) * Անատոլիական պատմություն * Ճակատագրի պատասխանը * Հանդիպման վայր * Փողոցի շներ * Թողություն * Բալենի (ըստ [[Շահեն Թաթիկյան]]ի «Ապրեցեք երկար» համանուն վեպի մոտիվներով) * Բացիր աչքերդ * Ծղրիդի երգը (ըստ [[Գրիգոր Բալասանյան (արձակագիր)|Գրիգոր Բալասանյանի]] «Պատուհանի տակ ծղրիդն է երգում» համանուն վեպի մոտիվներով) * Քաոս (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * Շահմարի առեղծվածը (ըստ [[Մկրտիչ Սարգսյան]]ի [[Շահմարի առեղծվածը|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Ժիրայր Գլենց (ըստ [[Մկրտիչ Արմեն]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * [[Վերջին ուսուցիչը (սերիալ)|Վերջին ուսուցիչը]] (ըստ [[Վարդգես Պետրոսյան]]ի [[Վերջին ուսուցիչը (վիպակ)|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Պատվի համար (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) === Լատինոամերիկյան և ամերիկյան հեռուստասերիալներ հայերեն թարգմանությամբ === * Իմ երկրորդ մայրը * [[Բաբելոնի աշտարակը (սերիալ)|Բաբելոնի աշտարակը]] * [[Կյանքը սեր է]] * Նոր կյանք * Իզաբելլա * [[Կորուսյալները (հեռուստասերիալ)|Կորուսյալները]] *[[Գերբնական (հեռուստասերիալ)|Գերբնականը]] * [[Անգին զարդը (հեռուստասերիալ)|Անգին զարդը]] * [[Ժամանակից դուրս|Ժամանակի միջով]] * Վրեժը * Սոֆյա տուր ինձ ժամանակ * Գնչուհիներ * [[Տիկին պետքարտուղար]] *[[Լավ բժիշկը (հեռուստասերիալ)|Լավ բժիշկը]] ===Փառատոններ և մրցանակաբաշխություններ=== * Կռունկ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ|Մանկական Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2007 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2008 * Թոփ 2009 * Թոփ 2010 * Թոփ 2011 * Թոփ 2012 == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Logo of the First channel of Armenian Television (1993-1994).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիքի տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1993]]-[[1994]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Television logo (1994-1995).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1994]]-[[1995]] թթ.-ին) Պատկեր:Logo of the State Television of Armenia (1996-1997).svg|Հայաստանի պետական հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1996]]-[[1997]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2001-2003).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2001]]-[[2003]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2003]]-[[2013]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2013]]-[[2016]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Public TV logo.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2016]]-[[2021]] թթ․-ին) </gallery> ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://www.1tv.am/ Առաջին ալիքի կայքը] *[https://www.facebook.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ֆեյսբուքում] *[https://twitter.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Թվիթերում] *[https://www.instagram.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ինստագրամում] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:1955 հիմնադրումներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրային Հեռուստաընկերություն]] c63phuzulj0z5inni7kyxqrn234uoqn 8485509 8485505 2022-08-08T19:58:35Z CommonsDelinker 212 "Public_Television_of_Armenia_logo_(2001-2003).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki {{Այլ|Առաջին ալիք (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | անվանում = | տեսակ = հեռուստաընկերություն | ոճ = ՊՓԲԸ | հիմնադիր = [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ]] | վայր-քաղաք = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]<br />{{դրոշ|Երևան}}[[Երևան]] | վայր-երկիր = Նորք, Գարեգին Հովսեփյանի 26 | վայր = | սպասարկվող տարածք = {{ARM}}<br>{{NKR}}<br>[[File:Newworldmap.svg|22px]] միջազգային<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Հ1 արբանյակային հեռարձակում]</ref> | արդյունաբերություն = | արտադրանք = մեդիա | ծառայություններ = [[հեռուստատեսություն]], [[կայք]]եր | հասույթ = | զուտ շահույթ = 3,448,664,000 ֏ ([[2015]])<ref>[http://www.1tv.am/files/1/51/2015%20թ․%20ֆինանսական%20հաշվետվություններ%20անկախ%20աուդիտորի%20եզրակացությամբ.pdf 2015 թ․ ֆինանսական հաշվետվություններ անկախ աուդիտորի եզրակացությամբ]</ref> | աշխատողների թիվ = | parent = | ստորաբաժանումներ = Առաջին ալիք<br />Համահայկական ալիք | դուստր ընկերություններ = | սեփականատեր = [[Հայաստանի Կառավարություն]] | ընկերության կարգախոս = [[Առաջին]]ը [[1956 թվական]]ից |պատկերանիշ= |չափ= |box_width=20 |imagesize=180 |նախկին անվանում=|անուն=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|նախկին='''Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագիր''' ([[1956]]-[[1991]]),<br />'''Հայկական հեռուստատեսություն''' ([[1991]]-[[1993]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիք''' ([[1993]]-[[1994]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսություն''' ([[1994]]-[[1996]]),<br />'''Հայաստանի պետական հեռուստատեսություն''' ([[1996]]-[[1997]]),<br /> '''Հայաստանի ազգային հեռուստատեսություն''' ([[1997]]-[[2001]]),<br />'''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ([[2001]]-ներկա) |ընկերության անվանում=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն |հիմնադրված է=[[սեպտեմբերի 5]], [[1955]] <br />(հիմնադրման տարեթիվ)<br />[[նոյեմբերի 29]], [[1956]]<br />(եթերի սկիզբ) |երկիր={{ARM}} |color=#DCDCDC |գույն=#DCDCDC |գլխավոր անձինք='''Հովհաննես Մովսիսյան''' (գործադիր տնօրեն)|տարբերանշան= }} '''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ('''Հ1''') նաև հայտնի է որպես՝ '''Առաջին ալիք''', հայկական պետական հանրային հեռուստատեսություն։ Հիմնադրվել է [[1955 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 5]]-ին։ ==Պատմություն== === Խորհրդային տարիներ === Հայաստանի հեռուստատեսությունը հիմնվել է [[1955]] թ. [[սեպտեմբերի 5]]-ին [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ|ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդ]]ի որոշմամբ։ Առաջին եթերը կայացավ [[1956 թվական]]ի [[նոյեմբերի 29]]-ին։ Կանոնավոր հաղորդումները հեռարձակվում էին շաբաթական չորս անգամ՝ [[երեքշաբթի]], [[հինգշաբթի]], [[շաբաթ]] և [[կիրակի]] օրերին՝ երկուական ժամով։ [[1957]] թվականի [[նոյեմբերի 7]]-ին հեռարձակվել է արտաստուդիական անդրանիկ հեռարձակումը։ Կարճ ժամանակում հեռուստատեսությունը դարձել է քաղաքային, մշակութային, գիտաճանաչողական, ուսուցողական և այլ ինֆորմացիայի կարևորագույն միջոց ([[1987 թվական]]ին հանրապետության ընտանիքների 93%-ը հեռուստացույց ուներ)։ [[1970 թվական]]ին շահագործման է հանձնվել Նորքի հեռուստատեսային համալիրը (հանրապետական հեռուստակենտրոն)։ Առաջին տեսագրումը կատարվել է [[1971 թվական]]ին։ [[1972 թվական]]ին գործարկվել է [[Երևան]]-[[Դոնի Ռոստով]] ռադիոռելեային գիծը, որով կենտրոնական հեռուստատեսությունը (ԿՀ) ընդունում էր հեռուստաընկերության հաղորդումները։ [[1973 թվական]]ից գործում է [[Նորք (հեռուստաալիք)|հեռուստաընկերության 2-րդ ծրագիրը]]։ [[1977 թվական]]ից ընդունվում էին ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ Գունավոր պատկերմամբ առաջին հաղորդումը հայկական հեռուստատեսությամբ տրվել է [[1971]] թ. [[մայիսի 1]]-ին։ [[1981 թվական]]ից հեռուստաընկերության հաղորդումները հեռարձակվում էին միայն գունավոր պատկերմամբ։ [[1987]] թվականի դրությամբ հանրապետության ռադիոռելեային գծերի երկարությունը կազմել էր [[1330]] կմ։ [[1987]] թվականին գործել են ԿՀ առաջին և երկրորդ, հեռուստաընկերության երկու ծրագրերը՝ 43,9 ժամ ընդհանուր տևողությամբ, որից հեռուստաընկերության հաղորդումները՝ 14 ժամ։ Հեռուստաընկերության առաջին ծրագրով տրվում էին ինֆորմացիոն հասարակական-քաղաքացիական, ուսուցողական, գեղարվեստական և մարզական հաղորդումներ։ Երկրորդ ծրագիրը նախատեսված էր [[Երևան]]ի և [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|դրա շրջակայքի]] համար։ [[1987 թվական]]ին հեռուստատեսային առնվազն մեկ ծրագիր ընդունելու հնարավորություն ուներ հանրապետության բնակչության 99%-ը։ Բնակչության 97%-ը ընդունել է ԿՀ առաջին ծրագրի, 84%-ը՝ ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ ՀՀ արտադրական-ստեղծագործական աշխատանքները կոորդինացնում էր ծրագրերի գլխավոր դիրեկցիան, որը միավորում էր հաղորդավարների, թողարկիչների, նկարիչների, հնչյունային ռեժիսորների, հեռուստատեսային օպերատորների, կինոցուցադրումների բաժնի և ֆիլմադարանի աշխատանքը։ ՀՀ ծրագրերի նյութերը պատրաստվել են պրոպագանդայի, ինֆորմացիայի, կոմունիստական «դաստիարակության», երիտասարդական, մանկապատանեկան, ուսուցողական և գիտահանրամատչելի, գրականության և արվեստի, դրամատիկական, երաժշտական, նամակների և սոցիոլոգիական ուսումնասիրությունների, ռուսերեն և խորհրդային այլ երկրների լեզուներով տրվող, Փոխանակային և ԿՀ ու համամիութենական ռադիոյի համար հաղորդումներ պատրաստող խմբագրությունները։ Պրոպագանդայի գլխավոր խմբագրության «Հրատապ էկրան», «Հեռուստատեսային պրեսկոնֆերանս», «Արձագանք», «Հնգամյակի սոցիալ-տնտեսական պրոբլեմները», «Պարենային ծրագիրը գործողության մեջ»,«Պատմվածքներ կոմունիստների մասին» հաղորդումներն ու հանդեսները մեծապես օժանդակում էին կուսակցական կազմակերպությունների պրոպագանդային։ Ինֆորմացիայի գլխավոր խմբագրության «Իրադարձություններ, երկրներ, պրոբլեմներ», «Կապիտալիզմն առանց դիմակի» հաղորդաշարերում մեկնաբանվում են միջազգային կյանքի, պատերազմի ու խաղաղության հարցեր, ըստ ամենայնի լուսաբանվում ԽՍՀՄ արտաքին քաղաքականությունը, խորհրդային գաղափարախոսության տեսանկյունից քննադատվում արևմտյան երկրների (ԱՄՆ, եվրոպական երկրներ) քաղաքականությունը։ Խորհրդային պետության ներքին և արտաքին քաղաքականության, խորհրդային ապրելակերպի պրոպագանդմանն էին ծառայում «Երաշխավորված է սահմանադրությամբ», «Սովետական ապրելակերպ», «Արվեստագետն ու ժամանակը», «Խոսք երիտասարդությանը», «Կարգապահությունն ու մենք», «Որակի գումարելիները», «Իմ հայրենիքը ԽՍՀՄ-ն է», «Ձայն խաղաղության», «Մոլորակին մաքուր երկինք» և այլ հաղորդաշարեր։ Աճող սերնդի կոմունիստական ոգով դաստիարակության նպատակին էին ուղղված «Խարույկ», «Արիության դասեր», «Անխախտ բարեկամություն», «Հետաքրքիր հանդիպումների ակումբ», «16-18» մանկական հանդեսները, «Մենք և երեխաները» հաղորդաշարը։ Նախադպրոցական տարիքի երեխաների համար գործել են [[Հայոց լեզու|հայոց]] և [[ռուսաց լեզու]]ների ուսուցման հաղորդաշարերը։ Առանձին հաղորդումներ էին նվիրվում սովետական ժողովուրդների գրականությանը, հայ ժողովրդի պատմությանը։ Գեղարվեստական հաղորդումներից լայն ճանաչում ունեն «Դրական կամուրջներ», «[[Մեր լեզուն, մեր խոսքը]]» (ՀԽՍՀ պետական մրցանակ, [[1985]]), «Բյուրակն», «Նորք», «Հայ երգի ակումբ», «Երաժշտական կյանք», «[[Երաժշտական Փոստարկղ]]» հանդեսները։ Պարբերաբար տրվել են ԽՍՀՄ պետությունների և [[սոցիալիստական ճամբար]]ի այլ երկրների երաժշտական ու գեղարվեստական կոլեկտիվների, անհայտ կատարողների ելույթներ։ [[1970 թվական]]ին ստեղծվել է հեռուստատեսային կինոնկարների «Երևան» ստուդիան, որը տարեկան նկարահանում ու մշակում էր միջինում շուրջ 320 ժ կինոժապավեն, որից 20-ը՝ 35 մմ։ Ստուդիայի թողարկած մի շարք կինոնկարներ միութենական փառատոների մրցանակակիրներ էին, իսկ «[[Ձորի Միրոն (ֆիլմ)|Ձորի Միրո]]», «Արամ Խաչատրյան», «[[Անուշ (ֆիլմ, 1983)|Անուշ]]» և «Քառյակ» ժապավեններն արժանացել էին հեռուստատեսային ֆիլմերի համամիութենական փառատոների գլխավոր մրցանակներին։ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետկոմի կողմը [[1957]] թ. հրատարակում է «Եթերում է Երևանը» (հայերեն և ռուսերեն) հեռուստատեսային հաղորդումների ծրագիր-տեղեկատուն։ === Անկախության շրջան === [[1990]]-ական թվականների սկզբում հեռուստատեսությունը համեմատաբար ազատվեց գրաքննությունից{{փաստ}}։ Հասարակական-քաղաքական հաղորդումներին զուգահեռ ավելացան և նոր ձևով ներկայացան ժամանցային հաղորդումները։ Մեծ մասսայականություն էր վայելում «Խճանկար» ծրագիրը, որը [[1990 թվական]]ի վերջին օրը ներկայացրեց «Ճամփորդություն դեպի [[1991 թվական]]» 24 ժամանոց հեռուստամարաթոնը։ Մեկ ամիս անց, [[1991]] թ. [[փետրվարի 19]]-ին ծնվեց նոր հաղորդաշար՝ «3-րդ ալիք»-ը, որի հիմնական ստեղծագործական խումբը հավաքվեց առաջին օրվանից. Արտակ Արզումանյան, Էլմիրա Արսենյան, [[Արտավազդ Եղոյան]], Վաչագան Ներսիսյան, [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]]։ [[1996 թվական]]ից Հ1-ը «Hot Bird» արբանյակից սկսեց հեռարձակվել [[Եվրոպա]]յում, [[Մերձավոր Արևելք]]ում և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում, իսկ [[2000 թվական]]ից նաև [[Հեռավոր Արևելք]]ում, [[Ավստրալիա]]յում, [[ԱՄՆ]]-ում և [[Կանադա]]յում։ [[1999 թվական]]ից Հայաստանի հեռուստատեսությունը սկսեց հեռարձակվել արբանյակային կապով, որն իրականացավ ՀՀ Կապի նախարարության և իտալական «[[:it:Telespazio TV|Տելեսպազիո]]» ընկերության միջև կնքված պայմանագրով։ Ներկայումս Հանրային Հեռուստաընկերության միջազգային «Հայաստան 1» արբանյակային հեռուստաալիքը հեռարձակվում է ողջ աշխարհում<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Ծածկույթ - Հանրային հեռուստաընկերություն]</ref>, իսկ ահա [[2000 թվական]]ից գործողության մեջ մտած նոր օրենքի համաձայն Ազգային հեռուստատեսությունը վերանվանվեց Հանրային հեռուստաընկերության՝ «Հ1» տարբերանշանով։ Այդ նույն թվականին գործողության մեջ մտած «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» [[ՀՀ օրենք]]ի համաձայն՝ Հանրային հեռուստաընկերությունը պարտավորվեց մինչև [[2005 թվական]]ի հունվարի 1-ը բոլոր հաղորդումները և ֆիլմերը եթեր հեռարձակել հայերենով։ Սկզբում թարգմանվեցին մուլտֆիլմերը, այնուհետև՝ հեռուստասերիալները։ [[2005]] թ. [[հուլիսի 7]]-ից 8-ը [[Դուբրովնիկ]]ում տեղի ունեցած [[Եվրոպական հեռարձակողների միություն|Եվրոպական հեռարձակողների միության]] 56-րդ գլխավոր համագումարում Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությունն ու [[Հայաստանի հանրային ռադիո|ռադիո]]ն դարձան Եվրոպական հեռարձակողների միության լիիրավ անդամ, որի արդյունքում [[2006 թվական]]ից Հայաստանը սկսեց մասնակցել [[Եվրատեսիլ]] երգի մրցույթին<ref>[http://www.1tv.am/hy/history/2005-2008 Հ1 - Պատմություն 2005-2008]</ref>։ 2001 թ․-ին Հանրային հեռուստաընկերության կողմից հիմնադրվեց [[Նոր ալիք (Հայաստան)|«Նոր ալիք»]] հեռուստաընկերությունը, որը ցուցադրում էր երաժշտական և ժամանցային հաղորդումներ։ [[2008]]-ին «Նոր ալիքը» լուծարվեց և նույն տարում ստեղծվեց Հանրային հեռուստաընկերության երկրորդ՝ «[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]]» հեռուստաալիքը, որը սակայն դադարեցրեց իր գործունեությունը [[2011]] թվականին, զիջելով իր եթերային ալիքը «[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]]» հեռուստաալիքին<ref>[http://www.azg.am/AM/2011012214 «ՇՈՂԱԿԱԹԸ» կհեռարձակվի «ԱՐԱՐԱՏԻ» հաճախականությամբ, «ԱՐԱՐԱՏԻ» ճակատագիրն էլ մշուշոտ է]</ref>։ [[2008 թվական]]ին նվազեցին, այնուհետև եթերից դուրս եկան մի շարք շոու ծրագրեր, որոնց փոխարինելու եկան հայրենական արտադրության ֆիլմերն ու հաղորդումները։ Սկսվեց գեղարվեստական և հեռուստաֆիլմերի արտադրության նոր փուլ։ [[2007 թվական]]ին [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Հեռուստաֆիլմերի «Երևան» ստուդիայում]] նկարահանվեց [[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|«Մի վախեցիր» 5 մասանոց ֆիլմը]] նվիրված [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան պատերազմին]], [[2009]]-ին՝ «[[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված աղավնի]]» գեղարվեստական ֆիլմը՝ [[Նար-Դոս]]ի [[Սպանված աղավնի (վիպակ)|համանուն վիպակ]]ի մոտիվներով, [[2010]]-ին հեռուստադիտողին ներկայացվեց [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]] [[Խաչագողի հիշատակարանը|«Խաչագողի հիշատակարանը» վեպ]]ի հիման վրա նկարահանված [[Խաչագողի հիշատակարանը (ֆիլմ)|համանուն վերնագրով և հինգ մասից բաղկացած հեռուստատեսային գեղարվեստական ֆիլմ]]ը, [[2011 թվական]]ին՝ «Արտիստը»՝ [[Շիրվանզադե]]ի [[Արտիստը (Շիրվանզադե)|համանուն պատմվածք]]ի հիման վրա։ Արտադրված առաջին հայկական սերիալներից էին «Որբեր» և «Աննա» սերիալները ([[2009]]), [[2013 թվական]]ին՝ «Մեր գյուղը», [[2014 թվական]]ին՝ «Շտապ օգնություն» սերիալները։ [[2015 թվական]]ին ցուցադրվեց [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|«Հատուկ բաժին»]] հեռուստասերիալը։ [[2010 թվական]]ից առ այսօր եթերում է «Երգ երգոց» երաժշտական նախագիծը, [[2013 թվական]]ին բացվեց «Հայադարան» գրական հաղորդաշարը։ Անցում կատարվեց [[Թվային հեռուստատեսություն|թվային հեռարձակման]]։ [[2014 թվական]]ին ձեռք բերվեց «Avid» ընկերության համակարգը, (որն հաջողությամբ աշխատում էր մի շարք հեռուuտաընկերություններում ([[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|ОРТ]], [[Ռոսիա 1|РТР]], [[BBC]], [[American Broadcasting Company|ABC]])` տեսասերվերներով, համալրող բաղադրիչներով, ինչպես նաև համակարգչային գրաֆիկայի ընձեռած լայն հնարավորություններով։ [[2015 թվական]]ին Հանրային հեռուստաընկերությունը [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն|Չինատանի Ժողովրդական Հանրապետության]] (ՉԺՀ) կառավարությունից ստացավ նոր՝ 10 տեսախցիկով զինված HD շարժական հեռուստատեսային կայան և HD արբանյակային հեռարձակման կայան։ Չինաստանի կառավարությունը Հանրային հեռուստաընկերությանը անհատույց տրամադրեց նաև թվային լրահավաք մեքենա։ Ներկայումս Հանրային հեռուստաընկերության եթերին կարելի է հետևել ինչպես անհատական համակարգիչներով, այնպես էլ [[Սմարթֆոն|բջջային հեռախոսներով]] և [[Պլանշետային համակարգիչ|պլանշետ]]ներով։ Ստեղծվել են հավելվածներ հանրաճանաչ «[[IOS]]» և «[[Android]]» համակարգերի համար, որոնք կարելի է ներբեռնել անվճար։ [[2016 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 13]]-ին մեկնարկեց Հանրային հեռուստաընկերության 60-րդ եթերաշրջանը, և նույն օրը անցում կատարվեց բարձր հստակության (HD որակի) հեռարձակման ինչպես մետրային, այնպես էլ արբանյակային հաճախականությունների համար։ == Աշխատակազմ == === Ղեկավարություն === Առաջին ալիքի գործադիր տնօրենն է Հովհաննես Մովսիսյանը ([[2020]] թ. [[նոյեմբեր]]ից)<ref>{{Cite web|url=https://yerevan.today/all/society/68796/hovhannes-movsisyany-nshanakvec-hanrayin-heroustaynkeroutyan-gortsadir-tnoren|title=Հովհաննես Մովսիսյանը նշանակվեց Հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն|last=Tatev|website=yerevan.today|language=hy-am|accessdate=2021 թ․ դեկտեմբերի 19}}</ref>։ Լրատվական բաժնի տնօրենը [[Պետրոս Ղազարյան]]ն է։ ==== Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության նախկին գործադիր տնօրեններ ==== * [[Ներսես Կագրամանով]] ([[1956]]-[[1960]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Մարատ Մարինոսյան]] ([[1956]]-[[1964]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության առաջին գեղարվեստական ղեկավար, իսկ [[1966]]-[[1971]] թթ.՝ հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Ջոն Կիրակոսյան]] ([[1966]]-[[1969]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * Մավր Դավթյան ([[1969]]-[[1970]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Ստեփան Պողոսյան]] ([[1970]]-[[1978]] - ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ, իսկ [[1978]]-[[1988]] թթ.՝ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Էմանվել Արաքսման-Մանուկյան]] ([[1988]]-[[1990]] - որպես ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]] ([[1990]]-[[1991]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Սամվել Գևորգյան (քաղաքական գործիչ)|Սամվել Գևորգյան]] ([[1991]]-[[1993]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Տիգրան Հակոբյան (լրագրող)|Տիգրան Հակոբյան]] ([[1993]]-[[1995]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Պերճ Ստեփանյան]] ([[1996]]-[[1997]]), * [[Համլետ Գասպարյան]] ([[1997]]-[[1998]]), * [[Տիգրան Նաղդալյան]] ([[1998]]-[[2000]]), * [[Արմեն Արզումանյան]] ([[2001]]-[[2010]], մինչ այդ՝ [[2000]]-[[2001]] թթ.-ին Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակար), * [[Գագիկ Բունիաթյան]] ([[2010]]-[[2013]]), * Մարգարիտա Գրիգորյան ([[2013]]-[[2020]])։ === Լրագրողներ և հաղորդավարներ === Հանրային հեռուստատեաընկերությունում տարբեր տարիների աշխատել են բազմաթիվ հայտնի լրագրողներ։ == Հաղորդումներ == === Լրատվական === * '''Լուրեր''' (նախկին անվանումներ՝ '''Շաբաթվա նորություններ''' ([[1957]]-[[1958]]), '''Նորություններ''' ([[1958]]-[[1975]]), '''Լրաբեր''' ([[1975]]-[[1998]]), '''Հայլուր''' ([[1991]] [[սեպտեմբեր]]-[[դեկտեմբեր]]` որպես այլընտրանքային լրատվություն, իսկ [[1998]]-[[2011]]՝ որպես լրատվական ծրագիր), '''Առաջին լրատվական''' ([[2011]]-[[2017]]), '''Օրակարգ''' ([[2017]]-[[2018]])), * '''«Մշակ» լուրեր''' (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[2008]]-[[2009]]), '''Ինդեքս''' (նախկին անվանումներ՝ '''Հայլուր Ինդեքս''' ([[2010]]-[[2011]]), '''Առաջին տնտեսական''' ([[2013]]-[[2017]]), '''Օրակարգ Ինդեքս''' ([[2017]]-[[2018]])) === Այլ հաղորդումներ === * Ագրո-TV (հաղորդման հեղինակ՝ Նելլի Սահակյան) * Խաչփողան (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Տաբուլա ռասա (հաղորդման վարող՝ Վահե Մկրտչյան) * Ինտերիեր (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Ավետիսյան) *Անիվների վրա (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Կինկոմ * Որակի նշան (հաղորդման վարողներ՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2001]]-[[2002]]), '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2002]]-[[2003]]), '''Կարինա Դանելյան''' ([[2010]])) * Մետեո-TV (հաղորդման վարողներ՝ '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2001]]-[[2005]]), [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2002]]-[[2004]])) *Չտեսնված կինո (հաղորդման վարող՝ Րաֆֆի Մովսիսյան) * Բաց նախագիծ (հաղորդման վարողներ՝ Թինա Խաչատրյան և [[Հրաչ Մուրադյան (հաղորդավար)|Հրաչ Մուրադյան]]) * Օտար խաղեր (հաղորդման վարողներ՝ '''Կարեն Ալիխանյան''', '''Նարինե Զախարյան''' ([[2005]]-[[2007]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2007]]-[[2008]])) * Աքլորականչ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Էկոհարթակ (հաղորդման վարող՝ Դավիթ Գրիգորյան) * Ազատ գոտի (հաղորդման վարողներ՝ [[Արտակ Վարդանյան (հաղորդավար, լրագրող)|Արտակ Վարդանյան]] ([[2011]]-[[2012]]), Էրիկ Անթառանյան ([[2012]]-[[2013]])) * Վարդապետը * Տեսանկյուն (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]], մինչ այդ հեռարձակվել է [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]] և [[TV5]]-ով) * Այլընտրանք * Այսօր իրականում (հաղորդման վարող՝ [[Պետրոս Ղազարյան]]) * Ֆրանկոֆոն Հայաստան * Լրագրողական մենամարտ * Վերադարձ դեպի ապագա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Տան մեծը (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Օրակարգից դուրս (հաղորդման վարող՝ Ագնեսա Խամոյան) *Հանրային օրակարգ (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]]) * Ճակատագրեր (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) *[[Սպասիր ինձ]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]] և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյան]]) * Հենց այսպես էլ ապրում ենք (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]]) * Առաջին տաղավար (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Ճակատագրեր․ օվկիանոսից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Հայաստանի համը (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Ուզում եմ դառնալ (հաղորդման վարող՝ Մերի Քոչարյան) * Եռանկյունի * Համի որակ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Կյանքը ափի մեջ (հաղորդման վարող՝ [[Լուիզա Ղամբարյան]]) * Հայն ու Հայաստանը (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * Մայրիկների ակումբ (հաղորդման վարող՝ Մերի Ներսիսյան) * Արտկանոն (հաղորդման վարող՝ [[Արամ Աբրահամյան (լրագրող)|Արամ Աբրահամյան]]) * Մասնագիտությունը՝ լրագրող (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) * Հանրալսարան * Մեր մեջ ասած (հաղորդման վարողներ՝ Արևիկ Ուդումյան, [[Կարինե Խոդիկյան]], [[Իրինա Դանիելյան]]) * Ճակատագրով՝ կին (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Ագրոժամ * Մենք և ժամանակը ([[Հայկ (կինոստուդիա)|«Հայկ» կինոստուդիայի]] հետ համատեղ, հաղորդման վարող՝ [[Ռուբեն Գևորգյանց]]) * Բարդ երկուշաբթի (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * IT մարդիկ (հաղորդման վարող՝ Նիկոլայ Հայրապետյան) * Մեր ժամանակների հերոսը * Խաղի կանոններ (հաղորդման վարող՝ Արմեն Սարգսյան) * Կեսգիշերն անց (հաղորդման վարողներ՝ [[Արթուր Բախտամյան]] և Հերմինե Ստեփանյան) * Նվիրյալները (հաղորդման վարող՝ [[Ցվետանա Պասկալևա]]) * Կապրենք, կտեսնենք ([[Հրաչուհի Ութմազյան]], Օվսաննա Սիմոնյան, [[Արթուր Ղուկասյան]], [[Արև Պետրոսյան]]) *Եթե բոլորը․․․ (հաղորդման վարողներ՝ Լիլիթ Մուրադյան և Վահե Խանամիրյան) *Չակերտներ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Խորհրդարանական շաբաթ * Հարցազրույց (հաղորդման վարողներ՝ [[Նվեր Մնացականյան]] ([[2011]]-[[2016]]), [[Պետրոս Ղազարյան]] ([[2019]]-ից)) * Կարծիք (հաղորդման վարողներ՝ [[Սերգո Երիցյան]] ([[1992-[[2003]]), [[Հրաչյա Պապինյան]] ([[2003]]-[[2011]])) * Ճառագայթ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է Համահայկական ալիքով) * Հրապարակում * Եվրոպական բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Օտար ամայի ճամփեքի վրա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Մերոնք (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Իմ իրավունքը (հաղորդման վարող՝ [[Արտյոմ Երկանյան]], իսկ դատը վարում էր [[Տիգրան Մուկուչյան]]ը, արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Դատաժամ (արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Հատուկ ռեպորտաժ (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կյանքը շարունակվում է * Հատուկ գոտի (հաղորդման վարող՝ Սուսան Սիմոնյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Հինգշաբթի (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * 15 օր (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * Հեռուստաօրագիր 1․12 * Մայրաքաղաք (հաղորդման վարող՝ [[Վարուժան Օլքինյան]]) * Երևան * Բարև (հաղորդման վարող՝ Վարդան Օնանյան) * Ոսկե դար * 360 աստիճան (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Հերիքյան]]) * Օրակարգ (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ [[Տիգրան Նաղդալյան]]) * Մեկ լուր * Մանրամասներ * Կեսգիշերային ճեպընթաց (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հինգերորդ անիվ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հայկական էկրան (հաղորդման վարող՝ [[Դավիթ Մուրադյան]]) * Հայաստանի Հանրապետության դեսպան (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայաստանի առեղծվածները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Աստղային WEEKEND (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Գայանե Հաջոյան) * Սիրո պատմություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Ավետիսյան (այլ կիրառումներ)|Կարեն Ավետիսյան]]) * Մշակութային հայացք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV-ով]] և Համահայկական ալիքով) * Պահանջարկ և առաջարկ (հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * [[Առողջություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) * Հինգերորդ անկյուն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], հետագայում հեռարձակվել է [[TV5]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]], հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) *[[Երջանկության մեխանիկան|Երջանկության մեխանիկա]] (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) *[[Գտնված երազ]] (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կնոջ հմայքի գաղտնիքը (հաղորդման վարող՝ Զառա Կարապետյան) * Անկախ տարիքից (հաղորդման վարող՝ Մերի Գրիգորյան) * Մեկ պատուհան * Մեդիա դիտորդ (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Գրիգորյան) * Եկեք հասկանանք (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) *Հույժ գաղտնի (հաղորդման վարող՝ Արմեն Ամիրյան) *Բառերից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ Հակինթ Բաղդասարյան) *Պատրաստենք միասին (հաղորդման վարող՝ Սարգիս Մկրտչյան) *«Այսօր» ամենօրյա քաղաքական հաղորդում (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևսով]], հաղորդման վարող՝ Հակոբ Ռուբինյան) *Բարև Էրգիր (հաղորդման վարող՝ [[Սամվել Թոփալյան]]) *«Ճանապարհ» և «Ճանապարհ. երազանքի հետքերով» (հաղորդման վարող՝ Րոֆֆի Պետրոսյան) === Ժամանցային === * Գուշակիր մեղեդին (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Նորաձևություն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Սիրարփի Ադամյան) * Երկու աստղ (հաղորդման վարողներ՝ [[Հրանտ Թոխատյան]] ([[2007]]), [[Շուշան Պետրոսյան]] ([[2007]], [[2009]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]] ([[2008]]), '''Աշոտ Լյուդվիգովիչ''' ([[2009]]), '''Մամիկոն Սիմոնյան''', '''Կարինա Դանելյան''' ([[2009]]-[[2010]]), ([[2011]])) * Երկու աստղ․ Օրագիր * Շաբաթ երեկո (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Աշոտ Ղազարյանը հրավիրում է (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Իմ տաղանդավոր ընտանիքը (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Ռուբիկոն (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ռուբիկոն + (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ոսկե սկավառակ * Ոսկե կլառնետ (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թոփ 10 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Արխիվ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հիթ-շքերթ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) * Բարի ախորժակ (հաղորդման վարողներ՝ '''Սեդրակ Դավիդյան (DJ Sedrag)''' ([[2000]]-[[2005]]), '''Սարգիս Մնոյան''' ([[2009]]-[[2010]])) * Ծիծաղի տուն (հաղորդման վարող՝ [[Արամայիս Սահակյան]]) * XXL (հաղորդման վարող՝ [[Գրիշա Աղախանյան|Գրիգոր Աղախանյան]]) * Երեկոյան կոկտեյլ (հաղորդումը հեռարձակվել է նաև [[Հայ TV|Հայ-TV]]-ով, հաղորդման վարողներ՝ [[Արմեն Պետրոսյան (Մենչ)]] և Գրիգոր Գասպարյան) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Քոմեդիով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով, [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * Թարսի պես (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * [[Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր (հայկական)|Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր]] (հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]]) * Մեր արխիվը (հաղորդման վարող՝ Մարատ Օրդյան) * Արվեստանոց * Դեպի կինո (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուիզա Ներսիսյան]] և [[Խորեն Լևոնյան]]) * [[Լավ երեկո]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Արամ MP3]] և [[Գարիկ Պապոյան]]) * Սիրո բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Ֆելիքս Խաչատրյան]]) * [[Հայաստան ջան]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Թեժ տասնյակ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Արման Մարգարյան''' ([[2002]]-[[2004]]), '''Էրիկ Անթառանյան''' ([[2004]]-[[2006]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2006]]-[[2007]]) [[Ավետ Բարսեղյան]], '''Շպռոտ''' ([[2007]]-[[2009]]) [[Արսեն Գրիգորյան (երգիչ, 1982)|Արսեն Գրիգորյան]] ([[2009]]-[[2010]])) * Թեժ տասնյակ․ Օրագիր * Կապիտալ շոու (հաղորդման վարող՝ Գրիգոր Գասպարյան) * Առավոտ լուսո (նախկին անվանումներ՝ '''Բարի լույս''', '''Առաջին ծրագիր''', '''Բարև, մենք ենք''') * Առաջին Ալիք սրճարան * Հայկական տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) * 100 տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *3-րդ ալիք. Ռետրո ( հաղորդման վարողներ՝ [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]], [[Արտավազդ Եղոյան]]) === Երաժշտական === * Երաժշտական փոստարկղ (հաղորդման վարող՝ [[Սուսաննա Շահինյան]]) * Երգ երգոց (հաղորդման վարող՝ [[Խորեն Լևոնյան]]) * Հայ երգի ակումբ (հաղորդման վարող՝ [[Քնարիկ Փիլոսյան]]) * Երաժշտական կյանք * Բենեֆիս (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուսինե Բադալյան]], [[Հակոբ Պապիկյան|Հակոբ Պապիկյան (Ժակ)]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2016]]-[[2017]])) * Ամենակարող երգիչ (հաղորդման վարողներ՝ Անի Քրիստի և [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Անփլագդ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Վինիլ (հաղորդման վարող՝ Արման Մարգարյան) * Ջազի ժամ (հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]]-ով, [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Երկիր Մեդիա]]-ով, հաղորդման վարող՝ [[Արմեն Թութունջյան]]) * Եվրատեսիլի օրագիր * Թոփ 50 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Կարինա Դանելյան) * Մեր ռետրոն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայկական էստրադա (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) *22։30 *22։30 ռետրո (հաղորդման վարողներ՝ Մարի Ավանեսյան, [[Արա Դեղտրիկյան]]) === Հումորային === * Այսպես էլ ապրում ենք *Ընտանյոք հանդերձ *Խմբագրություն․am *Ամուսնացածների լիգա * Տանդեմ === Մշակութային === * Արվեստը և իրականությունը (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * 8 1/2 (Ութ ու կես) (հաղորդման վարող՝ Զավեն Բոյաջյան) * Դեմքեր (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) * Կրկեսային ծրագիր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այսպես խոսեց (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայից հայ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ծագումով Հայեր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV-ով]]) * Տոհմածառ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երկիր Մեդիա]]-ով) * Հոբելյան (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այբ, բեն, գիմ (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Բոհեմ (հաղորդման վարող՝ Հարություն Ազարյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Դասական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ [[Էդուարդ Թոփչյան (դիրիժոր)|Էդուարդ Թոփչյան]]) * Մշակույթ և մշակութային գիտակցություն (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կինո և նորից կինո (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ Սեդա Սահակյան) * Հայադարան * Կաննի փառատոնի օրագիր * Փակ վարագույր (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Հոգևոր հայրենիք * Անծանոթ Հայաստան (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Բալայան]]) * Մատենադարան։ Ձեռագրերի գաղտնիքները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Արվեստն արվեստի համար (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կողք կողքի (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Հայրենեան (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կտոր մը Հայաստան * Հայաստանի ճամփեքով (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) === Սպորտային === * Ֆուտբոլային շաբաթ (հաղորդման վարող՝ [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյան]]) * Շախմատ 64 (հաղորդման վարող՝ [[Գագիկ Հովհաննիսյան]]) * Ֆուտբոլը Առաջինով (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) * Հայէքստրիմ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Սպորտ Գիլոյանի հետ (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Խաղից դուրս (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Հաղթանակ կերտողները *Շախմատի աշխարհ (հաղորդման վարող՝ Աղասի Ինանց) *Քո սպորտը === Ֆուտբոլային առաջնություններ === * [[Լա Լիգա|Լա լիգա]] ([[2004]]-[[2006]]) * [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈւԵՖԱ Չեմպիոնների լիգա]] ([[2006]]-[[2012]]) * [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) *[[Հայաստանի ֆուտբոլի առաջնություն]] ([[1996]]-[[2012]], [[2022]]-ից) === Փաստավավերագրական ֆիլմեր և հեռուստաֆիլմեր Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Ինչո՞ւ է աղմկում անցյալը (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայերը (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) *Ջավախք․ Լեռնեցիների օրրան (բաղկացած 9 մասից) *Անցյալը ներկա է (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) * Հավատի խորհրդավոր ուղին * Առաջին այրեր (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կյանքը սահմանին * Քաղաքը *Մենք ենք մեր հայերը (ցուցադրվել է [[1998]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[1999]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սիրո աստղ (ցուցադրվել է [[2003]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2004]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Ամանորի իրարանցում. Երկու աստղ (ցուցադրվել է [[2007]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-[[Ի|ի]] լույս [[2008]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) * Սկիզբ * Իմ գործը *Դեռ ցնցվող հիշողություն (նվիրված [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի 25-րդ տարելիցին, [[2013]] թ.) *Եվ թնդանոթները կլռեն *[[Էդուարդ Իսաբեկյան]]. Աշնանային նատյուրմորտ (նվիրված [[Էդուարդ Իսաբեկյան]]ի 100-րդ տարեդարձին) *57 կադր (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 57-րդ ամյակին, [[2013]] թ.) *Հանրային հեռուստաընկերություն 58 (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 58-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *[[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հայկական ռադիո]] 88 (նվիրված [[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հանրային ռադիոյի]] 88-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *Մամուլի օր - Ինֆորմացիայի կրիչի էվոլյուցիան *Ամանորը մեր անբաժան ընտանիքում (բաղկացած 2 մասից) *100-ամյա ճանապարհ *Արցախյան կոնյակի պատմությունը *Անավարտ թռիչքի պատմությունը ([[Անավարտ թռիչք (ֆիլմ)|«Անավարտ թռիչք»]] ֆիլմի մասին) *Մեր բասոն- Հենրիկ Ալավերդյան (նվիրված [[Հենրիկ Ալավերդյան]]ի 60-րդ տարեդարձին, [[1995]] թ.) *Մարդացնող մարդը (նվիրված [[Հրանտ Մաթևոսյան]]ի 80-րդ տարեդարձին) *Ուրվական. [[Հրայր Դժոխք]] *Ղարաբաղյան հակամարտությունը և Ռուսաստանը (բաղկացած 2 մասից) *Քառաթև հաղթանակ (նվիրված [[Շուշիի ազատագրում|Շուշիի ազատագրմանը]]) *Հավատարիմ արմատներին *Իմ ժամանակը․ [[Ռազմիկ Դավոյան]] (նվիրված [[Ռազմիկ Դավոյան]]ին) *Կյանքից երկար ձգվող սիմֆոնիա․ [[Արամ Ղարաբեկյան]] (նվիրված [[Արամ Ղարաբեկյան]]ի 60-րդ տարեդարձին) *Միայն ապրելը քիչ է (նվիրված [[Սիլվա Կապուտիկյան]]ին) *[[Էլվինա Մակարյան]]․ Լույսի և ստվերի ակորդ (նվիրված [[Էլվինա Մակարյան]]ի 65-րդ տարեդարձին) *Մուսալեռ․ Հարյուրամյակի հերոսամարտը *[[Վահագն Հովնանյան]] (նվիրված [[Վահագն Հովնանյան]]ի հիշատակին) *[[Ալբերտ Յավուրյան]]․ Մեկ սեր և ութ պատմություն (նվիրված [[Ալբերտ Յավուրյան]]ին) *[[Ավետիք Իսահակյան]]․ Վարպետը (նվիրված [[Ավետիք Իսահակյան|Ավետիք Իսհակյանին]]) *[[Հրաչյա Ներսիսյան]]․ Արտիստը (նվիրված [[Հրաչյա Ներսիսյան]]ին) *[[Վարդուհի Վարդերեսյան]]․ Հայ թատրոնի մեծ տիկինը (նվիրված [[Վարդուհի Վարդերեսյան]]ի հիշատակին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]] 30+40․ Հրաշագործի աշունը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *Իրական հեքիաթ *[[Օֆելյա Համբարձումյան]]․ Ժողովրդական երգերի հետքերով (նվիրված [[Օֆելյա Համբարձումյան]]ին) *Լինել [[Հրանտ Թոխատյան]] (նվիրված [[Հրանտ Թոխատյան]]ին) *Հայոց ուժը (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 24 ամյակին, [[2016]] թ.) *Եթե կյանքը լիներ ավելի երկար *Պղնձակոփ սիմֆոնիա *[[Վիլյամ Սարոյան]]․ Նրա սիրտը լեռներում է (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *[[Սամվել Մկրտչյան]]․ Բաբելոնյան դռներ բացողը *Արիա Վիտա․ մաեստրոյի կյանքի արիան ([[Գեղամ Գրիգորյան]]) (նվիրված [[Գեղամ Գրիգորյան]]ի հիշատակին) *[[Հարություն Կալենց]]․ Գունապատում (նվիրված [[Հարություն Կալենց]]ին) *Մերօրյա լեգենդը - Կոմանդոս (նվիրված [[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]ին) *[[Համո Սահյան]]․ Ես Հայաստանն եմ (նվիրված [[Համո Սահյան]]ին) *[[Ջիմ Թորոսյան]]․ Քարի հոգին (նվիրված [[Ջիմ Թորոսյան]]ին) *[[Հովհաննես Շիրազ]]․ Հավերժական սառույցների տակ ապրող սիրտը (նվիրված [[Հովհաննես Շիրազ]]ին) *Բեմից էկրան․ Մի ամբողջ կյանք *[[Վարդուհի Վարդանյան]]․ Անձայն մի երգ (նվիրված [[Վարդուհի Վարդանյան]]ին) *[[Կարեն Ջանիբեկյան]]․ Հոսանքին հակառակ (նվիրված [[Կարեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Երվանդ Մանարյան]]․ Ալամեզոն (նվիրված [[Երվանդ Մանարյան]]ին) *[[Սերո Խանզադյան]]-100․ Նա, ով հասկացավ քարերի լեզուն (նվիրված [[Սերո Խանզադյան]]ին) *[[Արմեն Խանդիկյան|Արմեն Խանդիիկյան]]․ Հոբելյան (նվիրված [[Արմեն Խանդիկյան]]ի 70-րդ տարեդարձին, [[2016]] թ.) *Անկախության քրոնիկոն (նվիրված [[Հայաստանի անկախության տոն|Հայաստանի անկախության]] 30 ամյակին, բաղկացած 6 մասից, [[1991]]-[[1996]] (առաջին մաս), [[1996]]-[[2001]] (երկրորդ մաս), [[2001]]-[[2006]] (երրորդ մաս), [[2006]]-[[2011]] (չորրորդ մաս), [[2011]]-[[2016]] (հինգերորդ մաս), [[2016]]-[[2021]] (վեցերորդ մաս)) *[[Արմեն Ջիգարխանյան|Զրույց Ջիգարխանյան]]ի հետ (նվիրված [[Արմեն Ջիգարխանյան]]ին) *Քաղաք քաղաքի տակ (նվիրված [[Երևանի մետրոպոլիտեն]]ի 35 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Էդմոնդ Քեոսայան]]․ Վերադարձի ուղի (նվիրված [[Էդմոնդ Քեոսայան]]ին) *[[Էդվարդ Միրզոյան]]․ Ինչ տալիս ես, դա է քոնը (նվիրված [[Էդվարդ Միրզոյան]]ին) *[[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ի աստղը (նվիրված [[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ին) *[[Ստեփան Շաքարյան]]․ Պե՞տք եմ ես ձեզ (նվիրված [[Ստեփան Շաքարյան]]ին) *[[Հովհաննես Զանազանյան]]․ № 10 (նվիրված [[Հովհաննես Զանազանյան]]ին) *[[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան]] + [[Նելլի Խերանյան|Նելլի]] = Սեր (նվիրված [[Նելլի Խերանյան]]ին և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյանին]]) *[[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]․ Չեմ հավատում (նվիրված [[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]) *Ճանապարհ դեպի Մալթա *[[Մակար Եկմալյան]]․ Պատարագ (նվիրված [[Մակար Եկմալյան]]ին) *[[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]․ Գիտության մեջ արտիստ (նվիրված [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]) *[[Սուրեն Ռշտունի]]․ Կես դար հեքիաթում (նվիրված [[Սուրեն Ռշտունի|Սուրեն Ռշտունուն]]) *Եթերային 60 ակնթարթ (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 60 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Գուրգեն Մելիքյան]]․ Սրտխփոց հանուն․․․ (նվիրված [[Գուրգեն Մելիքյան]]ին) *[[Արաքս Մանսուրյան]]․ Կռունկ, ուստի՞ կուգաս (նվիրված [[Արաքս Մանսուրյան]]ին) *[[Վերջալույս Միրիջանյան]]․ Աշնանային բնապատկեր (նվիրված [[Վերջալույս Միրիջանյան]]ին) *[[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]]. Առաջին ձայնասկավառակի շնորհանդես մենահամերգ *Հայոց բանակ-15 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 15 ամյակին, [[2007]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հատուկ նշանակության երգեր (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-16 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 16 ամյակին, [[2008]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-18 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 18 ամյակին, [[2010]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-20 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 20 ամյակին, [[2012]] թ.) *Հայոց բանակ-21 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 21 ամյակին, [[2013]] թ.) *Հայոց բանակ-25 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 25 ամյակին, [[2017]] թ.) *Պետրոս Շուժունյան․ Երաժշտական կամուրջներ (նվիրված կոմպոզիտոր Պետրոս Շուժունյանին) *[[Էդգար Էլբակյան]]․ Անավարտ միզանսցեն (նվիրված [[Էդգար Էլբակյան]]ին) *[[Չարենց]]․ Մի ճրագ մթում (նվիրված [[Եղիշե Չարենց]]ի 120-րդ տարեդարձին, [[2017]] թ.) *[[Արմեն Բուդաղյան]]․ Ուսուցիչը (նվիրված [[Արմեն Բուդաղյան]]ին) *Ապրիլից ապրիլ *[[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]․ Իմ խոսքը բալետն է․․․ (նվիրված [[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]) *[[Յուրի Երզնկյան]]․ Ճակատագրի դիմանկար (նվիրված [[Յուրի Երզնկյան]]ին) *Պատերազմի ու խաղաղության կռիվը (բաղկացած 2 մասից) *Գործ № 22/21. [[Սողոմոն Թեհլիրյան]] (նվիրված [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]ին) *[[Թաթուլ Կրպեյան]]․ Գետաշենի արծիվը (նվիրված [[Թաթուլ Կրպեյան]]ին) *Հանուն կյանքի *[[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]․ Հայ թատրոնի ժայռը (նվիրված [[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Համո Բեկնազարյան]]․ Իլուզիոն (նվիրված [[Համո Բեկնազարյան]]ին) *Ճանապարհ դեպի․․․[[Ֆրունզե Դովլաթյան]] (նվիրված [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ին) *Հաղթազանգ *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոնի մարդը (նվիրված [[Երվանդ Ղազանչյան]]ին) *[[Լևոն Թոքմաջյան]]․ Երգող քարեր (նվիրված [[Լևոն Թոքմաջյան]]ին) *[[Երվանդ Երզնկյան]]․ Երևանյան ակորդ (նվիրված [[Երվանդ Երզնկյան]]ին) *Անկախության խորհրդանշանները *Երազողները *Հովհաննես Խաչադուրյան․ [[Օհան Դուրյան]] (նվիրված [[Օհան Դուրյան]]ին) *[[Էդուարդ Մարգարով]]․ Գնդակի տիրակալը (նվիրված [[Էդուարդ Մարգարով]]ին) *[[Անտոն Աղայանց]] (նվիրված [[Անտոն Աղայանց]]ի հիշատակին, [[2017]] թ.) *Մայր թատրոնի մենախոսությունը *Մուսալեռից Այնճար *[[Լորիս Ճգնավորյան]]․ Ազատության ոգին (նվիրված [[Լորիս Ճգնավորյան]]ին) *[[Արթուր Թարխանյան]]․ Ապագայի ճարտարապետը (նվիրված [[Արթուր Թարխանյան]]ին) *Հնչեղ կին․ Տատյանա Բագրատովնա (նվիրված [[Տատյանա Հայրապետյան]]ին) *Թումանյան․ Եվ սիրտ, և կամք, և միտք (նվիրված [[Հովհաննես Թումանյան]]ին) *Իմ սփռված մեծ ընտանիք *Մանկության երկաթե ուղին *Մարզահամերգային համալիրի թռիչքը *[[Մարտիրոս Սարյան]]․ Լուսավորը (նվիրված [[Մարտիրոս Սարյան]]ին) *[[Ավետ Ավետիսյան]]․ Ազգային բեմի վարպետը (նվիրված [[Ավետ Ավետիսյան]]ին) *Պարույր Սևակ․ Խարույկ սառույցի վրա (նվիրված [[Պարույր Սևակ]]ին) *[[Գևորգ Բաշինջաղյան]]․ Արարատի պոետը (նվիրված [[Գևորգ Բաշինջաղյան]]ին) *[[Վահան Տերյան]]․ Վիհի եզերին (նվիրված [[Վահան Տերյան]]ին) *[[Զուլում Գրիգորյան]] (նվիրված [[Զուլում Գրիգորյան]]ին) *[[Վիկտոր Համբարձումյան]]․ Տիեզերք տիեզերքում (նվիրված [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ին) *[[Մինաս Ավետիսյան]]․ Իմ խիղճը իմ նկարներն են (նվիրված [[Մինաս Ավետիսյան]]ին) *Կինոթատրոն Մոսկվա․ Հնի ու նորի խաչմերուկում *[[Ռոբերտ Աբաջյան]] (նվիրված [[Ռոբերտ Աբաջյան]]ին) *Փոքրիկ երգիչը *Մարկ Պետրոսյան\\․ Հեռուստատեսության նվիրյալը (նվիրված [[Մարկ Պետրոսյան]]ին) *[[Էլմիրա Հեքեքյան]]․ Հեռուստատեսության պիոներներից (նվիրված [[Էլմիրա Հեքեքյան]]ին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]]․ Ապրելու ժամանակը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *[[Ակսել Բակունց]]․ Օ, Զանգեզուր, օ, Կյորես․․․(նվիրված [[Ակսել Բակունց]]ին) *[[Ալբերտ Մկրտչյան]]․ Մուշեղիչ (նվիրված [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյանին]]) *[[Կոմիտաս]]․ Հնչող, շնչող, կանչող ձայներ (նվիրված [[Կոմիտաս]]ին) *[[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]․ «Ոչ»-ի ու «Այո»-ի արանքում (նվիրված [[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]ին) *«Գնացքից դուրս» (Ֆիլմ ֆիլմի մասին) *«Գնացք № 1» (ցուցադրվել է [[2017]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2018]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *[[Հովհաննես Զարդարյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Զարդարյան]]ին) *[[Հրաչյա Սարուխան]]․ Կրկնաղերս (նվիրված [[Հրաչյա Սարուխան]]ին) *[[Սայաթ-Նովա]] (նվիրված [[Սայաթ-Նովա]]յին) *[[Արամո]]․ Միշտ Երևանցի (նվիրված [[Արամո]]յի 50-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Կարպ Խաչվանքյան․ Հայ Չապլինը (նվիրված [[Կարպ Խաչվանքյան]]ին) *Նաիրի *[[Արշիլ Գորկի]] (նվիրված [[Արշիլ Գորկի|Արշիլ Գորկուն]]) *[[Ստեփան Պողոսյան]]․ Արմատների ուժը (նվիրված [[Ստեփան Պողոսյան]]ին) *[[Վիլեն Գալստյան]]․ Բեմ տանող ուղին (նվիրված [[Վիլեն Գալստյան]]ին) *«Երևան իմ սեր» հիմնադրամ *[[Վիգեն Չալդրանյան]]ի ֆիլմերի ցուցադրություն *[[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]․ 55 նոտա օկտավայում (նվիրված կոմպոզիտոր [[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]ի 55-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Ալեքսանդր Թամանյան (նվիրված [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ին) *Արամ Խաչատրյան (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին) *Արմեն Էլբակյան․ Այս պիեսի հերոսը ես եմ (նվիրված [[Արմեն Էլբակյան]]ին) *Վիլյամ Սարոյան (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *Նուբայի ոչ նուբացի մարդասերները *Սոֆի․ Կին, որը պարում է (նվիրված [[Սոֆի Դևոյան]]ին) *Մաքուր Էներգիա․ Ամերիկյան փորձը *Նպատակը՝ ոչնչացում *Դերսիմ․ վերադարձող ինքնություն *[[Աննա Հեդվիգ Բյուլ|Աննա Հեյդվիգ Բյուլ]]․ Վերջին աղոթքը *Սիրիահայեր․ Նոր կյանքին ընդառաջ (Հակոբ Շահինյան) *Քամի *Հանճարեղության թեորեմը *[[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]․ Ժամանակի մերկապնակը (նվիրված [[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]) *Հայոց պետության վերածնունդը (նվիրված Հայաստանի առաջին հանրապետության 100 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2018]] թ.) *Վլադիլեն Բալյան․ Հոգուց (նվիրված [[Վլադիլեն Բալյան]]ին) *Ստեփան Մարտիրոսյան․ Օպերատորական հայացք (նվիրված [[Ստեփան Մարտիրոսյան]]ին) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Ալեքսեյ Գերման կրտսեր]] *Սալմաստից Թադե *[[Ազատ Գասպարյան]]․ Ճշմարտության մարդը (նվիրված [[Ազատ Գասպարյան]]ին) *[[Վահագն Հայրապետյան]]․ Joker (նվիրված [[Վահագն Հայրապետյան]]ին) *Հրանտ Դինք․ 1 500 000 + 1 (նվիրված [[Հրանտ Դինք]]ին) *Վազգեն Ասատրյան․ Դո մաժոր (նվիրված բաս-կիթառահար Վազգեն Ասատրյանի 60-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Դեպի Մանկական Եվրատեսիլ 2018 *Գևորգ Էմին (նվիրված [[Գևորգ Էմին]]ին) *Ազնավուր (կենսագրություն) (նվիրված [[Շառլ Ազնավուր]]ի հիշատակին) *Ֆելիքս (նվիրված [[Ֆելիքս Եղիազարյան]]ին) *[[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջին]] (նվիրված [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջինին]]) *[[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]․ Ձկնորսների կողքին ապրող վավերագրողը (նվիրված [[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]) *Յար, արի Գյումրի *L.E.V.O.N *Միշտ Մոնթե (նվիրված [[Մոնթե Մելքոնյան]]ին) *[[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]․ Էկստրապոլյացիա (նվիրված [[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]) *Լևոն Խեչումյան․ Մտորումներ *[[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյան]]․ Կյանք կրկեսի մեջ (նվիրված [[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյանին]]) *Համլետ Ղուշչյան․ 45 տարի հեռուստատեսությունում (նվիրված Համլետ Ղուշչյանին) *[[Հովհաննես Չեքիջյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Չեքիջյան]]ին) *Ավրորա մրցանակի ազդեցությունը *Զրույց [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ի հետ *Պոլիտեխ *Երևանի վերջին առաջին քարտուղարը՝ Միխայիլ Մինասբեկյան (նվիրված [[Միխայիլ Մինասբեկյան]]ին) *Ժամանակի բեկորները *[[Թովմաս Պողոսյան]]․ Երգի ակունքը *Սերը *Խոսում է Երևանը *Ռաֆոն (նվիրված [[Ռաֆայել Իսրայելյան]]ին) *Վենետիկի հայագիտական դասընթաց *Մարդասիրական առաքելություն Սիրիայի արաբական հանրապետությունում *[[Նարեկ Դուրյան]]․ Երևանցին Փարիզից *Դեպի Եվրատեսիլ 2019 *Արմեն Խոստիկյան․ Կոչումով կատակերգու (նվիրված [[Արմեն Խոստիկյան]]ին) *Արամը (նվիրված [[Արամ Մանուկյան (ռազմական, պետական գործիչ)|Արամ Մանուկյանին]]) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Վլադիմիր Պոզներ]] *Երկաթյա Տիգրան․ [[Տիգրան Պետրոսյան]] *Մոհիկանը․ [[Ստեփան Շաքարյան]] *Մուտքը՝ ներսի կողմից *Գործ № 00578 *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոն, ուրիշ ոչինչ *[[Արտո Թունջբոյաջյան|Արտո]] 1/2 *Վարդապետը (նվիրված [[Կոմիտաս]]ի 150 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2019]] թ.) *[[Մելիք Մավիսակալյան]]․ Հարմոնիա *[[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]] 70 (նվիրված [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]]) *Հաղթենք ապրելով․ [[Գևորգ Էմին]] *[[Ներսես Հովհաննիսյան]]․ Ծնունդով Հայֆիլմից *Ինձ բացակա չդնեք․ [[Սոս Սարգսյան]] *[[Վահագն Տեր-Հակոբյան]]․ Օպերատորը կադրում *[[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյան]] 115 (նվիրված [[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյանին]]) *Իմ երազանքի ճանապարհը *Վարպետի կինոն *Ես ու [[Նիկոլայ Ծատուրյան]]ը *[[Կառլեն Եսայան]] *Չվերթ № 1 (ցուցադրվել է [[2019]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2020]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սեր ճառագող թատրոնը *[[Արմեն Տիգրանյան (երգահան)|Արմեն Տիգրանյան]]․ Երազանք իրականացնողը *Ռադիոյի ձայնը *Սահմաններ *Արամ Խաչատրյան․ Արվեստագետ քաղաքացին (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին, բաղկացած 4 մասից, [[1985]] թ.) *Վիլեն Զաքարյան․ Նորարարը (նվիրված [[Վիլեն Զախարյան|Վիգեն Զաքարյանին]]) *[[Արտեմի Այվազյան]]․ Ձեզ համար եմ հորինել *[[Մարտին Վարդազարյան]]․ Շնորհակալ եմ *Երջանկատուն *Հանդիպում․ [[Յուրի Դավթյան]] *[[Յուրի Դավթյան]] [[1929]]-[[2020]] *Մի ճակատագրի լիբրետո․ [[Էդգար Հովհաննիսյան]] *Մալխաս (նվիրված [[Լևոն Մալխասյան]]ին) *Ինքնության պահապանները *Մի ֆիլմի պատմություն․ Անատոլիական պատմություն === Ուսուցողական և ինտելեկտուալ հաղորդումներ === *Հանրային դաս *Բաց դաս *Բոնուս (մինչ այդ հաղարդումը ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Մեսրոպ Առաքելյան''' ([[2003]]-[[2005]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2005]]-[[2008]])) *Մենք գիտենք, որ դու գիտես (հաղարդման վարող Մամիկոն Սիմոնյան) *Մեր լեզուն մեր խոսքը (հետագայում ցուցադրվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, այժմ հեռարձակվում է USArmenia TV-ով և Նոր Հայաստանով, հաղորդման վարող՝ [[Արտեմ Սարգսյան (լեզվաբան)|Արտեմ Սարգսյան]]) *[[Դու գիտես]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *Գերազանցիկը (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *[[Հայ-Q]] (հաղարդման վարող [[Արման Աբովյան]]) === Մանկական հաղորդումներ === * Արևիկ (ցուցադրվել է նաև [[Արմենակոբ]]ով, հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Արևներ (ցուցադրվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Գժուկ (ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Դո Ռե Մի (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ժուկով ժամանակով (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով և Նոր Հայաստանով) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կենգուռու * Մանկական լիգա * Տուտտի Ֆրուտի * Տուն տունիկ *Մոլորակ № 612 *Ինչուների մոլորակ *Ուչիկ բուչիկ === Ռազմական հաղորդումներ === * Զինուժ * 02 * Մարտիկ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Զրույցներ պատերազմի մասին (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Իմ բանակը * Առաջին գիծ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Հատուկ ջոկատ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) === Հեռուստասերիալներ Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Երևակայական խաղ կամ Ֆորդ ([[1998]] թ.) * Հանուն սիրո * Քաղցր կյանք * Կյանքի կարուսել (հետագայում հեռուստասերիալը ցուցադրվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) *[[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|Մի վախեցիր]] (HK Productions-ի և [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Երևան ստուդիայի]] հետ համատեղ) * Աննա *Որբերը * Գեներալի աղջիկը * Հրեշտակների դպրոցը * Լքյալները * [[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված Աղավնի]] * 3 ընկեր * Մեր գյուղը * ԱԻՆ 911 * Շտապ օգնություն 3D * [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|Հատուկ բաժին]] (Arriva films-ի հետ համատեղ) * Անատոլիական պատմություն * Ճակատագրի պատասխանը * Հանդիպման վայր * Փողոցի շներ * Թողություն * Բալենի (ըստ [[Շահեն Թաթիկյան]]ի «Ապրեցեք երկար» համանուն վեպի մոտիվներով) * Բացիր աչքերդ * Ծղրիդի երգը (ըստ [[Գրիգոր Բալասանյան (արձակագիր)|Գրիգոր Բալասանյանի]] «Պատուհանի տակ ծղրիդն է երգում» համանուն վեպի մոտիվներով) * Քաոս (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * Շահմարի առեղծվածը (ըստ [[Մկրտիչ Սարգսյան]]ի [[Շահմարի առեղծվածը|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Ժիրայր Գլենց (ըստ [[Մկրտիչ Արմեն]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * [[Վերջին ուսուցիչը (սերիալ)|Վերջին ուսուցիչը]] (ըստ [[Վարդգես Պետրոսյան]]ի [[Վերջին ուսուցիչը (վիպակ)|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Պատվի համար (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) === Լատինոամերիկյան և ամերիկյան հեռուստասերիալներ հայերեն թարգմանությամբ === * Իմ երկրորդ մայրը * [[Բաբելոնի աշտարակը (սերիալ)|Բաբելոնի աշտարակը]] * [[Կյանքը սեր է]] * Նոր կյանք * Իզաբելլա * [[Կորուսյալները (հեռուստասերիալ)|Կորուսյալները]] *[[Գերբնական (հեռուստասերիալ)|Գերբնականը]] * [[Անգին զարդը (հեռուստասերիալ)|Անգին զարդը]] * [[Ժամանակից դուրս|Ժամանակի միջով]] * Վրեժը * Սոֆյա տուր ինձ ժամանակ * Գնչուհիներ * [[Տիկին պետքարտուղար]] *[[Լավ բժիշկը (հեռուստասերիալ)|Լավ բժիշկը]] ===Փառատոններ և մրցանակաբաշխություններ=== * Կռունկ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ|Մանկական Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2007 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2008 * Թոփ 2009 * Թոփ 2010 * Թոփ 2011 * Թոփ 2012 == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Logo of the First channel of Armenian Television (1993-1994).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիքի տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1993]]-[[1994]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Television logo (1994-1995).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1994]]-[[1995]] թթ.-ին) Պատկեր:Logo of the State Television of Armenia (1996-1997).svg|Հայաստանի պետական հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1996]]-[[1997]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2003]]-[[2013]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2).svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2013]]-[[2016]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Public TV logo.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2016]]-[[2021]] թթ․-ին) </gallery> ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://www.1tv.am/ Առաջին ալիքի կայքը] *[https://www.facebook.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ֆեյսբուքում] *[https://twitter.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Թվիթերում] *[https://www.instagram.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ինստագրամում] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:1955 հիմնադրումներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրային Հեռուստաընկերություն]] qn0fwk6k09098dk6322i3qd2snbb5sk 8485513 8485509 2022-08-08T19:59:13Z CommonsDelinker 212 "Public_Television_of_Armenia_logo_(2).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki {{Այլ|Առաջին ալիք (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | անվանում = | տեսակ = հեռուստաընկերություն | ոճ = ՊՓԲԸ | հիմնադիր = [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ]] | վայր-քաղաք = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]<br />{{դրոշ|Երևան}}[[Երևան]] | վայր-երկիր = Նորք, Գարեգին Հովսեփյանի 26 | վայր = | սպասարկվող տարածք = {{ARM}}<br>{{NKR}}<br>[[File:Newworldmap.svg|22px]] միջազգային<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Հ1 արբանյակային հեռարձակում]</ref> | արդյունաբերություն = | արտադրանք = մեդիա | ծառայություններ = [[հեռուստատեսություն]], [[կայք]]եր | հասույթ = | զուտ շահույթ = 3,448,664,000 ֏ ([[2015]])<ref>[http://www.1tv.am/files/1/51/2015%20թ․%20ֆինանսական%20հաշվետվություններ%20անկախ%20աուդիտորի%20եզրակացությամբ.pdf 2015 թ․ ֆինանսական հաշվետվություններ անկախ աուդիտորի եզրակացությամբ]</ref> | աշխատողների թիվ = | parent = | ստորաբաժանումներ = Առաջին ալիք<br />Համահայկական ալիք | դուստր ընկերություններ = | սեփականատեր = [[Հայաստանի Կառավարություն]] | ընկերության կարգախոս = [[Առաջին]]ը [[1956 թվական]]ից |պատկերանիշ= |չափ= |box_width=20 |imagesize=180 |նախկին անվանում=|անուն=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|նախկին='''Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագիր''' ([[1956]]-[[1991]]),<br />'''Հայկական հեռուստատեսություն''' ([[1991]]-[[1993]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիք''' ([[1993]]-[[1994]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսություն''' ([[1994]]-[[1996]]),<br />'''Հայաստանի պետական հեռուստատեսություն''' ([[1996]]-[[1997]]),<br /> '''Հայաստանի ազգային հեռուստատեսություն''' ([[1997]]-[[2001]]),<br />'''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ([[2001]]-ներկա) |ընկերության անվանում=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն |հիմնադրված է=[[սեպտեմբերի 5]], [[1955]] <br />(հիմնադրման տարեթիվ)<br />[[նոյեմբերի 29]], [[1956]]<br />(եթերի սկիզբ) |երկիր={{ARM}} |color=#DCDCDC |գույն=#DCDCDC |գլխավոր անձինք='''Հովհաննես Մովսիսյան''' (գործադիր տնօրեն)|տարբերանշան= }} '''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ('''Հ1''') նաև հայտնի է որպես՝ '''Առաջին ալիք''', հայկական պետական հանրային հեռուստատեսություն։ Հիմնադրվել է [[1955 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 5]]-ին։ ==Պատմություն== === Խորհրդային տարիներ === Հայաստանի հեռուստատեսությունը հիմնվել է [[1955]] թ. [[սեպտեմբերի 5]]-ին [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ|ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդ]]ի որոշմամբ։ Առաջին եթերը կայացավ [[1956 թվական]]ի [[նոյեմբերի 29]]-ին։ Կանոնավոր հաղորդումները հեռարձակվում էին շաբաթական չորս անգամ՝ [[երեքշաբթի]], [[հինգշաբթի]], [[շաբաթ]] և [[կիրակի]] օրերին՝ երկուական ժամով։ [[1957]] թվականի [[նոյեմբերի 7]]-ին հեռարձակվել է արտաստուդիական անդրանիկ հեռարձակումը։ Կարճ ժամանակում հեռուստատեսությունը դարձել է քաղաքային, մշակութային, գիտաճանաչողական, ուսուցողական և այլ ինֆորմացիայի կարևորագույն միջոց ([[1987 թվական]]ին հանրապետության ընտանիքների 93%-ը հեռուստացույց ուներ)։ [[1970 թվական]]ին շահագործման է հանձնվել Նորքի հեռուստատեսային համալիրը (հանրապետական հեռուստակենտրոն)։ Առաջին տեսագրումը կատարվել է [[1971 թվական]]ին։ [[1972 թվական]]ին գործարկվել է [[Երևան]]-[[Դոնի Ռոստով]] ռադիոռելեային գիծը, որով կենտրոնական հեռուստատեսությունը (ԿՀ) ընդունում էր հեռուստաընկերության հաղորդումները։ [[1973 թվական]]ից գործում է [[Նորք (հեռուստաալիք)|հեռուստաընկերության 2-րդ ծրագիրը]]։ [[1977 թվական]]ից ընդունվում էին ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ Գունավոր պատկերմամբ առաջին հաղորդումը հայկական հեռուստատեսությամբ տրվել է [[1971]] թ. [[մայիսի 1]]-ին։ [[1981 թվական]]ից հեռուստաընկերության հաղորդումները հեռարձակվում էին միայն գունավոր պատկերմամբ։ [[1987]] թվականի դրությամբ հանրապետության ռադիոռելեային գծերի երկարությունը կազմել էր [[1330]] կմ։ [[1987]] թվականին գործել են ԿՀ առաջին և երկրորդ, հեռուստաընկերության երկու ծրագրերը՝ 43,9 ժամ ընդհանուր տևողությամբ, որից հեռուստաընկերության հաղորդումները՝ 14 ժամ։ Հեռուստաընկերության առաջին ծրագրով տրվում էին ինֆորմացիոն հասարակական-քաղաքացիական, ուսուցողական, գեղարվեստական և մարզական հաղորդումներ։ Երկրորդ ծրագիրը նախատեսված էր [[Երևան]]ի և [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|դրա շրջակայքի]] համար։ [[1987 թվական]]ին հեռուստատեսային առնվազն մեկ ծրագիր ընդունելու հնարավորություն ուներ հանրապետության բնակչության 99%-ը։ Բնակչության 97%-ը ընդունել է ԿՀ առաջին ծրագրի, 84%-ը՝ ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ ՀՀ արտադրական-ստեղծագործական աշխատանքները կոորդինացնում էր ծրագրերի գլխավոր դիրեկցիան, որը միավորում էր հաղորդավարների, թողարկիչների, նկարիչների, հնչյունային ռեժիսորների, հեռուստատեսային օպերատորների, կինոցուցադրումների բաժնի և ֆիլմադարանի աշխատանքը։ ՀՀ ծրագրերի նյութերը պատրաստվել են պրոպագանդայի, ինֆորմացիայի, կոմունիստական «դաստիարակության», երիտասարդական, մանկապատանեկան, ուսուցողական և գիտահանրամատչելի, գրականության և արվեստի, դրամատիկական, երաժշտական, նամակների և սոցիոլոգիական ուսումնասիրությունների, ռուսերեն և խորհրդային այլ երկրների լեզուներով տրվող, Փոխանակային և ԿՀ ու համամիութենական ռադիոյի համար հաղորդումներ պատրաստող խմբագրությունները։ Պրոպագանդայի գլխավոր խմբագրության «Հրատապ էկրան», «Հեռուստատեսային պրեսկոնֆերանս», «Արձագանք», «Հնգամյակի սոցիալ-տնտեսական պրոբլեմները», «Պարենային ծրագիրը գործողության մեջ»,«Պատմվածքներ կոմունիստների մասին» հաղորդումներն ու հանդեսները մեծապես օժանդակում էին կուսակցական կազմակերպությունների պրոպագանդային։ Ինֆորմացիայի գլխավոր խմբագրության «Իրադարձություններ, երկրներ, պրոբլեմներ», «Կապիտալիզմն առանց դիմակի» հաղորդաշարերում մեկնաբանվում են միջազգային կյանքի, պատերազմի ու խաղաղության հարցեր, ըստ ամենայնի լուսաբանվում ԽՍՀՄ արտաքին քաղաքականությունը, խորհրդային գաղափարախոսության տեսանկյունից քննադատվում արևմտյան երկրների (ԱՄՆ, եվրոպական երկրներ) քաղաքականությունը։ Խորհրդային պետության ներքին և արտաքին քաղաքականության, խորհրդային ապրելակերպի պրոպագանդմանն էին ծառայում «Երաշխավորված է սահմանադրությամբ», «Սովետական ապրելակերպ», «Արվեստագետն ու ժամանակը», «Խոսք երիտասարդությանը», «Կարգապահությունն ու մենք», «Որակի գումարելիները», «Իմ հայրենիքը ԽՍՀՄ-ն է», «Ձայն խաղաղության», «Մոլորակին մաքուր երկինք» և այլ հաղորդաշարեր։ Աճող սերնդի կոմունիստական ոգով դաստիարակության նպատակին էին ուղղված «Խարույկ», «Արիության դասեր», «Անխախտ բարեկամություն», «Հետաքրքիր հանդիպումների ակումբ», «16-18» մանկական հանդեսները, «Մենք և երեխաները» հաղորդաշարը։ Նախադպրոցական տարիքի երեխաների համար գործել են [[Հայոց լեզու|հայոց]] և [[ռուսաց լեզու]]ների ուսուցման հաղորդաշարերը։ Առանձին հաղորդումներ էին նվիրվում սովետական ժողովուրդների գրականությանը, հայ ժողովրդի պատմությանը։ Գեղարվեստական հաղորդումներից լայն ճանաչում ունեն «Դրական կամուրջներ», «[[Մեր լեզուն, մեր խոսքը]]» (ՀԽՍՀ պետական մրցանակ, [[1985]]), «Բյուրակն», «Նորք», «Հայ երգի ակումբ», «Երաժշտական կյանք», «[[Երաժշտական Փոստարկղ]]» հանդեսները։ Պարբերաբար տրվել են ԽՍՀՄ պետությունների և [[սոցիալիստական ճամբար]]ի այլ երկրների երաժշտական ու գեղարվեստական կոլեկտիվների, անհայտ կատարողների ելույթներ։ [[1970 թվական]]ին ստեղծվել է հեռուստատեսային կինոնկարների «Երևան» ստուդիան, որը տարեկան նկարահանում ու մշակում էր միջինում շուրջ 320 ժ կինոժապավեն, որից 20-ը՝ 35 մմ։ Ստուդիայի թողարկած մի շարք կինոնկարներ միութենական փառատոների մրցանակակիրներ էին, իսկ «[[Ձորի Միրոն (ֆիլմ)|Ձորի Միրո]]», «Արամ Խաչատրյան», «[[Անուշ (ֆիլմ, 1983)|Անուշ]]» և «Քառյակ» ժապավեններն արժանացել էին հեռուստատեսային ֆիլմերի համամիութենական փառատոների գլխավոր մրցանակներին։ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետկոմի կողմը [[1957]] թ. հրատարակում է «Եթերում է Երևանը» (հայերեն և ռուսերեն) հեռուստատեսային հաղորդումների ծրագիր-տեղեկատուն։ === Անկախության շրջան === [[1990]]-ական թվականների սկզբում հեռուստատեսությունը համեմատաբար ազատվեց գրաքննությունից{{փաստ}}։ Հասարակական-քաղաքական հաղորդումներին զուգահեռ ավելացան և նոր ձևով ներկայացան ժամանցային հաղորդումները։ Մեծ մասսայականություն էր վայելում «Խճանկար» ծրագիրը, որը [[1990 թվական]]ի վերջին օրը ներկայացրեց «Ճամփորդություն դեպի [[1991 թվական]]» 24 ժամանոց հեռուստամարաթոնը։ Մեկ ամիս անց, [[1991]] թ. [[փետրվարի 19]]-ին ծնվեց նոր հաղորդաշար՝ «3-րդ ալիք»-ը, որի հիմնական ստեղծագործական խումբը հավաքվեց առաջին օրվանից. Արտակ Արզումանյան, Էլմիրա Արսենյան, [[Արտավազդ Եղոյան]], Վաչագան Ներսիսյան, [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]]։ [[1996 թվական]]ից Հ1-ը «Hot Bird» արբանյակից սկսեց հեռարձակվել [[Եվրոպա]]յում, [[Մերձավոր Արևելք]]ում և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում, իսկ [[2000 թվական]]ից նաև [[Հեռավոր Արևելք]]ում, [[Ավստրալիա]]յում, [[ԱՄՆ]]-ում և [[Կանադա]]յում։ [[1999 թվական]]ից Հայաստանի հեռուստատեսությունը սկսեց հեռարձակվել արբանյակային կապով, որն իրականացավ ՀՀ Կապի նախարարության և իտալական «[[:it:Telespazio TV|Տելեսպազիո]]» ընկերության միջև կնքված պայմանագրով։ Ներկայումս Հանրային Հեռուստաընկերության միջազգային «Հայաստան 1» արբանյակային հեռուստաալիքը հեռարձակվում է ողջ աշխարհում<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Ծածկույթ - Հանրային հեռուստաընկերություն]</ref>, իսկ ահա [[2000 թվական]]ից գործողության մեջ մտած նոր օրենքի համաձայն Ազգային հեռուստատեսությունը վերանվանվեց Հանրային հեռուստաընկերության՝ «Հ1» տարբերանշանով։ Այդ նույն թվականին գործողության մեջ մտած «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» [[ՀՀ օրենք]]ի համաձայն՝ Հանրային հեռուստաընկերությունը պարտավորվեց մինչև [[2005 թվական]]ի հունվարի 1-ը բոլոր հաղորդումները և ֆիլմերը եթեր հեռարձակել հայերենով։ Սկզբում թարգմանվեցին մուլտֆիլմերը, այնուհետև՝ հեռուստասերիալները։ [[2005]] թ. [[հուլիսի 7]]-ից 8-ը [[Դուբրովնիկ]]ում տեղի ունեցած [[Եվրոպական հեռարձակողների միություն|Եվրոպական հեռարձակողների միության]] 56-րդ գլխավոր համագումարում Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությունն ու [[Հայաստանի հանրային ռադիո|ռադիո]]ն դարձան Եվրոպական հեռարձակողների միության լիիրավ անդամ, որի արդյունքում [[2006 թվական]]ից Հայաստանը սկսեց մասնակցել [[Եվրատեսիլ]] երգի մրցույթին<ref>[http://www.1tv.am/hy/history/2005-2008 Հ1 - Պատմություն 2005-2008]</ref>։ 2001 թ․-ին Հանրային հեռուստաընկերության կողմից հիմնադրվեց [[Նոր ալիք (Հայաստան)|«Նոր ալիք»]] հեռուստաընկերությունը, որը ցուցադրում էր երաժշտական և ժամանցային հաղորդումներ։ [[2008]]-ին «Նոր ալիքը» լուծարվեց և նույն տարում ստեղծվեց Հանրային հեռուստաընկերության երկրորդ՝ «[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]]» հեռուստաալիքը, որը սակայն դադարեցրեց իր գործունեությունը [[2011]] թվականին, զիջելով իր եթերային ալիքը «[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]]» հեռուստաալիքին<ref>[http://www.azg.am/AM/2011012214 «ՇՈՂԱԿԱԹԸ» կհեռարձակվի «ԱՐԱՐԱՏԻ» հաճախականությամբ, «ԱՐԱՐԱՏԻ» ճակատագիրն էլ մշուշոտ է]</ref>։ [[2008 թվական]]ին նվազեցին, այնուհետև եթերից դուրս եկան մի շարք շոու ծրագրեր, որոնց փոխարինելու եկան հայրենական արտադրության ֆիլմերն ու հաղորդումները։ Սկսվեց գեղարվեստական և հեռուստաֆիլմերի արտադրության նոր փուլ։ [[2007 թվական]]ին [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Հեռուստաֆիլմերի «Երևան» ստուդիայում]] նկարահանվեց [[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|«Մի վախեցիր» 5 մասանոց ֆիլմը]] նվիրված [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան պատերազմին]], [[2009]]-ին՝ «[[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված աղավնի]]» գեղարվեստական ֆիլմը՝ [[Նար-Դոս]]ի [[Սպանված աղավնի (վիպակ)|համանուն վիպակ]]ի մոտիվներով, [[2010]]-ին հեռուստադիտողին ներկայացվեց [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]] [[Խաչագողի հիշատակարանը|«Խաչագողի հիշատակարանը» վեպ]]ի հիման վրա նկարահանված [[Խաչագողի հիշատակարանը (ֆիլմ)|համանուն վերնագրով և հինգ մասից բաղկացած հեռուստատեսային գեղարվեստական ֆիլմ]]ը, [[2011 թվական]]ին՝ «Արտիստը»՝ [[Շիրվանզադե]]ի [[Արտիստը (Շիրվանզադե)|համանուն պատմվածք]]ի հիման վրա։ Արտադրված առաջին հայկական սերիալներից էին «Որբեր» և «Աննա» սերիալները ([[2009]]), [[2013 թվական]]ին՝ «Մեր գյուղը», [[2014 թվական]]ին՝ «Շտապ օգնություն» սերիալները։ [[2015 թվական]]ին ցուցադրվեց [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|«Հատուկ բաժին»]] հեռուստասերիալը։ [[2010 թվական]]ից առ այսօր եթերում է «Երգ երգոց» երաժշտական նախագիծը, [[2013 թվական]]ին բացվեց «Հայադարան» գրական հաղորդաշարը։ Անցում կատարվեց [[Թվային հեռուստատեսություն|թվային հեռարձակման]]։ [[2014 թվական]]ին ձեռք բերվեց «Avid» ընկերության համակարգը, (որն հաջողությամբ աշխատում էր մի շարք հեռուuտաընկերություններում ([[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|ОРТ]], [[Ռոսիա 1|РТР]], [[BBC]], [[American Broadcasting Company|ABC]])` տեսասերվերներով, համալրող բաղադրիչներով, ինչպես նաև համակարգչային գրաֆիկայի ընձեռած լայն հնարավորություններով։ [[2015 թվական]]ին Հանրային հեռուստաընկերությունը [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն|Չինատանի Ժողովրդական Հանրապետության]] (ՉԺՀ) կառավարությունից ստացավ նոր՝ 10 տեսախցիկով զինված HD շարժական հեռուստատեսային կայան և HD արբանյակային հեռարձակման կայան։ Չինաստանի կառավարությունը Հանրային հեռուստաընկերությանը անհատույց տրամադրեց նաև թվային լրահավաք մեքենա։ Ներկայումս Հանրային հեռուստաընկերության եթերին կարելի է հետևել ինչպես անհատական համակարգիչներով, այնպես էլ [[Սմարթֆոն|բջջային հեռախոսներով]] և [[Պլանշետային համակարգիչ|պլանշետ]]ներով։ Ստեղծվել են հավելվածներ հանրաճանաչ «[[IOS]]» և «[[Android]]» համակարգերի համար, որոնք կարելի է ներբեռնել անվճար։ [[2016 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 13]]-ին մեկնարկեց Հանրային հեռուստաընկերության 60-րդ եթերաշրջանը, և նույն օրը անցում կատարվեց բարձր հստակության (HD որակի) հեռարձակման ինչպես մետրային, այնպես էլ արբանյակային հաճախականությունների համար։ == Աշխատակազմ == === Ղեկավարություն === Առաջին ալիքի գործադիր տնօրենն է Հովհաննես Մովսիսյանը ([[2020]] թ. [[նոյեմբեր]]ից)<ref>{{Cite web|url=https://yerevan.today/all/society/68796/hovhannes-movsisyany-nshanakvec-hanrayin-heroustaynkeroutyan-gortsadir-tnoren|title=Հովհաննես Մովսիսյանը նշանակվեց Հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն|last=Tatev|website=yerevan.today|language=hy-am|accessdate=2021 թ․ դեկտեմբերի 19}}</ref>։ Լրատվական բաժնի տնօրենը [[Պետրոս Ղազարյան]]ն է։ ==== Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության նախկին գործադիր տնօրեններ ==== * [[Ներսես Կագրամանով]] ([[1956]]-[[1960]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Մարատ Մարինոսյան]] ([[1956]]-[[1964]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության առաջին գեղարվեստական ղեկավար, իսկ [[1966]]-[[1971]] թթ.՝ հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Ջոն Կիրակոսյան]] ([[1966]]-[[1969]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * Մավր Դավթյան ([[1969]]-[[1970]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Ստեփան Պողոսյան]] ([[1970]]-[[1978]] - ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ, իսկ [[1978]]-[[1988]] թթ.՝ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Էմանվել Արաքսման-Մանուկյան]] ([[1988]]-[[1990]] - որպես ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]] ([[1990]]-[[1991]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Սամվել Գևորգյան (քաղաքական գործիչ)|Սամվել Գևորգյան]] ([[1991]]-[[1993]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Տիգրան Հակոբյան (լրագրող)|Տիգրան Հակոբյան]] ([[1993]]-[[1995]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Պերճ Ստեփանյան]] ([[1996]]-[[1997]]), * [[Համլետ Գասպարյան]] ([[1997]]-[[1998]]), * [[Տիգրան Նաղդալյան]] ([[1998]]-[[2000]]), * [[Արմեն Արզումանյան]] ([[2001]]-[[2010]], մինչ այդ՝ [[2000]]-[[2001]] թթ.-ին Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակար), * [[Գագիկ Բունիաթյան]] ([[2010]]-[[2013]]), * Մարգարիտա Գրիգորյան ([[2013]]-[[2020]])։ === Լրագրողներ և հաղորդավարներ === Հանրային հեռուստատեաընկերությունում տարբեր տարիների աշխատել են բազմաթիվ հայտնի լրագրողներ։ == Հաղորդումներ == === Լրատվական === * '''Լուրեր''' (նախկին անվանումներ՝ '''Շաբաթվա նորություններ''' ([[1957]]-[[1958]]), '''Նորություններ''' ([[1958]]-[[1975]]), '''Լրաբեր''' ([[1975]]-[[1998]]), '''Հայլուր''' ([[1991]] [[սեպտեմբեր]]-[[դեկտեմբեր]]` որպես այլընտրանքային լրատվություն, իսկ [[1998]]-[[2011]]՝ որպես լրատվական ծրագիր), '''Առաջին լրատվական''' ([[2011]]-[[2017]]), '''Օրակարգ''' ([[2017]]-[[2018]])), * '''«Մշակ» լուրեր''' (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[2008]]-[[2009]]), '''Ինդեքս''' (նախկին անվանումներ՝ '''Հայլուր Ինդեքս''' ([[2010]]-[[2011]]), '''Առաջին տնտեսական''' ([[2013]]-[[2017]]), '''Օրակարգ Ինդեքս''' ([[2017]]-[[2018]])) === Այլ հաղորդումներ === * Ագրո-TV (հաղորդման հեղինակ՝ Նելլի Սահակյան) * Խաչփողան (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Տաբուլա ռասա (հաղորդման վարող՝ Վահե Մկրտչյան) * Ինտերիեր (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Ավետիսյան) *Անիվների վրա (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Կինկոմ * Որակի նշան (հաղորդման վարողներ՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2001]]-[[2002]]), '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2002]]-[[2003]]), '''Կարինա Դանելյան''' ([[2010]])) * Մետեո-TV (հաղորդման վարողներ՝ '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2001]]-[[2005]]), [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2002]]-[[2004]])) *Չտեսնված կինո (հաղորդման վարող՝ Րաֆֆի Մովսիսյան) * Բաց նախագիծ (հաղորդման վարողներ՝ Թինա Խաչատրյան և [[Հրաչ Մուրադյան (հաղորդավար)|Հրաչ Մուրադյան]]) * Օտար խաղեր (հաղորդման վարողներ՝ '''Կարեն Ալիխանյան''', '''Նարինե Զախարյան''' ([[2005]]-[[2007]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2007]]-[[2008]])) * Աքլորականչ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Էկոհարթակ (հաղորդման վարող՝ Դավիթ Գրիգորյան) * Ազատ գոտի (հաղորդման վարողներ՝ [[Արտակ Վարդանյան (հաղորդավար, լրագրող)|Արտակ Վարդանյան]] ([[2011]]-[[2012]]), Էրիկ Անթառանյան ([[2012]]-[[2013]])) * Վարդապետը * Տեսանկյուն (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]], մինչ այդ հեռարձակվել է [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]] և [[TV5]]-ով) * Այլընտրանք * Այսօր իրականում (հաղորդման վարող՝ [[Պետրոս Ղազարյան]]) * Ֆրանկոֆոն Հայաստան * Լրագրողական մենամարտ * Վերադարձ դեպի ապագա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Տան մեծը (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Օրակարգից դուրս (հաղորդման վարող՝ Ագնեսա Խամոյան) *Հանրային օրակարգ (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]]) * Ճակատագրեր (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) *[[Սպասիր ինձ]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]] և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյան]]) * Հենց այսպես էլ ապրում ենք (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]]) * Առաջին տաղավար (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Ճակատագրեր․ օվկիանոսից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Հայաստանի համը (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Ուզում եմ դառնալ (հաղորդման վարող՝ Մերի Քոչարյան) * Եռանկյունի * Համի որակ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Կյանքը ափի մեջ (հաղորդման վարող՝ [[Լուիզա Ղամբարյան]]) * Հայն ու Հայաստանը (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * Մայրիկների ակումբ (հաղորդման վարող՝ Մերի Ներսիսյան) * Արտկանոն (հաղորդման վարող՝ [[Արամ Աբրահամյան (լրագրող)|Արամ Աբրահամյան]]) * Մասնագիտությունը՝ լրագրող (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) * Հանրալսարան * Մեր մեջ ասած (հաղորդման վարողներ՝ Արևիկ Ուդումյան, [[Կարինե Խոդիկյան]], [[Իրինա Դանիելյան]]) * Ճակատագրով՝ կին (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Ագրոժամ * Մենք և ժամանակը ([[Հայկ (կինոստուդիա)|«Հայկ» կինոստուդիայի]] հետ համատեղ, հաղորդման վարող՝ [[Ռուբեն Գևորգյանց]]) * Բարդ երկուշաբթի (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * IT մարդիկ (հաղորդման վարող՝ Նիկոլայ Հայրապետյան) * Մեր ժամանակների հերոսը * Խաղի կանոններ (հաղորդման վարող՝ Արմեն Սարգսյան) * Կեսգիշերն անց (հաղորդման վարողներ՝ [[Արթուր Բախտամյան]] և Հերմինե Ստեփանյան) * Նվիրյալները (հաղորդման վարող՝ [[Ցվետանա Պասկալևա]]) * Կապրենք, կտեսնենք ([[Հրաչուհի Ութմազյան]], Օվսաննա Սիմոնյան, [[Արթուր Ղուկասյան]], [[Արև Պետրոսյան]]) *Եթե բոլորը․․․ (հաղորդման վարողներ՝ Լիլիթ Մուրադյան և Վահե Խանամիրյան) *Չակերտներ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Խորհրդարանական շաբաթ * Հարցազրույց (հաղորդման վարողներ՝ [[Նվեր Մնացականյան]] ([[2011]]-[[2016]]), [[Պետրոս Ղազարյան]] ([[2019]]-ից)) * Կարծիք (հաղորդման վարողներ՝ [[Սերգո Երիցյան]] ([[1992-[[2003]]), [[Հրաչյա Պապինյան]] ([[2003]]-[[2011]])) * Ճառագայթ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է Համահայկական ալիքով) * Հրապարակում * Եվրոպական բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Օտար ամայի ճամփեքի վրա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Մերոնք (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Իմ իրավունքը (հաղորդման վարող՝ [[Արտյոմ Երկանյան]], իսկ դատը վարում էր [[Տիգրան Մուկուչյան]]ը, արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Դատաժամ (արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Հատուկ ռեպորտաժ (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կյանքը շարունակվում է * Հատուկ գոտի (հաղորդման վարող՝ Սուսան Սիմոնյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Հինգշաբթի (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * 15 օր (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * Հեռուստաօրագիր 1․12 * Մայրաքաղաք (հաղորդման վարող՝ [[Վարուժան Օլքինյան]]) * Երևան * Բարև (հաղորդման վարող՝ Վարդան Օնանյան) * Ոսկե դար * 360 աստիճան (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Հերիքյան]]) * Օրակարգ (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ [[Տիգրան Նաղդալյան]]) * Մեկ լուր * Մանրամասներ * Կեսգիշերային ճեպընթաց (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հինգերորդ անիվ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հայկական էկրան (հաղորդման վարող՝ [[Դավիթ Մուրադյան]]) * Հայաստանի Հանրապետության դեսպան (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայաստանի առեղծվածները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Աստղային WEEKEND (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Գայանե Հաջոյան) * Սիրո պատմություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Ավետիսյան (այլ կիրառումներ)|Կարեն Ավետիսյան]]) * Մշակութային հայացք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV-ով]] և Համահայկական ալիքով) * Պահանջարկ և առաջարկ (հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * [[Առողջություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) * Հինգերորդ անկյուն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], հետագայում հեռարձակվել է [[TV5]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]], հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) *[[Երջանկության մեխանիկան|Երջանկության մեխանիկա]] (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) *[[Գտնված երազ]] (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կնոջ հմայքի գաղտնիքը (հաղորդման վարող՝ Զառա Կարապետյան) * Անկախ տարիքից (հաղորդման վարող՝ Մերի Գրիգորյան) * Մեկ պատուհան * Մեդիա դիտորդ (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Գրիգորյան) * Եկեք հասկանանք (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) *Հույժ գաղտնի (հաղորդման վարող՝ Արմեն Ամիրյան) *Բառերից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ Հակինթ Բաղդասարյան) *Պատրաստենք միասին (հաղորդման վարող՝ Սարգիս Մկրտչյան) *«Այսօր» ամենօրյա քաղաքական հաղորդում (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևսով]], հաղորդման վարող՝ Հակոբ Ռուբինյան) *Բարև Էրգիր (հաղորդման վարող՝ [[Սամվել Թոփալյան]]) *«Ճանապարհ» և «Ճանապարհ. երազանքի հետքերով» (հաղորդման վարող՝ Րոֆֆի Պետրոսյան) === Ժամանցային === * Գուշակիր մեղեդին (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Նորաձևություն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Սիրարփի Ադամյան) * Երկու աստղ (հաղորդման վարողներ՝ [[Հրանտ Թոխատյան]] ([[2007]]), [[Շուշան Պետրոսյան]] ([[2007]], [[2009]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]] ([[2008]]), '''Աշոտ Լյուդվիգովիչ''' ([[2009]]), '''Մամիկոն Սիմոնյան''', '''Կարինա Դանելյան''' ([[2009]]-[[2010]]), ([[2011]])) * Երկու աստղ․ Օրագիր * Շաբաթ երեկո (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Աշոտ Ղազարյանը հրավիրում է (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Իմ տաղանդավոր ընտանիքը (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Ռուբիկոն (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ռուբիկոն + (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ոսկե սկավառակ * Ոսկե կլառնետ (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թոփ 10 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Արխիվ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հիթ-շքերթ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) * Բարի ախորժակ (հաղորդման վարողներ՝ '''Սեդրակ Դավիդյան (DJ Sedrag)''' ([[2000]]-[[2005]]), '''Սարգիս Մնոյան''' ([[2009]]-[[2010]])) * Ծիծաղի տուն (հաղորդման վարող՝ [[Արամայիս Սահակյան]]) * XXL (հաղորդման վարող՝ [[Գրիշա Աղախանյան|Գրիգոր Աղախանյան]]) * Երեկոյան կոկտեյլ (հաղորդումը հեռարձակվել է նաև [[Հայ TV|Հայ-TV]]-ով, հաղորդման վարողներ՝ [[Արմեն Պետրոսյան (Մենչ)]] և Գրիգոր Գասպարյան) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Քոմեդիով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով, [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * Թարսի պես (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * [[Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր (հայկական)|Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր]] (հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]]) * Մեր արխիվը (հաղորդման վարող՝ Մարատ Օրդյան) * Արվեստանոց * Դեպի կինո (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուիզա Ներսիսյան]] և [[Խորեն Լևոնյան]]) * [[Լավ երեկո]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Արամ MP3]] և [[Գարիկ Պապոյան]]) * Սիրո բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Ֆելիքս Խաչատրյան]]) * [[Հայաստան ջան]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Թեժ տասնյակ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Արման Մարգարյան''' ([[2002]]-[[2004]]), '''Էրիկ Անթառանյան''' ([[2004]]-[[2006]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2006]]-[[2007]]) [[Ավետ Բարսեղյան]], '''Շպռոտ''' ([[2007]]-[[2009]]) [[Արսեն Գրիգորյան (երգիչ, 1982)|Արսեն Գրիգորյան]] ([[2009]]-[[2010]])) * Թեժ տասնյակ․ Օրագիր * Կապիտալ շոու (հաղորդման վարող՝ Գրիգոր Գասպարյան) * Առավոտ լուսո (նախկին անվանումներ՝ '''Բարի լույս''', '''Առաջին ծրագիր''', '''Բարև, մենք ենք''') * Առաջին Ալիք սրճարան * Հայկական տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) * 100 տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *3-րդ ալիք. Ռետրո ( հաղորդման վարողներ՝ [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]], [[Արտավազդ Եղոյան]]) === Երաժշտական === * Երաժշտական փոստարկղ (հաղորդման վարող՝ [[Սուսաննա Շահինյան]]) * Երգ երգոց (հաղորդման վարող՝ [[Խորեն Լևոնյան]]) * Հայ երգի ակումբ (հաղորդման վարող՝ [[Քնարիկ Փիլոսյան]]) * Երաժշտական կյանք * Բենեֆիս (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուսինե Բադալյան]], [[Հակոբ Պապիկյան|Հակոբ Պապիկյան (Ժակ)]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2016]]-[[2017]])) * Ամենակարող երգիչ (հաղորդման վարողներ՝ Անի Քրիստի և [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Անփլագդ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Վինիլ (հաղորդման վարող՝ Արման Մարգարյան) * Ջազի ժամ (հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]]-ով, [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Երկիր Մեդիա]]-ով, հաղորդման վարող՝ [[Արմեն Թութունջյան]]) * Եվրատեսիլի օրագիր * Թոփ 50 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Կարինա Դանելյան) * Մեր ռետրոն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայկական էստրադա (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) *22։30 *22։30 ռետրո (հաղորդման վարողներ՝ Մարի Ավանեսյան, [[Արա Դեղտրիկյան]]) === Հումորային === * Այսպես էլ ապրում ենք *Ընտանյոք հանդերձ *Խմբագրություն․am *Ամուսնացածների լիգա * Տանդեմ === Մշակութային === * Արվեստը և իրականությունը (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * 8 1/2 (Ութ ու կես) (հաղորդման վարող՝ Զավեն Բոյաջյան) * Դեմքեր (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) * Կրկեսային ծրագիր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այսպես խոսեց (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայից հայ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ծագումով Հայեր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV-ով]]) * Տոհմածառ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երկիր Մեդիա]]-ով) * Հոբելյան (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այբ, բեն, գիմ (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Բոհեմ (հաղորդման վարող՝ Հարություն Ազարյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Դասական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ [[Էդուարդ Թոփչյան (դիրիժոր)|Էդուարդ Թոփչյան]]) * Մշակույթ և մշակութային գիտակցություն (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կինո և նորից կինո (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ Սեդա Սահակյան) * Հայադարան * Կաննի փառատոնի օրագիր * Փակ վարագույր (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Հոգևոր հայրենիք * Անծանոթ Հայաստան (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Բալայան]]) * Մատենադարան։ Ձեռագրերի գաղտնիքները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Արվեստն արվեստի համար (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կողք կողքի (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Հայրենեան (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կտոր մը Հայաստան * Հայաստանի ճամփեքով (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) === Սպորտային === * Ֆուտբոլային շաբաթ (հաղորդման վարող՝ [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյան]]) * Շախմատ 64 (հաղորդման վարող՝ [[Գագիկ Հովհաննիսյան]]) * Ֆուտբոլը Առաջինով (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) * Հայէքստրիմ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Սպորտ Գիլոյանի հետ (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Խաղից դուրս (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Հաղթանակ կերտողները *Շախմատի աշխարհ (հաղորդման վարող՝ Աղասի Ինանց) *Քո սպորտը === Ֆուտբոլային առաջնություններ === * [[Լա Լիգա|Լա լիգա]] ([[2004]]-[[2006]]) * [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈւԵՖԱ Չեմպիոնների լիգա]] ([[2006]]-[[2012]]) * [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) *[[Հայաստանի ֆուտբոլի առաջնություն]] ([[1996]]-[[2012]], [[2022]]-ից) === Փաստավավերագրական ֆիլմեր և հեռուստաֆիլմեր Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Ինչո՞ւ է աղմկում անցյալը (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայերը (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) *Ջավախք․ Լեռնեցիների օրրան (բաղկացած 9 մասից) *Անցյալը ներկա է (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) * Հավատի խորհրդավոր ուղին * Առաջին այրեր (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կյանքը սահմանին * Քաղաքը *Մենք ենք մեր հայերը (ցուցադրվել է [[1998]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[1999]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սիրո աստղ (ցուցադրվել է [[2003]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2004]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Ամանորի իրարանցում. Երկու աստղ (ցուցադրվել է [[2007]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-[[Ի|ի]] լույս [[2008]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) * Սկիզբ * Իմ գործը *Դեռ ցնցվող հիշողություն (նվիրված [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի 25-րդ տարելիցին, [[2013]] թ.) *Եվ թնդանոթները կլռեն *[[Էդուարդ Իսաբեկյան]]. Աշնանային նատյուրմորտ (նվիրված [[Էդուարդ Իսաբեկյան]]ի 100-րդ տարեդարձին) *57 կադր (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 57-րդ ամյակին, [[2013]] թ.) *Հանրային հեռուստաընկերություն 58 (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 58-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *[[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հայկական ռադիո]] 88 (նվիրված [[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հանրային ռադիոյի]] 88-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *Մամուլի օր - Ինֆորմացիայի կրիչի էվոլյուցիան *Ամանորը մեր անբաժան ընտանիքում (բաղկացած 2 մասից) *100-ամյա ճանապարհ *Արցախյան կոնյակի պատմությունը *Անավարտ թռիչքի պատմությունը ([[Անավարտ թռիչք (ֆիլմ)|«Անավարտ թռիչք»]] ֆիլմի մասին) *Մեր բասոն- Հենրիկ Ալավերդյան (նվիրված [[Հենրիկ Ալավերդյան]]ի 60-րդ տարեդարձին, [[1995]] թ.) *Մարդացնող մարդը (նվիրված [[Հրանտ Մաթևոսյան]]ի 80-րդ տարեդարձին) *Ուրվական. [[Հրայր Դժոխք]] *Ղարաբաղյան հակամարտությունը և Ռուսաստանը (բաղկացած 2 մասից) *Քառաթև հաղթանակ (նվիրված [[Շուշիի ազատագրում|Շուշիի ազատագրմանը]]) *Հավատարիմ արմատներին *Իմ ժամանակը․ [[Ռազմիկ Դավոյան]] (նվիրված [[Ռազմիկ Դավոյան]]ին) *Կյանքից երկար ձգվող սիմֆոնիա․ [[Արամ Ղարաբեկյան]] (նվիրված [[Արամ Ղարաբեկյան]]ի 60-րդ տարեդարձին) *Միայն ապրելը քիչ է (նվիրված [[Սիլվա Կապուտիկյան]]ին) *[[Էլվինա Մակարյան]]․ Լույսի և ստվերի ակորդ (նվիրված [[Էլվինա Մակարյան]]ի 65-րդ տարեդարձին) *Մուսալեռ․ Հարյուրամյակի հերոսամարտը *[[Վահագն Հովնանյան]] (նվիրված [[Վահագն Հովնանյան]]ի հիշատակին) *[[Ալբերտ Յավուրյան]]․ Մեկ սեր և ութ պատմություն (նվիրված [[Ալբերտ Յավուրյան]]ին) *[[Ավետիք Իսահակյան]]․ Վարպետը (նվիրված [[Ավետիք Իսահակյան|Ավետիք Իսհակյանին]]) *[[Հրաչյա Ներսիսյան]]․ Արտիստը (նվիրված [[Հրաչյա Ներսիսյան]]ին) *[[Վարդուհի Վարդերեսյան]]․ Հայ թատրոնի մեծ տիկինը (նվիրված [[Վարդուհի Վարդերեսյան]]ի հիշատակին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]] 30+40․ Հրաշագործի աշունը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *Իրական հեքիաթ *[[Օֆելյա Համբարձումյան]]․ Ժողովրդական երգերի հետքերով (նվիրված [[Օֆելյա Համբարձումյան]]ին) *Լինել [[Հրանտ Թոխատյան]] (նվիրված [[Հրանտ Թոխատյան]]ին) *Հայոց ուժը (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 24 ամյակին, [[2016]] թ.) *Եթե կյանքը լիներ ավելի երկար *Պղնձակոփ սիմֆոնիա *[[Վիլյամ Սարոյան]]․ Նրա սիրտը լեռներում է (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *[[Սամվել Մկրտչյան]]․ Բաբելոնյան դռներ բացողը *Արիա Վիտա․ մաեստրոյի կյանքի արիան ([[Գեղամ Գրիգորյան]]) (նվիրված [[Գեղամ Գրիգորյան]]ի հիշատակին) *[[Հարություն Կալենց]]․ Գունապատում (նվիրված [[Հարություն Կալենց]]ին) *Մերօրյա լեգենդը - Կոմանդոս (նվիրված [[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]ին) *[[Համո Սահյան]]․ Ես Հայաստանն եմ (նվիրված [[Համո Սահյան]]ին) *[[Ջիմ Թորոսյան]]․ Քարի հոգին (նվիրված [[Ջիմ Թորոսյան]]ին) *[[Հովհաննես Շիրազ]]․ Հավերժական սառույցների տակ ապրող սիրտը (նվիրված [[Հովհաննես Շիրազ]]ին) *Բեմից էկրան․ Մի ամբողջ կյանք *[[Վարդուհի Վարդանյան]]․ Անձայն մի երգ (նվիրված [[Վարդուհի Վարդանյան]]ին) *[[Կարեն Ջանիբեկյան]]․ Հոսանքին հակառակ (նվիրված [[Կարեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Երվանդ Մանարյան]]․ Ալամեզոն (նվիրված [[Երվանդ Մանարյան]]ին) *[[Սերո Խանզադյան]]-100․ Նա, ով հասկացավ քարերի լեզուն (նվիրված [[Սերո Խանզադյան]]ին) *[[Արմեն Խանդիկյան|Արմեն Խանդիիկյան]]․ Հոբելյան (նվիրված [[Արմեն Խանդիկյան]]ի 70-րդ տարեդարձին, [[2016]] թ.) *Անկախության քրոնիկոն (նվիրված [[Հայաստանի անկախության տոն|Հայաստանի անկախության]] 30 ամյակին, բաղկացած 6 մասից, [[1991]]-[[1996]] (առաջին մաս), [[1996]]-[[2001]] (երկրորդ մաս), [[2001]]-[[2006]] (երրորդ մաս), [[2006]]-[[2011]] (չորրորդ մաս), [[2011]]-[[2016]] (հինգերորդ մաս), [[2016]]-[[2021]] (վեցերորդ մաս)) *[[Արմեն Ջիգարխանյան|Զրույց Ջիգարխանյան]]ի հետ (նվիրված [[Արմեն Ջիգարխանյան]]ին) *Քաղաք քաղաքի տակ (նվիրված [[Երևանի մետրոպոլիտեն]]ի 35 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Էդմոնդ Քեոսայան]]․ Վերադարձի ուղի (նվիրված [[Էդմոնդ Քեոսայան]]ին) *[[Էդվարդ Միրզոյան]]․ Ինչ տալիս ես, դա է քոնը (նվիրված [[Էդվարդ Միրզոյան]]ին) *[[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ի աստղը (նվիրված [[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ին) *[[Ստեփան Շաքարյան]]․ Պե՞տք եմ ես ձեզ (նվիրված [[Ստեփան Շաքարյան]]ին) *[[Հովհաննես Զանազանյան]]․ № 10 (նվիրված [[Հովհաննես Զանազանյան]]ին) *[[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան]] + [[Նելլի Խերանյան|Նելլի]] = Սեր (նվիրված [[Նելլի Խերանյան]]ին և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյանին]]) *[[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]․ Չեմ հավատում (նվիրված [[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]) *Ճանապարհ դեպի Մալթա *[[Մակար Եկմալյան]]․ Պատարագ (նվիրված [[Մակար Եկմալյան]]ին) *[[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]․ Գիտության մեջ արտիստ (նվիրված [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]) *[[Սուրեն Ռշտունի]]․ Կես դար հեքիաթում (նվիրված [[Սուրեն Ռշտունի|Սուրեն Ռշտունուն]]) *Եթերային 60 ակնթարթ (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 60 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Գուրգեն Մելիքյան]]․ Սրտխփոց հանուն․․․ (նվիրված [[Գուրգեն Մելիքյան]]ին) *[[Արաքս Մանսուրյան]]․ Կռունկ, ուստի՞ կուգաս (նվիրված [[Արաքս Մանսուրյան]]ին) *[[Վերջալույս Միրիջանյան]]․ Աշնանային բնապատկեր (նվիրված [[Վերջալույս Միրիջանյան]]ին) *[[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]]. Առաջին ձայնասկավառակի շնորհանդես մենահամերգ *Հայոց բանակ-15 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 15 ամյակին, [[2007]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հատուկ նշանակության երգեր (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-16 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 16 ամյակին, [[2008]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-18 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 18 ամյակին, [[2010]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-20 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 20 ամյակին, [[2012]] թ.) *Հայոց բանակ-21 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 21 ամյակին, [[2013]] թ.) *Հայոց բանակ-25 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 25 ամյակին, [[2017]] թ.) *Պետրոս Շուժունյան․ Երաժշտական կամուրջներ (նվիրված կոմպոզիտոր Պետրոս Շուժունյանին) *[[Էդգար Էլբակյան]]․ Անավարտ միզանսցեն (նվիրված [[Էդգար Էլբակյան]]ին) *[[Չարենց]]․ Մի ճրագ մթում (նվիրված [[Եղիշե Չարենց]]ի 120-րդ տարեդարձին, [[2017]] թ.) *[[Արմեն Բուդաղյան]]․ Ուսուցիչը (նվիրված [[Արմեն Բուդաղյան]]ին) *Ապրիլից ապրիլ *[[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]․ Իմ խոսքը բալետն է․․․ (նվիրված [[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]) *[[Յուրի Երզնկյան]]․ Ճակատագրի դիմանկար (նվիրված [[Յուրի Երզնկյան]]ին) *Պատերազմի ու խաղաղության կռիվը (բաղկացած 2 մասից) *Գործ № 22/21. [[Սողոմոն Թեհլիրյան]] (նվիրված [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]ին) *[[Թաթուլ Կրպեյան]]․ Գետաշենի արծիվը (նվիրված [[Թաթուլ Կրպեյան]]ին) *Հանուն կյանքի *[[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]․ Հայ թատրոնի ժայռը (նվիրված [[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Համո Բեկնազարյան]]․ Իլուզիոն (նվիրված [[Համո Բեկնազարյան]]ին) *Ճանապարհ դեպի․․․[[Ֆրունզե Դովլաթյան]] (նվիրված [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ին) *Հաղթազանգ *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոնի մարդը (նվիրված [[Երվանդ Ղազանչյան]]ին) *[[Լևոն Թոքմաջյան]]․ Երգող քարեր (նվիրված [[Լևոն Թոքմաջյան]]ին) *[[Երվանդ Երզնկյան]]․ Երևանյան ակորդ (նվիրված [[Երվանդ Երզնկյան]]ին) *Անկախության խորհրդանշանները *Երազողները *Հովհաննես Խաչադուրյան․ [[Օհան Դուրյան]] (նվիրված [[Օհան Դուրյան]]ին) *[[Էդուարդ Մարգարով]]․ Գնդակի տիրակալը (նվիրված [[Էդուարդ Մարգարով]]ին) *[[Անտոն Աղայանց]] (նվիրված [[Անտոն Աղայանց]]ի հիշատակին, [[2017]] թ.) *Մայր թատրոնի մենախոսությունը *Մուսալեռից Այնճար *[[Լորիս Ճգնավորյան]]․ Ազատության ոգին (նվիրված [[Լորիս Ճգնավորյան]]ին) *[[Արթուր Թարխանյան]]․ Ապագայի ճարտարապետը (նվիրված [[Արթուր Թարխանյան]]ին) *Հնչեղ կին․ Տատյանա Բագրատովնա (նվիրված [[Տատյանա Հայրապետյան]]ին) *Թումանյան․ Եվ սիրտ, և կամք, և միտք (նվիրված [[Հովհաննես Թումանյան]]ին) *Իմ սփռված մեծ ընտանիք *Մանկության երկաթե ուղին *Մարզահամերգային համալիրի թռիչքը *[[Մարտիրոս Սարյան]]․ Լուսավորը (նվիրված [[Մարտիրոս Սարյան]]ին) *[[Ավետ Ավետիսյան]]․ Ազգային բեմի վարպետը (նվիրված [[Ավետ Ավետիսյան]]ին) *Պարույր Սևակ․ Խարույկ սառույցի վրա (նվիրված [[Պարույր Սևակ]]ին) *[[Գևորգ Բաշինջաղյան]]․ Արարատի պոետը (նվիրված [[Գևորգ Բաշինջաղյան]]ին) *[[Վահան Տերյան]]․ Վիհի եզերին (նվիրված [[Վահան Տերյան]]ին) *[[Զուլում Գրիգորյան]] (նվիրված [[Զուլում Գրիգորյան]]ին) *[[Վիկտոր Համբարձումյան]]․ Տիեզերք տիեզերքում (նվիրված [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ին) *[[Մինաս Ավետիսյան]]․ Իմ խիղճը իմ նկարներն են (նվիրված [[Մինաս Ավետիսյան]]ին) *Կինոթատրոն Մոսկվա․ Հնի ու նորի խաչմերուկում *[[Ռոբերտ Աբաջյան]] (նվիրված [[Ռոբերտ Աբաջյան]]ին) *Փոքրիկ երգիչը *Մարկ Պետրոսյան\\․ Հեռուստատեսության նվիրյալը (նվիրված [[Մարկ Պետրոսյան]]ին) *[[Էլմիրա Հեքեքյան]]․ Հեռուստատեսության պիոներներից (նվիրված [[Էլմիրա Հեքեքյան]]ին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]]․ Ապրելու ժամանակը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *[[Ակսել Բակունց]]․ Օ, Զանգեզուր, օ, Կյորես․․․(նվիրված [[Ակսել Բակունց]]ին) *[[Ալբերտ Մկրտչյան]]․ Մուշեղիչ (նվիրված [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյանին]]) *[[Կոմիտաս]]․ Հնչող, շնչող, կանչող ձայներ (նվիրված [[Կոմիտաս]]ին) *[[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]․ «Ոչ»-ի ու «Այո»-ի արանքում (նվիրված [[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]ին) *«Գնացքից դուրս» (Ֆիլմ ֆիլմի մասին) *«Գնացք № 1» (ցուցադրվել է [[2017]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2018]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *[[Հովհաննես Զարդարյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Զարդարյան]]ին) *[[Հրաչյա Սարուխան]]․ Կրկնաղերս (նվիրված [[Հրաչյա Սարուխան]]ին) *[[Սայաթ-Նովա]] (նվիրված [[Սայաթ-Նովա]]յին) *[[Արամո]]․ Միշտ Երևանցի (նվիրված [[Արամո]]յի 50-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Կարպ Խաչվանքյան․ Հայ Չապլինը (նվիրված [[Կարպ Խաչվանքյան]]ին) *Նաիրի *[[Արշիլ Գորկի]] (նվիրված [[Արշիլ Գորկի|Արշիլ Գորկուն]]) *[[Ստեփան Պողոսյան]]․ Արմատների ուժը (նվիրված [[Ստեփան Պողոսյան]]ին) *[[Վիլեն Գալստյան]]․ Բեմ տանող ուղին (նվիրված [[Վիլեն Գալստյան]]ին) *«Երևան իմ սեր» հիմնադրամ *[[Վիգեն Չալդրանյան]]ի ֆիլմերի ցուցադրություն *[[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]․ 55 նոտա օկտավայում (նվիրված կոմպոզիտոր [[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]ի 55-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Ալեքսանդր Թամանյան (նվիրված [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ին) *Արամ Խաչատրյան (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին) *Արմեն Էլբակյան․ Այս պիեսի հերոսը ես եմ (նվիրված [[Արմեն Էլբակյան]]ին) *Վիլյամ Սարոյան (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *Նուբայի ոչ նուբացի մարդասերները *Սոֆի․ Կին, որը պարում է (նվիրված [[Սոֆի Դևոյան]]ին) *Մաքուր Էներգիա․ Ամերիկյան փորձը *Նպատակը՝ ոչնչացում *Դերսիմ․ վերադարձող ինքնություն *[[Աննա Հեդվիգ Բյուլ|Աննա Հեյդվիգ Բյուլ]]․ Վերջին աղոթքը *Սիրիահայեր․ Նոր կյանքին ընդառաջ (Հակոբ Շահինյան) *Քամի *Հանճարեղության թեորեմը *[[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]․ Ժամանակի մերկապնակը (նվիրված [[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]) *Հայոց պետության վերածնունդը (նվիրված Հայաստանի առաջին հանրապետության 100 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2018]] թ.) *Վլադիլեն Բալյան․ Հոգուց (նվիրված [[Վլադիլեն Բալյան]]ին) *Ստեփան Մարտիրոսյան․ Օպերատորական հայացք (նվիրված [[Ստեփան Մարտիրոսյան]]ին) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Ալեքսեյ Գերման կրտսեր]] *Սալմաստից Թադե *[[Ազատ Գասպարյան]]․ Ճշմարտության մարդը (նվիրված [[Ազատ Գասպարյան]]ին) *[[Վահագն Հայրապետյան]]․ Joker (նվիրված [[Վահագն Հայրապետյան]]ին) *Հրանտ Դինք․ 1 500 000 + 1 (նվիրված [[Հրանտ Դինք]]ին) *Վազգեն Ասատրյան․ Դո մաժոր (նվիրված բաս-կիթառահար Վազգեն Ասատրյանի 60-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Դեպի Մանկական Եվրատեսիլ 2018 *Գևորգ Էմին (նվիրված [[Գևորգ Էմին]]ին) *Ազնավուր (կենսագրություն) (նվիրված [[Շառլ Ազնավուր]]ի հիշատակին) *Ֆելիքս (նվիրված [[Ֆելիքս Եղիազարյան]]ին) *[[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջին]] (նվիրված [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջինին]]) *[[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]․ Ձկնորսների կողքին ապրող վավերագրողը (նվիրված [[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]) *Յար, արի Գյումրի *L.E.V.O.N *Միշտ Մոնթե (նվիրված [[Մոնթե Մելքոնյան]]ին) *[[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]․ Էկստրապոլյացիա (նվիրված [[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]) *Լևոն Խեչումյան․ Մտորումներ *[[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյան]]․ Կյանք կրկեսի մեջ (նվիրված [[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյանին]]) *Համլետ Ղուշչյան․ 45 տարի հեռուստատեսությունում (նվիրված Համլետ Ղուշչյանին) *[[Հովհաննես Չեքիջյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Չեքիջյան]]ին) *Ավրորա մրցանակի ազդեցությունը *Զրույց [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ի հետ *Պոլիտեխ *Երևանի վերջին առաջին քարտուղարը՝ Միխայիլ Մինասբեկյան (նվիրված [[Միխայիլ Մինասբեկյան]]ին) *Ժամանակի բեկորները *[[Թովմաս Պողոսյան]]․ Երգի ակունքը *Սերը *Խոսում է Երևանը *Ռաֆոն (նվիրված [[Ռաֆայել Իսրայելյան]]ին) *Վենետիկի հայագիտական դասընթաց *Մարդասիրական առաքելություն Սիրիայի արաբական հանրապետությունում *[[Նարեկ Դուրյան]]․ Երևանցին Փարիզից *Դեպի Եվրատեսիլ 2019 *Արմեն Խոստիկյան․ Կոչումով կատակերգու (նվիրված [[Արմեն Խոստիկյան]]ին) *Արամը (նվիրված [[Արամ Մանուկյան (ռազմական, պետական գործիչ)|Արամ Մանուկյանին]]) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Վլադիմիր Պոզներ]] *Երկաթյա Տիգրան․ [[Տիգրան Պետրոսյան]] *Մոհիկանը․ [[Ստեփան Շաքարյան]] *Մուտքը՝ ներսի կողմից *Գործ № 00578 *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոն, ուրիշ ոչինչ *[[Արտո Թունջբոյաջյան|Արտո]] 1/2 *Վարդապետը (նվիրված [[Կոմիտաս]]ի 150 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2019]] թ.) *[[Մելիք Մավիսակալյան]]․ Հարմոնիա *[[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]] 70 (նվիրված [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]]) *Հաղթենք ապրելով․ [[Գևորգ Էմին]] *[[Ներսես Հովհաննիսյան]]․ Ծնունդով Հայֆիլմից *Ինձ բացակա չդնեք․ [[Սոս Սարգսյան]] *[[Վահագն Տեր-Հակոբյան]]․ Օպերատորը կադրում *[[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյան]] 115 (նվիրված [[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյանին]]) *Իմ երազանքի ճանապարհը *Վարպետի կինոն *Ես ու [[Նիկոլայ Ծատուրյան]]ը *[[Կառլեն Եսայան]] *Չվերթ № 1 (ցուցադրվել է [[2019]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2020]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սեր ճառագող թատրոնը *[[Արմեն Տիգրանյան (երգահան)|Արմեն Տիգրանյան]]․ Երազանք իրականացնողը *Ռադիոյի ձայնը *Սահմաններ *Արամ Խաչատրյան․ Արվեստագետ քաղաքացին (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին, բաղկացած 4 մասից, [[1985]] թ.) *Վիլեն Զաքարյան․ Նորարարը (նվիրված [[Վիլեն Զախարյան|Վիգեն Զաքարյանին]]) *[[Արտեմի Այվազյան]]․ Ձեզ համար եմ հորինել *[[Մարտին Վարդազարյան]]․ Շնորհակալ եմ *Երջանկատուն *Հանդիպում․ [[Յուրի Դավթյան]] *[[Յուրի Դավթյան]] [[1929]]-[[2020]] *Մի ճակատագրի լիբրետո․ [[Էդգար Հովհաննիսյան]] *Մալխաս (նվիրված [[Լևոն Մալխասյան]]ին) *Ինքնության պահապանները *Մի ֆիլմի պատմություն․ Անատոլիական պատմություն === Ուսուցողական և ինտելեկտուալ հաղորդումներ === *Հանրային դաս *Բաց դաս *Բոնուս (մինչ այդ հաղարդումը ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Մեսրոպ Առաքելյան''' ([[2003]]-[[2005]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2005]]-[[2008]])) *Մենք գիտենք, որ դու գիտես (հաղարդման վարող Մամիկոն Սիմոնյան) *Մեր լեզուն մեր խոսքը (հետագայում ցուցադրվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, այժմ հեռարձակվում է USArmenia TV-ով և Նոր Հայաստանով, հաղորդման վարող՝ [[Արտեմ Սարգսյան (լեզվաբան)|Արտեմ Սարգսյան]]) *[[Դու գիտես]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *Գերազանցիկը (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *[[Հայ-Q]] (հաղարդման վարող [[Արման Աբովյան]]) === Մանկական հաղորդումներ === * Արևիկ (ցուցադրվել է նաև [[Արմենակոբ]]ով, հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Արևներ (ցուցադրվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Գժուկ (ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Դո Ռե Մի (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ժուկով ժամանակով (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով և Նոր Հայաստանով) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կենգուռու * Մանկական լիգա * Տուտտի Ֆրուտի * Տուն տունիկ *Մոլորակ № 612 *Ինչուների մոլորակ *Ուչիկ բուչիկ === Ռազմական հաղորդումներ === * Զինուժ * 02 * Մարտիկ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Զրույցներ պատերազմի մասին (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Իմ բանակը * Առաջին գիծ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Հատուկ ջոկատ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) === Հեռուստասերիալներ Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Երևակայական խաղ կամ Ֆորդ ([[1998]] թ.) * Հանուն սիրո * Քաղցր կյանք * Կյանքի կարուսել (հետագայում հեռուստասերիալը ցուցադրվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) *[[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|Մի վախեցիր]] (HK Productions-ի և [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Երևան ստուդիայի]] հետ համատեղ) * Աննա *Որբերը * Գեներալի աղջիկը * Հրեշտակների դպրոցը * Լքյալները * [[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված Աղավնի]] * 3 ընկեր * Մեր գյուղը * ԱԻՆ 911 * Շտապ օգնություն 3D * [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|Հատուկ բաժին]] (Arriva films-ի հետ համատեղ) * Անատոլիական պատմություն * Ճակատագրի պատասխանը * Հանդիպման վայր * Փողոցի շներ * Թողություն * Բալենի (ըստ [[Շահեն Թաթիկյան]]ի «Ապրեցեք երկար» համանուն վեպի մոտիվներով) * Բացիր աչքերդ * Ծղրիդի երգը (ըստ [[Գրիգոր Բալասանյան (արձակագիր)|Գրիգոր Բալասանյանի]] «Պատուհանի տակ ծղրիդն է երգում» համանուն վեպի մոտիվներով) * Քաոս (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * Շահմարի առեղծվածը (ըստ [[Մկրտիչ Սարգսյան]]ի [[Շահմարի առեղծվածը|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Ժիրայր Գլենց (ըստ [[Մկրտիչ Արմեն]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * [[Վերջին ուսուցիչը (սերիալ)|Վերջին ուսուցիչը]] (ըստ [[Վարդգես Պետրոսյան]]ի [[Վերջին ուսուցիչը (վիպակ)|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Պատվի համար (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) === Լատինոամերիկյան և ամերիկյան հեռուստասերիալներ հայերեն թարգմանությամբ === * Իմ երկրորդ մայրը * [[Բաբելոնի աշտարակը (սերիալ)|Բաբելոնի աշտարակը]] * [[Կյանքը սեր է]] * Նոր կյանք * Իզաբելլա * [[Կորուսյալները (հեռուստասերիալ)|Կորուսյալները]] *[[Գերբնական (հեռուստասերիալ)|Գերբնականը]] * [[Անգին զարդը (հեռուստասերիալ)|Անգին զարդը]] * [[Ժամանակից դուրս|Ժամանակի միջով]] * Վրեժը * Սոֆյա տուր ինձ ժամանակ * Գնչուհիներ * [[Տիկին պետքարտուղար]] *[[Լավ բժիշկը (հեռուստասերիալ)|Լավ բժիշկը]] ===Փառատոններ և մրցանակաբաշխություններ=== * Կռունկ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ|Մանկական Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2007 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2008 * Թոփ 2009 * Թոփ 2010 * Թոփ 2011 * Թոփ 2012 == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Logo of the First channel of Armenian Television (1993-1994).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիքի տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1993]]-[[1994]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Television logo (1994-1995).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1994]]-[[1995]] թթ.-ին) Պատկեր:Logo of the State Television of Armenia (1996-1997).svg|Հայաստանի պետական հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1996]]-[[1997]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2003]]-[[2013]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Public TV logo.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2016]]-[[2021]] թթ․-ին) </gallery> ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://www.1tv.am/ Առաջին ալիքի կայքը] *[https://www.facebook.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ֆեյսբուքում] *[https://twitter.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Թվիթերում] *[https://www.instagram.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ինստագրամում] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:1955 հիմնադրումներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրային Հեռուստաընկերություն]] 6ju17h4v6le2na6r4gtnfy0w7ipa05v 8485514 8485513 2022-08-08T19:59:26Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_State_Television_of_Armenia_(1996-1997).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an ar wikitext text/x-wiki {{Այլ|Առաջին ալիք (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | անվանում = | տեսակ = հեռուստաընկերություն | ոճ = ՊՓԲԸ | հիմնադիր = [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ]] | վայր-քաղաք = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]<br />{{դրոշ|Երևան}}[[Երևան]] | վայր-երկիր = Նորք, Գարեգին Հովսեփյանի 26 | վայր = | սպասարկվող տարածք = {{ARM}}<br>{{NKR}}<br>[[File:Newworldmap.svg|22px]] միջազգային<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Հ1 արբանյակային հեռարձակում]</ref> | արդյունաբերություն = | արտադրանք = մեդիա | ծառայություններ = [[հեռուստատեսություն]], [[կայք]]եր | հասույթ = | զուտ շահույթ = 3,448,664,000 ֏ ([[2015]])<ref>[http://www.1tv.am/files/1/51/2015%20թ․%20ֆինանսական%20հաշվետվություններ%20անկախ%20աուդիտորի%20եզրակացությամբ.pdf 2015 թ․ ֆինանսական հաշվետվություններ անկախ աուդիտորի եզրակացությամբ]</ref> | աշխատողների թիվ = | parent = | ստորաբաժանումներ = Առաջին ալիք<br />Համահայկական ալիք | դուստր ընկերություններ = | սեփականատեր = [[Հայաստանի Կառավարություն]] | ընկերության կարգախոս = [[Առաջին]]ը [[1956 թվական]]ից |պատկերանիշ= |չափ= |box_width=20 |imagesize=180 |նախկին անվանում=|անուն=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|նախկին='''Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագիր''' ([[1956]]-[[1991]]),<br />'''Հայկական հեռուստատեսություն''' ([[1991]]-[[1993]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիք''' ([[1993]]-[[1994]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսություն''' ([[1994]]-[[1996]]),<br />'''Հայաստանի պետական հեռուստատեսություն''' ([[1996]]-[[1997]]),<br /> '''Հայաստանի ազգային հեռուստատեսություն''' ([[1997]]-[[2001]]),<br />'''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ([[2001]]-ներկա) |ընկերության անվանում=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն |հիմնադրված է=[[սեպտեմբերի 5]], [[1955]] <br />(հիմնադրման տարեթիվ)<br />[[նոյեմբերի 29]], [[1956]]<br />(եթերի սկիզբ) |երկիր={{ARM}} |color=#DCDCDC |գույն=#DCDCDC |գլխավոր անձինք='''Հովհաննես Մովսիսյան''' (գործադիր տնօրեն)|տարբերանշան= }} '''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ('''Հ1''') նաև հայտնի է որպես՝ '''Առաջին ալիք''', հայկական պետական հանրային հեռուստատեսություն։ Հիմնադրվել է [[1955 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 5]]-ին։ ==Պատմություն== === Խորհրդային տարիներ === Հայաստանի հեռուստատեսությունը հիմնվել է [[1955]] թ. [[սեպտեմբերի 5]]-ին [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ|ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդ]]ի որոշմամբ։ Առաջին եթերը կայացավ [[1956 թվական]]ի [[նոյեմբերի 29]]-ին։ Կանոնավոր հաղորդումները հեռարձակվում էին շաբաթական չորս անգամ՝ [[երեքշաբթի]], [[հինգշաբթի]], [[շաբաթ]] և [[կիրակի]] օրերին՝ երկուական ժամով։ [[1957]] թվականի [[նոյեմբերի 7]]-ին հեռարձակվել է արտաստուդիական անդրանիկ հեռարձակումը։ Կարճ ժամանակում հեռուստատեսությունը դարձել է քաղաքային, մշակութային, գիտաճանաչողական, ուսուցողական և այլ ինֆորմացիայի կարևորագույն միջոց ([[1987 թվական]]ին հանրապետության ընտանիքների 93%-ը հեռուստացույց ուներ)։ [[1970 թվական]]ին շահագործման է հանձնվել Նորքի հեռուստատեսային համալիրը (հանրապետական հեռուստակենտրոն)։ Առաջին տեսագրումը կատարվել է [[1971 թվական]]ին։ [[1972 թվական]]ին գործարկվել է [[Երևան]]-[[Դոնի Ռոստով]] ռադիոռելեային գիծը, որով կենտրոնական հեռուստատեսությունը (ԿՀ) ընդունում էր հեռուստաընկերության հաղորդումները։ [[1973 թվական]]ից գործում է [[Նորք (հեռուստաալիք)|հեռուստաընկերության 2-րդ ծրագիրը]]։ [[1977 թվական]]ից ընդունվում էին ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ Գունավոր պատկերմամբ առաջին հաղորդումը հայկական հեռուստատեսությամբ տրվել է [[1971]] թ. [[մայիսի 1]]-ին։ [[1981 թվական]]ից հեռուստաընկերության հաղորդումները հեռարձակվում էին միայն գունավոր պատկերմամբ։ [[1987]] թվականի դրությամբ հանրապետության ռադիոռելեային գծերի երկարությունը կազմել էր [[1330]] կմ։ [[1987]] թվականին գործել են ԿՀ առաջին և երկրորդ, հեռուստաընկերության երկու ծրագրերը՝ 43,9 ժամ ընդհանուր տևողությամբ, որից հեռուստաընկերության հաղորդումները՝ 14 ժամ։ Հեռուստաընկերության առաջին ծրագրով տրվում էին ինֆորմացիոն հասարակական-քաղաքացիական, ուսուցողական, գեղարվեստական և մարզական հաղորդումներ։ Երկրորդ ծրագիրը նախատեսված էր [[Երևան]]ի և [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|դրա շրջակայքի]] համար։ [[1987 թվական]]ին հեռուստատեսային առնվազն մեկ ծրագիր ընդունելու հնարավորություն ուներ հանրապետության բնակչության 99%-ը։ Բնակչության 97%-ը ընդունել է ԿՀ առաջին ծրագրի, 84%-ը՝ ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ ՀՀ արտադրական-ստեղծագործական աշխատանքները կոորդինացնում էր ծրագրերի գլխավոր դիրեկցիան, որը միավորում էր հաղորդավարների, թողարկիչների, նկարիչների, հնչյունային ռեժիսորների, հեռուստատեսային օպերատորների, կինոցուցադրումների բաժնի և ֆիլմադարանի աշխատանքը։ ՀՀ ծրագրերի նյութերը պատրաստվել են պրոպագանդայի, ինֆորմացիայի, կոմունիստական «դաստիարակության», երիտասարդական, մանկապատանեկան, ուսուցողական և գիտահանրամատչելի, գրականության և արվեստի, դրամատիկական, երաժշտական, նամակների և սոցիոլոգիական ուսումնասիրությունների, ռուսերեն և խորհրդային այլ երկրների լեզուներով տրվող, Փոխանակային և ԿՀ ու համամիութենական ռադիոյի համար հաղորդումներ պատրաստող խմբագրությունները։ Պրոպագանդայի գլխավոր խմբագրության «Հրատապ էկրան», «Հեռուստատեսային պրեսկոնֆերանս», «Արձագանք», «Հնգամյակի սոցիալ-տնտեսական պրոբլեմները», «Պարենային ծրագիրը գործողության մեջ»,«Պատմվածքներ կոմունիստների մասին» հաղորդումներն ու հանդեսները մեծապես օժանդակում էին կուսակցական կազմակերպությունների պրոպագանդային։ Ինֆորմացիայի գլխավոր խմբագրության «Իրադարձություններ, երկրներ, պրոբլեմներ», «Կապիտալիզմն առանց դիմակի» հաղորդաշարերում մեկնաբանվում են միջազգային կյանքի, պատերազմի ու խաղաղության հարցեր, ըստ ամենայնի լուսաբանվում ԽՍՀՄ արտաքին քաղաքականությունը, խորհրդային գաղափարախոսության տեսանկյունից քննադատվում արևմտյան երկրների (ԱՄՆ, եվրոպական երկրներ) քաղաքականությունը։ Խորհրդային պետության ներքին և արտաքին քաղաքականության, խորհրդային ապրելակերպի պրոպագանդմանն էին ծառայում «Երաշխավորված է սահմանադրությամբ», «Սովետական ապրելակերպ», «Արվեստագետն ու ժամանակը», «Խոսք երիտասարդությանը», «Կարգապահությունն ու մենք», «Որակի գումարելիները», «Իմ հայրենիքը ԽՍՀՄ-ն է», «Ձայն խաղաղության», «Մոլորակին մաքուր երկինք» և այլ հաղորդաշարեր։ Աճող սերնդի կոմունիստական ոգով դաստիարակության նպատակին էին ուղղված «Խարույկ», «Արիության դասեր», «Անխախտ բարեկամություն», «Հետաքրքիր հանդիպումների ակումբ», «16-18» մանկական հանդեսները, «Մենք և երեխաները» հաղորդաշարը։ Նախադպրոցական տարիքի երեխաների համար գործել են [[Հայոց լեզու|հայոց]] և [[ռուսաց լեզու]]ների ուսուցման հաղորդաշարերը։ Առանձին հաղորդումներ էին նվիրվում սովետական ժողովուրդների գրականությանը, հայ ժողովրդի պատմությանը։ Գեղարվեստական հաղորդումներից լայն ճանաչում ունեն «Դրական կամուրջներ», «[[Մեր լեզուն, մեր խոսքը]]» (ՀԽՍՀ պետական մրցանակ, [[1985]]), «Բյուրակն», «Նորք», «Հայ երգի ակումբ», «Երաժշտական կյանք», «[[Երաժշտական Փոստարկղ]]» հանդեսները։ Պարբերաբար տրվել են ԽՍՀՄ պետությունների և [[սոցիալիստական ճամբար]]ի այլ երկրների երաժշտական ու գեղարվեստական կոլեկտիվների, անհայտ կատարողների ելույթներ։ [[1970 թվական]]ին ստեղծվել է հեռուստատեսային կինոնկարների «Երևան» ստուդիան, որը տարեկան նկարահանում ու մշակում էր միջինում շուրջ 320 ժ կինոժապավեն, որից 20-ը՝ 35 մմ։ Ստուդիայի թողարկած մի շարք կինոնկարներ միութենական փառատոների մրցանակակիրներ էին, իսկ «[[Ձորի Միրոն (ֆիլմ)|Ձորի Միրո]]», «Արամ Խաչատրյան», «[[Անուշ (ֆիլմ, 1983)|Անուշ]]» և «Քառյակ» ժապավեններն արժանացել էին հեռուստատեսային ֆիլմերի համամիութենական փառատոների գլխավոր մրցանակներին։ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետկոմի կողմը [[1957]] թ. հրատարակում է «Եթերում է Երևանը» (հայերեն և ռուսերեն) հեռուստատեսային հաղորդումների ծրագիր-տեղեկատուն։ === Անկախության շրջան === [[1990]]-ական թվականների սկզբում հեռուստատեսությունը համեմատաբար ազատվեց գրաքննությունից{{փաստ}}։ Հասարակական-քաղաքական հաղորդումներին զուգահեռ ավելացան և նոր ձևով ներկայացան ժամանցային հաղորդումները։ Մեծ մասսայականություն էր վայելում «Խճանկար» ծրագիրը, որը [[1990 թվական]]ի վերջին օրը ներկայացրեց «Ճամփորդություն դեպի [[1991 թվական]]» 24 ժամանոց հեռուստամարաթոնը։ Մեկ ամիս անց, [[1991]] թ. [[փետրվարի 19]]-ին ծնվեց նոր հաղորդաշար՝ «3-րդ ալիք»-ը, որի հիմնական ստեղծագործական խումբը հավաքվեց առաջին օրվանից. Արտակ Արզումանյան, Էլմիրա Արսենյան, [[Արտավազդ Եղոյան]], Վաչագան Ներսիսյան, [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]]։ [[1996 թվական]]ից Հ1-ը «Hot Bird» արբանյակից սկսեց հեռարձակվել [[Եվրոպա]]յում, [[Մերձավոր Արևելք]]ում և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում, իսկ [[2000 թվական]]ից նաև [[Հեռավոր Արևելք]]ում, [[Ավստրալիա]]յում, [[ԱՄՆ]]-ում և [[Կանադա]]յում։ [[1999 թվական]]ից Հայաստանի հեռուստատեսությունը սկսեց հեռարձակվել արբանյակային կապով, որն իրականացավ ՀՀ Կապի նախարարության և իտալական «[[:it:Telespazio TV|Տելեսպազիո]]» ընկերության միջև կնքված պայմանագրով։ Ներկայումս Հանրային Հեռուստաընկերության միջազգային «Հայաստան 1» արբանյակային հեռուստաալիքը հեռարձակվում է ողջ աշխարհում<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Ծածկույթ - Հանրային հեռուստաընկերություն]</ref>, իսկ ահա [[2000 թվական]]ից գործողության մեջ մտած նոր օրենքի համաձայն Ազգային հեռուստատեսությունը վերանվանվեց Հանրային հեռուստաընկերության՝ «Հ1» տարբերանշանով։ Այդ նույն թվականին գործողության մեջ մտած «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» [[ՀՀ օրենք]]ի համաձայն՝ Հանրային հեռուստաընկերությունը պարտավորվեց մինչև [[2005 թվական]]ի հունվարի 1-ը բոլոր հաղորդումները և ֆիլմերը եթեր հեռարձակել հայերենով։ Սկզբում թարգմանվեցին մուլտֆիլմերը, այնուհետև՝ հեռուստասերիալները։ [[2005]] թ. [[հուլիսի 7]]-ից 8-ը [[Դուբրովնիկ]]ում տեղի ունեցած [[Եվրոպական հեռարձակողների միություն|Եվրոպական հեռարձակողների միության]] 56-րդ գլխավոր համագումարում Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությունն ու [[Հայաստանի հանրային ռադիո|ռադիո]]ն դարձան Եվրոպական հեռարձակողների միության լիիրավ անդամ, որի արդյունքում [[2006 թվական]]ից Հայաստանը սկսեց մասնակցել [[Եվրատեսիլ]] երգի մրցույթին<ref>[http://www.1tv.am/hy/history/2005-2008 Հ1 - Պատմություն 2005-2008]</ref>։ 2001 թ․-ին Հանրային հեռուստաընկերության կողմից հիմնադրվեց [[Նոր ալիք (Հայաստան)|«Նոր ալիք»]] հեռուստաընկերությունը, որը ցուցադրում էր երաժշտական և ժամանցային հաղորդումներ։ [[2008]]-ին «Նոր ալիքը» լուծարվեց և նույն տարում ստեղծվեց Հանրային հեռուստաընկերության երկրորդ՝ «[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]]» հեռուստաալիքը, որը սակայն դադարեցրեց իր գործունեությունը [[2011]] թվականին, զիջելով իր եթերային ալիքը «[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]]» հեռուստաալիքին<ref>[http://www.azg.am/AM/2011012214 «ՇՈՂԱԿԱԹԸ» կհեռարձակվի «ԱՐԱՐԱՏԻ» հաճախականությամբ, «ԱՐԱՐԱՏԻ» ճակատագիրն էլ մշուշոտ է]</ref>։ [[2008 թվական]]ին նվազեցին, այնուհետև եթերից դուրս եկան մի շարք շոու ծրագրեր, որոնց փոխարինելու եկան հայրենական արտադրության ֆիլմերն ու հաղորդումները։ Սկսվեց գեղարվեստական և հեռուստաֆիլմերի արտադրության նոր փուլ։ [[2007 թվական]]ին [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Հեռուստաֆիլմերի «Երևան» ստուդիայում]] նկարահանվեց [[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|«Մի վախեցիր» 5 մասանոց ֆիլմը]] նվիրված [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան պատերազմին]], [[2009]]-ին՝ «[[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված աղավնի]]» գեղարվեստական ֆիլմը՝ [[Նար-Դոս]]ի [[Սպանված աղավնի (վիպակ)|համանուն վիպակ]]ի մոտիվներով, [[2010]]-ին հեռուստադիտողին ներկայացվեց [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]] [[Խաչագողի հիշատակարանը|«Խաչագողի հիշատակարանը» վեպ]]ի հիման վրա նկարահանված [[Խաչագողի հիշատակարանը (ֆիլմ)|համանուն վերնագրով և հինգ մասից բաղկացած հեռուստատեսային գեղարվեստական ֆիլմ]]ը, [[2011 թվական]]ին՝ «Արտիստը»՝ [[Շիրվանզադե]]ի [[Արտիստը (Շիրվանզադե)|համանուն պատմվածք]]ի հիման վրա։ Արտադրված առաջին հայկական սերիալներից էին «Որբեր» և «Աննա» սերիալները ([[2009]]), [[2013 թվական]]ին՝ «Մեր գյուղը», [[2014 թվական]]ին՝ «Շտապ օգնություն» սերիալները։ [[2015 թվական]]ին ցուցադրվեց [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|«Հատուկ բաժին»]] հեռուստասերիալը։ [[2010 թվական]]ից առ այսօր եթերում է «Երգ երգոց» երաժշտական նախագիծը, [[2013 թվական]]ին բացվեց «Հայադարան» գրական հաղորդաշարը։ Անցում կատարվեց [[Թվային հեռուստատեսություն|թվային հեռարձակման]]։ [[2014 թվական]]ին ձեռք բերվեց «Avid» ընկերության համակարգը, (որն հաջողությամբ աշխատում էր մի շարք հեռուuտաընկերություններում ([[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|ОРТ]], [[Ռոսիա 1|РТР]], [[BBC]], [[American Broadcasting Company|ABC]])` տեսասերվերներով, համալրող բաղադրիչներով, ինչպես նաև համակարգչային գրաֆիկայի ընձեռած լայն հնարավորություններով։ [[2015 թվական]]ին Հանրային հեռուստաընկերությունը [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն|Չինատանի Ժողովրդական Հանրապետության]] (ՉԺՀ) կառավարությունից ստացավ նոր՝ 10 տեսախցիկով զինված HD շարժական հեռուստատեսային կայան և HD արբանյակային հեռարձակման կայան։ Չինաստանի կառավարությունը Հանրային հեռուստաընկերությանը անհատույց տրամադրեց նաև թվային լրահավաք մեքենա։ Ներկայումս Հանրային հեռուստաընկերության եթերին կարելի է հետևել ինչպես անհատական համակարգիչներով, այնպես էլ [[Սմարթֆոն|բջջային հեռախոսներով]] և [[Պլանշետային համակարգիչ|պլանշետ]]ներով։ Ստեղծվել են հավելվածներ հանրաճանաչ «[[IOS]]» և «[[Android]]» համակարգերի համար, որոնք կարելի է ներբեռնել անվճար։ [[2016 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 13]]-ին մեկնարկեց Հանրային հեռուստաընկերության 60-րդ եթերաշրջանը, և նույն օրը անցում կատարվեց բարձր հստակության (HD որակի) հեռարձակման ինչպես մետրային, այնպես էլ արբանյակային հաճախականությունների համար։ == Աշխատակազմ == === Ղեկավարություն === Առաջին ալիքի գործադիր տնօրենն է Հովհաննես Մովսիսյանը ([[2020]] թ. [[նոյեմբեր]]ից)<ref>{{Cite web|url=https://yerevan.today/all/society/68796/hovhannes-movsisyany-nshanakvec-hanrayin-heroustaynkeroutyan-gortsadir-tnoren|title=Հովհաննես Մովսիսյանը նշանակվեց Հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն|last=Tatev|website=yerevan.today|language=hy-am|accessdate=2021 թ․ դեկտեմբերի 19}}</ref>։ Լրատվական բաժնի տնօրենը [[Պետրոս Ղազարյան]]ն է։ ==== Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության նախկին գործադիր տնօրեններ ==== * [[Ներսես Կագրամանով]] ([[1956]]-[[1960]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Մարատ Մարինոսյան]] ([[1956]]-[[1964]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության առաջին գեղարվեստական ղեկավար, իսկ [[1966]]-[[1971]] թթ.՝ հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Ջոն Կիրակոսյան]] ([[1966]]-[[1969]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * Մավր Դավթյան ([[1969]]-[[1970]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Ստեփան Պողոսյան]] ([[1970]]-[[1978]] - ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ, իսկ [[1978]]-[[1988]] թթ.՝ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Էմանվել Արաքսման-Մանուկյան]] ([[1988]]-[[1990]] - որպես ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]] ([[1990]]-[[1991]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Սամվել Գևորգյան (քաղաքական գործիչ)|Սամվել Գևորգյան]] ([[1991]]-[[1993]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Տիգրան Հակոբյան (լրագրող)|Տիգրան Հակոբյան]] ([[1993]]-[[1995]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Պերճ Ստեփանյան]] ([[1996]]-[[1997]]), * [[Համլետ Գասպարյան]] ([[1997]]-[[1998]]), * [[Տիգրան Նաղդալյան]] ([[1998]]-[[2000]]), * [[Արմեն Արզումանյան]] ([[2001]]-[[2010]], մինչ այդ՝ [[2000]]-[[2001]] թթ.-ին Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակար), * [[Գագիկ Բունիաթյան]] ([[2010]]-[[2013]]), * Մարգարիտա Գրիգորյան ([[2013]]-[[2020]])։ === Լրագրողներ և հաղորդավարներ === Հանրային հեռուստատեաընկերությունում տարբեր տարիների աշխատել են բազմաթիվ հայտնի լրագրողներ։ == Հաղորդումներ == === Լրատվական === * '''Լուրեր''' (նախկին անվանումներ՝ '''Շաբաթվա նորություններ''' ([[1957]]-[[1958]]), '''Նորություններ''' ([[1958]]-[[1975]]), '''Լրաբեր''' ([[1975]]-[[1998]]), '''Հայլուր''' ([[1991]] [[սեպտեմբեր]]-[[դեկտեմբեր]]` որպես այլընտրանքային լրատվություն, իսկ [[1998]]-[[2011]]՝ որպես լրատվական ծրագիր), '''Առաջին լրատվական''' ([[2011]]-[[2017]]), '''Օրակարգ''' ([[2017]]-[[2018]])), * '''«Մշակ» լուրեր''' (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[2008]]-[[2009]]), '''Ինդեքս''' (նախկին անվանումներ՝ '''Հայլուր Ինդեքս''' ([[2010]]-[[2011]]), '''Առաջին տնտեսական''' ([[2013]]-[[2017]]), '''Օրակարգ Ինդեքս''' ([[2017]]-[[2018]])) === Այլ հաղորդումներ === * Ագրո-TV (հաղորդման հեղինակ՝ Նելլի Սահակյան) * Խաչփողան (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Տաբուլա ռասա (հաղորդման վարող՝ Վահե Մկրտչյան) * Ինտերիեր (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Ավետիսյան) *Անիվների վրա (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Կինկոմ * Որակի նշան (հաղորդման վարողներ՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2001]]-[[2002]]), '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2002]]-[[2003]]), '''Կարինա Դանելյան''' ([[2010]])) * Մետեո-TV (հաղորդման վարողներ՝ '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2001]]-[[2005]]), [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2002]]-[[2004]])) *Չտեսնված կինո (հաղորդման վարող՝ Րաֆֆի Մովսիսյան) * Բաց նախագիծ (հաղորդման վարողներ՝ Թինա Խաչատրյան և [[Հրաչ Մուրադյան (հաղորդավար)|Հրաչ Մուրադյան]]) * Օտար խաղեր (հաղորդման վարողներ՝ '''Կարեն Ալիխանյան''', '''Նարինե Զախարյան''' ([[2005]]-[[2007]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2007]]-[[2008]])) * Աքլորականչ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Էկոհարթակ (հաղորդման վարող՝ Դավիթ Գրիգորյան) * Ազատ գոտի (հաղորդման վարողներ՝ [[Արտակ Վարդանյան (հաղորդավար, լրագրող)|Արտակ Վարդանյան]] ([[2011]]-[[2012]]), Էրիկ Անթառանյան ([[2012]]-[[2013]])) * Վարդապետը * Տեսանկյուն (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]], մինչ այդ հեռարձակվել է [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]] և [[TV5]]-ով) * Այլընտրանք * Այսօր իրականում (հաղորդման վարող՝ [[Պետրոս Ղազարյան]]) * Ֆրանկոֆոն Հայաստան * Լրագրողական մենամարտ * Վերադարձ դեպի ապագա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Տան մեծը (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Օրակարգից դուրս (հաղորդման վարող՝ Ագնեսա Խամոյան) *Հանրային օրակարգ (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]]) * Ճակատագրեր (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) *[[Սպասիր ինձ]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]] և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյան]]) * Հենց այսպես էլ ապրում ենք (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]]) * Առաջին տաղավար (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Ճակատագրեր․ օվկիանոսից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Հայաստանի համը (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Ուզում եմ դառնալ (հաղորդման վարող՝ Մերի Քոչարյան) * Եռանկյունի * Համի որակ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Կյանքը ափի մեջ (հաղորդման վարող՝ [[Լուիզա Ղամբարյան]]) * Հայն ու Հայաստանը (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * Մայրիկների ակումբ (հաղորդման վարող՝ Մերի Ներսիսյան) * Արտկանոն (հաղորդման վարող՝ [[Արամ Աբրահամյան (լրագրող)|Արամ Աբրահամյան]]) * Մասնագիտությունը՝ լրագրող (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) * Հանրալսարան * Մեր մեջ ասած (հաղորդման վարողներ՝ Արևիկ Ուդումյան, [[Կարինե Խոդիկյան]], [[Իրինա Դանիելյան]]) * Ճակատագրով՝ կին (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Ագրոժամ * Մենք և ժամանակը ([[Հայկ (կինոստուդիա)|«Հայկ» կինոստուդիայի]] հետ համատեղ, հաղորդման վարող՝ [[Ռուբեն Գևորգյանց]]) * Բարդ երկուշաբթի (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * IT մարդիկ (հաղորդման վարող՝ Նիկոլայ Հայրապետյան) * Մեր ժամանակների հերոսը * Խաղի կանոններ (հաղորդման վարող՝ Արմեն Սարգսյան) * Կեսգիշերն անց (հաղորդման վարողներ՝ [[Արթուր Բախտամյան]] և Հերմինե Ստեփանյան) * Նվիրյալները (հաղորդման վարող՝ [[Ցվետանա Պասկալևա]]) * Կապրենք, կտեսնենք ([[Հրաչուհի Ութմազյան]], Օվսաննա Սիմոնյան, [[Արթուր Ղուկասյան]], [[Արև Պետրոսյան]]) *Եթե բոլորը․․․ (հաղորդման վարողներ՝ Լիլիթ Մուրադյան և Վահե Խանամիրյան) *Չակերտներ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Խորհրդարանական շաբաթ * Հարցազրույց (հաղորդման վարողներ՝ [[Նվեր Մնացականյան]] ([[2011]]-[[2016]]), [[Պետրոս Ղազարյան]] ([[2019]]-ից)) * Կարծիք (հաղորդման վարողներ՝ [[Սերգո Երիցյան]] ([[1992-[[2003]]), [[Հրաչյա Պապինյան]] ([[2003]]-[[2011]])) * Ճառագայթ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է Համահայկական ալիքով) * Հրապարակում * Եվրոպական բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Օտար ամայի ճամփեքի վրա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Մերոնք (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Իմ իրավունքը (հաղորդման վարող՝ [[Արտյոմ Երկանյան]], իսկ դատը վարում էր [[Տիգրան Մուկուչյան]]ը, արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Դատաժամ (արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Հատուկ ռեպորտաժ (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կյանքը շարունակվում է * Հատուկ գոտի (հաղորդման վարող՝ Սուսան Սիմոնյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Հինգշաբթի (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * 15 օր (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * Հեռուստաօրագիր 1․12 * Մայրաքաղաք (հաղորդման վարող՝ [[Վարուժան Օլքինյան]]) * Երևան * Բարև (հաղորդման վարող՝ Վարդան Օնանյան) * Ոսկե դար * 360 աստիճան (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Հերիքյան]]) * Օրակարգ (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ [[Տիգրան Նաղդալյան]]) * Մեկ լուր * Մանրամասներ * Կեսգիշերային ճեպընթաց (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հինգերորդ անիվ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հայկական էկրան (հաղորդման վարող՝ [[Դավիթ Մուրադյան]]) * Հայաստանի Հանրապետության դեսպան (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայաստանի առեղծվածները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Աստղային WEEKEND (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Գայանե Հաջոյան) * Սիրո պատմություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Ավետիսյան (այլ կիրառումներ)|Կարեն Ավետիսյան]]) * Մշակութային հայացք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV-ով]] և Համահայկական ալիքով) * Պահանջարկ և առաջարկ (հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * [[Առողջություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) * Հինգերորդ անկյուն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], հետագայում հեռարձակվել է [[TV5]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]], հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) *[[Երջանկության մեխանիկան|Երջանկության մեխանիկա]] (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) *[[Գտնված երազ]] (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կնոջ հմայքի գաղտնիքը (հաղորդման վարող՝ Զառա Կարապետյան) * Անկախ տարիքից (հաղորդման վարող՝ Մերի Գրիգորյան) * Մեկ պատուհան * Մեդիա դիտորդ (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Գրիգորյան) * Եկեք հասկանանք (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) *Հույժ գաղտնի (հաղորդման վարող՝ Արմեն Ամիրյան) *Բառերից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ Հակինթ Բաղդասարյան) *Պատրաստենք միասին (հաղորդման վարող՝ Սարգիս Մկրտչյան) *«Այսօր» ամենօրյա քաղաքական հաղորդում (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևսով]], հաղորդման վարող՝ Հակոբ Ռուբինյան) *Բարև Էրգիր (հաղորդման վարող՝ [[Սամվել Թոփալյան]]) *«Ճանապարհ» և «Ճանապարհ. երազանքի հետքերով» (հաղորդման վարող՝ Րոֆֆի Պետրոսյան) === Ժամանցային === * Գուշակիր մեղեդին (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Նորաձևություն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Սիրարփի Ադամյան) * Երկու աստղ (հաղորդման վարողներ՝ [[Հրանտ Թոխատյան]] ([[2007]]), [[Շուշան Պետրոսյան]] ([[2007]], [[2009]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]] ([[2008]]), '''Աշոտ Լյուդվիգովիչ''' ([[2009]]), '''Մամիկոն Սիմոնյան''', '''Կարինա Դանելյան''' ([[2009]]-[[2010]]), ([[2011]])) * Երկու աստղ․ Օրագիր * Շաբաթ երեկո (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Աշոտ Ղազարյանը հրավիրում է (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Իմ տաղանդավոր ընտանիքը (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Ռուբիկոն (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ռուբիկոն + (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ոսկե սկավառակ * Ոսկե կլառնետ (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թոփ 10 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Արխիվ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հիթ-շքերթ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) * Բարի ախորժակ (հաղորդման վարողներ՝ '''Սեդրակ Դավիդյան (DJ Sedrag)''' ([[2000]]-[[2005]]), '''Սարգիս Մնոյան''' ([[2009]]-[[2010]])) * Ծիծաղի տուն (հաղորդման վարող՝ [[Արամայիս Սահակյան]]) * XXL (հաղորդման վարող՝ [[Գրիշա Աղախանյան|Գրիգոր Աղախանյան]]) * Երեկոյան կոկտեյլ (հաղորդումը հեռարձակվել է նաև [[Հայ TV|Հայ-TV]]-ով, հաղորդման վարողներ՝ [[Արմեն Պետրոսյան (Մենչ)]] և Գրիգոր Գասպարյան) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Քոմեդիով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով, [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * Թարսի պես (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * [[Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր (հայկական)|Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր]] (հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]]) * Մեր արխիվը (հաղորդման վարող՝ Մարատ Օրդյան) * Արվեստանոց * Դեպի կինո (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուիզա Ներսիսյան]] և [[Խորեն Լևոնյան]]) * [[Լավ երեկո]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Արամ MP3]] և [[Գարիկ Պապոյան]]) * Սիրո բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Ֆելիքս Խաչատրյան]]) * [[Հայաստան ջան]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Թեժ տասնյակ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Արման Մարգարյան''' ([[2002]]-[[2004]]), '''Էրիկ Անթառանյան''' ([[2004]]-[[2006]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2006]]-[[2007]]) [[Ավետ Բարսեղյան]], '''Շպռոտ''' ([[2007]]-[[2009]]) [[Արսեն Գրիգորյան (երգիչ, 1982)|Արսեն Գրիգորյան]] ([[2009]]-[[2010]])) * Թեժ տասնյակ․ Օրագիր * Կապիտալ շոու (հաղորդման վարող՝ Գրիգոր Գասպարյան) * Առավոտ լուսո (նախկին անվանումներ՝ '''Բարի լույս''', '''Առաջին ծրագիր''', '''Բարև, մենք ենք''') * Առաջին Ալիք սրճարան * Հայկական տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) * 100 տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *3-րդ ալիք. Ռետրո ( հաղորդման վարողներ՝ [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]], [[Արտավազդ Եղոյան]]) === Երաժշտական === * Երաժշտական փոստարկղ (հաղորդման վարող՝ [[Սուսաննա Շահինյան]]) * Երգ երգոց (հաղորդման վարող՝ [[Խորեն Լևոնյան]]) * Հայ երգի ակումբ (հաղորդման վարող՝ [[Քնարիկ Փիլոսյան]]) * Երաժշտական կյանք * Բենեֆիս (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուսինե Բադալյան]], [[Հակոբ Պապիկյան|Հակոբ Պապիկյան (Ժակ)]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2016]]-[[2017]])) * Ամենակարող երգիչ (հաղորդման վարողներ՝ Անի Քրիստի և [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Անփլագդ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Վինիլ (հաղորդման վարող՝ Արման Մարգարյան) * Ջազի ժամ (հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]]-ով, [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Երկիր Մեդիա]]-ով, հաղորդման վարող՝ [[Արմեն Թութունջյան]]) * Եվրատեսիլի օրագիր * Թոփ 50 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Կարինա Դանելյան) * Մեր ռետրոն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայկական էստրադա (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) *22։30 *22։30 ռետրո (հաղորդման վարողներ՝ Մարի Ավանեսյան, [[Արա Դեղտրիկյան]]) === Հումորային === * Այսպես էլ ապրում ենք *Ընտանյոք հանդերձ *Խմբագրություն․am *Ամուսնացածների լիգա * Տանդեմ === Մշակութային === * Արվեստը և իրականությունը (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * 8 1/2 (Ութ ու կես) (հաղորդման վարող՝ Զավեն Բոյաջյան) * Դեմքեր (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) * Կրկեսային ծրագիր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այսպես խոսեց (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայից հայ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ծագումով Հայեր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV-ով]]) * Տոհմածառ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երկիր Մեդիա]]-ով) * Հոբելյան (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այբ, բեն, գիմ (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Բոհեմ (հաղորդման վարող՝ Հարություն Ազարյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Դասական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ [[Էդուարդ Թոփչյան (դիրիժոր)|Էդուարդ Թոփչյան]]) * Մշակույթ և մշակութային գիտակցություն (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կինո և նորից կինո (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ Սեդա Սահակյան) * Հայադարան * Կաննի փառատոնի օրագիր * Փակ վարագույր (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Հոգևոր հայրենիք * Անծանոթ Հայաստան (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Բալայան]]) * Մատենադարան։ Ձեռագրերի գաղտնիքները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Արվեստն արվեստի համար (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կողք կողքի (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Հայրենեան (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կտոր մը Հայաստան * Հայաստանի ճամփեքով (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) === Սպորտային === * Ֆուտբոլային շաբաթ (հաղորդման վարող՝ [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյան]]) * Շախմատ 64 (հաղորդման վարող՝ [[Գագիկ Հովհաննիսյան]]) * Ֆուտբոլը Առաջինով (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) * Հայէքստրիմ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Սպորտ Գիլոյանի հետ (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Խաղից դուրս (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Հաղթանակ կերտողները *Շախմատի աշխարհ (հաղորդման վարող՝ Աղասի Ինանց) *Քո սպորտը === Ֆուտբոլային առաջնություններ === * [[Լա Լիգա|Լա լիգա]] ([[2004]]-[[2006]]) * [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈւԵՖԱ Չեմպիոնների լիգա]] ([[2006]]-[[2012]]) * [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) *[[Հայաստանի ֆուտբոլի առաջնություն]] ([[1996]]-[[2012]], [[2022]]-ից) === Փաստավավերագրական ֆիլմեր և հեռուստաֆիլմեր Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Ինչո՞ւ է աղմկում անցյալը (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայերը (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) *Ջավախք․ Լեռնեցիների օրրան (բաղկացած 9 մասից) *Անցյալը ներկա է (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) * Հավատի խորհրդավոր ուղին * Առաջին այրեր (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կյանքը սահմանին * Քաղաքը *Մենք ենք մեր հայերը (ցուցադրվել է [[1998]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[1999]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սիրո աստղ (ցուցադրվել է [[2003]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2004]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Ամանորի իրարանցում. Երկու աստղ (ցուցադրվել է [[2007]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-[[Ի|ի]] լույս [[2008]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) * Սկիզբ * Իմ գործը *Դեռ ցնցվող հիշողություն (նվիրված [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի 25-րդ տարելիցին, [[2013]] թ.) *Եվ թնդանոթները կլռեն *[[Էդուարդ Իսաբեկյան]]. Աշնանային նատյուրմորտ (նվիրված [[Էդուարդ Իսաբեկյան]]ի 100-րդ տարեդարձին) *57 կադր (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 57-րդ ամյակին, [[2013]] թ.) *Հանրային հեռուստաընկերություն 58 (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 58-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *[[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հայկական ռադիո]] 88 (նվիրված [[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հանրային ռադիոյի]] 88-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *Մամուլի օր - Ինֆորմացիայի կրիչի էվոլյուցիան *Ամանորը մեր անբաժան ընտանիքում (բաղկացած 2 մասից) *100-ամյա ճանապարհ *Արցախյան կոնյակի պատմությունը *Անավարտ թռիչքի պատմությունը ([[Անավարտ թռիչք (ֆիլմ)|«Անավարտ թռիչք»]] ֆիլմի մասին) *Մեր բասոն- Հենրիկ Ալավերդյան (նվիրված [[Հենրիկ Ալավերդյան]]ի 60-րդ տարեդարձին, [[1995]] թ.) *Մարդացնող մարդը (նվիրված [[Հրանտ Մաթևոսյան]]ի 80-րդ տարեդարձին) *Ուրվական. [[Հրայր Դժոխք]] *Ղարաբաղյան հակամարտությունը և Ռուսաստանը (բաղկացած 2 մասից) *Քառաթև հաղթանակ (նվիրված [[Շուշիի ազատագրում|Շուշիի ազատագրմանը]]) *Հավատարիմ արմատներին *Իմ ժամանակը․ [[Ռազմիկ Դավոյան]] (նվիրված [[Ռազմիկ Դավոյան]]ին) *Կյանքից երկար ձգվող սիմֆոնիա․ [[Արամ Ղարաբեկյան]] (նվիրված [[Արամ Ղարաբեկյան]]ի 60-րդ տարեդարձին) *Միայն ապրելը քիչ է (նվիրված [[Սիլվա Կապուտիկյան]]ին) *[[Էլվինա Մակարյան]]․ Լույսի և ստվերի ակորդ (նվիրված [[Էլվինա Մակարյան]]ի 65-րդ տարեդարձին) *Մուսալեռ․ Հարյուրամյակի հերոսամարտը *[[Վահագն Հովնանյան]] (նվիրված [[Վահագն Հովնանյան]]ի հիշատակին) *[[Ալբերտ Յավուրյան]]․ Մեկ սեր և ութ պատմություն (նվիրված [[Ալբերտ Յավուրյան]]ին) *[[Ավետիք Իսահակյան]]․ Վարպետը (նվիրված [[Ավետիք Իսահակյան|Ավետիք Իսհակյանին]]) *[[Հրաչյա Ներսիսյան]]․ Արտիստը (նվիրված [[Հրաչյա Ներսիսյան]]ին) *[[Վարդուհի Վարդերեսյան]]․ Հայ թատրոնի մեծ տիկինը (նվիրված [[Վարդուհի Վարդերեսյան]]ի հիշատակին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]] 30+40․ Հրաշագործի աշունը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *Իրական հեքիաթ *[[Օֆելյա Համբարձումյան]]․ Ժողովրդական երգերի հետքերով (նվիրված [[Օֆելյա Համբարձումյան]]ին) *Լինել [[Հրանտ Թոխատյան]] (նվիրված [[Հրանտ Թոխատյան]]ին) *Հայոց ուժը (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 24 ամյակին, [[2016]] թ.) *Եթե կյանքը լիներ ավելի երկար *Պղնձակոփ սիմֆոնիա *[[Վիլյամ Սարոյան]]․ Նրա սիրտը լեռներում է (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *[[Սամվել Մկրտչյան]]․ Բաբելոնյան դռներ բացողը *Արիա Վիտա․ մաեստրոյի կյանքի արիան ([[Գեղամ Գրիգորյան]]) (նվիրված [[Գեղամ Գրիգորյան]]ի հիշատակին) *[[Հարություն Կալենց]]․ Գունապատում (նվիրված [[Հարություն Կալենց]]ին) *Մերօրյա լեգենդը - Կոմանդոս (նվիրված [[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]ին) *[[Համո Սահյան]]․ Ես Հայաստանն եմ (նվիրված [[Համո Սահյան]]ին) *[[Ջիմ Թորոսյան]]․ Քարի հոգին (նվիրված [[Ջիմ Թորոսյան]]ին) *[[Հովհաննես Շիրազ]]․ Հավերժական սառույցների տակ ապրող սիրտը (նվիրված [[Հովհաննես Շիրազ]]ին) *Բեմից էկրան․ Մի ամբողջ կյանք *[[Վարդուհի Վարդանյան]]․ Անձայն մի երգ (նվիրված [[Վարդուհի Վարդանյան]]ին) *[[Կարեն Ջանիբեկյան]]․ Հոսանքին հակառակ (նվիրված [[Կարեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Երվանդ Մանարյան]]․ Ալամեզոն (նվիրված [[Երվանդ Մանարյան]]ին) *[[Սերո Խանզադյան]]-100․ Նա, ով հասկացավ քարերի լեզուն (նվիրված [[Սերո Խանզադյան]]ին) *[[Արմեն Խանդիկյան|Արմեն Խանդիիկյան]]․ Հոբելյան (նվիրված [[Արմեն Խանդիկյան]]ի 70-րդ տարեդարձին, [[2016]] թ.) *Անկախության քրոնիկոն (նվիրված [[Հայաստանի անկախության տոն|Հայաստանի անկախության]] 30 ամյակին, բաղկացած 6 մասից, [[1991]]-[[1996]] (առաջին մաս), [[1996]]-[[2001]] (երկրորդ մաս), [[2001]]-[[2006]] (երրորդ մաս), [[2006]]-[[2011]] (չորրորդ մաս), [[2011]]-[[2016]] (հինգերորդ մաս), [[2016]]-[[2021]] (վեցերորդ մաս)) *[[Արմեն Ջիգարխանյան|Զրույց Ջիգարխանյան]]ի հետ (նվիրված [[Արմեն Ջիգարխանյան]]ին) *Քաղաք քաղաքի տակ (նվիրված [[Երևանի մետրոպոլիտեն]]ի 35 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Էդմոնդ Քեոսայան]]․ Վերադարձի ուղի (նվիրված [[Էդմոնդ Քեոսայան]]ին) *[[Էդվարդ Միրզոյան]]․ Ինչ տալիս ես, դա է քոնը (նվիրված [[Էդվարդ Միրզոյան]]ին) *[[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ի աստղը (նվիրված [[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ին) *[[Ստեփան Շաքարյան]]․ Պե՞տք եմ ես ձեզ (նվիրված [[Ստեփան Շաքարյան]]ին) *[[Հովհաննես Զանազանյան]]․ № 10 (նվիրված [[Հովհաննես Զանազանյան]]ին) *[[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան]] + [[Նելլի Խերանյան|Նելլի]] = Սեր (նվիրված [[Նելլի Խերանյան]]ին և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյանին]]) *[[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]․ Չեմ հավատում (նվիրված [[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]) *Ճանապարհ դեպի Մալթա *[[Մակար Եկմալյան]]․ Պատարագ (նվիրված [[Մակար Եկմալյան]]ին) *[[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]․ Գիտության մեջ արտիստ (նվիրված [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]) *[[Սուրեն Ռշտունի]]․ Կես դար հեքիաթում (նվիրված [[Սուրեն Ռշտունի|Սուրեն Ռշտունուն]]) *Եթերային 60 ակնթարթ (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 60 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Գուրգեն Մելիքյան]]․ Սրտխփոց հանուն․․․ (նվիրված [[Գուրգեն Մելիքյան]]ին) *[[Արաքս Մանսուրյան]]․ Կռունկ, ուստի՞ կուգաս (նվիրված [[Արաքս Մանսուրյան]]ին) *[[Վերջալույս Միրիջանյան]]․ Աշնանային բնապատկեր (նվիրված [[Վերջալույս Միրիջանյան]]ին) *[[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]]. Առաջին ձայնասկավառակի շնորհանդես մենահամերգ *Հայոց բանակ-15 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 15 ամյակին, [[2007]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հատուկ նշանակության երգեր (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-16 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 16 ամյակին, [[2008]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-18 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 18 ամյակին, [[2010]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-20 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 20 ամյակին, [[2012]] թ.) *Հայոց բանակ-21 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 21 ամյակին, [[2013]] թ.) *Հայոց բանակ-25 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 25 ամյակին, [[2017]] թ.) *Պետրոս Շուժունյան․ Երաժշտական կամուրջներ (նվիրված կոմպոզիտոր Պետրոս Շուժունյանին) *[[Էդգար Էլբակյան]]․ Անավարտ միզանսցեն (նվիրված [[Էդգար Էլբակյան]]ին) *[[Չարենց]]․ Մի ճրագ մթում (նվիրված [[Եղիշե Չարենց]]ի 120-րդ տարեդարձին, [[2017]] թ.) *[[Արմեն Բուդաղյան]]․ Ուսուցիչը (նվիրված [[Արմեն Բուդաղյան]]ին) *Ապրիլից ապրիլ *[[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]․ Իմ խոսքը բալետն է․․․ (նվիրված [[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]) *[[Յուրի Երզնկյան]]․ Ճակատագրի դիմանկար (նվիրված [[Յուրի Երզնկյան]]ին) *Պատերազմի ու խաղաղության կռիվը (բաղկացած 2 մասից) *Գործ № 22/21. [[Սողոմոն Թեհլիրյան]] (նվիրված [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]ին) *[[Թաթուլ Կրպեյան]]․ Գետաշենի արծիվը (նվիրված [[Թաթուլ Կրպեյան]]ին) *Հանուն կյանքի *[[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]․ Հայ թատրոնի ժայռը (նվիրված [[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Համո Բեկնազարյան]]․ Իլուզիոն (նվիրված [[Համո Բեկնազարյան]]ին) *Ճանապարհ դեպի․․․[[Ֆրունզե Դովլաթյան]] (նվիրված [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ին) *Հաղթազանգ *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոնի մարդը (նվիրված [[Երվանդ Ղազանչյան]]ին) *[[Լևոն Թոքմաջյան]]․ Երգող քարեր (նվիրված [[Լևոն Թոքմաջյան]]ին) *[[Երվանդ Երզնկյան]]․ Երևանյան ակորդ (նվիրված [[Երվանդ Երզնկյան]]ին) *Անկախության խորհրդանշանները *Երազողները *Հովհաննես Խաչադուրյան․ [[Օհան Դուրյան]] (նվիրված [[Օհան Դուրյան]]ին) *[[Էդուարդ Մարգարով]]․ Գնդակի տիրակալը (նվիրված [[Էդուարդ Մարգարով]]ին) *[[Անտոն Աղայանց]] (նվիրված [[Անտոն Աղայանց]]ի հիշատակին, [[2017]] թ.) *Մայր թատրոնի մենախոսությունը *Մուսալեռից Այնճար *[[Լորիս Ճգնավորյան]]․ Ազատության ոգին (նվիրված [[Լորիս Ճգնավորյան]]ին) *[[Արթուր Թարխանյան]]․ Ապագայի ճարտարապետը (նվիրված [[Արթուր Թարխանյան]]ին) *Հնչեղ կին․ Տատյանա Բագրատովնա (նվիրված [[Տատյանա Հայրապետյան]]ին) *Թումանյան․ Եվ սիրտ, և կամք, և միտք (նվիրված [[Հովհաննես Թումանյան]]ին) *Իմ սփռված մեծ ընտանիք *Մանկության երկաթե ուղին *Մարզահամերգային համալիրի թռիչքը *[[Մարտիրոս Սարյան]]․ Լուսավորը (նվիրված [[Մարտիրոս Սարյան]]ին) *[[Ավետ Ավետիսյան]]․ Ազգային բեմի վարպետը (նվիրված [[Ավետ Ավետիսյան]]ին) *Պարույր Սևակ․ Խարույկ սառույցի վրա (նվիրված [[Պարույր Սևակ]]ին) *[[Գևորգ Բաշինջաղյան]]․ Արարատի պոետը (նվիրված [[Գևորգ Բաշինջաղյան]]ին) *[[Վահան Տերյան]]․ Վիհի եզերին (նվիրված [[Վահան Տերյան]]ին) *[[Զուլում Գրիգորյան]] (նվիրված [[Զուլում Գրիգորյան]]ին) *[[Վիկտոր Համբարձումյան]]․ Տիեզերք տիեզերքում (նվիրված [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ին) *[[Մինաս Ավետիսյան]]․ Իմ խիղճը իմ նկարներն են (նվիրված [[Մինաս Ավետիսյան]]ին) *Կինոթատրոն Մոսկվա․ Հնի ու նորի խաչմերուկում *[[Ռոբերտ Աբաջյան]] (նվիրված [[Ռոբերտ Աբաջյան]]ին) *Փոքրիկ երգիչը *Մարկ Պետրոսյան\\․ Հեռուստատեսության նվիրյալը (նվիրված [[Մարկ Պետրոսյան]]ին) *[[Էլմիրա Հեքեքյան]]․ Հեռուստատեսության պիոներներից (նվիրված [[Էլմիրա Հեքեքյան]]ին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]]․ Ապրելու ժամանակը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *[[Ակսել Բակունց]]․ Օ, Զանգեզուր, օ, Կյորես․․․(նվիրված [[Ակսել Բակունց]]ին) *[[Ալբերտ Մկրտչյան]]․ Մուշեղիչ (նվիրված [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյանին]]) *[[Կոմիտաս]]․ Հնչող, շնչող, կանչող ձայներ (նվիրված [[Կոմիտաս]]ին) *[[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]․ «Ոչ»-ի ու «Այո»-ի արանքում (նվիրված [[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]ին) *«Գնացքից դուրս» (Ֆիլմ ֆիլմի մասին) *«Գնացք № 1» (ցուցադրվել է [[2017]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2018]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *[[Հովհաննես Զարդարյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Զարդարյան]]ին) *[[Հրաչյա Սարուխան]]․ Կրկնաղերս (նվիրված [[Հրաչյա Սարուխան]]ին) *[[Սայաթ-Նովա]] (նվիրված [[Սայաթ-Նովա]]յին) *[[Արամո]]․ Միշտ Երևանցի (նվիրված [[Արամո]]յի 50-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Կարպ Խաչվանքյան․ Հայ Չապլինը (նվիրված [[Կարպ Խաչվանքյան]]ին) *Նաիրի *[[Արշիլ Գորկի]] (նվիրված [[Արշիլ Գորկի|Արշիլ Գորկուն]]) *[[Ստեփան Պողոսյան]]․ Արմատների ուժը (նվիրված [[Ստեփան Պողոսյան]]ին) *[[Վիլեն Գալստյան]]․ Բեմ տանող ուղին (նվիրված [[Վիլեն Գալստյան]]ին) *«Երևան իմ սեր» հիմնադրամ *[[Վիգեն Չալդրանյան]]ի ֆիլմերի ցուցադրություն *[[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]․ 55 նոտա օկտավայում (նվիրված կոմպոզիտոր [[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]ի 55-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Ալեքսանդր Թամանյան (նվիրված [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ին) *Արամ Խաչատրյան (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին) *Արմեն Էլբակյան․ Այս պիեսի հերոսը ես եմ (նվիրված [[Արմեն Էլբակյան]]ին) *Վիլյամ Սարոյան (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *Նուբայի ոչ նուբացի մարդասերները *Սոֆի․ Կին, որը պարում է (նվիրված [[Սոֆի Դևոյան]]ին) *Մաքուր Էներգիա․ Ամերիկյան փորձը *Նպատակը՝ ոչնչացում *Դերսիմ․ վերադարձող ինքնություն *[[Աննա Հեդվիգ Բյուլ|Աննա Հեյդվիգ Բյուլ]]․ Վերջին աղոթքը *Սիրիահայեր․ Նոր կյանքին ընդառաջ (Հակոբ Շահինյան) *Քամի *Հանճարեղության թեորեմը *[[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]․ Ժամանակի մերկապնակը (նվիրված [[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]) *Հայոց պետության վերածնունդը (նվիրված Հայաստանի առաջին հանրապետության 100 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2018]] թ.) *Վլադիլեն Բալյան․ Հոգուց (նվիրված [[Վլադիլեն Բալյան]]ին) *Ստեփան Մարտիրոսյան․ Օպերատորական հայացք (նվիրված [[Ստեփան Մարտիրոսյան]]ին) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Ալեքսեյ Գերման կրտսեր]] *Սալմաստից Թադե *[[Ազատ Գասպարյան]]․ Ճշմարտության մարդը (նվիրված [[Ազատ Գասպարյան]]ին) *[[Վահագն Հայրապետյան]]․ Joker (նվիրված [[Վահագն Հայրապետյան]]ին) *Հրանտ Դինք․ 1 500 000 + 1 (նվիրված [[Հրանտ Դինք]]ին) *Վազգեն Ասատրյան․ Դո մաժոր (նվիրված բաս-կիթառահար Վազգեն Ասատրյանի 60-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Դեպի Մանկական Եվրատեսիլ 2018 *Գևորգ Էմին (նվիրված [[Գևորգ Էմին]]ին) *Ազնավուր (կենսագրություն) (նվիրված [[Շառլ Ազնավուր]]ի հիշատակին) *Ֆելիքս (նվիրված [[Ֆելիքս Եղիազարյան]]ին) *[[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջին]] (նվիրված [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջինին]]) *[[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]․ Ձկնորսների կողքին ապրող վավերագրողը (նվիրված [[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]) *Յար, արի Գյումրի *L.E.V.O.N *Միշտ Մոնթե (նվիրված [[Մոնթե Մելքոնյան]]ին) *[[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]․ Էկստրապոլյացիա (նվիրված [[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]) *Լևոն Խեչումյան․ Մտորումներ *[[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյան]]․ Կյանք կրկեսի մեջ (նվիրված [[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյանին]]) *Համլետ Ղուշչյան․ 45 տարի հեռուստատեսությունում (նվիրված Համլետ Ղուշչյանին) *[[Հովհաննես Չեքիջյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Չեքիջյան]]ին) *Ավրորա մրցանակի ազդեցությունը *Զրույց [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ի հետ *Պոլիտեխ *Երևանի վերջին առաջին քարտուղարը՝ Միխայիլ Մինասբեկյան (նվիրված [[Միխայիլ Մինասբեկյան]]ին) *Ժամանակի բեկորները *[[Թովմաս Պողոսյան]]․ Երգի ակունքը *Սերը *Խոսում է Երևանը *Ռաֆոն (նվիրված [[Ռաֆայել Իսրայելյան]]ին) *Վենետիկի հայագիտական դասընթաց *Մարդասիրական առաքելություն Սիրիայի արաբական հանրապետությունում *[[Նարեկ Դուրյան]]․ Երևանցին Փարիզից *Դեպի Եվրատեսիլ 2019 *Արմեն Խոստիկյան․ Կոչումով կատակերգու (նվիրված [[Արմեն Խոստիկյան]]ին) *Արամը (նվիրված [[Արամ Մանուկյան (ռազմական, պետական գործիչ)|Արամ Մանուկյանին]]) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Վլադիմիր Պոզներ]] *Երկաթյա Տիգրան․ [[Տիգրան Պետրոսյան]] *Մոհիկանը․ [[Ստեփան Շաքարյան]] *Մուտքը՝ ներսի կողմից *Գործ № 00578 *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոն, ուրիշ ոչինչ *[[Արտո Թունջբոյաջյան|Արտո]] 1/2 *Վարդապետը (նվիրված [[Կոմիտաս]]ի 150 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2019]] թ.) *[[Մելիք Մավիսակալյան]]․ Հարմոնիա *[[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]] 70 (նվիրված [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]]) *Հաղթենք ապրելով․ [[Գևորգ Էմին]] *[[Ներսես Հովհաննիսյան]]․ Ծնունդով Հայֆիլմից *Ինձ բացակա չդնեք․ [[Սոս Սարգսյան]] *[[Վահագն Տեր-Հակոբյան]]․ Օպերատորը կադրում *[[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյան]] 115 (նվիրված [[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյանին]]) *Իմ երազանքի ճանապարհը *Վարպետի կինոն *Ես ու [[Նիկոլայ Ծատուրյան]]ը *[[Կառլեն Եսայան]] *Չվերթ № 1 (ցուցադրվել է [[2019]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2020]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սեր ճառագող թատրոնը *[[Արմեն Տիգրանյան (երգահան)|Արմեն Տիգրանյան]]․ Երազանք իրականացնողը *Ռադիոյի ձայնը *Սահմաններ *Արամ Խաչատրյան․ Արվեստագետ քաղաքացին (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին, բաղկացած 4 մասից, [[1985]] թ.) *Վիլեն Զաքարյան․ Նորարարը (նվիրված [[Վիլեն Զախարյան|Վիգեն Զաքարյանին]]) *[[Արտեմի Այվազյան]]․ Ձեզ համար եմ հորինել *[[Մարտին Վարդազարյան]]․ Շնորհակալ եմ *Երջանկատուն *Հանդիպում․ [[Յուրի Դավթյան]] *[[Յուրի Դավթյան]] [[1929]]-[[2020]] *Մի ճակատագրի լիբրետո․ [[Էդգար Հովհաննիսյան]] *Մալխաս (նվիրված [[Լևոն Մալխասյան]]ին) *Ինքնության պահապանները *Մի ֆիլմի պատմություն․ Անատոլիական պատմություն === Ուսուցողական և ինտելեկտուալ հաղորդումներ === *Հանրային դաս *Բաց դաս *Բոնուս (մինչ այդ հաղարդումը ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Մեսրոպ Առաքելյան''' ([[2003]]-[[2005]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2005]]-[[2008]])) *Մենք գիտենք, որ դու գիտես (հաղարդման վարող Մամիկոն Սիմոնյան) *Մեր լեզուն մեր խոսքը (հետագայում ցուցադրվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, այժմ հեռարձակվում է USArmenia TV-ով և Նոր Հայաստանով, հաղորդման վարող՝ [[Արտեմ Սարգսյան (լեզվաբան)|Արտեմ Սարգսյան]]) *[[Դու գիտես]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *Գերազանցիկը (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *[[Հայ-Q]] (հաղարդման վարող [[Արման Աբովյան]]) === Մանկական հաղորդումներ === * Արևիկ (ցուցադրվել է նաև [[Արմենակոբ]]ով, հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Արևներ (ցուցադրվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Գժուկ (ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Դո Ռե Մի (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ժուկով ժամանակով (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով և Նոր Հայաստանով) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կենգուռու * Մանկական լիգա * Տուտտի Ֆրուտի * Տուն տունիկ *Մոլորակ № 612 *Ինչուների մոլորակ *Ուչիկ բուչիկ === Ռազմական հաղորդումներ === * Զինուժ * 02 * Մարտիկ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Զրույցներ պատերազմի մասին (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Իմ բանակը * Առաջին գիծ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Հատուկ ջոկատ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) === Հեռուստասերիալներ Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Երևակայական խաղ կամ Ֆորդ ([[1998]] թ.) * Հանուն սիրո * Քաղցր կյանք * Կյանքի կարուսել (հետագայում հեռուստասերիալը ցուցադրվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) *[[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|Մի վախեցիր]] (HK Productions-ի և [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Երևան ստուդիայի]] հետ համատեղ) * Աննա *Որբերը * Գեներալի աղջիկը * Հրեշտակների դպրոցը * Լքյալները * [[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված Աղավնի]] * 3 ընկեր * Մեր գյուղը * ԱԻՆ 911 * Շտապ օգնություն 3D * [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|Հատուկ բաժին]] (Arriva films-ի հետ համատեղ) * Անատոլիական պատմություն * Ճակատագրի պատասխանը * Հանդիպման վայր * Փողոցի շներ * Թողություն * Բալենի (ըստ [[Շահեն Թաթիկյան]]ի «Ապրեցեք երկար» համանուն վեպի մոտիվներով) * Բացիր աչքերդ * Ծղրիդի երգը (ըստ [[Գրիգոր Բալասանյան (արձակագիր)|Գրիգոր Բալասանյանի]] «Պատուհանի տակ ծղրիդն է երգում» համանուն վեպի մոտիվներով) * Քաոս (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * Շահմարի առեղծվածը (ըստ [[Մկրտիչ Սարգսյան]]ի [[Շահմարի առեղծվածը|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Ժիրայր Գլենց (ըստ [[Մկրտիչ Արմեն]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * [[Վերջին ուսուցիչը (սերիալ)|Վերջին ուսուցիչը]] (ըստ [[Վարդգես Պետրոսյան]]ի [[Վերջին ուսուցիչը (վիպակ)|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Պատվի համար (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) === Լատինոամերիկյան և ամերիկյան հեռուստասերիալներ հայերեն թարգմանությամբ === * Իմ երկրորդ մայրը * [[Բաբելոնի աշտարակը (սերիալ)|Բաբելոնի աշտարակը]] * [[Կյանքը սեր է]] * Նոր կյանք * Իզաբելլա * [[Կորուսյալները (հեռուստասերիալ)|Կորուսյալները]] *[[Գերբնական (հեռուստասերիալ)|Գերբնականը]] * [[Անգին զարդը (հեռուստասերիալ)|Անգին զարդը]] * [[Ժամանակից դուրս|Ժամանակի միջով]] * Վրեժը * Սոֆյա տուր ինձ ժամանակ * Գնչուհիներ * [[Տիկին պետքարտուղար]] *[[Լավ բժիշկը (հեռուստասերիալ)|Լավ բժիշկը]] ===Փառատոններ և մրցանակաբաշխություններ=== * Կռունկ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ|Մանկական Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2007 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2008 * Թոփ 2009 * Թոփ 2010 * Թոփ 2011 * Թոփ 2012 == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Logo of the First channel of Armenian Television (1993-1994).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիքի տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1993]]-[[1994]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Television logo (1994-1995).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1994]]-[[1995]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2003]]-[[2013]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Public TV logo.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2016]]-[[2021]] թթ․-ին) </gallery> ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://www.1tv.am/ Առաջին ալիքի կայքը] *[https://www.facebook.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ֆեյսբուքում] *[https://twitter.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Թվիթերում] *[https://www.instagram.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ինստագրամում] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:1955 հիմնադրումներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրային Հեռուստաընկերություն]] k92ne7c9yv2qnxraux3invel2oba91q 8485516 8485514 2022-08-08T19:59:52Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_First_channel_of_Armenian_Television_(1993-1994).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use wikitext text/x-wiki {{Այլ|Առաջին ալիք (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | անվանում = | տեսակ = հեռուստաընկերություն | ոճ = ՊՓԲԸ | հիմնադիր = [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ]] | վայր-քաղաք = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]<br />{{դրոշ|Երևան}}[[Երևան]] | վայր-երկիր = Նորք, Գարեգին Հովսեփյանի 26 | վայր = | սպասարկվող տարածք = {{ARM}}<br>{{NKR}}<br>[[File:Newworldmap.svg|22px]] միջազգային<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Հ1 արբանյակային հեռարձակում]</ref> | արդյունաբերություն = | արտադրանք = մեդիա | ծառայություններ = [[հեռուստատեսություն]], [[կայք]]եր | հասույթ = | զուտ շահույթ = 3,448,664,000 ֏ ([[2015]])<ref>[http://www.1tv.am/files/1/51/2015%20թ․%20ֆինանսական%20հաշվետվություններ%20անկախ%20աուդիտորի%20եզրակացությամբ.pdf 2015 թ․ ֆինանսական հաշվետվություններ անկախ աուդիտորի եզրակացությամբ]</ref> | աշխատողների թիվ = | parent = | ստորաբաժանումներ = Առաջին ալիք<br />Համահայկական ալիք | դուստր ընկերություններ = | սեփականատեր = [[Հայաստանի Կառավարություն]] | ընկերության կարգախոս = [[Առաջին]]ը [[1956 թվական]]ից |պատկերանիշ= |չափ= |box_width=20 |imagesize=180 |նախկին անվանում=|անուն=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|նախկին='''Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագիր''' ([[1956]]-[[1991]]),<br />'''Հայկական հեռուստատեսություն''' ([[1991]]-[[1993]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիք''' ([[1993]]-[[1994]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսություն''' ([[1994]]-[[1996]]),<br />'''Հայաստանի պետական հեռուստատեսություն''' ([[1996]]-[[1997]]),<br /> '''Հայաստանի ազգային հեռուստատեսություն''' ([[1997]]-[[2001]]),<br />'''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ([[2001]]-ներկա) |ընկերության անվանում=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն |հիմնադրված է=[[սեպտեմբերի 5]], [[1955]] <br />(հիմնադրման տարեթիվ)<br />[[նոյեմբերի 29]], [[1956]]<br />(եթերի սկիզբ) |երկիր={{ARM}} |color=#DCDCDC |գույն=#DCDCDC |գլխավոր անձինք='''Հովհաննես Մովսիսյան''' (գործադիր տնօրեն)|տարբերանշան= }} '''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ('''Հ1''') նաև հայտնի է որպես՝ '''Առաջին ալիք''', հայկական պետական հանրային հեռուստատեսություն։ Հիմնադրվել է [[1955 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 5]]-ին։ ==Պատմություն== === Խորհրդային տարիներ === Հայաստանի հեռուստատեսությունը հիմնվել է [[1955]] թ. [[սեպտեմբերի 5]]-ին [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ|ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդ]]ի որոշմամբ։ Առաջին եթերը կայացավ [[1956 թվական]]ի [[նոյեմբերի 29]]-ին։ Կանոնավոր հաղորդումները հեռարձակվում էին շաբաթական չորս անգամ՝ [[երեքշաբթի]], [[հինգշաբթի]], [[շաբաթ]] և [[կիրակի]] օրերին՝ երկուական ժամով։ [[1957]] թվականի [[նոյեմբերի 7]]-ին հեռարձակվել է արտաստուդիական անդրանիկ հեռարձակումը։ Կարճ ժամանակում հեռուստատեսությունը դարձել է քաղաքային, մշակութային, գիտաճանաչողական, ուսուցողական և այլ ինֆորմացիայի կարևորագույն միջոց ([[1987 թվական]]ին հանրապետության ընտանիքների 93%-ը հեռուստացույց ուներ)։ [[1970 թվական]]ին շահագործման է հանձնվել Նորքի հեռուստատեսային համալիրը (հանրապետական հեռուստակենտրոն)։ Առաջին տեսագրումը կատարվել է [[1971 թվական]]ին։ [[1972 թվական]]ին գործարկվել է [[Երևան]]-[[Դոնի Ռոստով]] ռադիոռելեային գիծը, որով կենտրոնական հեռուստատեսությունը (ԿՀ) ընդունում էր հեռուստաընկերության հաղորդումները։ [[1973 թվական]]ից գործում է [[Նորք (հեռուստաալիք)|հեռուստաընկերության 2-րդ ծրագիրը]]։ [[1977 թվական]]ից ընդունվում էին ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ Գունավոր պատկերմամբ առաջին հաղորդումը հայկական հեռուստատեսությամբ տրվել է [[1971]] թ. [[մայիսի 1]]-ին։ [[1981 թվական]]ից հեռուստաընկերության հաղորդումները հեռարձակվում էին միայն գունավոր պատկերմամբ։ [[1987]] թվականի դրությամբ հանրապետության ռադիոռելեային գծերի երկարությունը կազմել էր [[1330]] կմ։ [[1987]] թվականին գործել են ԿՀ առաջին և երկրորդ, հեռուստաընկերության երկու ծրագրերը՝ 43,9 ժամ ընդհանուր տևողությամբ, որից հեռուստաընկերության հաղորդումները՝ 14 ժամ։ Հեռուստաընկերության առաջին ծրագրով տրվում էին ինֆորմացիոն հասարակական-քաղաքացիական, ուսուցողական, գեղարվեստական և մարզական հաղորդումներ։ Երկրորդ ծրագիրը նախատեսված էր [[Երևան]]ի և [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|դրա շրջակայքի]] համար։ [[1987 թվական]]ին հեռուստատեսային առնվազն մեկ ծրագիր ընդունելու հնարավորություն ուներ հանրապետության բնակչության 99%-ը։ Բնակչության 97%-ը ընդունել է ԿՀ առաջին ծրագրի, 84%-ը՝ ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ ՀՀ արտադրական-ստեղծագործական աշխատանքները կոորդինացնում էր ծրագրերի գլխավոր դիրեկցիան, որը միավորում էր հաղորդավարների, թողարկիչների, նկարիչների, հնչյունային ռեժիսորների, հեռուստատեսային օպերատորների, կինոցուցադրումների բաժնի և ֆիլմադարանի աշխատանքը։ ՀՀ ծրագրերի նյութերը պատրաստվել են պրոպագանդայի, ինֆորմացիայի, կոմունիստական «դաստիարակության», երիտասարդական, մանկապատանեկան, ուսուցողական և գիտահանրամատչելի, գրականության և արվեստի, դրամատիկական, երաժշտական, նամակների և սոցիոլոգիական ուսումնասիրությունների, ռուսերեն և խորհրդային այլ երկրների լեզուներով տրվող, Փոխանակային և ԿՀ ու համամիութենական ռադիոյի համար հաղորդումներ պատրաստող խմբագրությունները։ Պրոպագանդայի գլխավոր խմբագրության «Հրատապ էկրան», «Հեռուստատեսային պրեսկոնֆերանս», «Արձագանք», «Հնգամյակի սոցիալ-տնտեսական պրոբլեմները», «Պարենային ծրագիրը գործողության մեջ»,«Պատմվածքներ կոմունիստների մասին» հաղորդումներն ու հանդեսները մեծապես օժանդակում էին կուսակցական կազմակերպությունների պրոպագանդային։ Ինֆորմացիայի գլխավոր խմբագրության «Իրադարձություններ, երկրներ, պրոբլեմներ», «Կապիտալիզմն առանց դիմակի» հաղորդաշարերում մեկնաբանվում են միջազգային կյանքի, պատերազմի ու խաղաղության հարցեր, ըստ ամենայնի լուսաբանվում ԽՍՀՄ արտաքին քաղաքականությունը, խորհրդային գաղափարախոսության տեսանկյունից քննադատվում արևմտյան երկրների (ԱՄՆ, եվրոպական երկրներ) քաղաքականությունը։ Խորհրդային պետության ներքին և արտաքին քաղաքականության, խորհրդային ապրելակերպի պրոպագանդմանն էին ծառայում «Երաշխավորված է սահմանադրությամբ», «Սովետական ապրելակերպ», «Արվեստագետն ու ժամանակը», «Խոսք երիտասարդությանը», «Կարգապահությունն ու մենք», «Որակի գումարելիները», «Իմ հայրենիքը ԽՍՀՄ-ն է», «Ձայն խաղաղության», «Մոլորակին մաքուր երկինք» և այլ հաղորդաշարեր։ Աճող սերնդի կոմունիստական ոգով դաստիարակության նպատակին էին ուղղված «Խարույկ», «Արիության դասեր», «Անխախտ բարեկամություն», «Հետաքրքիր հանդիպումների ակումբ», «16-18» մանկական հանդեսները, «Մենք և երեխաները» հաղորդաշարը։ Նախադպրոցական տարիքի երեխաների համար գործել են [[Հայոց լեզու|հայոց]] և [[ռուսաց լեզու]]ների ուսուցման հաղորդաշարերը։ Առանձին հաղորդումներ էին նվիրվում սովետական ժողովուրդների գրականությանը, հայ ժողովրդի պատմությանը։ Գեղարվեստական հաղորդումներից լայն ճանաչում ունեն «Դրական կամուրջներ», «[[Մեր լեզուն, մեր խոսքը]]» (ՀԽՍՀ պետական մրցանակ, [[1985]]), «Բյուրակն», «Նորք», «Հայ երգի ակումբ», «Երաժշտական կյանք», «[[Երաժշտական Փոստարկղ]]» հանդեսները։ Պարբերաբար տրվել են ԽՍՀՄ պետությունների և [[սոցիալիստական ճամբար]]ի այլ երկրների երաժշտական ու գեղարվեստական կոլեկտիվների, անհայտ կատարողների ելույթներ։ [[1970 թվական]]ին ստեղծվել է հեռուստատեսային կինոնկարների «Երևան» ստուդիան, որը տարեկան նկարահանում ու մշակում էր միջինում շուրջ 320 ժ կինոժապավեն, որից 20-ը՝ 35 մմ։ Ստուդիայի թողարկած մի շարք կինոնկարներ միութենական փառատոների մրցանակակիրներ էին, իսկ «[[Ձորի Միրոն (ֆիլմ)|Ձորի Միրո]]», «Արամ Խաչատրյան», «[[Անուշ (ֆիլմ, 1983)|Անուշ]]» և «Քառյակ» ժապավեններն արժանացել էին հեռուստատեսային ֆիլմերի համամիութենական փառատոների գլխավոր մրցանակներին։ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետկոմի կողմը [[1957]] թ. հրատարակում է «Եթերում է Երևանը» (հայերեն և ռուսերեն) հեռուստատեսային հաղորդումների ծրագիր-տեղեկատուն։ === Անկախության շրջան === [[1990]]-ական թվականների սկզբում հեռուստատեսությունը համեմատաբար ազատվեց գրաքննությունից{{փաստ}}։ Հասարակական-քաղաքական հաղորդումներին զուգահեռ ավելացան և նոր ձևով ներկայացան ժամանցային հաղորդումները։ Մեծ մասսայականություն էր վայելում «Խճանկար» ծրագիրը, որը [[1990 թվական]]ի վերջին օրը ներկայացրեց «Ճամփորդություն դեպի [[1991 թվական]]» 24 ժամանոց հեռուստամարաթոնը։ Մեկ ամիս անց, [[1991]] թ. [[փետրվարի 19]]-ին ծնվեց նոր հաղորդաշար՝ «3-րդ ալիք»-ը, որի հիմնական ստեղծագործական խումբը հավաքվեց առաջին օրվանից. Արտակ Արզումանյան, Էլմիրա Արսենյան, [[Արտավազդ Եղոյան]], Վաչագան Ներսիսյան, [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]]։ [[1996 թվական]]ից Հ1-ը «Hot Bird» արբանյակից սկսեց հեռարձակվել [[Եվրոպա]]յում, [[Մերձավոր Արևելք]]ում և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում, իսկ [[2000 թվական]]ից նաև [[Հեռավոր Արևելք]]ում, [[Ավստրալիա]]յում, [[ԱՄՆ]]-ում և [[Կանադա]]յում։ [[1999 թվական]]ից Հայաստանի հեռուստատեսությունը սկսեց հեռարձակվել արբանյակային կապով, որն իրականացավ ՀՀ Կապի նախարարության և իտալական «[[:it:Telespazio TV|Տելեսպազիո]]» ընկերության միջև կնքված պայմանագրով։ Ներկայումս Հանրային Հեռուստաընկերության միջազգային «Հայաստան 1» արբանյակային հեռուստաալիքը հեռարձակվում է ողջ աշխարհում<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Ծածկույթ - Հանրային հեռուստաընկերություն]</ref>, իսկ ահա [[2000 թվական]]ից գործողության մեջ մտած նոր օրենքի համաձայն Ազգային հեռուստատեսությունը վերանվանվեց Հանրային հեռուստաընկերության՝ «Հ1» տարբերանշանով։ Այդ նույն թվականին գործողության մեջ մտած «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» [[ՀՀ օրենք]]ի համաձայն՝ Հանրային հեռուստաընկերությունը պարտավորվեց մինչև [[2005 թվական]]ի հունվարի 1-ը բոլոր հաղորդումները և ֆիլմերը եթեր հեռարձակել հայերենով։ Սկզբում թարգմանվեցին մուլտֆիլմերը, այնուհետև՝ հեռուստասերիալները։ [[2005]] թ. [[հուլիսի 7]]-ից 8-ը [[Դուբրովնիկ]]ում տեղի ունեցած [[Եվրոպական հեռարձակողների միություն|Եվրոպական հեռարձակողների միության]] 56-րդ գլխավոր համագումարում Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությունն ու [[Հայաստանի հանրային ռադիո|ռադիո]]ն դարձան Եվրոպական հեռարձակողների միության լիիրավ անդամ, որի արդյունքում [[2006 թվական]]ից Հայաստանը սկսեց մասնակցել [[Եվրատեսիլ]] երգի մրցույթին<ref>[http://www.1tv.am/hy/history/2005-2008 Հ1 - Պատմություն 2005-2008]</ref>։ 2001 թ․-ին Հանրային հեռուստաընկերության կողմից հիմնադրվեց [[Նոր ալիք (Հայաստան)|«Նոր ալիք»]] հեռուստաընկերությունը, որը ցուցադրում էր երաժշտական և ժամանցային հաղորդումներ։ [[2008]]-ին «Նոր ալիքը» լուծարվեց և նույն տարում ստեղծվեց Հանրային հեռուստաընկերության երկրորդ՝ «[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]]» հեռուստաալիքը, որը սակայն դադարեցրեց իր գործունեությունը [[2011]] թվականին, զիջելով իր եթերային ալիքը «[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]]» հեռուստաալիքին<ref>[http://www.azg.am/AM/2011012214 «ՇՈՂԱԿԱԹԸ» կհեռարձակվի «ԱՐԱՐԱՏԻ» հաճախականությամբ, «ԱՐԱՐԱՏԻ» ճակատագիրն էլ մշուշոտ է]</ref>։ [[2008 թվական]]ին նվազեցին, այնուհետև եթերից դուրս եկան մի շարք շոու ծրագրեր, որոնց փոխարինելու եկան հայրենական արտադրության ֆիլմերն ու հաղորդումները։ Սկսվեց գեղարվեստական և հեռուստաֆիլմերի արտադրության նոր փուլ։ [[2007 թվական]]ին [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Հեռուստաֆիլմերի «Երևան» ստուդիայում]] նկարահանվեց [[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|«Մի վախեցիր» 5 մասանոց ֆիլմը]] նվիրված [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան պատերազմին]], [[2009]]-ին՝ «[[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված աղավնի]]» գեղարվեստական ֆիլմը՝ [[Նար-Դոս]]ի [[Սպանված աղավնի (վիպակ)|համանուն վիպակ]]ի մոտիվներով, [[2010]]-ին հեռուստադիտողին ներկայացվեց [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]] [[Խաչագողի հիշատակարանը|«Խաչագողի հիշատակարանը» վեպ]]ի հիման վրա նկարահանված [[Խաչագողի հիշատակարանը (ֆիլմ)|համանուն վերնագրով և հինգ մասից բաղկացած հեռուստատեսային գեղարվեստական ֆիլմ]]ը, [[2011 թվական]]ին՝ «Արտիստը»՝ [[Շիրվանզադե]]ի [[Արտիստը (Շիրվանզադե)|համանուն պատմվածք]]ի հիման վրա։ Արտադրված առաջին հայկական սերիալներից էին «Որբեր» և «Աննա» սերիալները ([[2009]]), [[2013 թվական]]ին՝ «Մեր գյուղը», [[2014 թվական]]ին՝ «Շտապ օգնություն» սերիալները։ [[2015 թվական]]ին ցուցադրվեց [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|«Հատուկ բաժին»]] հեռուստասերիալը։ [[2010 թվական]]ից առ այսօր եթերում է «Երգ երգոց» երաժշտական նախագիծը, [[2013 թվական]]ին բացվեց «Հայադարան» գրական հաղորդաշարը։ Անցում կատարվեց [[Թվային հեռուստատեսություն|թվային հեռարձակման]]։ [[2014 թվական]]ին ձեռք բերվեց «Avid» ընկերության համակարգը, (որն հաջողությամբ աշխատում էր մի շարք հեռուuտաընկերություններում ([[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|ОРТ]], [[Ռոսիա 1|РТР]], [[BBC]], [[American Broadcasting Company|ABC]])` տեսասերվերներով, համալրող բաղադրիչներով, ինչպես նաև համակարգչային գրաֆիկայի ընձեռած լայն հնարավորություններով։ [[2015 թվական]]ին Հանրային հեռուստաընկերությունը [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն|Չինատանի Ժողովրդական Հանրապետության]] (ՉԺՀ) կառավարությունից ստացավ նոր՝ 10 տեսախցիկով զինված HD շարժական հեռուստատեսային կայան և HD արբանյակային հեռարձակման կայան։ Չինաստանի կառավարությունը Հանրային հեռուստաընկերությանը անհատույց տրամադրեց նաև թվային լրահավաք մեքենա։ Ներկայումս Հանրային հեռուստաընկերության եթերին կարելի է հետևել ինչպես անհատական համակարգիչներով, այնպես էլ [[Սմարթֆոն|բջջային հեռախոսներով]] և [[Պլանշետային համակարգիչ|պլանշետ]]ներով։ Ստեղծվել են հավելվածներ հանրաճանաչ «[[IOS]]» և «[[Android]]» համակարգերի համար, որոնք կարելի է ներբեռնել անվճար։ [[2016 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 13]]-ին մեկնարկեց Հանրային հեռուստաընկերության 60-րդ եթերաշրջանը, և նույն օրը անցում կատարվեց բարձր հստակության (HD որակի) հեռարձակման ինչպես մետրային, այնպես էլ արբանյակային հաճախականությունների համար։ == Աշխատակազմ == === Ղեկավարություն === Առաջին ալիքի գործադիր տնօրենն է Հովհաննես Մովսիսյանը ([[2020]] թ. [[նոյեմբեր]]ից)<ref>{{Cite web|url=https://yerevan.today/all/society/68796/hovhannes-movsisyany-nshanakvec-hanrayin-heroustaynkeroutyan-gortsadir-tnoren|title=Հովհաննես Մովսիսյանը նշանակվեց Հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն|last=Tatev|website=yerevan.today|language=hy-am|accessdate=2021 թ․ դեկտեմբերի 19}}</ref>։ Լրատվական բաժնի տնօրենը [[Պետրոս Ղազարյան]]ն է։ ==== Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության նախկին գործադիր տնօրեններ ==== * [[Ներսես Կագրամանով]] ([[1956]]-[[1960]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Մարատ Մարինոսյան]] ([[1956]]-[[1964]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության առաջին գեղարվեստական ղեկավար, իսկ [[1966]]-[[1971]] թթ.՝ հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Ջոն Կիրակոսյան]] ([[1966]]-[[1969]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * Մավր Դավթյան ([[1969]]-[[1970]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Ստեփան Պողոսյան]] ([[1970]]-[[1978]] - ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ, իսկ [[1978]]-[[1988]] թթ.՝ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Էմանվել Արաքսման-Մանուկյան]] ([[1988]]-[[1990]] - որպես ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]] ([[1990]]-[[1991]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Սամվել Գևորգյան (քաղաքական գործիչ)|Սամվել Գևորգյան]] ([[1991]]-[[1993]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Տիգրան Հակոբյան (լրագրող)|Տիգրան Հակոբյան]] ([[1993]]-[[1995]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Պերճ Ստեփանյան]] ([[1996]]-[[1997]]), * [[Համլետ Գասպարյան]] ([[1997]]-[[1998]]), * [[Տիգրան Նաղդալյան]] ([[1998]]-[[2000]]), * [[Արմեն Արզումանյան]] ([[2001]]-[[2010]], մինչ այդ՝ [[2000]]-[[2001]] թթ.-ին Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակար), * [[Գագիկ Բունիաթյան]] ([[2010]]-[[2013]]), * Մարգարիտա Գրիգորյան ([[2013]]-[[2020]])։ === Լրագրողներ և հաղորդավարներ === Հանրային հեռուստատեաընկերությունում տարբեր տարիների աշխատել են բազմաթիվ հայտնի լրագրողներ։ == Հաղորդումներ == === Լրատվական === * '''Լուրեր''' (նախկին անվանումներ՝ '''Շաբաթվա նորություններ''' ([[1957]]-[[1958]]), '''Նորություններ''' ([[1958]]-[[1975]]), '''Լրաբեր''' ([[1975]]-[[1998]]), '''Հայլուր''' ([[1991]] [[սեպտեմբեր]]-[[դեկտեմբեր]]` որպես այլընտրանքային լրատվություն, իսկ [[1998]]-[[2011]]՝ որպես լրատվական ծրագիր), '''Առաջին լրատվական''' ([[2011]]-[[2017]]), '''Օրակարգ''' ([[2017]]-[[2018]])), * '''«Մշակ» լուրեր''' (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[2008]]-[[2009]]), '''Ինդեքս''' (նախկին անվանումներ՝ '''Հայլուր Ինդեքս''' ([[2010]]-[[2011]]), '''Առաջին տնտեսական''' ([[2013]]-[[2017]]), '''Օրակարգ Ինդեքս''' ([[2017]]-[[2018]])) === Այլ հաղորդումներ === * Ագրո-TV (հաղորդման հեղինակ՝ Նելլի Սահակյան) * Խաչփողան (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Տաբուլա ռասա (հաղորդման վարող՝ Վահե Մկրտչյան) * Ինտերիեր (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Ավետիսյան) *Անիվների վրա (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Կինկոմ * Որակի նշան (հաղորդման վարողներ՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2001]]-[[2002]]), '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2002]]-[[2003]]), '''Կարինա Դանելյան''' ([[2010]])) * Մետեո-TV (հաղորդման վարողներ՝ '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2001]]-[[2005]]), [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2002]]-[[2004]])) *Չտեսնված կինո (հաղորդման վարող՝ Րաֆֆի Մովսիսյան) * Բաց նախագիծ (հաղորդման վարողներ՝ Թինա Խաչատրյան և [[Հրաչ Մուրադյան (հաղորդավար)|Հրաչ Մուրադյան]]) * Օտար խաղեր (հաղորդման վարողներ՝ '''Կարեն Ալիխանյան''', '''Նարինե Զախարյան''' ([[2005]]-[[2007]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2007]]-[[2008]])) * Աքլորականչ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Էկոհարթակ (հաղորդման վարող՝ Դավիթ Գրիգորյան) * Ազատ գոտի (հաղորդման վարողներ՝ [[Արտակ Վարդանյան (հաղորդավար, լրագրող)|Արտակ Վարդանյան]] ([[2011]]-[[2012]]), Էրիկ Անթառանյան ([[2012]]-[[2013]])) * Վարդապետը * Տեսանկյուն (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]], մինչ այդ հեռարձակվել է [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]] և [[TV5]]-ով) * Այլընտրանք * Այսօր իրականում (հաղորդման վարող՝ [[Պետրոս Ղազարյան]]) * Ֆրանկոֆոն Հայաստան * Լրագրողական մենամարտ * Վերադարձ դեպի ապագա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Տան մեծը (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Օրակարգից դուրս (հաղորդման վարող՝ Ագնեսա Խամոյան) *Հանրային օրակարգ (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]]) * Ճակատագրեր (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) *[[Սպասիր ինձ]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]] և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյան]]) * Հենց այսպես էլ ապրում ենք (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]]) * Առաջին տաղավար (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Ճակատագրեր․ օվկիանոսից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Հայաստանի համը (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Ուզում եմ դառնալ (հաղորդման վարող՝ Մերի Քոչարյան) * Եռանկյունի * Համի որակ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Կյանքը ափի մեջ (հաղորդման վարող՝ [[Լուիզա Ղամբարյան]]) * Հայն ու Հայաստանը (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * Մայրիկների ակումբ (հաղորդման վարող՝ Մերի Ներսիսյան) * Արտկանոն (հաղորդման վարող՝ [[Արամ Աբրահամյան (լրագրող)|Արամ Աբրահամյան]]) * Մասնագիտությունը՝ լրագրող (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) * Հանրալսարան * Մեր մեջ ասած (հաղորդման վարողներ՝ Արևիկ Ուդումյան, [[Կարինե Խոդիկյան]], [[Իրինա Դանիելյան]]) * Ճակատագրով՝ կին (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Ագրոժամ * Մենք և ժամանակը ([[Հայկ (կինոստուդիա)|«Հայկ» կինոստուդիայի]] հետ համատեղ, հաղորդման վարող՝ [[Ռուբեն Գևորգյանց]]) * Բարդ երկուշաբթի (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * IT մարդիկ (հաղորդման վարող՝ Նիկոլայ Հայրապետյան) * Մեր ժամանակների հերոսը * Խաղի կանոններ (հաղորդման վարող՝ Արմեն Սարգսյան) * Կեսգիշերն անց (հաղորդման վարողներ՝ [[Արթուր Բախտամյան]] և Հերմինե Ստեփանյան) * Նվիրյալները (հաղորդման վարող՝ [[Ցվետանա Պասկալևա]]) * Կապրենք, կտեսնենք ([[Հրաչուհի Ութմազյան]], Օվսաննա Սիմոնյան, [[Արթուր Ղուկասյան]], [[Արև Պետրոսյան]]) *Եթե բոլորը․․․ (հաղորդման վարողներ՝ Լիլիթ Մուրադյան և Վահե Խանամիրյան) *Չակերտներ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Խորհրդարանական շաբաթ * Հարցազրույց (հաղորդման վարողներ՝ [[Նվեր Մնացականյան]] ([[2011]]-[[2016]]), [[Պետրոս Ղազարյան]] ([[2019]]-ից)) * Կարծիք (հաղորդման վարողներ՝ [[Սերգո Երիցյան]] ([[1992-[[2003]]), [[Հրաչյա Պապինյան]] ([[2003]]-[[2011]])) * Ճառագայթ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է Համահայկական ալիքով) * Հրապարակում * Եվրոպական բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Օտար ամայի ճամփեքի վրա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Մերոնք (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Իմ իրավունքը (հաղորդման վարող՝ [[Արտյոմ Երկանյան]], իսկ դատը վարում էր [[Տիգրան Մուկուչյան]]ը, արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Դատաժամ (արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Հատուկ ռեպորտաժ (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կյանքը շարունակվում է * Հատուկ գոտի (հաղորդման վարող՝ Սուսան Սիմոնյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Հինգշաբթի (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * 15 օր (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * Հեռուստաօրագիր 1․12 * Մայրաքաղաք (հաղորդման վարող՝ [[Վարուժան Օլքինյան]]) * Երևան * Բարև (հաղորդման վարող՝ Վարդան Օնանյան) * Ոսկե դար * 360 աստիճան (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Հերիքյան]]) * Օրակարգ (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ [[Տիգրան Նաղդալյան]]) * Մեկ լուր * Մանրամասներ * Կեսգիշերային ճեպընթաց (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հինգերորդ անիվ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հայկական էկրան (հաղորդման վարող՝ [[Դավիթ Մուրադյան]]) * Հայաստանի Հանրապետության դեսպան (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայաստանի առեղծվածները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Աստղային WEEKEND (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Գայանե Հաջոյան) * Սիրո պատմություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Ավետիսյան (այլ կիրառումներ)|Կարեն Ավետիսյան]]) * Մշակութային հայացք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV-ով]] և Համահայկական ալիքով) * Պահանջարկ և առաջարկ (հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * [[Առողջություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) * Հինգերորդ անկյուն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], հետագայում հեռարձակվել է [[TV5]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]], հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) *[[Երջանկության մեխանիկան|Երջանկության մեխանիկա]] (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) *[[Գտնված երազ]] (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կնոջ հմայքի գաղտնիքը (հաղորդման վարող՝ Զառա Կարապետյան) * Անկախ տարիքից (հաղորդման վարող՝ Մերի Գրիգորյան) * Մեկ պատուհան * Մեդիա դիտորդ (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Գրիգորյան) * Եկեք հասկանանք (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) *Հույժ գաղտնի (հաղորդման վարող՝ Արմեն Ամիրյան) *Բառերից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ Հակինթ Բաղդասարյան) *Պատրաստենք միասին (հաղորդման վարող՝ Սարգիս Մկրտչյան) *«Այսօր» ամենօրյա քաղաքական հաղորդում (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևսով]], հաղորդման վարող՝ Հակոբ Ռուբինյան) *Բարև Էրգիր (հաղորդման վարող՝ [[Սամվել Թոփալյան]]) *«Ճանապարհ» և «Ճանապարհ. երազանքի հետքերով» (հաղորդման վարող՝ Րոֆֆի Պետրոսյան) === Ժամանցային === * Գուշակիր մեղեդին (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Նորաձևություն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Սիրարփի Ադամյան) * Երկու աստղ (հաղորդման վարողներ՝ [[Հրանտ Թոխատյան]] ([[2007]]), [[Շուշան Պետրոսյան]] ([[2007]], [[2009]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]] ([[2008]]), '''Աշոտ Լյուդվիգովիչ''' ([[2009]]), '''Մամիկոն Սիմոնյան''', '''Կարինա Դանելյան''' ([[2009]]-[[2010]]), ([[2011]])) * Երկու աստղ․ Օրագիր * Շաբաթ երեկո (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Աշոտ Ղազարյանը հրավիրում է (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Իմ տաղանդավոր ընտանիքը (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Ռուբիկոն (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ռուբիկոն + (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ոսկե սկավառակ * Ոսկե կլառնետ (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թոփ 10 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Արխիվ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հիթ-շքերթ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) * Բարի ախորժակ (հաղորդման վարողներ՝ '''Սեդրակ Դավիդյան (DJ Sedrag)''' ([[2000]]-[[2005]]), '''Սարգիս Մնոյան''' ([[2009]]-[[2010]])) * Ծիծաղի տուն (հաղորդման վարող՝ [[Արամայիս Սահակյան]]) * XXL (հաղորդման վարող՝ [[Գրիշա Աղախանյան|Գրիգոր Աղախանյան]]) * Երեկոյան կոկտեյլ (հաղորդումը հեռարձակվել է նաև [[Հայ TV|Հայ-TV]]-ով, հաղորդման վարողներ՝ [[Արմեն Պետրոսյան (Մենչ)]] և Գրիգոր Գասպարյան) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Քոմեդիով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով, [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * Թարսի պես (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * [[Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր (հայկական)|Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր]] (հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]]) * Մեր արխիվը (հաղորդման վարող՝ Մարատ Օրդյան) * Արվեստանոց * Դեպի կինո (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուիզա Ներսիսյան]] և [[Խորեն Լևոնյան]]) * [[Լավ երեկո]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Արամ MP3]] և [[Գարիկ Պապոյան]]) * Սիրո բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Ֆելիքս Խաչատրյան]]) * [[Հայաստան ջան]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Թեժ տասնյակ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Արման Մարգարյան''' ([[2002]]-[[2004]]), '''Էրիկ Անթառանյան''' ([[2004]]-[[2006]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2006]]-[[2007]]) [[Ավետ Բարսեղյան]], '''Շպռոտ''' ([[2007]]-[[2009]]) [[Արսեն Գրիգորյան (երգիչ, 1982)|Արսեն Գրիգորյան]] ([[2009]]-[[2010]])) * Թեժ տասնյակ․ Օրագիր * Կապիտալ շոու (հաղորդման վարող՝ Գրիգոր Գասպարյան) * Առավոտ լուսո (նախկին անվանումներ՝ '''Բարի լույս''', '''Առաջին ծրագիր''', '''Բարև, մենք ենք''') * Առաջին Ալիք սրճարան * Հայկական տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) * 100 տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *3-րդ ալիք. Ռետրո ( հաղորդման վարողներ՝ [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]], [[Արտավազդ Եղոյան]]) === Երաժշտական === * Երաժշտական փոստարկղ (հաղորդման վարող՝ [[Սուսաննա Շահինյան]]) * Երգ երգոց (հաղորդման վարող՝ [[Խորեն Լևոնյան]]) * Հայ երգի ակումբ (հաղորդման վարող՝ [[Քնարիկ Փիլոսյան]]) * Երաժշտական կյանք * Բենեֆիս (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուսինե Բադալյան]], [[Հակոբ Պապիկյան|Հակոբ Պապիկյան (Ժակ)]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2016]]-[[2017]])) * Ամենակարող երգիչ (հաղորդման վարողներ՝ Անի Քրիստի և [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Անփլագդ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Վինիլ (հաղորդման վարող՝ Արման Մարգարյան) * Ջազի ժամ (հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]]-ով, [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Երկիր Մեդիա]]-ով, հաղորդման վարող՝ [[Արմեն Թութունջյան]]) * Եվրատեսիլի օրագիր * Թոփ 50 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Կարինա Դանելյան) * Մեր ռետրոն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայկական էստրադա (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) *22։30 *22։30 ռետրո (հաղորդման վարողներ՝ Մարի Ավանեսյան, [[Արա Դեղտրիկյան]]) === Հումորային === * Այսպես էլ ապրում ենք *Ընտանյոք հանդերձ *Խմբագրություն․am *Ամուսնացածների լիգա * Տանդեմ === Մշակութային === * Արվեստը և իրականությունը (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * 8 1/2 (Ութ ու կես) (հաղորդման վարող՝ Զավեն Բոյաջյան) * Դեմքեր (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) * Կրկեսային ծրագիր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այսպես խոսեց (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայից հայ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ծագումով Հայեր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV-ով]]) * Տոհմածառ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երկիր Մեդիա]]-ով) * Հոբելյան (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այբ, բեն, գիմ (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Բոհեմ (հաղորդման վարող՝ Հարություն Ազարյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Դասական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ [[Էդուարդ Թոփչյան (դիրիժոր)|Էդուարդ Թոփչյան]]) * Մշակույթ և մշակութային գիտակցություն (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կինո և նորից կինո (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ Սեդա Սահակյան) * Հայադարան * Կաննի փառատոնի օրագիր * Փակ վարագույր (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Հոգևոր հայրենիք * Անծանոթ Հայաստան (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Բալայան]]) * Մատենադարան։ Ձեռագրերի գաղտնիքները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Արվեստն արվեստի համար (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կողք կողքի (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Հայրենեան (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կտոր մը Հայաստան * Հայաստանի ճամփեքով (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) === Սպորտային === * Ֆուտբոլային շաբաթ (հաղորդման վարող՝ [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյան]]) * Շախմատ 64 (հաղորդման վարող՝ [[Գագիկ Հովհաննիսյան]]) * Ֆուտբոլը Առաջինով (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) * Հայէքստրիմ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Սպորտ Գիլոյանի հետ (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Խաղից դուրս (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Հաղթանակ կերտողները *Շախմատի աշխարհ (հաղորդման վարող՝ Աղասի Ինանց) *Քո սպորտը === Ֆուտբոլային առաջնություններ === * [[Լա Լիգա|Լա լիգա]] ([[2004]]-[[2006]]) * [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈւԵՖԱ Չեմպիոնների լիգա]] ([[2006]]-[[2012]]) * [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) *[[Հայաստանի ֆուտբոլի առաջնություն]] ([[1996]]-[[2012]], [[2022]]-ից) === Փաստավավերագրական ֆիլմեր և հեռուստաֆիլմեր Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Ինչո՞ւ է աղմկում անցյալը (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայերը (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) *Ջավախք․ Լեռնեցիների օրրան (բաղկացած 9 մասից) *Անցյալը ներկա է (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) * Հավատի խորհրդավոր ուղին * Առաջին այրեր (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կյանքը սահմանին * Քաղաքը *Մենք ենք մեր հայերը (ցուցադրվել է [[1998]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[1999]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սիրո աստղ (ցուցադրվել է [[2003]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2004]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Ամանորի իրարանցում. Երկու աստղ (ցուցադրվել է [[2007]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-[[Ի|ի]] լույս [[2008]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) * Սկիզբ * Իմ գործը *Դեռ ցնցվող հիշողություն (նվիրված [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի 25-րդ տարելիցին, [[2013]] թ.) *Եվ թնդանոթները կլռեն *[[Էդուարդ Իսաբեկյան]]. Աշնանային նատյուրմորտ (նվիրված [[Էդուարդ Իսաբեկյան]]ի 100-րդ տարեդարձին) *57 կադր (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 57-րդ ամյակին, [[2013]] թ.) *Հանրային հեռուստաընկերություն 58 (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 58-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *[[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հայկական ռադիո]] 88 (նվիրված [[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հանրային ռադիոյի]] 88-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *Մամուլի օր - Ինֆորմացիայի կրիչի էվոլյուցիան *Ամանորը մեր անբաժան ընտանիքում (բաղկացած 2 մասից) *100-ամյա ճանապարհ *Արցախյան կոնյակի պատմությունը *Անավարտ թռիչքի պատմությունը ([[Անավարտ թռիչք (ֆիլմ)|«Անավարտ թռիչք»]] ֆիլմի մասին) *Մեր բասոն- Հենրիկ Ալավերդյան (նվիրված [[Հենրիկ Ալավերդյան]]ի 60-րդ տարեդարձին, [[1995]] թ.) *Մարդացնող մարդը (նվիրված [[Հրանտ Մաթևոսյան]]ի 80-րդ տարեդարձին) *Ուրվական. [[Հրայր Դժոխք]] *Ղարաբաղյան հակամարտությունը և Ռուսաստանը (բաղկացած 2 մասից) *Քառաթև հաղթանակ (նվիրված [[Շուշիի ազատագրում|Շուշիի ազատագրմանը]]) *Հավատարիմ արմատներին *Իմ ժամանակը․ [[Ռազմիկ Դավոյան]] (նվիրված [[Ռազմիկ Դավոյան]]ին) *Կյանքից երկար ձգվող սիմֆոնիա․ [[Արամ Ղարաբեկյան]] (նվիրված [[Արամ Ղարաբեկյան]]ի 60-րդ տարեդարձին) *Միայն ապրելը քիչ է (նվիրված [[Սիլվա Կապուտիկյան]]ին) *[[Էլվինա Մակարյան]]․ Լույսի և ստվերի ակորդ (նվիրված [[Էլվինա Մակարյան]]ի 65-րդ տարեդարձին) *Մուսալեռ․ Հարյուրամյակի հերոսամարտը *[[Վահագն Հովնանյան]] (նվիրված [[Վահագն Հովնանյան]]ի հիշատակին) *[[Ալբերտ Յավուրյան]]․ Մեկ սեր և ութ պատմություն (նվիրված [[Ալբերտ Յավուրյան]]ին) *[[Ավետիք Իսահակյան]]․ Վարպետը (նվիրված [[Ավետիք Իսահակյան|Ավետիք Իսհակյանին]]) *[[Հրաչյա Ներսիսյան]]․ Արտիստը (նվիրված [[Հրաչյա Ներսիսյան]]ին) *[[Վարդուհի Վարդերեսյան]]․ Հայ թատրոնի մեծ տիկինը (նվիրված [[Վարդուհի Վարդերեսյան]]ի հիշատակին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]] 30+40․ Հրաշագործի աշունը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *Իրական հեքիաթ *[[Օֆելյա Համբարձումյան]]․ Ժողովրդական երգերի հետքերով (նվիրված [[Օֆելյա Համբարձումյան]]ին) *Լինել [[Հրանտ Թոխատյան]] (նվիրված [[Հրանտ Թոխատյան]]ին) *Հայոց ուժը (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 24 ամյակին, [[2016]] թ.) *Եթե կյանքը լիներ ավելի երկար *Պղնձակոփ սիմֆոնիա *[[Վիլյամ Սարոյան]]․ Նրա սիրտը լեռներում է (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *[[Սամվել Մկրտչյան]]․ Բաբելոնյան դռներ բացողը *Արիա Վիտա․ մաեստրոյի կյանքի արիան ([[Գեղամ Գրիգորյան]]) (նվիրված [[Գեղամ Գրիգորյան]]ի հիշատակին) *[[Հարություն Կալենց]]․ Գունապատում (նվիրված [[Հարություն Կալենց]]ին) *Մերօրյա լեգենդը - Կոմանդոս (նվիրված [[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]ին) *[[Համո Սահյան]]․ Ես Հայաստանն եմ (նվիրված [[Համո Սահյան]]ին) *[[Ջիմ Թորոսյան]]․ Քարի հոգին (նվիրված [[Ջիմ Թորոսյան]]ին) *[[Հովհաննես Շիրազ]]․ Հավերժական սառույցների տակ ապրող սիրտը (նվիրված [[Հովհաննես Շիրազ]]ին) *Բեմից էկրան․ Մի ամբողջ կյանք *[[Վարդուհի Վարդանյան]]․ Անձայն մի երգ (նվիրված [[Վարդուհի Վարդանյան]]ին) *[[Կարեն Ջանիբեկյան]]․ Հոսանքին հակառակ (նվիրված [[Կարեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Երվանդ Մանարյան]]․ Ալամեզոն (նվիրված [[Երվանդ Մանարյան]]ին) *[[Սերո Խանզադյան]]-100․ Նա, ով հասկացավ քարերի լեզուն (նվիրված [[Սերո Խանզադյան]]ին) *[[Արմեն Խանդիկյան|Արմեն Խանդիիկյան]]․ Հոբելյան (նվիրված [[Արմեն Խանդիկյան]]ի 70-րդ տարեդարձին, [[2016]] թ.) *Անկախության քրոնիկոն (նվիրված [[Հայաստանի անկախության տոն|Հայաստանի անկախության]] 30 ամյակին, բաղկացած 6 մասից, [[1991]]-[[1996]] (առաջին մաս), [[1996]]-[[2001]] (երկրորդ մաս), [[2001]]-[[2006]] (երրորդ մաս), [[2006]]-[[2011]] (չորրորդ մաս), [[2011]]-[[2016]] (հինգերորդ մաս), [[2016]]-[[2021]] (վեցերորդ մաս)) *[[Արմեն Ջիգարխանյան|Զրույց Ջիգարխանյան]]ի հետ (նվիրված [[Արմեն Ջիգարխանյան]]ին) *Քաղաք քաղաքի տակ (նվիրված [[Երևանի մետրոպոլիտեն]]ի 35 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Էդմոնդ Քեոսայան]]․ Վերադարձի ուղի (նվիրված [[Էդմոնդ Քեոսայան]]ին) *[[Էդվարդ Միրզոյան]]․ Ինչ տալիս ես, դա է քոնը (նվիրված [[Էդվարդ Միրզոյան]]ին) *[[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ի աստղը (նվիրված [[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ին) *[[Ստեփան Շաքարյան]]․ Պե՞տք եմ ես ձեզ (նվիրված [[Ստեփան Շաքարյան]]ին) *[[Հովհաննես Զանազանյան]]․ № 10 (նվիրված [[Հովհաննես Զանազանյան]]ին) *[[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան]] + [[Նելլի Խերանյան|Նելլի]] = Սեր (նվիրված [[Նելլի Խերանյան]]ին և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյանին]]) *[[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]․ Չեմ հավատում (նվիրված [[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]) *Ճանապարհ դեպի Մալթա *[[Մակար Եկմալյան]]․ Պատարագ (նվիրված [[Մակար Եկմալյան]]ին) *[[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]․ Գիտության մեջ արտիստ (նվիրված [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]) *[[Սուրեն Ռշտունի]]․ Կես դար հեքիաթում (նվիրված [[Սուրեն Ռշտունի|Սուրեն Ռշտունուն]]) *Եթերային 60 ակնթարթ (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 60 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Գուրգեն Մելիքյան]]․ Սրտխփոց հանուն․․․ (նվիրված [[Գուրգեն Մելիքյան]]ին) *[[Արաքս Մանսուրյան]]․ Կռունկ, ուստի՞ կուգաս (նվիրված [[Արաքս Մանսուրյան]]ին) *[[Վերջալույս Միրիջանյան]]․ Աշնանային բնապատկեր (նվիրված [[Վերջալույս Միրիջանյան]]ին) *[[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]]. Առաջին ձայնասկավառակի շնորհանդես մենահամերգ *Հայոց բանակ-15 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 15 ամյակին, [[2007]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հատուկ նշանակության երգեր (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-16 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 16 ամյակին, [[2008]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-18 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 18 ամյակին, [[2010]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-20 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 20 ամյակին, [[2012]] թ.) *Հայոց բանակ-21 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 21 ամյակին, [[2013]] թ.) *Հայոց բանակ-25 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 25 ամյակին, [[2017]] թ.) *Պետրոս Շուժունյան․ Երաժշտական կամուրջներ (նվիրված կոմպոզիտոր Պետրոս Շուժունյանին) *[[Էդգար Էլբակյան]]․ Անավարտ միզանսցեն (նվիրված [[Էդգար Էլբակյան]]ին) *[[Չարենց]]․ Մի ճրագ մթում (նվիրված [[Եղիշե Չարենց]]ի 120-րդ տարեդարձին, [[2017]] թ.) *[[Արմեն Բուդաղյան]]․ Ուսուցիչը (նվիրված [[Արմեն Բուդաղյան]]ին) *Ապրիլից ապրիլ *[[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]․ Իմ խոսքը բալետն է․․․ (նվիրված [[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]) *[[Յուրի Երզնկյան]]․ Ճակատագրի դիմանկար (նվիրված [[Յուրի Երզնկյան]]ին) *Պատերազմի ու խաղաղության կռիվը (բաղկացած 2 մասից) *Գործ № 22/21. [[Սողոմոն Թեհլիրյան]] (նվիրված [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]ին) *[[Թաթուլ Կրպեյան]]․ Գետաշենի արծիվը (նվիրված [[Թաթուլ Կրպեյան]]ին) *Հանուն կյանքի *[[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]․ Հայ թատրոնի ժայռը (նվիրված [[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Համո Բեկնազարյան]]․ Իլուզիոն (նվիրված [[Համո Բեկնազարյան]]ին) *Ճանապարհ դեպի․․․[[Ֆրունզե Դովլաթյան]] (նվիրված [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ին) *Հաղթազանգ *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոնի մարդը (նվիրված [[Երվանդ Ղազանչյան]]ին) *[[Լևոն Թոքմաջյան]]․ Երգող քարեր (նվիրված [[Լևոն Թոքմաջյան]]ին) *[[Երվանդ Երզնկյան]]․ Երևանյան ակորդ (նվիրված [[Երվանդ Երզնկյան]]ին) *Անկախության խորհրդանշանները *Երազողները *Հովհաննես Խաչադուրյան․ [[Օհան Դուրյան]] (նվիրված [[Օհան Դուրյան]]ին) *[[Էդուարդ Մարգարով]]․ Գնդակի տիրակալը (նվիրված [[Էդուարդ Մարգարով]]ին) *[[Անտոն Աղայանց]] (նվիրված [[Անտոն Աղայանց]]ի հիշատակին, [[2017]] թ.) *Մայր թատրոնի մենախոսությունը *Մուսալեռից Այնճար *[[Լորիս Ճգնավորյան]]․ Ազատության ոգին (նվիրված [[Լորիս Ճգնավորյան]]ին) *[[Արթուր Թարխանյան]]․ Ապագայի ճարտարապետը (նվիրված [[Արթուր Թարխանյան]]ին) *Հնչեղ կին․ Տատյանա Բագրատովնա (նվիրված [[Տատյանա Հայրապետյան]]ին) *Թումանյան․ Եվ սիրտ, և կամք, և միտք (նվիրված [[Հովհաննես Թումանյան]]ին) *Իմ սփռված մեծ ընտանիք *Մանկության երկաթե ուղին *Մարզահամերգային համալիրի թռիչքը *[[Մարտիրոս Սարյան]]․ Լուսավորը (նվիրված [[Մարտիրոս Սարյան]]ին) *[[Ավետ Ավետիսյան]]․ Ազգային բեմի վարպետը (նվիրված [[Ավետ Ավետիսյան]]ին) *Պարույր Սևակ․ Խարույկ սառույցի վրա (նվիրված [[Պարույր Սևակ]]ին) *[[Գևորգ Բաշինջաղյան]]․ Արարատի պոետը (նվիրված [[Գևորգ Բաշինջաղյան]]ին) *[[Վահան Տերյան]]․ Վիհի եզերին (նվիրված [[Վահան Տերյան]]ին) *[[Զուլում Գրիգորյան]] (նվիրված [[Զուլում Գրիգորյան]]ին) *[[Վիկտոր Համբարձումյան]]․ Տիեզերք տիեզերքում (նվիրված [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ին) *[[Մինաս Ավետիսյան]]․ Իմ խիղճը իմ նկարներն են (նվիրված [[Մինաս Ավետիսյան]]ին) *Կինոթատրոն Մոսկվա․ Հնի ու նորի խաչմերուկում *[[Ռոբերտ Աբաջյան]] (նվիրված [[Ռոբերտ Աբաջյան]]ին) *Փոքրիկ երգիչը *Մարկ Պետրոսյան\\․ Հեռուստատեսության նվիրյալը (նվիրված [[Մարկ Պետրոսյան]]ին) *[[Էլմիրա Հեքեքյան]]․ Հեռուստատեսության պիոներներից (նվիրված [[Էլմիրա Հեքեքյան]]ին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]]․ Ապրելու ժամանակը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *[[Ակսել Բակունց]]․ Օ, Զանգեզուր, օ, Կյորես․․․(նվիրված [[Ակսել Բակունց]]ին) *[[Ալբերտ Մկրտչյան]]․ Մուշեղիչ (նվիրված [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյանին]]) *[[Կոմիտաս]]․ Հնչող, շնչող, կանչող ձայներ (նվիրված [[Կոմիտաս]]ին) *[[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]․ «Ոչ»-ի ու «Այո»-ի արանքում (նվիրված [[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]ին) *«Գնացքից դուրս» (Ֆիլմ ֆիլմի մասին) *«Գնացք № 1» (ցուցադրվել է [[2017]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2018]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *[[Հովհաննես Զարդարյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Զարդարյան]]ին) *[[Հրաչյա Սարուխան]]․ Կրկնաղերս (նվիրված [[Հրաչյա Սարուխան]]ին) *[[Սայաթ-Նովա]] (նվիրված [[Սայաթ-Նովա]]յին) *[[Արամո]]․ Միշտ Երևանցի (նվիրված [[Արամո]]յի 50-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Կարպ Խաչվանքյան․ Հայ Չապլինը (նվիրված [[Կարպ Խաչվանքյան]]ին) *Նաիրի *[[Արշիլ Գորկի]] (նվիրված [[Արշիլ Գորկի|Արշիլ Գորկուն]]) *[[Ստեփան Պողոսյան]]․ Արմատների ուժը (նվիրված [[Ստեփան Պողոսյան]]ին) *[[Վիլեն Գալստյան]]․ Բեմ տանող ուղին (նվիրված [[Վիլեն Գալստյան]]ին) *«Երևան իմ սեր» հիմնադրամ *[[Վիգեն Չալդրանյան]]ի ֆիլմերի ցուցադրություն *[[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]․ 55 նոտա օկտավայում (նվիրված կոմպոզիտոր [[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]ի 55-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Ալեքսանդր Թամանյան (նվիրված [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ին) *Արամ Խաչատրյան (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին) *Արմեն Էլբակյան․ Այս պիեսի հերոսը ես եմ (նվիրված [[Արմեն Էլբակյան]]ին) *Վիլյամ Սարոյան (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *Նուբայի ոչ նուբացի մարդասերները *Սոֆի․ Կին, որը պարում է (նվիրված [[Սոֆի Դևոյան]]ին) *Մաքուր Էներգիա․ Ամերիկյան փորձը *Նպատակը՝ ոչնչացում *Դերսիմ․ վերադարձող ինքնություն *[[Աննա Հեդվիգ Բյուլ|Աննա Հեյդվիգ Բյուլ]]․ Վերջին աղոթքը *Սիրիահայեր․ Նոր կյանքին ընդառաջ (Հակոբ Շահինյան) *Քամի *Հանճարեղության թեորեմը *[[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]․ Ժամանակի մերկապնակը (նվիրված [[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]) *Հայոց պետության վերածնունդը (նվիրված Հայաստանի առաջին հանրապետության 100 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2018]] թ.) *Վլադիլեն Բալյան․ Հոգուց (նվիրված [[Վլադիլեն Բալյան]]ին) *Ստեփան Մարտիրոսյան․ Օպերատորական հայացք (նվիրված [[Ստեփան Մարտիրոսյան]]ին) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Ալեքսեյ Գերման կրտսեր]] *Սալմաստից Թադե *[[Ազատ Գասպարյան]]․ Ճշմարտության մարդը (նվիրված [[Ազատ Գասպարյան]]ին) *[[Վահագն Հայրապետյան]]․ Joker (նվիրված [[Վահագն Հայրապետյան]]ին) *Հրանտ Դինք․ 1 500 000 + 1 (նվիրված [[Հրանտ Դինք]]ին) *Վազգեն Ասատրյան․ Դո մաժոր (նվիրված բաս-կիթառահար Վազգեն Ասատրյանի 60-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Դեպի Մանկական Եվրատեսիլ 2018 *Գևորգ Էմին (նվիրված [[Գևորգ Էմին]]ին) *Ազնավուր (կենսագրություն) (նվիրված [[Շառլ Ազնավուր]]ի հիշատակին) *Ֆելիքս (նվիրված [[Ֆելիքս Եղիազարյան]]ին) *[[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջին]] (նվիրված [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջինին]]) *[[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]․ Ձկնորսների կողքին ապրող վավերագրողը (նվիրված [[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]) *Յար, արի Գյումրի *L.E.V.O.N *Միշտ Մոնթե (նվիրված [[Մոնթե Մելքոնյան]]ին) *[[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]․ Էկստրապոլյացիա (նվիրված [[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]) *Լևոն Խեչումյան․ Մտորումներ *[[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյան]]․ Կյանք կրկեսի մեջ (նվիրված [[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյանին]]) *Համլետ Ղուշչյան․ 45 տարի հեռուստատեսությունում (նվիրված Համլետ Ղուշչյանին) *[[Հովհաննես Չեքիջյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Չեքիջյան]]ին) *Ավրորա մրցանակի ազդեցությունը *Զրույց [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ի հետ *Պոլիտեխ *Երևանի վերջին առաջին քարտուղարը՝ Միխայիլ Մինասբեկյան (նվիրված [[Միխայիլ Մինասբեկյան]]ին) *Ժամանակի բեկորները *[[Թովմաս Պողոսյան]]․ Երգի ակունքը *Սերը *Խոսում է Երևանը *Ռաֆոն (նվիրված [[Ռաֆայել Իսրայելյան]]ին) *Վենետիկի հայագիտական դասընթաց *Մարդասիրական առաքելություն Սիրիայի արաբական հանրապետությունում *[[Նարեկ Դուրյան]]․ Երևանցին Փարիզից *Դեպի Եվրատեսիլ 2019 *Արմեն Խոստիկյան․ Կոչումով կատակերգու (նվիրված [[Արմեն Խոստիկյան]]ին) *Արամը (նվիրված [[Արամ Մանուկյան (ռազմական, պետական գործիչ)|Արամ Մանուկյանին]]) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Վլադիմիր Պոզներ]] *Երկաթյա Տիգրան․ [[Տիգրան Պետրոսյան]] *Մոհիկանը․ [[Ստեփան Շաքարյան]] *Մուտքը՝ ներսի կողմից *Գործ № 00578 *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոն, ուրիշ ոչինչ *[[Արտո Թունջբոյաջյան|Արտո]] 1/2 *Վարդապետը (նվիրված [[Կոմիտաս]]ի 150 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2019]] թ.) *[[Մելիք Մավիսակալյան]]․ Հարմոնիա *[[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]] 70 (նվիրված [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]]) *Հաղթենք ապրելով․ [[Գևորգ Էմին]] *[[Ներսես Հովհաննիսյան]]․ Ծնունդով Հայֆիլմից *Ինձ բացակա չդնեք․ [[Սոս Սարգսյան]] *[[Վահագն Տեր-Հակոբյան]]․ Օպերատորը կադրում *[[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյան]] 115 (նվիրված [[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյանին]]) *Իմ երազանքի ճանապարհը *Վարպետի կինոն *Ես ու [[Նիկոլայ Ծատուրյան]]ը *[[Կառլեն Եսայան]] *Չվերթ № 1 (ցուցադրվել է [[2019]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2020]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սեր ճառագող թատրոնը *[[Արմեն Տիգրանյան (երգահան)|Արմեն Տիգրանյան]]․ Երազանք իրականացնողը *Ռադիոյի ձայնը *Սահմաններ *Արամ Խաչատրյան․ Արվեստագետ քաղաքացին (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին, բաղկացած 4 մասից, [[1985]] թ.) *Վիլեն Զաքարյան․ Նորարարը (նվիրված [[Վիլեն Զախարյան|Վիգեն Զաքարյանին]]) *[[Արտեմի Այվազյան]]․ Ձեզ համար եմ հորինել *[[Մարտին Վարդազարյան]]․ Շնորհակալ եմ *Երջանկատուն *Հանդիպում․ [[Յուրի Դավթյան]] *[[Յուրի Դավթյան]] [[1929]]-[[2020]] *Մի ճակատագրի լիբրետո․ [[Էդգար Հովհաննիսյան]] *Մալխաս (նվիրված [[Լևոն Մալխասյան]]ին) *Ինքնության պահապանները *Մի ֆիլմի պատմություն․ Անատոլիական պատմություն === Ուսուցողական և ինտելեկտուալ հաղորդումներ === *Հանրային դաս *Բաց դաս *Բոնուս (մինչ այդ հաղարդումը ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Մեսրոպ Առաքելյան''' ([[2003]]-[[2005]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2005]]-[[2008]])) *Մենք գիտենք, որ դու գիտես (հաղարդման վարող Մամիկոն Սիմոնյան) *Մեր լեզուն մեր խոսքը (հետագայում ցուցադրվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, այժմ հեռարձակվում է USArmenia TV-ով և Նոր Հայաստանով, հաղորդման վարող՝ [[Արտեմ Սարգսյան (լեզվաբան)|Արտեմ Սարգսյան]]) *[[Դու գիտես]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *Գերազանցիկը (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *[[Հայ-Q]] (հաղարդման վարող [[Արման Աբովյան]]) === Մանկական հաղորդումներ === * Արևիկ (ցուցադրվել է նաև [[Արմենակոբ]]ով, հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Արևներ (ցուցադրվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Գժուկ (ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Դո Ռե Մի (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ժուկով ժամանակով (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով և Նոր Հայաստանով) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կենգուռու * Մանկական լիգա * Տուտտի Ֆրուտի * Տուն տունիկ *Մոլորակ № 612 *Ինչուների մոլորակ *Ուչիկ բուչիկ === Ռազմական հաղորդումներ === * Զինուժ * 02 * Մարտիկ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Զրույցներ պատերազմի մասին (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Իմ բանակը * Առաջին գիծ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Հատուկ ջոկատ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) === Հեռուստասերիալներ Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Երևակայական խաղ կամ Ֆորդ ([[1998]] թ.) * Հանուն սիրո * Քաղցր կյանք * Կյանքի կարուսել (հետագայում հեռուստասերիալը ցուցադրվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) *[[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|Մի վախեցիր]] (HK Productions-ի և [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Երևան ստուդիայի]] հետ համատեղ) * Աննա *Որբերը * Գեներալի աղջիկը * Հրեշտակների դպրոցը * Լքյալները * [[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված Աղավնի]] * 3 ընկեր * Մեր գյուղը * ԱԻՆ 911 * Շտապ օգնություն 3D * [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|Հատուկ բաժին]] (Arriva films-ի հետ համատեղ) * Անատոլիական պատմություն * Ճակատագրի պատասխանը * Հանդիպման վայր * Փողոցի շներ * Թողություն * Բալենի (ըստ [[Շահեն Թաթիկյան]]ի «Ապրեցեք երկար» համանուն վեպի մոտիվներով) * Բացիր աչքերդ * Ծղրիդի երգը (ըստ [[Գրիգոր Բալասանյան (արձակագիր)|Գրիգոր Բալասանյանի]] «Պատուհանի տակ ծղրիդն է երգում» համանուն վեպի մոտիվներով) * Քաոս (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * Շահմարի առեղծվածը (ըստ [[Մկրտիչ Սարգսյան]]ի [[Շահմարի առեղծվածը|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Ժիրայր Գլենց (ըստ [[Մկրտիչ Արմեն]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * [[Վերջին ուսուցիչը (սերիալ)|Վերջին ուսուցիչը]] (ըստ [[Վարդգես Պետրոսյան]]ի [[Վերջին ուսուցիչը (վիպակ)|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Պատվի համար (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) === Լատինոամերիկյան և ամերիկյան հեռուստասերիալներ հայերեն թարգմանությամբ === * Իմ երկրորդ մայրը * [[Բաբելոնի աշտարակը (սերիալ)|Բաբելոնի աշտարակը]] * [[Կյանքը սեր է]] * Նոր կյանք * Իզաբելլա * [[Կորուսյալները (հեռուստասերիալ)|Կորուսյալները]] *[[Գերբնական (հեռուստասերիալ)|Գերբնականը]] * [[Անգին զարդը (հեռուստասերիալ)|Անգին զարդը]] * [[Ժամանակից դուրս|Ժամանակի միջով]] * Վրեժը * Սոֆյա տուր ինձ ժամանակ * Գնչուհիներ * [[Տիկին պետքարտուղար]] *[[Լավ բժիշկը (հեռուստասերիալ)|Լավ բժիշկը]] ===Փառատոններ և մրցանակաբաշխություններ=== * Կռունկ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ|Մանկական Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2007 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2008 * Թոփ 2009 * Թոփ 2010 * Թոփ 2011 * Թոփ 2012 == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Armenian Television logo (1994-1995).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[1994]]-[[1995]] թթ.-ին) Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2003]]-[[2013]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Public TV logo.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2016]]-[[2021]] թթ․-ին) </gallery> ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://www.1tv.am/ Առաջին ալիքի կայքը] *[https://www.facebook.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ֆեյսբուքում] *[https://twitter.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Թվիթերում] *[https://www.instagram.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ինստագրամում] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:1955 հիմնադրումներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրային Հեռուստաընկերություն]] etebbrzpmvzuix2amtfgcw681k4takd 8485518 8485516 2022-08-08T20:00:05Z CommonsDelinker 212 "Armenian_Television_logo_(1994-1995).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([ wikitext text/x-wiki {{Այլ|Առաջին ալիք (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | անվանում = | տեսակ = հեռուստաընկերություն | ոճ = ՊՓԲԸ | հիմնադիր = [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ]] | վայր-քաղաք = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]<br />{{դրոշ|Երևան}}[[Երևան]] | վայր-երկիր = Նորք, Գարեգին Հովսեփյանի 26 | վայր = | սպասարկվող տարածք = {{ARM}}<br>{{NKR}}<br>[[File:Newworldmap.svg|22px]] միջազգային<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Հ1 արբանյակային հեռարձակում]</ref> | արդյունաբերություն = | արտադրանք = մեդիա | ծառայություններ = [[հեռուստատեսություն]], [[կայք]]եր | հասույթ = | զուտ շահույթ = 3,448,664,000 ֏ ([[2015]])<ref>[http://www.1tv.am/files/1/51/2015%20թ․%20ֆինանսական%20հաշվետվություններ%20անկախ%20աուդիտորի%20եզրակացությամբ.pdf 2015 թ․ ֆինանսական հաշվետվություններ անկախ աուդիտորի եզրակացությամբ]</ref> | աշխատողների թիվ = | parent = | ստորաբաժանումներ = Առաջին ալիք<br />Համահայկական ալիք | դուստր ընկերություններ = | սեփականատեր = [[Հայաստանի Կառավարություն]] | ընկերության կարգախոս = [[Առաջին]]ը [[1956 թվական]]ից |պատկերանիշ= |չափ= |box_width=20 |imagesize=180 |նախկին անվանում=|անուն=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|նախկին='''Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագիր''' ([[1956]]-[[1991]]),<br />'''Հայկական հեռուստատեսություն''' ([[1991]]-[[1993]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիք''' ([[1993]]-[[1994]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսություն''' ([[1994]]-[[1996]]),<br />'''Հայաստանի պետական հեռուստատեսություն''' ([[1996]]-[[1997]]),<br /> '''Հայաստանի ազգային հեռուստատեսություն''' ([[1997]]-[[2001]]),<br />'''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ([[2001]]-ներկա) |ընկերության անվանում=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն |հիմնադրված է=[[սեպտեմբերի 5]], [[1955]] <br />(հիմնադրման տարեթիվ)<br />[[նոյեմբերի 29]], [[1956]]<br />(եթերի սկիզբ) |երկիր={{ARM}} |color=#DCDCDC |գույն=#DCDCDC |գլխավոր անձինք='''Հովհաննես Մովսիսյան''' (գործադիր տնօրեն)|տարբերանշան= }} '''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ('''Հ1''') նաև հայտնի է որպես՝ '''Առաջին ալիք''', հայկական պետական հանրային հեռուստատեսություն։ Հիմնադրվել է [[1955 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 5]]-ին։ ==Պատմություն== === Խորհրդային տարիներ === Հայաստանի հեռուստատեսությունը հիմնվել է [[1955]] թ. [[սեպտեմբերի 5]]-ին [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ|ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդ]]ի որոշմամբ։ Առաջին եթերը կայացավ [[1956 թվական]]ի [[նոյեմբերի 29]]-ին։ Կանոնավոր հաղորդումները հեռարձակվում էին շաբաթական չորս անգամ՝ [[երեքշաբթի]], [[հինգշաբթի]], [[շաբաթ]] և [[կիրակի]] օրերին՝ երկուական ժամով։ [[1957]] թվականի [[նոյեմբերի 7]]-ին հեռարձակվել է արտաստուդիական անդրանիկ հեռարձակումը։ Կարճ ժամանակում հեռուստատեսությունը դարձել է քաղաքային, մշակութային, գիտաճանաչողական, ուսուցողական և այլ ինֆորմացիայի կարևորագույն միջոց ([[1987 թվական]]ին հանրապետության ընտանիքների 93%-ը հեռուստացույց ուներ)։ [[1970 թվական]]ին շահագործման է հանձնվել Նորքի հեռուստատեսային համալիրը (հանրապետական հեռուստակենտրոն)։ Առաջին տեսագրումը կատարվել է [[1971 թվական]]ին։ [[1972 թվական]]ին գործարկվել է [[Երևան]]-[[Դոնի Ռոստով]] ռադիոռելեային գիծը, որով կենտրոնական հեռուստատեսությունը (ԿՀ) ընդունում էր հեռուստաընկերության հաղորդումները։ [[1973 թվական]]ից գործում է [[Նորք (հեռուստաալիք)|հեռուստաընկերության 2-րդ ծրագիրը]]։ [[1977 թվական]]ից ընդունվում էին ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ Գունավոր պատկերմամբ առաջին հաղորդումը հայկական հեռուստատեսությամբ տրվել է [[1971]] թ. [[մայիսի 1]]-ին։ [[1981 թվական]]ից հեռուստաընկերության հաղորդումները հեռարձակվում էին միայն գունավոր պատկերմամբ։ [[1987]] թվականի դրությամբ հանրապետության ռադիոռելեային գծերի երկարությունը կազմել էր [[1330]] կմ։ [[1987]] թվականին գործել են ԿՀ առաջին և երկրորդ, հեռուստաընկերության երկու ծրագրերը՝ 43,9 ժամ ընդհանուր տևողությամբ, որից հեռուստաընկերության հաղորդումները՝ 14 ժամ։ Հեռուստաընկերության առաջին ծրագրով տրվում էին ինֆորմացիոն հասարակական-քաղաքացիական, ուսուցողական, գեղարվեստական և մարզական հաղորդումներ։ Երկրորդ ծրագիրը նախատեսված էր [[Երևան]]ի և [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|դրա շրջակայքի]] համար։ [[1987 թվական]]ին հեռուստատեսային առնվազն մեկ ծրագիր ընդունելու հնարավորություն ուներ հանրապետության բնակչության 99%-ը։ Բնակչության 97%-ը ընդունել է ԿՀ առաջին ծրագրի, 84%-ը՝ ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ ՀՀ արտադրական-ստեղծագործական աշխատանքները կոորդինացնում էր ծրագրերի գլխավոր դիրեկցիան, որը միավորում էր հաղորդավարների, թողարկիչների, նկարիչների, հնչյունային ռեժիսորների, հեռուստատեսային օպերատորների, կինոցուցադրումների բաժնի և ֆիլմադարանի աշխատանքը։ ՀՀ ծրագրերի նյութերը պատրաստվել են պրոպագանդայի, ինֆորմացիայի, կոմունիստական «դաստիարակության», երիտասարդական, մանկապատանեկան, ուսուցողական և գիտահանրամատչելի, գրականության և արվեստի, դրամատիկական, երաժշտական, նամակների և սոցիոլոգիական ուսումնասիրությունների, ռուսերեն և խորհրդային այլ երկրների լեզուներով տրվող, Փոխանակային և ԿՀ ու համամիութենական ռադիոյի համար հաղորդումներ պատրաստող խմբագրությունները։ Պրոպագանդայի գլխավոր խմբագրության «Հրատապ էկրան», «Հեռուստատեսային պրեսկոնֆերանս», «Արձագանք», «Հնգամյակի սոցիալ-տնտեսական պրոբլեմները», «Պարենային ծրագիրը գործողության մեջ»,«Պատմվածքներ կոմունիստների մասին» հաղորդումներն ու հանդեսները մեծապես օժանդակում էին կուսակցական կազմակերպությունների պրոպագանդային։ Ինֆորմացիայի գլխավոր խմբագրության «Իրադարձություններ, երկրներ, պրոբլեմներ», «Կապիտալիզմն առանց դիմակի» հաղորդաշարերում մեկնաբանվում են միջազգային կյանքի, պատերազմի ու խաղաղության հարցեր, ըստ ամենայնի լուսաբանվում ԽՍՀՄ արտաքին քաղաքականությունը, խորհրդային գաղափարախոսության տեսանկյունից քննադատվում արևմտյան երկրների (ԱՄՆ, եվրոպական երկրներ) քաղաքականությունը։ Խորհրդային պետության ներքին և արտաքին քաղաքականության, խորհրդային ապրելակերպի պրոպագանդմանն էին ծառայում «Երաշխավորված է սահմանադրությամբ», «Սովետական ապրելակերպ», «Արվեստագետն ու ժամանակը», «Խոսք երիտասարդությանը», «Կարգապահությունն ու մենք», «Որակի գումարելիները», «Իմ հայրենիքը ԽՍՀՄ-ն է», «Ձայն խաղաղության», «Մոլորակին մաքուր երկինք» և այլ հաղորդաշարեր։ Աճող սերնդի կոմունիստական ոգով դաստիարակության նպատակին էին ուղղված «Խարույկ», «Արիության դասեր», «Անխախտ բարեկամություն», «Հետաքրքիր հանդիպումների ակումբ», «16-18» մանկական հանդեսները, «Մենք և երեխաները» հաղորդաշարը։ Նախադպրոցական տարիքի երեխաների համար գործել են [[Հայոց լեզու|հայոց]] և [[ռուսաց լեզու]]ների ուսուցման հաղորդաշարերը։ Առանձին հաղորդումներ էին նվիրվում սովետական ժողովուրդների գրականությանը, հայ ժողովրդի պատմությանը։ Գեղարվեստական հաղորդումներից լայն ճանաչում ունեն «Դրական կամուրջներ», «[[Մեր լեզուն, մեր խոսքը]]» (ՀԽՍՀ պետական մրցանակ, [[1985]]), «Բյուրակն», «Նորք», «Հայ երգի ակումբ», «Երաժշտական կյանք», «[[Երաժշտական Փոստարկղ]]» հանդեսները։ Պարբերաբար տրվել են ԽՍՀՄ պետությունների և [[սոցիալիստական ճամբար]]ի այլ երկրների երաժշտական ու գեղարվեստական կոլեկտիվների, անհայտ կատարողների ելույթներ։ [[1970 թվական]]ին ստեղծվել է հեռուստատեսային կինոնկարների «Երևան» ստուդիան, որը տարեկան նկարահանում ու մշակում էր միջինում շուրջ 320 ժ կինոժապավեն, որից 20-ը՝ 35 մմ։ Ստուդիայի թողարկած մի շարք կինոնկարներ միութենական փառատոների մրցանակակիրներ էին, իսկ «[[Ձորի Միրոն (ֆիլմ)|Ձորի Միրո]]», «Արամ Խաչատրյան», «[[Անուշ (ֆիլմ, 1983)|Անուշ]]» և «Քառյակ» ժապավեններն արժանացել էին հեռուստատեսային ֆիլմերի համամիութենական փառատոների գլխավոր մրցանակներին։ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետկոմի կողմը [[1957]] թ. հրատարակում է «Եթերում է Երևանը» (հայերեն և ռուսերեն) հեռուստատեսային հաղորդումների ծրագիր-տեղեկատուն։ === Անկախության շրջան === [[1990]]-ական թվականների սկզբում հեռուստատեսությունը համեմատաբար ազատվեց գրաքննությունից{{փաստ}}։ Հասարակական-քաղաքական հաղորդումներին զուգահեռ ավելացան և նոր ձևով ներկայացան ժամանցային հաղորդումները։ Մեծ մասսայականություն էր վայելում «Խճանկար» ծրագիրը, որը [[1990 թվական]]ի վերջին օրը ներկայացրեց «Ճամփորդություն դեպի [[1991 թվական]]» 24 ժամանոց հեռուստամարաթոնը։ Մեկ ամիս անց, [[1991]] թ. [[փետրվարի 19]]-ին ծնվեց նոր հաղորդաշար՝ «3-րդ ալիք»-ը, որի հիմնական ստեղծագործական խումբը հավաքվեց առաջին օրվանից. Արտակ Արզումանյան, Էլմիրա Արսենյան, [[Արտավազդ Եղոյան]], Վաչագան Ներսիսյան, [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]]։ [[1996 թվական]]ից Հ1-ը «Hot Bird» արբանյակից սկսեց հեռարձակվել [[Եվրոպա]]յում, [[Մերձավոր Արևելք]]ում և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում, իսկ [[2000 թվական]]ից նաև [[Հեռավոր Արևելք]]ում, [[Ավստրալիա]]յում, [[ԱՄՆ]]-ում և [[Կանադա]]յում։ [[1999 թվական]]ից Հայաստանի հեռուստատեսությունը սկսեց հեռարձակվել արբանյակային կապով, որն իրականացավ ՀՀ Կապի նախարարության և իտալական «[[:it:Telespazio TV|Տելեսպազիո]]» ընկերության միջև կնքված պայմանագրով։ Ներկայումս Հանրային Հեռուստաընկերության միջազգային «Հայաստան 1» արբանյակային հեռուստաալիքը հեռարձակվում է ողջ աշխարհում<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Ծածկույթ - Հանրային հեռուստաընկերություն]</ref>, իսկ ահա [[2000 թվական]]ից գործողության մեջ մտած նոր օրենքի համաձայն Ազգային հեռուստատեսությունը վերանվանվեց Հանրային հեռուստաընկերության՝ «Հ1» տարբերանշանով։ Այդ նույն թվականին գործողության մեջ մտած «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» [[ՀՀ օրենք]]ի համաձայն՝ Հանրային հեռուստաընկերությունը պարտավորվեց մինչև [[2005 թվական]]ի հունվարի 1-ը բոլոր հաղորդումները և ֆիլմերը եթեր հեռարձակել հայերենով։ Սկզբում թարգմանվեցին մուլտֆիլմերը, այնուհետև՝ հեռուստասերիալները։ [[2005]] թ. [[հուլիսի 7]]-ից 8-ը [[Դուբրովնիկ]]ում տեղի ունեցած [[Եվրոպական հեռարձակողների միություն|Եվրոպական հեռարձակողների միության]] 56-րդ գլխավոր համագումարում Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությունն ու [[Հայաստանի հանրային ռադիո|ռադիո]]ն դարձան Եվրոպական հեռարձակողների միության լիիրավ անդամ, որի արդյունքում [[2006 թվական]]ից Հայաստանը սկսեց մասնակցել [[Եվրատեսիլ]] երգի մրցույթին<ref>[http://www.1tv.am/hy/history/2005-2008 Հ1 - Պատմություն 2005-2008]</ref>։ 2001 թ․-ին Հանրային հեռուստաընկերության կողմից հիմնադրվեց [[Նոր ալիք (Հայաստան)|«Նոր ալիք»]] հեռուստաընկերությունը, որը ցուցադրում էր երաժշտական և ժամանցային հաղորդումներ։ [[2008]]-ին «Նոր ալիքը» լուծարվեց և նույն տարում ստեղծվեց Հանրային հեռուստաընկերության երկրորդ՝ «[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]]» հեռուստաալիքը, որը սակայն դադարեցրեց իր գործունեությունը [[2011]] թվականին, զիջելով իր եթերային ալիքը «[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]]» հեռուստաալիքին<ref>[http://www.azg.am/AM/2011012214 «ՇՈՂԱԿԱԹԸ» կհեռարձակվի «ԱՐԱՐԱՏԻ» հաճախականությամբ, «ԱՐԱՐԱՏԻ» ճակատագիրն էլ մշուշոտ է]</ref>։ [[2008 թվական]]ին նվազեցին, այնուհետև եթերից դուրս եկան մի շարք շոու ծրագրեր, որոնց փոխարինելու եկան հայրենական արտադրության ֆիլմերն ու հաղորդումները։ Սկսվեց գեղարվեստական և հեռուստաֆիլմերի արտադրության նոր փուլ։ [[2007 թվական]]ին [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Հեռուստաֆիլմերի «Երևան» ստուդիայում]] նկարահանվեց [[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|«Մի վախեցիր» 5 մասանոց ֆիլմը]] նվիրված [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան պատերազմին]], [[2009]]-ին՝ «[[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված աղավնի]]» գեղարվեստական ֆիլմը՝ [[Նար-Դոս]]ի [[Սպանված աղավնի (վիպակ)|համանուն վիպակ]]ի մոտիվներով, [[2010]]-ին հեռուստադիտողին ներկայացվեց [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]] [[Խաչագողի հիշատակարանը|«Խաչագողի հիշատակարանը» վեպ]]ի հիման վրա նկարահանված [[Խաչագողի հիշատակարանը (ֆիլմ)|համանուն վերնագրով և հինգ մասից բաղկացած հեռուստատեսային գեղարվեստական ֆիլմ]]ը, [[2011 թվական]]ին՝ «Արտիստը»՝ [[Շիրվանզադե]]ի [[Արտիստը (Շիրվանզադե)|համանուն պատմվածք]]ի հիման վրա։ Արտադրված առաջին հայկական սերիալներից էին «Որբեր» և «Աննա» սերիալները ([[2009]]), [[2013 թվական]]ին՝ «Մեր գյուղը», [[2014 թվական]]ին՝ «Շտապ օգնություն» սերիալները։ [[2015 թվական]]ին ցուցադրվեց [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|«Հատուկ բաժին»]] հեռուստասերիալը։ [[2010 թվական]]ից առ այսօր եթերում է «Երգ երգոց» երաժշտական նախագիծը, [[2013 թվական]]ին բացվեց «Հայադարան» գրական հաղորդաշարը։ Անցում կատարվեց [[Թվային հեռուստատեսություն|թվային հեռարձակման]]։ [[2014 թվական]]ին ձեռք բերվեց «Avid» ընկերության համակարգը, (որն հաջողությամբ աշխատում էր մի շարք հեռուuտաընկերություններում ([[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|ОРТ]], [[Ռոսիա 1|РТР]], [[BBC]], [[American Broadcasting Company|ABC]])` տեսասերվերներով, համալրող բաղադրիչներով, ինչպես նաև համակարգչային գրաֆիկայի ընձեռած լայն հնարավորություններով։ [[2015 թվական]]ին Հանրային հեռուստաընկերությունը [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն|Չինատանի Ժողովրդական Հանրապետության]] (ՉԺՀ) կառավարությունից ստացավ նոր՝ 10 տեսախցիկով զինված HD շարժական հեռուստատեսային կայան և HD արբանյակային հեռարձակման կայան։ Չինաստանի կառավարությունը Հանրային հեռուստաընկերությանը անհատույց տրամադրեց նաև թվային լրահավաք մեքենա։ Ներկայումս Հանրային հեռուստաընկերության եթերին կարելի է հետևել ինչպես անհատական համակարգիչներով, այնպես էլ [[Սմարթֆոն|բջջային հեռախոսներով]] և [[Պլանշետային համակարգիչ|պլանշետ]]ներով։ Ստեղծվել են հավելվածներ հանրաճանաչ «[[IOS]]» և «[[Android]]» համակարգերի համար, որոնք կարելի է ներբեռնել անվճար։ [[2016 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 13]]-ին մեկնարկեց Հանրային հեռուստաընկերության 60-րդ եթերաշրջանը, և նույն օրը անցում կատարվեց բարձր հստակության (HD որակի) հեռարձակման ինչպես մետրային, այնպես էլ արբանյակային հաճախականությունների համար։ == Աշխատակազմ == === Ղեկավարություն === Առաջին ալիքի գործադիր տնօրենն է Հովհաննես Մովսիսյանը ([[2020]] թ. [[նոյեմբեր]]ից)<ref>{{Cite web|url=https://yerevan.today/all/society/68796/hovhannes-movsisyany-nshanakvec-hanrayin-heroustaynkeroutyan-gortsadir-tnoren|title=Հովհաննես Մովսիսյանը նշանակվեց Հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն|last=Tatev|website=yerevan.today|language=hy-am|accessdate=2021 թ․ դեկտեմբերի 19}}</ref>։ Լրատվական բաժնի տնօրենը [[Պետրոս Ղազարյան]]ն է։ ==== Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության նախկին գործադիր տնօրեններ ==== * [[Ներսես Կագրամանով]] ([[1956]]-[[1960]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Մարատ Մարինոսյան]] ([[1956]]-[[1964]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության առաջին գեղարվեստական ղեկավար, իսկ [[1966]]-[[1971]] թթ.՝ հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Ջոն Կիրակոսյան]] ([[1966]]-[[1969]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * Մավր Դավթյան ([[1969]]-[[1970]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Ստեփան Պողոսյան]] ([[1970]]-[[1978]] - ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ, իսկ [[1978]]-[[1988]] թթ.՝ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Էմանվել Արաքսման-Մանուկյան]] ([[1988]]-[[1990]] - որպես ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]] ([[1990]]-[[1991]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Սամվել Գևորգյան (քաղաքական գործիչ)|Սամվել Գևորգյան]] ([[1991]]-[[1993]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Տիգրան Հակոբյան (լրագրող)|Տիգրան Հակոբյան]] ([[1993]]-[[1995]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Պերճ Ստեփանյան]] ([[1996]]-[[1997]]), * [[Համլետ Գասպարյան]] ([[1997]]-[[1998]]), * [[Տիգրան Նաղդալյան]] ([[1998]]-[[2000]]), * [[Արմեն Արզումանյան]] ([[2001]]-[[2010]], մինչ այդ՝ [[2000]]-[[2001]] թթ.-ին Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակար), * [[Գագիկ Բունիաթյան]] ([[2010]]-[[2013]]), * Մարգարիտա Գրիգորյան ([[2013]]-[[2020]])։ === Լրագրողներ և հաղորդավարներ === Հանրային հեռուստատեաընկերությունում տարբեր տարիների աշխատել են բազմաթիվ հայտնի լրագրողներ։ == Հաղորդումներ == === Լրատվական === * '''Լուրեր''' (նախկին անվանումներ՝ '''Շաբաթվա նորություններ''' ([[1957]]-[[1958]]), '''Նորություններ''' ([[1958]]-[[1975]]), '''Լրաբեր''' ([[1975]]-[[1998]]), '''Հայլուր''' ([[1991]] [[սեպտեմբեր]]-[[դեկտեմբեր]]` որպես այլընտրանքային լրատվություն, իսկ [[1998]]-[[2011]]՝ որպես լրատվական ծրագիր), '''Առաջին լրատվական''' ([[2011]]-[[2017]]), '''Օրակարգ''' ([[2017]]-[[2018]])), * '''«Մշակ» լուրեր''' (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[2008]]-[[2009]]), '''Ինդեքս''' (նախկին անվանումներ՝ '''Հայլուր Ինդեքս''' ([[2010]]-[[2011]]), '''Առաջին տնտեսական''' ([[2013]]-[[2017]]), '''Օրակարգ Ինդեքս''' ([[2017]]-[[2018]])) === Այլ հաղորդումներ === * Ագրո-TV (հաղորդման հեղինակ՝ Նելլի Սահակյան) * Խաչփողան (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Տաբուլա ռասա (հաղորդման վարող՝ Վահե Մկրտչյան) * Ինտերիեր (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Ավետիսյան) *Անիվների վրա (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Կինկոմ * Որակի նշան (հաղորդման վարողներ՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2001]]-[[2002]]), '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2002]]-[[2003]]), '''Կարինա Դանելյան''' ([[2010]])) * Մետեո-TV (հաղորդման վարողներ՝ '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2001]]-[[2005]]), [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2002]]-[[2004]])) *Չտեսնված կինո (հաղորդման վարող՝ Րաֆֆի Մովսիսյան) * Բաց նախագիծ (հաղորդման վարողներ՝ Թինա Խաչատրյան և [[Հրաչ Մուրադյան (հաղորդավար)|Հրաչ Մուրադյան]]) * Օտար խաղեր (հաղորդման վարողներ՝ '''Կարեն Ալիխանյան''', '''Նարինե Զախարյան''' ([[2005]]-[[2007]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2007]]-[[2008]])) * Աքլորականչ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Էկոհարթակ (հաղորդման վարող՝ Դավիթ Գրիգորյան) * Ազատ գոտի (հաղորդման վարողներ՝ [[Արտակ Վարդանյան (հաղորդավար, լրագրող)|Արտակ Վարդանյան]] ([[2011]]-[[2012]]), Էրիկ Անթառանյան ([[2012]]-[[2013]])) * Վարդապետը * Տեսանկյուն (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]], մինչ այդ հեռարձակվել է [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]] և [[TV5]]-ով) * Այլընտրանք * Այսօր իրականում (հաղորդման վարող՝ [[Պետրոս Ղազարյան]]) * Ֆրանկոֆոն Հայաստան * Լրագրողական մենամարտ * Վերադարձ դեպի ապագա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Տան մեծը (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Օրակարգից դուրս (հաղորդման վարող՝ Ագնեսա Խամոյան) *Հանրային օրակարգ (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]]) * Ճակատագրեր (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) *[[Սպասիր ինձ]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]] և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյան]]) * Հենց այսպես էլ ապրում ենք (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]]) * Առաջին տաղավար (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Ճակատագրեր․ օվկիանոսից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Հայաստանի համը (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Ուզում եմ դառնալ (հաղորդման վարող՝ Մերի Քոչարյան) * Եռանկյունի * Համի որակ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Կյանքը ափի մեջ (հաղորդման վարող՝ [[Լուիզա Ղամբարյան]]) * Հայն ու Հայաստանը (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * Մայրիկների ակումբ (հաղորդման վարող՝ Մերի Ներսիսյան) * Արտկանոն (հաղորդման վարող՝ [[Արամ Աբրահամյան (լրագրող)|Արամ Աբրահամյան]]) * Մասնագիտությունը՝ լրագրող (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) * Հանրալսարան * Մեր մեջ ասած (հաղորդման վարողներ՝ Արևիկ Ուդումյան, [[Կարինե Խոդիկյան]], [[Իրինա Դանիելյան]]) * Ճակատագրով՝ կին (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Ագրոժամ * Մենք և ժամանակը ([[Հայկ (կինոստուդիա)|«Հայկ» կինոստուդիայի]] հետ համատեղ, հաղորդման վարող՝ [[Ռուբեն Գևորգյանց]]) * Բարդ երկուշաբթի (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * IT մարդիկ (հաղորդման վարող՝ Նիկոլայ Հայրապետյան) * Մեր ժամանակների հերոսը * Խաղի կանոններ (հաղորդման վարող՝ Արմեն Սարգսյան) * Կեսգիշերն անց (հաղորդման վարողներ՝ [[Արթուր Բախտամյան]] և Հերմինե Ստեփանյան) * Նվիրյալները (հաղորդման վարող՝ [[Ցվետանա Պասկալևա]]) * Կապրենք, կտեսնենք ([[Հրաչուհի Ութմազյան]], Օվսաննա Սիմոնյան, [[Արթուր Ղուկասյան]], [[Արև Պետրոսյան]]) *Եթե բոլորը․․․ (հաղորդման վարողներ՝ Լիլիթ Մուրադյան և Վահե Խանամիրյան) *Չակերտներ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Խորհրդարանական շաբաթ * Հարցազրույց (հաղորդման վարողներ՝ [[Նվեր Մնացականյան]] ([[2011]]-[[2016]]), [[Պետրոս Ղազարյան]] ([[2019]]-ից)) * Կարծիք (հաղորդման վարողներ՝ [[Սերգո Երիցյան]] ([[1992-[[2003]]), [[Հրաչյա Պապինյան]] ([[2003]]-[[2011]])) * Ճառագայթ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է Համահայկական ալիքով) * Հրապարակում * Եվրոպական բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Օտար ամայի ճամփեքի վրա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Մերոնք (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Իմ իրավունքը (հաղորդման վարող՝ [[Արտյոմ Երկանյան]], իսկ դատը վարում էր [[Տիգրան Մուկուչյան]]ը, արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Դատաժամ (արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Հատուկ ռեպորտաժ (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կյանքը շարունակվում է * Հատուկ գոտի (հաղորդման վարող՝ Սուսան Սիմոնյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Հինգշաբթի (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * 15 օր (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * Հեռուստաօրագիր 1․12 * Մայրաքաղաք (հաղորդման վարող՝ [[Վարուժան Օլքինյան]]) * Երևան * Բարև (հաղորդման վարող՝ Վարդան Օնանյան) * Ոսկե դար * 360 աստիճան (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Հերիքյան]]) * Օրակարգ (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ [[Տիգրան Նաղդալյան]]) * Մեկ լուր * Մանրամասներ * Կեսգիշերային ճեպընթաց (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հինգերորդ անիվ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հայկական էկրան (հաղորդման վարող՝ [[Դավիթ Մուրադյան]]) * Հայաստանի Հանրապետության դեսպան (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայաստանի առեղծվածները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Աստղային WEEKEND (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Գայանե Հաջոյան) * Սիրո պատմություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Ավետիսյան (այլ կիրառումներ)|Կարեն Ավետիսյան]]) * Մշակութային հայացք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV-ով]] և Համահայկական ալիքով) * Պահանջարկ և առաջարկ (հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * [[Առողջություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) * Հինգերորդ անկյուն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], հետագայում հեռարձակվել է [[TV5]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]], հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) *[[Երջանկության մեխանիկան|Երջանկության մեխանիկա]] (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) *[[Գտնված երազ]] (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կնոջ հմայքի գաղտնիքը (հաղորդման վարող՝ Զառա Կարապետյան) * Անկախ տարիքից (հաղորդման վարող՝ Մերի Գրիգորյան) * Մեկ պատուհան * Մեդիա դիտորդ (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Գրիգորյան) * Եկեք հասկանանք (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) *Հույժ գաղտնի (հաղորդման վարող՝ Արմեն Ամիրյան) *Բառերից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ Հակինթ Բաղդասարյան) *Պատրաստենք միասին (հաղորդման վարող՝ Սարգիս Մկրտչյան) *«Այսօր» ամենօրյա քաղաքական հաղորդում (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևսով]], հաղորդման վարող՝ Հակոբ Ռուբինյան) *Բարև Էրգիր (հաղորդման վարող՝ [[Սամվել Թոփալյան]]) *«Ճանապարհ» և «Ճանապարհ. երազանքի հետքերով» (հաղորդման վարող՝ Րոֆֆի Պետրոսյան) === Ժամանցային === * Գուշակիր մեղեդին (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Նորաձևություն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Սիրարփի Ադամյան) * Երկու աստղ (հաղորդման վարողներ՝ [[Հրանտ Թոխատյան]] ([[2007]]), [[Շուշան Պետրոսյան]] ([[2007]], [[2009]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]] ([[2008]]), '''Աշոտ Լյուդվիգովիչ''' ([[2009]]), '''Մամիկոն Սիմոնյան''', '''Կարինա Դանելյան''' ([[2009]]-[[2010]]), ([[2011]])) * Երկու աստղ․ Օրագիր * Շաբաթ երեկո (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Աշոտ Ղազարյանը հրավիրում է (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Իմ տաղանդավոր ընտանիքը (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Ռուբիկոն (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ռուբիկոն + (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ոսկե սկավառակ * Ոսկե կլառնետ (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թոփ 10 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Արխիվ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հիթ-շքերթ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) * Բարի ախորժակ (հաղորդման վարողներ՝ '''Սեդրակ Դավիդյան (DJ Sedrag)''' ([[2000]]-[[2005]]), '''Սարգիս Մնոյան''' ([[2009]]-[[2010]])) * Ծիծաղի տուն (հաղորդման վարող՝ [[Արամայիս Սահակյան]]) * XXL (հաղորդման վարող՝ [[Գրիշա Աղախանյան|Գրիգոր Աղախանյան]]) * Երեկոյան կոկտեյլ (հաղորդումը հեռարձակվել է նաև [[Հայ TV|Հայ-TV]]-ով, հաղորդման վարողներ՝ [[Արմեն Պետրոսյան (Մենչ)]] և Գրիգոր Գասպարյան) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Քոմեդիով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով, [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * Թարսի պես (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * [[Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր (հայկական)|Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր]] (հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]]) * Մեր արխիվը (հաղորդման վարող՝ Մարատ Օրդյան) * Արվեստանոց * Դեպի կինո (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուիզա Ներսիսյան]] և [[Խորեն Լևոնյան]]) * [[Լավ երեկո]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Արամ MP3]] և [[Գարիկ Պապոյան]]) * Սիրո բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Ֆելիքս Խաչատրյան]]) * [[Հայաստան ջան]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Թեժ տասնյակ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Արման Մարգարյան''' ([[2002]]-[[2004]]), '''Էրիկ Անթառանյան''' ([[2004]]-[[2006]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2006]]-[[2007]]) [[Ավետ Բարսեղյան]], '''Շպռոտ''' ([[2007]]-[[2009]]) [[Արսեն Գրիգորյան (երգիչ, 1982)|Արսեն Գրիգորյան]] ([[2009]]-[[2010]])) * Թեժ տասնյակ․ Օրագիր * Կապիտալ շոու (հաղորդման վարող՝ Գրիգոր Գասպարյան) * Առավոտ լուսո (նախկին անվանումներ՝ '''Բարի լույս''', '''Առաջին ծրագիր''', '''Բարև, մենք ենք''') * Առաջին Ալիք սրճարան * Հայկական տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) * 100 տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *3-րդ ալիք. Ռետրո ( հաղորդման վարողներ՝ [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]], [[Արտավազդ Եղոյան]]) === Երաժշտական === * Երաժշտական փոստարկղ (հաղորդման վարող՝ [[Սուսաննա Շահինյան]]) * Երգ երգոց (հաղորդման վարող՝ [[Խորեն Լևոնյան]]) * Հայ երգի ակումբ (հաղորդման վարող՝ [[Քնարիկ Փիլոսյան]]) * Երաժշտական կյանք * Բենեֆիս (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուսինե Բադալյան]], [[Հակոբ Պապիկյան|Հակոբ Պապիկյան (Ժակ)]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2016]]-[[2017]])) * Ամենակարող երգիչ (հաղորդման վարողներ՝ Անի Քրիստի և [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Անփլագդ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Վինիլ (հաղորդման վարող՝ Արման Մարգարյան) * Ջազի ժամ (հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]]-ով, [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Երկիր Մեդիա]]-ով, հաղորդման վարող՝ [[Արմեն Թութունջյան]]) * Եվրատեսիլի օրագիր * Թոփ 50 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Կարինա Դանելյան) * Մեր ռետրոն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայկական էստրադա (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) *22։30 *22։30 ռետրո (հաղորդման վարողներ՝ Մարի Ավանեսյան, [[Արա Դեղտրիկյան]]) === Հումորային === * Այսպես էլ ապրում ենք *Ընտանյոք հանդերձ *Խմբագրություն․am *Ամուսնացածների լիգա * Տանդեմ === Մշակութային === * Արվեստը և իրականությունը (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * 8 1/2 (Ութ ու կես) (հաղորդման վարող՝ Զավեն Բոյաջյան) * Դեմքեր (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) * Կրկեսային ծրագիր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այսպես խոսեց (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայից հայ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ծագումով Հայեր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV-ով]]) * Տոհմածառ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երկիր Մեդիա]]-ով) * Հոբելյան (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այբ, բեն, գիմ (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Բոհեմ (հաղորդման վարող՝ Հարություն Ազարյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Դասական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ [[Էդուարդ Թոփչյան (դիրիժոր)|Էդուարդ Թոփչյան]]) * Մշակույթ և մշակութային գիտակցություն (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կինո և նորից կինո (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ Սեդա Սահակյան) * Հայադարան * Կաննի փառատոնի օրագիր * Փակ վարագույր (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Հոգևոր հայրենիք * Անծանոթ Հայաստան (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Բալայան]]) * Մատենադարան։ Ձեռագրերի գաղտնիքները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Արվեստն արվեստի համար (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կողք կողքի (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Հայրենեան (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կտոր մը Հայաստան * Հայաստանի ճամփեքով (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) === Սպորտային === * Ֆուտբոլային շաբաթ (հաղորդման վարող՝ [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյան]]) * Շախմատ 64 (հաղորդման վարող՝ [[Գագիկ Հովհաննիսյան]]) * Ֆուտբոլը Առաջինով (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) * Հայէքստրիմ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Սպորտ Գիլոյանի հետ (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Խաղից դուրս (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Հաղթանակ կերտողները *Շախմատի աշխարհ (հաղորդման վարող՝ Աղասի Ինանց) *Քո սպորտը === Ֆուտբոլային առաջնություններ === * [[Լա Լիգա|Լա լիգա]] ([[2004]]-[[2006]]) * [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈւԵՖԱ Չեմպիոնների լիգա]] ([[2006]]-[[2012]]) * [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) *[[Հայաստանի ֆուտբոլի առաջնություն]] ([[1996]]-[[2012]], [[2022]]-ից) === Փաստավավերագրական ֆիլմեր և հեռուստաֆիլմեր Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Ինչո՞ւ է աղմկում անցյալը (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայերը (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) *Ջավախք․ Լեռնեցիների օրրան (բաղկացած 9 մասից) *Անցյալը ներկա է (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) * Հավատի խորհրդավոր ուղին * Առաջին այրեր (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կյանքը սահմանին * Քաղաքը *Մենք ենք մեր հայերը (ցուցադրվել է [[1998]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[1999]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սիրո աստղ (ցուցադրվել է [[2003]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2004]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Ամանորի իրարանցում. Երկու աստղ (ցուցադրվել է [[2007]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-[[Ի|ի]] լույս [[2008]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) * Սկիզբ * Իմ գործը *Դեռ ցնցվող հիշողություն (նվիրված [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի 25-րդ տարելիցին, [[2013]] թ.) *Եվ թնդանոթները կլռեն *[[Էդուարդ Իսաբեկյան]]. Աշնանային նատյուրմորտ (նվիրված [[Էդուարդ Իսաբեկյան]]ի 100-րդ տարեդարձին) *57 կադր (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 57-րդ ամյակին, [[2013]] թ.) *Հանրային հեռուստաընկերություն 58 (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 58-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *[[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հայկական ռադիո]] 88 (նվիրված [[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հանրային ռադիոյի]] 88-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *Մամուլի օր - Ինֆորմացիայի կրիչի էվոլյուցիան *Ամանորը մեր անբաժան ընտանիքում (բաղկացած 2 մասից) *100-ամյա ճանապարհ *Արցախյան կոնյակի պատմությունը *Անավարտ թռիչքի պատմությունը ([[Անավարտ թռիչք (ֆիլմ)|«Անավարտ թռիչք»]] ֆիլմի մասին) *Մեր բասոն- Հենրիկ Ալավերդյան (նվիրված [[Հենրիկ Ալավերդյան]]ի 60-րդ տարեդարձին, [[1995]] թ.) *Մարդացնող մարդը (նվիրված [[Հրանտ Մաթևոսյան]]ի 80-րդ տարեդարձին) *Ուրվական. [[Հրայր Դժոխք]] *Ղարաբաղյան հակամարտությունը և Ռուսաստանը (բաղկացած 2 մասից) *Քառաթև հաղթանակ (նվիրված [[Շուշիի ազատագրում|Շուշիի ազատագրմանը]]) *Հավատարիմ արմատներին *Իմ ժամանակը․ [[Ռազմիկ Դավոյան]] (նվիրված [[Ռազմիկ Դավոյան]]ին) *Կյանքից երկար ձգվող սիմֆոնիա․ [[Արամ Ղարաբեկյան]] (նվիրված [[Արամ Ղարաբեկյան]]ի 60-րդ տարեդարձին) *Միայն ապրելը քիչ է (նվիրված [[Սիլվա Կապուտիկյան]]ին) *[[Էլվինա Մակարյան]]․ Լույսի և ստվերի ակորդ (նվիրված [[Էլվինա Մակարյան]]ի 65-րդ տարեդարձին) *Մուսալեռ․ Հարյուրամյակի հերոսամարտը *[[Վահագն Հովնանյան]] (նվիրված [[Վահագն Հովնանյան]]ի հիշատակին) *[[Ալբերտ Յավուրյան]]․ Մեկ սեր և ութ պատմություն (նվիրված [[Ալբերտ Յավուրյան]]ին) *[[Ավետիք Իսահակյան]]․ Վարպետը (նվիրված [[Ավետիք Իսահակյան|Ավետիք Իսհակյանին]]) *[[Հրաչյա Ներսիսյան]]․ Արտիստը (նվիրված [[Հրաչյա Ներսիսյան]]ին) *[[Վարդուհի Վարդերեսյան]]․ Հայ թատրոնի մեծ տիկինը (նվիրված [[Վարդուհի Վարդերեսյան]]ի հիշատակին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]] 30+40․ Հրաշագործի աշունը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *Իրական հեքիաթ *[[Օֆելյա Համբարձումյան]]․ Ժողովրդական երգերի հետքերով (նվիրված [[Օֆելյա Համբարձումյան]]ին) *Լինել [[Հրանտ Թոխատյան]] (նվիրված [[Հրանտ Թոխատյան]]ին) *Հայոց ուժը (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 24 ամյակին, [[2016]] թ.) *Եթե կյանքը լիներ ավելի երկար *Պղնձակոփ սիմֆոնիա *[[Վիլյամ Սարոյան]]․ Նրա սիրտը լեռներում է (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *[[Սամվել Մկրտչյան]]․ Բաբելոնյան դռներ բացողը *Արիա Վիտա․ մաեստրոյի կյանքի արիան ([[Գեղամ Գրիգորյան]]) (նվիրված [[Գեղամ Գրիգորյան]]ի հիշատակին) *[[Հարություն Կալենց]]․ Գունապատում (նվիրված [[Հարություն Կալենց]]ին) *Մերօրյա լեգենդը - Կոմանդոս (նվիրված [[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]ին) *[[Համո Սահյան]]․ Ես Հայաստանն եմ (նվիրված [[Համո Սահյան]]ին) *[[Ջիմ Թորոսյան]]․ Քարի հոգին (նվիրված [[Ջիմ Թորոսյան]]ին) *[[Հովհաննես Շիրազ]]․ Հավերժական սառույցների տակ ապրող սիրտը (նվիրված [[Հովհաննես Շիրազ]]ին) *Բեմից էկրան․ Մի ամբողջ կյանք *[[Վարդուհի Վարդանյան]]․ Անձայն մի երգ (նվիրված [[Վարդուհի Վարդանյան]]ին) *[[Կարեն Ջանիբեկյան]]․ Հոսանքին հակառակ (նվիրված [[Կարեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Երվանդ Մանարյան]]․ Ալամեզոն (նվիրված [[Երվանդ Մանարյան]]ին) *[[Սերո Խանզադյան]]-100․ Նա, ով հասկացավ քարերի լեզուն (նվիրված [[Սերո Խանզադյան]]ին) *[[Արմեն Խանդիկյան|Արմեն Խանդիիկյան]]․ Հոբելյան (նվիրված [[Արմեն Խանդիկյան]]ի 70-րդ տարեդարձին, [[2016]] թ.) *Անկախության քրոնիկոն (նվիրված [[Հայաստանի անկախության տոն|Հայաստանի անկախության]] 30 ամյակին, բաղկացած 6 մասից, [[1991]]-[[1996]] (առաջին մաս), [[1996]]-[[2001]] (երկրորդ մաս), [[2001]]-[[2006]] (երրորդ մաս), [[2006]]-[[2011]] (չորրորդ մաս), [[2011]]-[[2016]] (հինգերորդ մաս), [[2016]]-[[2021]] (վեցերորդ մաս)) *[[Արմեն Ջիգարխանյան|Զրույց Ջիգարխանյան]]ի հետ (նվիրված [[Արմեն Ջիգարխանյան]]ին) *Քաղաք քաղաքի տակ (նվիրված [[Երևանի մետրոպոլիտեն]]ի 35 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Էդմոնդ Քեոսայան]]․ Վերադարձի ուղի (նվիրված [[Էդմոնդ Քեոսայան]]ին) *[[Էդվարդ Միրզոյան]]․ Ինչ տալիս ես, դա է քոնը (նվիրված [[Էդվարդ Միրզոյան]]ին) *[[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ի աստղը (նվիրված [[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ին) *[[Ստեփան Շաքարյան]]․ Պե՞տք եմ ես ձեզ (նվիրված [[Ստեփան Շաքարյան]]ին) *[[Հովհաննես Զանազանյան]]․ № 10 (նվիրված [[Հովհաննես Զանազանյան]]ին) *[[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան]] + [[Նելլի Խերանյան|Նելլի]] = Սեր (նվիրված [[Նելլի Խերանյան]]ին և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյանին]]) *[[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]․ Չեմ հավատում (նվիրված [[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]) *Ճանապարհ դեպի Մալթա *[[Մակար Եկմալյան]]․ Պատարագ (նվիրված [[Մակար Եկմալյան]]ին) *[[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]․ Գիտության մեջ արտիստ (նվիրված [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]) *[[Սուրեն Ռշտունի]]․ Կես դար հեքիաթում (նվիրված [[Սուրեն Ռշտունի|Սուրեն Ռշտունուն]]) *Եթերային 60 ակնթարթ (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 60 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Գուրգեն Մելիքյան]]․ Սրտխփոց հանուն․․․ (նվիրված [[Գուրգեն Մելիքյան]]ին) *[[Արաքս Մանսուրյան]]․ Կռունկ, ուստի՞ կուգաս (նվիրված [[Արաքս Մանսուրյան]]ին) *[[Վերջալույս Միրիջանյան]]․ Աշնանային բնապատկեր (նվիրված [[Վերջալույս Միրիջանյան]]ին) *[[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]]. Առաջին ձայնասկավառակի շնորհանդես մենահամերգ *Հայոց բանակ-15 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 15 ամյակին, [[2007]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հատուկ նշանակության երգեր (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-16 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 16 ամյակին, [[2008]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-18 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 18 ամյակին, [[2010]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-20 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 20 ամյակին, [[2012]] թ.) *Հայոց բանակ-21 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 21 ամյակին, [[2013]] թ.) *Հայոց բանակ-25 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 25 ամյակին, [[2017]] թ.) *Պետրոս Շուժունյան․ Երաժշտական կամուրջներ (նվիրված կոմպոզիտոր Պետրոս Շուժունյանին) *[[Էդգար Էլբակյան]]․ Անավարտ միզանսցեն (նվիրված [[Էդգար Էլբակյան]]ին) *[[Չարենց]]․ Մի ճրագ մթում (նվիրված [[Եղիշե Չարենց]]ի 120-րդ տարեդարձին, [[2017]] թ.) *[[Արմեն Բուդաղյան]]․ Ուսուցիչը (նվիրված [[Արմեն Բուդաղյան]]ին) *Ապրիլից ապրիլ *[[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]․ Իմ խոսքը բալետն է․․․ (նվիրված [[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]) *[[Յուրի Երզնկյան]]․ Ճակատագրի դիմանկար (նվիրված [[Յուրի Երզնկյան]]ին) *Պատերազմի ու խաղաղության կռիվը (բաղկացած 2 մասից) *Գործ № 22/21. [[Սողոմոն Թեհլիրյան]] (նվիրված [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]ին) *[[Թաթուլ Կրպեյան]]․ Գետաշենի արծիվը (նվիրված [[Թաթուլ Կրպեյան]]ին) *Հանուն կյանքի *[[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]․ Հայ թատրոնի ժայռը (նվիրված [[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Համո Բեկնազարյան]]․ Իլուզիոն (նվիրված [[Համո Բեկնազարյան]]ին) *Ճանապարհ դեպի․․․[[Ֆրունզե Դովլաթյան]] (նվիրված [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ին) *Հաղթազանգ *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոնի մարդը (նվիրված [[Երվանդ Ղազանչյան]]ին) *[[Լևոն Թոքմաջյան]]․ Երգող քարեր (նվիրված [[Լևոն Թոքմաջյան]]ին) *[[Երվանդ Երզնկյան]]․ Երևանյան ակորդ (նվիրված [[Երվանդ Երզնկյան]]ին) *Անկախության խորհրդանշանները *Երազողները *Հովհաննես Խաչադուրյան․ [[Օհան Դուրյան]] (նվիրված [[Օհան Դուրյան]]ին) *[[Էդուարդ Մարգարով]]․ Գնդակի տիրակալը (նվիրված [[Էդուարդ Մարգարով]]ին) *[[Անտոն Աղայանց]] (նվիրված [[Անտոն Աղայանց]]ի հիշատակին, [[2017]] թ.) *Մայր թատրոնի մենախոսությունը *Մուսալեռից Այնճար *[[Լորիս Ճգնավորյան]]․ Ազատության ոգին (նվիրված [[Լորիս Ճգնավորյան]]ին) *[[Արթուր Թարխանյան]]․ Ապագայի ճարտարապետը (նվիրված [[Արթուր Թարխանյան]]ին) *Հնչեղ կին․ Տատյանա Բագրատովնա (նվիրված [[Տատյանա Հայրապետյան]]ին) *Թումանյան․ Եվ սիրտ, և կամք, և միտք (նվիրված [[Հովհաննես Թումանյան]]ին) *Իմ սփռված մեծ ընտանիք *Մանկության երկաթե ուղին *Մարզահամերգային համալիրի թռիչքը *[[Մարտիրոս Սարյան]]․ Լուսավորը (նվիրված [[Մարտիրոս Սարյան]]ին) *[[Ավետ Ավետիսյան]]․ Ազգային բեմի վարպետը (նվիրված [[Ավետ Ավետիսյան]]ին) *Պարույր Սևակ․ Խարույկ սառույցի վրա (նվիրված [[Պարույր Սևակ]]ին) *[[Գևորգ Բաշինջաղյան]]․ Արարատի պոետը (նվիրված [[Գևորգ Բաշինջաղյան]]ին) *[[Վահան Տերյան]]․ Վիհի եզերին (նվիրված [[Վահան Տերյան]]ին) *[[Զուլում Գրիգորյան]] (նվիրված [[Զուլում Գրիգորյան]]ին) *[[Վիկտոր Համբարձումյան]]․ Տիեզերք տիեզերքում (նվիրված [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ին) *[[Մինաս Ավետիսյան]]․ Իմ խիղճը իմ նկարներն են (նվիրված [[Մինաս Ավետիսյան]]ին) *Կինոթատրոն Մոսկվա․ Հնի ու նորի խաչմերուկում *[[Ռոբերտ Աբաջյան]] (նվիրված [[Ռոբերտ Աբաջյան]]ին) *Փոքրիկ երգիչը *Մարկ Պետրոսյան\\․ Հեռուստատեսության նվիրյալը (նվիրված [[Մարկ Պետրոսյան]]ին) *[[Էլմիրա Հեքեքյան]]․ Հեռուստատեսության պիոներներից (նվիրված [[Էլմիրա Հեքեքյան]]ին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]]․ Ապրելու ժամանակը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *[[Ակսել Բակունց]]․ Օ, Զանգեզուր, օ, Կյորես․․․(նվիրված [[Ակսել Բակունց]]ին) *[[Ալբերտ Մկրտչյան]]․ Մուշեղիչ (նվիրված [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյանին]]) *[[Կոմիտաս]]․ Հնչող, շնչող, կանչող ձայներ (նվիրված [[Կոմիտաս]]ին) *[[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]․ «Ոչ»-ի ու «Այո»-ի արանքում (նվիրված [[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]ին) *«Գնացքից դուրս» (Ֆիլմ ֆիլմի մասին) *«Գնացք № 1» (ցուցադրվել է [[2017]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2018]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *[[Հովհաննես Զարդարյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Զարդարյան]]ին) *[[Հրաչյա Սարուխան]]․ Կրկնաղերս (նվիրված [[Հրաչյա Սարուխան]]ին) *[[Սայաթ-Նովա]] (նվիրված [[Սայաթ-Նովա]]յին) *[[Արամո]]․ Միշտ Երևանցի (նվիրված [[Արամո]]յի 50-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Կարպ Խաչվանքյան․ Հայ Չապլինը (նվիրված [[Կարպ Խաչվանքյան]]ին) *Նաիրի *[[Արշիլ Գորկի]] (նվիրված [[Արշիլ Գորկի|Արշիլ Գորկուն]]) *[[Ստեփան Պողոսյան]]․ Արմատների ուժը (նվիրված [[Ստեփան Պողոսյան]]ին) *[[Վիլեն Գալստյան]]․ Բեմ տանող ուղին (նվիրված [[Վիլեն Գալստյան]]ին) *«Երևան իմ սեր» հիմնադրամ *[[Վիգեն Չալդրանյան]]ի ֆիլմերի ցուցադրություն *[[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]․ 55 նոտա օկտավայում (նվիրված կոմպոզիտոր [[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]ի 55-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Ալեքսանդր Թամանյան (նվիրված [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ին) *Արամ Խաչատրյան (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին) *Արմեն Էլբակյան․ Այս պիեսի հերոսը ես եմ (նվիրված [[Արմեն Էլբակյան]]ին) *Վիլյամ Սարոյան (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *Նուբայի ոչ նուբացի մարդասերները *Սոֆի․ Կին, որը պարում է (նվիրված [[Սոֆի Դևոյան]]ին) *Մաքուր Էներգիա․ Ամերիկյան փորձը *Նպատակը՝ ոչնչացում *Դերսիմ․ վերադարձող ինքնություն *[[Աննա Հեդվիգ Բյուլ|Աննա Հեյդվիգ Բյուլ]]․ Վերջին աղոթքը *Սիրիահայեր․ Նոր կյանքին ընդառաջ (Հակոբ Շահինյան) *Քամի *Հանճարեղության թեորեմը *[[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]․ Ժամանակի մերկապնակը (նվիրված [[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]) *Հայոց պետության վերածնունդը (նվիրված Հայաստանի առաջին հանրապետության 100 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2018]] թ.) *Վլադիլեն Բալյան․ Հոգուց (նվիրված [[Վլադիլեն Բալյան]]ին) *Ստեփան Մարտիրոսյան․ Օպերատորական հայացք (նվիրված [[Ստեփան Մարտիրոսյան]]ին) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Ալեքսեյ Գերման կրտսեր]] *Սալմաստից Թադե *[[Ազատ Գասպարյան]]․ Ճշմարտության մարդը (նվիրված [[Ազատ Գասպարյան]]ին) *[[Վահագն Հայրապետյան]]․ Joker (նվիրված [[Վահագն Հայրապետյան]]ին) *Հրանտ Դինք․ 1 500 000 + 1 (նվիրված [[Հրանտ Դինք]]ին) *Վազգեն Ասատրյան․ Դո մաժոր (նվիրված բաս-կիթառահար Վազգեն Ասատրյանի 60-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Դեպի Մանկական Եվրատեսիլ 2018 *Գևորգ Էմին (նվիրված [[Գևորգ Էմին]]ին) *Ազնավուր (կենսագրություն) (նվիրված [[Շառլ Ազնավուր]]ի հիշատակին) *Ֆելիքս (նվիրված [[Ֆելիքս Եղիազարյան]]ին) *[[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջին]] (նվիրված [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջինին]]) *[[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]․ Ձկնորսների կողքին ապրող վավերագրողը (նվիրված [[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]) *Յար, արի Գյումրի *L.E.V.O.N *Միշտ Մոնթե (նվիրված [[Մոնթե Մելքոնյան]]ին) *[[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]․ Էկստրապոլյացիա (նվիրված [[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]) *Լևոն Խեչումյան․ Մտորումներ *[[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյան]]․ Կյանք կրկեսի մեջ (նվիրված [[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյանին]]) *Համլետ Ղուշչյան․ 45 տարի հեռուստատեսությունում (նվիրված Համլետ Ղուշչյանին) *[[Հովհաննես Չեքիջյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Չեքիջյան]]ին) *Ավրորա մրցանակի ազդեցությունը *Զրույց [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ի հետ *Պոլիտեխ *Երևանի վերջին առաջին քարտուղարը՝ Միխայիլ Մինասբեկյան (նվիրված [[Միխայիլ Մինասբեկյան]]ին) *Ժամանակի բեկորները *[[Թովմաս Պողոսյան]]․ Երգի ակունքը *Սերը *Խոսում է Երևանը *Ռաֆոն (նվիրված [[Ռաֆայել Իսրայելյան]]ին) *Վենետիկի հայագիտական դասընթաց *Մարդասիրական առաքելություն Սիրիայի արաբական հանրապետությունում *[[Նարեկ Դուրյան]]․ Երևանցին Փարիզից *Դեպի Եվրատեսիլ 2019 *Արմեն Խոստիկյան․ Կոչումով կատակերգու (նվիրված [[Արմեն Խոստիկյան]]ին) *Արամը (նվիրված [[Արամ Մանուկյան (ռազմական, պետական գործիչ)|Արամ Մանուկյանին]]) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Վլադիմիր Պոզներ]] *Երկաթյա Տիգրան․ [[Տիգրան Պետրոսյան]] *Մոհիկանը․ [[Ստեփան Շաքարյան]] *Մուտքը՝ ներսի կողմից *Գործ № 00578 *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոն, ուրիշ ոչինչ *[[Արտո Թունջբոյաջյան|Արտո]] 1/2 *Վարդապետը (նվիրված [[Կոմիտաս]]ի 150 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2019]] թ.) *[[Մելիք Մավիսակալյան]]․ Հարմոնիա *[[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]] 70 (նվիրված [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]]) *Հաղթենք ապրելով․ [[Գևորգ Էմին]] *[[Ներսես Հովհաննիսյան]]․ Ծնունդով Հայֆիլմից *Ինձ բացակա չդնեք․ [[Սոս Սարգսյան]] *[[Վահագն Տեր-Հակոբյան]]․ Օպերատորը կադրում *[[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյան]] 115 (նվիրված [[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյանին]]) *Իմ երազանքի ճանապարհը *Վարպետի կինոն *Ես ու [[Նիկոլայ Ծատուրյան]]ը *[[Կառլեն Եսայան]] *Չվերթ № 1 (ցուցադրվել է [[2019]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2020]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սեր ճառագող թատրոնը *[[Արմեն Տիգրանյան (երգահան)|Արմեն Տիգրանյան]]․ Երազանք իրականացնողը *Ռադիոյի ձայնը *Սահմաններ *Արամ Խաչատրյան․ Արվեստագետ քաղաքացին (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին, բաղկացած 4 մասից, [[1985]] թ.) *Վիլեն Զաքարյան․ Նորարարը (նվիրված [[Վիլեն Զախարյան|Վիգեն Զաքարյանին]]) *[[Արտեմի Այվազյան]]․ Ձեզ համար եմ հորինել *[[Մարտին Վարդազարյան]]․ Շնորհակալ եմ *Երջանկատուն *Հանդիպում․ [[Յուրի Դավթյան]] *[[Յուրի Դավթյան]] [[1929]]-[[2020]] *Մի ճակատագրի լիբրետո․ [[Էդգար Հովհաննիսյան]] *Մալխաս (նվիրված [[Լևոն Մալխասյան]]ին) *Ինքնության պահապանները *Մի ֆիլմի պատմություն․ Անատոլիական պատմություն === Ուսուցողական և ինտելեկտուալ հաղորդումներ === *Հանրային դաս *Բաց դաս *Բոնուս (մինչ այդ հաղարդումը ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Մեսրոպ Առաքելյան''' ([[2003]]-[[2005]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2005]]-[[2008]])) *Մենք գիտենք, որ դու գիտես (հաղարդման վարող Մամիկոն Սիմոնյան) *Մեր լեզուն մեր խոսքը (հետագայում ցուցադրվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, այժմ հեռարձակվում է USArmenia TV-ով և Նոր Հայաստանով, հաղորդման վարող՝ [[Արտեմ Սարգսյան (լեզվաբան)|Արտեմ Սարգսյան]]) *[[Դու գիտես]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *Գերազանցիկը (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *[[Հայ-Q]] (հաղարդման վարող [[Արման Աբովյան]]) === Մանկական հաղորդումներ === * Արևիկ (ցուցադրվել է նաև [[Արմենակոբ]]ով, հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Արևներ (ցուցադրվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Գժուկ (ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Դո Ռե Մի (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ժուկով ժամանակով (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով և Նոր Հայաստանով) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կենգուռու * Մանկական լիգա * Տուտտի Ֆրուտի * Տուն տունիկ *Մոլորակ № 612 *Ինչուների մոլորակ *Ուչիկ բուչիկ === Ռազմական հաղորդումներ === * Զինուժ * 02 * Մարտիկ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Զրույցներ պատերազմի մասին (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Իմ բանակը * Առաջին գիծ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Հատուկ ջոկատ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) === Հեռուստասերիալներ Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Երևակայական խաղ կամ Ֆորդ ([[1998]] թ.) * Հանուն սիրո * Քաղցր կյանք * Կյանքի կարուսել (հետագայում հեռուստասերիալը ցուցադրվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) *[[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|Մի վախեցիր]] (HK Productions-ի և [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Երևան ստուդիայի]] հետ համատեղ) * Աննա *Որբերը * Գեներալի աղջիկը * Հրեշտակների դպրոցը * Լքյալները * [[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված Աղավնի]] * 3 ընկեր * Մեր գյուղը * ԱԻՆ 911 * Շտապ օգնություն 3D * [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|Հատուկ բաժին]] (Arriva films-ի հետ համատեղ) * Անատոլիական պատմություն * Ճակատագրի պատասխանը * Հանդիպման վայր * Փողոցի շներ * Թողություն * Բալենի (ըստ [[Շահեն Թաթիկյան]]ի «Ապրեցեք երկար» համանուն վեպի մոտիվներով) * Բացիր աչքերդ * Ծղրիդի երգը (ըստ [[Գրիգոր Բալասանյան (արձակագիր)|Գրիգոր Բալասանյանի]] «Պատուհանի տակ ծղրիդն է երգում» համանուն վեպի մոտիվներով) * Քաոս (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * Շահմարի առեղծվածը (ըստ [[Մկրտիչ Սարգսյան]]ի [[Շահմարի առեղծվածը|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Ժիրայր Գլենց (ըստ [[Մկրտիչ Արմեն]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * [[Վերջին ուսուցիչը (սերիալ)|Վերջին ուսուցիչը]] (ըստ [[Վարդգես Պետրոսյան]]ի [[Վերջին ուսուցիչը (վիպակ)|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Պատվի համար (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) === Լատինոամերիկյան և ամերիկյան հեռուստասերիալներ հայերեն թարգմանությամբ === * Իմ երկրորդ մայրը * [[Բաբելոնի աշտարակը (սերիալ)|Բաբելոնի աշտարակը]] * [[Կյանքը սեր է]] * Նոր կյանք * Իզաբելլա * [[Կորուսյալները (հեռուստասերիալ)|Կորուսյալները]] *[[Գերբնական (հեռուստասերիալ)|Գերբնականը]] * [[Անգին զարդը (հեռուստասերիալ)|Անգին զարդը]] * [[Ժամանակից դուրս|Ժամանակի միջով]] * Վրեժը * Սոֆյա տուր ինձ ժամանակ * Գնչուհիներ * [[Տիկին պետքարտուղար]] *[[Լավ բժիշկը (հեռուստասերիալ)|Լավ բժիշկը]] ===Փառատոններ և մրցանակաբաշխություններ=== * Կռունկ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ|Մանկական Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2007 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2008 * Թոփ 2009 * Թոփ 2010 * Թոփ 2011 * Թոփ 2012 == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2003]]-[[2013]] թթ.-ին) Պատկեր:Armenian Public TV logo.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2016]]-[[2021]] թթ․-ին) </gallery> ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://www.1tv.am/ Առաջին ալիքի կայքը] *[https://www.facebook.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ֆեյսբուքում] *[https://twitter.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Թվիթերում] *[https://www.instagram.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ինստագրամում] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:1955 հիմնադրումներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրային Հեռուստաընկերություն]] q2s9ek3t4h6woh06a2wcihl2rn55vng 8485532 8485518 2022-08-08T20:02:23Z CommonsDelinker 212 "Armenian_Public_TV_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F wikitext text/x-wiki {{Այլ|Առաջին ալիք (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | անվանում = | տեսակ = հեռուստաընկերություն | ոճ = ՊՓԲԸ | հիմնադիր = [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ]] | վայր-քաղաք = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]<br />{{դրոշ|Երևան}}[[Երևան]] | վայր-երկիր = Նորք, Գարեգին Հովսեփյանի 26 | վայր = | սպասարկվող տարածք = {{ARM}}<br>{{NKR}}<br>[[File:Newworldmap.svg|22px]] միջազգային<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Հ1 արբանյակային հեռարձակում]</ref> | արդյունաբերություն = | արտադրանք = մեդիա | ծառայություններ = [[հեռուստատեսություն]], [[կայք]]եր | հասույթ = | զուտ շահույթ = 3,448,664,000 ֏ ([[2015]])<ref>[http://www.1tv.am/files/1/51/2015%20թ․%20ֆինանսական%20հաշվետվություններ%20անկախ%20աուդիտորի%20եզրակացությամբ.pdf 2015 թ․ ֆինանսական հաշվետվություններ անկախ աուդիտորի եզրակացությամբ]</ref> | աշխատողների թիվ = | parent = | ստորաբաժանումներ = Առաջին ալիք<br />Համահայկական ալիք | դուստր ընկերություններ = | սեփականատեր = [[Հայաստանի Կառավարություն]] | ընկերության կարգախոս = [[Առաջին]]ը [[1956 թվական]]ից |պատկերանիշ= |չափ= |box_width=20 |imagesize=180 |նախկին անվանում=|անուն=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|նախկին='''Հայկական հեռուստատեսության 1-ին ծրագիր''' ([[1956]]-[[1991]]),<br />'''Հայկական հեռուստատեսություն''' ([[1991]]-[[1993]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսության 1-ին ալիք''' ([[1993]]-[[1994]]),<br /> '''Հայաստանի հեռուստատեսություն''' ([[1994]]-[[1996]]),<br />'''Հայաստանի պետական հեռուստատեսություն''' ([[1996]]-[[1997]]),<br /> '''Հայաստանի ազգային հեռուստատեսություն''' ([[1997]]-[[2001]]),<br />'''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ([[2001]]-ներկա) |ընկերության անվանում=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն |հիմնադրված է=[[սեպտեմբերի 5]], [[1955]] <br />(հիմնադրման տարեթիվ)<br />[[նոյեմբերի 29]], [[1956]]<br />(եթերի սկիզբ) |երկիր={{ARM}} |color=#DCDCDC |գույն=#DCDCDC |գլխավոր անձինք='''Հովհաննես Մովսիսյան''' (գործադիր տնօրեն)|տարբերանշան= }} '''Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն''' ('''Հ1''') նաև հայտնի է որպես՝ '''Առաջին ալիք''', հայկական պետական հանրային հեռուստատեսություն։ Հիմնադրվել է [[1955 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 5]]-ին։ ==Պատմություն== === Խորհրդային տարիներ === Հայաստանի հեռուստատեսությունը հիմնվել է [[1955]] թ. [[սեպտեմբերի 5]]-ին [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ|ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդ]]ի որոշմամբ։ Առաջին եթերը կայացավ [[1956 թվական]]ի [[նոյեմբերի 29]]-ին։ Կանոնավոր հաղորդումները հեռարձակվում էին շաբաթական չորս անգամ՝ [[երեքշաբթի]], [[հինգշաբթի]], [[շաբաթ]] և [[կիրակի]] օրերին՝ երկուական ժամով։ [[1957]] թվականի [[նոյեմբերի 7]]-ին հեռարձակվել է արտաստուդիական անդրանիկ հեռարձակումը։ Կարճ ժամանակում հեռուստատեսությունը դարձել է քաղաքային, մշակութային, գիտաճանաչողական, ուսուցողական և այլ ինֆորմացիայի կարևորագույն միջոց ([[1987 թվական]]ին հանրապետության ընտանիքների 93%-ը հեռուստացույց ուներ)։ [[1970 թվական]]ին շահագործման է հանձնվել Նորքի հեռուստատեսային համալիրը (հանրապետական հեռուստակենտրոն)։ Առաջին տեսագրումը կատարվել է [[1971 թվական]]ին։ [[1972 թվական]]ին գործարկվել է [[Երևան]]-[[Դոնի Ռոստով]] ռադիոռելեային գիծը, որով կենտրոնական հեռուստատեսությունը (ԿՀ) ընդունում էր հեռուստաընկերության հաղորդումները։ [[1973 թվական]]ից գործում է [[Նորք (հեռուստաալիք)|հեռուստաընկերության 2-րդ ծրագիրը]]։ [[1977 թվական]]ից ընդունվում էին ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ Գունավոր պատկերմամբ առաջին հաղորդումը հայկական հեռուստատեսությամբ տրվել է [[1971]] թ. [[մայիսի 1]]-ին։ [[1981 թվական]]ից հեռուստաընկերության հաղորդումները հեռարձակվում էին միայն գունավոր պատկերմամբ։ [[1987]] թվականի դրությամբ հանրապետության ռադիոռելեային գծերի երկարությունը կազմել էր [[1330]] կմ։ [[1987]] թվականին գործել են ԿՀ առաջին և երկրորդ, հեռուստաընկերության երկու ծրագրերը՝ 43,9 ժամ ընդհանուր տևողությամբ, որից հեռուստաընկերության հաղորդումները՝ 14 ժամ։ Հեռուստաընկերության առաջին ծրագրով տրվում էին ինֆորմացիոն հասարակական-քաղաքացիական, ուսուցողական, գեղարվեստական և մարզական հաղորդումներ։ Երկրորդ ծրագիրը նախատեսված էր [[Երևան]]ի և [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում|դրա շրջակայքի]] համար։ [[1987 թվական]]ին հեռուստատեսային առնվազն մեկ ծրագիր ընդունելու հնարավորություն ուներ հանրապետության բնակչության 99%-ը։ Բնակչության 97%-ը ընդունել է ԿՀ առաջին ծրագրի, 84%-ը՝ ԿՀ 2-րդ ծրագրի հաղորդումները։ ՀՀ արտադրական-ստեղծագործական աշխատանքները կոորդինացնում էր ծրագրերի գլխավոր դիրեկցիան, որը միավորում էր հաղորդավարների, թողարկիչների, նկարիչների, հնչյունային ռեժիսորների, հեռուստատեսային օպերատորների, կինոցուցադրումների բաժնի և ֆիլմադարանի աշխատանքը։ ՀՀ ծրագրերի նյութերը պատրաստվել են պրոպագանդայի, ինֆորմացիայի, կոմունիստական «դաստիարակության», երիտասարդական, մանկապատանեկան, ուսուցողական և գիտահանրամատչելի, գրականության և արվեստի, դրամատիկական, երաժշտական, նամակների և սոցիոլոգիական ուսումնասիրությունների, ռուսերեն և խորհրդային այլ երկրների լեզուներով տրվող, Փոխանակային և ԿՀ ու համամիութենական ռադիոյի համար հաղորդումներ պատրաստող խմբագրությունները։ Պրոպագանդայի գլխավոր խմբագրության «Հրատապ էկրան», «Հեռուստատեսային պրեսկոնֆերանս», «Արձագանք», «Հնգամյակի սոցիալ-տնտեսական պրոբլեմները», «Պարենային ծրագիրը գործողության մեջ»,«Պատմվածքներ կոմունիստների մասին» հաղորդումներն ու հանդեսները մեծապես օժանդակում էին կուսակցական կազմակերպությունների պրոպագանդային։ Ինֆորմացիայի գլխավոր խմբագրության «Իրադարձություններ, երկրներ, պրոբլեմներ», «Կապիտալիզմն առանց դիմակի» հաղորդաշարերում մեկնաբանվում են միջազգային կյանքի, պատերազմի ու խաղաղության հարցեր, ըստ ամենայնի լուսաբանվում ԽՍՀՄ արտաքին քաղաքականությունը, խորհրդային գաղափարախոսության տեսանկյունից քննադատվում արևմտյան երկրների (ԱՄՆ, եվրոպական երկրներ) քաղաքականությունը։ Խորհրդային պետության ներքին և արտաքին քաղաքականության, խորհրդային ապրելակերպի պրոպագանդմանն էին ծառայում «Երաշխավորված է սահմանադրությամբ», «Սովետական ապրելակերպ», «Արվեստագետն ու ժամանակը», «Խոսք երիտասարդությանը», «Կարգապահությունն ու մենք», «Որակի գումարելիները», «Իմ հայրենիքը ԽՍՀՄ-ն է», «Ձայն խաղաղության», «Մոլորակին մաքուր երկինք» և այլ հաղորդաշարեր։ Աճող սերնդի կոմունիստական ոգով դաստիարակության նպատակին էին ուղղված «Խարույկ», «Արիության դասեր», «Անխախտ բարեկամություն», «Հետաքրքիր հանդիպումների ակումբ», «16-18» մանկական հանդեսները, «Մենք և երեխաները» հաղորդաշարը։ Նախադպրոցական տարիքի երեխաների համար գործել են [[Հայոց լեզու|հայոց]] և [[ռուսաց լեզու]]ների ուսուցման հաղորդաշարերը։ Առանձին հաղորդումներ էին նվիրվում սովետական ժողովուրդների գրականությանը, հայ ժողովրդի պատմությանը։ Գեղարվեստական հաղորդումներից լայն ճանաչում ունեն «Դրական կամուրջներ», «[[Մեր լեզուն, մեր խոսքը]]» (ՀԽՍՀ պետական մրցանակ, [[1985]]), «Բյուրակն», «Նորք», «Հայ երգի ակումբ», «Երաժշտական կյանք», «[[Երաժշտական Փոստարկղ]]» հանդեսները։ Պարբերաբար տրվել են ԽՍՀՄ պետությունների և [[սոցիալիստական ճամբար]]ի այլ երկրների երաժշտական ու գեղարվեստական կոլեկտիվների, անհայտ կատարողների ելույթներ։ [[1970 թվական]]ին ստեղծվել է հեռուստատեսային կինոնկարների «Երևան» ստուդիան, որը տարեկան նկարահանում ու մշակում էր միջինում շուրջ 320 ժ կինոժապավեն, որից 20-ը՝ 35 մմ։ Ստուդիայի թողարկած մի շարք կինոնկարներ միութենական փառատոների մրցանակակիրներ էին, իսկ «[[Ձորի Միրոն (ֆիլմ)|Ձորի Միրո]]», «Արամ Խաչատրյան», «[[Անուշ (ֆիլմ, 1983)|Անուշ]]» և «Քառյակ» ժապավեններն արժանացել էին հեռուստատեսային ֆիլմերի համամիութենական փառատոների գլխավոր մրցանակներին։ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետկոմի կողմը [[1957]] թ. հրատարակում է «Եթերում է Երևանը» (հայերեն և ռուսերեն) հեռուստատեսային հաղորդումների ծրագիր-տեղեկատուն։ === Անկախության շրջան === [[1990]]-ական թվականների սկզբում հեռուստատեսությունը համեմատաբար ազատվեց գրաքննությունից{{փաստ}}։ Հասարակական-քաղաքական հաղորդումներին զուգահեռ ավելացան և նոր ձևով ներկայացան ժամանցային հաղորդումները։ Մեծ մասսայականություն էր վայելում «Խճանկար» ծրագիրը, որը [[1990 թվական]]ի վերջին օրը ներկայացրեց «Ճամփորդություն դեպի [[1991 թվական]]» 24 ժամանոց հեռուստամարաթոնը։ Մեկ ամիս անց, [[1991]] թ. [[փետրվարի 19]]-ին ծնվեց նոր հաղորդաշար՝ «3-րդ ալիք»-ը, որի հիմնական ստեղծագործական խումբը հավաքվեց առաջին օրվանից. Արտակ Արզումանյան, Էլմիրա Արսենյան, [[Արտավազդ Եղոյան]], Վաչագան Ներսիսյան, [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]]։ [[1996 թվական]]ից Հ1-ը «Hot Bird» արբանյակից սկսեց հեռարձակվել [[Եվրոպա]]յում, [[Մերձավոր Արևելք]]ում և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում, իսկ [[2000 թվական]]ից նաև [[Հեռավոր Արևելք]]ում, [[Ավստրալիա]]յում, [[ԱՄՆ]]-ում և [[Կանադա]]յում։ [[1999 թվական]]ից Հայաստանի հեռուստատեսությունը սկսեց հեռարձակվել արբանյակային կապով, որն իրականացավ ՀՀ Կապի նախարարության և իտալական «[[:it:Telespazio TV|Տելեսպազիո]]» ընկերության միջև կնքված պայմանագրով։ Ներկայումս Հանրային Հեռուստաընկերության միջազգային «Հայաստան 1» արբանյակային հեռուստաալիքը հեռարձակվում է ողջ աշխարհում<ref>[http://www.1tv.am/hy/satellites Ծածկույթ - Հանրային հեռուստաընկերություն]</ref>, իսկ ահա [[2000 թվական]]ից գործողության մեջ մտած նոր օրենքի համաձայն Ազգային հեռուստատեսությունը վերանվանվեց Հանրային հեռուստաընկերության՝ «Հ1» տարբերանշանով։ Այդ նույն թվականին գործողության մեջ մտած «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» [[ՀՀ օրենք]]ի համաձայն՝ Հանրային հեռուստաընկերությունը պարտավորվեց մինչև [[2005 թվական]]ի հունվարի 1-ը բոլոր հաղորդումները և ֆիլմերը եթեր հեռարձակել հայերենով։ Սկզբում թարգմանվեցին մուլտֆիլմերը, այնուհետև՝ հեռուստասերիալները։ [[2005]] թ. [[հուլիսի 7]]-ից 8-ը [[Դուբրովնիկ]]ում տեղի ունեցած [[Եվրոպական հեռարձակողների միություն|Եվրոպական հեռարձակողների միության]] 56-րդ գլխավոր համագումարում Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությունն ու [[Հայաստանի հանրային ռադիո|ռադիո]]ն դարձան Եվրոպական հեռարձակողների միության լիիրավ անդամ, որի արդյունքում [[2006 թվական]]ից Հայաստանը սկսեց մասնակցել [[Եվրատեսիլ]] երգի մրցույթին<ref>[http://www.1tv.am/hy/history/2005-2008 Հ1 - Պատմություն 2005-2008]</ref>։ 2001 թ․-ին Հանրային հեռուստաընկերության կողմից հիմնադրվեց [[Նոր ալիք (Հայաստան)|«Նոր ալիք»]] հեռուստաընկերությունը, որը ցուցադրում էր երաժշտական և ժամանցային հաղորդումներ։ [[2008]]-ին «Նոր ալիքը» լուծարվեց և նույն տարում ստեղծվեց Հանրային հեռուստաընկերության երկրորդ՝ «[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]]» հեռուստաալիքը, որը սակայն դադարեցրեց իր գործունեությունը [[2011]] թվականին, զիջելով իր եթերային ալիքը «[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]]» հեռուստաալիքին<ref>[http://www.azg.am/AM/2011012214 «ՇՈՂԱԿԱԹԸ» կհեռարձակվի «ԱՐԱՐԱՏԻ» հաճախականությամբ, «ԱՐԱՐԱՏԻ» ճակատագիրն էլ մշուշոտ է]</ref>։ [[2008 թվական]]ին նվազեցին, այնուհետև եթերից դուրս եկան մի շարք շոու ծրագրեր, որոնց փոխարինելու եկան հայրենական արտադրության ֆիլմերն ու հաղորդումները։ Սկսվեց գեղարվեստական և հեռուստաֆիլմերի արտադրության նոր փուլ։ [[2007 թվական]]ին [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Հեռուստաֆիլմերի «Երևան» ստուդիայում]] նկարահանվեց [[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|«Մի վախեցիր» 5 մասանոց ֆիլմը]] նվիրված [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան պատերազմին]], [[2009]]-ին՝ «[[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված աղավնի]]» գեղարվեստական ֆիլմը՝ [[Նար-Դոս]]ի [[Սպանված աղավնի (վիպակ)|համանուն վիպակ]]ի մոտիվներով, [[2010]]-ին հեռուստադիտողին ներկայացվեց [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]] [[Խաչագողի հիշատակարանը|«Խաչագողի հիշատակարանը» վեպ]]ի հիման վրա նկարահանված [[Խաչագողի հիշատակարանը (ֆիլմ)|համանուն վերնագրով և հինգ մասից բաղկացած հեռուստատեսային գեղարվեստական ֆիլմ]]ը, [[2011 թվական]]ին՝ «Արտիստը»՝ [[Շիրվանզադե]]ի [[Արտիստը (Շիրվանզադե)|համանուն պատմվածք]]ի հիման վրա։ Արտադրված առաջին հայկական սերիալներից էին «Որբեր» և «Աննա» սերիալները ([[2009]]), [[2013 թվական]]ին՝ «Մեր գյուղը», [[2014 թվական]]ին՝ «Շտապ օգնություն» սերիալները։ [[2015 թվական]]ին ցուցադրվեց [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|«Հատուկ բաժին»]] հեռուստասերիալը։ [[2010 թվական]]ից առ այսօր եթերում է «Երգ երգոց» երաժշտական նախագիծը, [[2013 թվական]]ին բացվեց «Հայադարան» գրական հաղորդաշարը։ Անցում կատարվեց [[Թվային հեռուստատեսություն|թվային հեռարձակման]]։ [[2014 թվական]]ին ձեռք բերվեց «Avid» ընկերության համակարգը, (որն հաջողությամբ աշխատում էր մի շարք հեռուuտաընկերություններում ([[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|ОРТ]], [[Ռոսիա 1|РТР]], [[BBC]], [[American Broadcasting Company|ABC]])` տեսասերվերներով, համալրող բաղադրիչներով, ինչպես նաև համակարգչային գրաֆիկայի ընձեռած լայն հնարավորություններով։ [[2015 թվական]]ին Հանրային հեռուստաընկերությունը [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն|Չինատանի Ժողովրդական Հանրապետության]] (ՉԺՀ) կառավարությունից ստացավ նոր՝ 10 տեսախցիկով զինված HD շարժական հեռուստատեսային կայան և HD արբանյակային հեռարձակման կայան։ Չինաստանի կառավարությունը Հանրային հեռուստաընկերությանը անհատույց տրամադրեց նաև թվային լրահավաք մեքենա։ Ներկայումս Հանրային հեռուստաընկերության եթերին կարելի է հետևել ինչպես անհատական համակարգիչներով, այնպես էլ [[Սմարթֆոն|բջջային հեռախոսներով]] և [[Պլանշետային համակարգիչ|պլանշետ]]ներով։ Ստեղծվել են հավելվածներ հանրաճանաչ «[[IOS]]» և «[[Android]]» համակարգերի համար, որոնք կարելի է ներբեռնել անվճար։ [[2016 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 13]]-ին մեկնարկեց Հանրային հեռուստաընկերության 60-րդ եթերաշրջանը, և նույն օրը անցում կատարվեց բարձր հստակության (HD որակի) հեռարձակման ինչպես մետրային, այնպես էլ արբանյակային հաճախականությունների համար։ == Աշխատակազմ == === Ղեկավարություն === Առաջին ալիքի գործադիր տնօրենն է Հովհաննես Մովսիսյանը ([[2020]] թ. [[նոյեմբեր]]ից)<ref>{{Cite web|url=https://yerevan.today/all/society/68796/hovhannes-movsisyany-nshanakvec-hanrayin-heroustaynkeroutyan-gortsadir-tnoren|title=Հովհաննես Մովսիսյանը նշանակվեց Հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն|last=Tatev|website=yerevan.today|language=hy-am|accessdate=2021 թ․ դեկտեմբերի 19}}</ref>։ Լրատվական բաժնի տնօրենը [[Պետրոս Ղազարյան]]ն է։ ==== Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության նախկին գործադիր տնօրեններ ==== * [[Ներսես Կագրամանով]] ([[1956]]-[[1960]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Մարատ Մարինոսյան]] ([[1956]]-[[1964]] - որպես Հայկական հեռուստատեսության առաջին գեղարվեստական ղեկավար, իսկ [[1966]]-[[1971]] թթ.՝ հեռուստատեսության տնօրեն), * [[Ջոն Կիրակոսյան]] ([[1966]]-[[1969]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * Մավր Դավթյան ([[1969]]-[[1970]] - որպես ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Ստեփան Պողոսյան]] ([[1970]]-[[1978]] - ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի նախագահ, իսկ [[1978]]-[[1988]] թթ.՝ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Էմանվել Արաքսման-Մանուկյան]] ([[1988]]-[[1990]] - որպես ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]] ([[1990]]-[[1991]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեի նախագահ), * [[Սամվել Գևորգյան (քաղաքական գործիչ)|Սամվել Գևորգյան]] ([[1991]]-[[1993]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Տիգրան Հակոբյան (լրագրող)|Տիգրան Հակոբյան]] ([[1993]]-[[1995]] - որպես ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական վարչության պետ), * [[Պերճ Ստեփանյան]] ([[1996]]-[[1997]]), * [[Համլետ Գասպարյան]] ([[1997]]-[[1998]]), * [[Տիգրան Նաղդալյան]] ([[1998]]-[[2000]]), * [[Արմեն Արզումանյան]] ([[2001]]-[[2010]], մինչ այդ՝ [[2000]]-[[2001]] թթ.-ին Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակար), * [[Գագիկ Բունիաթյան]] ([[2010]]-[[2013]]), * Մարգարիտա Գրիգորյան ([[2013]]-[[2020]])։ === Լրագրողներ և հաղորդավարներ === Հանրային հեռուստատեաընկերությունում տարբեր տարիների աշխատել են բազմաթիվ հայտնի լրագրողներ։ == Հաղորդումներ == === Լրատվական === * '''Լուրեր''' (նախկին անվանումներ՝ '''Շաբաթվա նորություններ''' ([[1957]]-[[1958]]), '''Նորություններ''' ([[1958]]-[[1975]]), '''Լրաբեր''' ([[1975]]-[[1998]]), '''Հայլուր''' ([[1991]] [[սեպտեմբեր]]-[[դեկտեմբեր]]` որպես այլընտրանքային լրատվություն, իսկ [[1998]]-[[2011]]՝ որպես լրատվական ծրագիր), '''Առաջին լրատվական''' ([[2011]]-[[2017]]), '''Օրակարգ''' ([[2017]]-[[2018]])), * '''«Մշակ» լուրեր''' (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[2008]]-[[2009]]), '''Ինդեքս''' (նախկին անվանումներ՝ '''Հայլուր Ինդեքս''' ([[2010]]-[[2011]]), '''Առաջին տնտեսական''' ([[2013]]-[[2017]]), '''Օրակարգ Ինդեքս''' ([[2017]]-[[2018]])) === Այլ հաղորդումներ === * Ագրո-TV (հաղորդման հեղինակ՝ Նելլի Սահակյան) * Խաչփողան (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Տաբուլա ռասա (հաղորդման վարող՝ Վահե Մկրտչյան) * Ինտերիեր (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Ավետիսյան) *Անիվների վրա (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Կինկոմ * Որակի նշան (հաղորդման վարողներ՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2001]]-[[2002]]), '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2002]]-[[2003]]), '''Կարինա Դանելյան''' ([[2010]])) * Մետեո-TV (հաղորդման վարողներ՝ '''Նարինե Սուլթանյան''' ([[2001]]-[[2005]]), [[Նազենի Հովհաննիսյան]] ([[2002]]-[[2004]])) *Չտեսնված կինո (հաղորդման վարող՝ Րաֆֆի Մովսիսյան) * Բաց նախագիծ (հաղորդման վարողներ՝ Թինա Խաչատրյան և [[Հրաչ Մուրադյան (հաղորդավար)|Հրաչ Մուրադյան]]) * Օտար խաղեր (հաղորդման վարողներ՝ '''Կարեն Ալիխանյան''', '''Նարինե Զախարյան''' ([[2005]]-[[2007]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2007]]-[[2008]])) * Աքլորականչ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Էկոհարթակ (հաղորդման վարող՝ Դավիթ Գրիգորյան) * Ազատ գոտի (հաղորդման վարողներ՝ [[Արտակ Վարդանյան (հաղորդավար, լրագրող)|Արտակ Վարդանյան]] ([[2011]]-[[2012]]), Էրիկ Անթառանյան ([[2012]]-[[2013]])) * Վարդապետը * Տեսանկյուն (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]], մինչ այդ հեռարձակվել է [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]] և [[TV5]]-ով) * Այլընտրանք * Այսօր իրականում (հաղորդման վարող՝ [[Պետրոս Ղազարյան]]) * Ֆրանկոֆոն Հայաստան * Լրագրողական մենամարտ * Վերադարձ դեպի ապագա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Տան մեծը (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Օրակարգից դուրս (հաղորդման վարող՝ Ագնեսա Խամոյան) *Հանրային օրակարգ (հաղորդման վարող՝ [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]]) * Ճակատագրեր (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) *[[Սպասիր ինձ]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]] և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյան]]) * Հենց այսպես էլ ապրում ենք (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]]) * Առաջին տաղավար (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Ճակատագրեր․ օվկիանոսից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Հայաստանի համը (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Ուզում եմ դառնալ (հաղորդման վարող՝ Մերի Քոչարյան) * Եռանկյունի * Համի որակ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Կյանքը ափի մեջ (հաղորդման վարող՝ [[Լուիզա Ղամբարյան]]) * Հայն ու Հայաստանը (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * Մայրիկների ակումբ (հաղորդման վարող՝ Մերի Ներսիսյան) * Արտկանոն (հաղորդման վարող՝ [[Արամ Աբրահամյան (լրագրող)|Արամ Աբրահամյան]]) * Մասնագիտությունը՝ լրագրող (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) * Հանրալսարան * Մեր մեջ ասած (հաղորդման վարողներ՝ Արևիկ Ուդումյան, [[Կարինե Խոդիկյան]], [[Իրինա Դանիելյան]]) * Ճակատագրով՝ կին (հաղորդման վարող՝ [[Աննա Ավանեսյան (հաղորդավար)|Աննա Ավանեսյան]]) * Ագրոժամ * Մենք և ժամանակը ([[Հայկ (կինոստուդիա)|«Հայկ» կինոստուդիայի]] հետ համատեղ, հաղորդման վարող՝ [[Ռուբեն Գևորգյանց]]) * Բարդ երկուշաբթի (հաղորդման վարող՝ Տիգրան Դանիելյան) * IT մարդիկ (հաղորդման վարող՝ Նիկոլայ Հայրապետյան) * Մեր ժամանակների հերոսը * Խաղի կանոններ (հաղորդման վարող՝ Արմեն Սարգսյան) * Կեսգիշերն անց (հաղորդման վարողներ՝ [[Արթուր Բախտամյան]] և Հերմինե Ստեփանյան) * Նվիրյալները (հաղորդման վարող՝ [[Ցվետանա Պասկալևա]]) * Կապրենք, կտեսնենք ([[Հրաչուհի Ութմազյան]], Օվսաննա Սիմոնյան, [[Արթուր Ղուկասյան]], [[Արև Պետրոսյան]]) *Եթե բոլորը․․․ (հաղորդման վարողներ՝ Լիլիթ Մուրադյան և Վահե Խանամիրյան) *Չակերտներ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Խորհրդարանական շաբաթ * Հարցազրույց (հաղորդման վարողներ՝ [[Նվեր Մնացականյան]] ([[2011]]-[[2016]]), [[Պետրոս Ղազարյան]] ([[2019]]-ից)) * Կարծիք (հաղորդման վարողներ՝ [[Սերգո Երիցյան]] ([[1992-[[2003]]), [[Հրաչյա Պապինյան]] ([[2003]]-[[2011]])) * Ճառագայթ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է Համահայկական ալիքով) * Հրապարակում * Եվրոպական բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Օտար ամայի ճամփեքի վրա (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Մերոնք (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի և Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) * Իմ իրավունքը (հաղորդման վարող՝ [[Արտյոմ Երկանյան]], իսկ դատը վարում էր [[Տիգրան Մուկուչյան]]ը, արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Դատաժամ (արտադրությունը՝ AZD Production-ի) * Բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Հատուկ ռեպորտաժ (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյան]]) * Կյանքը շարունակվում է * Հատուկ գոտի (հաղորդման վարող՝ Սուսան Սիմոնյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Հինգշաբթի (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * 15 օր (հաղորդման վարող՝ [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]]) * Հեռուստաօրագիր 1․12 * Մայրաքաղաք (հաղորդման վարող՝ [[Վարուժան Օլքինյան]]) * Երևան * Բարև (հաղորդման վարող՝ Վարդան Օնանյան) * Ոսկե դար * 360 աստիճան (հաղորդման վարող՝ [[Արտակ Հերիքյան]]) * Օրակարգ (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ [[Տիգրան Նաղդալյան]]) * Մեկ լուր * Մանրամասներ * Կեսգիշերային ճեպընթաց (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հինգերորդ անիվ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Բախտամյան]]) * Հայկական էկրան (հաղորդման վարող՝ [[Դավիթ Մուրադյան]]) * Հայաստանի Հանրապետության դեսպան (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայաստանի առեղծվածները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Աստղային WEEKEND (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Գայանե Հաջոյան) * Սիրո պատմություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Ավետիսյան (այլ կիրառումներ)|Կարեն Ավետիսյան]]) * Մշակութային հայացք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV-ով]] և Համահայկական ալիքով) * Պահանջարկ և առաջարկ (հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * [[Առողջություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմնյուզ]]ով, հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) * Հինգերորդ անկյուն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Դիանա Ավետիսյան) * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], հետագայում հեռարձակվել է [[TV5]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]], հաղորդման վարող՝ Կարինե Սահակյան) *[[Երջանկության մեխանիկան|Երջանկության մեխանիկա]] (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) *[[Գտնված երազ]] (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կնոջ հմայքի գաղտնիքը (հաղորդման վարող՝ Զառա Կարապետյան) * Անկախ տարիքից (հաղորդման վարող՝ Մերի Գրիգորյան) * Մեկ պատուհան * Մեդիա դիտորդ (հաղորդման վարող՝ Լուսինե Գրիգորյան) * Եկեք հասկանանք (հաղորդման վարողներ՝ Աելիտա Չիլինգարյան և Սոնա Աբրահամյան) *Հույժ գաղտնի (հաղորդման վարող՝ Արմեն Ամիրյան) *Բառերից այն կողմ (հաղորդման վարող՝ Հակինթ Բաղդասարյան) *Պատրաստենք միասին (հաղորդման վարող՝ Սարգիս Մկրտչյան) *«Այսօր» ամենօրյա քաղաքական հաղորդում (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևսով]], հաղորդման վարող՝ Հակոբ Ռուբինյան) *Բարև Էրգիր (հաղորդման վարող՝ [[Սամվել Թոփալյան]]) *«Ճանապարհ» և «Ճանապարհ. երազանքի հետքերով» (հաղորդման վարող՝ Րոֆֆի Պետրոսյան) === Ժամանցային === * Գուշակիր մեղեդին (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Նորաձևություն (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարող՝ Սիրարփի Ադամյան) * Երկու աստղ (հաղորդման վարողներ՝ [[Հրանտ Թոխատյան]] ([[2007]]), [[Շուշան Պետրոսյան]] ([[2007]], [[2009]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]] ([[2008]]), '''Աշոտ Լյուդվիգովիչ''' ([[2009]]), '''Մամիկոն Սիմոնյան''', '''Կարինա Դանելյան''' ([[2009]]-[[2010]]), ([[2011]])) * Երկու աստղ․ Օրագիր * Շաբաթ երեկո (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Աշոտ Ղազարյանը հրավիրում է (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Իմ տաղանդավոր ընտանիքը (հաղորդման վարող՝ [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Ռուբիկոն (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ռուբիկոն + (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ոսկե սկավառակ * Ոսկե կլառնետ (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Թոփ 10 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Արխիվ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հիթ-շքերթ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) * Բարի ախորժակ (հաղորդման վարողներ՝ '''Սեդրակ Դավիդյան (DJ Sedrag)''' ([[2000]]-[[2005]]), '''Սարգիս Մնոյան''' ([[2009]]-[[2010]])) * Ծիծաղի տուն (հաղորդման վարող՝ [[Արամայիս Սահակյան]]) * XXL (հաղորդման վարող՝ [[Գրիշա Աղախանյան|Գրիգոր Աղախանյան]]) * Երեկոյան կոկտեյլ (հաղորդումը հեռարձակվել է նաև [[Հայ TV|Հայ-TV]]-ով, հաղորդման վարողներ՝ [[Արմեն Պետրոսյան (Մենչ)]] և Գրիգոր Գասպարյան) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Քոմեդիով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով, [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * Թարսի պես (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * [[Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր (հայկական)|Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր]] (հետագայում հեռարձակվել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիում USA]]-ով և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]]) * Մեր արխիվը (հաղորդման վարող՝ Մարատ Օրդյան) * Արվեստանոց * Դեպի կինո (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուիզա Ներսիսյան]] և [[Խորեն Լևոնյան]]) * [[Լավ երեկո]] (հաղորդման վարողներ՝ [[Արամ MP3]] և [[Գարիկ Պապոյան]]) * Սիրո բանաձև (հաղորդման վարող՝ [[Ֆելիքս Խաչատրյան]]) * [[Հայաստան ջան]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) * Թեժ տասնյակ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Արման Մարգարյան''' ([[2002]]-[[2004]]), '''Էրիկ Անթառանյան''' ([[2004]]-[[2006]]), [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] ([[2006]]-[[2007]]) [[Ավետ Բարսեղյան]], '''Շպռոտ''' ([[2007]]-[[2009]]) [[Արսեն Գրիգորյան (երգիչ, 1982)|Արսեն Գրիգորյան]] ([[2009]]-[[2010]])) * Թեժ տասնյակ․ Օրագիր * Կապիտալ շոու (հաղորդման վարող՝ Գրիգոր Գասպարյան) * Առավոտ լուսո (նախկին անվանումներ՝ '''Բարի լույս''', '''Առաջին ծրագիր''', '''Բարև, մենք ենք''') * Առաջին Ալիք սրճարան * Հայկական տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) * 100 տարբերակ (հաղորդման վարող՝ [[Հրանտ Թոխատյան]], արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *3-րդ ալիք. Ռետրո ( հաղորդման վարողներ՝ [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]], [[Արտավազդ Եղոյան]]) === Երաժշտական === * Երաժշտական փոստարկղ (հաղորդման վարող՝ [[Սուսաննա Շահինյան]]) * Երգ երգոց (հաղորդման վարող՝ [[Խորեն Լևոնյան]]) * Հայ երգի ակումբ (հաղորդման վարող՝ [[Քնարիկ Փիլոսյան]]) * Երաժշտական կյանք * Բենեֆիս (հաղորդման վարողներ՝ [[Լուսինե Բադալյան]], [[Հակոբ Պապիկյան|Հակոբ Պապիկյան (Ժակ)]] ([[2008]]-[[2009]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2016]]-[[2017]])) * Ամենակարող երգիչ (հաղորդման վարողներ՝ Անի Քրիստի և [[Աշոտ Ղազարյան]]) * Անփլագդ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) * Վինիլ (հաղորդման վարող՝ Արման Մարգարյան) * Ջազի ժամ (հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]]-ով, [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Երկիր Մեդիա]]-ով, հաղորդման վարող՝ [[Արմեն Թութունջյան]]) * Եվրատեսիլի օրագիր * Թոփ 50 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ Կարինա Դանելյան) * Մեր ռետրոն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայկական էստրադա (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) *22։30 *22։30 ռետրո (հաղորդման վարողներ՝ Մարի Ավանեսյան, [[Արա Դեղտրիկյան]]) === Հումորային === * Այսպես էլ ապրում ենք *Ընտանյոք հանդերձ *Խմբագրություն․am *Ամուսնացածների լիգա * Տանդեմ === Մշակութային === * Արվեստը և իրականությունը (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * 8 1/2 (Ութ ու կես) (հաղորդման վարող՝ Զավեն Բոյաջյան) * Դեմքեր (հաղորդման վարող՝ [[Նազենի Հովհաննիսյան]]) * Կրկեսային ծրագիր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այսպես խոսեց (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայից հայ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Ծագումով Հայեր (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV-ով]]) * Տոհմածառ (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երկիր Մեդիա]]-ով) * Հոբելյան (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Այբ, բեն, գիմ (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Բոհեմ (հաղորդման վարող՝ Հարություն Ազարյան, արտադրությունը՝ Կայմ հեռուստաընկերության) * Դասական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հաղորդման վարող՝ [[Էդուարդ Թոփչյան (դիրիժոր)|Էդուարդ Թոփչյան]]) * Մշակույթ և մշակութային գիտակցություն (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կինո և նորից կինո (հաղորդման հեղինակ և վարող՝ Սեդա Սահակյան) * Հայադարան * Կաննի փառատոնի օրագիր * Փակ վարագույր (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Հոգևոր հայրենիք * Անծանոթ Հայաստան (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Բալայան]]) * Մատենադարան։ Ձեռագրերի գաղտնիքները (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Արվեստն արվեստի համար (հաղորդման վարող՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]) * Կողք կողքի (հաղորդման վարող՝ [[Ստեփան Զաքարյան]]) * Հայրենեան (հաղորդման վարող՝ [[Գոհար Գասպարյան (հաղորդավարուհի)|Գոհար Գասպարյան]]) * Կտոր մը Հայաստան * Հայաստանի ճամփեքով (հաղորդման վարող՝ [[Ռաֆայել Հովհաննիսյան (հեռուստահաղորդավար)|Ռաֆայել Հովհաննիսյան]], արտադրությունը՝ Հայկական աշխարհագրական ասոցացիայի) === Սպորտային === * Ֆուտբոլային շաբաթ (հաղորդման վարող՝ [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյան]]) * Շախմատ 64 (հաղորդման վարող՝ [[Գագիկ Հովհաննիսյան]]) * Ֆուտբոլը Առաջինով (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) * Հայէքստրիմ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Սպորտ Գիլոյանի հետ (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Խաղից դուրս (հաղորդման վարող՝ [[Կարեն Գիլոյան]]) *Հաղթանակ կերտողները *Շախմատի աշխարհ (հաղորդման վարող՝ Աղասի Ինանց) *Քո սպորտը === Ֆուտբոլային առաջնություններ === * [[Լա Լիգա|Լա լիգա]] ([[2004]]-[[2006]]) * [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈւԵՖԱ Չեմպիոնների լիգա]] ([[2006]]-[[2012]]) * [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) *[[Հայաստանի ֆուտբոլի առաջնություն]] ([[1996]]-[[2012]], [[2022]]-ից) === Փաստավավերագրական ֆիլմեր և հեռուստաֆիլմեր Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Ինչո՞ւ է աղմկում անցյալը (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Հայերը (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) *Ջավախք․ Լեռնեցիների օրրան (բաղկացած 9 մասից) *Անցյալը ներկա է (Կայմ հեռուստաընկերության հետ համատեղ) * Հավատի խորհրդավոր ուղին * Առաջին այրեր (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կյանքը սահմանին * Քաղաքը *Մենք ենք մեր հայերը (ցուցադրվել է [[1998]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[1999]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սիրո աստղ (ցուցադրվել է [[2003]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2004]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Ամանորի իրարանցում. Երկու աստղ (ցուցադրվել է [[2007]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-[[Ի|ի]] լույս [[2008]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) * Սկիզբ * Իմ գործը *Դեռ ցնցվող հիշողություն (նվիրված [[Սպիտակի երկրաշարժ]]ի 25-րդ տարելիցին, [[2013]] թ.) *Եվ թնդանոթները կլռեն *[[Էդուարդ Իսաբեկյան]]. Աշնանային նատյուրմորտ (նվիրված [[Էդուարդ Իսաբեկյան]]ի 100-րդ տարեդարձին) *57 կադր (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 57-րդ ամյակին, [[2013]] թ.) *Հանրային հեռուստաընկերություն 58 (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 58-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *[[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հայկական ռադիո]] 88 (նվիրված [[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հանրային ռադիոյի]] 88-րդ ամյակին, [[2014]] թ.) *Մամուլի օր - Ինֆորմացիայի կրիչի էվոլյուցիան *Ամանորը մեր անբաժան ընտանիքում (բաղկացած 2 մասից) *100-ամյա ճանապարհ *Արցախյան կոնյակի պատմությունը *Անավարտ թռիչքի պատմությունը ([[Անավարտ թռիչք (ֆիլմ)|«Անավարտ թռիչք»]] ֆիլմի մասին) *Մեր բասոն- Հենրիկ Ալավերդյան (նվիրված [[Հենրիկ Ալավերդյան]]ի 60-րդ տարեդարձին, [[1995]] թ.) *Մարդացնող մարդը (նվիրված [[Հրանտ Մաթևոսյան]]ի 80-րդ տարեդարձին) *Ուրվական. [[Հրայր Դժոխք]] *Ղարաբաղյան հակամարտությունը և Ռուսաստանը (բաղկացած 2 մասից) *Քառաթև հաղթանակ (նվիրված [[Շուշիի ազատագրում|Շուշիի ազատագրմանը]]) *Հավատարիմ արմատներին *Իմ ժամանակը․ [[Ռազմիկ Դավոյան]] (նվիրված [[Ռազմիկ Դավոյան]]ին) *Կյանքից երկար ձգվող սիմֆոնիա․ [[Արամ Ղարաբեկյան]] (նվիրված [[Արամ Ղարաբեկյան]]ի 60-րդ տարեդարձին) *Միայն ապրելը քիչ է (նվիրված [[Սիլվա Կապուտիկյան]]ին) *[[Էլվինա Մակարյան]]․ Լույսի և ստվերի ակորդ (նվիրված [[Էլվինա Մակարյան]]ի 65-րդ տարեդարձին) *Մուսալեռ․ Հարյուրամյակի հերոսամարտը *[[Վահագն Հովնանյան]] (նվիրված [[Վահագն Հովնանյան]]ի հիշատակին) *[[Ալբերտ Յավուրյան]]․ Մեկ սեր և ութ պատմություն (նվիրված [[Ալբերտ Յավուրյան]]ին) *[[Ավետիք Իսահակյան]]․ Վարպետը (նվիրված [[Ավետիք Իսահակյան|Ավետիք Իսհակյանին]]) *[[Հրաչյա Ներսիսյան]]․ Արտիստը (նվիրված [[Հրաչյա Ներսիսյան]]ին) *[[Վարդուհի Վարդերեսյան]]․ Հայ թատրոնի մեծ տիկինը (նվիրված [[Վարդուհի Վարդերեսյան]]ի հիշատակին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]] 30+40․ Հրաշագործի աշունը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *Իրական հեքիաթ *[[Օֆելյա Համբարձումյան]]․ Ժողովրդական երգերի հետքերով (նվիրված [[Օֆելյա Համբարձումյան]]ին) *Լինել [[Հրանտ Թոխատյան]] (նվիրված [[Հրանտ Թոխատյան]]ին) *Հայոց ուժը (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 24 ամյակին, [[2016]] թ.) *Եթե կյանքը լիներ ավելի երկար *Պղնձակոփ սիմֆոնիա *[[Վիլյամ Սարոյան]]․ Նրա սիրտը լեռներում է (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *[[Սամվել Մկրտչյան]]․ Բաբելոնյան դռներ բացողը *Արիա Վիտա․ մաեստրոյի կյանքի արիան ([[Գեղամ Գրիգորյան]]) (նվիրված [[Գեղամ Գրիգորյան]]ի հիշատակին) *[[Հարություն Կալենց]]․ Գունապատում (նվիրված [[Հարություն Կալենց]]ին) *Մերօրյա լեգենդը - Կոմանդոս (նվիրված [[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]ին) *[[Համո Սահյան]]․ Ես Հայաստանն եմ (նվիրված [[Համո Սահյան]]ին) *[[Ջիմ Թորոսյան]]․ Քարի հոգին (նվիրված [[Ջիմ Թորոսյան]]ին) *[[Հովհաննես Շիրազ]]․ Հավերժական սառույցների տակ ապրող սիրտը (նվիրված [[Հովհաննես Շիրազ]]ին) *Բեմից էկրան․ Մի ամբողջ կյանք *[[Վարդուհի Վարդանյան]]․ Անձայն մի երգ (նվիրված [[Վարդուհի Վարդանյան]]ին) *[[Կարեն Ջանիբեկյան]]․ Հոսանքին հակառակ (նվիրված [[Կարեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Երվանդ Մանարյան]]․ Ալամեզոն (նվիրված [[Երվանդ Մանարյան]]ին) *[[Սերո Խանզադյան]]-100․ Նա, ով հասկացավ քարերի լեզուն (նվիրված [[Սերո Խանզադյան]]ին) *[[Արմեն Խանդիկյան|Արմեն Խանդիիկյան]]․ Հոբելյան (նվիրված [[Արմեն Խանդիկյան]]ի 70-րդ տարեդարձին, [[2016]] թ.) *Անկախության քրոնիկոն (նվիրված [[Հայաստանի անկախության տոն|Հայաստանի անկախության]] 30 ամյակին, բաղկացած 6 մասից, [[1991]]-[[1996]] (առաջին մաս), [[1996]]-[[2001]] (երկրորդ մաս), [[2001]]-[[2006]] (երրորդ մաս), [[2006]]-[[2011]] (չորրորդ մաս), [[2011]]-[[2016]] (հինգերորդ մաս), [[2016]]-[[2021]] (վեցերորդ մաս)) *[[Արմեն Ջիգարխանյան|Զրույց Ջիգարխանյան]]ի հետ (նվիրված [[Արմեն Ջիգարխանյան]]ին) *Քաղաք քաղաքի տակ (նվիրված [[Երևանի մետրոպոլիտեն]]ի 35 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Էդմոնդ Քեոսայան]]․ Վերադարձի ուղի (նվիրված [[Էդմոնդ Քեոսայան]]ին) *[[Էդվարդ Միրզոյան]]․ Ինչ տալիս ես, դա է քոնը (նվիրված [[Էդվարդ Միրզոյան]]ին) *[[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ի աստղը (նվիրված [[Տաթևիկ Սազանդարյան]]ին) *[[Ստեփան Շաքարյան]]․ Պե՞տք եմ ես ձեզ (նվիրված [[Ստեփան Շաքարյան]]ին) *[[Հովհաննես Զանազանյան]]․ № 10 (նվիրված [[Հովհաննես Զանազանյան]]ին) *[[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան]] + [[Նելլի Խերանյան|Նելլի]] = Սեր (նվիրված [[Նելլի Խերանյան]]ին և [[Տիգրան Ներսիսյան (դերասան)|Տիգրան Ներսիսյանին]]) *[[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]․ Չեմ հավատում (նվիրված [[Ալեքսանդր Գրիգորյան (թատերական գործիչ)|Ալեքսանդր Գրիգորյանին]]) *Ճանապարհ դեպի Մալթա *[[Մակար Եկմալյան]]․ Պատարագ (նվիրված [[Մակար Եկմալյան]]ին) *[[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]․ Գիտության մեջ արտիստ (նվիրված [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյանին]]) *[[Սուրեն Ռշտունի]]․ Կես դար հեքիաթում (նվիրված [[Սուրեն Ռշտունի|Սուրեն Ռշտունուն]]) *Եթերային 60 ակնթարթ (նվիրված Հանրային հեռուստաընկերության 60 ամյակին, [[2016]] թ.) *[[Գուրգեն Մելիքյան]]․ Սրտխփոց հանուն․․․ (նվիրված [[Գուրգեն Մելիքյան]]ին) *[[Արաքս Մանսուրյան]]․ Կռունկ, ուստի՞ կուգաս (նվիրված [[Արաքս Մանսուրյան]]ին) *[[Վերջալույս Միրիջանյան]]․ Աշնանային բնապատկեր (նվիրված [[Վերջալույս Միրիջանյան]]ին) *[[Էմմի (երգչուհի)|Էմմի]]. Առաջին ձայնասկավառակի շնորհանդես մենահամերգ *Հայոց բանակ-15 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 15 ամյակին, [[2007]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հատուկ նշանակության երգեր (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-16 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 16 ամյակին, [[2008]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-18 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 18 ամյակին, [[2010]] թ.) (արտադրությունը՝ [[Շարմ Հոլդինգ]]ի) *Հայոց բանակ-20 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 20 ամյակին, [[2012]] թ.) *Հայոց բանակ-21 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 21 ամյակին, [[2013]] թ.) *Հայոց բանակ-25 (նվիրված Հայոց բանակի կազմավորման 25 ամյակին, [[2017]] թ.) *Պետրոս Շուժունյան․ Երաժշտական կամուրջներ (նվիրված կոմպոզիտոր Պետրոս Շուժունյանին) *[[Էդգար Էլբակյան]]․ Անավարտ միզանսցեն (նվիրված [[Էդգար Էլբակյան]]ին) *[[Չարենց]]․ Մի ճրագ մթում (նվիրված [[Եղիշե Չարենց]]ի 120-րդ տարեդարձին, [[2017]] թ.) *[[Արմեն Բուդաղյան]]․ Ուսուցիչը (նվիրված [[Արմեն Բուդաղյան]]ին) *Ապրիլից ապրիլ *[[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]․ Իմ խոսքը բալետն է․․․ (նվիրված [[Ռուդոլֆ Խառատյան|Ռուդոլֆ Ռառատյանին]]) *[[Յուրի Երզնկյան]]․ Ճակատագրի դիմանկար (նվիրված [[Յուրի Երզնկյան]]ին) *Պատերազմի ու խաղաղության կռիվը (բաղկացած 2 մասից) *Գործ № 22/21. [[Սողոմոն Թեհլիրյան]] (նվիրված [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]ին) *[[Թաթուլ Կրպեյան]]․ Գետաշենի արծիվը (նվիրված [[Թաթուլ Կրպեյան]]ին) *Հանուն կյանքի *[[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]․ Հայ թատրոնի ժայռը (նվիրված [[Գուրգեն Ջանիբեկյան]]ին) *[[Համո Բեկնազարյան]]․ Իլուզիոն (նվիրված [[Համո Բեկնազարյան]]ին) *Ճանապարհ դեպի․․․[[Ֆրունզե Դովլաթյան]] (նվիրված [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ին) *Հաղթազանգ *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոնի մարդը (նվիրված [[Երվանդ Ղազանչյան]]ին) *[[Լևոն Թոքմաջյան]]․ Երգող քարեր (նվիրված [[Լևոն Թոքմաջյան]]ին) *[[Երվանդ Երզնկյան]]․ Երևանյան ակորդ (նվիրված [[Երվանդ Երզնկյան]]ին) *Անկախության խորհրդանշանները *Երազողները *Հովհաննես Խաչադուրյան․ [[Օհան Դուրյան]] (նվիրված [[Օհան Դուրյան]]ին) *[[Էդուարդ Մարգարով]]․ Գնդակի տիրակալը (նվիրված [[Էդուարդ Մարգարով]]ին) *[[Անտոն Աղայանց]] (նվիրված [[Անտոն Աղայանց]]ի հիշատակին, [[2017]] թ.) *Մայր թատրոնի մենախոսությունը *Մուսալեռից Այնճար *[[Լորիս Ճգնավորյան]]․ Ազատության ոգին (նվիրված [[Լորիս Ճգնավորյան]]ին) *[[Արթուր Թարխանյան]]․ Ապագայի ճարտարապետը (նվիրված [[Արթուր Թարխանյան]]ին) *Հնչեղ կին․ Տատյանա Բագրատովնա (նվիրված [[Տատյանա Հայրապետյան]]ին) *Թումանյան․ Եվ սիրտ, և կամք, և միտք (նվիրված [[Հովհաննես Թումանյան]]ին) *Իմ սփռված մեծ ընտանիք *Մանկության երկաթե ուղին *Մարզահամերգային համալիրի թռիչքը *[[Մարտիրոս Սարյան]]․ Լուսավորը (նվիրված [[Մարտիրոս Սարյան]]ին) *[[Ավետ Ավետիսյան]]․ Ազգային բեմի վարպետը (նվիրված [[Ավետ Ավետիսյան]]ին) *Պարույր Սևակ․ Խարույկ սառույցի վրա (նվիրված [[Պարույր Սևակ]]ին) *[[Գևորգ Բաշինջաղյան]]․ Արարատի պոետը (նվիրված [[Գևորգ Բաշինջաղյան]]ին) *[[Վահան Տերյան]]․ Վիհի եզերին (նվիրված [[Վահան Տերյան]]ին) *[[Զուլում Գրիգորյան]] (նվիրված [[Զուլում Գրիգորյան]]ին) *[[Վիկտոր Համբարձումյան]]․ Տիեզերք տիեզերքում (նվիրված [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ին) *[[Մինաս Ավետիսյան]]․ Իմ խիղճը իմ նկարներն են (նվիրված [[Մինաս Ավետիսյան]]ին) *Կինոթատրոն Մոսկվա․ Հնի ու նորի խաչմերուկում *[[Ռոբերտ Աբաջյան]] (նվիրված [[Ռոբերտ Աբաջյան]]ին) *Փոքրիկ երգիչը *Մարկ Պետրոսյան\\․ Հեռուստատեսության նվիրյալը (նվիրված [[Մարկ Պետրոսյան]]ին) *[[Էլմիրա Հեքեքյան]]․ Հեռուստատեսության պիոներներից (նվիրված [[Էլմիրա Հեքեքյան]]ին) *[[Ռուբեն Գևորգյանց]]․ Ապրելու ժամանակը (նվիրված [[Ռուբեն Գևորգյանց]]ին) *[[Ակսել Բակունց]]․ Օ, Զանգեզուր, օ, Կյորես․․․(նվիրված [[Ակսել Բակունց]]ին) *[[Ալբերտ Մկրտչյան]]․ Մուշեղիչ (նվիրված [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյանին]]) *[[Կոմիտաս]]․ Հնչող, շնչող, կանչող ձայներ (նվիրված [[Կոմիտաս]]ին) *[[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]․ «Ոչ»-ի ու «Այո»-ի արանքում (նվիրված [[Լեոնիդ Ենգիբարյան]]ին) *«Գնացքից դուրս» (Ֆիլմ ֆիլմի մասին) *«Գնացք № 1» (ցուցադրվել է [[2017]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2018]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *[[Հովհաննես Զարդարյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Զարդարյան]]ին) *[[Հրաչյա Սարուխան]]․ Կրկնաղերս (նվիրված [[Հրաչյա Սարուխան]]ին) *[[Սայաթ-Նովա]] (նվիրված [[Սայաթ-Նովա]]յին) *[[Արամո]]․ Միշտ Երևանցի (նվիրված [[Արամո]]յի 50-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Կարպ Խաչվանքյան․ Հայ Չապլինը (նվիրված [[Կարպ Խաչվանքյան]]ին) *Նաիրի *[[Արշիլ Գորկի]] (նվիրված [[Արշիլ Գորկի|Արշիլ Գորկուն]]) *[[Ստեփան Պողոսյան]]․ Արմատների ուժը (նվիրված [[Ստեփան Պողոսյան]]ին) *[[Վիլեն Գալստյան]]․ Բեմ տանող ուղին (նվիրված [[Վիլեն Գալստյան]]ին) *«Երևան իմ սեր» հիմնադրամ *[[Վիգեն Չալդրանյան]]ի ֆիլմերի ցուցադրություն *[[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]․ 55 նոտա օկտավայում (նվիրված կոմպոզիտոր [[Արմեն Մարտիրոսյան (երգահան)|Արմեն Մարտիրոսյան]]ի 55-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Ալեքսանդր Թամանյան (նվիրված [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ին) *Արամ Խաչատրյան (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին) *Արմեն Էլբակյան․ Այս պիեսի հերոսը ես եմ (նվիրված [[Արմեն Էլբակյան]]ին) *Վիլյամ Սարոյան (նվիրված [[Վիլյամ Սարոյան]]ին) *Նուբայի ոչ նուբացի մարդասերները *Սոֆի․ Կին, որը պարում է (նվիրված [[Սոֆի Դևոյան]]ին) *Մաքուր Էներգիա․ Ամերիկյան փորձը *Նպատակը՝ ոչնչացում *Դերսիմ․ վերադարձող ինքնություն *[[Աննա Հեդվիգ Բյուլ|Աննա Հեյդվիգ Բյուլ]]․ Վերջին աղոթքը *Սիրիահայեր․ Նոր կյանքին ընդառաջ (Հակոբ Շահինյան) *Քամի *Հանճարեղության թեորեմը *[[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]․ Ժամանակի մերկապնակը (նվիրված [[Հակոբ Հակոբյան (նկարիչ)|Հակոբ Հակոբյանին]]) *Հայոց պետության վերածնունդը (նվիրված Հայաստանի առաջին հանրապետության 100 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2018]] թ.) *Վլադիլեն Բալյան․ Հոգուց (նվիրված [[Վլադիլեն Բալյան]]ին) *Ստեփան Մարտիրոսյան․ Օպերատորական հայացք (նվիրված [[Ստեփան Մարտիրոսյան]]ին) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Ալեքսեյ Գերման կրտսեր]] *Սալմաստից Թադե *[[Ազատ Գասպարյան]]․ Ճշմարտության մարդը (նվիրված [[Ազատ Գասպարյան]]ին) *[[Վահագն Հայրապետյան]]․ Joker (նվիրված [[Վահագն Հայրապետյան]]ին) *Հրանտ Դինք․ 1 500 000 + 1 (նվիրված [[Հրանտ Դինք]]ին) *Վազգեն Ասատրյան․ Դո մաժոր (նվիրված բաս-կիթառահար Վազգեն Ասատրյանի 60-րդ տարեդարձին, [[2018]] թ.) *Դեպի Մանկական Եվրատեսիլ 2018 *Գևորգ Էմին (նվիրված [[Գևորգ Էմին]]ին) *Ազնավուր (կենսագրություն) (նվիրված [[Շառլ Ազնավուր]]ի հիշատակին) *Ֆելիքս (նվիրված [[Ֆելիքս Եղիազարյան]]ին) *[[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջին]] (նվիրված [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Առաջինին]]) *[[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]․ Ձկնորսների կողքին ապրող վավերագրողը (նվիրված [[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյանին]]) *Յար, արի Գյումրի *L.E.V.O.N *Միշտ Մոնթե (նվիրված [[Մոնթե Մելքոնյան]]ին) *[[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]․ Էկստրապոլյացիա (նվիրված [[Լևոն Թյությունջյան|Լևոն Արթուր Թյութունջյանին]]) *Լևոն Խեչումյան․ Մտորումներ *[[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյան]]․ Կյանք կրկեսի մեջ (նվիրված [[Սոս Պետրոսյան (կրկեսային գործիչ)|Սոս Պետրոսյանին]]) *Համլետ Ղուշչյան․ 45 տարի հեռուստատեսությունում (նվիրված Համլետ Ղուշչյանին) *[[Հովհաննես Չեքիջյան]] (նվիրված [[Հովհաննես Չեքիջյան]]ին) *Ավրորա մրցանակի ազդեցությունը *Զրույց [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]ի հետ *Պոլիտեխ *Երևանի վերջին առաջին քարտուղարը՝ Միխայիլ Մինասբեկյան (նվիրված [[Միխայիլ Մինասբեկյան]]ին) *Ժամանակի բեկորները *[[Թովմաս Պողոսյան]]․ Երգի ակունքը *Սերը *Խոսում է Երևանը *Ռաֆոն (նվիրված [[Ռաֆայել Իսրայելյան]]ին) *Վենետիկի հայագիտական դասընթաց *Մարդասիրական առաքելություն Սիրիայի արաբական հանրապետությունում *[[Նարեկ Դուրյան]]․ Երևանցին Փարիզից *Դեպի Եվրատեսիլ 2019 *Արմեն Խոստիկյան․ Կոչումով կատակերգու (նվիրված [[Արմեն Խոստիկյան]]ին) *Արամը (նվիրված [[Արամ Մանուկյան (ռազմական, պետական գործիչ)|Արամ Մանուկյանին]]) *Արարատ զրույցի երեկո․ [[Վլադիմիր Պոզներ]] *Երկաթյա Տիգրան․ [[Տիգրան Պետրոսյան]] *Մոհիկանը․ [[Ստեփան Շաքարյան]] *Մուտքը՝ ներսի կողմից *Գործ № 00578 *[[Երվանդ Ղազանչյան]]․ Թատրոն, ուրիշ ոչինչ *[[Արտո Թունջբոյաջյան|Արտո]] 1/2 *Վարդապետը (նվիրված [[Կոմիտաս]]ի 150 ամյակին, բաղկացած 4 մասից, [[2019]] թ.) *[[Մելիք Մավիսակալյան]]․ Հարմոնիա *[[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]] 70 (նվիրված [[Սլավա Սարգսյան (մարզական մեկնաբան)|Սլավա Սարգսյանին]]) *Հաղթենք ապրելով․ [[Գևորգ Էմին]] *[[Ներսես Հովհաննիսյան]]․ Ծնունդով Հայֆիլմից *Ինձ բացակա չդնեք․ [[Սոս Սարգսյան]] *[[Վահագն Տեր-Հակոբյան]]․ Օպերատորը կադրում *[[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյան]] 115 (նվիրված [[Աբրահամ Ալիխանով|Աբրահամ Ալիխանյանին]]) *Իմ երազանքի ճանապարհը *Վարպետի կինոն *Ես ու [[Նիկոլայ Ծատուրյան]]ը *[[Կառլեն Եսայան]] *Չվերթ № 1 (ցուցադրվել է [[2019]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ի լույս [[2020]] թ. [[հունվարի 1]]-ի գիշերը) *Սեր ճառագող թատրոնը *[[Արմեն Տիգրանյան (երգահան)|Արմեն Տիգրանյան]]․ Երազանք իրականացնողը *Ռադիոյի ձայնը *Սահմաններ *Արամ Խաչատրյան․ Արվեստագետ քաղաքացին (նվիրված [[Արամ Խաչատրյան]]ին, բաղկացած 4 մասից, [[1985]] թ.) *Վիլեն Զաքարյան․ Նորարարը (նվիրված [[Վիլեն Զախարյան|Վիգեն Զաքարյանին]]) *[[Արտեմի Այվազյան]]․ Ձեզ համար եմ հորինել *[[Մարտին Վարդազարյան]]․ Շնորհակալ եմ *Երջանկատուն *Հանդիպում․ [[Յուրի Դավթյան]] *[[Յուրի Դավթյան]] [[1929]]-[[2020]] *Մի ճակատագրի լիբրետո․ [[Էդգար Հովհաննիսյան]] *Մալխաս (նվիրված [[Լևոն Մալխասյան]]ին) *Ինքնության պահապանները *Մի ֆիլմի պատմություն․ Անատոլիական պատմություն === Ուսուցողական և ինտելեկտուալ հաղորդումներ === *Հանրային դաս *Բաց դաս *Բոնուս (մինչ այդ հաղարդումը ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հաղորդման վարողներ՝ '''Մեսրոպ Առաքելյան''' ([[2003]]-[[2005]]), [[Ավետ Բարսեղյան]] ([[2005]]-[[2008]])) *Մենք գիտենք, որ դու գիտես (հաղարդման վարող Մամիկոն Սիմոնյան) *Մեր լեզուն մեր խոսքը (հետագայում ցուցադրվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, այժմ հեռարձակվում է USArmenia TV-ով և Նոր Հայաստանով, հաղորդման վարող՝ [[Արտեմ Սարգսյան (լեզվաբան)|Արտեմ Սարգսյան]]) *[[Դու գիտես]] (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *Գերազանցիկը (հաղորդման վարող՝ [[Ավետ Բարսեղյան]]) *[[Հայ-Q]] (հաղարդման վարող [[Արման Աբովյան]]) === Մանկական հաղորդումներ === * Արևիկ (ցուցադրվել է նաև [[Արմենակոբ]]ով, հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Արևներ (ցուցադրվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Գժուկ (ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Դո Ռե Մի (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ժուկով ժամանակով (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով և Նոր Հայաստանով) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Կենգուռու * Մանկական լիգա * Տուտտի Ֆրուտի * Տուն տունիկ *Մոլորակ № 612 *Ինչուների մոլորակ *Ուչիկ բուչիկ === Ռազմական հաղորդումներ === * Զինուժ * 02 * Մարտիկ (հաղարդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]-ի) *Զրույցներ պատերազմի մասին (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Իմ բանակը * Առաջին գիծ (հաղորդման վարող՝ [[Արթուր Գրիգորյան (լրագրող)|Արթուր Գրիգորյան]]) * Հատուկ ջոկատ (հաղորդման վարող՝ Էրիկ Անթառանյան) === Հեռուստասերիալներ Հանրային հեռուստաընկերության արտադրությամբ === * Երևակայական խաղ կամ Ֆորդ ([[1998]] թ.) * Հանուն սիրո * Քաղցր կյանք * Կյանքի կարուսել (հետագայում հեռուստասերիալը ցուցադրվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) *[[Մի վախեցիր (ֆիլմ)|Մի վախեցիր]] (HK Productions-ի և [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Երևան ստուդիայի]] հետ համատեղ) * Աննա *Որբերը * Գեներալի աղջիկը * Հրեշտակների դպրոցը * Լքյալները * [[Սպանված աղավնի (ֆիլմ)|Սպանված Աղավնի]] * 3 ընկեր * Մեր գյուղը * ԱԻՆ 911 * Շտապ օգնություն 3D * [[Հատուկ բաժին (սերիալ)|Հատուկ բաժին]] (Arriva films-ի հետ համատեղ) * Անատոլիական պատմություն * Ճակատագրի պատասխանը * Հանդիպման վայր * Փողոցի շներ * Թողություն * Բալենի (ըստ [[Շահեն Թաթիկյան]]ի «Ապրեցեք երկար» համանուն վեպի մոտիվներով) * Բացիր աչքերդ * Ծղրիդի երգը (ըստ [[Գրիգոր Բալասանյան (արձակագիր)|Գրիգոր Բալասանյանի]] «Պատուհանի տակ ծղրիդն է երգում» համանուն վեպի մոտիվներով) * Քաոս (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * Շահմարի առեղծվածը (ըստ [[Մկրտիչ Սարգսյան]]ի [[Շահմարի առեղծվածը|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Ժիրայր Գլենց (ըստ [[Մկրտիչ Արմեն]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) * [[Վերջին ուսուցիչը (սերիալ)|Վերջին ուսուցիչը]] (ըստ [[Վարդգես Պետրոսյան]]ի [[Վերջին ուսուցիչը (վիպակ)|համանուն վեպի]] մոտիվներով) * Պատվի համար (ըստ [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի համանուն վեպի մոտիվներով) === Լատինոամերիկյան և ամերիկյան հեռուստասերիալներ հայերեն թարգմանությամբ === * Իմ երկրորդ մայրը * [[Բաբելոնի աշտարակը (սերիալ)|Բաբելոնի աշտարակը]] * [[Կյանքը սեր է]] * Նոր կյանք * Իզաբելլա * [[Կորուսյալները (հեռուստասերիալ)|Կորուսյալները]] *[[Գերբնական (հեռուստասերիալ)|Գերբնականը]] * [[Անգին զարդը (հեռուստասերիալ)|Անգին զարդը]] * [[Ժամանակից դուրս|Ժամանակի միջով]] * Վրեժը * Սոֆյա տուր ինձ ժամանակ * Գնչուհիներ * [[Տիկին պետքարտուղար]] *[[Լավ բժիշկը (հեռուստասերիալ)|Լավ բժիշկը]] ===Փառատոններ և մրցանակաբաշխություններ=== * Կռունկ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխություն (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ|Մանկական Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2007 (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան) |Նոր ալիքով]]) * Թոփ 2008 * Թոփ 2009 * Թոփ 2010 * Թոփ 2011 * Թոփ 2012 == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանը (եթերում օգտագործվել է [[2003]]-[[2013]] թթ.-ին) </gallery> ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://www.1tv.am/ Առաջին ալիքի կայքը] *[https://www.facebook.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ֆեյսբուքում] *[https://twitter.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Թվիթերում] *[https://www.instagram.com/ArmPublicTV Առաջին ալիքի էջը Ինստագրամում] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:1955 հիմնադրումներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրային Հեռուստաընկերություն]] gyei2g6oc60rpr24j2gznlsv11szj0c 0 49650 8485628 8200176 2022-08-09T03:34:05Z Kareyac 13198 −[[Կատեգորիա:ԵՊՀ դասախոսներ]], −[[Կատեգորիա:Թբիլիսիի պետական համալսարանի շրջանավարտներ]], −[[Կատեգորիա:ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Այլ/ազգանուն|Ասաթիանի}} {{Տեղեկաքարտ Գիտնական}} '''Թինաթին (Թինա) Լևանի Ասաթիանի''' ({{lang-ka|თინათინ ლევანის ასული ასათიანი}}, {{ԱԾ}}), [[Հայաստանի Գիտությունների Ակադեմիա]]յի ակադեմիկոս<ref>{{Cite web|url=https://www.sci.am/membersview.php?l=1&id=84&oid=&oid2=&d=1&langid=1|title=ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա|last=ակադեմիա|first=ՀՀ գիտությունների ազգային|website=www.sci.am|accessdate=2018 թ․ սեպտեմբերի 27}}</ref>։ Ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր։ ՀՀ գիտության վաստակավոր գործիչ։ Ջ. Սորոսի պատվավոր պրոֆեսոր ([[1994]]-[[1995]])։ == Կենսագրություն == Ծնվել է [[1918]] թվականի [[մարտի 12]]-ին [[Թբիլիսի]]ում։ Ավարտել է [[Թբիլիսիի պետական համալսարան]]ը և Լենինգրադի ֆիզիկատեխնիկական ինստիտուտի ասպիրանտուրան։ Թ. Ասաթիանիի գործունեությունը սկսվել է եղբայրներ Ա. Ի. Ալիխանյանների կողմից ղեկավարովող տիեզերական ճառագայթների հետազոտման Արագածյան կայանում։ 1944-1987 թվականներին [[Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտ]]ի մյու-մեզոնային լաբորատորիայի վարիչ։ 1968 թվականից՝ [[Երևանի պետական համալսարան]]ի [[պրոֆեսոր]]։ Բազմաթիվ գիտական աշխատությունների հեղինակ։ Լենինյան մրցանակի դափնեկիր ([[1970]], Արտյոմ Ալիխանյանի և այլ գիտնականների խմբի հետ)։ Հայտնի հասարակական գործիչ։ Թբիլիսի քաղաքի պատվավոր քաղաքացի<ref>Т. Асатиани "Воспоминания", 2008</ref>։ [[Պատկեր:Plaque to Tina Asatiani.jpg|մինի|ձախից|Թինաթին Ասաթիանիի հուշատախտակը Երևանի [[Մարշալ Բաղրամյան պողոտա (Երևան)|Բաղրամյան պողոտայի]] 18ա տան պատին, որտեղ ֆիզիկոսն ապրել է 1950-2011 թթ.<ref>{{Cite web|url=http://www.golosarmenii.am/article/17928/pamyati-akademika-tiny-asatiani|title=ПАМЯТИ АКАДЕМИКА ТИНЫ АСАТИАНИ|website=www.golosarmenii.am|accessdate=2018 թ․ սեպտեմբերի 27}}</ref>]] == Պարգևներ, մցանակներ== * Ջորջ Սորոսի անվան հիմանդրամի պատվավոր պրոֆեսոր (1974){{sfn|Известия НАН РА|2008|с=242}} * Հայկական ԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ * Լենինյան մրցանակ (1970) * Պատվի շքանշան * Թբիլիսիի պատվավոր քաղաքացի{{sfn|Известия НАН РА|2008|с=242}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=552}} {{DEFAULTSORT:Ասաթիանի, Թինաթին Լևանի}} [[Կատեգորիա:Վրացի գիտնականներ]] [[Կատեգորիա:Ֆիզիկոսներ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտորներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի ֆիզիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային ֆիզիկոսներ]] sjcaamep0e2ljz8nbxuj0k3rhqj8ywp 3 51199 8485615 8466474 2022-08-09T01:24:36Z MediaWiki message delivery 26070 /* This Month in GLAM: July 2022 */ Նոր բաժին wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="0" style="clear: {{{clear|right}}}; margin-bottom: .5em; float: right; padding: .5em 0 .8em 1.4em; background: none; width: {{{width|{{{1|auto}}}}}};" {{#if:{{{limit|}}}|class="toclimit-{{{limit}}}"}} | __TOC__ |} {|class="infobox" width="260px" style="margin-top: 6px;" |- !align="center"|[[Պատկեր:Vista-file-manager.png|40px|Արխիվ]]<br />[[Մասնակցի քննարկում:Armenmir/Արխիվ|Արխիվ]] ---- |} {{Մասնակից:Աշբոտ/Արխիվ |archive = Մասնակցի քննարկում:Armenmir/Արխիվ/%(year)d |algo = old(30d) |counter = 1 }} == Բնակավայրեր == == Շնորհավոր Ամանոր և Սուրբ ծնունդ == {| style="border: 2px solid #929292; background-color:" |rowspan="2" valign="middle" | [[Պատկեր:Christmas tree with Wikimedia Projects' logos.png|150px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" valign="middle"| <center>''Շնորհավոր Ամանոր և Սուրբ ծնունդ''</center> |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" |Հարգելի՛ խմբագիր, շնորհավորում ենք Ամանորի և սուրբծննդյան տոների կապակցությամբ։ Թող հաջողությունները անպակաս լինեն Ձեր անձնական կյանքում։ Մաղթում ենք նաև արգասաբեր խմբագրումներ, որոնցով կզարգացնենք մեր հանրագիտարանը և նոր շունչ կհաղորդենք նրան այս նոր տարում։ Հաճելի տոներ և խմբագրումներ ենք մաղթում։ |} == ''This Month in GLAM'': April 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue IV, April 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Australia report|Australia report]]: Growing the record of Australian Music * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Belgium report|Belgium report]]: About African Pagnes and Belgian music * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Brazil wins the first place in WLM 2021 * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/France report|France report]]: French GLAM meeting * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Italy report|Italy report]]: Work with GLAMs on Wikisourse and Wikimedia Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Mexico report|Mexico report]]: GLAM professionals add an image and become Wikipedians; Edificio Carolino Edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: People in Paleontology, Digikult, and copyright term extension for New Zealand * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Nigeria report|Nigeria report]]: Wikidata for Nigerian Novelist and Novel * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Poland report|Poland report]]: Wikiresidence in progress and workshop Evolution in GLAM in Poland * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Important activities within the GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Training at the National Archives of Sweden; Training at the Stockholm City Museum; Training at the Swedish National Museum of Science and Technology; Improved images from Swedish Performing Arts Agency * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Wikidata Coffee Breaks * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Uruguay report|Uruguay report]]: Wikimedistas de Uruguay report * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/USA report|USA report]]: WVU Libraries; Earth Day-2022-SWC; Wiki-Gap * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/AvoinGLAM report|AvoinGLAM report]]: Open Access vs NFT, GLAM School, Saami language, family trees * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Enter our logo competition; IGO/INGO; Needs assessments research results; Wrapping up some ISA-things * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: 1Lib1Ref, Image Description Week, Commons calls, and the Add an image events * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Events|Calendar]]: May's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 04:22, 10 Մայիսի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=23247018 --> == Հոդված == Բարի օր, խնդրում եմ օգնեք ինձ ավելի պարզ և ճիշտ թարգմանել հոդվածը հայերեն, շատ շնորհակալ կլինեմ: @[[Մասնակից:Armenmir|Armenmir]] [[Մասնակից:Karol DEO|Karol DEO]] ([[Մասնակցի քննարկում:Karol DEO|քննարկում]]) 13:24, 12 Հունիսի 2022 (UTC) == ''This Month in GLAM'': May 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue V, May 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Albania report|Albania report]]: Summer of Wikivoyage 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Argentina report|Argentina report]]: Face-to-face and virtual events on May * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Australia report|Australia report]]: Over 1000 references added in Australia and Aotearoa New Zealand for #1Lib1Ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Belgium report|Belgium report]]: New Wikidata Property * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Wiki Loves Espírito Santo is a sucess * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Estonia report|Estonia report]]: From university to library * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Finland report|Finland report]]: Photowalks in Southern Finland, spring 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/France report|France report]]: International Museum Day 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/India report|India report]]: Digitization of Tibetan Buddhist canons, The International Museum Day 2022 Wikidata Competition * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Italy report|Italy report]]: May in and for museums * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: Cooperation with the National Gallery of Kosova and Summer of Wikivoyage 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Malaysia report|Malaysia report]]: WikiGap Malaysia 2022 @ Kuala Lumpur Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Pacific Arts Aotearoa Wikiproject, Auckland Museum's Exploratory Study and Report back on #1Lib1Ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Poland report|Poland report]]: Wikipedian in residence in the National Museum in Cracow; Training at the Wawel Royal Castle National Art Collection; How can we make GLAM’s digital resources more reusable in education?; The International Museum Day 2022 Wikidata Competition * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Serbia report|Serbia report]]: New GLAM brochure and Wikilive 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Rembrandt and others – drawings from the Nationalmuseum in Stockholm; Stockholm Museum of Women’s History; The map book of Heinrich Thome; Sörmland Museum; Wikidata competition – International Museum Day 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Diversity in GLAM Program * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Uruguay report|Uruguay report]]: Wikimedistas de Uruguay report: 1bib1ref, Museum of Natural History, and more! * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/USA report|USA report]]: Hackathons and Edit-a-thons * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: International Energy Agency share their knowledge and graphics on Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Uploading files to Wikimedia Commons with OpenRefine: looking for test uploads! * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Results from 1Lib1Ref May 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Events|Calendar]]: June's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 14:14, 13 Հունիսի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=23345409 --> == ''This Month in GLAM'': June 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue VI, June 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Albania report|Albania report]]: CEE Spring 2022 in Albania and Kosovo * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Argentina report|Argentina report]]: In the middle of new projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Australia report|Australia report]]: A celebration, a commitment, an edit-a-thon: Know My Name returns for 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Heritage and Wikimedian in Residence * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Brazil report|Brazil report]]: FIRST WikiCon Brazil & Three States of GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Croatia report|Croatia report]]: Network(ing) effect(s) * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/France report|France report]]: French open content report promotion * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Italy report|Italy report]]: Opening and closing projects in June * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: Edit-a-thon with Kino Lumbardhi; DokuTech; CEE Spring 2022 in Albania and Kosovo * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: West Coast Wikipedian at Large and Auckland Museum updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Poland report|Poland report]]: Wikipedian in residence in the National Museum in Cracow; The next online meeting within the cycle of monthly editing GLAM meetings; Steps to communicate GLAM partnerships better and involve the Wikimedian community * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Sweden report|Sweden report]]: 100 000 memories from the Nordic Museum; Report from the Swedish National Archives * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Diversity in GLAM Program * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/UK report|UK report]]: Featured images and cultural diversity * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/USA report|USA report]]: Fifty Women Sculptors; Juneteenth Edit-a-thon; Juneteenth Photobooths 2022; Wiknic June 2022; New York Botanical Garden June 2022; LGBT Pride Month * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Structured data on Commons editing now possible with OpenRefine 3.6; file uploading with 3.7 * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Events|Calendar]]: July's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 03:46, 11 Հուլիսի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=23471794 --> == ''This Month in GLAM'': July 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue VII, July 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Argentina report|Argentina report]]: Provinces: our main characters * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Brazil holds its National Wiki Conference, and many GLAM partners join * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Colombia report|Colombia report]]: A very busy July for Colombian libraries / Un Julio bastante movido para las bibliotecas colombianas * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/France report|France report]]: Wikimedian in residence in Clermont-Ferrand * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: News from Auckland Museum, the West Coast, and New Zealand's thesis repositories * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Poland report|Poland report]]: Edit-a-thon in the National Museum in Cracow, GLAM editing contest on the collection of artworks * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Portugal report|Portugal report]]: Portugal’s first GLAM-Wiki open access museum project is launched!! * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Presentation of GLAM activities at Edu Wiki Camp * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/USA report|USA report]]: GLAM for the Masses * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/AvoinGLAM report|AvoinGLAM report]]: Wikimania * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Wikimania activities * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: What next for 1Lib1Ref? * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Events|Calendar]]: August's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 01:24, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=23554599 --> fx18h7729ao0enapqs9it6kgw13mqas 0 52181 8485686 7873413 2022-08-09T07:01:20Z Ապատ63 36683 catSuggest-ով +[[Կատեգորիա:Քրիստոնեական տերմիններ]], [[Կատեգորիա:Քրիստոնյա հոգևորականներ]], [[Կատեգորիա:Բողոքականություն]], [[Կատեգորիա:Աստվածաբանություն]], [[Կատեգորիա:Տիտղոսներ]], [[Կատեգորիա:Կրոնական առաջնորդներ]] wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}} Քահանայությունը ([[արամեերեն]]՝ kāhāna – Աստծո սպասավոր) [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ Առաքելական Եկեղեցում]] երկու տեսակ է՝ '''ամուսնացյալ''' քահանայություն և '''ոչ ամուսնացյալ'''` կուսակրոնություն (անվանվում է նաև [[աբեղա]]յություն)։ Երկու աստիճաններն էլ համապատիվ են և տրվում են Պատարագի ընթացքում ձեռնադրությամբ ու օծումով (օծվում են եպիսկոպոսից Սուրբ Հոգու շնորհները փոխանցող մյուռոնով)։ '''Քահանայի''' հիմնական գործը Քրիստոսին քարոզելն է, հավատացյալների հոգևոր կարիքները բավարարելը, խորհրդագործելը (պատարագել, մկրտել, պսակել) և իհարկե աղոթելը։ Քահանան իրավունք ունի Սուրբ Երրորդության անվամբ թողություն շնորհելու մեղքերին, բժշկելու և խրատելու քրիստոնյային։ Քահանայության հիմնական նշանը փորուրարն է` ուրար, որն անցնում է երկու ուսերով, ինչը ցույց է տալիս նրա պատրաստակամությունն ամբողջովին ընդունելու Քրիստոսի լուծը (այս իսկ պատճառով քահանաներին համարում են առաքյալներ և Քրիստոսի գործի լիիրավ շարունակողներ)։ Քահանայի տարբերակիչ զգեստներից կարելի է համարել փիլոնը՝ լայն սև թիկնոցը ուսերին ծիսական արարողությունների ժամանակ (տոնական առիթներով և հատկապես Սուրբ Պատարագի ընթացքում քահանաներն ունեն հատուկ պերճաշուք զգեստավորում՝ վառ և տոնական գույներով)։ Մեծ վաստակ ունեցող ամուսնացյալ քահանաներին կաթողիկոսի կողմից կարող է շնորհվել խաչ։ Ամուսնացյալ քահանաներն անվանվում են Տեր Հայր։ Առօրյայում հանդիպելիս ընդունված է ասել «Օրհնեցե’ք, Տե’ր Հայր»` ձեռքը կրծին դնելով ի նշան հարգանքի։ Սա իհարկե խնդրանք է օրհնության, որն այսօր ողջույնի ձև էլ է ստացել։ Գրավոր կերպով դիմում են` Արժանապատիվ Տեր Հայր (կամ անունով դիմելիս՝ Արժանապատիվ Տեր ԱՆՈՒՆ քահանա ԱԶԳԱՆՈՒՆ)։ [[Կատեգորիա:Հայ Առաքելական Եկեղեցի]] [[Կատեգորիա:Հոգևոր կոչումներ]] [[Կատեգորիա:Քրիստոնեական տերմիններ]] [[Կատեգորիա:Քրիստոնյա հոգևորականներ]] [[Կատեգորիա:Բողոքականություն]] [[Կատեգորիա:Աստվածաբանություն]] [[Կատեգորիա:Տիտղոսներ]] [[Կատեգորիա:Կրոնական առաջնորդներ]] geniajzhsgeswhh634frw1od5zbysxa 8485687 8485686 2022-08-09T07:07:21Z Ապատ63 36683 wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}} '''Քահանայություն''' կամ '''քահանա''' ([[արամեերեն]]՝ kāhāna – Աստծո սպասավոր), քրիստոնեության քարոզիչ, քրիստոնյա ծառայողի աստիճան։ [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ Առաքելական Եկեղեցում]] քահանայության երկու տեսակ կա՝ '''ամուսնացյալ''' քահանայություն և '''ոչ ամուսնացյալ'''` կուսակրոնություն (անվանվում է նաև [[աբեղա]]յություն)։ Երկու աստիճաններն էլ համապատիվ են և տրվում են Պատարագի ընթացքում ձեռնադրությամբ ու օծումով (օծվում են եպիսկոպոսից Սուրբ Հոգու շնորհները փոխանցող [[Մյուռոն|մյուռոնով]])։ '''Քահանայի''' հիմնական գործը Քրիստոսին քարոզելն է, հավատացյալների հոգևոր կարիքները բավարարելը, խորհրդագործելը (պատարագել, մկրտել, պսակել) և իհարկե աղոթելը։ Քահանան իրավունք ունի Սուրբ Երրորդության անվամբ թողություն շնորհելու մեղքերին, բժշկելու և խրատելու քրիստոնյային։ Քահանայության հիմնական նշանը փորուրարն է` ուրար, որն անցնում է երկու ուսերով, ինչը ցույց է տալիս նրա պատրաստակամությունն ամբողջովին ընդունելու Քրիստոսի լուծը (այս իսկ պատճառով քահանաներին համարում են առաքյալներ և Քրիստոսի գործի լիիրավ շարունակողներ)։ Քահանայի տարբերակիչ զգեստներից կարելի է համարել փիլոնը՝ լայն սև թիկնոցը ուսերին ծիսական արարողությունների ժամանակ (տոնական առիթներով և հատկապես Սուրբ Պատարագի ընթացքում քահանաներն ունեն հատուկ պերճաշուք զգեստավորում՝ վառ և տոնական գույներով)։ Մեծ վաստակ ունեցող ամուսնացյալ քահանաներին կաթողիկոսի կողմից կարող է շնորհվել խաչ։ Ամուսնացյալ քահանաներն անվանվում են Տեր Հայր։ Առօրյայում հանդիպելիս ընդունված է ասել «Օրհնեցե’ք, Տե’ր Հայր»` ձեռքը կրծին դնելով ի նշան հարգանքի։ Սա իհարկե խնդրանք է օրհնության, որն այսօր ողջույնի ձև էլ է ստացել։ Գրավոր կերպով դիմում են` Արժանապատիվ Տեր Հայր (կամ անունով դիմելիս՝ Արժանապատիվ Տեր ԱՆՈՒՆ քահանա ԱԶԳԱՆՈՒՆ)։ [[Կատեգորիա:Հայ Առաքելական Եկեղեցի]] [[Կատեգորիա:Հոգևոր կոչումներ]] [[Կատեգորիա:Քրիստոնեական տերմիններ]] [[Կատեգորիա:Քրիստոնյա հոգևորականներ]] [[Կատեգորիա:Բողոքականություն]] [[Կատեգորիա:Աստվածաբանություն]] [[Կատեգորիա:Տիտղոսներ]] [[Կատեգորիա:Կրոնական առաջնորդներ]] tpzliz2458to1q240s31dha6juthx5z 8485689 8485687 2022-08-09T07:09:00Z Ապատ63 36683 wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}}{{Քրիստոնեություն}} '''Քահանայություն''' կամ '''քահանա''' ([[արամեերեն]]՝ kāhāna – Աստծո սպասավոր), քրիստոնեության քարոզիչ, քրիստոնյա ծառայողի աստիճան։ [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ Առաքելական Եկեղեցում]] քահանայության երկու տեսակ կա՝ '''ամուսնացյալ''' քահանայություն և '''ոչ ամուսնացյալ'''` կուսակրոնություն (անվանվում է նաև [[աբեղա]]յություն)։ Երկու աստիճաններն էլ համապատիվ են և տրվում են Պատարագի ընթացքում ձեռնադրությամբ ու օծումով (օծվում են եպիսկոպոսից Սուրբ Հոգու շնորհները փոխանցող [[Մյուռոն|մյուռոնով]])։ '''Քահանայի''' հիմնական գործը Քրիստոսին քարոզելն է, հավատացյալների հոգևոր կարիքները բավարարելը, խորհրդագործելը (պատարագել, մկրտել, պսակել) և իհարկե աղոթելը։ Քահանան իրավունք ունի Սուրբ Երրորդության անվամբ թողություն շնորհելու մեղքերին, բժշկելու և խրատելու քրիստոնյային։ Քահանայության հիմնական նշանը փորուրարն է` ուրար, որն անցնում է երկու ուսերով, ինչը ցույց է տալիս նրա պատրաստակամությունն ամբողջովին ընդունելու Քրիստոսի լուծը (այս իսկ պատճառով քահանաներին համարում են առաքյալներ և Քրիստոսի գործի լիիրավ շարունակողներ)։ Քահանայի տարբերակիչ զգեստներից կարելի է համարել փիլոնը՝ լայն սև թիկնոցը ուսերին ծիսական արարողությունների ժամանակ (տոնական առիթներով և հատկապես Սուրբ Պատարագի ընթացքում քահանաներն ունեն հատուկ պերճաշուք զգեստավորում՝ վառ և տոնական գույներով)։ Մեծ վաստակ ունեցող ամուսնացյալ քահանաներին կաթողիկոսի կողմից կարող է շնորհվել խաչ։ Ամուսնացյալ քահանաներն անվանվում են Տեր Հայր։ Առօրյայում հանդիպելիս ընդունված է ասել «Օրհնեցե’ք, Տե’ր Հայր»` ձեռքը կրծին դնելով ի նշան հարգանքի։ Սա իհարկե խնդրանք է օրհնության, որն այսօր ողջույնի ձև էլ է ստացել։ Գրավոր կերպով դիմում են` Արժանապատիվ Տեր Հայր (կամ անունով դիմելիս՝ Արժանապատիվ Տեր ԱՆՈՒՆ քահանա ԱԶԳԱՆՈՒՆ)։ [[Կատեգորիա:Հայ Առաքելական Եկեղեցի]] [[Կատեգորիա:Հոգևոր կոչումներ]] [[Կատեգորիա:Քրիստոնեական տերմիններ]] [[Կատեգորիա:Քրիստոնյա հոգևորականներ]] [[Կատեգորիա:Բողոքականություն]] [[Կատեգորիա:Աստվածաբանություն]] [[Կատեգորիա:Տիտղոսներ]] [[Կատեգորիա:Կրոնական առաջնորդներ]] 9fxzr71pv6j93eb8m0bp2tmldxvb4qm 0 56458 8485234 8451628 2022-08-08T17:34:58Z Gardmanahay 25102 Gardmanahay տեղափոխեց էջը «[[Լեռնահովիտ (Լոռու մարզ)]]»-ից «[[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)]]» wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Լեռնահովիտ (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Գյուղ | հայերեն անվանում = Լեռնահովիտ | բնօրինակ անվանում = | ենթարկում = | երկիր = Հայաստան | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = | lat_dir = N|lat_deg = 41|lat_min = 9|lat_sec =30 | lon_dir = E|lon_deg = 44|lon_min = 26|lon_sec =26 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Լոռու մարզ | երկրամասը աղյուսակում = Լոռու մարզ | շրջանի տեսակ = | շրջան = | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = Գյուղապետ | ղեկավար = Գագիկ Սուքիասյան | հիմնադրման թվական = [[1822]] - [[1823]] թ. | տվյալ կարգավիճակում = [[1978]] | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = Լեռնհովիտ | տարածք = 20,68 | բարձրության տեսակ = Բարձրությունը ծովի մակարդակից | կենտրոնի բարձրություն = 1650 | կլիմա = Բարեխառն | պաշտոնական լեզու = Հայերեն | բնակչություն = 1302<ref name=census2011>[https://www.armstat.am/file/doc/99486813.pdf 2011 թ ՀՀ մարդահամարի արդյունքները]</ref> | մարդահամարի թվական = 2011 | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = [[Հայեր]] | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] | էթնոհորոնիմ = լեռնահովիտցի | ժամային գոտի = +4 | DST = | հեռախոսային կոդ = | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = Lernahovit | կայք = http://lori.mtad.am/about-communities/501 | կայքի լեզու = hy }} '''Լեռնահովիտ''' (նախկին անվանումը` ''Ղարաքիլիսա''), գյուղ [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] [[Լոռու մարզ]]ի Տաշիրի տարածաշրջանում՝ [[Տաշիր]] քաղաքից մոտ 8 կմ հյուսիս-արևելք։ Վերանվանվել է '''Լեռնահովիտ''' [[1978]] թ. [[հունվարի 25]]-ին<ref name=texanunneri_bararan>{{Գիրք:ՏԲ2|580|}}</ref>։ Բարձրությունը ծովի մակարդակից կազմում է 1650 մետր։ [[2017]] թվականից մտնում է [[Տաշիր (համայնք)|Տաշիր]] համայնքի կազմի մեջ։ Գյուղում գործում է միջնակարգ դպրոց, որի կառուցումը ֆինանսավորել է [[Տաշիր գրուպ]]ը, որի ղեկավար [[Սամվել Կարապետյան (գործարար)|Սամվել Կարապետյանը]] հենց այդ գյուղում է ծնվել։ Գյուղում գործում է նաև մանկապարտեզ։ Գյուղն ամբողջությամբ ասֆալտապատված է։ Գյուղը հիմնադրվել է [[1822]]-[[1823]] թվականներին և կոչվել ''Ղարաքիլիսա''։ Գյուղի բնակիչները գաղթել են [[Մուշ]]ից և [[Էրզրում]]ից։ == Բնակչություն == Ըստ ՀՀ [[2011]] թ. մարդահամարի արդյունքների` Լեռնահովիտի մշտական բնակչությունը կազմել է 1302, առկա բնակչությունը` 1028 մարդ<ref name=census2011/>, բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում` ստորև<ref name=hay_gyux>{{cite web |url=http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |title=Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 37 |date= |accessdate=2013 Նոյեմբերի 9 |archive-date=2014 թ․ սեպտեմբերի 12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140912150541/http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |dead-url=yes }}</ref>. {| class="wikitable" ! Տարի | [[1897]] | [[1926]] | [[1939]] | [[1959]] | [[1970]] | [[1979]] | [[2001]] | [[2011]] |- ! Բնակիչ | 715 | 1411 | 1978 | 1642 | 2110 | 1882 | 1623 | 1302<ref name=census2011/> |- |} [[Պատկեր:St Sargis church at Karchadosh Hill (7).jpg|մինի|ձախից|Լեռնահովիտ գյուղի «Կարճադոշ» բնակատեղիի Սուրբ Սարգիս եկեղեցին]] [[Պատկեր:WW2 Monument in Lernahovit (1).jpg|մինի|ձախից|1941-1945 թթ. զոհված ղարաքիլիսացիների հիշատակին]] == Կլիմա == Կլիման բարեխառն է, ձմեռը երկարատև ու ցրտաշունչ, ամառը՝ զով։ == Տնտեսություն == Գյուղատնտեսական նշանակության հողերը՝ 1716,7 [[Հեկտար|հա]], որից՝ 707,9 [[Հեկտար|հա]] վարելահող, 176,4 [[Հեկտար|հա]] խոտհարք, 783,9 [[Հեկտար|հա]] արոտ։ Բնակիչները հիմնականում զբաղվում են անասնապահությամբ, ցորենի, գարու, կարտոֆիլի, կաղամբի և այլ բանջարաբոստանային կուլտուրաների արտադրությամբ։ == Պատմամշակութային կառույցներ == {{main|Լեռնահովիտի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ)}} Լեռնահովիտում առկա է մեկ գերեզմանոց, մեկ եկեղեցի և միջնադարյան գյուղատեղի։ Գյուղից հարավ-արևելք գտնվում է [[Բրոնզի դար|բրոնզեդարյան]] բնակատեղի, իսկ հարավ-արևմուտքում է գտնվում «Մամուռդոշ» ամրոցը։ Գյուղում և շրջակայքում պահպանվել են «Զարգարաքենդ» գյուղատեղին, եկեղեցի ([[12-րդ դար|12]]-[[13-րդ դար|13]] դարեր), գերեզմանոցներ ([[12-րդ դար|12]]-[[19-րդ դար|19]] դարեր)։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Լոռու մարզ}} [[Կատեգորիա:Լոռու մարզի բնակավայրեր]] [[Կատեգորիա:Լոռու մարզի գյուղեր]] hhrs0hdzuzpkb99oqrdf0y5obpn6jv3 0 58188 8485499 8450462 2022-08-08T19:56:20Z CommonsDelinker 212 "Shant_TV_Armenia_logo_(2017).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM: wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում = «Շանթ» հեռուստաընկերություն | պատկերանիշ = | երկիր = {{ARM}}<br />[[Գյումրի]] <br />[[Վանաձոր]] | հեռարձակման գոտի = {{ARM}}<br />{{դրոշավորում|Արցախ}}<br />{{դրոշավորում|ԵՄ}} <br/> {{դրոշավորում|Իրան}} <br/> {{դրոշավորում|ԱՄՆ}} <br/> {{դրոշավորում|Ռուսաստան}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[1994]] | փոխարինել է = | նախկին անվանում = | հիմնադիր = [[Արթուր Եզեկյան]], Արմեն Մինաս | սեփականատեր = «Շանթ» ՍՊԸ | ղեկավարներ = | կայք = https://www.shanttv.com/ }} '''Շանթ''', հայկական հեռուստաընկերություն։ Հիմնադրվել է Արթուր Եզեկյանի կողմից [[1994]] թվականին [[Գյումրի]]ում։ [[1995]] թվականից հիմնադիր կազմին է միացել նաև Արմեն Մինասը։ Ներկայումս Հայաստանում գործող ոչ պետական հեռուստաընկերություն է, որը հասանելի է նաև այլ երկրներում արբանյակային հեռարձակմամբ։ «Շանթ» հեռուստաալիքը սկսեց արբանյակային հեռարձակում [[2008]] թվականի դեկտեմբերին։ Այն իր հեռուստադիտողին է առաջարկում բազմաֆորմատ հաղորդումներ՝ լրատվական, ճանաչողական, սպորտային, հումորային, երաժշտական նախագծեր, ժամանցային և քաղաքական բնույթի թոք-շոուներ։ Հեռուստաընկերությունը ներկայացնում է սեփական արտադրության հեռուստասերիալներ։ Ներկայացրել է նաև արտասահմանյան մի շարք հայտնի հեռուստանախագծերի հայկական տարբերակներ, ինչպիսիք են՝ «Ժողովրդական երգիչ», [[Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր (հայկական)|«Ով է ուզում դառնալ միլիոնատեր»]], «Տասի ուժը», «Թաքնված տաղանդը», [[Իքս-Ֆակտոր (Հայաստան)|«Իքս ֆակտորը»]], և այլն։ Եթերային հեռարձակման ծածկույթը տարածվում է [[Հայաստան]]ի բոլոր մարզերում և [[Արցախ]]ում։ == Պատմություն == Հեռարձակումն սկսվել է 1994 թվականի հունիսի 21-ին՝ որպես լրատվական ծառայություն և սկզբում հասանելի է եղել միայն [[Շիրակի մարզ]]ում։ Ամբողջ վեց ժամանոց ամենօրյա ծրագրային ցանցով սկսեց հեռարձակվել 1995 թվականի մայիսից։ * [[1995]] թվական- Հիմնադրվեց «Շանթ» սեփական շաբաթաթերթը։ * [[1995]]-[[1996]] թվականներ - Եթերը ժամանակավորապես կոդավորվեց [[Մութ ու ցուրտ տարիներ|էներգետիկ ճգնաժամի]] պայմաններում։ * [[1997]] թվական - Սկսվեց երգիծական սքեթչների ժողովածուների արտադրությունը, որոնք տարածում գտան աշխարհով մեկ սփռված հայության շրջանում։ * [[1998]] թվական- Հիմնադրվեց սեփական ռադիոկայանը՝ «[[Ռադիո Շանթ]]»-ը։ * [[2001]] թվականի մարտից, ընդլայնելով գործունեությունը, սկսեց կանոնավոր հեռարձակումը [[Երևան]]ում և [[ՀՀ մարզեր|մյուս մարզերում]]։ * [[2003]] թվականից սկսեց հեռարձակել [[Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր (հայկական)|«Ով է ուզում դառնալ միլիոնատեր»]] հեռուստաշոուն (մինչ այդ հեռուստախաղը հեռարձակվում էր [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին Ալիքով]])։ * [[2005]] թվականից սկսեց հայկական առաջին հեռուստասերիալի արտադրությունը, որով ըստ էության, դարձավ Հայաստանում սերիալների արտադրության հիմնադիր։ * [[2007]] թվականին «Շանթ»-ի ծրագրերը սկսեցին հեռարձակվելով ԱՄՆ-ում։ Համագործակցելով Լոս Անջլեսի «ARTN» հեռուստաընկերության հետ՝ արբանյակային հեռարձակմամբ «Շանթ»-ի ծրագրերը տարածվեցին ողջ Հյուսիսային Ամերիկայով մեկ։ * [[2008]] թվական - սկսեց արբանյակային հեռարձակում, որն ընդգրկում է գրեթե ողջ Եվրասիա մայրցամաքը, բացառությամբ Հեռավոր Արևելքը։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հասանելի է [[Հայաստան]]ի տարածքի զգալի մասում, ինչպես նաև [[Արցախ]]ում։ Նաև հեռարձակվում է համացանցում։ Հայաստանի ամենադիտվող հեռուստաալիքներից է։ «'''Շանթ Պրեմիում'''»'''` նոր HD հեռուստաալիք''' «Շանթ» հեռուստաընկերությանը ներկայացրեց նոր՝ «Շանթ Պրեմիում» հեռուստաալիքը, որը հեռարձակվեց  2016թ-ի դեկտեմբերից։ Այժմ գործում է նաև '''Շանթ Պրեմիում HD''' ալիքների փաթեթը՝ * '''Շանթ Մյուզիք''' (Shant Music): Երաժշտական ալիք, որտեղ հեռարձկվում է երաժշտություն Arena Life, [[Հայ Սուպերսթար]], [[Իքս-Ֆակտոր (Հայաստան)|Իքս-Ֆակտոր]] և Շանթ հեռուստաընկերության այլ երաժշտական ծրագրերի կողմից։ *'''Շանթ Սերիալ''' (Shant Serial): Շանթ հեռուստաալիքը, որտեղ ցուցադրվում են Շանթ հեռուստաընկերության կողմից նկարահանված բոլոր սերիալները *'''Շանթ Նյուս''' (Shant News): Լրատվական կայք, որտեղ տեղադրված են 24/7 նորություններ Հայաստանի և ամբողջ աշխարհի մասին։ *'''Շանթ Պրեմիում ԱՄՆ''' (Shant Premium USA): Շանթ Պրեմիում հեռուստաալիք, որը նախատեսված է Ամերիկյան հեռուստադիտողների համար։ == Եթերացանկ == {| class="wikitable sortable" !Սերիալներ !Սիթքոմներ !Հաղորդումներ !Լրատվություն !Արտասահմանյան |- |[[Բեկորներ]]<br>[[Փոխնակ մայրը]]<br>[[Սիրո գերին (սերիալ)|Սիրո գերին]]<br>[[Բանակում (հեռուստասերիալ)|Բանակում]]<br>[[Քաղաքում (հեռուստասերիալ)|Քաղաքում]]<br>[[Խոպանի տեսություն]]<br>[[Օտարը (հեռուստասերիալ)|Օտարը]]<br>[[Էլենի օրագիրը]]<br>[[Թաքնված սեր]]<br>[[Վերվարածներն ընտանիքում (հեռուստասերիալ)|Վերվարածներն ընտանիքում]]<br>[[Որոգայթ (հեռուստասերիալ)|Որոգայթ]] |32 ատամ ակումբ<br>[[Վիտամին ակումբ]]<br>Վումենս Քլաբ<br>Սպորտ Քլաբ<br>Վայ Վումենս Վումենս<br>Հումորի Լիգա<br>Անուղղելիները |Բարի առավոտ<br>Առավոտը Շանթում<br>Բուժ ինֆո<br>Մամայի Եփածը Ուրիշ է<br>Ավտոշքերթ<br>Աշխարհի հայերը<br>[[Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր (Հայաստան)|Ո՞վ է ուզում դառնալ միլիոնատեր]]<br>[[Հայ Սուպերսթար]]<br>[[Իքս-Ֆակտոր (Հայաստան)|Իքս-Ֆակտոր]] |Հորիզոն |Անծանոթը<br>Թափկի<br>Հարսիկը |} == Տես նաև == * [[Շանթ ռադիո]] * [[ԱրՏՆ ՀԸ]] == Արտաքին հղումներ, Ծանոթագրություններ == * [https://www.shanttv.com/ Պաշտոնական կայք] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] bgvof4izg3wthh2ta4m8e6oz1yii24j 0 59291 8485151 8484327 2022-08-08T15:23:20Z Voskanyan 23951 վիքիֆիկացում wikitext text/x-wiki {{Աուդիո հոդված|Hy-Կատուներ (Cats).ogg|հունիսի 20, 2019|6392801}} {{Այլ կիրառումներ|Կատուներ (այլ կիրառումներ)}} {{Taxobox | name = Ընտանի կատու<ref name="MSW3fc" /> | image file = Collage of Six Cats-02.jpg | image title = Կատուներ | image descr = | latin = ''Felis silvestris catus, Felis catus domestica''<ref name="ITIS F.c.d.">{{cite web |url = https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 |title = ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica |work = ITIS Online Database |accessdate = 14 December 2011 |deadurl = no |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120119080913/http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 |archivedate = 19 January 2012 |df = dmy-all }}</ref> | author =Linnaeus, 1758 | syn = * {{btname|Felis catus|(Linnaeus, 1758)}} * {{btname|Felis catus domestica<ref name="ITIS F.c.d.">{{cite web |url = https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 |title = ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica |work = ITIS Online Database |accessdate = 14 December 2011 |deadurl = no |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120119080913/http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 |archivedate = 19 January 2012 |df = dmy-all }}</ref>|<br>(Erxleben, 1777)}} * {{btname|Felis domestica|Erxleben, 1777}} | section name = | section text = | regnum=Կենդանիներ | phylum=[[Քորդավորներ]] (Chordata) | classis=[[Կաթնասուններ]] (Mammalia) | ordo=[[Գիշատիչներ]] (Carnivora) | familia=[[Կատվազգիներ]] (Felidae) | genus=[[Կատուներ (ցեղ)|Կատուներ]] (Felis) | species= Felis silvestris catus | authority = <!-- Linnaeus, 1758<ref name="Linaeus1758" /> --> | range map = | range legend = | iucnstatus = | wikispecies = | commons = Category:Felis silvestris catus | iucn = 4443860 | itis = 183798 | ncbi = 9685 }} '''Ընտանի կատուներ''' կամ պարզապես '''կատուներ''' ({{lang-la|Felis silvestris catus կամ Felis catus}})<ref name="MSW3fc">Wozencraft, W.C. (2005). "[http://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?id=14000031 Species Felis catus]". In Wilson, D.E.; Reeder, D.M. [https://books.google.am/books?id=JgAMbNSt8ikC&pg=PA534%E2%80%93535&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference] (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. pp. 534–535. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.</ref><ref name="ITIS F.c.">{{cite web |url = http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=183798 |title = ITIS Standard Report Page: Felis catus |work = ITIS Online Database |year= 2011 |publisher= Integrated Taxonomic Information System |location = Reston, Virginia |accessdate = դեկտեմբերի 14, 2011 |deadurl = no |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120110180909/http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=183798 |archivedate = հունվարի 10, 2012}}</ref>, փոքր, սովորաբար մորթածածկ, մսակեր [[կաթնասուններ]]։ Համարվում են ամենատարածված<ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.top-ten-10.com/recreation/pets/uk-pets.htm|title=Top Ten Most Popular Pets in the UK|work=|publisher=Top-Ten-10.com|accessdate=2010 թ․ հունիսի 18|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCelchd?url=http://www.top-ten-10.com/recreation/pets/uk-pets.htm|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19}}</ref> ([[շուն|շան]] հետ միասին) «ընկերակից կենդանիներից» մեկը<ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.catanddoghelp.com/|title=Resources for Dogs, Cats, Horses, Birds, and other Companion Animals, Assistance Animals, & Special-Needs Animals|work=|publisher=Catanddoghelp.com|accessdate=2010 թ․ հունիսի 18|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCfDgtB?url=http://www.catanddoghelp.com/|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.intervet.com/ipg/companion-animals.aspx|title=Companion Animal Vaccines|work=|publisher=Intervet/Schering-Plough Animal Health|accessdate=2010 թ․ հունիսի 18|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCfhtUh?url=http://www.merck-animal-health.com/ipg/companion-animals.aspx|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.wspa-usa.org/wspaswork/dogs/companionanimals/default.aspx|title=Companion Animals|work=|publisher=WSPA|accessdate=2011 թ․ հունվարի 16|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCgQ7KN?url=http://www.wspa-usa.org/wspaswork/dogs/companionanimals/default.aspx|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19}}</ref>։ Ներկայումս աշխարհում հաշվվում է շուրջ 600 մլն ընտանի կատու<ref>{{cite web | author = Nicholas Wade | date = հունիսի 29, 2007 | url = https://www.nytimes.com/2007/06/29/health/29iht-cats.1.6406020.html?_r=1 | title = DNA traces 5 matriarchs of 600 million domestic cats | work = | publisher = | accessdate = 2010-05-31 | lang = en }}</ref>, որոնք դասակարգված են շուրջ 200 ցեղատեսակների՝ երկարամազերից ([[պարսկական կատու]]) մինչև մազազուրկ ([[սֆինքս (կատու)|սֆինքսներ]]), որոնք ճանաչված և գրանցված են [[Ֆելինոլոգիական կազմակերպություններ|ֆելինոլոգիական կազմակերպություն]]ների կողմից։ [[Կենդանաբանություն|Կենդանաբանության]] տեսանկյունից ընտանի կատուները [[գիշատիչներ]]ի կարգի [[կատվազգիներ]]ի ընտանիքին պատկանող [[կաթնասուններ]] են։ Նախկինում հաճախ համարվել են առանձին [[կենսաբանական տեսակ]]։ Ներկայիս դասակարգման համաձայն՝ ընտանի կատուն (''Felis silvestris catus'') անտառային կատվի ({{lang-lat|Felis silvestris}}) ենթատեսակն է<ref name="Names in Zoology 2010" />։ Կատուներն ունեն ճկուն մարմին, արագ ռեֆլեքսներ, սուր ճանկեր ու ատամներ, որ հարմարեցված են մանր կենդանիներ որսալու համար։ Կատուները կարող են լսել շատ ցածր և բարձր հաճախականություն ունեցող (մարդու համար ոչ լսելի) ձայներ, որ արձակում են մկներն ու այլ մանր կենդանիներ։ Նրանք կարող են տեսնել մթության մեջ։ Ինչպես և կաթնասունների մեծ մասը, կատուներն ունեն ավելի թույլ գունավոր տեսողություն և ավելի լավ հոտառություն, քան մարդը։ Միայնակ որսալով [[կրծողներ]] ու այլ մանր կենդանիներ՝ կատուն [[սոցիալական կենդանի]] է<ref>{{статья | автор = Sharon L. Crowell-Davis, Terry M. Curtis, Rebecca J. Knowles | заглавие = Social organization in the cat: a modern understanding | ссылка = http://zoopsy.free.fr/veille_biblio/social_organization_cat_2004.pdf | язык = en | издание = Journal of Feline Medicine and Surgery | тип = | год = 2004 | том = | номер = 6 | страницы = 19–28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110720231305/http://zoopsy.free.fr/veille_biblio/social_organization_cat_2004.pdf|archivedate=2011 թ․ հուլիսի 20|deadlink=404}}<blockquote>… while the '''feral and free-living domestic cat, Felis catus,''' can survive in the solitary state …, social groups that have internal structure, and in which group members recognize each other and engage in a variety of social behaviors, are formed whenever there are sufficient food resources to support a group … '''In other words, they are a social species.'''</blockquote></ref>, որը շփման համար օգտագործում է ձայնային ազդանշանների լայն դիապազոն, ինչպես նաև [[ֆերոմոններ]] և մարմնի շարժումներ<ref name=Moelk/>։ Կատուներն արագ բազմացող կենդանիներ են<ref name="The Lion in the Living Room: How House Cats Tamed Us and Took Over the World">{{cite book|last1=Tucker|first1=Abigail|title=The Lion in the Living Room: How House Cats Tamed Us and Took Over the World|date=2016|publisher=Simon & Schuster|isbn=1476738238|url=http://www.abigailtucker.com/#/book|accessdate=2016 թ․ նոյեմբերի 13|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161114084202/http://www.abigailtucker.com/#/book|archivedate=2016 թ․ նոյեմբերի 14|df=dmy-all}}</ref>։ Վերահսկողության ներքո նրանք կարող են բազմացվել և գրանցվել որպես զտարյուն ցեղատեսակների ներկայացուցիչներ։ Սակայն [[ստերիլիզացիա]]յի միջոցով կատուների թվաքանակի աճի վերահսկման անհնարինության, ինչպես նաև նախկինում տանը պահվող կատուներին ազատ արձակելու արդյունքում ամբողջ աշխարհում առկա է վայրենացած ու թափառող կատուների մեծ թվաքանակ, ինչը պահանջում է հատուկ վերահսկողություն<ref name="Rochlitz">{{Cite book |last=Rochlitz |first=Irene |title=The Welfare of Cats |series="Animal Welfare" series |year=2007 |publisher=Springer |location=Berlin |pages=141–175 |isbn=1-4020-6143-9}}</ref>։ Որոշ տարածքերում կատուները նպաստել են [[թռչուններ]]ի բազմաթիվ տեսակների ոչնչացմանը։ Հայտնի է, որ կատուները դարձել են որոշ մեկուսի կղզիներում թռչունների [[պոպուլյացիա]]ների ոչնչացման պատճառ<ref>[http://laptop.deh.gov.au/biodiversity/invasive/publications/pubs/impacts-feral-cats.pdf Impact of Feral Cats in Australia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150720183723/http://laptop.deh.gov.au/biodiversity/invasive/publications/pubs/impacts-feral-cats.pdf |date=20 July 2015 }}</ref>։<!-- Նրանք պատասխանատու են 33 տեսակի թռչունների ոչնչացման համար, և վայրենացած ու թափառող կատուների ներկայությունը թույլ չի տալիս այդպիսի տեսակների վերաբնակեցնել որոշ հարմար վայրերում<ref>Winters, L, Walter GE [http://www.abcbirds.org/newsandreports/NFWF.pdf IMPACTS of FERAL and FREE-RANGING CATS on Bird Species of Conservation Concern] American Bird Conservancy, 31 May 2005. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20150413052640/http://www.abcbirds.org/newsandreports/NFWF.pdf |date=13 April 2015 }}</ref>։ --> Հին Եգիպտոսում կատուների պաշտամունքի առկայության պատճառով համարվում է, որ դրանք ընտելացվել են այնտեղ<ref name="NYT">{{Cite news |url = https://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html |title = Study Traces Cat's Ancestry to Middle East |last= Wade |first= Nicholas |date=2007 |work= New York Times |publisher = [[New York Times Company|NYTC]] |location= New York |accessdate= ապրիլի 2, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090418082840/http://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html |archivedate = ապրիլի 18, 2009 |df= dmy-all}}</ref>, սակայն հնարավոր է, որ ընտելացման դեպքեր եղած լինեն դեռ [[նեոլիթյան ժամանակաշրջան]]ում՝ 9,500 տարի առաջ (մ.թ.ա. 7,500)<ref name="Science Magazine">{{cite journal |vauthors=Vigne JD, Guilaine J, Debue K, Haye L, Gérard P |title=Early taming of the cat in Cyprus |journal=Science |volume=304 |issue=5668 |page=259 |date=2004 |pmid=15073370 |doi=10.1126/science.1095335}}</ref>։ 2007 թվականին կատարված գենետիկական ուսումնասիրության<ref name="DriscollMenotti-Raymond2007">{{cite journal|last1=Driscoll|first1=C. A.|last2=Menotti-Raymond|first2=M.|last3=Roca|first3=A. L.|last4=Hupe|first4=K.|last5=Johnson|first5=W. E.|last6=Geffen|first6=E.|last7=Harley|first7=E. H.|last8=Delibes|first8=M.|last9=Pontier|first9=D.|last10=Kitchener|first10=A. C.|last11=Yamaguchi|first11=N.|last12=O'Brien|first12=S. J.|last13=Macdonald|first13=D. W.|title=The Near Eastern Origin of Cat Domestication|journal=Science|volume=317|issue=5837|year=2007|pages=519–523|issn=0036-8075|doi=10.1126/science.1139518|pmc=5612713|pmid=17600185}}</ref> արդյունքում պարզվել է, որ բոլոր ընտանի կատուները ծագել են մերձավորարևելյան վայրի կատվից և նրանից բաժանվել են մեր թվարկությունից շուրջ 8,000 տարի առաջ [[Մերձավոր Արևելք]]ում<ref name="NYT" /><ref name="9500 years">{{cite web |title= Oldest Known Pet Cat? 9,500-year-old Burial Found on Cyprus |url = http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html |date=2004 |accessdate = մարտի 6, 2007 |work = National Geographic News |publisher= National Geographic Society |archiveurl= https://web.archive.org/web/20070303121828/http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html |archivedate = մարտի 3, 2007}}</ref>։ 2006 թվականին ապացուցվել է, որ [[ընձառյուծային կատու]]ն առանձնաբար ընտելացվել է շուրջ մ.թ.ա. 5500 թվականին, սակայն այդ մասամբ ընտելացված այդ ցեղատեսակի գիծը չունի իր շարունակությունը ներկայիս ընտանի կատուների շարքում<ref>{{Cite journal|title = Earliest "Domestic" Cats in China Identified as Leopard Cat (Prionailurus bengalensis)|url = https://dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0147295|journal = PLoS ONE|date = |pages = e0147295|volume = 11|issue = 1|doi = 10.1371/journal.pone.0147295|first = J.-D.|last = Vigne|first2 = A.|last2 = Evin|first3 = T.|last3 = Cucchi|first4 = L.|last4 = Dai|first5 = C.|last5 = Yu|first6 = S.|last6 = Hu|first7 = N.|last7 = Soulages|first8 = W.|last8 = Wang|first9 = Z.|last9 = Sun|year = 2016|pmid=26799955|pmc=4723238}}</ref><ref>{{Cite web|title = Were cats domesticated more than once?|url = http://www.sciencemag.org/news/2016/01/were-cats-domesticated-more-once|website = sciencemag.org|access-date = հունվարի 27, 2016|last = Grimm|first = David|date = հունվարի 27, 2016|deadurl = no|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160127101326/http://www.sciencemag.org/news/2016/01/were-cats-domesticated-more-once|archivedate = հունվարի 27, 2016|df = dmy-all}}</ref>։ 2017 թվականին կատարված ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ ընտանի կատուներն այն կատուների սերունդներն են, որոնք ընտելացվել են Մերձավոր Արևելքում շուրջ 9000 տարի առաջ<ref>{{Cite web |last= Sample |first= Ian |date= հունիսի 19, 2017 |title= Africats to the Purr-ymids: DNA study reveals long tale of cat domestication |url= https://www.theguardian.com/science/2017/jun/19/africats-to-the-purr-ymids-dna-study-reveals-long-tale-of-cat-domestication |website= theguardian.com |access-date= հունիսի 19, 2017 |deadurl= no |archiveurl= https://web.archive.org/web/20170619172639/https://www.theguardian.com/science/2017/jun/19/africats-to-the-purr-ymids-dna-study-reveals-long-tale-of-cat-domestication |archivedate= հունիսի 19, 2017 |df= dmy-all }}</ref><ref name="OttoniVan Neer2017">{{cite journal|last1=Ottoni|first1=Claudio|last2=Van Neer|first2=Wim|last3=De Cupere |first3=Bea |last4=Daligault |first4=Julien |last5=Guimaraes|first5=Silvia|last6=Peters|first6=Joris|last7=Spassov|first7=Nikolai|last8=Prendergast|first8=Mary E. |last9=Boivin |first9=Nicole |last10=Morales-Muñiz |first10=Arturo |last11=Bălăşescu |first11=Adrian |last12=Becker |first12=Cornelia |last13=Benecke|first13=Norbert|last14=Boroneant|first14=Adina|last15=Buitenhuis|first15=Hijlke|last16=Chahoud|first16=Jwana|last17=Crowther|first17=Alison|last18=Llorente|first18=Laura|last19=Manaseryan|first19=Nina|last20=Monchot|first20=Hervé|last21=Onar|first21=Vedat|last22=Osypińska|first22=Marta|last23=Putelat|first23=Olivier|last24=Quintana Morales|first24=Eréndira M. |last25=Studer |first25=Jacqueline |last26=Wierer |first26=Ursula |last27=Decorte |first27=Ronny |last28=Grange |first28=Thierry|last29=Geigl|first29=Eva-Maria|title=The palaeogenetics of cat dispersal in the ancient world|journal=Nature Ecology & Evolution |volume=1|issue=7 |year=2017 |pages=0139 |issn=2397-334X|doi=10.1038/s41559-017-0139}}</ref>։ 2007 թվականի տվյալներով՝ Միացյալ Նահանգներում կատուներն իրենց թվաքանակով երկրորդ տեղն են զբաղեցնում ընտանի կենդանիների շարքում՝ զիջելով քաղցրահամ ջրերի ձկներին<ref>{{cite web|last1=Thompson|first1=Andrea|title=What's the Most Popular Pet?|url=http://www.livescience.com/32415-whats-the-most-popular-pet.html|website=LiveScience|accessdate=2015 թ․ դեկտեմբերի 15|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151222093046/http://www.livescience.com/32415-whats-the-most-popular-pet.html|archivedate=2015 թ․ դեկտեմբերի 22|df=dmy-all}}</ref>։ 2010 թվականի տվյալներով՝ կատուները երրորդ ամենաշատ ժողովրդականություն վայելող ընտանի կենդանիներն են Մեծ Բրիտանիայում ձկներից ու շներից հետո և կազմում են շուրջ ութ միլիոն<ref>[http://www.scas.org.uk/1825/facts-and-figures.html "Statistics about pets in the UK"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121226041847/http://www.scas.org.uk/1825/facts-and-figures.html |date=26 December 2012 }}. 2010 Society for Companion Animal Studies. Retrieved 15 November 2016</ref>։ Դրանք մարդու կողմից բարձր են գնահատվում նաև կրծողներ և տնային այլ վնասակար կենդանիների որսալու ունակության համար<ref>{{статья | автор = | заглавие = The Evolution of House Cats | ссылка = http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat&page=2 | язык = en | издание = | тип = | год = | том = | номер = | страницы = }}</ref><ref>{{cite web |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/graphic/2008/03/17/GR2008031700238.html?sid=ST2008031601236 |title = Tracing Kitty's Genes |author = Rob Stein |date = 2008-03-17 |work = |publisher = The Washington Post |accessdate = 2010-10-08 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/60ulH2lzf?url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/graphic/2008/03/17/GR2008031700238.html?sid=ST2008031601236 |archivedate = 2011-08-13 }}><blockquote>Descending from the wild cats of the Fertile Crescent more than 10,000 years ago, domestic cats spread with human agriculture, trade and colonization.</blockquote></ref>։ Կատվազգիների ընտանիքի մյուս ներկայացուցիչներին ([[առյուծ]], [[վագր]], [[լեոպարդ]], [[յագուար]], [[լուսան]], [[հեպարդ]], [[պումա]]) այլ կերպ կարելի է անվանել ''մեծ կատուներ''։ Հյուսիսային Եվրոպայում տարածված են ''լինքս'' կոչվող փոքր կատուները, որոնք չեն համարվում ընտանի կենդանիներ։ == Ստուգաբանություն == Հայերենի ''կատու'' բառը գործածվում է հետոսկեդարյան շրջանից և հավանաբար փոխառություն է ասորերենից<ref name="Աճառյան">[http://nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=7&dt=HY_HY&query=%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82&forceIndex=yes Հրաչեայ Աճառեան, Հայերէն արմատական բառարան, Երեւանի համալսարանի հրատարակչութիւն, Երեւան, 1926։]</ref><ref>[http://nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=51&dt=HY_HY&query=%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82&forceIndex=yes Գևորգ Ջահուկյան, Հայերեն ստուգաբանական բառարան, «Ասողիկ» հրատարակչություն, Երեւան, 2010։]</ref>։ Նրան ամենամոտ ձևերն են լատիներենը ({{lang-la|cattus}} — կատու<ref name=autogenerated2>{{книга | заглавие = Этимологический словарь славянских языков|том=11 | место= М.|издательство = Наука | год = 1984 | страницы = 209—211 }}</ref>, ուշ լատիներենում, սկսած 5-րդ դարից՝ ի տարբերություն դասական լատիներենում օգտագործված ''felis'' բառի) և ասորերենը<ref name="Աճառյան" />։ Եվրոպայի և Մերձավոր Արևելքի շատ լեզուներում նույնպես օգտագործվում են նման բառեր ({{lang-en|cat}}, {{lang-hy|''k’at’u''}}, գալլ.՝ ''cath'', {{lang-ga|catt}}, {{lang-es|gato}}, {{lang-it|gatto}}, [[լեզգիերեն|լեզգ]].՝ кац, {{lang-lt|katė}}, {{lang-de|Katze}}, [[պրուսերեն|պրուս]].` catto<ref>{{книга |автор=Топоров В. Н. |заглавие=Прусский язык. Словарь. Т. 3 |место={{М}} |издательство=Наука |год=1980 |страниц=384}} — С. 269—273.</ref>, {{lang-fr|chat}}, {{lang-eo|kato}}, {{lang-nl|kat, katte}}, {{lang-sv|katt, katta}}, {{lang-fi|kissa, katti}} և այլն<ref name="Աճառյան" />)։ Որոշ ուսումնասիրողներ ենթադրում են, որ հնդեվրոպական լեզուներում գործածվող և ''կատու'' նշանակող բառերի հիմքում ընկած է [[Հնդեվրոպական նախալեզու|հնդեվրոպական նախալեզվի]] «*kat-» արմատը, որից ծագում է հնդեվրոպական լեզուների՝ «ցնկնել» նշանակող բայը, որից հետագայում ծագել են մանր կենդանիների ձագերի անվանումները հնդեվրոպական լեզուներում<ref>{{cite web | url = https://books.google.am/books?id=8GhwAAAAIAAJ&q=Indo-European+and+the+Indo-Europeans:+a+reconstruction+and+historical+analysis+of+a+Proto-language+and+a+Proto-culture,+Volume+1&dq=Indo-European+and+the+Indo-Europeans:+a+reconstruction+and+historical+analysis+of+a+Proto-language+and+a+Proto-culture,+Volume+1&hl=en&ei=6a0zTeKHOsyFhQf97MXzCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCMQ6AEwAA | title = Indo-European and the Indo-Europeans: a reconstruction and historical analysis of a Proto-language and a Proto-culture, Volume 1 | author = Tʻamaz Gamqreliże, Vi︠a︡cheslav Vsevolodovich Ivanov, [[:de:Werner Winter (Sprachwissenschaftler)|Werner Winter]] | date = 1995 | work = | publisher = de Gruyter Mouton | accessdate = 2010-12-10 | lang = en | isbn = 978-3110147285 }}<blockquote>This shows that the whole set of words is fairly old. It is based on *khath- 'cat', from which are derived verbs meaning 'give birth' (to small animals) and names for the young of small animals.</blockquote></ref><ref>''Сергей Корневский.'' [http://www.cofe.ru/apple/article.asp?heading=3&article=5139 Берегите кошку. 12.03.2004]<blockquote>Основа слова «кот» у европейцев древняя, поэтому столь одинаково она звучит на многих языках. Слово «кот» теснейшим образом связано с очень важным глаголом, обозначающим рождение, — котиться, оно также является составной частью слова, обозначающего звериного детёныша — catulus (по латыни).</blockquote></ref>։ Այլ ուսումնասիրողներ այդ կապը համարում են երկրորդային մերձեցման արդյունք<ref name=autogenerated2 /><ref>{{книга |автор=Фасмер М. |заглавие=Этимологический словарь русского языка |ссылка=http://starling.rinet.ru/cgi-bin/query.cgi?basename=\usr\local\share\starling\morpho\vasmer\vasmer&root=/usr/local/share/starling/morpho&morpho=0 |издание=1-е изд. |место=М. |год=1964—1973 |том=1—4}}</ref>։ «Մյաու» ձայնարկությանը մոտ բնաձայնական բառերով են կոչվում կատուները հին եգիպտերենում (''mj.w''<ref>''Takács D.'' Etymological Dictionary of Egyptian. Vol.3. Leiden; Brill, 2008. P. 134</ref>) և [[չինարեն]]ում (''māo''<ref>''Schuessler A.'' ABC Etymological Dictionary of Old Chinese. University of Hawai’i Press, 2007. P. 375</ref>)։ == Գիտական դասակարգում == Համարվում է, որ ընտանի կատուն ծագել է մերձավորարևելյան վայրի կատվից, որի բնակության տարածքն եղել է բավական ընդարձակ և ձգվել [[Մերձավոր Արևելք]]ից մինչև [[Աֆրիկա]]յի ատլանտյան ափեր<ref>{{cite web | title=''Felis silvestris'' (Wildcat, Wild Cat) |vauthors=Yamaguchi N, Kitchener A, Driscoll C, Nussberger B |date=2015 |work=The IUCN Red List of Threatened Species |url=http://www.iucnredlist.org/details/60354712/0 |access-date=2017 թ․ մարտի 24 |deadurl=no |archive-url=https://web.archive.org/web/20161216162830/http://www.iucnredlist.org/details/60354712/0 |archive-date=2016 թ․ դեկտեմբերի 16}}</ref><ref>{{cite book |last= Francis |first= Richard C. |title= Domesticated: Evolution in a Man-Made World |url= https://archive.org/details/domesticatedevol0000fran |publisher= W.W. Norton |year= 2015}}</ref>։ 70000-100000 տարի առաջ ընկած ժամանակահատվածում ստեղծվել է գենետիկական գիծը, որից հետագայում առաջացել են բոլոր ընտանի կատուները<ref>[http://news.nationalgeographic.com/news/2007/06/070628-cat-ancestor.html House Cat Origin Traced to Middle Eastern Wildcat Ancestor] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170131051635/http://news.nationalgeographic.com/news/2007/06/070628-cat-ancestor.html |date=31 January 2017 }} Brian Handwerk for National Geographic News, 28 June 2007</ref>, որոնք մերձավորարևելյան վայրի կատվից առանձնացել են մեր թվարկությունում շուրջ 8000 տարի առաջ Մերձավոր Արևելքում<ref name="NYT" /><ref name="9500 years"/>։ [[Կատվազգիներ]]ի ընտանիքը արագ զարգացող կաթնասունների ընտանիք է, որոնց ընդհանուր նախնին գոյություն է ունեցել 10–15&nbsp;մլն տարի առաջ<ref name="Johnson 1997">{{Cite journal |title=Phylogenetic Reconstruction of the Felidae Using 16S rRNA and NADH-5 Mitochondrial Genes |last=Johnson |first=Warren |last2=O'Brien |first2=Stephen J. |journal=Journal of Molecular Evolution |year=1997 |volume=44 |issue=0 |pages=S98–S116 |doi=10.1007/PL00000060 |pmid=9071018 }}</ref> և ներառում է [[առյուծ]]ներին, [[վագր]]երին, [[կուգուար]]ներին և բազմաթիվ այլ տեսակներ։ Այդ ընտանիքի ներսում ընտանի կատուները (''Felis catus'') ընդգրկված են [[կատուներ (ցեղ)|կատուներ]] (''Felis'') ցեղում, որ ներառում է փոքր կատուների շուրջ յոթ տեսակ (կախված դասակարգման սխեմայից)<ref name="MSW3fc" /><ref name="ITIS F.">{{cite web |url = http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=180586 |title = ITIS Standard Report Page: Felis |work = ITIS Online Database |accessdate = դեկտեմբերի 14, 2011 |deadurl = no |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mClA4T7?url=http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN |archivedate = մայիսի 19, 2012 |df = dmy-all }}</ref>։ Ցեղի ներկայացուցիչները տարածված են ամբողջ աշխարհում և ներառում են Հյուսիսարևելյան Ասիայի [[Եղեգնակատու|եղեգնակատվին]] (''Felis chaus''), Եվրոպական անտառային կատվին (''F. silvestris silvestris''), [[Տափաստանային կատու|տափաստանային կատվին]] (''F. s. lybica''), [[չինական կատու|չինական կատվին]] (''F. bieti''), արաբական ավազի կատվին (''F. margarita'') և այլն<ref name="Stefoff">{{Cite book |publisher=Benchmark Books |location=New York |isbn=0-7614-1577-7 |last=Stefoff |first=Rebecca |title=Cats |date=November 2003 |page=34 }}</ref>։ 1758 թվականին [[Կառլ Լիննեյ]]ը «[[Բնության համակարգը]]» աշխատության մեջ ընտանի կատվին տվել է ''Felis catus'' անվանումը<ref>{{cite web | author = Don E. Wilson & DeeAnn M. Reeder (editors) | date = 2005 | url = http://www.bucknell.edu/msw3/browse.asp?id=14000031 | title = SPECIES Felis catus | work = Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed) | publisher = Johns Hopkins University Press | accessdate = 2010-05-29 | lang = en | archiveurl = https://www.webcitation.org/67mCj2T0n?url=http://www.bucknell.edu/msw3/browse.asp?id=14000031 | archivedate = 2012-05-19 | dead-url = no }}</ref>։ [[Յոհան Քրիստիան ֆոն Շրեբեր]]ը 1775 թվականին վայրի կատվին անվանել է ''Felis silvestris''<ref>{{cite web | author = Anthea Gentrya, Juliet Clutton-Brockb, Colin P. Grovesc | date = 2004 | url = http://arts.anu.edu.au/grovco/J%20Arch%20Sci.pdf | title = The naming of wild animal species and their domestic derivatives | work = | publisher = Journal of Archaeological Science 31 (2004) 645–651 | page = 647, 649 | accessdate = 2010-05-29 | lang = en | archiveurl = https://www.webcitation.org/67mCjVzqR?url=http://arts.anu.edu.au/grovco/J%20Arch%20Sci.pdf | archivedate = 2012-05-19 | dead-url = yes }}</ref><ref>{{cite web | author = Don E. Wilson & DeeAnn M. Reeder (editors) | date = 2005 | url = http://www.bucknell.edu/msw3/browse.asp?s=y&id=14000057 | title = SPECIES Felis silvestris | work = Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed) | publisher = Johns Hopkins University Press | accessdate = 2010-05-29 | archiveurl = https://www.webcitation.org/67mCk4kMd?url=http://www.bucknell.edu/msw3/browse.asp?s=y | archivedate = 2012-05-19 | dead-url = no }}</ref>։ Ժամանակակից ֆիլոգենետիկայի ստացած տվյալները ցույց են տալիս, որ ընտանի կատուն ''Felis silvestris'' վայրի կատվի 5 ենթատեսակներից մեկն է<ref>{{cite web|author=Carlos A. Driscoll и другие|date=2007-06-18|url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/1139518v1|title=The Near Eastern Origin of Cat Domestication|work=|publisher=Science Magazine|accessdate=2010 թ․ հուլիսի 26|lang=անգլերեն|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCkXV6H?url=http://www.sciencemag.org/content/317/5837/519.abstract|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19|dead-url=no}}<blockquote>A genetic assessment of 979 domestic cats and their wild progenitors (Felis silvestris silvestris — European wildcat; F. s. lybica — Near Eastern wildcat; F. s. ornata — Central Asian wildcat; F. s. cafra — sub Saharan African wildcat; and F. s. bieti — Chinese desert cat) indicated that each wild group represents a distinctive subspecies of Felis silvestris.</blockquote></ref>, և դրա ճիշտ միջազգային անվանումն է ''Felis silvestris catus''<ref name="Names in Zoology 2010">{{cite web | author = | date = March 2003 | url = http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/iczn/lists&indexes.pdf | title = Official Lists and Indexes of Names in Zoology, Updated March 2010 | work = | page = 795 | publisher = The International Commission on Zoological Nomenclature | accessdate = 2010-05-29 | lang = en | dead-url = 404 }}</ref><ref>{{cite web | author = | date = | url = http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=180586 | title = Taxonomic Hierarchy, Taxonomic Serial No.: 180586 | work = | publisher = Integrated Taxonomic Information System | accessdate = 2010-05-29 | lang = en | archiveurl = https://www.webcitation.org/67mClA4T7?url=http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN | archivedate = 2012-05-19 | dead-url = no }}</ref>։ Վայրի կատվին ''Felis silvestris'' և ընտանի ենթատիպին ''Felis silvestris catus'' անվանումներով կոչելու որոշումն ընդունվել է [[2003 թվական]]ի մարտին Կենդանաբանական անվանակարգման միջազգային հանձնաժողովի կողմից<ref>{{cite web | author = | date = March 2003 | url = http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/iczn/BZNMar2003opinions.htm | title = Opinion 2027, Bulletin of Zoological Nomenclature 60(1) | work = | publisher = | accessdate = 2010-05-29 | dead-url = 404 }}</ref>, դրա հետ միաժամանակ որոշվել է, որ եթե որոշակի դասակարգման դեպքում ընտանի կատուն նկարագրվի որպես առանձին տեսակ, այդ դեպքում համապատասխան տաքսոնի անվանման համար պետք է կիրառվի Լիննեյի առաջարկած անվանումը՝ Felis catus։ Գրականության մեջ հանդիպում են նաև այլ անվանումներ, որոնք օգտագործվում են որպես ընտանի կատվի միջազգային գիտական (լատիներեն) անվանումներ՝ ''Felis catus domesticus'', ''Felis silvestris domesticus'', ինչպես նաև «Բնագիտության սկզբունքներ» աշխատությունում [[Յոհան Քրիստիան Պոլիկարպ Էրկլեսեբեն]]ի կողմից 1777 թվականին առաջարկված ''Felis domesticus'' (ի սկզբանե՝ ''Felis domestica'', քանի որ ''Felis'' բառն այդ ժամանակ համարվել է իգական սեռի բառ) անվանումը։ Բոլոր այս անվանումները մտնում են տաքսոնի հոմանիշների մեջ, ուստի չպետք է կիրառվեն։ == Ծագում և ընտելացման պատմություն == [[Պատկեր:Parc des Felins Chat de Gordoni 28082013 1.jpg|200px|մինի|աջից|Տափաստանային կատու, որից ծագել է ընտանի կատուն]] [[Պատկեր:Jammlich crop.jpg|մինի|200px|Ընտանի կատու թաբի-մաքրել գունավորմամբ (վայրի գունավորում)]] Երեք մայրցամաքների 979 ընտանի, վայրի ու վայրենացած կատուների, այդ թվում նաև ավազի կատուների (''[[Felis margarita]]''), աուտոսոմային մարկերների ու [[Միտոքոնդրիումներ|միտոքոնդրիումային]] ԴՆԹ-ի գենետիկական վերլուծության արդյունքների համաձայն՝ բոլոր ընտանի կատուները մայրական կողմից ծագել են [[տափաստանային կատու]] ենթատեսակի (Felis silvestris lybica) առնվազն հինգ ներկայացուցիչներից, որոնք ունեցել են միտոքոնդրիումային ԴՆԹ-ի տարբեր հապլոտիպեր։ Միտոքոնդրիումային IV [[հապլոխումբ|հապլոխմբում]], որ հատուկ է մերձավորարևելյան ու ընտանի կատուներին, նույնականացվել են վեց ենթախմբեր և պարզել, որ նրանց ընդհանուր նախնին ապրել է շուրջ 13 հազար տարի առաջ, ինչը զգալիորեն գերազանցում է մերձավորարևելյան կատվի ընտելացման ենթադրյալ ժամանակը<ref>{{cite web | author = Nicholas Wade | date = հունիսի 29, 2007 | url = https://www.nytimes.com/2007/06/29/health/29iht-cats.1.6406020.html?_r=1 | title = DNA traces 5 matriarchs of 600 million domestic cats | work = | publisher = | accessdate = 2010-11-27 | lang = en }}<blockquote>'''At least five females''', of the wildcat subspecies known as Felis silvestris lybica, accomplished this delicate transition from forest to village, scientists have concluded, based on new DNA research. And from these five matriarchs, all the world’s 600 million house cats are descended.</blockquote></ref><ref>{{статья | ссылка = http://www.facstaff.bucknell.edu/sdjordan/PDFs/Driscoll%20Science%20Cat.pdf | автор = Driscoll C. A., Menotti-Raymond M., Roca A. L., Hupe K., Johnson W. E., Geffen E., Harley E. H., Delibes M., Pontier D., Kitchener A. C., Yamaguchi N., O’brien S. J., Macdonald D. W. | заглавие = The Near Eastern origin of cat domestication | издание = Science | год = 2007 | том = 317(5837) | страницы = 519—523 }}</ref>։ Եվրոպայի, Մերձավոր Արևելքի և Հյուսիսային Աֆրիկայի 30 վայրերում 209 կատուների միտոքոնդրիումային ԴՆԹ-ների գենետիկական վերլուծությունը ցույց է տվել, որ ընտանի կատուներն աշխարհով մեկ տարածվել են երկու մեծ ալիքներով։ Առաջին ալիքը եղել է [[գյուղատնտեսություն|գյուղատնտեսության]] զարգացման արշալույսին՝ 12-9 հազար տարի առաջ, երբ [[Բարեբեր մահիկ|Բարեբեր Մահիկից]] ու նրա ծայրամասերից ընտանի կատուները հողագործների վերաբնակեցման հետ միասին տարածվել են ամբողջ Մերձավոր Արևելքում։ Մի քանի հազար տարի անց եղել է երկրորդ ալիքը, որ սկիզբ է առել [[Եգիպտոս]]ից և ընդգրկել գրեթե ողջ Եվրոպան ու Հյուսիսային Աֆրիկան<ref>[http://phys.org/news/2016-09-dna-hints-cat-domestication-history.html DNA study offers some hints of cat domestication history. September 23, 2016.]</ref><ref>[http://www.nature.com/news/how-cats-conquered-the-world-and-a-few-viking-ships-1.20643 How cats conquered the world (and a few Viking ships), 20 September 2016.]</ref><ref name="NKJ201708">{{статья |автор=Кирилл Стасевич|заглавие=[https://www.nkj.ru/archive/articles/31867/ Как появились домашние кошки] |издание=Наука и жизнь |год=2017 |номер=8 |страницы=107—111}}</ref>։ ''Felis silvestris lybica'' ենթատեսակի ընտելացումը կատարվել է ավելի քան 130 տարի առաջ։ Տափաստանային կատուն մինչ օրս տարածված է ամբողջ [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում և [[Միջերկրական ծով]]ից միջև [[Չինաստան]] ընկած տարածքում, որտեղ այն բնակվում է անապատում՝ սաքսաուլի թփուտներում, ջրավազանների մոտի թփուտներում, լեռներում և նախալեռներում։ Չնայած տարբեր ենթատեսակի փոքր վայրի կատուներ կարող են խաչասերվել միմյանց հետ և սերունդ տալ, գենետիկական հետազոտությունները ցույց են տվել, որ ընտելացված կատուների [[ֆիլոգենեզ]]ին ''Felis silvestris''-ի այլ ենթատեսակներ, բացի տափաստանային կատուն, մասնակցություն չեն ունեցել<ref>{{cite web |url = http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat |title = The Evolution of House Cats |author = Carlos A. Driscoll, Juliet Clutton-Brock, Andrew C. Kitchener and Stephen J. O'Brien |date = 2009-06-10 |work = |publisher = Scientific American |accessdate = 2011-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mClm4zr?url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat |archivedate = 2012-05-19 |dead-url = no }}</ref>։ Կատուների ընտելացումը տեղի է ունեցել մոտ 9500 տարի առաջ՝ Մերձավոր Արևելքի Բարեբեր մահիկի շրջանում, որտեղ ծագել և զարգացել են մարդկային հնագույն քաղաքակրթությունները<ref>{{Ռուսերեն հոդված | автор = Monika J. Lipinski и другие | заглавие = The ascent of cat breeds: Genetic evaluations of breeds and worldwide random-bred populations | ссылка = http://www.sciencedirect.com/science/article/B6WG1-4R8KT3B-3/2/3a963ce4b99082e9321dcb5a20204211 | язык = en | издание = ScienceDirect | тип = | год = 2008 | том = | номер = | страницы = | doi = 10.1016/j.ygeno.2007.10.009 }}</ref>։ Կատուների ընտելացումն սկսվել է մարդու նստակյաց կյանքին անցնելիս՝ հողագործության զարգացման սկզբում, երբ առաջացել է սննդի ավելցուկ և զգացվել է դրա պահպանման ու [[կրծողներ]]ից պաշտպանության անհրաժեշտություն<ref>{{Ռուսերեն հոդված | автор = | заглавие = The Near Eastern Origin of Cat Domestication | ссылка = | язык = en | издание = Science | тип = | год = 2007 | том = | номер = | страницы = 519 - 523 | doi = 10.1126/science.1139518 }}</ref>։ Կատուների ընտելացման ամենավաղ հնագիտական վկայությունները հայտնաբերվել են [[Կիպրոս]]ում, որտեղ հնագիտական պեղումների ընթացքում գտնվել է մարդու և կատվի համատեղ գերեզման, որը վերաբերում է [[մ. թ. ա. 7500]] թվականին<ref>{{cite web |url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3611453.stm |title = Dig discovery is oldest 'pet cat' |author = Paul Rincon |date = ապրիլի 8, 2004 |work = |publisher = BBC News |accessdate = 2011-01-17 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mCnbDCw?url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3611453.stm |archivedate = 2012-05-19 |dead-url = no }}<blockquote>The evidence comes from the Neolithic, or late stone age, village of Shillourokambos '''on Cyprus, which was inhabited from the 9th to the 8th millennia BC.'''</blockquote></ref><ref>{{cite web | author = | date = | url = http://www.membrana.ru/lenta/?2940 | title = Обнаружены останки самого древнего домашнего кота. | work = | publisher = | accessdate = 2010-05-24 | archiveurl = https://www.webcitation.org/67mCoYOft?url=http://www.membrana.ru/particle/6704 | archivedate = 2012-05-19 | dead-url = yes }}</ref>։ Պարզվել է նաև, որ Կիպրոսի կղզին գաղութացվել է ժամանակակից [[Անատոլիա]]յի ([[Թուրքիա]]) և [[Սիրիա]]յի տարածքներից հեռացած եկվորների կողմից<ref>{{cite web |author = Stuart Swiny |date = 2002 |url = http://www.bu.edu/asor/pubs/books-monographs/swiny.pdf |title = The Earliest Prehistory of Cyprus |work = |publisher = Boston University |page = 10 |accessdate = 2010-05-31 |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mCpzi9Z?url=http://www.bu.edu/asor/pubs/books-monographs/swiny.pdf |archivedate = 2012-05-19 |dead-url = no }}<blockquote>In view of the finds at Shillourokambos, an Anatolian origin seems more likely.</blockquote></ref>։ Նախկինում գիտնականները կարծում էին, թե առաջինը կատվին ընտելացրել են [[Հին Եգիպտոս|հին եգիպտացիները]]։ Սակայն եգիպտացիների կողմից կատուների ընտելացման ամենավաղ վկայությունները վերաբերում են մ.թ.ա. 2000-1900 թվականներին։ Իսկ վերջերս պարզվել է, որ Հին Եգիպտոս, ինչպես նաև Կիպրոս ընտանի կատուն եկել է Անատոլիայից<ref>{{cite web |author = Carlos A. Driscolla,b, David W. Macdonalda and Stephen J. O'Brien |date = 16-June-2009 |url = http://www.pnas.org/content/early/2009/06/15/0901586106.abstract?etoc |title = From wild animals to domestic pets, an evolutionary view of domestication |work = |publisher = Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA |page = 9976 |accessdate = 2010-05-31 |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mCqRcNW?url=http://www.pnas.org/content/early/2009/06/15/0901586106.abstract?etoc |archivedate = 2012-05-19 |dead-url = no }}<blockquote>The available archaeological evidence indicates that the process of wildcat domestication began in the Neolithic in the same place and time as the development of year-round settlements and the onset of an agricultural economy.</blockquote></ref>։ Այժմ կատուն ամենատարածված ընտանի կենդանիներից մեկն է<ref name="firs">{{cite book | last = Фирсова | first = Е. | year = 2006 | pages = 1 (fb2) Введение | title = Кошки от А до Я | publisher = Вече | isbn = 5-9533-1220-2 }}</ref>։ Չնայած կատուները ընտելացվել են շատ վաղուց, կատուների մեծամասնությունը ընդունակ է գոյատևել մարդկային բնակավայրերից դուրս՝ համալրելով երկրորդային վայրենացած կատուների շարքերը։ Թափառական կյանքի պայմաններում կատուները կրկին արագ վայրենանում են։ Վերավայրենացած կատուները ապրում և որս են անում միայնակ, բայց երբեմն ձևավորում են մի քանի էգերից և ձագերից կազմված ոչ մեծ գաղութներ։ == Կենսաբանություն == === Ֆիզիոլոգիա === Հասուն կատվի ներքին նորմալ ջերմաստիճանը տատանվում է 38-39.5&nbsp;°C-ի սահմաններում, կատվի ձագերի մոտ այն մի քիչ ավելի բարձր է։ Անմազ կատուների մարմնի ներքին ջերմաստիճանը համարյա հավասար է մյուս կատուների ջերմաստիճանին<ref>{{Ռուսերեն գիրք |автор = Carolyn M. Vella, Roy Robinson |заглавие = Robinson's genetics for cat breeders and veterinarians |ответственный = Carolyn M. Vella, Roy Robinson |ссылка = https://books.google.am/books?id=wxgf-CwKlLoC&pg=PA195&dq=body+temperature+of+sphynx+cat&hl=en&ei=wZ4jTffzA4WZOq3Z4I0J&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=8&ved=0CE4Q6AEwBw#v=onepage&q=body%20temperature%20of%20sphynx%20cat&f=false |место = |издательство = Elsevier Health Sciences |год = 1999 |том = |страниц = 253 |страницы = 195 |isbn = 0750640693, 9780750640695 }}</ref>, բայց մորթու բացակայության պատճառով [[Սֆինքս (կատու)|սֆինքսներին]] կամ [[Փիթրբալդ (կատու)|փիթրբալդ]]ներին շոյելիս մարդուն թվում է, թե նրա ջերմաստիճանն ավելի բարձր է։ {| class="wikitable" 0" style="float:right; float:right; border:1.5px solid #bbb; margin:0.5em 0 0 0.5em;" | colspan="2" style="text-align:center;"|'''Նորմալ ֆիզիոլոգիական ցուցանիշներ'''<ref>{{Ռուսերեն գիրք |автор = Kahn, Cynthia M.; Line, Scott |заглавие = The Merck/Merial Manual for Pet Health |ответственный = |ссылка = |место = |издательство = Merck |год = 2007 |том = |страниц = |страницы = 330 |isbn = 0911910999 }}</ref> |- |- | [[Մարմնի ջերմաստիճան]] || 38,6&nbsp;°C |- | [[Անոթազարկ|Անոթազարկի հաճախականությունը]] || 110-140 զարկ մեկ րոպեում<ref>{{cite web |url = http://www.eurocatfancy.de/en1/nav/about-cats/cat-anatomy/heart.asp |title = The heart of the cat |author = |date = |work = |publisher = Еurocatfancy |accessdate = 2011-01-17 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mCquxle?url=http://www.eurocatfancy.de/en1/nav/about-cats/cat-anatomy/heart.asp |archivedate = 2012-05-19 |dead-url = no }}</ref> |- | [[Շնչառական շարժումներ]] || 16-40 ներշնչում մեկ րոպեում |} Հասուն կատուների մոտ [[անոթազարկ]]ի հաճախությունը կախված է նրանց ֆիզիկական և հոգեկան ակտիվությունից և կազմում է 120-220 զարկ մեկ րոպեում։ [[Շնչառություն|Շնչառության]] հաճախությունը միջինում կազմում է 20-40 [[Շնչառական շարժումներ|շնչառական շարժում]] մեկ րոպեում։ Կատուների մոտ առանձնացվում է արյան երեք [[արյան խումբ|խումբ]]` A, B և AB։ A խմբին պատկանող կատուները կարող են ունենալ B խմբի [[հակամարմիններ]] և հակառակը։ AB խմբին պատկանող կատուները չունեն A և B խմբերի հակամարմիններ<ref>{{cite web |author = Sarah Hartwell |date = |url = http://www.messybeast.com/bloodgroups.htm |title = Blood Goup Incompatibility in Cats |work = |publisher = Messybeast |accessdate = 2010-05-24 |archive-date = 2008-06-17 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080617194902/http://www.messybeast.com/bloodgroups.htm |dead-url = }}</ref>, ինչի շնորհիվ նրանք ցանկացած կատվից կարող են արյուն ընդունել։ AB արյան խումբը հազվադեպ է և հանդիպում է տնային կատուների 1%-ի մոտ, որի պատճառով էլ մնում է քիչ հետազոտված։ Կատուն խմում է հեղուկ լեզվի շարժման արագության շնորհիվ, որը շարժվում է 1մ/վ արագությամբ։ Լեզուն շատ արագ իջնում է ներքև, կպչում հեղուկի մակերևույթին, սակայն, ի տարբերության [[շներ]]ի լեզվի, չի թափանցում ջրի մեջ։ Ապա լեզուն բարձրանում է վեր, և նրա հետ բարձրանում է ջուրը։ Կատուն կլանում է հեղուկը այն ժամանակ, երբ ուղղահայաց հեղուկի արագության բաղադրիչը ձգողականության ազդեցությամբ դանդաղում է և հավասարվում զրոյի։ Այդ պահին կատվի ծնոտները միանում են և հեղուկը կուլ է գնում։ Այդ գործընթացը կրկնվում է վայրկյանում չորս անգամ<ref>{{cite web |url = http://news.sciencemag.org/sciencenow/2010/11/cats-tongues-employ-tricky-physi.html |title = Cats' Tongues Employ Tricky Physics |last = Telis |first = Gisela |date = 2010-11-11 |work = ScienceNOW |accessdate = 2011-01-23 |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mCrevEl?url=http://news.sciencemag.org/sciencenow/2010/11/cats-tongues-employ-tricky-physi.html |archivedate = 2012-05-19 |dead-url = yes }}</ref><ref>[http://www.nytimes.com/2010/11/12/science/12cats.html?_r=1&ref=science For Cats, a Big Gulp With a Touch of the Tongue].{{ref-en}} // The New York Times, 11.11.2010</ref><ref>{{cite web |url = http://www.membrana.ru/particle/2030 |title = Скоростная съёмка раскрыла секрет кошачьего лакания |last = Попов |first = Леонид |date = 2010-11-12 |work = Membrana.ru |accessdate = 2011-01-26 |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mCsO7tv?url=http://www.membrana.ru/particle/2030 |archivedate = 2012-05-19 |dead-url = yes }}</ref>։ === Կազմախոսություն === <imagemap> Image:Scheme cat anatomy-hy.png|Կատվի ներքին օրգանները|375px|left|thumb rect 48 19 115 46 [[Ուղեղ]] rect 130 19 292 45 [[Ողնուղեղ]] rect 303 16 438 41 [[Ստոծանի]] rect 409 50 494 74 [[Լյարդ]] rect 472 10 580 35 [[Ստամոքս]] rect 532 55 602 79 [[Երիկամ]] rect 659 21 758 75 [[Հաստ աղիք]] rect 659 111 721 139 [[Անուս]] rect 657 156 773 182 [[Սերմնարաններ]] rect 635 317 720 346 [[Միզուկ]] rect 509 302 611 355 [[Միզապարկ]] rect 480 366 610 393 [[Փայծաղ]] rect 369 287 478 338 [[Լեղապարկ]] rect 328 365 417 392 [[Սիրտ]] rect 233 365 314 391 [[Թոքեր]] rect 114 264 223 292 [[Կերակրափող]] rect 102 210 190 240 [[Շնչափող]] rect 18 154 111 204 [[Բերանի խոռոչ]] rect 38 76 135 129 [[Քթի խոռոչ]] desc bottom-left </imagemap> [[Պատկեր:CreativeTools.se - PackshotCreator - Cat's skulll.jpg|thumb|200px|Կատվի գանգ]] Կատվի մարմնի միջին երկարությունը, առանց պոչի, կազմում է 60 սմ, պոչի երկարությունը՝ 25-35 սմ։ Որպես կանոն՝ էգերն ավելի փոքր են, քան արուները, ինչպես մյուս կաթնասունների մոտ է ([[Սեռական երկձևություն|սեռական երկձևության]] արտահայտություն)։ Ամենախոշոր կատուն, ըստ [[Գինեսի ռեկորդների գիրք|Գինեսի ռեկորդների գրքի]], ունի 121,9 սմ երկարություն<ref name="bolshoy_kot">{{cite web | url = http://www.royalpet.ru/News/28.05.03.htm | title = Гиннесс представляет: самая длинная кошка в мире | accessdate = 2010-05-24 | lang = | deadlink = unknown-host | archive-date = 2009-01-12 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090112011400/http://www.royalpet.ru/News/28.05.03.htm | dead-url = yes }}</ref><ref name="long_cat">{{cite web | url = http://www.verismocat.com/htmscripts/leo-guinness.htm | title = 2006 Guinness World Record Holder for Longest Cat | publisher = Maine Coon Cats by Verismo | accessdate = 2010-05-24 | lang = en | deadlink = unknown-host }}</ref>։ Միջին չափի առողջ կատվի քաշը կազմում է 2,5-6,5 [[կիլոգրամ|կգ]], սակայն հանդիպում են նաև ավելի խոշոր առանձնյակներ, որոնց քաշը հասնում է մինչև 7-9 կգ։ [[Սիբիրյան կատու]]ներն ու [[մեյն կուն]] ցեղատեսակի կատուների քաշը կարող է հասնել 11,5-13 կգ<ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=99405|title=И создал Бог кошку... (часть 3)|work=|publisher=Zooprice|accessdate=2010 թ․ հունիսի 13|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mD0rzve?url=http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=99405|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19}}</ref>։ Կատուների քաշը կարող է հասնել մինչև 20 կգ, իսկ ամենածանր կատուն կշռել է 21,3 կգ<ref name="cwr">{{cite web |url = http://www.cat-world.com.au/CatRecords.htm |title = Cat World Records: Heaviest Cat |publisher = Cat World |accessdate = 2010-05-24 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mD2xqS3?url=http://www.cat-world.com.au/cat-world-records |archivedate = 2012-05-19 }}</ref><ref>{{cite web |author = Glenda Moore |url = http://www.xmission.com/~emailbox/records.htm |title = Those Amazing Cats |publisher = CatStuff |accessdate = 2010-05-24 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mD3uDTz?url=http://user.xmission.com/~emailbox/records.htm |archivedate = 2012-05-19 }}</ref>։ Սովորաբար կատուների համեմատաբար մեծ քաշը ճարպակալման արդյունք է։ Կատուն տիպիկ մանր [[գիշատիչ]] է, որն ունի կազմախոսական բնութագրիչ առանձնահատկություններ։ Կատվի կմախքը բաղկացած է մոտավորապես 240 [[ոսկոր]]ներից և կազմված է երկու բաժիններից՝ առանցքային և պերիֆերիկ։ Կմախքի առանցքային բաժինը կազմում են [[գանգ]]ը, [[ողնաշար]]ն ու [[կրծքավանդակ]]ը։ Պերիֆերիկ կմախքը կամ վերջույթների կմախքը կազմված է 2 կրծքային (առջևի) և 2 [[կոնք]]ային (հետևի) վերջույթներից<ref>{{cite web | author = | date = 2008 | url = http://my-dog-cat.ru/cat/002.html | title = Анатомия кошки | work = | publisher = my-dog-cat.ru | accessdate = 2010-06-01 | deadlink = 403 }}</ref>։ Գանգն ու ողնաշարը պաշտպանում են [[կենտրոնական նյարդային համակարգ]]ը ([[գլխուղեղ]] և ողնուղեղ) վնասվածքներից։ Կատվի ողնաշարը կազմված է 7 վզային, 13 կրծքային, գոտկատեղի ողերից, 3 սերտաճած սրբոսկրերից և 20-26 պոչային ողերից։ Ողնաշարին միացած են 13 զույգ կողոսկրեր։ Վերջիններս կրծքային ողնաշարի ու կրծոսկրի հետ կազմում է [[կրծքավանդակ]]ը։ Առաջին 9 զույգ կողոսկրերն ամիջականորեն միացված են կրծոսկրին, մյուս 4 զույգն ազատ են։ Առջևի վերջույթների ոսկորները միացված են կրծքավանդակին [[շարակցական հյուսվածք]]ով ու մկաններով։ [[Պատկեր:Cat's Eyes.jpg|thumb|200px|Կատվի աչքեր տեսանելի երրորդ կոպով]] Կատվի գանգը տարբերվում է մյուս կաթնասունների գանգերից նրանով, որ ունի շատ մեծ [[ակնակապիճ]]ներ և ուժեղ ծնոտներ<ref>{{книга |автор = Linda P. Case |заглавие = The cat: its behavior, nutrition, and health |ответственный = |ссылка = |место = Iowa |издательство = Iowa State Press |год = 2003 |том = |страниц = |страницы = 35 |isbn = 0-8138-0331-4 }}</ref>, ինչպես նաև դիմային և ուղեղային բաժինների մոտավորապես նման զարգացմամբ։ Կատվի գանգի ուղեղային մասը կազմված է 11 ոսկորներից, իսկ դիմայինը՝ 13<ref name="Вече">{{cite book | author = Мария Дорош | authorlink = | coauthors = | year = 2006 | chapter = | pages = | title = Ветеринарный справочник для владельцев кошек | publisher = Вече | location = | isbn = 5-9533-1644-5 }}</ref>։ Միջին չափի կատվի ուղեղն ունի 5 երկարություն և կշռում է 30 գրամ։ Կատուն ունի 30 ատամ (16 ատամ վերին ծնոտի վրա, 14 ատամ՝ ստորին)<ref>{{cite web|url=http://www.veterinarka.ru/content/view/13/66|title=Анатомия пищеварительной системы кошки(ротовая полость)|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24|language=|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mD4X9zI?url=http://www.veterinarka.ru/content/view/13/66|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19}}</ref>, այդ թվում՝ 12 կտրիչներ, չորս [[ժանիք]]ներ, 10 նախասեղանատամներ և 4 սեղնատամներ։ Կատվի ատամները հարմարեցված են զոհին սպանելու և միսը մասնատելու համար։ Բռնելով զոհին՝ կատուն կծում է երկու երկար ժանիքներով՝ դրանք խրելով զոհի երկու ողերի միջև և դրանով իսկ կտրելով նրա ողնուղեղը, ինչը հանգեցնում է անդարձելի կաթվածահարության ու մահվան<ref name=Smith1992>{{Cite book | publisher = Freund Publishing House Ltd. | isbn = 9652222704, 9789652222701 | author = Patricia Smith, Eitan Tchernov | title = Structure, function and evolution of teeth | year = 1992 | page = 217 }}</ref>։ Կատուների ատամների բանաձևը տիպիկ է [[կատվազգիներ]]ի համար՝ <math>I{3 \over 3} C{1 \over 1} P{3 \over 2} M{1 \over 1}</math>։ Կատվի աչքի կառուցվածքի տարբերակիչ գիծը, որ բնութագրական է շատ կաթնասունների համար, թարթիչ թաղանթի (այսպես կոչված ''երրորդ կոպ'') առկայությունն է։ Այն [[Շաղկապենաբորբ|շաղկապենու]] բարակ շերտ է, որ դուրս է գալիս աչքի ներքին անկյունից և կատարում պաշտպանական գործառույթ։ Երրորդ կոպը մաքրում է աչքի տեսանելի եղջերաթաղանթը փոշուց և խոնավացնում այն։ Երրորդ կոպը կարելի է տեսնել, երբ կատուն քնած է բաց աչքերով կամ զգում է հոգնածություն։ Եթե երրորդ կապը մշտապես տեսանելի է, այդ թվում նաև կատվի աշխույժ ժամանակ, դա մեծ մասամբ կարող է լինել հիվանդության նշան։ Կատվի մազածածկույթն ունի շփումից էլեկտրականացվելու հատկություն, այդ պատճառով խոզանակով մաքրելու և սանրելու ժամանակ թեթևակի խոնավացնում են կատվի մազերը կամ խոզանակը։ Ստատիկ էլեկտրականության կուտակումը կարող է տեղի ունենալ մշտապես կատվի չափազանց չոր մթնոլորտում գտնվելու դեպքում. այդ ժամանակ օգտագործում են օդի խոնավացուցիչ<ref>{{cite web| author =| date =| url =http://life.familyeducation.com/cats/hygiene/45696.html| title =Keeping Up with Your Cat's Hygiene| work =| publisher =Family Education| accessdate =2010-06-25| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mD5bdZo?url=http://life.familyeducation.com/cats/hygiene/45696.html| archivedate =2012-05-19}}</ref>։ === Զգայարաններ === [[Պատկեր:Reflektion des Auges.JPG|thumb|200px|Ընտանի կատվի աչքեր. [[տապետում]]ն անդրադարձնում է կանաչ գույնի լույսը]]<!-- [[Պատկեր:Shiro 200504-2.jpg|thumb|Բբերի գույնը կախված է եղջերաթաղանթի գույնից և պայմանավորված է տապետումի գունավորման աստիճանից]] [[Պատկեր:Thai cats eyeshine 2.JPG|thumb|200px|Սիամական կատուներ. նկատելի է աչքերի տարբերությունը]] --> ==== Տեսողություն ==== Կատուներն ունեն գերազանց գիշերային տեսողություն և կարող են տեսնել մարդու համար անհրաժեշտ լույսի մեկ վեցերորդի առկայության դեպքում<ref name="Case">*{{Cite book |title=The Cat: Its Behavior, Nutrition, and Health |last=Case |first=Linda P. |year=2003 |publisher=Iowa State University Press |location=Ames, IA |isbn=0-8138-0331-4 }}</ref>{{rp|43}}։ Դա մասամբ այն բանի շնորհիվ է, որ կատուներն ունեն tapetum lucidum, որը [[ցանցաթաղանթ]]ի միջով անցնող ցանկացած լույս անդրադարձնում է աչքի մեջ՝ դրանով իսկ ուժեղացնելով աչքի ընկալունակությունը աղոտ լույսի նկատմամբ<ref name="Olliver 2004">{{Cite journal |title=Comparative Morphology of the Tapetum Lucidum (among Selected Species) |last=Ollivier |first=F. J. |author2=Samuelson, D. A. |author3=Brooks, D. E. |author4=Lewis, P. A. |author5=Kallberg, M. E. |author6= Komaromy, A. M. |journal=Veterinary Ophthalmology |year=2004 |volume=7 |issue=1 |pages=11–22 |doi=10.1111/j.1463-5224.2004.00318.x |pmid=14738502 }}</ref>։ Աղոտ լույսի պայմաններում կատուների տեսնելուն նպաստում են նրա աչքերի մեծ բբերը։ Ի տարբերություն մեծ կատվազգիների, ինչպիսին է վագրը, ընտանի կատուներն ունեն ճեղքավոր բբեր<ref name="Malmstrom" />։ Վերջիններս կարող են պայծառ լույսը կենտրոնացնել առանց խրոմատիկ խոտորման, ինչն անհրաժեշտ է, քանի որ ընտանի կատուների բբերն իրենց աչքերի համար բավական մեծ են, ի տարբերություն մեծ կատվազգիների բբերի<ref name="Malmstrom">{{Cite journal|vauthors=Malmström T, Kröger RH |title=Pupil shapes and lens optics in the eyes of terrestrial vertebrates |journal=J. Exp. Biol. |volume=209 |issue=Pt 1 |pages=18–25 |year=2006 |pmid=16354774 |doi=10.1242/jeb.01959}}</ref>։ Թույլ լուսավորության դեպքում կատվի բբերը մեծանում են՝ ծածկելով աչքի բաց հատվածի մեծ մասը<ref name="Hammond 1985">{{Cite journal |last=Hammond |first=P. |last2=Mouat |first2=G. S. V. |title=The relationship between feline pupil size and luminance |url=https://archive.org/details/sim_experimental-brain-research_1985-08_59_3/page/485 |journal=Experimental Brain Research |year=1985 |volume=59 |issue=3 |pages=485–490 |doi=10.1007/BF00261338 }}</ref>։ Հակառակ ընդունված տեսակետի՝ բացարձակ մթության մեջ կատուները չեն տեսնում<ref name="interesdom" />։ Ընտանի կատուներն ունեն թույլ [[գունային տեսողություն]] և ընդամենը երկու գունաընկալման տարրեր, որոնք ընկալում են [[Կապույտ (գույն)|կապույտն]] ու դեղնավուն կանաչը։ Նրանք ունեն սահմանափակ ունակություն՝ տարբերելու [[Կարմիր գույն|կարմիրն]] ու կանաչը<ref name="Loop 1978">{{Cite journal |title=Cat Color Vision: The Effect of Stimulus Size |last=Loop |first=M. S. |last2=Bruce |first2=L. L. |journal=Science |volume=199 |issue=4334 |pages=1221–1222 |year=1978 |pmid=628838 |doi=10.1126/science.628838 |bibcode = 1978Sci...199.1221L }}</ref>։ Նկատվել է, որ անշարժ և մոտ տեղակայված առարկաները կատուներն ընկալում են ավելի վատ, քան շարժվողները<ref name="interesdom">{{cite web| author =| url =http://www.interesdom.ru/articles.php?article_id=115| title =Зрение кошки.Третье веко| work =| publisher =| accessdate =2010-06-12| lang =| description =| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mDBJgLi?url=http://www.interesdom.ru/articles.php?article_id=115| archivedate =2012-05-19}}</ref>։ Կատուների մոտ առարկաների վրա տեսողության կենտրոնացումը 2-3 անգամ ավելի վատ է, քան [[մարդանման կապիկներ]]ի և մարդու մոտ։ [[Պատկեր:Katzenohr seitlich.JPG|thumb|right|200px|Կատվի [[ականջ]]]] ====Լսողություն==== Ընտանի կատվի լսողության օրգանը բաժանվում է երեք հատվածի՝ [[արտաքին ականջ]], [[ականջ|միջին ականջ]] և [[ներքին ականջ]], որտեղից ազդակները հաղորդվում են [[գլխուղեղ]]ում գտնվող լսողության կենտրոն։ Կատուներն ունեն ուղղորդված լսողություն, այսինքն՝ աղմուկի ձայներն առանձնացնում են ըստ ուղղության։ Կատուները կարող են շարժել իրենց [[ականջախեցի]]ն, ընդ որում՝ յուրաքանչյուր ականջախեցի կարող է շարժվել մյուսից անկախ, ինչի շնորհիվ կատուն կարող է միաժամանակ հետևել ձայնի երկու աղբյուրի։ Այդ շարժումները ղեկավարում են ավելի քան տասը մկաններ, որոնց շնորհիվ ականջախեցին կարող է շրջվել գրեթե 180°։ Միաժամանակ կատուն ունի նաև տարածական լսողություն, այսինքն՝ կարող է որոշել [[ձայնի ուժգնություն]]ը, հեռավորությունն ու բարձրությունը և այդ տվյալների հիման վրա ստույգ որոշել ձայնի աղբյուրի տեղադրությունը։ Կատուն փակ աչքերով կարող է միայն լսողությամբ կողմնորոշվել տարածության մեջ և որսալ իր մոտով անցնող մկանը. մարդու լսողությունն ընդունակ չէ նույնքան ճշգրտությամբ որոշել ձայնի աղբյուրի տեղադրությունը<ref name="Ильичёв1">{{статья|автор=Ильичёв В. Д.|заглавие=Слух кошки|ссылка=http://www.zooclub.ru/cats/sost/17.shtml|издание=Друг|год=1998}}</ref><ref name="Ильичёв2"/>։ Կատվի լսողության համար ընկալելի են ավելի բարձր հաճախականության ձայներ՝ 55 Հց-ից մինչև 79000 Հց (այլ տվյալներով՝ 45 Հց-ից 64 000 Հց<ref>{{cite web|url=http://www.lsu.edu/deafness/HearingRange.html|title=How Well Do Dogs and Other Animals Hear?|date=2003-06-03|work=[http://www.lsu.edu/deafness/deaf.htm Deafness in dogs & cats]|lang=en|accessdate=2010 թ․ հունիսի 2|archiveurl=https://www.webcitation.org/61H1Nogft?url=http://www.lsu.edu/deafness/HearingRange.html|archivedate=2011 թ․ օգոստոսի 28}}</ref>, կամ մինչև 100 000 Հց<ref name="Ильичёв2">{{статья|автор=Ильичёв В. Д.|заглавие=Слух кошки|ссылка=http://www.zooclub.ru/cats/sost/17-2.shtml|издание=Друг|год=1998}}</ref>), 10,5 օկտավ դիապազոնում, այնինչ մարդունն ու շներինը մոտ 9 օկտավ է<ref name="PMID15472899">{{Cite journal |title=Primate hearing from a mammalian perspective |last=Heffner |first=Rickye S. |journal=The Anatomical Record Part A: Discoveries in Molecular, Cellular, and Evolutionary Biology |date=November 2004 |volume=281 |issue=1 |pages=1111–1122 |pmid=15472899 |doi=10.1002/ar.a.20117 |url=http://psychology.utoledo.edu/images/users/74/Primate%20Hearing%20from%20a%20Mammalian%20Perspective.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20060919003302/http://psychology.utoledo.edu/images/users/74/Primate%20Hearing%20from%20a%20Mammalian%20Perspective.pdf |dead-url=yes |archive-date=2006 թ․ սեպտեմբերի 19 |accessdate=օգոստոսի 20, 2009 }}</ref><ref name="H. Heffner 1998">{{Cite journal |title=Auditory awareness |last=Heffner |first=Henry E. |journal=Applied Animal Behaviour Science |date=May 1998 |volume=57 |issue=3–4 |pages=259–268 |doi=10.1016/S0168-1591(98)00101-4 }}</ref>։ Կատուները կարող են ընկալել [[ուլտրաձայն]]եր, ինչը կարևոր է որսի ժամանակ<ref name="Sunquist">{{Cite book |last1=Sunquist |first1=Melvin E. |last2=Sunquist |first2=Fiona |title=Wild Cats of the World |url=https://archive.org/details/wildcatsworld00sunq |year=2002 |page=[https://archive.org/details/wildcatsworld00sunq/page/n42 10] |publisher=University of Chicago Press |isbn=0-226-77999-8}}</ref>, քանի որ կրծողների շատ տեսակներ արձակում են ուլտրաձայներ<ref name="Blumberg 1992">{{Cite journal |last=Blumberg |first=M. S. |title=Rodent ultrasonic short calls: locomotion, biomechanics, and communication |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-comparative-psychology_1992-12_106_4/page/360 |journal=Journal of Comparative Psychology |year=1992 |volume=106 |issue=4 |pages=360–365 |pmid=1451418 |doi=10.1037/0735-7036.106.4.360 }}</ref>. կրծողները կարող են արձակել ուլտրաձայներ 20-50 կՀց միջակայքում, իսկ կատուները կրող են լսել մինչև 65-70 կՀց հաճախականությամբ ուլտրաձայներ<ref>{{книга |автор = Melvin E. Sunquist, Fiona Sunquist |заглавие = Wild cats of the world |ответственный = |ссылка = |место = |издательство = University of Chicago Press |год = 2002 |том = |страниц = 452 |страницы = 10 |isbn = 0226779998, 9780226779997 }}</ref>։ Կատուներն իրենց ուլտրաձայներ արձակել չեն կարող։ Կատվի ականջում կան շուրջ 13 հազար ընկալող բջիջներ, ինչն ավելի քիչ է, քան մարդունը, սակայն կատվի մոտ կան շուրջ 52 000 փոխանցող [[նյարդային ծայրելուստներ]] լսողության նյարդում, այնինչ մարդու մոտ դրանք ընդամենը 31 000 հատ են<ref name="Ильичёв2"/>։ ==== Շոշափելիք ==== [[Պատկեր:Kittyply edit1.jpg|մինի|Կատվի շոշափողական մազիկներ]] Կատվի մոտ շոշափելիքի ֆունկցիան կատարում են հատուկ շոշափողական մազիկները, որ տեղակայված են չորս շարքով վերին [[շրթունք]]ից վեր՝ նրա երկու կողմերում, աչքերի վերևում, կզակի տակ (առօրյայում կոչվում են բեղ), ինչպես նաև զգայում մազիկները պոչի վրա, [[վերջույթներ]]ի ներսի և թիկունքային կողմերում, թաթերի բարձիկների վրա, մատների միջև, ականջների ծայրերին և ականջների վրա<ref>{{книга |автор = Linda P. Case |часть = |заглавие = The cat: its behavior, nutrition, & health |оригинал = |ссылка = https://books.google.am/books?id=mdg0R6nDWgoC&dq=The+cat:+its+behavior,+nutrition,+%26+health.+Ames,+Iowa:+Iowa+State+Press.+ISBN+0-8138-0331-4.&source=gbs_navlinks_s |ответственный = |издание = |место = |издательство = Wiley-Blackwell |год = 2003 |volume = |pages = 46—47 |allpages = 392 |серия = |isbn = 0813803314, 9780813803319 |тираж = }}</ref>։ Առանց այդ մազիկների կատուն գրեթե կզրկվի տարածության մեջ իր «կողմնորոշման համակարգից»<ref>{{cite web| author =| date =| url =http://www.eurocatfancy.de/en1/nav/about-cats/cat-anatomy/vibrissae.asp| title =Vibrissae in cats| work =| publisher =| accessdate =2010-06-25| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mDECAzZ?url=http://www.eurocatfancy.de/en1/nav/about-cats/cat-anatomy/vibrissae.asp| archivedate =2012-05-19}}</ref>։ Փորձնական ճանապարհով պարզվել է, թե որքան թույլ է կատվի տեսողությունը, այնքան երկար ու հաստ են նրա շոշափողական մազիկները, իսկ տեսողության խնդիրներով ծնված կատուների մոտ այդ մազիկների երկարությունը գերազանցում է 8 սմ-ը<ref>{{cite web |author = |date = |url = http://pnas.org/content/89/11/ |title = Crossmodal changes in the somatosensory vibrissa |work = 5063.full.pdf |publisher = pnas |accessdate = 2010-06-25 |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mDEtYJ7?url=http://www.pnas.org/content/89/11 |archivedate = 2012-05-19 }}</ref>։ ==== Հոտառություն ==== [[Պատկեր:Neko-no-hana.jpg|thumb|200px|Կատվի [[քիթ]]]] Կատուների հոտառությունը ուժեղ է, ինչը պայմանավորված է նրանց մոտ լավ զարգացած հոտառական սոխուկով և քթի խոռոչի հոտառական էպիթելի զգայական բջիջների մեծ քանակով։ Կատուների մոտ հոտառական էպիթելի մակերեսը կազմում է 5,8 սմ², ինչը երկու անգամ ավելի մեծ է, քան մարդունը, և միայն 1,7 անգամ է փոքր, քան միջին չափի շանինը<ref>{{Cite journal | doi = 10.1093/icb/7.3.421 | volume = 7 | issue = 3 | pages = 421–429 | author = David G. Moulton | title = Olfaction in Mammals | journal = Amer. Zool. | accessdate = 2010-05-26 | date = 1967-08-01 | url = http://icb.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/7/3/421 }}</ref>։ Դրա շնորհիվ կատվի հոտառությունը մոտ 14 անգամ ավելի ուժեղ է մարդկայինից, ինչը նրանց թույլ է տալիս զգալ հատկապես նուրբ հոտերը հոտոտելու ժամանակ։ Այդ ժամանակ կատուն բացում է բերանն ու ձգում շրթունքները և գլխի մաշկով կատարում ինքնատիպ ծամածռություն՝ ձևացնելով այսպես կոչված ֆլեմենի ռեակցիան, որ հատուկ է նաև շներին, [[ձիեր]]ին և մի շարք այլ կաթնասունների<ref name="oboyanie_i_vkus">{{cite web| author =[[Ильичёв, Валерий Дмитриевич|Ильичёв В. Д]]| url =http://zooclub.ru/cats/sost/19.shtml| title =Обоняние и вкус у кошек| work =| publisher =Журнал «Друг» (кошки), 1997, № 6 // ЗооКлуб| accessdate =2010-05-24| lang =| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mDGQhh2?url=http://zooclub.ru/cats/sost/19.shtml| archivedate =2012-05-19}}</ref>։ Կատուները խիստ զգայուն են նաև կատվային [[ֆերոմոններ]]ի նկատմամբ, ինչպիսին է այն, որ ձևավորվում է կատուների կողմից սինթեզվող [[ֆելինին]]ի 3-մերկապտո-3-մեթիլբութան-1-օլ ամինաթթուների քայքայման ժամանակ<ref name="felinine">{{cite journal | author = M. Miyazaki, T. Yamashita, Y. Suzuki, Y. Saito, S. Soeta, H. Taira, and A. Suzuki | year = 2006 | month = October | title = A major urinary protein of the domestic cat regulates the production of felinine, a putative pheromone precursor | journal = Chem. Biol. | volume = 13 | issue = 10 | pages = 1071–1079 | pmid = 17052611 | doi = 10.1016/j.chembiol.2006.08.013 | format = PDF | first1 = M | first2 = T | first3 = Y | first4 = Y | first5 = S | first6 = H | first7 = A | issn = 1074-5521 | accessdate = 2010-05-26 | lang = en }}</ref>, որոնք կատուներն օգտագործում են միմյանց հետ շփվելու ժամանակ՝ միզելով և նշելով իրենց տարածքը հոտային գեղձերի արտադրած նյութերով։ Կատվի ձագերի հոտային գեղձերն սկսում են արտադրել սուր հոտ արձակող նյութեր երեք ամսական հասակից։ Կատուները սուր հոտ արձակող քիչ քանակով նյութեր արտադրում են նաև սրբանային գեղձերով<ref>{{Cite journal | doi = 10.1016/S0168-1591(98)00102-6 | issn = 0168-1591 | volume = 57 | issue = 3—4 | pages = 269–286 | author = Sommerville B. A. | title = Olfactory awareness | journal = Applied Animal Behaviour Science | year = 1998 | accessdate = 2010-05-26 | lang = en}}</ref>։ Այդպիսի գեղձեր ունեն բոլոր գիշատիչները, իսկ մասնավորապես [[ժանտաքիս]]ներն այն օգտագործում են ինքնապաշտպանության համար։ ==== Համ ==== Կատուներն ունեն համի ավելի քիչ ընկալիչներ լեզվի վրա, քան մարդիկ (կատուներինը՝ շուրջ 470, մարդունը՝ ավելի քան 9000)<ref name=sch>{{cite web|title=Do Cats Have a Sense of Taste?|url=http://www.cathealth.com/nutrition/do-cats-have-a-sense-of-taste|publisher=cathealth.com|last=Schelling|first=Christianne|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160128163535/http://www.cathealth.com/nutrition/do-cats-have-a-sense-of-taste|archivedate=2016 թ․ հունվարի 28|df=dmy-all|accessdate=2018 թ․ մարտի 24}}</ref>։ Ընտանի և վայրի կատուներն ունեն գենային [[մուտացիա]], որի պատճառով չեն զգում քաղցրը<ref>{{cite web|url=http://www.petside.com/article/why-cats-can-t-taste-sweets |title=Why Cats Can't Taste Sweets |publisher=Petside |date=մարտի 13, 2012 |accessdate=2013 թ․ հունվարի 11 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130125141059/http://www.petside.com/article/why-cats-can-t-taste-sweets |archivedate=2013 թ․ հունվարի 25 }}</ref>։ Նրանց համի ընկալիչներն զգում են [[ամինաթթուներ]]ը, դառը համերն ու թթուները<ref name="Bradshaw2006">{{Cite journal |volume=136 |issue=7 |pages=1927S–1931 |last=Bradshaw |first=John W. S. |title=The Evolutionary Basis for the Feeding Behavior of Domestic Dogs (Canis familiaris) and Cats (Felis catus) |journal=Journal of Nutrition |date=հուլիսի 1, 2006 |pmid=16772461 }}</ref>։ Կատուները, ինչպես և շատ այլ կենդանիներ, իրենց բերանում ունեն [[Յակոբսոնի օրգան]], որն օգտագործվում է ֆլեմենի գործընթացում։ Այն թույլ է տալիս զգալ որոշակի հոտեր, որոնք անընկալելի են մարդու համար։ Կատուները նախընտրում են այն սնունդը, որի [[ջերմաստիճան]]ը կազմում է մոտ 38&nbsp;°C, ինչը համապատասխանում է նոր սպանված զոհի ջերմաստիճանին, և սովորաբար հրաժարվում են սառը կամ սառեցված ուտելիքից (ինչը կարող է ազդանշան լինել, որ «զոհը» սատկած է արդեն երկար ժամանակ և կարող է լինել թունավոր կամ նեխած)<ref name=sch/>։ ====Հավասարակշռություն==== Կատուների հավասարակշռության համար պատասխանատու է լավ զարգացած [[հավասարակշռության օրգաններ|վեստիբուլյար ապարատ]]ը, որ տեղակայված է [[ներքին ականջ]]ում։ Կատուները կարող են անվախորեն շարժվել պատուհանագոգերով, ցանկապատերի ու ծառերի ճյուղերի վրայով։ Ընկնելիս նրանք [[ռեֆլեքս]]որեն օդում ընդունում են այն դիրքը, որ անհրաժեշտ է թաթերի վրա վայրէջք կատարելու համար։ Այդ ժամանակ կայունարարի դեր է կատարում շարժուն [[պոչ]]ը (անպոչ կատուների մոտ որպես կայունարար հանդես է գալիս նրանց ողջ մարմինը)։ Լրացուցիչ նախապահպանական միջոց է ծառայում թաթերի ռեֆլեքսային տարածումը կողքերին, ինչի շնորհիվ կատվի մարմնի մակերեսը մեծանում է, և գործում է «պարաշյուտի էֆեկտը»<ref name="Allan Parachini">{{cite web | author =Allan Parachini | date = | url =http://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/58791292.html?dids=58791292:58791292&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&type=current&date=Dec+28%2C+1987&author=ALLAN+PARACHINI&pub=Los+Angeles+Times+(pre-1997+F | title =They Land on Little Cat Feet | work = | publisher = Los Angeles Times | accessdate = 2010-06-16 }}</ref>։ Երեք մետրից մեծ բարձրությունից ընկնելիս կատուն ուղղում է մարմինն ու վայրէջք կատարում թաթերի վրա<ref name="Kent et al. 2010">{{Cite journal |last=Kent |first=Marc |last2=Platt |first2=Simon R. |title=The neurology of balance: Function and dysfunction of the vestibular system in dogs and cats |journal=The Veterinary Journal |volume=185 |pages=247–249 |date=September 2010 |url= https://doi.org/10.1016/j.tvjl.2009.10.029 |issue=3 |doi=10.1016/j.tvjl.2009.10.029 }}</ref>։ Սակայն շատ մեծ բարձրություններից ընկնելիս (օրինակ՝ բարձրահարկ շենքի պատուհանից) այդ ռեֆլեքսը ոչ միշտ է գործում, և կենդանին կարող է ջարդվածքներ ստանալ, ինչը կապված է պատուհանից ընկնելուց առաջացած «շոկի» էֆեկտով։ Փոքր բարձրությունից ընկնելիս (օրինակ՝ երեխայի ձեռքից) շրջվելու համար ժամանակը կարող է չբավականացնել, և կատուն կարող է վնասվածք ստանալ<ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.a-house-full-of-cats.com/indoorcats.html|title=Keeping Indoor Cats Safe From Harm!|work=|publisher=www.a-house-full-of-cats.com|accessdate=2010 թ․ հունիսի 13|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDMn3jS?url=http://www.a-house-full-of-cats.com/indoorcats.html|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.aspca.org/pet-care/cat-care/high-rise-syndrome.html|title=High-Rise Syndrome|work=|publisher=The American Society for the Prevention of Cruelty to Animals (ASPCA)|accessdate=2010 թ․ հունիսի 13|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDSaUqw?url=http://www.aspca.org/pet-care/cat-care/high-rise-syndrome.aspx|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19}}</ref>։ Նոր ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ մեծ բարձրությունից ընկնելիս կատուն վայրէջք է կատարում ոչ թե թաթերի, այլ ավելի շուտ որովայնի վրա<ref>{{cite web | author = | date =Dec 29, 1987 | url =https://news.google.com/newspapers?id=970sAAAAIBAJ&sjid=JBQEAAAAIBAJ&pg=6991,5564153&hl=en | title =Study finds the mystery of cats' falls | work = | publisher =Star-News | accessdate = 2010-05-24 }}</ref><ref>{{cite web | author = Vnuk D, Pirkić B, Maticić D, Radisić B, Stejskal M, Babić T, Kreszinger M, Lemo N. | date = | url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15363762 | title = Feline high-rise syndrome: 119 cases (1998-2001) | work = | publisher = PubMed | accessdate = 2010-06-03 }} <blockquote>High-rise syndrome was diagnosed in 119 cats over a 4-year period. 59,6 % of cats were younger than one year, and the average height of the fall was four stories. High-rise syndrome was more frequent during the warmer period of the year. 96,5 % of the presented cats, survived after the fall. 46,2 % of cats had fractured limbs; 38,5 % of fractures were of the forelimb, 61,5 % of the hindlimb. The tibia was fractured most often (36.4 %), followed by the femur (23.6 %). 78,6 % of femoral fractures were distal. The mean age of patients with femoral fractures was 9.1 months, and with tibial fractures 29.2 months. Thoracic trauma was diagnosed in 33,6 % of cats. Pneumothorax was diagnosed in 20 % of cats, and pulmonary contusions in 13,4 %. Falls from the seventh or higher stories, are associated with more severe injuries and with a higher incidence of thoracic trauma.</blockquote></ref>։ [[1976 թվական]]ին [[Նյու Յորք]]ից անասնաբույժ Գորդոն Ռոբինսոնի կողմից նկարագրվել է այսպես կոչված «կատուների բարձրության սինդրոմը»<ref>{{cite web| author =Дж. Дайамонд| date =| url =http://oldcats.ru/myr-fakty/myr-fakty/visotnyi_sindrom.htm| title =Высотный синдром кошек| work =| publisher =| accessdate =2010-06-03| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mDTM7H7?url=http://oldcats.ru/myr-fakty/myr-fakty/visotnyi_sindrom.htm| archivedate =2012-05-19}}</ref>, համաձայն որի՝ «որքան բարձր է շենքը, որից ընկել է կատուն, այնքան փոքր վնասվածք կստանա կատուն<ref>{{cite web|url=http://www.straightdope.com/classics/a5_190.html|title=The Straight Dope: Do cats always land unharmed on their feet, no matter how far they fall?|accessdate=2010 թ․ հուլիսի 28|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDV0UME?url=http://www.straightdope.com/columns/read/1143/do-cats-always-land-unharmed-on-their-feet-no-matter-how-far-they-fall|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19}}<blockquote>Above seven stories, however, the number of injuries per cat sharply declined.</blockquote></ref>։ Այսինքն, որքան էլ պարադոքսալ է, 15-րդ հարկն ավելի անվտանգ է, քան 2-րդը»<ref>{{cite web |author = Ирина Павленко |date = 2007-01-19 |url = http://www.rodgaz.ru/index.php?action=Articles&dirid=16&tek=22133&issue=306 |title = Сколько жизней у кошки? Человек спас кошачью жизнь. И его собственная судьба изменилась к лучшему |work = «Родная газета» № 2(186), 19 января 2007 г., полоса 72 |publisher = |accessdate = 2010-06-03 |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mDVWrQ5?url=http://www.rodgaz.ru/index.php?action=Articles |archivedate = 2012-05-19 }}</ref><ref>{{cite web |author = Силагадзе З. К. |date = 2004-01-20 |url = http://www.scientific.ru/journal/translations/cat.html |title = Почему у кошек девять жизней? |work = |publisher = |accessdate = 2010-06-03 |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mDWe4p9?url=http://www.scientific.ru/journal/translations/cat.html |archivedate = 2012-05-19 }}</ref>։ Մաթեմատիկոս Ռիչարդ Մոնտգոմերին մշակել է տեսություն, որ կոչվել է «ընկնող կատվի թեորեմ», ըստ որի՝ մեջքի վրա ընկնող կատուն շրջվում է մեջքով վերև նույնիսկ այն դեպքում, երբ [[Իմպուլսի մոմենտ|կինետիկ մոմենտը]] հավասար է զրոյի<ref>{{cite web| author =| date =| url =http://www.math.ucsc.edu/faculty/montgomery.html| title =Richard Montgomery| work =| publisher =UCSC Mathematics Faculty| accessdate =2010-06-03| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mDXUzLi?url=http://www.math.ucsc.edu/faculty/montgomery.html| archivedate =2012-05-19}}</ref>։ === Բազմացում=== [[Պատկեր:Domestic cats breeding.ogg|thumb|Կատուների զուգավորում]] [[Պատկեր:Cornish rex kittens een dag oud.JPG|thumb|Նորածին կատուներ]] [[Պատկեր:De Campos.JPG|thumb|Կատվի 2-3 ամսական ձագեր]] Կատուները բազմաէստրալային կենդանիներ են, այսինքն՝ կտղուցի շրջանը նրանց մոտ կատարվում է տարեկան մի քանի անգամ և տևում 4-7 օր։ Հյուսիսային լայնություններում էստրալային ցիկլի սկիզբը լինում է փետրարից ապրիլ և կրկնվում ապրիլից օգոստոս։ Եթե առաջին կտղուցի ժամանակ [[բեղմնավորում]] տեղի չի ունեցել, 14-21 օր անց կտղուցը կարող է կրկնվել։ Զուգավորման շրջանում արու կատուներն սկսում են նշել իրենց տարածքը<ref name="firs1">{{cite book | last = | first = Фирсова Е. | authorlink = | coauthors = | year = 2006 | chapter = | pages = 66 (fb2) Кошки очень чистоплотны | title = Кошки от А до Я | publisher = Вече | location = | isbn = 5-9533-1220-2 }}</ref>։ Նախաէստրուսային փուլում էգ կատուներն աղիողորմ մլավում են, դունչը քսում առարկաներին, այլ կատուների կամ տան այլ կենդանիներին, սկսում են մեջքի վրա սահել տան հատակին։ Էստրուսի այդ փուլում արու կատվի հայտնվելու դեպքում էգը կարող է վանել նրան իրենից։ Նախաէստրուսի շրջանը տևում է 12 ժամից մինչև երեք օր։ Նախաէստրուսը բոլոր էգ կատուների մոտ չէ, որ վառ արտահայտված է։ Էստրուսի շրջանը, երբ կատուն պատրաստ է զուգավորման, տևում է 4-7 օր։ Այդ ընթացքում էգ կատուները բարձր մլավում են և կանչում արուին։ Այդ շրջանում էգ կատուները կարող են դնել նշաններ։ Էգ կատուների մոտ օվուլյացիան տեղի է ունենում զուգավորման ժամանակ և պահանջում է խթանում, այդ պատճառով էլ կատուների մոտ հազվադեպ է բեղմնավորումը տեղի ունենում առաջին զուգավորման ժամանակ<ref name="Wildt 1980">{{Cite journal |last=Wildt |first=D. E. |last2=Seager |first2=S. W. |last3=Chakraborty |first3=P. K. |title=Effect of Copulatory Stimuli on Incidence of Ovulation and on Serum Luteinizing Hormone in the Cat |journal=Endocrinology |year=1980 |volume=107 |issue=4 |pages=1212–7 |pmid=7190893 |doi=10.1210/endo-107-4-1212 }}</ref>։ Զուգավորումից հետո էգ կատուն խնամքով մաքրում է իր սեռական օրգանները։ Եթե արու կատուն փորձում է մոտենալ նրան այդ ընթացքում, էգը կարող է հարձակվել նրա վրա։ Շուրջ 20-30 րոպե անց, երբ կատուն վերջացնում է մաքրելը, ցիկլը կրկնվում է<ref name="compendium" />։ Զուգավորման ժամանակ կատուների մոտ հաճախ տեղի է ունենում [[սուպերֆեկունդացիա]], այսինքն՝ նույն կտղուցի ընթացքում երկու [[ձվաբջիջ]]ների բեղմնավորում, այդ պատճառով էլ միաժամանակ ծնված ձագերը կարող են ունենալ տարբեր հայրեր<ref name="compendium">{{cite web|url=http://vlsstore.com/Media/PublicationsArticle/PV_23_12_1049.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20161209220101/http://vlsstore.com/Media/PublicationsArticle/PV_23_12_1049.pdf |dead-url=yes |archive-date=2016 թ․ դեկտեմբերի 9 |title=Prolific Cats: The Estrous Cycle |publisher=Veterinary Learning Systems |accessdate=2009 թ․ հունիսի 19 }}</ref>։ Եթե էստրուսի փուլում տեղի է ունենում օվուլյացիա ապա սկիզբ է առնում դիէստրուսի փուլը, եթե օվուլյացիա տեղի չի ունենում, սկսվում է ինտերէստրուսի փուլը։ Դիէստրուսը տևում է 35-100 օր, ինչից հետո կրկին սկսվում է նախաէստրուսային շրջանը։ Հյուսիսային լայնություններում հոկտեմբերից հունվար տնային կատուների մոտ լինում է անէստրուսի՝ սեռական հանգստի շրջան<ref>{{cite web |author = Brenda Griffin. |authorlink = |coauthors = |date = |url = http://vlsstore.com/Media/PublicationsArticle/PV_23_12_1049.pdf |title = Prolific Cats: The Estrous Cycle |format = pdf |work = |publisher = VetLearn.com |accessdate = 2010-05-26 |lang = en |description = The estrous cycle of the female cat (queen) is unique among domestic species and consists of five phases: proestrus, estrus, interestrus, diestrus, and anestrus. |archiveurl = https://web.archive.org/web/20191206034630/http://vlsstore.com/Media/PublicationsArticle/PV_23_12_1049.pdf |archivedate = 2019-12-06 |deadlink = 404 |dead-url = yes }}</ref>։ Բեղմնավորումից 124 ժամ անց ձևավորվում է մորուլան, 148 ժամ անց՝ վաղ բլաստոցիստը։ 10-12 օր անց տեղի է ունենում [[Իմպլանտացիա (մարդու սաղմ)|իմպլանտացիան]]<ref>{{cite web|url=http://www.biolreprod.org/content/51/3/452.full.pdf |journal=Biology of Reproduction |title=In Vivo Embryogenesis, Embryo Migration and Embryonic Mortality in the Domestic Cat |author1=William F Swanson |author2=Terri L Roth |author3=David E. Wilt |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150903215024/http://www.biolreprod.org/content/51/3/452.full.pdf |archivedate=2015 թ․ սեպտեմբերի 3 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://php.med.unsw.edu.au/embryology/index.php?title=Cat_Development#cite_note-4 |title=Cat Development&nbsp;– Embryology |publisher=Php.med.unsw.edu.au |date=հունիսի 6, 2013 |accessdate=2013 թ․ սեպտեմբերի 22 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131108151527/http://php.med.unsw.edu.au/embryology/index.php?title=Cat_Development#cite_note-4 |archivedate=2013 թ․ նոյեմբերի 8 |df=dmy-all }}</ref>։ Կատվի [[հղիություն (կենդանիներ)|հղիությունը]] տևում է 64-67 օր, սակայն միջինը 66 օր է<ref name="Tsutsui 1993">{{Cite journal |last=Tsutsui |first=T. |last2=Stabenfeldt |first2=G. H. |title=Biology of Ovarian Cycles, Pregnancy and pseudopregnancy in the Domestic Cat |journal=J. Reprod. Fertil. Suppl. |volume=47 |pages=29–35 |year=1993 |pmid=8229938 }}</ref>։ Մեկ ծնի ժամանակ կատուն կարող է ունենալ 3-5 ձագ (առաջին ծնի դեպքում՝ ավելի քիչ)։ Ծնվելիս կատվի ծագերն ունեն շուրջ 12 սմ երկարություն։ Նրանք ծնվում են կույր ու խուլ. տեսնել սկսում են 5-10 օրականում, լսել՝ 9-11 օրականում։ Կատուները կաթով կերակրվում են սովորաբար 6-7 շաբաթ։ Էգերը սեռական հասունության հասնում են 5-10 ամսականում, արուները՝ 5-7 ամսականում, թեև դա կախված է ցեղատեսակից<ref name="compendium" />։ Կատուները կարող են ծնել տարեկան 2-3 անգամ և ունենալ մինչև 150 ձագ բազմացման տասը տարիների ընթացքում<ref name="compendium" />։ Կատուները կարող են տեղափոխվել նոր տուն մոտ 12 շաբաթականում<ref>{{Cite book|title=The Complete Book of Cat Care: How to Raise a Happy and Healthy Cat |url=https://archive.org/details/completebookofca00behr |last=Behrend |first=Katrin |last2=Wegler |first2=Monika|others= translated from German by Elizabeth D. Crawford|year=1991 |publisher=Barron's Educational Series, Inc. |location=Hauppauge, NY |isbn=0-8120-4613-7 |page=[https://archive.org/details/completebookofca00behr/page/28 28]}}</ref>, երբ արդեն պատրաստ են ապրել առանց մոր։ Կատուները համարվում են իդեալական մայրեր, սակայն ոչ մի կատու չի խնամում հիվանդ ձագերին. նման դեպքերում կատուն լքում է նրան ու հեռանում բնից։ Համարվում է, որ արու կատուները, գտնելով անպաշտպան ձագերով բույն (եթե մայր կատուն, օրինակ, որսի է դուրս եկել) խեղդում են նրանց։ Սակայն նման վարքն ավելի շատ հատուկ է թափառող և գյուղական վայրերում ապրող կատուներին, երբ հայրն անհայտ է։ Եթե կատվի ձագերը պահվում են այնպիսի պայմաններում, երբ նրանք ունեն մեկ որոշակի հայր, վերջինս պաշտպանում է իր ձագերին և խնամում նրանց մայր կատվի հետ միասին։ Որոշ արու կատուներ կարող են իրենց վրա վերցնել ձագերին խնամելու պարտականությունը մայր կատվի զոհվելու դեպքում<ref>{{cite web| author =Sarah Hartwell| authorlink =| coauthors =| date =2002| url =http://www.messybeast.com/kill_kit.htm| title =Cats that Kill Kittens| format =| work =| publisher =Messybeast.com Cat Resource Archive| accessdate =2010-05-26| lang =англ.| description =Some males also become excellent and trustworthy kitten-sitters.| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mDZ3zuN?url=http://www.messybeast.com/kill_kit.htm| archivedate =2012-05-19}}</ref>։ == Առողջություն == [[Պատկեր:Siamese cat 2.jpg|thumb|220px|left|Սիամական կատու]] Տանը պահվող կատուների կյանքի միջին տևողությունը կազմում է 14 տարի<ref>{{cite web |author = E. J. Taylor, C. Adams and R. Neville |date = 1995 |url = http://journals.cambridge.org/action/displayFulltext?type=1&fid=789760&jid=PNS&volumeId=54&issueId=03&aid=789752&bodyId=&membershipNumber=&societyETOCSession= |title = Some nutritional aspects of ageing in dogs and cats, Proceedings of the Nutrition Society, 54, 645—656 |work = |publisher = Cambridge University Press |accessdate = 2010-05-24 |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mDZhjII?url=http://journals.cambridge.org/download.php?file=%2FPNS%2FPNS54_03%2FS002966519500067Xa.pdf |archivedate = 2012-05-19 }}</ref>։ 1980-ական թվականների սկզբին կատուներն ապրել են միջինը շուրջ յոթ տարի<ref name="Kraft 1998">{{cite journal |author=Kraft W |title=Geriatrics in canine and feline internal medicine |journal=European Journal of Medical Research |volume=3 |issue=1–2 |pages=31–41 | date=February 1998 |pmid=9512965}}</ref>{{rp|33}}<ref name="Nassar 1984">{{cite journal |last1=Nassar |first1=R |last2=Mosier |first2=JE |last3=Williams |first3=LW |name-list-format=vanc |title=Study of the feline and canine populations in the greater Las Vegas area |url=https://archive.org/details/sim_american-journal-of-veterinary-research_1984-02_45_2/page/282 |journal=American Journal of Veterinary Research |volume=45 |issue=2 |pages=282–7 | date=February 1984 |pmid=6711951}}</ref>, 1995 թվականին՝ 9,4 տարի<ref name="Kraft 1998"/>{{rp|33}}, իսկ 2014 թվականին՝ 12-15 տարի<ref>{{cite web|url=http://cats.about.com/cs/catmanagement101/f/lifespan_cats.htm|title=What Is the Life Span of the Common Cat?|author=Franny Syufy|date=|work=About.com Home|accessdate=2015 թ․ սեպտեմբերի 2|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150906145412/http://cats.about.com/cs/catmanagement101/f/lifespan_cats.htm|archivedate=2015 թ․ սեպտեմբերի 6|df=dmy-all}}</ref>։ Այնուամենայնիվ, հայտնի են դեպքեր, երբ կատուներն ապրել են 30 տարուց ավելի<ref name="30yo">Example: {{cite web |title=Me-wow! Texas Woman Says Cat is 30 Years Old&nbsp;– Although She Can't Hear or See Very Well, Caterack the Cat Is Still Purring |date=սեպտեմբերի 30, 2009 |work=MSNBC.MSN.com |publisher=Microsoft |location=New York |archiveurl= https://web.archive.org/web/20091002231250/http://today.msnbc.msn.com/id/33094898/ns/today-today_pets_and_animals?GT1=43001 |archivedate=2009 թ․ հոկտեմբերի 2 |url= http://today.msnbc.msn.com/id/33094898/ns/today-today_pets_and_animals?GT1=43001 |accessdate=2009 թ․ սեպտեմբերի 30}}</ref>, իսկ Կրիմ Փաֆ անունով կատուն ապրել է 38 տարի<ref name=G2010>{{cite book |author= |coauthors= |authorlink= |title=Guinness World Records 2010 |year=2010 |publisher=Bantam; Reprint edition |page=320 |quote=The oldest cat ever was Creme Puff, who was born on August 3, 1967 and lived until August 6, 2005--38 years and 3 days in total. | url=https://books.google.am/books?id=hLYzvUvPL3MC&pg=PA320&lpg=PA320&hl=en&ei=E7FATPjJLMG78gaqwJyZDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false |isbn=978-0553593372 }}</ref><ref>{{cite news |author=Jessica Warren |coauthors= |title=Caterack Dies - World's Oldest Cat Was 30! |url=http://www.nationalledger.com/cgi-bin/artman/exec/view.cgi?archive=42&num=28649 |quote=A report from MSNBC News notes that the oldest cat ever recorded was a 38-year-old feline named Creme Puff, according to a rep from Guinness World Records. |work=The National Ledger |date=Oct 23, 2009 |accessdate=2011 թ․ հունվարի 6 |archive-date=2012 թ․ սեպտեմբերի 9 |archive-url=https://archive.today/20120909030904/http://www.nationalledger.com/cgi-bin/artman/exec/view.cgi?archive=42&num=28649 |dead-url=yes }}</ref>։ 2011 թվականի տվյալներով՝ ամենածեր կատուն եղել է Լյուսին, որ ապրել է Բրիտանիայի մի ընտանիքում և նշել իր 39-ամյակը։ Կենդանու տերը՝ Բիլ Թոմասը, նշել է, որ կատուն ծնվել է [[1972 թվական]]ին։ [[Գինեսի ռեկորդների գիրք|Գինեսի ռեկորդների գրքի]] ներկայացուցիչները նրան պաշտոնապես ճանաչել են իր ենթատեսակի ամենածեր ներկայացուցիչը աշխարհում<ref>{{cite web| author =| date =| url =http://www.dailymail.co.uk/news/article-1344271/Can-Lucy-39-really-oldest-cat-world.html/displayFulltext?type=1&fid=789760&jid=PNS&volumeId=54&issueId=03&aid=789752&bodyId=&membershipNumber=&societyETOCSession=| title =Can Lucy, 39, really be the oldest cat in the world? (Or is it just a shaggy dog story?)| work =| publisher =Daily Mail Reporter| accessdate =2011-02-17| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mDaL1tn?url=http://www.dailymail.co.uk/news/index.html| archivedate =2012-05-19}}</ref>։ Կատուների ամորձատումն ու ստերիլիզացումը դրական ազդեցություն են թողնում նրանց կյանքի տևողության (ամորձատված արուներն ապրում են մյուսներից երկու անգամ, ստերիլիզացված էգերը՝ մյուսներից 62%-ով ավելի երկար<ref name="Kraft 1998"/>{{rp|35}}) և առողջության վրա, քանի որ այդ դեպքում արու կատուների մոտ չի կարող զարգանալ [[սերմնարանների քաղցկեղ]], իսկ էգերի մոտ՝ [[արգանդի քաղցկեղ]] կամ [[ձվարանների քաղցկեղ]], ինչպես նաև և՛ արու, և՛ էգ կատուների մոտ նվազում է [[կաթնագեղձեր]]ի քաղցկեղի առաջացման վտանգը<ref name="spay-neuter">{{cite web |url = http://www.aspca.org/pet-care/cat-care/spay-neuter.html |title = Cat care: Spay-neuter |year = 2009 |work = American Society for the Prevention of Cruelity to Animals |accessdate = 2010-05-24 |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mDcERos?url=http://www.aspca.org/pet-care/cat-care/spay-neuter.aspx |archivedate = 2012-05-19 }}</ref>։ Կատուների ստերիլիզացումը նախքան առաջին կտղանքը կանխում է կաթնագեղձերի քաղցկեղը<ref name="profilaktika_raka_1">{{cite web |url = http://www.zoovet.ru/text.php?newsid=21 |title = Диагностика и лечение новообразований молочных желёз у собак и кошек |publisher = Ветеринарная клиника «Зоовет» |accessdate = 2010-05-24 |lang = ru |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mDcp2jb?url=http://www.zoovet.ru/text.php?newsid=21 |archivedate = 2012-05-19 }}</ref><ref name="profilaktika_raka">{{cite web |url = http://www.petsovet.ru/tips/detail.php?SECTION_ID=617&ELEMENT_ID=2418 |title = Рак молочной железы у кошек |work = Советы доктора Никола |publisher = Интернет зоомагазин ПетСовет |accessdate = 2010-05-24 |lang = ru |description = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mDffzhU?url=http://www.petsovet.ru/tips/detail.php?SECTION_ID=617 |archivedate = 2012-05-19 }}</ref>։ Սակայն ամորձատված կատուները հաճախ են տառապում [[միզաքարային հիվանդություններ]]ով ու հակված են [[ճարպակալում|ճարպակալման]]<ref>{{cite web |url = http://www.animall.ru/node/1162 |title = Ожирение у кастрированных котов |work = Журнал «Друг» (кошки) 1998/4-5 |publisher = www.animall.ru |accessdate = 2010-05-24 |lang = ru |description = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mDhly1x?url=http://www.animall.ru/node/1162 |archivedate = 2012-05-19 }}</ref>։ Վաղ ամորձատումը (8-9 ամսականից փոքր) հանգեցնում է միզաքարային հիվանդությունների զարգացման<ref>{{cite web |author = Николаева Л. В. |url = http://www.bkvet.ru/castration_and_urolitiasis |title = Кастрация приводит к развитию мочекаменной болезни |publisher = Ветеринарная клиника «Белый Клык» |accessdate = 2010-05-24 |lang = ru |description = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mDiKInu?url=http://www.bkvet.ru/castration_and_urolitiasis |archivedate = 2012-05-19 }}</ref>։ Անտուն կատուների կյանքի տևողությունը ստույգ որոշելը դժվար է։ Ուսումնասիրություններից մեկի համաձայն՝ նման կենդանիների կյանքի միջին տևողությունը կազմում է 4,7 տարի, ընդ որում՝ թափառական կատուների մի մասը զոհվում է դեռ վաղ տարիքում, իսկ որոշ կատուներ էլ կարող են ապրել միչև 10 տարի<ref>{{cite journal |author = Levy JK, Gale DW, Gale LA |title = Evaluation of the effect of a long-term trap-neuter-return and adoption program on a free-roaming cat population |journal = J. Am. Vet. Med. Assoc. |volume = 222 |issue = 1 |pages = 42–6 |year = 2003 |month = January |pmid = 12523478 |url = http://www.collierferalcatcoalition.org/tnr%20sources/javma.2003.222.pdf |format = PDF |doi = 10.2460/javma.2003.222.42 |first1 = JK |first2 = DW |first3 = LA |issn = 0003-1488 |access-date = 2018-03-06 |archive-date = 2012-05-23 |archive-url = https://web.archive.org/web/20120523065049/http://www.collierferalcatcoalition.org/tnr%20sources/javma.2003.222.pdf |dead-url = yes }}</ref>։ Ժամանակակից քաղաքային պայմաններում թափառող կատուները սովորաբար ապրում են երկու տարուց ոչ ավելի, սակայն վերահսկվող գաղութներում ստերիլիզացված թափառող կատուները կարող են ապրել շատ ավելի երկար։ Բրիտանական կատուների խնամատարական հիմնադրամի (''British Cat Action Trust'') հայտարարության համաձայն՝ հայտնի թափառող էգ կատուներից ամենածերը եղել է 19 տարեկան։ Ամենածեր թափառող արու կատուն եղել է 26-ամյա Մարկը, որ գտնվել է Կատուների պաշտպանության բարեգործական միության հովանու ներքո։ === Հիվանդություններ === Կատուները կարող են թունավորվել քիմիական որոշ նյութերից, որոնք անվնաս են մարդու համար<ref name="vetinfo" />, քանի որ կատուների լյարդը պակաս արդյունավետ է պայքարում որոշ տոքսինների դեմ, քան շատ այլ կենդանիներինը, այդ թվում նաև շներինն ու մարդունը<ref name="MacDonald">{{Cite journal |title=Nutrition of the domestic cat, a mammalian carnivore |url=https://archive.org/details/sim_annual-review-of-nutrition_1984_4/page/521 |last=MacDonald |first=M. L. |last2=Rogers |first2=Q. R. |last3=Morris |first3=J. G. |journal=Annual Review of Nutrition |volume=4 |pages=521–562 |year=1984 |pmid=6380542 |doi=10.1146/annurev.nu.04.070184.002513 }}</ref><ref name="Williams 1978">{{Cite journal |last=Williams |first=R. T. |title=Species Variations in the Pathways of Drug Metabolism |journal=Environmental Health Perspectives |volume=22 |pages=133–138 |date=փետրվարի 1, 1978 |pmid=417918 |pmc=1637137 |doi=10.2307/3428562 |jstor=3428562 }}</ref>։ Կատուների թունավորման պատճառ հաճախ դառնում են անտիֆրիզն ու կրծողների համար դրված թույները<ref name="Rowland 1987">{{Cite journal |last=Rowland |first=J. |title=Incidence of Ethylene Glycol Intoxication in Dogs and Cats Seen at Colorado State University Veterinary Teaching Hospital |journal=Vet Hum Toxicol |volume=29 |issue=1 |pages=41–44 |year=1987 |pmid=3824875 }}</ref>։ Կատուները կարող են հատկապես զգայուն լինել միջավայրի աղտոտվածության նկատմամբ<ref name="vetinfo" /><ref name="Potera 2007">{{Cite journal |last=Potera |first=C. |title=Chemical Exposures: Cats as Sentinel Species |journal=Environmental Health Perspectives |volume=115 |issue=12 |page=A580 |year=2007 |pmid=18087575 |pmc=2137107 |doi=10.1289/ehp.115-a580a }}</ref>։ Մարդկանց կողմից օգտագործվող դեղանյութերի մի մասը, օրինակ՝ [[պարացետամոլ]]ը, չափազանց թունավոր է կատվի համար, և նույնիսկ դրա փոքր չափաբաժինը կարող է դառնալ կենդանու մահվան պատճառ<ref name="CanVetJ2003-Allen">{{Cite journal |last=Allen |first=A. L. |title=The Diagnosis of Acetaminophen Toxicosis in a Cat |url=https://archive.org/details/sim_the-canadian-veterinary-journal_2003-06_44_6/page/509 |journal=Canadian Veterinary Journal |date=հունիսի 1, 2003 |pages=509–510 |volume=44 |issue=6 |pmid=12839249 |pmc=340185 }}</ref><ref name="VetHumToxicol1998-Villar">{{Cite journal |last=Villar |first=D. |last2=Buck |first2=W. B. |last3=Gonzalez |first3=J. M. |title=Ibuprofen, Aspirin and Acetaminophen Toxicosis and Treatment in Dogs and Cats |journal=Vet. Hum. Toxicol. |year=1998 |pages=156–162 |volume=40 |issue=3 |pmid=9610496 }}</ref>։ Նույնիսկ [[ասպիրին]]ը, որ երբեմն օգտագործվում է կատուների մոտ [[հոդաբորբ]]ի բուժման համար, նույնպես պետք է օգտագործել զգուշությամբ<ref name="vetinfo" /><ref name="VetHumToxicol1998-Villar" />։ Մեծ քանակությամբ սոխն ու սխտորը նույնպես թունավոր են կատվի համար<ref name="vetinfo">{{cite web |url = http://www.vetinfo.com/ctoxin.html |title = Toxic to Cats |work = VetInfo.com |year = 2011 |accessdate = դեկտեմբերի 14, 2011 |deadurl = no |archiveurl = https://web.archive.org/web/20111222014706/http://www.vetinfo.com/ctoxin.html |archivedate = դեկտեմբերի 22, 2011 |df = dmy-all }}</ref>։ Կատուները կարող են ունենալ առողջության հետ կապված տարատեսակ խնդիրներ՝ տարբեր բնույթի հիվանդություններ, մակաբույծներ, վնասվածքներ ու գենետիկական խանգարումներ։ Կատուների հիվանդությունների թվում առանձնացվում են վարակիչ<ref>{{cite web| author =| date =| url =http://webmvc.com/bolezn/catdog1/klassifi.php| title =Классификация инфекционных болезней| work =| publisher =| accessdate =2010-05-24| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mDjDxMV?url=http://webmvc.com/bolezn/catdog1/klassifi.php| archivedate =2012-05-19}}</ref> և ներքին ոչ վարակիչ, ինչպես նաև վիրահատական ու մանկաբարձա-գինեկոլոգիական հիվանդություններ։ Առանձին խումբ են կազմում մակաբուծական հիվանդությունները, որոնց շարքն են դասվում կատուների տարբեր [[գելմինտոզ]]ները։ Ըստ մասնագետների, մասնավորապես Կոռնելյան համալսարանի անասնաբուժության քոլեջի տվյալների՝ աղիքային մակաբույծները կատուների ընդհանրական խնդիրներից են, 45% կատուներ, որպես կանոն, վարակված են գելմինտներով, ինչպիսիք են՝ ''Ollanulus tricuspis'', ''Physaloptera'', ''Ancylostoma'' և ''Uncinaria'', ինչպես նաև այլ մակաբույծներով՝ ''Giardia'' ([[ժիարդիա]]), ''Isospora'' (կոկցիդիա)։ ''Toxascaris leonina'' և ''[[Toxocara cati]]'' [[կլոր որդեր]]ի տարածվածությունը, ըստ մասնագետների գնահատականների, կազմում է 25 %-75 % և բարձր է կատվի ձագերի մոտ։ Կատուների մոտ առկա [[ժապավենաձև որդեր]]ի որոշ տեսակներով կարող են վարակվել նաև մարդիկ, եթե չպահպանեն հիգիենայի կանոնները<ref>[http://www.vet.cornell.edu/fhc/brochures/parasite.html Gastrointestinal Parasites in Cats<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>։ Կատուների ամենատարածված հիվանդություններից են [[կալիցիվիրոզ]]ը, [[միկրոսպորիա]]ն, [[պանլեյկոպենիա]]ն, [[ռինոտրախեիտ]]ը, [[շաքարային դիաբետ]]ը, [[տոքսոպլազմոզ]]ը և կատուների խլամիդիոզը։ Ամենավտանգավոր հիվանդություններից մեկը, որով կարող է վարակվել նաև մարդը, տոքսոպլազմոզն է. «Տոքսոպլազմոզի կանխարգելումը դժվար է, քանի որ կատուների և մարդու վարակումը կանխող միջոցառումները դժվար կիրառելի են պրակտիկայում։ Կենդանիները, որ որսում են մկներ կամ սննդաբաժնում ստանում են հում միս (վաճառվող մսի 25%-ը վարակված է տոքսոպլազմոզով) հավանաբար վարակված են»<ref>{{cite web| author =Владимиров Владимир| date =| url =http://www.vetprofy.ru/toksaplazmos.php| title =Лечение токсоплазмоза у кошек| work =| publisher =Московская городская ветеринарная помощь| accessdate =2010-12-01| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mDk0Ycc?url=http://www.vetprofy.ru/toksaplazmos.php| archivedate =2012-05-19}}</ref>։ Կատուները, ինչպես և շատ այլ կաթնասուններ, կարող են վարակվել [[Կատաղություն|կատաղությամբ]], որը փոխանցվում է մարդուն։ Կատվին հիվանդությունը փոխանցվում է հիվանդ կենդանու (օրինակ՝ աղվեղի) կծելու միջոցով։ Գաղտնի շրջանը տևում է 2-24 շաբաթ, սակայն մեծ մասամբ ախտանշաններն երևում են 4-6-րդ շաբաթում, իսկ կենդանին սատկում է դրանից 3-4 օր անց<ref>{{книга |автор = Gary D. Norsworthy, Mitchell A. Crystal, Sharon Fooshee Grace, Larry P. Tilley |заглавие = The Feline Patient |ответственный = |ссылка = https://books.google.am/books?id=YDcrQ_mkt2cC&dq=cat+rabies&source=gbs_navlinks_s |место = |издательство = John Wiley and Sons |год = 2010 |том = |страниц = 1052 |страницы = 440—441 |isbn = 0813818486, 9780813818481 }}</ref>։ Կանխարգելիչ պատվաստումը կարող է նվազեցնել կատաղությամբ և այլ վարակիչ հիվանդություններ ձեռք բերելու վտանգը։ Սակայն վերջին ժամանակներու պարզվել է, որ կատուների պատվաստումը հետագա ուսումնասիրությունների կարիք ունի։ Մի կողմից կատուների պատվաստումը կարող է կանխարգելել բազմաթիվ հիվանդություններ, ինչպես նաև դրանց հետագա փոխանցումը կենդանու տիրոջն ու նրա ընտանիքի անդամներին<ref>{{cite web |author = |date = |url = http://www.avma.org/issues/policy/vaccination_principles.asp |title = Vaccination Principles |work = AVMA policy |publisher = The American Veterinary Medical Association (AVMA) |accessdate = 2011-01-23 |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mDkUfr1?url=http://www.avma.org/issues/policy/vaccination_principles.asp |archivedate = 2012-05-19 }}<blockquote>Vaccination is a potent medical procedure with both risks and benefits. While there is evidence that some vaccines provide immunity beyond one year, revaccination of patients with sufficient immunity does not necessarily add to their disease protection and may increase the potential risk of post-vaccination adverse events.</blockquote></ref>։ Սակայն մյուս կողմից պարզվել է, որ որոշ դեպքերում պատվաստումը, հատկապես լեյկեմիայի վիրուսի և կատաղության դեմ պատվաստումները, կատուների մոտ առաջացնում են [[սարկոմա]], ինչի պատճառով առաջարկվում է նվազագույնի հասցնել կատուների պատվաստումը<ref>{{cite web |author = |date = |url = http://www.vetmed.ucdavis.edu/vmth/small_animal/internal_medicine/vaccination_protocols.cfm |title = UC Davis VMTH Canine and Feline Vaccination Guidelines (Revised 11/09) |work = AVMA policy |publisher = UC Davis VMTH |accessdate = 2011-01-23 |archiveurl = https://www.webcitation.org/6OAohoM2o?url=http://www.vetmed.ucdavis.edu/vmth/small_animal/internal_medicine/vaccination_protocols.cfm |archivedate = 2014-03-18 }}<blockquote>In general, guidelines for vaccination of cats have been strongly influenced by the appearance of vaccine-associated sarcomas in cats, and in particular their epidemiologic association with feline leukemia virus vaccines and killed rabies virus vaccines. Thus, there is clear evidence for minimizing frequency of vaccination in cats.</blockquote></ref>։ == Սնունդ == Կատուները [[մսակերներ]] են։ Ի տարբերություն շնազգինեի՝ [[շներ]]ի, [[գայլեր]]ի, [[բորենի]]ների, [[աղվեսներ]]ի ու [[կոյոտ]]ների, որոնք ամենակեր են և կենդանական կերից բացի կարող են օգտագործել նաև բուսական սնունդ և հեշտությամբ դառնալ բուսակեր, կատուները սովորաբար ուտում են միայն միս, ինչին հարմարեցված է նրանց [[մարսողական համակարգ]]ը<ref>[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6380542 Nutrition of the domestic cat, a mammalian carnivore.]{{ref-en}}</ref>։ Առաջին հերթին, զարգացած ժանիքները թույլ են տալիս ծամել սնունդը, իսկ կատվի երկար ու շարժուն [[Լեզու (օրգան)|լեզուն]] կողքերից ունի հատուկ թմբիկներ, որոնցով կատուն միսն առանձնացնում է ոսկորից։ Այդ թմբիկները նաև արտադրում են [[Կերատիններ|կերատին]] և օգնում են կատվին «լվացվելիս»։ Ծամելիս կատուն գլուխն իջեցնում է այն ծնոտի ուղղությամբ, որով ծամում է։ Քանի որ ծամող մկանը թույլ է զարգացած, կատուն հաճախ փոխում է ծնոտը, որով ծամում է<ref>{{книга |автор = Manfred Bürger |заглавие = Cats, the complete book |ответственный = |ссылка = https://books.google.com.au/books?id=AOssKBRDDQ8C&q=chewing.+Indeed,+it+often+requires+several+changes+from+side+to+side,+before+a+single&dq=chewing.+Indeed,+it+often+requires+several+changes+from+side+to+side,+before+a+single&hl=ru&ei=C44CTa-5MIWZOsmZ1KYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCQQ6AEwAA |место = |издательство = Exeter Books : distributed by Bookthrift |год = 1980 |том = |страниц = 250 |страницы = 90 |isbn = 0896730379, 9780896730373 }}</ref>։ Կատվի [[աղիքներ]]ը, ինչպես և մսակեր կենդանիների մեծ մասինը, բավական կարճ են ու չեն գերազանցում 1,8 մետրը։ Կատվի [[ստամոքս]]ը կատարում է մարսողության ֆունկցիան, ընդ որում՝ կատուն պետք է պարբերաբար մաքրի այն սննդի չմարսվող մնացորդներից՝ ոսկորներից, ջլերից ու սեփական մորթու մազերից։ Ստամոքսի մաքրումն ապահովում է [[փսխում]]ը, որը սովորական պաշտպանական ռեֆլեքս է, բայց կարող է լինել նաև հիվանդության ախտանշան<ref>{{книга |автор = Gary D. Norsworthy,Mitchell Crystal,Sharon Fooshee Grace |заглавие = The feline patient |ответственный = |ссылка = https://books.google.com.au/books?id=_aSMmFN4TQYC&pg=PA329&dq=cat+vomiting&hl=ru&ei=7JECTYOnO4qeOriV9IsH&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDkQ6AEwAw#v=onepage&q=cat%20vomiting&f=false |место = |издательство = Wiley-Blackwell |год = 2006 |том = |страниц = 776 |страницы = 329 |isbn = 0781762685, 9780781762687 }}</ref>։ Մորթու մազերով կատվի աղիների խցանումը կանխելու համար նրանց տալիս են հատուկ աճեցված ցորենի ծիլեր<ref>{{книга |автор = Pam Johnson-Bennett, Pam Johnson |заглавие = Cat love: understanding the needs and nature of your cat |ответственный = |ссылка = https://books.google.com.au/books?id=7IZGAAAAYAAJ&q=Yogurt.+A+tablespoon+of+yogurt+is+a+wonderful+and+healthy+snack.+Buy+plain,+unflavored+yogurt+%E2%80%94+your+cat+won%27t+miss+the+fruit+flavors.&dq=Yogurt.+A+tablespoon+of+yogurt+is+a+wonderful+and+healthy+snack.+Buy+plain,+unflavored+yogurt+%E2%80%94+your+cat+won%27t+miss+the+fruit+flavors.&hl=ru&ei=uaECTfiNKcrrOdnlzbsE&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCIQ6AEwAA |место = |издательство = Storey Communications |год = 1990 |том = |страниц = 247 |страницы = 77 |isbn = 0882665944, 9780882665948 }}</ref>։ [[Պատկեր:Chloe-eats-wheatgrass-2889.jpg|thumb|left|200px|Կատուն ուտում է ցորենի ծիլեր]] Երկրորդային վայրենացած կատուները, ինչպես նաև այն կատուները, որոնք դուրս են գալիս տնից, սնվում են մանր կենդանիներով, մեծ մասամբ կրծողներով ու թռչուններով։ Նույնիսկ այն կատուները, որոնց կերակրում են լիարժեք սննդով, որսում են մանր կաթնասուններ, թռչուններ, [[երկկենցաղներ]], [[սողուններ]], ձկներ և [[անողնաշարավորներ]], եթե կարողանում են դուրս գալ բնակարանից<ref name=Woods>{{cite journal |author=Woods M, McDonald RA, Harris S. |title=Predation of wildlife by domestic cats Felis catus in Great Britain |journal=Mammal Review |volume=23 |issue=2 |pages=174–188 |year=2003 |doi=10.1046/j.1365-2907.2003.00017 |url=http://www3.interscience.wiley.com/journal/118839928/abstract |doi_brokendate=2009-09-06 }}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{cite journal |author=Robertson ID |title=Survey of predation by domestic cats |journal=Aust. Vet. J. |volume=76 |issue=8 |pages=551–4 |year=1998 |month=August |pmid=9741724 |doi=10.1111/j.1751-0813.1998.tb10214.x |first1=ID |issn=0005-0423}}</ref>։ Կատուները նախընտրում են սնվել փոքր չափաբաժիններով՝ օրը մի քանի անգամ<ref name=Bradshaw>{{cite journal |author=Bradshaw JW, Goodwin D, Legrand-Defrétin V, Nott HM |title=Food selection by the domestic cat, an obligate carnivore |journal=Comp. Biochem. Physiol. A Physiol. |volume=114 |issue=3 |pages=205–9 |year=1996 |month=July |pmid=8759144 |doi=10.1016/0300-9629(95)02133-7 |first1=JW |first2=D |first3=V |first4=HM |issn=1096-4940}}</ref>։ Կատուներին չի կարելի զրկել մսից, քանի որ բուսական սննդից նրանք չեն կարող ստանալ իրենց անհրաժեշտ [[ամինաթթու]]ները։ Կատուների համար կարևորագույն նյութերից է նաև [[տաուրին]]ը, որի բացակայությունը բերում է առողջական վիճակի վատացման և կարող է հանգեցնել կուրության [[ցանցաթաղանթ]]ի կենտրոնական հատվածի դեգրադացիայի պատճառով։ Կովի [[կաթ]]ը տաուրինի վատ աղբյուր է, բացի այդ՝ կատուների մեծ մասը չի մարսում [[լակտոզ]]ը, իսկ կաթի օգտագործումը հանգեցնում է մարսողության խանգարման<ref>{{книга |автор = Jennifer A. Coscia, Don Hamilton |заглавие = The Holistic Cat: A Complete Guide to Wellness for a Healthier, Happier Cat |ответственный = |ссылка = https://books.google.com.au/books?id=koO55THXBCMC&pg=PA94&dq=non-lactose+milk+cats&hl=ru&ei=7pYCTaD7Gs2gOtiDpKYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&ved=0CFAQ6AEwCA#v=onepage&q&f=false |место = |издательство = North Atlantic Books |год = 2009 |том = |страниц = 201 |страницы = 94 |isbn = 1556437668, 9781556437663 }}</ref>։ Կատվին անհրաժեշտ է [[Ռետինոլ|վիտամին A]], որ պարունակվում է կենդանական սննդում, քանի որ կատուները, ի տարբերություն շատ այլ կենդանիների, չեն կարող սինթեզել այն [[բետա կարոտին]]ից (այսպես կոչված A վիտամինի [[նախավիտամիններ|նախավիտամինից]])<ref>{{книга|автор =Фогель А., Шнайдер Х.Э. |часть =Питание кошки |заглавие = Советы любителям кошек|оригинал =dr. Annemarie Vogel, dr.heinz-Eberhard Schneider Ratschläge für den Katzenfreud |ссылка = |ответственный =ред. и предисл. канд. биол. наук С.К. Клумова |издание = |место =М |издательство = Лесн. пром-сть|год =1987 |том = |страницы =170 |страниц =335 |серия = |isbn = }}</ref><ref>Shawn Messonnier — ''Natural health Bible for dogs & cats : your A-Z guide to over 200 conditions, herbs, vitamins, and supplements'', стр. 161 — Prima Pets, 2000 — ISBN 0-7615-2673-0</ref>. դրա համար անհրաժեշտ են ֆերմենտներ, որ բացակայում են կատվի օրգանիզմում<ref>{{книга |автор = Benjamin Charles Gruenberg, Nelson Eldred Bingham |заглавие = Biology and man |ответственный = |ссылка = |место = |издательство = Ginn and company |год = 1944 |том = |страниц = 718 |страницы = 110 |isbn = }}</ref>։ Ինչպես և շատ այլ կաթնասունների մոտ, [[Վիտամին C|C վիտամին]]ը կատվի օրգանիզմում սինթեզվում է [[գլյուկոզից]]<ref>Ann Wortinger — ''Nutrition for veterinary technicians and nurses'', стр. 46 — Blackwell, 2007 — ISBN 0-8138-2913-5</ref>։ Երբեմն կատուները հարմարվում են մարդկային սննդի որոշ տեսակների, սակայն այդպիսի սնունդը վնասակար է կատվի համար և կարող է առաջացնել մի շարք հիվանդություններ (օրինակ՝ [[միզաքարային հիվանդություններ]], [[երիկամային անբավարարություն|երիկամային քրոնիկ անբավարարություն]]), իսկ [[շոկոլադ]]ի, [[կակաո]]յի, [[սուրճ]]ի օգտագործումը կարող է հանգեցնել նույնիսկ ծանր թունավորման ու կենդանու մահվան<ref>{{книга |автор = James B. Lawhead,MeeCee Baker |заглавие = Introduction to veterinary science |ответственный = |ссылка = https://books.google.com.au/books?id=ArYnRIAAOCoC&pg=PA195&dq=chocolate+may+cause+disease+in+cats&hl=ru&ei=BJ0CTbixDMKEOo_usaYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCUQ6AEwAA#v=onepage&q=chocolate%20may%20cause%20disease%20in%20cats&f=false |место = |издательство = Cengage Learning |год = 2005 |том = |страниц = 327 |страницы = 195 |isbn = 076683302X, 9780766833029 }}<blockquote>Chocolate toxicity can be fatal. Cats happen to be very sensitive to a toxin in onions.</blockquote></ref><ref>{{книга |автор = Michael W. Fox |заглавие = Cat Body, Cat Mind: Exploring Your Cat's Consciousness and Total Well-Being |ответственный = |ссылка = https://books.google.com.au/books?id=QREviOHZ3jMC&pg=PA190&dq=human+food+may+cause+disease+in+cats&hl=ru&ei=7ZsCTZ2GONGgOq7S-KYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDQQ6AEwAw#v=onepage&q=human%20food%20may%20cause%20disease%20in%20cats&f=false |место = |издательство = Globe Pequot |год = |том = |страниц = 233 |страницы = 190 |isbn = 1599210622, 9781599210629 }}<blockquote>Problems arise when people get into the habit of giving their cats more than a taste of various human foods.</blockquote></ref>։ Կատուները կարող են ուտել նաև քիչ քանակությամբ [[Բանջարեղեն|բանջարեղեն]], [[Միրգ|մրգեր]], [[հաց]], ինչպես նաև ցանկալի է նրանց սննդաբաժնում կաթնալոռի կամ [[կեֆիր]]ի առկայությունը<ref>{{книга |автор = Sandra Choron, Harry Choron, Arden Moore |заглавие = Planet Cat: A CAT-alog |ответственный = |ссылка = https://books.google.com.au/books?id=shAHJQwXslYC&printsec=frontcover&dq=Sandra+Choron,+Harry+Choron,+Arden+Moore+Planet+Cat:+A+CAT-alog&hl=ru&ei=4KYCTc2VM8PpOe72lJkC&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCIQ6AEwAA#v=onepage&q=The%206%20Nutritional%20Needs%20of%20Cats%20Cats%20are%20classified%20as%20obligate%20carnivores%20%E2%80%94%20big%20meat%20eaters%2C%20that%20is%20%E2%80%94%20but%20some%20felines%20won%27t%20turn%20down%20an%20occasional%20non-meat%20selection%2C%20such%20as%20grass%2C%20green%20beans%2C%20or%20yogurt.&f=false |место = |издательство = Houghton Mifflin Harcourt |год = 2007 |том = |страниц = 424 |страницы = 202 |isbn = 0618812598, 9780618812592 }}</ref><ref>{{книга |автор = Pam Johnson-Bennett, Pam Johnson |заглавие = Cat love: understanding the needs and nature of your cat |ответственный = |ссылка = http://www.google.com.au/search?hl=ru&tbo=1&tbs=bks%3A1&q=Yogurt.+A+tablespoon+of+yogurt+is+a+wonderful+and+healthy+snack.+Buy+plain%2C+unflavored+yogurt+%E2%80%94+your+cat+won%27t+miss+the+fruit+flavors.&btnG=%D0%9F%D0%BE%D0%B8%D1%81%D0%BA&aq=f&aqi=&aql=&oq=&gs_rfai= |место = |издательство = Storey Communications |год = 1990 |том = |страниц = 247 |страницы = 77 |isbn = 0882665944, 9780882665948 }}<blockquote>A tablespoon of yogurt is a wonderful and healthy snack. Buy plain, unflavored yogurt — your cat won’t miss the fruit flavors.</blockquote></ref>։ == Հոգեբանություն == Որոշ բույսեր, օրինակ՝ [[կատվախոտ]]ն ու [[կատվադաղձ]]ը, արտադրում են այնպիսի նյութեր, որ սովորաբար կատուների (հատկապես արուների) վրա թողնում են [[Թմրամիջոց|թմրանյութ]]երի ազդեցությանը մոտ ազդեցություն<ref>Հնարավոր է, որ այդպիսի ազդեցությունը պայմանավորված է կատվախոտի բջիջներում պարունակվող բորնեոլով, որը [[Տերպեններ|տերպենային]] [[սպիրտ]] է։ (Всё о лекарственных растениях на ваших грядках / Под ред. Раделова С. Ю. — СПб: ООО «СЗКЭО», 2010. — С. 171. — 224 с. — ISBN 978-5-9603-0124-4)</ref>։ Սակայն ոչ բոլոր կատուներն են արձագանքում նրանց հոտին, և ոչ բոլոր կատուների վրա է այն թողնում միանման ազդեցություն։ Որոշ կատուների մոտ կատվախոտը կարող է առաջացնել թունավորում։ [[File:Housecat Grooming Itself.webm|thumb|Ընտանի կատուն իր լեզուն օգտագործում է մորթը մաքրելու համար]] Կատուները հայտնի են նրանով, որ մեծ ժամանակ են հատկացնում իրենց մորթը լիզելուն, որպեսզի այն պահեն մաքուր<ref name="hairballs" />։ Կատվի լեզվի վրա կան շուրջ 500 մկմ երկարություն ունեցող և դեպի հետ ուղղված փշեր, որ [[Կերատիններ|կերատինի]] պարունակության շնորհիվ կոշտ են<ref name="Boshel 1982">{{Cite journal |title=Filiform Papillae of Cat Tongue |last=Boshel |first=J. |author2=Wilborn, W. H |author3=Singh, B. B. |author4=Peter, S. |author5= Stur, M. |journal= Acta Anatomica |year=1982 |volume=114 |issue=2 |pages=97–105 |doi=10.1159/000145583 |pmid=7180385 }}</ref> ու կատարում են խոզանակի դեր։ Որոշ կատուների, հատկապես երկարամազների ստամոքսում առաջանում են սեփական մազերի խրձեր, որոնք սովորաբար ունենում են 2-3 սմ երկարություն<ref name="hairballs">{{cite web |last = Hadzima |first = Dr. Eva |title = Everything You Need to Know About Hairballs |year = 2016 |url = http://www.dewintonvet.com/everything-you-need-know-about-hairballs/ |deadurl = yes |archiveurl = https://web.archive.org/web/20161006104436/http://www.dewintonvet.com/everything-you-need-know-about-hairballs/ |archivedate = 2016-10-06 |df = dmy-all |accessdate = 2018-03-07 }}</ref>։ [[Պատկեր:Котёнок у окна.jpg|thumb|left|Կատվի ձագ, որ լուսանկարվել է անձրևի ժամանակ պատուհանի մոտ]] Ինչպես և մյուս [[ընկերքավորներ]]ը, կատուն ունի [[պայմանական ռեֆլեքսներ]]ի ձեռքբերման արտահայտված հակում և լավ է ենթարկվում վարժեցման առանձին ձևերի, օրինակ՝ օգտվել ստանդարտ զուգարանակոնքից։ Ապացուցվել է, որ կատուները սովորում են փորձելու և սխալվելու մեթոդով, դիտելու և նմանակելու միջոցով<ref name="thorndike">[https://web.archive.org/web/20080620223218/http://www.messybeast.com/intelligence.htm Thorndike’s Puzzle Box experiments noted]{{ref-en}}</ref><ref>{{статья | автор = Adler, H. M. | заглавие = Some Factors Of Observation Learning In Cats | ссылка = | язык = | издание = Journal of Genetic Psychology | тип = | год = | том = | номер = | страницы = 159—77 | doi = }}</ref><ref>{{статья | автор = Hart, Benjamin L. | заглавие = Learning Ability in Cats | ссылка = | язык = | издание = Feline Practices | тип = | год = 1975 | том = | номер = 10—12 | страницы = | doi = }}</ref><ref>{{статья | автор = Caro, T M, and M D Hauser | заглавие = Is There Teaching in Nonhuman Animals? | ссылка = | язык = | издание = Quarterly Review of Biology | тип = | год = | том = | номер = | страницы = 151—74 | doi = }}</ref><ref>{{статья | автор = John, E R, P Chesler, F Bartlett and I Victor | заглавие = Observation Learning in Cats | ссылка = | язык = | издание = Science | тип = | год = | том = | номер = | страницы = 1589—1591 | doi = }}</ref><ref>{{статья | автор = Pallaud, B | заглавие = Hypotheses On Mechanisms Underlying Observational Learning In Animals | ссылка = | язык = en | издание = Behavioural Processes | тип = | год = 1984 | том = | номер = 9 | страницы = | doi = 10.1016/0376-6357(84)90024-X }}</ref><ref>{{статья | автор = Doré, François Y | заглавие = Search Behaviour of Cats (Felis catus) in an Invisible Displacement Test: Cognition and Experience | ссылка = | язык = en | издание = Canadian Journal of Psychology | тип = | год = | том = | номер = | страницы = 359—370 | doi = 10.1037/h0084262 }}</ref><ref>{{статья | автор = Dumas, Claude | заглавие = Object Permanence in Cats (Felis catus): An Ecological Approach to the Study of Invisible Displacements | ссылка = | язык = en | издание = Journal of Comparative Psychology | тип = | год = | том = | номер = | страницы = 404—410 | doi = 10.1037/0735-7036.106.4.404 }}</ref><ref>{{статья | автор = Dumas, Claude и Doré, François Y | заглавие = Cognitive Development in Kittens (Felis catus): An Observational Study of Object Permanence and Sensorimotor Intelligence | ссылка = | язык = en | издание = Journal of Comparative Psychology | тип = | год = | том = | номер = | страницы = 357—365 | doi = 10.1037/0735-7036.105.4.357 }}</ref><ref>{{статья | автор = Fiset, Sylvain, и Doré, François Y | заглавие = Spatial Encoding in Domestic Cats (Felis catus) | ссылка = | язык = en | издание = Journal of Experimental Psychology: Animal Behaviour Processes | тип = | год = 1996 | том = 22 | номер = | страницы = 420—437 | doi = 10.1037/0097-7403.22.4.420 }}</ref><ref>{{статья | автор = Heishman, Miriam, Mindy Conant and Robert Pasnak | заглавие = Human Analog Tests of the Sixth Stage of Object Permanence | ссылка = | язык = en | издание = Perceptual and Motor Skills | тип = | год = | том = 1059—68 | номер = | страницы = | doi = }}</ref>։ Կատուները ինֆորմացիան պահպանում են ավելի երկար ժամանակ, քան շները<ref>{{cite web| author =| date =| url =http://www.catsinternational.org/articles/training/the_intelligent_cat.html| title =Re-Directed Aggression Towards Other Cats| work =| publisher =| accessdate =2010-06-01| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mDoL8qM?url=http://www.catsinternational.org/articles/training/the_intelligent_cat.html| archivedate =2012-05-19}}</ref>։ Մի փորձի արդյունքում պարզվել է, որ կատուներն ունեն տեսողական [[հիշողություն]], որ համեմատելի է կապիկի տեսողական հիշողության հետ<ref>[https://web.archive.org/web/20080821155903/http://www.nencki.gov.pl/pdf/an/vol65a/14.pdf Okujava et al., Acta Neurobiol Exp (Wars). 2005;65(2):205-11.]</ref>։ Աշխատանքային կարճատև հիշողությանը վերաբերող մեկ այլ փորձի ժամանակ շները ցույց են տվել ավելի լավ ժամանակ (60 վ-ով), քան կատուները<ref>{{cite web |author = Fiset, Sylvain, and François Y Doré |date = 2006 Jan 9 |url = http://www.springerlink.com/content/p001385166064841/?p=74fadcb262174eb6bdf5400c4ddc3cff&pi=0 |title = Duration of cats' (''Felis catus'') working memory for disappearing objects |work = Animal Cognition Volume 9, Number 1, 62—70, DOI: 10.1007/s10071-005-0005-4 |publisher = Springer Berlin |accessdate = 2010-07-07 }}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Կատուները, որոնց առաջ դրվել են հերթականությամբ պարզ ու բարդ առաջադրանքներ, ավելի արագ են կատարել բարդ առաջադրանքները, քան այն կատուները, որոնց առաջ դրվել են միայն բարդ առաջադրանքներ։ Այսպես, կատուներից մեկը, որի առաջ դրվել են միայն բարդ առաջադրանքներ, այդպես էլ չի սովորել կատարել դրանք, չնայած 600 անգամ փորձելուն։ Եթե կատուներին տրվում են միայն բարդ առաջադրանքներ, որոնք նրանք չեն կարող հանդիպել բնության մեջ, ապա նրանք կորցնում են մոտիվացիան<ref>{{cite web| author =Sarah Hartwell| date =| url =http://www.messybeast.com/intelligence.htm| title =How Intelligent Are Cats?| work =| publisher =MESSYBEAST| accessdate =2010-05-31| archiveurl =https://web.archive.org/web/20080620223218/http://www.messybeast.com/intelligence.htm| archivedate =2008-06-20}}<blockquote>Cats that are given a mix of simple and tough problems catch on faster to the tough problems than do cats who are given a straight course of nothing but the tough problems. … In certain types of test, intelligent cats are content to underachieve — a problem with the design of the test, not with the cats' intelligence!</blockquote></ref>։ === Քուն === Դրսում ապրող կատուներն ակտիվ են և՛ ցերեկը, և՛ գիշերը, սակայն նրանց ակտիվությունը մի քիչ ավելի շատ է գիշերը<ref name="Germain">{{Cite journal |title=Spatio-temporal Sharing between the European Wildcat, the Domestic Cat and their Hybrids |last=Germain |first=E. |last2=Benhamou |first2=S. |last3=Poulle |first3=M.-L. |journal=Journal of Zoology |year=2008 |volume=276 |issue=2 |pages=195–203 |doi=10.1111/j.1469-7998.2008.00479.x }}</ref><ref name="Barratt">{{Cite journal |last=Barratt |first=David G. |title=Home Range Size, Habitat Utilisation and Movement Patterns of Suburban and Farm Cats ''Felis catus'' |journal=Ecography |date=հունիսի 1, 1997 |doi=10.1111/j.1600-0587.1997.tb00371.x |jstor=3682838 |volume=20 |issue=3 |pages=271–280 }}</ref>։ Կատուների ակտիվության ժամանակը փոփոխական է, և ընտանի կատուները կարող են ավելի ակտիվ լինել առավոտյան ու երեկոյան, երբ ակտիվ է իրենց տերը<ref name="Randall 1985">{{Cite journal |title=Circadian rhythms in food intake and activity in domestic cats |url=https://archive.org/details/sim_behavioral-neuroscience_1985-12_99_6/page/1162 |last=Randall |first=Walter |author2=Johnson, R. F. |author3=Randall, S. |author4= Cunningham, J. T. |journal=Behavioral Neuroscience |year=1985 |volume=99 |issue=6 |pmid=3843546 |doi=10.1037/0735-7044.99.6.1162 |pages=1162–1175 }}</ref>։ Կատուները քնի միջոցով խնայում են իրենց էներգիան ավելի շատ, քան կենդանիների մեծ մասը։ Քնի տևողությունը մեկ օրում կազմում է 12-16 ժամ։ Որոշ կատուներ քնում են օրական 20 ժամից ավելի, սակայն քնի միջին տևողությունը կազմում է 13-14 ժամ օրական։ Կատուների քնի ընթացքում պարբերաբար սկսվում է արագ քնի փուլ, որ ուղեկցվում է աչքի արագ շարժումներով և մկանների կծկմամբ, ինչը վկայում է այն մասին, որ կատուները կարող են [[երազ]]ներ տեսնել<ref>{{Cite journal | doi = 10.1016/0166-2236(79)90110-3 | issn = 0166-2236 | volume = 2 | pages = 280–282 | last = Jouvet | first = Michel | title = What does a cat dream about? | journal = Trends in Neurosciences | accessdate = 2010-06-03 | year = 1979 | url = http://www.sciencedirect.com/science/article/B6T0V-485RJ0M-4X/2/82ae75a3e2df00e9eb92989351aa4ebe }}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ === Նշանների համակարգ և ինքնարտահայտում === Ընտանի կատուները հաղորդակցման համար օգտագործում են տարբեր ձայնային ազդանշաններ, այդ թվում՝ մլավոց, մռլտոց, ֆշշոց, ոռնոց, սուլոց, գռմռոց և այլն<ref name=Moelk>{{Cite journal | volume = 57 | issue = 2 | pages = 184–205 | last = Moelk | first = Mildred | title = Vocalizing in the House-Cat; A Phonetic and Functional Study | journal=The American Journal of Psychology | date = 1944-04 | url = https://www.jstor.org/stable/1416947 | doi = 10.2307/1416947 | publisher=The American Journal of Psychology, Vol. 57, No. 2 }}</ref>։ Ի հակադրություն դրանց, վայրենացած կատուները սովորաբար լուռ են<ref name="Jensen">{{Cite book |last=Jensen |first=Per |title=The Ethology of Domestic Animals |series="Modular Text" series |publisher=CABI |location=Wallingford, England |year=2009 |isbn=1-84593-536-5 }}</ref>{{rp|208}}։ Կախված նշանակությունից՝ մլավոցի ինտոնացիան տարբեր է։ Կատուները սովորաբար մլավում են նրա համար, որ գրավեն մարդու ուշադրությունը (օրինակ՝ որ իրեն կերակրեն կամ խաղան իր հետ)<ref>{{cite web |url = http://novosti-n.mk.ua/ukraine/read/?id=14780 |title = Кошки способны манипулировать инстинктами человека |accessdate = 2009-09-07 |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mDoshGO?url=http://novosti-n.mk.ua/ukraine/read/?id=14780 |archivedate = 2012-05-19 }}</ref>։ [[Անգլիա]]յում կատվի մլավոցն արտահայտվում է «''միու''» նմանաձայնությամբ, [[Ճապոնիա]]յում՝ «''նյա''», Ռուսաստանում և Հայաստանում՝ «''մյաու''»։ Կատվի մլավոցը կարող է նշանակել նաև ողջունում կամ հիվանդագին զգացումներ։ Որոշ կատուներ հաճախ են ձայներ արձակում, մյուսները՝ հազվադեպ։ Նրանք կարող են իրենց ձայնին տալ շուրջ հարյուր տարբեր [[ինտոնացիա]]ներ (շները, օրինակ, շուրջ տասը)<ref>{{cite web |url = http://www.ourkitten.ru/poved/ |title = Особенности поведения |accessdate = 2009-09-07 |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mDqMXmJ?url=http://www.ourkitten.ru/poved/ |archivedate = 2012-05-19 }}</ref>։ Դրանցից մի քանիսը խիստ կտրուկ են և տհաճ մարդու լսողության համար. այդպիսի ձայներ արձակում են հատկապես արու կատուներն էգի համար կռվելիս կամ զուգավորման ժամանակ։ Միմյանց հետ հաղորդակցվելու ժամանակ կատուները հազվադեպ են մլավում, այլ օգտագործում են նշանների համակարգ, որ ներառում է ձայների, մարմնի շարժումների ու հայացքների մեծ դիապազոն։ Հաղորդկացման տեսակետից հատկապես կարևոր մեխանիզմներ են կատվի պոչն ու ականջները<ref name="behaviourguide">{{cite web |url= http://animal.discovery.com/guides/cats/behavior/bodylanguageintro.html |archiveurl= https://web.archive.org/web/20090224154137/http://animal.discovery.com/guides/cats/behavior/bodylanguageintro.html |archivedate=2009 թ․ փետրվարի 24 |title=Cat Behavior: Body Language |work=AnimalPlanet.com |year=2007 |accessdate=2012 թ․ սեպտեմբերի 7}}</ref><ref name="Cafazzo">{{Cite journal |last=Cafazzo |first=S. |last2=Natoli |first2=E. |title=The Social Function of Tail Up in the Domestic Cat (''Felis silvestris catus'') |journal=Behav. Processes |volume=80 |issue=1 |pages=60–66 |year=2009 |pmid=18930121 |doi=10.1016/j.beproc.2008.09.008 }}</ref>, օրինակ՝ բարձրացված պոչը բարեկամական ողջույնի նշան է, տափակացրած ականջները՝ թշնամության։ Պոչը կարող է արտահայտել նաև կատվի դիրքն իր խմբի [[Սոցիալական ստրատիֆիկացում|սոցիալական հիերարխիայում]]. դոմինանտ կատուներն ավելի քիչ են բարձրացնում իրենց պոչը, քան ենթակա կենդանիները<ref name="Cafazzo" />։ Քթերի հպումը նույնպես ողջույնի սովորական նշան է<ref name="Crowell-davis2004" />։ [[Պատկեր:GAto.jpg|thumb|left|250px|Կատուն սպառնալիս կորացրել է մեջքն ու ֆշշացնում է]] Կատուները կարող են նաև մռլտալ, ինչը սովորաբար նշանակում է, որ կենդանին գոհ է։ Մռլտոցը կարող է լինել էվոլյուցիոն առավելություն՝ որպես ազդանշանային մեխանիզմ մայր կատվի ու նրա ձագերի համար։ Կատուները սովորաբար մռլտում են իրենց ցեղակիցների շրջանում, օրինակ՝ իրենց ձագերին հանդիպելիս, հանգստանալիս<ref name=BruelKjaer>{{cite web|url=http://www.bksv.com/catspurr |title=Solving The Cat's Purr Mystery using Accelerometers |publisher=Brüel & Kjær Magazine |accessdate=2010 թ․ փետրվարի 11 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110722131617/http://www.bksv.com/catspurr |archivedate=2011 թ․ հուլիսի 22 }}</ref><ref name=IsnareCom>{{cite web | url =http://www.isnare.com/?aid=195293&ca=Pets | title =The Cat's Remarkable Purr | publisher =isnare.com | accessdate =օգոստոսի 6, 2008 | deadurl =yes | archiveurl =https://web.archive.org/web/20110713063142/http://www.isnare.com/?aid=195293&ca=Pets | archivedate =2011-07-13 | df =dmy-all }}</ref> կամ ուտելիս։ Կատուների մռլտալու մեխանիզմը հայտնի չէ։ Նրանք չունեն անատոմիական հատուկ ապարատ, որ պատասխանատու է ձայնի արձակման համար<ref name="CPEM">{{cite web |url=https://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/catspurr.html |title=Why and How Do Cats Purr? |publisher=Library of Congress |accessdate=2011 թ․ ապրիլի 10 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110403054122/http://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/catspurr.html |archivedate=2011 թ․ ապրիլի 3 |df=dmy-all }}</ref>, և մինչև վերջերս համարվում էր, որ մռլտում են միայն կատուները, սակայն պարզվել է, որ հովազների ցեղի ներկայացուցիչները ([[վագր]], [[առյուծ]], [[յագուար]], [[ընձառյուծ]]) նույնպես կարող են արձակել մռլտոցի նման ձայն, բայց միայն արտաշնչելիս<ref>{{cite web |url=http://www.panthera.org/ |title=Panthera |accessdate=2013 թ․ նոյեմբերի 23 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131126101950/http://www.panthera.org/ |archivedate=2013 թ․ նոյեմբերի 26 |df=dmy-all }}</ref>։ Վախի կամ ագրեսիայի դեպքում կատուները կարող են ֆռթֆռթացնել, ֆշշացնել կամ հազվադեպ նաև ոռնալ։ Այդ ժամանակ կենդանին սովորաբար կորացնում է մեջքն ու պոչը, ցցում բուրդը, ականջները սեղմում գլխին։ Որոշ կատուներ կարող են արձակել սպառնալից մռնչյուն, որ հիշեցնում է շան ձայն և արտահայտում է խիստ ցասում և անբավականություն։ Ծնվելիս կատվի ծագերն արձակում են բարակ ծղրտոց, ընդ որում՝ հայտնի է, որ կատվի ձագերը սովորաբար իրենց մորը կանչում են [[ուլտրաձայն|ուլտրաձայնային ազդանշաններով]]<ref name="miau">{{cite web |url = http://wavygold.ru/allarticles/onearticle/article/chto-znachit-mjau/ |title = Что значит "мяу"? |accessdate = 2009-09-07 |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mDqsO7w?url=http://wavygold.ru/allarticles/onearticle/article/chto-znachit-mjau/ |archivedate = 2012-05-19 }}</ref>։ Որոշ հասուն կատուներ, հատկապես նրանք, որոնք հազվադեպ են օգտագործում իրենց ձայնը, նույնպես կարող են մլավոցի փոխարեն արձակել ծղրտոց<ref name="miau" />։ === Որս === [[File:Large Siamese cat tosses a mouse.jpg|thumb|Կատուն խաղում է իր բռնած մկան հետ]] Փոփոխվող միջավայրին արագ հարմարվելու և սուր տեսողության շնորհիվ ընտանի կատուները հիանալի որսորդներ են<ref>[http://www.environmentalgraffiti.com/animals/news-most-damaging-invasive-species-united-states Why Cats Are a Threat to Our Ecosystem] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100619200821/http://www.environmentalgraffiti.com/animals/news-most-damaging-invasive-species-united-states |date=2010-06-19 }}<blockquote>Cats are a very adaptable species that have excellent eyesight and are skilled hunters. Their numbers and their natural hunting skills make them extremely damaging to the ecosystem.</blockquote></ref>։ Ուսումնասիրությունները, որոնց ընթացքում դիտարկվել են ինչպես տանը պահվող, այնպես էլ թափառող կատուներ, ցույց են տվել, որ նրանք մեկ տարվա ընթացքում որսում են միջինը 57 կենդանի<ref>[http://www.abcbirds.org/abcprograms/policy/cats/materials/predation.pdf Domestic cat predation on birds and other wildlife] (pdf){{ref-en}}</ref><ref>{{cite web|author=Robbie A. McDonald и др.|date=2003-05-27|url=http://www3.interscience.wiley.com/journal/118839928/abstract?CRETRY=1&SRETRY=0|title=Predation of wildlife by domestic cats Felis catus in Great Britain|work=|publisher=Mammal Review|accessdate=2010 թ․ հունիսի 26|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDtmvNg?url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1046/j.1365-2907.2003.00017.x/abstract|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19}}<blockquote>… Based on the proportion of cats bringing home at least one prey item and the back-transformed means, a British population of approximately 9 million cats was estimated to have brought home in the order of 92 (85-100) million prey items in the period of this survey, including 57 (52-63) million mammals, 27 (25-29) million birds and 5 (4-6) million reptiles and amphibians.</blockquote></ref>։ Նրանք որսում են մանր կենդանիների, սովորաբար թռչունների ու կրծողների<ref name="Woods" /> և հաճախ օգտագործվում են վնասատունեի դեմ պայքարելու համար<ref>Clones, Cats, And Chemicals: Thinking Scientifically About Controversial Issues&nbsp;– Page 9, Irwin L. Slesnick&nbsp;– 2004</ref><ref>Pests of Crops in Warmer Climates and Their Control&nbsp;– Page 120, Dennis S. Hill&nbsp;– 2008</ref>։ Ընտանի կատուները [[Միացյալ Նահանգներ]]ում սպանում են տարեկան 1,4-3,7 միլիարդ թռչուն և 6,9-20,7 միլիարդ կաթնասուններ<ref name="NC012913">{{cite journal|last=Loss|first=Scott R.|first2=Tom |last2=Will |first3=Peter P. |last3=Marra|title=The impact of free-ranging domestic cats on wildlife of the United States|journal=Nature Communications|date=հունվարի 29, 2013|volume=4|pages=Article number: 1396|doi=10.1038/ncomms2380|quote=We estimate that free-ranging domestic cats kill 1.4–3.7 billion birds and 6.9–20.7 billion mammals annually.|bibcode = 2013NatCo...4E1396L |pmid=23360987}}</ref><ref name="NYT012913">{{cite news|title=That Cuddly Kitty Is Deadlier Than You Think|url=https://www.nytimes.com/2013/01/30/science/that-cuddly-kitty-of-yours-is-a-killer.html|accessdate=2013 թ․ հունվարի 30|newspaper=The New York Times|date=հունվարի 29, 2013|author=Natalie Angier|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130130010156/http://www.nytimes.com/2013/01/30/science/that-cuddly-kitty-of-yours-is-a-killer.html|archivedate=2013 թ․ հունվարի 30|df=dmy-all}}</ref> (դրա մեծ մասը բաժին է ընկնում 80 միլիոն վայրենացած ու թափառող կատուներին)։ Առնետների վրա կատուները հազվադեպ են հարձակվում. գորշ [[առնետներ]]ը, որ Եվրոպա են անցել [[Ասիա]]յից, աչքի են ընկնում մեծ չափերով, ագրեսիվությամբ ու ճարպկությամբ, ինչի պատճառով կատուների մեծ մասը վախենում է նրանցից<ref>{{cite web| author =Ксения Лисун| authorlink =| coauthors =| date =2008-01-08| url =http://www.pressa.irk.ru/number1/2008/01/012001.html| title =Хитра, вынослива, способна на многое| format =| work =| publisher ="Номер один"| accessdate =2010-06-26| lang =ru| description =| archiveurl =https://www.webcitation.org/6OAoib2vx?url=http://baikalpress.ru/number1/2008/01/012001.html| archivedate =2014-03-18}}</ref>։ Այնուամենայնիվ, կան կատուներ, որոնք հայտնի են որպես առնետ որսացողներ<ref name="ReferenceA">{{книга |автор = Сетон-Томпсон, Эрнест |заглавие = Королевская Аналостанка |ссылка = |место = |издательство = Амфора |год = 2010 |страниц = 96 |isbn = 978-5-367-01564-5 }}</ref>։ Ի տարբերություն առյուծների, որոնք ապրում և որս կատարում են խմբերով, կատուները որս կատարում են բացառապես մենակ, բացառությամբ մայր կատվի ու ձագերի խաղի։ Ի տարբերություն շների ու [[գայլեր]]ի, որոնք պետք է մշտապես պահեն իրենց մարմնի ուժեղ հոտը, որպեսզի որս կատարեն միասին, կատուները մշտապես լիզում են իրենց մորթին, որպեսզի իրենց հոտով չվախեցնեն որսին։ Սոված լինելու դեպքում կատուներն անմիջապես ուտում են իրենց որսը։ Հակառակ դեպքում նրանք ուտելուց առաջ խաղում են նրա հետ. նետում են որսած կենդանուն, բռնում, և այդ «արարողությունն» ուղեկցվում է ցատկերով։ Կատուն որսը սովորաբար ուտում է թաքստոցում. մանր կենդանիներին ուտում է կաշվով ու մորթով, խոշոր թռչուններին՝ նրանց բմբուլները պոկելուց հետո<ref>{{cite web |url = http://www.dsxsphinx.com/domashnyaya-koshka/ |title = Домашняя кошка |accessdate = 2010-06-27 |lang = ru |deadlink = unknown-host }}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Կատուները որսում են ընդհանուր առմամբ շուրջ հազար տեսակի կենդանիների, այնինչ մեծ կատուները (առյուծներ, վագրեր և այլն) որսում են միայն խոշոր կաթնասուններ։ Բացառություն է [[ընձառյուծ]]ը, որ հաճախ որսում է [[նապաստակներ]] և նույնիսկ մանր կրծողներ։ Տակտիկական հնարքները կատուների մոտ նույնն են, ինչ վագրերի ու [[ընձառյուծ]]ների դեպքում. կատուն դարանակալում է որսին և հարձակվում հանկարծակի ցատկով՝ փորձելով երկար ժանիքներով բռնել որսի վիզը՝ մահացու հարված հասցնելով նրա [[ողնաշար|վզի ողներ]]ին կամ վնասել կոկորդը՝ առաջացնելով [[ասֆիքսիա]]։ Դրանից բացի կատուները կարող են առջևի թաթերով որսալ [[ձուկ]] հոսող ջրում։ Հաջողության դեպքում կատուները (և նույնիսկ կատվի ձագերը, որոնք կյանքում առաջին անգամ են տեսնում ձուկ) կծում են ձկան գլուխը և ուտում այն բանից հետո, երբ նա դադարում է թպրտալ<ref>{{cite web |url = http://pets.to-var.com/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=7&Itemid=14 |title = Повадки кошек |accessdate = 2010-06-27 |lang = ru |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mDwZJTx?url=http://pets.to-var.com/index.php?option=com_content |archivedate = 2012-05-19 }}</ref>։ {|class="graytable" style="text-align:center" |width="25%"|[[Պատկեր:chat-affut.JPG|center|200px]] |width="25%"|[[Պատկեր:Ocicat-woodpecker.jpg|center|150px]] |width="25%"|[[Պատկեր:Cat and mouse.jpg|center|150px]] |width="25%"|[[Պատկեր:Kot po polowaniu (Aw58).JPG|center|200px]] |- |Դարանակալած կատու |Կատու, որ բռնել է [[փայտփորիկ]] |Կատու, որ բռնել է [[մուկ]] |Կատուն որսից հետո |} === Խաղ === [[File:Play fight between cats.webmhd.webm|thumbnail|thumbtime=4|alt=Play fight between kittens, age 14 weeks|14 շաբաթական կատուների խաղ]] Ընտանի կատուները և հատկապես ձագերը սիրում են խաղալ։ Այդ գործողություններով կատվի ձագերը նմանակում են որսը, և դա նրանց օգնում է սովորել հետապնդել, բռնել և սպանել որսին<ref name="Poirier 1982">{{Cite journal |last=Poirier |first=F. E. |last2=Hussey |first2=L. K. |title=Nonhuman Primate Learning: The Importance of Learning from an Evolutionary Perspective |url=https://archive.org/details/sim_anthropology-and-education-quarterly_summer-1982_13_2/page/n54 |journal=Anthropology and Education Quarterly |volume=13 |issue=2 |pages=133–148 |date=հուլիսի 1, 1982 |doi=10.1525/aeq.1982.13.2.05x1830j |jstor=3216627 }}</ref>։ Կատուները խաղի միջոցով սովորում են նաև կռվել միմյանց կամ մարդկանց հետ, ինչի շնորհիվ նրանք ձեռք են բերում ունակություններ, որոնք իրենց պետք կգան իրական կյանքում, ինչպես նաև դա օգնում է նվազեցնել վախը, որ ասոցացվում է այլ կենդանու վրա հարձակման հետ<ref name="Byers 1998">{{Cite book |title=Animal Play: Evolutionary, Comparative, and Ecological Perspectives |url=https://archive.org/details/animalplayevolut00beko |last=Byers |first=John A. |last2=Bekoff |first2=Marc |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge, England<!--This is not redundant; there's a Cambridge, Massachusetts, also, with academic publishers.--> |year=1998 |page=[https://archive.org/details/animalplayevolut00beko/page/n149 135] |isbn=0-521-58656-9 }}</ref>։ Խաղի և որսի նմանության շնորհիվ կատուները սիրում են խաղալ այնպիսի խաղալիքներով, որոնք հիշեցնում են որսի կենդանիների, օրինակ՝ փոքր փափուկ խաղալիքներով, որոնք արագ շարժվում են։ Սակայն նրանք արագ կորցնում են հետաքրքրությունը (հարմարվում են) այն խաղալիքների նկատմամբ, որոնցով խաղացել են նախկինում<ref name="Hall 2002">{{Cite journal |title=Object Play in Adult Domestic Cats: The Roles of Habituation and Disinhibition |last=Hall |first=Sarah L. |journal=Applied Animal Behaviour Science |year=2002 |volume=79 |issue=3 |pages=263–271 |doi=10.1016/S0168-1591(02)00153-3 }}</ref>։ Կատուները նաև ավելի շատ են խաղում խաղալիքներով, երբ սոված են<ref name="Hall 1998">{{Cite journal |last=Hall |first=Sarah L. |title=The Influence of Hunger on Object Play by Adult Domestic Cats |journal=Applied Animal Behaviour Science |date=June 1998 |volume=58 |issue=1–2 |pages=143–150 |doi=10.1016/S0168-1591(97)00136-6 }}</ref>։ Թելը հաճախ է դառնում խաղալիք կատուների համար, սակայն ուտելու դեպքում այն անցնում է աղիներ և կարող է դառնալ լուրջ հիվանդության և նույնիսկ մահվան պատճառ<ref name="MacPhail 2002">{{Cite journal |last=MacPhail |first=Catriona |title=Gastrointestinal obstruction |journal=Clinical Techniques in Small Animal Practice |date=November 2002 |volume=17 |issue=4 |pages=178–183 |doi=10.1053/svms.2002.36606 |pmid=12587284 }}</ref>։ === Փոխհարաբերություններն այլ կենդանիների հետ === [[Պատկեր:Black white cats.jpg|thumb|left|200px|Սոցիալական վարքի օրինակ]] Չնայած վայրի կատուները վարում են միայնակ կյանք, ընտանի կատուները (վայրենացածները) ապրում են [[Գաղութ (կենսաբանություն)|գաղութներով]], որ հավաքվում են սննդի աղբյուրի շուրջը և հիմնվում են համագործակցող էգ կատուների խմբերի վրա<ref name="Crowell-davis2004">{{Cite journal|title=Social Organization in the Cat: A Modern Understanding |last=Crowell-Davis |first=S. L. |last2=Curtis |first2=T. M. |last3=Knowles |first3=R. J. |year=2004 |journal=Journal of Feline Medicine and Surgery |volume=6 |issue=1 |pages=19–28 |url=http://zoopsy.free.fr/veille_biblio/social_organization_cat_2004.pdf |accessdate=2008 թ․ մայիսի 21 |doi=10.1016/j.jfms.2003.09.013 |pmid=15123163 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110720231305/http://zoopsy.free.fr/veille_biblio/social_organization_cat_2004.pdf |archivedate=2011 թ․ հուլիսի 20 }}</ref><ref name="Pontier 1996">{{Cite journal |doi=10.1016/0376-6357(95)00070-4 |volume=37 |issue=1 |pages=85–88 |last=Pontier |first=Dominique |author2=Eugenia Natoli |title=Male Reproductive Success in the Domestic Cat (''Felis catus'' L.): A Case History |url=https://archive.org/details/sim_behavioural-processes_1996-08_37_1/page/85 |journal=Behavioural Processes |year=1996 }}</ref>։ Այդպիսի խմբերում միշտ կատուներից մեկը իշխող դիրք ունի մյուսների նկատմամբ<ref name="Baron">{{Cite journal |title=Patterns of Social Interaction in Cats (''Felis domestica'') |last=Baron |first=Alan |last2=Stewart |first2=C. N. |author3=Warren |first3=J. M. |journal=Behaviour |date=հունվարի 1, 1957 |doi=10.1163/156853956X00084 |volume=11 |issue=1 |pages=56–66 |jstor=4532869 }}</ref>։ Յուրաքանչյուր կատու վերահսկում է իր տարածքը<ref>{{cite web |url = http://petland.org.ua/mode-article/pge-379.html |title = Кошачья иерархия |accessdate = 2010-06-27 |lang = ru |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mDubeSE?url=http://petland.org.ua/mode-article/pge-379.html |archivedate = 2012-05-19 }}</ref>. սեռական ակտիվ արուները գրավում են ամենաընդարձակ տարածքնեը, ընդ որում՝ նրանց տարածքը կարող է 10 անգամ գերազանցել էգ կատուների տարածքին և հատվել մի քանի էգ կատուների տարածքների հետ<ref name="Sommerville">{{Cite journal |doi=10.1016/S0168-1591(98)00102-6 |volume=57 |issue=3–4 |pages=269–286 |last=Sommerville |first=B. A. |title=Olfactory Awareness |journal=Applied Animal Behaviour Science |year=1998 }}</ref>։ Գյուղական միջավայրում կենդանու վերահսկողության տակ գտնվում է ողջ բակը։ Այնուամենայնիվ, միշտ կա «չեզոք տարածք», որտեղ կատուները կարող են հանդիպել առանց կոնֆլիկտի ու ագրեսիայի։ Սակայն իր վերահսկողության տակ գտնվող տարածքից կատուն վռնդում է ցանկացած այլ կատվի, ընդ որում՝ իրենց տարածքը պահպանում են ոչ միայն արուները, այլև էգերը։ Տանը ապրող կատուները կարող են խաղաղ գոյակցել ինչպես ուրիշ կատուների, այնպես էլ այլ ընտանի կենդանիների հետ, որոնք բնության մեջ հանդիսանում են կատուների որսը։ Այսպես, եթե մի քանի շաբաթական կատվի մոտ տանեն մուկ, ապա նրանք երկար ժամանակ կարող են պահպանել ընկերական հարաբերություններ, չնայած միշտ վտանգ կա, որ խաղի ժամանակ կատվի մոտ կարող է արթնանալ որսորդի բնազդը<ref>{{книга |автор = Gary M. Landsberg, Wayne L. Hunthausen, Lowell J. Ackerman |заглавие = Handbook of behavior problems of the dog and cat |ответственный = |ссылка = https://books.google.am/books?id=dXJRpmUG9aEC&pg=PA49&dq=Others+maintain+social+relationships+with+people+or+other+family+pets+throughout+life.+Approximately+15%25+of+cats+seem+resistant+to+socialization+with+humans.+Most+cats+adapt+well+to+sharing+a+home+or+apartment+with+people,+other+cats,&hl=en&ei=UbMCTamnEo6cOoPgtKYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCMQ6AEwAA#v=onepage&q=Others%20maintain%20social%20relationships%20with%20people%20or%20other%20family%20pets%20throughout%20life.%20Approximately%2015%25%20of%20cats%20seem%20resistant%20to%20socialization%20with%20humans.%20Most%20cats%20adapt%20well%20to%20sharing%20a%20home%20or%20apartment%20with%20people%2C%20other%20cats%2C&f=false |место = |издательство = Elsevier Health Sciences |год = 2003 |том = 1 |страниц = 554 |страницы = 49 |isbn = 0702027103, 9780702027109 }}<blockquote>Some cats are independent, with little desire for contact with humans and other cats. Others maintain social relationships with people or other family pets throughout life. Approximately 15 % of cats seem resistant to socialization with humans. Most cats adapt well to sharing a home or apartment with people, other cats, and other pets.</blockquote></ref>։ Կատուների ու [[շներ|ընտանի շների]] բարդ հարաբերությունները պայմանավորված են որսորդական բնազդներով. յուրաքանչյուր շուն փախչող կատվի մեջ տեսնում է հետապնդման օբյեկտ և հետապնդում է նրան այնքան ժամանակ, մինչև բռնում է, կամ կատուն պատսպարվում է անմատչելի տեղում։ Տարածքը պահպանող կամ մարտական շները հաճախ են սպանում կատուների, վերջիններիս սպանում են նաև թափառող շները, սակայն դրա պատճառները մնում են չբացահայտված. թափառող շները կատուներին սպանում են նույնիսկ այն ժամանակ, երբ սննդի կարիք չունեն<ref>{{cite web|url=http://www.animalsprotectiontribune.ru/VetPat1.html|title=Статья: «Собаки как доминирующие хищники в экосистемах городов», авторы: Е.А Ильинский, С.О. Ильинская|language={{ru icon}}|publisher=Animalsprotectiontribune.ru|date=|accessdate=2009 թ․ օգոստոսի 4|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDx7klB?url=http://www.animalsprotectiontribune.ru/VetPat1.html|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19}}</ref>։ Այնուամենայնիվ, հաճախ կատուներն ու շները կարող են ապրել իրար կողքի<ref>{{cite web |url=http://www.petuniversity.com/dogs/training--behavior/dogs-and-cats.htm |title=Dogs and Cats&nbsp;– Getting Along |publisher=Petuniversity.com |accessdate=2013 թ․ հուլիսի 4 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130617221350/http://www.petuniversity.com/dogs/training--behavior/dogs-and-cats.htm |archivedate=2013 թ․ հունիսի 17 |df=dmy-all }}</ref>։ Ընտանի կատուները, ինչպես և ցանկացած [[Ինտրոդուկցիա (կենսաբանական)|ինտրոդուկցված]] գիշատիչ, կարող են լուրջ վնաս հասցնել [[էնդեմիկ]] [[էկոհամակարգ]]ին, հատկապես եթե կատուները տվյալ տարածք բերվել են համեմատաբար ոչ վաղ անցյալում, և մյուս տեսակները չեն հասցրել հարմարվել նրա ներկայությանը։ Համաձայն ներկայում հերքված<ref>Galbreath, Ross & Brown, Derek (2004): The tale of the lighthouse-keeper’s cat: Discovery and extinction of the Stephens Island wren (Traversia lyalli). Notornis 51(4): 193—200</ref><ref>Medway, David G. (2004): The land bird fauna of Stephens Island, New Zealand in the early 1890s, and the cause of its demise. Notornis 51(4): 201—211.</ref> լեգենդի՝ [[1894 թվական]]ին [[Նոր Զելանդիա]]յի ափերի մոտ գտնվող [[Ստիվենս (կղզի, Նոր Զելանդիա|Ստիվենս]] կղզու փարոսի տեսուչի կատուն միայնակ ոչնչացրել է չթռչող [[ստեֆենյան թփուտային ցախսարեկ]]ների ողջ պոպուլյացիան<ref>{{cite web |url = http://www.notornis.org.nz/abstract.php?volume_issue=n51_4&first_page=193 |title = The tale of the lighthouse-keeper's cat: Discovery and extinction of the Stephens Island wren (Traversia lyalli) |author = R. Galbreath, D. Brown |date = 2004 |work = |publisher = Notornis |accessdate = 2010-12-10 |lang = en |deadlink = 404 |archive-date = 2008-10-16 |archive-url = https://web.archive.org/web/20081016025607/http://www.notornis.org.nz/abstract.php?volume_issue=n51_4&first_page=193 |dead-url = yes }}</ref>։ Նման դեպքերում ընտանի կատուների վտանգի նվազեցման համար օգտագործվում են զանգեր, որ կախվում են նրանց վզկապներից։ == Գենետիկա == Ընտանի կատուն և նրա մերձավոր վայրի նախնին [[Պոլիպլոիդիա|դիպլոիդ]] օրգանիզմներ են և ունեն 38 [[քրոմոսոմ]]<ref>{{cite journal |author=Nie W, Wang J, O'Brien PC |title=The genome phylogeny of domestic cat, red panda and five mustelid species revealed by comparative chromosome painting and G-banding |journal=Chromosome Res. |volume=10 |issue=3 |pages=209–22 |year=2002 |pmid=12067210 |doi=10.1023/A:1015292005631 |first1=W |first2=J |first3=PC |first4=B |first5=T |first6=MA |first7=F |issn=0967-3849}}</ref> ու շուրջ 20 000 [[գեն]]<ref>{{cite journal |author=Pontius JU, Mullikin JC, Smith DR |title=Initial sequence and comparative analysis of the cat genome |journal=Genome Res. |volume=17 |issue=11 |pages=1675–89 |year=2007 |month=November |pmid=17975172 |pmc=2045150 |doi=10.1101/gr.6380007 |first1=JU |first2=JC |first3=DR |first4=Team |first5=K |first6=S |first7=M |first8=J |first9=R |first11=N |last12=Schäffer |first12=AA |last13=Agarwala |first13=R |last14=Narfström |first14=K |last15=Murphy |first15=WJ |last16=Giger |first16=U |last17=Roca |first17=AL |last18=Antunes |first18=A |last19=Menotti-Raymond |first19=M |last20=Yuhki |first20=N |last21=Pecon-Slattery |first21=J |last22=Johnson |first22=WE |last23=Bourque |first23=G |last24=Tesler |first24=G |last25=Nisc Comparative Sequencing |first25=Program |last26=O'brien |first26=SJ |issn=1088-9051 |url=http://www.genome.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=17975172 |format=Free full text}}</ref>։ Կատուների մոտ հայտնաբերվել են 250 ժառանգվող գենետիկական խանգարումներ, որոնցից շատերը նման են մարդկայիններին<ref>{{cite journal |author=O'Brien SJ, Johnson W, Driscoll C, Pontius J, Pecon-Slattery J, Menotti-Raymond M. |title=State of cat genomics |url=https://archive.org/details/sim_trends-in-genetics_2008-06_24_6/page/268 |journal=Trends Genet. |volume=24 |issue=6 |pages=268–79 |year=2008 |month=June |pmid=18471926 |doi=10.1016/j.tig.2008.03.004 |first1=SJ |first2=W |first3=C |first4=J |first5=J |first6=M |issn=0168-9525}}</ref>։ Կաթնասունների [[Նյութափոխանակություն|մետաբոլիզմում]] նմանությունների բարձր մակարդակը թույլ է տալիս ախտորոշել կատվի [[ժառանգական հիվանդություններ]]ը՝ օգտագործելով այն գենետիկական թեստերը, որոնք նախապես ստացվել են մարդու ժառանգական հիվանդությունների ախտորոշման համար, ինչպես նաև կատուներին օգտագործել մարդու հիվանդությունների ուսումնասիրման ժամանակ<ref>{{cite journal |author=Sewell AC, Haskins ME, Giger U |title=Inherited metabolic disease in companion animals: searching for nature's mistakes |url=https://archive.org/details/sim_veterinary-journal_2007-09_174_2/page/252 |journal=Vet. J. |volume=174 |issue=2 |pages=252–9 |year=2007 |month=September |pmid=17085062 |doi=10.1016/j.tvjl.2006.08.017 |first1=AC |first2=ME |first3=U |issn=1090-0233}}</ref><ref name="OBrien">{{Cite journal |last=O'Brien |first=Stephen J. |author2=Menotti-Raymond, M. |author3=Murphy, W. J. |author4= Yuhki, N. |title=The Feline Genome Project |journal=Annual Review of Genetics |volume=36 |pages=657–686 |year=2002 |pmid=12359739 |doi=10.1146/annurev.genet.36.060602.145553 }}</ref>։ Առավել շատ ուսումնասիրվել են կատուների մորթու գույնի գեները։ Կատուների մորթու կարմիր ու սև գույները որոշող [[Դոմինանտություն|կոդոմինանտ գենը]] գտնվում է իգական X սեռական քրոմոսոմում, այդ պատճառով էլ կարմիր (XX) գույնի կատուները ավելի քիչ են հանդիպում, քան կարմիր (XY) գույնի կատուները, իսկ կրիայի գույնի (կարմիր-սև կամ կրեմագույն-երկնագույն) լինում են միայն էգ կատուները, բայց ոչ արուները (մինչ այժմ նկարագրվել են միայն մի քանի դեպքեր, երբ երեք գույն ունեցել է արու կատուն, որոնց կրիայի գույնը պայմանավորված է եղել ХХУ սեռական [[Քրոմոսոմային հավաքակազմեր|քրոմոսոմների հավաքակազմով]])<ref name=autogenerated1>[http://www.nekosamurai.jp/samurai/A_precious_cat_e.html Samurai — Scottish Fold] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120213175554/http://www.nekosamurai.jp/samurai/A_precious_cat_e.html |date=2012-02-13 }}{{ref-en}}</ref>։ === Ընտանի կատուների գույներ === [[Պատկեր:Van Cat 1.jpg|thumb|230px|right|[[Վանա կատու]] Արփին կարմրասպիտակ ավանդական գունավորմամբ]] Կատվի մորթու գույն ասելով հասկացվում է ինչպես հենց կենդանու բրդի գույնը, այնպես էլ շերտերի ու բծերի «նկարը»։ Բծավոր կատուների մոտ, որոնց մորթու վրա հանդիպում են սպիտակ գույնի չներկված բծեր, տարբերակում են սպիտակ և գունավոր բծերի հարաբերակցությունը։ Գունավորում ասելով հաշվի է առնվում նաև կատվի մորթու յուրաքանչյուր առանձին մազի ներկվածության աստիճանը։ Դրանից բացի առանձնացվում են [[ալբինիզմ]]ի տարբեր աստիճաններ ունեցող կատուներ, ինչն անդրադառնում է մորթու գունավորման վրա և նույնպես վերաբերում է կատվի մորթու գույնին։ Կատվի մորթու գույնը պայմանավորված է գեների հավաքակազմով, որոնցից կախված է մորթում [[մելանին]]ի պարունակությունն ու տեսակը<ref name="genetika_cveta">{{cite web|url=http://www.satpro.ru/homes/clorgen.html|title=Генетика окрасов кошек|author=Orca Starbuck и David Thomas.|lang=ru|accessdate=2010 թ․ մայիսի 26|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDz61E8?url=http://www.satpro.ru/homes/clorgen.html|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19}}</ref>։ Մարթու գորշավուն գույնը սովորաբար կոչվում է «երկնագույն» (օրինակ՝ «ռուսական երկնագույն» ցեղատեսակը), իսկ շիկակարմիրը՝ «կարմիր»։ Ըստ մորթու գույնի կատուները լինում են<ref name="okras_koshki">{{cite web|url=http://www.satpro.ru/homes/colors.html|title=Окрасы кошек|lang=ru|author=Orca Starbuck и David Thomas.|accessdate=2010 թ․ մայիսի 26|archiveurl=https://www.webcitation.org/6OAom2r0G?url=http://www.satpro.ru/homes/colors.html|archivedate=2014 թ․ մարտի 18}}</ref>. * '''Թաբի''' – հիշեցնում է վայրի կատվի գունավորումը։ Հանդիպում է նեղ շերտերի, մանր բծերի տեսքով, որ տարածվում են նրա ողջ մարմնի վրա կամ կազմում հատուկ «նկար»։ Այդ խմբի ներսում առանձնացվում են՝ աբիսինյան թաբին, թաբի մաքրելը (վագրային), բծավոր թաբին և մարմարագույն (դասական) թաբին, * '''Միագույն''', երբ կատվի ողջ մորթի գույնը նույն է, * '''Ծխագույն''', երբ գունավորված են միայն մազերի ծայրերը։ Կատվի գունավորումը կոչվում է շինշիլայի, եթե ներկված է մազի 1/8 մասը, * '''Քոլորփոյնթ'''<ref name="kolor-point">{{Cite web |url=http://home-animal.org.ua/22-kolor-point.html |title=Порода «Колорпойнт» |accessdate=2018 թ․ մարտի 5 |archive-date=2018 թ․ փետրվարի 20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180220100835/http://home-animal.org.ua/22-kolor-point.html |dead-url=yes }}</ref> ({{lang-en|colour}} – գույն և {{lang-en2|point}} – բիծ բառերից) կամ ակրոմելանինային գունավորում, այս խմբին հատուկ են թույլ գունավորված (սպիտակից մինչև կրեմագույն) մարմինն ու ավելի մուգ գույնի թաթերը, պոչը, դունչն ու ականջները։ [[Սիամական կատու|Սիամական]] գունավորմամբ կատուներին հատուկ են երկնագույն, [[կոբալտ]]ի գույնի աչքերը, իսկ բուրմանյան կատուներին՝ դեղին աչքերը, * '''Երկգույն''' – ողջ մարմնի վրա սպիտակ ֆոնի վրա առկա են գունավոր բծեր՝ առանց որոշակի հարաբերակցության, * '''Կրիայի գունավորում''', ինչպես նաև '''կրեմաերկնագույն''', '''սիտեց''' – սև (երկնագույն) և շիկակարմիր (կրեմագույն) գույների համադրությամբ գունավորված կատուներ։ Որպես կանոն, այդպիսի կատուներն էգ են<ref name="chrephi">[http://www.messybeast.com/tricolours.htm Черепаховые и трёхцветные кошки.]{{ref-en}}</ref>, քանի որ այդ գունավորումը էգերի գենոտիպում առկա սեռի հետ կապված՝ ոչ լրիվ դոմինանտ գենի արդյունք է։ Արու կատվի մոտ կրիայի գույնի առկայությունը վկայում է գենետիկական խանգարումների մասին, ինչպես նաև համարվում է, որ նման կատուներն անպտուղ են։ Ներկայում հայտնի է կրիայի գույնի մեկ արու կատու, որը ձագ է ունեցել։ Սակայն բժշկական քննության արդյունքում կատվի մոտ հայտնաբերվել է [[տերատոզոոսպերմիա]], ինչն անպտղության պատճառ է<ref name=autogenerated1 />։ === Սպիտակ գունավորում և խլություն === [[Պատկեր:Manx Dante blue eyes.jpg|left|thumb|200px|Ամբողջովին սպիտակ կապուտաչյա կատու]] Ամբողջովին սպիտակ կատուների թվում հանդիպում են կատուներ կապույտ կամ տարբեր գույնի աչքերով։ Դրա պատճառը կատվի գենոտիպում '''W''' դոմինանտ քպիստատիկ գենի առկայությունն է։ Այդ կատուները 40% հավանականությամբ ծնվում են [[Խլություն|խուլ]]։ Դա բացատրվում է նրանով, որ ամբողջովին սպիտակ կատուների մոտ գունավորման '''W''' էպիստատիկ դոմինանտ գենի ազդեցությամբ տեղի է ունենում [[խխունջ (ականջ)|ականջի ներքին խխունջի]] [[Դեգեներացում|դեգեներացիա]]<ref>{{cite web| url =http://www.cfainc.org/breeds/profiles/articles/turkish-van.html| title =Breed Article: Turkish Van| author =Diane Marcus| date =| work =| publisher =CFA| accessdate =2010-10-09| lang =en| archiveurl =https://www.webcitation.org/60ulKU0Wp?url=http://www.cfa.org/404redirect.html| archivedate =2011-08-13}}</ref>։ Խլություն կարող է լինել երկու ականջի (այդ դեպքում կատուն բոլորովին խուլ է) կամ միակողմանի (այդ դեպքում կատուն կարող է լսել)։ Սակայն բոլոր կատուների միայն 5%-ն ունի սպիտակ գունավորում, իսկ ամբողջովին սպիտակ կապուտաչյա կատուների 17-22 %-ը ծնվում են խուլ։ Ամբողջովին սպիտակ կատուների շարքում խուլ կատուների թվաքանակը աճում է մինչև 40%, եթե կատվի մի աչքը կապույտ է, և մինչև 65-85 %, եթե կատվի երկու աչքերն էլ կապույտ են։ Որոշ սպիտակ կատուներ խուլ են միայն մի ականջից, ընդ որում՝ ամբողջովին սպիտակ կատվի խլությունը լինում է կապույտ աչքի կողմից<ref name="elizabeth">{{cite web| author =Feline Health Center| authorlink =| coauthors =| date =| url =http://www.vet.cornell.edu/fhc/| title =Ask Elizabeth| format =| work =| publisher =Cornell University Feline Health Center| accessdate =2010-05-26| lang =| description =| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mE0S6F2?url=http://www.vet.cornell.edu/fhc/| archivedate =2012-05-19}}</ref>։ Խուլ կատուները նորմալ ապրում են տնային պայմաններում, և նույնիսկ կարող են ունենալ առողջ սերունդ, սակայն վայրենացած պոպուլյացիներում կամ փողոցում նմանատիպ կենդանիները դժվար են գոյատևում։ Սիրողական ֆելինոլոգիայում կատուների խլությունը համարվում է արատ, այդ պատճառով էլ խուլ կատուները բացառվում են բուծման ծրագրից։ Երբեմն սպիտակ գույնը համարվում է ցեղատեսակի բնորոշ հատկություն։ Օրինակ՝ մինչև [[1978 թվական]]ը ֆելինոլոգիական կազմակերպությունները թուրքական անգորա ցեղատեսակի լիարժեք ներկայացուցիչ չէին համարում ոչ սպիտակ կատուներին։ == Ցեղատեսակներ == [[Պատկեր:Коты. Марки Украины 2007.jpg|250px|thumb|''Կատուների ցեղատեսակներն'' ուկրաինական նամականիշի վրա ([[2007]] թվական)]] Ցեղական են համարվում ֆելինոլոգիական կազմակերպություններից մեկի կողմից գրանցված ցեղատեսակներին հատուկ որոշակի գծեր ու հատկանիշներ ունեցող կատուները։ Տարբեր ֆելինոլոգիական կազմակերպություններ ճանաչում են տարբեր քանակի կատուների ցեղատեսակներ։ Օրինակ՝ Livre Officiel des Origines Félines-ը ճանաչում է կատուների 74 ցեղատեսակ, The Governing Council of the Cat Fancy-ը՝ 35, Cat Fanciers’ Association-ը՝ 50, The Cat Association-ը՝ 63, World Cat Federation-ը՝ 62, իսկ Fédération Internationale Féline-ը՝ 42։ Յուրաքանչյուր ֆելինոլոգիական կազմակերպություն ունի իր կողմից ճանաչված ցեղատեսակի վերաբերյալ իր պատկերացումը, ինչը սահմանված է հատուկ նկարագրությամբ, որը կոչվում է ցեղատեսակի ստանդարտ։ Որպես կանոն՝ ցեղական կատուն ունի [[ծագումնաբանություն]]՝ տրված ֆելինոլոգիական ակումբի կողմից, որը հաստատում է տվյալ կենդանու պատկանելությունը որոշակի ցեղատեսակին և նրա համապատասխանությունը ցեղատեսակի ստանդարտին։ Կատուների ընդհանուր թվաքանակի մեկ տոկոսից էլ պակասն են համարվում ցեղական, և միայն նրանք կարող են մասնակցել կատուների ցուցահանդեսներին՝ ըստ ցուցահանդեսային կարգերի մրցույթ-ցուցադրություններին, որ նախատեսված են ցեղական կատուների համար։ Ոչ ցեղական կատուները ցուցահանդեսներին կարող են մասնակցել ընտանի կենդանիների կարգում։ Արգելվում է տարբեր ցեղատեսակների պատկանող կատուների զուգավորումը (աուտքրոս) սերունդ ստանալու նպատակով, բացառությամբ այն ցեղատեսակների, որոնց բուծումը դեռևս չի ավարտվել։ Ընտանի կատուների ցեղատեսակների բազմասանությունը բազմամյա [[սելեկցիա]]յի և քիչ չափով նաև գենետիկական [[մուտացիա]]ների արդյունք է։ Օրինակ՝ [[էկզոտիկ կատու]]ն ցեղատեսակի ձևավորման նախնական փուլերում ստեղծվել է երկարամազ [[Պարսկական կատու|պարսկական կատվի]] ու բրիտանական կարճամազ կատվի զուգավորումից, իսկ անպոչ մենքսն ու կարճոտն մանչկինը գենետիկական մուտացիաների արդյունք են։ Այսպես կոչված «մերկ կատուների» ցեղատեսակները, ինչպիսիք են [[Սֆինքս (կատու)|կանադական սֆինքս]]ը, [[Դոնսկոյ (կատու)|դոնսկոյ սֆինքսն]] ու [[Փիթրբալդ (կատու)|փիթրբալդը]], նույնպես գենետիկական մուտացիաների արդյունք են, որ հաստատվել են երկար տարիների աշխատանքի արդյունքում։ Ըստ վիճակագրության՝ անմազ ձագերը ծնվում են մի քանի տարին մեկ անգամ։ Օրինակ՝ կանադական սֆինքսների ժամանակակից պոպուլյացիան սկիզբ է առել անտեր կատվի ձագերից, որ ծնվել են [[1976 թվական]]ին։ Դոնսկոյ սֆինքսների ցեղատեսակն սկիզբ է առել Վարվառա կատվից, որ գտնվել է [[Դոնի Ռոստով]]ի փողոցներում<ref>[http://www.sphinxes.ru/ Донской сфинкс: история породы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100208231435/http://www.sphinxes.ru/ |date=2010-02-08 }} {{v|26|11|2009}}</ref>։ Ի տարբերություն կանադական սֆինքսի՝ դոնսկոյ կատվի մոտ անմազ լինելու հատկության ժառանգականությունը դոմինանտ է։ Ուկրաինական լևկոյ անմազ ցեղատեսակի ստեղծման համար օգտագործվել են հետևյալ ցեղատեսակների կատուներ՝ դոնսկոյ սֆինքս, փիթրբալդ, օրիենտալ կարճամազ, սքոտիշ ֆոլդ, պարսկական։ Կատուների որոշ ցեղատեսակներ, ինչպիսիք են թայլանդական կատուն կամ [[թուրքական անգորա]]ն, համարվում են ընտանի կատվի բնական կամ աբորիգեն ցեղատեսակներ, քանի որ բուծվել են իրենց ծագման վայրում գտնվող առանձնացված պոպուլյացիաներից։ Կան կատուների ցեղատեսակներ, որոնք բնութագրվում են գեների որոշակի մուտացիաներով։ Օրինակ՝ դևոս ռեքս, քորնիշ ռեքս և սելկիրկ ցեղատեսակների համար բնութագրական հատկանիշներ են գանգուր մազերը, մենքս, [[ճապոնական բոբթեյլ]], [[կուրիլյան բոբթեյլ]] և [[կարելյան բոբթեյլ]] ցեղատեսակների համար՝ պոմպոնի ձև ունեցող կարճ պոչը։ Շոտլանդական կախականջ կատվի բնորոշ առանձնահատկությունը թեպի առաջ ու վար ծալված ականջներն են, իսկ ամերիկյան քյորլ կատուներն առանձնանում են հետ ծալված ականջներով։ [[Հիբրիդացում|Հիբրիդային]] որոշ ցեղատեսակներ (օրինակ՝ բենգալյան կատուն կամ հաուսին), բուծվել են ընտանի կատվի և վայրի կատուների խաչասերումից։ Ընտանի կատուների հիբրիդներն աչքի են ընկնում նրանով, որ առաջին 3-5 սերունդների հիբրիդ հանդիսացող կատուները սերունդ չեն ունենում։ [[Ընձառյուծային կատու|ընձառյուծային կատվի]] ցեղատեսակն ստացվել է վայրի բենգալյան կատվի և ընտանի կատվի խաչասերումից։ Ընտանի կատուների [[Սավաննա (կատու)|սավաննա]] ցեղատեսակն ստացվել է [[սերվալ (կատու)|սերվալի]] ու ընտանի կատվի խաչասերումից {|class="graytable" style="text-align:center" |width="33%"|[[Պատկեր:Crystal Palace cat show.jpg|center|250px]] |width="33%"|[[Պատկեր:Judging American Curl.jpg|center|150px]] |width="33%"|[[Պատկեր:Katzenausstellung.jpg|center|250px]] |- |Կատուների ցուցահանդես [[Բյուրեղապակյա պալատ]]ում, [[Լոնդոն]], [[1903|1903 թ.]] |Գնահատում կատուների ցուցահանդեսում (ամերիկյան քյորլ) |Կատուների ցուցահանդես, 2007 թ. |} === Ֆելինոլոգիական կազմակերպություններ === Կատուների ցեղատեսակների ցանկեր կազմող, միջազգային ցուցահանդեսներ անցկացնող և նոր ցեղատեսակների բուծմամբ զբաղվող հիմնական ֆելինոլոգիական կազմակերպություններն են՝ {| cellspacing="5" cellpadding="7" style="background-color:transparent; width:100%;" |- style="vertical-align:top;" | style="width:50%; text-align:left;" | * FIFe (''[[FIFe|Կատուների միջազգային ֆեդերացիա]]''), * CFA (''[[Կատու սիրողների ասոցիացիա]]''), * ICU (''[[International Cat Union]]''), * TICA (''[[Միջազգային կատվային ասոցիացիա]]''), | style="width:50%; text-align:left;" | * WCF (''[[Կատուների համաշխարհային ֆեդերացիա]]''), * МФА (''[[Միջազգային ֆելինոլոգիական ասոցիացիա]]''), * WACC (''[[World Association of Cat Clubs]]'')։ |} == Էկոլոգիա == ===Միջավայր=== [[File:Felis catus-cat on snow.jpg|thumb|right|Կատուն ձյան վրա]] Կատուները [[Կոսմոպոլիտներ (կենսաբանություն)|կոսմոպոլիտներ]] են և հանդիպում են աշխարհի երկրների մեծ մասում<ref name="Lipinski">{{Cite journal |title=The Ascent of Cat Breeds: Genetic Evaluations of Breeds and Worldwide Random-bred Populations |last=Lipinski |first=Monika J. |author2=Froenicke, Lutz |author3=Baysac, Kathleen C. |author4=Billings, Nicholas C. |author5=Leutenegger, Christian M. |author6=Levy, Alon M. |author7=Longeri, Maria |author8=Niini, Tirri |author9= Ozpinar, Haydar |journal=Genomics |date=January 2008 |volume=91 |issue=1 |pages=12–21 |doi=10.1016/j.ygeno.2007.10.009 |pmid=18060738 |pmc=2267438 }}</ref>։ ԱՄՆ [[Մերիլենդ]] նահանգի Ֆրեդերիկ քաղաքի Ուռուցքաբանության ազգային ինստիտուտից ծագումնաբան Ստեֆան Ջեյմս Օ'Բրայենը նշել է. «Կատուները էվոլյուցիայի ամենախարիզմատիկ արարածներն են։ Նրանք կարող են ապրել ամենաբարձր լեռներում ու ամենաշոգ անապատներում»<ref>{{cite news |last= Randerson |first= James |title= From Lion to Moggie: How Cats Climbed their Family Tree |work= The Guardian |location= London |date= հունվարի 6, 2006 |url=}}</ref>։ Նրանք խիստ հարմարունակ են և ներկայում հանդիպում են բոլոր մայրցամաքներում, բացառությամբ [[Անտարկտիկա]]յի, 131 գլխավոր կղզեխմբերից 118-ում և նույնիսկ մեկուսացված կղզիներում, ինչպիսիք են [[Կերգելեն կղզիներ]]ը<ref name="Say 2002">{{Cite journal |title=Spatio-temporal variation in cat population density in a sub-Antarctic environment |last=Say |first=Ludovic |journal=Polar Biology |year=2002 |volume=25 |issue=2 |pages=90–95 |doi=10.1007/s003000100316 }}</ref><ref>{{Cite journal |title=Biological Invasions in the Antarctic: Extent, Impacts and Implications |last=Frenot |first=Y. |author2=Chown, Steven L. |author3=Whinam, Jennie |author4=Selkirk, Patricia M. |author5=Convey, Peter |author6=Skotnicki, Mary |author7= Bergstrom, Dana M. |journal=Biological Reviews |year=2005 |volume=80 |issue=1 |pages=45–72 |doi=10.1017/S1464793104006542 }}</ref>։ Վայրի կատուները կարող են ապրել [[անտառ]]ներում, [[մարգագետին]]ներում, [[տունդրա]]ներում, ծովափնյա տարածքներում, գյուղատնտեսական հողատարածքներում, թփուտներում, քաղաքային տարածքներում և [[ճահիճ]]ներում<ref name="ISSG 2006">{{cite web |url = http://www.issg.org/database/species/ecology.asp?si=24&fr=1&sts=sss&lang=EN |work = Global Invasive Species Database |title = Ecology of ''Felis catus'' |publisher = Invasive Species Specialist Group |year = 2006 |accessdate = օգոստոսի 31, 2009 |deadurl = no |archiveurl = https://web.archive.org/web/20091027123405/http://www.issg.org/database/species/ecology.asp?si=24&fr=1&sts=sss&lang=EN |archivedate = հոկտեմբերի 27, 2009 |df = dmy-all }}</ref>։ Նրանց բնակության տարածքներն ընդգրկում են նույնիսկ օվկիանոսային փոքր կղզիները, որոնք անմարդաբնակ են<ref name="Nogales">{{Cite journal |title=A Review of Feral Cat Eradication on Islands |url=https://archive.org/details/sim_conservation-biology_2004-04_18_2/page/310 |last=Nogales |first=M. |last2=Martin |first2=A. |last3=Tershy |first3=B. R. |last4=Donlan |first4=C. J. |last5=Veitch |first5=D. |last6=Uerta |first6=N. |last7=Wood |first7=B. |last8=Alonso |first8=J. |journal=Conservation Biology |date=2004 |volume=18 |issue=2 |pages=310–319 |doi=10.1111/j.1523-1739.2004.00442.x |hdl=10261/22249}}</ref>։ Ընտանի կատուների մոտ ցեղակիցները՝ [[Տափաստանային կատու|աֆրիկյան վայրի կատուն]] (''Felis silvestris lybica'') և արաբական ավազի կատուն<!-- sand cat – կասկածելի--> (''Felis margarita''), ապրում են [[Անապատ (աշխարագրություն)|անապատ]]ներում<ref name="Driscoll" />, իսկ ընտանի կատուները մինչ այժմ ցուցաբերում են նմանատիպ հատկանիշներ ու վարք<ref name="MacDonald" />։ Գրեթե ցանկացած միջավայրում գոյատևելու հատկության շնորհիվ կատուները համարվել են աշխարհի ամենազավթողական տեսակները<!-- invasive species կասկածելի --><ref name="ISSG 2000">{{cite web |url= http://www.issg.org/booklet.pdf |archiveurl= https://web.archive.org/web/20070927223530/http://www.issg.org/booklet.pdf |archivedate=2007 թ․ սեպտեմբերի 27 |title=100 of the World's Worst Invasive Alien Species: A Selection from the Global Invasive Species Database |publisher=The Invasive Species Specialist Group |year=2000 |accessdate=օգոստոսի 31, 2009 }}</ref>։ Հյուսիսային լայնություններում կատուները սիրում են քնել արևի ճառագայթների ներքո, սակայն սկսում են անհարմարություն զգալ, երբ մաշկի մակերևույթի ջերմաստիճանը հասնում է 52&nbsp;°C։ Դրա հետ միաժամանակ ընտանի կատուները վատ են տանում մշտական շոգը<ref name="andr">{{cite web | author = Владимир Андреев | date = 1989 г. | url = http://murlika.by.ru/behavior/behavior.htm | title = Занимательные, полезные и поучительные сведения по анатомии, физиологии и психологии | work = | publisher = Издательство «Пламя» Нижний Новгород | accessdate = 2010-06-22 | deadlink = unknown-host | archive-date = 2004-06-06 | archive-url = https://web.archive.org/web/20040606091945/http://murlika.by.ru/behavior/behavior.htm | dead-url = }}</ref>, իսկ ամբողջովին սպիտակ կատուները կամ սպիտակ ականջներով կատուները հակված են ուռուցքաբանական հիվանդությունների ավելի շատ, քան ավելի մուգ գույն ունեցողները, ինչի պատճառով նրանց համար վտանգավոր է արևի տակ երկար ժամանակ գտնվելը։ Կատուներն իրենց լավ են զգում [[Բարեխառն գոտիներ|բարեխառն կլիմայում]], բայց ոչ բոլոր պայմաններում. նրանք վատ են տանում [[մառախուղ]]ը, [[անձրև]]ն ու [[ձյուն]]ը։ Կատուների մեծ մասը չի սիրում ջրոմ լողանալ, բացառությամբ որոշ ցեղատեսակների ու պոպուլյացիաների (օրինակ՝ վանա կատուն ու կուրիլյան բոբթեյլը, բենգալյան կատուն)։ Սակայն մկանային համակարգի շնորհիվ ցանկացած կատու կարողանում է լավ լողալ, նույնիսկ եթե առաջին անգամ է հայտնվում ջրում, որովհետև լողալիս կատվի մարմնի դիրքն ու շարժումները նույնն են, ինչ քայլելիս<ref name="ReferenceA"/>։ Քանի որ ընտանի կատուները քիչ են հեռացել իրենց վայրի տեսակներից, նրանք կարող են խաչասերվել։ Այդ [[հիբրիդացում]]ը վտանգ է ներկայացնում վայրի կատուների որոշ պոպուլյացիաների գենետիկ յուրահատկության համար, մասնավորապես [[Շոտլանդիա]]յում ու [[Հունգարիա]]յում և, հնարավոր է, [[Պիրենեյան թերակղզի|Պիրենեյան թերակղզում]]<ref name="Oliveira">{{Cite journal|last=Oliveira |first=R. |author2=Godinho, R. |author3=Randi, E. |author4= Alves, P. C. |title=Hybridization Versus Conservation: Are Domestic Cats Threatening the Genetic Integrity of Wildcats (''Felis silvestris silvestris'') in Iberian Peninsula? |journal=Philos. Trans. R. Soc. Lond. B Biol. Sci. |volume=363 |issue=1505 |page=295329861 |year=2008 |pmid=18522917 |doi=10.1098/rstb.2008.0052 |pmc=2606743}}</ref>։ === Կատուների երկրորդային վայրենացում === Ընտանի կատուները կարող են գոյատևել քաղաքային [[էկոհամակարգ]]ում առանց մարդու ուղղակի մասնակցության։ Քաղաքային պայմաններում թափառող կատուները հաճախ կազմում են ամբողջ գաղութներ<ref>{{cite web |url = http://www.pravda.ru/society/family/life/22-12-2008/296896-koshka-0 |title = Бродячие кошки спасли малыша от смерти |accessdate = 2009-11-26 |lang = ru |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mE0ylHs?url=http://www.pravda.ru/society/family/life/22-12-2008/296896-koshka-0/ |archivedate = 2012-05-19 }}</ref>, որոնցում սերունդները դաստիարակվում են համատեղ։ Նրանք հաճախ բնակվում են ծածկի տակ, որի մոտակայքում կա սննդի աղբյուր<ref name="hsus-feral">{{cite web |url=http://www.hsus.org/pets/issues_affecting_our_pets/feral_cats/feral_cats_frequently_asked_questions.html#1_What_is_a_feral_cat |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080501093143/http://www.hsus.org/pets/issues_affecting_our_pets/feral_cats/feral_cats_frequently_asked_questions.html#1_What_is_a_feral_cat |archivedate=2008 թ․ մայիսի 1 | title=What is the difference between a stray cat and a feral cat? |publisher=Humane Society of the United States}}</ref>։ Թափառող կատուների համար դժվար է գոյատևել քաղաքային պայմաններում սննդի ձեռքբերման դժվարությունների պատճառով, ինչպես նաև նրանց համար առանձին վտանգ են ներկայացնում [[շներ]]ը։ Քաղաքային պայմաններում կատուները հազվադեպ են հեռանում բնակության հիմնական վայրից ավելի քան 200 մետր։ Այնուամենայնիվ, շատ քաղաքներում կան կատուների մեծ գաղութներ, որոնցից առավել խոշորներից մեկը տեղակայված է հռոմեական [[Կոլիզեում]]ում<ref>[http://www.zoomir.nn.ru/journal1/kosh/italia.php Кошки в Италии] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100113100502/http://www.zoomir.nn.ru/journal1/kosh/italia.php |date=2010-01-13 }} {{v|4|10|2009}}</ref>։ Ճապոնիայի [[Տասիրո (կղզի)|Տասիրո]] կղզում, որտեղ մինչ օրս պահպանվել են կատուներին նվիրված տասից ոչ պակաս սրբավայրեր ու կատուների 51 արձաններ, վայրենացած կատուների թիվը գերազանցում է տեղի բնակչության թվաքանակը<ref>{{cite web| url =http://plaza.rakuten.co.jp/tashirohamaya/diary/201010310000/| title =Tashiro| author =| date =| work =| publisher =| accessdate =2010-12-10| lang =ja| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mE7TROf?url=http://plaza.rakuten.co.jp/tashirohamaya/diary/201010310000/| archivedate =2012-05-19}}</ref>։ Միացյալ Նահանգներում թափառող կատուների թիվը գնահատվում է 25-60&nbsp;միլիոն<ref name="Rochlitz" />։ Թափառող կատուների նկատմամբ հասարակության վերաբերմունքը տարբեր է. նրանք կարող են լինել որպես ազատ շրջող կենդանիներ կամ համարվել վայրի կյանքին<ref>{{Cite book |publisher=Humane Society Press |isbn=0-9658942-7-4 |last=Rowan |first=Andrew N. |author2=Deborah J. Salem |title=The State of the Animals II: 2003 |date=November 2003 |chapter=4 |url= http://www.hsus.org/web-files/PDF/hsp/SOA_3-2005_Chap4.pdf |archiveurl= https://web.archive.org/web/20061110230426/http://www.hsus.org/web-files/PDF/hsp/SOA_3-2005_Chap4.pdf |archivedate= նոյեմբերի 10, 2006 }}</ref>։ Ներկայում [[Եվրոպա|Եվրոպայում]], [[Ավստրալիա]]յում և [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներում]] վայրենացած կատուների թվաքանակը վերահսկվում համար նրանց բռնում են, ստերիլիզացնում, պատվաստում և կրկին բաց թողնում նույն վայրում։ Միացյալ Նահանգներում գոյություն ունեն բազմաթիվ կազմակերպություններ և կամավորներ, որոնք բռնում են վայրենացած կատուներին, ստերիլիզացնում կամ ամորձատում, պատվաստում [[պանլեյկոպենիա]]յի ու [[կատաղություն|կատաղության]] դեմ, մշակում [[Մակաբուծություն|մակաբույծների]] դեմ պայքարող միջոցներով<ref name="Alley Cat Rescue FAQs">{{cite web| url =http://www.saveacat.org/faq.html#9| title =Alley Cat Rescue FAQs| author =| date =| work =| publisher =Alley Cat Rescue| accessdate =2010-12-10| lang =en| archiveurl =https://www.webcitation.org/67ukNLxNX?url=http://www.saveacat.org/faq.html#9| archivedate =2012-05-25}}</ref><ref>{{cite web|url=https://epub.ub.uni-muenchen.de/23815/1/oa_23815.pdf|title=2013 AAFP Feline Vaccination Advisory Panel Report|accessdate=օգոստոսի 10, 2017|publisher=Journal of Feline Medicine and Surgery|date=2013|page=9|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170811012826/https://epub.ub.uni-muenchen.de/23815/1/oa_23815.pdf|archivedate=օգոստոսի 11, 2017|df=dmy-all}}</ref>։ Կենդանուն նորից փողոց վերադարձնելուց առաջ անասնաբույժները կտրում են նրա ականջի ծայրը կամ այլ նշան անում, որ նույն կենդանուն նորից չբռնեն։ Այդպես որոշվում է գաղութի թվաքանակը, որում ապրող կատուներին պարբերաբար կերակրում են<ref name="Alley Cat Rescue FAQs"/>։ Փողոցում ապրելը հատկապես դժվար է ցեղական կատուների համար, որոնք երբեք չեն ապրել այնտեղ։ Մարդկային բնակարանից երբեք դուրս չեկած կատուները դժվար են հարմարվում իրենց անծանոթ այդ պայմաններին<ref>{{cite web| url =http://www.kissescattery.co.za/facts-2.html| title =Indoors or Outdoors?| author =| date =| work =| publisher =Kisses Cattery| accessdate =2010-12-12| lang =en| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mE9ycVJ?url=http://www.kissescattery.co.za/facts-2.html| archivedate =2012-05-19}}<blockquote>As with other breeds, and more especially the longhaired breeds, the Longhair Silver or Golden is an indoor cat. There are several reasons why they should not be allowed to roam freely outside:… — These cats are usually very friendly and soft-natured and get stolen easily. — They are easy prey for dogs. — They are the oldest man-made breed and have been cared for by humans since their inception, hence they are poor hunters that will not survive out on their own if they stray.</blockquote></ref>։ Թափառող կատուների ոչնչացումից հետո քաղաքներում նկատվում է մկների ու [[առնետներ]]ի թվաքանակի կտրուկ աճ<ref>{{статья | автор = | заглавие = Киев атаковали крысы и мыши | ссылка = http://kp.ua/online/news/246168/ | язык = ru | издание = ««Комсомольская правда» в Украине» | тип = | год = 2010 | том = | номер = | страницы = }}</ref>։ Կիևի քաղաքապետարանի [[Բնակարանային տնտեսություն|բնակարանային տնտեսության]] հարցերով հանձնաժողովը սատարել է հանրագիրը թափառող կատուներին քաղաքային էկոհամակարգի մաս ճանաչելու և նրանց անհրաժեշտ պաշտպանություն ապահովելու վերաբերյալ<ref>{{Cite web |url=https://mirkvartir.ua/news/show/4644 |title=Бездомных котов признали в столице в законе |accessdate=2018 թ․ մարտի 4 |archive-date=2017 թ․ փետրվարի 22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170222113930/https://mirkvartir.ua/news/show/4644 |dead-url=yes }}</ref>։ == Կատուները և մարդիկ == [[File:FEMA - 34984 - Humane Society worker holding rescued cats.jpg|thumb]] Կատուները համարվում են սովորական ընտանի կենդանիներ աշխարհի տարբեր երկրներում, և ամբողջ աշխարհում նրանց թվաքանակը գերազանցում է 500 միլիոնը<ref name="NYT" />։ Չնայած կատուները սովորաբար ասոցացվում են կանանց հետ<ref name="Ellin">{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/2008/10/05/fashion/05cats.html |title=More Men Are Unabashedly Embracing Their Love of Cats |work=New York Times |author=Abby Ellin |accessdate=օգոստոսի 30, 2009 |date=հոկտեմբերի 5, 2008 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111005172050/http://www.nytimes.com/2008/10/05/fashion/05cats.html |archivedate=2011 թ․ հոկտեմբերի 5 |df=dmy-all }}</ref>, 2007 թվականին [[Gallup poll]]-ի ներկայացրած հաշվետվության համաձայն՝ Միացյալ Նահանգներում տղամարդիկ ու կանայք հավասարապես պահում են կատուների՝ որպես ընտանի կենդանիեր<ref name="Gallup">{{cite web |url=http://www.gallup.com/poll/102952/companionship-love-animals-drive-pet-ownership.aspx |title=Companionship and Love of Animals Drive Pet Ownership |publisher=Gallup, Inc |first=Jeffrey M. |last=Jones |date=նոյեմբերի 30, 2007 |accessdate=օգոստոսի 30, 2009 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090725231718/http://www.gallup.com/poll/102952/Companionship-Love-Animals-Drive-Pet-Ownership.aspx |archivedate=2009 թ․ հուլիսի 25 |df=dmy-all }}</ref>։ Որպես ընտանի կենդանիներ պահելուց բացի մարդիկ կատուներին բուծում են նաև նրանց [[մորթի|մորթու]]<ref>{{cite web|url= http://www.hsus.org/web-files/PDF/What-is-that-they-re-wearing_FurBooklet.pdf|archiveurl= https://web.archive.org/web/20061201153853/http://www.hsus.org/web-files/PDF/What-is-that-they-re-wearing_FurBooklet.pdf |archivedate=2006 թ․ դեկտեմբերի 1 |title=What Is That They're Wearing? |publisher=Humane Society of the United States |accessdate=2009 թ․ հոկտեմբերի 22}}</ref> և [[կաշի|կաշվի]] համար, ինչից պատրաստում են հագուստ, գլխարկներ, ծածկոցներ, [[փափուկ խաղալիք]]ներ<ref>A Primer on Animal Rights: Leading Experts Write about Animal Cruelty and Exploitation, Kim W. Stallwood, Lantern Books, 2002</ref> և կոշիկներ, ձեռնոցներ ու երաժշտական գործիքներ համապատասխանաբար<ref>{{cite web|url=https://www.independent.co.uk/news/japan-finale-for-the-worlds-most-elegant-use-of-a-dead-cat-1294096.html|title=Japan: Finale for the world's most elegant use of a dead cat|date=նոյեմբերի 15, 1997|publisher=|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170621114633/http://www.independent.co.uk/news/japan-finale-for-the-worlds-most-elegant-use-of-a-dead-cat-1294096.html|archivedate=2017 թ․ հունիսի 21|df=dmy-all}}</ref> (շուրջ 24 կատու է անհրաժեշտ կատվի մորթուց մուշտակ պատրաստելու համար)<ref>{{Cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6165786.stm |title=EU proposes cat and dog fur ban |publisher=BBC News |accessdate=2009 թ․ հոկտեմբերի 22 |date=նոյեմբերի 20, 2006 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090102231651/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6165786.stm |archivedate=2009 թ․ հունվարի 2 |df=dmy-all }}</ref>։ Ներկայում նման գործունեությունը հայտարարվել է անօրինական Միացյալ Նահանգներում, Ավստրալիայում և [[Եվրոպական Միություն]]ում<ref>{{cite web |url= http://www.hsus.org/about_us/humane_society_international_hsi/hsi_europe/dog_cat_fur/ |archiveurl= https://web.archive.org/web/20090217153420/http://www.hsus.org/about_us/humane_society_international_hsi/hsi_europe/dog_cat_fur/ |archivedate=2009 թ․ փետրվարի 17 |title=EU Announces Strict Ban on Dog and Cat Fur Imports and Exports |date=հունիսի 27, 2007 |publisher=Humane Society International |first=Carly |last=Ikuma |work=HSUS.org |accessdate=2011 թ․ դեկտեմբերի 14}}</ref>։ Կատվի մորթին օգտագործվել է կախարդության մեջ<ref>Witchcraft and Magic in Europe, Volume 3: The Middle Ages. Karen Jolly, A&C Black, 2002</ref>, և ներկայում էլ [[Շվեյցարիա]]յում դրվում է ծածկոցի մեջ որպես ժողովրդական բժշկության միջոց, որ օգնում է [[ռևմատիզմ]]ի դեմ<ref>{{Cite news |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/switzerland-finds-a-way-to-skin-a-cat-for-the-fur-trade-and-high-fashion-815426.html |title=Switzerland Finds a Way to Skin a Cat for the Fur Trade and High Fashion |work=The Independent |location=London, England |accessdate=2009 թ․ հոկտեմբերի 23 |first=Tony |last=Paterson |date=ապրիլի 25, 2008 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090707080420/http://www.independent.co.uk/news/world/europe/switzerland-finds-a-way-to-skin-a-cat-for-the-fur-trade-and-high-fashion-815426.html |archivedate=2009 թ․ հուլիսի 7 |df=dmy-all }}</ref>։ Երկար տարիների ընթացքում բազմիցս փորձեր են արվել անցկացնել կատուների հաշվառում ինչպես տարբեր ասոցիացիաների, այնպես էլ ազգային ու միջազգային կազմակերպությունների կողմից (օրինակ՝ Կանադայի մարդասիրական միությունների ֆեդերացիայի կողմից<ref name="Canadian">{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/new-brunswick/story/2012/07/17/nb-cat-census-1000.html |title=Humane society launches national cat census |accessdate=2012 թ․ սեպտեմբերի 18 |work=CBC News |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121024184326/http://www.cbc.ca/news/canada/new-brunswick/story/2012/07/17/nb-cat-census-1000.html |archivedate=2012 թ․ հոկտեմբերի 24 |df=dmy-all }}</ref>), ինչպես նաև համացանցում<ref name="catsbe">{{cite web |url=http://www.catsbe.com |title=Cats Be |accessdate=2012 թ․ սեպտեմբերի 18 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120922235823/http://www.catsbe.com/ |archivedate=2012 թ․ սեպտեմբերի 22 |df=dmy-all }}</ref><ref name="SupremeCatCensus">{{cite web|url=http://www.supremecatcensus.co.za/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20120316024409/http://www.supremecatcensus.co.za/ |dead-url=yes |archive-date=2012 թ․ մարտի 16 |title=The Supreme Cat Census |accessdate=2012 թ․ սեպտեմբերի 18 }}</ref>, սակայն դա պարզ խնդիր չէ։ Ամբողջ աշխարհում ապրող կատուների թիվը, ըստ տարբեր գնահատականների, տատանվում է 200 միլիոնից մինչև 600 միլիոն<ref>{{cite web|title=About Pets|url=http://www.ifaheurope.org/companion-animals/about-pets.html|publisher=IFAH Europe|accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 3|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141006074439/http://www.ifaheurope.org/companion-animals/about-pets.html|archivedate=2014 թ․ հոկտեմբերի 6|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite journal |author=Legay JM |title=Sur une tentative d'estimation du nombre total de chats domestiques dans le monde |trans-title=Tentative estimation of the total number of domestic cats in the world |language=French |journal=Comptes Rendus De l'Académie Des Sciences. Série III, Sciences De La Vie |volume=303 |issue=17 |pages=709–12 |year=1986 |id={{INIST|7950138}} |pmid=3101986}}</ref><ref>{{cite web|title=Cats: most interesting facts about common domestic pets|url=http://english.pravda.ru/society/family/09-01-2006/9478-cats-0/|publisher=Pravda.ru|accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 3|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141006105806/http://english.pravda.ru/society/family/09-01-2006/9478-cats-0/|archivedate=2014 թ․ հոկտեմբերի 6|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite news|title=Study Traces Cat's Ancestry to Middle East|url=https://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html?_r=1&|work=The New York Times|accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 3|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150509090813/http://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html?_r=1&|archivedate=2015 թ․ մայիսի 9|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=xYKqluO6c8UC&lpg=PA157&dq=million%20cats%20worldwide&pg=PA157#v=onepage&q=million%20cats%20worldwide&f=false|author1=Stanley D. Gehrt|author2=Seth P. D. Riley|author3=Brian L. Cypher|title=Urban Carnivores: Ecology, Conflict, and Conservation|date=մարտի 12, 2010|publisher=JHU Press|accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 3|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151231224128/https://books.google.am/books?id=xYKqluO6c8UC&lpg=PA157&dq=million%20cats%20worldwide&pg=PA157#v=onepage&q=million%20cats%20worldwide&f=false|archivedate=2015 թ․ դեկտեմբերի 31|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=0HmB3ix5IQ8C&lpg=PA47&dq=million%20cats%20worldwide&pg=PA47#v=onepage&q=million%20cats%20worldwide&f=false|author1=Irene Rochlitz|title=The Welfare of Cats|date=ապրիլի 17, 2007|publisher=Springer Science & Business Media|accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 3|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151231224128/https://books.google.am/books?id=0HmB3ix5IQ8C&lpg=PA47&dq=million%20cats%20worldwide&pg=PA47#v=onepage&q=million%20cats%20worldwide&f=false|archivedate=2015 թ․ դեկտեմբերի 31|df=dmy-all}}</ref>։ === Կատուների շոու === Կատուների շոուն մրցույթ է, երբ կատուների տերերը մրցում են կատուների գրանցման տարբեր կազմակերպությունների կողմից իրենց կենդանիների համար տիտղոսներ ստանալու նպատակով։ Մասնակցության թույլատրվում են ինչպես զտարյուն, այնպես էլ ոչ ցեղական կատուները, չնայած կանոնները տարբերվում են ըստ կազմակերպությունների։ Կատուները գնահատվում են ըստ ցեղատեսակի ստանդարտների, և դրանց ամենամոտ պարամետրերն ունեցող կատուների տերերն ստանում են մրցանակներ։ Ոչ ցեղական կատուները գնահատվում են ըստ իրենց բնավորության։ Հաճախ տարվա վերջում տարբեր շոուների ընթացքում հավաքած բոլոր միավորները գումարվում են և շնորհվում են ազգային ու տարածաշրջանային այլ տիտղոսներ։ === Կատուների սրճարան === Կատուների սրճարանը թեմատիկ սրճարան է, որտեղ կարելի է դիտել կատուների և խաղալ նրանց հետ։ Աշխարհում առաջին կատուների սրճարանը բացվել է Թայվանի մայրաքաղաք [[Թայբեյ]]ում 1998 թվականին<ref name="bbc_20120402">{{cite web|url=http://www.bbc.com/travel/story/20120402-worldwide-weird-feline-fun-in-japans-cat-cafes|title=BBC - Travel - Feline fun in Japan's cat cafes|first=Lindsey | last=Galloway|publisher=|accessdate=2016 թ․ հունվարի 7}}</ref>։ Այն գրավել է զբոսաշրջիկների ինչպես [[Ճապոնիա]]յից, այնպես էլ ամբողջ աշխարհից<ref>{{cite web|url=http://mentalfloss.com/article/56592/brief-history-cat-cafe|title=A Brief History of the Cat Café|work=Mental Floss|accessdate=2016 թ․ հունվարի 7}}</ref>։ Ճապոնիայում էլ ծաղկում է ապրել կատուների սրճարանի գաղափարը<ref name="bbc_20120402"/>, որտեղ առաջին կատուների սրճարանը, որ կոչվել է «Neko no Jikan» (բառացի՝ «Կատվի ժամ»), բացվել է [[Օսակա]]յում 2004 թվականին<ref name="NBP">Nikkei BP: [http://trendy.nikkeibp.co.jp/article/column/20080422/1009762/ Article on 2 May 2008] {{ref-jp}}</ref>։ Իրենց երկրի փոքր տարածքի պատճառով ճապոնացիներն ապրում են փոքր բնակարաններում, որտեղ հարմար չէ պահել ընտանի կենդանիներ։ Այդ պատճառով էլ նրանք սիրով մեծ ժամանակ են անցկացնում կատուների սրճարաններում։ Հետագայում կատուների սրճարաններ բացվել են [[Սինգապուր]]ում<ref>{{cite web|title=Cat cafés in Singapore: boon or bane for cats?|url=https://sg.news.yahoo.com/cat-caf%C3%A9s-in-singapore--boon-or-bane-for-cats-092913198.html|accessdate=2015 թ․ սեպտեմբերի 23}}</ref><ref>{{cite web|title=Which of the 3 cat cafes in S’pore is the best?|url=http://mothership.sg/2014/07/which-of-the-3-cat-cafes-in-spore-is-the-best/|accessdate=2015 թ․ սեպտեմբերի 23}}</ref>, [[Գերմանիա|Գերմանիայում]]<ref>{{cite web|url=http://www.stubentigercafe.de/|title=STUBENTIGER CAFE - Café|work=Stubentiger Cafe Hannover|accessdate=2016 թ․ ապրիլի 18}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.cafeschnurrke.de/index.htm|title=Cafe Schnurrke - erstes und einziges Katzencafe in Köln|publisher=|accessdate=2016 թ․ ապրիլի 18|archive-date=2018-02-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20180213201000/http://www.cafeschnurrke.de/index.htm|dead-url=yes}}</ref><!-- <ref name="NPR Berlin">{{cite web|title=In Neukölln, Drink Your Latte With The House Cat|url=http://www.nprberlin.de/term/cat-cafes-germany#stream/0|publisher=NPR Berlin Morning Edition|accessdate=ապրիլի 27, 2016|date=նոյեմբերի 14, 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.katzencafe-berlin.de/|title=BaristaCats }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.zur-mieze.de|title=Katzenmusikcafe Zur Mieze }}</ref> -->, [[Ֆրանսիա|Ֆրանսիայում]]<ref>{{cite news |url=http://www.francetvinfo.fr/animaux/video-les-matous-ont-leur-havre-de-paix-a-paris-le-cafe-des-chats_419527.html |title=Vidéo: A Paris, le Café des chats invite les clients à un moment de ronron |publisher=France TV |date=սեպտեմբերի 24, 2013 |language=French }}</ref>, [[Նիդերլանդներ]]ում<ref>{{cite news |first=Janene |last=Pieters |url=http://www.nltimes.nl/2015/04/22/amsterdam-cat-cafe-opens-today/ |title=Amsterdam Cat Cafe Opens Today |newspaper=NL Times |date=ապրիլի 22, 2015 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nu.nl/groningen/4212881/kattencafe-opent-deuren-.html|title=Kattencafé opent de deuren|work=NU|accessdate=2016 թ․ ապրիլի 18}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dvhn.nl/groningen/Tweede-kattencaf%C3%A9-in-Groningen-opent-deuren-21714435.html|title=Tweede Kattencafé in Groningen opent deuren|work=Dagblad van het Noorden|accessdate=2016 թ․ հոկտեմբերի 19}}</ref>, [[Ռուսաստան]]ում<ref>{{cite web|url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-2221118/Feline-like-coffee-St-Petersburg-cafe-offers-customers-chance-enjoy-hot-drink--patting-house-cats.html|title=Feline like a coffee? St Petersburg cafe offers customers the chance to enjoy a hot drink... while patting the in-house cats|date=հոկտեմբերի 21, 2012|work=Mail Online|accessdate=2016 թ․ հունվարի 7}}</ref>, [[Անգլիա]]յում<ref>{{cite news|title=Purrfect! Britain's first cat cafe opens in England's 'Narnia'|url=http://www.express.co.uk/news/weird/416380/Purrfect-Britain-s-first-cat-cafe-opens-in-England-s-Narnia|accessdate=2016 թ․ սեպտեմբերի 14|work=Express.co.uk|date=հուլիսի 21, 2013}}</ref> և բազմաթիվ այլ երկրներում։ === Աիլուրոֆոբիա === {{main|Աիլուրոֆոբիա}} [[Աիլուրոֆոբիա]]ն մարդու վախն է կատուներից. սակայդ տերմինը հաճախ վերագրվում է այն մարդկանց, որոնք ատում են կատուներին<ref>[http://www.bartleby.com/234/3.html Bartleby: Ailurophobes and Other Cat-Haters] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171223220422/http://www.bartleby.com/234/3.html |date=23 December 2017 }}</ref>։ === Կատվի կծած === Կատուները կարող են կծել մարդկանց նրանց դրդելու կամ ագրեսիվ լինելու դեպքում, խաղի ժամանակ։ Կատվի կծելուց հետո կարող են զարգանալ բարդացումներ<ref name=kidshealth>{{Cite web|url=https://kidshealth.org/en/parents/animal-bites-sheet.html?WT.ac=p-ra|title=First Aid: Animal Bites|publisher=The Nemours Foundation|language=en|access-date=2017 թ․ հունիսի 18|date=2017|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170518170950/http://kidshealth.org/en/parents/animal-bites-sheet.html?WT.ac=p-ra|archivedate=2017 թ․ մայիսի 18|df=dmy-all}}</ref>։ Կատվի կծածը տարբերվում է մյուս ընտանի կենդանիների կծածից, որովհետև կատվի ատամները սուր են և առաջացնում են խորը վերքեր։ Սովորաբար մաշկն արագ ծածկում է վերքը, դրա մեջ միկրոօրգանիզմներ, որոնք կարող են դառնալ [[վարակ]]ի պատճառ<ref name = kidshealth/><ref name=assh>{{cite web|url=http://www.assh.org/handcare/hand-arm-injuries/animal-bites-treatment|title=Animal Bites|publisher=American Society for Surgery of the Hand|date=2017|website=Handcare.org|accessdate=2017 թ․ հունիսի 18|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170728015622/http://www.assh.org/handcare/hand-arm-injuries/animal-bites-treatment|archivedate=2017 թ․ հուլիսի 28|df=dmy-all}}</ref>։ === Կատուներից մարդկանց անցնող վարակներ === Կատուները կարող են վարակված լինել [[վիրուսներ]]ով, [[ախտածին մանրէներ]]ով, [[սնկեր]]ով, [[նախակենդանիներ]]ով, [[հոդվածոտանիներ]]ով կամ ճիճուներով, որոնք կարող են փոխանցվել մարդկանց և դառնալ նրանց հիվանդությունների պատճառ<ref name="Chomel2014"/>։ Որոշ դեպքերում կատուների մոտ կարող են չնկատվել հիվանդության ախտանշանները<ref name=Ohio2016>{{cite web | title = Cats | publisher = Ohio Department of Health | url = http://www.odh.ohio.gov/en/odhprograms/bid/zdp/animals/cats | accessdate = նոյեմբերի 26, 2016 | date = հունվարի 21, 2015 | deadurl = no | archiveurl = https://web.archive.org/web/20161127023823/http://www.odh.ohio.gov/en/odhprograms/bid/zdp/animals/cats | archivedate = նոյեմբերի 27, 2016 | df = dmy-all }}</ref>, սակայն նույն հիվանդությունը հայտնաբերվում է մարդու մոտ։ Մարդու հիվանդանալու հավանականությունը կախված է նրա տարիքից ու իմունային համակարգի վիճակից։ Տանը կատու պահող կամ նրանց հետ սերտ կապ ունեցող մարդկանց համար ավելի մեծ է հիվանդանալու հավանականությունը, սակայն կատվին՝ որպես ընտանի կենդանի չպահող անձինք նույնպես կարող են վարակվել նրանց կղանքից կամ նրանց մարմնից հեռացած մակաբույծներից<ref name="Chomel2014">{{cite journal|last1=Chomel|first1=Bruno|title=Emerging and Re-Emerging Zoonoses of Dogs and Cats|journal=Animals|volume=4|issue=3|year=2014|pages=434–445|issn=2076-2615|doi=10.3390/ani4030434|PMID=26480316|pmc=4494318}}</ref><ref name="StullBrophy2015">{{cite journal|last1=Stull|first1=J. W.|last2=Brophy|first2=J.|last3=Weese|first3=J. S.|title=Reducing the risk of pet-associated zoonotic infections|journal=Canadian Medical Association Journal|volume=187|issue=10|year=2015|pages=736–743|issn=0820-3946|doi=10.1503/cmaj.141020|pmid=25897046|pmc=4500695}}</ref>։ Առավել անհանգստացնող հիվանդություններից են [[սալմոնելլա]]ն, կատվի չանգռվածքներից առաջացած տենդը և [[տոքսոպլազմոզ]]ը<ref name="Ohio2016"/>։ == Կատուները պատմության մեջ, կրոնում և առասպելներում == === Հին աշխարհ === Ավանդաբար պատմաբանները հակված են այն կարծիքին, որ կատուների ընտելացման նախնական վայրը եղել է [[Հին Եգիպտոս]]ը, ինչի համար հիմք են ծառայում այն հանգամանքը, որ եգիպտական նկարներում ընտանի կատուները պատկերվել են շուրջ 3600 տարի առաջ<ref name="Driscoll">{{Cite journal |title=In the Light of Evolution III: Two Centuries of Darwin Sackler Colloquium: From Wild Animals to Domestic Pets&nbsp;– An Evolutionary View of Domestication |last=Driscoll |first=C. A. |last2=MacDonald |first2=D. W. |last3=O'Brien |first3=Stephen J. |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |year=2009 |volume=106 |issue=S1 |pages=9971–9978 |pmid=19528637 |doi=10.1073/pnas.0901586106 |pmc=2702791 |bibcode = 2009PNAS..106.9971D }}</ref>։ Սակայն [[2004 թվական]]ին Կիպրոսի Շիլոուրոկամբուս գյուղի մոտ հայտնաբերվել է [[նեոլիթյան ժամանակաշրջան]]ի գերեզման, որում մարդու կողքին թաղված է նաև կատու։ Գերեզմանը համարվում է 9500 տարվա հնության, ինչի շնորհիվ զգալիորեն հետ է գնում կատվի ընտելացման ժամանակը<ref name="9500 years" /><ref name="Muir 2004">{{Cite news |title = Ancient Remains Could Be Oldest Pet Cat |last = Muir |first = Hazel |work = New Scientist |date = ապրիլի 8, 2004 |url = https://www.newscientist.com/article/dn4867.html |accessdate = նոյեմբերի 23, 2007 |deadurl = no |archiveurl = https://web.archive.org/web/20071221171428/http://www.newscientist.com/article/dn4867.html |archivedate = դեկտեմբերի 21, 2007 |df = dmy-all }}</ref><ref name="Walton 2004">{{Cite news |title = Ancient Burial Looks Like Human and Pet Cat |last = Walton |first = Marsha |publisher = CNN |date = ապրիլի 9, 2004 |url = http://edition.cnn.com/2004/TECH/science/04/08/cats.cyprus/index.html |accessdate = նոյեմբերի 23, 2007 |deadurl = no |archiveurl = https://web.archive.org/web/20071222092756/http://edition.cnn.com/2004/TECH/science/04/08/cats.cyprus/index.html |archivedate = դեկտեմբերի 22, 2007 |df = dmy-all }}</ref>։ Տվյալ կատուն ունի մեծ չափեր և ավելի շատ նման է աֆրիկյան վայրի կատվին, քան ներկայիս ընտանի կատվին։ Այդ հայտնագործության և կատարված գենետիկական ուսումնասիրությունների հիման վրա ենթադրվել է, որ կատուն հավանաբար ընտելացվել է [[Միջին Արևելք]]ում՝ [[Բարեբեր մահիկ]]ի տարածքում, գյուղատնտեսության զարգացման դարաշրջանում, ապա տարվել Կիպրոս ու Եգիպտոս<ref name="DriscollMenotti-Raymond2007"/><ref name="OttoniVan Neer2017"/>։ Անատոլիայում գտնվել են տեռակոտային արձանիկներ, որոնք թվագրվում են մ.թ.ա. 7-րդ հազարամյակով և պատկերում են կանանց, որոնք խաղում կամ ձեռքերում պահել են, դատելով բծավոր երանգավորումից, ընձառյուծի կամ նույն երանգավորումն ունեցող կատվի ձագ։ 5300 տարի առաջ [[Չինաստան]]ում կատուների ընտելացման ուղղակի վկայություններ են հրատարակել [[Վաշինգտոնի համալսարան]]ի ու Չինաստանի գիտությունների ակադեմիայի հնագետների ու հնէաբանների կողմից։ Համարվել է, որ կատուները բնակավայրերին մոտեցել են կրծողների պատճառով, որոնց էլ գրավել է [[հացահատիկ]]ը, որ մշակվել ու պահեստավորվել է մարդկանց կողմից<ref>{{cite web |url=http://www.nacion.com/vivir/ciencia/Gatos-domesticados-China-hace-anos_0_1385061482.html |title=Gatos fueron domesticados en China hace 5.300 años |work=La Nación |access-date=2014 թ․ սեպտեմբերի 9 |language=Spanish |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140701135714/http://www.nacion.com/vivir/ciencia/Gatos-domesticados-China-hace-anos_0_1385061482.html |archivedate=2014 թ․ հուլիսի 1 |df=dmy-all }}</ref>։ Ըստ հրեական լեգենդի՝ առաջին կատուն ապրել է [[Ադամ]]ի տանը որպես ընտանի կենդանի, որը որսացել է տան մկներին։ Ժամանակին կատուն եղել է առաջին շան ընկերը, սակայն վերջինս խախտել է ուխտը, որ նրանք միասին էին սահմանել, ինչի պատճառով նրանց միջև ծագել է թշնամություն, որ շարունակվում է այդ երկու կենդանիների սերունդների միջև<ref name="Ginzberg">Ginzberg, Louis (1909). ''The Legends of the Jews [http://www.swartzentrover.com/cotor/e-books/misc/Legends/Legends%20of%20the%20Jews.pdf Vol. I : The Sixth Day]'' (Translated by Henrietta Szold) Philadelphia: Jewish Publication Society</ref>։ Նշված է նաև, որ ո՛չ կատուն, ո՛չ աղվեսը չունեն իրնց ներկայացուցիչը ջրում, իսկ մյուս բոլոր կենդանիներն ունեն իրենց ինկարնացիոն տեսակը ջրում<ref name="Ginzberg"/>։ ==== Հին Եգիպտոս ==== [[Պատկեր:Bastet-E 2533-Egypte louvre 058.jpg|thumb|200px|Կատվի հին եգիպտական արձանիկ, Լուվր]] Ընտանի կատուների մասին առաջին գրավոր հիշատակությունը վերաբերում է մ.թ.ա. II հազարամյակին, երբ [[Հին Եգիպտոս]]ում հացահատիկի պահեստները [[կրծողներ]]ից պաշտպանելու համար սկսել են լայնորեն օգտագործվել կատուները։ Պահպանվել են այդ դարաշրջանի կատուների բազմաթիվ արձանիկներ ու նկարներ։ Հին Եգիպտոսում կատուները պաշտվել որպես սրբազան կենդանիներ և համարվել են պտղաբերության աստվածուհի Բաստետի մարմնավորումը, որը հաճախ պատկերվել է կատվի կերպարանքով, իսկ երբեմն էլ ընդունել է ռազմատենչ էգ առյուծի տեսք<ref name="Mason">{{Cite book |last=Mason |first=I. L. |title=Evolution of Domesticated Animals |year=1984 |publisher=Prentice Hall Press |isbn=0-582-46046-8}}</ref>{{rp|220}}։ Կատու սպանելը բացարձակ արգելված էր<ref name="Clutton-Brock1999">{{cite book|last1=Clutton-Brock|first1=Juliet|title=A Natural History of Domesticated Mammals|date=1999|orig-year=1987|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, England|isbn=0-521-63495-4|page=138|edition=Second|url=https://books.google.am/books?id=cgL-EbbB8a0C&pg=PA138&dq=mummified+cats&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjep5jkzrjYAhUiT98KHdzJAEYQ6AEISzAG#v=onepage&q=mummified%20cats&f=false|ref=harv}}</ref>, և դրա համար մարդը դատապարտվել է մահապատժի։ Հույն պատմաբան [[Հերոդոտոս]]ը հայտնում է, որ տանը պահվող կատվի սատկելու դեպքում ընտանիքի բոլոր անդամները սգացել են ու սափրել իրենց ունքերը<ref name="Clutton-Brock1999"/>։ Հաճախ կատուները տարվել են [[Բուբաստիս]] սուրբ քաղաք<ref name="Clutton-Brock1999"/>, զմռսվել այն նույն եղանակով, ինչ մարդը, և թաղվել սրբազան պահոցներում<ref name="Clutton-Brock1999"/>։ 19-րդ դարում Բուբաստիսում՝ Բաստ աստվածուհու տաճարի մոտ, գտնվել է կատուների ամենամեծ գերեզմանը՝ շուրջ 19 տոննա կատուների մումիաներ։ Կատուներն այնքան մեծ ժողովրդականություն են վայելել Հին Եգիպտոսում, որ նրանց տեսքով մումիաներում թաղվել են նաև այլ կենդանիներ։ Կատուների որոշ մումիաների ռենտգենաբանական ուսումանսիրությունը ցույց է տվել, որ դրանց վիզը ջարդված է։ Գոյություն ունի վարկած այն մասին, որ կատուները զոհաբերվել են Բաստիս աստվածուհուն, սակայն այդ տեսակետի ստույգությունն ապացուցված չէ։ Բաստիսի պաշտամունքը պահպանվել է Հին Եգիպտոսում ընդհուպ մինչև նրա արգելումը [[390|390 թվական]]ին։ Կա ենթադրություն, թե նախապես [[Բես]] աստծու պաշտամունքը կապված է եղել կատվի պաշտամունքի հետ, որը համարվել է տունը [[Տնային մուկ|մկներից]] պաշտպանողը։ Կարմիր կատուն հին եգիպտացիների կողմից համարվել է [[Ռա]] գերագույն աստծու մարմնավորումը։ «[[Հին եգիպտական Մեռյալների գիրք|Մեռյալների գիրք]]» կրոնական տեքստերի ժողովածուի 17-րդ գլխում արևի Ռա աստվածը հանդես է գալիս որպես «մեծ կատու», որն ամեն գիշեր մարտնչում է չար ուժի, խավարի ու քաոսի մարմնավորում Ապոպ օձի հետ և արշալույսին հաղթում նրան։ Սակայն ոչ բոլոր կարմիր կատուներն են համարվել սրբազան։ Այդ դերի համար տաճարների քրմերը հատուկ ընտրել են որոշակի հատկանիշներ ունեցաղ կատուների։ Համարվել է, որ աստծու հոգին մտել է իր հետ ասոցացվող կենդանու մեջ, իսկ նրա սատկելուց հետո տեղափոխվել է նույն հատկանիշներն ունեցող այլ կենդանու մեջ։ Հենց այդ կատուներն են արժանացել առանձնահատուկ պաշտամունքի, նրանց հատկացվել են քրմեր, քրմուհիներ ու ծառաներ։ Մահվանից հետո նրանք թաղվել են քարե կամ փայտե մեծ [[սարկոֆագ]]ներում, որոնցում տեղադրվել են զարդեր, հմայիլներ և այլ հարուստ նվերներ<ref>{{Cite web |url=http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=344091 |title=Арушанян Заринэ Лоренцовна, Как кошка в дом вошла. Начальные этапы формирования подвида кошка домашняя (Felis silvestris catus) (Часть 2) |accessdate=2018-03-03 |archive-date=2011-08-13 |archive-url=https://www.webcitation.org/60uqAmK4C?url=http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=344091 |dead-url=yes }}</ref>։ [[Պատկեր:Cat mosaic.JPG|right|thumb|200px|Կատու, խճանկար [[Պոմպեյ]]ում]] [[Պոլիենուս]]ը մեջբերել է պատմություն այն մասին, թե պարսիկները կարողացել են գրավել եգիպտական [[Պելուզիում]] քաղաք-ամրոցը<ref>{{книга |автор = Полиэн |заглавие = Стратагемы |ответственный = А. К. Нефёдкин |ссылка = http://antiqlib.ru/ru/node/210 |место = |издательство = |год = |том = |страниц = |страницы = |isbn = }}</ref> հին եգիպտացիների՝ սրբազան կատուներին, ոչխարներին, [[քաջահավ]]երին ու շներին պաշտելու պատճառով, երբ մ.թ.ա. 525 թվականին պարզից արքա [[Կամբյուսես II]]-ի զորքերը կռվել են [[Պսամետիհ III]] փարավոնի զորքերի դեմ։ Պարսիկներն այդ կենդանիներին դրել են իրենց զորքերի առջևում որպես կենդանի վահան<ref>{{книга |автор = Тураев Б.А. |заглавие = История древнего Востока |ответственный = Струве В.В. и Снегирёва И.Л. |ссылка = http://historic.ru/books/item/f00/s00/z0000039/st015.shtml |место = Ленинград |издательство = Социально-экономическое |год = 1935 |том = 2 (ОТДЕЛ ПЯТЫЙ ПЕРСИДСКАЯ ЭПОХА ПЕРСЫ. КИР. «ЦАРСТВО СТРАН» - КАМБИЗ. ПОКОРЕНИЕ ЕГИПТА) |страниц = |страницы = |isbn = }}<blockquote>Приводится анекдот, будто Камбиз овладел городом, выставив впереди войска египетских священных животных, что повлекло будто бы сдачу со стороны гарнизона, опасавшегося ранить кошек, ибисов и собак.</blockquote></ref><ref>{{книга |автор = Полиэн |заглавие = Стратагемы |ответственный = А. К. Нефёдкин |ссылка = http://antiqlib.ru/ru/node/210 |место = |издательство = |год = |том = |страниц = |страницы = |isbn = }}<blockquote>… Камбиз всех животных, которым египтяне поклонялись: собак, овец, кошек, ибисов поставил впереди своего войска. Египтяне же перестали стрелять из-за страха поранить какое-либо из священных животных. Таким образом, Камбиз, взяв Пелузий, вошёл в Египет [44].</blockquote></ref>, ինչի պատճառով եգիպտացիները չեն նետահարել պարսիկներին, որպեսզի չվնասեն այդ կենդանիներին։ Մարտն ավարտվել է եգիպտացիների լիակատար պարտությամբ։ ==== Հին Հունաստան և Հին Հռոմ ==== Ընտանի կատուները հավանաբար [[Հունաստան]]ում ու հյուսիսային Իտալիայում հայտնվել են մ.թ.ա. 5-րդ դարում [[փյունիկեցիներ]]ի շնորհիվ<ref name="Mark2012">{{cite web|last1=Mark|first1=Joshua J.|date=փետրվարի 17, 2012|title=Cats in the Ancient World|url=https://www.ancient.eu/article/466/cats-in-the-ancient-world/|website=Ancient History Encyclopedia|publisher=ancient.eu|ref=harv|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180102191456/https://www.ancient.eu/article/466/cats-in-the-ancient-world/|archivedate=2018 թ․ հունվարի 2|df=dmy-all}}</ref>։ Հույների՝ ընտանի կատուներ ունեցած լինելու ամենավաղ ու ստույգ վկայությունը երկու մետաղադրամներն են Մեծ Հունաստանից, որ թվագրվում են մ.թ.ա. 5-րդ դարի կեսերով. դրանց վրա պատկերված են իրենց ընտանի կատուների հետ խաղացող Իոկաստոսն ու Ֆալանտոսը, որոնք համապատասխանաբար եղել են [[Ռեջիո դի Կալաբրիա|Ռեջիոյի]] ու [[Տարանտո]]յի լեգենդար հիմնադիրները<ref name="Engels2001">{{cite book|last1=Engels|first1=Donald W.|title=Classical Cats: The Rise and Fall of the Sacred Cat|date=2001|orig-year=1999|publisher=Routledge|location=New York City, New York and London, England|isbn=0-415-26162-7|url=https://books.google.am/books?id=XAkeCwAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=Cats+in+ancient+Greece&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiuxsD3tLjYAhXOQ98KHTUHASkQ6AEIJzAA#v=onepage&q=ancient%20Greece&f=false|ref=harv}}</ref>{{rp|57-58}}<ref name="Rogers2006">{{cite book|last1=Rogers|first1=Katherine M.|title=Cat|date=2006|publisher=Reaktion Books|location=London, England|isbn=978-1-86189-292-8|pages=18–20|url=https://books.google.am/books?id=16ZsW4QLKlUC&pg=PA19&dq=ancient+Greece+cats+and+weasels&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiaiJ_FurjYAhUBUd8KHaJQDHUQ6AEIPzAE#v=onepage&q=ancient%20Greece%20cats%20and%20weasels&f=false|ref=harv}}</ref>։ Ընտանի կատուները եղել են շատ քիչ են հանդիպել հին հույների ու հռոմացիների մոտ<ref name="Rogers2006"/>։ [[Հերոդոտոս]]ը զարմանք է հայտնում Եգիպտոսում ընտանի կենդանիների առկայության առթիվ, քանի որ ինքը մինչ այդ տեսել էր միայն վայրի կատուներ<ref name="Rogers2006"/>։ Նույնիսկ ավելի ուշ ժամանակներում [[աքիս]]ները ավելի շատ են պահվել որպես ընտանի կենդանիներ<ref name="Rogers2006"/>, և հենց աքիսները, այլ ոչ թե կատուներն են համարվել կրծողների դեմ իդեալական պայքարողներ<ref name="Rogers2006"/>։ [[Հին հունարեն]]ում «կատուները» սովորաբար կոչվել են ''ailouros'', որ նշանակում է «շարժվող պոչով երևույթ»<ref name="Engels2001"/>{{rp|57}}<ref name="Rogers2006"/>, սակայն այդ բառը կարող էր գործածվել անվանելու համար «տարբեր երկարապոչ մսակերների, որ պահվել են մկներ որսալու համար»<ref name="Rogers2006"/>։ Կատուները հազվադեպ են հիշատակվել հին հունական գրականության մեջ<ref name="Rogers2006"/>, սակայն [[Արիստոտել]]ը «Կենդանիների պատմության» մեջ նշել է, որ էգ կատուներին հատուկ է [[խառնամուսնություն]]ը<ref name="Engels2001"/>{{rp|74}}<ref name="Rogers2006"/>։ Հույներն ավելի ուշ իրենց [[Արտեմիս]] աստվածուհուն նույնացրել են եգիպտական Բաստետ աստվածուհու հետ՝ վերջինիս՝ կատվի հետ ասոցացվելը վերագրելով Արտեմիսին<ref name="Engels2001"/>{{rp|77–79}}։ [[Պուբլիուս Օվիդիուս Նասո|Օվիդիոս]]ի «Կերպարանափոխություններում», երբ աստվածները փախչում են Եգիպտոս և ստանում կենդանիների տեսք, [[Դիանա (աստվածուհի)|Դիանա]] աստվածուհին (Արտեմիսի հռոմեական հավասարազորը) դառնում է կատու<ref name="Engels2001"/>{{rp|79}}։ Ժամանակի ընթացքում կատունեն զբաղեցրել են կզաքիսների տեղը՝ որպես կրծողների դեմ պայքարող ընտանի կենդանիներ, քանի որ կատուներին ավելի հաճելի է ունենալ տանը, և դրանք ավելի եռանդուն են պայքարում մկների դեմ<ref name="Beadle1977">{{cite book|last1=Beadle|first1=Muriel|title=Cat|date=1977|publisher=Simon & Schuster|location=New York City, New York|isbn=978-0671224516|page=76|url=https://books.google.am/books?id=tnjgqpNKYksC&pg=PA75&lpg=PA75&dq=Nubian+word+kadis&source=bl&ots=zjc__PZ-mo&sig=wzDZBvPCN2oao_xK0scjh5TV7Ao&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiu3dnFo-jRAhVH04MKHd8eCJUQ6AEIITAB#v=onepage&q=Nubian%20word%20kadis&f=false|ref=harv}}</ref>։ Հետագայում հռոմեացիների շնորհիվ կատուները տարածվել են ողջ [[Եվրոպա]]յում։ Գոյություն ունեն մի շարք վկայություններ այն մասին, որ [[Բրիտանական կղզիներ]]ում կատուները գոյություն են ունեցել դեռ [[երկաթե դար]]ի վերջում. նրանք այնտեղ հասցվել են հնագույն ժամանակների ծովագնացների նավերով<ref name=OConnor>{{Cite journal | doi = 10.1002/oa.913 | volume = 17 | issue = 6 | pages = 581–595 | last = O'Connor | first = T. P. | title = Wild or domestic? Biometric variation in the cat ''Felis silvestris'' Schreber | journal = International Journal of Osteoarchaeology | accessdate = 2010-06-12 | year = 2007 }}</ref>։ === Միջին դարեր === [[Պատկեր:Freyja and cats and angels by Blommer.jpg|thumb|left|200px|<center>[[Ֆրեյա]] աստվածուհին մարտակառքով, որին լծված է երկու կատու</center>]] [[Վիկինգներ]]ի մոտ կատուն համարվել է սուրբ կենդանի և սիրո ու պտղաբերության [[Ֆրեյա]] աստվածուհու մարմնավորումը։ [[Սնորի Ստուրլուսոն]]ի «Կրտսեր Էդդայում» Ֆրեյան ճամփորդում է մարտակառքով, որին լծված է երկու կատու<ref>{{книга |автор = Snorri Sturluson |заглавие = Edda |ответственный = Faulkes, Anthony |ссылка = |место = |издательство = Everyman |год = 1995 |том = |страниц = |страницы = (1995:24) |isbn = 0-460-87616-3 }}</ref>։ Միջնադարում Արտեմիսի՝ կատվի հետ ասոցացվելը փոխանցվել է [[Մարիամ Աստվածածին|Մարիամ Աստվածածնին]]<ref name="Beadle1977"/>։ Կատուները հաճախ պատկերվել են [[Ավետում]]ն ու [[Սուրբ ընտանիք (Աստվածաշունչ)|Սուրբ ընտանիքը]] ներկայացնող նկարներում<ref name="Beadle1977"/>։ Իտալական ավանդության համաձայն՝ նույն գիշերը, երբ ծնվել է [[Հիսուս Քրիստոս]]ը, կույս կատուն [[Բեթղեհեմ]]ում ձագ է ունեցել<ref name="Beadle1977"/>։ [[Միջնադար]]յան Եվրոպայում կատուների նկատմամբ վերաբերմունքը եղել է տարբեր։ Եվրոպայի [[Կաթոլիկություն|կաթոլիկ]] երկրներում կատուն համարվել է վհուկների ուղեկիցը և չար ոգու մարմնավորումը։ Անգլիայում կատուները համարվել են դիցանուշների թագուհի Մաբի ուղեկիցները։ Դրա պատճառով կատուներին (հատկապես սևերին) կենդանի-կենդանի այրում էին խարույկի վրա կամ ցած նետում զանգակատնից։ Միջնադարում կատուների ոչնչացումը ոչ ուղղակիորեն դարձել է [[ժանտախտ]]ի համաճարակի պատճառ, քանի որ առնետների և ժանտախտ տարածող մյուս կրծողների ոչնչացմամբ գրեթե ոչ ոք չի զբաղվել։ Եվրոպայի [[Ուղղափառություն|ուղղափառ]] կատուների նկատմամբ վերաբերմունքը եղել է գրեթե հակառակը։ Կատուն միակ կենդանին է, որ կարող է մտնել ուղղափառական եկեղեցի (բացառությամբ զոհասեղանի հատվածի)։ [[Աշխարհագրական մեծ հայտնագործություններ]]ի ժամանակաշրջանում կատուները տարածվել են ողջ աշխարհում, քանի որ դրանք նավ էին վերցվում կրծողների դեմ պայքարելու նպատակով, ինչպես նաև համարվում էին հաջողություն պարգևող<ref name="Mason" />{{rp|223}}։ Սլավոնական մշակույթում կատուն ժողովրդական հեքիաթների, ասացվածքների սիրելի կերպար է<ref>{{cite web| url =http://www.pagan.ru/slowar/k/koshka1.php| title =Славянская мифология. Кошка| author =А. В. Гура| date =| work =| publisher =| accessdate =2011-01-09| lang =ru| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mEAStM0?url=http://pagan.ru/slowar/k/koshka1.php| archivedate =2012-05-19}}</ref><ref>{{книга|автор=Даль, В. И.|заглавие=Пословицы русского народа|ссылка=http://cats-portal.ru/read/word/russian.php|год=1853}}</ref>։ Ռուսիայում ընտանի կատուն թանկ արժեր և կարող էր լինել արժեքավոր նվեր, քանի որ այն երաշխավորում էր բերքի պատշպանությունը կրծողներից։ Այն նաև եղել է տան բարօրության ու խաղաղության խորհրդանիշ, որը տունը պաշտպանում էր չար ուժերից։ Նաև համարվում էր, որ կատուները կարող են անցնել անդրշիրիմյան աշխարհ և հաղորդակցվել հոգիների հետ<ref name="firs2">{{cite book | last = | first = Е. Фирсова | authorlink = | coauthors = | year = 2006 | chapter = | pages = | title = Кошки от А до Я | publisher = Вече | location = | isbn = 5-9533-1220-2 }}</ref>։ === Ասիա === [[Պատկեր:Kuniyoshi Utagawa, For cats in different poses.jpg|thumb|200px|«Չորս կատուներ տարբեր դիրքերով», [[Ուտագավա Կունիյոսի]]]] [[Ճապոնիա]] կատուները տարվել են [[6-րդ դար]]ում և ծառայել որպես բարձրագույն պարգև, որը կարող էր տալ կայսրն իր մերձավորներին։ Գոյություն ունեն կատվի մասին լեգենդի մի քանի տարբերակներ, որն օգնում է իր տիրոջը կամ տիրուհուն։ Կրիայի գույնի կատվի [[ճենապակի|ճենապակե]] կամ [[հախճապակի|հախճապակե]] արձանիկը, որ աջ թաթը բարձրացրել է ականջի մոտ, կոչվում է [[մանեկի նեկո]] (Ճապոնիայի Սետո քաղաքում կա Մանեկի նեկոյի թանգարան<ref>{{cite web |url = http://www.luckycat.ne.jp/english/index_frameset.htm |title = Maneki neko museum |accessdate = 2010-06-27 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mECawtC?url=http://www.luckycat.ne.jp/english/index_frameset.htm |archivedate = 2012-05-19 }}</ref>), համարվում է հարստություն պարգևող<ref>{{cite web |url= http://www.darumamagazine.com/new/articles-excerpts/maneki-neko-feline-fact-fiction/ |title=Maneki Neko: Feline Fact & Fiction |first=Alan |last=Pate |work=Daruma Magazine |publisher=Takeguchi Momoko |location=Amagasaki, Japan |year=2008 |access-date=2012 թ․ դեկտեմբերի 30 |archiveurl= https://www.webcitation.org/6DIDy4b8G?url=http://www.darumamagazine.com/new/articles-excerpts/maneki-neko-feline-fact-fiction/ |archive-date=2012 թ․ դեկտեմբերի 30 |dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|author=Shizuko Mishima|authorlink=|title=Manekineko: Japanese Lucky Cats|url=http://gojapan.about.com/cs/traditionculture/a/luckycats.htm|date=|work=Japan Travel|publisher=About.com|accessdate=2010 թ․ հունիսի 16|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mEC7L7K?url=http://gojapan.about.com/cs/traditionculture/a/luckycats.htm|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19}}</ref>։ Մինչև այժմ Ճապոնիայում պահպանվել է հնագույն հավատալիքը, թե մեռած նախնիների հոգիները բնակվում են խայտաբղետ կատուների մեջ։ Ճապոնիայում հատկապես բարձր են գնահատվում կարճապոչ կատուները, որոնց նկարները կարելի է տեսնել միջնադարյան բազմաթիվ փորագրանկարներում։ [[Չինաստան]]ի, Կորեայի ու [[Վիետնամ]]ի որոշ տարածաշրջաններում կատվի միսն օգտագործվում է սննդի մեջ՝ որոշ կերակրատեսակների պատրաստման համար։ Կատվի մորթին քիչ պիտանի է հագուստ կարելու համար, սակայն երբեմն դրանցից պատրաստվում են էժանագին մուշտակներ ու գլխարկներ։ [[Հնդկաստան]]ում պաշտվել է մայրության Սաշտի (Սաստի) աստվածուհին, որը պատկերվել է երեխային գրկած կնոջ կերպարանքով և համարվել է ընտանեկան օջախի պահապանը։ Նրա վահանան (կենդանին, որին հեծնել է) եղել է կատուն։ [[Բենգալիա]]յում ու Արևմտյան Հնդկաստանում գոյություն ունի լեգենդ սև կատվի մասին, որը նույնպես ասոցացվում է Սաշտիի հետ<ref>{{книга |автор = Rajaram Narayan Saletore |заглавие = Encyclopaedia of Indian culture, Volume 4 |ответственный = |ссылка = |место = |издательство = Sterling Publishers |год = 1984 |том = |страниц = |страницы = 1316 |isbn = }}<blockquote>From this legend the black cat, which has been linked with the Sasti deity’s name, has not been harmed. The Sasti worship is widespread in Bengal and also prevails in Western India.</blockquote></ref>։ Պարսիկ պատմաբան [[Տաբարի]]ն գրի է առել մի լեգենդ, համաձայն որի՝ Արարիչն ստեղծել է մկներին, սակայն մոռացել է ստեղծել կատվին։ Սակայն նա ստիպված է եղել ուղղել իր սխալը, երբ [[Մեծ ջրհեղեղ|Համաշխարհային ջրհեղեղի]] ժամանակ մկներն սկսել են կրծել [[Նոյյան տապան]]ի հատակը։ Նոյը շոյել է առյուծի մեջքը, վերջինս փռշտացել է, և նրա քթանցքներից դուրս են թռել մի քանի կատուներ<ref>{{книга |автор = Tichenor, Henry Mulford |заглавие = Life - of Jehovah |ответственный = |ссылка = https://archive.org/details/lifeandexploits00tichgoog Archive.org |место = |издательство = |год = |том = |страниц = |страницы = 68–69 |isbn = }}<blockquote>«The Chronicle of Tabari further gives this interesting information … Then Noah passed his hand down the back of the lion, who sneezed, and a pair of cats leaped out of his nostrils. And the cats ate the rats.»</blockquote></ref>։ Այդ լեգենդը լայնորեն տարածվել է տարածաշրջանում։ Գոյություն ունի պարսկական հետևյալ ասացվածքը. «Առյուծը փռշտաց, և հայտնվեց կատուն»<ref><code>{{cite journal |last1=Арушанян |first1=Заринэ|last2= |first2= |year=2008 |title=Кошка, которую благословил Творец|journal= Koshki.Info|publisher= |volume= |issue=7-9|pages= |url=http://www.koshki.info/|doi= }}</code></ref>։ Նմանատիպ լեգենդը բացատրում է նաև [[Վանա կատու|վանա կատվի]] ծագումը։ === Իսլամ === [[Պատկեր:Felin iran.JPG|thumb|left|200px|Կատվի արձանիկ՝ դրվագազարդված ոսկով ու արծաթով, [[Իրան]], [[XIX դար]]]] Իսլամում գոյություն ունեն կատուների հետ կապված բազմաթիվ ավանդություններ, որոնց մի մասն ընդգրկվել է [[հադիս]]ներ ժողովածուում։ Դրանցից մեկի համաձայն՝ կատուները բարձր են գնահատվում իսլամում, քանի որ մուսուլմանական գլխավոր մարգարե [[Մուհամեդ]]ին օձի խայթոցից փրկել է նրա դաշնակցի՝ [[Աբու Հուրայրա]]յի (նրա անունը բառացիորեն թարգմանվում է որպես «Կատուների հայր») կատուն։ Իսլամում գովասանքի արժանի գործ է համարվում կատուներին [[կաթ]] տալը։ Ավանդություններից մեկի համաձայն՝ Մուհամեդն ունեցել է տարբեր գույնի աչքեր ունեցող սպիտակ կատու։ Մեկ այլ ավանդություն հայտնում է, թե մի անգամ Մուհամեդն աղոթքն ավարտելուց հետո տեսել է, որ իր կատու Մուիզան<ref>{{Cite book |last=Geyer |first=Georgie Anne |title=When Cats Reigned Like Kings: On the Trail of the Sacred Cats |url=https://archive.org/details/whencatsreignedl00geor |publisher=Andrews McMeel |location=Kansas City, Missouri |year=2004 |isbn=0-7407-4697-9}}</ref> (Մուսսա, Մուեցա) քնել է իր կողքին դրված խալաթի թևի վրա։ Մուհամեդը նախընտրել է կտրել խալաթի թևը, որ չխանգարի կատվի քունը։ Այլ դեպքերում, երբ կատուն քնում է նրա հագուստի վրա, Մուհամեդը նախընտրում է հագնել այլ շոր<ref name="isl">{{cite web| author =| authorlink =| datepublished =| url =http://kismyau.ru/?p=22| title =Отношение к кошке в исламе| format =| work =| publisher =| accessdate =2009-09-05| lang =ru| description =| archiveurl =https://www.webcitation.org/6OAtNHxKc?url=http://kismyau.ru/?p=22| archivedate =2014-03-18}}</ref><ref name="Reeves">{{Cite book|author=Minou Reeves|title=Muhammad in Europe|url=https://archive.org/details/muhammadineurope0000reev|publisher=New York University (NYU) Press|page=[https://archive.org/details/muhammadineurope0000reev/page/52 52]|isbn=0-8147-7533-0|year=2000}}</ref>։ Կատուները միակ կենդանիներն են, որոնց թույլատրվում է մտնել [[մզկիթ]]<ref>{{cite web|url=http://mega.km.ru/bes_2004/Encyclop.asp?Topic=topic_new2000_76884|title=KM.RU Универсальная энциклопедия. Кошки домашние|lang=ru|accessdate=2010 թ․ մայիսի 26|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mEDIi7j?url=http://mega.km.ru/bes_2004/Encyclop.asp?Topic=topic_new2000_76884|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19}}</ref>։ === Հինդուիզմ և բուդդիզմ=== Գոյություն ունի [[լեգենդ]], թե կատուն եղել է միակ կենդանին, որ ներկա չի եղել այն պահին, երբ [[Բուդդա]]ն ազատվել է իր մարդկային մարմնից։ Բոլոր կենդանիները, բացի կատվից և [[Օձեր|օձ]]ից, հավաքվել են նրա մարմնի շուրջը։ Կատուն այդ ժամանակ զբաղված էր [[Մկներ|մուկ]] որսալով։ Բուդդայի նկատմամբ այդպիսի անփույթ վերաբերմունքը պատճառ է դարձել կատվի նկատմամբ բացասական վերաբերմունքի համար։ Սակայն այդ լեգենդ ունի այլ տարբերակ, համաձայն որի՝ Բուդդայի կողքին գտնվող շիկամուկը սկսել է լիզել լամպի յուղը, իսկ կատուն բռնել ու կերել է նրան։ Այդ արարքը համարվել է բարի, քանի որ կատուն փրկել է անուշահոտ [[յուղ]]ը։ Այդ ժամանակից ի վեր կատուն համարվում է ինչպես բարին, այնպես էլ չարը պարգևող։ [[Թաիլանդ]]ի նոր թագավորի թագադրման արարողության ժամանակ պարտադիր ներկա է գտնվում կատու՝ որպես պատվավոր հյուր։ [[Չինաստան]]ի բուդդիստների մոտ կատուն հատուկ հարգանք է վայելել։ Հոգևորականներն զբաղվել են սուրբ կատուների բուծմամբ։ Նրանց հաճախ կոչել են ''«փոքրիկ վագրեր»'' ու ''«չարի պատուհաս»'' և հատուկ վարժեցրել են պահպանելու տաճարի գանձերը։ Բուդդիստները կատվին վերագրում են [[մեդիտացիա]]յի հակում, մթության մեջ տեսնելու և չար հոգիներին վանելու ունակություն։ Այդ պատճառով էլ բուդդայական վանքերում պահվել են կատուներ<ref>{{Cite web |url=http://cat-antique.com/2012/08/cat-and-religion/ |title=Образ кошки в мировых религиях |accessdate=2018 թ․ մարտի 4 |archive-date=2016 թ․ փետրվարի 4 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160204044420/http://cat-antique.com/2012/08/cat-and-religion/ |dead-url=yes }}</ref>։ == Արվեստում և ժամանակակից մշակույթում == Համաձայն մինչև մեր օրերը պահպանված [[սնահավատություն]]ների՝ կատուները համարվում են ընտանեկան օջախի ու բարեհարմարության պահապաններ։ Որոշ երկրներում ընդունված է նոր տուն առաջինը թողնել կատվին<ref>{{cite web | author = | authorlink = | datepublished = | url = http://www.izba-project.ru/traditsii-koshka-petukh-i-venik | title = Традиции. Кошка, петух и веник | format = | work = | publisher = | accessdate = 2009-09-05 | lang = ru | description = }}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Կատուների ընկնելու ժամանակ թաթերի վրա վայրէջք կատարելու ունակության<ref name="Allan Parachini"/> շնորհիվ համարվում է, որ նրանք ունեն հատուկ «վեցերորդ զգայարան»։ Տարբեր մշակույթներում տարածված առասպելների համաձայն՝ կատուներն ունեն բազմաթիվ կյանքեր։ Մի շարք երկրներում համարվում է, որ նրանք ունեն ինը կյանք, [[Իտալիա]]յում, Գերմանիայում, [[Հունաստան]]ում, [[Բրազիլիա]]յում և իսպանախոս որոշ տարածքներում տարածված է այն հավատալիքը, թե կատուներն ունեն յոթ կյանք<ref>{{Cite news|url=http://elcomercio.pe/impresa/notas/vidas-gato/20100307/423959 |date=մարտի 7, 2010 |accessdate=2010 թ․ մարտի 19 |author=Nora Sugobono |language=Spanish |title=Las vidas del gato |publisher=El Comercio |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120127052854/http://elcomercio.pe/impresa/notas/vidas-gato/20100307/423959 |archivedate=2012 թ․ հունվարի 27 }}</ref><ref>{{cite web|title=Qual é a origem da lenda de que os gatos teriam sete vidas?|url=http://mundoestranho.abril.com.br/materia/qual-e-a-origem-da-lenda-de-que-os-gatos-teriam-sete-vidas|website=Mundo Estranho|publisher=Editora Abril|accessdate=2015 թ․ նոյեմբերի 15|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151117031757/http://mundoestranho.abril.com.br/materia/qual-e-a-origem-da-lenda-de-que-os-gatos-teriam-sete-vidas|archivedate=2015 թ․ նոյեմբերի 17|df=dmy-all}}</ref>, [[Թուրքիա|Թուրքիայում]] և արաբական երկրներում՝ վեց կյանք<ref>{{Cite news|work=The Guardian|location=UK|url=https://www.theguardian.com/lifeandstyle/gallery/2010/mar/18/guide-to-pets-pet-myths?picture=360591960|accessdate=2010 թ․ մարտի 18|author=Tim Dowling|title=Tall tails: Pet myths busted|date=մարտի 19, 2010|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130909160834/http://www.theguardian.com/lifeandstyle/gallery/2010/mar/18/guide-to-pets-pet-myths?picture=360591960|archivedate=2013 թ․ սեպտեմբերի 9|df=dmy-all}}</ref>։ Այս առասպելների ստեղծմանը նպաստել են ոչ միայն թաթերի վրա վայրէջք կատարելու ունակությունը, այլև նրանց բնական արագաշարժությունն ու ճկունությունը, ինչի շնորհիվ կարողանում են փրկվել վտանգավոր իրավիճակներում։ Այնուամենայնիվ, մեծ բարձրություններից ընկնելիս կատուները կարող են վնասվածք ստանալ կամ սատկել<ref>{{cite web|url=http://cats.about.com/od/catsafety/a/highrisefalls.htm|title=The ASPCA Warns About High-Rise Falls by Cats|author=ASPCA|date=հունիսի 30, 2005|publisher=About.com|accessdate=2012 թ․ ապրիլի 26|location=New York|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120522014805/http://cats.about.com/od/catsafety/a/highrisefalls.htm|archivedate=2012 թ․ մայիսի 22|df=dmy-all}}</ref>։ Շատ մշակույթներում առկա է բացասական վերաբերմունք կատուների նկատմամբ։ Դրա օրինակ է այն հավատալիքները, թե ճանապարհը հատող սև կատուն անհաջողություն է բերում, կամ կատուները վհուկների ընկերակիցներն են և նպաստում են նրանց ուժի ու կարողությունների բազմապատկմանը։ Միջնադարյան Իպրեսում ([[Բելգիա]]) թափառական կատուներին սպանելու սովորությունը ներկայում փոխարինվել է կատուների շքերթով՝ Kattenstoet<ref>{{cite web |title=Are Black Cats Really Bad Luck? [Hoax] |url=http://socialnewsdaily.com/58901/are-black-cats-really-bad-luck-hoax/ |website=SocialNewsDaily |access-date=2015 թ․ դեկտեմբերի 19 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151222141607/http://socialnewsdaily.com/58901/are-black-cats-really-bad-luck-hoax/ |archivedate=2015 թ․ դեկտեմբերի 22 |df=dmy-all }}</ref>։ [[Չեխիա]]յում, ընդհակառակը, համարվում է, որ ճանապարհն աջից ձախ հատող կատուն հաջողություն է բերում։ [[Պատկեր:Sobrio-coat of arms.svg|150px|thumb|right|Հերալդիկ կատու]] Կատուները հաճախ դառնում են քանդակների ու նկարների պատկերման առարկա՝ սկսած [[Հին Եգիպտոս]]ից։ Իրենց արվեստում հաճախ կատուներին անդրադարձած նկարիչներից առավել հայտնի են [[Մարկ Ֆրանց]]ը, [[Հենրիետա Ռոններ Կնիպ]]ը և [[Լուիս Ուիլյամ Ուեյն|Լուիս Ուեյն]]ը։ Վերջինս հայտնի է մարդակերպ կատուների նկարներով։ [[Գերբագիտություն|Գերբագիտության]] մեջ կատուն անկախության խորհրդանիշն է և պատկերվում է ինչպես կիսադեմից, այնպես էլ դեմուղիղ (անֆաս)։ Այն կոչվում է վախեցած ({{lang-fr|effarouché}}), եթե սողում է, և կուչ եկած ({{lang-fr|herissoné}}), եթե մեջքն ու պոչը բարձրացված են մարմնից վեր։ === Գրականություն և կինեմատոգրաֆ === Կատուները հաճախ դառնում են գրական ստեղծագործությունների կերպարներ, օրինակ՝ [[Ռեդյարդ Կիպլինգ]]ի «Իր գլխի տեր կատուն», [[Էդգար Ալլան Պո]]յի «Սև կատուն», [[Շառլ Պերո]]յի «[[Կոշկավոր կատուն]]», գիտնական կատուն [[Ալեքսանդր Պուշկին]]ի «[[Ռուսլան և Լյուդմիլա]]» ստեղծագործության մեջ, [[Էրին Հանթեր]]ի «Ռազմիկները», Կաղտոտիկ կատուն [[Ջաննի Ռոդարի]]ի «[[Ջելսոմինոն խաբեբաների աշխարհում]]» հեքիաթում, [[Էռնստ Հոֆման]]ի «Կատու Մուռի առօրյա հայացքները», [[Ուիլյամ Սյուարդ Բերրոուզ|Ուիլյամ Բերրոուզ]]ի «Կատուն ներսում», Էռնեստ Սետոն Թոմփսոնի «Թագավորական անալոստանկան», [[Յուրի Կովալ]]ի «Շամայկան»։ [[Միխայիլ Բուլգակով]]ի «[[Վարպետը և Մարգարիտան]]» վեպի գլխավոր հերոսներից մեկն է Բեգեմոտ կատուն<ref>{{cite web| author =| authorlink =| datepublished =| url =http://www.hippo.su/begemot/bulgakov.html| title =Кот Бегемот в романе Булгакова «Мастер и Маргарита»| format =| work =| publisher =| accessdate =2010-06-19| lang =ru| description =| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mEG8W72?url=http://www.hippo.su/begemot/bulgakov.html| archivedate =2012-05-19}}</ref>։ [[Լուիս Քերոլ]]ի «[[Ալիսան Հրաշքների աշխարհում]]» հեքիաթի կերպարներից մեկն է [[Չեշիրյան կատու]]ն։ Հայ գրողների ստեղծագործություններում հաճախ են հանդիպում [[Վանա կատու|վանա կատվի]] հիշատակումներ ու նկարագրություններ (Րաֆֆի, [[Վրթանես Փափազյան]], [[Ակսել Բակունց]] և այլն)։ Չինացի հայտնի գրող [[Լաո Շե]]ն գրել է «Նոթեր կատուների քաղաքի մասին» սատիրական [[պամֆլետ]]ը, որում պատկերված է 20-րդ դարի առաջին տասնամյակների Չինաստանում տիրող իրականությունը։ * [[Լիոն Ֆոյխտվանգեր]]ի «Աղվեսները խաղողի այգում» վեպի հերոսուհիներից մեկը անպիտան ու քմահաճ կատու Գրի-Գրին է, որ պատկանում է Լյուդովիկոս XVI-ի օրոք պետական նախարար կոմս Մորեպայի կնոջը։ Թագավորը պատահմամբ սպանել է կատվին, որն ավերմունք էր արել Վերսալի նրա արվեստանոցում։ Կոմսուհու վիշտն անմխիթար է, և նա սկանդալ է սարքում իր ամուսնու մոտ։ * [[Թոմաս Էլիոթ]]ի «Հանրամատչելի գիտություն կատուների մասին` գրված Ծեր Օպոսումի կողմից» ստեղծագործության հիման վրա [[Էնդրու Լլոյդ Ուեբեր|Լլոյդ Ուեբեր]]ը գրել է «[[Կատուներ (մյուզիքլ)|Կատուներ]]» մյուզիքլը։ *[[DC Comics]] տիեզերքում կա կատու կնոջ ոչ միանշանակ կերպար, որը հաճախ հանդես է գալիս կա՛մ որպես [[Բեթմեն]]ի դաշնակից (և նույնիսկ սիրուհի), կա՛մ նրա հակառակորդ։ 2004 թվականին նրա մասին նկարահանվել է առանձին ֆիլմ։ * Գերմանացի գրոս [[Ակիֆ Պիրինչի]]ն գրել է «Felidae» դետեկտիվ վեպը, որի հերոսները քաղաքային կատուներն են։ Գիրքը թարգմանվել է տասնյոթ լեզուներով, ինչպես նաև նրա հիման վրա նկարահանվել է մուլտֆիլմ։ Հետագայում սյուժեն զարգացվել է հեղինակի հինգ ստեղծագործություններից կազմված շարքում։ * Հոլանդացի գրող [[Աննի Շմիդտ]]ի «Մինուս» ({{lang-nl|Minoes}}) հեքիաթ-վիպակը պատմում է մի կատվի մասին, որը պատահմունքի բերումով վերածվել է աղջկա, սակայն պահպանել է կատվային սովորություններն ու մյուս կատուների լեզուն հասկանալու ունակությունը։ Վիպակի հիման վրա 2001 թվականին նկարահանվել է «Undercover Kitty» ֆիլմը, որի գլխավոր դերում հանդես է գալիս դերասանուհի [[Քարիս Վան Հաուտեն]]ը։ * 1977 թվականին էկրան է բարձրացել «Վեսնուխինի ֆանտազիաները» ({{lang-ru|«Фантазии Веснухина»}}) խորհրդային ֆիլմը, որում պատմվում է, թե ինչպես է առաջին դասարանցի Կիրիլը փորձում վարժեցնել Տիշկա կատվին, որպեսզի ելույթ ունենա կրկեսում։ === Մուլտֆիլմեր === Կատուները հաճախ են դառնում մուլտֆիլմերի հերոսներ, ինչպիսիք են՝ «[[Լեոպոլդ կատուն]]», «[[Երեքը Պրոստոկվաշինոյից (մուլտֆիլմ)|Երեքը Պրոստոկվաշինոյից]]» (կատու Մատրոսկին), «[[Գավ անունով փիսիկը]]», «[[Թոմն ու Ջերին]]», «[[Կատվիկը Լիզյուկովի փողոցից]]», «Թակարդ կատուների համար», «Ֆելիքս կատուն» և «Փափկամազիկ պոչով չարաճճին»։ Մուլտֆիլմների հերոսներից ամենահայտնի կատուներից մեկը [[Գարֆիլդ]]ն է, որի մասին նկարահանվել են մուլտսերիալներ, ինչպես նաև լիամետրաժ անիմացիոն և գեղարվեստական ֆիլմեր։ 2008 թվականին համացանցում թողարկվել է «[[Սայմոնի կատուն]]» մուլտսերիալը, որ ստեղծվել է անգլիացի անիմատոր [[Սայմոն Թոֆիլդ]]ը։ [[Անիմե]]ների կերպարները հաճախ պատկերվում են կիսակատվի-կիսամարդու տեսքով։ Նրանք կոչվում են «նեկո» ({{lang-ja2|猫}}, բառացի՝ «կատու») կամ նեկոմիմի (թարգմանաբար՝ «կատվի ականջներ»)։ == Գիտության բնագավառում == * [[Ֆիզիկա]]յի բնագավառում [[Շրյոդինգերի կատու]]ն եղել է մտային փորձի օբյեկտ, որ առաջարկել է [[Էրվին Շրյոդինգեր]]ը. դրանով նա փորձել է ցույց տալ քվանտային մեխանիկայի ոչ լիարժեք լինելը ներատոմային համակարգերից անզեն աչքով տեսանելի իրերին անցնելիս, * [[Ֆրանսիա]]յում կատուները տիեզերական թռիչքների ժամանակ օգտագործվել են որպես բժշկական-կենսաբանական փորձարկումների օբյեկտ<ref>{{cite web| author =| authorlink =| datepublished =| url =http://astroera.net/content/view/176/9/1/1/| title =Полёты животных в космос. Французская программа| format =| work =| publisher =| accessdate =2010-07-15| lang =ru| description =| archiveurl =https://www.webcitation.org/67mEHy0QC?url=http://astroera.net/content/view/176/9/1/1/| archivedate =2012-05-19}}</ref>։ [[1963 թվական]]ին կատարվել է մեկ հաջող ենթաուղեծրային (կատու Ֆելիքս, այլ տվյալներով՝ կատու Ֆելիսետ) և մեկ անհաջող ուղեծրային (անհայտ կատու, որ զոհվել է) թռիչք։ == Հայտնի կատուներ == Համաշխարհային ճանաչում է ստացել [[Ռիշելյե]] կարդինալի սիրելի ճերմակ կատուն՝ Միրիամը։ [[ԶԼՄ]]-ների, [[Գրականություն|գրականության]] և [[Կինոարվեստ|կինո]]յի շնորհիվ [[20-րդ դար|20]]-[[21-րդ դար]]երում լայն ճանաչում են ստացել մի շարք միջազգային անձանց սիրելի կատուները, ինչպիսիք են [[ԱՄՆ]] նախագահների՝ [[Բիլ Քլինթոն]]ի՝ Սոքսն ու [[Ջորջ Ուոքեր Բուշ|Ջորջ Բուշ կրտսեր]]ի Ինդիան, [[Մեծ Բրիտանիա]]յի վարչապետի Համֆրին, [[Հռոմի պապ]] [[Բենեդիկտ XVI]]-ի Չիկոն և [[Ռուսաստան]]ի վարչապետ [[Դմիտրի Մեդվեդև]]ի Դորոֆեյը։ Հանրաճանաչ են դարձել շախմատի աշխարհի չեմպիոն [[Ալեքսանդր Ալյոխին]]ի մշտական ուղեկիցը՝ սիամական կատու Չեսսը, ամերիկյան Սպենսեր քաղաքի գրադարանի կատու Դյուի Ռիդմոր Բուքսը, մի քանի ամերիկյան ֆիլմերում նկարահանված և կինոմրցանակների արժանացած կատու Օրանջին և այլն։ Հայտնի են դարձել Մեծ Բրիտանիայի Թագավորական նավատորմի մեդալով պարգևատրված «նավաստի» Սայմոնը<ref>{{cite web|url=http://www.purr-n-fur.org.uk/famous/simon.html|title=Simon, of HMS Amethyst, awarded the Dickin Medal|accessdate=2010 թ․ հուլիսի 15|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mEIVUAD?url=http://www.purr-n-fur.org.uk/famous/simon.html|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19|dead-url=no}}{{ref-en}}</ref> և Բրիտանական նավատորմի «վետերան» սև-սպիտակ «անխորտակելի Սեմը», որը վերապրել է երեք ռազմական նավերի կործանումը<ref name="100 cats">{{citation|first=Sam|last=Stall|title=100 Cats Who Changed Civilization: History's Most Influential Felines|pages=57–58|publisher=Quirk Books|year=2007|isbn=1-59474-163-8}}{{ref-en}}</ref>։ Լայն ճանաչում է ստացել սպիտակ և մուգ դարչնագույն երանգի բրուկլինյան Սկարլետ կատուն, որը 1996 թվականին հայտնի է դարձել իր ձագերին վառվող ավտոտնակից փրկելիս ցուցաբերած անձնվիրության համար<ref>[http://www.nydailynews.com/ny_local/2008/10/24/2008-10-24_scarlett_the_cat_that_saved_kittens_from.html Scarlett dies] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101108144734/http://www.nydailynews.com/ny_local/2008/10/24/2008-10-24_scarlett_the_cat_that_saved_kittens_from.html |date=2010-11-08 }}, ''New York Daily News'', October 24, 2008{{ref-en}}</ref>, որի պատվին այժմ շնորհվում է Սկարլետի անվան պարգևը կենդանիների ցուցաբերած հերոսության համար ({{lang-en|Scarlett Award for Animal Heroism}})։ Այն շնորհվում է այն կենդանիներին, որոնք կատարել են հերոսական արարքներ հանուն մարդկանց կամ այլ կենդանիների<ref>[http://www.animalleague.org/events-news/press-center/scarlett-passes-away.html Scarlett, the World-Famous Brave Mother Cat Who Survived a Fire and Saved Her Kittens, Passes Away] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150320220111/http://http/ |date=2015-03-20 }}{{ref-en}}</ref>։ Հայտնի են նաև քաղաքական պաշտոններ «ստանձնած» մի շարք կատուներ։ Օրինակ՝ [[ԱՄՆ]]-ի [[Վիսկոնսին]] նահանգի Շարոն քաղաքի պատվավոր «քաղաքապետ» և թալիսման է ընտրվել Ֆրեդդի անունով կատուն<ref>{{cite web|url=http://citypics.ru/koshache-carstvo-ili-pochemu-kot-freddi-stal-merom-goroda-sharon/|title=Кошачье царство, или почему кот Фредди стал мэром города Шарон|author=Ruhonda|date=22 декабря, 2011|publisher=citypics.ru|accessdate=2013 թ․ մայիսի 13|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Gd7KxmJO?url=http://citypics.ru/koshache-carstvo-ili-pochemu-kot-freddi-stal-merom-goroda-sharon/|archivedate=2013 թ․ մայիսի 15|dead-url=yes}}</ref>։ Ամերիկյան մեկ այլ՝ Թալկիթնա քաղաքի ([[Ալյասկա (նահանգ)|Ալյասկա]] նահանգ) «պատվավոր քաղաքապետ» և թալիսման է ընտրվել [[Ստաբս (կատու)|Ստաբս]] անունով կատուն<ref>{{cite web|url=http://www.kp.ru/daily/25916/2870169/|title=Рыжий кот по имени Стаббс переизбран мэром|publisher=Комсомольская Правда|archiveurl=https://www.webcitation.org/6G4HlVKHA?url=http://www.kp.ru/daily/25916/2870169/|archivedate=2013 թ․ ապրիլի 22|accessdate=2014 թ․ հունվարի 8|dead-url=no}}</ref>։ == Կատուների անուններ == Մշակույթների մեծ մասում ընդունված է կատուներին տալ տարբեր անուններ ու մականուններ։ Տարբեր երկրներում գոյություն ունեն տարբեր անուններ։ Օրինակ՝ անգլիալեզու երկրներում, ըստ հարցումներից մեկի արդյունքների, կատուների ամենատարածված անուններն են Թիգերը, Թայգերն ու Մաքսը<ref>{{cite web |url = http://www.bowwow.com.au/find-a-name-for-your-pet/top-20-names/search-results.aspx?country=1&animal_type=1&animal_sex=Both&num_results=20&B3.x=51&B3.y=16 |title = Below are the most popular names for the search criteria you entered. |accessdate = 2010-06-16 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mEK01JY?url=http://www.bowwow.com.au/find-a-name-for-your-pet/top-20-names/search-results.aspx?country=1 |archivedate = 2012-05-19 }}<blockquote>Tigger — 1, Tiger — 2, Max — 3…</blockquote></ref>։ Մեկ այլ հարցման համաձայն՝ արու կատուների ամենատարածված անուններն են՝ Մաքս, Բադի, Ջեյք և Ռոքի, էգ կատուների համար՝ Մոլլի, Մոգգի, Դեյզի, Լյուսի ու Քիթի<ref>{{cite web |url = http://www.petplace.com/cats/top-names-for-cats/page1.aspx |title = Top Names for Cats |accessdate = 2010-06-16 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mEKsnH4?url=http://www.petplace.com/cats/top-names-for-cats/page1.aspx |archivedate = 2012-05-19 }}<blockquote>1. MAX, 2. BUDDY, 3. JAKE, 4. ROCKY, 5. BAILEY, 6. BUSTER, 7. CODY, 8. CHARLIE, 9. BEAR, 10. JACK. 1. MOLLY, 2. MAGGIE, 3. DAISY, 4. LUCY, 5. SADIE, 6. GINGER, 7. CHLOE, 8. BAILEY, 9. SOPHIE, 10.ZOE</blockquote></ref>։ Ռուսաստանում կատուներին հաճախ կոչում են փաղաքշական-փոքրացուցիչ անուններով՝ Մուսյա, Մուռկա, Պուշոկ (Պուշա), Մուրզիկ, Վասկա, Բարսիկ, Ռիժիկ և այլն։ Սովորաբար կատուների տերերն իրենց կենդանիների անունները որոշում են նրանց վարքին հետևելով, ինչպես նաև նրա գունավորման հիման վրա։ Խորհուրդ է տրվում կատուներին տալ կարճ անուններ, որ կազմված են երկու վանկից, քանի որ դրանք ավելի են ընկալվում կատվի կողմից։ Ընդ որում՝ ցանկալի է, որ վերջին վանկում լինի «ի» ձայնավորը<ref>{{cite web |url = http://www.petplace.com/cats/naming-your-cat-a-difficult-matter/page1.aspx |title = Naming Your Cat |accessdate = 2010-06-16 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67mELqoTr?url=http://www.petplace.com/cats/naming-your-cat-a-difficult-matter/page1.aspx |archivedate = 2012-05-19 }}</ref>։ Ընդունված է նույն ծնի կատուներին տալ նույն տառով սկսվող անուններ<ref>[http://www.nodemetra.lv/Our_Litters.html Our Litters] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110822191029/http://www.nodemetra.lv/Our_Litters.html |date=2011-08-22 }}{{ref-en}} {{v|19|02|2011}}</ref>։ Կատուների անունների հորինմանն է նվիրված [[Թոմաս Սթեռնս Էլիոթ]]ի «Գործնական կատվաբուծություն» ({{lang-en|Old Possum’s Book of Practical Cats}}) բանաստեղծությունների ժողովածուում ընդգրկված «Ինչպես անվանել կատվին» ({{lang-en|The Naming Of Cats}}) մասամբ փիլիսոփայական ստեղծագործությունը։ Նույն թեմային է անդրադառնում [[Սամուիլ Մարշակ]]ի «Ինչո՞ւ են կատվին կոչել կատու» ({{lang-ru|«Отчего кошку назвали кошкой?»}}), որ հիմնված է մոնղոլական ժողովրդական հեքիաթի վրա, որի հիման վրա բեմադրվել է համանուն փիլիսոփայական մուլտֆիլմը։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Գրականություն == {{refbegin}} ; Գիտական հրատարակություն * {{книга |автор = |часть = |ссылка часть = |заглавие = Генетика кошки |оригинал = |ссылка = |викитека = |ответственный = С. О’Брайен, Р. Робинсон, А. С. Графодатский и др.; Отв. ред. доктора биол. наук П. М. Бородин, А. О. Рувинский. Сибирское отделение РАН. Институт цитологии и генетики |издание = |место = Новосибирск |издательство = ВО «Наука». Сибирская издательская фирма |год = 1993 |том = |страницы = |страниц = 216 |серия = |isbn = 5-02-030567-7 |тираж = 1&nbsp;350 }} ;Հանրամատչելի հրատարակություններ * ''Арушанян З. Л.'' [http://zooprice.ru/articles/detail.php?ID=344134 Как кошка в дом вошла. Начальные этапы формирования подвида кошка домашняя (Felis silvestris catus)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120326003542/http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=344134 |date=2012-03-26 }} // Зоопрайс. — 2009. — № 1—2 (часть 1 и 2). * ''Арушанян З. Л.'' [http://zooprice.ru/articles/detail.php?ID=99403 И создал Бог кошку… Доместикация подвида Felis silvestris catus] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120203010646/http://zooprice.ru/articles/detail.php?ID=99403 |date=2012-02-03 }} // Зоопрайс. — 2008. — № 6—11. * ''Берг Р. Л.'' [http://www.belani.narod.ru/3/catberg.htm Чем кошка отличается от собаки?] // ''Знание — сила''. — 1968. — № 1. — С. 46—47. * {{книга|автор=Брем А.|часть=|заглавие=Жизнь животных|оригинал=|ссылка=https://books.google.am/books?id=nex2re8XZQcC|ответственный=Предисловие и комментарии М. С. Галиной и М. Б. Корниловой|издание=|место=М.|издательство=ОЛМА-ПРЕСС, ОАО «Красный пролетарий»|год=2004|том=|страницы=|страниц=1192|серия=|isbn=5-224-04422-7|тираж=5000}} ISBN 5-85197-214-9 * Иллюстрированная энциклопедия кошек. — {{М}}: Олма-Пресс, 2001. — ISBN 5-224-02331-9 * {{книга |автор = Лакиер А. Б. |часть = [http://www.heraldrybooks.ru/text.php?id=82 Глава третья, § 20 ...Четвероногие животные,..] |заглавие = Русская геральдика |место = {{М}} |издательство = Книга |год = 1990 }} * [http://ec-dejavu.ru/c-2/Cat.html Махов А. Е. Кошка в средневековой культуре] // Махов А. Е. HOSTIS ANTIQUUS: Категории и образы средневековой христианской демонологии. Опыт словаря. — {{М}}: Intrada, 2006, с. 228—230. * ''Мей Дж.'' Всё о породах кошек. — ИД Кристалл, 2005. — ISBN 5-9603-0015-X * ''Мельников И. В.'' Энциклопедия кошек и их хозяев. Советы на каждый день. — {{М}}: Феникс, 2005. — ISBN 5-222-05694-5. * {{книга |автор = Спадафори Д., Пайон П. |заглавие = Кошки для «чайников» |оригинал = Cats for Dummies |издание = 2-е изд |место = М. |издательство = Диалектика |год = 2006 |страницы = 336 |isbn = 0-7645-5275-9 }} * ''Топоров В. Н.'' [http://ec-dejavu.ru/c-2/Cat-2.html Кот] // Мифы народов мира: Энциклопедия: В 2 т. — Т. 2. — {{М}}, 1992. — С. 11. * ''Фогель А., Шнайдер Х.-Э.'' — «Советы любителям кошек»: перевод с немецкого. — {{М}}: Лесная промышленность, 1987. * ''Дазидова Д., Рублёв С.'' — Всё о кошке: породы, содержание, питание. — Ростов-на-Дону, ИД Владис, 2007. — ISBN 5-9567-0142-0 {{refend}} == Արտաքին հղումներ == {{վիքիքաղվածք|կատու}} * [http://wcf-online.de Կատուների համաշխարհային ֆեդերացիայի պաշտոնական կայքը, World Cat Federation, WCF] * [http://www.fifeweb.org/ FIFe-ի պաշտոնական կայքը] (Fédération International Féline){{ref-en}}. * [http://icun.ru International Cat Union-ի պաշտոնական կայքը, ICU] * [http://www.pictures-of-cats.org/pictures-of-cat-breeds.html Կատուների ցեղատեսակնեի լուսանկարներ այբբենական կայքով (անգլերեն)] {{Ընտանի կենդանիներ}} [[Կատեգորիա:Կաթնասուններ]] [[Կատեգորիա:Կատվազգիներ]] [[Կատեգորիա:Կատուներ]] qxc0dqv8v5z63ax9kk727v2xz3javcw 0 60062 8485554 8484086 2022-08-08T20:10:07Z CommonsDelinker 212 "Armenian_Airlines_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ավիաընկերություն |անվանում=Հայկական ավիաուղիներ |IATA=R3 |ICAO=RME |լուծարված= |օդանավակայան=[[Զվարթնոց միջազգային օդանավակայան|Զվարթնոց]] |նավատորմ=25 |ղեկավարի պաշտոն= |ղեկավարի անուն= |պատկեր=|հիմնադրվել է=[[1991]]|ավարտ=[[2003]]|ղեկավար=Արսեն Ավետիսյան (տնօրեն)|պատկերանիշ=[[File:Armenian_Airlines_Airbus_A310-200_Potters-1.jpg|290px]]}} '''Հայկական ավիաուղիներ''', Հայաստանի առաջին ավիաընկերություն։ Եղել է [[Հայաստան]]ի ազգային ավիափոխադրողը։ == Պատմություն == Հայկական ավիաուղիները հիմնադրվել է [[1991]] թվականին։ [[ԽՍՀՄ փլուզում|Խորհրդային միության փլուզումից]] հետո Հայաստանին բաժին հասան ԻԼ-86, ՏՈՒ-154, ՏՈՒ-134, ՅԱԿ-40 օդանավերը և ՄԻ-8 ուղղաթիռները։ Այս օդանավերի բազայի վրա ստեղծվեցին «Հայկական ավիաուղիներ» ՊՓԲԸ-ն՝ բազավորումը «Զվարթնոց» օդանավակայան և նրա դուստր ձեռնարկություն «Արարատ ավիա»-ն՝ բազավորումը Էրեբունի օդանավակայան (հետագայում միավորվեցին)։ Կային նաև մի քանի փոքր մասնավոր ընկերություններ։ «Հայկական ավիաուղիներ» ընկերությունը դադարեցրել է իր գործունեությունը [[2003]] թվականի [[ապրիլի 15]]-ին, իսկ [[2004]] թվականի [[մարտի 26]]-ին ՀՀ տնտեսական դատարանի որոշմամբ սնանկ ճանաչվեց<ref>{{Cite web|url=https://hetq.am/hy/article/65128|title=Սնանկության հայկական բանաձևը|website=Hetq.am|language=hy|accessdate=2021 թ․ հունվարի 8}}</ref>։ [[Կատեգորիա:Ավիաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:1991 հիմնադրված ավիաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:2003 լուծարված ավիաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:1991 հիմնադրումներ Հայաստանում]] == Երթուղիներ == [[Պատկեր:Tupolev Tu-134A-3 EK-65731 Armenian Vnukovo 31.08.94 edited-3.jpg|մինի|302x302փքս|Հայկական ավիաուղիների ՏՈՒ-134 ինքնաթիռը [[Վնուկովո (օդանավակայան)|«Վնուկովո» օդանավակայանում]] ([[Մոսկվա]], [[օգոստոսի 31]], [[1994]])]] «Հայկական ավիաուղիներ» ընկերությունը կանոնավոր չվերթներ էր իրականացնում դեպի [[Եվրոպա]], [[Ասիա]], [[Մերձավոր Արևելք]] և [[Անկախ Պետությունների Համագործակցություն|ԱՊՀ երկրներ]], ինչպես նաև իրականացնում էր տարանցիկ ուղևորափոխադրումներ և բեռնափոխադրումներ։ == Նավատորմ == «Հայկական ավիաուղիներ» ընկերությունը ուներ ԻԼ-86, ԱՆ-12, ՏՈՒ-154, ՏՈՒ-134, ՅԱԿ-40 օդանավերը և ՄԻ-8 ուղղաթիռները։ 1998 թվականից մինչև լուծարումը շահագործում էր մեկ վարձակալած Airbus A310 ինքնաթիռը։ == Ծանոթագրություններ == <references />{{Հայաստանի ավիաընկերություններ}} cv4uipimsms55y4dfrr29l5yb84hl7t 0 60204 8485761 8399994 2022-08-09T08:26:11Z AntonioK 23028 wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Ծխախոտ (այլ կիրառումներ)}} [[Պատկեր:Zwei zigaretten.jpg|մինի|250x250px|Գերմանական ծխախոտներ]] [[Պատկեր:Bonus Cigarettes.jpg|մինի|250px|Մի տուփ ծխախոտ]] '''Ծխախոտ''', [[Ծխախոտ (բույս)|ծխախոտ բույսի]] մանրակրկիտ կտրված ու մշակված տերևներ, որոնք մտցված են թղթե գլանակի մեջ՝ ծխելու համար։ Ժամանակակից ծխախոտի գլանակները մեծ մասամբ ֆիլտրացված են։ «Սիգար» կամ «սիգարետ» բառը ծագում է [[մայա]]ների լեզվով՝ ''սիյար'' բառից, որը նշանակում է ''ծխել [[Ծխախոտ (բույս)|ծխախոտի]] փաթաթած տերևները''<ref>http://etimologias.dechile.net/?cigarro</ref>) բառը առավելապես բնութագրում է տաբակ կոչվող բույսը, սակայն երբեմն այս բառը կապվում է նաև ծխախոտի ուրիշ տեսակների՝ [[մեխակ]]ի կամ [[կանեփ]]ի հետ, որոնք ծխելով՝ ծխամոլները իրենց պնդմամբ «հաճույք» են ստանում։ [[Պատկեր:Cigarette diagram.svg|մինի|250px|Ծխախոտի կառուցվածքը`<br />1. 95% բջջանյութի ացետատից պատրաստված ֆիլտր<br />2. ֆիլտրը փակելու համար օգտագործվող թուղթ<br />3. ծխախոտը ծածկելու համար նախատեսված թուղթ<br />4. խառնուրդային զանգված]] == Կառուցվածք == Ծխախոտի արմատային համակարգը հզոր է, առանցքային։ Ցողունը կանգուն է, կլորավուն, վերին մասում՝ ճյուղավորվող, բարձրությունը՝ 120–150 սմ։ Տերևները հերթադիր են, ամբողջաեզր, կլորավուն, ձվաձև, էլիպսաձև, նշտարաձև և այլն։ Ծաղկաբույլը գնդաձև, վահանաձև, փռված, հակադարձ բրգաձև հուրան է, ծաղիկը՝ երկսեռ, վարդագույն կամ կարմիր։ Պտուղը բազմասերմ, երկբուն, ձվաձև տուփիկ է։ Սերմերը մանր են, հարթ, մուգ շագանակագույն։ Ծխախոտը ջերմասեր բույս է, աճում է տաք, խոնավ և անձրևոտ վայրերում։ Տերևները համապատասխան մշակումից հետո օգտագործվում են գլանակներ, սիգար, սիգարետներ, ծխամորճի համար թելավոր (կտրտված) ծխախոտ պատրաստելու համար։ Տերևները պարունակում են ածխաջրեր, նիկոտին, սպիտակուցներ, օրգանական թթուներ, եթերայուղեր, բուրավետ նյութեր, սերմերը՝ 36–39% յուղ, որն օգտագործում են տեխնիկական նպատակներով։ == Տարածում == Հայաստանում բավական զարգացած է ծխախոտի արտադրությունը։ Բայց միշտ պետք է հիշել, որ ծխելը վնասակար է առողջությանը։ Ծխախոտի հայրենիքը Հարավային Ամերիկան է։ Սերմերն այնտեղից Եվրոպա են բերվել 16-րդ դարի սկզբին, մեկ դար հետո՝ Ռուսաստան, իսկ 17-րդ դարի վերջին՝ Կովկաս։ Ծխախոտը Հայաստանում մշակում են 19-րդ դարի վերջից։ [[Պատկեր:Ծխախոտ.jpg|մինի|աջ|Հակածխախոտային միջոցառումներ Հայաստանում]] == Տես նաև == * [[Ծխախոտի ազդեցությունն առողջության վրա]] * [[Ծխախոտի խճանկարի վիրուս]] == Գրականություն == * [http://docs.cntd.ru/document/902134892 Технический регламент на табачную продукцию] / Документ опубликован в [[Собрание законодательства Российской Федерации|Собрании законодательства РФ]] № 52, 29.12.2008 г., (ч.I), ст.6223. Текст документа в электронном виде на сайте справочной системы «[[Техэксперт]]». * [[ГОСТ]] 3935-2000. [http://docs.cntd.ru/document/gost-3935-2000 Сигареты. Общие технические условия (с изменениями №№ 1 и 2)] / М.: ИПК «Издательство стандартов», 2000. Текст документа в электронном виде на сайте справочной системы «[[Техэксперт]]». * [[ГОСТ]] 30422-96 (ИСО 3612-75). [http://docs.cntd.ru/document/1200023125 Табак и табачные изделия. Сигареты. Определение скорости свободного горения] / Текст документа в электронном виде на сайте справочной системы «[[Техэксперт]]». * {{БСЭ3|статья=[http://bse.sci-lib.com/article108327.html Табачные изделия]}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons|Cigarette|Ծխախոտ}} * [http://www.cdc.gov/tobacco/search/index.htm Ծխելու և առողջության բազա]{{ref-en}} * [http://www.globalink.org ԳԼՈԲԱԼ լինք] {{ref-en}} * [http://www.ingcat.org Հակածխախոտային միջազգային հասարակական կոալիցիա] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190506210649/http://www.ingcat.org/ |date=2019-05-06 }} {{ref-de}} * [http://encyclopedia.am/pages.php?bId=1&hId=321/ Ծխախոտ] [[Կատեգորիա:Ծխախոտ| ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հայտնագործություններ]] o8hfzhoc2i5edoe0n15aklvpjsbj51x 8485908 8485761 2022-08-09T11:38:19Z Narek75 3252 wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Ծխախոտ (այլ կիրառումներ)}} [[Պատկեր:Zwei zigaretten.jpg|մինի|250x250px|Գերմանական ծխախոտներ]] [[Պատկեր:Bonus Cigarettes.jpg|մինի|250px|Բացված ծխախոտի տուփ]] '''Ծխախոտ''', [[Ծխախոտ (բույս)|ծխախոտ բույսի]] մանրակրկիտ կտրված ու մշակված տերևներ, որոնք մտցված են թղթե գլանակի մեջ՝ ծխելու համար։ Ժամանակակից ծխախոտի գլանակները մեծ մասամբ ֆիլտրացված են։ «Սիգար» կամ «սիգարետ» բառը ծագում է [[մայա]]ների լեզվով՝ ''սիյար'' բառից, որը նշանակում է ''ծխել [[Ծխախոտ (բույս)|ծխախոտի]] փաթաթած տերևները''<ref>http://etimologias.dechile.net/?cigarro</ref>) բառը առավելապես բնութագրում է տաբակ կոչվող բույսը, սակայն երբեմն այս բառը կապվում է նաև ծխախոտի ուրիշ տեսակների՝ [[մեխակ]]ի կամ [[կանեփ]]ի հետ, որոնք ծխելով՝ ծխամոլները իրենց պնդմամբ «հաճույք» են ստանում։ [[Պատկեր:Cigarette diagram.svg|մինի|250px|Ծխախոտի կառուցվածքը`<br />1. 95% բջջանյութի ացետատից պատրաստված ֆիլտր<br />2. ֆիլտրը փակելու համար օգտագործվող թուղթ<br />3. ծխախոտը ծածկելու համար նախատեսված թուղթ<br />4. խառնուրդային զանգված]] == Կառուցվածք == Ծխախոտի արմատային համակարգը հզոր է, առանցքային։ Ցողունը կանգուն է, կլորավուն, վերին մասում՝ ճյուղավորվող, բարձրությունը՝ 120–150 սմ։ Տերևները հերթադիր են, ամբողջաեզր, կլորավուն, ձվաձև, էլիպսաձև, նշտարաձև և այլն։ Ծաղկաբույլը գնդաձև, վահանաձև, փռված, հակադարձ բրգաձև հուրան է, ծաղիկը՝ երկսեռ, վարդագույն կամ կարմիր։ Պտուղը բազմասերմ, երկբուն, ձվաձև տուփիկ է։ Սերմերը մանր են, հարթ, մուգ շագանակագույն։ Ծխախոտը ջերմասեր բույս է, աճում է տաք, խոնավ և անձրևոտ վայրերում։ Տերևները համապատասխան մշակումից հետո օգտագործվում են գլանակներ, սիգար, սիգարետներ, ծխամորճի համար թելավոր (կտրտված) ծխախոտ պատրաստելու համար։ Տերևները պարունակում են ածխաջրեր, նիկոտին, սպիտակուցներ, օրգանական թթուներ, եթերայուղեր, բուրավետ նյութեր, սերմերը՝ 36–39% յուղ, որն օգտագործում են տեխնիկական նպատակներով։ == Տարածում == Հայաստանում բավական զարգացած է ծխախոտի արտադրությունը։ Բայց միշտ պետք է հիշել, որ ծխելը վնասակար է առողջությանը։ Ծխախոտի հայրենիքը Հարավային Ամերիկան է։ Սերմերն այնտեղից Եվրոպա են բերվել 16-րդ դարի սկզբին, մեկ դար հետո՝ Ռուսաստան, իսկ 17-րդ դարի վերջին՝ Կովկաս։ Ծխախոտը Հայաստանում մշակում են 19-րդ դարի վերջից։ [[Պատկեր:Ծխախոտ.jpg|մինի|աջ|Հակածխախոտային միջոցառումներ Հայաստանում]] == Տես նաև == * [[Ծխախոտի ազդեցությունն առողջության վրա]] * [[Ծխախոտի խճանկարի վիրուս]] == Գրականություն == * [http://docs.cntd.ru/document/902134892 Технический регламент на табачную продукцию] / Документ опубликован в [[Собрание законодательства Российской Федерации|Собрании законодательства РФ]] № 52, 29.12.2008 г., (ч.I), ст.6223. Текст документа в электронном виде на сайте справочной системы «[[Техэксперт]]». * [[ГОСТ]] 3935-2000. [http://docs.cntd.ru/document/gost-3935-2000 Сигареты. Общие технические условия (с изменениями №№ 1 и 2)] / М.: ИПК «Издательство стандартов», 2000. Текст документа в электронном виде на сайте справочной системы «[[Техэксперт]]». * [[ГОСТ]] 30422-96 (ИСО 3612-75). [http://docs.cntd.ru/document/1200023125 Табак и табачные изделия. Сигареты. Определение скорости свободного горения] / Текст документа в электронном виде на сайте справочной системы «[[Техэксперт]]». * {{БСЭ3|статья=[http://bse.sci-lib.com/article108327.html Табачные изделия]}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons|Cigarette|Ծխախոտ}} * [http://www.cdc.gov/tobacco/search/index.htm Ծխելու և առողջության բազա]{{ref-en}} * [http://www.globalink.org ԳԼՈԲԱԼ լինք] {{ref-en}} * [http://www.ingcat.org Հակածխախոտային միջազգային հասարակական կոալիցիա] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190506210649/http://www.ingcat.org/ |date=2019-05-06 }} {{ref-de}} * [http://encyclopedia.am/pages.php?bId=1&hId=321/ Ծխախոտ] [[Կատեգորիա:Ծխախոտ| ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հայտնագործություններ]] nboyya58a39of2awz7bik3zr8d4h94l 0 60616 8485688 8012774 2022-08-09T07:07:33Z FMSky 108137 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Երաժիշտ <!-- See Wikipedia:WikiProject Musicians --> | Name = Static-X | բնօրինակ_անուն = | լոգո = | լոգոյի_լայնություն = | Img = Static X.JPG | Background = group_or_band | Origin = {{flagicon|USA}} [[ԱՄՆ]], [[Լոս Անջելես]] | Ժանր = [[ինդաստրիալ-մետալ]]<br>[[ալտերնատիվ մետալ]] | Years_active = 1994-2009 | Label = Warner Bros Records, [[Reprise Records]] | URL = [http://www.static-x.com/ static-x.com] | Current_members = Ուէյն Սթաթիք (վոկալ, ռիթմ-կիթառ)<br/>Թոնի Կամպոս (բաս-կիթառ, բեք-վոկալ)<br/>Կոիթի Ֆիկուդա (սոլո-կիթառ, ստեղնային) - 1997-2000, 2005-ից <br/>Նիկ Օշիրո (հարվածային գործիքներ) - 2003-ից | Past_members = Քեն Ջեյ (հարվածային գործիքներ) - մինչ 2002 <br/>Թրիփ Էյզեն (սոլո-կիթառ) - մինչ 2005 }} '''Static-X''', ամերիկյան մետալ-խումբ է [[Լոս Անջելես]]ից, հանդես է գալիս հիմնականում ինդաստրիալ-մետալ ոճում, նաև nu-metal և թրեշ-մետալ ուղղություններով։ Խումբը հիմնվել է 1994 թ. Ուէյն Սթաթիքի և Քեն Ջեյի կողմից։ Խմբի վերջնական կազմը հավաքվեց 1998 թվականին<ref>{{cite web|url=http://www.allmusic.com/artist/static-x-p365757|title=Static-X Biography}}</ref>։ Խումբը իր գործունեության ընթացքում թողարկել է 6 պաշտոնական ալբոմ, 1 հավաքածու<ref>[http://www.allmusic.com/artist/static-x-p365757 «Static-X Allmusic.com Discography»]</ref>, 4 տեսաերիզ<ref>[http://www.allmusic.com/artist/static-x-p365757 «Static-X DVD & Videos»]</ref>, 1 մինի-ալբոմ, 14 սինգլ<ref>[http://www.allmusic.com/artist/static-x-p365757 «Static-X Singles - Allmusic»]</ref>, 13 տեսահոլովակ, «Static-X Guitar Anthology» կիթառային թաբերի գիրք և «Chaos Comics» կոմիքսների գիրք։ 2010 թվականին խումբը լքում է Թոնի Կամպոսը, իսկ Ուէյն Սթաթիքը հայտարարեց, որ խմբի գործունեությունը սառեցված է։ == Սկավառակագրություն == === Ալբոմներ === * 1999 - Wisconsin Death Trip * 2001 - Machine * 2003 - Shadow Zone * 2005 - Start a War * 2007 - Cannibal * 2009 - Cult of Static === Սինգլներ === * 1999 - Bled for Days * 1999 - Push It * 2001 - I'm with Stupid * 2001 - Black and White * 2001 - This Is Not * 2002 - Cold * 2003 - The Only * 2004 - So * 2005 - I’m the One * 2005 - Dirthouse * 2007 - Cannibal * 2007 - Destroyer * 2007 - Behemoth * 2009 - Stingwray === Հավաքածոներ === * 2004 - Beneath... Between... Beyond... === Տեսաերիզներ === * 2001 - Where the Hell Are We and What Day Is It... This Is Static-X * 2001 - Black and White DVD * 2003 - X-Posed * 2005 - X-Rated * 2006 - Cannibal Killers Live === Տեսահոլովակներ === * 1999 - Push It * 2000 - I'm with Stupid * 2000 - Bled for Days * 2000 - Crash (Feat. Mephisto Odessey) * 2001 - This Is Not * 2001 - Black and White * 2002 - Cold * 2003 - The Only * 2004 - So * 2005 - I'm the One * 2005 - Dirthouse * 2007 - Destroyer * 2007 - Cannibal * 2009 - Stingwray == Արտաքին հղումներ == * [http://www.static-x.com Խմբի պաշտոնական կայք] * [http://www.amazon.com/Static-X-Guitar-Anthology/dp/0757923704 Static-X "Guitar Anthology" գիրք] == Աղբյուրներ == {{Ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մետալ խմբեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան ռոք խմբեր]] [[Կատեգորիա:1994 հիմնադրված երաժշտական խմբեր]] h0q9o72dxjyxya35t9xamta612pqsmc 0 62411 8485549 8460454 2022-08-08T20:07:20Z CommonsDelinker 212 "Pan-Armenian_National_Movement_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[ wikitext text/x-wiki {{վիքիֆիկացում}} {{Տեղեկաքարտ Կուսակցություն | colorcode = orange | պատկերանիշ = }} '''Հայոց համազգային շարժում''' (ՀՀՇ)՝ [[Հայաստան]]ում լուծարված քաղաքական-կուսակցական շարժում։ Հիմնադրվել է 1988 թվականի օգոստոսին որպես հասարակական կազմակերպություն, որը 1989 թվականից վերափոխվել է քաղաքական կուսակցության։ ՀՀՇ նախագահ Լևոն Տեր֊Պետրոսյան 1988֊2013 մինչև լուծարում։ == Հիմնադրում == Հայոց համազային շարժումը (ՀՀՇ) հիմնադրվել է [[Ղարաբաղ կոմիտե|Ղարաբաղ կոմիտեի]] նախաձեռնությամբ՝ համակարգելու ղարաբաղյան շարժումը։ Առաջին ծրագիրը հրապարակվել է [[1988]] թվականի [[Օգոստոսի 19|օգոստոսի 19-ին]] Երևանի [[Ազատության հրապարակ (Երևան)|Ազատության հրապարակում]] անցկացված հերթական զանգվածային հանրահավաքի ընթացքում։ ՀՀՇ-ն պաշտոնապես ճանաչվել է [[Հայաստանի Գերագույն խորհուրդ|Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհրդի]] [[1989]] թվականի [[Հունիսի 25|հունիսի 25-ի]] որոշմամբ։ Նույն թվականի [[Նոյեմբերի 1|նոյեմբերի 1-ի]] որոշմամբ ՀՀՇ-ն գրանցվել է որպես քաղաքական կուսակցություն<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.armin.am/historyofarmenia/am/Encyclopedia_of_armenian_historyLernayin_Hayoc_hamazgayin_sharjum|title=Հայոց Համազգային Շարժում (ՀՀՇ) կուսակցություն {{!}} historyofarmenia.am.am|website=www.armin.am|accessdate=2020 թ․ սեպտեմբերի 24}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։1989 թվականի նոյեմբերի 24-ին [[Ա. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոն|Երևանի օպերայի ու բալետի թատրոնի]] շենքում կազմակերպվում է ՀՀՇ առաջին համագումարը։ Առաջին նախագահ է ընտրվում [[Վազգեն Մանուկյան|Վազգեն Մանուկյանը]]<ref>{{Cite journal|last=Գևորգ|first=Մարտիրոսյան|date=Դեկտեմբեր 1990|title=Лидер, которого все ждали|url=|journal=Журнал Огонек, #49|doi=|pmid=|access-date=}}</ref>։ Դեկտեմբերին վերջինիս կողմից հրաժարականի դիմում է ներկայացվում, ինչից հետո կուսակցության նախագահ է ընտրվում [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան|Լևոն Տեր-Պետրոսյանը]]։ ՀՀՇ անդամ են դառնում Արցախյան շարժման գրեթե բոլոր ակտիվիստները, ովքեր ներգրաված չեն եղել այլ կուսակցություններում՝ ներառյալ ապագա ՀՀ նախագահներ [[Ռոբերտ Քոչարյան|Ռոբերտ Քոչարյանն]] ու [[Սերժ Սարգսյան|Սերժ Սարգսյանը]]։ Ըստ Քոչարյանի՝ ՀՀՇ կազմում իր ընդգրկման մասին նա իմացել է թերթերից<ref name=":2">{{Cite book|title=Կյանք և ազատություն|last=Քոչարյան|first=Ռոբերտ|publisher=|year=2019|isbn=978-9939-0-2957-3|location=Երևան|pages=}}</ref>։ == Իշխանության տարիներ (1990-1998) == [[1990]] թվականի [[Մայիսի 20|մայիսի 20-ին]] Հայկական ԽՍՀ-ում անցկացվում են խորհրդարանական ընտրություններ։ [[Հուլիսի 3|Հուլիսի 3-ին]] որոշ ընտրատեղամասերում կարիք եղավ անցկացնել երկրորդ փուլ։ Ընտրությունները անցկացվել են բացառապես մեծամասնական ընթացակարգով։ Հայաստանի պատմության մեջ առաջին անգամ Կոմունիստական կուսակցությունը պարտություն է կրում, իսկ ՀՀՇ-ն դառնում իշխող կուսակցություն՝ ստանալով տեղերի 40%<ref name=":0" />։ Ձևավորվում է [[ՀՀ ԳԽ 1-ին գումարման պատգամավորների ցանկ|260 պատգամավորներից բաղկացած խորհրդարան]]՝ երկու կուսակցությունով ու հետագայում ձևավորված ֆրակցիաներով՝ «Հանրապետություն» (38 պատգամավոր), [[Արցախ|«Արցախ»]] (11 պատգամավոր), «Լիբերալ-դեմոկրատներ» (10 պատգամավոր), «Ազգային առաջադիմություն» (10 պատգամավոր), [[ՀՅԴ]] (12 պատգամավոր)։ Գերագույն խորհուրդը իր աշխատանքը սկսեց [[Հուլիսի 20|հուլիսի 20-ին]]։ [[1990]] թվականի [[Օգոստոսի 4|օգոստոսի 4-ին]] Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհրդի նախագահ ընտրվեց ՀՀՇ նախագահ [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան|Լևոն Տեր-Պետրոսյանը]], իր առաջին տեղակալ՝ [[Բաբկեն Արարքցյան|Բաբկեն Արարքցյանը]] (ՀՀՇ), տեղակալ՝ [[Գագիկ Հարությունյան (իրավաբան)|Գագիկ Հարությունյանը]] ([[Հայաստանի կոմունիստական կուսակցություն (ՀՀ)|ՀԿԿ]])<ref>{{Cite web|url=https://www.aniarc.am/2020/05/20/may-20-1990-parliamentery-elections-30-years/|title=Հայաստանի առաջին ազատ ընտրությունը. 20-ը մայիսի, 1990 {{!}} Aniarc|last=admina|language=en-US|accessdate=2020 թ․ սեպտեմբերի 24|archive-date=2020 թ․ մայիսի 21|archive-url=https://web.archive.org/web/20200521194131/http://www.aniarc.am/2020/05/20/may-20-1990-parliamentery-elections-30-years/|dead-url=yes}}</ref>։ [[1991]] թվականի [[հոկտեմբերի 16|հոկտեմբերի 16-ին]] ձայների մեծամասնությամբ ՀՀՇ նախագահ [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան|Լևոն Տեր-Պետրոսյանը]] [[ՀՀ նախագահի ընտրություններ 1991|ընտրվել է]] [[Հայաստանի Հանրապետության նախագահ]]՝ կազմելով ՀՀՇ-ի գլխավորած մեծամասնական կառավարություն։ === Վարկանիշի նվազում === [[1995]] թվականին ընդառաջ զգալի նվազած վարկանիշի պայմաններում<ref>{{Cite web|url=https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B5%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%81_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%B4%D5%A1%D5%B6_9-%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4|title=Ելույթ Հայոց համազգային շարժման 9-րդ համագումարում — Վիքիդարան|website=hy.wikisource.org|accessdate=2020 թ․ սեպտեմբերի 24}}</ref> ՀՀՇ-ն ձևավորում է «Հանրապետություն» միավորում, որի կազմի մեջ էին մտնում նաև<nowiki/>[[Հայաստանի քրիստոնեա-դեմոկրատական միություն|Հայաստանի քրիստոնեա-դեմոկրատական]], [[Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն|Հայաստանի հանրապետական]], [[Սոցիալ դեմոկրատ Հնչակյան կուսակցություն|Սոցիալ դեմոկրատ Հնչակյան]], Մտավորական Հայաստան ու [[Ռամկավար ազատական կուսակցություն|Ռամկավար ազատական]] կուսակցությունները։ Ընտրություններին անգելվում է [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն|Հայ հեղափոխական դաշնակցության]] մասնակցությունը։ Իշխանության կողմից ստեղծվել է «Հայ դաշնակցություն» կուսակցություն<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.aniarc.am/2018/11/17/1995-parliamentary-election-results/|title=1995 թ. խորհրդարանական ընտրություններ. համամասնական արդյունքները {{!}} Aniarc|last=admina|language=en-US|accessdate=2020 թ․ սեպտեմբերի 24}}</ref>, որը չի հաղթահարում 5 տոկոսանոց շեմը, իսկ ՀՀՇ վարչության անդամ [[Վանո Սիրադեղյան|Վանո Սիրադեղյանի]] աջակցությամբ ստեղծվում է կանանց Շամիրամ կուսակցությունը<ref>{{Cite web|url=https://a1plus.am/hy/article/160475|title=Ընտրական օրացույց. 25 օր առաջ. իմպիչմենտ՝ սափրագլուխներին և հաստավիզ հարուստներին...|website=A1Plus|language=hy|accessdate=2020 թ․ սեպտեմբերի 24}}</ref>։ Արդյունքում ՀՀՇ-ն պահպանում է իշխանությունը՝ [[Հայաստանի Ազգային ժողով|հավաքելով 50% ձայն]]։ Ընտրությունները միջազգային դիտորդների կողմից որակվում են ազատ, բայց ոչ արդար<ref name=":1" />։ === Նախագահական ընտրություններ (1996) === [[ՀՀ նախագահի ընտրություններ 1996|1996 թվականի նախագահական ընտրությունները]] տեղի են ունենում [[Սեպտեմբերի 22|սեպտեմբերի 22-ին]], որի ընթացքում [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան|Լևոն Տեր-Պետրոսյանը]] հավաքում է ձայների 51 տոկոսը հենց առաջին փուլում՝ վերընտրվելով նախագահ։ Երկրորդ տեղն է գրավում ընդդիմության միասնական թեկնածու ու ՀՀՇ նախկին նախագահ Վազգեն Մանուկյանը՝ 41 տոկոս ձայներով։ Ընտրությունների արդյունքում կազմակերպած բողոքի ցույցի արդյունքում Լևոն Տեր-Պետրոսյանը մեղադրվում է ընտրությունները կեղծելու մեջ։ Սեպտեմբերի 25-ին մարդկանց բազմությունը շարժվում է դեպի Ազգային ժողովի շենք։ Վազգեն Մանուկյանը մուտք է գործում շենք, սակայն որոշ ժամանակ անց մարդկանց բազմությունը, կոտրելով ցանկապատը, մուտք է գործում Ազգային ժողովի տարածք, դաժան ծեծի ենթարկում փոխխոսնակներ [[Բաբկեն Արարքցյան|Բաբկեն Արարքցյանին]], [[Արա Սահակյան|Արա Սահակյանին]] ու այլոց։ Երևան են մտցվում Պաշտպանության նախարարության ու Ներքին զորքերը ծառայողները, ինչպես նաև Երկրապահ կամավորական միավորման անդամներ։ Արգելափակվում են քաղաքի գլխավոր հանգույցները։ Ձերբակալվում ու խոշտանգվում են ընդդիմության հետ կապ ունեցող բազմաթիվ գործիչներ՝ ներառյալ Վազգեն Մանուկյանը<ref>{{Cite web|url=https://yerevan.today/heghinak/31699/1996-tvakanin-sahmanadrakan-kargi-tapalman-bazmativ-paster-kan-isk-o-r-e-qrgortsy|title=1996 թվականին սահմանադրական կարգի տապալման բազմաթիվ փաստեր կան․ իսկ ո՞ւր է քրգործը|website=yerevan.today|language=hy-am|accessdate=2020 թ․ սեպտեմբերի 24}}</ref>։ ԱՄՆ պետդեպարտամենտը հրաժարվում է պաշտոնապես շնորհավորել [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան|Լևոն Տեր-Պետրոսյանին]]՝ պաշտոնական հայտարարության մեջ միայն հղում անելով, որ Տեր-Պետրոսյանը վերընտրվել է՝ համաձայն Հայաստանի պաշտոնական աղբյուրների։ Նշվել է, որ [[Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպություն|ԵԱՀԿ]] զեկույցի համաձայն լրջագույն բացթողումները խաթարել են ընտրությունները։ Կոչ է արվում հարգելու միջազգային մարդու իրավունքները ու թույլատրելու [[Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտե|Կարմիր խաչի]] ներկայացուցիչներին այցելելու բախումների արդյունքում ձերբակալվածներին։ Հաղորդագրության մեջ նշվել է, որ ընտրակեղծիքներ հանդիսանում են լուրջ մտահոգության պատճառ<ref>{{Cite web|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=pst.000031040105&view=1up&seq=36|title=Report on Armenia's Presidential election of September 22, 1996|last=|first=|date=1996-12|website=|publisher=Staff of the Commission on Security and Cooperation in Europe|accessdate=2020 թ․ սեպտեմբերի 24}}</ref>։ == Իշխանությունից հեռացում == [[1997]] [[Սեպտեմբերի 26|սեպտեմբերի 26-ին]] կազմակերպած ասուլիսի ընթացքում [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան|Լևոն Տեր-Պետրոսյանը]] հայտարարում է, թե Հայաստանը պետք է հրաժարվի [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի]] որոշ շրջաններից, լավ ապրելու համար<ref>{{Cite book|title=Armenia: The Story of a Place in Essays and Images|last=Hughes|first=John|publisher=Fourth Millennium Society|year=2001|isbn=978-1881151012|location=|pages=153}}</ref>։ [[1997]] թվականի [[Հոկտեմբերի 21|հոկտեմբերի 21-ին]] [[Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն|Հանրապետական խմբի]] տասը անդամներ հեռացան իրենց խմբակցությունից և հայտարարեցին իրենց աջակցության մասին [[Վազգեն Սարգսյան|Վազգեն Սարգսյանին]]։ ՀՀՇ խմբակցությունը միայն երկու մանդատի առավելությամբ պահպանում է մեծամասնությունը<ref name=":3">{{Cite book|title=The Armenia-Azerbaijan Conflict: Causes and Implications|last=Croissant|first=Michael P.|publisher=Greenwood Publishing Group|year=1998|isbn=|location=|pages=122}}</ref>։ Չնայած մեծ հանրային և քաղաքական ընդդիմությանը՝ Հայոց համազգային շարժում կուսակցությունը կողմ քվեարկեց Տեր-Պետրոսյանի արտաքին քաղաքականությանը{{sfn|Astourian|2001|p=56}}։ [[1998]] թվականի հունվարի 7-8 տեղի է ունենում Հայաստանի ազգային անվտանգության խորհրդի նիստ, որի ընթացքում սրվում է հակասությունը Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ու խորհրդի այլ անդամների՝ մասնավորապես վարչապետ [[Ռոբերտ Քոչարյան|Ռոբերտ Քոչարյանի]] ու Պաշտպանության նախարար [[Վազգեն Սարգսյան|Վազգեն Սարգսյանի]] միջև։ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը պնդում է, որ «Ղարաբաղի հարցը պետք է լուծել այսօր» ու կողմ է արտահայտվում փուլային լուծմանը՝ հետ հանձնելու նախկին [[Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ|ԼՂԻՄ]] հարակից շրջանները առաջին փուլում։ Պատճառների թվում Տեր-Պետրոսյանը նշում էր, որ «Հակամարտության առկայությունը Հայաստանին զրկում է իր ամենաբնական և շահավետ տնտեսական գործընկերներից՝ Ադրբեջանից, Թուրքիայից»<ref>{{Cite web|url=https://www.aniarc.am/2020/01/07/ltp-7-8-january-1998/|title=Տեր-Պետրոսյանի հրաժարականը վճռեց Անվտանգության խորհրդի նիստը. հունվար 7-8, 1998թ|last=|first=|date=2020-01-07|website=Հայկական ուսումնասիրությունների Անի կենտրոն|publisher=|accessdate=2020 թ․ սեպտեմբերի 25|archive-date=2020-02-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20200218071623/http://www.aniarc.am/2020/01/07/ltp-7-8-january-1998/|dead-url=yes}}</ref>։ 1998 թվականի հունվարի 23-ին քաղաքական ճգնաժամը հասավ իր գագաթնակետին, երբ Վազգեն Սարգսյանը հայտարարեց, որ ինքը սատարում է Ռոբերտ Քոչարյանին<ref>{{Cite book|title=From Ter-Petrosian to Kocharian: Leadership Change in Armenia|last=Astourian|first=Stephan H.|publisher=Berkeley Program in Soviet and Post-Soviet Studies|year=2001|isbn=|location=|pages=57}}</ref>, և մեղադրեց ՀՀՇ կուսակցությանը՝ Հայաստանում իրավիճակը ապակայունացնելու մեջ։ Վազգեն Սարգսյանը, Ռոբերտ Քոչարյանը ու Սերժ Սարգսյանը վերջնագիր են ներկայացնում<ref name=":3" /> Լևոն Տեր-Պետրոսյանին՝ կամ հրաժարական տալ, կամ աշխատանքից ազատել իրենց բոլորին<ref name=":2" />։ 1998 թվականի փետրվարի 3-ին Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հրաժարական է ներկայացնում, ինչից հետո հրաժարական են ներկայացրին ՀՀՇ այլ անդամներ՝ Ազգային ժողովի խոսնակ [[Բաբկեն Արարքցյան|Բաբկեն Արարքցյանը]], նրա երկու տեղակալները, Երևանի քաղաքապետ [[Վանո Սիրադեղյան|Վանո Սիրադեղյանը]], արտգործնախարար [[Ալեքսանդր Արզումանյան|Ալեքսանդր Արզումանյանը]] և այլք։ Հանրապետական խմբի շատ անդամներ՝ ներառյալ շատ նախկին ՀՀՇ անդամներ միացան [[Վազգեն Սարգսյան|Վազգեն Սարգսյանի]] Երկրապահ խմբակցությանը՝ 69 անդամով ձևավորելով մեծամասնություն։ == Հետիշխանական տարիները == Ընտրվելուց հետո մի շարք քաղաքական ուժեր՝ ներառյալ ՀՀՇ տարիներին ընդդիմադիր [[Հայաստանի դեմոկրատական կուսակցություն|Հայաստանի դեմոկրատական կուսակցությունը]], [[Հայկ Բաբուխանյան|ՍԻՄ կուսակցությունը]] և այլք, դիմում են նորընտիր նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին քաղաքական, իրավական և բարոյական գնահատական տալ ՀՀՇ իշխանության տարիների գործունեությանը։ Սակայն Քոչարյանը հրաժարվում է՝ ասելով բառացի․ «Եթե այդպես վարվենք, ապա ամբողջ երկրով մեկ կախաղաններ պետք է լինեն»<ref>{{Cite web|url=http://www.avangard.am/?page=news&cal_date=22_7_2015&news_id=13290|title=Ուրիշ ովքե՞ր, եթե ոչ` մտավորականները|website=www.avangard.am|accessdate=2020 թ․ սեպտեմբերի 25}}</ref>։ [[1999]] թվականից [[Ղարաբաղ կոմիտե|Ղարաբաղ կոմիտեի]] ու ՀՀՇ անդամ [[Վանո Սիրադեղյան|Վանո Սիրադեղյանը]] ներգրավվում է որպես մեղադրյալ [[Վանո Սիրադեղյան#Առաջադրված մեղադրանքներ|Արմեն Տեր-Սահակյանի բանդայի գործով]]։ Բանդան մի շարք սպանություններ է իրականացրել՝ ներառյալ երկաթգծային վարչության պետ [[Համբարձում Ղանդիլյան|Համբարձում Ղանդիլյանի]], իր հետ եղած ևս երկու անձանց, ինչպես նաև երկու այլ սպանություններ Մոսկվայում, ինչպես նաև նախապատրաստել են մի շարք սպանություններ, սակայն իրենց կամքից անկախ հանգամանքներից չեն իրականացրել՝ ներառյալ [[Սերժ Ջիլավյան|Սերժ Ջիլավյանի]], [[Կիմ Բալայան|Կիմ Բալայանի]], [[Գուրգեն Եղիազարյան|Գուրգեն Եղիազարյանի]] ու ՀՀ դատախազության քննչական վարչության պետ Վլադիմիր Գրիգորյանի։ Ըստ մեղադրանքի՝ բանդայի անդամները գրանցվել են որպես [[Վանո Սիրադեղյան|Վանո Սիրադեղյանի]] թիկնազոր, գործել են նրա կարգադրությամբ ու անմիջական հովանավորությամբ։ Վանո Սիրադեղյանը փախուստի է դիմում, իսկ Արմեն Տեր-Սահակյանը դատապարտվում է ցմահ ազատազրկման<ref>{{Cite web|url=https://forrights.am/2018/07/21/%d5%b4%d5%a5%d5%b6%d6%84%d5%9d-%d5%b6%d5%a1%d5%ad%d5%af%d5%ab%d5%b6%d5%b8%d6%82%d5%b4-%d5%b4%d5%a1%d5%b0%d5%be%d5%a1%d5%b6-%d5%a4%d5%a1%d5%bf%d5%a1%d5%ba%d5%a1%d6%80%d5%bf%d5%be%d5%a1%d5%ae-42-%d5%b0/|title=Մենք՝ նախկինում մահվան դատապարտված 42 հոգիս, ընկանք Նաիրի Հունանյանի և Ռոբերտ Քոչարյանի «ուդառի» տակ. Արմեն Տեր-Սահակյան {{!}} Forrights|last=forrights|language=hy|accessdate=2020 թ․ սեպտեմբերի 25}}</ref>։ Ըստ ՀՀՇ դիրքորոշման՝ Սիրադեղյանի դեմ գործը քաղաքական հետապնդում է՝ ուղղորդված իշխանությունների կողմից<ref>{{Cite web|url=https://www.aniarc.am/2018/06/07/ararat-zurabyan-7-june-2018/|title=Վանո Սիրադեղյանը քաղաքական վտարանդի է. Արարատ Զուրաբյան {{!}} Aniarc|last=admina|language=en-US|accessdate=2020 թ․ սեպտեմբերի 25}}</ref>։ Մինչև [[1999]] թվականը Կենտրոնի թաղապետ էր շարունակում մնալ ՀՀՇ անդամ [[Արարատ Զուրաբյան]]ը։ [[1999]] թվականի երկրորդ գումարման Ազգային ժողովի ընտրությունների արդյունքում ՀՀՇ-ն ներկայացված չէր։ == Գործունեությունը 2008 թվականից սկսած == [[2008]] թվականին ՀՀՇ-ն նախաձեռնեց ընդդիմադիր շարժում՝ սատարելով նախագահի նախագահական ընտրություններին իր թեկնածությունը դրած [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան]]ին։ Նույն թվականին ՀՀՇ ու մոտ 20 քաղաքական այլ ուժեր միավորվում են Հայ ազգային կոնգրես անվան տակ, հետագայում գրանցելով համանուն կուսակցություն։ [[2009]] թվականին Հայ ազգային կոնգրեսը մասնակցե է [[Երևանի ավագանու ընտրություններ (2009)|Երևանի քաղաքապետի առաջին ընտրություններին]]՝ հավաքելով 17․57% ձայն, գրավելով 3-րդ տեղը ու ստանալով ավագանիում 13 մանդատ։ [[2010]] թվականի [[հուլիսի 17]]-ից ՀՀՇ վարչության նախագահ է ընտրվում [[Արամ Մանուկյան (ՀՀՇ)|Արամ Մանուկյանը]]։ [[2012]] թվականին [[Հայ Ազգային Կոնգրես|Հայ Ազգային Կոնգրեսը]] մասնակցեց Ազգային ժողովի ընտրություններին։ ՀՀ խորհրդարանում ունեցել է 7 հոգանոց [[Հայ Ազգային Կոնգրես]] խմբակցություն, որի անդամներ են եղել՝ * [[Նիկոլ Փաշինյան]] * [[Հրանտ Բագրատյան]] * [[Լյուդմիլա Սարգսյան]] * [[Լևոն Զուրաբյան]] * [[Գագիկ Ջհանգիրյան]] * [[Արամ Մանուկյան (ՀՀՇ)|Արամ Մանուկյան]] * [[Ստեփան Դեմիրճյան]]։ ՀՀՇ անդամ [[Ալեքսանդր Արզումանյան]]ը պատգամավոր է դարձել «Ժառանդության-Ազատ դեմոկրատներ» դաշինքով։ === 2012-2013 թվականների զարգացումները === [[2012]] թվականի [[դեկտեմբերի 22]]-ին ՀՀՇ 17-րդ համագումարում ընտրվում է ՀՀՇ վարչություն նոր կազմը ու վարչության նախագահ է վերընտրվում [[Արամ Մանուկյան (ՀՀՇ)|Արամ Մանուկյանը]]։ [[2013]] թ. [[փետրվարի 23]]-ի համագումարում որոշում է կայացնում կուսակցությունը «Հայ ազգային կոնգրես» վերանվանելու մասին<ref>{{cite web | url=https://www.1in.am/166352.html | title=ՀՀՇ-ից դեպի ՀԱԿ անհասկանալի խառնաշփոթը. մամուլ | publisher=1in.am | date=2013-03-07 | accessdate=31 Մարտ 2016}}</ref>։ Այնուհետև ՀՀՇ նախկին անդամ Արարատ Զուրաբյանը գրանցում է նոր Հայոց համազգային շարժում կուսակցություն։ [[2017]] թվականին Ազգային ժողովի ընտրություններում գործող ՀՀՇ անդամ [[Արարատ Զուրաբյան]]ը պատգամավոր է ընտրվել Ծառուկյան դաշինքի ցուցակով։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.anm.am/ Հայոց Համազգային Շարժումի կայքէջ] {{Հայաստանի կուսակցություններ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի լիբերալ կուսակցություններ]] [[Կատեգորիա:1988 հիմնադրումներ Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:2013 կազմալուծումներ Հայաստանում]] d6uv6iihmsmo72hvlcymtpf1my43yu8 0 62590 8485443 8455275 2022-08-08T19:45:00Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Ministry_of_Emergency_Situations_of_Armenia_(original_version).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikip wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հատուկ ծառայություն | պատկեր = |նախագահ=[[Արմեն Փամբուխչյան]]}} [[Հայաստան]]ի '''Արտակարգ իրավիճակների նախարարությունը''' 2008-2014 թվականներին և 2016 թվականի փետրվարի 24-ից գործող գործադիր իշխանության հանրապետական մարմին է, որը մշակում, իրականացնում և համակարգում է օրենքով և այլ իրավական ակտերով իր իրավասությանը վերապահված քաղաքացիական պաշտպանության և արտակարգ իրավիճակներում բնակչության պաշտպանության բնագավառներում [[Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն|Հայաստանի կառավարության]] քաղաքականությունը։ ==Ընդհանուր տեղեկատվություն== Հիմնադրվել է 2008 թվականի ապրիլի 21-ին՝ Հայաստանի նախագահի հրամանագրով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/22 Հայաստանի նախագահի 2002 թվականի մարտի 16-ի ՆՀ-1063 հրամանագրում փոփոխություններ եվ լրացում կատարելու մասին 3) ստեղծել Հայաստանի արտակարգ իրավիճակների նախարարություն]</ref>։ 2014 թվականի դեկտեմբերի 1-ից միավորվել է Հայաստանի տարածքային կառավարման նախարարության հետ։ Վերաստեղծվել է 2016 թվականի փետրվարի 24-ին՝ վերակազմակերպման ձևով առանձնացվելով Հայաստանի տարածքային կառավարման և արտակարգ իրավիճակների նախարարությունից<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/2589 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ԵՎ ԱՐՏԱԿԱՐԳ ԻՐԱՎԻՃԱԿՆԵՐԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԵՐԱԿԱԶՄԱԿԵՐՊԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ]</ref>։ == Ղեկավարություն == '''Նախարար''' * [[Արմեն Փամբուխչյան]] '''Տեղակալներ''' * [[Արա Նազարյան]] == Նախկին նախարարներ == * 202թ թվականի Ապրիլի 12-ից պաշտոնը զբաղեցնում է [[Արմեն Փամբուխչյան]]ը<ref>{{Cite web|url=https://www.gov.am/am/structure/228/|title=ՀՀ Կառավարություն Արտակարգ իրավիճակների նախարարություն|last=|first=ՀՀ Կառավարություն|website=www.gov.am|language=en|accessdate=2022-04-12}}</ref>։ * 2020-2022 [[Անդրանիկ Փիլոյան]] * 2018-2020 - [[Ֆելիքս Ցոլակյան]] * 2018-2018 - [[Հրաչյա Ռոստոմյան]] * 2017-2018 - [[Դավիթ Տոնոյան]] * 2010-2016 - [[Արմեն Երիցյան]] 2008-2010 -[[Մհեր Շահգելդյան]] == Պատկերասրահ == <gallery> File:Հուշարձան, Սիսիան (2019) 67.jpg </gallery> ==Արտաքին հղումներ== * [http://www.mes.am/ Նախարարության պաշտոնական կայք էջը] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{ՀՀ կառավարություն}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի արտակարգ իրավիճակների նախարարություն ]] 6nof76vxrgnkmdnit6jkld7zrfhgn8f 0 62591 8485268 8420773 2022-08-08T17:53:50Z CommonsDelinker 212 "Ministry_of_Foreign_Affairs_of_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article ex wikitext text/x-wiki {{վիքիֆիկացում}} {{անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Գործադիր իշխանության մարմին | ենթարկում = [[Հայաստանի նախագահ]] | նախարար = չկա|պատկերանիշ= }} '''Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարություն''' (ՀՀ ԱԳՆ), գործադիր իշխանության հանրապետական մարմին, որը Հայաստանի նախագահի ընդհանուր ղեկավարությամբ մշակում և իրականացնում է արտաքին գործերի բնագավառում [[Հայաստանի կառավարություն|Հայաստանի կառավարության]] քաղաքականությունը, կազմակերպում և ղեկավարում է դիվանագիտական ծառայությունը՝ իրեն վերապահված լիազորությունների շրջանակներում։ Նախարարությունը գործում է [[Հայաստանի Սահմանադրություն|Հայաստանի սահմանադրության]], օրենսդրության, Նախագահի հրամանագրերի, կարգադրությունների և նրա կողմից կանխանշված արտաքին քաղաքական ուղեգծի հիման վրա։ Արտգործնախարարությունը համակարգում է Հանրապետության գործադիր իշխանության մարմինների գործունեությունը միջազգային ասպարեզում։ ԱԳ նախարար [[Արա Այվազյան|Արա Այվազյանը]] մայիսի 27-ին հրաժարական է տվել, նաև, հրաժարականի դիմումներ են ներկայացրել ՀՀ ԱԳ նախարարի երեք տեղակալները՝ [[Արտակ Ապիտոնյան|Արտակ Ապիտոնյանը]], [[Ավետ Ադոնց|Ավետ Ադոնցը]] և Արմեն Ղևոնդյանը։ == Պատմություն == Հայաստանն ունի դիվանագիտական հարաբերություններ աշխարհի 150 երկրների հետ<ref>{{Cite web |url=http://www.azg.am/EN/2008122404 |title=ARMENIA PLANNING TO OPEN DIPLOMATIC REPRESENTATIONS IN BRAZIL, LITHUANIA, FINLAND AND JAPAN |accessdate=2018 թ․ սեպտեմբերի 25 |archive-date=2011 թ․ հուլիսի 17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110717045956/http://www.azg.am/EN/2008122404 |dead-url=yes }}</ref>, ինչպես նաև հանդիսանում է ավելի քան 40 միջազգային կառույցների անդամ, այդ թվում՝ [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|Միավորված ազգերի կազմակերպության]], [[Եվրոպայի Խորհուրդ|Եվրոպայի Խորհրդի]], [[ԱՊՀ]]-ի, [[Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպություն|Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպության]], [[Արժույթի միջազգային հիմնադրամ]]ի և այլն։ === Հայաստանի Առաջին Հանրապետության շրջան === [[1918]] թվականին Հայաստանը պետականության հիմնադրմանը զուգընթաց ձեռք էր բերում ճանաչում և հաստատում դիվանագիտական կապեր։ [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Հայաստան]]ը դիվանագիտական կապեր էր հաստատել [[Գերմանիա]]յի, [[Ավստրո-Հունգարիա]]յի, [[Բուլղարիա]]յի, [[Վրաստան]]ի, [[Ադրբեջան]]ի, [[Թուրքիա]]յի, [[Պարսկաստան]]ի և այլ երկրների հետ։ Լիազոր ներկայացուցիչներ (հյուպատոսներ) էին նշանակվել [[ԱՄՆ]]-ում, [[Բուլղարիա]]յում, [[Ֆինլանդիա]]յում, [[Շվեյցարիա]]յում, [[Ճապոնիա]]յում և այլ երկրներում, [[Երևան]]ում դիվանագիտական ներկայացուցչություններ ունեին [[Վրաստան]]ը, [[Ադրբեջան]]ը, ավելի վաղ` [[Պարսկաստան]]ը։ [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Հայաստանի Առաջին Հանրապետության]] արտաքին գործերի նախարարի պաշտոնը վարել են [[Ալեքսանդր Խատիսյան]]ը (1918, 1919-20 թթ.), [[Հովհաննես Քաջազնունի]]ն (1918 թ.` պաշտոնակատար, միաժամանակ` ՀՀ վարչապետ), [[Սիրական Տիգրանյան]]ը (1918-19 թթ.), [[Համո Օհանջանյան]]ը (1920 թ., միաժամանակ` ՀՀ վարչապետ), [[Սիմոն Վրացյան]]ը (1920թ., միաժամանակ` ՀՀ վարչապետ)։ === Խորհրդային դարաշրջանի === Հայաստանում խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո [[1920]] թ. դեկտեմբերին ստեղծվեց [[Հայկական ԽՍՀ]] արտաքին գործերի Ժողովրդական կոմիսարիատը, հանրապետության լիազոր ներկայացուցչություններ բացվեցին Խորհրդային Ռուսաստանում, Վրաստանում, Ադրբեջանում, Ուկրաինայում, Թուրքմենստանում, Պարսկաստանում, Կարսում։ [[Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն|Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետության]] (ԱԽՖՍՀ) կազմավորումից հետո 1922 թ. հուլիսին [[Հայաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Հայաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության]] (ՀԽՍՀ) Արտաքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատը (ԱԳԺԿ) վերացվեց, հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Անդրֆեդերացիայի անդամ հանրապետությունների արտաքին քաղաքականության ընդհանուր ղեկավարումն իրականացնում էր Անդրկովկասի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Խորհրդային Հանրապետության միության խորհուրդը։ [[1922]] թ. [[ԽՍՀՄ]]-ի կազմավորումից հետո ԱԳԺԿ-ն դառնում է միութենական ժողկոմատ, քանի որ ԽՍՀՄ-ը վարում էր ընդհանուր արտաքին քաղաքականություն և, ըստ այդմ, միութենական հանրապետություններն արտաքին քաղաքականություն վարելու գործառույթը պատվիրակել էին ԽՍՀՄ-ին։ Հետպատերազմական տարիներին [[ՀԽՍՀ]] արտգործնախարարությունը գործում էր ՀԽՍՀ կառավարության և ԽՍՀՄ արտգործնախարարության ղեկավարությամբ։ Նախարարությունն ուներ քաղաքական տեղեկատվության և արարողակարգային-հյուպատոսական բաժիններ. նրա գործառույթներն էին քաղաքական տեղեկատվության առաքումը ՀԿԿ կենտկոմին ու ՀԽՍՀ կառավարությանը` հանրապետությանը վերաբերող արտերկրի ու միջազգային անցուդարձի վերաբերյալ արտասահմանյան պետությունների հետ հանրապետության առևտրատնտեսական, գիտական, մշակութային և այլ կապերի հյուպատոսական ապահովումը, քաղաքացիության հարցերի, քաղաքացիների արտերկրի մեկնելու համար անձնագրերի, մուտքի և ելքի արտոնագրերի (վիզաների) տրամադրում, փաստաթղթերի օրինականացում (լեգալիզացիա) և պահանջում, նամակագրությունը «ինյուր կոլեգիայի» հետ քաղաքացիների ժառանգության և գույքային այլ հարցերի շուրջ, ՀԽՍՀ իշխանական մարմինների նամակագրությունը ԽՍՀՄ ԱԳՆ արտասահմանյան հաստատությունների հետ։ 1975-85 թթ. ՀԽՍՀ ԱԳՆ-ն մեծ ու բեղմնավոր աշխատանք կատարեց Սփյուռքում ծավալվող զարգացումների, հայկական հարցի վերաբերյալ տեղեկատվություն հավաքելու, վերլուծելու և հանրապետության ղեկավարության որոշումների նախապատրաստելու, քաղաքական հայագիտության զարգացման ուղղությամբ։ [[ՀԽՍՀ]] ԱԳՆ-ի փոքրաթիվ աշխատակազմի համար մեծ փորձություն դարձավ 1988 թ. ավերիչ երկրաշարժը և նրան հետևած ժամանակաշրջանը, երբ անհրաժեշտ եղավ զբաղվել արտերկրից ժամանող զանգվածային մարդասիրական օգնության կազմակերպման, ինչպես նաև քաղաքական, դիվանագիտական ու հյուպատոսական ապահովման հարցերով։ Ղարաբաղյան շարժման 1988 թ. ծավալմամբ ՀԽՍՀ ԱԳՆ-ն հանրապետության ղեկավարությանը տեղեկատվություն էր հաղորդում Հայաստանում ու ԽՍՀՄ-ում տեղի ունեցող իրադարձությունների վերաբերյալ միջազգային արձագանքների մասին։ ԽՍՀՄ-ում վերակառուցման տարիներին, հատկապես, [[1988]] թ. երկրաշարժից հետո, ՀԽՍՀ ղեկավարությունը մի քանի անգամ (սակայն, ապարդյուն) Մոսկվայի առջև հարց էր բարձրացրել ԽՍՀՄ ԱԳՆ արտերկրի հիմնարկություններում, հատկապես, մեծաքանակ հայ համայնքներ ունեցող երկրներում, հանրապետության ներկայացուցիչների ավելի լայն ներգրավման վերաբերյալ։ Այսպես, ՀԽՍՀ-ի կողմից երաշխավորված դիվանագետներ են աշխատել Ֆրանսիայում ԽՍՀՄ դեսպանությանը 1960-82 թթ. Հայկական ԽՍՀ արտաքին գործերի ժողովրդական կոմիսարի (ժողկոմի) պաշտոնը վարել են [[Ալեքսանդր Բեկզադյան]]ը (1920-21թթ.), [[Ասքանազ Մռավյան]]ը (1921-22թթ.` միաժամանակ [[Հայկական ԽՍՀ]] ժողովրդական կոմիսարների խորհրդի (ժողկոմխորհի) նախագահի տեղակալ), [[Սահակ Կարապետյան]]ը (1944-46 թթ., միաժամանակ` ՀԽՍՀ Ժողկոմխորհի նախագահի տեղակալ), նախարար են եղել [[Սահակ Կարապետյան]]ը (1946-47թթ.` միաժամանակ ՀԽՍՀ նախարարների խորհրդի նախագահի տեղակալ), [[Գևորգ Հովհաննիսյան|Գևորգ (Կիմիկ) Հովհաննիսյան]]ը (1947-54 թթ., միաժամանակ` [[1947]] թվականից` Արտասահմանյան երկրների հետ մշակութային կապի հայկական ընկերության (ԱՕԿՍ) վարչության նախագահ և 1948 թվականից` ՀԽՍՀ նախարարների խորհրդին առընթեր արվեստի գործերի վարչության պետ), [[Անտոն Քոչինյան]]ը (1954-58 թթ., միաժամանակ`ՀԽՍՀ նախարարների խորհրդի նախագահ), [[Բալաբեկ Մարտիրոսյան]]ը (1958-72թթ., միաժամանակ`1959-61թթ.` ՀԽՍՀ նախարարների խորհրդի բարձրագույն և միջնակարգ մասնագիտական կրթության պետական կոմիտեի նախագահ), [[Կամո Ուդումյան]]ը (1972-75 թթ.), [[Ջոն Կիրակոսյան]]ը (1975-85 թթ.), [[Անատոլի Մկրտչյան]]ը (1986-91 թթ.): === Անկախանալուց հետո === [[Հայաստան]]ի անկախության հռչակմամբ ([[1991]] թ.) հանրապետության արտգործնախարարության գործունեությունը ենթարկվեց արմատական փոփոխության, հաշվի առնելով ՀՀ նոր կարգավիճակը միջազգային հարաբերություններում, նախարարության կառուցվածքն ու աշխատակազմի քանակը համապատասխանեցվեց անկախ պետության արտաքին քաղաքականություն իրականացնելու պահանջներին։ Հայաստանը դիվանագիտական հարաբերություններ է հաստատել 156 երկրների հետ (2010 թ. օգոստոսի 1-ի դրությամբ)։ ՀՀ դարձավ Միավորված Ազգերի կազմակերպության ([[ՄԱԿ]],1992 թ.), մի շարք այլ միաջազգային կազմակերպությունների ([[ԵԱՀԿ]], [[ԱՊՀ]], [[ՀԱՊԿ]], [[Եվրոպայի Խորհուրդ]], ՍԾՏՀԿ) անդամ, ՀՀ դեսպանություններ ու գլխավոր հյուպատոսություններ բացվեցին մի շարք երկրներում, ՀՀ մշտական ներկայացուցչություններ հիմնվեցին մի շարք միջազգային կազմակերպություններում ([[2010]] թ. օգոստոսի 1-ի դրությամբ` արտերկրում գործում են ՀՀ 30 դեսպանություն, ՀՀ 5 գլխավոր հյուպատոսություն, 4 հյուպատոսություն և հյուպատոսական գրասենյակ ՀՀ 10 մշտական ներկայացուցչության միջազգային 7 կազմակերպություններում)։ [[ՀՀ նախագահ]]ի «Հայաստանի Հանրապետության միասնական արտաքին քաղաքականության վարման գործում Հայաստանի Հանրապետության գործադիր իշխանության մարմինների գործունեությունը համակարգելու մասին» 31 մարտի 2000 թ. հրամանագրով և «ՀՀ գործադիր իշխանության մարմինների կողմից միջազգային գործունեության և միջազգային կապեր իրականացնելու կարգը հաստատելու մասին» 22ապրիլ 2000 թ. կարգադրությամբ ՀՀ ԱԳՆ-ին վերապահված է արտաքին քաղաքական ոլորտի համակարգող դեր <ref>[http://www.irtek.am/views/act.aspx?tid=9873 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ԿԱՐԳԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆԸ]</ref>։ Ելնելով անկախ պետականության պահանջներից ձևավորվեց ՀՀ պետական արարողակարգը. [[1991]] թ.` ԱԳՆ վարչություն, այնուհետև` [[1998]] թ. ԱԳՆ կազմում գործող ՀՀ պետական արարողակարգի ծառայություն, որը [[2002]] թ. վերակազմավորվեց [[ՀՀ ԱԳՆ]] «Պետական արարողակարգի ծառայություն» գործակալության` հիմնարկի առանձնացված ստորաբաժանման կարգավիճակով։ Պետական արարողակարգի կայացման գործում մեծ նշանակություն ունեցավ Հայաստանի Հանրապետության պետական արարողակարգի հիմնադրույթները հաստատող ՀՀ նախագահի [[2002]] թ. մարտի 16-ի հրամանագիրը։ ՀՀ արտգործնախարար են եղել [[Աշոտ Եղիազարյան]]ը (պաշտոնակատար` 1990-1991 թթ.), [[Րաֆֆի Հովհաննիսյան (քաղաքական գործիչ)|Րաֆֆի Հովհաննիսյանը]] (1991-1992թթ.), [[Արման Կիրակոսյան]]ը (պաշտոնակատար` 1992-1993 թթ.), [[Վահան Փափազյան (դիվանագետ)|Վահան Փափազյանը]] (1993-1996 թթ.), [[Ալեքսանդր Արզումանյան]]ը (1996-1998թթ.), [[Վարդան Օսկանյան]]ը (1998-2008 թթ.), [[Էդվարդ Նալբանդյան]]ը (2008-2018)։ [[2018]] թ. մայիսից ԱԳ նախարարն է [[Զոհրաբ Մնացականյան]]ը։ ==Առաքելություն== Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը գործում է [[Հայաստանի Սահմանադրություն|Հայաստանի Սահմանադրության]], «Կառավարության կառուցվածքի և գործունեության մասին», «Դիվանագիտական ծառայության մասին» և այլ օրենքների հիման վրա։ ՀՀ կառավարության կառուցվածքի և գործունեության մասին 2018 թ. մարտի 23-ի օրենքով արտաքին գործերի նախարարությանը վերապահված են գործունեության հետևյալ ոլորտները <ref>[https://armenpress.am/arm/news/936756.html Հաստատվել է կառավարության աշխատակարգը]</ref>. * միջազգային հարաբերություններում Հայաստանի Հանրապետության շահերի և իրավունքների ներկայացում, * օտարերկրյա պետություններում Հայաստանի քաղաքացիների և իրավաբանական անձանց իրավունքների ու օրինական շահերի պաշտպանություն, * Հայաստանի Հանրապետության միջազգային իրավապայմանագրային հարաբերությունների, օտարերկրյա պետությունների և միջազգային կազմակերպությունների հետ դիվանագիտական կամ հյուպատոսական հարաբերությունների իրականացում, * համաշխարհային քաղաքական և տնտեսական իրադրության, օտարերկրյա պետությունների արտաքին ու ներքին քաղաքականության, միջազգային կազմակերպությունների գործունեության վերլուծության հիման վրա համապատասխան առաջարկների ներկայացում, * համաշխարհային և տարածաշրջանային հիմնախնդիրների լուծման գործում Հայաստանի Հանրապետության դերի բարձրացում, * Հայաստանի Հանրապետության պետական արարողակարգի ապահովում, * պետական մարմիններին իրենց գործունեության համար արտաքին քաղաքականության վերաբերյալ անհրաժեշտ տեղեկատվությամբ ապահովում, Տարածաշրջանում կայունության, համագործակցության, անվտանգության ու խաղաղության հաստատումը հանդիսանում է արտաքին քաղաքականության առանցքային խնդիրներից մեկը։ Հայաստանն իր նպաստն է բերում կայուն և անվտանգ Հարավային Կովկասի կայացման գործում։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://mfa.am/ Նախարարության պաշտոնական կայքէջը] * [https://twitter.com/MFAofArmenia Արտաքին գործերի նախարարության Թվիթթերը] {{Հայաստանի արտաքին գործերի նախարար}} {{ՀՀ կառավարություն}} {{ՀՍՀ|հատոր=2|էջ=146}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարություն]] niv2jatvebfp6a1nteah7t4jmfdkh61 0 62640 8485376 8420948 2022-08-08T19:13:29Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_National_Security_Service_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an art wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կազմակերպություն |հապավում = ԱԱԾ |կարգավիճակ = գործող |շտաբակայան = {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Նալբանդյան փողոց]], 104 շենք, [[Երևան]] 0001 |ղեկավարի պաշտոն = Տնօրեն |ղեկավարի անուն = [[Արմեն Աբազյան]] |պատկերանիշ= }} [[Հայաստան]]ի կառավարությանն առընթեր '''Ազգային անվտանգության ծառայություն''' (ԱԱԾ), գործադիր իշխանության հանրապետական մարմին, որը մշակում և իրականացնում է ազգային անվտանգության բնագավառում [[Հայաստանի կառավարություն|Հայաստանի կառավարության]] քաղաքականությունը, ինչպես նաև ազգային անվտանգության մարմինների կառավարումը։ Այն համարվում է [[Հայաստան]]ի գլխավոր հատուկ ծառայությունը։ ==Կառուցվածք== ԱԱԾ-ի կառուցվածքի մեջ են են մտնում մարզային վարչություններն ու Երևանի վարչությունը, Պետական պահանության ծառայությունը, սահմանապահ զորքերիը, Հետախուզությունը, հակահետախուզությունը, Սահմանադրական կարգի պահպանություն և ահաբեկչության դեմ պայքար իրականացնող մարմինը, Տնտեսական անվտանգության և կոռուպցիոն հակազդում իրականացնող մարմինը, Նախաքննություն իրականացնող մարմինը։ Ազգային անվտանգության ծառայության լիազորություններն ու պարտականությունները սահմանվում են ՀՀ Ազգային անվտանգության մարմինների մասին օրենքով։ == Տնօրեն == Հայաստանի Ազգային անվտանգության ծառայության տնօրեններ են եղել․ * [[Կառլոս Պետրոսյան]] ([[2003]] թվականի [[Դեկտեմբերի 17|դեկտեմբերի 17-ից]] մինչև [[2004]] թվականի [[Նոյեմբերի 5|նոյեմբերի 5-ը]]) * [[Գորիկ Հակոբյան]] ([[2004]] թվականի [[Նոյեմբերի 8|նոյեմբերի 8-ից]] մինչև [[2016]] թվականի [[Փետրվարի 12|փետրվարի 12-ը]]) * [[Գեորգի Կուտոյան]] ([[2016]] թվականի [[Փետրվարի 12|փետրվարի 12-ից]] մինչև [[2018]] թվականի [[Մայիսի 10|մայիսի 10-ը]]), * [[Արթուր Վանեցյան]] ([[2018]] թվականի [[Մայիսի 10|մայիսի 10-ից]] [[2019]] թվականի [[Սեպտեմբերի 16|սեպտեմբերի 16-ը]]<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30166798.html|title=Արթուր Վանեցյանն ազատվեց ԱԱԾ տնօրենի պաշտոնից|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2019 թ․ հոկտեմբերի 20}}</ref>), * [[Էդուարդ Մարտիրոսյան]] ([[2019]] թվականի [[Սեպտեմբերի 16|սեպտեմբերի 16-ից]] [[2020]] թվականի [[Մարտի 19|մարտի 19-ը]]՝ որպես պաշտոնակատար, այնուհետև մինչև [[2020]] թվականի [[Հունիսի 8|հունիսի 8-ը]]՝ որպես տնօրեն), * [[Արգիշտի Քյարամյան]] ([[2020]] թվականի [[Հունիսի 8|հունիսի 8-ից]] մինչև 2020 թվականի հոկտեմբերի 8-ը)։ * [[Արմեն Աբազյան]] (2020 թ. նոյեմբերի 8-ին Հայաստանի Հանրապետության նախագահի հրամանագրով նշանակվել է Հայաստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության ծառայության տնօրեն)։ == Ընդհանուր տեղեկատվություն == '''Ազգային անվտանգության ծառայության տնօրեն''' * [[Արմեն Աբազյան]] '''Տեղակալներ''' *Տիգրան Հարությունյան *Արամ Հակոբյան *Սամվել Հայրապետյան * *Անդրանիկ Սիմոնյան == Պատմություն == [[1920]] թվականին Հայաստանի խորհրդայնացումից հետո Հայաստանում կազմավորվել է Արտակարգ կոմիտե (ԱԿ) անվանումը կրող կառույց, որը դարձել է այսօրվա Ազգային անվտանգության ծառայության հիմքը։ [[1926]] թվականին այն անվանափոխվել է «Պետական քաղաքական վարչություն», [[1934|1934-ին]]՝ «[[ԽՍՀՄ Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատ|Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատ]]» (ՆԳԺԿ, ՆԿՎԴ), [[1941|1941-ից]] դարձել է «Պետական անվտանգության ժողովրդական կոմիսարիատ (ՊԱԺԿ)», [[1946]]-ին անվանափոխվել է «Պետական անվտանգության նախարարություն (ՊԱՆ)», [[1953]]-[[1954]] թվականներին եղել է Ներքին գործերի նախարարություն (ՆԳՆ), իսկ [[1954]] թվականից հանդես է եկել «[[ԽՍՀՄ Պետական անվտանգության կոմիտե|Պետական անվտանգության կոմիտե]]» (ՊԱԿ, ԿԳԲ) անունով մինչև [[1991]] թվականը<ref>{{Cite web|url=http://www.dvv-international.ge/fileadmin/files/caucasus-turkey/Armenia/Resources/Stalin_Era_Repressions_in_Armenia.pdf|title=Ստալինյան բռնաճնշումները Հայաստանում․ պատմություն, հիշողություն, առօրյա|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=2020 թ․ հուլիսի 3}}</ref>։ === Հայաստանի անկախացում === [[Պատկեր:Administrative Building of the National Security 02.JPG|մինի|ԱԱԾ շենքը Խանջյան-Նալբանդյան խաչմերուկից]] [[1991]] թվականի [[Դեկտեմբերի 4|դեկտեմբերի 4-ին]] Պետական անվտանգության կոմիտեն վերանվանվեց ՀՀ ազգային անվտանգության վարչություն։ 1995 թվականին ԱԱՊՎ վերանվանվեց Ազգային անվտանգության նախարարություն։ [[1996]] թվականի նոյեմբերի 8-ից մինչև [[1999]] թվականի նոյեմբերը ԱԱՆ-ն միավորվեց ՆԳն-ին՝ դառնալով Ազգային անվտանգության և Ներքին գործերի նախարարության մաս, որի ղեկավարն էր [[Սերժ Սարգսյան]]ը, ով հեռացվեց պաշտոնից [[Հոկտեմբերի 27-ի ահաբեկչական գործողություն]]ից հետո։ 1999 թվականի նոյեմբերի 13-ին Ազգային Անվտանգության և Ներքին գործերի նախարարությունը տարանջատվեց երկու առանձին նախարարությունններ։ ԱԱ նախարար նշանակվեց [[Կառլոս Պետրոսյան]]ը։ 2002 թվականի դեկտեմբերի 17-ին ԱԱՆ-ն վերակազմավորվեց, որպես Ազգային անվտանգության ծառայություն։ === Հետհեղափոխական շրջան === Հայաստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության ծառայությունը Հայաստանում ծավալված [[Թավշյա հեղափոխություն (Հայաստան)|թավշյա հեղափոխությունից]] հետո ԱԱԾ նորանշանակ տնօրեն [[Արթուր Վանեցյան]]ը լրատվամիջոցներին տվեց մեկ ժամյա մամլո ասուլիս, որը աննախադեպ էր։ Ըստ սոցիոլոգիական հարցումների ազգային անվտանգության ծառայության նկատմամբ վստահությունը աճել է{{Փաստ}}: ԱԱԾ-ն բացահայտեց մի շարք ընկերությունների կողմից կատարված չարաշահումները և կոռոպցիոն սխեմաներ։ [[2018]] թվականի [[Սեպտեմբերի 11|սեպտեմբերի 11-ին]] հրապարակվեց ԱԱԾ տնօրենին գաղտնալսված հեռախոսազրույցը [[Հայաստանի Հանրապետության հատուկ քննչական ծառայություն|ՀՔԾ]] պետի հետ <ref>[https://www.azatutyun.am/a/29483851.html Վանեցյանը հաստատեց՝ գաղտնալսված հեռախոսազրույցն իրականում իր և Խաչատրյանի մասնակցությամբ է]</ref>։ [[2019]] թվականի [[Սեպտեմբերի 16|սեպտեմբերի 16-ին]] [[Արթուր Վանեցյան]]ը հրաժարական տվեց՝ հրաժականի տեքստում մեղադրելով իշխանություններին որոշումների տարերայնության, գործողությունների հախուռնության, առաջնայինը երկրորդականից, իսկ անցողիկը մնայունից չտարբերելու գործելաոճի մեջ<ref>[https://hetq.am/hy/article/107383 «Իմ հրաժարականը թող լինի «Կանգ ա՛ռ»-ի սթափեցնող քայլ». Արթուր Վանեցյանը ԱԱԾ պաշտոնից հրաժարվելու դիմում է ներկայացրել]</ref>։ [[2019]] թվականի սեպտեմբերից ՀՀ ԱԱԾ տնօրենի պարտականությունները ժամանակավորապես կատարել է տնօրենի առաջին տեղակալ [[Էդուարդ Մարտիրոսյան]]ը։ [[2020]] թվականի [[Մարտի 19|մարտի 19-ին]] վերջինս նշանակվել էր ՀՀ ԱԱԾ տնօրեն, ով [[2020]] թվականի [[Հունիսի 8|հունիսի 8-ին]] ազատվել է ՀՀ ԱԱԾ տնօրենի պաշտոնից, նրան փոխարինել է ՀՀ ԱԱԾ փոխտնօրեն [[Արգիշտի Քյարամյան]]ը։ == ԱԱԾ աշխատակցի օր == Յուրաքանչյուր տարի [[դեկտեմբերի 20]]-ին նշվում է ԱԱԾ աշխատակցի օրը<ref>[http://old.sns.am/index.php/am/press-center/photos/category/43-20122014 ՀՀ Ազգային անվտանգության աշխատակցի օրը]</ref>, որը համընկնում է [[Ռուսաստանի անվտանգության դաշնային ծառայություն|Ռուսաստանի անվտանգության դաշնային ծառայության]] (ՖՍԲ) [[:ru:День работника органов безопасности Российской Федерации|աշխատակցի օրվա]] հետ։ Վերջինի պարագայում ամսաթիվը համընկնում է [[1917]] թվականի [[դեկտեմբերի 20]]-ի հետ, երբ [[Հոկտեմբերյան հեղափոխություն]]ից հետո [[Վլադիմիր Լենին]]ի հրահանգով ստեղծվեց [[Հակահեղափոխության և դիվերսիայի դեմ պայքարի համառուսական արտակարգ հանձնաժողով]] (''չեկա'') և հանձնաժողովի նախագահ նշանակվեց [[Ֆելիքս Ձերժինսկի]]ն, ով երկրում սկիզբ դրեց քաղաքական բռնաճնշումներին և զանգվածային գնդակահարություններին<ref name="Carr2016">{{cite book|author=Barnes Carr|title=Operation Whisper: The Capture of Soviet Spies Morris and Lona Cohen|url=https://books.google.com/books?id=1s69CwAAQBAJ&pg=PA11|year=2016|publisher=University Press of New England|isbn=978-1-61168-939-6|pages=11–13}}</ref><ref>[http://www.alexanderyakovlev.org/fond/issues-doc/1019829 Письмо в ЦКК РКП(б) о карательной политике Советского государства от 17.02.1924]</ref><ref>{{cite web |title=Եթե ԱՄՆ-ը ու Եվրոպան չմիջամտեն, Քոչարյանը ՌԴ-ի օգնությամբ նորից իշխանության կգա․ Շանթ Հարությունյան |url=https://a1plus.am/hy/article/398878 |website=A1plus.am |publisher=«[[Ա1+]]» |access-date=2021 թ․ ապրիլի 21 |date=ապրիլի 13, 2021}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Տես նաև == * [[ՀՀ Սահմանային պահպանություն]] * [[Հայաստանի զինված ուժեր]] ==Աղբյուրներ== * [http://www.gov.am/am/adjunct-bodies/18/ Հայաստանի Հանրապետության Կառավարության կայք էջ, Ազգային անվտանգության ծառայություն] * [https://www.sns.am/hy/ Ազգային Անվտանգության Ծառայություն] {{Հայաստանի թեմաներ}} {{ՀՀ գործադիր իշխանության մարմիններ}} {{Հայաստանի իրավապահ մարմիններ}} {{Հայաստանի կառավարություն}} [[Կատեգորիա:ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայություն]] dnsan10gxvuwjgjz1f1wxasdwsmx51l 0 62642 8485377 8115003 2022-08-08T19:14:43Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Police_of_the_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an articl wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Կազմակերպություն |անվանում = ՀՀ ոստիկանություն |բնագիր անվանում = |վերնամասի գույն = #EDF2F8 |վերնագրի գույն = #313040 |պատկեր = |պատկերի սահմաններ = |լայնություն = |նկարագրություն = |քարտեզ = |քարտեզի լայնություն = |քարտեզի նկարագրություն = |քարտեզ2 = |կարգախոս = |նախորդող = |հաջորդող = |հիմնադրված = |լուծարված = |տիպ = |կարգավիճակ = |նպատակներ = |շտաբակայան = |տեղագրություն = |կոորդինատներ = |տարածաշրջան = |մասնակցություն = |լեզուներ = |գլխավոր քարտուղար = |ղեկավարի պաշտոն = ՀՀ ոստիկանապետ |ղեկավարի անուն =[[Վահե Ղազարյան (ոստիկան)|Վահե Ղազարյան]] |ղեկավարի պաշտոն2 =ՀՀ ոստիկանության պետի առաջին տեղակալ |ղեկավարի անուն2 =Արամ Հովհաննիսյան |ղեկավարի պաշտոն3 = Զորքերի հրամանատար |ղեկավարի անուն3 = Գուրգեն Դալլաքյան |ղեկավարի պաշտոն4 =Տեղակալներ |ղեկավարի անուն4 =Վարդան Մովսիսյան<br/>[[Արթուր Մարտիրոսյան (ոստիկան)|Արթուր Մարտիրոսյան]]<br/>Գուրգեն Դալլաքյան<br/>Արա Ֆիդանյան |կարևոր անձինք = |հիմնական մարմին = ՀՀ ներքին գործերի նախարարություն |անվանված է = |վերադաս կազմակերպություն = |ստորադաս կազմակերպություններ = |պատկանելիություն = |բյուջե = |անձնակազմի թիվ = |կամավորների թիվ = |կայք = [http://www.police.am police.am] |ծանոթագրություններ = |նախկին անվանումներ = |պատկերանիշ=|պատկեր_չափ=270px}} '''Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանություն''', [[Հայաստան]]ի Ներքին գործերի նախարարության միասնական կենտրոնացված համակարգի բաղադրիչ մաս։ Հայաստանի ոստիկանությունը ներքին գործերի պետական կառավարման լիազորված մարմնի համակարգում գործող մարմին է, որի պարտականությունն է հանցավոր և հակաիրավական այլ ոտնձգություններից պաշտպանել մարդու կյանքն ու առողջությունը, ինչպես նաև այլ իրավունքներն ու ազատությունները, սեփականությունը, հասարակության ու պետության շահերը։ Հայաստանի ոստիկանությունն իրականացնում է հանրապետության տարածքում ներքին գործերի մարմինների օպերատիվ-հետախուզական և փորձաքրեագիտական գործունեության կազմակերպումը, ՀՀ օրենսդրությամբ ներքին գործերի մարմինների քննչական ստորաբաժանումների անմիջական կառավարումը։ == Կառուցվածք == === Ղեկավարություն === Ոստիկանության պետը Վահե Ղազարյանն է, առաջին տեղակալը` Արամ Հովհաննիսյանը, տեղակալներն են Վարդան Մովսիսյանը, [[Արթուր Մարտիրոսյան (ոստիկան)|Արթուր Մարտիրոսյանը]], Արա Ֆիդանյանը։ Տեղակալ-ներքին զորքերի հրամանատար՝ Գուրգեն Դալլաքյան։ <!-- == Կառուցվածք == {| width="940px" class="wikitable" |- ! colspan="3" | ՀՀ ոստիկանության կառուցվածք |- ! width="250px" | Անվանում ! width="500px" | Գործառույթ ! width="150px" | Պետ |- |- | colspan=3 | <center>'''Վերադաս հրամանատարներ'''</center> |- | '''[[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանապետ|ՀՀ ոստիկանապետ]]''' | նկարագրություն | ոստիկանության գնդապետ [[Վալերի Օսիպյան]] |- | '''[[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետի առաջին տեղակալ|ՀՀ ոստիկանության պետի առաջին տեղակալ]]''' | նկարագրություն | ոստիկանության գեներալ-լեյտենանտ [[Արման Սարգսյան]] |- | colspan=3 | <center>'''Սոտրաբաժնումներ'''</center> |- | '''[[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության կենտրոնական ապարատ|Կենտրոնական ապարատ]]''' | նկարագրություն | ոստիկանության գնդապետ |} --> == Տես նաև == * [[Ոստիկանության աշխատողի օր (Հայաստան)]] * [[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության զորքեր]] == Արտաքին հղումներ== * [http://www.police.am/ Պաշտոնական կայք] {{Հայաստանի թեմաներ}} {{Հայաստանի իրավապահ մարմիններ}} {{ՀՀ կառավարություն}} [[Կատեգորիա:ՀՀ ոստիկանություն]] [[Կատեգորիա:Իրավապահ մարմիններ]] ie3py8dviqz5a3jrmrclr6e1o0xvhta 0 62968 8485641 7251270 2022-08-09T04:48:47Z Armineaghayan 25187 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Ֆրանսիացի երաժիշտներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երաժիշտ |պատկեր = Ժինեթ Նևյո.jpg }} '''Ժինեթ Նևյո''' ({{lang-fr|Ginette Neveu}}, {{ԱԾ}}), [[ֆրանսիա]]ցի [[ջութակ]]ահար։ == Կենսագրություն == Նևյոն ծնվել է երաժշտական ընտանիքում և ջութակի առաջին դասերը ստացել է մորից։ Նա առաջին համերգը տվել է Փարիզի Գաբրիել Պյեռնեի նվագախմբի հետ երբ յոթ տարեկան էր։ 11 տարեկան հասակում ավարտելով [[Փարիզի կոնսերվատորիա]]ն Ժինեթ Նևյոն շարունակում է կատարելագործել իր վարպետությունը սկզբում [[Ջորջե Էնեսկու]]ի, ապա [[Կարլ Ֆլեշ]]ի մոտ։ [[1935]] թվականին Վենյավսկու անվան ջութակահարների մրցույթում հաղթելով ([[Դավիդ Օյստրախ]]ին երկրորդ տեղում թողնելով) Նեվյոն միջազգային համբավ է ձեռք բերում։ Այդ օրվանից սկսում է նրա մենահամերգների շրջանը։ Մեծ հաջողությամբ են անցնում [[Լեհաստան]]ի, [[Գերմանիա]]յի ([[1935]]), [[Խորհրդային Միություն]]ում ([[1936]]), [[ԱՄՆ]]-ի և [[Կանադա]]յի ([[1937]]) մենահամերգները։ [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի սկզիբը խանգարեց այս համերգաշարին, սակայն արդեն [[1945]] թվականին նա ելույթ ունեցավ [[Լոնդոն]]ում։ Երկու տարի անց Նեվյոն ելույթներ ունեցավ ԱՄՆ-ում և [[Հարավային Ամերիկա]]յում։ [[1949]] թվականի [[հոկտեմբերի 28]]-ին Փարիզից ԱՄՆ թռիչքի ժամանակ օդանավը, որով թռնում էին Ժինեթ Նևյոն և իր եղբայրը Ազորյան կղզիների մոտ ենթարկվեց վթարի։ 48 ուղևորներից և ոչ մեկը չփրկվեց։ Ժինեթ Նևյոյի կատարողական արվեստը առանձնացել է ոճի սուր զգացումով և վիրտուոզությամբ։ Չնայած կարճ ստեղծագործական կյանքին, երաժշտական քննադատները ընդունել են նրան որպես իր ժամանակի լավագույն կատարողներից մեկը։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Գրականություն == * ''M.-J. Ronze-Neveu''։ Ginette Neveu. - Paris, 1952 {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Նևյո, Ժինեթ}} [[Կատեգորիա:Փարիզ քաղաքում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:Ֆրանսիացի ջութակահարներ]] [[Կատեգորիա:Ավիավթարից զոհվածներ]] [[Կատեգորիա:Պեր Լաշեզ գերեզմանատանը թաղվածներ]] [[Կատեգորիա:Ֆրանսիացի երաժիշտներ]] m3wqxu1zhst87z57rlqt920b6ki0vg2 0 64092 8485550 8421801 2022-08-08T20:08:32Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_National_Assembly_of_the_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Օրենսդիր |background_color={{հիմնական գույն}} |text_color= |name=Ազգային Ժողով |native_name=Հայաստանի Հանրապետության Ազգային Ժողով|native_name_lang= |transcription_name= |legislature= |coa_res=260px |coa_alt=Մեկպալատանի |logo_pic= |logo_res= |logo_alt= |foundation=<!-- {{Start date|YYYY|MM|DD}} --> |house_type= |body= |houses= |term_limits= |disbanded= |preceded_by=| succeeded_by= |new_session= |leader1_type= |leader1= [[Ալեն Սիմոնյան]] |party1= [[Քաղաքացիական պայմանագիր]] |election1=[[2021]] թվականի [[օգոստոսի 2]]-ից |leader2_type= |leader2= |party2= |election2= |leader3_type= |leader3= |party3= |election3= |leader4_type= |leader4= |party4= |election4= |leader5_type= |leader5= |party5= |election5= |leader6_type= |leader6= |party6= |election6= |seats=107 |house1= |house2= |structure1= Arménie Assemblée nationale 2021.svg |structure1_res=260px |structure1_alt=8-րդ գումարման Ազգային Ժողովի կազմը |structure2= |structure2_res= |structure2_alt= |political_groups1='''[[Կառավարություն]] (71)''' *{{լեգենդ|#5169B1}} [[Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցություն]] (71) '''Ընդդիմություն (36)''' *{{լեգենդ|#1D2E69}} [[Հայաստան դաշինք]] (29) *{{լեգենդ|#D9222A}} [[Պատիվ ունեմ դաշինք]] (7) | |committees1= |committees2= |joint_committees= |voting_system1= 4 տեղեր՝ ազգային փոքրամասնություններին |voting_system2= |last_election1=[[Հայաստանի խորհրդարանական ընտրություններ (2021)]] |last_election2= |previous_election1= |previous_election2= |session_room=2014 Erywań, Budynek Zgromadzenia Narodowego Republiki Armenii.jpg |session_res= |session_alt=Հայաստանի Ազգային ժողովի շենքը Երևանում|meeting_place=[[Հայաստան]], [[Երևան]] 0095, Բաղրամյան 19|website=[http://www.parliament.am/ Հայաստանի Ազգային ժողովի կայք]|footnotes=|motto=|պատկեր=[[File:Armenian_National_Assembly.jpg|300px]]|պատկերանիշ= }} {{Հայաստանի քաղաքականություն}} '''Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողով''', [[Հայաստան]]ի բարձրագույն օրենսդիր մարմին։ == Համառոտ պատմություն == * [[1918]] թվականի մայիսի 28-ին [[Հայաստան]]ն իրեն հռչակեց անկախ պետություն։ Ձևավորվեց երկրի բարձրագույն իշխանության մարմինը՝ Հայաստանի խորհրդարանը։ * [[1919]] թվականի մայիսի 27-ի համար 1427 գրությամբ Հայաստանի Հանրապետության Մինիստր-Նախագահ Ա․Խատիսյանը արևմտահայությանն է հատկացնում 12 տեղ խորհրդարանում։ Այսպիսով երկրի բարձրագույն իշխանության մարմինը՝ Հայաստանի խորհրդարանը պաշտոնապես կազմված էր արևելայության և արևմտահայության ներկայացուցիչներից<ref> Ժողովածու Արևմտհան Հայաստանի արխիվային փաստաթղթերի 2011-2017 թ․թ․ Երևան 2017թ․,«Շուշի» հիմնադրամ հրատարակություն, ISBN 978-9939-9084-8-9</ref>։ * [[1990]] թվականին [[Հայաստանի Գերագույն խորհուրդ|Հայաստանի Գերագույն խորհուրդը]] (260 պատգամավոր) ձևավորվեց մեծամասնական ընտրակարգով՝ 2 փուլով՝ մայիսի 20-ին և հունիսի 3-ին։ Նոր խորհրդարանում ներկայացվեցին երկու քաղաքական ուժեր՝ [[Հայոց համազգային շարժում|ՀՀՇ]]-ն և [[Հայաստանի կոմունիստական կուսակցություն (ՀՀ)|Հայաստանի կոմունիստական կուսակցությունը]]։ Պատգամավորական խմբերն էին՝ «Հանրապետություն» (38 պատգամավոր), «[[Արցախ]]» (11 պատգամավոր), «Լիբերալ-դեմոկրատներ» (10 պատգամավոր), «Ազգային առաջադիմություն» (10 պատգամավոր), [[ՀՅԴ]]-ն վերակազմակերպվեց պատգամավորական խմբի (12 պատգամավոր)։ * [[1990]] թվականի օգոստոսի 4-ին Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհրդի նախագահ ընտրվեց [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան]]ը։ * [[1991]] թվականի սեպտեմբերի 21-ին Հայաստանի հռչակվեց անկախ հանրապետություն։ * [[1991]] թվականի հոկտեմբերի 16-ին [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան]]ն ընտրվեց նախագահ, իսկ ԳԽ նախագահ դարձավ [[Բաբկեն Արարքցյան]]ը։ * 1995 թվականի հուլիսի 5-ին ընդուննվեց Հայաստանի Սահմանադրությունը։ Նույն օրն անցկացվեցին նաև Հայաստանի Ազգային ժողովի առաջին գումարման ընտրությունները։ == Ազգային ժողովն ըստ գումարումների == === Առաջին գումարման խորհրդարան ([[1995]]) === 190 պատգամավոր, որոնցից 150-ը ընտրվել են մեծամասնական համակարգով, իսկ 40-ը՝ կուսակցական ցուցակներով<ref name=":0">{{Cite web|title = National Assembly of Armenia {{!}} Official Web Site {{!}} parliament.am|url = http://www.parliament.am/parliament.php?id=parliament&lang=arm&enc=utf8|website = www.parliament.am|accessdate = 2016-01-25}}</ref>։ {| class="wikitable" ! Կուսակցություն, խմբակցություն ! Քվեներ |- | «Հանրապետություն» միավորում ([[Հայոց համազգային շարժում|ՀՀՇ]], [[Հայաստանի քրիստոնեա-դեմոկրատական միություն|ՀՔԴԿ]], [[Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն|ՀՀԿ]], [[Սոցիալ դեմոկրատ Հնչակյան կուսակցություն|ՍԴՀԿ]], Մտավորական Հայաստան, [[Ռամկավար ազատական կուսակցություն|ՌԱԿ]]) | 43.9% (88 պատգամավոր) |- |Շամիրամ | 17․4% (8 պատգամավոր) |- | [[Հայաստանի կոմունիստական կուսակցություն (ՀՀ)|ՀԿԿ]] | 12.4% (6 պատգամավոր) |- | ԱԺՄ | (7,7% (3 պատգամավոր) |- | ԱԻՄ | 5.7% (3 պատգամավոր) |- | [[Հայաստանի լիբերալ դեմոկրատական կուսակցություն|ՀԼԴՄ]] | 2․6% (1 պատգամավոր) |- |[[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն|ՀՅԴ]] |1 պատգամավոր |- |Անկախներ |72 պատգամավոր |} === Երկրորդ գումարման խորհրդարան ([[1999]]) === 131 պատգամավոր, որոնցից 75-ն ընտրվել են մեծամասնական համակարգով, 56-ը՝ կուսակցական ցուցակներով<ref name=":0" />։ {| class="wikitable" ! Կուսակցություն, խմբակցություն ! Քվեներ |- | «Միասնություն» դաշինք ([[Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն|ՀՀԿ]], [[Հայաստանի ժողովրդական կուսակցություն|ՀԺԿ]]) | (41,3%, 62 պատգամավոր) |- | [[Հայաստանի կոմունիստական կուսակցություն (ՀՀ)|ՀԿԿ]] | (12%, 10 պատգամավոր) |- | «Իրավունք և միաբանություն» խմբակցություն («Ազգային միասնություն», «[[Սահմանադրական իրավունք միություն|ՍԻՄ]]», «[[Գիտաարդյունաբերական և քաղաքական միություն|ԳիԱրՔՄ]]», «Արցախ-Հայաստան») | (7,96 %, 7 պատգամավոր) |- | [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն|ՀՅԴ]] | (7,84 %, 8 պատգամավոր) |- | [[Օրինաց Երկիր կուսակցություն|Օրինաց Երկիր]] | (5,28 %, 6 պատգամավոր) |- | [[Ազգային ժողովրդավարական միություն|ԱԺՄ]] | (5,17 %, 6 պատգամավոր) |- | Անկուսակցականներ | (32 պատգամավոր) |} === Երրորդ գումարման խորհրդարան ([[2003]]) === 131 պատգամավոր, որոնցից 56 ընտրվել են մեծամասնական համակարգով, 75-ը՝ կուսակցական ցուցակներով։ {| class="wikitable" ! Կուսակցություն, խմբակցություն ! Քվեներ |- | [[Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն]] | (23,66 %, 23 պատգամավոր) |- | [[Օրինաց Երկիր կուսակցություն|Օրինաց Երկիր]] | (12,60 %, 12 պատգամավոր) |- | [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն|ՀՅԴ]] | (11,45 %, 11 պատգամավոր) |- | «Արդարություն» խմբակցություն (Հայաստանի Ժողովրդական Կուսակցություն, «Հանրապետություն» կուսակցություն, ՍԻՄ, ԱԺՄ, «Ազգային ժողովրդավարների դաշինք» կուսակցություն, Հայաստանի դեմոկրատական կուսակցություն, Ազգային ժողովրդավարական կուսակցություն<ref>{{Cite web|title = National Assembly of Armenia|url = http://www.parliament.am/archive/deputies.php?sel=groups&lang=arm|website = www.parliament.am|accessdate = 2016-01-29}}</ref>) | (13,71 %, 14 պատգամավոր) |- | [[Ազգային միաբանություն|«Ազգային միաբանություն»]] կուսակցություն | (8,91 %, 9 պատգամավոր) |- | Միավորված աշխատանքային կուսակցություն | (5,67 %, 6 պատգամավոր) |- | «Ժողովրդական պատգամավոր» |(պատգամավորական խումբ) |} === Չորրորդ գումարման խորհրդարան ([[2007]]) === 131 պատգամավոր, որոնցից 41֊ն ընտրվել է մեծամասնական համակարգով, 90-ը՝ կուսակցական ցուցակներով։ Ընտրությունների արդյուքնով 131 պատգամավորական մանդատներից 65 տեղ ստացավ Հայաստանի հանրապետական կուսակցությունը, «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցությունը՝ 25 տեղ, ՀՅԴ-ն՝ 16 տեղ, «Օրինաց երկիր» կուսակցությունը՝ 8 տեղ, «Ժառանգություն» կուսակցությունը՝ 7 տեղ, «Դաշինք» կուսակցությունը՝ 1 տեղ (մեծամասնական ընտրակարգով ընտրված), անկախ պատգամավորները՝ 10 տեղ<ref>{{Cite web|title = Trend - новости Азербайджана, Грузии, Казахстана, Туркменистана, Узбекистана, Ирана, Турции.|url = http://news.trendaz.com/cgi-bin/readnews2.pl?newsId=928339&lang=RU|website = news.trendaz.com|accessdate = 2016-01-22|archive-date = 2007-10-14|archive-url = https://web.archive.org/web/20071014145850/http://news.trendaz.com/cgi-bin/readnews2.pl?newsId=928339&lang=RU|dead-url = yes}}</ref>։ 2011 թվականի հունիսի 10-ի տվյալներով խորհրդարանում գործում էին հետևյալ խմբակցությունները՝ {| class="wikitable" ! Կուսակցություն ! Քվեներ |- | [[Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն]] | 63 պատգամավոր |- | [[Բարգավաճ Հայաստան|«Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցություն]] | 26 պատգամավոր |- | «[[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն|ՀՅԴ]]» | 16 պատգամավոր |- | [[Օրինաց Երկիր կուսակցություն|«Օրինաց երկիր» կուսակցություն]] | 8 պատգամավոր |- | [[«Ժառանգություն» կուսակցություն]] | 7 պատգամավոր |- |Բոլոր խմբակցություններն ու խմբերը | 11 պատգամավոր |} === Հինգերորդ գումարման խորհրդարան ([[2012]]) === [[ՀՀ Ազգային ժողովի 5-րդ գումարման ընտրություններ|2012 թվականի մայիսի 6-ի խորհրդարանական ընտրություններին]] մասնակցում էր 8 կուսակցություն և կուսակցական խմբակցություն, որոնք պայքարում էին Ազգային ժողովում համամասնական ընտրակարգով բաշխվող 90 մանդատների համար։ Մեծամասնական ընտրակարգով բաշխվող 41 մանդատների համար պայքարում էր 137 թեկնածու<ref name=":0" />։ Խորհրդարանական ընտրություններում քվեարկությանը մասնակցեց 1 572 858 ընտրող կամ ընտրելու իրավունք ունեցողների 62,33 %-ը։ Համապետական խորհրդարանական ընտրություններին կարող էր մասնակցել 2,594 միլիոն ընտրող<ref>{{Cite web|title = Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով|url = http://www.elections.am/proportional/|website = Elections.am|accessdate = 2016-01-31|archive-date = 2016-01-19|archive-url = https://web.archive.org/web/20160119121522/http://www.elections.am/proportional/|dead-url = yes}}</ref>։ {| class="wikitable" ! Կուսակցություն ! Քվեներ |- | [[Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն]] | 69 |- | [[Բարգավաճ Հայաստան|«Բարգավաճ Հայաստան»]] կուսակցություն | 37 |- | [[Հայ ազգային կոնգրես|«Հայ ազգային կոնգրես»]] կուսակցությունների դաշինք | 7 |- | «[[Օրինաց Երկիր կուսակցություն|Օրինաց Երկիր]]» կուսակցություն | 6 |- | [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն|ՀՅԴ]] | 5 |- | [[«Ժառանգություն» կուսակցություն]] | 5 |- | Անկախ պատգամավորներ | 2 |} === Վեցերորդ գումարման խորհրդարան ([[2017]]) === [[ՀՀ Ազգային ժողովի 6-րդ գումարման ընտրություններ|2017 թվականի ապրիլի 2-ի խորհրդարանական ընտրություններին]] մասնակցում էր 9 քաղաքական ուժ՝ 4 դաշինք և 5 կուսակցություն<ref name="Դաշինքների ու կուսակցությունների կարգախոսները">{{Cite news|url=http://www.lragir.am/index/arm/0/country/view/148247|title=Դաշինքների ու կուսակցությունների կարգախոսները|newspaper=Lragir.am|access-date=2017 թ․ մարտի 29}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://yerevan.today/all/politics/11705/yntrapayqari-hayt-e-nerkayacnum-9-qaghaqakan-uzh|title=Yerevan.Today {{!}} Ընտրապայքարի հայտ է ներկայացնում 9 քաղաքական ուժ|access-date=2017 թ․ մարտի 29}}</ref>։ Համաձայն ՀՀ Ընտրական օրենսգրքի, վեցերորդ գումարման Ազգային Ժողովի պատգամավորների 50 %-ը անցել են համամասնական ցուցակով, իսկ մյուս 50%՝ վարկանիշային ընտրակարգով<ref>[https://armlur.am/686598/ 105 պատգամավոր՝ մեկ վայրում. վաղը նրանք կստանան մանդատները]</ref>։ Ըստ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի՝ Հայաստանի Ազգային Ժողովի վեցերորդ գումարման Ազգային Ժողովը կունենա հետևյալ տեսքը՝ {| class="wikitable" ! Կուսակցություն ! Մանդատներ !Մանդատներ 29.05.2018-ից |- | [[Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն]] | 58 |11 |- | [[«Ծառուկյան» դաշինք]] | 31 |31 |- | [[«Ելք» դաշինք]] | 9 |9 |- | [[ՀՅԴ]] | 7 |7 |- |Ֆրակցիայից դուրս եկած |0 |47 |} ==Վերջին ընտրություններ== <onlyinclude> {| class="wikitable" style="text-align:right" |- | colspan="6" |[[Պատկեր:Arménie Assemblée nationale 2021.svg|կենտրոն|frameless|314x314փքս]] |- ! colspan="2" |Կուսակցություն / դաշինք !Ձայներ !% !Մանդատներ !+/– |- | bgcolor="#5169B1" | | align="left" |[[Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցություն]] | 688,761 |53.95 |71 | -17 |- | bgcolor="#1D2E69" | | align="left" |[[Հայաստան դաշինք]] |269,481 |21.11 |29 |Նոր |- | bgcolor="#D9222A" | | align="left" |[[Պատիվ ունեմ դաշինք]] |66,650 |5.22 |7 | Նոր |- | colspan="6" style="background: #F4F4F4" | |- | colspan="6" style="text-align:left;" |Աղբյուր [https://www.elections.am/flash/web/default.aspx ՀԸՀ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181210063230/https://www.elections.am/flash/web/default.aspx |date=2018-12-10 }} |} </onlyinclude> == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} == Աղբյուրներ == * [http://www.parliament.am/parliament.php?id=parliament&lang=arm «Հայոց Խորհրդարանների պատմություն»] == Արտաքին հղումներ == * [https://parliamentmonitoring.am Ազգային ժողովի մոնիթորինգ] * [http://parliament.am Պաշտոնական կայք] {{Navboxes | title = Հայաստանի խորհրդարաններ | state = expanded | titlestyle = background:{{հիմնական գույն}}; | list = {{ՀՀ ԱԺ}} {{Հայկական ԽՍՀ Գերագույն Խորհրուրդ}} {{ՀՀ խորհրդարան (1918-1920)}} }} {{Հայաստանի թեմաներ}} <noinclude> [[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Հայաստան|Խորհրդարաններ]] </noinclude> {{ՎՊԵ|Parliament of Armenia}} [[Կատեգորիա:ՀՀ Ազգային ժողով]] [[Կատեգորիա:1995 հիմնադրումներ Հայաստանում]] 8i87vnzeubg4hgnbfsfelfu96lkeua5 0 73018 8485128 8479726 2022-08-08T14:07:54Z Kizich 124350 Հոդվածը խմբագրվել է՝ տերմինները փոխարինելով իրենց համարժեք առավել զգայուն տարբերակներով։ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան }} '''Ջոդի Ֆոսթեր''' ({{lang-en|Jodie Foster}}, {{ԱԾ}}), ամերիկացի դերասանուհի, նաև պրոդյուսեր և ռեժիսոր, [[Օսկար]]ի կրկնակի դափնեկիր։ == Կենսագրություն և կարիերա == Ջոդի Ֆոսթերը (իսկական անունը՝ Ալիսիա Քրիստիան Ֆոսթեր, {{lang-en|Alicia Christian «Jodie» Foste}}) ծնվել է 1962 թվականին Լոս Անջելեսում։ Հայրը լքել էլ մորը՝ Բրենդիին, երբ նա հղի էր Ջոդիով։ [[Պատկեր:Paper Moon TV series Jodie Foster 1974.jpg|140px|մինի|ձախից|1974 թ. լուսանկար]] Ջոդին ունի նաև մեկ եղբայր՝ Բեդդի և երկու քույր՝ Քոննի և Սինդի<ref>[http://www.lady.ru/celebs/Джоди-Фостер/про Ջոդի Ֆոսթերի կենսագրություն lady.ru կայքում]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Ջոդի Ֆոսթերը նկարահանվել է սկսած 3 տարեկանից, սկզբում գովազդային հոլովակներում և հեռուստասերիալներում, ապա [[Ուոլթ Դիսնեյ]]ի ստուդիայի նախագծերում։ Առաջին մեծ դերը կինոյում 1973 թվականին «Նապոլեոնը և Սամանտան» ֆիլմն էր, իսկ 1976 թվականին ընդամենը 14 տարեկանում նա մեծ ճանաչում ձեռք բերեց խաղալով [[Մարտին Սկորսեզեի]] «Տաքսիստը» ֆիլմում, որի համար առաջադրվեց Օսկարի։ 1985 թվականին գերազանցությամբ ավարտում է [[Եյլի համալսարան]]ը։ 1988 թվականին «Մեղադրյալները» ֆիլմի համար արժանանում է Օսկարի լավագույն դերասանուհի անվանակարգում։ Իսկ 1991 թվականին նկարահանվում է իր ամենահայտնի ֆիլմերից մեկում՝ «Գառնուկների լռությունը» թրիլլերում, որի համար երկրորդ անգամ արժանանում է Օսկարի։ Օսկարի պատմության մեջ միայն դերասանուհիներ Ջոդի Ֆոսթերին ու [[Հիլարի Սուենկ]]ին է հաջողվել տիրանալ այդ մրցանակին մինչև 30 տարեկան դառնալը։ Նա նաև մի քանի ֆիլմ է նկարահանել որպես [[ռեժիսոր]]։ == Անձնական կյանք == Ֆոսթերը ունի երկու որդի՝ Չառլզ (ծն. 20.05.1998 թ.) և Քրիստոֆեր (ծն. 29.09.2001 թ.)։ [[2007]] թվականի [[դեկտեմբեր]]ին նա հայտարարում է, որ ինքը [[լեսբի]] է և արդեն 14 տարի ապրում է լեսբի զուգընկերուհի պրոդյուսեր Սիդնի Բերնարդի հետ<ref>[http://entertainment.oneindia.in/hollywood/top-stories/scoop/2008/cydney-bernard-jodie-foster-150508.html Jodie Foster parts ways with lover] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130115022333/http://www.robotstxt.org/ |date=2013-01-15 }}{{ref-en}}</ref>։ Այժմ նրա ընկերուհին է սցենարիստ և պրոդյուսեր Սինդի Մորտը։ Ֆոսթերը լավ տիրապետում է [[ֆրանսերեն]]ին և կրկնօրինակում է ֆիլմեր ֆրանսիական վարձույթի համար։ Նրա անվամբ կոչված է [[աստերոիդ]]՝ [[(17744) Ջոդիֆոստեր]]։ Տառապում է հերպետոֆոբիայով՝ վախ օձերից և սողուններից։ == Ֆիլմագրություն == === Դերակատարումներ === [[Պատկեր:Mel Gibson Jodie Foster Cannes 2011.jpg|140px|մինի|աջից|2011 թ. [[Մել Գիբսոն]]ի հետ [[Կաննի կինոփառատոն]]ում]] Ընդհանուր թվով նկարահանվել է 75-ից ավելի ֆիլմերում, 6 ֆիլմի ռեժիսոր է, 7 ֆիլմի պրոդյուսեր։ {| class="wikitable sortable" |- !Թիվ !! Ֆիլմի անուն !! Բնօրինակի անվանումը!! Դերը !! Ժանր !! Ռեժիսոր !! Խաղընկերներ |- | 1954 – 1992 || Դիսնեյլենդ || Disneyland || Սուելան ՄակԻվեր || [[Սերիալ]], <br>[[Մարտաֆիլմ|Մարտական]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Արկածային ֆիլմ|Արկածային]], <br>[[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]], <br>[[Կենսագրական ֆիլմ|Կենսագրական]] || [[Հեմիլտոն Լասկի]] <br>[[Նորման Տոկար]] <br>[[Ջեյմս Նիլսոն]] || [[Ուոլտ Դիսնեյ]],<br>[[Պոլ Ֆրիս]],<br>[[Կլարենս Նեշ]],<br>[[Ռոջեր Մոբլի]],<br>[[Սլիմ Պիկենս]] |- | 1955 – 1975 || [[Ծուխ փողից]] || Gunsmoke || Մարիաննա || [[Սերիալ]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Վեստեռն]] || [[Էնդրյու Վ. ՄակԼագլեն]] <br>[[Գարի Հարիս]] <br>[[Թեդ Պոսթ]] || [[Ջեյմս Արնես]],<br>[[Միլբերն Սթոուն]],<br>[[Ամանդա Բլեյկ]],<br>[[Քեն Կերտիս]],<br>[[Դեննիս Ուիվեր]] |- | 1959 – 1973 || [[Սպանդանոց (սերիալ)|Սպանդանոց]] || Bonanza || Բլուբըրդ|| [[Սերիալ]], <br>[[Մարտաֆիլմ|Մարտական]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Մելոդրամա]], <br>[[Կատակերգություն]], <br>[[Վեստեռն]] || [[Ուիլյամ Ֆ. Կլեկսթոն]] <br>[[Լյուիս Ալեն]] <br>[[Լեոն Բենսոն]] || [[Լորն Գրին]],<br>[[Մայքլ Լենդոն]],<br>[[Դեն Բլոկեր]],<br>[[Պերնել Ռոբերտս]],<br>[[Բիլ Կլարկ]] |- | 1960 – 1972 || [[Իմ երեք որդին]] || My Three Sons || Պրիսցիլա Հոբսոն || [[Սերիալ]], <br>[[Կատակերգություն]], <br>[[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]] || [[Ֆրեդերիկ Դե Կորդովա]] <br>[[Ջեյմս Վ. Կերն]] <br>[[Ջին Ռեյնոլդս,]] || [[Ֆրեդ ՄակՄյուրեյ]],<br>[[Ստենլի Լիվինգսթոն]],<br>[[Դոն Գրեյդի]],<br>[[Ուիլյամ Դեմարեսթ]],<br>[[Բերի Լիվինգսթոն]] |- | 1964 – 1970 || [[Դենիել Բուն (սերիալ)|Դենիել Բուն]] || Daniel Boone || Ռեյչել || [[Սերիալ]], <br>[[Արկածային ֆիլմ|Արկածային]], <br>[[Վեստեռն]], <br>[[Պատմական ֆիլմ|Պատմական]] || [[Ուիլյամ Ուիարդ]] <br>[[Նատան Յուրան]] <br>[[Ջորջ Շերման]] || [[Ֆես Փարկեր]],<br>[[Պատրիսիա Բլեր]],<br>[[Դերբի Խինտոն]],<br>[[Դալ ՄակՔեննոն]],<br>[[Էդ Ամես]] |- | 1967 – 1975 || [[Երկաթե կողմը]] || Ironside || Փիփ Բարքեր || [[Սերիալ]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Քրեական ֆիլմ|Քրեական]], <br>[[Դետեկտիվ]] || [[Դոն Ուայս]] <br>[[Դոն ՄակԴուգալ]] <br>[[Ռուս Մեյբերի]] || [[Ռեյմոնդ Բյոր]],<br>[[Դոն Գելոուեյ]],<br>[[Դոն Միտչել]],<br>[[Բարբարա Անդերսոն]],<br>[[Էլիզաբեթ Բաուր]] |- | 1968 – 1971 || [[Ջուլիա (սերիալ)|Ջուլիա]] || Julia || Cindy Blanchard || [[Սերիալ]] || [[Էզրա Սթոուն]] <br>[[Կոբի Ռուսկին]] <br>[[Բերնարդ Վեսեն]] || [[Դայեն Քերոլ]],<br>[[Լլոյդ Նոլան]],<br>[[Մարկ Կոպեյջ]],<br>[[Մայքլ Լինկ]],<br>[[Բեթի Բեյյարդ]] |- | 1968 – 1975 || [[Ադամ-12]] || Adam-12 || Մարի Բանետ || [[Սերիալ]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Քրեական ֆիլմ|Քրեական]], <br>[[Դետեկտիվ]] || [[Դեննիս Դոնելի]] <br>[[Հոլինգսվորտ Մորս]] <br>[[Քրիստիան Նայբի]] || [[Մարտին Միլներ]],<br>[[Քենտ ՄակԿորդ]],<br>[[Ուիլյամ Բոյեթ]],<br>[[Fred Stromsoe]],<br>[[Գարի Կրոսբի]] |- | 1968 – 1971 || [[Մեյբերի R.F.D.]] || Mayberry R.F.D. || փերի || [[Սերիալ]], <br>[[Կատակերգություն]], <br>[[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]] || [[Քրիստիան Նայբի]] <br>[[Խել Կուպեր]] || [[Քեն Բերի]],<br>[[Ջորջ Լինդսի]],<br>[[Ջեք Դոդսոն]],<br>[[Պոլ Հարտման]],<br>[[Արլին Գոլոնկա]] |- | 1968 – 1973 || [[Դորիս Դեյի շոուն]] || The Doris Day Show ||Ջեննի Բենսոն || [[Սերիալ]], <br>[[Կատակերգություն]] || [[Ուիլյամ Ուիարդ]] <br>[[Բրյուս Բիլսոն]] <br>[[Դենվեր Պայլ]] || [[Դորիս Դեյ]],<br>[[Ֆիլիպ Բրաուն]],<br>[[Տոդ Ստարկ]],<br>[[Դենվեր Պայլ]],<br>[[Ջոն Դեներ]] |- | 1969 – 1972 || [[Էդդիի հոր խնամակալությունը]] || The Courtship of Eddie's Father || Ջոի Քելլի || [[Սերիալ]], <br>[[Կատակերգություն]], <br>[[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]] || [[Հել Կուպեր]] <br>[[Ռալֆ Սենենսկի]] <br>[[Բիլ Բիքսբի]] || [[Բիլ Բիքսբի]],<br>[[Բրենդոն Կրուզ]],<br>[[Միյոսի Ումեկի]],<br>[[Քրիստինա Հոլենդ]],<br>[[Ջեյմս Կոմակ]] |- | 1969 – 1976 || [[Բժշկական կենտրոն (սերիալ)|Բժշկական կենտրոն]] || Medical Center || Իվի || [[Սերիալ]], <br>[[Դրամա]] || [[Վինսենտ Շերման]] <br>[[Էրլ Բելամի]] <br>[[Պոլ Ստենլի]] || [[Ջեյմս Դեյլի]],<br>[[Չադ Էվերեթ]],<br>[[Քրիս Հատսոն]],<br>[[Վիրջինիա Հոուկինս]],<br>[[Բարբարա Բալդավին]] |- | 1970 – 1971 || [[Դայակը և պրոֆեսորը]] || Nanny and the Professor || Անգելա || [[Սերիալ]], <br>[[Կատակերգություն]] || [[Գերի Նելսոն]] <br>Ռիչարդ Կինոն <br>[[Բրյուս Բիլսոն]] || [[Ջուլեթ Միլս]],<br>[[Ռիչարդ Լոնգ]],<br>Դավիդ Դորեմուս,<br>[[Տրենտ Լեման]],<br>[[Կիմ Ռիչարդս]] |- | 1970 || [[Վտանգ լեռից]] || Menace on the Mountain || Սյուէլլեն ՄակԱյվեր || [[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]], <br>[[Վեստեռն]], <br>[[Ռազմական ֆիլմ|Ռազմական]], <br>[[Պատմական ֆիլմ|Պատմական]] || [[Վինսենտ ՄակԷվիտի]] || [[Պետ Կրաուլի]],<br>[[Ալբերտ Սելմի]],<br>[[Չարլզ Էյդմեն]],<br>[[Միտչ Ֆոգել]],<br>[[Ռիչարդ Անդերսոն]] |- | 1970 – 1974 || [[Պատրիջների ընտանիքը]] || The Partridge Family || Ջուլի || [[Սերիալ]], <br>[[Կատակերգություն]], <br>[[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]], <br>[[Երաժշտական ֆիլմ|Երաժշտական]] || Ռիչարդ Կինոն <br>[[Է.Ու. Սուոկխեյմեր]] <br>[[Բոբ Կլավեր]] || [[Շիրլի Ջոնս]],<br>[[Դևիդ Կեսիդի]],<br>[[Սյուզեն Դեյ]],<br>[[Դեննի Բոնադյուս]],<br>Սյուզան Կրոուգ |- | 1972 || [[Իմ քույր Հենկը]] || My Sister Hank || Հենրիետեա «Հենկ» Բեննետ || [[Կատակերգություն]] || [[Նորման Տոկար]] || [[Էդգար Բերգեն]],<br>[[Ջեք Ջինգ]],<br>[[Տոդ Գլաս]],<br>[[Սյուզան Հիլարդ]] |- | 1972 || [[Նապոլեոն և Սամանտա]] || Napoleon and Samantha || Սամանտա || [[Դրամա]], <br>[[Արկածային ֆիլմ|Արկածային]] || [[Բերնարդ ՄակԷվետի]] || [[Մայքլ Դուգլաս]],<br>[[Ուիլ Գիր]],<br>[[Արչ Ջոնսոն]],<br>[[Ջոնի Ուայտակեր]] |- | 1972 || [[Կանզաս Սիթիի սենսացիան]] || Kansas City Bomber || Ռիտա || [[Դրամա]] || [[Ջերոլդ Ֆրիդման]] || [[Ռեկել Ուելչ]],<br>[[Քևին ՄակԿարտի]],<br>[[Հելենա Կալիանիոտես]],<br>[[Նորման Էլդեն]],<br>[[Ջին Կուպեր]] |- | 1972 – 1973 || [[Սկուբի Դուի նոր գործերը]] || The New Scooby-Doo Movies || Պագսլի Ադամս (հնչյունավորում) || [[Սերիալ]], <br>[[Մուլտիպլիկացիա|Մուլտֆիլմ]], <br>[[Սարսափ ֆիլմ|Սարսափ]], <br>[[Կատակերգություն]], <br>[[Դետեկտիվ]], <br>[[Արկածային ֆիլմ|Արկածային]], <br>[[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]] || [[Ջոզեֆ Բարբերա]] <br>[[Ուիլյամ Հաննա]] || [[Քեյսի Կասեմ]],<br>[[Հեզեր Նորտ]],<br>[[Դոն Մեսիկ]],<br>[[Ֆրենկ Ուելկեր]],<br>[[Ջոն Ստեֆենսոն]] |- | 1972 || [[Զարմանահրաշ Չանը և Չանի կլանը]] || The Amazing Chan and the Chan Clan || Աննա Չան || [[Սերիալ]], <br>[[Մուլտիպլիկացիա|Մուլտֆիլմ]], <br>[[Դետեկտիվ]], <br>[[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]] || [[Ջոզեֆ Բարբերա]] <br>[[Ուիլյամ Հաննա]] || [[Կեյ Լյուկ]],<br>[[Ջին Անդրուսկո]],<br>[[Ջոն Գան]],<br>[[Լեննի Ուեյնրիբ]],<br>[[Սինտիա Ադլեր]] |- | 1972 – 1973 || [[Պոլ Լինդեի շոուն]] || The Paul Lynde Show || Մեգգի || [[Սերիալ]], <br>[[Կատակերգություն]] || [[Ջորջ Տայն]] <br>[[Ջեք Դոնոխյու]] <br>Էռնեստ Ա. Լոսսո || [[Պոլ Լինդե]],<br>[[Էլիզաբեթ Ալեն]],<br>[[Ջոն Կելվին]],<br>Ջեյն Ակտման,<br>[[Պամելին Ֆերդին]] |- | 1972 – 1973 || [[Ուրվականների պատմությունները]] || Ghost Story || Ջոդի || [[Սերիալ]], <br>[[Սարսափ ֆիլմ|Սարսափ]], <br>[[Թրիլեր]] || [[Դոն ՄակԴուգալ]] <br>[[Դերիլ Դյուկ]] <br>[[Պոլ Ստենլի]] || [[Սեբասթյան Սաբոտ]],<br>[[Sheila Larken]],<br>[[Մեգ Ֆոսթեր]],<br>[[Դոն ’Կարմիր’ Բերի]],<br>[[Ռոբերտ Մենդան]] |- | 1972 – 1995 || [[ABC հատուկ դպրոցից հետո]] || ABC Afterschool Specials || Շարոն Լի || [[Սերիալ]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Կատակերգություն]], <br>[[Արկածային ֆիլմ|Արկածային]], <br>[[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]] || [[Լերի Իլայկենն]] <br>[[Արթուր Ալան Սեյդելման]] <br>[[Ռիչարդ Ս.]] || [[Լենս Կերվին]],<br>[[Սամարիա Գրեխեմ]],<br>[[Ալեքսա Քենին]],<br>[[Մարա Հոբել]],<br>[[Բեթի Բեյյարդ]] |- | 1972 – 1975 || [[Քունգ ֆու (սերիալ)|Քունգ ֆու]] || Kung Fu || Ալետեա Պատրիսիա Ինգրամ || [[Սերիալ]], <br>[[Մարտաֆիլմ|Մարտական]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Արկածային ֆիլմ|Արկածային]], <br>[[Վեստեռն]] || [[Ռիչարդ Լենգ]] <br>[[Ջերի Տորպ]] <br>[[Մարկ Դենիելս]] || [[Դևիդ Կերեդին]],<br>[[Radames Pera]],<br>[[Կեյ Լյուկ]],<br>[[Ֆիլիպ Ան]],<br>[[Ջեյմս Հոնգ]] |- | 1973 || [[Թոմ Սոյեր (ֆիլմ) 1973)|Թոմ Սոյեր]] || Tom Sawyer || Բեքի Թեթչեր || [[Երաժշտական ֆիլմ|Երաժշտական]], <br>[[Արկածային ֆիլմ|Արկածային]], <br>[[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]] || [[Դոն Թեյլոր]] || [[Ջոնի Ուայտակեր]],<br>[[Սելեստ Հոլմ]],<br>[[Ուորեն Օուտս]],<br>[[Ջեֆ Իսթ]] |- | 1973 || [[Փոքրիկ հնդկացին]] || One Little Indian || Մարթա Մակայվեր || [[Կատակերգություն]], <br>[[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]], <br>[[Վեստեռն]] || [[Բերնարդ ՄակԷվետի]] || [[Ջեյմս Գարներ]],<br>[[Վերա Մայլզ]],<br>[[Պետ Հինգլ]],<br>[[Մորգան Վուդվորդ]] |- | 1973 – 1975 || Ադամս ընտանիքը || The Addams Family || || [[Սերիալ]], <br>[[Մուլտիպլիկացիա|Մուլտֆիլմ]], <br>[[Կատակերգություն]] || [[Չարլզ Ա. Նիկոլս]] <br>[[Ջոն Հալաս]] <br>[[Ջոյ Բատչելոր]] || [[Ջանետ Ուոլդո]],<br>[[Լեննի Ուեյնրիբ]],<br>[[Ջեքի Կուգեն]],<br>[[Սինդի Հենդերսոն]] |- | 1973 || Բոբը և Թեդը և Քերոլը և Էլիսը || Bob & Carol & Ted & Alice || || [[Սերիալ]], <br>[[Կատակերգություն]] || [[Լեո Պենն]] <br>[[Ռիկ Էդելշտեյն]] || [[Ռոբերտ Ուրիխ]],<br>[[Մեյբլ Ալբերտսոն]],<br>[[Էնն Արչեր]],<br>[[Դևիդ Սպիլբերգ]] |- | 1973 – 1974 || [[Նոր Պերի Մանսոնը]] || The New Perry Mason || Հիլդի Հայնես || [[Սերիալ]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Քրեական ֆիլմ|Քրեական]], <br>[[Դետեկտիվ]] || || [[Մոնտե Մարկեմ]],<br>[[Գարի Գուարդինո]],<br>[[Շերոն Էքեր]],<br>[[Ալբերտ Ստրեթոն]],<br>[[Դեյն Կլարկ]] |- | 1974 || [[Ժպտա Ջեննի, դու մեռյալ ես]] || Smile Jenny, You're Dead || Լիբերտի Քոուլ || [[Դրամա]], <br>[[Քրեական ֆիլմ|Քրեական]] || [[Ջերի Տորպ]] || [[Դևիդ Ջենսեն]],<br>[[Անդրեա Մարկովիչի]],<br>[[Ջոն Անդերսոն]],<br>[[Հովարդ Դա Սիլվա]] |- | 1974 – || Նովա || Nova || մարմնավորում է ինքն իրեն / պատմող || [[Սերիալ]], <br>[[Փաստագրական ֆիլմ|Փաստագրական]], <br>[[Կենսագրական ֆիլմ|Կենսագրական]] || [[Բրայան Կաուֆման]] <br>[[Կիրկ Վուլֆինգեր]] <br>[[Սարա Հոլտ]] || [[Ջեյ Օ. Սենդերս]],<br>[[Նիլ Ռոս]],<br>Լենս Լևմեն,<br>[[Լիվ Շրայբեր]],<br>[[Ստեյսի Կիչ]] |- | 1974 – 1975 || Թղթե լուսին || Paper Moon || || [[Սերիալ]], <br>[[Կատակերգություն]] || || [[Քրիստոֆեր Քոնելի]],<br>[[Գարի Գելդարդ]],<br>[[Էդ Մուլանի]],<br>Դոն Կլիպինգեր |- | 1974 || [[Ալիսան այստեղ այլևս չի ապրում]] || Alice Doesn't Live Here Anymore || Օդրի || [[Դրամա]], <br>[[Մելոդրամա]] || [[Մարտին Սկորսեզե]] || [[Էլեն Բյորսթին]],<br>[[Դայան Լեդ]],<br>[[Հարվի Քեյթել]],<br>[[Քրիս Քրիստոֆերսոն]],<br>[[Բիլի Գրին Բուշ]] |- | 1976 || [[Ամռան արձագանքները]] || Echoes of a Summer || Դեյդրա Սթրիդեն || [[Դրամա]] || [[Դոն Թեյլոր]] || [[Ռիչարդ Հարիս]],<br>[[Լուիս Նեթլտոն]],<br>[[Ջերալդին Ֆիցջերալդ]],<br>[[Ուիլյամ Ուինդոմ]] |- | 1976 || [[Տաքսու վարորդ]] || Taxi Driver || Այրիս Սթինսմա || [[Թրիլեր]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Քրեական ֆիլմ|Քրեական]] || [[Մարտին Սկորսեզե]] || [[Ռոբերտ Դե Նիրո]],<br>[[Սիբիլ Շեպարդ]],<br>[[Փիթեր Բոյլ]],<br>[[Հարվի Քեյթել]] |- | 1976 || [[Բագսի Մելոուն]] || Bugsy Malone || Թալուլա || [[Երաժշտական ֆիլմ|Երաժշտական]], <br>[[Կատակերգություն]], <br>[[Քրեական ֆիլմ|Քրեական]], <br>[[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]] || [[Ալան Փարկեր]] || [[Սքոթ Բայո]],<br>[[Ֆլորի Դագգեր]],<br>[[Ջոն Կասիզի]],<br>[[Մարտին Լև]] |- | 1976 || [[Համաճարակային ուրբաթ]] || Freaky Friday || Աննաբել Էնդրյուս || [[Ֆենտեզի]], <br>[[Կատակերգություն]], <br>[[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]] || [[Գերի Նելսոն]] || [[Բարբարա Հարիս]],<br>[[Ջոն Էսթին]],<br>[[Պետսի Կելի]],<br>[[Դիկ Վան Պեթեն]] |- | 1976 || [[Աղջիկը, ով ապրում է փողոցի վերջում]] || The Little Girl Who Lives Down the Lane || Ռին || [[Սարսափ ֆիլմ|Սարսափ]], <br>[[Թրիլեր]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Դետեկտիվ]] || [[Նիկոլաս Ժեսներ]] || [[Մարտին Շին]],<br>[[Ալեքսիս Սմիթ]],<br>[[Մորտ Շուման]],<br>[[Սքոթ Ջեյկոբի]] |- | 1977 || [[Դադարիր ինձ փոքրիկ անվանել]] || Moi, fleur bleue || Իզաբել Տրիստան || [[Կատակերգություն]] || [[Էրիկ Լե Խունգ]] || [[Ժան Յանն]],<br>[[Սիդնի Ռոմ]],<br>[[Բերնար Ժիրոդո]],<br>[[Կլոդի Ժանսակ]] |- | 1977 || Կազոտտո || Casotto || Թերեզինա Ֆեդելի || [[Կատակերգություն]] || [[Սերջո Չիթի]] || [[Կլարա Ալգրանտի]],<br>[[ՄակՔենզի Բեյլի]],<br>Ջինո Բարզաչի,<br>[[Մասիմո Բոնեթի]] |- | 1977 || Կենդլշու դաստակերտը || Candleshoe || || [[Դրամա]], <br>[[Կատակերգություն]], <br>[[Արկածային ֆիլմ|Արկածային]], <br>[[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]] || [[Նորման Տոկար]] || [[Հելեն Հեյես]],<br>[[Լեո ՄակԿերն]],<br>[[Դևիդ Նիվեն]],<br>[[Վերոնիկա Կուիլիգան]] |- | 1980 || [[Աղվեսուհիները]] || Foxes || Ջինի || [[Դրամա]] || [[Էդրիան Լայն]] || [[Չերի Կարի]],<br>[[Մերլին Կագան]],<br>[[Կենդիս Ստրո]],<br>[[Սքոթ Բայո]] |- | 1980 || [[Կերնի (ֆիլմ, 1980)|Կերնի]] || Carny || Կերնի || [[Դրամա]] || [[Ռոբերտ Կեյլոր]] || [[Գերի Բյուզի]],<br>[[Ռոբբի Ռոբերտսոն]],<br>[[Մեգ Ֆոսթեր]],<br>[[Քեննետ ՄակՄիլան]] |- | 1982 || [[«Օ'Հարայի կինը]] || O'Hara's Wife || Բարբարա Օ'Հարա || [[Դրամա]], <br>[[Կատակերգություն]] || [[Ուիլյամ Բարտման]] || [[Էդվարդ Էսներ]],<br>[[Մերիեթ Հարտլի]],<br>[[Պերի Լենգ]],<br>[[Թոմ Բոսլի]] |- | 1983 || [[Սվենգալի]] || Svengali || Զոի Ալեքսանդր || [[Դրամա]], <br>[[Մելոդրամա]] || [[Էնտոնի Հարվի]] || [[Փիթեր Օ’Տուլ]],<br>[[Էլիզաբեթ Էշլի]],<br>[[Լարի Ջոշուա]],<br>[[Պամելա Բլեր]] |- | 1984 || Նյու Հեմփշիր հյուրանոցը || The Hotel New Hampshire || Ֆրեննի Բերրի || [[Դրամա]], <br>[[Մելոդրամա]], <br>[[Կատակերգություն]] || [[Թոնի Ռիչարդսոն]] || [[Ռոբ Լոու]],<br>[[Պոլ ՄակԿրեյն]],<br>[[Բո Բրիջես]],<br>[[Լիզա Բեյնս]] |- | 1984 || [[Ուրիշի արյունով]] || Le sang des autres || Հելեն || [[Դրամա]], <br>[[Մելոդրամա]], <br>[[Ռազմական ֆիլմ|Ռազմական]], <br>[[Պատմական ֆիլմ|Պատմական]] || [[Կլոդ Շաբրոլ]] || [[Մայքլ Օնտկին]],<br>[[Սեմ Նիլ]],<br>[[Լամբեր Վիլսոն]],<br>[[Ստեֆան Օդրան]] |- | 1986 || [[Հիպնոսի տակ]] || Mesmerized || Վիկտորիա Թոմպսոն || [[Դրամա]] || [[Մայքլ Լոֆլին]] || [[Ջոն Լիտգոու]],<br>[[Մայքլ Մերֆի]],<br>[[Դեն Շոր]],<br>[[Գարի Էնդրյուս]] |- | 1987 || [[Հինգ անկյուններ]] || Five Corners || Լինդա || [[Դրամա]], <br>[[Մելոդրամա]] || [[Թոնի Բիլ]] || [[Տիմ Ռոբբինս]],<br>[[Տոդ Գրաֆ]],<br>[[Ջոն Տուրտուրո]],<br>[[Մայքլ Ռ. Հովարդ]] |- | 1987 || [[Սիեստա]] || Siesta || Նենսի || [[Թրիլեր]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Դետեկտիվ]] || [[Մերի Լամբերտ]] || [[Էլեն Բարկին]],<br>[[Գեբրիել Բիրն]],<br>[[Ջուլիան Սենդս]],<br>[[Իզաբելլա Ռոսելինի]],<br>[[Մարտին Շին]] |- | 1988 || [[Գողանալ տունը]] || Stealing Home || Քեթի Չերդլեր || [[Դրամա]] || [[Սթիվեն Կեմպմանն]] <br>[[Ուիլյամ Պորտեր]] || [[Մարկ Հերմոն]],<br>[[Բլեր Բրաուն]],<br>[[Ջոնաթան Սիլվերմեն]],<br>[[Հարոլդ Ռեմիս]],<br>[[Ուիլյամ ՄակՆամարա]] |- | 1988 || [[Մեղադրյալները (ֆիլմ, 1988)|Մեղադրյալները]] || The Accused || Սառա Թոբիաս || [[Դրամա]], <br>[[Քրեական ֆիլմ|Քրեական]] || [[Ջոնաթան Կապլան]] || [[Կելի ՄակԳիլիս]],<br>[[Բերնի Կոլսոն]],<br>[[Լեո Ռոսի]],<br>[[Էն Հիրն]] |- | 1989 – || [[Սիմփսոնները]] || The Simpsons || Մեգի Սիմփսոն (հնչյունավորում) || [[Սերիալ]], <br>[[Մուլտիպլիկացիա|Մուլտֆիլմ]], <br>[[Կատակերգություն]], <br>[[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]] || [[Մարկ Կերկլենդ]] <br>[[Սթիվեն Դին Մուր]] <br>[[Ջիմ Ռիրդոն]] || [[Դեն Կաստելանետա]],<br>[[Ջուլի Կավներ]],<br>[[Նենսի Կարտրայտ]],<br>[[Յարդլի Սմիթ]],<br>[[Գարի Շիրեր]] |- | 1989 || || Rabbit Ears: The Fisherman and His Wife || պատմող || [[Կարճամետրաժ ֆիլմ|Կարճամետրաժ]], <br>[[Մուլտիպլիկացիա|Մուլտֆիլմ]], <br>[[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]] || || [[Մերիլ Ստրիպ]],<br>[[Դեննիս Հոփեր]] |- | 1990 || [[Հետադարձ հետք]] || Catchfire || Anne Benton || [[Մարտաֆիլմ|Մարտական]], <br>[[Թրիլեր]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Մելոդրամա]], <br>[[Կատակերգություն]], <br>[[Քրեական ֆիլմ|Քրեական]] || [[Դեննիս Հոփեր]] <br>[[Ալան Սմիթի]] || [[Դեննիս Հոփեր]],<br>[[Դին Ստոկուել]],<br>[[Վինսենտ Փրայս]],<br>[[Ջոն Տուրտուրո]] |- | 1990 || [[[Գառնուկների լռությունը]] || The Silence of the Lambs || Կլարիս Սթարլինգ || [[Թրիլեր]], <br>[[Քրեական ֆիլմ|Քրեական]], <br>[[Դետեկտիվ]] || [[Ջոնաթան Դեմե]] || [[Էնտոնի Հոպկինս]],<br>[[Բրուկ Սմիթ]],<br>[[Սքոթ Գլենն]],<br>[[Թեդ Լևայն]] |- | 1991 || [[Փոքրիկ մարդուկ Թեյթը]] || Little Man Tate || Դեդե Թեյթ || [[Դրամա]] || Ջոդի Ֆոսթեր || [[Դայենն Ուիսթ]],<br>[[Ադամ Հեն-Բերդ]],<br>[[Գարի Կոնիկ մլ.]],<br>[[Դևիդ Հայդ Պիրս]] |- | 1991 || [[Ստվերներ և մշուշ]] || Shadows and Fog || պոռնիկ || [[Թրիլեր]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Կատակերգություն]], <br>[[Քրեական ֆիլմ|Քրեական]], <br>[[Դետեկտիվ]] || [[Վուդի Ալեն]] || [[Վուդի Ալեն]],<br>[[Միա Ֆերոու]],<br>[[Ջոն Մալկովիչ]],<br>[[Քետի Բեյթս]],<br>[[Ջոն Քյուսակ]] |- | 1993 || [[Սոմերսբի (ֆիլմ)|Սոմերսբի]] || Sommersby || Լորել Սոմերսբի || [[Դրամա]], <br>[[Մելոդրամա]], <br>[[Դետեկտիվ]] || [[Ջոն Էմիել]] || [[Ռիչարդ Գիր]],<br>[[Բիլ Պուլման]],<br>[[Ջեյմս Էրլ Ջոնս]],<br>[[Լեննի Ֆլաերտի]] |- | 1993 – 2002 || [[Գաղտնի նյութեր]] || The X Files || Բետի (հնչյունավորում) || [[Սերիալ]], <br>[[Ֆանտաստիկ ֆիլմ|Ֆանտաստիկ]], <br>[[Թրիլեր]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Դետեկտիվ]] || [[Կիմ Մեններս]] <br>[[Ռոբ Բոումեն]] <br>[[Դևիդ Նաթեր]] || [[Ջիլիան Անդերսոն]],<br>[[Դևիդ Դուխովնի]],<br>[[Միտչ Պիլեջի]],<br>[[Ռոբերտ Պատրիկ]],<br>[[Թոմ Բրեյդվուդ]] |- | 1993 – 2004 || [[Ֆրեյզեր (սերիալ)|Ֆրեյզեր]] || Frasier || Մառլեն (հնչյունավորում) || [[Սերիալ]], <br>[[Կատակերգություն]] || [[Դևիդ Լի]] <br>[[Կելսի Գրեմեր]] <br>[[Պամելա Ֆրայման]] || [[Կելսի Գրեմեր]],<br>[[Ջեյն Լիվզ]],<br>[[Դևիդ Հայդ Պիրս]],<br>[[Պերի Գիլպին]],<br>[[Ջոն Մահոնի]] |- | 1993 || Դա հիասքանչ կյանք էր || It Was a Wonderful Life || մարմնավորում է ինքն իրեն / պատմող (հնչյունավորում) || [[Փաստագրական ֆիլմ|Փաստագրական]] || [[Միշել Օխայոն]] || [[Լու Հոլ]],<br>[[Ռինա Սենդս]],<br>[[Ժոզեֆին]],<br>[[Մարի]] |- | 1994 || [[Մեվերիկ]] || Maverick || միսսիս Աննաբել Բրենսֆորտ || [[Մարտաֆիլմ|Մարտական]], <br>[[Թրիլեր]], <br>[[Կատակերգություն]], <br>[[Արկածային ֆիլմ|Արկածային]], <br>[[Վեստեռն]] || [[Ռիչարդ Դոներ]] || [[Մել Գիբսոն]],<br>[[Ջեյմս Գարներ]],<br>[[Գրեմ Գրին]],<br>[[Ալֆրեդ Մոլինա]] |- | 1994 || [[Նել (ֆիլմ)|Նելլ]] || Nell ||Նելլ Կելտի || [[Դրամա]] || [[Մայքլ Էպտեդ]] || [[Լիամ Նիսոն]],<br>[[Նատաշա Ռիչարդսոն]],<br>[[Ռիչարդ Լիբերտինի]],<br>[[Նիկ Սիրսի]] |- | 1997 || [[Կոնտակտ (ֆիլմ)|Կոնտակտ]] || Contact || Էլեանոր Արրոուեյ || [[Ֆանտաստիկ ֆիլմ|Ֆանտաստիկ]], <br>[[Թրիլեր]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Դետեկտիվ]] || [[Ռոբերտ Զեմեկիս]] || [[Մեթյու Մակքոնահի]],<br>[[Ջենա Մելոուն]],<br>[[Դևիդ Մորս]],<br>[[Ուիլյամ Ֆիխտներ]] |- | 1999 || [[Աննան և թագավորը]] || Anna and the King || Աննա Լեոնուենս || [[Դրամա]], <br>[[Մելոդրամա]], <br>[[Կատակերգություն]], <br>[[Պատմական ֆիլմ|Պատմական]] || [[Էնդի Տեննանտ]] || [[Չոու Յուն Ֆատ]],<br>[[Բայ Լին]],<br>[[Թոմ Ֆելտոն]],<br>[[Սայեդ Ալվի]] |- | 2002 || [[Վտանգավոր խաղեր]] || The Dangerous Lives of Altar Boys || քույր Ասումպտա || [[Դրամա]], <br>[[Կատակերգություն]] || [[Փիթեր Կեա]] || [[Էմիլ Խիրշ]],<br>[[Քիրան Կալկին]],<br>[[Վինսենտ Դ’Օնոֆրիո]],<br>[[Ջենա Մելոուն]],<br>[[Ջեյկ Ռիչարդսոն]] |- | 2002 || [[Վախի սենյակը]] || Panic Room || Մեգ Ալթման || [[Թրիլեր]] || [[Դևիդ Ֆինչեր]] || [[Քրիստեն Ստյուարտ]],<br>[[Ֆորեսթ Ուիտակեր]],<br>[[Դուայտ Յոակամ]],<br>[[Ջարեդ Լետո]] |- | 2004 || [[Երկար բաժանում]] || Un long dimanche de fiançailles || Էլոդի Գորդե || [[Դրամա]], <br>[[Մելոդրամա]], <br>[[Դետեկտիվ]], <br>[[Ռազմական ֆիլմ|Ռազմական]] || [[Ժան-Պեր Ժյոնե]] || [[Օդրի Տոտու]],<br>[[Գասպար Ուլել]],<br>[[Դոմինիկ Պինոն]],<br>[[Շանտալ Նոյվիրտ]],<br>[[Անդրե Դյուսոլե]] |- | 2005 || || Starz Special: On the Set of 'Flightplan' || Քայլ Պրատ || [[Փաստագրական ֆիլմ|Փաստագրական]] || [[Լիզա Կորս]] || [[Էրիկա Քրիստենսեն]],<br>[[Փիթեր Սարսգաարդ]] |- | 2005 || [[Թռիչքի պատրանք]] || Flightplan || Քայլ Պրաթ || [[Թրիլեր]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Դետեկտիվ]] || [[Ռոբերտ Շվենտկե]] || [[Փիթեր Սարսգաարդ]],<br>[[Շոն Բին]],<br>[[Քեյթ Բիհան]],<br>[[Մայքլ Իրբի]] |- | 2006 || [[Բռնված չես, գող չես]] || Inside Man || Մեդելին Ուայթ || [[Թրիլեր]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Քրեական ֆիլմ|Քրեական]] || [[Սպայկ Լի]] || [[Դենզել Վաշինգտոն]],<br>[[Կլայվ Օուեն]],<br>[[Քրիստոֆեր Պլամեր]],<br>[[Ուիլեմ Դեֆո]] |- | 2007 || [[Խիզախը (ֆիլմ)|Խիզախը]] || The Brave One || Էրիկա || [[Թրիլեր]], <br>[[Դրամա]], <br>[[Քրեական ֆիլմ|Քրեական]] || [[Նիլ Ջորդան]] || [[Նևին Էնդրյուս]],<br>[[Ջեյն Ադամս]],<br>[[Դագ Ագիր]],<br>[[Մարգարետ Բեյքեր]] |- | 2008 || [[Նիմ կղզին]] || Nim's Island || Ալեքսանդրա Ռովեր || [[Ֆենտեզի]], <br>[[Կատակերգություն]], <br>[[Արկածային ֆիլմ|Արկածային]], <br>[[Ընտանեկան ֆիլմ|Ընտանեկան]] || [[Ջենիֆեր Ֆլեկեթ]] <br>[[Մարկ Լևին]] || [[Էբիգեյլ Բրեսլին]],<br>[[Ջերարդ Բատլեր]],<br>[[Մայքլ Կարման]],<br>[[Մարկ Բրեյդի]] |- | 2010 || [[Կուղբ (ֆիլմ)|Կուղբ]] || The Beaver || Մերեդիտ Բլեք || [[Դրամա]] || Ջոդի Ֆոսթեր || [[Մել Գիբսոն]],<br>[[Չերի Ջոնս]],<br>[[Անտոն Ելչին]],<br>[[Ռայլի Ստյուարտ]] |- | 2011 || [[Կոտորած (ֆիլմ)|Կոտորած]] || Carnage || Պենելոպա Լոնգսթրիթ || [[Դրամա]], <br>[[Կատակերգություն]] || [[Ռոման Պոլանսկի]] || [[Քեյթ Ուինսլետ]],<br>[[Քրիստոֆ Վալց]],<br>[[Ջոն Սի Ռայլի]],<br>[[Էլվիս Պոլանսկի]] |- | 2013 || [[Էլիզիում (ֆիլմ, 2013)|Էլիզիում]] || Elysium || քարտուղար Ռոուդս || [[Ֆանտաստիկ ֆիլմ|Ֆանտաստիկ]], <br>[[Մարտաֆիլմ|Մարտական]], <br>[[Թրիլեր]], <br>[[Դրամա]] || [[Նիլ Բլոմկամպ]] || [[Մեթ Դեյմոն]],<br>[[Ուիլյամ Ֆիխտներ]],<br>[[Ալիսի Բրագա]],<br>[[Շարլտո Կոպլի]] |} === Պրոդյուսեր === {| class="wikitable sortable" |- !Թիվ !! Ֆիլմի անուն !! Բնօրինակի անվանումը |- | 1986 || [[Կախարդվածը (ֆիլմ, 1986)|Կախարդվածը]] || Mesmerized |- | 1994 || [[Նել (ֆիլմ, 1994)|Նել]] || Nell |- | 1995 || [[Տուն տոների համար]] || Home for the Holidays |- | 1998 || [Մանկական պար || The Baby Dance |- | 2000 || [[Կենդանացնելով մեռյալներին]] || Waking the Dead |- | 2002 || [[Վտանգավոր խաղեր (ֆիլմ, 2002)|Վտանգավոր խաղեր]] || The Dangerous Lives of Altar Boys |- | 2007 || [[Քաջարին (ֆիլմ, 2007)|Քաջարին]] || The Brave One |- | 2013 || [[Ֆլորա Պլամ]] || Flora Plum |} === Ռեժիսոր === {| class="wikitable sortable" |- !Թիվ !! Ֆիլմի անուն !! Բնօրինակի անվանումը |- | 1983 – 1988 || [[Մութ կողմի հեքիաթները]] || Tales from the Darkside |- | 1991 || [[Փոքրիկ մարդուկ Թեյթը]] || Little Man Tate |- | 1995 || [[Տուն տոների համար]] || Home for the Holidays |- | 2010 || [[Կուղբ (ֆիլմ, 2010)|Կուղբ]] || The Beaver |- | 2013 || [[Դրամային հերշը]] || Money Monster |- | 2013 || [[Ֆլորա Պլամ]] || Flora Plum |} == Մրցանակներ == [[Պատկեր:Jodiefoster at 61st Academy Awards re-cropped.jpg|150px|մինի|աջից|1989 թ. Օսկարի մրցանակաբաշխության ժամանակ]] 40 կինոմրցանակի դափնեկիր է, առաջադրված է եղել ևս 22 անգամ, որոնց թվում՝ * 4 անգամ ներկայացվել է [[Օսկար]]ի, ստացել 2-ը [[Օսկար լավագույն դերասանուհու համար]] անվանակարգում * 7 անգամ ներկայացվել է [[Ոսկե Գլոբուս]]ի, ստացել 3 անգամ, 2 դրամայի լավագույն դերասան և 1 պատվավոր Ոսկե Գլոբուս * 2 անգամ ստացել է [[BAFTA]] * 1 անգամ ներկայացվել է [[Էմմի (մրցանակ)]] մրցանակի * Դավիդ դի Դոնատելլո մրցանակի եռակի դափնեկիր * ստացել է [[Բեռլինի կինոփառատոն]]ի 1 մրցանակ և այլն [[Ամերիկյան բոլոր ժամանակների ֆիլմերի 100 լավագույն դրական և բացասական հերոսներ]]ի ցուցակում «[[Գառնուկների լռությունը]]» ֆիլմում Ջոդի Ֆոսթերի հերոսուհի Կլարիսը 6-րդ տեղում է՝ որպես դրական հերոս։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Jodie Foster|Ջոդի Ֆոսթեր}} * [http://jodie-online.net Jodie-Online.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170917200100/http://jodie-online.net/ |date=2017-09-17 }} * [http://www.kinopoisk.ru/name/26070/ [[ԿինոՊոիսկ]] կայքում] * [http://www.jfoster.ru/ Ջոդի Ֆոսթերի ռուս երկրպագուների կայք] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140514185834/http://www.jfoster.ru/ |date=2014-05-14 }} * [http://topics.nytimes.com/top/reference/timestopics/people/f/jodie_foster/index.html The New York Times հանդեսում] {{Արտաքին հղումներ}} {{Օսկար լավագույն դերասանուհու համար}} {{DEFAULTSORT:Ֆոսթեր, Ջոդի}} [[Կատեգորիա:Ամերիկացի դերասանուհիներ]] [[Կատեգորիա:Հոլիվուդյան դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Օսկարակիրներ]] [[Կատեգորիա:Լոս Անջելես քաղաքում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկացի կինոդերասանուհիներ]] [[Կատեգորիա:BAFTA մրցանակի դափնեկիրներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկացի հեռուստատեսային դերասանուհիներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկացի աթեիստներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկացի պրոդյուսերներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկացի ռեժիսորներ]] [[Կատեգորիա:Եյլի համալսարանի շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:«Ոսկե գլոբուս» մրցանակի դափնեկիրներ]] [[Կատեգորիա:21-րդ դարի ամերիկացի դերասանուհիներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի ամերիկացի դերասանուհիներ]] [[Կատեգորիա:Լավագույն դերասանուհի Օսկարի մրցանակակիրներ]] bk1gqptojukdwfvb1b97os0z6pchzai 10 77253 8485325 8161374 2022-08-08T18:36:39Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_the_First_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Այսօր|Մայիս|28}}</noinclude><!-- Ուշադությո՜ւն. կաղապարի ծավալը չպետք է գերազանցի 8-10 կետը։ Մնացած իրադարձությունները խնդրում ենք տեղադրել հիմնական հոդվածում։ --> [[Հայաստան]]ում նշվում է Հանրապետության տոնը։ * [[1812]] թ. – [[Ռուսական կայսրություն]]ը և [[Օսմանյան կայսրություն]]ը [[Բուխարեստ]]ում կնքեցին հաշտության պայմանագիր, որով ավարտվեց [[Ռուս-թուրքական պատերազմ (1806-1812)|1806-1812 թթ. Ռուս-թուրքական պատերազմը]]։ * [[1904]] թ. – [[Բրեշիա]]յում տեղի ունեցավ [[Ջակոմո Պուչինի]]ի [[Մադամ Բատերֆլայ]] [[օպերա]]յի նոր վերամշակված տարբերակի պրեմիերան։ * [[1908]] թ. – ծնվել է [[Յան Ֆլեմինգ]]ը, [[անգլիա]]ցի գրող, [[Ջեյմս Բոնդ]]ի մասին պատմող գրքերի հեղինակը (մահ. [[1964]] թ.)։ * [[1918]] թ. – [[Սարդարապատի հերոսամարտ|Սարդարապատի]], [[Բաշ-Ապարանի ճակատամարտ|Բաշ-Ապարանի]] և [[Ղարաքիլիսայի ճակատամարտ]]երում տարած հաղթանակից հետո Հայաստանը ձեռք բերեց անկախություն և ստեղծվեց '''[[Հայաստանի առաջին հանրապետություն]]ը'''։ * [[1959]] թ. – ծնվել է [[Շարլ Բերբերյան]]ը, ֆրանսահայ մուլտիպլիկատոր, [[ռեժիսոր]] [[Ալեն Բերբերյան]]ի եղբայրը։ * [[1968]] թ. – ծնվել է [[Քայլի Մինոուգ]]ը, [[ավստրալիա]]ցի երգչուհի և դերասանուհի։ * [[2005]] թ. – [[Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան նավթամուղ]]ով առաջին փոխադրված նավթը [[Բաքու|Բաքվից]] հասավ Ջեյհան։ * [[2005]] թ. – [[Նիգ-Ապարան (կազմակերպություն)|Նիգ-Ապարան]] կազմակերպության կողմից կազմակերպվեց «Միասնության շուրջպարը»։ 26e3c1s1wsoghj4pn1ip3qafso00p0z 0 81777 8485393 8092487 2022-08-08T19:20:10Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_Yerevan_State_Institute_of_Theatre_and_Cinematography.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fai wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Համալսարան |հապավում = ԵԹԿՊԻ |խորհրդանշան = |հասցե = [[Հայաստան]], 0002, ք. [[Երևան]], [[Ամիրյան փողոց (Երևան)|Ամիրյան փող.]], 26. }} 1994 թվականին [[Երևանի պետական գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ]]ը բաժանվում է [[Երևանի գեղարվեստի պետական ակադեմիա]]յի և Երևանի թատերական արվեստի պետական ինստիտուտի։ Գեղարվեստի ինստիտուտի ռեկտոր է նշանակվում [[Արամ Իսաբեկյան]]ը, իսկ թատերական արվեստի ինստիտուտի ռեկտոր՝ [[Վանաձորի դրամատիկական թատրոն|Վանաձորի Հովհաննես Աբելյանի անվան դրամատիկական թատրոնի]] գեղարվեստական ղեկավար [[Վահե Շահվերդյան]]ը։ 1998 թվականից ինստիտուտը ղեկավարել է ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ [[Սոս Սարգսյան]]ը։ Նրա անվան հետ է կապված թատերական ինստիտուտի կենսագործունեության նոր փուլը։ 1999 թվականին Երևանի թատերական արվեստի պետական ինստիտուտը դարձավ Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտ։ 2005 թվականին Սոս Սարգսյանը, թողնելով ռեկտորի աշխատանքը, ընտրվեց ԵԹԿՊԻ Խորհրդի նախագահի պաշտոնում։ 2006 թվականից Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտ ռեկտորի պաշտոնում ընտրվեց Հայաստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ, պրոֆեսոր Հրաչյա Գասպարյանը։ Այսօր Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտն թատրոնի, կինոյի և հեռուստատեսության բնագավառում հանրապետության միակ բարձրագույն մասնագիտական պետական ուսումնական հաստատությունն է։ Պրոֆեսորա-դասախոսական կազմը համալրված է պրոֆեսիոնալ մասնագետներով։ Ուսանողների թիվը մայր բուհում և մասնաճյուղերում անցնում է 750-ը, ինչն աննախադեպ է բուհի պատմության մեջ։ 2014 թվականին Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտի ռեկտորը է նշանակվում [[Դավիթ Մուրադյան]]ը։ 2018 թվականին ռեկտորի պաշտոնակատար, այնուհետև ռեկտոր է նշանակվում՝ Լիլիթ Արզումանյանը։ == ԵԹԿՊԻ բաժիններ == * [[Դերասանական արվեստ]] * [[Ռեժիսորական արվեստ|Ռեժիսուրա]] ::* Դրամատիկական թատրոնի ռեժիսուրա ::* Խաղարկային ֆիլմի ռեժիսուրա ::* [[Վավերագրական ֆիլմ|Վավերագրական ֆիլմի ռեժիսուրա]] ::* Հեռուստառեժիսուրա ::* Հնչյունային ֆիլմի ռեժիսուրա * [[Թատերագիտություն]] * [[Կինոօպերատոր|Կինոօպերատորություն]] * Արվեստի կառավարում (մենեջմենթ) * Թատերական զարդարվեստ (դեկորատիվ արվեստ) == ԵԹԿՊԻ մասնաճյուղները և նրանց բաժինները == === ԵԹԿՊԻ Գյումրիի մասնաճյուղ === * Դերասանական արվեստ * Ռեժիսուրա * Պարարվեստ * Թատերական զարդարվեստ (դեկորատիվ արվեստ) * Կինոօպերատորություն === ԵԹԿՊԻ Վանաձորի մասնաճյուղ === * Դերասանական արվեստ * Ռեժիսուրա :Պարարվեստ ::* Դրամատիկական թատրոնի ռեժիսուրա ::* Հեռուստառեժիսուրա === ԵԹԿՊԻ Գորիսի մասնաճյուղ === * Դերասանական արվեստ == ԵԹԿՊԻ ռեկտորներ == * 1949 - 1952 [[Վավիկ Վարդանյան]] * 1952 - 1959 [[Արա Սարգսյան]] * 1959 - 1994 [[Մարտին Չարյան]] * 1994 - 1998 [[Վահե Շահվերդյան]] * 1998 - 2005 [[Սոս Սարգսյան]] * 2005 - 2010 [[Հրաչյա Գասպարյան (ռեժիսոր)|Հրաչյա Գասպարյան]] * 2010 - 2014 [[Արմեն Մազմանյան]] * 2014 - 2019 [[Դավիթ Մուրադյան]] * 2019- այսօր [[Լիլիթ Արզումանյան]] == ԵԹԿՊԻ դասախոսական անձնակազմ == === Ռեժիսուրա === * [[Վիգեն Չալդրանյան]] * [[Ռուբեն Բաբայան]] === Կինոօպերատորություն === * [[Ալբերտ Յավուրյան]] * [[Ռուդոլֆ Վաթինյան]] * [[Վրեժ Պետրոսյան]] === Պարարվեստի ռեժիսուրա === * Վիլեն Գալստյան * Թերեզա Գրիգորյան * Վանուշ Խանամիրյան * Նադեժդա Դավթյան * Աննա Կարապետյան * Պետրոս Կարապետյան * Հասմիկ Մարկոսյան * Գագիկ Կարապետյան * Գևորգ Մարկոսյան * Լիանա Հակոբյան * [[Ռիմա Պիպոյան]] == ԵԹԿՊԻ ուսանողներ == * [[Խորեն Աբրահամյան]] * [[Ռոման Բալայան]] * [[Հենրիկ Մալյան]] * [[Մհեր Մկրտչյան]] * [[Վլադիմիր Մսրյան]] *[[Ռիմա Պիպոյան]] == ԵԹԿՊԻ-ում դասախոսություն անցկացրած մարդիկ == * [[Տոնինո Գուերրա]] (սցենարիստ) * [[Ռոման Բալայան]] (ռեժիսոր) * [[Յոս Սթելինգ]] (ռեժիսոր) * [[Գարի Բարդին]] (ռեժիսոր, անիմատոր) * [[Անդրեյ Գերասիմով]] (ռեժիսոր, պրոդյուսեր) * [[Կշիշտով Զանուսսի]] (ռեժիսոր) * [[Բորիս Գռաչեվսկի]] (հեռուստառեժիսոր) * [[Հարություն Խաչատրյան (ռեժիսոր)|Հարություն Խաչատրյան]] (ռեժիսոր) * [[:es:Juan Pablo Zaramella|Խուան Պաբլո Զառամելլա]] (անիմատոր) == Տես նաև == * [[Երևանի պետական գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ]] {{Երևանի բուհեր}} == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:1944 հիմնադրված ուսումնական հաստատություններ]] 7t4ylqr3x7june0icou3stmcrx03n4h 0 85640 8485383 8212765 2022-08-08T19:17:06Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Prosecutor_General's_Office_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an a wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գործադիր իշխանության մարմին|անվանում=Հայաստանի Հանրապետության դատախազություն|պատկերանիշ= |պատկերի լայնություն=}} '''Հայաստանի Հանրապետության դատախազությունը'''<ref name="ՀՀ Սահմանադրություն - Հոդված 103">[http://parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=1 Հայաստանի Սահմանադրություն - Հոդված 103]</ref> միասնական, կենտրոնացված համակարգ է, որը ղեկավարում է գլխավոր դատախազը։ Այն գործում է [[Հայաստանի Սահմանադրություն|Սահմանադրությամբ]] իրեն վերապահված լիազորությունների շրջանակում, դատախազության մասին օրենքի հիման վրա։ Ղեկավարում է ՀՀ գլխավոր դատախազը։ Գործում է 1918 թ. դեկտեմբերի 6-ից։ == Դատախազության լիազորությունները == Դատախազության լիազորություններն ամրագրված են ՀՀ Սահմանադրության 176-րդ հոդվածի 2-րդ մասով:Դատախազությունն օրենքով սահմանված դեպքերում և կարգով՝ * հարուցում է քրեական հետապնդում. * հսկողություն է իրականացնում մինչդատական քրեական վարույթի օրինականության նկատմամբ. * դատարանում պաշտպանում է մեղադրանքը. * բողոքարկում է դատարանների վճիռները, դատավճիռները և որոշումները. * հսկողություն է իրականացնում պատիժների և հարկադրանքի այլ միջոցների կիրառման օրինականության նկատմամբ։ Դատախազությունն օրենքով սահմանված բացառիկ դեպքերում և կարգով պետական շահերի պաշտպանության հայց է հարուցում դատարան։ Դատախազությունը գործում է ՀՀ Սահմանադրությամբ իրեն վերապահված լիազորությունների շրջանակում՝ օրենքի հիման վրա։ == Դատախազության համակարգը == Դատախազությունը կազմված է` * ՀՀ գլխավոր դատախազություն. * Երևան քաղաքի դատախազությունից. * Երևան քաղաքի վարչական շրջանների դատախազություններից (Աջափնյակ և Դավթաշեն, Ավան և Նոր Նորք, Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն, Էրեբունի և Նուբարաշեն, Կենտրոն և Նորք-Մարաշ, Մալաթիա-Սեբաստիա, Շենգավիթ վարչական շրջանների դատախազություններ). * Արարատի մարզի դատախազությունից, կենտրոնը` քաղաք Արտաշատ. * Արմավիրի մարզի դատախազությունից, կենտրոնը` քաղաք Արմավիր. * Արագածոտնի մարզի դատախազությունից, կենտրոնը` քաղաք Աշտարակ. * Գեղարքունիքի մարզի դատախազությունից, կենտրոնը` քաղաք Գավառ. * Լոռու մարզի դատախազությունից, կենտրոնը` քաղաք Վանաձոր. * Կոտայքի մարզի դատախազությունից, կենտրոնը` քաղաք Հրազդան. * Շիրակի մարզի դատախազությունից, կենտրոնը` քաղաք Գյումրի. * Սյունիքի մարզի դատախազությունից, կենտրոնը` քաղաք Կապան. * Վայոց ձորի մարզի դատախազությունից, կենտրոնը` քաղաք Եղեգնաձոր. * Տավուշի մարզի դատախազությունից, կենտրոնը` քաղաք Իջևան. * Հայաստանի Հանրապետության զինվորական դատախազությունից։ ==Ղեկավար կազմը== ''ՀՀ գլխավոր դատախազ'' *[http://www.prosecutor.am/am/Կենսագրություն/ Արթուր Դավթյան] ''ՀՀ գլխավոր դատախազի տեղակալներ'' *[http://www.prosecutor.am/am/hayk-jivani-aslanyan/ Հայկ Ասլանյան] *[http://www.prosecutor.am/am/Armen-Alberti-Afandyan/ Արմեն Աֆանդյան] *[http://www.prosecutor.am/am/Gevorg-Sureni-Baghdasaryan/ Գևորգ Բաղդասարյան] *[http://www.prosecutor.am/am/Srbuhi-Galyan/ Սրբուհի Գալյան] ''ՀՀ զինվորական դատախազ - ՀՀ գլխավոր դատախազի տեղակալ'' *[http://www.prosecutor.am/am/zinvorakan-dataxaz/ Վահե Հարությունյան] == Դատախազության նախկին ղեկավարները == [[Աբրահամ Գյուլխանդանյան|Աբրահամ Գյուլխանդարյան]]` ՀՀ դատախազ 1919-1920թթ. [[Ռուբեն Դարբինյան|Արտաշես Չիլինգարյան]]` ՀՀ դատախազ 1920թ. մայիս-նոյեմբեր [[Դանիել Շահվերդյան|Դանիել (Դանուշ) Շահվերդյան]]` ՀԽՍՀ դատախազ 1922-1923թթ. [[Լևոն Վարդապետյան]]` ՀԽՍՀ դատախազ 1923-1927թթ. [[Զարմայր Աշրաֆյան|Զայրմայր Աշրաֆյան]]` ՀԽՍՀ դատախազ 1927-1929թթ. [[Արմենակ Հովսեփյան]]` ՀԽՍՀ դատախազ 1929-1930թթ. [[Սարգիս Խանոյան]]` ՀԽՍՀ դատախազ 1930-1933թթ. [[Պետիկ Թորոսյան]]` ՀԽՍՀ դատախազ 1933-1937թթ. [[Արամ Հարությունյան (դատախազ)|Արամ Հարությունյան]]` ՀԽՍՀ դատախազ 1937-1939թթ. [[Հայկ Մեղավորյան]]` ՀԽՍՀ դատախազ 1939-1948թթ. [[Վռամշապուհ Թադևոսյան]]` ՀԽՍՀ դատախազ 1948-1949թթ. [[Իսահակ Իսագուլով]]` ՀԽՍՀ դատախազ 1949-1954թթ. [[Կադմոս Իոաննիսյան]]` ՀԽՍՀ դատախազ 1954-1959թթ. [[Արտավազդ Գևորգյան]]` ՀԽՍՀ դատախազ 1959-1961թթ., ՀՀ գլխավոր դատախազ 1990-1997թթ. [[Վարդգես Մուսախանյան]]` ՀԽՍՀ դատախազ 1961-1971թթ. [[Սուրեն Օսիպյան]]` ՀԽՍՀ դատախազ 1971-1988թթ. [[Վլադիմիր Նազարյան]]` ՀԽՍՀ դատախազ 1988-1990թթ. [[Հենրիկ Խաչատրյան]]` ՀՀ գլխավոր դատախազ 1997-1998թթ. [[Բորիս Նազարյան]]` ՀՀ գլխավոր դատախազ 1999-2001թթ. [[Արամ Թամազյան]]` ՀՀ գլխավոր դատախազ 2001-2004թթ. [[Աղվան Հովսեփյան]]` ՀՀ գլխավոր դատախազ 1998-1999թթ., 2004-2013թթ. [[Գևորգ Կոստանյան]]` ՀՀ գլխավոր դատախազ 2013-2016թթ. == Դատախազության աշխատողի օրը == «Հայաստանի Հանրապետության տոների և հիշատակի օրերի մասին» ՀՀ օրենքի  18-րդ հոդվածին համապատասխան, ՀՀ կառավարության որոշմամբ,  '''Հայաստանի Հանրապետությունում հուլիսի 1-ը սահմանվել է դատախազության աշխատողի օր'''։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==Աղբյուրներ== '''[http://www.concourt.am/armenian/constitutions/index2015.htm#176 ՀՀ Սահմանադրություն]''' '''[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?docid=142365 «Դատախազության մասին» ՀՀ օրենք]''' [http://prosecutor.am/ '''ՀՀ դատախազության պաշտոնական ինտերնետային կայք'''] == Հղումներ == [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրապետության դատախազություն]] 2mdndhch7zsjhlz9mah1nx48wenyioi 0 90831 8485896 8204534 2022-08-09T11:30:40Z Miroveno 121470 + Նվագակցություն գործիքի վրա wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Դաշնամուր (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Երաժշտական գործիք}} [[File:De Pianoles door Henriëtte Ronner-Knip.jpg|thumb]] '''Դաշնամուր''' ([[Իտալերեն|իտալ.]]՝ forte - բարձր, ''piano'' - ցածր), ակուստիկ, լարային [[Երաժշտական գործիքներ|երաժշտական գործիք]] է, հայտնագործվել է 1700-ական թվականներին Բարտոլոմեո Քրիստոքորի կողմից, որի ստեղները հարվածում են մուրճերի։ Այն նվագում է ստեղնաշարի օգտագործմամբ, որը հանդիսանում է ստեղների ստեղներ (փոքր լծակներ), որ կատարողը սեղմում է կամ հարվածում է երկու ձեռքի մատներով, որպեսզի խողովակները հարվածեն տողերին։ "Դաշնամուրի պորտալը" դաշնամուրի կրճատված ձևն է, իտալական տերմին է, ի հայտ է եկել 1700- ականներին, որն իր հերթին բխում է դաշնամուրի ''ֆորտե'' և ''ֆորտեպիանո'' բառերից։ Իտալական երաժշտական տերմինները դաշնամուրի և ֆորտեի համար, համապատասխանաբար «փափուկ» և «բարձրաձայն» են, այս համատեքստում ճնշելով մնացած առաջացած ծավալների տատանումներին՝ առանցքային մամուլի արագությունը, այստեղ այնքան մեծ է հարվածային գործիքի ուժը, որ հարվածումելով տողերին, և բարձրացնում է նրբության և ավելի ուժեղ հարձակման ձայնը։ 1700- ականներին ֆորտեպիանոն ձայնային ավելի հանգիստ ու քիչ դինամիկ տիրույթ է ունեցել։ Ակուստիկ դաշնամուրը սովորաբար ունենում է փայտե պաշտպանիչ շերտ, որի մեջ ընդգրկվում է [[ձայնասկավառակ]]ը և մետաղական նոտաները, որոնք գտնվում են ծանր մետաղական շրջանակի վրա մեծ լարվածության ներքո։ Դաշնամուրի վրա մեկ կամ մի քանի կոճակների սեղմումը առաջացնում է փաթաթված մուրճ (սովորաբար ամուր զգացվում է)։ Մուրճը վերածվում է նոտաների, իսկ նոտաները շարունակում են թրթռալ իրենց [[ռեզոնանս]]ային համակարգում։ Ժամանակակից դաշնամուրների մեծամասնությունը ունենում է 88 սև և սպիտակ ստեղներ, 52 սպիտակ, [[Դո մաժոր]] սանդղակի (Դո, [[Ռե (նոտա)|Ռե]], [[Մի (նոտա)|Մի]], [[Ֆա (նոտա)|Ֆա]], [[Սոլ (նոտա)|Սոլ]], [[Լյա (նոտա)|Լյա]] և [[Սի (նոտա)|Սի]]) և 36 կարճ սև բանալիներր, որոնք գտնվում են սպիտակ ստեղների վրա։ Սա նշանակում է, որ դաշնամուրը կարող է խաղալ 88 տարբեր ձայներ, որն սկսվում է խորը բասների միջակայքից դեպի ամենաբարձր եռյակ։ Չնայած ակուստիկ դաշնամուրը ունի մետաղական ստեղներ, այն սովորաբար դասակարգվում է որպես [[Հարվածային գործիքներ|հարվածային գործիք]], այլ ոչ թե որպես լարային գործիք, քանի որ ստեղները ավելի շատ հարվածում են, այլ ոչ թե ճեղքվում (ինչպես, օրինակ, [[կլավիկորդ]]ը)։ Համաձայն Հորնբոսթել- Զակսի գործիքների դասակարգման, դաշնամուրները համարվում են [[ակորդեոն]]ներ։ Դաշնամուրի երկու հիմնական տեսակներն են՝ մեծ և ուղղահայաց։ Մեծ դաշնամուրը օգտագործվում է դասական մենակատարների, կամերային երաժշտության և արվեստի երգերի համար, ինչպես նաև հաճախ օգտագործվում է ջազային և փոփ համերգների ժամանակ։ Ուղղահայաց դաշնամուրը, որը ավելի կոմպակտ է, ամենատարածված տեսակն է, քանի որ այն տներում օգտագործելու համար ավելի հարմար չափ է, թե՛ երաժշտության, թե՛ կատարման համար։ 1800-ական թվականներին դարաշրջանի երաժշտական նոր միտումներից էր ռոմանտիկ երաժշտության ազդարարվող նորարարությունները, ինչպիսիք են շերտագիծը (որը թույլ էր տալիս տողերի ավելի մեծ լարվածություն) և կրկնակի նոտաները մեծ դաշնամուրներին տվեցին ավելի հզոր ձայն, ավելի երկար և հարուստ տոնով։ 19-րդ դարում ընտանիքի դաշնամուրը նույնքան տարածում է ունեցել, որքան քսաներորդ դարում ռադիոն կամ ֆոնոգրաֆը․ երբ տասնիններորդ դարում ընտանիքները ցանկանում էին լսել նոր լույս տեսած երաժշտական պիես կամ [[սիմֆոնիա]], նրանք կարող էին լսել այն, եթե անդամներից մեկը կարողանում է դաշնամուր նվագել։ Տասնիներորդ դարում ի հայտ եկան բավականին շատ երաժշտական ստեղծագործություններ դաշնամուրով կատարման համար, որպեսզի երաժշտասերները կարողանան լսել և նվագել հայտնի պիեսները հենց իրենց տներում։ Դաշնամուրը լայն կիրառում ունեցավ [[Դասական երաժշտություն|դասական]], [[ջազ]]ային, ավանդական և ժամանակակից երաժշտության համար մենակատար և անսամբլի կատարումներով, երգացանկով, [[Երաժշտական ձև|երաժշտական կոմպոզիցիայով]], երգացանկով և փորձերով։ Թեև դաշնամուրը շատ ծանր երաժշտական գործիք է, դրանով իսկ ոչ շարժական և թանկ (համեմատած մնացած լայն տարածում ունեցող երաժշտական գործիքների, ինչպիսիք են ակուստիկ կիթառը), նրա երաժշտական բազմակողմանիությունը (այսինքն, լայն տարածում ունենալը, մինչև 10 [[նոտա]] նվագելու հնարավորությունը, երկու և ավելի անկախ նոտաների ավելի մեղմ ու ավելի բարձր ձայնը միաժամանակ)։ Մեծ թվով երաժիշտներ և երաժշտության սիրահարներ փորձում են նվագել և տարածել այն ավելի հանրային վայրերում, ինչպես օրինակ դպրոցներում՝ դարձնելով այն աևմտյան աշխարհի ամենապրակտիկ երաժշտական գործիքը։ Տեխնոլոգիական առաջընթացին ընդառաջ մշակվել են ուժեղացված էլեկտրական դաշնամուրներ (1929), էլեկտրոնային դաշնամուրներ (1970-ականներ) և թվային դաշնամուրներ (1980-ականներ)։ Էլեկտրական դաշնամուրը հայտնի գործիք դարձավ 1960-1970-ական թվականներին [[ջազ]], [[ֆանկ]] և [[ռոք]] երաժշտության հետ մեկտեղ։ Ժամանակակից ակուստիկ դաշնամուրները ունեն երկու հիմնական կոնֆիգուրացիա, մեծ դաշնամուր և ուղղահայաց դաշնամուր, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի իր յուրահատուկ ձևը։ Գոյություն ունեն նաև մասնագիտացված և նորարարական դաշնամուրներ, էլեկտրա-մեխանիկական նմուշների վրա հիմնված էլեկտրական դաշնամուրներ, էլեկտրոնային դաշնամուրներ, որոնք սինթեզում են դաշնամուրի ձայնային տոները, օգտագործելով ակուստիկ դաշնամուրի հնչյունների համար օսլիլատորներ և թվային նմուշներ։ == Պատմություն == Դաշնամուր ({{lang-lat|pianoforte}}, {{lang-en|piano}}), ստեղներ, դասավորված հորիզոնական դիրքով (ռոյալ) կամ ուղղահայաց (դաշնամուր)։ Ձայնի վրա մեծ ազդեցություն ունի կառուցվածքը, 18-րդ դարում ենթարկվել է մեծ փոփոխության։ Դաշնամուրը բաղկացած է ակուստիկ սարքերից (ռեզոնանսային դեկա, լարային «հագուստ»)։ Հորինված դաշնամուր անունը դրել է իտալացի կլավեսինահար Բարտոլոմեո Քրիստոֆորը ([[1655]]-[[1732]] թթ.), [[1698]] թվականից նա աշխատել է ստեղծել կլավեսինի համար մեխանիզմ (պաշտոնական տարեթիվ՝[[1709]])։ [[1711]] թվականին մեխանիզմն արդեն մանրամասն նկարագրված էր իտալական «Giornale dei letterati d’Italia» ամսագրում։ Այդ գործիքն սկզբում անվանել են «gravicembalo col piano e forte» (փափուկ և բարձր ձայնի կլավեսին), ապա պիանոֆորտե, և հետո միայն դաշնամուր։ Բ. Քրիստոֆորը ժամանակակից դաշնամուրի մեխանիզմում դրել է միայն մուրճիկները, դեմպֆերը և այլն։ Քրիստաֆորի գյուտը միայն սկիզբն էր զարգացման ամերիկական ձևի։ Այլ մեխանիզմներ մշակել են Մարիսուսը [[Ֆրանսիա]]յից ([[1716]] թ.) և Շերյոտերը [[Գերմանիա]]յից ([[1717]]-[[1721]] թթ.)։ [[1750]]-ական թվականներից [[Լոնդոն]]ում, Իոհան Քրիստոֆ Ցումպեն ([[1735]]-[[1800]] թթ.) սկսել է նվագել քառանկյուն դաշնամուրի վրա, դրանից հետո պահպանվել է Քրիստոֆի մեխանիզմը, բայց փոփոխոթյունների ենթարկված։ [[1760]]-ական թվականներին դաշնամուրը լայն տարածում ուներ [[Եվրոպա]]յում և [[Ռուսաստան]]ում։ [[1762]] թվականին է գրվել առաջին դաշնամուրային ստեղծագործությունը (Լուդովիկո Ջուսթինիի սոնատ)։ Այսուհետ կոմպոզիտորները սկսեցին ստեղծագործել դաշնամուրով, այլ ոչ կլավեսինով, և 45 տարի անց եկան [[Հայդն]]ի ու [[Մոցարտ]]ի ժամանակները։ [[Պատկեր:Klaviatur-wIKI.jpg|մինի|Ժամանակակից դիապազոնի դաշնամուր՝ 7 ⅓ օկտավա (88 ստեղն)|alt=]] === Դաշնամուրի մեխանիկա === Դաշնամուրի վրա գրեթե չեն օգտագործվում ծայրերում գտնվող երկու օկտավաները։ === Ոտնակ === Ժամանակակից դաշնամուրն ունի երկու կամ երեք ոտնակ (երբեմն չորս<ref>[http://www.feurich.com/ru/pedale-harmonique/ Feurich — Четвёртая педаль — Денис де ля Рошефордье<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>)։ Ավելի վաղ ոտնակներին փոխարինում էին շարժական լծակ, դաշնակահարը պետք է ներս հրեր ծնկներով։ [[Պատկեր:Klucz do strojenia edited.JPG|մինի|Դաշնամուր լարելու գործիքներ|alt=]] '''Աջ ոտնակ''', (շատ հաճախ այն անվանում են «պեդալ», քանի որ ամենից հաճախ օգտագործվող ոտնակն է)։ Աջ ոտնակն օգտագործվում է երկու նպատակով՝ [[ստեղծագործություն]]ն կատարելու անընդհատ հաջորդականությամբ, առանց ընդհատումների (legato), որն անհնար է անել միայն տեխնիկապես, մատերի օգնությամբ, ոտնակը հարստացնում է նաև ձայնը։ Գոյություն ունի երկու եղանակ ոտնակն օգտագործելու համար, երբ սեղմում ենք ոտնակին հետո նոր ստեղներին (այն պետք է շարունակ պահել) և ուշացաշ պեդալը, երբ սեղմում ենք ոտնակին, ստեղներին սեղմելուց հետո։ '''Ձախ ոտնակ''', այն օգտագործվում է ձայնն ավելի մեղմացնելու համար։ Այս ոտնակն ավելի քիչ է օգտագործվում, քան աջ ոտնակը։ [[Նոտա]]ն դարձնում է ավելի una corda, ոտնակի հանման դեպքում ձայնը դառնում է՝ tre corde կամ tutte le corde: Բացի ձայնի թուլացնելուց, օգտագործելով ձախ ոտնակը նվագի ժամանակ ձայնն ավելի կմեղմանա, ձայնը դարձնելով ավելի ջերմ և խուլ։ '''Միջակ ոտնակ''', (կամ երրորդ ոտնակ, քանի որ այն պատմականորեն երրորդն է), այս ոտնակի օգնում է քիչ ձգել երաժշտությունը, բարձրացման դեպքում։ Այսօր այս ոտնակը և մեծ մասամբ դաշնամուրների վրա կա, և չկա։ Այս ոտնակն երբեմն օգտագործում են ձայնն կեղծելու համար։ == Դաշնամուրի տեսակներ == === Մեծ === [[Պատկեր:Piano_in_Entrance_Hall.jpg|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Piano_in_Entrance_Hall.jpg|մինի|Steinway{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} ընկերության մեծ դաշնամուրը [[Սպիտակ տուն|Սպիտակ տանը]]]] Մեծ դաշնամուրների շրջանակն ստեղները հորիզոնական դիրքով են դասավորված ստեղնաշարի ստեղների հետ, որը թույլ է տալիս պահպանել հավասարակշռություն և հանգստի վիճակ։ Գոյություն ունեն դաշնամուրի տարբեր չափեր։ Առանձնացվում է ամենամեծ դաշնամուրը (2,2-ից 3 մետր) հյուրասենյակում դրվողի հետ կամ բուդդայականի (1,7-2,2 մետր), և ամենափոքրը՝ մանկական (մոտ 1.5 մետր)<ref>[https://www.musikalessons.com/blog/2016/07/different-piano-types/ Different Piano Types: Concert Grand]</ref>։ Համեմատաբար երկար դաշնամուրները ունեն ավելի մեծ, հարուստ հնչյուններ և [[նոտաների աններդաշնակություն]]։ Աններդաշնակությունն այն աստիճանի է, որ [[մասնիկներ]]ի [[հաճախականություն]]ը ուղիղ հարաբերական է ձայնային կտրուկ հաճախականությունների բազմապատկմանը։ Սա հատկապես արտահայտվում է դաշնամուրի լարային զգալի նրբությամբ․ հարվածային լարը սկսում է նրբորեն թրթռալ, ոչ թե դադարում է, այլ մի կետից տեղափոխվում է դեպի կենտրոն (կամ ավելի ճկուն մասը)։ Մասամբ հնչեղության ժամանակ, անցումը կտրուկ է տեղի ունենում։ Համեմատաբար կարճ և խորը նոտաների միջև (այսինքն, փոքրիկ դաշնամուրները կարճ ձայնային սանդղակով) ավելի շատ աններդաշնակություն կա։ Որքան մեծ է աններդաշնակությունը, այնքան ավելի ականջը ընկալում է որպես ձայնային կոշտություն։ Դաշնամուրի նոտաների աններդաշնակությունը պահանջում է, որ համեմատաբար բարձր օկտավաները ձգվեն կամ շեղվեն ավելի ցածր օկտավայի համապատասխան, որպեսզի ստացվի տեսականորեն ճիշտ օկտավա։ Եթե առանձին օկտավաները հնչում են, բայց օկտավանները չեն ձգվում, ապա այս դեպքում կրկնակի և հատկապես եռակի օկտավաները անընդունելիորեն նեղանում են։ Փոքր դաշնամուրի օկտավաների ձգումը համապատասխանում է իրեն հատուկ աններդաշնակության մակարդակին, որը բոլոր գործիքների միջամտական հարաբերություններում ստեղծում է անհավասարակշռություն։ === Ուղղահայաց (ուղղանկյունի) === [[Պատկեր:Klavier_nah_offen.jpg|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Klavier_nah_offen.jpg|մինի|{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}[[August Förster]] ընկերության ուղղահայաց դաշնամուր]] Ուղղահայաց դաշնամուրները ավելի կոմպակտ են,քանի որ շրջանակն ու նոտաները ուղղահայաց են դասավորված։ Ուղղահայաց դաշնամուրները սովորաբար ավելի թանկ են, քան մեծ դաշնամուրները։ Ուղղահայաց դաշնամուրները լայնորեն կիրառվում են եկեղեցիներում, [[համայնքային կենտրոն]]ներում, դպրոցներում, կոնսերվատորիաներում և բուհերի երաժշտական ծրագրերում որպես փորձի և պրակտիկ օգտագործման գործիքներ, ինչպես նաև մեծ տարածում ունեն սովորական բնակարաններում։ Դաշնամուրի մուրճերը դասավորվում են հորիզոնական դիրքով և վերադառնում իրենց հանգստի վիճակները, ինչը հաճախ ենթարկվում է դեգրադացման։ Յուրահատուկ ստեղներով հագեցած դաշնամուրները երբեմն կոչվում են ''ուղղահայաց մեծ'' դաշնամուրներ։ Որոշ հեղինակներ ժամանակակից դաշնամուրները դասակարգում են ըստ իրենց բարձրության և բարձրությունը տեղադրելու համար անհրաժեշտ գործողության փոփոխությունների։ === Մասնագիտացված === [[File:Steinway piano - Duo-Art.ogv|thumb|left|thumbtime=2:30| Դաշնամուր 1920 թվական ([[Steinway]])]] 19-րդ դարում ի հայտ եկավ խաղալիք դաշնամուրը, որն ընդհանուր առմամբ օգտագործում է կլոր մետաղական ձողեր,բայց ոչ թե երաժշտության այլ ձայնի համար։ 1863 թ․-ին Հենրի Ֆորնեուքսը հնարեց դաշնամուրը, որը նվագում են դաշնամուրի ռուլետից։ Այս դաշնամուրը, ձայնագրությունը տեղափոխում է թղթի վրա և նվագարկիչ դաշնամուրը օդի ճնշման միջոցով վերարտադրում է կատարումը։ Անաղմուկ դաշնամուրը ակուստիկ դաշնամուր է, որը հնարավորություն ունի լռեցնել նոտաները՝ փոխարինելով մուրճը բարով։ Դրանք նախատեսված են անհատական լուռ պրակտիկայի համար։ 1801 թվականին Էդվարդ Ռայլի կողմից ի հայտ եկավ շարժական դաշնամուրը։ Այն հազվագյուտ գործիք է, որը ստեղնաշարի տակ դրվող լծակ ունի․ ստեղները տեղափոխվում է նոտաների համեմատ, և այսպես դաշնակահարը կարողանում է նվագել սովորական բանալին, մինչ երաժշտությունը հնչում է այլ բանալիով։ [[Փոքր դաշնամուր]]ը գործիք է, որը արտոնագրվել է Եվասթաֆ ընկերության Բրասթեդ եղբայրների կողմից 1934 թ․-ին<ref>{{cite web|url=http://www.piano-tuners.org/history/eavestaff.html|title=History of the Eavestaff Pianette Minipiano|publisher=Piano-tuners.org|accessdate=2014 թ․ հունվարի 27}}</ref>։ Այս գործիքի ձայնասկավառակի տակ բանալիներ են տեղադրված, որտեղ մետաղական երկար ձողերը քաշելով լծակներին թույլ են տալիս,որ մուրճերը հարվածեն նոտաներին։ 20-21-րդ դարերում ժամանակակից երաժշտության մեջ ներկայացվեց դաշնամուրի մի նոր տեսակ, որոնց ներսում կային ձայնային օբյեկտներ, որոնց մեխանիզմը հնարավոր էր փոխել այլ եղանակով։ Այս [[պատրաստի դաշնամուրներ]]ի համար փոփոխությունները սահմանված էին, օրինակ՝ դաշնակահարը կարող էր ստեղների արանքում դնել թուղթ, ռետին, մետաղական պտուտակներ և այլն։ Դրանք սեղմում են ստեղները կամ փոխում իրենց տեմբրը։ [[Կլավիկորդ]]ի հնչյունը կարելի է ստանալ սահեցնելով փոքր մետաղական կոճակները մուրճիկի վրայով։ Ավելացնելով ջարդիչը բասի տողերի միջև ստեղծում է մռայլ, բարձր ձայն, որը նման է կրկնվող բասի։ Մետաղական պտուտակները դաշնամուրին տալիս է հրաշք ձայն, քանի որ դրանք թրթռում են ստեղների տակ։ 1954 թվականին Ֆրանկֆուրտում գարնանային տոնավաճառում գերմանական մի ընկերություն ցուցադրեց մետաղալարով դաշնամուր, որը վաճառվեց 238 [[դոլար]]ով<ref>[https://books.google.am/books?id=Nd8DAAAAMBAJ&pg=PA115 "Wireless Piano Exhibited in Germany."] ''Popular Mechanics'', April 1954, p. 115, bottom of page.</ref>։ Հաղորդալարերը փոխարինվել են տարբեր համաձուլվածքների մետաղական բլոկներով, որոնք կրկնօրինակում են ստանդարտ լարերը։ Նմանատիպ հասկացությունը օգտագործվում է էլեկտրական ակուստիկ [[Ռոդես]] դաշնամուրում։ === Էլեկտրական, էլեկտրոնային և թվային === [[Պատկեր:Wurlitzer210.png|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Wurlitzer210.png|ձախից|մինի|246x246փքս|{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}<span style="font-size:90%;">[[Wurlitzer]]ընկերության 210 էլեկտրական դաշնամուր</span>]] Առաջին [[էլեկտրական դաշնամուր]]ները երևան են եկել 1920-ականներին, օգտագործվում էին [[մագնիսական ձայնարկղ]]ով, [[բարձրախոս]]ով։ Էլեկտրական դաշնամուրները ավելի արդիական դարձան [[Փոփ երաժշտություն|փոփ]] և [[Ռոք|ռոք երաժշտության]] մեջ 1960-1970-ականներին, այդ ժամանակաշրջանում էր, որ [[ՖԵնդեր Ռոդես]]ը օգտագործում էր էլեկտրա- մագնիսական [[ձայնարկղ]]եր, որոնք նման էին [[էլեկտրական կիթառ]]ի։ Արդյունքում էլեկտրական, նույն ազդանշանը կարող է ընդլայնվել ձայնարկղի ստեղնաշարի կամ էլեկտրոնային եղանակով տեղաշարժվող կարևոր մասնիկների հետ։ Էլեկտրական դաշնամուրները հազվադեպ են օգտագործվում դասական երաժշտության մեջ, հանդիպում են դպրոցներում, որտեղ վերջիններս համարվում են ոչ հիմնական պրակտիկա ու էժան գործիք։ Այնուամենայնիվ, էլեկտրական դաշնամուրները, մասնավորապես [[Ֆենդեր Ռոդես]]ը, պահանջված գործիք դարձավ 1970-ականներին [[ֆանկ]] և [[Ջազ|ջազ երաժշտության]] միաձուլման, և որոշ դեպքում էլ [[Ռոք|ռոք երաժշտության]] բնագավառում։ ==Նվագակցություն գործիքի վրա== Դաշնամուրը օգտագործվում է երաժշտության մեջ բազմաթիվ առաջադրանքների համար։ Դրա վրա կատարում են մենակատարներ, հնչում են կոնցերտներ դաշնամուրի և նվագախմբի համար։ Հաճախ դաշնակահարը հանդես է գալիս որպես այլ գործիքների նվագակցող, ինչպիսիք են ջութակը, թավջութակը, դոմրան, փողային գործիքները (ինչպես պղնձե, այնպես նաև փայտե): Դաշնամուր նվագելը երկար տարիների պրակտիկա, ուշադրություն և նվիրում պահանջող գործունեություն է: Ինչպես ցանկացած այլ երաժշտական ​​գործիք, դաշնամուրի վրա կարելի է նվագել ինչպես նոտաների, այնպես և լսողությամբ կամ իմպրովիզացվել: Եռյակների կառուցվածքի և դաշնամուրի ստեղնաշարի վրա դրանց «վերցնելու» իմացությունը (ինչպես նաև ցանկացած այլ ստեղնաշարային գործիք) օգտակար է ցանկացած երաժշտի համար։<ref>{{Cite web|title=EASY PIANO CHORDS FOR BEGINNERS|url=https://www.fineartsmatter.com/resources/piano-chords-for-beginners|accessdate=2022-08-09|website=fineartsmatter.com}}</ref> Ակորդների ուսումնասիրությունը բարելավում է ստեղնաշարի ընկալումը, տեսողությունը կարդալու հմտությունները, հիշողությունը և, հետևաբար, իմպրովիզացիայի և երաժշտություն ստեղծելու կարողությունը։ Երաժշտական ​​տերմինների և ակորդների լավ իմացությունը կօգնի սկսնակներին սովորել ավելի արագ դաշնամուր նվագել և մեծացնել դաշնամուրին տիրապետելու իրենց ներուժը:<ref>{{Cite web|title=Piano chords for beginners: all basics explained in detail|url=https://www.skoove.com/blog/piano-chords/#How_piano_chords_are_notated|accessdate=2022-08-09|website=skoove.com}}</ref> Ակորդները դասակարգվում են հետևյալ դասակարգերի՝ ըստ ձայնի բնույթի կամ միջակայքի (մեծ և փոքր եռյակներ), ըստ հիմնական հնչերանգի (հիմնականը այն է, որում տոնիկը համընկնում է ներքևի նոտայի հետ), դիրքը առանցքային (անկայուն և կայուն) և երաժշտական ​​համակարգում (քրոմատիկ և դիատոնիկ): Ըստ հնչերանգների քանակի՝ ակորդները բաժանվում են եռահնչյունություն, սեպտակորդներ, նոնակորդներ, ունդեցիմակորդների և տերցդեցիմակորդների։<ref>{{Cite web|title=Piano Chords – How to Build Them|url=http://www.piano-keyboard-guide.com/piano-chords.html|accessdate=2022-08-09|website=piano-keyboard-guide.com}}</ref> == Կատարողականություն գործիքով == Դաշնամուր կարող են օգտագործել և որպես մենակատար, և որպես նվագախմբի գերծիք (օրինակ՝ կոնցերտ դաշնամուրի և նվագախմբի համար)։ Դաշնամուրով կատարոլու համար պահանջվում է՝ լավ տեխնիկա, կենտրոնացում։ [[20-րդ դար]]ի նշանավոր դաշնակահարներից են՝ [[Սերգեյ Ռախմանինով]]ը, Իոսիֆ Գոֆմանը, Էմիլ Գիլելսը, Վլադիմիր Հորովիցը, [[Սվյատոսլավ Ռիխտեր]]ը, [[Արթուր Ռուբինշտեյն]]ը, [[Գլեն Գուլդ]]ը և այլք։ == Պատկերասրահ == <gallery mode=packed> File:Raffi-kojian-rev_3900.jpg| Steinway_Vienna_011.JPG| Steinway_%26_Sons_upright_piano,_model_K-52_(mahogany_finish),_manufactured_at_Steinway%27s_factory_in_New_York_City.jpg| Piano_-_music_fantasy.jpg| Vertical_piano.JPG| Janko_piano.JPG| MIM_Lyraklavier_CN4100.jpg| </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/5785 Դաշնամուրի մասին դասարան․ամ կայքում] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160905220923/http://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/5785 |date=2016-09-05 }} * [http://www.forumklassika.ru/showthread.php?t=63071 О каталоге фортепианных мастеров России на форуме «Классика»] * [http://www.forumklassika.ru/forumdisplay.php?f=72 Раздел о фортепианной музыке на форуме «Классика»] * [http://artofpiano.ru/ Сайт о фортепианной музыке и пианистах] {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=3|էջ=285}} [[Կատեգորիա:Դաշնամուր]] [[Կատեգորիա:Ստեղնաշարային երաժշտական գործիքներ]] [[Կատեգորիա:Ստեղծագործություններ դաշնամուրի համար]] [[Կատեգորիա:17-րդ դարի հայտնություններ]] ozbyzi9ryy14xcfu3o2if7xokhr1d08 0 91863 8485280 8485011 2022-08-08T17:57:05Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki {{այլ|Ծաղկաշեն (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Գյուղ | հայերեն անվանում = Ծաղկաշեն | բնօրինակ անվանում = | ենթարկում = | երկիր = Արցախ | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 40 |lat_min = 10 |lat_sec = 40 |lon_dir = E|lon_deg = 46 |lon_min = 46 |lon_sec = 04 | CoordAddon = | CoordScale = |երկրի քարտեզի չափ = 250 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Շրջան (վարչական միավոր){{!}}Շրջան | շրջան = Մարտակերտի շրջան{{!}}Մարտակերտի | շրջանը աղյուսակում = Մարտակերտի շրջան{{!}}Մարտակերտի | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = | բարձրության տեսակ = Բարձրություն ծովի մակարդակից | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | պաշտոնական լեզու = հայերեն | բնակչություն = 137<ref>[http://census.stat-nkr.am/nkr/1-1.pdf Population of Nagorno-Karabakh Republic (2005)]</ref> | մարդահամարի թվական = 2005 | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = [[Հայեր]] | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] | էթնոհորոնիմ = ծաղկաշենցի | ժամային գոտի = +4 | DST = | հեռախոսային կոդ = | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = | կայք = | կայքի լեզու = | կայքի լեզու 2 = | կայքի լեզու 3 = | պարամետրի անվանում1 = | պարամետր1 = | պարամետրի անվանում2 = | պարամետր2 = }} '''Ծաղկաշեն''', գյուղ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախ Հանրապետության]] [[Մարտակերտի շրջան]]ում` հանրապետության հյուսիս-արևելյան հատվածում, Մարտակերտ շրջկենտրոնից` 9 կմ հեռավորության վրա, իսկ մայրաքաղաք Ստեփանակերտից` 65 կմ հեռավորության վրա։ Բարձրությունը ծովի մակարդիակից 500-600 մետր է։ 1950-1990-ին Ծաղկաշենը ներառված էր [[Կուսապատ]] և [[Ներքին Հոռաթաղ]], 1993-1997-ին՝ Ներքին Հոռաթաղի ընդհանուր տնտեսության կազմում, 1997-ից առանձնացվել է։ == Անվան պատմություն == Մարտակերտի շրջանի այս բնակավայրը կազմավորվել է 1890-ական թվականններին [[Կուսապատ]] գյուղից այստեղ տեղափոխվածների հաշվին: Բնակավայրի տարեցները և իրենց գյուղի պատմությանը իրազեկ ծաղկաշենցիները պատմում են, որ առաջինը Կուսապատից այստեղ է տեղափոխվել մի դարբին, և այդտեղից էլ բնակավայրը ստացել է Դամիրու անվանումը: 1988 թվականի օգոստոսի 30-ին համայնքի ընդհանուր ժողովի կողմից գյուղը ավանափոխվել է Ծաղկավան: Այնուհետև խնդրել են ժողովրդական պատգամավորների շրջանային խորհրդին՝ հաստատելու ընդունված որոշումը: Սակայն ավելի ուշ՝ ԱՀ Գերագույն խորհրդի տեղանվանափոխության հանձնաժողովի որոշման համաձայն՝ բնակավայրը ստացել էր Կաքավաթառ անվանումը: 1995 թվականին կրկին վերանվանվել է Ծաղկաշեն<ref name="Ծաղկաշեն">{{Cite book|title=ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԵՐԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ՈՒՐՎԱԳԾԵՐ|last=Բալայան|first=Վահրամ|publisher=Զանգակ|year=2020|location=Երևան|pages=295-297}}</ref>: Տարբեր հեղինակներ՝ Ս. Մելքումյանը և Մ. Մանուկյանն իրենց աշխատություններում, գյուղի նախկին Դամիրու անունից ելնելով , սխալմամբ գրի են առել որ այս բնակավայրում հայերի հետ խառը ապրում էին նաև թուրքեր: Մինչդեռ, իրականում Ծաղկաշենում երբևէ թուրքեր չեն բնակվել: == Աշխարհագրություն == Բնակատեղին տեղակայված է [[Արցախի Հանրապետություն|ԱՀ]] հյուսիսարևելյան մասում՝ [[Մարտակերտի շրջան|Մարտակերտ]] շրջկենտրոնից 9 կմ հարավ-արևմուտք: Գյուղը բլրապատ տարածքում է գտնվում։ Գյուղի հայտնի հանդամասերն են Ըվգյումանց յալը, Չալունց յալը (Կոբրեն յալ),Մամունց տափը, Խմհատեն ձորը, Տեփնանց չխուրը, Խզազին չխուրը, Միասսեն ձորը, Թավլարունց տափը<ref name="Ծաղկաշեն" />: Համայնքը հարթավայրային է` ունի 301,12 հա տարածք, որոնցից 203,02 հա տարածքը գյուղատնտեսական նշանակության, 23,78 հա անտառային հողեր։ Համայնքի տարածքում առկա են թվով 4 աղբյուրներ՝ «Բոնյու», «Ջրդաքին», «Կարմիր» և «Նով»։ == Պատմություն == Ընդհանուր առմամբ Կուսապատը, մելիքանիստ լինելով, խիտ բնակեցվածության և սակավահողության պատճառով, գյուղացիները տեղափոխվել և իրենց նախկին բնակավայրից ոչ այդքան հեռու գյուղեր էին հիմնել։ Դրանցից մեկն էր Ծաղկաշենը: Մինչև 1920 թվականը Ծաղկաշենն ապրում էր տվյալ ժամանակաշրջանին հատուկ տնտեսական, սոցիալական օրինաչափուփություններով, սակայն խորհրդսյին կարգերի հաստատվելուց հետո ամեն ինչ փոխվում է, այդ թվում և տնտեսակարգերը<ref name="Ծաղկաշեն" />: 1929 թվականին Ծաղկաշենում կազմակերպվեց կոլտնտեսություն, որի առաջին ղեկավարը նշանակվեց Տիգրան Առաքելյանը: 1941 թվականից այդ պաշտոնը զբաղեցրել են Արամ Խաչատրյանը, Կատին Գրիգորյանը, Սեդրակ Ավթանդիլյանը, Մակար Խաչատրյանը: Տնտեսական զարգացման պայամններում 1975 թվականին Ծաղկաշենի կոլտնտեսությունտ միացվեց [[Ներքին Հոռաթաղ|Ներքին Հոռաթաղի]] սովխոզին: Խաղողագործության ասպարեզում ունեցած հաջողությունների համար Գոհարիկ Ազրյանը արժանացել է մեդալների և շքանշանների: Հետխորհրդային տարիներին նորից վերականգնվեց Ծաղկաշենի կոլտնտեսությունը, որը վերջնականապես լուծարվեց 1998 թվականին: Գյուղի բնակչությունը մասնակցություն է ունեցել [[Հայրենական մեծ պատերազմ|Հայրենական մեծ պատերազմում]]: 59 մասնակիցներից 27-ը զոհվել են: Գյուղում շարունակում են ապրել Շիթիրանց (Խաչատրյաններ), Արտունց (Մինասյաններ), Արթունբեգանց (Աթաբեկյաններ), Գառանց (Առաքելյաններ), Չալունց(Չալյաններ), Ըվգյումանց (Ավագիմյաններ) տոհմերը: Ի դեպ, ծագումով խոյեցի լինելու պատճառով, Շիթիրանց տոհմին անվանում են նաև Խոյլունց: Այս տոհմի ներկայացուցիչները 17–րդ դարում Արցախ, տվյալ դեպքում Կուսապատ են տեղափոխվել, իսկ 19–րդ դարի վերջերին հաստատվել Ծաղկաշենում։ === Ծաղկաշենը Արցախյան ազատամարտում === 1988-ին Ծաղկաշենում կազմավորվել է կամավորական ջոկատ (հրամանատար՝ Վ. Ավագիմյան), 1992-ին ներառվել է [[Մարտակերտի պաշտպանական շրջան]]ի ստորաբաժանումների կազմում և մասնակցել Մարտակերտի, Ասկերանի, Քելբաջարի (Օմարի լեռնանցք) և այլ շրջանների ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին։ Ծաղկաշենը 1992-ի հուլիսի 4-ին բռնագաղթել է, ազատագրվել է 1993-ի հունիսի 27-ին։ Ծաղկաշենից ԼՂՀ «Մարտական խաչ» 2-րդ աստիճանի շքանշանով պարգևատրվել են Վ. Խաչատրյանը, հետմահու՝ Ա. Սարգսյանը («Գավրոշ») և Ա. Խաչատրյանը («Խաչո»)։ Ծաղկաշենից զոհվել է 12 ազատամարտիկ, որոնց հիշատակին գյուղում կառուցվել է հուշարձան<ref>Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ.1988-1994, Ե., ՀՀՀ, 2004, էջ 273-274։</ref>։ == Պատմամշակութային հուշարձաններ == Ծաղկաշենի տարածքում հուշարձաններ չեն պահպանվել: Ծաղկաշենում նշանավոր են Բոնյու, Ջրդաքին, Կարմիր, Նով, Քյոհնա աղբյուրները<ref name="Ծաղկաշեն" />: == Բնակչություն == Ծաղկաշեն համայնքի բնակչության թվաքանակը 2003 թվականին կազմում է 140 մարդ, իսկ 2015 թվականին՝ 154 մարդ, 49 տնտեսություններ։ Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը<ref name=nkr-estimation>{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/nkr-estimation.htm|title=Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն. Բնակչություն ըստ համայնքների|date=|accessdate=2021 Մայիսի 1|archive-date=2021 թ․ հունիսի 15}}</ref>. {| class="wikitable" ! Տարի | [[2008]] | [[2009]] | [[2010]] |- ! Բնակիչ | 137 | 144 | 145 |- |} == Տնտեսություն == Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ` անասնապահությամբ և հողագործությամբ։ == Օգտակար հանածոներ == Համայնքի տարածքում առկա են պղնձի (կատարվում են հետազոտություններ) հանքային պաշարներ։ == Հասարարակական կառույցներ == 2015 թվականի դրությամբ համայնքում գործում էր գյուղապետարան, մշակույթի տուն, բուժկետ, Ներքին Հոռաթաղ գյուղի միջնակարգ դպրոցի Ծաղկաշենի մասնաճյուղը, որտեղ սովորում էին 8 աշակերտներ<ref>{{Cite book|title=Տեղեկաատու Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի|last=Ղահրամանյան|first=Հակոբ|publisher=|year=2015|isbn=|location=Երևան|pages=160}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} {{Մարտակերտի շրջան}} [[Կատեգորիա:Մարտակերտի շրջանի գյուղեր]] [[Կատեգորիա:Մարտակերտի շրջանի բնակավայրեր]] cxxxrgx68v7q8b83xnooxwxucwdqyri 8485281 8485280 2022-08-08T17:57:30Z Gardmanahay 25102 /* Աշխարհագրություն */ wikitext text/x-wiki {{այլ|Ծաղկաշեն (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Գյուղ | հայերեն անվանում = Ծաղկաշեն | բնօրինակ անվանում = | ենթարկում = | երկիր = Արցախ | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 40 |lat_min = 10 |lat_sec = 40 |lon_dir = E|lon_deg = 46 |lon_min = 46 |lon_sec = 04 | CoordAddon = | CoordScale = |երկրի քարտեզի չափ = 250 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Շրջան (վարչական միավոր){{!}}Շրջան | շրջան = Մարտակերտի շրջան{{!}}Մարտակերտի | շրջանը աղյուսակում = Մարտակերտի շրջան{{!}}Մարտակերտի | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = | բարձրության տեսակ = Բարձրություն ծովի մակարդակից | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | պաշտոնական լեզու = հայերեն | բնակչություն = 137<ref>[http://census.stat-nkr.am/nkr/1-1.pdf Population of Nagorno-Karabakh Republic (2005)]</ref> | մարդահամարի թվական = 2005 | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = [[Հայեր]] | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] | էթնոհորոնիմ = ծաղկաշենցի | ժամային գոտի = +4 | DST = | հեռախոսային կոդ = | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = | կայք = | կայքի լեզու = | կայքի լեզու 2 = | կայքի լեզու 3 = | պարամետրի անվանում1 = | պարամետր1 = | պարամետրի անվանում2 = | պարամետր2 = }} '''Ծաղկաշեն''', գյուղ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախ Հանրապետության]] [[Մարտակերտի շրջան]]ում` հանրապետության հյուսիս-արևելյան հատվածում, Մարտակերտ շրջկենտրոնից` 9 կմ հեռավորության վրա, իսկ մայրաքաղաք Ստեփանակերտից` 65 կմ հեռավորության վրա։ Բարձրությունը ծովի մակարդիակից 500-600 մետր է։ 1950-1990-ին Ծաղկաշենը ներառված էր [[Կուսապատ]] և [[Ներքին Հոռաթաղ]], 1993-1997-ին՝ Ներքին Հոռաթաղի ընդհանուր տնտեսության կազմում, 1997-ից առանձնացվել է։ == Անվան պատմություն == Մարտակերտի շրջանի այս բնակավայրը կազմավորվել է 1890-ական թվականններին [[Կուսապատ]] գյուղից այստեղ տեղափոխվածների հաշվին: Բնակավայրի տարեցները և իրենց գյուղի պատմությանը իրազեկ ծաղկաշենցիները պատմում են, որ առաջինը Կուսապատից այստեղ է տեղափոխվել մի դարբին, և այդտեղից էլ բնակավայրը ստացել է Դամիրու անվանումը: 1988 թվականի օգոստոսի 30-ին համայնքի ընդհանուր ժողովի կողմից գյուղը ավանափոխվել է Ծաղկավան: Այնուհետև խնդրել են ժողովրդական պատգամավորների շրջանային խորհրդին՝ հաստատելու ընդունված որոշումը: Սակայն ավելի ուշ՝ ԱՀ Գերագույն խորհրդի տեղանվանափոխության հանձնաժողովի որոշման համաձայն՝ բնակավայրը ստացել էր Կաքավաթառ անվանումը: 1995 թվականին կրկին վերանվանվել է Ծաղկաշեն<ref name="Ծաղկաշեն">{{Cite book|title=ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԵՐԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ՈՒՐՎԱԳԾԵՐ|last=Բալայան|first=Վահրամ|publisher=Զանգակ|year=2020|location=Երևան|pages=295-297}}</ref>: Տարբեր հեղինակներ՝ Ս. Մելքումյանը և Մ. Մանուկյանն իրենց աշխատություններում, գյուղի նախկին Դամիրու անունից ելնելով , սխալմամբ գրի են առել որ այս բնակավայրում հայերի հետ խառը ապրում էին նաև թուրքեր: Մինչդեռ, իրականում Ծաղկաշենում երբևէ թուրքեր չեն բնակվել: == Աշխարհագրություն == Բնակատեղին տեղակայված է Արցախի Հանրապետության հյուսիսարևելյան մասում՝ [[Մարտակերտի շրջան|Մարտակերտ]] շրջկենտրոնից 9 կմ հարավ-արևմուտք: Գյուղը բլրապատ տարածքում է գտնվում։ Գյուղի հայտնի հանդամասերն են Ըվգյումանց յալը, Չալունց յալը (Կոբրեն յալ),Մամունց տափը, Խմհատեն ձորը, Տեփնանց չխուրը, Խզազին չխուրը, Միասսեն ձորը, Թավլարունց տափը<ref name="Ծաղկաշեն" />: Համայնքը հարթավայրային է` ունի 301,12 հա տարածք, որոնցից 203,02 հա տարածքը գյուղատնտեսական նշանակության, 23,78 հա անտառային հողեր։ Համայնքի տարածքում առկա են թվով 4 աղբյուրներ՝ «Բոնյու», «Ջրդաքին», «Կարմիր» և «Նով»։ == Պատմություն == Ընդհանուր առմամբ Կուսապատը, մելիքանիստ լինելով, խիտ բնակեցվածության և սակավահողության պատճառով, գյուղացիները տեղափոխվել և իրենց նախկին բնակավայրից ոչ այդքան հեռու գյուղեր էին հիմնել։ Դրանցից մեկն էր Ծաղկաշենը: Մինչև 1920 թվականը Ծաղկաշենն ապրում էր տվյալ ժամանակաշրջանին հատուկ տնտեսական, սոցիալական օրինաչափուփություններով, սակայն խորհրդսյին կարգերի հաստատվելուց հետո ամեն ինչ փոխվում է, այդ թվում և տնտեսակարգերը<ref name="Ծաղկաշեն" />: 1929 թվականին Ծաղկաշենում կազմակերպվեց կոլտնտեսություն, որի առաջին ղեկավարը նշանակվեց Տիգրան Առաքելյանը: 1941 թվականից այդ պաշտոնը զբաղեցրել են Արամ Խաչատրյանը, Կատին Գրիգորյանը, Սեդրակ Ավթանդիլյանը, Մակար Խաչատրյանը: Տնտեսական զարգացման պայամններում 1975 թվականին Ծաղկաշենի կոլտնտեսությունտ միացվեց [[Ներքին Հոռաթաղ|Ներքին Հոռաթաղի]] սովխոզին: Խաղողագործության ասպարեզում ունեցած հաջողությունների համար Գոհարիկ Ազրյանը արժանացել է մեդալների և շքանշանների: Հետխորհրդային տարիներին նորից վերականգնվեց Ծաղկաշենի կոլտնտեսությունը, որը վերջնականապես լուծարվեց 1998 թվականին: Գյուղի բնակչությունը մասնակցություն է ունեցել [[Հայրենական մեծ պատերազմ|Հայրենական մեծ պատերազմում]]: 59 մասնակիցներից 27-ը զոհվել են: Գյուղում շարունակում են ապրել Շիթիրանց (Խաչատրյաններ), Արտունց (Մինասյաններ), Արթունբեգանց (Աթաբեկյաններ), Գառանց (Առաքելյաններ), Չալունց(Չալյաններ), Ըվգյումանց (Ավագիմյաններ) տոհմերը: Ի դեպ, ծագումով խոյեցի լինելու պատճառով, Շիթիրանց տոհմին անվանում են նաև Խոյլունց: Այս տոհմի ներկայացուցիչները 17–րդ դարում Արցախ, տվյալ դեպքում Կուսապատ են տեղափոխվել, իսկ 19–րդ դարի վերջերին հաստատվել Ծաղկաշենում։ === Ծաղկաշենը Արցախյան ազատամարտում === 1988-ին Ծաղկաշենում կազմավորվել է կամավորական ջոկատ (հրամանատար՝ Վ. Ավագիմյան), 1992-ին ներառվել է [[Մարտակերտի պաշտպանական շրջան]]ի ստորաբաժանումների կազմում և մասնակցել Մարտակերտի, Ասկերանի, Քելբաջարի (Օմարի լեռնանցք) և այլ շրջանների ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին։ Ծաղկաշենը 1992-ի հուլիսի 4-ին բռնագաղթել է, ազատագրվել է 1993-ի հունիսի 27-ին։ Ծաղկաշենից ԼՂՀ «Մարտական խաչ» 2-րդ աստիճանի շքանշանով պարգևատրվել են Վ. Խաչատրյանը, հետմահու՝ Ա. Սարգսյանը («Գավրոշ») և Ա. Խաչատրյանը («Խաչո»)։ Ծաղկաշենից զոհվել է 12 ազատամարտիկ, որոնց հիշատակին գյուղում կառուցվել է հուշարձան<ref>Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ.1988-1994, Ե., ՀՀՀ, 2004, էջ 273-274։</ref>։ == Պատմամշակութային հուշարձաններ == Ծաղկաշենի տարածքում հուշարձաններ չեն պահպանվել: Ծաղկաշենում նշանավոր են Բոնյու, Ջրդաքին, Կարմիր, Նով, Քյոհնա աղբյուրները<ref name="Ծաղկաշեն" />: == Բնակչություն == Ծաղկաշեն համայնքի բնակչության թվաքանակը 2003 թվականին կազմում է 140 մարդ, իսկ 2015 թվականին՝ 154 մարդ, 49 տնտեսություններ։ Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը<ref name=nkr-estimation>{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/nkr-estimation.htm|title=Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն. Բնակչություն ըստ համայնքների|date=|accessdate=2021 Մայիսի 1|archive-date=2021 թ․ հունիսի 15}}</ref>. {| class="wikitable" ! Տարի | [[2008]] | [[2009]] | [[2010]] |- ! Բնակիչ | 137 | 144 | 145 |- |} == Տնտեսություն == Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ` անասնապահությամբ և հողագործությամբ։ == Օգտակար հանածոներ == Համայնքի տարածքում առկա են պղնձի (կատարվում են հետազոտություններ) հանքային պաշարներ։ == Հասարարակական կառույցներ == 2015 թվականի դրությամբ համայնքում գործում էր գյուղապետարան, մշակույթի տուն, բուժկետ, Ներքին Հոռաթաղ գյուղի միջնակարգ դպրոցի Ծաղկաշենի մասնաճյուղը, որտեղ սովորում էին 8 աշակերտներ<ref>{{Cite book|title=Տեղեկաատու Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի|last=Ղահրամանյան|first=Հակոբ|publisher=|year=2015|isbn=|location=Երևան|pages=160}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} {{Մարտակերտի շրջան}} [[Կատեգորիա:Մարտակերտի շրջանի գյուղեր]] [[Կատեգորիա:Մարտակերտի շրջանի բնակավայրեր]] qu7taxntwmq5nidafpl9gykd3jkh86s 8485282 8485281 2022-08-08T17:57:49Z Gardmanahay 25102 /* Աշխարհագրություն */ wikitext text/x-wiki {{այլ|Ծաղկաշեն (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Գյուղ | հայերեն անվանում = Ծաղկաշեն | բնօրինակ անվանում = | ենթարկում = | երկիր = Արցախ | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 40 |lat_min = 10 |lat_sec = 40 |lon_dir = E|lon_deg = 46 |lon_min = 46 |lon_sec = 04 | CoordAddon = | CoordScale = |երկրի քարտեզի չափ = 250 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Շրջան (վարչական միավոր){{!}}Շրջան | շրջան = Մարտակերտի շրջան{{!}}Մարտակերտի | շրջանը աղյուսակում = Մարտակերտի շրջան{{!}}Մարտակերտի | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = | բարձրության տեսակ = Բարձրություն ծովի մակարդակից | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | պաշտոնական լեզու = հայերեն | բնակչություն = 137<ref>[http://census.stat-nkr.am/nkr/1-1.pdf Population of Nagorno-Karabakh Republic (2005)]</ref> | մարդահամարի թվական = 2005 | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = [[Հայեր]] | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] | էթնոհորոնիմ = ծաղկաշենցի | ժամային գոտի = +4 | DST = | հեռախոսային կոդ = | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = | կայք = | կայքի լեզու = | կայքի լեզու 2 = | կայքի լեզու 3 = | պարամետրի անվանում1 = | պարամետր1 = | պարամետրի անվանում2 = | պարամետր2 = }} '''Ծաղկաշեն''', գյուղ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախ Հանրապետության]] [[Մարտակերտի շրջան]]ում` հանրապետության հյուսիս-արևելյան հատվածում, Մարտակերտ շրջկենտրոնից` 9 կմ հեռավորության վրա, իսկ մայրաքաղաք Ստեփանակերտից` 65 կմ հեռավորության վրա։ Բարձրությունը ծովի մակարդիակից 500-600 մետր է։ 1950-1990-ին Ծաղկաշենը ներառված էր [[Կուսապատ]] և [[Ներքին Հոռաթաղ]], 1993-1997-ին՝ Ներքին Հոռաթաղի ընդհանուր տնտեսության կազմում, 1997-ից առանձնացվել է։ == Անվան պատմություն == Մարտակերտի շրջանի այս բնակավայրը կազմավորվել է 1890-ական թվականններին [[Կուսապատ]] գյուղից այստեղ տեղափոխվածների հաշվին: Բնակավայրի տարեցները և իրենց գյուղի պատմությանը իրազեկ ծաղկաշենցիները պատմում են, որ առաջինը Կուսապատից այստեղ է տեղափոխվել մի դարբին, և այդտեղից էլ բնակավայրը ստացել է Դամիրու անվանումը: 1988 թվականի օգոստոսի 30-ին համայնքի ընդհանուր ժողովի կողմից գյուղը ավանափոխվել է Ծաղկավան: Այնուհետև խնդրել են ժողովրդական պատգամավորների շրջանային խորհրդին՝ հաստատելու ընդունված որոշումը: Սակայն ավելի ուշ՝ ԱՀ Գերագույն խորհրդի տեղանվանափոխության հանձնաժողովի որոշման համաձայն՝ բնակավայրը ստացել էր Կաքավաթառ անվանումը: 1995 թվականին կրկին վերանվանվել է Ծաղկաշեն<ref name="Ծաղկաշեն">{{Cite book|title=ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԵՐԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ՈՒՐՎԱԳԾԵՐ|last=Բալայան|first=Վահրամ|publisher=Զանգակ|year=2020|location=Երևան|pages=295-297}}</ref>: Տարբեր հեղինակներ՝ Ս. Մելքումյանը և Մ. Մանուկյանն իրենց աշխատություններում, գյուղի նախկին Դամիրու անունից ելնելով , սխալմամբ գրի են առել որ այս բնակավայրում հայերի հետ խառը ապրում էին նաև թուրքեր: Մինչդեռ, իրականում Ծաղկաշենում երբևէ թուրքեր չեն բնակվել: == Աշխարհագրություն == Բնակատեղին տեղակայված է Արցախի Հանրապետության հյուսիսարևելյան մասում՝ [[Մարտակերտ]] շրջկենտրոնից 9 կմ հարավ-արևմուտք: Գյուղը բլրապատ տարածքում է գտնվում։ Գյուղի հայտնի հանդամասերն են Ըվգյումանց յալը, Չալունց յալը (Կոբրեն յալ),Մամունց տափը, Խմհատեն ձորը, Տեփնանց չխուրը, Խզազին չխուրը, Միասսեն ձորը, Թավլարունց տափը<ref name="Ծաղկաշեն" />: Համայնքը հարթավայրային է` ունի 301,12 հա տարածք, որոնցից 203,02 հա տարածքը գյուղատնտեսական նշանակության, 23,78 հա անտառային հողեր։ Համայնքի տարածքում առկա են թվով 4 աղբյուրներ՝ «Բոնյու», «Ջրդաքին», «Կարմիր» և «Նով»։ == Պատմություն == Ընդհանուր առմամբ Կուսապատը, մելիքանիստ լինելով, խիտ բնակեցվածության և սակավահողության պատճառով, գյուղացիները տեղափոխվել և իրենց նախկին բնակավայրից ոչ այդքան հեռու գյուղեր էին հիմնել։ Դրանցից մեկն էր Ծաղկաշենը: Մինչև 1920 թվականը Ծաղկաշենն ապրում էր տվյալ ժամանակաշրջանին հատուկ տնտեսական, սոցիալական օրինաչափուփություններով, սակայն խորհրդսյին կարգերի հաստատվելուց հետո ամեն ինչ փոխվում է, այդ թվում և տնտեսակարգերը<ref name="Ծաղկաշեն" />: 1929 թվականին Ծաղկաշենում կազմակերպվեց կոլտնտեսություն, որի առաջին ղեկավարը նշանակվեց Տիգրան Առաքելյանը: 1941 թվականից այդ պաշտոնը զբաղեցրել են Արամ Խաչատրյանը, Կատին Գրիգորյանը, Սեդրակ Ավթանդիլյանը, Մակար Խաչատրյանը: Տնտեսական զարգացման պայամններում 1975 թվականին Ծաղկաշենի կոլտնտեսությունտ միացվեց [[Ներքին Հոռաթաղ|Ներքին Հոռաթաղի]] սովխոզին: Խաղողագործության ասպարեզում ունեցած հաջողությունների համար Գոհարիկ Ազրյանը արժանացել է մեդալների և շքանշանների: Հետխորհրդային տարիներին նորից վերականգնվեց Ծաղկաշենի կոլտնտեսությունը, որը վերջնականապես լուծարվեց 1998 թվականին: Գյուղի բնակչությունը մասնակցություն է ունեցել [[Հայրենական մեծ պատերազմ|Հայրենական մեծ պատերազմում]]: 59 մասնակիցներից 27-ը զոհվել են: Գյուղում շարունակում են ապրել Շիթիրանց (Խաչատրյաններ), Արտունց (Մինասյաններ), Արթունբեգանց (Աթաբեկյաններ), Գառանց (Առաքելյաններ), Չալունց(Չալյաններ), Ըվգյումանց (Ավագիմյաններ) տոհմերը: Ի դեպ, ծագումով խոյեցի լինելու պատճառով, Շիթիրանց տոհմին անվանում են նաև Խոյլունց: Այս տոհմի ներկայացուցիչները 17–րդ դարում Արցախ, տվյալ դեպքում Կուսապատ են տեղափոխվել, իսկ 19–րդ դարի վերջերին հաստատվել Ծաղկաշենում։ === Ծաղկաշենը Արցախյան ազատամարտում === 1988-ին Ծաղկաշենում կազմավորվել է կամավորական ջոկատ (հրամանատար՝ Վ. Ավագիմյան), 1992-ին ներառվել է [[Մարտակերտի պաշտպանական շրջան]]ի ստորաբաժանումների կազմում և մասնակցել Մարտակերտի, Ասկերանի, Քելբաջարի (Օմարի լեռնանցք) և այլ շրջանների ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին։ Ծաղկաշենը 1992-ի հուլիսի 4-ին բռնագաղթել է, ազատագրվել է 1993-ի հունիսի 27-ին։ Ծաղկաշենից ԼՂՀ «Մարտական խաչ» 2-րդ աստիճանի շքանշանով պարգևատրվել են Վ. Խաչատրյանը, հետմահու՝ Ա. Սարգսյանը («Գավրոշ») և Ա. Խաչատրյանը («Խաչո»)։ Ծաղկաշենից զոհվել է 12 ազատամարտիկ, որոնց հիշատակին գյուղում կառուցվել է հուշարձան<ref>Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ.1988-1994, Ե., ՀՀՀ, 2004, էջ 273-274։</ref>։ == Պատմամշակութային հուշարձաններ == Ծաղկաշենի տարածքում հուշարձաններ չեն պահպանվել: Ծաղկաշենում նշանավոր են Բոնյու, Ջրդաքին, Կարմիր, Նով, Քյոհնա աղբյուրները<ref name="Ծաղկաշեն" />: == Բնակչություն == Ծաղկաշեն համայնքի բնակչության թվաքանակը 2003 թվականին կազմում է 140 մարդ, իսկ 2015 թվականին՝ 154 մարդ, 49 տնտեսություններ։ Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը<ref name=nkr-estimation>{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/nkr-estimation.htm|title=Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն. Բնակչություն ըստ համայնքների|date=|accessdate=2021 Մայիսի 1|archive-date=2021 թ․ հունիսի 15}}</ref>. {| class="wikitable" ! Տարի | [[2008]] | [[2009]] | [[2010]] |- ! Բնակիչ | 137 | 144 | 145 |- |} == Տնտեսություն == Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ` անասնապահությամբ և հողագործությամբ։ == Օգտակար հանածոներ == Համայնքի տարածքում առկա են պղնձի (կատարվում են հետազոտություններ) հանքային պաշարներ։ == Հասարարակական կառույցներ == 2015 թվականի դրությամբ համայնքում գործում էր գյուղապետարան, մշակույթի տուն, բուժկետ, Ներքին Հոռաթաղ գյուղի միջնակարգ դպրոցի Ծաղկաշենի մասնաճյուղը, որտեղ սովորում էին 8 աշակերտներ<ref>{{Cite book|title=Տեղեկաատու Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի|last=Ղահրամանյան|first=Հակոբ|publisher=|year=2015|isbn=|location=Երևան|pages=160}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} {{Մարտակերտի շրջան}} [[Կատեգորիա:Մարտակերտի շրջանի գյուղեր]] [[Կատեգորիա:Մարտակերտի շրջանի բնակավայրեր]] g4bet2wdysnq3rlvzt6nc7d0gqrfd1e 8485578 8485282 2022-08-09T00:02:25Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{այլ|Ծաղկաշեն (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Գյուղ | հայերեն անվանում = Ծաղկաշեն | բնօրինակ անվանում = | ենթարկում = | երկիր = Արցախ | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 40 |lat_min = 10 |lat_sec = 40 |lon_dir = E|lon_deg = 46 |lon_min = 46 |lon_sec = 04 | CoordAddon = | CoordScale = |երկրի քարտեզի չափ = 250 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Շրջան (վարչական միավոր){{!}}Շրջան | շրջան = Մարտակերտի շրջան{{!}}Մարտակերտի | շրջանը աղյուսակում = Մարտակերտի շրջան{{!}}Մարտակերտի | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = | բարձրության տեսակ = Բարձրություն ծովի մակարդակից | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | պաշտոնական լեզու = հայերեն | բնակչություն = 137<ref>[http://census.stat-nkr.am/nkr/1-1.pdf Population of Nagorno-Karabakh Republic (2005)]</ref> | մարդահամարի թվական = 2005 | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = [[Հայեր]] | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] | էթնոհորոնիմ = ծաղկաշենցի | ժամային գոտի = +4 | DST = | հեռախոսային կոդ = | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = | կայք = | կայքի լեզու = | կայքի լեզու 2 = | կայքի լեզու 3 = | պարամետրի անվանում1 = | պարամետր1 = | պարամետրի անվանում2 = | պարամետր2 = }} '''Ծաղկաշեն''', գյուղ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախ Հանրապետության]] [[Մարտակերտի շրջան]]ում` հանրապետության հյուսիս-արևելյան հատվածում, Մարտակերտ շրջկենտրոնից` 9 կմ հեռավորության վրա, իսկ մայրաքաղաք Ստեփանակերտից` 65 կմ հեռավորության վրա։ Բարձրությունը ծովի մակարդիակից 500-600 մետր է։ 1950-1990-ին Ծաղկաշենը ներառված էր [[Կուսապատ]] և [[Ներքին Հոռաթաղ]], 1993-1997-ին՝ Ներքին Հոռաթաղի ընդհանուր տնտեսության կազմում, 1997-ից առանձնացվել է։ == Անվան պատմություն == Մարտակերտի շրջանի այս բնակավայրը կազմավորվել է 1890-ական թվականններին [[Կուսապատ]] գյուղից այստեղ տեղափոխվածների հաշվին։ Բնակավայրի տարեցները և իրենց գյուղի պատմությանը իրազեկ ծաղկաշենցիները պատմում են, որ առաջինը Կուսապատից այստեղ է տեղափոխվել մի դարբին, և այդտեղից էլ բնակավայրը ստացել է Դամիրու անվանումը։ 1988 թվականի օգոստոսի 30-ին համայնքի ընդհանուր ժողովի կողմից գյուղը ավանափոխվել է Ծաղկավան։ Այնուհետև խնդրել են ժողովրդական պատգամավորների շրջանային խորհրդին՝ հաստատելու ընդունված որոշումը։ Սակայն ավելի ուշ՝ ԱՀ Գերագույն խորհրդի տեղանվանափոխության հանձնաժողովի որոշման համաձայն՝ բնակավայրը ստացել էր Կաքավաթառ անվանումը։ 1995 թվականին կրկին վերանվանվել է Ծաղկաշեն<ref name="Ծաղկաշեն">{{Cite book|title=ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԵՐԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ՈՒՐՎԱԳԾԵՐ|last=Բալայան|first=Վահրամ|publisher=Զանգակ|year=2020|location=Երևան|pages=295-297}}</ref>։ Տարբեր հեղինակներ՝ Ս. Մելքումյանը և Մ. Մանուկյանն իրենց աշխատություններում, գյուղի նախկին Դամիրու անունից ելնելով , սխալմամբ գրի են առել որ այս բնակավայրում հայերի հետ խառը ապրում էին նաև թուրքեր։ Մինչդեռ, իրականում Ծաղկաշենում երբևէ թուրքեր չեն բնակվել։ == Աշխարհագրություն == Բնակատեղին տեղակայված է Արցախի Հանրապետության հյուսիսարևելյան մասում՝ [[Մարտակերտ]] շրջկենտրոնից 9 կմ հարավ-արևմուտք։ Գյուղը բլրապատ տարածքում է գտնվում։ Գյուղի հայտնի հանդամասերն են Ըվգյումանց յալը, Չալունց յալը (Կոբրեն յալ),Մամունց տափը, Խմհատեն ձորը, Տեփնանց չխուրը, Խզազին չխուրը, Միասսեն ձորը, Թավլարունց տափը<ref name="Ծաղկաշեն" />։ Համայնքը հարթավայրային է` ունի 301,12 հա տարածք, որոնցից 203,02 հա տարածքը գյուղատնտեսական նշանակության, 23,78 հա անտառային հողեր։ Համայնքի տարածքում առկա են թվով 4 աղբյուրներ՝ «Բոնյու», «Ջրդաքին», «Կարմիր» և «Նով»։ == Պատմություն == Ընդհանուր առմամբ Կուսապատը, մելիքանիստ լինելով, խիտ բնակեցվածության և սակավահողության պատճառով, գյուղացիները տեղափոխվել և իրենց նախկին բնակավայրից ոչ այդքան հեռու գյուղեր էին հիմնել։ Դրանցից մեկն էր Ծաղկաշենը։ Մինչև 1920 թվականը Ծաղկաշենն ապրում էր տվյալ ժամանակաշրջանին հատուկ տնտեսական, սոցիալական օրինաչափուփություններով, սակայն խորհրդսյին կարգերի հաստատվելուց հետո ամեն ինչ փոխվում է, այդ թվում և տնտեսակարգերը<ref name="Ծաղկաշեն" />։ 1929 թվականին Ծաղկաշենում կազմակերպվեց կոլտնտեսություն, որի առաջին ղեկավարը նշանակվեց Տիգրան Առաքելյանը։ 1941 թվականից այդ պաշտոնը զբաղեցրել են Արամ Խաչատրյանը, Կատին Գրիգորյանը, Սեդրակ Ավթանդիլյանը, Մակար Խաչատրյանը։ Տնտեսական զարգացման պայամններում 1975 թվականին Ծաղկաշենի կոլտնտեսությունտ միացվեց [[Ներքին Հոռաթաղ|Ներքին Հոռաթաղի]] սովխոզին։ Խաղողագործության ասպարեզում ունեցած հաջողությունների համար Գոհարիկ Ազրյանը արժանացել է մեդալների և շքանշանների։ Հետխորհրդային տարիներին նորից վերականգնվեց Ծաղկաշենի կոլտնտեսությունը, որը վերջնականապես լուծարվեց 1998 թվականին։ Գյուղի բնակչությունը մասնակցություն է ունեցել [[Հայրենական մեծ պատերազմ|Հայրենական մեծ պատերազմում]]։ 59 մասնակիցներից 27-ը զոհվել են։ Գյուղում շարունակում են ապրել Շիթիրանց (Խաչատրյաններ), Արտունց (Մինասյաններ), Արթունբեգանց (Աթաբեկյաններ), Գառանց (Առաքելյաններ), Չալունց(Չալյաններ), Ըվգյումանց (Ավագիմյաններ) տոհմերը։ Ի դեպ, ծագումով խոյեցի լինելու պատճառով, Շիթիրանց տոհմին անվանում են նաև Խոյլունց։ Այս տոհմի ներկայացուցիչները 17–րդ դարում Արցախ, տվյալ դեպքում Կուսապատ են տեղափոխվել, իսկ 19–րդ դարի վերջերին հաստատվել Ծաղկաշենում։ === Ծաղկաշենը Արցախյան ազատամարտում === 1988-ին Ծաղկաշենում կազմավորվել է կամավորական ջոկատ (հրամանատար՝ Վ. Ավագիմյան), 1992-ին ներառվել է [[Մարտակերտի պաշտպանական շրջան]]ի ստորաբաժանումների կազմում և մասնակցել Մարտակերտի, Ասկերանի, Քելբաջարի (Օմարի լեռնանցք) և այլ շրջանների ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին։ Ծաղկաշենը 1992-ի հուլիսի 4-ին բռնագաղթել է, ազատագրվել է 1993-ի հունիսի 27-ին։ Ծաղկաշենից ԼՂՀ «Մարտական խաչ» 2-րդ աստիճանի շքանշանով պարգևատրվել են Վ. Խաչատրյանը, հետմահու՝ Ա. Սարգսյանը («Գավրոշ») և Ա. Խաչատրյանը («Խաչո»)։ Ծաղկաշենից զոհվել է 12 ազատամարտիկ, որոնց հիշատակին գյուղում կառուցվել է հուշարձան<ref>Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ.1988-1994, Ե., ՀՀՀ, 2004, էջ 273-274։</ref>։ == Պատմամշակութային հուշարձաններ == Ծաղկաշենի տարածքում հուշարձաններ չեն պահպանվել։ Ծաղկաշենում նշանավոր են Բոնյու, Ջրդաքին, Կարմիր, Նով, Քյոհնա աղբյուրները<ref name="Ծաղկաշեն" />։ == Բնակչություն == Ծաղկաշեն համայնքի բնակչության թվաքանակը 2003 թվականին կազմում է 140 մարդ, իսկ 2015 թվականին՝ 154 մարդ, 49 տնտեսություններ։ Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը<ref name=nkr-estimation>{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/nkr-estimation.htm|title=Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն. Բնակչություն ըստ համայնքների|date=|accessdate=2021 Մայիսի 1|archive-date=2021 թ․ հունիսի 15}}</ref>. {| class="wikitable" ! Տարի | [[2008]] | [[2009]] | [[2010]] |- ! Բնակիչ | 137 | 144 | 145 |- |} == Տնտեսություն == Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ` անասնապահությամբ և հողագործությամբ։ == Օգտակար հանածոներ == Համայնքի տարածքում առկա են պղնձի (կատարվում են հետազոտություններ) հանքային պաշարներ։ == Հասարարակական կառույցներ == 2015 թվականի դրությամբ համայնքում գործում էր գյուղապետարան, մշակույթի տուն, բուժկետ, Ներքին Հոռաթաղ գյուղի միջնակարգ դպրոցի Ծաղկաշենի մասնաճյուղը, որտեղ սովորում էին 8 աշակերտներ<ref>{{Cite book|title=Տեղեկաատու Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի|last=Ղահրամանյան|first=Հակոբ|publisher=|year=2015|isbn=|location=Երևան|pages=160}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} {{Մարտակերտի շրջան}} [[Կատեգորիա:Մարտակերտի շրջանի գյուղեր]] [[Կատեգորիա:Մարտակերտի շրջանի բնակավայրեր]] ltmi1ax3gl0mn20hm5549xqw9kg78g0 100 93607 8485339 8394617 2022-08-08T18:47:50Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Artashat.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat_of_arms_of_Gyumri.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori marz coa.gif|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Vayots Dzor portal logo.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat_of_аrms_of_Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատի մարզ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Վայոց ձոր|Վայոց ձոր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> tmb6829uebq09dyfjmzfa2m41rlyr2v 8485426 8485339 2022-08-08T19:39:43Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori marz coa.gif|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Vayots Dzor portal logo.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat_of_аrms_of_Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատի մարզ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Վայոց ձոր|Վայոց ձոր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> 6g03f8jnsxrkwtlrca5uga2je90ptae 0 95163 8485249 8469448 2022-08-08T17:49:21Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_Yerevan_automobile_factory.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն|երկիր={{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]|պատկերանիշ= }} '''Երևանի ավտոմոբիլային գործարան''' կամ '''ԵրԱԶ''' (հապավում [[ռուսերեն]]ից՝ Ереванский автомобильный завод), շրջիկ [[ավտոֆուրգոն]]ներ արտադրող գործարան էր [[Երևան]]ում։ Գործարանի կազմի մեջ էին մտնում նաև [[Երևանի ավտոպահեստամասերի գործարան]]ը, [[Երևանի ավտոբեռնիչների գործարան]]ը և [[Երևանի հիդրոապարատուրայի գործարան]]։ == Մարդատար ավտոմեքենաներ == * [[ԵրԱԶ-762]] (1966-1996) * ԵրԱԶ-3218 * ԵրԱԶ-3730 (1995-2002) == Արտաքին հղումներ == * [https://eraz.auto.am/index-arm.html ԵՐԱԶ-ի պատմությունը] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191211192351/http://eraz.auto.am/index-arm.html |date=2019-12-11 }} {{ՀՍՀ|հատոր=3|էջ=567}} [[Կատեգորիա:Ավտոարտադրող ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Երևանի տնտեսություն]] [[Կատեգորիա:1964 հիմնադրված հայկական ընկերություններ]] {{Երևան-անավարտ}} 4d3017sjxm3xabouk2aotibppstkggv 0 97350 8485526 8426378 2022-08-08T20:01:31Z CommonsDelinker 212 "Armenian_Second_TV_Channel_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:C wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում = '''Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք''' | պատկերանիշ = | երկիր = {{ARM}} | հեռարձակման գոտի = {{ARM}}<BR>{{NKR}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[1999]] | փոխարինել է = [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] | նախկին անվանում = Մշակույթ<br />Պրոմեթևս | հիմնադիր = Սամվել Մայրապետյան | սեփականատեր = Սամվել Մայրապետյան | ղեկավարներ = | կայք = [https://tv.am tv.am] }} '''Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք''' ('''Հ2'''), [[Հայաստան|հայկական]] հեռուստաընկերություն, հեռարձակումը սկսվել է 1999 թվականին։ 2001 թ. փետրվարի 2-ին ստացել է լիցենզիա, ըստ որի կարողացել է հեռարձակումը տարածել [[Հայաստան]]ի ողջ տարածքում<ref>Հայկական տվյալների տեղեկատու բազա․ [http://armeniandb.com/place/հայկական-երկրորդ-հեռուստաալիք/ Հայկական Երկրորդ Հեռուստաալիք]</ref>։ Սակայն 2021 թ. հունվարի 15-ին, զրկվել է լիցենզիայից և հետևաբար զրկվել է եթերից։ Նախկինում հեռարձակվել է Հայաստանի 95% տարածքում և մասամբ՝ [[Արցախ]]ում։ Ալիքը եթեր է հեռարձակվել օրական 18 ժամ, պատրաստելով 30-ից ավելի հաղորդումներ։ Ներկայումս հեռուստաալիքը հեռարձակվում է միայն մալուխային հեռուստացանցում։ ==Հաղորդումներ== * Ի՞նչ եփել այսօր<ref>[http://tv.am/am/Program?progid=16 Ի՞նչ եփել այսօր]</ref> * Չէին սպասում<ref>[http://tv.am/am/Program?progid=18 Չէին սպասում]</ref><ref>[http://cheinspasum.am/ Չէին սպասում]</ref> * Քաղցած սպասում են<ref>[http://tv.am/am/Program?progid=19 Քաղցած սպասում են]</ref> * Մի մեդալի պատմություն<ref>{{Cite web |url=http://tv.am/am/Program?progid=23 |title=Մի մեդալի պատմություն |accessdate=2018-03-11 |archive-date=2018-03-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180318055558/http://www.tv.am/am/Program?progid=23 |dead-url=yes }}</ref> * Զրույց Գայանե Փայտյանի հետ<ref>{{Cite web |url=http://tv.am/am/Program?progid=24 |title=Զրույց Փայտյանի հետ |accessdate=2018-03-11 |archive-date=2018-03-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180318055505/http://www.tv.am/am/Program?progid=24 |dead-url=yes }}</ref> * Պարատուն<ref>{{Cite web |url=http://tv.am/am/Program?progid=25 |title=Պարատուն |accessdate=2018-03-11 |archive-date=2018-03-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180318055510/http://www.tv.am/am/Program?progid=25 |dead-url=yes }}</ref> * Անգլիական Պրեմիեր Լիգա<ref>[http://tv.am/am/Program?progid=26 Անգլիական Պրեմիեր Լիգա]</ref> * Լրաբեր<ref>[http://tv.am/am/Program?progid=28 Լրաբեր]</ref> * Մագավտո<ref>[http://tv.am/am/Program?progid=38 Մագավտո]</ref> * Ինչն է ուզում կինը<ref>{{Cite web |url=http://tv.am/am/Program?progid=40 |title=Ինչն է ուզում կինը |accessdate=2018 թ․ մարտի 11 |archive-date=2018 թ․ մարտի 18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180318054733/http://www.tv.am/am/Program?progid=40 |dead-url=yes }}</ref> * Քրեական պատմություններ<ref>{{Cite web |url=http://tv.am/am/Program?progid=41 |title=Քրեական պատմություններ |accessdate=2018 թ․ մարտի 11 |archive-date=2018 թ․ մարտի 18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180318055626/http://www.tv.am/am/Program?progid=41 |dead-url=yes }}</ref> * Սիրված երգեր<ref>{{Cite web |url=http://tv.am/am/Program?progid=42 |title=Սիրված երգեր |accessdate=2018 թ․ մարտի 11 |archive-date=2018 թ․ մարտի 18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180318055521/http://www.tv.am/am/Program?progid=42 |dead-url=yes }}</ref> * Խոսքի իրավունք<ref>[http://tv.am/am/Program?progid=44 Խոսքի Իրավունք]</ref> * Համով զրույց<ref>{{Cite web |url=http://tv.am/am/Program?progid=15 |title=Համով զրույց |accessdate=2018-03-11 |archive-date=2018-03-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180318055456/http://www.tv.am/am/Program?progid=15 |dead-url=yes }}</ref> * Պերսոնա * Օդից փող ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] 3rmarxo558m6s585fyzowlm6kjrm86f 0 97354 8485449 8468279 2022-08-08T19:46:12Z CommonsDelinker 212 "12_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1] wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Լայմ (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում =«Լայմ» հեռուստաընկերություն | պատկերանիշ =[[File:Lime_TV_Armenia_logo.svg|280px]] | երկիր = {{ARM}} | հեռարձակման գոտի = {{ARM}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[2010]] | փոխարինել է = [[Հայ TV]] | նախկին անվանում = '''«12-րդ ալիք»''' ([[2010]]-[[2012]]) | հիմնադիր = | տնօրեն = Բագրատ Գրիգորյան | սեփականատեր = Միքայել Մինասյան |ավարտված=[[2015]]|թեմատիկա=լրատվական, ժամանցային|փոխարինված է=[[5-րդ ալիք]]}} '''Լայմ''' ({{lang-en|Lime TV}}), [[Հայաստան|հայկական]] երաժշտական և ժամանցային հեռուստաընկերություն, հեռարձակումը սկսվել է [[2010 թվական]]ին որպես «12-րդ ալիք», փոխարինելով լիցենզիան ավարտված «[[Հայ TV]]» հեռուստաալիքին, և [[2012]] թ. [[ապրիլի 21]]-ից, անցկացված լայնածավալ ռեբրենդինգից հետո ստացել է «Լայմ» անվանումը<ref>[http://armtop.am/full_news.php?id=2349 "Լայմ"-ն արդեն եթերում է]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>[https://www.aravot.am/2012/05/27/74867/ «Լայմ»-ը չի խախտել լիցենզիայի պայմանները. հեռուստաընկերության գլխավոր ռեժիսոր]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Եթեր է հեռարձակվում Հայաստանի տարածքի մոտ 50% տարածքով մեկ։ Հեռուստաընկերության գործադիր տնօրենն է Մհեր Վարդանյանը։ Պոտենցիալ դիտողների թիվը հասնում է շուրջ 1,7 միլիոն մարդու{{փաստ}}։ Հեռարձակումը ավարտել է [[2015 թվական]]ին։ ==Հաղորդումներ== *«Energy» (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) *«Pop Lime» *«Beat Lime» *«DUOS» *«Baby Lime» *«Retro Time» *«Lime Tube» *«Astro Lime» *«ArmTop» *«InterTop» *«Hot Lime» *«Lunch Time» *«KamoBlog Ժամանց» *«Կյանքի կարուսել» (հետագայում հեռուստասերիալը ցուցադրվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]]) *«Հապետ Show» (հետագայում հեռարձակվել է [[Հայ TV]]-ով) == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Lime TV Armenia logo.svg|«Լայմ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը ([[2012]]-[[2015]]) </gallery> ==Արտաքին հղումներ== *[https://web.archive.org/web/20130701163612/http://www.limetv.am/ Պաշտոնական կայք] *[https://www.youtube.com/user/LimeTV2012 «Lime TV» վիդեոալիքը] [[YouTube]] [[Սոցիալական ցանց|ցանցում]] ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] cq00iwy6jwuzsk87kzfqj8c3ktaprdc 8485450 8485449 2022-08-08T19:46:24Z CommonsDelinker 212 "Lime_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Լայմ (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում =«Լայմ» հեռուստաընկերություն | պատկերանիշ = | երկիր = {{ARM}} | հեռարձակման գոտի = {{ARM}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[2010]] | փոխարինել է = [[Հայ TV]] | նախկին անվանում = '''«12-րդ ալիք»''' ([[2010]]-[[2012]]) | հիմնադիր = | տնօրեն = Բագրատ Գրիգորյան | սեփականատեր = Միքայել Մինասյան |ավարտված=[[2015]]|թեմատիկա=լրատվական, ժամանցային|փոխարինված է=[[5-րդ ալիք]]}} '''Լայմ''' ({{lang-en|Lime TV}}), [[Հայաստան|հայկական]] երաժշտական և ժամանցային հեռուստաընկերություն, հեռարձակումը սկսվել է [[2010 թվական]]ին որպես «12-րդ ալիք», փոխարինելով լիցենզիան ավարտված «[[Հայ TV]]» հեռուստաալիքին, և [[2012]] թ. [[ապրիլի 21]]-ից, անցկացված լայնածավալ ռեբրենդինգից հետո ստացել է «Լայմ» անվանումը<ref>[http://armtop.am/full_news.php?id=2349 "Լայմ"-ն արդեն եթերում է]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>[https://www.aravot.am/2012/05/27/74867/ «Լայմ»-ը չի խախտել լիցենզիայի պայմանները. հեռուստաընկերության գլխավոր ռեժիսոր]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Եթեր է հեռարձակվում Հայաստանի տարածքի մոտ 50% տարածքով մեկ։ Հեռուստաընկերության գործադիր տնօրենն է Մհեր Վարդանյանը։ Պոտենցիալ դիտողների թիվը հասնում է շուրջ 1,7 միլիոն մարդու{{փաստ}}։ Հեռարձակումը ավարտել է [[2015 թվական]]ին։ ==Հաղորդումներ== *«Energy» (հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) *«Pop Lime» *«Beat Lime» *«DUOS» *«Baby Lime» *«Retro Time» *«Lime Tube» *«Astro Lime» *«ArmTop» *«InterTop» *«Hot Lime» *«Lunch Time» *«KamoBlog Ժամանց» *«Կյանքի կարուսել» (հետագայում հեռուստասերիալը ցուցադրվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]]) *«Հապետ Show» (հետագայում հեռարձակվել է [[Հայ TV]]-ով) == Տարբերանշաններ == <gallery> </gallery> ==Արտաքին հղումներ== *[https://web.archive.org/web/20130701163612/http://www.limetv.am/ Պաշտոնական կայք] *[https://www.youtube.com/user/LimeTV2012 «Lime TV» վիդեոալիքը] [[YouTube]] [[Սոցիալական ցանց|ցանցում]] ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] 0xis4le913fjqi8gj5j5az1mfics4av 0 97362 8485488 8433071 2022-08-08T19:54:04Z CommonsDelinker 212 "Tsayg_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1| wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում = «ՑԱՅԳ» մարզային հեռուստաընկերություն | պատկերանիշ = | երկիր = {{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br> [[Գյումրի]] | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br>[[Շիրակի մարզ]] | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[1991]] | փոխարինել է = | նախկին անվանում = | հիմնադիր = [[Արթուր Ղանդիլյան]] | ղեկավար = [[Մարգարիտա Մինասյան]] | սեփականատեր = [[Արթուր Ղանդիլյան]], [[Մարգարիտա Մինասյան]], Վալյա Ղանդիլյան | կայք = [https://tsayg.am tsayg.am] }} '''Ցայգ''', [[Հայաստան|հայկական]] մարզային ոչ պետական հեռուստաընկերություն, հիմնվել է 1991 թ. [[Գյումրի]]ում։ Եթեր է հեռարձակվում [[Շիրակի մարզ]]ի ողջ տարածքում, նաև հեռարձակվում է [[համացանց]]ով։ Ստացել է լիցենզիա 1991 թ. հունվարի 3-ին, առաջին անգամ եթեր հեռարձակվել է 1992 թ. մայիսի 10-ին, դառնալով Հայաստանի առաջին մասնավոր հեռուստաալիքը<ref>{{Cite web |url=http://www.tsayg.am/story.html |title=Պատմությունը պաշտոնական կայքում |accessdate=2012 թ․ դեկտեմբերի 10 |archive-date=2018 թ․ սեպտեմբերի 21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180921115425/http://tsayg.am/story.html |dead-url=yes }}</ref>։ 1993 թ., էներգետիկ ճգնաժամի պատճառով եթեր էր դուրս գալիս գիշերային ժամերին (23:00-9:00)։ 1994 թ. հեռուստաալիքը միացել է «Internews Network» Անդրկովկասի մասնավոր հեռուստաընկերությունների միությանը։ 1994 թ. նոյեմբերի 15-ին ֆինանսական խնդիրների պատճառով ժամանակավորապես դադարեցրել է հեռարձակումը։ Նաև այդ ժամանակ ընկերությունը լքեց ալիքի հիմնադիրներից մեկը՝ [[Արթուր Եզեկյան]]ը, որը նույն թվականին ստեղծեց [[Շանթ ՀԸ|«Շանթ» հեռուստաընկերությունը]]։ 1996 թ.-ին, վարկով գումար ստանալով, թարմացվեց հեռուստաալիքի տեխնիկական բազան, և հունիսի 17-ին վերականգնեց եթերը Գյումրիի 6-րդ մետրային ալիքով։ Ներկայում «Ցայգ»-ը, «Շանթ» ալիքի հետ հավասար, համարվում է Հայաստանի ամենահեղինակավոր հեռուստաալիքներից մեկը։ Պոտենցիալ հեռուստադիտողների թիվը շուրջ 350.000 է<ref>[http://www.internews.am/hy/database internews.am - Լրատվամիջոցներ / Ցայգ]</ref>։ == Հաղորդումներ == *«Նոր հնարավորություններ» *Սոցիում NEWS *«Կյանքի հայելին» *«ՄեդԻնֆո» *«Հարցազրույց Տիգրանուհի Կուրղինյանի հետ» *«Տեսակետ» *«Համավարակը մեր կյանքում» *Հարցախեղդ *Ճանաչում ենք Չինաստանը *«Հայ ծնված» *«Ռուսական էջեր» *«Բարեկամության տարեգրություն» *«30 ճակատագիր 30 տարի անց» *«30 տարի անց կամ վերածնվող Գյումրի» *Հեռուստադաս *Հեռուստակամուրջ *Ընտրական տեսակետներ *«Իրականում» (հեռարձակվել է նաև [[TV5]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով) *«ՀնգաՄարդ» *«Ընտրություններն իրականում» *«Եղիցի լույս» *«Երկխոսության լսարան» *«Մարդու իրավունքները Նոր Հայաստանում» *«Հեռուստաքննարկում» *«Ազդարար» *«Ընտրական տեսակետներ» *«Հայացք» *«Հեղափոխությունն իրականում» *«Իրավական անկյուն» *Բիզնես ինֆո *Տեխնոանցուդարձ *«Ձևաչափից դուրս» *«Անիմացիան մեր ձեռքերով» *«Անդրադարձ» *«Ազդագիր» *Time Show *«Արտ» ընկերություն *Գյումրու Բժշկական Կենտրոն *«Դուետ» միջազգային թատերական փառատոն *Իրականում + *Դու կարող ես *«Մանուկների մոլորակ» *Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով և Նոր Հայաստանով) *«Բարի գիշեր» *«Պստիկ-ճստիկ» *«Հայելուկ» (հեռարձակվել է նաև [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով) *«Արի ամուսնանանք կամ խնամախոս» (հեռարձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) ==Արտաքին հղումներ== * [http://tsayg.am/ Պաշտոնական կայք] * [https://www.youtube.com/user/TvTsayg Վիդեոալիքը ՅուԹյուբ կայքում] * [https://twitter.com/TvTsayg Թվիթթերյան միկրոբլոգը] * [https://hy-am.facebook.com/TsaygTV Անձնական էջը ֆեյսբուք սոցկայքում] ==Ծանուցումներ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Գյումրի]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] jbngf2o74rugbr9734w6ov1j1qft5tr 0 97363 8485529 8205165 2022-08-08T20:01:57Z CommonsDelinker 212 "21_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1] wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում = 21 TV «Դար 21»<br />Հայկական առաջին երաժշտական հեռուստաալիք | պատկերանիշ = | երկիր = {{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br />[[File:Flag of Yerevan.svg|24px]] [[Երևան]] | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[1998]] | փոխարինել է = [[Eurosport]] | նախկին անվանում = | հիմնադիր = Նաիրա Աղաբաբյան<br />Աշոտ Աղաբաբյան<br />Անահիտ Պոպովյան<br />Գագիկ Աբրահամյան։ | սեփականատեր = | ղեկավարներ = | կայք = [https://www.21tv.am/ www.21tv.am] }} '''Դար 21''', [[Հայաստան|հայկական]] երաժշտական-ժամանցային հեռուստաընկերություն, հեռարձակումը սկսվել է 1998 թվականին<ref>{{Cite web |url=http://old.hetq.am/am/media/tv-14/ |title=Հայկական եթերի հետքերով |accessdate=2013 թ․ փետրվարի 1 |archive-date=2017 թ․ մարտի 14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170314232749/http://old.hetq.am/am/media/tv-14 |dead-url=yes }}</ref>։ Երկար ժամանակ հեռարձակում էր [[Եվրոսպորտ]] հեռուստաալիքի հաղորդումները։ 2002 թ. սկսած սկսեց հեռարձակել ռուսական [[Մուզ-ՏՎ|Մուզ ՏՎ]] երաժշտական ալիքը։ 2004-ից սկսեց պատրաստել սեփական հաղորդումներ։ Եթեր է հեռարձակվում Հայաստանի տարածքի մոտ 50% տարածքով մեկ։ Հեռուստաալիքը նաև հասանելի է Interactive, Eurocable և Ucom մալուխային հեռուստատեսության բաժանորդներին։ Պոտենցիալ հեռուստադիտողների թիվը շուրջ 1,7 միլիոն է<ref>[http://www.internews.am/hy/database internews.am - Լրատվամիջոցներ / ԴԱՐ 21]</ref>։ Ընկերության գործադիր տնօրենն է Թամարա Սարգսյանը։ == Հաղորդավարներ == * Նորայր Եղյան * Էմմա Գևորգյան * Կարեն Մոլիտվին * Ստելլա Բաբայան ==Հաղորդումներ== * Ֆայլ PRO * Com.info * Speed show * Հայ 10 * Live 21 * Pro Event * Պրեմիերա * Դարձիր նրա տերը * Bioռիթմ News * iզանգ * Hits Menu * Մուլտ zone * Երաժշտական Մոլորակ == Արտաքին հղումներ == * [https://www.21tv.am/ Պաշտոնական կայք] * [https://hy-am.facebook.com/21TV.Dar21 Էջը Ֆեյսբուք ցանցում] ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] 0jnalff5enu2egkfqnzugyln9mzu9iq 0 97364 8485558 8279622 2022-08-08T20:11:07Z CommonsDelinker 212 "Kentron_tv.png" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Կենտրոն (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ամբողջական անվանում =Կենտրոն հեռուստատեսություն | երկիր = {{ARM}} | հեռարձակման գոտի = {{ARM}}<br>{{NKR}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[2002]] | փոխարինել է = | նախկին անվանում = Մշակույթ<br />Պրոմեթևս | հիմնադիր = ՄուլտիՄեդիա Կենտրոն ՓԲԸ | սեփականատեր = | ղեկավարներ = | կայք = [http://www.kentron.tv/ www.kentron.tv] |ղեկավարողներ=Սերգեյ Ադումյան (տնօրեն)|պատկերանիշ= }} '''Կենտրոն հեռուստատեսությունը,''' որի հիմնադիրը հանդիսանում է [[ՄուլտիՄեդիա Կենտրոն ՓԲԸ]]-ն, ստեղծվել է 2002 թվականին։ 15 տարվա գործունեության ընթացքում հեռուստատեսությունը ձեռք է բերել հեռուստադիտողների հսկայական և հավատարիմ բանակ` իր հետաքրքիր հաղորդումներով շահել բազմաթիվ հեռուստադիտողների սրտեր։ Հեռուստատեսության հաղորդումները բազմաժանր են` (լրատվական, հասարա-քաղաքական,ժամանցային,սոցիալ-տնտեսական, երաժտական, մշակութային, առողջապահական մարզական) ստեծված մեծ լսարանի համար:Հեռուստադիտողների շրջանակներում առավել մեծ հետաքրքրություն են վայելում այնպիսի հաղորդումներ ինչպիսիք են`Ուրվագիծ- հեղինակ և վարող [[Պետրոս Ղազարյան]], Էպիկենտրոն լրատվական հաղորդում, Դիպված- հեղինակ և վարող [[Զավեն Հարությունյան|Զավեն Հարութունյան]] և այլ հաղորդումներ։ Հեռարձակման ցանցում տեղ են գտել նաև գեղարվեստական ֆիլմեր, փաստա-վավերագրական, մուլտիպլիկացիոն ֆիլմեր<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.kentron.tv/about-us.html|title=Մեր մասին|last=Admin|first=Karen|website=www.kentron.tv|language=hy-am|accessdate=2021 թ․ ապրիլի 24}}</ref>։ == Հաղորդումներ == * Էպիկենտրոն * Անցուդարձ * Իմպուլս * Press Կենտրոն * 30 րոպե [[Միքայել Մելքումյան]]ի հետ * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], [[TV5]] և [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Առողջություն և Գեղեցկություն * Dr. Դավիթ * MED կոնսիլիում * Արարատյան խոհանոց * Դրայվ նյուզ * Ավտո դրայվ (հեռաձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV-ով]]) * Music Սթար * Ձայնային հարված * Արդյոք ովքեր են (հեռաձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV-ով]]) * Դեպի Տոկիո * Առանց կարծրատիպերի * Ես կամ * Հանցանքի հետքով * Մուլտիկնիկ (հեռարձակվել է նաև [[Արմենակոբ]]ով, հետագայում հեռարձակվել է [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք]]ով) * Երևի * Երանի * Իրարանցում * Հայ մայրիկ (հեռաձակվել է [[Երկիր Մեդիա]]-ով) * Հրաշալի 7 (հեռաձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV-ով]]) * Հայտնի և անհայտ * Կանանց և ոչ միայն * Պատրաստենք միասին (հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]]) * Որսարան * Խաղից դուրս * Մարդ որը կառուցում է * Մեղրամիս * Հանցանքի հետքով * Հայկական ժառանգություն * Կենտրոնի առավոտը * Մոռացված կանգառ * Փողակապով և առանց * Հայկական ուրբաթ * Սկսենք նորից * Այցեքարտ * Ուրվագիծ * Տեսանկյուն (հեռարձակվել է նաև [[TV5]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]]) == Կոնտակտային տվյալներ<ref name=":0" /> == Կայք՝ [http://www.kentron.tv/ kentron.tv] Լրահավաք հեռախոս՝ [tel:+37410391039 +374 10 39 10 39] Հասցե՝ [https://goo.gl/maps/63vNNU4VHZy4DR9x8 ՀՀ, 0036, Երևան Ալիխանյան եղբայրների փող., 2 շենք (Աջափնյակ վարչ. շրջան)] Էլ.փոստ՝ [mailto:info@kentron.tv info@kentron.tv] Ֆեյսբուքյան էջ՝ [https://www.facebook.com/kentrontv1/ facebook.com/kentrontv1/] ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] 017628hpxwzojne92qvs83nvgze21c0 0 97368 8485486 7969210 2022-08-08T19:53:40Z CommonsDelinker 212 "Gala_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում = «ԳԱԼԱ»<br />Գյումրիի անկախ լրատվական ալիք | պատկերանիշ = | երկիր = {{ARM}}<br>[[Գյումրի]] | հեռարձակման գոտի = {{ARM}}<br>[[Շիրակի մարզ]] | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[2005]] | փոխարինել է = | նախկին անվանում = | հիմնադիր = | սեփականատեր = | ղեկավարներ = | կայք = http://www.galatv.am/ }} '''Գյումրիի անկախ լրատվական ալիք''', կրճատ՝ '''ԳԱԼԱ''', [[Հայաստան|հայկական]] մարզային ոչ պետական լրատվական հեռուստաընկերություն, հիմնվել է 2005 թվականին [[Գյումրի]]յում։ Եթեր է հեռարձակվում [[Շիրակի մարզ]]ի ողջ տարածքում, մասամբ Լոռիում։ Գալա հ/ը մասնագետները կատարում են նաև տեսաֆիլմերի և վավերագրական ֆիլմերի պատրաստման աշխատանքներ։ Պոտենցիալ հեռուստադիտողների թիվը շուրջ 220.000 է։ Հեռուստաալիքը եթերում է 8:00 մինչ 2:00։ == Հաղորդումներ == * ԳԱԼԱ NEWS (լրատվական-վերլուծական ծրագիր) * ԳԱԼԱ NEWS (ռուսերեն թողարկում) * ԳԱԼԱ new հավելված * Բարի լույս Գյումրի (գիտահանրամատչելի, գիտա-կրթական, մշակույթ, սպորտ, արվեստ) * TV բորսա * Իմ իրավունքը * Ուզում եմ իմանալ (մանկապատանեկան ծրագիր) == Արտաքին հղումներ == * [http://www.galatv.am/ Պաշտոնական կայք] * [https://www.youtube.com/user/tvgala Վիդեոալիքը YouTube կայքում] * [http://armenianow.com/news/29390/gyumri_gala_tv_appeal_court GALA TV keeps the fight for its right to air] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110518121508/http://www.armenianow.com/news/29390/gyumri_gala_tv_appeal_court |date=2011-05-18 }} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] {{Անավարտ}} ezazpe3m2ydrf1ytw58zms6ap3bdvbe 0 97370 8485556 8284793 2022-08-08T20:10:30Z CommonsDelinker 212 "Yerevan_TV_(6).png" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Այլ կիրառումներ|Երևան (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում=«Երևան» հեռուստաընկերություն ՓԲԸ|պատկերանիշ=[[File:yertvlastlog.png]]|փակվեց=[[2014]]|երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br />{{Դրոշավորում|Երևան}}|լեզու=[[հայերեն]]|փոխարինեց=Այգ ՀԸ|փոխարինվեց=[[Հ3]]|հիմնադիր=Վարշամ Ղարիբյան|սեփականատեր=Վարշամ Ղարիբյան}} '''Երևան''', [[Հայաստան|հայկական]] հեռուստաընկերություն, հիմնվել է 2000 թ. մարտի 28-ին։ Հեռարձակվում է Երևանում, մասամբ՝ Կոտայքի, Արագածոտնի, Արմավիրի և Արարատի մարզերում։ Հեռուստաալիքը նաև հասանելի է Interactive և [[Յուքոմ|Ucom]] մալուխային հեռուստատեսության բաժանորդներին։ Հեռուստաալիքը ներկայացնում էր լրատվական, հասարակական, երաժշտական, և ժամանցային բնույթի հաղորդումներ։ Հեռուստաընկերության նախագահն է Վարշամ Ղարիբյանը։ 2014 թվականին փոխարինվել է [[Հ3]]-ով։ ==Հաղորդումներ== *Հայացք աշխարհին *Կարծիքների խաչմերուկ *Իմ Երևան *XXII դար *Ազդագիր *Մանուկների մոլորակ *Մուլտ ակումբ *Իմիջ *Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[TV5]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]]) *Music Box (հեռարձակվել է [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]]) *Օրը ցերեկով *Աստղածնունդ *Երևան Գիշեր *Ավտոշուկա *Օրը ցերեկով՝ Դայանայի հետ *Face Control *The Best *Life Line *Սուայ Թայ բոքսինգ *Bon Appetito Երևան *Օգտակար խորհուրդներ == Պատկերանիշներ == <gallery> Պատկեր:Yervtv9908.jpg|մինի|«Երևան» հեռուստաընկերության պատկերանիշը (2000-2008) Պատկեր:Yerevan TV (3).png|«Երևան» հեռուստաընկերության պատկերանիշը (2008-2010) Պատկեր:yertvlastlog.png|«Երևան» հեռուստաընկերության պատկերանիշը (2011-2014) </gallery> == Ծանոթագրույթուններ == https://web.archive.org/web/20130721213957/http://yerevantv.am/ <br /> [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] k93enmqmas1dibisgjkqxqeyfetwwm5 8485557 8485556 2022-08-08T20:10:42Z CommonsDelinker 212 "Yerevan_TV_(3).png" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Այլ կիրառումներ|Երևան (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում=«Երևան» հեռուստաընկերություն ՓԲԸ|պատկերանիշ=[[File:yertvlastlog.png]]|փակվեց=[[2014]]|երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br />{{Դրոշավորում|Երևան}}|լեզու=[[հայերեն]]|փոխարինեց=Այգ ՀԸ|փոխարինվեց=[[Հ3]]|հիմնադիր=Վարշամ Ղարիբյան|սեփականատեր=Վարշամ Ղարիբյան}} '''Երևան''', [[Հայաստան|հայկական]] հեռուստաընկերություն, հիմնվել է 2000 թ. մարտի 28-ին։ Հեռարձակվում է Երևանում, մասամբ՝ Կոտայքի, Արագածոտնի, Արմավիրի և Արարատի մարզերում։ Հեռուստաալիքը նաև հասանելի է Interactive և [[Յուքոմ|Ucom]] մալուխային հեռուստատեսության բաժանորդներին։ Հեռուստաալիքը ներկայացնում էր լրատվական, հասարակական, երաժշտական, և ժամանցային բնույթի հաղորդումներ։ Հեռուստաընկերության նախագահն է Վարշամ Ղարիբյանը։ 2014 թվականին փոխարինվել է [[Հ3]]-ով։ ==Հաղորդումներ== *Հայացք աշխարհին *Կարծիքների խաչմերուկ *Իմ Երևան *XXII դար *Ազդագիր *Մանուկների մոլորակ *Մուլտ ակումբ *Իմիջ *Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[TV5]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]]) *Music Box (հեռարձակվել է [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]]) *Օրը ցերեկով *Աստղածնունդ *Երևան Գիշեր *Ավտոշուկա *Օրը ցերեկով՝ Դայանայի հետ *Face Control *The Best *Life Line *Սուայ Թայ բոքսինգ *Bon Appetito Երևան *Օգտակար խորհուրդներ == Պատկերանիշներ == <gallery> Պատկեր:Yervtv9908.jpg|մինի|«Երևան» հեռուստաընկերության պատկերանիշը (2000-2008) Պատկեր:yertvlastlog.png|«Երևան» հեռուստաընկերության պատկերանիշը (2011-2014) </gallery> == Ծանոթագրույթուններ == https://web.archive.org/web/20130721213957/http://yerevantv.am/ <br /> [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] 2vkj1i2y8tgvc8nv0ata47nri4wtdar 0 97373 8485491 8424671 2022-08-08T19:54:39Z CommonsDelinker 212 "Armnews_TV_logo_(4).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում = Արմնյուզ հեռուստաընկերություն | երկիր = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[հոկտեմբերի 31]], [[2001]] | կայք = [https://armnewstv.am armnewstv.am] |պատկերանիշ=[[Պատկեր:Armnews_TV_logo_(5).svg|270px]]|սեփականատեր=CS Media (2001-2012),<br>[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ]] (2012-2019),<br>[[Քառյակ մեդիա]] (2019-ից)}} «'''Արմնյուզ'''» հեռուստատեսությունը հայկական շուրջօրյա լրատվական հեռուստաընկերություն է։ Հեռուստաընկերությունը ունի թվային հեռարձակում։ Հասանելի է Հայաստանում և Արցախում։ Առկա է տեղական ու միջազգային կաբելային ցանցերում։ Եթերը շուրջօրյա հեռարձակվում է նաև [[ՅուԹյուբ]] կայքի Armnews ալիքով։ «Արմնյուզ» հեռուստաընկերությունը աշխատում է 24/7 ձևաչափով՝ ամեն ժամ հեռարձակելով թարմ լրատվություն, կարծիքներ, վերլուծություն, ուղիղ միացումներ դեպքի վայրից, հարցազրույցներ։ «Արմնյուզ» հեռուստաընկերության լրատվականը ներառում է ասուլիսների, պատահարների լուսաբանում, ճեպազրույցներ, լուրեր մարզերից և Արցախից, միջազգային լրատվություն<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.armnewstv.am/%d5%b4%d5%a5%d6%80-%d5%b4%d5%a1%d5%bd%d5%ab%d5%b6/|title=Մեր մասին – Armnews հեռուստաընկերություն|language=en-US|accessdate=2021 թ․ ապրիլի 24}}</ref>։ == Պատմություն == * 2001 թ. հոկտեմբերի 31-ին Հայաստանում բացվեց առաջին հայկական լրատվական հեռուստաընկերությունը։ «Արմնյուզ»–ը հեռարձակումը սկսեց 39 դեցիմետրային հաճախականությամբ, երկար ժամանակ վերահեռարձակելով [[Եվրոնյուզ|«Եվրոնյուզ»]] լրատվական հեռուստաալիքի եթերը։ * 2011 թ. նորացնելով տեխնիկական բազան և անցկացնելով լայնածավալ ռեբրենդինգ, հեռուստաալիքը հիմնականում սկսեց ցուցադրել լրատվական ծրագիր և նոր սեփական արտադրության հաղորդումներ։ Հեռուստալրագրող [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյանը]] ստանձնեց ալիքի լրատվական ծրագրի տնօրենի պաշտոնը։ «Արմնյուզ»–ի լրատվական թիմը չորս տարվա ընթացքում շուրջօրյա ռեժիմով Հայաստանում դարձավ հեռուստալրատվության լիդեր։ * 2012 թ., [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|«Արմենիա»]]  և [[ATV (Հայաստան)|«ATV»]] հեռուստաընկերությունների հետ «Արմնյուզ»–ը դարձավ [[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ]]ի մաս։ * 2015 թ. փետրվարից հեռուստաընկերությունը ղեկավարեց ռեժիսոր, պրոդյուսեր [[Հրաչյա Քեշիշյան|Հրաչ Քեշիշյանը]]։ Այդ շրջանում հեռուստատեսությունը, փոխելով ֆորմատը, լրատվականից դարձավ երիտասարդական լրատվական–ժամանցային։ * 2019 թ. փետրվարի 1-ից «Արմնյուզ» հեռուստաընկերությունը առանձնացավ [[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|Պանարմենիան Մեդիա Գրուպից]] և միացավ [[Քառյակ մեդիա|«Քառյակ մեդիա»]] ընկերությանը՝ դարձյալ վերադառնալով ամբողջապես լրատվական հեռուստաֆորմատին։ Նոր հոլդինգում և նորացված հեռուստաֆորմատով «Արմնյուզ» հեռուստատեսության տնօրենը դարձավ հեռուստալրագրող Նարեկ Նիկողոսյանը։ * 2020 թ. օգոստոսի 17-ին տեղի ունեցած «Մեդիա պաշտպան» նախաձեռնության ամենամյա «Մեդիա Վահան» մրցանակաբաշխություն ժամանակ «Լավագույն լրատվական» անվանակարգում հաղթեց «Արմնյուզ» հեռուստաընկերությունը։ «Լավագույն հեռուստամեկնաբան» մրցանակը ստացավ «Արմնյուզ»-ի «Օրախնդիր» հաղորդման հեղինակ [[Դավիթ Սարգսյան (հեռուստալրագրող)|Դավիթ Սարգսյանը]]։ == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Armnews TV logo.svg|«Արմնյուզ» հեռուստաընկերության առաջին տարբերանշանը (2002-2009) Պատկեր:Armnews TV logo (2).svg|«Արմնյուզ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2009-2011) Պատկեր:Armnews TV logo (3).svg|«Արմնյուզ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2011-2015) Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|«Արմնյուզ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2019-ից մինչև այսօր) </gallery> ==Եթերացանկ== {| class="wikitable sortable" |1.Անվտանգության գործոն |5.Եղանակ/ փոխարժեք |9.Լուրեր Արցախից |13.Հակիրճ լուրեր (լրահոս) |17.Հարցազրույցներ |21.Մամուլի տեսություն |25.Ուղիղ միացումներ դեպքի վայրից |29.Սպառողի ժամ |- |2.Առանց մեկնաբանության |6.Երեկոյան լուրեր [[Աբրահամ Գասպարյան|Աբրահամ Գասպարյանի]] հետ |10.Լուրեր մարզերից |14.Հայացք Երևանից |18.Հրաշալի Հայաստան |22.Մի արեք այսպես |26.Պատահարներ |30.Տողերի արանքում |- |3.Ասուլիսներ |7.Զրույց |11.Կա՛նգ առ |15.Հայելու առաջ |19.Հրապարակային շաբաթ |23.Միջազգային լրահոս |27.Պատմության այս օրը |31.Օրախնդիր |- |4.Արմքոմեդի |8.Զրույց. Ֆարմանյան |12.Կարծիքներ |16.Հարցազրույց դեսպանի հետ |20.Ճեպազրույցներ |24.Շաբաթը 60 վայրկյանում |28.Ռեպորտաժներ |32.Ֆոտոշարեր |} == Հաղորդումներ == * «Հրաշալի Հայաստան» * «ՀԱՅԱՑՔ Երևանից» * «Տողերի արանքում» * «ՕրաԽնդիր» * «Հայելու առաջ» * «Կա՛նգ Առ» * «Զրույց. Սամվել Ֆարմանյան և Հրանտ Տեր–Աբրահամյան» * «Անվտանգության գործոն» * Լուրեր * «Շաբաթը 60 վայրկյանում և Ֆոտոշարեր» * Մի արեք «ԱՅՍՊԵՍ» * «Պատմության այս օրը» * «Հարցազրույց դեսպանի հետ» * «Առողջություն» (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]]) * «Երեկոյան լուրեր [[Աբրահամ Գասպարյան|Աբրահամ Գասպարյանի]] հետ» == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[http://www.armnewstv.am/ Պաշտոնական կայք] *[https://www.youtube.com/user/ArmnewsTV Վիդեոալիքը] [[ՅուԹուբ]] կայքում [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Քառյակ մեդիա]] 772grqw96spmeubae7mw3yqf25hpgdi 8485492 8485491 2022-08-08T19:54:50Z CommonsDelinker 212 "Armnews_TV_logo_(5).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում = Արմնյուզ հեռուստաընկերություն | երկիր = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[հոկտեմբերի 31]], [[2001]] | կայք = [https://armnewstv.am armnewstv.am] |պատկերանիշ= |սեփականատեր=CS Media (2001-2012),<br>[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ]] (2012-2019),<br>[[Քառյակ մեդիա]] (2019-ից)}} «'''Արմնյուզ'''» հեռուստատեսությունը հայկական շուրջօրյա լրատվական հեռուստաընկերություն է։ Հեռուստաընկերությունը ունի թվային հեռարձակում։ Հասանելի է Հայաստանում և Արցախում։ Առկա է տեղական ու միջազգային կաբելային ցանցերում։ Եթերը շուրջօրյա հեռարձակվում է նաև [[ՅուԹյուբ]] կայքի Armnews ալիքով։ «Արմնյուզ» հեռուստաընկերությունը աշխատում է 24/7 ձևաչափով՝ ամեն ժամ հեռարձակելով թարմ լրատվություն, կարծիքներ, վերլուծություն, ուղիղ միացումներ դեպքի վայրից, հարցազրույցներ։ «Արմնյուզ» հեռուստաընկերության լրատվականը ներառում է ասուլիսների, պատահարների լուսաբանում, ճեպազրույցներ, լուրեր մարզերից և Արցախից, միջազգային լրատվություն<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.armnewstv.am/%d5%b4%d5%a5%d6%80-%d5%b4%d5%a1%d5%bd%d5%ab%d5%b6/|title=Մեր մասին – Armnews հեռուստաընկերություն|language=en-US|accessdate=2021 թ․ ապրիլի 24}}</ref>։ == Պատմություն == * 2001 թ. հոկտեմբերի 31-ին Հայաստանում բացվեց առաջին հայկական լրատվական հեռուստաընկերությունը։ «Արմնյուզ»–ը հեռարձակումը սկսեց 39 դեցիմետրային հաճախականությամբ, երկար ժամանակ վերահեռարձակելով [[Եվրոնյուզ|«Եվրոնյուզ»]] լրատվական հեռուստաալիքի եթերը։ * 2011 թ. նորացնելով տեխնիկական բազան և անցկացնելով լայնածավալ ռեբրենդինգ, հեռուստաալիքը հիմնականում սկսեց ցուցադրել լրատվական ծրագիր և նոր սեփական արտադրության հաղորդումներ։ Հեռուստալրագրող [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյանը]] ստանձնեց ալիքի լրատվական ծրագրի տնօրենի պաշտոնը։ «Արմնյուզ»–ի լրատվական թիմը չորս տարվա ընթացքում շուրջօրյա ռեժիմով Հայաստանում դարձավ հեռուստալրատվության լիդեր։ * 2012 թ., [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|«Արմենիա»]]  և [[ATV (Հայաստան)|«ATV»]] հեռուստաընկերությունների հետ «Արմնյուզ»–ը դարձավ [[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ]]ի մաս։ * 2015 թ. փետրվարից հեռուստաընկերությունը ղեկավարեց ռեժիսոր, պրոդյուսեր [[Հրաչյա Քեշիշյան|Հրաչ Քեշիշյանը]]։ Այդ շրջանում հեռուստատեսությունը, փոխելով ֆորմատը, լրատվականից դարձավ երիտասարդական լրատվական–ժամանցային։ * 2019 թ. փետրվարի 1-ից «Արմնյուզ» հեռուստաընկերությունը առանձնացավ [[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|Պանարմենիան Մեդիա Գրուպից]] և միացավ [[Քառյակ մեդիա|«Քառյակ մեդիա»]] ընկերությանը՝ դարձյալ վերադառնալով ամբողջապես լրատվական հեռուստաֆորմատին։ Նոր հոլդինգում և նորացված հեռուստաֆորմատով «Արմնյուզ» հեռուստատեսության տնօրենը դարձավ հեռուստալրագրող Նարեկ Նիկողոսյանը։ * 2020 թ. օգոստոսի 17-ին տեղի ունեցած «Մեդիա պաշտպան» նախաձեռնության ամենամյա «Մեդիա Վահան» մրցանակաբաշխություն ժամանակ «Լավագույն լրատվական» անվանակարգում հաղթեց «Արմնյուզ» հեռուստաընկերությունը։ «Լավագույն հեռուստամեկնաբան» մրցանակը ստացավ «Արմնյուզ»-ի «Օրախնդիր» հաղորդման հեղինակ [[Դավիթ Սարգսյան (հեռուստալրագրող)|Դավիթ Սարգսյանը]]։ == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Armnews TV logo.svg|«Արմնյուզ» հեռուստաընկերության առաջին տարբերանշանը (2002-2009) Պատկեր:Armnews TV logo (2).svg|«Արմնյուզ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2009-2011) Պատկեր:Armnews TV logo (3).svg|«Արմնյուզ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2011-2015) </gallery> ==Եթերացանկ== {| class="wikitable sortable" |1.Անվտանգության գործոն |5.Եղանակ/ փոխարժեք |9.Լուրեր Արցախից |13.Հակիրճ լուրեր (լրահոս) |17.Հարցազրույցներ |21.Մամուլի տեսություն |25.Ուղիղ միացումներ դեպքի վայրից |29.Սպառողի ժամ |- |2.Առանց մեկնաբանության |6.Երեկոյան լուրեր [[Աբրահամ Գասպարյան|Աբրահամ Գասպարյանի]] հետ |10.Լուրեր մարզերից |14.Հայացք Երևանից |18.Հրաշալի Հայաստան |22.Մի արեք այսպես |26.Պատահարներ |30.Տողերի արանքում |- |3.Ասուլիսներ |7.Զրույց |11.Կա՛նգ առ |15.Հայելու առաջ |19.Հրապարակային շաբաթ |23.Միջազգային լրահոս |27.Պատմության այս օրը |31.Օրախնդիր |- |4.Արմքոմեդի |8.Զրույց. Ֆարմանյան |12.Կարծիքներ |16.Հարցազրույց դեսպանի հետ |20.Ճեպազրույցներ |24.Շաբաթը 60 վայրկյանում |28.Ռեպորտաժներ |32.Ֆոտոշարեր |} == Հաղորդումներ == * «Հրաշալի Հայաստան» * «ՀԱՅԱՑՔ Երևանից» * «Տողերի արանքում» * «ՕրաԽնդիր» * «Հայելու առաջ» * «Կա՛նգ Առ» * «Զրույց. Սամվել Ֆարմանյան և Հրանտ Տեր–Աբրահամյան» * «Անվտանգության գործոն» * Լուրեր * «Շաբաթը 60 վայրկյանում և Ֆոտոշարեր» * Մի արեք «ԱՅՍՊԵՍ» * «Պատմության այս օրը» * «Հարցազրույց դեսպանի հետ» * «Առողջություն» (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]]) * «Երեկոյան լուրեր [[Աբրահամ Գասպարյան|Աբրահամ Գասպարյանի]] հետ» == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[http://www.armnewstv.am/ Պաշտոնական կայք] *[https://www.youtube.com/user/ArmnewsTV Վիդեոալիքը] [[ՅուԹուբ]] կայքում [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Քառյակ մեդիա]] a3ccwa6l5jrqkq3mntgcwun58k6p8bl 8485495 8485492 2022-08-08T19:55:14Z CommonsDelinker 212 "Armnews_TV_logo_(3).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում = Արմնյուզ հեռուստաընկերություն | երկիր = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[հոկտեմբերի 31]], [[2001]] | կայք = [https://armnewstv.am armnewstv.am] |պատկերանիշ= |սեփականատեր=CS Media (2001-2012),<br>[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ]] (2012-2019),<br>[[Քառյակ մեդիա]] (2019-ից)}} «'''Արմնյուզ'''» հեռուստատեսությունը հայկական շուրջօրյա լրատվական հեռուստաընկերություն է։ Հեռուստաընկերությունը ունի թվային հեռարձակում։ Հասանելի է Հայաստանում և Արցախում։ Առկա է տեղական ու միջազգային կաբելային ցանցերում։ Եթերը շուրջօրյա հեռարձակվում է նաև [[ՅուԹյուբ]] կայքի Armnews ալիքով։ «Արմնյուզ» հեռուստաընկերությունը աշխատում է 24/7 ձևաչափով՝ ամեն ժամ հեռարձակելով թարմ լրատվություն, կարծիքներ, վերլուծություն, ուղիղ միացումներ դեպքի վայրից, հարցազրույցներ։ «Արմնյուզ» հեռուստաընկերության լրատվականը ներառում է ասուլիսների, պատահարների լուսաբանում, ճեպազրույցներ, լուրեր մարզերից և Արցախից, միջազգային լրատվություն<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.armnewstv.am/%d5%b4%d5%a5%d6%80-%d5%b4%d5%a1%d5%bd%d5%ab%d5%b6/|title=Մեր մասին – Armnews հեռուստաընկերություն|language=en-US|accessdate=2021 թ․ ապրիլի 24}}</ref>։ == Պատմություն == * 2001 թ. հոկտեմբերի 31-ին Հայաստանում բացվեց առաջին հայկական լրատվական հեռուստաընկերությունը։ «Արմնյուզ»–ը հեռարձակումը սկսեց 39 դեցիմետրային հաճախականությամբ, երկար ժամանակ վերահեռարձակելով [[Եվրոնյուզ|«Եվրոնյուզ»]] լրատվական հեռուստաալիքի եթերը։ * 2011 թ. նորացնելով տեխնիկական բազան և անցկացնելով լայնածավալ ռեբրենդինգ, հեռուստաալիքը հիմնականում սկսեց ցուցադրել լրատվական ծրագիր և նոր սեփական արտադրության հաղորդումներ։ Հեռուստալրագրող [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյանը]] ստանձնեց ալիքի լրատվական ծրագրի տնօրենի պաշտոնը։ «Արմնյուզ»–ի լրատվական թիմը չորս տարվա ընթացքում շուրջօրյա ռեժիմով Հայաստանում դարձավ հեռուստալրատվության լիդեր։ * 2012 թ., [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|«Արմենիա»]]  և [[ATV (Հայաստան)|«ATV»]] հեռուստաընկերությունների հետ «Արմնյուզ»–ը դարձավ [[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ]]ի մաս։ * 2015 թ. փետրվարից հեռուստաընկերությունը ղեկավարեց ռեժիսոր, պրոդյուսեր [[Հրաչյա Քեշիշյան|Հրաչ Քեշիշյանը]]։ Այդ շրջանում հեռուստատեսությունը, փոխելով ֆորմատը, լրատվականից դարձավ երիտասարդական լրատվական–ժամանցային։ * 2019 թ. փետրվարի 1-ից «Արմնյուզ» հեռուստաընկերությունը առանձնացավ [[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|Պանարմենիան Մեդիա Գրուպից]] և միացավ [[Քառյակ մեդիա|«Քառյակ մեդիա»]] ընկերությանը՝ դարձյալ վերադառնալով ամբողջապես լրատվական հեռուստաֆորմատին։ Նոր հոլդինգում և նորացված հեռուստաֆորմատով «Արմնյուզ» հեռուստատեսության տնօրենը դարձավ հեռուստալրագրող Նարեկ Նիկողոսյանը։ * 2020 թ. օգոստոսի 17-ին տեղի ունեցած «Մեդիա պաշտպան» նախաձեռնության ամենամյա «Մեդիա Վահան» մրցանակաբաշխություն ժամանակ «Լավագույն լրատվական» անվանակարգում հաղթեց «Արմնյուզ» հեռուստաընկերությունը։ «Լավագույն հեռուստամեկնաբան» մրցանակը ստացավ «Արմնյուզ»-ի «Օրախնդիր» հաղորդման հեղինակ [[Դավիթ Սարգսյան (հեռուստալրագրող)|Դավիթ Սարգսյանը]]։ == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Armnews TV logo.svg|«Արմնյուզ» հեռուստաընկերության առաջին տարբերանշանը (2002-2009) Պատկեր:Armnews TV logo (2).svg|«Արմնյուզ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2009-2011) </gallery> ==Եթերացանկ== {| class="wikitable sortable" |1.Անվտանգության գործոն |5.Եղանակ/ փոխարժեք |9.Լուրեր Արցախից |13.Հակիրճ լուրեր (լրահոս) |17.Հարցազրույցներ |21.Մամուլի տեսություն |25.Ուղիղ միացումներ դեպքի վայրից |29.Սպառողի ժամ |- |2.Առանց մեկնաբանության |6.Երեկոյան լուրեր [[Աբրահամ Գասպարյան|Աբրահամ Գասպարյանի]] հետ |10.Լուրեր մարզերից |14.Հայացք Երևանից |18.Հրաշալի Հայաստան |22.Մի արեք այսպես |26.Պատահարներ |30.Տողերի արանքում |- |3.Ասուլիսներ |7.Զրույց |11.Կա՛նգ առ |15.Հայելու առաջ |19.Հրապարակային շաբաթ |23.Միջազգային լրահոս |27.Պատմության այս օրը |31.Օրախնդիր |- |4.Արմքոմեդի |8.Զրույց. Ֆարմանյան |12.Կարծիքներ |16.Հարցազրույց դեսպանի հետ |20.Ճեպազրույցներ |24.Շաբաթը 60 վայրկյանում |28.Ռեպորտաժներ |32.Ֆոտոշարեր |} == Հաղորդումներ == * «Հրաշալի Հայաստան» * «ՀԱՅԱՑՔ Երևանից» * «Տողերի արանքում» * «ՕրաԽնդիր» * «Հայելու առաջ» * «Կա՛նգ Առ» * «Զրույց. Սամվել Ֆարմանյան և Հրանտ Տեր–Աբրահամյան» * «Անվտանգության գործոն» * Լուրեր * «Շաբաթը 60 վայրկյանում և Ֆոտոշարեր» * Մի արեք «ԱՅՍՊԵՍ» * «Պատմության այս օրը» * «Հարցազրույց դեսպանի հետ» * «Առողջություն» (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]]) * «Երեկոյան լուրեր [[Աբրահամ Գասպարյան|Աբրահամ Գասպարյանի]] հետ» == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[http://www.armnewstv.am/ Պաշտոնական կայք] *[https://www.youtube.com/user/ArmnewsTV Վիդեոալիքը] [[ՅուԹուբ]] կայքում [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Քառյակ մեդիա]] 7hb7f1nu81oj2ye9wtmcwgg2syecg2f 8485496 8485495 2022-08-08T19:55:26Z CommonsDelinker 212 "Armnews_TV_logo_(2).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում = Արմնյուզ հեռուստաընկերություն | երկիր = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[հոկտեմբերի 31]], [[2001]] | կայք = [https://armnewstv.am armnewstv.am] |պատկերանիշ= |սեփականատեր=CS Media (2001-2012),<br>[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ]] (2012-2019),<br>[[Քառյակ մեդիա]] (2019-ից)}} «'''Արմնյուզ'''» հեռուստատեսությունը հայկական շուրջօրյա լրատվական հեռուստաընկերություն է։ Հեռուստաընկերությունը ունի թվային հեռարձակում։ Հասանելի է Հայաստանում և Արցախում։ Առկա է տեղական ու միջազգային կաբելային ցանցերում։ Եթերը շուրջօրյա հեռարձակվում է նաև [[ՅուԹյուբ]] կայքի Armnews ալիքով։ «Արմնյուզ» հեռուստաընկերությունը աշխատում է 24/7 ձևաչափով՝ ամեն ժամ հեռարձակելով թարմ լրատվություն, կարծիքներ, վերլուծություն, ուղիղ միացումներ դեպքի վայրից, հարցազրույցներ։ «Արմնյուզ» հեռուստաընկերության լրատվականը ներառում է ասուլիսների, պատահարների լուսաբանում, ճեպազրույցներ, լուրեր մարզերից և Արցախից, միջազգային լրատվություն<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.armnewstv.am/%d5%b4%d5%a5%d6%80-%d5%b4%d5%a1%d5%bd%d5%ab%d5%b6/|title=Մեր մասին – Armnews հեռուստաընկերություն|language=en-US|accessdate=2021 թ․ ապրիլի 24}}</ref>։ == Պատմություն == * 2001 թ. հոկտեմբերի 31-ին Հայաստանում բացվեց առաջին հայկական լրատվական հեռուստաընկերությունը։ «Արմնյուզ»–ը հեռարձակումը սկսեց 39 դեցիմետրային հաճախականությամբ, երկար ժամանակ վերահեռարձակելով [[Եվրոնյուզ|«Եվրոնյուզ»]] լրատվական հեռուստաալիքի եթերը։ * 2011 թ. նորացնելով տեխնիկական բազան և անցկացնելով լայնածավալ ռեբրենդինգ, հեռուստաալիքը հիմնականում սկսեց ցուցադրել լրատվական ծրագիր և նոր սեփական արտադրության հաղորդումներ։ Հեռուստալրագրող [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյանը]] ստանձնեց ալիքի լրատվական ծրագրի տնօրենի պաշտոնը։ «Արմնյուզ»–ի լրատվական թիմը չորս տարվա ընթացքում շուրջօրյա ռեժիմով Հայաստանում դարձավ հեռուստալրատվության լիդեր։ * 2012 թ., [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|«Արմենիա»]]  և [[ATV (Հայաստան)|«ATV»]] հեռուստաընկերությունների հետ «Արմնյուզ»–ը դարձավ [[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ]]ի մաս։ * 2015 թ. փետրվարից հեռուստաընկերությունը ղեկավարեց ռեժիսոր, պրոդյուսեր [[Հրաչյա Քեշիշյան|Հրաչ Քեշիշյանը]]։ Այդ շրջանում հեռուստատեսությունը, փոխելով ֆորմատը, լրատվականից դարձավ երիտասարդական լրատվական–ժամանցային։ * 2019 թ. փետրվարի 1-ից «Արմնյուզ» հեռուստաընկերությունը առանձնացավ [[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|Պանարմենիան Մեդիա Գրուպից]] և միացավ [[Քառյակ մեդիա|«Քառյակ մեդիա»]] ընկերությանը՝ դարձյալ վերադառնալով ամբողջապես լրատվական հեռուստաֆորմատին։ Նոր հոլդինգում և նորացված հեռուստաֆորմատով «Արմնյուզ» հեռուստատեսության տնօրենը դարձավ հեռուստալրագրող Նարեկ Նիկողոսյանը։ * 2020 թ. օգոստոսի 17-ին տեղի ունեցած «Մեդիա պաշտպան» նախաձեռնության ամենամյա «Մեդիա Վահան» մրցանակաբաշխություն ժամանակ «Լավագույն լրատվական» անվանակարգում հաղթեց «Արմնյուզ» հեռուստաընկերությունը։ «Լավագույն հեռուստամեկնաբան» մրցանակը ստացավ «Արմնյուզ»-ի «Օրախնդիր» հաղորդման հեղինակ [[Դավիթ Սարգսյան (հեռուստալրագրող)|Դավիթ Սարգսյանը]]։ == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Armnews TV logo.svg|«Արմնյուզ» հեռուստաընկերության առաջին տարբերանշանը (2002-2009) </gallery> ==Եթերացանկ== {| class="wikitable sortable" |1.Անվտանգության գործոն |5.Եղանակ/ փոխարժեք |9.Լուրեր Արցախից |13.Հակիրճ լուրեր (լրահոս) |17.Հարցազրույցներ |21.Մամուլի տեսություն |25.Ուղիղ միացումներ դեպքի վայրից |29.Սպառողի ժամ |- |2.Առանց մեկնաբանության |6.Երեկոյան լուրեր [[Աբրահամ Գասպարյան|Աբրահամ Գասպարյանի]] հետ |10.Լուրեր մարզերից |14.Հայացք Երևանից |18.Հրաշալի Հայաստան |22.Մի արեք այսպես |26.Պատահարներ |30.Տողերի արանքում |- |3.Ասուլիսներ |7.Զրույց |11.Կա՛նգ առ |15.Հայելու առաջ |19.Հրապարակային շաբաթ |23.Միջազգային լրահոս |27.Պատմության այս օրը |31.Օրախնդիր |- |4.Արմքոմեդի |8.Զրույց. Ֆարմանյան |12.Կարծիքներ |16.Հարցազրույց դեսպանի հետ |20.Ճեպազրույցներ |24.Շաբաթը 60 վայրկյանում |28.Ռեպորտաժներ |32.Ֆոտոշարեր |} == Հաղորդումներ == * «Հրաշալի Հայաստան» * «ՀԱՅԱՑՔ Երևանից» * «Տողերի արանքում» * «ՕրաԽնդիր» * «Հայելու առաջ» * «Կա՛նգ Առ» * «Զրույց. Սամվել Ֆարմանյան և Հրանտ Տեր–Աբրահամյան» * «Անվտանգության գործոն» * Լուրեր * «Շաբաթը 60 վայրկյանում և Ֆոտոշարեր» * Մի արեք «ԱՅՍՊԵՍ» * «Պատմության այս օրը» * «Հարցազրույց դեսպանի հետ» * «Առողջություն» (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]]) * «Երեկոյան լուրեր [[Աբրահամ Գասպարյան|Աբրահամ Գասպարյանի]] հետ» == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[http://www.armnewstv.am/ Պաշտոնական կայք] *[https://www.youtube.com/user/ArmnewsTV Վիդեոալիքը] [[ՅուԹուբ]] կայքում [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Քառյակ մեդիա]] hhms7d36gdn2hi67ykx11m6c0tek16r 8485498 8485496 2022-08-08T19:55:38Z CommonsDelinker 212 "Armnews_TV_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում = Արմնյուզ հեռուստաընկերություն | երկիր = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[հոկտեմբերի 31]], [[2001]] | կայք = [https://armnewstv.am armnewstv.am] |պատկերանիշ= |սեփականատեր=CS Media (2001-2012),<br>[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ]] (2012-2019),<br>[[Քառյակ մեդիա]] (2019-ից)}} «'''Արմնյուզ'''» հեռուստատեսությունը հայկական շուրջօրյա լրատվական հեռուստաընկերություն է։ Հեռուստաընկերությունը ունի թվային հեռարձակում։ Հասանելի է Հայաստանում և Արցախում։ Առկա է տեղական ու միջազգային կաբելային ցանցերում։ Եթերը շուրջօրյա հեռարձակվում է նաև [[ՅուԹյուբ]] կայքի Armnews ալիքով։ «Արմնյուզ» հեռուստաընկերությունը աշխատում է 24/7 ձևաչափով՝ ամեն ժամ հեռարձակելով թարմ լրատվություն, կարծիքներ, վերլուծություն, ուղիղ միացումներ դեպքի վայրից, հարցազրույցներ։ «Արմնյուզ» հեռուստաընկերության լրատվականը ներառում է ասուլիսների, պատահարների լուսաբանում, ճեպազրույցներ, լուրեր մարզերից և Արցախից, միջազգային լրատվություն<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.armnewstv.am/%d5%b4%d5%a5%d6%80-%d5%b4%d5%a1%d5%bd%d5%ab%d5%b6/|title=Մեր մասին – Armnews հեռուստաընկերություն|language=en-US|accessdate=2021 թ․ ապրիլի 24}}</ref>։ == Պատմություն == * 2001 թ. հոկտեմբերի 31-ին Հայաստանում բացվեց առաջին հայկական լրատվական հեռուստաընկերությունը։ «Արմնյուզ»–ը հեռարձակումը սկսեց 39 դեցիմետրային հաճախականությամբ, երկար ժամանակ վերահեռարձակելով [[Եվրոնյուզ|«Եվրոնյուզ»]] լրատվական հեռուստաալիքի եթերը։ * 2011 թ. նորացնելով տեխնիկական բազան և անցկացնելով լայնածավալ ռեբրենդինգ, հեռուստաալիքը հիմնականում սկսեց ցուցադրել լրատվական ծրագիր և նոր սեփական արտադրության հաղորդումներ։ Հեռուստալրագրող [[Արտակ Ալեքսանյան (լրագրող)|Արտակ Ալեքսանյանը]] ստանձնեց ալիքի լրատվական ծրագրի տնօրենի պաշտոնը։ «Արմնյուզ»–ի լրատվական թիմը չորս տարվա ընթացքում շուրջօրյա ռեժիմով Հայաստանում դարձավ հեռուստալրատվության լիդեր։ * 2012 թ., [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|«Արմենիա»]]  և [[ATV (Հայաստան)|«ATV»]] հեռուստաընկերությունների հետ «Արմնյուզ»–ը դարձավ [[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ]]ի մաս։ * 2015 թ. փետրվարից հեռուստաընկերությունը ղեկավարեց ռեժիսոր, պրոդյուսեր [[Հրաչյա Քեշիշյան|Հրաչ Քեշիշյանը]]։ Այդ շրջանում հեռուստատեսությունը, փոխելով ֆորմատը, լրատվականից դարձավ երիտասարդական լրատվական–ժամանցային։ * 2019 թ. փետրվարի 1-ից «Արմնյուզ» հեռուստաընկերությունը առանձնացավ [[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|Պանարմենիան Մեդիա Գրուպից]] և միացավ [[Քառյակ մեդիա|«Քառյակ մեդիա»]] ընկերությանը՝ դարձյալ վերադառնալով ամբողջապես լրատվական հեռուստաֆորմատին։ Նոր հոլդինգում և նորացված հեռուստաֆորմատով «Արմնյուզ» հեռուստատեսության տնօրենը դարձավ հեռուստալրագրող Նարեկ Նիկողոսյանը։ * 2020 թ. օգոստոսի 17-ին տեղի ունեցած «Մեդիա պաշտպան» նախաձեռնության ամենամյա «Մեդիա Վահան» մրցանակաբաշխություն ժամանակ «Լավագույն լրատվական» անվանակարգում հաղթեց «Արմնյուզ» հեռուստաընկերությունը։ «Լավագույն հեռուստամեկնաբան» մրցանակը ստացավ «Արմնյուզ»-ի «Օրախնդիր» հաղորդման հեղինակ [[Դավիթ Սարգսյան (հեռուստալրագրող)|Դավիթ Սարգսյանը]]։ == Տարբերանշաններ == <gallery> </gallery> ==Եթերացանկ== {| class="wikitable sortable" |1.Անվտանգության գործոն |5.Եղանակ/ փոխարժեք |9.Լուրեր Արցախից |13.Հակիրճ լուրեր (լրահոս) |17.Հարցազրույցներ |21.Մամուլի տեսություն |25.Ուղիղ միացումներ դեպքի վայրից |29.Սպառողի ժամ |- |2.Առանց մեկնաբանության |6.Երեկոյան լուրեր [[Աբրահամ Գասպարյան|Աբրահամ Գասպարյանի]] հետ |10.Լուրեր մարզերից |14.Հայացք Երևանից |18.Հրաշալի Հայաստան |22.Մի արեք այսպես |26.Պատահարներ |30.Տողերի արանքում |- |3.Ասուլիսներ |7.Զրույց |11.Կա՛նգ առ |15.Հայելու առաջ |19.Հրապարակային շաբաթ |23.Միջազգային լրահոս |27.Պատմության այս օրը |31.Օրախնդիր |- |4.Արմքոմեդի |8.Զրույց. Ֆարմանյան |12.Կարծիքներ |16.Հարցազրույց դեսպանի հետ |20.Ճեպազրույցներ |24.Շաբաթը 60 վայրկյանում |28.Ռեպորտաժներ |32.Ֆոտոշարեր |} == Հաղորդումներ == * «Հրաշալի Հայաստան» * «ՀԱՅԱՑՔ Երևանից» * «Տողերի արանքում» * «ՕրաԽնդիր» * «Հայելու առաջ» * «Կա՛նգ Առ» * «Զրույց. Սամվել Ֆարմանյան և Հրանտ Տեր–Աբրահամյան» * «Անվտանգության գործոն» * Լուրեր * «Շաբաթը 60 վայրկյանում և Ֆոտոշարեր» * Մի արեք «ԱՅՍՊԵՍ» * «Պատմության այս օրը» * «Հարցազրույց դեսպանի հետ» * «Առողջություն» (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV-ով]]) * «Երեկոյան լուրեր [[Աբրահամ Գասպարյան|Աբրահամ Գասպարյանի]] հետ» == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[http://www.armnewstv.am/ Պաշտոնական կայք] *[https://www.youtube.com/user/ArmnewsTV Վիդեոալիքը] [[ՅուԹուբ]] կայքում [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Քառյակ մեդիա]] 4trjlx5ogl1wfthrs4gs475zgptx0tg 0 97378 8485272 8383042 2022-08-08T17:54:46Z CommonsDelinker 212 "ALT_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1 wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Այլ կիրառումներ|Ալտ (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ամբողջական անվանում = «ԱԼՏ» հեռուստաընկերություն | պատկերանիշ = | երկիր = {{ARM}}, [[Արմավիր]] | հեռարձակման գոտի = [[Արմավիրի մարզ]] | լեզու = հայերեն | ստեղծված = 1989 | փոխարինել է = | նախկին անվանում = | հիմնադիր = | սեփականատեր = Խաչիկ Դանիելյան | ղեկավարներ = | կայք = [http://www.alttv.am/ www.alttv.am] }} '''ԱԼՏ''', [[Հայաստան|հայկական]] մարզային ոչ պետական հեռուստառադիոընկերություն։ Եթեր է հեռարձակվում [[Արմավիրի մարզ]]ում։ Հեռուստաալիքը ներկայացնում է լրատվական, հասարակական, քաղաքական, երաժշտական, և ժամանցային բնույի հաղորդումներ։ Պոտենցիալ հեռուստադիտողների թիվը շուրջ 100.000 է։ == Արտաքին հղումներ == * [http://www.alttv.am/ Պաշտոնական կայք] * [https://www.youtube.com/user/alttvam Վիդեոալիքը [[ՅուԹուբ]] կայքում] * [https://hy-am.facebook.com/alttv.am Էջը [[Ֆեյսբուք]] ցանցում] {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] {{Անավարտ}} svf1e7l6ev8xqp0zxqj9ck339tz5we4 0 97381 8485481 8373155 2022-08-08T19:52:20Z CommonsDelinker 212 "Ar_TV_Armenia_logo_(2).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|ԱՐ հեռուստաընկերություն}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ամբողջական անվանում = «Ար» հեռուստաընկերություն | պատկերանիշ =[[File:Ar TV Armenia logo (3).svg|280px]] | երկիր = {{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br>{{Դրոշավորում|Երևան}} | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[հունվարի 23]], [[1996]] | ավարտված = [[հունվարի 21]], [[2021]] | փոխարինել է = | փոխարինված է = Նուռ TV | նախկին անվանում = | հիմնադիր = [[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] | սեփականատեր = Գրանդ հոլդինգ |ղեկավարողներ=Արամ Ղազարյան (գործադիր տնօրեն)}} '''ԱՐ''', [[Հայաստան|հայկական]] հեռուստաընկերություն, որը հիմնել է [[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]]ը 1996 թ. հունվարի 23-ին<ref>{{Cite web |url=http://old.hetq.am/am/media/tv-14/ |title=Հայկական եթերի հետքերով |accessdate=2013 թ․ փետրվարի 1 |archive-date=2017 թ․ մարտի 14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170314232749/http://old.hetq.am/am/media/tv-14 |dead-url=yes }}</ref>։ Հեռարձակվում է 3 մետրային ալիքով [[Երևան]]ում, [[Արմավիրի մարզ|Արմավիրի]], [[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտնի]], [[Արարատի մարզ|Արարատի]], [[Կոտայքի մարզ|Կոտայքի]] մարզերում և [[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիքի]] որոշակի հատվածներում, ինչպես նաև [[Ռոստելեկոմ]], [[Յուքոմ]] և ինտերակտիվ մալուխային հեռուստատեսությամբ<ref>[http://www.internews.am/hy/database internews.am - Լրատվամիջոցներ / Ար ՀԸ]</ref> ՀՀ ամբողջ տարածքում, տարբեր կապուղիներով նաև ՀՀ տարածքից դուրս։ Դադարեցրեց իր եթերային հեռարձակումը 2021 թ. հունվարի 21-ին։ == Պատմություն == 2003 թվականին «ԱՐ»-ի սեփականատերը փոխվեց։ [[Հրանտ Վարդանյան (գործարար)|Հրանտ Վարդանյանն]] այն ներառեց Գրանդ Հոլդինգի ցանկում։ Լրատվական «Սուրհանդակ» հաղորդումը վերանվանվեց «Ազդարար» և հենց 2003-ին համարվեց ամենավարկանիշայինը{{Փաստ}}<!--Տեղադրել ինֆորմացիայի իսկությունը հաստատող վստահելի աղբյուրից հղում-->։ 2008 թվականի մարտի 1-ից մինչև 2016 թվականի հունիսի 30-ը լրատվական ծառայության պետը [[Ալիկ Հակոբյան]]ն էր։ 2016-ի հուլիսի 1-ին ծառայությունը ղեկավարում է հաղորդավար Եվա Մեհրաբյանը։ «ԱՐ» հեռուստաընկերության եթերային հեռարձակումը ավարտվել է 2021 թ. հուվարի 21-ին<ref>{{Cite web|url=https://factor.am/330271.html|title=«ԱՐ» հեռուստաընկերությունը ոչ ոքի չի վաճառվել, նվեր չի տրվել|last=Technologies|first=Peyotto|website=factor.am|language=hy-AM|accessdate=2021 թ․ մարտի 8}}</ref>։ == «Ազդարար» == Հեռուստաալիքի գլխավոր լրատվական ծրագիրն «Ազդարարն» է, որը հեռարձակվում է օրը 5 անգամ։ «ԱՐ»-ի լրագրողները լուսաբանել են ՀՀ առաջին դեմքի այցերը [[Գերմանիա]], [[Շվեդիա]], [[Շվեյցարիա]], [[Ռուսաստան]] և այլ երկրներ։ == Այլ հաղորդումներ == Բացի լրատվական ծրագրից, «ԱՐ»-ի եթերում 2003 թվականից եթեր էր հեռարձակվում «Ճանապարհ» հաղորդաշարը, որը վարում էր քաղաքական վերլուծաբան Արծրուն Պեպանյանը։ Հաղորդաշարին հյուրընկալվել են [[Սերժ Սարգսյան]]ը, [[Վարդան Օսկանյան]]ը, [[Անդրանիկ Մարգարյան]]ը և այլ հայտնի քաղաքական գործիչներ։ Հետագայում «Ճանապարհը» դարձավ թոք շոու։ «ԱՐ»-ի նախագծերից են «Հատուկ թղթակից», «Հմուտ ձեռքեր», «Մեր մեծերը», «Ջազի ժամ», «Փնտրեք կնոջը» հաղորդումները։ 2013 թվականից «ԱՐ»-ի եթերից հանվել են բոլոր հեռուստասերիալները։ == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Ar TV Armenia logo.svg|«Ար» հեռուստաընկերության առաջին տարբերանշանը (1996-2003) Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|«Ար» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2008-2021) </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.youtube.com/channel/UCJAgQoem7xNQLQ1rEKPrjVQ «Ազդարար» լրատվականի YouTube-ի ալիքը]{{ref-hy}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] rw4sfn8ume3lhzmwedd95xryelz2v2d 8485482 8485481 2022-08-08T19:52:32Z CommonsDelinker 212 "Ar_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1] wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|ԱՐ հեռուստաընկերություն}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ամբողջական անվանում = «Ար» հեռուստաընկերություն | պատկերանիշ =[[File:Ar TV Armenia logo (3).svg|280px]] | երկիր = {{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br>{{Դրոշավորում|Երևան}} | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[հունվարի 23]], [[1996]] | ավարտված = [[հունվարի 21]], [[2021]] | փոխարինել է = | փոխարինված է = Նուռ TV | նախկին անվանում = | հիմնադիր = [[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] | սեփականատեր = Գրանդ հոլդինգ |ղեկավարողներ=Արամ Ղազարյան (գործադիր տնօրեն)}} '''ԱՐ''', [[Հայաստան|հայկական]] հեռուստաընկերություն, որը հիմնել է [[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]]ը 1996 թ. հունվարի 23-ին<ref>{{Cite web |url=http://old.hetq.am/am/media/tv-14/ |title=Հայկական եթերի հետքերով |accessdate=2013 թ․ փետրվարի 1 |archive-date=2017 թ․ մարտի 14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170314232749/http://old.hetq.am/am/media/tv-14 |dead-url=yes }}</ref>։ Հեռարձակվում է 3 մետրային ալիքով [[Երևան]]ում, [[Արմավիրի մարզ|Արմավիրի]], [[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտնի]], [[Արարատի մարզ|Արարատի]], [[Կոտայքի մարզ|Կոտայքի]] մարզերում և [[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիքի]] որոշակի հատվածներում, ինչպես նաև [[Ռոստելեկոմ]], [[Յուքոմ]] և ինտերակտիվ մալուխային հեռուստատեսությամբ<ref>[http://www.internews.am/hy/database internews.am - Լրատվամիջոցներ / Ար ՀԸ]</ref> ՀՀ ամբողջ տարածքում, տարբեր կապուղիներով նաև ՀՀ տարածքից դուրս։ Դադարեցրեց իր եթերային հեռարձակումը 2021 թ. հունվարի 21-ին։ == Պատմություն == 2003 թվականին «ԱՐ»-ի սեփականատերը փոխվեց։ [[Հրանտ Վարդանյան (գործարար)|Հրանտ Վարդանյանն]] այն ներառեց Գրանդ Հոլդինգի ցանկում։ Լրատվական «Սուրհանդակ» հաղորդումը վերանվանվեց «Ազդարար» և հենց 2003-ին համարվեց ամենավարկանիշայինը{{Փաստ}}<!--Տեղադրել ինֆորմացիայի իսկությունը հաստատող վստահելի աղբյուրից հղում-->։ 2008 թվականի մարտի 1-ից մինչև 2016 թվականի հունիսի 30-ը լրատվական ծառայության պետը [[Ալիկ Հակոբյան]]ն էր։ 2016-ի հուլիսի 1-ին ծառայությունը ղեկավարում է հաղորդավար Եվա Մեհրաբյանը։ «ԱՐ» հեռուստաընկերության եթերային հեռարձակումը ավարտվել է 2021 թ. հուվարի 21-ին<ref>{{Cite web|url=https://factor.am/330271.html|title=«ԱՐ» հեռուստաընկերությունը ոչ ոքի չի վաճառվել, նվեր չի տրվել|last=Technologies|first=Peyotto|website=factor.am|language=hy-AM|accessdate=2021 թ․ մարտի 8}}</ref>։ == «Ազդարար» == Հեռուստաալիքի գլխավոր լրատվական ծրագիրն «Ազդարարն» է, որը հեռարձակվում է օրը 5 անգամ։ «ԱՐ»-ի լրագրողները լուսաբանել են ՀՀ առաջին դեմքի այցերը [[Գերմանիա]], [[Շվեդիա]], [[Շվեյցարիա]], [[Ռուսաստան]] և այլ երկրներ։ == Այլ հաղորդումներ == Բացի լրատվական ծրագրից, «ԱՐ»-ի եթերում 2003 թվականից եթեր էր հեռարձակվում «Ճանապարհ» հաղորդաշարը, որը վարում էր քաղաքական վերլուծաբան Արծրուն Պեպանյանը։ Հաղորդաշարին հյուրընկալվել են [[Սերժ Սարգսյան]]ը, [[Վարդան Օսկանյան]]ը, [[Անդրանիկ Մարգարյան]]ը և այլ հայտնի քաղաքական գործիչներ։ Հետագայում «Ճանապարհը» դարձավ թոք շոու։ «ԱՐ»-ի նախագծերից են «Հատուկ թղթակից», «Հմուտ ձեռքեր», «Մեր մեծերը», «Ջազի ժամ», «Փնտրեք կնոջը» հաղորդումները։ 2013 թվականից «ԱՐ»-ի եթերից հանվել են բոլոր հեռուստասերիալները։ == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|«Ար» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2008-2021) </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.youtube.com/channel/UCJAgQoem7xNQLQ1rEKPrjVQ «Ազդարար» լրատվականի YouTube-ի ալիքը]{{ref-hy}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] hizywvh7ie6oot11ow7wbd19zzacnvh 8485547 8485482 2022-08-08T20:06:51Z CommonsDelinker 212 "Ar_TV_Armenia_logo_(3).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|ԱՐ հեռուստաընկերություն}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ամբողջական անվանում = «Ար» հեռուստաընկերություն | պատկերանիշ = | երկիր = {{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br>{{Դրոշավորում|Երևան}} | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[հունվարի 23]], [[1996]] | ավարտված = [[հունվարի 21]], [[2021]] | փոխարինել է = | փոխարինված է = Նուռ TV | նախկին անվանում = | հիմնադիր = [[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] | սեփականատեր = Գրանդ հոլդինգ |ղեկավարողներ=Արամ Ղազարյան (գործադիր տնօրեն)}} '''ԱՐ''', [[Հայաստան|հայկական]] հեռուստաընկերություն, որը հիմնել է [[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]]ը 1996 թ. հունվարի 23-ին<ref>{{Cite web |url=http://old.hetq.am/am/media/tv-14/ |title=Հայկական եթերի հետքերով |accessdate=2013 թ․ փետրվարի 1 |archive-date=2017 թ․ մարտի 14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170314232749/http://old.hetq.am/am/media/tv-14 |dead-url=yes }}</ref>։ Հեռարձակվում է 3 մետրային ալիքով [[Երևան]]ում, [[Արմավիրի մարզ|Արմավիրի]], [[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտնի]], [[Արարատի մարզ|Արարատի]], [[Կոտայքի մարզ|Կոտայքի]] մարզերում և [[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիքի]] որոշակի հատվածներում, ինչպես նաև [[Ռոստելեկոմ]], [[Յուքոմ]] և ինտերակտիվ մալուխային հեռուստատեսությամբ<ref>[http://www.internews.am/hy/database internews.am - Լրատվամիջոցներ / Ար ՀԸ]</ref> ՀՀ ամբողջ տարածքում, տարբեր կապուղիներով նաև ՀՀ տարածքից դուրս։ Դադարեցրեց իր եթերային հեռարձակումը 2021 թ. հունվարի 21-ին։ == Պատմություն == 2003 թվականին «ԱՐ»-ի սեփականատերը փոխվեց։ [[Հրանտ Վարդանյան (գործարար)|Հրանտ Վարդանյանն]] այն ներառեց Գրանդ Հոլդինգի ցանկում։ Լրատվական «Սուրհանդակ» հաղորդումը վերանվանվեց «Ազդարար» և հենց 2003-ին համարվեց ամենավարկանիշայինը{{Փաստ}}<!--Տեղադրել ինֆորմացիայի իսկությունը հաստատող վստահելի աղբյուրից հղում-->։ 2008 թվականի մարտի 1-ից մինչև 2016 թվականի հունիսի 30-ը լրատվական ծառայության պետը [[Ալիկ Հակոբյան]]ն էր։ 2016-ի հուլիսի 1-ին ծառայությունը ղեկավարում է հաղորդավար Եվա Մեհրաբյանը։ «ԱՐ» հեռուստաընկերության եթերային հեռարձակումը ավարտվել է 2021 թ. հուվարի 21-ին<ref>{{Cite web|url=https://factor.am/330271.html|title=«ԱՐ» հեռուստաընկերությունը ոչ ոքի չի վաճառվել, նվեր չի տրվել|last=Technologies|first=Peyotto|website=factor.am|language=hy-AM|accessdate=2021 թ․ մարտի 8}}</ref>։ == «Ազդարար» == Հեռուստաալիքի գլխավոր լրատվական ծրագիրն «Ազդարարն» է, որը հեռարձակվում է օրը 5 անգամ։ «ԱՐ»-ի լրագրողները լուսաբանել են ՀՀ առաջին դեմքի այցերը [[Գերմանիա]], [[Շվեդիա]], [[Շվեյցարիա]], [[Ռուսաստան]] և այլ երկրներ։ == Այլ հաղորդումներ == Բացի լրատվական ծրագրից, «ԱՐ»-ի եթերում 2003 թվականից եթեր էր հեռարձակվում «Ճանապարհ» հաղորդաշարը, որը վարում էր քաղաքական վերլուծաբան Արծրուն Պեպանյանը։ Հաղորդաշարին հյուրընկալվել են [[Սերժ Սարգսյան]]ը, [[Վարդան Օսկանյան]]ը, [[Անդրանիկ Մարգարյան]]ը և այլ հայտնի քաղաքական գործիչներ։ Հետագայում «Ճանապարհը» դարձավ թոք շոու։ «ԱՐ»-ի նախագծերից են «Հատուկ թղթակից», «Հմուտ ձեռքեր», «Մեր մեծերը», «Ջազի ժամ», «Փնտրեք կնոջը» հաղորդումները։ 2013 թվականից «ԱՐ»-ի եթերից հանվել են բոլոր հեռուստասերիալները։ == Տարբերանշաններ == <gallery> </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.youtube.com/channel/UCJAgQoem7xNQLQ1rEKPrjVQ «Ազդարար» լրատվականի YouTube-ի ալիքը]{{ref-hy}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] knkjtucivs9hp3lx2fcspfyxkuouf9t 0 97419 8485459 7991864 2022-08-08T19:48:14Z CommonsDelinker 212 "Shirak_TV_and_Radio_Company_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exist wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում = «Շիրակի հանրային հեռուստառադիո» ՓԲԸ | պատկերանիշ = | երկիր = {{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br>[[Գյումրի]] | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br> [[Շիրակի մարզ]] | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[1992]] | փոխարինել է = | նախկին անվանում = | հիմնադիր = Հայաստանի Հանրապետություն | սեփականատեր = Հայաստանի Հանրապետություն | ղեկավարներ = | կայք = }} '''Շիրակ''', [[Հայաստան|հայկական]] մարզային պետական հեռուստառադիոընկերություն։ Եթեր է հեռարձակվում 1992 թվականի մարտից [[Շիրակի մարզ]]ում՝ 39 (Գյումրի) և 41 (Ամասիա) դեցիմետրային ալիքներով։ Հեռուստաալիքը ներկայացնում է լրատվական, քաղաքական, հասարակական, կրոնական, սպորտային, երաժշտական, երիտասարդական, ժամանցային հաղորդումներ։ Պոտենցիալ հեռուստադիտողների թիվը շուրջ 300.000 է<ref>[http://www.internews.am/hy/database internews.am - Լրատվամիջոցներ / Գեղամա ՀԸ]</ref>։ Պոտենցիալ հեռուստադիտողների թիվը շուրջ 300.000 է<ref>[http://www.internews.am/hy/database internews.am - Լրատվամիջոցներ / Շիրակ]</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] {{Անավարտ}} g807k2yb4dpe69b2ic51nn07nbgtkv0 0 97517 8485483 7933250 2022-08-08T19:52:47Z CommonsDelinker 212 "Artsakh_Public_TV_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում = '''Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն''' | պատկերանիշ = | երկիր = {{NKR}} | հեռարձակման գոտի = {{NKR}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[հունիսի 1]], [[1988]] | փոխարինել է = | նախկին անվանում = | հիմնադիր = [[Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ]] | սեփականատեր = [[ԼՂՀ]] | ղեկավարներ = Նորեկ Գասպարյան | կայք = http://www.artsakh.tv/ }} '''Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն''', [[Արցախ]]ի հեռուստաընկերություն։ Եթեր է հեռարձակվում 1988 թվականի հունիսի 1-ին [[Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ]]ի տարածքում։ Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզում հեռուստատեսությունը ստեղծվել է [[ԽՍՀՄ]] ինքնավար հանրապետություններում և մարզերում տեղական հեռուստատեսությունների ստեղծման ծրագրի շրջանակներում, որի իրականացումը ձգձգվում էր [[Ադրբեջան]]ի կողմից մարզի հայ բնակչության նկատմամբ տարվող քաղաքականության պատճառով։ 1988-ին շուրջ վեց տասնամյակի կենսագրություն ունեցող մարզային ռադիոյի կողքին հեռուստատեսություն ունենալու արցախցիների երազանքն իրականություն դարձավ։ 2003 թվականին ''Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին'' օրենքի ընդունմամբ Արցախի հեռուստատեսությունը ստացավ հանրայինի կարգավիճակ։ Հեռուստաալիքը ներկայացնում է լրատվական, հասարակական, քաղաքական, մշակութային, կրոնական, սպորտային, երիտասարդական, մանկապատանեկան, ժամանցային հաղորդումներ։ Ընկերության ներկայիս խորհրդի նախագահն է Նորեկ Գասպարյանը։ Պոտենցիալ հեռուստադիտողների թիվը շուրջ 130, 000 է։ == Հաղորդումներ == * Օր (լրատվական) * Երեկոն մեզ հետ * Հայրենիք - Սփյուռք * Կլոր սեղան * Հավաքական արժեքներ * Մեր Երկիրը * Մայրաքաղաք * Ագրո-Արցախ * Շինհարթակ * Վերնագիրը վերջում * Մեր դպրոցը * Մեր շենը * Անիվ Art * Start Up * Կարկաչ * Պահոց * Արցախի ներդրումային հիմնադրամ * Նռան հատիկ * Մարզաշխարհ * Վեստնիկ (լրատվական ռուսերեն լեզվով) * Առողջություն * Ասուպ * Գրադարակ * Կինոդահլիճ * ՉԵՄՊԻՈՆ * ԵՐԵԿՈՆ ՄԵԶ ՀԵՏ * ԵՐԻՏ COM * ՀԵՏԱԴԱՐՁ ԿԱՊ * ԽՈՐՀՐԴԱՐԱՆԱԿԱՆ ԺԱՄ * ԱՆՈՒՆԸ ԿԻՆ Է * ՕՐԱԽՆԴԻՐ * ԿՐԹԱՐԱՆ * ՀՈԲԲԻ * ՄԵՐ ՏՈՒՆ ՈՒ ՏԵՂ * Շուշի * ՀՈԲԲԻ * ԻՐԱԿԱՆ ՀԱՏՎԱԾ * ՇԻՆՀԱՐԹԱԿ<ref>http://www.artsakh.tv/am/programs</ref> == Արտաքին հղումներ == * [http://www.artsakh.tv/am Պաշտոնական կայք] * [https://www.youtube.com/user/TVArtsakh Վիդեոալիքը] [[ՅուԹյուբ]] [[կայք]]ում * [https://www.youtube.com/channel/UCTM0xNAUPPuvVB5iUPd-GwQ][ՅուԹյուբ] * [http://rutube.ru/video/person/392211/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140712034736/http://rutube.ru/video/person/392211/ |date=2014-07-12 }} [Րութուբ] * [https://twitter.com/ArtsakhTV] [Թվիթեր] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Արցախի Հանրապետության հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] tgf7tu31z8aci1870aovsminktg1bnv 0 97544 8485162 8484753 2022-08-08T15:54:26Z 23artashes 2675 /* 44-րդ օլիմպիադա, 2022, Չեննայ, Հնդկաստան{{Cite web |url=https://chess-results.com/tnr653631.aspx?lan=11&art=20&flag=30&snr=12 |title=44th Olympiad Chennai 2022 Open. Armenia}} */ wikitext text/x-wiki '''Հայաստանի շախմատի տղամարդկանց հավաքականը''' երկիրը ներկայացնում է միջազգային թիմային մրցաշարերում։ Թիմը կազմավորում է [[Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիա]]ն։ Հայաստանի շախմատի տղամարդկանց հավաքականը օլիմպիական եռակի չեմպիոն է ([[2006]], [[2008]], [[2012]]), [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2011|աշխարհի թիմային առաջնության]] ([[2011]]) և [[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնության]] ([[1999]]) հաղթող։ Բացի այդ, հավաքականը երեք անգամ դարձել է [[Շախմատային օլիմպիադա|օլիմպիադաների]] և չորս անգամ [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|աշխարհի թիմային առաջնությունների]] բրոնզե մեդալակիր, երկու անգամ Եվրոպայի թիմային առաջնությունների արծաթե և մեկ անգամ՝ բրոնզե մեդալակիր։ Հավաքականի առավելագույն միջին վարկանիշը 2724 է ([[2012]])։ <center> '''2012-ի համաշխարհային օլիմպիադայի հաղթող Հայաստանի հավաքականի անդամները''' <gallery mode="packed" heights="180"> Պատկեր:Aronian01.jpg|[[Լևոն Արոնյան]] Պատկեր:Sergei Movsesian.jpg|[[Սերգեյ Մովսիսյան]] Պատկեր:Vladimir-Akopian.jpg|[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]] Պատկեր:Sargissian Gabriel.jpg|[[Գաբրիել Սարգսյան]] Պատկեր:Petrosjan tigran 20081119 olympiade dresden.jpg|[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]] </gallery> </center> {{clear}} == Պատմություն == [[Պատկեր:RWaganian.jpg|thumb|right|150px|[[Ռաֆայել Վահանյան]]]] Հայաստանի շախմատի տղամարդկանց հավաքականը ձևավորվել է [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] անկախանալուց անմիջապես հետո՝ [[1992]]-ին։ Եվ հենց առաջին մրցաշարում, որին մասնակցեց թիմը՝ [[Շախմատային օլիմպիադա|համաշխարհային օլիմպիադայում]] (1992, [[Մանիլա]], [[Ֆիլիպիններ]]), գրավեց մրցանակային երրորդ տեղը։ Առաջին թիմի առաջին խաղատախտակի վրա խաղում էր մինչ այդ [[ԽՍՀՄ]] հավաքականի կազմում օլիմպիական կրկնակի չեմպիոն դարձած (1984, [[Շախմատային օլիմպիադա 1986|1986]]) [[Ռաֆայել Վահանյան]]ը։ Հետագա տարիներին հավաքականը մասնակցել է համաշխարհային բոլոր օլիմպիադաներին։ [[1992]]-[[2014]]-ին կայացած օլիմպիադաներից [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]] չի մասնակցել միայն մեկին՝ [[2000]]-ի [[Ստամբուլ]]ի օլիմպիադային։ Նա 11 անգամ մասնակցել է օլիմպիադաներին, 8 անգամ՝ աշխարհի և 7 անգամ՝ Եվրոպայի առաջնություններին։ Դա լավագույն արդյունքն է հավաքականում։ Համաշխարհային օլիմպիադաներում հաղթելու համար հավաքականի անդամներն արժանացել են պետական պարգևների։ 2006-ին [[Թուրին]]ի 37-րդ օլիմպիադայում հաղթելու համար նրանք պարգևատրվեցին [[Մովսես Խորենացու մեդալ]]ով, 2008-ին [[Դրեզդեն]]ում կայացած 38-րդ օլիմպիադայում տարած հաղթանակի համար՝ [[«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» մեդալ|«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի մեդալ]]ով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/120 Պարգևատրման մասին]</ref>։ [[2012]]-ին [[Թուրքիա]]յի [[Ստամբուլ]] քաղաքում կայացած [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|40-րդ օլիմպիադայում]] տարած հաղթանակի համար թիմի առաջատար Լևոն Արոնյանը և մարզիչ [[Արշակ Պետրոսյան]]ը պարգևատրվեցին [[Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշան]]ով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/770 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈւԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՀՐԱՄԱՆԱԳԻՐԸ Լ. Գ. Արոնյանին Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով պարգևատրելու մասին]</ref><ref>[https://president.am/hy/decrees/item/772 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈւԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՀՐԱՄԱՆԱԳԻՐԸ Ա. Բ. Պետրոսյանին Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով պարգևատրելու մասին]</ref>, իսկ թիմի մյուս անդամները՝ [[Պատվո շքանշան]]ով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/768 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈւԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՀՐԱՄԱՆԱԳԻՐԸ Պատվո շքանշանով պարգևատրելու մասին]</ref>։ == Կազմը == [[Պատկեր:Arshak Petrosian 2013.jpg|thumb|right|150px|Թիմի նախկին մարզիչ [[Արշակ Պետրոսյան]]ը (2013 թ.)]] [[Պատկեր:Arman Pashikian ARM Ch 2013.jpg|thumb|right|150px|Թիմի մարզիչ [[Արման Փաշիկյան]]ը]] Առաջին տարիներին հավաքականի կազմը ձևավորվում էր ըստ [[ՖԻԴԵ]]-ի վարկանիշների։ Վերջին տարիներին սկզբունքը փոխվել է. չորս կամ հինգ խաղացողները, կախված առաջիկա մրցաշարում հայտավորվող խաղացողների թվից, ընտրվում են ըստ վարկանիշի, ևս մեկ տեղ հավաքականում ստանում է Հայաստանի ընթացիկ տարվա [[Շախմատի Հայաստանի առաջնություն|առաջնության]] հաղթողը։ 1992-1994-ին, 1998-ին և 2000-ին առաջին խաղատախտակի վրա հանդես է եկել Ռաֆայել Վահանյանը։ 1996-1997-ին և 2001-ից մինչև 2005-ի [[օգոստոս]] հավաքականը գլխավորել է Վլադիմիր Հակոբյանը։ 2005-ի նոյեմբերից մինչև 2022 թվականը թիմը գլխավորել է [[Լևոն Արոնյան]]ը։ 1996-2019 թվականներին հավաքականի մարզիչն էր [[Արշակ Պետրոսյան]]ը։ 2022 թվականի [[մայիսի 18]]-ին հավաքականի մարզիչ է նշանակվել [[Արման Փաշիկյան]]ը<ref>[http://www.chessfed.am/%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/2022/5/Արման-Փաշիկյանը-նշանակվել-է-Հայաստանի-տղամարդկանց-հավաքականի-մարզիչ Արման Փաշիկյանը նշանակվել է Հայաստանի տղամարդկանց հավաքականի մարզիչ]</ref>։ == Վիճակագրություն == ==== Թիմային վիճակագրություն ==== Աղյուսակում բերված են Հայաստանի հավաքականի ընդհանուր վիճակագրական տվյալները թիմային բոլոր երեք մրցաշարերում (օգտագործված են հետևյալ համառոտագրությունները. ՊՀ՝ հաղթանակ պարտիաներում, ՊՈ՝ ոչ-ոքի պարտիաներում, ՊՊ՝ պարտություն պարտիաներում, ՄՀ՝ հաղթանակ մրցախաղերում, ՄՈ՝ ոչ-ոքի մրցախաղերում, ՄՊ՝ պարտություն մրցախաղերում)։ {| class="wikitable" |- align=center !'''Մրցաշար''' !'''Մաս-<br />նակ-<br />ցություն''' !'''Տարիներ''' !'''Լավագույն արդյունք''' !'''Միա-<br />վոր-<br />ներ''' !'''Պար-<br />տիա-<br />ներ''' !'''Թիմային<br />միավորներ''' !'''Մրցա-<br />խաղեր''' !'''ՊՀ''' !'''ՊՈ''' !'''ՊՊ''' !'''ՄՀ''' !'''ՄՈ''' !'''ՄՊ''' !'''Թիմային<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !'''Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- |[[Շախմատային օլիմպիադա|Համաշխարհային օլիմպիադա]] |align=center|13 |1992-2018 |'''3''' [[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] (2006, 2008, 2012) |413½ |660 |238 |165 |246 |335 |79 |100 |38 |27 |align=center|3 - 0 - 3 |align=center|5 - 5 - 1 |- |[[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|Աշխարհի թիմային առաջնություն]] |align=center|8 |1993-2015 |[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] (2011) |159½ |280 |91 |71 |82 |155 |43 |36 |19 |15 |align=center|1 - 0 - 4 |align=center|6 - 7 - 7 |- |[[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնություն]] |align=center|12 |1992-1999, 2005-2021 |[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] (1999) |256 |432 |146 |108 |139 |234 |59 |60 |27 |21 |align=center|1 - 2 - 1 |align=center|6 - 6 - 4 |} ==== Անհատական վիճակագրություն ==== ===== [[Շախմատային օլիմպիադա|Համաշխարհային օլիմպիադա]] ===== Համաշխարհային օլիմպիադաներին Հայաստանի հավաքականների կազմում ([[1996]]-ի օլիմպիադային, որպես կազմակերպիչ երկիր, [[Հայաստան]]ը ներկայացրել էր երեք թիմ) մասնակցել է 27 շախմատիստ։ Օլիմպիադաներում ամենից շատ՝ 11 անգամ, թիմի կազմում եղել է [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]]։ Աղյուսակում բերված են մեր հավաքականների կազմում հանդես եկած բոլոր շախմատիստների վիճակագրական տվյալները։ [[Ռաֆայել Վահանյան]]ի և [[Սերգեյ Մովսիսյան]]ի դեպքում հաշվարկված են նաև այլ հավաքականների կազմերում ցույց տված արդյունքները։ {| class="wikitable sortable" |- ! Շախմատիստ !! Հավա-<br />քական !! Մաս-<br />նակ-<br />ցություն !! Տարիներ !! Մ !! Պար-<br />տիա-<br />ներ !! Հ !! Ո !! Պ !! % !! Թիմային<br />մեդալներ<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- | [[Աշոտ Անաստասյան|Անաստասյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1992–2002 || 27½ || 48 || 23 || 9 || 16 || 57,3 || align=center|0 - 0 - 2 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Կարեն Ասրյան|Ասրյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2)<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 5 || 1996–2002, 2006 || 29½ || 46 || 17 || 25 || 4 || 64,1 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Լևոն Արոնյան|Արոնյան Լևոն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2)<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1996, 2004–2014, 2018 || 50½ || 80 || 28 || 45 || 7 || 63,1 || align=center|3 - 0 - 1 || align=center|1 - 1 - 0 |- | [[Սերգեյ Գալդունց|Գալդունց Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 8 || 12 || 7 || 2 || 3 || 66,7 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Ավետիք Գրիգորյան (շախմատիստ)|Գրիգորյան Ավետիք]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վարդան Գրիգորյան|Գրիգորյան Վարդան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արսեն Եղիազարյան|Եղիազարյան Արսեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 2 || 1994–1996 || 8½ || 16 || 4 || 9 || 3 || 53,1 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սմբատ Լպուտյան|Լպուտյան Սմբատ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1992–2006 || 57 || 86 || 38 || 38 || 10 || 66,3 || align=center|1 - 0 - 3 || align=center|0 - 2 - 1 |- | [[Մելիքսեթ Խաչիյան|Խաչիյան Մելիքսեթ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 3½ || 8 || 3 || 1 || 4 || 43,8 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Հակոբյան Վլադիմիր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 11 || 1992–1998, 2002–2014 || 78½ || 122 || 42 || 73 || 7 || 64,3 || align=center|3 - 0 - 3 || align=center|1 - 2 - 0 |- | [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռոբերտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2018 || 4½ || 6 || 3 || 3 || 0 || 75 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Անդրանիկ Մատիկոզյան|Մատիկոզյան Անդրանիկ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Մարտիրոսյան Հայկ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2018 || 6 || 8 || 4 || 4 || 0 || 75 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հրանտ Մելքումյան|Մելքումյան Հրանտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2018 || 6 || 10 || 3 || 6 || 1 || 60 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արա Մինասյան (շախմատիստ)|Մինասյան Արա]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 3 || 8 || 2 || 2 || 4 || 37,5 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արտաշես Մինասյան|Մինասյան Արտաշես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 1992–2008 || 38 || 64 || 24 || 28 || 12 || 59,4 || align=center|2 - 0 - 3 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վիգեն Միրումյան|Միրումյան Վիգեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 3½ || 10 || 2 || 3 || 5 || 35,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սերգեյ Մովսիսյան|Մովսիսյան Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Չեխիա}}<br />{{Դրոշ|Սլովակիա}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1998–2004, 2008–2014 || 55 || 89 || 30 || 50 || 9 || 61,2 || align=center|1 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Աշոտ Նադանյան|Նադանյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 6½ || 11 || 5 || 3 || 3 || 59,1 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Նալբանդյան|Նալբանդյան Տիգրան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 5 || 11 || 3 || 4 || 4 || 45,5 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արթուր Չիբուխչյան|Չիբուխչյան Արթուր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 3 || 5 || 3 || 0 || 2 || 60,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արշակ Պետրոսյան|Պետրոսյան Արշակ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 1992, 1996 || 1½ || 4 || 0 || 3 || 1 || 37,5 || align=center|0 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Պետրոսյան Տիգրան Լ.]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2008, 2012 || 10 || 14 || 7 || 6 || 1 || 71,4 || align=center|2 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Գաբրիել Սարգսյան|Սարգսյան Գաբրիել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 2000–2014, 2018 || 57½ || 88 || 36 || 43 || 9 || 65,3 || align=center|3 - 0 - 2 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Ռաֆայել Վահանյան|Վահանյան Ռաֆայել]] || {{Դրոշ|ԽՍՀՄ}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 1978, 1984–1986,<br />1992–2000, 2004 || 59½ || 95 || 35 || 49 || 11 || 62,6 || align=center|2 - 1 - 2 || align=center|2 - 1 - 0 |- | [[Արման Փաշիկյան|Փաշիկյան Արման]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || 63,6 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Քոթանջյան|Քոթանջյան Տիգրան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2014 || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|Աշխարհի թիմային առաջնություն]] ===== Աշխարհի թիմային առաջնություններին Հայաստանի հավաքականի կազմում մասնակցել է 16 շախմատիստ։ Ամենից շատ՝ 8 անգամ, թիմի կազմում եղել է [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]]։ [[Ռաֆայել Վահանյան]]ն աշխարհի թիմային առաջնություններին մասնակցել է 6 անգամ, սակայն ելույթներից 2-ը նա ունեցել է [[Խորհրդային Միություն|Խորհրդային Միության]] հավաքականի կազմում։ Աղյուսակում բերված են մեր հավաքականի կազմում հանդես եկած բոլոր շախմատիստների վիճակագրական տվյալները (Ռ. Վահանյանի դեպքում հաշվարկված են նաև ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում ցույց տված արդյունքները)։ {| class="wikitable sortable" |- ! Շախմատիստ !! Հավա-<br />քական !! Մաս-<br />նակ-<br />ցություն !! Տարիներ !! Մ !! Պար-<br />տիա-<br />ներ !! Հ !! Ո !! Պ !! % !! Թիմային<br />մեդալներ<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- | [[Աշոտ Անաստասյան|Անաստասյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 1993-2005 || 10½ || 20 || 7 || 7 || 6 || 52,5 || align=center|0 - 0 - 3 || align=center|0 - 1 - 1 |- | [[Կարեն Ասրյան|Ասրյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2001–2005 || 6 || 10 || 2 || 8 || 0 || 60,0 || align=center|0 - 0 - 2 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Լևոն Արոնյան|Արոնյան Լևոն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 5 || 2005–2015 || 28 || 42 || 16 || 24 || 2 || 66,7 || align=center|1 - 0 - 2 || align=center|2 - 3 - 0 |- | [[Սմբատ Լպուտյան|Լպուտյան Սմբատ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 1993–2005 || 17 || 27 || 13 || 8 || 6 || 63,0 || align=center|0 - 0 - 3 || align=center|1 - 0 - 1 |- | [[Մելիքսեթ Խաչիյան|Խաչիյան Մելիքսեթ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 1997 || 1 || 2 || 0 || 2 || 0 || 50,0 || align=center|0 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Հակոբյան Վլադիմիր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1993–2015 || 36½ || 58 || 18 || 37 || 7 || 62,9 || align=center|1 - 0 - 4 || align=center|2 - 1 - 1 |- | [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռոբերտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2011 || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,0 || align=center|1 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հրանտ Մելքումյան|Մելքումյան Հրանտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2015 || 4½ || 8 || 3 || 3 || 2 || 56,2 || align=center|0 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արտաշես Մինասյան|Մինասյան Արտաշես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 1993–2001 || 10½ || 18 || 4 || 13 || 1 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 2 || align=center|0 - 1 - 1 |- | [[Սերգեյ Մովսիսյան|Մովսիսյան Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 2011-2015 || 10½ || 22 || 3 || 15 || 4 || 47,7 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Արշակ Պետրոսյան|Պետրոսյան Արշակ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 1993 || 0 || 1 || 0 || 0 || 1 || 0,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Պետրոսյան Տիգրան Լ.]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2010, 2013 || 5 || 10 || 2 || 6 || 2 || 50,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Գաբրիել Սարգսյան|Սարգսյան Գաբրիել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 2010–2015 || 16 || 32 || 6 || 20 || 6 || 50,0 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Ռաֆայել Վահանյան|Վահանյան Ռաֆայել]] || {{Դրոշ|ԽՍՀՄ}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1985–2005 || 20 || 33 || 12 || 16 || 5 || 60,6 || align=center|2 - 0 - 3 || align=center|2 - 1 - 0 |- | [[Արման Փաշիկյան|Փաշիկյան Արման]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Տիգրան Քոթանջյան|Քոթանջյան Տիգրան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |} ===== [[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնություն]] ===== Եվրոպայի թիմային առաջնություններին Հայաստանի հավաքականի կազմում մասնակցել է 18 շախմատիստ։ Ամենից շատ՝ 9 անգամ, թիմի կազմում եղել է [[Լևոն Արոնյան]]ը։ [[Ռաֆայել Վահանյան]]ը Եվրոպայի թիմային առաջնություններին մասնակցել է 6 անգամ, սակայն ելույթներից 3-ը նա ունեցել է [[Խորհրդային Միություն|Խորհրդային Միության]] հավաքականի կազմում։ Աղյուսակում բերված են մեր հավաքականի կազմում հանդես եկած բոլոր շախմատիստների վիճակագրական տվյալները (Ռ. Վահանյանի դեպքում հաշվարկված են նաև ԽՍՀՄ, իսկ Ս. Մովսիսյանի դեպքում՝ Չեխիայի հավաքականների կազմում ցույց տված արդյունքները)։ {| class="wikitable sortable" |- ! Շախմատիստ !! Հավա-<br />քական !! Մաս-<br />նակ-<br />ցություն !! Տարիներ !! Մ !! Պար-<br />տիա-<br />ներ !! Հ !! Ո !! Պ !! % !! Թիմային<br />մեդալներ<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- | [[Աշոտ Անաստասյան|Անաստասյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 1992–1999, 2005 || 21½ || 30 || 15 || 13 || 2 || 71,7 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|2 - 0 - 1 |- | [[Կարեն Ասրյան|Ասրյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2007 || 4 || 8 || 1 || 6 || 1 || 50,0 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Լևոն Արոնյան|Արոնյան Լևոն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 1999, 2005–2019 || 46½ || 74 || 24 || 45 || 5 || 62,8 || align=center|1 - 2 - 0 || align=center|1 - 3 - 1 |- | [[Հովհաննես Գաբուզյան|Գաբուզյան Հովհաննես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2017, 2021 || 2½ || 6 || 2 || 1 || 3 || 41,7 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Կարեն Հակոբի Գրիգորյան|Գրիգորյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2015 || 1 || 3 || 0 || 2 || 1 || 33,3 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սմբատ Լպուտյան|Լպուտյան Սմբատ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 5 || 1992–1999, 2005–2007 || 17½ || 31 || 10 || 15 || 6 || 56,5 || align=center|1 - 1 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Հակոբյան Վլադիմիր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 7 || 1992–1997, 2005–2013 || 30 || 53 || 14 || 32 || 7 || 56,6 || align=center|0 - 1 - 1 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռոբերտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2011, 2021 || 7½ || 11 || 4 || 7 || 0 || 68,2 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Մարտիրոսյան Հայկ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2019-2021 || 7½ || 14 || 5 || 5 || 4 || 53,6 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հրանտ Մելքումյան|Մելքումյան Հրանտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 2015-2019 || 15½ || 26 || 7 || 17 || 2 || 59,6 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Արտաշես Մինասյան|Մինասյան Արտաշես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 1992–1999 || 12 || 24 || 7 || 10 || 7 || 50,0 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սերգեյ Մովսիսյան|Մովսիսյան Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Չեխիա}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1997–1999, 2011-2017 || 20 || 48 || 9 || 22 || 17 || 41,7 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արշակ Պետրոսյան|Պետրոսյան Արշակ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 1999 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0,0 || align=center|1 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Պետրոսյան Տիգրան Լ.]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2009, 2013 || 7½ || 12 || 4 || 7 || 1 || 62,5 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 1 - 0 |- | [[Գաբրիել Սարգսյան|Սարգսյան Գաբրիել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 2007–2021 || 45½ || 68 || 27 || 37 || 4 || 66,9 || align=center|0 - 2 - 0 || align=center|1 - 2 - 1 |- | [[Ռաֆայել Վահանյան|Վահանյան Ռաֆայել]] || {{Դրոշ|ԽՍՀՄ}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1980–1997, 2005 || 25 || 39 || 17 || 16 || 6 || 64,1 || align=center|3 - 0 - 1 || align=center|1 - 2 - 0 |- | [[Սամվել Տեր-Սահակյան|Տեր-Սահակյան Սամվել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2021 || 6 || 9 || 3 || 6 || 0 || 66,7 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արման Փաշիկյան|Փաշիկյան Արման]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2009, 2019 || 6 || 10 || 4 || 4 || 2 || 60,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |} == Ելույթները համաշխարհային օլիմպիադաներում == [[Շախմատային օլիմպիադա|Համաշխարհային օլիմպիադաներին]] Հայաստանի հավաքականն սկսեց մասնակցել հիմնադրման թվականից՝ [[1992]]-ից։ Եվ հենց առաջին օլիմպիադայում հասավ մեծ հաջողության՝ նվաճելով բրոնզե մեդալներ։ Հետագայում թիմը ևս երկու անգամ զբաղեցրեց երրորդ հորիզոնականը, իսկ 2006-2012 թվականներին կայացած չորս օլիմպիադաներից երեքում դարձավ օլիմպիական չեմպիոն։ Այդ նվաճումների շնորհիվ Հայաստանի ընտրանին օլիմպիադաների պատմության ընթացքում զբաղեցնում է հինգերորդ տեղը՝ իրենից առաջ թողնելով միայն արդեն գոյություն չունեցող [[ԽՍՀՄ]] հավաքականին, նրա իրավահաջորդ [[Ռուսաստան]]ին, [[ԱՄՆ]]-ին և [[Հունգարիա]]յին։ Վերջինիս Հայաստանը զիջում է միայն արծաթե մեդալների քանակով։ ===== Հավաքականների դասավորությունը ըստ վաստակած մեդալների ===== {| class="wikitable sortable" |- ! Տեղ !! Երկիր !! [[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] !! [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] !! [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Ընդամենը |- | 1 || {{URS}} || 18 || 1 || 0 || 19 |- | 2 || {{USA}} || 6 || 6 || 9 || 21 |- | 3 || {{RUS}} || 6 || 3 || 3 || 12 |- | 4 || {{HUN}} || 3 || 7 || 2 || 12 |- | style="background:yellow;"|5 || style="background:yellow;"|'''{{ARM}}''' || style="background:yellow;"|'''3''' || style="background:yellow;"|'''0''' || style="background:yellow;"|'''3''' || style="background:yellow;"|'''6''' |- | 6 || {{UKR}} || 2 || 2 || 3 || 7 |- | 7 || {{CHN}} || 2 || 1 || 0 || 3 |- | 8 || {{YUG}} || 1 || 6 || 5 || 12 |- | 9 || {{POL}} || 1 || 2 || 3 || 6 |- | 10 || {{GER}}* || 1 || 1 || 3 || 5 |- | 11 || {{ENG}} || 0 || 3 || 3 || 6 |- | 12 || {{ARG}} || 0 || 3 || 2 || 5 |- | 13 || {{դրոշ|Չեխոսլովակիա}} [[Չեխոսլովակիա]] || 0 || 2 || 1 || 3 |- | 14 || {{ISR}} || 0 || 1 || 1 || 3 |- | 14 || {{NED}} || 0 || 1 || 1 || 3 |- | 14 || {{SWE}} || 0 || 1 || 1 || 3 |- | 17 || {{BIH}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 17 || {{DEN}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 17 || {{UZB}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 20 || {{BUL}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 20 || {{EST}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 20 || {{IND}} || 0 || 0 || 1 || 1 |} * Հաշվարկված են [[ԳՖՀ]]-ի և [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն|ԳԴՀ]]-ի արդյունքները։ ===== 30-րդ օլիմպիադա, [[1992]], [[Մանիլա]], [[Ֆիլիպիններ]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1992/1992arm.html Օլիմպիադա-1992. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադային հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Առաջին անգամ մասնակցելով օլիմպիադային՝ Հայաստանի ընտրանին գերազանց ելույթ ունեցավ՝ տանելով թիմային 9 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտելով մրցախաղերից 3-ը և կրելով 2 պարտություն։ Թիմն ընդամենը կես միավորով հետ մնաց երկրորդ մրցանակակրից։ 3-րդ խաղատախտակի վրա անհատական բրոնզե մեդալի արժանացավ Սմբատ Լպուտյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքմենստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Արգենտինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Չեխոսլովակիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}}!! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լատվիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 1½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 1½ !! 3 !! ½ !! 34½ !! 56 !! 22 !! 25 !! 9 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2590''' || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || || ½ || ½ || || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 6 || 12 || 1 || 10 || 1 || '''52''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2605''' || 0 || 1 || || ½ || || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || 8 || 12 || 5 || 6 || 1 || '''9''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2560''' || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || 0 || 1 || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 1 || 11 || 14 || 9|| 4 || 1|| style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2545''' || 1 || || 1 || ½ || || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || 0 || 0 || 1 || 0 || 7½ || 12 || 6 || 3 || 3 || '''20''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2470''' || || || ½ || || 0 || || || || ½ || || || || || || 1 || 3 || 0 || 2 || 1 || - |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2490''' || || 1 || || || 0 || 0 || || || || || || || || || 1 || 3 || 1 || 0 || 2 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2575''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== 31-րդ օլիմպիադա, [[1994]], [[Մոսկվա]], [[Ռուսաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1994/1994arm.html Օլիմպիադա-1994. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադային հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արսեն Եղիազարյան]]։ Այս անգամ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 13-րդ տեղը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նոր Զելանդիա}} !!style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բրազիլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքմենստան}} !!style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Հարավսլավիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆիլիպիններ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3 !! 3 !! 2 !! 1 !! 3½ !! 3½ !! 1 !! 3 !! 1½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 2 !! 33 !! 56 !! 20 !! 26 !! 10 !! '''13''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2645''' || || 1 || ½ || ½ || 0 || 1 || || 0 || 1 || || ½ || ½ || ½ || 1 || 6½ || 11 || 4 || 5 || 2 || '''28''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2630''' || || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 0 || ½ || ½ || 1 || ½ || 8 || 13 || 4 || 8 || 1 || '''27''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2590''' || 1 || 1 || ½ || ½ || || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || || 1 || 0 || ½ || 7 || 12 || 4 || 6 || 2 || '''35''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2540''' || 0 || || 1 || || ½ || 1 || 1 || 0 || || ½ || 1 || 0 || || 0 || 5 || 10 || 4 || 2 || 4 || '''58''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2525''' || 1 || ½ || || || 0 || || 1 || || ½ || || ½ || || || || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || - |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արսեն Եղիազարյան|Ա. Եղիազարյան]]''' || '''2390''' || 1 || || || ½ || || || || || || 1 || || || ½ || || 3 || 4 || 2 || 2 || 0 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2601''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 14 ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 1996|32-րդ օլիմպիադա]], [[1996]], [[Երևան]], [[Հայաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1996/1996fa.html Օլիմպիադա-1996. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== [[Պատկեր:Asrian Karen.jpg|100px|thumb|Կարեն Ասրյան]] Այս օլիմպիադային Հայաստանը, որպես ընդունող կողմ, իրավունք ուներ ներկայանալու երկու հավաքականով։ Սակայն քանի որ ընդհանուր մասնակիցների քանակը կենտ էր, արագորեն ձևավորվեց նաև Հայաստանի երրորդ հավաքական, որն օլիմպիադայում մեկնարկեց երկրորդ խաղափուլում։ Առաջին հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]]։ Հայաստան-1-ը տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 5 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 5-րդ տեղը։ Երկրորդ հավաքականը 50-րդն էր, երրորդը՝ 42-րդը։ Երկրորդ հավաքականի կազմում փայլուն հանդես եկավ առաջին պահեստային [[Կարեն Ասրյան]]ը, որն արժանացավ անհատական ոսկե մեդալի։ '''''Հայաստան-1''''' {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վիետնամ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ինդոնեզիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղազախստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 1 !! 2½ !! 4 !! 3 !! 1½ !! 2 !! 3 !! 2 !! 2 !! 2 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 33½ !! 56 !! 17 !! 33 !! 6 !! '''5''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2630''' || || ½ || ½ || 1 || || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 7 || 12 || 2 || 10 || 0 || '''28''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2595''' || ½ || || 1 || 1 || ½ || ½ || 0 || ½ || || 0 || || || 1 || ½ || 5½ || 10 || 3 || 5 || 2 || '''34''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2595''' || 1 || || ½ || 1 || 1 || 0 || 1 || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 7½ || 12 || 4 || 7 || 1 || '''14''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2540''' || 1 || 0 || ½ || || ½ || || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''20''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2550''' || 1 || 0 || || 1 || 1 || ½ || || 1 || 0 || || ½ || ½ || || ½ || 6 || 10 || 4 || 4 || 2 || '''20''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2480''' || || ½ || || || || || || || || || || || || || ½ || 1 || 0 || 1 || 0 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2593''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} '''''Հայաստան-2''''' {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակաո}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իռլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ինդոնեզիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էկվադոր}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վիետնամ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Տաջիկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 2 !! 2 !! 1 !! 2½ !! 2 !! ½ !! 4 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 28½ !! 56 !! 22 !! 13 !! 21 !! '''50''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վիգեն Միրումյան|Վ. Միրումյան]]''' || '''2430''' || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || || 0 || || || 0 || 0 || || 0 || ½ || 3½ || 10 || 2 || 3 || 5 || '''97''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Մելիքսեթ Խաչիյան|Մ. Խաչիյան]]''' || '''2480''' || 1 || 0 || || || 1 || || 0 || 1 || 0 || || ½ || 0 || || || 3½ || 8 || 3 || 1 || 4 || '''-''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Նալբանդյան|Տ. Նալբանդյան]]''' || '''2490''' || 1 || 0 || || 0 || || ½ || ½ || 1 || ½ || 0 || || 0 || 1 || ½ || 5 || 11 || 3 || 4 || 4 || '''59''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արա Մինասյան (շախմատիստ)|Արա Մինասյան]]''' || '''2425''' || || || ½ || 0 || || ½ || 0 || 1 || || 1 || 0 || || || 0 || 3 || 8 || 2 || 2 || 4 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2380''' || 1 || 1 || ½ || || 0 || 1 || || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || 10 || 12 || 9 || 2 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2390''' || || || ½ || 1 || 1 || 0 || || || 0 || || || 1 || 0 || || 3½ || 7 || 3 || 1 || 3 || '''36''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2456''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || |} '''''Հայաստան-3''''' {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|- !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բահրեյն}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Տաջիկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ճապոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բրազիլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ինդոնեզիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆինլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղրղզստան}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! - !! 4 !! 2 !! 3 !! 2 !! 3 !! ½ !! 2½ !! 3 !! 1 !! 3½ !! 1½ !! 1 !! 3 !! 30 !! 52 !! 23 !! 14 !! 15 !! '''42''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արսեն Եղիազարյան|Ա. Եղիազարյան]]''' || '''2455''' || - || 1 || 0 || || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || 0 || ½ || 5½ || 12 || 2 || 7 || 3 || '''70''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Գալդունց|Ս. Գալդունց]]''' || '''2465''' || - || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || 0 || 1 || 1 || 0 || 1 || ½ || 0 || || 8 || 12 || 7 || 2 || 3 || '''9''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Նադանյան|Ա. Նադանյան]]''' || '''2325''' || - || 1 || || 0 || 1 || 1 || 0 || 1 || || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || 6½ || 11 || 5 || 3 || 3 || '''25''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վարդան Գրիգորյան|Վ. Գրիգորյան]]''' || '''2355''' || - || 1 || || 1 || || || 0 || || ½ || || 1 || 0 || || || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Անդրանիկ Մատիկոզյան|Ա. Մատիկոզյան]]''' || '''2300''' || - || || 1 || 1 || 0 || || || || 1 || 0 || || || || ½ || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || '''-''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արթուր Չիբուխչյան|Ա. Չիբուխչյան]]''' || '''2310''' || - || || 0 || || || 1 || || 0 || || || || || 1 || 1 || 3 || 5 || 3 || 0 || 2 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2400''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''-''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|13 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || |} ===== 33-րդ օլիմպիադա, [[1998]], [[Էլիստա]], [[Ռուսաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1998/1998arm.html Օլիմպիադա-1998. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== [[Պատկեր:Lputian Smbat.jpg|thumb|right|100px|[[Սմբատ Լպուտյան]]]] Այս օլիմպիադան անցկացվեց 13 խաղափուլով՝ նախկին 14-ի փոխարեն։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Կարեն Ասրյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Այս անգամ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 3 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 16-րդ տեղը։ Առաջին անգամ երկրորդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած Սմբատ Լպուտյանը զբաղեցրեց երկրորդ տեղը՝ արժանանալով արծաթե մեդալի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լատվիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մոլդովա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} (2) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} (1) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 3 !! 2 !! 1½ !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 1 !! 30 !! 52 !! 19 !! 22 !! 11 !! '''16''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2630''' || 1 || ½ || || ½ || 1 || 0 || ½ || 0 || || || 1 || ½ || || 5 || 9 || 3 || 4 || 2 || '''36''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2615''' || 1 || 1 || || || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || 8 || 11 || 6 || 4 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2655''' || 1 || ½ || 1 || || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || || ½ || 0 || 6 || 11 || 3 || 6 || 2 || '''45''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2620''' || ½ || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || || 1 || ½ || 0 || || 1 || 6½ || 10 || 4 || 5 || 1 || '''15''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2600''' || || 1 || ½ || 0 || || || || 0 || || || || || || 1½ || 4 || 1 || 1 || 2 || '''-''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2560''' || || || 0 || ½ || || || || || 1 || 1 || ½ || 0 || 0 || 3 || 7 || 2 || 2 || 3 || '''32''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2630''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|13 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== 34-րդ օլիմպիադա, [[2000]], [[Ստամբուլ]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2000/2000arm.html Օլիմպիադա-2000. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Այս օլիմպիադան կրկին անցկացվեց 14 խաղափուլով։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Կարեն Ասրյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]]։ Այս անգամ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 2 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 5 պարտություն և զբաղեցրեց 17-րդ տեղը։ Չորրորդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած Աշոտ Անաստասյանը, 12 հնարավորից վաստակելով 9 միավոր, արժանացավ ոսկե մեդալի։ 2000-ի օլիմպիադան միակն է, որին Հայաստանի հավաքականի կազմում չի մասնակցել Վլադիմիր Հակոբյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Պակիստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շոտլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովակիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքմենստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 1½ !! 2½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 3½ !! 1½ !! 1½ !! ½ !! 2 !! 1½ !! 32 !! 56 !! 21 !! 22 !! 13 !! '''17''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2627''' || 1 || ½ || ½ || ½ || || 0 || || ½ || 1 || 0 || ½ || || 0 || ½ || 5 || 11 || 2 || 6 || 3 || '''75''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2610''' || || || ½ || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || 0 || || 1 || 5½ || 11 || 3 || 5 || 3 || '''58''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2614''' || 1 || ½ || || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || || ½ || || 0 || 0 || 0 || 5½ || 11 || 3 || 5 || 3 || '''61''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2558''' || 1 || 1 || 0 || || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 0 || || 1 || 0 || 9 || 12 || 9 || 0 || 3 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2574''' || 1 || || ½ || ½ || || || 1 || || ½ || || ½ || ½ || 1 || || 5½ || 8 || 3 || 5 || 0 || '''11''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2474''' || || 1 || || || ½ || || || || || || || 0 || || || 1½ || 3 || 1 || 1 || 1 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2606''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || |} ===== 35-րդ օլիմպիադա, [[2002]], [[Բլեդ]], [[Սլովենիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2002/2002arm.html Օլիմպիադա-2002. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Այս օլիմպիադային Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Այս օլիմպիադայում Հայաստանի ընտրանին, տանելով թիմային 7 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով 3 պարտություն, կրկնեց 1992-ի հաջողությունը՝ նվաճելով բրոնզե մեդալներ։ Իսկ առաջին խաղատախտակի վրա հանդես եկած Վլադիմիր Հակոբյանը զբաղեցրեց երկրորդ տեղը՝ արժանանալով արծաթե մեդալի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դոմինիկյան Հանրապետություն}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կանադա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հարավսլավիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 2½ !! 3½ !! 3½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 3½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 35 !! 56 !! 20 !! 30 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2689''' || || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || || ½ || || 1 || 1 || ½ || 1 || 8 || 11 || 5 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2627''' || || || 1 || ½ || 1 || ½ || || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || 7½ || 11 || 4 || 7 || 0 || '''7''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2597''' || ½ || || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 7½ || 12 || 3 || 9 || 0 || '''23''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2568''' || 1 || 0 || || 1 || 0 || || 1 || ½ || ½ || ½ || || || ½ || ½ || 5½ || 10 || 3 || 5 || 2 || '''42''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2560''' || 1 || 1 || || || || 0 || || 0 || || || ½ || ½ || || || 3 || 6 || 2 || 2 || 2 || - |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2555''' || 1 || 1 || 1 || || || || 0 || ½ || || 0 || || || || || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2620''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== 36-րդ օլիմպիադա, [[2004]], [[Կալվիա]], [[Իսպանիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2004/2004arm.html Օլիմպիադա-2004. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադային Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Առաջին անգամ օլիմպիական թիմի կազմում ընդգրկվեց հավաքականի և հայկական շախմատի ներկայիս առաջատար Լևոն Արոնյանը։ Այս օլիմպիադայում Հայաստանի ընտրանին, տանելով թիմային 8 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով 2 պարտություն, երրորդ անգամ նվաճեց բրոնզե մեդալներ։ Ընդ որում, մեր հավաքականը վաստակեց նույնքան միավոր, որքան երկրորդ տեղը զբաղեցրած [[Ռուսաստան]]ի ընտրանին և նրան զիջեց միայն լրացուցիչ գործակցով (459,0-ն ընդդեմ 460,0-ի)։ Երրորդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած վետերան Ռաֆայել Վահանյանը գերազանց արդյունքով զբաղեցրեց առաջին տեղը՝ արժանանալով ոսկե մեդալի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մոնղոլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կանադա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 3 !! 3 !! 2 !! 1½ !! 3½ !! 3 !! 1½ !! 2 !! 3½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 3½ !! 36½ !! 56 !! 23 !! 27 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2692''' || || || || || || || ½ || 0 || ½ || 1 || ½ || ½ || 0 || 1 || 4 || 8 || 2 || 4 || 2 || '''-''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2675''' || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 8 || 12 || 4 || 8 || 0 || '''10''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2640''' || +:- || || 1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || || 1 || ½ || ½ || 1 || 9½ || 12 || 7 || 5 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2634''' || 1 || 1 || || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 0 || 1 || || 0 || 1 || 1 || 8 || 12 || 6 || 4 || 2 || '''16''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2611''' || 1 || 1 || 1 || || 0 || 1 || || || ½ || ½ || ½ || || || || 5½ || 8 || 4 || 3 || 1 || '''12''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2584''' || ½ || 0 || ½ || ½ || || || || || || || || || || || 1½ || 4 || 0 || 3 || 1 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2660''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|8 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2006|37-րդ օլիմպիադա]], [[2006]], [[Թուրին]], [[Իտալիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2006/2006arm.html Օլիմպիադա-2006. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Թուրինի օլիմպիադան դրեց Հայաստանի հավաքականի փառահեղ հաղթանակների սկիզբը։ Մեր ընտրանին, տանելով թիմային 10 հաղթանակ, 3 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և չկրելով ոչ մի պարտություն, իր պատմության մեջ առաջին անգամ դարձավ օլիմպիական չեմպիոն։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Առաջին անգամ օլիմպիական թիմի առաջին խաղատախտակի վրա հանդես եկավ [[Լևոն Արոնյան]]ը։ 2006-ի օլիմպիադան կրկին անցկացվեց 13 խաղափուլով։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վենեսուելա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիգերիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3½ !! 3 !! 4 !! 2 !! 2½ !! 3 !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 3 !! 2 !! 2 !! 36 !! 52 !! 22 !! 28 !! 2 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2756''' || || || 1 || 1 || 0 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''20''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2706''' || || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 9 || 12 || 6 || 6 || 0 || '''4''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2646''' || 0 || || || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 5 || 10 || 1 || 8 || 1 || '''74''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2619''' || 1 || ½ || || 1 || || || || || || || || || || 2½ || 3 || 2 || 1 || 0 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2612''' || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 10 || 13 || 7 || 6 || 0 || '''11''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2574''' || 1 || 1 || ½ || || || || || || || || || || || 2½ || 3 || 2 || 1 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2682''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|13 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|10 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|0 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2008|38-րդ օլիմպիադա]], [[2008]], [[Դրեզդեն]], [[Գերմանիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2008/2008arm.html Օլիմպիադա-2008. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Դրեզդենում Հայաստանի հավաքականը կրկնեց նախորդ օլիմպիադայի հաջողությունը և երկրորդ անգամ անընդմեջ դարձավ չեմպիոն։ Նոր մրցակարգով անցկացվող օլիմպիադայում, որտեղ կրճատվել էին մասնակիցների (5) ու խաղափուլերի քանակը (11), և միավորների հաշվարկը կատարվում էր ոչ թե ըստ խաղատախտակների արդյունքների, այլ թիմային արդյունքներով (թիմային հաղթանակը՝ 2 միավոր, ոչ-ոքին՝ 1, պարտությունը՝ 0), մեր ընտրանին տարավ թիմային 9 հաղթանակ, 1 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի և կրեց ընդամենը 1 պարտություն։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]], պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Իրենց խաղատախտակների վրա գերազանց հանդես եկան Վլադիմիր Հակոբյանը և Գաբրիել Սարգսյանը, որոնք արժանացան ոսկե մեդալների։ Գաբրիել Սարգսյանը լավագույնն էր նաև օլիմպիադայի բոլոր մասնակիցների մեջ՝ 2869 ընթացիկ գործակցով։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մոլդովա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆարերյան կղզիներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}}!! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 4 !! 2 !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 3½ !! 1½ !! 3 !! 2½ !! 19 !! 31 !! 44 !! 20 !! 22 !! 2 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2757''' || 1 || ½ || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || ½ || || 5½ || 10 || 2 || 7 || 1 || '''13''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2679''' || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || || 8 || 11 || 5 || 6 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2642''' || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || || 9 || 11 || 7 || 4 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2629''' || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || 1 || || 7½ || 11 || 5 || 5 || 1 || '''7''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2541''' || || || 1 || || || || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2677''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== 39-րդ օլիմպիադա, [[2010]], [[Խանտի-Մանսիյսկ|Խանտի Մանսիյսկ]], [[Ռուսաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2010/2010arm.html Օլիմպիադա-2010. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Հայաստանի հավաքականի ելույթն այս օլիմպիադայում համեմատաբար համեստ էր։ Մեր ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 2 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 7-րդ տեղը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արման Փաշիկյան]], պահեստային՝ [[Ավետիք Գրիգորյան (շախմատիստ)|Ավետիք Գրիգորյան]]։ Առաջին խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալի արժանացավ Լևոն Արոնյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կոստա Ռիկա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} (3) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} (2) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} (1) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}}!! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3½ !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 1½ !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 2 !! 16 !! 26 !! 44 !! 14 !! 26 !! 4 !! '''7''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2783''' || || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || || 7½ || 10 || 5 || 5 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2691''' || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || || 5½ || 11 || 1 || 9 || 1 || '''21''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2677''' || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || || 6 || 11 || 3 || 6 || 2 || '''12''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2639''' || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''9''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ավետիք Գրիգորյան (շախմատիստ)|Ա. Գրիգորյան]]''' || '''2579''' || 1 || || || || || || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2698''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|40-րդ օլիմպիադա]], [[2012]], [[Ստամբուլ]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2012/2012arm.html Օլիմպիադա-2012. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադան Հայաստանի հավաքականին բերեց չեմպիոնական երրորդ տիտղոսը։ Մեր հավաքականը տարավ թիմային 9 հաղթանակ, 1 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի և կրեց ընդամենը 1 պարտություն, վաստակեց 19 միավոր և լրացուցիչ ցուցանիշներով առաջ անցավ Ռուսաստանի հավաքականից։ Օլիմպիադաներին հավաքականի կազմում առաջին անգամ մասնակցեց Սերգեյ Մովսիսյանը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Իրենց խաղատախտակների վրա գերազանց հանդես եկան Լևոն Արոնյանը (արժանացավ ոսկե մեդալի) և Վլադիմիր Հակոբյանը (արծաթե մեդալ)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոլիվիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բանգլադեշ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆիլիպիններ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}}!! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 4 !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 1½ !! 3 !! 2½ !! 3 !! 2½ !! 19 !! 29 !! 44 !! 18 !! 22 !! 4 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2816''' || || 1 || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || || 7 || 10 || 5 || 4 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2698''' || 0 || || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 5 || 10 || 2 || 6 || 2 || '''16''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2687''' || 1 || 1 || || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || 1 || ½ || || 7½ || 10 || 5 || 5 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2693''' || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''7''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2661''' || 1 || 1 || ½ || || || || || || || || || || 3 || 2½ || 2 || 1 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2724''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2014|41-րդ օլիմպիադա]], [[2014]], [[Տրոմսյո]], [[Նորվեգիա]]<ref>[http://www.chess-results.com/tnr140380.aspx?lan=11&art=20&fed=ARM&flag=30&wi=821 Օլիմպիադա-2014. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Օլիմպիադան կայացավ [[օգոստոսի 1]]-[[Օգոստոսի 14|14]]-ին։ Օլիմպիադաներին հավաքականի կազմում առաջին անգամ մասնակցեց Հայաստանի 2014 թ. չեմպիոն [[Տիգրան Քոթանջյան]]ը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Քոթանջյան]]։ Թիմը հանդես եկավ ոչ այնքան հաջող՝ տանելով թիմային 6 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով մեկ պարտություն։ Հավաքականը զբաղեցրեց 8-րդ հորիզոնականը։ Անհատական պայքարում մեր շախմատիստները ևս մնացին առանց պարգևների։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ճապոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կոստա Ռիկա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}}'''(1)''' !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վիետնամ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 1½ !! 4 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 2 !! 2 !! 3 !! 16 !! 28½ !! 44 !! 16 !! 25 !! 3 !! 8 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2805''' || || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 6½ || 10 || 3 || 7 || 0 || 7 |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2686''' || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 7½ || 11 || 5 || 5 || 1 || 11 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2672''' || 1 || ½ || 0 || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || ½ || || 6 || 11 || 3 || 6 || 2 || - |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2655''' || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || || 7½ || 11 || 4 || 7 || 0 || 14 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Քոթանջյան|Տ. Քոթանջյան]]''' || '''2500''' || 1 || || || || || || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2705''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 1 || |} ===== 42-րդ օլիմպիադա, [[2016]], [[Բաքու]], [[Ադրբեջան]] ===== Սեպտեմբերի 1-14-ին [[Ադրբեջան]]ի մայրաքաղաք [[Բաքու|Բաքվում]] կայացած օլիմպիադային Հայաստանի հավաքականը քաղաքական պատճառներով չմասնակցեց<ref>[https://www.a1plus.am/1475383.html Հայաստանը հրաժարվեց Բաքվի շախմատային օլիմպիադայից]</ref>։ ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2018|43-րդ օլիմպիադա]], [[2018]], [[Բաթում]], [[Վրաստան]]<ref name="CR18">{{Cite web |url=http://chess-results.com/tnr368908.aspx?lan=11&art=20&flag=30&snr=8 |title=43rd Olympiad Batumi 2018 Open. Armenia}}</ref> ===== Օլիմպիադան կայացավ [[սեպտեմբերի 24]]-[[հոկտեմբերի 5]]-ին։ Օլիմպիադաներին հավաքականի կազմում առաջին անգամ մասնակցեցին [[Հրանտ Մելքումյան]]ը, [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]ը և Հայաստանի 2018 թվականի չեմպիոն [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]]ը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]], պահեստային՝ [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]]։ Միջին վարկանիշով (2688) հավաքականը 8-րդն էր և օլիմպիադան ավարտեց հենց 8-րդ տեղում։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ճապոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղազախստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 3 !! 1½ !! 3½ !! 3 !! 2 !! 2½ !! 1½ !! 2 !! 16 !! 27½ !! 44 !! 14 !! 27 !! 3 !! 8 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2780''' || || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || || 5½ || 10 || 2 || 7 || 1 || 17 |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2691''' || ½ || || ½ || ½ || 0 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 5½ || 10 || 2 || 7 || 1 || 12 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2660''' || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || || ½ || ½ || ½ || 0 || ½ || || 6 || 10 || 3 || 6 || 1 || 8 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2621''' || 1 || ½ || || || || 1 || 1 || ½ || || ½ || || || 4½ || 6 || 3 || 3 || 0 || - |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հ. Մարտիրոսյան]]''' || '''2597''' || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || || || 1 || || ½ || || 6 || 8 || 4 || 4 || 0 || 4 |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2688''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 2 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2022|44-րդ օլիմպիադա]], [[2022]], [[Չեննայ]], [[Հնդկաստան]]<ref name="CR22">{{Cite web |url=https://chess-results.com/tnr653631.aspx?lan=11&art=20&flag=30&snr=12 |title=44th Olympiad Chennai 2022 Open. Armenia}}</ref> ===== Օլիմպիադան անցկացվում է [[հուլիսի 29]]-[[օգոստոսի 8]]-ին։ Հայաստանի հավաքականի կազմը հետևյալն է. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սամվել Տեր-Սահակյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Մանուել Պետրոսյան]], պահեստային՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]։ Միջին վարկանիշով (2642) հավաքականը 12-րդն է։ Հավաքականի նոր մարզիչ [[Արման Փաշիկյան]]ի գլխավորությամբ օլիմպիադաներին առաջին անգամ մասնակցում են Սամվել Տեր-Սահակյանը և Մանուել Պետրոսյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մադագասկար}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անդորրա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} 2 !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 2½ !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2½ !! 1 !! 3 !! !! !! !! !! !! !! !! |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2698''' || || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || 1 || ½ || 1 || || || || || || || || |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2634''' ||1 || || ½ || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || || || || || || || || |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սամվել Տեր-Սահակյան|Ս. Տեր-Սահակյան]]''' || '''2625''' ||1 || ½ || || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || 0 || || || || || || || || || |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Մանուել Պետրոսյան|Մ. Պետրոսյան]]''' || '''2610''' ||1 || 1 || ½ || || || || || || || ½ || || || || || || || || |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2591''' ||1 ||1 ||1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || 0 || 1 || || || || || || || || |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2642''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || |} == Ելույթները աշխարհի թիմային առաջնություններում == [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|Աշխարհի թիմային առաջնություններին]] Հայաստանի հավաքականն սկսել է մասնակցել 1993 թվականից և մինչև 2015 թվականը բաց չի թողել ոչ մի առաջնություն։ 1993 թվականից ի վեր Հայաստանի հավաքականը մեկ անգամ (2011) դարձել է չեմպիոն, ևս չորս անգամ նվաճել է բրոնզե մեդալներ (1997, 2001, 2005, 2015)։ Այդ նվաճումների շնորհիվ Հայաստանի ընտրանին աշխարհի առաջնությունների պատմության ընթացքում զբաղեցնում է վեցերորդ տեղը՝ իրենից առաջ թողնելով միայն [[Ռուսաստան]]ի, արդեն գոյություն չունեցող [[ԽՍՀՄ]] հավաքականին, [[Չինաստան]]ին, [[Ուկրաինա]]յին և [[ԱՄՆ]]-ին։ Վերջին երեքին Հայաստանը զիջում է միայն արծաթե մեդալների քանակով։ Իսկ վաստակած թիմային մեդալների ընդհանուր քանակով (5) մեր հավաքականը ուկրաինացիների հետ բաժանում է երկրորդ տեղը՝ զիջելով միայն Ռուսաստանին։ ===== Հավաքականների դասավորությունը ըստ վաստակած մեդալների ===== {| class="wikitable sortable" |- ! Տեղ !! Երկիր !! [[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] !! [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] !! [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Ընդամենը |- | 1 || {{RUS}} || 4 || 1 || 1 || 6 |- | 2 || {{URS}} || 2 || 0 || 0 || 2 |- | 3 || {{CHN}} || 1 || 3 || 0 || 4 |- | 4 || {{UKR}} || 1 || 2 || 2 || 5 |- | 5 || {{USA}} || 1 || 2 || 0 || 3 |- | style="background:yellow;"|6 || style="background:yellow;"|'''{{ARM}}''' || style="background:yellow;"|'''1''' || style="background:yellow;"|'''0''' || style="background:yellow;"|'''4''' || style="background:yellow;"|'''5''' |- | 7-8 || {{YUG}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 7-8 || {{HUN}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 9 || {{ENG}} || 0 || 0 || 2 || 2 |- | 10 || {{IND}} || 0 || 0 || 1 || 1 |} ===== Աշխարհի թիմային 3-րդ առաջնություն, [[1993]], [[Լյուցեռն]], [[Շվեյցարիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1993t/1993arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-1993. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Մեկ տարի առաջ օլիմպիական բրոնզե մեդալներ նվաճած Հայաստանի հավաքականը այս առաջնությանը մասնակցեց նույն կազմով։ Տարբերությունն այն էր, որ փոխատեղվել էին պահեստային խաղացողների դիրքերը. Աշոտ Անաստասյանը առաջին պահեստայինն էր, իսկ Արշակ Պետրոսյանը՝ երկրորդ։ Հավաքականը կրկին գլխավորում էր ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում երկու անգամ աշխարհի թիմային առաջնությունների ոսկե մեդալ նվաճած ([[1985]], [[1989]]) Ռաֆայել Վահանյանը։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]]։ Առաջին անգամ մասնակցելով աշխարհի թիմային առաջնությանը՝ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 4-րդ տեղը։ Սակայն մեր շախմատիստներն անմասն չմնացին պարգևներից. 2-րդ խաղատախտակի վրա անհատական արծաթե մեդալի արժանացավ Վլադիմիր Հակոբյանը, իսկ Աշոտ Անաստասյանը երրորդն էր 1-ին պահեստայինների մեջ։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լատվիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 3 !! 2½ !! 2 !! 19 !! 36 !! 10 !! 18 !! 8 !! '''4''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2615''' || ½ || ½ || 1 || || 0 || 0 || ½ || ½ || || 3 || 7 || 1 || 4 || 2 || '''6''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2600''' || ½ || ½ || || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2565''' || 0 || || ½ || 0 || 1 || 1 || 1 || ½ || 0 || 4 || 8 || 3 || 2 || 3|| '''6''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2535''' || ½ || ½ || 0 || ½ || || ½ || || 1 || ½ || 3½ || 7 || 1 || 5 || 1 || '''4''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2530''' || || ½ || || 1 || 0 || || 1 || || 1 || 3½ || 5 || 3 || 1 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2485''' || || || 0 || || || || || || || 0 || 1 || 0 || 0 || 1 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2579''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== Աշխարհի թիմային 4-րդ առաջնություն, [[1997]], [[Լյուցեռն]], [[Շվեյցարիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1997t/1997arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-1997. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում հավաքականը գլխավորում էր Վլադիմիր Հակոբյանը։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Մելիքսեթ Խաչիյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 4-ը, չկրեց ոչ մի պարտություն և առաջին անգամ արժանացավ բրոնզե մեդալների։ Մեր գրոսմայստերներից երկուսն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 3-րդ խաղատախտակի վրա ոսկե մեդալ նվաճեց Սմբատ Լպուտյանը, իսկ Արտաշես Մինասյանը երրորդն էր 4-րդ խաղատախտակի վրա։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղազախստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} <br /> (կանայք) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2½ !! 2 !! 2 !! 2½ !! 2 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 21 !! 36 !! 10 !! 22 !! 4 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2660''' || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || 5 || 9 || 2 || 6 || 1 || '''4''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2640''' || || ½ || 0 || || || || || ½ || ½ || 1½ || 4 || 0 || 3 || 1 || '''-''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2585''' || 1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || 7 || 9 || 5 || 4 || 0|| style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2545''' || ½ || || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 4½ || 7 || 2 || 5 || 0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2545''' || ½ || ½ || || 1 || 0 || 0 || || || || 2 || 5 || 1 || 2 || 2 || '''5''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Մելիքսեթ Խաչիյան|Մ. Խաչիյան]]''' || '''2520''' || || || ½ || || || || ½ || || || 1 || 2 || 0 || 2 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2608''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|0 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2001|Աշխարհի թիմային 5-րդ առաջնություն]], [[2001]], [[Երևան]], [[Հայաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2001t/2001arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2001. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Առաջին անգամ հայրենիքում ընդունելով իր մրցակիցներին՝ Հայաստանի հավաքականը կրկնեց նախորդ առաջնության հաջողությունը և նվաճեց բրոնզե մեդալներ։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը և կրեց 3 պարտություն։ Մեր վեց գրոսմայստերներից չորսն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 1-ին խաղատախտակի վրա ոսկե մեդալ նվաճեց Վլադիմիր Հակոբյանը, 2-րդ և 2-րդ պահեստային խաղատախտակների վրա արծաթե մեդալներ նվաճեցին, համապատասխանաբար, Ռաֆայել Վահանյանը և Արտաշես Մինասյանը, իսկ 3-րդ խաղատախտակի վրա երրորդն էր Սմբատ Լպուտյանը։ Այս անգամ առաջնությանը մասնակցեց ինը հավաքական. չէր ժամանել Աֆրիկայի չեմպիոնը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իրան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Ազատ !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 4 !! !! 3 !! 1 !! 3 !! 2 !! 1½ !! 1½ !! 20 !! 32 !! 14 !! 12 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2660''' || 1 || 1 || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2650''' || || 1 || || ½ || || 1 || 1 || 0 || 1 || 4½ || 6 || 4 || 1 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2618''' || 1 || 1 || || 1 || 0 || 1 || 0 || || 0 || 4 || 7 || 4 || 0 || 3 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2604''' || || || || ½ || || ½ || || ½ || || 1½ || 3 || 0 || 3 || 0 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2588''' || 1 || 1 || || || 0 || || ½ || || 0 || 2½ || 5 || 2 || 1 || 2 || '''4''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2581''' || 1 || || || || ½ || || || ½ || ½ || 2½ || 4 || 1 || 3 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2633''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|8 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2005|Աշխարհի թիմային 6-րդ առաջնություն]], [[2005]], [[Բեեր Շևա]], [[Իսրայել]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2005t/2005arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2005. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս անգամ ևս Հայաստանի հավաքականը զբաղեցրեց 3-րդ տեղը՝ երրորդ անգամ անընդմեջ նվաճելով բրոնզե մեդալներ։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 3-ը և կրեց 1 պարտություն։ Մեր վեց գրոսմայստերներից երեքն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 3-րդ խաղատախտակի վրա ոսկե մեդալ նվաճեց Կարեն Ասրյանը, 1-ին խաղատախտակի և 2-րդ պահեստային խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալներ նվաճեցին, համապատասխանաբար, Լևոն Արոնյանը և Աշոտ Անաստասյանը։ Այս անգամ ևս առաջնությանը մասնակցեց ինը հավաքական. կրկին չէր ժամանել Աֆրիկայի չեմպիոնը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Ազատ !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}}<br />(կանայք) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2 !! 3 !! 2½ !! 2 !! !! 1½ !! 3 !! 2½ !! 2 !! 18½ !! 32 !! 7 !! 23 !! 2 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2724''' || ½ || ½ || 1 || ½ || || ½ || 1 || ½ || ½ || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2707''' || ½ || 1 || ½ || ½ || || ½ || || ½ || ½ || 4 || 7 || 1 || 6 || 0 || '''4''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2645''' || 1 || ½ || ½ || ½ || || ½ || || 1 || ½ || 4½ || 7 || 2 || 5 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2614''' || 0 || || || || || || ½ || || || ½ || 2 || 0 || 1 || 1 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2614''' || || || || || || || 1 || ½ || ½ || 2 || 3 || 1 || 2 || 0 || '''-''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2596''' || || 1 || ½ || ½ || || 0 || ½ || || || 2½ || 5 || 1 || 3 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2673''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|8 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2009|Աշխարհի թիմային 7-րդ առաջնություն]], [[2010]], [[Բուրսա]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2010t/2010arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2009. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունը պետք է կայանար 2009-ին, սակայն կազմակերպչական խնդիրների պատճառով կայացավ 2010-ին։ Այս անգամ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արման Փաշիկյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Տիգրան Քոթանջյան]]։ Առաջնությունն անցկացվեց նոր մրցակարգով. միավորների հաշվարկը կատարվում էր ոչ թե ըստ խաղատախտակների արդյունքների, այլ թիմային արդյունքներով (թիմային հաղթանակը՝ 2 միավոր, ոչ-ոքին՝ 1, պարտությունը՝ 0)։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը և կրեց 2 պարտություն՝ զբաղեցնելով 5-րդ տեղը։ Մեր վեց գրոսմայստերներից չորսն արժանացան անհատական պարգևների. 1-ին խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալ նվաճեց Լևոն Արոնյանը, իսկ 2-րդ, 3-րդ և 4-րդ խաղատախտակների վրա հանդես եկած Վլադիմիր Հակոբյանը, Գաբրիել Սարգսյանը և Արման Փաշիկյանը պարգևատրվեցին բրոնզե մեդալներով։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բրազիլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 1½ !! 2½ !! 3½ !! 2½ !! 2 !! 1 !! 2 !! 2½ !! 3 !! 12 !! 20½ !! 36 !! 11 !! 19 !! 6 !! '''5''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2781''' || ½ || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || 1 || 1 || || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2678''' || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || 0 || 1 || ½ || 1 || || 6 || 9 || 4 || 4 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2680''' || || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || || || || 3 || 6 || 1 || 4 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2647''' || 0 || || 1 || ½ || || || ½ || ½ || 1 || || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2627''' || ½ || ½ || || || ½ || 0 || || ½ || 0 || || 2 || 6 || 0 || 4 || 2 || '''5''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Քոթանջյան|Տ. Քոթանջյան]]''' || '''2537''' || || || || || || || || || || || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2697''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2011|Աշխարհի թիմային 8-րդ առաջնություն]], [[2011]], [[Նինբո]], [[Չինաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2011t/2011arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2011. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությանը, որը կայացավ փոփոխված մրցակարգով (յուրաքանչյուր թիմում 6 շախմատիստի փոխարեն հայտավորված էր 5-ը), Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]։ Հավաքականի կազմում առաջին անգամ ընդգրկվել էին Հայաստանի քաղաքացիություն ստացած Սերգեյ Մովսիսյանը և երկրի 2011-ի չեմպիոն Ռոբերտ Հովհաննիսյանը։ Հայաստանի ընտրանին փայլուն ելույթ ունեցավ՝ տանելով թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտելով մրցախաղերից 4-ը և չկրելով ոչ մի պարտություն, իր պատմության մեջ առաջին անգամ դարձավ աշխարհի թիմային առաջնության հաղթող։ Մեր գրոսմայստերներից երեքն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 3-րդ խաղատախտակի վրա հաղթող դարձավ Վլադիմիր Հակոբյանը, 1-ին խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալ նվաճեց Լևոն Արոնյանը, իսկ Սերգեյ Մովսիսյանը երրորդն էր երկրորդ խաղատախտակի վրա։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 2 !! 2 !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 14 !! 22½ !! 36 !! 12 !! 21 !! 3 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2805''' || 1 || 0 || 1 || || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || || 5 || 8 || 3 || 4 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2700''' || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || || 6 || 9 || 3 || 6 || 0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2667''' || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || || 6 || 9 || 3 || 6 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2663''' || 1 || ½ || 0 || ½ || 1 || ½ || ½ || 0 || ½ || || 4½ || 9 || 2 || 5 || 2 || '''5''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2556''' || || || || 1 || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2709''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|0 || |} ===== Աշխարհի թիմային 9-րդ առաջնություն, [[2013]], [[Անթալիա]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2013t/2013arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2013. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Առաջնությունն անցկացվեց [[Թուրքիա]]յի [[Անթալիա]] քաղաքում՝ նոյեմբերի 25-ից դեկտեմբերի 6-ը։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց է նույն կազմով, ինչ [[2012]]-ին [[Ստամբուլ]]ում կայացած հաղթական [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|օլիմպիադայում]] և Եվրոպայի 2013 թ. առաջնությունում. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Այս անգամ մեր հավաքականը հանդես եկավ անհաջող և զբաղեցրեց 5-րդ տեղը։ Միակ մեդալը վաստակեց Լևոն Արոնյանը, որն 1-ին խաղատախտակի վրա նվաճեց ոսկե մեդալ (6 միավոր 8-ից՝ 75 տոկոս)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Ուկրաինա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!2 !!3 !!2½ !!1½ !!2 !!1 !!3 !!3½ !!1½ !!10 !!20 !!36 !!10 !!20 !!6 !!5 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2801''' ||½ || ||1 ||1 ||½ ||½ ||1 ||1 ||½ || ||6 ||8 ||4 ||4 ||0 ||style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2700''' ||½ ||½ ||½ ||0 ||½ ||0 || || || || ||2 ||6 ||0 ||4 ||2 ||9 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2681''' ||½ ||1 ||½ ||0 ||1 ||0 ||½ ||1 ||0 || ||4½ ||9 ||3 ||3 ||3 ||7 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2676 ''' ||½ ||½ ||½ ||½ ||0 ||½ ||1 ||½ ||½ || ||4½ ||9 ||1 ||7 ||1 ||6 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2660''' || ||1 || || || || ||½ ||1 ||½ || ||3 ||4 ||2 ||2 ||0 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2715''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== Աշխարհի թիմային 10-րդ առաջնություն, [[2015]], [[Ծաղկաձոր]], [[Հայաստան]]<ref>{{Cite web |url=http://tsaghkadzor2015.fide.com/ |title=Աշխարհի թիմային առաջնություն-2015. պաշտոնական կայք |accessdate=2015 թ․ ապրիլի 17 |archive-date=2016 թ․ սեպտեմբերի 13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160913202939/http://tsaghkadzor2015.fide.com/ |dead-url=yes }}</ref> ===== Առաջնությունն անցկացվում էր [[Ծաղկաձոր]]ում` ապրիլի 18-ից 28-ը։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցում էր հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ` [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], պահեստային՝ [[Հրանտ Մելքումյան]]։ Այս անգամ հավաքականը ձևավորվել էր միայն ըստ անհատական վարկանիշների. [[Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիա]]յի որոշմամբ Հայաստանի առաջնության հաղթողն այս անգամ չէր ընդգրկվել հավաքականի կազմում։ Առաջին անգամ մեր թիմի կազմում հանդես եկավ գրոսմայստեր Հրանտ Մելքումյանը<ref>[http://footsport.am/մելքումյանն-համալրել-է-հավաքականի-կա/ ՄԵԼՔՈՒՄՅԱՆԸ ՀԱՄԱԼՐԵԼ Է ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ԿԱԶՄԸ]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Առաջնության սկզբնամասն անհաջող էր հավաքականի համար՝ 4 խաղափուլում՝ թիմային 3 պարտություն և միայն մեկ հաղթանակ։ Երկրորդ հատվածում մեր ընտրանին անցկացրեց վերելքով և, տանելով 4 հաղթանակ և մեկ մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի, զբաղեցրեց 3-րդ հորիզոնականը՝ աշխարհի առաջնությունների պատմության ընթացքում չորրորդ անգամ արժանանալով բրոնզե մեդալների։ Անհատական պարգևի արժանացավ Լևոն Արոնյանը, որը ոսկե մեդալ նվաճեց առաջին խաղատախտակի վրա։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! Թիմ.<br />միավ. !! Ընդ.<br />միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!1½ !!2½ !!1½ !!½ !!2½ !!2 !!2½ !!2½ !!2½ !!11 !!18 !!36 !!8 !!20 !!8 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2770''' ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 ||style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]'''|| '''2666''' ||½ ||½ ||0 ||0 || ||½ ||1 ||½ ||1 || ||4 ||8 ||2 ||4 ||2 ||6 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2662''' ||½ ||½ || ||0 ||½ || ||½ ||½ ||0 || ||2½ ||7 ||0 ||5 ||2 ||8 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2656 ''' ||0 || ||0 || ||½ ||½ || || || || ||1 ||4 ||0 ||2 ||2 ||- |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2651''' || ||½ ||1 ||0 ||1 ||0 ||½ ||1 ||½ || ||4½ ||8 ||3 ||3 ||2 ||9 |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2681''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} == Ելույթները Եվրոպայի թիմային առաջնություններում == [[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնություն]]ներին Հայաստանի հավաքականն սկսել է մասնակցել հիմնադրման թվականից՝ 1992-ից։ Այդ թվականից մինչ օրս կայացած առաջնություններից մեր ընտրանին չի մասնակցել միայն երկուսին՝ 2001 և 2003 թվականներին։ 1999 թվականին [[Վրաստան]]ի [[Բաթում]] քաղաքում կայացած առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը նվաճեց ոսկե մեդալներ՝ իր պատմության մեջ առաջին անգամ դառնալով թիմային առաջնության հաղթող։ Հետագայում թիմը ևս երկու անգամ զբաղեցրեց մրցանակային տեղեր՝ մեկական անգամ արժանանալով արծաթե և բրոնզե մեդալների։ Այդ նվաճումների շնորհիվ Հայաստանի ընտրանին առաջնությունների պատմության ընթացքում զբաղեցնում է վեցերորդ տեղը՝ իրենից առաջ թողնելով միայն արդեն գոյություն չունեցող [[ԽՍՀՄ]] հավաքականին, նրա իրավահաջորդ [[Ռուսաստան]]ին, [[Ադրբեջան]]ին, [[Նիդերլանդներ]]ին և [[Ուկրաինա]]յին։ ===== Հավաքականների դասավորությունը ըստ վաստակած մեդալների ===== {|class="wikitable sortable" |- bgcolor="cccccc" !Տեղ !width=180 |Երկիր !align="center"|[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]]!!align="center"|[[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]]!!align="center"|[[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]]!!align="center"|Ընդամենը |- | 1 || {{URS}} || 9 || 0 || 0 || 9 |- | 2 || {{RUS}} || 5 || 2 || 1 || 8 |- | 3 || {{AZE}} || 3 || 1 || 1 || 5 |- | 4 || {{NED}} || 2 || 0 || 0 || 2 |- | 5 || {{UKR}} || 1 || 2 || 2 || 5 |- | style="background:yellow;"|6 || style="background:yellow;"|{{ARM}} || style="background:yellow;"|1 || style="background:yellow;"|2 || style="background:yellow;"|1 || style="background:yellow;"|4 |- | 7 || {{ENG}} || 1 || 0 || 3 || 4 |- | 8 || {{GER}} || 1 || 0 || 2 || 3 |- | 9 || {{YUG}} || 0 || 6 || 1 || 7 |- | 10 || {{HUN}} || 0 || 4 || 6 || 10 |- | 11 || {{FRA}} || 0 || 3 || 1 || 4 |- | 12 || {{ISR}} || 0 || 2 || 0 || 2 |- | 13 || {{CZE}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{DDR}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{GEO}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{POL}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{դրոշ|Գերմանիա}} [[Արևմտյան Գերմանիա]] || 0 || 0 || 1 || 1 |- |} ===== Եվրոպայի թիմային 10-րդ առաջնություն, [[1992]], [[Դեբրեցեն]], [[Հունգարիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1992e/1992arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-1992. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Չորս ամիս առաջ Հայաստանի ընտրանին նվաճել էր օլիմպիադայի բրոնզե մեդալներ և այս առաջնությանը մասնակցեց նույն կազմով, բացառությամբ [[Արշակ Պետրոսյան]]ի, քանի որ Եվրոպայի առաջնությունների ձևաչափը թույլ է տալիս հայտավորելու հինգ շախմատիստի։ Հավաքականը կրկին գլխավորում էր ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում երեք անգամ Եվրոպայի թիմային առաջնությունների ոսկե մեդալ նվաճած ([[1980]], [[1983]], [[1989]]) Ռաֆայել Վահանյանը։ Թիմի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 19-րդ տեղը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} '''(2)''' !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2½ !! 2 !! 3 !! 3 !! 3 !! ½ !! 1½ !! 2 !! ½ !! 18 !! 36 !! 10 !! 16 !! 10 !! '''19''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2615''' || || 0 || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || 1 || 0 || 3½ || 8 || 2 || 3 || 3 || '''28''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2600''' || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || || ½ || 4 || 8 || 1 || 6 || 1 || '''20''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2585''' || ½ || 1 || 1 || || ½ || 0 || 0 || 0 || || 3 || 7 || 2 || 2 || 3 || '''28''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2530''' || ½ || || 1 || 1 || 1 || 0 || || ½ || 0 || 4 || 7 || 3 || 2 || 2 || '''9''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2490''' || ½ || ½ || || 1 || || || 1 || ½ || 0 || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || '''9''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2583''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 |} ===== Եվրոպայի թիմային 11-րդ առաջնություն, [[1997]], [[Պուլա]], [[Խորվաթիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1997e/1997arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-1997. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի ընտրանին առաջին անգամ արժանացավ եվրոպական ստուգատեսի մեդալների. թիմը զբաղեցրեց երրորդ տեղը։ Հավաքականի կազմը նույնն էր, ինչ նախորդ առաջնությունում, միայն մի տարբերությամբ՝ փոխատեղվել էին 1-ին և 2-րդ խաղատախտակների խաղացողները. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը, կրեց 2 պարտություն։ Բացի այդ, մեր գրոսմայստերներից երկուսը հաղթող դարձան անհատական պայքարում. Ռաֆայել Վահանյանը լավագույնն էր 2-րդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած շախմատիստների մեջ, իսկ Աշոտ Անաստասյանը՝ պահեստայինների։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2½ !! 1½ !! 3½ !! 2 !! 3½ !! 1½ !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 22 !! 36 !! 14 !! 16 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2655''' || ½ || ½ || 1 || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || '''6''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2585''' || ½ || || 1 || ½ || ½ || || 1 || ½ || 1 || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2615''' || || 0 || ½ || ½ || 1 || 0 || || || || 2 || 5 || 1 || 2 || 2 || '''24''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2550''' || ½ || 1 || 1 || 0 || || ½ || 0 || ½ || 0 || 3½ || 8 || 2 || 3 || 3 || '''21''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2575''' || 1 || 0 || || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || 6½ || 8 || 6 || 1 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2608''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 |} ===== Եվրոպայի թիմային 12-րդ առաջնություն, [[1999]], [[Բաթում]], [[Վրաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1999e/1999arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-1999. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի ընտրանին գերազանց ելույթ ունեցավ և արժանացավ եվրոպական ստուգատեսի ոսկե մեդալների։ Ուշագրավ է, որ այս առաջնությանը մեր հավաքականը մասնակցում էր ոչ ուժեղագույն կազմով. տարբեր պատճառներով բացակայում էին թիմի առաջատարներ Վլադիմիր Հակոբյանը և Ռաֆայել Վահանյանը, իսկ պահեստային Արշակ Պետրոսյանը չանցկացրեց ոչ մի պարտիա։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 3-ը և կրեց 1 պարտություն։ Բացի այդ, 3-րդ խաղատախտակի վրա անհատական պայքարում հաղթեց Աշոտ Անաստասյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 2½ !! 3 !! 2 !! 2½ !! 1½ !! 3 !! 2 !! 2 !! 22½ !! 36 !! 13 !! 19 !! 4 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2625''' || 1 || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || 5½ || 9 || 3 || 5 || 1 || '''11''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2600''' || 1 || 0 || ½ || 0 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 4½ || 9 || 2 || 5 || 2 || '''13''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2545''' || 1 || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 6½ || 9 || 4 || 5 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2518''' || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || 6 || 9 || 4 || 4 || 1 || '''6''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2514''' || || || || || || || || || || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2572''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 |} ===== Եվրոպայի թիմային 15-րդ առաջնություն, [[2005]], [[Գյոթեբորգ]], [[Շվեդիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2005e/2005arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2005. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունն անցկացվեց նոր մրցակարգով. միավորների հաշվարկը կատարվում էր ոչ թե ըստ խաղատախտակների արդյունքների, այլ թիմային արդյունքներով (թիմային հաղթանակը՝ 2 միավոր, ոչ-ոքին՝ 1, պարտությունը՝ 0)։ Հայաստանի ընտրանու ելույթը համեմատաբար համեստ էր. թիմը տարավ 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 12-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Պահեստային խաղատախտակի վրա անհատական պայքարում բրոնզե մեդալ նվաճեց Աշոտ Անաստասյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լիտվա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեդիա}}(3) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հարավսլավիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2 !! 4 !! 3 !! 1½ !! 3½ !! 2 !! 1½ !! 1½ !! 4 !! 10 !! 22½ !! 36 !! 13 !! 19 !! 4 !! '''12''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2705''' || || 1 || ½ || 0 || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 5 || 8 || 3 || 4 || 1 || '''7''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2724''' || ½ || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || || 4½ || 8 || 2 || 5 || 1 || '''13''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2614''' || ½ || 1 || 1 || ½ || || ½ || 0 || || || || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || '''9''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2629''' || ½ || 1 || ½ || || 1 || ½ || || ½ || 1 || || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || '''6''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2595''' || ½ || 1 || || ½ || 1 || || ½ || ½ || 1 || || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2668''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 |} ===== Եվրոպայի թիմային 16-րդ առաջնություն, [[2007]], [[Իրակլիոն]], [[Հունաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2007e/2007arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2007. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== [[Կրետե]] կղզու վարչական կենտրոնում կայացած այս առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը կրկին բարձրացավ պատվո պատվանդանին։ Թիմը տարավ 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 1 պարտություն և զբաղեցրեց 2-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], պահեստային՝ [[Սմբատ Լպուտյան]]։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 1½ !! 3 !! 2 !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2½ !! 14 !! 21½ !! 36 !! 10 !! 23 !! 3 !! style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2741''' || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || || 4½ || 8 || 1 || 7 || 0 || '''11''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2713''' || ½ || 0 || ½ || || 1 || 1 || ½ || 0 || 1 || || 4½ || 8 || 3 || 3 || 2 || '''13''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2673''' || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || || 6½ || 9 || 4 || 5 || 0 || '''4''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2623''' || ½ || ½ || 1 || ½ || || ½ || ½ || ½ || 0 || || 4 || 8 || 1 || 6 || 1 || '''16''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2633''' || 1 || || || ½ || ½ || || || || || || 2 || 3 || 1 || 2 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2690''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 |} ===== Եվրոպայի թիմային 17-րդ առաջնություն, [[2009]], [[Նովի Սադ]], [[Սերբիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2009e/2009arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2009. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը տարավ 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 4-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արման Փաշիկյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Անհատական պայքարում մրցանակակիրներ դարձան Գաբրիել Սարգսյանը (1-ին տեղ) և Տիգրան Լ. Պետրոսյանը (2-րդ տեղ)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}}(1) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}}(2) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 2½ !! 1½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 13 !! 21½ !! 36 !! 12 !! 19 !! 5 !! '''4''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2773''' || || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 4½ || 8 || 2 || 5 || 1 || '''12''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2698''' || ½ || ½ || || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || 0 || || 3½ || 8 || 1 || 5 || 2 || '''27''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2678''' || ½ || ½ || 0 || || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || || 5½ || 8 || 4 || 3 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2663''' || 1 || ½ || 0 || ½ || || || || || || || 2 || 4 || 1 || 2 || 1 || '''-''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2602''' || 1 || || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || || 6 || 8 || 4 || 4 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2703''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 |} ===== Եվրոպայի թիմային 18-րդ առաջնություն, [[2011]], [[Պորտո Կարաս]], [[Հունաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2011e/2011arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2011. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը նույնությամբ կրկնեց նախորդ առաջնության արդյունքը՝ տարավ 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 4-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]։ Անհատական պայքարում մրցանակակիրներ դարձան Լևոն Արոնյանը, Գաբրիել Սարգսյանը (2-րդ տեղ) և Վլադիմիր Հակոբյանը (3-րդ տեղ)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 1 !! 2 !! 3 !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 3 !! 1½ !! 13 !! 19 !! 36 !! 13 !! 19 !! 4 !! '''4''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2802''' || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || || 5½ || 8 || 3 || 5 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2710''' || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || 0 || || 4 || 9 || 1 || 6 || 2 || '''17''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2681''' || 1 || ½ || 0 || || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || || 5 || 8 || 3 || 4 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2671''' || 1 || 0 || 1 || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || || 6½ || 9 || 5 || 3 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2586''' || 1 || || || ½ || || || || || || || 1½ || 2 || 1 || 1 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2716''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 |} ===== Եվրոպայի թիմային 19-րդ առաջնություն, [[2013]], [[Վարշավա]], [[Լեհաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2013e/2013arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2013. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Նոյեմբերի 7-18-ին կայացած այս առաջնությանը Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց նույն կազմով, ինչ 2012-ին [[Ստամբուլ]]ում կայացած հաղթական [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|օլիմպիադայում.]] 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Վերջին խաղափուլում հաղթելու դեպքում մեր ընտրանին կդառնար Եվրոպայի չեմպիոն, սակայն խաղաց ոչ-ոքի և ի վերջո, բաժանելով 2-4-րդ հորիզոնականները, լրացուցիչ ցուցանիշներով զբաղեցրեց 4-րդ տեղը<ref>[http://etcc2013.com/ Եվրոպայի թիմային 19-րդ առաջնության պաշտոնական կայքը]</ref>։ Առաջնությունում միակ մեդալը նվաճեց Լևոն Արոնյանը. 1-ին խաղատախտակի վրա նա արժանացավ բրոնզե պարգևի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Չեռնոգորիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!2 !!2½ !!2½ !!1 !!3 !!2½ !!2½ !!2 !!2 !!13 !!20 !!36 !!7 !!26 !!3 !!4 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2801''' ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2700''' ||½ ||½ ||½ ||0 ||½ ||1 ||½ ||0 ||½ || ||4 ||9 ||1 ||6 ||2 || 16 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2681''' || || || || ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ || ||3 ||5 ||1 ||4 ||0 || - |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2676 ''' ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ || ||5½ ||9 ||2 ||7 ||0 || 11 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2660''' ||½ ||½ ||½ ||0 || || || || || || || 1½ ||4 ||0 ||3 ||1 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2715''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 |} ===== Եվրոպայի թիմային 20-րդ առաջնություն, [[2015]], [[Ռեյկյավիկ]], [[Իսլանդիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2015e/2015arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2015. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացավ նոյեմբերի 12-22-ին [[Իսլանդիա]]յի մայրաքաղաք [[Ռեյկյավիկ]]ում։ Այս առաջնությունից առաջ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]] հայտարարեց հավաքականում ելույթները դադարեցնելու մասին։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], պահեստային՝ [[Կարեն Հակոբի Գրիգորյան|Կարեն Հ. Գրիգորյան]]<ref>[http://chess-results.com/tnr191479.aspx?lan=11&art=20&fed=ARM&flag=30&wi=821 Հայաստանի հավաքականը Եվրոպայի թիմային 20-րդ առաջնությունում]</ref>։ Տանելով թիմային 5 հաղթանակ, երեք մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով մեկ պարտություն՝ հավաքականը պատմության մեջ երկրորդ անգամ արժանացավ արծաթե մեդալների։ Բացի այդ, անհատական պարգևների արժանացան թիմի հիմնական կազմի խաղացողներից երեքը։ Լ. Արոնյանը 2-րդն էր 1-ին խաղատախտակի վրա, Գ. Սարգսյանը՝ 3-րդը 2-րդ խաղատախտակի վրա, իսկ Հ. Մելքումյանը՝ 1-ինն էր 4-րդ խաղատախտակի վրա<ref>[http://chess-results.com/tnr191479.aspx?lan=11&art=75&flag=30&wi=821 Եվրոպայի թիմային 20-րդ առաջնություն. շախմատիստների արդյունքներն ըստ խաղատախտակների]</ref>։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!4 !!1½ !!2½ !!2 !!2 !!2½ !!3 !!2 !!3 !!13 !!22½ !!36 !!15 !!15 !!6 !! style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2781''' ||1 ||0 ||1 ||0 ||1 ||½ ||1 ||½ ||1 || ||6 ||9 ||5 ||2 ||2 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2689''' ||1 ||½ ||½ ||1 || ||½ ||½ ||1 ||½ || ||5½ ||8 ||3 ||5 ||0 ||style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2666''' ||1 ||½ ||0 || ||0 || ||1 ||0 ||1 || ||3½ ||7 ||3 ||1 ||3 ||20 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2632''' ||1 ||½ ||1 ||1 ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ || ||6½ ||9 ||4 ||5 ||0 ||style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Հակոբի Գրիգորյան|Կ. Գրիգորյան]]''' || '''2616''' || || || ||0 ||½ ||½ || || || || ||1 ||3 ||0 ||2 ||1 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2692''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== Եվրոպայի թիմային 21-րդ առաջնություն, [[2017]], [[Խերսոնիսոս]], [[Հունաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2017e/2017arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2017. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացավ հոկտեմբերի 27-ից նոյեմբերի 7-ը [[Հունաստան]]ի [[Կրետե]] կղզում։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], պահեստային՝ [[Հովհաննես Գաբուզյան]]։ Հայաստանի հավաքականը անհաջող ելույթ ունեցավ` տանելով թիմային 3 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով 2 պարտություն և զբաղեցնելով 12-րդ տեղը։ Անհատական պարգևների արժանացան Լ. Արոնյանը («ոսկի»` 1-ին խաղատախտակի վրա) և Գ. Սարգսյանը («արծաթ»` 3-րդ խաղատախտակի վրա)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}}1 !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!3 !!2½ !!2 !!2½ !!2 !!1½ !!1½ !!2 !!2 !!9 !!19 !!36 !!9 !!20 !!7 !! 12 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2801''' || ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ || || ||4½ || 7 ||5 ||0 ||2 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2671''' ||½ ||0 ||½ ||0 ||½ ||0 || || ||½ || ||2 ||7 ||0 ||4 ||3 ||30 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2657''' ||1 ||1 ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ ||1 || ||6½ ||9 ||4 ||5 ||0 ||style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2642''' ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||0 ||½ ||0 ||½ || ||4 ||9 ||1 ||6 ||2 ||16 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հովհաննես Գաբուզյան|Հ. Գաբուզյան]]''' || '''2583''' ||1 || || || || || ||0 ||1 ||0 || ||2 ||4 ||2 ||0 ||2 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2693''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== Եվրոպայի թիմային 22-րդ առաջնություն, [[2019]], [[Բաթում]], [[Վրաստան]]<ref>[http://chess-results.com/tnr434677.aspx?lan=1&art=20&turdet=YES&flag=30&snr=5 Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2019. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացավ հոկտեմբերի 23-ից նոյեմբերի 2-ը [[Վրաստան]]ի [[Բաթում]] քաղաքում։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]], պահեստային՝ [[Արման Փաշիկյան]]։ Հավաքականը զբաղեցրեց 4-րդ հորիզոնականը։ Անհատական արծաթե մեդալ 1-ին խաղատախտակի վրա նվաճեց Լևոն Արոնյանը<ref>[http://chessfed.am/նորություններ/2019/11/Լևոն-Արոնյանը-Եվրոպայի-առաջնությունում-անհատական-արծաթե-մեդալ-նվաճեց Լևոն Արոնյանը Եվրոպայի առաջնությունում անհատական արծաթե մեդալ նվաճեց]</ref>։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!3½ !!3 !!2½ !!2 !!1½ !!3 !!1½ !!2½ !!3 !!13 !!22½ !!36 !!12 !!21 !!3 !!4 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2758''' || ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ ||½ ||½ ||1 || ||5 ||8 ||2 ||6 ||0 ||style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2690''' ||1 ||½ || ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ || ||5 ||8 ||2 ||6 ||0 ||8 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2650''' ||½ || ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ ||1 || ||5 ||8 ||2 ||6 ||0 ||4 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հ. Մարտիրոսյան]]''' || '''2607''' ||1 ||½ ||1 ||0 || ||1 ||0 || || || ||3½ ||6 ||3 ||1 ||2 ||8 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2599''' ||1 ||1 ||½ || ||0 || || ||1 ||½ || ||4 ||6 ||3 ||2 ||1 ||5 |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2676''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== Եվրոպայի թիմային 23-րդ առաջնություն, [[2021]], [[Տերմե Չատեժ]], [[Սլովենիա]]<ref>[http://chess-results.com/tnr583987.aspx?lan=11&art=20&turdet=YES&flag=30&snr=11 Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2021. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացել է նոյեմբերի 12-ից 22-ը [[Սլովենիա]]յի [[Տերմե Չատեժ]] քաղաքում։ Հավաքականը մասնակցել է հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սամվել Տեր-Սահակյան]], պահեստային՝ [[Հովհաննես Գաբուզյան]]։ Թիմի ավագն էր [[Հրաչիկ Թավադյան]]ը։ Վերջին խաղափուլից առաջ հավաքականը 1-ին հորիզոնականում էր<ref>[http://chess-results.com/tnr583987.aspx?lan=11&art=0&rd=8&turdet=YES&flag=30 23rd European Team Chess Championship 2021 - Open. After 8rd round.]</ref>։ Վերջին խաղափուլում թիմը կրեց միակ պարտությունը և նահանջեց 7-րդ տեղ։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!3½ !!2 !!2½ !!2 !!2½ !!2 !!2 !!3½ !!1 !!12 !!21 !!36 !!4 !!4 !!1 !! 7 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2664''' || ||1 ||1 ||1 ||0 ||½ ||½ ||½ ||0 || ||4½ ||8 ||3 ||3 ||2 || 10 |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հ. Մարտիրոսյան]]''' || '''2624''' ||1 || ||½ ||0 ||½ ||½ ||½ ||1 ||0 || ||4 ||8 ||2 ||4 ||2 ||8 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2622''' ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 ||5 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սամվել Տեր-Սահակյան|Ս. Տեր-Սահակյան]]''' || '''2615''' ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 ||4 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հովհաննես Գաբուզյան|Հ. Գաբուզյան]]''' || '''2598''' ||½ ||0 || || || || || || || || ||½ ||2 ||0 ||1 ||1 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2631''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|30em|group=note}}<div class="references" style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px" >{{ծանցանկ|2}}</div> {{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}} [[Կատեգորիա:Շախմատ]] [[Կատեգորիա:Սպորտը Հայաստանում]] srsx7v4f3sngsr44pw7zt2s7dngv0i7 8485209 8485162 2022-08-08T17:10:46Z 23artashes 2675 /* 44-րդ օլիմպիադա, 2022, Չեննայ, Հնդկաստան{{Cite web |url=https://chess-results.com/tnr653631.aspx?lan=11&art=20&flag=30&snr=12 |title=44th Olympiad Chennai 2022 Open. Armenia}} */ wikitext text/x-wiki '''Հայաստանի շախմատի տղամարդկանց հավաքականը''' երկիրը ներկայացնում է միջազգային թիմային մրցաշարերում։ Թիմը կազմավորում է [[Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիա]]ն։ Հայաստանի շախմատի տղամարդկանց հավաքականը օլիմպիական եռակի չեմպիոն է ([[2006]], [[2008]], [[2012]]), [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2011|աշխարհի թիմային առաջնության]] ([[2011]]) և [[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնության]] ([[1999]]) հաղթող։ Բացի այդ, հավաքականը երեք անգամ դարձել է [[Շախմատային օլիմպիադա|օլիմպիադաների]] և չորս անգամ [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|աշխարհի թիմային առաջնությունների]] բրոնզե մեդալակիր, երկու անգամ Եվրոպայի թիմային առաջնությունների արծաթե և մեկ անգամ՝ բրոնզե մեդալակիր։ Հավաքականի առավելագույն միջին վարկանիշը 2724 է ([[2012]])։ <center> '''2012-ի համաշխարհային օլիմպիադայի հաղթող Հայաստանի հավաքականի անդամները''' <gallery mode="packed" heights="180"> Պատկեր:Aronian01.jpg|[[Լևոն Արոնյան]] Պատկեր:Sergei Movsesian.jpg|[[Սերգեյ Մովսիսյան]] Պատկեր:Vladimir-Akopian.jpg|[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]] Պատկեր:Sargissian Gabriel.jpg|[[Գաբրիել Սարգսյան]] Պատկեր:Petrosjan tigran 20081119 olympiade dresden.jpg|[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]] </gallery> </center> {{clear}} == Պատմություն == [[Պատկեր:RWaganian.jpg|thumb|right|150px|[[Ռաֆայել Վահանյան]]]] Հայաստանի շախմատի տղամարդկանց հավաքականը ձևավորվել է [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] անկախանալուց անմիջապես հետո՝ [[1992]]-ին։ Եվ հենց առաջին մրցաշարում, որին մասնակցեց թիմը՝ [[Շախմատային օլիմպիադա|համաշխարհային օլիմպիադայում]] (1992, [[Մանիլա]], [[Ֆիլիպիններ]]), գրավեց մրցանակային երրորդ տեղը։ Առաջին թիմի առաջին խաղատախտակի վրա խաղում էր մինչ այդ [[ԽՍՀՄ]] հավաքականի կազմում օլիմպիական կրկնակի չեմպիոն դարձած (1984, [[Շախմատային օլիմպիադա 1986|1986]]) [[Ռաֆայել Վահանյան]]ը։ Հետագա տարիներին հավաքականը մասնակցել է համաշխարհային բոլոր օլիմպիադաներին։ [[1992]]-[[2014]]-ին կայացած օլիմպիադաներից [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]] չի մասնակցել միայն մեկին՝ [[2000]]-ի [[Ստամբուլ]]ի օլիմպիադային։ Նա 11 անգամ մասնակցել է օլիմպիադաներին, 8 անգամ՝ աշխարհի և 7 անգամ՝ Եվրոպայի առաջնություններին։ Դա լավագույն արդյունքն է հավաքականում։ Համաշխարհային օլիմպիադաներում հաղթելու համար հավաքականի անդամներն արժանացել են պետական պարգևների։ 2006-ին [[Թուրին]]ի 37-րդ օլիմպիադայում հաղթելու համար նրանք պարգևատրվեցին [[Մովսես Խորենացու մեդալ]]ով, 2008-ին [[Դրեզդեն]]ում կայացած 38-րդ օլիմպիադայում տարած հաղթանակի համար՝ [[«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» մեդալ|«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի մեդալ]]ով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/120 Պարգևատրման մասին]</ref>։ [[2012]]-ին [[Թուրքիա]]յի [[Ստամբուլ]] քաղաքում կայացած [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|40-րդ օլիմպիադայում]] տարած հաղթանակի համար թիմի առաջատար Լևոն Արոնյանը և մարզիչ [[Արշակ Պետրոսյան]]ը պարգևատրվեցին [[Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշան]]ով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/770 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈւԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՀՐԱՄԱՆԱԳԻՐԸ Լ. Գ. Արոնյանին Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով պարգևատրելու մասին]</ref><ref>[https://president.am/hy/decrees/item/772 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈւԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՀՐԱՄԱՆԱԳԻՐԸ Ա. Բ. Պետրոսյանին Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով պարգևատրելու մասին]</ref>, իսկ թիմի մյուս անդամները՝ [[Պատվո շքանշան]]ով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/768 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈւԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՀՐԱՄԱՆԱԳԻՐԸ Պատվո շքանշանով պարգևատրելու մասին]</ref>։ == Կազմը == [[Պատկեր:Arshak Petrosian 2013.jpg|thumb|right|150px|Թիմի նախկին մարզիչ [[Արշակ Պետրոսյան]]ը (2013 թ.)]] [[Պատկեր:Arman Pashikian ARM Ch 2013.jpg|thumb|right|150px|Թիմի մարզիչ [[Արման Փաշիկյան]]ը]] Առաջին տարիներին հավաքականի կազմը ձևավորվում էր ըստ [[ՖԻԴԵ]]-ի վարկանիշների։ Վերջին տարիներին սկզբունքը փոխվել է. չորս կամ հինգ խաղացողները, կախված առաջիկա մրցաշարում հայտավորվող խաղացողների թվից, ընտրվում են ըստ վարկանիշի, ևս մեկ տեղ հավաքականում ստանում է Հայաստանի ընթացիկ տարվա [[Շախմատի Հայաստանի առաջնություն|առաջնության]] հաղթողը։ 1992-1994-ին, 1998-ին և 2000-ին առաջին խաղատախտակի վրա հանդես է եկել Ռաֆայել Վահանյանը։ 1996-1997-ին և 2001-ից մինչև 2005-ի [[օգոստոս]] հավաքականը գլխավորել է Վլադիմիր Հակոբյանը։ 2005-ի նոյեմբերից մինչև 2022 թվականը թիմը գլխավորել է [[Լևոն Արոնյան]]ը։ 1996-2019 թվականներին հավաքականի մարզիչն էր [[Արշակ Պետրոսյան]]ը։ 2022 թվականի [[մայիսի 18]]-ին հավաքականի մարզիչ է նշանակվել [[Արման Փաշիկյան]]ը<ref>[http://www.chessfed.am/%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/2022/5/Արման-Փաշիկյանը-նշանակվել-է-Հայաստանի-տղամարդկանց-հավաքականի-մարզիչ Արման Փաշիկյանը նշանակվել է Հայաստանի տղամարդկանց հավաքականի մարզիչ]</ref>։ == Վիճակագրություն == ==== Թիմային վիճակագրություն ==== Աղյուսակում բերված են Հայաստանի հավաքականի ընդհանուր վիճակագրական տվյալները թիմային բոլոր երեք մրցաշարերում (օգտագործված են հետևյալ համառոտագրությունները. ՊՀ՝ հաղթանակ պարտիաներում, ՊՈ՝ ոչ-ոքի պարտիաներում, ՊՊ՝ պարտություն պարտիաներում, ՄՀ՝ հաղթանակ մրցախաղերում, ՄՈ՝ ոչ-ոքի մրցախաղերում, ՄՊ՝ պարտություն մրցախաղերում)։ {| class="wikitable" |- align=center !'''Մրցաշար''' !'''Մաս-<br />նակ-<br />ցություն''' !'''Տարիներ''' !'''Լավագույն արդյունք''' !'''Միա-<br />վոր-<br />ներ''' !'''Պար-<br />տիա-<br />ներ''' !'''Թիմային<br />միավորներ''' !'''Մրցա-<br />խաղեր''' !'''ՊՀ''' !'''ՊՈ''' !'''ՊՊ''' !'''ՄՀ''' !'''ՄՈ''' !'''ՄՊ''' !'''Թիմային<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !'''Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- |[[Շախմատային օլիմպիադա|Համաշխարհային օլիմպիադա]] |align=center|13 |1992-2018 |'''3''' [[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] (2006, 2008, 2012) |413½ |660 |238 |165 |246 |335 |79 |100 |38 |27 |align=center|3 - 0 - 3 |align=center|5 - 5 - 1 |- |[[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|Աշխարհի թիմային առաջնություն]] |align=center|8 |1993-2015 |[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] (2011) |159½ |280 |91 |71 |82 |155 |43 |36 |19 |15 |align=center|1 - 0 - 4 |align=center|6 - 7 - 7 |- |[[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնություն]] |align=center|12 |1992-1999, 2005-2021 |[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] (1999) |256 |432 |146 |108 |139 |234 |59 |60 |27 |21 |align=center|1 - 2 - 1 |align=center|6 - 6 - 4 |} ==== Անհատական վիճակագրություն ==== ===== [[Շախմատային օլիմպիադա|Համաշխարհային օլիմպիադա]] ===== Համաշխարհային օլիմպիադաներին Հայաստանի հավաքականների կազմում ([[1996]]-ի օլիմպիադային, որպես կազմակերպիչ երկիր, [[Հայաստան]]ը ներկայացրել էր երեք թիմ) մասնակցել է 27 շախմատիստ։ Օլիմպիադաներում ամենից շատ՝ 11 անգամ, թիմի կազմում եղել է [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]]։ Աղյուսակում բերված են մեր հավաքականների կազմում հանդես եկած բոլոր շախմատիստների վիճակագրական տվյալները։ [[Ռաֆայել Վահանյան]]ի և [[Սերգեյ Մովսիսյան]]ի դեպքում հաշվարկված են նաև այլ հավաքականների կազմերում ցույց տված արդյունքները։ {| class="wikitable sortable" |- ! Շախմատիստ !! Հավա-<br />քական !! Մաս-<br />նակ-<br />ցություն !! Տարիներ !! Մ !! Պար-<br />տիա-<br />ներ !! Հ !! Ո !! Պ !! % !! Թիմային<br />մեդալներ<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- | [[Աշոտ Անաստասյան|Անաստասյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1992–2002 || 27½ || 48 || 23 || 9 || 16 || 57,3 || align=center|0 - 0 - 2 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Կարեն Ասրյան|Ասրյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2)<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 5 || 1996–2002, 2006 || 29½ || 46 || 17 || 25 || 4 || 64,1 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Լևոն Արոնյան|Արոնյան Լևոն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2)<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1996, 2004–2014, 2018 || 50½ || 80 || 28 || 45 || 7 || 63,1 || align=center|3 - 0 - 1 || align=center|1 - 1 - 0 |- | [[Սերգեյ Գալդունց|Գալդունց Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 8 || 12 || 7 || 2 || 3 || 66,7 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Ավետիք Գրիգորյան (շախմատիստ)|Գրիգորյան Ավետիք]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վարդան Գրիգորյան|Գրիգորյան Վարդան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արսեն Եղիազարյան|Եղիազարյան Արսեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 2 || 1994–1996 || 8½ || 16 || 4 || 9 || 3 || 53,1 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սմբատ Լպուտյան|Լպուտյան Սմբատ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1992–2006 || 57 || 86 || 38 || 38 || 10 || 66,3 || align=center|1 - 0 - 3 || align=center|0 - 2 - 1 |- | [[Մելիքսեթ Խաչիյան|Խաչիյան Մելիքսեթ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 3½ || 8 || 3 || 1 || 4 || 43,8 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Հակոբյան Վլադիմիր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 11 || 1992–1998, 2002–2014 || 78½ || 122 || 42 || 73 || 7 || 64,3 || align=center|3 - 0 - 3 || align=center|1 - 2 - 0 |- | [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռոբերտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2018 || 4½ || 6 || 3 || 3 || 0 || 75 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Անդրանիկ Մատիկոզյան|Մատիկոզյան Անդրանիկ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Մարտիրոսյան Հայկ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2018 || 6 || 8 || 4 || 4 || 0 || 75 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հրանտ Մելքումյան|Մելքումյան Հրանտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2018 || 6 || 10 || 3 || 6 || 1 || 60 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արա Մինասյան (շախմատիստ)|Մինասյան Արա]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 3 || 8 || 2 || 2 || 4 || 37,5 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արտաշես Մինասյան|Մինասյան Արտաշես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 1992–2008 || 38 || 64 || 24 || 28 || 12 || 59,4 || align=center|2 - 0 - 3 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վիգեն Միրումյան|Միրումյան Վիգեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 3½ || 10 || 2 || 3 || 5 || 35,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սերգեյ Մովսիսյան|Մովսիսյան Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Չեխիա}}<br />{{Դրոշ|Սլովակիա}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1998–2004, 2008–2014 || 55 || 89 || 30 || 50 || 9 || 61,2 || align=center|1 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Աշոտ Նադանյան|Նադանյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 6½ || 11 || 5 || 3 || 3 || 59,1 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Նալբանդյան|Նալբանդյան Տիգրան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 5 || 11 || 3 || 4 || 4 || 45,5 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արթուր Չիբուխչյան|Չիբուխչյան Արթուր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 3 || 5 || 3 || 0 || 2 || 60,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արշակ Պետրոսյան|Պետրոսյան Արշակ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 1992, 1996 || 1½ || 4 || 0 || 3 || 1 || 37,5 || align=center|0 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Պետրոսյան Տիգրան Լ.]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2008, 2012 || 10 || 14 || 7 || 6 || 1 || 71,4 || align=center|2 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Գաբրիել Սարգսյան|Սարգսյան Գաբրիել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 2000–2014, 2018 || 57½ || 88 || 36 || 43 || 9 || 65,3 || align=center|3 - 0 - 2 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Ռաֆայել Վահանյան|Վահանյան Ռաֆայել]] || {{Դրոշ|ԽՍՀՄ}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 1978, 1984–1986,<br />1992–2000, 2004 || 59½ || 95 || 35 || 49 || 11 || 62,6 || align=center|2 - 1 - 2 || align=center|2 - 1 - 0 |- | [[Արման Փաշիկյան|Փաշիկյան Արման]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || 63,6 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Քոթանջյան|Քոթանջյան Տիգրան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2014 || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|Աշխարհի թիմային առաջնություն]] ===== Աշխարհի թիմային առաջնություններին Հայաստանի հավաքականի կազմում մասնակցել է 16 շախմատիստ։ Ամենից շատ՝ 8 անգամ, թիմի կազմում եղել է [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]]։ [[Ռաֆայել Վահանյան]]ն աշխարհի թիմային առաջնություններին մասնակցել է 6 անգամ, սակայն ելույթներից 2-ը նա ունեցել է [[Խորհրդային Միություն|Խորհրդային Միության]] հավաքականի կազմում։ Աղյուսակում բերված են մեր հավաքականի կազմում հանդես եկած բոլոր շախմատիստների վիճակագրական տվյալները (Ռ. Վահանյանի դեպքում հաշվարկված են նաև ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում ցույց տված արդյունքները)։ {| class="wikitable sortable" |- ! Շախմատիստ !! Հավա-<br />քական !! Մաս-<br />նակ-<br />ցություն !! Տարիներ !! Մ !! Պար-<br />տիա-<br />ներ !! Հ !! Ո !! Պ !! % !! Թիմային<br />մեդալներ<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- | [[Աշոտ Անաստասյան|Անաստասյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 1993-2005 || 10½ || 20 || 7 || 7 || 6 || 52,5 || align=center|0 - 0 - 3 || align=center|0 - 1 - 1 |- | [[Կարեն Ասրյան|Ասրյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2001–2005 || 6 || 10 || 2 || 8 || 0 || 60,0 || align=center|0 - 0 - 2 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Լևոն Արոնյան|Արոնյան Լևոն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 5 || 2005–2015 || 28 || 42 || 16 || 24 || 2 || 66,7 || align=center|1 - 0 - 2 || align=center|2 - 3 - 0 |- | [[Սմբատ Լպուտյան|Լպուտյան Սմբատ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 1993–2005 || 17 || 27 || 13 || 8 || 6 || 63,0 || align=center|0 - 0 - 3 || align=center|1 - 0 - 1 |- | [[Մելիքսեթ Խաչիյան|Խաչիյան Մելիքսեթ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 1997 || 1 || 2 || 0 || 2 || 0 || 50,0 || align=center|0 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Հակոբյան Վլադիմիր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1993–2015 || 36½ || 58 || 18 || 37 || 7 || 62,9 || align=center|1 - 0 - 4 || align=center|2 - 1 - 1 |- | [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռոբերտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2011 || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,0 || align=center|1 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հրանտ Մելքումյան|Մելքումյան Հրանտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2015 || 4½ || 8 || 3 || 3 || 2 || 56,2 || align=center|0 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արտաշես Մինասյան|Մինասյան Արտաշես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 1993–2001 || 10½ || 18 || 4 || 13 || 1 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 2 || align=center|0 - 1 - 1 |- | [[Սերգեյ Մովսիսյան|Մովսիսյան Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 2011-2015 || 10½ || 22 || 3 || 15 || 4 || 47,7 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Արշակ Պետրոսյան|Պետրոսյան Արշակ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 1993 || 0 || 1 || 0 || 0 || 1 || 0,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Պետրոսյան Տիգրան Լ.]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2010, 2013 || 5 || 10 || 2 || 6 || 2 || 50,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Գաբրիել Սարգսյան|Սարգսյան Գաբրիել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 2010–2015 || 16 || 32 || 6 || 20 || 6 || 50,0 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Ռաֆայել Վահանյան|Վահանյան Ռաֆայել]] || {{Դրոշ|ԽՍՀՄ}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1985–2005 || 20 || 33 || 12 || 16 || 5 || 60,6 || align=center|2 - 0 - 3 || align=center|2 - 1 - 0 |- | [[Արման Փաշիկյան|Փաշիկյան Արման]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Տիգրան Քոթանջյան|Քոթանջյան Տիգրան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |} ===== [[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնություն]] ===== Եվրոպայի թիմային առաջնություններին Հայաստանի հավաքականի կազմում մասնակցել է 18 շախմատիստ։ Ամենից շատ՝ 9 անգամ, թիմի կազմում եղել է [[Լևոն Արոնյան]]ը։ [[Ռաֆայել Վահանյան]]ը Եվրոպայի թիմային առաջնություններին մասնակցել է 6 անգամ, սակայն ելույթներից 3-ը նա ունեցել է [[Խորհրդային Միություն|Խորհրդային Միության]] հավաքականի կազմում։ Աղյուսակում բերված են մեր հավաքականի կազմում հանդես եկած բոլոր շախմատիստների վիճակագրական տվյալները (Ռ. Վահանյանի դեպքում հաշվարկված են նաև ԽՍՀՄ, իսկ Ս. Մովսիսյանի դեպքում՝ Չեխիայի հավաքականների կազմում ցույց տված արդյունքները)։ {| class="wikitable sortable" |- ! Շախմատիստ !! Հավա-<br />քական !! Մաս-<br />նակ-<br />ցություն !! Տարիներ !! Մ !! Պար-<br />տիա-<br />ներ !! Հ !! Ո !! Պ !! % !! Թիմային<br />մեդալներ<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- | [[Աշոտ Անաստասյան|Անաստասյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 1992–1999, 2005 || 21½ || 30 || 15 || 13 || 2 || 71,7 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|2 - 0 - 1 |- | [[Կարեն Ասրյան|Ասրյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2007 || 4 || 8 || 1 || 6 || 1 || 50,0 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Լևոն Արոնյան|Արոնյան Լևոն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 1999, 2005–2019 || 46½ || 74 || 24 || 45 || 5 || 62,8 || align=center|1 - 2 - 0 || align=center|1 - 3 - 1 |- | [[Հովհաննես Գաբուզյան|Գաբուզյան Հովհաննես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2017, 2021 || 2½ || 6 || 2 || 1 || 3 || 41,7 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Կարեն Հակոբի Գրիգորյան|Գրիգորյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2015 || 1 || 3 || 0 || 2 || 1 || 33,3 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սմբատ Լպուտյան|Լպուտյան Սմբատ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 5 || 1992–1999, 2005–2007 || 17½ || 31 || 10 || 15 || 6 || 56,5 || align=center|1 - 1 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Հակոբյան Վլադիմիր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 7 || 1992–1997, 2005–2013 || 30 || 53 || 14 || 32 || 7 || 56,6 || align=center|0 - 1 - 1 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռոբերտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2011, 2021 || 7½ || 11 || 4 || 7 || 0 || 68,2 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Մարտիրոսյան Հայկ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2019-2021 || 7½ || 14 || 5 || 5 || 4 || 53,6 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հրանտ Մելքումյան|Մելքումյան Հրանտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 2015-2019 || 15½ || 26 || 7 || 17 || 2 || 59,6 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Արտաշես Մինասյան|Մինասյան Արտաշես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 1992–1999 || 12 || 24 || 7 || 10 || 7 || 50,0 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սերգեյ Մովսիսյան|Մովսիսյան Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Չեխիա}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1997–1999, 2011-2017 || 20 || 48 || 9 || 22 || 17 || 41,7 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արշակ Պետրոսյան|Պետրոսյան Արշակ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 1999 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0,0 || align=center|1 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Պետրոսյան Տիգրան Լ.]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2009, 2013 || 7½ || 12 || 4 || 7 || 1 || 62,5 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 1 - 0 |- | [[Գաբրիել Սարգսյան|Սարգսյան Գաբրիել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 2007–2021 || 45½ || 68 || 27 || 37 || 4 || 66,9 || align=center|0 - 2 - 0 || align=center|1 - 2 - 1 |- | [[Ռաֆայել Վահանյան|Վահանյան Ռաֆայել]] || {{Դրոշ|ԽՍՀՄ}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1980–1997, 2005 || 25 || 39 || 17 || 16 || 6 || 64,1 || align=center|3 - 0 - 1 || align=center|1 - 2 - 0 |- | [[Սամվել Տեր-Սահակյան|Տեր-Սահակյան Սամվել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2021 || 6 || 9 || 3 || 6 || 0 || 66,7 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արման Փաշիկյան|Փաշիկյան Արման]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2009, 2019 || 6 || 10 || 4 || 4 || 2 || 60,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |} == Ելույթները համաշխարհային օլիմպիադաներում == [[Շախմատային օլիմպիադա|Համաշխարհային օլիմպիադաներին]] Հայաստանի հավաքականն սկսեց մասնակցել հիմնադրման թվականից՝ [[1992]]-ից։ Եվ հենց առաջին օլիմպիադայում հասավ մեծ հաջողության՝ նվաճելով բրոնզե մեդալներ։ Հետագայում թիմը ևս երկու անգամ զբաղեցրեց երրորդ հորիզոնականը, իսկ 2006-2012 թվականներին կայացած չորս օլիմպիադաներից երեքում դարձավ օլիմպիական չեմպիոն։ Այդ նվաճումների շնորհիվ Հայաստանի ընտրանին օլիմպիադաների պատմության ընթացքում զբաղեցնում է հինգերորդ տեղը՝ իրենից առաջ թողնելով միայն արդեն գոյություն չունեցող [[ԽՍՀՄ]] հավաքականին, նրա իրավահաջորդ [[Ռուսաստան]]ին, [[ԱՄՆ]]-ին և [[Հունգարիա]]յին։ Վերջինիս Հայաստանը զիջում է միայն արծաթե մեդալների քանակով։ ===== Հավաքականների դասավորությունը ըստ վաստակած մեդալների ===== {| class="wikitable sortable" |- ! Տեղ !! Երկիր !! [[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] !! [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] !! [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Ընդամենը |- | 1 || {{URS}} || 18 || 1 || 0 || 19 |- | 2 || {{USA}} || 6 || 6 || 9 || 21 |- | 3 || {{RUS}} || 6 || 3 || 3 || 12 |- | 4 || {{HUN}} || 3 || 7 || 2 || 12 |- | style="background:yellow;"|5 || style="background:yellow;"|'''{{ARM}}''' || style="background:yellow;"|'''3''' || style="background:yellow;"|'''0''' || style="background:yellow;"|'''3''' || style="background:yellow;"|'''6''' |- | 6 || {{UKR}} || 2 || 2 || 3 || 7 |- | 7 || {{CHN}} || 2 || 1 || 0 || 3 |- | 8 || {{YUG}} || 1 || 6 || 5 || 12 |- | 9 || {{POL}} || 1 || 2 || 3 || 6 |- | 10 || {{GER}}* || 1 || 1 || 3 || 5 |- | 11 || {{ENG}} || 0 || 3 || 3 || 6 |- | 12 || {{ARG}} || 0 || 3 || 2 || 5 |- | 13 || {{դրոշ|Չեխոսլովակիա}} [[Չեխոսլովակիա]] || 0 || 2 || 1 || 3 |- | 14 || {{ISR}} || 0 || 1 || 1 || 3 |- | 14 || {{NED}} || 0 || 1 || 1 || 3 |- | 14 || {{SWE}} || 0 || 1 || 1 || 3 |- | 17 || {{BIH}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 17 || {{DEN}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 17 || {{UZB}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 20 || {{BUL}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 20 || {{EST}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 20 || {{IND}} || 0 || 0 || 1 || 1 |} * Հաշվարկված են [[ԳՖՀ]]-ի և [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն|ԳԴՀ]]-ի արդյունքները։ ===== 30-րդ օլիմպիադա, [[1992]], [[Մանիլա]], [[Ֆիլիպիններ]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1992/1992arm.html Օլիմպիադա-1992. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադային հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Առաջին անգամ մասնակցելով օլիմպիադային՝ Հայաստանի ընտրանին գերազանց ելույթ ունեցավ՝ տանելով թիմային 9 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտելով մրցախաղերից 3-ը և կրելով 2 պարտություն։ Թիմն ընդամենը կես միավորով հետ մնաց երկրորդ մրցանակակրից։ 3-րդ խաղատախտակի վրա անհատական բրոնզե մեդալի արժանացավ Սմբատ Լպուտյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքմենստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Արգենտինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Չեխոսլովակիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}}!! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լատվիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 1½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 1½ !! 3 !! ½ !! 34½ !! 56 !! 22 !! 25 !! 9 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2590''' || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || || ½ || ½ || || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 6 || 12 || 1 || 10 || 1 || '''52''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2605''' || 0 || 1 || || ½ || || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || 8 || 12 || 5 || 6 || 1 || '''9''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2560''' || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || 0 || 1 || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 1 || 11 || 14 || 9|| 4 || 1|| style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2545''' || 1 || || 1 || ½ || || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || 0 || 0 || 1 || 0 || 7½ || 12 || 6 || 3 || 3 || '''20''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2470''' || || || ½ || || 0 || || || || ½ || || || || || || 1 || 3 || 0 || 2 || 1 || - |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2490''' || || 1 || || || 0 || 0 || || || || || || || || || 1 || 3 || 1 || 0 || 2 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2575''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== 31-րդ օլիմպիադա, [[1994]], [[Մոսկվա]], [[Ռուսաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1994/1994arm.html Օլիմպիադա-1994. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադային հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արսեն Եղիազարյան]]։ Այս անգամ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 13-րդ տեղը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նոր Զելանդիա}} !!style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բրազիլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքմենստան}} !!style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Հարավսլավիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆիլիպիններ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3 !! 3 !! 2 !! 1 !! 3½ !! 3½ !! 1 !! 3 !! 1½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 2 !! 33 !! 56 !! 20 !! 26 !! 10 !! '''13''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2645''' || || 1 || ½ || ½ || 0 || 1 || || 0 || 1 || || ½ || ½ || ½ || 1 || 6½ || 11 || 4 || 5 || 2 || '''28''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2630''' || || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 0 || ½ || ½ || 1 || ½ || 8 || 13 || 4 || 8 || 1 || '''27''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2590''' || 1 || 1 || ½ || ½ || || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || || 1 || 0 || ½ || 7 || 12 || 4 || 6 || 2 || '''35''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2540''' || 0 || || 1 || || ½ || 1 || 1 || 0 || || ½ || 1 || 0 || || 0 || 5 || 10 || 4 || 2 || 4 || '''58''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2525''' || 1 || ½ || || || 0 || || 1 || || ½ || || ½ || || || || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || - |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արսեն Եղիազարյան|Ա. Եղիազարյան]]''' || '''2390''' || 1 || || || ½ || || || || || || 1 || || || ½ || || 3 || 4 || 2 || 2 || 0 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2601''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 14 ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 1996|32-րդ օլիմպիադա]], [[1996]], [[Երևան]], [[Հայաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1996/1996fa.html Օլիմպիադա-1996. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== [[Պատկեր:Asrian Karen.jpg|100px|thumb|Կարեն Ասրյան]] Այս օլիմպիադային Հայաստանը, որպես ընդունող կողմ, իրավունք ուներ ներկայանալու երկու հավաքականով։ Սակայն քանի որ ընդհանուր մասնակիցների քանակը կենտ էր, արագորեն ձևավորվեց նաև Հայաստանի երրորդ հավաքական, որն օլիմպիադայում մեկնարկեց երկրորդ խաղափուլում։ Առաջին հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]]։ Հայաստան-1-ը տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 5 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 5-րդ տեղը։ Երկրորդ հավաքականը 50-րդն էր, երրորդը՝ 42-րդը։ Երկրորդ հավաքականի կազմում փայլուն հանդես եկավ առաջին պահեստային [[Կարեն Ասրյան]]ը, որն արժանացավ անհատական ոսկե մեդալի։ '''''Հայաստան-1''''' {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վիետնամ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ինդոնեզիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղազախստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 1 !! 2½ !! 4 !! 3 !! 1½ !! 2 !! 3 !! 2 !! 2 !! 2 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 33½ !! 56 !! 17 !! 33 !! 6 !! '''5''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2630''' || || ½ || ½ || 1 || || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 7 || 12 || 2 || 10 || 0 || '''28''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2595''' || ½ || || 1 || 1 || ½ || ½ || 0 || ½ || || 0 || || || 1 || ½ || 5½ || 10 || 3 || 5 || 2 || '''34''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2595''' || 1 || || ½ || 1 || 1 || 0 || 1 || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 7½ || 12 || 4 || 7 || 1 || '''14''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2540''' || 1 || 0 || ½ || || ½ || || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''20''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2550''' || 1 || 0 || || 1 || 1 || ½ || || 1 || 0 || || ½ || ½ || || ½ || 6 || 10 || 4 || 4 || 2 || '''20''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2480''' || || ½ || || || || || || || || || || || || || ½ || 1 || 0 || 1 || 0 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2593''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} '''''Հայաստան-2''''' {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակաո}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իռլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ինդոնեզիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էկվադոր}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վիետնամ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Տաջիկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 2 !! 2 !! 1 !! 2½ !! 2 !! ½ !! 4 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 28½ !! 56 !! 22 !! 13 !! 21 !! '''50''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վիգեն Միրումյան|Վ. Միրումյան]]''' || '''2430''' || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || || 0 || || || 0 || 0 || || 0 || ½ || 3½ || 10 || 2 || 3 || 5 || '''97''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Մելիքսեթ Խաչիյան|Մ. Խաչիյան]]''' || '''2480''' || 1 || 0 || || || 1 || || 0 || 1 || 0 || || ½ || 0 || || || 3½ || 8 || 3 || 1 || 4 || '''-''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Նալբանդյան|Տ. Նալբանդյան]]''' || '''2490''' || 1 || 0 || || 0 || || ½ || ½ || 1 || ½ || 0 || || 0 || 1 || ½ || 5 || 11 || 3 || 4 || 4 || '''59''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արա Մինասյան (շախմատիստ)|Արա Մինասյան]]''' || '''2425''' || || || ½ || 0 || || ½ || 0 || 1 || || 1 || 0 || || || 0 || 3 || 8 || 2 || 2 || 4 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2380''' || 1 || 1 || ½ || || 0 || 1 || || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || 10 || 12 || 9 || 2 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2390''' || || || ½ || 1 || 1 || 0 || || || 0 || || || 1 || 0 || || 3½ || 7 || 3 || 1 || 3 || '''36''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2456''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || |} '''''Հայաստան-3''''' {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|- !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բահրեյն}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Տաջիկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ճապոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բրազիլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ինդոնեզիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆինլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղրղզստան}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! - !! 4 !! 2 !! 3 !! 2 !! 3 !! ½ !! 2½ !! 3 !! 1 !! 3½ !! 1½ !! 1 !! 3 !! 30 !! 52 !! 23 !! 14 !! 15 !! '''42''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արսեն Եղիազարյան|Ա. Եղիազարյան]]''' || '''2455''' || - || 1 || 0 || || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || 0 || ½ || 5½ || 12 || 2 || 7 || 3 || '''70''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Գալդունց|Ս. Գալդունց]]''' || '''2465''' || - || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || 0 || 1 || 1 || 0 || 1 || ½ || 0 || || 8 || 12 || 7 || 2 || 3 || '''9''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Նադանյան|Ա. Նադանյան]]''' || '''2325''' || - || 1 || || 0 || 1 || 1 || 0 || 1 || || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || 6½ || 11 || 5 || 3 || 3 || '''25''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վարդան Գրիգորյան|Վ. Գրիգորյան]]''' || '''2355''' || - || 1 || || 1 || || || 0 || || ½ || || 1 || 0 || || || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Անդրանիկ Մատիկոզյան|Ա. Մատիկոզյան]]''' || '''2300''' || - || || 1 || 1 || 0 || || || || 1 || 0 || || || || ½ || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || '''-''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արթուր Չիբուխչյան|Ա. Չիբուխչյան]]''' || '''2310''' || - || || 0 || || || 1 || || 0 || || || || || 1 || 1 || 3 || 5 || 3 || 0 || 2 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2400''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''-''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|13 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || |} ===== 33-րդ օլիմպիադա, [[1998]], [[Էլիստա]], [[Ռուսաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1998/1998arm.html Օլիմպիադա-1998. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== [[Պատկեր:Lputian Smbat.jpg|thumb|right|100px|[[Սմբատ Լպուտյան]]]] Այս օլիմպիադան անցկացվեց 13 խաղափուլով՝ նախկին 14-ի փոխարեն։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Կարեն Ասրյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Այս անգամ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 3 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 16-րդ տեղը։ Առաջին անգամ երկրորդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած Սմբատ Լպուտյանը զբաղեցրեց երկրորդ տեղը՝ արժանանալով արծաթե մեդալի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լատվիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մոլդովա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} (2) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} (1) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 3 !! 2 !! 1½ !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 1 !! 30 !! 52 !! 19 !! 22 !! 11 !! '''16''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2630''' || 1 || ½ || || ½ || 1 || 0 || ½ || 0 || || || 1 || ½ || || 5 || 9 || 3 || 4 || 2 || '''36''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2615''' || 1 || 1 || || || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || 8 || 11 || 6 || 4 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2655''' || 1 || ½ || 1 || || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || || ½ || 0 || 6 || 11 || 3 || 6 || 2 || '''45''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2620''' || ½ || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || || 1 || ½ || 0 || || 1 || 6½ || 10 || 4 || 5 || 1 || '''15''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2600''' || || 1 || ½ || 0 || || || || 0 || || || || || || 1½ || 4 || 1 || 1 || 2 || '''-''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2560''' || || || 0 || ½ || || || || || 1 || 1 || ½ || 0 || 0 || 3 || 7 || 2 || 2 || 3 || '''32''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2630''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|13 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== 34-րդ օլիմպիադա, [[2000]], [[Ստամբուլ]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2000/2000arm.html Օլիմպիադա-2000. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Այս օլիմպիադան կրկին անցկացվեց 14 խաղափուլով։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Կարեն Ասրյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]]։ Այս անգամ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 2 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 5 պարտություն և զբաղեցրեց 17-րդ տեղը։ Չորրորդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած Աշոտ Անաստասյանը, 12 հնարավորից վաստակելով 9 միավոր, արժանացավ ոսկե մեդալի։ 2000-ի օլիմպիադան միակն է, որին Հայաստանի հավաքականի կազմում չի մասնակցել Վլադիմիր Հակոբյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Պակիստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շոտլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովակիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքմենստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 1½ !! 2½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 3½ !! 1½ !! 1½ !! ½ !! 2 !! 1½ !! 32 !! 56 !! 21 !! 22 !! 13 !! '''17''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2627''' || 1 || ½ || ½ || ½ || || 0 || || ½ || 1 || 0 || ½ || || 0 || ½ || 5 || 11 || 2 || 6 || 3 || '''75''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2610''' || || || ½ || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || 0 || || 1 || 5½ || 11 || 3 || 5 || 3 || '''58''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2614''' || 1 || ½ || || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || || ½ || || 0 || 0 || 0 || 5½ || 11 || 3 || 5 || 3 || '''61''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2558''' || 1 || 1 || 0 || || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 0 || || 1 || 0 || 9 || 12 || 9 || 0 || 3 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2574''' || 1 || || ½ || ½ || || || 1 || || ½ || || ½ || ½ || 1 || || 5½ || 8 || 3 || 5 || 0 || '''11''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2474''' || || 1 || || || ½ || || || || || || || 0 || || || 1½ || 3 || 1 || 1 || 1 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2606''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || |} ===== 35-րդ օլիմպիադա, [[2002]], [[Բլեդ]], [[Սլովենիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2002/2002arm.html Օլիմպիադա-2002. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Այս օլիմպիադային Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Այս օլիմպիադայում Հայաստանի ընտրանին, տանելով թիմային 7 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով 3 պարտություն, կրկնեց 1992-ի հաջողությունը՝ նվաճելով բրոնզե մեդալներ։ Իսկ առաջին խաղատախտակի վրա հանդես եկած Վլադիմիր Հակոբյանը զբաղեցրեց երկրորդ տեղը՝ արժանանալով արծաթե մեդալի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դոմինիկյան Հանրապետություն}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կանադա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հարավսլավիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 2½ !! 3½ !! 3½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 3½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 35 !! 56 !! 20 !! 30 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2689''' || || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || || ½ || || 1 || 1 || ½ || 1 || 8 || 11 || 5 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2627''' || || || 1 || ½ || 1 || ½ || || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || 7½ || 11 || 4 || 7 || 0 || '''7''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2597''' || ½ || || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 7½ || 12 || 3 || 9 || 0 || '''23''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2568''' || 1 || 0 || || 1 || 0 || || 1 || ½ || ½ || ½ || || || ½ || ½ || 5½ || 10 || 3 || 5 || 2 || '''42''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2560''' || 1 || 1 || || || || 0 || || 0 || || || ½ || ½ || || || 3 || 6 || 2 || 2 || 2 || - |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2555''' || 1 || 1 || 1 || || || || 0 || ½ || || 0 || || || || || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2620''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== 36-րդ օլիմպիադա, [[2004]], [[Կալվիա]], [[Իսպանիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2004/2004arm.html Օլիմպիադա-2004. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադային Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Առաջին անգամ օլիմպիական թիմի կազմում ընդգրկվեց հավաքականի և հայկական շախմատի ներկայիս առաջատար Լևոն Արոնյանը։ Այս օլիմպիադայում Հայաստանի ընտրանին, տանելով թիմային 8 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով 2 պարտություն, երրորդ անգամ նվաճեց բրոնզե մեդալներ։ Ընդ որում, մեր հավաքականը վաստակեց նույնքան միավոր, որքան երկրորդ տեղը զբաղեցրած [[Ռուսաստան]]ի ընտրանին և նրան զիջեց միայն լրացուցիչ գործակցով (459,0-ն ընդդեմ 460,0-ի)։ Երրորդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած վետերան Ռաֆայել Վահանյանը գերազանց արդյունքով զբաղեցրեց առաջին տեղը՝ արժանանալով ոսկե մեդալի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մոնղոլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կանադա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 3 !! 3 !! 2 !! 1½ !! 3½ !! 3 !! 1½ !! 2 !! 3½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 3½ !! 36½ !! 56 !! 23 !! 27 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2692''' || || || || || || || ½ || 0 || ½ || 1 || ½ || ½ || 0 || 1 || 4 || 8 || 2 || 4 || 2 || '''-''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2675''' || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 8 || 12 || 4 || 8 || 0 || '''10''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2640''' || +:- || || 1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || || 1 || ½ || ½ || 1 || 9½ || 12 || 7 || 5 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2634''' || 1 || 1 || || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 0 || 1 || || 0 || 1 || 1 || 8 || 12 || 6 || 4 || 2 || '''16''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2611''' || 1 || 1 || 1 || || 0 || 1 || || || ½ || ½ || ½ || || || || 5½ || 8 || 4 || 3 || 1 || '''12''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2584''' || ½ || 0 || ½ || ½ || || || || || || || || || || || 1½ || 4 || 0 || 3 || 1 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2660''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|8 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2006|37-րդ օլիմպիադա]], [[2006]], [[Թուրին]], [[Իտալիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2006/2006arm.html Օլիմպիադա-2006. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Թուրինի օլիմպիադան դրեց Հայաստանի հավաքականի փառահեղ հաղթանակների սկիզբը։ Մեր ընտրանին, տանելով թիմային 10 հաղթանակ, 3 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և չկրելով ոչ մի պարտություն, իր պատմության մեջ առաջին անգամ դարձավ օլիմպիական չեմպիոն։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Առաջին անգամ օլիմպիական թիմի առաջին խաղատախտակի վրա հանդես եկավ [[Լևոն Արոնյան]]ը։ 2006-ի օլիմպիադան կրկին անցկացվեց 13 խաղափուլով։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վենեսուելա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիգերիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3½ !! 3 !! 4 !! 2 !! 2½ !! 3 !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 3 !! 2 !! 2 !! 36 !! 52 !! 22 !! 28 !! 2 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2756''' || || || 1 || 1 || 0 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''20''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2706''' || || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 9 || 12 || 6 || 6 || 0 || '''4''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2646''' || 0 || || || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 5 || 10 || 1 || 8 || 1 || '''74''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2619''' || 1 || ½ || || 1 || || || || || || || || || || 2½ || 3 || 2 || 1 || 0 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2612''' || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 10 || 13 || 7 || 6 || 0 || '''11''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2574''' || 1 || 1 || ½ || || || || || || || || || || || 2½ || 3 || 2 || 1 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2682''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|13 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|10 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|0 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2008|38-րդ օլիմպիադա]], [[2008]], [[Դրեզդեն]], [[Գերմանիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2008/2008arm.html Օլիմպիադա-2008. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Դրեզդենում Հայաստանի հավաքականը կրկնեց նախորդ օլիմպիադայի հաջողությունը և երկրորդ անգամ անընդմեջ դարձավ չեմպիոն։ Նոր մրցակարգով անցկացվող օլիմպիադայում, որտեղ կրճատվել էին մասնակիցների (5) ու խաղափուլերի քանակը (11), և միավորների հաշվարկը կատարվում էր ոչ թե ըստ խաղատախտակների արդյունքների, այլ թիմային արդյունքներով (թիմային հաղթանակը՝ 2 միավոր, ոչ-ոքին՝ 1, պարտությունը՝ 0), մեր ընտրանին տարավ թիմային 9 հաղթանակ, 1 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի և կրեց ընդամենը 1 պարտություն։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]], պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Իրենց խաղատախտակների վրա գերազանց հանդես եկան Վլադիմիր Հակոբյանը և Գաբրիել Սարգսյանը, որոնք արժանացան ոսկե մեդալների։ Գաբրիել Սարգսյանը լավագույնն էր նաև օլիմպիադայի բոլոր մասնակիցների մեջ՝ 2869 ընթացիկ գործակցով։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մոլդովա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆարերյան կղզիներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}}!! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 4 !! 2 !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 3½ !! 1½ !! 3 !! 2½ !! 19 !! 31 !! 44 !! 20 !! 22 !! 2 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2757''' || 1 || ½ || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || ½ || || 5½ || 10 || 2 || 7 || 1 || '''13''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2679''' || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || || 8 || 11 || 5 || 6 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2642''' || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || || 9 || 11 || 7 || 4 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2629''' || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || 1 || || 7½ || 11 || 5 || 5 || 1 || '''7''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2541''' || || || 1 || || || || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2677''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== 39-րդ օլիմպիադա, [[2010]], [[Խանտի-Մանսիյսկ|Խանտի Մանսիյսկ]], [[Ռուսաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2010/2010arm.html Օլիմպիադա-2010. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Հայաստանի հավաքականի ելույթն այս օլիմպիադայում համեմատաբար համեստ էր։ Մեր ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 2 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 7-րդ տեղը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արման Փաշիկյան]], պահեստային՝ [[Ավետիք Գրիգորյան (շախմատիստ)|Ավետիք Գրիգորյան]]։ Առաջին խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալի արժանացավ Լևոն Արոնյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կոստա Ռիկա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} (3) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} (2) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} (1) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}}!! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3½ !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 1½ !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 2 !! 16 !! 26 !! 44 !! 14 !! 26 !! 4 !! '''7''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2783''' || || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || || 7½ || 10 || 5 || 5 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2691''' || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || || 5½ || 11 || 1 || 9 || 1 || '''21''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2677''' || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || || 6 || 11 || 3 || 6 || 2 || '''12''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2639''' || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''9''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ավետիք Գրիգորյան (շախմատիստ)|Ա. Գրիգորյան]]''' || '''2579''' || 1 || || || || || || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2698''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|40-րդ օլիմպիադա]], [[2012]], [[Ստամբուլ]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2012/2012arm.html Օլիմպիադա-2012. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադան Հայաստանի հավաքականին բերեց չեմպիոնական երրորդ տիտղոսը։ Մեր հավաքականը տարավ թիմային 9 հաղթանակ, 1 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի և կրեց ընդամենը 1 պարտություն, վաստակեց 19 միավոր և լրացուցիչ ցուցանիշներով առաջ անցավ Ռուսաստանի հավաքականից։ Օլիմպիադաներին հավաքականի կազմում առաջին անգամ մասնակցեց Սերգեյ Մովսիսյանը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Իրենց խաղատախտակների վրա գերազանց հանդես եկան Լևոն Արոնյանը (արժանացավ ոսկե մեդալի) և Վլադիմիր Հակոբյանը (արծաթե մեդալ)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոլիվիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բանգլադեշ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆիլիպիններ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}}!! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 4 !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 1½ !! 3 !! 2½ !! 3 !! 2½ !! 19 !! 29 !! 44 !! 18 !! 22 !! 4 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2816''' || || 1 || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || || 7 || 10 || 5 || 4 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2698''' || 0 || || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 5 || 10 || 2 || 6 || 2 || '''16''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2687''' || 1 || 1 || || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || 1 || ½ || || 7½ || 10 || 5 || 5 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2693''' || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''7''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2661''' || 1 || 1 || ½ || || || || || || || || || || 3 || 2½ || 2 || 1 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2724''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2014|41-րդ օլիմպիադա]], [[2014]], [[Տրոմսյո]], [[Նորվեգիա]]<ref>[http://www.chess-results.com/tnr140380.aspx?lan=11&art=20&fed=ARM&flag=30&wi=821 Օլիմպիադա-2014. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Օլիմպիադան կայացավ [[օգոստոսի 1]]-[[Օգոստոսի 14|14]]-ին։ Օլիմպիադաներին հավաքականի կազմում առաջին անգամ մասնակցեց Հայաստանի 2014 թ. չեմպիոն [[Տիգրան Քոթանջյան]]ը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Քոթանջյան]]։ Թիմը հանդես եկավ ոչ այնքան հաջող՝ տանելով թիմային 6 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով մեկ պարտություն։ Հավաքականը զբաղեցրեց 8-րդ հորիզոնականը։ Անհատական պայքարում մեր շախմատիստները ևս մնացին առանց պարգևների։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ճապոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կոստա Ռիկա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}}'''(1)''' !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վիետնամ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 1½ !! 4 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 2 !! 2 !! 3 !! 16 !! 28½ !! 44 !! 16 !! 25 !! 3 !! 8 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2805''' || || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 6½ || 10 || 3 || 7 || 0 || 7 |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2686''' || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 7½ || 11 || 5 || 5 || 1 || 11 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2672''' || 1 || ½ || 0 || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || ½ || || 6 || 11 || 3 || 6 || 2 || - |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2655''' || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || || 7½ || 11 || 4 || 7 || 0 || 14 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Քոթանջյան|Տ. Քոթանջյան]]''' || '''2500''' || 1 || || || || || || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2705''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 1 || |} ===== 42-րդ օլիմպիադա, [[2016]], [[Բաքու]], [[Ադրբեջան]] ===== Սեպտեմբերի 1-14-ին [[Ադրբեջան]]ի մայրաքաղաք [[Բաքու|Բաքվում]] կայացած օլիմպիադային Հայաստանի հավաքականը քաղաքական պատճառներով չմասնակցեց<ref>[https://www.a1plus.am/1475383.html Հայաստանը հրաժարվեց Բաքվի շախմատային օլիմպիադայից]</ref>։ ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2018|43-րդ օլիմպիադա]], [[2018]], [[Բաթում]], [[Վրաստան]]<ref name="CR18">{{Cite web |url=http://chess-results.com/tnr368908.aspx?lan=11&art=20&flag=30&snr=8 |title=43rd Olympiad Batumi 2018 Open. Armenia}}</ref> ===== Օլիմպիադան կայացավ [[սեպտեմբերի 24]]-[[հոկտեմբերի 5]]-ին։ Օլիմպիադաներին հավաքականի կազմում առաջին անգամ մասնակցեցին [[Հրանտ Մելքումյան]]ը, [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]ը և Հայաստանի 2018 թվականի չեմպիոն [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]]ը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]], պահեստային՝ [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]]։ Միջին վարկանիշով (2688) հավաքականը 8-րդն էր և օլիմպիադան ավարտեց հենց 8-րդ տեղում։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ճապոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղազախստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 3 !! 1½ !! 3½ !! 3 !! 2 !! 2½ !! 1½ !! 2 !! 16 !! 27½ !! 44 !! 14 !! 27 !! 3 !! 8 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2780''' || || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || || 5½ || 10 || 2 || 7 || 1 || 17 |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2691''' || ½ || || ½ || ½ || 0 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 5½ || 10 || 2 || 7 || 1 || 12 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2660''' || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || || ½ || ½ || ½ || 0 || ½ || || 6 || 10 || 3 || 6 || 1 || 8 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2621''' || 1 || ½ || || || || 1 || 1 || ½ || || ½ || || || 4½ || 6 || 3 || 3 || 0 || - |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հ. Մարտիրոսյան]]''' || '''2597''' || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || || || 1 || || ½ || || 6 || 8 || 4 || 4 || 0 || 4 |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2688''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 2 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2022|44-րդ օլիմպիադա]], [[2022]], [[Չեննայ]], [[Հնդկաստան]]<ref name="CR22">{{Cite web |url=https://chess-results.com/tnr653631.aspx?lan=11&art=20&flag=30&snr=12 |title=44th Olympiad Chennai 2022 Open. Armenia}}</ref> ===== Օլիմպիադան անցկացվում է [[հուլիսի 29]]-[[օգոստոսի 8]]-ին։ Հայաստանի հավաքականի կազմը հետևյալն է. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սամվել Տեր-Սահակյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Մանուել Պետրոսյան]], պահեստային՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]։ Միջին վարկանիշով (2642) հավաքականը 12-րդն է։ Հավաքականի նոր մարզիչ [[Արման Փաշիկյան]]ի գլխավորությամբ օլիմպիադաներին առաջին անգամ մասնակցում են Սամվել Տեր-Սահակյանը և Մանուել Պետրոսյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մադագասկար}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անդորրա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} 2 !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 2½ !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2½ !! 1 !! 3 !! !! !! !! !! !! !! !! |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2698''' || || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || 1 || ½ || 1 || || || || || || || || |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2634''' ||1 || || ½ || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || || || || || || || || |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սամվել Տեր-Սահակյան|Ս. Տեր-Սահակյան]]''' || '''2625''' ||1 || ½ || || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || 0 || || || || || || || || || |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Մանուել Պետրոսյան|Մ. Պետրոսյան]]''' || '''2610''' ||1 || 1 || ½ || || || || || || || ½ || || || || || || || || |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2591''' ||1 ||1 ||1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || 0 || 1 || || || || || || || || |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2642''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || |} == Ելույթները աշխարհի թիմային առաջնություններում == [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|Աշխարհի թիմային առաջնություններին]] Հայաստանի հավաքականն սկսել է մասնակցել 1993 թվականից և մինչև 2015 թվականը բաց չի թողել ոչ մի առաջնություն։ 1993 թվականից ի վեր Հայաստանի հավաքականը մեկ անգամ (2011) դարձել է չեմպիոն, ևս չորս անգամ նվաճել է բրոնզե մեդալներ (1997, 2001, 2005, 2015)։ Այդ նվաճումների շնորհիվ Հայաստանի ընտրանին աշխարհի առաջնությունների պատմության ընթացքում զբաղեցնում է վեցերորդ տեղը՝ իրենից առաջ թողնելով միայն [[Ռուսաստան]]ի, արդեն գոյություն չունեցող [[ԽՍՀՄ]] հավաքականին, [[Չինաստան]]ին, [[Ուկրաինա]]յին և [[ԱՄՆ]]-ին։ Վերջին երեքին Հայաստանը զիջում է միայն արծաթե մեդալների քանակով։ Իսկ վաստակած թիմային մեդալների ընդհանուր քանակով (5) մեր հավաքականը ուկրաինացիների հետ բաժանում է երկրորդ տեղը՝ զիջելով միայն Ռուսաստանին։ ===== Հավաքականների դասավորությունը ըստ վաստակած մեդալների ===== {| class="wikitable sortable" |- ! Տեղ !! Երկիր !! [[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] !! [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] !! [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Ընդամենը |- | 1 || {{RUS}} || 4 || 1 || 1 || 6 |- | 2 || {{URS}} || 2 || 0 || 0 || 2 |- | 3 || {{CHN}} || 1 || 3 || 0 || 4 |- | 4 || {{UKR}} || 1 || 2 || 2 || 5 |- | 5 || {{USA}} || 1 || 2 || 0 || 3 |- | style="background:yellow;"|6 || style="background:yellow;"|'''{{ARM}}''' || style="background:yellow;"|'''1''' || style="background:yellow;"|'''0''' || style="background:yellow;"|'''4''' || style="background:yellow;"|'''5''' |- | 7-8 || {{YUG}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 7-8 || {{HUN}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 9 || {{ENG}} || 0 || 0 || 2 || 2 |- | 10 || {{IND}} || 0 || 0 || 1 || 1 |} ===== Աշխարհի թիմային 3-րդ առաջնություն, [[1993]], [[Լյուցեռն]], [[Շվեյցարիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1993t/1993arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-1993. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Մեկ տարի առաջ օլիմպիական բրոնզե մեդալներ նվաճած Հայաստանի հավաքականը այս առաջնությանը մասնակցեց նույն կազմով։ Տարբերությունն այն էր, որ փոխատեղվել էին պահեստային խաղացողների դիրքերը. Աշոտ Անաստասյանը առաջին պահեստայինն էր, իսկ Արշակ Պետրոսյանը՝ երկրորդ։ Հավաքականը կրկին գլխավորում էր ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում երկու անգամ աշխարհի թիմային առաջնությունների ոսկե մեդալ նվաճած ([[1985]], [[1989]]) Ռաֆայել Վահանյանը։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]]։ Առաջին անգամ մասնակցելով աշխարհի թիմային առաջնությանը՝ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 4-րդ տեղը։ Սակայն մեր շախմատիստներն անմասն չմնացին պարգևներից. 2-րդ խաղատախտակի վրա անհատական արծաթե մեդալի արժանացավ Վլադիմիր Հակոբյանը, իսկ Աշոտ Անաստասյանը երրորդն էր 1-ին պահեստայինների մեջ։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լատվիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 3 !! 2½ !! 2 !! 19 !! 36 !! 10 !! 18 !! 8 !! '''4''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2615''' || ½ || ½ || 1 || || 0 || 0 || ½ || ½ || || 3 || 7 || 1 || 4 || 2 || '''6''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2600''' || ½ || ½ || || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2565''' || 0 || || ½ || 0 || 1 || 1 || 1 || ½ || 0 || 4 || 8 || 3 || 2 || 3|| '''6''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2535''' || ½ || ½ || 0 || ½ || || ½ || || 1 || ½ || 3½ || 7 || 1 || 5 || 1 || '''4''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2530''' || || ½ || || 1 || 0 || || 1 || || 1 || 3½ || 5 || 3 || 1 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2485''' || || || 0 || || || || || || || 0 || 1 || 0 || 0 || 1 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2579''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== Աշխարհի թիմային 4-րդ առաջնություն, [[1997]], [[Լյուցեռն]], [[Շվեյցարիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1997t/1997arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-1997. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում հավաքականը գլխավորում էր Վլադիմիր Հակոբյանը։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Մելիքսեթ Խաչիյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 4-ը, չկրեց ոչ մի պարտություն և առաջին անգամ արժանացավ բրոնզե մեդալների։ Մեր գրոսմայստերներից երկուսն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 3-րդ խաղատախտակի վրա ոսկե մեդալ նվաճեց Սմբատ Լպուտյանը, իսկ Արտաշես Մինասյանը երրորդն էր 4-րդ խաղատախտակի վրա։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղազախստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} <br /> (կանայք) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2½ !! 2 !! 2 !! 2½ !! 2 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 21 !! 36 !! 10 !! 22 !! 4 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2660''' || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || 5 || 9 || 2 || 6 || 1 || '''4''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2640''' || || ½ || 0 || || || || || ½ || ½ || 1½ || 4 || 0 || 3 || 1 || '''-''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2585''' || 1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || 7 || 9 || 5 || 4 || 0|| style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2545''' || ½ || || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 4½ || 7 || 2 || 5 || 0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2545''' || ½ || ½ || || 1 || 0 || 0 || || || || 2 || 5 || 1 || 2 || 2 || '''5''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Մելիքսեթ Խաչիյան|Մ. Խաչիյան]]''' || '''2520''' || || || ½ || || || || ½ || || || 1 || 2 || 0 || 2 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2608''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|0 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2001|Աշխարհի թիմային 5-րդ առաջնություն]], [[2001]], [[Երևան]], [[Հայաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2001t/2001arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2001. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Առաջին անգամ հայրենիքում ընդունելով իր մրցակիցներին՝ Հայաստանի հավաքականը կրկնեց նախորդ առաջնության հաջողությունը և նվաճեց բրոնզե մեդալներ։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը և կրեց 3 պարտություն։ Մեր վեց գրոսմայստերներից չորսն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 1-ին խաղատախտակի վրա ոսկե մեդալ նվաճեց Վլադիմիր Հակոբյանը, 2-րդ և 2-րդ պահեստային խաղատախտակների վրա արծաթե մեդալներ նվաճեցին, համապատասխանաբար, Ռաֆայել Վահանյանը և Արտաշես Մինասյանը, իսկ 3-րդ խաղատախտակի վրա երրորդն էր Սմբատ Լպուտյանը։ Այս անգամ առաջնությանը մասնակցեց ինը հավաքական. չէր ժամանել Աֆրիկայի չեմպիոնը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իրան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Ազատ !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 4 !! !! 3 !! 1 !! 3 !! 2 !! 1½ !! 1½ !! 20 !! 32 !! 14 !! 12 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2660''' || 1 || 1 || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2650''' || || 1 || || ½ || || 1 || 1 || 0 || 1 || 4½ || 6 || 4 || 1 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2618''' || 1 || 1 || || 1 || 0 || 1 || 0 || || 0 || 4 || 7 || 4 || 0 || 3 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2604''' || || || || ½ || || ½ || || ½ || || 1½ || 3 || 0 || 3 || 0 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2588''' || 1 || 1 || || || 0 || || ½ || || 0 || 2½ || 5 || 2 || 1 || 2 || '''4''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2581''' || 1 || || || || ½ || || || ½ || ½ || 2½ || 4 || 1 || 3 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2633''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|8 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2005|Աշխարհի թիմային 6-րդ առաջնություն]], [[2005]], [[Բեեր Շևա]], [[Իսրայել]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2005t/2005arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2005. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս անգամ ևս Հայաստանի հավաքականը զբաղեցրեց 3-րդ տեղը՝ երրորդ անգամ անընդմեջ նվաճելով բրոնզե մեդալներ։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 3-ը և կրեց 1 պարտություն։ Մեր վեց գրոսմայստերներից երեքն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 3-րդ խաղատախտակի վրա ոսկե մեդալ նվաճեց Կարեն Ասրյանը, 1-ին խաղատախտակի և 2-րդ պահեստային խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալներ նվաճեցին, համապատասխանաբար, Լևոն Արոնյանը և Աշոտ Անաստասյանը։ Այս անգամ ևս առաջնությանը մասնակցեց ինը հավաքական. կրկին չէր ժամանել Աֆրիկայի չեմպիոնը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Ազատ !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}}<br />(կանայք) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2 !! 3 !! 2½ !! 2 !! !! 1½ !! 3 !! 2½ !! 2 !! 18½ !! 32 !! 7 !! 23 !! 2 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2724''' || ½ || ½ || 1 || ½ || || ½ || 1 || ½ || ½ || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2707''' || ½ || 1 || ½ || ½ || || ½ || || ½ || ½ || 4 || 7 || 1 || 6 || 0 || '''4''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2645''' || 1 || ½ || ½ || ½ || || ½ || || 1 || ½ || 4½ || 7 || 2 || 5 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2614''' || 0 || || || || || || ½ || || || ½ || 2 || 0 || 1 || 1 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2614''' || || || || || || || 1 || ½ || ½ || 2 || 3 || 1 || 2 || 0 || '''-''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2596''' || || 1 || ½ || ½ || || 0 || ½ || || || 2½ || 5 || 1 || 3 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2673''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|8 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2009|Աշխարհի թիմային 7-րդ առաջնություն]], [[2010]], [[Բուրսա]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2010t/2010arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2009. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունը պետք է կայանար 2009-ին, սակայն կազմակերպչական խնդիրների պատճառով կայացավ 2010-ին։ Այս անգամ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արման Փաշիկյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Տիգրան Քոթանջյան]]։ Առաջնությունն անցկացվեց նոր մրցակարգով. միավորների հաշվարկը կատարվում էր ոչ թե ըստ խաղատախտակների արդյունքների, այլ թիմային արդյունքներով (թիմային հաղթանակը՝ 2 միավոր, ոչ-ոքին՝ 1, պարտությունը՝ 0)։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը և կրեց 2 պարտություն՝ զբաղեցնելով 5-րդ տեղը։ Մեր վեց գրոսմայստերներից չորսն արժանացան անհատական պարգևների. 1-ին խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալ նվաճեց Լևոն Արոնյանը, իսկ 2-րդ, 3-րդ և 4-րդ խաղատախտակների վրա հանդես եկած Վլադիմիր Հակոբյանը, Գաբրիել Սարգսյանը և Արման Փաշիկյանը պարգևատրվեցին բրոնզե մեդալներով։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բրազիլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 1½ !! 2½ !! 3½ !! 2½ !! 2 !! 1 !! 2 !! 2½ !! 3 !! 12 !! 20½ !! 36 !! 11 !! 19 !! 6 !! '''5''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2781''' || ½ || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || 1 || 1 || || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2678''' || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || 0 || 1 || ½ || 1 || || 6 || 9 || 4 || 4 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2680''' || || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || || || || 3 || 6 || 1 || 4 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2647''' || 0 || || 1 || ½ || || || ½ || ½ || 1 || || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2627''' || ½ || ½ || || || ½ || 0 || || ½ || 0 || || 2 || 6 || 0 || 4 || 2 || '''5''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Քոթանջյան|Տ. Քոթանջյան]]''' || '''2537''' || || || || || || || || || || || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2697''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2011|Աշխարհի թիմային 8-րդ առաջնություն]], [[2011]], [[Նինբո]], [[Չինաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2011t/2011arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2011. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությանը, որը կայացավ փոփոխված մրցակարգով (յուրաքանչյուր թիմում 6 շախմատիստի փոխարեն հայտավորված էր 5-ը), Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]։ Հավաքականի կազմում առաջին անգամ ընդգրկվել էին Հայաստանի քաղաքացիություն ստացած Սերգեյ Մովսիսյանը և երկրի 2011-ի չեմպիոն Ռոբերտ Հովհաննիսյանը։ Հայաստանի ընտրանին փայլուն ելույթ ունեցավ՝ տանելով թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտելով մրցախաղերից 4-ը և չկրելով ոչ մի պարտություն, իր պատմության մեջ առաջին անգամ դարձավ աշխարհի թիմային առաջնության հաղթող։ Մեր գրոսմայստերներից երեքն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 3-րդ խաղատախտակի վրա հաղթող դարձավ Վլադիմիր Հակոբյանը, 1-ին խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալ նվաճեց Լևոն Արոնյանը, իսկ Սերգեյ Մովսիսյանը երրորդն էր երկրորդ խաղատախտակի վրա։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 2 !! 2 !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 14 !! 22½ !! 36 !! 12 !! 21 !! 3 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2805''' || 1 || 0 || 1 || || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || || 5 || 8 || 3 || 4 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2700''' || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || || 6 || 9 || 3 || 6 || 0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2667''' || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || || 6 || 9 || 3 || 6 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2663''' || 1 || ½ || 0 || ½ || 1 || ½ || ½ || 0 || ½ || || 4½ || 9 || 2 || 5 || 2 || '''5''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2556''' || || || || 1 || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2709''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|0 || |} ===== Աշխարհի թիմային 9-րդ առաջնություն, [[2013]], [[Անթալիա]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2013t/2013arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2013. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Առաջնությունն անցկացվեց [[Թուրքիա]]յի [[Անթալիա]] քաղաքում՝ նոյեմբերի 25-ից դեկտեմբերի 6-ը։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց է նույն կազմով, ինչ [[2012]]-ին [[Ստամբուլ]]ում կայացած հաղթական [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|օլիմպիադայում]] և Եվրոպայի 2013 թ. առաջնությունում. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Այս անգամ մեր հավաքականը հանդես եկավ անհաջող և զբաղեցրեց 5-րդ տեղը։ Միակ մեդալը վաստակեց Լևոն Արոնյանը, որն 1-ին խաղատախտակի վրա նվաճեց ոսկե մեդալ (6 միավոր 8-ից՝ 75 տոկոս)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Ուկրաինա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!2 !!3 !!2½ !!1½ !!2 !!1 !!3 !!3½ !!1½ !!10 !!20 !!36 !!10 !!20 !!6 !!5 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2801''' ||½ || ||1 ||1 ||½ ||½ ||1 ||1 ||½ || ||6 ||8 ||4 ||4 ||0 ||style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2700''' ||½ ||½ ||½ ||0 ||½ ||0 || || || || ||2 ||6 ||0 ||4 ||2 ||9 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2681''' ||½ ||1 ||½ ||0 ||1 ||0 ||½ ||1 ||0 || ||4½ ||9 ||3 ||3 ||3 ||7 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2676 ''' ||½ ||½ ||½ ||½ ||0 ||½ ||1 ||½ ||½ || ||4½ ||9 ||1 ||7 ||1 ||6 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2660''' || ||1 || || || || ||½ ||1 ||½ || ||3 ||4 ||2 ||2 ||0 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2715''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== Աշխարհի թիմային 10-րդ առաջնություն, [[2015]], [[Ծաղկաձոր]], [[Հայաստան]]<ref>{{Cite web |url=http://tsaghkadzor2015.fide.com/ |title=Աշխարհի թիմային առաջնություն-2015. պաշտոնական կայք |accessdate=2015 թ․ ապրիլի 17 |archive-date=2016 թ․ սեպտեմբերի 13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160913202939/http://tsaghkadzor2015.fide.com/ |dead-url=yes }}</ref> ===== Առաջնությունն անցկացվում էր [[Ծաղկաձոր]]ում` ապրիլի 18-ից 28-ը։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցում էր հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ` [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], պահեստային՝ [[Հրանտ Մելքումյան]]։ Այս անգամ հավաքականը ձևավորվել էր միայն ըստ անհատական վարկանիշների. [[Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիա]]յի որոշմամբ Հայաստանի առաջնության հաղթողն այս անգամ չէր ընդգրկվել հավաքականի կազմում։ Առաջին անգամ մեր թիմի կազմում հանդես եկավ գրոսմայստեր Հրանտ Մելքումյանը<ref>[http://footsport.am/մելքումյանն-համալրել-է-հավաքականի-կա/ ՄԵԼՔՈՒՄՅԱՆԸ ՀԱՄԱԼՐԵԼ Է ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ԿԱԶՄԸ]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Առաջնության սկզբնամասն անհաջող էր հավաքականի համար՝ 4 խաղափուլում՝ թիմային 3 պարտություն և միայն մեկ հաղթանակ։ Երկրորդ հատվածում մեր ընտրանին անցկացրեց վերելքով և, տանելով 4 հաղթանակ և մեկ մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի, զբաղեցրեց 3-րդ հորիզոնականը՝ աշխարհի առաջնությունների պատմության ընթացքում չորրորդ անգամ արժանանալով բրոնզե մեդալների։ Անհատական պարգևի արժանացավ Լևոն Արոնյանը, որը ոսկե մեդալ նվաճեց առաջին խաղատախտակի վրա։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! Թիմ.<br />միավ. !! Ընդ.<br />միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!1½ !!2½ !!1½ !!½ !!2½ !!2 !!2½ !!2½ !!2½ !!11 !!18 !!36 !!8 !!20 !!8 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2770''' ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 ||style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]'''|| '''2666''' ||½ ||½ ||0 ||0 || ||½ ||1 ||½ ||1 || ||4 ||8 ||2 ||4 ||2 ||6 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2662''' ||½ ||½ || ||0 ||½ || ||½ ||½ ||0 || ||2½ ||7 ||0 ||5 ||2 ||8 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2656 ''' ||0 || ||0 || ||½ ||½ || || || || ||1 ||4 ||0 ||2 ||2 ||- |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2651''' || ||½ ||1 ||0 ||1 ||0 ||½ ||1 ||½ || ||4½ ||8 ||3 ||3 ||2 ||9 |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2681''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} == Ելույթները Եվրոպայի թիմային առաջնություններում == [[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնություն]]ներին Հայաստանի հավաքականն սկսել է մասնակցել հիմնադրման թվականից՝ 1992-ից։ Այդ թվականից մինչ օրս կայացած առաջնություններից մեր ընտրանին չի մասնակցել միայն երկուսին՝ 2001 և 2003 թվականներին։ 1999 թվականին [[Վրաստան]]ի [[Բաթում]] քաղաքում կայացած առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը նվաճեց ոսկե մեդալներ՝ իր պատմության մեջ առաջին անգամ դառնալով թիմային առաջնության հաղթող։ Հետագայում թիմը ևս երկու անգամ զբաղեցրեց մրցանակային տեղեր՝ մեկական անգամ արժանանալով արծաթե և բրոնզե մեդալների։ Այդ նվաճումների շնորհիվ Հայաստանի ընտրանին առաջնությունների պատմության ընթացքում զբաղեցնում է վեցերորդ տեղը՝ իրենից առաջ թողնելով միայն արդեն գոյություն չունեցող [[ԽՍՀՄ]] հավաքականին, նրա իրավահաջորդ [[Ռուսաստան]]ին, [[Ադրբեջան]]ին, [[Նիդերլանդներ]]ին և [[Ուկրաինա]]յին։ ===== Հավաքականների դասավորությունը ըստ վաստակած մեդալների ===== {|class="wikitable sortable" |- bgcolor="cccccc" !Տեղ !width=180 |Երկիր !align="center"|[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]]!!align="center"|[[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]]!!align="center"|[[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]]!!align="center"|Ընդամենը |- | 1 || {{URS}} || 9 || 0 || 0 || 9 |- | 2 || {{RUS}} || 5 || 2 || 1 || 8 |- | 3 || {{AZE}} || 3 || 1 || 1 || 5 |- | 4 || {{NED}} || 2 || 0 || 0 || 2 |- | 5 || {{UKR}} || 1 || 2 || 2 || 5 |- | style="background:yellow;"|6 || style="background:yellow;"|{{ARM}} || style="background:yellow;"|1 || style="background:yellow;"|2 || style="background:yellow;"|1 || style="background:yellow;"|4 |- | 7 || {{ENG}} || 1 || 0 || 3 || 4 |- | 8 || {{GER}} || 1 || 0 || 2 || 3 |- | 9 || {{YUG}} || 0 || 6 || 1 || 7 |- | 10 || {{HUN}} || 0 || 4 || 6 || 10 |- | 11 || {{FRA}} || 0 || 3 || 1 || 4 |- | 12 || {{ISR}} || 0 || 2 || 0 || 2 |- | 13 || {{CZE}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{DDR}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{GEO}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{POL}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{դրոշ|Գերմանիա}} [[Արևմտյան Գերմանիա]] || 0 || 0 || 1 || 1 |- |} ===== Եվրոպայի թիմային 10-րդ առաջնություն, [[1992]], [[Դեբրեցեն]], [[Հունգարիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1992e/1992arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-1992. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Չորս ամիս առաջ Հայաստանի ընտրանին նվաճել էր օլիմպիադայի բրոնզե մեդալներ և այս առաջնությանը մասնակցեց նույն կազմով, բացառությամբ [[Արշակ Պետրոսյան]]ի, քանի որ Եվրոպայի առաջնությունների ձևաչափը թույլ է տալիս հայտավորելու հինգ շախմատիստի։ Հավաքականը կրկին գլխավորում էր ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում երեք անգամ Եվրոպայի թիմային առաջնությունների ոսկե մեդալ նվաճած ([[1980]], [[1983]], [[1989]]) Ռաֆայել Վահանյանը։ Թիմի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 19-րդ տեղը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} '''(2)''' !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2½ !! 2 !! 3 !! 3 !! 3 !! ½ !! 1½ !! 2 !! ½ !! 18 !! 36 !! 10 !! 16 !! 10 !! '''19''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2615''' || || 0 || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || 1 || 0 || 3½ || 8 || 2 || 3 || 3 || '''28''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2600''' || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || || ½ || 4 || 8 || 1 || 6 || 1 || '''20''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2585''' || ½ || 1 || 1 || || ½ || 0 || 0 || 0 || || 3 || 7 || 2 || 2 || 3 || '''28''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2530''' || ½ || || 1 || 1 || 1 || 0 || || ½ || 0 || 4 || 7 || 3 || 2 || 2 || '''9''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2490''' || ½ || ½ || || 1 || || || 1 || ½ || 0 || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || '''9''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2583''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 |} ===== Եվրոպայի թիմային 11-րդ առաջնություն, [[1997]], [[Պուլա]], [[Խորվաթիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1997e/1997arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-1997. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի ընտրանին առաջին անգամ արժանացավ եվրոպական ստուգատեսի մեդալների. թիմը զբաղեցրեց երրորդ տեղը։ Հավաքականի կազմը նույնն էր, ինչ նախորդ առաջնությունում, միայն մի տարբերությամբ՝ փոխատեղվել էին 1-ին և 2-րդ խաղատախտակների խաղացողները. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը, կրեց 2 պարտություն։ Բացի այդ, մեր գրոսմայստերներից երկուսը հաղթող դարձան անհատական պայքարում. Ռաֆայել Վահանյանը լավագույնն էր 2-րդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած շախմատիստների մեջ, իսկ Աշոտ Անաստասյանը՝ պահեստայինների։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2½ !! 1½ !! 3½ !! 2 !! 3½ !! 1½ !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 22 !! 36 !! 14 !! 16 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2655''' || ½ || ½ || 1 || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || '''6''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2585''' || ½ || || 1 || ½ || ½ || || 1 || ½ || 1 || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2615''' || || 0 || ½ || ½ || 1 || 0 || || || || 2 || 5 || 1 || 2 || 2 || '''24''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2550''' || ½ || 1 || 1 || 0 || || ½ || 0 || ½ || 0 || 3½ || 8 || 2 || 3 || 3 || '''21''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2575''' || 1 || 0 || || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || 6½ || 8 || 6 || 1 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2608''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 |} ===== Եվրոպայի թիմային 12-րդ առաջնություն, [[1999]], [[Բաթում]], [[Վրաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1999e/1999arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-1999. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի ընտրանին գերազանց ելույթ ունեցավ և արժանացավ եվրոպական ստուգատեսի ոսկե մեդալների։ Ուշագրավ է, որ այս առաջնությանը մեր հավաքականը մասնակցում էր ոչ ուժեղագույն կազմով. տարբեր պատճառներով բացակայում էին թիմի առաջատարներ Վլադիմիր Հակոբյանը և Ռաֆայել Վահանյանը, իսկ պահեստային Արշակ Պետրոսյանը չանցկացրեց ոչ մի պարտիա։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 3-ը և կրեց 1 պարտություն։ Բացի այդ, 3-րդ խաղատախտակի վրա անհատական պայքարում հաղթեց Աշոտ Անաստասյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 2½ !! 3 !! 2 !! 2½ !! 1½ !! 3 !! 2 !! 2 !! 22½ !! 36 !! 13 !! 19 !! 4 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2625''' || 1 || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || 5½ || 9 || 3 || 5 || 1 || '''11''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2600''' || 1 || 0 || ½ || 0 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 4½ || 9 || 2 || 5 || 2 || '''13''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2545''' || 1 || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 6½ || 9 || 4 || 5 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2518''' || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || 6 || 9 || 4 || 4 || 1 || '''6''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2514''' || || || || || || || || || || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2572''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 |} ===== Եվրոպայի թիմային 15-րդ առաջնություն, [[2005]], [[Գյոթեբորգ]], [[Շվեդիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2005e/2005arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2005. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունն անցկացվեց նոր մրցակարգով. միավորների հաշվարկը կատարվում էր ոչ թե ըստ խաղատախտակների արդյունքների, այլ թիմային արդյունքներով (թիմային հաղթանակը՝ 2 միավոր, ոչ-ոքին՝ 1, պարտությունը՝ 0)։ Հայաստանի ընտրանու ելույթը համեմատաբար համեստ էր. թիմը տարավ 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 12-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Պահեստային խաղատախտակի վրա անհատական պայքարում բրոնզե մեդալ նվաճեց Աշոտ Անաստասյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լիտվա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեդիա}}(3) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հարավսլավիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2 !! 4 !! 3 !! 1½ !! 3½ !! 2 !! 1½ !! 1½ !! 4 !! 10 !! 22½ !! 36 !! 13 !! 19 !! 4 !! '''12''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2705''' || || 1 || ½ || 0 || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 5 || 8 || 3 || 4 || 1 || '''7''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2724''' || ½ || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || || 4½ || 8 || 2 || 5 || 1 || '''13''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2614''' || ½ || 1 || 1 || ½ || || ½ || 0 || || || || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || '''9''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2629''' || ½ || 1 || ½ || || 1 || ½ || || ½ || 1 || || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || '''6''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2595''' || ½ || 1 || || ½ || 1 || || ½ || ½ || 1 || || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2668''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 |} ===== Եվրոպայի թիմային 16-րդ առաջնություն, [[2007]], [[Իրակլիոն]], [[Հունաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2007e/2007arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2007. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== [[Կրետե]] կղզու վարչական կենտրոնում կայացած այս առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը կրկին բարձրացավ պատվո պատվանդանին։ Թիմը տարավ 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 1 պարտություն և զբաղեցրեց 2-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], պահեստային՝ [[Սմբատ Լպուտյան]]։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 1½ !! 3 !! 2 !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2½ !! 14 !! 21½ !! 36 !! 10 !! 23 !! 3 !! style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2741''' || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || || 4½ || 8 || 1 || 7 || 0 || '''11''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2713''' || ½ || 0 || ½ || || 1 || 1 || ½ || 0 || 1 || || 4½ || 8 || 3 || 3 || 2 || '''13''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2673''' || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || || 6½ || 9 || 4 || 5 || 0 || '''4''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2623''' || ½ || ½ || 1 || ½ || || ½ || ½ || ½ || 0 || || 4 || 8 || 1 || 6 || 1 || '''16''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2633''' || 1 || || || ½ || ½ || || || || || || 2 || 3 || 1 || 2 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2690''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 |} ===== Եվրոպայի թիմային 17-րդ առաջնություն, [[2009]], [[Նովի Սադ]], [[Սերբիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2009e/2009arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2009. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը տարավ 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 4-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արման Փաշիկյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Անհատական պայքարում մրցանակակիրներ դարձան Գաբրիել Սարգսյանը (1-ին տեղ) և Տիգրան Լ. Պետրոսյանը (2-րդ տեղ)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}}(1) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}}(2) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 2½ !! 1½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 13 !! 21½ !! 36 !! 12 !! 19 !! 5 !! '''4''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2773''' || || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 4½ || 8 || 2 || 5 || 1 || '''12''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2698''' || ½ || ½ || || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || 0 || || 3½ || 8 || 1 || 5 || 2 || '''27''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2678''' || ½ || ½ || 0 || || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || || 5½ || 8 || 4 || 3 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2663''' || 1 || ½ || 0 || ½ || || || || || || || 2 || 4 || 1 || 2 || 1 || '''-''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2602''' || 1 || || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || || 6 || 8 || 4 || 4 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2703''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 |} ===== Եվրոպայի թիմային 18-րդ առաջնություն, [[2011]], [[Պորտո Կարաս]], [[Հունաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2011e/2011arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2011. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը նույնությամբ կրկնեց նախորդ առաջնության արդյունքը՝ տարավ 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 4-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]։ Անհատական պայքարում մրցանակակիրներ դարձան Լևոն Արոնյանը, Գաբրիել Սարգսյանը (2-րդ տեղ) և Վլադիմիր Հակոբյանը (3-րդ տեղ)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 1 !! 2 !! 3 !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 3 !! 1½ !! 13 !! 19 !! 36 !! 13 !! 19 !! 4 !! '''4''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2802''' || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || || 5½ || 8 || 3 || 5 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2710''' || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || 0 || || 4 || 9 || 1 || 6 || 2 || '''17''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2681''' || 1 || ½ || 0 || || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || || 5 || 8 || 3 || 4 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2671''' || 1 || 0 || 1 || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || || 6½ || 9 || 5 || 3 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2586''' || 1 || || || ½ || || || || || || || 1½ || 2 || 1 || 1 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2716''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 |} ===== Եվրոպայի թիմային 19-րդ առաջնություն, [[2013]], [[Վարշավա]], [[Լեհաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2013e/2013arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2013. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Նոյեմբերի 7-18-ին կայացած այս առաջնությանը Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց նույն կազմով, ինչ 2012-ին [[Ստամբուլ]]ում կայացած հաղթական [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|օլիմպիադայում.]] 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Վերջին խաղափուլում հաղթելու դեպքում մեր ընտրանին կդառնար Եվրոպայի չեմպիոն, սակայն խաղաց ոչ-ոքի և ի վերջո, բաժանելով 2-4-րդ հորիզոնականները, լրացուցիչ ցուցանիշներով զբաղեցրեց 4-րդ տեղը<ref>[http://etcc2013.com/ Եվրոպայի թիմային 19-րդ առաջնության պաշտոնական կայքը]</ref>։ Առաջնությունում միակ մեդալը նվաճեց Լևոն Արոնյանը. 1-ին խաղատախտակի վրա նա արժանացավ բրոնզե պարգևի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Չեռնոգորիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!2 !!2½ !!2½ !!1 !!3 !!2½ !!2½ !!2 !!2 !!13 !!20 !!36 !!7 !!26 !!3 !!4 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2801''' ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2700''' ||½ ||½ ||½ ||0 ||½ ||1 ||½ ||0 ||½ || ||4 ||9 ||1 ||6 ||2 || 16 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2681''' || || || || ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ || ||3 ||5 ||1 ||4 ||0 || - |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2676 ''' ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ || ||5½ ||9 ||2 ||7 ||0 || 11 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2660''' ||½ ||½ ||½ ||0 || || || || || || || 1½ ||4 ||0 ||3 ||1 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2715''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 |} ===== Եվրոպայի թիմային 20-րդ առաջնություն, [[2015]], [[Ռեյկյավիկ]], [[Իսլանդիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2015e/2015arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2015. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացավ նոյեմբերի 12-22-ին [[Իսլանդիա]]յի մայրաքաղաք [[Ռեյկյավիկ]]ում։ Այս առաջնությունից առաջ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]] հայտարարեց հավաքականում ելույթները դադարեցնելու մասին։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], պահեստային՝ [[Կարեն Հակոբի Գրիգորյան|Կարեն Հ. Գրիգորյան]]<ref>[http://chess-results.com/tnr191479.aspx?lan=11&art=20&fed=ARM&flag=30&wi=821 Հայաստանի հավաքականը Եվրոպայի թիմային 20-րդ առաջնությունում]</ref>։ Տանելով թիմային 5 հաղթանակ, երեք մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով մեկ պարտություն՝ հավաքականը պատմության մեջ երկրորդ անգամ արժանացավ արծաթե մեդալների։ Բացի այդ, անհատական պարգևների արժանացան թիմի հիմնական կազմի խաղացողներից երեքը։ Լ. Արոնյանը 2-րդն էր 1-ին խաղատախտակի վրա, Գ. Սարգսյանը՝ 3-րդը 2-րդ խաղատախտակի վրա, իսկ Հ. Մելքումյանը՝ 1-ինն էր 4-րդ խաղատախտակի վրա<ref>[http://chess-results.com/tnr191479.aspx?lan=11&art=75&flag=30&wi=821 Եվրոպայի թիմային 20-րդ առաջնություն. շախմատիստների արդյունքներն ըստ խաղատախտակների]</ref>։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!4 !!1½ !!2½ !!2 !!2 !!2½ !!3 !!2 !!3 !!13 !!22½ !!36 !!15 !!15 !!6 !! style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2781''' ||1 ||0 ||1 ||0 ||1 ||½ ||1 ||½ ||1 || ||6 ||9 ||5 ||2 ||2 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2689''' ||1 ||½ ||½ ||1 || ||½ ||½ ||1 ||½ || ||5½ ||8 ||3 ||5 ||0 ||style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2666''' ||1 ||½ ||0 || ||0 || ||1 ||0 ||1 || ||3½ ||7 ||3 ||1 ||3 ||20 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2632''' ||1 ||½ ||1 ||1 ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ || ||6½ ||9 ||4 ||5 ||0 ||style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Հակոբի Գրիգորյան|Կ. Գրիգորյան]]''' || '''2616''' || || || ||0 ||½ ||½ || || || || ||1 ||3 ||0 ||2 ||1 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2692''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== Եվրոպայի թիմային 21-րդ առաջնություն, [[2017]], [[Խերսոնիսոս]], [[Հունաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2017e/2017arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2017. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացավ հոկտեմբերի 27-ից նոյեմբերի 7-ը [[Հունաստան]]ի [[Կրետե]] կղզում։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], պահեստային՝ [[Հովհաննես Գաբուզյան]]։ Հայաստանի հավաքականը անհաջող ելույթ ունեցավ` տանելով թիմային 3 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով 2 պարտություն և զբաղեցնելով 12-րդ տեղը։ Անհատական պարգևների արժանացան Լ. Արոնյանը («ոսկի»` 1-ին խաղատախտակի վրա) և Գ. Սարգսյանը («արծաթ»` 3-րդ խաղատախտակի վրա)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}}1 !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!3 !!2½ !!2 !!2½ !!2 !!1½ !!1½ !!2 !!2 !!9 !!19 !!36 !!9 !!20 !!7 !! 12 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2801''' || ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ || || ||4½ || 7 ||5 ||0 ||2 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2671''' ||½ ||0 ||½ ||0 ||½ ||0 || || ||½ || ||2 ||7 ||0 ||4 ||3 ||30 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2657''' ||1 ||1 ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ ||1 || ||6½ ||9 ||4 ||5 ||0 ||style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2642''' ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||0 ||½ ||0 ||½ || ||4 ||9 ||1 ||6 ||2 ||16 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հովհաննես Գաբուզյան|Հ. Գաբուզյան]]''' || '''2583''' ||1 || || || || || ||0 ||1 ||0 || ||2 ||4 ||2 ||0 ||2 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2693''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== Եվրոպայի թիմային 22-րդ առաջնություն, [[2019]], [[Բաթում]], [[Վրաստան]]<ref>[http://chess-results.com/tnr434677.aspx?lan=1&art=20&turdet=YES&flag=30&snr=5 Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2019. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացավ հոկտեմբերի 23-ից նոյեմբերի 2-ը [[Վրաստան]]ի [[Բաթում]] քաղաքում։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]], պահեստային՝ [[Արման Փաշիկյան]]։ Հավաքականը զբաղեցրեց 4-րդ հորիզոնականը։ Անհատական արծաթե մեդալ 1-ին խաղատախտակի վրա նվաճեց Լևոն Արոնյանը<ref>[http://chessfed.am/նորություններ/2019/11/Լևոն-Արոնյանը-Եվրոպայի-առաջնությունում-անհատական-արծաթե-մեդալ-նվաճեց Լևոն Արոնյանը Եվրոպայի առաջնությունում անհատական արծաթե մեդալ նվաճեց]</ref>։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!3½ !!3 !!2½ !!2 !!1½ !!3 !!1½ !!2½ !!3 !!13 !!22½ !!36 !!12 !!21 !!3 !!4 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2758''' || ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ ||½ ||½ ||1 || ||5 ||8 ||2 ||6 ||0 ||style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2690''' ||1 ||½ || ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ || ||5 ||8 ||2 ||6 ||0 ||8 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2650''' ||½ || ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ ||1 || ||5 ||8 ||2 ||6 ||0 ||4 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հ. Մարտիրոսյան]]''' || '''2607''' ||1 ||½ ||1 ||0 || ||1 ||0 || || || ||3½ ||6 ||3 ||1 ||2 ||8 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2599''' ||1 ||1 ||½ || ||0 || || ||1 ||½ || ||4 ||6 ||3 ||2 ||1 ||5 |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2676''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== Եվրոպայի թիմային 23-րդ առաջնություն, [[2021]], [[Տերմե Չատեժ]], [[Սլովենիա]]<ref>[http://chess-results.com/tnr583987.aspx?lan=11&art=20&turdet=YES&flag=30&snr=11 Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2021. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացել է նոյեմբերի 12-ից 22-ը [[Սլովենիա]]յի [[Տերմե Չատեժ]] քաղաքում։ Հավաքականը մասնակցել է հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սամվել Տեր-Սահակյան]], պահեստային՝ [[Հովհաննես Գաբուզյան]]։ Թիմի ավագն էր [[Հրաչիկ Թավադյան]]ը։ Վերջին խաղափուլից առաջ հավաքականը 1-ին հորիզոնականում էր<ref>[http://chess-results.com/tnr583987.aspx?lan=11&art=0&rd=8&turdet=YES&flag=30 23rd European Team Chess Championship 2021 - Open. After 8rd round.]</ref>։ Վերջին խաղափուլում թիմը կրեց միակ պարտությունը և նահանջեց 7-րդ տեղ։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!3½ !!2 !!2½ !!2 !!2½ !!2 !!2 !!3½ !!1 !!12 !!21 !!36 !!4 !!4 !!1 !! 7 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2664''' || ||1 ||1 ||1 ||0 ||½ ||½ ||½ ||0 || ||4½ ||8 ||3 ||3 ||2 || 10 |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հ. Մարտիրոսյան]]''' || '''2624''' ||1 || ||½ ||0 ||½ ||½ ||½ ||1 ||0 || ||4 ||8 ||2 ||4 ||2 ||8 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2622''' ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 ||5 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սամվել Տեր-Սահակյան|Ս. Տեր-Սահակյան]]''' || '''2615''' ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 ||4 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հովհաննես Գաբուզյան|Հ. Գաբուզյան]]''' || '''2598''' ||½ ||0 || || || || || || || || ||½ ||2 ||0 ||1 ||1 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2631''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|30em|group=note}}<div class="references" style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px" >{{ծանցանկ|2}}</div> {{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}} [[Կատեգորիա:Շախմատ]] [[Կատեգորիա:Սպորտը Հայաստանում]] czr1kb3i3zbmt0uvx78deyh78k0kngu 8485210 8485209 2022-08-08T17:12:16Z 23artashes 2675 /* 44-րդ օլիմպիադա, 2022, Չեննայ, Հնդկաստան{{Cite web |url=https://chess-results.com/tnr653631.aspx?lan=11&art=20&flag=30&snr=12 |title=44th Olympiad Chennai 2022 Open. Armenia}} */ wikitext text/x-wiki '''Հայաստանի շախմատի տղամարդկանց հավաքականը''' երկիրը ներկայացնում է միջազգային թիմային մրցաշարերում։ Թիմը կազմավորում է [[Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիա]]ն։ Հայաստանի շախմատի տղամարդկանց հավաքականը օլիմպիական եռակի չեմպիոն է ([[2006]], [[2008]], [[2012]]), [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2011|աշխարհի թիմային առաջնության]] ([[2011]]) և [[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնության]] ([[1999]]) հաղթող։ Բացի այդ, հավաքականը երեք անգամ դարձել է [[Շախմատային օլիմպիադա|օլիմպիադաների]] և չորս անգամ [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|աշխարհի թիմային առաջնությունների]] բրոնզե մեդալակիր, երկու անգամ Եվրոպայի թիմային առաջնությունների արծաթե և մեկ անգամ՝ բրոնզե մեդալակիր։ Հավաքականի առավելագույն միջին վարկանիշը 2724 է ([[2012]])։ <center> '''2012-ի համաշխարհային օլիմպիադայի հաղթող Հայաստանի հավաքականի անդամները''' <gallery mode="packed" heights="180"> Պատկեր:Aronian01.jpg|[[Լևոն Արոնյան]] Պատկեր:Sergei Movsesian.jpg|[[Սերգեյ Մովսիսյան]] Պատկեր:Vladimir-Akopian.jpg|[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]] Պատկեր:Sargissian Gabriel.jpg|[[Գաբրիել Սարգսյան]] Պատկեր:Petrosjan tigran 20081119 olympiade dresden.jpg|[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]] </gallery> </center> {{clear}} == Պատմություն == [[Պատկեր:RWaganian.jpg|thumb|right|150px|[[Ռաֆայել Վահանյան]]]] Հայաստանի շախմատի տղամարդկանց հավաքականը ձևավորվել է [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] անկախանալուց անմիջապես հետո՝ [[1992]]-ին։ Եվ հենց առաջին մրցաշարում, որին մասնակցեց թիմը՝ [[Շախմատային օլիմպիադա|համաշխարհային օլիմպիադայում]] (1992, [[Մանիլա]], [[Ֆիլիպիններ]]), գրավեց մրցանակային երրորդ տեղը։ Առաջին թիմի առաջին խաղատախտակի վրա խաղում էր մինչ այդ [[ԽՍՀՄ]] հավաքականի կազմում օլիմպիական կրկնակի չեմպիոն դարձած (1984, [[Շախմատային օլիմպիադա 1986|1986]]) [[Ռաֆայել Վահանյան]]ը։ Հետագա տարիներին հավաքականը մասնակցել է համաշխարհային բոլոր օլիմպիադաներին։ [[1992]]-[[2014]]-ին կայացած օլիմպիադաներից [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]] չի մասնակցել միայն մեկին՝ [[2000]]-ի [[Ստամբուլ]]ի օլիմպիադային։ Նա 11 անգամ մասնակցել է օլիմպիադաներին, 8 անգամ՝ աշխարհի և 7 անգամ՝ Եվրոպայի առաջնություններին։ Դա լավագույն արդյունքն է հավաքականում։ Համաշխարհային օլիմպիադաներում հաղթելու համար հավաքականի անդամներն արժանացել են պետական պարգևների։ 2006-ին [[Թուրին]]ի 37-րդ օլիմպիադայում հաղթելու համար նրանք պարգևատրվեցին [[Մովսես Խորենացու մեդալ]]ով, 2008-ին [[Դրեզդեն]]ում կայացած 38-րդ օլիմպիադայում տարած հաղթանակի համար՝ [[«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» մեդալ|«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի մեդալ]]ով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/120 Պարգևատրման մասին]</ref>։ [[2012]]-ին [[Թուրքիա]]յի [[Ստամբուլ]] քաղաքում կայացած [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|40-րդ օլիմպիադայում]] տարած հաղթանակի համար թիմի առաջատար Լևոն Արոնյանը և մարզիչ [[Արշակ Պետրոսյան]]ը պարգևատրվեցին [[Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշան]]ով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/770 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈւԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՀՐԱՄԱՆԱԳԻՐԸ Լ. Գ. Արոնյանին Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով պարգևատրելու մասին]</ref><ref>[https://president.am/hy/decrees/item/772 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈւԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՀՐԱՄԱՆԱԳԻՐԸ Ա. Բ. Պետրոսյանին Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով պարգևատրելու մասին]</ref>, իսկ թիմի մյուս անդամները՝ [[Պատվո շքանշան]]ով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/768 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈւԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՀՐԱՄԱՆԱԳԻՐԸ Պատվո շքանշանով պարգևատրելու մասին]</ref>։ == Կազմը == [[Պատկեր:Arshak Petrosian 2013.jpg|thumb|right|150px|Թիմի նախկին մարզիչ [[Արշակ Պետրոսյան]]ը (2013 թ.)]] [[Պատկեր:Arman Pashikian ARM Ch 2013.jpg|thumb|right|150px|Թիմի մարզիչ [[Արման Փաշիկյան]]ը]] Առաջին տարիներին հավաքականի կազմը ձևավորվում էր ըստ [[ՖԻԴԵ]]-ի վարկանիշների։ Վերջին տարիներին սկզբունքը փոխվել է. չորս կամ հինգ խաղացողները, կախված առաջիկա մրցաշարում հայտավորվող խաղացողների թվից, ընտրվում են ըստ վարկանիշի, ևս մեկ տեղ հավաքականում ստանում է Հայաստանի ընթացիկ տարվա [[Շախմատի Հայաստանի առաջնություն|առաջնության]] հաղթողը։ 1992-1994-ին, 1998-ին և 2000-ին առաջին խաղատախտակի վրա հանդես է եկել Ռաֆայել Վահանյանը։ 1996-1997-ին և 2001-ից մինչև 2005-ի [[օգոստոս]] հավաքականը գլխավորել է Վլադիմիր Հակոբյանը։ 2005-ի նոյեմբերից մինչև 2022 թվականը թիմը գլխավորել է [[Լևոն Արոնյան]]ը։ 1996-2019 թվականներին հավաքականի մարզիչն էր [[Արշակ Պետրոսյան]]ը։ 2022 թվականի [[մայիսի 18]]-ին հավաքականի մարզիչ է նշանակվել [[Արման Փաշիկյան]]ը<ref>[http://www.chessfed.am/%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/2022/5/Արման-Փաշիկյանը-նշանակվել-է-Հայաստանի-տղամարդկանց-հավաքականի-մարզիչ Արման Փաշիկյանը նշանակվել է Հայաստանի տղամարդկանց հավաքականի մարզիչ]</ref>։ == Վիճակագրություն == ==== Թիմային վիճակագրություն ==== Աղյուսակում բերված են Հայաստանի հավաքականի ընդհանուր վիճակագրական տվյալները թիմային բոլոր երեք մրցաշարերում (օգտագործված են հետևյալ համառոտագրությունները. ՊՀ՝ հաղթանակ պարտիաներում, ՊՈ՝ ոչ-ոքի պարտիաներում, ՊՊ՝ պարտություն պարտիաներում, ՄՀ՝ հաղթանակ մրցախաղերում, ՄՈ՝ ոչ-ոքի մրցախաղերում, ՄՊ՝ պարտություն մրցախաղերում)։ {| class="wikitable" |- align=center !'''Մրցաշար''' !'''Մաս-<br />նակ-<br />ցություն''' !'''Տարիներ''' !'''Լավագույն արդյունք''' !'''Միա-<br />վոր-<br />ներ''' !'''Պար-<br />տիա-<br />ներ''' !'''Թիմային<br />միավորներ''' !'''Մրցա-<br />խաղեր''' !'''ՊՀ''' !'''ՊՈ''' !'''ՊՊ''' !'''ՄՀ''' !'''ՄՈ''' !'''ՄՊ''' !'''Թիմային<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !'''Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- |[[Շախմատային օլիմպիադա|Համաշխարհային օլիմպիադա]] |align=center|13 |1992-2018 |'''3''' [[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] (2006, 2008, 2012) |413½ |660 |238 |165 |246 |335 |79 |100 |38 |27 |align=center|3 - 0 - 3 |align=center|5 - 5 - 1 |- |[[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|Աշխարհի թիմային առաջնություն]] |align=center|8 |1993-2015 |[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] (2011) |159½ |280 |91 |71 |82 |155 |43 |36 |19 |15 |align=center|1 - 0 - 4 |align=center|6 - 7 - 7 |- |[[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնություն]] |align=center|12 |1992-1999, 2005-2021 |[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] (1999) |256 |432 |146 |108 |139 |234 |59 |60 |27 |21 |align=center|1 - 2 - 1 |align=center|6 - 6 - 4 |} ==== Անհատական վիճակագրություն ==== ===== [[Շախմատային օլիմպիադա|Համաշխարհային օլիմպիադա]] ===== Համաշխարհային օլիմպիադաներին Հայաստանի հավաքականների կազմում ([[1996]]-ի օլիմպիադային, որպես կազմակերպիչ երկիր, [[Հայաստան]]ը ներկայացրել էր երեք թիմ) մասնակցել է 27 շախմատիստ։ Օլիմպիադաներում ամենից շատ՝ 11 անգամ, թիմի կազմում եղել է [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]]։ Աղյուսակում բերված են մեր հավաքականների կազմում հանդես եկած բոլոր շախմատիստների վիճակագրական տվյալները։ [[Ռաֆայել Վահանյան]]ի և [[Սերգեյ Մովսիսյան]]ի դեպքում հաշվարկված են նաև այլ հավաքականների կազմերում ցույց տված արդյունքները։ {| class="wikitable sortable" |- ! Շախմատիստ !! Հավա-<br />քական !! Մաս-<br />նակ-<br />ցություն !! Տարիներ !! Մ !! Պար-<br />տիա-<br />ներ !! Հ !! Ո !! Պ !! % !! Թիմային<br />մեդալներ<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- | [[Աշոտ Անաստասյան|Անաստասյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1992–2002 || 27½ || 48 || 23 || 9 || 16 || 57,3 || align=center|0 - 0 - 2 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Կարեն Ասրյան|Ասրյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2)<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 5 || 1996–2002, 2006 || 29½ || 46 || 17 || 25 || 4 || 64,1 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Լևոն Արոնյան|Արոնյան Լևոն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2)<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1996, 2004–2014, 2018 || 50½ || 80 || 28 || 45 || 7 || 63,1 || align=center|3 - 0 - 1 || align=center|1 - 1 - 0 |- | [[Սերգեյ Գալդունց|Գալդունց Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 8 || 12 || 7 || 2 || 3 || 66,7 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Ավետիք Գրիգորյան (շախմատիստ)|Գրիգորյան Ավետիք]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վարդան Գրիգորյան|Գրիգորյան Վարդան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արսեն Եղիազարյան|Եղիազարյան Արսեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 2 || 1994–1996 || 8½ || 16 || 4 || 9 || 3 || 53,1 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սմբատ Լպուտյան|Լպուտյան Սմբատ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1992–2006 || 57 || 86 || 38 || 38 || 10 || 66,3 || align=center|1 - 0 - 3 || align=center|0 - 2 - 1 |- | [[Մելիքսեթ Խաչիյան|Խաչիյան Մելիքսեթ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 3½ || 8 || 3 || 1 || 4 || 43,8 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Հակոբյան Վլադիմիր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 11 || 1992–1998, 2002–2014 || 78½ || 122 || 42 || 73 || 7 || 64,3 || align=center|3 - 0 - 3 || align=center|1 - 2 - 0 |- | [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռոբերտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2018 || 4½ || 6 || 3 || 3 || 0 || 75 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Անդրանիկ Մատիկոզյան|Մատիկոզյան Անդրանիկ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Մարտիրոսյան Հայկ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2018 || 6 || 8 || 4 || 4 || 0 || 75 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հրանտ Մելքումյան|Մելքումյան Հրանտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2018 || 6 || 10 || 3 || 6 || 1 || 60 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արա Մինասյան (շախմատիստ)|Մինասյան Արա]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 3 || 8 || 2 || 2 || 4 || 37,5 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արտաշես Մինասյան|Մինասյան Արտաշես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 1992–2008 || 38 || 64 || 24 || 28 || 12 || 59,4 || align=center|2 - 0 - 3 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վիգեն Միրումյան|Միրումյան Վիգեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 3½ || 10 || 2 || 3 || 5 || 35,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սերգեյ Մովսիսյան|Մովսիսյան Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Չեխիա}}<br />{{Դրոշ|Սլովակիա}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1998–2004, 2008–2014 || 55 || 89 || 30 || 50 || 9 || 61,2 || align=center|1 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Աշոտ Նադանյան|Նադանյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 6½ || 11 || 5 || 3 || 3 || 59,1 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Նալբանդյան|Նալբանդյան Տիգրան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 5 || 11 || 3 || 4 || 4 || 45,5 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արթուր Չիբուխչյան|Չիբուխչյան Արթուր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 3 || 5 || 3 || 0 || 2 || 60,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արշակ Պետրոսյան|Պետրոսյան Արշակ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 1992, 1996 || 1½ || 4 || 0 || 3 || 1 || 37,5 || align=center|0 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Պետրոսյան Տիգրան Լ.]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2008, 2012 || 10 || 14 || 7 || 6 || 1 || 71,4 || align=center|2 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Գաբրիել Սարգսյան|Սարգսյան Գաբրիել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 2000–2014, 2018 || 57½ || 88 || 36 || 43 || 9 || 65,3 || align=center|3 - 0 - 2 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Ռաֆայել Վահանյան|Վահանյան Ռաֆայել]] || {{Դրոշ|ԽՍՀՄ}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 1978, 1984–1986,<br />1992–2000, 2004 || 59½ || 95 || 35 || 49 || 11 || 62,6 || align=center|2 - 1 - 2 || align=center|2 - 1 - 0 |- | [[Արման Փաշիկյան|Փաշիկյան Արման]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || 63,6 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Քոթանջյան|Քոթանջյան Տիգրան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2014 || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|Աշխարհի թիմային առաջնություն]] ===== Աշխարհի թիմային առաջնություններին Հայաստանի հավաքականի կազմում մասնակցել է 16 շախմատիստ։ Ամենից շատ՝ 8 անգամ, թիմի կազմում եղել է [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]]։ [[Ռաֆայել Վահանյան]]ն աշխարհի թիմային առաջնություններին մասնակցել է 6 անգամ, սակայն ելույթներից 2-ը նա ունեցել է [[Խորհրդային Միություն|Խորհրդային Միության]] հավաքականի կազմում։ Աղյուսակում բերված են մեր հավաքականի կազմում հանդես եկած բոլոր շախմատիստների վիճակագրական տվյալները (Ռ. Վահանյանի դեպքում հաշվարկված են նաև ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում ցույց տված արդյունքները)։ {| class="wikitable sortable" |- ! Շախմատիստ !! Հավա-<br />քական !! Մաս-<br />նակ-<br />ցություն !! Տարիներ !! Մ !! Պար-<br />տիա-<br />ներ !! Հ !! Ո !! Պ !! % !! Թիմային<br />մեդալներ<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- | [[Աշոտ Անաստասյան|Անաստասյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 1993-2005 || 10½ || 20 || 7 || 7 || 6 || 52,5 || align=center|0 - 0 - 3 || align=center|0 - 1 - 1 |- | [[Կարեն Ասրյան|Ասրյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2001–2005 || 6 || 10 || 2 || 8 || 0 || 60,0 || align=center|0 - 0 - 2 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Լևոն Արոնյան|Արոնյան Լևոն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 5 || 2005–2015 || 28 || 42 || 16 || 24 || 2 || 66,7 || align=center|1 - 0 - 2 || align=center|2 - 3 - 0 |- | [[Սմբատ Լպուտյան|Լպուտյան Սմբատ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 1993–2005 || 17 || 27 || 13 || 8 || 6 || 63,0 || align=center|0 - 0 - 3 || align=center|1 - 0 - 1 |- | [[Մելիքսեթ Խաչիյան|Խաչիյան Մելիքսեթ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 1997 || 1 || 2 || 0 || 2 || 0 || 50,0 || align=center|0 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Հակոբյան Վլադիմիր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1993–2015 || 36½ || 58 || 18 || 37 || 7 || 62,9 || align=center|1 - 0 - 4 || align=center|2 - 1 - 1 |- | [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռոբերտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2011 || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,0 || align=center|1 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հրանտ Մելքումյան|Մելքումյան Հրանտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2015 || 4½ || 8 || 3 || 3 || 2 || 56,2 || align=center|0 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արտաշես Մինասյան|Մինասյան Արտաշես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 1993–2001 || 10½ || 18 || 4 || 13 || 1 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 2 || align=center|0 - 1 - 1 |- | [[Սերգեյ Մովսիսյան|Մովսիսյան Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 2011-2015 || 10½ || 22 || 3 || 15 || 4 || 47,7 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Արշակ Պետրոսյան|Պետրոսյան Արշակ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 1993 || 0 || 1 || 0 || 0 || 1 || 0,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Պետրոսյան Տիգրան Լ.]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2010, 2013 || 5 || 10 || 2 || 6 || 2 || 50,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Գաբրիել Սարգսյան|Սարգսյան Գաբրիել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 2010–2015 || 16 || 32 || 6 || 20 || 6 || 50,0 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Ռաֆայել Վահանյան|Վահանյան Ռաֆայել]] || {{Դրոշ|ԽՍՀՄ}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1985–2005 || 20 || 33 || 12 || 16 || 5 || 60,6 || align=center|2 - 0 - 3 || align=center|2 - 1 - 0 |- | [[Արման Փաշիկյան|Փաշիկյան Արման]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Տիգրան Քոթանջյան|Քոթանջյան Տիգրան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |} ===== [[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնություն]] ===== Եվրոպայի թիմային առաջնություններին Հայաստանի հավաքականի կազմում մասնակցել է 18 շախմատիստ։ Ամենից շատ՝ 9 անգամ, թիմի կազմում եղել է [[Լևոն Արոնյան]]ը։ [[Ռաֆայել Վահանյան]]ը Եվրոպայի թիմային առաջնություններին մասնակցել է 6 անգամ, սակայն ելույթներից 3-ը նա ունեցել է [[Խորհրդային Միություն|Խորհրդային Միության]] հավաքականի կազմում։ Աղյուսակում բերված են մեր հավաքականի կազմում հանդես եկած բոլոր շախմատիստների վիճակագրական տվյալները (Ռ. Վահանյանի դեպքում հաշվարկված են նաև ԽՍՀՄ, իսկ Ս. Մովսիսյանի դեպքում՝ Չեխիայի հավաքականների կազմում ցույց տված արդյունքները)։ {| class="wikitable sortable" |- ! Շախմատիստ !! Հավա-<br />քական !! Մաս-<br />նակ-<br />ցություն !! Տարիներ !! Մ !! Պար-<br />տիա-<br />ներ !! Հ !! Ո !! Պ !! % !! Թիմային<br />մեդալներ<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- | [[Աշոտ Անաստասյան|Անաստասյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 1992–1999, 2005 || 21½ || 30 || 15 || 13 || 2 || 71,7 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|2 - 0 - 1 |- | [[Կարեն Ասրյան|Ասրյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2007 || 4 || 8 || 1 || 6 || 1 || 50,0 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Լևոն Արոնյան|Արոնյան Լևոն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 1999, 2005–2019 || 46½ || 74 || 24 || 45 || 5 || 62,8 || align=center|1 - 2 - 0 || align=center|1 - 3 - 1 |- | [[Հովհաննես Գաբուզյան|Գաբուզյան Հովհաննես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2017, 2021 || 2½ || 6 || 2 || 1 || 3 || 41,7 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Կարեն Հակոբի Գրիգորյան|Գրիգորյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2015 || 1 || 3 || 0 || 2 || 1 || 33,3 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սմբատ Լպուտյան|Լպուտյան Սմբատ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 5 || 1992–1999, 2005–2007 || 17½ || 31 || 10 || 15 || 6 || 56,5 || align=center|1 - 1 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Հակոբյան Վլադիմիր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 7 || 1992–1997, 2005–2013 || 30 || 53 || 14 || 32 || 7 || 56,6 || align=center|0 - 1 - 1 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռոբերտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2011, 2021 || 7½ || 11 || 4 || 7 || 0 || 68,2 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Մարտիրոսյան Հայկ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2019-2021 || 7½ || 14 || 5 || 5 || 4 || 53,6 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հրանտ Մելքումյան|Մելքումյան Հրանտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 2015-2019 || 15½ || 26 || 7 || 17 || 2 || 59,6 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Արտաշես Մինասյան|Մինասյան Արտաշես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 1992–1999 || 12 || 24 || 7 || 10 || 7 || 50,0 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սերգեյ Մովսիսյան|Մովսիսյան Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Չեխիա}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1997–1999, 2011-2017 || 20 || 48 || 9 || 22 || 17 || 41,7 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արշակ Պետրոսյան|Պետրոսյան Արշակ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 1999 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0,0 || align=center|1 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Պետրոսյան Տիգրան Լ.]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2009, 2013 || 7½ || 12 || 4 || 7 || 1 || 62,5 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 1 - 0 |- | [[Գաբրիել Սարգսյան|Սարգսյան Գաբրիել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 2007–2021 || 45½ || 68 || 27 || 37 || 4 || 66,9 || align=center|0 - 2 - 0 || align=center|1 - 2 - 1 |- | [[Ռաֆայել Վահանյան|Վահանյան Ռաֆայել]] || {{Դրոշ|ԽՍՀՄ}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1980–1997, 2005 || 25 || 39 || 17 || 16 || 6 || 64,1 || align=center|3 - 0 - 1 || align=center|1 - 2 - 0 |- | [[Սամվել Տեր-Սահակյան|Տեր-Սահակյան Սամվել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2021 || 6 || 9 || 3 || 6 || 0 || 66,7 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արման Փաշիկյան|Փաշիկյան Արման]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2009, 2019 || 6 || 10 || 4 || 4 || 2 || 60,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |} == Ելույթները համաշխարհային օլիմպիադաներում == [[Շախմատային օլիմպիադա|Համաշխարհային օլիմպիադաներին]] Հայաստանի հավաքականն սկսեց մասնակցել հիմնադրման թվականից՝ [[1992]]-ից։ Եվ հենց առաջին օլիմպիադայում հասավ մեծ հաջողության՝ նվաճելով բրոնզե մեդալներ։ Հետագայում թիմը ևս երկու անգամ զբաղեցրեց երրորդ հորիզոնականը, իսկ 2006-2012 թվականներին կայացած չորս օլիմպիադաներից երեքում դարձավ օլիմպիական չեմպիոն։ Այդ նվաճումների շնորհիվ Հայաստանի ընտրանին օլիմպիադաների պատմության ընթացքում զբաղեցնում է հինգերորդ տեղը՝ իրենից առաջ թողնելով միայն արդեն գոյություն չունեցող [[ԽՍՀՄ]] հավաքականին, նրա իրավահաջորդ [[Ռուսաստան]]ին, [[ԱՄՆ]]-ին և [[Հունգարիա]]յին։ Վերջինիս Հայաստանը զիջում է միայն արծաթե մեդալների քանակով։ ===== Հավաքականների դասավորությունը ըստ վաստակած մեդալների ===== {| class="wikitable sortable" |- ! Տեղ !! Երկիր !! [[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] !! [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] !! [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Ընդամենը |- | 1 || {{URS}} || 18 || 1 || 0 || 19 |- | 2 || {{USA}} || 6 || 6 || 9 || 21 |- | 3 || {{RUS}} || 6 || 3 || 3 || 12 |- | 4 || {{HUN}} || 3 || 7 || 2 || 12 |- | style="background:yellow;"|5 || style="background:yellow;"|'''{{ARM}}''' || style="background:yellow;"|'''3''' || style="background:yellow;"|'''0''' || style="background:yellow;"|'''3''' || style="background:yellow;"|'''6''' |- | 6 || {{UKR}} || 2 || 2 || 3 || 7 |- | 7 || {{CHN}} || 2 || 1 || 0 || 3 |- | 8 || {{YUG}} || 1 || 6 || 5 || 12 |- | 9 || {{POL}} || 1 || 2 || 3 || 6 |- | 10 || {{GER}}* || 1 || 1 || 3 || 5 |- | 11 || {{ENG}} || 0 || 3 || 3 || 6 |- | 12 || {{ARG}} || 0 || 3 || 2 || 5 |- | 13 || {{դրոշ|Չեխոսլովակիա}} [[Չեխոսլովակիա]] || 0 || 2 || 1 || 3 |- | 14 || {{ISR}} || 0 || 1 || 1 || 3 |- | 14 || {{NED}} || 0 || 1 || 1 || 3 |- | 14 || {{SWE}} || 0 || 1 || 1 || 3 |- | 17 || {{BIH}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 17 || {{DEN}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 17 || {{UZB}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 20 || {{BUL}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 20 || {{EST}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 20 || {{IND}} || 0 || 0 || 1 || 1 |} * Հաշվարկված են [[ԳՖՀ]]-ի և [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն|ԳԴՀ]]-ի արդյունքները։ ===== 30-րդ օլիմպիադա, [[1992]], [[Մանիլա]], [[Ֆիլիպիններ]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1992/1992arm.html Օլիմպիադա-1992. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադային հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Առաջին անգամ մասնակցելով օլիմպիադային՝ Հայաստանի ընտրանին գերազանց ելույթ ունեցավ՝ տանելով թիմային 9 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտելով մրցախաղերից 3-ը և կրելով 2 պարտություն։ Թիմն ընդամենը կես միավորով հետ մնաց երկրորդ մրցանակակրից։ 3-րդ խաղատախտակի վրա անհատական բրոնզե մեդալի արժանացավ Սմբատ Լպուտյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքմենստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Արգենտինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Չեխոսլովակիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}}!! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լատվիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 1½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 1½ !! 3 !! ½ !! 34½ !! 56 !! 22 !! 25 !! 9 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2590''' || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || || ½ || ½ || || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 6 || 12 || 1 || 10 || 1 || '''52''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2605''' || 0 || 1 || || ½ || || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || 8 || 12 || 5 || 6 || 1 || '''9''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2560''' || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || 0 || 1 || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 1 || 11 || 14 || 9|| 4 || 1|| style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2545''' || 1 || || 1 || ½ || || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || 0 || 0 || 1 || 0 || 7½ || 12 || 6 || 3 || 3 || '''20''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2470''' || || || ½ || || 0 || || || || ½ || || || || || || 1 || 3 || 0 || 2 || 1 || - |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2490''' || || 1 || || || 0 || 0 || || || || || || || || || 1 || 3 || 1 || 0 || 2 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2575''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== 31-րդ օլիմպիադա, [[1994]], [[Մոսկվա]], [[Ռուսաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1994/1994arm.html Օլիմպիադա-1994. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադային հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արսեն Եղիազարյան]]։ Այս անգամ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 13-րդ տեղը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նոր Զելանդիա}} !!style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բրազիլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքմենստան}} !!style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Հարավսլավիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆիլիպիններ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3 !! 3 !! 2 !! 1 !! 3½ !! 3½ !! 1 !! 3 !! 1½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 2 !! 33 !! 56 !! 20 !! 26 !! 10 !! '''13''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2645''' || || 1 || ½ || ½ || 0 || 1 || || 0 || 1 || || ½ || ½ || ½ || 1 || 6½ || 11 || 4 || 5 || 2 || '''28''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2630''' || || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 0 || ½ || ½ || 1 || ½ || 8 || 13 || 4 || 8 || 1 || '''27''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2590''' || 1 || 1 || ½ || ½ || || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || || 1 || 0 || ½ || 7 || 12 || 4 || 6 || 2 || '''35''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2540''' || 0 || || 1 || || ½ || 1 || 1 || 0 || || ½ || 1 || 0 || || 0 || 5 || 10 || 4 || 2 || 4 || '''58''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2525''' || 1 || ½ || || || 0 || || 1 || || ½ || || ½ || || || || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || - |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արսեն Եղիազարյան|Ա. Եղիազարյան]]''' || '''2390''' || 1 || || || ½ || || || || || || 1 || || || ½ || || 3 || 4 || 2 || 2 || 0 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2601''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 14 ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 1996|32-րդ օլիմպիադա]], [[1996]], [[Երևան]], [[Հայաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1996/1996fa.html Օլիմպիադա-1996. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== [[Պատկեր:Asrian Karen.jpg|100px|thumb|Կարեն Ասրյան]] Այս օլիմպիադային Հայաստանը, որպես ընդունող կողմ, իրավունք ուներ ներկայանալու երկու հավաքականով։ Սակայն քանի որ ընդհանուր մասնակիցների քանակը կենտ էր, արագորեն ձևավորվեց նաև Հայաստանի երրորդ հավաքական, որն օլիմպիադայում մեկնարկեց երկրորդ խաղափուլում։ Առաջին հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]]։ Հայաստան-1-ը տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 5 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 5-րդ տեղը։ Երկրորդ հավաքականը 50-րդն էր, երրորդը՝ 42-րդը։ Երկրորդ հավաքականի կազմում փայլուն հանդես եկավ առաջին պահեստային [[Կարեն Ասրյան]]ը, որն արժանացավ անհատական ոսկե մեդալի։ '''''Հայաստան-1''''' {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վիետնամ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ինդոնեզիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղազախստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 1 !! 2½ !! 4 !! 3 !! 1½ !! 2 !! 3 !! 2 !! 2 !! 2 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 33½ !! 56 !! 17 !! 33 !! 6 !! '''5''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2630''' || || ½ || ½ || 1 || || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 7 || 12 || 2 || 10 || 0 || '''28''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2595''' || ½ || || 1 || 1 || ½ || ½ || 0 || ½ || || 0 || || || 1 || ½ || 5½ || 10 || 3 || 5 || 2 || '''34''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2595''' || 1 || || ½ || 1 || 1 || 0 || 1 || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 7½ || 12 || 4 || 7 || 1 || '''14''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2540''' || 1 || 0 || ½ || || ½ || || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''20''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2550''' || 1 || 0 || || 1 || 1 || ½ || || 1 || 0 || || ½ || ½ || || ½ || 6 || 10 || 4 || 4 || 2 || '''20''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2480''' || || ½ || || || || || || || || || || || || || ½ || 1 || 0 || 1 || 0 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2593''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} '''''Հայաստան-2''''' {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակաո}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իռլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ինդոնեզիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էկվադոր}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վիետնամ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Տաջիկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 2 !! 2 !! 1 !! 2½ !! 2 !! ½ !! 4 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 28½ !! 56 !! 22 !! 13 !! 21 !! '''50''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վիգեն Միրումյան|Վ. Միրումյան]]''' || '''2430''' || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || || 0 || || || 0 || 0 || || 0 || ½ || 3½ || 10 || 2 || 3 || 5 || '''97''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Մելիքսեթ Խաչիյան|Մ. Խաչիյան]]''' || '''2480''' || 1 || 0 || || || 1 || || 0 || 1 || 0 || || ½ || 0 || || || 3½ || 8 || 3 || 1 || 4 || '''-''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Նալբանդյան|Տ. Նալբանդյան]]''' || '''2490''' || 1 || 0 || || 0 || || ½ || ½ || 1 || ½ || 0 || || 0 || 1 || ½ || 5 || 11 || 3 || 4 || 4 || '''59''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արա Մինասյան (շախմատիստ)|Արա Մինասյան]]''' || '''2425''' || || || ½ || 0 || || ½ || 0 || 1 || || 1 || 0 || || || 0 || 3 || 8 || 2 || 2 || 4 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2380''' || 1 || 1 || ½ || || 0 || 1 || || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || 10 || 12 || 9 || 2 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2390''' || || || ½ || 1 || 1 || 0 || || || 0 || || || 1 || 0 || || 3½ || 7 || 3 || 1 || 3 || '''36''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2456''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || |} '''''Հայաստան-3''''' {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|- !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բահրեյն}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Տաջիկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ճապոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բրազիլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ինդոնեզիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆինլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղրղզստան}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! - !! 4 !! 2 !! 3 !! 2 !! 3 !! ½ !! 2½ !! 3 !! 1 !! 3½ !! 1½ !! 1 !! 3 !! 30 !! 52 !! 23 !! 14 !! 15 !! '''42''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արսեն Եղիազարյան|Ա. Եղիազարյան]]''' || '''2455''' || - || 1 || 0 || || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || 0 || ½ || 5½ || 12 || 2 || 7 || 3 || '''70''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Գալդունց|Ս. Գալդունց]]''' || '''2465''' || - || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || 0 || 1 || 1 || 0 || 1 || ½ || 0 || || 8 || 12 || 7 || 2 || 3 || '''9''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Նադանյան|Ա. Նադանյան]]''' || '''2325''' || - || 1 || || 0 || 1 || 1 || 0 || 1 || || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || 6½ || 11 || 5 || 3 || 3 || '''25''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վարդան Գրիգորյան|Վ. Գրիգորյան]]''' || '''2355''' || - || 1 || || 1 || || || 0 || || ½ || || 1 || 0 || || || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Անդրանիկ Մատիկոզյան|Ա. Մատիկոզյան]]''' || '''2300''' || - || || 1 || 1 || 0 || || || || 1 || 0 || || || || ½ || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || '''-''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արթուր Չիբուխչյան|Ա. Չիբուխչյան]]''' || '''2310''' || - || || 0 || || || 1 || || 0 || || || || || 1 || 1 || 3 || 5 || 3 || 0 || 2 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2400''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''-''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|13 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || |} ===== 33-րդ օլիմպիադա, [[1998]], [[Էլիստա]], [[Ռուսաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1998/1998arm.html Օլիմպիադա-1998. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== [[Պատկեր:Lputian Smbat.jpg|thumb|right|100px|[[Սմբատ Լպուտյան]]]] Այս օլիմպիադան անցկացվեց 13 խաղափուլով՝ նախկին 14-ի փոխարեն։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Կարեն Ասրյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Այս անգամ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 3 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 16-րդ տեղը։ Առաջին անգամ երկրորդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած Սմբատ Լպուտյանը զբաղեցրեց երկրորդ տեղը՝ արժանանալով արծաթե մեդալի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լատվիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մոլդովա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} (2) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} (1) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 3 !! 2 !! 1½ !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 1 !! 30 !! 52 !! 19 !! 22 !! 11 !! '''16''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2630''' || 1 || ½ || || ½ || 1 || 0 || ½ || 0 || || || 1 || ½ || || 5 || 9 || 3 || 4 || 2 || '''36''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2615''' || 1 || 1 || || || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || 8 || 11 || 6 || 4 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2655''' || 1 || ½ || 1 || || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || || ½ || 0 || 6 || 11 || 3 || 6 || 2 || '''45''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2620''' || ½ || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || || 1 || ½ || 0 || || 1 || 6½ || 10 || 4 || 5 || 1 || '''15''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2600''' || || 1 || ½ || 0 || || || || 0 || || || || || || 1½ || 4 || 1 || 1 || 2 || '''-''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2560''' || || || 0 || ½ || || || || || 1 || 1 || ½ || 0 || 0 || 3 || 7 || 2 || 2 || 3 || '''32''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2630''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|13 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== 34-րդ օլիմպիադա, [[2000]], [[Ստամբուլ]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2000/2000arm.html Օլիմպիադա-2000. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Այս օլիմպիադան կրկին անցկացվեց 14 խաղափուլով։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Կարեն Ասրյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]]։ Այս անգամ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 2 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 5 պարտություն և զբաղեցրեց 17-րդ տեղը։ Չորրորդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած Աշոտ Անաստասյանը, 12 հնարավորից վաստակելով 9 միավոր, արժանացավ ոսկե մեդալի։ 2000-ի օլիմպիադան միակն է, որին Հայաստանի հավաքականի կազմում չի մասնակցել Վլադիմիր Հակոբյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Պակիստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շոտլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովակիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքմենստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 1½ !! 2½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 3½ !! 1½ !! 1½ !! ½ !! 2 !! 1½ !! 32 !! 56 !! 21 !! 22 !! 13 !! '''17''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2627''' || 1 || ½ || ½ || ½ || || 0 || || ½ || 1 || 0 || ½ || || 0 || ½ || 5 || 11 || 2 || 6 || 3 || '''75''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2610''' || || || ½ || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || 0 || || 1 || 5½ || 11 || 3 || 5 || 3 || '''58''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2614''' || 1 || ½ || || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || || ½ || || 0 || 0 || 0 || 5½ || 11 || 3 || 5 || 3 || '''61''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2558''' || 1 || 1 || 0 || || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 0 || || 1 || 0 || 9 || 12 || 9 || 0 || 3 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2574''' || 1 || || ½ || ½ || || || 1 || || ½ || || ½ || ½ || 1 || || 5½ || 8 || 3 || 5 || 0 || '''11''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2474''' || || 1 || || || ½ || || || || || || || 0 || || || 1½ || 3 || 1 || 1 || 1 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2606''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || |} ===== 35-րդ օլիմպիադա, [[2002]], [[Բլեդ]], [[Սլովենիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2002/2002arm.html Օլիմպիադա-2002. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Այս օլիմպիադային Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Այս օլիմպիադայում Հայաստանի ընտրանին, տանելով թիմային 7 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով 3 պարտություն, կրկնեց 1992-ի հաջողությունը՝ նվաճելով բրոնզե մեդալներ։ Իսկ առաջին խաղատախտակի վրա հանդես եկած Վլադիմիր Հակոբյանը զբաղեցրեց երկրորդ տեղը՝ արժանանալով արծաթե մեդալի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դոմինիկյան Հանրապետություն}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կանադա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հարավսլավիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 2½ !! 3½ !! 3½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 3½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 35 !! 56 !! 20 !! 30 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2689''' || || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || || ½ || || 1 || 1 || ½ || 1 || 8 || 11 || 5 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2627''' || || || 1 || ½ || 1 || ½ || || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || 7½ || 11 || 4 || 7 || 0 || '''7''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2597''' || ½ || || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 7½ || 12 || 3 || 9 || 0 || '''23''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2568''' || 1 || 0 || || 1 || 0 || || 1 || ½ || ½ || ½ || || || ½ || ½ || 5½ || 10 || 3 || 5 || 2 || '''42''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2560''' || 1 || 1 || || || || 0 || || 0 || || || ½ || ½ || || || 3 || 6 || 2 || 2 || 2 || - |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2555''' || 1 || 1 || 1 || || || || 0 || ½ || || 0 || || || || || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2620''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== 36-րդ օլիմպիադա, [[2004]], [[Կալվիա]], [[Իսպանիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2004/2004arm.html Օլիմպիադա-2004. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադային Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Առաջին անգամ օլիմպիական թիմի կազմում ընդգրկվեց հավաքականի և հայկական շախմատի ներկայիս առաջատար Լևոն Արոնյանը։ Այս օլիմպիադայում Հայաստանի ընտրանին, տանելով թիմային 8 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով 2 պարտություն, երրորդ անգամ նվաճեց բրոնզե մեդալներ։ Ընդ որում, մեր հավաքականը վաստակեց նույնքան միավոր, որքան երկրորդ տեղը զբաղեցրած [[Ռուսաստան]]ի ընտրանին և նրան զիջեց միայն լրացուցիչ գործակցով (459,0-ն ընդդեմ 460,0-ի)։ Երրորդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած վետերան Ռաֆայել Վահանյանը գերազանց արդյունքով զբաղեցրեց առաջին տեղը՝ արժանանալով ոսկե մեդալի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մոնղոլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կանադա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 3 !! 3 !! 2 !! 1½ !! 3½ !! 3 !! 1½ !! 2 !! 3½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 3½ !! 36½ !! 56 !! 23 !! 27 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2692''' || || || || || || || ½ || 0 || ½ || 1 || ½ || ½ || 0 || 1 || 4 || 8 || 2 || 4 || 2 || '''-''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2675''' || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 8 || 12 || 4 || 8 || 0 || '''10''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2640''' || +:- || || 1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || || 1 || ½ || ½ || 1 || 9½ || 12 || 7 || 5 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2634''' || 1 || 1 || || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 0 || 1 || || 0 || 1 || 1 || 8 || 12 || 6 || 4 || 2 || '''16''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2611''' || 1 || 1 || 1 || || 0 || 1 || || || ½ || ½ || ½ || || || || 5½ || 8 || 4 || 3 || 1 || '''12''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2584''' || ½ || 0 || ½ || ½ || || || || || || || || || || || 1½ || 4 || 0 || 3 || 1 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2660''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|8 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2006|37-րդ օլիմպիադա]], [[2006]], [[Թուրին]], [[Իտալիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2006/2006arm.html Օլիմպիադա-2006. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Թուրինի օլիմպիադան դրեց Հայաստանի հավաքականի փառահեղ հաղթանակների սկիզբը։ Մեր ընտրանին, տանելով թիմային 10 հաղթանակ, 3 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և չկրելով ոչ մի պարտություն, իր պատմության մեջ առաջին անգամ դարձավ օլիմպիական չեմպիոն։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Առաջին անգամ օլիմպիական թիմի առաջին խաղատախտակի վրա հանդես եկավ [[Լևոն Արոնյան]]ը։ 2006-ի օլիմպիադան կրկին անցկացվեց 13 խաղափուլով։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վենեսուելա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիգերիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3½ !! 3 !! 4 !! 2 !! 2½ !! 3 !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 3 !! 2 !! 2 !! 36 !! 52 !! 22 !! 28 !! 2 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2756''' || || || 1 || 1 || 0 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''20''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2706''' || || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 9 || 12 || 6 || 6 || 0 || '''4''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2646''' || 0 || || || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 5 || 10 || 1 || 8 || 1 || '''74''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2619''' || 1 || ½ || || 1 || || || || || || || || || || 2½ || 3 || 2 || 1 || 0 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2612''' || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 10 || 13 || 7 || 6 || 0 || '''11''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2574''' || 1 || 1 || ½ || || || || || || || || || || || 2½ || 3 || 2 || 1 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2682''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|13 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|10 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|0 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2008|38-րդ օլիմպիադա]], [[2008]], [[Դրեզդեն]], [[Գերմանիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2008/2008arm.html Օլիմպիադա-2008. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Դրեզդենում Հայաստանի հավաքականը կրկնեց նախորդ օլիմպիադայի հաջողությունը և երկրորդ անգամ անընդմեջ դարձավ չեմպիոն։ Նոր մրցակարգով անցկացվող օլիմպիադայում, որտեղ կրճատվել էին մասնակիցների (5) ու խաղափուլերի քանակը (11), և միավորների հաշվարկը կատարվում էր ոչ թե ըստ խաղատախտակների արդյունքների, այլ թիմային արդյունքներով (թիմային հաղթանակը՝ 2 միավոր, ոչ-ոքին՝ 1, պարտությունը՝ 0), մեր ընտրանին տարավ թիմային 9 հաղթանակ, 1 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի և կրեց ընդամենը 1 պարտություն։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]], պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Իրենց խաղատախտակների վրա գերազանց հանդես եկան Վլադիմիր Հակոբյանը և Գաբրիել Սարգսյանը, որոնք արժանացան ոսկե մեդալների։ Գաբրիել Սարգսյանը լավագույնն էր նաև օլիմպիադայի բոլոր մասնակիցների մեջ՝ 2869 ընթացիկ գործակցով։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մոլդովա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆարերյան կղզիներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}}!! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 4 !! 2 !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 3½ !! 1½ !! 3 !! 2½ !! 19 !! 31 !! 44 !! 20 !! 22 !! 2 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2757''' || 1 || ½ || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || ½ || || 5½ || 10 || 2 || 7 || 1 || '''13''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2679''' || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || || 8 || 11 || 5 || 6 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2642''' || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || || 9 || 11 || 7 || 4 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2629''' || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || 1 || || 7½ || 11 || 5 || 5 || 1 || '''7''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2541''' || || || 1 || || || || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2677''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== 39-րդ օլիմպիադա, [[2010]], [[Խանտի-Մանսիյսկ|Խանտի Մանսիյսկ]], [[Ռուսաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2010/2010arm.html Օլիմպիադա-2010. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Հայաստանի հավաքականի ելույթն այս օլիմպիադայում համեմատաբար համեստ էր։ Մեր ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 2 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 7-րդ տեղը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արման Փաշիկյան]], պահեստային՝ [[Ավետիք Գրիգորյան (շախմատիստ)|Ավետիք Գրիգորյան]]։ Առաջին խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալի արժանացավ Լևոն Արոնյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կոստա Ռիկա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} (3) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} (2) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} (1) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}}!! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3½ !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 1½ !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 2 !! 16 !! 26 !! 44 !! 14 !! 26 !! 4 !! '''7''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2783''' || || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || || 7½ || 10 || 5 || 5 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2691''' || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || || 5½ || 11 || 1 || 9 || 1 || '''21''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2677''' || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || || 6 || 11 || 3 || 6 || 2 || '''12''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2639''' || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''9''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ավետիք Գրիգորյան (շախմատիստ)|Ա. Գրիգորյան]]''' || '''2579''' || 1 || || || || || || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2698''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|40-րդ օլիմպիադա]], [[2012]], [[Ստամբուլ]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2012/2012arm.html Օլիմպիադա-2012. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադան Հայաստանի հավաքականին բերեց չեմպիոնական երրորդ տիտղոսը։ Մեր հավաքականը տարավ թիմային 9 հաղթանակ, 1 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի և կրեց ընդամենը 1 պարտություն, վաստակեց 19 միավոր և լրացուցիչ ցուցանիշներով առաջ անցավ Ռուսաստանի հավաքականից։ Օլիմպիադաներին հավաքականի կազմում առաջին անգամ մասնակցեց Սերգեյ Մովսիսյանը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Իրենց խաղատախտակների վրա գերազանց հանդես եկան Լևոն Արոնյանը (արժանացավ ոսկե մեդալի) և Վլադիմիր Հակոբյանը (արծաթե մեդալ)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոլիվիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բանգլադեշ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆիլիպիններ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}}!! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 4 !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 1½ !! 3 !! 2½ !! 3 !! 2½ !! 19 !! 29 !! 44 !! 18 !! 22 !! 4 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2816''' || || 1 || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || || 7 || 10 || 5 || 4 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2698''' || 0 || || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 5 || 10 || 2 || 6 || 2 || '''16''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2687''' || 1 || 1 || || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || 1 || ½ || || 7½ || 10 || 5 || 5 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2693''' || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''7''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2661''' || 1 || 1 || ½ || || || || || || || || || || 3 || 2½ || 2 || 1 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2724''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2014|41-րդ օլիմպիադա]], [[2014]], [[Տրոմսյո]], [[Նորվեգիա]]<ref>[http://www.chess-results.com/tnr140380.aspx?lan=11&art=20&fed=ARM&flag=30&wi=821 Օլիմպիադա-2014. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Օլիմպիադան կայացավ [[օգոստոսի 1]]-[[Օգոստոսի 14|14]]-ին։ Օլիմպիադաներին հավաքականի կազմում առաջին անգամ մասնակցեց Հայաստանի 2014 թ. չեմպիոն [[Տիգրան Քոթանջյան]]ը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Քոթանջյան]]։ Թիմը հանդես եկավ ոչ այնքան հաջող՝ տանելով թիմային 6 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով մեկ պարտություն։ Հավաքականը զբաղեցրեց 8-րդ հորիզոնականը։ Անհատական պայքարում մեր շախմատիստները ևս մնացին առանց պարգևների։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ճապոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կոստա Ռիկա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}}'''(1)''' !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վիետնամ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 1½ !! 4 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 2 !! 2 !! 3 !! 16 !! 28½ !! 44 !! 16 !! 25 !! 3 !! 8 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2805''' || || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 6½ || 10 || 3 || 7 || 0 || 7 |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2686''' || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 7½ || 11 || 5 || 5 || 1 || 11 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2672''' || 1 || ½ || 0 || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || ½ || || 6 || 11 || 3 || 6 || 2 || - |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2655''' || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || || 7½ || 11 || 4 || 7 || 0 || 14 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Քոթանջյան|Տ. Քոթանջյան]]''' || '''2500''' || 1 || || || || || || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2705''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 1 || |} ===== 42-րդ օլիմպիադա, [[2016]], [[Բաքու]], [[Ադրբեջան]] ===== Սեպտեմբերի 1-14-ին [[Ադրբեջան]]ի մայրաքաղաք [[Բաքու|Բաքվում]] կայացած օլիմպիադային Հայաստանի հավաքականը քաղաքական պատճառներով չմասնակցեց<ref>[https://www.a1plus.am/1475383.html Հայաստանը հրաժարվեց Բաքվի շախմատային օլիմպիադայից]</ref>։ ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2018|43-րդ օլիմպիադա]], [[2018]], [[Բաթում]], [[Վրաստան]]<ref name="CR18">{{Cite web |url=http://chess-results.com/tnr368908.aspx?lan=11&art=20&flag=30&snr=8 |title=43rd Olympiad Batumi 2018 Open. Armenia}}</ref> ===== Օլիմպիադան կայացավ [[սեպտեմբերի 24]]-[[հոկտեմբերի 5]]-ին։ Օլիմպիադաներին հավաքականի կազմում առաջին անգամ մասնակցեցին [[Հրանտ Մելքումյան]]ը, [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]ը և Հայաստանի 2018 թվականի չեմպիոն [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]]ը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]], պահեստային՝ [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]]։ Միջին վարկանիշով (2688) հավաքականը 8-րդն էր և օլիմպիադան ավարտեց հենց 8-րդ տեղում։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ճապոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղազախստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 3 !! 1½ !! 3½ !! 3 !! 2 !! 2½ !! 1½ !! 2 !! 16 !! 27½ !! 44 !! 14 !! 27 !! 3 !! 8 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2780''' || || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || || 5½ || 10 || 2 || 7 || 1 || 17 |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2691''' || ½ || || ½ || ½ || 0 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 5½ || 10 || 2 || 7 || 1 || 12 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2660''' || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || || ½ || ½ || ½ || 0 || ½ || || 6 || 10 || 3 || 6 || 1 || 8 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2621''' || 1 || ½ || || || || 1 || 1 || ½ || || ½ || || || 4½ || 6 || 3 || 3 || 0 || - |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հ. Մարտիրոսյան]]''' || '''2597''' || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || || || 1 || || ½ || || 6 || 8 || 4 || 4 || 0 || 4 |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2688''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 2 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2022|44-րդ օլիմպիադա]], [[2022]], [[Չեննայ]], [[Հնդկաստան]]<ref name="CR22">{{Cite web |url=https://chess-results.com/tnr653631.aspx?lan=11&art=20&flag=30&snr=12 |title=44th Olympiad Chennai 2022 Open. Armenia}}</ref> ===== Օլիմպիադան անցկացվում է [[հուլիսի 29]] - [[օգոստոսի 9]]-ին։ Հայաստանի հավաքականի կազմը հետևյալն է. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սամվել Տեր-Սահակյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Մանուել Պետրոսյան]], պահեստային՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]։ Միջին վարկանիշով (2642) հավաքականը 12-րդն է։ Հավաքականի նոր մարզիչ [[Արման Փաշիկյան]]ի գլխավորությամբ օլիմպիադաներին առաջին անգամ մասնակցում են Սամվել Տեր-Սահակյանը և Մանուել Պետրոսյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մադագասկար}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անդորրա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} 2 !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 2½ !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2½ !! 1 !! 3 !! !! !! !! !! !! !! !! |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2698''' || || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || 1 || ½ || 1 || || || || || || || || |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2634''' ||1 || || ½ || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || || || || || || || || |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սամվել Տեր-Սահակյան|Ս. Տեր-Սահակյան]]''' || '''2625''' ||1 || ½ || || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || 0 || || || || || || || || || |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Մանուել Պետրոսյան|Մ. Պետրոսյան]]''' || '''2610''' ||1 || 1 || ½ || || || || || || || ½ || || || || || || || || |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2591''' ||1 ||1 ||1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || 0 || 1 || || || || || || || || |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2642''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || |} == Ելույթները աշխարհի թիմային առաջնություններում == [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|Աշխարհի թիմային առաջնություններին]] Հայաստանի հավաքականն սկսել է մասնակցել 1993 թվականից և մինչև 2015 թվականը բաց չի թողել ոչ մի առաջնություն։ 1993 թվականից ի վեր Հայաստանի հավաքականը մեկ անգամ (2011) դարձել է չեմպիոն, ևս չորս անգամ նվաճել է բրոնզե մեդալներ (1997, 2001, 2005, 2015)։ Այդ նվաճումների շնորհիվ Հայաստանի ընտրանին աշխարհի առաջնությունների պատմության ընթացքում զբաղեցնում է վեցերորդ տեղը՝ իրենից առաջ թողնելով միայն [[Ռուսաստան]]ի, արդեն գոյություն չունեցող [[ԽՍՀՄ]] հավաքականին, [[Չինաստան]]ին, [[Ուկրաինա]]յին և [[ԱՄՆ]]-ին։ Վերջին երեքին Հայաստանը զիջում է միայն արծաթե մեդալների քանակով։ Իսկ վաստակած թիմային մեդալների ընդհանուր քանակով (5) մեր հավաքականը ուկրաինացիների հետ բաժանում է երկրորդ տեղը՝ զիջելով միայն Ռուսաստանին։ ===== Հավաքականների դասավորությունը ըստ վաստակած մեդալների ===== {| class="wikitable sortable" |- ! Տեղ !! Երկիր !! [[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] !! [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] !! [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Ընդամենը |- | 1 || {{RUS}} || 4 || 1 || 1 || 6 |- | 2 || {{URS}} || 2 || 0 || 0 || 2 |- | 3 || {{CHN}} || 1 || 3 || 0 || 4 |- | 4 || {{UKR}} || 1 || 2 || 2 || 5 |- | 5 || {{USA}} || 1 || 2 || 0 || 3 |- | style="background:yellow;"|6 || style="background:yellow;"|'''{{ARM}}''' || style="background:yellow;"|'''1''' || style="background:yellow;"|'''0''' || style="background:yellow;"|'''4''' || style="background:yellow;"|'''5''' |- | 7-8 || {{YUG}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 7-8 || {{HUN}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 9 || {{ENG}} || 0 || 0 || 2 || 2 |- | 10 || {{IND}} || 0 || 0 || 1 || 1 |} ===== Աշխարհի թիմային 3-րդ առաջնություն, [[1993]], [[Լյուցեռն]], [[Շվեյցարիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1993t/1993arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-1993. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Մեկ տարի առաջ օլիմպիական բրոնզե մեդալներ նվաճած Հայաստանի հավաքականը այս առաջնությանը մասնակցեց նույն կազմով։ Տարբերությունն այն էր, որ փոխատեղվել էին պահեստային խաղացողների դիրքերը. Աշոտ Անաստասյանը առաջին պահեստայինն էր, իսկ Արշակ Պետրոսյանը՝ երկրորդ։ Հավաքականը կրկին գլխավորում էր ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում երկու անգամ աշխարհի թիմային առաջնությունների ոսկե մեդալ նվաճած ([[1985]], [[1989]]) Ռաֆայել Վահանյանը։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]]։ Առաջին անգամ մասնակցելով աշխարհի թիմային առաջնությանը՝ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 4-րդ տեղը։ Սակայն մեր շախմատիստներն անմասն չմնացին պարգևներից. 2-րդ խաղատախտակի վրա անհատական արծաթե մեդալի արժանացավ Վլադիմիր Հակոբյանը, իսկ Աշոտ Անաստասյանը երրորդն էր 1-ին պահեստայինների մեջ։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լատվիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 3 !! 2½ !! 2 !! 19 !! 36 !! 10 !! 18 !! 8 !! '''4''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2615''' || ½ || ½ || 1 || || 0 || 0 || ½ || ½ || || 3 || 7 || 1 || 4 || 2 || '''6''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2600''' || ½ || ½ || || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2565''' || 0 || || ½ || 0 || 1 || 1 || 1 || ½ || 0 || 4 || 8 || 3 || 2 || 3|| '''6''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2535''' || ½ || ½ || 0 || ½ || || ½ || || 1 || ½ || 3½ || 7 || 1 || 5 || 1 || '''4''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2530''' || || ½ || || 1 || 0 || || 1 || || 1 || 3½ || 5 || 3 || 1 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2485''' || || || 0 || || || || || || || 0 || 1 || 0 || 0 || 1 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2579''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== Աշխարհի թիմային 4-րդ առաջնություն, [[1997]], [[Լյուցեռն]], [[Շվեյցարիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1997t/1997arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-1997. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում հավաքականը գլխավորում էր Վլադիմիր Հակոբյանը։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Մելիքսեթ Խաչիյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 4-ը, չկրեց ոչ մի պարտություն և առաջին անգամ արժանացավ բրոնզե մեդալների։ Մեր գրոսմայստերներից երկուսն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 3-րդ խաղատախտակի վրա ոսկե մեդալ նվաճեց Սմբատ Լպուտյանը, իսկ Արտաշես Մինասյանը երրորդն էր 4-րդ խաղատախտակի վրա։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղազախստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} <br /> (կանայք) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2½ !! 2 !! 2 !! 2½ !! 2 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 21 !! 36 !! 10 !! 22 !! 4 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2660''' || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || 5 || 9 || 2 || 6 || 1 || '''4''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2640''' || || ½ || 0 || || || || || ½ || ½ || 1½ || 4 || 0 || 3 || 1 || '''-''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2585''' || 1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || 7 || 9 || 5 || 4 || 0|| style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2545''' || ½ || || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 4½ || 7 || 2 || 5 || 0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2545''' || ½ || ½ || || 1 || 0 || 0 || || || || 2 || 5 || 1 || 2 || 2 || '''5''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Մելիքսեթ Խաչիյան|Մ. Խաչիյան]]''' || '''2520''' || || || ½ || || || || ½ || || || 1 || 2 || 0 || 2 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2608''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|0 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2001|Աշխարհի թիմային 5-րդ առաջնություն]], [[2001]], [[Երևան]], [[Հայաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2001t/2001arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2001. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Առաջին անգամ հայրենիքում ընդունելով իր մրցակիցներին՝ Հայաստանի հավաքականը կրկնեց նախորդ առաջնության հաջողությունը և նվաճեց բրոնզե մեդալներ։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը և կրեց 3 պարտություն։ Մեր վեց գրոսմայստերներից չորսն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 1-ին խաղատախտակի վրա ոսկե մեդալ նվաճեց Վլադիմիր Հակոբյանը, 2-րդ և 2-րդ պահեստային խաղատախտակների վրա արծաթե մեդալներ նվաճեցին, համապատասխանաբար, Ռաֆայել Վահանյանը և Արտաշես Մինասյանը, իսկ 3-րդ խաղատախտակի վրա երրորդն էր Սմբատ Լպուտյանը։ Այս անգամ առաջնությանը մասնակցեց ինը հավաքական. չէր ժամանել Աֆրիկայի չեմպիոնը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իրան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Ազատ !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 4 !! !! 3 !! 1 !! 3 !! 2 !! 1½ !! 1½ !! 20 !! 32 !! 14 !! 12 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2660''' || 1 || 1 || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2650''' || || 1 || || ½ || || 1 || 1 || 0 || 1 || 4½ || 6 || 4 || 1 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2618''' || 1 || 1 || || 1 || 0 || 1 || 0 || || 0 || 4 || 7 || 4 || 0 || 3 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2604''' || || || || ½ || || ½ || || ½ || || 1½ || 3 || 0 || 3 || 0 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2588''' || 1 || 1 || || || 0 || || ½ || || 0 || 2½ || 5 || 2 || 1 || 2 || '''4''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2581''' || 1 || || || || ½ || || || ½ || ½ || 2½ || 4 || 1 || 3 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2633''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|8 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2005|Աշխարհի թիմային 6-րդ առաջնություն]], [[2005]], [[Բեեր Շևա]], [[Իսրայել]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2005t/2005arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2005. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս անգամ ևս Հայաստանի հավաքականը զբաղեցրեց 3-րդ տեղը՝ երրորդ անգամ անընդմեջ նվաճելով բրոնզե մեդալներ։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 3-ը և կրեց 1 պարտություն։ Մեր վեց գրոսմայստերներից երեքն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 3-րդ խաղատախտակի վրա ոսկե մեդալ նվաճեց Կարեն Ասրյանը, 1-ին խաղատախտակի և 2-րդ պահեստային խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալներ նվաճեցին, համապատասխանաբար, Լևոն Արոնյանը և Աշոտ Անաստասյանը։ Այս անգամ ևս առաջնությանը մասնակցեց ինը հավաքական. կրկին չէր ժամանել Աֆրիկայի չեմպիոնը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Ազատ !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}}<br />(կանայք) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2 !! 3 !! 2½ !! 2 !! !! 1½ !! 3 !! 2½ !! 2 !! 18½ !! 32 !! 7 !! 23 !! 2 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2724''' || ½ || ½ || 1 || ½ || || ½ || 1 || ½ || ½ || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2707''' || ½ || 1 || ½ || ½ || || ½ || || ½ || ½ || 4 || 7 || 1 || 6 || 0 || '''4''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2645''' || 1 || ½ || ½ || ½ || || ½ || || 1 || ½ || 4½ || 7 || 2 || 5 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2614''' || 0 || || || || || || ½ || || || ½ || 2 || 0 || 1 || 1 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2614''' || || || || || || || 1 || ½ || ½ || 2 || 3 || 1 || 2 || 0 || '''-''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2596''' || || 1 || ½ || ½ || || 0 || ½ || || || 2½ || 5 || 1 || 3 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2673''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|8 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2009|Աշխարհի թիմային 7-րդ առաջնություն]], [[2010]], [[Բուրսա]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2010t/2010arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2009. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունը պետք է կայանար 2009-ին, սակայն կազմակերպչական խնդիրների պատճառով կայացավ 2010-ին։ Այս անգամ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արման Փաշիկյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Տիգրան Քոթանջյան]]։ Առաջնությունն անցկացվեց նոր մրցակարգով. միավորների հաշվարկը կատարվում էր ոչ թե ըստ խաղատախտակների արդյունքների, այլ թիմային արդյունքներով (թիմային հաղթանակը՝ 2 միավոր, ոչ-ոքին՝ 1, պարտությունը՝ 0)։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը և կրեց 2 պարտություն՝ զբաղեցնելով 5-րդ տեղը։ Մեր վեց գրոսմայստերներից չորսն արժանացան անհատական պարգևների. 1-ին խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալ նվաճեց Լևոն Արոնյանը, իսկ 2-րդ, 3-րդ և 4-րդ խաղատախտակների վրա հանդես եկած Վլադիմիր Հակոբյանը, Գաբրիել Սարգսյանը և Արման Փաշիկյանը պարգևատրվեցին բրոնզե մեդալներով։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բրազիլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 1½ !! 2½ !! 3½ !! 2½ !! 2 !! 1 !! 2 !! 2½ !! 3 !! 12 !! 20½ !! 36 !! 11 !! 19 !! 6 !! '''5''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2781''' || ½ || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || 1 || 1 || || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2678''' || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || 0 || 1 || ½ || 1 || || 6 || 9 || 4 || 4 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2680''' || || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || || || || 3 || 6 || 1 || 4 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2647''' || 0 || || 1 || ½ || || || ½ || ½ || 1 || || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2627''' || ½ || ½ || || || ½ || 0 || || ½ || 0 || || 2 || 6 || 0 || 4 || 2 || '''5''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Քոթանջյան|Տ. Քոթանջյան]]''' || '''2537''' || || || || || || || || || || || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2697''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2011|Աշխարհի թիմային 8-րդ առաջնություն]], [[2011]], [[Նինբո]], [[Չինաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2011t/2011arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2011. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությանը, որը կայացավ փոփոխված մրցակարգով (յուրաքանչյուր թիմում 6 շախմատիստի փոխարեն հայտավորված էր 5-ը), Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]։ Հավաքականի կազմում առաջին անգամ ընդգրկվել էին Հայաստանի քաղաքացիություն ստացած Սերգեյ Մովսիսյանը և երկրի 2011-ի չեմպիոն Ռոբերտ Հովհաննիսյանը։ Հայաստանի ընտրանին փայլուն ելույթ ունեցավ՝ տանելով թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտելով մրցախաղերից 4-ը և չկրելով ոչ մի պարտություն, իր պատմության մեջ առաջին անգամ դարձավ աշխարհի թիմային առաջնության հաղթող։ Մեր գրոսմայստերներից երեքն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 3-րդ խաղատախտակի վրա հաղթող դարձավ Վլադիմիր Հակոբյանը, 1-ին խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալ նվաճեց Լևոն Արոնյանը, իսկ Սերգեյ Մովսիսյանը երրորդն էր երկրորդ խաղատախտակի վրա։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 2 !! 2 !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 14 !! 22½ !! 36 !! 12 !! 21 !! 3 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2805''' || 1 || 0 || 1 || || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || || 5 || 8 || 3 || 4 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2700''' || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || || 6 || 9 || 3 || 6 || 0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2667''' || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || || 6 || 9 || 3 || 6 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2663''' || 1 || ½ || 0 || ½ || 1 || ½ || ½ || 0 || ½ || || 4½ || 9 || 2 || 5 || 2 || '''5''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2556''' || || || || 1 || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2709''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|0 || |} ===== Աշխարհի թիմային 9-րդ առաջնություն, [[2013]], [[Անթալիա]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2013t/2013arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2013. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Առաջնությունն անցկացվեց [[Թուրքիա]]յի [[Անթալիա]] քաղաքում՝ նոյեմբերի 25-ից դեկտեմբերի 6-ը։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց է նույն կազմով, ինչ [[2012]]-ին [[Ստամբուլ]]ում կայացած հաղթական [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|օլիմպիադայում]] և Եվրոպայի 2013 թ. առաջնությունում. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Այս անգամ մեր հավաքականը հանդես եկավ անհաջող և զբաղեցրեց 5-րդ տեղը։ Միակ մեդալը վաստակեց Լևոն Արոնյանը, որն 1-ին խաղատախտակի վրա նվաճեց ոսկե մեդալ (6 միավոր 8-ից՝ 75 տոկոս)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Ուկրաինա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!2 !!3 !!2½ !!1½ !!2 !!1 !!3 !!3½ !!1½ !!10 !!20 !!36 !!10 !!20 !!6 !!5 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2801''' ||½ || ||1 ||1 ||½ ||½ ||1 ||1 ||½ || ||6 ||8 ||4 ||4 ||0 ||style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2700''' ||½ ||½ ||½ ||0 ||½ ||0 || || || || ||2 ||6 ||0 ||4 ||2 ||9 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2681''' ||½ ||1 ||½ ||0 ||1 ||0 ||½ ||1 ||0 || ||4½ ||9 ||3 ||3 ||3 ||7 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2676 ''' ||½ ||½ ||½ ||½ ||0 ||½ ||1 ||½ ||½ || ||4½ ||9 ||1 ||7 ||1 ||6 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2660''' || ||1 || || || || ||½ ||1 ||½ || ||3 ||4 ||2 ||2 ||0 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2715''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== Աշխարհի թիմային 10-րդ առաջնություն, [[2015]], [[Ծաղկաձոր]], [[Հայաստան]]<ref>{{Cite web |url=http://tsaghkadzor2015.fide.com/ |title=Աշխարհի թիմային առաջնություն-2015. պաշտոնական կայք |accessdate=2015 թ․ ապրիլի 17 |archive-date=2016 թ․ սեպտեմբերի 13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160913202939/http://tsaghkadzor2015.fide.com/ |dead-url=yes }}</ref> ===== Առաջնությունն անցկացվում էր [[Ծաղկաձոր]]ում` ապրիլի 18-ից 28-ը։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցում էր հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ` [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], պահեստային՝ [[Հրանտ Մելքումյան]]։ Այս անգամ հավաքականը ձևավորվել էր միայն ըստ անհատական վարկանիշների. [[Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիա]]յի որոշմամբ Հայաստանի առաջնության հաղթողն այս անգամ չէր ընդգրկվել հավաքականի կազմում։ Առաջին անգամ մեր թիմի կազմում հանդես եկավ գրոսմայստեր Հրանտ Մելքումյանը<ref>[http://footsport.am/մելքումյանն-համալրել-է-հավաքականի-կա/ ՄԵԼՔՈՒՄՅԱՆԸ ՀԱՄԱԼՐԵԼ Է ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ԿԱԶՄԸ]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Առաջնության սկզբնամասն անհաջող էր հավաքականի համար՝ 4 խաղափուլում՝ թիմային 3 պարտություն և միայն մեկ հաղթանակ։ Երկրորդ հատվածում մեր ընտրանին անցկացրեց վերելքով և, տանելով 4 հաղթանակ և մեկ մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի, զբաղեցրեց 3-րդ հորիզոնականը՝ աշխարհի առաջնությունների պատմության ընթացքում չորրորդ անգամ արժանանալով բրոնզե մեդալների։ Անհատական պարգևի արժանացավ Լևոն Արոնյանը, որը ոսկե մեդալ նվաճեց առաջին խաղատախտակի վրա։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! Թիմ.<br />միավ. !! Ընդ.<br />միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!1½ !!2½ !!1½ !!½ !!2½ !!2 !!2½ !!2½ !!2½ !!11 !!18 !!36 !!8 !!20 !!8 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2770''' ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 ||style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]'''|| '''2666''' ||½ ||½ ||0 ||0 || ||½ ||1 ||½ ||1 || ||4 ||8 ||2 ||4 ||2 ||6 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2662''' ||½ ||½ || ||0 ||½ || ||½ ||½ ||0 || ||2½ ||7 ||0 ||5 ||2 ||8 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2656 ''' ||0 || ||0 || ||½ ||½ || || || || ||1 ||4 ||0 ||2 ||2 ||- |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2651''' || ||½ ||1 ||0 ||1 ||0 ||½ ||1 ||½ || ||4½ ||8 ||3 ||3 ||2 ||9 |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2681''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} == Ելույթները Եվրոպայի թիմային առաջնություններում == [[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնություն]]ներին Հայաստանի հավաքականն սկսել է մասնակցել հիմնադրման թվականից՝ 1992-ից։ Այդ թվականից մինչ օրս կայացած առաջնություններից մեր ընտրանին չի մասնակցել միայն երկուսին՝ 2001 և 2003 թվականներին։ 1999 թվականին [[Վրաստան]]ի [[Բաթում]] քաղաքում կայացած առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը նվաճեց ոսկե մեդալներ՝ իր պատմության մեջ առաջին անգամ դառնալով թիմային առաջնության հաղթող։ Հետագայում թիմը ևս երկու անգամ զբաղեցրեց մրցանակային տեղեր՝ մեկական անգամ արժանանալով արծաթե և բրոնզե մեդալների։ Այդ նվաճումների շնորհիվ Հայաստանի ընտրանին առաջնությունների պատմության ընթացքում զբաղեցնում է վեցերորդ տեղը՝ իրենից առաջ թողնելով միայն արդեն գոյություն չունեցող [[ԽՍՀՄ]] հավաքականին, նրա իրավահաջորդ [[Ռուսաստան]]ին, [[Ադրբեջան]]ին, [[Նիդերլանդներ]]ին և [[Ուկրաինա]]յին։ ===== Հավաքականների դասավորությունը ըստ վաստակած մեդալների ===== {|class="wikitable sortable" |- bgcolor="cccccc" !Տեղ !width=180 |Երկիր !align="center"|[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]]!!align="center"|[[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]]!!align="center"|[[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]]!!align="center"|Ընդամենը |- | 1 || {{URS}} || 9 || 0 || 0 || 9 |- | 2 || {{RUS}} || 5 || 2 || 1 || 8 |- | 3 || {{AZE}} || 3 || 1 || 1 || 5 |- | 4 || {{NED}} || 2 || 0 || 0 || 2 |- | 5 || {{UKR}} || 1 || 2 || 2 || 5 |- | style="background:yellow;"|6 || style="background:yellow;"|{{ARM}} || style="background:yellow;"|1 || style="background:yellow;"|2 || style="background:yellow;"|1 || style="background:yellow;"|4 |- | 7 || {{ENG}} || 1 || 0 || 3 || 4 |- | 8 || {{GER}} || 1 || 0 || 2 || 3 |- | 9 || {{YUG}} || 0 || 6 || 1 || 7 |- | 10 || {{HUN}} || 0 || 4 || 6 || 10 |- | 11 || {{FRA}} || 0 || 3 || 1 || 4 |- | 12 || {{ISR}} || 0 || 2 || 0 || 2 |- | 13 || {{CZE}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{DDR}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{GEO}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{POL}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{դրոշ|Գերմանիա}} [[Արևմտյան Գերմանիա]] || 0 || 0 || 1 || 1 |- |} ===== Եվրոպայի թիմային 10-րդ առաջնություն, [[1992]], [[Դեբրեցեն]], [[Հունգարիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1992e/1992arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-1992. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Չորս ամիս առաջ Հայաստանի ընտրանին նվաճել էր օլիմպիադայի բրոնզե մեդալներ և այս առաջնությանը մասնակցեց նույն կազմով, բացառությամբ [[Արշակ Պետրոսյան]]ի, քանի որ Եվրոպայի առաջնությունների ձևաչափը թույլ է տալիս հայտավորելու հինգ շախմատիստի։ Հավաքականը կրկին գլխավորում էր ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում երեք անգամ Եվրոպայի թիմային առաջնությունների ոսկե մեդալ նվաճած ([[1980]], [[1983]], [[1989]]) Ռաֆայել Վահանյանը։ Թիմի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 19-րդ տեղը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} '''(2)''' !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2½ !! 2 !! 3 !! 3 !! 3 !! ½ !! 1½ !! 2 !! ½ !! 18 !! 36 !! 10 !! 16 !! 10 !! '''19''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2615''' || || 0 || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || 1 || 0 || 3½ || 8 || 2 || 3 || 3 || '''28''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2600''' || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || || ½ || 4 || 8 || 1 || 6 || 1 || '''20''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2585''' || ½ || 1 || 1 || || ½ || 0 || 0 || 0 || || 3 || 7 || 2 || 2 || 3 || '''28''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2530''' || ½ || || 1 || 1 || 1 || 0 || || ½ || 0 || 4 || 7 || 3 || 2 || 2 || '''9''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2490''' || ½ || ½ || || 1 || || || 1 || ½ || 0 || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || '''9''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2583''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 |} ===== Եվրոպայի թիմային 11-րդ առաջնություն, [[1997]], [[Պուլա]], [[Խորվաթիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1997e/1997arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-1997. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի ընտրանին առաջին անգամ արժանացավ եվրոպական ստուգատեսի մեդալների. թիմը զբաղեցրեց երրորդ տեղը։ Հավաքականի կազմը նույնն էր, ինչ նախորդ առաջնությունում, միայն մի տարբերությամբ՝ փոխատեղվել էին 1-ին և 2-րդ խաղատախտակների խաղացողները. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը, կրեց 2 պարտություն։ Բացի այդ, մեր գրոսմայստերներից երկուսը հաղթող դարձան անհատական պայքարում. Ռաֆայել Վահանյանը լավագույնն էր 2-րդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած շախմատիստների մեջ, իսկ Աշոտ Անաստասյանը՝ պահեստայինների։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2½ !! 1½ !! 3½ !! 2 !! 3½ !! 1½ !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 22 !! 36 !! 14 !! 16 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2655''' || ½ || ½ || 1 || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || '''6''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2585''' || ½ || || 1 || ½ || ½ || || 1 || ½ || 1 || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2615''' || || 0 || ½ || ½ || 1 || 0 || || || || 2 || 5 || 1 || 2 || 2 || '''24''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2550''' || ½ || 1 || 1 || 0 || || ½ || 0 || ½ || 0 || 3½ || 8 || 2 || 3 || 3 || '''21''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2575''' || 1 || 0 || || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || 6½ || 8 || 6 || 1 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2608''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 |} ===== Եվրոպայի թիմային 12-րդ առաջնություն, [[1999]], [[Բաթում]], [[Վրաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1999e/1999arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-1999. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի ընտրանին գերազանց ելույթ ունեցավ և արժանացավ եվրոպական ստուգատեսի ոսկե մեդալների։ Ուշագրավ է, որ այս առաջնությանը մեր հավաքականը մասնակցում էր ոչ ուժեղագույն կազմով. տարբեր պատճառներով բացակայում էին թիմի առաջատարներ Վլադիմիր Հակոբյանը և Ռաֆայել Վահանյանը, իսկ պահեստային Արշակ Պետրոսյանը չանցկացրեց ոչ մի պարտիա։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 3-ը և կրեց 1 պարտություն։ Բացի այդ, 3-րդ խաղատախտակի վրա անհատական պայքարում հաղթեց Աշոտ Անաստասյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 2½ !! 3 !! 2 !! 2½ !! 1½ !! 3 !! 2 !! 2 !! 22½ !! 36 !! 13 !! 19 !! 4 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2625''' || 1 || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || 5½ || 9 || 3 || 5 || 1 || '''11''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2600''' || 1 || 0 || ½ || 0 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 4½ || 9 || 2 || 5 || 2 || '''13''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2545''' || 1 || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 6½ || 9 || 4 || 5 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2518''' || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || 6 || 9 || 4 || 4 || 1 || '''6''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2514''' || || || || || || || || || || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2572''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 |} ===== Եվրոպայի թիմային 15-րդ առաջնություն, [[2005]], [[Գյոթեբորգ]], [[Շվեդիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2005e/2005arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2005. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունն անցկացվեց նոր մրցակարգով. միավորների հաշվարկը կատարվում էր ոչ թե ըստ խաղատախտակների արդյունքների, այլ թիմային արդյունքներով (թիմային հաղթանակը՝ 2 միավոր, ոչ-ոքին՝ 1, պարտությունը՝ 0)։ Հայաստանի ընտրանու ելույթը համեմատաբար համեստ էր. թիմը տարավ 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 12-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Պահեստային խաղատախտակի վրա անհատական պայքարում բրոնզե մեդալ նվաճեց Աշոտ Անաստասյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լիտվա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեդիա}}(3) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հարավսլավիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2 !! 4 !! 3 !! 1½ !! 3½ !! 2 !! 1½ !! 1½ !! 4 !! 10 !! 22½ !! 36 !! 13 !! 19 !! 4 !! '''12''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2705''' || || 1 || ½ || 0 || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 5 || 8 || 3 || 4 || 1 || '''7''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2724''' || ½ || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || || 4½ || 8 || 2 || 5 || 1 || '''13''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2614''' || ½ || 1 || 1 || ½ || || ½ || 0 || || || || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || '''9''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2629''' || ½ || 1 || ½ || || 1 || ½ || || ½ || 1 || || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || '''6''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2595''' || ½ || 1 || || ½ || 1 || || ½ || ½ || 1 || || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2668''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 |} ===== Եվրոպայի թիմային 16-րդ առաջնություն, [[2007]], [[Իրակլիոն]], [[Հունաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2007e/2007arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2007. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== [[Կրետե]] կղզու վարչական կենտրոնում կայացած այս առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը կրկին բարձրացավ պատվո պատվանդանին։ Թիմը տարավ 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 1 պարտություն և զբաղեցրեց 2-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], պահեստային՝ [[Սմբատ Լպուտյան]]։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 1½ !! 3 !! 2 !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2½ !! 14 !! 21½ !! 36 !! 10 !! 23 !! 3 !! style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2741''' || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || || 4½ || 8 || 1 || 7 || 0 || '''11''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2713''' || ½ || 0 || ½ || || 1 || 1 || ½ || 0 || 1 || || 4½ || 8 || 3 || 3 || 2 || '''13''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2673''' || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || || 6½ || 9 || 4 || 5 || 0 || '''4''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2623''' || ½ || ½ || 1 || ½ || || ½ || ½ || ½ || 0 || || 4 || 8 || 1 || 6 || 1 || '''16''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2633''' || 1 || || || ½ || ½ || || || || || || 2 || 3 || 1 || 2 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2690''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 |} ===== Եվրոպայի թիմային 17-րդ առաջնություն, [[2009]], [[Նովի Սադ]], [[Սերբիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2009e/2009arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2009. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը տարավ 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 4-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արման Փաշիկյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Անհատական պայքարում մրցանակակիրներ դարձան Գաբրիել Սարգսյանը (1-ին տեղ) և Տիգրան Լ. Պետրոսյանը (2-րդ տեղ)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}}(1) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}}(2) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 2½ !! 1½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 13 !! 21½ !! 36 !! 12 !! 19 !! 5 !! '''4''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2773''' || || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 4½ || 8 || 2 || 5 || 1 || '''12''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2698''' || ½ || ½ || || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || 0 || || 3½ || 8 || 1 || 5 || 2 || '''27''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2678''' || ½ || ½ || 0 || || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || || 5½ || 8 || 4 || 3 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2663''' || 1 || ½ || 0 || ½ || || || || || || || 2 || 4 || 1 || 2 || 1 || '''-''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2602''' || 1 || || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || || 6 || 8 || 4 || 4 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2703''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 |} ===== Եվրոպայի թիմային 18-րդ առաջնություն, [[2011]], [[Պորտո Կարաս]], [[Հունաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2011e/2011arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2011. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը նույնությամբ կրկնեց նախորդ առաջնության արդյունքը՝ տարավ 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 4-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]։ Անհատական պայքարում մրցանակակիրներ դարձան Լևոն Արոնյանը, Գաբրիել Սարգսյանը (2-րդ տեղ) և Վլադիմիր Հակոբյանը (3-րդ տեղ)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 1 !! 2 !! 3 !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 3 !! 1½ !! 13 !! 19 !! 36 !! 13 !! 19 !! 4 !! '''4''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2802''' || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || || 5½ || 8 || 3 || 5 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2710''' || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || 0 || || 4 || 9 || 1 || 6 || 2 || '''17''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2681''' || 1 || ½ || 0 || || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || || 5 || 8 || 3 || 4 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2671''' || 1 || 0 || 1 || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || || 6½ || 9 || 5 || 3 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2586''' || 1 || || || ½ || || || || || || || 1½ || 2 || 1 || 1 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2716''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 |} ===== Եվրոպայի թիմային 19-րդ առաջնություն, [[2013]], [[Վարշավա]], [[Լեհաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2013e/2013arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2013. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Նոյեմբերի 7-18-ին կայացած այս առաջնությանը Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց նույն կազմով, ինչ 2012-ին [[Ստամբուլ]]ում կայացած հաղթական [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|օլիմպիադայում.]] 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Վերջին խաղափուլում հաղթելու դեպքում մեր ընտրանին կդառնար Եվրոպայի չեմպիոն, սակայն խաղաց ոչ-ոքի և ի վերջո, բաժանելով 2-4-րդ հորիզոնականները, լրացուցիչ ցուցանիշներով զբաղեցրեց 4-րդ տեղը<ref>[http://etcc2013.com/ Եվրոպայի թիմային 19-րդ առաջնության պաշտոնական կայքը]</ref>։ Առաջնությունում միակ մեդալը նվաճեց Լևոն Արոնյանը. 1-ին խաղատախտակի վրա նա արժանացավ բրոնզե պարգևի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Չեռնոգորիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!2 !!2½ !!2½ !!1 !!3 !!2½ !!2½ !!2 !!2 !!13 !!20 !!36 !!7 !!26 !!3 !!4 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2801''' ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2700''' ||½ ||½ ||½ ||0 ||½ ||1 ||½ ||0 ||½ || ||4 ||9 ||1 ||6 ||2 || 16 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2681''' || || || || ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ || ||3 ||5 ||1 ||4 ||0 || - |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2676 ''' ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ || ||5½ ||9 ||2 ||7 ||0 || 11 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2660''' ||½ ||½ ||½ ||0 || || || || || || || 1½ ||4 ||0 ||3 ||1 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2715''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 |} ===== Եվրոպայի թիմային 20-րդ առաջնություն, [[2015]], [[Ռեյկյավիկ]], [[Իսլանդիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2015e/2015arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2015. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացավ նոյեմբերի 12-22-ին [[Իսլանդիա]]յի մայրաքաղաք [[Ռեյկյավիկ]]ում։ Այս առաջնությունից առաջ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]] հայտարարեց հավաքականում ելույթները դադարեցնելու մասին։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], պահեստային՝ [[Կարեն Հակոբի Գրիգորյան|Կարեն Հ. Գրիգորյան]]<ref>[http://chess-results.com/tnr191479.aspx?lan=11&art=20&fed=ARM&flag=30&wi=821 Հայաստանի հավաքականը Եվրոպայի թիմային 20-րդ առաջնությունում]</ref>։ Տանելով թիմային 5 հաղթանակ, երեք մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով մեկ պարտություն՝ հավաքականը պատմության մեջ երկրորդ անգամ արժանացավ արծաթե մեդալների։ Բացի այդ, անհատական պարգևների արժանացան թիմի հիմնական կազմի խաղացողներից երեքը։ Լ. Արոնյանը 2-րդն էր 1-ին խաղատախտակի վրա, Գ. Սարգսյանը՝ 3-րդը 2-րդ խաղատախտակի վրա, իսկ Հ. Մելքումյանը՝ 1-ինն էր 4-րդ խաղատախտակի վրա<ref>[http://chess-results.com/tnr191479.aspx?lan=11&art=75&flag=30&wi=821 Եվրոպայի թիմային 20-րդ առաջնություն. շախմատիստների արդյունքներն ըստ խաղատախտակների]</ref>։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!4 !!1½ !!2½ !!2 !!2 !!2½ !!3 !!2 !!3 !!13 !!22½ !!36 !!15 !!15 !!6 !! style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2781''' ||1 ||0 ||1 ||0 ||1 ||½ ||1 ||½ ||1 || ||6 ||9 ||5 ||2 ||2 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2689''' ||1 ||½ ||½ ||1 || ||½ ||½ ||1 ||½ || ||5½ ||8 ||3 ||5 ||0 ||style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2666''' ||1 ||½ ||0 || ||0 || ||1 ||0 ||1 || ||3½ ||7 ||3 ||1 ||3 ||20 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2632''' ||1 ||½ ||1 ||1 ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ || ||6½ ||9 ||4 ||5 ||0 ||style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Հակոբի Գրիգորյան|Կ. Գրիգորյան]]''' || '''2616''' || || || ||0 ||½ ||½ || || || || ||1 ||3 ||0 ||2 ||1 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2692''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== Եվրոպայի թիմային 21-րդ առաջնություն, [[2017]], [[Խերսոնիսոս]], [[Հունաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2017e/2017arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2017. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացավ հոկտեմբերի 27-ից նոյեմբերի 7-ը [[Հունաստան]]ի [[Կրետե]] կղզում։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], պահեստային՝ [[Հովհաննես Գաբուզյան]]։ Հայաստանի հավաքականը անհաջող ելույթ ունեցավ` տանելով թիմային 3 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով 2 պարտություն և զբաղեցնելով 12-րդ տեղը։ Անհատական պարգևների արժանացան Լ. Արոնյանը («ոսկի»` 1-ին խաղատախտակի վրա) և Գ. Սարգսյանը («արծաթ»` 3-րդ խաղատախտակի վրա)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}}1 !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!3 !!2½ !!2 !!2½ !!2 !!1½ !!1½ !!2 !!2 !!9 !!19 !!36 !!9 !!20 !!7 !! 12 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2801''' || ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ || || ||4½ || 7 ||5 ||0 ||2 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2671''' ||½ ||0 ||½ ||0 ||½ ||0 || || ||½ || ||2 ||7 ||0 ||4 ||3 ||30 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2657''' ||1 ||1 ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ ||1 || ||6½ ||9 ||4 ||5 ||0 ||style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2642''' ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||0 ||½ ||0 ||½ || ||4 ||9 ||1 ||6 ||2 ||16 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հովհաննես Գաբուզյան|Հ. Գաբուզյան]]''' || '''2583''' ||1 || || || || || ||0 ||1 ||0 || ||2 ||4 ||2 ||0 ||2 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2693''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== Եվրոպայի թիմային 22-րդ առաջնություն, [[2019]], [[Բաթում]], [[Վրաստան]]<ref>[http://chess-results.com/tnr434677.aspx?lan=1&art=20&turdet=YES&flag=30&snr=5 Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2019. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացավ հոկտեմբերի 23-ից նոյեմբերի 2-ը [[Վրաստան]]ի [[Բաթում]] քաղաքում։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]], պահեստային՝ [[Արման Փաշիկյան]]։ Հավաքականը զբաղեցրեց 4-րդ հորիզոնականը։ Անհատական արծաթե մեդալ 1-ին խաղատախտակի վրա նվաճեց Լևոն Արոնյանը<ref>[http://chessfed.am/նորություններ/2019/11/Լևոն-Արոնյանը-Եվրոպայի-առաջնությունում-անհատական-արծաթե-մեդալ-նվաճեց Լևոն Արոնյանը Եվրոպայի առաջնությունում անհատական արծաթե մեդալ նվաճեց]</ref>։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!3½ !!3 !!2½ !!2 !!1½ !!3 !!1½ !!2½ !!3 !!13 !!22½ !!36 !!12 !!21 !!3 !!4 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2758''' || ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ ||½ ||½ ||1 || ||5 ||8 ||2 ||6 ||0 ||style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2690''' ||1 ||½ || ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ || ||5 ||8 ||2 ||6 ||0 ||8 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2650''' ||½ || ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ ||1 || ||5 ||8 ||2 ||6 ||0 ||4 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հ. Մարտիրոսյան]]''' || '''2607''' ||1 ||½ ||1 ||0 || ||1 ||0 || || || ||3½ ||6 ||3 ||1 ||2 ||8 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2599''' ||1 ||1 ||½ || ||0 || || ||1 ||½ || ||4 ||6 ||3 ||2 ||1 ||5 |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2676''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== Եվրոպայի թիմային 23-րդ առաջնություն, [[2021]], [[Տերմե Չատեժ]], [[Սլովենիա]]<ref>[http://chess-results.com/tnr583987.aspx?lan=11&art=20&turdet=YES&flag=30&snr=11 Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2021. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացել է նոյեմբերի 12-ից 22-ը [[Սլովենիա]]յի [[Տերմե Չատեժ]] քաղաքում։ Հավաքականը մասնակցել է հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սամվել Տեր-Սահակյան]], պահեստային՝ [[Հովհաննես Գաբուզյան]]։ Թիմի ավագն էր [[Հրաչիկ Թավադյան]]ը։ Վերջին խաղափուլից առաջ հավաքականը 1-ին հորիզոնականում էր<ref>[http://chess-results.com/tnr583987.aspx?lan=11&art=0&rd=8&turdet=YES&flag=30 23rd European Team Chess Championship 2021 - Open. After 8rd round.]</ref>։ Վերջին խաղափուլում թիմը կրեց միակ պարտությունը և նահանջեց 7-րդ տեղ։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!3½ !!2 !!2½ !!2 !!2½ !!2 !!2 !!3½ !!1 !!12 !!21 !!36 !!4 !!4 !!1 !! 7 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2664''' || ||1 ||1 ||1 ||0 ||½ ||½ ||½ ||0 || ||4½ ||8 ||3 ||3 ||2 || 10 |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հ. Մարտիրոսյան]]''' || '''2624''' ||1 || ||½ ||0 ||½ ||½ ||½ ||1 ||0 || ||4 ||8 ||2 ||4 ||2 ||8 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2622''' ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 ||5 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սամվել Տեր-Սահակյան|Ս. Տեր-Սահակյան]]''' || '''2615''' ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 ||4 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հովհաննես Գաբուզյան|Հ. Գաբուզյան]]''' || '''2598''' ||½ ||0 || || || || || || || || ||½ ||2 ||0 ||1 ||1 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2631''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|30em|group=note}}<div class="references" style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px" >{{ծանցանկ|2}}</div> {{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}} [[Կատեգորիա:Շախմատ]] [[Կատեգորիա:Սպորտը Հայաստանում]] 8z6y3xr11exczvw7dnq9qjcajey8foq 8485212 8485210 2022-08-08T17:16:55Z 23artashes 2675 /* Պատմություն */ wikitext text/x-wiki '''Հայաստանի շախմատի տղամարդկանց հավաքականը''' երկիրը ներկայացնում է միջազգային թիմային մրցաշարերում։ Թիմը կազմավորում է [[Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիա]]ն։ Հայաստանի շախմատի տղամարդկանց հավաքականը օլիմպիական եռակի չեմպիոն է ([[2006]], [[2008]], [[2012]]), [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2011|աշխարհի թիմային առաջնության]] ([[2011]]) և [[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնության]] ([[1999]]) հաղթող։ Բացի այդ, հավաքականը երեք անգամ դարձել է [[Շախմատային օլիմպիադա|օլիմպիադաների]] և չորս անգամ [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|աշխարհի թիմային առաջնությունների]] բրոնզե մեդալակիր, երկու անգամ Եվրոպայի թիմային առաջնությունների արծաթե և մեկ անգամ՝ բրոնզե մեդալակիր։ Հավաքականի առավելագույն միջին վարկանիշը 2724 է ([[2012]])։ <center> '''2012-ի համաշխարհային օլիմպիադայի հաղթող Հայաստանի հավաքականի անդամները''' <gallery mode="packed" heights="180"> Պատկեր:Aronian01.jpg|[[Լևոն Արոնյան]] Պատկեր:Sergei Movsesian.jpg|[[Սերգեյ Մովսիսյան]] Պատկեր:Vladimir-Akopian.jpg|[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]] Պատկեր:Sargissian Gabriel.jpg|[[Գաբրիել Սարգսյան]] Պատկեր:Petrosjan tigran 20081119 olympiade dresden.jpg|[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]] </gallery> </center> {{clear}} == Պատմություն == [[Պատկեր:RWaganian.jpg|thumb|right|150px|[[Ռաֆայել Վահանյան]]]] Հայաստանի շախմատի տղամարդկանց հավաքականը ձևավորվել է [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] անկախանալուց անմիջապես հետո՝ 1992 թվականին։ Եվ հենց առաջին մրցաշարում, որին մասնակցեց թիմը՝ [[Շախմատային օլիմպիադա|համաշխարհային օլիմպիադայում]] (1992, [[Մանիլա]], [[Ֆիլիպիններ]]), գրավեց մրցանակային երրորդ տեղը։ Առաջին թիմի առաջին խաղատախտակի վրա խաղում էր մինչ այդ [[ԽՍՀՄ]] հավաքականի կազմում օլիմպիական կրկնակի չեմպիոն դարձած (1984, [[Շախմատային օլիմպիադա 1986|1986]]) [[Ռաֆայել Վահանյան]]ը։ Հետագա տարիներին հավաքականը մասնակցել է համաշխարհային բոլոր օլիմպիադաներին։ 1992-2014 թվականին կայացած օլիմպիադաներից [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]] չի մասնակցել միայն մեկին՝ 2000 թվականի [[Ստամբուլ]]ի օլիմպիադային։ Նա 11 անգամ մասնակցել է օլիմպիադաներին, 8 անգամ՝ աշխարհի և 7 անգամ՝ Եվրոպայի առաջնություններին։ Դա լավագույն արդյունքն է հավաքականում։ Համաշխարհային օլիմպիադաներում հաղթելու համար հավաքականի անդամներն արժանացել են պետական պարգևների։ 2006-ին [[Թուրին]]ի 37-րդ օլիմպիադայում հաղթելու համար նրանք պարգևատրվեցին [[Մովսես Խորենացու մեդալ]]ով, 2008-ին [[Դրեզդեն]]ում կայացած 38-րդ օլիմպիադայում տարած հաղթանակի համար՝ [[«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» մեդալ|«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի մեդալ]]ով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/120 Պարգևատրման մասին]</ref>։ [[2012]]-ին [[Թուրքիա]]յի [[Ստամբուլ]] քաղաքում կայացած [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|40-րդ օլիմպիադայում]] տարած հաղթանակի համար թիմի առաջատար Լևոն Արոնյանը և մարզիչ [[Արշակ Պետրոսյան]]ը պարգևատրվեցին [[Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշան]]ով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/770 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈւԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՀՐԱՄԱՆԱԳԻՐԸ Լ. Գ. Արոնյանին Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով պարգևատրելու մասին]</ref><ref>[https://president.am/hy/decrees/item/772 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈւԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՀՐԱՄԱՆԱԳԻՐԸ Ա. Բ. Պետրոսյանին Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով պարգևատրելու մասին]</ref>, իսկ թիմի մյուս անդամները՝ [[Պատվո շքանշան]]ով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/768 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈւԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՀՐԱՄԱՆԱԳԻՐԸ Պատվո շքանշանով պարգևատրելու մասին]</ref>։ == Կազմը == [[Պատկեր:Arshak Petrosian 2013.jpg|thumb|right|150px|Թիմի նախկին մարզիչ [[Արշակ Պետրոսյան]]ը (2013 թ.)]] [[Պատկեր:Arman Pashikian ARM Ch 2013.jpg|thumb|right|150px|Թիմի մարզիչ [[Արման Փաշիկյան]]ը]] Առաջին տարիներին հավաքականի կազմը ձևավորվում էր ըստ [[ՖԻԴԵ]]-ի վարկանիշների։ Վերջին տարիներին սկզբունքը փոխվել է. չորս կամ հինգ խաղացողները, կախված առաջիկա մրցաշարում հայտավորվող խաղացողների թվից, ընտրվում են ըստ վարկանիշի, ևս մեկ տեղ հավաքականում ստանում է Հայաստանի ընթացիկ տարվա [[Շախմատի Հայաստանի առաջնություն|առաջնության]] հաղթողը։ 1992-1994-ին, 1998-ին և 2000-ին առաջին խաղատախտակի վրա հանդես է եկել Ռաֆայել Վահանյանը։ 1996-1997-ին և 2001-ից մինչև 2005-ի [[օգոստոս]] հավաքականը գլխավորել է Վլադիմիր Հակոբյանը։ 2005-ի նոյեմբերից մինչև 2022 թվականը թիմը գլխավորել է [[Լևոն Արոնյան]]ը։ 1996-2019 թվականներին հավաքականի մարզիչն էր [[Արշակ Պետրոսյան]]ը։ 2022 թվականի [[մայիսի 18]]-ին հավաքականի մարզիչ է նշանակվել [[Արման Փաշիկյան]]ը<ref>[http://www.chessfed.am/%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/2022/5/Արման-Փաշիկյանը-նշանակվել-է-Հայաստանի-տղամարդկանց-հավաքականի-մարզիչ Արման Փաշիկյանը նշանակվել է Հայաստանի տղամարդկանց հավաքականի մարզիչ]</ref>։ == Վիճակագրություն == ==== Թիմային վիճակագրություն ==== Աղյուսակում բերված են Հայաստանի հավաքականի ընդհանուր վիճակագրական տվյալները թիմային բոլոր երեք մրցաշարերում (օգտագործված են հետևյալ համառոտագրությունները. ՊՀ՝ հաղթանակ պարտիաներում, ՊՈ՝ ոչ-ոքի պարտիաներում, ՊՊ՝ պարտություն պարտիաներում, ՄՀ՝ հաղթանակ մրցախաղերում, ՄՈ՝ ոչ-ոքի մրցախաղերում, ՄՊ՝ պարտություն մրցախաղերում)։ {| class="wikitable" |- align=center !'''Մրցաշար''' !'''Մաս-<br />նակ-<br />ցություն''' !'''Տարիներ''' !'''Լավագույն արդյունք''' !'''Միա-<br />վոր-<br />ներ''' !'''Պար-<br />տիա-<br />ներ''' !'''Թիմային<br />միավորներ''' !'''Մրցա-<br />խաղեր''' !'''ՊՀ''' !'''ՊՈ''' !'''ՊՊ''' !'''ՄՀ''' !'''ՄՈ''' !'''ՄՊ''' !'''Թիմային<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !'''Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- |[[Շախմատային օլիմպիադա|Համաշխարհային օլիմպիադա]] |align=center|13 |1992-2018 |'''3''' [[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] (2006, 2008, 2012) |413½ |660 |238 |165 |246 |335 |79 |100 |38 |27 |align=center|3 - 0 - 3 |align=center|5 - 5 - 1 |- |[[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|Աշխարհի թիմային առաջնություն]] |align=center|8 |1993-2015 |[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] (2011) |159½ |280 |91 |71 |82 |155 |43 |36 |19 |15 |align=center|1 - 0 - 4 |align=center|6 - 7 - 7 |- |[[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնություն]] |align=center|12 |1992-1999, 2005-2021 |[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] (1999) |256 |432 |146 |108 |139 |234 |59 |60 |27 |21 |align=center|1 - 2 - 1 |align=center|6 - 6 - 4 |} ==== Անհատական վիճակագրություն ==== ===== [[Շախմատային օլիմպիադա|Համաշխարհային օլիմպիադա]] ===== Համաշխարհային օլիմպիադաներին Հայաստանի հավաքականների կազմում ([[1996]]-ի օլիմպիադային, որպես կազմակերպիչ երկիր, [[Հայաստան]]ը ներկայացրել էր երեք թիմ) մասնակցել է 27 շախմատիստ։ Օլիմպիադաներում ամենից շատ՝ 11 անգամ, թիմի կազմում եղել է [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]]։ Աղյուսակում բերված են մեր հավաքականների կազմում հանդես եկած բոլոր շախմատիստների վիճակագրական տվյալները։ [[Ռաֆայել Վահանյան]]ի և [[Սերգեյ Մովսիսյան]]ի դեպքում հաշվարկված են նաև այլ հավաքականների կազմերում ցույց տված արդյունքները։ {| class="wikitable sortable" |- ! Շախմատիստ !! Հավա-<br />քական !! Մաս-<br />նակ-<br />ցություն !! Տարիներ !! Մ !! Պար-<br />տիա-<br />ներ !! Հ !! Ո !! Պ !! % !! Թիմային<br />մեդալներ<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- | [[Աշոտ Անաստասյան|Անաստասյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1992–2002 || 27½ || 48 || 23 || 9 || 16 || 57,3 || align=center|0 - 0 - 2 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Կարեն Ասրյան|Ասրյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2)<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 5 || 1996–2002, 2006 || 29½ || 46 || 17 || 25 || 4 || 64,1 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Լևոն Արոնյան|Արոնյան Լևոն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2)<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1996, 2004–2014, 2018 || 50½ || 80 || 28 || 45 || 7 || 63,1 || align=center|3 - 0 - 1 || align=center|1 - 1 - 0 |- | [[Սերգեյ Գալդունց|Գալդունց Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 8 || 12 || 7 || 2 || 3 || 66,7 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Ավետիք Գրիգորյան (շախմատիստ)|Գրիգորյան Ավետիք]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վարդան Գրիգորյան|Գրիգորյան Վարդան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արսեն Եղիազարյան|Եղիազարյան Արսեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 2 || 1994–1996 || 8½ || 16 || 4 || 9 || 3 || 53,1 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սմբատ Լպուտյան|Լպուտյան Սմբատ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1992–2006 || 57 || 86 || 38 || 38 || 10 || 66,3 || align=center|1 - 0 - 3 || align=center|0 - 2 - 1 |- | [[Մելիքսեթ Խաչիյան|Խաչիյան Մելիքսեթ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 3½ || 8 || 3 || 1 || 4 || 43,8 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Հակոբյան Վլադիմիր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 11 || 1992–1998, 2002–2014 || 78½ || 122 || 42 || 73 || 7 || 64,3 || align=center|3 - 0 - 3 || align=center|1 - 2 - 0 |- | [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռոբերտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2018 || 4½ || 6 || 3 || 3 || 0 || 75 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Անդրանիկ Մատիկոզյան|Մատիկոզյան Անդրանիկ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Մարտիրոսյան Հայկ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2018 || 6 || 8 || 4 || 4 || 0 || 75 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հրանտ Մելքումյան|Մելքումյան Հրանտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2018 || 6 || 10 || 3 || 6 || 1 || 60 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արա Մինասյան (շախմատիստ)|Մինասյան Արա]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 3 || 8 || 2 || 2 || 4 || 37,5 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արտաշես Մինասյան|Մինասյան Արտաշես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 1992–2008 || 38 || 64 || 24 || 28 || 12 || 59,4 || align=center|2 - 0 - 3 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վիգեն Միրումյան|Միրումյան Վիգեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 3½ || 10 || 2 || 3 || 5 || 35,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սերգեյ Մովսիսյան|Մովսիսյան Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Չեխիա}}<br />{{Դրոշ|Սլովակիա}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1998–2004, 2008–2014 || 55 || 89 || 30 || 50 || 9 || 61,2 || align=center|1 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Աշոտ Նադանյան|Նադանյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 6½ || 11 || 5 || 3 || 3 || 59,1 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Նալբանդյան|Նալբանդյան Տիգրան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 5 || 11 || 3 || 4 || 4 || 45,5 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արթուր Չիբուխչյան|Չիբուխչյան Արթուր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 3 || 5 || 3 || 0 || 2 || 60,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արշակ Պետրոսյան|Պետրոսյան Արշակ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 1992, 1996 || 1½ || 4 || 0 || 3 || 1 || 37,5 || align=center|0 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Պետրոսյան Տիգրան Լ.]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2008, 2012 || 10 || 14 || 7 || 6 || 1 || 71,4 || align=center|2 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Գաբրիել Սարգսյան|Սարգսյան Գաբրիել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 2000–2014, 2018 || 57½ || 88 || 36 || 43 || 9 || 65,3 || align=center|3 - 0 - 2 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Ռաֆայել Վահանյան|Վահանյան Ռաֆայել]] || {{Դրոշ|ԽՍՀՄ}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 1978, 1984–1986,<br />1992–2000, 2004 || 59½ || 95 || 35 || 49 || 11 || 62,6 || align=center|2 - 1 - 2 || align=center|2 - 1 - 0 |- | [[Արման Փաշիկյան|Փաշիկյան Արման]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || 63,6 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Քոթանջյան|Քոթանջյան Տիգրան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2014 || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|Աշխարհի թիմային առաջնություն]] ===== Աշխարհի թիմային առաջնություններին Հայաստանի հավաքականի կազմում մասնակցել է 16 շախմատիստ։ Ամենից շատ՝ 8 անգամ, թիմի կազմում եղել է [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]]։ [[Ռաֆայել Վահանյան]]ն աշխարհի թիմային առաջնություններին մասնակցել է 6 անգամ, սակայն ելույթներից 2-ը նա ունեցել է [[Խորհրդային Միություն|Խորհրդային Միության]] հավաքականի կազմում։ Աղյուսակում բերված են մեր հավաքականի կազմում հանդես եկած բոլոր շախմատիստների վիճակագրական տվյալները (Ռ. Վահանյանի դեպքում հաշվարկված են նաև ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում ցույց տված արդյունքները)։ {| class="wikitable sortable" |- ! Շախմատիստ !! Հավա-<br />քական !! Մաս-<br />նակ-<br />ցություն !! Տարիներ !! Մ !! Պար-<br />տիա-<br />ներ !! Հ !! Ո !! Պ !! % !! Թիմային<br />մեդալներ<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- | [[Աշոտ Անաստասյան|Անաստասյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 1993-2005 || 10½ || 20 || 7 || 7 || 6 || 52,5 || align=center|0 - 0 - 3 || align=center|0 - 1 - 1 |- | [[Կարեն Ասրյան|Ասրյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2001–2005 || 6 || 10 || 2 || 8 || 0 || 60,0 || align=center|0 - 0 - 2 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Լևոն Արոնյան|Արոնյան Լևոն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 5 || 2005–2015 || 28 || 42 || 16 || 24 || 2 || 66,7 || align=center|1 - 0 - 2 || align=center|2 - 3 - 0 |- | [[Սմբատ Լպուտյան|Լպուտյան Սմբատ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 1993–2005 || 17 || 27 || 13 || 8 || 6 || 63,0 || align=center|0 - 0 - 3 || align=center|1 - 0 - 1 |- | [[Մելիքսեթ Խաչիյան|Խաչիյան Մելիքսեթ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 1997 || 1 || 2 || 0 || 2 || 0 || 50,0 || align=center|0 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Հակոբյան Վլադիմիր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1993–2015 || 36½ || 58 || 18 || 37 || 7 || 62,9 || align=center|1 - 0 - 4 || align=center|2 - 1 - 1 |- | [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռոբերտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2011 || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,0 || align=center|1 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հրանտ Մելքումյան|Մելքումյան Հրանտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2015 || 4½ || 8 || 3 || 3 || 2 || 56,2 || align=center|0 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արտաշես Մինասյան|Մինասյան Արտաշես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 1993–2001 || 10½ || 18 || 4 || 13 || 1 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 2 || align=center|0 - 1 - 1 |- | [[Սերգեյ Մովսիսյան|Մովսիսյան Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 2011-2015 || 10½ || 22 || 3 || 15 || 4 || 47,7 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Արշակ Պետրոսյան|Պետրոսյան Արշակ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 1993 || 0 || 1 || 0 || 0 || 1 || 0,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Պետրոսյան Տիգրան Լ.]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2010, 2013 || 5 || 10 || 2 || 6 || 2 || 50,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Գաբրիել Սարգսյան|Սարգսյան Գաբրիել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 2010–2015 || 16 || 32 || 6 || 20 || 6 || 50,0 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Ռաֆայել Վահանյան|Վահանյան Ռաֆայել]] || {{Դրոշ|ԽՍՀՄ}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1985–2005 || 20 || 33 || 12 || 16 || 5 || 60,6 || align=center|2 - 0 - 3 || align=center|2 - 1 - 0 |- | [[Արման Փաշիկյան|Փաշիկյան Արման]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Տիգրան Քոթանջյան|Քոթանջյան Տիգրան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |} ===== [[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնություն]] ===== Եվրոպայի թիմային առաջնություններին Հայաստանի հավաքականի կազմում մասնակցել է 18 շախմատիստ։ Ամենից շատ՝ 9 անգամ, թիմի կազմում եղել է [[Լևոն Արոնյան]]ը։ [[Ռաֆայել Վահանյան]]ը Եվրոպայի թիմային առաջնություններին մասնակցել է 6 անգամ, սակայն ելույթներից 3-ը նա ունեցել է [[Խորհրդային Միություն|Խորհրդային Միության]] հավաքականի կազմում։ Աղյուսակում բերված են մեր հավաքականի կազմում հանդես եկած բոլոր շախմատիստների վիճակագրական տվյալները (Ռ. Վահանյանի դեպքում հաշվարկված են նաև ԽՍՀՄ, իսկ Ս. Մովսիսյանի դեպքում՝ Չեխիայի հավաքականների կազմում ցույց տված արդյունքները)։ {| class="wikitable sortable" |- ! Շախմատիստ !! Հավա-<br />քական !! Մաս-<br />նակ-<br />ցություն !! Տարիներ !! Մ !! Պար-<br />տիա-<br />ներ !! Հ !! Ո !! Պ !! % !! Թիմային<br />մեդալներ<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- | [[Աշոտ Անաստասյան|Անաստասյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 1992–1999, 2005 || 21½ || 30 || 15 || 13 || 2 || 71,7 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|2 - 0 - 1 |- | [[Կարեն Ասրյան|Ասրյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2007 || 4 || 8 || 1 || 6 || 1 || 50,0 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Լևոն Արոնյան|Արոնյան Լևոն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 1999, 2005–2019 || 46½ || 74 || 24 || 45 || 5 || 62,8 || align=center|1 - 2 - 0 || align=center|1 - 3 - 1 |- | [[Հովհաննես Գաբուզյան|Գաբուզյան Հովհաննես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2017, 2021 || 2½ || 6 || 2 || 1 || 3 || 41,7 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Կարեն Հակոբի Գրիգորյան|Գրիգորյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2015 || 1 || 3 || 0 || 2 || 1 || 33,3 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սմբատ Լպուտյան|Լպուտյան Սմբատ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 5 || 1992–1999, 2005–2007 || 17½ || 31 || 10 || 15 || 6 || 56,5 || align=center|1 - 1 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Հակոբյան Վլադիմիր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 7 || 1992–1997, 2005–2013 || 30 || 53 || 14 || 32 || 7 || 56,6 || align=center|0 - 1 - 1 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռոբերտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2011, 2021 || 7½ || 11 || 4 || 7 || 0 || 68,2 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Մարտիրոսյան Հայկ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2019-2021 || 7½ || 14 || 5 || 5 || 4 || 53,6 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հրանտ Մելքումյան|Մելքումյան Հրանտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 2015-2019 || 15½ || 26 || 7 || 17 || 2 || 59,6 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Արտաշես Մինասյան|Մինասյան Արտաշես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 1992–1999 || 12 || 24 || 7 || 10 || 7 || 50,0 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սերգեյ Մովսիսյան|Մովսիսյան Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Չեխիա}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1997–1999, 2011-2017 || 20 || 48 || 9 || 22 || 17 || 41,7 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արշակ Պետրոսյան|Պետրոսյան Արշակ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 1999 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0,0 || align=center|1 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Պետրոսյան Տիգրան Լ.]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2009, 2013 || 7½ || 12 || 4 || 7 || 1 || 62,5 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 1 - 0 |- | [[Գաբրիել Սարգսյան|Սարգսյան Գաբրիել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 2007–2021 || 45½ || 68 || 27 || 37 || 4 || 66,9 || align=center|0 - 2 - 0 || align=center|1 - 2 - 1 |- | [[Ռաֆայել Վահանյան|Վահանյան Ռաֆայել]] || {{Դրոշ|ԽՍՀՄ}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1980–1997, 2005 || 25 || 39 || 17 || 16 || 6 || 64,1 || align=center|3 - 0 - 1 || align=center|1 - 2 - 0 |- | [[Սամվել Տեր-Սահակյան|Տեր-Սահակյան Սամվել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2021 || 6 || 9 || 3 || 6 || 0 || 66,7 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արման Փաշիկյան|Փաշիկյան Արման]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2009, 2019 || 6 || 10 || 4 || 4 || 2 || 60,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |} == Ելույթները համաշխարհային օլիմպիադաներում == [[Շախմատային օլիմպիադա|Համաշխարհային օլիմպիադաներին]] Հայաստանի հավաքականն սկսեց մասնակցել հիմնադրման թվականից՝ [[1992]]-ից։ Եվ հենց առաջին օլիմպիադայում հասավ մեծ հաջողության՝ նվաճելով բրոնզե մեդալներ։ Հետագայում թիմը ևս երկու անգամ զբաղեցրեց երրորդ հորիզոնականը, իսկ 2006-2012 թվականներին կայացած չորս օլիմպիադաներից երեքում դարձավ օլիմպիական չեմպիոն։ Այդ նվաճումների շնորհիվ Հայաստանի ընտրանին օլիմպիադաների պատմության ընթացքում զբաղեցնում է հինգերորդ տեղը՝ իրենից առաջ թողնելով միայն արդեն գոյություն չունեցող [[ԽՍՀՄ]] հավաքականին, նրա իրավահաջորդ [[Ռուսաստան]]ին, [[ԱՄՆ]]-ին և [[Հունգարիա]]յին։ Վերջինիս Հայաստանը զիջում է միայն արծաթե մեդալների քանակով։ ===== Հավաքականների դասավորությունը ըստ վաստակած մեդալների ===== {| class="wikitable sortable" |- ! Տեղ !! Երկիր !! [[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] !! [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] !! [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Ընդամենը |- | 1 || {{URS}} || 18 || 1 || 0 || 19 |- | 2 || {{USA}} || 6 || 6 || 9 || 21 |- | 3 || {{RUS}} || 6 || 3 || 3 || 12 |- | 4 || {{HUN}} || 3 || 7 || 2 || 12 |- | style="background:yellow;"|5 || style="background:yellow;"|'''{{ARM}}''' || style="background:yellow;"|'''3''' || style="background:yellow;"|'''0''' || style="background:yellow;"|'''3''' || style="background:yellow;"|'''6''' |- | 6 || {{UKR}} || 2 || 2 || 3 || 7 |- | 7 || {{CHN}} || 2 || 1 || 0 || 3 |- | 8 || {{YUG}} || 1 || 6 || 5 || 12 |- | 9 || {{POL}} || 1 || 2 || 3 || 6 |- | 10 || {{GER}}* || 1 || 1 || 3 || 5 |- | 11 || {{ENG}} || 0 || 3 || 3 || 6 |- | 12 || {{ARG}} || 0 || 3 || 2 || 5 |- | 13 || {{դրոշ|Չեխոսլովակիա}} [[Չեխոսլովակիա]] || 0 || 2 || 1 || 3 |- | 14 || {{ISR}} || 0 || 1 || 1 || 3 |- | 14 || {{NED}} || 0 || 1 || 1 || 3 |- | 14 || {{SWE}} || 0 || 1 || 1 || 3 |- | 17 || {{BIH}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 17 || {{DEN}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 17 || {{UZB}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 20 || {{BUL}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 20 || {{EST}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 20 || {{IND}} || 0 || 0 || 1 || 1 |} * Հաշվարկված են [[ԳՖՀ]]-ի և [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն|ԳԴՀ]]-ի արդյունքները։ ===== 30-րդ օլիմպիադա, [[1992]], [[Մանիլա]], [[Ֆիլիպիններ]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1992/1992arm.html Օլիմպիադա-1992. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադային հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Առաջին անգամ մասնակցելով օլիմպիադային՝ Հայաստանի ընտրանին գերազանց ելույթ ունեցավ՝ տանելով թիմային 9 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտելով մրցախաղերից 3-ը և կրելով 2 պարտություն։ Թիմն ընդամենը կես միավորով հետ մնաց երկրորդ մրցանակակրից։ 3-րդ խաղատախտակի վրա անհատական բրոնզե մեդալի արժանացավ Սմբատ Լպուտյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքմենստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Արգենտինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Չեխոսլովակիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}}!! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լատվիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 1½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 1½ !! 3 !! ½ !! 34½ !! 56 !! 22 !! 25 !! 9 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2590''' || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || || ½ || ½ || || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 6 || 12 || 1 || 10 || 1 || '''52''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2605''' || 0 || 1 || || ½ || || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || 8 || 12 || 5 || 6 || 1 || '''9''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2560''' || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || 0 || 1 || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 1 || 11 || 14 || 9|| 4 || 1|| style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2545''' || 1 || || 1 || ½ || || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || 0 || 0 || 1 || 0 || 7½ || 12 || 6 || 3 || 3 || '''20''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2470''' || || || ½ || || 0 || || || || ½ || || || || || || 1 || 3 || 0 || 2 || 1 || - |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2490''' || || 1 || || || 0 || 0 || || || || || || || || || 1 || 3 || 1 || 0 || 2 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2575''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== 31-րդ օլիմպիադա, [[1994]], [[Մոսկվա]], [[Ռուսաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1994/1994arm.html Օլիմպիադա-1994. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադային հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արսեն Եղիազարյան]]։ Այս անգամ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 13-րդ տեղը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նոր Զելանդիա}} !!style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բրազիլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքմենստան}} !!style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Հարավսլավիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆիլիպիններ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3 !! 3 !! 2 !! 1 !! 3½ !! 3½ !! 1 !! 3 !! 1½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 2 !! 33 !! 56 !! 20 !! 26 !! 10 !! '''13''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2645''' || || 1 || ½ || ½ || 0 || 1 || || 0 || 1 || || ½ || ½ || ½ || 1 || 6½ || 11 || 4 || 5 || 2 || '''28''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2630''' || || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 0 || ½ || ½ || 1 || ½ || 8 || 13 || 4 || 8 || 1 || '''27''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2590''' || 1 || 1 || ½ || ½ || || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || || 1 || 0 || ½ || 7 || 12 || 4 || 6 || 2 || '''35''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2540''' || 0 || || 1 || || ½ || 1 || 1 || 0 || || ½ || 1 || 0 || || 0 || 5 || 10 || 4 || 2 || 4 || '''58''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2525''' || 1 || ½ || || || 0 || || 1 || || ½ || || ½ || || || || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || - |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արսեն Եղիազարյան|Ա. Եղիազարյան]]''' || '''2390''' || 1 || || || ½ || || || || || || 1 || || || ½ || || 3 || 4 || 2 || 2 || 0 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2601''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 14 ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 1996|32-րդ օլիմպիադա]], [[1996]], [[Երևան]], [[Հայաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1996/1996fa.html Օլիմպիադա-1996. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== [[Պատկեր:Asrian Karen.jpg|100px|thumb|Կարեն Ասրյան]] Այս օլիմպիադային Հայաստանը, որպես ընդունող կողմ, իրավունք ուներ ներկայանալու երկու հավաքականով։ Սակայն քանի որ ընդհանուր մասնակիցների քանակը կենտ էր, արագորեն ձևավորվեց նաև Հայաստանի երրորդ հավաքական, որն օլիմպիադայում մեկնարկեց երկրորդ խաղափուլում։ Առաջին հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]]։ Հայաստան-1-ը տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 5 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 5-րդ տեղը։ Երկրորդ հավաքականը 50-րդն էր, երրորդը՝ 42-րդը։ Երկրորդ հավաքականի կազմում փայլուն հանդես եկավ առաջին պահեստային [[Կարեն Ասրյան]]ը, որն արժանացավ անհատական ոսկե մեդալի։ '''''Հայաստան-1''''' {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վիետնամ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ինդոնեզիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղազախստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 1 !! 2½ !! 4 !! 3 !! 1½ !! 2 !! 3 !! 2 !! 2 !! 2 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 33½ !! 56 !! 17 !! 33 !! 6 !! '''5''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2630''' || || ½ || ½ || 1 || || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 7 || 12 || 2 || 10 || 0 || '''28''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2595''' || ½ || || 1 || 1 || ½ || ½ || 0 || ½ || || 0 || || || 1 || ½ || 5½ || 10 || 3 || 5 || 2 || '''34''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2595''' || 1 || || ½ || 1 || 1 || 0 || 1 || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 7½ || 12 || 4 || 7 || 1 || '''14''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2540''' || 1 || 0 || ½ || || ½ || || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''20''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2550''' || 1 || 0 || || 1 || 1 || ½ || || 1 || 0 || || ½ || ½ || || ½ || 6 || 10 || 4 || 4 || 2 || '''20''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2480''' || || ½ || || || || || || || || || || || || || ½ || 1 || 0 || 1 || 0 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2593''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} '''''Հայաստան-2''''' {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակաո}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իռլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ինդոնեզիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էկվադոր}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վիետնամ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Տաջիկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 2 !! 2 !! 1 !! 2½ !! 2 !! ½ !! 4 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 28½ !! 56 !! 22 !! 13 !! 21 !! '''50''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վիգեն Միրումյան|Վ. Միրումյան]]''' || '''2430''' || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || || 0 || || || 0 || 0 || || 0 || ½ || 3½ || 10 || 2 || 3 || 5 || '''97''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Մելիքսեթ Խաչիյան|Մ. Խաչիյան]]''' || '''2480''' || 1 || 0 || || || 1 || || 0 || 1 || 0 || || ½ || 0 || || || 3½ || 8 || 3 || 1 || 4 || '''-''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Նալբանդյան|Տ. Նալբանդյան]]''' || '''2490''' || 1 || 0 || || 0 || || ½ || ½ || 1 || ½ || 0 || || 0 || 1 || ½ || 5 || 11 || 3 || 4 || 4 || '''59''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արա Մինասյան (շախմատիստ)|Արա Մինասյան]]''' || '''2425''' || || || ½ || 0 || || ½ || 0 || 1 || || 1 || 0 || || || 0 || 3 || 8 || 2 || 2 || 4 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2380''' || 1 || 1 || ½ || || 0 || 1 || || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || 10 || 12 || 9 || 2 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2390''' || || || ½ || 1 || 1 || 0 || || || 0 || || || 1 || 0 || || 3½ || 7 || 3 || 1 || 3 || '''36''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2456''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || |} '''''Հայաստան-3''''' {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|- !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բահրեյն}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Տաջիկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ճապոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բրազիլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ինդոնեզիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆինլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղրղզստան}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! - !! 4 !! 2 !! 3 !! 2 !! 3 !! ½ !! 2½ !! 3 !! 1 !! 3½ !! 1½ !! 1 !! 3 !! 30 !! 52 !! 23 !! 14 !! 15 !! '''42''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արսեն Եղիազարյան|Ա. Եղիազարյան]]''' || '''2455''' || - || 1 || 0 || || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || 0 || ½ || 5½ || 12 || 2 || 7 || 3 || '''70''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Գալդունց|Ս. Գալդունց]]''' || '''2465''' || - || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || 0 || 1 || 1 || 0 || 1 || ½ || 0 || || 8 || 12 || 7 || 2 || 3 || '''9''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Նադանյան|Ա. Նադանյան]]''' || '''2325''' || - || 1 || || 0 || 1 || 1 || 0 || 1 || || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || 6½ || 11 || 5 || 3 || 3 || '''25''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վարդան Գրիգորյան|Վ. Գրիգորյան]]''' || '''2355''' || - || 1 || || 1 || || || 0 || || ½ || || 1 || 0 || || || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Անդրանիկ Մատիկոզյան|Ա. Մատիկոզյան]]''' || '''2300''' || - || || 1 || 1 || 0 || || || || 1 || 0 || || || || ½ || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || '''-''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արթուր Չիբուխչյան|Ա. Չիբուխչյան]]''' || '''2310''' || - || || 0 || || || 1 || || 0 || || || || || 1 || 1 || 3 || 5 || 3 || 0 || 2 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2400''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''-''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|13 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || |} ===== 33-րդ օլիմպիադա, [[1998]], [[Էլիստա]], [[Ռուսաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1998/1998arm.html Օլիմպիադա-1998. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== [[Պատկեր:Lputian Smbat.jpg|thumb|right|100px|[[Սմբատ Լպուտյան]]]] Այս օլիմպիադան անցկացվեց 13 խաղափուլով՝ նախկին 14-ի փոխարեն։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Կարեն Ասրյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Այս անգամ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 3 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 16-րդ տեղը։ Առաջին անգամ երկրորդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած Սմբատ Լպուտյանը զբաղեցրեց երկրորդ տեղը՝ արժանանալով արծաթե մեդալի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լատվիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մոլդովա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} (2) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} (1) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 3 !! 2 !! 1½ !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 1 !! 30 !! 52 !! 19 !! 22 !! 11 !! '''16''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2630''' || 1 || ½ || || ½ || 1 || 0 || ½ || 0 || || || 1 || ½ || || 5 || 9 || 3 || 4 || 2 || '''36''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2615''' || 1 || 1 || || || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || 8 || 11 || 6 || 4 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2655''' || 1 || ½ || 1 || || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || || ½ || 0 || 6 || 11 || 3 || 6 || 2 || '''45''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2620''' || ½ || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || || 1 || ½ || 0 || || 1 || 6½ || 10 || 4 || 5 || 1 || '''15''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2600''' || || 1 || ½ || 0 || || || || 0 || || || || || || 1½ || 4 || 1 || 1 || 2 || '''-''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2560''' || || || 0 || ½ || || || || || 1 || 1 || ½ || 0 || 0 || 3 || 7 || 2 || 2 || 3 || '''32''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2630''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|13 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== 34-րդ օլիմպիադա, [[2000]], [[Ստամբուլ]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2000/2000arm.html Օլիմպիադա-2000. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Այս օլիմպիադան կրկին անցկացվեց 14 խաղափուլով։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Կարեն Ասրյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]]։ Այս անգամ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 2 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 5 պարտություն և զբաղեցրեց 17-րդ տեղը։ Չորրորդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած Աշոտ Անաստասյանը, 12 հնարավորից վաստակելով 9 միավոր, արժանացավ ոսկե մեդալի։ 2000-ի օլիմպիադան միակն է, որին Հայաստանի հավաքականի կազմում չի մասնակցել Վլադիմիր Հակոբյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Պակիստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շոտլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովակիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքմենստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 1½ !! 2½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 3½ !! 1½ !! 1½ !! ½ !! 2 !! 1½ !! 32 !! 56 !! 21 !! 22 !! 13 !! '''17''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2627''' || 1 || ½ || ½ || ½ || || 0 || || ½ || 1 || 0 || ½ || || 0 || ½ || 5 || 11 || 2 || 6 || 3 || '''75''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2610''' || || || ½ || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || 0 || || 1 || 5½ || 11 || 3 || 5 || 3 || '''58''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2614''' || 1 || ½ || || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || || ½ || || 0 || 0 || 0 || 5½ || 11 || 3 || 5 || 3 || '''61''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2558''' || 1 || 1 || 0 || || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 0 || || 1 || 0 || 9 || 12 || 9 || 0 || 3 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2574''' || 1 || || ½ || ½ || || || 1 || || ½ || || ½ || ½ || 1 || || 5½ || 8 || 3 || 5 || 0 || '''11''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2474''' || || 1 || || || ½ || || || || || || || 0 || || || 1½ || 3 || 1 || 1 || 1 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2606''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || |} ===== 35-րդ օլիմպիադա, [[2002]], [[Բլեդ]], [[Սլովենիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2002/2002arm.html Օլիմպիադա-2002. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Այս օլիմպիադային Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Այս օլիմպիադայում Հայաստանի ընտրանին, տանելով թիմային 7 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով 3 պարտություն, կրկնեց 1992-ի հաջողությունը՝ նվաճելով բրոնզե մեդալներ։ Իսկ առաջին խաղատախտակի վրա հանդես եկած Վլադիմիր Հակոբյանը զբաղեցրեց երկրորդ տեղը՝ արժանանալով արծաթե մեդալի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դոմինիկյան Հանրապետություն}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կանադա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հարավսլավիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 2½ !! 3½ !! 3½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 3½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 35 !! 56 !! 20 !! 30 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2689''' || || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || || ½ || || 1 || 1 || ½ || 1 || 8 || 11 || 5 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2627''' || || || 1 || ½ || 1 || ½ || || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || 7½ || 11 || 4 || 7 || 0 || '''7''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2597''' || ½ || || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 7½ || 12 || 3 || 9 || 0 || '''23''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2568''' || 1 || 0 || || 1 || 0 || || 1 || ½ || ½ || ½ || || || ½ || ½ || 5½ || 10 || 3 || 5 || 2 || '''42''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2560''' || 1 || 1 || || || || 0 || || 0 || || || ½ || ½ || || || 3 || 6 || 2 || 2 || 2 || - |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2555''' || 1 || 1 || 1 || || || || 0 || ½ || || 0 || || || || || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2620''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== 36-րդ օլիմպիադա, [[2004]], [[Կալվիա]], [[Իսպանիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2004/2004arm.html Օլիմպիադա-2004. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադային Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Առաջին անգամ օլիմպիական թիմի կազմում ընդգրկվեց հավաքականի և հայկական շախմատի ներկայիս առաջատար Լևոն Արոնյանը։ Այս օլիմպիադայում Հայաստանի ընտրանին, տանելով թիմային 8 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով 2 պարտություն, երրորդ անգամ նվաճեց բրոնզե մեդալներ։ Ընդ որում, մեր հավաքականը վաստակեց նույնքան միավոր, որքան երկրորդ տեղը զբաղեցրած [[Ռուսաստան]]ի ընտրանին և նրան զիջեց միայն լրացուցիչ գործակցով (459,0-ն ընդդեմ 460,0-ի)։ Երրորդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած վետերան Ռաֆայել Վահանյանը գերազանց արդյունքով զբաղեցրեց առաջին տեղը՝ արժանանալով ոսկե մեդալի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մոնղոլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կանադա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 3 !! 3 !! 2 !! 1½ !! 3½ !! 3 !! 1½ !! 2 !! 3½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 3½ !! 36½ !! 56 !! 23 !! 27 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2692''' || || || || || || || ½ || 0 || ½ || 1 || ½ || ½ || 0 || 1 || 4 || 8 || 2 || 4 || 2 || '''-''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2675''' || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 8 || 12 || 4 || 8 || 0 || '''10''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2640''' || +:- || || 1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || || 1 || ½ || ½ || 1 || 9½ || 12 || 7 || 5 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2634''' || 1 || 1 || || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 0 || 1 || || 0 || 1 || 1 || 8 || 12 || 6 || 4 || 2 || '''16''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2611''' || 1 || 1 || 1 || || 0 || 1 || || || ½ || ½ || ½ || || || || 5½ || 8 || 4 || 3 || 1 || '''12''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2584''' || ½ || 0 || ½ || ½ || || || || || || || || || || || 1½ || 4 || 0 || 3 || 1 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2660''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|8 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2006|37-րդ օլիմպիադա]], [[2006]], [[Թուրին]], [[Իտալիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2006/2006arm.html Օլիմպիադա-2006. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Թուրինի օլիմպիադան դրեց Հայաստանի հավաքականի փառահեղ հաղթանակների սկիզբը։ Մեր ընտրանին, տանելով թիմային 10 հաղթանակ, 3 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և չկրելով ոչ մի պարտություն, իր պատմության մեջ առաջին անգամ դարձավ օլիմպիական չեմպիոն։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Առաջին անգամ օլիմպիական թիմի առաջին խաղատախտակի վրա հանդես եկավ [[Լևոն Արոնյան]]ը։ 2006-ի օլիմպիադան կրկին անցկացվեց 13 խաղափուլով։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վենեսուելա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիգերիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3½ !! 3 !! 4 !! 2 !! 2½ !! 3 !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 3 !! 2 !! 2 !! 36 !! 52 !! 22 !! 28 !! 2 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2756''' || || || 1 || 1 || 0 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''20''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2706''' || || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 9 || 12 || 6 || 6 || 0 || '''4''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2646''' || 0 || || || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 5 || 10 || 1 || 8 || 1 || '''74''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2619''' || 1 || ½ || || 1 || || || || || || || || || || 2½ || 3 || 2 || 1 || 0 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2612''' || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 10 || 13 || 7 || 6 || 0 || '''11''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2574''' || 1 || 1 || ½ || || || || || || || || || || || 2½ || 3 || 2 || 1 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2682''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|13 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|10 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|0 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2008|38-րդ օլիմպիադա]], [[2008]], [[Դրեզդեն]], [[Գերմանիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2008/2008arm.html Օլիմպիադա-2008. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Դրեզդենում Հայաստանի հավաքականը կրկնեց նախորդ օլիմպիադայի հաջողությունը և երկրորդ անգամ անընդմեջ դարձավ չեմպիոն։ Նոր մրցակարգով անցկացվող օլիմպիադայում, որտեղ կրճատվել էին մասնակիցների (5) ու խաղափուլերի քանակը (11), և միավորների հաշվարկը կատարվում էր ոչ թե ըստ խաղատախտակների արդյունքների, այլ թիմային արդյունքներով (թիմային հաղթանակը՝ 2 միավոր, ոչ-ոքին՝ 1, պարտությունը՝ 0), մեր ընտրանին տարավ թիմային 9 հաղթանակ, 1 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի և կրեց ընդամենը 1 պարտություն։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]], պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Իրենց խաղատախտակների վրա գերազանց հանդես եկան Վլադիմիր Հակոբյանը և Գաբրիել Սարգսյանը, որոնք արժանացան ոսկե մեդալների։ Գաբրիել Սարգսյանը լավագույնն էր նաև օլիմպիադայի բոլոր մասնակիցների մեջ՝ 2869 ընթացիկ գործակցով։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մոլդովա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆարերյան կղզիներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}}!! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 4 !! 2 !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 3½ !! 1½ !! 3 !! 2½ !! 19 !! 31 !! 44 !! 20 !! 22 !! 2 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2757''' || 1 || ½ || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || ½ || || 5½ || 10 || 2 || 7 || 1 || '''13''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2679''' || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || || 8 || 11 || 5 || 6 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2642''' || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || || 9 || 11 || 7 || 4 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2629''' || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || 1 || || 7½ || 11 || 5 || 5 || 1 || '''7''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2541''' || || || 1 || || || || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2677''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== 39-րդ օլիմպիադա, [[2010]], [[Խանտի-Մանսիյսկ|Խանտի Մանսիյսկ]], [[Ռուսաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2010/2010arm.html Օլիմպիադա-2010. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Հայաստանի հավաքականի ելույթն այս օլիմպիադայում համեմատաբար համեստ էր։ Մեր ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 2 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 7-րդ տեղը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արման Փաշիկյան]], պահեստային՝ [[Ավետիք Գրիգորյան (շախմատիստ)|Ավետիք Գրիգորյան]]։ Առաջին խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալի արժանացավ Լևոն Արոնյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կոստա Ռիկա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} (3) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} (2) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} (1) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}}!! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3½ !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 1½ !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 2 !! 16 !! 26 !! 44 !! 14 !! 26 !! 4 !! '''7''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2783''' || || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || || 7½ || 10 || 5 || 5 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2691''' || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || || 5½ || 11 || 1 || 9 || 1 || '''21''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2677''' || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || || 6 || 11 || 3 || 6 || 2 || '''12''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2639''' || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''9''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ավետիք Գրիգորյան (շախմատիստ)|Ա. Գրիգորյան]]''' || '''2579''' || 1 || || || || || || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2698''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|40-րդ օլիմպիադա]], [[2012]], [[Ստամբուլ]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2012/2012arm.html Օլիմպիադա-2012. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադան Հայաստանի հավաքականին բերեց չեմպիոնական երրորդ տիտղոսը։ Մեր հավաքականը տարավ թիմային 9 հաղթանակ, 1 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի և կրեց ընդամենը 1 պարտություն, վաստակեց 19 միավոր և լրացուցիչ ցուցանիշներով առաջ անցավ Ռուսաստանի հավաքականից։ Օլիմպիադաներին հավաքականի կազմում առաջին անգամ մասնակցեց Սերգեյ Մովսիսյանը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Իրենց խաղատախտակների վրա գերազանց հանդես եկան Լևոն Արոնյանը (արժանացավ ոսկե մեդալի) և Վլադիմիր Հակոբյանը (արծաթե մեդալ)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոլիվիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բանգլադեշ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆիլիպիններ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}}!! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 4 !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 1½ !! 3 !! 2½ !! 3 !! 2½ !! 19 !! 29 !! 44 !! 18 !! 22 !! 4 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2816''' || || 1 || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || || 7 || 10 || 5 || 4 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2698''' || 0 || || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 5 || 10 || 2 || 6 || 2 || '''16''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2687''' || 1 || 1 || || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || 1 || ½ || || 7½ || 10 || 5 || 5 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2693''' || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''7''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2661''' || 1 || 1 || ½ || || || || || || || || || || 3 || 2½ || 2 || 1 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2724''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2014|41-րդ օլիմպիադա]], [[2014]], [[Տրոմսյո]], [[Նորվեգիա]]<ref>[http://www.chess-results.com/tnr140380.aspx?lan=11&art=20&fed=ARM&flag=30&wi=821 Օլիմպիադա-2014. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Օլիմպիադան կայացավ [[օգոստոսի 1]]-[[Օգոստոսի 14|14]]-ին։ Օլիմպիադաներին հավաքականի կազմում առաջին անգամ մասնակցեց Հայաստանի 2014 թ. չեմպիոն [[Տիգրան Քոթանջյան]]ը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Քոթանջյան]]։ Թիմը հանդես եկավ ոչ այնքան հաջող՝ տանելով թիմային 6 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով մեկ պարտություն։ Հավաքականը զբաղեցրեց 8-րդ հորիզոնականը։ Անհատական պայքարում մեր շախմատիստները ևս մնացին առանց պարգևների։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ճապոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կոստա Ռիկա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}}'''(1)''' !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վիետնամ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 1½ !! 4 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 2 !! 2 !! 3 !! 16 !! 28½ !! 44 !! 16 !! 25 !! 3 !! 8 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2805''' || || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 6½ || 10 || 3 || 7 || 0 || 7 |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2686''' || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 7½ || 11 || 5 || 5 || 1 || 11 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2672''' || 1 || ½ || 0 || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || ½ || || 6 || 11 || 3 || 6 || 2 || - |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2655''' || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || || 7½ || 11 || 4 || 7 || 0 || 14 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Քոթանջյան|Տ. Քոթանջյան]]''' || '''2500''' || 1 || || || || || || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2705''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 1 || |} ===== 42-րդ օլիմպիադա, [[2016]], [[Բաքու]], [[Ադրբեջան]] ===== Սեպտեմբերի 1-14-ին [[Ադրբեջան]]ի մայրաքաղաք [[Բաքու|Բաքվում]] կայացած օլիմպիադային Հայաստանի հավաքականը քաղաքական պատճառներով չմասնակցեց<ref>[https://www.a1plus.am/1475383.html Հայաստանը հրաժարվեց Բաքվի շախմատային օլիմպիադայից]</ref>։ ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2018|43-րդ օլիմպիադա]], [[2018]], [[Բաթում]], [[Վրաստան]]<ref name="CR18">{{Cite web |url=http://chess-results.com/tnr368908.aspx?lan=11&art=20&flag=30&snr=8 |title=43rd Olympiad Batumi 2018 Open. Armenia}}</ref> ===== Օլիմպիադան կայացավ [[սեպտեմբերի 24]]-[[հոկտեմբերի 5]]-ին։ Օլիմպիադաներին հավաքականի կազմում առաջին անգամ մասնակցեցին [[Հրանտ Մելքումյան]]ը, [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]ը և Հայաստանի 2018 թվականի չեմպիոն [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]]ը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]], պահեստային՝ [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]]։ Միջին վարկանիշով (2688) հավաքականը 8-րդն էր և օլիմպիադան ավարտեց հենց 8-րդ տեղում։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ճապոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղազախստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 3 !! 1½ !! 3½ !! 3 !! 2 !! 2½ !! 1½ !! 2 !! 16 !! 27½ !! 44 !! 14 !! 27 !! 3 !! 8 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2780''' || || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || || 5½ || 10 || 2 || 7 || 1 || 17 |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2691''' || ½ || || ½ || ½ || 0 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 5½ || 10 || 2 || 7 || 1 || 12 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2660''' || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || || ½ || ½ || ½ || 0 || ½ || || 6 || 10 || 3 || 6 || 1 || 8 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2621''' || 1 || ½ || || || || 1 || 1 || ½ || || ½ || || || 4½ || 6 || 3 || 3 || 0 || - |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հ. Մարտիրոսյան]]''' || '''2597''' || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || || || 1 || || ½ || || 6 || 8 || 4 || 4 || 0 || 4 |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2688''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 2 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2022|44-րդ օլիմպիադա]], [[2022]], [[Չեննայ]], [[Հնդկաստան]]<ref name="CR22">{{Cite web |url=https://chess-results.com/tnr653631.aspx?lan=11&art=20&flag=30&snr=12 |title=44th Olympiad Chennai 2022 Open. Armenia}}</ref> ===== Օլիմպիադան անցկացվում է [[հուլիսի 29]] - [[օգոստոսի 9]]-ին։ Հայաստանի հավաքականի կազմը հետևյալն է. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սամվել Տեր-Սահակյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Մանուել Պետրոսյան]], պահեստային՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]։ Միջին վարկանիշով (2642) հավաքականը 12-րդն է։ Հավաքականի նոր մարզիչ [[Արման Փաշիկյան]]ի գլխավորությամբ օլիմպիադաներին առաջին անգամ մասնակցում են Սամվել Տեր-Սահակյանը և Մանուել Պետրոսյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մադագասկար}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անդորրա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} 2 !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 2½ !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2½ !! 1 !! 3 !! !! !! !! !! !! !! !! |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2698''' || || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || 1 || ½ || 1 || || || || || || || || |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2634''' ||1 || || ½ || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || || || || || || || || |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սամվել Տեր-Սահակյան|Ս. Տեր-Սահակյան]]''' || '''2625''' ||1 || ½ || || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || 0 || || || || || || || || || |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Մանուել Պետրոսյան|Մ. Պետրոսյան]]''' || '''2610''' ||1 || 1 || ½ || || || || || || || ½ || || || || || || || || |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2591''' ||1 ||1 ||1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || 0 || 1 || || || || || || || || |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2642''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || |} == Ելույթները աշխարհի թիմային առաջնություններում == [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|Աշխարհի թիմային առաջնություններին]] Հայաստանի հավաքականն սկսել է մասնակցել 1993 թվականից և մինչև 2015 թվականը բաց չի թողել ոչ մի առաջնություն։ 1993 թվականից ի վեր Հայաստանի հավաքականը մեկ անգամ (2011) դարձել է չեմպիոն, ևս չորս անգամ նվաճել է բրոնզե մեդալներ (1997, 2001, 2005, 2015)։ Այդ նվաճումների շնորհիվ Հայաստանի ընտրանին աշխարհի առաջնությունների պատմության ընթացքում զբաղեցնում է վեցերորդ տեղը՝ իրենից առաջ թողնելով միայն [[Ռուսաստան]]ի, արդեն գոյություն չունեցող [[ԽՍՀՄ]] հավաքականին, [[Չինաստան]]ին, [[Ուկրաինա]]յին և [[ԱՄՆ]]-ին։ Վերջին երեքին Հայաստանը զիջում է միայն արծաթե մեդալների քանակով։ Իսկ վաստակած թիմային մեդալների ընդհանուր քանակով (5) մեր հավաքականը ուկրաինացիների հետ բաժանում է երկրորդ տեղը՝ զիջելով միայն Ռուսաստանին։ ===== Հավաքականների դասավորությունը ըստ վաստակած մեդալների ===== {| class="wikitable sortable" |- ! Տեղ !! Երկիր !! [[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] !! [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] !! [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Ընդամենը |- | 1 || {{RUS}} || 4 || 1 || 1 || 6 |- | 2 || {{URS}} || 2 || 0 || 0 || 2 |- | 3 || {{CHN}} || 1 || 3 || 0 || 4 |- | 4 || {{UKR}} || 1 || 2 || 2 || 5 |- | 5 || {{USA}} || 1 || 2 || 0 || 3 |- | style="background:yellow;"|6 || style="background:yellow;"|'''{{ARM}}''' || style="background:yellow;"|'''1''' || style="background:yellow;"|'''0''' || style="background:yellow;"|'''4''' || style="background:yellow;"|'''5''' |- | 7-8 || {{YUG}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 7-8 || {{HUN}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 9 || {{ENG}} || 0 || 0 || 2 || 2 |- | 10 || {{IND}} || 0 || 0 || 1 || 1 |} ===== Աշխարհի թիմային 3-րդ առաջնություն, [[1993]], [[Լյուցեռն]], [[Շվեյցարիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1993t/1993arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-1993. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Մեկ տարի առաջ օլիմպիական բրոնզե մեդալներ նվաճած Հայաստանի հավաքականը այս առաջնությանը մասնակցեց նույն կազմով։ Տարբերությունն այն էր, որ փոխատեղվել էին պահեստային խաղացողների դիրքերը. Աշոտ Անաստասյանը առաջին պահեստայինն էր, իսկ Արշակ Պետրոսյանը՝ երկրորդ։ Հավաքականը կրկին գլխավորում էր ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում երկու անգամ աշխարհի թիմային առաջնությունների ոսկե մեդալ նվաճած ([[1985]], [[1989]]) Ռաֆայել Վահանյանը։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]]։ Առաջին անգամ մասնակցելով աշխարհի թիմային առաջնությանը՝ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 4-րդ տեղը։ Սակայն մեր շախմատիստներն անմասն չմնացին պարգևներից. 2-րդ խաղատախտակի վրա անհատական արծաթե մեդալի արժանացավ Վլադիմիր Հակոբյանը, իսկ Աշոտ Անաստասյանը երրորդն էր 1-ին պահեստայինների մեջ։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լատվիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 3 !! 2½ !! 2 !! 19 !! 36 !! 10 !! 18 !! 8 !! '''4''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2615''' || ½ || ½ || 1 || || 0 || 0 || ½ || ½ || || 3 || 7 || 1 || 4 || 2 || '''6''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2600''' || ½ || ½ || || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2565''' || 0 || || ½ || 0 || 1 || 1 || 1 || ½ || 0 || 4 || 8 || 3 || 2 || 3|| '''6''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2535''' || ½ || ½ || 0 || ½ || || ½ || || 1 || ½ || 3½ || 7 || 1 || 5 || 1 || '''4''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2530''' || || ½ || || 1 || 0 || || 1 || || 1 || 3½ || 5 || 3 || 1 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2485''' || || || 0 || || || || || || || 0 || 1 || 0 || 0 || 1 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2579''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== Աշխարհի թիմային 4-րդ առաջնություն, [[1997]], [[Լյուցեռն]], [[Շվեյցարիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1997t/1997arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-1997. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում հավաքականը գլխավորում էր Վլադիմիր Հակոբյանը։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Մելիքսեթ Խաչիյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 4-ը, չկրեց ոչ մի պարտություն և առաջին անգամ արժանացավ բրոնզե մեդալների։ Մեր գրոսմայստերներից երկուսն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 3-րդ խաղատախտակի վրա ոսկե մեդալ նվաճեց Սմբատ Լպուտյանը, իսկ Արտաշես Մինասյանը երրորդն էր 4-րդ խաղատախտակի վրա։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղազախստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} <br /> (կանայք) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2½ !! 2 !! 2 !! 2½ !! 2 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 21 !! 36 !! 10 !! 22 !! 4 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2660''' || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || 5 || 9 || 2 || 6 || 1 || '''4''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2640''' || || ½ || 0 || || || || || ½ || ½ || 1½ || 4 || 0 || 3 || 1 || '''-''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2585''' || 1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || 7 || 9 || 5 || 4 || 0|| style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2545''' || ½ || || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 4½ || 7 || 2 || 5 || 0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2545''' || ½ || ½ || || 1 || 0 || 0 || || || || 2 || 5 || 1 || 2 || 2 || '''5''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Մելիքսեթ Խաչիյան|Մ. Խաչիյան]]''' || '''2520''' || || || ½ || || || || ½ || || || 1 || 2 || 0 || 2 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2608''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|0 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2001|Աշխարհի թիմային 5-րդ առաջնություն]], [[2001]], [[Երևան]], [[Հայաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2001t/2001arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2001. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Առաջին անգամ հայրենիքում ընդունելով իր մրցակիցներին՝ Հայաստանի հավաքականը կրկնեց նախորդ առաջնության հաջողությունը և նվաճեց բրոնզե մեդալներ։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը և կրեց 3 պարտություն։ Մեր վեց գրոսմայստերներից չորսն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 1-ին խաղատախտակի վրա ոսկե մեդալ նվաճեց Վլադիմիր Հակոբյանը, 2-րդ և 2-րդ պահեստային խաղատախտակների վրա արծաթե մեդալներ նվաճեցին, համապատասխանաբար, Ռաֆայել Վահանյանը և Արտաշես Մինասյանը, իսկ 3-րդ խաղատախտակի վրա երրորդն էր Սմբատ Լպուտյանը։ Այս անգամ առաջնությանը մասնակցեց ինը հավաքական. չէր ժամանել Աֆրիկայի չեմպիոնը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իրան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Ազատ !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 4 !! !! 3 !! 1 !! 3 !! 2 !! 1½ !! 1½ !! 20 !! 32 !! 14 !! 12 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2660''' || 1 || 1 || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2650''' || || 1 || || ½ || || 1 || 1 || 0 || 1 || 4½ || 6 || 4 || 1 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2618''' || 1 || 1 || || 1 || 0 || 1 || 0 || || 0 || 4 || 7 || 4 || 0 || 3 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2604''' || || || || ½ || || ½ || || ½ || || 1½ || 3 || 0 || 3 || 0 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2588''' || 1 || 1 || || || 0 || || ½ || || 0 || 2½ || 5 || 2 || 1 || 2 || '''4''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2581''' || 1 || || || || ½ || || || ½ || ½ || 2½ || 4 || 1 || 3 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2633''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|8 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2005|Աշխարհի թիմային 6-րդ առաջնություն]], [[2005]], [[Բեեր Շևա]], [[Իսրայել]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2005t/2005arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2005. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս անգամ ևս Հայաստանի հավաքականը զբաղեցրեց 3-րդ տեղը՝ երրորդ անգամ անընդմեջ նվաճելով բրոնզե մեդալներ։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 3-ը և կրեց 1 պարտություն։ Մեր վեց գրոսմայստերներից երեքն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 3-րդ խաղատախտակի վրա ոսկե մեդալ նվաճեց Կարեն Ասրյանը, 1-ին խաղատախտակի և 2-րդ պահեստային խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալներ նվաճեցին, համապատասխանաբար, Լևոն Արոնյանը և Աշոտ Անաստասյանը։ Այս անգամ ևս առաջնությանը մասնակցեց ինը հավաքական. կրկին չէր ժամանել Աֆրիկայի չեմպիոնը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Ազատ !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}}<br />(կանայք) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2 !! 3 !! 2½ !! 2 !! !! 1½ !! 3 !! 2½ !! 2 !! 18½ !! 32 !! 7 !! 23 !! 2 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2724''' || ½ || ½ || 1 || ½ || || ½ || 1 || ½ || ½ || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2707''' || ½ || 1 || ½ || ½ || || ½ || || ½ || ½ || 4 || 7 || 1 || 6 || 0 || '''4''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2645''' || 1 || ½ || ½ || ½ || || ½ || || 1 || ½ || 4½ || 7 || 2 || 5 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2614''' || 0 || || || || || || ½ || || || ½ || 2 || 0 || 1 || 1 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2614''' || || || || || || || 1 || ½ || ½ || 2 || 3 || 1 || 2 || 0 || '''-''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2596''' || || 1 || ½ || ½ || || 0 || ½ || || || 2½ || 5 || 1 || 3 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2673''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|8 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2009|Աշխարհի թիմային 7-րդ առաջնություն]], [[2010]], [[Բուրսա]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2010t/2010arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2009. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունը պետք է կայանար 2009-ին, սակայն կազմակերպչական խնդիրների պատճառով կայացավ 2010-ին։ Այս անգամ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արման Փաշիկյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Տիգրան Քոթանջյան]]։ Առաջնությունն անցկացվեց նոր մրցակարգով. միավորների հաշվարկը կատարվում էր ոչ թե ըստ խաղատախտակների արդյունքների, այլ թիմային արդյունքներով (թիմային հաղթանակը՝ 2 միավոր, ոչ-ոքին՝ 1, պարտությունը՝ 0)։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը և կրեց 2 պարտություն՝ զբաղեցնելով 5-րդ տեղը։ Մեր վեց գրոսմայստերներից չորսն արժանացան անհատական պարգևների. 1-ին խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալ նվաճեց Լևոն Արոնյանը, իսկ 2-րդ, 3-րդ և 4-րդ խաղատախտակների վրա հանդես եկած Վլադիմիր Հակոբյանը, Գաբրիել Սարգսյանը և Արման Փաշիկյանը պարգևատրվեցին բրոնզե մեդալներով։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բրազիլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 1½ !! 2½ !! 3½ !! 2½ !! 2 !! 1 !! 2 !! 2½ !! 3 !! 12 !! 20½ !! 36 !! 11 !! 19 !! 6 !! '''5''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2781''' || ½ || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || 1 || 1 || || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2678''' || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || 0 || 1 || ½ || 1 || || 6 || 9 || 4 || 4 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2680''' || || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || || || || 3 || 6 || 1 || 4 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2647''' || 0 || || 1 || ½ || || || ½ || ½ || 1 || || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2627''' || ½ || ½ || || || ½ || 0 || || ½ || 0 || || 2 || 6 || 0 || 4 || 2 || '''5''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Քոթանջյան|Տ. Քոթանջյան]]''' || '''2537''' || || || || || || || || || || || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2697''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2011|Աշխարհի թիմային 8-րդ առաջնություն]], [[2011]], [[Նինբո]], [[Չինաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2011t/2011arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2011. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությանը, որը կայացավ փոփոխված մրցակարգով (յուրաքանչյուր թիմում 6 շախմատիստի փոխարեն հայտավորված էր 5-ը), Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]։ Հավաքականի կազմում առաջին անգամ ընդգրկվել էին Հայաստանի քաղաքացիություն ստացած Սերգեյ Մովսիսյանը և երկրի 2011-ի չեմպիոն Ռոբերտ Հովհաննիսյանը։ Հայաստանի ընտրանին փայլուն ելույթ ունեցավ՝ տանելով թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտելով մրցախաղերից 4-ը և չկրելով ոչ մի պարտություն, իր պատմության մեջ առաջին անգամ դարձավ աշխարհի թիմային առաջնության հաղթող։ Մեր գրոսմայստերներից երեքն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 3-րդ խաղատախտակի վրա հաղթող դարձավ Վլադիմիր Հակոբյանը, 1-ին խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալ նվաճեց Լևոն Արոնյանը, իսկ Սերգեյ Մովսիսյանը երրորդն էր երկրորդ խաղատախտակի վրա։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 2 !! 2 !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 14 !! 22½ !! 36 !! 12 !! 21 !! 3 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2805''' || 1 || 0 || 1 || || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || || 5 || 8 || 3 || 4 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2700''' || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || || 6 || 9 || 3 || 6 || 0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2667''' || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || || 6 || 9 || 3 || 6 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2663''' || 1 || ½ || 0 || ½ || 1 || ½ || ½ || 0 || ½ || || 4½ || 9 || 2 || 5 || 2 || '''5''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2556''' || || || || 1 || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2709''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|0 || |} ===== Աշխարհի թիմային 9-րդ առաջնություն, [[2013]], [[Անթալիա]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2013t/2013arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2013. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Առաջնությունն անցկացվեց [[Թուրքիա]]յի [[Անթալիա]] քաղաքում՝ նոյեմբերի 25-ից դեկտեմբերի 6-ը։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց է նույն կազմով, ինչ [[2012]]-ին [[Ստամբուլ]]ում կայացած հաղթական [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|օլիմպիադայում]] և Եվրոպայի 2013 թ. առաջնությունում. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Այս անգամ մեր հավաքականը հանդես եկավ անհաջող և զբաղեցրեց 5-րդ տեղը։ Միակ մեդալը վաստակեց Լևոն Արոնյանը, որն 1-ին խաղատախտակի վրա նվաճեց ոսկե մեդալ (6 միավոր 8-ից՝ 75 տոկոս)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Ուկրաինա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!2 !!3 !!2½ !!1½ !!2 !!1 !!3 !!3½ !!1½ !!10 !!20 !!36 !!10 !!20 !!6 !!5 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2801''' ||½ || ||1 ||1 ||½ ||½ ||1 ||1 ||½ || ||6 ||8 ||4 ||4 ||0 ||style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2700''' ||½ ||½ ||½ ||0 ||½ ||0 || || || || ||2 ||6 ||0 ||4 ||2 ||9 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2681''' ||½ ||1 ||½ ||0 ||1 ||0 ||½ ||1 ||0 || ||4½ ||9 ||3 ||3 ||3 ||7 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2676 ''' ||½ ||½ ||½ ||½ ||0 ||½ ||1 ||½ ||½ || ||4½ ||9 ||1 ||7 ||1 ||6 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2660''' || ||1 || || || || ||½ ||1 ||½ || ||3 ||4 ||2 ||2 ||0 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2715''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== Աշխարհի թիմային 10-րդ առաջնություն, [[2015]], [[Ծաղկաձոր]], [[Հայաստան]]<ref>{{Cite web |url=http://tsaghkadzor2015.fide.com/ |title=Աշխարհի թիմային առաջնություն-2015. պաշտոնական կայք |accessdate=2015 թ․ ապրիլի 17 |archive-date=2016 թ․ սեպտեմբերի 13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160913202939/http://tsaghkadzor2015.fide.com/ |dead-url=yes }}</ref> ===== Առաջնությունն անցկացվում էր [[Ծաղկաձոր]]ում` ապրիլի 18-ից 28-ը։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցում էր հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ` [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], պահեստային՝ [[Հրանտ Մելքումյան]]։ Այս անգամ հավաքականը ձևավորվել էր միայն ըստ անհատական վարկանիշների. [[Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիա]]յի որոշմամբ Հայաստանի առաջնության հաղթողն այս անգամ չէր ընդգրկվել հավաքականի կազմում։ Առաջին անգամ մեր թիմի կազմում հանդես եկավ գրոսմայստեր Հրանտ Մելքումյանը<ref>[http://footsport.am/մելքումյանն-համալրել-է-հավաքականի-կա/ ՄԵԼՔՈՒՄՅԱՆԸ ՀԱՄԱԼՐԵԼ Է ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ԿԱԶՄԸ]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Առաջնության սկզբնամասն անհաջող էր հավաքականի համար՝ 4 խաղափուլում՝ թիմային 3 պարտություն և միայն մեկ հաղթանակ։ Երկրորդ հատվածում մեր ընտրանին անցկացրեց վերելքով և, տանելով 4 հաղթանակ և մեկ մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի, զբաղեցրեց 3-րդ հորիզոնականը՝ աշխարհի առաջնությունների պատմության ընթացքում չորրորդ անգամ արժանանալով բրոնզե մեդալների։ Անհատական պարգևի արժանացավ Լևոն Արոնյանը, որը ոսկե մեդալ նվաճեց առաջին խաղատախտակի վրա։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! Թիմ.<br />միավ. !! Ընդ.<br />միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!1½ !!2½ !!1½ !!½ !!2½ !!2 !!2½ !!2½ !!2½ !!11 !!18 !!36 !!8 !!20 !!8 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2770''' ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 ||style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]'''|| '''2666''' ||½ ||½ ||0 ||0 || ||½ ||1 ||½ ||1 || ||4 ||8 ||2 ||4 ||2 ||6 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2662''' ||½ ||½ || ||0 ||½ || ||½ ||½ ||0 || ||2½ ||7 ||0 ||5 ||2 ||8 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2656 ''' ||0 || ||0 || ||½ ||½ || || || || ||1 ||4 ||0 ||2 ||2 ||- |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2651''' || ||½ ||1 ||0 ||1 ||0 ||½ ||1 ||½ || ||4½ ||8 ||3 ||3 ||2 ||9 |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2681''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} == Ելույթները Եվրոպայի թիմային առաջնություններում == [[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնություն]]ներին Հայաստանի հավաքականն սկսել է մասնակցել հիմնադրման թվականից՝ 1992-ից։ Այդ թվականից մինչ օրս կայացած առաջնություններից մեր ընտրանին չի մասնակցել միայն երկուսին՝ 2001 և 2003 թվականներին։ 1999 թվականին [[Վրաստան]]ի [[Բաթում]] քաղաքում կայացած առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը նվաճեց ոսկե մեդալներ՝ իր պատմության մեջ առաջին անգամ դառնալով թիմային առաջնության հաղթող։ Հետագայում թիմը ևս երկու անգամ զբաղեցրեց մրցանակային տեղեր՝ մեկական անգամ արժանանալով արծաթե և բրոնզե մեդալների։ Այդ նվաճումների շնորհիվ Հայաստանի ընտրանին առաջնությունների պատմության ընթացքում զբաղեցնում է վեցերորդ տեղը՝ իրենից առաջ թողնելով միայն արդեն գոյություն չունեցող [[ԽՍՀՄ]] հավաքականին, նրա իրավահաջորդ [[Ռուսաստան]]ին, [[Ադրբեջան]]ին, [[Նիդերլանդներ]]ին և [[Ուկրաինա]]յին։ ===== Հավաքականների դասավորությունը ըստ վաստակած մեդալների ===== {|class="wikitable sortable" |- bgcolor="cccccc" !Տեղ !width=180 |Երկիր !align="center"|[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]]!!align="center"|[[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]]!!align="center"|[[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]]!!align="center"|Ընդամենը |- | 1 || {{URS}} || 9 || 0 || 0 || 9 |- | 2 || {{RUS}} || 5 || 2 || 1 || 8 |- | 3 || {{AZE}} || 3 || 1 || 1 || 5 |- | 4 || {{NED}} || 2 || 0 || 0 || 2 |- | 5 || {{UKR}} || 1 || 2 || 2 || 5 |- | style="background:yellow;"|6 || style="background:yellow;"|{{ARM}} || style="background:yellow;"|1 || style="background:yellow;"|2 || style="background:yellow;"|1 || style="background:yellow;"|4 |- | 7 || {{ENG}} || 1 || 0 || 3 || 4 |- | 8 || {{GER}} || 1 || 0 || 2 || 3 |- | 9 || {{YUG}} || 0 || 6 || 1 || 7 |- | 10 || {{HUN}} || 0 || 4 || 6 || 10 |- | 11 || {{FRA}} || 0 || 3 || 1 || 4 |- | 12 || {{ISR}} || 0 || 2 || 0 || 2 |- | 13 || {{CZE}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{DDR}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{GEO}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{POL}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{դրոշ|Գերմանիա}} [[Արևմտյան Գերմանիա]] || 0 || 0 || 1 || 1 |- |} ===== Եվրոպայի թիմային 10-րդ առաջնություն, [[1992]], [[Դեբրեցեն]], [[Հունգարիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1992e/1992arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-1992. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Չորս ամիս առաջ Հայաստանի ընտրանին նվաճել էր օլիմպիադայի բրոնզե մեդալներ և այս առաջնությանը մասնակցեց նույն կազմով, բացառությամբ [[Արշակ Պետրոսյան]]ի, քանի որ Եվրոպայի առաջնությունների ձևաչափը թույլ է տալիս հայտավորելու հինգ շախմատիստի։ Հավաքականը կրկին գլխավորում էր ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում երեք անգամ Եվրոպայի թիմային առաջնությունների ոսկե մեդալ նվաճած ([[1980]], [[1983]], [[1989]]) Ռաֆայել Վահանյանը։ Թիմի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 19-րդ տեղը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} '''(2)''' !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2½ !! 2 !! 3 !! 3 !! 3 !! ½ !! 1½ !! 2 !! ½ !! 18 !! 36 !! 10 !! 16 !! 10 !! '''19''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2615''' || || 0 || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || 1 || 0 || 3½ || 8 || 2 || 3 || 3 || '''28''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2600''' || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || || ½ || 4 || 8 || 1 || 6 || 1 || '''20''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2585''' || ½ || 1 || 1 || || ½ || 0 || 0 || 0 || || 3 || 7 || 2 || 2 || 3 || '''28''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2530''' || ½ || || 1 || 1 || 1 || 0 || || ½ || 0 || 4 || 7 || 3 || 2 || 2 || '''9''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2490''' || ½ || ½ || || 1 || || || 1 || ½ || 0 || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || '''9''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2583''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 |} ===== Եվրոպայի թիմային 11-րդ առաջնություն, [[1997]], [[Պուլա]], [[Խորվաթիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1997e/1997arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-1997. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի ընտրանին առաջին անգամ արժանացավ եվրոպական ստուգատեսի մեդալների. թիմը զբաղեցրեց երրորդ տեղը։ Հավաքականի կազմը նույնն էր, ինչ նախորդ առաջնությունում, միայն մի տարբերությամբ՝ փոխատեղվել էին 1-ին և 2-րդ խաղատախտակների խաղացողները. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը, կրեց 2 պարտություն։ Բացի այդ, մեր գրոսմայստերներից երկուսը հաղթող դարձան անհատական պայքարում. Ռաֆայել Վահանյանը լավագույնն էր 2-րդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած շախմատիստների մեջ, իսկ Աշոտ Անաստասյանը՝ պահեստայինների։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2½ !! 1½ !! 3½ !! 2 !! 3½ !! 1½ !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 22 !! 36 !! 14 !! 16 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2655''' || ½ || ½ || 1 || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || '''6''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2585''' || ½ || || 1 || ½ || ½ || || 1 || ½ || 1 || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2615''' || || 0 || ½ || ½ || 1 || 0 || || || || 2 || 5 || 1 || 2 || 2 || '''24''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2550''' || ½ || 1 || 1 || 0 || || ½ || 0 || ½ || 0 || 3½ || 8 || 2 || 3 || 3 || '''21''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2575''' || 1 || 0 || || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || 6½ || 8 || 6 || 1 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2608''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 |} ===== Եվրոպայի թիմային 12-րդ առաջնություն, [[1999]], [[Բաթում]], [[Վրաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1999e/1999arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-1999. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի ընտրանին գերազանց ելույթ ունեցավ և արժանացավ եվրոպական ստուգատեսի ոսկե մեդալների։ Ուշագրավ է, որ այս առաջնությանը մեր հավաքականը մասնակցում էր ոչ ուժեղագույն կազմով. տարբեր պատճառներով բացակայում էին թիմի առաջատարներ Վլադիմիր Հակոբյանը և Ռաֆայել Վահանյանը, իսկ պահեստային Արշակ Պետրոսյանը չանցկացրեց ոչ մի պարտիա։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 3-ը և կրեց 1 պարտություն։ Բացի այդ, 3-րդ խաղատախտակի վրա անհատական պայքարում հաղթեց Աշոտ Անաստասյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 2½ !! 3 !! 2 !! 2½ !! 1½ !! 3 !! 2 !! 2 !! 22½ !! 36 !! 13 !! 19 !! 4 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2625''' || 1 || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || 5½ || 9 || 3 || 5 || 1 || '''11''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2600''' || 1 || 0 || ½ || 0 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 4½ || 9 || 2 || 5 || 2 || '''13''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2545''' || 1 || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 6½ || 9 || 4 || 5 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2518''' || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || 6 || 9 || 4 || 4 || 1 || '''6''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2514''' || || || || || || || || || || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2572''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 |} ===== Եվրոպայի թիմային 15-րդ առաջնություն, [[2005]], [[Գյոթեբորգ]], [[Շվեդիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2005e/2005arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2005. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունն անցկացվեց նոր մրցակարգով. միավորների հաշվարկը կատարվում էր ոչ թե ըստ խաղատախտակների արդյունքների, այլ թիմային արդյունքներով (թիմային հաղթանակը՝ 2 միավոր, ոչ-ոքին՝ 1, պարտությունը՝ 0)։ Հայաստանի ընտրանու ելույթը համեմատաբար համեստ էր. թիմը տարավ 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 12-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Պահեստային խաղատախտակի վրա անհատական պայքարում բրոնզե մեդալ նվաճեց Աշոտ Անաստասյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լիտվա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեդիա}}(3) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հարավսլավիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2 !! 4 !! 3 !! 1½ !! 3½ !! 2 !! 1½ !! 1½ !! 4 !! 10 !! 22½ !! 36 !! 13 !! 19 !! 4 !! '''12''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2705''' || || 1 || ½ || 0 || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 5 || 8 || 3 || 4 || 1 || '''7''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2724''' || ½ || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || || 4½ || 8 || 2 || 5 || 1 || '''13''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2614''' || ½ || 1 || 1 || ½ || || ½ || 0 || || || || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || '''9''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2629''' || ½ || 1 || ½ || || 1 || ½ || || ½ || 1 || || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || '''6''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2595''' || ½ || 1 || || ½ || 1 || || ½ || ½ || 1 || || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2668''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 |} ===== Եվրոպայի թիմային 16-րդ առաջնություն, [[2007]], [[Իրակլիոն]], [[Հունաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2007e/2007arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2007. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== [[Կրետե]] կղզու վարչական կենտրոնում կայացած այս առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը կրկին բարձրացավ պատվո պատվանդանին։ Թիմը տարավ 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 1 պարտություն և զբաղեցրեց 2-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], պահեստային՝ [[Սմբատ Լպուտյան]]։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 1½ !! 3 !! 2 !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2½ !! 14 !! 21½ !! 36 !! 10 !! 23 !! 3 !! style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2741''' || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || || 4½ || 8 || 1 || 7 || 0 || '''11''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2713''' || ½ || 0 || ½ || || 1 || 1 || ½ || 0 || 1 || || 4½ || 8 || 3 || 3 || 2 || '''13''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2673''' || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || || 6½ || 9 || 4 || 5 || 0 || '''4''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2623''' || ½ || ½ || 1 || ½ || || ½ || ½ || ½ || 0 || || 4 || 8 || 1 || 6 || 1 || '''16''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2633''' || 1 || || || ½ || ½ || || || || || || 2 || 3 || 1 || 2 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2690''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 |} ===== Եվրոպայի թիմային 17-րդ առաջնություն, [[2009]], [[Նովի Սադ]], [[Սերբիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2009e/2009arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2009. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը տարավ 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 4-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արման Փաշիկյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Անհատական պայքարում մրցանակակիրներ դարձան Գաբրիել Սարգսյանը (1-ին տեղ) և Տիգրան Լ. Պետրոսյանը (2-րդ տեղ)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}}(1) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}}(2) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 2½ !! 1½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 13 !! 21½ !! 36 !! 12 !! 19 !! 5 !! '''4''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2773''' || || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 4½ || 8 || 2 || 5 || 1 || '''12''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2698''' || ½ || ½ || || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || 0 || || 3½ || 8 || 1 || 5 || 2 || '''27''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2678''' || ½ || ½ || 0 || || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || || 5½ || 8 || 4 || 3 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2663''' || 1 || ½ || 0 || ½ || || || || || || || 2 || 4 || 1 || 2 || 1 || '''-''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2602''' || 1 || || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || || 6 || 8 || 4 || 4 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2703''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 |} ===== Եվրոպայի թիմային 18-րդ առաջնություն, [[2011]], [[Պորտո Կարաս]], [[Հունաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2011e/2011arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2011. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը նույնությամբ կրկնեց նախորդ առաջնության արդյունքը՝ տարավ 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 4-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]։ Անհատական պայքարում մրցանակակիրներ դարձան Լևոն Արոնյանը, Գաբրիել Սարգսյանը (2-րդ տեղ) և Վլադիմիր Հակոբյանը (3-րդ տեղ)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 1 !! 2 !! 3 !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 3 !! 1½ !! 13 !! 19 !! 36 !! 13 !! 19 !! 4 !! '''4''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2802''' || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || || 5½ || 8 || 3 || 5 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2710''' || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || 0 || || 4 || 9 || 1 || 6 || 2 || '''17''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2681''' || 1 || ½ || 0 || || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || || 5 || 8 || 3 || 4 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2671''' || 1 || 0 || 1 || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || || 6½ || 9 || 5 || 3 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2586''' || 1 || || || ½ || || || || || || || 1½ || 2 || 1 || 1 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2716''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 |} ===== Եվրոպայի թիմային 19-րդ առաջնություն, [[2013]], [[Վարշավա]], [[Լեհաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2013e/2013arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2013. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Նոյեմբերի 7-18-ին կայացած այս առաջնությանը Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց նույն կազմով, ինչ 2012-ին [[Ստամբուլ]]ում կայացած հաղթական [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|օլիմպիադայում.]] 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Վերջին խաղափուլում հաղթելու դեպքում մեր ընտրանին կդառնար Եվրոպայի չեմպիոն, սակայն խաղաց ոչ-ոքի և ի վերջո, բաժանելով 2-4-րդ հորիզոնականները, լրացուցիչ ցուցանիշներով զբաղեցրեց 4-րդ տեղը<ref>[http://etcc2013.com/ Եվրոպայի թիմային 19-րդ առաջնության պաշտոնական կայքը]</ref>։ Առաջնությունում միակ մեդալը նվաճեց Լևոն Արոնյանը. 1-ին խաղատախտակի վրա նա արժանացավ բրոնզե պարգևի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Չեռնոգորիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!2 !!2½ !!2½ !!1 !!3 !!2½ !!2½ !!2 !!2 !!13 !!20 !!36 !!7 !!26 !!3 !!4 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2801''' ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2700''' ||½ ||½ ||½ ||0 ||½ ||1 ||½ ||0 ||½ || ||4 ||9 ||1 ||6 ||2 || 16 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2681''' || || || || ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ || ||3 ||5 ||1 ||4 ||0 || - |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2676 ''' ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ || ||5½ ||9 ||2 ||7 ||0 || 11 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2660''' ||½ ||½ ||½ ||0 || || || || || || || 1½ ||4 ||0 ||3 ||1 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2715''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 |} ===== Եվրոպայի թիմային 20-րդ առաջնություն, [[2015]], [[Ռեյկյավիկ]], [[Իսլանդիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2015e/2015arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2015. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացավ նոյեմբերի 12-22-ին [[Իսլանդիա]]յի մայրաքաղաք [[Ռեյկյավիկ]]ում։ Այս առաջնությունից առաջ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]] հայտարարեց հավաքականում ելույթները դադարեցնելու մասին։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], պահեստային՝ [[Կարեն Հակոբի Գրիգորյան|Կարեն Հ. Գրիգորյան]]<ref>[http://chess-results.com/tnr191479.aspx?lan=11&art=20&fed=ARM&flag=30&wi=821 Հայաստանի հավաքականը Եվրոպայի թիմային 20-րդ առաջնությունում]</ref>։ Տանելով թիմային 5 հաղթանակ, երեք մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով մեկ պարտություն՝ հավաքականը պատմության մեջ երկրորդ անգամ արժանացավ արծաթե մեդալների։ Բացի այդ, անհատական պարգևների արժանացան թիմի հիմնական կազմի խաղացողներից երեքը։ Լ. Արոնյանը 2-րդն էր 1-ին խաղատախտակի վրա, Գ. Սարգսյանը՝ 3-րդը 2-րդ խաղատախտակի վրա, իսկ Հ. Մելքումյանը՝ 1-ինն էր 4-րդ խաղատախտակի վրա<ref>[http://chess-results.com/tnr191479.aspx?lan=11&art=75&flag=30&wi=821 Եվրոպայի թիմային 20-րդ առաջնություն. շախմատիստների արդյունքներն ըստ խաղատախտակների]</ref>։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!4 !!1½ !!2½ !!2 !!2 !!2½ !!3 !!2 !!3 !!13 !!22½ !!36 !!15 !!15 !!6 !! style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2781''' ||1 ||0 ||1 ||0 ||1 ||½ ||1 ||½ ||1 || ||6 ||9 ||5 ||2 ||2 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2689''' ||1 ||½ ||½ ||1 || ||½ ||½ ||1 ||½ || ||5½ ||8 ||3 ||5 ||0 ||style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2666''' ||1 ||½ ||0 || ||0 || ||1 ||0 ||1 || ||3½ ||7 ||3 ||1 ||3 ||20 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2632''' ||1 ||½ ||1 ||1 ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ || ||6½ ||9 ||4 ||5 ||0 ||style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Հակոբի Գրիգորյան|Կ. Գրիգորյան]]''' || '''2616''' || || || ||0 ||½ ||½ || || || || ||1 ||3 ||0 ||2 ||1 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2692''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== Եվրոպայի թիմային 21-րդ առաջնություն, [[2017]], [[Խերսոնիսոս]], [[Հունաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2017e/2017arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2017. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացավ հոկտեմբերի 27-ից նոյեմբերի 7-ը [[Հունաստան]]ի [[Կրետե]] կղզում։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], պահեստային՝ [[Հովհաննես Գաբուզյան]]։ Հայաստանի հավաքականը անհաջող ելույթ ունեցավ` տանելով թիմային 3 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով 2 պարտություն և զբաղեցնելով 12-րդ տեղը։ Անհատական պարգևների արժանացան Լ. Արոնյանը («ոսկի»` 1-ին խաղատախտակի վրա) և Գ. Սարգսյանը («արծաթ»` 3-րդ խաղատախտակի վրա)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}}1 !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!3 !!2½ !!2 !!2½ !!2 !!1½ !!1½ !!2 !!2 !!9 !!19 !!36 !!9 !!20 !!7 !! 12 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2801''' || ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ || || ||4½ || 7 ||5 ||0 ||2 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2671''' ||½ ||0 ||½ ||0 ||½ ||0 || || ||½ || ||2 ||7 ||0 ||4 ||3 ||30 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2657''' ||1 ||1 ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ ||1 || ||6½ ||9 ||4 ||5 ||0 ||style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2642''' ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||0 ||½ ||0 ||½ || ||4 ||9 ||1 ||6 ||2 ||16 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հովհաննես Գաբուզյան|Հ. Գաբուզյան]]''' || '''2583''' ||1 || || || || || ||0 ||1 ||0 || ||2 ||4 ||2 ||0 ||2 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2693''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== Եվրոպայի թիմային 22-րդ առաջնություն, [[2019]], [[Բաթում]], [[Վրաստան]]<ref>[http://chess-results.com/tnr434677.aspx?lan=1&art=20&turdet=YES&flag=30&snr=5 Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2019. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացավ հոկտեմբերի 23-ից նոյեմբերի 2-ը [[Վրաստան]]ի [[Բաթում]] քաղաքում։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]], պահեստային՝ [[Արման Փաշիկյան]]։ Հավաքականը զբաղեցրեց 4-րդ հորիզոնականը։ Անհատական արծաթե մեդալ 1-ին խաղատախտակի վրա նվաճեց Լևոն Արոնյանը<ref>[http://chessfed.am/նորություններ/2019/11/Լևոն-Արոնյանը-Եվրոպայի-առաջնությունում-անհատական-արծաթե-մեդալ-նվաճեց Լևոն Արոնյանը Եվրոպայի առաջնությունում անհատական արծաթե մեդալ նվաճեց]</ref>։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!3½ !!3 !!2½ !!2 !!1½ !!3 !!1½ !!2½ !!3 !!13 !!22½ !!36 !!12 !!21 !!3 !!4 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2758''' || ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ ||½ ||½ ||1 || ||5 ||8 ||2 ||6 ||0 ||style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2690''' ||1 ||½ || ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ || ||5 ||8 ||2 ||6 ||0 ||8 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2650''' ||½ || ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ ||1 || ||5 ||8 ||2 ||6 ||0 ||4 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հ. Մարտիրոսյան]]''' || '''2607''' ||1 ||½ ||1 ||0 || ||1 ||0 || || || ||3½ ||6 ||3 ||1 ||2 ||8 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2599''' ||1 ||1 ||½ || ||0 || || ||1 ||½ || ||4 ||6 ||3 ||2 ||1 ||5 |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2676''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== Եվրոպայի թիմային 23-րդ առաջնություն, [[2021]], [[Տերմե Չատեժ]], [[Սլովենիա]]<ref>[http://chess-results.com/tnr583987.aspx?lan=11&art=20&turdet=YES&flag=30&snr=11 Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2021. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացել է նոյեմբերի 12-ից 22-ը [[Սլովենիա]]յի [[Տերմե Չատեժ]] քաղաքում։ Հավաքականը մասնակցել է հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սամվել Տեր-Սահակյան]], պահեստային՝ [[Հովհաննես Գաբուզյան]]։ Թիմի ավագն էր [[Հրաչիկ Թավադյան]]ը։ Վերջին խաղափուլից առաջ հավաքականը 1-ին հորիզոնականում էր<ref>[http://chess-results.com/tnr583987.aspx?lan=11&art=0&rd=8&turdet=YES&flag=30 23rd European Team Chess Championship 2021 - Open. After 8rd round.]</ref>։ Վերջին խաղափուլում թիմը կրեց միակ պարտությունը և նահանջեց 7-րդ տեղ։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!3½ !!2 !!2½ !!2 !!2½ !!2 !!2 !!3½ !!1 !!12 !!21 !!36 !!4 !!4 !!1 !! 7 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2664''' || ||1 ||1 ||1 ||0 ||½ ||½ ||½ ||0 || ||4½ ||8 ||3 ||3 ||2 || 10 |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հ. Մարտիրոսյան]]''' || '''2624''' ||1 || ||½ ||0 ||½ ||½ ||½ ||1 ||0 || ||4 ||8 ||2 ||4 ||2 ||8 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2622''' ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 ||5 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սամվել Տեր-Սահակյան|Ս. Տեր-Սահակյան]]''' || '''2615''' ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 ||4 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հովհաննես Գաբուզյան|Հ. Գաբուզյան]]''' || '''2598''' ||½ ||0 || || || || || || || || ||½ ||2 ||0 ||1 ||1 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2631''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|30em|group=note}}<div class="references" style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px" >{{ծանցանկ|2}}</div> {{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}} [[Կատեգորիա:Շախմատ]] [[Կատեգորիա:Սպորտը Հայաստանում]] 7g2y9ec5bthkawb4ciaklnhgf63l7fn 8485771 8485212 2022-08-09T09:03:11Z 23artashes 2675 /* 44-րդ օլիմպիադա, 2022, Չեննայ, Հնդկաստան{{Cite web |url=https://chess-results.com/tnr653631.aspx?lan=11&art=20&flag=30&snr=12 |title=44th Olympiad Chennai 2022 Open. Armenia}} */ wikitext text/x-wiki '''Հայաստանի շախմատի տղամարդկանց հավաքականը''' երկիրը ներկայացնում է միջազգային թիմային մրցաշարերում։ Թիմը կազմավորում է [[Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիա]]ն։ Հայաստանի շախմատի տղամարդկանց հավաքականը օլիմպիական եռակի չեմպիոն է ([[2006]], [[2008]], [[2012]]), [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2011|աշխարհի թիմային առաջնության]] ([[2011]]) և [[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնության]] ([[1999]]) հաղթող։ Բացի այդ, հավաքականը երեք անգամ դարձել է [[Շախմատային օլիմպիադա|օլիմպիադաների]] և չորս անգամ [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|աշխարհի թիմային առաջնությունների]] բրոնզե մեդալակիր, երկու անգամ Եվրոպայի թիմային առաջնությունների արծաթե և մեկ անգամ՝ բրոնզե մեդալակիր։ Հավաքականի առավելագույն միջին վարկանիշը 2724 է ([[2012]])։ <center> '''2012-ի համաշխարհային օլիմպիադայի հաղթող Հայաստանի հավաքականի անդամները''' <gallery mode="packed" heights="180"> Պատկեր:Aronian01.jpg|[[Լևոն Արոնյան]] Պատկեր:Sergei Movsesian.jpg|[[Սերգեյ Մովսիսյան]] Պատկեր:Vladimir-Akopian.jpg|[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]] Պատկեր:Sargissian Gabriel.jpg|[[Գաբրիել Սարգսյան]] Պատկեր:Petrosjan tigran 20081119 olympiade dresden.jpg|[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]] </gallery> </center> {{clear}} == Պատմություն == [[Պատկեր:RWaganian.jpg|thumb|right|150px|[[Ռաֆայել Վահանյան]]]] Հայաստանի շախմատի տղամարդկանց հավաքականը ձևավորվել է [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] անկախանալուց անմիջապես հետո՝ 1992 թվականին։ Եվ հենց առաջին մրցաշարում, որին մասնակցեց թիմը՝ [[Շախմատային օլիմպիադա|համաշխարհային օլիմպիադայում]] (1992, [[Մանիլա]], [[Ֆիլիպիններ]]), գրավեց մրցանակային երրորդ տեղը։ Առաջին թիմի առաջին խաղատախտակի վրա խաղում էր մինչ այդ [[ԽՍՀՄ]] հավաքականի կազմում օլիմպիական կրկնակի չեմպիոն դարձած (1984, [[Շախմատային օլիմպիադա 1986|1986]]) [[Ռաֆայել Վահանյան]]ը։ Հետագա տարիներին հավաքականը մասնակցել է համաշխարհային բոլոր օլիմպիադաներին։ 1992-2014 թվականին կայացած օլիմպիադաներից [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]] չի մասնակցել միայն մեկին՝ 2000 թվականի [[Ստամբուլ]]ի օլիմպիադային։ Նա 11 անգամ մասնակցել է օլիմպիադաներին, 8 անգամ՝ աշխարհի և 7 անգամ՝ Եվրոպայի առաջնություններին։ Դա լավագույն արդյունքն է հավաքականում։ Համաշխարհային օլիմպիադաներում հաղթելու համար հավաքականի անդամներն արժանացել են պետական պարգևների։ 2006-ին [[Թուրին]]ի 37-րդ օլիմպիադայում հաղթելու համար նրանք պարգևատրվեցին [[Մովսես Խորենացու մեդալ]]ով, 2008-ին [[Դրեզդեն]]ում կայացած 38-րդ օլիմպիադայում տարած հաղթանակի համար՝ [[«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» մեդալ|«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի մեդալ]]ով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/120 Պարգևատրման մասին]</ref>։ [[2012]]-ին [[Թուրքիա]]յի [[Ստամբուլ]] քաղաքում կայացած [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|40-րդ օլիմպիադայում]] տարած հաղթանակի համար թիմի առաջատար Լևոն Արոնյանը և մարզիչ [[Արշակ Պետրոսյան]]ը պարգևատրվեցին [[Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշան]]ով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/770 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈւԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՀՐԱՄԱՆԱԳԻՐԸ Լ. Գ. Արոնյանին Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով պարգևատրելու մասին]</ref><ref>[https://president.am/hy/decrees/item/772 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈւԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՀՐԱՄԱՆԱԳԻՐԸ Ա. Բ. Պետրոսյանին Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով պարգևատրելու մասին]</ref>, իսկ թիմի մյուս անդամները՝ [[Պատվո շքանշան]]ով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/768 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈւԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՀՐԱՄԱՆԱԳԻՐԸ Պատվո շքանշանով պարգևատրելու մասին]</ref>։ == Կազմը == [[Պատկեր:Arshak Petrosian 2013.jpg|thumb|right|150px|Թիմի նախկին մարզիչ [[Արշակ Պետրոսյան]]ը (2013 թ.)]] [[Պատկեր:Arman Pashikian ARM Ch 2013.jpg|thumb|right|150px|Թիմի մարզիչ [[Արման Փաշիկյան]]ը]] Առաջին տարիներին հավաքականի կազմը ձևավորվում էր ըստ [[ՖԻԴԵ]]-ի վարկանիշների։ Վերջին տարիներին սկզբունքը փոխվել է. չորս կամ հինգ խաղացողները, կախված առաջիկա մրցաշարում հայտավորվող խաղացողների թվից, ընտրվում են ըստ վարկանիշի, ևս մեկ տեղ հավաքականում ստանում է Հայաստանի ընթացիկ տարվա [[Շախմատի Հայաստանի առաջնություն|առաջնության]] հաղթողը։ 1992-1994-ին, 1998-ին և 2000-ին առաջին խաղատախտակի վրա հանդես է եկել Ռաֆայել Վահանյանը։ 1996-1997-ին և 2001-ից մինչև 2005-ի [[օգոստոս]] հավաքականը գլխավորել է Վլադիմիր Հակոբյանը։ 2005-ի նոյեմբերից մինչև 2022 թվականը թիմը գլխավորել է [[Լևոն Արոնյան]]ը։ 1996-2019 թվականներին հավաքականի մարզիչն էր [[Արշակ Պետրոսյան]]ը։ 2022 թվականի [[մայիսի 18]]-ին հավաքականի մարզիչ է նշանակվել [[Արման Փաշիկյան]]ը<ref>[http://www.chessfed.am/%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/2022/5/Արման-Փաշիկյանը-նշանակվել-է-Հայաստանի-տղամարդկանց-հավաքականի-մարզիչ Արման Փաշիկյանը նշանակվել է Հայաստանի տղամարդկանց հավաքականի մարզիչ]</ref>։ == Վիճակագրություն == ==== Թիմային վիճակագրություն ==== Աղյուսակում բերված են Հայաստանի հավաքականի ընդհանուր վիճակագրական տվյալները թիմային բոլոր երեք մրցաշարերում (օգտագործված են հետևյալ համառոտագրությունները. ՊՀ՝ հաղթանակ պարտիաներում, ՊՈ՝ ոչ-ոքի պարտիաներում, ՊՊ՝ պարտություն պարտիաներում, ՄՀ՝ հաղթանակ մրցախաղերում, ՄՈ՝ ոչ-ոքի մրցախաղերում, ՄՊ՝ պարտություն մրցախաղերում)։ {| class="wikitable" |- align=center !'''Մրցաշար''' !'''Մաս-<br />նակ-<br />ցություն''' !'''Տարիներ''' !'''Լավագույն արդյունք''' !'''Միա-<br />վոր-<br />ներ''' !'''Պար-<br />տիա-<br />ներ''' !'''Թիմային<br />միավորներ''' !'''Մրցա-<br />խաղեր''' !'''ՊՀ''' !'''ՊՈ''' !'''ՊՊ''' !'''ՄՀ''' !'''ՄՈ''' !'''ՄՊ''' !'''Թիմային<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !'''Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- |[[Շախմատային օլիմպիադա|Համաշխարհային օլիմպիադա]] |align=center|13 |1992-2018 |'''3''' [[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] (2006, 2008, 2012) |413½ |660 |238 |165 |246 |335 |79 |100 |38 |27 |align=center|3 - 0 - 3 |align=center|5 - 5 - 1 |- |[[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|Աշխարհի թիմային առաջնություն]] |align=center|8 |1993-2015 |[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] (2011) |159½ |280 |91 |71 |82 |155 |43 |36 |19 |15 |align=center|1 - 0 - 4 |align=center|6 - 7 - 7 |- |[[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնություն]] |align=center|12 |1992-1999, 2005-2021 |[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] (1999) |256 |432 |146 |108 |139 |234 |59 |60 |27 |21 |align=center|1 - 2 - 1 |align=center|6 - 6 - 4 |} ==== Անհատական վիճակագրություն ==== ===== [[Շախմատային օլիմպիադա|Համաշխարհային օլիմպիադա]] ===== Համաշխարհային օլիմպիադաներին Հայաստանի հավաքականների կազմում ([[1996]]-ի օլիմպիադային, որպես կազմակերպիչ երկիր, [[Հայաստան]]ը ներկայացրել էր երեք թիմ) մասնակցել է 27 շախմատիստ։ Օլիմպիադաներում ամենից շատ՝ 11 անգամ, թիմի կազմում եղել է [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]]։ Աղյուսակում բերված են մեր հավաքականների կազմում հանդես եկած բոլոր շախմատիստների վիճակագրական տվյալները։ [[Ռաֆայել Վահանյան]]ի և [[Սերգեյ Մովսիսյան]]ի դեպքում հաշվարկված են նաև այլ հավաքականների կազմերում ցույց տված արդյունքները։ {| class="wikitable sortable" |- ! Շախմատիստ !! Հավա-<br />քական !! Մաս-<br />նակ-<br />ցություն !! Տարիներ !! Մ !! Պար-<br />տիա-<br />ներ !! Հ !! Ո !! Պ !! % !! Թիմային<br />մեդալներ<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- | [[Աշոտ Անաստասյան|Անաստասյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1992–2002 || 27½ || 48 || 23 || 9 || 16 || 57,3 || align=center|0 - 0 - 2 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Կարեն Ասրյան|Ասրյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2)<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 5 || 1996–2002, 2006 || 29½ || 46 || 17 || 25 || 4 || 64,1 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Լևոն Արոնյան|Արոնյան Լևոն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2)<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1996, 2004–2014, 2018 || 50½ || 80 || 28 || 45 || 7 || 63,1 || align=center|3 - 0 - 1 || align=center|1 - 1 - 0 |- | [[Սերգեյ Գալդունց|Գալդունց Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 8 || 12 || 7 || 2 || 3 || 66,7 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Ավետիք Գրիգորյան (շախմատիստ)|Գրիգորյան Ավետիք]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վարդան Գրիգորյան|Գրիգորյան Վարդան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արսեն Եղիազարյան|Եղիազարյան Արսեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 2 || 1994–1996 || 8½ || 16 || 4 || 9 || 3 || 53,1 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սմբատ Լպուտյան|Լպուտյան Սմբատ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1992–2006 || 57 || 86 || 38 || 38 || 10 || 66,3 || align=center|1 - 0 - 3 || align=center|0 - 2 - 1 |- | [[Մելիքսեթ Խաչիյան|Խաչիյան Մելիքսեթ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 3½ || 8 || 3 || 1 || 4 || 43,8 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Հակոբյան Վլադիմիր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 11 || 1992–1998, 2002–2014 || 78½ || 122 || 42 || 73 || 7 || 64,3 || align=center|3 - 0 - 3 || align=center|1 - 2 - 0 |- | [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռոբերտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2018 || 4½ || 6 || 3 || 3 || 0 || 75 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Անդրանիկ Մատիկոզյան|Մատիկոզյան Անդրանիկ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Մարտիրոսյան Հայկ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2018 || 6 || 8 || 4 || 4 || 0 || 75 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հրանտ Մելքումյան|Մելքումյան Հրանտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2018 || 6 || 10 || 3 || 6 || 1 || 60 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արա Մինասյան (շախմատիստ)|Մինասյան Արա]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 3 || 8 || 2 || 2 || 4 || 37,5 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արտաշես Մինասյան|Մինասյան Արտաշես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 1992–2008 || 38 || 64 || 24 || 28 || 12 || 59,4 || align=center|2 - 0 - 3 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վիգեն Միրումյան|Միրումյան Վիգեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 3½ || 10 || 2 || 3 || 5 || 35,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սերգեյ Մովսիսյան|Մովսիսյան Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Չեխիա}}<br />{{Դրոշ|Սլովակիա}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1998–2004, 2008–2014 || 55 || 89 || 30 || 50 || 9 || 61,2 || align=center|1 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Աշոտ Նադանյան|Նադանյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 6½ || 11 || 5 || 3 || 3 || 59,1 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Նալբանդյան|Նալբանդյան Տիգրան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(2) || 1 || 1996 || 5 || 11 || 3 || 4 || 4 || 45,5 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արթուր Չիբուխչյան|Չիբուխչյան Արթուր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}}(3) || 1 || 1996 || 3 || 5 || 3 || 0 || 2 || 60,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արշակ Պետրոսյան|Պետրոսյան Արշակ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 1992, 1996 || 1½ || 4 || 0 || 3 || 1 || 37,5 || align=center|0 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Պետրոսյան Տիգրան Լ.]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2008, 2012 || 10 || 14 || 7 || 6 || 1 || 71,4 || align=center|2 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Գաբրիել Սարգսյան|Սարգսյան Գաբրիել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 2000–2014, 2018 || 57½ || 88 || 36 || 43 || 9 || 65,3 || align=center|3 - 0 - 2 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Ռաֆայել Վահանյան|Վահանյան Ռաֆայել]] || {{Դրոշ|ԽՍՀՄ}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 1978, 1984–1986,<br />1992–2000, 2004 || 59½ || 95 || 35 || 49 || 11 || 62,6 || align=center|2 - 1 - 2 || align=center|2 - 1 - 0 |- | [[Արման Փաշիկյան|Փաշիկյան Արման]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || 63,6 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Քոթանջյան|Քոթանջյան Տիգրան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2014 || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|Աշխարհի թիմային առաջնություն]] ===== Աշխարհի թիմային առաջնություններին Հայաստանի հավաքականի կազմում մասնակցել է 16 շախմատիստ։ Ամենից շատ՝ 8 անգամ, թիմի կազմում եղել է [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]]։ [[Ռաֆայել Վահանյան]]ն աշխարհի թիմային առաջնություններին մասնակցել է 6 անգամ, սակայն ելույթներից 2-ը նա ունեցել է [[Խորհրդային Միություն|Խորհրդային Միության]] հավաքականի կազմում։ Աղյուսակում բերված են մեր հավաքականի կազմում հանդես եկած բոլոր շախմատիստների վիճակագրական տվյալները (Ռ. Վահանյանի դեպքում հաշվարկված են նաև ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում ցույց տված արդյունքները)։ {| class="wikitable sortable" |- ! Շախմատիստ !! Հավա-<br />քական !! Մաս-<br />նակ-<br />ցություն !! Տարիներ !! Մ !! Պար-<br />տիա-<br />ներ !! Հ !! Ո !! Պ !! % !! Թիմային<br />մեդալներ<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- | [[Աշոտ Անաստասյան|Անաստասյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 1993-2005 || 10½ || 20 || 7 || 7 || 6 || 52,5 || align=center|0 - 0 - 3 || align=center|0 - 1 - 1 |- | [[Կարեն Ասրյան|Ասրյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2001–2005 || 6 || 10 || 2 || 8 || 0 || 60,0 || align=center|0 - 0 - 2 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Լևոն Արոնյան|Արոնյան Լևոն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 5 || 2005–2015 || 28 || 42 || 16 || 24 || 2 || 66,7 || align=center|1 - 0 - 2 || align=center|2 - 3 - 0 |- | [[Սմբատ Լպուտյան|Լպուտյան Սմբատ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 1993–2005 || 17 || 27 || 13 || 8 || 6 || 63,0 || align=center|0 - 0 - 3 || align=center|1 - 0 - 1 |- | [[Մելիքսեթ Խաչիյան|Խաչիյան Մելիքսեթ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 1997 || 1 || 2 || 0 || 2 || 0 || 50,0 || align=center|0 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Հակոբյան Վլադիմիր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 1993–2015 || 36½ || 58 || 18 || 37 || 7 || 62,9 || align=center|1 - 0 - 4 || align=center|2 - 1 - 1 |- | [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռոբերտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2011 || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,0 || align=center|1 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հրանտ Մելքումյան|Մելքումյան Հրանտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2015 || 4½ || 8 || 3 || 3 || 2 || 56,2 || align=center|0 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արտաշես Մինասյան|Մինասյան Արտաշես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 1993–2001 || 10½ || 18 || 4 || 13 || 1 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 2 || align=center|0 - 1 - 1 |- | [[Սերգեյ Մովսիսյան|Մովսիսյան Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 2011-2015 || 10½ || 22 || 3 || 15 || 4 || 47,7 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Արշակ Պետրոսյան|Պետրոսյան Արշակ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 1993 || 0 || 1 || 0 || 0 || 1 || 0,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Պետրոսյան Տիգրան Լ.]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2010, 2013 || 5 || 10 || 2 || 6 || 2 || 50,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Գաբրիել Սարգսյան|Սարգսյան Գաբրիել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 2010–2015 || 16 || 32 || 6 || 20 || 6 || 50,0 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Ռաֆայել Վահանյան|Վահանյան Ռաֆայել]] || {{Դրոշ|ԽՍՀՄ}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1985–2005 || 20 || 33 || 12 || 16 || 5 || 60,6 || align=center|2 - 0 - 3 || align=center|2 - 1 - 0 |- | [[Արման Փաշիկյան|Փաշիկյան Արման]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || 58,3 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Տիգրան Քոթանջյան|Քոթանջյան Տիգրան]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2010 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |} ===== [[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնություն]] ===== Եվրոպայի թիմային առաջնություններին Հայաստանի հավաքականի կազմում մասնակցել է 18 շախմատիստ։ Ամենից շատ՝ 9 անգամ, թիմի կազմում եղել է [[Լևոն Արոնյան]]ը։ [[Ռաֆայել Վահանյան]]ը Եվրոպայի թիմային առաջնություններին մասնակցել է 6 անգամ, սակայն ելույթներից 3-ը նա ունեցել է [[Խորհրդային Միություն|Խորհրդային Միության]] հավաքականի կազմում։ Աղյուսակում բերված են մեր հավաքականի կազմում հանդես եկած բոլոր շախմատիստների վիճակագրական տվյալները (Ռ. Վահանյանի դեպքում հաշվարկված են նաև ԽՍՀՄ, իսկ Ս. Մովսիսյանի դեպքում՝ Չեխիայի հավաքականների կազմում ցույց տված արդյունքները)։ {| class="wikitable sortable" |- ! Շախմատիստ !! Հավա-<br />քական !! Մաս-<br />նակ-<br />ցություն !! Տարիներ !! Մ !! Պար-<br />տիա-<br />ներ !! Հ !! Ո !! Պ !! % !! Թիմային<br />մեդալներ<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Անհատական<br />մեդալներ'''<br />[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] - [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] - [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] |- | [[Աշոտ Անաստասյան|Անաստասյան Աշոտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 4 || 1992–1999, 2005 || 21½ || 30 || 15 || 13 || 2 || 71,7 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|2 - 0 - 1 |- | [[Կարեն Ասրյան|Ասրյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2007 || 4 || 8 || 1 || 6 || 1 || 50,0 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Լևոն Արոնյան|Արոնյան Լևոն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 9 || 1999, 2005–2019 || 46½ || 74 || 24 || 45 || 5 || 62,8 || align=center|1 - 2 - 0 || align=center|1 - 3 - 1 |- | [[Հովհաննես Գաբուզյան|Գաբուզյան Հովհաննես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2017, 2021 || 2½ || 6 || 2 || 1 || 3 || 41,7 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Կարեն Հակոբի Գրիգորյան|Գրիգորյան Կարեն]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2015 || 1 || 3 || 0 || 2 || 1 || 33,3 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սմբատ Լպուտյան|Լպուտյան Սմբատ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 5 || 1992–1999, 2005–2007 || 17½ || 31 || 10 || 15 || 6 || 56,5 || align=center|1 - 1 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Հակոբյան Վլադիմիր]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 7 || 1992–1997, 2005–2013 || 30 || 53 || 14 || 32 || 7 || 56,6 || align=center|0 - 1 - 1 || align=center|0 - 0 - 1 |- | [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Հովհաննիսյան Ռոբերտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2011, 2021 || 7½ || 11 || 4 || 7 || 0 || 68,2 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Մարտիրոսյան Հայկ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2019-2021 || 7½ || 14 || 5 || 5 || 4 || 53,6 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Հրանտ Մելքումյան|Մելքումյան Հրանտ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 2015-2019 || 15½ || 26 || 7 || 17 || 2 || 59,6 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|1 - 0 - 0 |- | [[Արտաշես Մինասյան|Մինասյան Արտաշես]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 3 || 1992–1999 || 12 || 24 || 7 || 10 || 7 || 50,0 || align=center|1 - 0 - 1 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Սերգեյ Մովսիսյան|Մովսիսյան Սերգեյ]] || {{Դրոշ|Չեխիա}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1997–1999, 2011-2017 || 20 || 48 || 9 || 22 || 17 || 41,7 || align=center|0 - 1 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արշակ Պետրոսյան|Պետրոսյան Արշակ]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 1999 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0,0 || align=center|1 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Պետրոսյան Տիգրան Լ.]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2009, 2013 || 7½ || 12 || 4 || 7 || 1 || 62,5 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 1 - 0 |- | [[Գաբրիել Սարգսյան|Սարգսյան Գաբրիել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 8 || 2007–2021 || 45½ || 68 || 27 || 37 || 4 || 66,9 || align=center|0 - 2 - 0 || align=center|1 - 2 - 1 |- | [[Ռաֆայել Վահանյան|Վահանյան Ռաֆայել]] || {{Դրոշ|ԽՍՀՄ}}<br />{{Դրոշ|Հայաստան}} || 6 || 1980–1997, 2005 || 25 || 39 || 17 || 16 || 6 || 64,1 || align=center|3 - 0 - 1 || align=center|1 - 2 - 0 |- | [[Սամվել Տեր-Սահակյան|Տեր-Սահակյան Սամվել]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 1 || 2021 || 6 || 9 || 3 || 6 || 0 || 66,7 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |- | [[Արման Փաշիկյան|Փաշիկյան Արման]] || {{Դրոշ|Հայաստան}} || 2 || 2009, 2019 || 6 || 10 || 4 || 4 || 2 || 60,0 || align=center|0 - 0 - 0 || align=center|0 - 0 - 0 |} == Ելույթները համաշխարհային օլիմպիադաներում == [[Շախմատային օլիմպիադա|Համաշխարհային օլիմպիադաներին]] Հայաստանի հավաքականն սկսեց մասնակցել հիմնադրման թվականից՝ [[1992]]-ից։ Եվ հենց առաջին օլիմպիադայում հասավ մեծ հաջողության՝ նվաճելով բրոնզե մեդալներ։ Հետագայում թիմը ևս երկու անգամ զբաղեցրեց երրորդ հորիզոնականը, իսկ 2006-2012 թվականներին կայացած չորս օլիմպիադաներից երեքում դարձավ օլիմպիական չեմպիոն։ Այդ նվաճումների շնորհիվ Հայաստանի ընտրանին օլիմպիադաների պատմության ընթացքում զբաղեցնում է հինգերորդ տեղը՝ իրենից առաջ թողնելով միայն արդեն գոյություն չունեցող [[ԽՍՀՄ]] հավաքականին, նրա իրավահաջորդ [[Ռուսաստան]]ին, [[ԱՄՆ]]-ին և [[Հունգարիա]]յին։ Վերջինիս Հայաստանը զիջում է միայն արծաթե մեդալների քանակով։ ===== Հավաքականների դասավորությունը ըստ վաստակած մեդալների ===== {| class="wikitable sortable" |- ! Տեղ !! Երկիր !! [[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] !! [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] !! [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Ընդամենը |- | 1 || {{URS}} || 18 || 1 || 0 || 19 |- | 2 || {{USA}} || 6 || 6 || 9 || 21 |- | 3 || {{RUS}} || 6 || 3 || 3 || 12 |- | 4 || {{HUN}} || 3 || 7 || 2 || 12 |- | style="background:yellow;"|5 || style="background:yellow;"|'''{{ARM}}''' || style="background:yellow;"|'''3''' || style="background:yellow;"|'''0''' || style="background:yellow;"|'''3''' || style="background:yellow;"|'''6''' |- | 6 || {{UKR}} || 2 || 2 || 3 || 7 |- | 7 || {{CHN}} || 2 || 1 || 0 || 3 |- | 8 || {{YUG}} || 1 || 6 || 5 || 12 |- | 9 || {{POL}} || 1 || 2 || 3 || 6 |- | 10 || {{GER}}* || 1 || 1 || 3 || 5 |- | 11 || {{ENG}} || 0 || 3 || 3 || 6 |- | 12 || {{ARG}} || 0 || 3 || 2 || 5 |- | 13 || {{դրոշ|Չեխոսլովակիա}} [[Չեխոսլովակիա]] || 0 || 2 || 1 || 3 |- | 14 || {{ISR}} || 0 || 1 || 1 || 3 |- | 14 || {{NED}} || 0 || 1 || 1 || 3 |- | 14 || {{SWE}} || 0 || 1 || 1 || 3 |- | 17 || {{BIH}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 17 || {{DEN}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 17 || {{UZB}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 20 || {{BUL}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 20 || {{EST}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 20 || {{IND}} || 0 || 0 || 1 || 1 |} * Հաշվարկված են [[ԳՖՀ]]-ի և [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն|ԳԴՀ]]-ի արդյունքները։ ===== 30-րդ օլիմպիադա, [[1992]], [[Մանիլա]], [[Ֆիլիպիններ]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1992/1992arm.html Օլիմպիադա-1992. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադային հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Առաջին անգամ մասնակցելով օլիմպիադային՝ Հայաստանի ընտրանին գերազանց ելույթ ունեցավ՝ տանելով թիմային 9 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտելով մրցախաղերից 3-ը և կրելով 2 պարտություն։ Թիմն ընդամենը կես միավորով հետ մնաց երկրորդ մրցանակակրից։ 3-րդ խաղատախտակի վրա անհատական բրոնզե մեդալի արժանացավ Սմբատ Լպուտյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքմենստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Արգենտինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Չեխոսլովակիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}}!! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լատվիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 1½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 1½ !! 3 !! ½ !! 34½ !! 56 !! 22 !! 25 !! 9 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2590''' || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || || ½ || ½ || || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 6 || 12 || 1 || 10 || 1 || '''52''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2605''' || 0 || 1 || || ½ || || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || 8 || 12 || 5 || 6 || 1 || '''9''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2560''' || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || 0 || 1 || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 1 || 11 || 14 || 9|| 4 || 1|| style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2545''' || 1 || || 1 || ½ || || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || 0 || 0 || 1 || 0 || 7½ || 12 || 6 || 3 || 3 || '''20''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2470''' || || || ½ || || 0 || || || || ½ || || || || || || 1 || 3 || 0 || 2 || 1 || - |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2490''' || || 1 || || || 0 || 0 || || || || || || || || || 1 || 3 || 1 || 0 || 2 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2575''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== 31-րդ օլիմպիադա, [[1994]], [[Մոսկվա]], [[Ռուսաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1994/1994arm.html Օլիմպիադա-1994. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադային հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արսեն Եղիազարյան]]։ Այս անգամ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 13-րդ տեղը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նոր Զելանդիա}} !!style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բրազիլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքմենստան}} !!style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Հարավսլավիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆիլիպիններ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3 !! 3 !! 2 !! 1 !! 3½ !! 3½ !! 1 !! 3 !! 1½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 2 !! 33 !! 56 !! 20 !! 26 !! 10 !! '''13''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2645''' || || 1 || ½ || ½ || 0 || 1 || || 0 || 1 || || ½ || ½ || ½ || 1 || 6½ || 11 || 4 || 5 || 2 || '''28''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2630''' || || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 0 || ½ || ½ || 1 || ½ || 8 || 13 || 4 || 8 || 1 || '''27''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2590''' || 1 || 1 || ½ || ½ || || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || || 1 || 0 || ½ || 7 || 12 || 4 || 6 || 2 || '''35''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2540''' || 0 || || 1 || || ½ || 1 || 1 || 0 || || ½ || 1 || 0 || || 0 || 5 || 10 || 4 || 2 || 4 || '''58''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2525''' || 1 || ½ || || || 0 || || 1 || || ½ || || ½ || || || || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || - |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արսեն Եղիազարյան|Ա. Եղիազարյան]]''' || '''2390''' || 1 || || || ½ || || || || || || 1 || || || ½ || || 3 || 4 || 2 || 2 || 0 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2601''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 14 ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 1996|32-րդ օլիմպիադա]], [[1996]], [[Երևան]], [[Հայաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1996/1996fa.html Օլիմպիադա-1996. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== [[Պատկեր:Asrian Karen.jpg|100px|thumb|Կարեն Ասրյան]] Այս օլիմպիադային Հայաստանը, որպես ընդունող կողմ, իրավունք ուներ ներկայանալու երկու հավաքականով։ Սակայն քանի որ ընդհանուր մասնակիցների քանակը կենտ էր, արագորեն ձևավորվեց նաև Հայաստանի երրորդ հավաքական, որն օլիմպիադայում մեկնարկեց երկրորդ խաղափուլում։ Առաջին հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]]։ Հայաստան-1-ը տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 5 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 5-րդ տեղը։ Երկրորդ հավաքականը 50-րդն էր, երրորդը՝ 42-րդը։ Երկրորդ հավաքականի կազմում փայլուն հանդես եկավ առաջին պահեստային [[Կարեն Ասրյան]]ը, որն արժանացավ անհատական ոսկե մեդալի։ '''''Հայաստան-1''''' {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վիետնամ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ինդոնեզիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղազախստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 1 !! 2½ !! 4 !! 3 !! 1½ !! 2 !! 3 !! 2 !! 2 !! 2 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 33½ !! 56 !! 17 !! 33 !! 6 !! '''5''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2630''' || || ½ || ½ || 1 || || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 7 || 12 || 2 || 10 || 0 || '''28''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2595''' || ½ || || 1 || 1 || ½ || ½ || 0 || ½ || || 0 || || || 1 || ½ || 5½ || 10 || 3 || 5 || 2 || '''34''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2595''' || 1 || || ½ || 1 || 1 || 0 || 1 || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 7½ || 12 || 4 || 7 || 1 || '''14''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2540''' || 1 || 0 || ½ || || ½ || || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''20''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2550''' || 1 || 0 || || 1 || 1 || ½ || || 1 || 0 || || ½ || ½ || || ½ || 6 || 10 || 4 || 4 || 2 || '''20''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2480''' || || ½ || || || || || || || || || || || || || ½ || 1 || 0 || 1 || 0 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2593''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} '''''Հայաստան-2''''' {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակաո}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իռլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ինդոնեզիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էկվադոր}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վիետնամ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Տաջիկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 2 !! 2 !! 1 !! 2½ !! 2 !! ½ !! 4 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 28½ !! 56 !! 22 !! 13 !! 21 !! '''50''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վիգեն Միրումյան|Վ. Միրումյան]]''' || '''2430''' || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || || 0 || || || 0 || 0 || || 0 || ½ || 3½ || 10 || 2 || 3 || 5 || '''97''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Մելիքսեթ Խաչիյան|Մ. Խաչիյան]]''' || '''2480''' || 1 || 0 || || || 1 || || 0 || 1 || 0 || || ½ || 0 || || || 3½ || 8 || 3 || 1 || 4 || '''-''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Նալբանդյան|Տ. Նալբանդյան]]''' || '''2490''' || 1 || 0 || || 0 || || ½ || ½ || 1 || ½ || 0 || || 0 || 1 || ½ || 5 || 11 || 3 || 4 || 4 || '''59''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արա Մինասյան (շախմատիստ)|Արա Մինասյան]]''' || '''2425''' || || || ½ || 0 || || ½ || 0 || 1 || || 1 || 0 || || || 0 || 3 || 8 || 2 || 2 || 4 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2380''' || 1 || 1 || ½ || || 0 || 1 || || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || 10 || 12 || 9 || 2 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2390''' || || || ½ || 1 || 1 || 0 || || || 0 || || || 1 || 0 || || 3½ || 7 || 3 || 1 || 3 || '''36''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2456''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || |} '''''Հայաստան-3''''' {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|- !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բահրեյն}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Տաջիկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ճապոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բրազիլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ինդոնեզիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆինլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղրղզստան}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! - !! 4 !! 2 !! 3 !! 2 !! 3 !! ½ !! 2½ !! 3 !! 1 !! 3½ !! 1½ !! 1 !! 3 !! 30 !! 52 !! 23 !! 14 !! 15 !! '''42''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արսեն Եղիազարյան|Ա. Եղիազարյան]]''' || '''2455''' || - || 1 || 0 || || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || 0 || ½ || 5½ || 12 || 2 || 7 || 3 || '''70''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Գալդունց|Ս. Գալդունց]]''' || '''2465''' || - || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || 0 || 1 || 1 || 0 || 1 || ½ || 0 || || 8 || 12 || 7 || 2 || 3 || '''9''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Նադանյան|Ա. Նադանյան]]''' || '''2325''' || - || 1 || || 0 || 1 || 1 || 0 || 1 || || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || 6½ || 11 || 5 || 3 || 3 || '''25''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վարդան Գրիգորյան|Վ. Գրիգորյան]]''' || '''2355''' || - || 1 || || 1 || || || 0 || || ½ || || 1 || 0 || || || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Անդրանիկ Մատիկոզյան|Ա. Մատիկոզյան]]''' || '''2300''' || - || || 1 || 1 || 0 || || || || 1 || 0 || || || || ½ || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || '''-''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արթուր Չիբուխչյան|Ա. Չիբուխչյան]]''' || '''2310''' || - || || 0 || || || 1 || || 0 || || || || || 1 || 1 || 3 || 5 || 3 || 0 || 2 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2400''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''-''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|13 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || |} ===== 33-րդ օլիմպիադա, [[1998]], [[Էլիստա]], [[Ռուսաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1998/1998arm.html Օլիմպիադա-1998. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== [[Պատկեր:Lputian Smbat.jpg|thumb|right|100px|[[Սմբատ Լպուտյան]]]] Այս օլիմպիադան անցկացվեց 13 խաղափուլով՝ նախկին 14-ի փոխարեն։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Կարեն Ասրյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Այս անգամ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 3 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 16-րդ տեղը։ Առաջին անգամ երկրորդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած Սմբատ Լպուտյանը զբաղեցրեց երկրորդ տեղը՝ արժանանալով արծաթե մեդալի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լատվիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մոլդովա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} (2) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} (1) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 3 !! 2 !! 1½ !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 1 !! 30 !! 52 !! 19 !! 22 !! 11 !! '''16''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2630''' || 1 || ½ || || ½ || 1 || 0 || ½ || 0 || || || 1 || ½ || || 5 || 9 || 3 || 4 || 2 || '''36''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2615''' || 1 || 1 || || || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || 8 || 11 || 6 || 4 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2655''' || 1 || ½ || 1 || || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || || ½ || 0 || 6 || 11 || 3 || 6 || 2 || '''45''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2620''' || ½ || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || || 1 || ½ || 0 || || 1 || 6½ || 10 || 4 || 5 || 1 || '''15''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2600''' || || 1 || ½ || 0 || || || || 0 || || || || || || 1½ || 4 || 1 || 1 || 2 || '''-''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2560''' || || || 0 || ½ || || || || || 1 || 1 || ½ || 0 || 0 || 3 || 7 || 2 || 2 || 3 || '''32''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2630''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|13 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== 34-րդ օլիմպիադա, [[2000]], [[Ստամբուլ]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2000/2000arm.html Օլիմպիադա-2000. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Այս օլիմպիադան կրկին անցկացվեց 14 խաղափուլով։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Կարեն Ասրյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]]։ Այս անգամ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 2 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 5 պարտություն և զբաղեցրեց 17-րդ տեղը։ Չորրորդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած Աշոտ Անաստասյանը, 12 հնարավորից վաստակելով 9 միավոր, արժանացավ ոսկե մեդալի։ 2000-ի օլիմպիադան միակն է, որին Հայաստանի հավաքականի կազմում չի մասնակցել Վլադիմիր Հակոբյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Պակիստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շոտլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովակիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքմենստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 1½ !! 2½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 3½ !! 1½ !! 1½ !! ½ !! 2 !! 1½ !! 32 !! 56 !! 21 !! 22 !! 13 !! '''17''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2627''' || 1 || ½ || ½ || ½ || || 0 || || ½ || 1 || 0 || ½ || || 0 || ½ || 5 || 11 || 2 || 6 || 3 || '''75''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2610''' || || || ½ || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || 0 || || 1 || 5½ || 11 || 3 || 5 || 3 || '''58''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2614''' || 1 || ½ || || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || || ½ || || 0 || 0 || 0 || 5½ || 11 || 3 || 5 || 3 || '''61''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2558''' || 1 || 1 || 0 || || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 0 || || 1 || 0 || 9 || 12 || 9 || 0 || 3 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2574''' || 1 || || ½ || ½ || || || 1 || || ½ || || ½ || ½ || 1 || || 5½ || 8 || 3 || 5 || 0 || '''11''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2474''' || || 1 || || || ½ || || || || || || || 0 || || || 1½ || 3 || 1 || 1 || 1 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2606''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || |} ===== 35-րդ օլիմպիադա, [[2002]], [[Բլեդ]], [[Սլովենիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2002/2002arm.html Օլիմպիադա-2002. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Այս օլիմպիադային Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Այս օլիմպիադայում Հայաստանի ընտրանին, տանելով թիմային 7 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով 3 պարտություն, կրկնեց 1992-ի հաջողությունը՝ նվաճելով բրոնզե մեդալներ։ Իսկ առաջին խաղատախտակի վրա հանդես եկած Վլադիմիր Հակոբյանը զբաղեցրեց երկրորդ տեղը՝ արժանանալով արծաթե մեդալի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դոմինիկյան Հանրապետություն}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կանադա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հարավսլավիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 2½ !! 3½ !! 3½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 3½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 35 !! 56 !! 20 !! 30 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2689''' || || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || || ½ || || 1 || 1 || ½ || 1 || 8 || 11 || 5 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2627''' || || || 1 || ½ || 1 || ½ || || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || 7½ || 11 || 4 || 7 || 0 || '''7''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2597''' || ½ || || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 7½ || 12 || 3 || 9 || 0 || '''23''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2568''' || 1 || 0 || || 1 || 0 || || 1 || ½ || ½ || ½ || || || ½ || ½ || 5½ || 10 || 3 || 5 || 2 || '''42''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2560''' || 1 || 1 || || || || 0 || || 0 || || || ½ || ½ || || || 3 || 6 || 2 || 2 || 2 || - |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2555''' || 1 || 1 || 1 || || || || 0 || ½ || || 0 || || || || || 3½ || 6 || 3 || 1 || 2 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2620''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== 36-րդ օլիմպիադա, [[2004]], [[Կալվիա]], [[Իսպանիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2004/2004arm.html Օլիմպիադա-2004. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադային Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Առաջին անգամ օլիմպիական թիմի կազմում ընդգրկվեց հավաքականի և հայկական շախմատի ներկայիս առաջատար Լևոն Արոնյանը։ Այս օլիմպիադայում Հայաստանի ընտրանին, տանելով թիմային 8 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով 2 պարտություն, երրորդ անգամ նվաճեց բրոնզե մեդալներ։ Ընդ որում, մեր հավաքականը վաստակեց նույնքան միավոր, որքան երկրորդ տեղը զբաղեցրած [[Ռուսաստան]]ի ընտրանին և նրան զիջեց միայն լրացուցիչ գործակցով (459,0-ն ընդդեմ 460,0-ի)։ Երրորդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած վետերան Ռաֆայել Վահանյանը գերազանց արդյունքով զբաղեցրեց առաջին տեղը՝ արժանանալով ոսկե մեդալի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մոնղոլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կանադա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 3 !! 3 !! 2 !! 1½ !! 3½ !! 3 !! 1½ !! 2 !! 3½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 3½ !! 36½ !! 56 !! 23 !! 27 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2692''' || || || || || || || ½ || 0 || ½ || 1 || ½ || ½ || 0 || 1 || 4 || 8 || 2 || 4 || 2 || '''-''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2675''' || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 8 || 12 || 4 || 8 || 0 || '''10''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2640''' || +:- || || 1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || || 1 || ½ || ½ || 1 || 9½ || 12 || 7 || 5 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2634''' || 1 || 1 || || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 0 || 1 || || 0 || 1 || 1 || 8 || 12 || 6 || 4 || 2 || '''16''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2611''' || 1 || 1 || 1 || || 0 || 1 || || || ½ || ½ || ½ || || || || 5½ || 8 || 4 || 3 || 1 || '''12''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2584''' || ½ || 0 || ½ || ½ || || || || || || || || || || || 1½ || 4 || 0 || 3 || 1 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2660''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|14 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|8 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2006|37-րդ օլիմպիադա]], [[2006]], [[Թուրին]], [[Իտալիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2006/2006arm.html Օլիմպիադա-2006. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Թուրինի օլիմպիադան դրեց Հայաստանի հավաքականի փառահեղ հաղթանակների սկիզբը։ Մեր ընտրանին, տանելով թիմային 10 հաղթանակ, 3 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և չկրելով ոչ մի պարտություն, իր պատմության մեջ առաջին անգամ դարձավ օլիմպիական չեմպիոն։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Առաջին անգամ օլիմպիական թիմի առաջին խաղատախտակի վրա հանդես եկավ [[Լևոն Արոնյան]]ը։ 2006-ի օլիմպիադան կրկին անցկացվեց 13 խաղափուլով։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վենեսուելա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիգերիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3½ !! 3 !! 4 !! 2 !! 2½ !! 3 !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 3 !! 2 !! 2 !! 36 !! 52 !! 22 !! 28 !! 2 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2756''' || || || 1 || 1 || 0 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''20''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2706''' || || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 9 || 12 || 6 || 6 || 0 || '''4''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2646''' || 0 || || || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 5 || 10 || 1 || 8 || 1 || '''74''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2619''' || 1 || ½ || || 1 || || || || || || || || || || 2½ || 3 || 2 || 1 || 0 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2612''' || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 10 || 13 || 7 || 6 || 0 || '''11''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2574''' || 1 || 1 || ½ || || || || || || || || || || || 2½ || 3 || 2 || 1 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2682''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|13 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|10 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|0 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2008|38-րդ օլիմպիադա]], [[2008]], [[Դրեզդեն]], [[Գերմանիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2008/2008arm.html Օլիմպիադա-2008. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Դրեզդենում Հայաստանի հավաքականը կրկնեց նախորդ օլիմպիադայի հաջողությունը և երկրորդ անգամ անընդմեջ դարձավ չեմպիոն։ Նոր մրցակարգով անցկացվող օլիմպիադայում, որտեղ կրճատվել էին մասնակիցների (5) ու խաղափուլերի քանակը (11), և միավորների հաշվարկը կատարվում էր ոչ թե ըստ խաղատախտակների արդյունքների, այլ թիմային արդյունքներով (թիմային հաղթանակը՝ 2 միավոր, ոչ-ոքին՝ 1, պարտությունը՝ 0), մեր ընտրանին տարավ թիմային 9 հաղթանակ, 1 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի և կրեց ընդամենը 1 պարտություն։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]], պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Իրենց խաղատախտակների վրա գերազանց հանդես եկան Վլադիմիր Հակոբյանը և Գաբրիել Սարգսյանը, որոնք արժանացան ոսկե մեդալների։ Գաբրիել Սարգսյանը լավագույնն էր նաև օլիմպիադայի բոլոր մասնակիցների մեջ՝ 2869 ընթացիկ գործակցով։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մոլդովա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆարերյան կղզիներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}}!! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 4 !! 2 !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 3½ !! 1½ !! 3 !! 2½ !! 19 !! 31 !! 44 !! 20 !! 22 !! 2 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2757''' || 1 || ½ || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || ½ || || 5½ || 10 || 2 || 7 || 1 || '''13''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2679''' || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || || 8 || 11 || 5 || 6 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2642''' || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || || 9 || 11 || 7 || 4 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2629''' || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || 1 || || 7½ || 11 || 5 || 5 || 1 || '''7''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2541''' || || || 1 || || || || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2677''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== 39-րդ օլիմպիադա, [[2010]], [[Խանտի-Մանսիյսկ|Խանտի Մանսիյսկ]], [[Ռուսաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2010/2010arm.html Օլիմպիադա-2010. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Հայաստանի հավաքականի ելույթն այս օլիմպիադայում համեմատաբար համեստ էր։ Մեր ընտրանին տարավ թիմային 7 հաղթանակ, 2 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 7-րդ տեղը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արման Փաշիկյան]], պահեստային՝ [[Ավետիք Գրիգորյան (շախմատիստ)|Ավետիք Գրիգորյան]]։ Առաջին խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալի արժանացավ Լևոն Արոնյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կոստա Ռիկա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} (3) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} (2) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} (1) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}}!! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 3½ !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 1½ !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 2 !! 16 !! 26 !! 44 !! 14 !! 26 !! 4 !! '''7''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2783''' || || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || || 7½ || 10 || 5 || 5 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2691''' || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || || 5½ || 11 || 1 || 9 || 1 || '''21''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2677''' || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || || 6 || 11 || 3 || 6 || 2 || '''12''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2639''' || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''9''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ավետիք Գրիգորյան (շախմատիստ)|Ա. Գրիգորյան]]''' || '''2579''' || 1 || || || || || || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2698''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|40-րդ օլիմպիադա]], [[2012]], [[Ստամբուլ]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2012/2012arm.html Օլիմպիադա-2012. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս օլիմպիադան Հայաստանի հավաքականին բերեց չեմպիոնական երրորդ տիտղոսը։ Մեր հավաքականը տարավ թիմային 9 հաղթանակ, 1 մրցախաղ ավարտեց ոչ-ոքի և կրեց ընդամենը 1 պարտություն, վաստակեց 19 միավոր և լրացուցիչ ցուցանիշներով առաջ անցավ Ռուսաստանի հավաքականից։ Օլիմպիադաներին հավաքականի կազմում առաջին անգամ մասնակցեց Սերգեյ Մովսիսյանը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Իրենց խաղատախտակների վրա գերազանց հանդես եկան Լևոն Արոնյանը (արժանացավ ոսկե մեդալի) և Վլադիմիր Հակոբյանը (արծաթե մեդալ)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բոլիվիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բանգլադեշ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆիլիպիններ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}}!! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 4 !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 1½ !! 3 !! 2½ !! 3 !! 2½ !! 19 !! 29 !! 44 !! 18 !! 22 !! 4 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2816''' || || 1 || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || || 7 || 10 || 5 || 4 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2698''' || 0 || || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 5 || 10 || 2 || 6 || 2 || '''16''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2687''' || 1 || 1 || || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || 1 || ½ || || 7½ || 10 || 5 || 5 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2693''' || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || || 7 || 11 || 4 || 6 || 1 || '''7''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2661''' || 1 || 1 || ½ || || || || || || || || || || 3 || 2½ || 2 || 1 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2724''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2014|41-րդ օլիմպիադա]], [[2014]], [[Տրոմսյո]], [[Նորվեգիա]]<ref>[http://www.chess-results.com/tnr140380.aspx?lan=11&art=20&fed=ARM&flag=30&wi=821 Օլիմպիադա-2014. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Օլիմպիադան կայացավ [[օգոստոսի 1]]-[[Օգոստոսի 14|14]]-ին։ Օլիմպիադաներին հավաքականի կազմում առաջին անգամ մասնակցեց Հայաստանի 2014 թ. չեմպիոն [[Տիգրան Քոթանջյան]]ը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Քոթանջյան]]։ Թիմը հանդես եկավ ոչ այնքան հաջող՝ տանելով թիմային 6 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով մեկ պարտություն։ Հավաքականը զբաղեցրեց 8-րդ հորիզոնականը։ Անհատական պայքարում մեր շախմատիստները ևս մնացին առանց պարգևների։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ճապոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կոստա Ռիկա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}}'''(1)''' !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վիետնամ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 1½ !! 4 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 2 !! 2 !! 3 !! 16 !! 28½ !! 44 !! 16 !! 25 !! 3 !! 8 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2805''' || || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 6½ || 10 || 3 || 7 || 0 || 7 |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2686''' || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 7½ || 11 || 5 || 5 || 1 || 11 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2672''' || 1 || ½ || 0 || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || ½ || || 6 || 11 || 3 || 6 || 2 || - |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2655''' || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || || 7½ || 11 || 4 || 7 || 0 || 14 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Քոթանջյան|Տ. Քոթանջյան]]''' || '''2500''' || 1 || || || || || || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2705''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 1 || |} ===== 42-րդ օլիմպիադա, [[2016]], [[Բաքու]], [[Ադրբեջան]] ===== Սեպտեմբերի 1-14-ին [[Ադրբեջան]]ի մայրաքաղաք [[Բաքու|Բաքվում]] կայացած օլիմպիադային Հայաստանի հավաքականը քաղաքական պատճառներով չմասնակցեց<ref>[https://www.a1plus.am/1475383.html Հայաստանը հրաժարվեց Բաքվի շախմատային օլիմպիադայից]</ref>։ ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2018|43-րդ օլիմպիադա]], [[2018]], [[Բաթում]], [[Վրաստան]]<ref name="CR18">{{Cite web |url=http://chess-results.com/tnr368908.aspx?lan=11&art=20&flag=30&snr=8 |title=43rd Olympiad Batumi 2018 Open. Armenia}}</ref> ===== Օլիմպիադան կայացավ [[սեպտեմբերի 24]]-[[հոկտեմբերի 5]]-ին։ Օլիմպիադաներին հավաքականի կազմում առաջին անգամ մասնակցեցին [[Հրանտ Մելքումյան]]ը, [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]ը և Հայաստանի 2018 թվականի չեմպիոն [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]]ը։ Հավաքականի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]], պահեստային՝ [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]]։ Միջին վարկանիշով (2688) հավաքականը 8-րդն էր և օլիմպիադան ավարտեց հենց 8-րդ տեղում։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ճապոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղազախստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 3 !! 1½ !! 3½ !! 3 !! 2 !! 2½ !! 1½ !! 2 !! 16 !! 27½ !! 44 !! 14 !! 27 !! 3 !! 8 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2780''' || || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || || 5½ || 10 || 2 || 7 || 1 || 17 |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2691''' || ½ || || ½ || ½ || 0 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 5½ || 10 || 2 || 7 || 1 || 12 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2660''' || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || || ½ || ½ || ½ || 0 || ½ || || 6 || 10 || 3 || 6 || 1 || 8 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2621''' || 1 || ½ || || || || 1 || 1 || ½ || || ½ || || || 4½ || 6 || 3 || 3 || 0 || - |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հ. Մարտիրոսյան]]''' || '''2597''' || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || || || 1 || || ½ || || 6 || 8 || 4 || 4 || 0 || 4 |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2688''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 11 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 7 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| 2 || |} ===== [[Շախմատային օլիմպիադա 2022|44-րդ օլիմպիադա]], [[2022]], [[Չեննայ]], [[Հնդկաստան]]<ref name="CR22">{{Cite web |url=https://chess-results.com/tnr653631.aspx?lan=11&art=20&flag=30&snr=12 |title=44th Olympiad Chennai 2022 Open. Armenia}}</ref> ===== Օլիմպիադան անցկացվում է [[հուլիսի 29]] - [[օգոստոսի 9]]-ին։ Հայաստանի հավաքականի կազմը հետևյալն է. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սամվել Տեր-Սահակյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Մանուել Պետրոսյան]], պահեստային՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]։ Միջին վարկանիշով (2642) հավաքականը 12-րդն է։ Հավաքականի նոր մարզիչ [[Արման Փաշիկյան]]ի գլխավորությամբ օլիմպիադաներին առաջին անգամ մասնակցում են Սամվել Տեր-Սահակյանը և Մանուել Պետրոսյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մադագասկար}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անդորրա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} 2 !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 3 !! 2½ !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2½ !! 1 !! 3 !! 2½ !! !! !! !! !! !! !! |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2698''' || || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || || || || || || || |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2634''' ||1 || || ½ || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || || || || || || || |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սամվել Տեր-Սահակյան|Ս. Տեր-Սահակյան]]''' || '''2625''' ||1 || ½ || || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || 0 || || || || || || || || || |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Մանուել Պետրոսյան|Մ. Պետրոսյան]]''' || '''2610''' ||1 || 1 || ½ || || || || || || || ½ || ½ || || || || || || || |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2591''' ||1 ||1 ||1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || 0 || 1 || ½ || || || || || || || |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2642''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| '''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' ||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || |} == Ելույթները աշխարհի թիմային առաջնություններում == [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն|Աշխարհի թիմային առաջնություններին]] Հայաստանի հավաքականն սկսել է մասնակցել 1993 թվականից և մինչև 2015 թվականը բաց չի թողել ոչ մի առաջնություն։ 1993 թվականից ի վեր Հայաստանի հավաքականը մեկ անգամ (2011) դարձել է չեմպիոն, ևս չորս անգամ նվաճել է բրոնզե մեդալներ (1997, 2001, 2005, 2015)։ Այդ նվաճումների շնորհիվ Հայաստանի ընտրանին աշխարհի առաջնությունների պատմության ընթացքում զբաղեցնում է վեցերորդ տեղը՝ իրենից առաջ թողնելով միայն [[Ռուսաստան]]ի, արդեն գոյություն չունեցող [[ԽՍՀՄ]] հավաքականին, [[Չինաստան]]ին, [[Ուկրաինա]]յին և [[ԱՄՆ]]-ին։ Վերջին երեքին Հայաստանը զիջում է միայն արծաթե մեդալների քանակով։ Իսկ վաստակած թիմային մեդալների ընդհանուր քանակով (5) մեր հավաքականը ուկրաինացիների հետ բաժանում է երկրորդ տեղը՝ զիջելով միայն Ռուսաստանին։ ===== Հավաքականների դասավորությունը ըստ վաստակած մեդալների ===== {| class="wikitable sortable" |- ! Տեղ !! Երկիր !! [[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]] !! [[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]] !! [[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]] !! Ընդամենը |- | 1 || {{RUS}} || 4 || 1 || 1 || 6 |- | 2 || {{URS}} || 2 || 0 || 0 || 2 |- | 3 || {{CHN}} || 1 || 3 || 0 || 4 |- | 4 || {{UKR}} || 1 || 2 || 2 || 5 |- | 5 || {{USA}} || 1 || 2 || 0 || 3 |- | style="background:yellow;"|6 || style="background:yellow;"|'''{{ARM}}''' || style="background:yellow;"|'''1''' || style="background:yellow;"|'''0''' || style="background:yellow;"|'''4''' || style="background:yellow;"|'''5''' |- | 7-8 || {{YUG}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 7-8 || {{HUN}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 9 || {{ENG}} || 0 || 0 || 2 || 2 |- | 10 || {{IND}} || 0 || 0 || 1 || 1 |} ===== Աշխարհի թիմային 3-րդ առաջնություն, [[1993]], [[Լյուցեռն]], [[Շվեյցարիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1993t/1993arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-1993. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Մեկ տարի առաջ օլիմպիական բրոնզե մեդալներ նվաճած Հայաստանի հավաքականը այս առաջնությանը մասնակցեց նույն կազմով։ Տարբերությունն այն էր, որ փոխատեղվել էին պահեստային խաղացողների դիրքերը. Աշոտ Անաստասյանը առաջին պահեստայինն էր, իսկ Արշակ Պետրոսյանը՝ երկրորդ։ Հավաքականը կրկին գլխավորում էր ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում երկու անգամ աշխարհի թիմային առաջնությունների ոսկե մեդալ նվաճած ([[1985]], [[1989]]) Ռաֆայել Վահանյանը։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]]։ Առաջին անգամ մասնակցելով աշխարհի թիմային առաջնությանը՝ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 4-րդ տեղը։ Սակայն մեր շախմատիստներն անմասն չմնացին պարգևներից. 2-րդ խաղատախտակի վրա անհատական արծաթե մեդալի արժանացավ Վլադիմիր Հակոբյանը, իսկ Աշոտ Անաստասյանը երրորդն էր 1-ին պահեստայինների մեջ։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լատվիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 1½ !! 2 !! 1½ !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 3 !! 2½ !! 2 !! 19 !! 36 !! 10 !! 18 !! 8 !! '''4''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2615''' || ½ || ½ || 1 || || 0 || 0 || ½ || ½ || || 3 || 7 || 1 || 4 || 2 || '''6''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2600''' || ½ || ½ || || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2565''' || 0 || || ½ || 0 || 1 || 1 || 1 || ½ || 0 || 4 || 8 || 3 || 2 || 3|| '''6''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2535''' || ½ || ½ || 0 || ½ || || ½ || || 1 || ½ || 3½ || 7 || 1 || 5 || 1 || '''4''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2530''' || || ½ || || 1 || 0 || || 1 || || 1 || 3½ || 5 || 3 || 1 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2485''' || || || 0 || || || || || || || 0 || 1 || 0 || 0 || 1 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2579''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== Աշխարհի թիմային 4-րդ առաջնություն, [[1997]], [[Լյուցեռն]], [[Շվեյցարիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1997t/1997arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-1997. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում հավաքականը գլխավորում էր Վլադիմիր Հակոբյանը։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Մելիքսեթ Խաչիյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 4-ը, չկրեց ոչ մի պարտություն և առաջին անգամ արժանացավ բրոնզե մեդալների։ Մեր գրոսմայստերներից երկուսն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 3-րդ խաղատախտակի վրա ոսկե մեդալ նվաճեց Սմբատ Լպուտյանը, իսկ Արտաշես Մինասյանը երրորդն էր 4-րդ խաղատախտակի վրա։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ղազախստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան|1990}} <br /> (կանայք) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2½ !! 2 !! 2 !! 2½ !! 2 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 2½ !! 21 !! 36 !! 10 !! 22 !! 4 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2660''' || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || 5 || 9 || 2 || 6 || 1 || '''4''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2640''' || || ½ || 0 || || || || || ½ || ½ || 1½ || 4 || 0 || 3 || 1 || '''-''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2585''' || 1 || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || 1 || ½ || 1 || 7 || 9 || 5 || 4 || 0|| style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2545''' || ½ || || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 4½ || 7 || 2 || 5 || 0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2545''' || ½ || ½ || || 1 || 0 || 0 || || || || 2 || 5 || 1 || 2 || 2 || '''5''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Մելիքսեթ Խաչիյան|Մ. Խաչիյան]]''' || '''2520''' || || || ½ || || || || ½ || || || 1 || 2 || 0 || 2 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2608''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|0 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2001|Աշխարհի թիմային 5-րդ առաջնություն]], [[2001]], [[Երևան]], [[Հայաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2001t/2001arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2001. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Առաջին անգամ հայրենիքում ընդունելով իր մրցակիցներին՝ Հայաստանի հավաքականը կրկնեց նախորդ առաջնության հաջողությունը և նվաճեց բրոնզե մեդալներ։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Արտաշես Մինասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը և կրեց 3 պարտություն։ Մեր վեց գրոսմայստերներից չորսն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 1-ին խաղատախտակի վրա ոսկե մեդալ նվաճեց Վլադիմիր Հակոբյանը, 2-րդ և 2-րդ պահեստային խաղատախտակների վրա արծաթե մեդալներ նվաճեցին, համապատասխանաբար, Ռաֆայել Վահանյանը և Արտաշես Մինասյանը, իսկ 3-րդ խաղատախտակի վրա երրորդն էր Սմբատ Լպուտյանը։ Այս անգամ առաջնությանը մասնակցեց ինը հավաքական. չէր ժամանել Աֆրիկայի չեմպիոնը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իրան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Մակեդոնիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Ազատ !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուզբեկստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 4 !! !! 3 !! 1 !! 3 !! 2 !! 1½ !! 1½ !! 20 !! 32 !! 14 !! 12 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2660''' || 1 || 1 || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2650''' || || 1 || || ½ || || 1 || 1 || 0 || 1 || 4½ || 6 || 4 || 1 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2618''' || 1 || 1 || || 1 || 0 || 1 || 0 || || 0 || 4 || 7 || 4 || 0 || 3 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2604''' || || || || ½ || || ½ || || ½ || || 1½ || 3 || 0 || 3 || 0 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2588''' || 1 || 1 || || || 0 || || ½ || || 0 || 2½ || 5 || 2 || 1 || 2 || '''4''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2581''' || 1 || || || || ½ || || || ½ || ½ || 2½ || 4 || 1 || 3 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2633''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|8 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2005|Աշխարհի թիմային 6-րդ առաջնություն]], [[2005]], [[Բեեր Շևա]], [[Իսրայել]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2005t/2005arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2005. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս անգամ ևս Հայաստանի հավաքականը զբաղեցրեց 3-րդ տեղը՝ երրորդ անգամ անընդմեջ նվաճելով բրոնզե մեդալներ։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 3-ը և կրեց 1 պարտություն։ Մեր վեց գրոսմայստերներից երեքն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 3-րդ խաղատախտակի վրա ոսկե մեդալ նվաճեց Կարեն Ասրյանը, 1-ին խաղատախտակի և 2-րդ պահեստային խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալներ նվաճեցին, համապատասխանաբար, Լևոն Արոնյանը և Աշոտ Անաստասյանը։ Այս անգամ ևս առաջնությանը մասնակցեց ինը հավաքական. կրկին չէր ժամանել Աֆրիկայի չեմպիոնը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Ազատ !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}}<br />(կանայք) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2 !! 3 !! 2½ !! 2 !! !! 1½ !! 3 !! 2½ !! 2 !! 18½ !! 32 !! 7 !! 23 !! 2 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2724''' || ½ || ½ || 1 || ½ || || ½ || 1 || ½ || ½ || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2707''' || ½ || 1 || ½ || ½ || || ½ || || ½ || ½ || 4 || 7 || 1 || 6 || 0 || '''4''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2645''' || 1 || ½ || ½ || ½ || || ½ || || 1 || ½ || 4½ || 7 || 2 || 5 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2614''' || 0 || || || || || || ½ || || || ½ || 2 || 0 || 1 || 1 || '''-''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2614''' || || || || || || || 1 || ½ || ½ || 2 || 3 || 1 || 2 || 0 || '''-''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2596''' || || 1 || ½ || ½ || || 0 || ½ || || || 2½ || 5 || 1 || 3 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2673''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''||style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|8 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2009|Աշխարհի թիմային 7-րդ առաջնություն]], [[2010]], [[Բուրսա]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2010t/2010arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2009. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունը պետք է կայանար 2009-ին, սակայն կազմակերպչական խնդիրների պատճառով կայացավ 2010-ին։ Այս անգամ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արման Փաշիկյան]], 1-ին պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]], 2-րդ պահեստային՝ [[Տիգրան Քոթանջյան]]։ Առաջնությունն անցկացվեց նոր մրցակարգով. միավորների հաշվարկը կատարվում էր ոչ թե ըստ խաղատախտակների արդյունքների, այլ թիմային արդյունքներով (թիմային հաղթանակը՝ 2 միավոր, ոչ-ոքին՝ 1, պարտությունը՝ 0)։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը և կրեց 2 պարտություն՝ զբաղեցնելով 5-րդ տեղը։ Մեր վեց գրոսմայստերներից չորսն արժանացան անհատական պարգևների. 1-ին խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալ նվաճեց Լևոն Արոնյանը, իսկ 2-րդ, 3-րդ և 4-րդ խաղատախտակների վրա հանդես եկած Վլադիմիր Հակոբյանը, Գաբրիել Սարգսյանը և Արման Փաշիկյանը պարգևատրվեցին բրոնզե մեդալներով։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բրազիլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 1½ !! 2½ !! 3½ !! 2½ !! 2 !! 1 !! 2 !! 2½ !! 3 !! 12 !! 20½ !! 36 !! 11 !! 19 !! 6 !! '''5''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2781''' || ½ || 1 || ½ || 1 || 0 || ½ || ½ || 1 || 1 || || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2678''' || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || 0 || 1 || ½ || 1 || || 6 || 9 || 4 || 4 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2680''' || || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || || || || 3 || 6 || 1 || 4 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2647''' || 0 || || 1 || ½ || || || ½ || ½ || 1 || || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1-ին պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2627''' || ½ || ½ || || || ½ || 0 || || ½ || 0 || || 2 || 6 || 0 || 4 || 2 || '''5''' |- ! '''2-րդ պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Քոթանջյան|Տ. Քոթանջյան]]''' || '''2537''' || || || || || || || || || || || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2697''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== [[Շախմատի աշխարհի թիմային առաջնություն 2011|Աշխարհի թիմային 8-րդ առաջնություն]], [[2011]], [[Նինբո]], [[Չինաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2011t/2011arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2011. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությանը, որը կայացավ փոփոխված մրցակարգով (յուրաքանչյուր թիմում 6 շախմատիստի փոխարեն հայտավորված էր 5-ը), Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]։ Հավաքականի կազմում առաջին անգամ ընդգրկվել էին Հայաստանի քաղաքացիություն ստացած Սերգեյ Մովսիսյանը և երկրի 2011-ի չեմպիոն Ռոբերտ Հովհաննիսյանը։ Հայաստանի ընտրանին փայլուն ելույթ ունեցավ՝ տանելով թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտելով մրցախաղերից 4-ը և չկրելով ոչ մի պարտություն, իր պատմության մեջ առաջին անգամ դարձավ աշխարհի թիմային առաջնության հաղթող։ Մեր գրոսմայստերներից երեքն արժանացան նաև անհատական պարգևների. 3-րդ խաղատախտակի վրա հաղթող դարձավ Վլադիմիր Հակոբյանը, 1-ին խաղատախտակի վրա արծաթե մեդալ նվաճեց Լևոն Արոնյանը, իսկ Սերգեյ Մովսիսյանը երրորդն էր երկրորդ խաղատախտակի վրա։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 2 !! 2 !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2 !! 14 !! 22½ !! 36 !! 12 !! 21 !! 3 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2805''' || 1 || 0 || 1 || || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || || 5 || 8 || 3 || 4 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2700''' || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || || 6 || 9 || 3 || 6 || 0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2667''' || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || || 6 || 9 || 3 || 6 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2663''' || 1 || ½ || 0 || ½ || 1 || ½ || ½ || 0 || ½ || || 4½ || 9 || 2 || 5 || 2 || '''5''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2556''' || || || || 1 || || || || || || || 1 || 1 || 1 || 0 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2709''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|0 || |} ===== Աշխարհի թիմային 9-րդ առաջնություն, [[2013]], [[Անթալիա]], [[Թուրքիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2013t/2013arm.html Աշխարհի թիմային առաջնություն-2013. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Առաջնությունն անցկացվեց [[Թուրքիա]]յի [[Անթալիա]] քաղաքում՝ նոյեմբերի 25-ից դեկտեմբերի 6-ը։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց է նույն կազմով, ինչ [[2012]]-ին [[Ստամբուլ]]ում կայացած հաղթական [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|օլիմպիադայում]] և Եվրոպայի 2013 թ. առաջնությունում. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Այս անգամ մեր հավաքականը հանդես եկավ անհաջող և զբաղեցրեց 5-րդ տեղը։ Միակ մեդալը վաստակեց Լևոն Արոնյանը, որն 1-ին խաղատախտակի վրա նվաճեց ոսկե մեդալ (6 միավոր 8-ից՝ 75 տոկոս)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Եգիպտոս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{դրոշ|Ուկրաինա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!2 !!3 !!2½ !!1½ !!2 !!1 !!3 !!3½ !!1½ !!10 !!20 !!36 !!10 !!20 !!6 !!5 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2801''' ||½ || ||1 ||1 ||½ ||½ ||1 ||1 ||½ || ||6 ||8 ||4 ||4 ||0 ||style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2700''' ||½ ||½ ||½ ||0 ||½ ||0 || || || || ||2 ||6 ||0 ||4 ||2 ||9 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2681''' ||½ ||1 ||½ ||0 ||1 ||0 ||½ ||1 ||0 || ||4½ ||9 ||3 ||3 ||3 ||7 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2676 ''' ||½ ||½ ||½ ||½ ||0 ||½ ||1 ||½ ||½ || ||4½ ||9 ||1 ||7 ||1 ||6 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2660''' || ||1 || || || || ||½ ||1 ||½ || ||3 ||4 ||2 ||2 ||0 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2715''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} ===== Աշխարհի թիմային 10-րդ առաջնություն, [[2015]], [[Ծաղկաձոր]], [[Հայաստան]]<ref>{{Cite web |url=http://tsaghkadzor2015.fide.com/ |title=Աշխարհի թիմային առաջնություն-2015. պաշտոնական կայք |accessdate=2015 թ․ ապրիլի 17 |archive-date=2016 թ․ սեպտեմբերի 13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160913202939/http://tsaghkadzor2015.fide.com/ |dead-url=yes }}</ref> ===== Առաջնությունն անցկացվում էր [[Ծաղկաձոր]]ում` ապրիլի 18-ից 28-ը։ Հայաստանի հավաքականը մասնակցում էր հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ` [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], պահեստային՝ [[Հրանտ Մելքումյան]]։ Այս անգամ հավաքականը ձևավորվել էր միայն ըստ անհատական վարկանիշների. [[Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիա]]յի որոշմամբ Հայաստանի առաջնության հաղթողն այս անգամ չէր ընդգրկվել հավաքականի կազմում։ Առաջին անգամ մեր թիմի կազմում հանդես եկավ գրոսմայստեր Հրանտ Մելքումյանը<ref>[http://footsport.am/մելքումյանն-համալրել-է-հավաքականի-կա/ ՄԵԼՔՈՒՄՅԱՆԸ ՀԱՄԱԼՐԵԼ Է ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ԿԱԶՄԸ]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Առաջնության սկզբնամասն անհաջող էր հավաքականի համար՝ 4 խաղափուլում՝ թիմային 3 պարտություն և միայն մեկ հաղթանակ։ Երկրորդ հատվածում մեր ընտրանին անցկացրեց վերելքով և, տանելով 4 հաղթանակ և մեկ մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի, զբաղեցրեց 3-րդ հորիզոնականը՝ աշխարհի առաջնությունների պատմության ընթացքում չորրորդ անգամ արժանանալով բրոնզե մեդալների։ Անհատական պարգևի արժանացավ Լևոն Արոնյանը, որը ոսկե մեդալ նվաճեց առաջին խաղատախտակի վրա։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Կուբա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չինաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հնդկաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Եգիպտոս}} !! Թիմ.<br />միավ. !! Ընդ.<br />միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!1½ !!2½ !!1½ !!½ !!2½ !!2 !!2½ !!2½ !!2½ !!11 !!18 !!36 !!8 !!20 !!8 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2770''' ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 ||style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]'''|| '''2666''' ||½ ||½ ||0 ||0 || ||½ ||1 ||½ ||1 || ||4 ||8 ||2 ||4 ||2 ||6 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2662''' ||½ ||½ || ||0 ||½ || ||½ ||½ ||0 || ||2½ ||7 ||0 ||5 ||2 ||8 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2656 ''' ||0 || ||0 || ||½ ||½ || || || || ||1 ||4 ||0 ||2 ||2 ||- |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2651''' || ||½ ||1 ||0 ||1 ||0 ||½ ||1 ||½ || ||4½ ||8 ||3 ||3 ||2 ||9 |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2681''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || |} == Ելույթները Եվրոպայի թիմային առաջնություններում == [[Շախմատի Եվրոպայի թիմային առաջնություն|Եվրոպայի թիմային առաջնություն]]ներին Հայաստանի հավաքականն սկսել է մասնակցել հիմնադրման թվականից՝ 1992-ից։ Այդ թվականից մինչ օրս կայացած առաջնություններից մեր ընտրանին չի մասնակցել միայն երկուսին՝ 2001 և 2003 թվականներին։ 1999 թվականին [[Վրաստան]]ի [[Բաթում]] քաղաքում կայացած առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը նվաճեց ոսկե մեդալներ՝ իր պատմության մեջ առաջին անգամ դառնալով թիմային առաջնության հաղթող։ Հետագայում թիմը ևս երկու անգամ զբաղեցրեց մրցանակային տեղեր՝ մեկական անգամ արժանանալով արծաթե և բրոնզե մեդալների։ Այդ նվաճումների շնորհիվ Հայաստանի ընտրանին առաջնությունների պատմության ընթացքում զբաղեցնում է վեցերորդ տեղը՝ իրենից առաջ թողնելով միայն արդեն գոյություն չունեցող [[ԽՍՀՄ]] հավաքականին, նրա իրավահաջորդ [[Ռուսաստան]]ին, [[Ադրբեջան]]ին, [[Նիդերլանդներ]]ին և [[Ուկրաինա]]յին։ ===== Հավաքականների դասավորությունը ըստ վաստակած մեդալների ===== {|class="wikitable sortable" |- bgcolor="cccccc" !Տեղ !width=180 |Երկիր !align="center"|[[Պատկեր:Gold medal icon.svg|Gold]]!!align="center"|[[Պատկեր:Silver medal icon.svg|Silver]]!!align="center"|[[Պատկեր:Bronze medal icon.svg|Bronze]]!!align="center"|Ընդամենը |- | 1 || {{URS}} || 9 || 0 || 0 || 9 |- | 2 || {{RUS}} || 5 || 2 || 1 || 8 |- | 3 || {{AZE}} || 3 || 1 || 1 || 5 |- | 4 || {{NED}} || 2 || 0 || 0 || 2 |- | 5 || {{UKR}} || 1 || 2 || 2 || 5 |- | style="background:yellow;"|6 || style="background:yellow;"|{{ARM}} || style="background:yellow;"|1 || style="background:yellow;"|2 || style="background:yellow;"|1 || style="background:yellow;"|4 |- | 7 || {{ENG}} || 1 || 0 || 3 || 4 |- | 8 || {{GER}} || 1 || 0 || 2 || 3 |- | 9 || {{YUG}} || 0 || 6 || 1 || 7 |- | 10 || {{HUN}} || 0 || 4 || 6 || 10 |- | 11 || {{FRA}} || 0 || 3 || 1 || 4 |- | 12 || {{ISR}} || 0 || 2 || 0 || 2 |- | 13 || {{CZE}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{DDR}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{GEO}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{POL}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 13 || {{դրոշ|Գերմանիա}} [[Արևմտյան Գերմանիա]] || 0 || 0 || 1 || 1 |- |} ===== Եվրոպայի թիմային 10-րդ առաջնություն, [[1992]], [[Դեբրեցեն]], [[Հունգարիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1992e/1992arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-1992. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Չորս ամիս առաջ Հայաստանի ընտրանին նվաճել էր օլիմպիադայի բրոնզե մեդալներ և այս առաջնությանը մասնակցեց նույն կազմով, բացառությամբ [[Արշակ Պետրոսյան]]ի, քանի որ Եվրոպայի առաջնությունների ձևաչափը թույլ է տալիս հայտավորելու հինգ շախմատիստի։ Հավաքականը կրկին գլխավորում էր ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում երեք անգամ Եվրոպայի թիմային առաջնությունների ոսկե մեդալ նվաճած ([[1980]], [[1983]], [[1989]]) Ռաֆայել Վահանյանը։ Թիմի կազմը հետևյալն էր. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 3 պարտություն և զբաղեցրեց 19-րդ տեղը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} '''(2)''' !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2½ !! 2 !! 3 !! 3 !! 3 !! ½ !! 1½ !! 2 !! ½ !! 18 !! 36 !! 10 !! 16 !! 10 !! '''19''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2615''' || || 0 || ½ || ½ || 1 || 0 || ½ || 1 || 0 || 3½ || 8 || 2 || 3 || 3 || '''28''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2600''' || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || || ½ || 4 || 8 || 1 || 6 || 1 || '''20''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2585''' || ½ || 1 || 1 || || ½ || 0 || 0 || 0 || || 3 || 7 || 2 || 2 || 3 || '''28''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2530''' || ½ || || 1 || 1 || 1 || 0 || || ½ || 0 || 4 || 7 || 3 || 2 || 2 || '''9''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2490''' || ½ || ½ || || 1 || || || 1 || ½ || 0 || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || '''9''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2583''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 |} ===== Եվրոպայի թիմային 11-րդ առաջնություն, [[1997]], [[Պուլա]], [[Խորվաթիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1997e/1997arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-1997. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի ընտրանին առաջին անգամ արժանացավ եվրոպական ստուգատեսի մեդալների. թիմը զբաղեցրեց երրորդ տեղը։ Հավաքականի կազմը նույնն էր, ինչ նախորդ առաջնությունում, միայն մի տարբերությամբ՝ փոխատեղվել էին 1-ին և 2-րդ խաղատախտակների խաղացողները. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը, կրեց 2 պարտություն։ Բացի այդ, մեր գրոսմայստերներից երկուսը հաղթող դարձան անհատական պայքարում. Ռաֆայել Վահանյանը լավագույնն էր 2-րդ խաղատախտակի վրա հանդես եկած շախմատիստների մեջ, իսկ Աշոտ Անաստասյանը՝ պահեստայինների։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելառուս}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Վրաստան|1990}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2½ !! 1½ !! 3½ !! 2 !! 3½ !! 1½ !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 22 !! 36 !! 14 !! 16 !! 6 !! style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2655''' || ½ || ½ || 1 || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 5 || 8 || 2 || 6 || 0 || '''6''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2585''' || ½ || || 1 || ½ || ½ || || 1 || ½ || 1 || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2615''' || || 0 || ½ || ½ || 1 || 0 || || || || 2 || 5 || 1 || 2 || 2 || '''24''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2550''' || ½ || 1 || 1 || 0 || || ½ || 0 || ½ || 0 || 3½ || 8 || 2 || 3 || 3 || '''21''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2575''' || 1 || 0 || || 1 || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || 6½ || 8 || 6 || 1 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2608''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 |} ===== Եվրոպայի թիմային 12-րդ առաջնություն, [[1999]], [[Բաթում]], [[Վրաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/1999e/1999arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-1999. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի ընտրանին գերազանց ելույթ ունեցավ և արժանացավ եվրոպական ստուգատեսի ոսկե մեդալների։ Ուշագրավ է, որ այս առաջնությանը մեր հավաքականը մասնակցում էր ոչ ուժեղագույն կազմով. տարբեր պատճառներով բացակայում էին թիմի առաջատարներ Վլադիմիր Հակոբյանը և Ռաֆայել Վահանյանը, իսկ պահեստային Արշակ Պետրոսյանը չանցկացրեց ոչ մի պարտիա։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Արտաշես Մինասյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Աշոտ Անաստասյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], պահեստային՝ [[Արշակ Պետրոսյան]]։ Հայաստանի ընտրանին տարավ թիմային 5 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 3-ը և կրեց 1 պարտություն։ Բացի այդ, 3-րդ խաղատախտակի վրա անհատական պայքարում հաղթեց Աշոտ Անաստասյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! Ընդ.<br />միավոր !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 4 !! 2½ !! 3 !! 2 !! 2½ !! 1½ !! 3 !! 2 !! 2 !! 22½ !! 36 !! 13 !! 19 !! 4 !! style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2625''' || 1 || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || 5½ || 9 || 3 || 5 || 1 || '''11''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արտաշես Մինասյան|Ա. Մինասյան]]''' || '''2600''' || 1 || 0 || ½ || 0 || ½ || ½ || 1 || ½ || ½ || 4½ || 9 || 2 || 5 || 2 || '''13''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2545''' || 1 || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 6½ || 9 || 4 || 5 || 0 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2518''' || 1 || ½ || 1 || 1 || 1 || 0 || ½ || ½ || ½ || 6 || 9 || 4 || 4 || 1 || '''6''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արշակ Պետրոսյան|Ա. Պետրոսյան]]''' || '''2514''' || || || || || || || || || || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2572''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 |} ===== Եվրոպայի թիմային 15-րդ առաջնություն, [[2005]], [[Գյոթեբորգ]], [[Շվեդիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2005e/2005arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2005. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունն անցկացվեց նոր մրցակարգով. միավորների հաշվարկը կատարվում էր ոչ թե ըստ խաղատախտակների արդյունքների, այլ թիմային արդյունքներով (թիմային հաղթանակը՝ 2 միավոր, ոչ-ոքին՝ 1, պարտությունը՝ 0)։ Հայաստանի ընտրանու ելույթը համեմատաբար համեստ էր. թիմը տարավ 4 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 12-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռաֆայել Վահանյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սմբատ Լպուտյան]], պահեստային՝ [[Աշոտ Անաստասյան]]։ Պահեստային խաղատախտակի վրա անհատական պայքարում բրոնզե մեդալ նվաճեց Աշոտ Անաստասյանը։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լիտվա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեդիա}}(3) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հարավսլավիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Էստոնիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 2 !! 4 !! 3 !! 1½ !! 3½ !! 2 !! 1½ !! 1½ !! 4 !! 10 !! 22½ !! 36 !! 13 !! 19 !! 4 !! '''12''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2705''' || || 1 || ½ || 0 || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || || 5 || 8 || 3 || 4 || 1 || '''7''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2724''' || ½ || || 1 || ½ || ½ || ½ || ½ || 0 || 1 || || 4½ || 8 || 2 || 5 || 1 || '''13''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռաֆայել Վահանյան|Ռ. Վահանյան]]''' || '''2614''' || ½ || 1 || 1 || ½ || || ½ || 0 || || || || 3½ || 6 || 2 || 3 || 1 || '''9''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2629''' || ½ || 1 || ½ || || 1 || ½ || || ½ || 1 || || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || '''6''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Աշոտ Անաստասյան|Ա. Անաստասյան]]''' || '''2595''' || ½ || 1 || || ½ || 1 || || ½ || ½ || 1 || || 5 || 7 || 3 || 4 || 0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2668''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 |} ===== Եվրոպայի թիմային 16-րդ առաջնություն, [[2007]], [[Իրակլիոն]], [[Հունաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2007e/2007arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2007. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== [[Կրետե]] կղզու վարչական կենտրոնում կայացած այս առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը կրկին բարձրացավ պատվո պատվանդանին։ Թիմը տարավ 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 2-ը, կրեց 1 պարտություն և զբաղեցրեց 2-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Կարեն Ասրյան]], պահեստային՝ [[Սմբատ Լպուտյան]]։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Թուրքիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 1½ !! 3 !! 2 !! 2½ !! 2½ !! 2½ !! 2 !! 2½ !! 14 !! 21½ !! 36 !! 10 !! 23 !! 3 !! style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2741''' || || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || || 4½ || 8 || 1 || 7 || 0 || '''11''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2713''' || ½ || 0 || ½ || || 1 || 1 || ½ || 0 || 1 || || 4½ || 8 || 3 || 3 || 2 || '''13''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2673''' || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || || 6½ || 9 || 4 || 5 || 0 || '''4''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Ասրյան|Կ. Ասրյան]]''' || '''2623''' || ½ || ½ || 1 || ½ || || ½ || ½ || ½ || 0 || || 4 || 8 || 1 || 6 || 1 || '''16''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սմբատ Լպուտյան|Ս. Լպուտյան]]''' || '''2633''' || 1 || || || ½ || ½ || || || || || || 2 || 3 || 1 || 2 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2690''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 |} ===== Եվրոպայի թիմային 17-րդ առաջնություն, [[2009]], [[Նովի Սադ]], [[Սերբիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2009e/2009arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2009. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը տարավ 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 4-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Արման Փաշիկյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Անհատական պայքարում մրցանակակիրներ դարձան Գաբրիել Սարգսյանը (1-ին տեղ) և Տիգրան Լ. Պետրոսյանը (2-րդ տեղ)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռումինիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}}(1) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}}(2) !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3 !! 2½ !! 1½ !! 3 !! 2 !! 3 !! 2½ !! 1½ !! 2½ !! 13 !! 21½ !! 36 !! 12 !! 19 !! 5 !! '''4''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2773''' || || 1 || 1 || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || || 4½ || 8 || 2 || 5 || 1 || '''12''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2698''' || ½ || ½ || || 1 || ½ || ½ || ½ || 0 || 0 || || 3½ || 8 || 1 || 5 || 2 || '''27''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2678''' || ½ || ½ || 0 || || 1 || 1 || 1 || ½ || 1 || || 5½ || 8 || 4 || 3 || 1 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2663''' || 1 || ½ || 0 || ½ || || || || || || || 2 || 4 || 1 || 2 || 1 || '''-''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2602''' || 1 || || ½ || 1 || ½ || 1 || ½ || ½ || 1 || || 6 || 8 || 4 || 4 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2703''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 |} ===== Եվրոպայի թիմային 18-րդ առաջնություն, [[2011]], [[Պորտո Կարաս]], [[Հունաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2011e/2011arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2011. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Այս առաջնությունում Հայաստանի հավաքականը նույնությամբ կրկնեց նախորդ առաջնության արդյունքը՝ տարավ 6 հաղթանակ, ոչ-ոքի ավարտեց մրցախաղերից 1-ը, կրեց 2 պարտություն և զբաղեցրեց 4-րդ տեղը։ Հավաքականը հանդես եկավ հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]]։ Անհատական պայքարում մրցանակակիրներ դարձան Լևոն Արոնյանը, Գաբրիել Սարգսյանը (2-րդ տեղ) և Վլադիմիր Հակոբյանը (3-րդ տեղ)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Դանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !! 3½ !! 1 !! 2 !! 3 !! 3½ !! 2½ !! 2½ !! 3 !! 1½ !! 13 !! 19 !! 36 !! 13 !! 19 !! 4 !! '''4''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2802''' || || ½ || ½ || 1 || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || || 5½ || 8 || 3 || 5 || 0 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2710''' || ½ || 0 || ½ || ½ || ½ || ½ || 1 || ½ || 0 || || 4 || 9 || 1 || 6 || 2 || '''17''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2681''' || 1 || ½ || 0 || || 1 || ½ || ½ || 1 || ½ || || 5 || 8 || 3 || 4 || 1 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2671''' || 1 || 0 || 1 || 1 || 1 || 1 || ½ || ½ || ½ || || 6½ || 9 || 5 || 3 || 1 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2586''' || 1 || || || ½ || || || || || || || 1½ || 2 || 1 || 1 || 0 || '''-''' |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2716''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}'''|| style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 |} ===== Եվրոպայի թիմային 19-րդ առաջնություն, [[2013]], [[Վարշավա]], [[Լեհաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2013e/2013arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2013. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref> ===== Նոյեմբերի 7-18-ին կայացած այս առաջնությանը Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց նույն կազմով, ինչ 2012-ին [[Ստամբուլ]]ում կայացած հաղթական [[Շախմատային օլիմպիադա 2012|օլիմպիադայում.]] 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], պահեստային՝ [[Տիգրան Լ. Պետրոսյան]]։ Վերջին խաղափուլում հաղթելու դեպքում մեր ընտրանին կդառնար Եվրոպայի չեմպիոն, սակայն խաղաց ոչ-ոքի և ի վերջո, բաժանելով 2-4-րդ հորիզոնականները, լրացուցիչ ցուցանիշներով զբաղեցրեց 4-րդ տեղը<ref>[http://etcc2013.com/ Եվրոպայի թիմային 19-րդ առաջնության պաշտոնական կայքը]</ref>։ Առաջնությունում միակ մեդալը նվաճեց Լևոն Արոնյանը. 1-ին խաղատախտակի վրա նա արժանացավ բրոնզե պարգևի։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Բուլղարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Չեռնոգորիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ավստրիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"| {{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!2 !!2½ !!2½ !!1 !!3 !!2½ !!2½ !!2 !!2 !!13 !!20 !!36 !!7 !!26 !!3 !!4 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2801''' ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 || style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2700''' ||½ ||½ ||½ ||0 ||½ ||1 ||½ ||0 ||½ || ||4 ||9 ||1 ||6 ||2 || 16 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վ. Հակոբյան]]''' || '''2681''' || || || || ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ || ||3 ||5 ||1 ||4 ||0 || - |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2676 ''' ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ || ||5½ ||9 ||2 ||7 ||0 || 11 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Տիգրան Լ. Պետրոսյան|Տ. Պետրոսյան]]''' || '''2660''' ||½ ||½ ||½ ||0 || || || || || || || 1½ ||4 ||0 ||3 ||1 || - |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2715''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 |} ===== Եվրոպայի թիմային 20-րդ առաջնություն, [[2015]], [[Ռեյկյավիկ]], [[Իսլանդիա]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2015e/2015arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2015. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացավ նոյեմբերի 12-22-ին [[Իսլանդիա]]յի մայրաքաղաք [[Ռեյկյավիկ]]ում։ Այս առաջնությունից առաջ [[Վլադիմիր Հակոբյան (շախմատիստ)|Վլադիմիր Հակոբյանը]] հայտարարեց հավաքականում ելույթները դադարեցնելու մասին։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], պահեստային՝ [[Կարեն Հակոբի Գրիգորյան|Կարեն Հ. Գրիգորյան]]<ref>[http://chess-results.com/tnr191479.aspx?lan=11&art=20&fed=ARM&flag=30&wi=821 Հայաստանի հավաքականը Եվրոպայի թիմային 20-րդ առաջնությունում]</ref>։ Տանելով թիմային 5 հաղթանակ, երեք մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով մեկ պարտություն՝ հավաքականը պատմության մեջ երկրորդ անգամ արժանացավ արծաթե մեդալների։ Բացի այդ, անհատական պարգևների արժանացան թիմի հիմնական կազմի խաղացողներից երեքը։ Լ. Արոնյանը 2-րդն էր 1-ին խաղատախտակի վրա, Գ. Սարգսյանը՝ 3-րդը 2-րդ խաղատախտակի վրա, իսկ Հ. Մելքումյանը՝ 1-ինն էր 4-րդ խաղատախտակի վրա<ref>[http://chess-results.com/tnr191479.aspx?lan=11&art=75&flag=30&wi=821 Եվրոպայի թիմային 20-րդ առաջնություն. շախմատիստների արդյունքներն ըստ խաղատախտակների]</ref>։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսլանդիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իտալիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Վրաստան}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!4 !!1½ !!2½ !!2 !!2 !!2½ !!3 !!2 !!3 !!13 !!22½ !!36 !!15 !!15 !!6 !! style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2781''' ||1 ||0 ||1 ||0 ||1 ||½ ||1 ||½ ||1 || ||6 ||9 ||5 ||2 ||2 || style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2689''' ||1 ||½ ||½ ||1 || ||½ ||½ ||1 ||½ || ||5½ ||8 ||3 ||5 ||0 ||style="background:#c96;"|'''3''' |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2666''' ||1 ||½ ||0 || ||0 || ||1 ||0 ||1 || ||3½ ||7 ||3 ||1 ||3 ||20 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2632''' ||1 ||½ ||1 ||1 ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ || ||6½ ||9 ||4 ||5 ||0 ||style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Կարեն Հակոբի Գրիգորյան|Կ. Գրիգորյան]]''' || '''2616''' || || || ||0 ||½ ||½ || || || || ||1 ||3 ||0 ||2 ||1 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2692''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|5 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || |} ===== Եվրոպայի թիմային 21-րդ առաջնություն, [[2017]], [[Խերսոնիսոս]], [[Հունաստան]]<ref>[http://www.olimpbase.org/2017e/2017arm.html Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2017. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացավ հոկտեմբերի 27-ից նոյեմբերի 7-ը [[Հունաստան]]ի [[Կրետե]] կղզում։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Սերգեյ Մովսիսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], պահեստային՝ [[Հովհաննես Գաբուզյան]]։ Հայաստանի հավաքականը անհաջող ելույթ ունեցավ` տանելով թիմային 3 հաղթանակ, 4 մրցախաղ ավարտելով ոչ-ոքի և կրելով 2 պարտություն և զբաղեցնելով 12-րդ տեղը։ Անհատական պարգևների արժանացան Լ. Արոնյանը («ոսկի»` 1-ին խաղատախտակի վրա) և Գ. Սարգսյանը («արծաթ»` 3-րդ խաղատախտակի վրա)։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}}1 !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նիդերլանդներ}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունգարիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Լեհաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!3 !!2½ !!2 !!2½ !!2 !!1½ !!1½ !!2 !!2 !!9 !!19 !!36 !!9 !!20 !!7 !! 12 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2801''' || ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ || || ||4½ || 7 ||5 ||0 ||2 || style="background:gold;"|'''1''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սերգեյ Մովսիսյան|Ս. Մովսիսյան]]''' || '''2671''' ||½ ||0 ||½ ||0 ||½ ||0 || || ||½ || ||2 ||7 ||0 ||4 ||3 ||30 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2657''' ||1 ||1 ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ ||1 || ||6½ ||9 ||4 ||5 ||0 ||style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2642''' ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||0 ||½ ||0 ||½ || ||4 ||9 ||1 ||6 ||2 ||16 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հովհաննես Գաբուզյան|Հ. Գաբուզյան]]''' || '''2583''' ||1 || || || || || ||0 ||1 ||0 || ||2 ||4 ||2 ||0 ||2 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2693''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|3 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== Եվրոպայի թիմային 22-րդ առաջնություն, [[2019]], [[Բաթում]], [[Վրաստան]]<ref>[http://chess-results.com/tnr434677.aspx?lan=1&art=20&turdet=YES&flag=30&snr=5 Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2019. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացավ հոկտեմբերի 23-ից նոյեմբերի 2-ը [[Վրաստան]]ի [[Բաթում]] քաղաքում։ Հավաքականը մասնակցեց հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Լևոն Արոնյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Հրանտ Մելքումյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]], պահեստային՝ [[Արման Փաշիկյան]]։ Հավաքականը զբաղեցրեց 4-րդ հորիզոնականը։ Անհատական արծաթե մեդալ 1-ին խաղատախտակի վրա նվաճեց Լևոն Արոնյանը<ref>[http://chessfed.am/նորություններ/2019/11/Լևոն-Արոնյանը-Եվրոպայի-առաջնությունում-անհատական-արծաթե-մեդալ-նվաճեց Լևոն Արոնյանը Եվրոպայի առաջնությունում անհատական արծաթե մեդալ նվաճեց]</ref>։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Խորվաթիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Չեխիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սլովենիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Անգլիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Հունաստան}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!3½ !!3 !!2½ !!2 !!1½ !!3 !!1½ !!2½ !!3 !!13 !!22½ !!36 !!12 !!21 !!3 !!4 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Լևոն Արոնյան|Լ. Արոնյան]]''' || '''2758''' || ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ ||½ ||½ ||1 || ||5 ||8 ||2 ||6 ||0 ||style="background:silver;"|'''2''' |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2690''' ||1 ||½ || ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ || ||5 ||8 ||2 ||6 ||0 ||8 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հրանտ Մելքումյան|Հ. Մելքումյան]]''' || '''2650''' ||½ || ||½ ||1 ||½ ||½ ||½ ||½ ||1 || ||5 ||8 ||2 ||6 ||0 ||4 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հ. Մարտիրոսյան]]''' || '''2607''' ||1 ||½ ||1 ||0 || ||1 ||0 || || || ||3½ ||6 ||3 ||1 ||2 ||8 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Արման Փաշիկյան|Ա. Փաշիկյան]]''' || '''2599''' ||1 ||1 ||½ || ||0 || || ||1 ||½ || ||4 ||6 ||3 ||2 ||1 ||5 |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2676''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|6 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|2 || |} ===== Եվրոպայի թիմային 23-րդ առաջնություն, [[2021]], [[Տերմե Չատեժ]], [[Սլովենիա]]<ref>[http://chess-results.com/tnr583987.aspx?lan=11&art=20&turdet=YES&flag=30&snr=11 Եվրոպայի թիմային առաջնություն-2021. Հայաստանի հավաքականի արդյունքները]</ref>===== Առաջնությունը կայացել է նոյեմբերի 12-ից 22-ը [[Սլովենիա]]յի [[Տերմե Չատեժ]] քաղաքում։ Հավաքականը մասնակցել է հետևյալ կազմով. 1-ին խաղատախտակ՝ [[Գաբրիել Սարգսյան]], 2-րդ խաղատախտակ՝ [[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հայկ Մարտիրոսյան]], 3-րդ խաղատախտակ՝ [[Ռոբերտ Հովհաննիսյան]], 4-րդ խաղատախտակ՝ [[Սամվել Տեր-Սահակյան]], պահեստային՝ [[Հովհաննես Գաբուզյան]]։ Թիմի ավագն էր [[Հրաչիկ Թավադյան]]ը։ Վերջին խաղափուլից առաջ հավաքականը 1-ին հորիզոնականում էր<ref>[http://chess-results.com/tnr583987.aspx?lan=11&art=0&rd=8&turdet=YES&flag=30 23rd European Team Chess Championship 2021 - Open. After 8rd round.]</ref>։ Վերջին խաղափուլում թիմը կրեց միակ պարտությունը և նահանջեց 7-րդ տեղ։ {| class="wikitable" |- ! !! !! Խաղափուլ !! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 |- ! !! !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մրցակից !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Բելգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Նորվեգիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսրայել}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Գերմանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ադրբեջան}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Իսպանիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Սերբիա}} !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|{{Դրոշ|Ուկրաինա}} !! Թիմ. միավ. !! Ընդ. միավ. !! Պար-<br />տիաներ !! + !! = !! - !! Տեղ |- ! № !! style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|Մասնակից !! Միավոր <br /> Էլո !!3½ !!2 !!2½ !!2 !!2½ !!2 !!2 !!3½ !!1 !!12 !!21 !!36 !!4 !!4 !!1 !! 7 |- ! '''1''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Գաբրիել Սարգսյան|Գ. Սարգսյան]]''' || '''2664''' || ||1 ||1 ||1 ||0 ||½ ||½ ||½ ||0 || ||4½ ||8 ||3 ||3 ||2 || 10 |- ! '''2''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հայկ Մարտիրոսյան (շախմատիստ)|Հ. Մարտիրոսյան]]''' || '''2624''' ||1 || ||½ ||0 ||½ ||½ ||½ ||1 ||0 || ||4 ||8 ||2 ||4 ||2 ||8 |- ! '''3''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Ռոբերտ Հովհաննիսյան|Ռ. Հովհաննիսյան]]''' || '''2622''' ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 ||5 |- ! '''4''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Սամվել Տեր-Սահակյան|Ս. Տեր-Սահակյան]]''' || '''2615''' ||1 ||½ ||½ ||½ ||1 ||½ ||½ ||1 ||½ || ||6 ||9 ||3 ||6 ||0 ||4 |- ! '''պահ.''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#D0F0C0;"|'''[[Հովհաննես Գաբուզյան|Հ. Գաբուզյան]]''' || '''2598''' ||½ ||0 || || || || || || || || ||½ ||2 ||0 ||1 ||1 ||- |- ! || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''Միջին վարկանիշ''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''2631''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Ո|Ոչ-ոքի}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Հ|Հաղթանակ}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|'''{{comment|Պ|Պարտություն}}''' || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|9 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|4 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"|1 || style="text-align:center; font-size: 90%; background:#F4C2C2;"| || |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|30em|group=note}}<div class="references" style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px" >{{ծանցանկ|2}}</div> {{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}} [[Կատեգորիա:Շախմատ]] [[Կատեգորիա:Սպորտը Հայաստանում]] szmdqwf55xj1dzxm5r9sqn89e38ker0 0 97545 8485538 8287975 2022-08-08T20:03:45Z CommonsDelinker 212 "A1plus_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում=«Ա1+» հեռուստաընկերություն|պատկերանիշ= |բացվեց=[[հունվարի 3]], [[1991]]|փակվեց=[[ապրիլի 2]], [[2002]]<br />(որպես հեռուստաալիք)|լեզու=[[հայերեն]]|հեռարձակման տարածք=[[ինտերնետ]]|թեմատիկա=լրատվական, հասարակական|փոխարինվեց=[[Սինեմաքս]]|սեփականատեր=«Մելտեքս» ՍՊԸ|հիմնադիր=Մեսրոպ Մովսիսյան|կարգախոս=«Դիտեք մեզ, ճանաչեք Ձեզ»|երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br />{{Դրոշավորում|Երևան}}}} '''Ա1+''' (Ա1 պլյուս), [[Հայաստան|հայկական]] մասնավոր տեղական և միջազգային լրատվական-վերլուծական ուղղվածության հեռուստաընկերություն, հիմնվել է «Մելտեքս» ՍՊԸ կողմից, եթերային հեռարձակումը սկսվել է [[1991]] թվականի [[հունվարի 3]]-ին<ref>{{Cite web|url=https://a1plus.am/hy/article/389974|title=«Ա1+»-ը 30 տարեկան է|website=A1Plus|accessdate=2021 թ․ մարտի 6}}</ref> 37-րդ դեցիմետրային կապուղով, և ավարտվել [[2002]] թվականի [[ապրիլի 2]]-ին<ref>[https://a1plus.am/hy/article/492 ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ Ա1+-ին ՓՈԽԱՐԻՆԵՑ ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ՀԵՌՈՒՍՏԱԱԼԻՔ...]</ref>, որից քիչ անց վերսկսել է հեռարձակվել ինտերնետով։ Հայաստանի առաջին հեռուստաալիքն էր, որն սկսեց եթեր հեռարձակվել շուրջօրյա գրաֆիկով<ref>[http://www.panarmenian.net/arm/politics/news/3665/ «Ա1+»-ի ղեկավարը պատրաստ է ընդունել նախագահի առաջարկը հանդիպման վերաբերյալ]</ref><ref>[https://www.a1plus.am/am/social/2009/04/2/broadcast «Ա1+»-ը վերածվել է սիմվոլի]</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2012/09/05/106100/ |title=«Ա1+»-ը ռիսկի է գնում |accessdate=2020 թ․ հոկտեմբերի 29 |archive-date=2013 թ․ հունիսի 26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130626070343/http://www.aravot.am/2012/09/05/106100/ |dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.armenianow.com/hy/social/human_rights/26580/a1plus_broadcasting_license_tender |title = Եթերազրկված. «Ա1+»-ը, «ԱԼՄ» հեռուստաընկերությունը զայրացած են ՀՌԱՀ-ի որոշման վրա |author = Գայանե Աբրահամյան |date = 2010-12-10 |work = Մարդու իրավունքներ |publisher = ArmeniaNow.com |accessdate = 2013-06-13 |lang = hy |archive-date = 2013-06-14 |archive-url = https://www.webcitation.org/6HN8y8OC6?url=http://www.armenianow.com/hy/social/human_rights/26580/a1plus_broadcasting_license_tender |dead-url = yes }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.armenianow.com/news/25453/armenian_television_tender_a1plus |title = TV tender: Twenty Armenian companies, including A1plus, will compete for frequencies |author = Gayane Abrahamyan |date = 2010-10-22 |work = News |publisher = ArmeniaNow.com |accessdate = 2013-06-14 |lang = en |archive-date = 2013-06-14 |archive-url = https://www.webcitation.org/6HN8zVqEI?url=http://www.armenianow.com/news/25453/armenian_television_tender_a1plus |dead-url = yes }}</ref><ref>[http://www.armtimes.com/21418 Երեկ ուղիղ կեսգիշերին ավարտվեց «Շողակաթ», «Հայրենիք TV» և «TV 5» հեռուստաընկերությունների հեռարձակման լիցենզիաների ժամկետը։]</ref><ref>[http://www.yerevannights.com/NewsOnline/article.aspx?id=159&lng=AM Օրենք «Ա1+»-ը չբացելու մասին]</ref><ref>[http://annaisraelyan.wordpress.com/tag/%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9%D5%B6%D5%A5%D6%80/ Ինչպես են անցել մրցույթները]</ref>։ Հեռուստաընկերության ղեկավարն է Մեսրոպ Մովսիսյանը։ == Հաղորդումներ == * Այբ-Ֆե * Այբ-Ֆե + * P.S. (Հետգրություն) * Ձեր թեման * Ե-ակումբ * Մշակույթ * Քո աչքերով * [[Ջազ]]ի [[Ժամ|ժամ]] (հեռարձակվել է նաև [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|Արով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[Երկիր Մեդիա]]-ով և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) == Արտաքին հղումներ == * [https://a1plus.am/ Պաշտոնական կայք] * [https://www.youtube.com/user/a1plusnews Վիդեոալիքը ՅուԹյուբ կայքում] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Համացանցի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] 8n3j8kpkrnl3eisj51mqhgkxekbtuta 0 97549 8485452 8464237 2022-08-08T19:46:49Z CommonsDelinker 212 "Hay_TV_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում=Հայ TV|պատկերանիշ=[[File:Hay_TV_logo_(3).svg|290px]]|երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}}<br />{{Դրոշավորում|Երևան}}|հեռարձակման տարածք=[[Երևան]], [[Արմավիրի մարզ]], [[Կոտայքի մարզ]], [[Արագածոտնի մարզ]]|լեզու=[[հայերեն]]|հիմնադիր=[[Գագիկ Բունիաթյան]]|բացվեց=[[1999]]|փակվեց=[[2010]]|տեսակ=|սեփականատեր=«Շարկ» ՍՊԸ|թեմատիկա=տեղեկատվական, ժամանցային|փոխարինվեց=[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]}} '''«Հայ TV»''', [[Հայաստան|հայկական]] մասնավոր հեռուստաընկերություն։ Հիմնվել է [[1999 թվական]]ին [[Գագիկ Բունիաթյան]]ի կողմից<ref>{{Cite web |url=http://old.hetq.am/am/media/tv-14/ |title=Հայկական եթերի հետքերով |accessdate=2013 թ․ փետրվարի 1 |archive-date=2017 թ․ մարտի 14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170314232749/http://old.hetq.am/am/media/tv-14 |dead-url=yes }}</ref>։ Հեռուստաալիքը ներկայացնում էր լրատվական, հասարակական, քաղաքական, երաժշտական և ժամանցային բնույթի հաղորդումներ։ Եթերային հեռարձակումը ավարտվել է [[2010 թվական]]ին, զիջելով իր հաճախականությունը [[Լայմ (հեռուստաալիք)|ԼԱՅՄ]] հեռուստաալիքին<ref>[http://www.armtimes.com/17221 Բունիաթս ավազ չիմանաք...]</ref><ref>[http://www.armtimes.com/16281 Ձևական մրցույթ]</ref><ref>[http://www.armtimes.com/16172 Արմեն Ամիրյանը չի մասնակցի մրցույթին]</ref>։ == Հաղորդումներ == * Լուրեր * Լույսդ բարի * Երեկոյան կոկտեյլ (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին Ալիքով]]) * Վերնիսաժ * 3-րդ ակումբ * Հապետ Show (հետագայում հեռարձակվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) * Անտառային ձայներ * Համով մենամարտ * Շաբաթ երեկո *Տատիկի գաղտնիքները ==Տարբերանշաններ== <br /><gallery> Պատկեր:Hay TV logo (2).svg|«Հայ-TV» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2007-2009) Պատկեր:Hay TV logo (3).svg|«Հայ-TV» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2009-2010) </gallery> ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] pypig85z0jxii8j6eynqmiga0ictwug 8485453 8485452 2022-08-08T19:47:01Z CommonsDelinker 212 "Hay_TV_logo_(3).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում=Հայ TV|պատկերանիշ= |երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}}<br />{{Դրոշավորում|Երևան}}|հեռարձակման տարածք=[[Երևան]], [[Արմավիրի մարզ]], [[Կոտայքի մարզ]], [[Արագածոտնի մարզ]]|լեզու=[[հայերեն]]|հիմնադիր=[[Գագիկ Բունիաթյան]]|բացվեց=[[1999]]|փակվեց=[[2010]]|տեսակ=|սեփականատեր=«Շարկ» ՍՊԸ|թեմատիկա=տեղեկատվական, ժամանցային|փոխարինվեց=[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]}} '''«Հայ TV»''', [[Հայաստան|հայկական]] մասնավոր հեռուստաընկերություն։ Հիմնվել է [[1999 թվական]]ին [[Գագիկ Բունիաթյան]]ի կողմից<ref>{{Cite web |url=http://old.hetq.am/am/media/tv-14/ |title=Հայկական եթերի հետքերով |accessdate=2013 թ․ փետրվարի 1 |archive-date=2017 թ․ մարտի 14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170314232749/http://old.hetq.am/am/media/tv-14 |dead-url=yes }}</ref>։ Հեռուստաալիքը ներկայացնում էր լրատվական, հասարակական, քաղաքական, երաժշտական և ժամանցային բնույթի հաղորդումներ։ Եթերային հեռարձակումը ավարտվել է [[2010 թվական]]ին, զիջելով իր հաճախականությունը [[Լայմ (հեռուստաալիք)|ԼԱՅՄ]] հեռուստաալիքին<ref>[http://www.armtimes.com/17221 Բունիաթս ավազ չիմանաք...]</ref><ref>[http://www.armtimes.com/16281 Ձևական մրցույթ]</ref><ref>[http://www.armtimes.com/16172 Արմեն Ամիրյանը չի մասնակցի մրցույթին]</ref>։ == Հաղորդումներ == * Լուրեր * Լույսդ բարի * Երեկոյան կոկտեյլ (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին Ալիքով]]) * Վերնիսաժ * 3-րդ ակումբ * Հապետ Show (հետագայում հեռարձակվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) * Անտառային ձայներ * Համով մենամարտ * Շաբաթ երեկո *Տատիկի գաղտնիքները ==Տարբերանշաններ== <br /><gallery> Պատկեր:Hay TV logo (2).svg|«Հայ-TV» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2007-2009) </gallery> ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] k2q6k8unuhzrbaqzhphc1vtyr4pdd57 8485455 8485453 2022-08-08T19:47:26Z CommonsDelinker 212 "Hay_TV_logo_(2).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում=Հայ TV|պատկերանիշ= |երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}}<br />{{Դրոշավորում|Երևան}}|հեռարձակման տարածք=[[Երևան]], [[Արմավիրի մարզ]], [[Կոտայքի մարզ]], [[Արագածոտնի մարզ]]|լեզու=[[հայերեն]]|հիմնադիր=[[Գագիկ Բունիաթյան]]|բացվեց=[[1999]]|փակվեց=[[2010]]|տեսակ=|սեփականատեր=«Շարկ» ՍՊԸ|թեմատիկա=տեղեկատվական, ժամանցային|փոխարինվեց=[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]}} '''«Հայ TV»''', [[Հայաստան|հայկական]] մասնավոր հեռուստաընկերություն։ Հիմնվել է [[1999 թվական]]ին [[Գագիկ Բունիաթյան]]ի կողմից<ref>{{Cite web |url=http://old.hetq.am/am/media/tv-14/ |title=Հայկական եթերի հետքերով |accessdate=2013 թ․ փետրվարի 1 |archive-date=2017 թ․ մարտի 14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170314232749/http://old.hetq.am/am/media/tv-14 |dead-url=yes }}</ref>։ Հեռուստաալիքը ներկայացնում էր լրատվական, հասարակական, քաղաքական, երաժշտական և ժամանցային բնույթի հաղորդումներ։ Եթերային հեռարձակումը ավարտվել է [[2010 թվական]]ին, զիջելով իր հաճախականությունը [[Լայմ (հեռուստաալիք)|ԼԱՅՄ]] հեռուստաալիքին<ref>[http://www.armtimes.com/17221 Բունիաթս ավազ չիմանաք...]</ref><ref>[http://www.armtimes.com/16281 Ձևական մրցույթ]</ref><ref>[http://www.armtimes.com/16172 Արմեն Ամիրյանը չի մասնակցի մրցույթին]</ref>։ == Հաղորդումներ == * Լուրեր * Լույսդ բարի * Երեկոյան կոկտեյլ (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին Ալիքով]]) * Վերնիսաժ * 3-րդ ակումբ * Հապետ Show (հետագայում հեռարձակվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) * Անտառային ձայներ * Համով մենամարտ * Շաբաթ երեկո *Տատիկի գաղտնիքները ==Տարբերանշաններ== <br /><gallery> </gallery> ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] qkxajvgbj8ymiryio1f0lcxhsyjd2uj 0 97550 8485523 8205182 2022-08-08T20:00:55Z CommonsDelinker 212 "ALM_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում=Այլընտրանքային Լրատվական Միջոց (ԱԼՄ)|պատկերանիշ= |երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br />[[Երևան]]|հեռարձակման տարածք=|թեմատիկա=տեղեկատվական, ժամանցային|լեզու=[[հայերեն]]|հիմնադիր=[[Տիգրան Կարապետի Կարապետյան|Տիգրան Կարապետյան]]|պատկերի ֆորմատ=4:3|հեռարձակման գոտի={{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br />{{Դրոշավորում|Արցախ}}|սեփականատեր=ԱԼՄ Հոլդինգ}} '''ԱԼՄ''' կամ '''Այլընտրանքային Լրատվական Միջոց''', [[Հայաստան|հայկական]] հեռուստաընկերություն, հիմնվել է գործարար [[Տիգրան Կարապետյան (քաղաքական գործիչ)|Տիգրան Կարապետյանի]] կողմից, հեռարձակումը սկսվել է 2002 թվականի մայիսի 11-ին՝ շահելով լիցենզիա 10-րդ մետրային ալիքով հեռարձակելու համար<ref>{{Cite web |url=http://old.hetq.am/am/media/tv-14/ |title=Հայկական եթերի հետքերով |accessdate=2013 թ․ փետրվարի 1 |archive-date=2017 թ․ մարտի 14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170314232749/http://old.hetq.am/am/media/tv-14 |dead-url=yes }}</ref><ref>[http://adygeia.kavkaz-uzel.ru/articles/20798/ Кавказский Узел | Телекомпания "АЛМ" выходит в эфир]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Հեռարձակվում էր Հայաստանի ողջ տարածքում և մասամբ՝ [[Արցախ]]ում։ 2010 թ. դեկտեմբերի 16-ին անցկացված լիցենզավորման մրցույթին չկարողացավ երկարացնել ժամկետը, և 2011 թ. հունվարի 21-ից ավարտեց իր եթերը<ref>[http://www.lorinews.com/2011/01/blog-post_5712.html Լոռու մարզի անկախ լրատվական կայք։ «ԱԼՄ»-ն այլևս եթերում չէ]</ref><ref>{{cite web |url = http://www.armenianow.com/hy/social/human_rights/26580/a1plus_broadcasting_license_tender |title = Եթերազրկված. «Ա1+»-ը, «ԱԼՄ» հեռուստաընկերությունը զայրացած են ՀՌԱՀ-ի որոշման վրա |author = Գայանե Աբրահամյան |date = 2010-12-10 |work = Մարդու իրավունքներ |publisher = ArmeniaNow.com |accessdate = 2013-06-14 |lang = hy |archive-date = 2013-06-14 |archive-url = https://www.webcitation.org/6HN8y8OC6?url=http://www.armenianow.com/hy/social/human_rights/26580/a1plus_broadcasting_license_tender |dead-url = yes }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.armenianow.com/news/25453/armenian_television_tender_a1plus |title = TV tender: Twenty Armenian companies, including A1plus, will compete for frequencies |author = Gayane Abrahamyan |date = 2010-10-22 |work = News |publisher = ArmeniaNow.com |accessdate = 2013-06-14 |lang = en |archive-date = 2013-06-14 |archive-url = https://www.webcitation.org/6HN8zVqEI?url=http://www.armenianow.com/news/25453/armenian_television_tender_a1plus |dead-url = yes }}</ref><ref>[http://www.regnum.ru/news/1362759.html «ԱԼՄ»-ն դուրս է գալիս Երևանի փողոցներ]</ref><ref>[http://www.armtimes.com/21418 Երեկ ուղիղ կեսգիշերին ավարտվեց «Շողակաթ», «Հայրենիք TV» և «TV 5» հեռուստաընկերությունների հեռարձակման լիցենզիաների ժամկետը։]</ref><ref>[http://armen.do.am/news/tv_5_y_39_alm_n_er_any_39_ary_39_kzrkven_et_39_eric/2010-07-23-41 TV-5-ը,ԱԼՄ-ն,Երևանը և Ար-ը կզրկվեն եթերից]</ref><ref>{{cite web |url = http://www.armenianow.com/hy/arts_and_culture/27248/armenian_channels_off_air |title = Հեռարձակման դաշտից դուրս. մրցույթից հետո հաղորդումները փոխում են իրենց «հասցեն» |author = |date = 2011-01-26 |work = Մշակույթ |publisher = ArmeniaNow.com |accessdate = 2013-06-14 |lang = hy |archive-date = 2011-02-02 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110202023459/http://armenianow.com/hy/arts_and_culture/27248/armenian_channels_off_air |dead-url = yes }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://media.am/AR-and-ALM |title=Անկախ Հայաստանի հեռուստատեսության երկու հանգրվան՝ ԱՐ և ԱԼՄ |accessdate=2013 թ․ ապրիլի 14 |archive-date=2013 թ․ ապրիլի 30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130430220631/http://media.am/AR-and-ALM |dead-url=yes }}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայալեզու հեռուստաալիքներ]] pg5hc2uowxr5q1coee0vt4g5drid9sm 0 97555 8485501 8279801 2022-08-08T19:56:47Z CommonsDelinker 212 "Hayreniq_TV_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում = '''Հայրենիք TV''' | պատկերանիշ = | երկիր = {{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br />[[Երևան]] | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[2001]] | փոխարինել է = | նախկին անվանում = | հիմնադիր = [[Հրանտ Վարդանյան (գործարար)|Հրանտ Վարդանյան]] | սեփականատեր = «Գրանդ Հոլդինգ» | ղեկավարներ = Սամվել Բալասանյան | կայք = |ավարտված=[[2010]]|թեմատիկա=մանկական}} '''Հայրենիք''', [[Հայաստան|հայկական]] մասնավոր մանկապատանեկան ուղղվածության հեռուստաընկերություն, հիմնվել է [[Հրանտ Վարդանյան (գործարար)|Հրանտ Վարդանյանի]] կողմից 2001 թվականին<ref>{{Cite web |url=http://old.hetq.am/am/media/tv-14/ |title=Հայկական եթերի հետքերով |accessdate=2013 թ․ փետրվարի 1 |archive-date=2017 թ․ մարտի 14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170314232749/http://old.hetq.am/am/media/tv-14 |dead-url=yes }}</ref>։ Հեռւստաալիքի եթերը դադարեցվել է 2010 թ. դեկտեմբերին<ref>[http://www.armtimes.com/21418 Երեկ ուղիղ կեսգիշերին ավարտվեց «Շողակաթ», «Հայրենիք TV» և «TV 5» հեռուստաընկերությունների հեռարձակման լիցենզիաների ժամկետը:]</ref>։ «Հայրենիք» հեռուստաընկերությունը իր մանկական հաղորդումների շարքը հեռարձակում է «[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|Ար]]» հեռուստաալիքով ամեն օր ժամը 14-ից մինչև 17-ն ընկած սահմաններում<ref>{{Cite web |url=http://www.armenianow.com/hy/arts_and_culture/27248/armenian_channels_off_air |title=Հեռարձակման դաշտից դուրս. մրցույթից հետո հաղորդումները փոխում են իրենց «հասցեն» |accessdate=2012 թ․ դեկտեմբերի 16 |archive-date=2011 թ․ փետրվարի 2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110202023459/http://armenianow.com/hy/arts_and_culture/27248/armenian_channels_off_air |dead-url=yes }}</ref>։ Սեփական արտադրության հաղորդումները ցուցադրվում էին 8։00-21։00 ժամերին, որից հետո եթերում հեռարձակվում էր ֆրանսիական դասական երաժշտության բնույթի [[Mezzo]] հեռուստաալիքի հաղորդումները։ ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ]] 14ev5ehgj1yzen1psjfm9xterfh0nai 0 97557 8485474 8426219 2022-08-08T19:50:55Z CommonsDelinker 212 "TV_5_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|TV5 (այլ կիրառումներ)}} {{չշփոթել|Հինգերորդ ալիք (Հայաստան)|հեռուստաալիքի մասին|Հինգերորդ ալիք}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում=«TV 5» հեռուստաընկերություն|պատկերանիշ= |երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br />{{դրոշավորում|Երևան}}|նկարագրում2=|տեսակ=հեռուստաալիք|լեզու=[[հայերեն]]|թեմատիկա=տեղեկատվական, ժամանցային|հիմնադիր=Բագրատ Սարգսյան|հեռարձակման տարածք=[[File:Flag of Armenia (2).png|File:Flag of Armenia (2).png|22px]] [[Հայաստան]]|նախկին անուններ='''«Ուրարտու»''' (1995-2002)|բացվեց=[[ապրիլի 14]], [[2002]]}} '''TV5''', [[Հայաստան|հայկական]] մասնավոր հեռուստաալիք։ Հիմնադրվել է 2002 թ. ապրիլի 14-ին։ Հեռուստաալիքը ներկայացնում էր լրատվական, հասարակական, մշակութային, երաժշտական, և ժամանցային բնույթի հաղորդումներ։ Պոտենցիալ հեռուստադիտողների թիվը կազմում էր շուրջ 1,600.000։ Հեռուստաալիքը ավարտել է իր գործունեությունը 2010 թ. դեկտեմբերին<ref>[http://www.armtimes.com/21418 Երեկ ուղիղ կեսգիշերին ավարտվեց «Շողակաթ», «Հայրենիք TV» և «TV 5» հեռուստաընկերությունների հեռարձակման լիցենզիաների ժամկետը:]</ref><ref>[http://reporter-arm.livejournal.com/81581.html ԱԼՄ-ն ու TV-5-ը եթերում չեն]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.armenianow.com/hy/arts_and_culture/27248/armenian_channels_off_air |title=Հեռարձակման դաշտից դուրս. մրցույթից հետո հաղորդումները փոխում են իրենց «հասցեն» |accessdate=2012 թ․ դեկտեմբերի 16 |archive-date=2011 թ․ փետրվարի 2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110202023459/http://armenianow.com/hy/arts_and_culture/27248/armenian_channels_off_air |dead-url=yes }}</ref><ref>[http://armen.do.am/news/tv_5_y_39_alm_n_er_any_39_ary_39_kzrkven_et_39_eric/2010-07-23-41 TV-5-ը,ԱԼՄ-ն,Երևանը և Ար-ը կզրկվեն եթերից]</ref>։ == Հաղորդումներ == * Հինգի լուրեր * Առավոտյան փոստ * Ալֆրեդի սենյակը * 5-րդ էլեմենտ * Ահա և մենք * «Բոնուս» ինտելեկտուալ * Իրականում (հեռարձակվել է նաև [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է USArmenia TV-ով, EUArmenia TV-ով և [[Ցայգ]]ով) * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]]) * Top 5 * «Փաստորեն» վերլուծական ծրագիր (հետագայում հեռարձակվել է [[Արմնյուզ|Արմնյուզով]], ծրագրի վարող` [[Ռաֆիկ Հովհաննիսյան (լրագրող)|Ռաֆիկ Հովհաննիսյան]]) * Խոհանոցի գաղտնիքները * 2 PR * P.S. Club (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է USArmenia TV-ով և EUArmenia TV-ով) * P.S. News * Ավտոսրահ * Տեխնոպարկ * Տեսանկյուն (հաղորդման վարող [[Գևորգ Ալթունյան (հեռուստահաղորդավար)|Գևորգ Ալթունյան]], մինչ այդ՝ 2002-2004 թթ.-ին հեռարձակվել է [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]]) * Կյանքի գինը (հեռարձակվել է նաև [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է USArmenia TV-ով, EUArmenia TV-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]] և [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Հայկինո]]-ով) * Կյանքի գինը 2 (հեռարձակվել է նաև [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է USArmenia TV-ով, EUArmenia TV-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]] և [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Հայկինո]]-ով) * Վերադարձ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, USArmenia TV-ով, EUArmenia TV-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]] և [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Հայկինո]]-ով) * [[Կարգին հաղորդում]] (հեռարձակվել է նաև [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է USArmenia TV-ով, EUArmenia TV-ով PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]] և [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Քոմեդիով]]) * [[Կարգին սերիալ]] (հեռարձակվել է նաև [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]] և [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Քոմեդիով]]) * [[Ֆորտ Բոյար (հեռուստախաղ)|Ֆորտ Բոյար]] (հեռարձակվել է նաև [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով և [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով) * Մեր այբբենարանը (ցուցադրվել է նաև [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, հետագայում ցուցադրվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով և [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով) * [[Մեր բակը]] (հեռարձակվել է նաև [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով և [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Քոմեդիով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * 3 պատ (հեռարձակվել է նաև [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով և PanArmenian TV-ով) * Թաքնված տեսաղցիկ (հեռարձակվել է նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով [[և]] [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով) * Յո-Յո (հեռարձակվել է նաև [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է USArmenia TV-ով, EUArmenia TV-ով և PanArmenian TV-ով) * Հեռուստագեյմեր * Հեռուստա-բլոտ * Պոկեր * Աողջության հետքերով * Հակասթրես * էքսպերես (հեռարձակվել է նաև [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է USArmenia TV-ով և EUArmenia TV-ով) == Տարբերանշաններ == <gallery> |TV 5 հեռուստաընկերության պատկերանիշը (2007-2011) </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] 1mkpmefmlsukgt32rdbj0intvd82y1o 0 97787 8485543 8363365 2022-08-08T20:05:34Z CommonsDelinker 212 "Armenpress_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կայք | անվանում = Արմենպրես | պատկերանիշ = | սքրինշոթ = | նկարագրություն = | բնույթ = | տիպ = լրատվական գործակալություն | գրանցում = Արմենպրես ՓԲԸ | լեզուներ = [[հայերեն]], [[ռուսերեն]], [[անգլերեն]], [[արաբերեն]], [[ֆրանսերեն]], [[թուրքերեն]] | սերվերի տեղագրություն = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Երևան]], [[Հայաստան]] | սեփականատեր = Հայաստանի Հանրապետություն | հեղինակ = | բացված = [[դեկտեմբերի 18]], [[1918]] <ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/958473.html|title=«Արմենպրես»-ը 100 տարեկան է|website=armenpress.am|language=hy|accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 18}}</ref> | ընթացիկ կարգավիճակ = գործող | եկամուտ = | զուտ եկամուտ = | առաջին ղեկավար = [[Սիմոն Վրացյան]] }} '''Արմենպրես''', լրատվական գործակալություն։ Ստեղծվել է [[1918]] թվականի [[դեկտեմբերի 18]]-ին, [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Հայաստանի առաջին հանրապետության]] [[ՀՀ Ազգային ժողով|Ազգային Ժողովի]] որոշմամբ՝ որպես Հայկական հեռագրական գործակալություն։ Ներկայում հանդիսանում է [[փակ բաժնետիրական ընկերություն]], որի բաժնետոմսերը տնօրինում է [[Հայաստան|Հայաստանի Հանրապետությունը]]<ref>[https://armenpress.am/arm/about/ Արմենպրես, մեր մասին]։</ref>։ == Պատմություն == [[1920]]-[[1922]] թվականներին կոչվել է Արմենկավռոստա, ապա՝ Արմենռոստա, [[1922]]-[[1972]]՝ ՀՀԳ (Հայկական հեռագրական գործակալություն), [[1972]] թվականին վերանվանվել է Արմենպրես։ Գործակալությունը լուսաբանել է հանրապետության աշխատավորության նվաճումները տնտեսության, գիտության և մշակույթի, ժողովըրդական կրթության և առողջապահության բնագավառներում։ [[Հայրենական մեծ պատերազմ]]ի տարիներին գործակալությունը թողարկել է ավելի քան 100 «ՀՀԳ-ի պատուհան», որոնք նպաստել են թշնամու դեմ մղած պայքարին։ Ետպատերազմյան տարիներին տեղեկատու ծառայությունը հետագա զարգացում է ապրել․ [[1959]] թվականին ստեղծվել է Հայկական հեռագրական գործակալության ֆոտոխրոնիկան՝ [[ՏԱՍՍ]]-ի հետ ունեցած լուսահեռագիր կապով։ [[1967]] թվականից գործակալությունը օգտվել է [[Երևան]]-[[Մոսկվա]]-[[Բեյրութ]], [[1970]] թվականից՝ Երևան-Մոսկվա-[[Նյու Յորք]] և [[1972]] թվականից՝ Երևան-Մոսկվա-[[Փարիզ]] հեռատիպ կապերից, որոնք [[ՀԽՍՀ]] մասին նյութեր են հաղորդել սփյուռքահայ պարբերական մամուլին։ Թարգմանել է [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|Խորհրդային Միության]] հեռագրական գործակալությունից (ՏԱՍՍ) ստացված նյութեր, միութենական և արտասահմանյան տեղեկատվություն և տրամադրել մամուլի տեղական օրգաններին, հեռուստատեսությանն ու ռադիոյին։ Արմենպրեսը ստեղծել է շատ տերմիններ և նորաբանություններ, որոնք մտել են արդի հայերենի բառապաշարի մեջ։ == Գործունեության ուղղություններ == Գործակալությունը ակտիվորեն լուսաբանել, հանրահռչակել և միջազգային առաջատար լրատվամիջոցներում ներկայացրել է Հայաստանի Հանրապետության համար կարևոր նշանակություն ունեցող բոլոր իրադարձությունները, հակահարված է տվել ադրբեջաբնական քարոզչությանը, եղել և մնում է Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման, թուրքական մերժողականության բացահայտման առաջատար դիրքերում։ Գործակալությունն ակտրվորեն գործում է սոցիալական համարյա բոլոր հարթակներում։ Այն Հայաստանում եզակիներից է, որի ֆեյսբուքյան էջը վերիֆիկացված է, որն ինդեքսավորվում է News google.com և Bing news միջազգային համակարգերի և «Յանդեքս» նորությունների կողմից։ «Արմենպրես» ունի բազմաթիվ բաժանորդներ ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ արտերկրում։ «Արմենպրես»-ի բաժանորդների թվում զանգվածային լրատվության միջոցներից զատ դեսպանատներն են, միջազգային կազմակերպությունները, բանկերը, վերլուծական կենտրոնները և այլն։ Գործակալությունն օրական հրապարակում է շուրջ 350 լուր հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն, արաբերեն, ֆրանսերեն և թուրքերեն լեզուներով։ === Միջազգային համագործակցություն === «Արմենպրես»-ը միջազգային լրատվական 4 կազմակերպությունների անդամ է։ Գործակալությունը Հայաստանը ներկայացնում է ԱՊՀ Ինֆորմխորհրդում, Սևծովյան տարածաշրջանի ազգային լրատվական գործակալությունների խորհրդում, Հարավարևելյան Եվրոպայի և բալկանյան պետությունների ազգային լրատվական գործակալությունների խորհրդում (դիտորդ) և Լրատվական գործակալությունների համաշխարհային կոնգրեսում։ 2014-2016թթ. «Արմենպրես»-ը ղեկավարել է Սևծովյան տարածաշրջանի ազգային լրատվական գործակալությունների խորհուրդը, որի և ԱՊՀ Ինֆորմխորհրդի 2014թ. նիստերն անցկացվել են Երևանում։ «Արմենպրես»-ը երկկողմ գործակցության պայմանագրեր ունի աշխարհի ավելի քան 20 առաջատար լրատվական գործակալությունների հետ։ Գործընկերների թվում են ՏԱՍՍ-ը, [[Ռոյթերս|Ռոյթերսը]], Սինխուան, ԻՌՆԱՆ, ՄԵՆԱՆ, ԲՏԱ-ն, Ագերպրեսը, ԲԵԼՏԱՆ, Կազինֆորմը, շատ այլ լրատվամիջոցներ, որոնց հետ իրականացվում է տեղեկությունների և լուսանկարների փոխանակում։ Գործակալության աշխատակիցները պարբերաբար մասնակցում են միջազգային տարբեր համաժողովների, լրատվական ցուցահանդեսների և ուսուցման ծրագրերի։ === Գործակցություն Արցախի հետ === Արմենպրեսը համակողմանի օժանդակություն է ցուցաբերում Արցախի լրատվական գործակալության՝ Արցախպրեսի կայացմանն ու ամրապնդմանը։ Արցախպրեսի հետ ստորագրվել է համագործակցության համաձայնագիր, ինչը ենթադրում է Արմենպրեսի խողովակներով Արցախպրեսի լրատվության միջազգայնացում և Արցախի հանրահռչակում։ 2016 թ. հոկտեմբերին Արմենպրեսի և Արցախի ժուռնալիստների միության միջև կնքվել է համագործակցության հուշագիր, որը ենթադրում է Արցախի երիտասարդ լրագրողների համար կրթական ծրագրերի կազմակերպում՝ ինչպես հեռաուսուցման, այնպես էլ դեպի Հայաստան այցերի միջոցով։ === Մամուլի կենտրոն === «Արմենպրես»-ի մամուլի սրահը 2020թ. ամբողջ աշխարհը պատուհասած COVID-19 համավարակի պարտադրած փոփոխությունների ֆոնին Հայաստանի եզակի գործունակ սրահներից է, որն իր վրա է վերցրել լրատվադաշտին որակյալ վիդեո, ֆոտո ու տեքստային մատերիալ մատակարարելու գործը։ === Ֆոտոծառայություն === Գործակալությունում ակտիվ աշխատանքներ են տարվում ֆոտոծառայության արդիականության ուղղությամբ։ «Արմենպրես»-ի ֆոտոխրոնիկան պետական մարմիններին և գերատեսչություններին ցուցաբերում է համկողմանի օժանդակություն։ Ի մասնավորի, աջակցում է ՀՀ արտաքին գործերի նախարարությանը՝ արտերկրում ցուցահանդեսների կազմակերպման և արտերկրի մամուլում հրապարակումների պատրաստման ուղղություններով։ Ֆոտոծառայությունն ունի հարուստ տեղեկատվական և լուսանկարչական արխիվ, որը ներկայացնում է Հայաստանի և տարածաշրջանի յուրահատուկ պատմությունը։ Միայն ֆոտոարխիվում ներկայումս պահվում է մոտ 100 հազար լուսանկար։ === Միջազգային լրատվական ընդգրկում === «Արմենպրես»-ը միջազգային մամուլում Հայաստանի ամենացիտվող լրատվամիջոցն է։ «Արմենպրես»-ի լրատվությունից, բացի գործընկերներից, օգտվում են այնպիսի միջազգային հսկաներ, ինչպիսիք են CNN-ը, UPI-ը, «Սինխուա»-ն, BBC-ն, «ՌԻԱ նովոստի»-ն և այլն։ === Կրթական ծրագրեր === «Արմենպրես»-ը 2012թ. «Ռոյթերս» գործակալության հետ համատեղ իրականացրել է հայաստանյան ֆոտոլրագրողների սեմինար-պարապմունք, որի ընթացքում վերապատրաստվել են մոտ երկու տասնյակ ֆոտոթղթակիցներ։ Ամեն տարի գործակալությունում իրենց ուսումնական պրակտիկան է անցնում ԵՊՀ, ԵՊԼՀ, Ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի համալսարանի՝ ժուռնալիստիկայի և թարգմանչական գործում մասնագիտացող ավելի քան 30 ուսանող։ === Գործունեության այլ ուղղությունները === Բացի տեղեկատվության արտադրությունից և տարածումից, գործակալությունը վերջին տարիներին իրականացրել է մի շարք հատուկ նախագծեր։ Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին ընդառաջ հրապարակվել են Ցեղասպանությունից ողջ մնացած վերապրողների հուշերը, որոնց հիման վրա «Արմենպրես»-ի հետ համատեղ իտալա-արաբական ԱՍՍԱԴԱԿԱ կենտրոնը հրապարակել է առանձին հատոր Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ, որը լայն արձագանք է գտել Իտալիայում։ Վերապրածների մասին բազմաթիվ սյուժեներ ներկայացվել են իտալական և միջազգային այլ հեռուստաընկերություններով։ Հայրենական մեծ պատերազմում հաղթանակի 70-ամյակի հետ կապված թվայնացվել և ցուցահանդեսի ու առանձին ալբոմի տեսքով ներկայացվել է «Արմենպրես»-ի պատերազմական պլակատների արխիվը։ Գործակալությունն իրականացրել է բազմաթիվ ցուցահանդեսային ծրագրեր։ Հայաստանի Հանրապետության անկախության 25-ամյակի հետ կապված «Արմենպրես»-ը «Մենք» հիմնադրամի հետ համատեղ իրականացրել է լուսանկարչական ցուցահանդեսների շարք Երևանում, Փարիզում, Գլենդելում։ Երևանը գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք հռչակելու առիթով տրվեց «Երևանյան բեսթսելեր» նախագծի մեկնարկը, որն արդեն երեք տարի շաբաթական կտրվածքով ամփոփում է Երևանում վաճառվող գրքերի ռեյտինգները, և ամեն տարի Մայրենի լեզվի օրը (փետրվարի 21-ին) կազմակերպվում է «Երևանյան բեսթսելեր» մրցանակաբաշխությունը։ «Արմենպրես»-ն իրականացրել է նաև «Նորամուտ» երիտասարդական նախագիծը, որի համար գործակալությունն արժանացել է «Հայկյան» ամենամյա մրցանակաբաշխության մրցանակին՝ «Տարվա երիտասարդական լրատվական նախագիծ» անվանակարգում։ == «Հայաստանի հեռագրական գործակալության՝ «Արմենպրեսի» հիմնադրման 100-ամյակը» նամականիշ == 2018 թվականի դեկտեմբերի 21-ին «Արմենպրես» լրատվական գործակալությունում մարվել և շրջանառության մեջ է դրվել մեկ նամականիշ՝ նվիրված «Հայաստանի հեռագրական գործակալության՝ «Արմենպրես»-ի հիմնադրման 100-ամյակը» թեմային։ Նամականիշի վրա պատկերված է տպագրական մեքենայով աշխատող կնոջ գրաֆիկական ուրվագիծը՝ ձևավորված լույսի և ստվերի համադրությամբ, ինչը խորհրդանշում է լրատվական ոլորտի մասնագետների կադրից դուրս կատարած շուրջօրյա աշխատանքը<ref>{{Cite web|url=http://mtcit.am/pages.php?lang=1&id=7239&page_name=news|title=Նոր նամականիշ՝ նվիրված «Հայաստանի հեռագրական գործակալության՝ «Արմենպրեսի» հիմնադրման 100-ամյակը» թեմային {{!}} mtcit.am|website=mtcit.am|accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 25}}</ref>։ === Տվյալներ === * Թողարկման օր՝ 21 դեկտեմբերի 2018 թ.<ref>{{Cite web|url=https://www.haypost.am/hy/1545395140|title=Մեկ նոր նամականիշ՝ նվիրված «Հայոց պետականություն. Հայաստանի հեռագրական գործակալության՝ Արմենպրեսի հիմնադրման 100-ամյակը» թեմային|website=www.haypost.am|accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 25}}</ref> * Լուսանկարիչ՝ Գևորգ Պերկուպերկյան * Դիզայն՝ Վահագն Մկրտչյան * Տպարան՝ Cartor, Ֆրանսիա * Չափսեր՝ 40,0 x 30,0 մմ * Տպաքանակ՝ 30 000 հ. == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղում == * [https://armenpress.am/ Պաշտոնական կայք] {{Արմենպրեսի տնօրեններ}} {{ՀՍՀ|հատոր=2|էջ=96}} [[Կատեգորիա:Լրատվական գործակալություններ]] [[Կատեգորիա:Հայկական կայքեր]] [[Կատեգորիա:1918 հիմնադրումներ Հայաստանում]] 8zz925lxieur2vlhtoihsciz1foprqp 0 110452 8485519 8468312 2022-08-08T20:00:19Z CommonsDelinker 212 "Ararat_TV_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Այլ|Արարատ (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում='''«Արարատ» հեռուստաընկերություն'''|պատկերանիշ=[[File:Ararat_ TV_logo_(2).svg|290px]]|հիմնադիր=[[Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|40px]]|բացվեց=[[սեպտեմբերի 21]], [[2008]]|փակվեց=[[հունվարի 21]], [[2011]]|տեսակ=հեռուոստաալիք|երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br>{{Դրոշավորում|Երևան}}|փոխարինեց=[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]]|փոխարինվեց=[[Շողակաթ_(հեռուստաալիք)|Շողակաթ]]|լեզու=[[հայերեն]]|ղեկավարող անձինք=[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]]<br />(գործադիր տնօրեն)|հեռարձակման գոտի={{Դրոշավորում|Հայաստան}}|թեմատիկա=մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական|սեփականատեր=[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն]]}} '''Արարատ''', [[Հայաստան|հայկական]] հեռուստաընկերություն, հիմնվել է [[2008]]թ. [[սեպտեմբերի 21]]-ին{{փաստ}} [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության]] կողմից՝ փոխարինելով [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքին]]։ Դադարեցրել է գործունեությունը [[2011 թվական]]ին, զիջելով իր 48-րդ մետրային հաճախականությունը [[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] հեռուստաալիքին<ref>[https://archive.168.am/articles/25976 Հանրային ալիքը մասնավոր կառավարում է ստացել]</ref><ref>[http://www.azg.am/AM/2011012214 «ՇՈՂԱԿԱԹԸ» կհեռարձակվի «ԱՐԱՐԱՏԻ» հաճախականությամբ, «ԱՐԱՐԱՏԻ» ճակատագիրն էլ մշուշոտ է]</ref><ref>{{Cite web |url=http://ankakh.com/2011/01/86909/ |title=Հանրային խորհուրդը կքննարկվի «Արարատ» և «Շողակաթ» հեռուստաալիքների գործունեության դադարեցման հարցը |accessdate=2012 թ․ դեկտեմբերի 29 |archive-date=2011 թ․ փետրվարի 26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110226083153/http://ankakh.com/2011/01/86909/ |dead-url=yes }}</ref>։ Հեռուստաալիքը ուներ մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային և հասարակական բնույթ։ Պոտենցիալ հեռուստադիտողների թիվը կազմում էր շուրջ 2․000.000: «Արարատը» Hot Bird արբանյակից հեռարձակվում էր Եվրապայում, Մերձավոր Արևելքում և Միջին Ասիայում։ Հեռուստաալիքը ավարտել է իր գործունեությունը [[2011]]թ. [[հունվարի 21]]-ին<ref>[http://www.armtimes.com/21418 Երեկ ուղիղ կեսգիշերին ավարտվեց «Շողակաթ», «Հայրենիք TV» և «TV 5» հեռուստաընկերությունների հեռարձակման լիցենզիաների ժամկետը:]</ref><ref>[http://reporter-arm.livejournal.com/81581.html ԱԼՄ-ն ու TV-5-ը եթերում չեն]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.armenianow.com/hy/arts_and_culture/27248/armenian_channels_off_air |title=Հեռարձակման դաշտից դուրս. մրցույթից հետո հաղորդումները փոխում են իրենց «հասցեն» |accessdate=2012 թ․ դեկտեմբերի 29 |archive-date=2011 թ․ փետրվարի 2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110202023459/http://armenianow.com/hy/arts_and_culture/27248/armenian_channels_off_air |dead-url=yes }}</ref>։ Հեռուստաալիքի գործադիր տնօրենն էր [[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]]ը<ref>[https://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=952 Մերուժան Տեր-Գուլանյանի կենսագրություն]</ref>։ == Հաղորդումներ == * «Մշակ» լուրեր (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ամանորը Արարատում * Կրկեսային ծրագիր (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Այսպես խոսեց (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Հայից հայ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Եվ դարից երկար * Կանանց աշխարհ․ Կանայք աշխարհում * Նկարչություն * Նվիրված Արարատին * Ներկայացումը շարունակվում է * Հայերենից հայերեն * Խաչմերուկ * Վարդանանց տոն * Դենիս Մացուևը Երևանում * Պատճառի հազար գաղտնիքները * Ազգային երգեր * Քարերի երկիր * Խոհանոցի հազար գաղտնիքներ * Փիլիսոփայական ծրագիր * Ձեղնահարկ * Պատմություններ * Բնությունը բուժում է * Մշակութային հայացք (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]] և [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Առողջության կենտրոն * Պարի կանոններ * Հայկական ծեսեր * Եվ այսպես նա դրեց * Բանավեճ Երկաթե ակումբում * Ճամփորդական նպատակ * Զուգահեռներ * Պատմումներ * Ստեֆան Էլչեր * Անկյուն քար * Բորոդինի լարային քառյակը Երևանում * Եռագույն դրոշ * Հնդկահայերի զարթոնքը * Բախ * Ձեր սիրելի մեղեդիները * Ամանորյա երգեր * Վերնասրահ * Հայկական էստրադա (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Հանդիպում (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Արմենակոբ]]ով) * Ճառագայթ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Հնագույն երաժշտության համերգ * Մշակույթը 29-ում * Տոհմածառ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երկիր Մեդիա]]-ով և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Բուժում է բնությունը * Պարականոն (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ծննդավայր * Բանավեճը * Բեթհովեն * Ջավախք (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Միջնադարյան տաղեր * Հպարտ լեռների զավակը * Հոբելյան (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Այբ բեն, գիմ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Վարդանանք * Պարականոն * Առաջին այրեր (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Արևի տաճար * Կերպարվեստ * Վերնատուն (հաղորդման վարող` Մարատ Օրդյան) * Իմ կարոտի խնձորենին * Ժողովրդական երգերի ընտրանի * Հաղթանակի համերգ Ստեփանակերտում * Բեթհովեն * Միջնադարյան տաղեր * Ժողովրդական համերգ * Երևանյան համերգասրահներում * Առաջ դեպի Վարդանանք * Ազգագրական երգեր * Արևի տաճար * Կերպարվեստ * Արարատից Սիոն * Մեր երաժշտական արխիվը * Մեծերի մեծությունը * Select (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ռուբիկոն (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ռուբիկոն + (մինչ այդ հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Դասական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Հնդկահայոց նոր զարթոնքը * Աշտանակ * Վերին Նավեր * Պորտաքար * Ինչո՞ւ Զարթոնք * Ինչո՞ւ է աղմկում անցյալը (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Հայերը (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]), * Ծագումով Հայեր (հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով և [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]]) * 8 1/2 (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]] հետագայում հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ջազի ժամ (մինչ այդ հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|Արով]], [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Երկիր Մեդիա]]-ով և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Մեր ռետրոն (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]], [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], [[TV5]]-ով և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]]) * Արևիկ (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է և [[Արմենակոբ]]ով, [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Արևներ (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով, և Նոր Հայաստանով) * Հմուտ ձեռքեր (ցուցադրվել է նաև [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|Արով]]) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|«Արարատ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը ([[2010]]-[[2011]]) </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:2008 հիմնադրումներ Հայաստանում]] esm7fg321glgj5syj2h6y8u90fag7k8 8485521 8485519 2022-08-08T20:00:31Z CommonsDelinker 212 "Ararat_TV_logo_(2).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1] wikitext text/x-wiki {{Այլ|Արարատ (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում='''«Արարատ» հեռուստաընկերություն'''|պատկերանիշ=[[File:Ararat_ TV_logo_(2).svg|290px]]|հիմնադիր=[[Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|40px]]|բացվեց=[[սեպտեմբերի 21]], [[2008]]|փակվեց=[[հունվարի 21]], [[2011]]|տեսակ=հեռուոստաալիք|երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br>{{Դրոշավորում|Երևան}}|փոխարինեց=[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]]|փոխարինվեց=[[Շողակաթ_(հեռուստաալիք)|Շողակաթ]]|լեզու=[[հայերեն]]|ղեկավարող անձինք=[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]]<br />(գործադիր տնօրեն)|հեռարձակման գոտի={{Դրոշավորում|Հայաստան}}|թեմատիկա=մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական|սեփականատեր=[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն]]}} '''Արարատ''', [[Հայաստան|հայկական]] հեռուստաընկերություն, հիմնվել է [[2008]]թ. [[սեպտեմբերի 21]]-ին{{փաստ}} [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության]] կողմից՝ փոխարինելով [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքին]]։ Դադարեցրել է գործունեությունը [[2011 թվական]]ին, զիջելով իր 48-րդ մետրային հաճախականությունը [[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] հեռուստաալիքին<ref>[https://archive.168.am/articles/25976 Հանրային ալիքը մասնավոր կառավարում է ստացել]</ref><ref>[http://www.azg.am/AM/2011012214 «ՇՈՂԱԿԱԹԸ» կհեռարձակվի «ԱՐԱՐԱՏԻ» հաճախականությամբ, «ԱՐԱՐԱՏԻ» ճակատագիրն էլ մշուշոտ է]</ref><ref>{{Cite web |url=http://ankakh.com/2011/01/86909/ |title=Հանրային խորհուրդը կքննարկվի «Արարատ» և «Շողակաթ» հեռուստաալիքների գործունեության դադարեցման հարցը |accessdate=2012 թ․ դեկտեմբերի 29 |archive-date=2011 թ․ փետրվարի 26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110226083153/http://ankakh.com/2011/01/86909/ |dead-url=yes }}</ref>։ Հեռուստաալիքը ուներ մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային և հասարակական բնույթ։ Պոտենցիալ հեռուստադիտողների թիվը կազմում էր շուրջ 2․000.000: «Արարատը» Hot Bird արբանյակից հեռարձակվում էր Եվրապայում, Մերձավոր Արևելքում և Միջին Ասիայում։ Հեռուստաալիքը ավարտել է իր գործունեությունը [[2011]]թ. [[հունվարի 21]]-ին<ref>[http://www.armtimes.com/21418 Երեկ ուղիղ կեսգիշերին ավարտվեց «Շողակաթ», «Հայրենիք TV» և «TV 5» հեռուստաընկերությունների հեռարձակման լիցենզիաների ժամկետը:]</ref><ref>[http://reporter-arm.livejournal.com/81581.html ԱԼՄ-ն ու TV-5-ը եթերում չեն]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.armenianow.com/hy/arts_and_culture/27248/armenian_channels_off_air |title=Հեռարձակման դաշտից դուրս. մրցույթից հետո հաղորդումները փոխում են իրենց «հասցեն» |accessdate=2012 թ․ դեկտեմբերի 29 |archive-date=2011 թ․ փետրվարի 2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110202023459/http://armenianow.com/hy/arts_and_culture/27248/armenian_channels_off_air |dead-url=yes }}</ref>։ Հեռուստաալիքի գործադիր տնօրենն էր [[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]]ը<ref>[https://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=952 Մերուժան Տեր-Գուլանյանի կենսագրություն]</ref>։ == Հաղորդումներ == * «Մշակ» լուրեր (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ամանորը Արարատում * Կրկեսային ծրագիր (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Այսպես խոսեց (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Հայից հայ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Եվ դարից երկար * Կանանց աշխարհ․ Կանայք աշխարհում * Նկարչություն * Նվիրված Արարատին * Ներկայացումը շարունակվում է * Հայերենից հայերեն * Խաչմերուկ * Վարդանանց տոն * Դենիս Մացուևը Երևանում * Պատճառի հազար գաղտնիքները * Ազգային երգեր * Քարերի երկիր * Խոհանոցի հազար գաղտնիքներ * Փիլիսոփայական ծրագիր * Ձեղնահարկ * Պատմություններ * Բնությունը բուժում է * Մշակութային հայացք (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]] և [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Առողջության կենտրոն * Պարի կանոններ * Հայկական ծեսեր * Եվ այսպես նա դրեց * Բանավեճ Երկաթե ակումբում * Ճամփորդական նպատակ * Զուգահեռներ * Պատմումներ * Ստեֆան Էլչեր * Անկյուն քար * Բորոդինի լարային քառյակը Երևանում * Եռագույն դրոշ * Հնդկահայերի զարթոնքը * Բախ * Ձեր սիրելի մեղեդիները * Ամանորյա երգեր * Վերնասրահ * Հայկական էստրադա (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Հանդիպում (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Արմենակոբ]]ով) * Ճառագայթ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Հնագույն երաժշտության համերգ * Մշակույթը 29-ում * Տոհմածառ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Երկիր Մեդիա]]-ով և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Բուժում է բնությունը * Պարականոն (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ծննդավայր * Բանավեճը * Բեթհովեն * Ջավախք (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Միջնադարյան տաղեր * Հպարտ լեռների զավակը * Հոբելյան (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Այբ բեն, գիմ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Վարդանանք * Պարականոն * Առաջին այրեր (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Արևի տաճար * Կերպարվեստ * Վերնատուն (հաղորդման վարող` Մարատ Օրդյան) * Իմ կարոտի խնձորենին * Ժողովրդական երգերի ընտրանի * Հաղթանակի համերգ Ստեփանակերտում * Բեթհովեն * Միջնադարյան տաղեր * Ժողովրդական համերգ * Երևանյան համերգասրահներում * Առաջ դեպի Վարդանանք * Ազգագրական երգեր * Արևի տաճար * Կերպարվեստ * Արարատից Սիոն * Մեր երաժշտական արխիվը * Մեծերի մեծությունը * Select (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ռուբիկոն (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ռուբիկոն + (մինչ այդ հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Դասական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Հնդկահայոց նոր զարթոնքը * Աշտանակ * Վերին Նավեր * Պորտաքար * Ինչո՞ւ Զարթոնք * Ինչո՞ւ է աղմկում անցյալը (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Հայերը (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]), * Ծագումով Հայեր (հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով և [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա Պրեմիումով]]) * 8 1/2 (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]] հետագայում հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Ջազի ժամ (մինչ այդ հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|Արով]], [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Երկիր Մեդիա]]-ով և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Մեր ռետրոն (մինչ այդ հեռարձակվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Առողջարան (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]], [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևանով]], [[TV5]]-ով և [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոնով]]) * Արևիկ (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է և [[Արմենակոբ]]ով, [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Արևներ (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]], [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով, և Նոր Հայաստանով) * Հմուտ ձեռքեր (ցուցադրվել է նաև [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|Արով]]) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) == Տարբերանշաններ == <gallery> </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:2008 հիմնադրումներ Հայաստանում]] 1j0l9jq6qk66j0smslnodxx08i6xqqd 0 223438 8485250 8468338 2022-08-08T17:49:34Z CommonsDelinker 212 "Cultural_channel_TV_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:C wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- |[[Պատկեր:Armenian Public TV logo (2021) (2).svg|կենտրոն|frameless|88x88փքս]] |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- |[[Պատկեր:5 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|133x133px]] |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- |[[Պատկեր:Nor Hayastan TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128փքս]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Логотип Россия РТР.svg|կենտրոն|128x128փքս]]||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- |[[Պատկեր:Shirak TV and Radio Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|102x102px]] |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- |[[Պատկեր:ALT TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|107x107փքս]] |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- ||[[Պատկեր:Armenian Public TV logo (2021) (2).svg|կենտրոն|frameless|92x92փքս]] |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- |[[Պատկեր:Mayr Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- |[[Պատկեր:NT Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|124x124փքս]] | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- |[[Պատկեր:Hay TV logo (3).svg|կենտրոն|frameless|122x122փքս]] | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- |[[Պատկեր:TV 5 Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|106x106px]] |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- |[[Պատկեր:Lime TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|97x97px]] |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- |[[Պատկեր:Art 13 TV Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|107x107px]] |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- |[[Պատկեր:Avetis TV Armenia.svg|կենտրոն|frameless|96x96px]] | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- |[[Պատկեր:Cinemax TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|125x125px]] | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- |[[Պատկեր:Ayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- |[[Պատկեր:H3 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|113x113px]] |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] 0mi2lxi3zrfvwe69lelbs1b3310kqm8 8485273 8485250 2022-08-08T17:54:58Z CommonsDelinker 212 "ALT_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1 wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- |[[Պատկեր:Armenian Public TV logo (2021) (2).svg|կենտրոն|frameless|88x88փքս]] |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- |[[Պատկեր:5 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|133x133px]] |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- |[[Պատկեր:Nor Hayastan TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128փքս]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Логотип Россия РТР.svg|կենտրոն|128x128փքս]]||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- |[[Պատկեր:Shirak TV and Radio Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|102x102px]] |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- ||[[Պատկեր:Armenian Public TV logo (2021) (2).svg|կենտրոն|frameless|92x92փքս]] |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- |[[Պատկեր:Mayr Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- |[[Պատկեր:NT Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|124x124փքս]] | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- |[[Պատկեր:Hay TV logo (3).svg|կենտրոն|frameless|122x122փքս]] | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- |[[Պատկեր:TV 5 Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|106x106px]] |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- |[[Պատկեր:Lime TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|97x97px]] |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- |[[Պատկեր:Art 13 TV Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|107x107px]] |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- |[[Պատկեր:Avetis TV Armenia.svg|կենտրոն|frameless|96x96px]] | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- |[[Պատկեր:Cinemax TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|125x125px]] | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- |[[Պատկեր:Ayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- |[[Պատկեր:H3 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|113x113px]] |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] 6quqewmxxsvsvyq7n0rpp2d9y1uircw 8485314 8485273 2022-08-08T18:32:33Z CommonsDelinker 212 "Armenian_Public_TV_logo_(2021)_(2).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[: wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- |[[Պատկեր:5 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|133x133px]] |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- |[[Պատկեր:Nor Hayastan TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128փքս]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Логотип Россия РТР.svg|կենտրոն|128x128փքս]]||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- |[[Պատկեր:Shirak TV and Radio Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|102x102px]] |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- |[[Պատկեր:Mayr Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- |[[Պատկեր:NT Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|124x124փքս]] | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- |[[Պատկեր:Hay TV logo (3).svg|կենտրոն|frameless|122x122փքս]] | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- |[[Պատկեր:TV 5 Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|106x106px]] |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- |[[Պատկեր:Lime TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|97x97px]] |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- |[[Պատկեր:Art 13 TV Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|107x107px]] |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- |[[Պատկեր:Avetis TV Armenia.svg|կենտրոն|frameless|96x96px]] | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- |[[Պատկեր:Cinemax TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|125x125px]] | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- |[[Պատկեր:Ayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- |[[Պատկեր:H3 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|113x113px]] |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] 9qd78rk2g9ucirhoggtsj9qz3q7gi4c 8485375 8485314 2022-08-08T19:12:08Z CommonsDelinker 212 "Nor_Hayastan_TV_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- |[[Պատկեր:5 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|133x133px]] |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Логотип Россия РТР.svg|կենտրոն|128x128փքս]]||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- |[[Պատկեր:Shirak TV and Radio Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|102x102px]] |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- |[[Պատկեր:Mayr Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- |[[Պատկեր:NT Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|124x124փքս]] | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- |[[Պատկեր:Hay TV logo (3).svg|կենտրոն|frameless|122x122փքս]] | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- |[[Պատկեր:TV 5 Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|106x106px]] |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- |[[Պատկեր:Lime TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|97x97px]] |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- |[[Պատկեր:Art 13 TV Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|107x107px]] |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- |[[Պատկեր:Avetis TV Armenia.svg|կենտրոն|frameless|96x96px]] | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- |[[Պատկեր:Cinemax TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|125x125px]] | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- |[[Պատկեր:Ayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- |[[Պատկեր:H3 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|113x113px]] |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] d5us1h8d4rc6ii6mfxvjq6na4strjtv 8485389 8485375 2022-08-08T19:18:57Z CommonsDelinker 212 "Логотип_Россия_РТР.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1] wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- |[[Պատկեր:5 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|133x133px]] |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- |[[Պատկեր:Shirak TV and Radio Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|102x102px]] |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- |[[Պատկեր:Mayr Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- |[[Պատկեր:NT Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|124x124փքս]] | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- |[[Պատկեր:Hay TV logo (3).svg|կենտրոն|frameless|122x122փքս]] | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- |[[Պատկեր:TV 5 Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|106x106px]] |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- |[[Պատկեր:Lime TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|97x97px]] |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- |[[Պատկեր:Art 13 TV Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|107x107px]] |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- |[[Պատկեր:Avetis TV Armenia.svg|կենտրոն|frameless|96x96px]] | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- |[[Պատկեր:Cinemax TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|125x125px]] | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- |[[Պատկեր:Ayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- |[[Պատկեր:H3 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|113x113px]] |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] k26skq5fh46ipi6f166om1a51jo10ou 8485447 8485389 2022-08-08T19:45:48Z CommonsDelinker 212 "5_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- |[[Պատկեր:Shirak TV and Radio Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|102x102px]] |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- |[[Պատկեր:Mayr Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- |[[Պատկեր:NT Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|124x124փքս]] | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- |[[Պատկեր:Hay TV logo (3).svg|կենտրոն|frameless|122x122փքս]] | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- |[[Պատկեր:TV 5 Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|106x106px]] |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- |[[Պատկեր:Lime TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|97x97px]] |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- |[[Պատկեր:Art 13 TV Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|107x107px]] |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- |[[Պատկեր:Avetis TV Armenia.svg|կենտրոն|frameless|96x96px]] | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- |[[Պատկեր:Cinemax TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|125x125px]] | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- |[[Պատկեր:Ayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- |[[Պատկեր:H3 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|113x113px]] |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] oy6chm8j8atyn3vteqfzcxv7cbog4m8 8485451 8485447 2022-08-08T19:46:36Z CommonsDelinker 212 "Lime_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- |[[Պատկեր:Shirak TV and Radio Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|102x102px]] |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- |[[Պատկեր:Mayr Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- |[[Պատկեր:NT Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|124x124փքս]] | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- |[[Պատկեր:Hay TV logo (3).svg|կենտրոն|frameless|122x122փքս]] | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- |[[Պատկեր:TV 5 Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|106x106px]] |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- |[[Պատկեր:Art 13 TV Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|107x107px]] |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- |[[Պատկեր:Avetis TV Armenia.svg|կենտրոն|frameless|96x96px]] | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- |[[Պատկեր:Cinemax TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|125x125px]] | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- |[[Պատկեր:Ayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- |[[Պատկեր:H3 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|113x113px]] |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] h10gbcjsjwff8yax2gx714xq4kq9d8e 8485454 8485451 2022-08-08T19:47:13Z CommonsDelinker 212 "Hay_TV_logo_(3).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- |[[Պատկեր:Shirak TV and Radio Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|102x102px]] |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- |[[Պատկեր:Mayr Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- |[[Պատկեր:NT Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|124x124փքս]] | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- |[[Պատկեր:TV 5 Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|106x106px]] |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- |[[Պատկեր:Art 13 TV Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|107x107px]] |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- |[[Պատկեր:Avetis TV Armenia.svg|կենտրոն|frameless|96x96px]] | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- |[[Պատկեր:Cinemax TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|125x125px]] | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- |[[Պատկեր:Ayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- |[[Պատկեր:H3 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|113x113px]] |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] ixjna2nk4jnhjufaijyam0zoy1roh3y 8485456 8485454 2022-08-08T19:47:37Z CommonsDelinker 212 "H3_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1] wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- |[[Պատկեր:Shirak TV and Radio Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|102x102px]] |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- |[[Պատկեր:Mayr Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- |[[Պատկեր:NT Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|124x124փքս]] | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- |[[Պատկեր:TV 5 Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|106x106px]] |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- |[[Պատկեր:Art 13 TV Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|107x107px]] |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- |[[Պատկեր:Avetis TV Armenia.svg|կենտրոն|frameless|96x96px]] | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- |[[Պատկեր:Cinemax TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|125x125px]] | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- |[[Պատկեր:Ayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] 5h9eckslk75yfumbbwknenhwrj96pzk 8485457 8485456 2022-08-08T19:47:49Z CommonsDelinker 212 "Cinemax_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- |[[Պատկեր:Shirak TV and Radio Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|102x102px]] |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- |[[Պատկեր:Mayr Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- |[[Պատկեր:NT Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|124x124փքս]] | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- |[[Պատկեր:TV 5 Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|106x106px]] |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- |[[Պատկեր:Art 13 TV Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|107x107px]] |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- |[[Պատկեր:Avetis TV Armenia.svg|կենտրոն|frameless|96x96px]] | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- |[[Պատկեր:Ayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] qt8owvxzftxhcf7faor3gbhoipb8cro 8485460 8485457 2022-08-08T19:48:25Z CommonsDelinker 212 "Shirak_TV_and_Radio_Company_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exist wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- |[[Պատկեր:Mayr Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- |[[Պատկեր:NT Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|124x124փքս]] | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- |[[Պատկեր:TV 5 Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|106x106px]] |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- |[[Պատկեր:Art 13 TV Company Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|107x107px]] |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- |[[Պատկեր:Avetis TV Armenia.svg|կենտրոն|frameless|96x96px]] | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- |[[Պատկեր:Ayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] hbckh1diuzbjejmndao123rbgxi7nyb 8485461 8485460 2022-08-08T19:48:37Z CommonsDelinker 212 "Art_13_TV_Company_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:CO wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- |[[Պատկեր:Mayr Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- |[[Պատկեր:NT Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|124x124փքս]] | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- |[[Պատկեր:TV 5 Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|106x106px]] |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- |[[Պատկեր:Avetis TV Armenia.svg|կենտրոն|frameless|96x96px]] | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- |[[Պատկեր:Ayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] ft3tabhglunnyj6up689u16i5wqutae 8485473 8485461 2022-08-08T19:50:43Z CommonsDelinker 212 "NT_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- |[[Պատկեր:Mayr Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- |[[Պատկեր:TV 5 Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|106x106px]] |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- |[[Պատկեր:Avetis TV Armenia.svg|կենտրոն|frameless|96x96px]] | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- |[[Պատկեր:Ayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] o37lg5fo1cz3fxng22lonzwx0hdqy8t 8485475 8485473 2022-08-08T19:51:08Z CommonsDelinker 212 "TV_5_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- |[[Պատկեր:Mayr Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- |[[Պատկեր:Avetis TV Armenia.svg|կենտրոն|frameless|96x96px]] | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- |[[Պատկեր:Ayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] 7gu2jinwl2dbt7s6cneics2m1uaa5p7 8485476 8485475 2022-08-08T19:51:19Z CommonsDelinker 212 "Ayg_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1 wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- |[[Պատկեր:Mayr Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- |[[Պատկեր:Avetis TV Armenia.svg|կենտրոն|frameless|96x96px]] | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] cp49eaj5txe14gdj84uvjdqlicncny6 8485477 8485476 2022-08-08T19:51:32Z CommonsDelinker 212 "Avetis_TV_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- |[[Պատկեր:Mayr Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] kqor1z4sl1mx4u4t3qb6bn19k9lwtrl 8485479 8485477 2022-08-08T19:51:56Z CommonsDelinker 212 "Mayr_Hayreniq_TV_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1| wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- |[[Պատկեր:Artsakh Public TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] mh5negcjh6glecwbz7owpqxzh9znga3 8485484 8485479 2022-08-08T19:52:59Z CommonsDelinker 212 "Artsakh_Public_TV_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|128x128px]] | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- |[[Պատկեր:Gala TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|137x137px]]||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] jqvsnbafsn2k1xqyif3v6og9bqef17g 8485487 8485484 2022-08-08T19:53:52Z CommonsDelinker 212 "Gala_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- | | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- |[[Պատկեր:Tsayg TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|141x141px]] | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | ||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] 9qkei3w540riunctyw01fju3y9un3ft 8485489 8485487 2022-08-08T19:54:16Z CommonsDelinker 212 "Tsayg_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1| wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- | | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- | | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | ||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- |[[Պատկեր:3+2 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|112x112px]] | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] q8v4r14ijspg0pe6l19xlitnetcvax0 8485490 8485489 2022-08-08T19:54:28Z CommonsDelinker 212 "3+2_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1 wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- |[[Պատկեր:Armnews TV logo (5).svg|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- | | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- | | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | ||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- | | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] qab5akugx5vnyk58zprm9uiesao4b4q 8485494 8485490 2022-08-08T19:55:02Z CommonsDelinker 212 "Armnews_TV_logo_(5).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1 wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|139x139px]] |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- | |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- |[[Պատկեր:Shant TV Armenia logo (2017).svg|կենտրոն|frameless|127x127px]] | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- | | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- | | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | ||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- | | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] h53vxaa2xlzrrk9r8t6cz2ixx28srpp 8485500 8485494 2022-08-08T19:56:32Z CommonsDelinker 212 "Shant_TV_Armenia_logo_(2017).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM: wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- | |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- | |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- | | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- | | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- | | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | ||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- |[[Պատկեր:Hayreniq TV logo.svg|կենտրոն|frameless|116x116px]] | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- | | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] edrbl3j29yaphypt3n5lkstk2wbw3pi 8485502 8485500 2022-08-08T19:56:58Z CommonsDelinker 212 "Hayreniq_TV_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]) wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- | |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- | |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- | | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- | | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- | | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | ||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- |[[Պատկեր:Ararat TV logo (2).svg|կենտրոն|frameless|100x100px]] | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- | | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- | | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] q9zyauphh4c5avjhhedj1vlufkso9hd 8485522 8485502 2022-08-08T20:00:43Z CommonsDelinker 212 "Ararat_TV_logo_(2).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1] wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- | |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- | |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- | | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- | | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- | | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | ||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- |[[Պատկեր:ALM Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|75x75px]] | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- | | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- | | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- | | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] mt7qahrvt1oucuz3ey14z5epctegcec 8485524 8485522 2022-08-08T20:01:07Z CommonsDelinker 212 "ALM_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]) wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenian Second TV Channel logo.svg|կենտրոն|frameless|76x76px]] |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- | |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- | |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- | | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- | | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- | | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | ||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- | | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- | | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- | | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- | | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] liouhc9gf32yhaohb60ziulbd0qbbi9 8485527 8485524 2022-08-08T20:01:43Z CommonsDelinker 212 "Armenian_Second_TV_Channel_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:C wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- | |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- | |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- | |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- |[[Պատկեր:21 TV Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|99x99px]] |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- | | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- | | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- | | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | ||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- | | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- | | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- | | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- | | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] kutmsnynrsuxw2pquw61004sm4bqs3z 8485530 8485527 2022-08-08T20:02:09Z CommonsDelinker 212 "21_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1] wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- | |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- | |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- | |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- | |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- | | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- | | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- | | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | ||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- | | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- |[[Պատկեր:New channel Armenia.svg|կենտրոն|frameless|98x98px]] |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- | | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- | | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- | | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] rl59q53ef95ipgk4a7iuzx3i2hdq215 8485533 8485530 2022-08-08T20:02:36Z CommonsDelinker 212 "New_channel_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1 wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- | |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- |[[Պատկեր:Armenia TV logo.svg|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- | |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- | |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- | |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- | | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- | | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- | | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | ||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- | | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- | |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- | | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- | | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- | | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] 77bo65pi6xa9i07wrq3wn1bv1o8yaey 8485535 8485533 2022-08-08T20:03:00Z CommonsDelinker 212 "Armenia_TV_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- | |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- | |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- | |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- | |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- | |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- | | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- | | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- | | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | ||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- | | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- | |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- | | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- | | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Armenakob TV logo.svg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- | | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] rc7258z4owstnnxn92wa2yf6ty5rheo 8485536 8485535 2022-08-08T20:03:13Z CommonsDelinker 212 "Armenakob_TV_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- | |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- | |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- | |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- | |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- | |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- | | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- | | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- | | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]]||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | ||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- |[[Պատկեր:A1plus Armenia logo.svg|կենտրոն|frameless|85x85px]] | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- | | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- | |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- | | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- | | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- | | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- | | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] pn1mvm9xp69915hpbj4yt2nxbta6ss9 8485539 8485536 2022-08-08T20:03:57Z CommonsDelinker 212 "A1plus_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1 wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- | |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- | |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- | |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- | |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- | |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- | | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- | | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- | | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- | ||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | ||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- | | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- | | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- |[[Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|կենտրոն|frameless|122x122px]] | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- | |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- | | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- | | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- | | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- | | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] c57bx1lpyoukui3wn9oi7vp4n42k373 8485541 8485539 2022-08-08T20:04:19Z CommonsDelinker 212 "Norq_TV_Channel_Armenia_logo_(1996-1998).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exist wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- | |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- | |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- | |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- | |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- | |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- | | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- | | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- | | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- | ||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | ||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- | | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- |[[Պատկեր:Ar TV Armenia logo (3).svg|կենտրոն|frameless|91x91px]] |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- | | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- | | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- | |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- | | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- | | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- | | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- | | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] enyfzdhmri6n8wtb9dcyl7jnzygaty8 8485548 8485541 2022-08-08T20:07:03Z CommonsDelinker 212 "Ar_TV_Armenia_logo_(3).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ում հեռուստատեսությունը հայտնվել է 1955 թվականին։ Ներկայումս հեռուստատեսությունը հանդիսանում է երկրի ամենապահանջված ԶԼՄ տեսակը։ 2015 թվականից Հայաստանի հեռուստատեսությունը անցավ թվային հեռարձակման։ ==Թվային հեռուստատեսություն== [[Պատկեր:Yerevan TV tower.jpg|մինի|Երևանի հեռուստաաշտարակը]] [[2016 թվական]]ի [[հունվարի 1]]-ից հայկական հեռուստատեսությունը լիովին անցում կատարեց անալոգայինից դեպի թվային հեռարձակման<ref>[https://news.am/arm/news/118144.html Հայաստանում թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից]</ref>։ Հայաստանի անցումը թվային հեռարձակմանը պայմանավորված է [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] առջև ստանձնած պարտավորվածություններից։ Հայաստանում թվային ցանցը նախատեսվում է ստեղծել ներկայումս գործող անալոգային հեռուստացանցի հիմքում։ Անալոգային հեռարձակումը կշարունակվի այնքան, մինչ թվային հեռուստատեսությունը հասանելի կդառնա բնակչության ճնշող մեծամասնության համար, իսկ անալոգային հեռարձակման դադարեցումը տեղի կունենա, երբ բնակչության 95%-ը կունենա թվային ընդունիչ։ Զուգահեռ հեռարձակումը չպետք է գերազանցի վեցամսյա ժամկետը, իսկ անալոգային հեռարձակումը պետք է դադարեցվի [[2016]] թ. [[հունվար]]ին<ref>[https://www.azatutyun.am/a/26641193.html Անցում թվային հեռարձակման․ փորձագետներն ահազանգում են]</ref>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում թվային հեռուստառադիոհեռարձակման անցման մասին օրենքին, Հայաստանում ստեղծվելու է պետական թվային հեռարձակող ցանց, մասնավորապես Երևանում գործելու են 18 հեռուստաալիքներ և 12 ռադիոկայաններ, իսկ հանրապետության մարզերում համապատասխանաբար՝ 9 հեռուստաալիքներ և 4 ռադիոկայաններ։ Թվային հեռուստատեսության ծառայություններ տրամադրելու առաջարկություն է հայտնել «[[ԱրմենՏել]]» հեռահաղորդակցական ընկերությունը<ref>[http://telecom.arka.am/ru/news/development/uslugi_tsifrovogo_televideniya_v_armenii_dolzhna_byt_ochen_vysokogo_kachestva_i_massovoy_dostupnosti/ Услуги цифрового телевидения в Армении должны быть очень высокого качества и массовой доступности]{{ref-ru}}</ref>։ ==Հանրապետական հեռարձակման ալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն !! Սեփականատեր !! Գտնվելու<br />վայր !! Տեսակ !! Թեմատիկա !! Հիմնվել է !! Կայք |- | |'''[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]''' || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1955]] ||[https://www.1tv.am/ www.1tv.am] |- | |[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|'''Հ2''']]|| Հ2|| [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ|| [[1999]] |[https://tv.am tv.am] |- | |'''[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]] || հանրային || ունիվերսալ || [[1998]] ||[http://www.armeniatv.am www.armeniatv.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922141508/https://armeniatv.am/ |date=2020-09-22 }} |- | |[[Շանթ հեռուստաընկերություն|'''Շանթ''']] || Շանթ ՓԲԸ || [[Գյումրի]], [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[1994]] ||[http://www.shanttv.com www.shanttv.com] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]] |'''[[Երկիր Մեդիա]]''' || [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն|Հուսաբեր ԲԲԸ]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ‎|տեղեկատվական]], [[:Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ‎|ժամանցային]] || [[2004]] ||[http://www.yerkirmedia.am www.yerkirmedia.am] |- | |'''[[Արմնյուզ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|լրատվական]] || [[2001]] ||[http://www.armnewstv.am www.armnewstv.am] |- |[[Պատկեր:Atvnew.png|կենտրոն|frameless|110x110px]] |'''[[ATV (Հայաստան)|Ա-ԹԻՎԻ]]''' ||[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ|PanArmenian Media Group]]|| [[Երևան]]|| մասնավոր || [[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2009]] ||[http://www.atv.am www.atv.am] |- | |[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|'''Շողակաթ''']]||[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] || [[Վաղարշապատ]] || հասարակական || [[:Կատեգորիա:Կրոնական հեռուստաընկերություններ|քրիստոնեական]], [[:Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ|մշակութային]] || [[1998]] ||[https://www.shoghakat.am shoghakat.am] |- | |'''[[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]''' || [[Գագիկ Ծառուկյան|Մուլտի Մեդիա Կենտրոն]] || [[Երևան]]|| մասնավոր || ունիվերսալ || [[2002]] ||[http://kentron.tv/ www.kentron.tv] |- | |'''[[5-րդ ալիք]]''' |Արմեն Թավադյան |[[Երևան]] |մասնավոր |[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]] |[[2015]] |[https://www.5tv.am www.5tv.am] |- | | [[Նուռ TV|'''Նուռ TV''']] || Նուռ TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2021]] ||[http://www.youtube.com/channel/UC1pC4A5W083PW42Bln27lbQ կայք] |- | |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|'''Նոր Հայաստան Թիվի''']]|| MO TV || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Լրատվական հեռուստաընկերություններ|կիսաունիվերսալ]]|| [[2019]] ||[http://www.norhayastan.com www.norhayastan.com] |- | |'''[[Դար 21|21 TV]]'''|| 21 TV ՓԲԸ || [[Երևան]]|| մասնավոր ||[[:Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ|երաժշտական]]|| [[1998]] ||[https://www.21tv.am www.21tv.am] |} ==Արբանյակային հեռարձակման հեռուստաալիքներ== Այս ալիքները տարածվում են միայն արբանյակային և կաբելային հեռուստատեսությամբ։ {| class="wikitable" |- ! Անուն || Հիմնադիր || Կենտրոն || Լեզու || Եթերում || Օնլայն-<br />հեռարձակում |- | [[Հայաստան 1]] || Հանրային հեռուստառադիո || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.1tv.am/hy/live ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Արմենիա TV|USArmenia]] || [[CS Media]] || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://usarmeniatv.com/str/index.php ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ ARTN]] || Շանթ ՓԲԸ || [[Լոս Անջելես]] || հայերեն || 24/7 || [http://artn.tv/ ունի] |- | [[Երկիր Մեդիա]] || Հուսաբեր ԲԲԸ || [[Երևան]]|| հայերեն || 24/7 || [http://www.livestream.com/yerkirmedia ունի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]] || Մուլտի Մեդիա Կենտրոն || [[Երևան]]|| հայերեն || 18/7 || |} ==Արտասահմանյան եթերային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Երկիր !! Լեզու |- |[[Պատկեր:CNN logo.svg|alt=|կենտրոն|frameless|107x107փքս]]||[[CNN]]||{{USA}} |[[անգլերեն]] |- |[[Պատկեր:Мир ТВ logo.svg|կենտրոն|100x100px]]||[[Միր (հեռուստառադիոընկերություն)|ՄԻՐ]]||{{դրոշ|ԱՊՀ}} [[ԱՊՀ]] |[[ռուսաց լեզու|ռուսերեն]] |- |[[Պատկեր:1канал-5.svg|կենտրոն|75x75փքս]]||[[Առաջին ալիք (Ռուսաստան)|Առաջին ալիք]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- | ||[[ՌՏՌ Պլանետա]]||{{RUS}} |ռուսերեն |- |[[Պատկեր:Russia-Cultura.svg|կենտրոն|118x118px]]||[[Կուլտուրա (հեռուստաալիք)|Կուլտուրա]]|| {{RUS}} || ռուսերեն |- | [[Պատկեր:IRIBTV1.svg|alt=|կենտրոն|100x100px]] ||[[Առաջին ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 1]] || {{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] || [[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:IRIB TV2 logo.svg|կենտրոն|frameless|84x84px|alt=]]||[[Երկրորդ ալիք (Իրան)|ԻԻՀՁ 2]]||{{դրոշ|Իրան}} [[Իրան]] |[[պարսկերեն]] |- |[[Պատկեր:TRT 1 logo (2021-).svg|alt=|կենտրոն|frameless|100x100փքս]]||[[TRT 1]]||{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիա]] || [[թուրքերեն]] |} ==Մարզային հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն!! Հիմնադրում|| Կենտրոն || Կայք |- | | [[Արցախի Հանրային Հեռուստառադիոընկերություն|Արցախ]] || [[1988]] || [[Ստեփանակերտ]] || [http://www.artsakh.tv/] |- | | [[Շանթ հեռուստաընկերություն|Շանթ]] || [[1994]] || [[Երևան]], [[Գյումրի]] || [http://www.shanttv.com/] |- | | [[Գալա]] || [[2005]] || [[Գյումրի]] || [https://galatv.am galatv.am] |- | | [[Ցայգ]] || [[1991]] || [[Գյումրի]] || [https://tsayg.am tsayg.am] |- | |[[Շիրակի հանրային հեռուստառադիո]] |[[1992]] |[[Գյումրի]] | |- | |[[Անկյուն+3|Անկյուն + 3]] |[[1999]] |[[Ալավերդի]] | |- | |[[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա]]|| [[1993]] ||[[Վանաձոր]]||[https://www.youtube.com/user/Fortuna1TV] |- | |[[ԱԼՏ (հեռուստաընկերություն)|ԱԼՏ]] |[[1989]] |[[Արմավիր]] | |- | |[[STV1]]|| [[1999]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || |- | | [[Գեղամա ՀԸ|Գեղամա]] || [[2010]] || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] || [http://www.geghama.am] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130611041559/http://geghama.am/ |date=2013-06-11 }} |- | | [[Քյավառ (հեռուստաընկերություն)|Քյավառ]] || [[1997]] || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] || |- | | [[Զանգակ ՀԸ|Զանգակ]] || [[1996]] || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] || |- | | [[Տավուշ ՀԸ|Տավուշ]] || [[2010]] || [[Նոյեմբերյան]] || [http://tavush.tv/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625093711/http://tavush.tv/ |date=2013-06-25 }} |- | |[[ՄԻԳ Հեռուստաընկերություն|Միգ ՀԸ]]|| [[1992]] ||[[Վանաձոր]]||[http://www.migtvr.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181128172903/http://www.migtvr.com/ |date=2018-11-28 }} |- | | [[Տելելեքս]] || [[1999]] || [[Արտաշատ]] || |- | [[Պատկեր:Zangezurtv-logo.jpg|կենտրոն|100x100px]] | [[Զանգեզուր Թիվի (հեռուստաընկերություն)|Զանգեզուր TV]] || [[1996]] || [[Կապան]] || [http://zangezur.tv/] |- | | [[Կապուտջիղ ՀԸ|Կապուտջիղ]] || [[1996]] || [[Քաջարան]] || |- | | [[Նիգ-Ապարան (հեռուստաընկերություն)|Նիգ Ապարան]] || [[1997]] || [[Ապարան]] || |- | | [[Աբովյան ՀԸ|Աբովյան]] || [[1997]] || [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] || |- | [[Պատկեր:Hrazdantv-logo.jpg|կենտրոն|frameless|108x108px]] | [[Հրազդան (հեռուստաընկերություն)|Հրազդան]] || [[1991]] || [[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]] || |- | [[Պատկեր:Loritvr-logo.jpg|կենտրոն|128x128px]] | [[Լոռի TVR]] || [[1995]] || [[Վանաձոր]] || |- |} Ինֆորմացիան ճշտված է Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի պաշտոնական կայքից ==Համացանցում հեռարձակվող հեռուստաալիքներ== {| class="wikitable" |- ! Տարբերանշան !! Անուն !! Սեփականատեր !! Կայք |- || |[[Հայաստան 1]] || Հանրային Հեռուստատեսություն || [http://www.1tv.am/hy/live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141008071905/http://www.1tv.am/hy/live/ |date=2014-10-08 }} |- | [[Պատկեր:USArmenia logo.png|կենտրոն|133x133px|alt=|frameless]]||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]] || CS Media || [http://usarmeniatv.com/str/index.php օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015163136/http://usarmeniatv.com/str/index.php |date=2012-10-15 }} |- |||[[Շանթ հեռուստաընկերություն|ARTN]] || Շանթ ԲԲԸ || [http://www.shanttv.com/live.php օնլայն] |- | || [[Մշակութային ալիք]] || «Մշակութային ալիք» || [http://armculturaltv.cf/ Cultural TV] |- |||[[MTV.am|SONGTV Armenia]] || «ODAK Group» ՍՊԸ || [http://mtv.am/ օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170823002404/http://mtv.am/ |date=2017-08-23 }} |- | ||[[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || [https://a1plus.am/ օնլայն] |- |[[Պատկեր:Logo YerkirMedia.gif|կենտրոն|frameless|157x157px]]||[[Երկիր Մեդիա]] || «Հուսաբեր» ՓԲԸ || [http://www.livestream.com/yerkirmedia օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121016165427/http://www.livestream.com/yerkirmedia |date=2012-10-16 }} |- | ||[[Գալա]] || «ԳԱԼԱ հ/ը» || [http://www.livestream.com/tvgala օնլայն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | || AMC TV || «AMC TV» || [http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live օնլայն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130118071021/http://www.haykakantv.com/page/amc-tv-online-live |date=2013-01-18 }} |- | || [[ARMusicTv|ARMusicTV]] || «ArMusicTV» || [http://www.haykakantv.com/page/Arm-music-tv-online-live օնլայն] |- | ||Best TV || «Best TV» || [http://www.haykakantv.com/page/best-tv-armenian-online-live օնլայն] |- | ||Focus TV || «Focus TV» || [http://www.fmg.news օնլայն] |} == Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ == {| class="wikitable" |- !Տարբերանշան ! Անուն || Հիմնադիր || Գտնվելու<br />վայր || Թեմատիկա || Գործունեություն || Փոխարինված || Կայք |- | | [[Ա1+]] || Մելտեքս ՍՊԸ || Երևան || լրատվական, հասարակական || [[1991]] - [[2002]] ||[[Սինեմաքս]] || [https://a1plus.am a1plus.am] |- | |[[ԱՐ (հեռուստաալիք)|ԱՐ]] |[[Մերուժան Տեր-Գուլանյան]] |Երևան |մասնավոր |[[1996]] - [[2021]] |Նուռ TV | |- | | [[ԱԼՄ]] || ԱԼՄ Հոլդինգ || [[Երևան]] || տեղեկատվական, ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || - || |- | | [[Նորք (հեռուստաալիք)|Նորք]] || [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]] || [[Երևան]] || ունիվերսալ || [[1996]] - [[1998]] ||[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|| |- | |[[Նոր ալիք ՀԸ|Նոր ալիք]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական || [[2001]] - [[2008]] ||[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] || |- | | [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ]] ||[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հ1]]|| [[Երևան]] || լրատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական || [[2008]] - [[2011]] ||[[Շողակաթ (հեռուստաալիք)|Շողակաթ]] || |- | | [[Մայր Հայրենիք ՀԸ]] || Մայր Հայրենիք ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1993]] - [[2001]] ||[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]]|| |- | | [[Նոյյան Տապան ՀԸ]] || Նոյյան Տապան || [[Երևան]] || լրատվական || [[1996]] - [[2001]] || - || [https://nt.am nt.am] |- | | [[Հայ TV]]|| Շարկ ՍՊԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1999]] - [[2010]] ||[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]|| |- | |[[TV5]]||[[CS Media]]|| [[Երևան]] || ժամանցային || [[2002]] - [[2011]] || | |- | |[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]] |Մհեր Վարդանյան |[[Երևան]] |լրատվական, երաժշտական, ժամանցային, մանկական |[[2010]] - [[2015]] |[[5-րդ ալիք]] | |- | | [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] || Grand Holding || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ|մանկական]] || [[2002]] - [[2011]] || - || |- | | [[Արմենակոբ]] || Mediaconcern || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2009]] ||[[ATV (Հայաստան)|ATV]]|| |- | |[[Արտ 13]]|| Սեյրան Շահսուվարյան || Երևան || տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական || [[1995]] - [[2004]] || [[Երկիր Մեդիա]] || |- | | [[Ավետիս ՀԸ|Ավետիս]] || Good News Network || [[Երևան]] || կրոնական || [[1999]] - [[2010]] || - || |- | | [[Էջմիածին ՀԸ]] || Էջմիածին ՀԸ || [[Վաղարշապատ]] || տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական || [[1994]] - [[2000]] || - || |- | | [[Սինեմաքս]] || Media TV || [[Երևան]] || [[:Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ|ֆիլմային]] || [[2002]] - [[2004]] || - || |- | | Մ-TV 3+2 || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1998]] || - || |- | | Այգ || Այգ ՀԸ || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[1999]] || [[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]] || |- |[[Պատկեր:Yertvlastlog.png|կենտրոն|frameless|109x109px]] |[[Երևան (հեռուստաընկերություն)|Երևան]]|| Վարշամ Ղարիբյան || [[Երևան]] || ժամանցային || [[2000]] - [[2014]] || [[Հ3]] || |- | |[[Հ3]] |[[Օրինաց երկիր կուսակցություն|ՕԵԿ]] |[[Երևան]] |տեղեկատվական, ժամանցային |[[2014]] - [[2019]] |[[Նոր Հայաստան Թիվի (հեռուստաալիք)|Նոր Հայաստան Թիվի]] | |- | | Բիզնես TV || ACN LTD || [[Երևան]] || տեղեկատվական || [[1995]] - [[1998]] ||[[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա]]|| |- | | Բիայնի || - || [[Երևան]] || ժամանցային || [[1996]] - [[2000]] || || |- |} ==Կաբելային հեռուստատեսության օպերատորներ== {| class="wikitable" |- ! Անուն !! Կենտրոն !! Հիմնված !! Կայք |- | Interactive TV || [[Երևան]] || [[2010]] || [http://interactive.am/] |- | [[Ucom]] || [[Երևան]] || [[2007]] || [http://www.ucom.am/hy/home.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316055737/http://ucom.am/hy/home.html |date=2015-03-16 }} |- | [[Eurocable]] || [[Երևան]] || [[2005]] || [http://eurocable.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405090817/http://www.eurocable.am/ |date=2013-04-05 }} |- | MyTV ||[[Երևան]] || [[2010]] || [http://www.my-tv.am/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405012711/http://www.my-tv.am/ |date=2013-04-05 }} |- | Spider System || [[Վանաձոր]] || [[2010]] || [http://31.47.193.11/index.php?newsid=13]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} |- | [[Խուստուփ (հեռուստաալիք)|Խուստուփ]] || [[Կապան]] || [[2004]] || [http://syunik.tv/kabelni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130610093400/http://syunik.tv/kabelni.html |date=2013-06-10 }} |} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստատեսություն]] [[Կատեգորիա:Հեռուստատեսություն ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] di0ta6c13wr8zr3uatk06h6t9k63ug4 10 223703 8485326 8470745 2022-08-08T18:37:49Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_the_First_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Երևանի քաղաքապետներ |image = |state = collapsed |title = [[Երևանի քաղաքապետ]]ներ |group1 = <div class="center">[[Պատկեր:Lesser Coat of Arms of Russian Empire.svg|20px|right]][[Պատկեր:Flag of the Russian Empire (black-yellow-white).svg|20px|left]] </br>[[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական]]</br>[[Ռուսական կայսրություն|կայսրություն]]</br> [[1879]]-[[1918]] </div> |list1 = ''Երևանի քաղաքագլուխներ:''[[Հովհաննես Ղորղանյան|Հովհաննես Զուրաբի Ղորղանյան]] • [[Բարսեղ Գեղամյան|Բարսեղ Արսենի Գեղամյան]] • [[Լևոն Տիգրանյանց|Լևոն Հակոբի Տիգրանյանց]] • [[Արամ Բունիաթյան|Արամ Մարտիրոսի Բունիաթյան]] • [[Վահան Տեր-Սարգսյան]] • [[Իսահակ Մելիք-Աղամալյան|Իսահակ Ղահրամանի Մելիք-Աղամալյան]] • [[Հովսեփ Տիգրանով|Հովսեփ Ֆադեյի Տիգրանով]] • [[Հովհաննես Մելիք-Աղամալյան|Հովհաննես Ղահրամանի Մելիք-Աղամալյան]] • [[Սմբատ Խաչատրյանց|Սմբատ Հարությունի Խաչատուրյանց]] • [[Թադևոս Թոշյան]] |group2 = <div class="center">[[Պատկեր:Flag_of_Armenia_(1918–1922).svg|20px|left]] </br>Հայաստանի </br> Հանրապետություն<br>[[1918]]-[[1920]]</div> |list2 = ''Երևանի քաղաքագլուխներ:''[[Թադևոս Թոշյան]] • [[Մկրտիչ Մուսինյանց]] |group3 = <div class="center">[[Պատկեր:Flag of Transcaucasian SFSR.svg|20px|left]][[Պատկեր:Emblem of the Transcaucasian SFSR (1930-1936).svg|20px|right]] [[Պատկեր:Flag of Armenian SSR.svg|20px|left]] [[Պատկեր:Emblem_of_the_Armenian_SSR.svg|20px|right]]Հայկական </br>ԽՍՀ </br>([[1920]]-[[1991]])</div> |list3 = ''Երևան քաղաքի հեղկոմի նախագահներ:'' [[Հրանտ Թավաքալյան|Հրանտ Մկրտչի Թավաքալյան]] • [[Գևորգ Սարգսյան (հեղկոմի նախագահ)|Գևորգ Սարգսյան]] • [[Բենիամին Սահակյան]] • [[Ռուբեն Սաֆրազբեկյան]] <br>''Երևանի քաղաքային խորհրդի գործադիր կոմիտեի նախագահներ:'' [[Հայկ Ազատյան]] <br>''Երևանի քաղաքային խորհրդի նախագահներ:'' [[Սուրեն Շադունց]] • [[Առաքել Ավագյան]] • [[Արամ Շահգելդյան|Արամ Հովհաննեսի Շահգելդյան]] • [[Արամ Կոստանյան]] <br>''Երևանի քաղաքային խորհրդի գործադիր կոմիտեի նախագահներ:'' [[Վարդան Ալեքսանի Մամիկոնյան]] • [[Գևորգ Հանեսօղլյան|Գևորգ Սարիբեկի Հանեսօղլյան]] • [[Սերգեյ Մարտիկյան]] • [[Ասատուր Ասրիյան]] • [[Արամայիս Երզնկյան|Արամայիս Հարությունի Երզնկյան]] • [[Կարապետ Մատինյան]] • [[Ալեքսանդր Շահսուվարյան|Ալեքսանդր Հարությունի Շահսուվարյան]] • [[Լևոն Հովսեփյան|Լևոն Գրիգորի Հովսեփյան]] • [[Սողոմոն Կարապետյան|Սողոմոն Մկրտչի Կարապետյան]] • [[Սարգիս Քամալյան|Սարգիս Վարդևանի Քամալյան]] • [[Զավեն Չարչյան|Զավեն Վարդանի Չարչյան]] • [[Աշոտ Ղազարյան]] • [[Եղիշե Վարդանյան]] • [[Վազրիկ Սեկոյան]] • [[Բաբկեն Աստվածատրյան]] • [[Գուրգեն Չոլախյան|Գուրգեն Տիգրանի Չոլախյան]] • [[Գուրգեն Փահլևանյան]] • [[Սուրեն Վարդանյան|Սուրեն Ասատուրի Վարդանյան]] • [[Գրիգոր Հասրաթյան|Գրիգոր Հովհաննեսի Հասրաթյան]] • [[Հրանտ Ենգիբարյան]] • [[Մուրադ Մուրադյան (քաղաքապետ)|Մուրադ Հովհաննեսի Մուրադյան]] • [[Էդուարդ Ավագյան (պետական գործիչ)|Էդուարդ Փաշոյի Ավագյան]] • [[Արտաշես Գեղամյան|Արտաշես Մամիկոնի Գեղամյան]] • [[Համբարձում Գալստյան|Համբարձում Փայլակի Գալստյան]] |group4 = <div class="center">[[Պատկեր:Flag of Armenia.svg|20px|left]] [[Պատկեր:Coat of arms of Armenia.svg|20px|right]] </br>[[Հայաստան]]</div> |list4 =''Երևանի քաղաքային խորհրդի գործադիր կոմիտեի նախագահներ:'' [[Համբարձում Գալստյան|Համբարձում Փայլակի Գալստյան]] (1990-1992) • [[Վահագն Խաչատրյան|Վահագն Գառնիկի Խաչատրյան]] (1992-1996) <br>''Երևանի քաղաքապետեր:'' [[Աշոտ Միրզոյան (քաղաքապետ)|Աշոտ Միրզոյան]] (1996) • [[Վանո Սիրադեղյան|Վանիկ Սմբատի Սիրադեղյան]] (1996-1998) • [[Սուրեն Ջ. Աբրահամյան|Սուրեն Ջհանգիրի Աբրահամյան]] (1998-1999) • [[Ալբերտ Բազեյան|Ալբերտ Մուշեղի Բազեյան]] (1999-2001) • [[Ռոբերտ Նազարյան|Ռոբերտ Նիկոլայի Նազարյան]] (2001-2003) • [[Երվանդ Զախարյան|Երվանդ Վազգենի Զախարյան]] (2003-2009) • [[Գագիկ Բեգլարյան|Գագիկ Բեգլարի Բեգլարյան]] (2009-2010) • [[Կարեն Կարապետյան]] (2010-2011) • [[Տարոն Մարգարյան]] (2011-2018) • [[Հայկ Մարության]] (2018-2021) • [[Հրաչյա Սարգսյան]] (2021-ներկա) |}}<includeonly>[[Կատեգորիա:Երևանի քաղաքապետներ]]</includeonly> <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Հայաստան]]</noinclude> 6gdd6dvib0a56mebd1lbrqikc7uqjl9 0 224230 8485257 8426090 2022-08-08T17:51:41Z CommonsDelinker 212 "Aravot_daily_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Այլ|Առավոտ (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Պարբերական |անուն = Առավոտ |պատկեր = |խմբագիր = Արամ Աբրահամյան (գլխավոր խմբագիր)<br />Աննա Իսրայելյան (առցանց խմբագիր) |առարկաներ = |վերանայված = |լեզու = [[հայերեն]] |կայք = |հրատարակիչ = «Առավոտ» օրաթերթ ՍՊԸ |երկիր = [[Հայաստան]] |պատմություն = 1994-ից |հաճախականություն = օրաթերթ |հեռախոս = +374.60.27.48.04 |էլեկտրոնային փոստ = news@aravot.am |պատկերանիշ= }} '''Առավոտ''', հայկական լրատվական օրաթերթ։ Հրատարակվում է [[հայերեն]]՝ [[1994]] թվականից։ Պարբերականի պաշտոնական կայքը հասանելի է հայերեն, անգլերեն և ռուսերեն։ Օրաթերթի գլխավոր խմբագիրն է [[Արամ Աբրահամյան (լրագրող)|Արամ Աբրահամյան]]ը։ Առցանց տարբերակի խմբագիրը Աննա Իսրայելյանն է։ == Արտաքին հղումներ == * [https://www.aravot.am/ Պաշտոնական կայք] {{ref-hy}} {{ref-en}} {{ref-ru}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Հայկական լրատվական պարբերականներ]] [[Կատեգորիա:Հայկական էլեկտրոնային թերթեր]] [[Կատեգորիա:1999 հիմնադրումներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի օրաթերթեր]] [[Կատեգորիա:Հայկական քաղաքական պարբերականներ]] [[Կատեգորիա:Հայկական հասարակական պարբերականներ]] [[Կատեգորիա:Պարբերականներ այբբենական կարգով]] {{Թերթ-անավարտ}} t7pya8v94bp9d5brji95i3ey5h4buqi 0 224365 8485646 8455367 2022-08-09T05:13:19Z 37.252.92.151 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երաժիշտ | բնօրինակ_անուն = | լոգո = | լոգոյի_լայնություն = | պատկեր = ESC2016 - Armenia Meet & Greet 22 (2).jpg | ալտերնատիվ = | նկարագրություն = Մուկուչյանը 2016 թվականի մայիսի 2-ին Ստոկհոլմում | Name = Իվետա Մուկուչյան | Landscape = | Background = solo_singer | Ի ծնե անուն = Իվետա Մուկուչյան | Alias = | Born = | Died = | Origin = | ժանր = | Երկիր = | մասնագիտություն = | գործունեության տարիներ = 2009-այժմ | գործիքներ = Վոկալ | Influences = | Label = | Associated_acts = Սերժո, Լազարո | URL = }} '''Իվետա Ռոբերտի Մուկուչյան''' ({{ԱԾ}}), գերմանահայ [[երգիչ|երգչուհի]], երգահան, [[մոդել]] և [[դերասան]]ուհի։ Ծնվել է [[Երևան]]ում, սակայն 5 տարեկանում տեղափոխվել է [[Համբուրգ]], [[Գերմանիա]]։ [[2009]] թվականին վերադարձել է Հայաստան և մասնակցել է «[[Հայ Սուպերսթար]]» հեռուստանախագծի չորրորդ եթերաշրջանին, որտեղ զբաղեցրել է հինգերորդ հորիզոնականը։ [[2012]] թվականին մասնակցել է «Գերմանիայի ձայնը» նախագծի երկրորդ եթերաշրջանին։ Նույն տարում «El Style» ամսագիրը նրան ճանաչել է «Ամենացանկալի հայուհի»։ [[2016]] թվականի մայիսին «[[LoveWave]]» երգով ներկայացրել է Հայաստանը [[Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթ]]ին, որն անցկացվել է [[Շվեդիա]]յի մայրաքաղաք [[Ստոկհոլմ]]ում գրավելով յոթերորդ հորիզոնականը։ Նույն թվականին Մուկուչյանը նաև արել է իր դերասանական առաջին քայլերը՝ նկարահանվելով [[Փախիր կամ ամուսնացիր|«Փախիր կամ ամուսնացիր»]] ֆիլմում։ 2017 թվականին երգչուհին և [[Արամ MP3]]-ն թողարկեցին «[[Դաշտերով]]» սինգլը, որը ստացավ «Տարվա երգ» մրցանակ Սոչիում։ Երգին հաջորդեց նույն անվանումը կրող մեկ այլ նախագիծ, որը ստացավ «Տարվա լավագույն երաժշտական համագործակցություն» մրցանակը Armenian Europe Music Awards-ի շրջանակներում։ Հոկտեմբերի 3-ին Իվետա Մուկուչյանը թողարրկել է իր առաջին ալբոմը՝ ''Armenian Folk'', ''Դաշտերով'' նախագծի երգերով։ Նույն տարում, նա նկարահանվել է «[[Մեր երազանքի ճանապարհը]]» ֆիլմում։ ==Վաղ կյանք== Իվետա Մուկուչյանը ծնվել է [[1986]] թվականի [[հոկտեմբերի 14]]-ին [[Երևան]]ում։ Նա մանկապարտեզ հաճախել է Երևանում<ref name="bravo">{{cite news|title=Իվետա Մուկուչյան|url=http://www.bravo.am/news/%D5%AB%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1-%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B9%D5%B5%D5%A1%D5%B6/|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Նոյեմբերի 9, 2010|work=Bravo.am}}</ref>, սակայն նրա ընտանիքը [[1992]] թվականին տեղափոխվել է [[Գերմանիա]], երբ նա եղել է 5 տարեկան<ref name="av show">{{cite web|title=hy:Իվետա Մուկուչյան|url=https://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=980|work=«AV SHOW» Producing Center|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13}}</ref>։ Գերմանիայում Մուկուչյանը հաճախել է դպրոց, իսկ [[1998]]-[[2006]] թվականներին [[Համբուրգ]] քաղաքի Սանկտ Անսգար գիմնազիայում սովորել է [[անգլերեն]] և նկարչություն<ref name="av show"/>։ [[2009]] թվականին վերադարձել է Երևան և ընդունվել [[Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա|Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի]] ջազ-վոկալ բաժին<ref name="av show"/>։ Մուկուչյանը ունի մեկ քույր՝ Մարիաննան, ով ոճաբան է<ref>{{cite web|title=Ո՞վ է Իվետա Մուկուչյանի քույր Մարիաննայի ընտրյալը (լուսանկարներ)|url=https://style.news.am/arm/news/26880/ov-e-iveta-mukuchyani-quyr-mariannayi-yntryaly-lusankarner.html|work=News.am|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13}}</ref>։ ==Կարիերա== ===2009-2014։ «Հայ Սուպերսթար» և «Գերմանիայի ձայնը»=== [[2009]] թվականին ներկայացել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթ]] հեռուստաընկերության «[[Հայ Սուպերսթար]]» նախագծի չորրորդ եթերաշրջանի լսումներին, որտեղ արժանացել է ժյուրիի անդամների հավանությանը և սկսել է մասնակցել գալա համերգներին<ref name="av show"/>։ Այդ մրցույթում նա զբաղեցրել է հինգերորդ հորիզոնականը<ref name="av show"/>։ [[2010]] թվականին [[Մոսկվա]]յում անցկացված «Արմենիա» հայկական ամենամյա երաժշտական մրցանակաբաշխության ժամանակ արժանացել է «Տարվա հայտնություն» մրցանակին<ref name="awards">{{cite web|title=Հոկտեմբերի 14-ին երգչուհի Իվետա Մուկուչյանի 29-ամյակն է|url=http://ankakh.com/article/26271/hvoktyembyeri-14-in-yergchuhi-ivyeta-mukuchyani-29-amyakn-e|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Հոկտեմբերի 14, 2015|work=Ankakh.com}}</ref> և նույն տարում Արարատ 93-ի հետ թողարկել է «L'amour n'a pas de loi» ֆրանսերեն երգը, որը տեղ է գտել ռեփերի դեպյուտ ալբոմում<ref>{{cite web|title=Amalgame by Ararat 94|url=https://itunes.apple.com/us/album/lamour-na-pas-de-loi-feat-iveta-mukuchyan/722436941?i=722436966|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 12|date=հունվարի 1, 2010|work=iTunes.apple.com|language=en|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171212031809/https://itunes.apple.com/us/album/lamour-na-pas-de-loi-feat-iveta-mukuchyan/722436941?i=722436966|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 12|df=dmy-all}}</ref>։ Մյուս տարի, Մուկուչյանը մասնակցել է ''Պարահանդես 4'' մրցույթին (բրիտանական ''Strictly Come Dancing'' նախագծի հայկական տարբերակը) սակայն դուրս է մնացել մինչև կիսաեզրափակիչը։ Երգչուհին նաև զբաղեցրել է երրորդ հորիզոնականը գերմանական ''The Voice of Hamburg'' մրցույթում։ [[2012]] թվականին ներկայացել է «Գերմանիայի ձայն» նախագծի երկրորդ եթերաշրջանի լսումներին, որտեղ կատարել է շվեդ երգչուհի [[Լորին]]ի «[[Euphoria (երգ, Լորին)|Euphoria]]» երգը<ref>{{cite news|title=Iveta Mukuchyan: Euphoria|url=http://www.the-voice-of-germany.de/video/clip/1996274-iveta-mukuchyan-euphoria-1.3411746/|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Հոկտեմբերի 26, 2012|agency=The Voice of Germany}}</ref>։ Նա ընդգրկվել էր Նադյու Քսավերի թիմում, սակայն առաջին գալա համերգից հետո դուրս մնաց նախագծից։ 2012 թվականի դեկտեմբերին «El Style» ամսագրի քվեարկության արդյունքում Մուկուչյանը ճանաչվեց «Ամենացանկալի հայուհի» և հայտնվեց այդ ամսագրի շապիկին<ref>{{cite news|title=hy:Իվետա Մուկուչյան. սեքսուալությունը կանացիությունն է՝ առանց գռեհիկության|url=http://lurer.com/?p=63911&l=am|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Դեկտեմբերի 21, 2012|work=Lurer.com}}</ref><ref>{{cite news|title=hy:"Ամենացանկալի հայուհին" հիացած է, որ Սիրուշոյի և Նազենի Հովհաննիսյանի հետ նույն ցուցակում է|url=http://lurer.com/?p=64510&l=am|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Դեկտեմբերի 24, 2012|agency=Lurer.com}}</ref>։ Նույն ամսում հայ պրոդյուսեր Լազարոն թողարկեց իր «Freak» սինգլը, որը վոկալիստը Մուկուչյանն է<ref>{{cite news|title=Պրեմիերա. Իվետա Մուկուչյանի նոր տեսահոլովակը. VIDEO|url=https://zham.am/index.php?lid=am&pageName=evayln&id=461174202|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Դեկտեմբերի 24, 2012|agency=Zham.am}}</ref>։ Այդ ժամանակահատվածում Մւկուչյանը տվեց իր առաջին Երևանյան մենահամերգը և կրկին հայտնվեց «El Style» ամսագրի շապիկին։ [[2014]] թվականին նա նաև իր մասնակցությունն ունեցավ Լազարոյի «Summer Rain» սինգլում<ref name="rain">[https://itunes.apple.com/am/album/summer-rain-remixes-feat./id909326988 Summer Rain (Remixes) (feat. Iveta Mukuchyan) by Lazzaro]</ref>։ ===2015-2016։ Եվրատեսիլ երգի մրցույթ=== [[Պատկեր:ESC2016 - Armenia 08.jpg|thumbnail|upright|left|180px|Մուկուչյանը Եվրատեսիլի փորձերից մեկի ժամանակ։]] [[2015]] թվականի հոկտեմբերին Մուկուչյանը թողարկեց իր «[[Simple Like A Flower|Simple Like a Flower]]» սինգլն ու դրա տեսահոլովակը<ref>{{cite web|url=http://pressmedia.am/?p=8258&l=am|title=Պրեմիերա. Իվետա Մուկուչյանի նոր տեսահոլովակը. «Simple Like A Flower»|work=PressMedia.com|date=Հոկտեմբերի 3, 2015|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13}}</ref>։ Նույն ամսում [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն]]ը հայտարարեց, որ ներքին ընտրությամբ Մուկուչյանը ընտրվել է [[Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթ]]ում Հայաստանի ներկայացուցիչ<ref>[http://wiwibloggs.com/2015/10/13/iveta-mukuchyan-will-represent-armenia-at-eurovision-2016/104484/ Wiwiblog: Iveta Mukuchyan will represent Armenia at Eurovision 2016]</ref>։ [[2016]] թվականի [[փետրվարի 19]]-ին հայտնի դարձավ, որ մրցույթում նա կատարելու է «[[LoveWave]]» երգը, որի տեքստը գրվել է իր և Ստեֆանի Քրուչֆիլդի կողմից, իսկ երաժշտության հեղինակներն են Լիլիթ և Լևոն Նավասարդյանները<ref>{{cite web|title=Armenia: Iveta Mukuchyan to sing LoveWave|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=armenia_iveta_mukuchyan_to_sing_lovewave|work=Eurovision.tv|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Փետրվարի 19, 2016}}</ref>։ Երգի և տեսահոլովակի պրեմիերան կայացավ [[մարտի 2]]-ին Հանրային Հեռուստաընկերության եթերում և Եվրատեսիլի [[ՅուԹյուբ]]ի պաշտոնական էջում<ref>{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=armenia_iveta_mukuchyan_to_sing_lovewave|title=Armenia: Iveta Mukuchyan to sing LoveWave|work=Eurovision.tv|date=Փետրվարի 19, 2016|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13}}</ref>, այնուհետև կրկին հայտնվեց ''El Style''-ի շապիկին<ref name="El Style 2016">{{cite web|last2=|first2=|title=Իվետա Մուկուչյանի էքսկլյուզիվ հարցազրույցը և ֆոտոշարքը EL ամսագրի համար|url=http://el.am/iveta-mukuchyan-lovewave-el-magazine/|date=դեկտեմբերի 5, 2017|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 11|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171229121451/http://el.am/iveta-mukuchyan-lovewave-el-magazine/|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 29|df=dmy-all}}</ref>։ Այս ընթացքում Մուկուչյանը նաև առաջին անգամ հանդես եկավ որպես դերասանուհի՝ հայտնվելով «[[Փախիր կամ ամուսնացիր]]» արկածային կատակերգությունում և Մկրտիչ Արզումանյանի հետ ձայնագրեց ֆիլմի սաունդթրեքը<ref>{{cite web|url=http://wiwibloggs.com/2016/06/16/case-missed-iveta-mukuchyan-show-sweeter-side-duet-du-haneluk-es/143578/|title=IN CASE YOU MISSED IT: IVETA MUKUCHYAN SHOWS HER SWEETER SIDE IN DUET “DU HANELUK ES”|work=Wiwibloggs.com|date=հունիսի 16, 2016|accessdate=2018 թ․ մարտի 29|language=en|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171215221147/http://wiwibloggs.com/2016/06/16/case-missed-iveta-mukuchyan-show-sweeter-side-duet-du-haneluk-es/143578/|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 15|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.tert.am/am/news/2016/02/05/mko/1923355|title=Մկոն ու Իվետա Մուկուչյանը «Փախիր կամ Ամուսնացիր» ֆիլմում|work=[[Թերթ.am]]|date=Փետրվարի 5, 2016|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|archive-date=2016-03-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305000530/http://www.tert.am/am/news/2016/02/05/mko/1923355|dead-url=yes}}</ref>։ Եվրատեսիլյան ամիսներին, երգչուհին և իր թիմը նորություններ էին տրամադրում Հայաստանի Հանրային Հեռուստաընկերության ''Եվրատեսիլի օրագիր'' հաղորդման շրջանակներում։ Եվրատեսիլում Մուկուչյանը ելույթ ունեցավ առաջին կիսաեզրափակչում՝ [[մայիսի 10]]-ին, զբաղեցնելով երկրորդ հորիզոնականը (ետ մնաց միայն Ռուսաստանի ներկայացուցիչ Սերգեյ Լազարևից) անցավ եզրափակիչ փուլ, որն անցկացվեց [[մայիսի 14]]-ին<ref>{{cite web|title=We have our first ten finalists|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=50we_have_our_first_ten_finalists|work=Eurovision.tv|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Մայիսի 10, 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Running order for the 2016 Grand Final revealed|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=113running_order_for_grand_final_revealed|work=eurovision.tv|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Մայիսի 13, 2016}}</ref>։ Եզրափակչի քվեարկության արդյունքում նա զբաղեցրեց յոթերորդ հորիզոնականը 249 միավորով։ Նա նաև հաղթել է Eurovision's Next Top Model և Եվրատեսիլ 2016-ի լավագույն կին վոկալիստ մրցանակները<ref>{{cite web|url=http://wiwibloggs.com/2016/06/05/poll-results-best-female-soloist-eurovision-2016/140359/|title=POLL RESULTS: IVETA MUKUCHYAN IS YOUR FAVOURITE FEMALE SOLOIST OF EUROVISION 2016|work=Wiwibloggs.com|date=հունիսի 5, 2016|accessdate=2018 թ․ մարտի 29|language=en|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170626101350/http://wiwibloggs.com/2016/06/05/poll-results-best-female-soloist-eurovision-2016/140359/|archivedate=2017 թ․ հունիսի 26|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://wiwibloggs.com/2016/05/28/iveta-mukuchyan-eurovisions-next-top-model-2016/142923/|title=IVETA MUKUCHYAN IS EUROVISION’S NEXT TOP MODEL 2016|work=Wiwibloggs.com|date=մայիսի 28, 2016|accessdate=2018 թ․ մարտի 29|language=en|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170724005947/http://wiwibloggs.com/2016/05/28/iveta-mukuchyan-eurovisions-next-top-model-2016/142923/|archivedate=2017 թ․ հուլիսի 24|df=dmy-all}}</ref>։ Կիսաեզրափակչում հայտնվելուց հետո՝ մամլո ասուլիսի ժամանակ այն հարցին, թե ինչո՞ւ «կանաչ սենյակ»-ում բարձրացրեց [[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ)|Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության]] դրոշը, Իվետան պատասխանեց. {{քաղվածք|... Միակ բանը, որ ես ցանկանում եմ ասել և տարածել, հետևյալն է` խաղաղություն։ Ես միայն խաղաղություն եմ ցանկանում սահմաններին, Հայաստանը խաղաղություն է ցանկանում։ Հենց այս պատճառով էլ գրել եմ այս երգը` ցանկանալով տարածել «սիրո ալիքներ»։ Իմ ցանկությունն է, որ ամենուր խաղաղություն լինի։ Ես բարձրացրեցի դրոշը, քանի որ ցանկանում էի, որ մարդիկ կենտրոնանան այս խնդրի վրա։ Ես միայն խաղաղություն եմ ցանկանում այս աշխարհում։|Իվետա Մուկուչյանը մամլո ասուլիսի ժամանակ<ref>{{cite web|title=Հայաստանը խաղաղություն է ցանկանում. Իվետա Մուկուչյանը մեկնաբանել է Արցախի դրոշի բարձրացումը|url=https://armenpress.am/arm/news/846790/armeniya-khochet-mira-ivetta-mukuchyan-kommentirovala-pochemu.html|publisher=armenpress.am|accessdate=2016 թ․ մայիսի 14}}</ref>}} [[File:Iveta Mukuchyan Europe Day June 2 2018 -9.jpg|thumbnail|upright|right|160px|Մուկուչյանը բացօթյա համերգի ընթացում]] Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարության պաշտոնական ներկայացուցիչ Հիքմեթ Հաջիևը հայկական կողմի այս քայլը որակավորել է որպես սադրիչ և անթույլատրելի։ Եզրափակչի օրը Էրիքսոն Գլոբ արենայի շրջակայքում ինքնաթիռ հայտնվեց ցույց տալով «Karabach loves Iveta» գրությունը<ref>{{cite web|last1=Berkovic|first1=Aleksei|title=Над ареной Евровидения кружит самолёт с плакатом в поддержку Нагорного Карабаха|url=https://life.ru/t/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/409024/nad_arienoi_ievrovidieniia_kruzhit_samoliot_s_plakatom_v_poddierzhku_naghornogho_karabakha|website=life.ru|publisher=Life|accessdate=2018 թ․ հունվարի 12|date=մայիսի 14, 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180112214855/https://life.ru/t/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/409024/nad_arienoi_ievrovidieniia_kruzhit_samoliot_s_plakatom_v_poddierzhku_naghornogho_karabakha|archivedate=2018 թ․ հունվարի 12|df=dmy-all}}</ref>։ ===2016-2017։ ''IvaVerse'' և ''Դաշտերով''=== Եվրատեսիլից հետո Մուկուչյանը հյուրընկավլեց մի շարք հայկական հեռուստատեսային շոուների։ 2016 թվականի հունիսին Մուկուչյան քույրերը Բարսելոնայում մասնակցել են եռօրյա ամառային էլեկտրոնային երաժշտության փառատոնին՝ «Սոնարին»<ref>{{cite web|url=https://style.news.am/arm/news/32335/iveta-ev-marianna-mukuchyannery-ispanakan-s%C3%B3nar-paratonin.html|title=Իվետա և Մարիաննա Մուկուչյանները՝ իսպանական «Sónar» փառատոնին|publisher=style.news|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|language=Armenian|trans-title=Iveta and Marianna Mukuchyans at the Spanish "Sonar" festival.|date=հունիսի 20, 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171223215744/https://style.news.am/arm/news/32335/iveta-ev-marianna-mukuchyannery-ispanakan-s%C3%B3nar-paratonin.html|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|df=dmy-all}}</ref>։ Մուկուչյանը Լոնդոնում կայացած հուլիսյան հայկական փողոցի փառատոնում հյուրընկալված երգչուհին էր, որտեղ նա հանդես եկավ դուդուկահար Գևորգ Կարապետյանի հետ<ref>{{cite web|url=http://wiwibloggs.com/2016/07/19/iveta-mukuchyan-teases-role-national-final-exclusive-london-interview/146746/|title=IVETA MUKUCHYAN TEASES JOINT ROLE WITH ARAM MP3 AT ARMENIA’S NATIONAL FINAL IN LONDON INTERVIEW|accessdate=2018 թ․ մարտի 29|language=English|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170415042537/http://wiwibloggs.com/2016/07/19/iveta-mukuchyan-teases-role-national-final-exclusive-london-interview/146746/|archivedate=2017 թ․ ապրիլի 15|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=https://style.news.am/arm/news/33040/iveta-mukuchyany-londonum-armenian-street-festival-i-hatuk-hyur.html|title=Իվետա Մուկուչյանը՝ Լոնդոնում Armenian Street Festival-ի հատուկ հյուր|publisher=style.news|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|language=Armenian|trans-title=Iveta Mukuchyan at the Armenian Street Festival in London as a special guest|date=հուլիսի 16, 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171223215720/https://style.news.am/arm/news/33040/iveta-mukuchyany-londonum-armenian-street-festival-i-hatuk-hyur.html|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|df=dmy-all}}</ref>։ Նույն ամսում նա նաև ունեցել է համերգ նվիրված Էվոկաբանկի բացմանը<ref>{{cite web|url=http://www.bravo.am/news/Evocabank-ի-յուրահատուկ-շնորհանդեսն-ու-Դուբայում-Ջենիֆեր-Լոպեսի-համերգի-տոմսեր-շահած-3-հաջողակները|title=Evocabank-ի յուրահատուկ շնորհանդեսն ու Դուբայում Ջենիֆեր Լոպեսի համերգի տոմսեր շահած 3 հաջողակները|publisher=Bravo |accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|language=Armenian|trans-title=Evocabank's unique presentation and 3 lucky people that won thickets for Jennifer Lopez's concert in Dubai.|date=սեպտեմբերի 16, 2017}}</ref>։ Լոս Անջելեսում Microsoft թատրոնում կայացած Pan Armenian Entertainment մրցանակաբաշխության ընթացում արժանացել է տարվա ընթացքում միջազգային բեմում Հայաստանը լավագույնս ներկայացրած արտիստ կոչմանը, որտեց կատարել է իր «LoveWave» ստեղծագործությունը և նոր երգ՝ «Ամենան»<ref>{{cite web|url=http://life.tert.am/am/news/2016/11/07/Pan-Armenian-Entertainment-Awards-2016-concert/23338|title=Ռազմիկ Ամյանի, Իվետա Մուկուչյանի և Սոֆի Մխեյանի ու Վիգեն Հովսեփյանի կատարումները «Pan Armenian Entertainment Awards 2016»-ում|publisher=life.tert.am|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|language=Armenian|trans-title=Performances of Razmik Amyan, Iveta Mukuchyan, Sophi Mkheyan and Vigen Hovsepyan at the Pan Armenian Entertainment Awards 2016|date=նոյեմբերի 7, 2017|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171223042603/http://life.tert.am/am/news/2016/11/07/Pan-Armenian-Entertainment-Awards-2016-concert/23338|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|df=dmy-all}}</ref>։ «Ամենան», որը երգ է կանանց և նրանց վերափոխման, ներքին պայքարի ու արժեքների մասին<ref name="Amena about women">{{cite web|last1=Mukuchyan|first1=Iveta|title=This song is about us..WOMEN.|url=https://www.facebook.com/IvetaMukuchyan/posts/1713735015353388|website=Facebook.com|publisher=Iveta Mukuchyan|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|date=դեկտեմբերի 9, 2017}}</ref> , թողարկվեց 2016-ի նոյեմբերի քսանչորսին։ Երգի պրոդյուսերը հենց ինքն է՝ Մուկուչյանը, իսկ տեսահոլովակը թողարկվել է 2017-ի ապրիլին<ref name="Amena Music Video">{{cite web|url=http://newsarmenia.am/am/news/culture/-Iveta-Mukuchyany-nerkayacrel-e-Amena-Amena-/|title=Իվետա Մուկուչյանը ներկայացրել է «Ամենա-Ամենա» երգի նոր տեսահոլովակը (ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ)|publisher=newsarmenia|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|language=Armenian|trans-title=Iveta Mukuchyan presented Amena-Amena's new music video (VIDEO)|date=ապրիլի 30, 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171210231832/http://newsarmenia.am/am/news/culture/-Iveta-Mukuchyany-nerkayacrel-e-Amena-Amena-/|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|df=dmy-all}}</ref>։ Նա եղել է «Դեպի Եվրատեսիլ» մրցույթի 6 ժյուրիներից մեկը, իսկ նրա թիմի վերջին մասնակիցը՝ Վահե Ալեքսանյանը, զբաղեցրեց հինգերորդ հորիզոնականը 48 միավորով<ref name=de_jury>{{cite web|title=Armenia unveils 'Dream Team' for 2017|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=armenia_unveils_dream_team_for_2017|website=eurovision.tv|publisher=[[European Broadcasting Union]]|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|date=օգոստոսի 22, 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170219050237/http://www.eurovision.tv/page/news?id=armenia_unveils_dream_team_for_2017|archivedate=2017 թ․ փետրվարի 19|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite news|title=DEPI EVRATESIL: LUCY AND VAHE ELIMINATED IN FIRST LIVE SHOW|url=http://wiwibloggs.com/2016/12/11/depi-evratesil-lucy-vahe-eliminated-first-live-show/159300/|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|newspaper=wiwibloggs|date=դեկտեմբերի 11, 2016|author=wiwibloggs|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170603082022/http://wiwibloggs.com/2016/12/11/depi-evratesil-lucy-vahe-eliminated-first-live-show/159300/|archivedate=2017 թ․ հունիսի 3|df=dmy-all}}</ref>։ == Սկավառակագրություն == === Սինգլներ === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" |- ! scope="col"| Անվանում ! scope="col"| Տարի ! scope="col"| Ալբոմ |- ! scope="row"| "Right Way to Love"<ref>[https://itunes.apple.com/am/album/right-way-to-love-single/id576472299 Right Way to Love - Single by Iveta Mukuchyan]</ref> | 2012 | rowspan="3" {{n/a|Ոչ-ալբոմ երգեր}} |- ! scope="row"| "I'm falling"<ref>[https://itunes.apple.com/us/album/im-falling-feat.-iveta-mukuchyan/id920299614?i=920299743 I am falling - Single by Iveta Mukuchyan and Serjo]</ref> | rowspan="1"| 2014 |- ! scope="row"| «Արի Յար»<ref>[https://itunes.apple.com/am/album/ari-yar-single/id1060042642 Ari Yar - Single by Iveta Mukuchyan]</ref> | rowspan="2"| 2015 |- ! scope="row"| "[[Simple Like A Flower]]"<ref>[https://itunes.apple.com/am/album/simple-like-a-flower-single/id1045567744 Simple Like a Flower - Single by Iveta Mukuchyan]</ref> | ''[[IvaVerse]]'' |- ! scope="row"| "[[LoveWave]]" <ref name="iTunes">{{cite web|url=https://itunes.apple.com/am/album/lovewave-eurovision-2016-armenia/id1097957541?i=1097958318|title=LoveWave (Eurovision 2016 - Armenia) - Single by Iveta Mukuchyan|work=[[ITunes Store|iTunes]]|date=մարտի 30, 2016|accessdate=2016 թ․ մարտի 31}}</ref> | rowspan="1" | 2016 | rowspan="5" {{n/a|Ոչ-ալբոմ երգեր}} |- ! scope="row" | «Amena Ամենա»<ref name="Amena">{{cite web|last1=Mukuchyan|first1=Iveta|title=Amena Ամենա - Single|url=https://itunes.apple.com/us/album/amena-%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%A1/1171898948?i=1171898980|website=iTunes.com|publisher=iTunes|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|date=նոյեմբերի 4, 2016}}</ref><ref name="Amena1">{{cite web|last1=Mukuchyan|first1=Iveta|title=This song is about us..WOMEN.|url=https://hy-am.facebook.com/IvetaMukuchyan/posts/1713735015353388|website=FaceBook.com|publisher=Iveta Mukuchyan|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|date=դեկտեմբերի 9, 2017}}</ref> | rowspan="3" | 2017 |- ! scope="row" | «[[Հայաստան Ջան]]»"<ref>[https://itunes.apple.com/us/album/hayastan-jan-single/id1271544095 Hayastan Jan - Single by Iveta Mukuchyan]</ref> |- ! scope="row" | «Դեպի Նոր Իրականություն»<ref>[https://itunes.apple.com/us/album/depi-nor-irakanutyun/1290705235?i=1290705895 Depi Nor Irakanutyun - Single by Iveta Mukuchyan]</ref> |- ! scope="row" | «Սիրահարվել եմ քեզ»<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WdYKmyd3NIg Iveta Mukuchyan - Սիրահարվել եմ քեզ / Siraharvel em qez &#91;Teaser #1&#93;]</ref> | rowspan="1" | 2018 |- |} ==Ֆիլմագրություն == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |+ Ֆիլմեր |- ! scope="col" | Թվական ! scope="col" | Անվանում ! scope="col" | Կերպար |- |[[2016]] |[[Փախիր կամ ամուսնացիր|«Փախիր կամ ամուսնացիր»]] |Սաթենիկ |- |[[2017]] |[[Մեր երազանքի ճանապարհը|«Մեր երազանքի ճանապարհը»]] |Լիլիթ |- |[[2021]] |«Women in black» |Անժելա |- |[[2022]] |«Գործակալ 044» | |} ==Պարգևներ և նոմինացումներ== {| class="wikitable plainrowheaders unsortable" style="text-align:center" |- ! style="width:5%;"| Տարի !! Մրցանակ !! Կատեգորիա !! Ստացող !! Քաղաք !! Արդյունք !{{Abbr|Ծն.|Ծանոթագրություն}} |- !scope="row"| 2010 | Հայկական երաժշտական մրցանակաբաշխություն | Տարվա հայտնություն |rowspan=3 | Երգչուհին | [[Մոսկվա]] |rowspan=2 {{won}} | |- !scope="row" rowspan=2 | 2016 | Pan Armenian Entertainment մրցանակաբաշխություն | Armenia's Entertainment Ambassador | [[Լոս Անջելես]] | <ref name="Pan Armenian awards">{{cite web|title=Armenia: Iveta Mukuchyan at the Pan Armenian Entertainment show|url=http://esctoday.com/143212/armenia-iveta-mukuchyan-performs-lovewave-at-the-pan-armenian-ent-show/|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|date=մարտի 27, 2017|work=esctoday.com|language=en|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170704143645/http://esctoday.com/143212/armenia-iveta-mukuchyan-performs-lovewave-at-the-pan-armenian-ent-show/|archivedate=2017 թ․ հուլիսի 4|df=dmy-all}}</ref> |- | Daf Bama Music մրցանակաբաշխություն | Best Armenian Female Act | [[Համբուրգ]] | {{nom}} | |- !scope="row" rowspan=7 | 2017 | Ծիծեռնակ մրցանակաբաշխություն | Տարվա հիթ | "[[LoveWave]]" | [[Երևան]] |rowspan=4 {{won}} | <ref name="Swallow awards">{{cite web|title=Միհրան Ծառուկյանը, Իվետա Մուկուչյանը և այլք` «Ծիծեռնակ» մրցանակաբաշխության մրցանակակիրներ|url=http://life.tert.am/am/news/2017/04/06/ticernak/34717|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 22|date=ապրիլի 6, 2017|work=life.tert.am|language=hy|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171223042532/http://life.tert.am/am/news/2017/04/06/ticernak/34717|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|df=dmy-all}}</ref> |- |rowspan=2 | Armenian Europe Music մրցանակաբաշխություն | Տարվա համագործակցություն | Դաշտերով |rowspan=2 | [[Փարիզ]] |rowspan=2 | <ref name="Paris Awards">{{cite web|url=http://life.tert.am/am/news/2017/03/29/Armenian-Europe-Music-Awards-Paris-2017/34103|title=Փարիզում հայկական մրցանակաբաշխության 25 մրցանակակիրների ամբողջական ցանկը|publisher=life.tert.am|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|language=Armenian|trans-title=List of prizewinners at Armenian Europe Music Awards in Paris|date=մարտի 29, 2017|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171210072413/http://life.tert.am/am/news/2017/03/29/Armenian-Europe-Music-Awards-Paris-2017/34103|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|df=dmy-all}}</ref> |- | Հայ փոփի դիվա | Երգչուհին |- | Սոչիի մրցանակաբաշխություն | Տարվա երգ | "[[Դաշտերով]]" | [[Սոչի]] | <ref name="Sochi">{{cite web|url=http://life.tert.am/am/news/2017/04/25/avards/36169|title=«Արմենիա TV»–ի մրցանակաբաշխությանը Սոչիում ներկա կլինեն բոլոր աստղերը|publisher=life.tert.am|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|language=Armenian|trans-title=All the stars will be present at Sochi Awards of [[Armenia TV]]|date=ապրիլի 25, 2017|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171224101224/http://life.tert.am/am/news/2017/04/25/avards/36169|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 24|df=dmy-all}}</ref> |- |rowspan=3 | Daf Bama Music մրցանակաբաշխություն | BAMA's Best Performer |rowspan=3 | Երգչուհին |rowspan=3 | Համբուրգ |rowspan=3 {{nom}} |rowspan=2 | <ref name="DafBama">{{cite web|last2=|first2=|title=Iveta Mukuchyan has been nominated for BAMA People's Choice Award.|url=https://hy-am.facebook.com/dafent/photos/a.697289936966211.1073741828.652591298102742/1801857029842824/?type=3&theater|date=օգոստոսի 16, 2017|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 11}}</ref> |- | Best Armenian Act |- | BAMA People's Choice Award | <ref name="Daf Bama">{{cite web|last2=|first2=|title=daf BAMA MUSIC AWARDS 2017 Focus : Iveta Mukuchyan|url=https://hy-am.facebook.com/dafent/photos/a.697289936966211.1073741828.652591298102742/1849872508374609/?type=3&theater|date=հոկտեմբերի 1, 2017|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 11}}</ref> |- |} == Տես նաև == * [[Հայերը Գերմանիայում]] == Ծանոթագրություներ == {{Ծանցանկ|2}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Iveta Mukuchyan|Իվետա Մուկուչյան}} * [http://ivetamukuchyan.com/ Պաշտոնական կայք] * [https://hy-am.facebook.com/IvetaMukuchyan Պաշտոնական ֆեյսբուքյան էջ] {{Արտաքին հղումներ}} {{Հայաստանը Եվրատեսիլում}} {{Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթ}} {{DEFAULTSORT:Մուկուչյան, Իվետա}} [[Կատեգորիա:1986 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Հոկտեմբերի 14 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Հայ երգչուհիներ]] [[Կատեգորիա:Երևան քաղաքում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթի մասնակիցներ‎]] [[Կատեգորիա:«The Voice» հեռուստաշոուի մասնակիցներ]] [[Կատեգորիա:Հայ առաքելական քրիստոնյաներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի մասնակիցները Եվրատեսիլ երգի մրցույթում]] [[Կատեգորիա:21-րդ դարի երգչուհիներ]] [[Կատեգորիա:Հայ երգահաններ]] [[Կատեգորիա:Հայ երաժիշտներ]] [[Կատեգորիա:Հայ մոդելներ]] [[Կատեգորիա:Հայ դերասանուհիներ]] a818nygwdicjiqvktwe7cvctw1vu3l1 8485647 8485646 2022-08-09T05:17:15Z 37.252.92.151 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երաժիշտ | բնօրինակ_անուն = | լոգո = | լոգոյի_լայնություն = | պատկեր = ESC2016 - Armenia Meet & Greet 22 (2).jpg | ալտերնատիվ = | նկարագրություն = Մուկուչյանը 2016 թվականի մայիսի 2-ին Ստոկհոլմում | Name = Իվետա Մուկուչյան | Landscape = | Background = solo_singer | Ի ծնե անուն = Իվետա Մուկուչյան | Alias = | Born = | Died = | Origin = | ժանր = | Երկիր = | մասնագիտություն = | գործունեության տարիներ = 2009-այժմ | գործիքներ = Վոկալ | Influences = | Label = | Associated_acts = Սերժո, Լազարո | URL = }} '''Իվետա Ռոբերտի Մուկուչյան''' ({{ԱԾ}}), գերմանահայ [[երգիչ|երգչուհի]], երգահան, [[մոդել]] և [[դերասան]]ուհի։ Ծնվել է [[Երևան]]ում, սակայն 5 տարեկանում տեղափոխվել է [[Համբուրգ]], [[Գերմանիա]]։ [[2009]] թվականին վերադարձել է Հայաստան և մասնակցել է «[[Հայ Սուպերսթար]]» հեռուստանախագծի չորրորդ եթերաշրջանին, որտեղ զբաղեցրել է հինգերորդ հորիզոնականը։ [[2012]] թվականին մասնակցել է «Գերմանիայի ձայնը» նախագծի երկրորդ եթերաշրջանին։ Նույն տարում «El Style» ամսագիրը նրան ճանաչել է «Ամենացանկալի հայուհի»։ [[2016]] թվականի մայիսին «[[LoveWave]]» երգով ներկայացրել է Հայաստանը [[Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթ]]ին, որն անցկացվել է [[Շվեդիա]]յի մայրաքաղաք [[Ստոկհոլմ]]ում գրավելով յոթերորդ հորիզոնականը։ Նույն թվականին Մուկուչյանը նաև արել է իր դերասանական առաջին քայլերը՝ նկարահանվելով [[Փախիր կամ ամուսնացիր|«Փախիր կամ ամուսնացիր»]] ֆիլմում։ 2017 թվականին երգչուհին և [[Արամ MP3]]-ն թողարկեցին «[[Դաշտերով]]» սինգլը, որը ստացավ «Տարվա երգ» մրցանակ Սոչիում։ Երգին հաջորդեց նույն անվանումը կրող մեկ այլ նախագիծ, որը ստացավ «Տարվա լավագույն երաժշտական համագործակցություն» մրցանակը Armenian Europe Music Awards-ի շրջանակներում։ Հոկտեմբերի 3-ին Իվետա Մուկուչյանը թողարրկել է իր առաջին ալբոմը՝ ''Armenian Folk'', ''Դաշտերով'' նախագծի երգերով։ Նույն տարում, նա նկարահանվել է «[[Մեր երազանքի ճանապարհը]]» ֆիլմում։ ==Վաղ կյանք== Իվետա Մուկուչյանը ծնվել է [[1986]] թվականի [[հոկտեմբերի 14]]-ին [[Երևան]]ում։ Նա մանկապարտեզ հաճախել է Երևանում<ref name="bravo">{{cite news|title=Իվետա Մուկուչյան|url=http://www.bravo.am/news/%D5%AB%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1-%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B9%D5%B5%D5%A1%D5%B6/|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Նոյեմբերի 9, 2010|work=Bravo.am}}</ref>, սակայն նրա ընտանիքը [[1992]] թվականին տեղափոխվել է [[Գերմանիա]], երբ նա եղել է 5 տարեկան<ref name="av show">{{cite web|title=hy:Իվետա Մուկուչյան|url=https://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=980|work=«AV SHOW» Producing Center|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13}}</ref>։ Գերմանիայում Մուկուչյանը հաճախել է դպրոց, իսկ [[1998]]-[[2006]] թվականներին [[Համբուրգ]] քաղաքի Սանկտ Անսգար գիմնազիայում սովորել է [[անգլերեն]] և նկարչություն<ref name="av show"/>։ [[2009]] թվականին վերադարձել է Երևան և ընդունվել [[Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա|Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի]] ջազ-վոկալ բաժին<ref name="av show"/>։ Մուկուչյանը ունի մեկ քույր՝ Մարիաննան, ով ոճաբան է<ref>{{cite web|title=Ո՞վ է Իվետա Մուկուչյանի քույր Մարիաննայի ընտրյալը (լուսանկարներ)|url=https://style.news.am/arm/news/26880/ov-e-iveta-mukuchyani-quyr-mariannayi-yntryaly-lusankarner.html|work=News.am|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13}}</ref>։ ==Կարիերա== ===2009-2014։ «Հայ Սուպերսթար» և «Գերմանիայի ձայնը»=== [[2009]] թվականին ներկայացել է [[Շանթ ՀԸ|Շանթ]] հեռուստաընկերության «[[Հայ Սուպերսթար]]» նախագծի չորրորդ եթերաշրջանի լսումներին, որտեղ արժանացել է ժյուրիի անդամների հավանությանը և սկսել է մասնակցել գալա համերգներին<ref name="av show"/>։ Այդ մրցույթում նա զբաղեցրել է հինգերորդ հորիզոնականը<ref name="av show"/>։ [[2010]] թվականին [[Մոսկվա]]յում անցկացված «Արմենիա» հայկական ամենամյա երաժշտական մրցանակաբաշխության ժամանակ արժանացել է «Տարվա հայտնություն» մրցանակին<ref name="awards">{{cite web|title=Հոկտեմբերի 14-ին երգչուհի Իվետա Մուկուչյանի 29-ամյակն է|url=http://ankakh.com/article/26271/hvoktyembyeri-14-in-yergchuhi-ivyeta-mukuchyani-29-amyakn-e|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Հոկտեմբերի 14, 2015|work=Ankakh.com}}</ref> և նույն տարում Արարատ 93-ի հետ թողարկել է «L'amour n'a pas de loi» ֆրանսերեն երգը, որը տեղ է գտել ռեփերի դեպյուտ ալբոմում<ref>{{cite web|title=Amalgame by Ararat 94|url=https://itunes.apple.com/us/album/lamour-na-pas-de-loi-feat-iveta-mukuchyan/722436941?i=722436966|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 12|date=հունվարի 1, 2010|work=iTunes.apple.com|language=en|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171212031809/https://itunes.apple.com/us/album/lamour-na-pas-de-loi-feat-iveta-mukuchyan/722436941?i=722436966|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 12|df=dmy-all}}</ref>։ Մյուս տարի, Մուկուչյանը մասնակցել է ''Պարահանդես 4'' մրցույթին (բրիտանական ''Strictly Come Dancing'' նախագծի հայկական տարբերակը) սակայն դուրս է մնացել մինչև կիսաեզրափակիչը։ Երգչուհին նաև զբաղեցրել է երրորդ հորիզոնականը գերմանական ''The Voice of Hamburg'' մրցույթում։ [[2012]] թվականին ներկայացել է «Գերմանիայի ձայն» նախագծի երկրորդ եթերաշրջանի լսումներին, որտեղ կատարել է շվեդ երգչուհի [[Լորին]]ի «[[Euphoria (երգ, Լորին)|Euphoria]]» երգը<ref>{{cite news|title=Iveta Mukuchyan: Euphoria|url=http://www.the-voice-of-germany.de/video/clip/1996274-iveta-mukuchyan-euphoria-1.3411746/|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Հոկտեմբերի 26, 2012|agency=The Voice of Germany}}</ref>։ Նա ընդգրկվել էր Նադյու Քսավերի թիմում, սակայն առաջին գալա համերգից հետո դուրս մնաց նախագծից։ 2012 թվականի դեկտեմբերին «El Style» ամսագրի քվեարկության արդյունքում Մուկուչյանը ճանաչվեց «Ամենացանկալի հայուհի» և հայտնվեց այդ ամսագրի շապիկին<ref>{{cite news|title=hy:Իվետա Մուկուչյան. սեքսուալությունը կանացիությունն է՝ առանց գռեհիկության|url=http://lurer.com/?p=63911&l=am|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Դեկտեմբերի 21, 2012|work=Lurer.com}}</ref><ref>{{cite news|title=hy:"Ամենացանկալի հայուհին" հիացած է, որ Սիրուշոյի և Նազենի Հովհաննիսյանի հետ նույն ցուցակում է|url=http://lurer.com/?p=64510&l=am|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Դեկտեմբերի 24, 2012|agency=Lurer.com}}</ref>։ Նույն ամսում հայ պրոդյուսեր Լազարոն թողարկեց իր «Freak» սինգլը, որը վոկալիստը Մուկուչյանն է<ref>{{cite news|title=Պրեմիերա. Իվետա Մուկուչյանի նոր տեսահոլովակը. VIDEO|url=https://zham.am/index.php?lid=am&pageName=evayln&id=461174202|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Դեկտեմբերի 24, 2012|agency=Zham.am}}</ref>։ Այդ ժամանակահատվածում Մւկուչյանը տվեց իր առաջին Երևանյան մենահամերգը և կրկին հայտնվեց «El Style» ամսագրի շապիկին։ [[2014]] թվականին նա նաև իր մասնակցությունն ունեցավ Լազարոյի «Summer Rain» սինգլում<ref name="rain">[https://itunes.apple.com/am/album/summer-rain-remixes-feat./id909326988 Summer Rain (Remixes) (feat. Iveta Mukuchyan) by Lazzaro]</ref>։ ===2015-2016։ Եվրատեսիլ երգի մրցույթ=== [[Պատկեր:ESC2016 - Armenia 08.jpg|thumbnail|upright|left|180px|Մուկուչյանը Եվրատեսիլի փորձերից մեկի ժամանակ։]] [[2015]] թվականի հոկտեմբերին Մուկուչյանը թողարկեց իր «[[Simple Like A Flower|Simple Like a Flower]]» սինգլն ու դրա տեսահոլովակը<ref>{{cite web|url=http://pressmedia.am/?p=8258&l=am|title=Պրեմիերա. Իվետա Մուկուչյանի նոր տեսահոլովակը. «Simple Like A Flower»|work=PressMedia.com|date=Հոկտեմբերի 3, 2015|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13}}</ref>։ Նույն ամսում [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն]]ը հայտարարեց, որ ներքին ընտրությամբ Մուկուչյանը ընտրվել է [[Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթ]]ում Հայաստանի ներկայացուցիչ<ref>[http://wiwibloggs.com/2015/10/13/iveta-mukuchyan-will-represent-armenia-at-eurovision-2016/104484/ Wiwiblog: Iveta Mukuchyan will represent Armenia at Eurovision 2016]</ref>։ [[2016]] թվականի [[փետրվարի 19]]-ին հայտնի դարձավ, որ մրցույթում նա կատարելու է «[[LoveWave]]» երգը, որի տեքստը գրվել է իր և Ստեֆանի Քրուչֆիլդի կողմից, իսկ երաժշտության հեղինակներն են Լիլիթ և Լևոն Նավասարդյանները<ref>{{cite web|title=Armenia: Iveta Mukuchyan to sing LoveWave|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=armenia_iveta_mukuchyan_to_sing_lovewave|work=Eurovision.tv|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Փետրվարի 19, 2016}}</ref>։ Երգի և տեսահոլովակի պրեմիերան կայացավ [[մարտի 2]]-ին Հանրային Հեռուստաընկերության եթերում և Եվրատեսիլի [[ՅուԹյուբ]]ի պաշտոնական էջում<ref>{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=armenia_iveta_mukuchyan_to_sing_lovewave|title=Armenia: Iveta Mukuchyan to sing LoveWave|work=Eurovision.tv|date=Փետրվարի 19, 2016|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13}}</ref>, այնուհետև կրկին հայտնվեց ''El Style''-ի շապիկին<ref name="El Style 2016">{{cite web|last2=|first2=|title=Իվետա Մուկուչյանի էքսկլյուզիվ հարցազրույցը և ֆոտոշարքը EL ամսագրի համար|url=http://el.am/iveta-mukuchyan-lovewave-el-magazine/|date=դեկտեմբերի 5, 2017|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 11|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171229121451/http://el.am/iveta-mukuchyan-lovewave-el-magazine/|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 29|df=dmy-all}}</ref>։ Այս ընթացքում Մուկուչյանը նաև առաջին անգամ հանդես եկավ որպես դերասանուհի՝ հայտնվելով «[[Փախիր կամ ամուսնացիր]]» արկածային կատակերգությունում և Մկրտիչ Արզումանյանի հետ ձայնագրեց ֆիլմի սաունդթրեքը<ref>{{cite web|url=http://wiwibloggs.com/2016/06/16/case-missed-iveta-mukuchyan-show-sweeter-side-duet-du-haneluk-es/143578/|title=IN CASE YOU MISSED IT: IVETA MUKUCHYAN SHOWS HER SWEETER SIDE IN DUET “DU HANELUK ES”|work=Wiwibloggs.com|date=հունիսի 16, 2016|accessdate=2018 թ․ մարտի 29|language=en|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171215221147/http://wiwibloggs.com/2016/06/16/case-missed-iveta-mukuchyan-show-sweeter-side-duet-du-haneluk-es/143578/|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 15|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.tert.am/am/news/2016/02/05/mko/1923355|title=Մկոն ու Իվետա Մուկուչյանը «Փախիր կամ Ամուսնացիր» ֆիլմում|work=[[Թերթ.am]]|date=Փետրվարի 5, 2016|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|archive-date=2016-03-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305000530/http://www.tert.am/am/news/2016/02/05/mko/1923355|dead-url=yes}}</ref>։ Եվրատեսիլյան ամիսներին, երգչուհին և իր թիմը նորություններ էին տրամադրում Հայաստանի Հանրային Հեռուստաընկերության ''Եվրատեսիլի օրագիր'' հաղորդման շրջանակներում։ Եվրատեսիլում Մուկուչյանը ելույթ ունեցավ առաջին կիսաեզրափակչում՝ [[մայիսի 10]]-ին, զբաղեցնելով երկրորդ հորիզոնականը (ետ մնաց միայն Ռուսաստանի ներկայացուցիչ Սերգեյ Լազարևից) անցավ եզրափակիչ փուլ, որն անցկացվեց [[մայիսի 14]]-ին<ref>{{cite web|title=We have our first ten finalists|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=50we_have_our_first_ten_finalists|work=Eurovision.tv|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Մայիսի 10, 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Running order for the 2016 Grand Final revealed|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=113running_order_for_grand_final_revealed|work=eurovision.tv|accessdate=2016 թ․ Մայիսի 13|date=Մայիսի 13, 2016}}</ref>։ Եզրափակչի քվեարկության արդյունքում նա զբաղեցրեց յոթերորդ հորիզոնականը 249 միավորով։ Նա նաև հաղթել է Eurovision's Next Top Model և Եվրատեսիլ 2016-ի լավագույն կին վոկալիստ մրցանակները<ref>{{cite web|url=http://wiwibloggs.com/2016/06/05/poll-results-best-female-soloist-eurovision-2016/140359/|title=POLL RESULTS: IVETA MUKUCHYAN IS YOUR FAVOURITE FEMALE SOLOIST OF EUROVISION 2016|work=Wiwibloggs.com|date=հունիսի 5, 2016|accessdate=2018 թ․ մարտի 29|language=en|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170626101350/http://wiwibloggs.com/2016/06/05/poll-results-best-female-soloist-eurovision-2016/140359/|archivedate=2017 թ․ հունիսի 26|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://wiwibloggs.com/2016/05/28/iveta-mukuchyan-eurovisions-next-top-model-2016/142923/|title=IVETA MUKUCHYAN IS EUROVISION’S NEXT TOP MODEL 2016|work=Wiwibloggs.com|date=մայիսի 28, 2016|accessdate=2018 թ․ մարտի 29|language=en|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170724005947/http://wiwibloggs.com/2016/05/28/iveta-mukuchyan-eurovisions-next-top-model-2016/142923/|archivedate=2017 թ․ հուլիսի 24|df=dmy-all}}</ref>։ Կիսաեզրափակչում հայտնվելուց հետո՝ մամլո ասուլիսի ժամանակ այն հարցին, թե ինչո՞ւ «կանաչ սենյակ»-ում բարձրացրեց [[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ)|Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության]] դրոշը, Իվետան պատասխանեց. {{քաղվածք|... Միակ բանը, որ ես ցանկանում եմ ասել և տարածել, հետևյալն է` խաղաղություն։ Ես միայն խաղաղություն եմ ցանկանում սահմաններին, Հայաստանը խաղաղություն է ցանկանում։ Հենց այս պատճառով էլ գրել եմ այս երգը` ցանկանալով տարածել «սիրո ալիքներ»։ Իմ ցանկությունն է, որ ամենուր խաղաղություն լինի։ Ես բարձրացրեցի դրոշը, քանի որ ցանկանում էի, որ մարդիկ կենտրոնանան այս խնդրի վրա։ Ես միայն խաղաղություն եմ ցանկանում այս աշխարհում։|Իվետա Մուկուչյանը մամլո ասուլիսի ժամանակ<ref>{{cite web|title=Հայաստանը խաղաղություն է ցանկանում. Իվետա Մուկուչյանը մեկնաբանել է Արցախի դրոշի բարձրացումը|url=https://armenpress.am/arm/news/846790/armeniya-khochet-mira-ivetta-mukuchyan-kommentirovala-pochemu.html|publisher=armenpress.am|accessdate=2016 թ․ մայիսի 14}}</ref>}} [[File:Iveta Mukuchyan Europe Day June 2 2018 -9.jpg|thumbnail|upright|right|160px|Մուկուչյանը բացօթյա համերգի ընթացում]] Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարության պաշտոնական ներկայացուցիչ Հիքմեթ Հաջիևը հայկական կողմի այս քայլը որակավորել է որպես սադրիչ և անթույլատրելի։ Եզրափակչի օրը Էրիքսոն Գլոբ արենայի շրջակայքում ինքնաթիռ հայտնվեց ցույց տալով «Karabach loves Iveta» գրությունը<ref>{{cite web|last1=Berkovic|first1=Aleksei|title=Над ареной Евровидения кружит самолёт с плакатом в поддержку Нагорного Карабаха|url=https://life.ru/t/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/409024/nad_arienoi_ievrovidieniia_kruzhit_samoliot_s_plakatom_v_poddierzhku_naghornogho_karabakha|website=life.ru|publisher=Life|accessdate=2018 թ․ հունվարի 12|date=մայիսի 14, 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180112214855/https://life.ru/t/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/409024/nad_arienoi_ievrovidieniia_kruzhit_samoliot_s_plakatom_v_poddierzhku_naghornogho_karabakha|archivedate=2018 թ․ հունվարի 12|df=dmy-all}}</ref>։ ===2016-2017։ ''IvaVerse'' և ''Դաշտերով''=== Եվրատեսիլից հետո Մուկուչյանը հյուրընկավլեց մի շարք հայկական հեռուստատեսային շոուների։ 2016 թվականի հունիսին Մուկուչյան քույրերը Բարսելոնայում մասնակցել են եռօրյա ամառային էլեկտրոնային երաժշտության փառատոնին՝ «Սոնարին»<ref>{{cite web|url=https://style.news.am/arm/news/32335/iveta-ev-marianna-mukuchyannery-ispanakan-s%C3%B3nar-paratonin.html|title=Իվետա և Մարիաննա Մուկուչյանները՝ իսպանական «Sónar» փառատոնին|publisher=style.news|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|language=Armenian|trans-title=Iveta and Marianna Mukuchyans at the Spanish "Sonar" festival.|date=հունիսի 20, 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171223215744/https://style.news.am/arm/news/32335/iveta-ev-marianna-mukuchyannery-ispanakan-s%C3%B3nar-paratonin.html|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|df=dmy-all}}</ref>։ Մուկուչյանը Լոնդոնում կայացած հուլիսյան հայկական փողոցի փառատոնում հյուրընկալված երգչուհին էր, որտեղ նա հանդես եկավ դուդուկահար Գևորգ Կարապետյանի հետ<ref>{{cite web|url=http://wiwibloggs.com/2016/07/19/iveta-mukuchyan-teases-role-national-final-exclusive-london-interview/146746/|title=IVETA MUKUCHYAN TEASES JOINT ROLE WITH ARAM MP3 AT ARMENIA’S NATIONAL FINAL IN LONDON INTERVIEW|accessdate=2018 թ․ մարտի 29|language=English|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170415042537/http://wiwibloggs.com/2016/07/19/iveta-mukuchyan-teases-role-national-final-exclusive-london-interview/146746/|archivedate=2017 թ․ ապրիլի 15|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=https://style.news.am/arm/news/33040/iveta-mukuchyany-londonum-armenian-street-festival-i-hatuk-hyur.html|title=Իվետա Մուկուչյանը՝ Լոնդոնում Armenian Street Festival-ի հատուկ հյուր|publisher=style.news|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|language=Armenian|trans-title=Iveta Mukuchyan at the Armenian Street Festival in London as a special guest|date=հուլիսի 16, 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171223215720/https://style.news.am/arm/news/33040/iveta-mukuchyany-londonum-armenian-street-festival-i-hatuk-hyur.html|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|df=dmy-all}}</ref>։ Նույն ամսում նա նաև ունեցել է համերգ նվիրված Էվոկաբանկի բացմանը<ref>{{cite web|url=http://www.bravo.am/news/Evocabank-ի-յուրահատուկ-շնորհանդեսն-ու-Դուբայում-Ջենիֆեր-Լոպեսի-համերգի-տոմսեր-շահած-3-հաջողակները|title=Evocabank-ի յուրահատուկ շնորհանդեսն ու Դուբայում Ջենիֆեր Լոպեսի համերգի տոմսեր շահած 3 հաջողակները|publisher=Bravo |accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|language=Armenian|trans-title=Evocabank's unique presentation and 3 lucky people that won thickets for Jennifer Lopez's concert in Dubai.|date=սեպտեմբերի 16, 2017}}</ref>։ Լոս Անջելեսում Microsoft թատրոնում կայացած Pan Armenian Entertainment մրցանակաբաշխության ընթացում արժանացել է տարվա ընթացքում միջազգային բեմում Հայաստանը լավագույնս ներկայացրած արտիստ կոչմանը, որտեց կատարել է իր «LoveWave» ստեղծագործությունը և նոր երգ՝ «Ամենան»<ref>{{cite web|url=http://life.tert.am/am/news/2016/11/07/Pan-Armenian-Entertainment-Awards-2016-concert/23338|title=Ռազմիկ Ամյանի, Իվետա Մուկուչյանի և Սոֆի Մխեյանի ու Վիգեն Հովսեփյանի կատարումները «Pan Armenian Entertainment Awards 2016»-ում|publisher=life.tert.am|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|language=Armenian|trans-title=Performances of Razmik Amyan, Iveta Mukuchyan, Sophi Mkheyan and Vigen Hovsepyan at the Pan Armenian Entertainment Awards 2016|date=նոյեմբերի 7, 2017|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171223042603/http://life.tert.am/am/news/2016/11/07/Pan-Armenian-Entertainment-Awards-2016-concert/23338|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|df=dmy-all}}</ref>։ «Ամենան», որը երգ է կանանց և նրանց վերափոխման, ներքին պայքարի ու արժեքների մասին<ref name="Amena about women">{{cite web|last1=Mukuchyan|first1=Iveta|title=This song is about us..WOMEN.|url=https://www.facebook.com/IvetaMukuchyan/posts/1713735015353388|website=Facebook.com|publisher=Iveta Mukuchyan|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|date=դեկտեմբերի 9, 2017}}</ref> , թողարկվեց 2016-ի նոյեմբերի քսանչորսին։ Երգի պրոդյուսերը հենց ինքն է՝ Մուկուչյանը, իսկ տեսահոլովակը թողարկվել է 2017-ի ապրիլին<ref name="Amena Music Video">{{cite web|url=http://newsarmenia.am/am/news/culture/-Iveta-Mukuchyany-nerkayacrel-e-Amena-Amena-/|title=Իվետա Մուկուչյանը ներկայացրել է «Ամենա-Ամենա» երգի նոր տեսահոլովակը (ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ)|publisher=newsarmenia|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|language=Armenian|trans-title=Iveta Mukuchyan presented Amena-Amena's new music video (VIDEO)|date=ապրիլի 30, 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171210231832/http://newsarmenia.am/am/news/culture/-Iveta-Mukuchyany-nerkayacrel-e-Amena-Amena-/|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|df=dmy-all}}</ref>։ Նա եղել է «Դեպի Եվրատեսիլ» մրցույթի 6 ժյուրիներից մեկը, իսկ նրա թիմի վերջին մասնակիցը՝ Վահե Ալեքսանյանը, զբաղեցրեց հինգերորդ հորիզոնականը 48 միավորով<ref name=de_jury>{{cite web|title=Armenia unveils 'Dream Team' for 2017|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=armenia_unveils_dream_team_for_2017|website=eurovision.tv|publisher=[[European Broadcasting Union]]|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|date=օգոստոսի 22, 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170219050237/http://www.eurovision.tv/page/news?id=armenia_unveils_dream_team_for_2017|archivedate=2017 թ․ փետրվարի 19|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite news|title=DEPI EVRATESIL: LUCY AND VAHE ELIMINATED IN FIRST LIVE SHOW|url=http://wiwibloggs.com/2016/12/11/depi-evratesil-lucy-vahe-eliminated-first-live-show/159300/|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|newspaper=wiwibloggs|date=դեկտեմբերի 11, 2016|author=wiwibloggs|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170603082022/http://wiwibloggs.com/2016/12/11/depi-evratesil-lucy-vahe-eliminated-first-live-show/159300/|archivedate=2017 թ․ հունիսի 3|df=dmy-all}}</ref>։ == Սկավառակագրություն == === Սինգլներ === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" |- ! scope="col"| Անվանում ! scope="col"| Տարի ! scope="col"| Ալբոմ |- ! scope="row"| "Right Way to Love"<ref>[https://itunes.apple.com/am/album/right-way-to-love-single/id576472299 Right Way to Love - Single by Iveta Mukuchyan]</ref> | 2012 | rowspan="3" {{n/a|Ոչ-ալբոմ երգեր}} |- ! scope="row"| "I'm falling"<ref>[https://itunes.apple.com/us/album/im-falling-feat.-iveta-mukuchyan/id920299614?i=920299743 I am falling - Single by Iveta Mukuchyan and Serjo]</ref> | rowspan="1"| 2014 |- ! scope="row"| «Արի Յար»<ref>[https://itunes.apple.com/am/album/ari-yar-single/id1060042642 Ari Yar - Single by Iveta Mukuchyan]</ref> | rowspan="2"| 2015 |- ! scope="row"| "[[Simple Like A Flower]]"<ref>[https://itunes.apple.com/am/album/simple-like-a-flower-single/id1045567744 Simple Like a Flower - Single by Iveta Mukuchyan]</ref> | ''[[IvaVerse]]'' |- ! scope="row"| "[[LoveWave]]" <ref name="iTunes">{{cite web|url=https://itunes.apple.com/am/album/lovewave-eurovision-2016-armenia/id1097957541?i=1097958318|title=LoveWave (Eurovision 2016 - Armenia) - Single by Iveta Mukuchyan|work=[[ITunes Store|iTunes]]|date=մարտի 30, 2016|accessdate=2016 թ․ մարտի 31}}</ref> | rowspan="1" | 2016 | rowspan="5" {{n/a|Ոչ-ալբոմ երգեր}} |- ! scope="row" | «Amena Ամենա»<ref name="Amena">{{cite web|last1=Mukuchyan|first1=Iveta|title=Amena Ամենա - Single|url=https://itunes.apple.com/us/album/amena-%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%A1/1171898948?i=1171898980|website=iTunes.com|publisher=iTunes|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|date=նոյեմբերի 4, 2016}}</ref><ref name="Amena1">{{cite web|last1=Mukuchyan|first1=Iveta|title=This song is about us..WOMEN.|url=https://hy-am.facebook.com/IvetaMukuchyan/posts/1713735015353388|website=FaceBook.com|publisher=Iveta Mukuchyan|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|date=դեկտեմբերի 9, 2017}}</ref> | rowspan="3" | 2017 |- ! scope="row" | «[[Հայաստան Ջան]]»"<ref>[https://itunes.apple.com/us/album/hayastan-jan-single/id1271544095 Hayastan Jan - Single by Iveta Mukuchyan]</ref> |- ! scope="row" | «Դեպի Նոր Իրականություն»<ref>[https://itunes.apple.com/us/album/depi-nor-irakanutyun/1290705235?i=1290705895 Depi Nor Irakanutyun - Single by Iveta Mukuchyan]</ref> |- ! scope="row" | «Սիրահարվել եմ քեզ»<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WdYKmyd3NIg Iveta Mukuchyan - Սիրահարվել եմ քեզ / Siraharvel em qez &#91;Teaser #1&#93;]</ref> | rowspan="1" | 2018 |- |} ==Ֆիլմագրություն == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |+ |- ! scope="col" | Թվական ! scope="col" | Անվանում ! scope="col" | Կերպար |- |[[2016]] |[[Փախիր կամ ամուսնացիր|«Փախիր կամ ամուսնացիր»]] |Սաթենիկ |- |[[2017]] |[[Մեր երազանքի ճանապարհը|«Մեր երազանքի ճանապարհը»]] |Լիլիթ |- |[[2021]] |«Women in black» |Անժելա |- |[[2022]] |«Գործակալ 044» | |} ==Պարգևներ և նոմինացումներ== {| class="wikitable plainrowheaders unsortable" style="text-align:center" |- ! style="width:5%;"| Տարի !! Մրցանակ !! Կատեգորիա !! Ստացող !! Քաղաք !! Արդյունք !{{Abbr|Ծն.|Ծանոթագրություն}} |- !scope="row"| 2010 | Հայկական երաժշտական մրցանակաբաշխություն | Տարվա հայտնություն |rowspan=3 | Երգչուհին | [[Մոսկվա]] |rowspan=2 {{won}} | |- !scope="row" rowspan=2 | 2016 | Pan Armenian Entertainment մրցանակաբաշխություն | Armenia's Entertainment Ambassador | [[Լոս Անջելես]] | <ref name="Pan Armenian awards">{{cite web|title=Armenia: Iveta Mukuchyan at the Pan Armenian Entertainment show|url=http://esctoday.com/143212/armenia-iveta-mukuchyan-performs-lovewave-at-the-pan-armenian-ent-show/|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|date=մարտի 27, 2017|work=esctoday.com|language=en|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170704143645/http://esctoday.com/143212/armenia-iveta-mukuchyan-performs-lovewave-at-the-pan-armenian-ent-show/|archivedate=2017 թ․ հուլիսի 4|df=dmy-all}}</ref> |- | Daf Bama Music մրցանակաբաշխություն | Best Armenian Female Act | [[Համբուրգ]] | {{nom}} | |- !scope="row" rowspan=7 | 2017 | Ծիծեռնակ մրցանակաբաշխություն | Տարվա հիթ | "[[LoveWave]]" | [[Երևան]] |rowspan=4 {{won}} | <ref name="Swallow awards">{{cite web|title=Միհրան Ծառուկյանը, Իվետա Մուկուչյանը և այլք` «Ծիծեռնակ» մրցանակաբաշխության մրցանակակիրներ|url=http://life.tert.am/am/news/2017/04/06/ticernak/34717|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 22|date=ապրիլի 6, 2017|work=life.tert.am|language=hy|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171223042532/http://life.tert.am/am/news/2017/04/06/ticernak/34717|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|df=dmy-all}}</ref> |- |rowspan=2 | Armenian Europe Music մրցանակաբաշխություն | Տարվա համագործակցություն | Դաշտերով |rowspan=2 | [[Փարիզ]] |rowspan=2 | <ref name="Paris Awards">{{cite web|url=http://life.tert.am/am/news/2017/03/29/Armenian-Europe-Music-Awards-Paris-2017/34103|title=Փարիզում հայկական մրցանակաբաշխության 25 մրցանակակիրների ամբողջական ցանկը|publisher=life.tert.am|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|language=Armenian|trans-title=List of prizewinners at Armenian Europe Music Awards in Paris|date=մարտի 29, 2017|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171210072413/http://life.tert.am/am/news/2017/03/29/Armenian-Europe-Music-Awards-Paris-2017/34103|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 10|df=dmy-all}}</ref> |- | Հայ փոփի դիվա | Երգչուհին |- | Սոչիի մրցանակաբաշխություն | Տարվա երգ | "[[Դաշտերով]]" | [[Սոչի]] | <ref name="Sochi">{{cite web|url=http://life.tert.am/am/news/2017/04/25/avards/36169|title=«Արմենիա TV»–ի մրցանակաբաշխությանը Սոչիում ներկա կլինեն բոլոր աստղերը|publisher=life.tert.am|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 23|language=Armenian|trans-title=All the stars will be present at Sochi Awards of [[Armenia TV]]|date=ապրիլի 25, 2017|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171224101224/http://life.tert.am/am/news/2017/04/25/avards/36169|archivedate=2017 թ․ դեկտեմբերի 24|df=dmy-all}}</ref> |- |rowspan=3 | Daf Bama Music մրցանակաբաշխություն | BAMA's Best Performer |rowspan=3 | Երգչուհին |rowspan=3 | Համբուրգ |rowspan=3 {{nom}} |rowspan=2 | <ref name="DafBama">{{cite web|last2=|first2=|title=Iveta Mukuchyan has been nominated for BAMA People's Choice Award.|url=https://hy-am.facebook.com/dafent/photos/a.697289936966211.1073741828.652591298102742/1801857029842824/?type=3&theater|date=օգոստոսի 16, 2017|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 11}}</ref> |- | Best Armenian Act |- | BAMA People's Choice Award | <ref name="Daf Bama">{{cite web|last2=|first2=|title=daf BAMA MUSIC AWARDS 2017 Focus : Iveta Mukuchyan|url=https://hy-am.facebook.com/dafent/photos/a.697289936966211.1073741828.652591298102742/1849872508374609/?type=3&theater|date=հոկտեմբերի 1, 2017|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 11}}</ref> |- |} == Տես նաև == * [[Հայերը Գերմանիայում]] == Ծանոթագրություներ == {{Ծանցանկ|2}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Iveta Mukuchyan|Իվետա Մուկուչյան}} * [http://ivetamukuchyan.com/ Պաշտոնական կայք] * [https://hy-am.facebook.com/IvetaMukuchyan Պաշտոնական ֆեյսբուքյան էջ] {{Արտաքին հղումներ}} {{Հայաստանը Եվրատեսիլում}} {{Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթ}} {{DEFAULTSORT:Մուկուչյան, Իվետա}} [[Կատեգորիա:1986 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Հոկտեմբերի 14 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Հայ երգչուհիներ]] [[Կատեգորիա:Երևան քաղաքում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթի մասնակիցներ‎]] [[Կատեգորիա:«The Voice» հեռուստաշոուի մասնակիցներ]] [[Կատեգորիա:Հայ առաքելական քրիստոնյաներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի մասնակիցները Եվրատեսիլ երգի մրցույթում]] [[Կատեգորիա:21-րդ դարի երգչուհիներ]] [[Կատեգորիա:Հայ երգահաններ]] [[Կատեգորիա:Հայ երաժիշտներ]] [[Կատեգորիա:Հայ մոդելներ]] [[Կատեգորիա:Հայ դերասանուհիներ]] re8mrn65jcfjpw10p7lyapyfgtsrsfq 0 224813 8485462 8482963 2022-08-08T19:48:50Z CommonsDelinker 212 "Art_13_TV_Company_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:CO wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում=«Արտ 13» հեռուստաընկերություն|պատկերանիշ= |պատկեր=|երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br>{{դրոշավորում|Երևան}}|հեռարձակման տարածք=[[Երևան]], [[Արմավիրի մարզ]], [[Կոտայքի մարզ]], [[Աշտարակ]]|լեզու=[[հայերեն]]|բացվեց=[[1995]]|փոխարինվեց=[[Երկիր Մեդիա]]|փակվեց=[[հունվարի 19]], [[2004]]|հիմնադիր=Սեյրան Շահսուվարյան|թեմատիկա=տեղեկատվական, ժամանցային, երաժշտական}} '''Արտ 13''', [[Հայաստան|հայկական]] մասնավոր հեռուստաընկերություն։ Հիմնվել է 1995 թվականին փոքր ստոդիայի կարգավիճակով։ Հետագայում զինվելով նոր տեխնիկայով, հեռուստաալիքը սկսեց հասարակական, երաժշտական և ժամանցային բնույթի հաղորդումներ պատրաստել պետական հեռուստատեսության [[Նորք (հեռուստաալիք)|«Նորք»]], այնուհետև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքի]] (հետագայում նաև [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր Ալիքի]] և [[Արմնյուզ|Արմնյուզի]]) համար, ինչպես և մասնագիտացել էր երաժշտական տեսահոլովակներ նկարահանելու գործում<ref>{{Cite web|url=https://www.1tv.am/hy/1339512246|title=«Արտ 13»-ը սկսվեց բանակից|date=2012-11-02|website=web.archive.org|accessdate=2020 թ․ մայիսի 14|archive-date=2012-11-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20121102044456/https://www.1tv.am/hy/1339512246|dead-url=}}</ref>։ 2000 թվականին ընկերությունը լիցենզավորվում է և ստանում 56-րդ դեցիմետրային հաճախականությունը։ 2002 թվականին հեռուստաընկերությունը որոշում կայացրեց վերահեռարձակել [[MTV]] երաժշտական հեռուստաընկերության ռուսաստանյան տարբերակը<ref>[https://armenpress.am/arm/news/374806 Հայաստանում կհեռարձակվի MTV Russia հեռուստաալիքը]</ref>։ 2004 թ. հունվարի 19-ին ավարտվեց հեռուստահաճականության օգտագործման լիցենզիան Այդ հաճախականությամբ եթերի իրավունք ստացավ [[Երկիր Մեդիա]] հեռուստաալիքը<ref>[https://www.a1plus.am/am/social/2004/01/19/4599 Լիցենզիայի ժամկետն ավարտվեց և...]</ref>։ == Հաղորդումներ == * Կեսլուր * Էսքիզներ * Հիթ-շքերթ (հեռարձկվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]]) * Օսկար * Հոբբի * Անուշ լինի * Սև սպիտակ * Համայնապատկեր * Քուադրո (հեռարձկվել է [[Նոր ալիք (Հայաստան)|Նոր ալիքով]]) * Հայեքստրիմ (հեռարձկվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]]) * Մարտիկ (հեռարձկվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]]) * Բարև զինվորից (հեռարձկվել է [[Արմնյուզ|Արմնյուզով]]) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ]] jwb27oicbis16bdetxttvdcdzpiyzk9 0 226203 8485537 8482949 2022-08-08T20:03:26Z CommonsDelinker 212 "Armenakob_TV_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում='''«Արմենակոբ» հեռուստաընկերություն'''|պատկերանիշ= |երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br>{{դրոշավորում|Երևան}}|բացվեց=[[2000]]|փոխարինվեց=[[ATV_(Հայաստան)|ATV]]|փակվեց=[[2009]]|սեփականատեր=Mediaconcern|լեզու=[[հայերեն]]|հիմնադիր=[[Արմեն Ամիրյան]]|տեսակ=հեռուստաալիք|հեռարձակման գոտի={{Դրոշավորում|Հայաստան}}|թեմատիկա=տեղեկատվական, մշակութային, գիտամատչելի, երաժշտական, ժամանցային, մանկական, հասարակական, երիտասարդական}} '''Արմենակոբ''', հայկական հեռուստաընկերություն, հիմնվել է [[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հայաստանի հանրային ռադիոյի]] տնօրեն [[Արմեն Ամիրյան]]ի կողմից [[2000 թվական]]ին<ref>[https://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=695 Արմեն Ամիրյանի կենսագրությունը ԱՎ Փրոդաքշն կայքում]</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.mediaconcern.am/arm/about.html|title=Ar Radio Intercontinental|date=2011-06-08|website=web.archive.org|accessdate=2020 թ․ մայիսի 14|archive-date=2011-06-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20110608165316/http://www.mediaconcern.am/arm/about.html|dead-url=}}</ref>։ Հեռուստաալիքը ներկայացնում էր տեղեկատվական, մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, գիտամատչելի և երիտասարդական հաղորդումներ։ [[2009]] թ. հեռուստաալիքը վաճառվեց «Հոպար Մեդիա» ընկերությանը<ref>[http://www.7or.am/am/news/view/2306/ «Հոպար մեդիան» է գնել «Արմենակոբի» բաժնետոմսերը]</ref>, և այդ հաճախականությամբ սկսվեց հեռարձակել նորաստեղծ [[ATV (Հայաստան)|ATV]] հեռուստաալիքը<ref>{{Cite web |url=http://old.hetq.am/am/media/tv-14/ |title=Հայկական եթերի հետքերով |accessdate=2013 թ․ փետրվարի 1 |archive-date=2017 թ․ մարտի 14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170314232749/http://old.hetq.am/am/media/tv-14 |dead-url=yes }}</ref><ref>[http://www.lragir.am/index.php/arm/0/country/view/54445 Լրագիր.am --> Ներքին կյանք]</ref>։ == Հաղորդումներ == * Ստերեո ստուդիա * Համանվագ * Ժամանակի վկան * «Ես» նախագիծ * «Go» նախագիծ * «16» երիտասարդական ծրագիր * 1 օրը՝ 30 րոպեում * Հանդիպում (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Արևիկ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Մուլտիկնիկ (հետագայում հեռարձակվել է [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Հայկական երկրորդ հեռուստաալիքով]], այժմ հեռարձակվում է [[Կենտրոն (հեռուստաընկերություն)|Կենտրոն]]ով) * Հեքիաթների մոլորակ * 7 երգ (հեռարձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Բուդուար (հեռարձակվել է [[ATV (Հայաստան)|ATV]]-ով) * Դպրոցական պատմություն * Մեր կինոն * Մեր թատրոնը * Մինչև 18 և ավելի == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}}https://web.archive.org/web/20050212131733/http://www.mediaconcern.am/ [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ այբբենական կարգով]] cjp5ha95rgd3tgmemub922vu7ovydhu 0 226386 8485478 8261155 2022-08-08T19:51:44Z CommonsDelinker 212 "Avetis_TV_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում ='''Ավետիս''' | պատկերանիշ = | երկիր = {{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br />[[File:Flag of Yerevan.svg|24px]] [[Երևան]] | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[1999]] | փոխարինել է = | նախկին անվանում = | հիմնադիր = Բարդակճյան ընտանիք | սեփականատեր = Good News Network | ղեկավարներ = | կայք = |ավարտված=[[2010]]|թեմատիկա=կրոնական}} '''Ավետիս''', [[Հայաստան|հայկական]] հեռուստաընկերություն, հիմնվել է 1999 թվականին։ Ներկայացնում էր հիմնականում կրոնական թեմատիկայի հաղորդումներ, հատկապես քարոզում էր Երևանի Ավետարանական Եկեղեցու ուսմունքը։ Մինչև 2004 թ. հունվարի 19-ը եթեր է հեռարձակվել [[Արտ 13]] հեռուստաընկերությանը պատկանող 56-րդ դեցիմետրային հաճախականությամբ<ref>[https://www.a1plus.am/am/social/2004/01/19/4599 Լիցենզիայի ժամկետն ավարտվեց և...]</ref>։ Դադարեցրել է գործունեությունը 2010 թվականին։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Tv-stub}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Քրիստոնեական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] dua9gb1ipubr1r0e5hubzut2k20sfkc 6 227334 8485866 7262007 2022-08-09T11:24:18Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki * '''Աղբյուր''' «Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ 1988-1994 հանրագիտարան» ldzh7d6iuiwn4epovu15umnxfri2ji0 0 227521 8485372 8364237 2022-08-08T19:11:30Z CommonsDelinker 212 "Логотип_РТР_Планета_(2010-2012).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:C wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|պատկերանիշ=[[File:Логотип_Россия_РТР.svg|290px]]|անվանում='''ՌՏՌ Պլանետա'''<br />[[ռուսերեն|ռուս․]] '''РТР-Планета'''|երկիր={{դրոշավորում|Ռուսաստան}},<br>{{դրոշավորում|Մոսկվա}}|հիմնադիր=[[Համառուսաստանյան պետական հեռուստառադիոընկերություն]]|փոխարինեց=[[Ռոսիա 1]] ([[ԱՊՀ]] երկրներում)|հեռարձակման տարածք={{դրոշավորում|Ռուսաստան}}<br />{{դրոշավորում|Հայաստան}}<br />[[File:Newworldmap.png|22px]] ողջ աշխարհ|բացվեց=[[հուլիսի 1]], [[2002]]|ղեկավարող անձինք=Ալեքսանդր Կլյուկվին (2002-ից)|սեփականատեր=[[Համառուսաստանյան պետական հեռուստառադիոընկերություն]]|կայք=[http://www.rtr-planeta.com/ www.rtr-planeta.com]|լեզու=[[ռուսերեն]]}} '''ՌՏՌ Պլանետա''' ({{lang-ru|РТР Планета}}, «Россия РТР» ԱՊՀ երկրներում, «Planeta RTR» այլ երկրների համար) (արտասանվում է «էՌ-ՏԷ-էՌ Պլանետա»), [[ՌԴ|ռուսական]] միջազգային արբանյակային հեռուստաալիք<ref>[http://www.rsoc.ru/mass-communications/reestr/media/?id=227138 Перечень наименований зарегистрированных Роскомнадзором СМИ]{{ref-ru}}</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=bNkTZESQILA Презентационный ролик телеканала]{{ref-ru}}</ref> [[ՎԳՏՌԿ|Համառուսաստանյան պետական հեռուստառադիոընկերության]] կազմում։ Հեռարձակումը սկսել է 2002 թվականի հուլիսի 1-ին<ref>[http://lenta.ru/most/2002/06/30/rtr2/ РТР покажет Западной Европе наши «Вести» «Городок» и сериалы, но без рекламы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120718221014/http://lenta.ru/most/2002/06/30/rtr2/ |date=2012-07-18 }}{{ref-ru}}</ref><ref>[http://kommersant.ru/doc.aspx?docsid=330143 Начинается вещание «РТР-Планета»]{{ref-ru}}</ref>։ Հեռուստաալիքը ցուցադրում է [[ՎԳՏՌԿ]] ընկերության այլ հեռուստաալիքների ընտրյալ հաղորդումները։ Հեռուստաալիքը հասանելի է [[Հայաստան]]ի գրեթե ողջ տարածում 5-րդ մետրային հաճախականությամբ<ref>[https://archive.168.am/articles/3700 Քաղաքական և գովազդային հեռուստակրքեր]</ref>։ ==Հեռարձակում== ===Արբանյակի միջոցով=== {| class="wikitable" |- ! Արմանյակ (դիրք) !! Հաճախություն !! Բևեռ !! Արագություն !! Սխալների ուղղակի<br />փոխանցում !! Հասանելիության<br />գոտի !! Կոդավորում |- | AsiaSat 5 (100.5°E) || 4000 || հորիզոնտալ || 27500 || 3/4 || Азия || FTA |- | Hot Bird 6 (13.0°E) || 11034 || ուղղահայաց || 27500 || 3/4 || Европа, Ближний Восток || FTA |- | Экспресс-АМ44 (11.0°W) || 3662 || աչ || 10808 || 1/2 || Глобальный || FTA |- | Amos 2/3 (4.0°W) || 11389 || հորիզոնտալ || 27500 || 3/4 || Европа, Ближний Восток || Biss |} ===Կաբելային ցանցերում=== Հետևյալ երկրներում հեռուստաալիքը հասանելի է կաբելային ցանցերում՝ [[Ավստրալիա]], [[Ադրբեջան]], [[Հայաստան]], [[Բուլղարիա]], [[Հունգարիա]], [[Գերմանիա]], [[Իսրայել]], [[Ղազախստան]], [[Ղրղզստան]], [[Լատվիա]], [[Լիտվա]], [[Մակեդոնիայի Հանրապետություն|Մակեդոնիա]], [[Մոլդովա]], [[Լեհաստան]], [[Ռումինիա]], [[ԱՄՆ]], [[Ուզբեկստան]], [[Ուկրաինա]], [[Ֆրանսիա]], [[Չեխիա]], [[Էստոնիա]] և [[Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն|ՀԱՀ]]. ===Համացանցում=== Հեռուստաալիքի հեռարձակումը իրականացվում է նաև ինտերնետով և IPTV-ի միջոցով՝ որոշ պրովայդերների միջոցով։ Ինտերնետում հեռարձակվում է ալիքի ամերիկյան տարբերակը։ == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Логотип РТР Планета.svg|«ՌՏՌ Պլանետա» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2002-2009) Պատկեր:Логотип РТР Планета (2009-2010).svg|«ՌՏՌ Պլանետա» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2010) Պատկեր:Логотип Россия РТР.svg|«ՌՏՌ Պլանետա» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2013-ից) </gallery> ==Արտաքին հղումներ== *[http://www.rtr-planeta.com/ Պաշտոնական կայք] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210312044418/http://rtr-planeta.com/ |date=2021-03-12 }} {{ru}} *[http://live.russia.tv/index/index/channel_id/82 Օնլայն հեռարձակում] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130209062319/http://live.russia.tv/index/index/channel_id/82 |date=2013-02-09 }} {{ru}} *[http://vgtrk.com/ ՎԳՏՌԿ պաշտոնական կայք] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110809022259/http://vgtrk.com/ |date=2011-08-09 }} {{ru}} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:ՎԳՏՌԿ]] [[Կատեգորիա:Ռուսալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Մոսկվայի ընկերություններ]] 8fuolnnlqoajl4dneoi316lnau0btst 8485373 8485372 2022-08-08T19:11:43Z CommonsDelinker 212 "Логотип_РТР_Планета_(2009-2010).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:C wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|պատկերանիշ=[[File:Логотип_Россия_РТР.svg|290px]]|անվանում='''ՌՏՌ Պլանետա'''<br />[[ռուսերեն|ռուս․]] '''РТР-Планета'''|երկիր={{դրոշավորում|Ռուսաստան}},<br>{{դրոշավորում|Մոսկվա}}|հիմնադիր=[[Համառուսաստանյան պետական հեռուստառադիոընկերություն]]|փոխարինեց=[[Ռոսիա 1]] ([[ԱՊՀ]] երկրներում)|հեռարձակման տարածք={{դրոշավորում|Ռուսաստան}}<br />{{դրոշավորում|Հայաստան}}<br />[[File:Newworldmap.png|22px]] ողջ աշխարհ|բացվեց=[[հուլիսի 1]], [[2002]]|ղեկավարող անձինք=Ալեքսանդր Կլյուկվին (2002-ից)|սեփականատեր=[[Համառուսաստանյան պետական հեռուստառադիոընկերություն]]|կայք=[http://www.rtr-planeta.com/ www.rtr-planeta.com]|լեզու=[[ռուսերեն]]}} '''ՌՏՌ Պլանետա''' ({{lang-ru|РТР Планета}}, «Россия РТР» ԱՊՀ երկրներում, «Planeta RTR» այլ երկրների համար) (արտասանվում է «էՌ-ՏԷ-էՌ Պլանետա»), [[ՌԴ|ռուսական]] միջազգային արբանյակային հեռուստաալիք<ref>[http://www.rsoc.ru/mass-communications/reestr/media/?id=227138 Перечень наименований зарегистрированных Роскомнадзором СМИ]{{ref-ru}}</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=bNkTZESQILA Презентационный ролик телеканала]{{ref-ru}}</ref> [[ՎԳՏՌԿ|Համառուսաստանյան պետական հեռուստառադիոընկերության]] կազմում։ Հեռարձակումը սկսել է 2002 թվականի հուլիսի 1-ին<ref>[http://lenta.ru/most/2002/06/30/rtr2/ РТР покажет Западной Европе наши «Вести» «Городок» и сериалы, но без рекламы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120718221014/http://lenta.ru/most/2002/06/30/rtr2/ |date=2012-07-18 }}{{ref-ru}}</ref><ref>[http://kommersant.ru/doc.aspx?docsid=330143 Начинается вещание «РТР-Планета»]{{ref-ru}}</ref>։ Հեռուստաալիքը ցուցադրում է [[ՎԳՏՌԿ]] ընկերության այլ հեռուստաալիքների ընտրյալ հաղորդումները։ Հեռուստաալիքը հասանելի է [[Հայաստան]]ի գրեթե ողջ տարածում 5-րդ մետրային հաճախականությամբ<ref>[https://archive.168.am/articles/3700 Քաղաքական և գովազդային հեռուստակրքեր]</ref>։ ==Հեռարձակում== ===Արբանյակի միջոցով=== {| class="wikitable" |- ! Արմանյակ (դիրք) !! Հաճախություն !! Բևեռ !! Արագություն !! Սխալների ուղղակի<br />փոխանցում !! Հասանելիության<br />գոտի !! Կոդավորում |- | AsiaSat 5 (100.5°E) || 4000 || հորիզոնտալ || 27500 || 3/4 || Азия || FTA |- | Hot Bird 6 (13.0°E) || 11034 || ուղղահայաց || 27500 || 3/4 || Европа, Ближний Восток || FTA |- | Экспресс-АМ44 (11.0°W) || 3662 || աչ || 10808 || 1/2 || Глобальный || FTA |- | Amos 2/3 (4.0°W) || 11389 || հորիզոնտալ || 27500 || 3/4 || Европа, Ближний Восток || Biss |} ===Կաբելային ցանցերում=== Հետևյալ երկրներում հեռուստաալիքը հասանելի է կաբելային ցանցերում՝ [[Ավստրալիա]], [[Ադրբեջան]], [[Հայաստան]], [[Բուլղարիա]], [[Հունգարիա]], [[Գերմանիա]], [[Իսրայել]], [[Ղազախստան]], [[Ղրղզստան]], [[Լատվիա]], [[Լիտվա]], [[Մակեդոնիայի Հանրապետություն|Մակեդոնիա]], [[Մոլդովա]], [[Լեհաստան]], [[Ռումինիա]], [[ԱՄՆ]], [[Ուզբեկստան]], [[Ուկրաինա]], [[Ֆրանսիա]], [[Չեխիա]], [[Էստոնիա]] և [[Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն|ՀԱՀ]]. ===Համացանցում=== Հեռուստաալիքի հեռարձակումը իրականացվում է նաև ինտերնետով և IPTV-ի միջոցով՝ որոշ պրովայդերների միջոցով։ Ինտերնետում հեռարձակվում է ալիքի ամերիկյան տարբերակը։ == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Логотип РТР Планета.svg|«ՌՏՌ Պլանետա» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2002-2009) Պատկեր:Логотип Россия РТР.svg|«ՌՏՌ Պլանետա» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2013-ից) </gallery> ==Արտաքին հղումներ== *[http://www.rtr-planeta.com/ Պաշտոնական կայք] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210312044418/http://rtr-planeta.com/ |date=2021-03-12 }} {{ru}} *[http://live.russia.tv/index/index/channel_id/82 Օնլայն հեռարձակում] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130209062319/http://live.russia.tv/index/index/channel_id/82 |date=2013-02-09 }} {{ru}} *[http://vgtrk.com/ ՎԳՏՌԿ պաշտոնական կայք] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110809022259/http://vgtrk.com/ |date=2011-08-09 }} {{ru}} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:ՎԳՏՌԿ]] [[Կատեգորիա:Ռուսալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Մոսկվայի ընկերություններ]] 79g9wgicyqtsxmkf2fb2oiq84rnrxhj 8485374 8485373 2022-08-08T19:11:56Z CommonsDelinker 212 "Логотип_РТР_Планета.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|պատկերանիշ=[[File:Логотип_Россия_РТР.svg|290px]]|անվանում='''ՌՏՌ Պլանետա'''<br />[[ռուսերեն|ռուս․]] '''РТР-Планета'''|երկիր={{դրոշավորում|Ռուսաստան}},<br>{{դրոշավորում|Մոսկվա}}|հիմնադիր=[[Համառուսաստանյան պետական հեռուստառադիոընկերություն]]|փոխարինեց=[[Ռոսիա 1]] ([[ԱՊՀ]] երկրներում)|հեռարձակման տարածք={{դրոշավորում|Ռուսաստան}}<br />{{դրոշավորում|Հայաստան}}<br />[[File:Newworldmap.png|22px]] ողջ աշխարհ|բացվեց=[[հուլիսի 1]], [[2002]]|ղեկավարող անձինք=Ալեքսանդր Կլյուկվին (2002-ից)|սեփականատեր=[[Համառուսաստանյան պետական հեռուստառադիոընկերություն]]|կայք=[http://www.rtr-planeta.com/ www.rtr-planeta.com]|լեզու=[[ռուսերեն]]}} '''ՌՏՌ Պլանետա''' ({{lang-ru|РТР Планета}}, «Россия РТР» ԱՊՀ երկրներում, «Planeta RTR» այլ երկրների համար) (արտասանվում է «էՌ-ՏԷ-էՌ Պլանետա»), [[ՌԴ|ռուսական]] միջազգային արբանյակային հեռուստաալիք<ref>[http://www.rsoc.ru/mass-communications/reestr/media/?id=227138 Перечень наименований зарегистрированных Роскомнадзором СМИ]{{ref-ru}}</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=bNkTZESQILA Презентационный ролик телеканала]{{ref-ru}}</ref> [[ՎԳՏՌԿ|Համառուսաստանյան պետական հեռուստառադիոընկերության]] կազմում։ Հեռարձակումը սկսել է 2002 թվականի հուլիսի 1-ին<ref>[http://lenta.ru/most/2002/06/30/rtr2/ РТР покажет Западной Европе наши «Вести» «Городок» и сериалы, но без рекламы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120718221014/http://lenta.ru/most/2002/06/30/rtr2/ |date=2012-07-18 }}{{ref-ru}}</ref><ref>[http://kommersant.ru/doc.aspx?docsid=330143 Начинается вещание «РТР-Планета»]{{ref-ru}}</ref>։ Հեռուստաալիքը ցուցադրում է [[ՎԳՏՌԿ]] ընկերության այլ հեռուստաալիքների ընտրյալ հաղորդումները։ Հեռուստաալիքը հասանելի է [[Հայաստան]]ի գրեթե ողջ տարածում 5-րդ մետրային հաճախականությամբ<ref>[https://archive.168.am/articles/3700 Քաղաքական և գովազդային հեռուստակրքեր]</ref>։ ==Հեռարձակում== ===Արբանյակի միջոցով=== {| class="wikitable" |- ! Արմանյակ (դիրք) !! Հաճախություն !! Բևեռ !! Արագություն !! Սխալների ուղղակի<br />փոխանցում !! Հասանելիության<br />գոտի !! Կոդավորում |- | AsiaSat 5 (100.5°E) || 4000 || հորիզոնտալ || 27500 || 3/4 || Азия || FTA |- | Hot Bird 6 (13.0°E) || 11034 || ուղղահայաց || 27500 || 3/4 || Европа, Ближний Восток || FTA |- | Экспресс-АМ44 (11.0°W) || 3662 || աչ || 10808 || 1/2 || Глобальный || FTA |- | Amos 2/3 (4.0°W) || 11389 || հորիզոնտալ || 27500 || 3/4 || Европа, Ближний Восток || Biss |} ===Կաբելային ցանցերում=== Հետևյալ երկրներում հեռուստաալիքը հասանելի է կաբելային ցանցերում՝ [[Ավստրալիա]], [[Ադրբեջան]], [[Հայաստան]], [[Բուլղարիա]], [[Հունգարիա]], [[Գերմանիա]], [[Իսրայել]], [[Ղազախստան]], [[Ղրղզստան]], [[Լատվիա]], [[Լիտվա]], [[Մակեդոնիայի Հանրապետություն|Մակեդոնիա]], [[Մոլդովա]], [[Լեհաստան]], [[Ռումինիա]], [[ԱՄՆ]], [[Ուզբեկստան]], [[Ուկրաինա]], [[Ֆրանսիա]], [[Չեխիա]], [[Էստոնիա]] և [[Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն|ՀԱՀ]]. ===Համացանցում=== Հեռուստաալիքի հեռարձակումը իրականացվում է նաև ինտերնետով և IPTV-ի միջոցով՝ որոշ պրովայդերների միջոցով։ Ինտերնետում հեռարձակվում է ալիքի ամերիկյան տարբերակը։ == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Логотип Россия РТР.svg|«ՌՏՌ Պլանետա» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2013-ից) </gallery> ==Արտաքին հղումներ== *[http://www.rtr-planeta.com/ Պաշտոնական կայք] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210312044418/http://rtr-planeta.com/ |date=2021-03-12 }} {{ru}} *[http://live.russia.tv/index/index/channel_id/82 Օնլայն հեռարձակում] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130209062319/http://live.russia.tv/index/index/channel_id/82 |date=2013-02-09 }} {{ru}} *[http://vgtrk.com/ ՎԳՏՌԿ պաշտոնական կայք] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110809022259/http://vgtrk.com/ |date=2011-08-09 }} {{ru}} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:ՎԳՏՌԿ]] [[Կատեգորիա:Ռուսալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Մոսկվայի ընկերություններ]] rhpky6mu7igy6tfrdsaevx9jz2y8xf8 8485390 8485374 2022-08-08T19:19:09Z CommonsDelinker 212 "Логотип_Россия_РТР.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1] wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|պատկերանիշ= |անվանում='''ՌՏՌ Պլանետա'''<br />[[ռուսերեն|ռուս․]] '''РТР-Планета'''|երկիր={{դրոշավորում|Ռուսաստան}},<br>{{դրոշավորում|Մոսկվա}}|հիմնադիր=[[Համառուսաստանյան պետական հեռուստառադիոընկերություն]]|փոխարինեց=[[Ռոսիա 1]] ([[ԱՊՀ]] երկրներում)|հեռարձակման տարածք={{դրոշավորում|Ռուսաստան}}<br />{{դրոշավորում|Հայաստան}}<br />[[File:Newworldmap.png|22px]] ողջ աշխարհ|բացվեց=[[հուլիսի 1]], [[2002]]|ղեկավարող անձինք=Ալեքսանդր Կլյուկվին (2002-ից)|սեփականատեր=[[Համառուսաստանյան պետական հեռուստառադիոընկերություն]]|կայք=[http://www.rtr-planeta.com/ www.rtr-planeta.com]|լեզու=[[ռուսերեն]]}} '''ՌՏՌ Պլանետա''' ({{lang-ru|РТР Планета}}, «Россия РТР» ԱՊՀ երկրներում, «Planeta RTR» այլ երկրների համար) (արտասանվում է «էՌ-ՏԷ-էՌ Պլանետա»), [[ՌԴ|ռուսական]] միջազգային արբանյակային հեռուստաալիք<ref>[http://www.rsoc.ru/mass-communications/reestr/media/?id=227138 Перечень наименований зарегистрированных Роскомнадзором СМИ]{{ref-ru}}</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=bNkTZESQILA Презентационный ролик телеканала]{{ref-ru}}</ref> [[ՎԳՏՌԿ|Համառուսաստանյան պետական հեռուստառադիոընկերության]] կազմում։ Հեռարձակումը սկսել է 2002 թվականի հուլիսի 1-ին<ref>[http://lenta.ru/most/2002/06/30/rtr2/ РТР покажет Западной Европе наши «Вести» «Городок» и сериалы, но без рекламы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120718221014/http://lenta.ru/most/2002/06/30/rtr2/ |date=2012-07-18 }}{{ref-ru}}</ref><ref>[http://kommersant.ru/doc.aspx?docsid=330143 Начинается вещание «РТР-Планета»]{{ref-ru}}</ref>։ Հեռուստաալիքը ցուցադրում է [[ՎԳՏՌԿ]] ընկերության այլ հեռուստաալիքների ընտրյալ հաղորդումները։ Հեռուստաալիքը հասանելի է [[Հայաստան]]ի գրեթե ողջ տարածում 5-րդ մետրային հաճախականությամբ<ref>[https://archive.168.am/articles/3700 Քաղաքական և գովազդային հեռուստակրքեր]</ref>։ ==Հեռարձակում== ===Արբանյակի միջոցով=== {| class="wikitable" |- ! Արմանյակ (դիրք) !! Հաճախություն !! Բևեռ !! Արագություն !! Սխալների ուղղակի<br />փոխանցում !! Հասանելիության<br />գոտի !! Կոդավորում |- | AsiaSat 5 (100.5°E) || 4000 || հորիզոնտալ || 27500 || 3/4 || Азия || FTA |- | Hot Bird 6 (13.0°E) || 11034 || ուղղահայաց || 27500 || 3/4 || Европа, Ближний Восток || FTA |- | Экспресс-АМ44 (11.0°W) || 3662 || աչ || 10808 || 1/2 || Глобальный || FTA |- | Amos 2/3 (4.0°W) || 11389 || հորիզոնտալ || 27500 || 3/4 || Европа, Ближний Восток || Biss |} ===Կաբելային ցանցերում=== Հետևյալ երկրներում հեռուստաալիքը հասանելի է կաբելային ցանցերում՝ [[Ավստրալիա]], [[Ադրբեջան]], [[Հայաստան]], [[Բուլղարիա]], [[Հունգարիա]], [[Գերմանիա]], [[Իսրայել]], [[Ղազախստան]], [[Ղրղզստան]], [[Լատվիա]], [[Լիտվա]], [[Մակեդոնիայի Հանրապետություն|Մակեդոնիա]], [[Մոլդովա]], [[Լեհաստան]], [[Ռումինիա]], [[ԱՄՆ]], [[Ուզբեկստան]], [[Ուկրաինա]], [[Ֆրանսիա]], [[Չեխիա]], [[Էստոնիա]] և [[Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն|ՀԱՀ]]. ===Համացանցում=== Հեռուստաալիքի հեռարձակումը իրականացվում է նաև ինտերնետով և IPTV-ի միջոցով՝ որոշ պրովայդերների միջոցով։ Ինտերնետում հեռարձակվում է ալիքի ամերիկյան տարբերակը։ == Տարբերանշաններ == <gallery> </gallery> ==Արտաքին հղումներ== *[http://www.rtr-planeta.com/ Պաշտոնական կայք] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210312044418/http://rtr-planeta.com/ |date=2021-03-12 }} {{ru}} *[http://live.russia.tv/index/index/channel_id/82 Օնլայն հեռարձակում] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130209062319/http://live.russia.tv/index/index/channel_id/82 |date=2013-02-09 }} {{ru}} *[http://vgtrk.com/ ՎԳՏՌԿ պաշտոնական կայք] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110809022259/http://vgtrk.com/ |date=2011-08-09 }} {{ru}} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:ՎԳՏՌԿ]] [[Կատեգորիա:Ռուսալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Մոսկվայի ընկերություններ]] m2mvercd9oeda6irh67vzz24v0jrjor 0 228160 8485559 8425563 2022-08-08T20:12:40Z CommonsDelinker 212 "Rossiya-K_Logo.png" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Կուլտուրա (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում ='''Россия К'''<br />'''Ռոսիա Կ''' | պատկերանիշ =[[File:Russia-Cultura.svg|280px]] | երկիր = {{RUS}} [[Մոսկվա]] | հեռարձակման գոտի = {{RUS}}<br />{{ARM}}<br />{{BLR}} | լեզու = ռուսերեն | ստեղծված = 1997 | փոխարինել է = | նախկին անվանում = '''РТР-2''' (1997 — 1998)<br />'''Культура''' (1998 — 2009) | հիմնադիր = | սեփականատեր = [[ՎԳՏՌԿ]] | ղեկավարներ = Սերգեյ Շումակով | կայք = http://www.tvkultura.ru/ }} '''Կուլտուրա''' '''(Ռոսիա Կ)''' ({{lang-ru|Россия К}}), [[ՌԴ|ռուսական]] պետական հեռուստաալիք՝ մշակութային ուղղվածությամբ։ Գտնվում է [[ՎԳՏՌԿ]] մեդիահոլդինգի կազմում։ Հեռուստաալիքը եթեր է հեռարձակվում 1997 թվականի նոյեմբերի 1-ից<ref>[http://kommersant.ru/doc/187050 С 1 ноября начал вещание новый канал «Культура»]{{ref-ru}}</ref>։ 2004 թվականից սկսած հեռուստաալիքը հեռարձակվում է Հայաստանի գրեթե ողջ տարածքում<ref>[http://www.panarmenian.net/arm/politics/news/10612/ Ռոբերտ Քոչարյանը հավանություն է տվել Հայաստանում «Կուլտուրա» հեռուստաալիքի հեռարձակման գաղափարին]</ref>։ ==Տարբերանշաններ== <gallery> Պատկեր:Logo TV Culture 1st.svg|«Կուլտուրա» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (1998-2001) Պատկեր:3-й логотип Культура.svg|«Կուլտուրա» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2001-2002) Պատկեր:Kultura Channel.svg|<small>«Կուլտուրա» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2002-2009)</small> Պատկեր:Russia-Cultura.svg|<small>«Ռոսիա-Կ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2017-առ այսօր)</small> </gallery> ==Արտաքին հղումներ== *[http://www.tvkultura.ru/ Պաշտոնական կայք] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120615080634/http://www.tvkultura.ru/ |date=2012-06-15 }} ==Ծանոթագրություններ== {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:ՎԳՏՌԿ]] [[Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Ռուսալեզու հեռուստաալիքներ]] {{Անավարտ}} cvb5gd0flt2gtxf1gsw54iia9o219rf 0 228180 8485271 8364228 2022-08-08T17:54:33Z CommonsDelinker 212 "Логотип_НТВ_(2012-2018).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ամբողջական անվանում = «ՆՏՎ Հեռուստաընկերություն» ԲԲԸ<br />ОАО «Телекомпания НТВ» | պատկերանիշ = [[Պատկեր:Логотип НТВ.svg|270px]] | երկիր = {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}},<br>{{Դրոշավորում|Մոսկվա}} | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}} | լեզու = ռուսերեն | ֆորմատ = 576i 16:9, 14:9 (SDTV) | ստեղծված = [[հոկտեմբերի 10]], [[1993]] | փոխարինել է = Օստանկինոյի 4-րդ ալիք (1994 թ. հունվարի 17-ից) <br /> Российские университеты (1996 թ. նոյեմբերից) | նախկին անվանում = | հիմնադիր = Վլադիմիր Գուսինսկի<br />Օլեգ Դոբրոդեև<br />Եվգենի Կիսելյով<br />Իգոր Մալաշենկո | սեփականատեր = '''Մեդիա-Մոստ''' (1997—2001) <br /> '''Գազպրոմ Մեդիա''' (2001 — ից) | ղեկավարներ = Վլադիմիր Կուլիստիկով | կայք = [http://www.ntv.ru www.ntv.ru] }} '''ՆՏՎ''' ({{lang-ru|НТВ}}, '''էՆ-Տե-Վե'''), [[ՌԴ|ռուսական]] դաշնային հեռուստաընկերություն<ref>[http://www.gazeta.ru/news/business/2010/03/23/n_1473494.shtml ФАС утвердила перечень федеральных телеканалов]{{ref-ru}}</ref>, հիմնվել է 1993 թվականին։ Իրականուցնում է շուրջօրյա հեռարձակում Մոսկվայի «Օստանկինո» հեռուստակենտրոնից<ref>[http://www.ntv.ru/novosti/52830/ НТВ переходит на круглосуточное вещание - 5 октября 2004]{{ref-ru}}</ref>։ Ունի սեփական «ՆՏՎ-Պրոֆիտ» կինոընկերությունը։ 1997 թվականին կազմավորվեց «ՆՏՎ Հոլգինգ» (НТВ Холгинг) խումբը, որի կազմ մտան «ՆՏՎ», «[[ՆՏՎ Պլյուս]]», «Էխո Մոսկվի», «[[RTVi]]» և [[ՏՆՏ (հեռուստաընկերություն)|«ՏՆՏ»]] հեռուստաընկերությունները։ 2001 թվականին ստեղծված հեռուստաալիքի միջազգային «ՆՏՎ Միր» տարբերակը հեռարձակվում է ամբողջ աշխարհում։ Նաև գործում են «ՆՏՎ Կանադա»` [[Կանադա]]յում, և [[ԱՄՆ]]-ում հեռարձակվող «ՆՏՎ Ամերիկա» հեռուստաալիքները<ref>[http://www.ntvmir.ntv.ru/pages/rus/about/001 НТВ Мир: О компании]{{ref-ru}}</ref>։ 2013 թվականի ապրիլի 17-ին հեռուստաալիքը սկսեց հեռարձակվել 16:9 ֆորմատով<ref>[http://www.ntv.ru/novosti/562476/ НТВ начало вещание в формате 16:9]{{ref-ru}}</ref>։ [[Հայաստան|Հայաստանում]] հեռուստաալիքը հասանելի է բոլոր կաբելային հեռուստատեսության օպերատորների բաժանորդների համար։ == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:NTV logo 1993.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության առաջին տարբերանշանը (1993) Պատկեր:NTV logo 1993–1994.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (1993-1994) Պատկեր:NTV logo 1994–1997.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (1994-1997) Պատկեր:Логотип НТВ (1997-2001).svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (1997-2001) Պատկեր:NTV logo 2001–2007.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2001-2005) Պատկեր:Логотип НТВ (2005-2007).svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2005-2007) Պատկեր:Логотип НТВ.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2007-2012 և 2018-ից առ այսօր) </gallery> == Արտաքին հղումներ == * [http://www.ntv.ru www.ntv.ru Պաշտոնական կայք] {{ru}} * [http://www.ntv.ru/peredacha/ Օնլայն հեռարձակում] {{ru}} * [http://www.ntvmir.ntv.ru/ ՆՏՎ-Միր պաշտոնական կայք] {{ru}} * [http://ntv-canada.com/ ՆՏՎ Կանադա] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090409112636/http://ntv-canada.com/ |date=2009-04-09 }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Մոսկվայի ընկերություններ]] mudbqa50n7mgj510sojodj6dfn9q8z0 8485274 8485271 2022-08-08T17:55:10Z CommonsDelinker 212 "Логотип_НТВ_(2005-2007).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ամբողջական անվանում = «ՆՏՎ Հեռուստաընկերություն» ԲԲԸ<br />ОАО «Телекомпания НТВ» | պատկերանիշ = [[Պատկեր:Логотип НТВ.svg|270px]] | երկիր = {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}},<br>{{Դրոշավորում|Մոսկվա}} | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}} | լեզու = ռուսերեն | ֆորմատ = 576i 16:9, 14:9 (SDTV) | ստեղծված = [[հոկտեմբերի 10]], [[1993]] | փոխարինել է = Օստանկինոյի 4-րդ ալիք (1994 թ. հունվարի 17-ից) <br /> Российские университеты (1996 թ. նոյեմբերից) | նախկին անվանում = | հիմնադիր = Վլադիմիր Գուսինսկի<br />Օլեգ Դոբրոդեև<br />Եվգենի Կիսելյով<br />Իգոր Մալաշենկո | սեփականատեր = '''Մեդիա-Մոստ''' (1997—2001) <br /> '''Գազպրոմ Մեդիա''' (2001 — ից) | ղեկավարներ = Վլադիմիր Կուլիստիկով | կայք = [http://www.ntv.ru www.ntv.ru] }} '''ՆՏՎ''' ({{lang-ru|НТВ}}, '''էՆ-Տե-Վե'''), [[ՌԴ|ռուսական]] դաշնային հեռուստաընկերություն<ref>[http://www.gazeta.ru/news/business/2010/03/23/n_1473494.shtml ФАС утвердила перечень федеральных телеканалов]{{ref-ru}}</ref>, հիմնվել է 1993 թվականին։ Իրականուցնում է շուրջօրյա հեռարձակում Մոսկվայի «Օստանկինո» հեռուստակենտրոնից<ref>[http://www.ntv.ru/novosti/52830/ НТВ переходит на круглосуточное вещание - 5 октября 2004]{{ref-ru}}</ref>։ Ունի սեփական «ՆՏՎ-Պրոֆիտ» կինոընկերությունը։ 1997 թվականին կազմավորվեց «ՆՏՎ Հոլգինգ» (НТВ Холгинг) խումբը, որի կազմ մտան «ՆՏՎ», «[[ՆՏՎ Պլյուս]]», «Էխո Մոսկվի», «[[RTVi]]» և [[ՏՆՏ (հեռուստաընկերություն)|«ՏՆՏ»]] հեռուստաընկերությունները։ 2001 թվականին ստեղծված հեռուստաալիքի միջազգային «ՆՏՎ Միր» տարբերակը հեռարձակվում է ամբողջ աշխարհում։ Նաև գործում են «ՆՏՎ Կանադա»` [[Կանադա]]յում, և [[ԱՄՆ]]-ում հեռարձակվող «ՆՏՎ Ամերիկա» հեռուստաալիքները<ref>[http://www.ntvmir.ntv.ru/pages/rus/about/001 НТВ Мир: О компании]{{ref-ru}}</ref>։ 2013 թվականի ապրիլի 17-ին հեռուստաալիքը սկսեց հեռարձակվել 16:9 ֆորմատով<ref>[http://www.ntv.ru/novosti/562476/ НТВ начало вещание в формате 16:9]{{ref-ru}}</ref>։ [[Հայաստան|Հայաստանում]] հեռուստաալիքը հասանելի է բոլոր կաբելային հեռուստատեսության օպերատորների բաժանորդների համար։ == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:NTV logo 1993.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության առաջին տարբերանշանը (1993) Պատկեր:NTV logo 1993–1994.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (1993-1994) Պատկեր:NTV logo 1994–1997.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (1994-1997) Պատկեր:Логотип НТВ (1997-2001).svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (1997-2001) Պատկեր:NTV logo 2001–2007.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2001-2005) Պատկեր:Логотип НТВ.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2007-2012 և 2018-ից առ այսօր) </gallery> == Արտաքին հղումներ == * [http://www.ntv.ru www.ntv.ru Պաշտոնական կայք] {{ru}} * [http://www.ntv.ru/peredacha/ Օնլայն հեռարձակում] {{ru}} * [http://www.ntvmir.ntv.ru/ ՆՏՎ-Միր պաշտոնական կայք] {{ru}} * [http://ntv-canada.com/ ՆՏՎ Կանադա] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090409112636/http://ntv-canada.com/ |date=2009-04-09 }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Մոսկվայի ընկերություններ]] hm7t9xhuo4nfo1n2uf1hnvl5i7f6kk7 8485275 8485274 2022-08-08T17:55:22Z CommonsDelinker 212 "Логотип_НТВ.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ամբողջական անվանում = «ՆՏՎ Հեռուստաընկերություն» ԲԲԸ<br />ОАО «Телекомпания НТВ» | պատկերանիշ = | երկիր = {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}},<br>{{Դրոշավորում|Մոսկվա}} | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}} | լեզու = ռուսերեն | ֆորմատ = 576i 16:9, 14:9 (SDTV) | ստեղծված = [[հոկտեմբերի 10]], [[1993]] | փոխարինել է = Օստանկինոյի 4-րդ ալիք (1994 թ. հունվարի 17-ից) <br /> Российские университеты (1996 թ. նոյեմբերից) | նախկին անվանում = | հիմնադիր = Վլադիմիր Գուսինսկի<br />Օլեգ Դոբրոդեև<br />Եվգենի Կիսելյով<br />Իգոր Մալաշենկո | սեփականատեր = '''Մեդիա-Մոստ''' (1997—2001) <br /> '''Գազպրոմ Մեդիա''' (2001 — ից) | ղեկավարներ = Վլադիմիր Կուլիստիկով | կայք = [http://www.ntv.ru www.ntv.ru] }} '''ՆՏՎ''' ({{lang-ru|НТВ}}, '''էՆ-Տե-Վե'''), [[ՌԴ|ռուսական]] դաշնային հեռուստաընկերություն<ref>[http://www.gazeta.ru/news/business/2010/03/23/n_1473494.shtml ФАС утвердила перечень федеральных телеканалов]{{ref-ru}}</ref>, հիմնվել է 1993 թվականին։ Իրականուցնում է շուրջօրյա հեռարձակում Մոսկվայի «Օստանկինո» հեռուստակենտրոնից<ref>[http://www.ntv.ru/novosti/52830/ НТВ переходит на круглосуточное вещание - 5 октября 2004]{{ref-ru}}</ref>։ Ունի սեփական «ՆՏՎ-Պրոֆիտ» կինոընկերությունը։ 1997 թվականին կազմավորվեց «ՆՏՎ Հոլգինգ» (НТВ Холгинг) խումբը, որի կազմ մտան «ՆՏՎ», «[[ՆՏՎ Պլյուս]]», «Էխո Մոսկվի», «[[RTVi]]» և [[ՏՆՏ (հեռուստաընկերություն)|«ՏՆՏ»]] հեռուստաընկերությունները։ 2001 թվականին ստեղծված հեռուստաալիքի միջազգային «ՆՏՎ Միր» տարբերակը հեռարձակվում է ամբողջ աշխարհում։ Նաև գործում են «ՆՏՎ Կանադա»` [[Կանադա]]յում, և [[ԱՄՆ]]-ում հեռարձակվող «ՆՏՎ Ամերիկա» հեռուստաալիքները<ref>[http://www.ntvmir.ntv.ru/pages/rus/about/001 НТВ Мир: О компании]{{ref-ru}}</ref>։ 2013 թվականի ապրիլի 17-ին հեռուստաալիքը սկսեց հեռարձակվել 16:9 ֆորմատով<ref>[http://www.ntv.ru/novosti/562476/ НТВ начало вещание в формате 16:9]{{ref-ru}}</ref>։ [[Հայաստան|Հայաստանում]] հեռուստաալիքը հասանելի է բոլոր կաբելային հեռուստատեսության օպերատորների բաժանորդների համար։ == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:NTV logo 1993.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության առաջին տարբերանշանը (1993) Պատկեր:NTV logo 1993–1994.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (1993-1994) Պատկեր:NTV logo 1994–1997.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (1994-1997) Պատկեր:Логотип НТВ (1997-2001).svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (1997-2001) Պատկեր:NTV logo 2001–2007.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2001-2005) </gallery> == Արտաքին հղումներ == * [http://www.ntv.ru www.ntv.ru Պաշտոնական կայք] {{ru}} * [http://www.ntv.ru/peredacha/ Օնլայն հեռարձակում] {{ru}} * [http://www.ntvmir.ntv.ru/ ՆՏՎ-Միր պաշտոնական կայք] {{ru}} * [http://ntv-canada.com/ ՆՏՎ Կանադա] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090409112636/http://ntv-canada.com/ |date=2009-04-09 }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Մոսկվայի ընկերություններ]] jpq8v6we3bvop4xilakt48c9tb37o82 8485276 8485275 2022-08-08T17:55:34Z CommonsDelinker 212 "Логотип_НТВ_(1997-2001).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ամբողջական անվանում = «ՆՏՎ Հեռուստաընկերություն» ԲԲԸ<br />ОАО «Телекомпания НТВ» | պատկերանիշ = | երկիր = {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}},<br>{{Դրոշավորում|Մոսկվա}} | հեռարձակման գոտի = {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}} | լեզու = ռուսերեն | ֆորմատ = 576i 16:9, 14:9 (SDTV) | ստեղծված = [[հոկտեմբերի 10]], [[1993]] | փոխարինել է = Օստանկինոյի 4-րդ ալիք (1994 թ. հունվարի 17-ից) <br /> Российские университеты (1996 թ. նոյեմբերից) | նախկին անվանում = | հիմնադիր = Վլադիմիր Գուսինսկի<br />Օլեգ Դոբրոդեև<br />Եվգենի Կիսելյով<br />Իգոր Մալաշենկո | սեփականատեր = '''Մեդիա-Մոստ''' (1997—2001) <br /> '''Գազպրոմ Մեդիա''' (2001 — ից) | ղեկավարներ = Վլադիմիր Կուլիստիկով | կայք = [http://www.ntv.ru www.ntv.ru] }} '''ՆՏՎ''' ({{lang-ru|НТВ}}, '''էՆ-Տե-Վե'''), [[ՌԴ|ռուսական]] դաշնային հեռուստաընկերություն<ref>[http://www.gazeta.ru/news/business/2010/03/23/n_1473494.shtml ФАС утвердила перечень федеральных телеканалов]{{ref-ru}}</ref>, հիմնվել է 1993 թվականին։ Իրականուցնում է շուրջօրյա հեռարձակում Մոսկվայի «Օստանկինո» հեռուստակենտրոնից<ref>[http://www.ntv.ru/novosti/52830/ НТВ переходит на круглосуточное вещание - 5 октября 2004]{{ref-ru}}</ref>։ Ունի սեփական «ՆՏՎ-Պրոֆիտ» կինոընկերությունը։ 1997 թվականին կազմավորվեց «ՆՏՎ Հոլգինգ» (НТВ Холгинг) խումբը, որի կազմ մտան «ՆՏՎ», «[[ՆՏՎ Պլյուս]]», «Էխո Մոսկվի», «[[RTVi]]» և [[ՏՆՏ (հեռուստաընկերություն)|«ՏՆՏ»]] հեռուստաընկերությունները։ 2001 թվականին ստեղծված հեռուստաալիքի միջազգային «ՆՏՎ Միր» տարբերակը հեռարձակվում է ամբողջ աշխարհում։ Նաև գործում են «ՆՏՎ Կանադա»` [[Կանադա]]յում, և [[ԱՄՆ]]-ում հեռարձակվող «ՆՏՎ Ամերիկա» հեռուստաալիքները<ref>[http://www.ntvmir.ntv.ru/pages/rus/about/001 НТВ Мир: О компании]{{ref-ru}}</ref>։ 2013 թվականի ապրիլի 17-ին հեռուստաալիքը սկսեց հեռարձակվել 16:9 ֆորմատով<ref>[http://www.ntv.ru/novosti/562476/ НТВ начало вещание в формате 16:9]{{ref-ru}}</ref>։ [[Հայաստան|Հայաստանում]] հեռուստաալիքը հասանելի է բոլոր կաբելային հեռուստատեսության օպերատորների բաժանորդների համար։ == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:NTV logo 1993.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության առաջին տարբերանշանը (1993) Պատկեր:NTV logo 1993–1994.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (1993-1994) Պատկեր:NTV logo 1994–1997.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (1994-1997) Պատկեր:NTV logo 2001–2007.svg|«ՆՏՎ» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (2001-2005) </gallery> == Արտաքին հղումներ == * [http://www.ntv.ru www.ntv.ru Պաշտոնական կայք] {{ru}} * [http://www.ntv.ru/peredacha/ Օնլայն հեռարձակում] {{ru}} * [http://www.ntvmir.ntv.ru/ ՆՏՎ-Միր պաշտոնական կայք] {{ru}} * [http://ntv-canada.com/ ՆՏՎ Կանադա] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090409112636/http://ntv-canada.com/ |date=2009-04-09 }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսալեզու հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Մոսկվայի ընկերություններ]] 5eqp00fuuvgni8g364m6leivh2w2w3w 0 231024 8485253 8451666 2022-08-08T17:50:10Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki {{այլգործածություն|ազգային ժողովի պատգամավորի||Կարեն Կարապետյան (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Անձ | ԱԱՀ = Կարեն Սարգսի Կարապետյան | բնագիր ԱԱՀ = | background-color = | պատկեր = | չափ = | նկարագրում = | ծննդյան օր = [[1961]], [[մարտի 2]] | ծննդավայր = [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]], [[Լոռու մարզ]] | վախճանի օր = | վախճանի վայրը = | քաղաքացիություն = | ազգություն = հայ | ալմա մատեր = | կրոն = | ազդվել է = | ազդել է = | գրքեր = | աշխատանք = ճարտարագետ-մեխանիկ<br />քաղաքագետ<br />տնտեսագետ | կարողություն = | մասնագիտություն = | աշխատավայր = | ամուսին = | ծնողներ = | երեխաներ = | պարգևներ և մրցանակներ = | կայք = | ստորագրություն = | Վիքիպահեստ = }} '''Կարեն Սարգսի Կարապետյան''' ({{ԱԾ}}), ճարտարագետ-մեխանիկ, քաղաքագետ, տնտեսագետ։ Գործարար, միլիարդատեր, «Տաշիր Գրուպ» ձեռնարկության սեփականատեր [[Սամվել Կարապետյան (գործարար)|Սամվել Կարապետյան]]ի եղբայրն է։ == Կենսագրություն == Ծնվել է 1961 թվականին մարտի 2-ին [[Լոռու մարզ]]ի [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]] գյուղում։ 1982 թվականին ավարտել է [[Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտ]]ի մեխանիկամեքենաշինական ֆակուլտետը, 1989 թվականին՝ գերազանցությամբ՝ Դոնի Ռոստովի (ՌԴ) բարձրագույն քաղաքական դպրոցը։ 1982-1983 թթ. Կալինինոյի շրջանի Լեռնահովիտ գյուղի դպրոցում աշխատել է ուսուցիչ։ 1983-1985 թթ. եղել է ՀԽՍՀ հակակարկտային ռազմականացված ծառայության Կալինինոյի ջոկատի ավագ ճարտարագետ։ 1985-1987 թթ.` ՀԼԿԵՄ Կալինինոյի շրջկոմի գյուղբաժնի վարիչ, քարտուղար, 1988-1989 թթ.` ՀԿԿ Կալինինոյի շրջկոմի հրահանգիչ։ 1990-1993 թթ. եղել է «ՍԻԿ» արտադրաառևտրային ձեռնարկության (Դոնի Ռոստով) գլխավոր տնօրեն, 1993-1999 թթ.` Տաշիրի արծնապատ ամանեղենի գործարանի տնօրեն, ապա` «Տաշիրի արծնապատ ամանեղեն» ԲԲԸ խորհրդի նախագահ։ 2008-2011 թթ.` [[ՀՀ նախագահի աշխատակազմ]]ի ղեկավար։ 1995-1999 թթ. եղել է ԱԺ պատգամավոր (թիվ 139 ընտրատարածք)։ ԱԺ պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ։ «Բարեփոխումներ» պատգամավորական խմբի անդամ, 1999-2003 թթ.` ԱԺ պատգամավոր (թիվ 50 ընտրատարածք)։ ԱԺ ֆինանսավարկային, բյուջետային և տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ։ «Կայունություն» պատգամավորական խմբի քարտուղար, 2000-2003 թթ.` ԱԺ պատգամավոր, «Ժողովրդական պատգամավոր» պատգամավորական խմբի ղեկավար։ 2003-2007 թթ.` ԱԺ պատգամավոր (թիվ 39 ընտրատարածք)։ ԱԺ ֆինանսավարկային, բյուջետային և տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ։ «Ժողովրդական պատգամավոր» պատգամավորական խմբի ղեկավար։ 12.05.2007-30.09.2008 թթ.` ԱԺ պատգամավոր (համամասնական ընտրակարգ, ՀՀԿ)։ ԱԺ գիտության, կրթության, մշակույթի, երիտասարդության և սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ։ ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար։ ՀՀԿ գործադիր մարմնի և խորհրդի անդամ։ 2008 թ. սեպտեմբերի 5-ին ՀՀ Նախագահի հրամանագրով նշանակվել է ՀՀ Նախագահի աշխատակազմի ղեկավար<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/105 Կ. Կարապետյանին Հայաստանի Հանրապետության նախագահի աշխատակազմի ղեկավար նշանակելու մասին]</ref>։ 2011 թ. սեպտեմբերի 9-ին ՀՀ Նախագահի հրամանագրով ազատվել է Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի պաշտոնից՝ իր դիմումի համաձայն<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/546 Կ. Կարապետյանի մասին]</ref>։ 2012 թվականի մայիսի 6-ին ԱԺ պատգամավոր է ընտրվել թիվ 32 ընտրատարածքից<ref>[http://www.parliament.am/deputies.php?sel=details&ID=897 ՀՀ ԱԺ, Կարեն Սարգսի Կարապետյան]</ref>։ 2017-2018 թվականներին եղել է պատգամավոր, ՀՀԿ խմբակցության անդամ։ 2018 թվականին` նախընտրական պայքարի ընթացքում դադարեցրել է անդամակցությունը ՀՀԿ-ին ու հեռացել քաղաքականությունից։ Ամուսնացած է, ունի երեք զավակ։ == Պարգևներ == * [[«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի մեդալ]], 2006 == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{ՀՀ Նախագահի աշխատակազմի ղեկավարներ}} {{ՀՀ Ազգային ժողովի «Հանրապետական» (ՀՀԿ) խմբակցության ղեկավարները}} {{Հայաստանի Հանրապետության Ազգային Ժողովի 6-րդ գումարում}} {{DEFAULTSORT:Կարապետյան, Կարեն Սարգսի}} [[Կատեգորիա:ՀՀ Ազգային ժողովի պատգամավորներ]] [[Կատեգորիա:Մարտի 2 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ ԱԺ 1-ին գումարման պատգամավորներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ ԱԺ 2-րդ գումարման պատգամավորներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ ԱԺ 3-րդ գումարման պատգամավորներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ ԱԺ 4-րդ գումարման պատգամավորներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ ԱԺ 5-րդ գումարման պատգամավորներ]] [[Կատեգորիա:ՀՊՃՀ շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Հայ ճարտարագետներ]] [[Կատեգորիա:Հայ մեխանիկներ]] [[Կատեգորիա:Հայ քաղաքագետներ]] [[Կատեգորիա:Հայ տնտեսագետներ]] [[Կատեգորիա:Հայ քաղաքական գործիչներ]] [[Կատեգորիա:«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի մեդալակիրներ]] kkvc34w4pwmg2adrmt7ryfd4kbha9uu 0 231511 8485371 8468749 2022-08-08T19:11:18Z CommonsDelinker 212 "New_channel_Armenia_logo_(2003-2004).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([ wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Նոր ալիք (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում='''«Նոր ալիք» հեռուստաընկերություն'''|երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br />{{Դրոշավորում|Երևան}}|տեսակ=հեռուստաալիք|հեռարձակման տարածք=[[Երևան]]<br />[[Կոտայքի մարզ]]<br />[[Արմավիրի մարզ]]<br />[[Արագածոտնի մարզ]]|բացվեց=[[մայիսի 1]], [[2001]]|փակվեց=[[սեպտեմբերի 20]], [[2008]]|փոխարինվեց=[[Արարատ_(հեռուստաալիք)|Արարատ]]|թեմատիկա= մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական|լեզու=[[հայերեն]]|նախկին անուններ='''«Հ1 Երևան»''' ([[2001]]-[[2004]])|հիմնադիր=[[Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|40px]]|սեփականատեր=[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն]]|պատկերանիշ=[[File:New_channel_Armenia.svg|260px]]}} '''«Նոր ալիք»''', [[Հայաստան|հայկական]] հեռուստաալիք։ Հիմնվել է [[2001 թվական]]ի [[մայիսի 1]]-ին։ [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության]] կողմից։ Հեռարձակվել է [[Երևան]]ում և հարակից մարզերում՝ 48-րդ մետրային հաճախականությամբ։ Հեռուստաալիքը ներկայացնում էր հիմնականում մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական և հասարակական հաղորդումներ։ Հեռուստաալիքը լուծարվեց [[2008]] թ. [[սեպտեմբերի 20]]-ին, իսկ նույն հաճախականությամբ Հանրային հեռուստաընկերության կողմից ստեղծվեց նոր՝ մշակութային ուղղվածությամբ «[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ»]] հեռուստաալիքը։ == Հաղորդումներ == * Լուր Նոր Ալիքի եթերում * Ամանորը Նոր ալիքում * «Բոնուս» ինտելեկտուալ հեռուստախաղ (հետագայում հեռուստախաղը հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Արխիվ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Կադրում և դրսում * Ռիթմն բլյուզ * Ընդմիջում * Նրանք * Կուռքեր * Դրախտ կատվի համար * Թայմ աութ * Հատուկ պարապմունք * Հատուկ դաս * Աստղային բամբասանքներ * PR * Love Elee * Մերկ ճշմարտություն (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]] և [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով) * Ֆիլմ մենյու * Պիլոմատիկ ծրագիր * Գաստրոնոմիա * Սուպեր Առաջարկ * Որտեղ սովորել * Այսօր առավոտյան * [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն]] (այժմ հեռարձակվում է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]]) * Սիեստա * Դի Ջեյ Լոլա * Գործարար հավելված * XS * Պարային ռինգ * Մենյու * Մերին և ընկերները * Սկեչ Մենյու * Սիրելի աստղեր * Ամանորյա դիսկոտեկ * Աստղային համերգ * Հետևելով նրանց հետքերով * Տեսահոլովակներ մենյու * Ավտոթեստ * Բալետ սառույցի վրա * Հիփ-հոփ-ազգ * Շրջանակի ներսում և դրսում * Բոքսի աշխարհի առաջնություն [[Կատեգորիա:Հայրենասիրական երգեր|Հայրենասիրական երգեր]] * Հոյակապ 7 * Իմպրովիզացիա * Իրենց հետքերով * Էսքիզ Մենյու * Լայնացատկի միջազգային առաջնություն * Ձիավարություն * Մուլուջի * Թույլ տվեք գլորվել * Համաշխարհային երաժիշտներ * Փոստային բացիկներ * AG Խանութ * Գիշերվա գույն * Վայ * Քենդի * Ֆուլ-կոնտակտ կարատե * Քիքբոքսինգ * Եվրոթոփ * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, [[TV5]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * Թարսի պես (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * 50 SMS * Մենք ու նրանք * Ազատ թեմա * Ռոսինանտ * Էներգիա (հետագայում հեռարձակվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) * Դեղին էջեր * Քնելուց առաջ * Կատվի դրախտ * Ջազի ժամ (հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|Արով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[Երկիր Մեդիա]]-ով և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Խենթ օր * Աննատացիա * Իրական շոու * Հինգերորդ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ոսկե կլառնետ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Պորտֆոլիո (հեռարձակվել է [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV]]-ով) * Կինո կիքս * Երրորդ աչք * Թաքնված տեսաղցիկ (հեռարձակվել է նաև [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով և [[TV5]]-ով) * Անհաջողակները * Select (հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Թոփ 10 (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Թոփ 50 (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Մեր ռետրոն (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Թեժ տասնյակ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Դո Ռե Մի (ցուցադրվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]]) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով և Նոր Հայաստանով) * Ժուկով ժամանակով (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Նորաձևություն (հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Սիրո պատմություն * Սիրո խոստովանություն * Աստղային WEEKEND * Պատասխանում են բժիշկները (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ռուբիկոն (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ռուբիկոն + (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Քուադրո (հաղորդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]) * Նոր Ժամանակներ * Կռունկ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխություն (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * [[Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ|Մանկական Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Թոփ 2007 (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Public Television of Armenia logo (2001-2003).svg|«Նոր ալիք» հեռուստաընկերության առաջին տարբերանշանը Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության տարբերանշանի տեսքով ([[2001]]-[[2003]]) Պատկեր:New channel Armenia.svg|«Նոր ալիք» հեռուստաընկերության տարբերանշանը ([[2004]]-[[2008]]) </gallery><br /> == Ծանոթագրություններ == <references />https://web.archive.org/web/20050113010128/http://www.armtv.com/programs/eng/?sub=announce&sec=yellow [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:2001 հիմնադրումներ Հայաստանում]] splly65m4amxz8jy9uc5kvv44382630 8485511 8485371 2022-08-08T19:58:48Z CommonsDelinker 212 "Public_Television_of_Armenia_logo_(2001-2003).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Նոր ալիք (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում='''«Նոր ալիք» հեռուստաընկերություն'''|երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br />{{Դրոշավորում|Երևան}}|տեսակ=հեռուստաալիք|հեռարձակման տարածք=[[Երևան]]<br />[[Կոտայքի մարզ]]<br />[[Արմավիրի մարզ]]<br />[[Արագածոտնի մարզ]]|բացվեց=[[մայիսի 1]], [[2001]]|փակվեց=[[սեպտեմբերի 20]], [[2008]]|փոխարինվեց=[[Արարատ_(հեռուստաալիք)|Արարատ]]|թեմատիկա= մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական|լեզու=[[հայերեն]]|նախկին անուններ='''«Հ1 Երևան»''' ([[2001]]-[[2004]])|հիմնադիր=[[Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|40px]]|սեփականատեր=[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն]]|պատկերանիշ=[[File:New_channel_Armenia.svg|260px]]}} '''«Նոր ալիք»''', [[Հայաստան|հայկական]] հեռուստաալիք։ Հիմնվել է [[2001 թվական]]ի [[մայիսի 1]]-ին։ [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության]] կողմից։ Հեռարձակվել է [[Երևան]]ում և հարակից մարզերում՝ 48-րդ մետրային հաճախականությամբ։ Հեռուստաալիքը ներկայացնում էր հիմնականում մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական և հասարակական հաղորդումներ։ Հեռուստաալիքը լուծարվեց [[2008]] թ. [[սեպտեմբերի 20]]-ին, իսկ նույն հաճախականությամբ Հանրային հեռուստաընկերության կողմից ստեղծվեց նոր՝ մշակութային ուղղվածությամբ «[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ»]] հեռուստաալիքը։ == Հաղորդումներ == * Լուր Նոր Ալիքի եթերում * Ամանորը Նոր ալիքում * «Բոնուս» ինտելեկտուալ հեռուստախաղ (հետագայում հեռուստախաղը հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Արխիվ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Կադրում և դրսում * Ռիթմն բլյուզ * Ընդմիջում * Նրանք * Կուռքեր * Դրախտ կատվի համար * Թայմ աութ * Հատուկ պարապմունք * Հատուկ դաս * Աստղային բամբասանքներ * PR * Love Elee * Մերկ ճշմարտություն (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]] և [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով) * Ֆիլմ մենյու * Պիլոմատիկ ծրագիր * Գաստրոնոմիա * Սուպեր Առաջարկ * Որտեղ սովորել * Այսօր առավոտյան * [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն]] (այժմ հեռարձակվում է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]]) * Սիեստա * Դի Ջեյ Լոլա * Գործարար հավելված * XS * Պարային ռինգ * Մենյու * Մերին և ընկերները * Սկեչ Մենյու * Սիրելի աստղեր * Ամանորյա դիսկոտեկ * Աստղային համերգ * Հետևելով նրանց հետքերով * Տեսահոլովակներ մենյու * Ավտոթեստ * Բալետ սառույցի վրա * Հիփ-հոփ-ազգ * Շրջանակի ներսում և դրսում * Բոքսի աշխարհի առաջնություն [[Կատեգորիա:Հայրենասիրական երգեր|Հայրենասիրական երգեր]] * Հոյակապ 7 * Իմպրովիզացիա * Իրենց հետքերով * Էսքիզ Մենյու * Լայնացատկի միջազգային առաջնություն * Ձիավարություն * Մուլուջի * Թույլ տվեք գլորվել * Համաշխարհային երաժիշտներ * Փոստային բացիկներ * AG Խանութ * Գիշերվա գույն * Վայ * Քենդի * Ֆուլ-կոնտակտ կարատե * Քիքբոքսինգ * Եվրոթոփ * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, [[TV5]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * Թարսի պես (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * 50 SMS * Մենք ու նրանք * Ազատ թեմա * Ռոսինանտ * Էներգիա (հետագայում հեռարձակվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) * Դեղին էջեր * Քնելուց առաջ * Կատվի դրախտ * Ջազի ժամ (հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|Արով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[Երկիր Մեդիա]]-ով և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Խենթ օր * Աննատացիա * Իրական շոու * Հինգերորդ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ոսկե կլառնետ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Պորտֆոլիո (հեռարձակվել է [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV]]-ով) * Կինո կիքս * Երրորդ աչք * Թաքնված տեսաղցիկ (հեռարձակվել է նաև [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով և [[TV5]]-ով) * Անհաջողակները * Select (հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Թոփ 10 (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Թոփ 50 (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Մեր ռետրոն (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Թեժ տասնյակ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Դո Ռե Մի (ցուցադրվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]]) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով և Նոր Հայաստանով) * Ժուկով ժամանակով (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Նորաձևություն (հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Սիրո պատմություն * Սիրո խոստովանություն * Աստղային WEEKEND * Պատասխանում են բժիշկները (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ռուբիկոն (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ռուբիկոն + (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Քուադրո (հաղորդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]) * Նոր Ժամանակներ * Կռունկ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխություն (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * [[Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ|Մանկական Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Թոփ 2007 (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:New channel Armenia.svg|«Նոր ալիք» հեռուստաընկերության տարբերանշանը ([[2004]]-[[2008]]) </gallery><br /> == Ծանոթագրություններ == <references />https://web.archive.org/web/20050113010128/http://www.armtv.com/programs/eng/?sub=announce&sec=yellow [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:2001 հիմնադրումներ Հայաստանում]] h1nvo8bhufi278ty900klzqjr8ja1pg 8485534 8485511 2022-08-08T20:02:48Z CommonsDelinker 212 "New_channel_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1 wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Նոր ալիք (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում='''«Նոր ալիք» հեռուստաընկերություն'''|երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br />{{Դրոշավորում|Երևան}}|տեսակ=հեռուստաալիք|հեռարձակման տարածք=[[Երևան]]<br />[[Կոտայքի մարզ]]<br />[[Արմավիրի մարզ]]<br />[[Արագածոտնի մարզ]]|բացվեց=[[մայիսի 1]], [[2001]]|փակվեց=[[սեպտեմբերի 20]], [[2008]]|փոխարինվեց=[[Արարատ_(հեռուստաալիք)|Արարատ]]|թեմատիկա= մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական, հասարակական|լեզու=[[հայերեն]]|նախկին անուններ='''«Հ1 Երևան»''' ([[2001]]-[[2004]])|հիմնադիր=[[Պատկեր:Public Television of Armenia.svg|40px]]|սեփականատեր=[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն]]|պատկերանիշ= }} '''«Նոր ալիք»''', [[Հայաստան|հայկական]] հեռուստաալիք։ Հիմնվել է [[2001 թվական]]ի [[մայիսի 1]]-ին։ [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության]] կողմից։ Հեռարձակվել է [[Երևան]]ում և հարակից մարզերում՝ 48-րդ մետրային հաճախականությամբ։ Հեռուստաալիքը ներկայացնում էր հիմնականում մշակութային, ժամանցային, երաժշտական, մանկական և հասարակական հաղորդումներ։ Հեռուստաալիքը լուծարվեց [[2008]] թ. [[սեպտեմբերի 20]]-ին, իսկ նույն հաճախականությամբ Հանրային հեռուստաընկերության կողմից ստեղծվեց նոր՝ մշակութային ուղղվածությամբ «[[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատ»]] հեռուստաալիքը։ == Հաղորդումներ == * Լուր Նոր Ալիքի եթերում * Ամանորը Նոր ալիքում * «Բոնուս» ինտելեկտուալ հեռուստախաղ (հետագայում հեռուստախաղը հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Արխիվ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Կադրում և դրսում * Ռիթմն բլյուզ * Ընդմիջում * Նրանք * Կուռքեր * Դրախտ կատվի համար * Թայմ աութ * Հատուկ պարապմունք * Հատուկ դաս * Աստղային բամբասանքներ * PR * Love Elee * Մերկ ճշմարտություն (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]] և [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով) * Ֆիլմ մենյու * Պիլոմատիկ ծրագիր * Գաստրոնոմիա * Սուպեր Առաջարկ * Որտեղ սովորել * Այսօր առավոտյան * [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն]] (այժմ հեռարձակվում է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]]) * Սիեստա * Դի Ջեյ Լոլա * Գործարար հավելված * XS * Պարային ռինգ * Մենյու * Մերին և ընկերները * Սկեչ Մենյու * Սիրելի աստղեր * Ամանորյա դիսկոտեկ * Աստղային համերգ * Հետևելով նրանց հետքերով * Տեսահոլովակներ մենյու * Ավտոթեստ * Բալետ սառույցի վրա * Հիփ-հոփ-ազգ * Շրջանակի ներսում և դրսում * Բոքսի աշխարհի առաջնություն [[Կատեգորիա:Հայրենասիրական երգեր|Հայրենասիրական երգեր]] * Հոյակապ 7 * Իմպրովիզացիա * Իրենց հետքերով * Էսքիզ Մենյու * Լայնացատկի միջազգային առաջնություն * Ձիավարություն * Մուլուջի * Թույլ տվեք գլորվել * Համաշխարհային երաժիշտներ * Փոստային բացիկներ * AG Խանութ * Գիշերվա գույն * Վայ * Քենդի * Ֆուլ-կոնտակտ կարատե * Քիքբոքսինգ * Եվրոթոփ * Կարոտ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * 32 ատամ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթով]], [[Շանթ ՀԸ|ARTN Շանթով]], [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով, [[TV5]]-ով, PanArmenian TV-ով, [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Պրեմիումով]], [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Գյումրիով]] և [[Շանթ ՀԸ|Շանթ Քոմեդիով]]) * Թարսի պես (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * 50 SMS * Մենք ու նրանք * Ազատ թեմա * Ռոսինանտ * Էներգիա (հետագայում հեռարձակվել է [[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմով]]) * Դեղին էջեր * Քնելուց առաջ * Կատվի դրախտ * Ջազի ժամ (հեռարձակվել է նաև [[Ա1+]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[ԱՐ (հեռուստաալիք)|Արով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[Երկիր Մեդիա]]-ով և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Խենթ օր * Աննատացիա * Իրական շոու * Հինգերորդ անկյուն (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Թեժ անկյուն (հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ոսկե կլառնետ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Պորտֆոլիո (հեռարձակվել է [[Ա-ԹԻՎԻ հեռուստաընկերություն|ATV]]-ով) * Կինո կիքս * Երրորդ աչք * Թաքնված տեսաղցիկ (հեռարձակվել է նաև [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|Արմենիա TV]]-ով, հետագայում հեռարձակվել է [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|USArmenia TV]]-ով, [[Արմենիա հեռուստաընկերություն|EUArmenia TV]]-ով և [[TV5]]-ով) * Անհաջողակները * Select (հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]]) * Թոփ 10 (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Թոփ 50 (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Պատրաստված է ԽՍՀՄ-ում (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Մեր ռետրոն (հեռարձակվել է նաև [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Թեժ տասնյակ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Դո Ռե Մի (ցուցադրվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]]) * Հեքիաթն է կանչում (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]], [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]], [[Ֆորտունա (հեռուստաընկերություն)|Ֆորտունա TV]]-ով, [[Ցայգ]]ով և Նոր Հայաստանով) * Ժուկով ժամանակով (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Մենք (ցուցադրվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում ցուցադրվել է [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Նորաձևություն (հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Սիրո պատմություն * Սիրո խոստովանություն * Աստղային WEEKEND * Պատասխանում են բժիշկները (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ռուբիկոն (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ռուբիկոն + (հետագայում հաղորդումը հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], [[Արարատ (հեռուստաալիք)|Արարատով]] և [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Քուադրո (հաղորդման արտադրությունը՝ [[Արտ 13]]) * Նոր Ժամանակներ * Կռունկ (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխություն (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * [[Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ|Մանկական Եվրատեսիլ]] (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Թոփ 2007 (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Առաջին ալիքով]], հետագայում հեռարձակվել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) * Ազգային երաժշտական ալիք (հեռարձակվել է նաև [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Համահայկական ալիքով]]) == Տարբերանշաններ == <gallery> </gallery><br /> == Ծանոթագրություններ == <references />https://web.archive.org/web/20050113010128/http://www.armtv.com/programs/eng/?sub=announce&sec=yellow [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Մշակութային հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Երաժշտական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Մանկական հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:2001 հիմնադրումներ Հայաստանում]] 7dvetwfhuypwil9uzfgvfy9bis4crug 0 231528 8485480 8307545 2022-08-08T19:52:08Z CommonsDelinker 212 "Mayr_Hayreniq_TV_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1| wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն | ընկերության անվանում = | ամբողջական անվանում ='''«Մայր Հայրենիք» հեռուստաընկերություն''' | պատկերանիշ = | երկիր = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | հեռարձակման գոտի = [[Երևան]] | լեզու = հայերեն | ստեղծված = [[1993]] | ավարտված = [[2001]] | փոխարինել է =[[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|Հայրենիք]] | նախկին անվանում = | հիմնադիր = | սեփականատեր = «Մայր Հայրենիք» Հեռուստաընկերություն ՍՊԸ | ղեկավարներ = | կայք = |թեմատիկա=ժամանցային}} «'''Մայր Հայրենիք»''', հեռուստաընկերությունը հիմնադրվել է 1993 թվականին որպես առաջին անկախ մասնավոր հեռուստաընկերություն։ Եթերում է եղել 1993 - 2001 թվականներին։ Առաջին երեք տարիներին հեռուստաընկերության հաղորդումները հնարավորություն են ունեցել դիտել շատ սահմանափակ հեռուստադիտողներ։ 1996 թվականից հեռուստաալիքի վերազինվումից հետո «Մայր Հայրենիք» հեռուստաընկերության հաղորդումները հնարավորություն ունեցան դիտելու Երևան քաղաքում և հարակից գոտիներում շրջաներում։ Հեռուստաալիքը ուներ ժամանցային և լրատվական ուղղվածությամբ ծրագրեր։ 2001 թվականին հեռուստաընկերությունը վաճառվեց ու վերանվանվեց մանկապատանեկան [[Հայրենիք (հեռուստաընկերություն)|«Հայրենիք» հեռուստաալիքի]], որի սեփականատերն էր գործարար, «[[Grand Holding]]»-ի հիմնադիր [[Հրանտ Վարդանյան (գործարար)|Հրանտ Վարդանյան]]ը։ {{Tv-stub}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Ժամանցային հեռուստաընկերություններ]] fvsqkeeyvcal2j1k7f5stlkc9jtlx2w 0 231532 8485458 8480239 2022-08-08T19:48:02Z CommonsDelinker 212 "Cinemax_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում=Սինեմաքս|պատկերանիշ= |երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}},<br /> {{Դրոշավորում|Երևան}}|հեռարձակման տարածք=|բացվեց=[[2002]]|հիմնադիր=Media TV|փոխարինեց=[[Ա1+]]|փակվեց=[[2004]]|թեմատիկա=ֆիլմային|հեռարձակման գոտի=[[Երևան]], [[Կոտայքի մարզ]], [[Արմավիրի մարզ]], [[Արագածոտնի մարզ]],|սեփականատեր=Media TV}}'''Սինեմաքս''', [[Հայաստան|հայկական]] շուրջօրյա հեռարձակմամբ մասնավոր ֆիլմային հեռուստաալիք։ Հեռարձակումը սկսել է [[2002|200]]2 թվականին Երևան քաղաքում և հարակից մարզերում՝ փոխարինելով [[Ա1+]]-ին։ Հայաստանում հիմնված առաջին մասնագիտացված ֆիլմային հեռուստաալիքն է<ref>{{Cite web|url=http://www.mediatv.am/mediatvarm.htm|title=Wayback Machine|date=2002-10-10|website=web.archive.org|accessdate=2020 թ․ մայիսի 16|archive-date=2002-10-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20021010100749/http://www.mediatv.am/mediatvarm.htm|dead-url=}}</ref>։ Հեռուստաալիքի ծրագիրը բացառապես բաղկացած էր տարբեր ժանրերի որակյալ, լիցենզավորված հեռուստաֆիլմերից։ Ֆիլմերի եթեր հեռարձակումն իրականացվում էր բացառապես [[DVD]] համակարգերով՝ ապահովելով ձայնի և պատկերի լազերային, թվային որակ։ Հեռուստաալիքն իր հեռարձակումը դադարացրել է [[2004]] թվականին։ == Ծանոթագրություններ == <references /> [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակումը դադարեցրած հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Ֆիլմային հեռուստաընկերություններ]] p84j27lj3y7t14a374o7twg25p18a3b 6 232446 8485876 7257496 2022-08-09T11:25:09Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = «Նեղոսի մարգարիտը» ֆիլմի DVD-ի շապիկը | Աղբյուր = [http://www.kinopoisk.ru/film/12284/ kinopoisk.ru] | Հեղինակ = ֆիլմարտադրող | Ամսաթիվ = | Հոդված = Նեղոսի մարգարիտը | Նպատակ = Ֆիլմի նկարագիրը ավելի պատկերավոր դարձնելու համար | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} d75f7rj8mbl1ayiseo9971mc5iocxvy 0 233150 8485197 7607909 2022-08-08T16:47:26Z 217.76.12.96 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Sandberg 12.jpg|մինի|աջից|Ավազաքար]] '''Ավազաքար''', մանրաբեկոր նստվածքային ապար, կազմված է կրով, կավով և այլ նյութերով ցեմենտացված [[ավազ]]ից։ Ըստ բեկորների տրամաչափերի, ավազաքարերը լինում են՝ խոշորահատիկ (>0, 5 մմ), միջահատիկ (0, 25 - 0, 5 մմ) և մանրահատիկ (0, 1- 0, 25 մմ), ըստ միներալային կազմի՝ քվարցային, արկոզային և գրաուվակային։ Ավազաքարերի ֆիզիկական հատկությունները, կապված նրանց միներալային կազմի, ցեմենտացման աստիճանի և բեկորների սեղմվածության հետ, փոփոխական են, խտությունը՝ 2500 - 2900 կգ/մ3, ծավալային կշիռը՝ 2, 1–2, 8, [[Հայաստան]]ում։ Օգտագործվում է արդյունաբերության տարբեր ճյուղերում (շինարարական, [[քիմիա]]կան, [[Թուղթ (նյութ)|թղթի]], հղկող նյութերի ևն)։ == Ավազաքարերի նշանակությունը == [[Պատկեր:glybi.jpeg|thumb]] Ավազաքարերը կապված են տարբեր օգտակար հանածոների [[Ագգգվանդ|???]] հետ։ Ավազաքարերը իրենց բարձր ծակոտկենության և [[Առաքարերի թափանցելիության|թափանցելիության]] պատճառով հիանալի ջրամբարներ են (թակարդներ) գազի, նավթի կամ ջրի համար։ Պղնձի ամենամեծ հանքավայրերը կապված են պղնձաձև ավազաքարերի հետ, ինչպիսիք են [[Ժեզկազգան]], [[Ուդոկան պղնձի հանքավայր|Ուդոկան]] և այլն։песчаник Ավազաքարը լայնորեն օգտագործվում է շինարարության մեջ՝ որպես պատերի և երեսպատման նյութ, [[ջարդաքար|ժայռաքար]], [[Փշրված քար|մանրացված քար]] տարբեր նպատակներով։ 95%-ից բարձր [[Սիլիցիումի երկօքսիդ|SiO₂]]] սիլիցիումի պարունակությամբ քվարց ավազաքարն օգտագործվում է [[Dinas Refractories|Dinas]] արտադրության համար, քանի որ [[Fluxes|Flux]] [[պղնձի|պղինձ]] և [[նիկելի|նիկել]] ձուլում, ապակու և այլ արտադրության համար։ {{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=602}} [[Կատեգորիա:Նստվածքային ապարներ]] 4e9f65wtykap8karqbq6vokqxdvypge 8485354 8485197 2022-08-08T18:54:58Z Beko 1511 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Sandberg 12.jpg|մինի|աջից|Ավազաքար]] '''Ավազաքար''', մանրաբեկոր նստվածքային ապար, կազմված է կրով, կավով և այլ նյութերով ցեմենտացված [[ավազ]]ից։ Ըստ բեկորների տրամաչափերի, ավազաքարերը լինում են՝ խոշորահատիկ (>0, 5 մմ), միջահատիկ (0, 25 - 0, 5 մմ) և մանրահատիկ (0, 1- 0, 25 մմ), ըստ միներալային կազմի՝ քվարցային, արկոզային և գրաուվակային։ Ավազաքարերի ֆիզիկական հատկությունները, կապված նրանց միներալային կազմի, ցեմենտացման աստիճանի և բեկորների սեղմվածության հետ, փոփոխական են, խտությունը՝ 2500 - 2900 կգ/մ3, ծավալային կշիռը՝ 2, 1–2, 8, [[Հայաստան]]ում։ Օգտագործվում է արդյունաբերության տարբեր ճյուղերում (շինարարական, [[քիմիա]]կան, [[Թուղթ (նյութ)|թղթի]], հղկող նյութերի ևն)։ == Ավազաքարերի նշանակությունը == Ավազաքարերը կապված են տարբեր օգտակար հանածոների [[Ագգգվանդ|???]] հետ։ Ավազաքարերը իրենց բարձր ծակոտկենության և [[Առաքարերի թափանցելիության|թափանցելիության]] պատճառով հիանալի ջրամբարներ են (թակարդներ) գազի, նավթի կամ ջրի համար։ Պղնձի ամենամեծ հանքավայրերը կապված են պղնձաձև ավազաքարերի հետ, ինչպիսիք են [[Ժեզկազգան]], [[Ուդոկան պղնձի հանքավայր|Ուդոկան]] և այլն։ Ավազաքարը լայնորեն օգտագործվում է շինարարության մեջ՝ որպես պատերի և երեսպատման նյութ, [[ջարդաքար|ժայռաքար]], [[Փշրված քար|մանրացված քար]] տարբեր նպատակներով։ 95%-ից բարձր [[Սիլիցիումի երկօքսիդ|SiO₂]]] սիլիցիումի պարունակությամբ քվարց ավազաքարն օգտագործվում է [[Dinas Refractories|Dinas]] արտադրության համար, քանի որ [[Fluxes|Flux]] [[պղնձի|պղինձ]] և [[նիկելի|նիկել]] ձուլում, ապակու և այլ արտադրության համար։ {{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=602}} [[Կատեգորիա:Նստվածքային ապարներ]] h82ywy5egdhqms0goqinvs2jr2k087p 8485356 8485354 2022-08-08T18:55:53Z Beko 1511 մեքենայական վատ թարգմանություն wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Sandberg 12.jpg|մինի|աջից|Ավազաքար]] '''Ավազաքար''', մանրաբեկոր նստվածքային ապար, կազմված է կրով, կավով և այլ նյութերով ցեմենտացված [[ավազ]]ից։ Ըստ բեկորների տրամաչափերի, ավազաքարերը լինում են՝ խոշորահատիկ (>0, 5 մմ), միջահատիկ (0, 25 - 0, 5 մմ) և մանրահատիկ (0, 1- 0, 25 մմ), ըստ միներալային կազմի՝ քվարցային, արկոզային և գրաուվակային։ Ավազաքարերի ֆիզիկական հատկությունները, կապված նրանց միներալային կազմի, ցեմենտացման աստիճանի և բեկորների սեղմվածության հետ, փոփոխական են, խտությունը՝ 2500 - 2900 կգ/մ3, ծավալային կշիռը՝ 2, 1–2, 8, [[Հայաստան]]ում։ Օգտագործվում է արդյունաբերության տարբեր ճյուղերում (շինարարական, [[քիմիա]]կան, [[Թուղթ (նյութ)|թղթի]], հղկող նյութերի ևն)։ {{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=602}} [[Կատեգորիա:Նստվածքային ապարներ]] tmfy46jdgjzkn4ux0zw5skvmy4kufkf 6 233436 8485869 7244771 2022-08-09T11:24:30Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Բաղրամյան պողոտա, ապրիլի 12, 2004թ. | Աղբյուր = [https://www.youtube.com/watch?v=EAY_X_P-t-0 youtube.com] | Հեղինակ = A1+ | Ամսաթիվ = 2004 | Հոդված = Հետընտրական բողոքի ցույցեր Հայաստանում | Նպատակ = ոստիկանության և ցուցարարների միջև շարված հայտնի փշալարերի պատկերը | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} kqwugptre2erk98p54axg5t64of71aq 6 233759 8485849 7250550 2022-08-09T11:22:23Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki == Ամփոփում == {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = «Բոլորն ատում են Քրիսին» սիտկոմի պաստառը | Աղբյուր = [http://www.impawards.com/tv/posters/everybody_hates_chris.jpg IMPawards.com] | Հեղինակ = | Ամսաթիվ = | Հոդված = Բոլորն ատում են Քրիսին | Նպատակ = հոդվածի նյութի լուսաբանում | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} iozxuoj44flr33zq8pd5wke8a3owwk4 8485898 8485849 2022-08-09T11:31:54Z Narek75 3252 wikitext text/x-wiki == Ամփոփում == {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = «Բոլորն ատում են Քրիսին» հեռուստասերիալի պաստառներից | Աղբյուր = [http://www.impawards.com/tv/posters/everybody_hates_chris.jpg IMPawards.com] | Հեղինակ = UPN | Ամսաթիվ = Անհայտ | Հոդված = Բոլորն ատում են Քրիսին | Նպատակ = հոդվածի նյութի լուսաբանում | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = 458 × 600 }} l7y4rl6pedu5edvsyzpqstbr5ftieyd 6 235948 8485865 7257569 2022-08-09T11:24:11Z 23artashes 2675 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = «Փերիների երկիրը» ֆիլմի DVD-ի շապիկը | Աղբյուր = [http://www.kinopoisk.ru/film/77309/ kinopoisk.ru] | Հեղինակ = ֆիլմարտադրող | Ամսաթիվ = | Հոդված = Փերիների երկիրը | Նպատակ = Ֆիլմի նկարագիրը ավելի պատկերավոր դարձնելու համար | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} rfssklx900otux8lyoa98lnmqnmlyz7 0 238774 8485240 8276280 2022-08-08T17:41:33Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Լեռնահովիտի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (այլ կիրառումներ)}} Այս հոդվածը ներկայացնում է [[Գեղարքունիքի մարզ]]ի [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Լեռնահովիտ]] գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից<ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=37837 Հայաստանի կառավարության որոշում N 80, 9 հունվարի 2003 թ․]</ref>։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 14 հուշարձան (5 միավոր)։ {{հուշարձան վերնագիր |մարզ = AM-GR |համայնք = Լեռնահովիտ |վիքիպահեստ = Cultural heritage monuments in Lernahovit, Gegharkunik}} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Գերեզմանոց |հոդված = |նշանակություն = Տ |կառուցված = 9-20 դդ. |հասցե = գ. մ. |լայն = |երկ = |համարանիշ = 5.27.1/1 |հղում = 37837 |պատկեր = |նշում = }} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Խաչքար |հոդված = |նշանակություն = Հ |կառուցված = 9 դ. |հասցե = |լայն = |երկ = |համարանիշ = 5.27.1/1.1 |հղում = 37837 |պատկեր = |նշում = արձանագիր, դրված է որպես տապանաքար}} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Խաչքար |հոդված = |նշանակություն = Հ |կառուցված = 11-12 դդ. |հասցե = |լայն = |երկ = |համարանիշ = 5.27.1/1.2 |հղում = 37837 |պատկեր = |նշում = կիսաքանդ եկեղեցու հս-աե անկյան մոտ}} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Խաչքար |հոդված = |նշանակություն = Հ |կառուցված = 12-13 դդ. |հասցե = |լայն = |երկ = |համարանիշ = 5.27.1/1.3 |հղում = 37837 |պատկեր = |նշում = դրված է որպես տապանաքար, ստորին աջ մասը չի պահպանվել}} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Խաչքար |հոդված = |նշանակություն = Հ |կառուցված = 12-13 դդ. |հասցե = |լայն = |երկ = |համարանիշ = 5.27.1/1.4 |հղում = 37837 |պատկեր = |նշում = կիսաքանդ եկեղեցուց 3 մ հս, կանգնեցված գետնին}} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Խաչքար |հոդված = |նշանակություն = Հ |կառուցված = 12-13 դդ. |հասցե = |լայն = |երկ = |համարանիշ = 5.27.1/1.5 |հղում = 37837 |պատկեր = |նշում = կիսաքանդ եկեղեցու մեջ, ստորին մասը չի պահպանվել}} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Խաչքար |հոդված = |նշանակություն = Հ |կառուցված = 12-13 դդ. |հասցե = |լայն = |երկ = |համարանիշ = 5.27.1/1.6 |հղում = 37837 |պատկեր = |նշում = հս կողմում, դրված է որպես տապանաքար}} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Խաչքար |հոդված = |նշանակություն = Հ |կառուցված = 13-14 դդ. |հասցե = |լայն = |երկ = |համարանիշ = 5.27.1/1.7 |հղում = 37837 |պատկեր = |նշում = կիսաքանդ եկեղեցու մեջ, կանգնեցված գետնին}} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Խաչքար |հոդված = |նշանակություն = Հ |կառուցված = 14-15 դդ. |հասցե = |լայն = |երկ = |համարանիշ = 5.27.1/1.8 |հղում = 37837 |պատկեր = |նշում = կիսաքանդ եկեղեցու մեջ, կանգնեցված գետնին, արձանագիր, վերին ձախ անկյունը` կոտրված}} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին |հոդված = |նշանակություն = Տ |կառուցված = 11-13 դդ. |հասցե = |լայն = |երկ = |համարանիշ = 5.27.1/1.9 |հղում = 37837 |պատկեր = |նշում = գերեզմանոցի կենտրոնում, 1936 թ.-ից՝ կիսաքանդ}} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Գյուղատեղի |հոդված = |նշանակություն = Տ |կառուցված = 13-17 դդ. |հասցե = հվ-աե եզրին |լայն = |երկ = |համարանիշ = 5.27.1/2 |հղում = 37837 |պատկեր = |նշում = նորակառույց «Ճգնավոր» մատուռի շուրջը}} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Դամբարանադաշտ |հոդված = |նշանակություն = Հ |կառուցված = մ.թ.ա. 2-1 հզ |հասցե = 3-4 կմ հվ |լայն = |երկ = |համարանիշ = 5.27.1/3 |հղում = 37837 |պատկեր = |նշում = }} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Խաչքար |հոդված = |նշանակություն = Հ |կառուցված = 11-12 դդ. |հասցե = գ. մ. |լայն = |երկ = |համարանիշ = 5.27.1/4 |հղում = 37837 |պատկեր = |նշում = Ռոլանդ Վարդանյանի տան մոտ, կանգնեցված գետնին}} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Ջրաղաց |հոդված = |նշանակություն = Տ |կառուցված = 19 դ. |հասցե = ամ մասում |լայն = |երկ = |համարանիշ = 5.27.1/5 |հղում = 37837 |պատկեր = |նշում = Ագրիճա գետի աջ ափին}} |} == Տես նաև == * [[Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Գեղարքունիքի մարզի հուշարձանների ցանկեր}} [[Կատեգորիա:Գեղարքունիքի մարզի հուշարձանների ցանկեր]] 0e21g46ktjp3nemni3ft8jvoy3mvg5q 0 238878 8485258 8451635 2022-08-08T17:51:42Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Լեռնահովիտի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (այլ կիրառումներ)}} Այս հոդվածը ներկայացնում է [[Լոռու մարզ]]ի [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]] գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից<ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=37965 Հայաստանի կառավարության որոշում N 49, 29 հունվարի 2004 թ․]</ref>։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 5 հուշարձան (4 միավոր)։ {{հուշարձան վերնագիր |մարզ = AM-LO |համայնք = Լեռնահովիտ |վիքիպահեստ = Cultural heritage monuments in Lernahovit, Lori}} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Ամրոց «Մամուռդոշ» |հոդված = |նշանակություն = Հ |կառուցված = |հասցե = գյուղից հվ-ամ |լայն = |երկ = |համարանիշ = 7.39/1 |հղում = 37965 |պատկեր = |նշում = }} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Բնակատեղի «Կարճադոշ» |հոդված = |նշանակություն = Հ |կառուցված = բրոնզե դար |հասցե = գյուղից աե |լայն = |երկ = |համարանիշ = 7.39/2 |հղում = 37965 |պատկեր = |նշում = }} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Գյուղատեղի |հոդված = |նշանակություն = Հ |կառուցված = միջնադար |հասցե = գյուղից 3 կմ հվ-ամ |լայն = |երկ = |համարանիշ = 7.39/3 |հղում = 37965 |պատկեր = |նշում = ավերված}} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Եկեղեցի |հոդված = |նշանակություն = Հ |կառուցված = 12-13 դդ. |հասցե = գյուղի հս-աե մասում |լայն = |երկ = |համարանիշ = 7.39/4 |հղում = 37965 |պատկեր = |նշում = ավերված}} {{հուշարձան ցանկ |հուշարձան = Գերեզմանոց |հոդված = |նշանակություն = Հ |կառուցված = 12-19 դդ. |հասցե = |լայն = |երկ = |համարանիշ = 7.39/4.1 |հղում = 37965 |պատկեր = |նշում = }} |} == Տես նաև == * [[Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Լոռու մարզի հուշարձանների ցանկեր}} [[Կատեգորիա:Լոռու մարզի հուշարձանների ցանկեր]] {{Անավարտ}} rudm35rzzqgmtdioc8h68xe422zfwv8 0 301904 8485875 8343007 2022-08-09T11:25:07Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{Այլ|Գավրիլովո}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = գյուղ | հայերեն անվանում = Գավրիլովո | բնօրինակ անվանում = {{lang-ru|Гаврилово}} | երկիր =Ռուսաստան | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N |lat_deg = 55|lat_min = 6|lat_sec = 19 |lon_deg = 32|lon_min = 23|lon_sec = 42 |CoordAddon = type:city_region:RU | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = Սմոլենսկի մարզ | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = | շրջան = Դուխովշչինսկի շրջան | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 0,44 | բարձրության տեսակ = | կենտրոնի բարձրություն = | պաշտոնական լեզու = [[ռուսերեն]] | բնակչություն = 1 | մարդահամարի թվական = 2007 | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | ժամային գոտի = +4 | DST = | հեռախոսային կոդ = 48144 | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = 216200 | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = [[Սուբյեկտների վարչա-տարածքային բաժանման համառուսաստանյան դասակարգիչ|ՍՎՏԲՀԴ]] | թվային իդենտիֆիկատոր = 66216880006 | Վիքիպահեստում = | կայք = | կայքի լեզու = | կայքի լեզու 2 = | կայքի լեզու 3 = | պարամետրի անվանում1 = | պարամետր1 = }} '''Գավրիլովո''' ({{lang-ru|Гаврилово}}), [[գյուղ]] [[Ռուսաստան]]ի [[Սմոլենսկի մարզ]]ի [[Դուխովշչինսկի շրջան]]ի կազմում։ Մտնում է Բաբինսկի գյուղական բնակավայրի կազմի մեջ։ Գավրիլովոն գտնվում է շրջանի հյուսիսային մասում՝ [[Դուխովշչինկա|Դուխովշչինկա]]յից 8 կմ հարավ, P136 [[Սմոլենսկ]]-Նելիդովո մայրուղուց 4 կմ դեպի արևելք, [[Բերյոզա]] գետի ափին։ Պրիսելսկայա երկաթուղային կայարանը [[Մոսկվա]]-[[Մինսկ]] գծի վրա գտնվում է գյուղից 13 կմ հարավ-արևելք։ Բնակչությունը [[2007 թվական]]ին գրանցված տվյալներով կազմել է 1 մարդ։ == Պատմություն == [[Հայրենական մեծ պատերազմ]]ի ժամանակ՝ [[1941 թվական]]ի [[հուլիս]]ին, գյուղը գրավել են նացիստական զորքերը, ազատագրվել է [[1943 թվական]]ի [[սեպտեմբեր]]ին։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.worldtimezone.com/time-russia12.php Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում] {{ref-en}} {{Ռուսաստանի վարչական բաժանում}} [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի գյուղեր]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի Սմոլենսկի մարզի Դուխովշչինսկի շրջանի բնակավայրեր]] hixvbpg9irmh9pd3u4ya6wu5hzno4ma 0 306903 8485904 8348283 2022-08-09T11:35:06Z 46.204.76.252 wikitext text/x-wiki [[File:Gartenzwerg Laibaroes.jpg|thumb|300px| Ռուսաստանի հերոս Ռամզան Կադիրովի հուշարձանը գյուղի կենտրոնում]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = գյուղ | հայերեն անվանում = Ցենտարոյ | բնօրինակ անվանում = {{lang-ru|Центаро́й}}<br />{{lang-ce|Хоси-Юрт}} | երկիր =Ռուսաստան | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_deg = 43.222471|lat_min = |lat_sec = |lon_deg = 46.255141|lon_min = |lon_sec = |CoordAddon = type:city_region:RU | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = Չեչենական հանրապետություն | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = | շրջան = Կուրչալոևսկի շրջան | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = Կրասնոարմեյսկ | տարածք = | բարձրության տեսակ = | կենտրոնի բարձրություն = 862 | պաշտոնական լեզու = [[ռուսերեն]] | բնակչություն = 7115 | մարդահամարի թվական = 2010<ref name="gks.ru">[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/perepis_itogi1612.htm 2010 թվականի Համառուսաստանյան մարդահամարի արդյունքներ] {{ref-ru}}</ref> | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = [[չեչեններ]] | կրոնական կազմ =[[Սուննի իսլամ]] | ժամային գոտի = +4 | DST = | հեռախոսային կոդ = 87155 | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = 366318 | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = [[Սուբյեկտների վարչա-տարածքային բաժանման համառուսաստանյան դասակարգիչ|ՍՎՏԲՀԴ]] | թվային իդենտիֆիկատոր = 96212840001 | Վիքիպահեստում = | կայք = | կայքի լեզու = | կայքի լեզու 2 = | կայքի լեզու 3 = | պարամետրի անվանում1 = | պարամետր1 = }} '''Ցենտարոյ''' ({{lang-ru|Центаро́й}}, {{lang-ce|Хоси-Юрт}}), [[գյուղ]] [[Ռուսաստան]]ի [[Չեչենական հանրապետություն|Չեչենական հանրապետության]] [[Կուրչալոևսկի շրջան]]ի կազմում։ Բնակչությունը 2010<ref name="gks.ru"/> թվականին գրանցված տվյալներով կազմում էր 7115&nbsp;մարդ։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.worldtimezone.com/time-russia12.php Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում] {{ref-en}} {{Ռուսաստանի վարչական բաժանում}} [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի գյուղեր]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի Չեչենական հանրապետության Կուրչալոևսկի շրջանի բնակավայրեր]] [[Կատեգորիա:1850 թվականին հիմնադրված բնակավայրեր]] 2rhy2560r55y68j4z1obspe9l24wrp1 0 313525 8485612 8435866 2022-08-09T00:45:00Z InternetArchiveBot 101881 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = գյուղ | հայերեն անվանում = Մանույլովո | բնօրինակ անվանում = {{lang-ru|Мануйлово}} | երկիր =Ռուսաստան | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N |lat_deg = 55|lat_min = 42|lat_sec = 54 |lon_deg = 34|lon_min = 53|lon_sec = 11 |CoordAddon = type:city_region:RU | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = Սմոլենսկի մարզ | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = | շրջան = Գագարինսկի շրջան | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 0,21 | բարձրության տեսակ = | կենտրոնի բարձրություն = | պաշտոնական լեզու = [[ռուսերեն]] | բնակչություն = 8 | մարդահամարի թվական = 2007 | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | ժամային գոտի = +4 | DST = | հեռախոսային կոդ = 48135 | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = 215034 | ավտոմոբիլային կոդ = 67 | իդենտիֆիկատորի տեսակ = [[Սուբյեկտների վարչա-տարածքային բաժանման համառուսաստանյան դասակարգիչ|ՍՎՏԲՀԴ]] | թվային իդենտիֆիկատոր = 66208864014 | Վիքիպահեստում = | կայք = | կայքի լեզու = | կայքի լեզու 2 = | կայքի լեզու 3 = | պարամետրի անվանում1 = | պարամետր1 = }} '''Մանույլովո''' ({{lang-ru|Мануйлово}}), [[գյուղ]] [[Ռուսաստան]]ի [[Սմոլենսկի մարզ]]ի [[Գագարինսկի շրջան]]ի կազմում։ Մտնում է Պրեչիստենսկի գյուղական բնակավայրի կազմի մեջ։ Բնակչությունը [[2007]] թվականին գրանցված տվյալներով կազմել է 8 մարդ։ Գտնվում է շրջանի հյուսիս-արևելյան մասում՝ [[Գագարին (Սմոլենսկի մարզ)|Գագարին]] քաղաքից 17 կմ հյուսիս-արևմուտք, M1 Բելառուս մայրուղուց 26 կմ հյուսիս։ Գագարինի երկաթուղային կայարանը [[Մոսկվա]]-[[Մինսկ]] գծի վրա գտնվում է գյուղից 21 կմ հարավ-արևելք։ == Պատմություն == [[Հայրենական մեծ պատերազմ]]ի ժամանակ՝ [[1941]] թվականի [[հոկտեմբեր]]ին, գյուղը գրավվել է նացիստական զորքերի կողմից և ազատագրվել [[1943]] թվականի [[մարտ]]ին<ref>{{Cite web |url=http://www.admin-smolensk.ru/~websprav/history/raion/book/-Ov-.htm |title=Освобождение Смоленщины./Энциклопедия Смоленской области |accessdate=2022-05-25 |archive-date=2016-08-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160827132942/http://websprav.admin-smolensk.ru/history/raion/book/-Ov-.htm |dead-url=yes }}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.worldtimezone.com/time-russia12.php Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում] {{ref-en}} {{Ռուսաստանի վարչական բաժանում}} [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի գյուղեր]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի Սմոլենսկի մարզի Գագարինսկի շրջանի բնակավայրեր]] mb4bz40l35t5zdymqbp8sosx6m77imx 0 313546 8485618 8453580 2022-08-09T01:29:59Z InternetArchiveBot 101881 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Այլ|Մասլովկա}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = գյուղ | հայերեն անվանում = Մասլովկա | բնօրինակ անվանում = {{lang-ru|Масловка}} | երկիր =Ռուսաստան | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N |lat_deg = 53|lat_min = 55|lat_sec = 1 |lon_deg = 32|lon_min = 34|lon_sec = 2 |CoordAddon = type:city_region:RU | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = Սմոլենսկի մարզ | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = | շրջան = Շումյաչինսկի շրջան | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 0,31 | բարձրության տեսակ = | կենտրոնի բարձրություն = | պաշտոնական լեզու = [[ռուսերեն]] | բնակչություն = 0 | մարդահամարի թվական = 2007 | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | ժամային գոտի = +4 | DST = | հեռախոսային կոդ = 48133 | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = 216410 | ավտոմոբիլային կոդ = 67 | իդենտիֆիկատորի տեսակ = [[Սուբյեկտների վարչա-տարածքային բաժանման համառուսաստանյան դասակարգիչ|ՍՎՏԲՀԴ]] | թվային իդենտիֆիկատոր = 66256820013 | Վիքիպահեստում = | կայք = | կայքի լեզու = | կայքի լեզու 2 = | կայքի լեզու 3 = | պարամետրի անվանում1 = | պարամետր1 = }} '''Մասլովկա''' ({{lang-ru|Масловка}}), [[գյուղ]] [[Ռուսաստան]]ի [[Սմոլենսկի մարզ]]ի [[Շումյաչինսկի շրջան]]ի կազմում։ Բնակչությունը 2007 թվականին գրանցված տվյալներով կազմել է 0&nbsp;մարդ։ Գտնվում է շրջանի հարավ-արևմտյան մասում, [[Շումյաչինսկի շրջան|Շումյաչի]]ից 11 կմ հյուսիս-արևելք, [[Մոսկվա]]-[[Վարշավա]] A101 մայրուղուց («Ստառայա Պոլսկայա» կամ «Վարշավկա») 7 կմ հյուսիս՝ Սլոբոդկա գետի ափին։ Գյուղից 12 կմ հարավ է գտնվում Կրիվոլես երկաթուղային կայարանը՝ Ռոսլավլ-Կրիչև գծի վրա։ == Պատմություն == [[Հայրենական մեծ պատերազմ]]ի տարիներին՝ [[1941 թվական]]ի [[օգոստոս]]ին, գյուղը գրավել են նացիստական զորքերը, ազատագրվել է [[1943 թվական]]ի [[սեպտեմբեր]]ին<ref>{{Cite web |url=http://www.admin-smolensk.ru/~websprav/history/raion/book/-Ov-.htm |title=Освобождение Смоленщины./Энциклопедия Смоленской области |accessdate=2022-06-18 |archive-date=2016-08-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160827132942/http://websprav.admin-smolensk.ru/history/raion/book/-Ov-.htm |dead-url=yes }}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.worldtimezone.com/time-russia12.php Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում] {{ref-en}} {{Ռուսաստանի վարչական բաժանում}} [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի գյուղեր]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի Սմոլենսկի մարզի Շումյաչինսկի շրջանի բնակավայրեր]] 8w2zfpj0pzzpk6byagpbbngyq6yt40o 0 313618 8485623 8467706 2022-08-09T02:50:07Z InternetArchiveBot 101881 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Այլ|Մարինո}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = գյուղ | հայերեն անվանում = Մարինո | բնօրինակ անվանում = {{lang-ru|Марьино}} | երկիր =Ռուսաստան | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N |lat_deg = 55|lat_min = 32|lat_sec = 55 |lon_deg = 34|lon_min = 1|lon_sec = 2 |CoordAddon = type:city_region:RU | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = Սմոլենսկի մարզ | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = | շրջան = Նովոդուգինսկի շրջան | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 0,26 | բարձրության տեսակ = | կենտրոնի բարձրություն = | պաշտոնական լեզու = [[ռուսերեն]] | բնակչություն = 13 | մարդահամարի թվական = 2007 | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | ժամային գոտի = +4 | DST = | հեռախոսային կոդ = 48138 | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = 215214 | ավտոմոբիլային կոդ = 67 | իդենտիֆիկատորի տեսակ = [[Սուբյեկտների վարչա-տարածքային բաժանման համառուսաստանյան դասակարգիչ|ՍՎՏԲՀԴ]] | թվային իդենտիֆիկատոր = 66230820008 | Վիքիպահեստում = | կայք = | կայքի լեզու = | կայքի լեզու 2 = | կայքի լեզու 3 = | պարամետրի անվանում1 = | պարամետր1 = }} '''Մարինո''' ({{lang-ru|Марьино}}), [[գյուղ]] [[Ռուսաստան]]ի [[Սմոլենսկի մարզ]]ի [[Նովոդուգինսկի շրջան]]ի կազմում։ Բնակչությունը [[2007]] թվականին գրանցված տվյալներով կազմել է 13 մարդ։ Գտնվում է շրջանի հյուսիս-արևելյան մասում, [[Նովոդուգինսկի շրջան|Նովոդուգինից]] 19 կմ հարավ-արևմուտք, P134 «Ստարայա Սմոլենսկայա ճանապարհ»՝ [[Սմոլենսկ]]-Դորոգոբուժ-Վյազմա-Զուբցով մայրուղուց 13 կմ դեպի արևմուտք, Սլույա գետի ափին։ Նովոդուգինո երկաթուղային կայարանը գտնվում է գյուղից 19 կմ դեպի արևելք՝ Վյազմա-Ռժև գծի վրա։ == Պատմություն == [[Հայրենական մեծ պատերազմ]]ի ժամանակ՝ [[1941 թվական]]ի [[հոկտեմբեր]]ին գյուղը գրավել են նացիստական զորքերը, ազատագրվել է [[1943 թվական]]ի [[մարտ]]ին<ref>{{Cite web |url=http://www.admin-smolensk.ru/~websprav/history/raion/book/-Ov-.htm |title=Освобождение Смоленщины./Энциклопедия Смоленской области |accessdate=2022-07-12 |archive-date=2016-08-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160827132942/http://websprav.admin-smolensk.ru/history/raion/book/-Ov-.htm |dead-url=yes }}</ref> ։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.worldtimezone.com/time-russia12.php Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում] {{ref-en}} {{Ռուսաստանի վարչական բաժանում}} [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի գյուղեր]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի Սմոլենսկի մարզի Նովոդուգինսկի շրջանի բնակավայրեր]] je2mu5l23yntyl8pjza9gwat6l86uv9 10 331533 8485378 8115005 2022-08-08T19:15:20Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Police_of_the_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an articl wikitext text/x-wiki {{Նավարկման աղյուսակ |անվանում= Հայաստանի ներքին զորքերի հրամանատարները |state = collapsed |վերնագիր =Հայաստանի ներքին զորքերի (Ոստիկանության զորքերի) հրամանատարներ |պատկեր = |զույգերի_ոճ = background:#f0f0f0; |հիմնական_վերնագրի_ոճ = background:{{հիմնական գույն}} |կենտերի_ոճ = background:#f0f0f0; |գույն = {{հիմնական գույն}} |վերնագրերի_ոճ = background:{{հիմնական գույն}}; text-align:left; |ցանկերի_ոճ = text-align:left; |ցանկ1 = <center>[[Վահան Հարությունյան|Վահան Սերգեյի Հարությունյան]] (1992-1995) • [[Արծրուն Մարգարյան]] (1995-1999) • [[Հայկ Հարությունյան (ոստիկան)|Հայկ Արտեմի Հարությունյան]] (1999) • [[Գրիգոր Վ. Գրիգորյան|Գրիգոր Վարդգեսի Գրիգորյան]] (1999-2008) • [[Գարեգին Գաբրիելյան|Գարեգին Աշոտի Գաբրիելյան]] (2008-2012) • [[Լևոն Երանոսյան|Լևոն Խաչիկի Երանոսյան]] (2012-ից)</center> }}<noinclude> [[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Հայաստան]] </noinclude> e7vxxv3ta8gwswq7jbsbp5b7c265dhv 0 386521 8485444 8141423 2022-08-08T19:45:12Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Ministry_of_Emergency_Situations_of_Armenia_(original_version).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikip wikitext text/x-wiki '''Խորհրդապատկեր''', '''էմբլեմ''', '''էմբլեմա''' ({{lang-grc|ἔμβλημα}} — ուռուցիկ զարդարանք), որևէ հասկացության կամ գաղափարի պայմանական կամ սիմվոլիկ պատկեր։ Խորհրդապատկերն [[այլաբանություն]]ից տարբերվում է նրանով, որ կիրառվում է միայն [[կերպարվեստ]]ում, [[խորհրդանիշ]]ից՝ որ դրա այլաբանական իմաստը հաստատված է և մեկնության կարիք չունի։ Օրինակ, կոմունիստական [[Մուրճ և մանգաղ|մուրճը և մանգաղ]]ը՝ «բանվորների և գյուղացիների միասնության», [[խարիսխ]]ը՝ հույսի, քնարը՝ երաժշտության խորհրդապատկերներ են։ Խորհրդապատկերը ներկայիս իմաստը ստացել է XVI—XVII դդ., երբ այլաբանությունները ժողովրդականացած էին, և իրենց խորհրդապատկեր էին ստանում իմացության բոլոր մարզերը՝ աստվածաբանականից մինչև [[ֆիզիկա]]յի, քաղաքականության, քերականության և այլ հասկացությունները։ {{ՀՍՀ|հատոր=5|էջ=90}} [[Կատեգորիա:Խորհրդապատկերներ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդանիշներ]] 6nfzqil0wxy0nixpy7zswdyc2co7jqp 0 410600 8485261 8451663 2022-08-08T17:52:13Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Վարչական միավոր |գույն1 ={{հիմնական գույն}} |հայերեն անվանում = Կալինինոյի շրջան |բնօրինակ անվանում = |զինանշան = |դրոշ = |երկիր = |հիմն = |կարգավիճակ = Շրջան |մտնում է = {{դրոշավորում|ՀԽՍՀ}} <br />→ {{դրոշավորում|Հայաստան}} |ներառում է = |վարչական կենտրոն = [[Տաշիր|Կալինինո]] |խոշորագույն քաղաք = [[Տաշիր|Կալինինո]] |խոշոր քաղաքներ = |կազմավորման թվական = 1937-1995 |ղեկավար = |ղեկավարի պաշտոն = |ղեկավար2 = |ղեկավարի պաշտոն2 = |ՀՆԱ = |ՀՆԱ-ի թվական = |տեղը ըստ ՀՆԱ-ի = |ՀՆԱ մեկ շնչի հաշվով = |տեղը ըստ ՀՆԱ-ի մեկ շնչի հաշվով = |լեզու = [[Հայերեն]] |լեզուներ = |բնակչություն = 39 100 |մարդահամարի թվական = 1987 |տոկոսը բնակչությունից = |տեղը ըստ բնակչության = |խտություն = 56,5 |տեղը ըստ խտության = |ազգային կազմ = [[Հայեր]], [[ռուսներ]], [[Ադրբեջանցիներ]] |կրոնական կազմ = |տարածք = 690 |տոկոսը տարածքից = 2,3 |տեղը ըստ տարածքի = |առավելագույն բարձրություն = |միջին բարձրություն = |նվազագույն բարձրություն = |լայնք = |երկայնք = |միավորը երկրի քարտեզին = Kalinino region (Arm.SSR).png |քարտեզի չափ = 300 |վարչական միավորի քարտեզ = |պատմական շրջան = [[Գուգարք]] |ժամային գոտի = |հապավում = |ISO = |FIPS = |հեռախոսային կոդ = |փոստային ինդեքսներ = |Ինտերնետ-դոմեն = |ավտոմոբիլային կոդ = |կայք = |վիքիպահեստում = |ծանոթագրություններ = }} '''Կալինինոյի շրջան''', [[Հայկական ԽՍՀ]], ապա՝ [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] վարչատարածքային միավոր այժմյան [[Լոռու մարզ]]ի հյուսիսում։ Գտնվում էր ՀԽՍՀ հյուսային մասում, սահմանակից էր [[Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Վրացական ԽՍՀ]]-ին։ Կազմավորվել է [[1937]] թվականի [[դեկտեմբերի 31]]-ին։ 1962-1964 թվականներին միացած էր [[Ստեփանավանի շրջան]]ին։ Տարածությունը 690 կմ² է, բնակչություն՝ 39 100 (1987), խտությունը՝ 56,5 մարդ։ == Բնակավայրեր == Կալինինոյի շրջանի վարչական կենտրոնը [[Տաշիր|Կալինինո]] քաղաքն էր։ Ուներ 1 քաղաք (Կալինինո), 1 քաղաքային և 13 գյուղական խորհուրդ։ Բնակավայրերն են՝ {{Սյուն|4}} * [[Բլագոդարնոյե]] * [[Գետավան (Լոռու մարզ)|Գետավան]] * [[Գոգավան|Դեմուրչիլար]] * [[Ձորամուտ|Էվլու]] * [[Դաշտադեմ (Լոռու մարզ)|Իլմազլու]] * [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնհովիտ]] * [[Կաթնառատ]] * [[Կրուգլայա շիշկա|Կրուգլայա Շիշկա]] * [[Մեղվահովիտ|Ղարաիսա]] * [[Նորամուտ|Ղարաղալա]] * [[Արծնի|Ղզըլդաշ]] * [[Ձյունաշող|Ղզըլշաֆակ]] * [[Մեդովկա (Հայաստան)|Մեդովկա]] * [[Մեծավան|Շահնազար]] * [[Միխայելովկա (Լոռու մարզ)|Միխայելովկա]] * [[Նորաշեն (Լոռու մարզ)|Նորաշեն]] * [[Նովոսելցովո]] * [[Պետրովկա (Լոռու մարզ)|Պետրովկա]] * [[Պրիվոլնոյե (Լոռու մարզ)|Պրիվոլնոյե]] * [[Սարատովկա (Հայաստան)|Սարատովկա]] * [[Սարչապետ]] * [[Ապավեն|Սարիար]] * [[Պաղաղբյուր|Սովուղբուլաղ]] {{Սյունակ ավարտ}} == Պատմություն == Կալինինոյի շրջանի տարածքը հին ժամանակներից ի վեր եղել է Հայաստանի կազմում՝ [[Երվանդունիների թագավորություն|Երվանդունիների]] (մ.թ.ա. 570-201) և [[Արտաշեսյանների թագավորություն|Արտաշեսյանների]] (մ.թ.ա. 189-1) թագավորության ժամանակ։ Ավելի ուշ Կալինինոյի շրջանի տարածքը կազմել է [[Մեծ Հայք]]ի [[Գուգարք]] նահանգի [[Տաշիր (գավառ)|Տաշիր գավառ]]ի մի մասը։ [[9-րդ դար]]ի վերջից մտել է [[Բագրատունյաց թագավորություն|Բագրատունյաց թագավորության]], [[972]]-[[1113]] թվականը՝ [[Կյուրիկյան թագավորություն|Կյուրիկյան թագավորության]], ապա՝ [[Զաքարյան իշխանապետություն|Զաքարյան իշխանապետության]] մեջ։ 14-16-րդ դարերում այն մտել է [[Մոնղոլ-թաթարների տիրապետությունը Հայաստանում|մոնղոլական]], ապա՝ [[Կարակոյունլուների տերություն|կարակոյունլու]] և [[Ակկոյունլուների տերություն|ակկոյունլու]] թուրքմենական պետությունների մեջ։ [[Արևելյան Հայաստանը Սեֆյան Պարսկաստանի կազմում|Պարսկական տիրապետության]] ժամանակ Կալինինոյի շրջանը Վրացական թագավորության կազմում էր, իսկ [[1801]] թվականից Վրաստանի և Հայաստանի հյուսիսարևելյան մի քանի գավառների հետ միացվել է [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրությանը]]՝ [[Թիֆլիսի նահանգ]]ի Լոռի-Բորչալուի գավառի, 1919-20 թվականներին՝ Լոռու «Չեզոք գոտու» մեջ։ Հայաստանում խորհրդային կարգեր հաստատվելուց հետո մինչև շրջանի ստեղծվելը կազմել է Փամբակ-Լոռու գավառի Վորոնցովկա գավառամասը։ Ճարտարապետական հուշարձաններից նշանավոր են Մեծավանի վաղ միջնադարյան միանավ եկեղեցիները։ Շրջրջանային կուսակցական կազմակերպությունը ստեղծվել էր 1937 թվականին, 1987 թվականին ուներ 73 սկզբնական կուսակցական, 92 կոմերիտական կազմակերպություն։ Լույս էր տեսնում «Արևածագ» (հայերեն և ռուսերեն) շրջանային թերթը։ == Ռելիեֆ և կլիմա == Տարածքն ընդգրկում է [[Լոռվա դաշտ]]ի մեծ մասն ու շրջակա լեռնաշղթաների կից լանջերը։ Ռելիեֆը հիմնականում հարթավայրային է։ Արևմուտքում [[Ջավախքի լեռներ|Ջավախքի]], հյուսիսում և արևելքում [[Վիրահայոց լեռներ|Վիրահայոց]] լեռներն են։ Առավելագույն բարձրությունը 3196 մ է ([[Աչքասար]])։ Տիրապետում են լեռնատափաստանային և լեռնամարգագետնային լանդշաֆտները։ Կան շինանյութերի և բազմամետաղային հանքավայրեր։ Կլիման բարեխառն է, հունվարի միջին ջերմաստիճանը՝ -4°Շ-ից մինչև -12&nbsp;°C, հուլիսինը՝ 8-16&nbsp;°C, տարեկան տեղումները՝ 600-800 մմ, վեգետացիայի շրջանը՝ 60-150 օր։ Խոշոր գետերն են [[Ձորագետ]]ը, [[Տաշիր (գետ)|Տաշիրը]], [[Լոռիգետ]]ը, [[Ուռուտ (գետ)|Ուռուտ]]ը։ == Տնտեսություն == Տնտեսության առաջատար ճյուղերն են համարվել տոհմային կաթնաանասնաբուծությունը (25 516 գլուխ, 1986), կարտոֆիլագործությունը, սննդի և թեթև արդյունաբերությունը։ Ունեցել է 8 արտադրական ձեռնարկություն։ Արտադրանքի ծավալով առաջնակարգ են համարվել Կալինինոյի պանրագործական կոմբինատը (տարեկան արտադրանքը՝ 1550 տ, տալիս է ԽՍՀՄ-ում արտադրվող շվեյցարական պանրի 25%-ը), Սովետաշենի տրիկոտաժի արտադրական միավորման մասնաճյուղը, արծնապատ ամանեղենի գործարանը, «Հայգորգ» արտադրական միավորման Մեծավանի մասնաճյուղը։ Եղել է Խորհրդային Հայաստանի առաջատար կարտոֆիլագործական շրջաններից։ Մշակել են նաև հացահատիկ և կերային կուլտուրաներ։ Ունեցել է 9 [[կոլտնտեսություն]], 13 [[խորհտնտեսություն|խորհրդային տնտեսություն]], 1 անտառտնտեսություն և 1 միջտնտեսային մեղվաթռչնաբուծական ձեռնարկություն։ Շրջանում է եղել խոշոր եղջերավոր անասունների տոհմաբուծարանը։ Ավտոխճուղիների երկարությունը կամզել է 170 կմ։ Գործել է կապի հանգույց՝ 16 բաժանմունքով։ 1986-87 ուսումնական տարում եղել է 20 միջնակարգ, 3 ութամյա, 1 երաժշտական, 1 մարզական դպրոց, պրոֆտեխնիկական ուսումնարան։ 1987 թվականին գործել են 28 գրադարան, 13 ակումբ, 13 մշակույթի տուն, 1 կինոթատրոն, 2 հիվանդանոց, 3 պոլիկլինիկա։ == Պատկերասրահ == <gallery caption="" mode="packed-overlay" heights="220px"> Tashir town centre image.jpg|[[Տաշիր|Կալինինո]] Achkasar4.jpg|[[Աչքասար]] Ardvi Surb Hovanes Monastery03.jpg|[[Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի (Արդվի)]] </gallery> == Տես նաև == * [[Հայկական ԽՍՀ վարչական բաժանում]] {{Հայկական ԽՍՀ վարչական բաժանում}} {{ՀՍՀ|հատոր=5|էջ=173}} [[Կատեգորիա:Կալինինոյի շրջան]] jg4e5wc4lj3ieq8lmu128ysx6ziapat 3 410795 8485617 8479944 2022-08-09T01:24:36Z MediaWiki message delivery 26070 /* This Month in GLAM: July 2022 */ Նոր բաժին wikitext text/x-wiki {|class="infobox" width="260px" style="margin-top: 6px;" |- !align="center"|[[Պատկեր:Vista-file-manager.png|70px|Արխիվ]]<br />[[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan/Արխիվ 2013|Արխիվ — 2013]]<br />[[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan/Արխիվ 2014|Արխիվ — 2014]]<br />[[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan/Արխիվ 2015|Արխիվ — 2015]]<br />[[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan/Արխիվ 2016|Արխիվ ― 2016]] |} ==Ողջույն== {| style="width:100%; background:transparent; font-size:100%" | style="background:#e0f0ff; border:1px solid silver; -moz-border-radius-topleft:12px; -webkit-border-top-left-radius:12px; border-top-left-radius:12px; width:20%; height:30px" | &nbsp;&nbsp; [[Պատկեր:Help-browser.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Ինչ Վիքիպեդիան չէ]] [[Վիքիպեդիա:Ինչ Վիքիպեդիան չէ|Ի՞նչ Վիքիպեդիան չէ]] | style="background:#6495ed; color:white; padding:0.5em 0.5em 0.5em 1em; font-size:130%; border:1px solid silver; -moz-border-radius-topright:12px; -webkit-border-top-right-radius:12px; border-top-right-radius:12px; width:80%" | Բարի գալուստ Վիքիպեդիա, [[Մասնակից:{{BASEPAGENAME}}|<span style="color:white">{{BASEPAGENAME}}</span>]] ։)</span> |- | style="background:#e0e6ff; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Crystal Clear app ktip.png|18px|link=Վիքիպեդիա:Խորհրդարան]] [[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան|Խորհրդարան]] | rowspan="7" style="background:#fffff0; border:1px solid silver; -moz-border-radius-bottomright:12px; -webkit-border-bottom-right-radius:12px; border-bottom-right-radius:12px; padding:0.5em 1em" | Վիքիպեդիայի մասնակիցների անունից ողջունում եմ Ձեզ Վիքիպեդիայի հայերեն բաժնում։ Հուսով ենք մեծ բավականություն կստանաք մասնակցելով այս նախագծին։ Ուշադրություն դարձրեք աշխատանքի հիմնական սկզբունքներին, գործեք վստահ ու միշտ ունեցեք լավ ձգտումներ։ [[Պատկեր:Signature button vector.png|thumb|ստորագրելու համար պետք է սեղմել այստեղ]] Վիքիպեդիայում հոդվածները չեն ստորագրվում (խմբագրողների ցուցակը ավտոմատաբար ձևավորվում է հոդվածի «Պատմություն» պատուհանում), բայց եթե Դուք ցանկանաք մասնակցել [[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան|խորհրդարանում]] կամ առանձին հոդվածի քննարկմանը, ապա խնդրում ենք չմոռանալ [[Վիքիպեդիա:Ստորագրություն|ստորագրել]] Ձեր մեկնաբանությունների վերջում ավելացնելով 4 ալիքանշաններից (<nowiki>~~~~</nowiki>) կազմված նշանագիրը կամ սեղմելով կապույտ մատիտի նշանով սեղմակին (խմբագրման պատուհանիկի վերևում)։ {| class="infobox" style="width: 40em; background-color:transparent; border:1px solid #f2a800; float:right; clear:right; font-size:100%" cellspacing="4" |- style="vertical-align: top;" |{{Համագործակցություն)}} |} Ձեր [[Մասնակից:{{BASEPAGENAME}}|մասնակցային էջում]] Դուք կարող եք գրել որոշ տեղեկություն Ձեր մասին. ասենք այս կամ այն լեզուների տիրապետելու կամ էլ հետաքրքրությունների մասին։ Եթե հարցեր ունեք դիմեք օգնության համակարգին, կամ գրեք [[Վիքիպեդիա:Հարցեր|Հարցեր]] բաժնում կամ էլ խմբագրեք [[Special:MyTalk|Ձեր քննարկման էջը]]. գրեք «Օգնեք ինձ» և շարադրեք տեքստը, և Ձեզ անպայման կօգնեն։ Հաճելի խմբագրումներ ենք մաղթում։ Եվս մեկ անգամ բարի գալուստ [[Հայերեն Վիքիպեդիա]]։ Հարգանքներով՝ [[Մասնակից:Arman musikyan|Արման Մուսիկյան]] ([[Մասնակցի քննարկում:Arman musikyan|քննարկում]]) 05։53, 26 Հոկտեմբերի 2013 (UTC) {{#if:|{{{1}}}}} </div> <div style="border-bottom:1px solid #eee; padding-top:0.17em; padding-bottom:0.5em"></div> <div style="font-size:90%; font-style:italic">{{Դրոշ|Մեծ Բրիտանիա}} {{Դրոշ|ԱՄՆ}} Hello and welcome to the Armenian Wikipedia! We appreciate your contributions. If your Armenian skills are not good enough, that’s no problem. We have an [[Վիքիպեդիա:Դեսպանատուն|embassy]] where you can inquire for further information in your native language. We hope you enjoy your time here!</div> |- | style="background:#e5e0ff; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Հօ (Բառգիրք հայկազեան լեզուի).png|18px|link=b:Ինչպես գրել հայերեն]] [[b:Ինչպես գրել հայերեն|Ինչպե՞ս գրել հայերեն]] |- | style="background:#f9e0ff; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:View-refresh.svg|18px|link=Օգնություն:Դասընթաց]] [[Օգնություն:Դասընթաց|Խմբագրման ուղեցույց]] |- | style="background:#ffe0f1; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Accessories-text-editor.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Խուսափեք տարածված սխալներից]] [[Վիքիպեդիա:Խուսափեք տարածված սխալներից|Խուսափե՛ք տարածված սխալներից]] |- | style="background:#ffe0e6; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Wikipedia svg logo.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Էությունը]] [[Վիքիպեդիա:Էությունը|Վիքիպեդիայի էությունը]] |- | style="background:#ffe5e0; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Green copyright.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Հեղինակային իրավունքներ]] [[Վիքիպեդիա:Հեղինակային իրավունքներ|Հեղինակային իրավունքներ]] |- | style="background:#ffefe0; border:1px solid silver; -moz-border-radius-bottomleft:12px; -webkit-border-bottom-left-radius:12px; border-bottom-left-radius:12px; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Nuvola apps bookcase.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Գլոսսարիում]] [[Վիքիպեդիա:Գլոսսարիում|Գլոսսարիում]] |} == Շքանշա՜ն քեզ համար։ == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Writers Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Գրողի շքանշան''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hi. I chose this barnstar for you blindly. But it's an appreciation for your awesome work. You are of great inspiration. Hugs. [[Մասնակից:Mervat Salman|Mervat Salman]] ([[Մասնակցի քննարկում:Mervat Salman|քննարկում]]) 21:26, 14 Հունվարի 2017 (UTC) Dear [[Մասնակից:Mervat Salman|Mervat Salman]], so nice to get this barnstar from you and read your Armenian sentences. Thank you ! Hugs, |} == Օրվա հոդված. «[[Ֆրանց Մեյերի թանգարան]]» == [[Պատկեր:Crystal Clear action bookmark approved.svg|40px|left]]{{Հարգելի մասնակից}}, շնորհավորում եմ՝ Ձեր խմբագրած «[[Ֆրանց Մեյերի թանգարան]]» հոդվածն ընտրվել է 2017 թվականի հունվարի 24-ին [[Գլխավոր էջ]]ում ներկայացվելու համար: Շնորհակալություն Ձեր ներդրման համար:--[[Մասնակից:Voskanyan|Voskanyan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Voskanyan|քննարկում]]) 07:36, 19 Հունվարի 2017 (UTC) == [[Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (Լառնակա)]] == Здравствуйте! посмотрите, пожалуйста: у меня такое впечатление, что вот эти две статьи — [[Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (Լառնակա)]] и [[Սուրբ Ստեփանոս Եկեղեցի (Լառնաքա)]] — об одном и том же, и их надо объединить (по крайней мере, в русской вики так сделали бы). Спасибо --[[Մասնակից:A.Savin|A.Savin]] ([[Մասնակցի քննարկում:A.Savin|քննարկում]]) 00:02, 23 Հունվարի 2017 (UTC) Здравствуйте [[Մասնակից:A.Savin|A.Savin]], одна статья - на Западноармянском языке, другая статья - на Восточноармянском языке--[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 05:51, 23 Հունվարի 2017 (UTC) == [[Կորոտչենկովո]] == Hello! Can you rename [[Կորոտչենկովո]] to [[Պոգրըբի]]? Thanks! --[[Մասնակից:Ikoe|Ikoe]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ikoe|քննարկում]]) 09:00, 23 Հունվարի 2017 (UTC) :{{Done}}: --[[User:GeoO|<font face="Candara" size="3px">@</font><font color="#C00">ջ</font><font color="#F0A000">ե</font><font color="#FFD700">օ</font>]] 09:07, 23 Հունվարի 2017 (UTC) == ''This Month in GLAM'': January 2017 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | <center>[[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]</center><br/> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017|<font color="darkslategray">This Month in GLAM – Volume VII, Issue I, January 2017</font>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <font style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</font> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/Brazil report|Brazil report]]: GLAM news in January * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Editing during #1Lib1Ref, presenting at WikiIndaba 2017 * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Paintings and graphic art depicting Tartu from Tartu Art Museum's collection, photographers' biographic data * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/Germany report|Germany report]]: January: less action - more planning * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/Italy report|Italy report]]: WMI @ Uffizi * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: Winners of DARM Challenge 2 and Karpoš Municipality meeting * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: WiR in Gelderland; Royal Library supporting #1Lib1Ref; De nieuwe rijschool; Impact assessment image donation * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/Norway report|Norway report]]: Immigration of images and #faktajakt * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/Spain report|Spain report]]: Open Heritage: our first wikivisit * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Connected Open Heritage; GLAM and Open data; #1lib1ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/UK report|UK report]]: Libraries, Museums, Hospitals and Antiquities * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/Ukraine report|Ukraine report]]: Libraries Help Break Record for Ukrainian Wikipedia Birthday * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/USA report|USA report]]: Wikipedia Day 2017 * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/Open Access report|Open Access report]]: Over 700 new videos uploaded * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Commons structured data takes a big step forwards * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Ramping up structured Commons, #1lib1ref success, and other updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Contents/Events|Calendar]]: February's GLAM events </div> |- | style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <center><small>[[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2017/Single|Single-page]]</small></center> |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 18:52, 8 Փետրվարի 2017 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=16235969 --> == ''This Month in GLAM'': February 2017 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | <center>[[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]</center><br/> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017|<font color="darkslategray">This Month in GLAM – Volume VII, Issue II, February 2017</font>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <font style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</font> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Argentina report|Argentina report]]: Images donation * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Australia and New Zealand report|Australia and New Zealand report]]: #1lib1ref - what's next? * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Local heritage monuments * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Creating new articles on cultural heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Bulgaria report|Bulgaria report]]: 2017 European GLAMwiki Coordinators meeting and Wikimedians of Bulgaria User Group; New scanners for digitizing in BASA * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Providing sources for the BlackPower Edit-a-thon and more... * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/France report|France report]]: #1lib1ref and slate museum * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Germany report|Germany report]]: Exhibition photography; WikiLibrary Barcamp * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Greece report|Greece report]]: Memories+History & #1lib1ref workshop * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Italy report|Italy report]]: WLM awards, #1Lib1Ref and seminars * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: Edit-a-thon and memorandum for collaboration with the Memorial House Of Mother Theresa * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Mexico report|Mexico report]]: 100 years of the Constitution of Mexico and Mexican flags: Edit-a-thon in the Center for the Study of Mexican History * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Rare drawings of Brazilian animals; Wikimedian-in-Residence Erfgoed Gelderland * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Norway report|Norway report]]: Linking Fotodugnad to Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Content donation from an artist Davorin Dinić * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Spain report|Spain report]]: #1Lib1Ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Swedish GLAM-WikiEdu project nominated for Pedagogy Award of the year; Connected Open Heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/UK report|UK report]]: Enlightenment comes to Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/USA report|USA report]]: Black Lunch Table + Black History Month * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Special story|Special story]]: European GLAMwiki Coordinators meeting * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Open Access report|Open Access report]]: Over 1000 new multimedia files, e.g. on predation, prediction and spying * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Putting Wikidata on the Map (and on Quora, and on Facebook) * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: European Coordinators Meeting and Planning * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Contents/Events|Calendar]]: March's GLAM events </div> |- | style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <center><small>[[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2017/Single|Single-page]]</small></center> |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 07:03, 10 Մարտի 2017 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=16366897 --> == Ռաֆայել Ասլանյան == Արմին ջան, ողջույն։ Այսօր մահացել է նկարիչ [[:w:ru:Асланян, Рафаэль Егорович|Ռաֆայել Ասլանյանը]]։ Կարո՞ղ է հետաքրքրի հոդվածը ստեղծել մեզ մոտ, պետք է ավելացնեմ գլխավոր էջում՝ «վերջերս մահացածներ» բաժնում։ Եթե չէ, ինքս կստեղծեմ :) --[[Մասնակից:Lilitik22|Լիլիթ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Lilitik22|քննարկում]]) 17:24, 11 Մարտի 2017 (UTC) ::Բարև, Լիլիթ ջան, այսօր կգրեմ--[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 18:16, 11 Մարտի 2017 (UTC) == ''This Month in GLAM'': March 2017 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | <center>[[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]</center><br/> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017|<font color="darkslategray">This Month in GLAM – Volume VII, Issue III, March 2017</font>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <font style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</font> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/Argentina report|Argentina report]]: Images donation * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/Australia and New Zealand report|Australia and New Zealand report]]: Serving up Citations * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/Basque Country report|Basque Country report]]: Children Literature project's second edition * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Open Belgium; Just For The Record; Staff from libraries educated * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/Bulgaria report|Bulgaria report]]: First museum photo-thon in Bulgaria * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Editing during International Francophone Contribution Month * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/France report|France report]]: Workshop in Berlin; WikiTrain in Rennes; Edit-a-thon at the National Archaeological Museum * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/Germany report|Germany report]]: Change Your mind * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/Italy report|Italy report]]: Art+Feminism in Italy... and maps * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: Macedonian voivode and Rivers in Macedonia * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Netherlands and the World Exchange Platform; photohunt Egmond aan Zee; Iconographia Zoologica * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/Spain report|Spain report]]: Wikipedia course at La Yutera Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Art+Feminism 2017; Connected Open Heritage; Digikult; Art on Wikipedia; Writing about Gothenburg's history; Updating image description with new research results * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/UK report|UK report]]: Wicipop project in Wales; Wikimedia UK's impact report * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/USA report|USA report]]: Art + Feminism * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/Open Access report|Open Access report]]: Over 600 new multimedia files, e.g. on embryos, robots and bouncing water droplets * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: More maps, more features, more properties, more data! * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Wikimedia Conference * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Contents/Events|Calendar]]: April's GLAM events </div> |- | style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <center><small>[[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2017/Single|Single-page]]</small></center> |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 17:25, 12 Ապրիլի 2017 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=16531215 --> ==«[[Կոսովոյի ազգային գրադարան]]»՝ Օրվա հոդված== [[Պատկեր:Crystal Clear action bookmark approved.svg|40px|left]]{{Հարգելի մասնակից}}, շնորհավորում եմ՝ Ձեր խմբագրած «[[Կոսովոյի ազգային գրադարան]]» հոդվածն ընտրվել է 2017 թվականի ապրիլի 25-ին [[Գլխավոր էջ]]ում ներկայացվելու համար: Շնորհակալություն Ձեր ներդրման համար: --[[Մասնակից:Arsog1985|Arsog]] ([[Մասնակցի քննարկում:Arsog1985|1985]]) 22:31, 23 Ապրիլի 2017 (UTC) == Շքանշա՜ն քեզ համար։ == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Barnstar of Diligence Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Ջանասիրության շքանշան''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Շնորհակալություն խմբագրելու համար, շատ գրագետ մոտեցում: [[Մասնակից:Historymaster|Historymaster]] ([[Մասնակցի քննարկում:Historymaster|քննարկում]]) 10:17, 5 Մայիսի 2017 (UTC) |} == ''This Month in GLAM'': April 2017 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | <center>[[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]</center><br/> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017|<font color="darkslategray">This Month in GLAM – Volume VII, Issue IV, April 2017</font>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <font style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</font> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/Argentina report|Argentina report]]: End of contest, new heritaged donated and digitizing workshop * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/Basque Country report|Basque Country report]]: Students working on literature with new Wikipedian in Residence * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Brussels writing weeks; Dutch Language Union workshop; Civic Lab Brussels start; Edit-a-thon Leuven * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Wikimedia Conference, gender and International collaboration * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/Germany report|Germany report]]: You may only harvest after putting a grain * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/Ghana report|Ghana report]]: GLAM Ghana duly launched * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/Italy report|Italy report]]: Open Data for Cultural Heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: 12 Peaks hiking challenge * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: The Netherlands and the World: Photo hunt Chinsurah; Photohunt public library Tilburg; Wikipedian in Residence for UNESCO's Memory of the World programme in the Netherlands; Picture books from Koninklijke Bibliotheek * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/Spain report|Spain report]]: Management and dissemination of cultural heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/Sweden report|Sweden report]]: GLAM-EduWiki collaboration awarded Pedagogy Award of the year at Swedish museums; Connected Open Heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/UK report|UK report]]: Bio-Medical History Residences * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/USA report|USA report]]: New connections at the Library of Congress and Smithsonian * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/Wikipedia Library report|Wikipedia Library report]]: Books & Bytes * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Federation and new datatypes * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: DPLAFest and Beyond * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Contents/Events|Calendar]]: May's GLAM events </div> |- | style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <center><small>[[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2017/Single|Single-page]]</small></center> |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 19:26, 11 Մայիսի 2017 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=16704847 --> == Translating Ibero-America is back! Come and join us :) == Hi! [[:m:Iberocoop|Iberocoop]] has launched a translating contest to improve the content in other Wikipedia related to Ibero-American Culture. We would love to have you on board :) Please find the contest [[:m:Translating_Ibero-America_2017|here]] Hugs!--[[Մասնակից:Anna Torres (WMAR)|Anna Torres (WMAR)]] ([[Մասնակցի քննարկում:Anna Torres (WMAR)|քննարկում]]) 00:28, 12 Հունիսի 2017 (UTC) :Hi [[Մասնակից:Anna Torres (WMAR)|Anna Torres (WMAR)]]. I joined the contest and love translating Ibero-America 2017 ! Thank you --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 05:34, 12 Հունիսի 2017 (UTC) == ''This Month in GLAM'': May 2017 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | <center>[[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]</center><br/> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017|<font color="darkslategray">This Month in GLAM – Volume VII, Issue V, May 2017</font>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <font style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</font> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/Argentina report|Argentina report]]: #1lib1ref in Buenos Aires, Participation in WikiCite and the editing challenge of the month * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/Australia and New Zealand report|Australia and New Zealand report]]: State Library of Western Australia * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Wikipedia session for museums; education for library staff * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Articulating new volunteers * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Preparing a Wikimedia 2030 workshop with GLAM partners * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/France report|France report]]: Rennes Archives; Archives Nationales * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/Germany report|Germany report]]: Central Public Library of Düsseldorf * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/Ireland report|Ireland report]]: Terry Pratchett workshop * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/Italy report|Italy report]]: Sacred art and videogames * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: From idea to award; ArchiWiki edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: The Mind of the Universe; Photos of Syria; Wikipedian in Residence project Memory of the World * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/Spain report|Spain report]]: Releasement of images from National Museum of Ceramics and Decorative Arts * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Connected Open Heritage; Sounds of Changes * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/UK report|UK report]]: Spreading Enlightenment * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/USA report|USA report]]: Artworks Challenge, Women/Media Edit-a-thon, D.C. Protests caught on .jpg, and lots in Wikipedia + Libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: WikiCite, new tools, and more * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Documentation, Categorization and Reviewing what we know! * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Contents/Events|Calendar]]: June's GLAM events </div> |- | style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <center><small>[[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2017/Single|Single-page]]</small></center> |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 05:39, 12 Հունիսի 2017 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=16872423 --> ==«[[Ռուբեն Դարիո]]»՝ Օրվա հոդված== [[Պատկեր:Crystal Clear action bookmark approved.svg|40px|left]]{{Հարգելի մասնակից}}, շնորհավորում եմ՝ Ձեր խմբագրած «[[Ռուբեն Դարիո]]» հոդվածն ընտրվել է 2017 թվականի հունիսի 23-ին [[Գլխավոր էջ]]ում ներկայացվելու համար: Շնորհակալություն Ձեր ներդրման համար: --[[Մասնակից:Arsog1985|Arsog]] ([[Մասնակցի քննարկում:Arsog1985|1985]]) 08:30, 22 Հունիսի 2017 (UTC) == Մի ափսե ելա՜կ քեզ համար։ == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Erdbeerteller01.jpg|120px]] |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Շնորհակալություն ուշադիր ընթրերցման և ճշտումներ անել չզլանալու համար [[Մասնակից:Ապատ63|Ապատ63]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ապատ63|քննարկում]]) 12:06, 23 Հունիսի 2017 (UTC) |} == ''This Month in GLAM'': June 2017 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | <center>[[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]</center><br/> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017|<font color="darkslategray">This Month in GLAM – Volume VII, Issue VI, June 2017</font>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <font style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</font> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Argentina report|Argentina report]]: Campaign #1lib1ref in Buenos Aires, new material donated and guidelines for cultural institutions * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Basque Country report|Basque Country report]]: Idazlezainak: librarians as writers' curators * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Belgium report|Belgium report]]: GLAM seminar Sharing is Caring * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Bulgaria report|Bulgaria report]]: Bulgarian GLAM activists were awarded with the "Friends of the Archives" Award * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Strategy discussion with GLAM partners * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Czech Republic report|Czech Republic report]]: WikiCity Litovel * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Summer school about photographic collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/France report|France report]]: Conference for Archives of Gironde * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Germany report|Germany report]]: "Wiki Loves Music" project features musical instruments from two museums, and more * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Italy report|Italy report]]: Edit-a-thons & libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: New collaboration of GLAM Macedonia user group with the City Library in Skopje <br /> * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Workshop children's books, Sharing is Caring Brussels, short WiR period at Utrecht University Library & Preparations medieval image donation * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Russia report|Russia report]]: WikiProjects of students of Petrozavodsk State University * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Spain report|Spain report]]: Wikipedia and the Museum of Málaga * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Connected Open Heritage; Wiki Loves Earth; Water data on Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/UK report|UK report]]: Summer of data * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Ukraine report|Ukraine report]]: Sharing images in print and digital * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/USA report|USA report]]: June is bustin' out all over * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Requesting your input; news from MySociety * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Welcome; Documentation Update; Other updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Contents/Events|Calendar]]: July's GLAM events </div> |- | style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <center><small>[[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2017/Single|Single-page]]</small></center> |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 03:45, 11 Հուլիսի 2017 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=16980495 --> ==Ծանոթագրություններ և վերջակետեր== Ողջույն, հարգելի Armineaghayan: Ի գիտություն, որ վերջակետերը դրվում են և ծանոթագրության սկզբում և վերջում: Եթե վերջակետը դրվում է ծանոթագրության վերջում, ապա այդ ծանթագրությունը վերաբերվում է միայն մի նախադասության: Իսկ եթե դրվում է վերջակետից հետո, ապա այն վերաբերվում է ողջ պարբերությանը: Հարգանքներով` [[Մասնակից:Nimeru23|Nimeru23]] ([[Մասնակցի քննարկում:Nimeru23|քննարկում]]) 16:01, 30 Հուլիսի 2017 (UTC) ::Ողջույն: Իսկ որտե՞ղ կա նշված այդ մասին--[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 16:04, 30 Հուլիսի 2017 (UTC) :::Իմ մասնակցային էջում գրել եմ արդեն, հարգելի մասնակից, որ վերջակետից հետո նշանակում է ողջ պարբերությանը, իսկ առաջ ընդամենը մեկ նախադասության: Ի դեպ, ծանոթագրությունը կարող է դրվել անգամ ստորակետից, հետո, եթե վերաբերվում է նախադասության մի մասին: [[Մասնակից:Nimeru23|Nimeru23]] ([[Մասնակցի քննարկում:Nimeru23|քննարկում]]) 16:14, 30 Հուլիսի 2017 (UTC) ::::Ես ստորակետից առաջ եմ տեղադրում եթե վերաբերում է նախադասության տվյալ հատվածին, բայց այս կանոնի մասին չգիտեմ. իսկ սա խորհրդարանում քննարկելուց հետո է՞ որոշվել--[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 16:19, 30 Հուլիսի 2017 (UTC) :::::Ինչպես իմ էջում նշել եմ, որոշվել է Վիքիճամբարի քննարկման ժամանակ, բերանացի: Ու այդ օրենքով ես ինքս առաջնորդվում եմ 2 տարուց ավելի:[[Մասնակից:Nimeru23|Nimeru23]] ([[Մասնակցի քննարկում:Nimeru23|քննարկում]]) 16:26, 30 Հուլիսի 2017 (UTC) ::::::Կարծում եմ ընդհանուր քննարկում պետք է լիներ ու գրավոր նշվեր. բոլոր մասնակիցների էջերը կարդալ հնարավոր չէ: Շնորհակալություն տեղեկացման համար--[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 16:33, 30 Հուլիսի 2017 (UTC) :::Խնդրեմ, հարգելի Armineaghayan [[Մասնակից:Nimeru23|Nimeru23]] ([[Մասնակցի քննարկում:Nimeru23|քննարկում]]) 16:36, 30 Հուլիսի 2017 (UTC) ::::Կներեք, բայց Վիքիճամբարում կամ այլ տեղ որոշված բանը օրենքի ուժ չունի վիքիում, մինչև այստեղ դա չի քննարկվել։ Այս թեմայով Վիքիում քննարկում եղել է, որտեղ որոշվել է, որ ծանոթագրությունները պետք է դնել վերջակետից առաջ՝ կապ չունի պարբերությանն է վերաբերվում, թե նախադասությանը։ Համենայն դեպս ես այդպես եմ հիշում քննարկման արդյունքը։ Միգուցե [[Մասնակից:ԱշոտՏՆՂ|Աշոտը]] գտնի քննարկումը, ես չգտա։--[[Մասնակից:Lilitik22|Լիլիթ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Lilitik22|քննարկում]]) 16:46, 30 Հուլիսի 2017 (UTC) :Հարգելի [[Մասնակից:Lilitik22|Լիլիթ]], եթե քննարկում եղել է գրավոր տեսքով, ապա խնդրում եմ հղում բերել, որովհետև ինչպես նախկինում խոսել էին, պետք է հասկանալի լինի, ծանոթագրությունը մի նախադասությանն է, թե ողջ պարբերությանը: Իսկ ինչ վերաբերվում է Ֆրանսիայի Սոմ գավառի ծանոթագրություններին, ապա դա կարելի է ուղղել բոտով, ոչ թե մեկ առ մեկ խմբագրելով: [[Մասնակից:Nimeru23|Nimeru23]] ([[Մասնակցի քննարկում:Nimeru23|քննարկում]]) 16:51, 30 Հուլիսի 2017 (UTC) :::Համենայն դեպս, ես քննարկում բացեցի [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%A4%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AD%D5%BF%D5%A1%D5%AF#.D4.BE.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D5.A9.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80_.D6.87_.D5.BE.D5.A5.D6.80.D5.BB.D5.A1.D5.AF.D5.A5.D5.BF Ադմինիստրատորների_տեղեկատախտակում] --[[Մասնակից:Nimeru23|Nimeru23]] ([[Մասնակցի քննարկում:Nimeru23|քննարկում]]) 16:58, 30 Հուլիսի 2017 (UTC) :[[Մասնակից:Lilitik22|Լիլիթ]] ջան, գտա միայն այս երեք քննարկումները ([[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/Արխիվ/հունվար_2013#Մի հատ համընդհանուր հարց կապված Ծանոթությունների հետ]], [[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/Արխիվ/Հունվար_2015#Վիքիֆիկացման կաղապար տարվա հոդվածներին]] և [[Վիքիպեդիա:Բոտապահ_մասնակիցների_տեղեկատախտակ/Արխիվ/-2016#Խնդրանք բոտապահ մասնակիցներին]])։ Քննարկումներից միայն առաջինն էր ուղիղ կապված թեմայի հետ, այն էլ կեսից շեղվել են ծանոթագրություններից։ Կարծում եմ ամեն ինչ այսքան բարդ չպետք է լինի։ Իրոք կանոնները պետք է քննարկվեմ Վիքիպեդիայում և անպայման ամրագրվեմ «Վիքիպեդիա» անվանատարածքի համապատասխան էջում։ Առաջարկում եմ այս քննարկումը տեղափոխել խորհրդարան և վերջնական արդյունքը ամրագրել օրինակ՝ [[Օգնություն:Ոճական ուղեցույց]]ում։--[[Մասնակից:ԱշոտՏՆՂ|ԱշոտՏՆՂ]] ([[Մասնակցի քննարկում:ԱշոտՏՆՂ|քննարկում]]) 19:06, 30 Հուլիսի 2017 (UTC) == 10 Վիքիշաբաթ, 1-ին փուլ == {| style="border:1px solid #CCF; background-color:#F0EEFF;" |rowspan="2" valign="middle" | [[Պատկեր:10wikiweeks barnstar 1.png |120px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''[[Վիքիպեդիա:Շքանշաններ/10վիքիշաբաթ|10 վիքիշաբաթի շքանշան (1-ին փուլ)]]''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid #bdb5ff;" | {{Հարգելի մասնակից}}, այս շքանշանը Ձեզ, 10 վիքիշաբաթ նախագծի առաջին փուլը հաջողությամբ ավարտելու համար։ Ձեր կատարած ներդրմամբ Դուք նպաստեցիք Հայերեն Վիքիպեդիայի զարգացմանը։ Սիրով, [[User:SusikMkr|Wiki Tatik]] |} == ''This Month in GLAM'': July 2017 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | <center>[[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]</center><br/> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/July 2017|<font color="darkslategray">This Month in GLAM – Volume VII, Issue VII, July 2017</font>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <font style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</font> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2017/Contents/France report|France report]]: WikiTrain in Rennes * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2017/Contents/Italy report|Italy report]]: Edit-a-thon in Pieve Tesino * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2017/Contents/UK report|UK report]]: Politician pin ups * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2017/Contents/USA report|USA report]]: Dog days of summer * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2017/Contents/Wikimania report|Wikimania report]]: GLAM at Wikimania 2017 * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2017/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Zotero for Wikidata; Changes to Constraint Handling * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2017/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Edit-a-thons, Structured Commons and Wikimedia Blog * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2017/Contents/Events|Calendar]]: August's GLAM events </div> |- | style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <center><small>[[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2017/Single|Single-page]]</small></center> |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 02:31, 7 Օգոստոսի 2017 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=17080947 --> ==«[[Մոնրեալի գեղարվեստի թանգարան]]»՝ Օրվա հոդված== [[Պատկեր:Notification for the article of the day.png|60px|left]]{{Հարգելի մասնակից}}, շնորհավորում եմ՝ Ձեր խմբագրած «[[Մոնրեալի գեղարվեստի թանգարան]]» հոդվածն ընտրվել է 2017 թվականի օգոստոսի 19-ին [[Գլխավոր էջ]]ում ներկայացվելու համար: Շնորհակալություն Ձեր ներդրման համար: --[[Մասնակից:Arsog1985|Arsog]] ([[Մասնակցի քննարկում:Arsog1985|1985]]) 21:59, 18 Օգոստոսի 2017 (UTC) == ''This Month in GLAM'': August 2017 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | <center>[[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]</center><br/> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/August 2017|<font color="darkslategray">This Month in GLAM – Volume VII, Issue VIII, August 2017</font>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <font style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</font> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2017/Contents/Argentina report|Argentina report]]: New material on Wikimedia Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2017/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Edit-a-thons to spread mathematics and neuroscience; Women of Culture and other activities * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2017/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Presenting about West African context at Wikimania 2017 * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2017/Contents/Estonia report|Estonia report]]: First Art Exhibition in the Estonian Wikipedia is now opened * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2017/Contents/France report|France report]]: Images from Jean-Auguste Brutails * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2017/Contents/Germany report|Germany report]]: Collaboration with volunteers and how to "wikify" GLAM-institutions * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2017/Contents/Italy report|Italy report]]: Edit-a-thons & goals * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2017/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: WikiWine project; Two days of edit-a-thons * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2017/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Public Domain Photos Donation * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2017/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Connected Open Heritage; Tekniska museet template migration; Stockholm Pride week * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2017/Contents/USA report|USA report]]: WikiMania & Wikiconference North America, Beer, Hip Hop * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2017/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Meeting Europeana; Conference News * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2017/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: GLAM-Wiki team, Wikimania, and updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2017/Contents/Events|Calendar]]: September's GLAM events </div> |- | style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <center><small>[[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2017/Single|Single-page]]</small></center> |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 08:14, 13 Սեպտեմբերի 2017 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=17219413 --> == Some of the most relevant argentine women == #[[es:Eva Duarte]] [[es:Eva Duarte de Perón]] [[es:Evita]] [[es:Eva Perón]] [[Էվա Պերոն]] #[[es:Victoria Ocampo]] [[Վիկտորյա Օկամպո]] #[[es:Griselda Gambaro]] [[Գրիսելդա Գամբարո]] #[[es:Magdalena Ruiz Guiñazú]] [[Մագդալենա Ռուի Գինյասու]] #[[es:Lola Mora]] [[Լոլա Մորա]] #[[es:Paloma Herrera]] [[Պալոմա Էռերա]] #[[es:Cecilia Carranza Saroli]] [[Սեսիլիա Կառանսա Սարոլի]] #[[es:Paula Pareto]] [[Պաուլա Պարետո]] #[[es:Luciana Aymar]] [[Լուսիանա Այմար]] #[[es:Mercedes Sosa]] [[Մերսեդես Սոսա]] #[[es:Juana Manso]] [[Խուանա Մանսո]] #[[es:María Elena Walsh]] [[Մարիա Էլենա Ուոլշ]] #[[es:Julieta Lanteri]] [[Ջուլիետա Լանտերի]] #[[es:Rebeca Gerschman]] [[Ռեբեկա Գերշման]] #[[es:Gabriela Sabatini]] [[Գաբրիելա Սաբատինի]] #[[es:Norma Aleandro]] [[Նորմա Ալեանդրո]] #[[es:Niní Marshall]] [[Նինի Մարշալ]] #[[es:Tita Merello]] [[Տիտա Մերելյո]] #[[es:Alicia Moreau de Justo]] [[Ալիսիա Մորո դե Խուստո]] #[[es:Cecilia Grierson]] [[Սեսիլիա Գրիերսոն]] #[[es:Cristina Fernández de Kirchner]] [[Քրիստինա Ֆերնանդես դե Կիրչներ]] #[[es:Alejandra Pizarnik]] [[Ալեխանդրա Պիսարնիկ]] #[[es:Juana Azurduy]] [[Խուանա Ասուրդույ]] #[[es:Alfonsina Storni]] [[Ալֆոնսինա Ստորնի]] #[[es:Abuelas de Plaza de Mayo]] [[Պլասա դե Մայոյի տատիկներ]] #[[es:Estela Barnes de Carlotto]] [[Էստելա Բարնես դե Կարլոտտո]] #[[es:Madres de Plaza de Mayo]] [[Պլազա դե Մայոյի մայրեր]] #[[es:Hebe de Bonafini]] [[Էբե դե Բոնաֆինի]] #[[es:Elena Roger]] [[Էլենա Ռոջեր]] #[[es:Regina Pacini]] [[Ռեգինա Պաչինի]] #[[es:Elena Highton de Nolasco]] [[Էլենա Հայտոն դե Նոլասկո]] #[[es:Margarita Argúas]] [[Մարգարիտա Արգուաս]] #[[es:Elisa Carrió]] [[Էլիսա Կառիո]] #[[es:Flora Manteola]] [[Ֆլորա Մանտեոլա]] #[[es:Renata Schussheim]] [[Ռենատա Շուսհայմ]] #[[es:Raquel Forner]] [[Ռաքել Ֆորներ]] #[[es:Libertad Lamarque]] [[Լիբերտադ Լամարկե]] #[[es:Isabel Sarli]] [[Իզաբել Սարլի]] #[[es:Zully Moreno]] [[Սույի Մորենո]] #[[es:Natalia Oreiro]] [[Նատալիա Օրեյրո]] #[[es:Mirta Legrand]] [[Միրտա Լեգրան]] #[[es:Susana Gimenez]] [[Սուսանա Խիմենես]] #[[es:Valeria Mazza]] [[Վալերիա Մասսա]] #[[es:Marta Minujín]] [[Մարտա Մինուխին]] --[[Մասնակից:Jaluj|Jaluj]] ([[Մասնակցի քննարկում:Jaluj|քննարկում]]) 01:40, 17 Սեպտեմբերի 2017 (UTC) ==«[[Ամստերդամի քաղաքային թանգարան]]»՝ Օրվա հոդված== [[Պատկեր:Notification for the article of the day.png|60px|left]]{{Հարգելի մասնակից}}, շնորհավորում եմ՝ Ձեր խմբագրած «[[Ամստերդամի քաղաքային թանգարան]]» հոդվածն ընտրվել է 2017 թվականի սեպտեմբերի 23-ին [[Գլխավոր էջ]]ում ներկայացվելու համար: Շնորհակալություն Ձեր ներդրման համար: --[[Մասնակից:Arsog1985|Arsog]] ([[Մասնակցի քննարկում:Arsog1985|1985]]) 20:01, 22 Սեպտեմբերի 2017 (UTC) == Վիքիծնունդ == {| style="border:1px solid #CCF; background-color:#F0EEFF;" |rowspan="2" valign="middle" | [[Պատկեր:Wikibirthday barnstar (1).png|120px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''Վիքիհոբելյար''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid #bdb5ff;" | {{Հարգելի մասնակից}}, շնորհակալություն, որ միացել եք Հայերեն Վիքիպեդիային։ Շնորհավորում ենք Ձեր Վիքիծնունդը։ Լավագույն մաղթանքներով՝ Հայերեն Վիքիպեդիայի համայնքի անունից --[[Մասնակից:Arsog1985|Arsog]] ([[Մասնակցի քննարկում:Arsog1985|1985]]) 16:20, 26 Սեպտեմբերի 2017 (UTC)։ |} == Լևոն Նաֆիլյան == Ողձույն, հարգելի Արմինե։ [[Լևոն Նաֆիլյան]] հոդվածում խնդրում եմ ճշտել ծննդյան թվերը։ - [[Մասնակից:Kareyac|Kareyac]] ([[Մասնակցի քննարկում:Kareyac|քննարկում]]) 04:11, 4 Հոկտեմբերի 2017 (UTC) : Ողջույն: Շնորհակալություն սխալը նկատելու համար: Ուղղված է:--[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 05:14, 4 Հոկտեմբերի 2017 (UTC) == ''This Month in GLAM'': September 2017 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | <center>[[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]</center><br/> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017|<font color="darkslategray">This Month in GLAM – Volume VII, Issue IX, September 2017</font>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <font style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</font> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Contents/Argentina report|Argentina report]]: Edit-a-thon in the Parque de la Memoria and new materials in Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Contents/Czech Republic report|Czech Republic report]]: 2017 Edit-a-thon in the Research Library in Olomouc * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Contents/France report|France report]]: Heritage Wiki Days * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Contents/Germany report|Germany report]]: Prepare Your data * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Contents/Ireland report|Ireland report]]: New Irish partnership * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Contents/Italy report|Italy report]]: WikiDonne and Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: Three months WiR at the City Library in Skopje accomplished successfully * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: UNESCO WiR in Middelburg and Amsterdam * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Contents/Spain report|Spain report]]: Culture and Citizenship * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Third Edition of the Swiss Open Cultural Data Hackathon * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Contents/Tunisia report|Tunisia report]]: Wikipedian in Residence * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Contents/UK report|UK report]]: Wikidata in Parliament * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Contents/USA report|USA report]]: September Song * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Number crunching * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Running Edit-a-thons, Studying GLAM Uploads to Commons, Project Grants and more! * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Contents/Events|Calendar]]: October's GLAM events </div> |- | style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <center><small>[[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2017/Single|Single-page]]</small></center> |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 03:55, 9 Հոկտեմբերի 2017 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=17291217 --> == Հնարավոր ջնջում [[:Պատկեր:Մեծ պատմություն փոքր քաղաքում.jpg|Մեծ պատմություն փոքր քաղաքում.jpg]] == [[Պատկեր:Human-emblem-important.svg|50px|left]]{{Հարգելի մասնակից}}, Ձեր բեռնած ''[[:Պատկեր:Մեծ պատմություն փոքր քաղաքում.jpg|Մեծ պատմություն փոքր քաղաքում.jpg]]'' պատկերը ենթակա է ջնջման, քանի որ պատկերների բեռնման կանոնակարգերի պահանջները բավարարված չեն։ Վիքիպեդիայում չի թույլատրվում հենց այնպես նկարներ բեռնել. դրանց համար պետք է կա՛մ լրացված լինեն {{կ|ազատ պատկեր}}, կա՛մ {{կ|ոչ ազատ պատկեր}} կաղապարներից մեկը, կամ ունենան որոշակի թույլատրելի կետաչափ (600 պիքսել), այլապես դրանք ենթակա են ջնջման։ Խնդրեմ կարդացեք [[Վիքիպեդիա:Ոչ ազատ պատկերների օգտագործում]] շատ կարևոր էջը, իսկ եթե հարցեր ունեք, դրանք կարող եք տալ [[Վիքիպեդիա:Հարցեր|այստեղ]]։ <br> <small>{{Կարևոր է}} Այս հարցումը ոչ մի կերպ չի նշանակում, որ մենք չենք գնահատում նիշքը բեռնած մասնակցի ներդրումը: Ուղղակի մասնակիցներից մեկը կարծում է, որ այս նիշքի հետ կապված որոշակի կոնկրետ խնդիր կա, օրինակ՝ հեղինակային իրավունքների խախտում: <u>Ցանկացած պարագայում խնդրում ենք ջնջման այս հարցումը չընդունել անձամբ Ձեր դեմ ուղղված քայլ, քանի որ դա ոչ մի պարագայում այդպես չէ: Շնորհակալություն:</u></small> Հարգանքներով՝ -- [[Մասնակից:Arsog1985|Arsog]] ([[Մասնակցի քննարկում:Arsog1985|1985]]) 22:17, 15 Հոկտեմբերի 2017 (UTC) :: Հարգելի [[Մասնակից:Arsog1985|Arsog]], պատկերը բեռնվել է որպես ոչ ազատ պատկեր՝ մեկ հոդվածում օգտագործելու համար, չափերը՝ 250 × 340 փիքսել: Այն դաշտերը, որոնք բեռնելիս բաց էին թողնվել, արդեն լրացվել են: Եթե էջում էլի թերություններ կան, խնդրում եմ գրիր, որպեսզի շտկվեն: Շնորհակալություն--[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 05:41, 16 Հոկտեմբերի 2017 (UTC) == Մ.թ.ա. == Արմինե ջան, ողջույն: Ինչու՞ [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?diff=5458168&oldid=5458166&title=%D4%B1%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%B8%D6%84%D5%AB%D5%BD&type=revision այսպես]:--[[Մասնակից:Arsog1985|Arsog]] ([[Մասնակցի քննարկում:Arsog1985|1985]]) 19:20, 26 Հոկտեմբերի 2017 (UTC) ::Բարի կեսգիշեր, [[Մասնակցի քննարկում:Arsog1985|Արամ]] ջան: Հանրագիտարանում հեռու է նշված, դրա համար եմ անջատում--[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 20:23, 26 Հոկտեմբերի 2017 (UTC) :::Շնորհակալ եմ, Արմինե ջան, պարզաբանման համար:--[[Մասնակից:Arsog1985|Arsog]] ([[Մասնակցի քննարկում:Arsog1985|1985]]) 20:35, 26 Հոկտեմբերի 2017 (UTC) == ''This Month in GLAM'': October 2017 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume VII, Issue X, October 2017</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017/Contents/Australia and New Zealand report|Australia and New Zealand report]]: Adding Australian women in research to Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Integrating Wikimedia projects into the Brazilian National Archives GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017/Contents/Bulgaria report|Bulgaria report]]: Botevgrad became the first wikitown in Bulgaria * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017/Contents/France report|France report]]: Wiki Loves Monuments; Opérations Libres * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017/Contents/Germany report|Germany report]]: GLAMorous activities in October * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017/Contents/Italy report|Italy report]]: Experts training on GLAM projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Wikipedian in residence at Historical Archives of Subotica; Model of a grain of wheat exlusivly digitized for Wikimedia Commons; Cooperation of the Ministry of Culture and Information and Wikimedia Serbia - GLAM presentations and workshops for museums, archives and libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017/Contents/Spain report|Spain report]]: Women Writers Day * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Swedish Performing Arts Agency; Connected Open Heritage; Internetmuseum; More Working life museums * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017/Contents/UK report|UK report]]: Scotland's Libraries & Hidden Gems * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017/Contents/Ukraine report|Ukraine report]]: Wikitraining for Librarians; Library Donation * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017/Contents/USA report|USA report]]: trick or treat * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: WikidataCon & Birthday * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: News about Structured Commons! * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017/Contents/Events|Calendar]]: November's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2017/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 02:18, 9 Նոյեմբերի 2017 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=17402752 --> == Առաջարկ == {{Հարգելի մասնակից}}, շնորհակալություն [[Գագիկ Ա Բագրատունի արքայի արձան (պատճեն)]] հոդվածը ստեղծելու համար: Առաջարկում եմ այն վերանվանել «Գագիկ Ա Բագրատունի արքայի արձան (կրկնօրինակ)»-ի:--[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 20:32, 17 Նոյեմբերի 2017 (UTC) : Հարգելի [[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]], թանգարանը իր տեքստում օգտագործել է պատճեն բառը:--[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 20:43, 17 Նոյեմբերի 2017 (UTC) ::Ես դեմ չեմ «պատճեն» տարբերակին, պարզապես պատճենը կարծես թե ավելի շատ թղթային նյութերին է վերաբերում, իսկ արձաններ, շենքեր, շինություններ և այլն ունենում են կրկնօրինակներ: Օրինակ ՀՀ տարածքում առկա բազմաթիվ եկեղեցիների մոտ տեղադրված են Ջուղայի ոչնչացված գերեզմանի խաչքարերի կրկնօրինակները ու հենց խաչքարերի վրա էլ փորագրված է կրկնօրինակ: Եթե դեմ եք անվանափոխմանը, ապա խնդիր չկա հարգելի Armineaghayan: Երևի ճիշտն էլ հենց այդ է: --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 20:55, 17 Նոյեմբերի 2017 (UTC) :::Այս դեպքում կրկնօրինակ տարբերակն ավելի ճիշտ է: Չգիտեմ` ինչու են նախասրահի բոլոր գործերի մոտ գրել պատճեն--[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 07:02, 18 Նոյեմբերի 2017 (UTC) ::::Նախասրահն է, երևի այդ պատճառով :))) [[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 10:52, 18 Նոյեմբերի 2017 (UTC) == Շնորհակալական նամակ == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Rosa Red Chateau01.jpg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Շնորհակալական նամակ''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Հարգելի Արմինե անչափ շնորհակալ եմ իմ ստեղծած հոդվածներում ուղղումներ կատարելու համար: [[Մասնակից:Արման Մովսիսյան|Արման Մովսիսյան]] ([[Մասնակցի քննարկում:Արման Մովսիսյան|քննարկում]]) 14:36, 27 Նոյեմբերի 2017 (UTC) |} ==«[[Լուի Ռիել]]»՝ Օրվա հոդված== [[Պատկեր:Notification for the article of the day.png|60px|left]]{{Հարգելի մասնակից}}, շնորհավորում եմ՝ Ձեր խմբագրած «[[Լուի Ռիել]]» հոդվածն ընտրվել է 2017 թվականի նոյեմբերի 30-ին [[Գլխավոր էջ]]ում ներկայացվելու համար: Շնորհակալություն Ձեր ներդրման համար: --[[Մասնակից:Sigma'am|Sigma'am]] ([[Մասնակցի քննարկում:Sigma'am|քննարկում]]) 20:29, 29 Նոյեմբերի 2017 (UTC) == ''This Month in GLAM'': November 2017 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume VII, Issue XI, November 2017</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Australia and New Zealand report|Australia and New Zealand report]]: GLAM Peak digital collections workshops * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Can you hear this GLAM?; Glam activities at I IWSC and 3D reconstruction project * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Training 10 librarians, partnering with APSID-CI * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Czech Republic report|Czech Republic report]]: Edit-a-thon in Regional museum in Slaný 2017 * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Digital Humanities Conference held as Part of Estonian Presidency of Council of the EU * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/France report|France report]]: Edit-a-thons in Saint-Brieuc and Montpellier * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Germany report|Germany report]]: A new archive building is born and more GLAM on Tour Stations * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Ireland report|Ireland report]]: Digital Preservation Community Workshop * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: Edit-a-thon related to WWII; Wiki Loves Food 2017 * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Photographs of Africa & KB-Wiki partnership * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Two Wikipedians in residence and one edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Spain report|Spain report]]: Working with libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Nordiska museet; Internetmuseum; Statens maritima museer; Nationalmuseum; Swedish Performing Arts Agency workshop * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Tunisia report|Tunisia report]]: Upload Book * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/UK report|UK report]]: Libraries gave us power * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Ukraine report|Ukraine report]]: Volunteers cooperate with GLAMers * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/USA report|USA report]]: remember November * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Special story|Special story]]: Out of This World! * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Onwards and Upwards * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Conferences, case studies, Structured Commons, #1lib1ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Contents/Events|Calendar]]: December's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2017/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 20:46, 8 Դեկտեմբերի 2017 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=17509355 --> == ''This Month in GLAM'': December 2017 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume VII, Issue XII, December 2017</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Contents/France report|France report]]: Rituels grecs; Wiki Loves Monuments 2017 * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Contents/Germany report|Germany report]]: a good working key to GLAM collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Collaboration with library in Yogyakarta * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Contents/Italy report|Italy report]]: Activities in December * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: Winners of DARM Challenge 3 * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Historical aerial photographs from the Ministry of Defense; Texts on Dutch philosophers released under free license; Wikipedia manual; Images from Erfgoedhuis Zuid-Holland * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Two Serbian museums welcomed their first Wikipedians in Residence * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Contents/Spain report|Spain report]]: Wikipedia Club * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Inputs to the National Library Strategy; Statens maritima museer; Tekniska museet; Riksantikvarieämbetet * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Contents/Tunisia report|Tunisia report]]: Upload Book * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Contents/Ukraine report|Ukraine report]]: Promoting and Community events in Libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Contents/USA report|USA report]]: Fire & Ice & Goats * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Happy Q34812! * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Share Case Studies and Feedback with WMF, #1lib1ref, Structured Commons Research, and Blog Highlights * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Contents/Events|Calendar]]: January's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 21:38, 9 Հունվարի 2018 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=17617684 --> == Հարց == Բարև Ձեզ, ես ուզում եմ հոդված գրել ժամանակակից գրող Մարո Երկնափեշյանի մասին, բայց նախապես ուզում եմ վստահ լինել, որ հոդվածը չի ջնջվելու։ Կա ինչ-որ չափանիշ հասկանալո:{{անստ|ՀԱյ}} :Ողջույն: Ձեզ հետաքրքրող հարցի պատասխանը կարող եք գտնել [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%86%D5%B7%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF)#Ստեղծագործողներ այստեղ]: --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 16:47, 12 Հունվարի 2018 (UTC) ==«[[Ադամ Լիստ]]»՝ Օրվա հոդված== [[Պատկեր:Notification for the article of the day.png|60px|left]]{{Հարգելի մասնակից}}, շնորհավորում եմ՝ Ձեր խմբագրած «[[Ադամ Լիստ]]» հոդվածն ընտրվել է 2018 թվականի հունվարի 16-ին [[Գլխավոր էջ]]ում ներկայացվելու համար: Շնորհակալություն Ձեր ներդրման համար: --[[Մասնակից:Sigma'am|Սիգմա]] ([[Մասնակցի քննարկում:Sigma'am|քննարկում]]) 12:42, 13 Հունվարի 2018 (UTC) == Wiki Loves the Olympics == Hello. In 2016 you participated in Wiki Loves the Olympics. I want to invite you to participate again this year. Tomorrow the Winter Olympic Games starts in South Korea and we have organized a contest about Winter Olympic and Paralimpic Games. You have the information in [[:m:Wiki Loves the Olympics 2018]]. Of course, you can also invite other people that you know they could be interested. Thanks! --[[Մասնակից:Millars|Millars]] ([[Մասնակցի քննարկում:Millars|քննարկում]]) 23:12, 8 Փետրվարի 2018 (UTC) :Thank you [[Մասնակից:Millars|Millars]] for invitation :) --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 04:51, 9 Փետրվարի 2018 (UTC) ::Thanks to you. By the way, could you leave a message in Armenian in the village pump of this community? Do you think that it could be interesting for somebody? --[[Մասնակից:Millars|Millars]] ([[Մասնակցի քննարկում:Millars|քննարկում]]) 12:44, 9 Փետրվարի 2018 (UTC) :::Yes, sure --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 13:12, 9 Փետրվարի 2018 (UTC) == ''This Month in GLAM'': January 2018 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume VIII, Issue I, January 2018</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/Australia report|Australia report]]: We came, we saw, we conquered! * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/Basque Country report|Basque Country report]]: Books, librarians, encounters and borrowed data * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: #1Lib1Ref, Côte d'Ivoire participates for the 2nd time * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/France report|France report]]: Fonds André Cros; #1lib1ref; Library of Dinan; LATMOS * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/Germany report|Germany report]]: sustainability beyond metrics * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Digitizing the letters from Dewantara Kirti Griya Museum Yogyakarta continues * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/Italy report|Italy report]]: Seventeen: let's talk and celebrate! * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: Importance of digitization in 21 century * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Local heritage made available through Wikimedia & 3rd Wikicafé Tilburg * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/Norway report|Norway report]]: Image collection from Armenia and Sami bibliography * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/Serbia report|Serbia report]]: #1lib1ref first time in Serbia: 786 references added! * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/Spain report|Spain report]]: #1Lib1Ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Photos, 3D and training with the National Heritage Board * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/Tunisia report|Tunisia report]]: Upload Book * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/UK report|UK report]]: Oxford Wikidata project * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/Ukraine report|Ukraine report]]: Libraries at the Forefront of Running All-Out Action for Ukrainian Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/USA report|USA report]]: Wikipedia Day * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Our constraint reports won't constrain you! * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Call for case studies, #1lib1ref, Structured Commons and more * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2018/Contents/Events|Calendar]]: February's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2017/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 13:56, 9 Փետրվարի 2018 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=17717657 --> ==«[[Անտուան Կլոդե]]»՝ Օրվա հոդված== [[Պատկեր:Notification for the article of the day.png|60px|left]]{{Հարգելի մասնակից}}, շնորհավորում եմ՝ Ձեր խմբագրած «[[Անտուան Կլոդե]]» հոդվածն ընտրվել է 2018 թվականի փետրվարի 15-ին [[Գլխավոր էջ]]ում ներկայացվելու համար: Շնորհակալություն Ձեր ներդրման համար: --[[Մասնակից:Sigma'am|Սիգմա]] ([[Մասնակցի քննարկում:Sigma'am|քննարկում]]) 17:53, 14 Փետրվարի 2018 (UTC) ==«[[Մոսկվայի Ն. Բաումանի անվան պետական տեխնիկական համալսարան]]»՝ Օրվա հոդված== [[Պատկեր:Notification for the article of the day.png|60px|left]]{{Հարգելի մասնակից}}, շնորհավորում եմ՝ Ձեր խմբագրած «[[Մոսկվայի Ն. Բաումանի անվան պետական տեխնիկական համալսարան]]» հոդվածն ընտրվել է 2018 թվականի մարտի 4-ին [[Գլխավոր էջ]]ում ներկայացվելու համար: Շնորհակալություն Ձեր ներդրման համար: --[[Մասնակից:Sigma'am|Սիգմա]] ([[Մասնակցի քննարկում:Sigma'am|քննարկում]]) 20:06, 3 Մարտի 2018 (UTC) == ''This Month in GLAM'': February 2018 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume VIII, Issue II, February 2018</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Photo contest Wiki Loves Public Space * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Starting new GLAM partnerships * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Contents/Bulgaria report|Bulgaria report]]: The first Bulgarian wikitown presented at an International Tourist Fair in Sofia * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Editing with more librarians as we expanded #1Lib1Ref campaign * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Contents/Finland report|Finland report]]: Finland's First Wikimedian in Residence to Kansallisarkisto * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Contents/Germany report|Germany report]]: GLAM in galleries * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Contents/Italy report|Italy report]]: Boosting collaborations * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: Startup of the WikiIndustry project * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Contents/Norway report|Norway report]]: Intern program for library students * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Contents/Sweden report|Sweden report]]: WiR at The National Museums of World Culture * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Contents/UK report|UK report]]: Scotland's Public Libraries move toward first edit-a-thons * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Contents/USA report|USA report]]: February made me shiver * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Contents/Special story|Special story]]: Pattypan 18.02: The uploading tool now includes STL support * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Cool Tools * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Structured Data on Commons, Wikidata Workshop materials, and Spring Travel * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Contents/Events|Calendar]]: March's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2018/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 16:06, 9 Մարտի 2018 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=17796295 --> == [[wmru:Конкурсы/Узнай Россию. Города и регионы ЧМ по футболу 2018|Конкурс — «Узнай Россию. Города и регионы ЧМ по футболу 2018»]] == Здравствуйте, уважаемая Armineaghayan! Информируем вас о старте марафона по написанию статей '''[[wmru:Конкурсы/Узнай Россию. Города и регионы ЧМ по футболу 2018|«Узнай Россию. Города и регионы ЧМ по футболу 2018»]]''', как видно из названия, конкурс посвящен туристическим местам и достопримечательностей ряда регионов которые примут матчи Чемпионатам Мира по футболу 2018 года. В рамках конкурса есть номинация для статей на всех языках мира. Мы искренне будем рады видеть вас среди участников конкурса!!! [[Մասնակից:JukoFF|JukoFF]] ([[Մասնակցի քննարկում:JukoFF|քննարկում]]) 11:26, 14 Մարտի 2018 (UTC) ==Ջնջման է ներկայացվել [[:Արմինե_Առաքելյան]] էջը== {| class= style="font-size:100%; border:1px solid #CC9999; background-color:#FEDEDE;" |[[File:Mauritius Road Signs - Warning Sign - Other dangers.svg|90px|left]] |width="100%"|{{Հարգելի մասնակից}}, Ձեր ստեղծած կամ խմբագրած [[:Արմինե_Առաքելյան]] էջը ներկայացված է ջնջման։ Որպես պատճառ նշվում է հետևյալը՝ ''Ոչ նշանակալի''։ Մանրամասներին կարող եք ծանոթանալ, ինչպես նաև կարող եք հայտնել ձեր կարծիքը կամ առարկությունները [[Վիքիպեդիա:Ջնջման ենթակա հոդվածներ#Արմինե_Առաքելյան|ջնջման ներկայացված հոդվածների քննարկման էջում]]։ Օգնության համար տես նաև «[[Օգնություն:Ինչու է ջնջվել իմ հոդվածը|Ինչու է ջնջվել իմ հոդվածը]]» էջը։--[[Մասնակից:Sigma'am|Սիգմա]] ([[Մասնակցի քննարկում:Sigma'am|քննարկում]]) 12:43, 16 Մարտի 2018 (UTC) |} == ''This Month in GLAM'': March 2018 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume VIII, Issue III, March 2018</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Australia report|Australia report]]: Regional GLAM workshops and Art+Feminism * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Belgium report|Belgium report]]: GenderGap edit-a-thon; GLAM at Open Belgium * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Brazilian user group and Portuguese chapter join forces for Women’s International Month * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Reflecting upon #1Lib1Ref impact, upcoming collaborations * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Czech Republic report|Czech Republic report]]: Second edit-a-thon in Slaný and new cooperation with Institut of Bohuslav Martinů * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Paintings and photographers' biographies to Wikidata, translation of Rightsstatements.org, rephotography app * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Finland report|Finland report]]: Combining coding, learning and culture * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/France report|France report]]: CNES, Musée Bourdelle * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Germany report|Germany report]]: Presentation "70. Westfälischer Archivtag" * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/India report|India report]]: Impact of Odisha Government content donation on Wikimedia Projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Ireland report|Ireland report]]: Art+Feminism boom in Ireland * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Italy report|Italy report]]: Women's month * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: Startup of the WikiBeer project & "Bitalon" - The Hackaton of Bitola * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Edit-a-thons and digitazation of books * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Spain report|Spain report]]: Wikipedia courses in libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Sweden report|Sweden report]]: National Museums of World Culture; Air Force Museum * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Ukraine report|Ukraine report]]: Article Contest for Libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/USA report|USA report]]: Women's History Month * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Special story|Special story]]: GLAM WIKI Conference in Tel Aviv, November 2018 * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Family Favourites * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Structured Data on Commons; Upcoming events and travel * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Contents/Events|Calendar]]: April's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2018/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 14:48, 10 Ապրիլի 2018 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=17897344 --> == ''This Month in GLAM'': April 2018 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume VIII, Issue IV, April 2018</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/Australia report|Australia report]]: HerStory in Alice Springs and Australasian Open Access Strategy * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Everybody WIKI * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Labs to introduce Wikidata and its potentialities in Brazil * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/Catalan areas report|Catalan areas report]]: Event: Role of Wikimedia in the era of Open Science * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/France report|France report]]: City of Grenoble * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/Italy report|Italy report]]: Libraries in the spotlight * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: Macedonian Wikiexpeditions exhibition and workshops with Wiki Clubs members * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: 325,000 images from Dutch photo archives uploaded by Mr.Nostalgic * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/Philippines report|Philippines report]]: First Wikipedian in Residence in the Philippines * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/Portugal report|Portugal report]]: Partnerships, GLAMs & Art+feminism * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Strong support from the Ministry of culture and information of Republic of Serbia: Financing the three WIR programs and realizing GLAM seminars * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/Sweden report|Sweden report]]: National museum of world Culture; Sounds and pronunciations; Nordic Museum * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/Tunisia report|Tunisia report]]: Upload Book * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/UK report|UK report]]: National Library of Wales and Oxford University * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/USA report|USA report]]: April showers * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: April Love * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Wikipedians in Residence and Travel * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Contents/Events|Calendar]]: May's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2018/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 11:52, 10 Մայիսի 2018 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=18036831 --> == ''This Month in GLAM'': May 2018 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This month in GLAM logo.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume VIII, Issue V, May 2018</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Armenia report|Armenia report]]: GLAM meetings and collaborations * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Australia report|Australia report]]: GLAM Peak having impact & International Museum Day edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Public domain month celebration; Edit-a-thon Amnesty International Vlaanderen; Upcoming photo contest: Wiki Loves Heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Brazil report|Brazil report]]: New milestones for Brazilian GLAMs * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/France report|France report]]: Bibliothèque universitaire de la Sorbonne; Laboratoire Latmos; Study day on photographic as heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Germany report|Germany report]]: Two fantastic weekends with science fiction literature and the history of mining made audible * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Ireland report|Ireland report]]: First Irish GLAM upload to Wikimedia Commons; Hunt Museum is first Irish GLAM to donate images to Wikimedia Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Italy report|Italy report]]: Contests, webinair and meetings * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: GLAM activities * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Women Tech Storm, GWToolset workshop and Wiki goes Caribbean * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Norway report|Norway report]]: Bodil Biørn and human rights * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Portugal report|Portugal report]]: FEM's GLAM and Guinea-Bissau * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Russia report|Russia report]]: GLAM in Russia: need more contests * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Wikipedian in residence in the Museum of Yugoslavia * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Democracy; Museum of World Culture * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/UK report|UK report]]: Scottish Library and Information Council * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/USA report|USA report]]: AfroCROWD Wikipedia Editor's Article on Doria Ragland Tops Wiki Search List For UK Royal Wedding: Libraries Key in her Wikipedian Journey * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Wikipedia Library report|Wikipedia Library report]]: Books & Bytes * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: EuropeanaTech conference, Lexicographical data, plus all your usual news * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Recent travels; Structured Data on Commons updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Contents/Events|Calendar]]: June's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2018/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 19:29, 8 Հունիսի 2018 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=18108436 --> == Ընդհարում == Հարգելի [[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]], հենց նոր [[Բերդյանսկի երկրագիտական թանգարան]] հոդվածում Ձեր արած գրառման արդյունքում տեղի ունեցավ խմբագրման ընդհարում, և մի ամբողջ պարբերություն չպահպանվեց: Խնդրում եմ գրվող հոդվածում փոփոխություններ մի արեք: Հարգանքով՝ Նարինե: :Հարգելի [[Մասնակից:Նարինե Մուրադյան|Նարինե]], եթե դեռ շարունակում էինք խմբագրել, ապա կաղապարը թողեիք, որպեսի հասկանայի, որ դեռ աշխատում եք այդ հոդվածի վրա--[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 08:01, 11 Հունիսի 2018 (UTC) ==«[[Ցենտրալնի (մարզադաշտ, Եկատերինբուրգ)]]»՝ Շաբաթվա հոդված== [[Պատկեր:Notification for the article of the day.png|60px|left]]{{Հարգելի մասնակից}}, շնորհավորում եմ՝ Ձեր խմբագրած «[[Ցենտրալնի (մարզադաշտ, Եկատերինբուրգ)]]» հոդվածն ընտրվել է 2018 թվականի 26-րդ շաբաթում [[Գլխավոր էջ]]ում ներկայացվելու համար: Շնորհակալություն Ձեր ներդրման համար: --[[Մասնակից:Sigma'am|Սիգմա]] ([[Մասնակցի քննարկում:Sigma'am|քննարկում]]) 20:50, 24 Հունիսի 2018 (UTC) == ''This Month in GLAM'': June 2018 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume VIII, Issue VI, June 2018</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/From the team|From the team]]: New look; Promotion: flyer * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Museums workers experiencing Wikidata power * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/Australia report|Australia report]]: Wikipedia Making Public Histories * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/Brazil report|Brazil report]]: A GLAMWiki on the Belgian Heritage in Brazil * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/France report|France report]]: Archaeology day in Toulouse; Institut National d'Histoire de l'art; Palais des beaux-arts de Lille * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/Germany report|Germany report]]: Cornerstone ceremony MiQua * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: From Eastern Indonesia on Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/Italy report|Italy report]]: Wiki Weekend in Trentino; Fortezza delle Verrucole edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: Wiki Tour in the City Library, WWI editing days & WikiGap Skopje * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Wiki writing sprint Open Science * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: A New Zealand Wikipedian at Large * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/Russia report|Russia report]]: ''All Russia'' under a free license * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/Serbia report|Serbia report]]: GLAM Seminar, WIR and GLAM/Edu camp * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/Sweden report|Sweden report]]: SMVK upload; Swedish National Archives; Wikidata connects Swedish people / archives using Wikidata tool hub; Topographical register at the Swedish National Archives; LIBRIS XL - Bibframe 2.0 and open linked data * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/UK report|UK report]]: Wikidata at Oxford * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/USA report|USA report]]: Wiki Loves Pride 2018 + Bootcamp * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Concordance, Cloud, Citations & Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/Wikimania report|Wikimania report]]: GLAM at Wikimania 2018 * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/Wikimedia and Libraries User Group|Wikimedia and Libraries User Group]]: Poll to direct activities * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Structured Data on Commons and Wikimania * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Contents/Events|Calendar]]: July's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2018/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 11:46, 9 Հուլիսի 2018 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=18179409 --> ==«Узнай Россию. Города и регионы ЧМ по футболу 2018»== Здравствуйте! Поздравляю Вас с завоеванием призового места в конкурсе «Узнай Россию. Города и регионы ЧМ по футболу 2018» Настало время получения призовых сумм, и для этого вам необходимо заполнить электронную форму, расположенную по ссылке ниже: https://docs.google.com/forms/u/0/d/17JtUscwTeTjDvQ2lNFOyUkHWqolLinE_gb5FFCAfoJk/edit?usp=forms_home&ths=true Просьба заполнить форму максимально полно и корректно, это облегчит и ускорит денежный перевод. С уважением Дмитрий Жуков (НП «Викимедиа.РУ») P.S При возникновений любых сложностей пишите! jukoff@wikimedia.ru [[Մասնակից:JukoFF|JukoFF]] ([[Մասնակցի քննարկում:JukoFF|քննարկում]]) 19:41, 30 Հուլիսի 2018 (UTC) == ''This Month in GLAM'': July 2018 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume VIII, Issue VII, July 2018</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Collaborating with GLAM Structure: Armenian Content Replenished in 45 Wikipedias * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/Australia report|Australia report]]: A land of ragged mountains * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Rare cartographic collection uploaded by Brazilian GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/France report|France report]]: Wikidata workshop around heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/Germany report|Germany report]]: The European Cultural Heritage Summit in Berlin and two visits in Potsdam * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/Italy report|Italy report]]: Monuments and minorities * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: The month of Festivals covered on Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Matching the GTAA thesaurus with Wikidata; Hands-on Pattypan training * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/Norway report|Norway report]]: Seminar at The National Archives of Norway and Sami music and culture festivals * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Wikipedian in Residence at the Museum of Yugoslavia: History of Yugoslavia on Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/Sweden report|Sweden report]]: National Library of Sweden * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/UK report|UK report]]: Oxford GLAMs and Celtic Knot 2018 * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/USA report|USA report]]: Summer in July * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/Special story|Special story]]: Commons transcription tool * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/Wikipedia Library report|Wikipedia Library report]]: Books & Bytes–Issue 29, June–July 2018 * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: News from Cape Town, Aberystwyth, Berlin, Milan and Everywhere * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Contents/Events|Calendar]]: August's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2018/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 05:10, 9 Օգոստոսի 2018 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=18279968 --> == ''This Month in GLAM'': August 2018 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume VIII, Issue VIII, August 2018</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Museums workers experiencing Wikidata power * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/Australia report|Australia report]]: WikiTourAU and Researchers Week * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Brazilian Wikimedians develop tools for mass contributions: Mbabel and Import-500px * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/France report|France report]]: Ceramics and monuments * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/Germany report|Germany report]]: Wikipedia meets antiquity in Xanten * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/Ireland report|Ireland report]]: Stories and Connections: Editing workshop in National Gallery of Ireland * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: First WoALUG contribution to this newsletter * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: WikiCity tour in Kočani and Vinica * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/Malaysia report|Malaysia report]]: World Library and Information Congress 2018 * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/Portugal report|Portugal report]]: GLAMifying the National Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/Republic of Korea report|Republic of Korea report]]: Launch of GLAM Newsletter on Repupublic of Korea * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Wikimedians in residence at two Serbian museums * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/Sweden report|Sweden report]]: FindingGLAMs; National Library of Sweden; Crowdsourcing Structured Data on Commons for GLAMs * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/UK report|UK report]]: Sum of All Astrolabes; Exploring Collections with Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/USA report|USA report]]: Wiknics and Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Upcoming conferences, and more * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Wikimania, Wikimedians in Residence, Structured Data on Commons, and upcoming conferences * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Contents/Events|Calendar]]: September's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2018/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 13:23, 8 Սեպտեմբերի 2018 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=18341498 --> ==Կարճ էջ. «[[Ֆրանսիական_հիմքով_կրեոլական_լեզուներ]]»== [[Պատկեր:Emblem-important-red.svg|50px|left]]{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Հարգելի,&nbsp;անանուն խմբագիր | Հարգելի&nbsp;{{BASEPAGENAME}}}}, Ձեր ստեղծած «[[Ֆրանսիական_հիմքով_կրեոլական_լեզուներ]]» հոդվածը չի բավարարում հոդվածի նվազագույն ծավալի պահանջին։ Եթե հոդվածի բովանդակությունը մեկ շաբաթվա ընթացքում չունենա առնվազն 3000 բայթ ծավալ և հեղինակավոր երկրորդական նվազագույնը մեկ աղբյուր, ապա այն ենթակա է ջնջման։ Դիմե՛ք ինձ, եթե ունեք հարցեր կամ եթե օգնության կարիք կզգաք։ --[[Մասնակից:Armenmir|Armen]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armenmir|քննարկում]]) 06:53, 11 Հոկտեմբերի 2018 (UTC) == ''This Month in GLAM'': September 2018 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume VIII, Issue IX, September 2018</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/Albania report|Albania report]]: Collections of Museums in Albania * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/Armenia report|Armenia report]]: GLAM+Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/Australia report|Australia report]]: WikiTour AU * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Developing tGLAM: a landing-page generator for GLAM initiatives * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/France report|France report]]: European Heritage Days; Linked data for archaeology; Paris: Edit-a-thon at Mobilier National * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/Germany report|Germany report]]: History of Women and Democracy, Wikipedia-Culture-Ambassadors and two GLAM-on-Tour-stations in just four weeks * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: Wiki camps in Macedonia * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/Malaysia report|Malaysia report]]: Wikipedia for Galleries, Libraries, Archives and Museum * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/Mexico report|Mexico report]]: Open GLAM Mexico 2018 * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: >20,000 press photographs 1940-1990 uploaded, GLAM Wiki Meeting, Aerial Photographs, GLAM-Wiki Manual & Wikipedia Course for Historical Societies * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/Norway report|Norway report]]: Women in Red; Researhers Days 2018; The 2019 edition of #wikinobel * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/Poland report|Poland report]]: Archival photographs and literary knowledge enrich Polish Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Impact of GLAM seminars: Decentralization of GLAM activities * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Wikidata P3595 Biografiskt lexikon för Finland; Student Project at the Nordic Museum; Learning about sources on Swedish Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/UK report|UK report]]: Botanical illustrations and Wiki Loves Monuments in Scotland * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/USA report|USA report]]: Back to school * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/Wikipedia Library report|Wikipedia Library report]]: Books & Bytes–Issue 30, August–September 2018 * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Wikidata Tour Down Under * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Contents/Events|Calendar]]: October's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2018/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 05:29, 13 Հոկտեմբերի 2018 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=18460949 --> == Մատենագիտություն == Հարգելի մասնակից, Ձեզ ասել եմ, որ մատենագիտության մեջ <<թ.>> կամ <<թվական>> չի գրվում, բայց դուք շարունակում եք նույն կերպ: Զգուշացնում եմ` Ձեր կողմից արված բոլոր նման խմբագրումները հետ եմ շրջելու: Այնպես որ, խնդրում եմ. մի արեք նման բան: --Կարապետ Ա. Հակոբյան 05:33, 17 Հոկտեմբերի 2018 (UTC) ::Հարգելի Կարապետ Ա. Հակոբյան, եթե ուշադիր նայեք ամսաթվերը, կտեսնեք, որ դուք ուղղում եք մեր զրույցից ավելի վաղ արված խմբագրումները --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 05:44, 17 Հոկտեմբերի 2018 (UTC) == Marco Grigoryan == Hello Armnine, appreciate for the pictures about Armenians that you are uploading in Wikipedia I am working on [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88_%DA%AF%D8%B1%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86 Marco Grigoryan] article in Farsi Wikipedia to turn it to a good article I need some picture for this article such as picture from Marco's grave at Komitas pantheon or picture from his work at Sabrina museum It is possible upload them in wikipedia [[Մասնակից:Modern Sciences|Modern Sciences]] ([[Մասնակցի քննարկում:Modern Sciences|քննարկում]]) 00:33, 3 Նոյեմբերի 2018 (UTC) ::Hi, I have not come across Marco's grave in Komitas panthen. R u sure it's there? If so, no problem, I will take a photo. In yerevan we have Near East Art Museum, where many hertitages of Marco are kept. I tried to work with that museum which is an affiliate of Literature Museum after Yeghishe Charents, but they did not provide wikipedia with his artworks. --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 10:28, 3 Նոյեմբերի 2018 (UTC) Somewhere mentioned that he buried in Komitas pantheon but I can not find the website. Do you have any picture from him or his works that can upload? His museum still open or closed? http://www.jadidonline.com/story/12092012/frnk/marco_grigorian_artist_eng http://www.iranicaonline.org/articles/grigorian [[Մասնակից:Modern Sciences|Modern Sciences]] ([[Մասնակցի քննարկում:Modern Sciences|քննարկում]]) 20:53, 3 Նոյեմբերի 2018 (UTC) :::Dear [[Մասնակից:Modern Sciences|Modern Sciences]], please leave me your mail, I will visit his museum next week and might have answers to your questions. Regards, Armine --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 10:58, 14 Նոյեմբերի 2018 (UTC) Great [[modern.sciences@yahoo.com|this]] is my e-mail. Thank you for your contribution. [[Մասնակից:Modern Sciences|Modern Sciences]] ([[Մասնակցի քննարկում:Modern Sciences|քննարկում]]) 18:51, 14 Նոյեմբերի 2018 (UTC) == Lilit Terian == Hi Armine Lilit Terian (Լիլիթ Տէրեան) Armenian Iranian renowned sculpture Passed away 7 March 2019 at age 88 please edit her page I am not familler with Infobox in Armenian Wiki thank you [[Մասնակից:Modern Sciences|Modern Sciences]] ([[Մասնակցի քննարկում:Modern Sciences|քննարկում]]) 02:14, 9 Մարտի 2019 (UTC) : Dear [[Մասնակից:Modern Sciences|Modern Sciences]], thank you for information. Wikidata helps to show all the details, I only put the link you inserted under External links. Regards --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 08:46, 9 Մարտի 2019 (UTC) == ''This Month in GLAM'': October 2018 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume VIII, Issue X, October 2018</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Erbstuecke edit-a-thon; Women in Tech edit-a-thon; Wiki Club Brussels; Wikidata workshop + party * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Contents/Brazil report|Brazil report]]: "There is no reason not to participate in a GLAM-Wiki initiative": an interview with the director of the Museum of Veterinary Anatomy * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Estonian art and geoscience collections finding their way to Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Contents/Finland report|Finland report]]: (RE)Photographic autumn * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Contents/France report|France report]]: GLAMWiki 2018 Tel Aviv; City of Grenoble * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Contents/Germany report|Germany report]]: GLAMorous Conferences * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: ‘More Gelders Heritage available via Wikimedia’ by Erfgoed Gelderland; Writing week Friesland; Wiki Techstorm * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Contents/Norway report|Norway report]]: Wiki Loves Monuments and wikinobel * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Contents/Poland report|Poland report]]: Heirlooms - locally and internationally * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Contents/Serbia report|Serbia report]]: The growing GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Roundtripping Project, Books Import and Wikidata Imported to SOCH * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Built heritage conservation on Commons; les sans pagEs at a Modern art museum * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Contents/UK report|UK report]]: Wikidata in Oxford * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Contents/USA report|USA report]]: Wikiconference North America Culture Crawl * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Documentation survey, Structured Data on Commons consultations, blog posts and conferences * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Contents/Events|Calendar]]: November's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2018/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 08:16, 9 Նոյեմբերի 2018 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=18578169 --> == ''This Month in GLAM'': November 2018 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume VIII, Issue XI, November 2018</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/Albania report|Albania report]]: Wiki Photo Walk Albania 2018; Wiki Loves Monuments Albania * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Singing Wikipedia; Photographs by Vahan Kochar * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Diverse milestones for the Brazilian community * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/Denmark report|Denmark report]]: Intercontinental digitisation efforts * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Making contacts both internationally and in Estonia * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/Finland report|Finland report]]: Art and edit-a-thons * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/France report|France report]]: Bibliothèque publique d’information; 3D museum collections on Wikimedia Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Conserving and digitizing texts in West Sumatra * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: Wiki Training at National and University Library "St. Clement of Ohrid" * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Equity, Wikidata, and the New York Times * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/Norway report|Norway report]]: Collaboration with The National Archives of Norway * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/Philippines report|Philippines report]]: Wiki Loves Art * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/Poland report|Poland report]]: Archival image uploads, student collaborations and international projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Photo finish of the WIR's * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/Sweden report|Sweden report]]: The Swedish Performing Arts Agency; Library data starts to take shape; Learning Wikipedia at the Archives; Wikimedia Commons Data Roundtripping * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/UK report|UK report]]: Sum of All Astrolabes * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/USA report|USA report]]: Wikidata Workshop at Pratt School of Information; Wikidata Presentation for the New York Technical Services Librarians; Wikipedia Asian Month; Cleveland Park Wikipedia Edit-a-thon; Historic Ivy Hill Cemetery Workshop * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/Wikipedia Library report|Wikipedia Library report]]: Books & Bytes–Issue 31, October–November 2018 * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Welcoming Satdeep Gill; Structured Data on Commons; WikiCite * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Contents/Events|Calendar]]: December's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2018/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 05:56, 11 Դեկտեմբերի 2018 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=18702767 --> == ''This Month in GLAM'': December 2018 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume VIII, Issue XII, December 2018</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Cooperation with Yerevan Drama Theatre Named After Hrachia Ghaplanian; Singing Wikipedia (continuation); Photographs by Vahan Kochar (continuation) * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018/Contents/Australia report|Australia report]]: 2019 Australia's Year of the Public Domain * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Writing weeks German-speaking Community; End of year drink; Wiki Loves Heritage photo contest * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Google Art and GLAM initiatives in Brazil * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018/Contents/India report|India report]]: Collaboration with RJVD Municipal Public Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018/Contents/Italy report|Italy report]]: Challenges and alliances with libraries, WLM and more * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: Exhibition:"Poland through photographs" & Wikipedia lectures with children in social risk * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018/Contents/Malaysia report|Malaysia report]]: Technology Talk and Update on Wikipedia @ National Library of Malaysia * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018/Contents/Portugal report|Portugal report]]: Glam Days '18 at the National Library of Portugal * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Hats 🎩🧢👒🎓 * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018/Contents/UK report|UK report]]: Oxford * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018/Contents/USA report|USA report]]: Holiday gatherings and visit to Internet Archive * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Wikidata reports * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Structured Data on Wikimedia Commons: pilot projects and multilingual captions * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018/Contents/Events|Calendar]]: January's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2018/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 19:58, 10 Հունվարի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=18771797 --> == ''This Month in GLAM'': January 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue I, January 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Photographs by Vahan Kochar (continuation) * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Public domain day edit-a-thon; Hack The Gender Gap edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Contents/Brazil report|Brazil report]]: GLAM Wiki at the Digital Collections Conference and new partnership with Casa de Rui Barbosa * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Contents/Colombia report|Colombia report]]: First report from GLAM in Wikimedia Colombia * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Contents/Czech Republic report|Czech Republic report]]: Prachatice Museum * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Contents/France report|France report]]: #1lib1ref; Museum of Brittany * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Indonesian Wikisource meetup; more documents from Museum Tamansiswa * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Contents/Italy report|Italy report]]: Celebrating Wikipedia and remembering the Holocaust * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Contents/Norway report|Norway report]]: Diversity in Glam projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Contents/Serbia report|Serbia report]]: GLAM Winter in Serbia * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Hackathon with the National Library of Sweden * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Contents/UK report|UK report]]: Wales and Oxford * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Contents/USA report|USA report]]: Snowdays/Shutdowns but Lots of Open Access * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: New year, new newsletter format * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Structured Data on Wikimedia Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Contents/Events|Calendar]]: February's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 13:59, 9 Փետրվարի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=18863115 --> == ''This Month in GLAM'': February 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue II, February 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Albania report|Albania report]]: Gjirokastra reads about Musinenë * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Australia report|Australia report]]: International Digital Curation Conference 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Wiki Loves Heritage; Wikipedian in Residence at the King Baudouin Foundation * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Brazil report|Brazil report]]: "Our experience with Wikimedians has brought collaborative principles of Wikipedia to our work with archival curation": an interview with the coordinator of the GLAM-Wiki initiative with the Brazilian National Archives * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Canada report|Canada report]]: Canada report * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Improving 135 articles during #1Lib1Ref at the Goethe-Institut * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Denmark report|Denmark report]]: Mass uploading and educational materials * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/France report|France report]]: Cinémathèque de Grenoble * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Italy report|Italy report]]: Regional coordinators and Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Mexico report|Mexico report]]: Wiki Loves Mexico, Editathon at Museo Nacional de Historia and Art and Feminism * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: January - February 2019 activities: Public Domain Day, Wiki Goes Caribbean, Wiki Fridays, Wikimedians in Residence * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Poland report|Poland report]]: Art, feminism, rituals and historical portraits * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Domination of librarians * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: More Library cooperation * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Professional day «GLAM & Wikimedia: review of projects in Switzerland and perspectives with Wikidata (2019)» * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/UK report|UK report]]: Teaching SPARQL with Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/USA report|USA report]]: Black History Month, Wikidata Game & Women's History Month * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Special story|Special story]]: Wikimedia Commons Data Roundtripping * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Wikipedia Library report|Wikipedia Library report]]: Books & Bytes–Issue 32, January–February 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Wired for Sound * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Wikimedia and Libraries User Group report|Wikimedia and Libraries User Group report]]: Steering committee election 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Structured Data on Commons: GLAM pilots; Wikimania 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Contents/Events|Calendar]]: March's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 07:55, 8 Մարտի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=18917724 --> == CEE spring-ի հայկական հոդվածներ == {{հարգելի մասնակից}} ջան, CEE spring-ում հայկական կողմը չի կարող հայկական թեմատիկայով հոդվածներ գրել։ Այնպես որ, երկու հոդվածի քննարկման էջերից հեռացրի մրցույթի կաղապարները։ --[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|^{<span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span>}]] 10:24, 26 Մարտի 2019 (UTC) :Հարգելի [[User:Beko|Beko]], շնորհակալություն տեղեկացնելու համար--[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 05:46, 27 Մարտի 2019 (UTC) ::[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] Добрый день! Возможно вас заинтересуют статьи из украинского [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Spring_2019/Structure/Ukraine топ-100] (и в частности на известном вам русском есть следующие статьи: [[:ru:Бердник, Олесь Павлович]] , [[:ru:Удовенко, Геннадий Иосифович]] , [[:ru:Конституция Филиппа Орлика]], [[:ru:Вороной, Юрий Юрьевич]], [[:ru:Поводырь (фильм, 2013)]], [[:ru:Оптимистическая]], [[:ru:Шацкие озёра]] , [[:ru:Тінь Сонця]], [[:ru:Рудницкая, Милена Ивановна]], [[:ru:Патон, Борис Евгеньевич]], [[:ru:Гриценко, Анатолий Степанович]], [[:ru:Горская, Алла Александровна]], [[:ru:Глузман, Семён Фишелевич]], [[:ru:Кухар, Екатерина Игоревна]] . Но написание имен и фамилий для названий статей лучше переводить из украинской Википедии, потому что есть некоторые искажения в отдельных случаях). или возможно [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Spring_2019/Structure/Ukraine/Extended#Culture расширенного] списка статей украинской тематики? С уважением.--[[Մասնակից:Yasnodark|Yasnodark]] ([[Մասնակցի քննարկում:Yasnodark|քննարկում]]) 13:24, 31 Մարտի 2019 (UTC) == ''This Month in GLAM'': March 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue III, March 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/Albania report|Albania report]]: WikiFilmat SQ - new articles about the Albanian movie industry! * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Art+Feminism+GLAM, Collaboration with Hovhannes Toumanian museum * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/Australia report|Australia report]]: Art+Feminism 2019 in Australia * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/Brazil report|Brazil report]]: The GLAM at USP Museum of Veterinary Anatomy: a history of learnings and improvements * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/Colombia report|Colombia report]]: Moving GLAM institutions inside and outside Colombia * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/Czech Republic report|Czech Republic report]]: Edit-a-thon Prachatice * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/France report|France report]]: Wiki day at the Institut national d'histoire de l'art; Age of wiki at the Musée Saint-Raymond * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/India report|India report]]: Gujarat Vishw Kosh Trust content donation to Wikimedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/Italy report|Italy report]]: Italian librarians in Milan * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/Macedonia report|Macedonia report]]: WikiLeague: Edit-a-thon on German Literature * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: WikiconNL, International Womens Day and working together with Amnesty, Field study Dutch Libraries and Wikimedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Spring residences and a wiki competition * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: UNESCO; Working life museums; Swedish Performing Arts Agency shares historic music; Upload of glass plates photographs * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/UK report|UK report]]: Wiki-people and Wiki-museum-data * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/USA report|USA report]]: Women's History Month and The Met has two Wikimedians in the house * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Go Siobhan! * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Structured Data on Wikimedia Commons; Bengali Wikisource case study * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Contents/Events|Calendar]]: April's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 20:50, 8 Ապրիլի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=18985903 --> == ''This Month in GLAM'': April 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue IV, April 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Albania report|Albania report]]: Museum of Kosovo * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Collaboration with Hovhannes Toumanian museum; Art+Feminism+GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Research activity and GLAM-Wiki initiatives * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Edit-a-thon with 15 librarians and ICT professionals, and a new Wikiclub * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/France report|France report]]: Nancy Museums * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Wikisource meetup and letter translations * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Italy report|Italy report]]: All over Italy * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: The Near East: from Leiden to Wikipedia; Wikipedia Workshop at Zeeuws Museum; Wiki Goes Caribbean * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Norway report|Norway report]]: Oslo Freedom Forum, Riddu Riđđu, and Márkomeannu * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Poland report|Poland report]]: Outcomes of A+F, new uploads, GLAM conference * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Serbian Ministry of Culture supporting GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Spain report|Spain report]]: Edit-a-thons in Madrid and Brasilia, Wiki Loves Falles and Club Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: FindingGLAMs; Sheet music from Musikverket; The first pilot of the Wikimedia Commons Data Roundtripping project is out!; Digikult * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/UK report|UK report]]: Wikidata and Oxford GLAMs * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/USA report|USA report]]: Women's History * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Upcoming releases, and GLAM pilot projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Just call us u4 * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Wikimania report|Wikimania report]]: Updates on the Wikimania conference in Stockholm (Aug 14–18) * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: OpenGLAM Principles, ARL and Wikidata, CC Summit * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Contents/Events|Calendar]]: May's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 06:49, 9 Մայիսի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19078967 --> == ''This Month in GLAM'': May 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue V, May 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/From the team|From the team]]: Your help is needed * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Cooperation with Central Bank of Armenia * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Australia report|Australia report]]: Festivals of history, heritage and #1Lib1Ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Full catalog of Impressionist painter Eliseu Visconti into Wikidata and Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Canada report|Canada report]]: New partnership with Library and Archives Canada, and a GLAM Wiki Summit in Toronto * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Colombia report|Colombia report]]: Free Software Festival * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Finland report|Finland report]]: Starting to work with the Saami languages * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: More Kajawen on Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Italy report|Italy report]]: Open air, artistic and historical edit-a-thons * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Macedonia report|North Macedonia report]]: WikiScout * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Poland report|Poland report]]: 30 years on: Free elections, free market * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Wikipedian in Residence at Serbian National Theatre * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Spain report|Spain report]]: International Museum Day and FESABID19 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Runic Recordings * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/UK report|UK report]]: Data Week and Data Joy * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/USA report|USA report]]: Asian Pacific American History Month * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Updates on development; GLAM pilot projects; Wikimania Hackathon with GLAM focus are * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Wikipedia Library report|Wikipedia Library report]]: Books & Bytes–Issue 33, March–April 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Library of Congress recognition; Hackathon results * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Wikimedia and Libraries User Group report|Wikimedia and Libraries User Group report]]: Hangout with Wikimedia and Libraries User Group * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Creative Commons Global Summit 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Contents/Events|Calendar]]: June's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 01:19, 9 Հունիսի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19113678 --> == ''This Month in GLAM'': June 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue VI, June 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Third round of cooperation with Hovhannes Toumanian Museum * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Australia report|Australia report]]: Toodyaypedia, City of Canning, WoW2019, and the Pilbara * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Partnership with Football Museum brings visibility to entries about women’s soccer on Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: #1Lib1Ref edit-athons and restrospective of +190 articles improved * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/France report|France report]]: Regular workshops * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Introduction to Wikimedia Commons and Structured data * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Mexico report|Mexico report]]: Wiki Loves Mexico * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Image donation; Wiki goes Caribbean meeting on slavery and plantations in Suriname; Dutch open public library data; Field study collaboration Wikimedia and Libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Norway report|Norway report]]: The International Year of Indigenous Languages 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Poland report|Poland report]]: Documentary photographs from National Archives and WikiPlato * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Continuation of residences * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Wikidata imports; Data roundtripping project * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/UK report|UK report]]: Oxford and Coventry Updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/USA report|USA report]]: LGBTQ+ Pride * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Development updates; GLAM focus area at the Wikimania Hackathon * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Want new tools? We've got 'em! * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Contents/Events|Calendar]]: July's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 23:54, 9 Հուլիսի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19157272 --> ==Ջնջման է ներկայացվել «[[:Աուդիո-վիզուալ_լրագրողների_ասոցիացիա]]» էջը== {| class= style="font-size:100%; border:1px solid #CC9999; background-color:#FEDEDE;" |[[File:Mauritius Road Signs - Warning Sign - Other dangers.svg|90px|left]] |width="100%"|{{Հարգելի մասնակից}}, Ձեր ստեղծած կամ խմբագրած «[[:Աուդիո-վիզուալ_լրագրողների_ասոցիացիա]]» էջը ներկայացված է ջնջման։ Որպես պատճառ նշվում է հետևյալը՝ ''Ոչ նշանակալի''։ Մանրամասներին կարող եք ծանոթանալ, ինչպես նաև կարող եք հայտնել ձեր կարծիքը կամ առարկությունները [[Վիքիպեդիա:Ջնջման ենթակա հոդվածներ#Աուդիո-վիզուալ_լրագրողների_ասոցիացիա|ջնջման ներկայացված հոդվածների քննարկման էջում]], եթե բավարարում եք [[Վիքիպեդիա:Հարցումներ/Մասնակցության_կանոնակարգ_և_լրացուցիչ_այլ_պայմաններ#Ջնջման ներկայացված հոդվածների քննարկում/քվեարկության մասնակցության կանոնակարգ|քննարկման մասնակցության կանոնակարգի]] պահանջներին։ Մյուս դեպքերում Ձեր ձայնը կունենա խորհրդատվական նշանակություն: Օգնության համար տե՛ս նաև «[[Օգնություն:Ինչու է ջնջվել իմ հոդվածը|Ինչու է ջնջվել իմ հոդվածը]]» էջը։--[[Մասնակից:ԱշոտՏՆՂ|ԱշոտՏՆՂ]] ([[Մասնակցի քննարկում:ԱշոտՏՆՂ|քննարկում]]) 08:55, 4 Օգոստոսի 2019 (UTC) |} == ''This Month in GLAM'': July 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue VII, July 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Members of the National Assembly of Armenia * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Australia report|Australia report]]: Staying warm over winter * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Germany report|Germany report]]: Heidelberg symposium * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Cultural Gardener Summer Project in Indonesia * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Ireland report|Ireland report]]: Collaboration with the PhotoIreland Foundation * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Italy report|Italy report]]: Archeology in alpine valleys * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Norway report|Norway report]]: Sámi place names – collaboration with the Sámi Várdobáiki Language Center * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: More bibliographic data on Wikidata; National Library of Sweden; GLAM activities Wikimania * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/UK report|UK report]]: Oxford and Coventry Updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Uganda report|Uganda report]]: #1Lib1Ref Uganda 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/USA report|USA report]]: Summer meetups and Picnics * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Map the GLAM report|Map the GLAM report]]: Visualising the status and the spread of a cultural collection in Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Other statements; Wikimania; blog posts on SDC * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Wikipedia Library report|Wikipedia Library report]]: Books & Bytes–Issue 34, May–June 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: I ain't no square with my corkscrew hair * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: OpenGLAM, Wikimania and Structured Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Contents/Events|Calendar]]: August's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 08:20, 10 Օգոստոսի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19268956 --> == Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey about your experience with Wikimedia. The purpose of this survey is to learn how well the Foundation is supporting your work on and off wiki and how we can change or improve things in the future. The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. Please take 15 to 25 minutes to '''give your feedback through this survey'''. It is available in various languages. [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=orgdash] This survey is hosted by a third-party and governed by this privacy statement (in English). [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement] Find more information about this project. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Insights] [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 16:22, 10 Սեպտեմբերի 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(pe_dashboard_users,act)&oldid=19364202 --> :Dear [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]], thank you for your message. I got this survey letter on my mail and answered it already. --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 20:34, 10 Սեպտեմբերի 2019 (UTC) == ''This Month in GLAM'': August 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue VIII, August 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Strategic salon around GLAM perspectives * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Finland report|Finland report]]: Continuing our work with the Saami communities * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Digitization of banknotes and introduction to structured data on Commons (continued) * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Wikidata map making workshop * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Norway report|Norway report]]: Women in Red: collaboration with The National Library in Norway and Oslo Metropolitan University * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: GLAM communities of practice; Problematic data * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/UK report|UK report]]: New and old collaborations * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/USA report|USA report]]: Wikimania 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Special story|Special story]]: Wikimania GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Recent presentations, workshops and blog posts * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Work for us, or just tell us what you think of us * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Updates on OpenGLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Contents/Events|Calendar]]: September's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 07:20, 11 Սեպտեմբերի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19359039 --> == Article idea: Madame Bey == Hi again! I found an interesting story about an Armenian woman who went to the U.S., became involved in American cultural life, and began training boxers: [[:en:Madame Bey]] (Hranoush Agaganian). It's interesting how her Turkish husband resigned from the Ottoman foreign service and stayed in the U.S with her. [[Մասնակից:WhisperToMe|WhisperToMe]] ([[Մասնակցի քննարկում:WhisperToMe|քննարկում]]) 09:17, 7 Հոկտեմբերի 2019 (UTC) :Dear [[Մասնակից:WhisperToMe|WhisperToMe]], I found one Armenian source, butthere is no answer to your question there. [[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 05:33, 9 Հոկտեմբերի 2019 (UTC) ::Cool! Is it an online source? (Also I don't believe I asked a question about Hranoush, although I am curious about why Sidki Bey chose to resign. It was good for Hranoush that he did!) [[Մասնակից:WhisperToMe|WhisperToMe]] ([[Մասնակցի քննարկում:WhisperToMe|քննարկում]]) 08:16, 9 Հոկտեմբերի 2019 (UTC) :::Find the sourse here [http://37.26.174.121/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=7937&query_desc=Provider:%D4%B6%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D5%AF-97, Հայազգի գործիչներ by Արծվի Բախչինյան] --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 08:24, 9 Հոկտեմբերի 2019 (UTC) ::::Great! If you can or wish to, it may be good to have copies made of the title page and the relevant pages you're using as sources. Also, do you know if Armenian libraries have copies of the [[:en:Dustur]] or the [[:en:Ottoman Constitution of 1876]] in the Armenian language? I have found versions of these in other languages but I have not yet found the Armenian versions [[Մասնակից:WhisperToMe|WhisperToMe]] ([[Մասնակցի քննարկում:WhisperToMe|քննարկում]]) 15:50, 12 Հոկտեմբերի 2019 (UTC) :::::I need to ask in the Libraries. If any news, will let you know.--[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 19:03, 12 Հոկտեմբերի 2019 (UTC) ::::::Thank you! If they have Armeno-Turkish (Turkish but in Armenian characters) versions of these documents that will be much appreciated too! :-D [[Մասնակից:WhisperToMe|WhisperToMe]] ([[Մասնակցի քննարկում:WhisperToMe|քննարկում]]) 16:15, 13 Հոկտեմբերի 2019 (UTC) == ''This Month in GLAM'': September 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue IX, September 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/Colombia report|Colombia report]]: The GLAM team from Wikimedia Colombia in OpenConLatAm * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/Finland report|Finland report]]: Photographs and events * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/France report|France report]]: European Heritage Days * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Image donation by Indonesian Air Force * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/Italy report|Italy report]]: Wikimedia Italia Summer School * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Open cultural heritage; More libraries in Africa on Wikidata; Global MIL Week 2019 Feature Conference; Kulturhistoria som gymnasiearbete; Wiki Loves Monuments * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/UK report|UK report]]: Oxford, Khalili Collections and Endangered Archives * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/USA report|USA report]]: Hispanic Heritage and Disability Awareness Month * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/Special story|Special story]]: Help the Movement Learn about Content Campaigns & Supporting newcomers in Wikidata training courses! * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Tie a knot in your handkerchief * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: GLAM Manager Role Announced! * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Contents/Events|Calendar]]: October's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 17:31, 8 Հոկտեմբերի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19436590 --> == ''This Month in GLAM'': October 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue X, October 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Australia report|Australia report]]: WikiD at the Design Museum * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Colombia report|Colombia report]]: Wikimedia Colombia in Argentinean event * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Czech Republic report|Czech Republic report]]: Wikipedia Week of Libraries in Broumov * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Nordic cooperation + Wikisource + library information * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Finland report|Finland report]]: Collaborative histories * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/France report|France report]]: GLAM working group at WMFr; Partnership with AAF * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Numismatic items from Sumatran Numismatic Museum * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Malaysia report|Malaysia report]]: Wikipedia Penang Meetup 2 @ Tuanku Fauziah Museum and Gallery, University of Science Malaysia * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Share Your Data master classes for GLAMs; New project manager WMNL; Images from Africa * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Norway report|Norway report]]: Radio Cinema at the National Library in Oslo * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Nordic Museum publications on Wikidata and Commons; Wikipedia training in Härnösand; Open cultural heritage data in focus in Visby * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/UK report|UK report]]: Khalili; Museums + Tech; Oxford WIR placement ends * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/USA report|USA report]]: Spooky Autumn meetups * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Special story|Special story]]: #WikiForHumanRights * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Getting started, Tool highlights, Blog posts and presentations about SDC * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Wikipedia Library report|Wikipedia Library report]]: Books & Bytes–Issue 35, July–August 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: We Are Seven * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Wikimedia and Libraries User Group report|Wikimedia and Libraries User Group report]]: October 16th meeting minutes * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Wikisource report|Wikisource report]]: Community Wishlist Survey 2020 and Wiki Advanced Training 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: 1Lib1Ref, Wikimedia Sweden Research and other updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Contents/Events|Calendar]]: November's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 09:01, 12 Նոյեմբերի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19505891 --> == ''This Month in GLAM'': November 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue XI, November 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Australia report|Australia report]]: Wiki Loves Monuments * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Finland report|Finland report]]: Combining the old and the new * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/France report|France report]]: Wikimedia training workshops; Conference in the city of Arles * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: IHLIA starts monthly Wikipedia writing sessions, Wiki Techstorm 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Wellington talks and edit-a-thons * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Poland report|Poland report]]: Transgressing the boundaries of internal academic discourse * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Minor grants and Library training * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/USA report|USA report]]: A busy conference season, a new Caribbean community and introducing a tool for adding artwork metadata * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Continued development, documentation, and blog posts * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Wikipedia Library report|Wikipedia Library report]]: Books & Bytes-Issue 36, September–October 2019 * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Research published * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Wikisource report|Wikisource report]]: Results of Community Wishlist Survey 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Contents/Events|Calendar]]: December's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 14:04, 10 Դեկտեմբերի 2019 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19624126 --> == Շնորհավոր Ամանոր և Սուրբ ծնունդ == {| style="border: 2px solid #929292; background-color:" |rowspan="2" valign="middle" | [[Պատկեր:Christmas tree with Wikimedia Projects' logos.png|150px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" valign="middle"| <center>''Շնորհավոր Ամանոր և Սուրբ ծնունդ''</center> |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" |Հարգելի՛ խմբագիր, շնորհավորում ենք Ամանորի և սուրբծննդյան տոների կապակցությամբ։ Թող հաջողությունները անպակաս լինեն Ձեր անձնական կյանքում։ Մաղթում ենք նաև արգասաբեր խմբագրումներ, որոնցով կզարգացնենք մեր հանրագիտարանը և նոր շունչ կհաղորդենք նրան այս նոր տարում։ Հաճելի տոներ և խմբագրումներ ենք մաղթում։ |} == ''This Month in GLAM'': December 2019 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume IX, Issue XII, December 2019</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/Armenia report|Armenia report]]: GLAM+Wikidata Collaboration between Armenia and Albania * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/Czech Republic report|Czech Republic report]]: Edit-a-thon Prachatice 2 * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: Transitional Justice edit-a-thon held in Prishtina * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: A Wikipedian in Residence and a Wikipedian writes * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/Norway report|Norway report]]: Plaintext Wikipedia dumps for the National Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Swedish Performing Arts Agency; Bibliographic data about Swedish periodicals * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/USA report|USA report]]: White Elephant; WikiWednesday Salon; Cascadia Wikimedians annual meeting * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: New blog posts * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Job vacancies and item 80 million * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Mapping GLAM-Wiki collaborations * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Contents/Events|Calendar]]: January's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2019/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 16:24, 11 Հունվարի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19644376 --> == ''This Month in GLAM'': January 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue I, January 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Australia report|Australia report]]: Burning * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Finland report|Finland report]]: Wikiviews from Benin: Wikipedia in the Tower of Babel * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/France report|France report]]: Paris musées; Bibliothèque Sainte Geneviève * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: 1st PD Day in Indonesia; visitation to GLAM institutions * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Italy report|Italy report]]: Brand new and old faithful wikimedian in residence! * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Macrons and museums * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Norway report|Norway report]]: Sámi cultural heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: FindingGLAMs Challenge; Art by Edvard Munch from the Thiel Gallery; More European archives on Wikidata; OpenGLAM now! – watch the presentations; Wikipedia in Libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Wikidata for Libraries Hackday Series * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/USA report|USA report]]: Knowledge Graphs and Meetups * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Special story|Special story]]: New Book * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Contents/Events|Calendar]]: February's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 19:29, 10 Փետրվարի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19782286 --> == ''This Month in GLAM'': February 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue II, February 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Wiki project on Museums with My Armenia * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Moreira Salles Institute GLAM initiative in Brazil * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Finland report|Finland report]]: The Helsinki then and now exhibition * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/France report|France report]]: GLAM related blogposts * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Proposing collaboration with museums in Bali; First Wikisource training in the region * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Students write articles about Media artists, Public Domain Day 2020, Wiki Goes Caribbean, WikiFridays at Ihlia - Wikimedia Nederland in January & February 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Norway report|Norway report]]: Wikipedia editing workshop with the Norwegian Network for Museums * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Great dedication of librarians * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Historic photos; Support for international Wikimedia community; Library training tour; Many GLAMs improved on Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/UK report|UK report]]: Kimonos and Khalili * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Ukraine report|Ukraine report]]: Winning photos Wiki Loves Monuments shown in different cities; Libraries Lead an All-Ukrainian Challenge * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/USA report|USA report]]: Black History Month and Open Access Anniversaries * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Summary of pilot projects, and what's next * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Leap into Wikidata! * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: New Team Leadership, GLAM-Focused Grants Review, OpenGLAM Declaration Research * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Contents/Events|Calendar]]: March's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 02:02, 10 Մարտի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19882815 --> == ''This Month in GLAM'': March 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue III, March 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Australia report|Australia report]]: Know My Name; Public libraries of Queensland join Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Colombia report|Colombia report]]: Gender gap, Wikipedia and Libraries from the GLAM team * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/France report|France report]]: WikiGoths; WikiTopia Archives * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Volunteers' meet-up; Wiki Cinta Budaya 2020 structured data edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Ireland report|Ireland report]]: Video tutorials; Celtic Knot Conference 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: WoALUG and NGO Germin call Albanian Diaspora to contribute to Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Nationaal Museum van Wereldculturen contributes to Wikimedia Commons again; Student research on GLAM-Wiki at Erasmus University Rotterdam * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: March Highlights - Everything is postponed * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: FindingGLAMs; Wikipedia in libraries; Art from the Thiel Gallery Collections; Kulturhistoria som gymnasiearbete * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/UK report|UK report]]: Colourful Kimonos from Khalili * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/USA report|USA report]]: Women & Editing in the time of virus * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Special story|Special story]]: COVID-19 * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Lockdown Levellings * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Mapping GLAM-Wiki collaborations * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Contents/Events|Calendar]]: April's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 08:24, 9 Ապրիլի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=19949739 --> == ''This Month in GLAM'': April 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue IV, April 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Brazil report|Brazil report]]: GLAMce at Museu Paulista: making things machine-readable * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Czech Republic report|Czech Republic report]]: WikiGap 2020 in Czech Republic; International event; support for Wikimedia community; edit-a-thon run with the US embassy and the Swedish Embassy * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/France report|France report]]: Association des Archivistes Francais; Palladia, a museum collection portal based on Wikimedia resources * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Wikisource Competition 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Ireland report|Ireland report]]: Hunt Museum image donation; Livesteaming and video demonstrations * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Italy report|Italy report]]: Archivio Ricordi, webinars and videos * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: One Village, One Article for each village in Albania and Kosovo * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Photo collections Afrika-Studiecentrum Leiden; meetup and media donations for Wiki goes Caribbean; first online WikiFriday * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Skrivstuga (edit-a-thon) online – Wikipedia in libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: More women on Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/UK report|UK report]]: Japanese silk and Spanish iron * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/USA report|USA report]]: Earth Day * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Wikidata report|Wikidata report]]: Seven Million People Can't Be Wrong * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Contents/Events|Calendar]]: May's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 15:49, 11 Մայիսի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20062053 --> ==Շնորհակալություն== {| style="border: 2px solid gray; background-color: #C1D8E0;" |rowspan="2" valign="middle" | [[File:"Museum Edit-a-thon 2020" barnstar.svg|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.2em;" | '''Թանգարանային խմբագրաթոնի մասնակցության աստղ''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | <big>{{հարգելի մասնակից}}, շնորհակալություն 2020 թվականի '''[[Թանգարանների միջազգային օր]]վան''' նվիրված [[:Վիքիպեդիա:Թանգարանային խմբագրաթոն|Թանգարանային խմբագրաթոնին]] մասնակցելու և մշակութային այդ կարևոր թեման հարստացնելու համար։-[[User:Beko|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''Beko'''</font>]][[User talk:Beko|^{<span style="color:blue;cursor:help">Քննարկում</span>}]]</big> |} == Article ideas related to the Forty Days of Musa Dagh == Hi, Armine! In English I started [[:en:Gabriel Bagradian]] (the main character of [[Մուսա լեռան քառասուն օրը]]) and the film version [[:en:The Forty Days of Musa Dagh (film)]]. If you're interested or if you know someone who is, feel free to start Armenian stubs! [[Մասնակից:WhisperToMe|WhisperToMe]] ([[Մասնակցի քննարկում:WhisperToMe|քննարկում]]) 21:09, 22 Մայիսի 2020 (UTC) == ''This Month in GLAM'': May 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue V, May 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Edit-a-thon dedicated to International Museum Day * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Colombia report|Colombia report]]: A #1Lib1Ref to close the gender gap * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: #1Lib1Ref 2020 from 26 to 28 May in Côte d'Ivoire * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/France report|France report]]: WikiArchives; IMD 2020: Cross-Chapter Collaboration * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Wikisource Competition 2020 recap; International Museum Day 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Italy report|Italy report]]: New collaborations and contents! * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Analysis of Dutch GLAM-Wiki projects in relation to the Dutch Digital Heritage Reference Architecture, Content donation from Utrecht Archives, Detecting Wikipedia articles strongly based on single library collections and Collection highlights of the KB * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Free music on Wikipedia; NHB webinars; Wikipedia in libraries – Projekt HBTQI * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: International Museum Day 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/UK report|UK report]]: Japanese art * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/USA report|USA report]]: Workshops & COVID-19 Symposium * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Special story|Special story]]: Content partnership category - your help is needed * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: GLAM metadata standards and Wikimedia projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Contents/Events|Calendar]]: June's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 17:21, 10 Հունիսի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20155977 --> == 10,000+ հոդված == {| style="border:1px solid #CCF; background-color:#F0EEFF;" |rowspan="2" valign="middle" | [[Պատկեր:WikiGlory1.png|70px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''[[Վիքիպեդիա:Շքանշաններ/Վիքիփառքի I Աստիճանի շքանշան|Վիքիփառքի I Աստիճանի շքանշան]]''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid #bdb5ff;" | Արմինե ջան, հատուկ գնացի և այս շքանշանը գտա: Շնորհակալություն ազատ գիտելիքի հանդեպ ունեցածդ նվիրվածության համար. 10000-ից ավել հոդվածները դրա ապացույցն են։ Շնորհակալություն և բրավո:--[[Մասնակից:TonJ|TonJ]] ([[Մասնակցի քննարկում:TonJ|քննարկում]]) 11:33, 12 Հունիսի 2020 (UTC) |} Հարգելի [[Մասնակից:TonJ|TonJ]], <br> Շնորհակալություն գնահատանքի համար--[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 11:54, 12 Հունիսի 2020 (UTC) == Possible merge == Hi! I've just noticed that the article [[Գարեգին Հովսեփյան (արվեստաբան)]] you created in 2014 seems to be about the same person of the article [[Գարեգին Ա Հովսեփյան]]. Could you check and merge the articles if necessary? Thank you very much! --[[Մասնակից:Epìdosis|Epìdosis]] ([[Մասնակցի քննարկում:Epìdosis|քննարկում]]) 21:41, 2 Հուլիսի 2020 (UTC) :Dear [[Մասնակից:Epìdosis|Epìdosis]], thank you for the notice. I merged the articles --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 06:06, 3 Հուլիսի 2020 (UTC) == ''This Month in GLAM'': June 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue VI, June 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Albania report|Albania report]]: Wikigap 2020 in Albania * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Australia report|Australia report]]: Taking training online * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Wikimedia in Brazil in times of pandemics * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/France report|France report]]: Association des archivistes français * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Mexico report|Mexico report]]: México free and diverse representation * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Wiki goes Caribbean meetup and media donation & Making references to Dutch newspapers in Wikipedia more sustainable * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Macedonia report|North Macedonia report]]: More than 130 new articles about insects * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: June Highlights - Let’s make new agreements * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Free music on Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Diversity in GLAM Program * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Taiwan report|Taiwan report]]: Research Case of the White Paper Cooperation Writing Between Taiwan Gallery and Wikidata Taiwan * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/UK report|UK report]]: New project on Islamic art * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/USA report|USA report]]: Juneteenth2020 +Pride * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Special story|Special story]]: Creative Commons invites Open GLAM stories from underrepresented communities * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Departure of Sandra Fauconnier * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Contents/Events|Calendar]]: July's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 15:57, 10 Հուլիսի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20268385 --> ==Անաղբյուր հոդված. «[[Ակադեմիկոս_Ա._Ա._Ուխտոմսկու_տուն-թանգարան_հուշահամալիր]]»== [[Պատկեր:Emblem-important-red.svg|70px|left]]{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Հարգելի,&nbsp;անանուն խմբագիր | Հարգելի&nbsp;{{BASEPAGENAME}}}}, Ձեր ստեղծած «[[Ակադեմիկոս_Ա._Ա._Ուխտոմսկու_տուն-թանգարան_հուշահամալիր]]» հոդվածը աղբյուրներ չունի։ Եթե հոդվածում մեկ շաբաթվա ընթացքում հոդվածի նյութին առնչվող [[:Վիքիպեդիա:Արտաքին հղումներ|հեղինակավոր և երկրորդական]] [[:Վիքիպեդիա:Ծանոթագրություններ|նվազագույնը մեկ աղբյուր չավելացվի]], ապա հոդվածը կջնջվի։ Դիմե՛ք ինձ, եթե ունեք հարցեր կամ եթե [[Կաղապար:Օգնեք ինձ|օգնության]] կարիք կզգաք: --[[Մասնակից:Valen1988|Valen1988]] ([[Մասնակցի քննարկում:Valen1988|քննարկում]]) 07:09, 18 Հուլիսի 2020 (UTC) ::Հարգելի [[Մասնակից:Valen1988|Valen1988]], շնորհակալ եմ ծանուցման համար: Այն օգնեց հոդվածը համալրելու ծանոթագրություններով: Հարգանքով` --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 07:15, 18 Հուլիսի 2020 (UTC) ::: Դուք էլ ապրեք հարգելի՛ [[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]]: Սիրով՝ --[[Մասնակից:Valen1988|Valen1988]] ([[Մասնակցի քննարկում:Valen1988|քննարկում]]) 07:17, 18 Հուլիսի 2020 (UTC) == Ջնջման է ներկայացված պատկերներ == Հարգելի Armineaghayan, ջնջման է ներկայացվել «[[:Պատկեր:Հայոց ցեղասպանության հուշարձան (Կոստա Մեսա).jpg]]», «[[:Պատկեր:Հայոց ցեղասպանության հուշարձան (Քեսաբ).jpg]]», «[[:Պատկեր:Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր (Դամասկոս).jpg]]» պատկերը։ Խնդրում եմ մասնակցել [[Վիքիպեդիա:Ջնջման_առաջադրված_հոդվածներ#Պատկեր:Պատկեր:Հայոց ցեղասպանության հուշարձան (Կոստա Մեսա).jpg|համապատասխան]] քննարկմանը։ Հարգանքներով՝ --[[Մասնակից:ԱշոտՏՆՂ|ԱշոտՏՆՂ]] ([[Մասնակցի քննարկում:ԱշոտՏՆՂ|քննարկում]]) 16:25, 31 Հուլիսի 2020 (UTC) :Հարգելի [[Մասնակից:ԱշոտՏՆՂ|ԱշոտՏՆՂ]], վերոնշյալ պատկերները բեռնվել են որպես ոչ ազատ պատկեր: Կոստա Մեսայի դեպքում մակետն է բեռնվել, որը միանշանակ կարելի է, Քեսաբի և Դամասկոսի հուշաքարերը, փափագում եմ, որ դրանք կանգուն են, բեռնվել են որպես հին լուսանկարներ: Հարգանքով` --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 05:14, 1 Օգոստոսի 2020 (UTC) ::Արմինե ջա՜ն, եթե դժվար չի, էն էջում գրի էլի, խնդրում եմ։ Քննարկումները մի տեղում լինեն։ --[[Մասնակից:ԱշոտՏՆՂ|ԱշոտՏՆՂ]] ([[Մասնակցի քննարկում:ԱշոտՏՆՂ|քննարկում]]) 10:10, 1 Օգոստոսի 2020 (UTC) ==Ջնջման է ներկայացվել «[[:Հրանտ_Սրմաքեշյան]]» էջը== {| class= style="font-size:100%; border:1px solid #CC9999; background-color:#FEDEDE;" |[[File:Mauritius Road Signs - Warning Sign - Other dangers.svg|90px|left]] |width="100%"|{{Հարգելի մասնակից}}, Ձեր ստեղծած կամ խմբագրած «[[:Հրանտ_Սրմաքեշյան]]» էջը ներկայացված է ջնջման։ Որպես պատճառ նշվում է հետևյալը՝ ''Ոչ նշանակալի''։ Մանրամասներին կարող եք ծանոթանալ, ինչպես նաև կարող եք հայտնել ձեր կարծիքը կամ առարկությունները [[Վիքիպեդիա:Ջնջման ենթակա հոդվածներ#Հրանտ_Սրմաքեշյան|ջնջման ներկայացված հոդվածների քննարկման էջում]], եթե բավարարում եք [[Վիքիպեդիա:Հարցումներ/Մասնակցության_կանոնակարգ_և_լրացուցիչ_այլ_պայմաններ#Ջնջման ներկայացված հոդվածների քննարկում/քվեարկության մասնակցության կանոնակարգ|քննարկման մասնակցության կանոնակարգի]] պահանջներին։ Մյուս դեպքերում Ձեր ձայնը կունենա խորհրդատվական նշանակություն: Օգնության համար տե՛ս նաև «[[Օգնություն:Ինչու է ջնջվել իմ հոդվածը|Ինչու է ջնջվել իմ հոդվածը]]» էջը։--[[Մասնակից:Valen1988|Valen1988]] ([[Մասնակցի քննարկում:Valen1988|քննարկում]]) 21:57, 1 Օգոստոսի 2020 (UTC) |} == ''This Month in GLAM'': July 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue VII, July 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Albania report|Albania report]]: Wikimedia CEE Spring 2020 in Albania and Kosova * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Australia report|Australia report]]: New WikiClub and Australian GLAM Research * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Important records of Brazilian history: images, metadata and edit-a-thons * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Finland report|Finland report]]: Rephotography walks during the pandemic * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/France report|France report]]: Bibliothèque Sainte Geneviève * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Germany report|Germany report]]: Hacking the Arts * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: October history month East-West, Pictures as a legacy to the world & Photos of Mali * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Wikimedia Serbia is working on new activities * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: More Swedish music – of all sorts * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Uganda report|Uganda report]]: Sensitisation of GLAM institutions in Uganda * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/UK report|UK report]]: The effect of a Commons Picture of the Day * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/USA report|USA report]]: AfroCROWD, AAPB, Philadelphia, Smithsonian * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Contents/Events|Calendar]]: August's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 05:40, 12 Օգոստոսի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20342708 --> == Armenian delegations == Dear Armine Aghayan. I noticed you wrote the Armenian article untitled "Ազգային պատվիրակություններ" back in 2014. As for me, I created this year on French Wikipedia, where I mostly contribute to the encyclopedia, separate articles on the same subject: one called [https://fr.wikipedia.org/wiki/D%C3%A9l%C3%A9gation_nationale_arm%C3%A9nienne Délégation nationale arménienne] (Armenian national delegation, led by Boghos Nubar pasha), and the other called [https://fr.wikipedia.org/wiki/D%C3%A9l%C3%A9gation_de_la_R%C3%A9publique_arm%C3%A9nienne Délégation de la République arménienne] (Delegation of the Armenian Republic, led by Avetis Aharonian). I wondered if you could create the Armenian versions of these articles, as well as an Armenian version of the [https://fr.wikipedia.org/wiki/Congr%C3%A8s_national_arm%C3%A9nien_(1919) Congrès national arménien (1919)] (Armenian national congress, founded by Boghos Nubar)? My skills in Armenian are not as good as I would like them to be and I can't do it myself. Thanks! --[[Մասնակից:RSVartanian|RSVartanian]] ([[Մասնակցի քննարկում:RSVartanian|քննարկում]]) 19:26 (UTC+2), August 13, 2020 <s>==Անաղբյուր հոդված. «[[Նժույգն_ու_սարսափահար_եղնիկը]]»== [[Պատկեր:Emblem-important-red.svg|70px|left]]{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Հարգելի,&nbsp;անանուն խմբագիր | Հարգելի&nbsp;{{BASEPAGENAME}}}}, Ձեր ստեղծած «[[Նժույգն_ու_սարսափահար_եղնիկը]]» հոդվածը աղբյուրներ չունի։ Եթե հոդվածում մեկ շաբաթվա ընթացքում հոդվածի նյութին առնչվող [[:Վիքիպեդիա:Արտաքին հղումներ|հեղինակավոր և երկրորդական]] [[:Վիքիպեդիա:Ծանոթագրություններ|նվազագույնը մեկ աղբյուր չավելացվի]], ապա հոդվածը կջնջվի։ Դիմե՛ք ինձ, եթե ունեք հարցեր կամ եթե [[Կաղապար:Օգնեք ինձ|օգնության]] կարիք կզգաք: --[[Մասնակից:Արեն Ձավարյան|Արեն]] ([[Մասնակցի քննարկում:Արեն Ձավարյան|քննարկում]]) 14:52, 5 Սեպտեմբերի 2020 (UTC)</s> == ''This Month in GLAM'': August 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue VIII, August 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Albania report|Albania report]]: Wikivoyage edit-a-thon - Editing Albania and Kosovo’s travel destinations * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Open innovation and dissemination activities: wrapping up great achievements on a major GLAM in Brazil * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Czech Republic report|Czech Republic report]]: First Prague Wiki Editathon held in Prague * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Virtual exhibition about Polish-Estonian relations. Rephotography and cultural heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Germany report|Germany report]]: KulTour in Swabia and 8000 documents new online * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/India report|India report]]: Utilising Occasion for Content donation: A story * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: WMIN & WMNL collaboration & Japanese propaganda films * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Enriching Wiki projects in different ways * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Free music and new recordings of songs in the public domain; Autumn in the libraries; Yes, you can hack the heritage this year – online! * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Uganda report|Uganda report]]: Participating in the African Librarians Week (24-30 May 2020) * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/UK report|UK report]]: Spanish metal and ... * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/USA report|USA report]]: Wiknic & Black Artists Matter & Respect Her Crank * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Wikipedia Library, new WikiCite grant programs, and GLAM office hours * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Contents/Events|Calendar]]: September's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 21:10, 11 Սեպտեմբերի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20437068 --> == We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[Մասնակից:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Մասնակցի քննարկում:MediaWiki message delivery|քննարկում]]) 18:52, 25 Սեպտեմբերի 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Samuel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&oldid=20479295 --> == ուսուցիչներ == ողջույն {{հարգելի մասնակից}}, մի բան խնդրեմ «Հայաստանի ուսուցիչները Մեծ հայրենականում» կարող է ունենաք Ձեզ մոտ, ուղղակի տեսա որ հոդված էիք տեղադրել: --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 23:08, 25 Սեպտեմբերի 2020 (UTC) ::Ողջույն [[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]], Այո, ունեմ --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 08:06, 26 Սեպտեմբերի 2020 (UTC) ::: խնդրեմ հնարավոր է Գալստյան ազգանունով էջը նայես? : --[[Մասնակից:ERJANIK|ERJANIK]] ([[Մասնակցի քննարկում:ERJANIK|քննարկում]]) 09:53, 26 Սեպտեմբերի 2020 (UTC) :::: Գալստյան ազգանունով կան Հայկ, Ղուկաս, Արծրուն: Երեքն էլ ունեն պարգևներ ու կոչումներ և շուտով կունենան նաև վիքիհոդվածներ --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 12:20, 26 Սեպտեմբերի 2020 (UTC) == ''This Month in GLAM'': September 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue IX, September 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Wikidata birthday celebrations, Wiki Loves Monuments, new partnerships and more! * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/Colombia report|Colombia report]]: GLAM and virtual education * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/France report|France report]]: AAF training course; Workshops in Strasbourg; European Heritage Days: Rennes; Wiki Loves Monuments * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/Germany report|Germany report]]: Ahoy! Wikipedians set sail to document the reality of modern seafaring * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: New GLAM partnerships on data donation; Commons structured data edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/Norway report|Norway report]]: Students taking on GLAM Wiki women in red * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Musikverket: more folk music and photos; Hack for Heritage 2020; Wiki Loves Monuments; Wikipedia in the libraries; Digital Book Fair on Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/UK report|UK report]]: National Lottery; Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/USA report|USA report]]: Virtual events MetFashion, 19SuffrageStories, WikiCari Festival and more * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/Open Access report|Open Access report]]: New publication about access to digitised cultural heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Launching Wikisource Pagelist Widget * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Contents/Events|Calendar]]: ctober's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 02:44, 13 Հոկտեմբերի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20528305 --> == Շքանշան քե՜զ համար == {| style="border:1px solid #CCF; background-color:#F0EEFF;" |rowspan="2" valign="middle" | [[Պատկեր:WikiGlory1.png|70px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''[[Վիքիպեդիա:Շքանշաններ/Վիքիփառքի I Աստիճանի շքանշան|Վիքիփառքի I Աստիճանի շքանշան]]''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid #bdb5ff;" | Հարգելի [[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]], այս շքանաշանը ձեզ Հայ Վիքիպեդիայում 10000-ից ավել հոդվածներ ստեղծելու համար։ Սիրով՝ --[[User:Gevorg Ghazaryan|Գևորգ]]^{[[User talk:Gevorg Ghazaryan|💬]]} 19:00, 3 Նոյեմբերի 2020 (UTC) |} == ''This Month in GLAM'': October 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue X, October 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/AfLIA Wikipedia in African Libraries report|AfLIA Wikipedia in African Libraries report]]: Wikipedia in African Libraries Project * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Abre-te Código hackathon, Wikidata related events and news from our partners * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Finland report|Finland report]]: Postponed Hack4FI GLAM hackathon turned into an online global Hack4OpenGLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/France report|France report]]: Partnership with BNU Strasbourg * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Germany report|Germany report]]: Coding da Vinci cultural data hackathon heads to Lower Saxony * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/India report|India report]]: Mapping GLAM in Maharashtra, India * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Bulan Sejarah Indonesia 2.0; Structured data edit-a-thon; Proofreading mini contest * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: National History Month: East to West, Dutch libraries and Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: West Coast Wikipedian at Large * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Norway report|Norway report]]: The Sámi Languages on wiki * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Many activities are in our way * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Librarians learn about Wikidata; More Swedish literature on Wikidata; Online Edit-a-thon Dalarna; Applications to the Swedish Innovation Agency; Kulturhistoria som gymnasiearbete; Librarians and Projekt HBTQI; GLAM Statistical Tool * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/UK report|UK report]]: Enamels of the World * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/USA report|USA report]]: American Archive of Public Broadcasting; Smithsonian Women in Finance Edit-a-thon; Black Lunch Table; San Diego/October 2020; WikiWednesday Salon * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Contents/Events|Calendar]]: November's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 22:36, 11 Նոյեմբերի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20644673 --> == ''This Month in GLAM'': November 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue XI, November 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/AfLIA Wikipedia in African Libraries report|AfLIA Wikipedia in African Libraries report]]: Launch of Wikipedia in African Libraries Project Pilot Cohort * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Accessibility through audio descriptions, GLAM tutorials, WikidataCon 2021 and more updates on Brazilian GLAMs * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Canada report|Canada report]]: Taking a tour of CAPACOA workshops and some recent example sets from commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Germany report|Germany report]]: German symphony orchestra releases audio samples under free license * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/India report|India report]]: Re-licensing of content on water & rivers in India * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: #WikiSejarah WPWP Campaign * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Wikipedia and Education, Funding granted for two projects in 2021, KB completes collection highlights project * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: GLAM in Serbia makes important steps in the digitization of cultural heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Spain report|Spain report]]: Edit-a-thons on women scientists and painters * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Music, UNESCO and Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/UK report|UK report]]: Hundreds of Khalili images * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/USA report|USA report]]: Black Lunch Table & Museum Computer Network * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Contents/Events|Calendar]]: December's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 14:29, 11 Դեկտեմբերի 2020 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20736167 --> == ''This Month in GLAM'': December 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue XII, December 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/AfLIA Wikipedia in African Libraries report|AfLIA Wikipedia in African Libraries report]]: Wrap up of the Wikipedia in African Libraries project pilot cohort * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Canada report|Canada report]]: Branding Toolkit released by the Canadian Museums Association for GLAMs * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Finland report|Finland report]]: Hundreds of thousands of new photos released * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Germany report|Germany report]]: The Karl-Preusker-Medal 2020 goes to Wikimedia Deutschland e. V. * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Documentation of workflows for the ingestion of bibliographic data into Wikidata; Wikipedia & Africa: Why contributing to Wikipedia matters * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Māori Women Weavers Edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: GLAMorous end of 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Wiki Loves Monuments submissions livestreamed; Nordiska museet uploads; Sjung med oss, Mamma! * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/UK report|UK report]]: Wales, Women in Leeds, and the Hajj * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/USA report|USA report]]: WikiConference North America and Salons * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: The GLAM & Culture office hours * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Events|Calendar]]: January's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 11:42, 12 Հունվարի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20941536 --> == ''This Month in GLAM'': December 2020 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume X, Issue XII, December 2020</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/AfLIA Wikipedia in African Libraries report|AfLIA Wikipedia in African Libraries report]]: Wrap up of the Wikipedia in African Libraries project pilot cohort * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Canada report|Canada report]]: Branding Toolkit released by the Canadian Museums Association for GLAMs * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Finland report|Finland report]]: Hundreds of thousands of new photos released * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Germany report|Germany report]]: The Karl-Preusker-Medal 2020 goes to Wikimedia Deutschland e. V. * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Documentation of workflows for the ingestion of bibliographic data into Wikidata; Wikipedia & Africa: Why contributing to Wikipedia matters * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Māori Women Weavers Edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Serbia report|Serbia report]]: GLAMorous end of 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Wiki Loves Monuments submissions livestreamed; Nordiska museet uploads; Sjung med oss, Mamma! * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/UK report|UK report]]: Wales, Women in Leeds, and the Hajj * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/USA report|USA report]]: WikiConference North America and Salons * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: The GLAM & Culture office hours * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Contents/Events|Calendar]]: January's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2020/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 14:32, 12 Հունվարի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=20941536 --> == Վիքիդատայից սնվող տեղեկաքարտեր == {{Հարգելի մասնակից}}, հոդվածները դատաֆիկացնելիս խնդրում եմ ուշադրություն դարձնել այն հանգամանքին, որ առնվազն Արցախին առնչվող հոդվածներում Վիքիդատայից հոդվածի տեղեկաքարտ կամ այլ տեսքով եկող տեղեկություններն ակնհայտ սխալ են գալիս։ Որպես օրինակ կարող եք տեսնել [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB_%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6&curid=81604&diff=7660057&oldid=7503380 սա]։ ԱԾ կաղապարի տեղադրելուց հետո ''«մարտի 5, 1959, Ասկերան, ԼՂԻՄ, ԱԽՍՀ»''-ը դարձել է ''«մարտի 5, 1959, Ասկերան, Խոջալուի շրջան, Ադրբեջան»''։ Ցանկացած պարագայում սա սխալ է, քանզի 1959 թվականին Ադրբեջան պետություն չի եղել, այլ Խորհրդային Ադրբեջան, Ադրբեջան պետության Խոջալուի շրջան նույնպես չի եղել։ Խնդրում եմ նմանատիպ խնդիրներին ուշադրություն դարձնել։--[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 12:39, 8 Փետրվարի 2021 (UTC) :Հարգելի՛ [[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]], շնորհակալություն դիտարկման համար: ::Հարգելի՛ [[Մասնակից:Kareyac|Kareyac]] և [[Մասնակից:ԱշոտՏՆՂ|ԱշոտՏՆՂ]], հնարավոր է դատայից տվյալներն այնպես ստանալ, որ վերոնշյալ անձի ծննդյան տվյալները փոխանցելիս ծննդյան ժամանակահատվածին բնորոշ անվանունը փոխանցվի Վիքիպեդիա: Հարգանքով՝ --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 11:19, 9 Փետրվարի 2021 (UTC) :::{{Հարգելի մասնակից}}, {{done}}, սակայն ամսաթվեր 1990-ից հետո նախընտրելի է լրացնել ձեռքով։ - [[Մասնակից:Kareyac|Kareyac]] ([[Մասնակցի քննարկում:Kareyac|քննարկում]]) 12:20, 9 Փետրվարի 2021 (UTC) == ''This Month in GLAM'': January 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue I, January 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/Belgium report|Belgium report]]: The Public Domain Tool; Data Donations; Wiki Loves Heritage Belgium 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Heading 2021 with new (and renewed!) GLAM-Wiki projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/Colombia report|Colombia report]]: Public domain day in Colombia * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/Finland report|Finland report]]: AvoinGLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/France report|France report]]: #1lib1ref; Training courses; What's next ?; Wikidata and archaeology vocabulary * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/Germany report|Germany report]]: Coding da Vinci Niedersachsen wraps up * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: A month in the spirit of references * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Record numbers of digital museum visits * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/UK report|UK report]]: Protests & Suffragettes - Wikipedia work in 2020; Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/USA report|USA report]]: Wiki 20 * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Digital Public Library of America makes an impact in 2020 * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Contents/Events|Calendar]]: February's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 07:37, 9 Փետրվարի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21034985 --> == Stefania Turkewich == Hello Armineaghayan, When you have time, could you take a look at this article: [[en: Stefania Turkewich]]? Might you consider doing an Armenian article for Stefania? There is a project called 'Join the writing of articles during the Month of Cultural Diplomacy of Ukraine'. I don't know if this has reached the Armenian Wikipedia yet. It has a few prizes associated with it. [[Մասնակից:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Մասնակցի քննարկում:Nicola Mitchell|քննարկում]]) 10:45, 25 Փետրվարի 2021 (UTC) :Just wanted to let you know that this article has been done and is in Wikipedia. [[Մասնակից:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Մասնակցի քննարկում:Nicola Mitchell|քննարկում]]) 17:41, 13 Մարտի 2021 (UTC) == ''This Month in GLAM'': February 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue II, February 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: Recruiting two PMs; Budget Report 2020; Wikipedia 20th Bday * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: Who do we think we are? * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: New GLAM tutorials in Portuguese * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Estonia report|Estonia report]]: WikiMuseum * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Finland report|Finland report]]: Focus on learning * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: PD Day 2021 in Indonesia, #1lib1ref, Wikisource workshop * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Historical Maps; Share your Data on colonial heritage; Knowledge platform for heritage institutions * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Amazing results of the January #1Lib1Ref campaign * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Medieval ballads; Project HBTQI * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: 50 Years Women's Suffrage in Switzerland & More * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/USA report|USA report]]: Black History Month and Smithsonian anniversary * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Project Grants, Analytics for GLAMs, and Shared Citations * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Contents/Events|Calendar]]: March's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 16:00, 11 Մարտի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21206861 --> == Конкурс - Новая русская литература == Добрый день! От лица НП «Викимедиа РУ» искренне поздравляю вас с завоеванием призового места в конкурсе «Новая русская литература». Для получения подарочного сертификата прошу вас предоставить в письме на почтовый адрес jukoff@wikimedia.ru следующие данные : *1. Имя ваше учетной записи в проектах Викимедиа, *2. Ваше Имя Отчество (если есть) и Фамилию, *3. Выбрать интерент-магазин подарочную карту которого вам прислать, то есть сделать выбор между «OZON» и «Amazon». *4. Указать электронный адрес на который вам выслать подарочный сертификат. С уважением Дмитрий Жуков. --[[Մասնակից:JukoFF|JukoFF]] ([[Մասնակցի քննարկում:JukoFF|քննարկում]]) 22:10, 23 Մարտի 2021 (UTC) == ''This Month in GLAM'': March 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue III, March 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/AfLIA Wikipedia in African Libraries report|AfLIA Wikipedia in African Libraries report]]: Wikipedia in African Libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: Wiki Loves Folklore 2021; I edit Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: The Brazilian House is the theme of new GLAM dissemination activities * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/Finland report|Finland report]]: Enriching indigenous items in Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/Germany report|Germany report]]: A virtual exhibition on 20 years of Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Wikimedians in Residence for Media Art Project LIMA, Wikimedia and libraries, Wikimedia training related to shared heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: GLAM in Sweden in March * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/UK report|UK report]]: Leeds Museums & Galleries, the British Library and the Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/USA report|USA report]]: Women's History Month in the US * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Media Search, Image Suggestion API, and Project Grants * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Contents/Events|Calendar]]: April's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 22:53, 11 Ապրիլի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21294881 --> == ''This Month in GLAM'': April 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue IV, April 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: WikiGap 2021; Workshop “When State Security was engaged in Science”; Women in STEM; International Roma Day Edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: A Wealth of Wiki Women * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Projects by Wikimedia Belgium * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Festa da Wiki-Lusofonia celebrates Wikipedia 20 * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Czech Republic report|Czech Republic report]]: WikiGap 2021 report * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/DRCongo report|DRCongo report]]: WMDRC - UG report: Wikipedia in library * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Finding new ways of making art visible + 360° panoramas of Estonian museums * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Finland report|Finland report]]: Saami place names * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/France report|France report]]: Journée Wikimédia Culture et numérique 2021; French open content report * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Germany report|Germany report]]: Northern Exposure for cultural heritage data * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/India report|India report]]: Proofread competition on Bengali Wikisource in collaboration with British Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: Wikisource Competition 2021; Museum Daerah Deli Serdang is now on Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Italy report|Italy report]]: A Wikipedian in residence at the Civic Museum of Modena: report * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: WikiVrijdagen with Atria and IHLIA, Wikimedians in Residence will increase the visibility of media art on Wikipedia, Wikimedia training: shared heritage, Papiamentu and Papiamento: Wikipedia is up and ready to go! * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: West Coast WikiCon and Performing Arts Aotearoa * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Great impact of cooperations * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Spain report|Spain report]]: New partnerships * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: More music; Enriching GLAM photos with SDC; Swedish GLAM survey * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: GLAMhack 2021 & more * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/UK report|UK report]]: University of Edinburgh Library Wikimedia Community of Interest; Khalili Collections; British Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/USA report|USA report]]: The Met, Smithsonian, and a busy Edit-a-thon season * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Wikipedia Library report|Wikipedia Library report]]: Fostering Connections: Wikimedia and Libraries Global Meetup * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Wikimedia and Libraries User Group report|Wikimedia and Libraries User Group report]]: Extended Date Time Format for Wikibase * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Wikimedia Hackathon, Product Updates, and Office Hours * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Contents/Events|Calendar]]: May's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 04:54, 12 Մայիսի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21418797 --> == Памятник Андрею Малышко в Киеве == Добрый день! Очень приятно, что Вы перевели статью про новый памятник нашему выдающемуся украинскому поэту. --[[Մասնակից:AnatolyPm|AnatolyPm]] ([[Մասնակցի քննարկում:AnatolyPm|քննարկում]]) 08:49, 30 Մայիսի 2021 (UTC) == ''This Month in GLAM'': May 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue V, May 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/AfLIA Wikipedia in African Libraries report|AfLIA Wikipedia in African Libraries report]]: A busy month at AfLIA * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Argentina report|Argentina report]]: Museum, Archives and Libraries on May * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Armenia report|Armenia report]]: Presence of Museums in Wiki Projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: Librarians unite across Australia and Aotearoa New Zealand for 1Lib1Ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Wiki Loves Bahia: 2021 is the year of Bahia on Wikipedia in Portuguese * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Glam-wiki 2021 29 May in Côte d'Ivoire * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/India report|India report]]: Collaboration continues with British Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: #1lib1ref in Indonesia; Online talk show with Wikimedia Nederland * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Italy report|Italy report]]: Conference, webinar and projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: National Gallery of Kosovo Collection now on Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Over 15,000 images available from Elsinga Collection, 1.9 million records on slavery and slave trade digitally accessible * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: A busy month in Aotearoa * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Macedonia report|North Macedonia report]]: GLAM activities of GLAM Macedonia * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: A month in the sign of edit-a-thons * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Spain report|Spain report]]: Viquiprojecte:Muixeranga * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Working with UN Human Rights; Aftermath to the fiddler competition; Music manuscripts from the 18th century; Digital visions; Should museums work with Wikipedia?; Wikidata project with museums has results * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Strengthening GLAM Partnerships * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Uganda report|Uganda report]]: Wikipedia for Museums in Uganda * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/UK report|UK report]]: British Library, Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/USA report|USA report]]: Hackathon outputs, data roundtripping and Asian American heritage * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Special story|Special story]]: Wikimedia Hackathon report: Upgrading GLAM tech tools and PAWS * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Wikisource report|Wikisource report]]: Indic Wikisource community online gathering * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Grants and conferences * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Wiki World Heritage UG report|Wiki World Heritage User Group report]]: May's report * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Contents/Events|Calendar]]: June's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 14:09, 10 Հունիսի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21497818 --> == ''This Month in GLAM'': June 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue VI, June 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/AfLIA Wikipedia in African Libraries report|AfLIA Wikipedia in African Libraries report]]: African Librarians Week 2021 * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: CEE Spring Campaign in Albania and Kosovo * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Argentina report|Argentina report]]: A course on opening cultural collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Edit-a-thons with Wiki Women Design * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: A metadata roundtripping model for museums * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/France report|France report]]: European Archaeology Days; Edit-a-thon in Romanity Museum * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Guinea report|Guinea report]]: GLAM with Harmattan Guinée 15 June 2021 in Conakry * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Italy report|Italy report]]: Festival and edit-a-thon dedicated to the world of archives * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Training at Het Nieuwe Instituut in Rotterdam; training for Suriname and the Dutch Caribbean has concluded * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Making artists visible * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Wikidata development and culture of Rudnik and Takovo region * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Spain report|Spain report]]: Museums writing challenge and Viquimarató Carmelina Sánchez-Cutillas * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Free music; Kulturarv som gymnasiearbete; Statistics Sweden – now as open data; KTH library training * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Diversity in GLAM Program * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Uganda report|Uganda report]]: Wikipedia for Museums in Uganda * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/UK report|UK report]]: British Library and Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Ukraine report|Ukraine report]]: #1Lib1Ref in Ukrainian Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/USA report|USA report]]: Meetup/CCCCWI; Vaccine Safety Wikipedia Edit-a-thon; WikiWednesday Salon; San Diego Wiknic; Black Lunch Table / Black visual artists * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Special story|Special story]]: Play, experiment and cross borders at Hack4OpenGLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: OpenRefine starts Structured Data on Commons development and is searching for two developers * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Conferences and Structured data modeling * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Contents/Events|Calendar]]: July's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 05:47, 11 Հուլիսի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21652088 --> == ''This Month in GLAM'': July 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue VII, July 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: Collaboration with the New Vision Organization in Tirana; Summer of Wikivoyage Campaign 2021 * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: Representation and erasure: opportunities and risks that Wikipedia presents for First Nations knowledges * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: A wikicontest to celebrate and make visible the state of Bahia * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/India report|India report]]: Rabimas proofread contest ends on Bengali Wikisource * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: New Zealand holds its second Wikimedia conference, and a performing arts Wikiproject gathers steam * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: New chances for GLAM success * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Photos of Childrens theatre * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/UK report|UK report]]: A Thousand Images of Islam, British Library Updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/USA report|USA report]]: Smithsonian Wiki Focus: Black Women in Food History; San Diego 73; Black Lunch Table Black artists * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: A conversation about depicts and Structured Data on Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Events|Calendar]]: August's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 07:23, 11 Օգոստոսի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21849336 --> == ''This Month in GLAM'': July 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue VII, July 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: Collaboration with the New Vision Organization in Tirana; Summer of Wikivoyage Campaign 2021 * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: Representation and erasure: opportunities and risks that Wikipedia presents for First Nations knowledges * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: A wikicontest to celebrate and make visible the state of Bahia * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/India report|India report]]: Rabimas proofread contest ends on Bengali Wikisource * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: New Zealand holds its second Wikimedia conference, and a performing arts Wikiproject gathers steam * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: New chances for GLAM success * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Photos of Childrens theatre * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/UK report|UK report]]: A Thousand Images of Islam, British Library Updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/USA report|USA report]]: Smithsonian Wiki Focus: Black Women in Food History; San Diego 73; Black Lunch Table Black artists * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: A conversation about depicts and Structured Data on Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Contents/Events|Calendar]]: August's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 11:42, 11 Օգոստոսի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21849336 --> == ''This Month in GLAM'': August 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue VIII, August 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: Wikipedia Pages Wanting Photos (WPWP) Campaign in Albania and Kosovo * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: How Australian libraries are turning to Wikipedia during the global pandemic * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Transbordados: WikidataCon's preconference for Latin America discusses GLAM and decolonization * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Glam-wiki 2021 10 Juillet en Côte d'Ivoire * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/France report|France report]]: Wikimedian in residence; Some projects for this autumn * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/India report|India report]]: Second proofread competition starts on Bengali Wikisource in collaboration with the British Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Italy report|Italy report]]: Summer school in July and two new WiR in August * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: 50 cool new things you can now do with KB’s collection highlights, and New old photographs of Algeria, Mali and Morocco by Angeline van Achterberg * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: A Wikimedian at New Zealand Opera * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Villas and castles of Serbia * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: History, history and future * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections reaches 30 articles * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/USA report|USA report]]: Wiki salons and Kearny Mesa * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Special story|Special story]]: Hack4OpenGLAM is ready to start * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: OpenRefine starts SDC development * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: GLAM conversations and feedbacks for a better Wikimedia movement * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Events|Calendar]]: September's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 00:30, 12 Սեպտեմբերի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21990260 --> == ''This Month in GLAM'': August 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue VIII, August 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: Wikipedia Pages Wanting Photos (WPWP) Campaign in Albania and Kosovo * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: How Australian libraries are turning to Wikipedia during the global pandemic * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Transbordados: WikidataCon's preconference for Latin America discusses GLAM and decolonization * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Côte d'Ivoire report|Côte d'Ivoire report]]: Glam-wiki 2021 10 Juillet en Côte d'Ivoire * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/France report|France report]]: Wikimedian in residence; Some projects for this autumn * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/India report|India report]]: Second proofread competition starts on Bengali Wikisource in collaboration with the British Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Italy report|Italy report]]: Summer school in July and two new WiR in August * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: 50 cool new things you can now do with KB’s collection highlights, and New old photographs of Algeria, Mali and Morocco by Angeline van Achterberg * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: A Wikimedian at New Zealand Opera * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Villas and castles of Serbia * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: History, history and future * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections reaches 30 articles * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/USA report|USA report]]: Wiki salons and Kearny Mesa * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Special story|Special story]]: Hack4OpenGLAM is ready to start * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: OpenRefine starts SDC development * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: GLAM conversations and feedbacks for a better Wikimedia movement * [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Contents/Events|Calendar]]: September's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/August 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 09:20, 12 Սեպտեմբերի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=21990260 --> == ''This Month in GLAM'': September 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue IX, September 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Albania report|Albania report]]: Diaspora Edits Wikipedia Campaign * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Argentina report|Argentina report]]: New parnership agreements and more training! * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: Preserving paralympic history * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Wikimedia Belgium GLAM report September 2021 * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Brazil report|Brazil report]]: WikidataCon's right around the corner: find out how to participate * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/France report|France report]]: Wikidata training in Musée de Grenoble * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Italy report|Italy report]]: Call for Italian museums, archives and libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: Diaspora Edits Wikipedia Campaign * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: GLAM at WikiconNL2021, ISA-campaign Tag the species Naturalis en Rijksmuseum * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: New WiR and presentation of our activities * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Spain report|Spain report]]: Women Gastronomes Edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Kulturhistoria som gymnasiearbete; Uploads from museums in Göteborg; Wiki Loves Monuments; LGBTQIA+ edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/UK report|UK report]]: British Library and Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/USA report|USA report]]: New page patrol not assuming good faith towards workshop editors * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Working towards a thematic hub on content partnerships * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: First steps for Wikimedia Commons reconciliation service * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Updates on grant-funded technical projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Contents/Events|Calendar]]: October's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/September 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 22:34, 12 Հոկտեմբերի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=22102670 --> == ''This Month in GLAM'': October 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue X, October 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: Open access as Australia reopens * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Wikimedia Belgium GLAM report October 2021 * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Wikipedia Art Month + Heritage Days * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Italy report|Italy report]]: Collaborations and partnership * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: How Wikipedia helped to create a Serbian stamp; Many GLAM-related presentations planned at WikiconNL * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Outreach by members of the Aotearoa New Zealand Wikimedia User Group * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Nigeria report|Nigeria report]]: Wikidata for Libraries and notable Librarians in Nigeria * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: A good start to GLAM Fall * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Spain report|Spain report]]: Women Writers Month * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: The Constitution of Pylyp Orlyk; More museum data on Wikidata; LGBT edit-a-thon; Local business history in Nyköping; Stockholm City Museum ♥ Wikipedia; Writing about fashion at Nordiska museet * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/UK report|UK report]]: British Library and Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/USA report|USA report]]: Wikiconference North America + Workshops * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Needs assessment interviews; Cultural heritage on Wikidata – thousands of monuments in Norway; Structured Data uploads continue * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: A Wikimedia Commons Reconciliation Service, You Say? * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: GLAM office hours, GLAM newsletter moving to Meta-wiki, and more * [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Contents/Events|Calendar]]: November's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/October 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 06:19, 11 Նոյեմբերի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=22311279 --> == ''This Month in GLAM'': November 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue XI, November 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/From the team|From the team]]: Migration from Outreach to Meta: your opinion is needed * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/France report|France report]]: Study day on open content; Open content GLAM report * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/India report|India report]]: Second proofread competition ended on Bengali Wikisource in collaboration with the British Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/Italy report|Italy report]]: Traing course and conference in November * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/Serbia report|Serbia report]]: GLAMorous November * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Art, design and history from the museums of Göteborg; Maps in the National Archives of Sweden * [[outreach:outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/Ukraine report|Ukraine report]]: Aricle contest for librarians «Local cultural heritage and prominent people» * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/USA report|USA report]]: Smithsonian demos new Wiki API Connector tool and other meetups * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: We continue building for the hub; SDC for fun and profit: detecting bad coordinates; Needs assessment – video recorded interviews; Improving ISA * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Wikisource birthday celebration, Community Tech Wishlist, and upcoming conversation about courses for GLAM professionals * [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Contents/Events|Calendar]]: December's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/November 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 11:53, 9 Դեկտեմբերի 2021 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=22394007 --> == ''This Month in GLAM'': December 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue XII, December 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: Writing The Record: the Australian Music Wikipedia project launches * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Colombia report|Colombia report]]: We were editing about Bogotan writers * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Croatia report|Croatia report]]: Ab ovo. Towards future reports... * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: The New Zealand Wikidata thesis project * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Poland report|Poland report]]: Safeguarding the heritage of a community * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Commons project with Göteborg museums was a success; Digital humaniora meets Wikidata; HBTQI, Europeana and WiR * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/UK report|UK report]]: 2021 in Review * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/USA report|USA report]]: Smithsonian Institution Training * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Adding more Structured Data on Commons statements * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Some structured data developments * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Events|Calendar]]: January's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 10:46, 12 Հունվարի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=22518926 --> == ''This Month in GLAM'': December 2021 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XI, Issue XII, December 2021</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Australia report|Australia report]]: Writing The Record: the Australian Music Wikipedia project launches * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Colombia report|Colombia report]]: We were editing about Bogotan writers * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Croatia report|Croatia report]]: Ab ovo. Towards future reports... * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: The New Zealand Wikidata thesis project * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Poland report|Poland report]]: Safeguarding the heritage of a community * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Commons project with Göteborg museums was a success; Digital humaniora meets Wikidata; HBTQI, Europeana and WiR * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/UK report|UK report]]: 2021 in Review * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/USA report|USA report]]: Smithsonian Institution Training * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Adding more Structured Data on Commons statements * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Some structured data developments * [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Contents/Events|Calendar]]: January's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/December 2021/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 16:23, 12 Հունվարի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=22518926 --> == ''This Month in GLAM'': January 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue I, January 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Belgium report * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Brazil report|Brazil report]]: A portable museum experience to digitize and share collections online * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Colombia report|Colombia report]]: Let's celebrate the Public domain day with Wikisource * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Mobile Photo Studio + New Cooperations * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Finland report|Finland report]]: Photowalks in Helsinki, autumn 2021 * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/France report|France report]]: Training course for Musée de l'armée staff members; Journée Wikimédia Culture et numérique 2022; Wikiway * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Indonesia report|Indonesia report]]: GLAM Indonesia wrap-up; Public Domain Day 2022 in Indonesia; #1Lib1Ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Italy report|Italy report]]: Collaborations and new projects in January * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Romania report|Romania report]]: About #1lib1ref activities in Romania (and Moldova) * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Successful end of the Old and even more successful beginning of the New year * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Spain report|Spain report]]: BiBat Museum and libraries * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Uploads of photographs taken by Swedish missionaries in China; Sörmlands museum's first contributions * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections and British Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/USA report|USA report]]: Report from DPLA * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/AvoinGLAM report|AvoinGLAM report]]: Hello, world! * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Results and summaries; Helping with getting Pattypan back on track; Working with partners to make content available * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: February 22: Meetup about SDC support in OpenRefine * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Wikimedia campaigns for librarians and museum workers; Community Wishlist Survey; and Wikimedia query services * [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Contents/Events|Calendar]]: February's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/January 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 18:31, 12 Փետրվարի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=22740271 --> == ''This Month in GLAM'': February 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue II, February 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Albania report|Albania report]]: Traditional Food Photography * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Shakespeare is dead - Contemporary playwriting festival; Public Domain Day Belgium 2022 (10/02) report * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Estonia report|Estonia report]]: An examples of a visual storytelling – two virtual exhibitions * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/France report|France report]]: Wikimedian in Residence in Clermont Auvergne * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Italy report|Italy report]]: New agreement for Wiki Loves Monument Italy 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: Traditional Food Photography * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: New photo collections of Alkmaar, Wiki goes Caribbean meeting, contemporary art Wikidata import and knowledge platform for GLAMS * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: National Digital Forum and Editing in a Time of COVID * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Nigeria report|Nigeria report]]: 1Lib1Ref 2022 Kwara * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Poland report|Poland report]]: New GLAM-Wiki partnerships and cooperations * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Serbia report|Serbia report]]: A month in the sign of 1Lib1Ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Additional photos from Swedish missionairies; Historical maps of Ukraine * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Ukraine report|Ukraine report]]: Stand with Ukraine! * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/USA report|USA report]]: Women's History Month activities * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/AvoinGLAM report|AvoinGLAM report]]: February in AvoinGLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Encyclopaedia of Life release their 2 million species descriptions under CC0 * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Editing SDC with OpenRefine; Monthly OpenRefine and Wikimedia office hours * [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Contents/Events|Calendar]]: March's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/February 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 16:19, 12 Մարտի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=22892827 --> == Վերահղում == {{Հարգելի մասնակից}}, նկատել եմ, որ անձանց մասին Ձեր գրած հոդվածներում հաճախ վերնագիրն ունենում է այլ անուն, իսկ հոդվածում նշված է լինում նաև անվան երկրորդ տարբերակը (օրինակ [[Ուլյանա Սուպրուն|սա]]՝ Ուլյանա Սուպրուն և Ուլյանա-Նադեժդա Սուպրուն)։ Առաջարկում եմ հոդված հոդվածները ստեղծելիս նաև վերահղումները ստեղծել (օրինակ [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%A1-%D5%86%D5%A1%D5%A4%D5%A5%D5%AA%D5%A4%D5%A1_%D5%8D%D5%B8%D6%82%D5%BA%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6&redirect=no սա]), քանզի հնարավոր է շատ ընթերցողներ որոնեն հենց «երկրորդ» անունով։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 11:58, 18 Մարտի 2022 (UTC) :Հարգելի [[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]], շնորհակալ եմ դիտարկման համար։ Վերնագրերը ստեղծում եմ ըստ թարգմանվող լեզվի, միաժամանակ հոդվածում ներկայացնելով անվան այլ տարբերակները, որպեսզի որոնման դեպքում տվյալ անունը ներառող հոդվածը նույնպես հայտնվի որոնման դաշտում [[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 13:05, 18 Մարտի 2022 (UTC) == ''This Month in GLAM'': March 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue III, March 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Argentina report|Argentina report]]: Visual culture, human rights and digitization * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Australia report|Australia report]]: Australia grows gender equity for International Women's Day * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Collaboration with GLAM institutes in Belgium * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Pills of GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Croatia report|Croatia report]]: ...starting bottom-up in indie archive! * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Estonia report|Estonia report]]: Glass, Books and Paintings * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/France report|France report]]: Mooc Wikidata * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/India report|India report]]: Wikimedian-in-Residence program initiated at the Research Institute of World's Ancient Traditions, Cultures and Heritage in Arunachal Pradesh * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Italy report|Italy report]]: The growth of sharing on Wikimedia projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Netherlands report|Netherlands report]]: Letters from Sierra Leone: the Sjoerd Hofstra photo collection in a new light * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Forming Wikimedia Aotearoa and the Aotearoa New Zealand Theses Project * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Serbia report|Serbia report]]: News in Wikipedian in residence projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Spain report|Spain report]]: WikiToro * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Sweden report|Sweden report]]: The Unique Historical Kalmar County project continues ...; WikiGap x 3; Students writing articles * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Uruguay report|Uruguay report]]: GLAM Activities by Wikimedia Uruguay * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/USA report|USA report]]: Women's History Month * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: UN Environment Programme sharing their knowledge on Wikipedia. Logo competition * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: OpenRefine: survey for Structured Data on Commons features * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Commons APP calls, Bophana documentaries, and Image Description Week * [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Contents/Events|Calendar]]: April's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/March 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 08:45, 13 Ապրիլի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=23092895 --> == ''This Month in GLAM'': April 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue IV, April 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Australia report|Australia report]]: Growing the record of Australian Music * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Belgium report|Belgium report]]: About African Pagnes and Belgian music * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Brazil wins the first place in WLM 2021 * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/France report|France report]]: French GLAM meeting * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Italy report|Italy report]]: Work with GLAMs on Wikisourse and Wikimedia Commons * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Mexico report|Mexico report]]: GLAM professionals add an image and become Wikipedians; Edificio Carolino Edit-a-thon * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: People in Paleontology, Digikult, and copyright term extension for New Zealand * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Nigeria report|Nigeria report]]: Wikidata for Nigerian Novelist and Novel * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Poland report|Poland report]]: Wikiresidence in progress and workshop Evolution in GLAM in Poland * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Important activities within the GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Training at the National Archives of Sweden; Training at the Stockholm City Museum; Training at the Swedish National Museum of Science and Technology; Improved images from Swedish Performing Arts Agency * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Wikidata Coffee Breaks * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Uruguay report|Uruguay report]]: Wikimedistas de Uruguay report * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/USA report|USA report]]: WVU Libraries; Earth Day-2022-SWC; Wiki-Gap * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/AvoinGLAM report|AvoinGLAM report]]: Open Access vs NFT, GLAM School, Saami language, family trees * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Enter our logo competition; IGO/INGO; Needs assessments research results; Wrapping up some ISA-things * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: 1Lib1Ref, Image Description Week, Commons calls, and the Add an image events * [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Contents/Events|Calendar]]: May's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/April 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 04:22, 10 Մայիսի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=23247018 --> == ''This Month in GLAM'': May 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue V, May 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Albania report|Albania report]]: Summer of Wikivoyage 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Argentina report|Argentina report]]: Face-to-face and virtual events on May * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Australia report|Australia report]]: Over 1000 references added in Australia and Aotearoa New Zealand for #1Lib1Ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Belgium report|Belgium report]]: New Wikidata Property * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Wiki Loves Espírito Santo is a sucess * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Estonia report|Estonia report]]: From university to library * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Finland report|Finland report]]: Photowalks in Southern Finland, spring 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/France report|France report]]: International Museum Day 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/India report|India report]]: Digitization of Tibetan Buddhist canons, The International Museum Day 2022 Wikidata Competition * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Italy report|Italy report]]: May in and for museums * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: Cooperation with the National Gallery of Kosova and Summer of Wikivoyage 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Malaysia report|Malaysia report]]: WikiGap Malaysia 2022 @ Kuala Lumpur Library * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: Pacific Arts Aotearoa Wikiproject, Auckland Museum's Exploratory Study and Report back on #1Lib1Ref * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Poland report|Poland report]]: Wikipedian in residence in the National Museum in Cracow; Training at the Wawel Royal Castle National Art Collection; How can we make GLAM’s digital resources more reusable in education?; The International Museum Day 2022 Wikidata Competition * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Serbia report|Serbia report]]: New GLAM brochure and Wikilive 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Sweden report|Sweden report]]: Rembrandt and others – drawings from the Nationalmuseum in Stockholm; Stockholm Museum of Women’s History; The map book of Heinrich Thome; Sörmland Museum; Wikidata competition – International Museum Day 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Diversity in GLAM Program * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Uruguay report|Uruguay report]]: Wikimedistas de Uruguay report: 1bib1ref, Museum of Natural History, and more! * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/USA report|USA report]]: Hackathons and Edit-a-thons * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: International Energy Agency share their knowledge and graphics on Wikipedia * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Uploading files to Wikimedia Commons with OpenRefine: looking for test uploads! * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: Results from 1Lib1Ref May 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Contents/Events|Calendar]]: June's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/May 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 14:14, 13 Հունիսի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=23345409 --> == Borgward == @[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] Բարև, ես տեսել եմ, որ դուք խմբագրում եք Mercedes-Benz-ի մասին հոդված: Ինձ պետք է, որ դուք ստեղծեք այս հոդվածը, որը բացակայում է Borgward ընկերության համար: - Վերնագիր՝ '''Բոռգւառդ''' կամ '''Բորգվարդ''' կամ '''Բոռգվառդ''' կամ '''Բորգւարդ''' Ես ստեղծել եմ այն, բայց չի ընդունվել, քանի որ օգտագործել եմ թարգմանիչ: Այն ջնջվել է։ Ես շատ շնորհակալ կլինեմ, եթե դուք ստեղծեք այն: կամ կարող եք օգտագործել - '''Բoռգւառդ''' - '''Բoրգվարդ''' - '''Բoռգվառդ''' - '''Բoրգւարդ''' [[Մասնակից:SSHTALBI|SSHTALBI]] ([[Մասնակցի քննարկում:SSHTALBI|քննարկում]]) 21:19, 22 Հունիսի 2022 (UTC) == ''This Month in GLAM'': June 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue VI, June 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Albania report|Albania report]]: CEE Spring 2022 in Albania and Kosovo * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Argentina report|Argentina report]]: In the middle of new projects * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Australia report|Australia report]]: A celebration, a commitment, an edit-a-thon: Know My Name returns for 2022 * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Belgium report|Belgium report]]: Heritage and Wikimedian in Residence * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Brazil report|Brazil report]]: FIRST WikiCon Brazil & Three States of GLAM * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Croatia report|Croatia report]]: Network(ing) effect(s) * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/France report|France report]]: French open content report promotion * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Italy report|Italy report]]: Opening and closing projects in June * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Kosovo report|Kosovo report]]: Edit-a-thon with Kino Lumbardhi; DokuTech; CEE Spring 2022 in Albania and Kosovo * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: West Coast Wikipedian at Large and Auckland Museum updates * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Poland report|Poland report]]: Wikipedian in residence in the National Museum in Cracow; The next online meeting within the cycle of monthly editing GLAM meetings; Steps to communicate GLAM partnerships better and involve the Wikimedian community * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Sweden report|Sweden report]]: 100 000 memories from the Nordic Museum; Report from the Swedish National Archives * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Switzerland report|Switzerland report]]: Diversity in GLAM Program * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/UK report|UK report]]: Featured images and cultural diversity * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/USA report|USA report]]: Fifty Women Sculptors; Juneteenth Edit-a-thon; Juneteenth Photobooths 2022; Wiknic June 2022; New York Botanical Garden June 2022; LGBT Pride Month * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Structured Data on Wikimedia Commons report|Structured Data on Wikimedia Commons report]]: Structured data on Commons editing now possible with OpenRefine 3.6; file uploading with 3.7 * [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Contents/Events|Calendar]]: July's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/June 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 03:46, 11 Հուլիսի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=23471794 --> == Diffrence == Hi, What is difference between these two categories? I guess these two must be the same My guess is right or not? Կատեգորիա:Հայ բեմադրիչներ Կատեգորիա:Հայ թատերական ռեժիսորներ [[Մասնակից:Luckie Luke|Luckie Luke]] ([[Մասնակցի քննարկում:Luckie Luke|քննարկում]]) 00:56, 1 Օգոստոսի 2022 (UTC) :Hi, to my opinion they can be under one category. --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 06:47, 2 Օգոստոսի 2022 (UTC) == ''This Month in GLAM'': July 2022 == {| style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | style="text-align: center;" | [[File:This Month in GLAM logo 2018.png|350px|center|link=outreach:GLAM/Newsletter]]<br /> <hr /> <div style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;">[[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022|<span style="color:darkslategray;">This Month in GLAM – Volume XII, Issue VII, July 2022</span>]]</div> <hr /><br /> |- style="text-align: center;" | <span style="font-size:12pt; font-family:Times New Roman;"> '''<u>Headlines</u>'''</span> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:center;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em; vertical-align:top;"> * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Argentina report|Argentina report]]: Provinces: our main characters * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Brazil report|Brazil report]]: Brazil holds its National Wiki Conference, and many GLAM partners join * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Colombia report|Colombia report]]: A very busy July for Colombian libraries / Un Julio bastante movido para las bibliotecas colombianas * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/France report|France report]]: Wikimedian in residence in Clermont-Ferrand * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/New Zealand report|New Zealand report]]: News from Auckland Museum, the West Coast, and New Zealand's thesis repositories * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Poland report|Poland report]]: Edit-a-thon in the National Museum in Cracow, GLAM editing contest on the collection of artworks * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Portugal report|Portugal report]]: Portugal’s first GLAM-Wiki open access museum project is launched!! * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Serbia report|Serbia report]]: Presentation of GLAM activities at Edu Wiki Camp * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/UK report|UK report]]: Khalili Collections * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/USA report|USA report]]: GLAM for the Masses * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/AvoinGLAM report|AvoinGLAM report]]: Wikimania * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Content Partnerships Hub report|Content Partnerships Hub report]]: Wikimania activities * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/WMF GLAM report|WMF GLAM report]]: What next for 1Lib1Ref? * [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Contents/Events|Calendar]]: August's GLAM events </div> |- | style="font-family:Times New Roman; text-align:center; font-size:85%;" | [[outreach:GLAM/Newsletter|Read this edition in full]] &bull; [[outreach:GLAM/Newsletter/July 2022/Single|Single-page]] |- | valign="top" colspan="2" style="padding:0.5em; font-family:Times New Roman;text-align:center; font-size:85%;" | To assist with preparing the newsletter, please visit the [[outreach:GLAM/Newsletter/Newsroom|newsroom]]. Past editions may be viewed [[outreach:GLAM/Newsletter/Archives|here]]. |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:GLAM/Newsletter/About|About ''This Month in GLAM'']] · [[m:Global message delivery/Targets/GLAM|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[:m:User:Romaine|Romaine]] 01:24, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/GLAM&oldid=23554599 --> e5a8f5m6ce7za6e7hb42o9sofuywren 0 411103 8485195 8442754 2022-08-08T16:38:13Z Ապատ63 36683 /* Պատկերասրահ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Գյուղ | հայերեն անվանում = Հարթագյուղ | երկիր = Հայաստան | զինանշան = | դրոշ = | դրոշի նկարագրում = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշի լայնություն = | զինանշանի լայնություն = | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = |lat_deg = 40|lat_min = 50|lat_sec =08 |lat_dir = N|lon_deg = 44|lon_min = 02|lon_sec =48 |lon_dir = E|CoordAddon = |CoordScale = | ենթարկում = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Լոռի | երկրամասը աղյուսակում = Լոռի | շրջանի տեսակ = | շրջան = | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = գյուղ | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = գյուղապետ | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = 1820 | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = Ղալթախչի | տվյալ կարգավիճակում = | տարածք = | բարձրության տեսակ = | կենտրոնի բարձրություն = 1730 | կլիմա = | պաշտոնական լեզու = Հայերեն | բնակչություն = 1035<ref name=census2011>[https://armstat.am/file/doc/99486813.pdf 2011 թ Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները]</ref> | մարդահամարի թվական = 2011 | ազգային կազմ = [[Հայեր]] | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] | էթնոհորոնիմ = | ժամային գոտի = +4 | DST = | հեռախոսային կոդ = | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | կայք = | կայքի լեզու = | երկրի քարտեզ = |երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզ = | շրջանի քարտեզի չափ = | բնօրինակ անվանում = | Վիքիպահեստում = }} '''Հարթագյուղ''' (նախկին անվանումը՝ ''Ղալթախչի''), գյուղ [[Հայաստան]]ի [[Լոռու մարզ]]ի Սպիտակի տարածաշրջանում։ Գյուղը նախկինում Ղալթախչի անվան տակ ընդգրկված է եղել Երևանի նահանգի Ալեքսանդրապոլի գավառում։ Հետո մտել է Ղարաքիլիսայի գավառի մեջ։ Հետո՝ Լենինականի գավառի։ Գտնվում էր Փամբակի շրջանում։ 1937 թ. Սպիտակի շրջանի գյուղերից էր։ Բարձրությունը ծովի մակերևույթից՝ 1730 մետր։ Գյուղի վարչական տարածքը կազմում է 23.59 հա։ Հեռավորությունը մարզկենտրոն Վանաձորից՝ 45 կմ։ Սպիտակից և Գյումրիից հեռավորությունը՝ 25 կմ է։ Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, կարտոֆիլի, հացահատիկի, կտավատի, տարբեր գյուղատնտեսական կուլտուրաների մշակությամբ և այգեգործությամբ։ Գյուղում է գտնվում [[Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ]] եկեղեցին ([[19-րդ դար]]), իսկ 1 կմ արևելք՝ [[Սուրբ Հովհաննես մատուռ (Հարթագյուղ)]]։ Այն գտնվում է գյուղի մերձակա լեռան կատարին՝ [[Փամբակի լեռնաշղթա]]յի անմատչելի բարձունքներից մեկի վրա։ Մատուռի նախնական, հին տեսքը չի պահպանվել։ Զորավոր Սուրբ Հովհաննես մատուռը երեք անգամ պայթեցվել և այրվել է կոմունիստական ռեժիմի օրոք և երեք անգամ վերականգնվել է գյուղացիների ջանքերով։ Վերջին անգամ վերաշինվել է 1958 թ-ին։ Վերջին տարիներին՝ ուխտավորների կողմից, մատուռի շուրջը տեղադրվել են հարյուրավոր խաչքարեր։ Ամենայն հավանականությամբ մատուռը եղել է մինչև արևմտահայերի այստեղ հաստատվելը։ Սրբավայրը Արևելյան Հայաստանի յոթ հայտնի ուխտավայրերից է, հիշատակում է [[Ղևոնդ Ալիշան]]ը/Վենետիկի Ս. Ղազար կղզ/։ Ավելի հին աղբյուր դեռևս չկա։ Մատուռի մասին իր նամակներում և բանաստեղծություններում անրադառնում է հայ մեծանուն բանաստեղծ [[Հովհաննես Շիրազ]]ը։ Մատուռի մասին տեղեկություններ է հաղորդում նաև 20-րդ դարի խոշորագույն միստիք-իմաստասեր [[Գեորգի Գյուրջիև]]ը իր Հայտնի մարդկանց հետ գրքում։ Անցյալ դարերի ընթացքում մատուռը եղել է Ալեքսանդրապոլի գավառի վարդավառյան ամենանշանավոր ուխտավայրերից մեկը։ == Պատմություն == [[Պատկեր:Հարթագյուղ012.jpg|մինի|Ամառը՝ Հարթագյուղում]] Հարթագյուղը պատմական վկայագրերի համաձայն հիմնադրվել է 1801֊1828 թթ-ին։ Գյուղը հիմնադրել են [[Ռշտունիք]]ից, [[Մուշ]]ից, [[Բասեն]]ից, [[Էրզրում]]ից և [[Ալաշկերտ]]ից գաղթած արևմտահայերը։ Հետագայում գյուղը համալրվել է փոքրաթիվ վանեցիներով և կարսեցիներով։ Գաղթականներով համալրման վերջին փուլը 1918-1922 թթ էր։ Որոշ արխիվային փաստաթղթերում Ալեքսանդրապոլի գավառի Ղալթախչի գյուղը հիշատակվում է որպես գործող բնակավայր դեռևս 1820 թվականից։ Կաթողիկոսական դիվաններից մեկում հիշատակվում է նույնանուն գյուղը որտեղ բնակություն են հաստատել կարսեցի ընտանիքներ։ Առաջին արևմտահայերը եկել են այստեղ 1801-թվին։ Մյուսները եկել են Ադրիանապոլսի պայմանագրի կնքումից հետո (1829֊1931 թթ)։ Գյուղը հայաբնակ է եղել մինչև Շահ Աբասի կողմից տեղահանվելը (մինչև 1603-1604 թթ)։ Հարթագյուղի և Մեծ Պարնիի միջև կային 7-8 ջրաղացների հետքեր, իսկ գյուղի կենտրոնական մասում հինավուրց ձիթհանն էր։ Այն վիթխարի կառույց է եղել հազարաշեն ծածկով, որը քանդվել է խորհրդային տարիներին, դպրոցի բակը բարեկարգելու նպատակով։ Գյուղի տարածքում կան մի շարք հինավուրց մատուռներ՝ Սուրբ Ճգնավոր, Սուրբ Խաչեր, Սուրբ Նշան և այլն։ Ամենայն հավանականությամբ, 1800 ականներին հիմնադրված գյուղը հիմնադրվել է նախկին բնակավայրի հիմքերի վրա, որը հիմնովին ավերվել էր նաև Հասան խանի արշավանքների ժամանակ։ Գյուղի բնակիչների զբաղմունքն իր արտահայտությունն է գտել գյուղի թուրքերեն անվան մեջ։ Անցյալ դարերի ընթացքում Ալեքսանդրապոլի գավառում շատ տարածված էր մասնագիտությունների, արհեստի և զբաղմունքի նաև թուրքերեն անվանումները և արևմտահայ բարբառներում ինտենսիվ գործածումը։ Թամբի փայտե կմախքը պատրաստողները կոչվել են ղալթախչի։ Հարթագյուղը, որպես հնագույն բնակավայր գոյություն ունի վաղնջական ժամանակներից։ Այդ մասին են վկայում գյուղի տարածքում հայտնաբերված հնագույն ամրոցատեղին(մ.թ.ա 2֊1 հազ.) և հնագույն դամբարանադաշտը՝ մ․թ․ ա. 4-1 հազարամյակ։ Հարթագյուղից հայտնաբերված հնագիտական նյութերը, Հայկական լեռնաշխարհի այլ անկյուններից հայտնաբերված նյութերի հետ միասին ներկայացնում են նախաբնիկների մեկ միասնական, ծագումնաբանորեն շաղկապված և երկարատև զարգացող մշակույթը։ Հարթագյուղից հայտնաբերվել են վաղ բրոնզեդարյան բազմաթիվ նյութեր։ Բացի վաղ բրոնզեդարյան նյութերից, Հարթագյուղում կան նաև վաղ երկաթի, ուրարտական և անտիկ շրջանի գտածոներ։ Հարթագյուղի տարածքում է Խոյի՝ հսկայական քարե կերտվածքը, գյուղից 5 կիլոմետր հարավ գտնվում է «Բագեր» հնագույն բնակատեղին, «Խարաբեք» միջնադարյան բնակատեղին և «Ցից քարերը», որտեղից գեղեցիկ տեսարան է բացվում դեպի [[Արագած լեռ]]ը։ == Բնակլիմայական պայմաններ == Կլիման խիստ է, ձմռանը լինում է ցուրտ, գարունը սովորաբար ուշացած է գալիս, ամառը զով է՝ հաճախակի քամիներով։ Տարեկան տեղումների քանակը ցածր է։ Վերջին տարիներին նկատվում է ձնածածկույթի խիստ պակաս։ Լինում է կարկտահարություն, սելավներ։ Գյուղը գտնվում է ուժեղ սեյսմիկ գոտում, լինում են երկրաշարժեր։ Աղետալի են եղել 1926 թ. և 1988 թ. երկրաշարժերը։ == Բնակչություն == Ըստ Հայաստանի [[2011]] թ. մարդահամարի արդյունքների՝ Հարթագյուղի մշտական բնակչությունը կազմել է 1035, առկա բնակչությունը՝ 957 մարդ<ref name=census2011/>։ [[1831]] թվականից ի վեր բնակեցված է հայերով<ref name=hay_bnak>Զավեն Կորկոտյան, «Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)»</ref>։ Հարթագյուղի բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում՝ ստորև<ref name=hay_gyux>{{cite web|url=http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf|title=Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 119|date=|accessdate=2015 Մարտի 27|archive-date=2014-09-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140912150541/http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf|dead-url=yes}}</ref>. {| class="wikitable" ! Տարի | [[1831]] | [[1873]] | [[1897]] | [[1926]] | [[1939]] | [[1959]] | [[1970]] | [[1979]] | [[1989]] | [[2001]] | [[2011]] |- ! Բնակիչ | 195 | 1000<ref name=hay_bnak/> | 1514 | 969 | 1507 | 1620 | 1722 | 1344 | 936<ref name=texanunneri_bararan_lrac>«Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ. 5, էջ 755</ref> | 1226 | 1035<ref name=census2011/> |- |} == Պատկերասրահ == <gallery mode="packed"> Պատկեր:Սուրբ ՀովհաննեսDSCN4745.jpg|[[Սուրբ Հովհաննես մատուռ (Հարթագյուղ)|Սուրբ Հովհաննես մատուռ]] Պատկեր:Hartaghyugh147.jpg|Հյուրեր՝ Հարթագյուղում Պատկեր:Հարթագյուղ025.jpg|Հնագույն գտածոներ Հարթագյուղից Մ․թ․ ա 2 –րդ հազարամյակ Պատկեր:Հարթագյուղ00214.jpg|Աշունը՝ Հարթագյուղում Պատկեր:Հարթագյուղ017.jpg|Հնագույն գտածոներ Հարթագյուղից Մ․թ․ ա 2 –րդ հազարամյակ Պատկեր:Հարթագյուղ8463 167982570046411 79410337 n.jpg|Կուր–Արաքսյան մշակույթին պատկանող խեցեղեն Հարթագյուղից։ Մ․թ․ ա 3–րդ հազարամյակ Պատկեր:Հարթագյուղ11990503 1104662719545662 741267869488386646 n.jpg|Ցից քարերը և Արագածը Պատկեր:Հարթագյուղ020.jpg|Հին հացատուն Հարթագյուղում Պատկեր:Հարթագյուղ12548.jpg|Կամուրջ Հարթագյուղում Պատկեր:Հարթագյուղ.jpg|Հաչասարը (Աչասար) Սուրբ Հովհաննեսի սարից Պատկեր:Հարթագյուղ001.jpg|Ձմեռը Հարթագյուղում Պատկեր:Ձիավորը.jpg Պատկեր:Հարթագյուղ 004.jpg|Գարունը՝ Հարթագյուղում </gallery> == Տես նաև == * [[Լոռու մարզ]] * [[Հարթագյուղի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ)]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} {{Լոռու մարզ}} {{Ալեքսանդրապոլի գավառ}} [[Կատեգորիա:Լոռու մարզի գյուղեր]] [[Կատեգորիա:1820 թվականին հիմնադրված բնակավայրեր]] bbff6n12nfzg0eg20c3og3nzvopmt5d 0 411250 8485052 8485041 2022-08-08T12:10:20Z Rima 2009 77996 /* Պատմություն */ wikitext text/x-wiki {{այլ կիրառումներ|Շահումյան (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Գյուղ | հայերեն անվանում = Շահումյան | բնօրինակ անվանում = | ենթարկում = | երկիր = Հայաստան | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 40|lat_min = 47|lat_sec =18 |lon_dir = E|lon_deg = 44|lon_min = 31|lon_sec =54 |CoordAddon = |CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 250 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Լոռու մարզ | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի քարտեզ = Լոռու մարզ | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = Գյուղապետ | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = | բարձրության տեսակ = | կենտրոնի բարձրություն = 1500 | կլիմա = | պաշտոնական լեզու = [[Հայերեն]] | բնակչություն = 1934<ref name=census2011>[https://www.armstat.am/file/doc/99486813.pdf 2011 թ ՀՀ մարդահամարի արդյունքները]</ref> | մարդահամարի թվական = 2011 | ազգային կազմ = [[Հայեր]] | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] | էթնոհորոնիմ = | ժամային գոտի = +4 | DST = կա | հեռախոսային կոդ = | փոստային ինդեքս = | Վիքիպահեստում = | կայք = | կայքի լեզու = }} '''Շահումյան''' գյուղ [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] [[Լոռու մարզ]]ի Գուգարքի տարածաշրջանում։ == Աշխարհագրական դիրք == Գյուղը գտնվում է անմիջապես Վանաձոր քաղաքին կից, Վանաձոր-Դիլիջան մայրուղու 1-ին կիլոմետրի աջ և ձախ կողմում: Բարձրությունը ծովի մակերևույթից՝ 1700-1800 մ, հեռավորությունը մարզկենտրոնից՝ 1 կմ հարավ-արևելք։ Վարչական տարածքում են գտնվում Մայմեխ (3080 մ) և Թեժ լեռ (3100 մ) սարերը: == Պատմություն == 1933 թվականին կազմավորվել է հայկական գյուղ «Ղամբարանց թալա» («Ղամբարանց բացատ») կոչվող հանդամասում, իսկ ներկայիս գյուղի տարածքում` Վարդանլու («Վարդանանք») անվամբ: 1936 թվականին երկու գյուղերը միաձուլվել են՝ դառնալով մեկ գյուղ, որն էլ կոչվել է Թիվ 6 սովխոզ: Գյուղի բնակիչները հիմնականում զբաղվում են այգեգործությամբ և անասնապահությամբ<ref name="Շահումյան">{{Cite book|title=Հայաստանի Հանրապետության պատմական հանրագիտարան|last=Հակոբյան|first=Սամվել|last2=Հակոբյան|first2=Արտեմ|publisher=Հեղինակային հրատարակություն|year=2015|location=Երևան|pages=439-440}}</ref>: 1936 թվականին այգեգործական բազայի վրա կառուցվել է պահածոների գործարան, և գյուղը վերանվանվել է Շահումյանի անվան սովխոզ գործարան: Գործարանի շնորհիվ գյուղն իր հրաշալի, արևահամ, անուշահամ, որակյալ պտուղներով և գերազանց որակի պահածոներով մեծ ճանաչում է ձեռք բերել ինչպես մեր հանրապետությունում, այնպես էլ հանրապետության սահմաններից դուրս` նախկին ԽՍՀՄ-ում: Գործարանը բազմիցս արժանացել է մեդալների: Գյուղը երկրաշարժից տուժել է մասամբ: Գյուղից վերև Մայմեխ սարն է իր սառնորակ աղբյուրներով` Տաք աղբյուրներ, Սպիտակ ջուր, Վառված գոմ, Սև ջուր, Հաճարկուտ/Ֆըստխլու/ սարամասերով, Անուշ, Անգլիյսկի ջուր աղբյուրներով և Տանձուտ, Չիչխան գետերով: Վանաձոր-Դիլիջան տանող մայրուղու 2-րդ կիլոմետրի աջ մասում է գտնվում Թեժ լեռն հանգրվանը` «Ալիք» նշանավոր ճամբարով, որոնք ներկայումս չեն գործում<ref name="Շահումյան" />: Գյուղի կենտրոնում է գտնվում Ստեփան Շահումյանի արձանը: Գյուղն ունի միջնակարգ դպրոց (Շահումյանի անվան սովխոզին կից), ինչպես նաև «Զագարագեր» ամառանոցային նախկին այգեգործական թաղամաս, որտեղ իրենց ամառային հանգիստն են անցկացնում 100-200 վանաձորցիներ<ref name="Շահումյան" />: == Բնակչություն == Բնակիչների մեծ մասը կազմում են [[Բաքու|Բաքվից]], [[Սումգայիթ]]ից, [[Շամքոր (քաղաք)|Շամքոր]]ից, [[Գանձակ]]ից, [[Մարտակերտ]]ից և [[Արծվաշեն]]ից բռնագաղթված հայերը։ Գյուղի բնակիչները հիմնականում զբաղվում են կարտոֆիլի, կաղմաբի և այլ բանջարաբոստանային կուլտուրաների արտադրությամբ<ref name="Շահումյան" />: Անսասնապահությամբ զբաղվողները արտադրում են կաթ, միս, բուրդ, ձու, մեղր: Շահումյանի ազգաբնակչության փոփոխությունը<ref name=hay_gyux>{{cite web |url=http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |title=Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 154 |date= |accessdate=2013 Հոկտեմբերի 29 |archive-date=2014-09-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140912150541/http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |dead-url=yes }}</ref>. {| class="wikitable" ! Տարի | [[1989]] | [[2001]] | [[2011]] |- ! Բնակիչ | 1441 | 2383 | 1934<ref name=census2011/> |- |} == Կլիմա == Կլիման բարեխառն է, ձմեռը` մեղմ է, ամառը` զով, տեղումների քանակը առատ է մարտ-հուլիս ամիսներին: == Տես նաև == * [[Լոռու մարզ]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} {{Լոռու մարզ}} [[Կատեգորիա:Լոռու մարզի գյուղեր]] 2gleemst78ukop9wo066sb10ec8elp5 8485595 8485052 2022-08-09T00:06:55Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{այլ կիրառումներ|Շահումյան (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Գյուղ | հայերեն անվանում = Շահումյան | բնօրինակ անվանում = | ենթարկում = | երկիր = Հայաստան | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 40|lat_min = 47|lat_sec =18 |lon_dir = E|lon_deg = 44|lon_min = 31|lon_sec =54 |CoordAddon = |CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 250 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Լոռու մարզ | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի քարտեզ = Լոռու մարզ | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = Գյուղապետ | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = | բարձրության տեսակ = | կենտրոնի բարձրություն = 1500 | կլիմա = | պաշտոնական լեզու = [[Հայերեն]] | բնակչություն = 1934<ref name=census2011>[https://www.armstat.am/file/doc/99486813.pdf 2011 թ ՀՀ մարդահամարի արդյունքները]</ref> | մարդահամարի թվական = 2011 | ազգային կազմ = [[Հայեր]] | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] | էթնոհորոնիմ = | ժամային գոտի = +4 | DST = կա | հեռախոսային կոդ = | փոստային ինդեքս = | Վիքիպահեստում = | կայք = | կայքի լեզու = }} '''Շահումյան''' գյուղ [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] [[Լոռու մարզ]]ի Գուգարքի տարածաշրջանում։ == Աշխարհագրական դիրք == Գյուղը գտնվում է անմիջապես Վանաձոր քաղաքին կից, Վանաձոր-Դիլիջան մայրուղու 1-ին կիլոմետրի աջ և ձախ կողմում։ Բարձրությունը ծովի մակերևույթից՝ 1700-1800 մ, հեռավորությունը մարզկենտրոնից՝ 1 կմ հարավ-արևելք։ Վարչական տարածքում են գտնվում Մայմեխ (3080 մ) և Թեժ լեռ (3100 մ) սարերը։ == Պատմություն == 1933 թվականին կազմավորվել է հայկական գյուղ «Ղամբարանց թալա» («Ղամբարանց բացատ») կոչվող հանդամասում, իսկ ներկայիս գյուղի տարածքում` Վարդանլու («Վարդանանք») անվամբ։ 1936 թվականին երկու գյուղերը միաձուլվել են՝ դառնալով մեկ գյուղ, որն էլ կոչվել է Թիվ 6 սովխոզ։ Գյուղի բնակիչները հիմնականում զբաղվում են այգեգործությամբ և անասնապահությամբ<ref name="Շահումյան">{{Cite book|title=Հայաստանի Հանրապետության պատմական հանրագիտարան|last=Հակոբյան|first=Սամվել|last2=Հակոբյան|first2=Արտեմ|publisher=Հեղինակային հրատարակություն|year=2015|location=Երևան|pages=439-440}}</ref>։ 1936 թվականին այգեգործական բազայի վրա կառուցվել է պահածոների գործարան, և գյուղը վերանվանվել է Շահումյանի անվան սովխոզ գործարան։ Գործարանի շնորհիվ գյուղն իր հրաշալի, արևահամ, անուշահամ, որակյալ պտուղներով և գերազանց որակի պահածոներով մեծ ճանաչում է ձեռք բերել ինչպես մեր հանրապետությունում, այնպես էլ հանրապետության սահմաններից դուրս` նախկին ԽՍՀՄ-ում։ Գործարանը բազմիցս արժանացել է մեդալների։ Գյուղը երկրաշարժից տուժել է մասամբ։ Գյուղից վերև Մայմեխ սարն է իր սառնորակ աղբյուրներով` Տաք աղբյուրներ, Սպիտակ ջուր, Վառված գոմ, Սև ջուր, Հաճարկուտ/Ֆըստխլու/ սարամասերով, Անուշ, Անգլիյսկի ջուր աղբյուրներով և Տանձուտ, Չիչխան գետերով։ Վանաձոր-Դիլիջան տանող մայրուղու 2-րդ կիլոմետրի աջ մասում է գտնվում Թեժ լեռն հանգրվանը` «Ալիք» նշանավոր ճամբարով, որոնք ներկայումս չեն գործում<ref name="Շահումյան" />։ Գյուղի կենտրոնում է գտնվում Ստեփան Շահումյանի արձանը։ Գյուղն ունի միջնակարգ դպրոց (Շահումյանի անվան սովխոզին կից), ինչպես նաև «Զագարագեր» ամառանոցային նախկին այգեգործական թաղամաս, որտեղ իրենց ամառային հանգիստն են անցկացնում 100-200 վանաձորցիներ<ref name="Շահումյան" />։ == Բնակչություն == Բնակիչների մեծ մասը կազմում են [[Բաքու|Բաքվից]], [[Սումգայիթ]]ից, [[Շամքոր (քաղաք)|Շամքոր]]ից, [[Գանձակ]]ից, [[Մարտակերտ]]ից և [[Արծվաշեն]]ից բռնագաղթված հայերը։ Գյուղի բնակիչները հիմնականում զբաղվում են կարտոֆիլի, կաղմաբի և այլ բանջարաբոստանային կուլտուրաների արտադրությամբ<ref name="Շահումյան" />։ Անսասնապահությամբ զբաղվողները արտադրում են կաթ, միս, բուրդ, ձու, մեղր։ Շահումյանի ազգաբնակչության փոփոխությունը<ref name=hay_gyux>{{cite web |url=http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |title=Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 154 |date= |accessdate=2013 Հոկտեմբերի 29 |archive-date=2014-09-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140912150541/http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |dead-url=yes }}</ref>. {| class="wikitable" ! Տարի | [[1989]] | [[2001]] | [[2011]] |- ! Բնակիչ | 1441 | 2383 | 1934<ref name=census2011/> |- |} == Կլիմա == Կլիման բարեխառն է, ձմեռը` մեղմ է, ամառը` զով, տեղումների քանակը առատ է մարտ-հուլիս ամիսներին։ == Տես նաև == * [[Լոռու մարզ]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} {{Լոռու մարզ}} [[Կատեգորիա:Լոռու մարզի գյուղեր]] cuga0lt2mikvl0fba3mxob6o6da7881 0 430023 8485749 4690659 2022-08-09T08:06:31Z A.Savin 18892 /* Կառույցներ */ wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Vana Turg.jpg|250px|right|thumb|Վանա-Տուրգ հրապարակը, տեսարան Կունինգա փողոցի կողմից]] [[Պատկեր:Vana-Turg XVIII.jpeg|250px|thumb|Վանա-Տուրգ, 18-րդ դար]] '''Վանա-Տուրգ''' ({{lang-et|Vana Turg - «հին շուկա»}}), հրապարակ, նախկին շուկայի տարածք [[Տալլին]]ի Հին քաղաքում։ Հրապարակը գտնվում է Քաղաքապետարանի հրապարակի հարևանությամբ, որին միանում է Վանա Տուրու կաել նրբանցքով։ == Պատմություն== Տալլինի ամենահին շուկաներից մեկն է։ Նրանից հին է միայն Քաղաքապետարանի հրապարակում գտնվեղ շուկան։ Հրապարակը հարմար վայր էր շուկայի համար, քանզի այն գտնվում էր հինգ փողոցների խաչմերուկում։ Միջնադարում այդ փողոցները առևտրական հինգ ճանապարհների սկիզբ էին (դրանցից մեկը հասնում էր մինչը [[Պյառնու (քաղաք, Էստոնիա)|Պյառնու]] ու [[Ռիգա]], մյուսն անցնում էր [[Տարտու]]ով ու հասնում մինչև Պսկով, իսկ երրորդը հասնում էր [[Նառվա (քաղաք, Էստոնիա)|Նառվա]] ու շարունակվում մինչև Վելիկիյ Նովգորոդ)։ Շուկայում առևտուր էին անում հիմնականում արտասահմանցի առևտրականներ։ === Կառույցներ === {| class="wikitable" !Տան համարը !Պատկեր !Նկարագրություն |- |Vana Turg № 1 ||[[Պատկեր:Olde Hansa Vana turg.jpg|190px]]||Ռեստորան [[Olde Hansa]] — Միջնադարյան կառույց, որ ժամանակակից տեսքն ստացել է [[XVII դար]]ում, երբ հարևան երեք շինությունները միացվել են մեկ ընդհանուր տանիքի տակ։ |- |Vana Turg № 2 ||[[Պատկեր:Bank house.jpg|145px]]||Բանկի տուն - XX դարի սկզբի շինություն՝ կառուցված նորգոթական ոճով։ Ներկայում այնտեղ են տեղավորված [[Լեհաստան]]ի դեսպանատունն ու Clazz ջազ ակումբը։ |- |Viru № 2 || [[Պատկեր:Tallinn asv2022-04 img15 Peppersack.jpg|145px]] ||Ռեստորան Peppersack - միջնադարյան տուն։ Կառուցվել է 1434 թ. ավելի վաղ կառուցված փայտե շինության տեղում։ |- |Kuninga № 2||[[Պատկեր:Piiskopi maja.jpg|145px]]||Եպիսկոպոսի տուն - միջնադարյան մեծ տուն՝ Քրիստոսին ու առաքյալներին պատկերող բազմաթիվ նկարներով։ |} == Գրականություն == * «Vanast Tallinnast ja tema liiklusteedest», ''L.Tiik'', Eesti Geograafia Seltsi aastaraamat 1958, Tallinn, 1959. * «Tallinna ajalugu 1860-ndate aastateni», Koostanud ''Raimo Pullat''. «Eesti Raamat» Tallinn, 1976 [[Կատեգորիա:Տալլին]] qnzys3lyaef62gf1l347mf16t7ob2u0 8485759 8485749 2022-08-09T08:21:27Z Voskanyan 23951 /* Պատմություն */ wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Vana Turg.jpg|250px|right|thumb|Վանա-Տուրգ հրապարակը, տեսարան Կունինգա փողոցի կողմից]] [[Պատկեր:Vana-Turg XVIII.jpeg|250px|thumb|Վանա-Տուրգ, 18-րդ դար]] '''Վանա-Տուրգ''' ({{lang-et|Vana Turg - «հին շուկա»}}), հրապարակ, նախկին շուկայի տարածք [[Տալլին]]ի Հին քաղաքում։ Հրապարակը գտնվում է Քաղաքապետարանի հրապարակի հարևանությամբ, որին միանում է Վանա Տուրու կաել նրբանցքով։ == Պատմություն== Տալլինի ամենահին շուկաներից մեկն է։ Նրանից հին է միայն Քաղաքապետարանի հրապարակում գտնվեղ շուկան։ Հրապարակը հարմար վայր էր շուկայի համար, քանզի այն գտնվում էր հինգ փողոցների խաչմերուկում։ Միջնադարում այդ փողոցները առևտրական հինգ ճանապարհների սկիզբ էին (դրանցից մեկը հասնում էր մինչը [[Պյառնու (քաղաք, Էստոնիա)|Պյառնու]] ու [[Ռիգա]], մյուսն անցնում էր [[Տարտու]]ով ու հասնում մինչև Պսկով, իսկ երրորդը հասնում էր [[Նառվա (քաղաք, Էստոնիա)|Նառվա]] ու շարունակվում մինչև Վելիկի Նովգորոդ)։ Շուկայում առևտուր էին անում հիմնականում արտասահմանցի առևտրականներ։ === Կառույցներ === {| class="wikitable" !Տան համարը !Պատկեր !Նկարագրություն |- |Vana Turg № 1 ||[[Պատկեր:Olde Hansa Vana turg.jpg|190px]]||Ռեստորան [[Olde Hansa]] — Միջնադարյան կառույց, որ ժամանակակից տեսքն ստացել է [[XVII դար]]ում, երբ հարևան երեք շինությունները միացվել են մեկ ընդհանուր տանիքի տակ։ |- |Vana Turg № 2 ||[[Պատկեր:Bank house.jpg|145px]]||Բանկի տուն - XX դարի սկզբի շինություն՝ կառուցված նորգոթական ոճով։ Ներկայում այնտեղ են տեղավորված [[Լեհաստան]]ի դեսպանատունն ու Clazz ջազ ակումբը։ |- |Viru № 2 || [[Պատկեր:Tallinn asv2022-04 img15 Peppersack.jpg|145px]] ||Ռեստորան Peppersack - միջնադարյան տուն։ Կառուցվել է 1434 թ. ավելի վաղ կառուցված փայտե շինության տեղում։ |- |Kuninga № 2||[[Պատկեր:Piiskopi maja.jpg|145px]]||Եպիսկոպոսի տուն - միջնադարյան մեծ տուն՝ Քրիստոսին ու առաքյալներին պատկերող բազմաթիվ նկարներով։ |} == Գրականություն == * «Vanast Tallinnast ja tema liiklusteedest», ''L.Tiik'', Eesti Geograafia Seltsi aastaraamat 1958, Tallinn, 1959. * «Tallinna ajalugu 1860-ndate aastateni», Koostanud ''Raimo Pullat''. «Eesti Raamat» Tallinn, 1976 [[Կատեգորիա:Տալլին]] 8i1l42yx9p5hoffsqspre75ns10dlb5 0 433310 8485639 8158944 2022-08-09T04:47:22Z Armineaghayan 25187 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Հայ ռազմական գործիչներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ |պատկեր= | ծննդյան օր = 14.09.1965 }} '''Լյովա Հենրիխի Մնացականյան''' ({{ԱԾ}}), [[Հայաստան]]ի և [[Արցախ|Արցախի Հանրապետության]] ռազմական գործիչ, [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ|ԼՂՀ պաշտպանության նախարար]], [[գեներալ-լեյտենանտ]] (2014)<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/1323 ՀՀ նախագահի հրամանագիր, 2014 թ. սեպտեմբերի 3]</ref>։ == Կրթություն == * [[1989]] թ. - ավարտել է [[Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան|Կ. Մարքսի անվան Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտ]]ը։ * [[2005]] թ. - ավարտել է [[ՌԴ]] ԶՈւ ԳՇ ռազմական ակադեմիան։ == Զինվորական ծառայությունը == * [[1983]]-[[1985]] թթ. - ծառայել է [[ԽՍՀՄ]] զինված ուժերում։ * [[1992]]-[[1994]] թթ. - մասնակցել է մարտական գործողություններին։ * [[1992]]-[[2005]] թթ. - զբաղեցրել է տարբեր հրամանատարական պաշտոններ Զինված ուժերում, այդ թվում [[Արցախի Հանրապետության պաշտպանության բանակ|ՊԲ]] հրետանային բրիգադի հրամանատար։ * 2005 թ. - նշանակվել է Արցախի ՊԲ հրամանատարի տեղակալ։ * [[2007]] թ. - նշանակվել է Արցախի ՊԲ շտաբի պետ-հրամանատարի առաջին տեղակալ։ * [[2012]] թ.- [[հոկտեմբերի 11]]-ին [[ՀՀ Նախագահ]]ի հրամանագրով նշանակվել է [[ՀՀ զինված ուժեր]]ի գլխավոր շտաբի պետի տեղակալ<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/801 Լ. Մնացականյանին Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետի տեղակալ նշանակելու մասին]</ref>։ * [[2015]] թ. - [[հունիսի 15]]-ին [[ՀՀ Նախագահ]]ի հրամանագրով ազատվել է [[ՀՀ զինված ուժեր]]ի գլխավոր շտաբի պետի տեղակալի պաշտոնից<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/1997 Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետի տեղակալի պաշտոնից]</ref>։ * [[2015]] թ. - [[հունիսի 15]]-ին [[ԼՂՀ նախագահ|ԼՂՀ Նախագահի]] հրամանագրով նշանակվել է ԼՂՀ պաշտպանության նախարար-Պաշտպանության բանակի հրամանատար- *2018թ. դեկտեմբերի 14-ին Լևոն Մնացականյանն ազատվել է զբաղեցրած պաշտոնից։ ԱՀ նախագահ Բակո Սահակյանի հրամանագրով` նա նշանակվել է Արցախի Հանրապետության արտակարգ իրավիճակների պետական ծառայության տնօրենի պաշտոնին։ == Պարգևներ և կոչումներ == * 2003 թ. - շնորհվել է [[Գեներալ-մայոր (Հայաստան)|գեներալ-մայորի]] զինվորական կոչում * 2014 թ. - սեպտեմբերի 3-ին շնորհվել է [[գեներալ-լեյտենանտ]]ի զինվորական կոչում<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/1323 Լ. Հ. ՄՆԱՑԱԿԱՆՅԱՆԻՆ ԳԵՆԵՐԱԼ-ԼԵՅՏԵՆԱՆՏԻ ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԿՈՉՈՒՄ ՇՆՈՐՀԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ]</ref> * [[«Վարդան Մամիկոնյան» շքանշան]] (2006)։ * [[Հայաստանի Հանրապետության Մարտական խաչ շքանշան|ՀՀ «Մարտական խաչ» 2-րդ աստիճանի շքանշան]], * [[«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի մեդալ]]<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/782 Հայաստանի Հանրապետության շքանշաններով և մեդալներով պարգևատրելու մասին]</ref>, * [[Արցախի Հանրապետության «Մարտական խաչ» 1–ին աստիճանի շքանշան]], * ՀՀ «Մարշալ Բաղրամյան» մեդալ * ՀՀ «Անդրանիկ Օզանյան» մեդալ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{DEFAULTSORT:Մնացականյան, Լյովա}} [[Կատեգորիա:Հայ գեներալներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ գեներալներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ գեներալ-լեյտենանտներ]] [[Կատեգորիա:1965 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Սեպտեմբերի 14 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Ասկերանի շրջանում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:«Վարդան Մամիկոնյան» շքանշանի ասպետներ]] [[Կատեգորիա:«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի մեդալակիրներ]] [[Կատեգորիա:Գեներալ-լեյտենանտներ]] [[Կատեգորիա:Հայ ռազմական գործիչներ]] 0pijbiy5babaw47m7y39uzsm9azebfl 8485640 8485639 2022-08-09T04:47:48Z Armineaghayan 25187 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Հայ պետական գործիչներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ |պատկեր= | ծննդյան օր = 14.09.1965 }} '''Լյովա Հենրիխի Մնացականյան''' ({{ԱԾ}}), [[Հայաստան]]ի և [[Արցախ|Արցախի Հանրապետության]] ռազմական գործիչ, [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ|ԼՂՀ պաշտպանության նախարար]], [[գեներալ-լեյտենանտ]] (2014)<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/1323 ՀՀ նախագահի հրամանագիր, 2014 թ. սեպտեմբերի 3]</ref>։ == Կրթություն == * [[1989]] թ. - ավարտել է [[Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան|Կ. Մարքսի անվան Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտ]]ը։ * [[2005]] թ. - ավարտել է [[ՌԴ]] ԶՈւ ԳՇ ռազմական ակադեմիան։ == Զինվորական ծառայությունը == * [[1983]]-[[1985]] թթ. - ծառայել է [[ԽՍՀՄ]] զինված ուժերում։ * [[1992]]-[[1994]] թթ. - մասնակցել է մարտական գործողություններին։ * [[1992]]-[[2005]] թթ. - զբաղեցրել է տարբեր հրամանատարական պաշտոններ Զինված ուժերում, այդ թվում [[Արցախի Հանրապետության պաշտպանության բանակ|ՊԲ]] հրետանային բրիգադի հրամանատար։ * 2005 թ. - նշանակվել է Արցախի ՊԲ հրամանատարի տեղակալ։ * [[2007]] թ. - նշանակվել է Արցախի ՊԲ շտաբի պետ-հրամանատարի առաջին տեղակալ։ * [[2012]] թ.- [[հոկտեմբերի 11]]-ին [[ՀՀ Նախագահ]]ի հրամանագրով նշանակվել է [[ՀՀ զինված ուժեր]]ի գլխավոր շտաբի պետի տեղակալ<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/801 Լ. Մնացականյանին Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետի տեղակալ նշանակելու մասին]</ref>։ * [[2015]] թ. - [[հունիսի 15]]-ին [[ՀՀ Նախագահ]]ի հրամանագրով ազատվել է [[ՀՀ զինված ուժեր]]ի գլխավոր շտաբի պետի տեղակալի պաշտոնից<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/1997 Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետի տեղակալի պաշտոնից]</ref>։ * [[2015]] թ. - [[հունիսի 15]]-ին [[ԼՂՀ նախագահ|ԼՂՀ Նախագահի]] հրամանագրով նշանակվել է ԼՂՀ պաշտպանության նախարար-Պաշտպանության բանակի հրամանատար- *2018թ. դեկտեմբերի 14-ին Լևոն Մնացականյանն ազատվել է զբաղեցրած պաշտոնից։ ԱՀ նախագահ Բակո Սահակյանի հրամանագրով` նա նշանակվել է Արցախի Հանրապետության արտակարգ իրավիճակների պետական ծառայության տնօրենի պաշտոնին։ == Պարգևներ և կոչումներ == * 2003 թ. - շնորհվել է [[Գեներալ-մայոր (Հայաստան)|գեներալ-մայորի]] զինվորական կոչում * 2014 թ. - սեպտեմբերի 3-ին շնորհվել է [[գեներալ-լեյտենանտ]]ի զինվորական կոչում<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/1323 Լ. Հ. ՄՆԱՑԱԿԱՆՅԱՆԻՆ ԳԵՆԵՐԱԼ-ԼԵՅՏԵՆԱՆՏԻ ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԿՈՉՈՒՄ ՇՆՈՐՀԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ]</ref> * [[«Վարդան Մամիկոնյան» շքանշան]] (2006)։ * [[Հայաստանի Հանրապետության Մարտական խաչ շքանշան|ՀՀ «Մարտական խաչ» 2-րդ աստիճանի շքանշան]], * [[«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի մեդալ]]<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/782 Հայաստանի Հանրապետության շքանշաններով և մեդալներով պարգևատրելու մասին]</ref>, * [[Արցախի Հանրապետության «Մարտական խաչ» 1–ին աստիճանի շքանշան]], * ՀՀ «Մարշալ Բաղրամյան» մեդալ * ՀՀ «Անդրանիկ Օզանյան» մեդալ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{DEFAULTSORT:Մնացականյան, Լյովա}} [[Կատեգորիա:Հայ գեներալներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ գեներալներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ գեներալ-լեյտենանտներ]] [[Կատեգորիա:1965 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Սեպտեմբերի 14 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Ասկերանի շրջանում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:«Վարդան Մամիկոնյան» շքանշանի ասպետներ]] [[Կատեգորիա:«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի մեդալակիրներ]] [[Կատեգորիա:Գեներալ-լեյտենանտներ]] [[Կատեգորիա:Հայ ռազմական գործիչներ]] [[Կատեգորիա:Հայ պետական գործիչներ]] o16odhr9jbtdpxbganrajfveu3outaz 0 433978 8485306 8484511 2022-08-08T18:29:01Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_Artsakh_Defense_Army.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:CO wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Զինված ուժեր | անվանում =Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ | բնագիր անվանում = | զինանշան = | դրոշ = | պատկեր = | նկարագրում = | տեսակ = Պաշտպանական | երկիր = {{դրոշավորում|Արցախ}} | հիմնադրված է = | լուծարված է = | ներկա իրավիճակով = | կառուցվածք = | գլխավոր շտաբ = [[Ստեփանակերտ]] | գերագույն ղեկավարի պաշտոն = Նախագահ | գերագույն ղեկավար = [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյան]] | նախարարի պաշտոն = ՊԲ հրամանատար | նախարար = | շտաբի պետի պաշտոն = Գլխավոր շտաբի պետ | շտաբի պետ = | տարիք = | ժամկետ = | ակտիվ = | պահեստային = | արտասահմանում = | բյուջե = | ՀՆԱ տոկոս = | ներքին մատակարարողներ = | միջազգային մատակարարողներ = | ներմուծում = | արտահանում = | նախորդ = | պատմություն = | հաջորդ = | կոչումներ = | կայք = | Վիքիպահեստ = Military of the Republic of Artsakh }} '''Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ''' (նաև՝ Արցախի Հանրապետության զինված ուժեր, Արցախի ՊԲ, նախկինում՝ Արցախի ինքնապաշտպանական ուժեր), [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] զինված ուժեր, որի սահմանադրական նպատակն է Արցախի պաշտպանությունը, անվտանգությունը, տարածքային ամբողջականությունը և սահմանների անձեռնմխելիությունը<ref name="Արցախի Սահմանադրություն">[http://www.nkr.am/hy/chapter-I-foundations-of-constitutional-order Արցախի Հանրապետության Սահմանադրություն, հոդված 14] ([https://web.archive.org/web/20201023114730/http://www.nkr.am/hy/chapter-I-foundations-of-constitutional-order արխիվացված])։</ref><ref name="ՂԱՊ">«Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ 1988-1994» հանրագիտարան, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2004 թվական։</ref>։ Այն ձևավորվել է Արցախի Ինքնապաշտպանական ուժերի վերակազմավորմամբ<ref name="ՂԱՊ"/>։ Արցախի Հանրապետության պաշտպանության բանակը գործում է [[Հայաստանի զինված ուժեր]]ի աջակցությամբ և սերտ համագործակցությամբ<ref name="oborona 1">[https://oborona.ru/includes/periodics/geopolitics/2018/0416/115923986/detail.shtml Реальна ли новая война в Нагорном Карабахе?] ([https://web.archive.org/web/20201023114730/http://www.nkr.am/hy/chapter-I-foundations-of-constitutional-order արխիվացված])։{{ref-ru}}</ref>։ == Կառուցվածք == == Հիմնադրում == == Պատերազմներ և ռազմական գործողություններ == Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակը ձևավորվել է լայնածավալ պատերազմի ընթացքում և մշտապես եղել է պատերազմական վիճակում։ Այն մասնակցել է Արցախի Հանրապետության դեմ կազմակերպված բազմաթիվ պատերազմների և պատերազմական գործողությունների<ref name="ՂԱՊ"/>։ === Արցախյան պատերազմ, 1988-1994 === {{Հիմնական|Արցախյան ազատամարտ}} === Ռազմական բախումներ === === Քառօրյա պատերազմ, 2016 === {{Հիմնական|Քառօրյա պատերազմ}} === Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020) === {{Հիմնական|44-օրյա պատերազմ}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ռազմական պատմություն]] [[Կատեգորիա:Արցախի Հանրապետության կառավարություն]] df5yfxgdj3d99sfj596fib8o48c8amq 0 437712 8485399 8079222 2022-08-08T19:25:20Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Yerevan_State_University.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exist wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Ամբիոն |հայերեն անվանում = Արաբագիտության ամբիոն |հապավում = |պատկերանիշ = |պատկեր = [[Պատկեր:YSU-BatimentCentral.jpg|YSU-BatimentCentral.jpg|250px]] |ֆակուլտետ = [[ԵՊՀ Արևելագիտության ֆակուլտետ|Արևելագիտություն]] |բուհ = [[Երևանի պետական համալսարան|ԵՊՀ]] |բնօրինակ անվանում = ''ԵՊՀ Արաբագիտության ամբիոն'' |միջազգային անվանում = ''Department of Arabic Studies, YSU'' |նախկին անվանումներ = |կարգախոս = |հիմնադրման տարեթիվ = 1991 |ամբիոնի վարիչ = [[Հայկ Քոչարյան]] |պրոֆեսորներ = [[Դավիթ Հովհաննիսյան]] <br >Սամվել Կարաբեկյան <br >Սոնա Տոնիկյան <br >Ռուբեն Միրաքյան <br > Արաքս Փաշայան <br >Լիլիթ Հարությունյան <br >Հայկ Քոչարյան <br >Մարատ Յավրումյան <br >Լիլիթ Տեր-Պետրոսյան |ականավոր շրջանավարտներ = |հասցե = Հայաստան, 0025, <br />ք.Երևան, <br />Ալեք Մանուկյան, 1 |կայք = [http://www.ysu.am/faculties/en/Oriental-Studies/ պաշտոնական կայք] |էլեկտրոնային փոստ = arabgit@ysu.am }} '''Երևանի պետական համալսարանի արևելագիտության ֆակուլտետի արաբագիտության ամբիոն''', [[Հայաստան]]ի արաբագիտության ոլորտում հիմնադիր և առաջատար գիտակրթական հաստատություն։ [[1992]] թվականից սկսած այն անմիջական մասնակցությունն է ունեցել [[Հայաստան]]ի և [[արաբ]]ական աշխարհի մի շարք երկրների միջև [[դիվանագիտություն|դիվանագիտական կապերի]] հաստատմանը։ [[Սիրիա]]յում, [[Լիբանան]]ում, [[Եգիպտոս]]ում, [[Արաբական Միացյալ Էմիրություններ]]ում, [[Քուվեյթ]]ում և [[Իրաք]]ում [[Հայաստան]]ի [[դեսպանություն]]ների և [[հյուպատոսություն]]ների բացմամբ նոր թափ է հաղորդվում արաբական երկրների [[հայկական սփյուռք]]ի և [[Հայաստան|մայր հայրենիք]]ի հետ կապին։ Այդ պետական մարմիններում աշխատել և աշխատում են ամբիոնի դասախոսներն ու շրջանավարտները։ [[Հայ]] արաբագիտության բնագավառում ակադեմիական ավանդույթների առաջացումը, մասնագիտական կադրային բազայի ձևավորումն ու զարգացումը համալսարանում՝ ընդհուպ մինչև [[1992]] թվականի ամբիոնի հիմնադրում, կապված են [[արաբ]]ական և [[թուրք]]ական [[բանասիրություն|բանասիրության]] ամբիոնի վարիչ, [[1977]]-[[1993]] թվականների արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան, պրոֆեսոր [[Մերի Քոչար]]ի անվան հետ։ Նրա հետ արաբագիտության ամբիոնի՝ որպես ԵՊՀ-ի գիտահետազոտական և մշակութային կենտրոնի հիմնադրումը իրականացրել են [[բանասիրական գիտությունների թեկնածու]], [[իսլամագետ]] ''[[Դավիթ Հովհաննիսյան]]ը'' և բանասիրական գիտությունների թեկնածու, [[լեզվաբան]] ''[[Սամվել Կարաբեկյան]]ը։'' [[2009]] թվականից ամբիոնի վարիչի պաշտոնակատարն է բանասիրական գիտությունների թեկնածու, [[դոցենտ]] ''Սոնա Տոնիկյանը''։ Արաբագիտության ամբիոնի պրոֆեսորադասախոսական կազմում մեծ թիվ են կազմում արտասահմանում վերապատրաստված մասնագետները։ Նրանցից ոմանք թեկնածուական ատենախոսություն են պաշտպանել արտասահմանում և նպաստել այդ երկրների համալսարանների ու ԵՊՀ արաբագիտության ամբիոնի կապերի հաստատմանն ու ուժեղացմանը։ ''ԵՊՀ արաբագետները'' Երևանի տարբեր համալսարաններում նպաստել են արաբագիտության զարգացման այլ կենտրոնների հիմնադրմանը։ Ամբիոնի գիտակրթական գործունեության ոլորտը ներառում է ոչ միայն արաբերենի դասավանդումը, այլև արաբագիտության բոլոր հիմնական ուղղությունները՝ [[արաբական լեզվաբանություն|արաբական]] և [[սեմական լեզվաբանություն]]ը, [[արաբական մշակույթ]]ն ու [[արաբական երկրների պատմություն|պատմություն]]ը, [[իսլամագիտություն]]ը, [[արաբական գրականություն]]ը, ժամանակակից տարածաշրջանային խնդիրների ուսումնասիրությունը։ Ամբիոնում արաբագիտությանը զուգահեռ զարգանում է նաև [[եբրայագիտություն]]ը, որով զբաղվում են աշխարհի ընդամենը 40 երկրներում։ ԵՊՀ արաբագիտության ամբիոնը զարգացնում է միջմշակութային կապերը և մասնագիտական փոխանակման գործընթացը ինչպես [[ԱՊՀ]] ու [[Արաբական Պետությունների Լիգա|արաբական երկրների]], այնպես էլ՝ [[Եվրոպա]]յի, [[Ամերիկա]]յի ու [[Ռուսաստան]]ի համալսարանների հետ, որտեղ ամբիոնի շրջանավարտները շարունակում են իրենց հետագա ուսումը։ ==Երևանի պետական համալսարանի հիմնադրումը։ Արևելագիտությունը համալսարանում== [[Պատկեր:Գևորգ Ասատուր.JPG|մինի|ձախից|[[Գևորգ Ասատուր]]]] [[Պատկեր:Herachiay Atcharian 1926.png|մինի|աջից|[[Հրաչյա Աճառյան]]]] [[Երևանի պետական համալսարան]]ը հիմնադրվել է [[1919]] թվականի [[մայիս]]ին։ Տեղակայված էր [[Երևան]]ի Աստաֆյան, այժմ՝ [[Աբովյան փողոց]]ի վրա գտնվող ''Ուսուցչական սեմինարիայի'' շենքում։ Հայաստանի Հանրապետության իշխանության տարիներին համալսարանում գործում էր 2 ֆակուլտետ՝ ''հասարակագիտական'' և ''բնագիտական''։ Խորհրդային իշխանության առաջին տարում՝ [[1921]] թվականին բացվեցին ևս 3 ֆակուլտետ, այդ թվում՝ [[ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետ|արևելագիտության ֆակուլտետ]]ը, սակայն շուտով կրկին միանում [[ԵՊՀ բանասիրության ֆակուլտետ|բանասիրության ֆակուլտետ]]ին։ Երևանի պետական համալսարանում արևելագիտության առաջին դասընթացները դասավանդվել են պատմաբանասիրության ֆակուլտետում։ Արևելագիտության առաջին դասախոսը գրականագետ և արևելագետ [[Գևորգ Ասատուր]]ն էր([[1868]]-[[1937]]), ով [[1921]] թվականին աշխատանքի է հրավիրվում որպես վրացերենի և [[Արևելք]]ի գրականության դասախոս։ [[1923]] թվականին հռչակավոր լեզվաբան [[Հրաչյա Աճառյան]]ը ([[1876]]-[[1953]]) սկսում է արևելյան լեզուների դասավանդումը՝ [[պարսկերեն]], [[սանսկրիտ]]։ [[1921]] թվականին [[Մոսկվա]]յում փակվում է [[1815]] թվականին [[Հովհաննես Աղազարի Լազարյան|Հովհաննես Լազարյանի]] հիմնադրած Արևելյան լեզուների ճեմարանը։ Արևելագետները աշխատանքի են անցնում [[Մոսկվայի համալսարան|Մոսկվայի]], [[Սանկտ-Պետերբուրգ|Լենինգրադ]]ի համալսարաններում, իսկ մի մասը գալիս են [[Հայաստան]] և մեծ ավանդ ներդնում հայ [[արաբագիտություն|արաբագիտության]] զարգացման մեջ։ Արևելագիտության զարգացմանը նպաստել է [[1922]]-[[1936]] թվականներին [[Մերձավոր Արևելք]]ի երկրներից՝ [[Իրան]]ից, [[Հունաստան]]ից, [[Թուրքիա]]յից, [[Սիրիա]]յից, [[Լիբանան]]ից ու [[Եգիպտոս]]ից [[Խորհրդային Հայաստան]] կատարված հայրենադարձությունը։ Նրանք սկսում են համատեղ բեղմնավոր աշխատանք ծավալել [[1940]] թվականին Հրաչյա Աճառյանի հիմնած արևելյան բանասաիրության ամբիոնում՝ դասավանդելով [[պարսկերեն]] և [[արաբերեն]]։ ==Արևելագիտության ֆակուլտետի հիմնումը։ Հայ արաբագիտության զարգացումը== Հետպատերազմյան շրջանում [[հայ]]ազգի խոշորագույն արևելագետները ձեռնամուխ են լինում [[Հայաստան]]ում արևելագիտության զարգացմանը։ Նրանք էին կովկասագետ և արևելագետ [[Հովսեփ Օրբելի]]ն, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր արաբագետ Արամ Տեր-Ղևոնդյանը և բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր իրանագետ [[Գեորգի Նալբանդյան]]ը։ Հովսեփ Աբգարի Օրբելին ([[1887]]-[[1961]]) ծնվել է [[Քութայիս]]ում՝ միջին ազնվական հայ ընտանիքում։ Ավարտելով [[Թիֆլիս]]ի գիմնազիան՝ [[1904]] թվականին ընդունվում և [[1911]] թվականին ավարտում է [[Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան]]ը։ Գիտական ուսումնասիրություններ է կատարել [[Անի]]ում՝ ճարտարապետ [[Թորոս Թորամանյան]]ի հետ, ինչպես նաև [[Արցախ]]ի [[Խաչեն]] գավառում։ [[1934]]-[[1951]] թվականներին Լենինգրադի [[Էրմիտաժ]]ի տնօրենն էր։ [[1943]] թվականին մի խումբ հայ ակադեմիկոսների հետ հիմնադրում է գիտությունների ազգային ակադեմիան։ [[Արամ Տեր-Ղևոնդյան|Արամ Նահապետի Տեր-Ղևոնդյանը]] ([[1928]]-[[1988]]) ծնվել է [[Կահիրե]]ում՝ [[Մարաշ]]ից [[Եգիպտոս]] գաղթած հայկական ընտանիքում։ Քսան տարին չբոլորած՝ նա հայրենիք է վերադառնում, [[1954]] թվականին ավարտում ԵՊՀ արևելյան բանասիրության ամբիոնը, [[1957]] թվականին պաշտպանում թեկնածուական թեզը [[Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան|Լենինգրադի համալսարանի]] արևելագիտության ֆակուլտետում։ [[Հայերեն]]ով, [[ռուսերեն]]ով և [[ֆրանսերեն]]ով հրատարակում է գրքեր ու հոդվածներ, որոնցից առաջինը կոչվում էր ''Արաբական Ամիրայությունները Բագրատունյաց Հայաստանում'', որ լույս էր տեսել [[1965]] թվականին ՀԽՍՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայում։ Գիտնականի անունն է կրում արաբագիտության ամբիոնի գրադարանը։ [[Գեորգի Նալբանդյան|Գեորգի Մկրտչի Նալբանդյան]]ը ([[1926]]-[[1998]]) ծնվել է [[Չիտա]]յում՝ [[ԽՍՀՄ]] [[Հեռավոր Արևելք]]ում։ [[1951]] թվականին ավարտել է ԵՊՀ արևելյան բանասիրության ամբիոնը, [[1952]] թվականից սկսել դասավանդել։ [[1968]] թվականին, որպես առանձին կառույց, հիմնադրվում է [[ԵՊՀ Արևելագիտության ֆակուլտետ|Արևելագիտության ֆակուլտետ]]ը, և նա դառնում է առաջին դեկանը ([[1968]]-[[1973]]), իսկ դրանից հետո՝ մինչև կյանքի վերջը՝ [[ԵՊՀ իրանագիտության ամբիոն|իրանագիտության]] և քրդագիտական բանասիրության ամբիոնների վարիչ։ Լույս է տեսել Նալբանդյանի «Պարսից լեզվի քերականությունը» ([[1980]]), «Պարսկերեն-հայերեն բառարանը» ([[1987]])։ Պարսկերեն է թարգմանել [[Մովսես Խորենացի|Մովսես Խորենացու]] «Հայոց պատմությունը» ([[1984]]) և [[Եզնիկ Կողբացի|Եզնիկ Կողբացու]] «Եղծ ադանդոցը» ([[1989]])։ Կազմել է պարսկերենի դասագրքեր՝ պարսկական թեքումով հայկական դպրոցների համար։ Նորաբաց ֆակուլտետի առաջին շրջանավարտներն էին մի շարք հայտնի գիտնականներ, այդ թվում՝ [[1946]]-[[1948]] թվականներին հայրենադարձվածների սերունդները։ Նրանց թվում էին արաբագիտության ամբիոնի դասախոսների ավագ սերունդի ներկայացուցիչները՝ [[Հովհաննես Ասատրյան]]ը, ''Հարություն Գրիգորյանը, Սարգիս Փոլադյանը, Երվանդ Մինասյանը, Արշակ Փոլադյանը''։ Վերջինս [[Հայաստան]]ի դեսպանն է [[Սիրիա|Սիրիայի Արաբական Հանրապետությունում]]՝ [[2007]] թվականից։ Առաջին շրջանավարտների թվում էր Հայաստանի առաջին նախագահ [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան]]ը, ով ուսումը ասպիրանտուրայում շարունակելու համար կրկին մեկնում է [[Սանկտ-Պետերբուրգ|Լենինգրադ]]։ ==Արաբագիտության ամբիոնի հիմնադրումը== Եթե արևելագիտության ֆակուլտետի հիմնադրումը իրականացրել էին Լենինգրադի համալսարանում սովորած հայ արևելագետները, ապա արաբագիտության ամբիոնը բացվում է Մոսկվայում ասպիրանտական ուսումնառություն առած, դարձյալ երեք գիտնականների շնորհիվ՝ [[պատմական գիտությունների դոկտոր|պ.գ.դ.]], պրոֆեսոր [[թյուրքագետ]] Մերի Քոչար, [[բանասիրական գիտությունների թեկնածու|բ.գ.թ.]], պրոֆեսոր [[իսլամագետ]] Դավիթ Հովհաննիսյան և բ.գ.թ., դոցենտ [[լեզվաբան]] Սամվել Կարաբեկյան։ [[Մերի Հրաչյայի Քոչար]]ը ([[1936]]-[[1994]]) ծնվել է [[Երևան]]ում, [[1954]] թվականին ընդունվել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան|Մոսկվայի Մ.Լոմոնոսովի անվան պետական համալսարան]]ի բանասիրական ֆակուլտետի արևելագիտության բաժինը՝ «թուրքագիտություն» մասնագիտությամբ, [[1968]] թվականին [[Մոսկվա]]յում պաշտպանել թեկնածուական ատենախոսություն։ [[1975]] թվականից եղել է ԵՊՀ թուրքական և արաբական բանասիրության ամբիոնի վարիչ, [[1978]]– [[1993]] թվականներին՝ արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան։ [[1992]] թվականին Մերի Քոչարը պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն, իսկ [[1993]] թվականին նրան շնորհվել է պրոֆեսորի կոչում։ [[Դավիթ Արտաշեսի Հովհաննիսյան]]ը [[1979]] թվականին ավարտել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան]]ի Աֆրիկայի և Ասիայի երկրների ինստիտուտի ասպիրանտուրան։ [[1987]] - [[1992]] թվականներին առաջինն է ղեկավարել ԵՊՀ արաբագիտության ամբիոնը։ [[1992]] - [[1998]] թվականներին ՀՀ դեսպանն էր [[Սիրիա]]յում։ [[1998]] թվականից դոցենտ է ամբիոնում, [[2007]] թվականից՝ տնօրեն ԵՊՀ Քաղաքական և մշակութային հետազոտությունների կենտրոնում, [[2008]]-[[2012]] թվականներին՝ [[Երևանի պետական լեզվաբանական համալսարան|Վ. Բրյուսովի անվան Երևանի պետական լեզվաբանական համալսարանի]] ռեկտորի խորհրդական։ Հեղինակ է մի շարք հոդվածների ու մենագրությունների։ Սամվել Բորիսի Կարաբեկյանը [[1983]] թվականին ավարտել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան]]ի Ասիայի և Աֆրիկայի երկրների ինստիտուտի ասպիրանտուրան։ [[1992]]-[[2008]] թվականներին ԵՊՀ Արաբագիտության ամբիոնի վարիչն էր, [[2008]] թվականից մինչ այժմ դոցենտ է ամբիոնում։ Մասնագիտական գործուղումներով ու վերապատրաստումներով եղել է Արաբական աշխարհի, Եվրոպայի ու Ամերիկայի մի շարք համալսարաններում։ [[2008]] թվականից Բարձրագույն կրթության բարեփոխումների փորձագետների ազգային թիմի անդամ (ֆինանսավորվում է Եվրահանձնաժողովի կողմից «Տեմպուս» ծրագրի միջոցով)։ Հեղինակ է մեծ թվով հոդվածների և ուսումնամեթոդական ձեռնարկների։ [[1992]] թվականից ամբիոնի աշխատակազմը սերտորեն համագործակցում է ՀՀ ԱԳՆ հետ՝ նպաստելով հայ-արաբական միջպետական հարաբերությունների ձևավորմանն ու զարգացմանը։ [[1995]] թվականից ամբիոնի շուրջ [[1000]] ուսանողներ միջպետական համաձայնագրերի շնորհիվ ստաժավորման են մեկնել արաբական երկրներ՝ [[Սիրիա]](մինչև [[2011]] թվական), [[Լիբանան]], [[Եգիպտոս]], [[Քուվեյթ]]։ ==Եբրայերենի և արամեերենի դասավանդումը։ Ամբիոնն այսօր== [[Պատկեր:Sona Tonikyan, head of Department of Arabic Studies.jpg|մինի|ձախից|Սոնա Տոնիկյան]] [[1990]]-ական թվականներին արաբագիտության ամբիոնի դասախոս Արման Հակոբյանը սկիզբ է դնում եբրայերենի ուսուցմանը՝ որպես 2-րդ արևելյան լեզվի։ [[Եբրայերեն]]ը կանոնավոր կերպով դասավանդվում է [[1995]] թվականից։ Դրանով հիմք է դրվել Հայաստանում եբրայագիտության սկզբնավորմանն ու զարգացմանը. եզակի գիտություն, որով զբաղվում են աշխարհի ընդամենը 40 երկրում։ [[2006]] թվականին Արման Հակոբյանը սկիզբ է դնում [[արամեերեն]]ի (դասական ասորերեն) ուսուցմանը՝ որպես սեմական 3-րդ լեզվի։ Այն դասավանդվում է մագիստրատուրայում։ [[2009]] թվականից արաբագիտության ամբիոնի վարիչի պաշտոնակատարն է բ.գ.թ., [[դոցենտ]] [[Սոնա Տոնիկյան]]ը։ Արաբագիտության ամբիոնի պրոֆեսորադասախոսական կազմում մեծ թիվ են կազմում արտասահմանում վերապատրաստված մասնագետները։ [[Պատկեր:Arman Akopian.jpg|մինի|աջից|Արման Հակոբյան]] Արաբագիտության ամբիոնի դասախոսներից ոմանք թեկնածուական ատենախոսություն են պաշտպանել արտասահմանում և նպաստել այդ երկրների համալսարանների ու ԵՊՀ արաբագիտության ամբիոնի կապերի հաստատմանն ու ուժեղացմանը։ [[2007]] թվականին Դամասկոսի համալսարանում պաշտպանելով ասպիրանտական թեզ՝ Արթուր Իսրայելյանը վերադարձել է Հայաստան [[2010]] թվական [[Երևանի պետական լեզվաբանական համալսարան]]ում հիմնադրել, և մինչև [[2014]] թվականի [[հունվար]] ամիսը ղեկավարել է Արևելյան լեզուների ամբիոնը։ [[2014]] թվականի [[փետրվար]]ից ամբիոնն իր 8 լեզուներով անցավ ԵՊԼՀ Ասիական լեզուների ամբիոնի կազմ։ Արաբագիտության ամբիոնում վերոնշյալ գիտնականներից բացի դասավանդում են դոցենտներ և գիտությունների թեկնածուներ ''Ռուբեն Միրաքյանը, Լիլիթ Հարությունյանը, Հայկ Քոչարյանը, Մարատ Յավրումյանը, Լիլիթ Տեր-Պետրոսյանը, Արաքս Փաշայանը, Արայիկ Հարությունյանը'', ''Ալիս Էլոյանը'', դասախոսներ ''Սյուզաննա Գյոզալյանը, Մարինա Մանուկյանը, Ալվինա Հովհաննիսյանը, Լիլիա Գյոզալյանը'' և ուրիշներ։ Ամբիոնում տարբեր տարիների համատեղության կարգով դասավանդել են նաև ՀՀ ԳԱԱ արևելագետներ ''Շահեն Կարա-Մանուկյանը, Վահան Տեր-Ղևոնդյանը և ուրիշներ''։ Ամբիոնի գիտակրթական գործունեության ոլորտը ներառում է ոչ միայն արաբերենի դասավանդումը, այլև արաբագիտության բոլոր հիմնական ուղղությունները՝ արաբական և սեմական լեզվաբանությունը, միջնադարյան արաբական մշակույթն ու պատմությունը, իսլամագիտությունը, նոր և նորագույն ժամանակների արաբական գրականությունը, ժամանակակից տարածաշրջանային խնդիրների ուսումնասիրությունը։ Այդ ծրագրերը ներառված են մագիստրոսատուրայում։ == Պատկերասրահ == <center> {|class="graytable" style="text-align:center" |+ |width="25%"|[[Պատկեր:YSU, Department of Arabic Studies.jpg|center|240px]] |width="25%"|[[Պատկեր:YSU, Department of Arabic Studies,.jpg|center|200px]] |width="25%"|[[Պատկեր:Library YSU, Department of Arabic Studies.jpg|center|200px]] |- |ԵՊՀ կենտրոնական և արևելագիտության ֆակուլտետի շենքեր |Եգիպտոսի անվան լսարան, արաբագիտության ամբիոն |Արամ Տեր-Ղևոնդյանի անվան գրադարան |} </center> ==Տես նաև== * [[Երևանի պետական համալսարան]] == Արտաքին հղումներ == * [https://www.youtube.com/watch?v=lf9UpxgU9TY&index=1&list=PLdPdNX9kMwnpI64ZpxXG2tMlanPjawx-c Արաբագիտության ամբիոնի պատմություն, մաս առաջին] * [https://www.youtube.com/watch?v=M15eWYTIqJc&index=2&list=PLdPdNX9kMwnpI64ZpxXG2tMlanPjawx-c Արաբագիտության ամբիոնի պատմություն, մաս երկրորդ] [[Կատեգորիա:Երևանի պետական համալսարան]] [[Կատեգորիա:Արաբագիտություն]] 9erebep3xun2c6s8sm0a9g5l3hg8hgv 0 442187 8485835 8063233 2022-08-09T11:00:13Z QueerStone 119359 /* top */ Ուղղել եմ բազմաթիվ քերականական սխալներ և տարասխալներ, ավելացրել նոր տեղեկատվություն։ Հոդվածի որոշ մասեր սխալ էին թարգմանված։ wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist |Name = Կոնչիտա Վյուրսթ |Background = solo_singer |Cologne Germany Cologne-Gay-Pride-2015 Parade-00b.jpg |Img_capt = |Ի ծնե անուն = Թոմաս Նոյվիրտ |Born = |Origin = {{Դրոշավորում|Ավստրիա}}, Գմունդեն |Genre = Փոփ |Occupation = Երգիչ |Instrument = |Years_active = |Label = |URL = }} '''Թոմաս Նոյվիրտ''' ([[գերմաներեն]]՝ Thomas Neuwirth (Tom), {{ԱԾ}}), ավստրիացի երգիչ և [[դրեգ քուին]], որը հանդես է գալիս '''Կոնչիտա Վուրստի''' (Conchita Wurst) բեմական կերպարի տակ։ [[2014]] թվականի [[մայիս]]ին՝ [[Դանիա]]յի մայրաքաղաք [[Կոպենհագեն]]ում ներկայացնելով [[Ավստրիան Եվրատեսիլ երգի մրցույթում|Ավստրիան]] [[Եվրատեսիլ 2014 երգի մրցույթ]]ում, իր «[[Rise Like a Phoenix]]» երգով, Վուրստը հաղթանակ է բերել իր երկրին։ ==Երաժշտական կարիերա== ===2006-07: «Սթարմանիա» և Jetzt Anders!=== [[2006]] թվականին Թոմասը մասնակցել է ավստրիական «Սթարմանիա» հեռուստանախագծի առաջին եթերաշրջանին և զբաղեցրել երկրորդ հորիզոնականը (առաջին հորիզոնականը զբաղեցրել է [[Նադին Բեյլեր]]ը)։ Մեկ տարի հետո նա հիմնադրել է Jetzt Anders! բոյբենդը, որը նույն տարում լուծարվել է։<ref>{{Cite web|url=https://wien.orf.at/v2/news/stories/2602913/|title=Conchita Wurst beim Song Contest|date=2013-09-10|website=wien.orf.at|language=de|accessdate=2022-08-09}}</ref> ===2011-12: Die große Chance=== [[Պատկեր:ESC2014 - Austria 09.jpg|left|thumb|Կոնչիտա Վուրստը Եվրատեսիլ 2014-ի բեմում]] [[2011]]-ին Թոմասը ստեղծել է Կոնչիտա Վուրստի կերպարը ORF հեռուստաընկերության «Die große Chance» նախագծին մասնակցելու համար, և զբաղեցրել 6-րդ հորիզոնականը։<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20120722213924/http://www.kleinezeitung.at/nachrichten/kultur/songconest/2955069/neues-leben-nach-starmania.story|title=Steirer(in) des Tages : Conchita Wurst - Neues Leben nach "Starmania" > Kleine Zeitung|date=2012-07-22|website=web.archive.org|accessdate=2022-08-09}}</ref> 2012 թվականին մասնակցել է [[Եվրատեսիլ 2012 երգի մրցույթ]]ի՝ ավստրիայի նախընտրական փուլին։ Իր «That's What I Am» երգով՝ նա զբաղեցրել է 2-րդ հորիզոնականը։<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20140626223127/http://www.seitenblicke.at/top-stories/trackshittaz-vertreten-oesterreich-beim-song-contest|title=Trackshittaz vertreten Österreich beim Song Contest {{!}} Seitenblicke Magazin, das österreichische Unterhaltungsmagazin|date=2014-06-26|website=web.archive.org|accessdate=2022-08-09}}</ref> [[Պատկեր:20150305 Hannover ESC Unser Song Fuer Oesterreich Conchita Wurst 0013.jpg|220x220px|մինի|ձախից|Կոնչիտան 2015 թվականի եվրատեսիլ մրցույթի ժամանակ]] ===Եվրատեսիլ 2014=== [[2013]] թվականի [[սեպտեմբերի 10]]-ին ORF հեռուստաընկերությունը հայտարարում է որ ներքին ընտրությամբ Կոնչիտա Վուրստը ընտրվել է [[Եվրատեսիլ 2014 երգի մրցույթ]]ի Ավստրիայի ներկայացուցիչ։ <ref>{{Cite web|url=https://www.nachrichten.at/kultur/Conchita-Wurst-soll-OEsterreich-beim-Song-Contest-vertreten;art16,1192384|title=Conchita Wurst soll Österreich beim Song Contest vertreten|website=nachrichten.at|language=de|accessdate=2022-08-09}}</ref> 2014-ի մարտին թողարկվել է նրա «Rise Like A Phoenix» երգը, որով նա պետք է ներկայացներ իր երկիրը համաեվրոպական մրցույթում։<ref>{{Citation|title=Conchita Wurst - Rise Like A Phoenix (Austria) 2014 Eurovision Song Contest|url=https://www.youtube.com/watch?v=ToqNa0rqUtY|accessdate=2022-08-09|language=hy-AM}}</ref> [[Պատկեր:ESC2014 winner's press conference 11 (crop).jpg|220x220px|մինի|Կոնչիտան եվրատեսիլի մրցանակը ձեռքին|alt=]] [[Մայիսի 8]]-ին Եվրատեսիլի երկրորդ կիսաեզրափակչում իր երգը կատարելուց հետո քվեարկության արդյունքում Կոնչիտան անցել է եզրափակիչ փուլ։ [[Մայիսի 10]]-ին՝ եզրափակչի քվեարկության արդյունքում, նա դարձել է Եվրատեսիլ 2014-ի հաղթողը<ref>{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=austria_wins_2014_eurovision_song_contest|title=AUSTRIA WINS 2014 EUROVISION SONG CONTEST|work=[[Եվրոպական հեռարձակողների միություն]]|accessdate=Մայիսի 10, 2014}}</ref>՝ հավաքելով 290 միավոր։ ==Անձնական կյանք== [[Պատկեր:TomNeuwirth.JPG|330x330px|thumb|Թոմաս Նոյվիրտը 2007 թվականին|alt=]] Նոյվիրտը բազմիցս նշել է, որ ինքը տրանս կին չէ,<ref>{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/music/2014/jul/06/conchita-interview-sensitive-insecure-eurovision-gay-pin-up-austrian|title=Conchita Wurst: 'Most artists are sensitive and insecure people. I am too'|date=2014-07-06|website=the Guardian|language=en|accessdate=2022-08-09}}</ref> այլ դրեգ քուին, այսինքն՝ մարդ, ով կրում է որպես կանացի ընկալվող հագուստ և շպար (հիմնականում երաժշտության և արվեստի այլ ճյուղերի մեջ)։ 2018 թվականին Նոյվիրտըն [[Ինստագրամ|Ինստագրամում]] հայտարարել է իր [[ՄԻԱՎ|ՄԻԱՎ դրական]] կարգավիճակի մասին՝ ավելացնելով, որ ստիպված էր հանրայնացնել իր կարգավիճակը, քանի որ նախկին զուգընկերներից մեկը սպառնացել էր, որ ինքն այն կհանրայնացնի։ <ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2018/04/16/arts/conchita-wurst-hiv-positive.html|title=Conchita Wurst, Threatened With Blackmail, Reveals H.I.V. Status}}</ref> [[Պատկեր:Conchita Wurst Ballhausplatz 18-05-2014 08.jpg|220x220px|մինի|2014 թվականին Կոնչիտայի համերգը Վիեննայում ներկա էր 15.000 մարդ|alt=]] ==Սկավառակագրություն== ===Սինգլներ=== *«Unbreakable» (2011) *«That's What I Am» (2012) *[[Rise Like a Phoenix|«Rise Like A Phoenix»]] (2014) *«[[Heroes]]» (2014) *«[[You Are Unstoppable]]»(2015) 2015- Ին Կոնչիտան թողարկում է ալբոմ *«[[Firestorm]]»(2015) *«[[Put the Fire Out]]»(2015) *«[[Other side of me]]»(2015) *«[[Pure]]»(2015) *«[[Out Of Body Experience]]»(2015) *«[[Somebody To love ]]»(2015) *«[[Up for Air]]»(2015) *«[[Colours Of You LOve]]»(2015) *«[[Where have The All God man gone]]»(2015) ==Ծանոթագրություններ== {{Ծանցանկ}} ==Արտաքին հղումներ== * [http://www.conchitawurst.com Պաշտոնական կայք] * {{YouTube|To9u7j8M_mI|Кончита Вурст: Портрет и интервью телеканалу sternTV}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ավստրիացի երգիչներ]] [[Կատեգորիա:1988 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Նոյեմբերի 6 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Եվրատեսիլ 2014 երգի մրցույթի մասնակիցներ]] [[Կատեգորիա:ԼԳԲՏ-ն երաժշտության մեջ]] [[Կատեգորիա:Բեմական կեղծանուններ]] 6gd63k5cx2nv4nmmmffa1j4vkyng8zy 0 442937 8485213 8457836 2022-08-08T17:20:43Z Gardmanahay 25102 Gardmanahay տեղափոխեց էջը «[[Լեռնահովիտ (Քաշաթաղի շրջան)]]»-ից «[[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)]]»: Նույն շրջանում կա նաև նույնանուն համայնք, այլ մարզում կա համանուն գյուղ։ wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Լեռնահովիտ (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Գյուղ | հայերեն անվանում = Լեռնահովիտ | բնօրինակ անվանում = - | ենթարկում = | երկիր = Արցախ | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 39|lat_min = 45|lat_sec = 09 |lon_dir = E|lon_deg = 46|lon_min = 16|lon_sec = 20 |CoordAddon = |CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Արցախի Հանրապետության վարչական բաժանում {{!}} Շրջան | շրջան = Քաշաթաղի շրջան {{!}} Քաշաթաղ | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = Լեռնահովիտ (համայնք) {{!}} Լեռնահովիտ | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = Մասիս Կարապետյան | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = 1998 | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = Լենինքենդ (Կարաքեչդի) (1993) <br> Եզնագոմեր (1998-2013) | տարածք = | բարձրության տեսակ = | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | պաշտոնական լեզու = | բնակչություն = 41 | մարդահամարի թվական = 2003 | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = [[Հայեր]] | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] | էթնոհորոնիմ = լեռնահովիտցի | ժամային գոտի = +4 | DST = | հեռախոսային կոդ = | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = | կայք = | կայքի լեզու = | կայքի լեզու 2 = | կայքի լեզու 3 = | պարամետրի անվանում1 = | պարամետր1 = | պարամետրի անվանում2 = | պարամետր2 = }} '''Լեռնահովիտ''' (նախկին Եզնագոմեր), գյուղ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] [[Քաշաթաղի շրջան]]ում՝ շրջկենտրոնից 52 կմ հյուսիս-արևմուտք, իսկ մայրաքաղաք Ստեփանակերտից` 104 կմ հեռավորության վրա՝ [[Աղավնո (գետ)|Աղավնո]] գետի գետահովտի՝ Եզնագոմերի սարահարթի հյուսիսային մասում։ Բնակչությունը 2003 թվականի տվյալներով 41 մարդ է։ Զբաղվում են անասնապահությամբ և հողագործությամբ։ Լեռնահովիտ համայնքի կազմում ընդգրկված են նաև Շրվական և Սպիտակաջուր գյուղերը։ Շրվական գյուղում բնակվում է 24 մարդ, կա 7 տնտեսություն, իսկ Սպիտակաջուր գյուղում բնակվում է 45 մարդ, կա 11 տնտեսություն։ == Աշխարհագրություն == Համայնքը բարձրլեռնային է, ունի 6363,4 հա տարածք, որից 3227,8 հա գյուղատնտեսական նշանակության, 2845,2 հա անտառային հողեր։ Համայնքի տարածքում առկա են խմելու ջրի բազմաթիվ բնական աղբյուր-առվակներ։ == Պատմություն == [[Պատկեր:Լեռնահովիտ (գյուղ, Արցախ).JPG|մինի|ձախից|Խաչքար Լեռնահովիտ գյուղից ( պատմական Եզնագոմեր)]] Լեռնահովիտում բնակավայրի մասին հիշատակվում է 13-րդ դարի պատմիչ Ստեփանոս Օրբելյանի «Ժամանակագրություն»-ում Քաշաթաղ գավառի 18 գյուղերի շարքում։ Այդ ժամանակ այն կոչվել է Եզնագոմեր և եղել է շեն ու հայաշատ բնակավայր։ Դա հաստատվում է նրանով, որ գյուղը Տաթևի վանքին տվել է առավելագույն 6700 չափով պտղահարկ։ Հայաթափումից հետո 18-րդ դարի կեսերից, գյուղում հաստատված օտարներն այն անվանափոխել են Ղարաքեշիշ (Qarakeçdi), որը նշանակում է Սև տերտեր։ Սովետական տարիներին այն անվանափոխվել է Լենինքենդ։ Ազատագրվել է 1993 թվականի մարտի վերջին բնակեցվել է 1998 թվականին՝ [[Ադրբեջան]]ից բռնագաղթած հայ փախստականներով։ Ազատագրումից հետո վերաբնակները գտել են խաչքարեր և տապանաքարեր։ Լեռնահովիտ գյուղը մտնում է համանուն Լեռնահովիտ համայնքի մեջ, որի կազմում են նաև հարևան [[Շրվական]] և [[Սպիտակաջուր]] գյուղերը։ Լեռնահովիտը ունի միջնակարգ դպրոց, որից օգտվում են նաև վերոնշյալ հարևան գյուղերի երեխաները։ Լեռնահովտի հիմնական խնդիրն է կայուն լարման էլեկտրամատակարարումը։ 2020 թվականի [[Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)|Արցախյան երկրորդ պատերազմի]] հետևանքով գյուղը հայաթափվել և անցել է [[Ադրբեջան]]ի հսկողության տակ<ref name="azatutyun20">{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30993297.html |title=Արցախը հրապարակել է Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը |date=Դեկտեմբեր 10, 2020 |website=Ազատություն Ռադիոկայան}}</ref>։ ==Դպրոցի վերանորոգում== 2014 թվականին ԱՄՆ-ի [[Գլենդեյլ]] քաղաքում գործող [[«Հայրենասեր»]] կազմակերպությունը նախաձեռնեց Լեռնահովիտի դպրոցի վերակառուցումը<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WLwAh8v1AiY Վերակառուցե՛նք Լեռնահովիտի դպրոցը ]</ref>։ Հաջող կազմակերպած դրամահավաքին հետևեց շինարարությունը, որը «Հայրենասեր»-ը բարեհաջող ավարտեց 2014-ի սեպտեմբերին։ Ուշագրավ է, որ դպրոցի վերանորոգման ժամանակ չեն օգտագործվել թուրքական արտադրության շինանյութեր<ref>{{Cite web |url=http://qashatagh.info/lernahovit_school/ |title=Դպրոցի վրա փակցված պաստառը |accessdate=2014-08-01 |archive-date=2015-11-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151124224639/http://qashatagh.info/lernahovit_school/ |dead-url=yes }}</ref>։ == Բնակչություն == 2015 թվականին Լեռնահովիտ համայնքի բնակչության թվաքանակը կազմում է 56 մարդ, կա 16 տնտեսություն։ Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը<ref name=nkr-estimation>{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/nkr-estimation.htm|title=Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն. Բնակչություն ըստ համայնքների|date=|accessdate=2021 Մայիսի 1|archive-date=2021-06-15}}</ref>. {| class="wikitable" ! Տարի | 2008 | 2009 | 2010 |- ! Բնակիչ | 53 | 48 | 49 |- |} == Տնտեսություն == Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ`անասնապահությամբ և հողագործությամբ։ == Հասարարակական կառույցներ == 2015 թվականի դրությամբ համայնքում գործում էր գյուղապետարան և միջնակարգ դպրոց, որտեղ սովորում են 24 աշակերտներ<ref>{{Cite book|title=Տեղեկաատու Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի|last=Ղահրամանյան|first=Հակոբ|publisher=|year=2015|isbn=|location=Երևան|pages=327}}</ref>։ ==Ծանոթագրություն== {{ծանցանկ}} ==Արտաքին հղումներ== *[https://www.youtube.com/watch?v=L1dCEH2wN3o Լեռնահովիտի ( նախկին Եզնագոմեր ) մասին տեսանյութ Արցախի հեռուստաընկերության կողմից] {{Քաշաթաղի շրջան}} {{ՂԱՊ}} srcql8wns7c92z292705fl9jsoyav0f 8485233 8485213 2022-08-08T17:34:24Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Լեռնահովիտ (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Գյուղ | հայերեն անվանում = Լեռնահովիտ | բնօրինակ անվանում = - | ենթարկում = | երկիր = Արցախ | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 39|lat_min = 45|lat_sec = 09 |lon_dir = E|lon_deg = 46|lon_min = 16|lon_sec = 20 |CoordAddon = |CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Արցախի Հանրապետության վարչական բաժանում {{!}} Շրջան | շրջան = Քաշաթաղի շրջան {{!}} Քաշաթաղ | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = Լեռնահովիտ (համայնք, Քաշաթաղի շրջան) {{!}} Լեռնահովիտ | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = Մասիս Կարապետյան | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = 1998 | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = Լենինքենդ (Կարաքեչդի) (1993) <br> Եզնագոմեր (1998-2013) | տարածք = | բարձրության տեսակ = | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | պաշտոնական լեզու = | բնակչություն = 41 | մարդահամարի թվական = 2003 | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = [[Հայեր]] | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] | էթնոհորոնիմ = լեռնահովիտցի | ժամային գոտի = +4 | DST = | հեռախոսային կոդ = | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = | կայք = | կայքի լեզու = | կայքի լեզու 2 = | կայքի լեզու 3 = | պարամետրի անվանում1 = | պարամետր1 = | պարամետրի անվանում2 = | պարամետր2 = }} '''Լեռնահովիտ''' (նախկին Եզնագոմեր), գյուղ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] [[Քաշաթաղի շրջան]]ում՝ շրջկենտրոնից 52 կմ հյուսիս-արևմուտք, իսկ մայրաքաղաք Ստեփանակերտից` 104 կմ հեռավորության վրա՝ [[Աղավնո (գետ)|Աղավնո]] գետի գետահովտի՝ Եզնագոմերի սարահարթի հյուսիսային մասում։ Բնակչությունը 2003 թվականի տվյալներով 41 մարդ է։ Զբաղվում են անասնապահությամբ և հողագործությամբ։ Լեռնահովիտ համայնքի կազմում ընդգրկված են նաև Շրվական և Սպիտակաջուր գյուղերը։ Շրվական գյուղում բնակվում է 24 մարդ, կա 7 տնտեսություն, իսկ Սպիտակաջուր գյուղում բնակվում է 45 մարդ, կա 11 տնտեսություն։ == Աշխարհագրություն == Համայնքը բարձրլեռնային է, ունի 6363,4 հա տարածք, որից 3227,8 հա գյուղատնտեսական նշանակության, 2845,2 հա անտառային հողեր։ Համայնքի տարածքում առկա են խմելու ջրի բազմաթիվ բնական աղբյուր-առվակներ։ == Պատմություն == [[Պատկեր:Լեռնահովիտ (գյուղ, Արցախ).JPG|մինի|ձախից|Խաչքար Լեռնահովիտ գյուղից ( պատմական Եզնագոմեր)]] Լեռնահովիտում բնակավայրի մասին հիշատակվում է 13-րդ դարի պատմիչ Ստեփանոս Օրբելյանի «Ժամանակագրություն»-ում Քաշաթաղ գավառի 18 գյուղերի շարքում։ Այդ ժամանակ այն կոչվել է Եզնագոմեր և եղել է շեն ու հայաշատ բնակավայր։ Դա հաստատվում է նրանով, որ գյուղը Տաթևի վանքին տվել է առավելագույն 6700 չափով պտղահարկ։ Հայաթափումից հետո 18-րդ դարի կեսերից, գյուղում հաստատված օտարներն այն անվանափոխել են Ղարաքեշիշ (Qarakeçdi), որը նշանակում է Սև տերտեր։ Սովետական տարիներին այն անվանափոխվել է Լենինքենդ։ Ազատագրվել է 1993 թվականի մարտի վերջին բնակեցվել է 1998 թվականին՝ [[Ադրբեջան]]ից բռնագաղթած հայ փախստականներով։ Ազատագրումից հետո վերաբնակները գտել են խաչքարեր և տապանաքարեր։ Լեռնահովիտ գյուղը մտնում է համանուն Լեռնահովիտ համայնքի մեջ, որի կազմում են նաև հարևան [[Շրվական]] և [[Սպիտակաջուր]] գյուղերը։ Լեռնահովիտը ունի միջնակարգ դպրոց, որից օգտվում են նաև վերոնշյալ հարևան գյուղերի երեխաները։ Լեռնահովտի հիմնական խնդիրն է կայուն լարման էլեկտրամատակարարումը։ 2020 թվականի [[Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)|Արցախյան երկրորդ պատերազմի]] հետևանքով գյուղը հայաթափվել և անցել է [[Ադրբեջան]]ի հսկողության տակ<ref name="azatutyun20">{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30993297.html |title=Արցախը հրապարակել է Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը |date=Դեկտեմբեր 10, 2020 |website=Ազատություն Ռադիոկայան}}</ref>։ ==Դպրոցի վերանորոգում== 2014 թվականին ԱՄՆ-ի [[Գլենդեյլ]] քաղաքում գործող [[«Հայրենասեր»]] կազմակերպությունը նախաձեռնեց Լեռնահովիտի դպրոցի վերակառուցումը<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WLwAh8v1AiY Վերակառուցե՛նք Լեռնահովիտի դպրոցը ]</ref>։ Հաջող կազմակերպած դրամահավաքին հետևեց շինարարությունը, որը «Հայրենասեր»-ը բարեհաջող ավարտեց 2014-ի սեպտեմբերին։ Ուշագրավ է, որ դպրոցի վերանորոգման ժամանակ չեն օգտագործվել թուրքական արտադրության շինանյութեր<ref>{{Cite web |url=http://qashatagh.info/lernahovit_school/ |title=Դպրոցի վրա փակցված պաստառը |accessdate=2014-08-01 |archive-date=2015-11-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151124224639/http://qashatagh.info/lernahovit_school/ |dead-url=yes }}</ref>։ == Բնակչություն == 2015 թվականին Լեռնահովիտ համայնքի բնակչության թվաքանակը կազմում է 56 մարդ, կա 16 տնտեսություն։ Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը<ref name=nkr-estimation>{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/nkr-estimation.htm|title=Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն. Բնակչություն ըստ համայնքների|date=|accessdate=2021 Մայիսի 1|archive-date=2021-06-15}}</ref>. {| class="wikitable" ! Տարի | 2008 | 2009 | 2010 |- ! Բնակիչ | 53 | 48 | 49 |- |} == Տնտեսություն == Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ`անասնապահությամբ և հողագործությամբ։ == Հասարարակական կառույցներ == 2015 թվականի դրությամբ համայնքում գործում էր գյուղապետարան և միջնակարգ դպրոց, որտեղ սովորում են 24 աշակերտներ<ref>{{Cite book|title=Տեղեկաատու Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի|last=Ղահրամանյան|first=Հակոբ|publisher=|year=2015|isbn=|location=Երևան|pages=327}}</ref>։ ==Ծանոթագրություն== {{ծանցանկ}} ==Արտաքին հղումներ== *[https://www.youtube.com/watch?v=L1dCEH2wN3o Լեռնահովիտի ( նախկին Եզնագոմեր ) մասին տեսանյութ Արցախի հեռուստաընկերության կողմից] {{Քաշաթաղի շրջան}} {{ՂԱՊ}} m1qkfymq1aduzjqj702hekkirfc8hfc 1 442938 8485215 8451633 2022-08-08T17:20:44Z Gardmanahay 25102 Gardmanahay տեղափոխեց էջը «[[Քննարկում:Լեռնահովիտ (Քաշաթաղի շրջան)]]»-ից «[[Քննարկում:Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)]]»: Նույն շրջանում կա նաև նույնանուն համայնք, այլ մարզում կա համանուն գյուղ։ wikitext text/x-wiki {{Ազատամարտիկների ամիս նախագծի հոդված}} jr7swfqlwkdkjdmtemvv2ltiphjq0h2 6 447358 8485852 6546721 2022-08-09T11:22:46Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Գրիգոր Աղաբաբյանի դիմանկարը | Աղբյուր = [https://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=2597 avproduction.am] | Հեղինակ = | Ամսաթիվ = | Հոդված = Գրիգոր Աղաբաբյան | Նպատակ = Հոդվածի պատկերազարդում | Փոխարինում = {{FU-մահացած}} | Այլ տեղեկություն = }} 1ynhtqg4mexkeafmu6euxjv3w51frch 0 448317 8485220 8451671 2022-08-08T17:25:10Z Gardmanahay 25102 Changed redirect target from [[Լեռնահովիտ (Քաշաթաղի շրջան)]] to [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)]] wikitext text/x-wiki #ՎԵՐԱՀՂՈՒՄ [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)]] 6gcehij92xgetdtr6knpwzno0ffjkj0 0 448481 8485221 8469155 2022-08-08T17:25:35Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Լեռ |նկարագրում = Մեծ Իշխանասար գագաթի տեսքը [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Լեռնահովիտ]] գյուղի կողմից | լայնք = 39.58459 | երկայնք = 46.17575 |երկիր = {{դրոշավորում|Արցախ}} {{դրոշավորում|Հայաստան}} |երկիր_2 = [[Հայաստան]] |վարչատարածքային միավոր = [[Սյունիքի մարզ]], [[Քաշաթաղի շրջան]] }} '''Մեծ Իշխանասար''', լեռնագագաթ [[Սյունիքի բարձրավանդակ]]ում<ref>{{Գիրք:ՏԲ3|771}}</ref>։ Այն Իշխանասար լեռնազանգվածի ամենաբարձր գագաթն է (3549 մ)<ref>{{Գիրք:ՀՀՖՕՀՏԲ|82}}</ref>։ Մեծ Իշխանասարը գտնվում է Հայաստան [[Սյունիքի մարզ]]ի և [[Արցախ]]ի ադմինիստրատիվ սահմանի վրա։ Կազմված է անթրոպոգենի դացիտային և անդեզիտադացիտային լավաներից։ Գագաթին կա հրաբխային խառնարան։ Արևելյան լանջին է սառցադաշտային ծագման [[Սև լիճ]]ը։ Իշխանասար լեռնազանգվածում կա նաև [[Փոքր Իշխանասար]] գագաթը, որը գտնվում է Մեծ Իշխանասարից հյուսիս։ == Հայ-ադրբեջանական հակամարտություն == === Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020) === {{Հիմնական|Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)|Արցախում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020)}} === Ադրբեջանական զինուժի ներխուժումը Հայաստան === {{Հիմնական|Ադրբեջանական զինուժի ներխուժումը Հայաստան}} === Հայ-ադրբեջանական ռազմական բախում Սյունիքում (նոյեմբեր, 2021) === {{Հիմնական|Հայ-ադրբեջանական ռազմական բախում Սյունիքում (նոյեմբեր 16, 2021)}} == Պատկերներ == <gallery mode="packed"> Lake_Sev_01.jpg|Սև լիճը Իշխանասարի գագաթից Lake_Sev_02.jpg|Սև լիճը Իշխանասարի գագաթից Lake_Sev_03.jpg|Սև լիճը Իշխանասարի գագաթից </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=4|էջ=376}} [[Կատեգորիա:Լեռնագագաթներ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի լեռնագագաթներ]] [[Կատեգորիա:Հրաբուխներ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հրաբուխներ]] [[Կատեգորիա:Սյունիքի մարզի լեռներ]] [[Կատեգորիա:Հայ-ադրբեջանական շփման գիծ]] hsdqmc9vunhk5w95etyavghm3xrop3n 6 448602 8485863 7261851 2022-08-09T11:23:54Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ֆայլ | Նկարագրություն = Արցախի Լեռնահովիտ ( նախկին Եզնագոմեր) գյուղում գտնված խաչքար | Աղբյուր = Տվել է իմ ծանոթը | Հեղինակ = Զոհրապ Ըռքոյան | Ամսաթիվ = 2013 | Արտոնագիր = GNU, ազատ | Պատճառ = Լեռնահովիտ գյուղի համար }} 86kwh4ubcjx09v9gbmgtaz7dtmet8s9 0 448666 8485224 8457837 2022-08-08T17:26:59Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Գյուղ | հայերեն անվանում = Շրվական | բնօրինակ անվանում = - | ենթարկում = | երկիր = Արցախ | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = | lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec =0 | lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec =0 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = 300 | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Արցախի Հանրապետության վարչական բաժանում {{!}} Շրջան | շրջան = Քաշաթաղի շրջան {{!}} Քաշաթաղ | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = Լեռնահովիտ (համայնք, Քաշաթաղի շրջան) {{!}} Լեռնահովիտ համայնք | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն = 24 | մարդահամարի թվական = 2015 | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = Հայեր | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական Եկեղեցի]] | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +4 | DST = | հեռախոսային կոդ = | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = | կայք = }} [[Պատկեր:Արցախի Հանրապետության քարտեզ 2021.png|300px|մինի|աջից|Արցախի Հանրապետության քարտեզը, որտեղ մուգ շագանակագույնով պատկերված են Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները, իսկ մարմնագույնով՝ Արցախի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները 2021 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ<ref name="armenpress.am օկուպացված տարածքներ">[https://armenpress.am/arm/news/1044795.html Արցախի տարածքները համարվում են օկուպացված Ադրբեջանի կողմից. ԱՀ ԱԺ հայտարարությունը,] ''([https://web.archive.org/web/20210307040659/https://armenpress.am/arm/news/1044795.html արխիվացված 05․04․2021թ․])''</ref>]] '''Շրվական''', գյուղ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] [[Քաշաթաղի շրջան]]ում՝ շրջկենտրոնից 52 կմ հյուսիս-արևմուտք՝ [[Աղավնո (գետ)|Աղավնո]] գետի գետահովտի՝ Եզնագոմերի սարահարթի հյուսիսային մասում։ Գյուղը ունի 6 տնտեսություն և 21 բնակիչ<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015">[https://artsakhlib.am/2018/06/06/%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82-%D5%AC%D5%B2%D5%B0-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%BE%D5%B8/ Հակոբ Ղահրամանյան, Տեղեկատու Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի, Երևան, Ճարտարագետ, 2015 թ.։]</ref>։ Այն մտնում է [[Լեռնահովիտ (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Լեռնահովիտ]] համայնքի մեջ, որի մաս են կազմում նաև համանուն [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Լեռնահովիտ]] ու [[Սպիտակաջուր (Քաշաթաղի շրջան)|Սպիտակաջուր]] գյուղերը։ Շրվականը ունի 100 ԿՎՏ հզորությամբ ՀԷԿ, որը էլեկտրաէներգիա է մատակարարում նաև Լեռնահովիտ համայնքի մյուս գյուղերին։ Շրվականի երեխաները հաճախում են Լեռնահովիտի միջնակարգ դպրոցը։ == Պատմություն == 2020 թվականի [[Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)|Արցախյան երկրորդ պատերազմի]] հետևանքով գյուղը հայաթափվել և անցել է [[Ադրբեջան]]ի հսկողության տակ<ref name="azatutyun20">{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30993297.html |title=Արցախը հրապարակել է Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը |date=Դեկտեմբեր 10, 2020 |website=Ազատություն Ռադիոկայան}}</ref>։ == Բնակչություն == 2015 թվականին բնակվում էր 24 մարդ, կար 7 տնտեսություն<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը<ref name=nkr-estimation>{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/nkr-estimation.htm|title=Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն. Բնակչություն ըստ համայնքների|date=|accessdate=2021 Մայիսի 1|archive-date=2021-06-15}}</ref>. {| class="wikitable" ! Տարի | 2008 | 2009 | 2010 |- ! Բնակիչ | 23 | 28 | 27 |- |} == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} {{Քաշաթաղի շրջան}} 86e2v93omkw8de4ivsomo56cd4266wz 0 449229 8485251 8468513 2022-08-08T17:49:46Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_Yerevan_Confectionery_and_Macaroni_Factory_(Armenia).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Hrant Vardanyan2.jpg|մինի|[[Հրանտ Վարդանյան (գործարար)|Հրանտ Վարդանյան]]]] '''Երևանի հրուշակեղենի-մակարոնի կոմբինատ''', նախկին ՀԽՍՀ սննդի արդյունաբերության մինիստրության ձեռնարկություն։ Կազմակերպվել է [[1951]]-ին՝ [[Երևան]]ի հրուշակեղենի (հիմննադրված [[1933]]-ին) և մակարոնի ([[1934]]-ին) [[ֆաբրիկա]]ների միավորման բազայի վրա։ Արտադրել է [[շոկոլադ]], [[կոնֆետ]]ներ, [[մարմելադ]], [[ծամոն]], [[մակարոն]], վերմիշել, [[վաֆլի]], [[թխվածքաբլիթ]], [[պաղպաղակ]] և այլն։ Արտադրանքն իրացվել է ՀԽՍՀ-ում և [[ԽՍՀՄ]] տնտեսական այլ շրջաններում։ Կոմբինատի հիմքի վրա [[2000]] թվականին ստեղծվել է «[[Գրանդ Քենդի]]» հայ-կանադական համատեղ ձեռնարկությունը։ {{Երևան-անավարտ}} {{ՀՍՀ|հատոր=6|էջ=634}} [[Կատեգորիա:1951 հիմնադրված ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Երևանի գործարաններ]] [[Կատեգորիա:1951 հիմնադրումներ Հայաստանում]] 1mf7xbf2oln14y51dkmvsew85qt3hsq 0 452389 8485810 8381446 2022-08-09T10:20:26Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ | տիտղոս = [[Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] ռազմական նախարար | դրոշ = Flag of Armenia.svg | կառավարման սկիզբ = [[Մայիսի 5]], [[1920]] | կառավարման ավարտ = [[Նոյեմբերի 23]], [[1920]] | նախորդող = '''[[Քրիստափոր Արարատյան]]''' | հաջորդող = '''[[Դրաստամատ Կանայան]]''' |Ծննդյան թիվ=[[1881 թվական]]ի [[մայիսի 7]]|Ծննդյան վայր=[[Ռուսական կայսրություն]], [[Թիֆլիսի նահանգ]]ի [[Ախալքալաք]] քաղաք}} '''Ռուբեն Տեր-Մինասյան''' ({{ԱԾ}}), հայ ականավոր քաղաքական գործիչ, հայկական ազատագրական շարժման նշանավոր գործիչ, [[Հայաստանի Հանրապետություն (1918-1920)|Հայաստանի Առաջին Հանրապետության]] երրորդ ռազմական նախարար։ [[Դաշնակցություն]] կուսակցության անդամ։ =Կենսագրություն= ===Երիտասարդ տարիներ=== Ռուբեն Տեր-Մինասյանը ծնվել է [[1881 թվական]]ի [[մայիսի 7]]-ին (ն. տ. [[մայիսի 19]]-ին) [[Թիֆլիսի նահանգ]]ի [[Ախալքալաք]] քաղաքում հայկական ընտանիքում։ Հետագայում ծնողների հետ տեղափոխվել է Էրզրում<ref name="Hayazg">[http://ru.hayazg.info/%D0%A2%D0%B5%D1%80-%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%8F%D0%BD_%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%81_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87 ХАЙАЗГ: Тер-Минасян Минас Карапетович]</ref>։ [[1894 թվական]]ին 13 տարեկան հասակում նա մի խումբ ընկերների հետ, որոնց թվում էր նաև ապագայում մեկ այլ անվանի քաղաքական գործիչ [[Ռուբեն Դարբինյան|Արտաշես Չիլինգարյանը]] ([[Ռուբեն Դարբինյան]]), վերցնում են իրենց հետ զենք ու զինամթերք ու ընտրելով [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]] պատմվածքներից տարբեր հերոսների անուններ, ճանապարհ են ընկնում դեպի [[Արևմտյան Հայաստան]]՝ աջակցելու այնտեղ մարտնչող ազգակիցներին, որոնք այդ տարիներին զոհ էին դառնում [[Համիդյան ջարդեր]]ին։ Ճանապարհի կեսից երեխաներին գտնում ու հետ են վերադարձնում։ Այդ դրվագի մասին նրանք երգ են հորինում, որը երգում են հետագայում<ref name="orientica">[http://orientica.net/index.php?title=Ruben_Ter-Minasyan Ruben Ter-Minasyan at Encyclopaedia Orientica]</ref>։ Ռուբեն Տեր-Մինասյանը կրթություն է ստացել [[Գևորգյան Հոգևոր Ճեմարան|Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարան]]ում, ինչից հետո ուսումը շարունակել է Մոսկվայի [[Լազարյան ճեմարան]]ում։ Կրթությունը ավարտելուց հետո [[1903 թվական]]ին վերադառնում է [[Կովկաս]]։ Այս տարիներին Տեր-Մինասյանը անդամակցում է [[Դաշնակցություն]] կուսակցությանը։ ==Ազգային Ազատագրական պայքար== Ռուբեն Տեր-Մինասյանը հայ ազատագրական շարժմանը և [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն|Հայ Հեղափոխական Դաշնակցության]]ը անդամակցել է [[1902 թվական]]ից։ [[1902]]-[[1903]] թթ. գործել է [[Բաթում]]ում, այնուհետև որպես շրջիկ-գործիչ [[1904]] թվականի սկզբին անցել է [[Կարս]]։ Այնուհետև անցել [[Երևան]], ուր ծանոթացել է [[Նիկոլ Դուման]]ի հետ։ Նրա հետ միասին 1904 թվականին անցել է [[Պարսկաստան]]ում, որտեղ կապեր է հաստատել մի շարք ականավոր հայդուկների հետ։ 1904 թվականի [[հունիսի 26]]-ին [[Նիկոլ Դուման]]ի խմբի կազմում (նույն խմբում էին նաև Սարբազ Խեչոն, [[Հակոբ Զավրիև]]ը, ռուսական բանակի զինվորներ ջավախքցի Սուրենն ու Գրիշը) փորձում է անցնել [[Սասուն]]։ Բայց խումբը թուրք-պարսկական սահմանագլխին՝ Ռազիի տեղանքում, ընկնելով ծուղակը, ընդհարվում է քրդական զինախմբերի հետ և ստիպված հետ է վերադառնում [[Սալմաստ]]։ Այնուհետև Ռուբենը [[Վարդան Շահպազ|Վարդան Շահբազ]]ի (Մինաս Տոնիկյան) հետ միասին [[Սուրբ Թադևոսի վանք|սուրբ Թադևոս վանք]]ի գծով [[1905]] թվականին անցնում է [[Վան]]։ 1905-1906 թթ. Ռուբենը [[Վանա Իշխան]]ի (Նիկողայոս Պողոսյան) հետ կազմակերպական աշխատանք է տանում [[Ռշտունիք]]ի (Լեռնապար) շրջանի հայկական գյուղերում։ 1906 թվականին Ռուբենը անցնում է [[Սասուն]]։ 1906-[[1907]] թթ. գործակցել է [[Տարոն (գավառ)|Տարոն]]ի հայդուկապետ [[Գևորգ Չաուշ|Գևորգ Չավուշ]]ի (Գևորգ Ադամյան-Ղազարյան), [[Սպաղանաց Մակար|Սպաղանաց Քեռի Մակար]]ի և տեղի մյուս ֆիդայիների հետ՝ փորձելով հաշտեցնել նրանց։ Այդ ընթացքում մասնակցում է հայդուկային մի շարք կռիվների։ [[1907]] թ. [[մայիս]]ի վերջին նա էլ էր [[Գևորգ Չաուշ|Գևորգ]]ի խմբի հետ Մշո [[Սուլուխ]] գյուղում, երբ հանկարծակի գյուղը շրջապատվեց թուրքական հազարապետ Քյոսա Բինբաշու զորքերի կողմից։ [[Սուլուխ]]ի կռվից ու [[Գևորգ Չաուշ|Գևորգ Չավուշ]]ի զոհվելուց հետո նա փաստացի դառնում է [[Տարոն (գավառ)|Տարոն]]ի հայդուկապետ։ [[Սուլուխ]]ի կռվից հետո զբաղվել է [[Գևորգ Չաուշ|Գևորգ Չավուշ]]ի որդու՝ Վարդգեսի և կնոջ՝ Եղսոյի փրկության հարցով՝ նրանց ուղարկելով [[Վան]]՝ [[Արամ Մանուկյան (ՀՅԴ)|Արամ Մանուկյան]]ի մոտ։ 1907-[[1908]] թթ. բազմիցս բանակցել է [[Քրդեր|քուրդ]] զինյալների հետ։ Առաջնորդվելով [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն|ՀՅԴ]] 4-րդ ընդհանուր ժողովի որոշումներով՝ նա կարճ ժամանակում [[Տարոն (գավառ)|Տարոն]]ը դատարկում է ֆիդայիներից՝ նրանց ուղարկելով [[Կովկաս]]։ [[1908 թվական]]ի հուլիսի երիտթուրքական հեղաշրջումից հետո փաստորեն նա էր, որ Տարոնում դադարեցրեց հայդուկային պայքարը։ [[1908]] թվականի վերջին Ռուբենը [[Սասուն]]ից անցնում է [[Խնուս]], այնուհետև՝ [[Վան]], այնտեղից էլ՝ [[Կարս]]։ Որոշ ժամանակ [[Կարս]]ում մնալուց հետո՝ Ռուբենը անցնում է [[Ստամբուլ|Կ. պոլիս]], այնտեղից մեկնում է [[Ժնև]], որտեղ ուսուցանում է Ժնևի համալսարանում։ [[1913 թվական]]ին Ռուբենը վերադառնում է [[Տարոն (գավառ)|Տարոն]]։ Զբաղեցնում է [[Մուշ]]ի շրջանի հայկական դպրոցների տնօրենի պաշտոնը։ [[1915 թվական]]ին դառնում [[Սասունի ինքնապաշտպանություն (1915)|Սասունի ինքնապաշտպանության]] ղեկավարներից մեկը։ 7 ամիս տևած ինքնապաշտպանությունից հետո, երբ արդեն սպառվել էին ինքնապաշտպանների զինամթերքի և սննդի պաշարները, նա հրահանգում է, որ ով ոնց կարող է, թող փրկվի։ [[1916]] թվականին մի խումբ զինակիցների հետ մի շարք դժվարություններից հետո կարողանում է [[Խնուս]]ի շրջանում միանալ ռուսական զորքերին։ Այնուհետև անդամակցում է [[Սեպուհ (ֆիդայի)|Սեպուհ]]ի և [[Սեբաստացի Մուրադ]]ի «մեկ հայը մեկ ոսկի» նախաձեռնությանը, որի նպատակն էր փրկել [[Հայոց ցեղասպանություն|ցեղասպանություն]]ից մազապուրծ, բայց [[քրդեր]]ի մոտ գտնվող արևմտահայ որբերին և օգնել արևմտահայ փախստականներին։ [[1917]] թ. Ռուբենն անցնում է [[Թիֆլիս]]։ Ակտիվորեն մասնակցում [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն|Հ. Յ. Դաշնակցության]] «Թիկունքային քաղաքականությանը», բանակցում կարճ ժամանակով [[Թիֆլիս]] եկած [[Բաքվի կոմունա]]յի ղեկավար [[Ստեփան Շահումյան]]ի և տեղի բոլշևիկյան այլ ղեկավարների հետ։ [[1918 թվական|1918 թ.]] [[մայիսի 28]]-ի [[Հայաստան]]ի անկախության հռչակումից և [[Երևան]]ի դիկտատոր [[Արամ Մանուկյան (ՀՅԴ)|Արամ Մանուկյան]]ի վերջնագիր-պահանջից հետո՝ [[1918]] թ. հունիսին [[Հայաստանի Հանրապետություն (1918-1920)|Հայաստանի Հանրապետության]] կառավորության մյուս անդամների հետ եկել է [[Երևան]]։ [[1920 թվական]]ի [[մայիս]]-[[նոյեմբեր]] ամիսներին [[Համո Օհանջանյան]]ի գլխավորած Բյուրո-կառավարության մեջ ստանձնել է ներքին գործերի և ռազմական նախարարի պաշտոնը։ Ակտիվ մասնակցություն է ունեցել 1919-[[1920]] թթ. թուրք-թաթարական խռովությունների և [[1920]] թ. բոլշևիկյան [[Մայիսյան ապստամբություն (1920)|Մայիսյան ապստամբության]] ճնշման գործում։ Հայաստանի խորհրդայնացումից հետո անցել է [[Զանգեզուր]]։ Ռուբենը որոշ ժամանակ մնացել է [[Սյունիքի մարզ|Սյունիք]]ում։ Շատ չանցած [[Գարեգին Նժդեհ]]ի բանակի հետ տեղափոխվել է [[Իրան]], իսկ այնուհետև անցել է [[Փարիզ]]՝ որպես [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն|ՀՅ Դաշնակցության]] անդամ շարունակելով զբաղվել քաղաքական գործունեությամբ։ Հետագա տարիներին ճամբորդել է [[Միջին Արևելք]]ով ու [[Եգիպտոս]]ով՝ տարածելով [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն|ՀՅ Դաշնակցության]] գաղափարախոսությունը։ [[1948 թվական]]ից որոշելով հանգստի գնալ՝ ընտանիքով վերջնականապես տեղափոխվել է [[Փարիզ]]։ Հաստատվելով [[Ֆրանսիա]]յում՝ գրել և [[Բոստոն]]ի «[[Հայրենիք (ամսագիր)|Հայրենիք» ամսագրի]] էջերում տպագրել է իր մեծարժեք հուշերը, որոնք իր մահից հետո լույս են տեսել 7 առանձին հատորներով՝ «Հայ յեղափոխականի մը յիշատակները» խորագրով։ Մահացել է [[1951 թվական]]ի [[նոյեմբերի 27]]-ին 68 տարեկան հասակում։ Նրա աճյունը ամփոփվել է Փարիզի [[Փէր Լաշէզ]] գերեզմանատանը [[1951 թվական]]ի [[նոյեմբերի 30]]-ին։ Ողջ կյանքում ունեցել է հակախորհրդային կողմնորոշվում և համարվել է [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ]]-ի թշնամիներից մեկը<ref name="aniv">[http://www.aniv.ru/archive/31/dzhavahktsy-v-borbe-za-erkir-ashot-melkonjan/ ЖУРНАЛ АНИВ: "Джавахкцы в борьбе за Еркир" - Ашот МЕЛКОНЯН]</ref>։ ==Առաջին Համաշխարհային պատերազմ== 1914-ի օգոստոսին մասնակցել է թուրքական կողմի հետ, որոնք փորձում էին հայերի աջակցությունը ստանալ պատերազմում՝ խոստանալով, որ հայկական բնակչության աջակցության դեպքում հայերը կստանան ինքնավարությունը Վանում, Բիթլիսում, Էրզրումում, Կարսում, Երևանի ու Էլիզատպոլի նահանգներում։ Հայկական կողմը չի համաձայնվում՝ համոզված լինելով, որ ինչպես դրանից 6 տարի առաջ [[1908 թ. Երիտթուրքական հեղաշրջումը և պառլամենտի ձևավորումը Օսմանյան կայսրությունում|երիտթուրքական հեղափոխության]] ժամանակ տված խոսումներին սրանք նույնպես առարկայական տեսք չեն ստանա<ref name="orientica"/>։ [[Պատկեր:Ռուբեն Տեր-Մինասյան.jpg|մինի|աջից|150px|Ռուբեն Տեր-Մինասյանը, 1920-ականներ]][[Առաջին համաշխարհային պատերազմ|Առաջին Համաշխարհայինի]] տարիներին Ռուբեն Տեր-Մինասյանը եղել է Վանի, Կարսի ու մի շարք այլ շրջաններում հայկական ինքնապաշտպանության կազմակերպիչ։ 1915-ին եղել է [[Սասունի ինքնապաշտպանություն (1915)|Սասունի ինքնապաշտպանության]] ղեկավարներից մեկը։ Մանազկերտում ճեղքելով թուրքական պաշտպանությունը՝ նրան հաջողվում է իրականացնել հայերի դուրս պրծնելը քաղաքից<ref name="orientica"/>։ 1917-ին եղել է [[Ավետիս Ահարոնյան]]ի գլխավորած [[Հայոց ազգային խորհուրդ (Թիֆլիս)|Հայ Ազգային Խորհուրդի]] անդամ ու մեծապես աջակցել է փախստականների տեղափոխման ու աջակցության գործին։ [[Տրապիզոնի բանակցություններ (1918)|Տրապիզոնի համաժողովի]] ընթացքում եղել է [[Անդրկովկասյան սեյմ]]ի խորհրդական։ ==Հայաստանի առաջին հանրապետություն== [[Հայաստանի Հանրապետություն (1918-1920)|Հայաստանի Առաջին հանրապետության]] տարիների Տեր-Մինասյանը ունեցել է զգալի ներդրում պետության կառավարման գործում։ Եղել է [[ՀՀ Ազգային Ժողով (1918-1920)|Ազգային Ժողովի]] անդամ՝ ներկայացնելով [[ՀՅԴ]] կուսակցությունը։ 1920 թ-ի մայիսի 5-ից մինչև նոյեմբերի 24-ը եղել է ռազմական նախարար [[Համո Օհանջանյան]]ի կառավարության կազմում՝ իրականացնելով մի շարք պատժիչ գործողություններ 1920 թ-ի մայիսի հեղաշրջումը կասեցնելու ուղղությամբ<ref name="orientica"/>։ Այս պաշտոնի հետ մեկտեղ նա նաև տարբեր ժամանակահատվածներում իրականացրել է Ներքին Գործերի նախարարի պաշտոնակատարի լիազորությունները։ Համաձայն Սովետական Ռուսաստանը ներկայացնող Լեգրանի հետ ստորագրված համաձայնագրի՝ հունիսին Ռուբեն Տեր-Մինասյանը հրամայում է Սյունիքում տեղակայված Գագերին Նժդեհի զորքերին տեղափոխվել Երևան։ Նժդեհը հրաժարվում է ենթարկվել՝ պատասխանում նշելով, որ նա խիստ կասկածում է ռուսական ու թաթար ուժերի անկեղծությանը<ref name="orientica"/>։ ==Կյանքը արտասահմանում== Սովետական օկուպացիայից հետո Ռուբեն Տեր-Մինասյանը որոշ ժամանակ մնում է Սյունիքում, ինչից հետո Նժդեհի բանակի հետ տեղափոխվում դեպի Իրան, իսկ այնուհետև Փարիզ՝ որպես կուսակցության անդամ շարունակելով զբաղվել քաղաքական գործունեությամբ։ Հետագա տարիներին ճամփորդել է [[Միջին Արևելք|Միջին արևելքով]] ու [[Եգիպտոս]]ով ՝ տարածելով [[Դաշնակցություն]] կուսակցության գաղափարախոսությունը։ 1948 թվականից որոշելով հանգստի գնալ՝ վերջնականապես տեղափոխվում է [[Փարիզ]] ընտանիքով, որտեղ մասնակցում է հակաբոլշևիկյան շարժմանը<ref name="Hayazg"/>։ Մահանում է 1951 թ-ի նոյեմբերի 27-ին։ Նրա աճյունը ամփոփվել է Փարիզի [[Փէր Լաշէզ]] գերեզմանատանը 1951 թ-ի նոյեմբերի 30-ին՝ 13874 համարի ներքո։ == Երկեր == *Հայ-թրքական կնճիռը, [[Գահիրէ]], [[1924]], 158 էջ։ *[[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն|Հ. Յ. Դ.]] կազմակերպութիւնը, [[Աթէնք]], [[1935]], 29 էջ, Բ. տպագր., [[Պէյրութ]], [[1978]], 29 էջ։ *[[Իոսիֆ Ստալին|Սթալին]]եան Սահմանադրութիւնը եւ Հ. Յ. Դաշնակցութիւնը, [[Գահիրէ]], [[1936]], 88 էջ։ *Հայաստան միջցամաքային ուղիներու վրայ եւ Մ. Արեւելքի ժողովուրդներ եւ երկրներ, [[Պէյրութ]], [[1948]], 188 էջ, Բ. հրատ., [[Թեհրան]], [[1982]], 191 էջ։ *Հայ յեղափոխականի մը յիշատակները, հատ. Ա, Բ, Գ, Դ, Ե, Զ, Է, [[Լոս Անջելես|Լոս Անջելոս]], [[1952]]: *Հայ յեղափոխականի մը յիշատակները, հատ. Ա, Բ, Գ, Դ, Ե, Զ, Է, Ը, [[Պէյրութ]], [[1975]]-[[1979]]: *Հայ յեղափոխականի մը յիշատակները, հատ. Ա, Բ, Գ, Դ, Ե, Զ, Է, [[Թեհրան]], [[1982]]: *Հայ յեղափոխականի մը յիշատակները, հատ. Ա, Բ, Գ, Դ, Ե, Զ, Է, Ը, [[Պէյրութ]], [[1983]]-[[1985]]: *Հայ յեղափոխականի մը յիշատակները, հատ. Ա, Բ, Գ, Դ, Ե, Զ, Է, [[Երևան]], [[1990]]-[[1991]]: *Հայ յեղափոխականի մը յիշատակները, հատ. Ա, Բ, Գ, Դ, Ե, Զ, Է, [[Պէյրութ]], [[2005]]: == Գրականություն == *Ռուբեն Տեր-Մինասյան (փաստաթղթերի և նյութերի ժողովածու), գլխ. խմբ. [[Ամատունի Վիրաբյան|Ամ. Վիրաբյան]], [[Երևան]], [[Հայաստանի ազգային արխիվ]], [[2011]], 488 էջ։ *[[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Ներսիսյան Աշոտ]], Ռուբեն, Երևան, 2002, 326 էջ, 2-րդ հրտ., Երևան, 2003, 328 էջ, 3-րդ հրտ., [[Երևան]], Էդիթ պրինտ, [[2007]], 396 էջ։ *Ստեփանյան Խաչատուր, Ռուբեն Տեր-Մինասյան (կյանքը և գործը), [[Երևան]], Էդիթ պրինտ, [[2008]], 183 էջ։ *Աստուածատրեան Արշալոյս, Ռուբէնը, ,,[[Հայրենիք (ամսագիր)|Հայրենիք՛՛ ամսագիր]], [[Բոստոն]], [[1965]], թիւ 4, էջ 19-35, թիւ 5, էջ 34-50, թիւ 6, էջ 49-62, թիւ 7, էջ 33-47, թիւ 8, էջ 54-66, թիւ 12, էջ 17-28, [[1966]], թիւ 1, էջ 27-32, թիւ 3, էջ 32-41, թիւ 4, էջ 43-48, թիւ 5, էջ 32-40, թիւ 6, էջ 49-55։ *Էջմիածնեցի, Ռուբէնը պատմութեան դատաստանին առջեւ, ,[[Հայրենիք (ամսագիր)|,Հայրենիք<nowiki>''</nowiki> ամսագիր]], [[Բոստոն]], [[1957]], թիւ 5, էջ 20-33, թիւ 6, էջ 24-30։ *[[Սիմոն Վրացյան|Վրացեան Սիմօն]], [[Հայաստանի Հանրապետություն (1918-1920)|Հայաստանի Հանրապետութիւն]], [[Փարիզ]], [[1928]], 2-րդ հրատ., [[Պէյրութ]], [[1968 թվական|1968,]] 3-րդ հրատ., [[Թեհրան]], [[1982]], 4-րդ հրատ., [[Երևան|Երեւան]], [[1993]], 704 էջ։ *[[Հայկական հարց հանրագիտարան]], Երևան, [[1996]], էջ 387։ ==Արտաքին հղումներ== *Առաջին այրեր, Ռուբեն Տեր-Մինասյան, - https://www.youtube.com/watch?v=DztoJBnyM8w *Երկիր Զաբախա հաղորդաշար, Ռուբեն Տեր-Մինասյան, - https://www.youtube.com/watch?v=YVrkvq3U_kg =Հետաքրքիր փաստեր= * Ռուբեն Տեր-Մինասյանի իրական անունը եղել է Մինաս Տեր-Մինասյան։ *Ըստ Զորավար Սմբատի ([[Մախլուտո]]) հուշերի ([[Փարիզ]], [[1936]]) և Աղան Տարոնեցու խմբագրած և Սարգիս և Միսաք Բդեյանների հեղինակած «Հարազատ պատմութիւն [[Տարօն]]ի ([[Գահիրէ]], [[1962]])» գրքերի՝ Ռուբեն Տեր-Մինասյանն է [[Սուլուխ]]ի կռվում թիկունքից սպանել հայդուկապետ [[Գևորգ Չաուշ|Գևորգ Չավուշ]]ին։ Այս փաստն ապացուցող լուրջ տվյալներ չկան։ Բայց, չկան նաև այն հերքելու լուրջ հիմքեր։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Հայաստանի պաշտպանության նախարարներ}} {{Հայաստանի ներքին գործերի նախարարները և ՀՀ ԿԱ ՀՀ ոստիկանության պետերը}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Տեր-Մինասյան, Ռուբեն}} [[Կատեգորիա:Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանի սաներ]] [[Կատեգորիա:Լազարյան ճեմարանի սաներ]] [[Կատեգորիա:Պեր Լաշեզ գերեզմանատանը թաղվածներ]] [[Կատեգորիա:ՀՅԴ անդամներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրապետության Խորհրդարանի (1918-1920) 1-ին գումարման պատգամավորներ]] [[Կատեգորիա:Հայերը Վրաստանում]] [[Կատեգորիա:Հայ գրողներ]] [[Կատեգորիա:Հայ տղամարդ գրողներ]] [[Կատեգորիա:Հայ քաղաքական գործիչներ]] ruddwe64ava0837jceb18ikvheqfla9 6 452556 8485883 8381444 2022-08-09T11:25:43Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki == Արտոնագրում == {{Ֆայլ | Նկարագրություն = Ռուբեն Տեր-Մինասյան | Աղբյուր = | Հեղինակ = Անհայտ | Ամսաթիվ = 1920-ականներ | Արտոնագիր = | Պատճառ = }} h9jeuniaixlr4ifgf0mukexfwqatfpn 6 455794 8485877 7248985 2022-08-09T11:25:15Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկերանիշ |Նկարագրություն=«Շառլոթ Հորնեթսի» պատկերանիշը |Աղբյուր=nba.com |Հեղինակ=Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիա |Ամսաթիվ= 2013 |Հոդված=Շառլոթ Հորնեթս |Թույլտվություն= 599 × 575 |Նպատակ= * Ակումբի պատկերանիշը հանդիսանում է Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայի սեփականությունը, հետևաբար բոլոր իրավունքները պատկանում են վերջինիս։ * Պատկերանիշը ոչ մի ազատ պատկեր չունի, որով հնարավոր լինի նույն տեղեկատվությունը փոխանցել։ * Սա ցածր որակի պատկեր է, որը չի խանգարի ակումբին առևտրային նպատակներով օգտագործել այն։ * «Շառլոթ Հորնեթս» հոդվածում սույն պատկերը լուսաբանում է այն պատկերանիշը, որն ակումբն այժմ օգտագործում է։ |Նվազագույն օգտագործում=Այո |Փոխարինում=Ոչ }} 60q2mvcr5zfer6y3yg64o5v62iuoixj 0 459706 8485259 8479103 2022-08-08T17:51:59Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_Union_of_Journalists_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article ex wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կազմակերպություն|պատկերանիշ= }} '''Հայաստանի ժուռնալիստների միություն''' (ՀԺՄ), ստեղծագործական հասարակական կազմակերպություն, որը միավորում է [[մամուլ]]ի, [[հեռուստատեսություն|հեռուստատեսության]], [[ռադիո]]յի, լրատվական գործակալությունների, [[հրատարակչություն]]ների պրոֆեսիոնալ աշխատողներին։ Ստեղծվել է [[1959]] թվականի [[մարտի 27]]-ին։ [[1978]] թ. [[հունիսի 1]]-ին [[Երևան]]ում բացվել է [[Հայաստանի ժուռնալիստի տուն|ժուռնալիստի տունը]]<ref name="ԵՄԱ">{{Cite web |url=http://www.ypc.am/partners/ln/am |title=ԵՄԱ ԳՈՐԾԸՆԿԵՐՆԵՐԸ |accessdate=2014-06-07 |archive-date=2013-08-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130825091901/http://www.ypc.am/partners/ln/am |dead-url=yes }}</ref>։ == Նպատակ == ՀԺՄ-ն լրագրողների միջազգային ֆեդերացիայի, լրագրողական միությունների միջազգային կոնֆեդերացիայի անդամ է։ ՀԺՄ-ի հիմնական նպատակն է նպաստել բազմակարծության զարգացմանը, մեդիա օրենսդրության բարեփոխմանը, ԶԼՄ-ների և խոսքի ազատության սահմանադրական իրավունքի ամրապնդմանը Հայաստանում<ref name="ԵՄԱ" />։ Նպաստում է նաև լրատվամիջոցների աշխատողների մասնագիտական վարպետության բարձրացմանը։ == Ղեկավար մարմին, անդամներ == Բարձրագույն ղեկավար մարմինը Հայաստանի ժուռնալիստների միության համագումարն է (1-ինը կայացել է [[1959]] թվականին)։ Ընթացիկ գործերը վարում է վարչությունը։ [[1999]] թվականին ուներ 1530 անդամ։ Այսօր անդամների թիվը 1520 է<ref name="ԵՄԱ" />։ == Միջոցառումներ == ՀԺՄ ժուռնալիստի տունը ([[Երևան]]) պարբերաբար կազմակերպում է կլոր սեղաններ, [[մամլո ասուլիս|մամուլի ասուլիս]]ներ, հանդիպումներ և այլն։ Լավագույն հրապարակախոսական հոդվածների համար ՀԺՄ-ն [[1969]] թ.-ից շնորհում է «Ոսկե գրիչ» մրցանակը (3 տարին մեկ)։ == ՀԺՄ վարչության նախագահներ == * Կ․ Վարդանյան * Խ․ Հովակիմյանը * Ա․ Խաչիկյանը * Է․ Մանուկյանը * [[Աստղիկ Գևորգյան]] (1992-2017) *[[Սաթիկ Սեյրանյան]] (2017-ից) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{ՀՀՀ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ստեղծագործական միություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի կազմակերպություններ]] 5qvz0uw2tdc75m0efgbzrvugpv8hov1 6 460862 8485847 6546716 2022-08-09T11:21:15Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki Գավգամելայի ճակատամարտի քարտեզ: Հիմք է հանդիսացել Վիքիպահեստում զետեղված հետևյալ ազատ պատկերը՝ Battle of Gaugamela, 331 BC - Opening movements.gif Կատարվել է հետևյալ փոփոխություն՝ բնօրինակ քարտեզում զետեղված անգլերեն լեզվով անվանումները թարգմանվել են հայերեն Photoshop ծրագրի միջոցով gux68rpzu4mk6a8tasqnbus1w9qbm77 6 460886 8485848 6546717 2022-08-09T11:22:16Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki Գավգամելայի ճակատամարտի քարտեզ: Հիմք է հանդիսացել Վիքիպահեստում տեղադրված հետևյալ ազատ պատկերը՝ Battle gaugamela decisive.gif Կատարվել է հետևյալ փոփոխությունը. բնօրինակ քարտեզում զետեղված անգլերեն անվանումները թարգմանվել են հայերեն Photoshop ծրագրի միջոցով eqyzlhqo4cetnmqlhkjx34nz4q7xnny 6 460903 8485851 6546720 2022-08-09T11:22:30Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki Գրանիկոսի ճակատամարտի քարտեզի հիմքն է հանդիսացել Վիքիպահեստում տեղադրված հետևյալ ազատ պատկերը՝ Battle granicus.gif Կատարվել է հետևյալ փոփոխություն. բնօրինակ քարտեզում անգլերեն լեզվով զետեղված անվանումները թարգմանվել են հայերեն: Օգտագործվել է Photoshop ծրագրիը gmg6xi9xtonfe6340xo7vsdofalhhko 6 460906 8485886 6546746 2022-08-09T11:26:14Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki Հյուդասպի ճակատամարտի քարտեզի հիմքն է հանդիսացել Վիքիպահեստում տեղադրված հետևյալ ազատ պատկերը՝ Battle hydaspes crossing.gif Կատարվել է հետևյալ փոփոխություն. բնօրինակ քարտեզում անգլերեն լեզվով զետեղված անվանումները թարգմանվել են հայերեն: Օգտագործվել է Photoshop ծրագրիը f7niqzk04aob88kpy7s4yoj45oolcq0 6 462010 8485856 7262559 2022-08-09T11:23:05Z 23artashes 2675 wikitext text/x-wiki {{Ֆայլ | Նկարագրություն =Մագնիսական դաշտի ուժագծերի կողմնորոշումը | Աղբյուր =սեփական աշխատանք | Հեղինակ =Անդրանիկ Հարությունյան | Ամսաթիվ =25 Հունիսի 2014 | Արտոնագիր = | Պատճառ = ոչ նշանակալի պատկեր }} omxxgwyvige87og4jz1vsgkzw4fmxw0 0 462310 8485048 8484833 2022-08-08T12:07:49Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] Մեծ Բրիտանիայի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է 2007 թվականին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր ''Empire Stadium'' անվամբ և առավել հայտնի ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր աշխարհում, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news |url=http://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html |title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer |publisher=[[Forbes (журнал)|Forbes]] |date=20.10.2005 |lang=en}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} tsct6fitbxffyom57n0aytg59lie1xh 8485051 8485048 2022-08-08T12:09:31Z Slava Sahakyan70 65321 /* top */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] Մեծ Բրիտանիայի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է 2007 թվականին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր ''Empire Stadium'' անվամբ և առավել հայտնի ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր աշխարհում, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news |url=http://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html |title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer |publisher=[[Forbes (журнал)|Forbes]] |date=20.10.2005 |lang=en}}</ref><ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} o90k88uuqzfgamlpwe23oixy806p2uv 8485053 8485051 2022-08-08T12:10:27Z Slava Sahakyan70 65321 /* top */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] Մեծ Բրիտանիայի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է 2007 թվականին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր ''Empire Stadium'' անվամբ և առավել հայտնի ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր աշխարհում, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} je8a589hyoh6c3fwyibv7wt5mc1rzrf 8485062 8485053 2022-08-08T12:31:51Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] Մեծ Բրիտանիայի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է 2007 թվականին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր ''Empire Stadium'' անվամբ և առավել հայտնի ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր աշխարհում, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref>։ Ի դեպ, այդտեղ, ի շարս բազմաթիվ կարևոր մրցախաղերի, անց են կացվել նաև ֆուտբոլի աշխարհի [[1966 թվական]]ի առաջնության բացման (Անգլիա-Ուրուգվայ) և եզրափակիչ (Անգլիա-ԳՖՀ) հանդիպումները: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} fxzt2z3c9xbtahidkt5yixvrd459q43 8485066 8485062 2022-08-08T12:35:03Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]]յի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է [[2007 թվական]]ին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր նաև ''Empire Stadium'' անվամբ և առավել հայտնի ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր աշխարհում, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref>։ Ի դեպ, այդտեղ, ի շարս բազմաթիվ կարևոր մրցախաղերի, անց են կացվել նաև ֆուտբոլի աշխարհի [[1966 թվական]]ի առաջնության բացման (Անգլիա-Ուրուգվայ) և եզրափակիչ (Անգլիա-ԳՖՀ) հանդիպումները: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} jjhhcr4lkagg73yw8f7fa2673zb9u5r 8485068 8485066 2022-08-08T12:39:11Z Slava Sahakyan70 65321 /* top */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]]յի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է [[2007 թվական]]ին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր նաև ''Էմփայր Սթեյդիում'' ({{lang-en|Empire Stadium}}) անվամբ և աշխարհի ամենահամբավված ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref>։ Ի դեպ, այդտեղ, ի շարս բազմաթիվ կարևոր մրցախաղերի, անց են կացվել նաև ֆուտբոլի աշխարհի [[1966 թվական]]ի առաջնության բացման (Անգլիա-Ուրուգվայ) և եզրափակիչ (Անգլիա-ԳՖՀ) հանդիպումները: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} i8v3t6q0vxtmbp7vbr54uw1ttcumtde 8485098 8485068 2022-08-08T13:04:08Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]]յի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է [[2007 թվական]]ին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր նաև ''Էմփայր Սթեյդիում'' ({{lang-en|Empire Stadium}}) անվամբ և աշխարհի ամենահամբավված ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref>։ Ի դեպ, այդտեղ, ի շարս բազմաթիվ կարևոր մրցախաղերի, անց են կացվել նաև ֆուտբոլի աշխարհի [[1966 թվական]]ի առաջնության բացման (Անգլիա-Ուրուգվայ) և եզրափակիչ (Անգլիա-ԳՖՀ) հանդիպումները: Նոր «Ուեմբլի»-ում են անցկացվում [[Անգլիա]]յի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի մրցախաղերը, գավաթային եզրափակիչ հանդիպումները, [[ռեգբի]]ի կարևորագույն մրցախաղեր, մեծ հետաքրքրություն առաջացրած համերգներ և խոշորամասշտաբ այլ միջոցառումներ: Մարզադաշտի սեփականատերը անգլիական ֆուտբոլի ղեկավար մարմինն է՝ Ֆուտբոլի ընկերակցությունը (Football Association - FA), որի գրասենյակը հենց մարզադաշտում էլ գտնվում է: Ունենալով 90 հազար նստատեղ՝ Նոր Ուեմբլին մեծությամբ առաջինն է Բրիտանիայում և երկրորդը՝ [[Եվրոպա]]յում (զիջում է միայն [[Բարսելոնա|բարսելոն]]յան «[[Կամպ Նոու]]»-ին)<ref>{{cite web|access-date=12 October 2020|url=https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|website=wembleystadium.com|title=Wembley Stadium Facts and Figures|archive-date=20 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120011141/https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|url-status=dead}}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} ki9yjabzibhg3oj4575d79e6lhodxy9 8485099 8485098 2022-08-08T13:04:50Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]]յի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է [[2007 թվական]]ին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր նաև ''Էմփայր Սթեյդիում'' ({{lang-en|Empire Stadium}}) անվամբ և աշխարհի ամենահամբավված ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref>։ Ի դեպ, այդտեղ, ի շարս բազմաթիվ կարևոր մրցախաղերի, անց են կացվել նաև ֆուտբոլի աշխարհի [[1966 թվական]]ի առաջնության բացման (Անգլիա-Ուրուգվայ) և եզրափակիչ (Անգլիա-ԳՖՀ) հանդիպումները: Նոր «Ուեմբլի»-ում են անցկացվել և անցկացվում [[Անգլիա]]յի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի մրցախաղերը, գավաթային եզրափակիչ հանդիպումները, [[ռեգբի]]ի կարևորագույն մրցախաղեր, մեծ հետաքրքրություն առաջացրած համերգներ և խոշորամասշտաբ այլ միջոցառումներ: Մարզադաշտի սեփականատերը անգլիական ֆուտբոլի ղեկավար մարմինն է՝ Ֆուտբոլի ընկերակցությունը (Football Association - FA), որի գրասենյակը հենց մարզադաշտում էլ գտնվում է: Ունենալով 90 հազար նստատեղ՝ Նոր Ուեմբլին մեծությամբ առաջինն է Բրիտանիայում և երկրորդը՝ [[Եվրոպա]]յում (զիջում է միայն [[Բարսելոնա|բարսելոն]]յան «[[Կամպ Նոու]]»-ին)<ref>{{cite web|access-date=12 October 2020|url=https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|website=wembleystadium.com|title=Wembley Stadium Facts and Figures|archive-date=20 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120011141/https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|url-status=dead}}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} 00oylz4gdyvkqlhbvil1ge3oio1xp8g 8485101 8485099 2022-08-08T13:06:12Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]]յի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է [[2007 թվական]]ին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր նաև ''Էմփայր Սթեյդիում'' ({{lang-en|Empire Stadium}}) անվամբ և աշխարհի ամենահամբավված ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref>։ Ի դեպ, այդտեղ, ի շարս բազմաթիվ կարևոր մրցախաղերի, անց են կացվել նաև ֆուտբոլի աշխարհի [[1966 թվական]]ի առաջնության բացման (Անգլիա-Ուրուգվայ) և եզրափակիչ (Անգլիա-ԳՖՀ) հանդիպումները: Նոր «Ուեմբլի»-ում են անցկացվել և անցկացվում [[Անգլիա]]յի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի մրցախաղերը, գավաթային եզրափակիչ հանդիպումները, [[ռեգբի]]ի կարևորագույն մրցախաղեր, մեծ հետաքրքրություն առաջացրած համերգներ և խոշորամասշտաբ այլ միջոցառումներ: Մարզադաշտի սեփականատերը անգլիական ֆուտբոլի ղեկավար մարմինն է՝ Ֆուտբոլի ընկերակցությունը (Football Association - FA), որի գրասենյակը հենց մարզադաշտում էլ գտնվում է: Ունենալով 90 հազար նստատեղ՝ նոր «Ուեմբլի»-ն մեծությամբ առաջինն է Բրիտանիայում և երկրորդը՝ [[Եվրոպա]]յում (զիջում է միայն [[Բարսելոնա|բարսելոն]]յան «[[Կամպ Նոու]]»-ին)<ref>{{cite web|access-date=12 October 2020|url=https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|website=wembleystadium.com|title=Wembley Stadium Facts and Figures|archive-date=20 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120011141/https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|url-status=dead}}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} 7y0f0pd9dcoqsr41m8er7h6esrt80iu 8485111 8485101 2022-08-08T13:28:52Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]]յի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է [[2007 թվական]]ին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր նաև ''Էմփայր Սթեյդիում'' ({{lang-en|Empire Stadium}}) անվամբ և աշխարհի ամենահամբավված ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref>։ Ի դեպ, այդտեղ, ի շարս բազմաթիվ կարևոր մրցախաղերի, անց են կացվել նաև ֆուտբոլի աշխարհի [[1966 թվական]]ի առաջնության բացման (Անգլիա-Ուրուգվայ) և եզրափակիչ (Անգլիա-ԳՖՀ) հանդիպումները: Նոր «Ուեմբլի»-ում են անցկացվել և անցկացվում [[Անգլիա]]յի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի մրցախաղերը, գավաթային եզրափակիչ հանդիպումները, [[ռեգբի]]ի կարևորագույն մրցախաղեր, մեծ հետաքրքրություն առաջացրած համերգներ և խոշորամասշտաբ այլ միջոցառումներ: Մարզադաշտի սեփականատերը անգլիական ֆուտբոլի ղեկավար մարմինն է՝ Ֆուտբոլի ընկերակցությունը (Football Association - FA), որի գրասենյակը հենց մարզադաշտում էլ գտնվում է: Ունենալով 90 հազար նստատեղ՝ նոր «Ուեմբլի»-ն մեծությամբ առաջինն է Բրիտանիայում և երկրորդը՝ [[Եվրոպա]]յում (զիջում է միայն [[Բարսելոնա|բարսելոն]]յան «[[Կամպ Նոու]]»-ին)<ref>{{cite web|access-date=12 October 2020|url=https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|website=wembleystadium.com|title=Wembley Stadium Facts and Figures|archive-date=20 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120011141/https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|url-status=dead}}</ref>: == Պատկերասրահ == <gallery> File:Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium down Wembley Way.jpg File:Wembley Stadium under construction.jpg File:Wembley Stadium interior.jpg File:Wembley Stadium, London.jpg File:Wembley Stadium map.png File:Wembley Stadium, illuminated.jpg File:Wembley Stadium closeup.jpg File:Tokyngton, Wembley stadium.jpg File:Wembley Stadium interior 1956.jpg File:The old Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium Twin Towers.jpg File:Wembley Stadium aerial 2011.jpg File:Wembley Stadium - USA v England.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} thwua6tfk4mw6j9i0h0vito2w3sxmka 8485129 8485111 2022-08-08T14:08:50Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]]յի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է [[2007 թվական]]ին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր նաև ''Էմփայր Սթեյդիում'' ({{lang-en|Empire Stadium}}) անվամբ և աշխարհի ամենահամբավված ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref>։ Ի դեպ, այդտեղ, ի շարս բազմաթիվ կարևոր մրցախաղերի, անց են կացվել նաև ֆուտբոլի աշխարհի [[1966 թվական]]ի առաջնության բացման (Անգլիա-Ուրուգվայ) և եզրափակիչ (Անգլիա-ԳՖՀ) հանդիպումները: Նոր «Ուեմբլի»-ում են անցկացվել և անցկացվում [[Անգլիա]]յի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի մրցախաղերը, գավաթային եզրափակիչ հանդիպումները, [[ռեգբի]]ի կարևորագույն մրցախաղեր, մեծ հետաքրքրություն առաջացրած համերգներ և խոշորամասշտաբ այլ միջոցառումներ: Մարզադաշտի սեփականատերը անգլիական ֆուտբոլի ղեկավար մարմինն է՝ Ֆուտբոլի ընկերակցությունը (Football Association - FA), որի գրասենյակը հենց մարզադաշտում էլ գտնվում է: Ունենալով 90 հազար նստատեղ՝ նոր «Ուեմբլի»-ն մեծությամբ առաջինն է Բրիտանիայում և երկրորդը՝ [[Եվրոպա]]յում (զիջում է միայն [[Բարսելոնա|բարսելոն]]յան «[[Կամպ Նոու]]»-ին)<ref>{{cite web|access-date=12 October 2020|url=https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|website=wembleystadium.com|title=Wembley Stadium Facts and Figures|archive-date=20 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120011141/https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|url-status=dead}}</ref>: Նախագիծը պատրաստել են ամերիկյան Populous և բրիտանական Foster and Partners նախագծա-ճարտարապետական ընկերությունների մասնագետները, շինարարությունն իրականացրել է ավստրալական Multiplex ընկերությունը: Կառույցը պսակված է 134 մետր բարձրություն ունեցող [[կամար]]ով, որը գեղեցիկ տեսք հաղորդելով հանդերձ՝ կրում է տանիքի ծանրության ավելի քան 75 տոկոսը<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium – Key Facts. |url=http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |work=Wembley Stadium |access-date=2 March 2018 |archive-date=24 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181124093327/http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |url-status=dead }}</ref>: Պողպատե այդ կամարը համարվում է տանիքի ամենաերկար միաթռիչք կոնստրուկցիան աշխարհում: Մարզադաշտի շինարարությունն արժեցել է £798 միլիոն [[Ֆունտ ստերլինգ|ֆունտ սթեռլինգ]] <ref>{{cite news| url=http://populous.com/project/wembley-stadium/ |title=Timeline: A new National Stadium for the national game}}</ref><ref>{{cite web |title=Wembley Stadium |url=https://twitter.com/wembleystadium/status/968955877494591494 |work=Twitter – Wembley Stadium |date=28 February 2018}}</ref>, ավարտվել է 2007 թվականին: Նորակառույց մրցասպարեզում անցկացված առաջին մրցախաղը եղել է Անգլիայի և Իտալիայի ֆուտբոլի երիտասարդական հավաքականների ընկերական հանդիպումը 55.700 հանդիսականների ներկայությամբ (խաղն ավարտվել է ոչ-ոքի՝ 3-3 հաշվով)<ref>Fletcher, Paul. [http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/internationals/6483789.stm England U21s draw Wembley cracker]. BBC Sport. 24 март 2007.</ref>: == Պատկերասրահ == <gallery> File:Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium down Wembley Way.jpg File:Wembley Stadium under construction.jpg File:Wembley Stadium interior.jpg File:Wembley Stadium, London.jpg File:Wembley Stadium map.png File:Wembley Stadium, illuminated.jpg File:Wembley Stadium closeup.jpg File:Tokyngton, Wembley stadium.jpg File:Wembley Stadium interior 1956.jpg File:The old Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium Twin Towers.jpg File:Wembley Stadium aerial 2011.jpg File:Wembley Stadium - USA v England.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} qqkswhmce53tshd5bfre1ccig57woqs 8485137 8485129 2022-08-08T14:43:27Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]]յի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է [[2007 թվական]]ին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր նաև ''Էմփայր Սթեյդիում'' ({{lang-en|Empire Stadium}}) անվամբ և աշխարհի ամենահամբավված ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref>։ Ի դեպ, այդտեղ, ի շարս բազմաթիվ կարևոր մրցախաղերի, անց են կացվել նաև ֆուտբոլի աշխարհի [[1966 թվական]]ի առաջնության բացման (Անգլիա-Ուրուգվայ) և եզրափակիչ (Անգլիա-ԳՖՀ) հանդիպումները: Նոր «Ուեմբլի»-ում են անցկացվել և անցկացվում [[Անգլիա]]յի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի մրցախաղերը, գավաթային եզրափակիչ հանդիպումները, [[ռեգբի]]ի կարևորագույն մրցախաղեր, մեծ հետաքրքրություն առաջացրած համերգներ և խոշորամասշտաբ այլ միջոցառումներ: Մարզադաշտի սեփականատերը անգլիական ֆուտբոլի ղեկավար մարմինն է՝ Ֆուտբոլի ընկերակցությունը (Football Association - FA), որի գրասենյակը հենց մարզադաշտում էլ գտնվում է: Ունենալով 90 հազար նստատեղ՝ նոր «Ուեմբլի»-ն մեծությամբ առաջինն է Բրիտանիայում և երկրորդը՝ [[Եվրոպա]]յում (զիջում է միայն [[Բարսելոնա|բարսելոն]]յան «[[Կամպ Նոու]]»-ին)<ref>{{cite web|access-date=12 October 2020|url=https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|website=wembleystadium.com|title=Wembley Stadium Facts and Figures|archive-date=20 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120011141/https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|url-status=dead}}</ref>: Նախագիծը պատրաստել են ամերիկյան Populous և բրիտանական Foster and Partners նախագծա-ճարտարապետական ընկերությունների մասնագետները, շինարարությունն իրականացրել է ավստրալական Multiplex ընկերությունը: Կառույցը պսակված է 134 մետր բարձրություն ունեցող [[կամար]]ով, որը գեղեցիկ տեսք հաղորդելով հանդերձ՝ կրում է տանիքի ծանրության ավելի քան 75 տոկոսը<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium – Key Facts. |url=http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |work=Wembley Stadium |access-date=2 March 2018 |archive-date=24 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181124093327/http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |url-status=dead }}</ref>: Պողպատե այդ կամարը համարվում է տանիքի ամենաերկար միաթռիչք կոնստրուկցիան աշխարհում: Մարզադաշտի շինարարությունն արժեցել է £798 միլիոն [[Ֆունտ ստերլինգ|ֆունտ սթեռլինգ]] <ref>{{cite news| url=http://populous.com/project/wembley-stadium/ |title=Timeline: A new National Stadium for the national game}}</ref><ref>{{cite web |title=Wembley Stadium |url=https://twitter.com/wembleystadium/status/968955877494591494 |work=Twitter – Wembley Stadium |date=28 February 2018}}</ref>, ավարտվել է 2007 թվականին: Նորակառույց մրցասպարեզում անցկացված առաջին մրցախաղը եղել է Անգլիայի և Իտալիայի ֆուտբոլի երիտասարդական հավաքականների ընկերական հանդիպումը 55.700 հանդիսականների ներկայությամբ (խաղն ավարտվել է ոչ-ոքի՝ 3-3 հաշվով)<ref>Fletcher, Paul. [http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/internationals/6483789.stm England U21s draw Wembley cracker]. BBC Sport. 24 март 2007.</ref>: Այստեղ կայացած հիշարժան մրցախաղերից են [[2012 թվական]]ի [[ամառային օլիմպիական խաղեր]]ի ֆուտբոլի մրցապայքարի եզրափակիչ խաղը, [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈՒԵՖԱ]]-ի չեմպիոնների լիգայի 2011 և 2013 թվականների եզրափակիչ հանդիպումները, Euro 2020-ի ութ մրցախաղ (ներառյալ կիսաեզրափակիչ ու եզրափակիչ խաղերը)<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/newsid=2151146.html "Wembley to stage UEFA EURO 2020 final"] UEFA. Retrieved 29 November 2014</ref>, ֆուտբոլի Եվրոպայի կանանց առաջնության 2022 թվականի եզրափակիչը (UEFA Women's Euro 2022)<ref>{{cite web | url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/0258-0e223dbee206-0b8de08ec9ba-1000--finals-schedule-set/ | title=Women's EURO 2022 schedule: All the results | date=31 July 2022 }}</ref>: ՈՒԵՖԱ-ի չորրորդ կարգ ունեցող այս մարզադաշտում է անցկացվելու նաև չեմպիոնների լիգայի 2024 թվականի եզրափակիչ հանդիպումը<ref name="2024 UCLFinal">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/news/newsid=2642232.html |title=UEFA competitions to resume in August |website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations |date=17 June 2020 |access-date=17 June 2020}}</ref>: == Պատկերասրահ == <gallery> File:Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium down Wembley Way.jpg File:Wembley Stadium under construction.jpg File:Wembley Stadium interior.jpg File:Wembley Stadium, London.jpg File:Wembley Stadium map.png File:Wembley Stadium, illuminated.jpg File:Wembley Stadium closeup.jpg File:Tokyngton, Wembley stadium.jpg File:Wembley Stadium interior 1956.jpg File:The old Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium Twin Towers.jpg File:Wembley Stadium aerial 2011.jpg File:Wembley Stadium - USA v England.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} pioy52vdeiam83m0b7zzpu5dl86yy68 8485417 8485137 2022-08-08T19:33:48Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]]յի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է [[2007 թվական]]ին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր նաև ''Էմփայր Սթեյդիում'' ({{lang-en|Empire Stadium}}) անվամբ և աշխարհի ամենահամբավված ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref>։ Ի դեպ, այդտեղ, ի շարս բազմաթիվ կարևոր մրցախաղերի, անց են կացվել նաև ֆուտբոլի աշխարհի [[1966 թվական]]ի առաջնության բացման (Անգլիա-Ուրուգվայ) և եզրափակիչ (Անգլիա-ԳՖՀ) հանդիպումները: Նոր «Ուեմբլի»-ում են անցկացվել և անցկացվում [[Անգլիա]]յի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի մրցախաղերը, գավաթային եզրափակիչ հանդիպումները, [[ռեգբի]]ի կարևորագույն մրցախաղեր, մեծ հետաքրքրություն առաջացրած համերգներ և խոշորամասշտաբ այլ միջոցառումներ: Մարզադաշտի սեփականատերը անգլիական ֆուտբոլի ղեկավար մարմինն է՝ Ֆուտբոլի ընկերակցությունը (Football Association - FA), որի գրասենյակը հենց մարզադաշտում էլ գտնվում է: Ունենալով 90 հազար նստատեղ՝ նոր «Ուեմբլի»-ն մեծությամբ առաջինն է Բրիտանիայում և երկրորդը՝ [[Եվրոպա]]յում (զիջում է միայն [[Բարսելոնա|բարսելոն]]յան «[[Կամպ Նոու]]»-ին)<ref>{{cite web|access-date=12 October 2020|url=https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|website=wembleystadium.com|title=Wembley Stadium Facts and Figures|archive-date=20 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120011141/https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|url-status=dead}}</ref>: Նախագիծը պատրաստել են ամերիկյան Populous և բրիտանական Foster and Partners նախագծա-ճարտարապետական ընկերությունների մասնագետները, շինարարությունն իրականացրել է ավստրալական Multiplex ընկերությունը: Կառույցը պսակված է 134 մետր բարձրություն ունեցող [[կամար]]ով, որը գեղեցիկ տեսք հաղորդելով հանդերձ՝ կրում է տանիքի ծանրության ավելի քան 75 տոկոսը<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium – Key Facts. |url=http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |work=Wembley Stadium |access-date=2 March 2018 |archive-date=24 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181124093327/http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |url-status=dead }}</ref>: Պողպատե այդ կամարը համարվում է տանիքի ամենաերկար միաթռիչք կոնստրուկցիան աշխարհում: Մարզադաշտի շինարարությունն արժեցել է £798 միլիոն [[Ֆունտ ստերլինգ|ֆունտ սթեռլինգ]] <ref>{{cite news| url=http://populous.com/project/wembley-stadium/ |title=Timeline: A new National Stadium for the national game}}</ref><ref>{{cite web |title=Wembley Stadium |url=https://twitter.com/wembleystadium/status/968955877494591494 |work=Twitter – Wembley Stadium |date=28 February 2018}}</ref>, ավարտվել է 2007 թվականին: Նորակառույց մրցասպարեզում անցկացված առաջին մրցախաղը եղել է Անգլիայի և Իտալիայի ֆուտբոլի երիտասարդական հավաքականների ընկերական հանդիպումը 55.700 հանդիսականների ներկայությամբ (խաղն ավարտվել է ոչ-ոքի՝ 3-3 հաշվով)<ref>Fletcher, Paul. [http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/internationals/6483789.stm England U21s draw Wembley cracker]. BBC Sport. 24 март 2007.</ref>: Այստեղ կայացած հիշարժան մրցախաղերից են [[2012 թվական]]ի [[ամառային օլիմպիական խաղեր]]ի ֆուտբոլի մրցապայքարի եզրափակիչ խաղը, [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈՒԵՖԱ]]-ի չեմպիոնների լիգայի 2011 և 2013 թվականների եզրափակիչ հանդիպումները, Euro 2020-ի ութ մրցախաղ (ներառյալ կիսաեզրափակիչ ու եզրափակիչ խաղերը)<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/newsid=2151146.html "Wembley to stage UEFA EURO 2020 final"] UEFA. Retrieved 29 November 2014</ref>, ֆուտբոլի Եվրոպայի կանանց առաջնության 2022 թվականի եզրափակիչը (UEFA Women's Euro 2022)<ref>{{cite web | url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/0258-0e223dbee206-0b8de08ec9ba-1000--finals-schedule-set/ | title=Women's EURO 2022 schedule: All the results | date=31 July 2022 }}</ref>: ՈՒԵՖԱ-ի չորրորդ կարգ ունեցող այս մարզադաշտում է անցկացվելու նաև չեմպիոնների լիգայի 2024 թվականի եզրափակիչ հանդիպումը<ref name="2024 UCLFinal">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/news/newsid=2642232.html |title=UEFA competitions to resume in August |website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations |date=17 June 2020 |access-date=17 June 2020}}</ref>: == Պատկերասրահ == <gallery> File:Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium down Wembley Way.jpg File:Wembley Stadium under construction.jpg File:Wembley Stadium interior.jpg File:Wembley Stadium, London.jpg File:Wembley Stadium map.png File:Wembley Stadium, illuminated.jpg File:Wembley Stadium closeup.jpg File:Tokyngton, Wembley stadium.jpg File:Wembley Stadium interior 1956.jpg File:The old Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium Twin Towers.jpg File:Wembley Stadium aerial 2011.jpg File:Wembley Stadium - USA v England.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = FA Cup<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Millennium Stadium <br />[[Կարդիֆ]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = [[Սանտյագո Բեռնաբեու]]<br />[[Մադրիդ]] | after = [[Ալյանց Արենա]]<br />[[Մյունխեն]] | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2011 թ. }} {{succession box| | before = Պեկինի Ազգային մարզադաշտ (տղամարդիկ) <br /> Աշխատավորների մարզադաշտ (կանայք) <br /> [[Պեկին]] | title = [[Ամառային օլիմպիական խաղեր]] <br /> Ֆուտբոլի եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Մարականա մարզադաշտ]] <br /> [[Ռիո դե Ժանեյրո]] }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Ալյանց Արենա<br />Մյունխեն | after = Estádio da Luz<br />[[Լիսաբոն]] | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2013 }} {{succession box| | title = Եվրոպայի առաջնության<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ| | years = Euro 2020 | before = [[Ստադ դե Ֆրանս]] <br /> [[Սեն Դենի]] | after = [[Օլիմպիական մարզադաշտ]] <br /> [[Բեռլին]] }} {{succession box| | title = Եվրոպայի կանանց առաջնության<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = Grolsch Veste <br /> Էնշեդե | after = TBA }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Աթաթուրքի անվան օլիմպիական մարզադաշտ<br />[[Ստամբուլ]] | after = Ալյանց Արենա<br />Մյունխեն | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2024 }} {{S-end}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} i6zwt72qvlt3hlyc2wctooszfiq4qip 8485577 8485417 2022-08-09T00:01:55Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]]յի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է [[2007 թվական]]ին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր նաև ''Էմփայր Սթեյդիում'' ({{lang-en|Empire Stadium}}) անվամբ և աշխարհի ամենահամբավված ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref>։ Ի դեպ, այդտեղ, ի շարս բազմաթիվ կարևոր մրցախաղերի, անց են կացվել նաև ֆուտբոլի աշխարհի [[1966 թվական]]ի առաջնության բացման (Անգլիա-Ուրուգվայ) և եզրափակիչ (Անգլիա-ԳՖՀ) հանդիպումները։ Նոր «Ուեմբլի»-ում են անցկացվել և անցկացվում [[Անգլիա]]յի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի մրցախաղերը, գավաթային եզրափակիչ հանդիպումները, [[ռեգբի]]ի կարևորագույն մրցախաղեր, մեծ հետաքրքրություն առաջացրած համերգներ և խոշորամասշտաբ այլ միջոցառումներ։ Մարզադաշտի սեփականատերը անգլիական ֆուտբոլի ղեկավար մարմինն է՝ Ֆուտբոլի ընկերակցությունը (Football Association - FA), որի գրասենյակը հենց մարզադաշտում էլ գտնվում է։ Ունենալով 90 հազար նստատեղ՝ նոր «Ուեմբլի»-ն մեծությամբ առաջինն է Բրիտանիայում և երկրորդը՝ [[Եվրոպա]]յում (զիջում է միայն [[Բարսելոնա|բարսելոն]]յան «[[Կամպ Նոու]]»-ին)<ref>{{cite web|access-date=12 October 2020|url=https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|website=wembleystadium.com|title=Wembley Stadium Facts and Figures|archive-date=20 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120011141/https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|url-status=dead}}</ref>։ Նախագիծը պատրաստել են ամերիկյան Populous և բրիտանական Foster and Partners նախագծա-ճարտարապետական ընկերությունների մասնագետները, շինարարությունն իրականացրել է ավստրալական Multiplex ընկերությունը։ Կառույցը պսակված է 134 մետր բարձրություն ունեցող [[կամար]]ով, որը գեղեցիկ տեսք հաղորդելով հանդերձ՝ կրում է տանիքի ծանրության ավելի քան 75 տոկոսը<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium – Key Facts. |url=http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |work=Wembley Stadium |access-date=2 March 2018 |archive-date=24 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181124093327/http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |url-status=dead }}</ref>։ Պողպատե այդ կամարը համարվում է տանիքի ամենաերկար միաթռիչք կոնստրուկցիան աշխարհում։ Մարզադաշտի շինարարությունն արժեցել է £798 միլիոն [[Ֆունտ ստերլինգ|ֆունտ սթեռլինգ]] <ref>{{cite news| url=http://populous.com/project/wembley-stadium/ |title=Timeline: A new National Stadium for the national game}}</ref><ref>{{cite web |title=Wembley Stadium |url=https://twitter.com/wembleystadium/status/968955877494591494 |work=Twitter – Wembley Stadium |date=28 February 2018}}</ref>, ավարտվել է 2007 թվականին։ Նորակառույց մրցասպարեզում անցկացված առաջին մրցախաղը եղել է Անգլիայի և Իտալիայի ֆուտբոլի երիտասարդական հավաքականների ընկերական հանդիպումը 55.700 հանդիսականների ներկայությամբ (խաղն ավարտվել է ոչ-ոքի՝ 3-3 հաշվով)<ref>Fletcher, Paul. [http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/internationals/6483789.stm England U21s draw Wembley cracker]. BBC Sport. 24 март 2007.</ref>։ Այստեղ կայացած հիշարժան մրցախաղերից են [[2012 թվական]]ի [[ամառային օլիմպիական խաղեր]]ի ֆուտբոլի մրցապայքարի եզրափակիչ խաղը, [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈՒԵՖԱ]]-ի չեմպիոնների լիգայի 2011 և 2013 թվականների եզրափակիչ հանդիպումները, Euro 2020-ի ութ մրցախաղ (ներառյալ կիսաեզրափակիչ ու եզրափակիչ խաղերը)<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/newsid=2151146.html "Wembley to stage UEFA EURO 2020 final"] UEFA. Retrieved 29 November 2014</ref>, ֆուտբոլի Եվրոպայի կանանց առաջնության 2022 թվականի եզրափակիչը (UEFA Women's Euro 2022)<ref>{{cite web | url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/0258-0e223dbee206-0b8de08ec9ba-1000--finals-schedule-set/ | title=Women's EURO 2022 schedule: All the results | date=31 July 2022 }}</ref>: ՈՒԵՖԱ-ի չորրորդ կարգ ունեցող այս մարզադաշտում է անցկացվելու նաև չեմպիոնների լիգայի 2024 թվականի եզրափակիչ հանդիպումը<ref name="2024 UCLFinal">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/news/newsid=2642232.html |title=UEFA competitions to resume in August |website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations |date=17 June 2020 |access-date=17 June 2020}}</ref>։ == Պատկերասրահ == <gallery> File:Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium down Wembley Way.jpg File:Wembley Stadium under construction.jpg File:Wembley Stadium interior.jpg File:Wembley Stadium, London.jpg File:Wembley Stadium map.png File:Wembley Stadium, illuminated.jpg File:Wembley Stadium closeup.jpg File:Tokyngton, Wembley stadium.jpg File:Wembley Stadium interior 1956.jpg File:The old Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium Twin Towers.jpg File:Wembley Stadium aerial 2011.jpg File:Wembley Stadium - USA v England.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = FA Cup<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Millennium Stadium <br />[[Կարդիֆ]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = [[Սանտյագո Բեռնաբեու]]<br />[[Մադրիդ]] | after = [[Ալյանց Արենա]]<br />[[Մյունխեն]] | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2011 թ. }} {{succession box| | before = Պեկինի Ազգային մարզադաշտ (տղամարդիկ) <br /> Աշխատավորների մարզադաշտ (կանայք) <br /> [[Պեկին]] | title = [[Ամառային օլիմպիական խաղեր]] <br /> Ֆուտբոլի եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Մարականա մարզադաշտ]] <br /> [[Ռիո դե Ժանեյրո]] }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Ալյանց Արենա<br />Մյունխեն | after = Estádio da Luz<br />[[Լիսաբոն]] | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2013 }} {{succession box| | title = Եվրոպայի առաջնության<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ| | years = Euro 2020 | before = [[Ստադ դե Ֆրանս]] <br /> [[Սեն Դենի]] | after = [[Օլիմպիական մարզադաշտ]] <br /> [[Բեռլին]] }} {{succession box| | title = Եվրոպայի կանանց առաջնության<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = Grolsch Veste <br /> Էնշեդե | after = TBA }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Աթաթուրքի անվան օլիմպիական մարզադաշտ<br />[[Ստամբուլ]] | after = Ալյանց Արենա<br />Մյունխեն | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2024 }} {{S-end}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} 5wx76y4b4t1pbutyzp9uhsg2vgkkzor 8485627 8485577 2022-08-09T03:32:50Z Slava Sahakyan70 65321 /* Արտաքին հղումներ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]]յի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է [[2007 թվական]]ին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր նաև ''Էմփայր Սթեյդիում'' ({{lang-en|Empire Stadium}}) անվամբ և աշխարհի ամենահամբավված ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref>։ Ի դեպ, այդտեղ, ի շարս բազմաթիվ կարևոր մրցախաղերի, անց են կացվել նաև ֆուտբոլի աշխարհի [[1966 թվական]]ի առաջնության բացման (Անգլիա-Ուրուգվայ) և եզրափակիչ (Անգլիա-ԳՖՀ) հանդիպումները։ Նոր «Ուեմբլի»-ում են անցկացվել և անցկացվում [[Անգլիա]]յի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի մրցախաղերը, գավաթային եզրափակիչ հանդիպումները, [[ռեգբի]]ի կարևորագույն մրցախաղեր, մեծ հետաքրքրություն առաջացրած համերգներ և խոշորամասշտաբ այլ միջոցառումներ։ Մարզադաշտի սեփականատերը անգլիական ֆուտբոլի ղեկավար մարմինն է՝ Ֆուտբոլի ընկերակցությունը (Football Association - FA), որի գրասենյակը հենց մարզադաշտում էլ գտնվում է։ Ունենալով 90 հազար նստատեղ՝ նոր «Ուեմբլի»-ն մեծությամբ առաջինն է Բրիտանիայում և երկրորդը՝ [[Եվրոպա]]յում (զիջում է միայն [[Բարսելոնա|բարսելոն]]յան «[[Կամպ Նոու]]»-ին)<ref>{{cite web|access-date=12 October 2020|url=https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|website=wembleystadium.com|title=Wembley Stadium Facts and Figures|archive-date=20 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120011141/https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|url-status=dead}}</ref>։ Նախագիծը պատրաստել են ամերիկյան Populous և բրիտանական Foster and Partners նախագծա-ճարտարապետական ընկերությունների մասնագետները, շինարարությունն իրականացրել է ավստրալական Multiplex ընկերությունը։ Կառույցը պսակված է 134 մետր բարձրություն ունեցող [[կամար]]ով, որը գեղեցիկ տեսք հաղորդելով հանդերձ՝ կրում է տանիքի ծանրության ավելի քան 75 տոկոսը<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium – Key Facts. |url=http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |work=Wembley Stadium |access-date=2 March 2018 |archive-date=24 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181124093327/http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |url-status=dead }}</ref>։ Պողպատե այդ կամարը համարվում է տանիքի ամենաերկար միաթռիչք կոնստրուկցիան աշխարհում։ Մարզադաշտի շինարարությունն արժեցել է £798 միլիոն [[Ֆունտ ստերլինգ|ֆունտ սթեռլինգ]] <ref>{{cite news| url=http://populous.com/project/wembley-stadium/ |title=Timeline: A new National Stadium for the national game}}</ref><ref>{{cite web |title=Wembley Stadium |url=https://twitter.com/wembleystadium/status/968955877494591494 |work=Twitter – Wembley Stadium |date=28 February 2018}}</ref>, ավարտվել է 2007 թվականին։ Նորակառույց մրցասպարեզում անցկացված առաջին մրցախաղը եղել է Անգլիայի և Իտալիայի ֆուտբոլի երիտասարդական հավաքականների ընկերական հանդիպումը 55.700 հանդիսականների ներկայությամբ (խաղն ավարտվել է ոչ-ոքի՝ 3-3 հաշվով)<ref>Fletcher, Paul. [http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/internationals/6483789.stm England U21s draw Wembley cracker]. BBC Sport. 24 март 2007.</ref>։ Այստեղ կայացած հիշարժան մրցախաղերից են [[2012 թվական]]ի [[ամառային օլիմպիական խաղեր]]ի ֆուտբոլի մրցապայքարի եզրափակիչ խաղը, [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈՒԵՖԱ]]-ի չեմպիոնների լիգայի 2011 և 2013 թվականների եզրափակիչ հանդիպումները, Euro 2020-ի ութ մրցախաղ (ներառյալ կիսաեզրափակիչ ու եզրափակիչ խաղերը)<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/newsid=2151146.html "Wembley to stage UEFA EURO 2020 final"] UEFA. Retrieved 29 November 2014</ref>, ֆուտբոլի Եվրոպայի կանանց առաջնության 2022 թվականի եզրափակիչը (UEFA Women's Euro 2022)<ref>{{cite web | url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/0258-0e223dbee206-0b8de08ec9ba-1000--finals-schedule-set/ | title=Women's EURO 2022 schedule: All the results | date=31 July 2022 }}</ref>: ՈՒԵՖԱ-ի չորրորդ կարգ ունեցող այս մարզադաշտում է անցկացվելու նաև չեմպիոնների լիգայի 2024 թվականի եզրափակիչ հանդիպումը<ref name="2024 UCLFinal">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/news/newsid=2642232.html |title=UEFA competitions to resume in August |website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations |date=17 June 2020 |access-date=17 June 2020}}</ref>։ == Պատկերասրահ == <gallery> File:Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium down Wembley Way.jpg File:Wembley Stadium under construction.jpg File:Wembley Stadium interior.jpg File:Wembley Stadium, London.jpg File:Wembley Stadium map.png File:Wembley Stadium, illuminated.jpg File:Wembley Stadium closeup.jpg File:Tokyngton, Wembley stadium.jpg File:Wembley Stadium interior 1956.jpg File:The old Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium Twin Towers.jpg File:Wembley Stadium aerial 2011.jpg File:Wembley Stadium - USA v England.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], մարզադաշտի պաշտոնական կայքէջը *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Տեսարաններ մարզադաշտից] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = FA Cup<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Millennium Stadium <br />[[Կարդիֆ]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = [[Սանտյագո Բեռնաբեու]]<br />[[Մադրիդ]] | after = [[Ալյանց Արենա]]<br />[[Մյունխեն]] | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2011 թ. }} {{succession box| | before = Պեկինի Ազգային մարզադաշտ (տղամարդիկ) <br /> Աշխատավորների մարզադաշտ (կանայք) <br /> [[Պեկին]] | title = [[Ամառային օլիմպիական խաղեր]] <br /> Ֆուտբոլի եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Մարականա մարզադաշտ]] <br /> [[Ռիո դե Ժանեյրո]] }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Ալյանց Արենա<br />Մյունխեն | after = Estádio da Luz<br />[[Լիսաբոն]] | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2013 }} {{succession box| | title = Եվրոպայի առաջնության<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ| | years = Euro 2020 | before = [[Ստադ դե Ֆրանս]] <br /> [[Սեն Դենի]] | after = [[Օլիմպիական մարզադաշտ]] <br /> [[Բեռլին]] }} {{succession box| | title = Եվրոպայի կանանց առաջնության<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = Grolsch Veste <br /> Էնշեդե | after = TBA }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Աթաթուրքի անվան օլիմպիական մարզադաշտ<br />[[Ստամբուլ]] | after = Ալյանց Արենա<br />Մյունխեն | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2024 }} {{S-end}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} 0syg71i20x7m0zcckz20vpxcwrplfd9 8485629 8485627 2022-08-09T03:35:26Z Slava Sahakyan70 65321 /* Արտաքին հղումներ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]]յի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է [[2007 թվական]]ին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր նաև ''Էմփայր Սթեյդիում'' ({{lang-en|Empire Stadium}}) անվամբ և աշխարհի ամենահամբավված ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref>։ Ի դեպ, այդտեղ, ի շարս բազմաթիվ կարևոր մրցախաղերի, անց են կացվել նաև ֆուտբոլի աշխարհի [[1966 թվական]]ի առաջնության բացման (Անգլիա-Ուրուգվայ) և եզրափակիչ (Անգլիա-ԳՖՀ) հանդիպումները։ Նոր «Ուեմբլի»-ում են անցկացվել և անցկացվում [[Անգլիա]]յի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի մրցախաղերը, գավաթային եզրափակիչ հանդիպումները, [[ռեգբի]]ի կարևորագույն մրցախաղեր, մեծ հետաքրքրություն առաջացրած համերգներ և խոշորամասշտաբ այլ միջոցառումներ։ Մարզադաշտի սեփականատերը անգլիական ֆուտբոլի ղեկավար մարմինն է՝ Ֆուտբոլի ընկերակցությունը (Football Association - FA), որի գրասենյակը հենց մարզադաշտում էլ գտնվում է։ Ունենալով 90 հազար նստատեղ՝ նոր «Ուեմբլի»-ն մեծությամբ առաջինն է Բրիտանիայում և երկրորդը՝ [[Եվրոպա]]յում (զիջում է միայն [[Բարսելոնա|բարսելոն]]յան «[[Կամպ Նոու]]»-ին)<ref>{{cite web|access-date=12 October 2020|url=https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|website=wembleystadium.com|title=Wembley Stadium Facts and Figures|archive-date=20 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120011141/https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|url-status=dead}}</ref>։ Նախագիծը պատրաստել են ամերիկյան Populous և բրիտանական Foster and Partners նախագծա-ճարտարապետական ընկերությունների մասնագետները, շինարարությունն իրականացրել է ավստրալական Multiplex ընկերությունը։ Կառույցը պսակված է 134 մետր բարձրություն ունեցող [[կամար]]ով, որը գեղեցիկ տեսք հաղորդելով հանդերձ՝ կրում է տանիքի ծանրության ավելի քան 75 տոկոսը<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium – Key Facts. |url=http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |work=Wembley Stadium |access-date=2 March 2018 |archive-date=24 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181124093327/http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |url-status=dead }}</ref>։ Պողպատե այդ կամարը համարվում է տանիքի ամենաերկար միաթռիչք կոնստրուկցիան աշխարհում։ Մարզադաշտի շինարարությունն արժեցել է £798 միլիոն [[Ֆունտ ստերլինգ|ֆունտ սթեռլինգ]] <ref>{{cite news| url=http://populous.com/project/wembley-stadium/ |title=Timeline: A new National Stadium for the national game}}</ref><ref>{{cite web |title=Wembley Stadium |url=https://twitter.com/wembleystadium/status/968955877494591494 |work=Twitter – Wembley Stadium |date=28 February 2018}}</ref>, ավարտվել է 2007 թվականին։ Նորակառույց մրցասպարեզում անցկացված առաջին մրցախաղը եղել է Անգլիայի և Իտալիայի ֆուտբոլի երիտասարդական հավաքականների ընկերական հանդիպումը 55.700 հանդիսականների ներկայությամբ (խաղն ավարտվել է ոչ-ոքի՝ 3-3 հաշվով)<ref>Fletcher, Paul. [http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/internationals/6483789.stm England U21s draw Wembley cracker]. BBC Sport. 24 март 2007.</ref>։ Այստեղ կայացած հիշարժան մրցախաղերից են [[2012 թվական]]ի [[ամառային օլիմպիական խաղեր]]ի ֆուտբոլի մրցապայքարի եզրափակիչ խաղը, [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈՒԵՖԱ]]-ի չեմպիոնների լիգայի 2011 և 2013 թվականների եզրափակիչ հանդիպումները, Euro 2020-ի ութ մրցախաղ (ներառյալ կիսաեզրափակիչ ու եզրափակիչ խաղերը)<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/newsid=2151146.html "Wembley to stage UEFA EURO 2020 final"] UEFA. Retrieved 29 November 2014</ref>, ֆուտբոլի Եվրոպայի կանանց առաջնության 2022 թվականի եզրափակիչը (UEFA Women's Euro 2022)<ref>{{cite web | url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/0258-0e223dbee206-0b8de08ec9ba-1000--finals-schedule-set/ | title=Women's EURO 2022 schedule: All the results | date=31 July 2022 }}</ref>: ՈՒԵՖԱ-ի չորրորդ կարգ ունեցող այս մարզադաշտում է անցկացվելու նաև չեմպիոնների լիգայի 2024 թվականի եզրափակիչ հանդիպումը<ref name="2024 UCLFinal">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/news/newsid=2642232.html |title=UEFA competitions to resume in August |website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations |date=17 June 2020 |access-date=17 June 2020}}</ref>։ == Պատկերասրահ == <gallery> File:Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium down Wembley Way.jpg File:Wembley Stadium under construction.jpg File:Wembley Stadium interior.jpg File:Wembley Stadium, London.jpg File:Wembley Stadium map.png File:Wembley Stadium, illuminated.jpg File:Wembley Stadium closeup.jpg File:Tokyngton, Wembley stadium.jpg File:Wembley Stadium interior 1956.jpg File:The old Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium Twin Towers.jpg File:Wembley Stadium aerial 2011.jpg File:Wembley Stadium - USA v England.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], մարզադաշտի պաշտոնական կայքէջը *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Տեսարաններ մարզադաշտից] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = FA Cup<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Millennium Stadium <br />[[Կարդիֆ]] | after = Incumbent | years = 2007 թվականից մինչև օրս }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = [[Սանտյագո Բեռնաբեու]]<br />[[Մադրիդ]] | after = [[Ալյանց Արենա]]<br />[[Մյունխեն]] | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2011 թ. }} {{succession box| | before = Պեկինի Ազգային մարզադաշտ (տղամարդիկ) <br /> Աշխատավորների մարզադաշտ (կանայք) <br /> [[Պեկին]] | title = [[Ամառային օլիմպիական խաղեր]] <br /> Ֆուտբոլի եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Մարականա մարզադաշտ]] <br /> [[Ռիո դե Ժանեյրո]] }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Ալյանց Արենա<br />Մյունխեն | after = Estádio da Luz<br />[[Լիսաբոն]] | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2013 }} {{succession box| | title = Եվրոպայի առաջնության<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ| | years = Euro 2020 | before = [[Ստադ դե Ֆրանս]] <br /> [[Սեն Դենի]] | after = [[Օլիմպիական մարզադաշտ]] <br /> [[Բեռլին]] }} {{succession box| | title = Եվրոպայի կանանց առաջնության<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = Grolsch Veste <br /> Էնշեդե | after = TBA }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Աթաթուրքի անվան օլիմպիական մարզադաշտ<br />[[Ստամբուլ]] | after = Ալյանց Արենա<br />Մյունխեն | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2024 }} {{S-end}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} gai3ionkdm5b15cxflmoeswxd9dptkc 8485630 8485629 2022-08-09T03:36:30Z Slava Sahakyan70 65321 /* Արտաքին հղումներ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մարզադաշտ |ամբողջական անվանում = Wembley Stadium |հիմնադրված = 2003 |կառուցված = 2007 |կառուցման գին = £798&nbsp;միլիոն (2007) |բացված = 2007 |դաշտի չափսեր = 105 × 69 մ |թիմ = {{Դրոշ|Անգլիա}} [[Անգլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Անգլիա]] (2007 - ներկա)<br />{{Դրոշ|Անգլիա}} [[Տոտտենհեմ Հոտսպուր]] (2016 - Ներկա)<ref>[http://www.premierleague.am/%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A5%D5%B4%D5%A8-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%81-%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80/ «Տոտտենհեմը» վարձակալեց Ուեմբլի մարզադաշտը]</ref> }} '''«Ուեմբլի»''' ({{lang-en|''Wembley Stadium''}}, {{IPA|[ˈwɛmbli]}}), առավել հայտնի է '''Նոր Ուեմբլի''' ({{lang-en|''New Wembley''}} անվանումով), [[մարզադաշտ]] [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]]յի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ի Ուեմբլի արվարձանումում։ Կառուցվել է [[2007 թվական]]ին՝ նախկին «[[Ուեմբլի (1923)|Ուեմբլի»]] մարզադաշտի տեղը։ Նախկին «Ուեմբլին», որ հայտնի էր նաև ''Էմփայր Սթեյդիում'' ({{lang-en|Empire Stadium}}) անվամբ և աշխարհի ամենահամբավված ֆուտբոլային մարզադաշտերից մեկն էր, քանդվել է 2002-2003 թվականներին<ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref>։ Ի դեպ, այդտեղ, ի շարս բազմաթիվ կարևոր մրցախաղերի, անց են կացվել նաև ֆուտբոլի աշխարհի [[1966 թվական]]ի առաջնության բացման (Անգլիա-Ուրուգվայ) և եզրափակիչ (Անգլիա-ԳՖՀ) հանդիպումները։ Նոր «Ուեմբլի»-ում են անցկացվել և անցկացվում [[Անգլիա]]յի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի մրցախաղերը, գավաթային եզրափակիչ հանդիպումները, [[ռեգբի]]ի կարևորագույն մրցախաղեր, մեծ հետաքրքրություն առաջացրած համերգներ և խոշորամասշտաբ այլ միջոցառումներ։ Մարզադաշտի սեփականատերը անգլիական ֆուտբոլի ղեկավար մարմինն է՝ Ֆուտբոլի ընկերակցությունը (Football Association - FA), որի գրասենյակը հենց մարզադաշտում էլ գտնվում է։ Ունենալով 90 հազար նստատեղ՝ նոր «Ուեմբլի»-ն մեծությամբ առաջինն է Բրիտանիայում և երկրորդը՝ [[Եվրոպա]]յում (զիջում է միայն [[Բարսելոնա|բարսելոն]]յան «[[Կամպ Նոու]]»-ին)<ref>{{cite web|access-date=12 October 2020|url=https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|website=wembleystadium.com|title=Wembley Stadium Facts and Figures|archive-date=20 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120011141/https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|url-status=dead}}</ref>։ Նախագիծը պատրաստել են ամերիկյան Populous և բրիտանական Foster and Partners նախագծա-ճարտարապետական ընկերությունների մասնագետները, շինարարությունն իրականացրել է ավստրալական Multiplex ընկերությունը։ Կառույցը պսակված է 134 մետր բարձրություն ունեցող [[կամար]]ով, որը գեղեցիկ տեսք հաղորդելով հանդերձ՝ կրում է տանիքի ծանրության ավելի քան 75 տոկոսը<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium – Key Facts. |url=http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |work=Wembley Stadium |access-date=2 March 2018 |archive-date=24 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181124093327/http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |url-status=dead }}</ref>։ Պողպատե այդ կամարը համարվում է տանիքի ամենաերկար միաթռիչք կոնստրուկցիան աշխարհում։ Մարզադաշտի շինարարությունն արժեցել է £798 միլիոն [[Ֆունտ ստերլինգ|ֆունտ սթեռլինգ]] <ref>{{cite news| url=http://populous.com/project/wembley-stadium/ |title=Timeline: A new National Stadium for the national game}}</ref><ref>{{cite web |title=Wembley Stadium |url=https://twitter.com/wembleystadium/status/968955877494591494 |work=Twitter – Wembley Stadium |date=28 February 2018}}</ref>, ավարտվել է 2007 թվականին։ Նորակառույց մրցասպարեզում անցկացված առաջին մրցախաղը եղել է Անգլիայի և Իտալիայի ֆուտբոլի երիտասարդական հավաքականների ընկերական հանդիպումը 55.700 հանդիսականների ներկայությամբ (խաղն ավարտվել է ոչ-ոքի՝ 3-3 հաշվով)<ref>Fletcher, Paul. [http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/internationals/6483789.stm England U21s draw Wembley cracker]. BBC Sport. 24 март 2007.</ref>։ Այստեղ կայացած հիշարժան մրցախաղերից են [[2012 թվական]]ի [[ամառային օլիմպիական խաղեր]]ի ֆուտբոլի մրցապայքարի եզրափակիչ խաղը, [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|ՈՒԵՖԱ]]-ի չեմպիոնների լիգայի 2011 և 2013 թվականների եզրափակիչ հանդիպումները, Euro 2020-ի ութ մրցախաղ (ներառյալ կիսաեզրափակիչ ու եզրափակիչ խաղերը)<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/newsid=2151146.html "Wembley to stage UEFA EURO 2020 final"] UEFA. Retrieved 29 November 2014</ref>, ֆուտբոլի Եվրոպայի կանանց առաջնության 2022 թվականի եզրափակիչը (UEFA Women's Euro 2022)<ref>{{cite web | url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/0258-0e223dbee206-0b8de08ec9ba-1000--finals-schedule-set/ | title=Women's EURO 2022 schedule: All the results | date=31 July 2022 }}</ref>: ՈՒԵՖԱ-ի չորրորդ կարգ ունեցող այս մարզադաշտում է անցկացվելու նաև չեմպիոնների լիգայի 2024 թվականի եզրափակիչ հանդիպումը<ref name="2024 UCLFinal">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/news/newsid=2642232.html |title=UEFA competitions to resume in August |website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations |date=17 June 2020 |access-date=17 June 2020}}</ref>։ == Պատկերասրահ == <gallery> File:Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium down Wembley Way.jpg File:Wembley Stadium under construction.jpg File:Wembley Stadium interior.jpg File:Wembley Stadium, London.jpg File:Wembley Stadium map.png File:Wembley Stadium, illuminated.jpg File:Wembley Stadium closeup.jpg File:Tokyngton, Wembley stadium.jpg File:Wembley Stadium interior 1956.jpg File:The old Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium Twin Towers.jpg File:Wembley Stadium aerial 2011.jpg File:Wembley Stadium - USA v England.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], մարզադաշտի պաշտոնական կայքէջը *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Տեսարաններ մարզադաշտից] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = FA Cup<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Millennium Stadium <br />[[Կարդիֆ]] | after = Incumbent | years = 2007 թվականից մինչև օրս }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = [[Սանտյագո Բեռնաբեու]]<br />[[Մադրիդ]] | after = [[Ալյանց Արենա]]<br />[[Մյունխեն]] | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2011 թ. }} {{succession box| | before = Պեկինի Ազգային մարզադաշտ (տղամարդիկ) <br /> Աշխատավորների մարզադաշտ (կանայք) <br /> [[Պեկին]] | title = [[Ամառային օլիմպիական խաղեր]] <br /> Ֆուտբոլի եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = 2012 | after = [[Մարականա մարզադաշտ]] <br /> [[Ռիո դե Ժանեյրո]] }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Ալյանց Արենա<br />Մյունխեն | after = Estádio da Luz<br />[[Լիսաբոն]] | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2013 }} {{succession box| | title = Եվրոպայի առաջնության<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ| | years = Euro 2020 | before = [[Ստադ դե Ֆրանս]] <br /> [[Սեն Դենի]] | after = [[Օլիմպիական մարզադաշտ]] <br /> [[Բեռլին]] }} {{succession box| | title = Եվրոպայի կանանց առաջնության<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = Grolsch Veste <br /> Էնշեդե | after = TBA }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Աթաթուրքի անվան օլիմպիական մարզադաշտ<br />[[Ստամբուլ]] | after = Ալյանց Արենա<br />Մյունխեն | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2024 }} {{S-end}} {{Լոնդոնի տեսարժան վայրեր}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մարզադաշտեր Անգլիայում]] [[Կատեգորիա:Ֆուտբոլային մարզադաշտեր]] {{Անավարտ}} 455fcb20mhpvndlsdh3a41lgo503oo6 0 463122 8485370 8247461 2022-08-08T19:11:06Z CommonsDelinker 212 "Haypost_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | անվանում = | պատկեր = | տեսակ = Փակ բաժնետիրական ընկերություն | ոճ = | հիմնում = | հիմնադիր = | վայր-քաղաք = | երկիր = {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | վայր = [[Երևան]], [[Հայաստան]] | գլխավոր անձինք = | սպասարկվող տարածք = | ծառայություններ = Փոստային ծառայություններ<br />Ծանրոցների առաքում<br />Վճարային ծառայություններ | կայք = [https://www.haypost.am haypost.am] |պատկերանիշ=|անուն=«Հայփոստ»}} [[Պատկեր:Buildings in Yerevan 29, ArmAg (9).jpg|մինի|«Հայփոստի» գլխավոր մասնաշենքը Երևանի [[Սարյան փողոց]]ում]] '''«Հայփոստ»''' ({{lang-en|Haypost}}, '''«ՀայՓոստ Թրասթ Մենեջմենթ»'''), [[Հայաստան]]ի փոստային կապի ազգային օպերատոր, որը տրամադրում է փոստային, ֆինանսական և մանրածախ առևտրային ծառայություններ։ «Հայփոստ» փակ բաժնետիրական ընկերությունն իր գործունեությունն իրականացնում է [[Հայաստան]]ի ամբողջ տարածքում գործող 900 փոստային բաժանմունքներում։ == Պատմություն== Հայաստանում փոստը հիմնադրվել է 1828 թվականին։ Ի սկզբանե զարգացել է [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] փոստային համակարգի շրջանակներում, այնուհետև [[Խորհրդային միություն|Խորհրդային Միությա]]ն, 1991 թվականից՝ որպես անկախ Հայաստանի Հանրապետության փոստային բաժանմունք։ == Գործունեություն == 2006 թվականի նոյեմբերի 30-ին «Հայփոստի» հավատարմագրային կառավարումն անցել է «ՀայՓոստ Թրասթ Մենեջմենթ» ՓԲԸ-ին։ «ՀայՓոստ»-ի կողմից առաջարկվող ծառայություններն են` * [[Փոստային ծառայություններ]]ը (նամակների առաքում հասարակ, պատվիրված, գնահատված), * Ծանրոցների առաքում (միջազգային փոստ և ԱՓԾ) * Վճարային ծառայություններ (կենսաթոշակների վճարում, կոմունալ վարձավճարներ, ոստիկանական և հարկային վճարների գանձում, դրամական փոխանցումներ, մանրածախ առևտուր) ՀայՓոստը համագործակցում է մի շարք միջազգային փոստային օպերատորների, միջազգային և մասնավոր բեռնափոխադրող ընկերությունների հետ<ref>{{Cite web|url=http://www.ysu.am/cooperation/hy/haypost|title=ՀայՓոստ|website=www.ysu.am|accessdate=2016-09-29}}</ref>։ === Ֆիլատելիա === Թողարկվող նամականիշերի որակը բարձրացնելու և նամականիշերից ստացված հասույթը մեծացնելու նպատակով ՀայՓոստը համագործակցում է ֆիլատելիայում մասնագիտացած մի շարք միջազգային ֆիլատելիստական ասոցիացիաների և փոստային օպերատորների հետ === ՓոստԲանկ === 2010 թվականից «ՀայՓոստ» ՓԲԸ-ն Հայաստանում մատուցում է փոստբանկային ծառայություններ։ ==Հին փոստային դասիչներ== {| class="wikitable sortable" |- ! Փոստային դասիչ ! Բնակավայր |- | 3750xx | [[Երևան]] |- | 378510 | [[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]] |- | 377911 | [[Ագարակ (քաղաք)|Ագարակ]] |- | 377100 | [[Այրում]] |- |377130 |[[Ալավերդի]] |- |377560 |[[Ամասիա]] |- |377711 |[[Անիպեմզա]] |- |378450 |[[Ապարան]] |- |378452 |Արագած ([[Ծաղկահովիտ]]) |- |378222 |[[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]] |- |378518 |Արզնի |- |377760 |Արմավիր |- |378240 |Արտաշատ |- |377610 |Արթիկ |- |377120 |Ախթալա |- |377530 |Ախուրյան |- |377540 |Աշոցք (Ղուկասյան) |- |378410 |Աշտարակ |} == Տես նաև == * [[Հայկական փոստի և նամականիշերի պատմություն]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://www.haypost.am Պաշտոնական կայք] {{ՎՊԵ|Post of Armenia}} [[Կատեգորիա:Կապի ազգային օպերատորներ]] [[Կատեգորիա:Կապը Հայաստանում]] 160aodqxrardx0lqzh17s8ydw8z4d5l 100 466166 8485340 8394621 2022-08-08T18:48:18Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Artashat.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Vayots Dzor portal logo.png|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat_of_arms_of_Gyumri.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori marz coa.gif|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat_of_аrms_of_Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Վայոց ձոր|Վայոց ձոր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատի մարզ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> 5y1qc2kgg6n9r1e26m8pbt7msca3kkd 8485428 8485340 2022-08-08T19:40:36Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Vayots Dzor portal logo.png|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori marz coa.gif|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat_of_аrms_of_Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Վայոց ձոր|Վայոց ձոր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատի մարզ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> j5l5gij4p3qdhr1fziegatjimqhz7ir 0 467449 8485328 8161392 2022-08-08T18:41:42Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_the_First_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki {{Պատմական երկիր | Անվանում = Հայաստանի Հանրապետություն | Նախորդ1=Անդրկովկասի Ժողովրդավարական Դաշնային Հանրապետություն | Դրոշ_Նախորդ1= Flag of the Transcaucasian Federation.svg | Հաջորդ1=Հայկական ՍՍՀ | Դրոշ_Հաջորդ1= Flag of Armenian SSR.svg | Դրոշ= [[Պատկեր:Flag_of_Armenia_(1918–1922).svg|120px]] | Զինանշան = | Քարտեզ = [[Պատկեր:The First Armenian Republic 1918-1920.gif|280px]] | Քարտեզի տարեթիվ = Հայաստանի Դեմոկրատական Հանրապետությունը 1918-1920 թթ․ | Պետական կարգ=Խորհրդարանական հանրապետություն | Մայրաքաղաք=[[Երևան]] | Պետության գլուխ=[[Վարչապետ]] | Օրենսդրություն=[[Խորհրդարան]] | Հիմնադրում=Հայաստանի անկախության հռչակումը | Հիմնադրման տարեթիվ= Մայիսի 28, [[1918]] թ. | Իրադարձություն1= Երևանում Հայաստանի խորհրդի անդրանիկ նիստի հանդիսավոր բացումը | Իրադարձության տարեթիվ1= 1.08.1918 թ. | Իրադարձություն2= Հայ-վրացական կարճատև պատերազմը | Իրադարձության տարեթիվ2= 5-31.12.1918 թ. | Իրադարձություն3= Միացյալ և անկախ Հայաստանի հռչակումը | Իրադարձության տարեթիվ3= 28.05.1919 թ. | Իրադարձություն4= Հայաստանի խորհրդարանական առաջին և միակ ընտրությունները | Իրադարձության տարեթիվ4= 21-23.06.1919 թ. | Իրադարձություն5= Հայաստանի անկախության փաստացիորեն ճանաչումը Անտանտի Գերագույն խորհրդի կողմից | Իրադարձության տարեթիվ5= 19.01.1920 թ. | Իրադարձություն6= Ալեքսանդրապոլում Հայաստանի համալսարանի հանդիսավոր բացումը | Իրադարձության տարեթիվ6= 31.01.1920 թ. | Իրադարձություն7= Սևրի պայմանագրի ստորագրումը | Իրադարձության տարեթիվ7= 10.08.1920 թ. | Ավարտ= Հայաստանի խորհրդայնացումը | Ավարտի տարեթիվ= Դեկտեմբերի 2, [[1920]] թ. | Մակերես= 70.000 քառ. կմ (1920 թ.) <br /> 170,000 քառ. կմ (Սևրի պայմանագրի կնքումից հետո) | Բնակչություն= 1․300․000 (+300,000 - 350,000 արևմտահայեր) | Ազգություն= [[Հայեր]] | Արժույթ= [[Հայկական ռուբլի]] | Կարգախոս= [[Մեկ ազգ, մեկ հայրենիք]] | Տոն= [[Մայիսի 28]] | Հիմն= [[Մեր Հայրենիք]] | Լեզու= [[Հայերեն]] | Կրոն= [[Հայ առաքելական եկեղեցի]] | Նշումներ= }} [[Հայաստանի Հանրապետության]] առաջին միջպետական կապերը հաստատել է [[Քառյակ միություն|Քառյակ միության]] երկրների ([[Գերմանիա]], [[Թուրքիա]], [[Ավստրո-Հունգարիա]], [[Բուլղարիա]]) և անմիջական հարևանների հետ։ Ըստ [[Բաթում]]ի պայմանագրի ([[1918]] թվականի հունիսի 4)՝ #[[Հայաստան]]ը չէր կարող դիվանագիտական կապեր ունենալ [[Օսմանյան կայսրություն|օսմանյան կայսրության]] դեմ պատերազմող պետությունների հետ։ #Օսմանյան կայսերական կառավարության և հայկական հանրապետության կառավարության միջև հաստատվում են հաշտություն ու մշտական բարեկամություն։ [[Գերմանիա]]ն, դժգոհ լինելով իր ասիական դաշնակցից, համարում էր, որ օսմանյան կայսրությունը [[Բաթում]]ի պայմանագրով խախտել է Բրեստ-Լիտովսկի պայմանագրով ([[1918]] թվականի մարտի 3) նախատեսված սահմանը, ուստի, [[Անդրկովկաս]]ի հանրապետությունների հետ պետք է նոր պայմանագիր կնքվի։ Նախատեսվում էր [[Կ․ Պոլիս|Կ. Պոլսում]] հրավիրել նոր խորհրդաժողով։ [[Պատկեր:Avetis Aharonyan (1).jpg|մինի|Ավետիս Ահարոնյան 1866 թ., գ. Իգդիր Մավա, Սուրմալուի գավառ 1948 թ., Փարիզ (թաղված է Պեր Լաշեզ գերեզմանատանը)]] == Կ․ Պոլսի պայմանագիր == Բաթումի պայմանագրի պայմանները վերանայելու նպատակով 1918 թվականի հունիսին Կ. Պոլիս է մեկնել հայկական պատվիրակություն՝ [[Ավետիս Ահարոնյան]]ի գլխավորությամբ, իսկ մեկ այլ պատվիրակություն էլ [[Համազասպ Օհանջանյան]]ի ղեկավորությամբ մեկնել է [[Բեռլին]]։ Նրանք մի շարք հանդիպումներ են ունեցել Գերմանիայի և վերջինիս դաշնակից պետությունների ներկայացուցիչների հետ։ Սակայն Կ. Պոլսի խորհրդաժողովը տեղի չի ունեցել, և շուտով Քառյակ միության երկրները պարտվել են պատերազմում։ [[Պատկեր:045 hamo ohanjanyan.jpg|250px|մինի|ձախից|Համազասպ Օհանջանյան]] == Մուդրոսի զինադադար == [[Մուդրոս]]ի զինադադարով (1918 թվականի հոկտեմբերի 30) իր պարտությունը ճանաչած օսմանյան կայսրությունը պարտավորվել է զորքերը հետ քաշել մինչև [[1914]] թվականի ռուս-թուրքական սահմանը։ Թուրքական զորքերի հեռանալուց մի քանի ամիս անց բրիտանական զինվորական հրամանատարության օժանդակությամբ [[ՀՀ]] կազմի մեջ են մտել [[Նախիջևան]]ի երկրամասը և [[Կարս]]ի մարզի մեծ մասը։ ՀՀ-ն՝ որպես պատերազմում հաղթանակած Անտանտի դաշնակից, ձգտել է ամրապնդել իր միջազգային դիրքերը։ === ՀՀ դիվանագիտական ձեռքբերումները === ՀՀ-ն դիվանագիտական ներկայացուցչություններ է բացել 40-ից ավելի երկրներում ([[ԱՄՆ]], [[Մեծ Բրիտանիա]], [[Բրազիլիա]], [[Իտալիա]], [[Բուլղարիա]], [[Հաբեշստան]], [[Ֆինլանդիա]], [[Ճապոնիա]], [[Շվեյցարիա]], [[Իրան]] և այլն), ինչպես նաև հարաբերություններ հաստատել նախկին Ռուսական կայսրության տարածքում կազմավորված առանձին պետական կազմավորումների՝ [[Ուկրաինա]]յի, [[Բեսարաբիա]]յի, [[Թերեք]]ի, Դոնի շրջանների, գեներալ-լեյտենանտ [[Աևտոն Դենիկին]]ի կամավոր, բանակի և [[Կուբան]]ի ու [[Սիբիր]]ի ծովակալ [[Ալեքսանդր Կոլչակ]]ի կառավարությունների հետ։ Առավել կարևոր էին հարաբերությունները [[Ռուսաստան]]ի հարավում ստեղծված պետական կազմավորումների հետ (Անտոն Դենիկինի գլխավորությամբ), որովհետև այնտեղ և [[Հյուսիսային Կովկաս]]ում հանգրվանել էին [[Հայոց ցեղասպանություն]]ից փրկված [[100]] հազարից ավելի գաղթականներ, իսկ խորհրդային [[Ռուսաստան]]ի բոլշևիկյան կառավարությունը չէր շտապում ճանաչել [[Հայաստան]]ի անկախությունը։ ==== ՀՀ դիվանագիտական հարաբերությունները Իրանի հետ ==== [[Իրան]]ը հարևան երկրներից միակն էր, որի հետ ՀՀ Կառավարությունը տարածքային և այլ կարգի վեճեր չի ունեցել և ձգտել է առևտրական ու դիվանագիտական սերտ կապեր պահպանել նրա հետ։ ==== ՀՀ դիվանագիտական հարաբերությունները Վրաստանի հետ ==== Հայ-վրացական հարաբերությունների ամենակնճռոտ խնդիրը հայկական [[Լոռի]] և [[Ջավախք]] գավառների հիմնահարցերն էին, որոնք Ռուսական կայսրության վարչատարածքային բաժանումների հետևանքով հայտնվել էին [[Թիֆլիս]]ի նահանգի սահմաններում։ [[1918]] թվականի հոկտեմբեր-նոյեմբեր ամիսներին թուրք, զորքերի հեռանալուց հետո [[Վրաստան]]ի Հանրապետությունը ռազմակալել է այդ գավառները։ Հայկական իշխանություններին չի հաջողվել խնդիրը լուծել խաղաղ, դիվանագիտական ճանապարհով։ 1918 թվականիի դեկտեմբերին հայկական կողմը ստիպված ուժ է գործադրել, սկսվել է հայ-վրացական պատերազմ, որտեղ վրացական բանակը պարտություն է կրել։ [[Մեծ Բրիտանիա]]յի զինվորական հրամանատարության միջամտությամբ ռազմական գործողությունները դադարեցվել են, և [[1919]] թվականի հունվարի 9-17-ը [[Թիֆլիս]]ում տեղի ունեցած խորհրդաժողովում Լոռին բաժանվել է 3 մասի՝ վրացական, հայկական և «չեզոք գոտու»։ Վերջինս կառավարելու էր անգլիացի գենահաևգապետը, որին օգնելու էին վրացի և հայ տեղակալները։ ==== ՀՀ դիվանագիտական հարաբերությունները Ադրբեջանի հետ ==== Հայ-ադրբեջանական դիվանագիտական հարաբերությունների կիզակետում [[Ղարաբաղ]]ի, [[Զանգեզուր]]ի, [[Նախիջևան]]ի խնդիրներն էին։ «Վիճելի» տարածքներին տիրանալու [[Ադրբեջան]]ի Հանրապետության ձգտումը դարձել էր պետական քաղաքականության հիմնաքար։ Թուրքական բանակի մուտքը (1918 թվական) [[Անդրկովկաս]] սանձարձակել է մուսավաթ, կառավարությունը։ Սակայն [[1918]]-[[1920]] թվականներին հրավիրված արցախահայության 8 համագումարները չեն ճանաչել Ադրբեջանի իշխանությունը, իսկ տեղի հայկական ինքնապաշտպանության ուժերը պայքարել են մուսավաթ, և բոլշևիկյան Ադրբեջանի ոտնձգությունների դեմ։ [[Պատկեր:AndranikOzanian.jpg|250px|մինի|աջից|Անդրանիկ Օզանյան]] [[Զորավար Անդրանիկ]]ի՝ [[Սիսիան]]ում տեղակայված ջոկատի արշավանքը [[Ղարաբաղ]] կասեցվել է անգլիական զինվորական հրամանատարության պահանջով, և նա վերադարձել է Զանգեզուր։ [[Սյունիք]]ի հայ ազգաբնակչությունը նույնպես հարկադրված դիմել է զենքի և պաշտպանել իր՝ ՀՀ կազմում լինելու իրավունքը։ Այստեղ ինքնապաշտպանությունն սկզբում ղեկավարել է Անդրանիկը, իսկ [[1919]] թվականից՝ ՀՀ Կառավարության գործուղած [[Արսեն Շահմազյան]]ը, [[Սերգեյ Մելիք-Յոլչյան]]ը, [[Գարեգին Նժդեհ]]ը և այլ գործիչներ։ [[Պատկեր:Garegin Nzhdeh 4.jpg|left|thumb|326x326px|Գարեգին Նժդեհ]] Նժդեհի գլխավորությամբ Զանգեզուրում հայ բնակչության հերոսական պաշտպանության շնորհիվ երկրամասը մնացել է [[Հայաստան]]ի կազմում։ [[Փարիզ]]ի խաղաղության խորհրդաժողովը ([[1919]] թվականի հունվար-[[1920]] թվականի հունվար) կոչված էր նախապատրաստելու և ստորագրելու հաշտության պայմանագրերը [[Առաջին աշխարհամարտ]]ում ([[1914]]-[[1918]] թվականներ) պարտված երկրների (Գերմանիա, Թուրքիա, Ավստրո-Հունգարիա, Բուլղարիա) հետ։ Ի թիվս [[27]] երկրների՝ խորհրդաժողովին մասնակցելու հրավեր է ստացել նաև Հայաստանը։ [[Հայկական հարց]]ի քննարկումը նախապատրաստելու համար Փարիզ է մեկնել ՀՀ պատվիրակությունը՝ [[Ավետիս Ահարոնյան]]ի նախագահությամբ։ [[Պատկեր:Boghos Nubar Pacha Buste.JPG|250px|մինի|աջից|Պողոս Նուբար Փաշայի կիսանդրին]] Այնտեղ էր նաև տակավին [[1912]] թվականին կազմակերպված ազգային պատվիրակությունը՝ [[Պողոս Նուբար Փաշա|Պողոս փաշա Նուբար]]ի գլխավորությամբ, որը ներկայացնում էր արևմտահայության շահերը։ Հայկական պատվիրակությունները չնայած բազմաթիվ հարցերի շուրջ ունեցել են տարբեր մոտեցումներ, այնուամենայնիվ պատրաստել են հայկական պահանջները ներկայացնող մեկ հուշագիր, որը [[1919]] թվականի փետրվարի [[25]]-ին ներկայացվել է խորհրդաժողովին։ [[Պատկեր:Woodrow Wilson-H&E.jpg|ձախից|մինի|Վուդրո Վիլսոն]] Դեռևս [[1919]] թվականի հունվարի [[30]]-ին ԱՄՆ-ի նախագահ [[Վուդրո Վիլսոն]]ի նախաձեռնությամբ խորհրդաժողովը որոշել է ընդունել Հայաստանն ազատագրելու և նրան հոգատար (մանդատատեր) նշանակելու առաջարկը։ Հարցն ուսումնասիրելու համար 1919 թվականի սեպտեմբերի [[25]]-ին [[Երևան]] է ժամանել [[ԱՄՆ]]-ի պատվիրակությունը՝ գեներալ [[Ջեյմս Հարբորդ]]ի գլխավորությամբ։ Օսմանյան կայսրության հետ կնքվելիք հաշտության պայմանագրի նախագիծը մշակելու նպատակով [[1920]] թվականի ապրիլին [[Իտալիա]]յի [[Սան Ռեմո]] քաղաքում գումարվել է խորհրդաժողով, որտեղ հատուկ ուշադրություն է հատկացվել [[Հայկական հարց]]ին, ընդգծվել է, որ դրա լուծումը նշանակում է Հայաստանի [[2]] մասերի միավորում։ Ապրիլի [[24]]-ին [[ԱՄՆ]]-ը փաստացի ճանաչել է Հայաստանի անկախությունը, սակայն [[1920]] թվականի հունիսի [[1]]-ին [[Սենատ]]ի որոշմամբ ([[52]] դեմ, [[23]] կողմ ձայներով) մերժվել է Հայաստանի հովանավորությունն ընդունելը։ Որոշման համար բացասական դեր է խաղացել նաև Ջեյմս Հարբորդի պատվիրակության ներկայացրած եզրակացությունը՝ ավերակված ու օգտակար հանածոներով աղքատ Հայաստանին հովանավորելու անհեռանկարայնության մասին։ ==== Սևրի պայմանագիր ==== 1920 թվականի օգոստոսի [[10]]-ին [[Փարիզ]]ի [[Սևր]] արվարձանում Անտանտի երկրներն ու Թուրքիան կնքել են հաշտության պայմանագիր, որն ստորագրել է նաև ՀՀ պատվիրակության նախագահ Ավետիս Ահարոնյանը։ Պայմանագրի 89-93 հոդվածներն ամբողջովին վերաբերում են Հայաստանին։ Վուդրո Վիլսոնի իրավարարությանն է հանձնվել սահմանների որոշումը ՀՀ-ի և օսմանյան Թուրքիայի միջև՝ [[Տրապիզոն]]ի, [[էրզրում]]ի, [[Բիթլիս]]ի, [[Վան]]ի նահանգներում։ Նոյեմբերի 22-ին նա հրապարակել է իրավարարի իր վճիռը, որով նշված նահանգներում Հայաստանն ստանում էր 90 հազար կմ<sup>2</sup> տարածք, իսկ ՀՀ-ի հետ կունենար 161.330 կմ<sup>2</sup> տարածք, ելք դեպի [[Սև ծով]]՝ [[Տրապիզոն]] նավահանգստով։ [[1920]] թվականի ապրիլից սկսվել է քեմալա-բոլշևիկյան մերձեցումը։ Կողմերից յուրաքանչյուրը հետապնդել է իր նպատակները։ Բոլշևիկներն [[Ադրբեջան]]ի խորհրդայնացումից հետո ցանկանում էին տիրել ողջ Անդրկովկասին, իսկ քեմալականները՝ իրականացնել ազգային ուխտը։ Տարածաշրջանում ստեղծվել է նոր աշխարհաքաղաքական իրադրություն։ Մոսկվա է գործուղվել ՀՀ պատվիրակությունը՝ [[Լևոն Շանթ]]ի նախագահությամբ։ [[Պատկեր:Stamp of Armenia m44.jpg|350px|մինի|Լևոն Շանթին նվիրված [[ՀՀ]] [[փոստային նամականիշ]]]] Հայ-ռուս ումնական բանակցությունները տեղի են ունեցել 1920 թվականի մայիսի 28-ից հուլիսի 1-ը, որոնց ընթացքում Մոսկվա է ժամանել նաև քեմալականների պատվիրակությունը, և բոլշևիկները նախապատվությունը տվել են նրանց։ ==== Թիֆլիսի պայմանագիր ==== [[Լևոն Շանթ]]ի պատվիրակության հետ բանակցություններն ընդհատվել են և որոշվել է շարունակել [[Երևան]]ում։ Կազմվել է խորերդ, պատվիրակություն՝ [[Բորիս Լեգրան]]ի գլխավորությամբ։ [[1920]] թվականիի օգոստոսի [[10]]-ին ՀՀ ներկայացուցիչներ [[Արշակ Ջամալյան]]ը և [[Արտաշես Բաբալյան]]ը [[Թիֆլիս]]ում Բորիս Լեգրանի հետ կնքել են համաձայնագիր, որով [[Ղարաբաղ]]ը, [[Զանգեզուր]]ը, [[Նախիջևան]]ը հայտարարվել են «վիճելի» տարածքներ, և ժամանակավորապես ռազմակալել են խորերդ, զորքերը։ Բորիս Լեգրանի հետ բանակցությունները վերսկսվել են հոկտեմբերի [[12]]-ին, իսկ [[28]]-ին ստորագրվել է արձանագրություն։ Կնքվելիք պայմանագրի նախագծով՝ Հայաստանի անբաժան մաս էին համարվում [[Երևան]]ի և [[Կարս]]ի նահանգներն ամբողջությամբ, [[Զանգեզուր]]ը, [[Ղազախ]]ն ու [[Լոռի]]ն։ [[Պատկեր:MovsesSilikyan.jpeg|333px|ձախից|մինի|Մովսես Սիլիկյան]] [[1920]] թվականի սեպտեմբերի [[28]]-ին թուրք, զորքերի լայնածավալ հարձակմամբ սկսվել է թուրք-հայկական պատերազմը։ Ռազմական գործողությունները ծավալվել են [[Կարս]]ի (հրամանատար՝ [[Մովսես Սիլիկյան]]) և Սուրմալուի (հրամանատար՝ [[Դրո]], Դրաստամատ Կանայան) ռազմաճակատներում։ Հայկական զորքերը պարտություն են կրել՝ թշնամուն թողնելով [[Սարիղամիշ]]ը, [[Կաղզվան]]ը։ Հոկտեմբերի [[30]]-ին թուրքերը գրավել են [[Կարս]]ը, իսկ նոյեմբերի [[7]]-ին՝ [[Ալեքսանդրապոլ]]ը։ Նոյեմբերի [[18]]-իև հաստատվել է զինադադար, և [[Ալեքսանդր Խատիսյան]]ի գլխավորած պատվիրակությունը մեկնել է Ալեքսանդրապոլ։ [[Պատկեր:Db Tro1.jpg|250px|մինի|Դևաստամատ Կանայան]] ==== Ալեքսանդրապոլի պայմանագիր ==== Բանակցություններն սկսվել են նոյեմբերի [[25]]-ին և ավարտվել դեկտեմբերի [[2]]-ի՝ լույս [[3]]-ի գիշերը, երբ ստորագրվել է հաշտության պայմանագիրը։ Հայ-թուրքական սահմանը հաստատվել է [[Ախուրյան]] և [[Արաքս]] գետերով։ [[Թուրքիա]]յին են անցել ոչ միայն [[Կարս]]ի մարզը, այլև [[Սուրմալու]]ի գավառը։ Օգտվելով Հայաստանի այդ ծանր կացությունից՝ Բորիս Լեգրանը [[Սիմոն Վրացյան]]ի կառավարությունից պահանջել է իշխանությունը հանձնել հայ բոլշևիկներին, որոնք կազմել էին Հայաստանի ռագմահեղափոխական կոմիտե և նոյեմբերի [[29]]-ին մտել հանրապետության տարածք։ [[1920]] թվականի դեկտեմբերի 2-ին Դրոն և [[Համբարձում Տերտերյան]]ը [[Երևան]]ում Խորհրդային [[Ռուսաստան]]ի լիազոր ներկայացուցիչ Բորիաս Լեգրանի հետ ստորագրել են համաձայնագիր և իշխանությունը խաղաղ ճանապարհով հանձնել Հայհեղկոմին։ Այսպես խորհրդայնացվել է Հայաստանի Հանրապետությունը, և համաձայնագրի 1-ին կետով Հայաստանը հայտարարվել է անկախ Սոցիալիստական խորհրդային Հանրապետություն։ {{ՀՀ2012}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի առաջին հանրապետություն]] [[Կատեգորիա:Միջազգային հարաբերություններ]] [[Կատեգորիա:1920 Հայաստանում]] 85ujz4sw5t83idd4kkq4ozzh1rii7ub 10 468452 8485418 8460008 2022-08-08T19:34:02Z CommonsDelinker 212 "Flag_of_Ejmiatsin.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Կաղապարի նավարկում}}</noinclude> {{Կատեգորիան կաղապարով|Անձինք այբբենական կարգով|Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսներ}} == Պատճենելու համար == <div style="width:470px; background:#E6F2FF; border:1px solid lightsteelblue; padding:0.5em 1em 0.5em 1em;"> <pre style="overflow:auto;"> {{Տեղեկաքարտ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս | Ի ծնե տրված անունը = | Պատկեր = | անվանումը = | Եկեղեցի = {{դրոշավորում|Հայ առաքելական եկեղեցի}} | Անուն1= | Տիտղոս = | Ընտրվել է = | Գահակալություն1 = | Իրավանախորդ1 = | Իրավահաջորդ1 = | Ծննդյան ամսաթիվ = | Ծննդավայր = | Մահացել է = | Վախճանի վայրը = | ազգություն = | Կրթություն = | Կուսակրոնության ընդունում = | Հոգևոր աստիճան = | Այլ բարձրաստիճան պաշտոն | Կիլիկիո Կաթողիկոս = | Անուն2 = | Գահակալություն2= | Իրավանախորդ2= | Իրավահաջորդ2= | Կոստանդնուպոլսի Պատրիարք = | Անուն3= | Գահակալություն3= | Իրավանախորդ3= | Իրավահաջորդ3= | Երուսաղեմի Պատրիարք = | Անուն4= | Գահակալություն4= | Իրավանախորդ4= | Իրավահաջորդ4= | Պարգևներ = | Ստորագրություն = | վիքիպահեստ = }} </pre></div> {{-}} == Օրինակներ == {{Տեղեկաքարտ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս | Ի ծնե տրված անունը = Նշան Սարգիսեան | Պատկեր = | անվանումը1= 131-րդ [[Կաթողիկոս|Ծայրագույն Պատրիարք,<br/>Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս]]<br/>Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա | Եկեղեցի = {{դրոշավորում|Հայ առաքելական եկեղեցի}} | Անուն = | Տիտղոս = | Ընտրվել է = | Գահակալություն1= [[1995]] – [[1999]] թթ. | Իրավանախորդ1= [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Ա]] | Իրավահաջորդ1= [[Գարեգին Բ Ոսկեհատցի|Գարեգին Բ]] | Ծննդյան ամսաթիվ = {{Ծննդյան ամսաթիվ|1932|8|27}} | Ծննդավայր = [[Քեսաբ]],<br/>[[Պատկեր:Flag of the United Arab Republic.svg|Սիրիա|23px]] [[Սիրիա|Սիրիայի Արաբական Հանրապետություն]] | Մահացել է = {{Մահվան ամսաթիվ և տարիք|1999|6|29|1932|8|27}} | Վախճանի վայրը = [[Վաղարշապատ]], {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | ազգություն = | Կրթություն = | Կուսակրոնության ընդունում = | Հոգևոր աստիճան = | Այլ բարձրաստիճան պաշտոն | Կիլիկիո Կաթողիկոս = [[Կիլիկիո Կաթողիկոսների ցանկ|Մեծի Տանն Կիլիկիո<br/>Պատրիարք – Կաթողիկոս]] | Անուն2= Գարեգին Բ Սարգսյան | Գահակալություն2= [[1975]] – [[1995]] թթ. | Իրավանախորդ2= [[Խորեն Ա Բարոյան]] | Իրավահաջորդ2= [[Արամ Ա|Արամ Ա. Քեշիշյան]] | Կոստանդնուպոլսի Պատրիարք = | Անուն3= | Գահակալություն3= | Իրավանախորդ3= | Իրավահաջորդ3= | Երուսաղեմի Պատրիարք = | Անուն4= | Գահակալություն4= | Իրավանախորդ4= | Իրավահաջորդ4= | Պարգևներ = | Ստորագրություն = | վիքիպահեստ = Karekin I }} <div style="width:470px; background:#E6F2FF; border:1px solid lightsteelblue; padding:0.5em 1em 0.5em 1em;"> <pre style="overflow:auto;"> {{Տեղեկաքարտ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս | Ի ծնե տրված անունը = Նշան Սարգիսեան | Պատկեր = | անվանումը1= 131-րդ [[Կաթողիկոս|Ծայրագույն Պատրիարք,<br/>Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս]]<br/>Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա | Եկեղեցի = {{դրոշավորում|Հայ առաքելական եկեղեցի}} | Անուն = | Տիտղոս = | Ընտրվել է = | Գահակալություն1= [[1995]] – [[1999]] թթ. | Իրավանախորդ1= [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Ա]] | Իրավահաջորդ1= [[Գարեգին Բ Ոսկեհատցի|Գարեգին Բ]] | Ծննդյան ամսաթիվ = {{Ծննդյան ամսաթիվ|1932|8|27}} | Ծննդավայր = [[Քեսաբ]],<br/>[[Պատկեր:Flag of the United Arab Republic.svg|Սիրիա|23px]] [[Սիրիա|Սիրիայի Արաբական Հանրապետություն]] | Մահացել է = {{Մահվան ամսաթիվ և տարիք|1999|6|29|1932|8|27}} | Վախճանի վայրը = [[Պատկեր:Flag of Ejmiatsin.jpg|Էջմիածին|23px]] [[Վաղարշապատ]], {{Դրոշավորում|Հայաստան}} | ազգություն = | Կրթություն = | Կուսակրոնության ընդունում = | Հոգևոր աստիճան = | Այլ բարձրաստիճան պաշտոն | Կիլիկիո Կաթողիկոս = [[Կիլիկիո Կաթողիկոսների ցանկ|Մեծի Տանն Կիլիկիո<br/>Պատրիարք – Կաթողիկոս]] | Անուն2= Գարեգին Բ Սարգսյան | Գահակալություն2= [[1975]] – [[1995]] թթ. | Իրավանախորդ2= [[Խորեն Ա Բարոյան]] | Իրավահաջորդ2= [[Արամ Ա|Արամ Ա. Քեշիշյան]] | Կոստանդնուպոլսի Պատրիարք = | Անուն3= | Գահակալություն3= | Իրավանախորդ3= | Իրավահաջորդ3= | Երուսաղեմի Պատրիարք = | Անուն4= | Գահակալություն4= | Իրավանախորդ4= | Իրավահաջորդ4= | Պարգևներ = | Ստորագրություն = | վիքիպահեստ = Karekin I }} </pre></div> {{-}} == Տես նաև [[Կաղապար:Հաջորդականություն Կաթողիկոս|Հաջորդականություն Կաթողիկոս]] == == Օգտագործման ձևը == Պատճենեք հետևյալ տեքստը և լրացրեք համապատասխան տվյալները <div style="width:470px; background:#E6F2FF; border:1px solid lightsteelblue; padding:0.5em 1em 0.5em 1em;"> <pre style="overflow:auto;"> {{Հաջորդականություն Կաթողիկոս | նախորդ = | տարիներ 2 = | էջի Կաթողիկոս = | տարիներ 1 = | հաջորդ = | տարիներ 3 = }} </pre></div> == Պարամետրերը == <div style="width:470px; background:#E6F2FF; border:1px solid lightsteelblue; padding:0.5em 1em 0.5em 1em;"> <pre style="overflow:auto;"> {{Հաջորդականություն Կաթողիկոս | նախորդ = Նախորդ Կաթողիկոսը | տարիներ 2 = Նախորդի գահակալության տարիները | էջի Կաթողիկոս = էջի Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս | տարիներ 1 = Էջի Կաթողիկոսի գահակալության տարիները | հաջորդ = Հաջորդ Կաթողիկոսը | տարիներ 3 = Հաջորդի գահակալության տարիները }} </pre></div> == Օրինակ == <div style="width:470px; background:#E6F2FF; border:1px solid lightsteelblue; padding:0.5em 1em 0.5em 1em;"> <pre style="overflow:auto;"> {{Հաջորդականություն Կաթողիկոս | նախորդ = [[Գևորգ Զ]] | տարիներ 2 = (1955 – 1954) | էջի Կաթողիկոս = [[Վազգեն Ա]] | տարիներ 1 = (1955 - 1994) | հաջորդ = [[Գարեգին Ա]] | տարիներ 3 = (1995 – 1999) }} </pre></div> {{Հաջորդականություն Կաթողիկոս | նախորդ = [[Գևորգ Զ]] | տարիներ 2 = (1955 – 1954) | էջի Կաթողիկոս = [[Վազգեն Ա]] | տարիներ 1 = (1955 - 1994) | հաջորդ = [[Գարեգին Ա]] | տարիներ 3 = (1995 – 1999) }} {{Վիքիպեդիա։Անձանց տեղեկաքարտեր}} <includeonly> [[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Հայաստան]] [[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Քրիստոնեություն‏‎]] [[Կատեգորիա:Տեղեկաքարտեր:Կրոն]] </includeonly> 4ynza54rrx2huk94hb4dhim8x9z10ur 100 471278 8485341 8394651 2022-08-08T18:48:39Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Artashat.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Vayots Dzor portal logo.png|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of arms of Gyumri.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori marz coa.gif|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat_of_аrms_of_Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Վայոց ձոր|Վայոց ձոր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատի մարզ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> g22gu5tmxlsl8cddlw34fqqhladhake 8485429 8485341 2022-08-08T19:40:56Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Vayots Dzor portal logo.png|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori marz coa.gif|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat_of_аrms_of_Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Վայոց ձոր|Վայոց ձոր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատի մարզ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> 0zrdxisup13us9ax4eowhrvlsn0dgr0 100 471325 8485342 8394619 2022-08-08T18:48:51Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Artashat.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat_of_arms_of_Gyumri.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori marz coa.gif|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Vayots Dzor portal logo.png|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատի մարզ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Վայոց ձոր|Վայոց ձոր]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> fykw8qh0hja7n61vh51i1gm6wrni6zl 8485431 8485342 2022-08-08T19:41:08Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori marz coa.gif|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Vayots Dzor portal logo.png|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատի մարզ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Վայոց ձոր|Վայոց ձոր]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> c6y1t9t5fyvb1zu6ctf5k08eht1mrgu 0 474604 8485485 8286558 2022-08-08T19:53:11Z CommonsDelinker 212 "Public_Radio_of_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM: wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն|անուն=Հայաստանի հանրային ռադիո|երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}}|գլխավոր անձինք=[[Գարեգին Խումարյան]]<br />(գործադիր տնօրեն)|տեսակ=[[ռադիոկայան]]|պատկերանիշ= |նախկին='''ՀԽՍՀ հանրապետական ռադիո'''<br />(1926-1991),<br />'''Հայաստանի ազգային ռադիո'''<br />(1991-2002),<br />'''Հայաստանի հանրային ռադիո'''<br />(2002-ից)|պատկեր=[[File:Ալեք_Մանուկյան_փողոց_06.JPG|320px]]}} '''Հայաստանի հանրաին ռադիո''', հայկական հանրային ռադիոկայան։ Հեռարձակվում է [[1926]] թվականի [[սեպտեմբերի 1]]-ից։ Հանրային ռադիոյի հեռարձակումներն իրականացվում են ՀՀ ողջ տարածքով տարբեր հաճախություններով․ [[Երևան]]ում՝ 107․7, 86․9 ՄՀց, [[Գյումրի]]՝ 101.6 ՄՀց, [[Սևան (քաղաք)|Սևան]]՝ 102.3 ՄՀց, [[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]]՝ 89.8 ՄՀց, [[Իջևան]]՝ 105.5 ՄՀց ([https://hy.armradio.am/howtolisten/ տես լրիվ ցանկը])։ == Պատմություն == === Հայաստանի հանրապետական ռադիոյի պարբերական հաղորդումների սկիզբը === Հանրապետական նշանակության առաջին [[ռադիոկայան]]ը տեղակայվել է երկթուղային կայարանի վարչական շենքում և [[1926]] թվականի [[սեպտեմբեր 1]]-ին հեռարձակել է 25 ր տևողությամբ առաջին փորձնական ռադիոհաղորդումը։ Փորձնական հաղորդումների ժամանակ հիմնականում հաղորդվել է ժողովրդական երգ-երաժշտություն, որը պարբերաբար ընդմիջվել է տեղական նշանակության լուրերով։ Հիմնադրման առաջին ամիսներին ռադիոհաղորդումներն անկանոն բնույթ են կրել։ [[Հայաստան]]ի հանրապետական ռադիոյի պարբերական հաղորդումներն սկսվել են [[1927]] թվականի [[հունիսի 15]]-ին։ Հիմնադրման առաջին տարիներին ռադիոկայանի հեռարձակման շառավիղն ընդգրկել է միայն [[Երևան]]ն ու շրջակա գյուղերը։ Հանրապետությունում գործող ռադիոսիրողների ջանքերով [[1927]] թվականին ռադիոֆիկացվել է 25 գյուղ, հաջորդ տարին՝ ևս 40-ը, ռադիոընդունիչների թիվը հասել է 200-ի, որից 80-ը՝ [[Երևան]]ում։ [[1928]] թվականին ռադիոհաղորդումների լսելիության շառավիղն ընդլայնելու և մասնագիտական կադրեր պատրաստելու նպատակով ՀԽՍՀ ժողկոմխորհի որոշմամբ հաղորդումների ղեկավարումը հանձնվել է լուսժողկոմատին, իսկ տեխնիկական սպասարկումը՝ փոստհեռ ժողկոմատին։ [[Պատկեր:Swling.png|250px|մինի]] === Պետական թատրոնի, կոնսերվատորիայի, մշակույթի տների ռադիոֆիկացումը === Ունկնդիրների շրջանակի մեծացմանը նպաստել է պետական [[թատրոն]]ի, [[կոնսերվատորիա]]յի, [[մշակույթ]]ի տների ռադիոֆիկացումը, հասարակական վայրերում տեղադրվել են [[բարձրախոս]]ներ, մշակույթի օջախներում ստեղծվել են «կարմիր անկյուններ», որտեղ բնակչությունը հավաքվել է ունկնդրելու հանրապետական ռադիոյի հաղորդումները։ Ռադիոյում սկզբնական շրջանում հաղորդավարներ չեն եղել, ռադիոխոսնակի պարտականությունները կատարել են ռադիոյի աշխատակիցները կամ հաղորդվող նյութերի հեղինակները։ === Առաջին հաղորդավարներ === [[1929]] թվականից ռադիոհաղորդումները վարել են հաղորդավարները, առաջին հաղորդավարները [[Վերգինե Բաբայան]]ը և [[Սուրեն Քանանյան]]ն էին։ [[1929]] թվականի վերջերին հիմնադրվել է հանրապետական ռադիոկոմիտեն, որն ունեցել է 12 աշխատակից և տարեկան պատրաստել է 2160 եթերաժամ հաղորդում։ [[1930]]-ական թվականներին զգալիորեն ընդարձակվել է հանրապետական ռադիոլսարանը, հաղորդումներ պատրաստելու համար ռադիոաշխատակիցներն օգտագործել են ռադիոյի ստեղծագործ, և տեխնիկական հնարավորությունները։ === Ռադիոհաղորդումների հանրապետական վարչության ստեղծում === [[1934]] թվականին ստեղծվել է ռադիոհաղորդումների հանրապետական վարչությունը։ Հաղորդումները դարձել են 6-օրյա՝ 8-ական ժամ տևողությամբ։ [[1935]] թվականին գործել են 41 ռադիոհանգույց և 19100 ռադիոկետ, որից 4295-ը՝ գյուղական վայրերում։ Հանրապետական ռադիոյում պարբերակաևացել է ռադիոփոխկանչերի, ռադիոհավաքների հեռարձակումը։ Հիմնադրվել են հանրապետական ռադիոյի հասարակական-քաղաքական, արդյունաբերական, գյուղատնտեսական, երաժշտական, գրական-դրամատիկական, մանկապատանեկան հաղորդումների գլխավոր խմբագրությունները, ձևավորվել են առաջին ռադիոժանրերը, ռադիոյի արտահայտչամիջոցները, հաղորդումների և ծրագրերի տեսակները։ [[Պատկեր:Philco radio model PT44 front.jpg|300px|մինի]] == Մասնագիտական ամսագրերի լույս ընծայումը == Հանրապետական ռադիոկոմիտեն [[1935]]-[[1936]] թվականներին լույս է ընծայել մասնագիտական «Ռադիոաշխատող» և «Ռադիոֆրոնտ» ամսագրերը։ [[1920]]-[[1930]]-ական թվականներին ստեղծված ռադիոհաղորդումների մի շարք երաժշտական խորագրեր («Հայ քնար», «Հայկական ժողովրդական երգերի ընտրանի», «Պատվերով համերգ» և այլն) այժմ էլ իրենց մշտական տեղն ունեն ռադիոծրագրերի ցանցում։ === Գրական-դրամատիկական հաղորդումները ռադիոյում === Գրական-դրամատիկական հաղորդումներ ռադիոյում սկսվել են [[1932]] թվականից (եթեր են հեռարձակվել [[հայերեն]], [[ռուսերեն]], [[թուրքերեն]], մասամբ՝ [[քրդերեն]])։ [[1934]] թվականին [[Գաբրիել Սունդուկյան]]ի «Պեպոյի» ռադիոբեմադրությամբ սկզբնավորվել է ռադիոթատրոնը։ «Պեպոյին» հաջորդել են «Խաթաբալան», [[Շիրվանզադե]]ի «Պատվի համարը», [[Ալեքսանդր Պուշկին]]ի «Հավերժահարսը» և այլն։ Սկզբնավորվել է նաև «Թատրոնը միկրոֆոնի մոտ» հաղորդաշարը։ Գրական-դրամատիկական հաղորդումների խմբագրությունը պարբերաբար ստուդիա է հրավիրել հայ անվանի գրողների ([[Դերենիկ Դեմիրճյան]], [[Ավետիք Իսահակյան]], [[Ստեփան Զորյան (գրող)|Ստեփան Զորյան]], [[Նաիրի Զարյան]], [[Վահան Թոթովենց]] և ուրիշներ), որոնք հանդես են եկել նաև իրենց ստեղծագործությունների ընթերցմամբ։ Խմբագրությունն այդ ավանդույթը շարունակում է մինչ օրս։ [[1941]] թվականի [[փետրվար]]ից ՀԽՍՀ Կենտգործկոմին առընթեր ռադիոհաղորդումների կոմիտեն վերանվանվել է ՀԽՍՀ ժողկոմխորհին առընթեր ռադիոկոմիտեի։ === Ռադիոն՝ Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին === [[Հայրենական մեծ պատերազմ]]ի ([[1941]]-[[1945]]) տարիներին հանրապետական ռադիոն ապահովել է մշտական և հրատապ լրատվություն, ռազմաճակատի և թիկունքի կացության մասին պատրաստել ու հեռարձակել է բազմահազար հաղորդագրություններ, թղթակցություններ, [[ակնարկ]]ներ, [[հարցազրույց]]ներ, [[ռեպորտաժ]]ներ, [[նամակ]]ներ։ Արտակարգ իրավիճակի պայմաններում ռադիոհաղորդումները դարձել են ամենօրյա՝ 6, 5-7 ժ տևողությամբ, բոլոր խմբագրությունները համախմբվել են հասարակական-քաղաքական խմբագրության շուրջ՝ պատրաստելու համար «Վերջին լուրերի» թողարկումները։ Գրական-դրամատիկական, հասարակական-քաղաքական, մանկապատանեկան հաղորդումների խմբագրությունները պարբերաբար հեռարձակել են հայ մարտիկների՝ ռազմաճակատից ուղարկած նամակների և ուղերձների հիման վրա պատրաստված «Նամակ ռազմաճակատից» խորագրով ամենօրյա թողարկումը։ === Զինվորների «խոսող նամակներ» === Պատերազմական տարիներին ռադիոլրագրության ամենամեծ ձեռքբերումներից մեկը զինվորների «խոսող նամակներն» էին, որոնց շնորհիվ հազարավոր մարդիկ գտել են իրենց հարազատներին։ [[1944]] թվականին [[Երևան]]ի [[ռադիո]]յով առաջին անգամ հնչել է ՀԽՍՀ պետական օրհներգը։ === Նոր խմբագրությունների բացում === Հետպատերազմական շրջանում հանրապետական ռադիոյում բացվել են մի շարք նոր խմբագրություններ, ընդարձակվել է ռադիոհաղորդումների հեռարձակման շառավիղը, [[1947]] թվականից գործել է տեղեկատվական, երաժշտական 2-րդ ծրագիրը, որի շնորհիվ ստեղծվել են նոր հաղորդաշարեր և ծրագրեր, ավելացել է ռադիոհաղորդումների ժամաքանակը, ընդլայնվել լսարանը։ [[1949]] թվականին ռադիոկոմիտեն վերակազմվել է ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոտեղեկատվական կոմիտեի։ === Սփյուռքի համար տրվող հաղորդումներ === Կարևոր էր [[Սփյուռք]]ի համար տրվող հաղորդումների խմբագրության հիմնադրումը՝ պայմանավորված [[Երկրորդ աշխարհամարտ]]ից ([[1939]]-[[1945]]) հետո ծայր առած զանգվածային հայրենադարձությամբ. անդրանիկ թողարկումը հեռարձակվել է [[1947]] թվականի [[հոկտեմբերի 10]]-ին, ժամը 19։00-ին՝ կարճալիք հատուկ ծրագրով, սփյուռքահայերին շնորհավորել են [[Ավետիք Իսահակյան]]ը և [[Վահրամ Փափազյան (դերասան)|Վահրամ Փափազյանը]]։ [[1957]] թվականին ստեղծվել է արտասահմանի համար հեռարձակվող հաղորդումների վարչություն, որի հիմքի վրա [[1983]] թվականին բացվել են 2 գլխավոր խմբագրություններ՝ [[Մերձավոր Արևելք|Մերձավոր]] և [[Միջին Արևելք]]ի երկրներում ապրող հայության համար հաղորդումներ պատրաստող խմբագրությունը՝ հասարակա-քաղաքական, գրական-գեղարվեստական ու երիտասարդական («Կռունկ») բաժիններով, և [[Եվրոպա]]յի, [[Հյուսիսային Ամերիկա|Հյուսիսային]] ու [[Հարավային Ամերիկա]]յի հայության համար, ինչպես նաև օտար լեզուներով տրվող հաղորդումների խմբագրությունը։ Ռադիոհաղորդումների օրական միջին տևողությունը [[1983]] թվականին 6, 5 ժ էր, իսկ [[1987]] թվականին՝ 8, 5 ժ։ === Խմբագրությունների միավորում === [[1993]] թվականին հիշյալ խմբագրությունները միավորվել են «Արաքս» ռադիոգործակալության մեջ (հետագայում՝ «Հայաստանի ձայն», գործել է մինչև [[2002]] թվականը)։ [[1950]]-ական թվականների կեսերից սկսված «հալոցքի» շրջանը նպաստավոր էր նաև հայկական ռադիոյի համար։ Հանրապետական ռադիոյում ստեղծվել են նոր, միջազգային նշանակության հաղորդաշարեր ու ծրագրեր. === «Բարեկամություն» ռադիոկայանի գործունեության սկիզբ === [[1950]]-ական թվականների կեսերից սկսել է գործել «Բարեկամություն» ռադիոկայանը, [[1960]] թվականին՝ գրական-դրամատիկական և երաժշտական 3-րդ ծրագիրը, [[1962]] թվականին երիտասարդական հաղորդումների խմբագրության հիման վրա ստեղծվել է «Երիտասարդություն» ռադիոկայանը, որը թեմատիկայի հարստությամբ և ժանրային բազմազանությամբ նորություն էր ռադիոեթերում։ === Ռադիոտան նոր շենքի շահագործում === [[1957]] թվականին շահագործման է հանձնվել ռադիոտան նոր շենքը, [[1962]] թվականին հանրապետության բոլոր բնակավայրերը լիովին ռադիոֆիկացվել են, [[1965]] թվականին հիմնադրվել է ֆոնդային ձայնագրությունների խմբագրությունը՝ հեղինակային կատարումների և ռադիոբեմադրությունների ձայնագրությունների համար։ Ներկայումս ռադիոյի «Ոսկե ֆոնդում» պահպանվում են ավելի քան 150 հազար ժ տևողությամբ 20 հազար հեղինակային, երաժշտական կատարումներ և գրական-գեղարվեստական հաղորդումներ, ասմունք, ռադիոբեմականացումներ։ «Գրական ընթերցումներ» հաղորդաշարի ավագ սերնդի՝ [[Հայկուհի Գարագաշ]]ի, [[Վահրամ Փափազյան (դերասան)|Վահրամ Փափազյանի]], [[Հրաչյա Ներսիսյան]]ի, [[Բաբկեն Ներսիսյան]]ի, [[Հրաչուհի Ջինանյան]]ի և մյուսների կողքին հետագայում ձևավորվել է ասմունքողների նոր սերունդ՝ [[Խորեն Աբրահամյան]], [[Մետաքսյա Սիմոնյան]], [[Էդգար Էլբակյան|էդգար էլբակյան]], [[Գարուշ Խաժակյան]], [[Թամար Դեմուրյան]], [[Մարատ Հալաջյան]], [[Սոս Սարգսյան]], [[Վլադիմիր Աբաջյան]], [[Վերա Հակոբյան]], [[Սիլվա Յուզբաշյան]], [[Սվետլանա Խանումյան]], [[Սարգիս Նաջարյան]], [[Կարեն Վարդանյան]] և ուրիշներ։ === Ռադիոյի նահանջը վերլուծական և զվարճալի հաղորդումների դաշտից === Հանրապետական հեռուստատեսության կազմավորման սկզբնական շրջանում ռադիոն աստիճանաբար նահանջել է վերլուծական և զվարճալի հաղորդումների դաշտից։ [[1957]] թվականի օգոստոսին ռադիոկոմիտեն վերանվանվել է ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր ռադիոհաղորդումների և հեռուստատեսության պետական կոմիտեի ([[1978]] թվականից՝ ՀԽՍՀ հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտե. [[1970]]-[[1988]] թվականներին հեռուստառադիոպետկոմի նախագահը եղել է [[Ստեփան Պողոսյան]]ը), որին հաջորդել է հեռուստատեսության և ռադիոյի նույնատիպ խմբագրությունների միավորումը՝ նախապատվությունը տալով հեռուստահաղորդումների խմբագրություններին։ Արդյունքում մեծ վերելք է ապրել հանրապետական հեռուստատեսությունը, նախկին ռադիոլրագրողների ջանքերով ստեղծվել են բազմաթիվ հաղորդաշարեր ու ծրագրեր, կայունացել է հեռուստատեսության ստեղծագործական աշխատակազմը։ [[1970]]-ական թվականների կեսերին ռադիոն նորից վերագտել է իր տեղը ԶԼՄ-ների համակարգում՝ փոխհամագործակցելով ու լրացնելով հեռուստատեսությանը։ === Հեռարձակման շառավղի ընդարձակում === [[1970]]-ական թվականների վերջին այն ընդարձակել է իր հեռարձակման շառավիղը, մեծապես ավելացել է նաև ռադիոունկնդիրների թիվը։ Հայկական ռադիոյում կարևոր իրադարձություն էր 2-րդ ծրագրի հիման վրա [[1973]] թվականին «Ծիածան» ռադիոկայանի բացումը՝ «երաժշտություն + լրատվություն» ձևաչափով, որը նորություն էր [[ԽՍՀՄ]]-ում։ [[1977]] թվականին «Օրբիտա-2» տիեզերական կապի կայանի և հեռուստատեսային նոր աշտարակի գործարկումներով բարելավվել է հանրապետական ռադիոհաղորդումների լսելիությունը։ [[1981]] թվականին շահագործման է հանձնվել ռադիոհաղորդումների մասնաշենքը։ Հանրապետական լարային ռադիոհաղորդման ցանցը [[1987]] թվականին ուներ 59 ռադիոհանգույց։ === Հասարակության մեջ լուրջ տեղաշարժերը === [[1985]] թվականին [[ԽՍՀՄ]]-ում հայտարարված «վերակառուցման» ժամանակաշրջանում հասարակության մեջ սկսվել են լուրջ տեղաշարժեր, աստիճանական անցում է կատարվել [[միակարծություն]]ից՝ [[բազմակարծություն|բազմակարծության]], [[ամբողջատիրություն]]ից՝ [[ժողովրդավարություն|ժողովրդավարության]], որն էլ, ի վերջո, հանգեցրել է ԶԼՄ-ների գործունեության կտրուկ և արմատական փոփոխությունների։ Հանրապետական ռադիոյի այս ժամանակահատվածն արմատապես տարբերվել է նախորդ շրջաններից. [[1988]] թվականի [[հունվար]]-[[փետրվար]]ին ԼՂ-ում սկսված ագգային-ազատագրական շարժումից և տարեվերջին [[Սպիտակի երկրաշարժ|Սպիտակի ավերիչ երկրաշարժ]]ից հետո հանրապետության լրատվամիջոցներն աշխատել են արտակարգ իրավիճակի պայմաններում։ === Ռադիոն՝ երկրաշարժի օրերին === [[Երկրաշարժ]]ի օրերին ռադիոյում հիմնադրվել է «Որոնում» հրատապ ծառայությունը, որի շնորհիվ շուրջ 17 հազար աղետյալներ միմյանց գտել են։ [[Ղարաբաղ]]յան ազգային-ազատագրական շարժման հենց սկզբից կենտրոնական ԶԼՄ-ները միտումնավոր չեն լուսաբանել այն որպես արցախահայության ազգային-ազատագրական պայքար կամ խեղաթյուրված տեղեկություններ են հաղորդել ԼՂ-ում տիրող իրավիճակի մասին։ Ստեղծված պայմաններում ազատագրական պայքարի ճշմարտացի մեկնաբանությունն ապահովել են հանրապետական ԶԼՄ-ները, այդ թվում՝ ռադիոն։ Այդ տարիների հանրապետական ռադիոլրատվությունից առանձնապես ուշագրավ էր [[1992]] թվականի [[մայիսի 9]]-ին [[Հայաստան]]ի և [[Արցախ]]ի ռադիոլրագրողների պատրաստած գիշերային հաղորդումը ազատագրված [[Շուշի]]ից։ === Հանրապետական ռադիոյի մշտական անդրադարձը Արցախյան ազատամարտին === Հանրապետական ռադիոն իր հաղորդումներում մշտապես անդրադարձել է [[Արցախյան ազատամարտ]]ին, հեռարձակել է ռեպորտաժներ, ազատամարտիկների մասին պատմող բազմաթիվ ակնարկներ, արձանագրել է ԼՂՀ ՊԲ-ի և կամավոր, ջոկատների հաղթանակները, հետևողականորեն ներկայացրել ԼՂՀ-ի շուրջ անվտանգության գոտու ստեղծման ժամանակագրական դեպքերը։ Արցախյան ազատամարտի լուսաբանմանը մասնակցել են տասնյակ լրագրողներ 13 երկրից. իրենց մասնագիտական պարտքը կատարելիս ԼՂ-ում զոհվել է տարբեր ազգությունների 6 լրագրող, 14-ը՝ վիրավորվել։ Մինչև [[1991]] թվականը հանրապետական ռադիոն լրատվական դաշտում մենաշնորհային կարգավիճակ ուներ, հաղորդումներ էր սփռում հանրապետության ողջ տարածքում, ամենօրյա ռադիոհաղորդումներ էր պատրաստում սփյուռքահայության և օտարերկրյա քաղաքացիների համար։ Անկախության հռչակումից ([[1991]]) հետո ՀՀ ԶԼՄ-ները, այդ թվում՝ [[ռադիո]]ն, ենթարկվել են արմատական և կառուցվածքային փոփոխությունների։ Հանրապետական ռադիոն վերակառուցվել է Ագգային ռադիոյի (նախագահ՝ [[Հենրիկ Հովհաննիսյան (արվեստաբան)|Հենրիկ Հովհաննիսյան]]), [[1992]] թվականին Հեռուստառադիոպետկոմը վերածվել է Հեռուստառադիովարչության։ == Ռադիոհաղորդումներ == === Երիտասարդական հաղորդումների ստեղծումը === Ստեղծվել են հասարակա-քաղաքական, սոցիալ-տնտեսական, երիտասարդական մի շարք նոր հաղորդաշարեր ու ծրագրեր («Տարակարծության ամբիոն», «Ժամանակը և մենք», «Ասպարեզ», «15 րոպե», «Հինգերորդ ալիք», «Խաչմերուկ», «Կանաչ ռադիոգիրք», «Եթեր ցպահանջ», «Հրապարակախոսի ամբիոն», «Վահան» և այլն), կազմվել է նոր լրատվա-վերլուծական հաղորդումների ցանց, տեխնիկապես հնարավորություն է ստեղծվել ռադիոեթերը դարձնել «կենդանի»։ Սկսվել են հեղինակային հաղորդաշարեր («Ստերեո ստուդիա», «Բյուրակն», «Շողակն», «Անահիտ հանդես», «Ուրբաթ այս ժամին», «Ձեղնահարկ», «Երաժշտական ճեպընթաց» և այլն), որոնք իրենց կայուն տեղն են ապահովել հանրային ռադիոյի տարբեր հաղորդումներում։ [[2002]] թվականին [[Հայաստան]]ի ագգային ռադիոն վերանվանվել է Հայաստանի հանրային ռադիոյի (ՀՀՌ)։ == ՀՀՌ-ն՝ 14 լեզվով == Ներկայումս ՀՀՌ-ն իրականացնում է 11 լեզվով ('''[[հայերեն]]''', [[ռուսերեն]], [[անգլերեն]], [[վրացերեն]], [[թուրքերեն]], [[ադրբեջաներեն]], [[ասորերեն]], [[հունարեն]], եզդերեն, [[արաբերեն]], [[պարսկերեն]])''',''' օրական 50 ժ տևողությամբ հաղորդումներ՝ համաշխարհային սփռումով։ Միակ պետական ռադիոն է, որ ունի քրդական հաղորդում։ Ունի նաև միջազգային համացանցային էջ՝ 8 լեզվով։ Հանրային ռադիոյի կառույցում գործում են մի շարք ինքնուրույն ստեղծագործական խմբեր՝ [[Արամ Մերանգուլյան]]ի անվան ժողգործիքների վաստակավոր (հիմնադրվել է՝ [[1927]] թվական), «Արևիկ» մանկապատանեկան (հիմնադրվել է՝ [[1981]] թվական), «Սայաթ-Նովա» աշուղական երգի վաստակավոր (հիմնադրվել է՝ [[1992]] թվականին) անսամբլները, էստրադային-սիմֆոնիկ նվագախումբը (հիմնադրվել է՝ [[1966]] թվական)։ == Ղեկավարներ == === Հայաստանի հանրային ռադիոյի գործադիր տնօրեններ === * [[Ստեփան Զաքարյան]] (1993-1996) * [[Արմեն Ամիրյան]] (1997- 2015) * [[Արման Սաղաթելյան]] (2016-2017) * [[Մարկ Գրիգորյան (լրագրող)|Մարկ Գրիգորյան]] (2017-2018) * [[Գարեգին Խումարյան]] (2019-ից) == Միջազգային համագործակցություն == === ՀՀՌ-ն՝ Եվրոպական հեռարձակողների լիիրավ անդամ === [[2005]] թվականին ՀՀՌ-ն դարձել է [[Եվրոպա]]կան հեռարձակողների միության լիիրավ անդամ, ձեռք բերել այդ միության բոլոր նախագծերը հեռարձակելու իրավունք։ [[2007]] թվականին առաջին անգամ՝ «Արևիկ» մանկական երգչախմբով, մասնակցել և հեռարձակել է «Եվրատեսիլ» մրցույթը, [[2008]] թվականից իրականացնում է թվային և անալոգային հաղորդումներ։ <!-- == Հանրային ռադիոյի շենքի ժամանակավոր գրավում == [[File:Ցուցարարները ռադիոտա դիմաց.jpg|մինի|աջից|280px|Ցուցարարները Հայաստանի Հանրային ռադիոյի շենքի դիմաց։]] 2018 թվականի ապրիլի 14-ի կեսօրին [[Բողոքի ցույցեր ընդդեմ Սերժ Սարգսյանի|Սերժ Սարգսյանի վարչապետության դեմ բողոքի ցույցեր]] իրականացնող քաղաքացիները, հասնելով [[Հայաստանի հանրային ռադիո|Հայաստանի Հանրային ռադիոյի]] շենք, այն շրջապատել և ներս են մտել։ Մուտքը հսկող ոստիկանները զենքերը ուղղել են դեպի քաղաքացիները և սպառնացել կրակել, ինչին ի պատասխան Նիկոլ Փաշինյանը հայտնել է, որ կա՛մ կրակեք, կա՛մ մենք ներս ենք մտնում։ Այնուհետև, ցուցարարները բարձրանալով Հանրային ռադիոյի շենքի վերին հարկեր՝ պահանջել են ուղիղ եթեր տրամադրել։ Սակայն ռադիոտան աշխատակիցները անջատել են շենքի էլեկտրականությունը, ինչի հետևանքով Հանրային ռադիոյի հեռարձակումը դադարեցվել է։ Սերժ Սարգսյանի վարչապետության դեմ պայքարողներն իրենց անհնազանդության այդ քայլը պատճառաբանել են այն հանգամանքով, որ Հանրային հեռուստատեսությունը, մյուս հեռուստա և ռադիոընկերությունները դարձել են «Սերժ Սարգսյանի ստեղծած ստահոդ պետության բաղադրիչ՝ ապահովելով Սերժ Սարգսյանի և նրա ընտանիքի իշխանության հավերժացումը և Հայաստանի ժողովրդի ինֆորմացիոն գերևարումը»։ Շենքից հեռանալուց առաջ Նիկոլ Փաշինյանն իր հայտարարությունը հնչեցրեց Հանրային ռադիոյի շենքից տվյալ գործողությունները ուղիղ եթեր հերարձակող համացանցային լրտվամիջոցների միջոցով<ref name="">[http://armtimes.com/hy/article/135438 «Նիկոլ Փաշինյանը ելույթ ունեցավ Հանրային ռադիոյի եթերային տաղավարից, հանդես եկավ կոչով», ''Հայկական ժամանակ''], ([https://web.archive.org/web/20180414142318/http://armtimes.com/hy/article/135438 արխիվ])։</ref>։ Սերժ Սարգսյանի վարչապետության դեմ պայքարող քաղաքացիների նշված գործողությունները Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանությունը որակել է որպես խմբակային հարձակում պետության կողմից պահպանվող ռազմավարական օբյեկտ<ref>[http://armtimes.com/hy/article/135440 «Հանրային ռադիոն գրավելը խմբակային հարձակում է. ոստիկանության հայտարարությունը»], ([https://web.archive.org/save/http://armtimes.com/hy/article/135440 արխիվ])։</ref>։ --> {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի լրատվամիջոցներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ռադիոկայաններ]] [[Կատեգորիա:1926 հիմնադրումներ Հայաստանում]] lpva2vva15wbg45b6zev4gvphza8jh2 0 476235 8485260 8411788 2022-08-08T17:52:12Z CommonsDelinker 212 "Grakan_tert_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պարբերական | էլեկտրոնային փոստ = grakantert@gmail.com |պատկերանիշ= }} '''Գրական թերթ''', հասարակական-քաղաքական, գրական-գեղարվեստական շաբաթաթերթ։ Հայաստանի գրողների միության վարչության օրգան։ Հրատարակվում է [[1932]] թվականից, [[Երևան]]ում։ == Պատմություն== «Գրական թերթ» մինչև Հայաստանի սովետական գրողների միության ստեղծումը ([[1934]]) հանդիսացել է Հայաստանի խորհրդային գրողների ֆեդերացիայի, իսկ այնուհետև՝ Հայաստանի խորհրդային գրողների, երաժիշտների և կերպարվեստագետների միության օրգանը։ Լուսաբանում է սովետահայ գրականության ստեղծագործական, տեսական-քննադատական աշխատանքները, պայքարում գրականության և արվևստի կուսակցականության, ժողովուրդների ինտերնացիոնալ կապի, սոցիալիստական ռեալիզմի սկզբունքների ամրապնդման համար։ Թերթն արձագանքում է [[ՀԽՍՀ]] կյանքի գրեթե բոլոր ոլորտների նշանակալից երևույթներին, առաջ քաշում ժողտնտեսության և մշակույթի համար էական նշանակություն ունեցող պրոբլեմներ։ Թերթը ղեկավարում է գրական նոր սերնդի ստեղծագործական աճի պրոցեսը, բանավեճեր վարում արձակի ու պոեզիայի հարցերի մասին։ Պարբերաբար էջեր է նվիրում սովետական հանրապետությունների գրականությանը, նշում հայ և համաշխարհային գրականության դասականների հոբևլյանական տարեթվերը, տպագրում թարգմանական նմուշներ արտասահմանյան դասակաև և ժամանակակից հեղինակների գործերից, տեղ հատկացնում սփյուռքահայ գրողների ստեղծագործություններին։ Հրատարակման տարբեր շրջաններում «Գրական թերթ»-ի շուրջն են համախմբվել ու ակտիվորեն աշխատակցել հայ և սովետական անվանի գրողներն ու գրականագետները՝ [[Եղիշե Չարենց]]ը, [[Ավետիք Իսահակյան]]ը, [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ն,[[Դերենիկ Դեմիրճյան]]ը, [[Վահրամ Ալազան]]ը, [[Ստեփան Զորյան (գրող)|Ստեփան Զորյանը]], [[Նաիրի Զարյան]]ը, [[Պարույր Սևակ]]ը և ուրիշներ։ Հայրենական պատերազմի շրջանում ([[1941]]-[[1944]] թվականները) թերթը լույս չի ընծայվել։ «Գրական թերթ» խմբագրել են․ Հ․ Մկրտչյան ([[1932]], [[1935]]-[[1936]] թվականներին), [[Եղիա Չուբար]] ([[1932]]-[[1933]] թվականներին), Ն․ Դաբաղյան ([[1933]] թվականին), Վ․ Ալազան ([[1933]]-[[1935]], [[1936]]-[[1937]] թվականներին), Տենրի Գաբրիելյան, ([[1937]] թվականին), Տ․ Մելիքյան ([[1937]]-[[1939]] թվականներին), Գ․ Րորյան ([[1939]]-[[1940]] թվականներին), Գ․ Ոսկանյան ([[1940]]-[[1941]] թվականներին), Գ․ Հովսեփյան ([[1941]] թվականին), Ա․ Բաբայան ([[1944]]-[[1948]] թվականներին), Վ․ Մնացականյան ([[1948]]–[[1953]] թվականներին), Գ․ Տեր-Գրիգորյան ([[1953]]-[[1955]] թվականներին), Հ․ Հովհաննիսյան ([[1955]]-[[1959]] թվականներին), Մ․ Սարգսյան ([[1959]]-[[1963]] թվականներին), [[Վահագն Դավթյան]] ([[1963]]-[[1965]] թվականներին), [[Համո Սահյան]] ([[1965]]-[[1967]] թվականներին), [[Միքայել Շաթիրյան]] ([[1967]]-[[1969]] թվականներին), Ս․ Տարությունյան ([[1969]] թվականից)։ == Արտաքին հղումներ == * [https://grakantert.am Պաշտոնական կայք] {{ՀՍՀ|հատոր=3|էջ=195}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի շաբաթաթերթեր]] [[Կատեգորիա:Հայկական գրական պարբերականներ]] [[Կատեգորիա:Հայկական ԽՍՀ շաբաթաթերթեր]] [[Կատեգորիա:Հայկական մշակութային պարբերականներ]] [[Կատեգորիա:Պարբերականներ այբբենական կարգով]] pr7aa1le61iv4vkp5ra48bt3zomqo85 0 481824 8485290 8163441 2022-08-08T18:14:39Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Armed_Forces_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}} [[2001 թվական]]ի [[հունվարի 23]]-ին [[Հայաստան]]ի Նախագահ, Զինված ուժերի գլխավոր հրամանատար [[Ռոբերտ Քոչարյան]]ը հաստատեց [[Հայաստանի զինված ուժեր]]ի զինանշանը։ == Կառուցվածք == Զինանշանը պատկերված է վերևում՝ ուղղանկյուն, ներքևում՝ կիսաշրջանաձև վահանի վրա։ Վերին եզրում հորիզոնական կապույտ ֆոնի վրա սպիտակ տառերով գրված է՝ «ՀԱՅԱՍՏԱՆ», ներքևում՝ կիսաշրջանին համապատասխան՝ կապույտ գույնով «ԶԻՆՎԱԾ ՈՒԺԵՐ» բառերը։ Վահանի մնացյալ դաշտը զինանշանային (հերալդիկ) տարրերով կազմված է հետևյալ պատկերային մասերից. Կենտրոնում պատկերված է թևատարած արծիվ՝ գլխով դեպի աջ շրջված, արծվի յուրաքանչյուր թևը բաղկացած է յոթական փետուրից (7 թիվը խորհրդանշում է արարչական շաբաթվա [[օր]]երի թիվը, կարող է արծվի գլխի հետ հասկացվել նաև պատմական Հայաստանի 15 նահանգները)։ === Արծիվ === Արծիվն իրականացված է մուգ կապույտ գույնով և կենտրոնական կերպար է զինանշանի վրա։ Խորհրդանշում է ուժ, հզորություն, խորաթափանցություն, սլացք, կամք։ Արծվի գլուխը պատկերված է արևի կլոր սկավառակի վրա, որը նույնպես իմաստավորվում է. քանի դեռ կա արևը, կլինեն նաև Հայաստանն ու Հայոց [[զինված ուժեր]]ը։ Արևի ճառագայթների վրա, արծվի թևերի բացվածքի մեջ պատկերված է Հայաստանի պետական [[Հայաստանի դրոշ|խորհրդանիշ եռագույն դրոշը]], որը հավաստում է, որ Հայաստանի զինված ուժերը գտնվում են պետության հովանու ներքո։ Արծվի մարմինը կազմում է հայկական կլոր վահանը՝ իրականացված ծիրանագույնի մուգ ու բաց երանգներով։ === Վահան === Վահանը խորհրդանշում է, որ զինված ուժերը երկրի գոյության պատվարն ու պահապանն են։ Վահանի ներսում պատկերված է հավասարաթև [[խաչ]], որ մեր քրիստոնեական ժառանգորդության ու հավատի առհավատչյան է։ === Սուր === Զինանշանային վերջին տարրը սուրն է։ Այն հորիզոնական դիրքով գտնվում է վահանի տակ։ Աջ կողմում երևում է սրի կոթը, ձախ կողմում՝ սրի ծայրահատվածը։ Սուրը խորհրդանիշն է մշտարթուն վիճակի և հանուն հայրենյաց պատրաստ է իջնել թշնամու գլխին։ Զինանշանային պատկերագրության առումով, իր երևացող հատվածներով, սրի մասերը նաև խորհրդանշում են արծվի ճանկերը՝ ամբողջացնելով արծիվ-զինված ուժեր խորհրդանիշը։ == Հեղինակներ == Նկարիչներ [[Ռուբեն Արուտչյան]]ը և [[Գագիկ Աբրահամյան]]ը։ == Տես նաև == * [[Հայաստանի զինված ուժեր]] * [[Հայաստանի զինանշան]] * [[Զինանշան]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրապետության Զինված ուժեր]] [[Կատեգորիա:Խորհրդանիշներ]] [[Կատեգորիա:Զինանշաններ]] hs0dor4j2mmp2tv96in1bakp9i6yaua 6 482066 8485841 7250695 2022-08-09T11:12:35Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki == Ամփոփում == FAF's logo == Արտոնագրում == {{PD-self}} g326xjlvr5ay6xoyxokke8n6oma40ad 0 482520 8485217 8168107 2022-08-08T17:20:46Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = [[քաղաք]] | հայերեն անվանում = Նացանո | բնօրինակ անվանում = Nazzano | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = Nazzano 01.jpg | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = | lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = | lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 280 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Լացիո | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = Հռոմ (գավառ){{!}}Հռոմ | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = Italy provincial location map.svg | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 12 | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն = 1355 | մարդահամարի թվական = [[2008]] | խտություն = 111 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = | DST = | հեռախոսային կոդ = 0765 | փոստային ինդեքս = 60 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = | կայք = }} '''Նացանո''' ({{lang-it|Nazzano}}), [[կոմունա]] [[Իտալիա]]յում , գտնվում է [[Լացիո]] մարզի [[Հռոմ (գավառ)|Հռոմ]] գավառում<ref name=Istat>{{cite web |url=http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html |title=Bilancio demografico Anno 2016 Gennaio Provincia: Roma |date= |accessdate=2017 հունիսի 29 |archive-date=2019-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190311225842/http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html |dead-url=yes }}</ref>։ [[Բնակչություն]]ը կազմում է 1355 [[մարդ]] ([[2008]] թվական), [[խտություն]]ը կազմում է 111 մարդ/կմ<sup>2</sup>։ Կազմում է 12 կմ<sup>2</sup> տարածք։ Փոստային ինդեքսը - 60։ Հեռախոսային կոդը - 0765։ Կոմունայի հովանավորն է Հռոմի Սուրբ Անֆիմ Ռիմսկին: Տոնը նշվում է մայիսի 11-ին: == Ժողովրդագրություն == Բնակչության դինամիկան ՝ <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.8,0.6) ImageSize = width:455 height:373 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:1500 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:500 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1861 text:1861 bar:1871 text:1871 bar:1881 text:1881 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1951 text:1951 bar:1961 text:1961 bar:1971 text:1971 bar:1981 text:1981 bar:1991 text:1991 bar:2001 text:2001 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1861 from:0 till:0 bar:1871 from:0 till:809 bar:1881 from:0 till:856 bar:1901 from:0 till:1046 bar:1911 from:0 till:1049 bar:1921 from:0 till:1094 bar:1931 from:0 till:1043 bar:1936 from:0 till:1179 bar:1951 from:0 till:1302 bar:1961 from:0 till:1235 bar:1971 from:0 till:1002 bar:1981 from:0 till:1014 bar:1991 from:0 till:1135 bar:2001 from:0 till:1251 PlotData= bar:1861 at: 0 fontsize:S text:n.d. shift:(-8,5) bar:1871 at: 809 fontsize:S text:809 shift:(-10,5) bar:1881 at: 856 fontsize:S text:856 shift:(-10,5) bar:1901 at: 1046 fontsize:S text:1.046 shift:(-10,5) bar:1911 at: 1049 fontsize:S text:1.049 shift:(-10,5) bar:1921 at: 1094 fontsize:S text:1.094 shift:(-10,5) bar:1931 at: 1043 fontsize:S text:1.043 shift:(-10,5) bar:1936 at: 1179 fontsize:S text:1.179 shift:(-10,5) bar:1951 at: 1302 fontsize:S text:1.302 shift:(-10,5) bar:1961 at: 1235 fontsize:S text:1.235 shift:(-10,5) bar:1971 at: 1002 fontsize:S text:1.002 shift:(-10,5) bar:1981 at: 1014 fontsize:S text:1.014 shift:(-10,5) bar:1991 at: 1135 fontsize:S text:1.135 shift:(-10,5) bar:2001 at: 1251 fontsize:S text:1.251 shift:(-10,5) TextData= fontsize:S pos:(20,20) text:Ըստ ISTAT-ի տվյալների </timeline> == Արտաքին հղումներ == * http://www.comune.nazzano.rm.it/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100418160537/http://www.comune.nazzano.rm.it/ |date=2010-04-18 }} * [http://www.istat.it/ Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ {{ref-it}}] * http://www.istat.it/english/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091207102304/http://www.istat.it/english/ |date=2009-12-07 }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Հռոմի գավառ}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի քաղաքներ]] 94iss87ooclheaw6v1tohkiggkhfwby 8485581 8485217 2022-08-09T00:03:25Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = [[քաղաք]] | հայերեն անվանում = Նացանո | բնօրինակ անվանում = Nazzano | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = Nazzano 01.jpg | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = | lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = | lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 280 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Լացիո | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = Հռոմ (գավառ){{!}}Հռոմ | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = Italy provincial location map.svg | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 12 | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն = 1355 | մարդահամարի թվական = [[2008]] | խտություն = 111 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = | DST = | հեռախոսային կոդ = 0765 | փոստային ինդեքս = 60 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = | կայք = }} '''Նացանո''' ({{lang-it|Nazzano}}), [[կոմունա]] [[Իտալիա]]յում , գտնվում է [[Լացիո]] մարզի [[Հռոմ (գավառ)|Հռոմ]] գավառում<ref name=Istat>{{cite web |url=http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html |title=Bilancio demografico Anno 2016 Gennaio Provincia: Roma |date= |accessdate=2017 հունիսի 29 |archive-date=2019-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190311225842/http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html |dead-url=yes }}</ref>։ [[Բնակչություն]]ը կազմում է 1355 [[մարդ]] ([[2008]] թվական), [[խտություն]]ը կազմում է 111 մարդ/կմ<sup>2</sup>։ Կազմում է 12 կմ<sup>2</sup> տարածք։ Փոստային ինդեքսը - 60։ Հեռախոսային կոդը - 0765։ Կոմունայի հովանավորն է Հռոմի Սուրբ Անֆիմ Ռիմսկին։ Տոնը նշվում է մայիսի 11-ին։ == Ժողովրդագրություն == Բնակչության դինամիկան ՝ <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.8,0.6) ImageSize = width:455 height:373 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:1500 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:500 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1861 text:1861 bar:1871 text:1871 bar:1881 text:1881 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1951 text:1951 bar:1961 text:1961 bar:1971 text:1971 bar:1981 text:1981 bar:1991 text:1991 bar:2001 text:2001 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1861 from:0 till:0 bar:1871 from:0 till:809 bar:1881 from:0 till:856 bar:1901 from:0 till:1046 bar:1911 from:0 till:1049 bar:1921 from:0 till:1094 bar:1931 from:0 till:1043 bar:1936 from:0 till:1179 bar:1951 from:0 till:1302 bar:1961 from:0 till:1235 bar:1971 from:0 till:1002 bar:1981 from:0 till:1014 bar:1991 from:0 till:1135 bar:2001 from:0 till:1251 PlotData= bar:1861 at: 0 fontsize:S text:n.d. shift:(-8,5) bar:1871 at: 809 fontsize:S text:809 shift:(-10,5) bar:1881 at: 856 fontsize:S text:856 shift:(-10,5) bar:1901 at: 1046 fontsize:S text:1.046 shift:(-10,5) bar:1911 at: 1049 fontsize:S text:1.049 shift:(-10,5) bar:1921 at: 1094 fontsize:S text:1.094 shift:(-10,5) bar:1931 at: 1043 fontsize:S text:1.043 shift:(-10,5) bar:1936 at: 1179 fontsize:S text:1.179 shift:(-10,5) bar:1951 at: 1302 fontsize:S text:1.302 shift:(-10,5) bar:1961 at: 1235 fontsize:S text:1.235 shift:(-10,5) bar:1971 at: 1002 fontsize:S text:1.002 shift:(-10,5) bar:1981 at: 1014 fontsize:S text:1.014 shift:(-10,5) bar:1991 at: 1135 fontsize:S text:1.135 shift:(-10,5) bar:2001 at: 1251 fontsize:S text:1.251 shift:(-10,5) TextData= fontsize:S pos:(20,20) text:Ըստ ISTAT-ի տվյալների </timeline> == Արտաքին հղումներ == * http://www.comune.nazzano.rm.it/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100418160537/http://www.comune.nazzano.rm.it/ |date=2010-04-18 }} * [http://www.istat.it/ Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ {{ref-it}}] * http://www.istat.it/english/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091207102304/http://www.istat.it/english/ |date=2009-12-07 }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Հռոմի գավառ}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի քաղաքներ]] 6bdeem814ohqrpuwj2mihdbn719bt1c 0 484581 8485050 8484983 2022-08-08T12:08:54Z Տիգրան Աթյան 110143 wikitext text/x-wiki '''Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսրերը''' կրում էին «'''հռոմեական կայսր'''» ({{lang-la|imperator Romanorum}}) կամ «'''Հռոմեական կայսրության կայսր'''» ({{lang-la|imperator Romanum gubernans imperium}}) տիտղոսները, այսպիսով ընդգծելով այն փաստը, որ հանդիասանում են Հռոմեական կայսրության իրավահաջորդները։ [[Օտտոն I|Օտտոն I Մեծի]] թագադրումից ([[962]] թվական) կայսրությունը իր կազմի մեջ ներգրավեց նաև Գերմանիան, Իտալիան և Արելատի Բուրգունդյան թագավորությունը։ '''[[Սրբազան Հռոմեական կայսրություն]]''' անվանումը ծագել է [[1254]] թվականին, բայց ներկայումս վերագրվում է [[962]] թվականից (երբեմն նաև [[800]] թվականից) մինչև [[1806]] թվականը։ [[Պատկեր:Historisches-Museum-Frankfurt-2013-Reichsinsignien-Ffm-667.jpg|150px|մինի|ձախից|Կայսեր խորհրդանիշները]] [[Պատկեր:Dinasty Habsburg (HRR) family tree by shakko (RU).jpg|350px|մինի|աջից|Հաբսբուրգյան արքայատոհմի արքանները]] [[1212]] թվականին կայսրության կազմում թագավորություն դարձավ նաև [[Չեխիա]]ն։ Հետագայում [[Բուրգունդիա]]ն մտավ [[Ֆրանսիա]]յի կազմի մեջմիսկ [[15-րդ դար]]ի կեսերին Ֆրիդրիխ 3-րդը հրաժարվեց [[Իտալիա]]յին ուղղված պահանջներից և ընդունեց նոր տիտղոս. '''գերմանական ազգի Սրբազան Հռոմեական կայսրության''' կայսր։ Այսպիսով, կայսրության տարածքները սահմանափակվում էին Գերմանիայով և Չեխիայով։ [[19-րդ դար]]ում Նապոլեոնական պատերազմներ սկիզբը մեծ վնաս հասցրին գերմանական պետությունների միասնականությանը։ Ֆրանց 2-րդ կայսրը Նապոլեոն Բոնապարտի ճնշումների պատճառով հրաժարվեց իր գահից ([[1806]] թվական)։ Սրբազան Հռոմեական կայսրությունը դադարաց գոյություն ունենալ։ [[Կարլոս Մեծ]]ը ստացավ կայսրի տիտղոս Հռոմի պապի՝ Լևոն 3-րդի կողմից, իր գահակալության ժամանակ [[800]] թվականին։ Հետագայում կայսրի տիտղոս ընդունելը կախված էր հռոմի պապի համաձայնությունից։ Սակայն Օտտոն 1-ին ժամանակաշրջանում համարվում էր, որ կայսրական տիտղոսի իրավունք ունի միայն Գերմանիայի թագավորը, ընտրված գերմանական կուրֆժրստների կողմից, ոչ բոլոր գերմանական արքաններն էին կարողանում թագադրվել պապի կողմից, և հետևաբար նրանցից ոչ բոլորն էին համարվում Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր։ [[1508]] թվականին Գերմանիայի արքա Մակսիմիլիան 1-ինը, դեպի Հռոմ անհաջող արշավանքից հետո, պապի կողմից ստացավ '''ընտրյալ կայսրի''' կոչում։ Նրա իրավահջորդը Կարլոս 5-րդը տագադրվեց պապի կողմից, որպես կայսր [[1530]] թվականին, սակայն նրա հետնորդները այլևս չէին ցանկանում կայսր համարվելու համար ստանալ պապի համաձայնությունը, և պապի կողմից ստանում են այդ իրավունքը համարվել «ընտրյալ կայսրեր»։ [[Պատկեր:Quaterionenadler David de Negker.svg|200px|մինի|աջից|Սրբազան Հռոմեական կայսրության զինանշանները]] === Մինչև Օտտոն 1-ին կայսրը կառավարած կայսրերը === Ավանդաբար Սրբազան Հռոմեական կայսրության հիմնադրումը համարվում է [[962]] թվականը, սակայն մինչ այդ նույնպես եղել են կայսրեր, որոնք կառավարել են Սրբազան Հռոմեական կայսրությունը։ ==== Կարոլինգյան արքայատոհՄ ==== {| class="wikitable" width="90%" ! width="8%" | Նկարը ! width="15%" | Անունը ! width="8%" | Ապրելու տարիները ! width="8%" | Թագադրումը ! width="8%" | Դադարել է կայսր լինելուց ! width="8%" | Մետաղադրամը |- | [[Պատկեր:Image-Charlemagne-by-Durer.jpg|100px|կենտրոն]] | align="կենտրոն" | [[Կառլոս Մեծ|Կարլոս I]] | align="կենտրոն" | [[Ապրիլի 2]], [[742]] թվական<br>-<br> [[Հունվարի 28]], [[814]] թվական | align="կենտրոն" | [[Դեկտեմբերի 25]], [[800]] թվական | align="կենտրոն" | [[Հունվարի 28]], [[814]] թվական | [[Պատկեր:Charlemagne denier Mayence 812 814.jpg|75px|կենտրոն]] |- | [[Պատկեր:Ludwik I Pobożny.jpg|100px|կենտրոն]] | align="կենտրոն" | [[Լուի I Բարեպաշտ|Լուի I]] | align="կենտրոն" | [[778]] թվական<br>-<br> [[Հունիսի 20]], [[840]] թվական | align="կենտրոն" | ''առաջին անգամ''<br />[[Սեպտեմբերի 11]], [[813]] թվական<br /><ref>Egon Boshof: ''Ludwig der Fromme''. Darmstadt 1996, p. 89</ref><br /> ''երկրորդ անգամ''<br /> [[Հոկտեմբերի 5]], [[816]] թվական | align="կենտրոն" | [[Հունիսի 20]], [[840]] թվական | [[Պատկեր:Louis le Pieu denier Sens 818 823.jpg|75px|կենտրոն]] |- | [[Պատկեր:Lothar I.jpg|100px|կենտրոն]] | align="կենտրոն" | [[Լոթար I]] | align="կենտրոն" | [[795]] թվական<br>-<br>[[Սեպտեմբերի 29]], [[855]] թվական | align="կենտրոն" | [[Ապրիլի 5]], [[823]] թվական | align="կենտրոն" | [[Սեպտեմբերի 29]], [[855]] թվական | [[Պատկեր:Lothaire 1er denier 840 855.jpg|75px|կենտրոն]] |- | [[Պատկեր:Louis II of Italy.png|100px|centre]] | align="կենտրոն" | Լյուդովիկոս II | align="կենտրոն" | [[825]] թվական<br>-<br>[[Օգոստոսի 12]], [[875]] թվական | align="կենտրոն" | ''առաջին անգամ''<br /> [[850]]<br />''երկրորդ անգամ''<br />[[Մայիսի 18]], [[872]] թվական | align="կենտրոն" | [[Օգոստոսի 12]], [[875]] թվական | [[Պատկեր:Jean Dassier - Louis II. roy de France.jpg|75px|կենտրոն]] |- | [[Պատկեր:Louis II the Younger, king of Lotharigia.jpg|մինի]] | align="կենտրոն" | Լյուդովիկոս III | align="կենտրոն" | [[Հունիսի 13]], [[823]] թվական<br>-<br>[[Հոկտեմբերի 6]], [[877]] թվական | align="կենտրոն" | [[Դեկտեմբերի 29]], [[875]] թվական | align="կենտրոն" | [[Հոկտեմբերի 6]], [[877]] թվական | [[Պատկեր:Charles le Chauve denier Bourges after 848.jpg|75px|կենտրոն]] |- | [[Պատկեր:Charles the Fat.jpg|100px|կենտրոն]] | align="կենտրոն" | Կառլոս III | align="կենտրոն" | [[Հունիսի 13]], [[839]] թվական<br>-<br>[[Հունվարի 13]], [[888]] թվական | align="կենտրոն" | [[Փետրվարի 12]], [[881]] թվական | align="կենտրոն" | [[Հունվարի 13]], [[888]] թվական | [[Պատկեր:Sceau de Charles le gros.jpg|75px|կենտրոն]] |- |[[Պատկեր:Arnulf Korutanský.jpg|մինի]] |[[Առնուլֆ Կարինտացի]] |Հոկտեմբեր,850թ․ - 8 դեկտեմբերի,899թ․ |Նոյեմբերի 11,887 |Դեկտեմբերի 8,899 |[[Պատկեր:Seal of Arnulph of Carinthia (896).jpg|մինի]] |- |[[Պատկեր:Die deutschen Kaiser Ludwig das Kind.jpg|մինի]] |[[Լյուդովիկոս IV Մանուկ|Լյուդովիկոս IV]] |Սեպտեմբեր կամ հոկտեմբեր,893 - սեպտեմբերի 24,911 |Հունվարի 21,900 |Սեպտեմբերի 24,911 | |} === <small>Կոնրադիններ</small> === {| class="wikitable" |+ !Նկարը !Անունը !Ապրելու տարիները !Թագադրումը !Դադարել է արքա լինելուց !Մետաղադրամը |- |[[Պատկեր:Kaisersaal Frankfurt am Main, Nr. 07 - Konrad I., (Karl Ballenberger).png|մինի|149x149փքս]] |Կոնրադ I |881 - դեկտեմբերի 23,918 |Նոյեմբերի 10,911 |Դեկտեմբերի 23,918 |[[Պատկեր:Konrad I.png|մինի]] |} === <small>Սաքսյան արքայատոհմ</small> === {| class="wikitable" |+ !Նկարը !Անունը !Ապրելու տարիները !Թագադրումը !Դադարել է արքա լինելուց !Մետաղադրամը |- |[[Պատկեր:Kaisersaal Frankfurt am Main, Nr. 08 - Heinrich I., (Johann Baptist Zwecker).png|մինի|243x243փքս]] |[[Հենրիխ I Թռչնորս|Հենրիխ I]] |876 - հուլիսի 2,936 |Մայիսի 6,919 |Հուլիսի 2,936 |[[Պատկեր:Siegel Heinrich I Posse.JPG|մինի]] |- |[[Պատկեր:Otto I, Holy Roman Emperor.jpg|մինի]] |[[Օտտոն I]] |Նոյեմբերի 23,912 - մայիսի 7,973 |Հուլիսի 2,936 |Մայիսի 7,973 |[[Պատկեր:Siegel Otto I 968.jpg|մինի]] |} === Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսրերը === ==== Օտտոնյան(Սաքսյան) արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Մետաղադրամը |- | align="center"| 1 | [[Պատկեր:Otto I, Holy Roman Emperor.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Օտտոն I]] | align="center"| [[Նոյեմբերի 23]], [[912]] թվական<br>-<br>[[Մայիսի 7]], [[973]] թվական | align="center"| - | align="center"| [[Փետրվարի 2]], [[962]] թվական | align="center"| [[Մայիսի 7]], [[973]] թվական | [[Պատկեր:Siegel Otto I 968.jpg|75px|center]] |- | align="center"| 2 | [[Պատկեր:Otto II, Holy Roman Emperor.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Օտտոն II]] | align="center"| [[955]] թվական<br>-<br>[[Դեկտեմբերի 7]], [[983]] թվական | align="center"| [[961]] թվական | align="center"| [[Դեկտեմբերի 25]], [[967]] թվական | align="center"| [[Դեկտեմբերի 7]], [[983]] թվական | |- | align="center"| 3 | [[Պատկեր:Ota3.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Օտտոն III]] | align="center"| [[980]] թվական<br>-<br>[[Հունվարի 23]], [[1002]] թվական | align="center"| [[Հունիս]], [[983]] թվական | align="center"| [[Մայիսի 21]], [[996]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 23]], [[1002]] թվական | [[Պատկեր:Ota3 cisar.jpg|75px|center]] |- | align="center"| 4 | [[Պատկեր:Jindra2 cisar.jpg|100px|center]] | align="center"| Հենրիխ II<br><ref>enumerated as successor of [[Henry I the Fowler|Henry I]] who was German King 919–936 but not Emperor.</ref> | align="center"| [[Մայիսի 6]], [[973]] թվական<br>-<br>[[Հուլիսի 13]], [[1024]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 7]], [[1002]] թվական | align="center"| [[Փետրվարի 14]], [[1014]] թվական | align="center"| [[Հուլիսի 13]], [[1024]] թվական | |- |} ==== Սալյան (Ֆրանսիական) արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Մետաղադրամը |- | align="center"| 5 | [[Պատկեր:Konrád2.jpg|100px|center]] | align="center"| Կոնրադ II<br><ref>enumerated as successor of [[Conrad I of Germany|Conrad I]] who was German King 911–918 but not Emperor</ref> | align="center"| [[990]] թվական<br>-<br>[[Հունիսի 4]], [[1039]] թվական | align="center"| [[1024]] թվական | align="center"| [[Մարտի 26]], [[1027]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 4]], [[1039]] թվական | |- | align="center"| 6 | [[Պատկեր:Jindřich3Sálský.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Հենրիխ III]] | align="center"| [[Հոկտեմբերի 29]], [[1017]] թվական<br>-<br>[[Հոկտեմբերի 5]], [[1056]] թվական | align="center"| [[1028]] թվական | align="center"| [[Դեկտեմբերի 25]], [[1046]] թվական | align="center"| [[Հոկտեմբերի 5]], [[1056]] թվական | [[Պատկեր:Siegel kaiser heinrich iii.png|75px|center]] |- | align="center"| 7 | [[Պատկեր:Jindra4Salsky.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Հենրիխ IV]] | align="center"| [[Նոյեմբերի 11]], [[1050]] թվական<br>-<br>[[Օգոստոսի 7]], [[1106]] թվական | align="center"| [[1053]] թվական | align="center"| [[Մարտի 31]], [[1084]] թվական | align="center"| [[Դեկտեմբեր]], [[1105]] թվական | [[Պատկեր:Heinrich IV. 1089.jpg|75px|center]] |- | align="center"| 8 | [[Պատկեր:Jindra5Salsky.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Հենրիխ V]]<br><ref> {{Cite book |url=https://books.google.am/books?id=RY6VmGuAaCkC&pg=PA131&lpg=PA131&dq=supplinburg+dynasty&source=web&ots=RsLwH_MnGU&sig=EFPN-WhCOTcfJD4WsWDk39dsGl4 |title=The Origins of Modern Germany |first=Geoffrey |last=Barraclough |publisher=W. W. Norton & Company |year=1984 |isbn=0-393-30153-2 }} </ref> | align="center"| [[Նոյեմբերի 8]], [[1086]] թվական<br>-<br>[[Մայիսի 23]], [[1125]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 6]], [[1099]] թվական | align="center"| [[Ապրիլի 13]], [[1111]] թվական | align="center"| [[Մայիսի 23]], [[1125]] թվական | [[Պատկեր:Siegel Heinrich V.jpg|75px|center]] |- |} ==== Սուպլինբուրգյան արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Մետաղադրամը |- | align="center"| 9 | [[Պատկեր:Lothaire III crop.jpg|100px|centre]] | align="center"| Լոթար III<br><ref>enumerated as successor of [[Lothair II of Lotharingia|Lothair II]], who was King of Lotharingia 855–869 but not Emperor</ref> | align="center"| [[Հունիսի 9]], [[1075]] թվական<br>-<br>[[Դեկտեմբերի 4]], [[1137]] թվական | align="center"| [[1125]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 4]], [[1133]] թվական | align="center"| [[Դեկտեմբերի 4]], [[1137]] թվական | [[Պատկեր:Heinrich IV. 1089.jpg|75px|center]] |} ==== Շտաուֆենյան (կամ Հոհենշտաուֆենյան) արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 10 | [[Պատկեր:Barbarossa.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Ֆրիդրիխ I Շիկամորուս|Ֆրիդրիխ I]] | align="center"| [[1122]] թվական<br>-<br>[[Հունիսի 10]], [[1190]] թվական | align="center"| [[Մարտի 4]], [[1152]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 18]], [[1155]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 10]], [[1190]] թվական | [[Պատկեր:Armoiries empereurs Hohenstaufen.svg|75px|center]] |- | align="center"| 11 | [[Պատկեր:JindrichVIStauf trun.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Հենրիխ VI]] | align="center"| [[Նոյեմբեր]], [[1165]] թվական<br>-<br>[[Սեպտեմբերի 28]], [[1197]] թվական | align="center"| ? [[Ապրիլ]], [[1169]] թվական | align="center"| [[Ապրիլի 14]], [[1191]] թվական | align="center"| [[Սեպտեմբերի 28]], [[1197]] թվական | [[Պատկեր:Armoiries empereurs Hohenstaufen.svg|75px|center]] |- |} ==== Ուելֆյան արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 12 | [[Պատկեր:Ota4Brunsvik.jpg|100px|center]] | align="center"| Օտտոն IV | align="center"| [[1175]] կամ [[1176]] թվական<br>-<br>[[Մայիսի 19]], [[1218]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 9]], [[1198]] թվական | align="center"| [[Հոկտեմբերի 4]], [[1209]] թվական | align="center"| [[1215]] թվական | [[Պատկեր:Emperor Otto IV Arms.svg|75px|center]] |- |} ==== Շտաուֆենյան (կամ Հոհենշտաուֆենյան) արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 13 | [[Պատկեր:Frederick II and eagle.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Ֆրիդրիխ II Հոհենշտաուֆեն|Ֆրիդրիխ II]] | align="center"| [[Դեկտեմբերի 26]], [[1194]] թվական<br>-<br>[[Դեկտեմբերի 13]], [[1250]] թվական | align="center"| [[1196]] թվական<br>[[1215]] թվական վերաընտրում | align="center"| [[Նոյեմբերի 22]], [[1220]] թվական | align="center"| [[Դեկտեմբերի 13]], [[1250]] թվական | [[Պատկեր:Armoiries empereurs Hohenstaufen.svg|75px|center]] |- |} ==== Լյուքսեմբուրգյան արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 14 | [[Պատկեր:Henry7Luc.jpg|100px|centre]] | align="center"| [[Հենրիխ VII]] | align="center"| [[1275]]/[[1279]] թվական<br>-<br>[[Օգոստոսի 24]], [[1313]] թվական | align="center"| [[1308]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 29]], [[1312]] թվական | align="center"| [[Օգոստոսի 24]], [[1313]] թվական | [[Պատկեր:Armoiries Henri VII de Luxembourg.svg|75px|center]] |- |} ==== Ուիտտելսբախյան արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 15 | [[Պատկեր:Ludwig der Bayer.jpg|100px|center]] | align="center"| Լուի V | align="center"| [[Ապրիլի 1]], [[1282]] թվական<br>-<br>[[Հոկտեմբերի 11]], [[1347]] թվական | align="center"| [[Հոկտեմբեր]], [[1314]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 17]], [[1328]] թվական | align="center"| [[Հոկտեմբերի 11]], [[1347]] թվական | [[Պատկեր:Emperor Louis IV Arms.svg|75px|center]] |- |} ==== Լյուքսեմբուրգյան արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 16 | [[Պատկեր:Charles IV-John Ocko votive picture-fragment.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Կառլոս IV կայսր|Կառլոս IV]] | align="center"| [[Մայիսի 14]], [[1316]] թվական<br>-<br>[[Նոյեմբերի 29]], [[1378]] թվական | align="center"| [[Հուլիսի 11]], [[1346]] թվական/<br>[[Հունիսի 17]], [[1349]] թվական վերաընտրում | align="center"| [[Ապրիլի 5]], [[1355]] թվական | align="center"| [[Նոյեմբերի 29]], [[1378]] թվական | [[Պատկեր:Armoiries empereur Charles IV.png|75px|center]] |- | align="center"| 17 | [[Պատկեր:Pisanello 024b.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Սիգիզմունդ I|Սիգիզմուդ]] | align="center"| [[Փետրվարի 14]], [[1368]] թվական<br>-<br>[[Դեկտեմբերի 9]], [[1437]] թվական | align="center"| [[Սեպտեմբերի 10]], [[1410]] թվական/<br>[[Հուլիսի 21]], [[1411]] թվական վերաընտրում | align="center"| [[Մայիսի 31]], [[1433]] թվական | align="center"| [[Դեկտեմբերի 9]], [[1437]] թվական | [[Պատկեր:Armoiries empereur Sigismond Ier.png|75px|center]] |- |} ==== Հաբսբուրգյան արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 18 | [[Պատկեր:Hans Burgkmair d. Ä. 005.jpg|100px|center]] | align="center"| Ֆրիդրիխ III | align="center"| [[Սեպտեմբերի 21]], [[1415]] թվական<br>-<br>[[Օգոստոսի 19]], [[1493]] թվական | align="center"| [[1440]] թվական | align="center"| [[Մարտի 19]], [[1452]] թվական | align="center"| [[Օգոստոսի 19]], [[1493]] թվական | [[Պատկեր:Emperor Frederick III Arms.svg|75px|center]] |- | align="center"| 19 | [[Պատկեր:Ambrogio de Predis - Maximilian I Holy Roman Emperor.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Մաքսիմիլիան I|Մակսիմիլիան I]] | align="center"| [[Մարտի 22]], [[1459]] թվական<br>-<br>[[Հունվարի 12]], [[1519]] թվական | align="center"| [[Փետրվարի 16]], [[1486]] թվական | align="center"| -<br><ref name="emperor-elect"/> | align="center"| [[Հունվարի 12]], [[1519]] թվական | [[Պատկեր:Maximilian I Arms.svg|75px|center]] |- | align="center"| 20 | [[Պատկեր:Carlos V pintado por Arias Fernández.jpg|100px|centre]] | align="center"| [[Կառլոս V կայսր|Կառլոս V]] | align="center"| [[Փետրվարի 24]], [[1500]] թվական<br>-<br>[[Սեպտեմբերի 21]], [[1558]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 28]], [[1519]] թվական | align="center"| [[Փետրվար]], [[1530]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 16]], [[1556]] թվական | [[Պատկեր:Charles V Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 21 | [[Պատկեր:Hans Bocksberger (I) - Emperor Ferdinand I - WGA02326.jpg|100px|centre]] | align="center"| Ֆերդինանդ I | align="center"| [[Մարտի 10]], [[1503]] թվական<br>-<br>[[Հուլիսի 25]], [[1564]] թվական | align="center"| [[1531]] թվական | align="center"| -<br><ref name="emperor-elect"/> | align="center"| [[Հուլիսի 25]], [[1564]] թվական | [[Պատկեր:Armoiries empereur Ferdinand Ier.png|75px|center]] |- | align="center"| 22 | [[Պատկեր:Nicolas Neufchâtel 002.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Մաքսիմիլիան II|Մակսիմիլիան II]] | align="center"| [[Հուլիսի 31]], [[1527]] թվական<br>-<br>[[Հոկտեմբերի 12]], [[1576]] թվական | align="center"| [[Նոյեմբեր]], [[1562]] թվական | align="center"| -<br><ref name="emperor-elect"/> | align="center"| [[Հոկտեմբեր]], [[1576]] թվական | [[Պատկեր:Armoiries empereur Ferdinand Ier.png|75px|center]] |- | align="center"| 23 | [[Պատկեր:Archdukerudolf.jpg|100px|centre]] | align="center"| [[Ռուդոլֆ II (Սրբազան Հռոմի կայսր)|Ռուդոլֆ II]]<br><ref>enumerated as successor of [[Rudolf I of Germany|Rudolph I]] who was German King 1273–1291.</ref> | align="center"| [[Հուլիսի 18]], [[1552]] թվական<br>-<br>[[Հունվարի 20]], [[1612]] թվական | align="center"| [[1575]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 30]], [[1575]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 20]], [[1612]] թվական | [[Պատկեր:Charles V Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 24 | [[Պատկեր:Lucas van Valckenborch 003.jpg|100px|center]] | align="center"| Մաթթիաս | align="center"| [[Փետրվարի 24]], [[1557]] թվական<br>-<br>[[Մարտի 20]], [[1619]] թվական | align="center"| [[1612]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 23]], [[1612]] թվական | align="center"| [[Մարտի 20]], [[1619]] թվական | [[Պատկեր:Charles V Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 25 | [[Պատկեր:Kaiser Ferdinand II. 1614.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Ֆերդինանդ II (Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր)|Ֆերդինանդ II]] | align="center"| [[Հուլիսի 9]], [[1578]] թվական<br>-<br>[[Փետրվարի 15]], [[1637]] թվական | align="center"| [[1618]] թվական | align="center"| [[Մարտի 10]], [[1619]] թվական | align="center"| [[Փետրվարի 15]], [[1637]] թվական | [[Պատկեր:Charles V Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 26 | [[Պատկեր:Frans Luycx 002.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Ֆերդինանդ III (Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր)|Ֆերդինանդ III]] | align="center"| [[Հուլիսի 13]], [[1608]] թվական<br>-<br>[[Ապրիլի 2]], [[1657]] թվական | align="center"| [[1636]] թվական | align="center"| [[Նոյեմբերի 18]], [[1637]] թվական | align="center"| [[Ապրիլի 2]], [[1657]] թվական | [[Պատկեր:Charles V Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 27 | [[Պատկեր:Jan Thomas - Leopold I as Acis in the play "La Galatea".jpg|100px|centre]] | align="center"| Լեոպոլդ I | align="center"| [[Հունիսի 9]], [[1640]] թվական<br>-<br>[[Մայիսի 5]], [[1705]] թվական | align="center"| [[Հուլիսի 18]], [[1658]] թվական | align="center"| [[Մարտի 6]], [[1657]] թվական | align="center"| [[Մայիսի 5]], [[1705]] թվական | [[Պատկեր:Charles V Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 28 | [[Պատկեր:Joseph I, Holy Roman Emperor.jpg|100px|center]] | align="center"| Ժոզեֆ I | align="center"| [[Հուլիսի 26]], [[1678]] թվական<br>-<br>[[Ապրիլի 17]], [[1711]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 6]], [[1690]] թվական | align="center"| [[Մայիսի 1]], [[1705]] թվական | align="center"| [[Ապրիլի 17]], [[1711]] թվական | [[Պատկեր:Charles V Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 29 | [[Պատկեր:Emperor Charles VI.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Կառլ VI կայսր|Կառլոս VI]] | align="center"| [[Հոկտեմբերի 1]], [[1685]] թվական<br>-<br>[[Հոկտեմբերի 20]], [[1740]] թվական | align="center"| [[Հոկտեմբերի 12]], [[1711]] թվական | align="center"| [[Դեկտեմբերի 22]], [[1711]] թվական | align="center"| [[Հոկտեմբերի 20]], [[1740]] թվական | [[Պատկեր:Charles V Arms-imperial.svg|75px|center]] |- |} ==== Ուիտտելսբախյան արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 30 | [[Պատկեր:George Desmarées 002.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Կառլ Ալբրեխտ|Կառլոս VII]]<br><ref name="emperor-elect">Emperor-Elect.</ref> | align="center"| [[Օգոստոսի 6]], [[1697]] թվական<br>-<br>[[Հունվարի 20]], [[1745]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 24]], [[1742]] թվական | align="center"| [[Փետրվարի 12]], [[1742]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 20]], [[1745]] թվական | [[Պատկեր:Charles VII Arms-imperial.svg|75px|center]] |- |} ==== Հաբսբուրգ-Լորրենյան արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 31 | [[Պատկեր:Frans I von Habsburg.jpg|100px|center]] | align="center"| Ֆրանց I | align="center"| [[Դեկտեմբերի 8]], [[1708]] թվական<br>-<br>[[Օգոստոսի 18]], [[1765]] թվական | align="center"| [[Սեպտեմբերի 13]], [[1745]] թվական | align="center"| -<br><ref name="emperor-elect"/> | align="center"| [[Օգոստոսի 18]], [[1765]] թվական | [[Պատկեր:Francis I Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 32 | [[Պատկեր:Kaiser Joseph II in Uniform mit Ordensschmuck c1780 2.jpg|100px|center]] | align="center"| Ժոզեֆ II | align="center"| [[Մարտի 13]], [[1741]] թվական<br>-<br>[[Փետրվարի 20]], [[1790]] թվական | align="center"| սկսած [[Օգոստոսի 18]]ից, [[1765]] թվական | align="center"| [[Օգոստոսի 19]], [[1765]] թվական | align="center"| [[Փետրվարի 20]], [[1790]] թվական | [[Պատկեր:Leopold II Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 33 | [[Պատկեր:Kaiser Leopold II in Feldmarschallsuniform c1790.jpg|100px|center]] | align="center"| Լեոպոլդ II | align="center"| [[Մայիսի 5]], [[1747]] թվական<br>-<br>[[Մարտի 1]], [[1792]] թվական | align="center"| սկսած [[Փետրվարի 20]]ից, [[1790]] թվական | align="center"| -<br><ref name="emperor-elect"/> | align="center"| [[Մարտի 1]], [[1792]] թվական | [[Պատկեր:Leopold II Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 34 | [[Պատկեր:Francis II, Holy Roman Emperor at age 25, 1792.png|100px|centre]] | align="center"| [[Ֆրանց II (Ավստրիայի կայսր)|Ֆրանց II]] | align="center"| [[Փետրվարի 12]], [[1768]] թվական<br>-<br>[[Մարտի 2]], [[1835]] թվական | align="center"| սկսած [[Մարտի 1]]ից, [[1792]] թվական | align="center"| [[Մարտի 4]], [[1792]] թվական | align="center"| [[Օգոստոսի 6]], [[1806]] թվական | [[Պատկեր:Leopold II Arms-imperial.svg|75px|center]] |- |} == Պապի կողմից ճանաչված կայսրերը == {|class="wikitable" ! Կայսր ! Թագադրման տարեթիվը ! Թագադրող ! Վայրը |- | Կարլոս 1-ին<ref>{{cite web|url=http://www.manfred-hiebl.de/mittelalter-genealogie/karolinger_familie_karls/karl_1_der_grosse_frankenkoenig_814.html|title=Karl I. der Grosse|publisher=Die Genealogie der Franken und Frankreichs - Die fränkischen Adelsgeschlechter des Mittelalters|lang=de}}</ref> | [[Դեկտեմբերի 25]], [[800]] | Լեո 3-րդ պապ | [[Հռոմ]], Իտալիա |- | Լուի 1-ին | [[Հոկտեմբերի 5]], [[816]] | Ստեֆեն 4-րդ պապ | [[Ռեյմս]], Ֆրանսիա |- | Լոթար 1-ին | [[Ապրիլի 5]], [[823]] | Պաշալ 1-ին պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Լուի 2-րդ | [[Հունիսի 15]], [[844]] | Լեո 4-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Կարլոս 2-րդ | [[Դեկտեմբերի 29]], [[875]] | rowspan="2"|Ջոն 8-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Կարլոս 3-րդ | [[Փետրվարի 12]], [[881]] | Հռոմ, Իտալիա |- | Գի 3-րդ | [[Փետրվարի 21]], [[891]] | Ստեֆեն 5-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Լամբերտ 2-րդ | [[Ապրիլի 30]], [[892]] | rowspan="2"|Ֆորմոսուս պապ | [[Ռավեննա]], Իտալիա |- | Արնուլֆ | [[Փետրվարի 22]], [[896]] | Հռոմ, Իտալիա |- | Լուի 3-րդ | [[Փետրվարի 15]] կամ [[Փետրվարի 22|22]], [[901]] | Բենեդիկտոս 4-րդ | Հռոմ, Իտալիա |- | Բերենգար 1-ին | [[Դեկտեմբեր]] [[915]] | Ջոն 10-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Օտտոն 1-ին | [[Փետրվարի 2]], [[962]] | Ջոն 12-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Օտտոն 2-րդ | [[Դեկտեմբերի 25]], [[967]] | Ջոն 13-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Օտտոն 3-րդ | [[Մայիսի 21]], [[996]] | Գրեգորի 5-րդ պապ | [[Մոնզա]], Իտալիա |- | Հենրիխ 2-րդ | [[Փետրվարի 14]], [[1014]] | Բենեդիկտոս 8-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Կոնրադ 2-րդ | [[Մարտի 26]], [[1027]] | Ջո 9-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Հենրիխ 3-րդ | [[Դեկտեմբերի 25]], [[1046]] | Կլեմենտ 2-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Հենրիխ 4-րդ | [[Մարտի 31]], [[1084]] | Կլեմենտ 3-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Հենրիխ 5-րդ | [[Ապրիլի 13]], [[1111]] | Պաշալ 2-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Լոթար 3-րդ | [[Հունիսի 4]], [[1133]] | Ինոկենտիոս 2-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Ֆրեդերիկ 1-ին | [[Հունիսի 18]], [[1155]] | Ադրիան 4-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Հենրիխ 6-րդ | [[Ապրիլի 14]], [[1191]] | Կելեստին 3-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Օտտոն 4-րդ | [[Հոկտեմբերի 4]], [[1209]] | Ինոկենտիոս 3-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Ֆրեդերիկ 2-րդ | [[Նոյեմբերի 22]], [[1220]] | Հոնորիս 3-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Հենրիխ 7-րդ | [[Հունիսի 29]], [[1312]] | Ղիբելինեսս կարդինալ | Հռոմ, Իտալիա |- | Լուի 4-րդ | [[Հունվարի 17]], [[1328]] | Սենատոր Սկիարա Կոլոննա | Հռոմ, Իտալիա |- | Կարլոս 4-րդ | [[Ապրիլի 5]], [[1355]] | Ինոկենտիոս 6-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Սիգիսմուդ | [[Մայիսի 31]], [[1433]] | Եվգենիուս 4-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Ֆրեդերիկ 3-րդ | [[Մարտի 19]], [[1452]] | Նիկոլաս 5-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Կարլոս 5-րդ | [[Փետրվարի 24]], [[1530]] | Կլեմենտ 7-րդ պապ | [[Բոլոնյա]], Իտալիա |} {{Commons|Holy Roman Emperors}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.newadvent.org/cathen/12272b.htm Հռոմի պապերի ցուցակը] [[Կատեգորիա:Միապետներ ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Սրբազան Հռոմեական կայսրություն]] [[Կատեգորիա:Ցանկեր:Պատմություն]] imo6qsfvwruo6q2j2kapib02frlsua3 8485054 8485050 2022-08-08T12:15:03Z Տիգրան Աթյան 110143 wikitext text/x-wiki '''Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսրերը''' կրում էին «'''հռոմեական կայսր'''» ({{lang-la|imperator Romanorum}}) կամ «'''Հռոմեական կայսրության կայսր'''» ({{lang-la|imperator Romanum gubernans imperium}}) տիտղոսները, այսպիսով ընդգծելով այն փաստը, որ հանդիասանում են Հռոմեական կայսրության իրավահաջորդները։ [[Օտտոն I|Օտտոն I Մեծի]] թագադրումից ([[962]] թվական) կայսրությունը իր կազմի մեջ ներգրավեց նաև Գերմանիան, Իտալիան և Արելատի Բուրգունդյան թագավորությունը։ '''[[Սրբազան Հռոմեական կայսրություն]]''' անվանումը ծագել է [[1254]] թվականին, բայց ներկայումս վերագրվում է [[962]] թվականից (երբեմն նաև [[800]] թվականից) մինչև [[1806]] թվականը։ [[Պատկեր:Historisches-Museum-Frankfurt-2013-Reichsinsignien-Ffm-667.jpg|150px|մինի|ձախից|Կայսեր խորհրդանիշները]] [[Պատկեր:Dinasty Habsburg (HRR) family tree by shakko (RU).jpg|350px|մինի|աջից|Հաբսբուրգյան արքայատոհմի արքանները]] [[1212]] թվականին կայսրության կազմում թագավորություն դարձավ նաև [[Չեխիա]]ն։ Հետագայում [[Բուրգունդիա]]ն մտավ [[Ֆրանսիա]]յի կազմի մեջմիսկ [[15-րդ դար]]ի կեսերին Ֆրիդրիխ 3-րդը հրաժարվեց [[Իտալիա]]յին ուղղված պահանջներից և ընդունեց նոր տիտղոս. '''գերմանական ազգի Սրբազան Հռոմեական կայսրության''' կայսր։ Այսպիսով, կայսրության տարածքները սահմանափակվում էին Գերմանիայով և Չեխիայով։ [[19-րդ դար]]ում Նապոլեոնական պատերազմներ սկիզբը մեծ վնաս հասցրին գերմանական պետությունների միասնականությանը։ Ֆրանց 2-րդ կայսրը Նապոլեոն Բոնապարտի ճնշումների պատճառով հրաժարվեց իր գահից ([[1806]] թվական)։ Սրբազան Հռոմեական կայսրությունը դադարաց գոյություն ունենալ։ [[Կարլոս Մեծ]]ը ստացավ կայսրի տիտղոս Հռոմի պապի՝ Լևոն 3-րդի կողմից, իր գահակալության ժամանակ [[800]] թվականին։ Հետագայում կայսրի տիտղոս ընդունելը կախված էր հռոմի պապի համաձայնությունից։ Սակայն Օտտոն 1-ին ժամանակաշրջանում համարվում էր, որ կայսրական տիտղոսի իրավունք ունի միայն Գերմանիայի թագավորը, ընտրված գերմանական կուրֆժրստների կողմից, ոչ բոլոր գերմանական արքաններն էին կարողանում թագադրվել պապի կողմից, և հետևաբար նրանցից ոչ բոլորն էին համարվում Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր։ [[1508]] թվականին Գերմանիայի արքա Մակսիմիլիան 1-ինը, դեպի Հռոմ անհաջող արշավանքից հետո, պապի կողմից ստացավ '''ընտրյալ կայսրի''' կոչում։ Նրա իրավահջորդը Կարլոս 5-րդը տագադրվեց պապի կողմից, որպես կայսր [[1530]] թվականին, սակայն նրա հետնորդները այլևս չէին ցանկանում կայսր համարվելու համար ստանալ պապի համաձայնությունը, և պապի կողմից ստանում են այդ իրավունքը համարվել «ընտրյալ կայսրեր»։ [[Պատկեր:Quaterionenadler David de Negker.svg|200px|մինի|աջից|Սրբազան Հռոմեական կայսրության զինանշանները]] === Մինչև Օտտոն 1-ին կայսրը կառավարած կայսրերը === Ավանդաբար Սրբազան Հռոմեական կայսրության հիմնադրումը համարվում է [[962]] թվականը, սակայն մինչ այդ նույնպես եղել են կայսրեր, որոնք կառավարել են Սրբազան Հռոմեական կայսրությունը։ ==== Կարոլինգյան արքայատոհՄ ==== {| class="wikitable" width="90%" ! width="8%" | Նկարը ! width="15%" | Անունը ! width="8%" | Ապրելու տարիները ! width="8%" | Թագադրումը ! width="8%" | Դադարել է կայսր լինելուց ! width="8%" | Մետաղադրամը |- | [[Պատկեր:Image-Charlemagne-by-Durer.jpg|100px|կենտրոն]] | align="կենտրոն" | [[Կառլոս Մեծ|Կարլոս I]] | align="կենտրոն" | [[Ապրիլի 2]], [[742]] թվական<br>-<br> [[Հունվարի 28]], [[814]] թվական | align="կենտրոն" | [[Դեկտեմբերի 25]], [[800]] թվական | align="կենտրոն" | [[Հունվարի 28]], [[814]] թվական | [[Պատկեր:Charlemagne denier Mayence 812 814.jpg|75px|կենտրոն]] |- | [[Պատկեր:Ludwik I Pobożny.jpg|100px|կենտրոն]] | align="կենտրոն" | [[Լուի I Բարեպաշտ|Լուի I]] | align="կենտրոն" | [[778]] թվական<br>-<br> [[Հունիսի 20]], [[840]] թվական | align="կենտրոն" | ''առաջին անգամ''<br />[[Սեպտեմբերի 11]], [[813]] թվական<br /><ref>Egon Boshof: ''Ludwig der Fromme''. Darmstadt 1996, p. 89</ref><br /> ''երկրորդ անգամ''<br /> [[Հոկտեմբերի 5]], [[816]] թվական | align="կենտրոն" | [[Հունիսի 20]], [[840]] թվական | [[Պատկեր:Louis le Pieu denier Sens 818 823.jpg|75px|կենտրոն]] |- | [[Պատկեր:Lothar I.jpg|100px|կենտրոն]] | align="կենտրոն" | [[Լոթար I]] | align="կենտրոն" | [[795]] թվական<br>-<br>[[Սեպտեմբերի 29]], [[855]] թվական | align="կենտրոն" | [[Ապրիլի 5]], [[823]] թվական | align="կենտրոն" | [[Սեպտեմբերի 29]], [[855]] թվական | [[Պատկեր:Lothaire 1er denier 840 855.jpg|75px|կենտրոն]] |- | [[Պատկեր:Louis II of Italy.png|100px|centre]] | align="կենտրոն" | Լյուդովիկոս II | align="կենտրոն" | [[825]] թվական<br>-<br>[[Օգոստոսի 12]], [[875]] թվական | align="կենտրոն" | ''առաջին անգամ''<br /> [[850]]<br />''երկրորդ անգամ''<br />[[Մայիսի 18]], [[872]] թվական | align="կենտրոն" | [[Օգոստոսի 12]], [[875]] թվական | [[Պատկեր:Jean Dassier - Louis II. roy de France.jpg|75px|կենտրոն]] |- | [[Պատկեր:Louis II the Younger, king of Lotharigia.jpg|մինի]] | align="կենտրոն" | Լյուդովիկոս III | align="կենտրոն" | [[Հունիսի 13]], [[823]] թվական<br>-<br>[[Հոկտեմբերի 6]], [[877]] թվական | align="կենտրոն" | [[Դեկտեմբերի 29]], [[875]] թվական | align="կենտրոն" | [[Հոկտեմբերի 6]], [[877]] թվական | [[Պատկեր:Charles le Chauve denier Bourges after 848.jpg|75px|կենտրոն]] |- | [[Պատկեր:Charles the Fat.jpg|100px|կենտրոն]] | align="կենտրոն" | Կառլոս III | align="կենտրոն" | [[Հունիսի 13]], [[839]] թվական<br>-<br>[[Հունվարի 13]], [[888]] թվական | align="կենտրոն" | [[Փետրվարի 12]], [[881]] թվական | align="կենտրոն" | [[Հունվարի 13]], [[888]] թվական | [[Պատկեր:Sceau de Charles le gros.jpg|75px|կենտրոն]] |- |[[Պատկեր:Arnulf Korutanský.jpg|մինի]] |[[Առնուլֆ Կարինտացի]] |Հոկտեմբեր,850թ․ - 8 դեկտեմբերի,899թ․ |Նոյեմբերի 11,887 |Դեկտեմբերի 8,899 |[[Պատկեր:Seal of Arnulph of Carinthia (896).jpg|մինի]] |- |[[Պատկեր:Die deutschen Kaiser Ludwig das Kind.jpg|մինի]] |[[Լյուդովիկոս IV Մանուկ|Լյուդովիկոս IV]] |Սեպտեմբեր կամ հոկտեմբեր,893 - սեպտեմբերի 24,911 |Հունվարի 21,900 |Սեպտեմբերի 24,911 | |} === <small>Կոնրադիններ</small> === {| class="wikitable" |+ !Նկարը !Անունը !Ապրելու տարիները !Թագադրումը !Դադարել է արքա լինելուց !Մետաղադրամը |- |[[Պատկեր:Kaisersaal Frankfurt am Main, Nr. 07 - Konrad I., (Karl Ballenberger).png|մինի|149x149փքս]] |Կոնրադ I |881 - դեկտեմբերի 23,918 |Նոյեմբերի 10,911 |Դեկտեմբերի 23,918 |[[Պատկեր:Konrad I.png|մինի]] |} === <small>Սաքսյան արքայատոհմ</small> === {| class="wikitable" |+ !Նկարը !Անունը !Ապրելու տարիները !Թագադրումը !Դադարել է արքա լինելուց !Մետաղադրամը |- |[[Պատկեր:Kaisersaal Frankfurt am Main, Nr. 08 - Heinrich I., (Johann Baptist Zwecker).png|մինի|243x243փքս]] |[[Հենրիխ I Թռչնորս|Հենրիխ I]] |876 - հուլիսի 2,936 |Մայիսի 6,919 |Հուլիսի 2,936 |[[Պատկեր:Siegel Heinrich I Posse.JPG|մինի]] |- |[[Պատկեր:Otto I, Holy Roman Emperor.jpg|մինի]] |[[Օտտոն I]] |Նոյեմբերի 23,912 - մայիսի 7,973 |Հուլիսի 2,936 |Մայիսի 7,973 |[[Պատկեր:Siegel Otto I 968.jpg|մինի]] |} === Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսրերը === ==== Օտտոնյան(Սաքսյան) արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Մետաղադրամը |- | align="center"| 1 | [[Պատկեր:Otto I, Holy Roman Emperor.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Օտտոն I]] | align="center"| [[Նոյեմբերի 23]], [[912]] թվական<br>-<br>[[Մայիսի 7]], [[973]] թվական | align="center"| - | align="center"| [[Փետրվարի 2]], [[962]] թվական | align="center"| [[Մայիսի 7]], [[973]] թվական | [[Պատկեր:Siegel Otto I 968.jpg|75px|center]] |- | align="center"| 2 | [[Պատկեր:Otto II, Holy Roman Emperor.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Օտտոն II]] | align="center"| [[955]] թվական<br>-<br>[[Դեկտեմբերի 7]], [[983]] թվական | align="center"| [[961]] թվական | align="center"| [[Դեկտեմբերի 25]], [[967]] թվական | align="center"| [[Դեկտեմբերի 7]], [[983]] թվական | |- | align="center"| 3 | [[Պատկեր:Ota3.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Օտտոն III]] | align="center"| [[980]] թվական<br>-<br>[[Հունվարի 23]], [[1002]] թվական | align="center"| [[Հունիս]], [[983]] թվական | align="center"| [[Մայիսի 21]], [[996]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 23]], [[1002]] թվական | [[Պատկեր:Ota3 cisar.jpg|75px|center]] |- | align="center"| 4 | [[Պատկեր:Jindra2 cisar.jpg|100px|center]] | align="center"| Հենրիխ II<br><ref>enumerated as successor of [[Henry I the Fowler|Henry I]] who was German King 919–936 but not Emperor.</ref> | align="center"| [[Մայիսի 6]], [[973]] թվական<br>-<br>[[Հուլիսի 13]], [[1024]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 7]], [[1002]] թվական | align="center"| [[Փետրվարի 14]], [[1014]] թվական | align="center"| [[Հուլիսի 13]], [[1024]] թվական | |- |} ==== Սալյան (Ֆրանսիական) արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Մետաղադրամը |- | align="center"| 5 | [[Պատկեր:Konrád2.jpg|100px|center]] | align="center"| Կոնրադ II<br><ref>enumerated as successor of [[Conrad I of Germany|Conrad I]] who was German King 911–918 but not Emperor</ref> | align="center"| [[990]] թվական<br>-<br>[[Հունիսի 4]], [[1039]] թվական | align="center"| [[1024]] թվական | align="center"| [[Մարտի 26]], [[1027]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 4]], [[1039]] թվական | |- | align="center"| 6 | [[Պատկեր:Jindřich3Sálský.jpg|100px|center]] | align="center"| Հենրիխ III | align="center"| [[Հոկտեմբերի 29]], [[1017]] թվական<br>-<br>[[Հոկտեմբերի 5]], [[1056]] թվական | align="center"| [[1028]] թվական | align="center"| [[Դեկտեմբերի 25]], [[1046]] թվական | align="center"| [[Հոկտեմբերի 5]], [[1056]] թվական | [[Պատկեր:Siegel kaiser heinrich iii.png|75px|center]] |- | align="center"| 7 | [[Պատկեր:Jindra4Salsky.jpg|100px|center]] | align="center"| Հենրիխ IV | align="center"| [[Նոյեմբերի 11]], [[1050]] թվական<br>-<br>[[Օգոստոսի 7]], [[1106]] թվական | align="center"| [[1053]] թվական | align="center"| [[Մարտի 31]], [[1084]] թվական | align="center"| [[Դեկտեմբեր]], [[1105]] թվական | [[Պատկեր:Heinrich IV. 1089.jpg|75px|center]] |- | align="center"| 8 | [[Պատկեր:Jindra5Salsky.jpg|100px|center]] | align="center"| Հենրիխ V<br><ref> {{Cite book |url=https://books.google.am/books?id=RY6VmGuAaCkC&pg=PA131&lpg=PA131&dq=supplinburg+dynasty&source=web&ots=RsLwH_MnGU&sig=EFPN-WhCOTcfJD4WsWDk39dsGl4 |title=The Origins of Modern Germany |first=Geoffrey |last=Barraclough |publisher=W. W. Norton & Company |year=1984 |isbn=0-393-30153-2 }} </ref> | align="center"| [[Նոյեմբերի 8]], [[1086]] թվական<br>-<br>[[Մայիսի 23]], [[1125]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 6]], [[1099]] թվական | align="center"| [[Ապրիլի 13]], [[1111]] թվական | align="center"| [[Մայիսի 23]], [[1125]] թվական | [[Պատկեր:Siegel Heinrich V.jpg|75px|center]] |- |} ==== Սուպլինբուրգյան արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Մետաղադրամը |- | align="center"| 9 | [[Պատկեր:Lothaire III crop.jpg|100px|centre]] | align="center"| Լոթար III<br><ref>enumerated as successor of [[Lothair II of Lotharingia|Lothair II]], who was King of Lotharingia 855–869 but not Emperor</ref> | align="center"| [[Հունիսի 9]], [[1075]] թվական<br>-<br>[[Դեկտեմբերի 4]], [[1137]] թվական | align="center"| [[1125]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 4]], [[1133]] թվական | align="center"| [[Դեկտեմբերի 4]], [[1137]] թվական | [[Պատկեր:Heinrich IV. 1089.jpg|75px|center]] |} ==== Շտաուֆենյան (կամ Հոհենշտաուֆենյան) արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 10 | [[Պատկեր:Barbarossa.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Ֆրիդրիխ I Շիկամորուս|Ֆրիդրիխ I]] | align="center"| [[1122]] թվական<br>-<br>[[Հունիսի 10]], [[1190]] թվական | align="center"| [[Մարտի 4]], [[1152]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 18]], [[1155]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 10]], [[1190]] թվական | [[Պատկեր:Armoiries empereurs Hohenstaufen.svg|75px|center]] |- | align="center"| 11 | [[Պատկեր:JindrichVIStauf trun.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Հենրիխ VI]] | align="center"| [[Նոյեմբեր]], [[1165]] թվական<br>-<br>[[Սեպտեմբերի 28]], [[1197]] թվական | align="center"| ? [[Ապրիլ]], [[1169]] թվական | align="center"| [[Ապրիլի 14]], [[1191]] թվական | align="center"| [[Սեպտեմբերի 28]], [[1197]] թվական | [[Պատկեր:Armoiries empereurs Hohenstaufen.svg|75px|center]] |- |} ==== Ուելֆյան արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 12 | [[Պատկեր:Ota4Brunsvik.jpg|100px|center]] | align="center"| Օտտոն IV | align="center"| [[1175]] կամ [[1176]] թվական<br>-<br>[[Մայիսի 19]], [[1218]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 9]], [[1198]] թվական | align="center"| [[Հոկտեմբերի 4]], [[1209]] թվական | align="center"| [[1215]] թվական | [[Պատկեր:Emperor Otto IV Arms.svg|75px|center]] |- |} ==== Շտաուֆենյան (կամ Հոհենշտաուֆենյան) արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 13 | [[Պատկեր:Frederick II and eagle.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Ֆրիդրիխ II Հոհենշտաուֆեն|Ֆրիդրիխ II]] | align="center"| [[Դեկտեմբերի 26]], [[1194]] թվական<br>-<br>[[Դեկտեմբերի 13]], [[1250]] թվական | align="center"| [[1196]] թվական<br>[[1215]] թվական վերաընտրում | align="center"| [[Նոյեմբերի 22]], [[1220]] թվական | align="center"| [[Դեկտեմբերի 13]], [[1250]] թվական | [[Պատկեր:Armoiries empereurs Hohenstaufen.svg|75px|center]] |- |} ==== Լյուքսեմբուրգյան արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 14 | [[Պատկեր:Henry7Luc.jpg|100px|centre]] | align="center"| Հենրիխ VII | align="center"| [[1275]]/[[1279]] թվական<br>-<br>[[Օգոստոսի 24]], [[1313]] թվական | align="center"| [[1308]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 29]], [[1312]] թվական | align="center"| [[Օգոստոսի 24]], [[1313]] թվական | [[Պատկեր:Armoiries Henri VII de Luxembourg.svg|75px|center]] |- |} ==== Ուիտտելսբախյան արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 15 | [[Պատկեր:Ludwig der Bayer.jpg|100px|center]] | align="center"| Լուի V | align="center"| [[Ապրիլի 1]], [[1282]] թվական<br>-<br>[[Հոկտեմբերի 11]], [[1347]] թվական | align="center"| [[Հոկտեմբեր]], [[1314]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 17]], [[1328]] թվական | align="center"| [[Հոկտեմբերի 11]], [[1347]] թվական | [[Պատկեր:Emperor Louis IV Arms.svg|75px|center]] |- |} ==== Լյուքսեմբուրգյան արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 16 | [[Պատկեր:Charles IV-John Ocko votive picture-fragment.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Կառլոս IV կայսր|Կառլոս IV]] | align="center"| [[Մայիսի 14]], [[1316]] թվական<br>-<br>[[Նոյեմբերի 29]], [[1378]] թվական | align="center"| [[Հուլիսի 11]], [[1346]] թվական/<br>[[Հունիսի 17]], [[1349]] թվական վերաընտրում | align="center"| [[Ապրիլի 5]], [[1355]] թվական | align="center"| [[Նոյեմբերի 29]], [[1378]] թվական | [[Պատկեր:Armoiries empereur Charles IV.png|75px|center]] |- | align="center"| 17 | [[Պատկեր:Pisanello 024b.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Սիգիզմունդ I|Սիգիզմուդ]] | align="center"| [[Փետրվարի 14]], [[1368]] թվական<br>-<br>[[Դեկտեմբերի 9]], [[1437]] թվական | align="center"| [[Սեպտեմբերի 10]], [[1410]] թվական/<br>[[Հուլիսի 21]], [[1411]] թվական վերաընտրում | align="center"| [[Մայիսի 31]], [[1433]] թվական | align="center"| [[Դեկտեմբերի 9]], [[1437]] թվական | [[Պատկեր:Armoiries empereur Sigismond Ier.png|75px|center]] |- |} ==== Հաբսբուրգյան արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 18 | [[Պատկեր:Hans Burgkmair d. Ä. 005.jpg|100px|center]] | align="center"| Ֆրիդրիխ III | align="center"| [[Սեպտեմբերի 21]], [[1415]] թվական<br>-<br>[[Օգոստոսի 19]], [[1493]] թվական | align="center"| [[1440]] թվական | align="center"| [[Մարտի 19]], [[1452]] թվական | align="center"| [[Օգոստոսի 19]], [[1493]] թվական | [[Պատկեր:Emperor Frederick III Arms.svg|75px|center]] |- | align="center"| 19 | [[Պատկեր:Ambrogio de Predis - Maximilian I Holy Roman Emperor.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Մաքսիմիլիան I|Մակսիմիլիան I]] | align="center"| [[Մարտի 22]], [[1459]] թվական<br>-<br>[[Հունվարի 12]], [[1519]] թվական | align="center"| [[Փետրվարի 16]], [[1486]] թվական | align="center"| -<br><ref name="emperor-elect"/> | align="center"| [[Հունվարի 12]], [[1519]] թվական | [[Պատկեր:Maximilian I Arms.svg|75px|center]] |- | align="center"| 20 | [[Պատկեր:Carlos V pintado por Arias Fernández.jpg|100px|centre]] | align="center"| [[Կառլոս V կայսր|Կառլոս V]] | align="center"| [[Փետրվարի 24]], [[1500]] թվական<br>-<br>[[Սեպտեմբերի 21]], [[1558]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 28]], [[1519]] թվական | align="center"| [[Փետրվար]], [[1530]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 16]], [[1556]] թվական | [[Պատկեր:Charles V Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 21 | [[Պատկեր:Hans Bocksberger (I) - Emperor Ferdinand I - WGA02326.jpg|100px|centre]] | align="center"| Ֆերդինանդ I | align="center"| [[Մարտի 10]], [[1503]] թվական<br>-<br>[[Հուլիսի 25]], [[1564]] թվական | align="center"| [[1531]] թվական | align="center"| -<br><ref name="emperor-elect"/> | align="center"| [[Հուլիսի 25]], [[1564]] թվական | [[Պատկեր:Armoiries empereur Ferdinand Ier.png|75px|center]] |- | align="center"| 22 | [[Պատկեր:Nicolas Neufchâtel 002.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Մաքսիմիլիան II|Մակսիմիլիան II]] | align="center"| [[Հուլիսի 31]], [[1527]] թվական<br>-<br>[[Հոկտեմբերի 12]], [[1576]] թվական | align="center"| [[Նոյեմբեր]], [[1562]] թվական | align="center"| -<br><ref name="emperor-elect"/> | align="center"| [[Հոկտեմբեր]], [[1576]] թվական | [[Պատկեր:Armoiries empereur Ferdinand Ier.png|75px|center]] |- | align="center"| 23 | [[Պատկեր:Archdukerudolf.jpg|100px|centre]] | align="center"| [[Ռուդոլֆ II (Սրբազան Հռոմի կայսր)|Ռուդոլֆ II]]<br><ref>enumerated as successor of [[Rudolf I of Germany|Rudolph I]] who was German King 1273–1291.</ref> | align="center"| [[Հուլիսի 18]], [[1552]] թվական<br>-<br>[[Հունվարի 20]], [[1612]] թվական | align="center"| [[1575]] թվական | align="center"| [[Հունիսի 30]], [[1575]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 20]], [[1612]] թվական | [[Պատկեր:Charles V Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 24 | [[Պատկեր:Lucas van Valckenborch 003.jpg|100px|center]] | align="center"| Մաթթիաս | align="center"| [[Փետրվարի 24]], [[1557]] թվական<br>-<br>[[Մարտի 20]], [[1619]] թվական | align="center"| [[1612]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 23]], [[1612]] թվական | align="center"| [[Մարտի 20]], [[1619]] թվական | [[Պատկեր:Charles V Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 25 | [[Պատկեր:Kaiser Ferdinand II. 1614.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Ֆերդինանդ II (Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր)|Ֆերդինանդ II]] | align="center"| [[Հուլիսի 9]], [[1578]] թվական<br>-<br>[[Փետրվարի 15]], [[1637]] թվական | align="center"| [[1618]] թվական | align="center"| [[Մարտի 10]], [[1619]] թվական | align="center"| [[Փետրվարի 15]], [[1637]] թվական | [[Պատկեր:Charles V Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 26 | [[Պատկեր:Frans Luycx 002.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Ֆերդինանդ III (Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր)|Ֆերդինանդ III]] | align="center"| [[Հուլիսի 13]], [[1608]] թվական<br>-<br>[[Ապրիլի 2]], [[1657]] թվական | align="center"| [[1636]] թվական | align="center"| [[Նոյեմբերի 18]], [[1637]] թվական | align="center"| [[Ապրիլի 2]], [[1657]] թվական | [[Պատկեր:Charles V Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 27 | [[Պատկեր:Jan Thomas - Leopold I as Acis in the play "La Galatea".jpg|100px|centre]] | align="center"| Լեոպոլդ I | align="center"| [[Հունիսի 9]], [[1640]] թվական<br>-<br>[[Մայիսի 5]], [[1705]] թվական | align="center"| [[Հուլիսի 18]], [[1658]] թվական | align="center"| [[Մարտի 6]], [[1657]] թվական | align="center"| [[Մայիսի 5]], [[1705]] թվական | [[Պատկեր:Charles V Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 28 | [[Պատկեր:Joseph I, Holy Roman Emperor.jpg|100px|center]] | align="center"| Ժոզեֆ I | align="center"| [[Հուլիսի 26]], [[1678]] թվական<br>-<br>[[Ապրիլի 17]], [[1711]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 6]], [[1690]] թվական | align="center"| [[Մայիսի 1]], [[1705]] թվական | align="center"| [[Ապրիլի 17]], [[1711]] թվական | [[Պատկեր:Charles V Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 29 | [[Պատկեր:Emperor Charles VI.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Կառլ VI կայսր|Կառլոս VI]] | align="center"| [[Հոկտեմբերի 1]], [[1685]] թվական<br>-<br>[[Հոկտեմբերի 20]], [[1740]] թվական | align="center"| [[Հոկտեմբերի 12]], [[1711]] թվական | align="center"| [[Դեկտեմբերի 22]], [[1711]] թվական | align="center"| [[Հոկտեմբերի 20]], [[1740]] թվական | [[Պատկեր:Charles V Arms-imperial.svg|75px|center]] |- |} ==== Ուիտտելսբախյան արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 30 | [[Պատկեր:George Desmarées 002.jpg|100px|center]] | align="center"| [[Կառլ Ալբրեխտ|Կառլոս VII]]<br><ref name="emperor-elect">Emperor-Elect.</ref> | align="center"| [[Օգոստոսի 6]], [[1697]] թվական<br>-<br>[[Հունվարի 20]], [[1745]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 24]], [[1742]] թվական | align="center"| [[Փետրվարի 12]], [[1742]] թվական | align="center"| [[Հունվարի 20]], [[1745]] թվական | [[Պատկեր:Charles VII Arms-imperial.svg|75px|center]] |- |} ==== Հաբսբուրգ-Լորրենյան արքայատոհմ ==== {| width=90% class="wikitable" ! width=2% | # ! width=8% | Նկարը ! width=15% | Անունը ! width=8% | Ապրելու տարիները ! width=8% | Ընտրությունը ! width=8% | Թագադրումը ! width=8% | Դադարել է կայսր լինելուց ! width=8% | Զինանշանը |- | align="center"| 31 | [[Պատկեր:Frans I von Habsburg.jpg|100px|center]] | align="center"| Ֆրանց I | align="center"| [[Դեկտեմբերի 8]], [[1708]] թվական<br>-<br>[[Օգոստոսի 18]], [[1765]] թվական | align="center"| [[Սեպտեմբերի 13]], [[1745]] թվական | align="center"| -<br><ref name="emperor-elect"/> | align="center"| [[Օգոստոսի 18]], [[1765]] թվական | [[Պատկեր:Francis I Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 32 | [[Պատկեր:Kaiser Joseph II in Uniform mit Ordensschmuck c1780 2.jpg|100px|center]] | align="center"| Ժոզեֆ II | align="center"| [[Մարտի 13]], [[1741]] թվական<br>-<br>[[Փետրվարի 20]], [[1790]] թվական | align="center"| սկսած [[Օգոստոսի 18]]ից, [[1765]] թվական | align="center"| [[Օգոստոսի 19]], [[1765]] թվական | align="center"| [[Փետրվարի 20]], [[1790]] թվական | [[Պատկեր:Leopold II Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 33 | [[Պատկեր:Kaiser Leopold II in Feldmarschallsuniform c1790.jpg|100px|center]] | align="center"| Լեոպոլդ II | align="center"| [[Մայիսի 5]], [[1747]] թվական<br>-<br>[[Մարտի 1]], [[1792]] թվական | align="center"| սկսած [[Փետրվարի 20]]ից, [[1790]] թվական | align="center"| -<br><ref name="emperor-elect"/> | align="center"| [[Մարտի 1]], [[1792]] թվական | [[Պատկեր:Leopold II Arms-imperial.svg|75px|center]] |- | align="center"| 34 | [[Պատկեր:Francis II, Holy Roman Emperor at age 25, 1792.png|100px|centre]] | align="center"| [[Ֆրանց II (Ավստրիայի կայսր)|Ֆրանց II]] | align="center"| [[Փետրվարի 12]], [[1768]] թվական<br>-<br>[[Մարտի 2]], [[1835]] թվական | align="center"| սկսած [[Մարտի 1]]ից, [[1792]] թվական | align="center"| [[Մարտի 4]], [[1792]] թվական | align="center"| [[Օգոստոսի 6]], [[1806]] թվական | [[Պատկեր:Leopold II Arms-imperial.svg|75px|center]] |- |} == Պապի կողմից ճանաչված կայսրերը == {|class="wikitable" ! Կայսր ! Թագադրման տարեթիվը ! Թագադրող ! Վայրը |- | Կարլոս 1-ին<ref>{{cite web|url=http://www.manfred-hiebl.de/mittelalter-genealogie/karolinger_familie_karls/karl_1_der_grosse_frankenkoenig_814.html|title=Karl I. der Grosse|publisher=Die Genealogie der Franken und Frankreichs - Die fränkischen Adelsgeschlechter des Mittelalters|lang=de}}</ref> | [[Դեկտեմբերի 25]], [[800]] | Լեո 3-րդ պապ | [[Հռոմ]], Իտալիա |- | Լուի 1-ին | [[Հոկտեմբերի 5]], [[816]] | Ստեֆեն 4-րդ պապ | [[Ռեյմս]], Ֆրանսիա |- | Լոթար 1-ին | [[Ապրիլի 5]], [[823]] | Պաշալ 1-ին պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Լուի 2-րդ | [[Հունիսի 15]], [[844]] | Լեո 4-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Կարլոս 2-րդ | [[Դեկտեմբերի 29]], [[875]] | rowspan="2"|Ջոն 8-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Կարլոս 3-րդ | [[Փետրվարի 12]], [[881]] | Հռոմ, Իտալիա |- | Գի 3-րդ | [[Փետրվարի 21]], [[891]] | Ստեֆեն 5-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Լամբերտ 2-րդ | [[Ապրիլի 30]], [[892]] | rowspan="2"|Ֆորմոսուս պապ | [[Ռավեննա]], Իտալիա |- | Արնուլֆ | [[Փետրվարի 22]], [[896]] | Հռոմ, Իտալիա |- | Լուի 3-րդ | [[Փետրվարի 15]] կամ [[Փետրվարի 22|22]], [[901]] | Բենեդիկտոս 4-րդ | Հռոմ, Իտալիա |- | Բերենգար 1-ին | [[Դեկտեմբեր]] [[915]] | Ջոն 10-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Օտտոն 1-ին | [[Փետրվարի 2]], [[962]] | Ջոն 12-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Օտտոն 2-րդ | [[Դեկտեմբերի 25]], [[967]] | Ջոն 13-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Օտտոն 3-րդ | [[Մայիսի 21]], [[996]] | Գրեգորի 5-րդ պապ | [[Մոնզա]], Իտալիա |- | Հենրիխ 2-րդ | [[Փետրվարի 14]], [[1014]] | Բենեդիկտոս 8-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Կոնրադ 2-րդ | [[Մարտի 26]], [[1027]] | Ջո 9-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Հենրիխ 3-րդ | [[Դեկտեմբերի 25]], [[1046]] | Կլեմենտ 2-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Հենրիխ 4-րդ | [[Մարտի 31]], [[1084]] | Կլեմենտ 3-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Հենրիխ 5-րդ | [[Ապրիլի 13]], [[1111]] | Պաշալ 2-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Լոթար 3-րդ | [[Հունիսի 4]], [[1133]] | Ինոկենտիոս 2-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Ֆրեդերիկ 1-ին | [[Հունիսի 18]], [[1155]] | Ադրիան 4-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Հենրիխ 6-րդ | [[Ապրիլի 14]], [[1191]] | Կելեստին 3-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Օտտոն 4-րդ | [[Հոկտեմբերի 4]], [[1209]] | Ինոկենտիոս 3-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Ֆրեդերիկ 2-րդ | [[Նոյեմբերի 22]], [[1220]] | Հոնորիս 3-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Հենրիխ 7-րդ | [[Հունիսի 29]], [[1312]] | Ղիբելինեսս կարդինալ | Հռոմ, Իտալիա |- | Լուի 4-րդ | [[Հունվարի 17]], [[1328]] | Սենատոր Սկիարա Կոլոննա | Հռոմ, Իտալիա |- | Կարլոս 4-րդ | [[Ապրիլի 5]], [[1355]] | Ինոկենտիոս 6-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Սիգիսմուդ | [[Մայիսի 31]], [[1433]] | Եվգենիուս 4-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Ֆրեդերիկ 3-րդ | [[Մարտի 19]], [[1452]] | Նիկոլաս 5-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |- | Կարլոս 5-րդ | [[Փետրվարի 24]], [[1530]] | Կլեմենտ 7-րդ պապ | [[Բոլոնյա]], Իտալիա |} {{Commons|Holy Roman Emperors}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.newadvent.org/cathen/12272b.htm Հռոմի պապերի ցուցակը] [[Կատեգորիա:Միապետներ ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Սրբազան Հռոմեական կայսրություն]] [[Կատեգորիա:Ցանկեր:Պատմություն]] k6ni6zcyyg64xrg39m23ncp90dwnfn5 0 486720 8485907 7316777 2022-08-09T11:37:23Z Narek75 3252 wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ NHL ակումբ |անվանում = Էդմոնտոն Օյլերս<br />Edmonton Oilers |գույն1 = #000000 |գույն2 = background:#FFFFFF;border-top:#003876 5px solid;border-bottom:#E56B1F 5px solid; |պատկերանիշ = Էդմոնտոն Օյլերս պատկերանիշ.png |պատկերանիշի = |կոնֆերենցիա = [[Արևմտյան կոնֆերենցիա (NHL)|Արևելյան]] |դիվիզիոն = [[Խաղաղօվկիանոսյան դիվիզիոն (NHL)|Հարավարևելյան]] |հիմնադրում = [[1972]] |պատմություն = '''Ալբերտա Օյլերս'''<br />1972–73 ([[Հոկեյի համաշխարհային ասոցիացիա|WHA]])<br />'''Էդմոնտոն Օյլերս'''<br />1973–79 (WHA)<br />[[1979]]–այժմ ([[NHL]]) |արենա = '''[[Ռեքսալ փլեյս]]''' |քաղաք = {{դրոշ|Կանադա}} [[Էդմոնտոն]], [[Ալբերտա]], [[Կանադա]] |ակումբիգույներ = Կապույտ, նարնջագույն, սպիտակ {{color box|#003876}} {{color box|#E56B1F}} {{color box|#FFFFFF}} |սեփականատեր = Rexall Sports Corporation |մենեջեր = {{դրոշ|Կանադա}} Քրեյգ Մակտավիշ |մարզիչ = {{դրոշ|Կանադա}} Դալաս Իկինս |ավագ = {{դրոշ|Կանադա}} Էնդրյու Ֆերենս |սթենլիիգավաթ = '''5''' (1983–84, 1984–85, 1986–87, 1987–88, 1989–90) |կոնֆտիտղոս = '''7''' (1982–83, 1983–84, 1984–85, 1986–87, 1987–88, 1989–90, 2005–06) |նախագահականավար = '''2''' (1985–86, 1986–87) |դիվտիտղոս = '''9''' (1978–79 (WHA), 1982–83, 1983–84, 1984–85, 1986–87, 1987–88, 1989–90, 1990–91, 1991–92) |համազգեստիպատկեր = |կայք = http://www.oilers.nhl.com }} '''«Էդմոնտոն Օյլերս»''' ([[անգլերեն]]՝ ''Edmonton Oilers''), կանադական պրոֆեսիոնալ [[Տափօղակով հոկեյ|հոկեյ]]ի ակումբ։ Հանդես է գալիս [[Հոկեյի ազգային լիգա]]յի (NHL) [[Արևմտյան կոնֆերենցիա (NHL)|արևմտյան կոնֆերենցիայի]] [[Խաղաղօվկիանոսյան դիվիզիոն (NHL)|խաղաղօվկիանոսյան դիվիզիոն]]ում։ Տեղակայված է [[Կանադա]]յի [[Ալբերտա]] նահանգի [[Էդմոնտոն]] քաղաքում։ Ակումբն հիմնադրվել է [[1971]] թվականի [[նոյեմբերի 1]]-ին։ Մեկնարկային մրցաշրջանում թիմն սկսել է հանդես գալ [[1972]] թվականից՝ որպես Հոկեյի համաշխարհային ասոցիացիայի (WHA) հիմնական 12 ակումբներից բաղկացած լիգայի անդամ։ Սկզբնապես WHA-ում նախատեսված էր, որ [[Ալբերտա]] նահանգը պետք է ներկայնեն «Օյլերսը» և «Կալգարի Բրոնկոսը», սակայն երբ մինչև մրցաշրջանի մեկնարկը «Բրոնկոսը» տեղափոխվում է [[ԱՄՆ]] [[Օհայո]] նահանգի [[Կլիվլենդ]] քաղաք, թիմը որոշում է կոչվել «Ալբերտա Օյլերս»։ Մեկ տարի անց թիմը մեկընդմիշտ վերականգնում է «Էդմոնտոն Օյլերս» անվանումը։ [[1979]] թվականին «Օյլերսը» սկսում է հանդես գալ Հոկեյի ազգային լիգայում՝ վերջինիս և Հոկեյի համաշխարհային ասոցիացիայի միավորումից հետ։ Հոկեյի ազգային լիգայում հանդես գալուց ի վեր թիմը 5 անգամ նվաճել է [[Սթենլիի գավաթ]]ը՝ [[1984]], [[1985]], [[1986]], [[1987]] և [[1990]] թվականներին։ == Արտաքին հղումներ == * [http://www.oilers.nhl.com/ Պաշտոնական կայք] {{ՀԱԼ}} [[Կատեգորիա:Հոկեյի ազգային լիգայի (NHL) ակումբներ]] 3a9pepxvdtwil7yq3duryj3h923og69 0 487696 8485291 8437751 2022-08-08T18:14:51Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Armed_Forces_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ|տիտղոս=[[ՀՀ պաշտպանության նախարարություն|ՀՀ պաշտպանության նախարարի առաջին տեղակալ]]|տիտղոս_2=[[ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարություն|ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարար]]|տիտղոս_3=[[ՀՀ պաշտպանության նախարար]]|կառավարման սկիզբ=[[2010]]|կառավարման ավարտ=[[2016]]|կառավարման սկիզբ 2=|կառավարման սկիզբ_2=[[2017]]|կառավարման ավարտ_2=[[2018]]|կառավարման սկիզբ_3=[[2018]]|կառավարման ավարտ_3=2020|դրոշ=|դրոշ2=Coat of arms of Armenia.svg|դրոշ_2=Emblem of the Ministry of Emergency Situations of Armenia (original version).svg|դրոշ2_2=Coat of arms of Armenia.svg|դրոշ_3=|դրոշ2_3=Coat of arms of Armenia.svg|անուն=Դավիթ Էդգարի Տոնոյան}} '''Դավիթ Էդգարի Տոնոյան''' ({{ԱԾ}}), Հայաստանի պետական և ռազմական գործիչ, Հայաստանի Պաշտպանության նախկին նախարար (2018-2020)։ 2010-2016 թվականներին եղել է Հայաստանի Պաշտպանության նախարարի առաջին տեղակալ։ [[ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարություն|Հայաստանի արտակարգ իրավիճակների նախկին նախարար]] (2017-2018)<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/3649 Հայաստանի Նախագահի հրամանագրերը]</ref>։ == Կրթություն == * 1991 թվական – ավարտել է [[Երևանի պետական համալսարան]]ի երկրաբանական ֆակուլտետը։ * 1997 թվական – ավարտել է [[Ռուսաստանի Դաշնության ռազմադիվանագիտական ակադեմիա]]ն։ == Զինվորական ծառայություն == * 1986-1988 թվականներ - ծառայել է [[Խորհրդային բանակ]]ում։ * 1992-1994 թվականներ - ծառայել է ՀՀ ՆԳՆ [[Կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարի գլխավոր վարչություն]]ում։ * 1994 թվական – զինվորական ծառայության է անցել ՀՀ ՊՆ ռազմական ոստիկանության վարչությունում որպես բաժնի պետ։ * 1997 թվական – ծառայության է անցել ՀՀ ՊՆ սպառազինության վարչության սպա։ * 1998-2004 թվականներ - ծառայել է ՆԱՏՕ-ի գործողությունների դաշնակցային հրամանատարության շտաբին կից՝ տարբեր պաշտոններում։ * 2004-2007 թվականներ – ՆԱՏՕ-ում ՀՀ ԶՈՒ ներկայացուցիչ։ * 2007-2008 թվականներ – ՀՀ ՊՆ միջազգային ռազմական համագործակցության և պաշտպանական ծրագրերի վարչության պետ։ * 2008-2010 թվականներ – ՀՀ ՊՆ պաշտպանական քաղաքականության վարչության պետ։ * 2010 թվական հոկտեմբերի 2-ին ՀՀ Նախագահի հրամանագրով նշանակվել է [[ՀՀ պաշտպանության նախարար]]ի առաջին տեղակալ<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/424 Դ. Տոնոյանին Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարի առաջին տեղակալ նշանակելու մասին]</ref>։ * 2017 թվականին ՀՀ նախագահի հրամանագրով նշանակվել է Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ իրավիճակների նախարար։ == Պաշտպանության նախարար == * 2018 թվականին Հայաստանի վարչապետի հրամանագրով նշանակվել է Հայաստանի Պաշտպանության նախարար։ === Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020) === {{Հիմնական|Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)}} == Պարգևներ և կոչումներ == * Ունի [[Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական հատուկ ծառայության երկրորդ դասի պետական խորհրդական]]ի դասային աստիճան (2010)։ * [[«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի մեդալ]] (2012)<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/782 Հայաստանի Հանրապետության շքանշաններով և մեդալներով պարգևատրելու մասին]</ref>։ * [[«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի մեդալ]] (2008)։ * ՀՀ ՊՆ «Անբասիր ծառայության համար» 1-ին, 2-րդ և 3-րդ աստիճանի մեդալներ։ * ՀՀ ՊՆ «Վազգեն Սարգսյան» մեդալ։ * ՀՀ ՊՆ «Անդրանիկ Օզանյան» մեդալ։ * «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի շքանշան<ref>{{Cite web|url=https://president.am/hy/decrees/item/3431 |title=ՀՀ Նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ|website=նախագահ.հայ|accessdate=2017-01-28}}</ref>։ Ամուսնացած է, ունի դուստր և որդի։ Ձյուդոյի սպորտի վարպետ։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{ՄեդիաՄաքս Հարցազրույցներ|9074|Դավիթ Տոնոյան. «Հայ խաղաղապահների մի մասը կտեղափոխվի Քաբուլ»}} * [https://mediamax.am/am/news/interviews/29332/ Դավիթ Տոնոյան. Պարտականությունը պետք է փոխարինենք առաքելությամբ] {{DEFAULTSORT:Տոնոյան, Դավիթ}} [[Կատեգորիա:1967 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Դեկտեմբերի 27 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Ուստ Կամենոգորսկ քաղաքում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Հայ զինվորականներ]] [[Կատեգորիա:Քաղաքացիական հատուկ ծառայության երկրորդ դասի պետական խորհրդականներ]] [[Կատեգորիա:«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի մեդալակիրներ]] [[Կատեգորիա:«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի մեդալակիրներ]] [[Կատեգորիա:«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» լրիվ մեդալակիրներ]] [[Կատեգորիա:Հայ պետական գործիչներ]] [[Կատեգորիա:Հայ ռազմական գործիչներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի պաշտպանության նախարարներ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդահայեր]] 0j2ij50zqp752j1bvedfem6gexncwfe 8485445 8485291 2022-08-08T19:45:24Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Ministry_of_Emergency_Situations_of_Armenia_(original_version).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikip wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ|տիտղոս=[[ՀՀ պաշտպանության նախարարություն|ՀՀ պաշտպանության նախարարի առաջին տեղակալ]]|տիտղոս_2=[[ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարություն|ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարար]]|տիտղոս_3=[[ՀՀ պաշտպանության նախարար]]|կառավարման սկիզբ=[[2010]]|կառավարման ավարտ=[[2016]]|կառավարման սկիզբ 2=|կառավարման սկիզբ_2=[[2017]]|կառավարման ավարտ_2=[[2018]]|կառավարման սկիզբ_3=[[2018]]|կառավարման ավարտ_3=2020|դրոշ=|դրոշ2=Coat of arms of Armenia.svg|դրոշ_2=|դրոշ2_2=Coat of arms of Armenia.svg|դրոշ_3=|դրոշ2_3=Coat of arms of Armenia.svg|անուն=Դավիթ Էդգարի Տոնոյան}} '''Դավիթ Էդգարի Տոնոյան''' ({{ԱԾ}}), Հայաստանի պետական և ռազմական գործիչ, Հայաստանի Պաշտպանության նախկին նախարար (2018-2020)։ 2010-2016 թվականներին եղել է Հայաստանի Պաշտպանության նախարարի առաջին տեղակալ։ [[ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարություն|Հայաստանի արտակարգ իրավիճակների նախկին նախարար]] (2017-2018)<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/3649 Հայաստանի Նախագահի հրամանագրերը]</ref>։ == Կրթություն == * 1991 թվական – ավարտել է [[Երևանի պետական համալսարան]]ի երկրաբանական ֆակուլտետը։ * 1997 թվական – ավարտել է [[Ռուսաստանի Դաշնության ռազմադիվանագիտական ակադեմիա]]ն։ == Զինվորական ծառայություն == * 1986-1988 թվականներ - ծառայել է [[Խորհրդային բանակ]]ում։ * 1992-1994 թվականներ - ծառայել է ՀՀ ՆԳՆ [[Կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարի գլխավոր վարչություն]]ում։ * 1994 թվական – զինվորական ծառայության է անցել ՀՀ ՊՆ ռազմական ոստիկանության վարչությունում որպես բաժնի պետ։ * 1997 թվական – ծառայության է անցել ՀՀ ՊՆ սպառազինության վարչության սպա։ * 1998-2004 թվականներ - ծառայել է ՆԱՏՕ-ի գործողությունների դաշնակցային հրամանատարության շտաբին կից՝ տարբեր պաշտոններում։ * 2004-2007 թվականներ – ՆԱՏՕ-ում ՀՀ ԶՈՒ ներկայացուցիչ։ * 2007-2008 թվականներ – ՀՀ ՊՆ միջազգային ռազմական համագործակցության և պաշտպանական ծրագրերի վարչության պետ։ * 2008-2010 թվականներ – ՀՀ ՊՆ պաշտպանական քաղաքականության վարչության պետ։ * 2010 թվական հոկտեմբերի 2-ին ՀՀ Նախագահի հրամանագրով նշանակվել է [[ՀՀ պաշտպանության նախարար]]ի առաջին տեղակալ<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/424 Դ. Տոնոյանին Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարի առաջին տեղակալ նշանակելու մասին]</ref>։ * 2017 թվականին ՀՀ նախագահի հրամանագրով նշանակվել է Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ իրավիճակների նախարար։ == Պաշտպանության նախարար == * 2018 թվականին Հայաստանի վարչապետի հրամանագրով նշանակվել է Հայաստանի Պաշտպանության նախարար։ === Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020) === {{Հիմնական|Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)}} == Պարգևներ և կոչումներ == * Ունի [[Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական հատուկ ծառայության երկրորդ դասի պետական խորհրդական]]ի դասային աստիճան (2010)։ * [[«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի մեդալ]] (2012)<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/782 Հայաստանի Հանրապետության շքանշաններով և մեդալներով պարգևատրելու մասին]</ref>։ * [[«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի մեդալ]] (2008)։ * ՀՀ ՊՆ «Անբասիր ծառայության համար» 1-ին, 2-րդ և 3-րդ աստիճանի մեդալներ։ * ՀՀ ՊՆ «Վազգեն Սարգսյան» մեդալ։ * ՀՀ ՊՆ «Անդրանիկ Օզանյան» մեդալ։ * «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի շքանշան<ref>{{Cite web|url=https://president.am/hy/decrees/item/3431 |title=ՀՀ Նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ|website=նախագահ.հայ|accessdate=2017-01-28}}</ref>։ Ամուսնացած է, ունի դուստր և որդի։ Ձյուդոյի սպորտի վարպետ։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{ՄեդիաՄաքս Հարցազրույցներ|9074|Դավիթ Տոնոյան. «Հայ խաղաղապահների մի մասը կտեղափոխվի Քաբուլ»}} * [https://mediamax.am/am/news/interviews/29332/ Դավիթ Տոնոյան. Պարտականությունը պետք է փոխարինենք առաքելությամբ] {{DEFAULTSORT:Տոնոյան, Դավիթ}} [[Կատեգորիա:1967 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Դեկտեմբերի 27 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Ուստ Կամենոգորսկ քաղաքում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Հայ զինվորականներ]] [[Կատեգորիա:Քաղաքացիական հատուկ ծառայության երկրորդ դասի պետական խորհրդականներ]] [[Կատեգորիա:«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի մեդալակիրներ]] [[Կատեգորիա:«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի մեդալակիրներ]] [[Կատեգորիա:«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» լրիվ մեդալակիրներ]] [[Կատեգորիա:Հայ պետական գործիչներ]] [[Կատեգորիա:Հայ ռազմական գործիչներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի պաշտպանության նախարարներ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդահայեր]] kpvi6dt8jwghblq2mz83uzh9nqt4nr5 0 487977 8485159 8252946 2022-08-08T15:51:28Z Kizich 124350 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Aristoteles Louvre.jpg|մինի|Արիստոտելի դիմաքանդակը։ Արիստոտելն առաջիններից էր, ով ձևակերպեց անբարոյականությունը [[Փիլիսոփայություն|փիլիսոփայության]] տեսանկյունից]] '''Անբարոյականությունը''' արտահայտություն է, որը բնութագրում է մարդկանց կամ նրանց որոշակի գործողությունները, որոնք խախտում են կամ հակադրվում որոշակի բարոյական նորմերի, օրենքների կամ ստանդարտների։ == Արիստոտել == [[Արիստոտել]]ը համարում էր, որ այնպիսի գործողություններ, ինչպես նախանձը, սպանությունն ու գողությունը, անբարոյական են, քանի որ խախտում են իր կողմից ձևակերպված "ոսկե միջինի" փիլիսոփայական հասկացությանը<ref>Aristotle, ''Ethics'' (1976) p. 102</ref>։ Միևնույն ժամանակ նա անբարոյականություն չէր համարում նույնասեռականությունը<ref>[http://nevmenandr.net/vaxitov/drgr.php Հունական փիլիսոփայություն]</ref>։ == Կրոն և սեռական կյանք == Անբարոյականությունը սերտորեն շաղկապված է և՛ [[կրոն]]ի, և՛ [[սեռական կյանք]]ի հետ<ref>B. Kirkpatrick ed, ''Roget's Thesaurus'' (1998) p. 650 and p. 670</ref>։ Թեև արևմտյան աշխարհում այս երկուսը հակադրվում են, այնուամենայնիվ, տարբեր ժամանականերում կրոնի պաշտամունքին ծեսերի մեջ մտել են տարատեսակ սեռական գործողություններ, այդ թվում՝ [[սրբազան մարմնավաճառություն]]։ [[Զիգմունդ Ֆրոյդ|Ֆրոյդի]] եզրահանգումն այս առիթով հետևյալն է․ «Յուրաքանչյուր ժամանակաշրջանում անբարոյականությունն ավելի քիչ օժանդակություն չի ունեցել կրոնի կողմից, քան [[բարոյականություն]]ը»<ref>S. Freud, ''Civilization, Society and Religion'' (PFL 12) p. 220</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Փիլիսոփայություն-անավարտ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Բարոյագիտություն]] [[Կատեգորիա:Կրոն]] [[Կատեգորիա:Փիլիսոփայություն]] iyp5jtxyy2uytrb6t0c19gll0kxrva4 6 488409 8485867 7069646 2022-08-09T11:24:23Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Հայաստանը Բյուզանդական կայսրության ու Սասանյան Պարսկաստանի թուլացման շրջանում և արաբական արշավանքների նախօյակին | Աղբյուր = [http://nakhshkaryan.blogspot.com/2012/03/blog-post_18.html#.VB38vXKSw88 nakhshkaryan.blogspot.com] | Հեղինակ = անհայտ | Ամսաթիվ = 21.09.2014 | Հոդված = Հայաստանի երկրորդ բաժանում | Նպատակ = Հայաստանի երկրորդ բաժանում հոդվածում դնելու | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = եթե կարելի է, այս մեկը լինի 615, ավելի փոքր չի լինում՝ ոչ կտրելով, ոչ էլ փոքրացնեելով՝ տռերը շեղվում են }} bo95mc2houzrog9imo3g5usnu4hyv6a 0 488987 8485317 8266981 2022-08-08T18:33:53Z 212.34.225.50 /* Երկեր */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող | ուշագրավ աշխատանք(ներ) = Վիճակված է այսպես (համաշխարհային պոեզիայի ծաղկաքաղ-անթոլոգիա) | նշանակալի պարգև(ներ) = ՀՀ լեզվի պետական տեսչության կողմից արժանացել է պատվոգրի<br />Արժանացել է [[Դեյվիս]] քաղաքի պատվավոր քաղաքացու վկայագրի։ }} '''Խորեն Մահարիկի Գասպարյան''' ({{ԱԾ}}), հայ գրող, թարգմանիչ, [[2002]] թվականից [[Հայաստանի Գրողների Միություն|Հայաստանի գրողների միության]] անդամ։ == Կենսագրություն == Ծնվել է [[1961]] թվականի [[նոյեմբերի 8]]-ին, [[Կիրովական]] քաղաքում (այժմ՝ [[Վանաձոր]])։ Ավարտել է [[Վանաձորի պետական մանկավարժական ինստիտուտ|Վանաձորի մանկավարժական ինստիտուտ]]ի (այժմ՝ Վանաձորի Հովհաննես Թումանյանի անվան պետական համալսարան) լեզվագրական ֆակուլտետը, միաժամանակ՝ Մոսկվայի օտար լեզուների հեռակա դասընթացի թարգմանական բաժինը։ Եղել է «[[Լոռու մարզ (թերթ)|Լոռու մարզ]]» թերթի գլխավոր խմբագրի տեղակալ ([[1996]]-[[2005]])։ [[ԱՄՆ]]-ում ստացել է [[Կալիֆոռնիայի պետական համալսարան]]ի Սակրամենտոյի մասնաճյուղի՝ ժուռնալիստիկայի և հաղորդակցության դասընթացների մասնակցի վկայական (2003)։ Եղել է Վանաձորի քաղաքապետի օգնականը՝ լրատվության գծով ([[2005]]-2012)։ Թարգմանական արվեստ, ժուռնալիստիկա և մշակութաբանություն է դասավանդել [[Վանաձորի պետական մանկավարժական ինստիտուտ]]ի բանասիրական ֆակուլտետում։ 2012 թ. դեկտեմբերից Վանաձորի գրադարանների կենտրոնացված համակարգի տնօրենն է։ == Գրական գործունեություն == Նրա բանաստեղծությունները, պատմվածքները և թարգմանությունները տպագրվել են գրական տարբեր ժողովածուներում, գրական մամուլում՝ «Երկունք» «[[Գարուն (ամսագիր)|Գարուն]]», «[[Նոր դար (թերթ)|Նոր դար]]», «[[Գրական թերթ]]», «[[Հորիզոն (օրաթերթ)|Հորիզոն]]», «[[Սատիրիկոն (պարբերական)|Սատիրիկոն]]», «[[Նարցիս (պարբերական)|Նարցիս]]», ԱրտԳրականություն և այլն։ Նրա բանաստեղծություններից տպագրվել են [[ուկրաիներեն]]՝ Միրոն Նեստերչուկի թարգմանությամբ, պատմվածքներից՝ անգլերեն։ Թարգմանում է [[անգլերեն]]ից և [[ռուսերեն]]ից։ [[Հայաստանի ժուռնալիստների միություն|ՀՀ ժուռնալիստների միության և Հայաստանի գրողների միության]] անդամ է։ == Երկեր == * Վիճակված է այսպես (համաշխարհային պոեզիայի ծաղկաքաղ-անթոլոգիա), Երևան, [[2000]]։ * Իմաստության ուսուցիչը (Օսկար Ուայլդի արձակ բանաստեղծությունների թարգմանություն), Երևան, [[2012]] * «Ռուս այլախոհական պոեզիա» (անթոլոգիա, թարգմանություն ռուսերենից), Ստեփանակերտ, 2015 * Սյուն Շի-Ի, «Երկնային կամուրջը» (վեպ, թարգմանություն անգլերենից), Ստեփանակերտ, 2016 * Դոնգ Քիանգ «Կացարաններ. չինական բանահյուսություն» (թարգմանություն անգլերենից), Ստեփանակերտ, 2017 * Սյաո Ցյան, «Վիշապի մորուքներն ընդդեմ նախագծերի» (էսսեներ, դասախոսություններ,վիպակ, թարգմանություն անգլերենից), Ստեփանակերտ, 2017 * «Աղի ձայնը» (20-րդ դարի հետութսունական թվականների սերնդի չին գրողների պատմվածքների ժողովածու, թարգմանություն անգլերենից), Ստեփանակերտ, 2018 * Չժան Յավեն, «Դարերի կանչը։ Մտորումներ Հոնկոնգի մասին. իրական պատմություն» (թարգմանություն անգլերենից), Ստեփանակերտ, 2020 *«Վալերի Բրյուսով. Բանաստեղծություններ և արձակ» (գրքի 35 բանաստեղծություն ռուսերենից թարգմանել է Խ. Գասպարյանը), Երևան, 2021 *Սլավենկա Դրակուլիչ, «Ֆրիդա կամ՝ ցավի մասին» (թարգմանություն անգլերենից), Ստեփանակերտ, 2022 *Ռուսերենից թարգմանել է նաև «Մեր երկնային պաշտպանները. Կարելիայի սրբերը» գրքի առանձին գլուխներ և գրքի բանաստեղծությունները, Իվանովո, 2017 == Պարգևներ և մրցանակներ == * 2003 թվականին արժանացել է [[Դեյվիս]] քաղաքի պատվավոր քաղաքացու վկայագրի։ * [[2010]] թվականին հայոց լեզվի զարգացման, գրքի տարածման և քարոզչության գործում ունեցած մեծ ավանդի և Մայրենիի միջազգային օրվա առթիվ ՀՀ լեզվի պետական տեսչության կողմից արժանացել է պատվոգրի։ * 2011 թվականինարժանացել է Հայաստանի գրողների միության պատվոգրին՝ անգլոամերիկյան և ռուսական գրականության թարգմանության ասպարեզում նշանակալի ներդրման համար։ * 2018 թվականիննրան շնորհվել է Հայաստանի գրողների միության «Կանթեղ» թարգմանական մրցանակ։ *2021 թ.-ին, ծննդյան 60-ամյակի և հայ գրականությանը մատուցած ծառայությունների համար, պարգևատրվել է ՀԳՄ նախագահության «Գրական վաստակի համար» մեդալով։ == Տես նաև == * [[Հայաստանի գրողների միության անդամների ցանկ]] == Աղբյուրներ == * {{cite book|author=Հայկ Խաչատրյան|title=Գրական տեղեկատու|publisher=«Սովետական գրող»|location=Երևան|year=1986|page=}} {{DEFAULTSORT:Գասպարյան, Խորեն}} [[Կատեգորիա:Հայ թարգմանիչներ]] [[Կատեգորիա:Հայ բանաստեղծներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ժուռնալիստների միության անդամներ]] [[Կատեգորիա:Անգլերենից հայերեն թարգմանիչներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսերենից հայերեն թարգմանիչներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի գրողների միության անդամներ]] [[Կատեգորիա:Վանաձորի պետական համալսարանի շրջանավարտներ]] np82holh891unq0wcrhhhee0tpfvajt 8485321 8485317 2022-08-08T18:35:20Z 212.34.225.50 /* Պարգևներ և մրցանակներ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող | ուշագրավ աշխատանք(ներ) = Վիճակված է այսպես (համաշխարհային պոեզիայի ծաղկաքաղ-անթոլոգիա) | նշանակալի պարգև(ներ) = ՀՀ լեզվի պետական տեսչության կողմից արժանացել է պատվոգրի<br />Արժանացել է [[Դեյվիս]] քաղաքի պատվավոր քաղաքացու վկայագրի։ }} '''Խորեն Մահարիկի Գասպարյան''' ({{ԱԾ}}), հայ գրող, թարգմանիչ, [[2002]] թվականից [[Հայաստանի Գրողների Միություն|Հայաստանի գրողների միության]] անդամ։ == Կենսագրություն == Ծնվել է [[1961]] թվականի [[նոյեմբերի 8]]-ին, [[Կիրովական]] քաղաքում (այժմ՝ [[Վանաձոր]])։ Ավարտել է [[Վանաձորի պետական մանկավարժական ինստիտուտ|Վանաձորի մանկավարժական ինստիտուտ]]ի (այժմ՝ Վանաձորի Հովհաննես Թումանյանի անվան պետական համալսարան) լեզվագրական ֆակուլտետը, միաժամանակ՝ Մոսկվայի օտար լեզուների հեռակա դասընթացի թարգմանական բաժինը։ Եղել է «[[Լոռու մարզ (թերթ)|Լոռու մարզ]]» թերթի գլխավոր խմբագրի տեղակալ ([[1996]]-[[2005]])։ [[ԱՄՆ]]-ում ստացել է [[Կալիֆոռնիայի պետական համալսարան]]ի Սակրամենտոյի մասնաճյուղի՝ ժուռնալիստիկայի և հաղորդակցության դասընթացների մասնակցի վկայական (2003)։ Եղել է Վանաձորի քաղաքապետի օգնականը՝ լրատվության գծով ([[2005]]-2012)։ Թարգմանական արվեստ, ժուռնալիստիկա և մշակութաբանություն է դասավանդել [[Վանաձորի պետական մանկավարժական ինստիտուտ]]ի բանասիրական ֆակուլտետում։ 2012 թ. դեկտեմբերից Վանաձորի գրադարանների կենտրոնացված համակարգի տնօրենն է։ == Գրական գործունեություն == Նրա բանաստեղծությունները, պատմվածքները և թարգմանությունները տպագրվել են գրական տարբեր ժողովածուներում, գրական մամուլում՝ «Երկունք» «[[Գարուն (ամսագիր)|Գարուն]]», «[[Նոր դար (թերթ)|Նոր դար]]», «[[Գրական թերթ]]», «[[Հորիզոն (օրաթերթ)|Հորիզոն]]», «[[Սատիրիկոն (պարբերական)|Սատիրիկոն]]», «[[Նարցիս (պարբերական)|Նարցիս]]», ԱրտԳրականություն և այլն։ Նրա բանաստեղծություններից տպագրվել են [[ուկրաիներեն]]՝ Միրոն Նեստերչուկի թարգմանությամբ, պատմվածքներից՝ անգլերեն։ Թարգմանում է [[անգլերեն]]ից և [[ռուսերեն]]ից։ [[Հայաստանի ժուռնալիստների միություն|ՀՀ ժուռնալիստների միության և Հայաստանի գրողների միության]] անդամ է։ == Երկեր == * Վիճակված է այսպես (համաշխարհային պոեզիայի ծաղկաքաղ-անթոլոգիա), Երևան, [[2000]]։ * Իմաստության ուսուցիչը (Օսկար Ուայլդի արձակ բանաստեղծությունների թարգմանություն), Երևան, [[2012]] * «Ռուս այլախոհական պոեզիա» (անթոլոգիա, թարգմանություն ռուսերենից), Ստեփանակերտ, 2015 * Սյուն Շի-Ի, «Երկնային կամուրջը» (վեպ, թարգմանություն անգլերենից), Ստեփանակերտ, 2016 * Դոնգ Քիանգ «Կացարաններ. չինական բանահյուսություն» (թարգմանություն անգլերենից), Ստեփանակերտ, 2017 * Սյաո Ցյան, «Վիշապի մորուքներն ընդդեմ նախագծերի» (էսսեներ, դասախոսություններ,վիպակ, թարգմանություն անգլերենից), Ստեփանակերտ, 2017 * «Աղի ձայնը» (20-րդ դարի հետութսունական թվականների սերնդի չին գրողների պատմվածքների ժողովածու, թարգմանություն անգլերենից), Ստեփանակերտ, 2018 * Չժան Յավեն, «Դարերի կանչը։ Մտորումներ Հոնկոնգի մասին. իրական պատմություն» (թարգմանություն անգլերենից), Ստեփանակերտ, 2020 *«Վալերի Բրյուսով. Բանաստեղծություններ և արձակ» (գրքի 35 բանաստեղծություն ռուսերենից թարգմանել է Խ. Գասպարյանը), Երևան, 2021 *Սլավենկա Դրակուլիչ, «Ֆրիդա կամ՝ ցավի մասին» (թարգմանություն անգլերենից), Ստեփանակերտ, 2022 *Ռուսերենից թարգմանել է նաև «Մեր երկնային պաշտպանները. Կարելիայի սրբերը» գրքի առանձին գլուխներ և գրքի բանաստեղծությունները, Իվանովո, 2017 == Պարգևներ և մրցանակներ == * 2003 թվականին արժանացել է [[Դեյվիս]] քաղաքի պատվավոր քաղաքացու վկայագրի։ * [[2010]] թվականին հայոց լեզվի զարգացման, գրքի տարածման և քարոզչության գործում ունեցած մեծ ավանդի և Մայրենիի միջազգային օրվա առթիվ ՀՀ լեզվի պետական տեսչության կողմից արժանացել է պատվոգրի։ * 2011 թվականինարժանացել է Հայաստանի գրողների միության պատվոգրին՝ անգլոամերիկյան և ռուսական գրականության թարգմանության ասպարեզում նշանակալի ներդրման համար։ * 2018 թվականին նրան շնորհվել է Հայաստանի գրողների միության «Կանթեղ» թարգմանական մրցանակ։ *2021 թ.-ին, ծննդյան 60-ամյակի և հայ գրականությանը մատուցած ծառայությունների համար, պարգևատրվել է ՀԳՄ նախագահության «Գրական վաստակի համար» մեդալով։ == Տես նաև == * [[Հայաստանի գրողների միության անդամների ցանկ]] == Աղբյուրներ == * {{cite book|author=Հայկ Խաչատրյան|title=Գրական տեղեկատու|publisher=«Սովետական գրող»|location=Երևան|year=1986|page=}} {{DEFAULTSORT:Գասպարյան, Խորեն}} [[Կատեգորիա:Հայ թարգմանիչներ]] [[Կատեգորիա:Հայ բանաստեղծներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի ժուռնալիստների միության անդամներ]] [[Կատեգորիա:Անգլերենից հայերեն թարգմանիչներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսերենից հայերեն թարգմանիչներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի գրողների միության անդամներ]] [[Կատեգորիա:Վանաձորի պետական համալսարանի շրջանավարտներ]] pghhxw71ggmduq5o32tyuo58229j9mt 10 497316 8485329 8161372 2022-08-08T18:42:34Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_the_First_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Հայաստանի քրեակատարողական ծառայության ղեկավարները |image = |state = collapsed |title = Հայաստանի քրեակատարողական ծառայության ղեկավարները |group1 = <center>[[Պատկեր:Flag_of_Armenia_(1918–1922).svg|20px|left]] </br>Դեմոկրատական Հայաստանի </br> Հանրապետություն<br>[[1918]]-[[1920]]</center> |list1 = ''Բանտային տեսուչներ'': [[Տիգրան Յարալյան|Տիգրան Հովհաննեսի Յարալյան]] (1919-1920) • [[Գրիգոր Բաղդասարյան|Գրիգոր Բաղդասարի Բաղդասարյան]] (1920) • [[Հրանտ Ազատյան|Հրանտ Մկրտիչի Ազատյան]] (1920) |group2 = <center>[[Պատկեր:Flag of Transcaucasian SFSR.svg|20px|left]][[Պատկեր:Emblem of the Transcaucasian SFSR (1930-1936).svg|20px|right]] [[Պատկեր:Flag of the Armenian Soviet Socialist Republic.svg|20px|left]] [[Պատկեր:Emblem of the Armenian SSR.svg|20px|right]]Հայկական Խորհրդային </br>Սոցիալիստական Հանրապետություն </br>([[1920]]-[[1991]])</center> |list2 = ''ՀԽՍՀ արդարադատության ժողովրդական կոմիսարիատի ուղղիչ-պատժական բաժնի պետեր'': [[Արփիար Հովսեփյան|Արփիար Սիմոնի Հովսեփյան]] (1921) • [[Հրանտ Մկրտչյան|Հրանտ Մկրտիչի Մկրտչյան]] (1921) • [[Հայկ Իսահակյան|Հայկ Համբարձումի Իսահակյան]] (1921-1922) • [[Սարգիս Փիրվերդյան|Սարգիս Գրիգորի Փիրվերդյան]] (1922) • [[Գեղամ Ղարիբջանյան|Գեղամ Արշակի Ղարիբջանյան]] (1922-1923) <br>''ՀԽՍՀ արդարադատության ժողովրդական կոմիսարիատի ուղղիչ-աշխատանքային բաժնի պետեր'': [[Բարդուղիմեոս Բաբայան|Բարդուղիմեոս Կարապետի Բաբայան]] (1923) • [[Ստեփան Խուդգարյան|Ստեփան Մաթևոսի Խուդգարյան]] (1923-1924) • [[Հովհաննես Դավթյան|Հովհաննես Հարությունի Դավթյան]] (1925-1926) <br>''ՀԽՍՀ Ներքին գործերի ժողկոմիսարիատի կալանավայրերի բաժնի պետեր'': [[Նիկոլայ Կոստանդյան|Նիկոլայ Հայրապետի Կոստանդյան]] (1926-1929) • [[Ստեփան Թորգոմյան|Ստեփան Հովհաննեսի Թորգոմյան]] (1929-1930) <br>''ՀԽՍՀ արդարադատության ժողովրդական կոմիսարիատի կալանավայրերի բաժնի պետեր'': [[Ստեփան Թորգոմյան|Ստեփան Հովհաննեսի Թորգոմյան]] (1930-1934) <br>''ՀԽՍՀ Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատի կալանավայրերի բաժնի պետեր'': [[Գևորգ Մելքումով|Գևորգ Ղազարի Մելքումով]] (1934-1937) • [[Յակով Տոպոլև|Յակով Ստեփանի Տոպոլև]] (1937-1938) <br>''ՀԽՍՀ Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատի բանտային բաժնի պետեր'': [[Յակով Տոպոլև|Յակով Ստեփանի Տոպոլև]] (1938-1941) • [[Վասիլի Դավիդով|Վասիլի Վասիլի Դավիդով]] (1941-1944) • [[Սամվել Հարությունյան|Սամվել Դավթի Հարությունյան]] (1944-1946) <br>''ՀԽՍՀ Ներքին գործերի մինիստրության բանտային բաժնի պետեր'': [[Համբարձում Ծատուրյան|Համբարձում Բադալի Ծատուրյան]] (1946-1948) • [[Անդրանիկ Ղարիբյան|Անդրանիկ Սարգսի Ղարիբյան]] (1948-1954) • [[Արտաշես Փոլադյան|Արտաշես Սարգսի Փոլադյան]] (1954-1955) • [[Վարդան Կարակոզով|Վարդան Կարապետի Կարակոզով]] (1956-1958) • [[Վազգեն Ավչյան|Վազգեն Մեսրոպի Ավչյան]] (1958-1959) <br>''ՀԽՍՀ Ներքին գործերի մինիստրության ուղղիչ-աշխատանքային գաղութների վարչության պետեր'': [[Վազգեն Ավչյան|Վազգեն Մեսրոպի Ավչյան]] (1959-1962) <br>''ՀԽՍՀ Ներքին գործերի մինիստրության կալանավայրերի վարչության պետեր'': [[Պողոս Ալեքսանյան|Պողոս Շապագատի Ալեքսանյան]] (1962-1964) • [[Աշոտ Լալայան|Աշոտ Լևոնի Լալայան]] (1964-1967) • [[Արտաշես Փոլադյան|Արտաշես Սարգսի Փոլադյան]] (1967-1969) <br>''ՀԽՍՀ Ներքին գործերի մինիստրության ուղղիչ-աշխատանքային հիմնարկների վարչության պետեր'': [[Հրաչիկ Պետրոսյան|Հրաչիկ Պետրոսի Պետրոսյան]] (1969-1986) • [[Ռուդոլֆ Ղազարյան|Ռուդոլֆ Արտաշեսի Ղազարյան]] (1986-1988) <br>''ՀԽՍՀ Ներքին գործերի մինիստրության ուղղիչ գործերի վարչության պետեր'': [[Ռուդոլֆ Ղազարյան|Ռուդոլֆ Արտաշեսի Ղազարյան]] (1988-1991) |group3 = <center>[[Պատկեր:Flag of Armenia.svg|20px|left]] [[Պատկեր:Coat of arms of Armenia.svg|20px|right]] </br>Հայաստանի </br>Հանրապետություն</center> |list3 =''ՀՀ Ներքին գործերի նախարարության քրեական պատիժների իրականացման վարչության պետեր:'' [[Լևոն Հասրաթան|Լևոն Վահանի Հասրաթյան]] (1991-1992) • [[Հրաչիկ Պետրոսյան|Հրաչիկ Պետրոսի Պետրոսյան]] (1992-1994) • [[Մուշեղ Սաղաթելյան|Մուշեղ Ագունի Սաղաթելյան]] (1994-2000) • [[Վանուշ Սարգսյան|Վանուշ Զարզանդի Սարգսյան]] (2000-2001) <br>''ՀՀ ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական վարչության պետեր:'' [[Սամվել Հովհաննիսյան|Սամվել Թելմանի Հովհաննիսյան]] (2001-2006) • [[Աշոտ Մարտիրոսյան|Աշոտ Աղասու Մարտիրոսյան]] (2006-2009) • [[Աշոտ Գիզիրյան|Աշոտ Անդրանիկի Գիզիրյան]] (2009-2010) • [[Հայկ Հարությունյան|Հայկ Արտեմի Հարությունյան]] (2010-2014) • [[Արթուր Օսիկյան|Արթուր Հակոբի Օսիկյան]] (2014-ից) |}}<includeonly>[[Կատեգորիա:Քրեակատարողական ծառայության պետեր]]</includeonly> <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Հայաստան]]</noinclude> i5c3q2b8tct6tih9ltycf6d8whlpe47 6 498701 8485864 7261251 2022-08-09T11:24:00Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ազատ պատկեր | Նկարագրություն =բարձրախոսի պարամետրորի աղյուսակ | Աղբյուր =[https://hy.wikisource.org/w/index.php?title=Էջ:Հայկական_Սովետական_Հանրագիտարան_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_7.djvu/549&action=edit Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, հատոր 7, էջ 549] | Հեղինակ =Հայկական Հանրագիտարանի խմբագրություն | Ամսաթիվ = | Արտոնագիր =տարածվում է ազատ արտոնագրով | Պատճառ =հոդվածի լուսաբանում }} 93q8jvsrsg0lbaguyer9wjakk82iw1s 0 498749 8485368 8452039 2022-08-08T19:10:52Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Military_Police_of_the_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if wikitext text/x-wiki '''Ռազմական ոստիկանություն''', [[Զինված ուժեր]]ի ծառայության հատուկ ձև, որի նպատակն է շատ երկրներում պահպանել կարգուկանոն։ Ներկայումս ռազմական ոստիկանություն (ՌՈ) կա հետևյալ երկրներում. [[Պատկեր:Republic of Korea (ROK) Military Police (MP).jpg|250px|մինի|աջից|Ռազմական ոստիկանության ծառայող, Կորեայի Հանրապետություն]] [[Պատկեր:Vojenska policajtka.JPG|250px|մինի|աջից|Ռազմական ոստիկանության ծառայող,Սլովակիա]] [[Պատկեր:Офицеры военной полиции Казахстана.JPG|250px|մինի|աջից|Ռազմական ոստիկանության սպաներ, Ղազախստան]] {| | valign="top" width="15%" | * [[Ավստրալիա]] * [[Ավստրիա]] * [[Ադրբեջան]] * [[Հայաստան]] * [[Բելգիա]] * [[Բուլղարիա]] * [[Բրազիլիա]] * [[Մեծ Բրիտանիա]] * [[Հունաստան]] * [[Դանիա]] * [[Եգիպտոս]] * [[Հնդկաստան]] * [[Իռլանդիա]] * [[Իսրայել]] * [[Իտալիա]] * [[Ղազախստան]] * [[Կամբոջա]] * [[Կանադա]] * [[Չինաստան]] * [[Կորեայի Հանրապետություն]] * [[Լատվիա]] * [[Լիտվա]] * [[Մալայզիա]] * [[Նիդերլանդներ]] * [[Նոր Զելանդիա]] * [[Կանադա]] * [[Նորվեգիա]] * [[Լեհաստան]] * [[Պորտուգալիա]] * [[Ռուսաստան]] * [[Ռումինիա]] * [[Սերբիա]] * [[Սինգապուր]] * [[Սլովակիա]] * [[ԱՄՆ]] * [[Թայլանդ]] * [[Թուրքիա]] * [[Ուկրաինա]] * [[Թայվան]] * [[Թայլանդ]] * [[Ֆիլիպիններ]] * [[Ֆրանսիա]] * [[Գերմանիա]] * [[Խորվաթիա]] * [[Շվեդիա]] * [[Շվեյցարիա]] * [[Շրի Լանկա]] * [[Էստոնիա]] * [[Ճապոնիա]] |} == Հայաստանի ռազմական ոստիկանությունը == Ստեղծվել է [[2006]] թվականի [[դեկտեմբեր]]ին։ Ռազմական ոստիկանությունը գործում է [[Հայաստան]]ի պաշտպանության բնագավառում պետական լիազոր մարմնի համակարգում և կոչված է Հայաստանի զինված ուժերում իրականացնելու [[Սահմանադրություն|Սահմանադրությամբ]] իրեն վերապահված խնդիրները։ Հայաստանի ռազմական ոստիկանությունը մասնակցում է Հայաստանի պաշտպանությանը, որպես առանձին զորամիավորում։ === Ռազմական ոստիկանության խնդիրները === * իրականացնել հետաքննություն զինված ուժերում զինվորական հանցագործությունների վերաբերյալ գործերով, ինչպես նաև այլ արարքների գործերով, որոնք կատարվել են [[զորամաս]]ի տարածքում կամ վերագրվում են ժամկետային զինծառայողներին * Նախականխել, կանխել և խափանել զինծառայողների կողմից նախապատրաստվող կամ կատարվող հանցագործությունները * Զինված ուժերի [[ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախարարություն|տրանսպորտ]]ային միջոցների նպատակային շահագործման և անվտանգ երթևեկության հետևումը === Ռազմական ոստիկանության կառուցվածքը և ղեկավարումը === * Ռազմական ոստիկանությունը բաղկացած է տարածքային (ըստ կայազորների) բաժիններից և դրանց ենթակա տեղական բաժանմունքներից։ * Ռազմական ոստիկանության ընդհանուր ղեկավարումն իրականացնում է լիազոր մարմնի ղեկավարը * Ռազմական ոստիկանության անմիջական ղեկավարումն իրականացնում է ռազմական ոստիկանության պետը, որին պաշտոնի նշանակում և պաշտոնից ազատում է Հայաստանի Հանրապետության [[Նախագահ]]ը` լիազոր մարմնի ղեկավարի ներկայացմամբ (այժմ Ռազմական ոստիկանության պետը [[գնդապետ]] Արթուր Բաղդասարյանն է) == Պատկերասրահ == <gallery> ADF BMW 1150 at Camp Rocky 2009-07-05.JPG Afghan National Army Air Corps Military Police Graduate (4634852379).jpg|Աֆղանստան Egyptian Military Police in Alexandria.jpg|Եգիպտոս Iranian MPs at Shiraz Air Base 1977.JPEG|Իրան Marines, Mongolians patrol during Khaan Quest 2011 Image 6 of 9.jpg|Մոնղոլիա </gallery> == Աղբյուրներ == * [http://razm.info/tag/%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6/ ՀՀ ռազմական ոստիկանության կայք] * [http://www.rg.ru/2009/12/02/policia.html/ «Ռուսական ամսագիր» (&#91;Российская газета&#93;)] [[Կատեգորիա:Ռազմագիտություն]] [[Կատեգորիա:Ոստիկանություն]] [[Կատեգորիա:Ռազմական իրավունք]] [[Կատեգորիա:Ռազմական կյանք]] f95achgglcp5099pagilyl1ldtud398 0 499995 8485231 8093917 2022-08-08T17:31:51Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = կոմունա | հայերեն անվանում = Մոնտափոնե | բնօրինակ անվանում = Montappone | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = Montappone 01.jpg | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 43|lat_min = 8|lat_sec =15 |lon_dir = E|lon_deg = 13|lon_min = 28|lon_sec =10 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 280 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = | շրջան = | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 10 | կենտրոնի բարձրություն = 370 | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն = 1745 | մարդահամարի թվական = 2008 | խտություն = 171 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = | հեռախոսային կոդ = 0734 | փոստային ինդեքս = 63020 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = Montappone | կայք = http://www.provincia.ap.it/Montappone/ }} [[Պատկեր:Map of comune of Montappone (province of Fermo, region Marche, Italy).svg|մինի|աջից]] ''' Մոնտափոնե ''' ({{lang-it|Montappone}}), կոմունա [[Իտալիա]]յում, գտնվում է [[Մարկե]] շրջանում՝ Ֆերմո պրովինցիայում։ Բնակչությունը կազմում է 1745 մարդ ([[2008]]), բնակչության խտությունը՝ [[171]] մարդ/կմ²։ Տարածքը կազմում է 10 կմ²։ Փոստային ինդեքս՝ 63020։ Հեռախոսային կոդ՝ 0734։ Բնակավայրի հովանավորն է [[սուրբ Գևորգ]]ը։ Տոնակատարությունը [[ապրիլի 23]]-ին է: == Ժողովրդագրություն== <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.8,0.6) ImageSize = width:455 height:373 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:3000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:500 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1861 text:1861 bar:1871 text:1871 bar:1881 text:1881 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1951 text:1951 bar:1961 text:1961 bar:1971 text:1971 bar:1981 text:1981 bar:1991 text:1991 bar:2001 text:2001 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1861 from:0 till: 1895 bar:1871 from:0 till: 2111 bar:1881 from:0 till: 2335 bar:1901 from:0 till: 2427 bar:1911 from:0 till: 2539 bar:1921 from:0 till: 2092 bar:1931 from:0 till: 2021 bar:1936 from:0 till: 2099 bar:1951 from:0 till: 1980 bar:1961 from:0 till: 1819 bar:1971 from:0 till: 1849 bar:1981 from:0 till: 1776 bar:1991 from:0 till: 1801 bar:2001 from:0 till: 1787 PlotData= bar:1861 at: 1895 fontsize:S text: 1.895 shift:(-8,5) bar:1871 at: 2111 fontsize:S text: 2.111 shift:(-10,5) bar:1881 at: 2335 fontsize:S text: 2.335 shift:(-10,5) bar:1901 at: 2427 fontsize:S text: 2.427 shift:(-10,5) bar:1911 at: 2539 fontsize:S text: 2.539 shift:(-10,5) bar:1921 at: 2092 fontsize:S text: 2.092 shift:(-10,5) bar:1931 at: 2021 fontsize:S text: 2.021 shift:(-10,5) bar:1936 at: 2099 fontsize:S text: 2.099 shift:(-10,5) bar:1951 at: 1980 fontsize:S text: 1.980 shift:(-10,5) bar:1961 at: 1819 fontsize:S text: 1.819 shift:(-10,5) bar:1971 at: 1849 fontsize:S text: 1.849 shift:(-10,5) bar:1981 at: 1776 fontsize:S text: 1.776 shift:(-10,5) bar:1991 at: 1801 fontsize:S text: 1.801 shift:(-10,5) bar:2001 at: 1787 fontsize:S text: 1.787 shift:(-10,5) TextData= fontsize:S pos:(20,20) text: </timeline> == Համայնքի վարչակազմը == * Հեռախոսահամար։ 0734 760426 * Էլեկտրոնային փոստ։ tecnico.montappone@provincia.ap.it * Պաշտոնական կայք։ http://www.provincia.ap.it/Montappone/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091230153340/http://www.provincia.ap.it/Montappone/ |date=2009-12-30 }} == Արտաքին հղումներ== *http://www.provincia.ap.it/Montappone/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091230153340/http://www.provincia.ap.it/Montappone/ |date=2009-12-30 }} *[http://www.istat.it/ Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ {{ref-it}}] *http://www.istat.it/english/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091207102304/http://www.istat.it/english/ |date=2009-12-07 }} {{Արտաքին հղումներ}} {{Ֆերմոյի նահանգ}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի քաղաքներ]] nj7pfjecqxbdvmm6ynprg77b0rias28 8485579 8485231 2022-08-09T00:02:55Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = կոմունա | հայերեն անվանում = Մոնտափոնե | բնօրինակ անվանում = Montappone | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = Montappone 01.jpg | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 43|lat_min = 8|lat_sec =15 |lon_dir = E|lon_deg = 13|lon_min = 28|lon_sec =10 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 280 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = | շրջան = | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 10 | կենտրոնի բարձրություն = 370 | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն = 1745 | մարդահամարի թվական = 2008 | խտություն = 171 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = | հեռախոսային կոդ = 0734 | փոստային ինդեքս = 63020 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = Montappone | կայք = http://www.provincia.ap.it/Montappone/ }} [[Պատկեր:Map of comune of Montappone (province of Fermo, region Marche, Italy).svg|մինի|աջից]] ''' Մոնտափոնե ''' ({{lang-it|Montappone}}), կոմունա [[Իտալիա]]յում, գտնվում է [[Մարկե]] շրջանում՝ Ֆերմո պրովինցիայում։ Բնակչությունը կազմում է 1745 մարդ ([[2008]]), բնակչության խտությունը՝ [[171]] մարդ/կմ²։ Տարածքը կազմում է 10 կմ²։ Փոստային ինդեքս՝ 63020։ Հեռախոսային կոդ՝ 0734։ Բնակավայրի հովանավորն է [[սուրբ Գևորգ]]ը։ Տոնակատարությունը [[ապրիլի 23]]-ին է։ == Ժողովրդագրություն== <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.8,0.6) ImageSize = width:455 height:373 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:3000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:500 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1861 text:1861 bar:1871 text:1871 bar:1881 text:1881 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1951 text:1951 bar:1961 text:1961 bar:1971 text:1971 bar:1981 text:1981 bar:1991 text:1991 bar:2001 text:2001 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1861 from:0 till: 1895 bar:1871 from:0 till: 2111 bar:1881 from:0 till: 2335 bar:1901 from:0 till: 2427 bar:1911 from:0 till: 2539 bar:1921 from:0 till: 2092 bar:1931 from:0 till: 2021 bar:1936 from:0 till: 2099 bar:1951 from:0 till: 1980 bar:1961 from:0 till: 1819 bar:1971 from:0 till: 1849 bar:1981 from:0 till: 1776 bar:1991 from:0 till: 1801 bar:2001 from:0 till: 1787 PlotData= bar:1861 at: 1895 fontsize:S text: 1.895 shift:(-8,5) bar:1871 at: 2111 fontsize:S text: 2.111 shift:(-10,5) bar:1881 at: 2335 fontsize:S text: 2.335 shift:(-10,5) bar:1901 at: 2427 fontsize:S text: 2.427 shift:(-10,5) bar:1911 at: 2539 fontsize:S text: 2.539 shift:(-10,5) bar:1921 at: 2092 fontsize:S text: 2.092 shift:(-10,5) bar:1931 at: 2021 fontsize:S text: 2.021 shift:(-10,5) bar:1936 at: 2099 fontsize:S text: 2.099 shift:(-10,5) bar:1951 at: 1980 fontsize:S text: 1.980 shift:(-10,5) bar:1961 at: 1819 fontsize:S text: 1.819 shift:(-10,5) bar:1971 at: 1849 fontsize:S text: 1.849 shift:(-10,5) bar:1981 at: 1776 fontsize:S text: 1.776 shift:(-10,5) bar:1991 at: 1801 fontsize:S text: 1.801 shift:(-10,5) bar:2001 at: 1787 fontsize:S text: 1.787 shift:(-10,5) TextData= fontsize:S pos:(20,20) text: </timeline> == Համայնքի վարչակազմը == * Հեռախոսահամար։ 0734 760426 * Էլեկտրոնային փոստ։ tecnico.montappone@provincia.ap.it * Պաշտոնական կայք։ http://www.provincia.ap.it/Montappone/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091230153340/http://www.provincia.ap.it/Montappone/ |date=2009-12-30 }} == Արտաքին հղումներ== *http://www.provincia.ap.it/Montappone/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091230153340/http://www.provincia.ap.it/Montappone/ |date=2009-12-30 }} *[http://www.istat.it/ Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ {{ref-it}}] *http://www.istat.it/english/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091207102304/http://www.istat.it/english/ |date=2009-12-07 }} {{Արտաքին հղումներ}} {{Ֆերմոյի նահանգ}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի քաղաքներ]] rxupf4xxglmp7vfpq4wj6bwxgitga8h 0 501166 8485635 6359340 2022-08-09T04:19:08Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{Անձ}}'''Վյաչեսլավ Հովհաննեսի Հովհաննիսյան''' (1974 թ. [[դեկտեմբերի 11]] - 1994 թ. [[մայիսի 12]]), հայ ազատամարտիկ Արմավիրի տարածաշրջանից։ == Կենսագրություն == Վյաչեսլավ Հովհաննիսյանը ծնվել է 1974 թ.-ի [[դեկտեմբերի 11]]-ին նախկին [[Ուզբեկ]]ական [[ՍՍՀ]]-ում։ Նրանց ընտանիքը մշտական բնակության նպատակով 1980 թ. տեղափոխվել է [[Արմավիր]]ի (Հոկտեմբերյանի) շրջանի [[Եղեգնուտ]] գյուղը։ 1990-1991 ուս. տարւմ ավարտել է հիշյալ գյուղի դպրոցի 8-րդ դասարանը։ Այնուհետև միջնակարգ կրթություն է ստացել հեռակա ուսոցման ձևով՝ միաժամանակ աշխատելով արտադրության մեջ։ 1994 թ. մայիսի 12-ին նա զորակոչվել է հայկական բանակ և իր ծառայությունն անցկացրել է [[Կապան]] քաղաքում։ Սահմանային գոտում մարտական հանձնարարությունների կատարման ժամռանակ նա զոհվել է 1994 թ.-ի [[հունվարի 23]]-ին<ref>Ռ. Սահակյան, Գիրք վշտի և հպարտության</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{DEFAULTSORT:Հովհաննիսյան, Վյաչեսլավ}} [[Կատեգորիա:Հայ ազատամարտիկներ]] {{Անավարտ}} avn9kxtkf6vocx62p4v4rezrq4uw8lk 6 502588 8485846 7251237 2022-08-09T11:21:02Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki == Ամփոփում == {{Ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Գևորգ և Ստեփան Լիանոսյաններ | Աղբյուր = Անհայտ | Հեղինակ = Անհայտ | Ամսաթիվ = 20-րդ դարի սկիզբ | Արտոնագիր = Լուսանկարները հրապարակվել են ավելի քան 100 տարի առաջ | Պատճառ = }} == Արտոնագրում == {{AuthorDied}} su54convb3bdt69gx370zq65h6pp6yq 6 503100 8485872 7257914 2022-08-09T11:24:49Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki == Ամփոփում == {{Ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Through Armenia on horseback book cover | Աղբյուր = [https://books.google.am/books?id=yNY3AAAAMAAJ books.google.am] | Հեղինակ = | Ամսաթիվ = 1898 | Արտոնագիր = Public Domain | Պատճառ = }} == Արտոնագրում == {{AuthorDied}} os7ygnqid3fjbhk36xuhsbv5ixf6q9c 0 504737 8485148 8379641 2022-08-08T15:12:20Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = կոմունա | հայերեն անվանում = Մոնտեգաբիոնե | բնօրինակ անվանում = Montegabbione | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = Montegabbione - panorama.jpg | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 55|lat_sec =0 |lon_dir = E|lon_deg = 12|lon_min = 5|lon_sec =0 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 280 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Ումբրիա | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = Տեռնի (գավառ){{!}}Տեռնի | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 51 | կենտրոնի բարձրություն = 594 | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն = 1216 | մարդահամարի թվական = 2008 | խտություն = 24 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = | հեռախոսային կոդ = 0763 | փոստային ինդեքս = 5010 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = ISTAT | թվային իդենտիֆիկատոր = 055020 | Վիքիպահեստում = Montegabbione | կայք =http://www.comune.montegabbione.tr.it/ }} '''Մոնտեգաբիոնե''' ({{lang-it|''Montegabbione''}}), կոմունա [[Իտալիա]]յում, գտնվում է [[Ումբրիա]] մարզի [[Տեռնի (գավառ)|Տեռնի]] գավառում<ref name=Istat>{{cite web|url=http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html|title=Bilancio demografico Anno 2016 Gennaio Provincia (search key: Terni)|date=|accessdate=2017 հուլիսի 14|archive-date=2019-03-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20190311225842/http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html|dead-url=yes}}</ref>։ Բնակչությունը կազմում է 1216 մարդ, բնակչության խտությունը՝ 24 մարդ/կմ²։ Տարածքը կազմում է 51 կմ²։ Փոստային ինդեքս՝ 5010։ Հեռախոսային կոդ՝ 0763։ Կոմունայի հովանավորն է [[Սուրբ Հովսեփ]]ը: Տոնակատարությունը [[մարտի 19]]-ին է: == Ժողովրդագրություն == '''Բնակչության թվաքանակի փոփոխությունները.''' <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.8,0.6) ImageSize = width:455 height:373 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:2500 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:500 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1861 text:1861 bar:1871 text:1871 bar:1881 text:1881 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1951 text:1951 bar:1961 text:1961 bar:1971 text:1971 bar:1981 text:1981 bar:1991 text:1991 bar:2001 text:2001 bar:2011 text:2011 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1861 from:0 till: 1534 bar:1871 from:0 till: 1650 bar:1881 from:0 till: 1799 bar:1901 from:0 till: 2075 bar:1911 from:0 till: 2151 bar:1921 from:0 till: 2150 bar:1931 from:0 till: 2134 bar:1936 from:0 till: 2275 bar:1951 from:0 till: 2363 bar:1961 from:0 till: 2041 bar:1971 from:0 till: 1517 bar:1981 from:0 till: 1346 bar:1991 from:0 till: 1264 bar:2001 from:0 till: 1241 bar:2011 from:0 till: 1235 PlotData= bar:1861 at: 1534 fontsize:S text: 1534 shift:(-8,5) bar:1871 at: 1650 fontsize:S text: 1650 shift:(-10,5) bar:1881 at: 1799 fontsize:S text: 1799 shift:(-10,5) bar:1901 at: 2075 fontsize:S text: 2075 shift:(-10,5) bar:1911 at: 2151 fontsize:S text: 2151 shift:(-10,5) bar:1921 at: 2150 fontsize:S text: 2150 shift:(-10,5) bar:1931 at: 2134 fontsize:S text: 2134 shift:(-10,5) bar:1936 at: 2275 fontsize:S text: 2275 shift:(-10,5) bar:1951 at: 2363 fontsize:S text: 2363 shift:(-10,5) bar:1961 at: 2041 fontsize:S text: 2041 shift:(-10,5) bar:1971 at: 1517 fontsize:S text: 1517 shift:(-10,5) bar:1981 at: 1346 fontsize:S text: 1346 shift:(-10,5) bar:1991 at: 1264 fontsize:S text: 1264 shift:(-10,5) bar:2001 at: 1241 fontsize:S text: 1241 shift:(-10,5) bar:2011 at: 1235 fontsize:S text: 1235 shift:(-10,5) TextData= fontsize:S pos:(20,20) text:Ըստ ISTAT-ի տվյալների </timeline> == Համայնքի վարչակազմ == * Հեռախոսահամար։ 0763 837222 * Էլեկտրոնային փոստ։comunemg@comune.montegabbione.tr.it * Պաշտոնական կայք։ http://www.comune.montegabbione.tr.it/ == Արտաքին հղումներ== * [http://www.comune.montegabbione.tr.it/ Պաշտոնական էջ {{ref-it}}] * [http://www.istat.it/ Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ {{ref-it}}] * http://www.istat.it/english/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091207102304/http://www.istat.it/english/ |date=2009-12-07 }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Տեռնիի գավառ}} {{Արտաքին հղումներ}} rruqqmpwsfmrz02hoa6jikn4c0b28z9 8485589 8485148 2022-08-09T00:05:55Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = կոմունա | հայերեն անվանում = Մոնտեգաբիոնե | բնօրինակ անվանում = Montegabbione | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = Montegabbione - panorama.jpg | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 55|lat_sec =0 |lon_dir = E|lon_deg = 12|lon_min = 5|lon_sec =0 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 280 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Ումբրիա | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = Տեռնի (գավառ){{!}}Տեռնի | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 51 | կենտրոնի բարձրություն = 594 | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն = 1216 | մարդահամարի թվական = 2008 | խտություն = 24 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = | հեռախոսային կոդ = 0763 | փոստային ինդեքս = 5010 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = ISTAT | թվային իդենտիֆիկատոր = 055020 | Վիքիպահեստում = Montegabbione | կայք =http://www.comune.montegabbione.tr.it/ }} '''Մոնտեգաբիոնե''' ({{lang-it|''Montegabbione''}}), կոմունա [[Իտալիա]]յում, գտնվում է [[Ումբրիա]] մարզի [[Տեռնի (գավառ)|Տեռնի]] գավառում<ref name=Istat>{{cite web|url=http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html|title=Bilancio demografico Anno 2016 Gennaio Provincia (search key: Terni)|date=|accessdate=2017 հուլիսի 14|archive-date=2019-03-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20190311225842/http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html|dead-url=yes}}</ref>։ Բնակչությունը կազմում է 1216 մարդ, բնակչության խտությունը՝ 24 մարդ/կմ²։ Տարածքը կազմում է 51 կմ²։ Փոստային ինդեքս՝ 5010։ Հեռախոսային կոդ՝ 0763։ Կոմունայի հովանավորն է [[Սուրբ Հովսեփ]]ը։ Տոնակատարությունը [[մարտի 19]]-ին է։ == Ժողովրդագրություն == '''Բնակչության թվաքանակի փոփոխությունները.''' <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.8,0.6) ImageSize = width:455 height:373 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:2500 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:500 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1861 text:1861 bar:1871 text:1871 bar:1881 text:1881 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1951 text:1951 bar:1961 text:1961 bar:1971 text:1971 bar:1981 text:1981 bar:1991 text:1991 bar:2001 text:2001 bar:2011 text:2011 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1861 from:0 till: 1534 bar:1871 from:0 till: 1650 bar:1881 from:0 till: 1799 bar:1901 from:0 till: 2075 bar:1911 from:0 till: 2151 bar:1921 from:0 till: 2150 bar:1931 from:0 till: 2134 bar:1936 from:0 till: 2275 bar:1951 from:0 till: 2363 bar:1961 from:0 till: 2041 bar:1971 from:0 till: 1517 bar:1981 from:0 till: 1346 bar:1991 from:0 till: 1264 bar:2001 from:0 till: 1241 bar:2011 from:0 till: 1235 PlotData= bar:1861 at: 1534 fontsize:S text: 1534 shift:(-8,5) bar:1871 at: 1650 fontsize:S text: 1650 shift:(-10,5) bar:1881 at: 1799 fontsize:S text: 1799 shift:(-10,5) bar:1901 at: 2075 fontsize:S text: 2075 shift:(-10,5) bar:1911 at: 2151 fontsize:S text: 2151 shift:(-10,5) bar:1921 at: 2150 fontsize:S text: 2150 shift:(-10,5) bar:1931 at: 2134 fontsize:S text: 2134 shift:(-10,5) bar:1936 at: 2275 fontsize:S text: 2275 shift:(-10,5) bar:1951 at: 2363 fontsize:S text: 2363 shift:(-10,5) bar:1961 at: 2041 fontsize:S text: 2041 shift:(-10,5) bar:1971 at: 1517 fontsize:S text: 1517 shift:(-10,5) bar:1981 at: 1346 fontsize:S text: 1346 shift:(-10,5) bar:1991 at: 1264 fontsize:S text: 1264 shift:(-10,5) bar:2001 at: 1241 fontsize:S text: 1241 shift:(-10,5) bar:2011 at: 1235 fontsize:S text: 1235 shift:(-10,5) TextData= fontsize:S pos:(20,20) text:Ըստ ISTAT-ի տվյալների </timeline> == Համայնքի վարչակազմ == * Հեռախոսահամար։ 0763 837222 * Էլեկտրոնային փոստ։comunemg@comune.montegabbione.tr.it * Պաշտոնական կայք։ http://www.comune.montegabbione.tr.it/ == Արտաքին հղումներ== * [http://www.comune.montegabbione.tr.it/ Պաշտոնական էջ {{ref-it}}] * [http://www.istat.it/ Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ {{ref-it}}] * http://www.istat.it/english/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091207102304/http://www.istat.it/english/ |date=2009-12-07 }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Տեռնիի գավառ}} {{Արտաքին հղումներ}} 2x1p0xuql0gmp8th2i6dyf6r2ffglp8 6 508956 8485854 7249852 2022-08-09T11:22:57Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Դիֆուզիոն խցիկի սխեման 1. վերևի ապակին, 2. մեթիլ սպիրտով (9) լցված մետաղե տաշտակ, 3. ապակե գլան, 4. խցիկի՝ պինդ ածխաթթվով (5) սառեցվող մետաղե հատակը, 6. ջերմամեկուսիչ մխոց, 7. սեղմված զսպանակ, 8. պարաբոլային հայելի, 10. լուսանկարչական ապարատ, 11. էլեկտրական դաշտ ստեղծող ցանց, S - լույսի աղբյուր | Աղբյուր = Հայկական սովետական հանրագիտարան | Հեղինակ = | Ամսաթիվ = | Արտոնագիր = | Պատճառ = }} 1bnevzvlei8hsdvodbntd3v0cc64qjb 0 513359 8485158 5128171 2022-08-08T15:47:56Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Քաղաք | հայերեն անվանում = Լիեդո | բնօրինակ անվանում = ({{lang-es|Lledó}}) | ենթարկում = | երկիր = Իսպանիա | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = | lat_dir = N|lat_deg = 40|lat_min = 57|lat_sec = | lon_dir = W|lon_deg = 0|lon_min = 18|lon_sec = | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = | շրջան = | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = Քաղաքապետ | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 15.82 | բարձրության տեսակ = | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | պաշտոնական լեզու = Իսպաներեն | բնակչություն = 170 | մարդահամարի թվական = [[2010]] | խտություն = 12.07 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | էթնոհորոնիմ = | ժամային գոտի = +1 | DST = +2 | հեռախոսային կոդ = | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = | կայք = | կայքի լեզու = }} '''Լիեդո''' ({{lang-es|Lledó}}), բնակավայր և [[մունիցիպալիտետ]] [[Իսպանիա]]յում։ Գտնվում է [[Տերուել]] պրովինցիայում ([[Արագոն]] ինքնավար համայնքում)։ [[Մունիցիպալիտետ]]ը գտնվում է ''Մատառանիա'' շրջանում։ Տարածքը կազմում է 15.82 կմ²։ Բնակչությունը՝ 170 մարդ ([[2010]] թվականի տվյալներով)։ [[Կատեգորիա:Իսպանիայի բնակավայրեր]] {{Geo-stub}} cayzr1dgyrlf71vcrvu1q6xskezs09w 0 517971 8485467 8162396 2022-08-08T19:49:28Z CommonsDelinker 212 "National_Television_of_Armenia_logo_(1997-1999).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an articl wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ | ԱԱՀ = Տիգրան Հովհաննեսի Նաղդալյան | պատկեր = Տիգրան Նաղդալյան.jpg|ծննդավայր=[[Երևան]], [[Հայկական ԽՍՀ]], [[ԽՍՀՄ]]|քաղաքացիություն={{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}},<br>{{դրոշավորում|Հայաստան}}}} '''Տիգրան Հովհաննեսի Նաղդալյան''' ([[հունիսի 8]], [[1966]], [[Երևան]], [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Հայկական ԽՍՀ]], [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ]] - [[դեկտեմբերի 28]], [[2002]], [[Երևան]], [[Հայաստան]]), հայ [[լրագրող]], Հայաստանի հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհրդի նախագահ (2001-2002), [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության]] գործադիր տնօրեն (1998-2000)։ [[Պատկեր:Tigran Naghdalyan Plaque.jpg|մինի|Տիգրան Նաղդալյանին նվիրված հուշատախտակ Երևանի [[Զաքյան փողոց (Երևան)|Զաքյան փողոցում]]]] == Կենսագրություն == Ծնվել է 1966 թվականի հունիսի 8-ին Երևանում<ref>{{Cite web|url=https://ypc.am/hy/people/%d5%b6%d5%a1%d5%b2%d5%a4%d5%a1%d5%ac%d5%b5%d5%a1%d5%b6-%d5%bf%d5%ab%d5%a3%d6%80%d5%a1%d5%b6/|title=ՆԱՂԴԱԼՅԱՆ Տիգրան|date=2015-03-23|website=YPC|language=hy|accessdate=2021-09-24}}</ref>։ == Կրթություն == [[1983]]-[[1988]] թթ․ - [[Երևանի պետական համալսարան]], ռոմանա-գերմանական բանասիրության ֆակուլտետ, բանասեր-թարգմանիչ։ == Գործունեություն == * Որպես ուսուցիչ՝ աշխատել է միջնակարգ դպրոցում, ինչպես նաև [[Հայաստան]]ի ՀԼԿԵՄ հրահանգիչ։ * [[1991]] թ. հոկտեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին եղել է հայկական առաջին ոչ պետական լրատվական թողարկման տեսաբան։ * [[1991]]-[[1994 թվական|1994]] թթ.-ին<nowiki/> եղել է [[ՀՅԴ|Դաշնակցություն]] կուսակցությանը պատկանող [[«Հայլուր»]] լրատվական գործակալության ղեկավար։ * [[1992 թվական|1992]] թ. [[Երևան]]ում կազմակերպել է միավորված ընդդիմության հանրահավաք։ * [[1994]]-[[1997]] թթ.-ին եղել է «Փաստ» լրատվական գործակալության տնօրենը։ * [[1995]]-[[1997]] թթ.-ին աշխատել է «Ազատություն» ռադիոկայանում՝ որպես երևանյան գրասենյակի թղթակից։ * [[1997]]-[[1998]] թթ.-ին եղել է «Կայմ» հեռուստաընկերության գլխավոր խմբագիրը։ * [[1998]]-[[2000]] թթ.-ին եղել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության]] գործադիր տնօրենը։ * [[2001 թվական|2001]] թ. հունվարին նշանակվել է [[ՀՀ Հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհուրդ|Հայաստանի հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհրդի]] նախագահ։ == Սպանություն == Սպանվել է [[2002]] թվականի [[դեկտեմբերի 28]]-ին Երևանում՝ ծնողների տնից դուրս գալիս։ Մարդասպանը կրակել է 7 անգամ։ Լրագրողը ծանր վիճակում տեղափոխվել է հիվանդանոց, որտեղ և մահացել է<ref>[http://www.newsru.com/crime/28dec2002/ubar.html Երևանում մահացել է Հայաստանի հանրային հեռուստատեսության խորհրդի նախագահ Տիգրան Նաղդալյանը] // NEWSru.com, 28.12.2002</ref>։ [[2003]] թվականի [[նոյեմբերի 18]]-ին սպանության մեջ մեղադրվողներից 13-ից 7-ը դատապարտվեցին։ Դատարանը համարեց, որ սպանությունը պատվիրվել է, և վերջինս ուներ քաղաքական ենթատեքստ։ Դատապարտվածների թվում էր կատարող Ջոն Հարությունյանը և պատվիրողը՝ Հայաստանի ընդդիմության առաջնորդներից մեկը՝ Արմեն Սարգսյանը<ref>[http://hetq.am/arm/news/7533/armen-sargsyany-azatazrkvec-15-tarov.html/ Արմեն Սարգսյանը ազատազրկվեց 15 տարով] // «Հետք» լրատվական, 19 նոյեմբերի, 2003։</ref> ([[Արամ Զ. Սարգսյան|Արամ]] և [[Վազգեն Սարգսյան]]ների եղբայրը)։ Դատարանը գտավ, որ սպանության պատճառը Տիգրան Նաղդալյանի աջակցությունն էր [[Հայաստանի նախագահ]] [[Ռոբերտ Քոչարյան]]ին<ref>[http://www.memorium.cjes.ru/?pid=4&id=3704 Հայաստան․ վեճ դատավճռի շուրջ] // «Memorium» ինֆորմացիոն բազա</ref>։ == Հիշատակ == * [[2004 թվական]]ի [[հունիսի 8]]-ին [[Երևան]]ում բացվել է լրագրողի հուշատախտակ<ref>[http://www.kavkaz-uzel.ru/articles/58746/ Երևանում տեղադրվել է լրագրող Տիգրան Նաղդալյանի հուշատախտակ] // Դավիթ Պետրոսյան, 10.06.2004</ref>։ * [[2006 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 14]]-ին հետմահու պարգևատրվել է [[Մովսես Խորենացու մեդալ]] մեդալով<ref>[http://www.armtown.com/news/ru/prm/20060915/7979 Հայաստանի Հանրապետության նախագահը պարգևատրել է լրագրողներին] // «Новости Армении», 15.09.2006</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}}<br />{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն|Նախորդող='''[[Համլետ Գասպարյան]]'''|Հաջորդող='''[[Արմեն Արզումանյան]]''' (որպես Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակատար (2000-2001), հետագայում՝ 2001-2010 թթ․-ին՝ Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն)|Ցուցակ=Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրեն<br>Տիգրան Նաղդալյան<br> /[[File:National_Television_of_Armenia_logo_(1997-2001).svg|60px]]|Տարիներ=1998 -2000|bcolor=#F0F7FF|color=#74ABE9}}{{Հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհրդի նախագահներ}} {{Հայաստանի Հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհրդի անդամներ}} {{DEFAULTSORT:Նաղդալյան, Տիգրան}} [[Կատեգորիա:Հայ լրագրողներ]] [[Կատեգորիա:Երևան քաղաքում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանում սպանված լրագրողներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի լրագրողներ]] 6rh20gzfwm8qz7kr853pes4symunk0z 8485506 8485467 2022-08-08T19:57:56Z CommonsDelinker 212 "National_Television_of_Armenia_logo_(1997-2001).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an articl wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ | ԱԱՀ = Տիգրան Հովհաննեսի Նաղդալյան | պատկեր = Տիգրան Նաղդալյան.jpg|ծննդավայր=[[Երևան]], [[Հայկական ԽՍՀ]], [[ԽՍՀՄ]]|քաղաքացիություն={{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}},<br>{{դրոշավորում|Հայաստան}}}} '''Տիգրան Հովհաննեսի Նաղդալյան''' ([[հունիսի 8]], [[1966]], [[Երևան]], [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Հայկական ԽՍՀ]], [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ]] - [[դեկտեմբերի 28]], [[2002]], [[Երևան]], [[Հայաստան]]), հայ [[լրագրող]], Հայաստանի հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհրդի նախագահ (2001-2002), [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության]] գործադիր տնօրեն (1998-2000)։ [[Պատկեր:Tigran Naghdalyan Plaque.jpg|մինի|Տիգրան Նաղդալյանին նվիրված հուշատախտակ Երևանի [[Զաքյան փողոց (Երևան)|Զաքյան փողոցում]]]] == Կենսագրություն == Ծնվել է 1966 թվականի հունիսի 8-ին Երևանում<ref>{{Cite web|url=https://ypc.am/hy/people/%d5%b6%d5%a1%d5%b2%d5%a4%d5%a1%d5%ac%d5%b5%d5%a1%d5%b6-%d5%bf%d5%ab%d5%a3%d6%80%d5%a1%d5%b6/|title=ՆԱՂԴԱԼՅԱՆ Տիգրան|date=2015-03-23|website=YPC|language=hy|accessdate=2021-09-24}}</ref>։ == Կրթություն == [[1983]]-[[1988]] թթ․ - [[Երևանի պետական համալսարան]], ռոմանա-գերմանական բանասիրության ֆակուլտետ, բանասեր-թարգմանիչ։ == Գործունեություն == * Որպես ուսուցիչ՝ աշխատել է միջնակարգ դպրոցում, ինչպես նաև [[Հայաստան]]ի ՀԼԿԵՄ հրահանգիչ։ * [[1991]] թ. հոկտեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին եղել է հայկական առաջին ոչ պետական լրատվական թողարկման տեսաբան։ * [[1991]]-[[1994 թվական|1994]] թթ.-ին<nowiki/> եղել է [[ՀՅԴ|Դաշնակցություն]] կուսակցությանը պատկանող [[«Հայլուր»]] լրատվական գործակալության ղեկավար։ * [[1992 թվական|1992]] թ. [[Երևան]]ում կազմակերպել է միավորված ընդդիմության հանրահավաք։ * [[1994]]-[[1997]] թթ.-ին եղել է «Փաստ» լրատվական գործակալության տնօրենը։ * [[1995]]-[[1997]] թթ.-ին աշխատել է «Ազատություն» ռադիոկայանում՝ որպես երևանյան գրասենյակի թղթակից։ * [[1997]]-[[1998]] թթ.-ին եղել է «Կայմ» հեռուստաընկերության գլխավոր խմբագիրը։ * [[1998]]-[[2000]] թթ.-ին եղել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության]] գործադիր տնօրենը։ * [[2001 թվական|2001]] թ. հունվարին նշանակվել է [[ՀՀ Հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհուրդ|Հայաստանի հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհրդի]] նախագահ։ == Սպանություն == Սպանվել է [[2002]] թվականի [[դեկտեմբերի 28]]-ին Երևանում՝ ծնողների տնից դուրս գալիս։ Մարդասպանը կրակել է 7 անգամ։ Լրագրողը ծանր վիճակում տեղափոխվել է հիվանդանոց, որտեղ և մահացել է<ref>[http://www.newsru.com/crime/28dec2002/ubar.html Երևանում մահացել է Հայաստանի հանրային հեռուստատեսության խորհրդի նախագահ Տիգրան Նաղդալյանը] // NEWSru.com, 28.12.2002</ref>։ [[2003]] թվականի [[նոյեմբերի 18]]-ին սպանության մեջ մեղադրվողներից 13-ից 7-ը դատապարտվեցին։ Դատարանը համարեց, որ սպանությունը պատվիրվել է, և վերջինս ուներ քաղաքական ենթատեքստ։ Դատապարտվածների թվում էր կատարող Ջոն Հարությունյանը և պատվիրողը՝ Հայաստանի ընդդիմության առաջնորդներից մեկը՝ Արմեն Սարգսյանը<ref>[http://hetq.am/arm/news/7533/armen-sargsyany-azatazrkvec-15-tarov.html/ Արմեն Սարգսյանը ազատազրկվեց 15 տարով] // «Հետք» լրատվական, 19 նոյեմբերի, 2003։</ref> ([[Արամ Զ. Սարգսյան|Արամ]] և [[Վազգեն Սարգսյան]]ների եղբայրը)։ Դատարանը գտավ, որ սպանության պատճառը Տիգրան Նաղդալյանի աջակցությունն էր [[Հայաստանի նախագահ]] [[Ռոբերտ Քոչարյան]]ին<ref>[http://www.memorium.cjes.ru/?pid=4&id=3704 Հայաստան․ վեճ դատավճռի շուրջ] // «Memorium» ինֆորմացիոն բազա</ref>։ == Հիշատակ == * [[2004 թվական]]ի [[հունիսի 8]]-ին [[Երևան]]ում բացվել է լրագրողի հուշատախտակ<ref>[http://www.kavkaz-uzel.ru/articles/58746/ Երևանում տեղադրվել է լրագրող Տիգրան Նաղդալյանի հուշատախտակ] // Դավիթ Պետրոսյան, 10.06.2004</ref>։ * [[2006 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 14]]-ին հետմահու պարգևատրվել է [[Մովսես Խորենացու մեդալ]] մեդալով<ref>[http://www.armtown.com/news/ru/prm/20060915/7979 Հայաստանի Հանրապետության նախագահը պարգևատրել է լրագրողներին] // «Новости Армении», 15.09.2006</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}}<br />{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն|Նախորդող='''[[Համլետ Գասպարյան]]'''|Հաջորդող='''[[Արմեն Արզումանյան]]''' (որպես Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակատար (2000-2001), հետագայում՝ 2001-2010 թթ․-ին՝ Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն)|Ցուցակ=Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրեն<br>Տիգրան Նաղդալյան<br> / |Տարիներ=1998 -2000|bcolor=#F0F7FF|color=#74ABE9}}{{Հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհրդի նախագահներ}} {{Հայաստանի Հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհրդի անդամներ}} {{DEFAULTSORT:Նաղդալյան, Տիգրան}} [[Կատեգորիա:Հայ լրագրողներ]] [[Կատեգորիա:Երևան քաղաքում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանում սպանված լրագրողներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի լրագրողներ]] eg4ew18e5k1r754zo8qbidzxtxezftq 0 528977 8485199 8474824 2022-08-08T16:52:56Z Սերգեյ Սաֆարյան 41007 /* top */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆիլմ | պատկեր = Ինտերստելլար.jpg }} '''Միջաստղային ճամփորդություն''' ({{lang-en|''Interstellar''}} <small> [[ՄՀԱ]]։</small> {{IPA|[ˌɪntəˈstelə]}} - {{lang-hy|''Միջաստղային''}}), անգլիացի կինոռեժիսոր [[Քրիստոֆեր Նոլան]]ի գիտաֆանտաստիկ ֆիլմ՝ նկարահանված իր եղբոր՝ [[Ջոնաթան Նոլան]]ի սյուժետի և ամերիկացի [[ֆիզիկոս]] և [[Աստղագիտություն|աստղագետ]], [[Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրների ցանկ|Նոբելյան մրցանակակիր (2017)]] [[Քիփ Թորն]]ի գիտական աշխատությունների հիման վրա։ Ֆիլմը պատմում է մի խումբ գիտնականների մասին, որոնք օգտագործում են նոր հայտնաբերված [[Որդնախոռոչ|տարածաժամանակի թունելը]], որպեսզի շրջանցեն տիեզերքում մարդու թռիչքի սահմանափակումները և նվաճեն հսկայական տարածություններ միջաստղային տիեզերանավով՝ փորձելով գտնել մարդկանց համար հարմար մոլորակ, որպեսզի մարդկությունը կարողանա գոյատևել։ Ի սկզբանե ֆիլմով զբաղվել է միայն [[Paramount Pictures]]-ը։ Երբ Քրիստոֆեր Նոլանը զբաղեցրել է ռեժիսորական աթոռը, պրոյեկտին միացել է նաև [[Warner Bros.]] ընկերությունը, որը զբաղվում էր Նոլանի վերջին ֆիլմերի վաճառքով։ [[Legendary Pictures]]-ը, որը նախկինում համագործակցում էր Warner Bros. ընկերության հետ, նույնպես միացել է ծրագրին։ Ֆիլմի արտադրությունով զբաղվել են Նոլանի [[Syncopy Films]] և Lynda Obst Productions ընկերությունները։ Նոլանը որպես օպերատոր վարձել է շվեյցարացի [[Հոյտե Վան Հոյտեմա]]յին, քանի որ հիմնական օպերատոր [[Ուոլլի Փֆիսթեր]]ը զբաղված էր իր ռեժիսորական դեբյուտով՝ [[Գերակայություն (ֆիլմ)|«Գերակայությամբ»]]։ Ինտերստելլարը նկարահանված է 35 մմ կինոժապավենով և 70մմ [[IMAX]] ֆորմատով։ Նկարահանումները տեղի են ունեցել 2013 թվականի վերջին՝ [[Կանադա]]յի [[Ալբերտա]] նահանգում, [[Իսլանդիա]]յի հարավային մասում, ինչպես նաև [[Կալիֆոռնիա]]յի [[Լոս Անջելես]] քաղաքում։ Ֆիլմի պրեմիերան տեղի է ունեցել [[2014]] թվականի [[հոկտեմբերի 26]]-ին՝ [[Լոս Անջելես]]ում։ [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում ([[ԱՄՆ]] և [[Կանադա]]) սահմանափակ քանակով վաճառքի է դուրս եկել [[նոյեմբերի 5]]-ին, իսկ լայն շրջանառությամբ՝ [[նոյեմբերի 7]]-ին։ «Ինտերստելլար»-ի [[Հայաստան|հայաստանյան]] պրեմիերան տեղի է ունեցել [[նոյեմբերի 6]]-ին։ Ֆիլմն ունեցել է ավելի քան 677 միլիոն դոլար համաշխարհային եկամուտ (և 701 միլիոն դոլար՝ հետագա վերաթողարկումներով), ինչն այն դարձնում է 2014 թվականի տասներորդ ամենաբարձր եկամուտ ունեցող ֆիլմը։ Այն դրական արձագանքներ է ստացել իր սցենարի, ռեժիսուրայի, թեմաների, [[Տեսողական էֆեկտներ|վիզուալ էֆեկտների]], երաժշտական պարտիտուրի, դերասանական խաղի և հավակնությունների համար։ Այն նաև գովասանքի է արժանացել գիտական հանրության շատերի կողմից՝ իր գիտական հիմնավորման և տեսական աստղաֆիզիկայի պատկերման համար։ [[Օսկարի 87-րդ մրցանակաբաշխություն|«Օսկար»-ի 87-րդ մրցանակաբաշխության]] ժամանակ Interstellar-ը առաջադրվել է հինգ մրցանակների՝ հաղթելով «<nowiki/>[[Օսկար լավագույն վիզուալ էֆեկտների համար|Լավագույն վիզուալ էֆեկտներ» անվանակարգում]] և արժանացել բազմաթիվ գովասանքների։ == Դերերում == {| class="wikitable" |+Աստղագետների թիմը և մյուս դերակատարները !Դերասան !Դեր |- |[[Մեթյու Մակքոնահի]] |Կուպեր |- |[[Էնն Հեթեուեյ]] |Ամելիա Բրենդ |- |[[Դևիդ Գյասի]] |Ռոմիլի |- |[[Ուես Բենթլի]] |Դոյլ |- |[[Բիլ Իվան]] |TARS ռոբոտ (''ՏԱՐՍ'' ձայն) |- |[[Ջոշ Ստյուարտ]] |CASE ռոբոտ (''ՔԵՅՍ'' ձայն) |- |[[Մեթ Դեյմոն]] |բժիշկ Մանն |- |[[Մաքենզի Ֆոյ]] |Կուպերի դուստր Մյորֆը 10 տարեկանում |- |[[Ջեսիկա Չեսթեյն]] |Մյորֆ |- |[[Էլեն Բյորստին]] |Մյորֆը ծերացած |- |[[Տիմոտի Շալամե]] |Կուպերի որդի Թոմը 15 տարեկանում |- |[[Քեյսի Աֆլեք]] |Թոմ |- |[[Մայքլ Քեյն]] |պրոֆեսոր Բրենդ |- |[[Ջոն Լիթգոու]] |Կուպերի աներ Դոնալդը |- |[[Տոֆեր Գրեյս]] |բժիշկ Գետտի՝ Մյորֆի ընկեր |- |[[Դևիդ Օյելոուո]] |դպրոցի տնօրեն |- |[[Ուիլյամ Դիվեյն]] |Ուիլյամս - [[ՆԱՍԱ]]-յի աշխատակից |- |Էլիես Գաբել |ադմինիստրատոր |- |Լիա Կեռնս |Լոիս - Թոմի կինը |- |Կոլլետ Վուլֆ |տիկին Կելլի |} == Սյուժե == 2067 թվականին անբերրիությունը ու [[Փոշոտ փոթորիկ|փոշու փոթորիկները]] սպառնում են մարդկության գոյատևմանը։ Եգիպտացորենը վերջին կենսունակ մշակաբույսն է։ Աշխարհը նաև դարձել է հետճշմարտության հասարակություն, որտեղ երիտասարդ սերունդներին սովորեցնում են այն գաղափարը, որ [[Ապոլոն (ծրագիր)|Ապոլոն տիեզերանավի վայրէջքը լուսնի վրա]] կեղծ է եղել։ Այրիացած ինժեներ և [[ՆԱՍԱ]]-ի նախկին օդաչու Ջոզեֆ Կուպերն այժմ ֆերմեր է։ Նա ապրում է իր աներոջ՝ Դոնալդի, 15-ամյա որդու՝ Թոմի և 10-ամյա դստեր՝ Մյորֆի (կամ Մերֆի) հետ։ Մի օր, հերթական փոշու փոթորիկից հետո, Մերֆի ննջասենյակի հատակին անհասկանալի կերպով հայտնվում են տարօրինակ փոշոտ նախշեր. նա այդ անոմալիան վերագրում է ուրվականին։ Կուպերն ի վերջո եզրակացնում է, որ նախշերն առաջացել են [[Ձգողականություն|ձգողականության]] փոփոխությունների հետևանքով, և որ դրանք աշխարհագրական կոորդինատների [[Երկուական համակարգ|երկուական]] ծածկագիր են։ Կուպերը հետևում է կոորդինատներին, որոնք նրան տանում են դեպի ՆԱՍԱ-ի գաղտնի հաստատություն, որը գլխավորում է պրոֆեսոր Ջոն Բրենդը՝ Կուպերի նախկին ղեկավարը։ Պրոֆեսոր Բրենդն ասում է, որ գրավիտացիոն անոմալիաները տեղի են ունենում տարբեր վայրերում։ 48 տարի առաջ անհայտ էակները [[Սատուրն (մոլորակ)|Սատուրնի]] մոտ տեղադրել էին [[Որդնախոռոչ|որդանցք]]՝ ճանապարհ բացելով դեպի հեռավոր գալակտիկա, որտեղ տասներկու պոտենցիալ բնակելի աշխարհներ կան, որը գտնվում է [[Սև խոռոչ|սև խոռոչի]] մոտ, որը մարդիկ անվանում են «'''[[Գարգանտյուա և Պանտագրյուել|Գարգանտուա]]'''»։ 10 տարի առաջ տասներկու կամավորներ թռել էին որդնանցքով՝ մոլորակները մեկը մյուսից առանձին ուսումնասիրելու համար։ Տիեզերագնացներ Միլլերը, Էդմունդսը և Մանը հայտնել էին դրական արդյունքների մասին։ Նրանց տվյալների հիման վրա պրոֆեսոր Բրենդը մշակել էր երկու ծրագիր՝ ապահովելու մարդկության գոյատևումը։ ''Պլան Ա''-ն ներառում էր գրավիտացիոն շարժման տեսության մշակում, որով գաղութները տիեզերք կտեղափոխեին, իսկ ''Պլան Բ''-ն ներառում էր 5000 սառեցված մարդկային [[Սաղմնային զարգացում|սաղմերով]] «Էնդյուրանս» տիեզերանավի արձակում` բնակության համար պիտանի մոլորակը գաղութացնելու համար։ Կուպերը դառնում է Էնդուրանսի օդաչու։ Թիմի կազմում են՝ գիտնականներ դոկտոր Ամելիա Բրենդը (պրոֆեսոր Բրենդի դուստրը), դոկտոր Ռոմիլին, դոկտոր Դոյլը և TARS և CASE ռոբոտները։ Մեկնելուց առաջ Կուպերն իր ձեռքի ժամացույցը թողնում է վրդովված Մըրֆին՝ [[Միաժամանակության հարաբերականություն|համեմատելու այն ժամանակը, երբ նա կվերադառնա]]։ Թռիչքը դեպի որդանցք տևում է երկու տարի։ Անցնելով դրա միջով՝ արշավախումբը մտնում է Գարգանտուա սև խոռոչների համակարգի մեկ այլ գալակտիկա։ Ռոմիլին մնում է նավի վրա՝ ուսումնասիրելու սև խոռոչը, իսկ Կուպերը, Դոյլը և Բրենդը մեքենայով գնում են Միլլեր մոլորակը, որն ամբողջությամբ ծածկված է [[Օվկիանոս մոլորակ|օվկիանոսով]]։ Խումբը գտնում է Միլլերի նավի բեկորները, և հսկա մակընթացային ալիքը սպանում է Դոյլին և հեղեղում է վայրէջքի մոդուլի շարժիչները։ Մեկ ժամ անց թիմին հաջողվում է չորացնել շարժիչներն ու օդ բարձրանալ։ Սև խոռոչի մոտ լինելու պատճառով [[Ժամանակի գրավիտացիոն դանդաղում|ժամանակը զգալիորեն դանդաղում է]]. արդյունքում, երբ Կուպերն ու Բրենդը վերադառնում են, Ռոմիլի համար արդեն 23 տարի է անցել Էնդյուրանսում։ Վառլիքը կբավարարի մնացած երկու մոլորակներից միայն մեկը թռչելու համար։ Էդմունդսը վաղուց դադարեցրել է տվյալների փոխանցումը, մինչդեռ Մաննը շարունակում է տվյալներ փոխանցել։ Կուպերը որոշում է գնալ Մաննի մոլորակ։ Այդ ընթացքում, Մերֆը, ով հասունացել էր, և այժմ պրոֆեսոր Բրենդի աշակերտուհին էր, տեսական ֆիզիկոս էր և աշխատում է NASA-ի իր թիմում, հաղորդում է այն մասին, որ պրոֆեսորը մահացել է։ Նա իմանում է, որ ''Պլան Ա''-ն, որը պահանջում էր անհասանելի տվյալներ սև խոռոչից, երբեք էլ աշխատող տարբերակ չի եղել։ Պրոֆեսոր Բրենդի միակ տարբերակը միշտ էլ ''Պլան-Բ''-ն էր իրատեսական։ Մերֆը մեղադրում է Բրենդին և Կուպերին, որ նրանք գիտեն, որ Երկրի վրա մնացածները դատապարտված էին մահվան։ Սառը, ձյունածածկ մոլորակի վրա թիմը գտնում է բժիշկ Մաննի բազան և նրան դուրս բերում [[Անաբիոզ|կրիոգեն քնից]]։ Մաննը հայտնում է, որ մոլորակի մակերեսի մոտ հնարավոր է շնչել և բնակվել։ Կուպերը հայտարարում է, որ մտադիր է վերադառնալ Երկիր, իսկ Բրենդն ու Ռոմիլին կմնան մոլորակը ուսումնասիրելու համար։ Կուպերը և Մաննը գնում են վայրէջք կատարող մոդուլի համար փարոս տեղադրելու։ Հանկարծ Մաննը հարձակվում է Կուպերի վրա։ Կուպերը սարսափով հասկանում է, որ Մաննի մոլորակի վրա կարծր մակերես չկա, այն կյանքի համար ոչ պիտանի է. Մաննը խոստովանում է, որ չփրկվելու վախիս հուսահատված էր, երբ կեղծ տվյալներն ուղարկել է։ Մաննը կոտրում է Կուպերի սաղավարտի ապակին և առևանգում է մաքոքը. նա որոշել էր զավթել «Էնդուրանսը» և հասնել Էդմունդսի մոլորակ՝ ավարտելով առաքելությունը։ Ռոմիլին մահանում է՝ փորձելով տվյալներ ներբեռնել ականապատ թակարդում գտնվող Մանն ռոբոտից։ Այնուամենայնիվ, TARS-ը անջատում է ավտոմատ կցման մեխանիզմը, և Մաննը սպանվում է, երբ օդային անցախուց-[[Շլյուզ|շլյուզը]] պայթում է։ Պայթյունից վնասված «Էնդուրանսը» սկսում է գահավիժել դեպի Մաննի մոլորակ։ Կուպերին հաջողվում է վայրէջք կատարող մոդուլի ծայրերը կպցնել «Էնդուրանսին» և այն ուղեծիր բարձրացնել։ Էդմունդսի մոլորակ թռչելու համար վառելիքի բացակայության պատճառով թիմը օգտագործում է գրավիտացիոն մանյովր՝ շրջանցելով Գարգանտուան և կորցնելով ևս 51 տարի՝ ժամանակի դանդաղելու պատճառով։ Զորավարժության ընթացքում Կուպերը և TARS-ն անջատում են, որ քաշը նվազեցնեն՝ ապահովելով, որ «Էնդուրանսը» Էնդմունդսի մոլորակ հասնի։ Գարգանտուայի [[Իրադարձությունների հորիզոն|իրադարձությունների հորիզոնը]] հատելուց հետո նրանք դուրս են թռչում և հայտնվում հսկայական [[Տեսերակտ|տեսերակտի]] ներսում, որը կառուցվել է «անհայտ էակների» կողմից քառաչափ տարածության մեջ։ Տերեսակտը նախագծված է այնպես, որ երբ Կուպերը տիեզերքում աննշան տեղափոխվում է, կարող է տեսնել ժամանակի տարբեր պահերը Երկրի վրա գտնվող Մերֆի հին սենյակում։ Երկրի ժամանակը նրա համար դարձել էր տարածական կոորդինատ։ Այնուամենայնիվ, նա չի կարող մտնել սենյակի տարածություն և այնտեղ փոխանցել որևէ էլեկտրամագնիսական կամ ակուստիկ ազդանշան, քանի որ այն գտնվում է Գարգանտուայի իրադարձությունների հորիզոնի տակ, որտեղից ոչ մի եռաչափ ազդեցություն չի կարող դուրս գալ։ Դրա փոխարեն, գրավիտացիոն խանգարումների համար, որոնք նկարագրվում են մեծ չափերի տարածությամբ, իրադարձությունների եռաչափ հորիզոնը խոչընդոտ չէ։ Դրա շնորհիվ Կուպերը կարող է փոքր-ինչ ազդել Մերֆի սենյակի ձգողության վրա, ընդ որում, ժամանակի տարբեր պահերին։ Կուպերը փորձում է ինքն իրեն «Stop» հրահանգ ուղարկել անցյալում՝ սեղմելով [[Մորզեի այբուբեն|Մորզեի կոդը]], և Երկրի վրա, իր սենյակում գրքերն ընկնում են։ Հետո նա հանկարծ հիշում է Ամելիայի խոսքերը, որ «գրավիտացիան հաղորդակցության միջոց է» ու հասկանում, որ ոչ մի «անհայտ արարածներ» էլ չկան։ Այս ամբողջ ընթացքում նա Մերֆի «ուրվականն» էր։ Ե՛վ [[Որդնախոռոչ|որդնանցքը]], և՛ հիպերխորանարդը, որտեղ նրանք և TARS-ը գտնվում են, կառուցվել են ապագա մարդկանց կողմից՝ օգտագործելով ձգողականության նույն բանաձևը, որը պրոֆեսոր Բրենդը չէր կարող հիշել՝ սև խոռոչից քվանտային տվյալների բացակայության պատճառով։ Միայն նա՝ Մերֆը, կարող է այս տեսությունը գործնական արդյունքի բերել։ Կուպերը դեպի անցյալ նախ ուղարկում է NASA-ի կոորդինատները, որպեսզի գա այստեղ՝ սև խոռոչի մեջ, այնուհետև, տարիներ առաջ անցնելով, TARS-ի հավաքած քվանտային տվյալները փոխանցում է հասուն տարիքի Մերֆին՝ ժամացույցի վարկյանաչափի սլաքի թրթռումների տեսքով՝ օգտագործելով Մորզեի կոդը։ Այս տվյալների հիման վրա Մերֆը լուծում է գրավիտացիոն շարժման տեսությունը՝ ''Պլան Ա''-ն իրականացնելու համար։ Հնգաչափ տարածության մեջ սկսվում է տեսերակտի փլուզումը, հնարավոր է այն պատճառով, որ մարդիկ սովորել են կառավարել ձգողականությունը և կառուցել որդնանցք։ Կուպերը և TARS-ը որդնանցքից դուրս են նետվում Սատուրնի ուղեծիր։ Կուպերն արթնանում է Կուպերի բազայում՝ Սատուրնի ուղեծրի տիեզերական բնակավայրերից մեկում, որտեղ մարդկությունն է տեղափոխվել։ Նա շոյված է, որ բազան իր անունով է կոչվել, բայց բժիշկը բացատրում է նրան, որ դա արվում է ի պատիվ իր դստեր, ով, ծեր է և որոշել է կրիոգեն քուն մտնել՝ իրեն սպասելու համար։ Մի քանի օր անց նա հանդիպում է Մերֆին, ով մահվան եզրին է, ընտանիքով շրջապատված։ Նա հրաժեշտ է տալիս հորը և խրախուսում նրան գնալ Ամելիայի մոտ։ Կուպերը և TARS-ը առևանգում են տիեզերանավը և ուղևորվում Ամելիայի և CASE-ի մոտ, որոնք բազա են հիմնել ամայի, բայց բնակության համար պիտանի Էդմունդս մոլորակի վրա։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.movieblog.am/movie/157336 Ինտերստելլար] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150503012610/http://www.movieblog.am/movie/157336 |date=2015-05-03 }} {{Արտաքին հղումներ}} {{Օսկար լավագույն վիզուալ էֆեկտների համար}} [[Կատեգորիա:2014 ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Դրամա ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Բրիտանական դրամա ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Անգլերեն ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան գիտաֆանտաստիկ ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ֆանտաստիկ ֆիլմեր գիտնականների մասին]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան ֆանտաստիկ ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ֆիլմ-հակաուտոպիա]] [[Կատեգորիա:Warner Bros. ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Legendary Pictures ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Paramount Pictures ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան դրամա ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:IMAX ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Լոս Անջելեսում նկարահանված ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ֆիլմեր, որոնց գործողությունները տեղի են ունենում ապագայում]] [[Կատեգորիա:2010-ականների դրամա ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Բրիտանական ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:BAFTA մրցանակի դափնեկիր ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:2014 դրամա ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Քրիստոֆեր Նոլանի ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Բրիտանական արկածային ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:2010-ականների արկածային ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան արկածային ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան կինոէպոպեաներ]] [[Կատեգորիա:BAFTA մրցանակի դափնեկիրներ]] s0mwczlsdkms23gaw7uj0qndvpgai9c 14 530362 8485899 2816453 2022-08-09T11:32:31Z GeoO 14988 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Նիշքեր]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki [[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Արագ ջնջման ենթակա էջեր]] [[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Նիշքեր]] be4n9ysnaesbpycqzimoplz1ijppvz7 2 531100 8485585 8042531 2022-08-09T00:05:19Z O'micron 37161 /* Պետություններ */ wikitext text/x-wiki [[image:User Omicron, interest.png|center|1100px]] ---- </br> {{Բաբելոն|hy|el|en-3|es-2|ru-2|de-2|ka-1|pt-1}}[[file:Aristotle Bust White Background Transparent.png|left|181px|</br>Արիստոտել՝ դասական շրջանի հույն իմաստասեր]]</br> </br> </br>{{քաղվածք|Պլատոնն իմ ընկերն է, սակայն ճշմարտությունն առավել կարևոր է|Արիստոտել՝ հունական դասական փիլիսոփայության հայրը}} </br> </br> </br> </br> </br> == Ծավալուն հոդվածներ == {{Սյուն|2}} === Պետություններ === * [[Կատար]] {{արված է}} * [[Ռուսաստան]]{{արված է}} * [[Խորվաթիա]] * [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ]] * [[Գերմանիա]] * [[Վրաստան]] * [[Ադրբեջան]] * [[Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն]] * [[Իսլանդիա]]{{արված է}} * [[Թուրքիա]]({{comment|համագործակցություն|համագործակցություն Armenmir մասնակցի հետ}}) {{արված է}} * [[Պորտուգալիա]] * [[Ալբանիա]] * [[Ճապոնիա]] * [[Լյուքսեմբուրգ]] === Հայոց պատմություն === * [[Տիգրան Մեծ]]{{արված է}} * [[Տիգրան Մեծի պարթևական արշավանք]] * [[Արտավազդ Բ]]{{արված է}} * [[Տաշիր-Ձորագետի թագավորություն]]{{արված է}} * ''[[Արա Գեղեցիկ]] ([[Մասնակից:O'micron/Ավազարկղ1|հոդվածը ավազարկղում է]])'' * [[Հայ-վրացական պատերազմ]]{{արված է}} * ''[[Հայաստանի առաջին հանրապետություն]] [[Մասնակից:O'micron/առաջին|(հոդվածը ավազարկղում է)]]'' * ''[[Արցախյան ազատամարտ]] [[Մասնակից:O'micron/Արցախ|(հոդվածն ավազարկղում է)]]'' *[[Հռոմեա-պարթևական պատերազմներ]] === Համաշխարհային պատմություն === * [[Ֆրանսիայի պատմություն]]{{արված է}} * [[Հույն-թուրքական պատերազմ (1919-1922)]] ({{comment|համագործակցություն|համագործակցություն Մարի Ավետիսյան մասնակցի հետ}}){{արված է}} * [[Հունաստանի անկախության պատերազմ]] * [[Հին Հունաստան]]{{արված է}} * [[Հին Հռոմ]]{{արված է}} (մի փոքր հատված մնացել է) * [[image:Cscr-4x_featured_topic_-_gold.png|22px]] [[image:Blue_star_boxed.svg|22px]] [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի]]{{արված է}} * ''[[Ոսկե հորդա]] [[Մասնակից:O'micron/Ոսկե հորդա|(հոդվածը ավազարկղում է)]]'' * [[Տրոյական պատերազմ]] === Հայաստանի աշխարհագրություն === * [[Արցախի Հանրապետություն]] * [[Վանաձոր]]{{արված է}} * [[Լոռու մարզ]] * [[image:Blue_star_boxed.svg|22px]] [[Կոտայքի մարզ]]{{արված է}} * [[Դիլիջան]] === Կենդանիներ === * [[Առյուծ]]{{արված է}} * [[Սովորական գետաձի]] * [[Սև ռնգեղջյուր]] * [[Սավաննայի վագերաձի]] * [[Նեղոսյան կոկորդիլոս]] * [[Աֆրիկյան գոմեշ]] * ''[[Հայկական որոր]] [[Մասնակից:O'micron/Ավազարկղ|(հոդվածը ավազարկղում է)]]'' * [[Բրահմայական բվեճ]] === Իրավագիտություն === * [[Օրենքի հետադարձ ուժ]]{{արված է}} (ավելացնել) * ''[[Հռոմեական իրավունք]] [[Մասնակից:O'micron/Հռոմեական իրավունք|(հոդվածն ավազարկղում է)]]'' === Այլ === * [[Միապետություն]]{{արված է}} * [[Ֆուտբոլի Եվրոպայի առաջնություն 1996]]{{արված է}} * [[image:Cscr-4x_featured_topic_-_gold.png|22px]] [[image:Feat_lists.svg|22px]] [[Հունաստանի վարչապետների ցանկ]] ({{comment|համագործակցություն|համագործակցություն Sigma'am մասնակցի հետ}}){{արված է}} {{Սյուն ավարտ}} 0a53mr4vxc2ao4exna39sir3zz6wnrj 0 538380 8485931 8021620 2022-08-09T11:56:42Z Son Melkumyan 122343 Ծանոթագրությունը խմբագրվել է ProveIt-ով wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Լյուտնյա (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Երաժշտական գործիք}} '''Լյուտնյա''' ({{lang-it|liuto}}, {{lang-ar|al ud}}), լարային կսմիթային երաժշտական գործիք։ Առաջացել է արաբա-իրանական [[ուդ]] նվագարանից։ Ունի ուռուցիկ, ձվաձև [[իրան]], կարճ, լայն վզիկ, ետ թեքված գլխիկ և 6—16 լար (երբեմն մինչև 24): Եղել են տարբեր լարվածքի, ըստ որում լարվածքը փոփոխվել է նաև ըստ կատարվող ստեղծագործության: Մուտք է գործել [[Իսպանիա]], որտեղից էլ հետագայում տարածվել եվրոպական երկրներում, ուր լյուտնյա նվագելու արվեստն իր գագաթնակետին հասավ XV-XVII դարերում: [[XVIII դար]]ի 2-րդ կեսից փոխարինվել է [[կիթառ]]ով։ Արդիական եվրոպական լյուտնյան ունի 6 միակի լար և լարվում է վեցլարանի կիթառի նման<ref>{{Cite book |title=Երաժշտական բացատրական բառարան |last=Մելիք-Վրթանեսյան |first=Կ.Ե. |publisher=«Խորհրդային գրող» |year=1989 |location=Երևան}}</ref>: == Պատմություն == Լյուտնյա գործիքի ծագման մասին հստակ հիշատակություն չկա: Գործիքի զանազան տարբերակները հնագույն ժամանակներից օգտագործվել են [[Եգիպտոս]]ի, [[Խեթական պետություն|Խեթական թագավորության]], [[Հունաստան]]ի, [[Հռոմեական կայսրություն|Հռոմ]]ի, [[Բուլղարիա]]յի, [[Չինաստան]]ի, [[Կիլիկիա]]յի մշակույթներում: 7-րդ դարի սկզբներին լյուտնյային նման գործիքներ հայտնվեցին [[Իրան|Պարսկաստան]]ում, [[Հայաստան]]ում, [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդիա]]յում և [[Արաբական խալիֆայություն]]ում: 6-րդ դարում բուլղարների շնորհիվ լյուտնյա երաժշտական գործիքը տարածում գտավ ողջ [[Բալկանյան թերակղզի|Բալկանյան թերակղզում]], իսկ 8-րդ դարում [[մավրեր]]ը այն տեղափոխեցին Իսպանիա և [[Կատալոնիա]]: Լյուտնյայի տարածման պատմությունն այսքանով չավարտվեց, երաժշտական այս գործիքի հիմքի վրա ստեղծվեց իտալական կիթառը: 15-16-րդ դարերում իսպանացի, կատալոնացի և պորտուգալացի բազմաթիվ կատարողներ լյուտնյայի հետ միաժամանակ կիրառում էին վիուելա (գործիք, որն իր ձևով և լարվածքով նման է լյուտնյային): Արաբական երկրներում, լյուտնյան համարվում էր թագավորական երաժշտական գործիք, շնորհիվ մեղմ հնչողության՝ լյուտնյան շատ կրոններում ուներ սիմվոլիկ նշանակություն: Բուդդայականության մեջ նվագը երաժշտական այս գործիքի վրա հանգստության և մարդկանց ու աստվածների աշխարհում ներդաշնակության գրավականն էր, իսկ քրիստոնեության մեջ լյուտնյան արտացոլում էր երկնային գեղեցկությունն ու բնության ուժերի նկատմամբ հսկողությունը<ref name=":0">{{Cite web|url=https://muzinstru.ru/strunnye/lyutnya|title=Лютня: что это такое, строение, звучание, история, разновидности, использование|website=muzinstru.ru|access-date=2021-10-26|archive-date=2021-06-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20210616105304/https://muzinstru.ru/strunnye/lyutnya|deadlink=no}}</ref>: Например в арабских странах, лютня считалась королевой музыкальных инструментов. Благодаря ее мягкому звучанию для многих религий она имела символический смысл[3]. А у буддистов игра на этом инструменте означала спокойствие и слаженную обстановку в мире людей и богов[3]. У христиан же, лютня олицетворяла небесную красоту и контроль над силами природы[3]. {{Musical-instrument-stub}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=4|էջ=647}} [[Կատեգորիա:Կսմիթային նվագարաններ]] [[Կատեգորիա:Լարային երաժշտական գործիքներ]] [[Կատեգորիա:Իրանական հայտնագործություններ]] 1ad27cb5edfr0cygflz81o1bzi6ckvo 0 541483 8485596 8485025 2022-08-09T00:07:05Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = կոմունա | հայերեն անվանում = Օրիո Կանավեզե | բնօրինակ անվանում = Orio Canavese | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = Orio canavese panorama da sud.jpg | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 45|lat_min = 20|lat_sec =0 |lon_dir = E|lon_deg = 7|lon_min = 52|lon_sec =0 |CoordAddon = |CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 280 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Պիեմոնտ | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = Թուրին (գավառ){{!}}Թուրին | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = քաղաքապետ | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 7 | կենտրոնի բարձրություն =327 | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն = 781 | մարդահամարի թվական = [[2008]] | խտություն =112 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = կա | հեռախոսային կոդ = 011 | փոստային ինդեքս = 10010 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = ISTAT | թվային իդենտիֆիկատոր = 01172 | Վիքիպահեստում = Orio Canavese | կայք = http://www.comune.oriocanavese.to.it/ }} '''Օրիո Կանավեզե''' ({{lang-it|'''Orio Canavese'''}}), կոմունա [[Իտալիա]]յի [[Պիեմոնտ]] մարզի [[Թուրին (գավառ)|Թուրին]] գավառում։ [[Բնակչություն]]ը՝ 781 մարդ ([[2008]] թվականի տվյալներով)։ Բնակչության խտությունը՝ 112 մարդ/կմ²։ [[Տարածք]]ը՝ 7 [[կմ²]]։ [[Փոստային ինդեքս]]ը՝ 10010։ [[Հեռախոսային կոդ]]ը՝ 011։ Բնակավայրի հովանավորն է համարվում սուրբ Աստվածամայրը։ Տոնը նշվում է [[սեպտեմբերի 8]]-ին։ == Ժողովրդագրություն == Բնակչության թվաքանակի փոփոխությունները. <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.8,0.6) ImageSize = width:455 height:373 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:1500 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:500 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1861 text:1861 bar:1871 text:1871 bar:1881 text:1881 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1951 text:1951 bar:1961 text:1961 bar:1971 text:1971 bar:1981 text:1981 bar:1991 text:1991 bar:2001 text:2001 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1861 from:0 till: 941 bar:1871 from:0 till: 996 bar:1881 from:0 till: 1185 bar:1901 from:0 till: 1263 bar:1911 from:0 till: 1098 bar:1921 from:0 till: 1099 bar:1931 from:0 till: 943 bar:1936 from:0 till: 873 bar:1951 from:0 till: 889 bar:1961 from:0 till: 880 bar:1971 from:0 till: 870 bar:1981 from:0 till: 786 bar:1991 from:0 till: 790 bar:2001 from:0 till: 781 PlotData= bar:1861 at: 941 fontsize:S text: 941 shift:(-8,5) bar:1871 at: 996 fontsize:S text: 996 shift:(-10,5) bar:1881 at: 1185 fontsize:S text: 1.185 shift:(-10,5) bar:1901 at: 1263 fontsize:S text: 1.263 shift:(-10,5) bar:1911 at: 1098 fontsize:S text: 1.098 shift:(-10,5) bar:1921 at: 1099 fontsize:S text: 1.099 shift:(-10,5) bar:1931 at: 943 fontsize:S text: 943 shift:(-10,5) bar:1936 at: 873 fontsize:S text: 873 shift:(-10,5) bar:1951 at: 889 fontsize:S text: 889 shift:(-10,5) bar:1961 at: 880 fontsize:S text: 880 shift:(-10,5) bar:1971 at: 870 fontsize:S text: 870 shift:(-10,5) bar:1981 at: 786 fontsize:S text: 786 shift:(-10,5) bar:1991 at: 790 fontsize:S text: 790 shift:(-10,5) bar:2001 at: 781 fontsize:S text: 781 shift:(-10,5) TextData= fontsize:S pos:(20,20) text:ISTAT-ի տվյալներով </timeline> == Կոմունային վարչակազմ == * Հեռախոսահամար։ 011 9898130 * Էլեկտրոնային հասցե։ orio.canavese@reteunitaria.piemonte.it * Պաշտոնական կայք՝ http://www.comune.oriocanavese.to.it/ == Արտաքին հղումներ== * [http://www.comune.oriocanavese.to.it/ Բնակավայրի պաշտոնական կայք {{ref-it}}] * [http://www.istat.it/en/ Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ {{ref-it}}] * [http://www.istat.it/en/ Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ {{ref-en}}] {{Արտաքին հղումներ}} {{Թուրինի գավառ}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի բնակավայրեր]] nt0gwtz1jltc5l37y06up0u9kv679rl 0 547021 8485830 8398270 2022-08-09T10:49:06Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = [[Կոմունա (Իտալիա)|Կոմունա]] | հայերեն անվանում = Մասիմինո | բնօրինակ անվանում = ''Massimino'' | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = Massimino panorama.jpg | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 44|lat_min = 18|lat_sec =0 |lon_dir = E|lon_deg = 8|lon_min = 4|lon_sec =0 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = 300 | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Լիգուրիա | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = Սավոնա | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 8 | կենտրոնի բարձրություն = 540 | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն = 122 | մարդահամարի թվական = [[2008]] | խտություն = 16 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = Կա | հեռախոսային կոդ = +39 019 | փոստային ինդեքս = 12071 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = Istat | թվային իդենտիֆիկատոր = 09033 | Վիքիպահեստում = | կայք = comune.quiliano.sv.it }} '''Մասիմինո''' ({{lang-it|Massimino}}), [[Կոմունա (Իտալիա)|կոմունա Իտալիա]]յում, [[Լիգուրիա]] մարզում՝ Սավոնա գավառում։ [[Բնակչություն]]ը ըստ [[2008 թվական]]ի տվյալների կազմում է 122 [[մարդ]], խտությունը՝ 16 մարդ/կմ²։ Զբաղեցնում է 8 [[կմ²]] [[տարածք]]։ Փոստային ինդեքս՝ 12071։ [[Հեռախոսային կոդ]]՝ 019։ Կոմունայի հովանավորն է Սուրբ Դոնատ Արեցցին: Տոնը նշվում է [[օգոստոսի 7]]-ին։ == Ժողովրդագրություն == '''Բնակչության թվաքանակի փոփոխությունները. <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.8,0.6) ImageSize = width:455 height:373 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:500 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:50 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:10 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1861 text:1861 bar:1871 text:1871 bar:1881 text:1881 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1951 text:1951 bar:1961 text:1961 bar:1971 text:1971 bar:1981 text:1981 bar:1991 text:1991 bar:2001 text:2001 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1861 from:0 till:409 bar:1871 from:0 till:440 bar:1881 from:0 till:432 bar:1901 from:0 till:454 bar:1911 from:0 till:455 bar:1921 from:0 till:425 bar:1931 from:0 till:403 bar:1936 from:0 till:358 bar:1951 from:0 till:353 bar:1961 from:0 till:297 bar:1971 from:0 till:247 bar:1981 from:0 till:183 bar:1991 from:0 till:151 bar:2001 from:0 till:130 PlotData= bar:1861 at: 409 fontsize:S text:409 shift:(-8,5) bar:1871 at: 440 fontsize:S text:440 shift:(-10,5) bar:1881 at: 432 fontsize:S text:432 shift:(-10,5) bar:1901 at: 454 fontsize:S text:454 shift:(-10,5) bar:1911 at: 455 fontsize:S text:455 shift:(-10,5) bar:1921 at: 425 fontsize:S text:425 shift:(-10,5) bar:1931 at: 403 fontsize:S text:403 shift:(-10,5) bar:1936 at: 358 fontsize:S text:358 shift:(-10,5) bar:1951 at: 353 fontsize:S text:353 shift:(-10,5) bar:1961 at: 297 fontsize:S text:297 shift:(-10,5) bar:1971 at: 247 fontsize:S text:247 shift:(-10,5) bar:1981 at: 183 fontsize:S text:183 shift:(-10,5) bar:1991 at: 151 fontsize:S text:151 shift:(-10,5) bar:2001 at: 130 fontsize:S text:130 shift:(-10,5) TextData= fontsize:S pos:(20,20) text:Ըստ ISTAT֊ի տվյալներիր </timeline> == Տվյալներ == * Հեռախոսային համար ֊ 019-79944 == Պատկերասրահ == <gallery> Massimino (SV)-chiesa san Donato2.jpg Massimino (SV)-oratorio San Vincenzo Ferreri.jpg Massimino (SV)-chiesa san Donato1.jpg Massimino (SV)-municipio.jpg </gallery> == Արտաքին հղումներ == * [http://www.istat.it/ Վիճակագրության ազգային ինդտիտուտ {{ref-it}}] * http://www.istat.it/english/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091207102304/http://www.istat.it/english/ |date=2009-12-07 }} {{Սավոնայի գավառ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի բնակավայրեր]] 1fh45a89hytx1phu9qmx9id2l03caj8 0 547105 8485427 5680628 2022-08-08T19:40:10Z Arkadi Poghosyan 118797 wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}} {{ԵԵՄԱ2 |երկիր = Իռլանդիա |դրոշ = Flag of Ireland.svg |հեռուստաալիք = TG4 |մասնակցումների թիվ = 1 |առաջին ելույթ = [[Մանկական Եվրատեսիլ 2015 երգի մրցույթ|2015]] |լավագույն արդյունք = 12-րդ [[Մանկական Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթ|2016]] |վատագույն արդյունք =18-րդ [[Մանկական Եվրատեսիլ 2021 երգի մրցույթ|2021]] |նախընտրական փուլ = Ազգային ընտրություն |ԵՀՄ = http://www.junioreurovision.tv/page/country-profile?country=3 }} Իռլանդիան [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ]]ին մասնակցության հայտ է ներկայացրել դեռևս [[Մանկական Եվրատեսիլ 2003 երգի մրցույթ|2003]] թվականին սակայն ետ վերցրել մասնակցության հայտը։ Իռլանդիան նաև մտադիր էր մասնակցել 2014 թվականի մրցույթին, սակայն ֆինանսական խնդիրներից ելնելով չի մասնակցել։ 2015 թվականին Իռլանդիան հաստատեց իր մասնակցությունը, որն անցկացվել է Բուլղարիայում։ Երկիրը ներկայացրեց օպերային երգչուհի Էմի Բենքսը և զբաղեցրեց 12-րդ տեղը։ == Մասնակցումներ == {| class="wikitable sortable" |- ! Տարի !! Արտիստ !! Երգ !! Հորիզոնական !! Միավոր |- | [[Մանկական Եվրատեսիլ 2015 երգի մրցույթ|2015]] || Էմի Բենքս || "Réalta na mara" || 12 || 36 |- | [[Մանկական Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթ|2016]] |Զենան Դոնելլի |"Bríce ar bhríce" |10 |122 |- | [[Մանկական Եվրատեսիլ 2017 երգի մրցույթ|2017]] |Մյուրեն ՄաքԴոննել |"Súile Glasa" |15 |54 |- |[[Մանկական Եվրատեսիլ 2018 երգի մրցույթ|2018]] |Թեյլոր Հայնս |"IOU" |15 |48 |- |[[Մանկական Եվրատեսիլ 2019 երգի մրցույթ|2019]] |Աննա Քերնի |"Banshee" |12 |73 |- |[[Մանկական Եվրատեսիլ 2020 երգի մրցույթ|2020]] | colspan="4" |Չի մասնակցել |- |[[Մանկական Եվրատեսիլ 2021 երգի մրցույթ|2021]] |Մայու Լեվի Լավլոր |"Saor" |18 |44 |- |[[Մանկական Եվրատեսիլ 2022 երգի մրցույթ|2022]] | | | | |} {{Երկրներ Մանկական Եվրատեսիլում}} [[Կատեգորիա:Երկրներ Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթում]] [[Կատեգորիա:Իռլանդիայի երաժշտություն]] {{Անավարտ}} mqv704e8qyrx8bmm5c92isiubnc8w25 0 548797 8485067 8173375 2022-08-08T12:35:35Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = [[Կոմունա (Իտալիա)|Կոմունա]] | հայերեն անվանում = Սան Պաոլո | բնօրինակ անվանում = '' San Paolo'' | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 45|lat_min = 22|lat_sec =0 |lon_dir = E|lon_deg = 10|lon_min = 2|lon_sec =0 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 280 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Լոմբարդիա | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = Բրեշիա (գավառ){{!}}Բրեշիա | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 19 | կենտրոնի բարձրություն = 72 | կլիմա = | լեզու = [[Իտալերեն]] | բնակչություն = 4272 | մարդահամարի թվական = 2008 | խտություն = 229 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = Կա | հեռախոսային կոդ = 030 | փոստային ինդեքս = 25020 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = Istat | թվային իդենտիֆիկատոր = 017138 | Վիքիպահեստում = | կայք = http://www.comune.sanpaolo.bs.it/homepage.htm }} '''Սան Պաոլո''' ({{lang-it|San Paolo}}), [[Կոմունա (Իտալիա)|կոմունա]] [[Իտալիա]]յում, [[Լոմբարդիա]] մարզի [[Բրեշիա (գավառ)|Բրեշիա]] գավառում<ref name=Istat>{{cite web |url=http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html |title=Bilancio demografico Anno 2016 Gennaio Provincia: Brescia |date= |accessdate=2017 հունիսի 28 |archive-date=2019-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190311225842/http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html |dead-url=yes }}</ref>։ [[Բնակչություն]]ը կազմում է 3812 [[մարդ]] 2008 թվականի մարդահամարի տվյալներով, խտությունը՝ 229 մարդ/կմ²։ Զբաղեցնում է 19 [[կմ²]] [[տարածք]]։ Փոստային ինդեքս՝ 25020 ։ [[Հեռախոսային կոդ]]՝ 030։ Քաղաքի հովանավոր պաշտպանը Սուրբ [[Պողոս առաքյալ]]ն է։ Տոնը նշվում է [[հունիսի 29]]-ին: == Ժողովրդագրություն == Բնակչության թվաքանակի փոփոխությունները. <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.8,0.6) ImageSize = width:455 height:373 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:4500 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:500 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1861 text:1861 bar:1871 text:1871 bar:1881 text:1881 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1951 text:1951 bar:1961 text:1961 bar:1971 text:1971 bar:1981 text:1981 bar:1991 text:1991 bar:2001 text:2001 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1861 from:0 till: 2708 bar:1871 from:0 till: 2821 bar:1881 from:0 till: 2755 bar:1901 from:0 till: 3155 bar:1911 from:0 till: 3348 bar:1921 from:0 till: 3454 bar:1931 from:0 till: 3805 bar:1936 from:0 till: 3717 bar:1951 from:0 till: 4102 bar:1961 from:0 till: 3215 bar:1971 from:0 till: 2881 bar:1981 from:0 till: 3223 bar:1991 from:0 till: 3440 bar:2001 from:0 till: 3884 PlotData= bar:1861 at: 2708 fontsize:S text: 2.708 shift:(-8,5) bar:1871 at: 2821 fontsize:S text: 2.821 shift:(-10,5) bar:1881 at: 2755 fontsize:S text: 2.755 shift:(-10,5) bar:1901 at: 3155 fontsize:S text: 3.155 shift:(-10,5) bar:1911 at: 3348 fontsize:S text: 3.348 shift:(-10,5) bar:1921 at: 3454 fontsize:S text: 3.454 shift:(-10,5) bar:1931 at: 3805 fontsize:S text: 3.805 shift:(-10,5) bar:1936 at: 3717 fontsize:S text: 3.717 shift:(-10,5) bar:1951 at: 4102 fontsize:S text: 4.102 shift:(-10,5) bar:1961 at: 3215 fontsize:S text: 3.215 shift:(-10,5) bar:1971 at: 2881 fontsize:S text: 2.881 shift:(-10,5) bar:1981 at: 3223 fontsize:S text: 3.223 shift:(-10,5) bar:1991 at: 3440 fontsize:S text: 3.440 shift:(-10,5) bar:2001 at: 3884 fontsize:S text: 3.884 shift:(-10,5) TextData= fontsize:S pos:(20,20) text:Ըստ ISTAT֊ի տվյալների </timeline> == Կապի տվյալներ == * Հեռախոս՝ 030 9970001 * Էլեկտրոնային փոստ info@comune.sanpaolo.bs.it * Պաշտոնական կայք՝ http://www.comune.sanpaolo.bs.it/homepage.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928104320/http://www.comune.sanpaolo.bs.it/homepage.htm |date=2007-09-28 }} == Արտաքին հղումներ == * http://www.comune.sanpaolo.bs.it/homepage.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928104320/http://www.comune.sanpaolo.bs.it/homepage.htm |date=2007-09-28 }} * [http://www.istat.it/ Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ {{ref-it}}] * http://www.istat.it/english/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091207102304/http://www.istat.it/english/ |date=2009-12-07 }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Բրեշիայի գավառ}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի բնակավայրեր]] dek2lexv1291yzb88gs7qcycq1ta9v7 8485594 8485067 2022-08-09T00:06:45Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = [[Կոմունա (Իտալիա)|Կոմունա]] | հայերեն անվանում = Սան Պաոլո | բնօրինակ անվանում = '' San Paolo'' | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 45|lat_min = 22|lat_sec =0 |lon_dir = E|lon_deg = 10|lon_min = 2|lon_sec =0 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 280 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Լոմբարդիա | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = Բրեշիա (գավառ){{!}}Բրեշիա | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 19 | կենտրոնի բարձրություն = 72 | կլիմա = | լեզու = [[Իտալերեն]] | բնակչություն = 4272 | մարդահամարի թվական = 2008 | խտություն = 229 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = Կա | հեռախոսային կոդ = 030 | փոստային ինդեքս = 25020 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = Istat | թվային իդենտիֆիկատոր = 017138 | Վիքիպահեստում = | կայք = http://www.comune.sanpaolo.bs.it/homepage.htm }} '''Սան Պաոլո''' ({{lang-it|San Paolo}}), [[Կոմունա (Իտալիա)|կոմունա]] [[Իտալիա]]յում, [[Լոմբարդիա]] մարզի [[Բրեշիա (գավառ)|Բրեշիա]] գավառում<ref name=Istat>{{cite web |url=http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html |title=Bilancio demografico Anno 2016 Gennaio Provincia: Brescia |date= |accessdate=2017 հունիսի 28 |archive-date=2019-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190311225842/http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html |dead-url=yes }}</ref>։ [[Բնակչություն]]ը կազմում է 3812 [[մարդ]] 2008 թվականի մարդահամարի տվյալներով, խտությունը՝ 229 մարդ/կմ²։ Զբաղեցնում է 19 [[կմ²]] [[տարածք]]։ Փոստային ինդեքս՝ 25020 ։ [[Հեռախոսային կոդ]]՝ 030։ Քաղաքի հովանավոր պաշտպանը Սուրբ [[Պողոս առաքյալ]]ն է։ Տոնը նշվում է [[հունիսի 29]]-ին։ == Ժողովրդագրություն == Բնակչության թվաքանակի փոփոխությունները. <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.8,0.6) ImageSize = width:455 height:373 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:4500 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:500 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1861 text:1861 bar:1871 text:1871 bar:1881 text:1881 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1951 text:1951 bar:1961 text:1961 bar:1971 text:1971 bar:1981 text:1981 bar:1991 text:1991 bar:2001 text:2001 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1861 from:0 till: 2708 bar:1871 from:0 till: 2821 bar:1881 from:0 till: 2755 bar:1901 from:0 till: 3155 bar:1911 from:0 till: 3348 bar:1921 from:0 till: 3454 bar:1931 from:0 till: 3805 bar:1936 from:0 till: 3717 bar:1951 from:0 till: 4102 bar:1961 from:0 till: 3215 bar:1971 from:0 till: 2881 bar:1981 from:0 till: 3223 bar:1991 from:0 till: 3440 bar:2001 from:0 till: 3884 PlotData= bar:1861 at: 2708 fontsize:S text: 2.708 shift:(-8,5) bar:1871 at: 2821 fontsize:S text: 2.821 shift:(-10,5) bar:1881 at: 2755 fontsize:S text: 2.755 shift:(-10,5) bar:1901 at: 3155 fontsize:S text: 3.155 shift:(-10,5) bar:1911 at: 3348 fontsize:S text: 3.348 shift:(-10,5) bar:1921 at: 3454 fontsize:S text: 3.454 shift:(-10,5) bar:1931 at: 3805 fontsize:S text: 3.805 shift:(-10,5) bar:1936 at: 3717 fontsize:S text: 3.717 shift:(-10,5) bar:1951 at: 4102 fontsize:S text: 4.102 shift:(-10,5) bar:1961 at: 3215 fontsize:S text: 3.215 shift:(-10,5) bar:1971 at: 2881 fontsize:S text: 2.881 shift:(-10,5) bar:1981 at: 3223 fontsize:S text: 3.223 shift:(-10,5) bar:1991 at: 3440 fontsize:S text: 3.440 shift:(-10,5) bar:2001 at: 3884 fontsize:S text: 3.884 shift:(-10,5) TextData= fontsize:S pos:(20,20) text:Ըստ ISTAT֊ի տվյալների </timeline> == Կապի տվյալներ == * Հեռախոս՝ 030 9970001 * Էլեկտրոնային փոստ info@comune.sanpaolo.bs.it * Պաշտոնական կայք՝ http://www.comune.sanpaolo.bs.it/homepage.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928104320/http://www.comune.sanpaolo.bs.it/homepage.htm |date=2007-09-28 }} == Արտաքին հղումներ == * http://www.comune.sanpaolo.bs.it/homepage.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928104320/http://www.comune.sanpaolo.bs.it/homepage.htm |date=2007-09-28 }} * [http://www.istat.it/ Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ {{ref-it}}] * http://www.istat.it/english/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091207102304/http://www.istat.it/english/ |date=2009-12-07 }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Բրեշիայի գավառ}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի բնակավայրեր]] nkhthzpysygc7otnhctbgf1nynzt1cw 0 548929 8485219 8184868 2022-08-08T17:23:11Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = [[Կոմունա (Իտալիա)|Կոմունա]] | հայերեն անվանում =Արոզիո | բնօրինակ անվանում =Arosio | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 45|lat_min = 43|lat_sec =0 |lon_dir = E|lon_deg = 9|lon_min = 13|lon_sec =0 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = 300 | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Լոմբարդիա | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = Կոմո (գավառ){{!}}Կոմո | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք =2 | կենտրոնի բարձրություն = 300 | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն = 4469 | մարդահամարի թվական = | խտություն = 2235 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = Կա | հեռախոսային կոդ = 00031 | փոստային ինդեքս = 22060 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = Istat | թվային իդենտիֆիկատոր =013012 | Վիքիպահեստում = Arosio | կայք =http://www.comune.arosio.como.it }} '''Արոզիո''' ({{lang-it|Arosio}}), կոմունա [[Իտալիա]]յում, տեղակայված է [[Լոմբարդիա]] մարզի [[Կոմո (գավառ)|Կոմո]] գավառում<ref name=Istat>{{cite web |url=http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html |title=Bilancio demografico Anno 2016 Gennaio Provincia (search key Covo) |date= |accessdate=2017 հուլիսի 2 |archive-date=2019-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190311225842/http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html |dead-url=yes }}</ref>։ Բնակչությունը կազմում է 4469 մարդ, խտությունը՝ 2235 մարդ/կմ²։ Զբաղեցնում է 2 կմ² տարածք։ Փոստային ինդեքս՝ 22060։ Հեռախոսային կոդ՝ 00031։ Քաղաքի հովանավորն է սուրբ Նազարիոն։ Քաղաքի օրը նշվում է ամեն տարի հուլիսի 29-ին։ == Արտաքին հղումներ == * http://www.comune.arosio.como.it {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050312032530/http://www.comune.arosio.como.it/ |date=2005-03-12 }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Կոմոյի գավառ}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի բնակավայրեր]] raf8xndrwwkue7ct5887lsiuftn9oag 0 550785 8485893 8192248 2022-08-09T11:28:22Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = | հայերեն անվանում = Բայերբրուն | բնօրինակ անվանում = Baierbrunn | ենթարկում = | երկիր = Գերմանիա | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = WappenBaierbrunn.svg | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir=N |lat_deg=48 |lat_min=01 |lat_sec=00 |lon_dir=E |lon_deg=11 |lon_min=29 |lon_sec=00 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Երկրամաս | երկրամաս = Բավարիա | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Շրջան (վարչական միավոր){{!}}Շրջան | շրջան = Մյունխեն (շրջան){{!}}Մյունխեն | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք =7,21 | կենտրոնի բարձրություն = 626 | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն =2944 | մարդահամարի թվական = 2010 | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = Կա | հեռախոսային կոդ = +49 89 | փոստային ինդեքս = 82065 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = M | իդենտիֆիկատորի տեսակ = Պաշտոնական կոդ | թվային իդենտիֆիկատոր = 09 1 84 113 | Վիքիպահեստում = | կայք = http://www.baierbrunn.de/ }} '''Բայերբրուն''' {{lang-de|Baierbrunn}}), կոմունա [[Գերմանիա]]յում, [[Բավարիա]] երկրամասում։ Ենթարկվում է [[Վերին Բավարիա]] վարչական շրջանին։ Գտնվում է [[Մյունխեն (շրջան)|Մյունխեն]] շրջանում։ Բնակչությունը կազմում է 2944 մարդ ([[2010 թվական]]ի [[դեկտեմբերի 31]]-ի տվյալներով)։ Տարածքը 7,21 կմ² է։ Պաշտոնական կոդը՝ ''09 1 84 113''։ Կոմունան ստորաբաժանվում է 2 գյուղական շրջանների։ == Արտաքին հղումներ == * [http://www.baierbrunn.de/ Պաշտոնական կայք] {{Մյունխենի շրջան}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Գերմանիայի բնակավայրեր]] q3suf7apqvajhvt63i77369780qcyuj 6 560800 8485861 6546728 2022-08-09T11:23:40Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ֆայլ | Նկարագրություն = Երիկամաբջջային քաղցկեղի պատկերը նախնական փուլում | Աղբյուր = ISBN 978-953-51-0022-5 | Հեղինակ = Robert J. Amato | Ամսաթիվ = 23.04.2014 | Արտոնագիր = CC BY 3.0 | Պատճառ = for review }} 3f86r9y3lbdz1fixixdzgr7y82515xk 6 564128 8485884 6546693 2022-08-09T11:25:57Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki == Ամփոփում == {{Ազատ պատկեր | Նկարագրություն = ԵԲՔ III-րդ փուլում | Աղբյուր = AAU | Հեղինակ = AAU | Ամսաթիվ = 02.05.2015 | Արտոնագիր = CC BY-SA 3.0 | Պատճառ = for review }} to1qugxk0a3c9rwgjfsd86nr641sasg 0 564599 8485637 8080461 2022-08-09T04:28:46Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Կոմունա | հայերեն անվանում = Կաստելինա Մարիտիմա | բնօրինակ անվանում = Castellina Marittima | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 43|lat_min = 24|lat_sec =46 |lon_dir = E|lon_deg = 10|lon_min = 34|lon_sec =38 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = 300 | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Տոսկանա | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = Պիզա (գավառ){{!}}Պիզա | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 46 | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն = 1973 | մարդահամարի թվական = [[2008]] | խտություն = 43 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = կա | հեռախոսային կոդ = 050 | փոստային ինդեքս = 56040 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = ISTAT | թվային իդենտիֆիկատոր = 050010 | Վիքիպահեստում = Castellina Marittima | կայք = http://www.comunecastellina.it/ }} '''Կաստելինա Մարիտիմա''' ({{lang-it|Castellina Marittima}}), կոմունա [[Իտալիա]]յում, գտնվում է [[Տոսկանա]] մարզում՝ [[Պիզա (գավառ)|Պիզա]] գավառում։ [[Բնակչություն]]ը կազմում է 1973 [[մարդ]] (ըստ [[2008]] թվականի տվյալների)։ Բնակչության միջին խտությունը՝ 43 մարդ/կմ²։ Զբաղեցնում է 46 [[կմ²]] տարածք։ [[Փոստային ինդեքս]]՝ 56040։ [[Հեռախոսային կոդ]]ը՝ 050։ Բնակավայրի հովանավորն է [[ Հովհաննես Մկրտիչ|Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ]]ը (San Giovanni Decollato): Տոնակատարությունը [[օգոստոսի 29]]-ին է: == Ժողովարդագրություն == Բնակչության աճը։ <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.8,0.6) ImageSize = width:455 height:373 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:3500 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:500 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1861 text:1861 bar:1871 text:1871 bar:1881 text:1881 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1951 text:1951 bar:1961 text:1961 bar:1971 text:1971 bar:1981 text:1981 bar:1991 text:1991 bar:2001 text:2001 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1861 from:0 till: 1774 bar:1871 from:0 till: 2102 bar:1881 from:0 till: 2347 bar:1901 from:0 till: 2520 bar:1911 from:0 till: 2763 bar:1921 from:0 till: 2772 bar:1931 from:0 till: 3132 bar:1936 from:0 till: 2908 bar:1951 from:0 till: 2551 bar:1961 from:0 till: 2157 bar:1971 from:0 till: 1864 bar:1981 from:0 till: 1824 bar:1991 from:0 till: 1816 bar:2001 from:0 till: 1817 PlotData= bar:1861 at: 1774 fontsize:S text: 1.774 shift:(-8,5) bar:1871 at: 2102 fontsize:S text: 2.102 shift:(-10,5) bar:1881 at: 2347 fontsize:S text: 2.347 shift:(-10,5) bar:1901 at: 2520 fontsize:S text: 2.520 shift:(-10,5) bar:1911 at: 2763 fontsize:S text: 2.763 shift:(-10,5) bar:1921 at: 2772 fontsize:S text: 2.772 shift:(-10,5) bar:1931 at: 3132 fontsize:S text: 3.132 shift:(-10,5) bar:1936 at: 2908 fontsize:S text: 2.908 shift:(-10,5) bar:1951 at: 2551 fontsize:S text: 2.551 shift:(-10,5) bar:1961 at: 2157 fontsize:S text: 2.157 shift:(-10,5) bar:1971 at: 1864 fontsize:S text: 1.864 shift:(-10,5) bar:1981 at: 1824 fontsize:S text: 1.824 shift:(-10,5) bar:1991 at: 1816 fontsize:S text: 1.816 shift:(-10,5) bar:2001 at: 1817 fontsize:S text: 1.817 shift:(-10,5) TextData= fontsize:S pos:(20,20) text:Ըստ ISTAT </timeline> == Համայնքի վարչակազմ == * Հեռախոսահամար։ 050 694111 * Էլեկտրոնային հասցե։ info@comunecastellina.it * Գլխավոր կայք։ http://www.comunecastellina.it/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060212133129/http://www.comunecastellina.it/ |date=2006-02-12 }} == Արտաքին հղումներ== * http://www.comunecastellina.it/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060212133129/http://www.comunecastellina.it/ |date=2006-02-12 }} * [http://www.istat.it/ Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ {{ref-it}}] * http://www.istat.it/english/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091207102304/http://www.istat.it/english/ |date=2009-12-07 }} {{Արտաքին հղումներ}} {{Պիզայի գավառ}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի բնակավայրեր]] 47irenl8htnaagua47inu8s201441gy 0 565983 8485353 8437977 2022-08-08T18:54:26Z Arman Militosyan 97043 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող | անուն = Հովհաննես Գրիգորի Երանյան | բնագիր անուն = | պատկեր = | պատկերի չափեր = 200px | նկարագրություն = | գրական անուն = | ծննդյան անուն = | ծնվել է = {{Ծննդյան ամսաթիվ|1963|5|7}} | ծննդյան վայր = [[Դարակերտ]], [[Արարատի մարզ]] | վախճանվել է = | վախճանի վայր = | մասնագիտություն = | լեզու = | ազգություն = հայ | քաղաքացիություն = | կրթություն = | ալմա մատեր = [[Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ]] | ստեղծագործական շրջան = | ոճեր = | թեմաներ = | գրական շարժումներ = | ուշագրավ աշխատանք(ներ) = | ամուսին(ներ) = | համատեղ ապրող(ներ) = | զավակներ = | ազգական(ներ) = | ներշնչվել է = | ներշնչել է = | նշանակալի պարգև(ներ) = | ստորագրություն = | վիքիպահեստ = | վիքիպահեստում = | վիքիքաղվածք = | վիքիդարան = | կայք = }} '''Հովհաննես Գրիգորի Երանյան''' ([[1963]], [[մայիսի 7]], [[Դարակերտ]], [[Արարատի մարզ]]), հայ արձակագիր։ [[Հայաստանի գրողների միություն|Հայաստանի գրողների միության]] անդամ ([[2003]])։ ==Կենսագրություն== [[1990]] թվականին ավարտել է [[Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ]]ի թատերագիտության բաժինը։ Աշխատել է մամուլում և հեռուստատեսությունում։ «[[Երկիր (օրաթերթ)|Երկիր]]» շաբաթաթերթի մշակութային էջի պատասխանատուն է։ Հեղինակել է հայ մշակույթի և գրականության վերաբերյալ մի քանի տասնյակ փաստագրական ֆիլմեր ու հաղորդումներ։ Թատերագիտական, գրականագիտական, կինոգիտական բազմաթիվ հոդվածներ ու գրախոսականներ է տպագրել ինչպես հայաստանյան, այնպես էլ սփյուռքահայ մամուլում։ [[1995]] թվականին [[Բեռլին]]ի «Literatur werk chat» կազմակերպության հրավերով «Պատերազմը և գրականությունը», «Մշակույթի դերը պատերազմների կանխարգելման գործում» թեմաներով դասախոսություններ է կարդացել [[Գերմանիա]]յում։ Պատմվածքները թարգմանվել են [[գերմաներեն]], [[անգլերեն]], [[հոլանդերեն]], [[ռումիներեն]], [[ռուսերեն]] և [[պարսկերեն]] լեզուներով։ Պարսկերեն առանձին գրքով հրատարակվել է նաև նրա «Կույրերը» պիեսը և [[2004]] թվականի նոյեմբերին բեմադրվել [[Թեհրան]]ում<ref>[https://wua.am/հովհաննես-երանյան/ Հովհաննես Երանյան Հայաստանի գրողների միության կայքում]</ref>։ Հրատարակել է 4 արձակ ժողովածու՝ * «Միակ ոտնահետք», 1999 * «Զինադադար», 2005 * «Մարդահամար», 2008 * «Ամենագեղեցիկ հարվածը», 2010 == Պարգևներ == *2010 թվականին «Ամենագեղեցիկ հարվածը» գիրքն արժանացել է «Արդի հայ արձակ. 21-րդ դար» մրցանակաբաշխության առաջին մրցանակի *[[Պողոսյան մրցանակ]], 2018<ref>{{Cite web|url=https://boghossianprize.am/hy/515|title=Հովհաննես Երանյան|website=boghossianprize.am}}</ref> == Երկեր == * Այլ ոտնահետքեր (ընտրանի), Երևան,2014 * [[Ողորմություն Ֆրոսյային]] (պատմվածքներ), Երևան, Անտարես, 2013, 144 էջ։ * Ամենագեղեցիկ հարվածը (վեպ), Երևան, 2010 * Մարդահամար (վեպ, պատմվածքներ, պիեսներ), Երևան, 2008 * Զինադադար, Երևան, 2005 * Միակ ոտնահետք, Երևան, 1999 === Մամուլ === * Անաղ երկիր, «Գարուն», 1999, N 10։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=1972 Հովհաննես Երանյան] *[https://bookmark.am/hovhannes-yeranyan/ Հովհաննես Երանյանը bookmark.am֊ում] *[https://granish.org/gropings/ Հովհաննես Երանյան, Խարխափումներ] *[https://gisher.org/hovhannes-eranyan-t24091.html Հովհաննես Երանյան, Նոր տարի, “Sovet... post Sovet” շար­քից] {{DEFAULTSORT:Երանյան, Հովհաննես}} [[Կատեգորիա:Հայ արձակագիրներ]] [[Կատեգորիա:1963 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Մայիսի 7 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Դարակերտ գյուղում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի գրողների միության անդամներ]] [[Կատեգորիա:Երևանի պետական գեղարվեստաթատերական ինստիտուտի շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Պողոսյան մրցանակի դափնեկիրներ]] s1rzyiawxbdsbiy8w6osp2ek15o2wvt 0 570459 8485202 7970792 2022-08-08T17:03:10Z Armineaghayan 25187 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Ռուս արվեստագետներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ | բնագիր ԱԱՀ = Паоло Трубецкой }} '''Պավել (Պաոլո) Պետրովիչ Տրուբեցկոյ''', ({{lang-ru|Павел (Паоло) Трубецкой}}, {{lang-it|Paolo Troubetzkoy}}, {{ԱԾ}}), ռուս քանդակագործ-իմպրեսիոնիստ։ == Կենսագրություն == Աշխատել է [[Միլան]]ում՝ մասնավոր ստուդիաներում (1884 թ.) և իր արվեստանոցում (1885-1897 թթ.)։ 1897-1906 թվականներին ապրել է [[Պետերբուրգ]]ում և [[Մոսկվա]]յում, 1906 թվականից՝ [[Ֆրանսիա]]յում, [[ԱՄՆ]]-ում, [[Իտալիա]]յում։ Իր գործերում (հիմնականում ժանրային և դիմաքանդակային արձանիկներ, ինչպես և կիսանդրիներ) Տրուբեցկոյը ձգտել է կերպարի անմիջականության («Մոսկովյան կառապան», 1898 թ., [[Լև Տոլստոյ]]ի դիմաքանդակը, 1899 թ., երկուսն էլ՝ բրոնզ, Ռուսական թանգարան, Լենինգրադ, Տրետյակովյան պատկերասրահ, Մոսկվա)։ [[Ալեքսանդր III]]-ի հուշարձանին (բրոնզ, [[1900]]-[[1906]] թթ., Պետերբուրգ) հատուկ ծանրությունն ու կոպիտ ուժը օբյեկտիվորեն նրան հաղորդել են մերկացնող իմաստ։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ}} {{DEFAULTSORT:Տրուբեցկոյ, Պավել}} [[Կատեգորիա:Ռուս քանդակագործներ]] [[Կատեգորիա:Բուսակերներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի քանդակագործներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս նկարիչներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս արվեստագետներ]] {{Bio-stub}} dpdmm99gflfrgx0zf55mfv4hmkf3kq6 0 571185 8485160 8406321 2022-08-08T15:53:05Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Կոմունա | հայերեն անվանում = Ռեինո | բնօրինակ անվանում = Reino | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 41|lat_min = 17|lat_sec =0 |lon_dir = E|lon_deg = 14|lon_min = 49|lon_sec =0 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = 300 | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Կամպանիա | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = Բենևենտո (գավառ){{!}}Բենևենտո | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 23 | կենտրոնի բարձրություն = 400 | կլիմա = | լեզու = [[Իտալերեն]] | բնակչություն = 1360 | մարդահամարի թվական = 2008 | խտություն = 59 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = +2 | հեռախոսային կոդ = (+39) 0824 | փոստային ինդեքս = 82020 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = [[ISTAT]] | թվային իդենտիֆիկատոր = 062056 | Վիքիպահեստում = Reino | կայք = http://www.comune.reino.bn.it }} '''Ռեինո''' ({{lang-it|''Reino''}}), [[Կոմունա (Իտալիա)|կոմունա]] [[Իտալիա]]յի [[Կամպանիա]] մարզի [[Բենևենտո (գավառ)|Բենևենտո]] [[գավառ]]ում<ref name=Istat>{{cite web |url=http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html |title=Bilancio demografico Anno 2016 Gennaio Provincia: Benevento |date= |accessdate=2017 հունիսի 27 |archive-date=2019-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190311225842/http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html |dead-url=yes }}</ref>։ [[Բնակչություն]]ը կազմում է 1360 մարդ, [[բնակչության խտություն]]ը կազմում է 59 մարդ/կմ²։ Զբաղեցնում է 23 [[կմ²]] [[մակերես]] տարածք։ [[Փոստային ինդեքս]]՝ 82020, [[հեռախոսային կոդ]]՝ 0824։ Գյուղի հովանավորն է սուրբ Սանտ Անտոնիո դի Պադովան։ == Ժողովրդագրություն == '''Բնակչության թվաքանակի փոփոխությունները. <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.8,0.6) ImageSize = width:455 height:373 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:2000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:500 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1861 text:1861 bar:1871 text:1871 bar:1881 text:1881 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1951 text:1951 bar:1961 text:1961 bar:1971 text:1971 bar:1981 text:1981 bar:1991 text:1991 bar:2001 text:2001 bar:2011 text:2011 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1861 from:0 till: 1006 bar:1871 from:0 till: 1120 bar:1881 from:0 till: 1017 bar:1901 from:0 till: 1176 bar:1911 from:0 till: 1502 bar:1921 from:0 till: 1578 bar:1931 from:0 till: 1803 bar:1936 from:0 till: 1796 bar:1951 from:0 till: 1881 bar:1961 from:0 till: 1709 bar:1971 from:0 till: 1497 bar:1981 from:0 till: 1365 bar:1991 from:0 till: 1370 bar:2001 from:0 till: 1360 bar:2011 from:0 till: 1262 PlotData= bar:1861 at: 1006 fontsize:S text: 1006 shift:(-8,5) bar:1871 at: 1120 fontsize:S text: 1120 shift:(-10,5) bar:1881 at: 1017 fontsize:S text: 1017 shift:(-10,5) bar:1901 at: 1176 fontsize:S text: 1176 shift:(-10,5) bar:1911 at: 1502 fontsize:S text: 1502 shift:(-10,5) bar:1921 at: 1578 fontsize:S text: 1578 shift:(-10,5) bar:1931 at: 1803 fontsize:S text: 1803 shift:(-10,5) bar:1936 at: 1796 fontsize:S text: 1796 shift:(-10,5) bar:1951 at: 1881 fontsize:S text: 1881 shift:(-10,5) bar:1961 at: 1709 fontsize:S text: 1709 shift:(-10,5) bar:1971 at: 1497 fontsize:S text: 1497 shift:(-10,5) bar:1981 at: 1365 fontsize:S text: 1365 shift:(-10,5) bar:1991 at: 1370 fontsize:S text: 1370 shift:(-10,5) bar:2001 at: 1360 fontsize:S text: 1360 shift:(-10,5) bar:2011 at: 1262 fontsize:S text: 1262 shift:(-10,5) TextData= fontsize:S pos:(20,20) text:Ըստ ISTAT-ի տվյալների </timeline> ==Կապի տվյալներ== * Հեռախոս՝ 0824 985030 * Փոստային ինդեքս՝ municipio@comune.reino.bn.it * Պաշտոնական կայք՝ http://www.comune.reino.bn.it ==Արտաքին հղումներ== * [http://www.comune.reino.bn.it Բնակավայրի պաշտոնական կայք {{ref-it}}] * [http://www.istat.it/ Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ {{ref-it}}] * http://www.istat.it/english/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091207102304/http://www.istat.it/english/ |date=2009-12-07 }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Բենևենտոյի գավառ}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի բնակավայրեր]] m5rf5gd71jmrykvz1m6bey7woyws3h3 0 571416 8485196 7845406 2022-08-08T16:44:40Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Կոմունա | հայերեն անվանում = Պորտոֆինո | բնօրինակ անվանում = ''Portofino'' | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = Portofino, Liguria (8859767966).jpg | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 44|lat_min = 18|lat_sec = 15.23 |lon_dir = E|lon_deg = 09|lon_min = 12|lon_sec = 26.71 |CoordAddon= |CoordScale= | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = 300 | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Լիգուրիա | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = Ջենովա | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = 986 | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 2.56 | կենտրոնի բարձրություն =5 | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն = 439 | մարդահամարի թվական = [[2011]] | խտություն = 171,48 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = կա | հեռախոսային կոդ = 0185 | փոստային ինդեքս = 16034 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = Portofino | կայք =http://www.comune.portofino.genova.it/ }} '''Պորտոֆինո''' ({{lang-it|Portofino}}), կոմունա [[Իտալիա]]յում, գտնվում է [[Լիգուրիա]] մարզում՝ [[Ջենովա]] գավառում։ [[Բնակչություն]]ը կազմում է 439 [[մարդ]] (2011), [[բնակչության խտություն]]ը կազմում է 171,48 մարդ/կմ², գրավում է 2.56 [[կմ²]]մակերես տարածք։ [[Էլեկտրոնային փոստ]]՝ 16034, [[հեռախոսային կոդ]]՝ 0185։ Կոմունայի հովանավորն է [[Սուրբ Գևորգ]]ը: Տոնը նշվում է [[ապրիլի 23]]-ին։ Նրա պատվին կառուցվել է Սան Ջորջիո եկեղեցին, որի ներսում պահվում են խաչակրաց արշավանքներից բերված մասունքները, իսկ եկեղեցու դիմացի հարթակից բացվում են շատ գեղեցիկ տեսարաններ։ Սան Ջորջոյի առաջին եկեղեցին կառուցվել է դեռևս [[1154 թվական]]ին՝ [[ռոմանական ոճ]]ով, [[17-րդ դար]]ում այն ամբողջությամբ վերակառուցվել է, ձեռք է բերել բարոկկո առանձնահատկություններ, սակայն [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ այն ամբողջությամբ ավերվել է կործանիչ-ռմբակոծիչի կողմից նետված ռումբից։ [[1950 թվական]]ին եկեղեցին վերականգնվել է բնակիչների հաշվին՝ պատմական տեսքի ամբողջական պահպանմամբ, ներառյալ նույնիսկ կահույքի կտորները։ Պորտոֆինոյի գերեզմանատունը գտնվում է Սան Ջորջիո եկեղեցու տարածքում։ <br> <gallery> File:Portofino View 01.JPG File:Noack, Alfred (1833-1895) - Genova - Il promontorio di Portofino 1865 ca.jpg File:Portofino Panorama.jpg File:2016 Portofino - Cimitero.jpg File:2016 Portofino - St.Martin.jpg File:Ona1.jpg File:Trident fishing gallaeus.jpg </gallery> == Պատմություն == Ըստ Պլյինի Ավագի, Պորտոֆինոն հիմնադրվել է [[Հին Հռոմ|հռոմեացիների]] կողմից և անվանել են Պորտուս Դելֆինին, Portus Delphini{{ref-la} (լատիներեն) - «Դելֆինների նավահանգիստ», քանի որ մեծ թվով դելֆիններ էին ապրում ափամերձ ջրերում։ Առաջին գրավոր տեղեկություններն ստացվել են Ադելգեյդ Բուրգունդսկի կողմից` [[986 թվական]]ին, ըստ որի մոտակա աբբայությունը բնակության վայրը տեղափոխվեց «Դելֆիններ նավահանգիստ»։ [[XX դար]]ի 50 -ական թվականներին այս քաղաքի հիմնական եկամտի աղբյուր հանդիսանում էր բարձր հիմքերի վրա դրված տուրիզմը, չնայած մեծ էր նաև ձկնորսությամբ զբաղվողների թիվը։ Պորտոֆինոյի մասին է երգում [[Դալիդա]]ն` "Love in Portofino", այս երգը երգում է նաև [[Անդրեա Բոչելլի]]ն, նույնանուն երգ ունի նաև [[Ժաննա Ֆրիսկե]]ն։ == Արտաքին հղումներ == * [http://www.comune.portofino.genova.it/ Պաշտոնական կայք {{ref-it}}] {{Արտաքին հղումներ}} {{Ջենովայի գավառ}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի բնակավայրեր]] [[Կատեգորիա:1917 թվականին հիմնադրված բնակավայրեր]] k2aa7y2zn39xk7b4i9q8x0wry1btyn2 8485583 8485196 2022-08-09T00:04:25Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Կոմունա | հայերեն անվանում = Պորտոֆինո | բնօրինակ անվանում = ''Portofino'' | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = Portofino, Liguria (8859767966).jpg | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 44|lat_min = 18|lat_sec = 15.23 |lon_dir = E|lon_deg = 09|lon_min = 12|lon_sec = 26.71 |CoordAddon= |CoordScale= | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = 300 | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Լիգուրիա | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = Ջենովա | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = 986 | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 2.56 | կենտրոնի բարձրություն =5 | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն = 439 | մարդահամարի թվական = [[2011]] | խտություն = 171,48 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = կա | հեռախոսային կոդ = 0185 | փոստային ինդեքս = 16034 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = Portofino | կայք =http://www.comune.portofino.genova.it/ }} '''Պորտոֆինո''' ({{lang-it|Portofino}}), կոմունա [[Իտալիա]]յում, գտնվում է [[Լիգուրիա]] մարզում՝ [[Ջենովա]] գավառում։ [[Բնակչություն]]ը կազմում է 439 [[մարդ]] (2011), [[բնակչության խտություն]]ը կազմում է 171,48 մարդ/կմ², գրավում է 2.56 [[կմ²]]մակերես տարածք։ [[Էլեկտրոնային փոստ]]՝ 16034, [[հեռախոսային կոդ]]՝ 0185։ Կոմունայի հովանավորն է [[Սուրբ Գևորգ]]ը։ Տոնը նշվում է [[ապրիլի 23]]-ին։ Նրա պատվին կառուցվել է Սան Ջորջիո եկեղեցին, որի ներսում պահվում են խաչակրաց արշավանքներից բերված մասունքները, իսկ եկեղեցու դիմացի հարթակից բացվում են շատ գեղեցիկ տեսարաններ։ Սան Ջորջոյի առաջին եկեղեցին կառուցվել է դեռևս [[1154 թվական]]ին՝ [[ռոմանական ոճ]]ով, [[17-րդ դար]]ում այն ամբողջությամբ վերակառուցվել է, ձեռք է բերել բարոկկո առանձնահատկություններ, սակայն [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ այն ամբողջությամբ ավերվել է կործանիչ-ռմբակոծիչի կողմից նետված ռումբից։ [[1950 թվական]]ին եկեղեցին վերականգնվել է բնակիչների հաշվին՝ պատմական տեսքի ամբողջական պահպանմամբ, ներառյալ նույնիսկ կահույքի կտորները։ Պորտոֆինոյի գերեզմանատունը գտնվում է Սան Ջորջիո եկեղեցու տարածքում։ <br> <gallery> File:Portofino View 01.JPG File:Noack, Alfred (1833-1895) - Genova - Il promontorio di Portofino 1865 ca.jpg File:Portofino Panorama.jpg File:2016 Portofino - Cimitero.jpg File:2016 Portofino - St.Martin.jpg File:Ona1.jpg File:Trident fishing gallaeus.jpg </gallery> == Պատմություն == Ըստ Պլյինի Ավագի, Պորտոֆինոն հիմնադրվել է [[Հին Հռոմ|հռոմեացիների]] կողմից և անվանել են Պորտուս Դելֆինին, Portus Delphini{{ref-la} (լատիներեն) - «Դելֆինների նավահանգիստ», քանի որ մեծ թվով դելֆիններ էին ապրում ափամերձ ջրերում։ Առաջին գրավոր տեղեկություններն ստացվել են Ադելգեյդ Բուրգունդսկի կողմից` [[986 թվական]]ին, ըստ որի մոտակա աբբայությունը բնակության վայրը տեղափոխվեց «Դելֆիններ նավահանգիստ»։ [[XX դար]]ի 50 -ական թվականներին այս քաղաքի հիմնական եկամտի աղբյուր հանդիսանում էր բարձր հիմքերի վրա դրված տուրիզմը, չնայած մեծ էր նաև ձկնորսությամբ զբաղվողների թիվը։ Պորտոֆինոյի մասին է երգում [[Դալիդա]]ն` "Love in Portofino", այս երգը երգում է նաև [[Անդրեա Բոչելլի]]ն, նույնանուն երգ ունի նաև [[Ժաննա Ֆրիսկե]]ն։ == Արտաքին հղումներ == * [http://www.comune.portofino.genova.it/ Պաշտոնական կայք {{ref-it}}] {{Արտաքին հղումներ}} {{Ջենովայի գավառ}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի բնակավայրեր]] [[Կատեգորիա:1917 թվականին հիմնադրված բնակավայրեր]] 0t8oo51ozmz9l0wmu4t4uic9izgpq8k 0 571823 8485531 8370084 2022-08-08T20:02:16Z Машъал 114470 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գետ |Անվանում = Մեծ Մեկլետա |Բնագիր անվանում = Рассыпная |Պատկեր = |Պատկերի չափ = |Նկարագրում = |Քարտեզ = |Քարտեզի լայնություն = |Քարտեզի նկարագրում = |Երկարություն = 15 |Ավազանի տարածք = 190 |Ավազան = Ազովի ծով |Ջրի ծախս = |Չափման վայր = |Ակունք = Ռասսիպնայա |Ակունքի տեղակայում = 58 կմ՝ ձախ ափին |Ակունքի բարձրություն = |Գետաբերան = |Գետաբերանի տեղակայում = |Գետաբերանի բարձրություն = |Գետի թեքություն = |Երկիր ={{դրոշ|Ռուսաստան}}[[Ռուսաստան]] |Երկրամաս = [[Կրասնոդարի երկրամաս]] [[Ռոստովի մարզ]] |Վիքիպահեստ = }} '''Մեծ Մեկլետա''' ({{Lang-ru|Рассыпная, Большая Меклета}}), գետ [[Ռուսաստան]]ում, հոսում է [[Կրասնոդարի երկրամաս]]ում և [[Ռոստովի մարզ]]ում։ [[Գետաբերան]]ը տեղակայված է Ռասսիպնայա գետի ձախ ափին՝ 58 կմ հեռավորության վրա։ Գետի [[երկարություն]]ը 15 կմ է, [[ավազան]]ի [[տարածք]]ը 190 կմ<sub>2</sub>։ == Ջրային գրանցամատյանի տվյալներ == Ռուսաստանի ջրային գրանցամատյանի տվյալների համաձայն՝ պատկանում է Դոնի ավազանային շրջանին, ջրատնտեսային տեղամասը՝ Եգորլիկ, ենթաավազանը՝ Դոն և Հյուսիսային Դոնցա գետերն են։ Գետի գետային ավազանը՝ Դոն։ Տվյալներն ըստ ջրային ռեսուրսների ֆեդերատիվ տեսչության<ref name='МПР России'>{{cite web|url=http://textual.ru/gvr/index.php?card=171807|title=Государственный водный реестр РФ: Большая Меклета|archiveurl=https://www.webcitation.org/69Fyt1OHx?url=http://textual.ru/gvr/index.php?card=171807|archivedate=2012-07-18|accessdate=2015-05-20|dead-url=no}}</ref>. * ''Ջրային օբյեկտի, պետական ջրային գրանցման կոդը'' - '''05010500612107000017130''' * ''Հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների կոդը'' - '''107001713''' * ''Ավազանի կոդը'' - '''05.01.05.006''' * ''Հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների հատորի համարը'' - '''08''' * ''Թողարկումն ըստ հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների'' - '''1''' == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.mnr.gov.ru/ ՌԴ ջրային ռեսուրսների էկոլոգիան] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150526193507/http://www.mnr.gov.ru/ |date=2015-05-26 }} [[Կատեգորիա:Մինչև 50 կմ երկարությամբ գետեր]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի գետեր]] 4w7xzf0hw0qn38ymde3tzko5xyjtpw1 0 571865 8485826 6588037 2022-08-09T10:29:02Z CommonsDelinker 212 Replacing Monti_Trebulani.jpg with [[File:Monti_Trebulani_2007.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:Duplicate|Duplicate]]: Exact or scaled-down duplicate: [[:c::File:Monti Trebulani 2007.jpg|]]). wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Կազերտա (այլ կիրառումներ)}} {{անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Գավառ | հայերեն անվանում = Կազերտա | բնօրինակ անվանում = '' Provincia di Caserta'' | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = Monti Trebulani 2007.jpg | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 41|lat_min = 10|lat_sec =0 |lon_dir = E|lon_deg = 14|lon_min = 13|lon_sec =0 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = 300 | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Կամպանիա | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = 104 կոմունաներ | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 2 639 | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | լեզու = [[Իտալերեն]] | բնակչություն = 853 009 | մարդահամարի թվական = | խտություն = 323 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = +2 | հեռախոսային կոդ = 081, 0823 | փոստային ինդեքս = 81100, 81020 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = [[ISTAT]] | թվային իդենտիֆիկատոր = 061 | Վիքիպահեստում = Provincia di Caserta | կայք = }} [[Պատկեր:Caserta map.png|մինի|Գավառի քարտեզ]] '''Կազերտա''' ({{lang-it|'' Provincia di Caserta''}}), [[գավառ]] [[Իտալիա]]յի [[Կամպանիա]] մարզում։ [[Բնակչություն]]ը կազմում է 853 009 [[մարդ]]։ [[Բնակչության խտություն]]ը կազմում է 323 մարդ/կմ²։ Զբաղեցնում է 2 639 [[կմ²]] [[մակերես]] տարածք։ [[Փոստային ինդեքս]]ներ՝ 81100, 81020, [[հեռախոսային կոդ]]եր՝ 081, 0823։ Գավառի կարգավիճակ է ստացել [[1945]] թվականին։ Բաժանված է 104 [[Կոմունա (Իտալիա)|կոմունա]]ների։ Գավառի ամենամեծ քաղաքը համանուն քաղաքն է՝ [[Կազերտա]], երկրորդը՝ [[Ավերսա]]ն։ {{Արտաքին հղումներ}} {{Կազերտայի գավառ}} {{Իտալիայի վարչական բաժանում}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի բնակավայրեր]] [[Կատեգորիա:Իտալիայի գավառներ]] 77ynllsx4x455h0nx26uom2ugr7wonw 0 573905 8485928 7988291 2022-08-09T11:53:56Z Voskanyan 23951 /* Դերերում */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մուլտֆիլմ |պատկեր = Մանչուկն ու Կառլսոնը.jpg }} '''«Մանչուկն ու Կառլսոնը»''' ({{lang-ru|«Малыш и Карлсон»}}), խորհրդային [[Նկարված մուլտիպլիկացիա|նկարված]] մուլտիպլիկացիոն ֆիլմ։ Ռեժիսոր Բորիս Ստեպենցևի հայտնի գործերից մեկն է<ref name="И">{{книга |автор = Сергей Капков. |часть = Борис Степанцев |заглавие = Наши мультфильмы |оригинал = |ссылка = http://web.archive.org/web/20070831034445/http://books.interros.ru/index.php?book=mult&id=15&mode=print |ответственный = Арсений Мещеряков, Ирина Остаркова |составители = Ирина Марголина, Наталья Лозинская |издание = |место = |издательство = Интеррос |год = 2006 |том = |страницы = |страниц = |серия = |isbn = 5-91105-007-2 |тираж = }} </ref>։ Խորհրդային մուլտիպիկացիայում եղել է էլեկտրատպագրության առաջին օգտագործումը<ref name="М" />։ Մուլտֆիլը նկարահանվել է [[Աստրիդ Լինդգրեն]]ի համանուն եռագրության [[Մանչուկն ու Կառլսոնը, որն ապրում է տանիքում (պատմվածք)|առաջին մասի]] հիման վրա և թողարկվել 1968 թվականին։ 1970 թվականին թողարկվել է երկրորդ մասը՝ «[[Կառլսոնը վերադարձել է]]»։ == Սյուժե == Շվեդական մի հասարակ ընտանիքում ապրում էր մի հասարակ տղա, որը ձանձրանում էր միայնությունից։ Մի օր նա պատշգամբի մոտ կանգնած նայում էր դուրս, երբ երևաց մի թմբլիկ տղա, ում մեջքին [[օդային պտուտակ]] կար։ Այդ տղան Կառլսոնն էր, որն ապրում էր [[Ստոկհոլմ]] քաղաքի շենքերի տանիքներում։ Այդպես Կառլսոնը և Մանչուկն ընկերանում են։ == Ստեղծողներ == * Սցենարիստ՝ Բորիս Լարին * Ռեժիսոր՝ Բորիս Ստեպանցև * Նկարիչ՝ [[Անատոլի Սավչենկո]], [[Յուրի Բուտիրին]] * Կոմպոզիտոր՝ Գենադի Գլադկով * Օպերատոր՝ [[Միխայիլ Դրույան]] * Մոնտաժող՝ Վ․ Տրուբիներ * Հնչյունային օպերատոր՝ [[Բորիս Ֆիլչիկով]] * Նկարիչ-մուլտիպլիկատորներ՝ [[Յուրի Բուտիրին]], [[Ռենատա Միրենկովա]], [[Օլգա Օռլովա]], Վիկտոր Շևկով, [[Սվետլանա Սիչկար]], [[Անատոլի Սոլին]], [[Օլեգ Սաֆրոնով]], Վիկտոր Լիխաչյով, [[Անտոնինա Ալյոշինա]], Մստիսլավ Կուպրաչ * Նկարիչներ՝ Գելի Արկադև, Նիկոլայ Երիկալով, Իրինա Սվիտլիցա, Ելենա Տանենբերգ, [[Իննա Պշենիչնայա]], Լ. Ռիբչևսկայա * Խմբագիր՝ [[Ռաիսա Ֆրիչինսկայա]]<!-- ** Օպերատորի օգնական՝ Ն. Նայաշկին * Ռեժիսորի օգնական՝ Ե. Շիլովա * Տնօրեն՝ Զորինա --> == Դերերում == * [[Կլարա Ռումյանովա]] – ''[[Մանչուկ]]'' * [[Վասիլի Լիվանով]] – ''[[Կառլսոն]] / Մանչուկի հայր'' * Վալենտինա Լեոնտևա – ''Մանչուկի մայրիկ'' * [[Մարիա Վինոգրադովա]] – ''կռվարար տղա, շնիկի տերը'' (լուսագրերում նշված չէ) * [[Ֆաինա Ռանևսկայա]] – ''Ֆրեկեն Բոկ''<ref>{{cite web|author=Сергей Иваницкий|title=Василий Ливанов: «Раневская отказывалась озвучивать Фрекен Бок, которую, как ей казалось, нарисовали некрасивой. Потом ее все же уговорили: сказали, что детям такой персонаж должен понравиться»|url=http://sobytiya.net.ua/archive,date-2008_07_14,article-vasiliiy_livanov_ranevskaya_otkazuv/article.html|date=2008-07-14|work=События и люди|accessdate=2019-01-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190108145407/http://sobytiya.net.ua/archive,date-2008_07_14,article-vasiliiy_livanov_ranevskaya_otkazuv/article.html|archivedate=2019-01-08|deadlink=yes}}</ref> == Մրցանակներ == * 1970 – [[Մինսկ]]ում IV Համամիութենական կինոփառատոնի առաջին մրցանակի դափնեկիր մուլտիպլիկացիոն ֆիլմերի բաժնում<ref name="М">{{книга | автор = Сергей Капков | заглавие = Энциклопедия отечественной мультипликации | ссылка = | ответственный = | место = М. | издательство = Алгоритм | год = 2006 | том = | страниц = 816 | страницы = 615—616 | isbn = 5-9265-0319-4 | тираж = 3000 | ref = }}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.nashfilm.ru/multfilms/369.html Карлсон, который живет вечно] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140304234750/http://www.nashfilm.ru/multfilms/369.html |date=2014-03-04 }} Վլադա Գրինևսկի, հոդված Наш фильм.ру կայքում {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Խորհրդային մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:«Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիայի մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:1968 մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Աստրիդ Լինդգրենի ստեղծագործությունների էկրանավորումներ]] fpqgjb4r013vc5031t4g4qnvg39hzmw 10 575095 8485400 8135650 2022-08-08T19:25:57Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Yerevan_State_University.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exist wikitext text/x-wiki {{Նավարկման աղյուսակ |անվանում = Երևանի պետական համալսարանի ֆակուլտետներ |գույն = #8181F7 |navbar = |state = |հիմնական_վերնագրի_ոճ = {{հիմնական գույն}} |վերնագիր = '''[[Երևանի պետական համալսարան]]ի ֆակուլտետներ''' |պատկեր = |մարմնի_ոճ = |վերնագրերի_ոճ = |ցանկերի_ոճ = text-align:center; |կենտերի_ոճ = |զույգերի_ոճ = |վերևում_ոճ = {{հիմնական գույն}} |վերևում = |վերնագիր1 = |ցանկ1 = [[ԵՊՀ աշխարհագրության և երկրաբանության ֆակուլտետ|Աշխարհագրության և երկրաբանության ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ աստվածաբանության ֆակուլտետ|Աստվածաբանության ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետ|Արևելագիտության ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ դեղագիտության և քիմիայի ֆակուլտետ|Դեղագիտության և քիմիայի ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետ|Ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ ինֆորմատիկայի և կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետ|Ինֆորմատիկայի և կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետ|Իրավագիտության ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ կենսաբանության ֆակուլտետ|Կենսաբանության ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետ|Հայ բանասիրության ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ֆակուլտետ|Մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ|Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետ|Պատմության ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետ|Ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ ռոմանագերմանական բանասիրության ֆակուլտետ|Ռոմանագերմանական բանասիրության ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ ռուս բանասիրության ֆակուլտետ|Ռուս բանասիրության ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ սոցիոլոգիայի ֆակուլտետ|Սոցիոլոգիայի ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետ|Տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ փիլիսոփայության և հոգեբանության ֆակուլտետ|Փիլիսոփայության և հոգեբանության ֆակուլտետ]] • [[ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետ|Ֆիզիկայի ֆակուլտետ]] |ներքևում_ոճ = background:#CEF6EC; |ներքևում = }}<includeonly>[[Կատեգորիա:Երևանի պետական համալսարանի ֆակուլտետներ]]</includeonly><noinclude> [[Կատեգորիա:Նավարկման կաղապարներ:Ուսումնական հաստատություններ|Ֆակուլտետ]] </noinclude> m3z916x65kg3am9i0k9rt4wn1r7ig8e 0 575363 8485597 8485013 2022-08-09T00:07:15Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = կոմունա | հայերեն անվանում = Տրիվինյո | բնօրինակ անվանում = ''Trivigno'' | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = |lat_dir = N|lat_deg = 40|lat_min = 35|lat_sec =0 |lon_dir = E|lon_deg = 15|lon_min = 59|lon_sec =0 |CoordAddon = |CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = 300 | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Բազիլիկատա | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = Պոտենցա (գավառ){{!}}Պոտենցա | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 25 | կենտրոնի բարձրություն = 735 | կլիմա = | լեզու = Իտալերեն | բնակչություն = 735 | մարդահամարի թվական = 2008 | խտություն = 32 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = Կա | հեռախոսային կոդ = 0971 | փոստային ինդեքս = 85018 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = INSTAT | թվային իդենտիֆիկատոր = 076093 | Վիքիպահեստում = Trivigno | կայք = }} '''Տրիվինյո''' ({{lang-it|'''Trivigno'''}}), [[կոմունա]] [[Իտալիա]]յում, [[Բազիլիկատա]] մարզում՝ [[Պոտենցա (գավառ)|Պոտենցա]] գավառում<ref name=Istat>{{cite web |url=http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html |title=Bilancio demografico Anno 2016 Gennaio Provincia: Potenza |date= |accessdate=2017 հունիսի 28 |archive-date=2019-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190311225842/http://demo.istat.it/bilmens2016gen/index02.html |dead-url=yes }}</ref>։ Բնակչությունը կազմում է 735 մարդ, բնակչության խտությունը կազմում է 32 մարդ/կմ²։ Զբաղեցնում է 25 կմ² տարածք։ Փոստային ինդեքսն է՝ 85018։ Հեռախոսային կոդը՝ 0971։ Կոմունայի հովանավորն է [[Պետրոս առաքյալ|Սուրբ Պետրոս Առաքյալ]]ը։ Տոնը նշվում է [[հունիսի 29]]-ին։ == Ժողովրդագրություն == Բնակչության թվաքանակի փոփոխությունները. <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.8,0.6) ImageSize = width:455 height:373 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:3000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:500 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1861 text:1861 bar:1871 text:1871 bar:1881 text:1881 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1951 text:1951 bar:1961 text:1961 bar:1971 text:1971 bar:1981 text:1981 bar:1991 text:1991 bar:2001 text:2001 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1861 from:0 till:2754 bar:1871 from:0 till:2589 bar:1881 from:0 till:2570 bar:1901 from:0 till:1780 bar:1911 from:0 till:1694 bar:1921 from:0 till:1688 bar:1931 from:0 till:1746 bar:1936 from:0 till:1762 bar:1951 from:0 till:1883 bar:1961 from:0 till:1632 bar:1971 from:0 till:1179 bar:1981 from:0 till:992 bar:1991 from:0 till:868 bar:2001 from:0 till:794 PlotData= bar:1861 at: 2754 fontsize:S text:2.754 shift:(-8,5) bar:1871 at: 2589 fontsize:S text:2.589 shift:(-10,5) bar:1881 at: 2570 fontsize:S text:2.570 shift:(-10,5) bar:1901 at: 1780 fontsize:S text:1.780 shift:(-10,5) bar:1911 at: 1694 fontsize:S text:1.694 shift:(-10,5) bar:1921 at: 1688 fontsize:S text:1.688 shift:(-10,5) bar:1931 at: 1746 fontsize:S text:1.746 shift:(-10,5) bar:1936 at: 1762 fontsize:S text:1.762 shift:(-10,5) bar:1951 at: 1883 fontsize:S text:1.883 shift:(-10,5) bar:1961 at: 1632 fontsize:S text:1.632 shift:(-10,5) bar:1971 at: 1179 fontsize:S text:1.179 shift:(-10,5) bar:1981 at: 992 fontsize:S text:992 shift:(-10,5) bar:1991 at: 868 fontsize:S text:868 shift:(-10,5) bar:2001 at: 794 fontsize:S text:794 shift:(-10,5) TextData= fontsize:S pos:(20,20) text:Ըստ ISTAT-ի տվյալների </timeline> == Կապի տվյալներ == * Հեռախոս՝ 0971 981002 == Արտաքին հղումներ == * [http://www.istat.it/ Վիճակագրություն ազգային ինստիտուտ {{ref-it}}] * http://www.istat.it/english/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091207102304/http://www.istat.it/english/ |date=2009-12-07 }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Պոտենցայի գավառ}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի բնակավայրեր]] qbikbg1tcmhzn8tijwhvmpsb7axw3g8 0 575590 8485844 7675100 2022-08-09T11:16:00Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գետ |Անվանում = Տարակշինոյոկի |Բնագիր անվանում = Таракшинойоки |Պատկեր = |Պատկերի չափ = |Նկարագրում = |Քարտեզ = |Քարտեզի լայնություն = |Քարտեզի նկարագրում = |Երկարություն = 19 |Ավազանի տարածք = 63,7 |Ավազան = Բալթիկ ծով |Ջրի ծախս = |Չափման վայր = |Ակունք = Օմելյանյոկի |Ակունքի տեղակայում = 2,1 կմ՝ ձախ ափին |Ակունքի բարձրություն = |Գետաբերան = |Գետաբերանի տեղակայում = |Գետաբերանի բարձրություն = |Գետի թեքություն = |Երկիր ={{դրոշ|Ռուսաստան}}[[Ռուսաստան]] |Երկրամաս = [[Կարելական ինքնավար հանրապետություն]] [[Մուեզերսկի շրջան]] |Վիքիպահեստ = }} '''Տարակշինոյոկի''' ({{Lang-ru|Таракшинойоки}}), գետ [[Ռուսաստան]]ում, հոսում է [[Կարելական ինքնավար հանրապետություն]]ում և [[Մուեզերսկի շրջան]]ում։ [[Գետաբերան]]ը տեղակայված է Օմելյանյոկի գետի ձախ ափին՝ 2,1 կմ հեռավորության վրա։ Գետի [[երկարություն]]ը 19 կմ է, [[ավազան]]ի [[տարածք]]ը 63,7 կմ<sup>2</sup>։ == Ջրային գրանցամատյանի տվյալներ == Ռուսաստանի ջրային գրանցամատյանի տվյալների համաձայն պատկանում է Բալթիկ ծովի ավազանային շրջանին, գետի ջրատնտեսային տեղամասը՝ Կարելիի ավազան, Ֆինլանդիայի և ՌԴ սահմանին, գետի ենթաավազանը բացակայում է։ Պատկանում է Կարելիի ավազանային շրջանին, Բալթիկ ծովի ավազան։ Տվյալներն ըստ ջրային ռեսուրսների ֆեդերատիվ տեսչության<ref name='МПР России'>{{cite web|url=http://textual.ru/gvr/index.php?card=153618|title=Государственный водный реестр: Таракшино-йоки (Таракшино-деги)|work=|archiveurl=https://www.webcitation.org/68zJQ0Oc7?url=http://textual.ru/gvr/index.php?card=153618|archivedate=2012-07-07|accessdate=2015-05-30|dead-url=no}}</ref>. * ''Ջրային օբյեկտի, պետական ջրային գրանցման կոդը'' - '''01050000112102000010105''' * ''Հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների կոդը'' - '''102001010''' * ''Ավազանի կոդը'' - '''01.05.00.001''' * ''Հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների հատորի համարը'' - '''02''' * ''Թողարկումն ըստ հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների'' - '''0''' == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.mnr.gov.ru/ ՌԴ ջրային ռեսուրսների էկոլոգիան] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի գետեր]] qhrl7t9fpfaxrm4wjap7ygkoykoy0gu 2 577074 8485663 8481891 2022-08-09T06:11:59Z Voskanyan 23951 /* top */ wikitext text/x-wiki == 1 == '''1982''' * [[Таран (фильм)|Таран]] / ''Tarāns'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] * [[Голова Тереона]] / ''Tereona galva'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Личная жизнь Деда Мороза]] / ''Salavecīša personīgā dzīve'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенбергс]] * [[Блюз под дождём (фильм)|Блюз под дождём]] / ''Lietus blūzs'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Моя семья (фильм, 1982)|Моя семья]] / ''Mana ģimene'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Самая длинная соломинка]] / ''Pats garākais salmiņš'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Краткое наставление в любви (фильм)|Краткое наставление в любви]] / ''Īsa pamācība mīlēšanā'' — [[Кренбергс, Имантс|Имант Кренберг]] * [[Забытые вещи]] / ''Aizmirstās lietas'' — [[Бейнерте, Вия|Вия Бейнерте (Рамане)]] * [[Время учится]] / ''laiks mācīties'' — [[А. Сукутс]] '''1983''' * [[Чужие страсти]] / ''Svešās kaislības'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Каменистый путь]] / ''Akmeņainais ceļš'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] * [[Оборотень Том]] / ''Vilkatis Toms'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Мираж (фильм, 1983)|Мираж]] / ''Mirāža'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Погода на август (фильм)|Погода на август]] / ''Laika prognoze augustam'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Сад с призраком]] / ''Dārzs ar spoku'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Три лимона для любимой (фильм)|Три лимона для любимой]] / ''Trīs citorni mīlotajai'' — О. Розенбергс * [[Выстрел в лесу]] / ''Šāviens mežā'' — [[Пикс, Рихард|Рихард Пикс]] '''1984''' * [[Нужна солистка]] / ''Vajadzīga soliste'' — [[Земель, Геннадий Фрицевич|Геннадий Земель]] * [[Долг в любви]] / ''Parāds mīlestībā'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Когда сдают тормоза]] / ''Kad bremzes netur'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] * [[Малиновое вино (фильм)|Малиновое вино]] / ''Aveņu vīns'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] * [[Фронт в отчем доме]] / ''Fronte tēva pagalmā'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Последний визит (фильм)|Последний визит]] / ''Pēdējā vizīte'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[Дверь, открытая для тебя (фильм)|Дверь, открытая для тебя]] / ''Durvis, kas tev atvērtas'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Мой друг Сократик]] / ''Mans draugs Sokrātiņš'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенбергс]] '''1985''' * [[Чужой случай (фильм)|Чужой случай]] / ''Svešs gadījums'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Двойной капкан (фильм)|Двойной капкан]] / ''Dubultslazds'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Матч состоится в любую погоду (фильм)|Матч состоится в любую погоду]] / ''Spēle notiks tik un tā'' — [[Ռոլանդ Կալնինշ]] * [[Проделки сорванца]] / ''Emīla nedarbi'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Свидание на Млечном пути]] / ''Tikšanās uz piena ceļa'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Последняя индульгенция]] / ''Pēdējā indulgence'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[Мальчик-с-пальчик (фильм, 1985)|Мальчик-с-пальчик]] / ''Sprīdītis'' — [[Գունար Պիեսիս]] '''1986''' * [[Двойник (фильм, 1986)|Двойник]] / ''Dubultnieks'' — [[Пикс, Рихард|Рихард Пикс]] * [[В заросшую канаву легко падать]] / ''Aizaugušā grāvī viegli krist'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Коронный номер (фильм)|Коронный номер]] / ''Kroņa numurs'' — [[Кренбергс, Имантс|Имант Кренбергс]] * [[Объезд (фильм, 1986)|Объезд]] / ''Apbraucamais ceļš'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Последний репортаж]] / ''Pēdējā reportāža'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Он, она и дети]] / ''Viņš, viņa un bērni'' — Олег Розенбергс и [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Свечка, яркая как солнце]] / ''Saulessvece'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Страх (фильм, 1986)|Страх]] / ''Bailes'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] '''1987''' * [[Человек свиты (фильм)|Человек свиты]] / ''Svītas cilvēks'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенберг]] * [[Фотография с женщиной и диким кабаном]] / ''Fotogrāfija ar sievieti un mežakuili'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] * [[Если мы всё это перенесём]] / ''Ja mēs to visu pārcietīsim'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] * [[Стечение обстоятельств (фильм)|Стечение обстоятельств]] / ''Apstākļu sakritība'' — [[Бейнерте, Вия|Вия Бейнерте (Рамане)]] * [[Этот странный свет (фильм)|Этот странный лунный свет]] / ''Dīvainā mēnessgaisma'' — [[Цилинский, Гунар Альфредович|Гунар Цилинский]] * [[Айя (фильм)|Айя]] / ''Aija'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Легко ли быть молодым? (фильм, 1986)|Легко ли быть молодым?]] / ''Vai viegli but jaunam?''— [[Подниекс, Юрис|Юрис Подниекс]] '''1988''' * [[Виктория (фильм)|Виктория]] / ''Viktorija'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Всё нормально (фильм)|Всё нормально]] / ''Viss kārtībā'' — [[Олег Розенбергс]] * [[Поворот сюжета (фильм)|Поворот сюжета]] / ''Sižeta pagrieziens'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Мель (фильм)|Мель]] / ''Sēklis'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Гадание на бараньей лопатке]] / ''Zīlēšana uz jēra lāpstiņas'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[О любви говорить не будем]] / ''Par mīlestību pašreiz nerunāsim'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Чужой (фильм, 1988, Рижская киностудия)|Чужой]] / ''Svešais'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Дом без выхода (фильм, 1988)|Дом без выхода]] / ''Māja bez izejas'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] '''1989''' * [[Песнь, наводящая ужас]] / ''Carmen Horrendum'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Латыши? (фильм)|Латыши?]] / ''Latvieši?'' — [[Земель, Геннадий Фрицевич|Геннадий Земель]] * [[Судьбинушка (фильм)|Судьбинушка]] / ''Dzīvīte'' — [[Фрейманис, Айварс|Айварс Фрейманис]] * [[Семья Зитаров (фильм)|Семья Зитаров]] / ''Zītaru dzimta'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Дни человека (фильм)|Дни человека]] / ''Cilvēka dienas'' — J.Paškevičs * [[Тапёр (фильм)|Тапёр]] / ''Tapers'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] '''1990''' * [[Райский сад Евы]] / ''Ievas paradīzes dārzs'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] === 2000 === '''2000''' * [[Мистерия старой управы]] / ''Vecās pagastmājas mistērija'' — [[Стрейч, Янис|Янис Стрейч]] == Спор об авторских правах == В [[2007 год]]у на рассмотрении Кабинета министров находился отклонённый позднее законопроект, согласно которому 125 фильмов Рижской киностудии должны были быть переданы на приватизацию. С 2008 года киностудия начала самостоятельно распространять свои фильмы за пределами Латвии. Видземский районный суд Риги 13 июня 2013 года признал имущественные авторские права Министерства культуры Латвии на ряд фильмов, снятых в советское время. Решение распространялось на 973 фильма, снятых на Рижской киностудии с 1 июня 1964 года по 14 мая 1993 года. Суд признал неотъемлемые личные и имущественные права создателей этих фильмов и постановил взыскать с Рижской киностудии 29 517 латов в пользу Министерства культуры.<ref>{{Cite web |url=https://regnum.ru/news/1696820.html |title=Президент и премьер-министр Латвии проигнорировали юбилей Рижской киностудии |access-date=2016-11-14 |archive-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161114233226/https://regnum.ru/news/1696820.html |deadlink=no }}</ref> Однако это решение было оспорено, и 31 января 2017 года Верховный суд Латвии отказал в имущественных авторских правах на 973 фильма Рижской киностудии, снятых в период с 1964 до 4 мая 1990 года, оставив тем самым без изменений решение Рижского окружного суда, ранее отклонившего иск. Суд указал, что спорные авторские права юридических лиц прекратили действие 15 мая 1993 года, когда в Латвийской Республике вступил в силу закон «Об авторском праве и смежных правах», а после этого законодатель не принял нормативных актов, которые обеспечили бы дальнейшее закрепление этих прав за юридическими лицами. Поэтому на них не могут претендовать ни Рижская киностудия, ни государство<ref>{{Cite news|title=Верховный суд: созданные в советское время фильмы Латвии не принадлежат, Mixnews.lv|url=http://www.mixnews.lv/ru/society/news/216181_verxovnyj-sud-sozdannye-v-sovetskoe-vremya-filmy-latvii-ne-prinadlezhat/|work=Mixnews.lv|accessdate=2017-04-02|language=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170403015506/http://www.mixnews.lv/ru/society/news/216181_verxovnyj-sud-sozdannye-v-sovetskoe-vremya-filmy-latvii-ne-prinadlezhat/|archivedate=2017-04-03}}</ref>. == Организации, учреждения == === Пятигорск === [[Файл:27 Провал. Ося.jpg|thumb|right|180px|Контактная скульптура, посвященная герою романа О. Бендеру у «Провала»<ref name="Провал">{{cite web|url=http://www.stapravda.ru/20100316/pamyatnik_ostapu_benderu_vozle_provala_v_pyatigorske_slomali_van_43393.html|title=Покалечили Остапа|subtitle=Памятник Остапу Бендеру возле Провала в Пятигорске сломали вандалы|author=Брежицкая Е.|authorlink=|coauthors=|quote=|date=2010-03-16|format=|website=|publisher=Ставропольская правда|accessdate=2017-09-26|lang=|description=|deadlink=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100316/https:///|archivedate=2010-03-16}}</ref>]] В июне 1927 года соавторы путешествовали по [[Кавказ]]у и [[Крым]]у. На курорте, где «всё было чисто и умыто», Ильф сделал запись: «На празднике жизни в [[Пятигорск]]е мы чувствовали себя совершенно чужими», — в романе эту фразу в несколько изменённом виде произносит Бендер. Глава «Вид на малахитовую лужу» даёт представление о летней мужской моде, основные атрибуты которой (белые брюки, недорогие рубашки «апаш», лёгкие сандалии) часто воспроизводились в газетно-журнальных публикациях, популяризирующих «советскую романтику туристических маршрутов» того времени{{sfn|Щеглов|2009|с=298}}. К примеру, поэт [[Жаров, Александр Алексеевич|Александр Жаров]] после одной из поездок подготовил очерк для журнала «Тридцать дней», в котором рассказал, что на юге отдыхающие носят «одинаковые белые санаторные брюки и [[Толстовка (рубашка)|толстовки]], белые колпаки, сандалии с одной подмёткой, именуемые „христосиками“»<ref>{{статья |автор=[[Жаров, Александр Алексеевич|Жаров А. А.]] |заглавие= Под солнцем юга|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Тридцать дней |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=6 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. В Пятигорске финансовые проблемы вынуждают Остапа прибегнуть к очередной махинации: приобретя на последние деньги квитанционную книжку, великий комбинатор отправляется к [[Провал (озеро, Пятигорск)|Провалу]]. Рассуждения великого комбинатора о том, что бесплатный вход в местную достопримечательность — это «позорное пятно на репутации города», являются имитацией шаблонных текстов, присущих высмеиваемым в прессе лозунгам — таким, как «Смыть с себя позорное пятно, догнать и перегнать выполнение плана» («Огонёк», 1930, 20 ноября). Элемент пародии замечен и в стремлении героя разделить туристов на группы: предлагая скидку студентам и увеличивая стоимость билетов для тех, кто не состоит в [[Профессиональный союз|профсоюзе]], Бендер демонстрирует механизм развития советской системы «иерархий и привилегий» {{sfn|Щеглов|2009|с=300}}. По мнению исследователей, упоминаемая в романе «тень [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|Лермонтова]]», витающая даже в буфете, — это отголосок актуальной для конца 1920-х годов темы искусственно создаваемых исторических объектов, к которой нередко обращались фельетонисты. Так, в огоньковском очерке Д. Маллори (Бориса Флита) рассказывалось, что по дороге в [[Кисловодск]] пассажирам показали «не меньше шести „могил“ Лермонтова»<ref>{{статья |автор=Маллори Д. |заглавие=Из вагонного окна |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Огонёк |тип= |место= |издательство= |год=1928 |выпуск= |том= |номер=12 августа |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>; на страницах журнала «Бузотёр» сообщалось о курортном администраторе, обещавшем «открыть шесть заново отремонтированных гротов [[Пушкин, Александр Сергеевич|Пушкина]]»<ref>{{статья |автор=Свэн И. |заглавие=Лёгкий хлеб |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Бузотёр |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=12 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>{{sfn|Щеглов|2009|с=300—301}}. https://docs.google.com/document/d/12iXEEV1aG5-iyDQW6NcmSDjA0iWMK1ADYkknT5b6xhs/edit?usp=sharing === Ялта === В Ялту Бендер и Воробьянинов отправляются после чтения газетной заметки, сообщающей об осенних гастролях театра Колумба в Крыму. В главе, повествующей о заключительном этапе их странствий, обыгрывание литературных мотивов соединено с описанием реальных происшествий. Так, сцена прибытия парохода «Пестель», встречаемого выстроившимися на набережной экипажами и праздной публикой, перекликается с эпизодом из чеховской «[[Дама с собачкой|Дамы с собачкой]]», когда Гуров и Анна Сергеевна сливаются с толпой, наблюдающей за пришедшим судном. В то же время рассказ о том, как найденный в театре стул внезапно проваливается сквозь пол, является откликом на достоверные события — речь идёт о «первом ударе большого [[Крымские землетрясения 1927 года|крымского землетрясения 1927 года]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=315}}. Исследователи обращают внимание на фактическую неточность, допущенную соавторами: компаньоны перемещаются в Ялту в сентябре, тогда как первый шестибалльный толчок был зафиксирован 26 июня{{sfn|Одесский|1999|с=539}}. Утром концессионеры вскрывают стул, обнаруженный у входной двери неповреждённым, после чего раздаётся «третий удар»; предмет гамбсовского гарнитура исчезает в глубинах земли. Подобная развязка, по мнению Юрия Щеглова, связана с тем, что в историю с поиском сокровищ «подключаются мировые силы»{{sfn|Щеглов|2009|с=315}}. {{начало цитаты}}Пародийно трактованная [[Экзистенциализм|экзистенциальная]] тематика довольно основательно вплетена в сюжет «Двенадцати стульев»… Эта вечная тема служит для иронического возвышения [[Тривиальность|тривиального]]. Вмешательство землетрясения в дела героев комментируется в духе оппозиции природы и цивилизации: «…пощажённый первым толчком землетрясения и развороченный людьми гамбсовский стул…»{{sfn|Щеглов|2009|с=48}}{{конец цитаты|источник=}} == Маршрут отца Фёдора == Отец Фёдор, как и Ипполит Матвеевич, отправляется в дорогу из города N. В Старгороде их пути ненадолго пересекаются; затем Востриков, получив от архивариуса Коробейникова ордер на гарнитур генеральши Поповой, начинает поиски инженера Брунса — с этого момента конкуренты идут параллельными маршрутами. Исследователи отмечают, что если направление Бендера и Воробьянинова строится по схеме, заявленной в «Шести Наполеонах» Конан Дойла, то движение священника, пытающегося догнать Брунса в Ростове, Харькове, Баку, организовано по сценарию [[Маршак, Самуил Яковлевич|маршаковской]] «Почты»: героя этого стихотворения, непрерывно перемещающегося поэта [[Житков, Борис Степанович|Бориса Житкова]], ищут ленинградский, [[берлин]]ский, [[лондон]]ский, [[Бразилия|бразильский]] почтальоны{{sfn|Щеглов|2009|с=224}}. Востриков находит Брунса на Зелёном Мысу в тот момент, когда инженер, сидя на дачной веранде, обращается к жене со словами «Мусик! Готов гусик?». Валентин Катаев в книге «Алмазный мой венец» писал, что в образе инженера представлен он сам<ref>{{книга |автор=Катаев В. П. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Алмазный мой венец |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство= Советский писатель|год=1981 |том= |страницы=166 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Фамилия, которую соавторы дали персонажу, была, вероятно, знакома им со времён юности — по утверждению поэта-сатирика [[Дон-Аминадо]], в одесской пивной Брунса, являвшейся в дореволюционные годы местом встреч творческой молодёжи, «подавали единственные в мире сосиски и настоящее [[мюнхен]]ское пиво»{{sfn|Щеглов|2009|с=304}}<ref>{{книга |автор=Скорино Л. И. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Писатель и его время. О жизни и творчестве В. Катаева |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский писатель |год=1965 |том= |страницы=38 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Сцена, во время которой отец Фёдор падает перед инженером на колени, умоляя продать все двенадцать стульев, восходит к эпизоду из романа Достоевского «[[Идиот (роман)|Идиот]]»: по словам Юрия Щеглова, подобным же образом миллионер Афанасий Иванович Тоцкий пытался приобрести у старого купца Трепалова красные [[Камелия|камелии]] для провинциальной дамы Анфисы Алексеевны: «Я бух ему в ноги! Так-таки и растянулся!» Связь с Достоевским обнаруживается и во время погружения купленного за 200 рублей гарнитура в фургон — исследователи отмечают, что топор, вложенный Раскольниковым в петлю под пальто, сопоставим с топориком Вострикова, спрятанным за шнурком под полою{{sfn|Щеглов|2009|с=305}}. Разрубив на [[Батуми|батумском]] берегу все стулья, отец Фёдор оказывается вдали от родных мест без сокровищ и денег на обратную дорогу; теперь он уже «машинально продолжает странствие»<ref>{{статья|автор=Александра Ильф|заглавие=Муза дальних странствий|оригинал=|ссылка=http://www.odessitclub.org/publications/almanac/alm_54/alm_54-218-241.pdf|автор издания=|издание=Альманах «Дерибасовская — Ришельевская»|тип=|место=|издательство=|год=2013|выпуск=|том=|номер=54|страницы=240|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924055045/http://www.odessitclub.org/publications/almanac/alm_54/alm_54-218-241.pdf|archivedate=2015-09-24}}</ref>. [[Файл:Kuindzhi Daryal pass 1890 1895.jpg|thumb|265px|«[[Дарьяльское ущелье. Лунная ночь]]» ''[[Архип Куинджи]]]] Встреча конкурентов происходит в Дарьяльском ущелье, где Бендер предлагает Воробьянинову увековечить их пребывание у «Ворот Кавказа» наскальной надписью «Киса и Ося здесь были». По версии Одесского и Фельдмана, в придуманном Остапом варианте [[граффити]], с одной стороны, присутствует отсылка к стихотворению Владимира Маяковского «Канцелярские привычки» (''«Здесь были Соня и Ваня Хайлов. / Семейство ело и отдыхало»''), с другой — происходит обыгрывание некоторых фактов из биографии поэта: «Кисой Маяковский публично называл [[Брик, Лиля Юрьевна|Л. Ю. Брик]], а Осей — её мужа, [[Брик, Осип Максимович|О. М. Брика]], причём в июле 1927 года „Киса и Ося“ действительно были на Кавказе»{{sfn|Одесский|1999|с=537}}. Появление отца Фёдора застаёт Ипполита Матвеевича врасплох; исследователи полагают, что наступление священника, сопровождаемое вопросом «Куда девал сокровища убиенной тобой тёщи?», сродни действиям [[Доктор Ватсон|доктора Ватсона]] в рассказе «[[Исчезновение леди Фрэнсис Карфэкс]]»: «Ильф и Петров нередко заимствовали из шерлокхолмсовского цикла не только отдельные детали, но и целые сюжеты»{{sfn|Щеглов|2009|с=308}}. == Советский мир 1920-х годов == === Общежитие имени Бертольда Шварца === В 1923 году, устроившись на работу в газету «Гудок», Ильф поселился в примыкающей к типографии комнате, вся обстановка которой состояла из матраца и стула; вместо стен, как писал впоследствии Евгений Петров, стояли три фанерные ширмы<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st002.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171208155213/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st002.shtml|archivedate=2017-12-08}}</ref>. Это помещение стало прототипом «пенала», в котором размещаются Коля и Лиза — обитатели общежития имени Бертольда Шварца{{sfn|Щеглов|2009|с=200}}. Дом, изначально предназначавшийся для проживания студентов-химиков, практически исчез с карты Москвы; столичное управление недвижимым имуществом исключило его из своих планов{{sfn|Щеглов|2009|с=197}}. Исследователи считают, что в описании загадочного здания присутствует мотив «затерянного мира», не тронутого социальными катаклизмами и не зависящего от чужой воли. Своим стремлением к автономному существованию общежитие напоминает жилище профессора Преображенского в [[Калабуховский дом|калабуховском доме]] («[[Собачье сердце]]») и занятую Воландом «[[Нехорошая квартира|нехорошую квартиру]]» на [[Большая Садовая улица (Москва)|Большой Садовой]], 302-бис («[[Мастер и Маргарита]]»){{sfn|Щеглов|2009|с=198}}. В одну из глав, повествующих об общежитии, включён лирический этюд о значении матраца в жизни людей; писатели называют его «[[Альфа и Омега|альфой и омегой]] меблировки», «любовной базой», «отцом [[примус]]а». По мнению литературоведов, соавторы воспроизвели типичную особенность московского быта 1920-х годов, когда горожане воспринимали мягкое ложе как «основу своего счастья»{{sfn|Щеглов|2009|с=205}}. Как писали иностранные журналисты, в число повседневных картин советской столицы входили извозчики, доставляющие матрацы по адресам: «Русский человек готов спать на сколь угодно жёсткой постели, но когда он позволяет себе немного роскоши, то первым покупаемым предметом почти неизменно бывает пружинный матрац»<ref>{{книга |автор= Wicksteed A.|часть= |ссылка часть= |заглавие=Life Under the Soviets |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=london |издательство=John lane the Bodley Head |год=1928 |том= |страницы=19 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Современники соавторов оставили воспоминания о том, как перечень «счастливцев», сумевших приобрести матрац на Сухаревском рынке, пополнил Ильф. Согласно версии Семёна Гехта, в момент покупки Илья Арнольдович выглядел довольным и «даже гордым»<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st010.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171208155212/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st010.shtml|archivedate=2017-12-08}}</ref>. Иную трактовку событий представил сосед Ильфа по комнате — писатель Юрий Олеша: по его словам, негативное отношение гудковцев к перинам и диванам как символам мещанского уюта отражено в образах вдовы Ани Прокопович (роман «[[Зависть (роман Олеши)|Зависть]]») и [[Васисуалий Лоханкин|Васисуалия Лоханкина]] («Золотой телёнок»); единственным достойным элементом спальни они считали будильник{{sfn|Щеглов|2009|с=205}}. === Радио. Уличные громкоговорители === [[Файл:1939. Аллея у набережной. Центральный парк культуры и отдыха им. Горького, Москва.jpg|thumb|Москва. [[Центральный парк культуры и отдыха имени Горького (Москва)|Центральный парк культуры и отдыха им. Горького]]. 1939]] Во время обеда во 2-м доме Старсобеса разговор старушек прерывается внезапно включившимся громкоговорителем, пытающимся сквозь шум и помехи донести до слушателей сведения об изобретении световой сигнализации на снегоочистителях. Вводя в повествование эпизод с радиотрансляцией, соавторы обозначают ещё одну из примет времени — речь идёт об активном внедрении в советский быт нового средства массовой информации. Радиотема, как отмечают исследователи, начала обретать актуальность со второй половины 1920-х годов; установка репродукторов на предприятиях, в учреждениях и на улицах носила фактически директивный характер. В программу радиопередач входили информационные сводки, агитационные материалы, переклички передовиков производства; культурная часть вещания включала лекции, выступления хоровых коллективов, концерты баянистов{{sfn|Щеглов|2009|с=134—135}}. В рукописи «Двенадцати стульев» содержался эпизод об уличной трансляции оперы «[[Евгений Онегин (опера)|Евгений Онегин]]»: сначала находящийся рядом с трамвайной остановкой громкоговоритель оповестил слушателей о том, что «молодой помещик и поэт Ленский влюблён в дочь помещика Ольгу Ларину», затем послышалась настройка инструментов, зазвучало вступление. ''«Уже взвился занавес, и старуха Ларина, покорно глядя на палочку дирижера и напевая: „Привычка свыше нам дана“, колдовала над вареньем, а трамвай ещё никак не мог оторваться от штурмующей толпы»''. Как отмечал Юрий Щеглов, сцена в усадьбе Лариных «[[контрапункт]]ировала» с попытками пассажиров занять места в переполненном вагоне{{sfn|Одесский|1999|с=324}}. Из журнальной и последующих публикаций упоминания о передаче из [[Большой театр|Большого театра]] были исключены; в итоговой редакции (глава «В театре Колумба») сохранилась одна фраза: «У трамвайной остановки горячился громкоговоритель»{{sfn|Щеглов|2009|с=270}}. === Атрибуты быта. Услуги === Одним из примеров того, как в советском мире 1920-х годов осуществлялись «экономические искания», является предпринимательская деятельность отца Фёдора. В число его проектов входили собаководство (эпизод, повествующий о неудачной попытке Вострикова получить избранный приплод от купленной на Миусском рынке собаки Нерки, не вошёл в окончательный вариант романа{{sfn|Одесский|1999|с=41}}), изготовление мраморного стирочного мыла, разведение кроликов и организация домашних обедов. Современники Ильфа и Петрова вспоминали, что объявления о частных столовых и кухнях были в нэповские времена распространённым явлением; по словам сотрудника журнала «Огонёк» [[Миндлин, Эмилий Львович|Эмилия Миндлина]], такого рода услуги нередко предоставляли интеллигентные семьи, оказавшиеся в сложной финансовой ситуации: «Мы обыкновенно обедали в „средних“ домах, где за большим круглым столом прислуживала сама хозяйка и её молодые дочери»<ref>{{книга |автор=Миндлин Э. Л. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Необыкновенные собеседники. Книга воспоминаний |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский писатель |год=1966 |том= |страницы=249 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Кроме того, многие «старорежимные люди» сдавали комнаты или, подобно бывшей возлюбленной Воробьянинова Елене Станиславовне Боур, устраивали платные сеансы гадания{{sfn|Щеглов|2009|с=92, 94}}. В момент встречи конкурентов в коридоре старгородской гостиницы «Сорбонна» Бендер обращается к отцу Фёдору со словами: «Старые вещи покупаем, новые крадём!». По свидетельству [[Утёсов, Леонид Осипович|Леонида Утёсова]], первая часть фразы, произнесённой великим комбинатором, была известна всем одесситам, а в послереволюционную пору и москвичам — так обозначали своё появление во дворах торговцы подержанными вещами, называемые старьёвщиками<ref>{{книга |автор=Утёсов Л. О. |часть= |ссылка часть= |заглавие= Спасибо, сердце!|оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Ь. |издательство=Вагриус |год=1999 |том= |страницы=23 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Из их лексикона Остап «позаимствовал» и другую реплику, адресованную священнику: «Мне угодно продать вам старые брюки»{{sfn|Щеглов|2009|с=157}}. [[Файл:1931. Извозчик на Стромынке.jpg|thumb|190px|left|Извозчик на [[Стромынка|Стромынке]]]] При заселении в «Сорбонну», меблированный номер в которой стоит один рубль восемьдесят копеек, Бендер интересуется у служащего наличием «доисторических животных». [[Клопы]], как отмечают исследователи, были в 1920-х годах неразрешимой проблемой многих заштатных отелей{{sfn|Щеглов|2009|с=151}}. Так, журнал «[[Смехач (журнал)|Смехач]]» (1928, № 30) опубликовал специальный справочник для путешественников, в котором слово «гостиница» определялось как «место, которое кусается (из-за цен и клопов)»{{sfn|Щеглов|2009|с=152}}. В конце 1920-х годов в городах, несмотря на появление трамваев и автомобилей, ещё оставалось немало извозчиков. Одному из них после посещения «Праги» Ипполит Матвеевич рассказывает про сокровища мадам Петуховой (подобный мотив присутствует и в повести Льва Толстого «[[Юность (повесть)|Юность]]», герой которой делится с кучером наёмного экипажа своими переживаниями{{sfn|Щеглов|2009|с=229}}); с другим на [[Театральная площадь (Москва)|Театральной площади]] сталкивается Остап. «Ватная спина» хозяина повозки, принявшая на себя удар великого комбинатора, является, как объясняют исследователи, «общим местом извозчичьей топики» — на неё обращали внимание многие литераторы, включая поэта [[Заболоцкий, Николай Алексеевич|Николая Заболоцкого]], написавшего: ''«Сидит извозчик, как на троне, / из ваты сделана броня»''{{sfn|Щеглов|2009|с=250}}. === Питание === В главу «Муза дальних странствий», рассказывающую о последовательном перемещении в Старгород сначала отца Фёдора, а затем — Воробьянинова, включена панорамная зарисовка о поведении путешественников в дороге. Фраза «Пассажир очень много ест» совпадает с наблюдениями современников Ильфа и Петрова — тема продуктового изобилия в поездах периодически попадала в сферу внимания журналистов: «Все пьют, обложившись продовольствием — огромными хлебами, огромным количеством ветчины, огромными колбасами, огромными сырами»<ref>{{статья |автор=Эгон Эрвин Киш |заглавие= Путешествие незнатного иностранца|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Тридцать дней |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=6 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Постоянным героем путевых заметок 1920-х годов был пассажир, устремлявшийся во время стоянок к котлам с горячей водой: так, рассказывая о странствиях Вострикова, соавторы замечают, что «видели его на станции [[Попасная (станция)|Попасная]], [[Донецк]]их дорог. Бежал он по перрону с чайником кипятку»{{sfn|Щеглов|2009|с=222}}. Ироничное отношение к вагонным яствам соседствовало в прессе с критикой в адрес тех, кто отличался «жадностью к мясу». Лозунг «Мясо — вредно», сочинённый Альхеном во 2-м доме Старсобеса, соответствовал идеологическим установкам того времени{{sfn|Щеглов|2009|с=133}}. К примеру, журнал «Московский пролетарий» писал в 1928 году: «Надо изжить вкоренившийся ложный взгляд на значение и роль мясных продуктов»<ref>{{статья |автор= |заглавие= На что жалуются отдыхающие|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание= Московский пролетарий|тип= |место= |издательство= |год=1928 |выпуск= |том= |номер= 30 июля|страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Подобную фразу («Какая-нибудь свиная котлета отнимает у человека неделю жизни!») произносит в разговоре с Лизой и Коля Калачов; упоминаемые в диалоге мужа и жены монастырский борщ, фальшивый заяц и морковное жаркое входили, вероятно, в меню недорогих студенческих столовых{{sfn|Щеглов|2009|с=203}}. Название вегетарианского заведения «Не укради», в котором питаются супруги, — вымышленное{{sfn|Одесский|1999|с=492}}, однако оно соотносится с колоритными вывесками тех лет — так, в Москве существовали трактир «Дай взойду» и диетические столовые «Я никого не ем», «Примирись» и «Гигиена»{{sfn|Щеглов|2009|с=203}}. Название старгородского предприятия «Одесская бубличная артель „Московские баранки“» литературоведы Одесский и Фельдман объясняли так: {{начало цитаты}}В 1920-е годы парадоксы подобного рода — вполне заурядное явление: на вывеске указывались место официальной регистрации фирмы и её название, иногда совпадавшее — полностью или частично — с наименованием основной продукции. К примеру, в [[Поволжье]] была широко известна «[[Саратов]]ская артель „Одесская халва“», а в Одессе — «Московская вегетарианская столовая», где подавались «московские горячие блины»{{sfn|Одесский|1999|с=478}}.{{конец цитаты|источник=}} == Отзывы и рецензии == [[Файл:PetrovEP.jpg|thumb|170px|Евгений Петров]] В книге воспоминаний о соавторах, изданной в 1963 году, было опубликовано письмо Евгения Петрова, адресованное писателю [[Беляев, Владимир Павлович|Владимиру Беляеву]]. В нём, в частности, упоминалось о «молчании критики», сопровождавшем авторов «Двенадцати стульев» «в течение всей десятилетней работы (первые пять лет — ни строчки)»<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st012.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304140138/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st012.shtml|archivedate=2016-03-04}}</ref>. Реплики на ту же тему исследователи нашли и в черновиках Евгения Петровича: ''«Первая рецензия в „Вечерке“. Потом рецензий вообще не было»''. Комментируя эти записи, Одесский и Фельдман предположили, что проскальзывающая в них досада была, возможно, связана с тем, что ни один из влиятельных литературно-художественных журналов конца 1920-х годов не отреагировал на выход романа Ильфа и Петрова. Тем не менее говорить о его полном игнорировании не следует, считают литературоведы<ref name="ОФ" />. Первая рецензия появилась в газете «[[Вечерняя Москва]]» в начале сентября 1928 года. Автор публикации, некто Л. К., с одной стороны, признал, что «Двенадцать стульев» — произведение живое и динамичное, с другой — сообщил, что к ближе к финалу история с поисками сокровищ начинает утомлять: «Читателя преследует ощущение какой-то пустоты. Авторы прошли мимо действительной жизни — она в их наблюдениях не отобразилась, в художественный объектив попали только уходящие с жизненной сцены типы». В том же месяце в журнале «Книга и профсоюзы» вышла статья Г. Блока, давшего весьма жёсткую оценку «Двенадцати стульям»: он назвал сочинение двух небесталанных рассказчиков «милой игрушкой», насыщенной «юмористикой бульварного толка и литературщины, потрафляющей желудку обывателя», и пришёл к выводу, что в художественном отношении роман особой ценности не представляет{{sfn|Ильф|2001|с=31}}<ref name="ОФ" />. [[Файл:Ilf I A.jpg|thumb|170px|Илья Ильф]] После паузы, которую соавторы действительно могли принять за «негласный бойкот», газета «[[Правда (газета)|Правда]]» (1928, 2 декабря) напечатала тезисы из речи [[Бухарин, Николай Иванович|Бухарина]] на совещании рабочих и сельских корреспондентов. Николай Иванович тепло отозвался о произведении Ильфа и Петрова и назвал примерами подлинной сатиры главу о Никифоре Ляписе-Трубецком, один из лозунгов во 2-м доме Старсобеса, а также плакат, вывешенный в шахматной секции Васюков: «Дело помощи утопающим — дело рук самих утопающих»{{sfn|Ильф|2001|с=153}}. Затем достаточно резко — не в адрес соавторов, а по отношению к литературным критикам — выступил на страницах «[[Вечерний Киев (газета)|Вечернего Киева]]» [[Мандельштам, Осип Эмильевич|Осип Мандельштам]]: {{начало цитаты}}Приведу совсем уж позорный и комический пример «незамечания» замечательной книги. Широчайшие слои сейчас буквально захлёбываются книгой молодых авторов Ильфа и Петрова… Единственным отзывом на этот брызжущий весельем [[памфлет]] были несколько слов, сказанные Бухариным… Бухарину книга Ильфа и Петрова для чего-то понадобилась, а рецензентам пока не нужна<ref>{{статья |автор= [[Мандельштам, Осип Эмильевич|Мандельштам О. Э.]]|заглавие=Веер герцогини |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание= [[Вечерний Киев (газета)|Вечерний Киев]]|тип= |место= |издательство= |год=1929 |выпуск= |том= |номер=25 января |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>.{{конец цитаты|источник=}} Последним из резко отрицательных откликов конца 1920-х годов стала статья в журнале «Книга и революция» — его обозреватель назвал роман «серенькой посредственностью», в которой отсутствует «заряд глубокой ненависти к классовому врагу»<ref name="ОФ" />. Затем «Вечерняя Москва» провела опрос среди советских писателей о лучшем произведении 1928 года, и Юрий Олеша, выделив из общего списка «Двенадцать стульев», написал: «Я считаю, что такого романа… вообще у нас не было»{{sfn|Ильф|2001|с=30}}. Официальное признание к соавторам пришло в июне 1929 года, после выхода в «[[Литературная газета|Литературной газете]]» большой рецензии критика [[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Анатолия Тарасенкова]], отметившего, что в произведении отражены злободневные проблемы, а Ильф и Петров очень тонко чувствуют грань между иронией и сарказмом<ref>{{статья |автор=[[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Тарасенков А. К.]] |заглавие=Книга, о которой не пишут |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=[[Литературная газета]] |тип= |место= |издательство= |год=1929 |выпуск= |том= |номер=17 июня |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Выход статьи Тарасенкова, озаглавленной «Книга, о которой не пишут», исследователи сравнили с выдачей роману «справки о благонадёжности» — после публикации в «Литературной газете», которая в ту пору считалась «проводником политики партии», «Двенадцать стульев» начали осторожно хвалить даже [[РАПП|рапповские]] издания<ref name="ОФ" />. Ильф и Петров ответили на ситуацию вокруг романа юмористической миниатюрой в журнале «Чудак» (1930, № 4) — они изобразили в ней неких безмолвных рецензентов Аллегро, Столпнера-Столпника, Гав. Цепного, не знающих, как реагировать на выход книги незнакомых авторов и боящихся признать её значимость без руководящей отмашки: «И только через два года критики узнают, что книга, о которой они не решились писать, вышла уже пятым тиражом и рекомендована главполитпросветом для сельских библиотек»<ref>{{статья |автор=Ильф И. А., Петров Е. П. |заглавие=Мала куча — крыши нет |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Чудак |тип= |место= |издательство= |год= 1930|выпуск= |том= |номер=4 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. == Различия между вариантами романа == Текстоведы, сравнивая машинописную версию «Двенадцати стульев» и канонический вариант романа, включённый в собрание сочинений Ильфа и Петрова («[[Советский писатель]]», 1938), обнаружили много разночтений{{sfn|Одесский|1999|с=9}}. По словам Лидии Яновской, правки и сокращения, внесённые соавторами после журнальной публикации, были связаны с желанием устранить многословие, тематические пересечения и смысловые повторы{{sfn|Яновская|1969|с=33}}; утрата логики при разработке отдельных сюжетных ходов, происходящая при изъятии некоторых эпизодов{{sfn|Яновская|1969|с=35}}, их не беспокоила — подобное отношение к «перекраиванию» текста литературовед объяснила молодостью писателей, которым «творческие возможности казались беспредельными»{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. Так, изначально в главу «Муза дальних странствий», повествующую о появлении на старгородском вокзале отца Фёдора, была включена сцена с агентом ГПУ, наводившим порядок в зале ожидания: он успокаивал пассажиров и пытался поймать игравших на [[Ложки (музыкальный инструмент)|ложках]] беспризорников{{sfn|Одесский|1999|с=49}}. В исключённой из романа главе «Продолжение предыдущей» воспроизводилась история знакомства молодого Воробьянинова с женой окружного прокурора Еленой Станиславовной Боур — их первая встреча произошла на благотворительном базаре, где Ипполит Матвеевич угостил даму шампанским; спустя некоторое время они вместе отправились в Париж{{sfn|Одесский|1999|с=63—65}}. Эпизод, рассказывающий о постройке первого старгородского трамвая, содержал актуальные куплеты, сочиняемые местными жителями: ''«Елестрический мой конь / Лучше, чем кобылка. / На трамвае я поеду, / А со мною милка»''{{sfn|Одесский|1999|с=152}}. Не вошло в итоговую редакцию и детальное описание творческой деятельности одного из завсегдатаев Дома народов — модного писателя Агафона Шахова, разрабатывавшего в своих произведениях темы любви, брака и ревности{{sfn|Одесский|1999|с=180}}. По словам Одесского и Фельдмана, в портрете Шахова угадывались черты Валентина Катаева и [[Романов, Пантелеймон Сергеевич|Пантелеймона Романова]]{{sfn|Одесский|1999|с=488}}. Сюжетная линия, связанная с Никифором Ляписом-Трубецким, была в рукописном варианте гораздо шире: в отдельной главе сообщалось о том, как автор «Гаврилиады», узнав о вскрытии предметов мебели в редакции «Станка» и театра Колумба, предложил своему соседу по комнате — писателю Хунтову — сочинить историю про спрятанное в стульях изобретение советского учёного; после долгих споров герои решили написать детективную оперу «Луч смерти»{{sfn|Одесский|1999|с=313—318}}. Из финала «Двенадцати стульев» была изъята фраза, лишавшая писателей возможности впоследствии «воскресить» Бендера: «Великий комбинатор умер на пороге счастья, которое он себе вообразил»{{sfn|Одесский|1999|с=440}}. {{начало цитаты}}Их [соавторов] не смутило, что теперь сюжетно слабо мотивировано появление Никифора Ляписа на страницах романа: в конце главы он просит пять рублей на починку стула, попорченного хулиганами, и не всякий читатель, закрыв книгу, вспомнит, какое имеет отношение Ляпис к поискам бриллиантов… В приключенческом романе это было бы невозможно. Логика сатирического повествования делает это вполне естественным{{sfn|Яновская|1969|с=35}}. {{конец цитаты|источник=}} == Литературная перекличка == === Источники для сюжета === По замечанию Лидии Яновской, история с поисками сокровищ, скрываемых в одинаковых предметах, в литературе не нова, а потому дискуссии о возможном источнике сюжета для «Двенадцати стульев» начались почти сразу после выхода романа{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. К примеру, журналист «Гудка» Арон Эрлих вспоминал о том, как в доме Катаева он читал писателю и его гостям свою первую пьесу о богатом господине, спрятавшем перед отъездом из России клад в собственной усадьбе. Через несколько лет, вернувшись на родину, герой попытался найти фамильные драгоценности и после череды рискованных операций выяснил, что его тайник, обнаруженный новыми владельцами дома, давно передан государству. По словам Эрлиха, пьеса не произвела особого впечатления на слушателей, однако у Валентина Петровича родилась идея, впоследствии реализованная Ильфом и Петровым: «Клад надо бы спрятать в одно из кресел мягкого гарнитура»{{sfn|Щеглов|2009|с=89}}. О другом произведении со схожим сюжетом рассказывал в книге «Алмазный мой венец» и Катаев — речь идёт об «уморительно смешной» приключенческой повести [[Лунц, Лев Натанович|Льва Лунца]], которую тот читал коллегам в 1922—1923 годах. Её герои — представители состоятельной семьи — перед отъездом из России поместили сокровища в платяную щётку: «Лев Лунц, приведённый [[Каверин, Вениамин Александрович|Кавериным]] в [[Улица Жуковского (Москва)|Мыльников переулок]], с такой серьезностью читал свою повесть, что мы буквально катались по полу от смеха»{{sfn|Щеглов|2009|с=88|name=shch}}. [[Шкловский, Виктор Борисович|Виктор Шкловский]] в одной из статей более подробно воспроизвёл её сюжет: «Через границу везут с собой деньги в платяной щётке. Щётку крадут. Тогда начинается бешеная скупка всех щёток на границе»<ref name="КЛ">{{книга|автор=Котова М., [[Лекманов, Олег Андершанович|Лекманов О. А.]]|часть=|ссылка часть=|заглавие=В лабиринтах романа-загадки: Комментарий к роману В. П. Катаева «Алмазный мой венец»|оригинал=|ссылка=http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Аграф|год=2004|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=57784-0271-6|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304095530/http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74|archivedate=2016-03-04}} {{Cite web |url=http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74 |title=Архивированная копия |access-date=2016-01-11 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304095530/http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74 |deadlink=unfit }}</ref>. Если Лидия Яновская писала, что повесть Лунца была озаглавлена «Двенадцать щёток»{{sfn|Яновская|1969|с=34}}, то литературоведы Мария Котова и [[Лекманов, Олег Андершанович|Олег Лекманов]] выдвинули предположение о другом варианте названия — «Через границу»<ref name="КЛ" />. [[Файл:Sherlock Holmes Museum The Adventure of the Six Napoleons.jpg|250px|thumb|Бюсты Наполеона в [[Музей Шерлока Холмса|музее Шерлока Холмса]]]] Современники Ильфа и Петрова вспоминали также о реальных событиях, которые могли повлиять на фабулу романа. Так, в вышедшей в Париже книге «На переломе. Три поколения одной московской семьи» мемуарист рассказал о вагонном знакомстве с пожилыми дамами, закопавшими в 1918 году свои бриллианты под колонной собственного особняка; по словам бывших помещиц, их сокровища были достаточно быстро обнаружены новой властью. О нескольких сотнях золотых и серебряных предметов, найденных в [[Саратовская губерния|Саратовской губернии]], сообщил в 1928 году журнал «Огонёк»<ref name="shch" />. Несмотря на то, что сама идея сюжета в 1920-х годах «носилась в воздухе», наиболее вероятными литературными предшественниками «Двенадцати стульев» являются, по мнению Юрия Щеглова, два произведения, написанные в конце XIX века, — это рассказы Конан Дойла «[[Шесть Наполеонов]]» и «[[Голубой карбункул]]»<ref name="shch" /><ref>См. также: {{книга|автор=[[Шкловский, Виктор Борисович|Шкловский В. Б.]]|часть=Юго-запад|заглавие=Гамбургский счет: Статьи — воспоминания — эссе (1914—1933)|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1990|страницы=473}}</ref>. В одном из них мошенник, спасаясь от преследования полиции, прячет чёрную жемчужину Боржиа в гипсовый бюст [[Наполеон I|Наполеона]], сохнущий в мастерской; в другом похититель алмаза использует в качестве «временного хранилища» [[Зоб (анатомия)|зоб]] гуся<ref name="shch" />. В «Шести Наполеонах» интрига строится вокруг выпадения одинаковых бюстов из сферы внимания заинтересованного лица, после чего происходит раздробление всей серии скульптур на части; в романе Ильфа и Петрова воробьяниновские стулья подобным же образом уходят из-под контроля владельца, а во время аукциона обретают новых хозяев{{sfn|Щеглов|2009|с=40}}. {{начало цитаты}}Напрасно спорили рецензенты о том, удался или не удался Ильфу и Петрову авантюрный сюжет и кому они больше подражали в его развитии — [[Плутовской роман|плутовскому роману]] XVIII века, детективным рассказам Конан Дойла или приключенческой повести Лунца… Схема авантюрного романа в «Двенадцати стульях»… использована пародийно: пародия помогала иронически осветить изображаемое{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. {{конец цитаты|источник=}} === Влияния. Цитатность === Исследователи, анализируя роман Ильфа и Петрова, пришли к выводу, что в нём почти нет предложений, в которых не содержалось бы [[Реминисценция|реминисценций]], пародий, обыгрывания стилистических приёмов других авторов. По словам Юрия Щеглова, «каждая фраза „Двенадцати стульев“ есть цитата»{{sfn|Щеглов|2009|с=54}}. Общая атмосфера романа восходит к южнорусской литературной школе, поэтому в нём угадываются интонации Валентина Катаева, Исаака Бабеля, Юрия Олеши, Льва Славина{{sfn|Яновская|1969|с=120}}. Тематическое и стилистическое родство с Булгаковым в первой части дилогии обозначено лишь пунктирно; в «Золотом телёнке» оно проявляется больше. По словам Лидии Яновской, творческое тяготение соавторов и Михаила Афанасьевича было взаимным{{sfn|Яновская|1969|с=121}}: так, сочетание «огнедышащий суп», о котором мечтает Ипполит Матвеевич по окончании рабочего дня, нашло продолжение в «Мастере и Маргарите» («огнедышащий борщ», кость из «огнедышащего озера»){{sfn|Щеглов|2009|с=85}}. В первой половине 1920-х годов некоторые представители сообщества «[[Серапионовы братья]]» предложили активнее использовать творческие традиции Запада — в частности, учиться у [[Диккенс, Чарльз|Диккенса]] и Конан Дойла умению работать в остросюжетном жанре. Ильф и Петров не входили в состав объединения, однако именно они оказались в авангарде этой программы. Исследователи отмечают, что при создании образов Альхена и Кислярского соавторами использовались диккенсовские художественные приёмы — речь идёт о стремлении акцентировать внимание на одной характерной детали, присущей персонажу{{sfn|Щеглов|2009|с=54—55}}. Влияние Конан Дойла обнаруживается не только в фабуле «Двенадцати стульев», но и в отдельных эпизодах. К примеру, после неудачи на аукционе Бендер обращается за спасением к беспризорным; те легко справляются с поручением и приносят Остапу «агентурные сведения», позволяющие продолжить «концессию». Подобное умение находить общий язык с уличными детьми отличает и Шерлока Холмса, который прибегает к их помощи в таких произведениях, как «[[Этюд в багровых тонах]]» и «[[Знак четырёх]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=232}}. В романе Ильфа и Петрова улавливаются чеховские, толстовские, гоголевские мотивы{{sfn|Щеглов|2009|с=54}}. «Присутствие» Николая Васильевича литературоведы выделяют отдельно, полагая, что и структура «Двенадцати стульев» сопоставима с композицией «Мёртвых душ», и включённые в основной текст внесюжетные зарисовки и этюды сравнимы с авторскими отступлениями из поэмы о похождениях Чичикова{{sfn|Яновская|1969|с=124}}. Свидетельством высокой плотности гоголевских заимствований является диалог Воробьянинова и священника в гостинице «Сорбонна»: «Я вам морду побью, отец Фёдор! — Руки коротки». В первой реплике, по мнению Юрия Щеглова, содержится отсылка к «[[Повесть о том, как поссорился Иван Иванович с Иваном Никифоровичем|Повести о том, как поссорились Иван Иванович с Иваном Никифоровичем]]»; вторая выводит на пьесу «Ревизор»{{sfn|Щеглов|2009|с=66}}. «Двенадцать стульев» насыщены явными и неявными музыкально-поэтическими цитатами. Так, в названии главы «Муза дальних странствий» содержится строчка [[Гумилёв, Николай Степанович|Николая Гумилёва]] «Ведь ты во всём её убранстве / Увидел Музу Дальних Странствий»{{sfn|Одесский|1999|с=452}}. Название другой главы — «От Севильи до Гренады» — воспроизводит фрагмент серенады Дон Жуана из [[Дон Жуан (драма)|драматической поэмы]] [[Толстой, Алексей Константинович|Алексея Константиновича Толстого]] (музыка [[Чайковский, Пётр Ильич|Петра Ильича Чайковского]]){{sfn|Одесский|1999|с=497}}. Слова, признесённые Бендером во время разговора со старгородским дворником («Белой акации, цветы эмиграции»), представляют собой видоизменённую цитату из романса «Белой акации гроздья душистые», авторство которой приписывают А. А. Пугачёву (версия Одесского и Фельдмана){{sfn|Одесский|1999|с=469}} и Волину-Вольскому (предположение Щеглова){{sfn|Щеглов|2009|с=113}}. Песенка, напеваемая Остапом в гостинице — «А теперь уже танцует шимми целый мир», — является отрывком из оперетты [[Кальман, Имре|Имре Кальмана]] «[[Баядера (оперетта)|Баядера]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=144}}. == Художественные приёмы == {{Quote box |quoted=true |bgcolor=#F5F5DC |salign=center |width=250px |align= | quote = '''Афоризмы''' * <small>Мосье, же не манж па сис жур.</small> * <small>При наличии отсутствия.</small> * <small>Пишите письма!</small> * <small>Мы чужие на этом празднике жизни.</small> * <small>Теперь я уже должен жениться, как честный человек.</small> * <small>Наших в городе много?</small> * <small>Утром — деньги, вечером — стулья.</small> * <small>Остапа несло.</small> * <small>У меня все ходы записаны.</small><ref name="КД" /> |source = }} Интерес к [[парадокс]]у как к художественному приёму, стирающему привычное восприятие картин жизни, обнаружился у Ильфа в середине 1920-х годов, когда молодой сотрудник «Гудка» начал собирать в специальную тетрадь газетные вырезки с нелепыми заголовками, объявлениями, фамилиями. Позже часть этих заготовок вошла в «Двенадцать стульев»{{sfn|Яновская|1969|с=130}}. Как отмечала Лидия Яновская, соавторы любили разрушать традиционные, «истёршиеся» от частого употребления обороты. Так, из устоявшегося выражения «Он пел не лишённым приятности голосом» писатели исключили частицу «не» — благодаря ломке стереотипов в сцене с пением отца Фёдора появился оттенок драмы{{sfn|Яновская|1969|с=140}}. В эпизоде с участием инженера Щукина произошло внезапное наделение водопроводного устройства человеческими качествами — в результате ситуация окрасилась мягкой иронией: «Кран захлебнулся и стал медленно говорить что-то неразборчивое»{{sfn|Яновская|1969|с=138}}. Иные художественные средства использованы при создании образа Эллочки Щукиной: её «людоедский» словарь сформирован за счёт соединения [[Гипербола (риторика)|гиперболы]], [[сарказм]]а и имитации «мещанской речи»{{sfn|Яновская|1969|с=36}}. Элементы пародии органично включены в текст всего романа: они присутствуют в портретах персонажей, репликах, лозунгах, фамилиях, вставных новеллах о московских вокзалах, письмах отца Фёдора жене{{sfn|Яновская|1969|с=142—143}}{{sfn|Щеглов|2009|с=53}}. К примеру, название одной из поэм Ляписа-Трубецкого — «О хлебе, качестве продукции и о любимой» — иронично обыгрывает заголовки таких агитационных стихотворений Маяковского, как «О „фиаско“, „апогеях“ и других неведомых вещах»{{sfn|Одесский|1999|с=511}}. Плакат в васюковской шахматной секции («Дело помощи утопающим…») является комической «перелицовкой» тезиса классиков [[Марксизм-ленинизм|марксизма-ленинизма]] о том, что «освобождение рабочих должно быть делом самих рабочих»{{sfn|Одесский|1999|с=530}}. По словам Юрия Щеглова, соавторы использовали пародию даже при разработке «вечных тем»: так, в 1-й главе романа упоминание о многочисленных похоронных конторах, находящихся в городе N, соседствует с описанием похожего на «старую надгробную плиту» стола Ипполита Матвеевича (ведающего в загсе вопросами любви и смерти) и сценой внезапного появления гробовщика Безенчука, несущего в себе мотив «раздатчика парадоксов жизни и смерти». Эта череда повторов-символов, предваряющая повествование о кончине мадам Петуховой, необходима Ильфу и Петрову «для ироничного возвышения тривиального»{{sfn|Щеглов|2009|с=48}}. {{начало цитаты}}Язык Ильфа и Петрова богат внезапными столкновениями: эффект неожиданности, именно потому, что он — эффект неожиданности, требует толчков, стилистических столкновений, тех непредвиденных ударов, при помощи которых высекаются искры смеха{{sfn|Яновская|1969|с=140—141}}.{{конец цитаты|источник=}} == Запрет романа к печати == Критик [[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Анатолий Тарасенков]], написавший в 1929 году в «Литературной газете», что роман соавторов «должен быть всячески рекомендован читателю»<ref name="ОФ" />, через девятнадцать лет, работая в издательстве «Советский писатель», получил строгий выговор «за выход в свет книги Ильфа и Петрова без её предварительного прочтения»{{sfn|Ильф|2001|с=312}}. Дисциплинарное взыскание было вынесено на основании постановления секретариата [[Союз советских писателей|Союза советских писателей]] от 15 ноября 1948 года. В документе, осудившем выход «Двенадцати стульев» и «Золотого телёнка», говорилось, что выпуск дилогии тиражом 75 000 экземпляров является «грубой политической ошибкой»: «Редактор отдела советской литературы тов. Тарасенков даже не прочёл этой книги, целиком доверившись редактору книги т. Ковальчик»{{sfn|Ильф|2001|с=308—309}}. В перечне причин, по которым книга Ильфа и Петрова объявлялась «вредной», указывалось, что авторы романа о поисках сокровищ, не сразу поняв направлений общественного развития в СССР, «преувеличили место и значение нэпманских элементов»{{sfn|Ильф|2001|с=309}}. Директивная часть постановления поручала критику [[Ермилов, Владимир Владимирович|Владимиру Ермилову]] подготовить для «Литературной газеты» публикацию, «вскрывающую клеветнический характер книги Ильфа и Петрова»{{sfn|Ильф|2001|с=312}}. Месяц спустя на имя секретаря отдела пропаганды и агитации [[ЦК ВКП(б)]] [[Маленков, Георгий Максимилианович|Георгия Маленкова]] поступила докладная записка, авторы которой — [[Шепилов, Дмитрий Трофимович|Дмитрий Шепилов]], Ф. Головченко и Н. Маслин — сообщили, что в романе «Двенадцать стульев» содержатся «пошлые, антисоветские остроты»; особое внимание обращалось на реплики, произносимые Бендером во 2-м доме Старсобеса. [[Первое мая (праздник)|Первомайская демонстрация]], по словам подписавших документ партийных деятелей, изображена в романе карикатурно; история с пуском первого старгородского трамвая выглядит как «затея головотяпов»; редакции советских газет представлены как сообщество «придурковатых работников»{{sfn|Ильф|2001|с=314}}. В записке напоминалось, что годом ранее отдел пропаганды и агитации отказался дать согласие на переиздание дилогии Ильфа и Петрова, однако «издательство не посчиталось с этим указанием и выпустило романы»{{sfn|Ильф|2001|с=314}}. На основании этого документа был подготовлен проект постановления секретариата ЦК ВКП(б) «О грубой политической ошибке издательства „Советский писатель“ от 14 декабря 1948 года», после которого директор издательства [[Ярцев, Георгий Алексеевич|Г. А. Ярцев]] был освобождён от занимаемой должности{{sfn|Ильф|2001|с=318—319}}. {{начало цитаты}}Все перипетии «разоблачения» Ильфа и Петрова в ту пору огласки не получили: цитируемые выше документы осели в архиве под грифом «секретно»… Писательское руководство ответственности избежало, директора же издательства действительно заменили, как того и требовал Агитпроп. Обещание поместить в «Литературной газете» статью, «вскрывающую клеветнический характер» дилогии, секретариат ССП не выполнил<ref>{{книга|автор=Ильф И., Петров Е.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Золотой Теленок (полная версия)|оригинал=|ссылка=http://www.rulit.me/books/zolotoj-telenok-polnaya-versiya-read-232419-2.html|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Русская книга|год=1994|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=5-268-01053-0|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304090157/http://fanread.ru/book/516086/?page=1|archivedate=2016-03-04}}</ref>.{{конец цитаты|источник=}} Запрет на издание произведений Ильфа и Петрова продолжался с 1949-го до середины 1950-х годов<ref name="БР">{{статья|автор=[[Рогинский, Борис Арсеньевич|Рогинский Б. А.]]|заглавие=Интеллигент, сверхчеловек, манекен — что дальше? Экранизации романов Ильфа и Петрова|оригинал=|ссылка=http://magazines.russ.ru/zvezda/2005/11/ro12.html|автор издания=|издание=[[Звезда (журнал XX—XXI веков)|Звезда]]|тип=|место=|издательство=|год=2005|выпуск=|том=|номер=11|страницы=|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305015459/http://magazines.russ.ru/zvezda/2005/11/ro12.html|archivedate=2016-03-05}}</ref>. В годы ранней [[хрущёвская оттепель|хрущёвской оттепели]], позволившей «реабилитировать» дилогию об Остапе Бендере, выход романов сопровождался комментариями, которые свидетельствовали о продолжении литературоведческих дискуссий вокруг идеологических взглядов соавторов. Так, писатель [[Симонов, Константин Михайлович|Константин Симонов]], участвовавший в выпуске первого после паузы издания «Двенадцати стульев» и «Золотого телёнка» («[[Художественная литература (издательство)|Художественная литература]]», 1956), отметил в предисловии, что Ильф и Петров были «людьми, глубоко верившими в победу светлого и разумного мира социализма над уродливым и дряхлым миром капитализма»<ref>{{книга|автор=Ильф И., Петров Е.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Золотой Теленок (полная версия)|оригинал=|ссылка=http://fanread.ru/book/516086/?page=2|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Русская книга|год=1994|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=5-268-01053-0|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160325044305/http://fanread.ru/book/516086/?page=2|archivedate=2016-03-25}} {{Cite web |url=http://fanread.ru/book/516086/?page=2 |title=Архивированная копия |access-date=2016-02-14 |archive-date=2016-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160325044305/http://fanread.ru/book/516086/?page=2 |deadlink=yes }}</ref>. == Цитаты == {{начало цитаты}} Константин Воробьёв силён там, где он пишет, давая себе и своему воображению полный простор, а языку — полное дыхание, как на ветру, напоенному запахами родной ему курской земли, русских полей и садов<ref>[http://kurskonb.ru/our-booke/site/persons/kv.html Константин Дмитриевич Воробьёв] // Курская областная научная библиотека имени Н. Н. Асеева.</ref>. {{конец цитаты}} {{начало цитаты}} Он долго и трудно шёл в литературу, его рукописи громили московские рецензенты… громили беспощадно, изничтожающе… за «искажение положительного образа», за «пацифизм», за «дегероизацию»… В особенности досталось за «окопную правду», за «натуралистическое» изображение войны и за искажение «образа советского воина»… {{конец цитаты|{{sc|[[Астафьев, Виктор Петрович|Виктор Астафьев]]}}}} {{начало цитаты}} Воробьёв написал две прямодушные повести о подмосковных боях — «Крик» и «Убиты под Москвой». В них мы найдём, при всём скоплении случайностей и неразберихи любого боя, и нашу полную растерянность 41-го года; и эту немецкую лёгкость, как, при лихо закатанных по локоть рукавах, секли превосходными автоматами от живота по красноармейцам; и тупость неподготовленных командиров; и малодушие тех политруков, кто спешил свинтить шпалы с петлиц и порвать свой документ; и засады за нашей спиной откормленных заградотрядчиков — уже тогда, бить по своим отступающим; и ещё, ещё не всё поместилось тут — и об этом тоже целые поколения не узнают правды?? — Повесть «Убиты под Москвой» безуспешно прошла несколько журналов и была напечатана в начале [[1963 год|63-го]] в «Новом мире» личным решением Твардовского. И концентрация такой уже 20 лет скрываемой правды вызвала бешеную атаку советской казённой критики — как у нас умели, на уничтожение. Имя Воробьёва было затоптано — ещё вперёд на 12 лет, уже до его смерти. Он жил эти годы со «вторым ножом в спине», в состоянии безысходности. {{конец цитаты|{{sc|[[Солженицын, Александр Исаевич|Александр Солженицын]]}}}} == Основные произведения (повести) == * 1974 — [[И всему роду твоему|…И всему роду твоему]] (неоконч.; опубл. 1975) * 1971 — [[Вот пришёл великан|Вот пришёл великан…]] * 1969 — [[Генка, брат мой|Генка, брат мой…]] * 1967 — [[Тётка Егориха]] (часть повести «Друг мой Момич», опубл. 1967) * 1965 — [[Друг мой Момич]] (опубл. 1988) * 1964 — [[Почём в Ракитном радости]] * 1963 — [[Сказание о моём ровеснике]] * 1962 — [[Крик (повесть)|Крик]] * 1961 — [[Убиты под Москвой]] (опубл. 1963) * 1948 — [[Одним дыханием]] (опубл. 1958) * 1943 — [[Это мы, Господи!|Это мы, Господи!..]] (опубл. 1986) == 1 == * Մինսկի գետտո - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%B3%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%BE * Մահվան խաղ - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%87_%D1%81%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8 * Անտառային եղբայրներ - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%B1%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_(1944%E2%80%941957) * Բաց նամակ - https://en.wikipedia.org/wiki/Open_letter * [[Սնափառության տոնավաճառ]] - [https://en.wikipedia.org/wiki/Vanity_Fair_(novel) ռուսերեն] * Ցախես - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D0%A6%D0%B0%D1%85%D0%B5%D1%81,_%D0%BF%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8E_%D0%A6%D0%B8%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1% * [[Կարամազով եղբայրներ]] * [[Ալեքսանդր Վերտինսկի]] - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87 aouopuvyavjk8va0dx5hvz07xp2ta7b 8485672 8485663 2022-08-09T06:18:50Z Voskanyan 23951 /* top */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Վասիլի Բորիսովիչ Լիվանով''' ({{lang-ru|Василий Борисович Ливанов}}, {{ԱԾ}}), խորհրդային ռուս կինոդերասան, կինոյի և մուլտիպլիկացիայի ռեժիսոր, գրող, [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (1988)։ Առավել մեծ ճանաչման է արժանացել [[Շերլոք Հոլմս]]ի կերպարի շնորհիվ, որը կերտել է [[Իգոր Մասլեննիկով|Իգոր Մասլեննիկովի]]՝ [[Արթուր Կոնան Դոյլ|Արթուր Կոնան Դոյլի]] ստեղծագործությունների հիման վրա նկարահանված «Շերլոկ Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի արկածները» հեռուստաֆիլմերի շարքում, ինչի համար 2006 թվականին պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամությամբ<ref name="MBE">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|quote=''Mr Vasily Borisovitch Livanov formally approved 20 February 2006 for service to the theatre and performing arts…''|format=PDF|publisher=gov.uk; archive.org|accessdate=2013-05-28|lang=en|description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZWfcmP?url=http://wayback.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}}</ref><!-- Есть в источнике — 3 стр. 2-я фамилия сверху; Mr Vasily Borisovitch LIVANOV -->։ == Биография == Родился 19 июля 1935 года в Москве, в семье народного артиста СССР [[Ливанов, Борис Николаевич|Бориса Николаевича Ливанова]] (1904—1972) и Евгении Казимировны Ливановой (в девичестве Правдзиц-Филипович) (1907—1978). Завсегдатаями дома Ливановых были [[Качалов, Василий Иванович|Качалов]], [[Пастернак, Борис Леонидович|Пастернак]], [[Довженко, Александр Петрович|Довженко]], [[Черкасов, Николай Константинович|Черкасов]], [[Тарханов, Михаил Михайлович|Тарханов]], [[Кончаловский, Пётр Петрович|Кончаловский]]. В 1954 году Василий Ливанов окончил [[Московский академический художественный лицей|Московскую среднюю художественную школу]] при Академии художеств СССР, а позднее — [[Театральный институт имени Бориса Щукина|Театральное училище им. Щукина]] (1958) и [[Высшие курсы сценаристов и режиссёров|Высшие режиссёрские курсы]] при Госкино СССР (мастерская [[Ромм, Михаил Ильич|Михаила Ромма]], 1966). Сочетание интеллигентности, душевной тонкости, романтичности, искренности чувств было определяющим в ранних экранных образах Василия Ливанова. Уникальный тембр голоса появился у Ливанова из-за того, что режиссёр [[Калатозов, Михаил Константинович|Михаил Калатозов]] предложил озвучить зимние сцены фильма «[[Неотправленное письмо]]» прямо на улице в 40-градусный мороз. Актёры пытались перекричать сильные порывы ветра, и Ливанов сорвал голос<ref>[http://lifenews.ru/video/13423 Василий Ливанов: «В современных „Шерлоках“ нет никакого Конана Дойла»] {{Wayback|url=http://lifenews.ru/video/13423 |date=20150723031402 }} // ''lifenews''.''ru''</ref>. В 1966—1973 годах работал на киностудии «[[Союзмультфильм]]» режиссёром-постановщиком. Озвучил около 300 мультипликационных персонажей, в том числе ''[[Карлсон]]а'', ''[[Крокодил Гена|крокодила Гену]]'' и ''Удава'' в мультфильме «[[38 попугаев]]»{{sfn|Кино|1986|с=236}}. Вместе с [[Энтин, Юрий Сергеевич|Юрием Энтиным]] и [[Гладков, Геннадий Игоревич|Геннадием Гладковым]] создал мультфильмы «[[Бременские музыканты (мультфильм)|Бременские музыканты]]» и «[[По следам бременских музыкантов]]». Когда [[Масленников, Игорь Фёдорович|Игорь Масленников]] собрался снимать [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (телесериал)|фильм о Шерлоке Холмсе и докторе Ватсоне]], то сразу рассматривал Ливанова как основного кандидата на роль Холмса. Масленников до этого работал с Ливановым в фильме «[[Ярославна, королева Франции]]». За восемь лет (1979—1986) было снято четыре двухсерийных и один трёхсерийный телефильм, сразу завоевавших большую популярность в СССР. За время съёмок Ливанов подружился с исполнителем роли Ватсона [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталием Соломиным]], а вот с Масленниковым к середине 1980-х годов отношения у Ливанова разладились. В 1986 году вышел фильм «[[Мой любимый клоун (фильм)|Мой любимый клоун]]», снятый режиссёром [[Кушнерёв, Юрий Сергеевич|Юрием Кушнерёвым]] по мотивам одноимённой повести Василия Ливанова. Сценарий к фильму написали [[Михалков, Никита Сергеевич|Никита Михалков]] и [[Адабашьян, Александр Артёмович|Александр Адабашьян]]. После окончания съёмок в телесериале о Шерлоке Холмсе Ливанов, которому к тому времени было всего 50 лет, постепенно почти перестал появляться на экране, по-прежнему работая иногда в качестве актёра озвучивания. Единственной крупной работой в кино стала роль [[Дон Кихот]]а в фильме 1997 года «[[Дон Кихот возвращается]]», который был поставлен самим Ливановым вместе с [[Григорович, Олег|Олегом Григоровичем]]. Ливанов выступил в этом фильме также в качестве сценариста и продюсера. В 2005 году Ливанов снялся в небольшой роли профессора Стравинского в телесериале [[Бортко, Владимир Владимирович|Владимира Бортко]] «[[Мастер и Маргарита (телесериал)|Мастер и Маргарита]]». Последний раз Ливанов появился на экране в фильме 2007 года режиссёра Валерия Николаева «[[Медвежья охота]]». В 1988 году Василию Ливанову было присвоено звание [[Народный артист РСФСР|народного артиста РСФСР]]. В том же году Ливанов (совместно с [[Семёнов, Юлиан Семёнович|Юлианом Семёновым]]) создал в Москве экспериментальный театр «Детектив», который размещался в Центральном доме офицеров МВД (ЦДО) на Лубянке. Финансирование театра осуществлялось комитетом по культуре мэрии Москвы, сам театр к 1992 году самостоятельно покрывал всего порядка 10 % от своих расходов. В середине 1992 года ЦДО расторг с театром контракт на аренду помещения. Художественный руководитель Ливанов при этом обвинялся в срыве работы театра и мероприятий ЦДО в связи с проблемами с алкоголем (актёр в это время лечился в клинике неврозов). Актёры на общем собрании приняли решения покинуть театр «Детектив» и создать на его базе центральный театр МВД<ref>''Самошин С.'' [https://www.kommersant.ru/doc/5044 От Василия Ливанова ушёл театр «Детектив»: Шерлок Холмс запил, солдаты выносят мебель] {{Wayback|url=https://www.kommersant.ru/doc/5044 |date=20201128013401 }} // «''Коммерсантъ-Власть''»: журнал. — 1992. — № 122. — 1 июня.</ref>. В 1990—2000-е годы Ливанов в основном занимался литературной деятельностью, писал мемуары. Автор эссе «Наш друг — Шерлок Холмс». В 2003 году сыграл роль пирата Фура́ в телеигре «[[Форт Боярд (русская версия)|Форт Боярд]]»<ref>{{cite web|url=https://iz.ru/news/279453|title=Миллион долларов за восемьдесят минут|date=2003-03-28|publisher=[[Известия]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102644/https://iz.ru/news/279453|deadlink=no}}</ref>. Из-за организационных разногласий с руководством программы отказался принимать участие в съёмках сезона следующего года<ref>{{cite web|url=https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|title=Василий Ливанов: Меня не выгоняли, я ушел сам! Почему актер отказался сниматься в игре «Форт Байяр»?|date=2004-08-20|publisher=[[Комсомольская правда]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102639/https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|deadlink=no}}</ref>. 15 июня 2006 года в [[Москва|Москве]] посол [[Великобритания|Великобритании]] [[Брентон, Энтони|Энтони Брентон]] вручил 70-летнему Василию Ливанову знаки [[Орден Британской империи|ордена Британской империи]]; актёр стал почётным членом ордена «За службу театру и изобразительному искусству»<ref>{{Cite web|url=http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|format=PDF|lang=en|website=[[Форин-офис|Foreign and Commonwealth Office]]|accessdate=2020-11-20 |description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2008-10-02|deadlink=yes}}</ref>. Позднее в неофициальном комментарии для английских шерлокианцев сотрудник Церемониального секретариата Кабинета министров [[Туоми, Алан|Алан Туоми]] заявил: {{начало цитаты}} ''Я, однако, могу сказать вам, что мистер Ливанов был награждён за исполнение роли Шерлока Холмса в серии телевизионных фильмов, произведённых в бывшем СССР в период 1979—1986 гг.'' {{Oq|англ.|I can tell you, however, that Mr. Livanov was honoured for his portrayal of the character Sherlock Holmes in a series of television films made in the former USSR during the period 1979-86.}} {{конец цитаты|источник=Алан Туоми<ref>{{Cite web|url=http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|title=The Newsletter The Sherlock Holmes Society of London|format=PDF|lang=en|website=The Sherlock Holmes Society of London|date=2006-04-04|accessdate=2020-11-20|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101237/http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|deadlink=no}}</ref>}} == Семья == Первая жена (1958—1970) — Алина Владимировна Энгельгардт (род. 21 марта 1933), дочь биохимика [[Энгельгардт, Владимир Александрович|Владимира Энгельгардта]] (1894—1984). Дочь Анастасия (род. 1963), окончила [[биофак МГУ]], стала скульптором<ref name="Василий Ливанов, дети" /><ref>''Пахомова А.'' [http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny Василий Ливанов пытался взорвать машину жены] {{Wayback|url=http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny |date=20141213123750 }} // Собеседник. — 2012. — апреля.</ref>. Внук Владимир (род. 1984)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />, внучка Ксения<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />. Вторая жена (с 1972) — [[Ливанова, Елена Артемьевна|Елена Ливанова]] (род. 11 сентября 1949), художник-мультипликатор<ref>{{cite web|url=http://www.russiancinema.ru/names/name8996/|title=Елена Ливанова|work=Энциклопедия отечественного кино|publisher=russiancinema.ru|accessdate=2013-05-28|deadlink=yes}}</ref>. Сын Борис (род. 2 апреля 1974), актёр, телеведущий, художник, писатель, поэт. В 2009 году был осуждён за убийство, отбыл наказание частично, освобождён по УДО в 2014 году<ref name="Василий Ливанов, дети">[http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 Дети Василия Ливанова] {{Wayback|url=http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 |date=20181109071336 }} // ''bez-makiyazha''.''ru''</ref>, внучка Ева (род. 2002)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз">[http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ Василий Ливанов стал дедом в четвёртый раз] {{Wayback|url=http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ |date=20181109111956 }} // ''StarHit''.''ru''</ref>. Сын Николай (род. 3 мая 1984), художник, мультипликатор, окончил ВГИК, актёр<ref name="Василий Ливанов, дети" />, внучка Алиса (род. 2017)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />. == Награды == '''Российские награды:''' * [[Заслуженный артист РСФСР]] (27 ноября 1981) * [[Народный артист РСФСР]] (18 апреля 1988) * [[Орден «За заслуги перед Отечеством»]] IV степени (1 декабря 2005) — ''за большой вклад в развитие отечественного кинематографа и многолетнюю творческую деятельность''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |title=Указ Президента Российской Федерации от 1 декабря 2005 г. № 1381 |access-date=2021-01-29 |archive-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201080943/http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |deadlink=no }}</ref>; * [[Орден Почёта (Россия)|Орден Почёта]] (27 октября 2016) — ''за большие заслуги в развитии отечественной культуры и искусства, многолетнюю плодотворную деятельность''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |title=Указ президента Российской Федерации от 26 октября 2016 года № 572 «О награждении государственными наградами Российской Федерации» |access-date=2021-01-29 |archive-date=2021-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211107032326/http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |deadlink=no }}</ref>; * [[Медаль «Памяти героев Отечества»]] — ''за реализацию проектов историко-патриотических направлений'' (Приказ Министра обороны Российской Федерации от 19 декабря 2016 года № 870)<ref>[https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news Василий Ливанов получил медаль Минобороны России «Памяти героев Отечества»] {{Wayback|url=https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news |date=20170116175318 }} // ''Рамблер-новости''</ref>. '''Иностранные награды:''' * Лауреат премии [[Грайф, Генрих|Генриха Грайфа]] (1969)<ref>[https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ DEFA-Chronik für das Jahr 1969] {{Wayback|url=https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ |date=20201018154932 }} // ''defa-stiftung.de''</ref>; * Почётный член [[Орден Британской империи|ордена Британской империи]] (20 февраля 2006) — ''за заслуги перед театром и исполнительским искусством''<ref name="MBE"/><ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|title=Ливанов — Кавалер ордена Британской Империи|date=2006-02-22|publisher=bbc.co.uk|accessdate=2013-05-28|lang=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120211131707/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|archivedate=2012-02-11|deadlink=no}}</ref> '''Общественное признание:''' * [[Академик]] [[Национальная академия кинематографических искусств и наук России|НАКИН РФ]] (2002) * [[Специальные премии «Золотой орёл»|Специальная премия]] «[[Золотой орёл (кинопремия)|Золотой орёл]]» [[Золотой орёл (кинопремия, 2017)|2017]] — ''«За вклад в кинематограф» (по итогам 2016 года)''<ref>[https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 Лауреаты премии «Золотой Орёл» за 2016 год] {{Wayback|url=https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 |date=20210224170813 }} // Портал Национальной академии кинематографических искусств и наук России</ref>. == Факты == {{Свалка}} [[Файл:Памятник Шерлоку Холмсу и доктору Ватсону (Москва).jpg|thumb|250px|right|[[Москва]], посольство Великобритании на Смоленской набережной: скульптурная композиция «[[Шерлок Холмс]] и [[доктор Ватсон]]»]] * Идея постановки фильма «[[Андрей Рублёв (фильм)|Андрей Рублёв]]» изначально принадлежала Василию Ливанову<ref>{{YouTube|XwQ7UWJ4uMg|Василий Ливанов о замысле фильма «Андрей Рублёв» — <small>видео (HD)</small>|logo=1}}</ref>. Он мечтал сам сыграть роль [[Андрей Рублёв|Рублёва]]. * К образу Шерлока Холмса Василий Ливанов возвращался неоднократно. В 1982 году Ливанов и [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Соломин]] появились в образах сыщика и его летописца в скетче «Шерлок Холмс» для телепередачи «Новогодний Голубой огонёк»<ref>{{YouTube|EW5D4AKYl8I|В. Ливанов и В. Соломин на «Голубом огоньке», 1982 г.|logo=1}}</ref>. Сценарий интермедии написал Ливанов, снимались актёры в обычных современных костюмах, Ливанов был в усах, а Соломин наоборот — гладко выбрит. При выпуске этой программы на DVD (издателем «Бомба мьюзик» в 2006 году) эпизод с Ливановым по неизвестным причинам вырезали, хотя по репликам других персонажей («Шерлок Холмс только что был здесь…») можно догадаться о его изначальном присутствии. ** В 1981 году Ливанов озвучил английского пса-сыщика (аллюзию на Шерлока Холмса) в мультфильме «[[Пёс в сапогах]]» (с 12:29 по 13:00 мин.) ** В 1985 году Ливанов озвучил Шерлока Холмса в мультипликационном фильме «[[Мы с Шерлоком Холмсом (мультфильм)|Мы с Шерлоком Холмсом]]» по сценарию Виталия Злотникова. Вместо доктора Ватсона в мультфильме действует дог по имени Том, его озвучивал [[Миронов, Андрей Александрович|Андрей Миронов]]. Интересно, что «Совэкспортфильмом» была выпущена [[Испанский язык|испаноязычная]] версия этого мультфильма, однако там Шерлок Холмс говорит голосом другого актёра, тембр которого даже отдалённо не напоминает «ливановский». ** Вскоре после выхода мультфильма «Мы с Шерлоком Холмсом» по нему был сделан аудиоспектакль, выпущенный на пластинке. Кроме того, в начале 1990-х был записан аудиоспектакль «Иохим Лис, ученик Шерлока Холмса» (по сказке Ингмара Фьоля), также с участием Ливанова (выпущен на кассете в 1996 году). ** В 1990-е годы вместе с [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталием Соломиным]] Василий Борисович снялся в цикле рекламных роликов торгующей представительскими автомобилями компании «Вико» (сценарии роликов придумали сами Ливанов и Соломин), затем Ливанов в образе Шерлока Холмса рекламировал печенье «Бартонс»<ref>{{YouTube|vYIZCLM68I0|Реклама печенья «Burton's» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> (цикл рекламных роликов), чай «Ристон»<ref>{{YouTube|JIbLKm7dIPc|Реклама чая «Riston» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> и [[В. Высоцкий и К°|чай «Высоцкий»]]<ref>{{YouTube|I6iO_QGbafY|Реклама чая «Высоцкий» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> (Wissotzky Tea) для русскоязычной телеаудитории Израиля. ** В 2000 году Игорь Масленников выпустил 13-серийный телесериал «[[Воспоминания о Шерлоке Холмсе]]», в который были включены эпизоды из оригинальной серии фильмов. В результате разбирательств между телеканалом «[[Первый канал|ОРТ]]» и «[[Медиа-Мост]]ом» готовый сериал был арестован и только трижды показан по Первому каналу в урезанном виде. Василий Ливанов, не участвовавший в этой работе, отзывался о ней негативно, считая, что сериалом была сбита значимость оригинальных фильмов<ref>''Мельман Д.'' [http://221b.ru/archive/arch-100.htm Злоключения Шерлока Холмса] {{Wayback|url=http://221b.ru/archive/arch-100.htm |date=20200527031253 }} // Московский комсомолец. — 2005. — 15 февраля.</ref>. ** В январе 2009 года на российских телеэкранах появился рекламный ролик энергетического напитка «[[Red Bull (напиток)|Red Bull]]». Мультипликационный Шерлок Холмс из этого ролика говорит голосом Василия Ливанова<ref>{{YouTube|GOzQWsnqO3c|Рекламный ролик «Red Bull окрыляет», Шерлок Холмс — В. Ливанов|logo=1}}</ref>. ** В начале XXI века Ливанов озвучил сыщика в русских локализациях нескольких компьютерных игр, а также в российской игре «Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти». В последней доктора Ватсона озвучивал Виталий Соломин. ** В 2004 году Ливанов сыграл Шерлока Холмса в цикле из четырёх аудиоспектаклей, поставленных режиссёром Даниилом Дубшиным под эгидой издательского дома «Мир детства». На момент записи спектаклей Виталия Соломина уже не было в живых, и роль доктора Ватсона исполнил народный артист России [[Стеблов, Евгений Юрьевич|Евгений Стеблов]] (исполнитель роли доктора Мортимера в «Собаке Баскервилей»). Были записаны рассказы «Львиная грива», «Пёстрая лента», «Обряд дома Месгрейвов» и «Пять апельсиновых зёрнышек». * 27 апреля 2007 года в Москве на [[Смоленская набережная|Смоленской набережной]] у стен [[Посольство Великобритании в России|посольства Великобритании]] открыли скульптурную композицию «[[Памятник Шерлоку Холмсу и доктору Ватсону|Шерлок Холмс и доктор Ватсон]]» (скульптор Андрей Орлов). Прототипом Шерлока Холмса послужил Василий Ливанов, а доктора Ватсона — Виталий Соломин<ref>{{cite web|url=http://www.kp.ru/daily/23895/66683/|title=Ливанова и Соломина увековечили в бронзе|author=Бойко А.|date=2007-04-28|publisher=«[[Комсомольская правда]]» (kp.ru)|accessdate=2013-05-29|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZazMVA?url=http://www.kp.ru/daily/23895/66683/|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}} </ref>. * В 2013 году на [[НТВ]] вышел документальный фильм-расследование «Глазами Шерлока Холмса. Литера „М“» с участием В. Ливанова в роли ведущего-рассказчика. === Коллекционные монеты Островов Кука === [[Файл:Монета Шерлок Холмс.jpg|thumb|260px|Василий Ливанов в образе [[Шерлок Холмс|Шерлока Холмса]] на новозеландской монете из мемориальной серии 2007 года, посвящённой циклу фильмов «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (телесериал)|Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона]]»]] В 2007 году, в ознаменование 120-летия создания [[Дойл, Артур Конан|Артуром Конан Дойлом]] дебютной повести о Шерлоке Холмсе, частная компания «Новозеландский монетный двор» ({{lang-en|New Zealand Mint}}) выпустила мемориальную серию из четырёх монет в сувенирной коробке номиналом в два [[Доллар Островов Кука|доллара]] [[Острова Кука|Островов Кука]]. Монеты отчеканены из серебра 999-й пробы в количестве 8 тысяч экземпляров. Вес каждой монеты составляет 31,1 грамма (1 тройская унция). Чеканка — матово-глянцевая с цветной фотопечатью на поверхности. На реверсе первой монеты изображён Шерлок Холмс (в исполнении Василия Ливанова) в [[Шляпа охотника за оленями|охотничьей войлочной шляпе]] и с [[Курительная трубка|трубкой]]. Остальные три монеты посвящены фильмам «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Сокровища Агры|Сокровища Агры]]», «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Собака Баскервилей|Собака Баскервилей]]» и «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (фильм)|Смертельная схватка]]». На них, помимо Шерлока Холмса, изображены [[доктор Ватсон]] (в исполнении [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталия Соломина]]), мисс Морстен (в исполнении [[Зинченко, Екатерина Григорьевна|Екатерины Зинченко]]), сэр Генри Баскервиль (в исполнении [[Михалков, Никита Сергеевич|Никиты Михалкова]]) и профессор Мориарти (в исполнении [[Евграфов, Виктор Иванович|Виктора Евграфова]]). Набор монет представлен в сувенирной коробке, выполненной в виде [[Хлопушка-нумератор|кинохлопушки]]. Часть тиража этих монет распространялась в филиалах «[[Сбербанк России|Сбербанка России]]»<ref>{{cite web|url=http://www.ntv.ru/novosti/114311|title=Новозеландские доллары украсит «советский» Шерлок Холмс|date=2007-08-02|publisher=ntv.ru|accessdate=2013-05-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140822200931/http://www.ntv.ru/novosti/114311/|archivedate=2014-08-22|deadlink=no}}</ref>. == Противоречия == В интервью журналистке [[Симонова-Страут, Ирина|Ирине Симоновой-Страут]] Ливанов заявил, что англичане считают фильм с его участием лучшим из фильмов о Холмсе, но при этом не назвав ни критиков, ни издание, в котором это мнение было опубликовано<ref>{{статья |автор= Irina I. Simonova Strout |заглавие= Seeing the Novel. Reading the Film. Unveiling Masculinity Englishness and Power Struggle in Arthur Conan Doyle's The Hound of the Baskervilles |ссылка= https://content.sciendo.com/view/journals/abcsj/23/1/article-p60.xml |язык= en |издание= American, British and Canadian Studies Journal |тип= |год= 2014 |месяц= |число= |том= 23 |номер= 1 |страницы= 60—76 |doi= |issn=}}</ref>. Фильмы с участием Ливанова в роли Холмса упоминаются в «Справочнике Шерлока Холмса» ({{lang-en|Sherlock Holmes Handbook}}) [[Редмонд, Кристофер|Кристофера Редмонда]], где на с. 245 Ливанов указан как актёр, игравший Холмса в Советском Союзе в 1986 году, но далее сказано, что эти фильмы малоизвестны в англоязычных странах (хотя с 2009 года их можно приобрести на DVD с английскими субтитрами)<ref>{{публикация|автор= Christopher Redmond |заглавие= Sherlock Holmes Handbook, Second Edition |место= |издательство= Dundern Press |год= 2009 |pages= 245 |allpages= 336}}</ref>. <!-- Данное утверждение, однако, может быть опровергнуто тем фактом, что В. Б. Ливанов был награждён британским орденом. (При чём тут орден?) --> == Гражданская позиция == * Поддержал [[присоединение Крыма к Российской Федерации]]. * В 2015 году в интервью изданию «Аргументы и факты» назвал украинское общество «отравленным бандеровщиной»<ref>{{Cite web |url=http://www.aif.ru/society/people/1489568 |title=Василий Ливанов: «Враньё о России зашкаливает!» |access-date=2018-11-13 |archive-date=2016-04-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160421114356/http://www.aif.ru/society/people/1489568 |deadlink=no }}</ref>. * В январе 2017 года (за 1 год и 2 месяца до [[Президентские выборы в России (2018)|выборов 2018 года]]) публично обратился к [[Путин, Владимир Владимирович|Путину]] с просьбой и впредь оставаться президентом России и «даже не думать» уходить с этого поста<ref>{{Cite web |url=https://russian.rt.com/russia/news/353588-aktyor-livanov-posovetoval-putin |title=Актёр Ливанов посоветовал Путину «даже не думать» уходить с поста президента |access-date=2019-05-01 |archive-date=2019-05-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190501001404/https://russian.rt.com/russia/news/353588-aktyor-livanov-posovetoval-putin |deadlink=no }}</ref>. * В марте 2022 года в числе других деятелей российской культуры подписал письмо, выражающее поддержку решения [[Путин, Владимир Владимирович|Путина]] начать [[Вторжение России на Украину (2022)|вторжение России на Украину]]<ref>{{Cite web |url=https://regnum.ru/news/polit/3524646.html |title=Свыше 150 деятелей культуры поддержали президента и спецоперацию на Украине - ИА REGNUM<!-- Заголовок добавлен ботом --> |access-date=2022-03-10 |archive-date=2022-03-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220310212851/https://regnum.ru/news/polit/3524646.html |deadlink=no }}</ref>. == Фильмография == === Актёр === * [[1958 год в кино|1959]] — [[Город на заре (телефильм)|Город на заре]] — ''эпизод'' * 1959 — [[Неотправленное письмо]] — ''геолог Андрей'' * [[1960 год в кино|1960]] — [[Воскресение (фильм, 1960)|Воскресение]] — ''народоволец Крыльцов'' * 1960 — [[Слепой музыкант (фильм)|Слепой музыкант]] — ''Пётр Попельский'' * [[1961 год в кино|1961]] — [[Две жизни (фильм, 1961)|Две жизни]] — ''студент'' * [[1962 год в кино|1962]] — [[Коллеги (фильм)|Коллеги]] — ''Саша Зеленин'' * 1962 — [[Суд сумасшедших]] — ''профессор Вернер'' * [[1963 год в кино|1963]] — [[Синяя тетрадь (фильм)|Синяя тетрадь]] — ''[[Дзержинский, Феликс Эдмундович|Феликс Дзержинский]]'' * 1963 — [[Большие и маленькие]] — ''учитель Сергей Сергеевич'' * [[1964 год в кино|1964]] — [[Возвращение Вероники (фильм)|Возвращение Вероники]] — ''Вадим'' * [[1965 год в кино|1965]] — [[Год как жизнь]] — ''поэт Георг Веерт'' * 1965 — [[Зелёный огонёк]] — ''пассажир такси хирург Коржиков'' * [[1966 год в кино|1966]] — [[Путешествие (фильм, 1966)|Путешествие]] — ''журналист Гена'' (новелла «Папа, сложи!») * [[1967 год в кино|1967]] — [[Браслет-2]] — ''наездник Африкан Савин'' * [[1968 год в кино|1968]] — [[Мне было девятнадцать]] — ''военный переводчик Вадим Гейман'' * [[1970 год в кино|1970]] — [[Ватерлоо (фильм)|Ватерлоо]] — ''офицер из свиты Веллингтона'' * [[1972 год в кино|1972]] — [[Игрок (фильм, СССР, 1972)|Игрок]] — ''Де Грие'' * [[1975 год в кино|1975]] — [[Звезда пленительного счастья]] — ''император [[Николай I]]'' * [[1976 год в кино|1976]] — [[Жизнь и смерть Фердинанда Люса]] — ''доктор Пейн'' * [[1978 год в кино|1978]] — [[Степь (фильм)|Степь]] — ''Казимир Михайлович'' * 1978 — [[Ярославна, королева Франции]] — ''рыцарь Бенедиктус'' * [[1979 год в кино|1979]] — [[Шерлок Холмс и доктор Ватсон]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1980 год в кино|1980]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (фильм)|Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1981 год в кино|1981]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Собака Баскервилей]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1982 год в кино|1982]] — [[Кто стучится в дверь ко мне? (фильм, 1982)|Кто стучится в дверь ко мне?]] — ''Виктор'' * [[1983 год в кино|1983]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Сокровища Агры]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * 1983 — [[Лунная радуга (фильм)|Лунная радуга]] — ''Гэлбрайт'' * [[1986 год в кино|1986]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Двадцатый век начинается]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1987 год в кино|1987]] — [[Необыкновенные приключения Карика и Вали (фильм)|Необыкновенные приключения Карика и Вали]] — ''профессор Енотов'' * [[1988 год в кино|1988]] — [[Любовь к ближнему (фильм)|Любовь к ближнему]] — ''Некто'' (новелла «Монумент») * [[1992 год в кино|1992]] — [[Он своё получит (фильм)|Он своё получит]] — ''Делани'' * [[1994 год в кино|1994]] — [[Охота (фильм, 1994)|Охота]] * [[1997 год в кино|1997]] — [[Дон Кихот возвращается]] — ''[[Дон Кихот]]'' * [[2004 год в кино|2004]] — [[Сыщики (телесериал)|Сыщики 3]] — ''профессор'' (сезон 3, серия 5 «Операция под наркозом»; озвучен другим актёром) * [[2005 год в кино|2005]] — [[Мастер и Маргарита (телесериал)|Мастер и Маргарита]] — ''профессор Александр Николаевич Стравинский'' * [[2006 год в кино|2006]] — [[Мужской сезон: Бархатная революция]] — ''Сан Саныч Шувалов, ветеран госбезопасности'' * [[2008 год в кино|2008]] — [[Медвежья охота (фильм)|Медвежья охота]] — ''Сергей Кириллович Корсаков, советник по международным отношениям'' === Озвучивание мультфильмов === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] — ''крокодилица'' (в титрах не указан) * {{в кино|1968}} — [[Кот в сапогах (мультфильм, 1968)|Кот в сапогах]] — ''младший сын мельника'' * {{в кино|1968}} — [[Малыш и Карлсон]] — ''Карлсон / отец Малыша'' * {{в кино|1969}} — [[Сказка про Колобок]] — ''Медведь'' * 1969 — [[Крокодил Гена (мультфильм)|Крокодил Гена]] — ''крокодил Гена / сторож зоопарка'' * {{в кино|1970}} — [[Карлсон вернулся]] — ''Карлсон / отец Малыша / телеведущий'' * 1970 — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] — ''Пёс / шахтёр / Хлеб'' * 1970 — [[Обезьяна с острова Саругасима]] — ''Черепаха'' * 1970 — [[Весёлая карусель]] № 2. [[Небылицы (мультфильм)|Небылицы]] — ''читает текст'' (вместе с [[Баранов, Александр Андреевич (актёр)|А. Барановым]]) * 1970 — [[Фитиль (киножурнал)|Фитиль № 100: «Безответственный ответственный»]] — ''подчинённый'' * {{в кино|1971}} — Как мы весну делали — ''ворона'' * 1971 — [[Чебурашка (мультфильм)|Чебурашка]] — ''крокодил Гена'' * 1971 — [[Рассказы старого моряка. Необитаемый остров]] — ''капитан корабля «Чёрный Спрут»'' * {{в кино|1972}} — [[Рассказы старого моряка. Антарктида]] — ''[[Кук, Джеймс|Джеймс Кук]]'' * 1972 — [[Заветная мечта (мультфильм)|Заветная мечта]] — ''маленький Ослик'' * {{в кино|1973}} — [[Айболит и Бармалей (мультфильм)|Айболит и Бармалей]] — ''Бармалей / долговязый разбойник'' * 1973 — [[Сокровища затонувших кораблей]] — ''профессор Карпов'' * 1973 — [[Мы с Джеком]] — ''пёс Джек'' * 1973 — [[Спасибо (мультфильм)|Спасибо]] — ''рабочий'' (в титрах не указан) * 1973 — [[Немухинские музыканты (мультфильм)|Немухинские музыканты]] — ''леший Тимофей Пантелеич'' (в титрах не указан) * {{в кино|1974}} — [[Шапокляк (мультфильм)|Шапокляк]] — ''крокодил Гена'' * {{в кино|1975}} — [[Наследство волшебника Бахрама]] — ''Зильзиля'' * {{в кино|1976}}—{{в кино|1982}} — [[Котёнок по имени Гав]] — ''чёрный кот'' * 1976 — [[38 попугаев]] — ''Удав'' * {{в кино|1977}} — [[Жихарка (мультфильм, 1977)|Жихарка]] — ''[[Баба-яга]]'' * 1977 — [[Весёлая карусель]] № 9. [[За щелчок]] — ''Медведь-врач'' (в титрах не указан) * 1977 — [[38 попугаев|Бабушка удава]] — ''Удав'' * 1977 — [[38 попугаев|Как лечить удава]] — ''Удав'' * 1977 — [[Как Маша поссорилась с подушкой]] — ''текст от автора'' * 1977 — [[Бравый инспектор Мамочкин]] — ''недисциплинированный водитель'' * 1977 — [[38 попугаев|Куда идёт слонёнок]] — ''Удав'' * {{в кино|1978}} — [[38 попугаев|А вдруг получится!]] — ''Удав'' * 1978 — [[38 попугаев|Привет мартышке]] — ''Удав'' * 1978 — [[Подарок для самого слабого]] — ''Волк'' * 1978 — [[Маша больше не лентяйка]] — ''кукушка / шофёр'' * {{в кино|1979}} — [[38 попугаев|Завтра будет завтра]] — ''Удав'' * 1979 — [[38 попугаев|Зарядка для хвоста]] — ''Удав'' * 1979 — [[Дядюшка Ау]] (3 серии) — ''Дядюшка Ау'' * 1979 — [[Маша и волшебное варенье]] — ''текст от автора'' * 1979 — [[Новый Аладдин]] — ''колдун-магрибинец'' * 1979 — [[Последние волшебники]] — ''бывший злой волшебник Иванович'' * {{в кино|1980}} — [[Возвращение (мультфильм)|Возвращение]] — ''дед космонавта'' * {{в кино|1981}} — [[Пёс в сапогах]] — ''английский пёс-сыщик'' (аллюзия на Шерлока Холмса) * 1981 — [[Халиф-аист (мультфильм)|Халиф-аист]] — ''главный злой колдун'' * 1981 — [[Тайна третьей планеты]] — ''[[Громозека]]'' * {{в кино|1982}} — [[Динозаврик]] — ''Мурлокотам'' * 1982 — [[Превращение (мультфильм)|Превращение]] — ''текст от автора'' * {{в кино|1983}} — [[Чебурашка идёт в школу]] — ''крокодил Гена'' * {{в кино|1985}} — [[Мы с Шерлоком Холмсом]] — ''Шерлок Холмс'' * 1985 — [[38 попугаев|Великое закрытие]] — ''Удав'' * 1985 — [[Контракт (мультфильм)|Контракт]] — ''менеджер торговой фирмы'' * 1985 — [[Миссис Уксус и мистер Уксус]] — ''Волк'' * {{в кино|1986}} — [[Как потерять вес]] — ''Аптекарь-рассказчик'' * {{в кино|1987}} — [[Богатырская каша]] — ''Гриф'' * {{в кино|1988}} — [[Мы идём искать]] — ''бродячий Пёс'' * 1988 — [[Перевал (мультфильм)|Перевал]] — ''Борис / Старый'' * {{в кино|1989}} — [[Фитиль (киножурнал)|Фитиль № 323: «Человек ниоткуда»]] — ''Снежный человек'' * 1989 — [[Счастливый старт]] — ''полковник Еллоу'' * 1989 — [[Агент уходит в океан]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * 1989 — [[В объятиях русской разведки]] — ''командир Моржов'' * 1989 — [[Микко — сын Павловой]] — ''командир Моржов'' * 1989 — [[Озеро на дне моря]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * {{в кино|1991}} — [[Подводные береты]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * 1991 — [[38 попугаев|Ненаглядное пособие]] — ''Удав'' * 1991 — Без расчёту жить — себя погубить — ''текст от автора'' (в титрах не указан) * {{в кино|1993}} — [[Пряник (мультфильм)|Пряник]] — ''Волк'' * {{в кино|2003}} — [[Путешествие Пети Гречкина от альфы до омеги]] * {{в кино|2010}} — [[Секрет матрёшки]] * {{в кино|2013}} — [[Мышкины истории]] === Озвучивание кинофильмов === * {{в кино|1976}} — [[Деревня Утка]] — ''профессор'' (озвучивает актёра Вадима Александрова) * {{в кино|1987}} — [[Друг (фильм)|Друг]] — ''Друг, пёс породы ньюфаундленд'' (озвучивает ньюфаундленда Ютгая) * {{в кино|2008}} — [[Золушка 4×4. Всё начинается с желаний]] — ''Крот'' === Озвучивание компьютерных игр === * [[2000 год в компьютерных играх|2000]] — Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти — ''Шерлок Холмс''<ref>{{Cite web |url=https://buka.ru/cgi-bin/show.pl?id=134 |title=Игра «Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2019-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190801094642/http://buka.ru/cgi-bin/show.pl?id=134 |deadlink=no }}</ref> * [[2004 год в компьютерных играх|2004]] — [[Шерлок Холмс: Загадка серебряной серёжки]] — ''Шерлок Холмс''<ref>{{Cite web |url=https://www.nd.ru/catalog/products/266285/ |title=Игра «Шерлок Холмс: Загадка серебряной серёжки» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2017-09-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170910014238/http://www.nd.ru/catalog/products/266285/ |deadlink=no }}</ref> * [[2005 год в компьютерных играх|2005]] — Карлсон, который живёт на крыше — ''Карлсон''<ref>{{Cite web |url=https://www.softclub.ru/games/pc/19803-karlson-kotoryj-zhivet-na-kryshe |title=Игра «Карлсон, который живёт на крыше» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2018-11-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181101175737/http://www.softclub.ru/games/pc/19803-karlson-kotoryj-zhivet-na-kryshe |deadlink=no }}</ref> * [[2008 год в играх|2008]] — [[Adventures of Sherlock Holmes: The Mystery of the Persian Carpet|Шерлок Холмс: Тайна персидского ковра]] — ''Шерлок Холмс'' === Продюсер === * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Режиссёр фильмов === * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Режиссёр мультипликации === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] * {{в кино|1970}} — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] * {{в кино|1972}} — [[Фаэтон — сын Солнца (мультфильм)|Великие тайны вселенной (Фаэтон — сын Солнца)]] * {{в кино|1973}} — [[По следам бременских музыкантов]] === Сценарист === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] * 1966 — [[Жу-жу-жу]] * {{в кино|1969}} — [[Бременские музыканты (мультфильм)|Бременские музыканты]] - совместно с [[Энтин, Юрий Сергеевич|Юрием Энтином]] * 1969 — [[Дед Мороз и лето]] * {{в кино|1970}} — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] * {{в кино|1971}} — [[Старая игрушка]] * {{в кино|1972}} — [[Фаэтон — сын Солнца (мультфильм)|Великие тайны вселенной (Фаэтон — сын Солнца)]] — совместно с В. Анкором * {{в кино|1973}} — [[Паучок Ананси и волшебная палочка]] * 1973 — [[По следам бременских музыкантов]] - совместно с Юрием Энтином * {{в кино|1976}} — [[Зеркало времени (мультфильм)|Зеркало времени]] — совместно с В. Анкором * {{в кино|1978}} — [[Талант и поклонники]] * {{в кино|1979}} — [[Маша и волшебное варенье]] * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2000}} — [[Новые бременские]] - совместно с Юрием Энтином * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Телевидение === * {{в кино|2003}} — [[Форт Боярд (русская версия)|Форт Боярд]] — ''Пират Фура'' == Документальные фильмы и телепередачи == * «Василий Ливанов. ''„В жизни я не Шерлок Холмс“''» («[[Первый канал (Россия)|Первый канал]]», 2010)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/16047 |title=«Василий Ливанов. В жизни я не Шерлок Холмс». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2010-07-24 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000052/https://www.1tv.com/announce/16047 |deadlink=no }}</ref> * «Василий Ливанов. ''„Я умею держать удар“''» («[[ТВ Центр]]», 2015)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.tvc.ru/channel/brand/id/2453 |title=«Василий Ливанов. Я умею держать удар». Документальный фильм |lang=ru |website=www.tvc.ru |publisher=[[ТВ Центр]] |date=2015 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000037/https://www.tvc.ru/channel/brand/id/2453 |deadlink=no }}</ref> * «Василий Ливанов. ''„Кавалер и джентльмен“''» («Первый канал», 2015)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.ru/doc/pro-zhizn-zamechatelnyh-lyudey/vasiliy-livanov-kavaler-i-dzhentlmen |title=«Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.ru |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2015-07-18 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000030/https://www.1tv.ru/doc/pro-zhizn-zamechatelnyh-lyudey/vasiliy-livanov-kavaler-i-dzhentlmen |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/14356 |title=«Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2015 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000102/https://www.1tv.com/announce/14356 |deadlink=no }}</ref> * ''«Шерлок Холмс и доктор Ватсон»: история советской Бейкер-стрит'' («[[Мир (телерадиокомпания)|Мир]]», 2020)<ref>{{cite web |author= |url=http://mirtv.ru/video/66272/ |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон»: история советской Бейкер-стрит. Телепередача |lang=ru |website=mirtv.ru |publisher=[[Мир (телерадиокомпания)|Мир]] |date=2010-07-24 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000027/http://mirtv.ru/video/66272/ |deadlink=no }}</ref> * «''Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда''» («Первый канал», 2021)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/17037 |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2021 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000036/https://www.1tv.com/announce/17037 |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.ru/doc/pro-kino-i-teatr/sherlok-holms-i-doktor-vatson-vmeste-navsegda-dokumentalnyy-film |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.ru |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2021-07-26 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000026/https://www.1tv.ru/doc/pro-kino-i-teatr/sherlok-holms-i-doktor-vatson-vmeste-navsegda-dokumentalnyy-film |deadlink=no }}</ref> == Литературное творчество == Кроме сценариев и пьес, Василий Ливанов является автором повестей, рассказов, эссе, воспоминаний о выдающихся деятелях культуры. Сказание о скифах «Агния, дочь Агнии» (1976), повести «Мой любимый клоун»<ref>{{Cite web |url=http://booksonline.com.ua/view.php?book=61417&page=12 |title=Повесть «Мой любимый клоун» |access-date=2017-08-14 |archive-date=2017-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170815030233/http://booksonline.com.ua/view.php?book=61417&page=12 |deadlink=no }}</ref> (1979), «Ночная „Стрела“» (1980), «Богатство военного атташе» (1984) впервые были опубликованы в журнале «[[Юность (журнал)|Юность]]». В 1985 году выпущен сборник прозы В. Б. Ливанова «Легенда и быль» (издательство «[[Советский писатель]]»). В журнале «[[Нева (журнал)|Нева]]» (1989, № 4) была опубликована юмористическая повесть «Иван, себя не помнящий». В последние десятилетия неоднократно издавались сборники его произведений различных жанров, вышли в свет трёхтомное (2005) и двухтомное (2010) собрания сочинений. По мотивам повести «Мой любимый клоун» снят [[Мой любимый клоун (фильм)|одноимённый фильм]]. По сказке В. Ливанова поставлен короткометражный мультфильм «[[Кролик с капустного огорода (мультфильм)|Кролик с капустного огорода]]» («[[Союзмультфильм]]», [[2006 год в кино|2006]]). В 2009 году по повести В. Ливанова «Богатство военного атташе» был снят кинофильм «[[Кромовъ]]», но из-за разногласий с продюсерами Ливанов потребовал исключить свою фамилию из титров. == Մատենագրություն == * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Неизвестный Шерлок Холмс|заглавие2=Помни о белой вороне|место=М.|издательство=Эксмо|год=2010|страниц=272|isbn=978-5-699-43373-5}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Путь из детства|заглавие2=Эхо одного тире|место=М.|издательство=АСТ|год=2013|страниц=256|isbn=978-5-170-77885-0}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Люди и куклы|вид=[сб.]|место=М.|издательство=Litres|год=2014|isbn=5457423026|isbn2=9785457423022}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Мой отец — Борис Ливанов|год=2015|страниц=205|isdn=5443810227|isbn2=9785443810225}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Գրականություն == * {{публикация|часть=Ливанов Василий Борисович|заглавие=Кино|подзаголовок=Энциклопедический словарь|ответственный=гл. ред. С. И. Юткевич|место=М.|издательство=Советская энциклопедия|год=1986|страницы=236|ref=Кино}} == Արտաքին հղումներ == * [http://vasily-livanov.narod.ru/ Վասիլի Լիվանովին նվիրված կայք] {{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20110405214500/http://angelina-tihonova.ru/category/vasiliy_livanov/ Василий Ливанов. «Смотрите, сын полка!»] Воспоминания Василия Ливанова о военном детстве * {{cite web |author=Евгений Перемышлев |url=https://www.krugosvet.ru/enc/teatr-i-kino/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=www.krugosvet.ru |publisher=[[Кругосвет]] |date= |access-date=2021-10-02}} * {{cite web |author=Денис Абрамов |url=https://tass.ru/encyclopedia/person/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=tass.ru |publisher=ТАСС |date= |access-date=2021-10-02}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Լիվանով, Վասիլի}} == 1 == '''1982''' * [[Таран (фильм)|Таран]] / ''Tarāns'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] * [[Голова Тереона]] / ''Tereona galva'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Личная жизнь Деда Мороза]] / ''Salavecīša personīgā dzīve'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенбергс]] * [[Блюз под дождём (фильм)|Блюз под дождём]] / ''Lietus blūzs'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Моя семья (фильм, 1982)|Моя семья]] / ''Mana ģimene'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Самая длинная соломинка]] / ''Pats garākais salmiņš'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Краткое наставление в любви (фильм)|Краткое наставление в любви]] / ''Īsa pamācība mīlēšanā'' — [[Кренбергс, Имантс|Имант Кренберг]] * [[Забытые вещи]] / ''Aizmirstās lietas'' — [[Бейнерте, Вия|Вия Бейнерте (Рамане)]] * [[Время учится]] / ''laiks mācīties'' — [[А. Сукутс]] '''1983''' * [[Чужие страсти]] / ''Svešās kaislības'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Каменистый путь]] / ''Akmeņainais ceļš'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] * [[Оборотень Том]] / ''Vilkatis Toms'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Мираж (фильм, 1983)|Мираж]] / ''Mirāža'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Погода на август (фильм)|Погода на август]] / ''Laika prognoze augustam'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Сад с призраком]] / ''Dārzs ar spoku'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Три лимона для любимой (фильм)|Три лимона для любимой]] / ''Trīs citorni mīlotajai'' — О. Розенбергс * [[Выстрел в лесу]] / ''Šāviens mežā'' — [[Пикс, Рихард|Рихард Пикс]] '''1984''' * [[Нужна солистка]] / ''Vajadzīga soliste'' — [[Земель, Геннадий Фрицевич|Геннадий Земель]] * [[Долг в любви]] / ''Parāds mīlestībā'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Когда сдают тормоза]] / ''Kad bremzes netur'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] * [[Малиновое вино (фильм)|Малиновое вино]] / ''Aveņu vīns'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] * [[Фронт в отчем доме]] / ''Fronte tēva pagalmā'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Последний визит (фильм)|Последний визит]] / ''Pēdējā vizīte'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[Дверь, открытая для тебя (фильм)|Дверь, открытая для тебя]] / ''Durvis, kas tev atvērtas'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Мой друг Сократик]] / ''Mans draugs Sokrātiņš'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенбергс]] '''1985''' * [[Чужой случай (фильм)|Чужой случай]] / ''Svešs gadījums'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Двойной капкан (фильм)|Двойной капкан]] / ''Dubultslazds'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Матч состоится в любую погоду (фильм)|Матч состоится в любую погоду]] / ''Spēle notiks tik un tā'' — [[Ռոլանդ Կալնինշ]] * [[Проделки сорванца]] / ''Emīla nedarbi'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Свидание на Млечном пути]] / ''Tikšanās uz piena ceļa'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Последняя индульгенция]] / ''Pēdējā indulgence'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[Мальчик-с-пальчик (фильм, 1985)|Мальчик-с-пальчик]] / ''Sprīdītis'' — [[Գունար Պիեսիս]] '''1986''' * [[Двойник (фильм, 1986)|Двойник]] / ''Dubultnieks'' — [[Пикс, Рихард|Рихард Пикс]] * [[В заросшую канаву легко падать]] / ''Aizaugušā grāvī viegli krist'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Коронный номер (фильм)|Коронный номер]] / ''Kroņa numurs'' — [[Кренбергс, Имантс|Имант Кренбергс]] * [[Объезд (фильм, 1986)|Объезд]] / ''Apbraucamais ceļš'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Последний репортаж]] / ''Pēdējā reportāža'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Он, она и дети]] / ''Viņš, viņa un bērni'' — Олег Розенбергс и [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Свечка, яркая как солнце]] / ''Saulessvece'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Страх (фильм, 1986)|Страх]] / ''Bailes'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] '''1987''' * [[Человек свиты (фильм)|Человек свиты]] / ''Svītas cilvēks'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенберг]] * [[Фотография с женщиной и диким кабаном]] / ''Fotogrāfija ar sievieti un mežakuili'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] * [[Если мы всё это перенесём]] / ''Ja mēs to visu pārcietīsim'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] * [[Стечение обстоятельств (фильм)|Стечение обстоятельств]] / ''Apstākļu sakritība'' — [[Бейнерте, Вия|Вия Бейнерте (Рамане)]] * [[Этот странный свет (фильм)|Этот странный лунный свет]] / ''Dīvainā mēnessgaisma'' — [[Цилинский, Гунар Альфредович|Гунар Цилинский]] * [[Айя (фильм)|Айя]] / ''Aija'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Легко ли быть молодым? (фильм, 1986)|Легко ли быть молодым?]] / ''Vai viegli but jaunam?''— [[Подниекс, Юрис|Юрис Подниекс]] '''1988''' * [[Виктория (фильм)|Виктория]] / ''Viktorija'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Всё нормально (фильм)|Всё нормально]] / ''Viss kārtībā'' — [[Олег Розенбергс]] * [[Поворот сюжета (фильм)|Поворот сюжета]] / ''Sižeta pagrieziens'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Мель (фильм)|Мель]] / ''Sēklis'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Гадание на бараньей лопатке]] / ''Zīlēšana uz jēra lāpstiņas'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[О любви говорить не будем]] / ''Par mīlestību pašreiz nerunāsim'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Чужой (фильм, 1988, Рижская киностудия)|Чужой]] / ''Svešais'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Дом без выхода (фильм, 1988)|Дом без выхода]] / ''Māja bez izejas'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] '''1989''' * [[Песнь, наводящая ужас]] / ''Carmen Horrendum'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Латыши? (фильм)|Латыши?]] / ''Latvieši?'' — [[Земель, Геннадий Фрицевич|Геннадий Земель]] * [[Судьбинушка (фильм)|Судьбинушка]] / ''Dzīvīte'' — [[Фрейманис, Айварс|Айварс Фрейманис]] * [[Семья Зитаров (фильм)|Семья Зитаров]] / ''Zītaru dzimta'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Дни человека (фильм)|Дни человека]] / ''Cilvēka dienas'' — J.Paškevičs * [[Тапёр (фильм)|Тапёр]] / ''Tapers'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] '''1990''' * [[Райский сад Евы]] / ''Ievas paradīzes dārzs'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] === 2000 === '''2000''' * [[Мистерия старой управы]] / ''Vecās pagastmājas mistērija'' — [[Стрейч, Янис|Янис Стрейч]] == Спор об авторских правах == В [[2007 год]]у на рассмотрении Кабинета министров находился отклонённый позднее законопроект, согласно которому 125 фильмов Рижской киностудии должны были быть переданы на приватизацию. С 2008 года киностудия начала самостоятельно распространять свои фильмы за пределами Латвии. Видземский районный суд Риги 13 июня 2013 года признал имущественные авторские права Министерства культуры Латвии на ряд фильмов, снятых в советское время. Решение распространялось на 973 фильма, снятых на Рижской киностудии с 1 июня 1964 года по 14 мая 1993 года. Суд признал неотъемлемые личные и имущественные права создателей этих фильмов и постановил взыскать с Рижской киностудии 29 517 латов в пользу Министерства культуры.<ref>{{Cite web |url=https://regnum.ru/news/1696820.html |title=Президент и премьер-министр Латвии проигнорировали юбилей Рижской киностудии |access-date=2016-11-14 |archive-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161114233226/https://regnum.ru/news/1696820.html |deadlink=no }}</ref> Однако это решение было оспорено, и 31 января 2017 года Верховный суд Латвии отказал в имущественных авторских правах на 973 фильма Рижской киностудии, снятых в период с 1964 до 4 мая 1990 года, оставив тем самым без изменений решение Рижского окружного суда, ранее отклонившего иск. Суд указал, что спорные авторские права юридических лиц прекратили действие 15 мая 1993 года, когда в Латвийской Республике вступил в силу закон «Об авторском праве и смежных правах», а после этого законодатель не принял нормативных актов, которые обеспечили бы дальнейшее закрепление этих прав за юридическими лицами. Поэтому на них не могут претендовать ни Рижская киностудия, ни государство<ref>{{Cite news|title=Верховный суд: созданные в советское время фильмы Латвии не принадлежат, Mixnews.lv|url=http://www.mixnews.lv/ru/society/news/216181_verxovnyj-sud-sozdannye-v-sovetskoe-vremya-filmy-latvii-ne-prinadlezhat/|work=Mixnews.lv|accessdate=2017-04-02|language=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170403015506/http://www.mixnews.lv/ru/society/news/216181_verxovnyj-sud-sozdannye-v-sovetskoe-vremya-filmy-latvii-ne-prinadlezhat/|archivedate=2017-04-03}}</ref>. == Организации, учреждения == === Пятигорск === [[Файл:27 Провал. Ося.jpg|thumb|right|180px|Контактная скульптура, посвященная герою романа О. Бендеру у «Провала»<ref name="Провал">{{cite web|url=http://www.stapravda.ru/20100316/pamyatnik_ostapu_benderu_vozle_provala_v_pyatigorske_slomali_van_43393.html|title=Покалечили Остапа|subtitle=Памятник Остапу Бендеру возле Провала в Пятигорске сломали вандалы|author=Брежицкая Е.|authorlink=|coauthors=|quote=|date=2010-03-16|format=|website=|publisher=Ставропольская правда|accessdate=2017-09-26|lang=|description=|deadlink=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100316/https:///|archivedate=2010-03-16}}</ref>]] В июне 1927 года соавторы путешествовали по [[Кавказ]]у и [[Крым]]у. На курорте, где «всё было чисто и умыто», Ильф сделал запись: «На празднике жизни в [[Пятигорск]]е мы чувствовали себя совершенно чужими», — в романе эту фразу в несколько изменённом виде произносит Бендер. Глава «Вид на малахитовую лужу» даёт представление о летней мужской моде, основные атрибуты которой (белые брюки, недорогие рубашки «апаш», лёгкие сандалии) часто воспроизводились в газетно-журнальных публикациях, популяризирующих «советскую романтику туристических маршрутов» того времени{{sfn|Щеглов|2009|с=298}}. К примеру, поэт [[Жаров, Александр Алексеевич|Александр Жаров]] после одной из поездок подготовил очерк для журнала «Тридцать дней», в котором рассказал, что на юге отдыхающие носят «одинаковые белые санаторные брюки и [[Толстовка (рубашка)|толстовки]], белые колпаки, сандалии с одной подмёткой, именуемые „христосиками“»<ref>{{статья |автор=[[Жаров, Александр Алексеевич|Жаров А. А.]] |заглавие= Под солнцем юга|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Тридцать дней |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=6 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. В Пятигорске финансовые проблемы вынуждают Остапа прибегнуть к очередной махинации: приобретя на последние деньги квитанционную книжку, великий комбинатор отправляется к [[Провал (озеро, Пятигорск)|Провалу]]. Рассуждения великого комбинатора о том, что бесплатный вход в местную достопримечательность — это «позорное пятно на репутации города», являются имитацией шаблонных текстов, присущих высмеиваемым в прессе лозунгам — таким, как «Смыть с себя позорное пятно, догнать и перегнать выполнение плана» («Огонёк», 1930, 20 ноября). Элемент пародии замечен и в стремлении героя разделить туристов на группы: предлагая скидку студентам и увеличивая стоимость билетов для тех, кто не состоит в [[Профессиональный союз|профсоюзе]], Бендер демонстрирует механизм развития советской системы «иерархий и привилегий» {{sfn|Щеглов|2009|с=300}}. По мнению исследователей, упоминаемая в романе «тень [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|Лермонтова]]», витающая даже в буфете, — это отголосок актуальной для конца 1920-х годов темы искусственно создаваемых исторических объектов, к которой нередко обращались фельетонисты. Так, в огоньковском очерке Д. Маллори (Бориса Флита) рассказывалось, что по дороге в [[Кисловодск]] пассажирам показали «не меньше шести „могил“ Лермонтова»<ref>{{статья |автор=Маллори Д. |заглавие=Из вагонного окна |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Огонёк |тип= |место= |издательство= |год=1928 |выпуск= |том= |номер=12 августа |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>; на страницах журнала «Бузотёр» сообщалось о курортном администраторе, обещавшем «открыть шесть заново отремонтированных гротов [[Пушкин, Александр Сергеевич|Пушкина]]»<ref>{{статья |автор=Свэн И. |заглавие=Лёгкий хлеб |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Бузотёр |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=12 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>{{sfn|Щеглов|2009|с=300—301}}. https://docs.google.com/document/d/12iXEEV1aG5-iyDQW6NcmSDjA0iWMK1ADYkknT5b6xhs/edit?usp=sharing === Ялта === В Ялту Бендер и Воробьянинов отправляются после чтения газетной заметки, сообщающей об осенних гастролях театра Колумба в Крыму. В главе, повествующей о заключительном этапе их странствий, обыгрывание литературных мотивов соединено с описанием реальных происшествий. Так, сцена прибытия парохода «Пестель», встречаемого выстроившимися на набережной экипажами и праздной публикой, перекликается с эпизодом из чеховской «[[Дама с собачкой|Дамы с собачкой]]», когда Гуров и Анна Сергеевна сливаются с толпой, наблюдающей за пришедшим судном. В то же время рассказ о том, как найденный в театре стул внезапно проваливается сквозь пол, является откликом на достоверные события — речь идёт о «первом ударе большого [[Крымские землетрясения 1927 года|крымского землетрясения 1927 года]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=315}}. Исследователи обращают внимание на фактическую неточность, допущенную соавторами: компаньоны перемещаются в Ялту в сентябре, тогда как первый шестибалльный толчок был зафиксирован 26 июня{{sfn|Одесский|1999|с=539}}. Утром концессионеры вскрывают стул, обнаруженный у входной двери неповреждённым, после чего раздаётся «третий удар»; предмет гамбсовского гарнитура исчезает в глубинах земли. Подобная развязка, по мнению Юрия Щеглова, связана с тем, что в историю с поиском сокровищ «подключаются мировые силы»{{sfn|Щеглов|2009|с=315}}. {{начало цитаты}}Пародийно трактованная [[Экзистенциализм|экзистенциальная]] тематика довольно основательно вплетена в сюжет «Двенадцати стульев»… Эта вечная тема служит для иронического возвышения [[Тривиальность|тривиального]]. Вмешательство землетрясения в дела героев комментируется в духе оппозиции природы и цивилизации: «…пощажённый первым толчком землетрясения и развороченный людьми гамбсовский стул…»{{sfn|Щеглов|2009|с=48}}{{конец цитаты|источник=}} == Маршрут отца Фёдора == Отец Фёдор, как и Ипполит Матвеевич, отправляется в дорогу из города N. В Старгороде их пути ненадолго пересекаются; затем Востриков, получив от архивариуса Коробейникова ордер на гарнитур генеральши Поповой, начинает поиски инженера Брунса — с этого момента конкуренты идут параллельными маршрутами. Исследователи отмечают, что если направление Бендера и Воробьянинова строится по схеме, заявленной в «Шести Наполеонах» Конан Дойла, то движение священника, пытающегося догнать Брунса в Ростове, Харькове, Баку, организовано по сценарию [[Маршак, Самуил Яковлевич|маршаковской]] «Почты»: героя этого стихотворения, непрерывно перемещающегося поэта [[Житков, Борис Степанович|Бориса Житкова]], ищут ленинградский, [[берлин]]ский, [[лондон]]ский, [[Бразилия|бразильский]] почтальоны{{sfn|Щеглов|2009|с=224}}. Востриков находит Брунса на Зелёном Мысу в тот момент, когда инженер, сидя на дачной веранде, обращается к жене со словами «Мусик! Готов гусик?». Валентин Катаев в книге «Алмазный мой венец» писал, что в образе инженера представлен он сам<ref>{{книга |автор=Катаев В. П. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Алмазный мой венец |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство= Советский писатель|год=1981 |том= |страницы=166 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Фамилия, которую соавторы дали персонажу, была, вероятно, знакома им со времён юности — по утверждению поэта-сатирика [[Дон-Аминадо]], в одесской пивной Брунса, являвшейся в дореволюционные годы местом встреч творческой молодёжи, «подавали единственные в мире сосиски и настоящее [[мюнхен]]ское пиво»{{sfn|Щеглов|2009|с=304}}<ref>{{книга |автор=Скорино Л. И. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Писатель и его время. О жизни и творчестве В. Катаева |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский писатель |год=1965 |том= |страницы=38 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Сцена, во время которой отец Фёдор падает перед инженером на колени, умоляя продать все двенадцать стульев, восходит к эпизоду из романа Достоевского «[[Идиот (роман)|Идиот]]»: по словам Юрия Щеглова, подобным же образом миллионер Афанасий Иванович Тоцкий пытался приобрести у старого купца Трепалова красные [[Камелия|камелии]] для провинциальной дамы Анфисы Алексеевны: «Я бух ему в ноги! Так-таки и растянулся!» Связь с Достоевским обнаруживается и во время погружения купленного за 200 рублей гарнитура в фургон — исследователи отмечают, что топор, вложенный Раскольниковым в петлю под пальто, сопоставим с топориком Вострикова, спрятанным за шнурком под полою{{sfn|Щеглов|2009|с=305}}. Разрубив на [[Батуми|батумском]] берегу все стулья, отец Фёдор оказывается вдали от родных мест без сокровищ и денег на обратную дорогу; теперь он уже «машинально продолжает странствие»<ref>{{статья|автор=Александра Ильф|заглавие=Муза дальних странствий|оригинал=|ссылка=http://www.odessitclub.org/publications/almanac/alm_54/alm_54-218-241.pdf|автор издания=|издание=Альманах «Дерибасовская — Ришельевская»|тип=|место=|издательство=|год=2013|выпуск=|том=|номер=54|страницы=240|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924055045/http://www.odessitclub.org/publications/almanac/alm_54/alm_54-218-241.pdf|archivedate=2015-09-24}}</ref>. [[Файл:Kuindzhi Daryal pass 1890 1895.jpg|thumb|265px|«[[Дарьяльское ущелье. Лунная ночь]]» ''[[Архип Куинджи]]]] Встреча конкурентов происходит в Дарьяльском ущелье, где Бендер предлагает Воробьянинову увековечить их пребывание у «Ворот Кавказа» наскальной надписью «Киса и Ося здесь были». По версии Одесского и Фельдмана, в придуманном Остапом варианте [[граффити]], с одной стороны, присутствует отсылка к стихотворению Владимира Маяковского «Канцелярские привычки» (''«Здесь были Соня и Ваня Хайлов. / Семейство ело и отдыхало»''), с другой — происходит обыгрывание некоторых фактов из биографии поэта: «Кисой Маяковский публично называл [[Брик, Лиля Юрьевна|Л. Ю. Брик]], а Осей — её мужа, [[Брик, Осип Максимович|О. М. Брика]], причём в июле 1927 года „Киса и Ося“ действительно были на Кавказе»{{sfn|Одесский|1999|с=537}}. Появление отца Фёдора застаёт Ипполита Матвеевича врасплох; исследователи полагают, что наступление священника, сопровождаемое вопросом «Куда девал сокровища убиенной тобой тёщи?», сродни действиям [[Доктор Ватсон|доктора Ватсона]] в рассказе «[[Исчезновение леди Фрэнсис Карфэкс]]»: «Ильф и Петров нередко заимствовали из шерлокхолмсовского цикла не только отдельные детали, но и целые сюжеты»{{sfn|Щеглов|2009|с=308}}. == Советский мир 1920-х годов == === Общежитие имени Бертольда Шварца === В 1923 году, устроившись на работу в газету «Гудок», Ильф поселился в примыкающей к типографии комнате, вся обстановка которой состояла из матраца и стула; вместо стен, как писал впоследствии Евгений Петров, стояли три фанерные ширмы<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st002.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171208155213/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st002.shtml|archivedate=2017-12-08}}</ref>. Это помещение стало прототипом «пенала», в котором размещаются Коля и Лиза — обитатели общежития имени Бертольда Шварца{{sfn|Щеглов|2009|с=200}}. Дом, изначально предназначавшийся для проживания студентов-химиков, практически исчез с карты Москвы; столичное управление недвижимым имуществом исключило его из своих планов{{sfn|Щеглов|2009|с=197}}. Исследователи считают, что в описании загадочного здания присутствует мотив «затерянного мира», не тронутого социальными катаклизмами и не зависящего от чужой воли. Своим стремлением к автономному существованию общежитие напоминает жилище профессора Преображенского в [[Калабуховский дом|калабуховском доме]] («[[Собачье сердце]]») и занятую Воландом «[[Нехорошая квартира|нехорошую квартиру]]» на [[Большая Садовая улица (Москва)|Большой Садовой]], 302-бис («[[Мастер и Маргарита]]»){{sfn|Щеглов|2009|с=198}}. В одну из глав, повествующих об общежитии, включён лирический этюд о значении матраца в жизни людей; писатели называют его «[[Альфа и Омега|альфой и омегой]] меблировки», «любовной базой», «отцом [[примус]]а». По мнению литературоведов, соавторы воспроизвели типичную особенность московского быта 1920-х годов, когда горожане воспринимали мягкое ложе как «основу своего счастья»{{sfn|Щеглов|2009|с=205}}. Как писали иностранные журналисты, в число повседневных картин советской столицы входили извозчики, доставляющие матрацы по адресам: «Русский человек готов спать на сколь угодно жёсткой постели, но когда он позволяет себе немного роскоши, то первым покупаемым предметом почти неизменно бывает пружинный матрац»<ref>{{книга |автор= Wicksteed A.|часть= |ссылка часть= |заглавие=Life Under the Soviets |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=london |издательство=John lane the Bodley Head |год=1928 |том= |страницы=19 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Современники соавторов оставили воспоминания о том, как перечень «счастливцев», сумевших приобрести матрац на Сухаревском рынке, пополнил Ильф. Согласно версии Семёна Гехта, в момент покупки Илья Арнольдович выглядел довольным и «даже гордым»<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st010.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171208155212/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st010.shtml|archivedate=2017-12-08}}</ref>. Иную трактовку событий представил сосед Ильфа по комнате — писатель Юрий Олеша: по его словам, негативное отношение гудковцев к перинам и диванам как символам мещанского уюта отражено в образах вдовы Ани Прокопович (роман «[[Зависть (роман Олеши)|Зависть]]») и [[Васисуалий Лоханкин|Васисуалия Лоханкина]] («Золотой телёнок»); единственным достойным элементом спальни они считали будильник{{sfn|Щеглов|2009|с=205}}. === Радио. Уличные громкоговорители === [[Файл:1939. Аллея у набережной. Центральный парк культуры и отдыха им. Горького, Москва.jpg|thumb|Москва. [[Центральный парк культуры и отдыха имени Горького (Москва)|Центральный парк культуры и отдыха им. Горького]]. 1939]] Во время обеда во 2-м доме Старсобеса разговор старушек прерывается внезапно включившимся громкоговорителем, пытающимся сквозь шум и помехи донести до слушателей сведения об изобретении световой сигнализации на снегоочистителях. Вводя в повествование эпизод с радиотрансляцией, соавторы обозначают ещё одну из примет времени — речь идёт об активном внедрении в советский быт нового средства массовой информации. Радиотема, как отмечают исследователи, начала обретать актуальность со второй половины 1920-х годов; установка репродукторов на предприятиях, в учреждениях и на улицах носила фактически директивный характер. В программу радиопередач входили информационные сводки, агитационные материалы, переклички передовиков производства; культурная часть вещания включала лекции, выступления хоровых коллективов, концерты баянистов{{sfn|Щеглов|2009|с=134—135}}. В рукописи «Двенадцати стульев» содержался эпизод об уличной трансляции оперы «[[Евгений Онегин (опера)|Евгений Онегин]]»: сначала находящийся рядом с трамвайной остановкой громкоговоритель оповестил слушателей о том, что «молодой помещик и поэт Ленский влюблён в дочь помещика Ольгу Ларину», затем послышалась настройка инструментов, зазвучало вступление. ''«Уже взвился занавес, и старуха Ларина, покорно глядя на палочку дирижера и напевая: „Привычка свыше нам дана“, колдовала над вареньем, а трамвай ещё никак не мог оторваться от штурмующей толпы»''. Как отмечал Юрий Щеглов, сцена в усадьбе Лариных «[[контрапункт]]ировала» с попытками пассажиров занять места в переполненном вагоне{{sfn|Одесский|1999|с=324}}. Из журнальной и последующих публикаций упоминания о передаче из [[Большой театр|Большого театра]] были исключены; в итоговой редакции (глава «В театре Колумба») сохранилась одна фраза: «У трамвайной остановки горячился громкоговоритель»{{sfn|Щеглов|2009|с=270}}. === Атрибуты быта. Услуги === Одним из примеров того, как в советском мире 1920-х годов осуществлялись «экономические искания», является предпринимательская деятельность отца Фёдора. В число его проектов входили собаководство (эпизод, повествующий о неудачной попытке Вострикова получить избранный приплод от купленной на Миусском рынке собаки Нерки, не вошёл в окончательный вариант романа{{sfn|Одесский|1999|с=41}}), изготовление мраморного стирочного мыла, разведение кроликов и организация домашних обедов. Современники Ильфа и Петрова вспоминали, что объявления о частных столовых и кухнях были в нэповские времена распространённым явлением; по словам сотрудника журнала «Огонёк» [[Миндлин, Эмилий Львович|Эмилия Миндлина]], такого рода услуги нередко предоставляли интеллигентные семьи, оказавшиеся в сложной финансовой ситуации: «Мы обыкновенно обедали в „средних“ домах, где за большим круглым столом прислуживала сама хозяйка и её молодые дочери»<ref>{{книга |автор=Миндлин Э. Л. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Необыкновенные собеседники. Книга воспоминаний |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский писатель |год=1966 |том= |страницы=249 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Кроме того, многие «старорежимные люди» сдавали комнаты или, подобно бывшей возлюбленной Воробьянинова Елене Станиславовне Боур, устраивали платные сеансы гадания{{sfn|Щеглов|2009|с=92, 94}}. В момент встречи конкурентов в коридоре старгородской гостиницы «Сорбонна» Бендер обращается к отцу Фёдору со словами: «Старые вещи покупаем, новые крадём!». По свидетельству [[Утёсов, Леонид Осипович|Леонида Утёсова]], первая часть фразы, произнесённой великим комбинатором, была известна всем одесситам, а в послереволюционную пору и москвичам — так обозначали своё появление во дворах торговцы подержанными вещами, называемые старьёвщиками<ref>{{книга |автор=Утёсов Л. О. |часть= |ссылка часть= |заглавие= Спасибо, сердце!|оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Ь. |издательство=Вагриус |год=1999 |том= |страницы=23 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Из их лексикона Остап «позаимствовал» и другую реплику, адресованную священнику: «Мне угодно продать вам старые брюки»{{sfn|Щеглов|2009|с=157}}. [[Файл:1931. Извозчик на Стромынке.jpg|thumb|190px|left|Извозчик на [[Стромынка|Стромынке]]]] При заселении в «Сорбонну», меблированный номер в которой стоит один рубль восемьдесят копеек, Бендер интересуется у служащего наличием «доисторических животных». [[Клопы]], как отмечают исследователи, были в 1920-х годах неразрешимой проблемой многих заштатных отелей{{sfn|Щеглов|2009|с=151}}. Так, журнал «[[Смехач (журнал)|Смехач]]» (1928, № 30) опубликовал специальный справочник для путешественников, в котором слово «гостиница» определялось как «место, которое кусается (из-за цен и клопов)»{{sfn|Щеглов|2009|с=152}}. В конце 1920-х годов в городах, несмотря на появление трамваев и автомобилей, ещё оставалось немало извозчиков. Одному из них после посещения «Праги» Ипполит Матвеевич рассказывает про сокровища мадам Петуховой (подобный мотив присутствует и в повести Льва Толстого «[[Юность (повесть)|Юность]]», герой которой делится с кучером наёмного экипажа своими переживаниями{{sfn|Щеглов|2009|с=229}}); с другим на [[Театральная площадь (Москва)|Театральной площади]] сталкивается Остап. «Ватная спина» хозяина повозки, принявшая на себя удар великого комбинатора, является, как объясняют исследователи, «общим местом извозчичьей топики» — на неё обращали внимание многие литераторы, включая поэта [[Заболоцкий, Николай Алексеевич|Николая Заболоцкого]], написавшего: ''«Сидит извозчик, как на троне, / из ваты сделана броня»''{{sfn|Щеглов|2009|с=250}}. === Питание === В главу «Муза дальних странствий», рассказывающую о последовательном перемещении в Старгород сначала отца Фёдора, а затем — Воробьянинова, включена панорамная зарисовка о поведении путешественников в дороге. Фраза «Пассажир очень много ест» совпадает с наблюдениями современников Ильфа и Петрова — тема продуктового изобилия в поездах периодически попадала в сферу внимания журналистов: «Все пьют, обложившись продовольствием — огромными хлебами, огромным количеством ветчины, огромными колбасами, огромными сырами»<ref>{{статья |автор=Эгон Эрвин Киш |заглавие= Путешествие незнатного иностранца|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Тридцать дней |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=6 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Постоянным героем путевых заметок 1920-х годов был пассажир, устремлявшийся во время стоянок к котлам с горячей водой: так, рассказывая о странствиях Вострикова, соавторы замечают, что «видели его на станции [[Попасная (станция)|Попасная]], [[Донецк]]их дорог. Бежал он по перрону с чайником кипятку»{{sfn|Щеглов|2009|с=222}}. Ироничное отношение к вагонным яствам соседствовало в прессе с критикой в адрес тех, кто отличался «жадностью к мясу». Лозунг «Мясо — вредно», сочинённый Альхеном во 2-м доме Старсобеса, соответствовал идеологическим установкам того времени{{sfn|Щеглов|2009|с=133}}. К примеру, журнал «Московский пролетарий» писал в 1928 году: «Надо изжить вкоренившийся ложный взгляд на значение и роль мясных продуктов»<ref>{{статья |автор= |заглавие= На что жалуются отдыхающие|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание= Московский пролетарий|тип= |место= |издательство= |год=1928 |выпуск= |том= |номер= 30 июля|страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Подобную фразу («Какая-нибудь свиная котлета отнимает у человека неделю жизни!») произносит в разговоре с Лизой и Коля Калачов; упоминаемые в диалоге мужа и жены монастырский борщ, фальшивый заяц и морковное жаркое входили, вероятно, в меню недорогих студенческих столовых{{sfn|Щеглов|2009|с=203}}. Название вегетарианского заведения «Не укради», в котором питаются супруги, — вымышленное{{sfn|Одесский|1999|с=492}}, однако оно соотносится с колоритными вывесками тех лет — так, в Москве существовали трактир «Дай взойду» и диетические столовые «Я никого не ем», «Примирись» и «Гигиена»{{sfn|Щеглов|2009|с=203}}. Название старгородского предприятия «Одесская бубличная артель „Московские баранки“» литературоведы Одесский и Фельдман объясняли так: {{начало цитаты}}В 1920-е годы парадоксы подобного рода — вполне заурядное явление: на вывеске указывались место официальной регистрации фирмы и её название, иногда совпадавшее — полностью или частично — с наименованием основной продукции. К примеру, в [[Поволжье]] была широко известна «[[Саратов]]ская артель „Одесская халва“», а в Одессе — «Московская вегетарианская столовая», где подавались «московские горячие блины»{{sfn|Одесский|1999|с=478}}.{{конец цитаты|источник=}} == Отзывы и рецензии == [[Файл:PetrovEP.jpg|thumb|170px|Евгений Петров]] В книге воспоминаний о соавторах, изданной в 1963 году, было опубликовано письмо Евгения Петрова, адресованное писателю [[Беляев, Владимир Павлович|Владимиру Беляеву]]. В нём, в частности, упоминалось о «молчании критики», сопровождавшем авторов «Двенадцати стульев» «в течение всей десятилетней работы (первые пять лет — ни строчки)»<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st012.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304140138/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st012.shtml|archivedate=2016-03-04}}</ref>. Реплики на ту же тему исследователи нашли и в черновиках Евгения Петровича: ''«Первая рецензия в „Вечерке“. Потом рецензий вообще не было»''. Комментируя эти записи, Одесский и Фельдман предположили, что проскальзывающая в них досада была, возможно, связана с тем, что ни один из влиятельных литературно-художественных журналов конца 1920-х годов не отреагировал на выход романа Ильфа и Петрова. Тем не менее говорить о его полном игнорировании не следует, считают литературоведы<ref name="ОФ" />. Первая рецензия появилась в газете «[[Вечерняя Москва]]» в начале сентября 1928 года. Автор публикации, некто Л. К., с одной стороны, признал, что «Двенадцать стульев» — произведение живое и динамичное, с другой — сообщил, что к ближе к финалу история с поисками сокровищ начинает утомлять: «Читателя преследует ощущение какой-то пустоты. Авторы прошли мимо действительной жизни — она в их наблюдениях не отобразилась, в художественный объектив попали только уходящие с жизненной сцены типы». В том же месяце в журнале «Книга и профсоюзы» вышла статья Г. Блока, давшего весьма жёсткую оценку «Двенадцати стульям»: он назвал сочинение двух небесталанных рассказчиков «милой игрушкой», насыщенной «юмористикой бульварного толка и литературщины, потрафляющей желудку обывателя», и пришёл к выводу, что в художественном отношении роман особой ценности не представляет{{sfn|Ильф|2001|с=31}}<ref name="ОФ" />. [[Файл:Ilf I A.jpg|thumb|170px|Илья Ильф]] После паузы, которую соавторы действительно могли принять за «негласный бойкот», газета «[[Правда (газета)|Правда]]» (1928, 2 декабря) напечатала тезисы из речи [[Бухарин, Николай Иванович|Бухарина]] на совещании рабочих и сельских корреспондентов. Николай Иванович тепло отозвался о произведении Ильфа и Петрова и назвал примерами подлинной сатиры главу о Никифоре Ляписе-Трубецком, один из лозунгов во 2-м доме Старсобеса, а также плакат, вывешенный в шахматной секции Васюков: «Дело помощи утопающим — дело рук самих утопающих»{{sfn|Ильф|2001|с=153}}. Затем достаточно резко — не в адрес соавторов, а по отношению к литературным критикам — выступил на страницах «[[Вечерний Киев (газета)|Вечернего Киева]]» [[Мандельштам, Осип Эмильевич|Осип Мандельштам]]: {{начало цитаты}}Приведу совсем уж позорный и комический пример «незамечания» замечательной книги. Широчайшие слои сейчас буквально захлёбываются книгой молодых авторов Ильфа и Петрова… Единственным отзывом на этот брызжущий весельем [[памфлет]] были несколько слов, сказанные Бухариным… Бухарину книга Ильфа и Петрова для чего-то понадобилась, а рецензентам пока не нужна<ref>{{статья |автор= [[Мандельштам, Осип Эмильевич|Мандельштам О. Э.]]|заглавие=Веер герцогини |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание= [[Вечерний Киев (газета)|Вечерний Киев]]|тип= |место= |издательство= |год=1929 |выпуск= |том= |номер=25 января |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>.{{конец цитаты|источник=}} Последним из резко отрицательных откликов конца 1920-х годов стала статья в журнале «Книга и революция» — его обозреватель назвал роман «серенькой посредственностью», в которой отсутствует «заряд глубокой ненависти к классовому врагу»<ref name="ОФ" />. Затем «Вечерняя Москва» провела опрос среди советских писателей о лучшем произведении 1928 года, и Юрий Олеша, выделив из общего списка «Двенадцать стульев», написал: «Я считаю, что такого романа… вообще у нас не было»{{sfn|Ильф|2001|с=30}}. Официальное признание к соавторам пришло в июне 1929 года, после выхода в «[[Литературная газета|Литературной газете]]» большой рецензии критика [[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Анатолия Тарасенкова]], отметившего, что в произведении отражены злободневные проблемы, а Ильф и Петров очень тонко чувствуют грань между иронией и сарказмом<ref>{{статья |автор=[[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Тарасенков А. К.]] |заглавие=Книга, о которой не пишут |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=[[Литературная газета]] |тип= |место= |издательство= |год=1929 |выпуск= |том= |номер=17 июня |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Выход статьи Тарасенкова, озаглавленной «Книга, о которой не пишут», исследователи сравнили с выдачей роману «справки о благонадёжности» — после публикации в «Литературной газете», которая в ту пору считалась «проводником политики партии», «Двенадцать стульев» начали осторожно хвалить даже [[РАПП|рапповские]] издания<ref name="ОФ" />. Ильф и Петров ответили на ситуацию вокруг романа юмористической миниатюрой в журнале «Чудак» (1930, № 4) — они изобразили в ней неких безмолвных рецензентов Аллегро, Столпнера-Столпника, Гав. Цепного, не знающих, как реагировать на выход книги незнакомых авторов и боящихся признать её значимость без руководящей отмашки: «И только через два года критики узнают, что книга, о которой они не решились писать, вышла уже пятым тиражом и рекомендована главполитпросветом для сельских библиотек»<ref>{{статья |автор=Ильф И. А., Петров Е. П. |заглавие=Мала куча — крыши нет |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Чудак |тип= |место= |издательство= |год= 1930|выпуск= |том= |номер=4 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. == Различия между вариантами романа == Текстоведы, сравнивая машинописную версию «Двенадцати стульев» и канонический вариант романа, включённый в собрание сочинений Ильфа и Петрова («[[Советский писатель]]», 1938), обнаружили много разночтений{{sfn|Одесский|1999|с=9}}. По словам Лидии Яновской, правки и сокращения, внесённые соавторами после журнальной публикации, были связаны с желанием устранить многословие, тематические пересечения и смысловые повторы{{sfn|Яновская|1969|с=33}}; утрата логики при разработке отдельных сюжетных ходов, происходящая при изъятии некоторых эпизодов{{sfn|Яновская|1969|с=35}}, их не беспокоила — подобное отношение к «перекраиванию» текста литературовед объяснила молодостью писателей, которым «творческие возможности казались беспредельными»{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. Так, изначально в главу «Муза дальних странствий», повествующую о появлении на старгородском вокзале отца Фёдора, была включена сцена с агентом ГПУ, наводившим порядок в зале ожидания: он успокаивал пассажиров и пытался поймать игравших на [[Ложки (музыкальный инструмент)|ложках]] беспризорников{{sfn|Одесский|1999|с=49}}. В исключённой из романа главе «Продолжение предыдущей» воспроизводилась история знакомства молодого Воробьянинова с женой окружного прокурора Еленой Станиславовной Боур — их первая встреча произошла на благотворительном базаре, где Ипполит Матвеевич угостил даму шампанским; спустя некоторое время они вместе отправились в Париж{{sfn|Одесский|1999|с=63—65}}. Эпизод, рассказывающий о постройке первого старгородского трамвая, содержал актуальные куплеты, сочиняемые местными жителями: ''«Елестрический мой конь / Лучше, чем кобылка. / На трамвае я поеду, / А со мною милка»''{{sfn|Одесский|1999|с=152}}. Не вошло в итоговую редакцию и детальное описание творческой деятельности одного из завсегдатаев Дома народов — модного писателя Агафона Шахова, разрабатывавшего в своих произведениях темы любви, брака и ревности{{sfn|Одесский|1999|с=180}}. По словам Одесского и Фельдмана, в портрете Шахова угадывались черты Валентина Катаева и [[Романов, Пантелеймон Сергеевич|Пантелеймона Романова]]{{sfn|Одесский|1999|с=488}}. Сюжетная линия, связанная с Никифором Ляписом-Трубецким, была в рукописном варианте гораздо шире: в отдельной главе сообщалось о том, как автор «Гаврилиады», узнав о вскрытии предметов мебели в редакции «Станка» и театра Колумба, предложил своему соседу по комнате — писателю Хунтову — сочинить историю про спрятанное в стульях изобретение советского учёного; после долгих споров герои решили написать детективную оперу «Луч смерти»{{sfn|Одесский|1999|с=313—318}}. Из финала «Двенадцати стульев» была изъята фраза, лишавшая писателей возможности впоследствии «воскресить» Бендера: «Великий комбинатор умер на пороге счастья, которое он себе вообразил»{{sfn|Одесский|1999|с=440}}. {{начало цитаты}}Их [соавторов] не смутило, что теперь сюжетно слабо мотивировано появление Никифора Ляписа на страницах романа: в конце главы он просит пять рублей на починку стула, попорченного хулиганами, и не всякий читатель, закрыв книгу, вспомнит, какое имеет отношение Ляпис к поискам бриллиантов… В приключенческом романе это было бы невозможно. Логика сатирического повествования делает это вполне естественным{{sfn|Яновская|1969|с=35}}. {{конец цитаты|источник=}} == Литературная перекличка == === Источники для сюжета === По замечанию Лидии Яновской, история с поисками сокровищ, скрываемых в одинаковых предметах, в литературе не нова, а потому дискуссии о возможном источнике сюжета для «Двенадцати стульев» начались почти сразу после выхода романа{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. К примеру, журналист «Гудка» Арон Эрлих вспоминал о том, как в доме Катаева он читал писателю и его гостям свою первую пьесу о богатом господине, спрятавшем перед отъездом из России клад в собственной усадьбе. Через несколько лет, вернувшись на родину, герой попытался найти фамильные драгоценности и после череды рискованных операций выяснил, что его тайник, обнаруженный новыми владельцами дома, давно передан государству. По словам Эрлиха, пьеса не произвела особого впечатления на слушателей, однако у Валентина Петровича родилась идея, впоследствии реализованная Ильфом и Петровым: «Клад надо бы спрятать в одно из кресел мягкого гарнитура»{{sfn|Щеглов|2009|с=89}}. О другом произведении со схожим сюжетом рассказывал в книге «Алмазный мой венец» и Катаев — речь идёт об «уморительно смешной» приключенческой повести [[Лунц, Лев Натанович|Льва Лунца]], которую тот читал коллегам в 1922—1923 годах. Её герои — представители состоятельной семьи — перед отъездом из России поместили сокровища в платяную щётку: «Лев Лунц, приведённый [[Каверин, Вениамин Александрович|Кавериным]] в [[Улица Жуковского (Москва)|Мыльников переулок]], с такой серьезностью читал свою повесть, что мы буквально катались по полу от смеха»{{sfn|Щеглов|2009|с=88|name=shch}}. [[Шкловский, Виктор Борисович|Виктор Шкловский]] в одной из статей более подробно воспроизвёл её сюжет: «Через границу везут с собой деньги в платяной щётке. Щётку крадут. Тогда начинается бешеная скупка всех щёток на границе»<ref name="КЛ">{{книга|автор=Котова М., [[Лекманов, Олег Андершанович|Лекманов О. А.]]|часть=|ссылка часть=|заглавие=В лабиринтах романа-загадки: Комментарий к роману В. П. Катаева «Алмазный мой венец»|оригинал=|ссылка=http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Аграф|год=2004|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=57784-0271-6|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304095530/http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74|archivedate=2016-03-04}} {{Cite web |url=http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74 |title=Архивированная копия |access-date=2016-01-11 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304095530/http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74 |deadlink=unfit }}</ref>. Если Лидия Яновская писала, что повесть Лунца была озаглавлена «Двенадцать щёток»{{sfn|Яновская|1969|с=34}}, то литературоведы Мария Котова и [[Лекманов, Олег Андершанович|Олег Лекманов]] выдвинули предположение о другом варианте названия — «Через границу»<ref name="КЛ" />. [[Файл:Sherlock Holmes Museum The Adventure of the Six Napoleons.jpg|250px|thumb|Бюсты Наполеона в [[Музей Шерлока Холмса|музее Шерлока Холмса]]]] Современники Ильфа и Петрова вспоминали также о реальных событиях, которые могли повлиять на фабулу романа. Так, в вышедшей в Париже книге «На переломе. Три поколения одной московской семьи» мемуарист рассказал о вагонном знакомстве с пожилыми дамами, закопавшими в 1918 году свои бриллианты под колонной собственного особняка; по словам бывших помещиц, их сокровища были достаточно быстро обнаружены новой властью. О нескольких сотнях золотых и серебряных предметов, найденных в [[Саратовская губерния|Саратовской губернии]], сообщил в 1928 году журнал «Огонёк»<ref name="shch" />. Несмотря на то, что сама идея сюжета в 1920-х годах «носилась в воздухе», наиболее вероятными литературными предшественниками «Двенадцати стульев» являются, по мнению Юрия Щеглова, два произведения, написанные в конце XIX века, — это рассказы Конан Дойла «[[Шесть Наполеонов]]» и «[[Голубой карбункул]]»<ref name="shch" /><ref>См. также: {{книга|автор=[[Шкловский, Виктор Борисович|Шкловский В. Б.]]|часть=Юго-запад|заглавие=Гамбургский счет: Статьи — воспоминания — эссе (1914—1933)|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1990|страницы=473}}</ref>. В одном из них мошенник, спасаясь от преследования полиции, прячет чёрную жемчужину Боржиа в гипсовый бюст [[Наполеон I|Наполеона]], сохнущий в мастерской; в другом похититель алмаза использует в качестве «временного хранилища» [[Зоб (анатомия)|зоб]] гуся<ref name="shch" />. В «Шести Наполеонах» интрига строится вокруг выпадения одинаковых бюстов из сферы внимания заинтересованного лица, после чего происходит раздробление всей серии скульптур на части; в романе Ильфа и Петрова воробьяниновские стулья подобным же образом уходят из-под контроля владельца, а во время аукциона обретают новых хозяев{{sfn|Щеглов|2009|с=40}}. {{начало цитаты}}Напрасно спорили рецензенты о том, удался или не удался Ильфу и Петрову авантюрный сюжет и кому они больше подражали в его развитии — [[Плутовской роман|плутовскому роману]] XVIII века, детективным рассказам Конан Дойла или приключенческой повести Лунца… Схема авантюрного романа в «Двенадцати стульях»… использована пародийно: пародия помогала иронически осветить изображаемое{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. {{конец цитаты|источник=}} === Влияния. Цитатность === Исследователи, анализируя роман Ильфа и Петрова, пришли к выводу, что в нём почти нет предложений, в которых не содержалось бы [[Реминисценция|реминисценций]], пародий, обыгрывания стилистических приёмов других авторов. По словам Юрия Щеглова, «каждая фраза „Двенадцати стульев“ есть цитата»{{sfn|Щеглов|2009|с=54}}. Общая атмосфера романа восходит к южнорусской литературной школе, поэтому в нём угадываются интонации Валентина Катаева, Исаака Бабеля, Юрия Олеши, Льва Славина{{sfn|Яновская|1969|с=120}}. Тематическое и стилистическое родство с Булгаковым в первой части дилогии обозначено лишь пунктирно; в «Золотом телёнке» оно проявляется больше. По словам Лидии Яновской, творческое тяготение соавторов и Михаила Афанасьевича было взаимным{{sfn|Яновская|1969|с=121}}: так, сочетание «огнедышащий суп», о котором мечтает Ипполит Матвеевич по окончании рабочего дня, нашло продолжение в «Мастере и Маргарите» («огнедышащий борщ», кость из «огнедышащего озера»){{sfn|Щеглов|2009|с=85}}. В первой половине 1920-х годов некоторые представители сообщества «[[Серапионовы братья]]» предложили активнее использовать творческие традиции Запада — в частности, учиться у [[Диккенс, Чарльз|Диккенса]] и Конан Дойла умению работать в остросюжетном жанре. Ильф и Петров не входили в состав объединения, однако именно они оказались в авангарде этой программы. Исследователи отмечают, что при создании образов Альхена и Кислярского соавторами использовались диккенсовские художественные приёмы — речь идёт о стремлении акцентировать внимание на одной характерной детали, присущей персонажу{{sfn|Щеглов|2009|с=54—55}}. Влияние Конан Дойла обнаруживается не только в фабуле «Двенадцати стульев», но и в отдельных эпизодах. К примеру, после неудачи на аукционе Бендер обращается за спасением к беспризорным; те легко справляются с поручением и приносят Остапу «агентурные сведения», позволяющие продолжить «концессию». Подобное умение находить общий язык с уличными детьми отличает и Шерлока Холмса, который прибегает к их помощи в таких произведениях, как «[[Этюд в багровых тонах]]» и «[[Знак четырёх]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=232}}. В романе Ильфа и Петрова улавливаются чеховские, толстовские, гоголевские мотивы{{sfn|Щеглов|2009|с=54}}. «Присутствие» Николая Васильевича литературоведы выделяют отдельно, полагая, что и структура «Двенадцати стульев» сопоставима с композицией «Мёртвых душ», и включённые в основной текст внесюжетные зарисовки и этюды сравнимы с авторскими отступлениями из поэмы о похождениях Чичикова{{sfn|Яновская|1969|с=124}}. Свидетельством высокой плотности гоголевских заимствований является диалог Воробьянинова и священника в гостинице «Сорбонна»: «Я вам морду побью, отец Фёдор! — Руки коротки». В первой реплике, по мнению Юрия Щеглова, содержится отсылка к «[[Повесть о том, как поссорился Иван Иванович с Иваном Никифоровичем|Повести о том, как поссорились Иван Иванович с Иваном Никифоровичем]]»; вторая выводит на пьесу «Ревизор»{{sfn|Щеглов|2009|с=66}}. «Двенадцать стульев» насыщены явными и неявными музыкально-поэтическими цитатами. Так, в названии главы «Муза дальних странствий» содержится строчка [[Гумилёв, Николай Степанович|Николая Гумилёва]] «Ведь ты во всём её убранстве / Увидел Музу Дальних Странствий»{{sfn|Одесский|1999|с=452}}. Название другой главы — «От Севильи до Гренады» — воспроизводит фрагмент серенады Дон Жуана из [[Дон Жуан (драма)|драматической поэмы]] [[Толстой, Алексей Константинович|Алексея Константиновича Толстого]] (музыка [[Чайковский, Пётр Ильич|Петра Ильича Чайковского]]){{sfn|Одесский|1999|с=497}}. Слова, признесённые Бендером во время разговора со старгородским дворником («Белой акации, цветы эмиграции»), представляют собой видоизменённую цитату из романса «Белой акации гроздья душистые», авторство которой приписывают А. А. Пугачёву (версия Одесского и Фельдмана){{sfn|Одесский|1999|с=469}} и Волину-Вольскому (предположение Щеглова){{sfn|Щеглов|2009|с=113}}. Песенка, напеваемая Остапом в гостинице — «А теперь уже танцует шимми целый мир», — является отрывком из оперетты [[Кальман, Имре|Имре Кальмана]] «[[Баядера (оперетта)|Баядера]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=144}}. == Художественные приёмы == {{Quote box |quoted=true |bgcolor=#F5F5DC |salign=center |width=250px |align= | quote = '''Афоризмы''' * <small>Мосье, же не манж па сис жур.</small> * <small>При наличии отсутствия.</small> * <small>Пишите письма!</small> * <small>Мы чужие на этом празднике жизни.</small> * <small>Теперь я уже должен жениться, как честный человек.</small> * <small>Наших в городе много?</small> * <small>Утром — деньги, вечером — стулья.</small> * <small>Остапа несло.</small> * <small>У меня все ходы записаны.</small><ref name="КД" /> |source = }} Интерес к [[парадокс]]у как к художественному приёму, стирающему привычное восприятие картин жизни, обнаружился у Ильфа в середине 1920-х годов, когда молодой сотрудник «Гудка» начал собирать в специальную тетрадь газетные вырезки с нелепыми заголовками, объявлениями, фамилиями. Позже часть этих заготовок вошла в «Двенадцать стульев»{{sfn|Яновская|1969|с=130}}. Как отмечала Лидия Яновская, соавторы любили разрушать традиционные, «истёршиеся» от частого употребления обороты. Так, из устоявшегося выражения «Он пел не лишённым приятности голосом» писатели исключили частицу «не» — благодаря ломке стереотипов в сцене с пением отца Фёдора появился оттенок драмы{{sfn|Яновская|1969|с=140}}. В эпизоде с участием инженера Щукина произошло внезапное наделение водопроводного устройства человеческими качествами — в результате ситуация окрасилась мягкой иронией: «Кран захлебнулся и стал медленно говорить что-то неразборчивое»{{sfn|Яновская|1969|с=138}}. Иные художественные средства использованы при создании образа Эллочки Щукиной: её «людоедский» словарь сформирован за счёт соединения [[Гипербола (риторика)|гиперболы]], [[сарказм]]а и имитации «мещанской речи»{{sfn|Яновская|1969|с=36}}. Элементы пародии органично включены в текст всего романа: они присутствуют в портретах персонажей, репликах, лозунгах, фамилиях, вставных новеллах о московских вокзалах, письмах отца Фёдора жене{{sfn|Яновская|1969|с=142—143}}{{sfn|Щеглов|2009|с=53}}. К примеру, название одной из поэм Ляписа-Трубецкого — «О хлебе, качестве продукции и о любимой» — иронично обыгрывает заголовки таких агитационных стихотворений Маяковского, как «О „фиаско“, „апогеях“ и других неведомых вещах»{{sfn|Одесский|1999|с=511}}. Плакат в васюковской шахматной секции («Дело помощи утопающим…») является комической «перелицовкой» тезиса классиков [[Марксизм-ленинизм|марксизма-ленинизма]] о том, что «освобождение рабочих должно быть делом самих рабочих»{{sfn|Одесский|1999|с=530}}. По словам Юрия Щеглова, соавторы использовали пародию даже при разработке «вечных тем»: так, в 1-й главе романа упоминание о многочисленных похоронных конторах, находящихся в городе N, соседствует с описанием похожего на «старую надгробную плиту» стола Ипполита Матвеевича (ведающего в загсе вопросами любви и смерти) и сценой внезапного появления гробовщика Безенчука, несущего в себе мотив «раздатчика парадоксов жизни и смерти». Эта череда повторов-символов, предваряющая повествование о кончине мадам Петуховой, необходима Ильфу и Петрову «для ироничного возвышения тривиального»{{sfn|Щеглов|2009|с=48}}. {{начало цитаты}}Язык Ильфа и Петрова богат внезапными столкновениями: эффект неожиданности, именно потому, что он — эффект неожиданности, требует толчков, стилистических столкновений, тех непредвиденных ударов, при помощи которых высекаются искры смеха{{sfn|Яновская|1969|с=140—141}}.{{конец цитаты|источник=}} == Запрет романа к печати == Критик [[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Анатолий Тарасенков]], написавший в 1929 году в «Литературной газете», что роман соавторов «должен быть всячески рекомендован читателю»<ref name="ОФ" />, через девятнадцать лет, работая в издательстве «Советский писатель», получил строгий выговор «за выход в свет книги Ильфа и Петрова без её предварительного прочтения»{{sfn|Ильф|2001|с=312}}. Дисциплинарное взыскание было вынесено на основании постановления секретариата [[Союз советских писателей|Союза советских писателей]] от 15 ноября 1948 года. В документе, осудившем выход «Двенадцати стульев» и «Золотого телёнка», говорилось, что выпуск дилогии тиражом 75 000 экземпляров является «грубой политической ошибкой»: «Редактор отдела советской литературы тов. Тарасенков даже не прочёл этой книги, целиком доверившись редактору книги т. Ковальчик»{{sfn|Ильф|2001|с=308—309}}. В перечне причин, по которым книга Ильфа и Петрова объявлялась «вредной», указывалось, что авторы романа о поисках сокровищ, не сразу поняв направлений общественного развития в СССР, «преувеличили место и значение нэпманских элементов»{{sfn|Ильф|2001|с=309}}. Директивная часть постановления поручала критику [[Ермилов, Владимир Владимирович|Владимиру Ермилову]] подготовить для «Литературной газеты» публикацию, «вскрывающую клеветнический характер книги Ильфа и Петрова»{{sfn|Ильф|2001|с=312}}. Месяц спустя на имя секретаря отдела пропаганды и агитации [[ЦК ВКП(б)]] [[Маленков, Георгий Максимилианович|Георгия Маленкова]] поступила докладная записка, авторы которой — [[Шепилов, Дмитрий Трофимович|Дмитрий Шепилов]], Ф. Головченко и Н. Маслин — сообщили, что в романе «Двенадцать стульев» содержатся «пошлые, антисоветские остроты»; особое внимание обращалось на реплики, произносимые Бендером во 2-м доме Старсобеса. [[Первое мая (праздник)|Первомайская демонстрация]], по словам подписавших документ партийных деятелей, изображена в романе карикатурно; история с пуском первого старгородского трамвая выглядит как «затея головотяпов»; редакции советских газет представлены как сообщество «придурковатых работников»{{sfn|Ильф|2001|с=314}}. В записке напоминалось, что годом ранее отдел пропаганды и агитации отказался дать согласие на переиздание дилогии Ильфа и Петрова, однако «издательство не посчиталось с этим указанием и выпустило романы»{{sfn|Ильф|2001|с=314}}. На основании этого документа был подготовлен проект постановления секретариата ЦК ВКП(б) «О грубой политической ошибке издательства „Советский писатель“ от 14 декабря 1948 года», после которого директор издательства [[Ярцев, Георгий Алексеевич|Г. А. Ярцев]] был освобождён от занимаемой должности{{sfn|Ильф|2001|с=318—319}}. {{начало цитаты}}Все перипетии «разоблачения» Ильфа и Петрова в ту пору огласки не получили: цитируемые выше документы осели в архиве под грифом «секретно»… Писательское руководство ответственности избежало, директора же издательства действительно заменили, как того и требовал Агитпроп. Обещание поместить в «Литературной газете» статью, «вскрывающую клеветнический характер» дилогии, секретариат ССП не выполнил<ref>{{книга|автор=Ильф И., Петров Е.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Золотой Теленок (полная версия)|оригинал=|ссылка=http://www.rulit.me/books/zolotoj-telenok-polnaya-versiya-read-232419-2.html|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Русская книга|год=1994|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=5-268-01053-0|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304090157/http://fanread.ru/book/516086/?page=1|archivedate=2016-03-04}}</ref>.{{конец цитаты|источник=}} Запрет на издание произведений Ильфа и Петрова продолжался с 1949-го до середины 1950-х годов<ref name="БР">{{статья|автор=[[Рогинский, Борис Арсеньевич|Рогинский Б. А.]]|заглавие=Интеллигент, сверхчеловек, манекен — что дальше? Экранизации романов Ильфа и Петрова|оригинал=|ссылка=http://magazines.russ.ru/zvezda/2005/11/ro12.html|автор издания=|издание=[[Звезда (журнал XX—XXI веков)|Звезда]]|тип=|место=|издательство=|год=2005|выпуск=|том=|номер=11|страницы=|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305015459/http://magazines.russ.ru/zvezda/2005/11/ro12.html|archivedate=2016-03-05}}</ref>. В годы ранней [[хрущёвская оттепель|хрущёвской оттепели]], позволившей «реабилитировать» дилогию об Остапе Бендере, выход романов сопровождался комментариями, которые свидетельствовали о продолжении литературоведческих дискуссий вокруг идеологических взглядов соавторов. Так, писатель [[Симонов, Константин Михайлович|Константин Симонов]], участвовавший в выпуске первого после паузы издания «Двенадцати стульев» и «Золотого телёнка» («[[Художественная литература (издательство)|Художественная литература]]», 1956), отметил в предисловии, что Ильф и Петров были «людьми, глубоко верившими в победу светлого и разумного мира социализма над уродливым и дряхлым миром капитализма»<ref>{{книга|автор=Ильф И., Петров Е.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Золотой Теленок (полная версия)|оригинал=|ссылка=http://fanread.ru/book/516086/?page=2|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Русская книга|год=1994|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=5-268-01053-0|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160325044305/http://fanread.ru/book/516086/?page=2|archivedate=2016-03-25}} {{Cite web |url=http://fanread.ru/book/516086/?page=2 |title=Архивированная копия |access-date=2016-02-14 |archive-date=2016-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160325044305/http://fanread.ru/book/516086/?page=2 |deadlink=yes }}</ref>. == Цитаты == {{начало цитаты}} Константин Воробьёв силён там, где он пишет, давая себе и своему воображению полный простор, а языку — полное дыхание, как на ветру, напоенному запахами родной ему курской земли, русских полей и садов<ref>[http://kurskonb.ru/our-booke/site/persons/kv.html Константин Дмитриевич Воробьёв] // Курская областная научная библиотека имени Н. Н. Асеева.</ref>. {{конец цитаты}} {{начало цитаты}} Он долго и трудно шёл в литературу, его рукописи громили московские рецензенты… громили беспощадно, изничтожающе… за «искажение положительного образа», за «пацифизм», за «дегероизацию»… В особенности досталось за «окопную правду», за «натуралистическое» изображение войны и за искажение «образа советского воина»… {{конец цитаты|{{sc|[[Астафьев, Виктор Петрович|Виктор Астафьев]]}}}} {{начало цитаты}} Воробьёв написал две прямодушные повести о подмосковных боях — «Крик» и «Убиты под Москвой». В них мы найдём, при всём скоплении случайностей и неразберихи любого боя, и нашу полную растерянность 41-го года; и эту немецкую лёгкость, как, при лихо закатанных по локоть рукавах, секли превосходными автоматами от живота по красноармейцам; и тупость неподготовленных командиров; и малодушие тех политруков, кто спешил свинтить шпалы с петлиц и порвать свой документ; и засады за нашей спиной откормленных заградотрядчиков — уже тогда, бить по своим отступающим; и ещё, ещё не всё поместилось тут — и об этом тоже целые поколения не узнают правды?? — Повесть «Убиты под Москвой» безуспешно прошла несколько журналов и была напечатана в начале [[1963 год|63-го]] в «Новом мире» личным решением Твардовского. И концентрация такой уже 20 лет скрываемой правды вызвала бешеную атаку советской казённой критики — как у нас умели, на уничтожение. Имя Воробьёва было затоптано — ещё вперёд на 12 лет, уже до его смерти. Он жил эти годы со «вторым ножом в спине», в состоянии безысходности. {{конец цитаты|{{sc|[[Солженицын, Александр Исаевич|Александр Солженицын]]}}}} == Основные произведения (повести) == * 1974 — [[И всему роду твоему|…И всему роду твоему]] (неоконч.; опубл. 1975) * 1971 — [[Вот пришёл великан|Вот пришёл великан…]] * 1969 — [[Генка, брат мой|Генка, брат мой…]] * 1967 — [[Тётка Егориха]] (часть повести «Друг мой Момич», опубл. 1967) * 1965 — [[Друг мой Момич]] (опубл. 1988) * 1964 — [[Почём в Ракитном радости]] * 1963 — [[Сказание о моём ровеснике]] * 1962 — [[Крик (повесть)|Крик]] * 1961 — [[Убиты под Москвой]] (опубл. 1963) * 1948 — [[Одним дыханием]] (опубл. 1958) * 1943 — [[Это мы, Господи!|Это мы, Господи!..]] (опубл. 1986) == 1 == * Մինսկի գետտո - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%B3%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%BE * Մահվան խաղ - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%87_%D1%81%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8 * Անտառային եղբայրներ - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%B1%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_(1944%E2%80%941957) * Բաց նամակ - https://en.wikipedia.org/wiki/Open_letter * [[Սնափառության տոնավաճառ]] - [https://en.wikipedia.org/wiki/Vanity_Fair_(novel) ռուսերեն] * Ցախես - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D0%A6%D0%B0%D1%85%D0%B5%D1%81,_%D0%BF%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8E_%D0%A6%D0%B8%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1% * [[Կարամազով եղբայրներ]] * [[Ալեքսանդր Վերտինսկի]] - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87 l9qw7wdiu5h1pp49icn9velhvmrpr6z 8485675 8485672 2022-08-09T06:27:59Z Voskanyan 23951 /* Семья */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Վասիլի Բորիսովիչ Լիվանով''' ({{lang-ru|Василий Борисович Ливанов}}, {{ԱԾ}}), խորհրդային ռուս կինոդերասան, կինոյի և մուլտիպլիկացիայի ռեժիսոր, գրող, [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (1988)։ Առավել մեծ ճանաչման է արժանացել [[Շերլոք Հոլմս]]ի կերպարի շնորհիվ, որը կերտել է [[Իգոր Մասլեննիկով|Իգոր Մասլեննիկովի]]՝ [[Արթուր Կոնան Դոյլ|Արթուր Կոնան Դոյլի]] ստեղծագործությունների հիման վրա նկարահանված «Շերլոկ Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի արկածները» հեռուստաֆիլմերի շարքում, ինչի համար 2006 թվականին պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամությամբ<ref name="MBE">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|quote=''Mr Vasily Borisovitch Livanov formally approved 20 February 2006 for service to the theatre and performing arts…''|format=PDF|publisher=gov.uk; archive.org|accessdate=2013-05-28|lang=en|description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZWfcmP?url=http://wayback.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}}</ref><!-- Есть в источнике — 3 стр. 2-я фамилия сверху; Mr Vasily Borisovitch LIVANOV -->։ == Биография == Родился 19 июля 1935 года в Москве, в семье народного артиста СССР [[Ливанов, Борис Николаевич|Бориса Николаевича Ливанова]] (1904—1972) и Евгении Казимировны Ливановой (в девичестве Правдзиц-Филипович) (1907—1978). Завсегдатаями дома Ливановых были [[Качалов, Василий Иванович|Качалов]], [[Пастернак, Борис Леонидович|Пастернак]], [[Довженко, Александр Петрович|Довженко]], [[Черкасов, Николай Константинович|Черкасов]], [[Тарханов, Михаил Михайлович|Тарханов]], [[Кончаловский, Пётр Петрович|Кончаловский]]. В 1954 году Василий Ливанов окончил [[Московский академический художественный лицей|Московскую среднюю художественную школу]] при Академии художеств СССР, а позднее — [[Театральный институт имени Бориса Щукина|Театральное училище им. Щукина]] (1958) и [[Высшие курсы сценаристов и режиссёров|Высшие режиссёрские курсы]] при Госкино СССР (мастерская [[Ромм, Михаил Ильич|Михаила Ромма]], 1966). Сочетание интеллигентности, душевной тонкости, романтичности, искренности чувств было определяющим в ранних экранных образах Василия Ливанова. Уникальный тембр голоса появился у Ливанова из-за того, что режиссёр [[Калатозов, Михаил Константинович|Михаил Калатозов]] предложил озвучить зимние сцены фильма «[[Неотправленное письмо]]» прямо на улице в 40-градусный мороз. Актёры пытались перекричать сильные порывы ветра, и Ливанов сорвал голос<ref>[http://lifenews.ru/video/13423 Василий Ливанов: «В современных „Шерлоках“ нет никакого Конана Дойла»] {{Wayback|url=http://lifenews.ru/video/13423 |date=20150723031402 }} // ''lifenews''.''ru''</ref>. В 1966—1973 годах работал на киностудии «[[Союзмультфильм]]» режиссёром-постановщиком. Озвучил около 300 мультипликационных персонажей, в том числе ''[[Карлсон]]а'', ''[[Крокодил Гена|крокодила Гену]]'' и ''Удава'' в мультфильме «[[38 попугаев]]»{{sfn|Кино|1986|с=236}}. Вместе с [[Энтин, Юрий Сергеевич|Юрием Энтиным]] и [[Гладков, Геннадий Игоревич|Геннадием Гладковым]] создал мультфильмы «[[Бременские музыканты (мультфильм)|Бременские музыканты]]» и «[[По следам бременских музыкантов]]». Когда [[Масленников, Игорь Фёдорович|Игорь Масленников]] собрался снимать [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (телесериал)|фильм о Шерлоке Холмсе и докторе Ватсоне]], то сразу рассматривал Ливанова как основного кандидата на роль Холмса. Масленников до этого работал с Ливановым в фильме «[[Ярославна, королева Франции]]». За восемь лет (1979—1986) было снято четыре двухсерийных и один трёхсерийный телефильм, сразу завоевавших большую популярность в СССР. За время съёмок Ливанов подружился с исполнителем роли Ватсона [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталием Соломиным]], а вот с Масленниковым к середине 1980-х годов отношения у Ливанова разладились. В 1986 году вышел фильм «[[Мой любимый клоун (фильм)|Мой любимый клоун]]», снятый режиссёром [[Кушнерёв, Юрий Сергеевич|Юрием Кушнерёвым]] по мотивам одноимённой повести Василия Ливанова. Сценарий к фильму написали [[Михалков, Никита Сергеевич|Никита Михалков]] и [[Адабашьян, Александр Артёмович|Александр Адабашьян]]. После окончания съёмок в телесериале о Шерлоке Холмсе Ливанов, которому к тому времени было всего 50 лет, постепенно почти перестал появляться на экране, по-прежнему работая иногда в качестве актёра озвучивания. Единственной крупной работой в кино стала роль [[Дон Кихот]]а в фильме 1997 года «[[Дон Кихот возвращается]]», который был поставлен самим Ливановым вместе с [[Григорович, Олег|Олегом Григоровичем]]. Ливанов выступил в этом фильме также в качестве сценариста и продюсера. В 2005 году Ливанов снялся в небольшой роли профессора Стравинского в телесериале [[Бортко, Владимир Владимирович|Владимира Бортко]] «[[Мастер и Маргарита (телесериал)|Мастер и Маргарита]]». Последний раз Ливанов появился на экране в фильме 2007 года режиссёра Валерия Николаева «[[Медвежья охота]]». В 1988 году Василию Ливанову было присвоено звание [[Народный артист РСФСР|народного артиста РСФСР]]. В том же году Ливанов (совместно с [[Семёнов, Юлиан Семёнович|Юлианом Семёновым]]) создал в Москве экспериментальный театр «Детектив», который размещался в Центральном доме офицеров МВД (ЦДО) на Лубянке. Финансирование театра осуществлялось комитетом по культуре мэрии Москвы, сам театр к 1992 году самостоятельно покрывал всего порядка 10 % от своих расходов. В середине 1992 года ЦДО расторг с театром контракт на аренду помещения. Художественный руководитель Ливанов при этом обвинялся в срыве работы театра и мероприятий ЦДО в связи с проблемами с алкоголем (актёр в это время лечился в клинике неврозов). Актёры на общем собрании приняли решения покинуть театр «Детектив» и создать на его базе центральный театр МВД<ref>''Самошин С.'' [https://www.kommersant.ru/doc/5044 От Василия Ливанова ушёл театр «Детектив»: Шерлок Холмс запил, солдаты выносят мебель] {{Wayback|url=https://www.kommersant.ru/doc/5044 |date=20201128013401 }} // «''Коммерсантъ-Власть''»: журнал. — 1992. — № 122. — 1 июня.</ref>. В 1990—2000-е годы Ливанов в основном занимался литературной деятельностью, писал мемуары. Автор эссе «Наш друг — Шерлок Холмс». В 2003 году сыграл роль пирата Фура́ в телеигре «[[Форт Боярд (русская версия)|Форт Боярд]]»<ref>{{cite web|url=https://iz.ru/news/279453|title=Миллион долларов за восемьдесят минут|date=2003-03-28|publisher=[[Известия]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102644/https://iz.ru/news/279453|deadlink=no}}</ref>. Из-за организационных разногласий с руководством программы отказался принимать участие в съёмках сезона следующего года<ref>{{cite web|url=https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|title=Василий Ливанов: Меня не выгоняли, я ушел сам! Почему актер отказался сниматься в игре «Форт Байяр»?|date=2004-08-20|publisher=[[Комсомольская правда]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102639/https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|deadlink=no}}</ref>. 15 июня 2006 года в [[Москва|Москве]] посол [[Великобритания|Великобритании]] [[Брентон, Энтони|Энтони Брентон]] вручил 70-летнему Василию Ливанову знаки [[Орден Британской империи|ордена Британской империи]]; актёр стал почётным членом ордена «За службу театру и изобразительному искусству»<ref>{{Cite web|url=http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|format=PDF|lang=en|website=[[Форин-офис|Foreign and Commonwealth Office]]|accessdate=2020-11-20 |description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2008-10-02|deadlink=yes}}</ref>. Позднее в неофициальном комментарии для английских шерлокианцев сотрудник Церемониального секретариата Кабинета министров [[Туоми, Алан|Алан Туоми]] заявил: {{начало цитаты}} ''Я, однако, могу сказать вам, что мистер Ливанов был награждён за исполнение роли Шерлока Холмса в серии телевизионных фильмов, произведённых в бывшем СССР в период 1979—1986 гг.'' {{Oq|англ.|I can tell you, however, that Mr. Livanov was honoured for his portrayal of the character Sherlock Holmes in a series of television films made in the former USSR during the period 1979-86.}} {{конец цитаты|источник=Алан Туоми<ref>{{Cite web|url=http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|title=The Newsletter The Sherlock Holmes Society of London|format=PDF|lang=en|website=The Sherlock Holmes Society of London|date=2006-04-04|accessdate=2020-11-20|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101237/http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|deadlink=no}}</ref>}} == Ընտանիք == * Առաջին կինը (1958-1970) – Ալինա Վլադիմիրովնա Էնգելգարդտ (ծնվ.՝ 21 մարտի, 1933), կենսաքիմիկոս Վլադիմիր Էնգելգարդտի դուստրը (1894-1984), ** Դուստրը՝ Անաստասիա (ծնվ.՝ 1963), ավարտել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան|ՄՊՀ]] կենսաբանության ֆակուլտետը, դարձել քանդակագործ<ref name="Василий Ливанов, дети" /><ref>''Пахомова А.'' [http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny Василий Ливанов пытался взорвать машину жены] {{Wayback|url=http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny |date=20141213123750 }} // Собеседник. — 2012. — апреля.</ref>, ***Թոռը՝ Վլադիմիր (ծնվ.՝ 1984)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />, *** Թոռնուհին՝ Քսենյա<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />: * Երկրորդ կինը (1972 թվականից) – Ելենա Լիվանովա (ծնվ.՝ 11 սեպտեմբերի, 1949), մուլտիպլիկատոր<ref>{{cite web|url=http://www.russiancinema.ru/names/name8996/|title=Елена Ливанова|work=Энциклопедия отечественного кино|publisher=russiancinema.ru|accessdate=2013-05-28|deadlink=yes}}</ref>, ** Որդին՝ Բորիս (ծնվ.՝ 2 ապրիլի, 1974), դերասան, հեռուստահաղորդավար, նկարիչ, գրող, բանաստեղծ: 2009 թվականին դատապարտվել է սպանության համար, պատիժը կրել է մասամբ, ազատ է արձակվել ժամկետից շուտ 2014 թվականին<ref name="Василий Ливанов, дети">[http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 Дети Василия Ливанова] {{Wayback|url=http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 |date=20181109071336 }} // ''bez-makiyazha''.''ru''</ref>, *** Թոռնուհին՝ Եվա (ծնվ.՝ 2002)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз">[http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ Василий Ливанов стал дедом в четвёртый раз] {{Wayback|url=http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ |date=20181109111956 }} // ''StarHit''.''ru''</ref>, *** Որդին՝ Նիկոլայ (ծնվ.՝ 3 մայիսի, 1984), նկարիչ, մուլտիպլիկատոր, դերասան, ավարտել է [[Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի համառուսական պետական ինստիտուտ|ՎԳԻԿ]]-ը<ref name="Василий Ливанов, дети" />, **** Թոռնուհին՝ Ալիսա (ծնվ.՝ 2017)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />։ == Награды == '''Российские награды:''' * [[Заслуженный артист РСФСР]] (27 ноября 1981) * [[Народный артист РСФСР]] (18 апреля 1988) * [[Орден «За заслуги перед Отечеством»]] IV степени (1 декабря 2005) — ''за большой вклад в развитие отечественного кинематографа и многолетнюю творческую деятельность''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |title=Указ Президента Российской Федерации от 1 декабря 2005 г. № 1381 |access-date=2021-01-29 |archive-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201080943/http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |deadlink=no }}</ref>; * [[Орден Почёта (Россия)|Орден Почёта]] (27 октября 2016) — ''за большие заслуги в развитии отечественной культуры и искусства, многолетнюю плодотворную деятельность''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |title=Указ президента Российской Федерации от 26 октября 2016 года № 572 «О награждении государственными наградами Российской Федерации» |access-date=2021-01-29 |archive-date=2021-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211107032326/http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |deadlink=no }}</ref>; * [[Медаль «Памяти героев Отечества»]] — ''за реализацию проектов историко-патриотических направлений'' (Приказ Министра обороны Российской Федерации от 19 декабря 2016 года № 870)<ref>[https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news Василий Ливанов получил медаль Минобороны России «Памяти героев Отечества»] {{Wayback|url=https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news |date=20170116175318 }} // ''Рамблер-новости''</ref>. '''Иностранные награды:''' * Лауреат премии [[Грайф, Генрих|Генриха Грайфа]] (1969)<ref>[https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ DEFA-Chronik für das Jahr 1969] {{Wayback|url=https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ |date=20201018154932 }} // ''defa-stiftung.de''</ref>; * Почётный член [[Орден Британской империи|ордена Британской империи]] (20 февраля 2006) — ''за заслуги перед театром и исполнительским искусством''<ref name="MBE"/><ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|title=Ливанов — Кавалер ордена Британской Империи|date=2006-02-22|publisher=bbc.co.uk|accessdate=2013-05-28|lang=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120211131707/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|archivedate=2012-02-11|deadlink=no}}</ref> '''Общественное признание:''' * [[Академик]] [[Национальная академия кинематографических искусств и наук России|НАКИН РФ]] (2002) * [[Специальные премии «Золотой орёл»|Специальная премия]] «[[Золотой орёл (кинопремия)|Золотой орёл]]» [[Золотой орёл (кинопремия, 2017)|2017]] — ''«За вклад в кинематограф» (по итогам 2016 года)''<ref>[https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 Лауреаты премии «Золотой Орёл» за 2016 год] {{Wayback|url=https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 |date=20210224170813 }} // Портал Национальной академии кинематографических искусств и наук России</ref>. == Факты == {{Свалка}} [[Файл:Памятник Шерлоку Холмсу и доктору Ватсону (Москва).jpg|thumb|250px|right|[[Москва]], посольство Великобритании на Смоленской набережной: скульптурная композиция «[[Шерлок Холмс]] и [[доктор Ватсон]]»]] * Идея постановки фильма «[[Андрей Рублёв (фильм)|Андрей Рублёв]]» изначально принадлежала Василию Ливанову<ref>{{YouTube|XwQ7UWJ4uMg|Василий Ливанов о замысле фильма «Андрей Рублёв» — <small>видео (HD)</small>|logo=1}}</ref>. Он мечтал сам сыграть роль [[Андрей Рублёв|Рублёва]]. * К образу Шерлока Холмса Василий Ливанов возвращался неоднократно. В 1982 году Ливанов и [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Соломин]] появились в образах сыщика и его летописца в скетче «Шерлок Холмс» для телепередачи «Новогодний Голубой огонёк»<ref>{{YouTube|EW5D4AKYl8I|В. Ливанов и В. Соломин на «Голубом огоньке», 1982 г.|logo=1}}</ref>. Сценарий интермедии написал Ливанов, снимались актёры в обычных современных костюмах, Ливанов был в усах, а Соломин наоборот — гладко выбрит. При выпуске этой программы на DVD (издателем «Бомба мьюзик» в 2006 году) эпизод с Ливановым по неизвестным причинам вырезали, хотя по репликам других персонажей («Шерлок Холмс только что был здесь…») можно догадаться о его изначальном присутствии. ** В 1981 году Ливанов озвучил английского пса-сыщика (аллюзию на Шерлока Холмса) в мультфильме «[[Пёс в сапогах]]» (с 12:29 по 13:00 мин.) ** В 1985 году Ливанов озвучил Шерлока Холмса в мультипликационном фильме «[[Мы с Шерлоком Холмсом (мультфильм)|Мы с Шерлоком Холмсом]]» по сценарию Виталия Злотникова. Вместо доктора Ватсона в мультфильме действует дог по имени Том, его озвучивал [[Миронов, Андрей Александрович|Андрей Миронов]]. Интересно, что «Совэкспортфильмом» была выпущена [[Испанский язык|испаноязычная]] версия этого мультфильма, однако там Шерлок Холмс говорит голосом другого актёра, тембр которого даже отдалённо не напоминает «ливановский». ** Вскоре после выхода мультфильма «Мы с Шерлоком Холмсом» по нему был сделан аудиоспектакль, выпущенный на пластинке. Кроме того, в начале 1990-х был записан аудиоспектакль «Иохим Лис, ученик Шерлока Холмса» (по сказке Ингмара Фьоля), также с участием Ливанова (выпущен на кассете в 1996 году). ** В 1990-е годы вместе с [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталием Соломиным]] Василий Борисович снялся в цикле рекламных роликов торгующей представительскими автомобилями компании «Вико» (сценарии роликов придумали сами Ливанов и Соломин), затем Ливанов в образе Шерлока Холмса рекламировал печенье «Бартонс»<ref>{{YouTube|vYIZCLM68I0|Реклама печенья «Burton's» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> (цикл рекламных роликов), чай «Ристон»<ref>{{YouTube|JIbLKm7dIPc|Реклама чая «Riston» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> и [[В. Высоцкий и К°|чай «Высоцкий»]]<ref>{{YouTube|I6iO_QGbafY|Реклама чая «Высоцкий» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> (Wissotzky Tea) для русскоязычной телеаудитории Израиля. ** В 2000 году Игорь Масленников выпустил 13-серийный телесериал «[[Воспоминания о Шерлоке Холмсе]]», в который были включены эпизоды из оригинальной серии фильмов. В результате разбирательств между телеканалом «[[Первый канал|ОРТ]]» и «[[Медиа-Мост]]ом» готовый сериал был арестован и только трижды показан по Первому каналу в урезанном виде. Василий Ливанов, не участвовавший в этой работе, отзывался о ней негативно, считая, что сериалом была сбита значимость оригинальных фильмов<ref>''Мельман Д.'' [http://221b.ru/archive/arch-100.htm Злоключения Шерлока Холмса] {{Wayback|url=http://221b.ru/archive/arch-100.htm |date=20200527031253 }} // Московский комсомолец. — 2005. — 15 февраля.</ref>. ** В январе 2009 года на российских телеэкранах появился рекламный ролик энергетического напитка «[[Red Bull (напиток)|Red Bull]]». Мультипликационный Шерлок Холмс из этого ролика говорит голосом Василия Ливанова<ref>{{YouTube|GOzQWsnqO3c|Рекламный ролик «Red Bull окрыляет», Шерлок Холмс — В. Ливанов|logo=1}}</ref>. ** В начале XXI века Ливанов озвучил сыщика в русских локализациях нескольких компьютерных игр, а также в российской игре «Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти». В последней доктора Ватсона озвучивал Виталий Соломин. ** В 2004 году Ливанов сыграл Шерлока Холмса в цикле из четырёх аудиоспектаклей, поставленных режиссёром Даниилом Дубшиным под эгидой издательского дома «Мир детства». На момент записи спектаклей Виталия Соломина уже не было в живых, и роль доктора Ватсона исполнил народный артист России [[Стеблов, Евгений Юрьевич|Евгений Стеблов]] (исполнитель роли доктора Мортимера в «Собаке Баскервилей»). Были записаны рассказы «Львиная грива», «Пёстрая лента», «Обряд дома Месгрейвов» и «Пять апельсиновых зёрнышек». * 27 апреля 2007 года в Москве на [[Смоленская набережная|Смоленской набережной]] у стен [[Посольство Великобритании в России|посольства Великобритании]] открыли скульптурную композицию «[[Памятник Шерлоку Холмсу и доктору Ватсону|Шерлок Холмс и доктор Ватсон]]» (скульптор Андрей Орлов). Прототипом Шерлока Холмса послужил Василий Ливанов, а доктора Ватсона — Виталий Соломин<ref>{{cite web|url=http://www.kp.ru/daily/23895/66683/|title=Ливанова и Соломина увековечили в бронзе|author=Бойко А.|date=2007-04-28|publisher=«[[Комсомольская правда]]» (kp.ru)|accessdate=2013-05-29|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZazMVA?url=http://www.kp.ru/daily/23895/66683/|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}} </ref>. * В 2013 году на [[НТВ]] вышел документальный фильм-расследование «Глазами Шерлока Холмса. Литера „М“» с участием В. Ливанова в роли ведущего-рассказчика. === Коллекционные монеты Островов Кука === [[Файл:Монета Шерлок Холмс.jpg|thumb|260px|Василий Ливанов в образе [[Шерлок Холмс|Шерлока Холмса]] на новозеландской монете из мемориальной серии 2007 года, посвящённой циклу фильмов «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (телесериал)|Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона]]»]] В 2007 году, в ознаменование 120-летия создания [[Дойл, Артур Конан|Артуром Конан Дойлом]] дебютной повести о Шерлоке Холмсе, частная компания «Новозеландский монетный двор» ({{lang-en|New Zealand Mint}}) выпустила мемориальную серию из четырёх монет в сувенирной коробке номиналом в два [[Доллар Островов Кука|доллара]] [[Острова Кука|Островов Кука]]. Монеты отчеканены из серебра 999-й пробы в количестве 8 тысяч экземпляров. Вес каждой монеты составляет 31,1 грамма (1 тройская унция). Чеканка — матово-глянцевая с цветной фотопечатью на поверхности. На реверсе первой монеты изображён Шерлок Холмс (в исполнении Василия Ливанова) в [[Шляпа охотника за оленями|охотничьей войлочной шляпе]] и с [[Курительная трубка|трубкой]]. Остальные три монеты посвящены фильмам «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Сокровища Агры|Сокровища Агры]]», «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Собака Баскервилей|Собака Баскервилей]]» и «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (фильм)|Смертельная схватка]]». На них, помимо Шерлока Холмса, изображены [[доктор Ватсон]] (в исполнении [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталия Соломина]]), мисс Морстен (в исполнении [[Зинченко, Екатерина Григорьевна|Екатерины Зинченко]]), сэр Генри Баскервиль (в исполнении [[Михалков, Никита Сергеевич|Никиты Михалкова]]) и профессор Мориарти (в исполнении [[Евграфов, Виктор Иванович|Виктора Евграфова]]). Набор монет представлен в сувенирной коробке, выполненной в виде [[Хлопушка-нумератор|кинохлопушки]]. Часть тиража этих монет распространялась в филиалах «[[Сбербанк России|Сбербанка России]]»<ref>{{cite web|url=http://www.ntv.ru/novosti/114311|title=Новозеландские доллары украсит «советский» Шерлок Холмс|date=2007-08-02|publisher=ntv.ru|accessdate=2013-05-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140822200931/http://www.ntv.ru/novosti/114311/|archivedate=2014-08-22|deadlink=no}}</ref>. == Противоречия == В интервью журналистке [[Симонова-Страут, Ирина|Ирине Симоновой-Страут]] Ливанов заявил, что англичане считают фильм с его участием лучшим из фильмов о Холмсе, но при этом не назвав ни критиков, ни издание, в котором это мнение было опубликовано<ref>{{статья |автор= Irina I. Simonova Strout |заглавие= Seeing the Novel. Reading the Film. Unveiling Masculinity Englishness and Power Struggle in Arthur Conan Doyle's The Hound of the Baskervilles |ссылка= https://content.sciendo.com/view/journals/abcsj/23/1/article-p60.xml |язык= en |издание= American, British and Canadian Studies Journal |тип= |год= 2014 |месяц= |число= |том= 23 |номер= 1 |страницы= 60—76 |doi= |issn=}}</ref>. Фильмы с участием Ливанова в роли Холмса упоминаются в «Справочнике Шерлока Холмса» ({{lang-en|Sherlock Holmes Handbook}}) [[Редмонд, Кристофер|Кристофера Редмонда]], где на с. 245 Ливанов указан как актёр, игравший Холмса в Советском Союзе в 1986 году, но далее сказано, что эти фильмы малоизвестны в англоязычных странах (хотя с 2009 года их можно приобрести на DVD с английскими субтитрами)<ref>{{публикация|автор= Christopher Redmond |заглавие= Sherlock Holmes Handbook, Second Edition |место= |издательство= Dundern Press |год= 2009 |pages= 245 |allpages= 336}}</ref>. <!-- Данное утверждение, однако, может быть опровергнуто тем фактом, что В. Б. Ливанов был награждён британским орденом. (При чём тут орден?) --> == Гражданская позиция == * Поддержал [[присоединение Крыма к Российской Федерации]]. * В 2015 году в интервью изданию «Аргументы и факты» назвал украинское общество «отравленным бандеровщиной»<ref>{{Cite web |url=http://www.aif.ru/society/people/1489568 |title=Василий Ливанов: «Враньё о России зашкаливает!» |access-date=2018-11-13 |archive-date=2016-04-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160421114356/http://www.aif.ru/society/people/1489568 |deadlink=no }}</ref>. * В январе 2017 года (за 1 год и 2 месяца до [[Президентские выборы в России (2018)|выборов 2018 года]]) публично обратился к [[Путин, Владимир Владимирович|Путину]] с просьбой и впредь оставаться президентом России и «даже не думать» уходить с этого поста<ref>{{Cite web |url=https://russian.rt.com/russia/news/353588-aktyor-livanov-posovetoval-putin |title=Актёр Ливанов посоветовал Путину «даже не думать» уходить с поста президента |access-date=2019-05-01 |archive-date=2019-05-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190501001404/https://russian.rt.com/russia/news/353588-aktyor-livanov-posovetoval-putin |deadlink=no }}</ref>. * В марте 2022 года в числе других деятелей российской культуры подписал письмо, выражающее поддержку решения [[Путин, Владимир Владимирович|Путина]] начать [[Вторжение России на Украину (2022)|вторжение России на Украину]]<ref>{{Cite web |url=https://regnum.ru/news/polit/3524646.html |title=Свыше 150 деятелей культуры поддержали президента и спецоперацию на Украине - ИА REGNUM<!-- Заголовок добавлен ботом --> |access-date=2022-03-10 |archive-date=2022-03-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220310212851/https://regnum.ru/news/polit/3524646.html |deadlink=no }}</ref>. == Фильмография == === Актёр === * [[1958 год в кино|1959]] — [[Город на заре (телефильм)|Город на заре]] — ''эпизод'' * 1959 — [[Неотправленное письмо]] — ''геолог Андрей'' * [[1960 год в кино|1960]] — [[Воскресение (фильм, 1960)|Воскресение]] — ''народоволец Крыльцов'' * 1960 — [[Слепой музыкант (фильм)|Слепой музыкант]] — ''Пётр Попельский'' * [[1961 год в кино|1961]] — [[Две жизни (фильм, 1961)|Две жизни]] — ''студент'' * [[1962 год в кино|1962]] — [[Коллеги (фильм)|Коллеги]] — ''Саша Зеленин'' * 1962 — [[Суд сумасшедших]] — ''профессор Вернер'' * [[1963 год в кино|1963]] — [[Синяя тетрадь (фильм)|Синяя тетрадь]] — ''[[Дзержинский, Феликс Эдмундович|Феликс Дзержинский]]'' * 1963 — [[Большие и маленькие]] — ''учитель Сергей Сергеевич'' * [[1964 год в кино|1964]] — [[Возвращение Вероники (фильм)|Возвращение Вероники]] — ''Вадим'' * [[1965 год в кино|1965]] — [[Год как жизнь]] — ''поэт Георг Веерт'' * 1965 — [[Зелёный огонёк]] — ''пассажир такси хирург Коржиков'' * [[1966 год в кино|1966]] — [[Путешествие (фильм, 1966)|Путешествие]] — ''журналист Гена'' (новелла «Папа, сложи!») * [[1967 год в кино|1967]] — [[Браслет-2]] — ''наездник Африкан Савин'' * [[1968 год в кино|1968]] — [[Мне было девятнадцать]] — ''военный переводчик Вадим Гейман'' * [[1970 год в кино|1970]] — [[Ватерлоо (фильм)|Ватерлоо]] — ''офицер из свиты Веллингтона'' * [[1972 год в кино|1972]] — [[Игрок (фильм, СССР, 1972)|Игрок]] — ''Де Грие'' * [[1975 год в кино|1975]] — [[Звезда пленительного счастья]] — ''император [[Николай I]]'' * [[1976 год в кино|1976]] — [[Жизнь и смерть Фердинанда Люса]] — ''доктор Пейн'' * [[1978 год в кино|1978]] — [[Степь (фильм)|Степь]] — ''Казимир Михайлович'' * 1978 — [[Ярославна, королева Франции]] — ''рыцарь Бенедиктус'' * [[1979 год в кино|1979]] — [[Шерлок Холмс и доктор Ватсон]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1980 год в кино|1980]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (фильм)|Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1981 год в кино|1981]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Собака Баскервилей]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1982 год в кино|1982]] — [[Кто стучится в дверь ко мне? (фильм, 1982)|Кто стучится в дверь ко мне?]] — ''Виктор'' * [[1983 год в кино|1983]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Сокровища Агры]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * 1983 — [[Лунная радуга (фильм)|Лунная радуга]] — ''Гэлбрайт'' * [[1986 год в кино|1986]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Двадцатый век начинается]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1987 год в кино|1987]] — [[Необыкновенные приключения Карика и Вали (фильм)|Необыкновенные приключения Карика и Вали]] — ''профессор Енотов'' * [[1988 год в кино|1988]] — [[Любовь к ближнему (фильм)|Любовь к ближнему]] — ''Некто'' (новелла «Монумент») * [[1992 год в кино|1992]] — [[Он своё получит (фильм)|Он своё получит]] — ''Делани'' * [[1994 год в кино|1994]] — [[Охота (фильм, 1994)|Охота]] * [[1997 год в кино|1997]] — [[Дон Кихот возвращается]] — ''[[Дон Кихот]]'' * [[2004 год в кино|2004]] — [[Сыщики (телесериал)|Сыщики 3]] — ''профессор'' (сезон 3, серия 5 «Операция под наркозом»; озвучен другим актёром) * [[2005 год в кино|2005]] — [[Мастер и Маргарита (телесериал)|Мастер и Маргарита]] — ''профессор Александр Николаевич Стравинский'' * [[2006 год в кино|2006]] — [[Мужской сезон: Бархатная революция]] — ''Сан Саныч Шувалов, ветеран госбезопасности'' * [[2008 год в кино|2008]] — [[Медвежья охота (фильм)|Медвежья охота]] — ''Сергей Кириллович Корсаков, советник по международным отношениям'' === Озвучивание мультфильмов === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] — ''крокодилица'' (в титрах не указан) * {{в кино|1968}} — [[Кот в сапогах (мультфильм, 1968)|Кот в сапогах]] — ''младший сын мельника'' * {{в кино|1968}} — [[Малыш и Карлсон]] — ''Карлсон / отец Малыша'' * {{в кино|1969}} — [[Сказка про Колобок]] — ''Медведь'' * 1969 — [[Крокодил Гена (мультфильм)|Крокодил Гена]] — ''крокодил Гена / сторож зоопарка'' * {{в кино|1970}} — [[Карлсон вернулся]] — ''Карлсон / отец Малыша / телеведущий'' * 1970 — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] — ''Пёс / шахтёр / Хлеб'' * 1970 — [[Обезьяна с острова Саругасима]] — ''Черепаха'' * 1970 — [[Весёлая карусель]] № 2. [[Небылицы (мультфильм)|Небылицы]] — ''читает текст'' (вместе с [[Баранов, Александр Андреевич (актёр)|А. Барановым]]) * 1970 — [[Фитиль (киножурнал)|Фитиль № 100: «Безответственный ответственный»]] — ''подчинённый'' * {{в кино|1971}} — Как мы весну делали — ''ворона'' * 1971 — [[Чебурашка (мультфильм)|Чебурашка]] — ''крокодил Гена'' * 1971 — [[Рассказы старого моряка. Необитаемый остров]] — ''капитан корабля «Чёрный Спрут»'' * {{в кино|1972}} — [[Рассказы старого моряка. Антарктида]] — ''[[Кук, Джеймс|Джеймс Кук]]'' * 1972 — [[Заветная мечта (мультфильм)|Заветная мечта]] — ''маленький Ослик'' * {{в кино|1973}} — [[Айболит и Бармалей (мультфильм)|Айболит и Бармалей]] — ''Бармалей / долговязый разбойник'' * 1973 — [[Сокровища затонувших кораблей]] — ''профессор Карпов'' * 1973 — [[Мы с Джеком]] — ''пёс Джек'' * 1973 — [[Спасибо (мультфильм)|Спасибо]] — ''рабочий'' (в титрах не указан) * 1973 — [[Немухинские музыканты (мультфильм)|Немухинские музыканты]] — ''леший Тимофей Пантелеич'' (в титрах не указан) * {{в кино|1974}} — [[Шапокляк (мультфильм)|Шапокляк]] — ''крокодил Гена'' * {{в кино|1975}} — [[Наследство волшебника Бахрама]] — ''Зильзиля'' * {{в кино|1976}}—{{в кино|1982}} — [[Котёнок по имени Гав]] — ''чёрный кот'' * 1976 — [[38 попугаев]] — ''Удав'' * {{в кино|1977}} — [[Жихарка (мультфильм, 1977)|Жихарка]] — ''[[Баба-яга]]'' * 1977 — [[Весёлая карусель]] № 9. [[За щелчок]] — ''Медведь-врач'' (в титрах не указан) * 1977 — [[38 попугаев|Бабушка удава]] — ''Удав'' * 1977 — [[38 попугаев|Как лечить удава]] — ''Удав'' * 1977 — [[Как Маша поссорилась с подушкой]] — ''текст от автора'' * 1977 — [[Бравый инспектор Мамочкин]] — ''недисциплинированный водитель'' * 1977 — [[38 попугаев|Куда идёт слонёнок]] — ''Удав'' * {{в кино|1978}} — [[38 попугаев|А вдруг получится!]] — ''Удав'' * 1978 — [[38 попугаев|Привет мартышке]] — ''Удав'' * 1978 — [[Подарок для самого слабого]] — ''Волк'' * 1978 — [[Маша больше не лентяйка]] — ''кукушка / шофёр'' * {{в кино|1979}} — [[38 попугаев|Завтра будет завтра]] — ''Удав'' * 1979 — [[38 попугаев|Зарядка для хвоста]] — ''Удав'' * 1979 — [[Дядюшка Ау]] (3 серии) — ''Дядюшка Ау'' * 1979 — [[Маша и волшебное варенье]] — ''текст от автора'' * 1979 — [[Новый Аладдин]] — ''колдун-магрибинец'' * 1979 — [[Последние волшебники]] — ''бывший злой волшебник Иванович'' * {{в кино|1980}} — [[Возвращение (мультфильм)|Возвращение]] — ''дед космонавта'' * {{в кино|1981}} — [[Пёс в сапогах]] — ''английский пёс-сыщик'' (аллюзия на Шерлока Холмса) * 1981 — [[Халиф-аист (мультфильм)|Халиф-аист]] — ''главный злой колдун'' * 1981 — [[Тайна третьей планеты]] — ''[[Громозека]]'' * {{в кино|1982}} — [[Динозаврик]] — ''Мурлокотам'' * 1982 — [[Превращение (мультфильм)|Превращение]] — ''текст от автора'' * {{в кино|1983}} — [[Чебурашка идёт в школу]] — ''крокодил Гена'' * {{в кино|1985}} — [[Мы с Шерлоком Холмсом]] — ''Шерлок Холмс'' * 1985 — [[38 попугаев|Великое закрытие]] — ''Удав'' * 1985 — [[Контракт (мультфильм)|Контракт]] — ''менеджер торговой фирмы'' * 1985 — [[Миссис Уксус и мистер Уксус]] — ''Волк'' * {{в кино|1986}} — [[Как потерять вес]] — ''Аптекарь-рассказчик'' * {{в кино|1987}} — [[Богатырская каша]] — ''Гриф'' * {{в кино|1988}} — [[Мы идём искать]] — ''бродячий Пёс'' * 1988 — [[Перевал (мультфильм)|Перевал]] — ''Борис / Старый'' * {{в кино|1989}} — [[Фитиль (киножурнал)|Фитиль № 323: «Человек ниоткуда»]] — ''Снежный человек'' * 1989 — [[Счастливый старт]] — ''полковник Еллоу'' * 1989 — [[Агент уходит в океан]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * 1989 — [[В объятиях русской разведки]] — ''командир Моржов'' * 1989 — [[Микко — сын Павловой]] — ''командир Моржов'' * 1989 — [[Озеро на дне моря]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * {{в кино|1991}} — [[Подводные береты]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * 1991 — [[38 попугаев|Ненаглядное пособие]] — ''Удав'' * 1991 — Без расчёту жить — себя погубить — ''текст от автора'' (в титрах не указан) * {{в кино|1993}} — [[Пряник (мультфильм)|Пряник]] — ''Волк'' * {{в кино|2003}} — [[Путешествие Пети Гречкина от альфы до омеги]] * {{в кино|2010}} — [[Секрет матрёшки]] * {{в кино|2013}} — [[Мышкины истории]] === Озвучивание кинофильмов === * {{в кино|1976}} — [[Деревня Утка]] — ''профессор'' (озвучивает актёра Вадима Александрова) * {{в кино|1987}} — [[Друг (фильм)|Друг]] — ''Друг, пёс породы ньюфаундленд'' (озвучивает ньюфаундленда Ютгая) * {{в кино|2008}} — [[Золушка 4×4. Всё начинается с желаний]] — ''Крот'' === Озвучивание компьютерных игр === * [[2000 год в компьютерных играх|2000]] — Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти — ''Шерлок Холмс''<ref>{{Cite web |url=https://buka.ru/cgi-bin/show.pl?id=134 |title=Игра «Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2019-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190801094642/http://buka.ru/cgi-bin/show.pl?id=134 |deadlink=no }}</ref> * [[2004 год в компьютерных играх|2004]] — [[Шерлок Холмс: Загадка серебряной серёжки]] — ''Шерлок Холмс''<ref>{{Cite web |url=https://www.nd.ru/catalog/products/266285/ |title=Игра «Шерлок Холмс: Загадка серебряной серёжки» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2017-09-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170910014238/http://www.nd.ru/catalog/products/266285/ |deadlink=no }}</ref> * [[2005 год в компьютерных играх|2005]] — Карлсон, который живёт на крыше — ''Карлсон''<ref>{{Cite web |url=https://www.softclub.ru/games/pc/19803-karlson-kotoryj-zhivet-na-kryshe |title=Игра «Карлсон, который живёт на крыше» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2018-11-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181101175737/http://www.softclub.ru/games/pc/19803-karlson-kotoryj-zhivet-na-kryshe |deadlink=no }}</ref> * [[2008 год в играх|2008]] — [[Adventures of Sherlock Holmes: The Mystery of the Persian Carpet|Шерлок Холмс: Тайна персидского ковра]] — ''Шерлок Холмс'' === Продюсер === * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Режиссёр фильмов === * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Режиссёр мультипликации === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] * {{в кино|1970}} — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] * {{в кино|1972}} — [[Фаэтон — сын Солнца (мультфильм)|Великие тайны вселенной (Фаэтон — сын Солнца)]] * {{в кино|1973}} — [[По следам бременских музыкантов]] === Сценарист === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] * 1966 — [[Жу-жу-жу]] * {{в кино|1969}} — [[Бременские музыканты (мультфильм)|Бременские музыканты]] - совместно с [[Энтин, Юрий Сергеевич|Юрием Энтином]] * 1969 — [[Дед Мороз и лето]] * {{в кино|1970}} — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] * {{в кино|1971}} — [[Старая игрушка]] * {{в кино|1972}} — [[Фаэтон — сын Солнца (мультфильм)|Великие тайны вселенной (Фаэтон — сын Солнца)]] — совместно с В. Анкором * {{в кино|1973}} — [[Паучок Ананси и волшебная палочка]] * 1973 — [[По следам бременских музыкантов]] - совместно с Юрием Энтином * {{в кино|1976}} — [[Зеркало времени (мультфильм)|Зеркало времени]] — совместно с В. Анкором * {{в кино|1978}} — [[Талант и поклонники]] * {{в кино|1979}} — [[Маша и волшебное варенье]] * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2000}} — [[Новые бременские]] - совместно с Юрием Энтином * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Телевидение === * {{в кино|2003}} — [[Форт Боярд (русская версия)|Форт Боярд]] — ''Пират Фура'' == Документальные фильмы и телепередачи == * «Василий Ливанов. ''„В жизни я не Шерлок Холмс“''» («[[Первый канал (Россия)|Первый канал]]», 2010)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/16047 |title=«Василий Ливанов. В жизни я не Шерлок Холмс». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2010-07-24 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000052/https://www.1tv.com/announce/16047 |deadlink=no }}</ref> * «Василий Ливанов. ''„Я умею держать удар“''» («[[ТВ Центр]]», 2015)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.tvc.ru/channel/brand/id/2453 |title=«Василий Ливанов. Я умею держать удар». Документальный фильм |lang=ru |website=www.tvc.ru |publisher=[[ТВ Центр]] |date=2015 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000037/https://www.tvc.ru/channel/brand/id/2453 |deadlink=no }}</ref> * «Василий Ливанов. ''„Кавалер и джентльмен“''» («Первый канал», 2015)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.ru/doc/pro-zhizn-zamechatelnyh-lyudey/vasiliy-livanov-kavaler-i-dzhentlmen |title=«Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.ru |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2015-07-18 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000030/https://www.1tv.ru/doc/pro-zhizn-zamechatelnyh-lyudey/vasiliy-livanov-kavaler-i-dzhentlmen |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/14356 |title=«Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2015 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000102/https://www.1tv.com/announce/14356 |deadlink=no }}</ref> * ''«Шерлок Холмс и доктор Ватсон»: история советской Бейкер-стрит'' («[[Мир (телерадиокомпания)|Мир]]», 2020)<ref>{{cite web |author= |url=http://mirtv.ru/video/66272/ |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон»: история советской Бейкер-стрит. Телепередача |lang=ru |website=mirtv.ru |publisher=[[Мир (телерадиокомпания)|Мир]] |date=2010-07-24 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000027/http://mirtv.ru/video/66272/ |deadlink=no }}</ref> * «''Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда''» («Первый канал», 2021)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/17037 |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2021 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000036/https://www.1tv.com/announce/17037 |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.ru/doc/pro-kino-i-teatr/sherlok-holms-i-doktor-vatson-vmeste-navsegda-dokumentalnyy-film |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.ru |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2021-07-26 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000026/https://www.1tv.ru/doc/pro-kino-i-teatr/sherlok-holms-i-doktor-vatson-vmeste-navsegda-dokumentalnyy-film |deadlink=no }}</ref> == Литературное творчество == Кроме сценариев и пьес, Василий Ливанов является автором повестей, рассказов, эссе, воспоминаний о выдающихся деятелях культуры. Сказание о скифах «Агния, дочь Агнии» (1976), повести «Мой любимый клоун»<ref>{{Cite web |url=http://booksonline.com.ua/view.php?book=61417&page=12 |title=Повесть «Мой любимый клоун» |access-date=2017-08-14 |archive-date=2017-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170815030233/http://booksonline.com.ua/view.php?book=61417&page=12 |deadlink=no }}</ref> (1979), «Ночная „Стрела“» (1980), «Богатство военного атташе» (1984) впервые были опубликованы в журнале «[[Юность (журнал)|Юность]]». В 1985 году выпущен сборник прозы В. Б. Ливанова «Легенда и быль» (издательство «[[Советский писатель]]»). В журнале «[[Нева (журнал)|Нева]]» (1989, № 4) была опубликована юмористическая повесть «Иван, себя не помнящий». В последние десятилетия неоднократно издавались сборники его произведений различных жанров, вышли в свет трёхтомное (2005) и двухтомное (2010) собрания сочинений. По мотивам повести «Мой любимый клоун» снят [[Мой любимый клоун (фильм)|одноимённый фильм]]. По сказке В. Ливанова поставлен короткометражный мультфильм «[[Кролик с капустного огорода (мультфильм)|Кролик с капустного огорода]]» («[[Союзмультфильм]]», [[2006 год в кино|2006]]). В 2009 году по повести В. Ливанова «Богатство военного атташе» был снят кинофильм «[[Кромовъ]]», но из-за разногласий с продюсерами Ливанов потребовал исключить свою фамилию из титров. == Մատենագրություն == * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Неизвестный Шерлок Холмс|заглавие2=Помни о белой вороне|место=М.|издательство=Эксмо|год=2010|страниц=272|isbn=978-5-699-43373-5}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Путь из детства|заглавие2=Эхо одного тире|место=М.|издательство=АСТ|год=2013|страниц=256|isbn=978-5-170-77885-0}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Люди и куклы|вид=[сб.]|место=М.|издательство=Litres|год=2014|isbn=5457423026|isbn2=9785457423022}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Мой отец — Борис Ливанов|год=2015|страниц=205|isdn=5443810227|isbn2=9785443810225}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Գրականություն == * {{публикация|часть=Ливанов Василий Борисович|заглавие=Кино|подзаголовок=Энциклопедический словарь|ответственный=гл. ред. С. И. Юткевич|место=М.|издательство=Советская энциклопедия|год=1986|страницы=236|ref=Кино}} == Արտաքին հղումներ == * [http://vasily-livanov.narod.ru/ Վասիլի Լիվանովին նվիրված կայք] {{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20110405214500/http://angelina-tihonova.ru/category/vasiliy_livanov/ Василий Ливанов. «Смотрите, сын полка!»] Воспоминания Василия Ливанова о военном детстве * {{cite web |author=Евгений Перемышлев |url=https://www.krugosvet.ru/enc/teatr-i-kino/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=www.krugosvet.ru |publisher=[[Кругосвет]] |date= |access-date=2021-10-02}} * {{cite web |author=Денис Абрамов |url=https://tass.ru/encyclopedia/person/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=tass.ru |publisher=ТАСС |date= |access-date=2021-10-02}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Լիվանով, Վասիլի}} == 1 == '''1982''' * [[Таран (фильм)|Таран]] / ''Tarāns'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] * [[Голова Тереона]] / ''Tereona galva'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Личная жизнь Деда Мороза]] / ''Salavecīša personīgā dzīve'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенбергс]] * [[Блюз под дождём (фильм)|Блюз под дождём]] / ''Lietus blūzs'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Моя семья (фильм, 1982)|Моя семья]] / ''Mana ģimene'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Самая длинная соломинка]] / ''Pats garākais salmiņš'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Краткое наставление в любви (фильм)|Краткое наставление в любви]] / ''Īsa pamācība mīlēšanā'' — [[Кренбергс, Имантс|Имант Кренберг]] * [[Забытые вещи]] / ''Aizmirstās lietas'' — [[Бейнерте, Вия|Вия Бейнерте (Рамане)]] * [[Время учится]] / ''laiks mācīties'' — [[А. Сукутс]] '''1983''' * [[Чужие страсти]] / ''Svešās kaislības'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Каменистый путь]] / ''Akmeņainais ceļš'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] * [[Оборотень Том]] / ''Vilkatis Toms'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Мираж (фильм, 1983)|Мираж]] / ''Mirāža'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Погода на август (фильм)|Погода на август]] / ''Laika prognoze augustam'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Сад с призраком]] / ''Dārzs ar spoku'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Три лимона для любимой (фильм)|Три лимона для любимой]] / ''Trīs citorni mīlotajai'' — О. Розенбергс * [[Выстрел в лесу]] / ''Šāviens mežā'' — [[Пикс, Рихард|Рихард Пикс]] '''1984''' * [[Нужна солистка]] / ''Vajadzīga soliste'' — [[Земель, Геннадий Фрицевич|Геннадий Земель]] * [[Долг в любви]] / ''Parāds mīlestībā'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Когда сдают тормоза]] / ''Kad bremzes netur'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] * [[Малиновое вино (фильм)|Малиновое вино]] / ''Aveņu vīns'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] * [[Фронт в отчем доме]] / ''Fronte tēva pagalmā'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Последний визит (фильм)|Последний визит]] / ''Pēdējā vizīte'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[Дверь, открытая для тебя (фильм)|Дверь, открытая для тебя]] / ''Durvis, kas tev atvērtas'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Мой друг Сократик]] / ''Mans draugs Sokrātiņš'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенбергс]] '''1985''' * [[Чужой случай (фильм)|Чужой случай]] / ''Svešs gadījums'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Двойной капкан (фильм)|Двойной капкан]] / ''Dubultslazds'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Матч состоится в любую погоду (фильм)|Матч состоится в любую погоду]] / ''Spēle notiks tik un tā'' — [[Ռոլանդ Կալնինշ]] * [[Проделки сорванца]] / ''Emīla nedarbi'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Свидание на Млечном пути]] / ''Tikšanās uz piena ceļa'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Последняя индульгенция]] / ''Pēdējā indulgence'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[Мальчик-с-пальчик (фильм, 1985)|Мальчик-с-пальчик]] / ''Sprīdītis'' — [[Գունար Պիեսիս]] '''1986''' * [[Двойник (фильм, 1986)|Двойник]] / ''Dubultnieks'' — [[Пикс, Рихард|Рихард Пикс]] * [[В заросшую канаву легко падать]] / ''Aizaugušā grāvī viegli krist'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Коронный номер (фильм)|Коронный номер]] / ''Kroņa numurs'' — [[Кренбергс, Имантс|Имант Кренбергс]] * [[Объезд (фильм, 1986)|Объезд]] / ''Apbraucamais ceļš'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Последний репортаж]] / ''Pēdējā reportāža'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Он, она и дети]] / ''Viņš, viņa un bērni'' — Олег Розенбергс и [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Свечка, яркая как солнце]] / ''Saulessvece'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Страх (фильм, 1986)|Страх]] / ''Bailes'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] '''1987''' * [[Человек свиты (фильм)|Человек свиты]] / ''Svītas cilvēks'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенберг]] * [[Фотография с женщиной и диким кабаном]] / ''Fotogrāfija ar sievieti un mežakuili'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] * [[Если мы всё это перенесём]] / ''Ja mēs to visu pārcietīsim'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] * [[Стечение обстоятельств (фильм)|Стечение обстоятельств]] / ''Apstākļu sakritība'' — [[Бейнерте, Вия|Вия Бейнерте (Рамане)]] * [[Этот странный свет (фильм)|Этот странный лунный свет]] / ''Dīvainā mēnessgaisma'' — [[Цилинский, Гунар Альфредович|Гунар Цилинский]] * [[Айя (фильм)|Айя]] / ''Aija'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Легко ли быть молодым? (фильм, 1986)|Легко ли быть молодым?]] / ''Vai viegli but jaunam?''— [[Подниекс, Юрис|Юрис Подниекс]] '''1988''' * [[Виктория (фильм)|Виктория]] / ''Viktorija'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Всё нормально (фильм)|Всё нормально]] / ''Viss kārtībā'' — [[Олег Розенбергс]] * [[Поворот сюжета (фильм)|Поворот сюжета]] / ''Sižeta pagrieziens'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Мель (фильм)|Мель]] / ''Sēklis'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Гадание на бараньей лопатке]] / ''Zīlēšana uz jēra lāpstiņas'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[О любви говорить не будем]] / ''Par mīlestību pašreiz nerunāsim'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Чужой (фильм, 1988, Рижская киностудия)|Чужой]] / ''Svešais'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Дом без выхода (фильм, 1988)|Дом без выхода]] / ''Māja bez izejas'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] '''1989''' * [[Песнь, наводящая ужас]] / ''Carmen Horrendum'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Латыши? (фильм)|Латыши?]] / ''Latvieši?'' — [[Земель, Геннадий Фрицевич|Геннадий Земель]] * [[Судьбинушка (фильм)|Судьбинушка]] / ''Dzīvīte'' — [[Фрейманис, Айварс|Айварс Фрейманис]] * [[Семья Зитаров (фильм)|Семья Зитаров]] / ''Zītaru dzimta'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Дни человека (фильм)|Дни человека]] / ''Cilvēka dienas'' — J.Paškevičs * [[Тапёр (фильм)|Тапёр]] / ''Tapers'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] '''1990''' * [[Райский сад Евы]] / ''Ievas paradīzes dārzs'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] === 2000 === '''2000''' * [[Мистерия старой управы]] / ''Vecās pagastmājas mistērija'' — [[Стрейч, Янис|Янис Стрейч]] == Спор об авторских правах == В [[2007 год]]у на рассмотрении Кабинета министров находился отклонённый позднее законопроект, согласно которому 125 фильмов Рижской киностудии должны были быть переданы на приватизацию. С 2008 года киностудия начала самостоятельно распространять свои фильмы за пределами Латвии. Видземский районный суд Риги 13 июня 2013 года признал имущественные авторские права Министерства культуры Латвии на ряд фильмов, снятых в советское время. Решение распространялось на 973 фильма, снятых на Рижской киностудии с 1 июня 1964 года по 14 мая 1993 года. Суд признал неотъемлемые личные и имущественные права создателей этих фильмов и постановил взыскать с Рижской киностудии 29 517 латов в пользу Министерства культуры.<ref>{{Cite web |url=https://regnum.ru/news/1696820.html |title=Президент и премьер-министр Латвии проигнорировали юбилей Рижской киностудии |access-date=2016-11-14 |archive-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161114233226/https://regnum.ru/news/1696820.html |deadlink=no }}</ref> Однако это решение было оспорено, и 31 января 2017 года Верховный суд Латвии отказал в имущественных авторских правах на 973 фильма Рижской киностудии, снятых в период с 1964 до 4 мая 1990 года, оставив тем самым без изменений решение Рижского окружного суда, ранее отклонившего иск. Суд указал, что спорные авторские права юридических лиц прекратили действие 15 мая 1993 года, когда в Латвийской Республике вступил в силу закон «Об авторском праве и смежных правах», а после этого законодатель не принял нормативных актов, которые обеспечили бы дальнейшее закрепление этих прав за юридическими лицами. Поэтому на них не могут претендовать ни Рижская киностудия, ни государство<ref>{{Cite news|title=Верховный суд: созданные в советское время фильмы Латвии не принадлежат, Mixnews.lv|url=http://www.mixnews.lv/ru/society/news/216181_verxovnyj-sud-sozdannye-v-sovetskoe-vremya-filmy-latvii-ne-prinadlezhat/|work=Mixnews.lv|accessdate=2017-04-02|language=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170403015506/http://www.mixnews.lv/ru/society/news/216181_verxovnyj-sud-sozdannye-v-sovetskoe-vremya-filmy-latvii-ne-prinadlezhat/|archivedate=2017-04-03}}</ref>. == Организации, учреждения == === Пятигорск === [[Файл:27 Провал. Ося.jpg|thumb|right|180px|Контактная скульптура, посвященная герою романа О. Бендеру у «Провала»<ref name="Провал">{{cite web|url=http://www.stapravda.ru/20100316/pamyatnik_ostapu_benderu_vozle_provala_v_pyatigorske_slomali_van_43393.html|title=Покалечили Остапа|subtitle=Памятник Остапу Бендеру возле Провала в Пятигорске сломали вандалы|author=Брежицкая Е.|authorlink=|coauthors=|quote=|date=2010-03-16|format=|website=|publisher=Ставропольская правда|accessdate=2017-09-26|lang=|description=|deadlink=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100316/https:///|archivedate=2010-03-16}}</ref>]] В июне 1927 года соавторы путешествовали по [[Кавказ]]у и [[Крым]]у. На курорте, где «всё было чисто и умыто», Ильф сделал запись: «На празднике жизни в [[Пятигорск]]е мы чувствовали себя совершенно чужими», — в романе эту фразу в несколько изменённом виде произносит Бендер. Глава «Вид на малахитовую лужу» даёт представление о летней мужской моде, основные атрибуты которой (белые брюки, недорогие рубашки «апаш», лёгкие сандалии) часто воспроизводились в газетно-журнальных публикациях, популяризирующих «советскую романтику туристических маршрутов» того времени{{sfn|Щеглов|2009|с=298}}. К примеру, поэт [[Жаров, Александр Алексеевич|Александр Жаров]] после одной из поездок подготовил очерк для журнала «Тридцать дней», в котором рассказал, что на юге отдыхающие носят «одинаковые белые санаторные брюки и [[Толстовка (рубашка)|толстовки]], белые колпаки, сандалии с одной подмёткой, именуемые „христосиками“»<ref>{{статья |автор=[[Жаров, Александр Алексеевич|Жаров А. А.]] |заглавие= Под солнцем юга|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Тридцать дней |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=6 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. В Пятигорске финансовые проблемы вынуждают Остапа прибегнуть к очередной махинации: приобретя на последние деньги квитанционную книжку, великий комбинатор отправляется к [[Провал (озеро, Пятигорск)|Провалу]]. Рассуждения великого комбинатора о том, что бесплатный вход в местную достопримечательность — это «позорное пятно на репутации города», являются имитацией шаблонных текстов, присущих высмеиваемым в прессе лозунгам — таким, как «Смыть с себя позорное пятно, догнать и перегнать выполнение плана» («Огонёк», 1930, 20 ноября). Элемент пародии замечен и в стремлении героя разделить туристов на группы: предлагая скидку студентам и увеличивая стоимость билетов для тех, кто не состоит в [[Профессиональный союз|профсоюзе]], Бендер демонстрирует механизм развития советской системы «иерархий и привилегий» {{sfn|Щеглов|2009|с=300}}. По мнению исследователей, упоминаемая в романе «тень [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|Лермонтова]]», витающая даже в буфете, — это отголосок актуальной для конца 1920-х годов темы искусственно создаваемых исторических объектов, к которой нередко обращались фельетонисты. Так, в огоньковском очерке Д. Маллори (Бориса Флита) рассказывалось, что по дороге в [[Кисловодск]] пассажирам показали «не меньше шести „могил“ Лермонтова»<ref>{{статья |автор=Маллори Д. |заглавие=Из вагонного окна |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Огонёк |тип= |место= |издательство= |год=1928 |выпуск= |том= |номер=12 августа |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>; на страницах журнала «Бузотёр» сообщалось о курортном администраторе, обещавшем «открыть шесть заново отремонтированных гротов [[Пушкин, Александр Сергеевич|Пушкина]]»<ref>{{статья |автор=Свэн И. |заглавие=Лёгкий хлеб |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Бузотёр |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=12 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>{{sfn|Щеглов|2009|с=300—301}}. https://docs.google.com/document/d/12iXEEV1aG5-iyDQW6NcmSDjA0iWMK1ADYkknT5b6xhs/edit?usp=sharing === Ялта === В Ялту Бендер и Воробьянинов отправляются после чтения газетной заметки, сообщающей об осенних гастролях театра Колумба в Крыму. В главе, повествующей о заключительном этапе их странствий, обыгрывание литературных мотивов соединено с описанием реальных происшествий. Так, сцена прибытия парохода «Пестель», встречаемого выстроившимися на набережной экипажами и праздной публикой, перекликается с эпизодом из чеховской «[[Дама с собачкой|Дамы с собачкой]]», когда Гуров и Анна Сергеевна сливаются с толпой, наблюдающей за пришедшим судном. В то же время рассказ о том, как найденный в театре стул внезапно проваливается сквозь пол, является откликом на достоверные события — речь идёт о «первом ударе большого [[Крымские землетрясения 1927 года|крымского землетрясения 1927 года]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=315}}. Исследователи обращают внимание на фактическую неточность, допущенную соавторами: компаньоны перемещаются в Ялту в сентябре, тогда как первый шестибалльный толчок был зафиксирован 26 июня{{sfn|Одесский|1999|с=539}}. Утром концессионеры вскрывают стул, обнаруженный у входной двери неповреждённым, после чего раздаётся «третий удар»; предмет гамбсовского гарнитура исчезает в глубинах земли. Подобная развязка, по мнению Юрия Щеглова, связана с тем, что в историю с поиском сокровищ «подключаются мировые силы»{{sfn|Щеглов|2009|с=315}}. {{начало цитаты}}Пародийно трактованная [[Экзистенциализм|экзистенциальная]] тематика довольно основательно вплетена в сюжет «Двенадцати стульев»… Эта вечная тема служит для иронического возвышения [[Тривиальность|тривиального]]. Вмешательство землетрясения в дела героев комментируется в духе оппозиции природы и цивилизации: «…пощажённый первым толчком землетрясения и развороченный людьми гамбсовский стул…»{{sfn|Щеглов|2009|с=48}}{{конец цитаты|источник=}} == Маршрут отца Фёдора == Отец Фёдор, как и Ипполит Матвеевич, отправляется в дорогу из города N. В Старгороде их пути ненадолго пересекаются; затем Востриков, получив от архивариуса Коробейникова ордер на гарнитур генеральши Поповой, начинает поиски инженера Брунса — с этого момента конкуренты идут параллельными маршрутами. Исследователи отмечают, что если направление Бендера и Воробьянинова строится по схеме, заявленной в «Шести Наполеонах» Конан Дойла, то движение священника, пытающегося догнать Брунса в Ростове, Харькове, Баку, организовано по сценарию [[Маршак, Самуил Яковлевич|маршаковской]] «Почты»: героя этого стихотворения, непрерывно перемещающегося поэта [[Житков, Борис Степанович|Бориса Житкова]], ищут ленинградский, [[берлин]]ский, [[лондон]]ский, [[Бразилия|бразильский]] почтальоны{{sfn|Щеглов|2009|с=224}}. Востриков находит Брунса на Зелёном Мысу в тот момент, когда инженер, сидя на дачной веранде, обращается к жене со словами «Мусик! Готов гусик?». Валентин Катаев в книге «Алмазный мой венец» писал, что в образе инженера представлен он сам<ref>{{книга |автор=Катаев В. П. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Алмазный мой венец |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство= Советский писатель|год=1981 |том= |страницы=166 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Фамилия, которую соавторы дали персонажу, была, вероятно, знакома им со времён юности — по утверждению поэта-сатирика [[Дон-Аминадо]], в одесской пивной Брунса, являвшейся в дореволюционные годы местом встреч творческой молодёжи, «подавали единственные в мире сосиски и настоящее [[мюнхен]]ское пиво»{{sfn|Щеглов|2009|с=304}}<ref>{{книга |автор=Скорино Л. И. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Писатель и его время. О жизни и творчестве В. Катаева |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский писатель |год=1965 |том= |страницы=38 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Сцена, во время которой отец Фёдор падает перед инженером на колени, умоляя продать все двенадцать стульев, восходит к эпизоду из романа Достоевского «[[Идиот (роман)|Идиот]]»: по словам Юрия Щеглова, подобным же образом миллионер Афанасий Иванович Тоцкий пытался приобрести у старого купца Трепалова красные [[Камелия|камелии]] для провинциальной дамы Анфисы Алексеевны: «Я бух ему в ноги! Так-таки и растянулся!» Связь с Достоевским обнаруживается и во время погружения купленного за 200 рублей гарнитура в фургон — исследователи отмечают, что топор, вложенный Раскольниковым в петлю под пальто, сопоставим с топориком Вострикова, спрятанным за шнурком под полою{{sfn|Щеглов|2009|с=305}}. Разрубив на [[Батуми|батумском]] берегу все стулья, отец Фёдор оказывается вдали от родных мест без сокровищ и денег на обратную дорогу; теперь он уже «машинально продолжает странствие»<ref>{{статья|автор=Александра Ильф|заглавие=Муза дальних странствий|оригинал=|ссылка=http://www.odessitclub.org/publications/almanac/alm_54/alm_54-218-241.pdf|автор издания=|издание=Альманах «Дерибасовская — Ришельевская»|тип=|место=|издательство=|год=2013|выпуск=|том=|номер=54|страницы=240|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924055045/http://www.odessitclub.org/publications/almanac/alm_54/alm_54-218-241.pdf|archivedate=2015-09-24}}</ref>. [[Файл:Kuindzhi Daryal pass 1890 1895.jpg|thumb|265px|«[[Дарьяльское ущелье. Лунная ночь]]» ''[[Архип Куинджи]]]] Встреча конкурентов происходит в Дарьяльском ущелье, где Бендер предлагает Воробьянинову увековечить их пребывание у «Ворот Кавказа» наскальной надписью «Киса и Ося здесь были». По версии Одесского и Фельдмана, в придуманном Остапом варианте [[граффити]], с одной стороны, присутствует отсылка к стихотворению Владимира Маяковского «Канцелярские привычки» (''«Здесь были Соня и Ваня Хайлов. / Семейство ело и отдыхало»''), с другой — происходит обыгрывание некоторых фактов из биографии поэта: «Кисой Маяковский публично называл [[Брик, Лиля Юрьевна|Л. Ю. Брик]], а Осей — её мужа, [[Брик, Осип Максимович|О. М. Брика]], причём в июле 1927 года „Киса и Ося“ действительно были на Кавказе»{{sfn|Одесский|1999|с=537}}. Появление отца Фёдора застаёт Ипполита Матвеевича врасплох; исследователи полагают, что наступление священника, сопровождаемое вопросом «Куда девал сокровища убиенной тобой тёщи?», сродни действиям [[Доктор Ватсон|доктора Ватсона]] в рассказе «[[Исчезновение леди Фрэнсис Карфэкс]]»: «Ильф и Петров нередко заимствовали из шерлокхолмсовского цикла не только отдельные детали, но и целые сюжеты»{{sfn|Щеглов|2009|с=308}}. == Советский мир 1920-х годов == === Общежитие имени Бертольда Шварца === В 1923 году, устроившись на работу в газету «Гудок», Ильф поселился в примыкающей к типографии комнате, вся обстановка которой состояла из матраца и стула; вместо стен, как писал впоследствии Евгений Петров, стояли три фанерные ширмы<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st002.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171208155213/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st002.shtml|archivedate=2017-12-08}}</ref>. Это помещение стало прототипом «пенала», в котором размещаются Коля и Лиза — обитатели общежития имени Бертольда Шварца{{sfn|Щеглов|2009|с=200}}. Дом, изначально предназначавшийся для проживания студентов-химиков, практически исчез с карты Москвы; столичное управление недвижимым имуществом исключило его из своих планов{{sfn|Щеглов|2009|с=197}}. Исследователи считают, что в описании загадочного здания присутствует мотив «затерянного мира», не тронутого социальными катаклизмами и не зависящего от чужой воли. Своим стремлением к автономному существованию общежитие напоминает жилище профессора Преображенского в [[Калабуховский дом|калабуховском доме]] («[[Собачье сердце]]») и занятую Воландом «[[Нехорошая квартира|нехорошую квартиру]]» на [[Большая Садовая улица (Москва)|Большой Садовой]], 302-бис («[[Мастер и Маргарита]]»){{sfn|Щеглов|2009|с=198}}. В одну из глав, повествующих об общежитии, включён лирический этюд о значении матраца в жизни людей; писатели называют его «[[Альфа и Омега|альфой и омегой]] меблировки», «любовной базой», «отцом [[примус]]а». По мнению литературоведов, соавторы воспроизвели типичную особенность московского быта 1920-х годов, когда горожане воспринимали мягкое ложе как «основу своего счастья»{{sfn|Щеглов|2009|с=205}}. Как писали иностранные журналисты, в число повседневных картин советской столицы входили извозчики, доставляющие матрацы по адресам: «Русский человек готов спать на сколь угодно жёсткой постели, но когда он позволяет себе немного роскоши, то первым покупаемым предметом почти неизменно бывает пружинный матрац»<ref>{{книга |автор= Wicksteed A.|часть= |ссылка часть= |заглавие=Life Under the Soviets |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=london |издательство=John lane the Bodley Head |год=1928 |том= |страницы=19 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Современники соавторов оставили воспоминания о том, как перечень «счастливцев», сумевших приобрести матрац на Сухаревском рынке, пополнил Ильф. Согласно версии Семёна Гехта, в момент покупки Илья Арнольдович выглядел довольным и «даже гордым»<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st010.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171208155212/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st010.shtml|archivedate=2017-12-08}}</ref>. Иную трактовку событий представил сосед Ильфа по комнате — писатель Юрий Олеша: по его словам, негативное отношение гудковцев к перинам и диванам как символам мещанского уюта отражено в образах вдовы Ани Прокопович (роман «[[Зависть (роман Олеши)|Зависть]]») и [[Васисуалий Лоханкин|Васисуалия Лоханкина]] («Золотой телёнок»); единственным достойным элементом спальни они считали будильник{{sfn|Щеглов|2009|с=205}}. === Радио. Уличные громкоговорители === [[Файл:1939. Аллея у набережной. Центральный парк культуры и отдыха им. Горького, Москва.jpg|thumb|Москва. [[Центральный парк культуры и отдыха имени Горького (Москва)|Центральный парк культуры и отдыха им. Горького]]. 1939]] Во время обеда во 2-м доме Старсобеса разговор старушек прерывается внезапно включившимся громкоговорителем, пытающимся сквозь шум и помехи донести до слушателей сведения об изобретении световой сигнализации на снегоочистителях. Вводя в повествование эпизод с радиотрансляцией, соавторы обозначают ещё одну из примет времени — речь идёт об активном внедрении в советский быт нового средства массовой информации. Радиотема, как отмечают исследователи, начала обретать актуальность со второй половины 1920-х годов; установка репродукторов на предприятиях, в учреждениях и на улицах носила фактически директивный характер. В программу радиопередач входили информационные сводки, агитационные материалы, переклички передовиков производства; культурная часть вещания включала лекции, выступления хоровых коллективов, концерты баянистов{{sfn|Щеглов|2009|с=134—135}}. В рукописи «Двенадцати стульев» содержался эпизод об уличной трансляции оперы «[[Евгений Онегин (опера)|Евгений Онегин]]»: сначала находящийся рядом с трамвайной остановкой громкоговоритель оповестил слушателей о том, что «молодой помещик и поэт Ленский влюблён в дочь помещика Ольгу Ларину», затем послышалась настройка инструментов, зазвучало вступление. ''«Уже взвился занавес, и старуха Ларина, покорно глядя на палочку дирижера и напевая: „Привычка свыше нам дана“, колдовала над вареньем, а трамвай ещё никак не мог оторваться от штурмующей толпы»''. Как отмечал Юрий Щеглов, сцена в усадьбе Лариных «[[контрапункт]]ировала» с попытками пассажиров занять места в переполненном вагоне{{sfn|Одесский|1999|с=324}}. Из журнальной и последующих публикаций упоминания о передаче из [[Большой театр|Большого театра]] были исключены; в итоговой редакции (глава «В театре Колумба») сохранилась одна фраза: «У трамвайной остановки горячился громкоговоритель»{{sfn|Щеглов|2009|с=270}}. === Атрибуты быта. Услуги === Одним из примеров того, как в советском мире 1920-х годов осуществлялись «экономические искания», является предпринимательская деятельность отца Фёдора. В число его проектов входили собаководство (эпизод, повествующий о неудачной попытке Вострикова получить избранный приплод от купленной на Миусском рынке собаки Нерки, не вошёл в окончательный вариант романа{{sfn|Одесский|1999|с=41}}), изготовление мраморного стирочного мыла, разведение кроликов и организация домашних обедов. Современники Ильфа и Петрова вспоминали, что объявления о частных столовых и кухнях были в нэповские времена распространённым явлением; по словам сотрудника журнала «Огонёк» [[Миндлин, Эмилий Львович|Эмилия Миндлина]], такого рода услуги нередко предоставляли интеллигентные семьи, оказавшиеся в сложной финансовой ситуации: «Мы обыкновенно обедали в „средних“ домах, где за большим круглым столом прислуживала сама хозяйка и её молодые дочери»<ref>{{книга |автор=Миндлин Э. Л. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Необыкновенные собеседники. Книга воспоминаний |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский писатель |год=1966 |том= |страницы=249 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Кроме того, многие «старорежимные люди» сдавали комнаты или, подобно бывшей возлюбленной Воробьянинова Елене Станиславовне Боур, устраивали платные сеансы гадания{{sfn|Щеглов|2009|с=92, 94}}. В момент встречи конкурентов в коридоре старгородской гостиницы «Сорбонна» Бендер обращается к отцу Фёдору со словами: «Старые вещи покупаем, новые крадём!». По свидетельству [[Утёсов, Леонид Осипович|Леонида Утёсова]], первая часть фразы, произнесённой великим комбинатором, была известна всем одесситам, а в послереволюционную пору и москвичам — так обозначали своё появление во дворах торговцы подержанными вещами, называемые старьёвщиками<ref>{{книга |автор=Утёсов Л. О. |часть= |ссылка часть= |заглавие= Спасибо, сердце!|оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Ь. |издательство=Вагриус |год=1999 |том= |страницы=23 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Из их лексикона Остап «позаимствовал» и другую реплику, адресованную священнику: «Мне угодно продать вам старые брюки»{{sfn|Щеглов|2009|с=157}}. [[Файл:1931. Извозчик на Стромынке.jpg|thumb|190px|left|Извозчик на [[Стромынка|Стромынке]]]] При заселении в «Сорбонну», меблированный номер в которой стоит один рубль восемьдесят копеек, Бендер интересуется у служащего наличием «доисторических животных». [[Клопы]], как отмечают исследователи, были в 1920-х годах неразрешимой проблемой многих заштатных отелей{{sfn|Щеглов|2009|с=151}}. Так, журнал «[[Смехач (журнал)|Смехач]]» (1928, № 30) опубликовал специальный справочник для путешественников, в котором слово «гостиница» определялось как «место, которое кусается (из-за цен и клопов)»{{sfn|Щеглов|2009|с=152}}. В конце 1920-х годов в городах, несмотря на появление трамваев и автомобилей, ещё оставалось немало извозчиков. Одному из них после посещения «Праги» Ипполит Матвеевич рассказывает про сокровища мадам Петуховой (подобный мотив присутствует и в повести Льва Толстого «[[Юность (повесть)|Юность]]», герой которой делится с кучером наёмного экипажа своими переживаниями{{sfn|Щеглов|2009|с=229}}); с другим на [[Театральная площадь (Москва)|Театральной площади]] сталкивается Остап. «Ватная спина» хозяина повозки, принявшая на себя удар великого комбинатора, является, как объясняют исследователи, «общим местом извозчичьей топики» — на неё обращали внимание многие литераторы, включая поэта [[Заболоцкий, Николай Алексеевич|Николая Заболоцкого]], написавшего: ''«Сидит извозчик, как на троне, / из ваты сделана броня»''{{sfn|Щеглов|2009|с=250}}. === Питание === В главу «Муза дальних странствий», рассказывающую о последовательном перемещении в Старгород сначала отца Фёдора, а затем — Воробьянинова, включена панорамная зарисовка о поведении путешественников в дороге. Фраза «Пассажир очень много ест» совпадает с наблюдениями современников Ильфа и Петрова — тема продуктового изобилия в поездах периодически попадала в сферу внимания журналистов: «Все пьют, обложившись продовольствием — огромными хлебами, огромным количеством ветчины, огромными колбасами, огромными сырами»<ref>{{статья |автор=Эгон Эрвин Киш |заглавие= Путешествие незнатного иностранца|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Тридцать дней |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=6 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Постоянным героем путевых заметок 1920-х годов был пассажир, устремлявшийся во время стоянок к котлам с горячей водой: так, рассказывая о странствиях Вострикова, соавторы замечают, что «видели его на станции [[Попасная (станция)|Попасная]], [[Донецк]]их дорог. Бежал он по перрону с чайником кипятку»{{sfn|Щеглов|2009|с=222}}. Ироничное отношение к вагонным яствам соседствовало в прессе с критикой в адрес тех, кто отличался «жадностью к мясу». Лозунг «Мясо — вредно», сочинённый Альхеном во 2-м доме Старсобеса, соответствовал идеологическим установкам того времени{{sfn|Щеглов|2009|с=133}}. К примеру, журнал «Московский пролетарий» писал в 1928 году: «Надо изжить вкоренившийся ложный взгляд на значение и роль мясных продуктов»<ref>{{статья |автор= |заглавие= На что жалуются отдыхающие|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание= Московский пролетарий|тип= |место= |издательство= |год=1928 |выпуск= |том= |номер= 30 июля|страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Подобную фразу («Какая-нибудь свиная котлета отнимает у человека неделю жизни!») произносит в разговоре с Лизой и Коля Калачов; упоминаемые в диалоге мужа и жены монастырский борщ, фальшивый заяц и морковное жаркое входили, вероятно, в меню недорогих студенческих столовых{{sfn|Щеглов|2009|с=203}}. Название вегетарианского заведения «Не укради», в котором питаются супруги, — вымышленное{{sfn|Одесский|1999|с=492}}, однако оно соотносится с колоритными вывесками тех лет — так, в Москве существовали трактир «Дай взойду» и диетические столовые «Я никого не ем», «Примирись» и «Гигиена»{{sfn|Щеглов|2009|с=203}}. Название старгородского предприятия «Одесская бубличная артель „Московские баранки“» литературоведы Одесский и Фельдман объясняли так: {{начало цитаты}}В 1920-е годы парадоксы подобного рода — вполне заурядное явление: на вывеске указывались место официальной регистрации фирмы и её название, иногда совпадавшее — полностью или частично — с наименованием основной продукции. К примеру, в [[Поволжье]] была широко известна «[[Саратов]]ская артель „Одесская халва“», а в Одессе — «Московская вегетарианская столовая», где подавались «московские горячие блины»{{sfn|Одесский|1999|с=478}}.{{конец цитаты|источник=}} == Отзывы и рецензии == [[Файл:PetrovEP.jpg|thumb|170px|Евгений Петров]] В книге воспоминаний о соавторах, изданной в 1963 году, было опубликовано письмо Евгения Петрова, адресованное писателю [[Беляев, Владимир Павлович|Владимиру Беляеву]]. В нём, в частности, упоминалось о «молчании критики», сопровождавшем авторов «Двенадцати стульев» «в течение всей десятилетней работы (первые пять лет — ни строчки)»<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st012.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304140138/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st012.shtml|archivedate=2016-03-04}}</ref>. Реплики на ту же тему исследователи нашли и в черновиках Евгения Петровича: ''«Первая рецензия в „Вечерке“. Потом рецензий вообще не было»''. Комментируя эти записи, Одесский и Фельдман предположили, что проскальзывающая в них досада была, возможно, связана с тем, что ни один из влиятельных литературно-художественных журналов конца 1920-х годов не отреагировал на выход романа Ильфа и Петрова. Тем не менее говорить о его полном игнорировании не следует, считают литературоведы<ref name="ОФ" />. Первая рецензия появилась в газете «[[Вечерняя Москва]]» в начале сентября 1928 года. Автор публикации, некто Л. К., с одной стороны, признал, что «Двенадцать стульев» — произведение живое и динамичное, с другой — сообщил, что к ближе к финалу история с поисками сокровищ начинает утомлять: «Читателя преследует ощущение какой-то пустоты. Авторы прошли мимо действительной жизни — она в их наблюдениях не отобразилась, в художественный объектив попали только уходящие с жизненной сцены типы». В том же месяце в журнале «Книга и профсоюзы» вышла статья Г. Блока, давшего весьма жёсткую оценку «Двенадцати стульям»: он назвал сочинение двух небесталанных рассказчиков «милой игрушкой», насыщенной «юмористикой бульварного толка и литературщины, потрафляющей желудку обывателя», и пришёл к выводу, что в художественном отношении роман особой ценности не представляет{{sfn|Ильф|2001|с=31}}<ref name="ОФ" />. [[Файл:Ilf I A.jpg|thumb|170px|Илья Ильф]] После паузы, которую соавторы действительно могли принять за «негласный бойкот», газета «[[Правда (газета)|Правда]]» (1928, 2 декабря) напечатала тезисы из речи [[Бухарин, Николай Иванович|Бухарина]] на совещании рабочих и сельских корреспондентов. Николай Иванович тепло отозвался о произведении Ильфа и Петрова и назвал примерами подлинной сатиры главу о Никифоре Ляписе-Трубецком, один из лозунгов во 2-м доме Старсобеса, а также плакат, вывешенный в шахматной секции Васюков: «Дело помощи утопающим — дело рук самих утопающих»{{sfn|Ильф|2001|с=153}}. Затем достаточно резко — не в адрес соавторов, а по отношению к литературным критикам — выступил на страницах «[[Вечерний Киев (газета)|Вечернего Киева]]» [[Мандельштам, Осип Эмильевич|Осип Мандельштам]]: {{начало цитаты}}Приведу совсем уж позорный и комический пример «незамечания» замечательной книги. Широчайшие слои сейчас буквально захлёбываются книгой молодых авторов Ильфа и Петрова… Единственным отзывом на этот брызжущий весельем [[памфлет]] были несколько слов, сказанные Бухариным… Бухарину книга Ильфа и Петрова для чего-то понадобилась, а рецензентам пока не нужна<ref>{{статья |автор= [[Мандельштам, Осип Эмильевич|Мандельштам О. Э.]]|заглавие=Веер герцогини |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание= [[Вечерний Киев (газета)|Вечерний Киев]]|тип= |место= |издательство= |год=1929 |выпуск= |том= |номер=25 января |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>.{{конец цитаты|источник=}} Последним из резко отрицательных откликов конца 1920-х годов стала статья в журнале «Книга и революция» — его обозреватель назвал роман «серенькой посредственностью», в которой отсутствует «заряд глубокой ненависти к классовому врагу»<ref name="ОФ" />. Затем «Вечерняя Москва» провела опрос среди советских писателей о лучшем произведении 1928 года, и Юрий Олеша, выделив из общего списка «Двенадцать стульев», написал: «Я считаю, что такого романа… вообще у нас не было»{{sfn|Ильф|2001|с=30}}. Официальное признание к соавторам пришло в июне 1929 года, после выхода в «[[Литературная газета|Литературной газете]]» большой рецензии критика [[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Анатолия Тарасенкова]], отметившего, что в произведении отражены злободневные проблемы, а Ильф и Петров очень тонко чувствуют грань между иронией и сарказмом<ref>{{статья |автор=[[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Тарасенков А. К.]] |заглавие=Книга, о которой не пишут |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=[[Литературная газета]] |тип= |место= |издательство= |год=1929 |выпуск= |том= |номер=17 июня |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Выход статьи Тарасенкова, озаглавленной «Книга, о которой не пишут», исследователи сравнили с выдачей роману «справки о благонадёжности» — после публикации в «Литературной газете», которая в ту пору считалась «проводником политики партии», «Двенадцать стульев» начали осторожно хвалить даже [[РАПП|рапповские]] издания<ref name="ОФ" />. Ильф и Петров ответили на ситуацию вокруг романа юмористической миниатюрой в журнале «Чудак» (1930, № 4) — они изобразили в ней неких безмолвных рецензентов Аллегро, Столпнера-Столпника, Гав. Цепного, не знающих, как реагировать на выход книги незнакомых авторов и боящихся признать её значимость без руководящей отмашки: «И только через два года критики узнают, что книга, о которой они не решились писать, вышла уже пятым тиражом и рекомендована главполитпросветом для сельских библиотек»<ref>{{статья |автор=Ильф И. А., Петров Е. П. |заглавие=Мала куча — крыши нет |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Чудак |тип= |место= |издательство= |год= 1930|выпуск= |том= |номер=4 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. == Различия между вариантами романа == Текстоведы, сравнивая машинописную версию «Двенадцати стульев» и канонический вариант романа, включённый в собрание сочинений Ильфа и Петрова («[[Советский писатель]]», 1938), обнаружили много разночтений{{sfn|Одесский|1999|с=9}}. По словам Лидии Яновской, правки и сокращения, внесённые соавторами после журнальной публикации, были связаны с желанием устранить многословие, тематические пересечения и смысловые повторы{{sfn|Яновская|1969|с=33}}; утрата логики при разработке отдельных сюжетных ходов, происходящая при изъятии некоторых эпизодов{{sfn|Яновская|1969|с=35}}, их не беспокоила — подобное отношение к «перекраиванию» текста литературовед объяснила молодостью писателей, которым «творческие возможности казались беспредельными»{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. Так, изначально в главу «Муза дальних странствий», повествующую о появлении на старгородском вокзале отца Фёдора, была включена сцена с агентом ГПУ, наводившим порядок в зале ожидания: он успокаивал пассажиров и пытался поймать игравших на [[Ложки (музыкальный инструмент)|ложках]] беспризорников{{sfn|Одесский|1999|с=49}}. В исключённой из романа главе «Продолжение предыдущей» воспроизводилась история знакомства молодого Воробьянинова с женой окружного прокурора Еленой Станиславовной Боур — их первая встреча произошла на благотворительном базаре, где Ипполит Матвеевич угостил даму шампанским; спустя некоторое время они вместе отправились в Париж{{sfn|Одесский|1999|с=63—65}}. Эпизод, рассказывающий о постройке первого старгородского трамвая, содержал актуальные куплеты, сочиняемые местными жителями: ''«Елестрический мой конь / Лучше, чем кобылка. / На трамвае я поеду, / А со мною милка»''{{sfn|Одесский|1999|с=152}}. Не вошло в итоговую редакцию и детальное описание творческой деятельности одного из завсегдатаев Дома народов — модного писателя Агафона Шахова, разрабатывавшего в своих произведениях темы любви, брака и ревности{{sfn|Одесский|1999|с=180}}. По словам Одесского и Фельдмана, в портрете Шахова угадывались черты Валентина Катаева и [[Романов, Пантелеймон Сергеевич|Пантелеймона Романова]]{{sfn|Одесский|1999|с=488}}. Сюжетная линия, связанная с Никифором Ляписом-Трубецким, была в рукописном варианте гораздо шире: в отдельной главе сообщалось о том, как автор «Гаврилиады», узнав о вскрытии предметов мебели в редакции «Станка» и театра Колумба, предложил своему соседу по комнате — писателю Хунтову — сочинить историю про спрятанное в стульях изобретение советского учёного; после долгих споров герои решили написать детективную оперу «Луч смерти»{{sfn|Одесский|1999|с=313—318}}. Из финала «Двенадцати стульев» была изъята фраза, лишавшая писателей возможности впоследствии «воскресить» Бендера: «Великий комбинатор умер на пороге счастья, которое он себе вообразил»{{sfn|Одесский|1999|с=440}}. {{начало цитаты}}Их [соавторов] не смутило, что теперь сюжетно слабо мотивировано появление Никифора Ляписа на страницах романа: в конце главы он просит пять рублей на починку стула, попорченного хулиганами, и не всякий читатель, закрыв книгу, вспомнит, какое имеет отношение Ляпис к поискам бриллиантов… В приключенческом романе это было бы невозможно. Логика сатирического повествования делает это вполне естественным{{sfn|Яновская|1969|с=35}}. {{конец цитаты|источник=}} == Литературная перекличка == === Источники для сюжета === По замечанию Лидии Яновской, история с поисками сокровищ, скрываемых в одинаковых предметах, в литературе не нова, а потому дискуссии о возможном источнике сюжета для «Двенадцати стульев» начались почти сразу после выхода романа{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. К примеру, журналист «Гудка» Арон Эрлих вспоминал о том, как в доме Катаева он читал писателю и его гостям свою первую пьесу о богатом господине, спрятавшем перед отъездом из России клад в собственной усадьбе. Через несколько лет, вернувшись на родину, герой попытался найти фамильные драгоценности и после череды рискованных операций выяснил, что его тайник, обнаруженный новыми владельцами дома, давно передан государству. По словам Эрлиха, пьеса не произвела особого впечатления на слушателей, однако у Валентина Петровича родилась идея, впоследствии реализованная Ильфом и Петровым: «Клад надо бы спрятать в одно из кресел мягкого гарнитура»{{sfn|Щеглов|2009|с=89}}. О другом произведении со схожим сюжетом рассказывал в книге «Алмазный мой венец» и Катаев — речь идёт об «уморительно смешной» приключенческой повести [[Лунц, Лев Натанович|Льва Лунца]], которую тот читал коллегам в 1922—1923 годах. Её герои — представители состоятельной семьи — перед отъездом из России поместили сокровища в платяную щётку: «Лев Лунц, приведённый [[Каверин, Вениамин Александрович|Кавериным]] в [[Улица Жуковского (Москва)|Мыльников переулок]], с такой серьезностью читал свою повесть, что мы буквально катались по полу от смеха»{{sfn|Щеглов|2009|с=88|name=shch}}. [[Шкловский, Виктор Борисович|Виктор Шкловский]] в одной из статей более подробно воспроизвёл её сюжет: «Через границу везут с собой деньги в платяной щётке. Щётку крадут. Тогда начинается бешеная скупка всех щёток на границе»<ref name="КЛ">{{книга|автор=Котова М., [[Лекманов, Олег Андершанович|Лекманов О. А.]]|часть=|ссылка часть=|заглавие=В лабиринтах романа-загадки: Комментарий к роману В. П. Катаева «Алмазный мой венец»|оригинал=|ссылка=http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Аграф|год=2004|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=57784-0271-6|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304095530/http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74|archivedate=2016-03-04}} {{Cite web |url=http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74 |title=Архивированная копия |access-date=2016-01-11 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304095530/http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74 |deadlink=unfit }}</ref>. Если Лидия Яновская писала, что повесть Лунца была озаглавлена «Двенадцать щёток»{{sfn|Яновская|1969|с=34}}, то литературоведы Мария Котова и [[Лекманов, Олег Андершанович|Олег Лекманов]] выдвинули предположение о другом варианте названия — «Через границу»<ref name="КЛ" />. [[Файл:Sherlock Holmes Museum The Adventure of the Six Napoleons.jpg|250px|thumb|Бюсты Наполеона в [[Музей Шерлока Холмса|музее Шерлока Холмса]]]] Современники Ильфа и Петрова вспоминали также о реальных событиях, которые могли повлиять на фабулу романа. Так, в вышедшей в Париже книге «На переломе. Три поколения одной московской семьи» мемуарист рассказал о вагонном знакомстве с пожилыми дамами, закопавшими в 1918 году свои бриллианты под колонной собственного особняка; по словам бывших помещиц, их сокровища были достаточно быстро обнаружены новой властью. О нескольких сотнях золотых и серебряных предметов, найденных в [[Саратовская губерния|Саратовской губернии]], сообщил в 1928 году журнал «Огонёк»<ref name="shch" />. Несмотря на то, что сама идея сюжета в 1920-х годах «носилась в воздухе», наиболее вероятными литературными предшественниками «Двенадцати стульев» являются, по мнению Юрия Щеглова, два произведения, написанные в конце XIX века, — это рассказы Конан Дойла «[[Шесть Наполеонов]]» и «[[Голубой карбункул]]»<ref name="shch" /><ref>См. также: {{книга|автор=[[Шкловский, Виктор Борисович|Шкловский В. Б.]]|часть=Юго-запад|заглавие=Гамбургский счет: Статьи — воспоминания — эссе (1914—1933)|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1990|страницы=473}}</ref>. В одном из них мошенник, спасаясь от преследования полиции, прячет чёрную жемчужину Боржиа в гипсовый бюст [[Наполеон I|Наполеона]], сохнущий в мастерской; в другом похититель алмаза использует в качестве «временного хранилища» [[Зоб (анатомия)|зоб]] гуся<ref name="shch" />. В «Шести Наполеонах» интрига строится вокруг выпадения одинаковых бюстов из сферы внимания заинтересованного лица, после чего происходит раздробление всей серии скульптур на части; в романе Ильфа и Петрова воробьяниновские стулья подобным же образом уходят из-под контроля владельца, а во время аукциона обретают новых хозяев{{sfn|Щеглов|2009|с=40}}. {{начало цитаты}}Напрасно спорили рецензенты о том, удался или не удался Ильфу и Петрову авантюрный сюжет и кому они больше подражали в его развитии — [[Плутовской роман|плутовскому роману]] XVIII века, детективным рассказам Конан Дойла или приключенческой повести Лунца… Схема авантюрного романа в «Двенадцати стульях»… использована пародийно: пародия помогала иронически осветить изображаемое{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. {{конец цитаты|источник=}} === Влияния. Цитатность === Исследователи, анализируя роман Ильфа и Петрова, пришли к выводу, что в нём почти нет предложений, в которых не содержалось бы [[Реминисценция|реминисценций]], пародий, обыгрывания стилистических приёмов других авторов. По словам Юрия Щеглова, «каждая фраза „Двенадцати стульев“ есть цитата»{{sfn|Щеглов|2009|с=54}}. Общая атмосфера романа восходит к южнорусской литературной школе, поэтому в нём угадываются интонации Валентина Катаева, Исаака Бабеля, Юрия Олеши, Льва Славина{{sfn|Яновская|1969|с=120}}. Тематическое и стилистическое родство с Булгаковым в первой части дилогии обозначено лишь пунктирно; в «Золотом телёнке» оно проявляется больше. По словам Лидии Яновской, творческое тяготение соавторов и Михаила Афанасьевича было взаимным{{sfn|Яновская|1969|с=121}}: так, сочетание «огнедышащий суп», о котором мечтает Ипполит Матвеевич по окончании рабочего дня, нашло продолжение в «Мастере и Маргарите» («огнедышащий борщ», кость из «огнедышащего озера»){{sfn|Щеглов|2009|с=85}}. В первой половине 1920-х годов некоторые представители сообщества «[[Серапионовы братья]]» предложили активнее использовать творческие традиции Запада — в частности, учиться у [[Диккенс, Чарльз|Диккенса]] и Конан Дойла умению работать в остросюжетном жанре. Ильф и Петров не входили в состав объединения, однако именно они оказались в авангарде этой программы. Исследователи отмечают, что при создании образов Альхена и Кислярского соавторами использовались диккенсовские художественные приёмы — речь идёт о стремлении акцентировать внимание на одной характерной детали, присущей персонажу{{sfn|Щеглов|2009|с=54—55}}. Влияние Конан Дойла обнаруживается не только в фабуле «Двенадцати стульев», но и в отдельных эпизодах. К примеру, после неудачи на аукционе Бендер обращается за спасением к беспризорным; те легко справляются с поручением и приносят Остапу «агентурные сведения», позволяющие продолжить «концессию». Подобное умение находить общий язык с уличными детьми отличает и Шерлока Холмса, который прибегает к их помощи в таких произведениях, как «[[Этюд в багровых тонах]]» и «[[Знак четырёх]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=232}}. В романе Ильфа и Петрова улавливаются чеховские, толстовские, гоголевские мотивы{{sfn|Щеглов|2009|с=54}}. «Присутствие» Николая Васильевича литературоведы выделяют отдельно, полагая, что и структура «Двенадцати стульев» сопоставима с композицией «Мёртвых душ», и включённые в основной текст внесюжетные зарисовки и этюды сравнимы с авторскими отступлениями из поэмы о похождениях Чичикова{{sfn|Яновская|1969|с=124}}. Свидетельством высокой плотности гоголевских заимствований является диалог Воробьянинова и священника в гостинице «Сорбонна»: «Я вам морду побью, отец Фёдор! — Руки коротки». В первой реплике, по мнению Юрия Щеглова, содержится отсылка к «[[Повесть о том, как поссорился Иван Иванович с Иваном Никифоровичем|Повести о том, как поссорились Иван Иванович с Иваном Никифоровичем]]»; вторая выводит на пьесу «Ревизор»{{sfn|Щеглов|2009|с=66}}. «Двенадцать стульев» насыщены явными и неявными музыкально-поэтическими цитатами. Так, в названии главы «Муза дальних странствий» содержится строчка [[Гумилёв, Николай Степанович|Николая Гумилёва]] «Ведь ты во всём её убранстве / Увидел Музу Дальних Странствий»{{sfn|Одесский|1999|с=452}}. Название другой главы — «От Севильи до Гренады» — воспроизводит фрагмент серенады Дон Жуана из [[Дон Жуан (драма)|драматической поэмы]] [[Толстой, Алексей Константинович|Алексея Константиновича Толстого]] (музыка [[Чайковский, Пётр Ильич|Петра Ильича Чайковского]]){{sfn|Одесский|1999|с=497}}. Слова, признесённые Бендером во время разговора со старгородским дворником («Белой акации, цветы эмиграции»), представляют собой видоизменённую цитату из романса «Белой акации гроздья душистые», авторство которой приписывают А. А. Пугачёву (версия Одесского и Фельдмана){{sfn|Одесский|1999|с=469}} и Волину-Вольскому (предположение Щеглова){{sfn|Щеглов|2009|с=113}}. Песенка, напеваемая Остапом в гостинице — «А теперь уже танцует шимми целый мир», — является отрывком из оперетты [[Кальман, Имре|Имре Кальмана]] «[[Баядера (оперетта)|Баядера]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=144}}. == Художественные приёмы == {{Quote box |quoted=true |bgcolor=#F5F5DC |salign=center |width=250px |align= | quote = '''Афоризмы''' * <small>Мосье, же не манж па сис жур.</small> * <small>При наличии отсутствия.</small> * <small>Пишите письма!</small> * <small>Мы чужие на этом празднике жизни.</small> * <small>Теперь я уже должен жениться, как честный человек.</small> * <small>Наших в городе много?</small> * <small>Утром — деньги, вечером — стулья.</small> * <small>Остапа несло.</small> * <small>У меня все ходы записаны.</small><ref name="КД" /> |source = }} Интерес к [[парадокс]]у как к художественному приёму, стирающему привычное восприятие картин жизни, обнаружился у Ильфа в середине 1920-х годов, когда молодой сотрудник «Гудка» начал собирать в специальную тетрадь газетные вырезки с нелепыми заголовками, объявлениями, фамилиями. Позже часть этих заготовок вошла в «Двенадцать стульев»{{sfn|Яновская|1969|с=130}}. Как отмечала Лидия Яновская, соавторы любили разрушать традиционные, «истёршиеся» от частого употребления обороты. Так, из устоявшегося выражения «Он пел не лишённым приятности голосом» писатели исключили частицу «не» — благодаря ломке стереотипов в сцене с пением отца Фёдора появился оттенок драмы{{sfn|Яновская|1969|с=140}}. В эпизоде с участием инженера Щукина произошло внезапное наделение водопроводного устройства человеческими качествами — в результате ситуация окрасилась мягкой иронией: «Кран захлебнулся и стал медленно говорить что-то неразборчивое»{{sfn|Яновская|1969|с=138}}. Иные художественные средства использованы при создании образа Эллочки Щукиной: её «людоедский» словарь сформирован за счёт соединения [[Гипербола (риторика)|гиперболы]], [[сарказм]]а и имитации «мещанской речи»{{sfn|Яновская|1969|с=36}}. Элементы пародии органично включены в текст всего романа: они присутствуют в портретах персонажей, репликах, лозунгах, фамилиях, вставных новеллах о московских вокзалах, письмах отца Фёдора жене{{sfn|Яновская|1969|с=142—143}}{{sfn|Щеглов|2009|с=53}}. К примеру, название одной из поэм Ляписа-Трубецкого — «О хлебе, качестве продукции и о любимой» — иронично обыгрывает заголовки таких агитационных стихотворений Маяковского, как «О „фиаско“, „апогеях“ и других неведомых вещах»{{sfn|Одесский|1999|с=511}}. Плакат в васюковской шахматной секции («Дело помощи утопающим…») является комической «перелицовкой» тезиса классиков [[Марксизм-ленинизм|марксизма-ленинизма]] о том, что «освобождение рабочих должно быть делом самих рабочих»{{sfn|Одесский|1999|с=530}}. По словам Юрия Щеглова, соавторы использовали пародию даже при разработке «вечных тем»: так, в 1-й главе романа упоминание о многочисленных похоронных конторах, находящихся в городе N, соседствует с описанием похожего на «старую надгробную плиту» стола Ипполита Матвеевича (ведающего в загсе вопросами любви и смерти) и сценой внезапного появления гробовщика Безенчука, несущего в себе мотив «раздатчика парадоксов жизни и смерти». Эта череда повторов-символов, предваряющая повествование о кончине мадам Петуховой, необходима Ильфу и Петрову «для ироничного возвышения тривиального»{{sfn|Щеглов|2009|с=48}}. {{начало цитаты}}Язык Ильфа и Петрова богат внезапными столкновениями: эффект неожиданности, именно потому, что он — эффект неожиданности, требует толчков, стилистических столкновений, тех непредвиденных ударов, при помощи которых высекаются искры смеха{{sfn|Яновская|1969|с=140—141}}.{{конец цитаты|источник=}} == Запрет романа к печати == Критик [[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Анатолий Тарасенков]], написавший в 1929 году в «Литературной газете», что роман соавторов «должен быть всячески рекомендован читателю»<ref name="ОФ" />, через девятнадцать лет, работая в издательстве «Советский писатель», получил строгий выговор «за выход в свет книги Ильфа и Петрова без её предварительного прочтения»{{sfn|Ильф|2001|с=312}}. Дисциплинарное взыскание было вынесено на основании постановления секретариата [[Союз советских писателей|Союза советских писателей]] от 15 ноября 1948 года. В документе, осудившем выход «Двенадцати стульев» и «Золотого телёнка», говорилось, что выпуск дилогии тиражом 75 000 экземпляров является «грубой политической ошибкой»: «Редактор отдела советской литературы тов. Тарасенков даже не прочёл этой книги, целиком доверившись редактору книги т. Ковальчик»{{sfn|Ильф|2001|с=308—309}}. В перечне причин, по которым книга Ильфа и Петрова объявлялась «вредной», указывалось, что авторы романа о поисках сокровищ, не сразу поняв направлений общественного развития в СССР, «преувеличили место и значение нэпманских элементов»{{sfn|Ильф|2001|с=309}}. Директивная часть постановления поручала критику [[Ермилов, Владимир Владимирович|Владимиру Ермилову]] подготовить для «Литературной газеты» публикацию, «вскрывающую клеветнический характер книги Ильфа и Петрова»{{sfn|Ильф|2001|с=312}}. Месяц спустя на имя секретаря отдела пропаганды и агитации [[ЦК ВКП(б)]] [[Маленков, Георгий Максимилианович|Георгия Маленкова]] поступила докладная записка, авторы которой — [[Шепилов, Дмитрий Трофимович|Дмитрий Шепилов]], Ф. Головченко и Н. Маслин — сообщили, что в романе «Двенадцать стульев» содержатся «пошлые, антисоветские остроты»; особое внимание обращалось на реплики, произносимые Бендером во 2-м доме Старсобеса. [[Первое мая (праздник)|Первомайская демонстрация]], по словам подписавших документ партийных деятелей, изображена в романе карикатурно; история с пуском первого старгородского трамвая выглядит как «затея головотяпов»; редакции советских газет представлены как сообщество «придурковатых работников»{{sfn|Ильф|2001|с=314}}. В записке напоминалось, что годом ранее отдел пропаганды и агитации отказался дать согласие на переиздание дилогии Ильфа и Петрова, однако «издательство не посчиталось с этим указанием и выпустило романы»{{sfn|Ильф|2001|с=314}}. На основании этого документа был подготовлен проект постановления секретариата ЦК ВКП(б) «О грубой политической ошибке издательства „Советский писатель“ от 14 декабря 1948 года», после которого директор издательства [[Ярцев, Георгий Алексеевич|Г. А. Ярцев]] был освобождён от занимаемой должности{{sfn|Ильф|2001|с=318—319}}. {{начало цитаты}}Все перипетии «разоблачения» Ильфа и Петрова в ту пору огласки не получили: цитируемые выше документы осели в архиве под грифом «секретно»… Писательское руководство ответственности избежало, директора же издательства действительно заменили, как того и требовал Агитпроп. Обещание поместить в «Литературной газете» статью, «вскрывающую клеветнический характер» дилогии, секретариат ССП не выполнил<ref>{{книга|автор=Ильф И., Петров Е.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Золотой Теленок (полная версия)|оригинал=|ссылка=http://www.rulit.me/books/zolotoj-telenok-polnaya-versiya-read-232419-2.html|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Русская книга|год=1994|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=5-268-01053-0|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304090157/http://fanread.ru/book/516086/?page=1|archivedate=2016-03-04}}</ref>.{{конец цитаты|источник=}} Запрет на издание произведений Ильфа и Петрова продолжался с 1949-го до середины 1950-х годов<ref name="БР">{{статья|автор=[[Рогинский, Борис Арсеньевич|Рогинский Б. А.]]|заглавие=Интеллигент, сверхчеловек, манекен — что дальше? Экранизации романов Ильфа и Петрова|оригинал=|ссылка=http://magazines.russ.ru/zvezda/2005/11/ro12.html|автор издания=|издание=[[Звезда (журнал XX—XXI веков)|Звезда]]|тип=|место=|издательство=|год=2005|выпуск=|том=|номер=11|страницы=|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305015459/http://magazines.russ.ru/zvezda/2005/11/ro12.html|archivedate=2016-03-05}}</ref>. В годы ранней [[хрущёвская оттепель|хрущёвской оттепели]], позволившей «реабилитировать» дилогию об Остапе Бендере, выход романов сопровождался комментариями, которые свидетельствовали о продолжении литературоведческих дискуссий вокруг идеологических взглядов соавторов. Так, писатель [[Симонов, Константин Михайлович|Константин Симонов]], участвовавший в выпуске первого после паузы издания «Двенадцати стульев» и «Золотого телёнка» («[[Художественная литература (издательство)|Художественная литература]]», 1956), отметил в предисловии, что Ильф и Петров были «людьми, глубоко верившими в победу светлого и разумного мира социализма над уродливым и дряхлым миром капитализма»<ref>{{книга|автор=Ильф И., Петров Е.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Золотой Теленок (полная версия)|оригинал=|ссылка=http://fanread.ru/book/516086/?page=2|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Русская книга|год=1994|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=5-268-01053-0|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160325044305/http://fanread.ru/book/516086/?page=2|archivedate=2016-03-25}} {{Cite web |url=http://fanread.ru/book/516086/?page=2 |title=Архивированная копия |access-date=2016-02-14 |archive-date=2016-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160325044305/http://fanread.ru/book/516086/?page=2 |deadlink=yes }}</ref>. == Цитаты == {{начало цитаты}} Константин Воробьёв силён там, где он пишет, давая себе и своему воображению полный простор, а языку — полное дыхание, как на ветру, напоенному запахами родной ему курской земли, русских полей и садов<ref>[http://kurskonb.ru/our-booke/site/persons/kv.html Константин Дмитриевич Воробьёв] // Курская областная научная библиотека имени Н. Н. Асеева.</ref>. {{конец цитаты}} {{начало цитаты}} Он долго и трудно шёл в литературу, его рукописи громили московские рецензенты… громили беспощадно, изничтожающе… за «искажение положительного образа», за «пацифизм», за «дегероизацию»… В особенности досталось за «окопную правду», за «натуралистическое» изображение войны и за искажение «образа советского воина»… {{конец цитаты|{{sc|[[Астафьев, Виктор Петрович|Виктор Астафьев]]}}}} {{начало цитаты}} Воробьёв написал две прямодушные повести о подмосковных боях — «Крик» и «Убиты под Москвой». В них мы найдём, при всём скоплении случайностей и неразберихи любого боя, и нашу полную растерянность 41-го года; и эту немецкую лёгкость, как, при лихо закатанных по локоть рукавах, секли превосходными автоматами от живота по красноармейцам; и тупость неподготовленных командиров; и малодушие тех политруков, кто спешил свинтить шпалы с петлиц и порвать свой документ; и засады за нашей спиной откормленных заградотрядчиков — уже тогда, бить по своим отступающим; и ещё, ещё не всё поместилось тут — и об этом тоже целые поколения не узнают правды?? — Повесть «Убиты под Москвой» безуспешно прошла несколько журналов и была напечатана в начале [[1963 год|63-го]] в «Новом мире» личным решением Твардовского. И концентрация такой уже 20 лет скрываемой правды вызвала бешеную атаку советской казённой критики — как у нас умели, на уничтожение. Имя Воробьёва было затоптано — ещё вперёд на 12 лет, уже до его смерти. Он жил эти годы со «вторым ножом в спине», в состоянии безысходности. {{конец цитаты|{{sc|[[Солженицын, Александр Исаевич|Александр Солженицын]]}}}} == Основные произведения (повести) == * 1974 — [[И всему роду твоему|…И всему роду твоему]] (неоконч.; опубл. 1975) * 1971 — [[Вот пришёл великан|Вот пришёл великан…]] * 1969 — [[Генка, брат мой|Генка, брат мой…]] * 1967 — [[Тётка Егориха]] (часть повести «Друг мой Момич», опубл. 1967) * 1965 — [[Друг мой Момич]] (опубл. 1988) * 1964 — [[Почём в Ракитном радости]] * 1963 — [[Сказание о моём ровеснике]] * 1962 — [[Крик (повесть)|Крик]] * 1961 — [[Убиты под Москвой]] (опубл. 1963) * 1948 — [[Одним дыханием]] (опубл. 1958) * 1943 — [[Это мы, Господи!|Это мы, Господи!..]] (опубл. 1986) == 1 == * Մինսկի գետտո - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%B3%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%BE * Մահվան խաղ - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%87_%D1%81%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8 * Անտառային եղբայրներ - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%B1%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_(1944%E2%80%941957) * Բաց նամակ - https://en.wikipedia.org/wiki/Open_letter * [[Սնափառության տոնավաճառ]] - [https://en.wikipedia.org/wiki/Vanity_Fair_(novel) ռուսերեն] * Ցախես - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D0%A6%D0%B0%D1%85%D0%B5%D1%81,_%D0%BF%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8E_%D0%A6%D0%B8%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1% * [[Կարամազով եղբայրներ]] * [[Ալեքսանդր Վերտինսկի]] - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87 i8tygrqwyd4zqn0hg6xu2m6exv2tnue 8485676 8485675 2022-08-09T06:28:19Z Voskanyan 23951 /* Ընտանիք */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Վասիլի Բորիսովիչ Լիվանով''' ({{lang-ru|Василий Борисович Ливанов}}, {{ԱԾ}}), խորհրդային ռուս կինոդերասան, կինոյի և մուլտիպլիկացիայի ռեժիսոր, գրող, [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (1988)։ Առավել մեծ ճանաչման է արժանացել [[Շերլոք Հոլմս]]ի կերպարի շնորհիվ, որը կերտել է [[Իգոր Մասլեննիկով|Իգոր Մասլեննիկովի]]՝ [[Արթուր Կոնան Դոյլ|Արթուր Կոնան Դոյլի]] ստեղծագործությունների հիման վրա նկարահանված «Շերլոկ Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի արկածները» հեռուստաֆիլմերի շարքում, ինչի համար 2006 թվականին պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամությամբ<ref name="MBE">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|quote=''Mr Vasily Borisovitch Livanov formally approved 20 February 2006 for service to the theatre and performing arts…''|format=PDF|publisher=gov.uk; archive.org|accessdate=2013-05-28|lang=en|description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZWfcmP?url=http://wayback.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}}</ref><!-- Есть в источнике — 3 стр. 2-я фамилия сверху; Mr Vasily Borisovitch LIVANOV -->։ == Биография == Родился 19 июля 1935 года в Москве, в семье народного артиста СССР [[Ливанов, Борис Николаевич|Бориса Николаевича Ливанова]] (1904—1972) и Евгении Казимировны Ливановой (в девичестве Правдзиц-Филипович) (1907—1978). Завсегдатаями дома Ливановых были [[Качалов, Василий Иванович|Качалов]], [[Пастернак, Борис Леонидович|Пастернак]], [[Довженко, Александр Петрович|Довженко]], [[Черкасов, Николай Константинович|Черкасов]], [[Тарханов, Михаил Михайлович|Тарханов]], [[Кончаловский, Пётр Петрович|Кончаловский]]. В 1954 году Василий Ливанов окончил [[Московский академический художественный лицей|Московскую среднюю художественную школу]] при Академии художеств СССР, а позднее — [[Театральный институт имени Бориса Щукина|Театральное училище им. Щукина]] (1958) и [[Высшие курсы сценаристов и режиссёров|Высшие режиссёрские курсы]] при Госкино СССР (мастерская [[Ромм, Михаил Ильич|Михаила Ромма]], 1966). Сочетание интеллигентности, душевной тонкости, романтичности, искренности чувств было определяющим в ранних экранных образах Василия Ливанова. Уникальный тембр голоса появился у Ливанова из-за того, что режиссёр [[Калатозов, Михаил Константинович|Михаил Калатозов]] предложил озвучить зимние сцены фильма «[[Неотправленное письмо]]» прямо на улице в 40-градусный мороз. Актёры пытались перекричать сильные порывы ветра, и Ливанов сорвал голос<ref>[http://lifenews.ru/video/13423 Василий Ливанов: «В современных „Шерлоках“ нет никакого Конана Дойла»] {{Wayback|url=http://lifenews.ru/video/13423 |date=20150723031402 }} // ''lifenews''.''ru''</ref>. В 1966—1973 годах работал на киностудии «[[Союзмультфильм]]» режиссёром-постановщиком. Озвучил около 300 мультипликационных персонажей, в том числе ''[[Карлсон]]а'', ''[[Крокодил Гена|крокодила Гену]]'' и ''Удава'' в мультфильме «[[38 попугаев]]»{{sfn|Кино|1986|с=236}}. Вместе с [[Энтин, Юрий Сергеевич|Юрием Энтиным]] и [[Гладков, Геннадий Игоревич|Геннадием Гладковым]] создал мультфильмы «[[Бременские музыканты (мультфильм)|Бременские музыканты]]» и «[[По следам бременских музыкантов]]». Когда [[Масленников, Игорь Фёдорович|Игорь Масленников]] собрался снимать [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (телесериал)|фильм о Шерлоке Холмсе и докторе Ватсоне]], то сразу рассматривал Ливанова как основного кандидата на роль Холмса. Масленников до этого работал с Ливановым в фильме «[[Ярославна, королева Франции]]». За восемь лет (1979—1986) было снято четыре двухсерийных и один трёхсерийный телефильм, сразу завоевавших большую популярность в СССР. За время съёмок Ливанов подружился с исполнителем роли Ватсона [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталием Соломиным]], а вот с Масленниковым к середине 1980-х годов отношения у Ливанова разладились. В 1986 году вышел фильм «[[Мой любимый клоун (фильм)|Мой любимый клоун]]», снятый режиссёром [[Кушнерёв, Юрий Сергеевич|Юрием Кушнерёвым]] по мотивам одноимённой повести Василия Ливанова. Сценарий к фильму написали [[Михалков, Никита Сергеевич|Никита Михалков]] и [[Адабашьян, Александр Артёмович|Александр Адабашьян]]. После окончания съёмок в телесериале о Шерлоке Холмсе Ливанов, которому к тому времени было всего 50 лет, постепенно почти перестал появляться на экране, по-прежнему работая иногда в качестве актёра озвучивания. Единственной крупной работой в кино стала роль [[Дон Кихот]]а в фильме 1997 года «[[Дон Кихот возвращается]]», который был поставлен самим Ливановым вместе с [[Григорович, Олег|Олегом Григоровичем]]. Ливанов выступил в этом фильме также в качестве сценариста и продюсера. В 2005 году Ливанов снялся в небольшой роли профессора Стравинского в телесериале [[Бортко, Владимир Владимирович|Владимира Бортко]] «[[Мастер и Маргарита (телесериал)|Мастер и Маргарита]]». Последний раз Ливанов появился на экране в фильме 2007 года режиссёра Валерия Николаева «[[Медвежья охота]]». В 1988 году Василию Ливанову было присвоено звание [[Народный артист РСФСР|народного артиста РСФСР]]. В том же году Ливанов (совместно с [[Семёнов, Юлиан Семёнович|Юлианом Семёновым]]) создал в Москве экспериментальный театр «Детектив», который размещался в Центральном доме офицеров МВД (ЦДО) на Лубянке. Финансирование театра осуществлялось комитетом по культуре мэрии Москвы, сам театр к 1992 году самостоятельно покрывал всего порядка 10 % от своих расходов. В середине 1992 года ЦДО расторг с театром контракт на аренду помещения. Художественный руководитель Ливанов при этом обвинялся в срыве работы театра и мероприятий ЦДО в связи с проблемами с алкоголем (актёр в это время лечился в клинике неврозов). Актёры на общем собрании приняли решения покинуть театр «Детектив» и создать на его базе центральный театр МВД<ref>''Самошин С.'' [https://www.kommersant.ru/doc/5044 От Василия Ливанова ушёл театр «Детектив»: Шерлок Холмс запил, солдаты выносят мебель] {{Wayback|url=https://www.kommersant.ru/doc/5044 |date=20201128013401 }} // «''Коммерсантъ-Власть''»: журнал. — 1992. — № 122. — 1 июня.</ref>. В 1990—2000-е годы Ливанов в основном занимался литературной деятельностью, писал мемуары. Автор эссе «Наш друг — Шерлок Холмс». В 2003 году сыграл роль пирата Фура́ в телеигре «[[Форт Боярд (русская версия)|Форт Боярд]]»<ref>{{cite web|url=https://iz.ru/news/279453|title=Миллион долларов за восемьдесят минут|date=2003-03-28|publisher=[[Известия]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102644/https://iz.ru/news/279453|deadlink=no}}</ref>. Из-за организационных разногласий с руководством программы отказался принимать участие в съёмках сезона следующего года<ref>{{cite web|url=https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|title=Василий Ливанов: Меня не выгоняли, я ушел сам! Почему актер отказался сниматься в игре «Форт Байяр»?|date=2004-08-20|publisher=[[Комсомольская правда]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102639/https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|deadlink=no}}</ref>. 15 июня 2006 года в [[Москва|Москве]] посол [[Великобритания|Великобритании]] [[Брентон, Энтони|Энтони Брентон]] вручил 70-летнему Василию Ливанову знаки [[Орден Британской империи|ордена Британской империи]]; актёр стал почётным членом ордена «За службу театру и изобразительному искусству»<ref>{{Cite web|url=http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|format=PDF|lang=en|website=[[Форин-офис|Foreign and Commonwealth Office]]|accessdate=2020-11-20 |description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2008-10-02|deadlink=yes}}</ref>. Позднее в неофициальном комментарии для английских шерлокианцев сотрудник Церемониального секретариата Кабинета министров [[Туоми, Алан|Алан Туоми]] заявил: {{начало цитаты}} ''Я, однако, могу сказать вам, что мистер Ливанов был награждён за исполнение роли Шерлока Холмса в серии телевизионных фильмов, произведённых в бывшем СССР в период 1979—1986 гг.'' {{Oq|англ.|I can tell you, however, that Mr. Livanov was honoured for his portrayal of the character Sherlock Holmes in a series of television films made in the former USSR during the period 1979-86.}} {{конец цитаты|источник=Алан Туоми<ref>{{Cite web|url=http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|title=The Newsletter The Sherlock Holmes Society of London|format=PDF|lang=en|website=The Sherlock Holmes Society of London|date=2006-04-04|accessdate=2020-11-20|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101237/http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|deadlink=no}}</ref>}} == Ընտանիք == * Առաջին կինը (1958-1970) – Ալինա Վլադիմիրովնա Էնգելգարդտ (ծնվ.՝ 21 մարտի, 1933), կենսաքիմիկոս Վլադիմիր Էնգելգարդտի դուստրը (1894-1984), ** Դուստրը՝ Անաստասիա (ծնվ.՝ 1963), ավարտել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան|ՄՊՀ]] կենսաբանության ֆակուլտետը, դարձել քանդակագործ<ref name="Василий Ливанов, дети" /><ref>''Пахомова А.'' [http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny Василий Ливанов пытался взорвать машину жены] {{Wayback|url=http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny |date=20141213123750 }} // Собеседник. — 2012. — апреля.</ref>, ***Թոռը՝ Վլադիմիր (ծնվ.՝ 1984)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />, *** Թոռնուհին՝ Քսենյա<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />: * Երկրորդ կինը (1972 թվականից) – Ելենա Լիվանովա (ծնվ.՝ 11 սեպտեմբերի, 1949), մուլտիպլիկատոր<ref>{{cite web|url=http://www.russiancinema.ru/names/name8996/|title=Елена Ливанова|work=Энциклопедия отечественного кино|publisher=russiancinema.ru|accessdate=2013-05-28|deadlink=yes}}</ref>, ** Որդին՝ Բորիս (ծնվ.՝ 2 ապրիլի, 1974), դերասան, հեռուստահաղորդավար, նկարիչ, գրող, բանաստեղծ: 2009 թվականին դատապարտվել է սպանության համար, պատիժը կրել է մասամբ, ազատ է արձակվել ժամկետից շուտ 2014 թվականին<ref name="Василий Ливанов, дети">[http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 Дети Василия Ливанова] {{Wayback|url=http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 |date=20181109071336 }} // ''bez-makiyazha''.''ru''</ref>, *** Թոռնուհին՝ Եվա (ծնվ.՝ 2002)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз">[http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ Василий Ливанов стал дедом в четвёртый раз] {{Wayback|url=http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ |date=20181109111956 }} // ''StarHit''.''ru''</ref>, ** Որդին՝ Նիկոլայ (ծնվ.՝ 3 մայիսի, 1984), նկարիչ, մուլտիպլիկատոր, դերասան, ավարտել է [[Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի համառուսական պետական ինստիտուտ|ՎԳԻԿ]]-ը<ref name="Василий Ливанов, дети" />, **** Թոռնուհին՝ Ալիսա (ծնվ.՝ 2017)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />։ == Награды == '''Российские награды:''' * [[Заслуженный артист РСФСР]] (27 ноября 1981) * [[Народный артист РСФСР]] (18 апреля 1988) * [[Орден «За заслуги перед Отечеством»]] IV степени (1 декабря 2005) — ''за большой вклад в развитие отечественного кинематографа и многолетнюю творческую деятельность''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |title=Указ Президента Российской Федерации от 1 декабря 2005 г. № 1381 |access-date=2021-01-29 |archive-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201080943/http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |deadlink=no }}</ref>; * [[Орден Почёта (Россия)|Орден Почёта]] (27 октября 2016) — ''за большие заслуги в развитии отечественной культуры и искусства, многолетнюю плодотворную деятельность''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |title=Указ президента Российской Федерации от 26 октября 2016 года № 572 «О награждении государственными наградами Российской Федерации» |access-date=2021-01-29 |archive-date=2021-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211107032326/http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |deadlink=no }}</ref>; * [[Медаль «Памяти героев Отечества»]] — ''за реализацию проектов историко-патриотических направлений'' (Приказ Министра обороны Российской Федерации от 19 декабря 2016 года № 870)<ref>[https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news Василий Ливанов получил медаль Минобороны России «Памяти героев Отечества»] {{Wayback|url=https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news |date=20170116175318 }} // ''Рамблер-новости''</ref>. '''Иностранные награды:''' * Лауреат премии [[Грайф, Генрих|Генриха Грайфа]] (1969)<ref>[https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ DEFA-Chronik für das Jahr 1969] {{Wayback|url=https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ |date=20201018154932 }} // ''defa-stiftung.de''</ref>; * Почётный член [[Орден Британской империи|ордена Британской империи]] (20 февраля 2006) — ''за заслуги перед театром и исполнительским искусством''<ref name="MBE"/><ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|title=Ливанов — Кавалер ордена Британской Империи|date=2006-02-22|publisher=bbc.co.uk|accessdate=2013-05-28|lang=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120211131707/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|archivedate=2012-02-11|deadlink=no}}</ref> '''Общественное признание:''' * [[Академик]] [[Национальная академия кинематографических искусств и наук России|НАКИН РФ]] (2002) * [[Специальные премии «Золотой орёл»|Специальная премия]] «[[Золотой орёл (кинопремия)|Золотой орёл]]» [[Золотой орёл (кинопремия, 2017)|2017]] — ''«За вклад в кинематограф» (по итогам 2016 года)''<ref>[https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 Лауреаты премии «Золотой Орёл» за 2016 год] {{Wayback|url=https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 |date=20210224170813 }} // Портал Национальной академии кинематографических искусств и наук России</ref>. == Факты == {{Свалка}} [[Файл:Памятник Шерлоку Холмсу и доктору Ватсону (Москва).jpg|thumb|250px|right|[[Москва]], посольство Великобритании на Смоленской набережной: скульптурная композиция «[[Шерлок Холмс]] и [[доктор Ватсон]]»]] * Идея постановки фильма «[[Андрей Рублёв (фильм)|Андрей Рублёв]]» изначально принадлежала Василию Ливанову<ref>{{YouTube|XwQ7UWJ4uMg|Василий Ливанов о замысле фильма «Андрей Рублёв» — <small>видео (HD)</small>|logo=1}}</ref>. Он мечтал сам сыграть роль [[Андрей Рублёв|Рублёва]]. * К образу Шерлока Холмса Василий Ливанов возвращался неоднократно. В 1982 году Ливанов и [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Соломин]] появились в образах сыщика и его летописца в скетче «Шерлок Холмс» для телепередачи «Новогодний Голубой огонёк»<ref>{{YouTube|EW5D4AKYl8I|В. Ливанов и В. Соломин на «Голубом огоньке», 1982 г.|logo=1}}</ref>. Сценарий интермедии написал Ливанов, снимались актёры в обычных современных костюмах, Ливанов был в усах, а Соломин наоборот — гладко выбрит. При выпуске этой программы на DVD (издателем «Бомба мьюзик» в 2006 году) эпизод с Ливановым по неизвестным причинам вырезали, хотя по репликам других персонажей («Шерлок Холмс только что был здесь…») можно догадаться о его изначальном присутствии. ** В 1981 году Ливанов озвучил английского пса-сыщика (аллюзию на Шерлока Холмса) в мультфильме «[[Пёс в сапогах]]» (с 12:29 по 13:00 мин.) ** В 1985 году Ливанов озвучил Шерлока Холмса в мультипликационном фильме «[[Мы с Шерлоком Холмсом (мультфильм)|Мы с Шерлоком Холмсом]]» по сценарию Виталия Злотникова. Вместо доктора Ватсона в мультфильме действует дог по имени Том, его озвучивал [[Миронов, Андрей Александрович|Андрей Миронов]]. Интересно, что «Совэкспортфильмом» была выпущена [[Испанский язык|испаноязычная]] версия этого мультфильма, однако там Шерлок Холмс говорит голосом другого актёра, тембр которого даже отдалённо не напоминает «ливановский». ** Вскоре после выхода мультфильма «Мы с Шерлоком Холмсом» по нему был сделан аудиоспектакль, выпущенный на пластинке. Кроме того, в начале 1990-х был записан аудиоспектакль «Иохим Лис, ученик Шерлока Холмса» (по сказке Ингмара Фьоля), также с участием Ливанова (выпущен на кассете в 1996 году). ** В 1990-е годы вместе с [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталием Соломиным]] Василий Борисович снялся в цикле рекламных роликов торгующей представительскими автомобилями компании «Вико» (сценарии роликов придумали сами Ливанов и Соломин), затем Ливанов в образе Шерлока Холмса рекламировал печенье «Бартонс»<ref>{{YouTube|vYIZCLM68I0|Реклама печенья «Burton's» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> (цикл рекламных роликов), чай «Ристон»<ref>{{YouTube|JIbLKm7dIPc|Реклама чая «Riston» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> и [[В. Высоцкий и К°|чай «Высоцкий»]]<ref>{{YouTube|I6iO_QGbafY|Реклама чая «Высоцкий» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> (Wissotzky Tea) для русскоязычной телеаудитории Израиля. ** В 2000 году Игорь Масленников выпустил 13-серийный телесериал «[[Воспоминания о Шерлоке Холмсе]]», в который были включены эпизоды из оригинальной серии фильмов. В результате разбирательств между телеканалом «[[Первый канал|ОРТ]]» и «[[Медиа-Мост]]ом» готовый сериал был арестован и только трижды показан по Первому каналу в урезанном виде. Василий Ливанов, не участвовавший в этой работе, отзывался о ней негативно, считая, что сериалом была сбита значимость оригинальных фильмов<ref>''Мельман Д.'' [http://221b.ru/archive/arch-100.htm Злоключения Шерлока Холмса] {{Wayback|url=http://221b.ru/archive/arch-100.htm |date=20200527031253 }} // Московский комсомолец. — 2005. — 15 февраля.</ref>. ** В январе 2009 года на российских телеэкранах появился рекламный ролик энергетического напитка «[[Red Bull (напиток)|Red Bull]]». Мультипликационный Шерлок Холмс из этого ролика говорит голосом Василия Ливанова<ref>{{YouTube|GOzQWsnqO3c|Рекламный ролик «Red Bull окрыляет», Шерлок Холмс — В. Ливанов|logo=1}}</ref>. ** В начале XXI века Ливанов озвучил сыщика в русских локализациях нескольких компьютерных игр, а также в российской игре «Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти». В последней доктора Ватсона озвучивал Виталий Соломин. ** В 2004 году Ливанов сыграл Шерлока Холмса в цикле из четырёх аудиоспектаклей, поставленных режиссёром Даниилом Дубшиным под эгидой издательского дома «Мир детства». На момент записи спектаклей Виталия Соломина уже не было в живых, и роль доктора Ватсона исполнил народный артист России [[Стеблов, Евгений Юрьевич|Евгений Стеблов]] (исполнитель роли доктора Мортимера в «Собаке Баскервилей»). Были записаны рассказы «Львиная грива», «Пёстрая лента», «Обряд дома Месгрейвов» и «Пять апельсиновых зёрнышек». * 27 апреля 2007 года в Москве на [[Смоленская набережная|Смоленской набережной]] у стен [[Посольство Великобритании в России|посольства Великобритании]] открыли скульптурную композицию «[[Памятник Шерлоку Холмсу и доктору Ватсону|Шерлок Холмс и доктор Ватсон]]» (скульптор Андрей Орлов). Прототипом Шерлока Холмса послужил Василий Ливанов, а доктора Ватсона — Виталий Соломин<ref>{{cite web|url=http://www.kp.ru/daily/23895/66683/|title=Ливанова и Соломина увековечили в бронзе|author=Бойко А.|date=2007-04-28|publisher=«[[Комсомольская правда]]» (kp.ru)|accessdate=2013-05-29|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZazMVA?url=http://www.kp.ru/daily/23895/66683/|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}} </ref>. * В 2013 году на [[НТВ]] вышел документальный фильм-расследование «Глазами Шерлока Холмса. Литера „М“» с участием В. Ливанова в роли ведущего-рассказчика. === Коллекционные монеты Островов Кука === [[Файл:Монета Шерлок Холмс.jpg|thumb|260px|Василий Ливанов в образе [[Шерлок Холмс|Шерлока Холмса]] на новозеландской монете из мемориальной серии 2007 года, посвящённой циклу фильмов «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (телесериал)|Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона]]»]] В 2007 году, в ознаменование 120-летия создания [[Дойл, Артур Конан|Артуром Конан Дойлом]] дебютной повести о Шерлоке Холмсе, частная компания «Новозеландский монетный двор» ({{lang-en|New Zealand Mint}}) выпустила мемориальную серию из четырёх монет в сувенирной коробке номиналом в два [[Доллар Островов Кука|доллара]] [[Острова Кука|Островов Кука]]. Монеты отчеканены из серебра 999-й пробы в количестве 8 тысяч экземпляров. Вес каждой монеты составляет 31,1 грамма (1 тройская унция). Чеканка — матово-глянцевая с цветной фотопечатью на поверхности. На реверсе первой монеты изображён Шерлок Холмс (в исполнении Василия Ливанова) в [[Шляпа охотника за оленями|охотничьей войлочной шляпе]] и с [[Курительная трубка|трубкой]]. Остальные три монеты посвящены фильмам «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Сокровища Агры|Сокровища Агры]]», «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Собака Баскервилей|Собака Баскервилей]]» и «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (фильм)|Смертельная схватка]]». На них, помимо Шерлока Холмса, изображены [[доктор Ватсон]] (в исполнении [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталия Соломина]]), мисс Морстен (в исполнении [[Зинченко, Екатерина Григорьевна|Екатерины Зинченко]]), сэр Генри Баскервиль (в исполнении [[Михалков, Никита Сергеевич|Никиты Михалкова]]) и профессор Мориарти (в исполнении [[Евграфов, Виктор Иванович|Виктора Евграфова]]). Набор монет представлен в сувенирной коробке, выполненной в виде [[Хлопушка-нумератор|кинохлопушки]]. Часть тиража этих монет распространялась в филиалах «[[Сбербанк России|Сбербанка России]]»<ref>{{cite web|url=http://www.ntv.ru/novosti/114311|title=Новозеландские доллары украсит «советский» Шерлок Холмс|date=2007-08-02|publisher=ntv.ru|accessdate=2013-05-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140822200931/http://www.ntv.ru/novosti/114311/|archivedate=2014-08-22|deadlink=no}}</ref>. == Противоречия == В интервью журналистке [[Симонова-Страут, Ирина|Ирине Симоновой-Страут]] Ливанов заявил, что англичане считают фильм с его участием лучшим из фильмов о Холмсе, но при этом не назвав ни критиков, ни издание, в котором это мнение было опубликовано<ref>{{статья |автор= Irina I. Simonova Strout |заглавие= Seeing the Novel. Reading the Film. Unveiling Masculinity Englishness and Power Struggle in Arthur Conan Doyle's The Hound of the Baskervilles |ссылка= https://content.sciendo.com/view/journals/abcsj/23/1/article-p60.xml |язык= en |издание= American, British and Canadian Studies Journal |тип= |год= 2014 |месяц= |число= |том= 23 |номер= 1 |страницы= 60—76 |doi= |issn=}}</ref>. Фильмы с участием Ливанова в роли Холмса упоминаются в «Справочнике Шерлока Холмса» ({{lang-en|Sherlock Holmes Handbook}}) [[Редмонд, Кристофер|Кристофера Редмонда]], где на с. 245 Ливанов указан как актёр, игравший Холмса в Советском Союзе в 1986 году, но далее сказано, что эти фильмы малоизвестны в англоязычных странах (хотя с 2009 года их можно приобрести на DVD с английскими субтитрами)<ref>{{публикация|автор= Christopher Redmond |заглавие= Sherlock Holmes Handbook, Second Edition |место= |издательство= Dundern Press |год= 2009 |pages= 245 |allpages= 336}}</ref>. <!-- Данное утверждение, однако, может быть опровергнуто тем фактом, что В. Б. Ливанов был награждён британским орденом. (При чём тут орден?) --> == Гражданская позиция == * Поддержал [[присоединение Крыма к Российской Федерации]]. * В 2015 году в интервью изданию «Аргументы и факты» назвал украинское общество «отравленным бандеровщиной»<ref>{{Cite web |url=http://www.aif.ru/society/people/1489568 |title=Василий Ливанов: «Враньё о России зашкаливает!» |access-date=2018-11-13 |archive-date=2016-04-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160421114356/http://www.aif.ru/society/people/1489568 |deadlink=no }}</ref>. * В январе 2017 года (за 1 год и 2 месяца до [[Президентские выборы в России (2018)|выборов 2018 года]]) публично обратился к [[Путин, Владимир Владимирович|Путину]] с просьбой и впредь оставаться президентом России и «даже не думать» уходить с этого поста<ref>{{Cite web |url=https://russian.rt.com/russia/news/353588-aktyor-livanov-posovetoval-putin |title=Актёр Ливанов посоветовал Путину «даже не думать» уходить с поста президента |access-date=2019-05-01 |archive-date=2019-05-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190501001404/https://russian.rt.com/russia/news/353588-aktyor-livanov-posovetoval-putin |deadlink=no }}</ref>. * В марте 2022 года в числе других деятелей российской культуры подписал письмо, выражающее поддержку решения [[Путин, Владимир Владимирович|Путина]] начать [[Вторжение России на Украину (2022)|вторжение России на Украину]]<ref>{{Cite web |url=https://regnum.ru/news/polit/3524646.html |title=Свыше 150 деятелей культуры поддержали президента и спецоперацию на Украине - ИА REGNUM<!-- Заголовок добавлен ботом --> |access-date=2022-03-10 |archive-date=2022-03-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220310212851/https://regnum.ru/news/polit/3524646.html |deadlink=no }}</ref>. == Фильмография == === Актёр === * [[1958 год в кино|1959]] — [[Город на заре (телефильм)|Город на заре]] — ''эпизод'' * 1959 — [[Неотправленное письмо]] — ''геолог Андрей'' * [[1960 год в кино|1960]] — [[Воскресение (фильм, 1960)|Воскресение]] — ''народоволец Крыльцов'' * 1960 — [[Слепой музыкант (фильм)|Слепой музыкант]] — ''Пётр Попельский'' * [[1961 год в кино|1961]] — [[Две жизни (фильм, 1961)|Две жизни]] — ''студент'' * [[1962 год в кино|1962]] — [[Коллеги (фильм)|Коллеги]] — ''Саша Зеленин'' * 1962 — [[Суд сумасшедших]] — ''профессор Вернер'' * [[1963 год в кино|1963]] — [[Синяя тетрадь (фильм)|Синяя тетрадь]] — ''[[Дзержинский, Феликс Эдмундович|Феликс Дзержинский]]'' * 1963 — [[Большие и маленькие]] — ''учитель Сергей Сергеевич'' * [[1964 год в кино|1964]] — [[Возвращение Вероники (фильм)|Возвращение Вероники]] — ''Вадим'' * [[1965 год в кино|1965]] — [[Год как жизнь]] — ''поэт Георг Веерт'' * 1965 — [[Зелёный огонёк]] — ''пассажир такси хирург Коржиков'' * [[1966 год в кино|1966]] — [[Путешествие (фильм, 1966)|Путешествие]] — ''журналист Гена'' (новелла «Папа, сложи!») * [[1967 год в кино|1967]] — [[Браслет-2]] — ''наездник Африкан Савин'' * [[1968 год в кино|1968]] — [[Мне было девятнадцать]] — ''военный переводчик Вадим Гейман'' * [[1970 год в кино|1970]] — [[Ватерлоо (фильм)|Ватерлоо]] — ''офицер из свиты Веллингтона'' * [[1972 год в кино|1972]] — [[Игрок (фильм, СССР, 1972)|Игрок]] — ''Де Грие'' * [[1975 год в кино|1975]] — [[Звезда пленительного счастья]] — ''император [[Николай I]]'' * [[1976 год в кино|1976]] — [[Жизнь и смерть Фердинанда Люса]] — ''доктор Пейн'' * [[1978 год в кино|1978]] — [[Степь (фильм)|Степь]] — ''Казимир Михайлович'' * 1978 — [[Ярославна, королева Франции]] — ''рыцарь Бенедиктус'' * [[1979 год в кино|1979]] — [[Шерлок Холмс и доктор Ватсон]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1980 год в кино|1980]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (фильм)|Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1981 год в кино|1981]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Собака Баскервилей]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1982 год в кино|1982]] — [[Кто стучится в дверь ко мне? (фильм, 1982)|Кто стучится в дверь ко мне?]] — ''Виктор'' * [[1983 год в кино|1983]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Сокровища Агры]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * 1983 — [[Лунная радуга (фильм)|Лунная радуга]] — ''Гэлбрайт'' * [[1986 год в кино|1986]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Двадцатый век начинается]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1987 год в кино|1987]] — [[Необыкновенные приключения Карика и Вали (фильм)|Необыкновенные приключения Карика и Вали]] — ''профессор Енотов'' * [[1988 год в кино|1988]] — [[Любовь к ближнему (фильм)|Любовь к ближнему]] — ''Некто'' (новелла «Монумент») * [[1992 год в кино|1992]] — [[Он своё получит (фильм)|Он своё получит]] — ''Делани'' * [[1994 год в кино|1994]] — [[Охота (фильм, 1994)|Охота]] * [[1997 год в кино|1997]] — [[Дон Кихот возвращается]] — ''[[Дон Кихот]]'' * [[2004 год в кино|2004]] — [[Сыщики (телесериал)|Сыщики 3]] — ''профессор'' (сезон 3, серия 5 «Операция под наркозом»; озвучен другим актёром) * [[2005 год в кино|2005]] — [[Мастер и Маргарита (телесериал)|Мастер и Маргарита]] — ''профессор Александр Николаевич Стравинский'' * [[2006 год в кино|2006]] — [[Мужской сезон: Бархатная революция]] — ''Сан Саныч Шувалов, ветеран госбезопасности'' * [[2008 год в кино|2008]] — [[Медвежья охота (фильм)|Медвежья охота]] — ''Сергей Кириллович Корсаков, советник по международным отношениям'' === Озвучивание мультфильмов === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] — ''крокодилица'' (в титрах не указан) * {{в кино|1968}} — [[Кот в сапогах (мультфильм, 1968)|Кот в сапогах]] — ''младший сын мельника'' * {{в кино|1968}} — [[Малыш и Карлсон]] — ''Карлсон / отец Малыша'' * {{в кино|1969}} — [[Сказка про Колобок]] — ''Медведь'' * 1969 — [[Крокодил Гена (мультфильм)|Крокодил Гена]] — ''крокодил Гена / сторож зоопарка'' * {{в кино|1970}} — [[Карлсон вернулся]] — ''Карлсон / отец Малыша / телеведущий'' * 1970 — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] — ''Пёс / шахтёр / Хлеб'' * 1970 — [[Обезьяна с острова Саругасима]] — ''Черепаха'' * 1970 — [[Весёлая карусель]] № 2. [[Небылицы (мультфильм)|Небылицы]] — ''читает текст'' (вместе с [[Баранов, Александр Андреевич (актёр)|А. Барановым]]) * 1970 — [[Фитиль (киножурнал)|Фитиль № 100: «Безответственный ответственный»]] — ''подчинённый'' * {{в кино|1971}} — Как мы весну делали — ''ворона'' * 1971 — [[Чебурашка (мультфильм)|Чебурашка]] — ''крокодил Гена'' * 1971 — [[Рассказы старого моряка. Необитаемый остров]] — ''капитан корабля «Чёрный Спрут»'' * {{в кино|1972}} — [[Рассказы старого моряка. Антарктида]] — ''[[Кук, Джеймс|Джеймс Кук]]'' * 1972 — [[Заветная мечта (мультфильм)|Заветная мечта]] — ''маленький Ослик'' * {{в кино|1973}} — [[Айболит и Бармалей (мультфильм)|Айболит и Бармалей]] — ''Бармалей / долговязый разбойник'' * 1973 — [[Сокровища затонувших кораблей]] — ''профессор Карпов'' * 1973 — [[Мы с Джеком]] — ''пёс Джек'' * 1973 — [[Спасибо (мультфильм)|Спасибо]] — ''рабочий'' (в титрах не указан) * 1973 — [[Немухинские музыканты (мультфильм)|Немухинские музыканты]] — ''леший Тимофей Пантелеич'' (в титрах не указан) * {{в кино|1974}} — [[Шапокляк (мультфильм)|Шапокляк]] — ''крокодил Гена'' * {{в кино|1975}} — [[Наследство волшебника Бахрама]] — ''Зильзиля'' * {{в кино|1976}}—{{в кино|1982}} — [[Котёнок по имени Гав]] — ''чёрный кот'' * 1976 — [[38 попугаев]] — ''Удав'' * {{в кино|1977}} — [[Жихарка (мультфильм, 1977)|Жихарка]] — ''[[Баба-яга]]'' * 1977 — [[Весёлая карусель]] № 9. [[За щелчок]] — ''Медведь-врач'' (в титрах не указан) * 1977 — [[38 попугаев|Бабушка удава]] — ''Удав'' * 1977 — [[38 попугаев|Как лечить удава]] — ''Удав'' * 1977 — [[Как Маша поссорилась с подушкой]] — ''текст от автора'' * 1977 — [[Бравый инспектор Мамочкин]] — ''недисциплинированный водитель'' * 1977 — [[38 попугаев|Куда идёт слонёнок]] — ''Удав'' * {{в кино|1978}} — [[38 попугаев|А вдруг получится!]] — ''Удав'' * 1978 — [[38 попугаев|Привет мартышке]] — ''Удав'' * 1978 — [[Подарок для самого слабого]] — ''Волк'' * 1978 — [[Маша больше не лентяйка]] — ''кукушка / шофёр'' * {{в кино|1979}} — [[38 попугаев|Завтра будет завтра]] — ''Удав'' * 1979 — [[38 попугаев|Зарядка для хвоста]] — ''Удав'' * 1979 — [[Дядюшка Ау]] (3 серии) — ''Дядюшка Ау'' * 1979 — [[Маша и волшебное варенье]] — ''текст от автора'' * 1979 — [[Новый Аладдин]] — ''колдун-магрибинец'' * 1979 — [[Последние волшебники]] — ''бывший злой волшебник Иванович'' * {{в кино|1980}} — [[Возвращение (мультфильм)|Возвращение]] — ''дед космонавта'' * {{в кино|1981}} — [[Пёс в сапогах]] — ''английский пёс-сыщик'' (аллюзия на Шерлока Холмса) * 1981 — [[Халиф-аист (мультфильм)|Халиф-аист]] — ''главный злой колдун'' * 1981 — [[Тайна третьей планеты]] — ''[[Громозека]]'' * {{в кино|1982}} — [[Динозаврик]] — ''Мурлокотам'' * 1982 — [[Превращение (мультфильм)|Превращение]] — ''текст от автора'' * {{в кино|1983}} — [[Чебурашка идёт в школу]] — ''крокодил Гена'' * {{в кино|1985}} — [[Мы с Шерлоком Холмсом]] — ''Шерлок Холмс'' * 1985 — [[38 попугаев|Великое закрытие]] — ''Удав'' * 1985 — [[Контракт (мультфильм)|Контракт]] — ''менеджер торговой фирмы'' * 1985 — [[Миссис Уксус и мистер Уксус]] — ''Волк'' * {{в кино|1986}} — [[Как потерять вес]] — ''Аптекарь-рассказчик'' * {{в кино|1987}} — [[Богатырская каша]] — ''Гриф'' * {{в кино|1988}} — [[Мы идём искать]] — ''бродячий Пёс'' * 1988 — [[Перевал (мультфильм)|Перевал]] — ''Борис / Старый'' * {{в кино|1989}} — [[Фитиль (киножурнал)|Фитиль № 323: «Человек ниоткуда»]] — ''Снежный человек'' * 1989 — [[Счастливый старт]] — ''полковник Еллоу'' * 1989 — [[Агент уходит в океан]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * 1989 — [[В объятиях русской разведки]] — ''командир Моржов'' * 1989 — [[Микко — сын Павловой]] — ''командир Моржов'' * 1989 — [[Озеро на дне моря]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * {{в кино|1991}} — [[Подводные береты]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * 1991 — [[38 попугаев|Ненаглядное пособие]] — ''Удав'' * 1991 — Без расчёту жить — себя погубить — ''текст от автора'' (в титрах не указан) * {{в кино|1993}} — [[Пряник (мультфильм)|Пряник]] — ''Волк'' * {{в кино|2003}} — [[Путешествие Пети Гречкина от альфы до омеги]] * {{в кино|2010}} — [[Секрет матрёшки]] * {{в кино|2013}} — [[Мышкины истории]] === Озвучивание кинофильмов === * {{в кино|1976}} — [[Деревня Утка]] — ''профессор'' (озвучивает актёра Вадима Александрова) * {{в кино|1987}} — [[Друг (фильм)|Друг]] — ''Друг, пёс породы ньюфаундленд'' (озвучивает ньюфаундленда Ютгая) * {{в кино|2008}} — [[Золушка 4×4. Всё начинается с желаний]] — ''Крот'' === Озвучивание компьютерных игр === * [[2000 год в компьютерных играх|2000]] — Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти — ''Шерлок Холмс''<ref>{{Cite web |url=https://buka.ru/cgi-bin/show.pl?id=134 |title=Игра «Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2019-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190801094642/http://buka.ru/cgi-bin/show.pl?id=134 |deadlink=no }}</ref> * [[2004 год в компьютерных играх|2004]] — [[Шерлок Холмс: Загадка серебряной серёжки]] — ''Шерлок Холмс''<ref>{{Cite web |url=https://www.nd.ru/catalog/products/266285/ |title=Игра «Шерлок Холмс: Загадка серебряной серёжки» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2017-09-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170910014238/http://www.nd.ru/catalog/products/266285/ |deadlink=no }}</ref> * [[2005 год в компьютерных играх|2005]] — Карлсон, который живёт на крыше — ''Карлсон''<ref>{{Cite web |url=https://www.softclub.ru/games/pc/19803-karlson-kotoryj-zhivet-na-kryshe |title=Игра «Карлсон, который живёт на крыше» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2018-11-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181101175737/http://www.softclub.ru/games/pc/19803-karlson-kotoryj-zhivet-na-kryshe |deadlink=no }}</ref> * [[2008 год в играх|2008]] — [[Adventures of Sherlock Holmes: The Mystery of the Persian Carpet|Шерлок Холмс: Тайна персидского ковра]] — ''Шерлок Холмс'' === Продюсер === * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Режиссёр фильмов === * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Режиссёр мультипликации === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] * {{в кино|1970}} — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] * {{в кино|1972}} — [[Фаэтон — сын Солнца (мультфильм)|Великие тайны вселенной (Фаэтон — сын Солнца)]] * {{в кино|1973}} — [[По следам бременских музыкантов]] === Сценарист === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] * 1966 — [[Жу-жу-жу]] * {{в кино|1969}} — [[Бременские музыканты (мультфильм)|Бременские музыканты]] - совместно с [[Энтин, Юрий Сергеевич|Юрием Энтином]] * 1969 — [[Дед Мороз и лето]] * {{в кино|1970}} — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] * {{в кино|1971}} — [[Старая игрушка]] * {{в кино|1972}} — [[Фаэтон — сын Солнца (мультфильм)|Великие тайны вселенной (Фаэтон — сын Солнца)]] — совместно с В. Анкором * {{в кино|1973}} — [[Паучок Ананси и волшебная палочка]] * 1973 — [[По следам бременских музыкантов]] - совместно с Юрием Энтином * {{в кино|1976}} — [[Зеркало времени (мультфильм)|Зеркало времени]] — совместно с В. Анкором * {{в кино|1978}} — [[Талант и поклонники]] * {{в кино|1979}} — [[Маша и волшебное варенье]] * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2000}} — [[Новые бременские]] - совместно с Юрием Энтином * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Телевидение === * {{в кино|2003}} — [[Форт Боярд (русская версия)|Форт Боярд]] — ''Пират Фура'' == Документальные фильмы и телепередачи == * «Василий Ливанов. ''„В жизни я не Шерлок Холмс“''» («[[Первый канал (Россия)|Первый канал]]», 2010)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/16047 |title=«Василий Ливанов. В жизни я не Шерлок Холмс». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2010-07-24 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000052/https://www.1tv.com/announce/16047 |deadlink=no }}</ref> * «Василий Ливанов. ''„Я умею держать удар“''» («[[ТВ Центр]]», 2015)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.tvc.ru/channel/brand/id/2453 |title=«Василий Ливанов. Я умею держать удар». Документальный фильм |lang=ru |website=www.tvc.ru |publisher=[[ТВ Центр]] |date=2015 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000037/https://www.tvc.ru/channel/brand/id/2453 |deadlink=no }}</ref> * «Василий Ливанов. ''„Кавалер и джентльмен“''» («Первый канал», 2015)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.ru/doc/pro-zhizn-zamechatelnyh-lyudey/vasiliy-livanov-kavaler-i-dzhentlmen |title=«Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.ru |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2015-07-18 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000030/https://www.1tv.ru/doc/pro-zhizn-zamechatelnyh-lyudey/vasiliy-livanov-kavaler-i-dzhentlmen |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/14356 |title=«Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2015 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000102/https://www.1tv.com/announce/14356 |deadlink=no }}</ref> * ''«Шерлок Холмс и доктор Ватсон»: история советской Бейкер-стрит'' («[[Мир (телерадиокомпания)|Мир]]», 2020)<ref>{{cite web |author= |url=http://mirtv.ru/video/66272/ |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон»: история советской Бейкер-стрит. Телепередача |lang=ru |website=mirtv.ru |publisher=[[Мир (телерадиокомпания)|Мир]] |date=2010-07-24 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000027/http://mirtv.ru/video/66272/ |deadlink=no }}</ref> * «''Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда''» («Первый канал», 2021)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/17037 |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2021 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000036/https://www.1tv.com/announce/17037 |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.ru/doc/pro-kino-i-teatr/sherlok-holms-i-doktor-vatson-vmeste-navsegda-dokumentalnyy-film |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.ru |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2021-07-26 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000026/https://www.1tv.ru/doc/pro-kino-i-teatr/sherlok-holms-i-doktor-vatson-vmeste-navsegda-dokumentalnyy-film |deadlink=no }}</ref> == Литературное творчество == Кроме сценариев и пьес, Василий Ливанов является автором повестей, рассказов, эссе, воспоминаний о выдающихся деятелях культуры. Сказание о скифах «Агния, дочь Агнии» (1976), повести «Мой любимый клоун»<ref>{{Cite web |url=http://booksonline.com.ua/view.php?book=61417&page=12 |title=Повесть «Мой любимый клоун» |access-date=2017-08-14 |archive-date=2017-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170815030233/http://booksonline.com.ua/view.php?book=61417&page=12 |deadlink=no }}</ref> (1979), «Ночная „Стрела“» (1980), «Богатство военного атташе» (1984) впервые были опубликованы в журнале «[[Юность (журнал)|Юность]]». В 1985 году выпущен сборник прозы В. Б. Ливанова «Легенда и быль» (издательство «[[Советский писатель]]»). В журнале «[[Нева (журнал)|Нева]]» (1989, № 4) была опубликована юмористическая повесть «Иван, себя не помнящий». В последние десятилетия неоднократно издавались сборники его произведений различных жанров, вышли в свет трёхтомное (2005) и двухтомное (2010) собрания сочинений. По мотивам повести «Мой любимый клоун» снят [[Мой любимый клоун (фильм)|одноимённый фильм]]. По сказке В. Ливанова поставлен короткометражный мультфильм «[[Кролик с капустного огорода (мультфильм)|Кролик с капустного огорода]]» («[[Союзмультфильм]]», [[2006 год в кино|2006]]). В 2009 году по повести В. Ливанова «Богатство военного атташе» был снят кинофильм «[[Кромовъ]]», но из-за разногласий с продюсерами Ливанов потребовал исключить свою фамилию из титров. == Մատենագրություն == * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Неизвестный Шерлок Холмс|заглавие2=Помни о белой вороне|место=М.|издательство=Эксмо|год=2010|страниц=272|isbn=978-5-699-43373-5}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Путь из детства|заглавие2=Эхо одного тире|место=М.|издательство=АСТ|год=2013|страниц=256|isbn=978-5-170-77885-0}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Люди и куклы|вид=[сб.]|место=М.|издательство=Litres|год=2014|isbn=5457423026|isbn2=9785457423022}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Мой отец — Борис Ливанов|год=2015|страниц=205|isdn=5443810227|isbn2=9785443810225}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Գրականություն == * {{публикация|часть=Ливанов Василий Борисович|заглавие=Кино|подзаголовок=Энциклопедический словарь|ответственный=гл. ред. С. И. Юткевич|место=М.|издательство=Советская энциклопедия|год=1986|страницы=236|ref=Кино}} == Արտաքին հղումներ == * [http://vasily-livanov.narod.ru/ Վասիլի Լիվանովին նվիրված կայք] {{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20110405214500/http://angelina-tihonova.ru/category/vasiliy_livanov/ Василий Ливанов. «Смотрите, сын полка!»] Воспоминания Василия Ливанова о военном детстве * {{cite web |author=Евгений Перемышлев |url=https://www.krugosvet.ru/enc/teatr-i-kino/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=www.krugosvet.ru |publisher=[[Кругосвет]] |date= |access-date=2021-10-02}} * {{cite web |author=Денис Абрамов |url=https://tass.ru/encyclopedia/person/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=tass.ru |publisher=ТАСС |date= |access-date=2021-10-02}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Լիվանով, Վասիլի}} == 1 == '''1982''' * [[Таран (фильм)|Таран]] / ''Tarāns'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] * [[Голова Тереона]] / ''Tereona galva'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Личная жизнь Деда Мороза]] / ''Salavecīša personīgā dzīve'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенбергс]] * [[Блюз под дождём (фильм)|Блюз под дождём]] / ''Lietus blūzs'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Моя семья (фильм, 1982)|Моя семья]] / ''Mana ģimene'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Самая длинная соломинка]] / ''Pats garākais salmiņš'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Краткое наставление в любви (фильм)|Краткое наставление в любви]] / ''Īsa pamācība mīlēšanā'' — [[Кренбергс, Имантс|Имант Кренберг]] * [[Забытые вещи]] / ''Aizmirstās lietas'' — [[Бейнерте, Вия|Вия Бейнерте (Рамане)]] * [[Время учится]] / ''laiks mācīties'' — [[А. Сукутс]] '''1983''' * [[Чужие страсти]] / ''Svešās kaislības'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Каменистый путь]] / ''Akmeņainais ceļš'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] * [[Оборотень Том]] / ''Vilkatis Toms'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Мираж (фильм, 1983)|Мираж]] / ''Mirāža'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Погода на август (фильм)|Погода на август]] / ''Laika prognoze augustam'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Сад с призраком]] / ''Dārzs ar spoku'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Три лимона для любимой (фильм)|Три лимона для любимой]] / ''Trīs citorni mīlotajai'' — О. Розенбергс * [[Выстрел в лесу]] / ''Šāviens mežā'' — [[Пикс, Рихард|Рихард Пикс]] '''1984''' * [[Нужна солистка]] / ''Vajadzīga soliste'' — [[Земель, Геннадий Фрицевич|Геннадий Земель]] * [[Долг в любви]] / ''Parāds mīlestībā'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Когда сдают тормоза]] / ''Kad bremzes netur'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] * [[Малиновое вино (фильм)|Малиновое вино]] / ''Aveņu vīns'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] * [[Фронт в отчем доме]] / ''Fronte tēva pagalmā'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Последний визит (фильм)|Последний визит]] / ''Pēdējā vizīte'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[Дверь, открытая для тебя (фильм)|Дверь, открытая для тебя]] / ''Durvis, kas tev atvērtas'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Мой друг Сократик]] / ''Mans draugs Sokrātiņš'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенбергс]] '''1985''' * [[Чужой случай (фильм)|Чужой случай]] / ''Svešs gadījums'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Двойной капкан (фильм)|Двойной капкан]] / ''Dubultslazds'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Матч состоится в любую погоду (фильм)|Матч состоится в любую погоду]] / ''Spēle notiks tik un tā'' — [[Ռոլանդ Կալնինշ]] * [[Проделки сорванца]] / ''Emīla nedarbi'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Свидание на Млечном пути]] / ''Tikšanās uz piena ceļa'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Последняя индульгенция]] / ''Pēdējā indulgence'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[Мальчик-с-пальчик (фильм, 1985)|Мальчик-с-пальчик]] / ''Sprīdītis'' — [[Գունար Պիեսիս]] '''1986''' * [[Двойник (фильм, 1986)|Двойник]] / ''Dubultnieks'' — [[Пикс, Рихард|Рихард Пикс]] * [[В заросшую канаву легко падать]] / ''Aizaugušā grāvī viegli krist'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Коронный номер (фильм)|Коронный номер]] / ''Kroņa numurs'' — [[Кренбергс, Имантс|Имант Кренбергс]] * [[Объезд (фильм, 1986)|Объезд]] / ''Apbraucamais ceļš'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Последний репортаж]] / ''Pēdējā reportāža'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Он, она и дети]] / ''Viņš, viņa un bērni'' — Олег Розенбергс и [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Свечка, яркая как солнце]] / ''Saulessvece'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Страх (фильм, 1986)|Страх]] / ''Bailes'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] '''1987''' * [[Человек свиты (фильм)|Человек свиты]] / ''Svītas cilvēks'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенберг]] * [[Фотография с женщиной и диким кабаном]] / ''Fotogrāfija ar sievieti un mežakuili'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] * [[Если мы всё это перенесём]] / ''Ja mēs to visu pārcietīsim'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] * [[Стечение обстоятельств (фильм)|Стечение обстоятельств]] / ''Apstākļu sakritība'' — [[Бейнерте, Вия|Вия Бейнерте (Рамане)]] * [[Этот странный свет (фильм)|Этот странный лунный свет]] / ''Dīvainā mēnessgaisma'' — [[Цилинский, Гунар Альфредович|Гунар Цилинский]] * [[Айя (фильм)|Айя]] / ''Aija'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Легко ли быть молодым? (фильм, 1986)|Легко ли быть молодым?]] / ''Vai viegli but jaunam?''— [[Подниекс, Юрис|Юрис Подниекс]] '''1988''' * [[Виктория (фильм)|Виктория]] / ''Viktorija'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Всё нормально (фильм)|Всё нормально]] / ''Viss kārtībā'' — [[Олег Розенбергс]] * [[Поворот сюжета (фильм)|Поворот сюжета]] / ''Sižeta pagrieziens'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Мель (фильм)|Мель]] / ''Sēklis'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Гадание на бараньей лопатке]] / ''Zīlēšana uz jēra lāpstiņas'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[О любви говорить не будем]] / ''Par mīlestību pašreiz nerunāsim'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Чужой (фильм, 1988, Рижская киностудия)|Чужой]] / ''Svešais'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Дом без выхода (фильм, 1988)|Дом без выхода]] / ''Māja bez izejas'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] '''1989''' * [[Песнь, наводящая ужас]] / ''Carmen Horrendum'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Латыши? (фильм)|Латыши?]] / ''Latvieši?'' — [[Земель, Геннадий Фрицевич|Геннадий Земель]] * [[Судьбинушка (фильм)|Судьбинушка]] / ''Dzīvīte'' — [[Фрейманис, Айварс|Айварс Фрейманис]] * [[Семья Зитаров (фильм)|Семья Зитаров]] / ''Zītaru dzimta'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Дни человека (фильм)|Дни человека]] / ''Cilvēka dienas'' — J.Paškevičs * [[Тапёр (фильм)|Тапёр]] / ''Tapers'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] '''1990''' * [[Райский сад Евы]] / ''Ievas paradīzes dārzs'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] === 2000 === '''2000''' * [[Мистерия старой управы]] / ''Vecās pagastmājas mistērija'' — [[Стрейч, Янис|Янис Стрейч]] == Спор об авторских правах == В [[2007 год]]у на рассмотрении Кабинета министров находился отклонённый позднее законопроект, согласно которому 125 фильмов Рижской киностудии должны были быть переданы на приватизацию. С 2008 года киностудия начала самостоятельно распространять свои фильмы за пределами Латвии. Видземский районный суд Риги 13 июня 2013 года признал имущественные авторские права Министерства культуры Латвии на ряд фильмов, снятых в советское время. Решение распространялось на 973 фильма, снятых на Рижской киностудии с 1 июня 1964 года по 14 мая 1993 года. Суд признал неотъемлемые личные и имущественные права создателей этих фильмов и постановил взыскать с Рижской киностудии 29 517 латов в пользу Министерства культуры.<ref>{{Cite web |url=https://regnum.ru/news/1696820.html |title=Президент и премьер-министр Латвии проигнорировали юбилей Рижской киностудии |access-date=2016-11-14 |archive-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161114233226/https://regnum.ru/news/1696820.html |deadlink=no }}</ref> Однако это решение было оспорено, и 31 января 2017 года Верховный суд Латвии отказал в имущественных авторских правах на 973 фильма Рижской киностудии, снятых в период с 1964 до 4 мая 1990 года, оставив тем самым без изменений решение Рижского окружного суда, ранее отклонившего иск. Суд указал, что спорные авторские права юридических лиц прекратили действие 15 мая 1993 года, когда в Латвийской Республике вступил в силу закон «Об авторском праве и смежных правах», а после этого законодатель не принял нормативных актов, которые обеспечили бы дальнейшее закрепление этих прав за юридическими лицами. Поэтому на них не могут претендовать ни Рижская киностудия, ни государство<ref>{{Cite news|title=Верховный суд: созданные в советское время фильмы Латвии не принадлежат, Mixnews.lv|url=http://www.mixnews.lv/ru/society/news/216181_verxovnyj-sud-sozdannye-v-sovetskoe-vremya-filmy-latvii-ne-prinadlezhat/|work=Mixnews.lv|accessdate=2017-04-02|language=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170403015506/http://www.mixnews.lv/ru/society/news/216181_verxovnyj-sud-sozdannye-v-sovetskoe-vremya-filmy-latvii-ne-prinadlezhat/|archivedate=2017-04-03}}</ref>. == Организации, учреждения == === Пятигорск === [[Файл:27 Провал. Ося.jpg|thumb|right|180px|Контактная скульптура, посвященная герою романа О. Бендеру у «Провала»<ref name="Провал">{{cite web|url=http://www.stapravda.ru/20100316/pamyatnik_ostapu_benderu_vozle_provala_v_pyatigorske_slomali_van_43393.html|title=Покалечили Остапа|subtitle=Памятник Остапу Бендеру возле Провала в Пятигорске сломали вандалы|author=Брежицкая Е.|authorlink=|coauthors=|quote=|date=2010-03-16|format=|website=|publisher=Ставропольская правда|accessdate=2017-09-26|lang=|description=|deadlink=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100316/https:///|archivedate=2010-03-16}}</ref>]] В июне 1927 года соавторы путешествовали по [[Кавказ]]у и [[Крым]]у. На курорте, где «всё было чисто и умыто», Ильф сделал запись: «На празднике жизни в [[Пятигорск]]е мы чувствовали себя совершенно чужими», — в романе эту фразу в несколько изменённом виде произносит Бендер. Глава «Вид на малахитовую лужу» даёт представление о летней мужской моде, основные атрибуты которой (белые брюки, недорогие рубашки «апаш», лёгкие сандалии) часто воспроизводились в газетно-журнальных публикациях, популяризирующих «советскую романтику туристических маршрутов» того времени{{sfn|Щеглов|2009|с=298}}. К примеру, поэт [[Жаров, Александр Алексеевич|Александр Жаров]] после одной из поездок подготовил очерк для журнала «Тридцать дней», в котором рассказал, что на юге отдыхающие носят «одинаковые белые санаторные брюки и [[Толстовка (рубашка)|толстовки]], белые колпаки, сандалии с одной подмёткой, именуемые „христосиками“»<ref>{{статья |автор=[[Жаров, Александр Алексеевич|Жаров А. А.]] |заглавие= Под солнцем юга|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Тридцать дней |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=6 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. В Пятигорске финансовые проблемы вынуждают Остапа прибегнуть к очередной махинации: приобретя на последние деньги квитанционную книжку, великий комбинатор отправляется к [[Провал (озеро, Пятигорск)|Провалу]]. Рассуждения великого комбинатора о том, что бесплатный вход в местную достопримечательность — это «позорное пятно на репутации города», являются имитацией шаблонных текстов, присущих высмеиваемым в прессе лозунгам — таким, как «Смыть с себя позорное пятно, догнать и перегнать выполнение плана» («Огонёк», 1930, 20 ноября). Элемент пародии замечен и в стремлении героя разделить туристов на группы: предлагая скидку студентам и увеличивая стоимость билетов для тех, кто не состоит в [[Профессиональный союз|профсоюзе]], Бендер демонстрирует механизм развития советской системы «иерархий и привилегий» {{sfn|Щеглов|2009|с=300}}. По мнению исследователей, упоминаемая в романе «тень [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|Лермонтова]]», витающая даже в буфете, — это отголосок актуальной для конца 1920-х годов темы искусственно создаваемых исторических объектов, к которой нередко обращались фельетонисты. Так, в огоньковском очерке Д. Маллори (Бориса Флита) рассказывалось, что по дороге в [[Кисловодск]] пассажирам показали «не меньше шести „могил“ Лермонтова»<ref>{{статья |автор=Маллори Д. |заглавие=Из вагонного окна |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Огонёк |тип= |место= |издательство= |год=1928 |выпуск= |том= |номер=12 августа |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>; на страницах журнала «Бузотёр» сообщалось о курортном администраторе, обещавшем «открыть шесть заново отремонтированных гротов [[Пушкин, Александр Сергеевич|Пушкина]]»<ref>{{статья |автор=Свэн И. |заглавие=Лёгкий хлеб |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Бузотёр |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=12 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>{{sfn|Щеглов|2009|с=300—301}}. https://docs.google.com/document/d/12iXEEV1aG5-iyDQW6NcmSDjA0iWMK1ADYkknT5b6xhs/edit?usp=sharing === Ялта === В Ялту Бендер и Воробьянинов отправляются после чтения газетной заметки, сообщающей об осенних гастролях театра Колумба в Крыму. В главе, повествующей о заключительном этапе их странствий, обыгрывание литературных мотивов соединено с описанием реальных происшествий. Так, сцена прибытия парохода «Пестель», встречаемого выстроившимися на набережной экипажами и праздной публикой, перекликается с эпизодом из чеховской «[[Дама с собачкой|Дамы с собачкой]]», когда Гуров и Анна Сергеевна сливаются с толпой, наблюдающей за пришедшим судном. В то же время рассказ о том, как найденный в театре стул внезапно проваливается сквозь пол, является откликом на достоверные события — речь идёт о «первом ударе большого [[Крымские землетрясения 1927 года|крымского землетрясения 1927 года]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=315}}. Исследователи обращают внимание на фактическую неточность, допущенную соавторами: компаньоны перемещаются в Ялту в сентябре, тогда как первый шестибалльный толчок был зафиксирован 26 июня{{sfn|Одесский|1999|с=539}}. Утром концессионеры вскрывают стул, обнаруженный у входной двери неповреждённым, после чего раздаётся «третий удар»; предмет гамбсовского гарнитура исчезает в глубинах земли. Подобная развязка, по мнению Юрия Щеглова, связана с тем, что в историю с поиском сокровищ «подключаются мировые силы»{{sfn|Щеглов|2009|с=315}}. {{начало цитаты}}Пародийно трактованная [[Экзистенциализм|экзистенциальная]] тематика довольно основательно вплетена в сюжет «Двенадцати стульев»… Эта вечная тема служит для иронического возвышения [[Тривиальность|тривиального]]. Вмешательство землетрясения в дела героев комментируется в духе оппозиции природы и цивилизации: «…пощажённый первым толчком землетрясения и развороченный людьми гамбсовский стул…»{{sfn|Щеглов|2009|с=48}}{{конец цитаты|источник=}} == Маршрут отца Фёдора == Отец Фёдор, как и Ипполит Матвеевич, отправляется в дорогу из города N. В Старгороде их пути ненадолго пересекаются; затем Востриков, получив от архивариуса Коробейникова ордер на гарнитур генеральши Поповой, начинает поиски инженера Брунса — с этого момента конкуренты идут параллельными маршрутами. Исследователи отмечают, что если направление Бендера и Воробьянинова строится по схеме, заявленной в «Шести Наполеонах» Конан Дойла, то движение священника, пытающегося догнать Брунса в Ростове, Харькове, Баку, организовано по сценарию [[Маршак, Самуил Яковлевич|маршаковской]] «Почты»: героя этого стихотворения, непрерывно перемещающегося поэта [[Житков, Борис Степанович|Бориса Житкова]], ищут ленинградский, [[берлин]]ский, [[лондон]]ский, [[Бразилия|бразильский]] почтальоны{{sfn|Щеглов|2009|с=224}}. Востриков находит Брунса на Зелёном Мысу в тот момент, когда инженер, сидя на дачной веранде, обращается к жене со словами «Мусик! Готов гусик?». Валентин Катаев в книге «Алмазный мой венец» писал, что в образе инженера представлен он сам<ref>{{книга |автор=Катаев В. П. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Алмазный мой венец |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство= Советский писатель|год=1981 |том= |страницы=166 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Фамилия, которую соавторы дали персонажу, была, вероятно, знакома им со времён юности — по утверждению поэта-сатирика [[Дон-Аминадо]], в одесской пивной Брунса, являвшейся в дореволюционные годы местом встреч творческой молодёжи, «подавали единственные в мире сосиски и настоящее [[мюнхен]]ское пиво»{{sfn|Щеглов|2009|с=304}}<ref>{{книга |автор=Скорино Л. И. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Писатель и его время. О жизни и творчестве В. Катаева |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский писатель |год=1965 |том= |страницы=38 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Сцена, во время которой отец Фёдор падает перед инженером на колени, умоляя продать все двенадцать стульев, восходит к эпизоду из романа Достоевского «[[Идиот (роман)|Идиот]]»: по словам Юрия Щеглова, подобным же образом миллионер Афанасий Иванович Тоцкий пытался приобрести у старого купца Трепалова красные [[Камелия|камелии]] для провинциальной дамы Анфисы Алексеевны: «Я бух ему в ноги! Так-таки и растянулся!» Связь с Достоевским обнаруживается и во время погружения купленного за 200 рублей гарнитура в фургон — исследователи отмечают, что топор, вложенный Раскольниковым в петлю под пальто, сопоставим с топориком Вострикова, спрятанным за шнурком под полою{{sfn|Щеглов|2009|с=305}}. Разрубив на [[Батуми|батумском]] берегу все стулья, отец Фёдор оказывается вдали от родных мест без сокровищ и денег на обратную дорогу; теперь он уже «машинально продолжает странствие»<ref>{{статья|автор=Александра Ильф|заглавие=Муза дальних странствий|оригинал=|ссылка=http://www.odessitclub.org/publications/almanac/alm_54/alm_54-218-241.pdf|автор издания=|издание=Альманах «Дерибасовская — Ришельевская»|тип=|место=|издательство=|год=2013|выпуск=|том=|номер=54|страницы=240|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924055045/http://www.odessitclub.org/publications/almanac/alm_54/alm_54-218-241.pdf|archivedate=2015-09-24}}</ref>. [[Файл:Kuindzhi Daryal pass 1890 1895.jpg|thumb|265px|«[[Дарьяльское ущелье. Лунная ночь]]» ''[[Архип Куинджи]]]] Встреча конкурентов происходит в Дарьяльском ущелье, где Бендер предлагает Воробьянинову увековечить их пребывание у «Ворот Кавказа» наскальной надписью «Киса и Ося здесь были». По версии Одесского и Фельдмана, в придуманном Остапом варианте [[граффити]], с одной стороны, присутствует отсылка к стихотворению Владимира Маяковского «Канцелярские привычки» (''«Здесь были Соня и Ваня Хайлов. / Семейство ело и отдыхало»''), с другой — происходит обыгрывание некоторых фактов из биографии поэта: «Кисой Маяковский публично называл [[Брик, Лиля Юрьевна|Л. Ю. Брик]], а Осей — её мужа, [[Брик, Осип Максимович|О. М. Брика]], причём в июле 1927 года „Киса и Ося“ действительно были на Кавказе»{{sfn|Одесский|1999|с=537}}. Появление отца Фёдора застаёт Ипполита Матвеевича врасплох; исследователи полагают, что наступление священника, сопровождаемое вопросом «Куда девал сокровища убиенной тобой тёщи?», сродни действиям [[Доктор Ватсон|доктора Ватсона]] в рассказе «[[Исчезновение леди Фрэнсис Карфэкс]]»: «Ильф и Петров нередко заимствовали из шерлокхолмсовского цикла не только отдельные детали, но и целые сюжеты»{{sfn|Щеглов|2009|с=308}}. == Советский мир 1920-х годов == === Общежитие имени Бертольда Шварца === В 1923 году, устроившись на работу в газету «Гудок», Ильф поселился в примыкающей к типографии комнате, вся обстановка которой состояла из матраца и стула; вместо стен, как писал впоследствии Евгений Петров, стояли три фанерные ширмы<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st002.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171208155213/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st002.shtml|archivedate=2017-12-08}}</ref>. Это помещение стало прототипом «пенала», в котором размещаются Коля и Лиза — обитатели общежития имени Бертольда Шварца{{sfn|Щеглов|2009|с=200}}. Дом, изначально предназначавшийся для проживания студентов-химиков, практически исчез с карты Москвы; столичное управление недвижимым имуществом исключило его из своих планов{{sfn|Щеглов|2009|с=197}}. Исследователи считают, что в описании загадочного здания присутствует мотив «затерянного мира», не тронутого социальными катаклизмами и не зависящего от чужой воли. Своим стремлением к автономному существованию общежитие напоминает жилище профессора Преображенского в [[Калабуховский дом|калабуховском доме]] («[[Собачье сердце]]») и занятую Воландом «[[Нехорошая квартира|нехорошую квартиру]]» на [[Большая Садовая улица (Москва)|Большой Садовой]], 302-бис («[[Мастер и Маргарита]]»){{sfn|Щеглов|2009|с=198}}. В одну из глав, повествующих об общежитии, включён лирический этюд о значении матраца в жизни людей; писатели называют его «[[Альфа и Омега|альфой и омегой]] меблировки», «любовной базой», «отцом [[примус]]а». По мнению литературоведов, соавторы воспроизвели типичную особенность московского быта 1920-х годов, когда горожане воспринимали мягкое ложе как «основу своего счастья»{{sfn|Щеглов|2009|с=205}}. Как писали иностранные журналисты, в число повседневных картин советской столицы входили извозчики, доставляющие матрацы по адресам: «Русский человек готов спать на сколь угодно жёсткой постели, но когда он позволяет себе немного роскоши, то первым покупаемым предметом почти неизменно бывает пружинный матрац»<ref>{{книга |автор= Wicksteed A.|часть= |ссылка часть= |заглавие=Life Under the Soviets |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=london |издательство=John lane the Bodley Head |год=1928 |том= |страницы=19 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Современники соавторов оставили воспоминания о том, как перечень «счастливцев», сумевших приобрести матрац на Сухаревском рынке, пополнил Ильф. Согласно версии Семёна Гехта, в момент покупки Илья Арнольдович выглядел довольным и «даже гордым»<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st010.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171208155212/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st010.shtml|archivedate=2017-12-08}}</ref>. Иную трактовку событий представил сосед Ильфа по комнате — писатель Юрий Олеша: по его словам, негативное отношение гудковцев к перинам и диванам как символам мещанского уюта отражено в образах вдовы Ани Прокопович (роман «[[Зависть (роман Олеши)|Зависть]]») и [[Васисуалий Лоханкин|Васисуалия Лоханкина]] («Золотой телёнок»); единственным достойным элементом спальни они считали будильник{{sfn|Щеглов|2009|с=205}}. === Радио. Уличные громкоговорители === [[Файл:1939. Аллея у набережной. Центральный парк культуры и отдыха им. Горького, Москва.jpg|thumb|Москва. [[Центральный парк культуры и отдыха имени Горького (Москва)|Центральный парк культуры и отдыха им. Горького]]. 1939]] Во время обеда во 2-м доме Старсобеса разговор старушек прерывается внезапно включившимся громкоговорителем, пытающимся сквозь шум и помехи донести до слушателей сведения об изобретении световой сигнализации на снегоочистителях. Вводя в повествование эпизод с радиотрансляцией, соавторы обозначают ещё одну из примет времени — речь идёт об активном внедрении в советский быт нового средства массовой информации. Радиотема, как отмечают исследователи, начала обретать актуальность со второй половины 1920-х годов; установка репродукторов на предприятиях, в учреждениях и на улицах носила фактически директивный характер. В программу радиопередач входили информационные сводки, агитационные материалы, переклички передовиков производства; культурная часть вещания включала лекции, выступления хоровых коллективов, концерты баянистов{{sfn|Щеглов|2009|с=134—135}}. В рукописи «Двенадцати стульев» содержался эпизод об уличной трансляции оперы «[[Евгений Онегин (опера)|Евгений Онегин]]»: сначала находящийся рядом с трамвайной остановкой громкоговоритель оповестил слушателей о том, что «молодой помещик и поэт Ленский влюблён в дочь помещика Ольгу Ларину», затем послышалась настройка инструментов, зазвучало вступление. ''«Уже взвился занавес, и старуха Ларина, покорно глядя на палочку дирижера и напевая: „Привычка свыше нам дана“, колдовала над вареньем, а трамвай ещё никак не мог оторваться от штурмующей толпы»''. Как отмечал Юрий Щеглов, сцена в усадьбе Лариных «[[контрапункт]]ировала» с попытками пассажиров занять места в переполненном вагоне{{sfn|Одесский|1999|с=324}}. Из журнальной и последующих публикаций упоминания о передаче из [[Большой театр|Большого театра]] были исключены; в итоговой редакции (глава «В театре Колумба») сохранилась одна фраза: «У трамвайной остановки горячился громкоговоритель»{{sfn|Щеглов|2009|с=270}}. === Атрибуты быта. Услуги === Одним из примеров того, как в советском мире 1920-х годов осуществлялись «экономические искания», является предпринимательская деятельность отца Фёдора. В число его проектов входили собаководство (эпизод, повествующий о неудачной попытке Вострикова получить избранный приплод от купленной на Миусском рынке собаки Нерки, не вошёл в окончательный вариант романа{{sfn|Одесский|1999|с=41}}), изготовление мраморного стирочного мыла, разведение кроликов и организация домашних обедов. Современники Ильфа и Петрова вспоминали, что объявления о частных столовых и кухнях были в нэповские времена распространённым явлением; по словам сотрудника журнала «Огонёк» [[Миндлин, Эмилий Львович|Эмилия Миндлина]], такого рода услуги нередко предоставляли интеллигентные семьи, оказавшиеся в сложной финансовой ситуации: «Мы обыкновенно обедали в „средних“ домах, где за большим круглым столом прислуживала сама хозяйка и её молодые дочери»<ref>{{книга |автор=Миндлин Э. Л. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Необыкновенные собеседники. Книга воспоминаний |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский писатель |год=1966 |том= |страницы=249 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Кроме того, многие «старорежимные люди» сдавали комнаты или, подобно бывшей возлюбленной Воробьянинова Елене Станиславовне Боур, устраивали платные сеансы гадания{{sfn|Щеглов|2009|с=92, 94}}. В момент встречи конкурентов в коридоре старгородской гостиницы «Сорбонна» Бендер обращается к отцу Фёдору со словами: «Старые вещи покупаем, новые крадём!». По свидетельству [[Утёсов, Леонид Осипович|Леонида Утёсова]], первая часть фразы, произнесённой великим комбинатором, была известна всем одесситам, а в послереволюционную пору и москвичам — так обозначали своё появление во дворах торговцы подержанными вещами, называемые старьёвщиками<ref>{{книга |автор=Утёсов Л. О. |часть= |ссылка часть= |заглавие= Спасибо, сердце!|оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Ь. |издательство=Вагриус |год=1999 |том= |страницы=23 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Из их лексикона Остап «позаимствовал» и другую реплику, адресованную священнику: «Мне угодно продать вам старые брюки»{{sfn|Щеглов|2009|с=157}}. [[Файл:1931. Извозчик на Стромынке.jpg|thumb|190px|left|Извозчик на [[Стромынка|Стромынке]]]] При заселении в «Сорбонну», меблированный номер в которой стоит один рубль восемьдесят копеек, Бендер интересуется у служащего наличием «доисторических животных». [[Клопы]], как отмечают исследователи, были в 1920-х годах неразрешимой проблемой многих заштатных отелей{{sfn|Щеглов|2009|с=151}}. Так, журнал «[[Смехач (журнал)|Смехач]]» (1928, № 30) опубликовал специальный справочник для путешественников, в котором слово «гостиница» определялось как «место, которое кусается (из-за цен и клопов)»{{sfn|Щеглов|2009|с=152}}. В конце 1920-х годов в городах, несмотря на появление трамваев и автомобилей, ещё оставалось немало извозчиков. Одному из них после посещения «Праги» Ипполит Матвеевич рассказывает про сокровища мадам Петуховой (подобный мотив присутствует и в повести Льва Толстого «[[Юность (повесть)|Юность]]», герой которой делится с кучером наёмного экипажа своими переживаниями{{sfn|Щеглов|2009|с=229}}); с другим на [[Театральная площадь (Москва)|Театральной площади]] сталкивается Остап. «Ватная спина» хозяина повозки, принявшая на себя удар великого комбинатора, является, как объясняют исследователи, «общим местом извозчичьей топики» — на неё обращали внимание многие литераторы, включая поэта [[Заболоцкий, Николай Алексеевич|Николая Заболоцкого]], написавшего: ''«Сидит извозчик, как на троне, / из ваты сделана броня»''{{sfn|Щеглов|2009|с=250}}. === Питание === В главу «Муза дальних странствий», рассказывающую о последовательном перемещении в Старгород сначала отца Фёдора, а затем — Воробьянинова, включена панорамная зарисовка о поведении путешественников в дороге. Фраза «Пассажир очень много ест» совпадает с наблюдениями современников Ильфа и Петрова — тема продуктового изобилия в поездах периодически попадала в сферу внимания журналистов: «Все пьют, обложившись продовольствием — огромными хлебами, огромным количеством ветчины, огромными колбасами, огромными сырами»<ref>{{статья |автор=Эгон Эрвин Киш |заглавие= Путешествие незнатного иностранца|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Тридцать дней |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=6 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Постоянным героем путевых заметок 1920-х годов был пассажир, устремлявшийся во время стоянок к котлам с горячей водой: так, рассказывая о странствиях Вострикова, соавторы замечают, что «видели его на станции [[Попасная (станция)|Попасная]], [[Донецк]]их дорог. Бежал он по перрону с чайником кипятку»{{sfn|Щеглов|2009|с=222}}. Ироничное отношение к вагонным яствам соседствовало в прессе с критикой в адрес тех, кто отличался «жадностью к мясу». Лозунг «Мясо — вредно», сочинённый Альхеном во 2-м доме Старсобеса, соответствовал идеологическим установкам того времени{{sfn|Щеглов|2009|с=133}}. К примеру, журнал «Московский пролетарий» писал в 1928 году: «Надо изжить вкоренившийся ложный взгляд на значение и роль мясных продуктов»<ref>{{статья |автор= |заглавие= На что жалуются отдыхающие|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание= Московский пролетарий|тип= |место= |издательство= |год=1928 |выпуск= |том= |номер= 30 июля|страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Подобную фразу («Какая-нибудь свиная котлета отнимает у человека неделю жизни!») произносит в разговоре с Лизой и Коля Калачов; упоминаемые в диалоге мужа и жены монастырский борщ, фальшивый заяц и морковное жаркое входили, вероятно, в меню недорогих студенческих столовых{{sfn|Щеглов|2009|с=203}}. Название вегетарианского заведения «Не укради», в котором питаются супруги, — вымышленное{{sfn|Одесский|1999|с=492}}, однако оно соотносится с колоритными вывесками тех лет — так, в Москве существовали трактир «Дай взойду» и диетические столовые «Я никого не ем», «Примирись» и «Гигиена»{{sfn|Щеглов|2009|с=203}}. Название старгородского предприятия «Одесская бубличная артель „Московские баранки“» литературоведы Одесский и Фельдман объясняли так: {{начало цитаты}}В 1920-е годы парадоксы подобного рода — вполне заурядное явление: на вывеске указывались место официальной регистрации фирмы и её название, иногда совпадавшее — полностью или частично — с наименованием основной продукции. К примеру, в [[Поволжье]] была широко известна «[[Саратов]]ская артель „Одесская халва“», а в Одессе — «Московская вегетарианская столовая», где подавались «московские горячие блины»{{sfn|Одесский|1999|с=478}}.{{конец цитаты|источник=}} == Отзывы и рецензии == [[Файл:PetrovEP.jpg|thumb|170px|Евгений Петров]] В книге воспоминаний о соавторах, изданной в 1963 году, было опубликовано письмо Евгения Петрова, адресованное писателю [[Беляев, Владимир Павлович|Владимиру Беляеву]]. В нём, в частности, упоминалось о «молчании критики», сопровождавшем авторов «Двенадцати стульев» «в течение всей десятилетней работы (первые пять лет — ни строчки)»<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st012.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304140138/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st012.shtml|archivedate=2016-03-04}}</ref>. Реплики на ту же тему исследователи нашли и в черновиках Евгения Петровича: ''«Первая рецензия в „Вечерке“. Потом рецензий вообще не было»''. Комментируя эти записи, Одесский и Фельдман предположили, что проскальзывающая в них досада была, возможно, связана с тем, что ни один из влиятельных литературно-художественных журналов конца 1920-х годов не отреагировал на выход романа Ильфа и Петрова. Тем не менее говорить о его полном игнорировании не следует, считают литературоведы<ref name="ОФ" />. Первая рецензия появилась в газете «[[Вечерняя Москва]]» в начале сентября 1928 года. Автор публикации, некто Л. К., с одной стороны, признал, что «Двенадцать стульев» — произведение живое и динамичное, с другой — сообщил, что к ближе к финалу история с поисками сокровищ начинает утомлять: «Читателя преследует ощущение какой-то пустоты. Авторы прошли мимо действительной жизни — она в их наблюдениях не отобразилась, в художественный объектив попали только уходящие с жизненной сцены типы». В том же месяце в журнале «Книга и профсоюзы» вышла статья Г. Блока, давшего весьма жёсткую оценку «Двенадцати стульям»: он назвал сочинение двух небесталанных рассказчиков «милой игрушкой», насыщенной «юмористикой бульварного толка и литературщины, потрафляющей желудку обывателя», и пришёл к выводу, что в художественном отношении роман особой ценности не представляет{{sfn|Ильф|2001|с=31}}<ref name="ОФ" />. [[Файл:Ilf I A.jpg|thumb|170px|Илья Ильф]] После паузы, которую соавторы действительно могли принять за «негласный бойкот», газета «[[Правда (газета)|Правда]]» (1928, 2 декабря) напечатала тезисы из речи [[Бухарин, Николай Иванович|Бухарина]] на совещании рабочих и сельских корреспондентов. Николай Иванович тепло отозвался о произведении Ильфа и Петрова и назвал примерами подлинной сатиры главу о Никифоре Ляписе-Трубецком, один из лозунгов во 2-м доме Старсобеса, а также плакат, вывешенный в шахматной секции Васюков: «Дело помощи утопающим — дело рук самих утопающих»{{sfn|Ильф|2001|с=153}}. Затем достаточно резко — не в адрес соавторов, а по отношению к литературным критикам — выступил на страницах «[[Вечерний Киев (газета)|Вечернего Киева]]» [[Мандельштам, Осип Эмильевич|Осип Мандельштам]]: {{начало цитаты}}Приведу совсем уж позорный и комический пример «незамечания» замечательной книги. Широчайшие слои сейчас буквально захлёбываются книгой молодых авторов Ильфа и Петрова… Единственным отзывом на этот брызжущий весельем [[памфлет]] были несколько слов, сказанные Бухариным… Бухарину книга Ильфа и Петрова для чего-то понадобилась, а рецензентам пока не нужна<ref>{{статья |автор= [[Мандельштам, Осип Эмильевич|Мандельштам О. Э.]]|заглавие=Веер герцогини |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание= [[Вечерний Киев (газета)|Вечерний Киев]]|тип= |место= |издательство= |год=1929 |выпуск= |том= |номер=25 января |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>.{{конец цитаты|источник=}} Последним из резко отрицательных откликов конца 1920-х годов стала статья в журнале «Книга и революция» — его обозреватель назвал роман «серенькой посредственностью», в которой отсутствует «заряд глубокой ненависти к классовому врагу»<ref name="ОФ" />. Затем «Вечерняя Москва» провела опрос среди советских писателей о лучшем произведении 1928 года, и Юрий Олеша, выделив из общего списка «Двенадцать стульев», написал: «Я считаю, что такого романа… вообще у нас не было»{{sfn|Ильф|2001|с=30}}. Официальное признание к соавторам пришло в июне 1929 года, после выхода в «[[Литературная газета|Литературной газете]]» большой рецензии критика [[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Анатолия Тарасенкова]], отметившего, что в произведении отражены злободневные проблемы, а Ильф и Петров очень тонко чувствуют грань между иронией и сарказмом<ref>{{статья |автор=[[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Тарасенков А. К.]] |заглавие=Книга, о которой не пишут |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=[[Литературная газета]] |тип= |место= |издательство= |год=1929 |выпуск= |том= |номер=17 июня |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Выход статьи Тарасенкова, озаглавленной «Книга, о которой не пишут», исследователи сравнили с выдачей роману «справки о благонадёжности» — после публикации в «Литературной газете», которая в ту пору считалась «проводником политики партии», «Двенадцать стульев» начали осторожно хвалить даже [[РАПП|рапповские]] издания<ref name="ОФ" />. Ильф и Петров ответили на ситуацию вокруг романа юмористической миниатюрой в журнале «Чудак» (1930, № 4) — они изобразили в ней неких безмолвных рецензентов Аллегро, Столпнера-Столпника, Гав. Цепного, не знающих, как реагировать на выход книги незнакомых авторов и боящихся признать её значимость без руководящей отмашки: «И только через два года критики узнают, что книга, о которой они не решились писать, вышла уже пятым тиражом и рекомендована главполитпросветом для сельских библиотек»<ref>{{статья |автор=Ильф И. А., Петров Е. П. |заглавие=Мала куча — крыши нет |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Чудак |тип= |место= |издательство= |год= 1930|выпуск= |том= |номер=4 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. == Различия между вариантами романа == Текстоведы, сравнивая машинописную версию «Двенадцати стульев» и канонический вариант романа, включённый в собрание сочинений Ильфа и Петрова («[[Советский писатель]]», 1938), обнаружили много разночтений{{sfn|Одесский|1999|с=9}}. По словам Лидии Яновской, правки и сокращения, внесённые соавторами после журнальной публикации, были связаны с желанием устранить многословие, тематические пересечения и смысловые повторы{{sfn|Яновская|1969|с=33}}; утрата логики при разработке отдельных сюжетных ходов, происходящая при изъятии некоторых эпизодов{{sfn|Яновская|1969|с=35}}, их не беспокоила — подобное отношение к «перекраиванию» текста литературовед объяснила молодостью писателей, которым «творческие возможности казались беспредельными»{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. Так, изначально в главу «Муза дальних странствий», повествующую о появлении на старгородском вокзале отца Фёдора, была включена сцена с агентом ГПУ, наводившим порядок в зале ожидания: он успокаивал пассажиров и пытался поймать игравших на [[Ложки (музыкальный инструмент)|ложках]] беспризорников{{sfn|Одесский|1999|с=49}}. В исключённой из романа главе «Продолжение предыдущей» воспроизводилась история знакомства молодого Воробьянинова с женой окружного прокурора Еленой Станиславовной Боур — их первая встреча произошла на благотворительном базаре, где Ипполит Матвеевич угостил даму шампанским; спустя некоторое время они вместе отправились в Париж{{sfn|Одесский|1999|с=63—65}}. Эпизод, рассказывающий о постройке первого старгородского трамвая, содержал актуальные куплеты, сочиняемые местными жителями: ''«Елестрический мой конь / Лучше, чем кобылка. / На трамвае я поеду, / А со мною милка»''{{sfn|Одесский|1999|с=152}}. Не вошло в итоговую редакцию и детальное описание творческой деятельности одного из завсегдатаев Дома народов — модного писателя Агафона Шахова, разрабатывавшего в своих произведениях темы любви, брака и ревности{{sfn|Одесский|1999|с=180}}. По словам Одесского и Фельдмана, в портрете Шахова угадывались черты Валентина Катаева и [[Романов, Пантелеймон Сергеевич|Пантелеймона Романова]]{{sfn|Одесский|1999|с=488}}. Сюжетная линия, связанная с Никифором Ляписом-Трубецким, была в рукописном варианте гораздо шире: в отдельной главе сообщалось о том, как автор «Гаврилиады», узнав о вскрытии предметов мебели в редакции «Станка» и театра Колумба, предложил своему соседу по комнате — писателю Хунтову — сочинить историю про спрятанное в стульях изобретение советского учёного; после долгих споров герои решили написать детективную оперу «Луч смерти»{{sfn|Одесский|1999|с=313—318}}. Из финала «Двенадцати стульев» была изъята фраза, лишавшая писателей возможности впоследствии «воскресить» Бендера: «Великий комбинатор умер на пороге счастья, которое он себе вообразил»{{sfn|Одесский|1999|с=440}}. {{начало цитаты}}Их [соавторов] не смутило, что теперь сюжетно слабо мотивировано появление Никифора Ляписа на страницах романа: в конце главы он просит пять рублей на починку стула, попорченного хулиганами, и не всякий читатель, закрыв книгу, вспомнит, какое имеет отношение Ляпис к поискам бриллиантов… В приключенческом романе это было бы невозможно. Логика сатирического повествования делает это вполне естественным{{sfn|Яновская|1969|с=35}}. {{конец цитаты|источник=}} == Литературная перекличка == === Источники для сюжета === По замечанию Лидии Яновской, история с поисками сокровищ, скрываемых в одинаковых предметах, в литературе не нова, а потому дискуссии о возможном источнике сюжета для «Двенадцати стульев» начались почти сразу после выхода романа{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. К примеру, журналист «Гудка» Арон Эрлих вспоминал о том, как в доме Катаева он читал писателю и его гостям свою первую пьесу о богатом господине, спрятавшем перед отъездом из России клад в собственной усадьбе. Через несколько лет, вернувшись на родину, герой попытался найти фамильные драгоценности и после череды рискованных операций выяснил, что его тайник, обнаруженный новыми владельцами дома, давно передан государству. По словам Эрлиха, пьеса не произвела особого впечатления на слушателей, однако у Валентина Петровича родилась идея, впоследствии реализованная Ильфом и Петровым: «Клад надо бы спрятать в одно из кресел мягкого гарнитура»{{sfn|Щеглов|2009|с=89}}. О другом произведении со схожим сюжетом рассказывал в книге «Алмазный мой венец» и Катаев — речь идёт об «уморительно смешной» приключенческой повести [[Лунц, Лев Натанович|Льва Лунца]], которую тот читал коллегам в 1922—1923 годах. Её герои — представители состоятельной семьи — перед отъездом из России поместили сокровища в платяную щётку: «Лев Лунц, приведённый [[Каверин, Вениамин Александрович|Кавериным]] в [[Улица Жуковского (Москва)|Мыльников переулок]], с такой серьезностью читал свою повесть, что мы буквально катались по полу от смеха»{{sfn|Щеглов|2009|с=88|name=shch}}. [[Шкловский, Виктор Борисович|Виктор Шкловский]] в одной из статей более подробно воспроизвёл её сюжет: «Через границу везут с собой деньги в платяной щётке. Щётку крадут. Тогда начинается бешеная скупка всех щёток на границе»<ref name="КЛ">{{книга|автор=Котова М., [[Лекманов, Олег Андершанович|Лекманов О. А.]]|часть=|ссылка часть=|заглавие=В лабиринтах романа-загадки: Комментарий к роману В. П. Катаева «Алмазный мой венец»|оригинал=|ссылка=http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Аграф|год=2004|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=57784-0271-6|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304095530/http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74|archivedate=2016-03-04}} {{Cite web |url=http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74 |title=Архивированная копия |access-date=2016-01-11 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304095530/http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74 |deadlink=unfit }}</ref>. Если Лидия Яновская писала, что повесть Лунца была озаглавлена «Двенадцать щёток»{{sfn|Яновская|1969|с=34}}, то литературоведы Мария Котова и [[Лекманов, Олег Андершанович|Олег Лекманов]] выдвинули предположение о другом варианте названия — «Через границу»<ref name="КЛ" />. [[Файл:Sherlock Holmes Museum The Adventure of the Six Napoleons.jpg|250px|thumb|Бюсты Наполеона в [[Музей Шерлока Холмса|музее Шерлока Холмса]]]] Современники Ильфа и Петрова вспоминали также о реальных событиях, которые могли повлиять на фабулу романа. Так, в вышедшей в Париже книге «На переломе. Три поколения одной московской семьи» мемуарист рассказал о вагонном знакомстве с пожилыми дамами, закопавшими в 1918 году свои бриллианты под колонной собственного особняка; по словам бывших помещиц, их сокровища были достаточно быстро обнаружены новой властью. О нескольких сотнях золотых и серебряных предметов, найденных в [[Саратовская губерния|Саратовской губернии]], сообщил в 1928 году журнал «Огонёк»<ref name="shch" />. Несмотря на то, что сама идея сюжета в 1920-х годах «носилась в воздухе», наиболее вероятными литературными предшественниками «Двенадцати стульев» являются, по мнению Юрия Щеглова, два произведения, написанные в конце XIX века, — это рассказы Конан Дойла «[[Шесть Наполеонов]]» и «[[Голубой карбункул]]»<ref name="shch" /><ref>См. также: {{книга|автор=[[Шкловский, Виктор Борисович|Шкловский В. Б.]]|часть=Юго-запад|заглавие=Гамбургский счет: Статьи — воспоминания — эссе (1914—1933)|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1990|страницы=473}}</ref>. В одном из них мошенник, спасаясь от преследования полиции, прячет чёрную жемчужину Боржиа в гипсовый бюст [[Наполеон I|Наполеона]], сохнущий в мастерской; в другом похититель алмаза использует в качестве «временного хранилища» [[Зоб (анатомия)|зоб]] гуся<ref name="shch" />. В «Шести Наполеонах» интрига строится вокруг выпадения одинаковых бюстов из сферы внимания заинтересованного лица, после чего происходит раздробление всей серии скульптур на части; в романе Ильфа и Петрова воробьяниновские стулья подобным же образом уходят из-под контроля владельца, а во время аукциона обретают новых хозяев{{sfn|Щеглов|2009|с=40}}. {{начало цитаты}}Напрасно спорили рецензенты о том, удался или не удался Ильфу и Петрову авантюрный сюжет и кому они больше подражали в его развитии — [[Плутовской роман|плутовскому роману]] XVIII века, детективным рассказам Конан Дойла или приключенческой повести Лунца… Схема авантюрного романа в «Двенадцати стульях»… использована пародийно: пародия помогала иронически осветить изображаемое{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. {{конец цитаты|источник=}} === Влияния. Цитатность === Исследователи, анализируя роман Ильфа и Петрова, пришли к выводу, что в нём почти нет предложений, в которых не содержалось бы [[Реминисценция|реминисценций]], пародий, обыгрывания стилистических приёмов других авторов. По словам Юрия Щеглова, «каждая фраза „Двенадцати стульев“ есть цитата»{{sfn|Щеглов|2009|с=54}}. Общая атмосфера романа восходит к южнорусской литературной школе, поэтому в нём угадываются интонации Валентина Катаева, Исаака Бабеля, Юрия Олеши, Льва Славина{{sfn|Яновская|1969|с=120}}. Тематическое и стилистическое родство с Булгаковым в первой части дилогии обозначено лишь пунктирно; в «Золотом телёнке» оно проявляется больше. По словам Лидии Яновской, творческое тяготение соавторов и Михаила Афанасьевича было взаимным{{sfn|Яновская|1969|с=121}}: так, сочетание «огнедышащий суп», о котором мечтает Ипполит Матвеевич по окончании рабочего дня, нашло продолжение в «Мастере и Маргарите» («огнедышащий борщ», кость из «огнедышащего озера»){{sfn|Щеглов|2009|с=85}}. В первой половине 1920-х годов некоторые представители сообщества «[[Серапионовы братья]]» предложили активнее использовать творческие традиции Запада — в частности, учиться у [[Диккенс, Чарльз|Диккенса]] и Конан Дойла умению работать в остросюжетном жанре. Ильф и Петров не входили в состав объединения, однако именно они оказались в авангарде этой программы. Исследователи отмечают, что при создании образов Альхена и Кислярского соавторами использовались диккенсовские художественные приёмы — речь идёт о стремлении акцентировать внимание на одной характерной детали, присущей персонажу{{sfn|Щеглов|2009|с=54—55}}. Влияние Конан Дойла обнаруживается не только в фабуле «Двенадцати стульев», но и в отдельных эпизодах. К примеру, после неудачи на аукционе Бендер обращается за спасением к беспризорным; те легко справляются с поручением и приносят Остапу «агентурные сведения», позволяющие продолжить «концессию». Подобное умение находить общий язык с уличными детьми отличает и Шерлока Холмса, который прибегает к их помощи в таких произведениях, как «[[Этюд в багровых тонах]]» и «[[Знак четырёх]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=232}}. В романе Ильфа и Петрова улавливаются чеховские, толстовские, гоголевские мотивы{{sfn|Щеглов|2009|с=54}}. «Присутствие» Николая Васильевича литературоведы выделяют отдельно, полагая, что и структура «Двенадцати стульев» сопоставима с композицией «Мёртвых душ», и включённые в основной текст внесюжетные зарисовки и этюды сравнимы с авторскими отступлениями из поэмы о похождениях Чичикова{{sfn|Яновская|1969|с=124}}. Свидетельством высокой плотности гоголевских заимствований является диалог Воробьянинова и священника в гостинице «Сорбонна»: «Я вам морду побью, отец Фёдор! — Руки коротки». В первой реплике, по мнению Юрия Щеглова, содержится отсылка к «[[Повесть о том, как поссорился Иван Иванович с Иваном Никифоровичем|Повести о том, как поссорились Иван Иванович с Иваном Никифоровичем]]»; вторая выводит на пьесу «Ревизор»{{sfn|Щеглов|2009|с=66}}. «Двенадцать стульев» насыщены явными и неявными музыкально-поэтическими цитатами. Так, в названии главы «Муза дальних странствий» содержится строчка [[Гумилёв, Николай Степанович|Николая Гумилёва]] «Ведь ты во всём её убранстве / Увидел Музу Дальних Странствий»{{sfn|Одесский|1999|с=452}}. Название другой главы — «От Севильи до Гренады» — воспроизводит фрагмент серенады Дон Жуана из [[Дон Жуан (драма)|драматической поэмы]] [[Толстой, Алексей Константинович|Алексея Константиновича Толстого]] (музыка [[Чайковский, Пётр Ильич|Петра Ильича Чайковского]]){{sfn|Одесский|1999|с=497}}. Слова, признесённые Бендером во время разговора со старгородским дворником («Белой акации, цветы эмиграции»), представляют собой видоизменённую цитату из романса «Белой акации гроздья душистые», авторство которой приписывают А. А. Пугачёву (версия Одесского и Фельдмана){{sfn|Одесский|1999|с=469}} и Волину-Вольскому (предположение Щеглова){{sfn|Щеглов|2009|с=113}}. Песенка, напеваемая Остапом в гостинице — «А теперь уже танцует шимми целый мир», — является отрывком из оперетты [[Кальман, Имре|Имре Кальмана]] «[[Баядера (оперетта)|Баядера]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=144}}. == Художественные приёмы == {{Quote box |quoted=true |bgcolor=#F5F5DC |salign=center |width=250px |align= | quote = '''Афоризмы''' * <small>Мосье, же не манж па сис жур.</small> * <small>При наличии отсутствия.</small> * <small>Пишите письма!</small> * <small>Мы чужие на этом празднике жизни.</small> * <small>Теперь я уже должен жениться, как честный человек.</small> * <small>Наших в городе много?</small> * <small>Утром — деньги, вечером — стулья.</small> * <small>Остапа несло.</small> * <small>У меня все ходы записаны.</small><ref name="КД" /> |source = }} Интерес к [[парадокс]]у как к художественному приёму, стирающему привычное восприятие картин жизни, обнаружился у Ильфа в середине 1920-х годов, когда молодой сотрудник «Гудка» начал собирать в специальную тетрадь газетные вырезки с нелепыми заголовками, объявлениями, фамилиями. Позже часть этих заготовок вошла в «Двенадцать стульев»{{sfn|Яновская|1969|с=130}}. Как отмечала Лидия Яновская, соавторы любили разрушать традиционные, «истёршиеся» от частого употребления обороты. Так, из устоявшегося выражения «Он пел не лишённым приятности голосом» писатели исключили частицу «не» — благодаря ломке стереотипов в сцене с пением отца Фёдора появился оттенок драмы{{sfn|Яновская|1969|с=140}}. В эпизоде с участием инженера Щукина произошло внезапное наделение водопроводного устройства человеческими качествами — в результате ситуация окрасилась мягкой иронией: «Кран захлебнулся и стал медленно говорить что-то неразборчивое»{{sfn|Яновская|1969|с=138}}. Иные художественные средства использованы при создании образа Эллочки Щукиной: её «людоедский» словарь сформирован за счёт соединения [[Гипербола (риторика)|гиперболы]], [[сарказм]]а и имитации «мещанской речи»{{sfn|Яновская|1969|с=36}}. Элементы пародии органично включены в текст всего романа: они присутствуют в портретах персонажей, репликах, лозунгах, фамилиях, вставных новеллах о московских вокзалах, письмах отца Фёдора жене{{sfn|Яновская|1969|с=142—143}}{{sfn|Щеглов|2009|с=53}}. К примеру, название одной из поэм Ляписа-Трубецкого — «О хлебе, качестве продукции и о любимой» — иронично обыгрывает заголовки таких агитационных стихотворений Маяковского, как «О „фиаско“, „апогеях“ и других неведомых вещах»{{sfn|Одесский|1999|с=511}}. Плакат в васюковской шахматной секции («Дело помощи утопающим…») является комической «перелицовкой» тезиса классиков [[Марксизм-ленинизм|марксизма-ленинизма]] о том, что «освобождение рабочих должно быть делом самих рабочих»{{sfn|Одесский|1999|с=530}}. По словам Юрия Щеглова, соавторы использовали пародию даже при разработке «вечных тем»: так, в 1-й главе романа упоминание о многочисленных похоронных конторах, находящихся в городе N, соседствует с описанием похожего на «старую надгробную плиту» стола Ипполита Матвеевича (ведающего в загсе вопросами любви и смерти) и сценой внезапного появления гробовщика Безенчука, несущего в себе мотив «раздатчика парадоксов жизни и смерти». Эта череда повторов-символов, предваряющая повествование о кончине мадам Петуховой, необходима Ильфу и Петрову «для ироничного возвышения тривиального»{{sfn|Щеглов|2009|с=48}}. {{начало цитаты}}Язык Ильфа и Петрова богат внезапными столкновениями: эффект неожиданности, именно потому, что он — эффект неожиданности, требует толчков, стилистических столкновений, тех непредвиденных ударов, при помощи которых высекаются искры смеха{{sfn|Яновская|1969|с=140—141}}.{{конец цитаты|источник=}} == Запрет романа к печати == Критик [[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Анатолий Тарасенков]], написавший в 1929 году в «Литературной газете», что роман соавторов «должен быть всячески рекомендован читателю»<ref name="ОФ" />, через девятнадцать лет, работая в издательстве «Советский писатель», получил строгий выговор «за выход в свет книги Ильфа и Петрова без её предварительного прочтения»{{sfn|Ильф|2001|с=312}}. Дисциплинарное взыскание было вынесено на основании постановления секретариата [[Союз советских писателей|Союза советских писателей]] от 15 ноября 1948 года. В документе, осудившем выход «Двенадцати стульев» и «Золотого телёнка», говорилось, что выпуск дилогии тиражом 75 000 экземпляров является «грубой политической ошибкой»: «Редактор отдела советской литературы тов. Тарасенков даже не прочёл этой книги, целиком доверившись редактору книги т. Ковальчик»{{sfn|Ильф|2001|с=308—309}}. В перечне причин, по которым книга Ильфа и Петрова объявлялась «вредной», указывалось, что авторы романа о поисках сокровищ, не сразу поняв направлений общественного развития в СССР, «преувеличили место и значение нэпманских элементов»{{sfn|Ильф|2001|с=309}}. Директивная часть постановления поручала критику [[Ермилов, Владимир Владимирович|Владимиру Ермилову]] подготовить для «Литературной газеты» публикацию, «вскрывающую клеветнический характер книги Ильфа и Петрова»{{sfn|Ильф|2001|с=312}}. Месяц спустя на имя секретаря отдела пропаганды и агитации [[ЦК ВКП(б)]] [[Маленков, Георгий Максимилианович|Георгия Маленкова]] поступила докладная записка, авторы которой — [[Шепилов, Дмитрий Трофимович|Дмитрий Шепилов]], Ф. Головченко и Н. Маслин — сообщили, что в романе «Двенадцать стульев» содержатся «пошлые, антисоветские остроты»; особое внимание обращалось на реплики, произносимые Бендером во 2-м доме Старсобеса. [[Первое мая (праздник)|Первомайская демонстрация]], по словам подписавших документ партийных деятелей, изображена в романе карикатурно; история с пуском первого старгородского трамвая выглядит как «затея головотяпов»; редакции советских газет представлены как сообщество «придурковатых работников»{{sfn|Ильф|2001|с=314}}. В записке напоминалось, что годом ранее отдел пропаганды и агитации отказался дать согласие на переиздание дилогии Ильфа и Петрова, однако «издательство не посчиталось с этим указанием и выпустило романы»{{sfn|Ильф|2001|с=314}}. На основании этого документа был подготовлен проект постановления секретариата ЦК ВКП(б) «О грубой политической ошибке издательства „Советский писатель“ от 14 декабря 1948 года», после которого директор издательства [[Ярцев, Георгий Алексеевич|Г. А. Ярцев]] был освобождён от занимаемой должности{{sfn|Ильф|2001|с=318—319}}. {{начало цитаты}}Все перипетии «разоблачения» Ильфа и Петрова в ту пору огласки не получили: цитируемые выше документы осели в архиве под грифом «секретно»… Писательское руководство ответственности избежало, директора же издательства действительно заменили, как того и требовал Агитпроп. Обещание поместить в «Литературной газете» статью, «вскрывающую клеветнический характер» дилогии, секретариат ССП не выполнил<ref>{{книга|автор=Ильф И., Петров Е.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Золотой Теленок (полная версия)|оригинал=|ссылка=http://www.rulit.me/books/zolotoj-telenok-polnaya-versiya-read-232419-2.html|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Русская книга|год=1994|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=5-268-01053-0|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304090157/http://fanread.ru/book/516086/?page=1|archivedate=2016-03-04}}</ref>.{{конец цитаты|источник=}} Запрет на издание произведений Ильфа и Петрова продолжался с 1949-го до середины 1950-х годов<ref name="БР">{{статья|автор=[[Рогинский, Борис Арсеньевич|Рогинский Б. А.]]|заглавие=Интеллигент, сверхчеловек, манекен — что дальше? Экранизации романов Ильфа и Петрова|оригинал=|ссылка=http://magazines.russ.ru/zvezda/2005/11/ro12.html|автор издания=|издание=[[Звезда (журнал XX—XXI веков)|Звезда]]|тип=|место=|издательство=|год=2005|выпуск=|том=|номер=11|страницы=|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305015459/http://magazines.russ.ru/zvezda/2005/11/ro12.html|archivedate=2016-03-05}}</ref>. В годы ранней [[хрущёвская оттепель|хрущёвской оттепели]], позволившей «реабилитировать» дилогию об Остапе Бендере, выход романов сопровождался комментариями, которые свидетельствовали о продолжении литературоведческих дискуссий вокруг идеологических взглядов соавторов. Так, писатель [[Симонов, Константин Михайлович|Константин Симонов]], участвовавший в выпуске первого после паузы издания «Двенадцати стульев» и «Золотого телёнка» («[[Художественная литература (издательство)|Художественная литература]]», 1956), отметил в предисловии, что Ильф и Петров были «людьми, глубоко верившими в победу светлого и разумного мира социализма над уродливым и дряхлым миром капитализма»<ref>{{книга|автор=Ильф И., Петров Е.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Золотой Теленок (полная версия)|оригинал=|ссылка=http://fanread.ru/book/516086/?page=2|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Русская книга|год=1994|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=5-268-01053-0|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160325044305/http://fanread.ru/book/516086/?page=2|archivedate=2016-03-25}} {{Cite web |url=http://fanread.ru/book/516086/?page=2 |title=Архивированная копия |access-date=2016-02-14 |archive-date=2016-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160325044305/http://fanread.ru/book/516086/?page=2 |deadlink=yes }}</ref>. == Цитаты == {{начало цитаты}} Константин Воробьёв силён там, где он пишет, давая себе и своему воображению полный простор, а языку — полное дыхание, как на ветру, напоенному запахами родной ему курской земли, русских полей и садов<ref>[http://kurskonb.ru/our-booke/site/persons/kv.html Константин Дмитриевич Воробьёв] // Курская областная научная библиотека имени Н. Н. Асеева.</ref>. {{конец цитаты}} {{начало цитаты}} Он долго и трудно шёл в литературу, его рукописи громили московские рецензенты… громили беспощадно, изничтожающе… за «искажение положительного образа», за «пацифизм», за «дегероизацию»… В особенности досталось за «окопную правду», за «натуралистическое» изображение войны и за искажение «образа советского воина»… {{конец цитаты|{{sc|[[Астафьев, Виктор Петрович|Виктор Астафьев]]}}}} {{начало цитаты}} Воробьёв написал две прямодушные повести о подмосковных боях — «Крик» и «Убиты под Москвой». В них мы найдём, при всём скоплении случайностей и неразберихи любого боя, и нашу полную растерянность 41-го года; и эту немецкую лёгкость, как, при лихо закатанных по локоть рукавах, секли превосходными автоматами от живота по красноармейцам; и тупость неподготовленных командиров; и малодушие тех политруков, кто спешил свинтить шпалы с петлиц и порвать свой документ; и засады за нашей спиной откормленных заградотрядчиков — уже тогда, бить по своим отступающим; и ещё, ещё не всё поместилось тут — и об этом тоже целые поколения не узнают правды?? — Повесть «Убиты под Москвой» безуспешно прошла несколько журналов и была напечатана в начале [[1963 год|63-го]] в «Новом мире» личным решением Твардовского. И концентрация такой уже 20 лет скрываемой правды вызвала бешеную атаку советской казённой критики — как у нас умели, на уничтожение. Имя Воробьёва было затоптано — ещё вперёд на 12 лет, уже до его смерти. Он жил эти годы со «вторым ножом в спине», в состоянии безысходности. {{конец цитаты|{{sc|[[Солженицын, Александр Исаевич|Александр Солженицын]]}}}} == Основные произведения (повести) == * 1974 — [[И всему роду твоему|…И всему роду твоему]] (неоконч.; опубл. 1975) * 1971 — [[Вот пришёл великан|Вот пришёл великан…]] * 1969 — [[Генка, брат мой|Генка, брат мой…]] * 1967 — [[Тётка Егориха]] (часть повести «Друг мой Момич», опубл. 1967) * 1965 — [[Друг мой Момич]] (опубл. 1988) * 1964 — [[Почём в Ракитном радости]] * 1963 — [[Сказание о моём ровеснике]] * 1962 — [[Крик (повесть)|Крик]] * 1961 — [[Убиты под Москвой]] (опубл. 1963) * 1948 — [[Одним дыханием]] (опубл. 1958) * 1943 — [[Это мы, Господи!|Это мы, Господи!..]] (опубл. 1986) == 1 == * Մինսկի գետտո - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%B3%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%BE * Մահվան խաղ - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%87_%D1%81%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8 * Անտառային եղբայրներ - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%B1%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_(1944%E2%80%941957) * Բաց նամակ - https://en.wikipedia.org/wiki/Open_letter * [[Սնափառության տոնավաճառ]] - [https://en.wikipedia.org/wiki/Vanity_Fair_(novel) ռուսերեն] * Ցախես - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D0%A6%D0%B0%D1%85%D0%B5%D1%81,_%D0%BF%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8E_%D0%A6%D0%B8%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1% * [[Կարամազով եղբայրներ]] * [[Ալեքսանդր Վերտինսկի]] - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87 60shlp4vgo0w8thrrcl64fc9ba6m04i 8485677 8485676 2022-08-09T06:37:27Z Voskanyan 23951 /* Награды */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Վասիլի Բորիսովիչ Լիվանով''' ({{lang-ru|Василий Борисович Ливанов}}, {{ԱԾ}}), խորհրդային ռուս կինոդերասան, կինոյի և մուլտիպլիկացիայի ռեժիսոր, գրող, [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (1988)։ Առավել մեծ ճանաչման է արժանացել [[Շերլոք Հոլմս]]ի կերպարի շնորհիվ, որը կերտել է [[Իգոր Մասլեննիկով|Իգոր Մասլեննիկովի]]՝ [[Արթուր Կոնան Դոյլ|Արթուր Կոնան Դոյլի]] ստեղծագործությունների հիման վրա նկարահանված «Շերլոկ Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի արկածները» հեռուստաֆիլմերի շարքում, ինչի համար 2006 թվականին պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամությամբ<ref name="MBE">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|quote=''Mr Vasily Borisovitch Livanov formally approved 20 February 2006 for service to the theatre and performing arts…''|format=PDF|publisher=gov.uk; archive.org|accessdate=2013-05-28|lang=en|description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZWfcmP?url=http://wayback.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}}</ref><!-- Есть в источнике — 3 стр. 2-я фамилия сверху; Mr Vasily Borisovitch LIVANOV -->։ == Биография == Родился 19 июля 1935 года в Москве, в семье народного артиста СССР [[Ливанов, Борис Николаевич|Бориса Николаевича Ливанова]] (1904—1972) и Евгении Казимировны Ливановой (в девичестве Правдзиц-Филипович) (1907—1978). Завсегдатаями дома Ливановых были [[Качалов, Василий Иванович|Качалов]], [[Пастернак, Борис Леонидович|Пастернак]], [[Довженко, Александр Петрович|Довженко]], [[Черкасов, Николай Константинович|Черкасов]], [[Тарханов, Михаил Михайлович|Тарханов]], [[Кончаловский, Пётр Петрович|Кончаловский]]. В 1954 году Василий Ливанов окончил [[Московский академический художественный лицей|Московскую среднюю художественную школу]] при Академии художеств СССР, а позднее — [[Театральный институт имени Бориса Щукина|Театральное училище им. Щукина]] (1958) и [[Высшие курсы сценаристов и режиссёров|Высшие режиссёрские курсы]] при Госкино СССР (мастерская [[Ромм, Михаил Ильич|Михаила Ромма]], 1966). Сочетание интеллигентности, душевной тонкости, романтичности, искренности чувств было определяющим в ранних экранных образах Василия Ливанова. Уникальный тембр голоса появился у Ливанова из-за того, что режиссёр [[Калатозов, Михаил Константинович|Михаил Калатозов]] предложил озвучить зимние сцены фильма «[[Неотправленное письмо]]» прямо на улице в 40-градусный мороз. Актёры пытались перекричать сильные порывы ветра, и Ливанов сорвал голос<ref>[http://lifenews.ru/video/13423 Василий Ливанов: «В современных „Шерлоках“ нет никакого Конана Дойла»] {{Wayback|url=http://lifenews.ru/video/13423 |date=20150723031402 }} // ''lifenews''.''ru''</ref>. В 1966—1973 годах работал на киностудии «[[Союзмультфильм]]» режиссёром-постановщиком. Озвучил около 300 мультипликационных персонажей, в том числе ''[[Карлсон]]а'', ''[[Крокодил Гена|крокодила Гену]]'' и ''Удава'' в мультфильме «[[38 попугаев]]»{{sfn|Кино|1986|с=236}}. Вместе с [[Энтин, Юрий Сергеевич|Юрием Энтиным]] и [[Гладков, Геннадий Игоревич|Геннадием Гладковым]] создал мультфильмы «[[Бременские музыканты (мультфильм)|Бременские музыканты]]» и «[[По следам бременских музыкантов]]». Когда [[Масленников, Игорь Фёдорович|Игорь Масленников]] собрался снимать [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (телесериал)|фильм о Шерлоке Холмсе и докторе Ватсоне]], то сразу рассматривал Ливанова как основного кандидата на роль Холмса. Масленников до этого работал с Ливановым в фильме «[[Ярославна, королева Франции]]». За восемь лет (1979—1986) было снято четыре двухсерийных и один трёхсерийный телефильм, сразу завоевавших большую популярность в СССР. За время съёмок Ливанов подружился с исполнителем роли Ватсона [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталием Соломиным]], а вот с Масленниковым к середине 1980-х годов отношения у Ливанова разладились. В 1986 году вышел фильм «[[Мой любимый клоун (фильм)|Мой любимый клоун]]», снятый режиссёром [[Кушнерёв, Юрий Сергеевич|Юрием Кушнерёвым]] по мотивам одноимённой повести Василия Ливанова. Сценарий к фильму написали [[Михалков, Никита Сергеевич|Никита Михалков]] и [[Адабашьян, Александр Артёмович|Александр Адабашьян]]. После окончания съёмок в телесериале о Шерлоке Холмсе Ливанов, которому к тому времени было всего 50 лет, постепенно почти перестал появляться на экране, по-прежнему работая иногда в качестве актёра озвучивания. Единственной крупной работой в кино стала роль [[Дон Кихот]]а в фильме 1997 года «[[Дон Кихот возвращается]]», который был поставлен самим Ливановым вместе с [[Григорович, Олег|Олегом Григоровичем]]. Ливанов выступил в этом фильме также в качестве сценариста и продюсера. В 2005 году Ливанов снялся в небольшой роли профессора Стравинского в телесериале [[Бортко, Владимир Владимирович|Владимира Бортко]] «[[Мастер и Маргарита (телесериал)|Мастер и Маргарита]]». Последний раз Ливанов появился на экране в фильме 2007 года режиссёра Валерия Николаева «[[Медвежья охота]]». В 1988 году Василию Ливанову было присвоено звание [[Народный артист РСФСР|народного артиста РСФСР]]. В том же году Ливанов (совместно с [[Семёнов, Юлиан Семёнович|Юлианом Семёновым]]) создал в Москве экспериментальный театр «Детектив», который размещался в Центральном доме офицеров МВД (ЦДО) на Лубянке. Финансирование театра осуществлялось комитетом по культуре мэрии Москвы, сам театр к 1992 году самостоятельно покрывал всего порядка 10 % от своих расходов. В середине 1992 года ЦДО расторг с театром контракт на аренду помещения. Художественный руководитель Ливанов при этом обвинялся в срыве работы театра и мероприятий ЦДО в связи с проблемами с алкоголем (актёр в это время лечился в клинике неврозов). Актёры на общем собрании приняли решения покинуть театр «Детектив» и создать на его базе центральный театр МВД<ref>''Самошин С.'' [https://www.kommersant.ru/doc/5044 От Василия Ливанова ушёл театр «Детектив»: Шерлок Холмс запил, солдаты выносят мебель] {{Wayback|url=https://www.kommersant.ru/doc/5044 |date=20201128013401 }} // «''Коммерсантъ-Власть''»: журнал. — 1992. — № 122. — 1 июня.</ref>. В 1990—2000-е годы Ливанов в основном занимался литературной деятельностью, писал мемуары. Автор эссе «Наш друг — Шерлок Холмс». В 2003 году сыграл роль пирата Фура́ в телеигре «[[Форт Боярд (русская версия)|Форт Боярд]]»<ref>{{cite web|url=https://iz.ru/news/279453|title=Миллион долларов за восемьдесят минут|date=2003-03-28|publisher=[[Известия]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102644/https://iz.ru/news/279453|deadlink=no}}</ref>. Из-за организационных разногласий с руководством программы отказался принимать участие в съёмках сезона следующего года<ref>{{cite web|url=https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|title=Василий Ливанов: Меня не выгоняли, я ушел сам! Почему актер отказался сниматься в игре «Форт Байяр»?|date=2004-08-20|publisher=[[Комсомольская правда]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102639/https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|deadlink=no}}</ref>. 15 июня 2006 года в [[Москва|Москве]] посол [[Великобритания|Великобритании]] [[Брентон, Энтони|Энтони Брентон]] вручил 70-летнему Василию Ливанову знаки [[Орден Британской империи|ордена Британской империи]]; актёр стал почётным членом ордена «За службу театру и изобразительному искусству»<ref>{{Cite web|url=http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|format=PDF|lang=en|website=[[Форин-офис|Foreign and Commonwealth Office]]|accessdate=2020-11-20 |description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2008-10-02|deadlink=yes}}</ref>. Позднее в неофициальном комментарии для английских шерлокианцев сотрудник Церемониального секретариата Кабинета министров [[Туоми, Алан|Алан Туоми]] заявил: {{начало цитаты}} ''Я, однако, могу сказать вам, что мистер Ливанов был награждён за исполнение роли Шерлока Холмса в серии телевизионных фильмов, произведённых в бывшем СССР в период 1979—1986 гг.'' {{Oq|англ.|I can tell you, however, that Mr. Livanov was honoured for his portrayal of the character Sherlock Holmes in a series of television films made in the former USSR during the period 1979-86.}} {{конец цитаты|источник=Алан Туоми<ref>{{Cite web|url=http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|title=The Newsletter The Sherlock Holmes Society of London|format=PDF|lang=en|website=The Sherlock Holmes Society of London|date=2006-04-04|accessdate=2020-11-20|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101237/http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|deadlink=no}}</ref>}} == Ընտանիք == * Առաջին կինը (1958-1970) – Ալինա Վլադիմիրովնա Էնգելգարդտ (ծնվ.՝ 21 մարտի, 1933), կենսաքիմիկոս Վլադիմիր Էնգելգարդտի դուստրը (1894-1984), ** Դուստրը՝ Անաստասիա (ծնվ.՝ 1963), ավարտել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան|ՄՊՀ]] կենսաբանության ֆակուլտետը, դարձել քանդակագործ<ref name="Василий Ливанов, дети" /><ref>''Пахомова А.'' [http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny Василий Ливанов пытался взорвать машину жены] {{Wayback|url=http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny |date=20141213123750 }} // Собеседник. — 2012. — апреля.</ref>, ***Թոռը՝ Վլադիմիր (ծնվ.՝ 1984)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />, *** Թոռնուհին՝ Քսենյա<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />: * Երկրորդ կինը (1972 թվականից) – Ելենա Լիվանովա (ծնվ.՝ 11 սեպտեմբերի, 1949), մուլտիպլիկատոր<ref>{{cite web|url=http://www.russiancinema.ru/names/name8996/|title=Елена Ливанова|work=Энциклопедия отечественного кино|publisher=russiancinema.ru|accessdate=2013-05-28|deadlink=yes}}</ref>, ** Որդին՝ Բորիս (ծնվ.՝ 2 ապրիլի, 1974), դերասան, հեռուստահաղորդավար, նկարիչ, գրող, բանաստեղծ: 2009 թվականին դատապարտվել է սպանության համար, պատիժը կրել է մասամբ, ազատ է արձակվել ժամկետից շուտ 2014 թվականին<ref name="Василий Ливанов, дети">[http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 Дети Василия Ливанова] {{Wayback|url=http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 |date=20181109071336 }} // ''bez-makiyazha''.''ru''</ref>, *** Թոռնուհին՝ Եվա (ծնվ.՝ 2002)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз">[http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ Василий Ливанов стал дедом в четвёртый раз] {{Wayback|url=http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ |date=20181109111956 }} // ''StarHit''.''ru''</ref>, ** Որդին՝ Նիկոլայ (ծնվ.՝ 3 մայիսի, 1984), նկարիչ, մուլտիպլիկատոր, դերասան, ավարտել է [[Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի համառուսական պետական ինստիտուտ|ՎԳԻԿ]]-ը<ref name="Василий Ливанов, дети" />, **** Թոռնուհին՝ Ալիսա (ծնվ.՝ 2017)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />։ == Մրցանակներ և պարգևներ == ''Ռուսական մրցանակներ'' * [[ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստների ցանկ|ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ]] (27 նոյեմբերի, 1981) * [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (18 ապրիլի, 1988) * «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» IV աստիճանի շքանշան (1 դեկտեմբերի, 2005) – ''Հայրենական կինեմատոգրաֆիայի զարգացման գործում ունեցած մեծ ավանդի և բազմամյա ստեղծագործական գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |title=Указ Президента Российской Федерации от 1 декабря 2005 г. № 1381 |access-date=2021-01-29 |archive-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201080943/http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |deadlink=no }}</ref>, * Պատվո շքանշան (27 հոկտեմբերի, 2016) – ''հայրենական մշակույթի և արվեստի զարգացման գործում ունեցած մեծ վաստակի, երկարամյա բեղմնավոր գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |title=Указ президента Российской Федерации от 26 октября 2016 года № 572 «О награждении государственными наградами Российской Федерации» |access-date=2021-01-29 |archive-date=2021-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211107032326/http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |deadlink=no }}</ref>, * «Հայրենիքի հերոսների հիշատակին» մեդալ – պատմահայրենասիրական ուղղվածության նախագծերի իրականացման համար (Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարի 2016 թվականի դեկտեմբերի 19-ի № 870 հրաման)<ref>[https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news Василий Ливанов получил медаль Минобороны России «Памяти героев Отечества»] {{Wayback|url=https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news |date=20170116175318 }} // ''Рамблер-новости''</ref>։ ''Օտարերկրյա մրցանակներ'' * Հենրիխ Գրայֆի մրցանակի դափնեկիր (1969)<ref>[https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ DEFA-Chronik für das Jahr 1969] {{Wayback|url=https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ |date=20201018154932 }} // ''defa-stiftung.de''</ref>, * Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամ (20 փետրվարի, 2006) – ''թատրոնի և կատարողական արվեստի բնագավառում ունեցած վաստակի համար''<ref name="MBE"/><ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|title=Ливанов — Кавалер ордена Британской Империи|date=2006-02-22|publisher=bbc.co.uk|accessdate=2013-05-28|lang=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120211131707/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|archivedate=2012-02-11|deadlink=no}}</ref>։ ''Հանրային ճանաչում'' * ՌԴ Կինեմատոգրաֆիական արվեստների և գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատվավոր ակադեմիկոս (2002), * «Ոսկե արծիվ-2017» հատուկ մրցանակ «կինեմատոգրաֆիայի բնագավառում ունեցած ավանդի համար» (2016 թվականի արդյունքներով)<ref>[https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 Лауреаты премии «Золотой Орёл» за 2016 год] {{Wayback|url=https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 |date=20210224170813 }} // Портал Национальной академии кинематографических искусств и наук России</ref>։ == Факты == {{Свалка}} [[Файл:Памятник Шерлоку Холмсу и доктору Ватсону (Москва).jpg|thumb|250px|right|[[Москва]], посольство Великобритании на Смоленской набережной: скульптурная композиция «[[Шерлок Холмс]] и [[доктор Ватсон]]»]] * Идея постановки фильма «[[Андрей Рублёв (фильм)|Андрей Рублёв]]» изначально принадлежала Василию Ливанову<ref>{{YouTube|XwQ7UWJ4uMg|Василий Ливанов о замысле фильма «Андрей Рублёв» — <small>видео (HD)</small>|logo=1}}</ref>. Он мечтал сам сыграть роль [[Андрей Рублёв|Рублёва]]. * К образу Шерлока Холмса Василий Ливанов возвращался неоднократно. В 1982 году Ливанов и [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Соломин]] появились в образах сыщика и его летописца в скетче «Шерлок Холмс» для телепередачи «Новогодний Голубой огонёк»<ref>{{YouTube|EW5D4AKYl8I|В. Ливанов и В. Соломин на «Голубом огоньке», 1982 г.|logo=1}}</ref>. Сценарий интермедии написал Ливанов, снимались актёры в обычных современных костюмах, Ливанов был в усах, а Соломин наоборот — гладко выбрит. При выпуске этой программы на DVD (издателем «Бомба мьюзик» в 2006 году) эпизод с Ливановым по неизвестным причинам вырезали, хотя по репликам других персонажей («Шерлок Холмс только что был здесь…») можно догадаться о его изначальном присутствии. ** В 1981 году Ливанов озвучил английского пса-сыщика (аллюзию на Шерлока Холмса) в мультфильме «[[Пёс в сапогах]]» (с 12:29 по 13:00 мин.) ** В 1985 году Ливанов озвучил Шерлока Холмса в мультипликационном фильме «[[Мы с Шерлоком Холмсом (мультфильм)|Мы с Шерлоком Холмсом]]» по сценарию Виталия Злотникова. Вместо доктора Ватсона в мультфильме действует дог по имени Том, его озвучивал [[Миронов, Андрей Александрович|Андрей Миронов]]. Интересно, что «Совэкспортфильмом» была выпущена [[Испанский язык|испаноязычная]] версия этого мультфильма, однако там Шерлок Холмс говорит голосом другого актёра, тембр которого даже отдалённо не напоминает «ливановский». ** Вскоре после выхода мультфильма «Мы с Шерлоком Холмсом» по нему был сделан аудиоспектакль, выпущенный на пластинке. Кроме того, в начале 1990-х был записан аудиоспектакль «Иохим Лис, ученик Шерлока Холмса» (по сказке Ингмара Фьоля), также с участием Ливанова (выпущен на кассете в 1996 году). ** В 1990-е годы вместе с [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталием Соломиным]] Василий Борисович снялся в цикле рекламных роликов торгующей представительскими автомобилями компании «Вико» (сценарии роликов придумали сами Ливанов и Соломин), затем Ливанов в образе Шерлока Холмса рекламировал печенье «Бартонс»<ref>{{YouTube|vYIZCLM68I0|Реклама печенья «Burton's» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> (цикл рекламных роликов), чай «Ристон»<ref>{{YouTube|JIbLKm7dIPc|Реклама чая «Riston» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> и [[В. Высоцкий и К°|чай «Высоцкий»]]<ref>{{YouTube|I6iO_QGbafY|Реклама чая «Высоцкий» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> (Wissotzky Tea) для русскоязычной телеаудитории Израиля. ** В 2000 году Игорь Масленников выпустил 13-серийный телесериал «[[Воспоминания о Шерлоке Холмсе]]», в который были включены эпизоды из оригинальной серии фильмов. В результате разбирательств между телеканалом «[[Первый канал|ОРТ]]» и «[[Медиа-Мост]]ом» готовый сериал был арестован и только трижды показан по Первому каналу в урезанном виде. Василий Ливанов, не участвовавший в этой работе, отзывался о ней негативно, считая, что сериалом была сбита значимость оригинальных фильмов<ref>''Мельман Д.'' [http://221b.ru/archive/arch-100.htm Злоключения Шерлока Холмса] {{Wayback|url=http://221b.ru/archive/arch-100.htm |date=20200527031253 }} // Московский комсомолец. — 2005. — 15 февраля.</ref>. ** В январе 2009 года на российских телеэкранах появился рекламный ролик энергетического напитка «[[Red Bull (напиток)|Red Bull]]». Мультипликационный Шерлок Холмс из этого ролика говорит голосом Василия Ливанова<ref>{{YouTube|GOzQWsnqO3c|Рекламный ролик «Red Bull окрыляет», Шерлок Холмс — В. Ливанов|logo=1}}</ref>. ** В начале XXI века Ливанов озвучил сыщика в русских локализациях нескольких компьютерных игр, а также в российской игре «Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти». В последней доктора Ватсона озвучивал Виталий Соломин. ** В 2004 году Ливанов сыграл Шерлока Холмса в цикле из четырёх аудиоспектаклей, поставленных режиссёром Даниилом Дубшиным под эгидой издательского дома «Мир детства». На момент записи спектаклей Виталия Соломина уже не было в живых, и роль доктора Ватсона исполнил народный артист России [[Стеблов, Евгений Юрьевич|Евгений Стеблов]] (исполнитель роли доктора Мортимера в «Собаке Баскервилей»). Были записаны рассказы «Львиная грива», «Пёстрая лента», «Обряд дома Месгрейвов» и «Пять апельсиновых зёрнышек». * 27 апреля 2007 года в Москве на [[Смоленская набережная|Смоленской набережной]] у стен [[Посольство Великобритании в России|посольства Великобритании]] открыли скульптурную композицию «[[Памятник Шерлоку Холмсу и доктору Ватсону|Шерлок Холмс и доктор Ватсон]]» (скульптор Андрей Орлов). Прототипом Шерлока Холмса послужил Василий Ливанов, а доктора Ватсона — Виталий Соломин<ref>{{cite web|url=http://www.kp.ru/daily/23895/66683/|title=Ливанова и Соломина увековечили в бронзе|author=Бойко А.|date=2007-04-28|publisher=«[[Комсомольская правда]]» (kp.ru)|accessdate=2013-05-29|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZazMVA?url=http://www.kp.ru/daily/23895/66683/|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}} </ref>. * В 2013 году на [[НТВ]] вышел документальный фильм-расследование «Глазами Шерлока Холмса. Литера „М“» с участием В. Ливанова в роли ведущего-рассказчика. === Коллекционные монеты Островов Кука === [[Файл:Монета Шерлок Холмс.jpg|thumb|260px|Василий Ливанов в образе [[Шерлок Холмс|Шерлока Холмса]] на новозеландской монете из мемориальной серии 2007 года, посвящённой циклу фильмов «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (телесериал)|Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона]]»]] В 2007 году, в ознаменование 120-летия создания [[Дойл, Артур Конан|Артуром Конан Дойлом]] дебютной повести о Шерлоке Холмсе, частная компания «Новозеландский монетный двор» ({{lang-en|New Zealand Mint}}) выпустила мемориальную серию из четырёх монет в сувенирной коробке номиналом в два [[Доллар Островов Кука|доллара]] [[Острова Кука|Островов Кука]]. Монеты отчеканены из серебра 999-й пробы в количестве 8 тысяч экземпляров. Вес каждой монеты составляет 31,1 грамма (1 тройская унция). Чеканка — матово-глянцевая с цветной фотопечатью на поверхности. На реверсе первой монеты изображён Шерлок Холмс (в исполнении Василия Ливанова) в [[Шляпа охотника за оленями|охотничьей войлочной шляпе]] и с [[Курительная трубка|трубкой]]. Остальные три монеты посвящены фильмам «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Сокровища Агры|Сокровища Агры]]», «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Собака Баскервилей|Собака Баскервилей]]» и «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (фильм)|Смертельная схватка]]». На них, помимо Шерлока Холмса, изображены [[доктор Ватсон]] (в исполнении [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталия Соломина]]), мисс Морстен (в исполнении [[Зинченко, Екатерина Григорьевна|Екатерины Зинченко]]), сэр Генри Баскервиль (в исполнении [[Михалков, Никита Сергеевич|Никиты Михалкова]]) и профессор Мориарти (в исполнении [[Евграфов, Виктор Иванович|Виктора Евграфова]]). Набор монет представлен в сувенирной коробке, выполненной в виде [[Хлопушка-нумератор|кинохлопушки]]. Часть тиража этих монет распространялась в филиалах «[[Сбербанк России|Сбербанка России]]»<ref>{{cite web|url=http://www.ntv.ru/novosti/114311|title=Новозеландские доллары украсит «советский» Шерлок Холмс|date=2007-08-02|publisher=ntv.ru|accessdate=2013-05-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140822200931/http://www.ntv.ru/novosti/114311/|archivedate=2014-08-22|deadlink=no}}</ref>. == Противоречия == В интервью журналистке [[Симонова-Страут, Ирина|Ирине Симоновой-Страут]] Ливанов заявил, что англичане считают фильм с его участием лучшим из фильмов о Холмсе, но при этом не назвав ни критиков, ни издание, в котором это мнение было опубликовано<ref>{{статья |автор= Irina I. Simonova Strout |заглавие= Seeing the Novel. Reading the Film. Unveiling Masculinity Englishness and Power Struggle in Arthur Conan Doyle's The Hound of the Baskervilles |ссылка= https://content.sciendo.com/view/journals/abcsj/23/1/article-p60.xml |язык= en |издание= American, British and Canadian Studies Journal |тип= |год= 2014 |месяц= |число= |том= 23 |номер= 1 |страницы= 60—76 |doi= |issn=}}</ref>. Фильмы с участием Ливанова в роли Холмса упоминаются в «Справочнике Шерлока Холмса» ({{lang-en|Sherlock Holmes Handbook}}) [[Редмонд, Кристофер|Кристофера Редмонда]], где на с. 245 Ливанов указан как актёр, игравший Холмса в Советском Союзе в 1986 году, но далее сказано, что эти фильмы малоизвестны в англоязычных странах (хотя с 2009 года их можно приобрести на DVD с английскими субтитрами)<ref>{{публикация|автор= Christopher Redmond |заглавие= Sherlock Holmes Handbook, Second Edition |место= |издательство= Dundern Press |год= 2009 |pages= 245 |allpages= 336}}</ref>. <!-- Данное утверждение, однако, может быть опровергнуто тем фактом, что В. Б. Ливанов был награждён британским орденом. (При чём тут орден?) --> == Гражданская позиция == * Поддержал [[присоединение Крыма к Российской Федерации]]. * В 2015 году в интервью изданию «Аргументы и факты» назвал украинское общество «отравленным бандеровщиной»<ref>{{Cite web |url=http://www.aif.ru/society/people/1489568 |title=Василий Ливанов: «Враньё о России зашкаливает!» |access-date=2018-11-13 |archive-date=2016-04-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160421114356/http://www.aif.ru/society/people/1489568 |deadlink=no }}</ref>. * В январе 2017 года (за 1 год и 2 месяца до [[Президентские выборы в России (2018)|выборов 2018 года]]) публично обратился к [[Путин, Владимир Владимирович|Путину]] с просьбой и впредь оставаться президентом России и «даже не думать» уходить с этого поста<ref>{{Cite web |url=https://russian.rt.com/russia/news/353588-aktyor-livanov-posovetoval-putin |title=Актёр Ливанов посоветовал Путину «даже не думать» уходить с поста президента |access-date=2019-05-01 |archive-date=2019-05-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190501001404/https://russian.rt.com/russia/news/353588-aktyor-livanov-posovetoval-putin |deadlink=no }}</ref>. * В марте 2022 года в числе других деятелей российской культуры подписал письмо, выражающее поддержку решения [[Путин, Владимир Владимирович|Путина]] начать [[Вторжение России на Украину (2022)|вторжение России на Украину]]<ref>{{Cite web |url=https://regnum.ru/news/polit/3524646.html |title=Свыше 150 деятелей культуры поддержали президента и спецоперацию на Украине - ИА REGNUM<!-- Заголовок добавлен ботом --> |access-date=2022-03-10 |archive-date=2022-03-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220310212851/https://regnum.ru/news/polit/3524646.html |deadlink=no }}</ref>. == Фильмография == === Актёр === * [[1958 год в кино|1959]] — [[Город на заре (телефильм)|Город на заре]] — ''эпизод'' * 1959 — [[Неотправленное письмо]] — ''геолог Андрей'' * [[1960 год в кино|1960]] — [[Воскресение (фильм, 1960)|Воскресение]] — ''народоволец Крыльцов'' * 1960 — [[Слепой музыкант (фильм)|Слепой музыкант]] — ''Пётр Попельский'' * [[1961 год в кино|1961]] — [[Две жизни (фильм, 1961)|Две жизни]] — ''студент'' * [[1962 год в кино|1962]] — [[Коллеги (фильм)|Коллеги]] — ''Саша Зеленин'' * 1962 — [[Суд сумасшедших]] — ''профессор Вернер'' * [[1963 год в кино|1963]] — [[Синяя тетрадь (фильм)|Синяя тетрадь]] — ''[[Дзержинский, Феликс Эдмундович|Феликс Дзержинский]]'' * 1963 — [[Большие и маленькие]] — ''учитель Сергей Сергеевич'' * [[1964 год в кино|1964]] — [[Возвращение Вероники (фильм)|Возвращение Вероники]] — ''Вадим'' * [[1965 год в кино|1965]] — [[Год как жизнь]] — ''поэт Георг Веерт'' * 1965 — [[Зелёный огонёк]] — ''пассажир такси хирург Коржиков'' * [[1966 год в кино|1966]] — [[Путешествие (фильм, 1966)|Путешествие]] — ''журналист Гена'' (новелла «Папа, сложи!») * [[1967 год в кино|1967]] — [[Браслет-2]] — ''наездник Африкан Савин'' * [[1968 год в кино|1968]] — [[Мне было девятнадцать]] — ''военный переводчик Вадим Гейман'' * [[1970 год в кино|1970]] — [[Ватерлоо (фильм)|Ватерлоо]] — ''офицер из свиты Веллингтона'' * [[1972 год в кино|1972]] — [[Игрок (фильм, СССР, 1972)|Игрок]] — ''Де Грие'' * [[1975 год в кино|1975]] — [[Звезда пленительного счастья]] — ''император [[Николай I]]'' * [[1976 год в кино|1976]] — [[Жизнь и смерть Фердинанда Люса]] — ''доктор Пейн'' * [[1978 год в кино|1978]] — [[Степь (фильм)|Степь]] — ''Казимир Михайлович'' * 1978 — [[Ярославна, королева Франции]] — ''рыцарь Бенедиктус'' * [[1979 год в кино|1979]] — [[Шерлок Холмс и доктор Ватсон]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1980 год в кино|1980]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (фильм)|Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1981 год в кино|1981]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Собака Баскервилей]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1982 год в кино|1982]] — [[Кто стучится в дверь ко мне? (фильм, 1982)|Кто стучится в дверь ко мне?]] — ''Виктор'' * [[1983 год в кино|1983]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Сокровища Агры]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * 1983 — [[Лунная радуга (фильм)|Лунная радуга]] — ''Гэлбрайт'' * [[1986 год в кино|1986]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Двадцатый век начинается]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1987 год в кино|1987]] — [[Необыкновенные приключения Карика и Вали (фильм)|Необыкновенные приключения Карика и Вали]] — ''профессор Енотов'' * [[1988 год в кино|1988]] — [[Любовь к ближнему (фильм)|Любовь к ближнему]] — ''Некто'' (новелла «Монумент») * [[1992 год в кино|1992]] — [[Он своё получит (фильм)|Он своё получит]] — ''Делани'' * [[1994 год в кино|1994]] — [[Охота (фильм, 1994)|Охота]] * [[1997 год в кино|1997]] — [[Дон Кихот возвращается]] — ''[[Дон Кихот]]'' * [[2004 год в кино|2004]] — [[Сыщики (телесериал)|Сыщики 3]] — ''профессор'' (сезон 3, серия 5 «Операция под наркозом»; озвучен другим актёром) * [[2005 год в кино|2005]] — [[Мастер и Маргарита (телесериал)|Мастер и Маргарита]] — ''профессор Александр Николаевич Стравинский'' * [[2006 год в кино|2006]] — [[Мужской сезон: Бархатная революция]] — ''Сан Саныч Шувалов, ветеран госбезопасности'' * [[2008 год в кино|2008]] — [[Медвежья охота (фильм)|Медвежья охота]] — ''Сергей Кириллович Корсаков, советник по международным отношениям'' === Озвучивание мультфильмов === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] — ''крокодилица'' (в титрах не указан) * {{в кино|1968}} — [[Кот в сапогах (мультфильм, 1968)|Кот в сапогах]] — ''младший сын мельника'' * {{в кино|1968}} — [[Малыш и Карлсон]] — ''Карлсон / отец Малыша'' * {{в кино|1969}} — [[Сказка про Колобок]] — ''Медведь'' * 1969 — [[Крокодил Гена (мультфильм)|Крокодил Гена]] — ''крокодил Гена / сторож зоопарка'' * {{в кино|1970}} — [[Карлсон вернулся]] — ''Карлсон / отец Малыша / телеведущий'' * 1970 — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] — ''Пёс / шахтёр / Хлеб'' * 1970 — [[Обезьяна с острова Саругасима]] — ''Черепаха'' * 1970 — [[Весёлая карусель]] № 2. [[Небылицы (мультфильм)|Небылицы]] — ''читает текст'' (вместе с [[Баранов, Александр Андреевич (актёр)|А. Барановым]]) * 1970 — [[Фитиль (киножурнал)|Фитиль № 100: «Безответственный ответственный»]] — ''подчинённый'' * {{в кино|1971}} — Как мы весну делали — ''ворона'' * 1971 — [[Чебурашка (мультфильм)|Чебурашка]] — ''крокодил Гена'' * 1971 — [[Рассказы старого моряка. Необитаемый остров]] — ''капитан корабля «Чёрный Спрут»'' * {{в кино|1972}} — [[Рассказы старого моряка. Антарктида]] — ''[[Кук, Джеймс|Джеймс Кук]]'' * 1972 — [[Заветная мечта (мультфильм)|Заветная мечта]] — ''маленький Ослик'' * {{в кино|1973}} — [[Айболит и Бармалей (мультфильм)|Айболит и Бармалей]] — ''Бармалей / долговязый разбойник'' * 1973 — [[Сокровища затонувших кораблей]] — ''профессор Карпов'' * 1973 — [[Мы с Джеком]] — ''пёс Джек'' * 1973 — [[Спасибо (мультфильм)|Спасибо]] — ''рабочий'' (в титрах не указан) * 1973 — [[Немухинские музыканты (мультфильм)|Немухинские музыканты]] — ''леший Тимофей Пантелеич'' (в титрах не указан) * {{в кино|1974}} — [[Шапокляк (мультфильм)|Шапокляк]] — ''крокодил Гена'' * {{в кино|1975}} — [[Наследство волшебника Бахрама]] — ''Зильзиля'' * {{в кино|1976}}—{{в кино|1982}} — [[Котёнок по имени Гав]] — ''чёрный кот'' * 1976 — [[38 попугаев]] — ''Удав'' * {{в кино|1977}} — [[Жихарка (мультфильм, 1977)|Жихарка]] — ''[[Баба-яга]]'' * 1977 — [[Весёлая карусель]] № 9. [[За щелчок]] — ''Медведь-врач'' (в титрах не указан) * 1977 — [[38 попугаев|Бабушка удава]] — ''Удав'' * 1977 — [[38 попугаев|Как лечить удава]] — ''Удав'' * 1977 — [[Как Маша поссорилась с подушкой]] — ''текст от автора'' * 1977 — [[Бравый инспектор Мамочкин]] — ''недисциплинированный водитель'' * 1977 — [[38 попугаев|Куда идёт слонёнок]] — ''Удав'' * {{в кино|1978}} — [[38 попугаев|А вдруг получится!]] — ''Удав'' * 1978 — [[38 попугаев|Привет мартышке]] — ''Удав'' * 1978 — [[Подарок для самого слабого]] — ''Волк'' * 1978 — [[Маша больше не лентяйка]] — ''кукушка / шофёр'' * {{в кино|1979}} — [[38 попугаев|Завтра будет завтра]] — ''Удав'' * 1979 — [[38 попугаев|Зарядка для хвоста]] — ''Удав'' * 1979 — [[Дядюшка Ау]] (3 серии) — ''Дядюшка Ау'' * 1979 — [[Маша и волшебное варенье]] — ''текст от автора'' * 1979 — [[Новый Аладдин]] — ''колдун-магрибинец'' * 1979 — [[Последние волшебники]] — ''бывший злой волшебник Иванович'' * {{в кино|1980}} — [[Возвращение (мультфильм)|Возвращение]] — ''дед космонавта'' * {{в кино|1981}} — [[Пёс в сапогах]] — ''английский пёс-сыщик'' (аллюзия на Шерлока Холмса) * 1981 — [[Халиф-аист (мультфильм)|Халиф-аист]] — ''главный злой колдун'' * 1981 — [[Тайна третьей планеты]] — ''[[Громозека]]'' * {{в кино|1982}} — [[Динозаврик]] — ''Мурлокотам'' * 1982 — [[Превращение (мультфильм)|Превращение]] — ''текст от автора'' * {{в кино|1983}} — [[Чебурашка идёт в школу]] — ''крокодил Гена'' * {{в кино|1985}} — [[Мы с Шерлоком Холмсом]] — ''Шерлок Холмс'' * 1985 — [[38 попугаев|Великое закрытие]] — ''Удав'' * 1985 — [[Контракт (мультфильм)|Контракт]] — ''менеджер торговой фирмы'' * 1985 — [[Миссис Уксус и мистер Уксус]] — ''Волк'' * {{в кино|1986}} — [[Как потерять вес]] — ''Аптекарь-рассказчик'' * {{в кино|1987}} — [[Богатырская каша]] — ''Гриф'' * {{в кино|1988}} — [[Мы идём искать]] — ''бродячий Пёс'' * 1988 — [[Перевал (мультфильм)|Перевал]] — ''Борис / Старый'' * {{в кино|1989}} — [[Фитиль (киножурнал)|Фитиль № 323: «Человек ниоткуда»]] — ''Снежный человек'' * 1989 — [[Счастливый старт]] — ''полковник Еллоу'' * 1989 — [[Агент уходит в океан]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * 1989 — [[В объятиях русской разведки]] — ''командир Моржов'' * 1989 — [[Микко — сын Павловой]] — ''командир Моржов'' * 1989 — [[Озеро на дне моря]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * {{в кино|1991}} — [[Подводные береты]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * 1991 — [[38 попугаев|Ненаглядное пособие]] — ''Удав'' * 1991 — Без расчёту жить — себя погубить — ''текст от автора'' (в титрах не указан) * {{в кино|1993}} — [[Пряник (мультфильм)|Пряник]] — ''Волк'' * {{в кино|2003}} — [[Путешествие Пети Гречкина от альфы до омеги]] * {{в кино|2010}} — [[Секрет матрёшки]] * {{в кино|2013}} — [[Мышкины истории]] === Озвучивание кинофильмов === * {{в кино|1976}} — [[Деревня Утка]] — ''профессор'' (озвучивает актёра Вадима Александрова) * {{в кино|1987}} — [[Друг (фильм)|Друг]] — ''Друг, пёс породы ньюфаундленд'' (озвучивает ньюфаундленда Ютгая) * {{в кино|2008}} — [[Золушка 4×4. Всё начинается с желаний]] — ''Крот'' === Озвучивание компьютерных игр === * [[2000 год в компьютерных играх|2000]] — Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти — ''Шерлок Холмс''<ref>{{Cite web |url=https://buka.ru/cgi-bin/show.pl?id=134 |title=Игра «Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2019-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190801094642/http://buka.ru/cgi-bin/show.pl?id=134 |deadlink=no }}</ref> * [[2004 год в компьютерных играх|2004]] — [[Шерлок Холмс: Загадка серебряной серёжки]] — ''Шерлок Холмс''<ref>{{Cite web |url=https://www.nd.ru/catalog/products/266285/ |title=Игра «Шерлок Холмс: Загадка серебряной серёжки» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2017-09-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170910014238/http://www.nd.ru/catalog/products/266285/ |deadlink=no }}</ref> * [[2005 год в компьютерных играх|2005]] — Карлсон, который живёт на крыше — ''Карлсон''<ref>{{Cite web |url=https://www.softclub.ru/games/pc/19803-karlson-kotoryj-zhivet-na-kryshe |title=Игра «Карлсон, который живёт на крыше» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2018-11-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181101175737/http://www.softclub.ru/games/pc/19803-karlson-kotoryj-zhivet-na-kryshe |deadlink=no }}</ref> * [[2008 год в играх|2008]] — [[Adventures of Sherlock Holmes: The Mystery of the Persian Carpet|Шерлок Холмс: Тайна персидского ковра]] — ''Шерлок Холмс'' === Продюсер === * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Режиссёр фильмов === * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Режиссёр мультипликации === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] * {{в кино|1970}} — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] * {{в кино|1972}} — [[Фаэтон — сын Солнца (мультфильм)|Великие тайны вселенной (Фаэтон — сын Солнца)]] * {{в кино|1973}} — [[По следам бременских музыкантов]] === Сценарист === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] * 1966 — [[Жу-жу-жу]] * {{в кино|1969}} — [[Бременские музыканты (мультфильм)|Бременские музыканты]] - совместно с [[Энтин, Юрий Сергеевич|Юрием Энтином]] * 1969 — [[Дед Мороз и лето]] * {{в кино|1970}} — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] * {{в кино|1971}} — [[Старая игрушка]] * {{в кино|1972}} — [[Фаэтон — сын Солнца (мультфильм)|Великие тайны вселенной (Фаэтон — сын Солнца)]] — совместно с В. Анкором * {{в кино|1973}} — [[Паучок Ананси и волшебная палочка]] * 1973 — [[По следам бременских музыкантов]] - совместно с Юрием Энтином * {{в кино|1976}} — [[Зеркало времени (мультфильм)|Зеркало времени]] — совместно с В. Анкором * {{в кино|1978}} — [[Талант и поклонники]] * {{в кино|1979}} — [[Маша и волшебное варенье]] * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2000}} — [[Новые бременские]] - совместно с Юрием Энтином * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Телевидение === * {{в кино|2003}} — [[Форт Боярд (русская версия)|Форт Боярд]] — ''Пират Фура'' == Документальные фильмы и телепередачи == * «Василий Ливанов. ''„В жизни я не Шерлок Холмс“''» («[[Первый канал (Россия)|Первый канал]]», 2010)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/16047 |title=«Василий Ливанов. В жизни я не Шерлок Холмс». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2010-07-24 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000052/https://www.1tv.com/announce/16047 |deadlink=no }}</ref> * «Василий Ливанов. ''„Я умею держать удар“''» («[[ТВ Центр]]», 2015)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.tvc.ru/channel/brand/id/2453 |title=«Василий Ливанов. Я умею держать удар». Документальный фильм |lang=ru |website=www.tvc.ru |publisher=[[ТВ Центр]] |date=2015 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000037/https://www.tvc.ru/channel/brand/id/2453 |deadlink=no }}</ref> * «Василий Ливанов. ''„Кавалер и джентльмен“''» («Первый канал», 2015)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.ru/doc/pro-zhizn-zamechatelnyh-lyudey/vasiliy-livanov-kavaler-i-dzhentlmen |title=«Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.ru |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2015-07-18 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000030/https://www.1tv.ru/doc/pro-zhizn-zamechatelnyh-lyudey/vasiliy-livanov-kavaler-i-dzhentlmen |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/14356 |title=«Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2015 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000102/https://www.1tv.com/announce/14356 |deadlink=no }}</ref> * ''«Шерлок Холмс и доктор Ватсон»: история советской Бейкер-стрит'' («[[Мир (телерадиокомпания)|Мир]]», 2020)<ref>{{cite web |author= |url=http://mirtv.ru/video/66272/ |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон»: история советской Бейкер-стрит. Телепередача |lang=ru |website=mirtv.ru |publisher=[[Мир (телерадиокомпания)|Мир]] |date=2010-07-24 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000027/http://mirtv.ru/video/66272/ |deadlink=no }}</ref> * «''Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда''» («Первый канал», 2021)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/17037 |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2021 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000036/https://www.1tv.com/announce/17037 |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.ru/doc/pro-kino-i-teatr/sherlok-holms-i-doktor-vatson-vmeste-navsegda-dokumentalnyy-film |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.ru |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2021-07-26 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000026/https://www.1tv.ru/doc/pro-kino-i-teatr/sherlok-holms-i-doktor-vatson-vmeste-navsegda-dokumentalnyy-film |deadlink=no }}</ref> == Литературное творчество == Кроме сценариев и пьес, Василий Ливанов является автором повестей, рассказов, эссе, воспоминаний о выдающихся деятелях культуры. Сказание о скифах «Агния, дочь Агнии» (1976), повести «Мой любимый клоун»<ref>{{Cite web |url=http://booksonline.com.ua/view.php?book=61417&page=12 |title=Повесть «Мой любимый клоун» |access-date=2017-08-14 |archive-date=2017-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170815030233/http://booksonline.com.ua/view.php?book=61417&page=12 |deadlink=no }}</ref> (1979), «Ночная „Стрела“» (1980), «Богатство военного атташе» (1984) впервые были опубликованы в журнале «[[Юность (журнал)|Юность]]». В 1985 году выпущен сборник прозы В. Б. Ливанова «Легенда и быль» (издательство «[[Советский писатель]]»). В журнале «[[Нева (журнал)|Нева]]» (1989, № 4) была опубликована юмористическая повесть «Иван, себя не помнящий». В последние десятилетия неоднократно издавались сборники его произведений различных жанров, вышли в свет трёхтомное (2005) и двухтомное (2010) собрания сочинений. По мотивам повести «Мой любимый клоун» снят [[Мой любимый клоун (фильм)|одноимённый фильм]]. По сказке В. Ливанова поставлен короткометражный мультфильм «[[Кролик с капустного огорода (мультфильм)|Кролик с капустного огорода]]» («[[Союзмультфильм]]», [[2006 год в кино|2006]]). В 2009 году по повести В. Ливанова «Богатство военного атташе» был снят кинофильм «[[Кромовъ]]», но из-за разногласий с продюсерами Ливанов потребовал исключить свою фамилию из титров. == Մատենագրություն == * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Неизвестный Шерлок Холмс|заглавие2=Помни о белой вороне|место=М.|издательство=Эксмо|год=2010|страниц=272|isbn=978-5-699-43373-5}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Путь из детства|заглавие2=Эхо одного тире|место=М.|издательство=АСТ|год=2013|страниц=256|isbn=978-5-170-77885-0}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Люди и куклы|вид=[сб.]|место=М.|издательство=Litres|год=2014|isbn=5457423026|isbn2=9785457423022}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Мой отец — Борис Ливанов|год=2015|страниц=205|isdn=5443810227|isbn2=9785443810225}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Գրականություն == * {{публикация|часть=Ливанов Василий Борисович|заглавие=Кино|подзаголовок=Энциклопедический словарь|ответственный=гл. ред. С. И. Юткевич|место=М.|издательство=Советская энциклопедия|год=1986|страницы=236|ref=Кино}} == Արտաքին հղումներ == * [http://vasily-livanov.narod.ru/ Վասիլի Լիվանովին նվիրված կայք] {{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20110405214500/http://angelina-tihonova.ru/category/vasiliy_livanov/ Василий Ливанов. «Смотрите, сын полка!»] Воспоминания Василия Ливанова о военном детстве * {{cite web |author=Евгений Перемышлев |url=https://www.krugosvet.ru/enc/teatr-i-kino/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=www.krugosvet.ru |publisher=[[Кругосвет]] |date= |access-date=2021-10-02}} * {{cite web |author=Денис Абрамов |url=https://tass.ru/encyclopedia/person/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=tass.ru |publisher=ТАСС |date= |access-date=2021-10-02}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Լիվանով, Վասիլի}} == 1 == '''1982''' * [[Таран (фильм)|Таран]] / ''Tarāns'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] * [[Голова Тереона]] / ''Tereona galva'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Личная жизнь Деда Мороза]] / ''Salavecīša personīgā dzīve'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенбергс]] * [[Блюз под дождём (фильм)|Блюз под дождём]] / ''Lietus blūzs'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Моя семья (фильм, 1982)|Моя семья]] / ''Mana ģimene'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Самая длинная соломинка]] / ''Pats garākais salmiņš'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Краткое наставление в любви (фильм)|Краткое наставление в любви]] / ''Īsa pamācība mīlēšanā'' — [[Кренбергс, Имантс|Имант Кренберг]] * [[Забытые вещи]] / ''Aizmirstās lietas'' — [[Бейнерте, Вия|Вия Бейнерте (Рамане)]] * [[Время учится]] / ''laiks mācīties'' — [[А. Сукутс]] '''1983''' * [[Чужие страсти]] / ''Svešās kaislības'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Каменистый путь]] / ''Akmeņainais ceļš'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] * [[Оборотень Том]] / ''Vilkatis Toms'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Мираж (фильм, 1983)|Мираж]] / ''Mirāža'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Погода на август (фильм)|Погода на август]] / ''Laika prognoze augustam'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Сад с призраком]] / ''Dārzs ar spoku'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Три лимона для любимой (фильм)|Три лимона для любимой]] / ''Trīs citorni mīlotajai'' — О. Розенбергс * [[Выстрел в лесу]] / ''Šāviens mežā'' — [[Пикс, Рихард|Рихард Пикс]] '''1984''' * [[Нужна солистка]] / ''Vajadzīga soliste'' — [[Земель, Геннадий Фрицевич|Геннадий Земель]] * [[Долг в любви]] / ''Parāds mīlestībā'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Когда сдают тормоза]] / ''Kad bremzes netur'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] * [[Малиновое вино (фильм)|Малиновое вино]] / ''Aveņu vīns'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] * [[Фронт в отчем доме]] / ''Fronte tēva pagalmā'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Последний визит (фильм)|Последний визит]] / ''Pēdējā vizīte'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[Дверь, открытая для тебя (фильм)|Дверь, открытая для тебя]] / ''Durvis, kas tev atvērtas'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Мой друг Сократик]] / ''Mans draugs Sokrātiņš'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенбергс]] '''1985''' * [[Чужой случай (фильм)|Чужой случай]] / ''Svešs gadījums'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Двойной капкан (фильм)|Двойной капкан]] / ''Dubultslazds'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Матч состоится в любую погоду (фильм)|Матч состоится в любую погоду]] / ''Spēle notiks tik un tā'' — [[Ռոլանդ Կալնինշ]] * [[Проделки сорванца]] / ''Emīla nedarbi'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Свидание на Млечном пути]] / ''Tikšanās uz piena ceļa'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Последняя индульгенция]] / ''Pēdējā indulgence'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[Мальчик-с-пальчик (фильм, 1985)|Мальчик-с-пальчик]] / ''Sprīdītis'' — [[Գունար Պիեսիս]] '''1986''' * [[Двойник (фильм, 1986)|Двойник]] / ''Dubultnieks'' — [[Пикс, Рихард|Рихард Пикс]] * [[В заросшую канаву легко падать]] / ''Aizaugušā grāvī viegli krist'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Коронный номер (фильм)|Коронный номер]] / ''Kroņa numurs'' — [[Кренбергс, Имантс|Имант Кренбергс]] * [[Объезд (фильм, 1986)|Объезд]] / ''Apbraucamais ceļš'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Последний репортаж]] / ''Pēdējā reportāža'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Он, она и дети]] / ''Viņš, viņa un bērni'' — Олег Розенбергс и [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Свечка, яркая как солнце]] / ''Saulessvece'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Страх (фильм, 1986)|Страх]] / ''Bailes'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] '''1987''' * [[Человек свиты (фильм)|Человек свиты]] / ''Svītas cilvēks'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенберг]] * [[Фотография с женщиной и диким кабаном]] / ''Fotogrāfija ar sievieti un mežakuili'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] * [[Если мы всё это перенесём]] / ''Ja mēs to visu pārcietīsim'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] * [[Стечение обстоятельств (фильм)|Стечение обстоятельств]] / ''Apstākļu sakritība'' — [[Бейнерте, Вия|Вия Бейнерте (Рамане)]] * [[Этот странный свет (фильм)|Этот странный лунный свет]] / ''Dīvainā mēnessgaisma'' — [[Цилинский, Гунар Альфредович|Гунар Цилинский]] * [[Айя (фильм)|Айя]] / ''Aija'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Легко ли быть молодым? (фильм, 1986)|Легко ли быть молодым?]] / ''Vai viegli but jaunam?''— [[Подниекс, Юрис|Юрис Подниекс]] '''1988''' * [[Виктория (фильм)|Виктория]] / ''Viktorija'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Всё нормально (фильм)|Всё нормально]] / ''Viss kārtībā'' — [[Олег Розенбергс]] * [[Поворот сюжета (фильм)|Поворот сюжета]] / ''Sižeta pagrieziens'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Мель (фильм)|Мель]] / ''Sēklis'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Гадание на бараньей лопатке]] / ''Zīlēšana uz jēra lāpstiņas'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[О любви говорить не будем]] / ''Par mīlestību pašreiz nerunāsim'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Чужой (фильм, 1988, Рижская киностудия)|Чужой]] / ''Svešais'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Дом без выхода (фильм, 1988)|Дом без выхода]] / ''Māja bez izejas'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] '''1989''' * [[Песнь, наводящая ужас]] / ''Carmen Horrendum'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Латыши? (фильм)|Латыши?]] / ''Latvieši?'' — [[Земель, Геннадий Фрицевич|Геннадий Земель]] * [[Судьбинушка (фильм)|Судьбинушка]] / ''Dzīvīte'' — [[Фрейманис, Айварс|Айварс Фрейманис]] * [[Семья Зитаров (фильм)|Семья Зитаров]] / ''Zītaru dzimta'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Дни человека (фильм)|Дни человека]] / ''Cilvēka dienas'' — J.Paškevičs * [[Тапёр (фильм)|Тапёр]] / ''Tapers'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] '''1990''' * [[Райский сад Евы]] / ''Ievas paradīzes dārzs'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] === 2000 === '''2000''' * [[Мистерия старой управы]] / ''Vecās pagastmājas mistērija'' — [[Стрейч, Янис|Янис Стрейч]] == Спор об авторских правах == В [[2007 год]]у на рассмотрении Кабинета министров находился отклонённый позднее законопроект, согласно которому 125 фильмов Рижской киностудии должны были быть переданы на приватизацию. С 2008 года киностудия начала самостоятельно распространять свои фильмы за пределами Латвии. Видземский районный суд Риги 13 июня 2013 года признал имущественные авторские права Министерства культуры Латвии на ряд фильмов, снятых в советское время. Решение распространялось на 973 фильма, снятых на Рижской киностудии с 1 июня 1964 года по 14 мая 1993 года. Суд признал неотъемлемые личные и имущественные права создателей этих фильмов и постановил взыскать с Рижской киностудии 29 517 латов в пользу Министерства культуры.<ref>{{Cite web |url=https://regnum.ru/news/1696820.html |title=Президент и премьер-министр Латвии проигнорировали юбилей Рижской киностудии |access-date=2016-11-14 |archive-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161114233226/https://regnum.ru/news/1696820.html |deadlink=no }}</ref> Однако это решение было оспорено, и 31 января 2017 года Верховный суд Латвии отказал в имущественных авторских правах на 973 фильма Рижской киностудии, снятых в период с 1964 до 4 мая 1990 года, оставив тем самым без изменений решение Рижского окружного суда, ранее отклонившего иск. Суд указал, что спорные авторские права юридических лиц прекратили действие 15 мая 1993 года, когда в Латвийской Республике вступил в силу закон «Об авторском праве и смежных правах», а после этого законодатель не принял нормативных актов, которые обеспечили бы дальнейшее закрепление этих прав за юридическими лицами. Поэтому на них не могут претендовать ни Рижская киностудия, ни государство<ref>{{Cite news|title=Верховный суд: созданные в советское время фильмы Латвии не принадлежат, Mixnews.lv|url=http://www.mixnews.lv/ru/society/news/216181_verxovnyj-sud-sozdannye-v-sovetskoe-vremya-filmy-latvii-ne-prinadlezhat/|work=Mixnews.lv|accessdate=2017-04-02|language=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170403015506/http://www.mixnews.lv/ru/society/news/216181_verxovnyj-sud-sozdannye-v-sovetskoe-vremya-filmy-latvii-ne-prinadlezhat/|archivedate=2017-04-03}}</ref>. == Организации, учреждения == === Пятигорск === [[Файл:27 Провал. Ося.jpg|thumb|right|180px|Контактная скульптура, посвященная герою романа О. Бендеру у «Провала»<ref name="Провал">{{cite web|url=http://www.stapravda.ru/20100316/pamyatnik_ostapu_benderu_vozle_provala_v_pyatigorske_slomali_van_43393.html|title=Покалечили Остапа|subtitle=Памятник Остапу Бендеру возле Провала в Пятигорске сломали вандалы|author=Брежицкая Е.|authorlink=|coauthors=|quote=|date=2010-03-16|format=|website=|publisher=Ставропольская правда|accessdate=2017-09-26|lang=|description=|deadlink=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100316/https:///|archivedate=2010-03-16}}</ref>]] В июне 1927 года соавторы путешествовали по [[Кавказ]]у и [[Крым]]у. На курорте, где «всё было чисто и умыто», Ильф сделал запись: «На празднике жизни в [[Пятигорск]]е мы чувствовали себя совершенно чужими», — в романе эту фразу в несколько изменённом виде произносит Бендер. Глава «Вид на малахитовую лужу» даёт представление о летней мужской моде, основные атрибуты которой (белые брюки, недорогие рубашки «апаш», лёгкие сандалии) часто воспроизводились в газетно-журнальных публикациях, популяризирующих «советскую романтику туристических маршрутов» того времени{{sfn|Щеглов|2009|с=298}}. К примеру, поэт [[Жаров, Александр Алексеевич|Александр Жаров]] после одной из поездок подготовил очерк для журнала «Тридцать дней», в котором рассказал, что на юге отдыхающие носят «одинаковые белые санаторные брюки и [[Толстовка (рубашка)|толстовки]], белые колпаки, сандалии с одной подмёткой, именуемые „христосиками“»<ref>{{статья |автор=[[Жаров, Александр Алексеевич|Жаров А. А.]] |заглавие= Под солнцем юга|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Тридцать дней |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=6 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. В Пятигорске финансовые проблемы вынуждают Остапа прибегнуть к очередной махинации: приобретя на последние деньги квитанционную книжку, великий комбинатор отправляется к [[Провал (озеро, Пятигорск)|Провалу]]. Рассуждения великого комбинатора о том, что бесплатный вход в местную достопримечательность — это «позорное пятно на репутации города», являются имитацией шаблонных текстов, присущих высмеиваемым в прессе лозунгам — таким, как «Смыть с себя позорное пятно, догнать и перегнать выполнение плана» («Огонёк», 1930, 20 ноября). Элемент пародии замечен и в стремлении героя разделить туристов на группы: предлагая скидку студентам и увеличивая стоимость билетов для тех, кто не состоит в [[Профессиональный союз|профсоюзе]], Бендер демонстрирует механизм развития советской системы «иерархий и привилегий» {{sfn|Щеглов|2009|с=300}}. По мнению исследователей, упоминаемая в романе «тень [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|Лермонтова]]», витающая даже в буфете, — это отголосок актуальной для конца 1920-х годов темы искусственно создаваемых исторических объектов, к которой нередко обращались фельетонисты. Так, в огоньковском очерке Д. Маллори (Бориса Флита) рассказывалось, что по дороге в [[Кисловодск]] пассажирам показали «не меньше шести „могил“ Лермонтова»<ref>{{статья |автор=Маллори Д. |заглавие=Из вагонного окна |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Огонёк |тип= |место= |издательство= |год=1928 |выпуск= |том= |номер=12 августа |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>; на страницах журнала «Бузотёр» сообщалось о курортном администраторе, обещавшем «открыть шесть заново отремонтированных гротов [[Пушкин, Александр Сергеевич|Пушкина]]»<ref>{{статья |автор=Свэн И. |заглавие=Лёгкий хлеб |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Бузотёр |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=12 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>{{sfn|Щеглов|2009|с=300—301}}. https://docs.google.com/document/d/12iXEEV1aG5-iyDQW6NcmSDjA0iWMK1ADYkknT5b6xhs/edit?usp=sharing === Ялта === В Ялту Бендер и Воробьянинов отправляются после чтения газетной заметки, сообщающей об осенних гастролях театра Колумба в Крыму. В главе, повествующей о заключительном этапе их странствий, обыгрывание литературных мотивов соединено с описанием реальных происшествий. Так, сцена прибытия парохода «Пестель», встречаемого выстроившимися на набережной экипажами и праздной публикой, перекликается с эпизодом из чеховской «[[Дама с собачкой|Дамы с собачкой]]», когда Гуров и Анна Сергеевна сливаются с толпой, наблюдающей за пришедшим судном. В то же время рассказ о том, как найденный в театре стул внезапно проваливается сквозь пол, является откликом на достоверные события — речь идёт о «первом ударе большого [[Крымские землетрясения 1927 года|крымского землетрясения 1927 года]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=315}}. Исследователи обращают внимание на фактическую неточность, допущенную соавторами: компаньоны перемещаются в Ялту в сентябре, тогда как первый шестибалльный толчок был зафиксирован 26 июня{{sfn|Одесский|1999|с=539}}. Утром концессионеры вскрывают стул, обнаруженный у входной двери неповреждённым, после чего раздаётся «третий удар»; предмет гамбсовского гарнитура исчезает в глубинах земли. Подобная развязка, по мнению Юрия Щеглова, связана с тем, что в историю с поиском сокровищ «подключаются мировые силы»{{sfn|Щеглов|2009|с=315}}. {{начало цитаты}}Пародийно трактованная [[Экзистенциализм|экзистенциальная]] тематика довольно основательно вплетена в сюжет «Двенадцати стульев»… Эта вечная тема служит для иронического возвышения [[Тривиальность|тривиального]]. Вмешательство землетрясения в дела героев комментируется в духе оппозиции природы и цивилизации: «…пощажённый первым толчком землетрясения и развороченный людьми гамбсовский стул…»{{sfn|Щеглов|2009|с=48}}{{конец цитаты|источник=}} == Маршрут отца Фёдора == Отец Фёдор, как и Ипполит Матвеевич, отправляется в дорогу из города N. В Старгороде их пути ненадолго пересекаются; затем Востриков, получив от архивариуса Коробейникова ордер на гарнитур генеральши Поповой, начинает поиски инженера Брунса — с этого момента конкуренты идут параллельными маршрутами. Исследователи отмечают, что если направление Бендера и Воробьянинова строится по схеме, заявленной в «Шести Наполеонах» Конан Дойла, то движение священника, пытающегося догнать Брунса в Ростове, Харькове, Баку, организовано по сценарию [[Маршак, Самуил Яковлевич|маршаковской]] «Почты»: героя этого стихотворения, непрерывно перемещающегося поэта [[Житков, Борис Степанович|Бориса Житкова]], ищут ленинградский, [[берлин]]ский, [[лондон]]ский, [[Бразилия|бразильский]] почтальоны{{sfn|Щеглов|2009|с=224}}. Востриков находит Брунса на Зелёном Мысу в тот момент, когда инженер, сидя на дачной веранде, обращается к жене со словами «Мусик! Готов гусик?». Валентин Катаев в книге «Алмазный мой венец» писал, что в образе инженера представлен он сам<ref>{{книга |автор=Катаев В. П. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Алмазный мой венец |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство= Советский писатель|год=1981 |том= |страницы=166 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Фамилия, которую соавторы дали персонажу, была, вероятно, знакома им со времён юности — по утверждению поэта-сатирика [[Дон-Аминадо]], в одесской пивной Брунса, являвшейся в дореволюционные годы местом встреч творческой молодёжи, «подавали единственные в мире сосиски и настоящее [[мюнхен]]ское пиво»{{sfn|Щеглов|2009|с=304}}<ref>{{книга |автор=Скорино Л. И. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Писатель и его время. О жизни и творчестве В. Катаева |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский писатель |год=1965 |том= |страницы=38 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Сцена, во время которой отец Фёдор падает перед инженером на колени, умоляя продать все двенадцать стульев, восходит к эпизоду из романа Достоевского «[[Идиот (роман)|Идиот]]»: по словам Юрия Щеглова, подобным же образом миллионер Афанасий Иванович Тоцкий пытался приобрести у старого купца Трепалова красные [[Камелия|камелии]] для провинциальной дамы Анфисы Алексеевны: «Я бух ему в ноги! Так-таки и растянулся!» Связь с Достоевским обнаруживается и во время погружения купленного за 200 рублей гарнитура в фургон — исследователи отмечают, что топор, вложенный Раскольниковым в петлю под пальто, сопоставим с топориком Вострикова, спрятанным за шнурком под полою{{sfn|Щеглов|2009|с=305}}. Разрубив на [[Батуми|батумском]] берегу все стулья, отец Фёдор оказывается вдали от родных мест без сокровищ и денег на обратную дорогу; теперь он уже «машинально продолжает странствие»<ref>{{статья|автор=Александра Ильф|заглавие=Муза дальних странствий|оригинал=|ссылка=http://www.odessitclub.org/publications/almanac/alm_54/alm_54-218-241.pdf|автор издания=|издание=Альманах «Дерибасовская — Ришельевская»|тип=|место=|издательство=|год=2013|выпуск=|том=|номер=54|страницы=240|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924055045/http://www.odessitclub.org/publications/almanac/alm_54/alm_54-218-241.pdf|archivedate=2015-09-24}}</ref>. [[Файл:Kuindzhi Daryal pass 1890 1895.jpg|thumb|265px|«[[Дарьяльское ущелье. Лунная ночь]]» ''[[Архип Куинджи]]]] Встреча конкурентов происходит в Дарьяльском ущелье, где Бендер предлагает Воробьянинову увековечить их пребывание у «Ворот Кавказа» наскальной надписью «Киса и Ося здесь были». По версии Одесского и Фельдмана, в придуманном Остапом варианте [[граффити]], с одной стороны, присутствует отсылка к стихотворению Владимира Маяковского «Канцелярские привычки» (''«Здесь были Соня и Ваня Хайлов. / Семейство ело и отдыхало»''), с другой — происходит обыгрывание некоторых фактов из биографии поэта: «Кисой Маяковский публично называл [[Брик, Лиля Юрьевна|Л. Ю. Брик]], а Осей — её мужа, [[Брик, Осип Максимович|О. М. Брика]], причём в июле 1927 года „Киса и Ося“ действительно были на Кавказе»{{sfn|Одесский|1999|с=537}}. Появление отца Фёдора застаёт Ипполита Матвеевича врасплох; исследователи полагают, что наступление священника, сопровождаемое вопросом «Куда девал сокровища убиенной тобой тёщи?», сродни действиям [[Доктор Ватсон|доктора Ватсона]] в рассказе «[[Исчезновение леди Фрэнсис Карфэкс]]»: «Ильф и Петров нередко заимствовали из шерлокхолмсовского цикла не только отдельные детали, но и целые сюжеты»{{sfn|Щеглов|2009|с=308}}. == Советский мир 1920-х годов == === Общежитие имени Бертольда Шварца === В 1923 году, устроившись на работу в газету «Гудок», Ильф поселился в примыкающей к типографии комнате, вся обстановка которой состояла из матраца и стула; вместо стен, как писал впоследствии Евгений Петров, стояли три фанерные ширмы<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st002.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171208155213/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st002.shtml|archivedate=2017-12-08}}</ref>. Это помещение стало прототипом «пенала», в котором размещаются Коля и Лиза — обитатели общежития имени Бертольда Шварца{{sfn|Щеглов|2009|с=200}}. Дом, изначально предназначавшийся для проживания студентов-химиков, практически исчез с карты Москвы; столичное управление недвижимым имуществом исключило его из своих планов{{sfn|Щеглов|2009|с=197}}. Исследователи считают, что в описании загадочного здания присутствует мотив «затерянного мира», не тронутого социальными катаклизмами и не зависящего от чужой воли. Своим стремлением к автономному существованию общежитие напоминает жилище профессора Преображенского в [[Калабуховский дом|калабуховском доме]] («[[Собачье сердце]]») и занятую Воландом «[[Нехорошая квартира|нехорошую квартиру]]» на [[Большая Садовая улица (Москва)|Большой Садовой]], 302-бис («[[Мастер и Маргарита]]»){{sfn|Щеглов|2009|с=198}}. В одну из глав, повествующих об общежитии, включён лирический этюд о значении матраца в жизни людей; писатели называют его «[[Альфа и Омега|альфой и омегой]] меблировки», «любовной базой», «отцом [[примус]]а». По мнению литературоведов, соавторы воспроизвели типичную особенность московского быта 1920-х годов, когда горожане воспринимали мягкое ложе как «основу своего счастья»{{sfn|Щеглов|2009|с=205}}. Как писали иностранные журналисты, в число повседневных картин советской столицы входили извозчики, доставляющие матрацы по адресам: «Русский человек готов спать на сколь угодно жёсткой постели, но когда он позволяет себе немного роскоши, то первым покупаемым предметом почти неизменно бывает пружинный матрац»<ref>{{книга |автор= Wicksteed A.|часть= |ссылка часть= |заглавие=Life Under the Soviets |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=london |издательство=John lane the Bodley Head |год=1928 |том= |страницы=19 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Современники соавторов оставили воспоминания о том, как перечень «счастливцев», сумевших приобрести матрац на Сухаревском рынке, пополнил Ильф. Согласно версии Семёна Гехта, в момент покупки Илья Арнольдович выглядел довольным и «даже гордым»<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st010.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171208155212/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st010.shtml|archivedate=2017-12-08}}</ref>. Иную трактовку событий представил сосед Ильфа по комнате — писатель Юрий Олеша: по его словам, негативное отношение гудковцев к перинам и диванам как символам мещанского уюта отражено в образах вдовы Ани Прокопович (роман «[[Зависть (роман Олеши)|Зависть]]») и [[Васисуалий Лоханкин|Васисуалия Лоханкина]] («Золотой телёнок»); единственным достойным элементом спальни они считали будильник{{sfn|Щеглов|2009|с=205}}. === Радио. Уличные громкоговорители === [[Файл:1939. Аллея у набережной. Центральный парк культуры и отдыха им. Горького, Москва.jpg|thumb|Москва. [[Центральный парк культуры и отдыха имени Горького (Москва)|Центральный парк культуры и отдыха им. Горького]]. 1939]] Во время обеда во 2-м доме Старсобеса разговор старушек прерывается внезапно включившимся громкоговорителем, пытающимся сквозь шум и помехи донести до слушателей сведения об изобретении световой сигнализации на снегоочистителях. Вводя в повествование эпизод с радиотрансляцией, соавторы обозначают ещё одну из примет времени — речь идёт об активном внедрении в советский быт нового средства массовой информации. Радиотема, как отмечают исследователи, начала обретать актуальность со второй половины 1920-х годов; установка репродукторов на предприятиях, в учреждениях и на улицах носила фактически директивный характер. В программу радиопередач входили информационные сводки, агитационные материалы, переклички передовиков производства; культурная часть вещания включала лекции, выступления хоровых коллективов, концерты баянистов{{sfn|Щеглов|2009|с=134—135}}. В рукописи «Двенадцати стульев» содержался эпизод об уличной трансляции оперы «[[Евгений Онегин (опера)|Евгений Онегин]]»: сначала находящийся рядом с трамвайной остановкой громкоговоритель оповестил слушателей о том, что «молодой помещик и поэт Ленский влюблён в дочь помещика Ольгу Ларину», затем послышалась настройка инструментов, зазвучало вступление. ''«Уже взвился занавес, и старуха Ларина, покорно глядя на палочку дирижера и напевая: „Привычка свыше нам дана“, колдовала над вареньем, а трамвай ещё никак не мог оторваться от штурмующей толпы»''. Как отмечал Юрий Щеглов, сцена в усадьбе Лариных «[[контрапункт]]ировала» с попытками пассажиров занять места в переполненном вагоне{{sfn|Одесский|1999|с=324}}. Из журнальной и последующих публикаций упоминания о передаче из [[Большой театр|Большого театра]] были исключены; в итоговой редакции (глава «В театре Колумба») сохранилась одна фраза: «У трамвайной остановки горячился громкоговоритель»{{sfn|Щеглов|2009|с=270}}. === Атрибуты быта. Услуги === Одним из примеров того, как в советском мире 1920-х годов осуществлялись «экономические искания», является предпринимательская деятельность отца Фёдора. В число его проектов входили собаководство (эпизод, повествующий о неудачной попытке Вострикова получить избранный приплод от купленной на Миусском рынке собаки Нерки, не вошёл в окончательный вариант романа{{sfn|Одесский|1999|с=41}}), изготовление мраморного стирочного мыла, разведение кроликов и организация домашних обедов. Современники Ильфа и Петрова вспоминали, что объявления о частных столовых и кухнях были в нэповские времена распространённым явлением; по словам сотрудника журнала «Огонёк» [[Миндлин, Эмилий Львович|Эмилия Миндлина]], такого рода услуги нередко предоставляли интеллигентные семьи, оказавшиеся в сложной финансовой ситуации: «Мы обыкновенно обедали в „средних“ домах, где за большим круглым столом прислуживала сама хозяйка и её молодые дочери»<ref>{{книга |автор=Миндлин Э. Л. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Необыкновенные собеседники. Книга воспоминаний |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский писатель |год=1966 |том= |страницы=249 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Кроме того, многие «старорежимные люди» сдавали комнаты или, подобно бывшей возлюбленной Воробьянинова Елене Станиславовне Боур, устраивали платные сеансы гадания{{sfn|Щеглов|2009|с=92, 94}}. В момент встречи конкурентов в коридоре старгородской гостиницы «Сорбонна» Бендер обращается к отцу Фёдору со словами: «Старые вещи покупаем, новые крадём!». По свидетельству [[Утёсов, Леонид Осипович|Леонида Утёсова]], первая часть фразы, произнесённой великим комбинатором, была известна всем одесситам, а в послереволюционную пору и москвичам — так обозначали своё появление во дворах торговцы подержанными вещами, называемые старьёвщиками<ref>{{книга |автор=Утёсов Л. О. |часть= |ссылка часть= |заглавие= Спасибо, сердце!|оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Ь. |издательство=Вагриус |год=1999 |том= |страницы=23 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Из их лексикона Остап «позаимствовал» и другую реплику, адресованную священнику: «Мне угодно продать вам старые брюки»{{sfn|Щеглов|2009|с=157}}. [[Файл:1931. Извозчик на Стромынке.jpg|thumb|190px|left|Извозчик на [[Стромынка|Стромынке]]]] При заселении в «Сорбонну», меблированный номер в которой стоит один рубль восемьдесят копеек, Бендер интересуется у служащего наличием «доисторических животных». [[Клопы]], как отмечают исследователи, были в 1920-х годах неразрешимой проблемой многих заштатных отелей{{sfn|Щеглов|2009|с=151}}. Так, журнал «[[Смехач (журнал)|Смехач]]» (1928, № 30) опубликовал специальный справочник для путешественников, в котором слово «гостиница» определялось как «место, которое кусается (из-за цен и клопов)»{{sfn|Щеглов|2009|с=152}}. В конце 1920-х годов в городах, несмотря на появление трамваев и автомобилей, ещё оставалось немало извозчиков. Одному из них после посещения «Праги» Ипполит Матвеевич рассказывает про сокровища мадам Петуховой (подобный мотив присутствует и в повести Льва Толстого «[[Юность (повесть)|Юность]]», герой которой делится с кучером наёмного экипажа своими переживаниями{{sfn|Щеглов|2009|с=229}}); с другим на [[Театральная площадь (Москва)|Театральной площади]] сталкивается Остап. «Ватная спина» хозяина повозки, принявшая на себя удар великого комбинатора, является, как объясняют исследователи, «общим местом извозчичьей топики» — на неё обращали внимание многие литераторы, включая поэта [[Заболоцкий, Николай Алексеевич|Николая Заболоцкого]], написавшего: ''«Сидит извозчик, как на троне, / из ваты сделана броня»''{{sfn|Щеглов|2009|с=250}}. === Питание === В главу «Муза дальних странствий», рассказывающую о последовательном перемещении в Старгород сначала отца Фёдора, а затем — Воробьянинова, включена панорамная зарисовка о поведении путешественников в дороге. Фраза «Пассажир очень много ест» совпадает с наблюдениями современников Ильфа и Петрова — тема продуктового изобилия в поездах периодически попадала в сферу внимания журналистов: «Все пьют, обложившись продовольствием — огромными хлебами, огромным количеством ветчины, огромными колбасами, огромными сырами»<ref>{{статья |автор=Эгон Эрвин Киш |заглавие= Путешествие незнатного иностранца|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Тридцать дней |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=6 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Постоянным героем путевых заметок 1920-х годов был пассажир, устремлявшийся во время стоянок к котлам с горячей водой: так, рассказывая о странствиях Вострикова, соавторы замечают, что «видели его на станции [[Попасная (станция)|Попасная]], [[Донецк]]их дорог. Бежал он по перрону с чайником кипятку»{{sfn|Щеглов|2009|с=222}}. Ироничное отношение к вагонным яствам соседствовало в прессе с критикой в адрес тех, кто отличался «жадностью к мясу». Лозунг «Мясо — вредно», сочинённый Альхеном во 2-м доме Старсобеса, соответствовал идеологическим установкам того времени{{sfn|Щеглов|2009|с=133}}. К примеру, журнал «Московский пролетарий» писал в 1928 году: «Надо изжить вкоренившийся ложный взгляд на значение и роль мясных продуктов»<ref>{{статья |автор= |заглавие= На что жалуются отдыхающие|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание= Московский пролетарий|тип= |место= |издательство= |год=1928 |выпуск= |том= |номер= 30 июля|страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Подобную фразу («Какая-нибудь свиная котлета отнимает у человека неделю жизни!») произносит в разговоре с Лизой и Коля Калачов; упоминаемые в диалоге мужа и жены монастырский борщ, фальшивый заяц и морковное жаркое входили, вероятно, в меню недорогих студенческих столовых{{sfn|Щеглов|2009|с=203}}. Название вегетарианского заведения «Не укради», в котором питаются супруги, — вымышленное{{sfn|Одесский|1999|с=492}}, однако оно соотносится с колоритными вывесками тех лет — так, в Москве существовали трактир «Дай взойду» и диетические столовые «Я никого не ем», «Примирись» и «Гигиена»{{sfn|Щеглов|2009|с=203}}. Название старгородского предприятия «Одесская бубличная артель „Московские баранки“» литературоведы Одесский и Фельдман объясняли так: {{начало цитаты}}В 1920-е годы парадоксы подобного рода — вполне заурядное явление: на вывеске указывались место официальной регистрации фирмы и её название, иногда совпадавшее — полностью или частично — с наименованием основной продукции. К примеру, в [[Поволжье]] была широко известна «[[Саратов]]ская артель „Одесская халва“», а в Одессе — «Московская вегетарианская столовая», где подавались «московские горячие блины»{{sfn|Одесский|1999|с=478}}.{{конец цитаты|источник=}} == Отзывы и рецензии == [[Файл:PetrovEP.jpg|thumb|170px|Евгений Петров]] В книге воспоминаний о соавторах, изданной в 1963 году, было опубликовано письмо Евгения Петрова, адресованное писателю [[Беляев, Владимир Павлович|Владимиру Беляеву]]. В нём, в частности, упоминалось о «молчании критики», сопровождавшем авторов «Двенадцати стульев» «в течение всей десятилетней работы (первые пять лет — ни строчки)»<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st012.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304140138/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st012.shtml|archivedate=2016-03-04}}</ref>. Реплики на ту же тему исследователи нашли и в черновиках Евгения Петровича: ''«Первая рецензия в „Вечерке“. Потом рецензий вообще не было»''. Комментируя эти записи, Одесский и Фельдман предположили, что проскальзывающая в них досада была, возможно, связана с тем, что ни один из влиятельных литературно-художественных журналов конца 1920-х годов не отреагировал на выход романа Ильфа и Петрова. Тем не менее говорить о его полном игнорировании не следует, считают литературоведы<ref name="ОФ" />. Первая рецензия появилась в газете «[[Вечерняя Москва]]» в начале сентября 1928 года. Автор публикации, некто Л. К., с одной стороны, признал, что «Двенадцать стульев» — произведение живое и динамичное, с другой — сообщил, что к ближе к финалу история с поисками сокровищ начинает утомлять: «Читателя преследует ощущение какой-то пустоты. Авторы прошли мимо действительной жизни — она в их наблюдениях не отобразилась, в художественный объектив попали только уходящие с жизненной сцены типы». В том же месяце в журнале «Книга и профсоюзы» вышла статья Г. Блока, давшего весьма жёсткую оценку «Двенадцати стульям»: он назвал сочинение двух небесталанных рассказчиков «милой игрушкой», насыщенной «юмористикой бульварного толка и литературщины, потрафляющей желудку обывателя», и пришёл к выводу, что в художественном отношении роман особой ценности не представляет{{sfn|Ильф|2001|с=31}}<ref name="ОФ" />. [[Файл:Ilf I A.jpg|thumb|170px|Илья Ильф]] После паузы, которую соавторы действительно могли принять за «негласный бойкот», газета «[[Правда (газета)|Правда]]» (1928, 2 декабря) напечатала тезисы из речи [[Бухарин, Николай Иванович|Бухарина]] на совещании рабочих и сельских корреспондентов. Николай Иванович тепло отозвался о произведении Ильфа и Петрова и назвал примерами подлинной сатиры главу о Никифоре Ляписе-Трубецком, один из лозунгов во 2-м доме Старсобеса, а также плакат, вывешенный в шахматной секции Васюков: «Дело помощи утопающим — дело рук самих утопающих»{{sfn|Ильф|2001|с=153}}. Затем достаточно резко — не в адрес соавторов, а по отношению к литературным критикам — выступил на страницах «[[Вечерний Киев (газета)|Вечернего Киева]]» [[Мандельштам, Осип Эмильевич|Осип Мандельштам]]: {{начало цитаты}}Приведу совсем уж позорный и комический пример «незамечания» замечательной книги. Широчайшие слои сейчас буквально захлёбываются книгой молодых авторов Ильфа и Петрова… Единственным отзывом на этот брызжущий весельем [[памфлет]] были несколько слов, сказанные Бухариным… Бухарину книга Ильфа и Петрова для чего-то понадобилась, а рецензентам пока не нужна<ref>{{статья |автор= [[Мандельштам, Осип Эмильевич|Мандельштам О. Э.]]|заглавие=Веер герцогини |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание= [[Вечерний Киев (газета)|Вечерний Киев]]|тип= |место= |издательство= |год=1929 |выпуск= |том= |номер=25 января |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>.{{конец цитаты|источник=}} Последним из резко отрицательных откликов конца 1920-х годов стала статья в журнале «Книга и революция» — его обозреватель назвал роман «серенькой посредственностью», в которой отсутствует «заряд глубокой ненависти к классовому врагу»<ref name="ОФ" />. Затем «Вечерняя Москва» провела опрос среди советских писателей о лучшем произведении 1928 года, и Юрий Олеша, выделив из общего списка «Двенадцать стульев», написал: «Я считаю, что такого романа… вообще у нас не было»{{sfn|Ильф|2001|с=30}}. Официальное признание к соавторам пришло в июне 1929 года, после выхода в «[[Литературная газета|Литературной газете]]» большой рецензии критика [[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Анатолия Тарасенкова]], отметившего, что в произведении отражены злободневные проблемы, а Ильф и Петров очень тонко чувствуют грань между иронией и сарказмом<ref>{{статья |автор=[[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Тарасенков А. К.]] |заглавие=Книга, о которой не пишут |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=[[Литературная газета]] |тип= |место= |издательство= |год=1929 |выпуск= |том= |номер=17 июня |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Выход статьи Тарасенкова, озаглавленной «Книга, о которой не пишут», исследователи сравнили с выдачей роману «справки о благонадёжности» — после публикации в «Литературной газете», которая в ту пору считалась «проводником политики партии», «Двенадцать стульев» начали осторожно хвалить даже [[РАПП|рапповские]] издания<ref name="ОФ" />. Ильф и Петров ответили на ситуацию вокруг романа юмористической миниатюрой в журнале «Чудак» (1930, № 4) — они изобразили в ней неких безмолвных рецензентов Аллегро, Столпнера-Столпника, Гав. Цепного, не знающих, как реагировать на выход книги незнакомых авторов и боящихся признать её значимость без руководящей отмашки: «И только через два года критики узнают, что книга, о которой они не решились писать, вышла уже пятым тиражом и рекомендована главполитпросветом для сельских библиотек»<ref>{{статья |автор=Ильф И. А., Петров Е. П. |заглавие=Мала куча — крыши нет |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Чудак |тип= |место= |издательство= |год= 1930|выпуск= |том= |номер=4 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. == Различия между вариантами романа == Текстоведы, сравнивая машинописную версию «Двенадцати стульев» и канонический вариант романа, включённый в собрание сочинений Ильфа и Петрова («[[Советский писатель]]», 1938), обнаружили много разночтений{{sfn|Одесский|1999|с=9}}. По словам Лидии Яновской, правки и сокращения, внесённые соавторами после журнальной публикации, были связаны с желанием устранить многословие, тематические пересечения и смысловые повторы{{sfn|Яновская|1969|с=33}}; утрата логики при разработке отдельных сюжетных ходов, происходящая при изъятии некоторых эпизодов{{sfn|Яновская|1969|с=35}}, их не беспокоила — подобное отношение к «перекраиванию» текста литературовед объяснила молодостью писателей, которым «творческие возможности казались беспредельными»{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. Так, изначально в главу «Муза дальних странствий», повествующую о появлении на старгородском вокзале отца Фёдора, была включена сцена с агентом ГПУ, наводившим порядок в зале ожидания: он успокаивал пассажиров и пытался поймать игравших на [[Ложки (музыкальный инструмент)|ложках]] беспризорников{{sfn|Одесский|1999|с=49}}. В исключённой из романа главе «Продолжение предыдущей» воспроизводилась история знакомства молодого Воробьянинова с женой окружного прокурора Еленой Станиславовной Боур — их первая встреча произошла на благотворительном базаре, где Ипполит Матвеевич угостил даму шампанским; спустя некоторое время они вместе отправились в Париж{{sfn|Одесский|1999|с=63—65}}. Эпизод, рассказывающий о постройке первого старгородского трамвая, содержал актуальные куплеты, сочиняемые местными жителями: ''«Елестрический мой конь / Лучше, чем кобылка. / На трамвае я поеду, / А со мною милка»''{{sfn|Одесский|1999|с=152}}. Не вошло в итоговую редакцию и детальное описание творческой деятельности одного из завсегдатаев Дома народов — модного писателя Агафона Шахова, разрабатывавшего в своих произведениях темы любви, брака и ревности{{sfn|Одесский|1999|с=180}}. По словам Одесского и Фельдмана, в портрете Шахова угадывались черты Валентина Катаева и [[Романов, Пантелеймон Сергеевич|Пантелеймона Романова]]{{sfn|Одесский|1999|с=488}}. Сюжетная линия, связанная с Никифором Ляписом-Трубецким, была в рукописном варианте гораздо шире: в отдельной главе сообщалось о том, как автор «Гаврилиады», узнав о вскрытии предметов мебели в редакции «Станка» и театра Колумба, предложил своему соседу по комнате — писателю Хунтову — сочинить историю про спрятанное в стульях изобретение советского учёного; после долгих споров герои решили написать детективную оперу «Луч смерти»{{sfn|Одесский|1999|с=313—318}}. Из финала «Двенадцати стульев» была изъята фраза, лишавшая писателей возможности впоследствии «воскресить» Бендера: «Великий комбинатор умер на пороге счастья, которое он себе вообразил»{{sfn|Одесский|1999|с=440}}. {{начало цитаты}}Их [соавторов] не смутило, что теперь сюжетно слабо мотивировано появление Никифора Ляписа на страницах романа: в конце главы он просит пять рублей на починку стула, попорченного хулиганами, и не всякий читатель, закрыв книгу, вспомнит, какое имеет отношение Ляпис к поискам бриллиантов… В приключенческом романе это было бы невозможно. Логика сатирического повествования делает это вполне естественным{{sfn|Яновская|1969|с=35}}. {{конец цитаты|источник=}} == Литературная перекличка == === Источники для сюжета === По замечанию Лидии Яновской, история с поисками сокровищ, скрываемых в одинаковых предметах, в литературе не нова, а потому дискуссии о возможном источнике сюжета для «Двенадцати стульев» начались почти сразу после выхода романа{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. К примеру, журналист «Гудка» Арон Эрлих вспоминал о том, как в доме Катаева он читал писателю и его гостям свою первую пьесу о богатом господине, спрятавшем перед отъездом из России клад в собственной усадьбе. Через несколько лет, вернувшись на родину, герой попытался найти фамильные драгоценности и после череды рискованных операций выяснил, что его тайник, обнаруженный новыми владельцами дома, давно передан государству. По словам Эрлиха, пьеса не произвела особого впечатления на слушателей, однако у Валентина Петровича родилась идея, впоследствии реализованная Ильфом и Петровым: «Клад надо бы спрятать в одно из кресел мягкого гарнитура»{{sfn|Щеглов|2009|с=89}}. О другом произведении со схожим сюжетом рассказывал в книге «Алмазный мой венец» и Катаев — речь идёт об «уморительно смешной» приключенческой повести [[Лунц, Лев Натанович|Льва Лунца]], которую тот читал коллегам в 1922—1923 годах. Её герои — представители состоятельной семьи — перед отъездом из России поместили сокровища в платяную щётку: «Лев Лунц, приведённый [[Каверин, Вениамин Александрович|Кавериным]] в [[Улица Жуковского (Москва)|Мыльников переулок]], с такой серьезностью читал свою повесть, что мы буквально катались по полу от смеха»{{sfn|Щеглов|2009|с=88|name=shch}}. [[Шкловский, Виктор Борисович|Виктор Шкловский]] в одной из статей более подробно воспроизвёл её сюжет: «Через границу везут с собой деньги в платяной щётке. Щётку крадут. Тогда начинается бешеная скупка всех щёток на границе»<ref name="КЛ">{{книга|автор=Котова М., [[Лекманов, Олег Андершанович|Лекманов О. А.]]|часть=|ссылка часть=|заглавие=В лабиринтах романа-загадки: Комментарий к роману В. П. Катаева «Алмазный мой венец»|оригинал=|ссылка=http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Аграф|год=2004|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=57784-0271-6|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304095530/http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74|archivedate=2016-03-04}} {{Cite web |url=http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74 |title=Архивированная копия |access-date=2016-01-11 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304095530/http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74 |deadlink=unfit }}</ref>. Если Лидия Яновская писала, что повесть Лунца была озаглавлена «Двенадцать щёток»{{sfn|Яновская|1969|с=34}}, то литературоведы Мария Котова и [[Лекманов, Олег Андершанович|Олег Лекманов]] выдвинули предположение о другом варианте названия — «Через границу»<ref name="КЛ" />. [[Файл:Sherlock Holmes Museum The Adventure of the Six Napoleons.jpg|250px|thumb|Бюсты Наполеона в [[Музей Шерлока Холмса|музее Шерлока Холмса]]]] Современники Ильфа и Петрова вспоминали также о реальных событиях, которые могли повлиять на фабулу романа. Так, в вышедшей в Париже книге «На переломе. Три поколения одной московской семьи» мемуарист рассказал о вагонном знакомстве с пожилыми дамами, закопавшими в 1918 году свои бриллианты под колонной собственного особняка; по словам бывших помещиц, их сокровища были достаточно быстро обнаружены новой властью. О нескольких сотнях золотых и серебряных предметов, найденных в [[Саратовская губерния|Саратовской губернии]], сообщил в 1928 году журнал «Огонёк»<ref name="shch" />. Несмотря на то, что сама идея сюжета в 1920-х годах «носилась в воздухе», наиболее вероятными литературными предшественниками «Двенадцати стульев» являются, по мнению Юрия Щеглова, два произведения, написанные в конце XIX века, — это рассказы Конан Дойла «[[Шесть Наполеонов]]» и «[[Голубой карбункул]]»<ref name="shch" /><ref>См. также: {{книга|автор=[[Шкловский, Виктор Борисович|Шкловский В. Б.]]|часть=Юго-запад|заглавие=Гамбургский счет: Статьи — воспоминания — эссе (1914—1933)|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1990|страницы=473}}</ref>. В одном из них мошенник, спасаясь от преследования полиции, прячет чёрную жемчужину Боржиа в гипсовый бюст [[Наполеон I|Наполеона]], сохнущий в мастерской; в другом похититель алмаза использует в качестве «временного хранилища» [[Зоб (анатомия)|зоб]] гуся<ref name="shch" />. В «Шести Наполеонах» интрига строится вокруг выпадения одинаковых бюстов из сферы внимания заинтересованного лица, после чего происходит раздробление всей серии скульптур на части; в романе Ильфа и Петрова воробьяниновские стулья подобным же образом уходят из-под контроля владельца, а во время аукциона обретают новых хозяев{{sfn|Щеглов|2009|с=40}}. {{начало цитаты}}Напрасно спорили рецензенты о том, удался или не удался Ильфу и Петрову авантюрный сюжет и кому они больше подражали в его развитии — [[Плутовской роман|плутовскому роману]] XVIII века, детективным рассказам Конан Дойла или приключенческой повести Лунца… Схема авантюрного романа в «Двенадцати стульях»… использована пародийно: пародия помогала иронически осветить изображаемое{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. {{конец цитаты|источник=}} === Влияния. Цитатность === Исследователи, анализируя роман Ильфа и Петрова, пришли к выводу, что в нём почти нет предложений, в которых не содержалось бы [[Реминисценция|реминисценций]], пародий, обыгрывания стилистических приёмов других авторов. По словам Юрия Щеглова, «каждая фраза „Двенадцати стульев“ есть цитата»{{sfn|Щеглов|2009|с=54}}. Общая атмосфера романа восходит к южнорусской литературной школе, поэтому в нём угадываются интонации Валентина Катаева, Исаака Бабеля, Юрия Олеши, Льва Славина{{sfn|Яновская|1969|с=120}}. Тематическое и стилистическое родство с Булгаковым в первой части дилогии обозначено лишь пунктирно; в «Золотом телёнке» оно проявляется больше. По словам Лидии Яновской, творческое тяготение соавторов и Михаила Афанасьевича было взаимным{{sfn|Яновская|1969|с=121}}: так, сочетание «огнедышащий суп», о котором мечтает Ипполит Матвеевич по окончании рабочего дня, нашло продолжение в «Мастере и Маргарите» («огнедышащий борщ», кость из «огнедышащего озера»){{sfn|Щеглов|2009|с=85}}. В первой половине 1920-х годов некоторые представители сообщества «[[Серапионовы братья]]» предложили активнее использовать творческие традиции Запада — в частности, учиться у [[Диккенс, Чарльз|Диккенса]] и Конан Дойла умению работать в остросюжетном жанре. Ильф и Петров не входили в состав объединения, однако именно они оказались в авангарде этой программы. Исследователи отмечают, что при создании образов Альхена и Кислярского соавторами использовались диккенсовские художественные приёмы — речь идёт о стремлении акцентировать внимание на одной характерной детали, присущей персонажу{{sfn|Щеглов|2009|с=54—55}}. Влияние Конан Дойла обнаруживается не только в фабуле «Двенадцати стульев», но и в отдельных эпизодах. К примеру, после неудачи на аукционе Бендер обращается за спасением к беспризорным; те легко справляются с поручением и приносят Остапу «агентурные сведения», позволяющие продолжить «концессию». Подобное умение находить общий язык с уличными детьми отличает и Шерлока Холмса, который прибегает к их помощи в таких произведениях, как «[[Этюд в багровых тонах]]» и «[[Знак четырёх]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=232}}. В романе Ильфа и Петрова улавливаются чеховские, толстовские, гоголевские мотивы{{sfn|Щеглов|2009|с=54}}. «Присутствие» Николая Васильевича литературоведы выделяют отдельно, полагая, что и структура «Двенадцати стульев» сопоставима с композицией «Мёртвых душ», и включённые в основной текст внесюжетные зарисовки и этюды сравнимы с авторскими отступлениями из поэмы о похождениях Чичикова{{sfn|Яновская|1969|с=124}}. Свидетельством высокой плотности гоголевских заимствований является диалог Воробьянинова и священника в гостинице «Сорбонна»: «Я вам морду побью, отец Фёдор! — Руки коротки». В первой реплике, по мнению Юрия Щеглова, содержится отсылка к «[[Повесть о том, как поссорился Иван Иванович с Иваном Никифоровичем|Повести о том, как поссорились Иван Иванович с Иваном Никифоровичем]]»; вторая выводит на пьесу «Ревизор»{{sfn|Щеглов|2009|с=66}}. «Двенадцать стульев» насыщены явными и неявными музыкально-поэтическими цитатами. Так, в названии главы «Муза дальних странствий» содержится строчка [[Гумилёв, Николай Степанович|Николая Гумилёва]] «Ведь ты во всём её убранстве / Увидел Музу Дальних Странствий»{{sfn|Одесский|1999|с=452}}. Название другой главы — «От Севильи до Гренады» — воспроизводит фрагмент серенады Дон Жуана из [[Дон Жуан (драма)|драматической поэмы]] [[Толстой, Алексей Константинович|Алексея Константиновича Толстого]] (музыка [[Чайковский, Пётр Ильич|Петра Ильича Чайковского]]){{sfn|Одесский|1999|с=497}}. Слова, признесённые Бендером во время разговора со старгородским дворником («Белой акации, цветы эмиграции»), представляют собой видоизменённую цитату из романса «Белой акации гроздья душистые», авторство которой приписывают А. А. Пугачёву (версия Одесского и Фельдмана){{sfn|Одесский|1999|с=469}} и Волину-Вольскому (предположение Щеглова){{sfn|Щеглов|2009|с=113}}. Песенка, напеваемая Остапом в гостинице — «А теперь уже танцует шимми целый мир», — является отрывком из оперетты [[Кальман, Имре|Имре Кальмана]] «[[Баядера (оперетта)|Баядера]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=144}}. == Художественные приёмы == {{Quote box |quoted=true |bgcolor=#F5F5DC |salign=center |width=250px |align= | quote = '''Афоризмы''' * <small>Мосье, же не манж па сис жур.</small> * <small>При наличии отсутствия.</small> * <small>Пишите письма!</small> * <small>Мы чужие на этом празднике жизни.</small> * <small>Теперь я уже должен жениться, как честный человек.</small> * <small>Наших в городе много?</small> * <small>Утром — деньги, вечером — стулья.</small> * <small>Остапа несло.</small> * <small>У меня все ходы записаны.</small><ref name="КД" /> |source = }} Интерес к [[парадокс]]у как к художественному приёму, стирающему привычное восприятие картин жизни, обнаружился у Ильфа в середине 1920-х годов, когда молодой сотрудник «Гудка» начал собирать в специальную тетрадь газетные вырезки с нелепыми заголовками, объявлениями, фамилиями. Позже часть этих заготовок вошла в «Двенадцать стульев»{{sfn|Яновская|1969|с=130}}. Как отмечала Лидия Яновская, соавторы любили разрушать традиционные, «истёршиеся» от частого употребления обороты. Так, из устоявшегося выражения «Он пел не лишённым приятности голосом» писатели исключили частицу «не» — благодаря ломке стереотипов в сцене с пением отца Фёдора появился оттенок драмы{{sfn|Яновская|1969|с=140}}. В эпизоде с участием инженера Щукина произошло внезапное наделение водопроводного устройства человеческими качествами — в результате ситуация окрасилась мягкой иронией: «Кран захлебнулся и стал медленно говорить что-то неразборчивое»{{sfn|Яновская|1969|с=138}}. Иные художественные средства использованы при создании образа Эллочки Щукиной: её «людоедский» словарь сформирован за счёт соединения [[Гипербола (риторика)|гиперболы]], [[сарказм]]а и имитации «мещанской речи»{{sfn|Яновская|1969|с=36}}. Элементы пародии органично включены в текст всего романа: они присутствуют в портретах персонажей, репликах, лозунгах, фамилиях, вставных новеллах о московских вокзалах, письмах отца Фёдора жене{{sfn|Яновская|1969|с=142—143}}{{sfn|Щеглов|2009|с=53}}. К примеру, название одной из поэм Ляписа-Трубецкого — «О хлебе, качестве продукции и о любимой» — иронично обыгрывает заголовки таких агитационных стихотворений Маяковского, как «О „фиаско“, „апогеях“ и других неведомых вещах»{{sfn|Одесский|1999|с=511}}. Плакат в васюковской шахматной секции («Дело помощи утопающим…») является комической «перелицовкой» тезиса классиков [[Марксизм-ленинизм|марксизма-ленинизма]] о том, что «освобождение рабочих должно быть делом самих рабочих»{{sfn|Одесский|1999|с=530}}. По словам Юрия Щеглова, соавторы использовали пародию даже при разработке «вечных тем»: так, в 1-й главе романа упоминание о многочисленных похоронных конторах, находящихся в городе N, соседствует с описанием похожего на «старую надгробную плиту» стола Ипполита Матвеевича (ведающего в загсе вопросами любви и смерти) и сценой внезапного появления гробовщика Безенчука, несущего в себе мотив «раздатчика парадоксов жизни и смерти». Эта череда повторов-символов, предваряющая повествование о кончине мадам Петуховой, необходима Ильфу и Петрову «для ироничного возвышения тривиального»{{sfn|Щеглов|2009|с=48}}. {{начало цитаты}}Язык Ильфа и Петрова богат внезапными столкновениями: эффект неожиданности, именно потому, что он — эффект неожиданности, требует толчков, стилистических столкновений, тех непредвиденных ударов, при помощи которых высекаются искры смеха{{sfn|Яновская|1969|с=140—141}}.{{конец цитаты|источник=}} == Запрет романа к печати == Критик [[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Анатолий Тарасенков]], написавший в 1929 году в «Литературной газете», что роман соавторов «должен быть всячески рекомендован читателю»<ref name="ОФ" />, через девятнадцать лет, работая в издательстве «Советский писатель», получил строгий выговор «за выход в свет книги Ильфа и Петрова без её предварительного прочтения»{{sfn|Ильф|2001|с=312}}. Дисциплинарное взыскание было вынесено на основании постановления секретариата [[Союз советских писателей|Союза советских писателей]] от 15 ноября 1948 года. В документе, осудившем выход «Двенадцати стульев» и «Золотого телёнка», говорилось, что выпуск дилогии тиражом 75 000 экземпляров является «грубой политической ошибкой»: «Редактор отдела советской литературы тов. Тарасенков даже не прочёл этой книги, целиком доверившись редактору книги т. Ковальчик»{{sfn|Ильф|2001|с=308—309}}. В перечне причин, по которым книга Ильфа и Петрова объявлялась «вредной», указывалось, что авторы романа о поисках сокровищ, не сразу поняв направлений общественного развития в СССР, «преувеличили место и значение нэпманских элементов»{{sfn|Ильф|2001|с=309}}. Директивная часть постановления поручала критику [[Ермилов, Владимир Владимирович|Владимиру Ермилову]] подготовить для «Литературной газеты» публикацию, «вскрывающую клеветнический характер книги Ильфа и Петрова»{{sfn|Ильф|2001|с=312}}. Месяц спустя на имя секретаря отдела пропаганды и агитации [[ЦК ВКП(б)]] [[Маленков, Георгий Максимилианович|Георгия Маленкова]] поступила докладная записка, авторы которой — [[Шепилов, Дмитрий Трофимович|Дмитрий Шепилов]], Ф. Головченко и Н. Маслин — сообщили, что в романе «Двенадцать стульев» содержатся «пошлые, антисоветские остроты»; особое внимание обращалось на реплики, произносимые Бендером во 2-м доме Старсобеса. [[Первое мая (праздник)|Первомайская демонстрация]], по словам подписавших документ партийных деятелей, изображена в романе карикатурно; история с пуском первого старгородского трамвая выглядит как «затея головотяпов»; редакции советских газет представлены как сообщество «придурковатых работников»{{sfn|Ильф|2001|с=314}}. В записке напоминалось, что годом ранее отдел пропаганды и агитации отказался дать согласие на переиздание дилогии Ильфа и Петрова, однако «издательство не посчиталось с этим указанием и выпустило романы»{{sfn|Ильф|2001|с=314}}. На основании этого документа был подготовлен проект постановления секретариата ЦК ВКП(б) «О грубой политической ошибке издательства „Советский писатель“ от 14 декабря 1948 года», после которого директор издательства [[Ярцев, Георгий Алексеевич|Г. А. Ярцев]] был освобождён от занимаемой должности{{sfn|Ильф|2001|с=318—319}}. {{начало цитаты}}Все перипетии «разоблачения» Ильфа и Петрова в ту пору огласки не получили: цитируемые выше документы осели в архиве под грифом «секретно»… Писательское руководство ответственности избежало, директора же издательства действительно заменили, как того и требовал Агитпроп. Обещание поместить в «Литературной газете» статью, «вскрывающую клеветнический характер» дилогии, секретариат ССП не выполнил<ref>{{книга|автор=Ильф И., Петров Е.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Золотой Теленок (полная версия)|оригинал=|ссылка=http://www.rulit.me/books/zolotoj-telenok-polnaya-versiya-read-232419-2.html|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Русская книга|год=1994|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=5-268-01053-0|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304090157/http://fanread.ru/book/516086/?page=1|archivedate=2016-03-04}}</ref>.{{конец цитаты|источник=}} Запрет на издание произведений Ильфа и Петрова продолжался с 1949-го до середины 1950-х годов<ref name="БР">{{статья|автор=[[Рогинский, Борис Арсеньевич|Рогинский Б. А.]]|заглавие=Интеллигент, сверхчеловек, манекен — что дальше? Экранизации романов Ильфа и Петрова|оригинал=|ссылка=http://magazines.russ.ru/zvezda/2005/11/ro12.html|автор издания=|издание=[[Звезда (журнал XX—XXI веков)|Звезда]]|тип=|место=|издательство=|год=2005|выпуск=|том=|номер=11|страницы=|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305015459/http://magazines.russ.ru/zvezda/2005/11/ro12.html|archivedate=2016-03-05}}</ref>. В годы ранней [[хрущёвская оттепель|хрущёвской оттепели]], позволившей «реабилитировать» дилогию об Остапе Бендере, выход романов сопровождался комментариями, которые свидетельствовали о продолжении литературоведческих дискуссий вокруг идеологических взглядов соавторов. Так, писатель [[Симонов, Константин Михайлович|Константин Симонов]], участвовавший в выпуске первого после паузы издания «Двенадцати стульев» и «Золотого телёнка» («[[Художественная литература (издательство)|Художественная литература]]», 1956), отметил в предисловии, что Ильф и Петров были «людьми, глубоко верившими в победу светлого и разумного мира социализма над уродливым и дряхлым миром капитализма»<ref>{{книга|автор=Ильф И., Петров Е.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Золотой Теленок (полная версия)|оригинал=|ссылка=http://fanread.ru/book/516086/?page=2|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Русская книга|год=1994|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=5-268-01053-0|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160325044305/http://fanread.ru/book/516086/?page=2|archivedate=2016-03-25}} {{Cite web |url=http://fanread.ru/book/516086/?page=2 |title=Архивированная копия |access-date=2016-02-14 |archive-date=2016-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160325044305/http://fanread.ru/book/516086/?page=2 |deadlink=yes }}</ref>. == Цитаты == {{начало цитаты}} Константин Воробьёв силён там, где он пишет, давая себе и своему воображению полный простор, а языку — полное дыхание, как на ветру, напоенному запахами родной ему курской земли, русских полей и садов<ref>[http://kurskonb.ru/our-booke/site/persons/kv.html Константин Дмитриевич Воробьёв] // Курская областная научная библиотека имени Н. Н. Асеева.</ref>. {{конец цитаты}} {{начало цитаты}} Он долго и трудно шёл в литературу, его рукописи громили московские рецензенты… громили беспощадно, изничтожающе… за «искажение положительного образа», за «пацифизм», за «дегероизацию»… В особенности досталось за «окопную правду», за «натуралистическое» изображение войны и за искажение «образа советского воина»… {{конец цитаты|{{sc|[[Астафьев, Виктор Петрович|Виктор Астафьев]]}}}} {{начало цитаты}} Воробьёв написал две прямодушные повести о подмосковных боях — «Крик» и «Убиты под Москвой». В них мы найдём, при всём скоплении случайностей и неразберихи любого боя, и нашу полную растерянность 41-го года; и эту немецкую лёгкость, как, при лихо закатанных по локоть рукавах, секли превосходными автоматами от живота по красноармейцам; и тупость неподготовленных командиров; и малодушие тех политруков, кто спешил свинтить шпалы с петлиц и порвать свой документ; и засады за нашей спиной откормленных заградотрядчиков — уже тогда, бить по своим отступающим; и ещё, ещё не всё поместилось тут — и об этом тоже целые поколения не узнают правды?? — Повесть «Убиты под Москвой» безуспешно прошла несколько журналов и была напечатана в начале [[1963 год|63-го]] в «Новом мире» личным решением Твардовского. И концентрация такой уже 20 лет скрываемой правды вызвала бешеную атаку советской казённой критики — как у нас умели, на уничтожение. Имя Воробьёва было затоптано — ещё вперёд на 12 лет, уже до его смерти. Он жил эти годы со «вторым ножом в спине», в состоянии безысходности. {{конец цитаты|{{sc|[[Солженицын, Александр Исаевич|Александр Солженицын]]}}}} == Основные произведения (повести) == * 1974 — [[И всему роду твоему|…И всему роду твоему]] (неоконч.; опубл. 1975) * 1971 — [[Вот пришёл великан|Вот пришёл великан…]] * 1969 — [[Генка, брат мой|Генка, брат мой…]] * 1967 — [[Тётка Егориха]] (часть повести «Друг мой Момич», опубл. 1967) * 1965 — [[Друг мой Момич]] (опубл. 1988) * 1964 — [[Почём в Ракитном радости]] * 1963 — [[Сказание о моём ровеснике]] * 1962 — [[Крик (повесть)|Крик]] * 1961 — [[Убиты под Москвой]] (опубл. 1963) * 1948 — [[Одним дыханием]] (опубл. 1958) * 1943 — [[Это мы, Господи!|Это мы, Господи!..]] (опубл. 1986) == 1 == * Մինսկի գետտո - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%B3%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%BE * Մահվան խաղ - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%87_%D1%81%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8 * Անտառային եղբայրներ - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%B1%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_(1944%E2%80%941957) * Բաց նամակ - https://en.wikipedia.org/wiki/Open_letter * [[Սնափառության տոնավաճառ]] - [https://en.wikipedia.org/wiki/Vanity_Fair_(novel) ռուսերեն] * Ցախես - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D0%A6%D0%B0%D1%85%D0%B5%D1%81,_%D0%BF%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8E_%D0%A6%D0%B8%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1% * [[Կարամազով եղբայրներ]] * [[Ալեքսանդր Վերտինսկի]] - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87 n9uo5ljalzs9yuvk9v3ynu204x3qntl 8485694 8485677 2022-08-09T07:36:49Z Voskanyan 23951 /* Биография */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Վասիլի Բորիսովիչ Լիվանով''' ({{lang-ru|Василий Борисович Ливанов}}, {{ԱԾ}}), խորհրդային ռուս կինոդերասան, կինոյի և մուլտիպլիկացիայի ռեժիսոր, գրող, [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (1988)։ Առավել մեծ ճանաչման է արժանացել [[Շերլոք Հոլմս]]ի կերպարի շնորհիվ, որը կերտել է [[Իգոր Մասլեննիկով|Իգոր Մասլեննիկովի]]՝ [[Արթուր Կոնան Դոյլ|Արթուր Կոնան Դոյլի]] ստեղծագործությունների հիման վրա նկարահանված «Շերլոկ Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի արկածները» հեռուստաֆիլմերի շարքում, ինչի համար 2006 թվականին պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամությամբ<ref name="MBE">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|quote=''Mr Vasily Borisovitch Livanov formally approved 20 February 2006 for service to the theatre and performing arts…''|format=PDF|publisher=gov.uk; archive.org|accessdate=2013-05-28|lang=en|description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZWfcmP?url=http://wayback.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}}</ref><!-- Есть в источнике — 3 стр. 2-я фамилия сверху; Mr Vasily Borisovitch LIVANOV -->։ == Կենսագրություն == Ծնվել է 1935 թվականի հուլիսի 19-ին Մոսկվայում, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Բորիս Նիկոլաևիչ Լիվանովի (1904-1972) և Եվգենյա Կազիմիրովնա Լիվանովայի (օրիորդական ազգանունը՝ Պրավդզից-Ֆիլիպովիչ, 1907-1978) ընտանիքում: Լիվանովների տան մշտական հյուրերն են եղել [[Վասիլի Կաչալով|Վասիլի Կաչալովը]], [[Բորիս Պաստեռնակ|Բորիս Պաստեռնակը]], [[Ալեքսանդր Դովժենկո|Ալեքսանդր Դովժենկոն]], [[Նիկոլայ Չերկասով|Նիկոլայ Չերկասովը]], [[Միխայիլ Տարխանով|Միխայիլ Տարխանովը]], [[Պյոտր Կոնչալովսկի|Պյոտր Կոնչալովսկին]]։ 1954 թվականին Վասիլի Լիվանովը ավարտել է [[ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիա|ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիային]] կից Մոսկվայի միջնակարգ գեղարվեստական դպրոցը, իսկ ավելի ուշ՝ Շչուկինի անվան թատերական ուսումնարանը (1958) և [[Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներ|ԽՍՀՄ Պետկինոյի բարձրագույն ռեժիսորական դասընթացները]] ([[Միխայիլ Ռոմ|Միխայիլ Ռոմի]] արհեստանոց, 1966): Մտավորականության, հոգեկան նրբակրթության, ռոմանտիզմի, զգացմունքների անկեղծության համադրությունը որոշիչ են եղել Վասիլի Լիվանովի վաղ էկրանային կերպարներում: Ձայնի եզակի տեմբր է հայտնվել Լիվանովի մոտ այն պատճառով, որ ռեժիսոր [[Միխայիլ Կալատոզով|Միխայիլ Կալատոզովն]] առաջարկել է «Չուղարկված նամակ» ֆիլմի ձմեռային տեսարանները հնչյունավորել հենց փողոցում՝ 40 աստիճան սառնամանիքի պայմաններում: Դերասանները փորձել են բղավել քամու ուժեղ պոռթկումներից ավելի բարձր, և Լիվանովի ձայնը խզվել է<ref>[http://lifenews.ru/video/13423 Василий Ливанов: «В современных „Шерлоках“ нет никакого Конана Дойла»] {{Wayback|url=http://lifenews.ru/video/13423 |date=20150723031402 }} // ''lifenews''.''ru''</ref>։ 1966-1973 թվականներին աշխատել է «[[Սոյուզմուլտֆիլմ]]» կինոստուդիայում որպես բեմադրող ռեժիսոր։ Հնչյունավորել է մոտ 300 մուլտիպլիկացիոն կերպարներ, այդ թվում՝ [[Կառլսոն|Կառլսոնին]], [[կոկորդիլոս Գենա|կոկորդիլոս Գենային]] և վիշապօձին «[[38 թութակներ]]» մուլտֆիլմում{{sfn|Кино|1986|с=236}}։ [[Յուրի Էնտին|Յուրի Էնտինի]] և Գենադի Գլադկովի հետ միասին ստեղծել են «[[Բրեմենյան երաժիշտներ (մուլտֆիլմ)|Բրեմենյան երաժիշտներ]]» և «Բրեմենյան երաժիշտների հետքերով» մուլտֆիլմերը: Պատրաստվելով ֆիլմ նկարահանել [[Շերլոք Հոլմս|Շերլոկ Հոլմսի]] և դոկտոր Վաթսոնի մասին՝ Իգոր Մասլեննիկովը անմիջապես Լիվանովին դիտարկել է որպես Հոլմսի դերի հիմնական թեկնածու: Մասլեննիկովը մինչ այդ աշխատել էր Լիվանովի հետ «[[Յարոսլավնան՝ Ֆրանսիայի թագուհին]]» ֆիլմում։ Ութ տարվա ընթացքում (1979-1986) նկարահանվել է չորս երկսերիանոց և մեկ եռասերիա հեռուստաֆիլմ, որոնք միանգամից մեծ ժողովրդականություն են ձեռք բերել ԽՍՀՄ-ում: Նկարահանումների ընթացքում Լիվանովը ընկերացել է Վաթսոնի դերակատար Վիտալի Սոլոմինի հետ, իսկ Մասլեննիկովի հետ 1980-ականների կեսերին Լիվանովի հարաբերությունները խզվել են։ 1986 թվականին թողարկվել է «[[Իմ սիրելի ծաղրածուն]]» ֆիլմը, որը նկարահանվել էր ռեժիսոր Յուրի Կուշներևի կողմից՝ Վասիլի Լիվանովի համանուն վիպակի մոտիվներով։ Ֆիլմի սցենարը գրել են [[Նիկիտա Միխալկով|Նիկիտա Միխալկովը]] և [[Ալեքսանդր Ադաբաշյան]]ը: Շերլոկ Հոլմսի մասին հեռուստասերիալի նկարահանումների ավարտից հետո Լիվանովը, որն այդ ժամանակ ընդամենը 50 տարեկան էր, աստիճանաբար գրեթե դադարել է հայտնվել էկրանին՝ նախկինի պես երբեմն աշխատելով որպես հնչյունավորող դերասան: Կինոյում միակ խոշոր աշխատանքը եղել է [[Դոն Կիխոտ (վեպ)|Դոն Կիխոտի]] դերը 1997 թվականի «[[Դոն Կիխոտը վերադառնում է]]» ֆիլմում, որը բեմադրվել էր հենց Լիվանովի կողմից Օլեգ Գրիգորովիչի հետ միասին: Լիվանովն այդ ֆիլմում հանդես է եկել նաև որպես սցենարիստ և պրոդյուսեր։ 2005 թվականին Լիվանովը նկարահանվել է Վլադիմիր Բորտկոյի «[[Վարպետը և Մարգարիտան (հեռուստասերիալ)|Վարպետը և Մարգարիտան]]» հեռուստասերիալում՝ կատարելով պրոֆեսոր Ստրավինսկու ոչ մեծ դերը: Վերջին անգամ Լիվանովը էկրանին հայտնվել է ռեժիսոր Վալերի Նիկոլաևի «Արջի որս» 2007 թվականի ֆիլմում: В 1988 году Василию Ливанову было присвоено звание [[Народный артист РСФСР|народного артиста РСФСР]]. В том же году Ливанов (совместно с [[Семёнов, Юлиан Семёнович|Юлианом Семёновым]]) создал в Москве экспериментальный театр «Детектив», который размещался в Центральном доме офицеров МВД (ЦДО) на Лубянке. Финансирование театра осуществлялось комитетом по культуре мэрии Москвы, сам театр к 1992 году самостоятельно покрывал всего порядка 10 % от своих расходов. В середине 1992 года ЦДО расторг с театром контракт на аренду помещения. Художественный руководитель Ливанов при этом обвинялся в срыве работы театра и мероприятий ЦДО в связи с проблемами с алкоголем (актёр в это время лечился в клинике неврозов). Актёры на общем собрании приняли решения покинуть театр «Детектив» и создать на его базе центральный театр МВД<ref>''Самошин С.'' [https://www.kommersant.ru/doc/5044 От Василия Ливанова ушёл театр «Детектив»: Шерлок Холмс запил, солдаты выносят мебель] {{Wayback|url=https://www.kommersant.ru/doc/5044 |date=20201128013401 }} // «''Коммерсантъ-Власть''»: журнал. — 1992. — № 122. — 1 июня.</ref>. В 1990—2000-е годы Ливанов в основном занимался литературной деятельностью, писал мемуары. Автор эссе «Наш друг — Шерлок Холмс». В 2003 году сыграл роль пирата Фура́ в телеигре «[[Форт Боярд (русская версия)|Форт Боярд]]»<ref>{{cite web|url=https://iz.ru/news/279453|title=Миллион долларов за восемьдесят минут|date=2003-03-28|publisher=[[Известия]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102644/https://iz.ru/news/279453|deadlink=no}}</ref>. Из-за организационных разногласий с руководством программы отказался принимать участие в съёмках сезона следующего года<ref>{{cite web|url=https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|title=Василий Ливанов: Меня не выгоняли, я ушел сам! Почему актер отказался сниматься в игре «Форт Байяр»?|date=2004-08-20|publisher=[[Комсомольская правда]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102639/https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|deadlink=no}}</ref>. 15 июня 2006 года в [[Москва|Москве]] посол [[Великобритания|Великобритании]] [[Брентон, Энтони|Энтони Брентон]] вручил 70-летнему Василию Ливанову знаки [[Орден Британской империи|ордена Британской империи]]; актёр стал почётным членом ордена «За службу театру и изобразительному искусству»<ref>{{Cite web|url=http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|format=PDF|lang=en|website=[[Форин-офис|Foreign and Commonwealth Office]]|accessdate=2020-11-20 |description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2008-10-02|deadlink=yes}}</ref>. Позднее в неофициальном комментарии для английских шерлокианцев сотрудник Церемониального секретариата Кабинета министров [[Туоми, Алан|Алан Туоми]] заявил: {{начало цитаты}} ''Я, однако, могу сказать вам, что мистер Ливанов был награждён за исполнение роли Шерлока Холмса в серии телевизионных фильмов, произведённых в бывшем СССР в период 1979—1986 гг.'' {{Oq|англ.|I can tell you, however, that Mr. Livanov was honoured for his portrayal of the character Sherlock Holmes in a series of television films made in the former USSR during the period 1979-86.}} {{конец цитаты|источник=Алан Туоми<ref>{{Cite web|url=http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|title=The Newsletter The Sherlock Holmes Society of London|format=PDF|lang=en|website=The Sherlock Holmes Society of London|date=2006-04-04|accessdate=2020-11-20|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101237/http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|deadlink=no}}</ref>}} == Ընտանիք == * Առաջին կինը (1958-1970) – Ալինա Վլադիմիրովնա Էնգելգարդտ (ծնվ.՝ 21 մարտի, 1933), կենսաքիմիկոս Վլադիմիր Էնգելգարդտի դուստրը (1894-1984), ** Դուստրը՝ Անաստասիա (ծնվ.՝ 1963), ավարտել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան|ՄՊՀ]] կենսաբանության ֆակուլտետը, դարձել քանդակագործ<ref name="Василий Ливанов, дети" /><ref>''Пахомова А.'' [http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny Василий Ливанов пытался взорвать машину жены] {{Wayback|url=http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny |date=20141213123750 }} // Собеседник. — 2012. — апреля.</ref>, ***Թոռը՝ Վլադիմիր (ծնվ.՝ 1984)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />, *** Թոռնուհին՝ Քսենյա<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />: * Երկրորդ կինը (1972 թվականից) – Ելենա Լիվանովա (ծնվ.՝ 11 սեպտեմբերի, 1949), մուլտիպլիկատոր<ref>{{cite web|url=http://www.russiancinema.ru/names/name8996/|title=Елена Ливанова|work=Энциклопедия отечественного кино|publisher=russiancinema.ru|accessdate=2013-05-28|deadlink=yes}}</ref>, ** Որդին՝ Բորիս (ծնվ.՝ 2 ապրիլի, 1974), դերասան, հեռուստահաղորդավար, նկարիչ, գրող, բանաստեղծ: 2009 թվականին դատապարտվել է սպանության համար, պատիժը կրել է մասամբ, ազատ է արձակվել ժամկետից շուտ 2014 թվականին<ref name="Василий Ливанов, дети">[http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 Дети Василия Ливанова] {{Wayback|url=http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 |date=20181109071336 }} // ''bez-makiyazha''.''ru''</ref>, *** Թոռնուհին՝ Եվա (ծնվ.՝ 2002)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз">[http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ Василий Ливанов стал дедом в четвёртый раз] {{Wayback|url=http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ |date=20181109111956 }} // ''StarHit''.''ru''</ref>, ** Որդին՝ Նիկոլայ (ծնվ.՝ 3 մայիսի, 1984), նկարիչ, մուլտիպլիկատոր, դերասան, ավարտել է [[Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի համառուսական պետական ինստիտուտ|ՎԳԻԿ]]-ը<ref name="Василий Ливанов, дети" />, **** Թոռնուհին՝ Ալիսա (ծնվ.՝ 2017)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />։ == Մրցանակներ և պարգևներ == ''Ռուսական մրցանակներ'' * [[ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստների ցանկ|ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ]] (27 նոյեմբերի, 1981) * [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (18 ապրիլի, 1988) * «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» IV աստիճանի շքանշան (1 դեկտեմբերի, 2005) – ''Հայրենական կինեմատոգրաֆիայի զարգացման գործում ունեցած մեծ ավանդի և բազմամյա ստեղծագործական գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |title=Указ Президента Российской Федерации от 1 декабря 2005 г. № 1381 |access-date=2021-01-29 |archive-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201080943/http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |deadlink=no }}</ref>, * Պատվո շքանշան (27 հոկտեմբերի, 2016) – ''հայրենական մշակույթի և արվեստի զարգացման գործում ունեցած մեծ վաստակի, երկարամյա բեղմնավոր գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |title=Указ президента Российской Федерации от 26 октября 2016 года № 572 «О награждении государственными наградами Российской Федерации» |access-date=2021-01-29 |archive-date=2021-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211107032326/http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |deadlink=no }}</ref>, * «Հայրենիքի հերոսների հիշատակին» մեդալ – պատմահայրենասիրական ուղղվածության նախագծերի իրականացման համար (Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարի 2016 թվականի դեկտեմբերի 19-ի № 870 հրաման)<ref>[https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news Василий Ливанов получил медаль Минобороны России «Памяти героев Отечества»] {{Wayback|url=https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news |date=20170116175318 }} // ''Рамблер-новости''</ref>։ ''Օտարերկրյա մրցանակներ'' * Հենրիխ Գրայֆի մրցանակի դափնեկիր (1969)<ref>[https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ DEFA-Chronik für das Jahr 1969] {{Wayback|url=https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ |date=20201018154932 }} // ''defa-stiftung.de''</ref>, * Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամ (20 փետրվարի, 2006) – ''թատրոնի և կատարողական արվեստի բնագավառում ունեցած վաստակի համար''<ref name="MBE"/><ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|title=Ливанов — Кавалер ордена Британской Империи|date=2006-02-22|publisher=bbc.co.uk|accessdate=2013-05-28|lang=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120211131707/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|archivedate=2012-02-11|deadlink=no}}</ref>։ ''Հանրային ճանաչում'' * ՌԴ Կինեմատոգրաֆիական արվեստների և գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատվավոր ակադեմիկոս (2002), * «Ոսկե արծիվ-2017» հատուկ մրցանակ «կինեմատոգրաֆիայի բնագավառում ունեցած ավանդի համար» (2016 թվականի արդյունքներով)<ref>[https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 Лауреаты премии «Золотой Орёл» за 2016 год] {{Wayback|url=https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 |date=20210224170813 }} // Портал Национальной академии кинематографических искусств и наук России</ref>։ == Факты == {{Свалка}} [[Файл:Памятник Шерлоку Холмсу и доктору Ватсону (Москва).jpg|thumb|250px|right|[[Москва]], посольство Великобритании на Смоленской набережной: скульптурная композиция «[[Шерлок Холмс]] и [[доктор Ватсон]]»]] * Идея постановки фильма «[[Андрей Рублёв (фильм)|Андрей Рублёв]]» изначально принадлежала Василию Ливанову<ref>{{YouTube|XwQ7UWJ4uMg|Василий Ливанов о замысле фильма «Андрей Рублёв» — <small>видео (HD)</small>|logo=1}}</ref>. Он мечтал сам сыграть роль [[Андрей Рублёв|Рублёва]]. * К образу Шерлока Холмса Василий Ливанов возвращался неоднократно. В 1982 году Ливанов и [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Соломин]] появились в образах сыщика и его летописца в скетче «Шерлок Холмс» для телепередачи «Новогодний Голубой огонёк»<ref>{{YouTube|EW5D4AKYl8I|В. Ливанов и В. Соломин на «Голубом огоньке», 1982 г.|logo=1}}</ref>. Сценарий интермедии написал Ливанов, снимались актёры в обычных современных костюмах, Ливанов был в усах, а Соломин наоборот — гладко выбрит. При выпуске этой программы на DVD (издателем «Бомба мьюзик» в 2006 году) эпизод с Ливановым по неизвестным причинам вырезали, хотя по репликам других персонажей («Шерлок Холмс только что был здесь…») можно догадаться о его изначальном присутствии. ** В 1981 году Ливанов озвучил английского пса-сыщика (аллюзию на Шерлока Холмса) в мультфильме «[[Пёс в сапогах]]» (с 12:29 по 13:00 мин.) ** В 1985 году Ливанов озвучил Шерлока Холмса в мультипликационном фильме «[[Мы с Шерлоком Холмсом (мультфильм)|Мы с Шерлоком Холмсом]]» по сценарию Виталия Злотникова. Вместо доктора Ватсона в мультфильме действует дог по имени Том, его озвучивал [[Миронов, Андрей Александрович|Андрей Миронов]]. Интересно, что «Совэкспортфильмом» была выпущена [[Испанский язык|испаноязычная]] версия этого мультфильма, однако там Шерлок Холмс говорит голосом другого актёра, тембр которого даже отдалённо не напоминает «ливановский». ** Вскоре после выхода мультфильма «Мы с Шерлоком Холмсом» по нему был сделан аудиоспектакль, выпущенный на пластинке. Кроме того, в начале 1990-х был записан аудиоспектакль «Иохим Лис, ученик Шерлока Холмса» (по сказке Ингмара Фьоля), также с участием Ливанова (выпущен на кассете в 1996 году). ** В 1990-е годы вместе с [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталием Соломиным]] Василий Борисович снялся в цикле рекламных роликов торгующей представительскими автомобилями компании «Вико» (сценарии роликов придумали сами Ливанов и Соломин), затем Ливанов в образе Шерлока Холмса рекламировал печенье «Бартонс»<ref>{{YouTube|vYIZCLM68I0|Реклама печенья «Burton's» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> (цикл рекламных роликов), чай «Ристон»<ref>{{YouTube|JIbLKm7dIPc|Реклама чая «Riston» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> и [[В. Высоцкий и К°|чай «Высоцкий»]]<ref>{{YouTube|I6iO_QGbafY|Реклама чая «Высоцкий» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> (Wissotzky Tea) для русскоязычной телеаудитории Израиля. ** В 2000 году Игорь Масленников выпустил 13-серийный телесериал «[[Воспоминания о Шерлоке Холмсе]]», в который были включены эпизоды из оригинальной серии фильмов. В результате разбирательств между телеканалом «[[Первый канал|ОРТ]]» и «[[Медиа-Мост]]ом» готовый сериал был арестован и только трижды показан по Первому каналу в урезанном виде. Василий Ливанов, не участвовавший в этой работе, отзывался о ней негативно, считая, что сериалом была сбита значимость оригинальных фильмов<ref>''Мельман Д.'' [http://221b.ru/archive/arch-100.htm Злоключения Шерлока Холмса] {{Wayback|url=http://221b.ru/archive/arch-100.htm |date=20200527031253 }} // Московский комсомолец. — 2005. — 15 февраля.</ref>. ** В январе 2009 года на российских телеэкранах появился рекламный ролик энергетического напитка «[[Red Bull (напиток)|Red Bull]]». Мультипликационный Шерлок Холмс из этого ролика говорит голосом Василия Ливанова<ref>{{YouTube|GOzQWsnqO3c|Рекламный ролик «Red Bull окрыляет», Шерлок Холмс — В. Ливанов|logo=1}}</ref>. ** В начале XXI века Ливанов озвучил сыщика в русских локализациях нескольких компьютерных игр, а также в российской игре «Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти». В последней доктора Ватсона озвучивал Виталий Соломин. ** В 2004 году Ливанов сыграл Шерлока Холмса в цикле из четырёх аудиоспектаклей, поставленных режиссёром Даниилом Дубшиным под эгидой издательского дома «Мир детства». На момент записи спектаклей Виталия Соломина уже не было в живых, и роль доктора Ватсона исполнил народный артист России [[Стеблов, Евгений Юрьевич|Евгений Стеблов]] (исполнитель роли доктора Мортимера в «Собаке Баскервилей»). Были записаны рассказы «Львиная грива», «Пёстрая лента», «Обряд дома Месгрейвов» и «Пять апельсиновых зёрнышек». * 27 апреля 2007 года в Москве на [[Смоленская набережная|Смоленской набережной]] у стен [[Посольство Великобритании в России|посольства Великобритании]] открыли скульптурную композицию «[[Памятник Шерлоку Холмсу и доктору Ватсону|Шерлок Холмс и доктор Ватсон]]» (скульптор Андрей Орлов). Прототипом Шерлока Холмса послужил Василий Ливанов, а доктора Ватсона — Виталий Соломин<ref>{{cite web|url=http://www.kp.ru/daily/23895/66683/|title=Ливанова и Соломина увековечили в бронзе|author=Бойко А.|date=2007-04-28|publisher=«[[Комсомольская правда]]» (kp.ru)|accessdate=2013-05-29|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZazMVA?url=http://www.kp.ru/daily/23895/66683/|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}} </ref>. * В 2013 году на [[НТВ]] вышел документальный фильм-расследование «Глазами Шерлока Холмса. Литера „М“» с участием В. Ливанова в роли ведущего-рассказчика. === Коллекционные монеты Островов Кука === [[Файл:Монета Шерлок Холмс.jpg|thumb|260px|Василий Ливанов в образе [[Шерлок Холмс|Шерлока Холмса]] на новозеландской монете из мемориальной серии 2007 года, посвящённой циклу фильмов «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (телесериал)|Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона]]»]] В 2007 году, в ознаменование 120-летия создания [[Дойл, Артур Конан|Артуром Конан Дойлом]] дебютной повести о Шерлоке Холмсе, частная компания «Новозеландский монетный двор» ({{lang-en|New Zealand Mint}}) выпустила мемориальную серию из четырёх монет в сувенирной коробке номиналом в два [[Доллар Островов Кука|доллара]] [[Острова Кука|Островов Кука]]. Монеты отчеканены из серебра 999-й пробы в количестве 8 тысяч экземпляров. Вес каждой монеты составляет 31,1 грамма (1 тройская унция). Чеканка — матово-глянцевая с цветной фотопечатью на поверхности. На реверсе первой монеты изображён Шерлок Холмс (в исполнении Василия Ливанова) в [[Шляпа охотника за оленями|охотничьей войлочной шляпе]] и с [[Курительная трубка|трубкой]]. Остальные три монеты посвящены фильмам «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Сокровища Агры|Сокровища Агры]]», «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Собака Баскервилей|Собака Баскервилей]]» и «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (фильм)|Смертельная схватка]]». На них, помимо Шерлока Холмса, изображены [[доктор Ватсон]] (в исполнении [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталия Соломина]]), мисс Морстен (в исполнении [[Зинченко, Екатерина Григорьевна|Екатерины Зинченко]]), сэр Генри Баскервиль (в исполнении [[Михалков, Никита Сергеевич|Никиты Михалкова]]) и профессор Мориарти (в исполнении [[Евграфов, Виктор Иванович|Виктора Евграфова]]). Набор монет представлен в сувенирной коробке, выполненной в виде [[Хлопушка-нумератор|кинохлопушки]]. Часть тиража этих монет распространялась в филиалах «[[Сбербанк России|Сбербанка России]]»<ref>{{cite web|url=http://www.ntv.ru/novosti/114311|title=Новозеландские доллары украсит «советский» Шерлок Холмс|date=2007-08-02|publisher=ntv.ru|accessdate=2013-05-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140822200931/http://www.ntv.ru/novosti/114311/|archivedate=2014-08-22|deadlink=no}}</ref>. == Противоречия == В интервью журналистке [[Симонова-Страут, Ирина|Ирине Симоновой-Страут]] Ливанов заявил, что англичане считают фильм с его участием лучшим из фильмов о Холмсе, но при этом не назвав ни критиков, ни издание, в котором это мнение было опубликовано<ref>{{статья |автор= Irina I. Simonova Strout |заглавие= Seeing the Novel. Reading the Film. Unveiling Masculinity Englishness and Power Struggle in Arthur Conan Doyle's The Hound of the Baskervilles |ссылка= https://content.sciendo.com/view/journals/abcsj/23/1/article-p60.xml |язык= en |издание= American, British and Canadian Studies Journal |тип= |год= 2014 |месяц= |число= |том= 23 |номер= 1 |страницы= 60—76 |doi= |issn=}}</ref>. Фильмы с участием Ливанова в роли Холмса упоминаются в «Справочнике Шерлока Холмса» ({{lang-en|Sherlock Holmes Handbook}}) [[Редмонд, Кристофер|Кристофера Редмонда]], где на с. 245 Ливанов указан как актёр, игравший Холмса в Советском Союзе в 1986 году, но далее сказано, что эти фильмы малоизвестны в англоязычных странах (хотя с 2009 года их можно приобрести на DVD с английскими субтитрами)<ref>{{публикация|автор= Christopher Redmond |заглавие= Sherlock Holmes Handbook, Second Edition |место= |издательство= Dundern Press |год= 2009 |pages= 245 |allpages= 336}}</ref>. <!-- Данное утверждение, однако, может быть опровергнуто тем фактом, что В. Б. Ливанов был награждён британским орденом. (При чём тут орден?) --> == Гражданская позиция == * Поддержал [[присоединение Крыма к Российской Федерации]]. * В 2015 году в интервью изданию «Аргументы и факты» назвал украинское общество «отравленным бандеровщиной»<ref>{{Cite web |url=http://www.aif.ru/society/people/1489568 |title=Василий Ливанов: «Враньё о России зашкаливает!» |access-date=2018-11-13 |archive-date=2016-04-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160421114356/http://www.aif.ru/society/people/1489568 |deadlink=no }}</ref>. * В январе 2017 года (за 1 год и 2 месяца до [[Президентские выборы в России (2018)|выборов 2018 года]]) публично обратился к [[Путин, Владимир Владимирович|Путину]] с просьбой и впредь оставаться президентом России и «даже не думать» уходить с этого поста<ref>{{Cite web |url=https://russian.rt.com/russia/news/353588-aktyor-livanov-posovetoval-putin |title=Актёр Ливанов посоветовал Путину «даже не думать» уходить с поста президента |access-date=2019-05-01 |archive-date=2019-05-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190501001404/https://russian.rt.com/russia/news/353588-aktyor-livanov-posovetoval-putin |deadlink=no }}</ref>. * В марте 2022 года в числе других деятелей российской культуры подписал письмо, выражающее поддержку решения [[Путин, Владимир Владимирович|Путина]] начать [[Вторжение России на Украину (2022)|вторжение России на Украину]]<ref>{{Cite web |url=https://regnum.ru/news/polit/3524646.html |title=Свыше 150 деятелей культуры поддержали президента и спецоперацию на Украине - ИА REGNUM<!-- Заголовок добавлен ботом --> |access-date=2022-03-10 |archive-date=2022-03-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220310212851/https://regnum.ru/news/polit/3524646.html |deadlink=no }}</ref>. == Фильмография == === Актёр === * [[1958 год в кино|1959]] — [[Город на заре (телефильм)|Город на заре]] — ''эпизод'' * 1959 — [[Неотправленное письмо]] — ''геолог Андрей'' * [[1960 год в кино|1960]] — [[Воскресение (фильм, 1960)|Воскресение]] — ''народоволец Крыльцов'' * 1960 — [[Слепой музыкант (фильм)|Слепой музыкант]] — ''Пётр Попельский'' * [[1961 год в кино|1961]] — [[Две жизни (фильм, 1961)|Две жизни]] — ''студент'' * [[1962 год в кино|1962]] — [[Коллеги (фильм)|Коллеги]] — ''Саша Зеленин'' * 1962 — [[Суд сумасшедших]] — ''профессор Вернер'' * [[1963 год в кино|1963]] — [[Синяя тетрадь (фильм)|Синяя тетрадь]] — ''[[Дзержинский, Феликс Эдмундович|Феликс Дзержинский]]'' * 1963 — [[Большие и маленькие]] — ''учитель Сергей Сергеевич'' * [[1964 год в кино|1964]] — [[Возвращение Вероники (фильм)|Возвращение Вероники]] — ''Вадим'' * [[1965 год в кино|1965]] — [[Год как жизнь]] — ''поэт Георг Веерт'' * 1965 — [[Зелёный огонёк]] — ''пассажир такси хирург Коржиков'' * [[1966 год в кино|1966]] — [[Путешествие (фильм, 1966)|Путешествие]] — ''журналист Гена'' (новелла «Папа, сложи!») * [[1967 год в кино|1967]] — [[Браслет-2]] — ''наездник Африкан Савин'' * [[1968 год в кино|1968]] — [[Мне было девятнадцать]] — ''военный переводчик Вадим Гейман'' * [[1970 год в кино|1970]] — [[Ватерлоо (фильм)|Ватерлоо]] — ''офицер из свиты Веллингтона'' * [[1972 год в кино|1972]] — [[Игрок (фильм, СССР, 1972)|Игрок]] — ''Де Грие'' * [[1975 год в кино|1975]] — [[Звезда пленительного счастья]] — ''император [[Николай I]]'' * [[1976 год в кино|1976]] — [[Жизнь и смерть Фердинанда Люса]] — ''доктор Пейн'' * [[1978 год в кино|1978]] — [[Степь (фильм)|Степь]] — ''Казимир Михайлович'' * 1978 — [[Ярославна, королева Франции]] — ''рыцарь Бенедиктус'' * [[1979 год в кино|1979]] — [[Шерлок Холмс и доктор Ватсон]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1980 год в кино|1980]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (фильм)|Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1981 год в кино|1981]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Собака Баскервилей]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1982 год в кино|1982]] — [[Кто стучится в дверь ко мне? (фильм, 1982)|Кто стучится в дверь ко мне?]] — ''Виктор'' * [[1983 год в кино|1983]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Сокровища Агры]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * 1983 — [[Лунная радуга (фильм)|Лунная радуга]] — ''Гэлбрайт'' * [[1986 год в кино|1986]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Двадцатый век начинается]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1987 год в кино|1987]] — [[Необыкновенные приключения Карика и Вали (фильм)|Необыкновенные приключения Карика и Вали]] — ''профессор Енотов'' * [[1988 год в кино|1988]] — [[Любовь к ближнему (фильм)|Любовь к ближнему]] — ''Некто'' (новелла «Монумент») * [[1992 год в кино|1992]] — [[Он своё получит (фильм)|Он своё получит]] — ''Делани'' * [[1994 год в кино|1994]] — [[Охота (фильм, 1994)|Охота]] * [[1997 год в кино|1997]] — [[Дон Кихот возвращается]] — ''[[Дон Кихот]]'' * [[2004 год в кино|2004]] — [[Сыщики (телесериал)|Сыщики 3]] — ''профессор'' (сезон 3, серия 5 «Операция под наркозом»; озвучен другим актёром) * [[2005 год в кино|2005]] — [[Мастер и Маргарита (телесериал)|Мастер и Маргарита]] — ''профессор Александр Николаевич Стравинский'' * [[2006 год в кино|2006]] — [[Мужской сезон: Бархатная революция]] — ''Сан Саныч Шувалов, ветеран госбезопасности'' * [[2008 год в кино|2008]] — [[Медвежья охота (фильм)|Медвежья охота]] — ''Сергей Кириллович Корсаков, советник по международным отношениям'' === Озвучивание мультфильмов === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] — ''крокодилица'' (в титрах не указан) * {{в кино|1968}} — [[Кот в сапогах (мультфильм, 1968)|Кот в сапогах]] — ''младший сын мельника'' * {{в кино|1968}} — [[Малыш и Карлсон]] — ''Карлсон / отец Малыша'' * {{в кино|1969}} — [[Сказка про Колобок]] — ''Медведь'' * 1969 — [[Крокодил Гена (мультфильм)|Крокодил Гена]] — ''крокодил Гена / сторож зоопарка'' * {{в кино|1970}} — [[Карлсон вернулся]] — ''Карлсон / отец Малыша / телеведущий'' * 1970 — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] — ''Пёс / шахтёр / Хлеб'' * 1970 — [[Обезьяна с острова Саругасима]] — ''Черепаха'' * 1970 — [[Весёлая карусель]] № 2. [[Небылицы (мультфильм)|Небылицы]] — ''читает текст'' (вместе с [[Баранов, Александр Андреевич (актёр)|А. Барановым]]) * 1970 — [[Фитиль (киножурнал)|Фитиль № 100: «Безответственный ответственный»]] — ''подчинённый'' * {{в кино|1971}} — Как мы весну делали — ''ворона'' * 1971 — [[Чебурашка (мультфильм)|Чебурашка]] — ''крокодил Гена'' * 1971 — [[Рассказы старого моряка. Необитаемый остров]] — ''капитан корабля «Чёрный Спрут»'' * {{в кино|1972}} — [[Рассказы старого моряка. Антарктида]] — ''[[Кук, Джеймс|Джеймс Кук]]'' * 1972 — [[Заветная мечта (мультфильм)|Заветная мечта]] — ''маленький Ослик'' * {{в кино|1973}} — [[Айболит и Бармалей (мультфильм)|Айболит и Бармалей]] — ''Бармалей / долговязый разбойник'' * 1973 — [[Сокровища затонувших кораблей]] — ''профессор Карпов'' * 1973 — [[Мы с Джеком]] — ''пёс Джек'' * 1973 — [[Спасибо (мультфильм)|Спасибо]] — ''рабочий'' (в титрах не указан) * 1973 — [[Немухинские музыканты (мультфильм)|Немухинские музыканты]] — ''леший Тимофей Пантелеич'' (в титрах не указан) * {{в кино|1974}} — [[Шапокляк (мультфильм)|Шапокляк]] — ''крокодил Гена'' * {{в кино|1975}} — [[Наследство волшебника Бахрама]] — ''Зильзиля'' * {{в кино|1976}}—{{в кино|1982}} — [[Котёнок по имени Гав]] — ''чёрный кот'' * 1976 — [[38 попугаев]] — ''Удав'' * {{в кино|1977}} — [[Жихарка (мультфильм, 1977)|Жихарка]] — ''[[Баба-яга]]'' * 1977 — [[Весёлая карусель]] № 9. [[За щелчок]] — ''Медведь-врач'' (в титрах не указан) * 1977 — [[38 попугаев|Бабушка удава]] — ''Удав'' * 1977 — [[38 попугаев|Как лечить удава]] — ''Удав'' * 1977 — [[Как Маша поссорилась с подушкой]] — ''текст от автора'' * 1977 — [[Бравый инспектор Мамочкин]] — ''недисциплинированный водитель'' * 1977 — [[38 попугаев|Куда идёт слонёнок]] — ''Удав'' * {{в кино|1978}} — [[38 попугаев|А вдруг получится!]] — ''Удав'' * 1978 — [[38 попугаев|Привет мартышке]] — ''Удав'' * 1978 — [[Подарок для самого слабого]] — ''Волк'' * 1978 — [[Маша больше не лентяйка]] — ''кукушка / шофёр'' * {{в кино|1979}} — [[38 попугаев|Завтра будет завтра]] — ''Удав'' * 1979 — [[38 попугаев|Зарядка для хвоста]] — ''Удав'' * 1979 — [[Дядюшка Ау]] (3 серии) — ''Дядюшка Ау'' * 1979 — [[Маша и волшебное варенье]] — ''текст от автора'' * 1979 — [[Новый Аладдин]] — ''колдун-магрибинец'' * 1979 — [[Последние волшебники]] — ''бывший злой волшебник Иванович'' * {{в кино|1980}} — [[Возвращение (мультфильм)|Возвращение]] — ''дед космонавта'' * {{в кино|1981}} — [[Пёс в сапогах]] — ''английский пёс-сыщик'' (аллюзия на Шерлока Холмса) * 1981 — [[Халиф-аист (мультфильм)|Халиф-аист]] — ''главный злой колдун'' * 1981 — [[Тайна третьей планеты]] — ''[[Громозека]]'' * {{в кино|1982}} — [[Динозаврик]] — ''Мурлокотам'' * 1982 — [[Превращение (мультфильм)|Превращение]] — ''текст от автора'' * {{в кино|1983}} — [[Чебурашка идёт в школу]] — ''крокодил Гена'' * {{в кино|1985}} — [[Мы с Шерлоком Холмсом]] — ''Шерлок Холмс'' * 1985 — [[38 попугаев|Великое закрытие]] — ''Удав'' * 1985 — [[Контракт (мультфильм)|Контракт]] — ''менеджер торговой фирмы'' * 1985 — [[Миссис Уксус и мистер Уксус]] — ''Волк'' * {{в кино|1986}} — [[Как потерять вес]] — ''Аптекарь-рассказчик'' * {{в кино|1987}} — [[Богатырская каша]] — ''Гриф'' * {{в кино|1988}} — [[Мы идём искать]] — ''бродячий Пёс'' * 1988 — [[Перевал (мультфильм)|Перевал]] — ''Борис / Старый'' * {{в кино|1989}} — [[Фитиль (киножурнал)|Фитиль № 323: «Человек ниоткуда»]] — ''Снежный человек'' * 1989 — [[Счастливый старт]] — ''полковник Еллоу'' * 1989 — [[Агент уходит в океан]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * 1989 — [[В объятиях русской разведки]] — ''командир Моржов'' * 1989 — [[Микко — сын Павловой]] — ''командир Моржов'' * 1989 — [[Озеро на дне моря]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * {{в кино|1991}} — [[Подводные береты]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * 1991 — [[38 попугаев|Ненаглядное пособие]] — ''Удав'' * 1991 — Без расчёту жить — себя погубить — ''текст от автора'' (в титрах не указан) * {{в кино|1993}} — [[Пряник (мультфильм)|Пряник]] — ''Волк'' * {{в кино|2003}} — [[Путешествие Пети Гречкина от альфы до омеги]] * {{в кино|2010}} — [[Секрет матрёшки]] * {{в кино|2013}} — [[Мышкины истории]] === Озвучивание кинофильмов === * {{в кино|1976}} — [[Деревня Утка]] — ''профессор'' (озвучивает актёра Вадима Александрова) * {{в кино|1987}} — [[Друг (фильм)|Друг]] — ''Друг, пёс породы ньюфаундленд'' (озвучивает ньюфаундленда Ютгая) * {{в кино|2008}} — [[Золушка 4×4. Всё начинается с желаний]] — ''Крот'' === Озвучивание компьютерных игр === * [[2000 год в компьютерных играх|2000]] — Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти — ''Шерлок Холмс''<ref>{{Cite web |url=https://buka.ru/cgi-bin/show.pl?id=134 |title=Игра «Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2019-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190801094642/http://buka.ru/cgi-bin/show.pl?id=134 |deadlink=no }}</ref> * [[2004 год в компьютерных играх|2004]] — [[Шерлок Холмс: Загадка серебряной серёжки]] — ''Шерлок Холмс''<ref>{{Cite web |url=https://www.nd.ru/catalog/products/266285/ |title=Игра «Шерлок Холмс: Загадка серебряной серёжки» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2017-09-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170910014238/http://www.nd.ru/catalog/products/266285/ |deadlink=no }}</ref> * [[2005 год в компьютерных играх|2005]] — Карлсон, который живёт на крыше — ''Карлсон''<ref>{{Cite web |url=https://www.softclub.ru/games/pc/19803-karlson-kotoryj-zhivet-na-kryshe |title=Игра «Карлсон, который живёт на крыше» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2018-11-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181101175737/http://www.softclub.ru/games/pc/19803-karlson-kotoryj-zhivet-na-kryshe |deadlink=no }}</ref> * [[2008 год в играх|2008]] — [[Adventures of Sherlock Holmes: The Mystery of the Persian Carpet|Шерлок Холмс: Тайна персидского ковра]] — ''Шерлок Холмс'' === Продюсер === * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Режиссёр фильмов === * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Режиссёр мультипликации === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] * {{в кино|1970}} — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] * {{в кино|1972}} — [[Фаэтон — сын Солнца (мультфильм)|Великие тайны вселенной (Фаэтон — сын Солнца)]] * {{в кино|1973}} — [[По следам бременских музыкантов]] === Сценарист === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] * 1966 — [[Жу-жу-жу]] * {{в кино|1969}} — [[Бременские музыканты (мультфильм)|Бременские музыканты]] - совместно с [[Энтин, Юрий Сергеевич|Юрием Энтином]] * 1969 — [[Дед Мороз и лето]] * {{в кино|1970}} — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] * {{в кино|1971}} — [[Старая игрушка]] * {{в кино|1972}} — [[Фаэтон — сын Солнца (мультфильм)|Великие тайны вселенной (Фаэтон — сын Солнца)]] — совместно с В. Анкором * {{в кино|1973}} — [[Паучок Ананси и волшебная палочка]] * 1973 — [[По следам бременских музыкантов]] - совместно с Юрием Энтином * {{в кино|1976}} — [[Зеркало времени (мультфильм)|Зеркало времени]] — совместно с В. Анкором * {{в кино|1978}} — [[Талант и поклонники]] * {{в кино|1979}} — [[Маша и волшебное варенье]] * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2000}} — [[Новые бременские]] - совместно с Юрием Энтином * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Телевидение === * {{в кино|2003}} — [[Форт Боярд (русская версия)|Форт Боярд]] — ''Пират Фура'' == Документальные фильмы и телепередачи == * «Василий Ливанов. ''„В жизни я не Шерлок Холмс“''» («[[Первый канал (Россия)|Первый канал]]», 2010)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/16047 |title=«Василий Ливанов. В жизни я не Шерлок Холмс». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2010-07-24 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000052/https://www.1tv.com/announce/16047 |deadlink=no }}</ref> * «Василий Ливанов. ''„Я умею держать удар“''» («[[ТВ Центр]]», 2015)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.tvc.ru/channel/brand/id/2453 |title=«Василий Ливанов. Я умею держать удар». Документальный фильм |lang=ru |website=www.tvc.ru |publisher=[[ТВ Центр]] |date=2015 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000037/https://www.tvc.ru/channel/brand/id/2453 |deadlink=no }}</ref> * «Василий Ливанов. ''„Кавалер и джентльмен“''» («Первый канал», 2015)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.ru/doc/pro-zhizn-zamechatelnyh-lyudey/vasiliy-livanov-kavaler-i-dzhentlmen |title=«Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.ru |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2015-07-18 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000030/https://www.1tv.ru/doc/pro-zhizn-zamechatelnyh-lyudey/vasiliy-livanov-kavaler-i-dzhentlmen |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/14356 |title=«Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2015 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000102/https://www.1tv.com/announce/14356 |deadlink=no }}</ref> * ''«Шерлок Холмс и доктор Ватсон»: история советской Бейкер-стрит'' («[[Мир (телерадиокомпания)|Мир]]», 2020)<ref>{{cite web |author= |url=http://mirtv.ru/video/66272/ |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон»: история советской Бейкер-стрит. Телепередача |lang=ru |website=mirtv.ru |publisher=[[Мир (телерадиокомпания)|Мир]] |date=2010-07-24 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000027/http://mirtv.ru/video/66272/ |deadlink=no }}</ref> * «''Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда''» («Первый канал», 2021)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/17037 |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2021 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000036/https://www.1tv.com/announce/17037 |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.ru/doc/pro-kino-i-teatr/sherlok-holms-i-doktor-vatson-vmeste-navsegda-dokumentalnyy-film |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.ru |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2021-07-26 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000026/https://www.1tv.ru/doc/pro-kino-i-teatr/sherlok-holms-i-doktor-vatson-vmeste-navsegda-dokumentalnyy-film |deadlink=no }}</ref> == Литературное творчество == Кроме сценариев и пьес, Василий Ливанов является автором повестей, рассказов, эссе, воспоминаний о выдающихся деятелях культуры. Сказание о скифах «Агния, дочь Агнии» (1976), повести «Мой любимый клоун»<ref>{{Cite web |url=http://booksonline.com.ua/view.php?book=61417&page=12 |title=Повесть «Мой любимый клоун» |access-date=2017-08-14 |archive-date=2017-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170815030233/http://booksonline.com.ua/view.php?book=61417&page=12 |deadlink=no }}</ref> (1979), «Ночная „Стрела“» (1980), «Богатство военного атташе» (1984) впервые были опубликованы в журнале «[[Юность (журнал)|Юность]]». В 1985 году выпущен сборник прозы В. Б. Ливанова «Легенда и быль» (издательство «[[Советский писатель]]»). В журнале «[[Нева (журнал)|Нева]]» (1989, № 4) была опубликована юмористическая повесть «Иван, себя не помнящий». В последние десятилетия неоднократно издавались сборники его произведений различных жанров, вышли в свет трёхтомное (2005) и двухтомное (2010) собрания сочинений. По мотивам повести «Мой любимый клоун» снят [[Мой любимый клоун (фильм)|одноимённый фильм]]. По сказке В. Ливанова поставлен короткометражный мультфильм «[[Кролик с капустного огорода (мультфильм)|Кролик с капустного огорода]]» («[[Союзмультфильм]]», [[2006 год в кино|2006]]). В 2009 году по повести В. Ливанова «Богатство военного атташе» был снят кинофильм «[[Кромовъ]]», но из-за разногласий с продюсерами Ливанов потребовал исключить свою фамилию из титров. == Մատենագրություն == * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Неизвестный Шерлок Холмс|заглавие2=Помни о белой вороне|место=М.|издательство=Эксмо|год=2010|страниц=272|isbn=978-5-699-43373-5}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Путь из детства|заглавие2=Эхо одного тире|место=М.|издательство=АСТ|год=2013|страниц=256|isbn=978-5-170-77885-0}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Люди и куклы|вид=[сб.]|место=М.|издательство=Litres|год=2014|isbn=5457423026|isbn2=9785457423022}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Мой отец — Борис Ливанов|год=2015|страниц=205|isdn=5443810227|isbn2=9785443810225}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Գրականություն == * {{публикация|часть=Ливанов Василий Борисович|заглавие=Кино|подзаголовок=Энциклопедический словарь|ответственный=гл. ред. С. И. Юткевич|место=М.|издательство=Советская энциклопедия|год=1986|страницы=236|ref=Кино}} == Արտաքին հղումներ == * [http://vasily-livanov.narod.ru/ Վասիլի Լիվանովին նվիրված կայք] {{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20110405214500/http://angelina-tihonova.ru/category/vasiliy_livanov/ Василий Ливанов. «Смотрите, сын полка!»] Воспоминания Василия Ливанова о военном детстве * {{cite web |author=Евгений Перемышлев |url=https://www.krugosvet.ru/enc/teatr-i-kino/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=www.krugosvet.ru |publisher=[[Кругосвет]] |date= |access-date=2021-10-02}} * {{cite web |author=Денис Абрамов |url=https://tass.ru/encyclopedia/person/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=tass.ru |publisher=ТАСС |date= |access-date=2021-10-02}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Լիվանով, Վասիլի}} == 1 == '''1982''' * [[Таран (фильм)|Таран]] / ''Tarāns'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] * [[Голова Тереона]] / ''Tereona galva'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Личная жизнь Деда Мороза]] / ''Salavecīša personīgā dzīve'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенбергс]] * [[Блюз под дождём (фильм)|Блюз под дождём]] / ''Lietus blūzs'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Моя семья (фильм, 1982)|Моя семья]] / ''Mana ģimene'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Самая длинная соломинка]] / ''Pats garākais salmiņš'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Краткое наставление в любви (фильм)|Краткое наставление в любви]] / ''Īsa pamācība mīlēšanā'' — [[Кренбергс, Имантс|Имант Кренберг]] * [[Забытые вещи]] / ''Aizmirstās lietas'' — [[Бейнерте, Вия|Вия Бейнерте (Рамане)]] * [[Время учится]] / ''laiks mācīties'' — [[А. Сукутс]] '''1983''' * [[Чужие страсти]] / ''Svešās kaislības'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Каменистый путь]] / ''Akmeņainais ceļš'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] * [[Оборотень Том]] / ''Vilkatis Toms'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Мираж (фильм, 1983)|Мираж]] / ''Mirāža'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Погода на август (фильм)|Погода на август]] / ''Laika prognoze augustam'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Сад с призраком]] / ''Dārzs ar spoku'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Три лимона для любимой (фильм)|Три лимона для любимой]] / ''Trīs citorni mīlotajai'' — О. Розенбергс * [[Выстрел в лесу]] / ''Šāviens mežā'' — [[Пикс, Рихард|Рихард Пикс]] '''1984''' * [[Нужна солистка]] / ''Vajadzīga soliste'' — [[Земель, Геннадий Фрицевич|Геннадий Земель]] * [[Долг в любви]] / ''Parāds mīlestībā'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Когда сдают тормоза]] / ''Kad bremzes netur'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] * [[Малиновое вино (фильм)|Малиновое вино]] / ''Aveņu vīns'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] * [[Фронт в отчем доме]] / ''Fronte tēva pagalmā'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Последний визит (фильм)|Последний визит]] / ''Pēdējā vizīte'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[Дверь, открытая для тебя (фильм)|Дверь, открытая для тебя]] / ''Durvis, kas tev atvērtas'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Мой друг Сократик]] / ''Mans draugs Sokrātiņš'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенбергс]] '''1985''' * [[Чужой случай (фильм)|Чужой случай]] / ''Svešs gadījums'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Двойной капкан (фильм)|Двойной капкан]] / ''Dubultslazds'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Матч состоится в любую погоду (фильм)|Матч состоится в любую погоду]] / ''Spēle notiks tik un tā'' — [[Ռոլանդ Կալնինշ]] * [[Проделки сорванца]] / ''Emīla nedarbi'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Свидание на Млечном пути]] / ''Tikšanās uz piena ceļa'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Последняя индульгенция]] / ''Pēdējā indulgence'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[Мальчик-с-пальчик (фильм, 1985)|Мальчик-с-пальчик]] / ''Sprīdītis'' — [[Գունար Պիեսիս]] '''1986''' * [[Двойник (фильм, 1986)|Двойник]] / ''Dubultnieks'' — [[Пикс, Рихард|Рихард Пикс]] * [[В заросшую канаву легко падать]] / ''Aizaugušā grāvī viegli krist'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Коронный номер (фильм)|Коронный номер]] / ''Kroņa numurs'' — [[Кренбергс, Имантс|Имант Кренбергс]] * [[Объезд (фильм, 1986)|Объезд]] / ''Apbraucamais ceļš'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Последний репортаж]] / ''Pēdējā reportāža'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Он, она и дети]] / ''Viņš, viņa un bērni'' — Олег Розенбергс и [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Свечка, яркая как солнце]] / ''Saulessvece'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Страх (фильм, 1986)|Страх]] / ''Bailes'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] '''1987''' * [[Человек свиты (фильм)|Человек свиты]] / ''Svītas cilvēks'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенберг]] * [[Фотография с женщиной и диким кабаном]] / ''Fotogrāfija ar sievieti un mežakuili'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] * [[Если мы всё это перенесём]] / ''Ja mēs to visu pārcietīsim'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] * [[Стечение обстоятельств (фильм)|Стечение обстоятельств]] / ''Apstākļu sakritība'' — [[Бейнерте, Вия|Вия Бейнерте (Рамане)]] * [[Этот странный свет (фильм)|Этот странный лунный свет]] / ''Dīvainā mēnessgaisma'' — [[Цилинский, Гунар Альфредович|Гунар Цилинский]] * [[Айя (фильм)|Айя]] / ''Aija'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Легко ли быть молодым? (фильм, 1986)|Легко ли быть молодым?]] / ''Vai viegli but jaunam?''— [[Подниекс, Юрис|Юрис Подниекс]] '''1988''' * [[Виктория (фильм)|Виктория]] / ''Viktorija'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Всё нормально (фильм)|Всё нормально]] / ''Viss kārtībā'' — [[Олег Розенбергс]] * [[Поворот сюжета (фильм)|Поворот сюжета]] / ''Sižeta pagrieziens'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Мель (фильм)|Мель]] / ''Sēklis'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Гадание на бараньей лопатке]] / ''Zīlēšana uz jēra lāpstiņas'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[О любви говорить не будем]] / ''Par mīlestību pašreiz nerunāsim'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Чужой (фильм, 1988, Рижская киностудия)|Чужой]] / ''Svešais'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Дом без выхода (фильм, 1988)|Дом без выхода]] / ''Māja bez izejas'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] '''1989''' * [[Песнь, наводящая ужас]] / ''Carmen Horrendum'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Латыши? (фильм)|Латыши?]] / ''Latvieši?'' — [[Земель, Геннадий Фрицевич|Геннадий Земель]] * [[Судьбинушка (фильм)|Судьбинушка]] / ''Dzīvīte'' — [[Фрейманис, Айварс|Айварс Фрейманис]] * [[Семья Зитаров (фильм)|Семья Зитаров]] / ''Zītaru dzimta'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Дни человека (фильм)|Дни человека]] / ''Cilvēka dienas'' — J.Paškevičs * [[Тапёр (фильм)|Тапёр]] / ''Tapers'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] '''1990''' * [[Райский сад Евы]] / ''Ievas paradīzes dārzs'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] === 2000 === '''2000''' * [[Мистерия старой управы]] / ''Vecās pagastmājas mistērija'' — [[Стрейч, Янис|Янис Стрейч]] == Спор об авторских правах == В [[2007 год]]у на рассмотрении Кабинета министров находился отклонённый позднее законопроект, согласно которому 125 фильмов Рижской киностудии должны были быть переданы на приватизацию. С 2008 года киностудия начала самостоятельно распространять свои фильмы за пределами Латвии. Видземский районный суд Риги 13 июня 2013 года признал имущественные авторские права Министерства культуры Латвии на ряд фильмов, снятых в советское время. Решение распространялось на 973 фильма, снятых на Рижской киностудии с 1 июня 1964 года по 14 мая 1993 года. Суд признал неотъемлемые личные и имущественные права создателей этих фильмов и постановил взыскать с Рижской киностудии 29 517 латов в пользу Министерства культуры.<ref>{{Cite web |url=https://regnum.ru/news/1696820.html |title=Президент и премьер-министр Латвии проигнорировали юбилей Рижской киностудии |access-date=2016-11-14 |archive-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161114233226/https://regnum.ru/news/1696820.html |deadlink=no }}</ref> Однако это решение было оспорено, и 31 января 2017 года Верховный суд Латвии отказал в имущественных авторских правах на 973 фильма Рижской киностудии, снятых в период с 1964 до 4 мая 1990 года, оставив тем самым без изменений решение Рижского окружного суда, ранее отклонившего иск. Суд указал, что спорные авторские права юридических лиц прекратили действие 15 мая 1993 года, когда в Латвийской Республике вступил в силу закон «Об авторском праве и смежных правах», а после этого законодатель не принял нормативных актов, которые обеспечили бы дальнейшее закрепление этих прав за юридическими лицами. Поэтому на них не могут претендовать ни Рижская киностудия, ни государство<ref>{{Cite news|title=Верховный суд: созданные в советское время фильмы Латвии не принадлежат, Mixnews.lv|url=http://www.mixnews.lv/ru/society/news/216181_verxovnyj-sud-sozdannye-v-sovetskoe-vremya-filmy-latvii-ne-prinadlezhat/|work=Mixnews.lv|accessdate=2017-04-02|language=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170403015506/http://www.mixnews.lv/ru/society/news/216181_verxovnyj-sud-sozdannye-v-sovetskoe-vremya-filmy-latvii-ne-prinadlezhat/|archivedate=2017-04-03}}</ref>. == Организации, учреждения == === Пятигорск === [[Файл:27 Провал. Ося.jpg|thumb|right|180px|Контактная скульптура, посвященная герою романа О. Бендеру у «Провала»<ref name="Провал">{{cite web|url=http://www.stapravda.ru/20100316/pamyatnik_ostapu_benderu_vozle_provala_v_pyatigorske_slomali_van_43393.html|title=Покалечили Остапа|subtitle=Памятник Остапу Бендеру возле Провала в Пятигорске сломали вандалы|author=Брежицкая Е.|authorlink=|coauthors=|quote=|date=2010-03-16|format=|website=|publisher=Ставропольская правда|accessdate=2017-09-26|lang=|description=|deadlink=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100316/https:///|archivedate=2010-03-16}}</ref>]] В июне 1927 года соавторы путешествовали по [[Кавказ]]у и [[Крым]]у. На курорте, где «всё было чисто и умыто», Ильф сделал запись: «На празднике жизни в [[Пятигорск]]е мы чувствовали себя совершенно чужими», — в романе эту фразу в несколько изменённом виде произносит Бендер. Глава «Вид на малахитовую лужу» даёт представление о летней мужской моде, основные атрибуты которой (белые брюки, недорогие рубашки «апаш», лёгкие сандалии) часто воспроизводились в газетно-журнальных публикациях, популяризирующих «советскую романтику туристических маршрутов» того времени{{sfn|Щеглов|2009|с=298}}. К примеру, поэт [[Жаров, Александр Алексеевич|Александр Жаров]] после одной из поездок подготовил очерк для журнала «Тридцать дней», в котором рассказал, что на юге отдыхающие носят «одинаковые белые санаторные брюки и [[Толстовка (рубашка)|толстовки]], белые колпаки, сандалии с одной подмёткой, именуемые „христосиками“»<ref>{{статья |автор=[[Жаров, Александр Алексеевич|Жаров А. А.]] |заглавие= Под солнцем юга|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Тридцать дней |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=6 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. В Пятигорске финансовые проблемы вынуждают Остапа прибегнуть к очередной махинации: приобретя на последние деньги квитанционную книжку, великий комбинатор отправляется к [[Провал (озеро, Пятигорск)|Провалу]]. Рассуждения великого комбинатора о том, что бесплатный вход в местную достопримечательность — это «позорное пятно на репутации города», являются имитацией шаблонных текстов, присущих высмеиваемым в прессе лозунгам — таким, как «Смыть с себя позорное пятно, догнать и перегнать выполнение плана» («Огонёк», 1930, 20 ноября). Элемент пародии замечен и в стремлении героя разделить туристов на группы: предлагая скидку студентам и увеличивая стоимость билетов для тех, кто не состоит в [[Профессиональный союз|профсоюзе]], Бендер демонстрирует механизм развития советской системы «иерархий и привилегий» {{sfn|Щеглов|2009|с=300}}. По мнению исследователей, упоминаемая в романе «тень [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|Лермонтова]]», витающая даже в буфете, — это отголосок актуальной для конца 1920-х годов темы искусственно создаваемых исторических объектов, к которой нередко обращались фельетонисты. Так, в огоньковском очерке Д. Маллори (Бориса Флита) рассказывалось, что по дороге в [[Кисловодск]] пассажирам показали «не меньше шести „могил“ Лермонтова»<ref>{{статья |автор=Маллори Д. |заглавие=Из вагонного окна |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Огонёк |тип= |место= |издательство= |год=1928 |выпуск= |том= |номер=12 августа |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>; на страницах журнала «Бузотёр» сообщалось о курортном администраторе, обещавшем «открыть шесть заново отремонтированных гротов [[Пушкин, Александр Сергеевич|Пушкина]]»<ref>{{статья |автор=Свэн И. |заглавие=Лёгкий хлеб |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Бузотёр |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=12 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>{{sfn|Щеглов|2009|с=300—301}}. https://docs.google.com/document/d/12iXEEV1aG5-iyDQW6NcmSDjA0iWMK1ADYkknT5b6xhs/edit?usp=sharing === Ялта === В Ялту Бендер и Воробьянинов отправляются после чтения газетной заметки, сообщающей об осенних гастролях театра Колумба в Крыму. В главе, повествующей о заключительном этапе их странствий, обыгрывание литературных мотивов соединено с описанием реальных происшествий. Так, сцена прибытия парохода «Пестель», встречаемого выстроившимися на набережной экипажами и праздной публикой, перекликается с эпизодом из чеховской «[[Дама с собачкой|Дамы с собачкой]]», когда Гуров и Анна Сергеевна сливаются с толпой, наблюдающей за пришедшим судном. В то же время рассказ о том, как найденный в театре стул внезапно проваливается сквозь пол, является откликом на достоверные события — речь идёт о «первом ударе большого [[Крымские землетрясения 1927 года|крымского землетрясения 1927 года]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=315}}. Исследователи обращают внимание на фактическую неточность, допущенную соавторами: компаньоны перемещаются в Ялту в сентябре, тогда как первый шестибалльный толчок был зафиксирован 26 июня{{sfn|Одесский|1999|с=539}}. Утром концессионеры вскрывают стул, обнаруженный у входной двери неповреждённым, после чего раздаётся «третий удар»; предмет гамбсовского гарнитура исчезает в глубинах земли. Подобная развязка, по мнению Юрия Щеглова, связана с тем, что в историю с поиском сокровищ «подключаются мировые силы»{{sfn|Щеглов|2009|с=315}}. {{начало цитаты}}Пародийно трактованная [[Экзистенциализм|экзистенциальная]] тематика довольно основательно вплетена в сюжет «Двенадцати стульев»… Эта вечная тема служит для иронического возвышения [[Тривиальность|тривиального]]. Вмешательство землетрясения в дела героев комментируется в духе оппозиции природы и цивилизации: «…пощажённый первым толчком землетрясения и развороченный людьми гамбсовский стул…»{{sfn|Щеглов|2009|с=48}}{{конец цитаты|источник=}} == Маршрут отца Фёдора == Отец Фёдор, как и Ипполит Матвеевич, отправляется в дорогу из города N. В Старгороде их пути ненадолго пересекаются; затем Востриков, получив от архивариуса Коробейникова ордер на гарнитур генеральши Поповой, начинает поиски инженера Брунса — с этого момента конкуренты идут параллельными маршрутами. Исследователи отмечают, что если направление Бендера и Воробьянинова строится по схеме, заявленной в «Шести Наполеонах» Конан Дойла, то движение священника, пытающегося догнать Брунса в Ростове, Харькове, Баку, организовано по сценарию [[Маршак, Самуил Яковлевич|маршаковской]] «Почты»: героя этого стихотворения, непрерывно перемещающегося поэта [[Житков, Борис Степанович|Бориса Житкова]], ищут ленинградский, [[берлин]]ский, [[лондон]]ский, [[Бразилия|бразильский]] почтальоны{{sfn|Щеглов|2009|с=224}}. Востриков находит Брунса на Зелёном Мысу в тот момент, когда инженер, сидя на дачной веранде, обращается к жене со словами «Мусик! Готов гусик?». Валентин Катаев в книге «Алмазный мой венец» писал, что в образе инженера представлен он сам<ref>{{книга |автор=Катаев В. П. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Алмазный мой венец |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство= Советский писатель|год=1981 |том= |страницы=166 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Фамилия, которую соавторы дали персонажу, была, вероятно, знакома им со времён юности — по утверждению поэта-сатирика [[Дон-Аминадо]], в одесской пивной Брунса, являвшейся в дореволюционные годы местом встреч творческой молодёжи, «подавали единственные в мире сосиски и настоящее [[мюнхен]]ское пиво»{{sfn|Щеглов|2009|с=304}}<ref>{{книга |автор=Скорино Л. И. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Писатель и его время. О жизни и творчестве В. Катаева |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский писатель |год=1965 |том= |страницы=38 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Сцена, во время которой отец Фёдор падает перед инженером на колени, умоляя продать все двенадцать стульев, восходит к эпизоду из романа Достоевского «[[Идиот (роман)|Идиот]]»: по словам Юрия Щеглова, подобным же образом миллионер Афанасий Иванович Тоцкий пытался приобрести у старого купца Трепалова красные [[Камелия|камелии]] для провинциальной дамы Анфисы Алексеевны: «Я бух ему в ноги! Так-таки и растянулся!» Связь с Достоевским обнаруживается и во время погружения купленного за 200 рублей гарнитура в фургон — исследователи отмечают, что топор, вложенный Раскольниковым в петлю под пальто, сопоставим с топориком Вострикова, спрятанным за шнурком под полою{{sfn|Щеглов|2009|с=305}}. Разрубив на [[Батуми|батумском]] берегу все стулья, отец Фёдор оказывается вдали от родных мест без сокровищ и денег на обратную дорогу; теперь он уже «машинально продолжает странствие»<ref>{{статья|автор=Александра Ильф|заглавие=Муза дальних странствий|оригинал=|ссылка=http://www.odessitclub.org/publications/almanac/alm_54/alm_54-218-241.pdf|автор издания=|издание=Альманах «Дерибасовская — Ришельевская»|тип=|место=|издательство=|год=2013|выпуск=|том=|номер=54|страницы=240|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924055045/http://www.odessitclub.org/publications/almanac/alm_54/alm_54-218-241.pdf|archivedate=2015-09-24}}</ref>. [[Файл:Kuindzhi Daryal pass 1890 1895.jpg|thumb|265px|«[[Дарьяльское ущелье. Лунная ночь]]» ''[[Архип Куинджи]]]] Встреча конкурентов происходит в Дарьяльском ущелье, где Бендер предлагает Воробьянинову увековечить их пребывание у «Ворот Кавказа» наскальной надписью «Киса и Ося здесь были». По версии Одесского и Фельдмана, в придуманном Остапом варианте [[граффити]], с одной стороны, присутствует отсылка к стихотворению Владимира Маяковского «Канцелярские привычки» (''«Здесь были Соня и Ваня Хайлов. / Семейство ело и отдыхало»''), с другой — происходит обыгрывание некоторых фактов из биографии поэта: «Кисой Маяковский публично называл [[Брик, Лиля Юрьевна|Л. Ю. Брик]], а Осей — её мужа, [[Брик, Осип Максимович|О. М. Брика]], причём в июле 1927 года „Киса и Ося“ действительно были на Кавказе»{{sfn|Одесский|1999|с=537}}. Появление отца Фёдора застаёт Ипполита Матвеевича врасплох; исследователи полагают, что наступление священника, сопровождаемое вопросом «Куда девал сокровища убиенной тобой тёщи?», сродни действиям [[Доктор Ватсон|доктора Ватсона]] в рассказе «[[Исчезновение леди Фрэнсис Карфэкс]]»: «Ильф и Петров нередко заимствовали из шерлокхолмсовского цикла не только отдельные детали, но и целые сюжеты»{{sfn|Щеглов|2009|с=308}}. == Советский мир 1920-х годов == === Общежитие имени Бертольда Шварца === В 1923 году, устроившись на работу в газету «Гудок», Ильф поселился в примыкающей к типографии комнате, вся обстановка которой состояла из матраца и стула; вместо стен, как писал впоследствии Евгений Петров, стояли три фанерные ширмы<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st002.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171208155213/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st002.shtml|archivedate=2017-12-08}}</ref>. Это помещение стало прототипом «пенала», в котором размещаются Коля и Лиза — обитатели общежития имени Бертольда Шварца{{sfn|Щеглов|2009|с=200}}. Дом, изначально предназначавшийся для проживания студентов-химиков, практически исчез с карты Москвы; столичное управление недвижимым имуществом исключило его из своих планов{{sfn|Щеглов|2009|с=197}}. Исследователи считают, что в описании загадочного здания присутствует мотив «затерянного мира», не тронутого социальными катаклизмами и не зависящего от чужой воли. Своим стремлением к автономному существованию общежитие напоминает жилище профессора Преображенского в [[Калабуховский дом|калабуховском доме]] («[[Собачье сердце]]») и занятую Воландом «[[Нехорошая квартира|нехорошую квартиру]]» на [[Большая Садовая улица (Москва)|Большой Садовой]], 302-бис («[[Мастер и Маргарита]]»){{sfn|Щеглов|2009|с=198}}. В одну из глав, повествующих об общежитии, включён лирический этюд о значении матраца в жизни людей; писатели называют его «[[Альфа и Омега|альфой и омегой]] меблировки», «любовной базой», «отцом [[примус]]а». По мнению литературоведов, соавторы воспроизвели типичную особенность московского быта 1920-х годов, когда горожане воспринимали мягкое ложе как «основу своего счастья»{{sfn|Щеглов|2009|с=205}}. Как писали иностранные журналисты, в число повседневных картин советской столицы входили извозчики, доставляющие матрацы по адресам: «Русский человек готов спать на сколь угодно жёсткой постели, но когда он позволяет себе немного роскоши, то первым покупаемым предметом почти неизменно бывает пружинный матрац»<ref>{{книга |автор= Wicksteed A.|часть= |ссылка часть= |заглавие=Life Under the Soviets |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=london |издательство=John lane the Bodley Head |год=1928 |том= |страницы=19 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Современники соавторов оставили воспоминания о том, как перечень «счастливцев», сумевших приобрести матрац на Сухаревском рынке, пополнил Ильф. Согласно версии Семёна Гехта, в момент покупки Илья Арнольдович выглядел довольным и «даже гордым»<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st010.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171208155212/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st010.shtml|archivedate=2017-12-08}}</ref>. Иную трактовку событий представил сосед Ильфа по комнате — писатель Юрий Олеша: по его словам, негативное отношение гудковцев к перинам и диванам как символам мещанского уюта отражено в образах вдовы Ани Прокопович (роман «[[Зависть (роман Олеши)|Зависть]]») и [[Васисуалий Лоханкин|Васисуалия Лоханкина]] («Золотой телёнок»); единственным достойным элементом спальни они считали будильник{{sfn|Щеглов|2009|с=205}}. === Радио. Уличные громкоговорители === [[Файл:1939. Аллея у набережной. Центральный парк культуры и отдыха им. Горького, Москва.jpg|thumb|Москва. [[Центральный парк культуры и отдыха имени Горького (Москва)|Центральный парк культуры и отдыха им. Горького]]. 1939]] Во время обеда во 2-м доме Старсобеса разговор старушек прерывается внезапно включившимся громкоговорителем, пытающимся сквозь шум и помехи донести до слушателей сведения об изобретении световой сигнализации на снегоочистителях. Вводя в повествование эпизод с радиотрансляцией, соавторы обозначают ещё одну из примет времени — речь идёт об активном внедрении в советский быт нового средства массовой информации. Радиотема, как отмечают исследователи, начала обретать актуальность со второй половины 1920-х годов; установка репродукторов на предприятиях, в учреждениях и на улицах носила фактически директивный характер. В программу радиопередач входили информационные сводки, агитационные материалы, переклички передовиков производства; культурная часть вещания включала лекции, выступления хоровых коллективов, концерты баянистов{{sfn|Щеглов|2009|с=134—135}}. В рукописи «Двенадцати стульев» содержался эпизод об уличной трансляции оперы «[[Евгений Онегин (опера)|Евгений Онегин]]»: сначала находящийся рядом с трамвайной остановкой громкоговоритель оповестил слушателей о том, что «молодой помещик и поэт Ленский влюблён в дочь помещика Ольгу Ларину», затем послышалась настройка инструментов, зазвучало вступление. ''«Уже взвился занавес, и старуха Ларина, покорно глядя на палочку дирижера и напевая: „Привычка свыше нам дана“, колдовала над вареньем, а трамвай ещё никак не мог оторваться от штурмующей толпы»''. Как отмечал Юрий Щеглов, сцена в усадьбе Лариных «[[контрапункт]]ировала» с попытками пассажиров занять места в переполненном вагоне{{sfn|Одесский|1999|с=324}}. Из журнальной и последующих публикаций упоминания о передаче из [[Большой театр|Большого театра]] были исключены; в итоговой редакции (глава «В театре Колумба») сохранилась одна фраза: «У трамвайной остановки горячился громкоговоритель»{{sfn|Щеглов|2009|с=270}}. === Атрибуты быта. Услуги === Одним из примеров того, как в советском мире 1920-х годов осуществлялись «экономические искания», является предпринимательская деятельность отца Фёдора. В число его проектов входили собаководство (эпизод, повествующий о неудачной попытке Вострикова получить избранный приплод от купленной на Миусском рынке собаки Нерки, не вошёл в окончательный вариант романа{{sfn|Одесский|1999|с=41}}), изготовление мраморного стирочного мыла, разведение кроликов и организация домашних обедов. Современники Ильфа и Петрова вспоминали, что объявления о частных столовых и кухнях были в нэповские времена распространённым явлением; по словам сотрудника журнала «Огонёк» [[Миндлин, Эмилий Львович|Эмилия Миндлина]], такого рода услуги нередко предоставляли интеллигентные семьи, оказавшиеся в сложной финансовой ситуации: «Мы обыкновенно обедали в „средних“ домах, где за большим круглым столом прислуживала сама хозяйка и её молодые дочери»<ref>{{книга |автор=Миндлин Э. Л. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Необыкновенные собеседники. Книга воспоминаний |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский писатель |год=1966 |том= |страницы=249 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Кроме того, многие «старорежимные люди» сдавали комнаты или, подобно бывшей возлюбленной Воробьянинова Елене Станиславовне Боур, устраивали платные сеансы гадания{{sfn|Щеглов|2009|с=92, 94}}. В момент встречи конкурентов в коридоре старгородской гостиницы «Сорбонна» Бендер обращается к отцу Фёдору со словами: «Старые вещи покупаем, новые крадём!». По свидетельству [[Утёсов, Леонид Осипович|Леонида Утёсова]], первая часть фразы, произнесённой великим комбинатором, была известна всем одесситам, а в послереволюционную пору и москвичам — так обозначали своё появление во дворах торговцы подержанными вещами, называемые старьёвщиками<ref>{{книга |автор=Утёсов Л. О. |часть= |ссылка часть= |заглавие= Спасибо, сердце!|оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Ь. |издательство=Вагриус |год=1999 |том= |страницы=23 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Из их лексикона Остап «позаимствовал» и другую реплику, адресованную священнику: «Мне угодно продать вам старые брюки»{{sfn|Щеглов|2009|с=157}}. [[Файл:1931. Извозчик на Стромынке.jpg|thumb|190px|left|Извозчик на [[Стромынка|Стромынке]]]] При заселении в «Сорбонну», меблированный номер в которой стоит один рубль восемьдесят копеек, Бендер интересуется у служащего наличием «доисторических животных». [[Клопы]], как отмечают исследователи, были в 1920-х годах неразрешимой проблемой многих заштатных отелей{{sfn|Щеглов|2009|с=151}}. Так, журнал «[[Смехач (журнал)|Смехач]]» (1928, № 30) опубликовал специальный справочник для путешественников, в котором слово «гостиница» определялось как «место, которое кусается (из-за цен и клопов)»{{sfn|Щеглов|2009|с=152}}. В конце 1920-х годов в городах, несмотря на появление трамваев и автомобилей, ещё оставалось немало извозчиков. Одному из них после посещения «Праги» Ипполит Матвеевич рассказывает про сокровища мадам Петуховой (подобный мотив присутствует и в повести Льва Толстого «[[Юность (повесть)|Юность]]», герой которой делится с кучером наёмного экипажа своими переживаниями{{sfn|Щеглов|2009|с=229}}); с другим на [[Театральная площадь (Москва)|Театральной площади]] сталкивается Остап. «Ватная спина» хозяина повозки, принявшая на себя удар великого комбинатора, является, как объясняют исследователи, «общим местом извозчичьей топики» — на неё обращали внимание многие литераторы, включая поэта [[Заболоцкий, Николай Алексеевич|Николая Заболоцкого]], написавшего: ''«Сидит извозчик, как на троне, / из ваты сделана броня»''{{sfn|Щеглов|2009|с=250}}. === Питание === В главу «Муза дальних странствий», рассказывающую о последовательном перемещении в Старгород сначала отца Фёдора, а затем — Воробьянинова, включена панорамная зарисовка о поведении путешественников в дороге. Фраза «Пассажир очень много ест» совпадает с наблюдениями современников Ильфа и Петрова — тема продуктового изобилия в поездах периодически попадала в сферу внимания журналистов: «Все пьют, обложившись продовольствием — огромными хлебами, огромным количеством ветчины, огромными колбасами, огромными сырами»<ref>{{статья |автор=Эгон Эрвин Киш |заглавие= Путешествие незнатного иностранца|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Тридцать дней |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=6 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Постоянным героем путевых заметок 1920-х годов был пассажир, устремлявшийся во время стоянок к котлам с горячей водой: так, рассказывая о странствиях Вострикова, соавторы замечают, что «видели его на станции [[Попасная (станция)|Попасная]], [[Донецк]]их дорог. Бежал он по перрону с чайником кипятку»{{sfn|Щеглов|2009|с=222}}. Ироничное отношение к вагонным яствам соседствовало в прессе с критикой в адрес тех, кто отличался «жадностью к мясу». Лозунг «Мясо — вредно», сочинённый Альхеном во 2-м доме Старсобеса, соответствовал идеологическим установкам того времени{{sfn|Щеглов|2009|с=133}}. К примеру, журнал «Московский пролетарий» писал в 1928 году: «Надо изжить вкоренившийся ложный взгляд на значение и роль мясных продуктов»<ref>{{статья |автор= |заглавие= На что жалуются отдыхающие|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание= Московский пролетарий|тип= |место= |издательство= |год=1928 |выпуск= |том= |номер= 30 июля|страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Подобную фразу («Какая-нибудь свиная котлета отнимает у человека неделю жизни!») произносит в разговоре с Лизой и Коля Калачов; упоминаемые в диалоге мужа и жены монастырский борщ, фальшивый заяц и морковное жаркое входили, вероятно, в меню недорогих студенческих столовых{{sfn|Щеглов|2009|с=203}}. Название вегетарианского заведения «Не укради», в котором питаются супруги, — вымышленное{{sfn|Одесский|1999|с=492}}, однако оно соотносится с колоритными вывесками тех лет — так, в Москве существовали трактир «Дай взойду» и диетические столовые «Я никого не ем», «Примирись» и «Гигиена»{{sfn|Щеглов|2009|с=203}}. Название старгородского предприятия «Одесская бубличная артель „Московские баранки“» литературоведы Одесский и Фельдман объясняли так: {{начало цитаты}}В 1920-е годы парадоксы подобного рода — вполне заурядное явление: на вывеске указывались место официальной регистрации фирмы и её название, иногда совпадавшее — полностью или частично — с наименованием основной продукции. К примеру, в [[Поволжье]] была широко известна «[[Саратов]]ская артель „Одесская халва“», а в Одессе — «Московская вегетарианская столовая», где подавались «московские горячие блины»{{sfn|Одесский|1999|с=478}}.{{конец цитаты|источник=}} == Отзывы и рецензии == [[Файл:PetrovEP.jpg|thumb|170px|Евгений Петров]] В книге воспоминаний о соавторах, изданной в 1963 году, было опубликовано письмо Евгения Петрова, адресованное писателю [[Беляев, Владимир Павлович|Владимиру Беляеву]]. В нём, в частности, упоминалось о «молчании критики», сопровождавшем авторов «Двенадцати стульев» «в течение всей десятилетней работы (первые пять лет — ни строчки)»<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st012.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304140138/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st012.shtml|archivedate=2016-03-04}}</ref>. Реплики на ту же тему исследователи нашли и в черновиках Евгения Петровича: ''«Первая рецензия в „Вечерке“. Потом рецензий вообще не было»''. Комментируя эти записи, Одесский и Фельдман предположили, что проскальзывающая в них досада была, возможно, связана с тем, что ни один из влиятельных литературно-художественных журналов конца 1920-х годов не отреагировал на выход романа Ильфа и Петрова. Тем не менее говорить о его полном игнорировании не следует, считают литературоведы<ref name="ОФ" />. Первая рецензия появилась в газете «[[Вечерняя Москва]]» в начале сентября 1928 года. Автор публикации, некто Л. К., с одной стороны, признал, что «Двенадцать стульев» — произведение живое и динамичное, с другой — сообщил, что к ближе к финалу история с поисками сокровищ начинает утомлять: «Читателя преследует ощущение какой-то пустоты. Авторы прошли мимо действительной жизни — она в их наблюдениях не отобразилась, в художественный объектив попали только уходящие с жизненной сцены типы». В том же месяце в журнале «Книга и профсоюзы» вышла статья Г. Блока, давшего весьма жёсткую оценку «Двенадцати стульям»: он назвал сочинение двух небесталанных рассказчиков «милой игрушкой», насыщенной «юмористикой бульварного толка и литературщины, потрафляющей желудку обывателя», и пришёл к выводу, что в художественном отношении роман особой ценности не представляет{{sfn|Ильф|2001|с=31}}<ref name="ОФ" />. [[Файл:Ilf I A.jpg|thumb|170px|Илья Ильф]] После паузы, которую соавторы действительно могли принять за «негласный бойкот», газета «[[Правда (газета)|Правда]]» (1928, 2 декабря) напечатала тезисы из речи [[Бухарин, Николай Иванович|Бухарина]] на совещании рабочих и сельских корреспондентов. Николай Иванович тепло отозвался о произведении Ильфа и Петрова и назвал примерами подлинной сатиры главу о Никифоре Ляписе-Трубецком, один из лозунгов во 2-м доме Старсобеса, а также плакат, вывешенный в шахматной секции Васюков: «Дело помощи утопающим — дело рук самих утопающих»{{sfn|Ильф|2001|с=153}}. Затем достаточно резко — не в адрес соавторов, а по отношению к литературным критикам — выступил на страницах «[[Вечерний Киев (газета)|Вечернего Киева]]» [[Мандельштам, Осип Эмильевич|Осип Мандельштам]]: {{начало цитаты}}Приведу совсем уж позорный и комический пример «незамечания» замечательной книги. Широчайшие слои сейчас буквально захлёбываются книгой молодых авторов Ильфа и Петрова… Единственным отзывом на этот брызжущий весельем [[памфлет]] были несколько слов, сказанные Бухариным… Бухарину книга Ильфа и Петрова для чего-то понадобилась, а рецензентам пока не нужна<ref>{{статья |автор= [[Мандельштам, Осип Эмильевич|Мандельштам О. Э.]]|заглавие=Веер герцогини |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание= [[Вечерний Киев (газета)|Вечерний Киев]]|тип= |место= |издательство= |год=1929 |выпуск= |том= |номер=25 января |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>.{{конец цитаты|источник=}} Последним из резко отрицательных откликов конца 1920-х годов стала статья в журнале «Книга и революция» — его обозреватель назвал роман «серенькой посредственностью», в которой отсутствует «заряд глубокой ненависти к классовому врагу»<ref name="ОФ" />. Затем «Вечерняя Москва» провела опрос среди советских писателей о лучшем произведении 1928 года, и Юрий Олеша, выделив из общего списка «Двенадцать стульев», написал: «Я считаю, что такого романа… вообще у нас не было»{{sfn|Ильф|2001|с=30}}. Официальное признание к соавторам пришло в июне 1929 года, после выхода в «[[Литературная газета|Литературной газете]]» большой рецензии критика [[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Анатолия Тарасенкова]], отметившего, что в произведении отражены злободневные проблемы, а Ильф и Петров очень тонко чувствуют грань между иронией и сарказмом<ref>{{статья |автор=[[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Тарасенков А. К.]] |заглавие=Книга, о которой не пишут |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=[[Литературная газета]] |тип= |место= |издательство= |год=1929 |выпуск= |том= |номер=17 июня |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Выход статьи Тарасенкова, озаглавленной «Книга, о которой не пишут», исследователи сравнили с выдачей роману «справки о благонадёжности» — после публикации в «Литературной газете», которая в ту пору считалась «проводником политики партии», «Двенадцать стульев» начали осторожно хвалить даже [[РАПП|рапповские]] издания<ref name="ОФ" />. Ильф и Петров ответили на ситуацию вокруг романа юмористической миниатюрой в журнале «Чудак» (1930, № 4) — они изобразили в ней неких безмолвных рецензентов Аллегро, Столпнера-Столпника, Гав. Цепного, не знающих, как реагировать на выход книги незнакомых авторов и боящихся признать её значимость без руководящей отмашки: «И только через два года критики узнают, что книга, о которой они не решились писать, вышла уже пятым тиражом и рекомендована главполитпросветом для сельских библиотек»<ref>{{статья |автор=Ильф И. А., Петров Е. П. |заглавие=Мала куча — крыши нет |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Чудак |тип= |место= |издательство= |год= 1930|выпуск= |том= |номер=4 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. == Различия между вариантами романа == Текстоведы, сравнивая машинописную версию «Двенадцати стульев» и канонический вариант романа, включённый в собрание сочинений Ильфа и Петрова («[[Советский писатель]]», 1938), обнаружили много разночтений{{sfn|Одесский|1999|с=9}}. По словам Лидии Яновской, правки и сокращения, внесённые соавторами после журнальной публикации, были связаны с желанием устранить многословие, тематические пересечения и смысловые повторы{{sfn|Яновская|1969|с=33}}; утрата логики при разработке отдельных сюжетных ходов, происходящая при изъятии некоторых эпизодов{{sfn|Яновская|1969|с=35}}, их не беспокоила — подобное отношение к «перекраиванию» текста литературовед объяснила молодостью писателей, которым «творческие возможности казались беспредельными»{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. Так, изначально в главу «Муза дальних странствий», повествующую о появлении на старгородском вокзале отца Фёдора, была включена сцена с агентом ГПУ, наводившим порядок в зале ожидания: он успокаивал пассажиров и пытался поймать игравших на [[Ложки (музыкальный инструмент)|ложках]] беспризорников{{sfn|Одесский|1999|с=49}}. В исключённой из романа главе «Продолжение предыдущей» воспроизводилась история знакомства молодого Воробьянинова с женой окружного прокурора Еленой Станиславовной Боур — их первая встреча произошла на благотворительном базаре, где Ипполит Матвеевич угостил даму шампанским; спустя некоторое время они вместе отправились в Париж{{sfn|Одесский|1999|с=63—65}}. Эпизод, рассказывающий о постройке первого старгородского трамвая, содержал актуальные куплеты, сочиняемые местными жителями: ''«Елестрический мой конь / Лучше, чем кобылка. / На трамвае я поеду, / А со мною милка»''{{sfn|Одесский|1999|с=152}}. Не вошло в итоговую редакцию и детальное описание творческой деятельности одного из завсегдатаев Дома народов — модного писателя Агафона Шахова, разрабатывавшего в своих произведениях темы любви, брака и ревности{{sfn|Одесский|1999|с=180}}. По словам Одесского и Фельдмана, в портрете Шахова угадывались черты Валентина Катаева и [[Романов, Пантелеймон Сергеевич|Пантелеймона Романова]]{{sfn|Одесский|1999|с=488}}. Сюжетная линия, связанная с Никифором Ляписом-Трубецким, была в рукописном варианте гораздо шире: в отдельной главе сообщалось о том, как автор «Гаврилиады», узнав о вскрытии предметов мебели в редакции «Станка» и театра Колумба, предложил своему соседу по комнате — писателю Хунтову — сочинить историю про спрятанное в стульях изобретение советского учёного; после долгих споров герои решили написать детективную оперу «Луч смерти»{{sfn|Одесский|1999|с=313—318}}. Из финала «Двенадцати стульев» была изъята фраза, лишавшая писателей возможности впоследствии «воскресить» Бендера: «Великий комбинатор умер на пороге счастья, которое он себе вообразил»{{sfn|Одесский|1999|с=440}}. {{начало цитаты}}Их [соавторов] не смутило, что теперь сюжетно слабо мотивировано появление Никифора Ляписа на страницах романа: в конце главы он просит пять рублей на починку стула, попорченного хулиганами, и не всякий читатель, закрыв книгу, вспомнит, какое имеет отношение Ляпис к поискам бриллиантов… В приключенческом романе это было бы невозможно. Логика сатирического повествования делает это вполне естественным{{sfn|Яновская|1969|с=35}}. {{конец цитаты|источник=}} == Литературная перекличка == === Источники для сюжета === По замечанию Лидии Яновской, история с поисками сокровищ, скрываемых в одинаковых предметах, в литературе не нова, а потому дискуссии о возможном источнике сюжета для «Двенадцати стульев» начались почти сразу после выхода романа{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. К примеру, журналист «Гудка» Арон Эрлих вспоминал о том, как в доме Катаева он читал писателю и его гостям свою первую пьесу о богатом господине, спрятавшем перед отъездом из России клад в собственной усадьбе. Через несколько лет, вернувшись на родину, герой попытался найти фамильные драгоценности и после череды рискованных операций выяснил, что его тайник, обнаруженный новыми владельцами дома, давно передан государству. По словам Эрлиха, пьеса не произвела особого впечатления на слушателей, однако у Валентина Петровича родилась идея, впоследствии реализованная Ильфом и Петровым: «Клад надо бы спрятать в одно из кресел мягкого гарнитура»{{sfn|Щеглов|2009|с=89}}. О другом произведении со схожим сюжетом рассказывал в книге «Алмазный мой венец» и Катаев — речь идёт об «уморительно смешной» приключенческой повести [[Лунц, Лев Натанович|Льва Лунца]], которую тот читал коллегам в 1922—1923 годах. Её герои — представители состоятельной семьи — перед отъездом из России поместили сокровища в платяную щётку: «Лев Лунц, приведённый [[Каверин, Вениамин Александрович|Кавериным]] в [[Улица Жуковского (Москва)|Мыльников переулок]], с такой серьезностью читал свою повесть, что мы буквально катались по полу от смеха»{{sfn|Щеглов|2009|с=88|name=shch}}. [[Шкловский, Виктор Борисович|Виктор Шкловский]] в одной из статей более подробно воспроизвёл её сюжет: «Через границу везут с собой деньги в платяной щётке. Щётку крадут. Тогда начинается бешеная скупка всех щёток на границе»<ref name="КЛ">{{книга|автор=Котова М., [[Лекманов, Олег Андершанович|Лекманов О. А.]]|часть=|ссылка часть=|заглавие=В лабиринтах романа-загадки: Комментарий к роману В. П. Катаева «Алмазный мой венец»|оригинал=|ссылка=http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Аграф|год=2004|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=57784-0271-6|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304095530/http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74|archivedate=2016-03-04}} {{Cite web |url=http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74 |title=Архивированная копия |access-date=2016-01-11 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304095530/http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74 |deadlink=unfit }}</ref>. Если Лидия Яновская писала, что повесть Лунца была озаглавлена «Двенадцать щёток»{{sfn|Яновская|1969|с=34}}, то литературоведы Мария Котова и [[Лекманов, Олег Андершанович|Олег Лекманов]] выдвинули предположение о другом варианте названия — «Через границу»<ref name="КЛ" />. [[Файл:Sherlock Holmes Museum The Adventure of the Six Napoleons.jpg|250px|thumb|Бюсты Наполеона в [[Музей Шерлока Холмса|музее Шерлока Холмса]]]] Современники Ильфа и Петрова вспоминали также о реальных событиях, которые могли повлиять на фабулу романа. Так, в вышедшей в Париже книге «На переломе. Три поколения одной московской семьи» мемуарист рассказал о вагонном знакомстве с пожилыми дамами, закопавшими в 1918 году свои бриллианты под колонной собственного особняка; по словам бывших помещиц, их сокровища были достаточно быстро обнаружены новой властью. О нескольких сотнях золотых и серебряных предметов, найденных в [[Саратовская губерния|Саратовской губернии]], сообщил в 1928 году журнал «Огонёк»<ref name="shch" />. Несмотря на то, что сама идея сюжета в 1920-х годах «носилась в воздухе», наиболее вероятными литературными предшественниками «Двенадцати стульев» являются, по мнению Юрия Щеглова, два произведения, написанные в конце XIX века, — это рассказы Конан Дойла «[[Шесть Наполеонов]]» и «[[Голубой карбункул]]»<ref name="shch" /><ref>См. также: {{книга|автор=[[Шкловский, Виктор Борисович|Шкловский В. Б.]]|часть=Юго-запад|заглавие=Гамбургский счет: Статьи — воспоминания — эссе (1914—1933)|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1990|страницы=473}}</ref>. В одном из них мошенник, спасаясь от преследования полиции, прячет чёрную жемчужину Боржиа в гипсовый бюст [[Наполеон I|Наполеона]], сохнущий в мастерской; в другом похититель алмаза использует в качестве «временного хранилища» [[Зоб (анатомия)|зоб]] гуся<ref name="shch" />. В «Шести Наполеонах» интрига строится вокруг выпадения одинаковых бюстов из сферы внимания заинтересованного лица, после чего происходит раздробление всей серии скульптур на части; в романе Ильфа и Петрова воробьяниновские стулья подобным же образом уходят из-под контроля владельца, а во время аукциона обретают новых хозяев{{sfn|Щеглов|2009|с=40}}. {{начало цитаты}}Напрасно спорили рецензенты о том, удался или не удался Ильфу и Петрову авантюрный сюжет и кому они больше подражали в его развитии — [[Плутовской роман|плутовскому роману]] XVIII века, детективным рассказам Конан Дойла или приключенческой повести Лунца… Схема авантюрного романа в «Двенадцати стульях»… использована пародийно: пародия помогала иронически осветить изображаемое{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. {{конец цитаты|источник=}} === Влияния. Цитатность === Исследователи, анализируя роман Ильфа и Петрова, пришли к выводу, что в нём почти нет предложений, в которых не содержалось бы [[Реминисценция|реминисценций]], пародий, обыгрывания стилистических приёмов других авторов. По словам Юрия Щеглова, «каждая фраза „Двенадцати стульев“ есть цитата»{{sfn|Щеглов|2009|с=54}}. Общая атмосфера романа восходит к южнорусской литературной школе, поэтому в нём угадываются интонации Валентина Катаева, Исаака Бабеля, Юрия Олеши, Льва Славина{{sfn|Яновская|1969|с=120}}. Тематическое и стилистическое родство с Булгаковым в первой части дилогии обозначено лишь пунктирно; в «Золотом телёнке» оно проявляется больше. По словам Лидии Яновской, творческое тяготение соавторов и Михаила Афанасьевича было взаимным{{sfn|Яновская|1969|с=121}}: так, сочетание «огнедышащий суп», о котором мечтает Ипполит Матвеевич по окончании рабочего дня, нашло продолжение в «Мастере и Маргарите» («огнедышащий борщ», кость из «огнедышащего озера»){{sfn|Щеглов|2009|с=85}}. В первой половине 1920-х годов некоторые представители сообщества «[[Серапионовы братья]]» предложили активнее использовать творческие традиции Запада — в частности, учиться у [[Диккенс, Чарльз|Диккенса]] и Конан Дойла умению работать в остросюжетном жанре. Ильф и Петров не входили в состав объединения, однако именно они оказались в авангарде этой программы. Исследователи отмечают, что при создании образов Альхена и Кислярского соавторами использовались диккенсовские художественные приёмы — речь идёт о стремлении акцентировать внимание на одной характерной детали, присущей персонажу{{sfn|Щеглов|2009|с=54—55}}. Влияние Конан Дойла обнаруживается не только в фабуле «Двенадцати стульев», но и в отдельных эпизодах. К примеру, после неудачи на аукционе Бендер обращается за спасением к беспризорным; те легко справляются с поручением и приносят Остапу «агентурные сведения», позволяющие продолжить «концессию». Подобное умение находить общий язык с уличными детьми отличает и Шерлока Холмса, который прибегает к их помощи в таких произведениях, как «[[Этюд в багровых тонах]]» и «[[Знак четырёх]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=232}}. В романе Ильфа и Петрова улавливаются чеховские, толстовские, гоголевские мотивы{{sfn|Щеглов|2009|с=54}}. «Присутствие» Николая Васильевича литературоведы выделяют отдельно, полагая, что и структура «Двенадцати стульев» сопоставима с композицией «Мёртвых душ», и включённые в основной текст внесюжетные зарисовки и этюды сравнимы с авторскими отступлениями из поэмы о похождениях Чичикова{{sfn|Яновская|1969|с=124}}. Свидетельством высокой плотности гоголевских заимствований является диалог Воробьянинова и священника в гостинице «Сорбонна»: «Я вам морду побью, отец Фёдор! — Руки коротки». В первой реплике, по мнению Юрия Щеглова, содержится отсылка к «[[Повесть о том, как поссорился Иван Иванович с Иваном Никифоровичем|Повести о том, как поссорились Иван Иванович с Иваном Никифоровичем]]»; вторая выводит на пьесу «Ревизор»{{sfn|Щеглов|2009|с=66}}. «Двенадцать стульев» насыщены явными и неявными музыкально-поэтическими цитатами. Так, в названии главы «Муза дальних странствий» содержится строчка [[Гумилёв, Николай Степанович|Николая Гумилёва]] «Ведь ты во всём её убранстве / Увидел Музу Дальних Странствий»{{sfn|Одесский|1999|с=452}}. Название другой главы — «От Севильи до Гренады» — воспроизводит фрагмент серенады Дон Жуана из [[Дон Жуан (драма)|драматической поэмы]] [[Толстой, Алексей Константинович|Алексея Константиновича Толстого]] (музыка [[Чайковский, Пётр Ильич|Петра Ильича Чайковского]]){{sfn|Одесский|1999|с=497}}. Слова, признесённые Бендером во время разговора со старгородским дворником («Белой акации, цветы эмиграции»), представляют собой видоизменённую цитату из романса «Белой акации гроздья душистые», авторство которой приписывают А. А. Пугачёву (версия Одесского и Фельдмана){{sfn|Одесский|1999|с=469}} и Волину-Вольскому (предположение Щеглова){{sfn|Щеглов|2009|с=113}}. Песенка, напеваемая Остапом в гостинице — «А теперь уже танцует шимми целый мир», — является отрывком из оперетты [[Кальман, Имре|Имре Кальмана]] «[[Баядера (оперетта)|Баядера]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=144}}. == Художественные приёмы == {{Quote box |quoted=true |bgcolor=#F5F5DC |salign=center |width=250px |align= | quote = '''Афоризмы''' * <small>Мосье, же не манж па сис жур.</small> * <small>При наличии отсутствия.</small> * <small>Пишите письма!</small> * <small>Мы чужие на этом празднике жизни.</small> * <small>Теперь я уже должен жениться, как честный человек.</small> * <small>Наших в городе много?</small> * <small>Утром — деньги, вечером — стулья.</small> * <small>Остапа несло.</small> * <small>У меня все ходы записаны.</small><ref name="КД" /> |source = }} Интерес к [[парадокс]]у как к художественному приёму, стирающему привычное восприятие картин жизни, обнаружился у Ильфа в середине 1920-х годов, когда молодой сотрудник «Гудка» начал собирать в специальную тетрадь газетные вырезки с нелепыми заголовками, объявлениями, фамилиями. Позже часть этих заготовок вошла в «Двенадцать стульев»{{sfn|Яновская|1969|с=130}}. Как отмечала Лидия Яновская, соавторы любили разрушать традиционные, «истёршиеся» от частого употребления обороты. Так, из устоявшегося выражения «Он пел не лишённым приятности голосом» писатели исключили частицу «не» — благодаря ломке стереотипов в сцене с пением отца Фёдора появился оттенок драмы{{sfn|Яновская|1969|с=140}}. В эпизоде с участием инженера Щукина произошло внезапное наделение водопроводного устройства человеческими качествами — в результате ситуация окрасилась мягкой иронией: «Кран захлебнулся и стал медленно говорить что-то неразборчивое»{{sfn|Яновская|1969|с=138}}. Иные художественные средства использованы при создании образа Эллочки Щукиной: её «людоедский» словарь сформирован за счёт соединения [[Гипербола (риторика)|гиперболы]], [[сарказм]]а и имитации «мещанской речи»{{sfn|Яновская|1969|с=36}}. Элементы пародии органично включены в текст всего романа: они присутствуют в портретах персонажей, репликах, лозунгах, фамилиях, вставных новеллах о московских вокзалах, письмах отца Фёдора жене{{sfn|Яновская|1969|с=142—143}}{{sfn|Щеглов|2009|с=53}}. К примеру, название одной из поэм Ляписа-Трубецкого — «О хлебе, качестве продукции и о любимой» — иронично обыгрывает заголовки таких агитационных стихотворений Маяковского, как «О „фиаско“, „апогеях“ и других неведомых вещах»{{sfn|Одесский|1999|с=511}}. Плакат в васюковской шахматной секции («Дело помощи утопающим…») является комической «перелицовкой» тезиса классиков [[Марксизм-ленинизм|марксизма-ленинизма]] о том, что «освобождение рабочих должно быть делом самих рабочих»{{sfn|Одесский|1999|с=530}}. По словам Юрия Щеглова, соавторы использовали пародию даже при разработке «вечных тем»: так, в 1-й главе романа упоминание о многочисленных похоронных конторах, находящихся в городе N, соседствует с описанием похожего на «старую надгробную плиту» стола Ипполита Матвеевича (ведающего в загсе вопросами любви и смерти) и сценой внезапного появления гробовщика Безенчука, несущего в себе мотив «раздатчика парадоксов жизни и смерти». Эта череда повторов-символов, предваряющая повествование о кончине мадам Петуховой, необходима Ильфу и Петрову «для ироничного возвышения тривиального»{{sfn|Щеглов|2009|с=48}}. {{начало цитаты}}Язык Ильфа и Петрова богат внезапными столкновениями: эффект неожиданности, именно потому, что он — эффект неожиданности, требует толчков, стилистических столкновений, тех непредвиденных ударов, при помощи которых высекаются искры смеха{{sfn|Яновская|1969|с=140—141}}.{{конец цитаты|источник=}} == Запрет романа к печати == Критик [[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Анатолий Тарасенков]], написавший в 1929 году в «Литературной газете», что роман соавторов «должен быть всячески рекомендован читателю»<ref name="ОФ" />, через девятнадцать лет, работая в издательстве «Советский писатель», получил строгий выговор «за выход в свет книги Ильфа и Петрова без её предварительного прочтения»{{sfn|Ильф|2001|с=312}}. Дисциплинарное взыскание было вынесено на основании постановления секретариата [[Союз советских писателей|Союза советских писателей]] от 15 ноября 1948 года. В документе, осудившем выход «Двенадцати стульев» и «Золотого телёнка», говорилось, что выпуск дилогии тиражом 75 000 экземпляров является «грубой политической ошибкой»: «Редактор отдела советской литературы тов. Тарасенков даже не прочёл этой книги, целиком доверившись редактору книги т. Ковальчик»{{sfn|Ильф|2001|с=308—309}}. В перечне причин, по которым книга Ильфа и Петрова объявлялась «вредной», указывалось, что авторы романа о поисках сокровищ, не сразу поняв направлений общественного развития в СССР, «преувеличили место и значение нэпманских элементов»{{sfn|Ильф|2001|с=309}}. Директивная часть постановления поручала критику [[Ермилов, Владимир Владимирович|Владимиру Ермилову]] подготовить для «Литературной газеты» публикацию, «вскрывающую клеветнический характер книги Ильфа и Петрова»{{sfn|Ильф|2001|с=312}}. Месяц спустя на имя секретаря отдела пропаганды и агитации [[ЦК ВКП(б)]] [[Маленков, Георгий Максимилианович|Георгия Маленкова]] поступила докладная записка, авторы которой — [[Шепилов, Дмитрий Трофимович|Дмитрий Шепилов]], Ф. Головченко и Н. Маслин — сообщили, что в романе «Двенадцать стульев» содержатся «пошлые, антисоветские остроты»; особое внимание обращалось на реплики, произносимые Бендером во 2-м доме Старсобеса. [[Первое мая (праздник)|Первомайская демонстрация]], по словам подписавших документ партийных деятелей, изображена в романе карикатурно; история с пуском первого старгородского трамвая выглядит как «затея головотяпов»; редакции советских газет представлены как сообщество «придурковатых работников»{{sfn|Ильф|2001|с=314}}. В записке напоминалось, что годом ранее отдел пропаганды и агитации отказался дать согласие на переиздание дилогии Ильфа и Петрова, однако «издательство не посчиталось с этим указанием и выпустило романы»{{sfn|Ильф|2001|с=314}}. На основании этого документа был подготовлен проект постановления секретариата ЦК ВКП(б) «О грубой политической ошибке издательства „Советский писатель“ от 14 декабря 1948 года», после которого директор издательства [[Ярцев, Георгий Алексеевич|Г. А. Ярцев]] был освобождён от занимаемой должности{{sfn|Ильф|2001|с=318—319}}. {{начало цитаты}}Все перипетии «разоблачения» Ильфа и Петрова в ту пору огласки не получили: цитируемые выше документы осели в архиве под грифом «секретно»… Писательское руководство ответственности избежало, директора же издательства действительно заменили, как того и требовал Агитпроп. Обещание поместить в «Литературной газете» статью, «вскрывающую клеветнический характер» дилогии, секретариат ССП не выполнил<ref>{{книга|автор=Ильф И., Петров Е.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Золотой Теленок (полная версия)|оригинал=|ссылка=http://www.rulit.me/books/zolotoj-telenok-polnaya-versiya-read-232419-2.html|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Русская книга|год=1994|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=5-268-01053-0|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304090157/http://fanread.ru/book/516086/?page=1|archivedate=2016-03-04}}</ref>.{{конец цитаты|источник=}} Запрет на издание произведений Ильфа и Петрова продолжался с 1949-го до середины 1950-х годов<ref name="БР">{{статья|автор=[[Рогинский, Борис Арсеньевич|Рогинский Б. А.]]|заглавие=Интеллигент, сверхчеловек, манекен — что дальше? Экранизации романов Ильфа и Петрова|оригинал=|ссылка=http://magazines.russ.ru/zvezda/2005/11/ro12.html|автор издания=|издание=[[Звезда (журнал XX—XXI веков)|Звезда]]|тип=|место=|издательство=|год=2005|выпуск=|том=|номер=11|страницы=|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305015459/http://magazines.russ.ru/zvezda/2005/11/ro12.html|archivedate=2016-03-05}}</ref>. В годы ранней [[хрущёвская оттепель|хрущёвской оттепели]], позволившей «реабилитировать» дилогию об Остапе Бендере, выход романов сопровождался комментариями, которые свидетельствовали о продолжении литературоведческих дискуссий вокруг идеологических взглядов соавторов. Так, писатель [[Симонов, Константин Михайлович|Константин Симонов]], участвовавший в выпуске первого после паузы издания «Двенадцати стульев» и «Золотого телёнка» («[[Художественная литература (издательство)|Художественная литература]]», 1956), отметил в предисловии, что Ильф и Петров были «людьми, глубоко верившими в победу светлого и разумного мира социализма над уродливым и дряхлым миром капитализма»<ref>{{книга|автор=Ильф И., Петров Е.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Золотой Теленок (полная версия)|оригинал=|ссылка=http://fanread.ru/book/516086/?page=2|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Русская книга|год=1994|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=5-268-01053-0|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160325044305/http://fanread.ru/book/516086/?page=2|archivedate=2016-03-25}} {{Cite web |url=http://fanread.ru/book/516086/?page=2 |title=Архивированная копия |access-date=2016-02-14 |archive-date=2016-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160325044305/http://fanread.ru/book/516086/?page=2 |deadlink=yes }}</ref>. == Цитаты == {{начало цитаты}} Константин Воробьёв силён там, где он пишет, давая себе и своему воображению полный простор, а языку — полное дыхание, как на ветру, напоенному запахами родной ему курской земли, русских полей и садов<ref>[http://kurskonb.ru/our-booke/site/persons/kv.html Константин Дмитриевич Воробьёв] // Курская областная научная библиотека имени Н. Н. Асеева.</ref>. {{конец цитаты}} {{начало цитаты}} Он долго и трудно шёл в литературу, его рукописи громили московские рецензенты… громили беспощадно, изничтожающе… за «искажение положительного образа», за «пацифизм», за «дегероизацию»… В особенности досталось за «окопную правду», за «натуралистическое» изображение войны и за искажение «образа советского воина»… {{конец цитаты|{{sc|[[Астафьев, Виктор Петрович|Виктор Астафьев]]}}}} {{начало цитаты}} Воробьёв написал две прямодушные повести о подмосковных боях — «Крик» и «Убиты под Москвой». В них мы найдём, при всём скоплении случайностей и неразберихи любого боя, и нашу полную растерянность 41-го года; и эту немецкую лёгкость, как, при лихо закатанных по локоть рукавах, секли превосходными автоматами от живота по красноармейцам; и тупость неподготовленных командиров; и малодушие тех политруков, кто спешил свинтить шпалы с петлиц и порвать свой документ; и засады за нашей спиной откормленных заградотрядчиков — уже тогда, бить по своим отступающим; и ещё, ещё не всё поместилось тут — и об этом тоже целые поколения не узнают правды?? — Повесть «Убиты под Москвой» безуспешно прошла несколько журналов и была напечатана в начале [[1963 год|63-го]] в «Новом мире» личным решением Твардовского. И концентрация такой уже 20 лет скрываемой правды вызвала бешеную атаку советской казённой критики — как у нас умели, на уничтожение. Имя Воробьёва было затоптано — ещё вперёд на 12 лет, уже до его смерти. Он жил эти годы со «вторым ножом в спине», в состоянии безысходности. {{конец цитаты|{{sc|[[Солженицын, Александр Исаевич|Александр Солженицын]]}}}} == Основные произведения (повести) == * 1974 — [[И всему роду твоему|…И всему роду твоему]] (неоконч.; опубл. 1975) * 1971 — [[Вот пришёл великан|Вот пришёл великан…]] * 1969 — [[Генка, брат мой|Генка, брат мой…]] * 1967 — [[Тётка Егориха]] (часть повести «Друг мой Момич», опубл. 1967) * 1965 — [[Друг мой Момич]] (опубл. 1988) * 1964 — [[Почём в Ракитном радости]] * 1963 — [[Сказание о моём ровеснике]] * 1962 — [[Крик (повесть)|Крик]] * 1961 — [[Убиты под Москвой]] (опубл. 1963) * 1948 — [[Одним дыханием]] (опубл. 1958) * 1943 — [[Это мы, Господи!|Это мы, Господи!..]] (опубл. 1986) == 1 == * Մինսկի գետտո - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%B3%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%BE * Մահվան խաղ - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%87_%D1%81%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8 * Անտառային եղբայրներ - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%B1%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_(1944%E2%80%941957) * Բաց նամակ - https://en.wikipedia.org/wiki/Open_letter * [[Սնափառության տոնավաճառ]] - [https://en.wikipedia.org/wiki/Vanity_Fair_(novel) ռուսերեն] * Ցախես - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D0%A6%D0%B0%D1%85%D0%B5%D1%81,_%D0%BF%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8E_%D0%A6%D0%B8%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1% * [[Կարամազով եղբայրներ]] * [[Ալեքսանդր Վերտինսկի]] - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87 7xdhy6upeocy29owzlfl3teyi1j74kh 8485736 8485694 2022-08-09T08:01:30Z Voskanyan 23951 /* Կենսագրություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Վասիլի Բորիսովիչ Լիվանով''' ({{lang-ru|Василий Борисович Ливанов}}, {{ԱԾ}}), խորհրդային ռուս կինոդերասան, կինոյի և մուլտիպլիկացիայի ռեժիսոր, գրող, [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (1988)։ Առավել մեծ ճանաչման է արժանացել [[Շերլոք Հոլմս]]ի կերպարի շնորհիվ, որը կերտել է [[Իգոր Մասլեննիկով|Իգոր Մասլեննիկովի]]՝ [[Արթուր Կոնան Դոյլ|Արթուր Կոնան Դոյլի]] ստեղծագործությունների հիման վրա նկարահանված «Շերլոկ Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի արկածները» հեռուստաֆիլմերի շարքում, ինչի համար 2006 թվականին պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամությամբ<ref name="MBE">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|quote=''Mr Vasily Borisovitch Livanov formally approved 20 February 2006 for service to the theatre and performing arts…''|format=PDF|publisher=gov.uk; archive.org|accessdate=2013-05-28|lang=en|description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZWfcmP?url=http://wayback.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}}</ref><!-- Есть в источнике — 3 стр. 2-я фамилия сверху; Mr Vasily Borisovitch LIVANOV -->։ == Կենսագրություն == Ծնվել է 1935 թվականի հուլիսի 19-ին Մոսկվայում, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Բորիս Նիկոլաևիչ Լիվանովի (1904-1972) և Եվգենյա Կազիմիրովնա Լիվանովայի (օրիորդական ազգանունը՝ Պրավդզից-Ֆիլիպովիչ, 1907-1978) ընտանիքում: Լիվանովների տան մշտական հյուրերն են եղել [[Վասիլի Կաչալով|Վասիլի Կաչալովը]], [[Բորիս Պաստեռնակ|Բորիս Պաստեռնակը]], [[Ալեքսանդր Դովժենկո|Ալեքսանդր Դովժենկոն]], [[Նիկոլայ Չերկասով|Նիկոլայ Չերկասովը]], [[Միխայիլ Տարխանով|Միխայիլ Տարխանովը]], [[Պյոտր Կոնչալովսկի|Պյոտր Կոնչալովսկին]]։ 1954 թվականին Վասիլի Լիվանովը ավարտել է [[ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիա|ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիային]] կից Մոսկվայի միջնակարգ գեղարվեստական դպրոցը, իսկ ավելի ուշ՝ Շչուկինի անվան թատերական ուսումնարանը (1958) և [[Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներ|ԽՍՀՄ Պետկինոյի բարձրագույն ռեժիսորական դասընթացները]] ([[Միխայիլ Ռոմ|Միխայիլ Ռոմի]] արհեստանոց, 1966): Մտավորականության, հոգեկան նրբակրթության, ռոմանտիզմի, զգացմունքների անկեղծության համադրությունը որոշիչ են եղել Վասիլի Լիվանովի վաղ էկրանային կերպարներում: Ձայնի եզակի տեմբր է հայտնվել Լիվանովի մոտ այն պատճառով, որ ռեժիսոր [[Միխայիլ Կալատոզով|Միխայիլ Կալատոզովն]] առաջարկել է «Չուղարկված նամակ» ֆիլմի ձմեռային տեսարանները հնչյունավորել հենց փողոցում՝ 40 աստիճան սառնամանիքի պայմաններում: Դերասանները փորձել են բղավել քամու ուժեղ պոռթկումներից ավելի բարձր, և Լիվանովի ձայնը խզվել է<ref>[http://lifenews.ru/video/13423 Василий Ливанов: «В современных „Шерлоках“ нет никакого Конана Дойла»] {{Wayback|url=http://lifenews.ru/video/13423 |date=20150723031402 }} // ''lifenews''.''ru''</ref>։ 1966-1973 թվականներին աշխատել է «[[Սոյուզմուլտֆիլմ]]» կինոստուդիայում որպես բեմադրող ռեժիսոր։ Հնչյունավորել է մոտ 300 մուլտիպլիկացիոն կերպարներ, այդ թվում՝ [[Կառլսոն|Կառլսոնին]], [[կոկորդիլոս Գենա|կոկորդիլոս Գենային]] և վիշապօձին «[[38 թութակներ]]» մուլտֆիլմում{{sfn|Кино|1986|с=236}}։ [[Յուրի Էնտին|Յուրի Էնտինի]] և Գենադի Գլադկովի հետ միասին ստեղծել են «[[Բրեմենյան երաժիշտներ (մուլտֆիլմ)|Բրեմենյան երաժիշտներ]]» և «Բրեմենյան երաժիշտների հետքերով» մուլտֆիլմերը: Պատրաստվելով ֆիլմ նկարահանել [[Շերլոք Հոլմս|Շերլոկ Հոլմսի]] և դոկտոր Վաթսոնի մասին՝ Իգոր Մասլեննիկովը անմիջապես Լիվանովին դիտարկել է որպես Հոլմսի դերի հիմնական թեկնածու: Մասլեննիկովը մինչ այդ աշխատել էր Լիվանովի հետ «[[Յարոսլավնան՝ Ֆրանսիայի թագուհին]]» ֆիլմում։ Ութ տարվա ընթացքում (1979-1986) նկարահանվել է չորս երկսերիանոց և մեկ եռասերիա հեռուստաֆիլմ, որոնք միանգամից մեծ ժողովրդականություն են ձեռք բերել ԽՍՀՄ-ում: Նկարահանումների ընթացքում Լիվանովը ընկերացել է Վաթսոնի դերակատար Վիտալի Սոլոմինի հետ, իսկ Մասլեննիկովի հետ 1980-ականների կեսերին Լիվանովի հարաբերությունները խզվել են։ 1986 թվականին թողարկվել է «[[Իմ սիրելի ծաղրածուն]]» ֆիլմը, որը նկարահանվել էր ռեժիսոր Յուրի Կուշներևի կողմից՝ Վասիլի Լիվանովի համանուն վիպակի մոտիվներով։ Ֆիլմի սցենարը գրել են [[Նիկիտա Միխալկով|Նիկիտա Միխալկովը]] և [[Ալեքսանդր Ադաբաշյան]]ը: Շերլոկ Հոլմսի մասին հեռուստասերիալի նկարահանումների ավարտից հետո Լիվանովը, որն այդ ժամանակ ընդամենը 50 տարեկան էր, աստիճանաբար գրեթե դադարել է հայտնվել էկրանին՝ նախկինի պես երբեմն աշխատելով որպես հնչյունավորող դերասան: Կինոյում միակ խոշոր աշխատանքը եղել է [[Դոն Կիխոտ (վեպ)|Դոն Կիխոտի]] դերը 1997 թվականի «[[Դոն Կիխոտը վերադառնում է]]» ֆիլմում, որը բեմադրվել էր հենց Լիվանովի կողմից Օլեգ Գրիգորովիչի հետ միասին: Լիվանովն այդ ֆիլմում հանդես է եկել նաև որպես սցենարիստ և պրոդյուսեր։ 2005 թվականին Լիվանովը նկարահանվել է Վլադիմիր Բորտկոյի «[[Վարպետը և Մարգարիտան (հեռուստասերիալ)|Վարպետը և Մարգարիտան]]» հեռուստասերիալում՝ կատարելով պրոֆեսոր Ստրավինսկու ոչ մեծ դերը: Վերջին անգամ Լիվանովը էկրանին հայտնվել է ռեժիսոր Վալերի Նիկոլաևի «Արջի որս» 2007 թվականի ֆիլմում: 1988 թվականին Վասիլի Լիվանովին շնորհվել է [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ|ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստի]] կոչում: Նույն թվականին Լիվանովը (Յուլիան Սեմյոնովի հետ համատեղ) Մոսկվայում ստեղծել է «Դետեկտիվ» փորձարարական թատրոնը, որը տեղակայված էր Լուբյանկայում՝ ՆԳՆ սպաների կենտրոնական տանը: Թատրոնի ֆինանսավորումն իրականացվել է Մոսկվայի քաղաքապետարանի մշակույթի կոմիտեի կողմից, իսկ թատրոնը մինչև 1992 թվականը ինքնուրույն ապահովել է իր ծախսերի ընդամենը 10 տոկոսը։ 1992 թվականի կեսերին Սպաների կենտրոնական տունը խզել է թատրոնի հետ տարածքի վարձակալության պայմանագիրը։ Գեղարվեստական ղեկավար Լիվանովը միաժամանակ մեղադրվել է ալկոհոլի հետ կապված խնդիրների պատճառով թատրոնի աշխատանքը և Սպաների կենտրոնական տան միջոցառումները խափանելու մեջ (դերասանն այդ ժամանակ բուժվել է նևրոզների կլինիկայում): Դերասաններն ընդհանուր ժողովում որոշում են կայացրել լքել «Դետեկտիվ» թատրոնը և նրա հիման վրա ստեղծել ՆԳՆ կենտրոնական թատրոն<ref>''Самошин С.'' [https://www.kommersant.ru/doc/5044 От Василия Ливанова ушёл театр «Детектив»: Шерлок Холмс запил, солдаты выносят мебель] {{Wayback|url=https://www.kommersant.ru/doc/5044 |date=20201128013401 }} // «''Коммерсантъ-Власть''»: журнал. — 1992. — № 122. — 1 июня.</ref>։ 1990-2000-ական թվականներին Լիվանովը հիմնականում զբաղվել է գրական գործունեությամբ, գրել է հուշեր։ Հեղինակել է «Մեր ընկերը Շերլոկ Հոլմսն է» ({{lang-ru|«Наш друг — Шерлок Холмс»}}) էսսեն։ 2003 թվականին խաղացել է ծովահեն Ֆուրայի դերը «[[Ֆորտ Բոյար (հեռուստախաղ)|Ֆորտ Բոյար]]» հեռուստախաղում<ref>{{cite web|url=https://iz.ru/news/279453|title=Миллион долларов за восемьдесят минут|date=2003-03-28|publisher=[[Известия]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102644/https://iz.ru/news/279453|deadlink=no}}</ref>։ Ծրագրի ղեկավարության հետ կազմակերպչական տարաձայնությունների պատճառով հրաժարվել է մասնակցել հաջորդ տարվա սեզոնի նկարահանումներին<ref>{{cite web|url=https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|title=Василий Ливанов: Меня не выгоняли, я ушел сам! Почему актер отказался сниматься в игре «Форт Байяр»?|date=2004-08-20|publisher=[[Комсомольская правда]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102639/https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|deadlink=no}}</ref>։ 2006 թվականի հունիսի 15-ին Մոսկվայում Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Էնթոնի Բրենտոնը 70-ամյա Վասիլի Լիվանովին է հանձնել Բրիտանական կայսրության շքանշանի նշանները, դերասանը դարձել է շքանշանի պատվավոր անդամ «թատրոնին և կատարողական արվեստին ծառայելու համար»<ref>{{Cite web|url=http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|format=PDF|lang=en|website=Foreign and Commonwealth Office|accessdate=2020-11-20 |description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2008-10-02|deadlink=yes}}</ref>։ Ավելի ուշ անգլիացի շերլոքականների համար ոչ պաշտոնական մեկնաբանության մեջ Նախարարների կաբինետի արարողակարգային քարտուղարության աշխատակից Ալան Թուոմին հայտարարել է․ {{քաղվածքի սկիզբ}}Ես, սակայն, կարող եմ ասել ձեզ, որ պարոն Լիվանովը պարգևատրվել է 1979-1986 թվականներին նախկին ԽՍՀՄ-ում արտադրված հեռուստատեսային ֆիլմերի շարքում Շերլոկ Հոլմսի դերը կատարելու համար: {{բք|en|I can tell you, however, that Mr. Livanov was honoured for his portrayal of the character Sherlock Holmes in a series of television films made in the former USSR during the period 1979-86.}} {{քաղվածքի ավարտ|աղբյուր=Ալան Թուոմի<ref>{{Cite web|url=http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|title=The Newsletter The Sherlock Holmes Society of London|format=PDF|lang=en|website=The Sherlock Holmes Society of London|date=2006-04-04|accessdate=2020-11-20|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101237/http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|deadlink=no}}</ref>}} == Ընտանիք == * Առաջին կինը (1958-1970) – Ալինա Վլադիմիրովնա Էնգելգարդտ (ծնվ.՝ 21 մարտի, 1933), կենսաքիմիկոս Վլադիմիր Էնգելգարդտի դուստրը (1894-1984), ** Դուստրը՝ Անաստասիա (ծնվ.՝ 1963), ավարտել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան|ՄՊՀ]] կենսաբանության ֆակուլտետը, դարձել քանդակագործ<ref name="Василий Ливанов, дети" /><ref>''Пахомова А.'' [http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny Василий Ливанов пытался взорвать машину жены] {{Wayback|url=http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny |date=20141213123750 }} // Собеседник. — 2012. — апреля.</ref>, ***Թոռը՝ Վլադիմիր (ծնվ.՝ 1984)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />, *** Թոռնուհին՝ Քսենյա<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />: * Երկրորդ կինը (1972 թվականից) – Ելենա Լիվանովա (ծնվ.՝ 11 սեպտեմբերի, 1949), մուլտիպլիկատոր<ref>{{cite web|url=http://www.russiancinema.ru/names/name8996/|title=Елена Ливанова|work=Энциклопедия отечественного кино|publisher=russiancinema.ru|accessdate=2013-05-28|deadlink=yes}}</ref>, ** Որդին՝ Բորիս (ծնվ.՝ 2 ապրիլի, 1974), դերասան, հեռուստահաղորդավար, նկարիչ, գրող, բանաստեղծ: 2009 թվականին դատապարտվել է սպանության համար, պատիժը կրել է մասամբ, ազատ է արձակվել ժամկետից շուտ 2014 թվականին<ref name="Василий Ливанов, дети">[http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 Дети Василия Ливанова] {{Wayback|url=http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 |date=20181109071336 }} // ''bez-makiyazha''.''ru''</ref>, *** Թոռնուհին՝ Եվա (ծնվ.՝ 2002)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз">[http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ Василий Ливанов стал дедом в четвёртый раз] {{Wayback|url=http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ |date=20181109111956 }} // ''StarHit''.''ru''</ref>, ** Որդին՝ Նիկոլայ (ծնվ.՝ 3 մայիսի, 1984), նկարիչ, մուլտիպլիկատոր, դերասան, ավարտել է [[Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի համառուսական պետական ինստիտուտ|ՎԳԻԿ]]-ը<ref name="Василий Ливанов, дети" />, **** Թոռնուհին՝ Ալիսա (ծնվ.՝ 2017)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />։ == Մրցանակներ և պարգևներ == ''Ռուսական մրցանակներ'' * [[ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստների ցանկ|ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ]] (27 նոյեմբերի, 1981) * [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (18 ապրիլի, 1988) * «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» IV աստիճանի շքանշան (1 դեկտեմբերի, 2005) – ''Հայրենական կինեմատոգրաֆիայի զարգացման գործում ունեցած մեծ ավանդի և բազմամյա ստեղծագործական գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |title=Указ Президента Российской Федерации от 1 декабря 2005 г. № 1381 |access-date=2021-01-29 |archive-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201080943/http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |deadlink=no }}</ref>, * Պատվո շքանշան (27 հոկտեմբերի, 2016) – ''հայրենական մշակույթի և արվեստի զարգացման գործում ունեցած մեծ վաստակի, երկարամյա բեղմնավոր գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |title=Указ президента Российской Федерации от 26 октября 2016 года № 572 «О награждении государственными наградами Российской Федерации» |access-date=2021-01-29 |archive-date=2021-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211107032326/http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |deadlink=no }}</ref>, * «Հայրենիքի հերոսների հիշատակին» մեդալ – պատմահայրենասիրական ուղղվածության նախագծերի իրականացման համար (Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարի 2016 թվականի դեկտեմբերի 19-ի № 870 հրաման)<ref>[https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news Василий Ливанов получил медаль Минобороны России «Памяти героев Отечества»] {{Wayback|url=https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news |date=20170116175318 }} // ''Рамблер-новости''</ref>։ ''Օտարերկրյա մրցանակներ'' * Հենրիխ Գրայֆի մրցանակի դափնեկիր (1969)<ref>[https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ DEFA-Chronik für das Jahr 1969] {{Wayback|url=https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ |date=20201018154932 }} // ''defa-stiftung.de''</ref>, * Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամ (20 փետրվարի, 2006) – ''թատրոնի և կատարողական արվեստի բնագավառում ունեցած վաստակի համար''<ref name="MBE"/><ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|title=Ливанов — Кавалер ордена Британской Империи|date=2006-02-22|publisher=bbc.co.uk|accessdate=2013-05-28|lang=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120211131707/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|archivedate=2012-02-11|deadlink=no}}</ref>։ ''Հանրային ճանաչում'' * ՌԴ Կինեմատոգրաֆիական արվեստների և գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատվավոր ակադեմիկոս (2002), * «Ոսկե արծիվ-2017» հատուկ մրցանակ «կինեմատոգրաֆիայի բնագավառում ունեցած ավանդի համար» (2016 թվականի արդյունքներով)<ref>[https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 Лауреаты премии «Золотой Орёл» за 2016 год] {{Wayback|url=https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 |date=20210224170813 }} // Портал Национальной академии кинематографических искусств и наук России</ref>։ == Факты == {{Свалка}} [[Файл:Памятник Шерлоку Холмсу и доктору Ватсону (Москва).jpg|thumb|250px|right|[[Москва]], посольство Великобритании на Смоленской набережной: скульптурная композиция «[[Шерлок Холмс]] и [[доктор Ватсон]]»]] * Идея постановки фильма «[[Андрей Рублёв (фильм)|Андрей Рублёв]]» изначально принадлежала Василию Ливанову<ref>{{YouTube|XwQ7UWJ4uMg|Василий Ливанов о замысле фильма «Андрей Рублёв» — <small>видео (HD)</small>|logo=1}}</ref>. Он мечтал сам сыграть роль [[Андрей Рублёв|Рублёва]]. * К образу Шерлока Холмса Василий Ливанов возвращался неоднократно. В 1982 году Ливанов и [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Соломин]] появились в образах сыщика и его летописца в скетче «Шерлок Холмс» для телепередачи «Новогодний Голубой огонёк»<ref>{{YouTube|EW5D4AKYl8I|В. Ливанов и В. Соломин на «Голубом огоньке», 1982 г.|logo=1}}</ref>. Сценарий интермедии написал Ливанов, снимались актёры в обычных современных костюмах, Ливанов был в усах, а Соломин наоборот — гладко выбрит. При выпуске этой программы на DVD (издателем «Бомба мьюзик» в 2006 году) эпизод с Ливановым по неизвестным причинам вырезали, хотя по репликам других персонажей («Шерлок Холмс только что был здесь…») можно догадаться о его изначальном присутствии. ** В 1981 году Ливанов озвучил английского пса-сыщика (аллюзию на Шерлока Холмса) в мультфильме «[[Пёс в сапогах]]» (с 12:29 по 13:00 мин.) ** В 1985 году Ливанов озвучил Шерлока Холмса в мультипликационном фильме «[[Мы с Шерлоком Холмсом (мультфильм)|Мы с Шерлоком Холмсом]]» по сценарию Виталия Злотникова. Вместо доктора Ватсона в мультфильме действует дог по имени Том, его озвучивал [[Миронов, Андрей Александрович|Андрей Миронов]]. Интересно, что «Совэкспортфильмом» была выпущена [[Испанский язык|испаноязычная]] версия этого мультфильма, однако там Шерлок Холмс говорит голосом другого актёра, тембр которого даже отдалённо не напоминает «ливановский». ** Вскоре после выхода мультфильма «Мы с Шерлоком Холмсом» по нему был сделан аудиоспектакль, выпущенный на пластинке. Кроме того, в начале 1990-х был записан аудиоспектакль «Иохим Лис, ученик Шерлока Холмса» (по сказке Ингмара Фьоля), также с участием Ливанова (выпущен на кассете в 1996 году). ** В 1990-е годы вместе с [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталием Соломиным]] Василий Борисович снялся в цикле рекламных роликов торгующей представительскими автомобилями компании «Вико» (сценарии роликов придумали сами Ливанов и Соломин), затем Ливанов в образе Шерлока Холмса рекламировал печенье «Бартонс»<ref>{{YouTube|vYIZCLM68I0|Реклама печенья «Burton's» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> (цикл рекламных роликов), чай «Ристон»<ref>{{YouTube|JIbLKm7dIPc|Реклама чая «Riston» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> и [[В. Высоцкий и К°|чай «Высоцкий»]]<ref>{{YouTube|I6iO_QGbafY|Реклама чая «Высоцкий» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> (Wissotzky Tea) для русскоязычной телеаудитории Израиля. ** В 2000 году Игорь Масленников выпустил 13-серийный телесериал «[[Воспоминания о Шерлоке Холмсе]]», в который были включены эпизоды из оригинальной серии фильмов. В результате разбирательств между телеканалом «[[Первый канал|ОРТ]]» и «[[Медиа-Мост]]ом» готовый сериал был арестован и только трижды показан по Первому каналу в урезанном виде. Василий Ливанов, не участвовавший в этой работе, отзывался о ней негативно, считая, что сериалом была сбита значимость оригинальных фильмов<ref>''Мельман Д.'' [http://221b.ru/archive/arch-100.htm Злоключения Шерлока Холмса] {{Wayback|url=http://221b.ru/archive/arch-100.htm |date=20200527031253 }} // Московский комсомолец. — 2005. — 15 февраля.</ref>. ** В январе 2009 года на российских телеэкранах появился рекламный ролик энергетического напитка «[[Red Bull (напиток)|Red Bull]]». Мультипликационный Шерлок Холмс из этого ролика говорит голосом Василия Ливанова<ref>{{YouTube|GOzQWsnqO3c|Рекламный ролик «Red Bull окрыляет», Шерлок Холмс — В. Ливанов|logo=1}}</ref>. ** В начале XXI века Ливанов озвучил сыщика в русских локализациях нескольких компьютерных игр, а также в российской игре «Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти». В последней доктора Ватсона озвучивал Виталий Соломин. ** В 2004 году Ливанов сыграл Шерлока Холмса в цикле из четырёх аудиоспектаклей, поставленных режиссёром Даниилом Дубшиным под эгидой издательского дома «Мир детства». На момент записи спектаклей Виталия Соломина уже не было в живых, и роль доктора Ватсона исполнил народный артист России [[Стеблов, Евгений Юрьевич|Евгений Стеблов]] (исполнитель роли доктора Мортимера в «Собаке Баскервилей»). Были записаны рассказы «Львиная грива», «Пёстрая лента», «Обряд дома Месгрейвов» и «Пять апельсиновых зёрнышек». * 27 апреля 2007 года в Москве на [[Смоленская набережная|Смоленской набережной]] у стен [[Посольство Великобритании в России|посольства Великобритании]] открыли скульптурную композицию «[[Памятник Шерлоку Холмсу и доктору Ватсону|Шерлок Холмс и доктор Ватсон]]» (скульптор Андрей Орлов). Прототипом Шерлока Холмса послужил Василий Ливанов, а доктора Ватсона — Виталий Соломин<ref>{{cite web|url=http://www.kp.ru/daily/23895/66683/|title=Ливанова и Соломина увековечили в бронзе|author=Бойко А.|date=2007-04-28|publisher=«[[Комсомольская правда]]» (kp.ru)|accessdate=2013-05-29|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZazMVA?url=http://www.kp.ru/daily/23895/66683/|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}} </ref>. * В 2013 году на [[НТВ]] вышел документальный фильм-расследование «Глазами Шерлока Холмса. Литера „М“» с участием В. Ливанова в роли ведущего-рассказчика. === Коллекционные монеты Островов Кука === [[Файл:Монета Шерлок Холмс.jpg|thumb|260px|Василий Ливанов в образе [[Шерлок Холмс|Шерлока Холмса]] на новозеландской монете из мемориальной серии 2007 года, посвящённой циклу фильмов «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (телесериал)|Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона]]»]] В 2007 году, в ознаменование 120-летия создания [[Дойл, Артур Конан|Артуром Конан Дойлом]] дебютной повести о Шерлоке Холмсе, частная компания «Новозеландский монетный двор» ({{lang-en|New Zealand Mint}}) выпустила мемориальную серию из четырёх монет в сувенирной коробке номиналом в два [[Доллар Островов Кука|доллара]] [[Острова Кука|Островов Кука]]. Монеты отчеканены из серебра 999-й пробы в количестве 8 тысяч экземпляров. Вес каждой монеты составляет 31,1 грамма (1 тройская унция). Чеканка — матово-глянцевая с цветной фотопечатью на поверхности. На реверсе первой монеты изображён Шерлок Холмс (в исполнении Василия Ливанова) в [[Шляпа охотника за оленями|охотничьей войлочной шляпе]] и с [[Курительная трубка|трубкой]]. Остальные три монеты посвящены фильмам «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Сокровища Агры|Сокровища Агры]]», «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Собака Баскервилей|Собака Баскервилей]]» и «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (фильм)|Смертельная схватка]]». На них, помимо Шерлока Холмса, изображены [[доктор Ватсон]] (в исполнении [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталия Соломина]]), мисс Морстен (в исполнении [[Зинченко, Екатерина Григорьевна|Екатерины Зинченко]]), сэр Генри Баскервиль (в исполнении [[Михалков, Никита Сергеевич|Никиты Михалкова]]) и профессор Мориарти (в исполнении [[Евграфов, Виктор Иванович|Виктора Евграфова]]). Набор монет представлен в сувенирной коробке, выполненной в виде [[Хлопушка-нумератор|кинохлопушки]]. Часть тиража этих монет распространялась в филиалах «[[Сбербанк России|Сбербанка России]]»<ref>{{cite web|url=http://www.ntv.ru/novosti/114311|title=Новозеландские доллары украсит «советский» Шерлок Холмс|date=2007-08-02|publisher=ntv.ru|accessdate=2013-05-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140822200931/http://www.ntv.ru/novosti/114311/|archivedate=2014-08-22|deadlink=no}}</ref>. == Противоречия == В интервью журналистке [[Симонова-Страут, Ирина|Ирине Симоновой-Страут]] Ливанов заявил, что англичане считают фильм с его участием лучшим из фильмов о Холмсе, но при этом не назвав ни критиков, ни издание, в котором это мнение было опубликовано<ref>{{статья |автор= Irina I. Simonova Strout |заглавие= Seeing the Novel. Reading the Film. Unveiling Masculinity Englishness and Power Struggle in Arthur Conan Doyle's The Hound of the Baskervilles |ссылка= https://content.sciendo.com/view/journals/abcsj/23/1/article-p60.xml |язык= en |издание= American, British and Canadian Studies Journal |тип= |год= 2014 |месяц= |число= |том= 23 |номер= 1 |страницы= 60—76 |doi= |issn=}}</ref>. Фильмы с участием Ливанова в роли Холмса упоминаются в «Справочнике Шерлока Холмса» ({{lang-en|Sherlock Holmes Handbook}}) [[Редмонд, Кристофер|Кристофера Редмонда]], где на с. 245 Ливанов указан как актёр, игравший Холмса в Советском Союзе в 1986 году, но далее сказано, что эти фильмы малоизвестны в англоязычных странах (хотя с 2009 года их можно приобрести на DVD с английскими субтитрами)<ref>{{публикация|автор= Christopher Redmond |заглавие= Sherlock Holmes Handbook, Second Edition |место= |издательство= Dundern Press |год= 2009 |pages= 245 |allpages= 336}}</ref>. <!-- Данное утверждение, однако, может быть опровергнуто тем фактом, что В. Б. Ливанов был награждён британским орденом. (При чём тут орден?) --> == Гражданская позиция == * Поддержал [[присоединение Крыма к Российской Федерации]]. * В 2015 году в интервью изданию «Аргументы и факты» назвал украинское общество «отравленным бандеровщиной»<ref>{{Cite web |url=http://www.aif.ru/society/people/1489568 |title=Василий Ливанов: «Враньё о России зашкаливает!» |access-date=2018-11-13 |archive-date=2016-04-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160421114356/http://www.aif.ru/society/people/1489568 |deadlink=no }}</ref>. * В январе 2017 года (за 1 год и 2 месяца до [[Президентские выборы в России (2018)|выборов 2018 года]]) публично обратился к [[Путин, Владимир Владимирович|Путину]] с просьбой и впредь оставаться президентом России и «даже не думать» уходить с этого поста<ref>{{Cite web |url=https://russian.rt.com/russia/news/353588-aktyor-livanov-posovetoval-putin |title=Актёр Ливанов посоветовал Путину «даже не думать» уходить с поста президента |access-date=2019-05-01 |archive-date=2019-05-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190501001404/https://russian.rt.com/russia/news/353588-aktyor-livanov-posovetoval-putin |deadlink=no }}</ref>. * В марте 2022 года в числе других деятелей российской культуры подписал письмо, выражающее поддержку решения [[Путин, Владимир Владимирович|Путина]] начать [[Вторжение России на Украину (2022)|вторжение России на Украину]]<ref>{{Cite web |url=https://regnum.ru/news/polit/3524646.html |title=Свыше 150 деятелей культуры поддержали президента и спецоперацию на Украине - ИА REGNUM<!-- Заголовок добавлен ботом --> |access-date=2022-03-10 |archive-date=2022-03-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220310212851/https://regnum.ru/news/polit/3524646.html |deadlink=no }}</ref>. == Фильмография == === Актёр === * [[1958 год в кино|1959]] — [[Город на заре (телефильм)|Город на заре]] — ''эпизод'' * 1959 — [[Неотправленное письмо]] — ''геолог Андрей'' * [[1960 год в кино|1960]] — [[Воскресение (фильм, 1960)|Воскресение]] — ''народоволец Крыльцов'' * 1960 — [[Слепой музыкант (фильм)|Слепой музыкант]] — ''Пётр Попельский'' * [[1961 год в кино|1961]] — [[Две жизни (фильм, 1961)|Две жизни]] — ''студент'' * [[1962 год в кино|1962]] — [[Коллеги (фильм)|Коллеги]] — ''Саша Зеленин'' * 1962 — [[Суд сумасшедших]] — ''профессор Вернер'' * [[1963 год в кино|1963]] — [[Синяя тетрадь (фильм)|Синяя тетрадь]] — ''[[Дзержинский, Феликс Эдмундович|Феликс Дзержинский]]'' * 1963 — [[Большие и маленькие]] — ''учитель Сергей Сергеевич'' * [[1964 год в кино|1964]] — [[Возвращение Вероники (фильм)|Возвращение Вероники]] — ''Вадим'' * [[1965 год в кино|1965]] — [[Год как жизнь]] — ''поэт Георг Веерт'' * 1965 — [[Зелёный огонёк]] — ''пассажир такси хирург Коржиков'' * [[1966 год в кино|1966]] — [[Путешествие (фильм, 1966)|Путешествие]] — ''журналист Гена'' (новелла «Папа, сложи!») * [[1967 год в кино|1967]] — [[Браслет-2]] — ''наездник Африкан Савин'' * [[1968 год в кино|1968]] — [[Мне было девятнадцать]] — ''военный переводчик Вадим Гейман'' * [[1970 год в кино|1970]] — [[Ватерлоо (фильм)|Ватерлоо]] — ''офицер из свиты Веллингтона'' * [[1972 год в кино|1972]] — [[Игрок (фильм, СССР, 1972)|Игрок]] — ''Де Грие'' * [[1975 год в кино|1975]] — [[Звезда пленительного счастья]] — ''император [[Николай I]]'' * [[1976 год в кино|1976]] — [[Жизнь и смерть Фердинанда Люса]] — ''доктор Пейн'' * [[1978 год в кино|1978]] — [[Степь (фильм)|Степь]] — ''Казимир Михайлович'' * 1978 — [[Ярославна, королева Франции]] — ''рыцарь Бенедиктус'' * [[1979 год в кино|1979]] — [[Шерлок Холмс и доктор Ватсон]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1980 год в кино|1980]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (фильм)|Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1981 год в кино|1981]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Собака Баскервилей]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1982 год в кино|1982]] — [[Кто стучится в дверь ко мне? (фильм, 1982)|Кто стучится в дверь ко мне?]] — ''Виктор'' * [[1983 год в кино|1983]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Сокровища Агры]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * 1983 — [[Лунная радуга (фильм)|Лунная радуга]] — ''Гэлбрайт'' * [[1986 год в кино|1986]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Двадцатый век начинается]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1987 год в кино|1987]] — [[Необыкновенные приключения Карика и Вали (фильм)|Необыкновенные приключения Карика и Вали]] — ''профессор Енотов'' * [[1988 год в кино|1988]] — [[Любовь к ближнему (фильм)|Любовь к ближнему]] — ''Некто'' (новелла «Монумент») * [[1992 год в кино|1992]] — [[Он своё получит (фильм)|Он своё получит]] — ''Делани'' * [[1994 год в кино|1994]] — [[Охота (фильм, 1994)|Охота]] * [[1997 год в кино|1997]] — [[Дон Кихот возвращается]] — ''[[Дон Кихот]]'' * [[2004 год в кино|2004]] — [[Сыщики (телесериал)|Сыщики 3]] — ''профессор'' (сезон 3, серия 5 «Операция под наркозом»; озвучен другим актёром) * [[2005 год в кино|2005]] — [[Мастер и Маргарита (телесериал)|Мастер и Маргарита]] — ''профессор Александр Николаевич Стравинский'' * [[2006 год в кино|2006]] — [[Мужской сезон: Бархатная революция]] — ''Сан Саныч Шувалов, ветеран госбезопасности'' * [[2008 год в кино|2008]] — [[Медвежья охота (фильм)|Медвежья охота]] — ''Сергей Кириллович Корсаков, советник по международным отношениям'' === Озвучивание мультфильмов === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] — ''крокодилица'' (в титрах не указан) * {{в кино|1968}} — [[Кот в сапогах (мультфильм, 1968)|Кот в сапогах]] — ''младший сын мельника'' * {{в кино|1968}} — [[Малыш и Карлсон]] — ''Карлсон / отец Малыша'' * {{в кино|1969}} — [[Сказка про Колобок]] — ''Медведь'' * 1969 — [[Крокодил Гена (мультфильм)|Крокодил Гена]] — ''крокодил Гена / сторож зоопарка'' * {{в кино|1970}} — [[Карлсон вернулся]] — ''Карлсон / отец Малыша / телеведущий'' * 1970 — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] — ''Пёс / шахтёр / Хлеб'' * 1970 — [[Обезьяна с острова Саругасима]] — ''Черепаха'' * 1970 — [[Весёлая карусель]] № 2. [[Небылицы (мультфильм)|Небылицы]] — ''читает текст'' (вместе с [[Баранов, Александр Андреевич (актёр)|А. Барановым]]) * 1970 — [[Фитиль (киножурнал)|Фитиль № 100: «Безответственный ответственный»]] — ''подчинённый'' * {{в кино|1971}} — Как мы весну делали — ''ворона'' * 1971 — [[Чебурашка (мультфильм)|Чебурашка]] — ''крокодил Гена'' * 1971 — [[Рассказы старого моряка. Необитаемый остров]] — ''капитан корабля «Чёрный Спрут»'' * {{в кино|1972}} — [[Рассказы старого моряка. Антарктида]] — ''[[Кук, Джеймс|Джеймс Кук]]'' * 1972 — [[Заветная мечта (мультфильм)|Заветная мечта]] — ''маленький Ослик'' * {{в кино|1973}} — [[Айболит и Бармалей (мультфильм)|Айболит и Бармалей]] — ''Бармалей / долговязый разбойник'' * 1973 — [[Сокровища затонувших кораблей]] — ''профессор Карпов'' * 1973 — [[Мы с Джеком]] — ''пёс Джек'' * 1973 — [[Спасибо (мультфильм)|Спасибо]] — ''рабочий'' (в титрах не указан) * 1973 — [[Немухинские музыканты (мультфильм)|Немухинские музыканты]] — ''леший Тимофей Пантелеич'' (в титрах не указан) * {{в кино|1974}} — [[Шапокляк (мультфильм)|Шапокляк]] — ''крокодил Гена'' * {{в кино|1975}} — [[Наследство волшебника Бахрама]] — ''Зильзиля'' * {{в кино|1976}}—{{в кино|1982}} — [[Котёнок по имени Гав]] — ''чёрный кот'' * 1976 — [[38 попугаев]] — ''Удав'' * {{в кино|1977}} — [[Жихарка (мультфильм, 1977)|Жихарка]] — ''[[Баба-яга]]'' * 1977 — [[Весёлая карусель]] № 9. [[За щелчок]] — ''Медведь-врач'' (в титрах не указан) * 1977 — [[38 попугаев|Бабушка удава]] — ''Удав'' * 1977 — [[38 попугаев|Как лечить удава]] — ''Удав'' * 1977 — [[Как Маша поссорилась с подушкой]] — ''текст от автора'' * 1977 — [[Бравый инспектор Мамочкин]] — ''недисциплинированный водитель'' * 1977 — [[38 попугаев|Куда идёт слонёнок]] — ''Удав'' * {{в кино|1978}} — [[38 попугаев|А вдруг получится!]] — ''Удав'' * 1978 — [[38 попугаев|Привет мартышке]] — ''Удав'' * 1978 — [[Подарок для самого слабого]] — ''Волк'' * 1978 — [[Маша больше не лентяйка]] — ''кукушка / шофёр'' * {{в кино|1979}} — [[38 попугаев|Завтра будет завтра]] — ''Удав'' * 1979 — [[38 попугаев|Зарядка для хвоста]] — ''Удав'' * 1979 — [[Дядюшка Ау]] (3 серии) — ''Дядюшка Ау'' * 1979 — [[Маша и волшебное варенье]] — ''текст от автора'' * 1979 — [[Новый Аладдин]] — ''колдун-магрибинец'' * 1979 — [[Последние волшебники]] — ''бывший злой волшебник Иванович'' * {{в кино|1980}} — [[Возвращение (мультфильм)|Возвращение]] — ''дед космонавта'' * {{в кино|1981}} — [[Пёс в сапогах]] — ''английский пёс-сыщик'' (аллюзия на Шерлока Холмса) * 1981 — [[Халиф-аист (мультфильм)|Халиф-аист]] — ''главный злой колдун'' * 1981 — [[Тайна третьей планеты]] — ''[[Громозека]]'' * {{в кино|1982}} — [[Динозаврик]] — ''Мурлокотам'' * 1982 — [[Превращение (мультфильм)|Превращение]] — ''текст от автора'' * {{в кино|1983}} — [[Чебурашка идёт в школу]] — ''крокодил Гена'' * {{в кино|1985}} — [[Мы с Шерлоком Холмсом]] — ''Шерлок Холмс'' * 1985 — [[38 попугаев|Великое закрытие]] — ''Удав'' * 1985 — [[Контракт (мультфильм)|Контракт]] — ''менеджер торговой фирмы'' * 1985 — [[Миссис Уксус и мистер Уксус]] — ''Волк'' * {{в кино|1986}} — [[Как потерять вес]] — ''Аптекарь-рассказчик'' * {{в кино|1987}} — [[Богатырская каша]] — ''Гриф'' * {{в кино|1988}} — [[Мы идём искать]] — ''бродячий Пёс'' * 1988 — [[Перевал (мультфильм)|Перевал]] — ''Борис / Старый'' * {{в кино|1989}} — [[Фитиль (киножурнал)|Фитиль № 323: «Человек ниоткуда»]] — ''Снежный человек'' * 1989 — [[Счастливый старт]] — ''полковник Еллоу'' * 1989 — [[Агент уходит в океан]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * 1989 — [[В объятиях русской разведки]] — ''командир Моржов'' * 1989 — [[Микко — сын Павловой]] — ''командир Моржов'' * 1989 — [[Озеро на дне моря]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * {{в кино|1991}} — [[Подводные береты]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * 1991 — [[38 попугаев|Ненаглядное пособие]] — ''Удав'' * 1991 — Без расчёту жить — себя погубить — ''текст от автора'' (в титрах не указан) * {{в кино|1993}} — [[Пряник (мультфильм)|Пряник]] — ''Волк'' * {{в кино|2003}} — [[Путешествие Пети Гречкина от альфы до омеги]] * {{в кино|2010}} — [[Секрет матрёшки]] * {{в кино|2013}} — [[Мышкины истории]] === Озвучивание кинофильмов === * {{в кино|1976}} — [[Деревня Утка]] — ''профессор'' (озвучивает актёра Вадима Александрова) * {{в кино|1987}} — [[Друг (фильм)|Друг]] — ''Друг, пёс породы ньюфаундленд'' (озвучивает ньюфаундленда Ютгая) * {{в кино|2008}} — [[Золушка 4×4. Всё начинается с желаний]] — ''Крот'' === Озвучивание компьютерных игр === * [[2000 год в компьютерных играх|2000]] — Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти — ''Шерлок Холмс''<ref>{{Cite web |url=https://buka.ru/cgi-bin/show.pl?id=134 |title=Игра «Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2019-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190801094642/http://buka.ru/cgi-bin/show.pl?id=134 |deadlink=no }}</ref> * [[2004 год в компьютерных играх|2004]] — [[Шерлок Холмс: Загадка серебряной серёжки]] — ''Шерлок Холмс''<ref>{{Cite web |url=https://www.nd.ru/catalog/products/266285/ |title=Игра «Шерлок Холмс: Загадка серебряной серёжки» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2017-09-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170910014238/http://www.nd.ru/catalog/products/266285/ |deadlink=no }}</ref> * [[2005 год в компьютерных играх|2005]] — Карлсон, который живёт на крыше — ''Карлсон''<ref>{{Cite web |url=https://www.softclub.ru/games/pc/19803-karlson-kotoryj-zhivet-na-kryshe |title=Игра «Карлсон, который живёт на крыше» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2018-11-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181101175737/http://www.softclub.ru/games/pc/19803-karlson-kotoryj-zhivet-na-kryshe |deadlink=no }}</ref> * [[2008 год в играх|2008]] — [[Adventures of Sherlock Holmes: The Mystery of the Persian Carpet|Шерлок Холмс: Тайна персидского ковра]] — ''Шерлок Холмс'' === Продюсер === * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Режиссёр фильмов === * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Режиссёр мультипликации === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] * {{в кино|1970}} — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] * {{в кино|1972}} — [[Фаэтон — сын Солнца (мультфильм)|Великие тайны вселенной (Фаэтон — сын Солнца)]] * {{в кино|1973}} — [[По следам бременских музыкантов]] === Сценарист === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] * 1966 — [[Жу-жу-жу]] * {{в кино|1969}} — [[Бременские музыканты (мультфильм)|Бременские музыканты]] - совместно с [[Энтин, Юрий Сергеевич|Юрием Энтином]] * 1969 — [[Дед Мороз и лето]] * {{в кино|1970}} — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] * {{в кино|1971}} — [[Старая игрушка]] * {{в кино|1972}} — [[Фаэтон — сын Солнца (мультфильм)|Великие тайны вселенной (Фаэтон — сын Солнца)]] — совместно с В. Анкором * {{в кино|1973}} — [[Паучок Ананси и волшебная палочка]] * 1973 — [[По следам бременских музыкантов]] - совместно с Юрием Энтином * {{в кино|1976}} — [[Зеркало времени (мультфильм)|Зеркало времени]] — совместно с В. Анкором * {{в кино|1978}} — [[Талант и поклонники]] * {{в кино|1979}} — [[Маша и волшебное варенье]] * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2000}} — [[Новые бременские]] - совместно с Юрием Энтином * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Телевидение === * {{в кино|2003}} — [[Форт Боярд (русская версия)|Форт Боярд]] — ''Пират Фура'' == Документальные фильмы и телепередачи == * «Василий Ливанов. ''„В жизни я не Шерлок Холмс“''» («[[Первый канал (Россия)|Первый канал]]», 2010)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/16047 |title=«Василий Ливанов. В жизни я не Шерлок Холмс». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2010-07-24 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000052/https://www.1tv.com/announce/16047 |deadlink=no }}</ref> * «Василий Ливанов. ''„Я умею держать удар“''» («[[ТВ Центр]]», 2015)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.tvc.ru/channel/brand/id/2453 |title=«Василий Ливанов. Я умею держать удар». Документальный фильм |lang=ru |website=www.tvc.ru |publisher=[[ТВ Центр]] |date=2015 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000037/https://www.tvc.ru/channel/brand/id/2453 |deadlink=no }}</ref> * «Василий Ливанов. ''„Кавалер и джентльмен“''» («Первый канал», 2015)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.ru/doc/pro-zhizn-zamechatelnyh-lyudey/vasiliy-livanov-kavaler-i-dzhentlmen |title=«Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.ru |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2015-07-18 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000030/https://www.1tv.ru/doc/pro-zhizn-zamechatelnyh-lyudey/vasiliy-livanov-kavaler-i-dzhentlmen |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/14356 |title=«Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2015 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000102/https://www.1tv.com/announce/14356 |deadlink=no }}</ref> * ''«Шерлок Холмс и доктор Ватсон»: история советской Бейкер-стрит'' («[[Мир (телерадиокомпания)|Мир]]», 2020)<ref>{{cite web |author= |url=http://mirtv.ru/video/66272/ |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон»: история советской Бейкер-стрит. Телепередача |lang=ru |website=mirtv.ru |publisher=[[Мир (телерадиокомпания)|Мир]] |date=2010-07-24 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000027/http://mirtv.ru/video/66272/ |deadlink=no }}</ref> * «''Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда''» («Первый канал», 2021)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/17037 |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2021 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000036/https://www.1tv.com/announce/17037 |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.ru/doc/pro-kino-i-teatr/sherlok-holms-i-doktor-vatson-vmeste-navsegda-dokumentalnyy-film |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.ru |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2021-07-26 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000026/https://www.1tv.ru/doc/pro-kino-i-teatr/sherlok-holms-i-doktor-vatson-vmeste-navsegda-dokumentalnyy-film |deadlink=no }}</ref> == Литературное творчество == Кроме сценариев и пьес, Василий Ливанов является автором повестей, рассказов, эссе, воспоминаний о выдающихся деятелях культуры. Сказание о скифах «Агния, дочь Агнии» (1976), повести «Мой любимый клоун»<ref>{{Cite web |url=http://booksonline.com.ua/view.php?book=61417&page=12 |title=Повесть «Мой любимый клоун» |access-date=2017-08-14 |archive-date=2017-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170815030233/http://booksonline.com.ua/view.php?book=61417&page=12 |deadlink=no }}</ref> (1979), «Ночная „Стрела“» (1980), «Богатство военного атташе» (1984) впервые были опубликованы в журнале «[[Юность (журнал)|Юность]]». В 1985 году выпущен сборник прозы В. Б. Ливанова «Легенда и быль» (издательство «[[Советский писатель]]»). В журнале «[[Нева (журнал)|Нева]]» (1989, № 4) была опубликована юмористическая повесть «Иван, себя не помнящий». В последние десятилетия неоднократно издавались сборники его произведений различных жанров, вышли в свет трёхтомное (2005) и двухтомное (2010) собрания сочинений. По мотивам повести «Мой любимый клоун» снят [[Мой любимый клоун (фильм)|одноимённый фильм]]. По сказке В. Ливанова поставлен короткометражный мультфильм «[[Кролик с капустного огорода (мультфильм)|Кролик с капустного огорода]]» («[[Союзмультфильм]]», [[2006 год в кино|2006]]). В 2009 году по повести В. Ливанова «Богатство военного атташе» был снят кинофильм «[[Кромовъ]]», но из-за разногласий с продюсерами Ливанов потребовал исключить свою фамилию из титров. == Մատենագրություն == * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Неизвестный Шерлок Холмс|заглавие2=Помни о белой вороне|место=М.|издательство=Эксмо|год=2010|страниц=272|isbn=978-5-699-43373-5}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Путь из детства|заглавие2=Эхо одного тире|место=М.|издательство=АСТ|год=2013|страниц=256|isbn=978-5-170-77885-0}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Люди и куклы|вид=[сб.]|место=М.|издательство=Litres|год=2014|isbn=5457423026|isbn2=9785457423022}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Мой отец — Борис Ливанов|год=2015|страниц=205|isdn=5443810227|isbn2=9785443810225}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Գրականություն == * {{публикация|часть=Ливанов Василий Борисович|заглавие=Кино|подзаголовок=Энциклопедический словарь|ответственный=гл. ред. С. И. Юткевич|место=М.|издательство=Советская энциклопедия|год=1986|страницы=236|ref=Кино}} == Արտաքին հղումներ == * [http://vasily-livanov.narod.ru/ Վասիլի Լիվանովին նվիրված կայք] {{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20110405214500/http://angelina-tihonova.ru/category/vasiliy_livanov/ Василий Ливанов. «Смотрите, сын полка!»] Воспоминания Василия Ливанова о военном детстве * {{cite web |author=Евгений Перемышлев |url=https://www.krugosvet.ru/enc/teatr-i-kino/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=www.krugosvet.ru |publisher=[[Кругосвет]] |date= |access-date=2021-10-02}} * {{cite web |author=Денис Абрамов |url=https://tass.ru/encyclopedia/person/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=tass.ru |publisher=ТАСС |date= |access-date=2021-10-02}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Լիվանով, Վասիլի}} == 1 == '''1982''' * [[Таран (фильм)|Таран]] / ''Tarāns'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] * [[Голова Тереона]] / ''Tereona galva'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Личная жизнь Деда Мороза]] / ''Salavecīša personīgā dzīve'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенбергс]] * [[Блюз под дождём (фильм)|Блюз под дождём]] / ''Lietus blūzs'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Моя семья (фильм, 1982)|Моя семья]] / ''Mana ģimene'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Самая длинная соломинка]] / ''Pats garākais salmiņš'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Краткое наставление в любви (фильм)|Краткое наставление в любви]] / ''Īsa pamācība mīlēšanā'' — [[Кренбергс, Имантс|Имант Кренберг]] * [[Забытые вещи]] / ''Aizmirstās lietas'' — [[Бейнерте, Вия|Вия Бейнерте (Рамане)]] * [[Время учится]] / ''laiks mācīties'' — [[А. Сукутс]] '''1983''' * [[Чужие страсти]] / ''Svešās kaislības'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Каменистый путь]] / ''Akmeņainais ceļš'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] * [[Оборотень Том]] / ''Vilkatis Toms'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Мираж (фильм, 1983)|Мираж]] / ''Mirāža'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Погода на август (фильм)|Погода на август]] / ''Laika prognoze augustam'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Сад с призраком]] / ''Dārzs ar spoku'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Три лимона для любимой (фильм)|Три лимона для любимой]] / ''Trīs citorni mīlotajai'' — О. Розенбергс * [[Выстрел в лесу]] / ''Šāviens mežā'' — [[Пикс, Рихард|Рихард Пикс]] '''1984''' * [[Нужна солистка]] / ''Vajadzīga soliste'' — [[Земель, Геннадий Фрицевич|Геннадий Земель]] * [[Долг в любви]] / ''Parāds mīlestībā'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Когда сдают тормоза]] / ''Kad bremzes netur'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] * [[Малиновое вино (фильм)|Малиновое вино]] / ''Aveņu vīns'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] * [[Фронт в отчем доме]] / ''Fronte tēva pagalmā'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Последний визит (фильм)|Последний визит]] / ''Pēdējā vizīte'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[Дверь, открытая для тебя (фильм)|Дверь, открытая для тебя]] / ''Durvis, kas tev atvērtas'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Мой друг Сократик]] / ''Mans draugs Sokrātiņš'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенбергс]] '''1985''' * [[Чужой случай (фильм)|Чужой случай]] / ''Svešs gadījums'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Двойной капкан (фильм)|Двойной капкан]] / ''Dubultslazds'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Матч состоится в любую погоду (фильм)|Матч состоится в любую погоду]] / ''Spēle notiks tik un tā'' — [[Ռոլանդ Կալնինշ]] * [[Проделки сорванца]] / ''Emīla nedarbi'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Свидание на Млечном пути]] / ''Tikšanās uz piena ceļa'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Последняя индульгенция]] / ''Pēdējā indulgence'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[Мальчик-с-пальчик (фильм, 1985)|Мальчик-с-пальчик]] / ''Sprīdītis'' — [[Գունար Պիեսիս]] '''1986''' * [[Двойник (фильм, 1986)|Двойник]] / ''Dubultnieks'' — [[Пикс, Рихард|Рихард Пикс]] * [[В заросшую канаву легко падать]] / ''Aizaugušā grāvī viegli krist'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Коронный номер (фильм)|Коронный номер]] / ''Kroņa numurs'' — [[Кренбергс, Имантс|Имант Кренбергс]] * [[Объезд (фильм, 1986)|Объезд]] / ''Apbraucamais ceļš'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Последний репортаж]] / ''Pēdējā reportāža'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Он, она и дети]] / ''Viņš, viņa un bērni'' — Олег Розенбергс и [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Свечка, яркая как солнце]] / ''Saulessvece'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Страх (фильм, 1986)|Страх]] / ''Bailes'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] '''1987''' * [[Человек свиты (фильм)|Человек свиты]] / ''Svītas cilvēks'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенберг]] * [[Фотография с женщиной и диким кабаном]] / ''Fotogrāfija ar sievieti un mežakuili'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] * [[Если мы всё это перенесём]] / ''Ja mēs to visu pārcietīsim'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] * [[Стечение обстоятельств (фильм)|Стечение обстоятельств]] / ''Apstākļu sakritība'' — [[Бейнерте, Вия|Вия Бейнерте (Рамане)]] * [[Этот странный свет (фильм)|Этот странный лунный свет]] / ''Dīvainā mēnessgaisma'' — [[Цилинский, Гунар Альфредович|Гунар Цилинский]] * [[Айя (фильм)|Айя]] / ''Aija'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Легко ли быть молодым? (фильм, 1986)|Легко ли быть молодым?]] / ''Vai viegli but jaunam?''— [[Подниекс, Юрис|Юрис Подниекс]] '''1988''' * [[Виктория (фильм)|Виктория]] / ''Viktorija'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Всё нормально (фильм)|Всё нормально]] / ''Viss kārtībā'' — [[Олег Розенбергс]] * [[Поворот сюжета (фильм)|Поворот сюжета]] / ''Sižeta pagrieziens'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Мель (фильм)|Мель]] / ''Sēklis'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Гадание на бараньей лопатке]] / ''Zīlēšana uz jēra lāpstiņas'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[О любви говорить не будем]] / ''Par mīlestību pašreiz nerunāsim'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Чужой (фильм, 1988, Рижская киностудия)|Чужой]] / ''Svešais'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Дом без выхода (фильм, 1988)|Дом без выхода]] / ''Māja bez izejas'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] '''1989''' * [[Песнь, наводящая ужас]] / ''Carmen Horrendum'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Латыши? (фильм)|Латыши?]] / ''Latvieši?'' — [[Земель, Геннадий Фрицевич|Геннадий Земель]] * [[Судьбинушка (фильм)|Судьбинушка]] / ''Dzīvīte'' — [[Фрейманис, Айварс|Айварс Фрейманис]] * [[Семья Зитаров (фильм)|Семья Зитаров]] / ''Zītaru dzimta'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Дни человека (фильм)|Дни человека]] / ''Cilvēka dienas'' — J.Paškevičs * [[Тапёр (фильм)|Тапёр]] / ''Tapers'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] '''1990''' * [[Райский сад Евы]] / ''Ievas paradīzes dārzs'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] === 2000 === '''2000''' * [[Мистерия старой управы]] / ''Vecās pagastmājas mistērija'' — [[Стрейч, Янис|Янис Стрейч]] == Спор об авторских правах == В [[2007 год]]у на рассмотрении Кабинета министров находился отклонённый позднее законопроект, согласно которому 125 фильмов Рижской киностудии должны были быть переданы на приватизацию. С 2008 года киностудия начала самостоятельно распространять свои фильмы за пределами Латвии. Видземский районный суд Риги 13 июня 2013 года признал имущественные авторские права Министерства культуры Латвии на ряд фильмов, снятых в советское время. Решение распространялось на 973 фильма, снятых на Рижской киностудии с 1 июня 1964 года по 14 мая 1993 года. Суд признал неотъемлемые личные и имущественные права создателей этих фильмов и постановил взыскать с Рижской киностудии 29 517 латов в пользу Министерства культуры.<ref>{{Cite web |url=https://regnum.ru/news/1696820.html |title=Президент и премьер-министр Латвии проигнорировали юбилей Рижской киностудии |access-date=2016-11-14 |archive-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161114233226/https://regnum.ru/news/1696820.html |deadlink=no }}</ref> Однако это решение было оспорено, и 31 января 2017 года Верховный суд Латвии отказал в имущественных авторских правах на 973 фильма Рижской киностудии, снятых в период с 1964 до 4 мая 1990 года, оставив тем самым без изменений решение Рижского окружного суда, ранее отклонившего иск. Суд указал, что спорные авторские права юридических лиц прекратили действие 15 мая 1993 года, когда в Латвийской Республике вступил в силу закон «Об авторском праве и смежных правах», а после этого законодатель не принял нормативных актов, которые обеспечили бы дальнейшее закрепление этих прав за юридическими лицами. Поэтому на них не могут претендовать ни Рижская киностудия, ни государство<ref>{{Cite news|title=Верховный суд: созданные в советское время фильмы Латвии не принадлежат, Mixnews.lv|url=http://www.mixnews.lv/ru/society/news/216181_verxovnyj-sud-sozdannye-v-sovetskoe-vremya-filmy-latvii-ne-prinadlezhat/|work=Mixnews.lv|accessdate=2017-04-02|language=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170403015506/http://www.mixnews.lv/ru/society/news/216181_verxovnyj-sud-sozdannye-v-sovetskoe-vremya-filmy-latvii-ne-prinadlezhat/|archivedate=2017-04-03}}</ref>. == Организации, учреждения == === Пятигорск === [[Файл:27 Провал. Ося.jpg|thumb|right|180px|Контактная скульптура, посвященная герою романа О. Бендеру у «Провала»<ref name="Провал">{{cite web|url=http://www.stapravda.ru/20100316/pamyatnik_ostapu_benderu_vozle_provala_v_pyatigorske_slomali_van_43393.html|title=Покалечили Остапа|subtitle=Памятник Остапу Бендеру возле Провала в Пятигорске сломали вандалы|author=Брежицкая Е.|authorlink=|coauthors=|quote=|date=2010-03-16|format=|website=|publisher=Ставропольская правда|accessdate=2017-09-26|lang=|description=|deadlink=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100316/https:///|archivedate=2010-03-16}}</ref>]] В июне 1927 года соавторы путешествовали по [[Кавказ]]у и [[Крым]]у. На курорте, где «всё было чисто и умыто», Ильф сделал запись: «На празднике жизни в [[Пятигорск]]е мы чувствовали себя совершенно чужими», — в романе эту фразу в несколько изменённом виде произносит Бендер. Глава «Вид на малахитовую лужу» даёт представление о летней мужской моде, основные атрибуты которой (белые брюки, недорогие рубашки «апаш», лёгкие сандалии) часто воспроизводились в газетно-журнальных публикациях, популяризирующих «советскую романтику туристических маршрутов» того времени{{sfn|Щеглов|2009|с=298}}. К примеру, поэт [[Жаров, Александр Алексеевич|Александр Жаров]] после одной из поездок подготовил очерк для журнала «Тридцать дней», в котором рассказал, что на юге отдыхающие носят «одинаковые белые санаторные брюки и [[Толстовка (рубашка)|толстовки]], белые колпаки, сандалии с одной подмёткой, именуемые „христосиками“»<ref>{{статья |автор=[[Жаров, Александр Алексеевич|Жаров А. А.]] |заглавие= Под солнцем юга|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Тридцать дней |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=6 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. В Пятигорске финансовые проблемы вынуждают Остапа прибегнуть к очередной махинации: приобретя на последние деньги квитанционную книжку, великий комбинатор отправляется к [[Провал (озеро, Пятигорск)|Провалу]]. Рассуждения великого комбинатора о том, что бесплатный вход в местную достопримечательность — это «позорное пятно на репутации города», являются имитацией шаблонных текстов, присущих высмеиваемым в прессе лозунгам — таким, как «Смыть с себя позорное пятно, догнать и перегнать выполнение плана» («Огонёк», 1930, 20 ноября). Элемент пародии замечен и в стремлении героя разделить туристов на группы: предлагая скидку студентам и увеличивая стоимость билетов для тех, кто не состоит в [[Профессиональный союз|профсоюзе]], Бендер демонстрирует механизм развития советской системы «иерархий и привилегий» {{sfn|Щеглов|2009|с=300}}. По мнению исследователей, упоминаемая в романе «тень [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|Лермонтова]]», витающая даже в буфете, — это отголосок актуальной для конца 1920-х годов темы искусственно создаваемых исторических объектов, к которой нередко обращались фельетонисты. Так, в огоньковском очерке Д. Маллори (Бориса Флита) рассказывалось, что по дороге в [[Кисловодск]] пассажирам показали «не меньше шести „могил“ Лермонтова»<ref>{{статья |автор=Маллори Д. |заглавие=Из вагонного окна |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Огонёк |тип= |место= |издательство= |год=1928 |выпуск= |том= |номер=12 августа |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>; на страницах журнала «Бузотёр» сообщалось о курортном администраторе, обещавшем «открыть шесть заново отремонтированных гротов [[Пушкин, Александр Сергеевич|Пушкина]]»<ref>{{статья |автор=Свэн И. |заглавие=Лёгкий хлеб |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Бузотёр |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=12 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>{{sfn|Щеглов|2009|с=300—301}}. https://docs.google.com/document/d/12iXEEV1aG5-iyDQW6NcmSDjA0iWMK1ADYkknT5b6xhs/edit?usp=sharing === Ялта === В Ялту Бендер и Воробьянинов отправляются после чтения газетной заметки, сообщающей об осенних гастролях театра Колумба в Крыму. В главе, повествующей о заключительном этапе их странствий, обыгрывание литературных мотивов соединено с описанием реальных происшествий. Так, сцена прибытия парохода «Пестель», встречаемого выстроившимися на набережной экипажами и праздной публикой, перекликается с эпизодом из чеховской «[[Дама с собачкой|Дамы с собачкой]]», когда Гуров и Анна Сергеевна сливаются с толпой, наблюдающей за пришедшим судном. В то же время рассказ о том, как найденный в театре стул внезапно проваливается сквозь пол, является откликом на достоверные события — речь идёт о «первом ударе большого [[Крымские землетрясения 1927 года|крымского землетрясения 1927 года]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=315}}. Исследователи обращают внимание на фактическую неточность, допущенную соавторами: компаньоны перемещаются в Ялту в сентябре, тогда как первый шестибалльный толчок был зафиксирован 26 июня{{sfn|Одесский|1999|с=539}}. Утром концессионеры вскрывают стул, обнаруженный у входной двери неповреждённым, после чего раздаётся «третий удар»; предмет гамбсовского гарнитура исчезает в глубинах земли. Подобная развязка, по мнению Юрия Щеглова, связана с тем, что в историю с поиском сокровищ «подключаются мировые силы»{{sfn|Щеглов|2009|с=315}}. {{начало цитаты}}Пародийно трактованная [[Экзистенциализм|экзистенциальная]] тематика довольно основательно вплетена в сюжет «Двенадцати стульев»… Эта вечная тема служит для иронического возвышения [[Тривиальность|тривиального]]. Вмешательство землетрясения в дела героев комментируется в духе оппозиции природы и цивилизации: «…пощажённый первым толчком землетрясения и развороченный людьми гамбсовский стул…»{{sfn|Щеглов|2009|с=48}}{{конец цитаты|источник=}} == Маршрут отца Фёдора == Отец Фёдор, как и Ипполит Матвеевич, отправляется в дорогу из города N. В Старгороде их пути ненадолго пересекаются; затем Востриков, получив от архивариуса Коробейникова ордер на гарнитур генеральши Поповой, начинает поиски инженера Брунса — с этого момента конкуренты идут параллельными маршрутами. Исследователи отмечают, что если направление Бендера и Воробьянинова строится по схеме, заявленной в «Шести Наполеонах» Конан Дойла, то движение священника, пытающегося догнать Брунса в Ростове, Харькове, Баку, организовано по сценарию [[Маршак, Самуил Яковлевич|маршаковской]] «Почты»: героя этого стихотворения, непрерывно перемещающегося поэта [[Житков, Борис Степанович|Бориса Житкова]], ищут ленинградский, [[берлин]]ский, [[лондон]]ский, [[Бразилия|бразильский]] почтальоны{{sfn|Щеглов|2009|с=224}}. Востриков находит Брунса на Зелёном Мысу в тот момент, когда инженер, сидя на дачной веранде, обращается к жене со словами «Мусик! Готов гусик?». Валентин Катаев в книге «Алмазный мой венец» писал, что в образе инженера представлен он сам<ref>{{книга |автор=Катаев В. П. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Алмазный мой венец |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство= Советский писатель|год=1981 |том= |страницы=166 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Фамилия, которую соавторы дали персонажу, была, вероятно, знакома им со времён юности — по утверждению поэта-сатирика [[Дон-Аминадо]], в одесской пивной Брунса, являвшейся в дореволюционные годы местом встреч творческой молодёжи, «подавали единственные в мире сосиски и настоящее [[мюнхен]]ское пиво»{{sfn|Щеглов|2009|с=304}}<ref>{{книга |автор=Скорино Л. И. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Писатель и его время. О жизни и творчестве В. Катаева |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский писатель |год=1965 |том= |страницы=38 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Сцена, во время которой отец Фёдор падает перед инженером на колени, умоляя продать все двенадцать стульев, восходит к эпизоду из романа Достоевского «[[Идиот (роман)|Идиот]]»: по словам Юрия Щеглова, подобным же образом миллионер Афанасий Иванович Тоцкий пытался приобрести у старого купца Трепалова красные [[Камелия|камелии]] для провинциальной дамы Анфисы Алексеевны: «Я бух ему в ноги! Так-таки и растянулся!» Связь с Достоевским обнаруживается и во время погружения купленного за 200 рублей гарнитура в фургон — исследователи отмечают, что топор, вложенный Раскольниковым в петлю под пальто, сопоставим с топориком Вострикова, спрятанным за шнурком под полою{{sfn|Щеглов|2009|с=305}}. Разрубив на [[Батуми|батумском]] берегу все стулья, отец Фёдор оказывается вдали от родных мест без сокровищ и денег на обратную дорогу; теперь он уже «машинально продолжает странствие»<ref>{{статья|автор=Александра Ильф|заглавие=Муза дальних странствий|оригинал=|ссылка=http://www.odessitclub.org/publications/almanac/alm_54/alm_54-218-241.pdf|автор издания=|издание=Альманах «Дерибасовская — Ришельевская»|тип=|место=|издательство=|год=2013|выпуск=|том=|номер=54|страницы=240|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924055045/http://www.odessitclub.org/publications/almanac/alm_54/alm_54-218-241.pdf|archivedate=2015-09-24}}</ref>. [[Файл:Kuindzhi Daryal pass 1890 1895.jpg|thumb|265px|«[[Дарьяльское ущелье. Лунная ночь]]» ''[[Архип Куинджи]]]] Встреча конкурентов происходит в Дарьяльском ущелье, где Бендер предлагает Воробьянинову увековечить их пребывание у «Ворот Кавказа» наскальной надписью «Киса и Ося здесь были». По версии Одесского и Фельдмана, в придуманном Остапом варианте [[граффити]], с одной стороны, присутствует отсылка к стихотворению Владимира Маяковского «Канцелярские привычки» (''«Здесь были Соня и Ваня Хайлов. / Семейство ело и отдыхало»''), с другой — происходит обыгрывание некоторых фактов из биографии поэта: «Кисой Маяковский публично называл [[Брик, Лиля Юрьевна|Л. Ю. Брик]], а Осей — её мужа, [[Брик, Осип Максимович|О. М. Брика]], причём в июле 1927 года „Киса и Ося“ действительно были на Кавказе»{{sfn|Одесский|1999|с=537}}. Появление отца Фёдора застаёт Ипполита Матвеевича врасплох; исследователи полагают, что наступление священника, сопровождаемое вопросом «Куда девал сокровища убиенной тобой тёщи?», сродни действиям [[Доктор Ватсон|доктора Ватсона]] в рассказе «[[Исчезновение леди Фрэнсис Карфэкс]]»: «Ильф и Петров нередко заимствовали из шерлокхолмсовского цикла не только отдельные детали, но и целые сюжеты»{{sfn|Щеглов|2009|с=308}}. == Советский мир 1920-х годов == === Общежитие имени Бертольда Шварца === В 1923 году, устроившись на работу в газету «Гудок», Ильф поселился в примыкающей к типографии комнате, вся обстановка которой состояла из матраца и стула; вместо стен, как писал впоследствии Евгений Петров, стояли три фанерные ширмы<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st002.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171208155213/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st002.shtml|archivedate=2017-12-08}}</ref>. Это помещение стало прототипом «пенала», в котором размещаются Коля и Лиза — обитатели общежития имени Бертольда Шварца{{sfn|Щеглов|2009|с=200}}. Дом, изначально предназначавшийся для проживания студентов-химиков, практически исчез с карты Москвы; столичное управление недвижимым имуществом исключило его из своих планов{{sfn|Щеглов|2009|с=197}}. Исследователи считают, что в описании загадочного здания присутствует мотив «затерянного мира», не тронутого социальными катаклизмами и не зависящего от чужой воли. Своим стремлением к автономному существованию общежитие напоминает жилище профессора Преображенского в [[Калабуховский дом|калабуховском доме]] («[[Собачье сердце]]») и занятую Воландом «[[Нехорошая квартира|нехорошую квартиру]]» на [[Большая Садовая улица (Москва)|Большой Садовой]], 302-бис («[[Мастер и Маргарита]]»){{sfn|Щеглов|2009|с=198}}. В одну из глав, повествующих об общежитии, включён лирический этюд о значении матраца в жизни людей; писатели называют его «[[Альфа и Омега|альфой и омегой]] меблировки», «любовной базой», «отцом [[примус]]а». По мнению литературоведов, соавторы воспроизвели типичную особенность московского быта 1920-х годов, когда горожане воспринимали мягкое ложе как «основу своего счастья»{{sfn|Щеглов|2009|с=205}}. Как писали иностранные журналисты, в число повседневных картин советской столицы входили извозчики, доставляющие матрацы по адресам: «Русский человек готов спать на сколь угодно жёсткой постели, но когда он позволяет себе немного роскоши, то первым покупаемым предметом почти неизменно бывает пружинный матрац»<ref>{{книга |автор= Wicksteed A.|часть= |ссылка часть= |заглавие=Life Under the Soviets |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=london |издательство=John lane the Bodley Head |год=1928 |том= |страницы=19 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Современники соавторов оставили воспоминания о том, как перечень «счастливцев», сумевших приобрести матрац на Сухаревском рынке, пополнил Ильф. Согласно версии Семёна Гехта, в момент покупки Илья Арнольдович выглядел довольным и «даже гордым»<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st010.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171208155212/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st010.shtml|archivedate=2017-12-08}}</ref>. Иную трактовку событий представил сосед Ильфа по комнате — писатель Юрий Олеша: по его словам, негативное отношение гудковцев к перинам и диванам как символам мещанского уюта отражено в образах вдовы Ани Прокопович (роман «[[Зависть (роман Олеши)|Зависть]]») и [[Васисуалий Лоханкин|Васисуалия Лоханкина]] («Золотой телёнок»); единственным достойным элементом спальни они считали будильник{{sfn|Щеглов|2009|с=205}}. === Радио. Уличные громкоговорители === [[Файл:1939. Аллея у набережной. Центральный парк культуры и отдыха им. Горького, Москва.jpg|thumb|Москва. [[Центральный парк культуры и отдыха имени Горького (Москва)|Центральный парк культуры и отдыха им. Горького]]. 1939]] Во время обеда во 2-м доме Старсобеса разговор старушек прерывается внезапно включившимся громкоговорителем, пытающимся сквозь шум и помехи донести до слушателей сведения об изобретении световой сигнализации на снегоочистителях. Вводя в повествование эпизод с радиотрансляцией, соавторы обозначают ещё одну из примет времени — речь идёт об активном внедрении в советский быт нового средства массовой информации. Радиотема, как отмечают исследователи, начала обретать актуальность со второй половины 1920-х годов; установка репродукторов на предприятиях, в учреждениях и на улицах носила фактически директивный характер. В программу радиопередач входили информационные сводки, агитационные материалы, переклички передовиков производства; культурная часть вещания включала лекции, выступления хоровых коллективов, концерты баянистов{{sfn|Щеглов|2009|с=134—135}}. В рукописи «Двенадцати стульев» содержался эпизод об уличной трансляции оперы «[[Евгений Онегин (опера)|Евгений Онегин]]»: сначала находящийся рядом с трамвайной остановкой громкоговоритель оповестил слушателей о том, что «молодой помещик и поэт Ленский влюблён в дочь помещика Ольгу Ларину», затем послышалась настройка инструментов, зазвучало вступление. ''«Уже взвился занавес, и старуха Ларина, покорно глядя на палочку дирижера и напевая: „Привычка свыше нам дана“, колдовала над вареньем, а трамвай ещё никак не мог оторваться от штурмующей толпы»''. Как отмечал Юрий Щеглов, сцена в усадьбе Лариных «[[контрапункт]]ировала» с попытками пассажиров занять места в переполненном вагоне{{sfn|Одесский|1999|с=324}}. Из журнальной и последующих публикаций упоминания о передаче из [[Большой театр|Большого театра]] были исключены; в итоговой редакции (глава «В театре Колумба») сохранилась одна фраза: «У трамвайной остановки горячился громкоговоритель»{{sfn|Щеглов|2009|с=270}}. === Атрибуты быта. Услуги === Одним из примеров того, как в советском мире 1920-х годов осуществлялись «экономические искания», является предпринимательская деятельность отца Фёдора. В число его проектов входили собаководство (эпизод, повествующий о неудачной попытке Вострикова получить избранный приплод от купленной на Миусском рынке собаки Нерки, не вошёл в окончательный вариант романа{{sfn|Одесский|1999|с=41}}), изготовление мраморного стирочного мыла, разведение кроликов и организация домашних обедов. Современники Ильфа и Петрова вспоминали, что объявления о частных столовых и кухнях были в нэповские времена распространённым явлением; по словам сотрудника журнала «Огонёк» [[Миндлин, Эмилий Львович|Эмилия Миндлина]], такого рода услуги нередко предоставляли интеллигентные семьи, оказавшиеся в сложной финансовой ситуации: «Мы обыкновенно обедали в „средних“ домах, где за большим круглым столом прислуживала сама хозяйка и её молодые дочери»<ref>{{книга |автор=Миндлин Э. Л. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Необыкновенные собеседники. Книга воспоминаний |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский писатель |год=1966 |том= |страницы=249 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Кроме того, многие «старорежимные люди» сдавали комнаты или, подобно бывшей возлюбленной Воробьянинова Елене Станиславовне Боур, устраивали платные сеансы гадания{{sfn|Щеглов|2009|с=92, 94}}. В момент встречи конкурентов в коридоре старгородской гостиницы «Сорбонна» Бендер обращается к отцу Фёдору со словами: «Старые вещи покупаем, новые крадём!». По свидетельству [[Утёсов, Леонид Осипович|Леонида Утёсова]], первая часть фразы, произнесённой великим комбинатором, была известна всем одесситам, а в послереволюционную пору и москвичам — так обозначали своё появление во дворах торговцы подержанными вещами, называемые старьёвщиками<ref>{{книга |автор=Утёсов Л. О. |часть= |ссылка часть= |заглавие= Спасибо, сердце!|оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Ь. |издательство=Вагриус |год=1999 |том= |страницы=23 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Из их лексикона Остап «позаимствовал» и другую реплику, адресованную священнику: «Мне угодно продать вам старые брюки»{{sfn|Щеглов|2009|с=157}}. [[Файл:1931. Извозчик на Стромынке.jpg|thumb|190px|left|Извозчик на [[Стромынка|Стромынке]]]] При заселении в «Сорбонну», меблированный номер в которой стоит один рубль восемьдесят копеек, Бендер интересуется у служащего наличием «доисторических животных». [[Клопы]], как отмечают исследователи, были в 1920-х годах неразрешимой проблемой многих заштатных отелей{{sfn|Щеглов|2009|с=151}}. Так, журнал «[[Смехач (журнал)|Смехач]]» (1928, № 30) опубликовал специальный справочник для путешественников, в котором слово «гостиница» определялось как «место, которое кусается (из-за цен и клопов)»{{sfn|Щеглов|2009|с=152}}. В конце 1920-х годов в городах, несмотря на появление трамваев и автомобилей, ещё оставалось немало извозчиков. Одному из них после посещения «Праги» Ипполит Матвеевич рассказывает про сокровища мадам Петуховой (подобный мотив присутствует и в повести Льва Толстого «[[Юность (повесть)|Юность]]», герой которой делится с кучером наёмного экипажа своими переживаниями{{sfn|Щеглов|2009|с=229}}); с другим на [[Театральная площадь (Москва)|Театральной площади]] сталкивается Остап. «Ватная спина» хозяина повозки, принявшая на себя удар великого комбинатора, является, как объясняют исследователи, «общим местом извозчичьей топики» — на неё обращали внимание многие литераторы, включая поэта [[Заболоцкий, Николай Алексеевич|Николая Заболоцкого]], написавшего: ''«Сидит извозчик, как на троне, / из ваты сделана броня»''{{sfn|Щеглов|2009|с=250}}. === Питание === В главу «Муза дальних странствий», рассказывающую о последовательном перемещении в Старгород сначала отца Фёдора, а затем — Воробьянинова, включена панорамная зарисовка о поведении путешественников в дороге. Фраза «Пассажир очень много ест» совпадает с наблюдениями современников Ильфа и Петрова — тема продуктового изобилия в поездах периодически попадала в сферу внимания журналистов: «Все пьют, обложившись продовольствием — огромными хлебами, огромным количеством ветчины, огромными колбасами, огромными сырами»<ref>{{статья |автор=Эгон Эрвин Киш |заглавие= Путешествие незнатного иностранца|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Тридцать дней |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=6 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Постоянным героем путевых заметок 1920-х годов был пассажир, устремлявшийся во время стоянок к котлам с горячей водой: так, рассказывая о странствиях Вострикова, соавторы замечают, что «видели его на станции [[Попасная (станция)|Попасная]], [[Донецк]]их дорог. Бежал он по перрону с чайником кипятку»{{sfn|Щеглов|2009|с=222}}. Ироничное отношение к вагонным яствам соседствовало в прессе с критикой в адрес тех, кто отличался «жадностью к мясу». Лозунг «Мясо — вредно», сочинённый Альхеном во 2-м доме Старсобеса, соответствовал идеологическим установкам того времени{{sfn|Щеглов|2009|с=133}}. К примеру, журнал «Московский пролетарий» писал в 1928 году: «Надо изжить вкоренившийся ложный взгляд на значение и роль мясных продуктов»<ref>{{статья |автор= |заглавие= На что жалуются отдыхающие|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание= Московский пролетарий|тип= |место= |издательство= |год=1928 |выпуск= |том= |номер= 30 июля|страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Подобную фразу («Какая-нибудь свиная котлета отнимает у человека неделю жизни!») произносит в разговоре с Лизой и Коля Калачов; упоминаемые в диалоге мужа и жены монастырский борщ, фальшивый заяц и морковное жаркое входили, вероятно, в меню недорогих студенческих столовых{{sfn|Щеглов|2009|с=203}}. Название вегетарианского заведения «Не укради», в котором питаются супруги, — вымышленное{{sfn|Одесский|1999|с=492}}, однако оно соотносится с колоритными вывесками тех лет — так, в Москве существовали трактир «Дай взойду» и диетические столовые «Я никого не ем», «Примирись» и «Гигиена»{{sfn|Щеглов|2009|с=203}}. Название старгородского предприятия «Одесская бубличная артель „Московские баранки“» литературоведы Одесский и Фельдман объясняли так: {{начало цитаты}}В 1920-е годы парадоксы подобного рода — вполне заурядное явление: на вывеске указывались место официальной регистрации фирмы и её название, иногда совпадавшее — полностью или частично — с наименованием основной продукции. К примеру, в [[Поволжье]] была широко известна «[[Саратов]]ская артель „Одесская халва“», а в Одессе — «Московская вегетарианская столовая», где подавались «московские горячие блины»{{sfn|Одесский|1999|с=478}}.{{конец цитаты|источник=}} == Отзывы и рецензии == [[Файл:PetrovEP.jpg|thumb|170px|Евгений Петров]] В книге воспоминаний о соавторах, изданной в 1963 году, было опубликовано письмо Евгения Петрова, адресованное писателю [[Беляев, Владимир Павлович|Владимиру Беляеву]]. В нём, в частности, упоминалось о «молчании критики», сопровождавшем авторов «Двенадцати стульев» «в течение всей десятилетней работы (первые пять лет — ни строчки)»<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st012.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304140138/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st012.shtml|archivedate=2016-03-04}}</ref>. Реплики на ту же тему исследователи нашли и в черновиках Евгения Петровича: ''«Первая рецензия в „Вечерке“. Потом рецензий вообще не было»''. Комментируя эти записи, Одесский и Фельдман предположили, что проскальзывающая в них досада была, возможно, связана с тем, что ни один из влиятельных литературно-художественных журналов конца 1920-х годов не отреагировал на выход романа Ильфа и Петрова. Тем не менее говорить о его полном игнорировании не следует, считают литературоведы<ref name="ОФ" />. Первая рецензия появилась в газете «[[Вечерняя Москва]]» в начале сентября 1928 года. Автор публикации, некто Л. К., с одной стороны, признал, что «Двенадцать стульев» — произведение живое и динамичное, с другой — сообщил, что к ближе к финалу история с поисками сокровищ начинает утомлять: «Читателя преследует ощущение какой-то пустоты. Авторы прошли мимо действительной жизни — она в их наблюдениях не отобразилась, в художественный объектив попали только уходящие с жизненной сцены типы». В том же месяце в журнале «Книга и профсоюзы» вышла статья Г. Блока, давшего весьма жёсткую оценку «Двенадцати стульям»: он назвал сочинение двух небесталанных рассказчиков «милой игрушкой», насыщенной «юмористикой бульварного толка и литературщины, потрафляющей желудку обывателя», и пришёл к выводу, что в художественном отношении роман особой ценности не представляет{{sfn|Ильф|2001|с=31}}<ref name="ОФ" />. [[Файл:Ilf I A.jpg|thumb|170px|Илья Ильф]] После паузы, которую соавторы действительно могли принять за «негласный бойкот», газета «[[Правда (газета)|Правда]]» (1928, 2 декабря) напечатала тезисы из речи [[Бухарин, Николай Иванович|Бухарина]] на совещании рабочих и сельских корреспондентов. Николай Иванович тепло отозвался о произведении Ильфа и Петрова и назвал примерами подлинной сатиры главу о Никифоре Ляписе-Трубецком, один из лозунгов во 2-м доме Старсобеса, а также плакат, вывешенный в шахматной секции Васюков: «Дело помощи утопающим — дело рук самих утопающих»{{sfn|Ильф|2001|с=153}}. Затем достаточно резко — не в адрес соавторов, а по отношению к литературным критикам — выступил на страницах «[[Вечерний Киев (газета)|Вечернего Киева]]» [[Мандельштам, Осип Эмильевич|Осип Мандельштам]]: {{начало цитаты}}Приведу совсем уж позорный и комический пример «незамечания» замечательной книги. Широчайшие слои сейчас буквально захлёбываются книгой молодых авторов Ильфа и Петрова… Единственным отзывом на этот брызжущий весельем [[памфлет]] были несколько слов, сказанные Бухариным… Бухарину книга Ильфа и Петрова для чего-то понадобилась, а рецензентам пока не нужна<ref>{{статья |автор= [[Мандельштам, Осип Эмильевич|Мандельштам О. Э.]]|заглавие=Веер герцогини |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание= [[Вечерний Киев (газета)|Вечерний Киев]]|тип= |место= |издательство= |год=1929 |выпуск= |том= |номер=25 января |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>.{{конец цитаты|источник=}} Последним из резко отрицательных откликов конца 1920-х годов стала статья в журнале «Книга и революция» — его обозреватель назвал роман «серенькой посредственностью», в которой отсутствует «заряд глубокой ненависти к классовому врагу»<ref name="ОФ" />. Затем «Вечерняя Москва» провела опрос среди советских писателей о лучшем произведении 1928 года, и Юрий Олеша, выделив из общего списка «Двенадцать стульев», написал: «Я считаю, что такого романа… вообще у нас не было»{{sfn|Ильф|2001|с=30}}. Официальное признание к соавторам пришло в июне 1929 года, после выхода в «[[Литературная газета|Литературной газете]]» большой рецензии критика [[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Анатолия Тарасенкова]], отметившего, что в произведении отражены злободневные проблемы, а Ильф и Петров очень тонко чувствуют грань между иронией и сарказмом<ref>{{статья |автор=[[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Тарасенков А. К.]] |заглавие=Книга, о которой не пишут |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=[[Литературная газета]] |тип= |место= |издательство= |год=1929 |выпуск= |том= |номер=17 июня |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Выход статьи Тарасенкова, озаглавленной «Книга, о которой не пишут», исследователи сравнили с выдачей роману «справки о благонадёжности» — после публикации в «Литературной газете», которая в ту пору считалась «проводником политики партии», «Двенадцать стульев» начали осторожно хвалить даже [[РАПП|рапповские]] издания<ref name="ОФ" />. Ильф и Петров ответили на ситуацию вокруг романа юмористической миниатюрой в журнале «Чудак» (1930, № 4) — они изобразили в ней неких безмолвных рецензентов Аллегро, Столпнера-Столпника, Гав. Цепного, не знающих, как реагировать на выход книги незнакомых авторов и боящихся признать её значимость без руководящей отмашки: «И только через два года критики узнают, что книга, о которой они не решились писать, вышла уже пятым тиражом и рекомендована главполитпросветом для сельских библиотек»<ref>{{статья |автор=Ильф И. А., Петров Е. П. |заглавие=Мала куча — крыши нет |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Чудак |тип= |место= |издательство= |год= 1930|выпуск= |том= |номер=4 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. == Различия между вариантами романа == Текстоведы, сравнивая машинописную версию «Двенадцати стульев» и канонический вариант романа, включённый в собрание сочинений Ильфа и Петрова («[[Советский писатель]]», 1938), обнаружили много разночтений{{sfn|Одесский|1999|с=9}}. По словам Лидии Яновской, правки и сокращения, внесённые соавторами после журнальной публикации, были связаны с желанием устранить многословие, тематические пересечения и смысловые повторы{{sfn|Яновская|1969|с=33}}; утрата логики при разработке отдельных сюжетных ходов, происходящая при изъятии некоторых эпизодов{{sfn|Яновская|1969|с=35}}, их не беспокоила — подобное отношение к «перекраиванию» текста литературовед объяснила молодостью писателей, которым «творческие возможности казались беспредельными»{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. Так, изначально в главу «Муза дальних странствий», повествующую о появлении на старгородском вокзале отца Фёдора, была включена сцена с агентом ГПУ, наводившим порядок в зале ожидания: он успокаивал пассажиров и пытался поймать игравших на [[Ложки (музыкальный инструмент)|ложках]] беспризорников{{sfn|Одесский|1999|с=49}}. В исключённой из романа главе «Продолжение предыдущей» воспроизводилась история знакомства молодого Воробьянинова с женой окружного прокурора Еленой Станиславовной Боур — их первая встреча произошла на благотворительном базаре, где Ипполит Матвеевич угостил даму шампанским; спустя некоторое время они вместе отправились в Париж{{sfn|Одесский|1999|с=63—65}}. Эпизод, рассказывающий о постройке первого старгородского трамвая, содержал актуальные куплеты, сочиняемые местными жителями: ''«Елестрический мой конь / Лучше, чем кобылка. / На трамвае я поеду, / А со мною милка»''{{sfn|Одесский|1999|с=152}}. Не вошло в итоговую редакцию и детальное описание творческой деятельности одного из завсегдатаев Дома народов — модного писателя Агафона Шахова, разрабатывавшего в своих произведениях темы любви, брака и ревности{{sfn|Одесский|1999|с=180}}. По словам Одесского и Фельдмана, в портрете Шахова угадывались черты Валентина Катаева и [[Романов, Пантелеймон Сергеевич|Пантелеймона Романова]]{{sfn|Одесский|1999|с=488}}. Сюжетная линия, связанная с Никифором Ляписом-Трубецким, была в рукописном варианте гораздо шире: в отдельной главе сообщалось о том, как автор «Гаврилиады», узнав о вскрытии предметов мебели в редакции «Станка» и театра Колумба, предложил своему соседу по комнате — писателю Хунтову — сочинить историю про спрятанное в стульях изобретение советского учёного; после долгих споров герои решили написать детективную оперу «Луч смерти»{{sfn|Одесский|1999|с=313—318}}. Из финала «Двенадцати стульев» была изъята фраза, лишавшая писателей возможности впоследствии «воскресить» Бендера: «Великий комбинатор умер на пороге счастья, которое он себе вообразил»{{sfn|Одесский|1999|с=440}}. {{начало цитаты}}Их [соавторов] не смутило, что теперь сюжетно слабо мотивировано появление Никифора Ляписа на страницах романа: в конце главы он просит пять рублей на починку стула, попорченного хулиганами, и не всякий читатель, закрыв книгу, вспомнит, какое имеет отношение Ляпис к поискам бриллиантов… В приключенческом романе это было бы невозможно. Логика сатирического повествования делает это вполне естественным{{sfn|Яновская|1969|с=35}}. {{конец цитаты|источник=}} == Литературная перекличка == === Источники для сюжета === По замечанию Лидии Яновской, история с поисками сокровищ, скрываемых в одинаковых предметах, в литературе не нова, а потому дискуссии о возможном источнике сюжета для «Двенадцати стульев» начались почти сразу после выхода романа{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. К примеру, журналист «Гудка» Арон Эрлих вспоминал о том, как в доме Катаева он читал писателю и его гостям свою первую пьесу о богатом господине, спрятавшем перед отъездом из России клад в собственной усадьбе. Через несколько лет, вернувшись на родину, герой попытался найти фамильные драгоценности и после череды рискованных операций выяснил, что его тайник, обнаруженный новыми владельцами дома, давно передан государству. По словам Эрлиха, пьеса не произвела особого впечатления на слушателей, однако у Валентина Петровича родилась идея, впоследствии реализованная Ильфом и Петровым: «Клад надо бы спрятать в одно из кресел мягкого гарнитура»{{sfn|Щеглов|2009|с=89}}. О другом произведении со схожим сюжетом рассказывал в книге «Алмазный мой венец» и Катаев — речь идёт об «уморительно смешной» приключенческой повести [[Лунц, Лев Натанович|Льва Лунца]], которую тот читал коллегам в 1922—1923 годах. Её герои — представители состоятельной семьи — перед отъездом из России поместили сокровища в платяную щётку: «Лев Лунц, приведённый [[Каверин, Вениамин Александрович|Кавериным]] в [[Улица Жуковского (Москва)|Мыльников переулок]], с такой серьезностью читал свою повесть, что мы буквально катались по полу от смеха»{{sfn|Щеглов|2009|с=88|name=shch}}. [[Шкловский, Виктор Борисович|Виктор Шкловский]] в одной из статей более подробно воспроизвёл её сюжет: «Через границу везут с собой деньги в платяной щётке. Щётку крадут. Тогда начинается бешеная скупка всех щёток на границе»<ref name="КЛ">{{книга|автор=Котова М., [[Лекманов, Олег Андершанович|Лекманов О. А.]]|часть=|ссылка часть=|заглавие=В лабиринтах романа-загадки: Комментарий к роману В. П. Катаева «Алмазный мой венец»|оригинал=|ссылка=http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Аграф|год=2004|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=57784-0271-6|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304095530/http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74|archivedate=2016-03-04}} {{Cite web |url=http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74 |title=Архивированная копия |access-date=2016-01-11 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304095530/http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74 |deadlink=unfit }}</ref>. Если Лидия Яновская писала, что повесть Лунца была озаглавлена «Двенадцать щёток»{{sfn|Яновская|1969|с=34}}, то литературоведы Мария Котова и [[Лекманов, Олег Андершанович|Олег Лекманов]] выдвинули предположение о другом варианте названия — «Через границу»<ref name="КЛ" />. [[Файл:Sherlock Holmes Museum The Adventure of the Six Napoleons.jpg|250px|thumb|Бюсты Наполеона в [[Музей Шерлока Холмса|музее Шерлока Холмса]]]] Современники Ильфа и Петрова вспоминали также о реальных событиях, которые могли повлиять на фабулу романа. Так, в вышедшей в Париже книге «На переломе. Три поколения одной московской семьи» мемуарист рассказал о вагонном знакомстве с пожилыми дамами, закопавшими в 1918 году свои бриллианты под колонной собственного особняка; по словам бывших помещиц, их сокровища были достаточно быстро обнаружены новой властью. О нескольких сотнях золотых и серебряных предметов, найденных в [[Саратовская губерния|Саратовской губернии]], сообщил в 1928 году журнал «Огонёк»<ref name="shch" />. Несмотря на то, что сама идея сюжета в 1920-х годах «носилась в воздухе», наиболее вероятными литературными предшественниками «Двенадцати стульев» являются, по мнению Юрия Щеглова, два произведения, написанные в конце XIX века, — это рассказы Конан Дойла «[[Шесть Наполеонов]]» и «[[Голубой карбункул]]»<ref name="shch" /><ref>См. также: {{книга|автор=[[Шкловский, Виктор Борисович|Шкловский В. Б.]]|часть=Юго-запад|заглавие=Гамбургский счет: Статьи — воспоминания — эссе (1914—1933)|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1990|страницы=473}}</ref>. В одном из них мошенник, спасаясь от преследования полиции, прячет чёрную жемчужину Боржиа в гипсовый бюст [[Наполеон I|Наполеона]], сохнущий в мастерской; в другом похититель алмаза использует в качестве «временного хранилища» [[Зоб (анатомия)|зоб]] гуся<ref name="shch" />. В «Шести Наполеонах» интрига строится вокруг выпадения одинаковых бюстов из сферы внимания заинтересованного лица, после чего происходит раздробление всей серии скульптур на части; в романе Ильфа и Петрова воробьяниновские стулья подобным же образом уходят из-под контроля владельца, а во время аукциона обретают новых хозяев{{sfn|Щеглов|2009|с=40}}. {{начало цитаты}}Напрасно спорили рецензенты о том, удался или не удался Ильфу и Петрову авантюрный сюжет и кому они больше подражали в его развитии — [[Плутовской роман|плутовскому роману]] XVIII века, детективным рассказам Конан Дойла или приключенческой повести Лунца… Схема авантюрного романа в «Двенадцати стульях»… использована пародийно: пародия помогала иронически осветить изображаемое{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. {{конец цитаты|источник=}} === Влияния. Цитатность === Исследователи, анализируя роман Ильфа и Петрова, пришли к выводу, что в нём почти нет предложений, в которых не содержалось бы [[Реминисценция|реминисценций]], пародий, обыгрывания стилистических приёмов других авторов. По словам Юрия Щеглова, «каждая фраза „Двенадцати стульев“ есть цитата»{{sfn|Щеглов|2009|с=54}}. Общая атмосфера романа восходит к южнорусской литературной школе, поэтому в нём угадываются интонации Валентина Катаева, Исаака Бабеля, Юрия Олеши, Льва Славина{{sfn|Яновская|1969|с=120}}. Тематическое и стилистическое родство с Булгаковым в первой части дилогии обозначено лишь пунктирно; в «Золотом телёнке» оно проявляется больше. По словам Лидии Яновской, творческое тяготение соавторов и Михаила Афанасьевича было взаимным{{sfn|Яновская|1969|с=121}}: так, сочетание «огнедышащий суп», о котором мечтает Ипполит Матвеевич по окончании рабочего дня, нашло продолжение в «Мастере и Маргарите» («огнедышащий борщ», кость из «огнедышащего озера»){{sfn|Щеглов|2009|с=85}}. В первой половине 1920-х годов некоторые представители сообщества «[[Серапионовы братья]]» предложили активнее использовать творческие традиции Запада — в частности, учиться у [[Диккенс, Чарльз|Диккенса]] и Конан Дойла умению работать в остросюжетном жанре. Ильф и Петров не входили в состав объединения, однако именно они оказались в авангарде этой программы. Исследователи отмечают, что при создании образов Альхена и Кислярского соавторами использовались диккенсовские художественные приёмы — речь идёт о стремлении акцентировать внимание на одной характерной детали, присущей персонажу{{sfn|Щеглов|2009|с=54—55}}. Влияние Конан Дойла обнаруживается не только в фабуле «Двенадцати стульев», но и в отдельных эпизодах. К примеру, после неудачи на аукционе Бендер обращается за спасением к беспризорным; те легко справляются с поручением и приносят Остапу «агентурные сведения», позволяющие продолжить «концессию». Подобное умение находить общий язык с уличными детьми отличает и Шерлока Холмса, который прибегает к их помощи в таких произведениях, как «[[Этюд в багровых тонах]]» и «[[Знак четырёх]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=232}}. В романе Ильфа и Петрова улавливаются чеховские, толстовские, гоголевские мотивы{{sfn|Щеглов|2009|с=54}}. «Присутствие» Николая Васильевича литературоведы выделяют отдельно, полагая, что и структура «Двенадцати стульев» сопоставима с композицией «Мёртвых душ», и включённые в основной текст внесюжетные зарисовки и этюды сравнимы с авторскими отступлениями из поэмы о похождениях Чичикова{{sfn|Яновская|1969|с=124}}. Свидетельством высокой плотности гоголевских заимствований является диалог Воробьянинова и священника в гостинице «Сорбонна»: «Я вам морду побью, отец Фёдор! — Руки коротки». В первой реплике, по мнению Юрия Щеглова, содержится отсылка к «[[Повесть о том, как поссорился Иван Иванович с Иваном Никифоровичем|Повести о том, как поссорились Иван Иванович с Иваном Никифоровичем]]»; вторая выводит на пьесу «Ревизор»{{sfn|Щеглов|2009|с=66}}. «Двенадцать стульев» насыщены явными и неявными музыкально-поэтическими цитатами. Так, в названии главы «Муза дальних странствий» содержится строчка [[Гумилёв, Николай Степанович|Николая Гумилёва]] «Ведь ты во всём её убранстве / Увидел Музу Дальних Странствий»{{sfn|Одесский|1999|с=452}}. Название другой главы — «От Севильи до Гренады» — воспроизводит фрагмент серенады Дон Жуана из [[Дон Жуан (драма)|драматической поэмы]] [[Толстой, Алексей Константинович|Алексея Константиновича Толстого]] (музыка [[Чайковский, Пётр Ильич|Петра Ильича Чайковского]]){{sfn|Одесский|1999|с=497}}. Слова, признесённые Бендером во время разговора со старгородским дворником («Белой акации, цветы эмиграции»), представляют собой видоизменённую цитату из романса «Белой акации гроздья душистые», авторство которой приписывают А. А. Пугачёву (версия Одесского и Фельдмана){{sfn|Одесский|1999|с=469}} и Волину-Вольскому (предположение Щеглова){{sfn|Щеглов|2009|с=113}}. Песенка, напеваемая Остапом в гостинице — «А теперь уже танцует шимми целый мир», — является отрывком из оперетты [[Кальман, Имре|Имре Кальмана]] «[[Баядера (оперетта)|Баядера]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=144}}. == Художественные приёмы == {{Quote box |quoted=true |bgcolor=#F5F5DC |salign=center |width=250px |align= | quote = '''Афоризмы''' * <small>Мосье, же не манж па сис жур.</small> * <small>При наличии отсутствия.</small> * <small>Пишите письма!</small> * <small>Мы чужие на этом празднике жизни.</small> * <small>Теперь я уже должен жениться, как честный человек.</small> * <small>Наших в городе много?</small> * <small>Утром — деньги, вечером — стулья.</small> * <small>Остапа несло.</small> * <small>У меня все ходы записаны.</small><ref name="КД" /> |source = }} Интерес к [[парадокс]]у как к художественному приёму, стирающему привычное восприятие картин жизни, обнаружился у Ильфа в середине 1920-х годов, когда молодой сотрудник «Гудка» начал собирать в специальную тетрадь газетные вырезки с нелепыми заголовками, объявлениями, фамилиями. Позже часть этих заготовок вошла в «Двенадцать стульев»{{sfn|Яновская|1969|с=130}}. Как отмечала Лидия Яновская, соавторы любили разрушать традиционные, «истёршиеся» от частого употребления обороты. Так, из устоявшегося выражения «Он пел не лишённым приятности голосом» писатели исключили частицу «не» — благодаря ломке стереотипов в сцене с пением отца Фёдора появился оттенок драмы{{sfn|Яновская|1969|с=140}}. В эпизоде с участием инженера Щукина произошло внезапное наделение водопроводного устройства человеческими качествами — в результате ситуация окрасилась мягкой иронией: «Кран захлебнулся и стал медленно говорить что-то неразборчивое»{{sfn|Яновская|1969|с=138}}. Иные художественные средства использованы при создании образа Эллочки Щукиной: её «людоедский» словарь сформирован за счёт соединения [[Гипербола (риторика)|гиперболы]], [[сарказм]]а и имитации «мещанской речи»{{sfn|Яновская|1969|с=36}}. Элементы пародии органично включены в текст всего романа: они присутствуют в портретах персонажей, репликах, лозунгах, фамилиях, вставных новеллах о московских вокзалах, письмах отца Фёдора жене{{sfn|Яновская|1969|с=142—143}}{{sfn|Щеглов|2009|с=53}}. К примеру, название одной из поэм Ляписа-Трубецкого — «О хлебе, качестве продукции и о любимой» — иронично обыгрывает заголовки таких агитационных стихотворений Маяковского, как «О „фиаско“, „апогеях“ и других неведомых вещах»{{sfn|Одесский|1999|с=511}}. Плакат в васюковской шахматной секции («Дело помощи утопающим…») является комической «перелицовкой» тезиса классиков [[Марксизм-ленинизм|марксизма-ленинизма]] о том, что «освобождение рабочих должно быть делом самих рабочих»{{sfn|Одесский|1999|с=530}}. По словам Юрия Щеглова, соавторы использовали пародию даже при разработке «вечных тем»: так, в 1-й главе романа упоминание о многочисленных похоронных конторах, находящихся в городе N, соседствует с описанием похожего на «старую надгробную плиту» стола Ипполита Матвеевича (ведающего в загсе вопросами любви и смерти) и сценой внезапного появления гробовщика Безенчука, несущего в себе мотив «раздатчика парадоксов жизни и смерти». Эта череда повторов-символов, предваряющая повествование о кончине мадам Петуховой, необходима Ильфу и Петрову «для ироничного возвышения тривиального»{{sfn|Щеглов|2009|с=48}}. {{начало цитаты}}Язык Ильфа и Петрова богат внезапными столкновениями: эффект неожиданности, именно потому, что он — эффект неожиданности, требует толчков, стилистических столкновений, тех непредвиденных ударов, при помощи которых высекаются искры смеха{{sfn|Яновская|1969|с=140—141}}.{{конец цитаты|источник=}} == Запрет романа к печати == Критик [[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Анатолий Тарасенков]], написавший в 1929 году в «Литературной газете», что роман соавторов «должен быть всячески рекомендован читателю»<ref name="ОФ" />, через девятнадцать лет, работая в издательстве «Советский писатель», получил строгий выговор «за выход в свет книги Ильфа и Петрова без её предварительного прочтения»{{sfn|Ильф|2001|с=312}}. Дисциплинарное взыскание было вынесено на основании постановления секретариата [[Союз советских писателей|Союза советских писателей]] от 15 ноября 1948 года. В документе, осудившем выход «Двенадцати стульев» и «Золотого телёнка», говорилось, что выпуск дилогии тиражом 75 000 экземпляров является «грубой политической ошибкой»: «Редактор отдела советской литературы тов. Тарасенков даже не прочёл этой книги, целиком доверившись редактору книги т. Ковальчик»{{sfn|Ильф|2001|с=308—309}}. В перечне причин, по которым книга Ильфа и Петрова объявлялась «вредной», указывалось, что авторы романа о поисках сокровищ, не сразу поняв направлений общественного развития в СССР, «преувеличили место и значение нэпманских элементов»{{sfn|Ильф|2001|с=309}}. Директивная часть постановления поручала критику [[Ермилов, Владимир Владимирович|Владимиру Ермилову]] подготовить для «Литературной газеты» публикацию, «вскрывающую клеветнический характер книги Ильфа и Петрова»{{sfn|Ильф|2001|с=312}}. Месяц спустя на имя секретаря отдела пропаганды и агитации [[ЦК ВКП(б)]] [[Маленков, Георгий Максимилианович|Георгия Маленкова]] поступила докладная записка, авторы которой — [[Шепилов, Дмитрий Трофимович|Дмитрий Шепилов]], Ф. Головченко и Н. Маслин — сообщили, что в романе «Двенадцать стульев» содержатся «пошлые, антисоветские остроты»; особое внимание обращалось на реплики, произносимые Бендером во 2-м доме Старсобеса. [[Первое мая (праздник)|Первомайская демонстрация]], по словам подписавших документ партийных деятелей, изображена в романе карикатурно; история с пуском первого старгородского трамвая выглядит как «затея головотяпов»; редакции советских газет представлены как сообщество «придурковатых работников»{{sfn|Ильф|2001|с=314}}. В записке напоминалось, что годом ранее отдел пропаганды и агитации отказался дать согласие на переиздание дилогии Ильфа и Петрова, однако «издательство не посчиталось с этим указанием и выпустило романы»{{sfn|Ильф|2001|с=314}}. На основании этого документа был подготовлен проект постановления секретариата ЦК ВКП(б) «О грубой политической ошибке издательства „Советский писатель“ от 14 декабря 1948 года», после которого директор издательства [[Ярцев, Георгий Алексеевич|Г. А. Ярцев]] был освобождён от занимаемой должности{{sfn|Ильф|2001|с=318—319}}. {{начало цитаты}}Все перипетии «разоблачения» Ильфа и Петрова в ту пору огласки не получили: цитируемые выше документы осели в архиве под грифом «секретно»… Писательское руководство ответственности избежало, директора же издательства действительно заменили, как того и требовал Агитпроп. Обещание поместить в «Литературной газете» статью, «вскрывающую клеветнический характер» дилогии, секретариат ССП не выполнил<ref>{{книга|автор=Ильф И., Петров Е.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Золотой Теленок (полная версия)|оригинал=|ссылка=http://www.rulit.me/books/zolotoj-telenok-polnaya-versiya-read-232419-2.html|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Русская книга|год=1994|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=5-268-01053-0|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304090157/http://fanread.ru/book/516086/?page=1|archivedate=2016-03-04}}</ref>.{{конец цитаты|источник=}} Запрет на издание произведений Ильфа и Петрова продолжался с 1949-го до середины 1950-х годов<ref name="БР">{{статья|автор=[[Рогинский, Борис Арсеньевич|Рогинский Б. А.]]|заглавие=Интеллигент, сверхчеловек, манекен — что дальше? Экранизации романов Ильфа и Петрова|оригинал=|ссылка=http://magazines.russ.ru/zvezda/2005/11/ro12.html|автор издания=|издание=[[Звезда (журнал XX—XXI веков)|Звезда]]|тип=|место=|издательство=|год=2005|выпуск=|том=|номер=11|страницы=|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305015459/http://magazines.russ.ru/zvezda/2005/11/ro12.html|archivedate=2016-03-05}}</ref>. В годы ранней [[хрущёвская оттепель|хрущёвской оттепели]], позволившей «реабилитировать» дилогию об Остапе Бендере, выход романов сопровождался комментариями, которые свидетельствовали о продолжении литературоведческих дискуссий вокруг идеологических взглядов соавторов. Так, писатель [[Симонов, Константин Михайлович|Константин Симонов]], участвовавший в выпуске первого после паузы издания «Двенадцати стульев» и «Золотого телёнка» («[[Художественная литература (издательство)|Художественная литература]]», 1956), отметил в предисловии, что Ильф и Петров были «людьми, глубоко верившими в победу светлого и разумного мира социализма над уродливым и дряхлым миром капитализма»<ref>{{книга|автор=Ильф И., Петров Е.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Золотой Теленок (полная версия)|оригинал=|ссылка=http://fanread.ru/book/516086/?page=2|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Русская книга|год=1994|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=5-268-01053-0|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160325044305/http://fanread.ru/book/516086/?page=2|archivedate=2016-03-25}} {{Cite web |url=http://fanread.ru/book/516086/?page=2 |title=Архивированная копия |access-date=2016-02-14 |archive-date=2016-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160325044305/http://fanread.ru/book/516086/?page=2 |deadlink=yes }}</ref>. == Цитаты == {{начало цитаты}} Константин Воробьёв силён там, где он пишет, давая себе и своему воображению полный простор, а языку — полное дыхание, как на ветру, напоенному запахами родной ему курской земли, русских полей и садов<ref>[http://kurskonb.ru/our-booke/site/persons/kv.html Константин Дмитриевич Воробьёв] // Курская областная научная библиотека имени Н. Н. Асеева.</ref>. {{конец цитаты}} {{начало цитаты}} Он долго и трудно шёл в литературу, его рукописи громили московские рецензенты… громили беспощадно, изничтожающе… за «искажение положительного образа», за «пацифизм», за «дегероизацию»… В особенности досталось за «окопную правду», за «натуралистическое» изображение войны и за искажение «образа советского воина»… {{конец цитаты|{{sc|[[Астафьев, Виктор Петрович|Виктор Астафьев]]}}}} {{начало цитаты}} Воробьёв написал две прямодушные повести о подмосковных боях — «Крик» и «Убиты под Москвой». В них мы найдём, при всём скоплении случайностей и неразберихи любого боя, и нашу полную растерянность 41-го года; и эту немецкую лёгкость, как, при лихо закатанных по локоть рукавах, секли превосходными автоматами от живота по красноармейцам; и тупость неподготовленных командиров; и малодушие тех политруков, кто спешил свинтить шпалы с петлиц и порвать свой документ; и засады за нашей спиной откормленных заградотрядчиков — уже тогда, бить по своим отступающим; и ещё, ещё не всё поместилось тут — и об этом тоже целые поколения не узнают правды?? — Повесть «Убиты под Москвой» безуспешно прошла несколько журналов и была напечатана в начале [[1963 год|63-го]] в «Новом мире» личным решением Твардовского. И концентрация такой уже 20 лет скрываемой правды вызвала бешеную атаку советской казённой критики — как у нас умели, на уничтожение. Имя Воробьёва было затоптано — ещё вперёд на 12 лет, уже до его смерти. Он жил эти годы со «вторым ножом в спине», в состоянии безысходности. {{конец цитаты|{{sc|[[Солженицын, Александр Исаевич|Александр Солженицын]]}}}} == Основные произведения (повести) == * 1974 — [[И всему роду твоему|…И всему роду твоему]] (неоконч.; опубл. 1975) * 1971 — [[Вот пришёл великан|Вот пришёл великан…]] * 1969 — [[Генка, брат мой|Генка, брат мой…]] * 1967 — [[Тётка Егориха]] (часть повести «Друг мой Момич», опубл. 1967) * 1965 — [[Друг мой Момич]] (опубл. 1988) * 1964 — [[Почём в Ракитном радости]] * 1963 — [[Сказание о моём ровеснике]] * 1962 — [[Крик (повесть)|Крик]] * 1961 — [[Убиты под Москвой]] (опубл. 1963) * 1948 — [[Одним дыханием]] (опубл. 1958) * 1943 — [[Это мы, Господи!|Это мы, Господи!..]] (опубл. 1986) == 1 == * Մինսկի գետտո - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%B3%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%BE * Մահվան խաղ - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%87_%D1%81%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8 * Անտառային եղբայրներ - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%B1%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_(1944%E2%80%941957) * Բաց նամակ - https://en.wikipedia.org/wiki/Open_letter * [[Սնափառության տոնավաճառ]] - [https://en.wikipedia.org/wiki/Vanity_Fair_(novel) ռուսերեն] * Ցախես - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D0%A6%D0%B0%D1%85%D0%B5%D1%81,_%D0%BF%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8E_%D0%A6%D0%B8%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1% * [[Կարամազով եղբայրներ]] * [[Ալեքսանդր Վերտինսկի]] - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87 3efpsap1b4d4froiysy04qilqm5pp5s 8485739 8485736 2022-08-09T08:02:28Z Voskanyan 23951 ․ wikitext text/x-wiki == Факты == {{Свалка}} [[Файл:Памятник Шерлоку Холмсу и доктору Ватсону (Москва).jpg|thumb|250px|right|[[Москва]], посольство Великобритании на Смоленской набережной: скульптурная композиция «[[Шерлок Холмс]] и [[доктор Ватсон]]»]] * Идея постановки фильма «[[Андрей Рублёв (фильм)|Андрей Рублёв]]» изначально принадлежала Василию Ливанову<ref>{{YouTube|XwQ7UWJ4uMg|Василий Ливанов о замысле фильма «Андрей Рублёв» — <small>видео (HD)</small>|logo=1}}</ref>. Он мечтал сам сыграть роль [[Андрей Рублёв|Рублёва]]. * К образу Шерлока Холмса Василий Ливанов возвращался неоднократно. В 1982 году Ливанов и [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Соломин]] появились в образах сыщика и его летописца в скетче «Шерлок Холмс» для телепередачи «Новогодний Голубой огонёк»<ref>{{YouTube|EW5D4AKYl8I|В. Ливанов и В. Соломин на «Голубом огоньке», 1982 г.|logo=1}}</ref>. Сценарий интермедии написал Ливанов, снимались актёры в обычных современных костюмах, Ливанов был в усах, а Соломин наоборот — гладко выбрит. При выпуске этой программы на DVD (издателем «Бомба мьюзик» в 2006 году) эпизод с Ливановым по неизвестным причинам вырезали, хотя по репликам других персонажей («Шерлок Холмс только что был здесь…») можно догадаться о его изначальном присутствии. ** В 1981 году Ливанов озвучил английского пса-сыщика (аллюзию на Шерлока Холмса) в мультфильме «[[Пёс в сапогах]]» (с 12:29 по 13:00 мин.) ** В 1985 году Ливанов озвучил Шерлока Холмса в мультипликационном фильме «[[Мы с Шерлоком Холмсом (мультфильм)|Мы с Шерлоком Холмсом]]» по сценарию Виталия Злотникова. Вместо доктора Ватсона в мультфильме действует дог по имени Том, его озвучивал [[Миронов, Андрей Александрович|Андрей Миронов]]. Интересно, что «Совэкспортфильмом» была выпущена [[Испанский язык|испаноязычная]] версия этого мультфильма, однако там Шерлок Холмс говорит голосом другого актёра, тембр которого даже отдалённо не напоминает «ливановский». ** Вскоре после выхода мультфильма «Мы с Шерлоком Холмсом» по нему был сделан аудиоспектакль, выпущенный на пластинке. Кроме того, в начале 1990-х был записан аудиоспектакль «Иохим Лис, ученик Шерлока Холмса» (по сказке Ингмара Фьоля), также с участием Ливанова (выпущен на кассете в 1996 году). ** В 1990-е годы вместе с [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталием Соломиным]] Василий Борисович снялся в цикле рекламных роликов торгующей представительскими автомобилями компании «Вико» (сценарии роликов придумали сами Ливанов и Соломин), затем Ливанов в образе Шерлока Холмса рекламировал печенье «Бартонс»<ref>{{YouTube|vYIZCLM68I0|Реклама печенья «Burton's» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> (цикл рекламных роликов), чай «Ристон»<ref>{{YouTube|JIbLKm7dIPc|Реклама чая «Riston» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> и [[В. Высоцкий и К°|чай «Высоцкий»]]<ref>{{YouTube|I6iO_QGbafY|Реклама чая «Высоцкий» с В. Ливановым|logo=1}}</ref> (Wissotzky Tea) для русскоязычной телеаудитории Израиля. ** В 2000 году Игорь Масленников выпустил 13-серийный телесериал «[[Воспоминания о Шерлоке Холмсе]]», в который были включены эпизоды из оригинальной серии фильмов. В результате разбирательств между телеканалом «[[Первый канал|ОРТ]]» и «[[Медиа-Мост]]ом» готовый сериал был арестован и только трижды показан по Первому каналу в урезанном виде. Василий Ливанов, не участвовавший в этой работе, отзывался о ней негативно, считая, что сериалом была сбита значимость оригинальных фильмов<ref>''Мельман Д.'' [http://221b.ru/archive/arch-100.htm Злоключения Шерлока Холмса] {{Wayback|url=http://221b.ru/archive/arch-100.htm |date=20200527031253 }} // Московский комсомолец. — 2005. — 15 февраля.</ref>. ** В январе 2009 года на российских телеэкранах появился рекламный ролик энергетического напитка «[[Red Bull (напиток)|Red Bull]]». Мультипликационный Шерлок Холмс из этого ролика говорит голосом Василия Ливанова<ref>{{YouTube|GOzQWsnqO3c|Рекламный ролик «Red Bull окрыляет», Шерлок Холмс — В. Ливанов|logo=1}}</ref>. ** В начале XXI века Ливанов озвучил сыщика в русских локализациях нескольких компьютерных игр, а также в российской игре «Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти». В последней доктора Ватсона озвучивал Виталий Соломин. ** В 2004 году Ливанов сыграл Шерлока Холмса в цикле из четырёх аудиоспектаклей, поставленных режиссёром Даниилом Дубшиным под эгидой издательского дома «Мир детства». На момент записи спектаклей Виталия Соломина уже не было в живых, и роль доктора Ватсона исполнил народный артист России [[Стеблов, Евгений Юрьевич|Евгений Стеблов]] (исполнитель роли доктора Мортимера в «Собаке Баскервилей»). Были записаны рассказы «Львиная грива», «Пёстрая лента», «Обряд дома Месгрейвов» и «Пять апельсиновых зёрнышек». * 27 апреля 2007 года в Москве на [[Смоленская набережная|Смоленской набережной]] у стен [[Посольство Великобритании в России|посольства Великобритании]] открыли скульптурную композицию «[[Памятник Шерлоку Холмсу и доктору Ватсону|Шерлок Холмс и доктор Ватсон]]» (скульптор Андрей Орлов). Прототипом Шерлока Холмса послужил Василий Ливанов, а доктора Ватсона — Виталий Соломин<ref>{{cite web|url=http://www.kp.ru/daily/23895/66683/|title=Ливанова и Соломина увековечили в бронзе|author=Бойко А.|date=2007-04-28|publisher=«[[Комсомольская правда]]» (kp.ru)|accessdate=2013-05-29|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZazMVA?url=http://www.kp.ru/daily/23895/66683/|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}} </ref>. * В 2013 году на [[НТВ]] вышел документальный фильм-расследование «Глазами Шерлока Холмса. Литера „М“» с участием В. Ливанова в роли ведущего-рассказчика. === Коллекционные монеты Островов Кука === [[Файл:Монета Шерлок Холмс.jpg|thumb|260px|Василий Ливанов в образе [[Шерлок Холмс|Шерлока Холмса]] на новозеландской монете из мемориальной серии 2007 года, посвящённой циклу фильмов «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (телесериал)|Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона]]»]] В 2007 году, в ознаменование 120-летия создания [[Дойл, Артур Конан|Артуром Конан Дойлом]] дебютной повести о Шерлоке Холмсе, частная компания «Новозеландский монетный двор» ({{lang-en|New Zealand Mint}}) выпустила мемориальную серию из четырёх монет в сувенирной коробке номиналом в два [[Доллар Островов Кука|доллара]] [[Острова Кука|Островов Кука]]. Монеты отчеканены из серебра 999-й пробы в количестве 8 тысяч экземпляров. Вес каждой монеты составляет 31,1 грамма (1 тройская унция). Чеканка — матово-глянцевая с цветной фотопечатью на поверхности. На реверсе первой монеты изображён Шерлок Холмс (в исполнении Василия Ливанова) в [[Шляпа охотника за оленями|охотничьей войлочной шляпе]] и с [[Курительная трубка|трубкой]]. Остальные три монеты посвящены фильмам «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Сокровища Агры|Сокровища Агры]]», «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Собака Баскервилей|Собака Баскервилей]]» и «[[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (фильм)|Смертельная схватка]]». На них, помимо Шерлока Холмса, изображены [[доктор Ватсон]] (в исполнении [[Соломин, Виталий Мефодьевич|Виталия Соломина]]), мисс Морстен (в исполнении [[Зинченко, Екатерина Григорьевна|Екатерины Зинченко]]), сэр Генри Баскервиль (в исполнении [[Михалков, Никита Сергеевич|Никиты Михалкова]]) и профессор Мориарти (в исполнении [[Евграфов, Виктор Иванович|Виктора Евграфова]]). Набор монет представлен в сувенирной коробке, выполненной в виде [[Хлопушка-нумератор|кинохлопушки]]. Часть тиража этих монет распространялась в филиалах «[[Сбербанк России|Сбербанка России]]»<ref>{{cite web|url=http://www.ntv.ru/novosti/114311|title=Новозеландские доллары украсит «советский» Шерлок Холмс|date=2007-08-02|publisher=ntv.ru|accessdate=2013-05-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140822200931/http://www.ntv.ru/novosti/114311/|archivedate=2014-08-22|deadlink=no}}</ref>. == Противоречия == В интервью журналистке [[Симонова-Страут, Ирина|Ирине Симоновой-Страут]] Ливанов заявил, что англичане считают фильм с его участием лучшим из фильмов о Холмсе, но при этом не назвав ни критиков, ни издание, в котором это мнение было опубликовано<ref>{{статья |автор= Irina I. Simonova Strout |заглавие= Seeing the Novel. Reading the Film. Unveiling Masculinity Englishness and Power Struggle in Arthur Conan Doyle's The Hound of the Baskervilles |ссылка= https://content.sciendo.com/view/journals/abcsj/23/1/article-p60.xml |язык= en |издание= American, British and Canadian Studies Journal |тип= |год= 2014 |месяц= |число= |том= 23 |номер= 1 |страницы= 60—76 |doi= |issn=}}</ref>. Фильмы с участием Ливанова в роли Холмса упоминаются в «Справочнике Шерлока Холмса» ({{lang-en|Sherlock Holmes Handbook}}) [[Редмонд, Кристофер|Кристофера Редмонда]], где на с. 245 Ливанов указан как актёр, игравший Холмса в Советском Союзе в 1986 году, но далее сказано, что эти фильмы малоизвестны в англоязычных странах (хотя с 2009 года их можно приобрести на DVD с английскими субтитрами)<ref>{{публикация|автор= Christopher Redmond |заглавие= Sherlock Holmes Handbook, Second Edition |место= |издательство= Dundern Press |год= 2009 |pages= 245 |allpages= 336}}</ref>. <!-- Данное утверждение, однако, может быть опровергнуто тем фактом, что В. Б. Ливанов был награждён британским орденом. (При чём тут орден?) --> == Гражданская позиция == * Поддержал [[присоединение Крыма к Российской Федерации]]. * В 2015 году в интервью изданию «Аргументы и факты» назвал украинское общество «отравленным бандеровщиной»<ref>{{Cite web |url=http://www.aif.ru/society/people/1489568 |title=Василий Ливанов: «Враньё о России зашкаливает!» |access-date=2018-11-13 |archive-date=2016-04-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160421114356/http://www.aif.ru/society/people/1489568 |deadlink=no }}</ref>. * В январе 2017 года (за 1 год и 2 месяца до [[Президентские выборы в России (2018)|выборов 2018 года]]) публично обратился к [[Путин, Владимир Владимирович|Путину]] с просьбой и впредь оставаться президентом России и «даже не думать» уходить с этого поста<ref>{{Cite web |url=https://russian.rt.com/russia/news/353588-aktyor-livanov-posovetoval-putin |title=Актёр Ливанов посоветовал Путину «даже не думать» уходить с поста президента |access-date=2019-05-01 |archive-date=2019-05-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190501001404/https://russian.rt.com/russia/news/353588-aktyor-livanov-posovetoval-putin |deadlink=no }}</ref>. * В марте 2022 года в числе других деятелей российской культуры подписал письмо, выражающее поддержку решения [[Путин, Владимир Владимирович|Путина]] начать [[Вторжение России на Украину (2022)|вторжение России на Украину]]<ref>{{Cite web |url=https://regnum.ru/news/polit/3524646.html |title=Свыше 150 деятелей культуры поддержали президента и спецоперацию на Украине - ИА REGNUM<!-- Заголовок добавлен ботом --> |access-date=2022-03-10 |archive-date=2022-03-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220310212851/https://regnum.ru/news/polit/3524646.html |deadlink=no }}</ref>. == Фильмография == === Актёр === * [[1958 год в кино|1959]] — [[Город на заре (телефильм)|Город на заре]] — ''эпизод'' * 1959 — [[Неотправленное письмо]] — ''геолог Андрей'' * [[1960 год в кино|1960]] — [[Воскресение (фильм, 1960)|Воскресение]] — ''народоволец Крыльцов'' * 1960 — [[Слепой музыкант (фильм)|Слепой музыкант]] — ''Пётр Попельский'' * [[1961 год в кино|1961]] — [[Две жизни (фильм, 1961)|Две жизни]] — ''студент'' * [[1962 год в кино|1962]] — [[Коллеги (фильм)|Коллеги]] — ''Саша Зеленин'' * 1962 — [[Суд сумасшедших]] — ''профессор Вернер'' * [[1963 год в кино|1963]] — [[Синяя тетрадь (фильм)|Синяя тетрадь]] — ''[[Дзержинский, Феликс Эдмундович|Феликс Дзержинский]]'' * 1963 — [[Большие и маленькие]] — ''учитель Сергей Сергеевич'' * [[1964 год в кино|1964]] — [[Возвращение Вероники (фильм)|Возвращение Вероники]] — ''Вадим'' * [[1965 год в кино|1965]] — [[Год как жизнь]] — ''поэт Георг Веерт'' * 1965 — [[Зелёный огонёк]] — ''пассажир такси хирург Коржиков'' * [[1966 год в кино|1966]] — [[Путешествие (фильм, 1966)|Путешествие]] — ''журналист Гена'' (новелла «Папа, сложи!») * [[1967 год в кино|1967]] — [[Браслет-2]] — ''наездник Африкан Савин'' * [[1968 год в кино|1968]] — [[Мне было девятнадцать]] — ''военный переводчик Вадим Гейман'' * [[1970 год в кино|1970]] — [[Ватерлоо (фильм)|Ватерлоо]] — ''офицер из свиты Веллингтона'' * [[1972 год в кино|1972]] — [[Игрок (фильм, СССР, 1972)|Игрок]] — ''Де Грие'' * [[1975 год в кино|1975]] — [[Звезда пленительного счастья]] — ''император [[Николай I]]'' * [[1976 год в кино|1976]] — [[Жизнь и смерть Фердинанда Люса]] — ''доктор Пейн'' * [[1978 год в кино|1978]] — [[Степь (фильм)|Степь]] — ''Казимир Михайлович'' * 1978 — [[Ярославна, королева Франции]] — ''рыцарь Бенедиктус'' * [[1979 год в кино|1979]] — [[Шерлок Холмс и доктор Ватсон]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1980 год в кино|1980]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона (фильм)|Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1981 год в кино|1981]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Собака Баскервилей]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1982 год в кино|1982]] — [[Кто стучится в дверь ко мне? (фильм, 1982)|Кто стучится в дверь ко мне?]] — ''Виктор'' * [[1983 год в кино|1983]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Сокровища Агры]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * 1983 — [[Лунная радуга (фильм)|Лунная радуга]] — ''Гэлбрайт'' * [[1986 год в кино|1986]] — [[Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Двадцатый век начинается]] — ''[[Шерлок Холмс]]'' * [[1987 год в кино|1987]] — [[Необыкновенные приключения Карика и Вали (фильм)|Необыкновенные приключения Карика и Вали]] — ''профессор Енотов'' * [[1988 год в кино|1988]] — [[Любовь к ближнему (фильм)|Любовь к ближнему]] — ''Некто'' (новелла «Монумент») * [[1992 год в кино|1992]] — [[Он своё получит (фильм)|Он своё получит]] — ''Делани'' * [[1994 год в кино|1994]] — [[Охота (фильм, 1994)|Охота]] * [[1997 год в кино|1997]] — [[Дон Кихот возвращается]] — ''[[Дон Кихот]]'' * [[2004 год в кино|2004]] — [[Сыщики (телесериал)|Сыщики 3]] — ''профессор'' (сезон 3, серия 5 «Операция под наркозом»; озвучен другим актёром) * [[2005 год в кино|2005]] — [[Мастер и Маргарита (телесериал)|Мастер и Маргарита]] — ''профессор Александр Николаевич Стравинский'' * [[2006 год в кино|2006]] — [[Мужской сезон: Бархатная революция]] — ''Сан Саныч Шувалов, ветеран госбезопасности'' * [[2008 год в кино|2008]] — [[Медвежья охота (фильм)|Медвежья охота]] — ''Сергей Кириллович Корсаков, советник по международным отношениям'' === Озвучивание мультфильмов === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] — ''крокодилица'' (в титрах не указан) * {{в кино|1968}} — [[Кот в сапогах (мультфильм, 1968)|Кот в сапогах]] — ''младший сын мельника'' * {{в кино|1968}} — [[Малыш и Карлсон]] — ''Карлсон / отец Малыша'' * {{в кино|1969}} — [[Сказка про Колобок]] — ''Медведь'' * 1969 — [[Крокодил Гена (мультфильм)|Крокодил Гена]] — ''крокодил Гена / сторож зоопарка'' * {{в кино|1970}} — [[Карлсон вернулся]] — ''Карлсон / отец Малыша / телеведущий'' * 1970 — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] — ''Пёс / шахтёр / Хлеб'' * 1970 — [[Обезьяна с острова Саругасима]] — ''Черепаха'' * 1970 — [[Весёлая карусель]] № 2. [[Небылицы (мультфильм)|Небылицы]] — ''читает текст'' (вместе с [[Баранов, Александр Андреевич (актёр)|А. Барановым]]) * 1970 — [[Фитиль (киножурнал)|Фитиль № 100: «Безответственный ответственный»]] — ''подчинённый'' * {{в кино|1971}} — Как мы весну делали — ''ворона'' * 1971 — [[Чебурашка (мультфильм)|Чебурашка]] — ''крокодил Гена'' * 1971 — [[Рассказы старого моряка. Необитаемый остров]] — ''капитан корабля «Чёрный Спрут»'' * {{в кино|1972}} — [[Рассказы старого моряка. Антарктида]] — ''[[Кук, Джеймс|Джеймс Кук]]'' * 1972 — [[Заветная мечта (мультфильм)|Заветная мечта]] — ''маленький Ослик'' * {{в кино|1973}} — [[Айболит и Бармалей (мультфильм)|Айболит и Бармалей]] — ''Бармалей / долговязый разбойник'' * 1973 — [[Сокровища затонувших кораблей]] — ''профессор Карпов'' * 1973 — [[Мы с Джеком]] — ''пёс Джек'' * 1973 — [[Спасибо (мультфильм)|Спасибо]] — ''рабочий'' (в титрах не указан) * 1973 — [[Немухинские музыканты (мультфильм)|Немухинские музыканты]] — ''леший Тимофей Пантелеич'' (в титрах не указан) * {{в кино|1974}} — [[Шапокляк (мультфильм)|Шапокляк]] — ''крокодил Гена'' * {{в кино|1975}} — [[Наследство волшебника Бахрама]] — ''Зильзиля'' * {{в кино|1976}}—{{в кино|1982}} — [[Котёнок по имени Гав]] — ''чёрный кот'' * 1976 — [[38 попугаев]] — ''Удав'' * {{в кино|1977}} — [[Жихарка (мультфильм, 1977)|Жихарка]] — ''[[Баба-яга]]'' * 1977 — [[Весёлая карусель]] № 9. [[За щелчок]] — ''Медведь-врач'' (в титрах не указан) * 1977 — [[38 попугаев|Бабушка удава]] — ''Удав'' * 1977 — [[38 попугаев|Как лечить удава]] — ''Удав'' * 1977 — [[Как Маша поссорилась с подушкой]] — ''текст от автора'' * 1977 — [[Бравый инспектор Мамочкин]] — ''недисциплинированный водитель'' * 1977 — [[38 попугаев|Куда идёт слонёнок]] — ''Удав'' * {{в кино|1978}} — [[38 попугаев|А вдруг получится!]] — ''Удав'' * 1978 — [[38 попугаев|Привет мартышке]] — ''Удав'' * 1978 — [[Подарок для самого слабого]] — ''Волк'' * 1978 — [[Маша больше не лентяйка]] — ''кукушка / шофёр'' * {{в кино|1979}} — [[38 попугаев|Завтра будет завтра]] — ''Удав'' * 1979 — [[38 попугаев|Зарядка для хвоста]] — ''Удав'' * 1979 — [[Дядюшка Ау]] (3 серии) — ''Дядюшка Ау'' * 1979 — [[Маша и волшебное варенье]] — ''текст от автора'' * 1979 — [[Новый Аладдин]] — ''колдун-магрибинец'' * 1979 — [[Последние волшебники]] — ''бывший злой волшебник Иванович'' * {{в кино|1980}} — [[Возвращение (мультфильм)|Возвращение]] — ''дед космонавта'' * {{в кино|1981}} — [[Пёс в сапогах]] — ''английский пёс-сыщик'' (аллюзия на Шерлока Холмса) * 1981 — [[Халиф-аист (мультфильм)|Халиф-аист]] — ''главный злой колдун'' * 1981 — [[Тайна третьей планеты]] — ''[[Громозека]]'' * {{в кино|1982}} — [[Динозаврик]] — ''Мурлокотам'' * 1982 — [[Превращение (мультфильм)|Превращение]] — ''текст от автора'' * {{в кино|1983}} — [[Чебурашка идёт в школу]] — ''крокодил Гена'' * {{в кино|1985}} — [[Мы с Шерлоком Холмсом]] — ''Шерлок Холмс'' * 1985 — [[38 попугаев|Великое закрытие]] — ''Удав'' * 1985 — [[Контракт (мультфильм)|Контракт]] — ''менеджер торговой фирмы'' * 1985 — [[Миссис Уксус и мистер Уксус]] — ''Волк'' * {{в кино|1986}} — [[Как потерять вес]] — ''Аптекарь-рассказчик'' * {{в кино|1987}} — [[Богатырская каша]] — ''Гриф'' * {{в кино|1988}} — [[Мы идём искать]] — ''бродячий Пёс'' * 1988 — [[Перевал (мультфильм)|Перевал]] — ''Борис / Старый'' * {{в кино|1989}} — [[Фитиль (киножурнал)|Фитиль № 323: «Человек ниоткуда»]] — ''Снежный человек'' * 1989 — [[Счастливый старт]] — ''полковник Еллоу'' * 1989 — [[Агент уходит в океан]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * 1989 — [[В объятиях русской разведки]] — ''командир Моржов'' * 1989 — [[Микко — сын Павловой]] — ''командир Моржов'' * 1989 — [[Озеро на дне моря]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * {{в кино|1991}} — [[Подводные береты]] — ''полковник Еллоу / командир Моржов'' * 1991 — [[38 попугаев|Ненаглядное пособие]] — ''Удав'' * 1991 — Без расчёту жить — себя погубить — ''текст от автора'' (в титрах не указан) * {{в кино|1993}} — [[Пряник (мультфильм)|Пряник]] — ''Волк'' * {{в кино|2003}} — [[Путешествие Пети Гречкина от альфы до омеги]] * {{в кино|2010}} — [[Секрет матрёшки]] * {{в кино|2013}} — [[Мышкины истории]] === Озвучивание кинофильмов === * {{в кино|1976}} — [[Деревня Утка]] — ''профессор'' (озвучивает актёра Вадима Александрова) * {{в кино|1987}} — [[Друг (фильм)|Друг]] — ''Друг, пёс породы ньюфаундленд'' (озвучивает ньюфаундленда Ютгая) * {{в кино|2008}} — [[Золушка 4×4. Всё начинается с желаний]] — ''Крот'' === Озвучивание компьютерных игр === * [[2000 год в компьютерных играх|2000]] — Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти — ''Шерлок Холмс''<ref>{{Cite web |url=https://buka.ru/cgi-bin/show.pl?id=134 |title=Игра «Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2019-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190801094642/http://buka.ru/cgi-bin/show.pl?id=134 |deadlink=no }}</ref> * [[2004 год в компьютерных играх|2004]] — [[Шерлок Холмс: Загадка серебряной серёжки]] — ''Шерлок Холмс''<ref>{{Cite web |url=https://www.nd.ru/catalog/products/266285/ |title=Игра «Шерлок Холмс: Загадка серебряной серёжки» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2017-09-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170910014238/http://www.nd.ru/catalog/products/266285/ |deadlink=no }}</ref> * [[2005 год в компьютерных играх|2005]] — Карлсон, который живёт на крыше — ''Карлсон''<ref>{{Cite web |url=https://www.softclub.ru/games/pc/19803-karlson-kotoryj-zhivet-na-kryshe |title=Игра «Карлсон, который живёт на крыше» |access-date=2019-04-29 |archive-date=2018-11-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181101175737/http://www.softclub.ru/games/pc/19803-karlson-kotoryj-zhivet-na-kryshe |deadlink=no }}</ref> * [[2008 год в играх|2008]] — [[Adventures of Sherlock Holmes: The Mystery of the Persian Carpet|Шерлок Холмс: Тайна персидского ковра]] — ''Шерлок Холмс'' === Продюсер === * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Режиссёр фильмов === * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Режиссёр мультипликации === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] * {{в кино|1970}} — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] * {{в кино|1972}} — [[Фаэтон — сын Солнца (мультфильм)|Великие тайны вселенной (Фаэтон — сын Солнца)]] * {{в кино|1973}} — [[По следам бременских музыкантов]] === Сценарист === * {{в кино|1966}} — [[Самый, самый, самый, самый]] * 1966 — [[Жу-жу-жу]] * {{в кино|1969}} — [[Бременские музыканты (мультфильм)|Бременские музыканты]] - совместно с [[Энтин, Юрий Сергеевич|Юрием Энтином]] * 1969 — [[Дед Мороз и лето]] * {{в кино|1970}} — [[Синяя птица (мультфильм)|Синяя птица]] * {{в кино|1971}} — [[Старая игрушка]] * {{в кино|1972}} — [[Фаэтон — сын Солнца (мультфильм)|Великие тайны вселенной (Фаэтон — сын Солнца)]] — совместно с В. Анкором * {{в кино|1973}} — [[Паучок Ананси и волшебная палочка]] * 1973 — [[По следам бременских музыкантов]] - совместно с Юрием Энтином * {{в кино|1976}} — [[Зеркало времени (мультфильм)|Зеркало времени]] — совместно с В. Анкором * {{в кино|1978}} — [[Талант и поклонники]] * {{в кино|1979}} — [[Маша и волшебное варенье]] * {{в кино|1997}} — [[Дон Кихот возвращается]] * {{в кино|2000}} — [[Новые бременские]] - совместно с Юрием Энтином * {{в кино|2019}} — [[Медный всадник России]] === Телевидение === * {{в кино|2003}} — [[Форт Боярд (русская версия)|Форт Боярд]] — ''Пират Фура'' == Документальные фильмы и телепередачи == * «Василий Ливанов. ''„В жизни я не Шерлок Холмс“''» («[[Первый канал (Россия)|Первый канал]]», 2010)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/16047 |title=«Василий Ливанов. В жизни я не Шерлок Холмс». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2010-07-24 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000052/https://www.1tv.com/announce/16047 |deadlink=no }}</ref> * «Василий Ливанов. ''„Я умею держать удар“''» («[[ТВ Центр]]», 2015)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.tvc.ru/channel/brand/id/2453 |title=«Василий Ливанов. Я умею держать удар». Документальный фильм |lang=ru |website=www.tvc.ru |publisher=[[ТВ Центр]] |date=2015 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000037/https://www.tvc.ru/channel/brand/id/2453 |deadlink=no }}</ref> * «Василий Ливанов. ''„Кавалер и джентльмен“''» («Первый канал», 2015)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.ru/doc/pro-zhizn-zamechatelnyh-lyudey/vasiliy-livanov-kavaler-i-dzhentlmen |title=«Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.ru |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2015-07-18 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000030/https://www.1tv.ru/doc/pro-zhizn-zamechatelnyh-lyudey/vasiliy-livanov-kavaler-i-dzhentlmen |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/14356 |title=«Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2015 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002000102/https://www.1tv.com/announce/14356 |deadlink=no }}</ref> * ''«Шерлок Холмс и доктор Ватсон»: история советской Бейкер-стрит'' («[[Мир (телерадиокомпания)|Мир]]», 2020)<ref>{{cite web |author= |url=http://mirtv.ru/video/66272/ |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон»: история советской Бейкер-стрит. Телепередача |lang=ru |website=mirtv.ru |publisher=[[Мир (телерадиокомпания)|Мир]] |date=2010-07-24 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000027/http://mirtv.ru/video/66272/ |deadlink=no }}</ref> * «''Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда''» («Первый канал», 2021)<ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.com/announce/17037 |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.com |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2021 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000036/https://www.1tv.com/announce/17037 |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |author= |url=https://www.1tv.ru/doc/pro-kino-i-teatr/sherlok-holms-i-doktor-vatson-vmeste-navsegda-dokumentalnyy-film |title=«Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда». Документальный фильм |lang=ru |website=www.1tv.ru |publisher=[[Первый канал (Россия)|Первый канал]] |date=2021-07-26 |access-date=2021-10-02 |archive-date=2021-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211021000026/https://www.1tv.ru/doc/pro-kino-i-teatr/sherlok-holms-i-doktor-vatson-vmeste-navsegda-dokumentalnyy-film |deadlink=no }}</ref> == Литературное творчество == Кроме сценариев и пьес, Василий Ливанов является автором повестей, рассказов, эссе, воспоминаний о выдающихся деятелях культуры. Сказание о скифах «Агния, дочь Агнии» (1976), повести «Мой любимый клоун»<ref>{{Cite web |url=http://booksonline.com.ua/view.php?book=61417&page=12 |title=Повесть «Мой любимый клоун» |access-date=2017-08-14 |archive-date=2017-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170815030233/http://booksonline.com.ua/view.php?book=61417&page=12 |deadlink=no }}</ref> (1979), «Ночная „Стрела“» (1980), «Богатство военного атташе» (1984) впервые были опубликованы в журнале «[[Юность (журнал)|Юность]]». В 1985 году выпущен сборник прозы В. Б. Ливанова «Легенда и быль» (издательство «[[Советский писатель]]»). В журнале «[[Нева (журнал)|Нева]]» (1989, № 4) была опубликована юмористическая повесть «Иван, себя не помнящий». В последние десятилетия неоднократно издавались сборники его произведений различных жанров, вышли в свет трёхтомное (2005) и двухтомное (2010) собрания сочинений. По мотивам повести «Мой любимый клоун» снят [[Мой любимый клоун (фильм)|одноимённый фильм]]. По сказке В. Ливанова поставлен короткометражный мультфильм «[[Кролик с капустного огорода (мультфильм)|Кролик с капустного огорода]]» («[[Союзмультфильм]]», [[2006 год в кино|2006]]). В 2009 году по повести В. Ливанова «Богатство военного атташе» был снят кинофильм «[[Кромовъ]]», но из-за разногласий с продюсерами Ливанов потребовал исключить свою фамилию из титров. == 1 == '''1982''' * [[Таран (фильм)|Таран]] / ''Tarāns'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] * [[Голова Тереона]] / ''Tereona galva'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Личная жизнь Деда Мороза]] / ''Salavecīša personīgā dzīve'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенбергс]] * [[Блюз под дождём (фильм)|Блюз под дождём]] / ''Lietus blūzs'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Моя семья (фильм, 1982)|Моя семья]] / ''Mana ģimene'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Самая длинная соломинка]] / ''Pats garākais salmiņš'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Краткое наставление в любви (фильм)|Краткое наставление в любви]] / ''Īsa pamācība mīlēšanā'' — [[Кренбергс, Имантс|Имант Кренберг]] * [[Забытые вещи]] / ''Aizmirstās lietas'' — [[Бейнерте, Вия|Вия Бейнерте (Рамане)]] * [[Время учится]] / ''laiks mācīties'' — [[А. Сукутс]] '''1983''' * [[Чужие страсти]] / ''Svešās kaislības'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Каменистый путь]] / ''Akmeņainais ceļš'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] * [[Оборотень Том]] / ''Vilkatis Toms'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Мираж (фильм, 1983)|Мираж]] / ''Mirāža'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Погода на август (фильм)|Погода на август]] / ''Laika prognoze augustam'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Сад с призраком]] / ''Dārzs ar spoku'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Три лимона для любимой (фильм)|Три лимона для любимой]] / ''Trīs citorni mīlotajai'' — О. Розенбергс * [[Выстрел в лесу]] / ''Šāviens mežā'' — [[Пикс, Рихард|Рихард Пикс]] '''1984''' * [[Нужна солистка]] / ''Vajadzīga soliste'' — [[Земель, Геннадий Фрицевич|Геннадий Земель]] * [[Долг в любви]] / ''Parāds mīlestībā'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Когда сдают тормоза]] / ''Kad bremzes netur'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] * [[Малиновое вино (фильм)|Малиновое вино]] / ''Aveņu vīns'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] * [[Фронт в отчем доме]] / ''Fronte tēva pagalmā'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Последний визит (фильм)|Последний визит]] / ''Pēdējā vizīte'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[Дверь, открытая для тебя (фильм)|Дверь, открытая для тебя]] / ''Durvis, kas tev atvērtas'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Мой друг Сократик]] / ''Mans draugs Sokrātiņš'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенбергс]] '''1985''' * [[Чужой случай (фильм)|Чужой случай]] / ''Svešs gadījums'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Двойной капкан (фильм)|Двойной капкан]] / ''Dubultslazds'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Матч состоится в любую погоду (фильм)|Матч состоится в любую погоду]] / ''Spēle notiks tik un tā'' — [[Ռոլանդ Կալնինշ]] * [[Проделки сорванца]] / ''Emīla nedarbi'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Свидание на Млечном пути]] / ''Tikšanās uz piena ceļa'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Последняя индульгенция]] / ''Pēdējā indulgence'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[Мальчик-с-пальчик (фильм, 1985)|Мальчик-с-пальчик]] / ''Sprīdītis'' — [[Գունար Պիեսիս]] '''1986''' * [[Двойник (фильм, 1986)|Двойник]] / ''Dubultnieks'' — [[Пикс, Рихард|Рихард Пикс]] * [[В заросшую канаву легко падать]] / ''Aizaugušā grāvī viegli krist'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Коронный номер (фильм)|Коронный номер]] / ''Kroņa numurs'' — [[Кренбергс, Имантс|Имант Кренбергс]] * [[Объезд (фильм, 1986)|Объезд]] / ''Apbraucamais ceļš'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Последний репортаж]] / ''Pēdējā reportāža'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] * [[Он, она и дети]] / ''Viņš, viņa un bērni'' — Олег Розенбергс и [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Свечка, яркая как солнце]] / ''Saulessvece'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Страх (фильм, 1986)|Страх]] / ''Bailes'' — [[Цилинский, Гунар|Гунар Цилинский]] '''1987''' * [[Человек свиты (фильм)|Человек свиты]] / ''Svītas cilvēks'' — [[Розенбергс, Андрис|Андрис Розенберг]] * [[Фотография с женщиной и диким кабаном]] / ''Fotogrāfija ar sievieti un mežakuili'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] * [[Если мы всё это перенесём]] / ''Ja mēs to visu pārcietīsim'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] * [[Стечение обстоятельств (фильм)|Стечение обстоятельств]] / ''Apstākļu sakritība'' — [[Бейнерте, Вия|Вия Бейнерте (Рамане)]] * [[Этот странный свет (фильм)|Этот странный лунный свет]] / ''Dīvainā mēnessgaisma'' — [[Цилинский, Гунар Альфредович|Гунар Цилинский]] * [[Айя (фильм)|Айя]] / ''Aija'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Легко ли быть молодым? (фильм, 1986)|Легко ли быть молодым?]] / ''Vai viegli but jaunam?''— [[Подниекс, Юрис|Юрис Подниекс]] '''1988''' * [[Виктория (фильм)|Виктория]] / ''Viktorija'' — [[Օլգերտ Դունկերս]] * [[Всё нормально (фильм)|Всё нормально]] / ''Viss kārtībā'' — [[Олег Розенбергс]] * [[Поворот сюжета (фильм)|Поворот сюжета]] / ''Sižeta pagrieziens'' — [[Крыловс, Петерис|Петерис Крыловс]] * [[Мель (фильм)|Мель]] / ''Sēklis'' — [[Лацис, Эрик|Эрик Лацис]] * [[Гадание на бараньей лопатке]] / ''Zīlēšana uz jēra lāpstiņas'' — [[Ադա Ներետնիեցե]] * [[О любви говорить не будем]] / ''Par mīlestību pašreiz nerunāsim'' — [[Брасла, Варис|Варис Брасла]] * [[Чужой (фильм, 1988, Рижская киностудия)|Чужой]] / ''Svešais'' — [[Лочмеле, Луция|Луция Лочмеле]] * [[Дом без выхода (фильм, 1988)|Дом без выхода]] / ''Māja bez izejas'' — [[Ձիդրա Ռիտենբերգա]] '''1989''' * [[Песнь, наводящая ужас]] / ''Carmen Horrendum'' — Յանիս Ստրեյչ * [[Латыши? (фильм)|Латыши?]] / ''Latvieši?'' — [[Земель, Геннадий Фрицевич|Геннадий Земель]] * [[Судьбинушка (фильм)|Судьбинушка]] / ''Dzīvīte'' — [[Фрейманис, Айварс|Айварс Фрейманис]] * [[Семья Зитаров (фильм)|Семья Зитаров]] / ''Zītaru dzimta'' — [[Ալոիզ Բրենչ]] * [[Дни человека (фильм)|Дни человека]] / ''Cilvēka dienas'' — J.Paškevičs * [[Тапёр (фильм)|Тапёр]] / ''Tapers'' — [[Калныньш, Роланд Юльевич|Роланд Калныньш]] '''1990''' * [[Райский сад Евы]] / ''Ievas paradīzes dārzs'' — [[Криевс, Арвидс|Арвидс Криевс]] === 2000 === '''2000''' * [[Мистерия старой управы]] / ''Vecās pagastmājas mistērija'' — [[Стрейч, Янис|Янис Стрейч]] == Спор об авторских правах == В [[2007 год]]у на рассмотрении Кабинета министров находился отклонённый позднее законопроект, согласно которому 125 фильмов Рижской киностудии должны были быть переданы на приватизацию. С 2008 года киностудия начала самостоятельно распространять свои фильмы за пределами Латвии. Видземский районный суд Риги 13 июня 2013 года признал имущественные авторские права Министерства культуры Латвии на ряд фильмов, снятых в советское время. Решение распространялось на 973 фильма, снятых на Рижской киностудии с 1 июня 1964 года по 14 мая 1993 года. Суд признал неотъемлемые личные и имущественные права создателей этих фильмов и постановил взыскать с Рижской киностудии 29 517 латов в пользу Министерства культуры.<ref>{{Cite web |url=https://regnum.ru/news/1696820.html |title=Президент и премьер-министр Латвии проигнорировали юбилей Рижской киностудии |access-date=2016-11-14 |archive-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161114233226/https://regnum.ru/news/1696820.html |deadlink=no }}</ref> Однако это решение было оспорено, и 31 января 2017 года Верховный суд Латвии отказал в имущественных авторских правах на 973 фильма Рижской киностудии, снятых в период с 1964 до 4 мая 1990 года, оставив тем самым без изменений решение Рижского окружного суда, ранее отклонившего иск. Суд указал, что спорные авторские права юридических лиц прекратили действие 15 мая 1993 года, когда в Латвийской Республике вступил в силу закон «Об авторском праве и смежных правах», а после этого законодатель не принял нормативных актов, которые обеспечили бы дальнейшее закрепление этих прав за юридическими лицами. Поэтому на них не могут претендовать ни Рижская киностудия, ни государство<ref>{{Cite news|title=Верховный суд: созданные в советское время фильмы Латвии не принадлежат, Mixnews.lv|url=http://www.mixnews.lv/ru/society/news/216181_verxovnyj-sud-sozdannye-v-sovetskoe-vremya-filmy-latvii-ne-prinadlezhat/|work=Mixnews.lv|accessdate=2017-04-02|language=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170403015506/http://www.mixnews.lv/ru/society/news/216181_verxovnyj-sud-sozdannye-v-sovetskoe-vremya-filmy-latvii-ne-prinadlezhat/|archivedate=2017-04-03}}</ref>. == Организации, учреждения == === Пятигорск === [[Файл:27 Провал. Ося.jpg|thumb|right|180px|Контактная скульптура, посвященная герою романа О. Бендеру у «Провала»<ref name="Провал">{{cite web|url=http://www.stapravda.ru/20100316/pamyatnik_ostapu_benderu_vozle_provala_v_pyatigorske_slomali_van_43393.html|title=Покалечили Остапа|subtitle=Памятник Остапу Бендеру возле Провала в Пятигорске сломали вандалы|author=Брежицкая Е.|authorlink=|coauthors=|quote=|date=2010-03-16|format=|website=|publisher=Ставропольская правда|accessdate=2017-09-26|lang=|description=|deadlink=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100316/https:///|archivedate=2010-03-16}}</ref>]] В июне 1927 года соавторы путешествовали по [[Кавказ]]у и [[Крым]]у. На курорте, где «всё было чисто и умыто», Ильф сделал запись: «На празднике жизни в [[Пятигорск]]е мы чувствовали себя совершенно чужими», — в романе эту фразу в несколько изменённом виде произносит Бендер. Глава «Вид на малахитовую лужу» даёт представление о летней мужской моде, основные атрибуты которой (белые брюки, недорогие рубашки «апаш», лёгкие сандалии) часто воспроизводились в газетно-журнальных публикациях, популяризирующих «советскую романтику туристических маршрутов» того времени{{sfn|Щеглов|2009|с=298}}. К примеру, поэт [[Жаров, Александр Алексеевич|Александр Жаров]] после одной из поездок подготовил очерк для журнала «Тридцать дней», в котором рассказал, что на юге отдыхающие носят «одинаковые белые санаторные брюки и [[Толстовка (рубашка)|толстовки]], белые колпаки, сандалии с одной подмёткой, именуемые „христосиками“»<ref>{{статья |автор=[[Жаров, Александр Алексеевич|Жаров А. А.]] |заглавие= Под солнцем юга|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Тридцать дней |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=6 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. В Пятигорске финансовые проблемы вынуждают Остапа прибегнуть к очередной махинации: приобретя на последние деньги квитанционную книжку, великий комбинатор отправляется к [[Провал (озеро, Пятигорск)|Провалу]]. Рассуждения великого комбинатора о том, что бесплатный вход в местную достопримечательность — это «позорное пятно на репутации города», являются имитацией шаблонных текстов, присущих высмеиваемым в прессе лозунгам — таким, как «Смыть с себя позорное пятно, догнать и перегнать выполнение плана» («Огонёк», 1930, 20 ноября). Элемент пародии замечен и в стремлении героя разделить туристов на группы: предлагая скидку студентам и увеличивая стоимость билетов для тех, кто не состоит в [[Профессиональный союз|профсоюзе]], Бендер демонстрирует механизм развития советской системы «иерархий и привилегий» {{sfn|Щеглов|2009|с=300}}. По мнению исследователей, упоминаемая в романе «тень [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|Лермонтова]]», витающая даже в буфете, — это отголосок актуальной для конца 1920-х годов темы искусственно создаваемых исторических объектов, к которой нередко обращались фельетонисты. Так, в огоньковском очерке Д. Маллори (Бориса Флита) рассказывалось, что по дороге в [[Кисловодск]] пассажирам показали «не меньше шести „могил“ Лермонтова»<ref>{{статья |автор=Маллори Д. |заглавие=Из вагонного окна |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Огонёк |тип= |место= |издательство= |год=1928 |выпуск= |том= |номер=12 августа |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>; на страницах журнала «Бузотёр» сообщалось о курортном администраторе, обещавшем «открыть шесть заново отремонтированных гротов [[Пушкин, Александр Сергеевич|Пушкина]]»<ref>{{статья |автор=Свэн И. |заглавие=Лёгкий хлеб |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Бузотёр |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=12 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>{{sfn|Щеглов|2009|с=300—301}}. https://docs.google.com/document/d/12iXEEV1aG5-iyDQW6NcmSDjA0iWMK1ADYkknT5b6xhs/edit?usp=sharing === Ялта === В Ялту Бендер и Воробьянинов отправляются после чтения газетной заметки, сообщающей об осенних гастролях театра Колумба в Крыму. В главе, повествующей о заключительном этапе их странствий, обыгрывание литературных мотивов соединено с описанием реальных происшествий. Так, сцена прибытия парохода «Пестель», встречаемого выстроившимися на набережной экипажами и праздной публикой, перекликается с эпизодом из чеховской «[[Дама с собачкой|Дамы с собачкой]]», когда Гуров и Анна Сергеевна сливаются с толпой, наблюдающей за пришедшим судном. В то же время рассказ о том, как найденный в театре стул внезапно проваливается сквозь пол, является откликом на достоверные события — речь идёт о «первом ударе большого [[Крымские землетрясения 1927 года|крымского землетрясения 1927 года]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=315}}. Исследователи обращают внимание на фактическую неточность, допущенную соавторами: компаньоны перемещаются в Ялту в сентябре, тогда как первый шестибалльный толчок был зафиксирован 26 июня{{sfn|Одесский|1999|с=539}}. Утром концессионеры вскрывают стул, обнаруженный у входной двери неповреждённым, после чего раздаётся «третий удар»; предмет гамбсовского гарнитура исчезает в глубинах земли. Подобная развязка, по мнению Юрия Щеглова, связана с тем, что в историю с поиском сокровищ «подключаются мировые силы»{{sfn|Щеглов|2009|с=315}}. {{начало цитаты}}Пародийно трактованная [[Экзистенциализм|экзистенциальная]] тематика довольно основательно вплетена в сюжет «Двенадцати стульев»… Эта вечная тема служит для иронического возвышения [[Тривиальность|тривиального]]. Вмешательство землетрясения в дела героев комментируется в духе оппозиции природы и цивилизации: «…пощажённый первым толчком землетрясения и развороченный людьми гамбсовский стул…»{{sfn|Щеглов|2009|с=48}}{{конец цитаты|источник=}} == Маршрут отца Фёдора == Отец Фёдор, как и Ипполит Матвеевич, отправляется в дорогу из города N. В Старгороде их пути ненадолго пересекаются; затем Востриков, получив от архивариуса Коробейникова ордер на гарнитур генеральши Поповой, начинает поиски инженера Брунса — с этого момента конкуренты идут параллельными маршрутами. Исследователи отмечают, что если направление Бендера и Воробьянинова строится по схеме, заявленной в «Шести Наполеонах» Конан Дойла, то движение священника, пытающегося догнать Брунса в Ростове, Харькове, Баку, организовано по сценарию [[Маршак, Самуил Яковлевич|маршаковской]] «Почты»: героя этого стихотворения, непрерывно перемещающегося поэта [[Житков, Борис Степанович|Бориса Житкова]], ищут ленинградский, [[берлин]]ский, [[лондон]]ский, [[Бразилия|бразильский]] почтальоны{{sfn|Щеглов|2009|с=224}}. Востриков находит Брунса на Зелёном Мысу в тот момент, когда инженер, сидя на дачной веранде, обращается к жене со словами «Мусик! Готов гусик?». Валентин Катаев в книге «Алмазный мой венец» писал, что в образе инженера представлен он сам<ref>{{книга |автор=Катаев В. П. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Алмазный мой венец |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство= Советский писатель|год=1981 |том= |страницы=166 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Фамилия, которую соавторы дали персонажу, была, вероятно, знакома им со времён юности — по утверждению поэта-сатирика [[Дон-Аминадо]], в одесской пивной Брунса, являвшейся в дореволюционные годы местом встреч творческой молодёжи, «подавали единственные в мире сосиски и настоящее [[мюнхен]]ское пиво»{{sfn|Щеглов|2009|с=304}}<ref>{{книга |автор=Скорино Л. И. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Писатель и его время. О жизни и творчестве В. Катаева |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский писатель |год=1965 |том= |страницы=38 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Сцена, во время которой отец Фёдор падает перед инженером на колени, умоляя продать все двенадцать стульев, восходит к эпизоду из романа Достоевского «[[Идиот (роман)|Идиот]]»: по словам Юрия Щеглова, подобным же образом миллионер Афанасий Иванович Тоцкий пытался приобрести у старого купца Трепалова красные [[Камелия|камелии]] для провинциальной дамы Анфисы Алексеевны: «Я бух ему в ноги! Так-таки и растянулся!» Связь с Достоевским обнаруживается и во время погружения купленного за 200 рублей гарнитура в фургон — исследователи отмечают, что топор, вложенный Раскольниковым в петлю под пальто, сопоставим с топориком Вострикова, спрятанным за шнурком под полою{{sfn|Щеглов|2009|с=305}}. Разрубив на [[Батуми|батумском]] берегу все стулья, отец Фёдор оказывается вдали от родных мест без сокровищ и денег на обратную дорогу; теперь он уже «машинально продолжает странствие»<ref>{{статья|автор=Александра Ильф|заглавие=Муза дальних странствий|оригинал=|ссылка=http://www.odessitclub.org/publications/almanac/alm_54/alm_54-218-241.pdf|автор издания=|издание=Альманах «Дерибасовская — Ришельевская»|тип=|место=|издательство=|год=2013|выпуск=|том=|номер=54|страницы=240|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924055045/http://www.odessitclub.org/publications/almanac/alm_54/alm_54-218-241.pdf|archivedate=2015-09-24}}</ref>. [[Файл:Kuindzhi Daryal pass 1890 1895.jpg|thumb|265px|«[[Дарьяльское ущелье. Лунная ночь]]» ''[[Архип Куинджи]]]] Встреча конкурентов происходит в Дарьяльском ущелье, где Бендер предлагает Воробьянинову увековечить их пребывание у «Ворот Кавказа» наскальной надписью «Киса и Ося здесь были». По версии Одесского и Фельдмана, в придуманном Остапом варианте [[граффити]], с одной стороны, присутствует отсылка к стихотворению Владимира Маяковского «Канцелярские привычки» (''«Здесь были Соня и Ваня Хайлов. / Семейство ело и отдыхало»''), с другой — происходит обыгрывание некоторых фактов из биографии поэта: «Кисой Маяковский публично называл [[Брик, Лиля Юрьевна|Л. Ю. Брик]], а Осей — её мужа, [[Брик, Осип Максимович|О. М. Брика]], причём в июле 1927 года „Киса и Ося“ действительно были на Кавказе»{{sfn|Одесский|1999|с=537}}. Появление отца Фёдора застаёт Ипполита Матвеевича врасплох; исследователи полагают, что наступление священника, сопровождаемое вопросом «Куда девал сокровища убиенной тобой тёщи?», сродни действиям [[Доктор Ватсон|доктора Ватсона]] в рассказе «[[Исчезновение леди Фрэнсис Карфэкс]]»: «Ильф и Петров нередко заимствовали из шерлокхолмсовского цикла не только отдельные детали, но и целые сюжеты»{{sfn|Щеглов|2009|с=308}}. == Советский мир 1920-х годов == === Общежитие имени Бертольда Шварца === В 1923 году, устроившись на работу в газету «Гудок», Ильф поселился в примыкающей к типографии комнате, вся обстановка которой состояла из матраца и стула; вместо стен, как писал впоследствии Евгений Петров, стояли три фанерные ширмы<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st002.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171208155213/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st002.shtml|archivedate=2017-12-08}}</ref>. Это помещение стало прототипом «пенала», в котором размещаются Коля и Лиза — обитатели общежития имени Бертольда Шварца{{sfn|Щеглов|2009|с=200}}. Дом, изначально предназначавшийся для проживания студентов-химиков, практически исчез с карты Москвы; столичное управление недвижимым имуществом исключило его из своих планов{{sfn|Щеглов|2009|с=197}}. Исследователи считают, что в описании загадочного здания присутствует мотив «затерянного мира», не тронутого социальными катаклизмами и не зависящего от чужой воли. Своим стремлением к автономному существованию общежитие напоминает жилище профессора Преображенского в [[Калабуховский дом|калабуховском доме]] («[[Собачье сердце]]») и занятую Воландом «[[Нехорошая квартира|нехорошую квартиру]]» на [[Большая Садовая улица (Москва)|Большой Садовой]], 302-бис («[[Мастер и Маргарита]]»){{sfn|Щеглов|2009|с=198}}. В одну из глав, повествующих об общежитии, включён лирический этюд о значении матраца в жизни людей; писатели называют его «[[Альфа и Омега|альфой и омегой]] меблировки», «любовной базой», «отцом [[примус]]а». По мнению литературоведов, соавторы воспроизвели типичную особенность московского быта 1920-х годов, когда горожане воспринимали мягкое ложе как «основу своего счастья»{{sfn|Щеглов|2009|с=205}}. Как писали иностранные журналисты, в число повседневных картин советской столицы входили извозчики, доставляющие матрацы по адресам: «Русский человек готов спать на сколь угодно жёсткой постели, но когда он позволяет себе немного роскоши, то первым покупаемым предметом почти неизменно бывает пружинный матрац»<ref>{{книга |автор= Wicksteed A.|часть= |ссылка часть= |заглавие=Life Under the Soviets |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=london |издательство=John lane the Bodley Head |год=1928 |том= |страницы=19 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Современники соавторов оставили воспоминания о том, как перечень «счастливцев», сумевших приобрести матрац на Сухаревском рынке, пополнил Ильф. Согласно версии Семёна Гехта, в момент покупки Илья Арнольдович выглядел довольным и «даже гордым»<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st010.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171208155212/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st010.shtml|archivedate=2017-12-08}}</ref>. Иную трактовку событий представил сосед Ильфа по комнате — писатель Юрий Олеша: по его словам, негативное отношение гудковцев к перинам и диванам как символам мещанского уюта отражено в образах вдовы Ани Прокопович (роман «[[Зависть (роман Олеши)|Зависть]]») и [[Васисуалий Лоханкин|Васисуалия Лоханкина]] («Золотой телёнок»); единственным достойным элементом спальни они считали будильник{{sfn|Щеглов|2009|с=205}}. === Радио. Уличные громкоговорители === [[Файл:1939. Аллея у набережной. Центральный парк культуры и отдыха им. Горького, Москва.jpg|thumb|Москва. [[Центральный парк культуры и отдыха имени Горького (Москва)|Центральный парк культуры и отдыха им. Горького]]. 1939]] Во время обеда во 2-м доме Старсобеса разговор старушек прерывается внезапно включившимся громкоговорителем, пытающимся сквозь шум и помехи донести до слушателей сведения об изобретении световой сигнализации на снегоочистителях. Вводя в повествование эпизод с радиотрансляцией, соавторы обозначают ещё одну из примет времени — речь идёт об активном внедрении в советский быт нового средства массовой информации. Радиотема, как отмечают исследователи, начала обретать актуальность со второй половины 1920-х годов; установка репродукторов на предприятиях, в учреждениях и на улицах носила фактически директивный характер. В программу радиопередач входили информационные сводки, агитационные материалы, переклички передовиков производства; культурная часть вещания включала лекции, выступления хоровых коллективов, концерты баянистов{{sfn|Щеглов|2009|с=134—135}}. В рукописи «Двенадцати стульев» содержался эпизод об уличной трансляции оперы «[[Евгений Онегин (опера)|Евгений Онегин]]»: сначала находящийся рядом с трамвайной остановкой громкоговоритель оповестил слушателей о том, что «молодой помещик и поэт Ленский влюблён в дочь помещика Ольгу Ларину», затем послышалась настройка инструментов, зазвучало вступление. ''«Уже взвился занавес, и старуха Ларина, покорно глядя на палочку дирижера и напевая: „Привычка свыше нам дана“, колдовала над вареньем, а трамвай ещё никак не мог оторваться от штурмующей толпы»''. Как отмечал Юрий Щеглов, сцена в усадьбе Лариных «[[контрапункт]]ировала» с попытками пассажиров занять места в переполненном вагоне{{sfn|Одесский|1999|с=324}}. Из журнальной и последующих публикаций упоминания о передаче из [[Большой театр|Большого театра]] были исключены; в итоговой редакции (глава «В театре Колумба») сохранилась одна фраза: «У трамвайной остановки горячился громкоговоритель»{{sfn|Щеглов|2009|с=270}}. === Атрибуты быта. Услуги === Одним из примеров того, как в советском мире 1920-х годов осуществлялись «экономические искания», является предпринимательская деятельность отца Фёдора. В число его проектов входили собаководство (эпизод, повествующий о неудачной попытке Вострикова получить избранный приплод от купленной на Миусском рынке собаки Нерки, не вошёл в окончательный вариант романа{{sfn|Одесский|1999|с=41}}), изготовление мраморного стирочного мыла, разведение кроликов и организация домашних обедов. Современники Ильфа и Петрова вспоминали, что объявления о частных столовых и кухнях были в нэповские времена распространённым явлением; по словам сотрудника журнала «Огонёк» [[Миндлин, Эмилий Львович|Эмилия Миндлина]], такого рода услуги нередко предоставляли интеллигентные семьи, оказавшиеся в сложной финансовой ситуации: «Мы обыкновенно обедали в „средних“ домах, где за большим круглым столом прислуживала сама хозяйка и её молодые дочери»<ref>{{книга |автор=Миндлин Э. Л. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Необыкновенные собеседники. Книга воспоминаний |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский писатель |год=1966 |том= |страницы=249 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Кроме того, многие «старорежимные люди» сдавали комнаты или, подобно бывшей возлюбленной Воробьянинова Елене Станиславовне Боур, устраивали платные сеансы гадания{{sfn|Щеглов|2009|с=92, 94}}. В момент встречи конкурентов в коридоре старгородской гостиницы «Сорбонна» Бендер обращается к отцу Фёдору со словами: «Старые вещи покупаем, новые крадём!». По свидетельству [[Утёсов, Леонид Осипович|Леонида Утёсова]], первая часть фразы, произнесённой великим комбинатором, была известна всем одесситам, а в послереволюционную пору и москвичам — так обозначали своё появление во дворах торговцы подержанными вещами, называемые старьёвщиками<ref>{{книга |автор=Утёсов Л. О. |часть= |ссылка часть= |заглавие= Спасибо, сердце!|оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Ь. |издательство=Вагриус |год=1999 |том= |страницы=23 |столбцы= |страниц= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. Из их лексикона Остап «позаимствовал» и другую реплику, адресованную священнику: «Мне угодно продать вам старые брюки»{{sfn|Щеглов|2009|с=157}}. [[Файл:1931. Извозчик на Стромынке.jpg|thumb|190px|left|Извозчик на [[Стромынка|Стромынке]]]] При заселении в «Сорбонну», меблированный номер в которой стоит один рубль восемьдесят копеек, Бендер интересуется у служащего наличием «доисторических животных». [[Клопы]], как отмечают исследователи, были в 1920-х годах неразрешимой проблемой многих заштатных отелей{{sfn|Щеглов|2009|с=151}}. Так, журнал «[[Смехач (журнал)|Смехач]]» (1928, № 30) опубликовал специальный справочник для путешественников, в котором слово «гостиница» определялось как «место, которое кусается (из-за цен и клопов)»{{sfn|Щеглов|2009|с=152}}. В конце 1920-х годов в городах, несмотря на появление трамваев и автомобилей, ещё оставалось немало извозчиков. Одному из них после посещения «Праги» Ипполит Матвеевич рассказывает про сокровища мадам Петуховой (подобный мотив присутствует и в повести Льва Толстого «[[Юность (повесть)|Юность]]», герой которой делится с кучером наёмного экипажа своими переживаниями{{sfn|Щеглов|2009|с=229}}); с другим на [[Театральная площадь (Москва)|Театральной площади]] сталкивается Остап. «Ватная спина» хозяина повозки, принявшая на себя удар великого комбинатора, является, как объясняют исследователи, «общим местом извозчичьей топики» — на неё обращали внимание многие литераторы, включая поэта [[Заболоцкий, Николай Алексеевич|Николая Заболоцкого]], написавшего: ''«Сидит извозчик, как на троне, / из ваты сделана броня»''{{sfn|Щеглов|2009|с=250}}. === Питание === В главу «Муза дальних странствий», рассказывающую о последовательном перемещении в Старгород сначала отца Фёдора, а затем — Воробьянинова, включена панорамная зарисовка о поведении путешественников в дороге. Фраза «Пассажир очень много ест» совпадает с наблюдениями современников Ильфа и Петрова — тема продуктового изобилия в поездах периодически попадала в сферу внимания журналистов: «Все пьют, обложившись продовольствием — огромными хлебами, огромным количеством ветчины, огромными колбасами, огромными сырами»<ref>{{статья |автор=Эгон Эрвин Киш |заглавие= Путешествие незнатного иностранца|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Тридцать дней |тип= |место= |издательство= |год=1927 |выпуск= |том= |номер=6 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Постоянным героем путевых заметок 1920-х годов был пассажир, устремлявшийся во время стоянок к котлам с горячей водой: так, рассказывая о странствиях Вострикова, соавторы замечают, что «видели его на станции [[Попасная (станция)|Попасная]], [[Донецк]]их дорог. Бежал он по перрону с чайником кипятку»{{sfn|Щеглов|2009|с=222}}. Ироничное отношение к вагонным яствам соседствовало в прессе с критикой в адрес тех, кто отличался «жадностью к мясу». Лозунг «Мясо — вредно», сочинённый Альхеном во 2-м доме Старсобеса, соответствовал идеологическим установкам того времени{{sfn|Щеглов|2009|с=133}}. К примеру, журнал «Московский пролетарий» писал в 1928 году: «Надо изжить вкоренившийся ложный взгляд на значение и роль мясных продуктов»<ref>{{статья |автор= |заглавие= На что жалуются отдыхающие|оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание= Московский пролетарий|тип= |место= |издательство= |год=1928 |выпуск= |том= |номер= 30 июля|страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Подобную фразу («Какая-нибудь свиная котлета отнимает у человека неделю жизни!») произносит в разговоре с Лизой и Коля Калачов; упоминаемые в диалоге мужа и жены монастырский борщ, фальшивый заяц и морковное жаркое входили, вероятно, в меню недорогих студенческих столовых{{sfn|Щеглов|2009|с=203}}. Название вегетарианского заведения «Не укради», в котором питаются супруги, — вымышленное{{sfn|Одесский|1999|с=492}}, однако оно соотносится с колоритными вывесками тех лет — так, в Москве существовали трактир «Дай взойду» и диетические столовые «Я никого не ем», «Примирись» и «Гигиена»{{sfn|Щеглов|2009|с=203}}. Название старгородского предприятия «Одесская бубличная артель „Московские баранки“» литературоведы Одесский и Фельдман объясняли так: {{начало цитаты}}В 1920-е годы парадоксы подобного рода — вполне заурядное явление: на вывеске указывались место официальной регистрации фирмы и её название, иногда совпадавшее — полностью или частично — с наименованием основной продукции. К примеру, в [[Поволжье]] была широко известна «[[Саратов]]ская артель „Одесская халва“», а в Одессе — «Московская вегетарианская столовая», где подавались «московские горячие блины»{{sfn|Одесский|1999|с=478}}.{{конец цитаты|источник=}} == Отзывы и рецензии == [[Файл:PetrovEP.jpg|thumb|170px|Евгений Петров]] В книге воспоминаний о соавторах, изданной в 1963 году, было опубликовано письмо Евгения Петрова, адресованное писателю [[Беляев, Владимир Павлович|Владимиру Беляеву]]. В нём, в частности, упоминалось о «молчании критики», сопровождавшем авторов «Двенадцати стульев» «в течение всей десятилетней работы (первые пять лет — ни строчки)»<ref>{{книга|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Воспоминания об И. Ильфе и Е. Петрове|оригинал=|ссылка=http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st012.shtml|викитека=|ответственный=Составители [[Мунблит, Георгий Николаевич|Мунблит Г. Н.]], Раскин А. И.|издание=|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1963|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304140138/http://ilf-petrov.ru/books/item/f00/s00/z0000003/st012.shtml|archivedate=2016-03-04}}</ref>. Реплики на ту же тему исследователи нашли и в черновиках Евгения Петровича: ''«Первая рецензия в „Вечерке“. Потом рецензий вообще не было»''. Комментируя эти записи, Одесский и Фельдман предположили, что проскальзывающая в них досада была, возможно, связана с тем, что ни один из влиятельных литературно-художественных журналов конца 1920-х годов не отреагировал на выход романа Ильфа и Петрова. Тем не менее говорить о его полном игнорировании не следует, считают литературоведы<ref name="ОФ" />. Первая рецензия появилась в газете «[[Вечерняя Москва]]» в начале сентября 1928 года. Автор публикации, некто Л. К., с одной стороны, признал, что «Двенадцать стульев» — произведение живое и динамичное, с другой — сообщил, что к ближе к финалу история с поисками сокровищ начинает утомлять: «Читателя преследует ощущение какой-то пустоты. Авторы прошли мимо действительной жизни — она в их наблюдениях не отобразилась, в художественный объектив попали только уходящие с жизненной сцены типы». В том же месяце в журнале «Книга и профсоюзы» вышла статья Г. Блока, давшего весьма жёсткую оценку «Двенадцати стульям»: он назвал сочинение двух небесталанных рассказчиков «милой игрушкой», насыщенной «юмористикой бульварного толка и литературщины, потрафляющей желудку обывателя», и пришёл к выводу, что в художественном отношении роман особой ценности не представляет{{sfn|Ильф|2001|с=31}}<ref name="ОФ" />. [[Файл:Ilf I A.jpg|thumb|170px|Илья Ильф]] После паузы, которую соавторы действительно могли принять за «негласный бойкот», газета «[[Правда (газета)|Правда]]» (1928, 2 декабря) напечатала тезисы из речи [[Бухарин, Николай Иванович|Бухарина]] на совещании рабочих и сельских корреспондентов. Николай Иванович тепло отозвался о произведении Ильфа и Петрова и назвал примерами подлинной сатиры главу о Никифоре Ляписе-Трубецком, один из лозунгов во 2-м доме Старсобеса, а также плакат, вывешенный в шахматной секции Васюков: «Дело помощи утопающим — дело рук самих утопающих»{{sfn|Ильф|2001|с=153}}. Затем достаточно резко — не в адрес соавторов, а по отношению к литературным критикам — выступил на страницах «[[Вечерний Киев (газета)|Вечернего Киева]]» [[Мандельштам, Осип Эмильевич|Осип Мандельштам]]: {{начало цитаты}}Приведу совсем уж позорный и комический пример «незамечания» замечательной книги. Широчайшие слои сейчас буквально захлёбываются книгой молодых авторов Ильфа и Петрова… Единственным отзывом на этот брызжущий весельем [[памфлет]] были несколько слов, сказанные Бухариным… Бухарину книга Ильфа и Петрова для чего-то понадобилась, а рецензентам пока не нужна<ref>{{статья |автор= [[Мандельштам, Осип Эмильевич|Мандельштам О. Э.]]|заглавие=Веер герцогини |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание= [[Вечерний Киев (газета)|Вечерний Киев]]|тип= |место= |издательство= |год=1929 |выпуск= |том= |номер=25 января |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>.{{конец цитаты|источник=}} Последним из резко отрицательных откликов конца 1920-х годов стала статья в журнале «Книга и революция» — его обозреватель назвал роман «серенькой посредственностью», в которой отсутствует «заряд глубокой ненависти к классовому врагу»<ref name="ОФ" />. Затем «Вечерняя Москва» провела опрос среди советских писателей о лучшем произведении 1928 года, и Юрий Олеша, выделив из общего списка «Двенадцать стульев», написал: «Я считаю, что такого романа… вообще у нас не было»{{sfn|Ильф|2001|с=30}}. Официальное признание к соавторам пришло в июне 1929 года, после выхода в «[[Литературная газета|Литературной газете]]» большой рецензии критика [[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Анатолия Тарасенкова]], отметившего, что в произведении отражены злободневные проблемы, а Ильф и Петров очень тонко чувствуют грань между иронией и сарказмом<ref>{{статья |автор=[[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Тарасенков А. К.]] |заглавие=Книга, о которой не пишут |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=[[Литературная газета]] |тип= |место= |издательство= |год=1929 |выпуск= |том= |номер=17 июня |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. Выход статьи Тарасенкова, озаглавленной «Книга, о которой не пишут», исследователи сравнили с выдачей роману «справки о благонадёжности» — после публикации в «Литературной газете», которая в ту пору считалась «проводником политики партии», «Двенадцать стульев» начали осторожно хвалить даже [[РАПП|рапповские]] издания<ref name="ОФ" />. Ильф и Петров ответили на ситуацию вокруг романа юмористической миниатюрой в журнале «Чудак» (1930, № 4) — они изобразили в ней неких безмолвных рецензентов Аллегро, Столпнера-Столпника, Гав. Цепного, не знающих, как реагировать на выход книги незнакомых авторов и боящихся признать её значимость без руководящей отмашки: «И только через два года критики узнают, что книга, о которой они не решились писать, вышла уже пятым тиражом и рекомендована главполитпросветом для сельских библиотек»<ref>{{статья |автор=Ильф И. А., Петров Е. П. |заглавие=Мала куча — крыши нет |оригинал= |ссылка= |автор издания= |издание=Чудак |тип= |место= |издательство= |год= 1930|выпуск= |том= |номер=4 |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>. == Различия между вариантами романа == Текстоведы, сравнивая машинописную версию «Двенадцати стульев» и канонический вариант романа, включённый в собрание сочинений Ильфа и Петрова («[[Советский писатель]]», 1938), обнаружили много разночтений{{sfn|Одесский|1999|с=9}}. По словам Лидии Яновской, правки и сокращения, внесённые соавторами после журнальной публикации, были связаны с желанием устранить многословие, тематические пересечения и смысловые повторы{{sfn|Яновская|1969|с=33}}; утрата логики при разработке отдельных сюжетных ходов, происходящая при изъятии некоторых эпизодов{{sfn|Яновская|1969|с=35}}, их не беспокоила — подобное отношение к «перекраиванию» текста литературовед объяснила молодостью писателей, которым «творческие возможности казались беспредельными»{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. Так, изначально в главу «Муза дальних странствий», повествующую о появлении на старгородском вокзале отца Фёдора, была включена сцена с агентом ГПУ, наводившим порядок в зале ожидания: он успокаивал пассажиров и пытался поймать игравших на [[Ложки (музыкальный инструмент)|ложках]] беспризорников{{sfn|Одесский|1999|с=49}}. В исключённой из романа главе «Продолжение предыдущей» воспроизводилась история знакомства молодого Воробьянинова с женой окружного прокурора Еленой Станиславовной Боур — их первая встреча произошла на благотворительном базаре, где Ипполит Матвеевич угостил даму шампанским; спустя некоторое время они вместе отправились в Париж{{sfn|Одесский|1999|с=63—65}}. Эпизод, рассказывающий о постройке первого старгородского трамвая, содержал актуальные куплеты, сочиняемые местными жителями: ''«Елестрический мой конь / Лучше, чем кобылка. / На трамвае я поеду, / А со мною милка»''{{sfn|Одесский|1999|с=152}}. Не вошло в итоговую редакцию и детальное описание творческой деятельности одного из завсегдатаев Дома народов — модного писателя Агафона Шахова, разрабатывавшего в своих произведениях темы любви, брака и ревности{{sfn|Одесский|1999|с=180}}. По словам Одесского и Фельдмана, в портрете Шахова угадывались черты Валентина Катаева и [[Романов, Пантелеймон Сергеевич|Пантелеймона Романова]]{{sfn|Одесский|1999|с=488}}. Сюжетная линия, связанная с Никифором Ляписом-Трубецким, была в рукописном варианте гораздо шире: в отдельной главе сообщалось о том, как автор «Гаврилиады», узнав о вскрытии предметов мебели в редакции «Станка» и театра Колумба, предложил своему соседу по комнате — писателю Хунтову — сочинить историю про спрятанное в стульях изобретение советского учёного; после долгих споров герои решили написать детективную оперу «Луч смерти»{{sfn|Одесский|1999|с=313—318}}. Из финала «Двенадцати стульев» была изъята фраза, лишавшая писателей возможности впоследствии «воскресить» Бендера: «Великий комбинатор умер на пороге счастья, которое он себе вообразил»{{sfn|Одесский|1999|с=440}}. {{начало цитаты}}Их [соавторов] не смутило, что теперь сюжетно слабо мотивировано появление Никифора Ляписа на страницах романа: в конце главы он просит пять рублей на починку стула, попорченного хулиганами, и не всякий читатель, закрыв книгу, вспомнит, какое имеет отношение Ляпис к поискам бриллиантов… В приключенческом романе это было бы невозможно. Логика сатирического повествования делает это вполне естественным{{sfn|Яновская|1969|с=35}}. {{конец цитаты|источник=}} == Литературная перекличка == === Источники для сюжета === По замечанию Лидии Яновской, история с поисками сокровищ, скрываемых в одинаковых предметах, в литературе не нова, а потому дискуссии о возможном источнике сюжета для «Двенадцати стульев» начались почти сразу после выхода романа{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. К примеру, журналист «Гудка» Арон Эрлих вспоминал о том, как в доме Катаева он читал писателю и его гостям свою первую пьесу о богатом господине, спрятавшем перед отъездом из России клад в собственной усадьбе. Через несколько лет, вернувшись на родину, герой попытался найти фамильные драгоценности и после череды рискованных операций выяснил, что его тайник, обнаруженный новыми владельцами дома, давно передан государству. По словам Эрлиха, пьеса не произвела особого впечатления на слушателей, однако у Валентина Петровича родилась идея, впоследствии реализованная Ильфом и Петровым: «Клад надо бы спрятать в одно из кресел мягкого гарнитура»{{sfn|Щеглов|2009|с=89}}. О другом произведении со схожим сюжетом рассказывал в книге «Алмазный мой венец» и Катаев — речь идёт об «уморительно смешной» приключенческой повести [[Лунц, Лев Натанович|Льва Лунца]], которую тот читал коллегам в 1922—1923 годах. Её герои — представители состоятельной семьи — перед отъездом из России поместили сокровища в платяную щётку: «Лев Лунц, приведённый [[Каверин, Вениамин Александрович|Кавериным]] в [[Улица Жуковского (Москва)|Мыльников переулок]], с такой серьезностью читал свою повесть, что мы буквально катались по полу от смеха»{{sfn|Щеглов|2009|с=88|name=shch}}. [[Шкловский, Виктор Борисович|Виктор Шкловский]] в одной из статей более подробно воспроизвёл её сюжет: «Через границу везут с собой деньги в платяной щётке. Щётку крадут. Тогда начинается бешеная скупка всех щёток на границе»<ref name="КЛ">{{книга|автор=Котова М., [[Лекманов, Олег Андершанович|Лекманов О. А.]]|часть=|ссылка часть=|заглавие=В лабиринтах романа-загадки: Комментарий к роману В. П. Катаева «Алмазный мой венец»|оригинал=|ссылка=http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Аграф|год=2004|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=57784-0271-6|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304095530/http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74|archivedate=2016-03-04}} {{Cite web |url=http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74 |title=Архивированная копия |access-date=2016-01-11 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304095530/http://mreadz.com/new/index.php?id=343509&pages=74 |deadlink=unfit }}</ref>. Если Лидия Яновская писала, что повесть Лунца была озаглавлена «Двенадцать щёток»{{sfn|Яновская|1969|с=34}}, то литературоведы Мария Котова и [[Лекманов, Олег Андершанович|Олег Лекманов]] выдвинули предположение о другом варианте названия — «Через границу»<ref name="КЛ" />. [[Файл:Sherlock Holmes Museum The Adventure of the Six Napoleons.jpg|250px|thumb|Бюсты Наполеона в [[Музей Шерлока Холмса|музее Шерлока Холмса]]]] Современники Ильфа и Петрова вспоминали также о реальных событиях, которые могли повлиять на фабулу романа. Так, в вышедшей в Париже книге «На переломе. Три поколения одной московской семьи» мемуарист рассказал о вагонном знакомстве с пожилыми дамами, закопавшими в 1918 году свои бриллианты под колонной собственного особняка; по словам бывших помещиц, их сокровища были достаточно быстро обнаружены новой властью. О нескольких сотнях золотых и серебряных предметов, найденных в [[Саратовская губерния|Саратовской губернии]], сообщил в 1928 году журнал «Огонёк»<ref name="shch" />. Несмотря на то, что сама идея сюжета в 1920-х годах «носилась в воздухе», наиболее вероятными литературными предшественниками «Двенадцати стульев» являются, по мнению Юрия Щеглова, два произведения, написанные в конце XIX века, — это рассказы Конан Дойла «[[Шесть Наполеонов]]» и «[[Голубой карбункул]]»<ref name="shch" /><ref>См. также: {{книга|автор=[[Шкловский, Виктор Борисович|Шкловский В. Б.]]|часть=Юго-запад|заглавие=Гамбургский счет: Статьи — воспоминания — эссе (1914—1933)|место=М.|издательство=Советский писатель|год=1990|страницы=473}}</ref>. В одном из них мошенник, спасаясь от преследования полиции, прячет чёрную жемчужину Боржиа в гипсовый бюст [[Наполеон I|Наполеона]], сохнущий в мастерской; в другом похититель алмаза использует в качестве «временного хранилища» [[Зоб (анатомия)|зоб]] гуся<ref name="shch" />. В «Шести Наполеонах» интрига строится вокруг выпадения одинаковых бюстов из сферы внимания заинтересованного лица, после чего происходит раздробление всей серии скульптур на части; в романе Ильфа и Петрова воробьяниновские стулья подобным же образом уходят из-под контроля владельца, а во время аукциона обретают новых хозяев{{sfn|Щеглов|2009|с=40}}. {{начало цитаты}}Напрасно спорили рецензенты о том, удался или не удался Ильфу и Петрову авантюрный сюжет и кому они больше подражали в его развитии — [[Плутовской роман|плутовскому роману]] XVIII века, детективным рассказам Конан Дойла или приключенческой повести Лунца… Схема авантюрного романа в «Двенадцати стульях»… использована пародийно: пародия помогала иронически осветить изображаемое{{sfn|Яновская|1969|с=34}}. {{конец цитаты|источник=}} === Влияния. Цитатность === Исследователи, анализируя роман Ильфа и Петрова, пришли к выводу, что в нём почти нет предложений, в которых не содержалось бы [[Реминисценция|реминисценций]], пародий, обыгрывания стилистических приёмов других авторов. По словам Юрия Щеглова, «каждая фраза „Двенадцати стульев“ есть цитата»{{sfn|Щеглов|2009|с=54}}. Общая атмосфера романа восходит к южнорусской литературной школе, поэтому в нём угадываются интонации Валентина Катаева, Исаака Бабеля, Юрия Олеши, Льва Славина{{sfn|Яновская|1969|с=120}}. Тематическое и стилистическое родство с Булгаковым в первой части дилогии обозначено лишь пунктирно; в «Золотом телёнке» оно проявляется больше. По словам Лидии Яновской, творческое тяготение соавторов и Михаила Афанасьевича было взаимным{{sfn|Яновская|1969|с=121}}: так, сочетание «огнедышащий суп», о котором мечтает Ипполит Матвеевич по окончании рабочего дня, нашло продолжение в «Мастере и Маргарите» («огнедышащий борщ», кость из «огнедышащего озера»){{sfn|Щеглов|2009|с=85}}. В первой половине 1920-х годов некоторые представители сообщества «[[Серапионовы братья]]» предложили активнее использовать творческие традиции Запада — в частности, учиться у [[Диккенс, Чарльз|Диккенса]] и Конан Дойла умению работать в остросюжетном жанре. Ильф и Петров не входили в состав объединения, однако именно они оказались в авангарде этой программы. Исследователи отмечают, что при создании образов Альхена и Кислярского соавторами использовались диккенсовские художественные приёмы — речь идёт о стремлении акцентировать внимание на одной характерной детали, присущей персонажу{{sfn|Щеглов|2009|с=54—55}}. Влияние Конан Дойла обнаруживается не только в фабуле «Двенадцати стульев», но и в отдельных эпизодах. К примеру, после неудачи на аукционе Бендер обращается за спасением к беспризорным; те легко справляются с поручением и приносят Остапу «агентурные сведения», позволяющие продолжить «концессию». Подобное умение находить общий язык с уличными детьми отличает и Шерлока Холмса, который прибегает к их помощи в таких произведениях, как «[[Этюд в багровых тонах]]» и «[[Знак четырёх]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=232}}. В романе Ильфа и Петрова улавливаются чеховские, толстовские, гоголевские мотивы{{sfn|Щеглов|2009|с=54}}. «Присутствие» Николая Васильевича литературоведы выделяют отдельно, полагая, что и структура «Двенадцати стульев» сопоставима с композицией «Мёртвых душ», и включённые в основной текст внесюжетные зарисовки и этюды сравнимы с авторскими отступлениями из поэмы о похождениях Чичикова{{sfn|Яновская|1969|с=124}}. Свидетельством высокой плотности гоголевских заимствований является диалог Воробьянинова и священника в гостинице «Сорбонна»: «Я вам морду побью, отец Фёдор! — Руки коротки». В первой реплике, по мнению Юрия Щеглова, содержится отсылка к «[[Повесть о том, как поссорился Иван Иванович с Иваном Никифоровичем|Повести о том, как поссорились Иван Иванович с Иваном Никифоровичем]]»; вторая выводит на пьесу «Ревизор»{{sfn|Щеглов|2009|с=66}}. «Двенадцать стульев» насыщены явными и неявными музыкально-поэтическими цитатами. Так, в названии главы «Муза дальних странствий» содержится строчка [[Гумилёв, Николай Степанович|Николая Гумилёва]] «Ведь ты во всём её убранстве / Увидел Музу Дальних Странствий»{{sfn|Одесский|1999|с=452}}. Название другой главы — «От Севильи до Гренады» — воспроизводит фрагмент серенады Дон Жуана из [[Дон Жуан (драма)|драматической поэмы]] [[Толстой, Алексей Константинович|Алексея Константиновича Толстого]] (музыка [[Чайковский, Пётр Ильич|Петра Ильича Чайковского]]){{sfn|Одесский|1999|с=497}}. Слова, признесённые Бендером во время разговора со старгородским дворником («Белой акации, цветы эмиграции»), представляют собой видоизменённую цитату из романса «Белой акации гроздья душистые», авторство которой приписывают А. А. Пугачёву (версия Одесского и Фельдмана){{sfn|Одесский|1999|с=469}} и Волину-Вольскому (предположение Щеглова){{sfn|Щеглов|2009|с=113}}. Песенка, напеваемая Остапом в гостинице — «А теперь уже танцует шимми целый мир», — является отрывком из оперетты [[Кальман, Имре|Имре Кальмана]] «[[Баядера (оперетта)|Баядера]]»{{sfn|Щеглов|2009|с=144}}. == Художественные приёмы == {{Quote box |quoted=true |bgcolor=#F5F5DC |salign=center |width=250px |align= | quote = '''Афоризмы''' * <small>Мосье, же не манж па сис жур.</small> * <small>При наличии отсутствия.</small> * <small>Пишите письма!</small> * <small>Мы чужие на этом празднике жизни.</small> * <small>Теперь я уже должен жениться, как честный человек.</small> * <small>Наших в городе много?</small> * <small>Утром — деньги, вечером — стулья.</small> * <small>Остапа несло.</small> * <small>У меня все ходы записаны.</small><ref name="КД" /> |source = }} Интерес к [[парадокс]]у как к художественному приёму, стирающему привычное восприятие картин жизни, обнаружился у Ильфа в середине 1920-х годов, когда молодой сотрудник «Гудка» начал собирать в специальную тетрадь газетные вырезки с нелепыми заголовками, объявлениями, фамилиями. Позже часть этих заготовок вошла в «Двенадцать стульев»{{sfn|Яновская|1969|с=130}}. Как отмечала Лидия Яновская, соавторы любили разрушать традиционные, «истёршиеся» от частого употребления обороты. Так, из устоявшегося выражения «Он пел не лишённым приятности голосом» писатели исключили частицу «не» — благодаря ломке стереотипов в сцене с пением отца Фёдора появился оттенок драмы{{sfn|Яновская|1969|с=140}}. В эпизоде с участием инженера Щукина произошло внезапное наделение водопроводного устройства человеческими качествами — в результате ситуация окрасилась мягкой иронией: «Кран захлебнулся и стал медленно говорить что-то неразборчивое»{{sfn|Яновская|1969|с=138}}. Иные художественные средства использованы при создании образа Эллочки Щукиной: её «людоедский» словарь сформирован за счёт соединения [[Гипербола (риторика)|гиперболы]], [[сарказм]]а и имитации «мещанской речи»{{sfn|Яновская|1969|с=36}}. Элементы пародии органично включены в текст всего романа: они присутствуют в портретах персонажей, репликах, лозунгах, фамилиях, вставных новеллах о московских вокзалах, письмах отца Фёдора жене{{sfn|Яновская|1969|с=142—143}}{{sfn|Щеглов|2009|с=53}}. К примеру, название одной из поэм Ляписа-Трубецкого — «О хлебе, качестве продукции и о любимой» — иронично обыгрывает заголовки таких агитационных стихотворений Маяковского, как «О „фиаско“, „апогеях“ и других неведомых вещах»{{sfn|Одесский|1999|с=511}}. Плакат в васюковской шахматной секции («Дело помощи утопающим…») является комической «перелицовкой» тезиса классиков [[Марксизм-ленинизм|марксизма-ленинизма]] о том, что «освобождение рабочих должно быть делом самих рабочих»{{sfn|Одесский|1999|с=530}}. По словам Юрия Щеглова, соавторы использовали пародию даже при разработке «вечных тем»: так, в 1-й главе романа упоминание о многочисленных похоронных конторах, находящихся в городе N, соседствует с описанием похожего на «старую надгробную плиту» стола Ипполита Матвеевича (ведающего в загсе вопросами любви и смерти) и сценой внезапного появления гробовщика Безенчука, несущего в себе мотив «раздатчика парадоксов жизни и смерти». Эта череда повторов-символов, предваряющая повествование о кончине мадам Петуховой, необходима Ильфу и Петрову «для ироничного возвышения тривиального»{{sfn|Щеглов|2009|с=48}}. {{начало цитаты}}Язык Ильфа и Петрова богат внезапными столкновениями: эффект неожиданности, именно потому, что он — эффект неожиданности, требует толчков, стилистических столкновений, тех непредвиденных ударов, при помощи которых высекаются искры смеха{{sfn|Яновская|1969|с=140—141}}.{{конец цитаты|источник=}} == Запрет романа к печати == Критик [[Тарасенков, Анатолий Кузьмич|Анатолий Тарасенков]], написавший в 1929 году в «Литературной газете», что роман соавторов «должен быть всячески рекомендован читателю»<ref name="ОФ" />, через девятнадцать лет, работая в издательстве «Советский писатель», получил строгий выговор «за выход в свет книги Ильфа и Петрова без её предварительного прочтения»{{sfn|Ильф|2001|с=312}}. Дисциплинарное взыскание было вынесено на основании постановления секретариата [[Союз советских писателей|Союза советских писателей]] от 15 ноября 1948 года. В документе, осудившем выход «Двенадцати стульев» и «Золотого телёнка», говорилось, что выпуск дилогии тиражом 75 000 экземпляров является «грубой политической ошибкой»: «Редактор отдела советской литературы тов. Тарасенков даже не прочёл этой книги, целиком доверившись редактору книги т. Ковальчик»{{sfn|Ильф|2001|с=308—309}}. В перечне причин, по которым книга Ильфа и Петрова объявлялась «вредной», указывалось, что авторы романа о поисках сокровищ, не сразу поняв направлений общественного развития в СССР, «преувеличили место и значение нэпманских элементов»{{sfn|Ильф|2001|с=309}}. Директивная часть постановления поручала критику [[Ермилов, Владимир Владимирович|Владимиру Ермилову]] подготовить для «Литературной газеты» публикацию, «вскрывающую клеветнический характер книги Ильфа и Петрова»{{sfn|Ильф|2001|с=312}}. Месяц спустя на имя секретаря отдела пропаганды и агитации [[ЦК ВКП(б)]] [[Маленков, Георгий Максимилианович|Георгия Маленкова]] поступила докладная записка, авторы которой — [[Шепилов, Дмитрий Трофимович|Дмитрий Шепилов]], Ф. Головченко и Н. Маслин — сообщили, что в романе «Двенадцать стульев» содержатся «пошлые, антисоветские остроты»; особое внимание обращалось на реплики, произносимые Бендером во 2-м доме Старсобеса. [[Первое мая (праздник)|Первомайская демонстрация]], по словам подписавших документ партийных деятелей, изображена в романе карикатурно; история с пуском первого старгородского трамвая выглядит как «затея головотяпов»; редакции советских газет представлены как сообщество «придурковатых работников»{{sfn|Ильф|2001|с=314}}. В записке напоминалось, что годом ранее отдел пропаганды и агитации отказался дать согласие на переиздание дилогии Ильфа и Петрова, однако «издательство не посчиталось с этим указанием и выпустило романы»{{sfn|Ильф|2001|с=314}}. На основании этого документа был подготовлен проект постановления секретариата ЦК ВКП(б) «О грубой политической ошибке издательства „Советский писатель“ от 14 декабря 1948 года», после которого директор издательства [[Ярцев, Георгий Алексеевич|Г. А. Ярцев]] был освобождён от занимаемой должности{{sfn|Ильф|2001|с=318—319}}. {{начало цитаты}}Все перипетии «разоблачения» Ильфа и Петрова в ту пору огласки не получили: цитируемые выше документы осели в архиве под грифом «секретно»… Писательское руководство ответственности избежало, директора же издательства действительно заменили, как того и требовал Агитпроп. Обещание поместить в «Литературной газете» статью, «вскрывающую клеветнический характер» дилогии, секретариат ССП не выполнил<ref>{{книга|автор=Ильф И., Петров Е.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Золотой Теленок (полная версия)|оригинал=|ссылка=http://www.rulit.me/books/zolotoj-telenok-polnaya-versiya-read-232419-2.html|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Русская книга|год=1994|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=5-268-01053-0|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304090157/http://fanread.ru/book/516086/?page=1|archivedate=2016-03-04}}</ref>.{{конец цитаты|источник=}} Запрет на издание произведений Ильфа и Петрова продолжался с 1949-го до середины 1950-х годов<ref name="БР">{{статья|автор=[[Рогинский, Борис Арсеньевич|Рогинский Б. А.]]|заглавие=Интеллигент, сверхчеловек, манекен — что дальше? Экранизации романов Ильфа и Петрова|оригинал=|ссылка=http://magazines.russ.ru/zvezda/2005/11/ro12.html|автор издания=|издание=[[Звезда (журнал XX—XXI веков)|Звезда]]|тип=|место=|издательство=|год=2005|выпуск=|том=|номер=11|страницы=|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305015459/http://magazines.russ.ru/zvezda/2005/11/ro12.html|archivedate=2016-03-05}}</ref>. В годы ранней [[хрущёвская оттепель|хрущёвской оттепели]], позволившей «реабилитировать» дилогию об Остапе Бендере, выход романов сопровождался комментариями, которые свидетельствовали о продолжении литературоведческих дискуссий вокруг идеологических взглядов соавторов. Так, писатель [[Симонов, Константин Михайлович|Константин Симонов]], участвовавший в выпуске первого после паузы издания «Двенадцати стульев» и «Золотого телёнка» («[[Художественная литература (издательство)|Художественная литература]]», 1956), отметил в предисловии, что Ильф и Петров были «людьми, глубоко верившими в победу светлого и разумного мира социализма над уродливым и дряхлым миром капитализма»<ref>{{книга|автор=Ильф И., Петров Е.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Золотой Теленок (полная версия)|оригинал=|ссылка=http://fanread.ru/book/516086/?page=2|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Русская книга|год=1994|том=|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=5-268-01053-0|тираж=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160325044305/http://fanread.ru/book/516086/?page=2|archivedate=2016-03-25}} {{Cite web |url=http://fanread.ru/book/516086/?page=2 |title=Архивированная копия |access-date=2016-02-14 |archive-date=2016-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160325044305/http://fanread.ru/book/516086/?page=2 |deadlink=yes }}</ref>. == Цитаты == {{начало цитаты}} Константин Воробьёв силён там, где он пишет, давая себе и своему воображению полный простор, а языку — полное дыхание, как на ветру, напоенному запахами родной ему курской земли, русских полей и садов<ref>[http://kurskonb.ru/our-booke/site/persons/kv.html Константин Дмитриевич Воробьёв] // Курская областная научная библиотека имени Н. Н. Асеева.</ref>. {{конец цитаты}} {{начало цитаты}} Он долго и трудно шёл в литературу, его рукописи громили московские рецензенты… громили беспощадно, изничтожающе… за «искажение положительного образа», за «пацифизм», за «дегероизацию»… В особенности досталось за «окопную правду», за «натуралистическое» изображение войны и за искажение «образа советского воина»… {{конец цитаты|{{sc|[[Астафьев, Виктор Петрович|Виктор Астафьев]]}}}} {{начало цитаты}} Воробьёв написал две прямодушные повести о подмосковных боях — «Крик» и «Убиты под Москвой». В них мы найдём, при всём скоплении случайностей и неразберихи любого боя, и нашу полную растерянность 41-го года; и эту немецкую лёгкость, как, при лихо закатанных по локоть рукавах, секли превосходными автоматами от живота по красноармейцам; и тупость неподготовленных командиров; и малодушие тех политруков, кто спешил свинтить шпалы с петлиц и порвать свой документ; и засады за нашей спиной откормленных заградотрядчиков — уже тогда, бить по своим отступающим; и ещё, ещё не всё поместилось тут — и об этом тоже целые поколения не узнают правды?? — Повесть «Убиты под Москвой» безуспешно прошла несколько журналов и была напечатана в начале [[1963 год|63-го]] в «Новом мире» личным решением Твардовского. И концентрация такой уже 20 лет скрываемой правды вызвала бешеную атаку советской казённой критики — как у нас умели, на уничтожение. Имя Воробьёва было затоптано — ещё вперёд на 12 лет, уже до его смерти. Он жил эти годы со «вторым ножом в спине», в состоянии безысходности. {{конец цитаты|{{sc|[[Солженицын, Александр Исаевич|Александр Солженицын]]}}}} == Основные произведения (повести) == * 1974 — [[И всему роду твоему|…И всему роду твоему]] (неоконч.; опубл. 1975) * 1971 — [[Вот пришёл великан|Вот пришёл великан…]] * 1969 — [[Генка, брат мой|Генка, брат мой…]] * 1967 — [[Тётка Егориха]] (часть повести «Друг мой Момич», опубл. 1967) * 1965 — [[Друг мой Момич]] (опубл. 1988) * 1964 — [[Почём в Ракитном радости]] * 1963 — [[Сказание о моём ровеснике]] * 1962 — [[Крик (повесть)|Крик]] * 1961 — [[Убиты под Москвой]] (опубл. 1963) * 1948 — [[Одним дыханием]] (опубл. 1958) * 1943 — [[Это мы, Господи!|Это мы, Господи!..]] (опубл. 1986) == 1 == * Մինսկի գետտո - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%B3%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%BE * Մահվան խաղ - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%87_%D1%81%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8 * Անտառային եղբայրներ - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%B1%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_(1944%E2%80%941957) * Բաց նամակ - https://en.wikipedia.org/wiki/Open_letter * [[Սնափառության տոնավաճառ]] - [https://en.wikipedia.org/wiki/Vanity_Fair_(novel) ռուսերեն] * Ցախես - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D0%A6%D0%B0%D1%85%D0%B5%D1%81,_%D0%BF%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8E_%D0%A6%D0%B8%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1% * [[Կարամազով եղբայրներ]] * [[Ալեքսանդր Վերտինսկի]] - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87 7p1rxem4qonskj2vytckgpf0zuk6ckz 0 582074 8485379 8414853 2022-08-08T19:15:32Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Police_of_the_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an articl wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ | հայերեն անուն = Վալերիյ Օսիպյան | բնօրինակ անուն = | պատկեր = | պատկերի լայնություն = 220px | նկարագրություն = | տիտղոս = [[Հայաստանի վարչապետ|Հայաստանի վարչապետի գլխավոր խորհրդական]] | կարգ = | կարգ-ին = | անվան տակ = | դրոշ = | կառավարման սկիզբ = [[սեպտեմբերի 18]], [[2019]] | կառավարման ավարտ = հոկտեմբերի 8, 2019 | կառավարման ժամանակ = | նախորդող = | հաջորդող = | տիտղոս_2 = [[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետ|Հայաստանի ոստիկանապետ]] | կարգ_2 = | կարգ-ին_2 = | անվան տակ_2 = | դրոշ_2 = | կառավարման սկիզբ_2 = [[մայիսի 10]], [[2018]] | կառավարման ավարտ_2 = [[սեպտեմբերի 18]], [[2019]] <!--կամ՝ --> | կառավարման ժամանակ_2 = | նախորդող_2 = [[Վլադիմիր Գասպարյան]] | հաջորդող_2 = | տիտղոս_3 = Երևան քաղաքի փոխոստիկանապետ | կարգ_3 = | կարգ-ին_3 = | անվան տակ_3 = | դրոշ_3 = | կառավարման սկիզբ_3 = 09.2012 թ. | կառավարման ավարտ_3 = 10.05.2018 թ. <!--կամ՝ --> | կառավարման ժամանակ_3 = | նախորդող_3 = | հաջորդող_3 = | ազգություն = | ծննդյան օր = [[ապրիլի 17]], [[1970]] թ. | ծննդավայր = | վախճանի օր = | վախճանի վայր = | դինաստիա = | հայր = | մայր = | ամուսին = | զավակներ = | դավանանք = | կուսակցություն = | գործունեություն = | կրթություն = | մասնագիտություն = | գիտական աստիճան = | պարգևներ = | կայք = | ինքնագիր = | Վիքիպահեստ = Valeri Osipyan }} '''Վալերիյ Ռազմիկի Օսիպյան''' ({{ԱԾ}}), հայ իրավապահ մարմինների գործիչ, [[Հայաստանի վարչապետ]]ի գլխավոր խորհրդական (2019), Հայաստանի նախկին ոստիկանապետ<ref name="osipyan qnnad 1in.am 10.05">[https://www.1in.am/2350107.html «Հեղափոխության լույսը խամրեցնող առաջին որոշումները», ''1in.am''], ([https://web.archive.org/save/https://www.1in.am/2350107.html արխիվացված])։</ref><ref name="ԱՌ օս նշ ոստ պետ"/><ref name="ՀԺ օս նշ ոստ պետ"/><ref>[https://armenpress.am/arm/news/933070/ Հայաստանի Նախագահը Վալերիյ Օսիպյանին նշանակել է Հայաստանի ոստիկանության պետ]</ref><ref>{{Cite web |url=https://president.am/hy/decrees/item/4536/ |title=ՎալերիյՅ ՕՍԻՊՅԱՆԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՈՍՏԻԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏ ՆՇԱՆԱԿԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ ՀՀ Նախագահի հրամանագիր |date=10.05.2018}}</ref>, [[Հայաստանի ոստիկանություն|Հայաստանի ոստիկանության]] Երևան քաղաքի վարչության պետի նախկին տեղակալ (2012-2018), [[ոստիկանության գեներալ-մայոր]]<ref>{{Cite web|url=https://president.am/hy/decrees/item/4829/|title=Հանրապետության նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ|website=president.am|accessdate=2019-07-05}}</ref>։ ==Ծառայությունը Հայաստանի ոստիկանությունում== Վալերիյ Օսիպյանը հայ հասարակությանը հայտնի է իր ոստիկանական համակարգում աշխատելով։ Տարբեր տարիների զբաղեցրել է ոստիկանության պաշտոններ, այդ թվում՝ եղել է գնդի վաշտի հրամանատար, գնդի հրամանատարի տեղակալ, գնդի հրամանատար, Երևան քաղաքի վարչության հասարակական անվտանգության բաժնի պետ, Երևան քաղաքի վարչության պետի տեղակալ։ Հայտնի է [[Սերժ Սարգսյան]]ի, [[Հայաստանի Հանրապետական կուսակցություն|Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության]] դեմ իրականացվող, բնապահպանական, սոցիալական և այլ բնույթի ցույցերի, բողոքի գործողությունների ժամանակ ոստիկանական ստորաբաժանումները ղեկավարող անձ։ Համաձայն մամուլի հրապարակումների՝ բողոքի գործողությունները ճնշելու ընթացքում բազմիցս աչքի է ընկել բռնի գործողություններով<ref name="osipyan qnnad 1in.am 10.05"/><ref name="Մաշտոց Օսիպյան լրագիր">[http://www.lragir.am/index/arm/0/right/wv5k/64673 «Մաշտոցի պուրակի ակտիվիստների դիմումը ՀՀ գլխավոր դատախազ Ա. Հովսեփյանին», ''lragir.am''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180510192504/http://www.lragir.am/index/arm/0/right/wv5k/64673 |date=2018-05-10 }}, ([https://web.archive.org/save/http://www.lragir.am/index/arm/0/right/wv5k/64673 արխիվացված])։</ref><ref name="մ1 օս բազ epress">[http://epress.am/2011/02/26/%C2%AB%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%AB-1-%D5%AB-%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%A5%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%C2%BB-%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D6%83%D5%B8%D6%80%D5%B1.html ««Մարտի 1-ի իրազեկում». ոստիկանները փորձել են խանգարել ակտիվիստներին», ''epress.am''], ([https://web.archive.org/save/http://epress.am/2011/02/26/%C2%AB%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%AB-1-%D5%AB-%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%A5%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%C2%BB-%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D6%83%D5%B8%D6%80%D5%B1.html արխիվացված])։</ref>։ Նա մամուլի կողմից քննադատության է ենթարկվել նաև այն բանի համար, որ, ըստ հրապարակումների, օգտագործել է իր պաշտոնեական դիրքը և հետաքննությունից ազատել իր եղբոր որդուն՝ Սեդրակ Օսիպյանին<ref name="osipyan qnnad 1in.am 10.05"/><ref name="օսիպյան եղբորորդի ilur 1">[http://www.ilur.am/news/view/30266.html «Վալերիյ Օսիպյանի եղբոր որդին դանակահարել է իր հետ վիճած քաղաքացուն», ''ilur.am''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180510200844/http://www.ilur.am/news/view/30266.html |date=2018-05-10 }}, ([https://web.archive.org/save/http://www.ilur.am/news/view/30266.html արխիվացված])։</ref>։ 2009 - 2010 թվականներին Վալերիյ Օսիպյանը զբաղեցրել է Հայաստանի ոստիկանության գնդի հրամանատարի տեղակալ պաշտոն, 2010 - 2011 թվականներին՝ գնդի հրամանատարի, 2011 - 2012 թվականներին՝ Երևան քաղաքի վարչության հասարակական անվտանգության բաժնի պետի, 2012 թվականի սեպտեմբերից մինչ 2018 թվականի մայիս ամիսը՝ Երևան քաղաքի վարչության պետի տեղակալի պաշտոնները։ === ՊՊԾ գնդի գրավում === {{Հիմնական|ՊՊԾ գնդի գրավում}} 2016 թվականի հուլիսի 17-ի առավոտյան [[Սասնա ծռեր խմբավորում|Սասնա ծռեր խմբի]] կողմից [[Հայաստանի ոստիկանություն|Հայաստանի ոստիկանության]] պարեկապահակային ծառայության գնդի զորամասի գրավման ժամանակ պատանդ վերցված ոստիկանների թվում էր նաև Երևանի փոխոստիկանապետ Վալերիյ Օսիպյանը<ref name="Սիվիլնեթ">[http://civilnet.am/2016/07/17/%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%AE-%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D5%A5%D5%BA-%D5%A5%D6%80%D6%87%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A9%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%BE%D5%B8%D5%B2/#.V4s-aJOLRfI «Զինված միջադեպ Երևանում», ''civilnet.am''], ([https://web.archive.org/save/https://www.civilnet.am/news/2016/07/17/%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%AE-%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D5%A5%D5%BA-%D5%A5%D6%80%D6%87%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A9%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%BE%D5%B8%D5%B2/296962#.V4s-aJOLRfI արխիվացված])։</ref><ref name="օսիպբռն թերթ">[http://www.tert.am/am/news/2016/07/23/nss-2/2086956 «ՊՊԾ գնդից ազատ են արձակվել վերջին 2 պատանդները՝ Վալերիյ Օսիպյանն ու Վարդան Եղիազարյանը», ''tert.am''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180510184405/http://www.tert.am/am/news/2016/07/23/nss-2/2086956 |date=2018-05-10 }}, ([https://web.archive.org/save/http://www.tert.am/am/news/2016/07/23/nss-2/2086956 արխիվացված])։</ref>։ Նա Սասնա ծռեր խմբի կողմից ազատ է արձակվել հուլիսի 23-ին<ref name="օսիպազատարձ թերթ">[http://www.tert.am/am/news/2016/07/23/valeri-osipyan/2087162 «Վալերիյ Օսիպյանը լքեց ՊՊԾ գնդի տարածքը», ''tert.am''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180510184611/http://www.tert.am/am/news/2016/07/23/valeri-osipyan/2087162 |date=2018-05-10 }}, ([https://web.archive.org/save/http://www.tert.am/am/news/2016/07/23/valeri-osipyan/2087162 արխիվացված])։</ref>։ Սասնա ծռեր խումբը զորամասի գրավումն ու պատանդառությունը պայմանավորում էր իր այն պահանջով, որ [[Սերժ Սարգսյան]]ը պետք է հրաժարական տա [[Հայաստանի նախագահ|Հայաստանի նախագահի]] պաշտոնից և իշխանությունը փոխանցի ժողովրդի վստահության կառավարությանը<ref name="Սիվիլնեթ"/><ref>{{Cite web|url=https://mamul.am/am/news/87791|title=Զինված ապստամբության կազմակերպիչ Վարուժան Ավետիսյանի կոչը ժողովրդին|last=ՄԱՄՈՒԼ.am|website=ՄԱՄՈՒԼ.am|accessdate=2019-09-18}}</ref>։ === Հայաստանի ոստիկանապետ === 2018 թվականի մայիսի 10-ին [[Հայաստանի վարչապետ]] [[Նիկոլ Փաշինյան]]ի առաջարկությամբ և Հայաստանի նախագահ [[Արմեն Սարգսյան]]ի հրամանագրով Վալերիյ Օսիպյանը նշանակվել է Հայաստանի ոստիկանապետ<ref name="osipyan qnnad 1in.am 10.05"/><ref name="ԱՌ օս նշ ոստ պետ">[https://www.azatutyun.am/a/29219735.html «Վալերիյյ Օսիպյանը նշանակվել է Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետ», ''Ազատություն ռադիոկայան''], ([https://web.archive.org/save/https://www.azatutyun.am/a/29219735.html արխիվացված])։</ref><ref name="ՀԺ օս նշ ոստ պետ">[http://armtimes.com/hy/article/137235 «Վալերիյ Օսիպյանը նշանակվել է Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանապետ», ''armtimes.com''], ([https://web.archive.org/save/http://armtimes.com/hy/article/137235 արխիվացված])։</ref>։ Վալերիյ Օսիպյանին իր կողմից Հայաստանի ոստիկանապետի պաշտոնում առաջադրելու առիթով վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ասել է. {{մեջբերում|Այսօր ոստիկանությունից շատ բան է կախված։ Ոստիկանությունից կախված են իրավակարգը, օրինականությունը, քաղաքացու ինքնազգացողույունը, եւ ես շատ հստակ խնդիներ եմ դրել, որ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիները պետք է իրենց զգան վստահ, պաշտպանված, եւ որեւէ բան չպետք է սպառնա նրանց այս զգացողությանը։ Մտածեցի, որ հեղափոխությունից առաջ, մենք դուք ու Վալերիյ Օսիպյանը գտնվում էինք փշալարերի տարբեր կողմերում։ Այս որոշումից հետո բոլորս պետք է նույն կողմում հայտնվենք|Հայաստանի վարչապետ [[Նիկոլ Փաշինյան]], ''<ref name="osipyan qnnad 1in.am 10.05"/><ref name="ՀԺ օս նշ ոստ պետ"/>''}} Հայաստանի ոստիկանապետի պաշտոնում Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կողմից Վալերիյ Օսիպյանի առաջադրումը, ըստ մամուլի, խիստ բացասական արձագանք է գտել 2018 թվականի ապրիլին սկսված [[Բողոքի ցույցեր ընդդեմ Սերժ Սարգսյանի|համազգային շարժման]] բազմաթիվ մասնակիցների ու համակիրների կողմից<ref name="osipyan qnnad 1in.am 10.05"/>։ 2019 թվականի սեպտեմբերի 18-ին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի միջնորդությամբ ազատվել է ոստիկանապետի պաշտոնից<ref>[https://armlur.am/931700/ Արմեն Սարգսյանը ստորագրեց. Վալերիյ Օսիպյանը գնաց]</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.aysor.am/am/news/2019/09/18/%C3%95%C2%8E%C3%95%C2%A1%C3%95%C2%AC%C3%95%C2%A5%C3%96%C2%80%C3%95%C2%AB%C3%95%C2%B5-%C3%95%C2%95%C3%95%C2%BD%C3%95%C2%AB%C3%95%C2%BA%C3%95%C2%B5%C3%95%C2%A1%C3%95%C2%B6/1607637 |title=Վալերիյ Օսիպյանն ազատվել է ՀՀ ոստիկանապետի պաշտոնից - Այսօր` թարմ լուրեր Հայաստանից |last=LLC |first=Helix Consulting |website=www.aysor.am |language=en |accessdate=2019-09-18}}</ref>։ Նույն օրը երեկոյան նշանակվել է Հայաստանի վարչապետի գլխավոր խորհրդական<ref>[https://e-gov.am/decrees/item/20997/ Վարչապետի որոշումներ]</ref><ref>[https://armlur.am/931757/ Վալերիյ Օսիպյանը նոր պաշտոնի նշանակվեց]</ref>։ == Պարգևներ == * 2009 թվականի սեպտեմբերի 17-ին Հայաստանի Հանրապետության անկախության հռչակման 18-րդ տարեդարձի առթիվ, իրավակարգի ամրապնդման և հասարակական կարգի պահպանության գործում ունեցած նշանակալի ներդրման, ծառայության ընթացքում ցուցաբերած խիզախության համար պարգևատրվել է «Հասարակական կարգի գերազանց պահպանման համար» մեդալով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/237 Հայաստանի Հանրապետության մեդալներով պարգևատրելու մասին]</ref>։ *2015 թ. սեպտեմբերի 5-ին Հայաստանի Հանրապետության Անկախության տոնի առթիվ, հասարակական կարգի պահպանման գործում ներդրած անձնական մեծ ավանդի և ծառայողական պարտականությունները բարեխիղճ կատարելու համար պարգևատրվել է «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի մեդալով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/2116 Վ. Ռ. ՕՍԻՊՅԱՆԻՆ «ՀԱՅՐԵՆԻՔԻՆ ՄԱՏՈՒՑԱԾ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ» 2-ՐԴ ԱՍՏԻՃԱՆԻ ՄԵԴԱԼՈՎ ՊԱՐԳԵՎԱՏՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ]</ref>։ * Երևանի քաղաքապետի ոսկե մեդալ, 2016<ref>{{Cite web|url=https://www.yerevan.am/am/mayors-decisions/3452-a-2/|title=yerevan.am {{!}} ՔԱՂԱՔԱՊԵՏԻ ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐ|website=www.yerevan.am|accessdate=2016-10-10}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} {{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն | Նախորդող = [[Վլադիմիր Գասպարյան]] | Հաջորդող = - | Ցուցակ = Հայաստանի Ոստիկանության պետ<br>Վալերիյ Օսիպյան | Տարիներ = 2018 թ. մայիսի 10-ից - սեպտեմբերի 18 | bcolor = #fafff6 | color = #CCFFBF }} {{Հայաստանի ներքին գործերի նախարարները և ՀՀ ԿԱ ՀՀ ոստիկանության պետերը}} {{DEFAULTSORT:Օսիպյան, Վալերիյ}} [[Կատեգորիա:Հայ ոստիկաններ]] [[Կատեգորիա:1970 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Ապրիլի 17 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:«Հասարակական կարգի գերազանց պահպանման համար» մեդալակիրներ]] [[Կատեգորիա:«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի մեդալակիրներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ ոստիկանապետեր]] [[Կատեգորիա:Ոստիկանության գեներալ-մայորներ]] lmr3v5ny54egkjg6wc2vpuvkzfapam0 0 583706 8485789 8108946 2022-08-09T09:44:51Z ArmSirius 64149 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}} '''Զորան Միլանովիչ,''' ({{lang-hr|Zoran Milanović}}; [[հոկտեմբերի 30]], [[1966]], [[Զագրեբ]], [[Խորվաթիա]]), խորվաթ պետական և քաղաքական գործիչ<ref>[http://www.jutarnji.hr/premijerov-iskorak--vlada-do-kraja-mandata-zeli-ozakoniti-istospolne-zajednice-po-uzoru-na-najrazvijenije-drzave/1027305 Milanović: Gay parovima trebamo dati prava kao u Španjolskoj, zbog toga nitko neće ništa izgubiti] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150715230036/http://www.jutarnji.hr/premijerov-iskorak--vlada-do-kraja-mandata-zeli-ozakoniti-istospolne-zajednice-po-uzoru-na-najrazvijenije-drzave/1027305/ |date=2015-07-15 }}, jutarnji.hr; accessed 15 April 2015.</ref>, [[2011 թվական]]ի [[դեկտեմբերի 23]]-ից [[Խորվաթիա]]յի վարչապետ։ Նա առաջնորդն է [[Խորվաթիա]]յի Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության (ԿԶԾ)։ [[Խորվաթիա]]յի մայրաքաղաք [[Զագրեբ]]ի իրավագիտության դպրոցը ավարտելուց հետո Միլանովիչը աշխատել է Խորվաթիայի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարությունում։ Նա ծառայել է որպես խորհրդական, դառնալով Խորվաթիայի ներկայացուցիչը [[Եվրոպական Միություն|Եվրամիությունում]] և [[ՆԱՏՕ]]-ի [[1996 թվական]]ի և [[1999 թվական]]ի [[Բրյուսել]]ի ([[Բելգիա]]) համաժողովներում։ Նա եղել է սոցիալ-դեկոկրատների համակարգողը 4-րդ ընտրատարածքում։ [[2014 թվական]]ին ընտրվել է կուսակցության ղեկավար։ Այն դեպքից հետո, երբ Զորան Միլանովիչը պաշտպանեց Լյուբո Յուրցիցի շահերը, նրա գլխավորած կուսակցությունը դարձավ ամենահզոր դիրքեր ունեցողը խորվաթական խորհրդարանում։ == Կենսագրություն == Զորան Միլանովիչը ծնվել է [[1966 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 30]]-ին [[Խորվաթիա]]յում։ Նա սովորել է տեղի միջնակարգ դպրոցում այնուհետը ավարտել [[Զագրեբի համալսարան]]ի իրավագիտական ֆակուլտետը։ Տիրապետում է գերազանցապես չորս լեզուների ([[խորվաթերեն]], [[անգլերեն]], [[ռուսերեն]], [[ֆրանսերեն]])։ Ուսումը գաջողությամբ ավարտելուց հետո Միլանովիչը աշխատել է Զագրեբի դատարաններում, ապա [[1993 թվական]]ին դարձել է Խորվաթիայի պատվիրակը [[ԵՄ]]-ում և [[ՆԱՏՕ]]-ում։ Այնուհետև [[2012 թվական]]ի [[նոյեմբերի 11]]-ին կաշառք վերցնելու համար ազատազրկվել է 10 տարի ժամկետով։ Միևնույն ժամանակ Միլանովիչը սկսեց իր քաղաքական կարիերան։ Նա մեծ ներդորում ունի մի շարք սոցիալ-դեմոկրատական հոսանքների ձևավորման գործում։ Վերջապես նա կարողացավ միացորել [[Խորվաթիա]]յի ողջ կոմունիստներին և ստեղծել իր կուսակցությունը։ Երեք տարի անց նա դառնում է Խորվաթիայի արտաքին գործերի նախարար Տոնինո Պիցուլանի տեղակալը։ Այնուհետև Խորվաթիայի [[2003 թվական]]ի ընտրություններից հետո Զորան Միլանովիչը թողնում է իր պաշտոնը։ [[2004 թվական]]ին Միլանովիչը սկսում է անդամակցել [[Խորվաթիա]]յի Կենտրոնական կոմիտեի Սոցիալ-դեմոկրատական ​​կուսակցությանը և երկու տարի անց նա դառնում է կուսակցության մամուլի քարտուղարը։ Կուսակցության նախարարի մահից հետ Միլանովիչը համարվում էր նախագահի թեկնածու։ Խաղաղասիրության նպատակներով, որպես [[Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպություն|Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպության]] ներկայացուցիչ այցելել է [[Հայաստան]], [[Ադրբեջան]] և [[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն]]<ref>[http://www.zivotopis.hr/biografija/zoran-milanovic Zoran Milanović profile] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120124113754/http://www.zivotopis.hr/biografija/zoran-milanovic |date=2012-01-24 }}, zivotopis.hr; accessed 15 April 2015.</ref>։ == Ընդիմության առաջնորդ == [[Պատկեր:Kukuriku.jpg|thumb|left|300px|Զորան Միլանովիրը 2011 թվականի հուլիսին 15-ի հանդիպման ժամանակ]] [[2007 թվական]]ին հաղթել է ընտրություններում, քանի որ նրա ղեկավարած կուսակցությունը ուներ իր ուրույն դերը [[Խորվաթիա]]յի խորհրդարանում։ Նա համարվում է ոչ պաշտոնական ընդիմության առաջնորդ։ Նա կարևորում է իր վարչակազմի կողմից կոռուպցիայի դեմ պայքարի համար գործողությունների ծավալելումը։ [[2011 թվական]]ի [[հուլիսի 15]]-ին պաշտոնաթող է լինում և իր տեղը զիջում նոր վարչապետ Յանդրանկա Կոսերին։ Զորան Միլանովիչի այս քայլը առաջացրել Խորվաթիայի ընդիմադիր ուժերի հավանությանը։ [[2008 թվական]]ին [[Խորվաթիա]]ն անդամակցում է [[Եվրոպական Միություն|Եվրոպական Միության]]ը։ Այդ իրադարձությամբ հակասություններ են սկսում [[Սլովենիա]]յի հետ։ Տարաձայնությունների լուծումը եղել է արբիտրաժային համաձայնությունը<ref>{{cite news|url=http://www.vlada.hr/en/naslovnica/novosti_i_najave/2009/listopad/predsjednica_vlade_s_predsjednikom_vlade_republike_slovenije_borutom_pahorom|title=Premiers Kosor, Pahor say two countries at watershed, politics must find solutions|date=հոկտեմբերի 26, 2009|publisher=Croatian Government|accessdate=նոյեմբերի 4, 2009|archive-date=2011-09-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927013810/http://www.vlada.hr/en/naslovnica/novosti_i_najave/2009/listopad/predsjednica_vlade_s_predsjednikom_vlade_republike_slovenije_borutom_pahorom|dead-url=yes}}</ref>, որը ստորագրվել է [[Շվեդիա]]յի մայրաքաղաք [[Ստոքհոլմ]]ում՝ [[2009 թվական]]ի [[նոյեմբերի 4]]-ին։ Համաձայնագրի կնքմանը ներկա էին գտնվել երկու երկրների վարչապետները և [[Շվեդիա]]յի վարչապետ Ֆրեդերիկ Ռայնֆելդը<ref>{{cite news|url=http://www.vlada.hr/en/naslovnica/novosti_i_najave/2009/studeni/predsjednica_vlade_rh_kosor_i_predsjednik_slovenske_vlade_pahor_otvorena_nova_stranica_u_odnosima_dviju_zemalja|title=Croatia, Slovenia open new chapter in their relations, PMs say|date=նոյեմբերի 4, 2009|publisher=Croatian Government|accessdate=նոյեմբերի 4, 2009|archive-date=2011-09-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927013843/http://www.vlada.hr/en/naslovnica/novosti_i_najave/2009/studeni/predsjednica_vlade_rh_kosor_i_predsjednik_slovenske_vlade_pahor_otvorena_nova_stranica_u_odnosima_dviju_zemalja|dead-url=yes}}</ref>։ Այս պայմանագրի կնքմանը կողմ էր քվեարկել Զորան Միլանովիչը և [[Խորվաթիա]]յի խորհրդարանի մի շարք պատգամավորներ։ Սակայն Խորվաթիայի օրենսդիր մարմինը դեմ էր պայմանագրի կնքմանը։ [[2008 թվական]]ի տնտեսական ճգնաժամը հարված է հասցնում մի շարք եվրոպական երկրների՝ այդ թվում նաև Խորվաթիային։ Ճգնաժամը շարունակում է ողջ հետագա տարիներին։ Տասնյակ հազարավոր աշխատատեղիներ փակվում են և գործազրկության մակարդակը երկրում բարձրանում է։ == Վարչապետ == [[2011 թվական]]ի [[դեկտեմբերի 23]]-ին կայացած ընտրություններից հետո Միլանովիչը հավաքում է ձայների մեծամասնությունը և դառնում [[Խորվաթիա|Խորվաթիայի Հանրապետության]] նոր վարչապետը։ Սուրբ Մարկոսի հրապարակում Խորվաթիայի նախկին վարչապետ Յադրանկո Կոսորը Զորան Միլանովիչին է հանձնում համապատասխան փաստաթղթերը։ Զորան Միլանովիչը իր պաշտոնը ստանձնում է 45 տարեկան հասակում և դառնում է Խորվաթիայի Հանրապետության պատմության մեջ ամենաերիտասարդ վարչապետը ( անկախության հռչակագրից հետո)։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{cite web|url=http://www.nacional.hr/en/articles/view/33608/18/|publisher=[[Nacional (weekly)]]|title=Zoran Milanovic – The Rise of Racan's Successor|author=Robert Bajruši|date=ապրիլի 17, 2007|accessdate=հուլիսի 25, 2012|archivedate=2012-07-25|deadurl=no|archiveurl=https://www.webcitation.org/69QLDFWG4?url=http://www.nacional.hr/en/clanak/33608/zoran-milanovic-the-rise-of-racans-successor}} {{DEFAULTSORT:Միլանովիչ, Զորան}} [[Կատեգորիա:Խորվաթիայի վարչապետներ]] [[Կատեգորիա:Զագրեբի համալսարանի շրջանավարտներ]] 8dvcyxo89o5el1807fsqxl2pyxoyhr9 0 587993 8485507 8162398 2022-08-08T19:58:08Z CommonsDelinker 212 "National_Television_of_Armenia_logo_(1997-2001).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an articl wikitext text/x-wiki {{Այլ/ազգանուն|Արզումանյան}} {{Տեղեկաքարտ Անձ|ԱԱՀ=Արմեն Մարսելի Արզումանյան|պատկեր=|քաղաքացիություն={{Դրոշավորում|Հայաստան}}|ծննդյան օր=[[մայիսի 9]], [[1973]]<br> (48 տարեկան)}} '''Արմեն Մարսելի Արզումանյան''' ({{ԱԾ}}), հայ լրագրող, ՀՀ պետական գործիչ, «[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ]]» ՓԲԸ-ի գլխավոր տնօրեն (2013 թ.-ի սեպտեմբերից, մինչ այդ՝ 2013 թ. մայիս-սեպտեմբեր ամիսներին ընկերության Բաժնետերերի խորհրդի նախագահ), ՀՀ Նախագահի մամուլի քարտուղար (2010-2013), [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության]] գործադիր տնօրեն (2001-2010)։ == Կրթություն == * [[1990]]-[[1995]] թթ. - սովորել և ավարտել է [[Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարան|Երևանի ժողովրդական տնտեսության ինստիտուտը]]՝ միկրոէկոնոմիկա մասնագիտությամբ։ == Աշխատանքային գործունեությունը == * [[1991]]-[[1992]] թթ. - «21» երիտասարդական թերթի համահիմնադիր։ * [[1993]]-[[1995]] թթ. - [[Հայաստանի Հանրապետություն (օրաթերթ)|«Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթի]] թղթակից։ * [[1995]]-[[1996]] թթ. - ծառայել է [[ՀՀ Զինված Ուժեր|ՀՀ Զինված ուժերում]]։ * [[1997]]-[[1998]] թթ. - աշխատել է ՀՀ Նախագահի մամուլի ծառայությունում։ * [[1998]] թ. փետրվար-հուլիս ամիսներին եղել է [[«Կայմ» հեռուստաընկերություն|«Կայմ» հեռուստաընկերության]] գործադիր տնօրեն։ * [[1998]]-[[2000]] թթ. - [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության]] լրատվական ծառայության ղեկավար։ * [[2000]]-[[2001]] թթ. - [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության]] գործադիր տնօրենի պաշտոնակատար։ * [[2001]]-[[2010]] թթ. - [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության]] գործադիր տնօրեն։ * [[2010]] թ. մարտի 12-ին ՀՀ Նախագահի հրամանագրով նշանակվել է ՀՀ Նախագահի մամուլի քարտուղար<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/317 Ա. Արզումանյանին ՀՀ Նախագահի մամուլի քարտուղար նշանակելու մասին]</ref>։ * [[2013]] թ. ապրիլի 17-ին ՀՀ Նախագահի հրամանագրով ազատվել է ՀՀ Նախագահի մամուլի քարտուղարի պաշտոնից<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/861 Ա. Արզումանյանին Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի մամուլի քարտուղարի պաշտոնից ազատելու մասին]</ref>։ * [[2013]] թ. մայիսից - «[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ]]» ՓԲԸ-ի Բաժնետերերի խորհրդի նախագահ, իսկ 2013 թ. սեպտեմբերից՝ ընկերության գլխավոր տնօրեն։ == Պարգևներ == * [[Մովսես Խորենացու մեդալ]] (2013)<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/865 Հայաստանի Հանրապետության մեդալներով պարգևատրելու մասին]</ref>։ * ՀՀ վարչապետի հուշանվեր (2014)։ <br />{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն|Նախորդող='''[[Տիգրան Նաղդալյան]]''' (որպես Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրեն)|Հաջորդող=պաշտոնը լուծարվել է|Ցուցակ=Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակատար<br>Արմեն Արզումանյան<br> |Տարիներ=2000 -2001|bcolor=#F0F7FF|color=#74ABE9}}{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն|Նախորդող=պաշտոնը հիմնադրվել է|Հաջորդող='''[[Գագիկ Բունիաթյան]]'''|Ցուցակ=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն<br>Արմեն Արզումանյան<br>[[File:Public_Television_of_Armenia_logo_(2001-2003).svg|60px]]/[[File:Public_Television_of_ Armenia_logo_(2003-2013).svg|60px]]|Տարիներ=2001 -2010|bcolor=#F0F7FF|color=#74ABE9}}{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն | Նախորդող = '''[[Սամվել Ֆարմանյան]]''' | Հաջորդող = '''[[Արման Սաղաթելյան]]''' | Ցուցակ = ՀՀ Նախագահի մամուլի քարտուղար<br>Արմեն Արզումանյան | Տարիներ = 12 մարտի 2010 թ. - 17 ապրիլի 2013 թ. | bcolor = #fafff6 | color = #CCFFBF }} {{ՀՀ Նախագահի մամուլի քարտուղարները}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{DEFAULTSORT:Արզումանյան, Արմեն}} [[Կատեգորիա:1973 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Մայիսի 9 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Հայ լրագրողներ]] [[Կատեգորիա:ՀՊՏՀ շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Հայ մեդիա գործիչներ]] [[Կատեգորիա:Մովսես Խորենացու մեդալակիրներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ պետական գործիչներ]] faxdkyaad8iptdu4wxs9kanln3wyhln 8485512 8485507 2022-08-08T19:59:00Z CommonsDelinker 212 "Public_Television_of_Armenia_logo_(2001-2003).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki {{Այլ/ազգանուն|Արզումանյան}} {{Տեղեկաքարտ Անձ|ԱԱՀ=Արմեն Մարսելի Արզումանյան|պատկեր=|քաղաքացիություն={{Դրոշավորում|Հայաստան}}|ծննդյան օր=[[մայիսի 9]], [[1973]]<br> (48 տարեկան)}} '''Արմեն Մարսելի Արզումանյան''' ({{ԱԾ}}), հայ լրագրող, ՀՀ պետական գործիչ, «[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ]]» ՓԲԸ-ի գլխավոր տնօրեն (2013 թ.-ի սեպտեմբերից, մինչ այդ՝ 2013 թ. մայիս-սեպտեմբեր ամիսներին ընկերության Բաժնետերերի խորհրդի նախագահ), ՀՀ Նախագահի մամուլի քարտուղար (2010-2013), [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության]] գործադիր տնօրեն (2001-2010)։ == Կրթություն == * [[1990]]-[[1995]] թթ. - սովորել և ավարտել է [[Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարան|Երևանի ժողովրդական տնտեսության ինստիտուտը]]՝ միկրոէկոնոմիկա մասնագիտությամբ։ == Աշխատանքային գործունեությունը == * [[1991]]-[[1992]] թթ. - «21» երիտասարդական թերթի համահիմնադիր։ * [[1993]]-[[1995]] թթ. - [[Հայաստանի Հանրապետություն (օրաթերթ)|«Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթի]] թղթակից։ * [[1995]]-[[1996]] թթ. - ծառայել է [[ՀՀ Զինված Ուժեր|ՀՀ Զինված ուժերում]]։ * [[1997]]-[[1998]] թթ. - աշխատել է ՀՀ Նախագահի մամուլի ծառայությունում։ * [[1998]] թ. փետրվար-հուլիս ամիսներին եղել է [[«Կայմ» հեռուստաընկերություն|«Կայմ» հեռուստաընկերության]] գործադիր տնօրեն։ * [[1998]]-[[2000]] թթ. - [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության]] լրատվական ծառայության ղեկավար։ * [[2000]]-[[2001]] թթ. - [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության]] գործադիր տնօրենի պաշտոնակատար։ * [[2001]]-[[2010]] թթ. - [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության]] գործադիր տնօրեն։ * [[2010]] թ. մարտի 12-ին ՀՀ Նախագահի հրամանագրով նշանակվել է ՀՀ Նախագահի մամուլի քարտուղար<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/317 Ա. Արզումանյանին ՀՀ Նախագահի մամուլի քարտուղար նշանակելու մասին]</ref>։ * [[2013]] թ. ապրիլի 17-ին ՀՀ Նախագահի հրամանագրով ազատվել է ՀՀ Նախագահի մամուլի քարտուղարի պաշտոնից<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/861 Ա. Արզումանյանին Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի մամուլի քարտուղարի պաշտոնից ազատելու մասին]</ref>։ * [[2013]] թ. մայիսից - «[[Պանարմենիան Մեդիա Գրուպ]]» ՓԲԸ-ի Բաժնետերերի խորհրդի նախագահ, իսկ 2013 թ. սեպտեմբերից՝ ընկերության գլխավոր տնօրեն։ == Պարգևներ == * [[Մովսես Խորենացու մեդալ]] (2013)<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/865 Հայաստանի Հանրապետության մեդալներով պարգևատրելու մասին]</ref>։ * ՀՀ վարչապետի հուշանվեր (2014)։ <br />{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն|Նախորդող='''[[Տիգրան Նաղդալյան]]''' (որպես Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրեն)|Հաջորդող=պաշտոնը լուծարվել է|Ցուցակ=Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի պաշտոնակատար<br>Արմեն Արզումանյան<br> |Տարիներ=2000 -2001|bcolor=#F0F7FF|color=#74ABE9}}{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն|Նախորդող=պաշտոնը հիմնադրվել է|Հաջորդող='''[[Գագիկ Բունիաթյան]]'''|Ցուցակ=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն<br>Արմեն Արզումանյան<br> /[[File:Public_Television_of_ Armenia_logo_(2003-2013).svg|60px]]|Տարիներ=2001 -2010|bcolor=#F0F7FF|color=#74ABE9}}{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն | Նախորդող = '''[[Սամվել Ֆարմանյան]]''' | Հաջորդող = '''[[Արման Սաղաթելյան]]''' | Ցուցակ = ՀՀ Նախագահի մամուլի քարտուղար<br>Արմեն Արզումանյան | Տարիներ = 12 մարտի 2010 թ. - 17 ապրիլի 2013 թ. | bcolor = #fafff6 | color = #CCFFBF }} {{ՀՀ Նախագահի մամուլի քարտուղարները}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{DEFAULTSORT:Արզումանյան, Արմեն}} [[Կատեգորիա:1973 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Մայիսի 9 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Հայ լրագրողներ]] [[Կատեգորիա:ՀՊՏՀ շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Հայ մեդիա գործիչներ]] [[Կատեգորիա:Մովսես Խորենացու մեդալակիրներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ պետական գործիչներ]] rq59yk259tonj4rhmffjxbj74jhsbqi 0 588032 8485468 8162393 2022-08-08T19:49:40Z CommonsDelinker 212 "National_Television_of_Armenia_logo_(1997-1999).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an articl wikitext text/x-wiki {{Անձ|ԱԱՀ=Համլետ Արամայիսի Գասպարյան|պատկեր=|քաղաքացիություն={{Դրոշավորում|Հայաստան}}}} '''Համլետ Արամայիսի Գասպարյան''' ({{ԱԾ}}), հայ դիվանագետ, [[Ռումինիա]]յում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան (2010-2017)։ == Կրթություն == *1969-1974 թթ. սովորել և ավարտել է [[Երևանի պետական համալսարան]]ի բանասիրական ֆակուլտետի եվրոպական լեզուների բաժինը։ == Աշխատանքային գործունեություն == * 1974-1988 թթ. - աշխատել է Երևանի հրատարակչություններում որպես սրբագրիչ, հրատարակչական խմբագիր։ * 1988-1989 թթ. - «ՀայԱշխարհ» շաբաթաթերթի փոխխմբագիր։ * 1989-1995 թթ. - [[Ազգ (շաբաթաթերթ)|«Ազգ» օրաթերթի]] խմբագիր։ * 1995-1997 թթ. - աշխատել է [[Ֆրանսիա]]յում Հայաստանի դեսպանությունում։ * 1997-1998 թթ. - [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության]] գլխավոր տնօրեն։ * 1998-2002 թթ. - [[Ֆրանսիա]]յում Հայաստանի դեսպանության խորհրդական։ * 2002-2006 թթ. - [[Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարություն|ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության]] քաղաքական ծրագրավորման վարչության խորհրդական, ապա՝ նախարարության մամուլի խոսնակ։ * 2006-2008 թթ. - [[Ֆրանսիա]]յում Հայաստանի դեսպանության արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար։ * 2008-2009 թթ. - [[Ֆրանսիա]]յում Հայաստանի գործերի ժամանակավոր հավատարմատար։ * 2010 թ. մարտի 29-ին Հայաստանի Նախագահի հրամանագրով նշանակվել է [[Ռումինիա]]յում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/327/ Հ. Գասպարյանին Ռումինիայում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան նշանակելու մասին]</ref>։ * 2014 թ. հունիսի 18-ին Հայաստանի Նախագահի հրամանագրով, համատեղության կարգով, նշանակվել է [[Չեռնոգորիա]]յում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպան<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/1194 Հ. ԳԱՍՊԱՐՅԱՆԻՆ ՉԵՌՆՈԳՈՐԻԱՅՈՒՄ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐՏԱԿԱՐԳ ԵՎ ԼԻԱԶՈՐ ԴԵՍՊԱՆ ՆՇԱՆԱԿԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ]</ref>։ * 2017 թ. նոյեմբերի 17-ին ՀՀ նախագահի հրամանագրով ազատվել է Ռումինիայում և Չեռնոգորիայում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպանի պաշտոնից<ref>{{Cite web|url=https://president.am/hy/decrees/item/4153|title=ՀՀ Նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ|website=նախագահ.հայ|accessdate=2017-11-29}}</ref>։ * Հեղինակել է բազմաթիվ հոդվածներ, կազմել և խմբագրել գրքեր, թարգմանել գեղարվեստական ստեղծագործություններ։ == Դիվանագիտական աստիճան == *[[Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար]] (2005)։ Ամուսնացած է, ունի երեք զավակ։ {{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն | Նախորդող = պաշտոնը հիմնադրվել է, <br>'''[[Պերճ Ստեփանյան]]'''<br>(որպես Հայաստանի պետական հեռուստատեսության գլխավոր տնօրեն) | Հաջորդող = '''[[Տիգրան Նաղդալյան]]''' | Ցուցակ = Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գլխավոր տնօրեն<br>Համլետ Գասպարյան<br />[[File:National_Television_of_Armenia_logo_(1997).svg|60px]]/ /[[File:National_Television_of_Armenia_logo_(1997-2001).svg|60px]] | Տարիներ = 1997-1998 | bcolor = #F0F7FF | color = #74ABE9 }} {{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն | Նախորդող = '''[[Եղիշե Սարգսյան]]''' | Հաջորդող = Սերգեյ Մինասյան | Ցուցակ = Ռումինիայում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան<br>Համլետ Գասպարյան | Տարիներ = 29 մարտի 2010 - 17 նոյեմբերի 2017 | bcolor = #fafff6 | color = #CCFFBF }} {{Ռումինիայում ՀՀ Արտակարգ և լիազոր դեսպաններ}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{DEFAULTSORT:Գասպարյան, Համլետ}} [[Կատեգորիա:Հայ խմբագիրներ]] [[Կատեգորիա:Հայ դիվանագետներ]] [[Կատեգորիա:Դիվանագետներ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպաններ]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարարի դիվանագիտական աստիճան ունեցող անձինք]] c4ms7pn71fh7am7mj2jl1uxwgbvejkp 8485470 8485468 2022-08-08T19:50:06Z CommonsDelinker 212 "National_Television_of_Armenia_logo_(1997).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exi wikitext text/x-wiki {{Անձ|ԱԱՀ=Համլետ Արամայիսի Գասպարյան|պատկեր=|քաղաքացիություն={{Դրոշավորում|Հայաստան}}}} '''Համլետ Արամայիսի Գասպարյան''' ({{ԱԾ}}), հայ դիվանագետ, [[Ռումինիա]]յում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան (2010-2017)։ == Կրթություն == *1969-1974 թթ. սովորել և ավարտել է [[Երևանի պետական համալսարան]]ի բանասիրական ֆակուլտետի եվրոպական լեզուների բաժինը։ == Աշխատանքային գործունեություն == * 1974-1988 թթ. - աշխատել է Երևանի հրատարակչություններում որպես սրբագրիչ, հրատարակչական խմբագիր։ * 1988-1989 թթ. - «ՀայԱշխարհ» շաբաթաթերթի փոխխմբագիր։ * 1989-1995 թթ. - [[Ազգ (շաբաթաթերթ)|«Ազգ» օրաթերթի]] խմբագիր։ * 1995-1997 թթ. - աշխատել է [[Ֆրանսիա]]յում Հայաստանի դեսպանությունում։ * 1997-1998 թթ. - [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության]] գլխավոր տնօրեն։ * 1998-2002 թթ. - [[Ֆրանսիա]]յում Հայաստանի դեսպանության խորհրդական։ * 2002-2006 թթ. - [[Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարություն|ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության]] քաղաքական ծրագրավորման վարչության խորհրդական, ապա՝ նախարարության մամուլի խոսնակ։ * 2006-2008 թթ. - [[Ֆրանսիա]]յում Հայաստանի դեսպանության արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար։ * 2008-2009 թթ. - [[Ֆրանսիա]]յում Հայաստանի գործերի ժամանակավոր հավատարմատար։ * 2010 թ. մարտի 29-ին Հայաստանի Նախագահի հրամանագրով նշանակվել է [[Ռումինիա]]յում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/327/ Հ. Գասպարյանին Ռումինիայում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան նշանակելու մասին]</ref>։ * 2014 թ. հունիսի 18-ին Հայաստանի Նախագահի հրամանագրով, համատեղության կարգով, նշանակվել է [[Չեռնոգորիա]]յում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպան<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/1194 Հ. ԳԱՍՊԱՐՅԱՆԻՆ ՉԵՌՆՈԳՈՐԻԱՅՈՒՄ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐՏԱԿԱՐԳ ԵՎ ԼԻԱԶՈՐ ԴԵՍՊԱՆ ՆՇԱՆԱԿԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ]</ref>։ * 2017 թ. նոյեմբերի 17-ին ՀՀ նախագահի հրամանագրով ազատվել է Ռումինիայում և Չեռնոգորիայում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպանի պաշտոնից<ref>{{Cite web|url=https://president.am/hy/decrees/item/4153|title=ՀՀ Նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ|website=նախագահ.հայ|accessdate=2017-11-29}}</ref>։ * Հեղինակել է բազմաթիվ հոդվածներ, կազմել և խմբագրել գրքեր, թարգմանել գեղարվեստական ստեղծագործություններ։ == Դիվանագիտական աստիճան == *[[Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար]] (2005)։ Ամուսնացած է, ունի երեք զավակ։ {{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն | Նախորդող = պաշտոնը հիմնադրվել է, <br>'''[[Պերճ Ստեփանյան]]'''<br>(որպես Հայաստանի պետական հեռուստատեսության գլխավոր տնօրեն) | Հաջորդող = '''[[Տիգրան Նաղդալյան]]''' | Ցուցակ = Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գլխավոր տնօրեն<br>Համլետ Գասպարյան<br /> / /[[File:National_Television_of_Armenia_logo_(1997-2001).svg|60px]] | Տարիներ = 1997-1998 | bcolor = #F0F7FF | color = #74ABE9 }} {{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն | Նախորդող = '''[[Եղիշե Սարգսյան]]''' | Հաջորդող = Սերգեյ Մինասյան | Ցուցակ = Ռումինիայում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան<br>Համլետ Գասպարյան | Տարիներ = 29 մարտի 2010 - 17 նոյեմբերի 2017 | bcolor = #fafff6 | color = #CCFFBF }} {{Ռումինիայում ՀՀ Արտակարգ և լիազոր դեսպաններ}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{DEFAULTSORT:Գասպարյան, Համլետ}} [[Կատեգորիա:Հայ խմբագիրներ]] [[Կատեգորիա:Հայ դիվանագետներ]] [[Կատեգորիա:Դիվանագետներ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպաններ]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարարի դիվանագիտական աստիճան ունեցող անձինք]] st1rvz48z8crpus3dih4xy97ze0r7uw 8485508 8485470 2022-08-08T19:58:23Z CommonsDelinker 212 "National_Television_of_Armenia_logo_(1997-2001).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an articl wikitext text/x-wiki {{Անձ|ԱԱՀ=Համլետ Արամայիսի Գասպարյան|պատկեր=|քաղաքացիություն={{Դրոշավորում|Հայաստան}}}} '''Համլետ Արամայիսի Գասպարյան''' ({{ԱԾ}}), հայ դիվանագետ, [[Ռումինիա]]յում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան (2010-2017)։ == Կրթություն == *1969-1974 թթ. սովորել և ավարտել է [[Երևանի պետական համալսարան]]ի բանասիրական ֆակուլտետի եվրոպական լեզուների բաժինը։ == Աշխատանքային գործունեություն == * 1974-1988 թթ. - աշխատել է Երևանի հրատարակչություններում որպես սրբագրիչ, հրատարակչական խմբագիր։ * 1988-1989 թթ. - «ՀայԱշխարհ» շաբաթաթերթի փոխխմբագիր։ * 1989-1995 թթ. - [[Ազգ (շաբաթաթերթ)|«Ազգ» օրաթերթի]] խմբագիր։ * 1995-1997 թթ. - աշխատել է [[Ֆրանսիա]]յում Հայաստանի դեսպանությունում։ * 1997-1998 թթ. - [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության]] գլխավոր տնօրեն։ * 1998-2002 թթ. - [[Ֆրանսիա]]յում Հայաստանի դեսպանության խորհրդական։ * 2002-2006 թթ. - [[Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարություն|ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության]] քաղաքական ծրագրավորման վարչության խորհրդական, ապա՝ նախարարության մամուլի խոսնակ։ * 2006-2008 թթ. - [[Ֆրանսիա]]յում Հայաստանի դեսպանության արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար։ * 2008-2009 թթ. - [[Ֆրանսիա]]յում Հայաստանի գործերի ժամանակավոր հավատարմատար։ * 2010 թ. մարտի 29-ին Հայաստանի Նախագահի հրամանագրով նշանակվել է [[Ռումինիա]]յում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/327/ Հ. Գասպարյանին Ռումինիայում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան նշանակելու մասին]</ref>։ * 2014 թ. հունիսի 18-ին Հայաստանի Նախագահի հրամանագրով, համատեղության կարգով, նշանակվել է [[Չեռնոգորիա]]յում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպան<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/1194 Հ. ԳԱՍՊԱՐՅԱՆԻՆ ՉԵՌՆՈԳՈՐԻԱՅՈՒՄ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐՏԱԿԱՐԳ ԵՎ ԼԻԱԶՈՐ ԴԵՍՊԱՆ ՆՇԱՆԱԿԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ]</ref>։ * 2017 թ. նոյեմբերի 17-ին ՀՀ նախագահի հրամանագրով ազատվել է Ռումինիայում և Չեռնոգորիայում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպանի պաշտոնից<ref>{{Cite web|url=https://president.am/hy/decrees/item/4153|title=ՀՀ Նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ|website=նախագահ.հայ|accessdate=2017-11-29}}</ref>։ * Հեղինակել է բազմաթիվ հոդվածներ, կազմել և խմբագրել գրքեր, թարգմանել գեղարվեստական ստեղծագործություններ։ == Դիվանագիտական աստիճան == *[[Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար]] (2005)։ Ամուսնացած է, ունի երեք զավակ։ {{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն | Նախորդող = պաշտոնը հիմնադրվել է, <br>'''[[Պերճ Ստեփանյան]]'''<br>(որպես Հայաստանի պետական հեռուստատեսության գլխավոր տնօրեն) | Հաջորդող = '''[[Տիգրան Նաղդալյան]]''' | Ցուցակ = Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գլխավոր տնօրեն<br>Համլետ Գասպարյան<br /> / / | Տարիներ = 1997-1998 | bcolor = #F0F7FF | color = #74ABE9 }} {{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն | Նախորդող = '''[[Եղիշե Սարգսյան]]''' | Հաջորդող = Սերգեյ Մինասյան | Ցուցակ = Ռումինիայում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան<br>Համլետ Գասպարյան | Տարիներ = 29 մարտի 2010 - 17 նոյեմբերի 2017 | bcolor = #fafff6 | color = #CCFFBF }} {{Ռումինիայում ՀՀ Արտակարգ և լիազոր դեսպաններ}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{DEFAULTSORT:Գասպարյան, Համլետ}} [[Կատեգորիա:Հայ խմբագիրներ]] [[Կատեգորիա:Հայ դիվանագետներ]] [[Կատեգորիա:Դիվանագետներ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպաններ]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարարի դիվանագիտական աստիճան ունեցող անձինք]] mkmd6fk0p43wdnrqftnjlqkxi1mtvkd 0 588551 8485631 7881006 2022-08-09T03:41:34Z Kareyac 13198 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Նկարիչ | պատկեր = Գեղամ Ասատրյան.jpg }} '''Գեղամ Մագնոսի Ասատրյան''' ({{ԱԾ}}), հայ նկարիչ, [[ՀԽՍՀ]] վաստակավոր նկարիչ (1967)։ Հայրենական մեծ պատերազմ]]ի) մասնակից։ == Կենսագրություն == 1939 թվականին ավարտել է [[Երևանի գեղարվեստի ուսումնարան]]ը, ([[Ստեփան Աղաջանյան]]ի, [[Վահրամ Գայֆեջյան]]ի, [[Գաբրիել Գյուրջյան]]ի, [[Սեդրակ Առաքելյան]]ի դասարանները)։ Մասնակցել է Երկրորդ աշխարհամարտին, պարգևատրվել շքանշանով և մեդալներով։ 1946-1951 թվականներին սովորել է [[Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ]]ում։ 1951-1959 թվականներին դասավանդել է նույն ինստիտուտում։ Բեմադրություններ է ձևավորել Երևանի տարբեր թատրոններում՝ [[Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն|Գաբրիել Սունդուկյանի]], [[Կ. Ստանիսլավսկու անվան ռուսական պետական դրամատիկական թատրոն|Ստանիսլավսկու]], [[Հակոբ Պարոնյանի անվան պետական երաժշտական կոմեդիայի թատրոն|Հակոբ Պարոնյանի]], [[Երևանի Օպերայի և բալետի պետական ակադեմիական թատրոն|Օպերայի և բալետի]]։ 1951 թվականից մասնակցել է տարբեր ցուցահանդեսների։ Ցուցադրվել է Մոսկվայում, Թբիլիսիում։ 1959-1992 թվականներին աշխատել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսությունում]], ձևավորել շուրջ 250-ից ավել հեռուստաներկայացումներ և ֆիլմեր։ 1953 թվականից եղել է ԽՍՀՄ նկարիչների միության անդամ։ 1996, 2004, 2011 թվականներին կազմակերպվել է Հայաստանի նկարչի տանը Գեղամ Ասատրյանի անհատական ցուցահանդեսները /հետմահու/, ուր ներկայացվել են նկարչի գեղանկարչական աշխատանքները։ Նկարչի աշխատանքներից գտնվում են [[ՀՀ մշակույթի նախարարություն|ՀՀ մշակույթի նախարարության]] և գեղարվեստի ֆոնդերում, ինչպես նաև մասնավոր հավաքածուներում։ == Գործունեություն == Գեղամ Ասատրյանի թատերական էսքիզները ներկայացվել են հանրապետական և միջազգային բազմաթիվ ցուցահանդեսների։ Անհատական ցուցահանդեսները բացվել են հետմահու 1996 թ, 2004, 2011 թվականներին Երևանի նկարչի տանը։ Հեղինակել է հարյուրավոր գեղանկարչական աշխատանքներ և թատերական բեմադրություններ։ Աշխատանքները գտնվում են ՀՀ մշակույթի նախարարության գեղարվեստի, թատերական ընկերության ֆոնդերում, տարբեր մասնավոր հավաքածուներում<ref>{{cite book|author=|title=Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005}}</ref><ref>[http://www.panorama.am/am/miscellaneous/2014/07/12/g-asatryan/ Գեղանկարչություն և բեմանկարչություն...Գեղամ Ասատրյան]</ref>։ === Ձևավորումներ === * [[Մ. Գորկի]]ի «Զիկովներ» ռեժ. Վ. Վաղարշյան, 1950 * [[Վրթանես Փափազյան]]ի «Ժայռ» ռեժ. Ա. Քոչարյան, 1952 * [[Անտոն Չեխով]]ի «Արջը» ռեժ. Վ. Աճեմյան, 1952 * [[Գաբրիել Սունդուկյան]]ի «Բաղնիսի բոխչան» ռեժ. Վ. Աճեմյան, 1953 * Գուսևի «Իվան Ռիբակով» ռեժ. Սուբինին, 1954 * [[Շիրվանզադե]]ի «Պատվի համար» ռեժ. Ա. Գուլակյան, 1956 * «Հանդիպում գնացքում» ռեժ. Լ. Քալանթար, 1957 * Լիդյովի «Սովորական նամակ» ռեժ. Կ. Արզումանյան, 1959 * [[Նիկոլայ Նոսով]]ի «Անտեսանելի Դիմկան» ռեժ. Օ. Մելիք-Վրթանեսյան, 1960 * [[Մկրտիչ Արմեն]]ի «Հեղնար աղբյուր» ռեժ. Մ. Մարինոսյան, 1962 * [[Օ. Հենրի]]ի մոտիվներով ռեժ. Հ. Հախվերդյան, 1962 * [[Ստեփան Զորյան]]ի «Ջրհորի մոտ», ռեժ. Ժ. Ավետիսյան (հեռուստաֆիլմ), 1970 * [[Հակոբ Պարոնյան]]ի «Շողոքորթը» (հեռուստաներկայացում), 1984 * [[Մուշեղ Գալշոյան]]ի «Մամփրե արքան» (հեռուստաներկայացում), 1986 === Գեղանկարներ === * «Դեղին դաշտ» * «Գարունն Արաբկիրում» * «Սևանա լիճ» * «Արարատ» * «Սարերի պար» * «Բարձունք» * «Մեր սարերը» * «Հովիվ» * «Հին Երևան» * «Բակ Դսեղում» * «Ծաղիկներ՝ կապույտ ծաղկամանում» == Ալբոմներ == Ալբոմ՝ նվիրված Գեղամ Ասատրյանի ծննդյան 90-ամյակին, Երևան, 2010 թ. == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=553}} {{DEFAULTSORT:Ասատրյան, Գեղամ}} [[Կատեգորիա:Հայ նկարիչներ]] [[Կատեգորիա:Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակիցներ]] 51a0v138wm1m55l4gpu6p722ei7lgrp 8485632 8485631 2022-08-09T03:41:50Z Kareyac 13198 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Նկարիչ | պատկեր = Գեղամ Ասատրյան.jpg }} '''Գեղամ Մագնոսի Ասատրյան''' ({{ԱԾ}}), հայ նկարիչ, [[ՀԽՍՀ]] վաստակավոր նկարիչ (1967)։ Հայրենական մեծ պատերազմի) մասնակից։ == Կենսագրություն == 1939 թվականին ավարտել է [[Երևանի գեղարվեստի ուսումնարան]]ը, ([[Ստեփան Աղաջանյան]]ի, [[Վահրամ Գայֆեջյան]]ի, [[Գաբրիել Գյուրջյան]]ի, [[Սեդրակ Առաքելյան]]ի դասարանները)։ Մասնակցել է Երկրորդ աշխարհամարտին, պարգևատրվել շքանշանով և մեդալներով։ 1946-1951 թվականներին սովորել է [[Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ]]ում։ 1951-1959 թվականներին դասավանդել է նույն ինստիտուտում։ Բեմադրություններ է ձևավորել Երևանի տարբեր թատրոններում՝ [[Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն|Գաբրիել Սունդուկյանի]], [[Կ. Ստանիսլավսկու անվան ռուսական պետական դրամատիկական թատրոն|Ստանիսլավսկու]], [[Հակոբ Պարոնյանի անվան պետական երաժշտական կոմեդիայի թատրոն|Հակոբ Պարոնյանի]], [[Երևանի Օպերայի և բալետի պետական ակադեմիական թատրոն|Օպերայի և բալետի]]։ 1951 թվականից մասնակցել է տարբեր ցուցահանդեսների։ Ցուցադրվել է Մոսկվայում, Թբիլիսիում։ 1959-1992 թվականներին աշխատել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսությունում]], ձևավորել շուրջ 250-ից ավել հեռուստաներկայացումներ և ֆիլմեր։ 1953 թվականից եղել է ԽՍՀՄ նկարիչների միության անդամ։ 1996, 2004, 2011 թվականներին կազմակերպվել է Հայաստանի նկարչի տանը Գեղամ Ասատրյանի անհատական ցուցահանդեսները /հետմահու/, ուր ներկայացվել են նկարչի գեղանկարչական աշխատանքները։ Նկարչի աշխատանքներից գտնվում են [[ՀՀ մշակույթի նախարարություն|ՀՀ մշակույթի նախարարության]] և գեղարվեստի ֆոնդերում, ինչպես նաև մասնավոր հավաքածուներում։ == Գործունեություն == Գեղամ Ասատրյանի թատերական էսքիզները ներկայացվել են հանրապետական և միջազգային բազմաթիվ ցուցահանդեսների։ Անհատական ցուցահանդեսները բացվել են հետմահու 1996 թ, 2004, 2011 թվականներին Երևանի նկարչի տանը։ Հեղինակել է հարյուրավոր գեղանկարչական աշխատանքներ և թատերական բեմադրություններ։ Աշխատանքները գտնվում են ՀՀ մշակույթի նախարարության գեղարվեստի, թատերական ընկերության ֆոնդերում, տարբեր մասնավոր հավաքածուներում<ref>{{cite book|author=|title=Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005}}</ref><ref>[http://www.panorama.am/am/miscellaneous/2014/07/12/g-asatryan/ Գեղանկարչություն և բեմանկարչություն...Գեղամ Ասատրյան]</ref>։ === Ձևավորումներ === * [[Մ. Գորկի]]ի «Զիկովներ» ռեժ. Վ. Վաղարշյան, 1950 * [[Վրթանես Փափազյան]]ի «Ժայռ» ռեժ. Ա. Քոչարյան, 1952 * [[Անտոն Չեխով]]ի «Արջը» ռեժ. Վ. Աճեմյան, 1952 * [[Գաբրիել Սունդուկյան]]ի «Բաղնիսի բոխչան» ռեժ. Վ. Աճեմյան, 1953 * Գուսևի «Իվան Ռիբակով» ռեժ. Սուբինին, 1954 * [[Շիրվանզադե]]ի «Պատվի համար» ռեժ. Ա. Գուլակյան, 1956 * «Հանդիպում գնացքում» ռեժ. Լ. Քալանթար, 1957 * Լիդյովի «Սովորական նամակ» ռեժ. Կ. Արզումանյան, 1959 * [[Նիկոլայ Նոսով]]ի «Անտեսանելի Դիմկան» ռեժ. Օ. Մելիք-Վրթանեսյան, 1960 * [[Մկրտիչ Արմեն]]ի «Հեղնար աղբյուր» ռեժ. Մ. Մարինոսյան, 1962 * [[Օ. Հենրի]]ի մոտիվներով ռեժ. Հ. Հախվերդյան, 1962 * [[Ստեփան Զորյան]]ի «Ջրհորի մոտ», ռեժ. Ժ. Ավետիսյան (հեռուստաֆիլմ), 1970 * [[Հակոբ Պարոնյան]]ի «Շողոքորթը» (հեռուստաներկայացում), 1984 * [[Մուշեղ Գալշոյան]]ի «Մամփրե արքան» (հեռուստաներկայացում), 1986 === Գեղանկարներ === * «Դեղին դաշտ» * «Գարունն Արաբկիրում» * «Սևանա լիճ» * «Արարատ» * «Սարերի պար» * «Բարձունք» * «Մեր սարերը» * «Հովիվ» * «Հին Երևան» * «Բակ Դսեղում» * «Ծաղիկներ՝ կապույտ ծաղկամանում» == Ալբոմներ == Ալբոմ՝ նվիրված Գեղամ Ասատրյանի ծննդյան 90-ամյակին, Երևան, 2010 թ. == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=553}} {{DEFAULTSORT:Ասատրյան, Գեղամ}} [[Կատեգորիա:Հայ նկարիչներ]] [[Կատեգորիա:Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակիցներ]] oed3cyvut3thqy25niyuisxxpfxj3xq 8485633 8485632 2022-08-09T03:49:31Z Kareyac 13198 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Նկարիչ | պատկեր = Գեղամ Ասատրյան.jpg }} '''Գեղամ Մագնոսի Ասատրյան''' ({{ԱԾ}}), հայ նկարիչ, [[ՀԽՍՀ]] վաստակավոր նկարիչ (1967)։ Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից։ == Կենսագրություն == 1939 թվականին ավարտել է [[Երևանի գեղարվեստի ուսումնարան]]ը, ([[Ստեփան Աղաջանյան]]ի, [[Վահրամ Գայֆեջյան]]ի, [[Գաբրիել Գյուրջյան]]ի, [[Սեդրակ Առաքելյան]]ի դասարանները)։ Մասնակցել է Երկրորդ աշխարհամարտին, պարգևատրվել շքանշանով և մեդալներով։ 1946-1951 թվականներին սովորել է [[Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ]]ում։ 1951-1959 թվականներին դասավանդել է նույն ինստիտուտում։ Բեմադրություններ է ձևավորել Երևանի տարբեր թատրոններում՝ [[Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն|Գաբրիել Սունդուկյանի]], [[Կ. Ստանիսլավսկու անվան ռուսական պետական դրամատիկական թատրոն|Ստանիսլավսկու]], [[Հակոբ Պարոնյանի անվան պետական երաժշտական կոմեդիայի թատրոն|Հակոբ Պարոնյանի]], [[Երևանի Օպերայի և բալետի պետական ակադեմիական թատրոն|Օպերայի և բալետի]]։ 1951 թվականից մասնակցել է տարբեր ցուցահանդեսների։ Ցուցադրվել է Մոսկվայում, Թբիլիսիում։ 1959-1992 թվականներին աշխատել է [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի ազգային հեռուստատեսությունում]], ձևավորել շուրջ 250-ից ավել հեռուստաներկայացումներ և ֆիլմեր։ 1953 թվականից եղել է ԽՍՀՄ նկարիչների միության անդամ։ 1996, 2004, 2011 թվականներին կազմակերպվել է Հայաստանի նկարչի տանը Գեղամ Ասատրյանի անհատական ցուցահանդեսները /հետմահու/, ուր ներկայացվել են նկարչի գեղանկարչական աշխատանքները։ Նկարչի աշխատանքներից գտնվում են [[ՀՀ մշակույթի նախարարություն|ՀՀ մշակույթի նախարարության]] և գեղարվեստի ֆոնդերում, ինչպես նաև մասնավոր հավաքածուներում։ == Գործունեություն == Գեղամ Ասատրյանի թատերական էսքիզները ներկայացվել են հանրապետական և միջազգային բազմաթիվ ցուցահանդեսների։ Անհատական ցուցահանդեսները բացվել են հետմահու 1996 թ, 2004, 2011 թվականներին Երևանի նկարչի տանը։ Հեղինակել է հարյուրավոր գեղանկարչական աշխատանքներ և թատերական բեմադրություններ։ Աշխատանքները գտնվում են ՀՀ մշակույթի նախարարության գեղարվեստի, թատերական ընկերության ֆոնդերում, տարբեր մասնավոր հավաքածուներում<ref>{{cite book|author=|title=Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005}}</ref><ref>[http://www.panorama.am/am/miscellaneous/2014/07/12/g-asatryan/ Գեղանկարչություն և բեմանկարչություն...Գեղամ Ասատրյան]</ref>։ === Ձևավորումներ === * [[Մ. Գորկի]]ի «Զիկովներ» ռեժ. Վ. Վաղարշյան, 1950 * [[Վրթանես Փափազյան]]ի «Ժայռ» ռեժ. Ա. Քոչարյան, 1952 * [[Անտոն Չեխով]]ի «Արջը» ռեժ. Վ. Աճեմյան, 1952 * [[Գաբրիել Սունդուկյան]]ի «Բաղնիսի բոխչան» ռեժ. Վ. Աճեմյան, 1953 * Գուսևի «Իվան Ռիբակով» ռեժ. Սուբինին, 1954 * [[Շիրվանզադե]]ի «Պատվի համար» ռեժ. Ա. Գուլակյան, 1956 * «Հանդիպում գնացքում» ռեժ. Լ. Քալանթար, 1957 * Լիդյովի «Սովորական նամակ» ռեժ. Կ. Արզումանյան, 1959 * [[Նիկոլայ Նոսով]]ի «Անտեսանելի Դիմկան» ռեժ. Օ. Մելիք-Վրթանեսյան, 1960 * [[Մկրտիչ Արմեն]]ի «Հեղնար աղբյուր» ռեժ. Մ. Մարինոսյան, 1962 * [[Օ. Հենրի]]ի մոտիվներով ռեժ. Հ. Հախվերդյան, 1962 * [[Ստեփան Զորյան]]ի «Ջրհորի մոտ», ռեժ. Ժ. Ավետիսյան (հեռուստաֆիլմ), 1970 * [[Հակոբ Պարոնյան]]ի «Շողոքորթը» (հեռուստաներկայացում), 1984 * [[Մուշեղ Գալշոյան]]ի «Մամփրե արքան» (հեռուստաներկայացում), 1986 === Գեղանկարներ === * «Դեղին դաշտ» * «Գարունն Արաբկիրում» * «Սևանա լիճ» * «Արարատ» * «Սարերի պար» * «Բարձունք» * «Մեր սարերը» * «Հովիվ» * «Հին Երևան» * «Բակ Դսեղում» * «Ծաղիկներ՝ կապույտ ծաղկամանում» == Ալբոմներ == Ալբոմ՝ նվիրված Գեղամ Ասատրյանի ծննդյան 90-ամյակին, Երևան, 2010 թ. == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=553}} {{DEFAULTSORT:Ասատրյան, Գեղամ}} [[Կատեգորիա:Հայ նկարիչներ]] [[Կատեգորիա:Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակիցներ]] hqmswmepdmt6f81qhrcaiywnh8r75sa 10 598729 8485330 8161369 2022-08-08T18:43:18Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_the_First_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki :::::::{| class="wikitable" cellpadding="3" style="text-align: center;" |- |+ [[Արևելյան Հայաստան]] | style="background-color: #239f40;" colspan = "3" |[[Պատկեր:Safavid Flag.svg|{}|22px]] [[Երևանի կուսակալություն]] <br />(1502-1724) | style="background-color: #239f40;" colspan = "2" | [[Պատկեր:Safavid Flag.svg|{}|22px]] [[Ղարաբաղի կուսակալություն]] <br /> (1502-1726) |- | style="background-color: #239f40;" rowspan = "3"| [[Կարսի վիլայեթ]] <br /> (1639-1878)<br /> [[Պատկեր:Ottoman flag.svg|{}|22px]] [[Թուրքիա]] [[Պատկեր:Osmanli-nisani.svg|{}|22px]] | style="background-color: #BCF5A9;" | [[Պատկեր:Flag of Eriwan Khanate.JPG|{}|22px]] [[Երևանի խանություն]] <br /> (1747-1828) | style="background-color: #BCF5A9;" | [[Պատկեր:Flag of Eriwan Khanate.JPG|{}|22px]] [[Նախիջևանի խանություն]] <br /> (1747-1828) | style="background-color: #BCF5A9;" | [[Պատկեր:Flag karabakh mehdigulu russian emperor.JPG|{}|22px]] [[Ղարաբաղի խանություն]] <br /> (1747-1806) | style="background-color: #BCF5A9;" | [[Պատկեր:Flag of Khanate of Ganja.JPG|{}|22px]] [[Գանձակի խանություն]] <br /> (1747-1804) |- | style="background-color: #EFFBFB;" colspan= "2"| [[Պատկեր:Caucasian COA(Russian Empire).jpg|{}|15px]] [[Հայկական մարզ]] <br /> (1828-1840) | style="background-color: #EFFBFB;" | [[Ղարաբաղի գավառ]] <br /> (1806-1840) | style="background-color: #EFFBFB;" | [[Ելիզավետպոլի գավառ]] <br /> (1804-1840) |- | style="background-color: #CEF6F5;" colspan= "2" | [[Պատկեր:Тифлис 1843 из Винклера.jpg|{}|22px]][[Վրացաիմերեթական նահանգ]]ի մաս | style="background-color: #CEF6F5;" colspan= "2" | [[Պատկեր:Шемаха 1843 из Винклера.jpg|{}|22px]] [[Կասպիական մարզ]]ի մաս |- | style="background-color: #A9F5F2;" | [[Պատկեր:Karobl.png|{}|22px]] [[Կարսի մարզ]] <br /> (1878-1918) | style="background-color: #A9F5F2;" colspan= "2" |[[Պատկեր:Coat of Arms of Erivan gubernia (Russian empire).png|{}|22px]] [[Երևանի նահանգ]] <br /> (1849-1918) || style="background-color: #A9F5F2;" colspan= "2" |[[Պատկեր:Елисаветпольская губ МВД Бенке.jpg|{}|22px]] [[Ելիզավետպոլի նահանգ]] <br />(1867-1918) |} <center>[[Պատկեր:Flag_of_Armenia_(1918–1922).svg|{}|22px]]'''[[Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետություն]] (1918-1920)''' </center> <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Հայաստանի աշխարհագրություն]] [[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Հայաստանի պատմություն]]</noinclude> f0s3ns8isa9lhonwnhuqiyd1pdi3q7i 0 600617 8485152 6864965 2022-08-08T15:24:53Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Կոմունա | հայերեն անվանում = Մարուբիու | բնօրինակ անվանում = Marrubiu | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 39|lat_min = 45|lat_sec =0 |lon_dir = E|lon_deg = 8|lon_min = 38|lon_sec =0 |CoordAddon = | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Սարդինիա | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = Օրիստանո (գավառ){{!}}Օրիստանո | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 61,21 | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | լեզու = [[Իտալերեն]] | բնակչություն = 5034 | մարդահամարի թվական = [[2004]] | խտություն = 81,07 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = կա | հեռախոսային կոդ = 0783 | փոստային ինդեքս = 9094 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = [[ISTAT]] | թվային իդենտիֆիկատոր = 095025 | Վիքիպահեստում = Marrubiu | կայք =comune.marrubiu.or.it }} '''Մարուբիու''' ({{lang-it|Marrubiu}}), կոմունա [[Իտալիա]]յում, [[Սարդինիա]] մարզում՝ [[Օրիստանո (գավառ)|Օրիստանո]] գավառում։ Բնակչությունը կազմում է 5034 մարդ ([[2004]] թվականի տվյալներով), բնակչության խտությունը կազմում է 81,07 մարդ/կմ²։ Զբաղեցնում է 61,21 կմ² մակերես տարածք։ Փոստային ինդեքսն է՝ 9094։ Հեռախոսային կոդը՝ 0783։ Կոմունայի հովանավորն է [[Սուրբ Մարիամ|Սուրբ Կույս Մարիամ]]ը: Տոնը նշվում է [[սեպտեմբերի 8]]-ին: {{Արտաքին հղումներ}} {{Օրիստանոյի գավառ}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի բնակավայրեր]] {{Geo-stub}} bn85x1h5yl9w94cl4ishf156y4n5sg6 8485588 8485152 2022-08-09T00:05:45Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Կոմունա | հայերեն անվանում = Մարուբիու | բնօրինակ անվանում = Marrubiu | ենթարկում = | երկիր = Իտալիա | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = |lat_dir = N|lat_deg = 39|lat_min = 45|lat_sec =0 |lon_dir = E|lon_deg = 8|lon_min = 38|lon_sec =0 |CoordAddon = | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = Մարզ | երկրամաս = Սարդինիա | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Գավառ | շրջան = Օրիստանո (գավառ){{!}}Օրիստանո | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = 61,21 | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | լեզու = [[Իտալերեն]] | բնակչություն = 5034 | մարդահամարի թվական = [[2004]] | խտություն = 81,07 | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +1 | DST = կա | հեռախոսային կոդ = 0783 | փոստային ինդեքս = 9094 | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = [[ISTAT]] | թվային իդենտիֆիկատոր = 095025 | Վիքիպահեստում = Marrubiu | կայք =comune.marrubiu.or.it }} '''Մարուբիու''' ({{lang-it|Marrubiu}}), կոմունա [[Իտալիա]]յում, [[Սարդինիա]] մարզում՝ [[Օրիստանո (գավառ)|Օրիստանո]] գավառում։ Բնակչությունը կազմում է 5034 մարդ ([[2004]] թվականի տվյալներով), բնակչության խտությունը կազմում է 81,07 մարդ/կմ²։ Զբաղեցնում է 61,21 կմ² մակերես տարածք։ Փոստային ինդեքսն է՝ 9094։ Հեռախոսային կոդը՝ 0783։ Կոմունայի հովանավորն է [[Սուրբ Մարիամ|Սուրբ Կույս Մարիամ]]ը։ Տոնը նշվում է [[սեպտեմբերի 8]]-ին։ {{Արտաքին հղումներ}} {{Օրիստանոյի գավառ}} [[Կատեգորիա:Իտալիայի բնակավայրեր]] {{Geo-stub}} jz8fn68pwghdzlw3oviqw6uvkl1z173 0 602109 8485566 7743918 2022-08-08T21:53:35Z CommonsDelinker 212 Replacing KagoshimaBirdView.jpg with [[File:Bombardment_of_Kagoshima_1863_by_E._Roevens.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name) · improve ambi wikitext text/x-wiki {{Անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Ճակատամարտ |Ճակատամարտի անվանում = Սացումա-բրիտանական պատերազմ |Հակամարտություն = |Պատկեր = [[Պատկեր:Bombardment of Kagoshima 1863 by E. Roevens.jpg|350 px]] |Վերնագիր = Միսիոներական լեռնաշղթայի գրոհը |Թվական = [[Օգոստոսի 15|15]] — [[օգոստոսի 17]] [[1863]] |Վայր = {{դրոշ|Ճապոնիա}} [[Կագոսիմա]], [[Սացումա]] |Արդյունք = Ոչ ոքի |Հակառակորդ1 = {{դրոշավորում|Մեծ Բրիտանիա}} |Հակառակորդ2 = [[Պատկեր:Alex K Hiroshima Shimazu (color).svg|border|20px]][[Սացումա Հան]] |Հրամանատար1 = [[Սա]] |Հրամանատար2 = [[Սացումա]] |Ուժեր1 = 7 շոգենավ <br />101 թնդանոթներ |Ուժեր2 = 3 շոգենավ <br />83 թնդանոթներ |Կորուստներ1 = 11 մահացածներ<br />52 վիրավորներ |Կորուստներ2 = 5 մահացածներ<br />10 վիրավորներ<br />500 տուն ավերվեց }} '''Սացումա-բրիտանական պատերազմ''' ({{lang-ja|薩英戦争}}, {{lang-en|Bombardment of Kagoshima}} [[օգոստոսի 15]]-ից [[օգոստոսի 17|17]], [[1863]] թվական), զինված հակամարտություն ճապոնական [[Կագոսիմա (քաղաք)|Կագոսիմա]] քաղաքում Սացումա դքսության և Մեծ Բրիտանիայի ավիաջոկատի միջև։ == Պատմություն == [[Պատկեր:Bombing of Kagoshima Map - 1863.PNG|thumb|left|200px|Կագոսիմայի հրետանային ռմբակոծություն]] Պատերազմի պատճառը դարձավ [[1862]] թվականի [[սեպտեմբերի 14]]-ի Նամամուգիում տեղի ունեցած պատահարը։ Պատերազմի ժամանակ Սացումա իշխանությունը մահացու վիրավորեց երկու բրիտանացի նավաստիների, ովքեր ճապոնական վարվելաձևի կանոնները խախտել էին, փորձելով անցնել սամուրայների շարքի միջով։ [[Ճապոնիա|Ճապոնական]] կառավարությունը ի դեմս [[Սյոգունատ]]ի համաձայնվեց պաշտոնապես ներողույթուն խնդրել և [[Մեծ Բրիտանիա]]յին ռազմատուգանք վճարել՝ 100 հազար ֆունտ ստեռլինգի չափով։ Սակայն Սացուման հրաժարվեց բրիտանացիներին հանձնել մեղավորներին և հավելյալ ռազմատուգանք՝ 25 հազար ֆունտ ստեռլինգի չափով։ [[1863]] թվականի [[օգոստոսի 11]]-ին բրիտանակն ավիաջոկատը՝ կազմված 7 առագաստանավերից, վիցե-ադմիրալ Ավգուստ Կուպերի հրամանատարությամբ մտավ Սացումայի մայրաքաղաք Կագոսիմա քաղաքի նավահանգիստը։ Հաջորդ օրը բրիտանացիները հայտարարեցին ճապոնացիներին, որ պահանջում են պատժել մեղավոր սամուրայներին և վճարել փոխհատուցում։ Սացուման հրաժարվեց, այդ իսկ պատճառով էլ օգոստոսի 15-ին Կուպերը գրավեց երեք ճապոնական նավ։ Ի պատասխան ճապոնացիները սկսեցին Տեմպո լեռից կրակ բացել դրոշակակիր «Էվրիալ» նավի ուղղությամբ։ Նրանում վիրավորվեցին 6 մարդ և զոհվեցին 7-ը, ներառյալ նավի կապիտանը, գնդապետ [[Ջոն Ջոսլինգ]]ը, և իր օգնականը։ Ավիաջոկատը հապաղեց պատասխան կրակում 2 ժամ, քանի որ վառոդի պահեստները լցված էին փոխհատուցմամբ ստացված սյոգունատից։ Փոխհրաձգությունը շարունակվեց 2 օր, որի ընթացքում ուժեղ տուժեցին Կագոսիմայի թաղամասերը։ [[Օգոստոսի 17]]-ին բրիտանացիները նահանջեցին դեպի [[Յոկոհամա]] վերանորոգման և վառելանյութի վերալիցքավորման համար։[[Պատկեր:SatsumaNegociators.jpg|thumb|left|180px|Սացումայի ներկայացուցիչները, որոնք արդեն ստորագրել էին խաղաղության պայմանագիրը]] == Պատերազմ == Բրիտանական հրետանու կրակոցների հեռավորությունը լիցքավորված Արմսթրոնգ թնդանոթի գնդակներով գերազանվում էր ճապոնական հրանոթների կրակոցների հեռավորությանը 4 անգամ։ Այդ իսկ պատճառով հարձակվողներին հաջողվեց անվտանգ հեռավորությունից ավերել Կագոսիմա քաղաքի 10 %-ը՝ Սյուսեյկան արդյունաբերական կենտրոնի և դրամահատոցարանի հետ միասին։ Բրիտանացիների կողմից զոհվել է 11 մարդ, 57 մարդ վիրավորվել է։ Սացումների կողմից զոհվել է 5 մարդ, 10 մարդ վիրավորվել է։ Բայց և այնպես բրիտանական նավատորմի ռազմական կարողությունը ստիպեց Սացումային գիտակցել հակաարտաքին ուղղության վտանգավորությունը, որը կարող էր պատճառ դառնալ Արևմուտքի երկրների կողմից [[Ճապոնիա]]յի գաղութացմանը։ [[Պատկեր:PaymentSatsumaReparations.jpg|200px|right]] [[1863]] թվականի [[օգոստոսի 17]]-ին սացումԱցիները և բրիտանացիները հաշտություն կնքեցին։ Առաջիններին ներկայացնում էր [[Օկուբո Տոսիմիտ]]iն և [[Սիգենո Յասուցուգ]]ուն, իսկ երկրորդներին՝ [[Ճապոնիա]]յում [[Մեծ Բրիտանիա]]յի դեսպան [[Էդվարդ Նիլ]]ը։ Ըստ հաշտագրի պայմանի՝ սացումցիները պիտի բրիտանացիներին վճարեին սյոգունատայի փոխառության փոխհատուցում, իսկ բրիտանացիները գնելու էին սացումցիներից նրանց շոգենավերը։ Հետագայում Սացուման այդպես էլ չվերադարձրեց փոխառության գումարը։ Իսկ [[Մեծ Բրիտանիա]]ն ակտիվ համագործակցության մեջ մտավ սացումցիների հետ՝ թույլ տալով վերջիններիս ստաժավորում անցնել իրենց երկրում։ [[Պատկեր:Bombing of Kagoshima Map - 1863.PNG|500px|կենտրոն]] == Արտաքին հղումներ == * [http://www.spacelan.ne.jp/~daiman/rekishi/bakumatu05.htm Инцидент в Намамуги и Сацумско-британская война] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100130105036/http://www.spacelan.ne.jp/~daiman/rekishi/bakumatu05.htm |date=2010-01-30 }} {{ref-ja}} * [http://y-hyouma.hp.infoseek.co.jp/history/satsueiwar.html Сацумско-британская война] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080929105239/http://y-hyouma.hp.infoseek.co.jp/history/satsueiwar.html |date=2008-09-29 }} {{ref-ja}} * [http://www.eonet.ne.jp/~chushingura/p_nihonsi/episodo/151_200/162_01.htm Конспект Сацумско-британской войны] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100109024616/http://www.eonet.ne.jp/~chushingura/p_nihonsi/episodo/151_200/162_01.htm |date=2010-01-09 }} {{ref-ja}} = Մատենագրություն = * Denney, John. ''Respect and Consideration: Britain in Japan 1853 - 1868 and beyond''. Radiance Press (2011). ISBN 978-0-9568798-0-6 * [[Christian Polak|Polak, Christian]]. (2001). ''Soie et lumières: L'âge d'or des échanges franco-japonais (des origines aux années 1950).'' Tokyo։ ''Chambre de Commerce et d'Industrie Française du Japon,'' [[Louis Christophe François Hachette|Hachette]] Fujin Gahōsha (アシェット婦人画報社). * __________. (2002). 絹と光։ 知られざる日仏交流100年の歴史 (江戶時代-1950年代) ''Kinu to hikariō: shirarezaru Nichi-Futsu kōryū 100-nen no rekishi (Edo jidai-1950-nendai).'' Tokyo։ Ashetto Fujin Gahōsha, 2002. 10-ISBN 4-573-06210-6; 13-ISBN 978-4-573-06210-8; [http://www.worldcat.org/oclc/50875162 OCLC 50875162] * Rennie, David Field, ''The British Arms in North China and Japan'' Originally published 1864. Facsimile by Adamant Media Corporation (2005), ISBN 1-4021-8184-1 * [[Ernest Satow|Satow, Ernest]]. "The Bombardment of Kagoshima", Chapter VIII, ''A Diplomat in Japan''. * Totman, Conrad 1980 ''The collapse of the Tokugawa Bakufu, 1862-1868'' University of Hawai Press, Honolulu, ISBN 0-8248-0614-X [[Կատեգորիա:1863]] gs268w87xe943y35m1geoe0pmpdrvxr 0 603248 8485127 7945372 2022-08-08T14:05:42Z Kizich 124350 Հոդվածը խմբագրվել է՝ տերմինները փոխարինելով իրենց համարժեք առավել զգայուն տարբերակներով։ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Լերոյ Աարոն''' ({{ԱԾ}}), ամերիկացի լրագրող, խմբագրող, գրող, դրամատուրգ։ Ծնվել է [[1933]] թվականի դեկտեմբերի 8-ին։ Գեյ և լեսբի լրագրողների ազգային ասոցիացիայի հիմնադիրն է<ref name="jweekly">{{cite web|url=http://www.jweekly.com/article/full/24461/leroy-f-aarons-pioneering-gay-journalist-dies-at-70/|title=Leroy F. Aarons, pioneering gay journalist, dies at 70|publisher=Jweekly|accessdate=2012-11-29|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DX9VpNyy?url=http://www.jweekly.com/article/full/24461/leroy-f-aarons-pioneering-gay-journalist-dies-at-70/|archivedate=2013-01-09|dead-url=no}}</ref>։ Նա նաև հանդիսանում է Ռոբերտ Մեյնարդի լրագրողական կրթության ինստիտուտի հիմնադիրներից մեկը։ [[2005]] թվականին Լերոյ Աարոնին ներկայացնում են գեյ և լեսբի լրագրողների ազգային ասոցիացիայի փառքի սրահ։ == Վաղ կյանքը == Աարոնը ծնվել է 1933 թվականի դեկտեմբերի 8-ին [[Նյու Յորք]]ում՝ Բրոնկսում։ Երբ Լերոյը 3 տարեկան էր, նրա մայրը մահացավ ստամոքսի քաղցկեղից։ Աարոնը գերազանց ավարտել է Բրաունովյան համալսարանը և ստացել է մագիստրոսի աստիճան [[Կոլումբիայի համալսարան]]ի լրագրության ֆակուլտետում<ref name="jweekly" />։ Նա ծառայել է [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ-ի]] Ռազմածովային նավատորմում։ Աարոնն ընդունվել է աշխատանքի [[Վաշինգտոն Փոստ]] ամսագրում, որտեղ աշխատել է 14 տարի<ref name="jweekly" />։ == Մահը == Լերոյ Աարոնը մահացել է 2004 թվականի նոյեմբերի 28-ին քաղցկեղից<ref name="jweekly" />։ == Էկրանավորում == *Աղոթքներ Բոբիի համար == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Աարոն, Լերոյ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկացի լրագրողներ]] [[Կատեգորիա:Կոլումբիայի համալսարանի շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:21-րդ դարի ոչ գեղարվեստական գրողներ]] [[Կատեգորիա:Բրաունի համալսարանի շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկացի գրողներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկացի դրամատուրգներ]] [[Կատեգորիա:Քաղցկեղից մահացածներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկացի խմբագիրներ]] hhnbtdsspamyupirztbiu7mhbq2u0dw 6 611095 8485870 8358064 2022-08-09T11:24:36Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Հոբիտ գրքի շապիկը | Աղբյուր = [https://bookmark.am/product/հոբիթը-թոլքին/ bookmark.am] | Հեղինակ = | Ամսաթիվ = 11-09-2015 | Արտոնագիր = | Պատճառ = }} 9ct7yfeg7h0rnqotx7pdkbz6glnqf4c 0 614532 8485504 8162400 2022-08-08T19:57:32Z CommonsDelinker 212 "Public_Television_of_Armenia_logo_(2003-2013).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki {{Անձ|ԱԱՀ=Գագիկ Կառլենի Բունիաթյան}} '''Գագիկ Կառլենի Բունիաթյան''' ({{ԱԾ}}), հայ մեդիա և պետական գործիչ, [[ՀՀ Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողով|Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի]] նախկին նախագահ (2013- 2019)։ == Կրթություն == * 1976-1986 թթ. - սովորել և ավարտել է Երևանի թիվ 164 միջնակարգ դպրոցը։ * 1986-1992 թթ. - սովորել և ավարտել է [[Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան|Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի]] մեխանիկայի ֆակուլտետը՝ ինժեների որակավորամբ։ == Աշխատանքային գործունեություն == * 1985 թ. - Երևանի «Սելենա» գործարանի տնտեսական բաժնի առաջին կարգի բանվոր։ * 1987-1988 թթ. - «[[Ի՞նչ, որտե՞ղ, ե՞րբ]]» ինտելեկտուալ ակումբի պրոդյուսեր և ղեկավար։ * 1991 թ. - Հայաստանի երիտասարդ կազմակերպությունների կոմիտեի ռեֆերենտ։ * 1991-1995 թթ. - Մ. Հերացու անվան [[Երևանի պետական բժշկական համալսարան|Երևանի պետական բժշկական ինստիտուտիի]] [[ԵրԲԻ (ՈՒՀԱ)|Ուրախների և հնարամիտների ակումբի]] ղեկավար։ * 1991-1995 թթ. -[[Շարմ Հոլդինգ|«Շարմ» ընկերության]] հիմնադիրների խորհրդի նախագահ։ * 1992-1994 թթ. - [[ՈւՀԱ|Ուրախների և հնարամիտների ակումբի]] ԱՊՀ հավաքականի տնօրեն։ * 1994 թ. - «ԱՄԻԿ» հեռուստաընկերության գործադիր պրոդյուսեր։ * 1995-1996 թթ. - [[Երիտասարդական պալատ|Երևանի երիտասարդության պալատի]] գլխավոր տնօրենի առաջին տեղակալ։ * 1996 թ. - ՀՀ տեղեկատվության նախարարության «Հայաստանի հեռուստաընկերություն» պետական ձեռնարկության Առաջին ծրագրի տնօրինության գլխավոր պրոդյուսեր։ * 1997-1999 թթ. - «Հայաստանի հեռուստաընկերություն» պետական ձեռնարկության կոմերցիոն ծրագրերի բաժնի պետ։ * 1999-2010 թթ. - «Շարկ» ՍՊԸ տնօրեն ([[Հայ TV|«Հայ ԹիՎի» հեռուստաալիք]])։ * 2010 թ. սեպտեմբերի 7-ից 29-ը - «[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն]]» ՓԲԸ գլխավոր պրոդյուսեր։ * 2010-2013 թթ. - «[[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն]]» ՓԲԸ գործադիր տնօրեն։ * 2013 թ. մայիսի 3-ին ՀՀ Նախագահի հրամանագրով նշանակվել է [[ՀՀ Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողով|Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի]] անդամ՝ վեց տարի ժամկետով<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/874 Գ. Բունիաթյանին Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի անդամ նշանակելու մասին]</ref>։ * 2013 թ. մայիսի 7-ին [[ՀՀ Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողով|Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի]] նիստում ընտրվել է հանձնաժողովի նախագահ։ Ամուսնացած է, ունի երկու որդի։{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն|Նախորդող='''[[Արմեն Արզումանյան]]'''|Հաջորդող='''[[Մարգարիտա Գրիգորյան]]'''|Ցուցակ=Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն<br>Գագիկ Բունիաթյան<br> |Տարիներ=2010 -2013|bcolor=#F0F7FF|color=#74ABE9}}{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն | Նախորդող = '''[[Գրիգոր Ամալյան]]''' | Հաջորդող = '''[[Տիգրան Հակոբյան]]''' | Ցուցակ = [[ՀՀ Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողով|Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողով]]ի նախագահ<br>Գագիկ Բունիաթյան | Տարիներ = 7 մայիսի 2013 թ. - 6 մայիսի 2019 թ. | bcolor = #fafff6 | color = #CCFFBF }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի անդամներ}} {{DEFAULTSORT:Բունիաթյան, Գագիկ}} [[Կատեգորիա:1969 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Հուլիսի 26 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Հայ մեդիա գործիչներ]] [[Կատեգորիա:ՀՌԱՀ անդամներ]] [[Կատեգորիա:ՈՒՀԱ]] [[Կատեգորիա:Հայ պետական գործիչներ]] 26slef1c39ymg0yez1r4q5iyfu003rl 0 615463 8485608 8484867 2022-08-09T00:09:05Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki Այս ցանկում ընդգրկված է [[գետ]] չունեցող 20 [[Պետություն|անկախ պետություն]] և 22 [[Կախյալ տարածքներ|կախյալ տարածք]]։ Այն երկրները, որոնք հիմնականում անապատային են կամ ունեն հատկապես չոր կլիմա, գետեր չունեն կամ գետերը ամբողջ տարվա ընթացքում չեն պահպանվում։ Այդ երկրներից տարածքով ամենամեծը [[Սաուդյան Արաբիա]]ն է։ Առանց գետերի ամենափոքր երկրներն են՝ [[Վատիկան]]ը և [[Մոնակո|Մոնակոն]]<ref>{{Cite web |url=https://www.worldatlas.com/rivers/countries-without-rivers.html |title=Countries Without Rivers |date=2021-09-22 |website=WorldAtlas |language=en-US |accessdate=2022-08-08}}</ref>։ == Ինքնիշխան պետություններ == {{Սյուն|3}} * {{դրոշավորում|Բահամյան_Կղզիներ}} * {{դրոշավորում|Բահրեյն}}<ref>{{citation |author=Creative Media Applications, Inc. |title=The Middle East: Bahrain, Cyprus, Egypt |volume=1 |publisher=Greenwood Publishing Group |year=2004 |isbn=0-313-32923-0 |page=7 }}.</ref> * {{դրոշավորում|Կոմորյան_կղզիներ}}<ref>{{citation |title=Aquastat |chapter=Comoros |chapter-url=http://www.fao.org/nr/water/aquastat/data/wbsheets/aquastat_water_balance_sheet_com_en.pdf |publisher=Food and Agriculture Organization of the United Nations |date=ապրիլի 10, 2012 |accessdate=ապրիլի 24, 2012}}.</ref> * {{դրոշավորում|Կիրիբատի}}<ref>{{citation |first1=Brij V. |last1=Lal |first2=Kate |last2=Fortune |title=The Pacific Islands: An Encyclopedia |volume=1 |publisher=University of Hawaii Press |year=2000 |isbn=978-0-8248-2265-1 |page=582}}.</ref> * {{դրոշավորում|Քուվեյթ}} * {{դրոշավորում|Մալդիվներ}}<ref>{{citation |title=Dragons and Tigers: A Geography of South, East, and Southeast Asia |first=Barbara A. |last=Weightman |edition=3 |publisher=John Wiley & Sons |year=2011 |isbn=978-0-470-87628-2 |page=266 }}.</ref> * {{դրոշավորում|Մալթա}} * {{դրոշավորում|Մարշալյան_կղզիներ}}<ref>{{citation |title=Pacific Nations and Territories: the Islands of Micronesia, Melanesia, and Polynesia |first=Reilly |last=Ridgell |edition=3 |publisher=Bess Press |year=1995 |isbn=1-57306-006-2 |page=79 }}.</ref> * {{դրոշավորում|Մոնակո}} * {{դրոշավորում|Նաուրու}}<ref>{{harvnb|Ridgell|1995|page=92}}.</ref> * {{դրոշավորում|Օման}} * {{դրոշավորում|Կատար}} * {{դրոշավորում|Սաուդյան Արաբիա}}<ref>{{citation |title=The Report: Emerging Saudi Arabia 2007 |author=Oxford Business Group |publisher=Oxford Business Group |isbn=978-1-902339-66-5 |year=2007 |page=114}} ("The Kingdom has no rivers, lakes or any permanent body of standing water...").</ref> * {{դրոշավորում|Տոնգա}} * {{դրոշավորում|Թուվալու}}<ref>{{citation |title=The World Factbook |chapter=Tuvalu |chapter-url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tv.html |publisher=Central Intelligence Agency |date=մայիսի 26, 2011 |accessdate=հունիսի 27, 2011 |archivedate=2016-07-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160701194651/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tv.html |deadurl=yes }}.</ref> * {{դրոշավորում|UAE}} * {{դրոշավորում|Վատիկան}} * {{դրոշավորում|Եմեն}} *{{դրոշավորում|Ջիբութի}} * {{դրոշավորում|Լիբիա}} {{Սյունակ ավարտ}} == Կախյալ և այլ տարածքներ == {{Սյուն|3}} * {{դրոշավորում|Անգիլիա}}<ref>{{citation |title=The Commonwealth Yearbook 2006 |first=Richard |last=Green |author2=Commonwealth Secretariat||publisher=Nexus Strategic Partnerships Ltd. |year=2006 |isbn=978-0-9549629-4-4 |page=404}}.</ref> * {{դրոշավորում|Բերմուդյան_կղզիներ}}<ref>{{harvnb|Green|Commonwealth Secretariat|2006|page=405}}.</ref> * {{դրոշավորում|Հնդկական_օվկիանոսի_բրիտանական_տարածքներ}} * {{դրոշավորում|Կայմանյան_կղզիներ}}<ref>http://waterauthority.ky/index.php?option=com_content&task=view&id=98&Itemid=190</ref> * {{դրոշավորում|Ծննդյան_կղզի}} * {{դրոշավորում|Կոկոսյան_կղզիներ}} * {{դրոշավորում|Զատկի_կղզի}} * {{դրոշավորում|Ջիբրալթար}}<ref>{{harvnb|Green|Commonwealth Secretariat|2006|page=414}}.</ref> * {{դրոշավորում|Նիուե}} * {{դրոշավորում|Նորֆոլք}} * {{դրոշավորում|Պիտքերնյան_կղզիներ}}<ref>{{citation |title=Pub. 120 Sailing Directions (Planning Guide) Pacific Ocean and Southeast Ocean |author=National Geospatial-Intelligence Agency |edition=4 |publisher=ProStar Publications |year=2006 |isbn=1-57785-663-5 |page=307}}.</ref> * {{դրոշավորում|Սուրբ_Բարդուղիմեոսի_կղզի}} * {{դրոշավորում|Սեն_Մարտեն_(Ֆրանսիա)}} * {{դրոշավորում|Տոկելաու}} {{Սյունակ ավարտ}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Արտաքին հղումներ == * [http://earth-info.nga.mil/gns/html/index.html GEOnet Names Server] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200410113457/https://earth-info.nga.mil/gns/html/index.html |date=2020-04-10 }} [[Կատեգորիա:Գետերի ցանկեր]] [[Կատեգորիա:Երկրների ցանկեր]] kja987eq3g6zfu8wx5j2optsgxxi3ey 14 617910 8485901 4162029 2022-08-09T11:32:51Z GeoO 14988 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Նիշքեր]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Wikipedia category|hidden=1}} Բեռնված նիշքեր, որոնց համար լրացված չեն կամ թերի են լրացված համապատասխան կաղապարները: [[Կատեգորիա:Արագ ջնջման ենթակա ոչ ազատ պատկերներ]] [[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Նիշքեր]] 0rozpxhcfquvl8pj1ern8k7f6wb85u8 0 623158 8485673 7789678 2022-08-09T06:24:33Z ArmSirius 64149 /* Անձնական կյանք */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Երաժիշտ}} '''Լենա Կատինա''' ('''Ելենա Սերգեի Կատինա''', {{lang-ru|Еле́на Серге́евна Ка́тина}}, {{ԱԾ}}), ռուս երգչուհի, «[[Տատու (խումբ)|Տատու]]» փոփ-խմբի նախկին մենակատարուհի։ [[2009]] թվականից ներգրավված է «Lena Katina» միջազգային մենակատարային նախագծում։ == Վաղ տարիներ == Հայրը՝ Սերգեյ Վասիլիի Կատին, երաժիշտ և «Դյունա» խմբի երգերի հեղինակ։ Մայրը՝ Ինեսա Վսևոլոդի Կատինա։ Ունի կրտսեր քույր։ Հայրական կողմից տատիկը՝ Ասյա Նիկիտի Կատինա ([[1936]] թվական), նկարչուհի<ref>{{Cite web |url=http://www.artrussia.ru/russian/artists/artist.php?id=34&foa=f |title=Художница Ася Катина |accessdate=2015-10-16 |archive-date=2012-10-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121006054854/http://www.artrussia.ru/russian/artists/artist.php?id=34&foa=f |dead-url=yes }}</ref>։ Կատինայի ծնողները ամուսնալուծված են և Լենան դաստիարակվել է մոր և խորթ հոր կողմից։ Չորս տարեկան հասակից Լենան հաճախել է մարզական սեկցիաներ և երաժշտական խմբակներ։ Ութ տարեկանից ուսանել է երաժշտական դպրոցում, [[դաշնամուր]]ի դասարանում։ 10 տարեկան հասակում սկսում է ելույթ ունենալ «Ավենյու» մանկական համույթում, որտեղ երգել է երեք տարվա ընթացքում։ Այնուհետև Լենան տեղափոխվում է «Նեպոսեդի» մանկական վոկալ-գործիքային համույթ, որտեղ նրա ընկերուհին է դառնում [[Յուլիա Վոլկովա]]ն։ Կատինան լքում է համույթը 14 տարեկանում, կապված համույթում տարիքային սահմանափակումների հետ։ == 1999-2009 թվականներ. «Տատու» խմբի կազմում == [[Պատկեր:Lena Katina.jpg|225px|մինի|ձախից|Լենա Կատինան 2003 թվականին]] [[1999]] թվականին, [[քասթինգ]]ի արդյունքներով, կազմակերպված գովազդային հոլովակների սցենարիստ Իվան Շապովալովի կողմից, Լենան ընդգրկվում է երաժշտական նախագծի մեջ, որը շուտով ստանում է «[[Տատու (խումբ)|Տատու]]» անվանումը։ Երգահան Ալեքսանդր Վոյտինսկու մասնակցությամբ ձայնագրվում են «Հարավսլավիա» («Югославия») և «Ինչու Ես» («Зачем я») երգերը։ Հետագայում, լրացուցիչ քասթինգի արդյունքում, նախագիծ է ընդգրկվում նաև 14-ամյա [[Յուլիա Վոլկովա]]ն։ «Տատու» խմբի առաջին սինգլը, «Ես ցնորվել եմ» («Я сошла с ума») անվանումով, թողարկված [[2000]] թվականի դեկտեմբերին, հիթ է դառնում սկզբից [[ԱՊՀ]]-ում, իսկ երգի [[անգլերեն]] լեզվով թարգմանությունից հետո, նաև աշխարհում։ Հիշելով այդ երգի ձայնագրությունը, Կատինան ասում էր. «Այդ ժամանակ ես խնդիրներ ունեի արտասանության հետ կապված, այդ պատճառով Շապովայովը առաջին ժամանակները ինձ ստիպում էր երգել բերանում խցանով, որպեսզի ծնոտս ինչ-որ կերպ սկսի աշխատել»<ref>Сироткин Д. [http://www.rollingstone.ru/articles/rubric/obraz_zhizni_5/article/obiknovennoe_bezymie_2446/ Обыкновенное безумие] // [[Rolling Stone]], 15 августа 2006</ref>։ [[2001]] թվականին ավարտելով դպրոցը, Լենան ընդունվում է [[Մոսկվա]]յի հումանիտար-տնտեսագիտական ինստիտուտ, [[Հոգեբանություն|հոգեբանության]] ֆակուլտետ, որը հեռակա ավարտում է [[2007]] թվականին։ [[2006]] թվականին Լենայի և Յուլիայի դուետը սկսում է [[համացանց]] տեղադրել տեսագրություններ իրենց անձնական կյանքից<ref>{{Cite web |url=http://www.russia.ru/video/tatu/ |title=«Тату» на Russia.ru |accessdate=2015-10-16 |archive-date=2019-06-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190621140325/http://www.russia.ru/video/tatu/ |dead-url=yes }}</ref>։ [[2009]] թվականի մարտին խմբի մենեջմենթը հայտարարում է, որ մենակատարուհիները դադարեցնում են իրենց աշխատանքը խմբում «full time» ռեժիմով, իսկ [[2011]] թվականի հունվարին, [[Մոսկվա]]յում «Դու և ես» («Ты и я») ֆիլմի առաջնախաղին, խմբի մասնակիցները հայտարարում են խմբի վերջնական կազմալուծման մասին։ [[2009]] թվականին Լենան [[Վիրահատություն|վիրահատության]] է ենթարկվում [[Սթենֆորդի համալսարան]]ի [[կլինիկա]]յում ([[Պալո Ալտո]]), որտեղ նրան կատարում են [[տեսողության լազերային շտկում]]<ref>[http://www.dni.ru/showbiz/2009/5/4/165392.html Лена Катина перенесла операцию] // Дни. Ру 04.05.2009</ref>։ [[Պատկեր:Tatu Lena Katina Bacardi 2008.jpg|225px|մինի|աջից|Լենա Կատինան [[Մոսկվա]]յի համերգում, [[2008]] թվական [[սեպտեմբերի 12]]]] == «Լենա Կատինա» («Lena Katina») մենակատարային նախագիծ == === 2009-2011 թվականներ === [[2009]] թվականի ապրիլից Կատինան սկսում է մենակատարային կարիերան «Lena Katina» միջազգային երաժշտական նախագծում, [[Մոսկվա]]յից տեղափոխվելով ապրելու [[Լոս Անջելես]]։ Լենան երգում է «[[Տատու (խումբ)|Տատու]]»-ի հին հիթերը և ձայնագրում է նոր երգեր։ [[2009]] թվականի [[սեպտեմբերի 11]]-ին բացվում է Լենայի պաշտոնական կայքը։ [[2010]] թվականի [[մայիսի 30]]-ին կայանում է Լենա Կատինայի առաջին մենակատարային ելույթը [[Լոս Անջելես]]ի «Troubadour» ակումբում<ref>{{Cite web |url=http://www.troubadour.com/events/event-detail/?tfly_event_id=8215 |title=Lena Katina - Tickets - Troubadour - Los Angeles, CA - May 30th, 2010 - Troubadour<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2015-10-16 |archive-date=2010-06-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100620021145/http://www.troubadour.com/events/event-detail/?tfly_event_id=8215 |dead-url=yes }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/107-30-troubadour-.html |title=30 мая / воскресенье / Лена Катина выступит в легендарном клубе Лос-Анджелеса Troubadour |accessdate=2015-10-16 |archive-date=2010-05-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100501084625/http://www.lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/107-30-troubadour-.html |dead-url=yes }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://blogs.myspace.com/index.cfm?fuseaction=blog.view&friendId=493747832&blogId=533267408 |title=Lena Katina debuts at Troubadour - блог {{!}} пользователя Lena Katina на MySpace |accessdate=2015-10-16 |archive-date=2009-02-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090207065936/http://blogs.myspace.com/index.cfm?fuseaction=blog.view&friendId=493747832&blogId=533267408 |dead-url=yes }}</ref>։ [[2010]] թվականի [[հունիսի 12]]-ին Լենան ելույթ է ունենում ամերիկյան «PrideFest» փառատոնում, որն աջակցում է [[ԼԳԲՏ|ԼԳԲՏ-մշակույթ]]ը, [[Միլուոկի]]ում<ref>{{Cite web |url=http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/104-12-.html |title=Лена на фестивале «PrideFest» |accessdate=2015-10-16 |archive-date=2012-03-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120320094507/http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/104-12-.html |dead-url=yes }}</ref>։ [[2011]] թվականի [[սեպտեմբերի 19]]-ին կայանում է Լենա Կատինայի «Waiting» երգի պրեմիերան «Էխո Մոսկվի» ռադիոկայանի «Ուղեկիցները» («Попутчики») ծրագրի ժամանակ<ref>{{Cite web |url=http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/192--lwaitingr-mtv-latin-america.html |title=Официальный сайт Лены Катиной |accessdate=2015-10-16 |archive-date=2011-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110930103806/http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/192--lwaitingr-mtv-latin-america.html |dead-url=yes }}</ref>։ 2011 թվականի [[սեպտեմբերի 28]]-ին մեքսիկական «Belanova» խումբը, Լենա Կատինայի մասնակցությամբ, թողարկում է տեսագրություն «Tic Toc» համատեղ երգի վրա<ref>{{Cite web |url=http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/194-billboard-tic-toc.html |title=Официальный сайт Лены Катиной |accessdate=2015-10-16 |archive-date=2011-10-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111025201823/http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/194-billboard-tic-toc.html |dead-url=yes }}</ref>։ 2011 թվականի [[հոկտեմբերի 26]]-ին Լենան ելույթ է ունենում «Lunas del Auditorio Awards» արարողությունում, Մեքսիկայում<ref>{{Cite web |url=http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/207--excelsior-lunas-del-auditorio-awards.html |title=Лена Катина на первых страницах мексиканской газеты |accessdate=2015-10-16 |archive-date=2012-01-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120101124602/http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/207--excelsior-lunas-del-auditorio-awards.html |dead-url=yes }}</ref>։ [[2011]] թվականի [[դեկտեմբերի 13]]-ին Լենան տալիս է իր առաջին բարեգործական web-համերգը «FanKix»-ում, որից հավաքված բոլոր միջոցները փոխանցվում են ճապոնական «Ashinaga» ֆոնդին, որն աջակցություն է ցուցաբերում [[2011]] թվականի [[մարտի 11]]-ին [[Ճապոնիա]]յում տեղի ունեցած [[տարերային աղետ]]ից տուժած երեխաներին<ref>{{Cite web |url=http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/217---fankix.html |title=Лена накануне выступления на «FanKix» |accessdate=2015-10-16 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305095639/http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/217---fankix.html |dead-url=yes }}</ref>։ Այստեղ էլ ներկայացվում է «Keep on Breathing» նոր երգը (անգլերենից թարգմանաբար «Շարունակիր շնչել»), այդ բալադը Կատինան հորինել է իր երաժիշտների հետ միասին, նվիրելով այն 2011 թվականի մարտի 11-ին Ճապոնիայում տեղի ունեցած աղետից տուժածներին<ref>{{Cite web |url=http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/221-keep-on-breathing.html |title=Баллада «Keep on Breathing» помогла японским детям |accessdate=2015-10-16 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305071551/http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/221-keep-on-breathing.html |dead-url=yes }}</ref>։ === 2012-2014 թվականներ === [[2012]] թվականի [[ապրիլի 28]]-ին «Never Forget» երգի «Dave Audé» ռեմիքսը գլխավորում է համաամերիկյան «Billboard Dance/Club Play Songs» հիթ-շքերթը։ Նման հաջողության ծնունդով [[ԱՊՀ]]-ից երգիչներից հասել է միայն «[[Տատու (խումբ)|Տատու]]» խումբը<ref>[http://www.billboard.com/#/charts/dance-club-play-songs?chartDate=2012-04-28 Dance/Club Play Song History]</ref>։ [[2012]] թվականի [[մայիսի 5]]-ին կայանում է Լենա Կատինայի և գերմանացի երաժիշտ Կլարկ Օուենի դուետի «Melody» երգի տեսահոլովակի պրեմիերան<ref>[http://www.purepeople.ru/article/lena-katina-v-klipe-klarka-ouena-melody_a14272/1 Лена Катина в клипе Кларка Оуэна «Melody». ВИДЕО]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ 2012 թվականի [[սեպտեմբերի 29]]-ին Լենա Կատինան համերգ է տալիս [[Սանկտ Պետերբուրգ]]ում, «Կվիրֆեստ 2012» Միջազգային փառատոնի շրջանակներում։ Այստեղ Լենան առաջին անգամ հրապարակավ կատարում է «Հարավսլավիա» երգը, նվիրելով այն իր առաջին պրոդյուսեր և «[[Տատու (խումբ)|Տատու]]» խմբի հիմնադիր Իվան Շապովալովին<ref>{{Cite web |url=http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/264-queerfest-2012-.html |title=Лена Катина на «Квирфесте» в Петербурге |accessdate=2015-10-16 |archive-date=2013-01-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130130121406/http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/264-queerfest-2012-.html |dead-url=yes }}</ref>։ 2012 թվականի [[սեպտեմբերի 30]]-ին կայանում է «Shot» երգի պրեմիերան, ռուս ռեփեր T-killah-ի հետ միասին դուետով, «Love radio» ռադիոկայանի եթերում<ref>{{Cite web |url=http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/271-loveradio-premieres-shot.html |title=Официальный сайт Лены Катиной |accessdate=2015-10-16 |archive-date=2012-10-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121003093238/http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/271-loveradio-premieres-shot.html |dead-url=yes }}</ref>։ 2012 թվականի [[հոկտեմբերի 24]]-ին կայանում է «Paradise» երգի պրեմիերա, ձայնագրված ռուս երգական [[Սերգեյ Գալոյան]]ի հետ համատեղ<ref>{{Cite web |url=http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/275-paradise-release.html |title=Премьера лирик-видео Sergio Galoyan feat. Lena Katina PARADISE |accessdate=2015-10-16 |archive-date=2012-11-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121101021841/http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/275-paradise-release.html |dead-url=yes }}</ref>։ [[Հոկտեմբերի 31]]-ին Լենա Կատինան ելույթ է ունենում 15 րոպեանոց համերգով [[Հոլիվուդ|Արևմտյան Հոլիվուդ]]ում ([[Լոս Անջելես]], [[ԱՄՆ]]), [[Հելոուին]]ին նվիրված աշխարհում խոշորագույն [[կառնավալ]]ի շրջանակում<ref>{{Cite web |url=http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/276-lena-will-perform-at-halloween-2012.html |title=Лена Катина выступила в Лос-Анджелесе на Хэллоуин |accessdate=2015-10-16 |archive-date=2013-01-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130130132432/http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/276-lena-will-perform-at-halloween-2012.html |dead-url=yes }}</ref>։ 2012 թվականի [[դեկտեմբերի 11]]-ին Լենա Կատինան, առաջին անգամ ավելի քան երեք տարվա ընթացքում, միավորվում է իր նախկին գործընկերուհի [[Յուլիա Վոլկովա]]յի հետ [[Բուխարեստ]]ում ([[Ռումինիա]]) համատեղ ելույթի համար, «Ձայն» հեռուստաշոուի ժամանակ, ի աջակցություն «200 km/h In the Wrong Lane (10th Anniversary Edition)» ալբոմի հոբելյանական վերահրատարակման<ref>{{Cite web |url=http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/278-performance-in-romania.html |title=Лена снова выступит с Юлей! |accessdate=2015-10-16 |archive-date=2013-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130116194921/http://lena-katina.com/index.php/ru/whatsgoingon/278-performance-in-romania.html |dead-url=yes }}</ref>։ [[2013]] թվականի [[ապրիլի 14]]-ին երգիչ T-Killah-ի [[YouTube]]-ի պաշտոնական էջում կայանում է «Ես կողքիդ կլինեմ» («Я буду рядом», «Shot») երգի հոլովակի պրեմիերան, Լենա Կատինայի հետ դուետով<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=jneF0uzkIxc Официальный канал на «YouTube»]</ref>։ 2013 թվականի [[սեպտեմբերի 24]]-ին տեղի է ունենում «Lift me up» և «Levantame» սինգլների պրեմիերան [[անգլերեն]] և [[իսպաներեն]] լեզուներով։ Սինգլների պրեմիերան ուղեկցվում է «lenakatina.com.» նոր կայքի բացմամբ։ Հոկտեմբերի 1-ին կայանում է «Lift me up» հոլովակի պրեմիերան։ [[2014]] թվականի [[փետրվարի 7]]-ին Լենա Կատինան և Յուլիա Վոլկովան միավորվում են [[Սոչի]]ում կայանալիք [[Ձմեռային Օլիմպիական խաղեր 2014|XXII Ձմեռային Օլիմպիական խաղեր]]ի բացման արարողությունում ելույթ ունենալու համար, սակայն, արդեն [[փետրվարի 17]]-ին, Լենան պաշտոնական հայտարարություն է անում խմբի վերջնական կազմալուծման մասին, Յուլիայի հետ անլուծելի տարաձայնությունների պատճառով։ Երգչուհին շարունակում է մենակատարային կարիերան և ամռանը «Re: boot» (ex-Cinema Bizarre) խմբի հետ համատեղ թողարկում է «Century» տրեկը։ Նոր տրեկի հետ համարյա միաժամանակ թողարկվում է երգչուհու առաջին ֆիզիկական live-CD-ին՝ «European Fan Weekend 2013»: Սեպտեմբերին Լենան հայտարարում է մենակատարային ալբոմի՝ «This is who I am», թողարկման ամսաթիվը և «Who I am» նոր տեսատհոլովակի նկարահանումների մասին։ === 2015 թվական === Նոր տարին երգչուհու համար սկսվում է վառ իրադարձություններով՝ իտալացի երգչուհի Noemi Smorra-ի հետ դուետով նոր տեսահոլովակի թողարկմամբ և վերջին սինգլ «An Invitation»-ի պրեմիերայով, ի աջակցություն դեբյուտային ալբոմի։ [[Մայիսի 23]]-ին Լենան ունենում է որդի, ում տալիս են Ալեքսանդր անունը։ Մենակատարային նախագծի վրա աշխատանքները դադարեցվում են, սակայն «An Invitation» և «Golden Leaves» տեսահոլովակները արժանավույնս գնահատվում են քննադատների կողմից և մի քանի մրցանակների են արժանանում Ամերիկայի կինոփառատոններում։ == Անձնական կյանք == Կատինան ապրում է աշխատում է [[Լոս Անջելես]]ում<ref>[http://www.echo.msk.ru/sounds/811788.html Елена Катина] в программе «Попутчики» на радио [[Эхо Москвы]]</ref>, սակայն տարվա մեջ մի քանի անգամ գալիս է [[Մոսկվա]]։ [[2012]] թվականի ամռանը հայտնի է դառնում, որ [[Ռուսաստան]]ում Լենան նույնպես թարգմանում է իր երգերը անգլերենից ռուսերեն։ [[2013]] թվականի օգոստոսին Լենա Կատինան ամուսնանում է [[Սլովենացիներ|սլովենացի]] [[Ռոք երաժշտություն|ռոք-երաժիշտ]] Սաշո Կուզմանովիչի հետ<ref>{{cite web|url=http://www.segodnya.ua/culture/stars/Lena-Katina-iz-tATu-vyshla-zamuzh-454076.html|title=Лена Катина из "t.A.T.u." вышла замуж|date=2013-08-14|publisher=СЕГОДНЯ.ua|language=ru|accessdate=2013-08-15|archiveurl=https://www.webcitation.org/6IuiS0pPn?url=http://www.segodnya.ua/culture/stars/Lena-Katina-iz-tATu-vyshla-zamuzh-454076.html|archivedate=2013-08-16|dead-url=no}}</ref>։ Հարսանիքը նշում են երկու երկրներում. Սաշոի հայրենիքում՝ [[Սլովենիա]]յում, և Լենայի հայրենիքում՝ [[Ռուսաստան]]ում<ref>на свою свадьбу Лена свою бывшую коллегу по группе, Юлию, не позвала.</ref>։ [[2015]] թվականի [[մայիսի 23]]-ին Կուզմանովիչի և Լենա Կատինայի ընտանիքում ծնվում է իրենց որդին՝ Ալեքսանդրը<ref>{{cite web|url=http://lenta.ru/news/2015/05/23/tatu/|title=Бывшая солистка «Тату» родила сына}}</ref>։ == Սկավառակագրություն == * [[2014]] թվական - European Fan Weekend 2013 (Live CD) * [[2014]] թվական - This Is Who I Am (ալբոմ) == Սինգլներ == * [[2011]] թվական - «Never Forget» * [[2011]] թվական - «Tic Toc» (մեքսիկական «Belanova» խմբի հետ համատեղ) * [[2012]] թվական - «Melody» (գերմանացի երգահան Կլարկ Օուենի հետ համատեղ) * [[2013]] թվական - «Ես կողքիդ կլինեմ» / «Shot»(ռուսական [[Ռեփ|ռեփ-կատարող]] T-killah-ի հետ համատեղ) * [[2013]] թվական - «Lift Me Up / Levantame» ([[անգլերեն]] և [[իսպաներեն]] լեզուներով) * [[2014]] թվական - «Century» (գերմանական «Re: boot» (ex-Cinema Bizarre) խմբի հետ համատեղ) * [[2014]] թվական - «Սեր յուրաքանչյուր ակնթաթում» («Любовь в каждом мгновении») ([[Յուլիա Վոլկովա]]յի, Լիգալայզի և Մայկ Թոմպկինսի հետ համատեղ) * [[2014]] թվական - «Who I Am» * [[2015]] թվական - «Golden leaves» (իտալացի երգչուհի Noemi Smorra-ի հետ համատեղ) * [[2015]] թվական - «An Invitation» * [[2016]] թվական - «Երաժշտություն» («Музыка») == Տեսահոլովակներ == * [[2011]] թվական - «Never forget» * [[2011]] թվական - «Tic Toc» (մեքսիկական «Belanova» խմբի հետ համատեղ) * [[2012]] թվական - «Melody» (գերմանացի երգահան Կլարկ Օուենի հետ համատեղ) * [[2013]] թվական - «Ես կողքիդ կլինեմ» / «Shot» (ռուսական [[Ռեփ|ռեփ-կատարող]] T-killah-ի հետ համատեղ) * [[2013]] թվական - «Lift Me Up» * [[2014]] թվական - «Սեր յուրաքանչյուր ակնթաթում» («Любовь в каждом мгновении») ([[Յուլիա Վոլկովա]]յի, Լիգալայզի և Մայկ Թոմպկինսի հետ համատեղ) * [[2014]] թվական - «Who I Am» * [[2015]] թվական - «Golden leaves» (իտալացի երգչուհի Noemi Smorra-ի հետ համատեղ) * [[2015]] թվական - «An Invitation» * [[2016]] թվական - «Երաժշտություն» «Музыка» == Ֆիլմագրություն == * [[2011]] թվական - «Դու և ես» («Ты и я») (ինքն իր դերում) * [[2014]] թվական - «Փերինար. Ծովահենային կղզու գաղտնիքները» («Феи: Загадка пиратского острова») (փերի Զարինայի ձայնը) * [[2014]] թվական - «Մոտ, բայց հեռու» («Близко, но далеко») (կուպիդոնի դերում) == Մրցանակներ == === «Never Forget» տեսահոլովակ === * [[2011]] թվական - '''BEST MUSIC VIDEO 2011 (MTV RUSSIA)''' === «An Invitation» տեսահոլովակ === * [[2015]] թվական - '''BEST SOFT ROCK''' - կարճամետրաժ ֆիլմերի և երաժշտական տեսահոլովակների «Apex» ([[Մինեսոտա]]) փառատոն * [[2015]] թվական - '''PLATINUM WINNER''' - International Independent Film Awards ([[Կալիֆորնիա]]) === «Golden Leaves» տեսահոլովակ === * [[2015]] թվական - կարճամետրաժ ֆիլմերի B«est Shorts Competition» փառատոն ([[Կալիֆորնիա]]) == Աղբյուրներ == * [http://lenakatina.com/ Լենա Կատինայի պաշտոնական կայք] * [http://www.lena-pan-american.com/ Պաշտոնական ֆան-ակումբ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140108031553/http://lena-pan-american.com/ |date=2014-01-08 }} * [http://www.tatu.ru/history.html Կենսագրությունը tatu.ru կայքում] * [http://www.tatu.ru/dnevnik_l.html Կատինայի օրագիրը tatu.ru կայքում] * {{imdb name|1287621|Լենա Կատինա}} * [https://www.youtube.com/user/lenakatinamusic| Լենա Կատինայի տեսաէջը [[YouTube]]-ում] '''Հարցազրույց''' * [http://www.kp.ru/daily/23373/32571/ «Татушка» Лена Катина: Брошу курить и тоже рожу девочку!] // Կոմսոմոլսկայա Պրավդա, 2004 թվական հոկտեմբերի 1 == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{ՎՊԵ|Lena Katina|Լենա Կատինա}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Կատինա, Լենա}} [[Կատեգորիա:1984 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Հոկտեմբերի 4 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Փոփ երգչուհիներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս երգչուհիներ]] 4vlamcaahn4tx8xf909ee9rb26i9u30 6 623444 8485840 7261094 2022-08-09T11:12:11Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Աշոտ Չախոյան | Աղբյուր = Աշոտ Չախոյանի Ֆեյսբուքի էջ | Հեղինակ = Աշոտ Չախոյանի արխիվ | Ամսաթիվ = Անհայտ | Արտոնագիր = | Պատճառ = Վիկիպեդիայի 1 հոդվածի նկար }} dj12jflsifjd28ypnqntc7oj9aklqqw 6 624036 8485889 7262396 2022-08-09T11:26:35Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Մոդիլիանի ֆիլմի շապիկը | Աղբյուր = [http://www.picasso-pablo.ru/Modigliani.html picasso-pablo.ru] | Հեղինակ = Միկ Դևիս | Ամսաթիվ = 2004 | Հոդված = Մոդիլիանի (ֆիլմ) | Նպատակ = հոդվածի լուսաբանում | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} jd6sth5u0t325j1yp8zze0j4jyxlt8l 0 624404 8485422 8443316 2022-08-08T19:38:09Z 46.70.142.247 wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Ռազմական կառույց}} [[Բերդավան]] գյուղը գտնվում է [[Այրում]] - [[Նոյեմբերյան]] ավտոճանապարհի վրա, քաղաքից 5 կմ հյուսիս։ Այն հայտնի է հին գյուղատեղից ոչ հեռու գտնվող ամրոցով, տեղադրված ընդարձակ հարթավայրի վրա իշխող եռանկյունաձև բլրակին՝ «Կողբա ջրի» աջ կողմում։ == Կառուցվածք == Դրանք հատակագծում ունեն կլորացված անկյուններով հավասարակողմ (մոտ 20 մ երկարությամբ) եռանկյունաձև՝ գրեթե արևելք-արևմուտք ուղղվածությամբ։ Հավանական է, որ պարսպապատերին կից՝ ներքին բակի շուրջ,ժամանակին եղել են շինություններ (կացարաններ, [[պահեստ]]ներ և այլն)։ Այդ մասին են ասում վերջերս նորոգման առիթով ներսի 2-3 մ հաստությամբ կուտակված հողաշերտը հանելիս հայտնված ձուլվածքի կտորները, փուքսի մնացորդները, կավանոթները, մետաղական կազինը և այլն։ Պատերն արտաքուստ ամրացված են ½ կամ ¾ գլանի ձև ունեցող 11 բուրգերով, որոնցից 2-ը՝ մոտ 2 մ շառավղով տեղադրված են արևմտյան պատի անկյուններում, մյուսները՝ 1,2 - 1,5 մ շառավղով։ Ամրոցի արևելյան կեսը շրջափակող պարսպի եզրագծով, որտեղ պարիսպն անհամեմատ բարձր է և նայում է դեպի բաց դաշտ։ Պատերի հաստությունը 1,2 մ է, բարձրությունը՝ պայմանավորված ռելիեֆի արևելք-արևմուտք ունեցած թեքությամբ, եղել է տարբեր։ Ներկայումս արևմտյան և հարավարևմտյան մասերում դրանք ունեն 5,5 մ բարձրություն, արևելյան և հյուսիսարևելյան մասերում՝ 10,5 մ։ Պատերի բարձր մասում՝ բուրգերի միջև, ներքին բակի մակարդակից ավելի քան 5,5 մ բարձրության վրա կան 12-15 սմ բացվածքով (դեպի ներս նայող) պատուհաններ, որորնք, ըստ երևույթին, ծառայել են որպես դիտաճեղքեր։ Դրանցից 1 մ ցածր պատերի մեջ կան կլոր խոռոչներ։ Միակ մուտքը՝ 1մ լայնությամբ, արևմտյան կողմից է՝ աղյուսաշար սլաքաձև վերջավորությամբ։ Մուտքից հարավ՝ անկյունային մասում, պարսպի հաստատության մեջ կան աստիճաններ։ Ամրոցն ունեցել է դեպի հյուսիսարևելյան կողմի ձորը տանող ստորգետնյա գետնուղի։ Դրա մի հատվածը՝ մարդահասակ բարձրությամբ, երևում է ամրոցի արևելյան անկյան աշտարակի ստորին մասում։ Կառուցված է կոպիտ մշակված դեղնավուն ֆելզիտե մանր քարերի անկանոն շարվածքով, կապակցված կրաշաղախով։ Պատերի մեջ պատահական տեղադրությամբ գրվում են ավելի վաղ շրջանի պատկանող քանդակազարդ բեկորներ։ Դրանցից մեկը, որ հարավարևմտյան անկյան աշտարակի պատում է ներկայացնում շրջանագծի մեջ առևած հավասարաթև խաչ՝ [[գալարազարդ]] շրջանակի մնացորդներով։ Բերդավանի ամրոցը ենթադրաբար նույնացվում է XII դ. վրաց Անանուն պատմիչի հիշատակած Ղալինջաքար ամրոցի հետ։ Ստացվում է, որ Բերդավանի ամրոցը առնվազն XII դ. գոյություն է ունեցել։ Ներկայից ամրոցի մնացորդենրի տվյալները (շարվածք, շինարարական տեղնիկա, պահպանվածություն, մուտքի բարավորի սլաքաձևություն և այլն) նման նույնացման համար բավարար հիմք չեն տալիս. դրանք ավելի շուտ վերաբերում են ուշ միջնադարին՝ հավանդաբար XVII դ.: 1983 թ. սկսվել է ամրոցի նորոգումը։ Փլատակներից մաքրված է հուշարձանի ներսը և շրջակայքը։ Քանդվել և վերաշարվում են պարսպապատերի և աշտարակների մերին խազիզված մասերը։ Պատերի և աշտարակների ճաքերում սրսկվում է ցեմենտե շաղախ։ Ամրոցից մոտ 200 մ դեպի հարավ-արևմուտք, միջնադարյան գերեզմանոցի տարածքում գտնվում են եռանավ եկեղեցու պատեր՝ գրեթե ամբողջական բարձրությամբ։ Ուղղանկյուն աղոթասարը (12,55 մ * 7,75 մ) զույգ կամարաշարերով բաժանված է եղել երեք նավի, որոնցից միջինը արևելյան մասում ավարտել է բարձր բեմ և մեծ խորություն ունեցող կիսաշրջանաձև խորանով։ Վերջինիս 2 կողմում (ավարտվել է բարձր բեմ) գտնվում են կիսագլանաձև թաղով ծածկված, ուղղանկյուն ավանդատներ։ Խորանի ճակատամասերում մնում են կամարների կրունկի քարերը (հենված պարզ տրամատի իմպուստներին), իսկ արևմտյան պատի վրա՝ դրանց պահունակները։ Հարավային և հյուսիսային պատերին կից եղել են որմնանկարներ, որոնցից պահպանվում են հենարանային պահունակ-իմպոստները և կիսաշրջանագծային կամարների մնացորդներ։ Եթե երկայնական ուղղությամբ կամարաշարերի և որմնանկարենրի գոյությունը միանգամայն փաստարկված է մնացորդներով, ապա լայնական ուղղությամբ կամարների կամ թաղերի հետքեր չեն պահպանվել, թեև պատերն իրենց նախնական բարձրությամբ են։ Եկեղեցու միակ մուտքը ամրոցին նայող հյուսիսային ճակատից է՝ եզերված պարզունակ եզրակալով, որի կեսից ցած ընկած մասում օգտագործվում են, ըստ երևույթին, այլ հուշարձանից վերցված վարդյակազարդ զույգ կիսասյուներով քարեր։ Մուտքի երկու կողմում կան մեկական պահունակներ, որոնցից երևում է, որ մուտքի առջև երբևէ եղել փայտաշեն սրահ։ Խորանի պատուհանի համար որպես բարավոր է ծառայում մի հին խաչքար, որն իր տեղադրությամբ միանգամայն անհամապատասխան է պատակալի վերին քանդակազարդ քարը։ Պատերը կառուցված են կիսամշակ դեղնավուն ֆելզիտե մանր քարերով, կամարները, որմնանկարները, որմնամույթերը, խորանի բացվածքների եզրաքարերը՝ նույն քարի սրբաբաշ խոշոր կտորներով։ Պատերում կան պատահական ձևով տեղադրված խաչքարերի բեկորներ, պատվանդանի քարեր։ Հուշարձանն իր հորինվածքով, բացվածքների ձևով, հարդարանքով, շինարարական տեղնիկայով լիովին մատնում է ուշ միջնադարում՝ հավանաբար ամրոցին մոտ ժամանակներում կառուցված լինելը։ Եկեղեցուց մոտ 50 մ դեպի հարավ գտնվում են մատուռի պատեր, որորնք ներառել են XII - XIII դդ. նրբաքանդակ պատվանդանների վրա։ Շուրջը տարածվում է միջնադարյան գերեզմանոց՝ մեծաթիվ խոշոր տապանաքարերով, մահարձաններով ու խաչաքարերով։ Ուշագրավ է խորանարդաձև պատվանդանին կառանված թևավոր խաչքարերը (XIII դ)։ Նրա արևմտյան ճակատին փորված են խաչապատկերներ, հասակով մեկ կանգնած մարդկային ֆիգուրներ։ Պատմում են, որ [[Աշոտ Բ Երկաթ|Աշոտ Երկաթ Բագրատունի]] թագավորը իր երթերից մեկի ժամանակ մի քանի օր կանգ է առել [[Բերդ]] ամրոցում։ [[Կատեգորիա:Տավուշի մարզի հայկական բերդեր և ամրոցներ]] [[Կատեգորիա:10-րդ դարի հայկական բերդեր և ամրոցներ]] 14in79tkmkumglgot3az9pw7unr7yrh 0 628261 8485638 7745900 2022-08-09T04:31:59Z Armineaghayan 25187 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Եվրոպայի չեմպիոններ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{այլ կիրառումներ|Արմեն Նազարյան (այլ կիրառումներ)}} {{Մարզիկ |անուն = Արմեն Նազարյան |պատկեր = Armen-Nazaryan-Judo.PNG |չափսերը = |նկարագրություն = |սեռը = Արական |ամբողջական անունը = |անունը մայրենի լեզվով = |կեղծանուն = |ազգություն = [[Հայ]] |մասնագիտացում = [[Ձյուդո]] |ակումբ = |ծննդյան ամսաթիվ = {{ԾԱՏ|1982|7|20}} |ծննդավայր = [[Հրազդան]],<br /> {{դրոշ|ՀԽՍՀ}}[[ՀԽՍՀ]] |մահվան ամսաթիվ = |մահ = |մարզական տարիներ = |մարզիչ(ներ) = |հասակը = |քաշը = |մեդալներ = {{մրցաշար|[[Ձյուդոյի Եվրոպայի առաջնություն]]}}<br />{{Բրոնզե մեդալ}} [[Դյուսելդորֆ]] [[Գերմանիա]] [[2003]] թվական<br />{{Բրոնզե մեդալ}} [[Բուխարեստ]] [[Ռումինիա]] [[2004]] թվական<br />{{Ոսկե մեդալ}} [[Ռոտերդամ]] [[Նիդերլանդներ]] [[2005]] թվական<br />{{Արծաթե մեդալ}} [[Տամպերե]] [[Ֆինլանդիա]] [[2006]] թվական }} '''Արմեն Նազարյան''' ({{ԱԾ}}), [[հայ]] [[ձյուդո]]իստ, Եվրոպայի չեմպիոն (2005) և բազմակի մեդալակիր, Հայաստանի բազմակի չենպիոն, Հայաստանի միջազգային կարգի սպորտի վարպետ (2005)։ == Կենսագրություն == Նազարյանը սկսել է սպորտով զբաղվել 1990 թվականից Հրազդանի սպորտի դպրոցում։ Սկզբում Նազարյանը հետաքրքրված էր բոքսով, սակայն 1993 թվականից տեղափոխվել է ձյուդոյի բնագավառ։ 1995 թվականից նրան մարզում էր Կարեն Աբաջյանը։ 2003 թվականին նա դարձել է երիտասարդների մեջ Եվրոպայի չեմպիոն և նվաճել է բրոնզե մեդալ 2003 թվականի Եվրոպայի առաջնությունում։ Նա նորից դառնում է [[Բրոնզե մեդալ|բրոնզե]] մեդալակիր 2004 թվականի Եվրոպայի առաջնությունում և մասնակցում է 2004 թվականի Ամառային օլիմպիական խաղերում։ Նազարյանը նվաճել է ոսկե մեդալ 2005 թվականի Եվրոպայի առաջնությունում, որը տեղի է ունեցել Ռոտերդամում՝ հաղթելով բոլոր հինգ մենամարտերում, այդ թվում գործող չեմպիոն [[Լյուդվիգ Պիզչեր]]ին Ավստրիայից։ Նազարյանը եղել է առաջին ձյուդոյի Եվրոպայի չեմպիոնը Հայաստանի պատմության մեջ<ref>{{cite web|script-title=ru:Армен Назарян, дзюдо|url=http://rumobile.beeline.am/olympic/sportsmen/armennazaryan.wbp|publisher=rumobile.beeline.am|accessdate=փետրվարի 24, 2013|language=ru|archive-date=2011-02-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20110218151811/http://rumobile.beeline.am/olympic/sportsmen/armennazaryan.wbp|dead-url=yes}}</ref>։ Հետագայում ստանձնել է Հայաստանի ձյուդոի հավաքականի գլխավոր մարզիչի պաշտոնը և արդեն որպես մարզիչ հաղթել է Եվրոպայի չեմպիոնի կոչումը`ի շնորհիվ Ֆերդինանտ Կարապետյանի։ == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} {{DEFAULTSORT:Նազարյան, Արմեն}} [[Կատեգորիա:Հայ ձյուդոիստներ]] [[Կատեգորիա:Հրազդան քաղաքում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:Եվրոպայի չեմպիոններ]] srdi8ncsr1wdni9ifvcmiag1xaai6fb 6 631563 8485857 7263549 2022-08-09T11:23:23Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ազատ պատկեր | Նկարագրություն =համեմատություն | Աղբյուր = | Հեղինակ =Հայկ.արաբագետ | Ամսաթիվ =01,11,2015 | Արտոնագիր = | Պատճառ =Խորհրդարանում դնելու }} hzop3cb6x1dsneqx6077z1t5ns3gjwd 6 642989 8485873 7263548 2022-08-09T11:24:51Z 23artashes 2675 wikitext text/x-wiki {{Ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Վերջին փոփոխությունների վերին տեսք | Աղբյուր = Արամ Սողոմոնյան | Հեղինակ = Մասնակից:Արամ Սողոմոնյան | Ամսաթիվ = 10.12.2015 | Արտոնագիր = | Պատճառ = քննարկման համար }} o2dkurozfk7o0drsxuuq2btqomxgw7o 6 652120 8485839 7351367 2022-08-09T11:11:40Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = ֆիլմի պոստեր | Աղբյուր = անհայտ | Հեղինակ = անհայտ | Ամսաթիվ = 2015 | Հոդված = Աշխարհը յուրայի դարաշրջանում (ֆիլմ) | Նպատակ = Հոդվածի լուսաբանում | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = անհայտ }} fubsbu2i3f24unea3mzcp2xl2xg8vt6 2 655895 8485362 8180197 2022-08-08T19:02:37Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Vanadzor.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki == Գլխավոր թեմաներ == {{Սյուն|2}} # [[Երվանդունիներ]] # [[Արտաշեսյանների թագավորություն]] # [[Արտաշեսյաններ]] # [[Արտաշես Ա]] # [[Արտավազդ Բ]] # [[Հայ-հռոմեական պատերազմ]] # [[Արշակունիների թագավորություն]] # [[Հին շրջանի հայկական մշակույթ]] # [[Պապ թագավոր]] # [[Հայաստանի առաջին բաժանում]] # [[Մարզպանական Հայաստան]] # [[Բյուզանդական Հայաստան]] # [[Վարդանանց պատերազմ]] # [[Վահանանց պատերազմ]] # [[Կարմիր Վարդանի ապստամբություն (571-572)]] # [[Արաբական արշավանքները Հայաստան]] # [[Վաղ միջնադարի հայկական մշակույթ]] # [[Արմինիա կուսակալություն]] # [[Արմինիայի հակաարաբական ապստամբություններ (8-րդ դար)]] # [[Բագրատունիներ]] # [[Բագրատունիների թագավորություն]] # [[Վասպուրականի թագավորություն]] # [[Գագիկ Ա Արծրունի]] # [[Տաշիր-Ձորագետի թագավորություն]] # [[Երևանի ինքնապաշտպանություն (1724)]] # [[Ռուս-պարսկական պատերազմ (1804-1813)]] # [[Ռուս-թուրքական պատերազմ (1806-1812)]] # [[Ռուս-պարսկական պատերազմ (1826-1828)]] # [[Ռուս-թուրքական պատերազմ (1828-1829)]] # [[Ռուս-թուրքական պատերազմ (1877-1878)]] # [[Արևելյան Հայաստանը Ռուսական կայսրության կազմում]] # [[Ռուսական հեղափոխություն (1905–1907)]] # [[Փետրվարյան հեղափոխություն (1917)]] # [[Հայ ժողովրդի մայիսյան հերոսամարտեր]] # [[Թուրք-հայկական պատերազմ (1920)]] # [[Հայկական սփյուռք (1920-1930-ական թվականներ)]] # [[Բեռլինի կոնֆերանս]] # [[Սփյուռքահայերի հայրենադարձություն (1946-1948)]] # [[Հայկական սփյուռք (1950-1980-ական թվականներ)]] {{Սյունակ ավարտ}} == Հայկական թեմաներ == === Լեզու === {{Սյուն|4}} # [[Մեսրոպ Մաշտոց]] # [[Խոսքի մասեր]] # [[Հայերեն]] # [[Բայ]] # [[Գոյական անուն]] # [[Ածանց]] # [[Բառ]] # [[Հայ գրերի գյուտ]] # [[Բառագիտություն]] # [[Հարցական նշան]] # [[Հոմանիշ]] # [[Դերանուն]] {{Սյունակ ավարտ}} === Գրականություն === <gallery> Հովհաննես Թումանյան.jpg|<center>[[Հովհաննես Թումանյան]]</center> Hovhannes Shiraz.JPG|<center>[[Հովհաննես Շիրազ]]</center> |<center>[[Պարույր Սևակ]]</center> Avetik Isahakyan's tomb at Yerevan's Komitas Pantheon.JPG|<center>[[Ավետիք Իսահակյան]]</center> Yeghishe Charents Armenian poet.jpg|<center>[[Եղիշե Չարենց]]</center> Grigor Narekatsi 1.jpg|<center>[[Գրիգոր Նարեկացի]]</center> Սասնայ տուն.jpg|<center>[[Սասնա ծռեր]]</center> Hamo Sahyan.JPG|<center>[[Համո Սահյան]]</center> Vahan_Teryan.jpg|<center>[[Վահան Տերյան]]</center> William_Saroyan_2.JPG|<center>[[Վիլյամ Սարոյան]]</center> Monument of Sayat-Nova (10).jpg|<center>[[Սայաթ-Նովա]]</center> 2014 Erywań, Matenadaran (08).jpg|<center>[[Մխիթար Գոշ]]</center> Gurgen Mahari.jpg|<center>[[Գուրգեն Մահարի]]</center> Krikor Zohrab.JPG|<center>[[Գրիգոր Զոհրապ]]</center> Axel_Bakunts.gif|<center>[[Ակսել Բակունց]]</center> Ghazaros_Aghayan.jpg|<center>[[Ղազարոս Աղայան]]</center> Raffi_(poet).jpg|<center>[[Րաֆֆի]]</center> Nar-Dos.jpeg|<center>[[Նար-Դոս]]</center> Silva_Kaputikyan.JPG|<center>[[Սիլվա Կապուտիկյան]]</center> Դերենիկ Դեմիրճյան.jpg|<center>[[Դերենիկ Դեմիրճյան]]</center> Vardan_Aygektsi.jpg|<center>[[Վարդան Այգեկցի]]</center> Sasuntsi David.jpg|<center>[[Սասունցի Դավիթ]]</center> Hrant_Matevosyan_2.JPG|<center>[[Հրանտ Մաթևոսյան]]</center> Petros_Duryan.jpg|<center>[[Պետրոս Դուրյան]]</center> Անանյան.jpg|<center>[[Վախթանգ Անանյան]]</center> Ալ. Շիրվանզադեի հուշարձանը համանուն դպրոցի դիմաց 13.JPG|<center>[[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]</center> Vahagn_Davtyan.JPG|<center>[[Վահագն Դավթյան]]</center> Varuzhan.jpg|<center>[[Դանիել Վարուժան]]</center> StepanZoryantomb.JPG|<center>[[Ստեփան Զորյան (գրող)|Ստեփան Զորյան]]</center> |<center>[[Խնկո Ապեր]]</center> |<center>[[Մուշեղ Գալշոյան]]</center> Muratsan1.jpg|<center>[[Մուրացան]]</center> Metsarents.jpg|<center>[[Միսաք Մեծարենց]]</center> Vartanantz.jpg|<center>[[Վարդանանք (պատմավեպ)]]</center> Ara_Geghetsik.jpg|<center>[[Արա Գեղեցիկ]]</center> Sero Khanzadyan.JPG|<center>[[Սերո Խանզադյան]]</center> Gevorg Emin.JPG|<center>[[Գևորգ Էմին]]</center> Shamiram ara.jpeg|<center>[[Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ]]</center> Vardges_Petrosyan.JPG|<center>[[Վարդգես Պետրոսյան]]</center> |<center>[[Սամվել (վեպ)]]</center> Vahan_Totovents.jpg|<center>[[Վահան Թոթովենց]]</center> Gabriel_Sundukyan.jpg|<center>[[Գաբրիել Սունդուկյան]]</center> Հուշարձան Ֆրիկի.JPG|<center>[[Ֆրիկ]]</center> Maro_Margaryan.JPG|<center>[[Մարո Մարգարյան]]</center> Nahapet_Kuchak_YSU.jpeg|<center>[[Նահապետ Քուչակ]]</center> |<center>[[Վերք Հայաստանի (վեպ)]]</center> </gallery> === Բնություն և աշխարհագրություն === <gallery> Coat_of_arms_of_Armenia.svg|<center>[[Հայաստան]]</center> Ararat by Victor Vardanyan.jpg|<center>[[Արարատ]]</center> Aras-02.jpg|<center>[[Արաքս]]</center> Coat of arms of Artsakh.svg|<center>[[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ)]]</center> Map_am.gif|<center>[[ՀՀ վարչատարածքային բաժանում]]</center> Aragats_mountain,_Aragatsotn,_Armenia.jpg|<center>[[Արագած]]</center> Արտաշատի Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի 2015.jpg|<center>[[Արտաշատ]]</center> Dvin_Capital.jpg|<center>[[Դվին]]</center> Rivers of Armenia.jpg|<center>[[ՀՀ գետերի ցանկ]]</center> Lori marz coa.gif|<center>[[Լոռու մարզ]]</center> Coat_of_Arms_of_Ashtarak.png|<center>[[Արագածոտնի մարզ]]</center> Coat of Arms of Dilijan.png|<center>[[Տավուշի մարզ]]</center> 2014_Erywa%C5%84,_Matenadaran_(07).jpg|<center>[[Անանիա Շիրակացի]]</center> Stamp_of_Armenia_m176.jpg|<center>[[Սևանի իշխան]]</center> Aegypius_monachus.jpg|<center>[[Հայաստանի Կարմիր գիրք]]</center> COA Gyumri.svg|<center>[[Շիրակի մարզ]]</center> Kohrvirab.jpg|<center>[[Արարատի մարզ]]</center> Փոքր Կովկաս.jpg|<center>[[ՀՀ լեռների ցանկ]]</center> Karabach-Kaart.jpg|<center>[[Լեռնային Ղարաբաղ]]</center> Coat_of_Arms_of_Kapan.jpg|<center>[[Սյունիքի մարզ]]</center> Kotayk marz gerb.jpg|<center>[[Կոտայքի մարզ]]</center> Khosrovi_argeloc.jpg|<center>[[Խոսրովի անտառ]]</center> Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|<center>[[Գեղարքունիքի մարզ]]</center> Coat_of_Arms_of_Vagharshapat_(Echmiadzin).jpg|<center>[[Արմավիրի մարզ]]</center> </gallery> === Պատմություն === <gallery> Մովսես Խորենացի.jpg|<center>[[Մովսես Խորենացի]]</center> Tigran Mets.jpg|<center>''[[Տիգրան Մեծ]]</center>'' AndranikOzanian.jpg|<center>''[[Անդրանիկ Օզանյան]]</center>'' Գարեգին Նժդեհ - Garegin Njdeh.jpg|<center>[[Գարեգին Նժդեհ]]</center> Hayk statue.JPG|<center>[[Հայկ նահապետ]]</center> Vardan Mamikonyan.jpg|<center>[[Վարդան Մամիկոնյան]]</center> Maps of the Armenian Empire of Tigranes.gif|<center>[[Մեծ Հայք]]</center> Վազգեն Սարգսյան.jpg|<center>[[Վազգեն Սարգսյան]]</center> Ardashescon.png|<center>[[Արտաշես Ա]]</center> Arshakuni.svg|<center>[[Արշակունիներ]]</center> Bagratuni flag.svg|<center>[[Բագրատունիներ]]</center> Trdat lusavorich.jpg|<center>[[Գրիգոր Լուսավորիչ]]</center> Serzh Sargsyan official portrait from president-am.jpg|<center>[[Սերժ Սարգսյան]]</center> WholeRegionSevres.gif|<center>[[Սևրի պայմանագիր]]</center> Wan, Վան.JPG|<center>[[Վան]]</center> Battle of Avarayr.gif|<center>[[Ավարայրի ճակատամարտ]]</center> Gevorg.jpg|<center>[[Գևորգ Չաուշ]]</center> WesternArmeniaPopulationBefore1915(rus).png|<center>[[Արևմտյան Հայաստան]]</center> ?|<center>[[Փավստոս Բուզանդ]]</center> Artaxiad.svg|<center>[[Արտաշեսյաններ]]</center> Taraz 4.jpg|<center>[[Հայեր]]</center> PapArmenia.jpg|<center>[[Պապ թագավոր]]</center> Arshak II of Armenia.jpg|<center>[[Արշակ Բ]]</center> |<center>[[Թաթուլ Կրպեյան]]</center> Աղբյուր-սերոբ.jpg|<center>[[Աղբյուր Սերոբ]]</center> Kars 1828.jpg|<center>[[Կարս]]</center> Сартарапат в 1968 - 1970 годы.jpg|<center>[[Սարդարապատի հերոսամարտ]]</center> Agathangelos.JPG|<center>[[Ագաթանգեղոս]]</center> Silver Rhyton.jpg|<center>[[Երվանդունիներ]]</center> Yeghishe vardapet.jpg|<center>[[Եղիշե]]</center> Arshakid Armenia ARM.JPG|<center>[[Արշակունիների թագավորություն]]</center> Israel Ory.JPG|<center>[[Իսրայել Օրի]]</center> Tiridates III of Armenia-Baptism.jpg|<center>[[Տրդատ Գ]]</center> St. Sahak Partev.jpg|<center>[[Սահակ Ա Պարթև]]</center> Shushi tank memorial-DCP 3043.JPG|<center>[[Շուշիի ազատագրում]]</center> Operation Nemesis exhibition Tsitsernakaberd.jpg|<center>[[Նեմեսիս գործողություն]]</center> </gallery> === Մշակույթ և սպորտ === <gallery> Stamp_of_Armenia_h322.jpg|<center>[[Մարտիրոս Սարյան]]</center> 2014.06.23._Charles_Aznavour_Fot_Mariusz_Kubik_01.jpg|<center>[[Շառլ Ազնավուր]]</center> |<center>[[Համո Բեկնազարյան]]</center> Souvenirs from Nemrut (5005330705).jpg|<center>[[Հայկական դիցաբանություն]]</center> |<center>[[Վիկտոր Համբարձումյան]]</center> Վիշապաքաղ.jpg|<center>[[Վահագն]]</center> Al-Tamanyan.jpg|<center>[[Ալեքսանդր Թամանյան]]</center> Aivazovsky - Self-portrait 1874.jpg|<center>[[Հովհաննես Այվազովսկի]]</center> Geghard01.jpg|<center>[[Գեղարդի վանք]]</center> Pan_armenio_en_el_mercado_de_Yerevan.JPG|<center>[[Լավաշ]]</center> Raffi_kojian-goshavank-IMG_0454.JPG|<center>[[Խաչքար]]</center> Zvart1.jpg|<center>[[Զվարթնոց]]</center> Arno_Babajanyan_2.JPG|<center>[[Առնո Բաբաջանյան]]</center> Ejmiadzin Cathedral2.jpg|<center>[[Էջմիածնի Մայր Տաճար]]</center> 540 Monastère de Khor Virap vu de près.JPG|<center>[[Խոր Վիրապ]]</center> Mher_Mkrtchyan_2006_post_card_cropped.jpg|<center>[[Մհեր Մկրտչյան]]</center> Algérie - Arménie - 20140531 - Henrikh Mkhitaryan.jpg|<center>[[Հենրիխ Մխիթարյան]]</center> Faceofgod.JPG|<center>[[Մոմիկ]]</center> Taraz_4.jpg|<center>[[Հայկական ազգային հագուստ (տարազ)]]</center> Yerevan_State_University_15.JPG|<center>[[Երևանի պետական համալսարան]]</center> Nalbandjan_Michael.jpg|<center>[[Միքայել Նալբանդյան]]</center> Armmil_zinanshan.jpg|<center>[[ՀՀ զինված ուժեր]]</center> Urartian_Fresco02.jpg|<center>[[Էրեբունի ամրոց]]</center> ASALA_logo.png|<center>[[Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակ]]</center> Նորավանք.JPG|<center>[[Նորավանք]]</center> Coat_of_arms_of_Armenia.svg|<center>[[Հայաստանի զինանշան]]</center> Մինաս Ավետիսյան.jpg|<center>[[Մինաս Ավետիսյան]]</center> Spendyarian_by_Rita_Willaert.jpg|<center>[[Ալեքսանդր Սպենդիարյան]]</center> Roslin_statue_(Matenadaran)_-_crop.JPG|<center>[[Թորոս Ռոսլին]]</center> Баграмян Иван Христофорович.jpg|<center>[[Հովհաննես Բաղրամյան]]</center> Flag_of_Armenia.svg|<center>[[Հայաստանի դրոշ]]</center> Right-Facing_and_Left_Facing_Armenian_Eternity_Sign.svg|<center>[[Հավերժության հայկական նշան]]</center> Armenian_martial_dance_Yarkhushta_2.jpg|<center>[[Հայկական պար]]</center> </gallery> == Խառը == # [[Սովորական սոխակ]] # [[Իռացիոնալ թիվ]] # [[Լեոնարդո դա Վինչի]] # ''[[Ռուսաստան]]'' # [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ]] # [[Աշխարհի յոթ հրաշալիքներ]] # [[Կենդանակերպի նշաններ]] # [[Առյուծ]] # [[Զատիկ]] # [[Չինաստան]] # [[Գերմանիա]] # [[Հնդկաստան]] # [[Իտալիա]] # [[Շուն]] # [[Հայերեն Վիքիպեդիա]] # [[Եվրոպա]] # [[Օլիմպիական խաղեր]] # [[Կենդանիների հատկանիշների ցանկ]] # [[Աֆրիկա]] # [[Մարգարիտ]] # [[Իրան]] # [[Վիտամին]] # [[Վրաստան]] # [[Երկիր]] # [[Թուրքիա]] # [[Աղվեսներ]] # [[Աղավնիներ]] # [[Ամսացուցակ]] # [[Հոգեբանություն]] # [[Ճապոնիա]] # [[Ադրբեջանական Հանրապետություն]] # [[Հայկական սովետական հանրագիտարան]] # [[Ջուր]] # [[Եզոպոս]] # [[Բույսեր]] # [[Գորշ գայլ]] # [[Մանկավարժություն]] # [[Նապոլեոն Բոնապարտ]] # [[Եռանկյուն]] # [[Հանս Քրիստիան Անդերսեն]] # [[Ասիա]] # [[Կենդանակերպ]] # [[Բջիջ]] # [[Արեգակնային համակարգ]] # [[Վոլֆգանգ Ամադեուս Մոցարտ]] # [[Անգլերեն]] # [[Արագիլներ]] # [[Լյուդվիգ վան Բեթհովեն]] # [[Եվրոպական Միություն]] # [[Կանադա]] # [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի]] # [[Ուիլյամ Շեքսպիր]] # [[Հոպոպներ]] # [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն]] # [[Սեռական հարաբերություն]] # [[Աստվածաշունչ]] # [[Սոսի]] # [[Ֆուտբոլ]] # [[Լոնդոն]] # [[Արյուն]] # [[Էֆտանազիա]] # [[Մարսողական համակարգ]] # [[Քրիստոնեություն]] # [[Եգիպտոս]] # [[Իսրայել]] # [[Նապաստակներ]] # [[Առակ]] # [[Կարմիր գիրք]] # [[Երկրաշարժ]] # [[Թռչուններ]] # [[Հղիություն (մարդ)]] # [[Վերածնունդ]] # [[Աշխարհի մայրաքաղաքների ցանկ]] # [[Լեհաստան]] # [[Հին Հունաստան]] # [[Համացանց]] # [[Մեղուներ]] # [[Կենդանիներ]] # [[Ձկներ]] # [[Ուղտեր]] # [[Թթվածին]] # [[Օլիմպոսի աստվածներ]] # [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]] # [[ՆԱՏՕ]] # [[Մոսկվա]] # [[Հյուսիսային Ամերիկա]] # [[Ձեռնաշարժություն]] # [[Բրազիլիա]] # [[Հոլոքոստ]] # [[Իոսիֆ Ստալին]] # [[Վինսենթ վան Գոգ]] # [[Կրտսեր դպրոցական տարիք]] # [[Իսահակ Նյուտոն]] # [[Ուռենի]] # [[Օձեր]] # [[Մարքեթինգ]] # [[Վագր]] # [[Անգլիա]] # [[Հարավային Ամերիկա]] # [[Մասրենի]] # [[Կրիշտիանու Ռոնալդու]] # [[Մայրցամաք]] # [[Սիրիա]] # [[Ծառ]] # [[Չարլի Չապլին]] # [[Սնկեր]] # [[Աշխարհի երկրներն ըստ տարածքի]] # [[Թոքաբորբ]] # [[Մանկություն]] # [[Օվկիանոս]] # [[Սիրտ]] # [[Կառավարում (տնտեսագիտություն)]] # [[Արիստոտել]] # [[Հայրենական մեծ պատերազմ]] # [[Կարմիր կիրակի]] # [[Ընկուզենի]] # [[Շվեյցարիա]] # [[Հարի Փոթեր (վիպաշար)]] # [[Զևս]] # [[Արեգակ]] # [[Նիդերլանդներ]] # [[Ուկրաինա]] # [[Մանկական Եվրատեսիլ երգի մրցույթ]] # [[Եռանկյունաչափական ֆունկցիաներ]] # [[Ծաղիկ]] # [[Իսլամ]] # [[Արջեր]] # [[Ադոլֆ Հիտլեր]] # [[Հեպատիտ C]] # [[Չինական մեծ պարիսպ]] # [[Թաջ Մահալ]] # [[Օրգան (կենսաբանություն)]] # [[Մշակույթ]] # [[Եվրասիա]] # [[Նոյ]] # [[Շնչառություն]] eo02la8lu9myu5ieb0qg4iy1dqgbx6f 0 659758 8485384 8203215 2022-08-08T19:17:18Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Prosecutor_General's_Office_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an a wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ | հայերեն անուն = Հայկ Մկրտիչի Գրիգորյան | բնօրինակ անուն = | պատկեր = | պատկերի լայնություն = 300px | նկարագրություն = | տիտղոս = [[Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտե|Քննչական կոմիտեի]] նախկին նախագահ | կոչում = <center>[[Պատկեր:Major general rank (Armenia).jpg|60px|Գերենալ-մայոր]]</center> | կարգ = | կարգ-ին = | անվան տակ = | դրոշ =Coat of arms of Armenia.svg |դրոշ2 = Symbol_of_Investigative_committee_of_Armenia.png | կառավարման սկիզբ = հուլիսի 10, 2018 մինչև հուլիսի 12, 2021 | կառավարման ավարտ = | կառավարման ժամանակ = | նախորդող = [[Աղվան Հովսեփյան]] | հաջորդող = | տիտղոս_2 =[[Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտե|Քննչական կոմիտեի]] նախագահի տեղակալ, զինվորական քննչական գլխավոր վարչության պետ | անվան տակ_2 = |դրոշ_2=Coat of arms of Armenia.svg | դրոշ2_2= Symbol_of_Investigative_committee_of_Armenia.png | կառավարման սկիզբ_2= 2015 | կառավարման ավարտ_2= 2018 | տիտղոս_3 = [[Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտե|Քննչական կոմիտեի]] զինվորական քննչական գլխավոր վարչության պետի տեղակալ | անվան տակ_3 = |դրոշ_3 =Coat of arms of Armenia.svg |դրոշ2_3=Symbol_of_Investigative_committee_of_Armenia.png | կառավարման սկիզբ_3=2014 | կառավարման ավարտ_3=2015 | տիտղոս_4 = [[ՀՀ պաշտպանության նախարարություն|ՀՀ պաշտպանության նախարարության]] քննչական ծառայության պետի տեղակալ | անվան տակ_4 = |դրոշ_4 =Coat of arms of Armenia.svg |դրոշ2_4=Symbol_of_Investigative_service_of_the_Republic_of_Armenia_Ministry_of_defense.jpg | կառավարման սկիզբ_4=2011 | կառավարման ավարտ_4=2014 | տիտղոս_5 = [[ՀՀ պաշտպանության նախարարություն|ՀՀ պաշտպանության նախարարության]] քննչական ծառայության 2-րդ կայազորային քննչական բաժնի պետ | անվան տակ_5 = |դրոշ_5 =Coat of arms of Armenia.svg |դրոշ2_5=Symbol_of_Investigative_service_of_the_Republic_of_Armenia_Ministry_of_defense.jpg | կառավարման սկիզբ_5=2010 | կառավարման ավարտ_5=2011 | տիտղոս_6 = [[ՀՀ դատախազություն|ՀՀ զինվորական դատախազության]] 2-րդ, 3-րդ և Երևանի կայազորի զինվորական դատախազության քննիչ-ստաժոր, ապա՝ քննիչ, այնուհետև՝ ավագ քննիչ | կարգ_6 = | կարգ-ին_6 = | անվան տակ_6 = |դրոշ_6=Coat of arms of Armenia.svg | դրոշ2_6= | կառավարման սկիզբ_6= 2001 | կառավարման ավարտ_6=2006 | ազգություն = | ծննդյան օր = | ծննդավայր = | վախճանի օր = | վախճանի վայր = | դինաստիա = | հայր = | մայր = | ամուսին = | զավակներ = | դավանանք = | կուսակցություն = | գործունեություն = | կրթություն = | մասնագիտություն = | գիտական աստիճան = Իրավաբանական գիտությունների դոկտոր | պարգևներ = {{Շարք| |[[Պատկեր:Հայաստանի Հանրապետության Վարչապետի «ՀՀ Վարչապետի հուշամեդալ».jpg|30px|Հայաստանի Հանրապետության Վարչապետի «ՀՀ Վարչապետի հուշամեդալ»]] }} {{Շարք| | [[Պատկեր:Հայաստանի Հանրապետթյան «Պատվավոր քննիչ» կրծքանշան.png|30px|Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Պատվավոր քննիչ» գերատեսչական կրծքանշան]] | [[Պատկեր:«Պատվավոր քննիչ» կրծքանշան.png|30px|Արցախի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Պատվավոր քննիչ» գերատեսչական կրծքանշան]] }} {{Շարք| | [[Պատկեր:Departmental medal "for military cooperation" of the national security Service of the Republic of Armenia.jpg|30px|ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայության «Մարտական համագործակցության համար» գերատեսչական մեդալ]] | [[Պատկեր:Արցախի Հանրապետության ոստիկանության «Համագործակցության ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ.jpg|30px|առանց|Արցախի Հանրապետության ոստիկանության «Համագործակցության ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ]]| [[Պատկեր:Медаль «Маршал Баграмян».png|30px|«Մարշալ Բաղրամյան» մեդալ]] | [[Պատկեր:Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «Վազգեն Սարգսյան» գերատեսչական մեդալ.jpg|30px|առանց|Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «Վազգեն Սարգսյան» գերատեսչական մեդալ]] | [[Պատկեր:Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության «Օրենքի պատվար» գերատեսչական մեդալ.jpg|40px|առանց|Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության «Օրենքի պատվար» գերատեսչական մեդալ]] }} {{Շարք| | [[Պատկեր:МЗБСА1.jpg|30px|«Անբասիր ծառայության համար» 1-ին աստիճանի մեդալ]]| [[Պատկեր:МБЗСА2.jpg|30px|«Անբասիր ծառայության համար» 2-րդ աստիճանի մեդալ]] | [[Պատկեր:Departmental jubilee_medal_of_the_Republic_of_Armenia_Ministry_of_defense_"RA_Armed_forces-20_years".jpg|30px|ՀՀ պաշտպանության նախարարության «ՀՀ Զինված ուժեր 20 տարի» գերատեսչական հոբելյանական մեդալ]] | [[Պատկեր:Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության «Համագործակցության ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ.jpg|32px|առանց|Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության «Համագործակցության ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ]] }} {{Շարք| | [[Պատկեր:Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Անձնվիրություն և անվեհերություն» գերատեսչական մեդալ.jpg|26px|առանց|Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Անձնվիրություն և անվեհերություն» գերատեսչական մեդալ]] | [[Պատկեր:Departmental jubilee medal of 100th anniversary of the security bodies of the Republic of Armenia National Security Service.png|30px|ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայության Անվտանգության մարմինների 100-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական մեդալ]] | [[Պատկեր:ՀՀ ՀՔԾ «Գերազանց ծառայության համար» գերատեսչական մեդալ.jpg|30px|կենտրոն|ՀՀ ՀՔԾ «Գերազանց ծառայության համար» գերատեսչական մեդալ]] | [[Պատկեր:ՀՀ ՀՔԾ «Հայաստանի Հանրապետության իրավակարգի ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ.jpg|32px|առանց|ՀՀ ՀՔԾ «Հայաստանի Հանրապետության իրավակարգի ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ]] }} {{Շարք| | [[Պատկեր:ՀՀ ԳԴ «Հայաստանի Հանրապետության դատախազության 100-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական կրծքանշան.jpg|28px|առանց|ՀՀ ԳԴ «Հայաստանի Հանրապետության դատախազության 100-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական կրծքանշան]] | [[Պատկեր:ԱՀ ՊՆ «ԼՂՀ պաշտպանության բանակ» գերատեսչական հոբելյանական հուշամեդալ.jpg|45px|առանց|ԱՀ ՊՆ «ԼՂՀ պաշտպանության բանակ» գերատեսչական հոբելյանական հուշամեդալ]] }} ;'''Արտասահմանյան պարգևներ''' {{Շարք| | [[File:Za zaslugi (SK RF).jpg|30px|ՌԴ քննչական կոմիտեի «Վաստակի համար» մեդալ]] | [[File:Za vernost slugebnomu dolgu.png|30px|ՌԴ քննչական կոմիտեի «Ծառայողական պարտքին հավատարմության համար» մեդալ]] | [[Պատկեր:Медаль «За укрепление международного сотрудничества» Следственного комитета Российской Федерации.jpg|30px|առանց|ՌԴ քննչական կոմիտեի «Միջազգային համագործակցության ամրապնդման համար» մեդալ]] | [[Պատկեր:«100-лет Военному университету Министерства обороны Российской Федерации» Министерства обороны Российской Федерации.jpg|30px|առանց|ՌԴ պաշտպանության նախարարության «Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի 100-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական մեդալ։]] }} {{Շարք| | [[Պատկեր:75 лет освобождения Беларуси.jpg|24px|առանց|Բելառուսի Հանրապետության «Գերմանաֆաշիստական զավթիչներից Բելառուսի ազատագրման 75-ամյակ» պետական պարգև]] | [[Պատկեր:«90-летие Военному университету Министерства обороны Российской Федерации» Министерства обороны Российской Федерации.jpg|33px|առանց|ՌԴ պաշտպանության նախարարության «Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի 90-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական մեդալ]] | [[Պատկեր:Медаль «За отличное окончание Военного ВУЗА» Министерства обороны Российской Федерации.jpg|28px|առանց|ՌԴ պաշտպանության նախարարության «Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանը գերազանցությամբ ավարտելու համար» գերատեսչական մեդալ]] | [[File:Медаль Следственного Комитета Российской Федерации; 75 лет победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.png|38px|առանց|ՌԴ քննչական կոմիտեի «1941-1945թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում հաղթանակի 75 տարին» հուշամեդալ]] }} {{Շարք| | [[Պատկեր:Нагрудной знак "За заслуги" Беларусь.jpg|32px|առանց|Բելառուսի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Վաստակի համար» կրծքանշան]] | [[Պատկեր:Нагрудной знак «За службу и взаимодействие» Следственного комитета Республики Беларусь.jpg|32px|առանց|Բելառուսի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Ծառայության և փոխգործակցության համար» կրծքանշան]] }} | կայք = http://investigative.am/ | ինքնագիր = | Վիքիպահեստ = }} '''Հայկ Մկրտիչի Գրիգորյան''' ({{ԱԾ}}), հայ, իրավաբան, [[Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտե|Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտեի նախկին նախագահ]] (2018 թվականի հուլիսի 10-ից մինչև 2021 թվականի հուլիսի 12-ը) <ref>{{Cite web|url=https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/30534/|title=Կառավարության որոշումներ - Հայաստանի Հանրապետության էլեկտրոնային կառավարում {{!}} e-gov|website=www.e-gov.am|accessdate=2019-02-25|archive-date=2019-10-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20191001094356/https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/30534/|dead-url=yes}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/36532/|title=Կառավարության որոշումներ - Հայաստանի Հանրապետության էլեկտրոնային կառավարում {{!}} e-gov|website=www.e-gov.am|accessdate=2021-08-23}}</ref> : [[Արդարադատության երրորդ դասի պետական խորհրդականների ցանկ|Արդարադատության երրորդ դասի պետական խորհրդական]] (2019 թվականի հուլիսի 3-ից)<ref>{{Cite web|url=https://president.am/hy/decrees/item/4833/|title=Հանրապետության նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ|website=www.president.am|language=hy|accessdate=2019-07-05}}</ref>։ [[:Կատեգորիա:Իրավաբանական գիտությունների դոկտորներ|Իրավաբանական գիտությունների դոկտոր]]<ref>{{Cite journal|date=2020-07-13|title=Կատեգորիա:Իրավաբանական գիտությունների դոկտորներ|url=https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A4%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D5%B8%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80&oldid=7167928|language=hy}}</ref><ref>{{Cite journal|date=2020-07-13|title=Կատեգորիա:Իրավաբանական գիտությունների դոկտորներ|url=https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A4%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D5%B8%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80&oldid=7167928|language=hy}}</ref> (2021 թվականի դեկտեմբերի 17-ից)<ref>{{Cite web|url=https://www.bok.am/user/47498|title=Հայկ Գրիգորյան|website=www.bok.am|accessdate=2021-12-20}}</ref>։ == Կենսագրություն == Հայկ Գրիգորյանը ծնվել է 1976 թվականի սեպտեմբերի 15-ին՝ [[Երևան]] քաղաքում։ 1993 թվականին ավարտել է Երևան քաղաքի [[Ալ. Բլոկի անվան հմ. 122 հիմնական դպրոց|Ա. Բլոկի անվան № 122 միջնակարգ դպրոցը]]։ 1994 – 1996 թվականները ծառայել է [[Հայաստանի զինված ուժեր|Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում]]։ 1997 թվականին ընդունվել է [[Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարան]]ի հատուկ ֆակուլտետի դատախազաքննչական բաժինը։ 2001 թվականին էքստեռն եղանակով գերազանցությամբ՝ ոսկե մեդալով, ավարտել է Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի հատուկ ֆակուլտետի դատախազաքննչական բաժինը «իրավագիտություն» մասնագիտացմամբ, «իրավաբանի» որակավորմամբ։ 2001 - 2006 թվականներին ծառայել է ՀՀ զինվորական դատախազության 2-րդ, 3-րդ և Երևանի կայազորներում՝ նախ որպես քննիչ-ստաժոր, ապա՝ քննիչ, այնուհետև՝ ավագ քննիչ։ Շուրջ 2 տարի ներգրավված է եղել ՀՀ զինվորական կենտրոնական դատախազության հատկապես կարևոր գործերով քննության վարչության քննչական խմբերում։ 2006 թվականի օգոստոսի 25-ին [[Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի]] ադյունկտուրա ընդունվելու, թեկնածուական ատենախոսությունը նախապատրաստելու և պաշտպանելու համար, սեփական դիմումի համաձայն, ազատվել է զբաղեցրած պաշտոնից։ 2006 թվականի սեպտեմբերի 11-ին ընդունվել է [[Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի]] ադյունկտուրա։ 2009 թվականի սեպտեմբերի 25-ին ավարտել է ադյունկտուրան և պաշտպանել թեկնածուական ատենախոսություն` ''«Расследование преступлений, совершенных военнослужащими Вооруженных Сил Республики Армения в районах вооруженного конфликта» - Զինված ընդհարումների շրջաններում Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի զինծառայողների կողմից կատարված հանցագործությունների քննությունը''» վերտառությամբ՝ ստանալով իրավաբանական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան։ Թեկնածուական ատենախոսությունը պաշտպանելուց և իրավաբանական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճանը ստանալուց հետո ծառայությունը շարունակել է ՀՀ պաշտպանության նախարարությունում։ 2009 թվականի դեկտեմբերի 21-ին նշանակվել է [[Նախարարության|ՀՀ պաշտպանության նախարարության]] քննչական ծառայության վերահսկողության, մեթոդիկայի և վերլուծության բաժնի ավագ քննիչ։ 2010 թվականի օգոստոսի 17-ին նշանակվել է [[ՀՀ պաշտպանության նախարարության]] քննչական ծառայության 2-րդ կայազորային քննչական բաժնի պետ (ՀՀ ՊՆ թիվ 55292 զորամասի հրամանատար)։ 2011 թվականի դեկտեմբերի 13-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարության քննչական ծառայության պետի տեղակալ (ՀՀ ՊՆ թիվ 55555 զորամասի հրամանատարի տեղակալ)։ 2013 թվականի սեպտեմբերի 23-ին ընդունվել է [[Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի]] հեռակա ուսուցմամբ դոկտորանտուրա, որտեղ պատրաստել է դոկտորական ատենախոսությունը՝ «''Международно-правовые и организационные основы расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта» - Զինված ընդհարման ժամանակ հակամարտող կողմերի կատարած պատերազմական հանցագործությունների քննության միջազգային իրավական և կազմակերպչական հիմքերը''» վերտառությամբ։ 2021 թվականին պաշտպանել է. շնորհվել է իրավաբանական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան։ 2014 թվականի հոկտեմբերի 9-ին վերանշանակվել է [[ՀՀ քննչական կոմիտեի]] զինվորական քննչական գլխավոր վարչության պետի տեղակալ։ 2015 թվականի հունվարի 14-ին ՀՀ Նախագահի հրամանագրով նշանակվել է [[ՀՀ քննչական կոմիտեի]] նախագահի տեղակալ, զինվորական քննչական գլխավոր վարչության պետ <ref>{{Cite web|url=https://president.am/hy/decrees/item/1637/|title=Հանրապետության նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ|website=www.president.am|language=hy|accessdate=2019-02-25}}</ref>։ 2018 թվականի հուլիսի 10-ին ՀՀ կառավարության որոշմամբ նշանակվել է [[ՀՀ քննչական կոմիտեի]] նախագահ <ref>{{Cite web|url=https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/30534/|title=Կառավարության որոշումներ - Հայաստանի Հանրապետության էլեկտրոնային կառավարում {{!}} e-gov|website=www.e-gov.am|accessdate=2020-04-20|archive-date=2019-10-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20191001094356/https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/30534/|dead-url=yes}}</ref>։ 2021 թվականի հուլիսի 12-ին ՀՀ կառավարության որոշմամբ ազատվել է [[ՀՀ քննչական կոմիտեի]] նախագահի պաշտոնից <ref>{{Cite web|url=https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/36532/|title=Կառավարության որոշումներ - Հայաստանի Հանրապետության էլեկտրոնային կառավարում {{!}} e-gov|website=www.e-gov.am|accessdate=2021-08-23}}</ref>։ Հեղինակ է շուրջ 47 գիտական հոդվածների և 3 մենագրությունների (ընդհ. ծավ. 112 տպ. մամուլ), որոնք վերաբերում են քրեական և միջազգային իրավունքի, քրեական դատավարության և քրեագիտության արդի հիմնահարցերին։ Աշխատանքային գործունեության ընթացքում պարգևատրվել է 21 մեդալով, 4 հուշամեդալով, 1 պետական պարգևով և 3 կրծքանշանով։ Ամուսնացած է, ունի երկու երեխա։ == Կրթություն == 1997թ. ընդունվել է [[Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի]] հատուկ ֆակուլտետի դատախազաքննչական բաժինը։ 2001թ. էքստեռն եղանակով գերազանցությամբ՝ ոսկե մեդալով ավարտել է [[Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարան]]<nowiki/>ի հատուկ ֆակուլտետի դատախազաքննչական բաժինը «իրավագիտություն» մասնագիտացմամբ, «իրավաբանի» որակավորմամբ։ 2006թ. ընդունվել է [[Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի]] ադյունկտուրա։ 2009թ. ավարտել է ադյունկտուրան և պաշտպանել թեկնածուական ատենախոսություն` «''Расследование преступлений, совершенных военнослужащими Вооруженных Сил Республики Армения в районах вооруженного конфликта»'' - ''Զինված ընդհարումների շրջաններում Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի զինծառայողների կողմից կատարված հանցագործությունների քննությունը''» վերտառությամբ՝ ստանալով իրավաբանական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան։ 2013թ. ընդունվել է [[Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարան]]<nowiki/>ի հեռակա ուսուցմամբ դոկտորանտուրա, որտեղ պատրաստել է դոկտորական ատենախոսությունը՝ «''Международно-правовые и организационные основы расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта»''-''Զինված ընդհարման ժամանակ հակամարտող կողմերի կատարած պատերազմական հանցագործությունների քննության միջազգային իրավական և կազմակերպչական հիմքերը''» վերտառությամբ։ 2021 թվականին պաշտպանել է. շնորհվել է իրավաբանական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան։ == Աշխատանքային գործունեություն == 2001 - 2006թթ. ՀՀ զինվորական դատախազության 2-րդ, 3-րդ և Երևանի կայազորներում՝ նախ որպես քննիչ-ստաժոր, ապա՝ քննիչ, այնուհետև՝ ավագ քննիչ։ 2009 - 2010թթ. ՀՀ պաշտպանության նախարարության քննչական ծառայության վերահսկողության, մեթոդիկայի և վերլուծության բաժնի ավագ քննիչ։ 2010 - 2011թթ. ծառայության մեջ առաջխաղացման կարգով՝ ՀՀ պաշտպանության նախարարության քննչական ծառայության 2-րդ կայազորային քննչական բաժնի պետ (ՀՀ ՊՆ թիվ 55292 զորամասի հրամանատար)։ 2011 - 2014թթ. ծառայության մեջ առաջխաղացման կարգով՝ ՀՀ պաշտպանության նախարարության քննչական ծառայության պետի տեղակալ (ՀՀ ՊՆ թիվ 55555 զորամասի հրամանատարի տեղակալ)։ 2014 - 2015թթ. ՀՀ քննչական կոմիտեի զինվորական քննչական գլխավոր վարչության պետի տեղակալ։ 2015 - 2018թթ. ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահի տեղակալ, զինվորական քննչական գլխավոր վարչության պետ։ 2018 - 2021թթ. ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահ։ == Զինվորական կոչումներ և դասային աստիճաններ == 2001 թվականի հունիսի 5-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարի հրամանով շնորհվել է լեյտենանտի առաջնային զինվորական կոչում։ 2002 թվականի դեկտեմբերի 9-ին ՀՀ գլխավոր դատախազի հրամանով շնորհվել է երրորդ դասի իրավաբանի դասային աստիճան։ 2004 թվականի դեկտեմբերի 22-ին ՀՀ գլխավոր դատախազի հրամանով շնորհվել է երկրորդ դասի իրավաբանի դասային աստիճան։ 2006 թվականի օգոստոսի 15-ին ՀՀ գլխավոր դատախազի հրամանով, ոչ ակներևության պայմաններում շատերի կյանքի համար վտանգավոր եղանակով կատարված երկու դիտավորյալ սպանությունների բացահայտման համար, խրախուսման կարգով, շնորհվել է առաջին դասի իրավաբանի դասային աստիճան։ 2006 թվականի սեպտեմբերի 11-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարի հրամանով շնորհվել է ավագ լեյտենանտի հերթական սպայական զինվորական կոչում։ 2009 թվականի դեկտեմբերի 26-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարի հրամանով շնորհվել է կապիտանի հերթական սպայական զինվորական կոչում։ 2010 թվականի մարտի 22-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարի հրամանով վաղաժամկետ շնորհվել է մայորի հերթական սպայական զինվորական կոչում։ 2013 թվականի ապրիլի 13-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարի հրամանով շնորհվել է փոխգնդապետի հերթական սպայական զինվորական կոչում։ 2014 թվականի հոկտեմբերի 9-ին ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահի հրամանով շնորհվել է արդարադատության փոխգնդապետի կոչում։ 2015 թվականի հունվարի 19-ին ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահի հրամանով շնորհվել է արդարադատության գնդապետի կոչում։ 2018 թվականի ապրիլի 9-ին ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահի հրամանով շնորհվել է արդարադատության առաջին դասի խորհրդականի դասային աստիճան։ 2019 թվականի հուլիսի 3-ին ՀՀ Վարչապետի ներկայացմամբ, [[ՀՀ նախագահ|ՀՀ Նախագահի]] թիվ ՆՀ-148-Ա հրամանագրով շնորհվել է արդարադատության երրորդ դասի պետական խորհրդականի դասային աստիճան<ref>{{Cite web|url=https://president.am/hy/decrees/item/4833/|title=Հանրապետության նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ|website=www.president.am|language=hy|accessdate=2019-07-12}}</ref>։ == Պարգևներ == === Պարգևներ === * Հայաստանի Հանրապետության Վարչապետի «ՀՀ Վարչապետի հուշամեդալ»՝ 2 անգամ։ * Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Պատվավոր քննիչ» գերատեսչական կրծքանշան։ * Արցախի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Պատվավոր քննիչ» գերատեսչական կրծքանշան։ * Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Անձնվիրություն և անվեհերություն» գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության հատուկ քննչական ծառայության «Հայաստանի Հանրապետության իրավակարգի ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության հատուկ քննչական ծառայության «Գերազանց ծառայության համար» գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության ծառայության «Մարտական համագործակցության համար» գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության ծառայության «Անվտանգության մարմինների 100-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության գլխավոր դատախազության «Հայաստանի Հանրապետության դատախազության 100-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական կրծքանշան։ * «Մայրական երախտագիտություն» մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության «Օրենքի պատվար» գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության «Համագործակցության ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ։ * Արցախի Հանրապետության ոստիկանության «Համագործակցության ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «Մարշալ Բաղրամյան» գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «Վազգեն Սարգսյան» գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «Անբասիր ծառայության համար» 1-ին աստիճանի գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «Անբասիր ծառայության համար» 2-րդ աստիճանի գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «Հայաստանի Հանրապետության Զինված ուժեր 20 տարի» գերատեսչական հոբելյանական մեդալ։ * Արցախի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «ԼՂՀ պաշտպանության բանակ» գերատեսչական հոբելյանական հուշամեդալ։ === Արտասահմանյան պարգևներ === * Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության «Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանը գերազանցությամբ ավարտելու համար» գերատեսչական մեդալ։ * Ռուսաստանի Դաշնության քննչական կոմիտեի «Վաստակի համար» գերատեսչական մեդալ։ * Ռուսաստանի Դաշնության քննչական կոմիտեի «Ծառայողական պարտքին հավատարմության համար» մեդալ։ * Ռուսաստանի Դաշնության քննչական կոմիտեի «Միջազգային համագործակցության ամրապնդման համար» մեդալ (2 անգամ)<ref>{{Cite web|url=https://azat.tv/qk-nakhagah-hayk-grigoryany-rusastanum-arjanacel-e-medalneri/|title=ՀՀ ՔԿ նախագահ Հայկ Գրիգորյանը Ռուսաստանում արժանացել է պարգևների|date=2019-07-24|website=Azat TV|language=hy-AM|accessdate=2020-04-25}}</ref>։ * Ռուսաստանի Դաշնության քննչական կոմիտեի «1941-1945թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում հաղթանակի 75 տարին» հուշամեդալ։ * Բելառուսի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Վաստակի համար» կրծքանշան։ * Բելառուսի Հանրապետության «Գերմանաֆաշիստական զավթիչներից Բելառուսի ազատագրման 75-ամյակ» պետական պարգև։ * Բելառուսի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Ծառայության և փոխգործակցության համար» կրծքանշան։ * Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության «Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի 90-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական մեդալ։ * Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության «Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի 100-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական մեդալ։ === Այլ պարգևներ === * Պարգևատրվել է մի շարք պատվոգրերով։ == Գիտական աշխատանքներ == {{hidden begin |title = Գիտական աշխատանքներ |titlestyle = background:lightgrey; text-align:center; }} === Մենագրություններ === # Расследование преступлений, совершаемых военнослужащими Вооруженных Сил Республики Армения в районах вооруженного конфликта: монография - Москва, 2009.-202 с. – 12,5 п. л. # Международно-правовые основы расследования военных преступлений (На материалах Нагорно-Карабахского вооруженного конфликта): монография - Ереван, 2017. 772 с. – 29,42 п. л. # Основы расследования военных преступлений, совершаемых противником (На материалах Нагорно – Карабахского вооруженного конфликта): монография - Ереван, 2021. 527 с. – 33 п. л. === Գիտական հոդվածներ === # К вопросу об общей криминалистической характеристике преступлений, совершаемых военнослужащими ВС РА в районах вооруженного конфликта// Российский военно-правовой сборник «175 лет военно-юридическому образованию в России». – М. – 2007. – С. 254. – 0,75 п. л. # История возникновения и развития Нагорно-Карабахского конфликта//Сборник научных статей «Научные идеи С. Н. Трегубова и их влияние на развитие современной криминалистической науки в России». – М. – 2007. – С. 168. – 1,06 п. л. # Становление и развитие органов военной прокуратуры в Армении//Российский военно-правовой сборник «140 лет органам военной прокуратуры в России». – М. – 2007. – 0,43 п. л. # Структура и полномочия органов военной юстиции Республики Армения в свете проводимых правовых реформ//Право в Вооруженных Силах –Военно-правовое обозрение. Научно-практический журнал. - 2009. - № 6. - С. 107. – 0, 7 п. л. # Уголовно – процессуальный порядок расследования преступлений, совершаемых военнослужащими в районах вооруженного конфликта// Материалы к межвузовской научно-практической конференции «Актуальные проблемы военного строительства ВС РФ в современных условиях». – М. – 2009. – С. 56. – 0,5 п.л. # Об участии экспертов, организации экспертных исследований и деятельности экспертных учреждений при расследовании преступлений, совершаемых военнослужащими Вооруженных Сил Республики Армения в условиях вооруженного конфликта//«Право: теория и практика». – М.: Издательство Тезаурус, 2009. – № 5 (118). – С. 49. – 0,5 п. л. # Об участии понятых при расследовании преступлений, совершаемых военнослужащими ВС РА в условиях вооруженного конфликта//«Федерация». – М. – 2009. – № 4 - 5 (59-60). – С. 26. – 0,3 п. л. # Нагорно – Карабахский вооруженный конфликт как негативный фактор, определяющий специфические закономерности расследования преступлений, совершаемых военнослужащими ВС РА в условиях вооруженного конфликта//«Юридическая Россия». – М. – 2009. – № 4-5. – С. 4. – 0,8 п.л. # Проблемы правового обеспечения расследования преступлений, совершаемых военнослужащими ВС РА в районах вооруженного конфликта//Организация деятельности органов предварительного следствия и дознания в системе МВД России: управленческие и криминалистические проблемы. Материалы всероссийской научной конференции. Часть 2. – Москва – 2012. – С. 34. – 0,44 п.л. # Толкование вооруженных конфликтов в международной юридической практике и подходы по их концептуализации: «Միջազգային իրավաբանական պրակտիկայում զինված հակամարտությունների մեկնաբանումը և դրանց համակարգման նկատմամբ մոտեցումները»//Айкакан Банак (Армянская Армия). Военно-научный журнал национального исследовательского университета обороны МО РА. - Ереван: Национальный исследовательский университет обороны МО РА, 2015. - Вып. № 3 (85). - С. 88. – 0,52 п. л. # Характер вооруженного конфликта и его значение для определения объема применения норм международного гуманитарного права: «Զինված հակամարտության բնույթը և դրա նշանակությունը միջազգային մարդասիրական իրավունքի նորմերի կիրառման ծավալի որոշման համար»//Айкакан Банак (Армянская Армия). Военно-научный журнал национального исследовательского университета обороны МО РА. - Ереван: Национальный исследовательский университет обороны МО РА, 2015. - Вып. № 4 (86). - С. 124. – 0,36 п. л. # Факторы, препятствующие расследованию военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта: «Զինված հակամարտության կողմերի կատարած պատերազմական հանցագործությունների քննությանը խոչընդոտող գործոններ»//Айкакан Банак (Армянская Армия). Военно-научный журнал национального исследовательского университета обороны МО РА. - Ереван: Национальный исследовательский университет обороны МО РА, 2016.- Вып. № 1(87). - С. 91.– 0,77 п. л. # Некоторые проблемы квалификации военных преступлений, совершаемых Вооруженными Силами Азербайджана в Нагорно-Карабахской Республике: «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում Ադրբեջանի զինված ուժերի կատարած պատերազմական հանցագործությունների որակման որոշ պրոբլեմներ»//Айкакан Банак (Армянская Армия) Военно-научный журнал национального исследовательского университета обороны МО РА. - Ереван: 2016. - № 2 (88). - С. 103. – 0,71 п. л. # Соотношение концепций серьезного нарушения норм международного гуманитарного права и военного преступления: «Մարդասիրական իրավունքի միջազգային նորմերի լուրջ խախտում և պատերազմական հանցագործություն հասկացությունների հարաբերակցությունը»//Айкакан Банак (Армянская Армия). Военно-научный журнал национального исследовательского университета обороны МО РА. Ереван: Национальный исследовательский университет обороны МО РА, 2016. Вып. № 3(89). С. 102. – 0,83 п. л. # Правовое обеспечение расследования военных преступлений в законодательстве Республики Армения, как структурный элемент концепции расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта//Военное право (электронное научное издание). - Москва, 2016. - № 4 (40). - С. 239. – 0,53 п. л. # Возникновение и развитие концепции расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта//Вестник архивов Армении. Научно-популярный журнал.  Ереван: ГНО «Национальный архив Армении», 2016. - Вып. № 124. - С. 406. – 1,42 п.л. # Специфика содержания методики расследования военных преступлений, как элемента концепции расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта//Научный журнал NOVATION. - 2016. - No 5. - С. 90. – 0,63 п. л. # Источники международного уголовного права как основа квалификации военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта//Научный журнал NOVATION. - 2016. No 6. - С.78. – 0,55 п. л. # Классификация военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта//Sciences of Europe. Прага: Global Science Center LP, 2016. - Vol. 2. - No 7 (7) - C. 132. – 0,32 п.л. # Организация расследования и сбора доказательственной информации о военных преступлениях, как часть содержания концепции расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта//Sciences of Europe. - Прага: Global Science Center LP, 2016. - Vol. 3. - No 6 (6) - С. 83. – 0,82 п.л. # Розыск, задержание и передача должностных лиц, причастных к совершению военных преступлений, как часть содержания концепции расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта//Научный журнал Scientific – Researches. - Кишинев. - 2016. - Вып. 2. - С. 50. – 0,45 п. л. # Вооруженный конфликт, как фактор, влияющий на формирование концепции расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта//Инновационные технологии в области юриспруденции. Эвенсис. Сборник научных трудов по итогам научно-практической конференции. - Хабаровск, 2016. - Вып. 1. С. 30. – 0,31 п. л. # Осуществление международного судопроизводства в отношении лиц причастных к совершению военных преступлений, как часть содержания концепции расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта//Научно-информационный центр «Знание». Сборник статей. XVI международная заочная конференция «развитие науки в XXI веке». Часть 2. - Харьков, 2016. - С. 32. – 0,43 п. л. # Международные нормативные правовые акты как основа квалификации и расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта//Инновационный центр развития образования и науки. Сборник научных трудов по итогам III международной научно-практической конференции Современная юриспруденция: актуальные вопросы и перспективы развития. - Уфа. - 2016. - Выпуск III. - С. 68. – 0,56 п.л. # Проблемы имплементации норм международного права о военных преступлениях в национальное законодательство Республики Армения: «Պատերազմական հանցագործությունների վերաբերյալ միջազգային իրավունքի նորմերը Հայաստանի Հանրապետության ազգային օրենսդրություն ներառելու պրոբլեմները»//Айкакан Банак (Армянская Армия). Военно-научный журнал национального исследовательского университета обороны МО РА. - Ереван: Национальный исследовательский университет обороны МО РА, 2017. - Вып. № 1-2 (91-92). - С. 220. – 0,71 п.л. # Проблемы отграниче¬ния военных преступлений от смежных составов преступлений против человечности, геноцида и терроризирования гражданского населения: «Մարդկության դեմ ուղղված հանցագործության, ցեղասպանության և քաղաքացիական բնակչության ահաբեկման հանցակազմերից պատերազմական հանցագործությունների սահմանազատման պրոբլեմները»//Айкакан Банак (Армянская Армия). Военно-научный журнал национального исследовательского университета обороны МО РА. - Ереван: Национальный исследовательский университет обороны МО РА, 2017. - Вып. № 3 (93). - С. 112– 0,62 п. л. # Проблемы криминализации норм о военных преступлениях в национальное законодательство Республики Армения//Предварительное расследование. Научно-практический журнал Следственного комитета Республики Беларусь. - Минск: Следственный комитет Республики Беларусь, 2017. - № 1. - С. 35. – 0,5 п.л. # Проблемы розыска, задержания и передачи должностных лиц, причастных к совершению военных преступлений, совершаемыми противоборствующими сторонами вооруженного конфликта//Труд. Профсоюзы. Общество. Минск. 2017. - № 4 (58). - С. 51. – 0,67 п. л. # Роль и значение иммунитетов должностных лиц, причастных к совершению военных преступлений//Журнал «Судебная власть и Уголовный процесс». Научно - практический журнал. - Воронеж: ВГУ, 2017. - № 3. - С. 142. – 1,1 п.л. # Особенности методики расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующей стороной вооруженного конфликта с применением ракетно-артиллерийских и авиационных ракетно-бомбовых средств поражения//Вестник Московской академии Следственного комитета Российской Федерации. - Москва: Московская академия Следственного комитета Российской Федерации, 2017. - № 4 (14). - С. 139. – 0,76 п. л. # Особенности планирования расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта//Расследование преступлений: проблемы и пути их решения. - Москва: Московская академия Следственного комитета Российской Федерации, 2017. - № 4 (18). – С. 128. 0,43 п. л. # Проблемы уголовно–процессуального порядка и международно – правового сотрудничества по делам о военных преступлениях//Сборник информационных материалов по итогам первого совместного заседания коллегий Следственных комитетов Республики Армения, Республики Беларусь, Российской Федерации. Санкт-Петербург. - СПб. - 2017. - С. 92. – 1,05 п. л. # Особенности организации производства осмотра места происшествия при расследовании военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта//Фундаментальные и прикладные междисциплинарные исследования: процессно-ориентированная интеграция науки и практики. Материалы международной научно-практической конференции. Национальный институт имени Екатерины Великой. - Москва. – 2017. - С. 211. – 0,67 п. л. # Влияние первой и второй мировых войн на формирование международной системы ответственности и принцип недопустимости ссылки на должностное положение//Следователь. Научно-образовательный журнал.  Ереван: Следственный комитет республики Армения. – № 5 – 2017. - С. 28. – 0,81 п. л. # Особенности производства допроса военнослужащих противоборствующей стороны вооруженного конфликта при расследовании военных преступлений//Вестник Московской академии Следственного комитета Российской Федерации.  Москва: Московская академия Следственного комитета Российской Федерации, 2018. - № 1 (15). – С. 88. – 1,055 п. л. # Система организационных мер по обеспечению расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта//Расследование преступлений: проблемы и пути их решения. - Москва: Московская академия Следственного комитета Российской Федерации, 2018. - № 1 (19). – С. 150. 0,89 п. л. # Уголовно-процессуальные особенности расследования дел о привлечении к ответственности представителей военно-политического руководства Азербайджана за совершение военных преступлений в контексте международно-правовых регулирований//Судебная Власть – Научно-методический журнал. – Ереван. – 2021. – № 1-2/259/260. – С. - 120. 3 п.л. # Aggression as a Crime in International and National Criminal Law//WISDOM. – Yerevan. – 2020. – № 1 (14). – Page. – 122. 0,8 п.л. # The Doctrine of «Joint Criminal Enterprise»: Criminal Liability of the Military-Political Leadership of the Armed Conflict Opposing Party for Committing War Crimes//WISDOM. – Yerevan. – 2020. – № 2 (15). – Page. – 140. 0,5 п.л. # Methodological Principles of Investigators Training on Examination of Missile-Artillery Crime Scene//WISDOM. – Yerevan. – 2020. – № 3 (16). – Page. – 156. 0,75 п.л. # The Role and Importance of the Institution of Complicity in International Criminal Law and The Doctrine of «Command Responsibility» in bringing the servicemen of the opposing party of the Armed Conflict to Criminal Responsibility for committing War Crimes//WISDOM. – Yerevan. – 2021. – № 1 (17). – Page. – 170. 1,25 п.л. # Overcoming the Psychological Problems of Military Investigators through Algorithmization of War Crimes Investigations//Turismo-Estudos E Praticas. Univ Estado Rio Grande Norte. – 2021. – № 01. – Page. – 1. 1 п.л. # Особенности собирания, использования и оценки доказательств при судебном разбирательстве по делам о военных преступлениях, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта // Судебная Власть – Научно-методический журнал. – Ереван. – 2021. – № 5-6/263/264. – С. – 65. 3 п.л. === Դասագրքեր, այլ հրապարակումներ === # Методика расследования преступлений против военной службы, совершенных военнослужащими вооруженных сил Республики Армения։ Учебник / под общ. ред. доктора юридических наук, профессора С.В. Маликова / – М.; Е., 2011. – 216 с. − 21.04.2011г. # Руководство Азербайджана – военные преступники / Г. М. Григорян // Голос Армении. Общественно-политическая газета. – Ереван. – 2017. – 20 апреля. – № 40. {{hidden end}} == Հարցազրույցներ == {{սյուն|2}} # Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/harcazruyc-hayzinvorin-hayk-grigoryan.html Կանոնադրային հարաբերությունների ամրապնդումը՝ մարդակենտրոն բանակ ստեղծելու երաշխիք] (21.05.2015թ.) # Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=LHsCE1l51Sc Նախագահ Բակո Սահակյանն ընդունել է ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահի տեղակալին] (04.02.2016թ.) # Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/harcazruyc-hayzinvor-hayk-grigoryan.html Կանխել հանցանք ծնող պատճառները] (29.08.2017թ.) # Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=qyXFU8uMdho Հայկ Գրիգորյանը նշանակվեց ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահ] (10.07.2018թ.) # Հայկ Գրիգորյան - [https://armlur.am/825337/ Քննչական կոմիտեի նախագահը՝ կադրային ջարդի մասին] (23.07.2018թ.) # Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/hayk-grigoryan-meknabanutyun-charashahumner.html Չարաշահումները կրել են զանգվածային բնույթ՝ կլանելով պետական կառավարման ամենատարբեր ոլորտները] (23.08.2018թ.) # Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=Il7RawY70Eg Քննչական կոմիտեի աշխատողի օրվա հանդիսավոր նիստին] (07.10.2018թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=iFcksT2RThk&feature=emb_title Քննչական կոմիտեի նախագահ Հայկ Գրիգորյանի մամլո ասուլիսը] (08.10.2018թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.aravot.am/2018/10/08/985943/ Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ եռակի աճել են քննիչներին վարույթից հեռացնելու դեպքերը] (08.10.2018թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=k8dqVZ_cogg Արցախի Հանրապետության նախագահ Բակո Սահակյանն ընդունել է ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահ Հայկ Գրիգորյանին] (25.02.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=ODGnhcafLig&feature=emb_title Քննչական կոմիտեի նախագահ Հայկ Գրիգորյանի ելույթը՝ «Քրեական գործերով խափանման միջոց կիրառելու հիմքերի, խափանման միջոց կիրառելու կարգի, կալանավորման, կալանքի տակ պահելու ժամկետի վերաբերյալ» ուղեցույցի մասին] (03.04.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?time_continue=1&v=LU_qkty8R0c&feature=emb_title Քննչական կոմիտեի նախագահ Հ.Գրիգորյանը, Ոստիկանության օրվան նվիրված հանդիսավոր նիստում, պարգևատրել է մի շարք աշխատակիցների] (15.04.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=cf10ztbUJKI&feature=emb_title ԱԺ մարդու իրավունքների պաշտպանության և բյուջետային հարցերի հանձնաժողովների համատեղ նիստում Քննչական կոմիտեի նախագահը պատասխանել է մի շարք հարցերի] (10.06.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=LeiKlj8bIok&feature=emb_title Աբովյանում տեղի ունեցած միջադեպի մասով կա 4 վարկած, 20 հոգի հարցաքննվել] (10.06.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=tlcKoh2mbMk&feature=emb_title Քննչական կոմիտեի նախագահը` վարչապետի հայտարարության մասին] (15.06.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/dataxazutyan-ashxatoxi-orva-kapakcutyamb-pargevatrelu-veraberyal_2019.html Քննչական կոմիտեի նախագահ Հայկ Գրիգորյանը, դատախազության աշխատողի օրվա կապակցությամբ, պարգևատրել է մի շարք աշխատակիցների] (30.06.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=FPXG1Ih-uGY&t=2s Սահմանադրության օրվա առթիվ՝ ՀՀ Նախագահի նստավայրում բարձրագույն դասային աստիճան է շնորհվել Քննչական կոմիտեի նախագահ Հայկ Գրիգորյանին] (05.07.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/hamatex-kolegia-rd-hh-belarus.html Տեղի է ունեցել Հայաստանի, Ռուսաստանի և Բելառուսի քննչական կոմիտեների չորրորդ համատեղ կոլեգիայի նիստը] (17.07.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=tB3Q2nxsdmo&feature=emb_title Չորրորդ համատեղ կոլեգիայի նիստ] (17.07.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/grigoryani-eluyty-hamatex-nistum.html Ես նախաձեռնել եմ փոփոխություններ, որը կհանգեցնի հանցավորության դեմ ավելի արդյունավետ պայքարի. Քննչական կոմիտեի նախագահ Հայկ Գրիգորյանի ելույթը` Հայաստանի, Ռուսաստանի և Բելառուսի քննչական կոմիտեների չորրորդ համատեղ կոլեգիայի նիստին] (17.07.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=mTexHTAinD4&feature=emb_title «Լիդիան»-ի գործը կկարճվի. քրեական հետապնդման հիմքեր չկան] (14.08.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/hayk-grigoryan-ayc-rd.html ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահն աշխատանքային հանդիպում է ունեցել ՌԴ Քննչական կոմիտեի նախագահի հետ] (09.09.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/qk-5-amja-handisavor-nist_2019.html Քննչական կոմիտեի 5-ամյակի հոբելյանական հանդիսավոր նիստին Քննչական կոմիտեի նախագահի ելույթը՝ ունենք բավարար ներուժ` առանց որևէ կաշկանդվածության իրացնելու մեր սահմանադրական լիազորությունները] (08.10.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=9LOjJeWGRrw Քննչական կոմիտեում քննվող քրեական գործերի մասին.] (21.10.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=C0fuE0stwDU ԱԱԾ տնօրենի և ՀՔԾ պետի գաղտնալսման ձայնագրությունը տարածվել է ԱՊՀ տարածքից] (30.10.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=LD_Aa9FlGRo Վայոց ձորի մարզում տեղի ունեցած միջադեպի մասին] (30.10.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/grigoryan-ayc-moskva.html Մոսկվայում տեղի է ունեցել Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության քննչական կոմիտեների նախագահների աշխատանքային հանդիպումը] (08.11.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/hayk-grigoryani-aycy-rd-qk.html Հայաստանի և Ռուսաստանի քննչական կոմիտեների նախագահների աշխատանքային հանդիպման ընթացքում ստորագրվել է երկու փաստաթուղթ] (08.11.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=ohC7IEFqCkU Եռօրյա ախատանքային այցի շրջանակում Քննչական կոմիտեի նախագահ Հայկ Գրիգորյանի ճեպազրույցը՝ բելառուսական հեռուստաընկերություններին] (13. 12.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=a95_LPRaL5c Քննչական կոմիտեի նախագահը՝ ապօրինի որդեգրման դեպքերի առթիվ քննվող քրեական գործի մասին] (19.12.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=bKcNZ51iEQY Քննչական կոմիտեի նախագահ. Կուտոյանի ինքնասպանությունը կատարվել է նեղ անձնական շարժառիթով.] (28.01.2020թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=AIc6BtsCGtY Քննչական կոմիտեի նախագահ Հայկ Գրիգորյանի ճեպազրույցը՝ ուղիղ] (09.06.2020) {{սյուն ավարտ}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{DEFAULTSORT:Գրիգորյան, Հայկ }} [[Կատեգորիա:Հայ իրավաբաններ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ պետական գործիչներ]] [[Կատեգորիա:Իրավաբանական գիտությունների թեկնածուներ]] [[Կատեգորիա:ՌԴ ՊՆ ռազմական համալսարանի շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:«ՀՀ Զինված ուժեր 20 տարի» հոբելյանական մեդալով պարգևատրվածներ]] [[Կատեգորիա:Վազգեն Սարգսյան մեդալակիրներ]] [[Կատեգորիա:Իրավաբանական գիտությունների դոկտորներ]] hntylmaebtdpu7eyjokcv5vo1v6xyfy 6 661122 8485855 7261465 2022-08-09T11:23:05Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Դիսկո պարողի պոստեր | Աղբյուր = [https://www.pinterest.com/pin/15270086212603335/ pinterest.com] | Հեղինակ = անհայտ | Ամսաթիվ = անհայտ | Հոդված = Դիսկո պարողը | Նպատակ = հոդվածը նկարազարդելու համար | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} hf4z50sl3viu6r5f583zxmcd1ccb8if 6 665344 8485853 7255422 2022-08-09T11:22:47Z 23artashes 2675 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = [[Ֆիլիպ Զիմբարդո]]յի և [[Կրիստինա Մասլակ]]ի հարսանեկան նկար, [[1972 թվական]] | Աղբյուր = [http://www.pieknamilosc.pl/sekret-udanego-zwiazku/ pieknamilosc.pl] | Հեղինակ = անհայտ | Ամսաթիվ = [[1972 թվական]] | Հոդված = Ֆիլիպ Զիմբարդո | Նպատակ = Լուսաբանել | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} 99z8fdyn5j28d2y25hxiqr0pcevw3l5 6 668502 8485879 7259697 2022-08-09T11:25:21Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Ուեյվերլի Փլեյսի կախարդները ֆիլմում | Աղբյուր = The poster can or could be obtained from [[Disney Channel]]. | Հեղինակ = Disney Channel | Ամսաթիվ = 2016 | Հոդված = Ուեյվերլի Փլեյսի կախարդները ֆիլմում | Նպատակ = շապիկի լուսաբանում | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} g8ig3gdjgziizgl8bp2nodctsredd5k 0 670161 8485173 8254046 2022-08-08T16:08:46Z Kizich 124350 Կատարվել են խմբագրական շտկումներ։ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան | անուն = Ռեբել Ուիլսոն | Բնագիր ԱԱՀ = Rebel Wilson | պատկեր = Rebel Wilson (6707611099) (cropped).jpg | պատկերի չափ = 250px | նկարագիր = Ռեբել Ուիլսոնը [[2012]] թվականին | Հասակը՝ = | Ծնվել է՝ = [[1980]] թվական [[մարտի 2]] | Ծնվելու վայր՝ = [[Սիդնեյ]], [[Ավստրալիա]] | Վախճանի օր՝ = | Վախճանվել է՝ = | Քաղաքացիություն՝ = {{դրոշավորում|Ավստրալիա}} | Հպատակություն՝ = | Ազգություն՝ = ավստրալուհի | Կրոն՝ = | Այլ անուն(ներ) = Ռեբել Մելանի Էլիզաբեթ Ուիլսոն<br />Rebel Melanie Elizabeth Wilson | Մասնագիտություն = դերասանուհի, սցենարիստ, պրոդյուսեր | Ակտիվ շրջան = [[2002]] - այժմ | Ժանրեր = | Ընտրանի = [[Կատարյալ ձայն (ֆիլմ)|Կատարյալ ձայն]], [[Ամուրիները (ֆիլմ)|Ամուրիները]] | հայր՝ = | Ամուսին(ներ) = | Համատեղ ապրող(ներ) = | Երեխա(ներ) = | Պարգևներ և մրցանակներ՝ = | imdb_id = 2313103 | ԿինոՊոիսկ_id = | Վեբկայք = | Վիքիպահեստ = | Օսկար = | afiawards = | arielaward = | BAFTA = | bfjaawards = | Սեզար = | emmyawards = | filmfareawards = | geminiawards = | goldencalfawards = | Ոսկե Գլոբուս = | Սատուրն = | Ոսկե Ազնվամորի = | Վենետիկի կինոփառատոն = | Գոյա (կինոմրցանակ) = | Բեռլինի կինոփառատոն = | Ոսկե ծիրան = | Կաննի կինոփառատոն = | Նիկա (կինոմրցանակ) = | grammyawards = | laurenceolivierawards = | iftaawards = | naacpimageawards = | nationalfilmawards = | sagawards = | tonyawards = | awards = }} '''Ռեբել Մելանի Էլիզաբեթ Ուիլսոն''' ({{lang-en|Rebel Melanie Elizabeth Wilson}}<ref name="birth">{{cite news|url=http://www.smh.com.au/lifestyle/celebrity/ls-celebrity-news/rebel-wilsons-birth-date-revealed-in-asic-documents-20150520-gh5caq|title=Rebel Wilson's birth date revealed in ASIC documents|author=Aubusson, Kate.|date=2015-05-20|publisher=[[The Sydney Morning Herald]]|lang=en|accessdate=2015-07-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150521083547/http://www.smh.com.au/lifestyle/celebrity/ls-celebrity-news/rebel-wilsons-birth-date-revealed-in-asic-documents-20150520-gh5caq|archivedate=2015-05-21|dead-url=no}}</ref>, ծնված Մելանի Էլիզաբեթ Բոունդս ({{lang-en|Melanie Elizabeth Bownds}}), {{ԱԾ}}<ref name="birth" />), ավստրալացի դերասանուհի, աթենդափ-կատակերգուհի, սցենարիստ և պրոդյուսեր։ Նա իր կարիերան սկսել է ավստրալիական կատակերգական շոուներում մասնակցությունից, նախքան [[ԱՄՆ]]-ում [[2011]] թվականին «Հրասնացուի ընկերուհիները» ֆիլմում նորամուտելը, որից հետո հայտնվել է «Հարսանեկան կոտորած», «Ինչ սպասել, երբ երեխայի ես սպասում» և «Կայծակի հարվածը» ֆիլմերում։ Նրա իրական առաջընթացը տեղի է ունեցել [[2012]] թվականին, «Կատարյալ ձայն» և «Ամուրիները» կատակաերգություններում խաղացած դերերով, որից հետո Ուիլսոնը գլխավորում է «[[Forbes]]» ամսագրի երեսուն տարեկանից ցածր Հոլլիվուդի առավել հեռանկարային երեսուն անձանց ցուցակը<ref>{{cite web|url=http://perezhilton.com/2012-12-20-rebel-wilson-lena-dunham-forbes-30-under-30-2012#.UNPvG2_ZZzU|title=Rebel Wilson Tops Forbes' Hollywood '30 Under 30' List!|author=|work=PerezHilton|accessdate=2012-12-21|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DF2F8zo6?url=http://perezhilton.com/2012-12-20-rebel-wilson-lena-dunham-forbes-30-under-30-2012#.UNPvG2_ZZzU|archivedate=2012-12-28|dead-url=no}}</ref><ref name=frb>{{cite web|url=http://www.forbes.com/sites/carolinehoward/2012/12/17/30-under-30-meet-the-innovators-disruptors-and-brightest-stars-of-2012/|title=30 Under 30: Meet The Innovators, Disruptors And Brightest Stars Of 2012|date=17 декабря 2012|work=[[Forbes]]|accessdate=2012-12-17|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DF2Kg4jq?url=http://www.forbes.com/sites/carolinehoward/2012/12/17/30-under-30-meet-the-innovators-disruptors-and-brightest-stars-of-2012/|archivedate=2012-12-28|dead-url=no}}</ref> (հետագայում պարզ է դառնում, որ այդ ժամանակ նա 32 տարեկան էր<ref name="birth" />)։ == Կարիերա == Ռեբել Ուիլսոնը սովորել է ավստրալիական դեռահասային թատրոնում, իսկ [[2003]] թվականին շահում է [[Նյու Յորք]] ուղևորության կրթաթոշակը, որպեսզի մասնակցություն ունենա The Second City մրցույթին<ref>{{cite news|url=http://www.smh.com.au/articles/2002/09/24/1032734164283.html|title=Rebel off to New York to hone comic craft|last=Pryor|first=Lisa|date=սեպտեմբերի 25, 2002|work=[[The Sydney Morning Herald]]|publisher=[[Fairfax Media]]|accessdate=օգոստոսի 15, 2011}}</ref>։ Վերադառնալով Սիդնեյ, նա ընդունվում է տեղական թատրոն, որտեղ բեմադրում է սեփական ձեռքով գրված «The Westie Monologues» [[մյուզիքլ]]ը<ref>{{cite news|url=http://newsstore.fairfax.com.au/apps/viewDocument.ac?page=1&sy=age&kw=Rebel+Wilson+and+University&pb=all_ffx&dt=selectRange&dr=entire&so=relevance&sf=text&sf=headline&rc=10&rm=200&sp=nrm&clsPage=1&docID=SMH021125D24F90EPAMU|title=Rebel with a cause to liberate westies by poking fun|last=Verity|first=William|date=նոյեմբերի 25, 2002|work=[[The Sydney Morning Herald]]|publisher=[[Fairfax Media]]|accessdate=օգոստոսի 15, 2011}}</ref>, իսկ այնուհետև՝ ևս երկուսը<ref>{{cite news|url=http://newsstore.fairfax.com.au/apps/viewDocument.ac?page=1&sy=age&kw=Rebel+Wilson+and+Confessions+of+an+Exchange+Student&pb=all_ffx&dt=selectRange&dr=entire&so=relevance&sf=text&sf=headline&rc=10&rm=200&sp=nrm&clsPage=1&docID=AGE0504097N2885VQGS6|title=Comedy|last=Bragge|first=Lily|date=ապրիլի 9, 2005|work=[[The Age]]|publisher=[[Fairfax Media]]|accessdate=օգոստոսի 15, 2011}}</ref>։ Ավելի ուշ նա ճանաչման է արժանանում շնորհիվ [[Ավստրալիա]]յում տարբեր կատակերգական հեռուստաշոուներում մասնակցությունների, իսկ [[2008]] թվականին գլխավոր դեր է խաղում սեփական «Bogan Pride» սիթկոմում։ [[ԱՄՆ]] տեղափոխվելուց հետո Ուիլսոնը պայմանագիր է ստորագրում «William Morris Endeavor» գործակալության հետ<ref name="OurRebel">{{cite news|url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/our-rebel-wilson-is-matt-lucas-secret-sister-in-next-movie-bridesmaids/story-e6frewz0-1225870281103|title=Our Rebel Wilson is Matt Lucas' secret sister in next movie Bridesmaids|date=մայիսի 24, 2010|work=[[The Daily Telegraph (Australia)|The Daily Telegraph]]|publisher=[[News Limited]]|accessdate=օգոստոսի 15, 2011}}</ref> և շուտով նկարահանվում է «Հարսնացուի ընկերուհիները» ֆիլմում, որտեղ խաղում է [[Կրիստեն Ուիգ]]ի հերոսուհու հարևանուհու դերը, ինչպես նաև հայտնվում է «Համատեղ կյանքի կանոնները» սիթկոմի դրվագում։ «Հարսնացուի ընկերուհիները» ունենում է ինչպես կոմերցիոն, այնպես էլ քննադատական հաջողություն և [[2011]] թվականի ամռանը Ուիլսոնը ստանում է «Ամուրիները» ֆիլմի գլխավոր դերերից մեկը՝ փոխարինելով [[Քեյսի Ուիլսոն]]ին<ref name="Ramps">{{cite news|url=http://www.hollywoodreporter.com/news/bridesmaids-star-ramps-up-movie-225490|title='Bridesmaids' Co-Star Ramps Up Movie Roles (Exclusive)|work=[[The Hollywood Reporter]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|date=օգոստոսի 19, 2011|last=Borys|first=Kit|accessdate=օգոստոսի 20, 2011}}</ref>։ Նույն ժամանակաշրջանում նա վերադառնում է Ավստրալիա, որպեսզի նկարահանվի «Հարսանեկան կոտորած» ֆիլմում, միևնույն ժամանակ նկարահանվելով ամերիկյան «Անելանելի վիճակ», «Կայծակի հարված» և «Ինչ սպասել, երբ երեխայի ես սպասում» ֆիլմերում, որոնք վարձույթ են թողարկվում [[2012]] թվականի առաջին կեսին։ Նա նաև գլխավոր դերերից մեկն է խաղում «[[Կատարյալ ձայն (ֆիլմ)|Կատարյալ ձայն]]» և «[[Pain & Gain|Արյունով և քրտինքով. Ցավազրկողներ]]» կատակերգություններում, ինչպես նաև մասնակցություն է ուենում «[[Սառցե դարաշրջան 4։ Մայրցամաքային տեղաշարժ]]» անիմացիոն ֆիլմի ձայնավորման աշխատանքներին։ [[2012]] թվականի սկզբին հայտարարվում է, որ Ռեբալ Ուիլսոնը [[CBS]] հեռուստաալիքին է վաճառել «Սուպերուրախ երեկո» սիթկոմի հեռուստատեսային պիլոտի սցենարը և նախագծում պեիք է հանդես գա որպես պրոդյուսեր, հեղինակ և գլխավոր դերակատարուհի<ref name="Ausiello">{{cite web|url=http://www.tvline.com/2012/01/cbs-pilot-super-fun-night-rebel-wilson/|title=Pilot Scoop: CBS Greenlights Super Fun Comedy Starring Bridesmaids Breakout Rebel Wilson|last=Ausiello|first=Michael|authorlink=Michael Ausiello|date=հունվարի 26, 2012|publisher=[[TVLine]]|accessdate=հունվարի 28, 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BmGunS0X?url=http://tvline.com/2012/01/26/cbs-pilot-super-fun-night-rebel-wilson/|archivedate=2012-10-29|dead-url=no}}</ref>։ Այնուամենայնիվ նախագիծը CBS-ի կողմից կանաչ ճանապարհ չի ստանում հետագա արտադրության համար և հետագայում նրանով հետաքրքրվում է [[ABC]]-ը՝ [[2013]] թվականին հնարավոր ցուցադրման նպատակով<ref name="Andreeva">{{cite web|url=http://www.deadline.com/2012/06/rebel-wilsons-cbs-comedy-pilot-super-fun-night-close-to-new-pilot-order-at-abc/|title=Rebel Wilson’s CBS Comedy Pilot 'Super Fun Night' Close To New Order At ABC|last=Andreeva|first=Nellie|date=հունիսի 5, 2012|publisher=[[Deadline.com]]|accessdate=հունիսի 6, 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BmGvhE6d?url=http://www.deadline.com/2012/06/rebel-wilsons-cbs-comedy-pilot-super-fun-night-close-to-new-pilot-order-at-abc/|archivedate=2012-10-29|dead-url=no}}</ref>։ [[2013]] թվականի մայիսին ալիքը պատվիրում է սերիալը [[2013]]-[[2014]] թվականների եթերաշրջանում հեռարձակման համար<ref>{{cite web|url=http://www.deadline.com/2013/05/abc-picks-up-marveljoss-whedens-s-h-i-e-l-d-to-series/|title=UPDATE: ABC Picks Up ‘Once Upon A Time’ Spinoff, ‘Mixology’, ‘The Returned’, ‘Killer Women’, ‘Lucky 7′, ‘Betrayal’, ‘Trophy Wife’, Cullen Bros, ‘Influence’, ‘The Goldbergs’, ‘Super Fun Night’, ‘S.H.I.E.L.D.’ To Series|author=Nellie Andreeva|date=2013-05-10|work=[[Deadline.com]]|accessdate=2013-05-11|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GfQHXIfC?url=http://www.deadline.com/2013/05/abc-picks-up-marveljoss-whedens-s-h-i-e-l-d-to-series/|archivedate=2013-05-16|dead-url=no}}</ref>։ Շոուն փակվում է մեկ եթերաշրջանից հետո։ [[2012]] թվականի դեկտեմբերին Ռեբել Ուիլսոնը «[[Forbes]]» ամսագրի կողմից անվանվում է երեսուն տարեկանից ցածր Հոլլիվուդի երեսուն ամենահեռանկարային դերասանուհիներից մեկը<ref name=frb/>։ Հետագայում հայտարարվում է, որ նա կինի [[2013]] թվականին «MTV Movie Awards» մրցանակաբաշխության հաղորդավարուհիներից մեկը<ref>{{cite web|url=http://insidemovies.ew.com/2012/12/20/rebel-wilson-mtv-movie-awards/|title=Rebel Wilson to host MTV Movie Awards|author=Lindsey Bahr|date=20 декабря 2012|work=[[Entertainment Weekly]]|accessdate=2012-12-21|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DF2M59oE?url=http://insidemovies.ew.com/2012/12/20/rebel-wilson-mtv-movie-awards/|archivedate=2012-12-28|dead-url=no}}</ref>։ == Անձնական կյանք == Ռեբել Ուիլսոնը ծնվել և մեծացել է [[Սիդնեյ]]ում, [[Ավստրալիա]]<ref name="Craig">{{cite video|people=Rebel Wilson, Craig Ferguson|title=The Late Late Show with Craig Ferguson|time=4:58|work=[[The Late Late Show with Craig Ferguson]]|publisher=[[Worldwide Pants Incorporated]]|date=3 June 2011|accessdate=15 August 2011}}</ref><ref name="JC">{{cite web|url=http://www.jennycraig.com.au/friendofjenny/rebelwilson/about/|title=Rebel Wilson|publisher=Jenny Craig, Australia & New Zealand|accessdate=օգոստոսի 15, 2011|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BmGwfm4L?url=http://www.jennycraig.com.au/friends-of-jenny/rebel-wilson|archivedate=2012-10-29|dead-url=yes}}</ref>։ 2011 թվականի հուլիսին նա դառնում է Ավստրալիայում «Jenny Craig, Inc.»-ի դեմքը՝ քաշի կորուստի նպատակով ճիշտ սննդակարգի պլանավորման գործակալություն<ref>{{cite news|url=http://www.heraldsun.com.au/entertainment/confidential/rebel-wilson-seeks-to-slim-down-for-career/story-e6frf96x-1226097108580|title=Rebel Wilson seeks to slim down for career|date=հուլիսի 19, 2011|work=[[Herald Sun]]|publisher=[[The Herald and Weekly Times]]|accessdate=օգոստոսի 15, 2011}}</ref>։ Ուիլսոնը ապրում է բացահայտ գեյ Մեթ Լուկասի հետ Լոս Անջելեսում<ref>{{cite web|url=http://www.digitalspy.co.uk/showbiz/news/a403406/bridesmaids-rebel-wilson-matt-lucas-live-together-annoy-neighbours.html|title='Bridesmaids' Rebel Wilson, Matt Lucas live together, annoy neighbours|author=Catriona Wightman|date=2012-09-03|work=[[Digital Spy]]|accessdate=2013-07-27|archiveurl=https://www.webcitation.org/6JIMLpHep?url=http://www.digitalspy.co.uk/showbiz/news/a403406/bridesmaids-rebel-wilson-matt-lucas-live-together-annoy-neighbours.html|archivedate=2013-09-01|dead-url=no}}</ref>։ Ռեբելն ունի երկու քույր՝ Լիբերտի և Անարկի, և եղբայր՝ Ռայոտ։ == Ֆիլմագրություն == === Ֆիլմեր === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |- ! scope="col" | Թվական ! scope="col" | Անվանում ! scope="col" | Բնօրինակ անվանում ! scope="col" | Դեր ! scope="col" class="unsortable" | Ծանոթագրություն |- | [[2004]] | [[Պիցցա առաքումով]] | ''Fat Pizza'' | Տուլա | |- | [[2007]] | [[Ուրվական ավտոարշավորդը]] | ''Ghost Rider'' | Ուալոուի ընկերուհին | |- | [[2009]] | Գործարք | ''Bargain!'' | Լինդա | |- | [[2011]] | [[Հարսնացուի ընկերուհիները]] | ''Bridesmaids'' | Բրին | |- | [[2012]] | [[Անելանելի իրավիճակ]] | ''Small Apartments'' | Ռոքի | |- | [[2012]] | [[Հարսանեկան կոտորած]] | ''A Few Best Men'' | Դաֆնա Ռեմ | |- | [[2012]] | [[Ինչ սպասել, երբ երեխայի ես սպասում]] | ''What to Expect When You’re Expecting'' | Ջանիկա | |- | [[2012]] | [[Կայծակի հարված]] | ''Struck by Lightning'' | Մելարի Բեգս | |- | [[2012]] | [[Ամուրիները]] | ''Bachelorette'' | Բեկի | |- | [[2012]] | [[Կատարյալ ձայն (ֆիլմ)|Կատարյալ ձայն]] | ''Pitch Perfect'' | Էմի | |- | [[2012]] | [[Սառցե դարաշրջան 4։ Մայրցամաքային տեղաշարժ]] | ''Ice Age: Continental Drift'' | Ռազ | ձայնավորում |- | [[2013]] | [[Pain & Gain|Արյունով և քրտինքով. Ցավազրկողներ]] | ''Pain & Gain'' | Ռամոնա Էլդրիդջ | |- | [[2014]] | [[Գիշերը թանգարանում։ Դամբարանի գաղտնիքը|Գիշերը թանգարանում 3]] | ''Night at the Museum 3'' | Մինդի, պահնորդուտի | |- | [[2015]] | [[Կատարյալ ձայն 2]] | ''Pitch Perfect 2'' | Էմի | |- | [[2016]] | [[Ակտիվ որոնման մեջ]] | ''How to Be Single'' | Ռոբին | |- | [[2016]] | [[Գրիմսբի եղբայրները]] | ''Grimsby'' | | |- | [[2017]] | [[Կատարյալ ձայն 3]] | ''Pitch Perfect 3'' | Էմի | |} === Հեռուստատեսություն === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |- ! scope="col" | Թվական ! scope="col" | Անվանում ! scope="col" | Դեր ! scope="col" class="unsortable" | Ծանոթագրություն |- | [[2003]]-[[2007]] | ''Pizza'' | Տուլա | 3-5 եթերաշրջան |- | [[2006]]-[[2007]] | ''The Wedge'' | տարբեր | 48 դրվագ |- | [[2007]]-[[2009]] | ''Thank God You’re Here'' | տարբեր | «3.04», «3.09», «4.03» և «4.09» դրվագներ |- | [[2008]] | ''Bogan Pride'' | Ջենի Կրեգ | 6 դրվագ |- | [[2008]] | ''Monster House'' | Պենելոպա Ուեբ | 10 դրվագ |- | [[2009]] | ''Talkin' 'Bout Your Generation'' | Y հյուրի սերունդը | «Series 1, Episode 3» դրվագներ |- | [[2009]] | [[Սպանությունների բաժին]] / ''City Homicide'' | Սառա Ջիլբերթ | «Dead Weight» դրվագ |- | [[2009]] | ''The Breast Darn Show in Town'' | ինքն իրեն | |- | [[2010]] | ARIA Music Awards 2010 | ինքն իրեն | |- | [[2010]] | [[Համատեղ կյանքի կանոնները]] / ''Rules of Engagement'' | Սառա | «Les-bros» դրվագ |- | [[2011]] | ''Workaholics'' | Բիգ Մանի Հուսթլա | «Straight Up Juggahos» դրվագ |- | [[2013]] | [[Սուպերուրախ երեկո]] / ''Super Fun Night'' | Կիմի | 17 դրվագ |- |} == Արտաքին հղումներ == * {{Youtube|rebelwilson|Ռեբել Ուիլսոն}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{ՎՊԵ|Rebel Wilson|Ռեբել Ուիլսոնը}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Ուիլսոն, Ռեբել}} [[Կատեգորիա:Հոլիվուդյան դերասաններ]] [[Կատեգորիա:1980 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Մարտի 2 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Սիդնեյ քաղաքում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:Ավստրալիայի կինեմատոգրաֆիա]] [[Կատեգորիա:Ավստրալիացի դերասանուհիներ]] [[Կատեգորիա:Կատակերգուներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկացի հեռուստապրոդյուսերներ]] [[Կատեգորիա:Սցենարիստներ]] [[Կատեգորիա:Ավստրալիացի պրոդյուսերներ]] [[Կատեգորիա:«Ոսկե ազնվամորի» մրցանակի դափնեկիրներ]] [[Կատեգորիա:Ավստրալիացի կինոդերասանուհիներ]] 3n2utvcix5itovgwwut3w6vcva6m6lw 6 674581 8485858 7263147 2022-08-09T11:23:26Z 23artashes 2675 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Ֆիլմի շապիկ | Աղբյուր = [http://www.seventeen.com/celebrity/movies-tv/news/a34906/would-you-rather-see-katnisss-steamy-kiss-with-peeta-or-gale/ www.seventeen.com] | Հեղինակ = Անհհայտ | Ամսաթիվ = Չկա | Հոդված = Քաղցած խաղեր։ Ճայ-Ծաղրասարյակ - Մաս 2 | Նպատակ = Տեղադրել նկար հոդվածում | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} a0lbtjuroj7v3z8hzxldd9zal3rk1iv 0 676307 8485292 8178854 2022-08-08T18:15:04Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Armed_Forces_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ռազմական ստորաբաժանում | ճակատամարտեր = [[Արցախյան ազատամարտ]] :* [[Խաղաղապահ գործողություններ]]՝ ** [[Կոսովո]] (2004 թվականից<ref>{{cite web|url=http://www.serbianna.com/news/2006/02761.shtml|title=Armenia to deploy more soldiers to Kosovo|accessdate=2006-03-12|archiveurl=https://www.webcitation.org/65arVv9VW?url=http://www.serbianna.com/news/2006/02761.shtml|archivedate=2012-02-20|dead-url=no}}</ref>) ** [[Իրաք]] (2005 – 2008 թվականներ<ref>{{Cite web |url=http://www.uadaily.net/index.php?viewe=105372 |title=Հայաստան։ Հայ խաղաղապահները լքել են Իրաքը ժամանակից շուտ |accessdate=2016-04-09 |archive-date=2016-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161002101803/http://www.uadaily.net/index.php?viewe=105372 |dead-url=yes }}</ref>) ** [[Աֆղանստան]] (2010 թվականից<ref>{{Cite web |url=http://armenia.kavkaz-uzel.ru/articles/162868/ |title=Հայաստանի խորհրդարանը քվեարկել է խաղաղապահներին Աֆղանստան ուղարկելու օգտին։ |accessdate=2016-04-09 |archive-date=2015-04-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402171858/http://armenia.kavkaz-uzel.ru/articles/162868/ |dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite web|url=https://mediamax.am/en/news/politics/959/|title=News - mediamax.am|work=mediamax.am|accessdate=24 December 2014}}</ref>) **[[Լիբանան]] (2014 թվականից<ref>[https://hetq.am/hy/article/57530 Հայ խաղաղապահները Լիբանանում են, 27 նոյեմբեր, 2014 թվական]</ref>) |պատկերանիշ=}} '''ՀՀ ցամաքային զորքեր''' ('''Հայկական բանակ'''), [[Հայաստանի զինված ուժեր]]ի տեսակ, որը հիմնականում նախատեսված է ցամաքում մարտական գործողությունները վարելու համար։ Ցամաքային զորքերը կազմավորվել են [[1992]] թվականի [[հունվարի 28]]-ին, այն բանից մի քանի ամիս անց, երբ Հայաստանի Հանրապետությունը հայտարարել է [[Խորհրդային Միություն]]ից իր անկախության մասին։ Առաջին ղեկավարն է դարձել Սովետական Ցամաքային Զորքերի գլխավոր շտաբի պետի նախկին տեղակալ [[Նորատ Տեր-Գրիգորյանց]]ը։ [[Պատկեր:Armenian soliders, Iraq-3.jpg|thumb|ձախից|Հայ զինծառայողներն Իրաքում|230px]] Ցամաքային զորքերը կոչված են լուծելու ստրատեգիական և օպերատիվ-տակտիկական խնդիրներ գործողությունների ցամաքային ռազմաբեմում։ Իրենց մարտական հնարավորություններով ցամաքային զորքերը կարող են ինքնուրույն կամ զինված ուժերի այլ տեսակների հետ համագործակցելով ետ մղել հակառակորդի ցամաքային բանակների, օդային և ծովային խոշոր դեսանտի ներխուժումը, նրա օպերատիվ դասավորության ամբողջ խորությամբ կհասցնել միաժամանակյա զանգվածային կրակային հարված, ճեղքել հակառակորդի պաշտպանությունը, իրականացնել ստրատեգիական հարձակում՝ մեծ խորությամբ և ամրանալ զբաղեցրած տարածքում։ Ցամաքային զորքերի գլխավոր հատկությունը կրակային մեծ հզորությունն է, հարվածային ուժը, բարձր մանևրայնությունը և մարտական լրիվ ինքնուրույնությունը։ == Ցամաքային զորքերի տեխնիկան և սպառազինությունը == {| class="wikitable" |- style="background: #eee;" ! colspan="8" align="center" | ՀՀ ցամաքային զորքերի զենքն ու սպառազինությունը 2020 թվականի դրությամբ |- ! style="text-align: center; background: lightsteelblue;"|Անվանում ! style="text-align: center; background: lightsteelblue;"|Արտադրություն ! style="text-align: center; background: lightsteelblue;"|Նշանակություն ! style="text-align: center; background: lightsteelblue;"|Քանակ ! style="text-align: center; background: lightsteelblue;"|Ծանոթագրություններ ! style="text-align: center; background: lightsteelblue;"|Պատկեր |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="6" |[[Տանկ|Տանկեր]] |- | [[Տ-90|Տ-90Ս]] | {{դրոշավորում|Ռուսաստան}} | [[Հիմնական մարտական տանկ]] | 2 եւ ավելի<ref>[http://razm.info/83067/attachment/10378 Հայ տանկիստների նվաճած Տ-90Ս տանկը Հայաստանում է]</ref> | Ստացել է նվեր [[Տանկային բիաթլոն]]ում երկրորդ հորիզոնականը զբաղեցնելու համար։ Նաեւ մի քանի տանկ վերցուել է [[Ադրբեջան|Ադրբեջանից]] [[Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)|Արցախյան 2-րդ պատերազմի]] ժամանակ։ | [[Պատկեր:T-90SM - RAE2013-04.jpg|150x150px]] |- | [[Տ-80]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Հիմնական մարտական տանկ]] | 20<ref>''Jane's World Armies'' 2008.</ref> | | [[Պատկեր:Victory Day Parade 2005-18.jpg|150x150px]] | |- | [[Տ-72]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Հիմնական մարտական տանկ]] | 571<ref>[http://www.globalfirepower.com/country-military-strength-detail.asp?country_id=armenia]</ref> |2020թ․ 30 տանկ արդիականացվել է Տ-72Բ4 մակարդակի | [[Պատկեր:T-72 Tank memorial Stepanakert.jpg|150x150px]] |- | [[Տ-55]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Միջին տանկ]] | 5<ref name="ReferenceA"/> |Այս տանկերը այլևս չեն օգտագործվում։ Պահվում են որպես թանկարանային նմուշ։ | [[Պատկեր:6765 - Moscow - Poklonnaya Hill - Tank.JPG|150px]] |- | [[Տ-55|Տ-54]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Միջին տանկ]] | 3<ref name="ReferenceA"/> |Այս տանկերը այլևս չեն օգտագործվում։ Պահվում են որպես թանկարանային նմուշ։ | [[Պատկեր:Парк Ленинского комсомола 037.JPG|150px]] |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="6" |Հետևակի մարտական մեքենաներ |- | [[ԲՄՊ-1]] [[ԲՄՊ-1|ԲՄՊ-1Կ]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Հետևակի մարտական մեքենա]] | 159<ref name="vpk-news.ru">[http://vpk-news.ru/articles/29587 Ալեքսանդր Խրամչիխին՝ «Ֆորպոստը հարցերով»]</ref> 8<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:BMP armenien.JPG|150px]] |- | [[ԲՄՊ-2]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Հետևակի մարտական մեքենա]] | 55<ref name="vpk-news.ru"/> | 50 միավոր [[ԲՄՊ-2]] ձեռք են բերվել Ռուսաստանից [[2012]] թվականին։ | [[Պատկեր:BMP-2 military parade rehearsal.jpg|150px]] |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="6" |Դեսանտի մարտական մեքենաներ |- | [[ԲՄԴ-1]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Դեսանտի մարտական մեքենա]] | 10<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:BMD-1 - VTTV-Omsk-2009 (1).jpg|150px]] |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="6" |Մարտական հետախուզության մեքենաներ |- | [[ԲՌՄ-1Կ]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Մարտական հետախուզության մեքենա]] | 12<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:BRM-1K top.jpg|150px]] |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="6" |Զրահափոխադրիչներ |- | [[ԲՏՌ-60]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Զրահափոխադրիչ]] | 19<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:BTR-60PB NVA.JPG|150px]] |- | [[ԲՏՌ-70]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Զրահափոխադրիչ]] | 54<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:Victory park (Kazan) (262-6).jpg|150px]] |- | [[ԲՏՌ-80]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Զրահափոխադրիչ]] | 114<ref name="vpk-news.ru"/> | 110 միավոր ԶՓԿ -80 զրահափոխադրիչներ գնվել են Ռուսաստանից 2013 թվականին<ref name=autogenerated2 />։ | [[Պատկեր:Armenianarmya.jpg|150px]] |- | [[ԲՌԴՄ-2]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Զրահափոխադրիչ]] | 120<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:BRDM-2 Anti-tank vehicle.jpg|150px]] |- | [[ՄՏ-ԼԲ]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Զրահամեքենա]] | 145<ref name="ReferenceA">The Military Balance 2016. — P. 170.</ref> | | [[Պատկեր:Soviet MT-LB.JPEG|150px]] |- | [[ԳԱԶ-2975 «Տիգր»]] | {{դրոշավորում|Ռուսաստան}} | [[Զրահամեքենա]] |4 և ավելի<ref>[http://www.panarmenian.net/rus/news/78768/ Վաղուց Երևանը նման փառահեղ զորահանդես չէր տեսել — PanARMENIAN.Net]</ref> | | [[Պատկեր:GAZ 2975 Tigr.JPG|150px]] |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="6" |Հակատանկային սպառազինություն |- | Շտուռմ (ՀՏԿՀ) | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[հակատանկային կառավարվող հրթիռ]] | 27<ref name="vpk-news.ru"/> |2013թ 27 տեխնիիկա գնվել է Մոլդովայից | [[Պատկեր:9P149.jpg|150px]] |- | Կոնկուրս (ՀՏԿՀ) | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Հակատանկային կառավարվող հրթիռ]] | 10<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:Romanian 9P148 Konkurs cropped.jpg|150px]] |- | [[Միլան (ՀՏԿՀ)]] | {{դրոշավորում|Ֆրանսիա}}<br/ >{{դրոշավորում|Գերմանիա}} | [[Հակատանկային կառավարվող հրթիռ]] | 20<ref>{{Cite web|url = http://azeritoday.com/archives/43776|title = Армения закупила противотанковые ракетные комплексы MILAN у Греции|author = |date = |publisher = |accessdate = 2016-04-09|archive-date = 2017-07-30|archive-url = https://web.archive.org/web/20170730013915/http://azeritoday.com/archives/43776|dead-url = yes}}</ref> | | [[Պատկեր:MILAN P1220770.jpg|centre|150x150px]] |- | Կորնետ (ՀՏԿՀ) | {{դրոշավորում|Ռուսաստան}} | [[Հակատանկային կառավարվող հրթիռ]] | 50<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:9M133 Kornet.JPG|centre|150x150px]] |- | Մալյուտկա (ՀՏԿՀ) | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Հակատանկային կառավարվող հրթիռ]] | 20<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:Malyutka.JPG|centre|150x150px]] |- | [[Ֆագոտ (զենք)|Ֆագոտ (ՀՏԿՀ)]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Հակատանկային կառավարվող հրթիռ]] | 12<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:POLK 9K111 Fagot.jpg|centre|150x150px]] |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="6" | Մարտավարական հրթիռային համալիրներ |- | Էլբռուս ([[Սկադ|Սկադ-Բ]]) | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Բալիստիկ հրթիռ|ՕՄՀՀ]] | 8 արձակման կայաններ<ref name="ReferenceA"/> 24 հրթիռներով<ref>[http://www.armscontrol.org/factsheets/missiles Worldwide Ballistic Missile Inventories] [[:en:Arms Control Association|Arms Control Association]]</ref> | Երևանում զորահանդեսի ժամանակ հայտարարվել է, որ այդ հրթիռները արդիականացվել են հայ մասնագետների կողմից և իրենց հեռահարությամբ հասանելի են հակառակորդի բոլոր նշանակետերին<ref name=autogenerated1>[http://articles.janes.com/articles/Janes-Missiles-And-Rockets-2011/Armenia-displays-military-hardware-during-anniversary-parade.html Armenia displays military hardware during anniversary parade, TACTICAL [[Jane's Information Group]]</ref>։ | [[Պատկեր:Scud-launcher-England1.jpg|150x150px]] |- | [[9K720 Իսկանդեր|Իսկանդեր]] | {{դրոշավորում|Ռուսաստան}} | [[Բալիստիկ հրթիռ|ՕՄՀՀ]] | 2 և ավելի | | [[Պատկեր:Moscow Victory Parade 2010 - Training on May 4 - img14.jpg|150x150px]] |- | [[Տոչկա (մարտավարական հրթիռային համալիր)|«Տոչկա-Ու»]]<ref name=autogenerated1 /> | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | [[Բալիստիկ հրթիռ|ՕՄՀՀ]] | 4 արձակող կայան + 2 տրանսպորտա–լիցքավորիչ մեքենա<ref name="ReferenceA"/> | | [[Պատկեր:OTR-21 Tochka during a parade in Kiev.jpg|150x150px]] |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="6" |[[Համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգ]]եր |- | [[ՎՄ-80]] | {{դրոշավորում|Չինաստան}} | 273-մմ [[Համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգ|ՀԿՌՀ]] | 4-8<ref name="ReferenceA"/><ref>[http://rbase.new-factoria.ru/missile/wobb/wm80/wm80.shtml ՎՄ-80] «Հրթիռային տեխնիկա» տեղեկատվական համակարգ [[Բալթյան պետական տեխնիկական համալսարան|ԲՊՏՀ]]</ref> | | [[Պատկեր:WM-80.jpg|150px]] |- | [[ԱՌ1Ա (ՀԿՌՀ)|ԱՌ1Ա]] | {{դրոշավորում|Չինաստան}} | 300-մմ [[Համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգ|ՀԿՌՀ]] | 6 | [[2011]] թվականին ձեռք է բերվել AR1A ՀԿՌՀ 6 միավոր<ref>{{Cite web|url = http://www.armstrade.org/files/obrazecglava4.pdf|title = http://www.armstrade.org/files/obrazecglava4.pdf|author = |date = |publisher = |accessdate = 2016-04-09|archive-date = 2013-12-05|archive-url = https://web.archive.org/web/20131205055315/http://www.armstrade.org/files/obrazecglava4.pdf|dead-url = yes}}</ref> | |- | [[ԲՄ-21 Գրադ (ՀԿՌՀ)|ԲՄ-21 Գրադ]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 122-մմ [[ՀԿՌՀ]] | 47<ref name="ReferenceA"/> | Արդիականացվել են Հայաստանում հայ եւ ռուս մասնագետների կողմից։ Բենզինով աշխատող շարժիչների փոխարեն տեղադրվել են ավելի հզոր դիզելային շարժիչներ։ Հարմարեցված են ավելի մեծ հեռահարության հրթիռների օգտագործման համար<ref>[http://vpk-armenii.livejournal.com/62552.html Հայաստանը արդիականացրել է ԲՄ-21 Գրադ ՀԿՌՀ-ը] №4 (74), 2012 թ. «Հայկական բանակ»։ Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության Դրաստամատ Կանայանի անվան Ազգային ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտի ամսագիր։</ref>։ | [[Պատկեր:Bm21armenia.jpg|150px]] |- | [[Սմերչ (ՀԿՌՀ)|Սմերչ]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 300-մմ [[ՀԿՌՀ]] | 6<ref>{{Cite web |url=http://www.armstrade.org/files/obrazecglava4.pdf |title=Հայաստանի Հանրապետությունը 2016 թվականին ձեռք է բերել 6 միավոր Սմերչ համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգեր |accessdate=2016-04-09 |archive-date=2013-12-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131205055315/http://www.armstrade.org/files/obrazecglava4.pdf |dead-url=yes }}</ref> | ցուցադրվել է Հայաստանի Հանրապետության անկախության 25-ամյակի զորահանդեսի ժամանակ | | [[Պատկեր:9К58 Смерч 3.jpg|150px]] | |- | [[Բուրատինո (ՀԿՌՀ)|ՏՕՍ-1Ա Սոլնցեպյոկ]] | {{դրոշավորում|Ռուսաստան}} | 220-մմ Ծանր Հրետանային Համակարգ | 6<ref>{{Cite web |url=http://www.armstrade.org/files/obrazecglava4.pdf |title=Հայաստանի Հանրապետությունը 2016 թվականին ձեռք է բերել 6 միավոր ՏՕՍ-1Ա Սոլնցեպյոկ ծանր հրետանային համակարգեր |accessdate=2016-04-09 |archive-date=2013-12-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131205055315/http://www.armstrade.org/files/obrazecglava4.pdf |dead-url=yes }}</ref> | | | [[Պատկեր:ТОС-1А Буратино на репетиции парада 4.5.2010.jpg|150px]] |- | [[Ն-2 (ՀԿՌՀ)|Ն-2]]<ref>{{Cite web |url=http://www.opkodkb.ru/054053057055124050048055051049.html |title=Բազմալիցք արձակող կայանք ռեակտիվ նռնակների համար |accessdate=2016-04-09 |archive-date=2015-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150128114040/http://www.opkodkb.ru/054053057055124050048055051049.html |dead-url=yes }}</ref> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | [[Համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգ|ՀԿՌՀ]] | Որոշ քանակություն | Թեթև բազմալիցք համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգ՝ նախատեսված ՁՀՆ-7 (РПГ-7) կարգի ռեակտիվ նռնակների համար, որոնք արտադրվում են հայկական «Գառնի-լեռ ընկերության կողմից։ | | [[Պատկեր:N-2 yerevan parade.jpg|150px]] |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="6" |Հրետանային համակարգեր |- | [[2Ս1 Գվոզդիկա|2Ս1 «Գվոզդիկա»]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 122-մմ ԻՀՄ | 10<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:Ukrainian 2S1 Gvozdika SPG.jpg|150px]] |- | [[2Ս3 Ակացիա|2Ս3 «Ակացիա»]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 152-մմ ԻՀՄ | 28<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:Verkhnyaya Pyshma Tank Museum 2011 084.jpg|150x150px]] |- | «Գիացինտ-Բ» | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 152-մմ թնդանոթ | 26<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:152-мм пушка Гиацинт-Б (1).jpg|150px]] |- | Դ-30 | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 122-մմ հաուբից | 85<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:D-30 Soviet.jpg|150px]] |- | [[152-մմ թնդանոթ-հաուբից Դ-20|Դ-20]] | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 152-մմ թնդանոթ-հաուբից | 34<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:152-мм гаубица Д-20.jpg|150px| ]] |- | Դ-1 | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 152-մմ հաուբից | 2<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:152 mm howitzer M1943 (D-1) museum on Sapun Mountain Sevastopol 1.jpg|150px]] |- | ՄՏ-12 | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 100-մմ հակատանկային թնդանոթ | 36<ref name="vpk-news.ru"/> | | [[Պատկեր:ParkPatriot2015part6-42.jpg|150px]] |- |} == Տես նաև == * [[Հայաստանի զինված ուժեր]] * [[ՀՀ ռազմաօդային ուժեր]] * [[ՀՀ Սահմանային պահպանություն]] * [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.mil.am/ ՀՀ Պաշտպանության նախարարության պաշտոնական կայք] [[Կատեգորիա:ՀՀ ԶՈՒ զորատեսակներ]] [[Կատեգորիա:Զինված ուժեր այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:1992 հիմնադրումներ Հայաստանում]] tmlv2gso7hyu47qdxov9iuiq99zdqlf 6 701950 8485838 7255757 2022-08-09T11:11:27Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = երգի կազմ | Աղբյուր = [http://www.loveradio.ru/personage/66.htm աղբյուր] | Հեղինակ = անհայտ | Ամսաթիվ = անհայտ | Հոդված = You Are the Only One | Նպատակ = լուսաբանել | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} o4yg7zfjxqbfnppfk6kvttioujy6752 6 706392 8485860 7253730 2022-08-09T11:23:35Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki == Ամփոփում == {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = «Ես՝ քեզնից առաջ» ֆիլմի պաստառ | Աղբյուր =http://www.imdb.com/title/tt2674426/ | Հեղինակ = Metro-Goldwyn-Mayer (MGM) New Line Cinema | Ամսաթիվ = 2016 | Հոդված = Ես՝ քեզնից առաջ | Նպատակ = Հոդվածի լուսաբանում | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = Չկա }} == Արտոնագրում == {{FairUseOnly}} n6f1v1b65wv74ropsov0h0egu7mfg7v 6 707246 8485887 7258853 2022-08-09T11:26:21Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = ՄԵՆՔ ֆիլմի պաստառ | Աղբյուր = http://www.madonnatribe.com | Հեղինակ = անհայտ | Ամսաթիվ = անհայտ | Հոդված = ՄԵՆՔ։ Հավատում ենք սիրուն | Նպատակ = Հոդվածի լուսաբանում | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = չկա }} jccssatrv5ok7rsnzj91cb7ie7mc1w3 0 709702 8485139 8115672 2022-08-08T14:49:00Z Kizich 124350 Հոդվածը խմբագրվել է՝ տերմինները փոխարինելով իրենց համարժեք առավել զգայուն տարբերակներով։ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Քանդակագործ}} [[Պատկեր:Louise Abbéma at work on her atelier.jpg|thumb|200px| Լուիզա Աբեման իր ստուդիայում աշխատելու ժամանակ]] '''Լուիզա Աբեմա''' ({{lang-fr|Louise Abbéma}}, {{ԱԾ}}), ֆրանսիացի նկարչուհի, քանդակագործ և դիզայներ։ Նա [[լեսբի]] էր<ref>Williams, Carla (March 2006), [http://www.glbtq.com/arts/abbema_l.html Louise Abbema] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060101063636/http://www.glbtq.com/arts/abbema_l.html |date=2006-01-01 }}, glbtq.com. Retrieved January 2006.</ref>։ == Կենսագրություն == Նկարչությամբ զբաղվել է դեռ դեռահասության տարիներին։ Ուսանել է ժամանակի լավագույն վարպետների մոտ, ինչպիսիք են Շարլ Շապլենը, Ժան-Ժակ Էնները և Կարոլյուս-Դուրանը։ Նրա ընկերուհու՝ [[Սառա Բեռնար]]ի դիմանկարը, որին շատերը կարծում էին իբրև իր սիրուհի, մեծ ճանաչում բերեց երիտասարդ նկարչուհուն։ Նկարել է բազմաթիվ հայտնի մարդկանց դիմանկարներ։ Գեղարվեստական սալոնի (ցուցահանդես) մշտական մասնակից։ Հազվագյուտ կին նկարչուհիներից է, որի աշխատանքները [[1893 թվական]]ին ցուցադրվել են [[Չիկագո]]յի Համաշխարհայի ցուցահանդեսում։ [[1900 թվական]]ին բրոնզե մեդալ է ստացել [[Փարիզ]]ի Համաշխարհայի ցուցահանդեսում։ Համարվել է [[Ֆրանսիայի երրորդ հանրապետություն|Ֆրանսիայի երրորդ հանրապետության]] պաշտոնական նկարչուհի։ Նրա հոդվածները մշտապես հրապարակվել են Gazette des Beaux-Arts и L’Art ամսագրում։ [[Պատվավոր Լեգեոնի շքանշան]]ի կավալեր։ Աբեման աշխատել է [[ջրաներկ]]ով և [[Յուղաներկեր|յուղաներկ]]ով։ Նրա աշխատանքների վրա զգալիորեն ազդեցություն են թողնել ճապոնացի և չինացի նկարիչները։ == Պատկերասրահ == <gallery style="text-align:center;" perrow="4"> Image:Louise Abbéma - A Game of Croquet.jpg|''«Կրոկետ խաղ(գնդախաղի տեսակ)»''<br>(1872) Image:Bernhardt, Sarah (1844-1923) - 1875 - ritratta da Abbema, Louise (1858-1927).jpeg|''«[[Սառա Բեռնար]]»''<br>(1875) Image:Jeanne Samary portrait by Louise Abbéma.jpg|''«Ժաննա Սամարիի դիմանկարը»''<br> (1879) Image:Louise Abbéma.jpg|''«Ապրիլյան առավոտ, [[Կոնկորդի հրապարակ]], Փարիզ»'' (1894) Image:L. Abbéma Au Piano.jpg|''«Դաշնամուրի մոտ»''<br>(մոտավոր 1880-ական թվականներ) Image:Louise Abbéma La dame avec les fleurs 1883.jpg|''«Ծաղիկներով տիկինը»''<br>(1883) Image:Self-portrait by Louise Abbéma.jpg|''«ինքնանկար»''<br>(մոտավոր 1900-ական թվականներ) Image:L. Abbema Flora.jpg|''«Բուսական աշխարհ»''<br>(1913) </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Աղբյուրներ == * [http://www.corpusetampois.com/cae-19-abbema.html Լուիզա Աբեմայի կենսագրությունը և պատկերասրահ] {{ref-fr}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Աբեմա, Լուիզա}} [[Կատեգորիա:Ֆրանսիացի նկարչուհիներ]] [[Կատեգորիա:Ֆրանսիացի քանդակագործներ]] [[Կատեգորիա:Լեսբուհի արվեստագետներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի նկարչուհիներ]] [[Կատեգորիա:Ֆրանսիացի դիզայներներ]] daw03rf1e82gmh5h09whyjcp562g10u 6 709759 8485878 7262990 2022-08-09T11:25:18Z 23artashes 2675 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Վերադարձ դեպի 20 ֆիլմի պոստեր | Աղբյուր = [http://www.sbs.com.au/popasia/blog/2015/01/16/20-once-again-starring-former-exo-m-member-luhan-now-australia Աղբյուր] | Հեղինակ = Անհայտ | Ամսաթիվ = Անհայտ | Հոդված = Վերադարձ դեպի 20 | Նպատակ = Հոդվածի նկարազարդում | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} k606791askt6we81qd2kksbphw4sipk 6 710954 8485882 7262959 2022-08-09T11:25:37Z 23artashes 2675 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Վայր, որի մասին գիտենք միայն մենք ֆիլմի պոստեր | Աղբյուր = [https://nitaoktavi.wordpress.com/2015/01/page/7/ Աղբյուր] | Հեղինակ = Անհայտ | Ամսաթիվ = Անհայտ | Հոդված = Վայր, որի մասին գիտենք միայն մենք | Նպատակ = Հոդվածի նկարազարդում | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} buceezetcj0lddgi3dg3s2en78ds3r3 6 710966 8485859 7252104 2022-08-09T11:23:28Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = | Աղբյուր =http://download.world-art.ru/cinema/cinema.php?id=18501 | Հեղինակ =*drew (talk | contribs) | Ամսաթիվ =04:13, 29 January 2005 | Հոդված =Եթե միայն (ֆիլմ) | Նպատակ =հոդվածի լուսաբանում | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն =չկա }} g2mmh4xc1krw98893f3gmjlk2jv87vw 6 710995 8485885 7256112 2022-08-09T11:25:57Z 23artashes 2675 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = «Սպիրիտ. Պրերիաների ոգին» ֆիլմի շապիկը | Աղբյուր = [http://www.imdb.com/title/tt0166813/?ref_=fn_al_tt_1 imdb.com] | Հեղինակ = ֆիլմարտադրող | Ամսաթիվ = անհայտ | Հոդված = Սպիրիտ: Սիմմարոնյան նժույգը | Նպատակ = Ֆիլմի նկարագիրը ավելի պատկերավոր դարձնելու համար | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} karmd5iiof3rmj5y6fsm48mokf6igj6 6 710996 8485874 7253759 2022-08-09T11:24:55Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = «Մեգաուղեղ» ֆիլմի շապիկը | Աղբյուր = [http://www.imdb.com/title/tt1001526/?ref_=ttmi_tt imdb.com] | Հեղինակ = ֆիլմարտադրող | Ամսաթիվ = անհայտ | Հոդված = Մեգաուղեղ | Նպատակ = Ֆիլմի նկարագիրը ավելի պատկերավոր դարձնելու համար | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} nfb44tb8t6jy4k4w83xvnizl6d1eaz8 6 711521 8485880 7254826 2022-08-09T11:25:30Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Պերեգրին Տուկ (Պիպին) | Աղբյուր = [http://www.imdb.com/title/tt0167260/mediaindex?page=1&ref_=ttmi_mi_sm imdb.com] | Հեղինակ = ֆիլմարտադրող | Ամսաթիվ = անհայտ | Հոդված = Պերեգրին Տուկ | Նպատակ = Կերպարի նկարագիրն ավելի ամբողջական դարձնելու համար | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} pu5rl8saopzlrr7zwb7db8ckf5d44ug 6 711936 8485888 7253803 2022-08-09T11:26:28Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Մերիադոկ Բրենդիբակ | Աղբյուր = [http://www.imdb.com/title/tt0120737/mediaindex?ref_=tt_pv_mi_sm imdb.com] | Հեղինակ = ֆիլմարտադրող | Ամսաթիվ = անհայտ | Հոդված = Մերիադոկ Բրենդիբակ | Նպատակ = Կերպարի նկարագիրն ավելի պատկերավոր դարձնելու համար | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} lz3tzitd24ou5ecl08qnzuv34wr7zmd 6 712876 8485868 7258045 2022-08-09T11:24:28Z 23artashes 2675 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Տոտտենհեմ Հոտսպուր ֆուտբոլային ակումբի պաշտոնական պատկերանիշ | Աղբյուր = [http://www.tottenhamhotspur.com/ Տոտտենհեմի պաշտոնական կայք] | Հեղինակ = Տոտտենհեմ Հոտսպուր ֆուտբոլային ակումբ | Ամսաթիվ = 2009 | Հոդված = Տոտտենհեմ Հոտսպուր | Նպատակ = Հոդվածի լուսաբանում | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = Այլ նշումներ չկան }} khw79f3kkmmasp9lajycbjg7j5bxnsw 6 718667 8485881 7255336 2022-08-09T11:25:37Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Ֆիլմի պաստառ | Աղբյուր = http://www.goldposter.com | Հեղինակ = անհայտ | Ամսաթիվ = անհայտ | Հոդված = Ռոբին Հուդ (ֆիլմ, 2010) | Նպատակ = հոդվածի լուսաբանում | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = չկա }} 94jxj6hrwl5gpih74pwtzmbrtaw61eo 6 721613 8485871 7260671 2022-08-09T11:24:42Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Ֆիլմի շապիկ | Աղբյուր = http://hkmdb.com/db/images/movies/7163/MrCantonandLadyRose+1989-160-b.jpg | Հեղինակ = Golden Way Films Ltd., Golden Harvest Productions | Ամսաթիվ = 1989 | Հոդված = Հրաշքներ (ֆիլմ,1989) | Նպատակ = Հոդվածի պատկերազարդում | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} cr3o43btgfq8a4weq9xh6hsssvrngez 6 724175 8485890 7260388 2022-08-09T11:26:41Z 23artashes 2675 wikitext text/x-wiki {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = Նախավերջինը ֆիլմի պոստեր | Աղբյուր = [http://www.senscritique.com/film/L_Avant_dernier/428350 Աղբյուր] | Հեղինակ = Les Films du Loup կինոընկերություն | Ամսաթիվ = 1981 | Հոդված = Նախավերջինը | Նպատակ = Հոդվածի նկարազարդում | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} hg8aaq04x191zzrajrq5tot1xexx36n 14 725794 8485895 4496330 2022-08-09T11:30:25Z GeoO 14988 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Ոչ ազատ պատկերներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki [[Կատեգորիա:Ոչ ազատ պատկերներ]] sogk8hcq0hedzti0h126cpsiye0jinl 8485897 8485895 2022-08-09T11:31:22Z GeoO 14988 հեռացվել է [[Կատեգորիա:Ոչ ազատ պատկերներ]], ավելացվեց [[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Նիշքեր]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki [[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Նիշքեր]] qjz692wxdsiw3njtr7w1rcjuomkk3zb 0 732572 8485225 8451645 2022-08-08T17:27:54Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki '''Լեռնահովիտ''' անունը կարող է վերաբերել՝ ''Բնակավայրեր՝'' * [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Լեռնահովիտ]]՝ գյուղ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] [[Քաշաթաղի շրջան]]ում (ներկայում գտնվում է Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո), * [[Լեռնահովիտ (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Լեռնահովիտ]]՝ գյուղ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] [[Քաշաթաղի շրջան]]ում (ներկայում համայնքի բոլոր բնակավայրերը գտնվում են Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո), * [[Լեռնահովիտ (Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]]՝ գյուղ [[Հայաստան|Հայաստանի Հանրապետություն]] [[Լոռու մարզ]]ում, * [[Լեռնահովիտ (Գեղարքունիքի մարզ)|Լեռնահովիտ]]՝ գյուղ [[Հայաստան|Հայաստանի Հանրապետություն]] [[Գեղարքունիքի մարզ]]ում։ ''Այլ՝'' * [[Լեռնահովիտ քարային կուտակումներ]]՝ քարային կուտակումներ, [[բնության հուշարձան]] [[Հայաստան|Հայաստանի Հանրապետությունում]]։ {{բազմիմաստություն}} iowb5z369hoegw0kpxxpg9y8l3xxh7g 8485241 8485225 2022-08-08T17:41:54Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki '''Լեռնահովիտ''' անունը կարող է վերաբերել՝ ''Բնակավայրեր՝'' * [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Լեռնահովիտ]]՝ գյուղ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] [[Քաշաթաղի շրջան]]ում (ներկայում գտնվում է Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո), * [[Լեռնահովիտ (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Լեռնահովիտ]]՝ գյուղ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] [[Քաշաթաղի շրջան]]ում (ներկայում համայնքի բոլոր բնակավայրերը գտնվում են Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո), * [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]]՝ գյուղ [[Հայաստան|Հայաստանի Հանրապետություն]] [[Լոռու մարզ]]ում, * [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Լեռնահովիտ]]՝ գյուղ [[Հայաստան|Հայաստանի Հանրապետություն]] [[Գեղարքունիքի մարզ]]ում։ ''Այլ՝'' * [[Լեռնահովիտ քարային կուտակումներ]]՝ քարային կուտակումներ, [[բնության հուշարձան]] [[Հայաստան|Հայաստանի Հանրապետությունում]]։ {{բազմիմաստություն}} cl3dh7lpx6369jtfjihjayoe9740dwa 0 732575 8485243 8451639 2022-08-08T17:42:31Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki '''Լեռնահովիտի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ''', կարող է վերաբերել՝ * [[Լեռնահովիտի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Գեղարքունիքի մարզ)|Լեռնահովիտի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ]] - [[Գեղարքունիքի մարզ]]ի [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Լեռնահովիտ]] գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը * [[Լեռնահովիտի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ]] - [[Լոռու մարզ]]ի [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]] գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը {{բազմիմաստություն}} pp2qwx0h0hbqrcv0mv77t58gtpd61n6 0 736156 8485610 8428128 2022-08-09T00:16:24Z InternetArchiveBot 101881 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Աուդիո հոդված|Hy-Մանկական ամուսնություն (Child marriage).ogg|փետրվարի 14, 2017|4991876}} '''Մանկական ամուսնություն''', ըստ [[ՅՈՒՆԻՍԵՖ]]-ի սահմանման՝ պաշտոնապես կնքված [[ամուսնություն]] կամ [[չգրանցված ամուսնություն|ոչ պաշտոնական միություն]] 18 տարին չլրացած անձի հետ<ref name="unicef.org">{{Cite web |url=http://www.unicef.org/sowc09/docs/SOWC09_Table_9.pdf |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2016-11-04 |archive-date=2009-06-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090619111412/http://www.unicef.org/sowc09/docs/SOWC09_Table_9.pdf |dead-url=yes }}</ref>։ Որոշ երկրներում և շրջաններում օրենքով սահմանված [[ամուսնության նվազագույն տարիք]]ը 18 տարեկանից ցածր է, մյուսներում՝ թույլ է տրվում մինչև 18 տարեկանն ամուսնանալ ծնողների համաձայնությամբ՝ հղիությամբ կամ այլ հատուկ հանգամանքներով պայմանավորված, երրորդում՝ մշակութային ավանդույթները կարող են ավելի ուժեղ լինել, քան պաշտոնական իրավական նորմերը<ref name="Nour child marriage"> {{статья |автор = Nour N. M. |заглавие = Child Marriage: a silent health and human rights issue |ссылка = |язык = en |издание = Reviews in obstetrics and gynecology |тип = |место = |издательство = |год = 2009 |том = 2 |выпуск = 1 |страницы = 51–56 |issn = |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = |archivedate = }}</ref>։ Ինչպես երիտասարդները, այնպես էլ աղջիկներն ամուսնանում են վաղ հասակում, սակայն մանկահասակ հարսնացուները շատ ավելի շատ են, և նրանց մեծամասնությունը սերում է ծանր սոցիալ-տնտեսական պայմաններ ունեցող ընտանիքից<ref name="unicef_ncm">{{cite web|url=http://www.unicef.org/policyanalysis/files/Note_on_Child_Marriage.pdf|format=PDF|title=A Note on Child Marriage|publisher=ЮНИСЕФ|lang=en|date=2012-07|pages=P. 3|accessdate=2016-11-04|archive-date=2018-08-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20180819082235/https://www.unicef.org/policyanalysis/files/Note_on_Child_Marriage.pdf|dead-url=yes}}</ref>։ [[ԱՄՆ առողջապահության նախարարություն]]ը<ref name=cohabitation>{{cite web|url=http://www.cdc.gov/nchs/data/series/sr_23/sr23_028.pdf|lang=en|format=PDF|title=Marriage and Cohabitation in the United States: A Statistical Portrait Based on Cycle 6 (2002) of the National Survey of Family Growth|publisher=Министерство здравоохранения и социальных служб США}}</ref> և որոշ հետազոտողներ<ref name=cohabitteen>{{статья |автор={{nobr|Sharon K.,}} Houseknecht Lewis, {{nobr|Susan K. Lewis}} |заглавие=Explaining Teen Childbearing and Cohabitation: Community Embeddedness and Primary Ties |ссылка= |издание=Family Relations |тип=ж |место= |издательство= |год=2005 |месяц=12 |том=54 |номер=5 |страницы=607-620 |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык=en |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref> մանկական ամուսնության շարքն են դասում նաև այն մանկահասակների [[նշանադրություն]]ը և ամուսնությունը, որոնք սահմանված են դատարանի կողմից՝ [[պատանեկան հղիություն|պատանեկան հղիության]] դեպքում։ Տարբեր մշակույթներում և կրոններում, տարբեր ժողովուրդների մոտ և տարբեր ժամանակներում կարելի է գտնել իրար ոչ նման պատկերացումներ այն բանի մասին, թե որ ամուսնությունն է պետք համարել չափազանց վաղ և ինչու։ Դարեր շարունակ ժամանակակից պատկերացումներով վաղ ամուսնությունները կնքվել են աղքատ զարգացող երկրներում և վատ ապահովված ընտանիքներում։ Ըստ վերջին հասանելի տվյալների՝ մանկական ամուսնությունն առավել տարածված է [[Աֆրիկա]]յի որոշ մասերում<ref>{{cite web|url=http://allafrica.com/stories/201308050251.html|title=allAfrica.com: Africa: Child Brides Die Young|work=allAfrica.com}}</ref><ref name="unfpa.org">{{cite web|title=Marrying Too Young: End Child Marriage |url=http://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/MarryingTooYoung.pdf|publisher=ЮНФПА|lang=en|pages=P. 23}}</ref>, [[Հարավային Ասիա|Հարավային]]<ref>{{cite web |url=http://www.unicef-irc.org/publications/pdf/digest7e.pdf |title=Early Marriage, Child Spouses |pages=Section Asia, P. 4 |date=2001 |lang=en |format=PDF |publisher=ЮНИСЕФ |accessdate=2016-09-24 |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>, [[Հարավարևելյան Ասիա|Հարավարևելյան]]<ref>{{cite web|url=https://www.plan.org.au/News/2013/08/20/Child-Marriage-in-Southeast-Asia.aspx|archive-url=https://web.archive.org/web/20131003043715/http://www.plan.org.au/News/2013/08/20/Child-Marriage-in-Southeast-Asia.aspx|archive-date=հոկտեմբերի 3, 2013|title=Southeast Asia’s big dilemma: what to do about child marriage?|lang=en|publisher=Plan International Australia|date=2013-08-20|access-date=2016-07-10}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/87873/philippines-early-marriage-puts-girls-at-risk|title=IRIN Asia - PHILIPPINES: Early marriage puts girls at risk|lang=en|work=IRINnews}}</ref> և [[Արևմտյան Ասիա]]յում<ref name=pbs2010/><ref>{{cite web|url=http://www.sfgate.com/opinion/brinkley/article/Child-marriage-still-an-issue-in-Saudi-Arabia-3270366.php|title=Child marriage still an issue in Saudi Arabia|lang=en|work=SFGate}}</ref>, [[Լատինական Ամերիկա]]յում<ref name=pbs2010>{{cite web|url=http://www.pbs.org/now/shows/341/facts.html|title=Child Brides - Child Marriage: What We Know . NOW - PBS|work=pbs.org}}</ref> և [[Օվկիանիա]]յում<ref>{{cite web|url=http://www.unicef-irc.org/publications/pdf/digest7e.pdf|format=PDF|title=Early Marriage, Child Spouses|publisher=ЮНИСЕФ|lang=en|pages=Section Oceania, P. 5}}</ref>։ Մանկական ամուսնությունը շատ տեղերում կայուն նվազում է, սակայն մնում է դեռևս շատ բարձր՝ ավելի քան 60%՝ [[Նիգեր]]ում, [[Չադ]]ում, [[Մալի]]ում, [[Բանգլադեշ]]ում, [[Գվինեա]]յում և [[ԿԱՀ]]-ում։ Ամենավաղ ամուսնությունները զանգվածայնորեն կնքվում են Նիգերիայում, Չադում, Բանգլադեշում, Մալիում և [[Եթովպիա]]յում՝ ամուսնությունների ավելի քան 20%-ը կնքվում են մինչև 15 տարեկանը (2003-2009 թվականների հետազոտությունների տվյալներով)<ref>{{cite web |url=http://www.economist.com/blogs/dailychart/2011/02/child_brides |title=Child brides — For poorer, most of the time |author= |authorlink= |coauthors= |quote= |date=2011-02-28 |work= |publisher=The Economist |accessdate=2016-09-24 |lang=en |description= |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.fordfoundation.org/2011-annual/youth-sexuality-and-rights/map/#/married-by-15/Niger |title=Child Marriage |subtitle= |author= |authorlink= |coauthors= |quote= |date=2011 |work= |publisher=Ford Foundation |accessdate=2016-09-24 |lang=en |description= |deadlink= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924014524/http://www.fordfoundation.org/2011-annual/youth-sexuality-and-rights/map/#/married-by-15/Niger |archivedate=2015-09-24 |dead-url=yes }}</ref>։ Մանկական ամուսնություններ կնքելու պատճառներից կարելի է նշել [[աղքատություն]]ը, հարսնացուի ազատագնի ավանդույթները և [[օժիտ]] տալը, տեղական մշակութային ավանդույթները, վաղ ամուսնություններ թույլատրող օրենքները, կրոնական և [[սոցիալական ճնշումը]], կրոնական կանոնները, հասուն տարիքում չամուսնանալու վախը, անգրագիտությունը, կանանց՝ վարձատրվող աշխատանքի տեղավորվել չկարողանալը<ref name=icrwchild>{{cite web|url=http://www.icrw.org/what-we-do/adolescents/child-marriage|title=Child Marriage|lang=en|publisher=ICRW}}</ref><ref name=africachild>{{cite web|url=http://www.forwarduk.org.uk/key-issues/child-marriage |title=Eradicating child marriage in Africa - FORWARD UK - FORWARD |publisher=Forward Uk |date= |accessdate= փետրվարի 18, 2015}}</ref>։ == Պատմություն == [[Պատկեր:Presentation of the portrait of Maria Antonia of Austria (Marie Antoinette) to Louis Auguste, Dauphin of France in front of Louis XV and the court at Versailles.jpg|thumb|250px|[[Մարի Անտուանետ]]ի հարսնատեսը [[Վերսալ]]ում։ Ամուսնացել է 15 տարեկանում։]] Ժամանակակից պատկերացումներով վաղ ամուսնությունը դարեր շարունակ սովորական և համընդհանուր երևույթ էր աշխարհի շատ բնակավայրերում։ Միայն [[20-րդ դար]]ում այս բոլոր ավանդույթները կասկածի տակ առնվեցին, երբ առաջին ամուսնության տարիքի բարձրացման միտում նկատվեց, այնուհետև պետությունները ևս սկսեցին բարձրացնել ամուսնության նվազագույն տարիքը։ Անտիկ շրջանում և միջնադարում աղջիկներին հաճախ նշանում էին [[Սեռական հասունացում|սեռական հասունացման]] տարիքում և նույնիսկ ավելի վաղ<ref name=laiou93>{{книга |автор=Abgeliki Laiou |заглавие=Coercion to sex and marriage in ancient and medieval societies |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Washington, DC |издательство= |год=1993 |volume= |pages=85-190 |columns= |allpages= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref><ref>{{книга |автор=Ross Kraemer |заглавие=The Jewish Family in Antiquity |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Atlanta |издательство=Scholars Press |год=1993 |pages=82-110 |columns= |allpages= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>։ Ինչպես պնդում է [[Միլթոն Ֆրիդմեն]]ը «Հին Իսրայելում միայն հայրը կարող էր որոշել, թե երբ և ում հետ պետք է ամուսնանա իր դուստրը, և դա նույնիսկ քննարկման ենթակա չէր․ այդուհանդերձ, շատ աղջիկների ամուսնացնում էին մինչև 15 տարեկանը, հաճախ սեռական հասունացման հենց սկզբում<ref name=friedman80>{{книга |автор=Friedman M. A. |часть=Jewish Marriage in Palestine |ссылка часть= |заглавие=The Jewish Theological Seminary of America |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место= |издательство= |год=1980 |volume=1 |pages= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>։ Միջնադարում հրեուհիների մեծ մասը նույնպես ամուսնանում էր երիտասարդ տարիքում<ref>{{книга |автор=Lowenstein, Steven M. |заглавие=The Jewish Cultural Tapestry: International Jewish Folk Traditions |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Oxford |издательство= |год=2002 |volume= |pages=108 |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>»։ [[Ռութ Լամդան]]ը գրում է{{sfn|Lamdan|2000|p=47}}, որ «16-րդ դարի «[[Ռեսպոնսա]]»-ում և այլ աղբյուրներում բազում հիշատակումներ և հղումներ վկայում են այն բանի մասին, որ մանկական ամուսնությունն այն ժամանակ սովորական բան էր համարվում։ Այս առումով կարևոր է հիշել նաև այն, որ «[[Հալախա]]»-ում «անչափահաս» եզրը վերաբերում է մինչև 12 տարեկան և 1 օրական աղջկան։ Իսկ 12.5 տարեկանում աղջիկն արդեն համարվում էր բոլոր առումներով չափահաս{{Ն|[[16-րդ դար]]ի [[Ռեսպոնսա]] գրականությունում և այլ աղբյուրներում բերված բազմաթիվ հղումները մանկական ամուսնությունների վերաբերյալ ցույց են տալիս, որ մանկական ամուսնությունը սովորական երևույթ էր։ Այս համատեքստում կարևոր է հիշել, որ [[Հալախա]]յում «փոքր» եզրը վերաբերվում է 12 տարեկան 1 օրականից փոքր աղջկան։ 12.5 տարեկան աղջիկն արդեն բոլոր առումներով մեծահասակ էր համարվում։}}։ [[Հունաստան]]ում ևս հավանության էր արժանանում վաղ ամուսնությունը և մայրանալը, և նույնիսկ պատանիներից ակնկալվում էր ամուսնանալ դեռահաս տարիքում<ref>{{книга |автор=Demand, Nancy |заглавие=Birth, Death, and Motherhood in Classical Greece |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место= |издательство=Johns Hopkins University Press |год=1994 |pages=101—104 |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>։ Այդ տարիներին, երբ կյանքի միջին տևողությունը կազմում էր 40-45 տարի, վաղ ամուսնությունները և երեխա ունենալը բնորոշ էին և արդարացված։ [[Հռոմեական կայսրություն]]ում սահմանվեց ամուսնանալու համար նվազագույն տարիք․ 12 տարեկան՝ աղջիկների համար և 14՝ պատանիների<ref name=ncbi> {{статья |автор=Dahl, G. B. |заглавие=Early Teen Marriage and Future Poverty |ссылка= |издание=Demography |тип=ж |место= |издательство= |год=2010 |том=47 |страницы=689–718 |isbn= |issn= |doi=10.1353/dem.0.0120 |bibcode= |arxiv= |pmid=20879684 |язык=en |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>։ Միջնադարյան [[Անգլիա]]յի օրենսդիր մարմինը, շատ բաներում հիմնվելով հռոմեական իրավունքի վրա, նույնպես թույլատրում էր վաղ ամուսնությունները, և դրանք սովորաբար կնքվում էին մինչև 16 տարեկանը<ref>{{статья |автор=Saito O.|заглавие=Historical demography: achievements and prospects |ссылка= |издание=Population Studies |место= |издательство= |год=1996 |том=50 |выпуск=3 |номер= |страницы=537–553 |isbn= |issn= |doi=10.1080/0032472031000149606 |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык=en |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>։ [[Չինաստանի կայսրություն]]ում մանկական ամուսնությունը ևս համարվում էր սովորական<ref> {{статья |автор=Zhao Z. |заглавие=Demographic systems in historic China: some new findings from recent research |издание=Journal of the Australian Population Association |год=1997 |том=14 |выпуск=2 |страницы=201–232 |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык=en |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>։ == Կրոնական կանոններ և պետական օրենքներ == Պատմությանը հայտնի կրոններից շատերն այսպես թե այնպես սահմանում էին ամուսնանալու նվազագույն տարիք։ Քրիստոնեական [[կանոնական իրավունք]]ն արգելում էր աղջկան ամուսնացնել մինչև նրա [[սեռական հասունացում]]ը<ref>{{книга |автор=Burn, Richard; Tyrwhitt, Robert; Phillimore, Robert. |заглавие=The Ecclesiastical Law |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=London |издательство=Sweet Stevens & Norton |год= |volume=4 |pages=54 |columns= |allpages= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>, իսկ հնդկական [[Վեդա]]ները՝ թույլատրում էին միայն դրանից 3 տարի հետո<ref>{{книга |автор=Macdonell, Arthur Anthony; Keith, Arthur Berriedale |часть=Chaild Marriage |ссылка часть=https://archive.org/stream/vedicindexofname01macduoft#page/474/mode/2up |заглавие=Vedic index of names and subjects |ссылка=https://archive.org/details/vedicindexofname01macduoft |викитека= |место=London |издательство=Murray |год=1912 |volume=1 |pages=474-476 |allpages=572 |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>։ Հրեա գիտնականները և ռաբունիները կտրականապես դեմ էին սեռական հասունության չհասած ամուսնություններին<ref name=friedman80/>, սակայն միևնույն ժամանակ բացառություններ էին անում․ 3-12 տարեկան աղջիկները կարող էին նշանվել կամ ամուսնանալ իրենց հայրերի կամքով<ref>{{cite web|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/10310-majority|title=MAJORITY - JewishEncyclopedia.com|lang=en|publisher=|accessdate=հուլիսի 9, 2016}}</ref><ref>{{книга |автор=Lőw, Leopold. |заглавие=Beiträge zur jüdischen Altherthumskunde, Band 2 |ссылка=https://books.google.am/books?id=QbUXAQAAMAAJ&q=ketannah&dq=ketannah&hl=de&sa=X&ved=0CDEQ6AEwAmoVChMI9-Tsgc3BxwIVxtYUCh0Vyggj |викитека= |ответственный= |издание= |место= |издательство=Gregg |год=1969 |pages=170, 175, 176 |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>։ [[Կաթոլիկ եկեղեցի]]ն, մինչև [[1917 թվականի կանոնական իրավունքի կոդեքս]]ի ընդունումը, սահմանում էր նշանադրության խզման նվազագույն տարիքը ({{lang-lat|sponsalia de futuro}}) 7 տարեկան։ Իսկական ամուսնության կնքման նվազագույն տարիքը համարվում էր կա՛մ փաստացի սեռական հասունացումը, կա՛մ 14 տարեկան՝ պատանիների և 12 տարեկան՝ աղջիկների համար<ref name="Rock1907">{{cite web|inline=1|title=Canonical Age|url=http://www.newadvent.org/cathen/01206c.htm|first=P.M.J.|last=Rock|volume=1}}</ref>։ 1917 թվականի կոդեքսով այդ տարիքային շեմը բարձրացավ տղաների համար 16 տարեկանի և աղջիկների համար՝ 14<ref name="Bachofen1920">{{cite encyclopedia|location=St. Louis, MO; London|publisher=B. Herder book|encyclopedia=A commentary on the new code of the canon law|last=Bachofen|first=Charles A.|edition=2nd rev.|volume=5|year=1920|lccn=|url=http://hdl.handle.net/2027/wu.89088314570?urlappend=%3Bseq=174|at=c. 1067}}</ref>։ [[Կանոնական իրավունքի կոդեքս|Կանոնական իրավունքի ներկայիս կոդեքսով]], որն ընդունվել է 1983 թվականին, ամուսնության նվազագույն տարիք է սահմանվում տղաների համար 16 տարեկանը և աղջիկների համար 14 տարեկանը<ref name="CIC1983">{{cite encyclopedia|location=Washington, DC|publisher=Canon Law Society of America|encyclopedia=Code of canon law: new English translation|version=IntraText|year=1999|origyear=©1998|isbn=0-943616-79-4|author=Catholic Church|url=http://www.vatican.va/archive/ENG1104/_INDEX.HTM|via=Vatican.va}}</ref><ref name=autogenerated1>{{cite web |url=http://www.vatican.va/archive/ENG1104/_P3Y.HTM |title=Code of Canon Law |subtitle=c. 1083 §1 |date= |format= |work= |publisher=Vatican |accessdate=2016-09-24 |lang=en |description= |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>{{Ն|Թեև ներկայիս կանոնական իրավունքի կոդեքսը (կանոն 1083) որպես վավերական ամուսնության նավազագույն տարիք է սահմանում տղամարդկանց համար 16 տարեկանը և կանանց համար 14 տարեկանը<ref name="CIC1983"/><ref name=autogenerated1 />, նույն կոդեքսի կանոն 97-ը դիտարկում է 18 տարին չլրացած անձանց որպես անչափահասներ, որոնք գտնվում են ծնողների իշխանության ներքո<ref name="CIC1983"/><ref>{{cite web |url=http://www.vatican.va/archive/ENG1104/_P3Y.HTM |title=Code of Canon Law |subtitle=cc. 97 §1, 98 §2 |date= |format= |work= |publisher=Vatican |accessdate=2016-09-24 |lang=en |description= |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Եթե պետական օրենքով ամուսնությունը չի կարող կնքվել կամ ճանաչվել կամ եթե այն կնքվում է առանց ծնողների իմացության կամ համաձայնության, եկեղեցական պսակադրությունը կարող է տեղի ունենալ միայն տեղի հոգևոր առաջնորդի նախնական թույլտվությամբ<ref name="CIC1983"/><ref>{{cite web |url=http://www.vatican.va/archive/ENG1104/__P3W.HTM |title=Code of Canon Law |subtitle=c. 1071 §1, 2° и 6° |date= |format= |work= |publisher=Vatican |accessdate=2016-09-24 |lang=en |description= |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Բացի այդ եպիսկոպոսների յուրաքանչյուր համաժողով կարող է օրինական ամուսնության համար ավելի բարձր տարիք սահմանել<ref name="CIC1983"/><ref>{{cite web |url=http://www.vatican.va/archive/ENG1104/__P3Y.HTM |title=Code of Canon Law |subtitle=c. 1083 §§1–2 |date= |format= |work= |publisher=Vatican |accessdate=2016-09-24 |lang=en |description= |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Իսկ կանոն 1072-ը պարտավորեցնում է պաստորին տարհամոզել ծխականներին ամուսնանալ, եթե նրանց տարիքը չի համապատասխանում իրենց բնակավայրում ընդունված ամուսնական տարիքին<ref name="CIC1983"/><ref>{{cite web |url=http://www.vatican.va/archive/ENG1104/_P3W.HTM |title=Code of Canon Law |subtitle=c. 1072 |date= |format= |work= |publisher=Vatican |accessdate=2016-09-24 |lang=en |description= |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Էդվարդ Ն․ Փիթերսը բացատրում է, որ կանոն 1083-ը լիազորում է տեղի եպիսկոպոսական համաժողովներին իրենց տարածքներում բարձրացնել ամուսնության նվազագույն տարիքը այս կամ այն ժողովրդի համար՝ հաշվի առնելով ամուսնության հետ կապված տեղական պայմանները և հանգամանքները<ref name="Peters1996">{{статья |автор=Peters, Edward N. |заглавие=Too young to marry |ссылка= |автор издания= |издание=America |тип=ж |место=New York |издательство=America Press |год=1996 |месяц=6 |число=22 |том=174 |выпуск=20 |страницы=14–16 |isbn= |issn=0002-7049 |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык=en |ref= |archiveurl= |archivedate=}}. Перепечатано в {{cite web |url=http://www.canonlaw.info/a_tooyoung.htm |title=Too young to marry |subtitle= |author=Peters, Edward. |authorlink= |date= |format= |work=canonlaw.info |publisher= |accessdate=2016-09-24 |lang=en |archiveurl= https://web.archive.org/web/20060221153117/http://www.canonlaw.info/a_tooyoung.htm|archivedate=2006-02-21 }}</ref>։ Այլ կանոններում սահմանվում են [[Կաթոլիկ եկեղեցի|կաթոլիկ եկեղեցով]] ամուսնության այլ պայմաններ, օրինակ՝ եթե նորապսակներից թեկուզ մեկը՝ անկախ տարիքից, ընդունակ չէ գիտակցել ամուսնության իմաստը, չի հասկանում ամուսնական հիմնական իրավունքները և պարտականությունները, նման ամուսնությունը չի կնքվում<ref name="CIC1983"/><ref>{{cite web |url=http://www.vatican.va/archive/ENG1104/_P3Z.HTM |title=Code of Canon Law |subtitle=c. 1095 |date= |format= |work= |publisher=Vatican |accessdate=2016-09-24 |lang=en |description= |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։}}։ Չնայած նրան, որ 21-րդ դարի սկզբին երկրների մեծամասնության օրենքով ամուսնության նվազագույն տարիքը սահմանվում էր 18 տարեկանը, շատ երկրներում (ընդ որում ոչ միայն զարգացող կամ կրոնական) կան բացառություններ, որոնք թույլ են տալիս ամուսնանալ այդ տարիքից շուտ՝ ծնողների և/կամ դատարանի համաձայնությամբ<ref name="too young"/>։ Կան երկրներ, որտեղ կրոնական ամուսնությունը, ինչպես նախկինում, ճանաչվում է պետության իշխանությունների կողմից, որոշներում էլ պարտադիր է գրանցված [[քաղաքացիական ամուսնություն]]ը։ 2015 թվականին [[Իսպանիա]]յի իշխանությունները բարձրացրին ամուսնության նվազագույն տարիքը՝ 14-ից դարձնելով 16<ref name="BBC News">{{cite web|url=http://www.bbc.com/news/world-europe-33636920|title=Spain raises marrying age from 14 to 16|work=BBC News|lang=en|publisher=[[BBC]]|accessdate=2016-09-26}}</ref>։ [[Մեքսիկա]]յում մինչև 18 տարեկանը (14 տարեկանից սկսած աղջիկներին և 16 տարեկանից սկսած տղաներին) ամուսնանալ թույլատրվում է ծնողների համաձայնությամբ<ref name="Marriage requirements in Mexico">{{cite web|url=http://embamex.sre.gob.mx/canada_eng/index.php/marriage-in-mexico |title=Marriage requirements in Mexico |lang=en |publisher=Embamex.sre.gob.mx |date= |accessdate=2015-02-18}}</ref>։ [[Ուկրաինա]]յում 2012 թվականին Ընտանեկան կոդեքսում փոփոխություններ արվեցին, որոնք սահմանեցին նույն տարիքային շեմը աղջիկների և տղաների համար՝ 18 տարեկան, սակայն դատարանն իրավունք ունի թույլ տալ ամուսնանալ 16 տարեկանից, եթե գտնի, որ դա բխում է անչափահասի շահերից<ref>{{cite web |url=http://eeca.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/unfpa%20ukraine%20summary.pdf |title=Child Marriage in Ukraine (Summary) |quote= |date= |format= |work= |publisher=ЮНФПА |accessdate=2016-09-24 |lang=en |description= |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Դատարանի հաստատմամբ վաղ ամուսնություններ թույլատրվում են [[ԱՄՆ]]-ի շատ նահանգներում։ [[Կանադա]]յում 2015 թվականից ամուսնության նվազագույն տարիքը սահմանված է 16 տարեկան, և [[Չափահասություն|չափահասության]] տարիքը կարող է սահմանվել պրովինցիաների իշխանությունների կողմից՝ 18 կամ 19 տարեկան։ Կանադայում որպեսզի անչափահասն ամուսնանա պահանջվում է ծնողների համաձայնությունը կամ դատարանի որոշում։ «Քաղաքացիական ամուսնության մասին ակտ»-ի համաձայն՝ 16 տարին չլրացած անձը կարող է ամուսնություն կնքել, սակայն այդպիսի ամուսնությունը չի գրանցվի կամ ճանաչվի Կանադայի իշխանությունների կողմից<ref name="ReferenceA"/>։ Իսկ ոչ պետական ամուսնական արարողության անցկացումը, եթե նորապսակներից թեկուզ մեկի 16 տարին չի լրացել, համարվում է քրեական հանցագործություն ([[Կանադայի քրեական օրենսգիրք|Կանադայի քրեական օրենսգրքի]] հոդված 293.2) և պատժվում է մինչև 5 տարի ազատազրկմամբ․ ընդ որում պատժելի է այդպիսի ամուսնական արարողության կազմակերպման և անցկացման ցանկացած մասնակցություն, եթե մեղավորը ակնհայտ կերպով գիտեր նորապսակի տարիքի մասին<ref name="laws-lois.justice.gc.ca"/>։ [[Հյուսիսային Իռլանդիա]]յում, [[Անգլիա]]յում և [[Ուելս]]ում հնարավոր է ամուսնություն կնքել 16-17 տարեկան հասակում՝ ծնողների համաձայնությամբ, իսկ [[Շոտլանդիա]]յում՝ առանց ծնողների համաձայնության<ref name="GOV.UK">{{cite web|url=https://www.gov.uk/marriages-civil-partnerships/overview |title=Marriages and civil partnerships in the UK |publisher=GOV.UK |date=2014-12-16 |accessdate=2016-09-26}}</ref>։ Սակայն [[Միացյալ Թագավորություն]]ում, ըստ [[1973 թվականի ամուսնական ակտ]]ի, մինչև 16 տարեկանների ամուսնությունը համարվում է [[անվավեր ամուսնություն|անվավեր]]<ref>{{cite web|url=http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1973/18 |title=Matrimonial Causes Act 1973 |publisher=Legislation.gov.uk |date= |accessdate=2015-02-18}}</ref>։ [[Ամուսնությունն իսլամում|Իսլամական ամուսնական կանոններով]] երբեմն թույլատրվում է մինչև 10 տարեկան աղջիկների ամուսնությունը, քանի որ [[շարիաթ]]ի օրենքները մասամբ հիմնված են [[Մուհամեդ]] առաքյալի մտքերի և արարքների վրա, որոնք մասամբ նկարագրված են «[[Սահիհ ալ-Բուխարի]]» և «[[Սահիհ Մուսլիմ]]» հադիսներում։ Ըստ այդ աղբյուրների՝ Մուհամեդն ամուսնացել է [[Աիշա բինթ Աբու Բաքր|Աիշայի]]՝ իր երրորդ կնոջ հետ, երբ վերջինս 6 կամ 7 տարեկան էր{{Ն|Որոշ աղբյուրներում նշվում է 6 տարեկան, մյուսներում՝ 7<ref name="spellberg">{{книга |автор=Spellberg, Denise |заглавие=Politics, Gender, and the Islamic Past: The Legacy of 'A’isha Bint Abi Bakr |ссылка= |викитека= |ответственный= |место= |издательство=Columbia University Press |год=1996 |pages=39-40 |isbn=978-0-231-07999-0 |ref= }}</ref>։}} և փաստացի ամուսնական հարաբերություններ ունեցավ Աիշայի հետ, երբ վերջինս մոտ 9 կամ 10 տարեկան էր{{Ն|Աղբյուրների մեծամասնությունում 9 տարեկան է նշված, մեկում՝ 10<ref name="spellberg" />։ [[Ահմադիյայի մուսուլմանական համայնք]]ը հրապարակեց [[Պակիստան]]ից [[Մաուլանա Մուհամմադ Ալիի|Մուհամմադ Ալիի]] ({{lang-ar|محمد علي (كاتب}})‎) աշխատանքը, որտեղ նա պնդում էր, որ [[Սահիհ ալ-Բուխարի]]ն հավաստի չէ, և որ Աիշան կարող էր ամուսնանալ պատանի և ոչ թե մանուկ հասակում<ref>{{книга |автор=Ali, Maulana Muhammad; Hayton, Jon. |часть=The Prophet's Marriages |ссылка часть=https://books.google.am/books?id=od6dAQKgK-YC&pg=PT150&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false |заглавие=Muhammad the Prophet |ссылка=https://books.google.am/books?id=od6dAQKgK-YC&printsec=frontcover&hl=ru&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false |викитека= |ответственный= |издание=E-Book Edition (Re-Typeset) |место=USA |издательство=Ahmadiyya Anjuman Ishaat Islam Lahore |год=2011 |pages= |allpages=208 |isbn=9781934271155 |тираж= |ref= }}</ref>։ Սակայն ահմադիյացիների հայացքները կրոնադավանանքի և իսլամի պատմության վերաբերյալ լիովին կիսում են մուսուլմանների միայն փոքր մասը, իսկ մեծամասնության համար դրանք շատ վիճելի պնդումներ են<ref>{{книга |автор=Siddiq & Ahmad |часть=Law & Inequality, 14 |ссылка часть= |заглавие=Enforced Apostasy: Zaheeruddin v. State and the Official Persecution of the Ahmadiyya Community in Pakistan |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место= |издательство= |год=1995 |volume= |pages=275—284 |columns= |allpages= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref><ref>{{статья |автор=Ahmed, Leila |заглавие=Women and the Advent of Islam |ссылка=http://www.jstor.org/stable/3174138 |издание=Signs |тип=ж |место= |издательство=The University of Chicago Press |год=1986 |том=11 |номер=4 |страницы=677—678 |issn=00979740 |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык=en |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>։}}։ Որոշ հայտնի իսլամ գիտնականներ ենթադրում են, որ այստեղ խոսքը բառացիորեն ժամանակագրական տարիքի մասին է․ մուսուլմանների մոտ ամուսնական տարիքը գալիս է այն ժամանակ, երբ աղջկա պատասխանատուները հասկանում են, որ նա հասել է սեռական հասունացման։ Սակայն սեռական հասունացման այս սահմանումը ոչ պրոֆեսիոնալ է և բավականին սուբյեկտիվ։ Շատ մուսուլմաններ և իսլամի որոշ ուսումնասիրողներ համոզված են, որ 13 տարին չլրացած աղջկան ամուսնացնելը թույլ է տրվում շարիաթի օրենքներով<ref>{{книга |автор={{nobr|Ali A. A.}} |заглавие=Child Marriage in Islamic Law |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=McGill University (Canada) |издательство=The Institute of Islamic Studies |год=2000 |volume= |pages=16-18 |allpages= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref><ref>{{книга |автор=Maududi, Syed Abul A'ala |часть=Surah At-Talaq 65 |ссылка часть=http://www.islamicstudies.info/tafheem.php?sura=65 |заглавие=Towards Understanding the Quran |оригинал= |ссылка=http://www.islamicstudies.info/quran/tafheem/tafheemintroduction.php |викитека= |ответственный=пер. с араб. на англ. Dr. Zafar Ishaq Ansari |издание= |место= |издательство=islamicstudies.info |год= |pages= |allpages= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref><ref>{{cite news |first=Mohammed |last=Jamjoom |title=Saudi judge refuses to annul 8-year-old's marriage |url=http://edition.cnn.com/2009/WORLD/meast/04/12/saudi.child.marriage/ |publisher=[[CNN]] |date=2009-04-12 |accessdate=2016-09-26 |language=en |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ [[ՄԱԿ-ի բնակչության հիմնադրամ]]ը հաղորդում է, որ<ref name="too young"/> {{քաղվածք|2010 թվականին 158 երկիր հաղորդել է այն մասին, որ իրենց օրենքներով կնոջ ամուսնանալու նվազագույն տարիքը՝ առանց ծնողների կամ իշխանությունների համաձայնության, սահմանված է 18 տարեկան։ Սակայն 146 երկրներում պետական օրենքները կամ տեղական սովորույթների օրենքները թույլ են տալիս 18 տարին չլրացած աղջիկներին ամուսնանալ՝ ծնողների կամ իշխանությունների համաձայնությամբ․ 52 երկրներում 15 տարին չլրացած աղջիկները կարող են ամուսնանալ ծնողների համաձայնությամբ։ Այլ իրավիճակ է տղամարդկանց մոտ։ 180 երկրներում տղամարդկանց ամուսնանալու նվազագույն տարիքը 18 տարեկանն է։ Բացի այդ 105 երկրներում 18 տարին չլրացած տղաները կարող են ամուսնանալ ծնողների կամ իշխանության համապատասխան մարմինների համաձայնությամբ, իսկ 23 երկրներում 15 տարին չլրացած պատանին կարող է ամուսնանալ ծնողների համաձայնությամբ։ {{oq|en|In 2010, 158 countries reported that 18 years was the minimum legal age for marriage for women without parental consent or approval by a pertinent authority. However, in 146 countries, state or customary law allows girls younger than 18 to marry with the consent of parents or other authorities; in 52 countries, girls under age 15 can marry with parental consent. In contrast, 18 is the legal age for marriage without consent among males in 180 countries. Additionally, in 105 countries, boys can marry with the consent of a parent or a pertinent authority, and in 23 countries, boys under age 15 can marry with parental consent.}} |}} Օրենքով թույլ տրվող վաղ ամուսնությունները պարտադիր չեն հանգեցնում դրանց տարածմանը, սակայն որոշակի համահարաբերակցություն այս երևույթների միջև գոյություն ունի։ ԱՄՆ-ում [[1960 թվականի մարդահամարը ԱՄՆ-ում|1960 թվականի մարդահամար]]ի տվյալներով աղջիկների 3,5 %-ն ամուսնացել է մինչև 16 տարեկանը, իսկ 11,9 %-ը՝ 16-18 տարեկանում։ Այն նահանգներում, որտեղ սահմանվել է ամուսնական տարիքի նվազագույն շեմ, մանկական ամուսնությունները շատ են եղել<ref name=ncbi/>։ Սակայն իսլամական երկրներում համահարաբերակցություն ամուսնական բարձր տարիքի և մանկական ամուսնությունների փաստացի տարածման օրենսդրական սահմանումների միջև չի նկատվում։ Այն երկրներում, որտեղ իսլամը պետական կրոն է, ընդունվում է շարիաթի օրենքների գերակայությունը, և հակասությունների դեպքում դատարանները հաճախ են որոշումներ կայացնում շարիաթի օրենքներին համապատասխան և ոչ թե ըստ գործող պետական օրենքների ու այսպիսով կարող են թույլատրվել վաղ ամուսնությունները, որոնք արգելվում են քաղաքացիական օրենսդրությամբ։ [[ՅՈՒՆԻՍԵՖ]]-ի տվյալներով առավել քանակությամբ վաղ ամուսնություններ գրանցված բոլոր երկրներում՝ Նիգերում, Չադում, Մալիում, Բանգլադեշում և Գվինեայում, մուսուլմանները կազմում են բնակչության մեծամասնությունը<ref name=unicef12a>{{cite web|url=http://www.unicef.org/sowc09/docs/SOWC09-CountryExample-Mali.pdf|format=PDF|title=Child Marriage is a Death Sentence for Many Young Girls|lang=en|publisher=[[UNICEF]]|year=2012|accessdate=2016-11-05|archive-date=2021-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20210113035429/https://www.unicef.org/sowc09/docs/SOWC09-CountryExample-Mali.pdf|dead-url=yes}}</ref>։ == Պատանիներ և պարմանուհիներ == [[Պատկեր:Valentine, Laura - Aunt Louisa's Nursery Favourite - 0029.jpg|thumb|Երիտասարդ նորապսակների պսակադրություն միջնադարում]] Պատմությանը հայտնի են մանկահասակ աղջիկների ամուսնությունների ավելի շատ դեպքեր, քան տղաների, և այժմ, ըստ [[ՅՈՒՆԻՍԵՖ]]-ի տվյալների, մանկահասակ հարսնացուներն անհամաչափորեն շատ են մանկահասակ փեսացուներից։ Սակայն անչափահաս երիտասարդի ամուսնությունը ևս չի կարելի անվանել բացառապես հազվագյուտ երևույթ․ 2014 թվականի սեպտեմբերի տվյալներով 18 տարին չլրացած 156 մլն տղա կա ամուսնացած։ Սակայն մանկահասակ տղաների ամուսնության պատճառների և հետևանքների հարցը բավարար չափով ուսումնասիրված չէ<ref>{{cite web|url=http://www.thedailybeast.com/articles/2014/09/18/the-sad-hidden-plight-of-child-grooms.html|title=The Sad Hidden Plight of Child Grooms|first=Nina|last=Strochlic|date=սեպտեմբերի 18, 2014|publisher=|accessdate=հուլիսի 9, 2016}}</ref>։ == Մանկական ամուսնությունների պատճառները == [[ՄԱԿ-ի բնակչության հիմնադրամ]]ի տվյալներով՝ մանկական ամուսնությունների տարածմանը նպաստող գործոններն են աղքատությունը և դրա հետ կապված գոյատևման տնտեսական ռազմավարությունները, սեռային անհավասարությունը, հողատիրության և այլ սեփականության հետ կապված հարցերը, սեքսուալության վերահսկումը և ընտանիքի պատվի պաշտպանությունը, ավանդույթները և մշակույթը, չամուսնացած կնոջ կյանքի անվտանգությունն ապահովելու անհնարինությունը (վերջինս հատկապես ակտուալ է [[պատերազմ]]ի, [[սով]]ի և [[համաճարակ]]ի ժամանակ)<ref name="too young">{{cite web|title=Marrying Too Young: End Child Marriage|url=http://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/MarryingTooYoung.pdf|publisher=UNFPA}}</ref>։ Այլ պատճառների թվում են ամուսնությունների օգտագործումն իշխանության հետ կապված խնդիրները լուծելու և ընտանիքների միջև հարաբերությունները կարգավորելու համար<ref name="too young"/>։ Մանկական ամուսնությունների տարածումը կարող է կապված լինել բնակչության թվի արագ աճի, մեծ քանակությամբ որբ երեխաների, տարբեր հիվանդությունների համաճարակների հետ<ref name=":0" />։ === Օժիտ և հարսնագին === [[Պատկեր:Thai Bride Price 2008.jpg|thumb|left|[[Հարսնագին|Հարսնագնի]] թաիլանդական ավանդական արարողություն]] Որոշ երկրներում հարսնացուին [[օժիտ]] տալու հին ավանդույթը պահպանվել է մինչև այժմ։ Հաճախ օժիտ տալը հարսնացուի ծնողների համար չափազանց մեծ ծախսերի է հանգեցնում, հատկապես տնտեսական ճգնաժամերի, հետապնդումների, սեփականության անկանխատեսելի բռնագրավման և խտրականություն մտցնող հարկերի սահմանման ժամանակ, ինչպիսին [[ջիզիա]]ն է։ Նման տնտեսական դժվարությունները հաճախ են ծնողներին ստիպում իրենց դստերն ամուսնացել հենց այն ժամանակ, երբ բավականաչափ օժիտ են հավաքում՝ հաշվի չառնելով դստեր տարիքը։ [[Շլոմո Դով Գոյտեյն]]ը նշում է, որ եվրոպացի հրեաները ևս այսպիսի ավանդույթ ունեն․ ամուսնացնել իրենց դստերը որքան հնարավոր է շուտ, հենց այն ժամանակ, երբ ծնողները կպատրաստեն փեսային բավարարող օժիտ<ref name=goitein78>{{книга |автор={{nobr|Goitein S. D.}}|часть=The Jewish Communities of the Arab World |ссылка часть= |заглавие=A Mediterranean Society |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место= |издательство=University of California Press |год=1978 |volume=3 |pages= |allpages= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref>։ Մյուս ժողովուրդների ավանդույթներում ընդունված է [[հարսնագին|հարսնագնի]] պրակտիկան․ երբ, ընդհակառակը, փեսան (կամ նրա ծնողները) պետք է գումար վճարեն կամ այլ սեփականություն տան հարսնացուի ծնողներին, որպեսզի վերջիններս տան իրենց համաձայնությունն այդ ամուսնությանը։ Որոշ երկրներում որքան հարսնացուն երիտասարդ է, այնքան շատ հարսնագին կարելի է ստանալ նրա համար<ref>{{cite news |last=Bearak |first=Barry |title=The bride price |lang=en |publisher=[[Նյու Յորք Թայմս]] |url=http://www.nytimes.com/2006/07/09/magazine/09BRI.html |date=2006-06-09 }}</ref>։ Այսպիսի պրակտիկան ավելի է նպաստում աղջիկների վաղ ամուսնությանը։ Լինում են նաև դեպքեր, երբ հարսնացուի ծնողներն այնքան ծանր նյութական վիճակում են լինում, որ նրանց համար դստերը «վաճառելը» միակ հնարավորությունն է դուրս գալ այդ վիճակից․ մյուսներն էլ նախօրոք դիտում են դուստրերին որպես ապրանք և ընտանիքի համար եկամտի աղբյուր<ref> {{статья |автор=Soraya, Tremayne. |заглавие=Modernity and early marriage in Iran: a view from within |ссылка=http://muse.jhu.edu/journals/journal_of_middle_east_womens_studies/v002/2.1tremayne.pdf |автор издания= |издание=Journal of Middle East Women's Studie |тип=ж |место= |издательство=Duke University Press |год=2006 |том=2 |выпуск=1 |страницы=65–94 |isbn= |issn= |doi=10.1215/15525864-2006-1003 |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref><ref> {{статья |автор = Boyden, Jo; Pankhurst, Alula; Tafere, Yisak. |заглавие = Child protection and harmful traditional practices: female early marriage and genital modification in Ethiopia |ссылка = |язык = en |издание = Development in Practice, special issue: Child Protection in Development |тип = ж |издательство = Taylor & Francis |год = 2012 |месяц = 6 |том = 22 |выпуск = 4 |страницы = 510–522 |isbn = |issn = |doi = 10.1080/09614524.2012.672957 |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = |archivedate = }} </ref><ref> {{статья |автор = Chowdhury F. D. |заглавие = The socio‐cultural context of child marriage in a Bangladeshi village |ссылка = |язык = en |издание = International Journal of Social Welfare |тип = ж |место = |издательство = Wiley-Blackwell |год = 2004 |месяц = 7 |том = 13 |выпуск = 3 |страницы = 244–253 |issn = |doi = 10.1111/j.1369-6866.2004.00318.x |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = |archivedate = }} </ref>։ Այսպիսով, հարսնագնի ավանդույթը երբեմն հանգեցնում է ոչ միայն վաղ ամուսնությունների, այլև [[երեխաների վաճառք]]ին<ref name="africachild"/><ref> {{статья |автор = Warner, Elizabeth. |заглавие = Behind the wedding veil: Child marriage as a form of trafficking in girls |ссылка = http://digitalcommons.wcl.american.edu/jgspl/vol12/iss2/1/ |язык = en |издание = Journal of Gender, Social Policy & the Law |тип = ж |место = |издательство = |год = 2004 |том = 12 |выпуск = 2 |страницы = 233–247 |isbn = |issn = |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = |archivedate = }} </ref><ref> {{статья |автор = Larsen, Jacqueline Joudo. |заглавие = The trafficking of children in the Asia–Pacific |ссылка = http://www.aic.gov.au/publications/current%20series/tandi/401-420/tandi415.html |язык = en |издание = Trends & Issues in Crime and Criminal Justice |тип = ж |место = Canberra |издательство = Australian Institute of Criminology |год = 2011 |месяц = 4 |номер = 415 |issn = 1836-2206 |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = |archivedate = }}</ref>։ === Հետապնդում, բռնի վերաբնակեցում և ստրկություն === Վաղ ամուսնությունների թվի աճն զգացվում է նաև այնպիսի ամենաբարդ և վտանգավոր իրավիճակներում, ինչպիսիք են պատերազմները, [[բռնի կրոնափոխություն|բռնի կրոնափոխումը]], տեղի ժողովուրդների գերեվարումը և ստրուկների վերածումը, արտաքսումը և բռնի վերաբնակեցումը, զանգվածային ձերբակալությունները։ Քանի որ այսպիսի դեպքերի մեծամասնությունում տղամարդիկ ավելի շատ են զոհվում կամ ազատազրկվում, քան կանայք, առաջանում է փեսացուների պակասորդ, որն էլ աղջկա ծնողներին ստիպում է նրան ամուսնացնել առաջին իսկ հնարավորության դեպքում, քանի դեռ փեսացուն չի գնացել կամ ինչ-որ բան չի պատահել։ Մինչև 19-րդ դարը [[Եվրոպա]]յում [[գնչուներ]]ի և [[հրեաներ]]ի հետապնդումները, [[Արևմտյան Աֆրիկա]]յում [[ստրուկներ]]ի բռնազավթումը եվրոպացի գաղութարարների, իսկ [[Հնդկաստան]]ում և [[Աֆղանստան]]ում՝ մուսուլմանների կողմից, նպաստում էին մանկական ամուսնությունների թվի աճին այն ժողովուրդների շրջանում, որոնք այդպիսի բռնության զոհ էին դառնում<ref name=goitein78 /><ref>{{книга |автор=Wink, Andre. |часть=The Slave Kings and the Islamic Conquest, 11th-13th Centuries |ссылка часть= |заглавие=Al-Hind: the Making of the Indo-Islamic World |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Leiden |издательство= |год=1997 |volume=2 |pages= |allpages= |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}</ref><ref>{{книга |автор=Likhovski, Assaf. |заглавие=Law and Identity in Mandate Palestine |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место= |издательство=University of North Carolina Press |год=2006 |pages=93-103 |columns= |allpages= |серия= |isbn=978-0-8078-3017-8 |тираж= |ref= }}</ref>։ Այսպես, [[Նյու Յորք Թայմս]]ի և այլ հետազոտողների տվյալներով՝ Հնդկաստանում մանկական ամուսնությունների տարածման հիմնական պատճառը նրանց [[Հարավային Ասիայի զավթում մուսուլմանների կողմից|զավթումն էր մուսուլմանների կողմից]], որն սկսվեց ավելի քան հազար տարի առաջ։ Զավթիչները հաճախ էին բռնաբարում չամուսնացած հնդիկ աղջիկներին կամ առևանգում էին նրանց որպես ռազմավար, իսկ վաղ ամուսնությունը պաշտպանություն էր համարվում դրանից<ref>{{cite news |author=Burns, {{nobr|John F.}} |title=Though Illegal, Child Marriage Is Popular in Part of India |url=http://www.nytimes.com/1998/05/11/world/though-illegal-child-marriage-is-popular-in-part-of-india.html?_r=0 |publisher=[[New York Times]] |date=1998-05-11 |accessdate=2016-09-26 |language=en |archiveurl= |archivedate= }}</ref><ref> {{статья |автор = {{nobr|Ralston H.}} |заглавие = Religious Movements and the Status of Women in India |ссылка = |язык = en |издание = Social Compass |тип = |место = |издательство = |год = 1991 |том = 38 |номер = 1 |страницы = 43-53 |issn = |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = |archivedate = }}</ref><ref> {{статья |автор = Tharakan, Sophie; Tharakan, Michael. |заглавие = Status of women in India: a historical perspective |ссылка = |язык = en |издание = Social Scientist |тип = ж |место = |издательство = |год = 1975 |том = 4 |номер = 4/5 |страницы = 115—123 |issn = |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = |archivedate = }}</ref>։ Նման իրավիճակում էին նաև սեֆարդիները՝ մուսուլմանների լծի տակ 10-13-րդ դարերում․ սեֆարդների շրջանում աղջիկների վաղ ամուսնությունները ևս տարածված էին, և ավելի տարածվեցին [[Իսպանիա]]յից [[Օսմանյան կայսրություն]] արտաքսված հրեաների շրջանում։ Արևելյան [[սեֆարդիներ]]ի շրջանում, որոնք ապրում էին այնպիսի շրջաններում, որտեղ մուսուլմանները մեծամասնություն էին կազմում, մանկական ամուսնությունները շարունակվեցին նաև 19-րդ դարում<ref> {{книга | автор = Lieberman, Julia Rebollo. | заглавие = Sephardi Family Life in the Early Modern Diaspora | ссылка = | викитека = | ответственный = | издание = | место = | издательство = Brandeis University Press | год = 2011 | volume = | pages = 8-10 | allpages = | серия = | isbn = 978-1-58465-957-0 | тираж = | ref = }} </ref><ref> {{статья |автор = Lamdan, Ruth. |заглавие = Child Marriages in Jewish Society in Eastern Mediterranean during the 16th Century |ссылка = |язык = en |издание = Mediterranean Historical Review |тип = |место = |издательство = |год = 1996 |месяц = 6 |том = 11 |номер = 2 |страницы = 37-59 |issn = |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = |archivedate = }} </ref><ref> {{статья |автор = Hacker, Joseph. |заглавие = |ссылка = |язык = en |ответственный = Editor: Haim Beinart |автор издания = Sheparad, Moreshet. |издание = The Sephardi Legacy |тип = |место = |издательство = Magnes Press |год = 1992 |том = 2 |страницы = 109—133 |isbn = |issn = |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = |archivedate = }}</ref>։ === Աղքատություն, սոցիալական ճնշում, վախ և անպաշտպանության զգացում === [[Պատկեր:Dame (Alice) Ellen Terry ('Choosing') by George Frederic Watts.jpg|thumb|Անգլիացի թատերական դերասանուհի [[Էլեն Արիս Տերրի|Էլեն Թերին]], որը 16 տարեկանում ամուսնացավ 46-ամյա [[Ջորջ Ֆրեդերիկ Ուոթս|Ջորջ Ուոթսի]] հետ։ Նրա ծնողների համար այս ամուսնությունը հաջող էր, սակայն նա ավելի ուշ ասում էր, որ իրեն լավ չէր զգում՝ լինելով մանկահասակ հարսնացու։]] Սոցիալական անպաշտպանությունն ամբողջ աշխարհում մանկական ամուսնությունների հիմնական պատճառներից մեկն է։ Օրինակ՝ [[Նեպալ]]ում ծնողները վախենում են ենթարկվել հանրային պարսավանքի, եթե իրենց ավագ (18 տարեկանից բարձր) դուստրը շարունակում է ապրել իրենց տանը։ Մյուս վտանգը [[բռնաբարություն]]ն է, որը, կարող է նաև հանգեցնել նրան, որ դրանից հետո զոհն ամուսնանալու փոքր հնարավորություն կունենա<ref> {{статья |автор = Thapa, S. |заглавие = ITS PREVALENCE AND CORRELATES |ссылка = |язык = en |издание = Contributions to Nepalese Studies |тип = |издательство = |год = 1996 |номер = 23(2) |страницы = 361—375 |issn = |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = |archivedate = }} </ref>։ Մյուս մշակույթներում վախենում են, որ չամուսնացած աղջիկը կարող է հեշտ ներգրավվել անթույլատրելի հարաբերությունների մեջ<ref name=saudi2009>{{cite news |title=8-year-old Saudi girl divorces 50-year-old husband |url=http://usatoday30.usatoday.com/news/world/2009-04-30-saudi-arabia_N.htm |publisher=USA Today |date=2009-04-30 |accessdate=2016-09-27 |language=en |archiveurl= |archivedate= }}</ref> կամ էլ փախչել սիրեկանի հետ և այդպիսով խայտառակել իր եղբայրներին և կրտսեր քույրերին զրկել հաջող ամուսնանալու հնարավորությունից։ Նմանատիպ մտքերը և հասարակական կարծիքի ճնշումը ևս հանգեցնում են վաղ ամուսնությունների։ Ծայրահեղ աղքատության մեջ ապրող ընտանիքի համար դուստրը կարող է բեռ դառնալ, իսկ եթե նրան ամուսնացնել որքան հնարավոր է շուտ, ապա դա թեթևություն կբերի ոչ միայն ընտանիքին, այլև հենց նրան<ref>{{cite web|url=http://www.state.gov/s/gwi/rls/rem/2010/144989.htm|title=Targeting Girls in the Name of Tradition: Child Marriage |lang=en |publisher=US Department of State}}</ref>․ չքավոր ծնողների ընտրությունը մեծ չէ<ref name="Nour child marriage" /><ref>{{cite news |first=Asad |last=Zia |title=42 % of underage married girls from Pakista |url= |work=Express Tribune / International Herald Tribune |publisher=[[New York Times]] |date=2013-01-02 |accessdate= |language=en |quote= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Մանկական ամուսնությունը կարող է դիտվել նաև որպես երիտասարդ կնոջ տնտեսական անվտանգության ապահովվածության միջոց, հատկապես այն դեպքերում, երբ ընտանիքն արդեն անկարող է նրան պահել, իսկ կինն ինքը հնարավորություն չունի իր գոյության համար միջոցներ հայթայթել<ref name=":4"> {{статья |автор = Gaffney-Rhys, Ruth. |заглавие = International Law as an Instrument to Combat Child Marriage |ссылка = http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13642980903315398#.VTM0iUu9X8E |язык = en |издание = The International Journal of Human Rights |тип = ж |место = |издательство = |год = 2011 |том = 15 |страницы = 359–373 |issn = |doi = 10.1080/13642980903315398 |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = |archivedate = }} </ref>։ Հատկապես սա արդիական է այն էթնիկ խմբերի համար, որոնք խոցելի վիճակում են գտնվում․ հետազոտողները նշել են, որ աշխարհի տարբեր մասերում սփռված հրեաների շրջանում մանկական ամուսնությունների հաճախակիությունը պայմանավորված էր աղքատությամբ, փեսացուների պակասով, տնտեսական և սոցիալական անկայունությամբ{{sfn|Lamdan|2000|pp=28-31}}<ref> {{статья |автор = Grossman A. |заглавие = Child marriage in Jewish society in the Middle Ages until the thirteenth century (in Hebrew) |оригинал = |язык = en |издание = Peamim |год = 1990 |номер = 45 |страницы = 108—126 |archiveurl = |archivedate = }} </ref><ref> {{статья |автор = Abrahams, Israel |заглавие = Jewish life in the Middle Ages |оригинал = |язык = en |издание = Routledge |год = 2005 |страницы = 183—189 |archiveurl = |archivedate = }} </ref>։ Վաղ ամուսնությունների մեկ այլ պատճառ կարող է հանդիսանալ ծնողների վախը՝ դստեր ֆիզիկական անվտանգության համար և այն հույսը, որ ամուսինը վերջինիս կպաշտպանի բռնությունից, անկանոն [[սեռական կյանք]]ից և [[Սեռական ճանապարհով փոխանցվող վարակներ|սեռական ճանապարհով փոխանցվող հիվանդություններ]]ից<ref name="Nour child marriage"/>։ Սակայն իրականում մանկահասակների ամուսնությունն իրենցից տարիքով մեծ տղամարդկանց հետ մեծացնում է այդպիսի վարակներով վարակվելու հավանականությունը․ ամուսնացածներն ավելի հաճախ են վարակվում [[ՁԻԱՀ]]-ով կամ մարդու պապիլոմայի վիրուսով, քան չամուսնացածները<ref name="Nour child marriage" />։ Երկարատև զինված հակամարտությունների ժամանակ երիտասարդ կանանց հաճախ են ամուսնացնում զինծառայողների կամ տարբեր զինված խմբավորումների անդամների հետ՝ այն հույսով, որ զինված ամուսնու կողքին կինն անվտանգ կլինի․ հազվադեպ չեն նաև այն դեպքերը, երբ զինված տղամարդիկ իրենց համար բռնի կերպով հարսնացուներ են վերցնում<ref name=":4" />։ === Քաղաքական և ֆինանսական հարաբերություններ === [[Պատկեր:Lodewijk XIV-Marriage.jpg|thumb|[[Մարիա Ադելաիդա Սավոյա]]յի (12 տարեկան) և [[Բուրգունդիայի դուքս Լյուդովիկոս]]ի (15 տարեկան) վաղ ամուսնությունը։ Հարսանիքը կայացավ 1697 թվականին և քաղաքական միության հիմք դրեց։]] Մանկական ամուսնությունը կարող է կախված լինել սոցիալ-տնտեսական կարգավիճակից։ Մի շարք երկրներում՝ այդ թվում և միջնադարյան [[Ֆեոդալներ|ֆեոդալական]] Եվրոպայում, ազնվականները ձգտում էին իրենց զավակների ամուսնություններն օգտագործել քաղաքական նպատակներով, անվանի ընտանիքների միջև քաղաքական և տնտեսական կապերն ամրապնդելու համար<ref> {{книга | автор = Shaha, Shulamith. | заглавие = The Fourth Estate: A History of Women in the Middle Ages | ссылка = | викитека = | ответственный = | место = Routledge | издательство = | год = 1983 | pages = 131-149 | isbn = 0-415-30851-8 | тираж = | ref = }}</ref>։ Այսպիսի ամուսնությունը դիտվում էր որպես կարևոր պարտավորեցնող համաձայնագիր, իսկ դրա խզումը կարող էր հանգեցնել լուրջ հետևանքների ինչպես ամուսինների, այնպես էլ նրանց բարեկամների համար։ == Մանկական ամուսնությունների տարածումը == === Աշխարհն ընդհանուր առմամբ === [[ՅՈՒՆԻՍԵՖ]]-ի համաձայն՝ աշխարհում տարեկան 18 տարին չլրացած մոտ 10 մլն կին է ամուսնանում<ref name="BBC" />։ Ըստ [[ՄԱԿ-ի բնակչության հիմնադրամ]]ի՝ եթե ներկայիս միտումները պահպանվեն հետագա տարիներին ևս, ապա ամեն օր կկնքվի մինչև 39000 մանկական ամուսնություն, իսկ անչափահաս հարսնացուների թիվը տարեկան կկազմի մոտ 14,2 մլն<ref name="ВОЗ">{{cite web|url=http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2013/child_marriage_20130307/ru/|title=Детские браки: 39 000 каждый день|lang=ru|publisher=ВОЗ|date=2013-03-07|accessdate=2016-08-08}}</ref>։ 2000-2011 թվականներին զարգացած երկրներում 20-24 տարեկան կանանց մոտ 1/3-ը պաշտոնապես կամ ոչ պաշտոնապես ամուսնացել է մինչև 18 տարին լրանալը։ 2010 թվականին այդպիսի կանանց թիվը 67 մլն էր։ Նրանց մոտ 12%-ն ամուսնացել կամ սկսել են համատեղ կյանք վարել իրենց ամուսինների հետ, երբ չէր լրացել նրանց 15 տարին<ref name="too young" />։ Ըստ «[[Save the Children]]» կազմակերպության 2016 թվականի տվյալների՝ աշխարհում յուրաքանչյուր 7 վայրկյանը մեկ 15 տարեկանը չլրացած աղջիկ է ամուսնանում<ref>{{cite news |first=CT |last=Fairfield |title=One Girl Under 15 Married Every Seven Seconds |url=http://www.savethechildren.org/site/apps/nlnet/content2.aspx?c=8rKLIXMGIpI4E&b=9357111&ct=14926603 |publisher=Save the Children |date=2016-10-10 |accessdate=2016-10-11 |language=en |quote= |archiveurl= |archivedate= }}</ref><ref>{{cite news |title=Каждые семь секунд в мире выходит замуж девочка младше 15 лет |url=http://www.interfax.ru/world/531994 |publisher=Интерфакс |date=2016-10-10 |accessdate=2016-10-11 |language=ru |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ === Ամենաշատ մանկական ամուսնություններ գրանցած երկրներ === Մանկական ամուսնությունների տարածվածությունը տարբեր երկրներում էականորեն տարբերվում է<ref name="too young" />։ Շատ [[ավանդական համայնք]]ներում մանկական ամուսնությունները միանգամայն սովորական երևույթ են, հատկապես այնտեղ, որտեղ պահպանվել է հարսնագնի սովորույթը։ Մանկական ամուսնությունն ավելի բնորոշ է [[զարգացող երկրներ]]ին և որոշ էթնիկ խմբերին (օրինակ՝ [[գնչուներ]]ին)<ref name="YouthVoice">{{cite web|url=http://eecayouthvoice.org/child-marriage-ru/|author=Grosu, Brindusa Luciana.|title=Детские браки|lang=ru|publisher=Youth Voice|accessdate=2016-08-08|archive-date=2016-07-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20160704040308/http://eecayouthvoice.org/child-marriage-ru/|dead-url=yes}}</ref>։ Ըստ [[Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն|Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության]] տվյալների՝ մանկական ամուսնությունների մեծ մասը կնքվում է [[Ենթասահարա]]յի գյուղական շրջաններում, որտեղ կանանց 1/3-ից ավելին ամուսնանում է 18 տարին չլրացած և [[Հարավային Ասիա]]յում, որտեղ հարսնացուների գրեթե կեսն ամուսնանալու պահին անչափահաս է։ Մանկական ամուսնությունների հարաբերական տարածվածությամբ աշխարհում առաջատար է [[Նիգեր]]ը, որտեղ դրանց թիվը հասնում է 75 %-ի, այնուհետև գալիս է [[Չադ]]ը (68 %), [[Կենտրոնաաֆրիկյան Հանրապետություն]]ը (68 %), [[Բանգլադեշ]]ը (66 %), [[Գվինեա]]ն (63 %), [[Մոզամբիկ]]ը (56 %), [[Մալի]]ն (55 %), [[Բուրկինա Ֆասո]]ն (52 %), [[Հարավային Սուդան]]ը (52 %) և [[Մալավի]]ն (50 %)<ref name="ВОЗ" />։ Սակայն մանկական ամուսնությունների համաշխարհային առաջատարն է [[Հնդկաստան]]ը, որին բաժին է ընկնում աշխարհի բոլոր մանկական ամուսնությունների մոտ 40 %-ը․ դա կապված է նաև նրա [[Հնդկաստանի բնակչություն|մեծաքանակ բնակչությամբ]] և այդ երկրի այլ առանձնահատկություններով<ref name="BBC"/><ref name="ВОЗ" />։ Չնայած այժմ Հնդկաստանում անչափահասների հետ ամուսնություններն արգելված են և նույնիսկ պատժվում են քրեորեն՝ այն տարածված է հատկապես հեռավոր գյուղերում և դրանց մասին շատ հազվադեպ են հայտնում ոստիկանությունը<ref name="BBC">{{cite news |first=Нел |last=Хедаят |title=Каково выйти замуж в шесть лет? |url=http://www.bbc.com/russian/society/2011/10/111004_child_brides_asia.shtml |work=Русская служба |publisher=[[BBC]] |date=2011-10-05 |accessdate=2016-09-27 |language=ru |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Արդյունքում, ըստ ԱՀԿ-ի, հնդիկ հարսնացուների 47 %-ի 18 տարին լրացած չէ<ref name="ВОЗ" />։ Հարևան Բանգլադեշում մանկական ամուսնությունների թիվն ավելի շատ է․ այդ ցուցանիշով այն Հարավային Ասիայի երկրների շարքում առաջատարն է։ Եվ այնտեղ ևս, չնայած մանկական ամուսնությունների արգելքին, կնոջը հաճախ են ամուսնացնում և ամուսնու տուն տանում սեռական հասունացումից անմիջապես հետո<ref name="BBC" />։ Ստորև աղյուսակում ներկայացվում է որոշ երկրներում մանկական ամուսնությունների տարածվածության մասին տվյալներ։ Վերցված է 20-24 տարեկան այն կանանց տվյալները, որոնք առաջին անգամ ամուսնացել են (պաշտոնապես կամ ոչ պաշտոնապես) 18 տարին չլրացած․ այս տվյալն էլ օգտագործվում է որպես մանկական ամուսնությունների տարածվածության ցուցանիշ։ Օգտագործվել են ՄԱԿ-ի, ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի և «[[International Center for Research on Womenruen]]»-ի ուսումնասիրությունների տվյալները։ Այս տվյալները կարող են հնացած լինել, քանի որ ICRW-ի և ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հետազոտություններն անց են կացվել 10-20 տարի առաջ, իսկ ՄԱԿ-ի հետազոտությունները՝ 10-15 տարի առաջ։ Ավելի արդիական տվյալներ դեռևս հասանելի չեն։ {|class="wikitable sortable" !Երկիր||Մինչև 18 տարեկանն ամուսնացածներ (%)<br>(ICRW-ի և ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի տվյալներ)<ref> {{cite web |url = http://www.icrw.org/child-marriage-facts-and-figures |title = Child Marriage Facts and Figures |publisher = International Center for Research on Women |accessdate = 2016-09-24 |lang = en |description = |deadlink = |archiveurl = |archivedate = }}</ref><ref name="UNICEF data"> {{cite web |url = http://www.data.unicef.org/child-protection/child-marriage.html |title = Child marriage is a violation of human rights, but is all too common |date = 2016-06 |work = Child Protection |publisher = UNICEF |accessdate = 2016-09-24 |lang = en |deadlink = |archiveurl = |archivedate = }} </ref><br>(''փակագծերում նշված է հետազոտության տարին'') |'''Մինչև 18 տարեկանն ամուսնացածներ''' <br />''' (%) (ՄԱԿ-ի տվյալներ)'''<ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/indwm/ww2005/tab2a.htm|title=United Nations Statistics Division - Demographic and Social Statistics|work=un.org}}</ref> |- |{{դրոշավորում|Նիգեր}} || align=center|76 (2012)|| align=center|62 |- |{{դրոշավորում|Չադ}} || align=center|68 (2010)|| align=center|49 |- |{{դրոշավորում|ԿԱՀ}} || align=center|68 (2010)|| align=center|42 |- |{{դրոշավորում|Բանգլադեշ}} || align=center|65 (2011)|| align=center|48 |- |{{դրոշավորում|Մալի}} || align=center|55 (2010)|| align=center|50 |- |{{դրոշավորում|Գվինեա}} || align=center|52 (2012)|| align=center|46 |- |{{դրոշավորում|Մալավի}} || align=center|50 (2010)|| align=center|37 |- |{{դրոշավորում|Մոզամբիկ}} || align=center|48 (2011)|| align=center|47 |- |{{դրոշավորում|Մադագասկար}} || align=center|41 (2012)|| align=center|34 |- |{{դրոշավորում|Սիերա Լեոնե}} || align=center|44 (2010)|| align=center|47 |- |{{դրոշավորում|Բուրկինա Ֆասո}} || align=center|52 (2010)|| align=center|35 |- |{{դրոշավորում|Հնդկաստան}} || align=center|47 (1999֊2005)|| align=center|30 |- |{{դրոշավորում|Սոմալի}} || align=center|45 (1998֊2006)|| align=center|38 |- |{{դրոշավորում|Նիկարագուա}} || align=center|41 (2000֊2006)|| align=center|32 |- |{{դրոշավորում|Զամբիա}} || align=center|42 (2002֊2007)|| align=center|24 |- |{{դրոշավորում|Էրիթրեա}} || align=center|41 (2010)|| align=center|38 |- |{{դրոշավորում|Ուգանդա}} || align=center|40 (2011)|| align=center|32 |- |{{դրոշավորում|Եթովպիա}} || align=center|41 (2011)|| align=center|30 |- |{{դրոշավորում|Նեպալ}} || align=center|41 (2011)|| align=center|40 |- |{{դրոշավորում|Դոմինիկյան Հանրապետություն}} || align=center|41 (2009֊2010)|| align=center|29 |- |{{դրոշավորում|Աֆղանստան}} || align=center|40 (2012)|| align=center|29 |} === Ասիա և Օվկիանիա === Բոլոր մանկական ամուսնությունների գրեթե կեսից ավելին տեղի է ունենում [[Հնդկաստան]]ում, [[Բանգլադեշ]]ում և [[Նեպալ]]ում<ref name=":2" />։ 1991-2007 թվականներին մանկական ամուսնությունների թիվը [[Հարավային Ասիա]]յում ընդհանուր առմամբ նվազեց, սակայն հիմնականում աղջիկների՝ վաղ պատանեկության տարիքում չամուսնանալու հաշվին, սակայն ուշ պատանեկության տարիքում ամուսնանալը շարունակվեց։ Որոշ հետազոտողներ ենթադրում են, որ մանկական ամուսնությունների այսպիսի տարիքային ընտրողական նվազումը կապված է այն բանի հետ, որ աղջիկները սկսեցին ավելի հաճախ դպրոցում սովորել մինչև 15 տարեկանը, այնուհետև ամուսնանալ<ref>{{Cite journal|url = |title = Changes in Prevalence of Girl Child Marriage in South Asia|last = Raj|first = Anita|date = 2012|journal = JAMA|doi = 10.1001/jama.2012.3497|pmid = |access-date =|volume=307}}</ref>։ ==== Հարավարևելյան Ասիա և Օվկիանիա ==== [[Պատկեր:COLLECTIE TROPENMUSEUM Indonesisch huwelijksportret van een bruidspaar in Europese kleding met twee bruidsmeisjes TMnr 60019694.jpg|thumb|Մանկական ամուսնություն [[Ինդոնեզիա]]յում (մոտ 1939 թվական)]] Մանկական ամուսնությունները տարածված են [[Հարավարևելյան Ասիա]]յի և [[Օվկիանիա]]յի լեռնային ժողովուրդների շրջանում։ [[Կարեններ]]ը կարող են պայմանավորվել իրենց երեխաների ամուսնության համար նախքան նրանց ծնվելը<ref>Marshall, H. I., (1922) The Karen of Burma. Bangkok: White Lotus (Reprinted, 1997).</ref>։ Ըստ [[ՄԱԿ-ի բնակչության հիմնադրամ]]ի տվյալների՝ Ինդոնեզիայում 2012 թվականին անչափահաս աղջիկների 22 %-ն ամուսնացել է, ընդ որում՝ նրանց 12 %-ն ամուսնացել է մինչև 15 տարեկանը<ref>{{cite web|url=http://www.thejakartaglobe.com/archive/number-of-child-brides-down-in-indonesia-un/|title=Number of Child Brides Down in Indonesia: UN|work=The Jakarta Globe}}</ref>,․ մանկահասակ կինը հաճախ ամուսնու միակ կինը չի դառնում։ Բազմիցս հաղորդվել է, որ մուսուլման կրոնական գործիչներն ամուսնանում էին միանգամից մի քանի անչափահաս աղջիկների հետ, որոնցից ոմանք 12 տարեկանից էլ ցածր էին։ [[Ինդոնեզիա]]յի դատախազությունը փորձում էր վերջիններիս քրեական պատասխանատվության ենթարկել, սակայն տեղական դատարանները թեթև պատիժ էին սահմանում և չէին ազատազրկում<ref>{{cite web|url=http://www.thejakartaglobe.com/archive/cleric-with-child-bride-should-be-jailed-six-years-court-told/402657/|title=Cleric With Child Bride Should Be Jailed Six Years, Court Told|work=The Jakarta Globe}}</ref>։ Ընդ որում Ինդոնեզիայում դեռևս 1974 թվականին ընդունվել է «Ամուսնության մասին օրենքը», որն ամուսնության համար նվազագույն տարիք էր սահմանում կանանց համար 16 տարեկանը, տղամարդկանց համար՝ 19 տարեկանը։ Սակայն փաստացի վաղ ամուսնություններ շարունակում էին կնքվել, իսկ Ինդոնեզիայում [[համացանց]]ի հայտնվելը ոչ թե թուլացրեց, այլ ուժեղացրեց այս միտումը․ ամուսնության նպատակով մանկահասակների հետ ավելի շատ ծանոթություններ հաստատվում էին [[Ֆեյսբուք]]ում և այլ սոցիալական ցանցերում։ Սա հատկապես արդիական էր [[Ջոկյակարտա]] շրջանի [[Գունունգ Կիդուլ]] քաղաքում։ Ֆեյսբուքով ծանոթացած զույգերը զարգացնում էին իրենց հարաբերությունները մինչև աղջիկը հղիանում էր<ref>{{cite web |url=http://www.thejakartapost.com/news/2011/08/04/facebook-blamed-sharp-increase-underage-marriage-g-kidul.html |title=Facebook blamed for sharp increase in underage marriage in G. Kidul |publisher=The Jakarta Post |date=2011-08-04 |accessdate=2015-02-18 |archive-date=2015-01-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150108093744/http://www.thejakartapost.com/news/2011/08/04/facebook-blamed-sharp-increase-underage-marriage-g-kidul.html |dead-url=yes }}</ref>։ [[Սումատրա]] կղզու [[Աչեխ]] պրովինցիայում ընդունված էր աղջիկներին ամուսնացնել մինչև սեռական հասունացումը, սակայն ամուսինները (որոնք սովորաբար զգալիորեն ավելի մեծ էին) պետք է սպասեին մինչև իրենց մանկահասակ կանայք հասունանային նախքան նրանց հետ ինտիմ հարաբերություններ ունենալը<ref name='nature man'>{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=j2-RUs_rbH8C&pg=PA90&lpg=PA90&dq= |first=Elie |last=Metchnikoff |title=The Nature of Man: Studies in Optimistic Philosophy|publisher=Putnam|location=New York|year=1903|page=90}}</ref>։ Նմանատիպ ավանդույթ գործում էր նաև [[Ֆիջի]] կղզիներում<ref name='nature man' />։ ==== Աֆղանստան ==== 2013 թվականի տվյալներով՝ [[Աֆղանստան]]ի ամուսնացած կանանց 53 %-ն ամուսնացել է մինչև 18 տարեկանը, այդ թվում՝ 21 %-ը՝ մինչև 15 տարեկանը։ Այդուհանդերձ, Աֆղանստանում ամուսնության պաշտոնական նվազագույն տարիքը կանանց համար սահմանված է 15 տարեկանը (աղջկա հոր թույլտվությամբ)<ref>{{cite web |url=http://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/Afghanistan_brochure_0913_09032013.pdf |format=PDF |title=Afghanistan - Ending Child Marriage and Domestic Violence |website= Human Rights Watch |year=September 2013|pages=3–10}}</ref>։ Երկրի բոլոր 34 պրովինցիաներում գործում է «[[բաադ]]»-ի ավանդույթը․ գյուղերի ավագները («ջիրգա») լուծում են ընտանիքների միջև ծագած վեճերը, չվճարված պարտքերի հարցերը և նույնիսկ ընտանիքի անդամներից մեկի կողմից կատարված հանցանքի համար ընտանքին պատիժ են սահմանում։ «Հատուցման» կամ «մեղանչելու» նպատակով հնարավոր է «մեղավոր» ընտանիքի 5-12 տարեկան աղջկան ամուսնացնեն։ Եղել են դեպքեր, երբ աղջիկն այս ձևով հատուցել է իր քեռու կամ ավելի հեռու բարեկամի կատարած հանցանքի համար<ref>{{cite web|url=http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=44950#.UitisOAob8s|title=United Nations News Centre|date=մայիսի 20, 2013|work=UN News Service Section}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain?docid=49dc4b201c|title=Refworld - Afghan Girls Suffer for Sins of Male Relatives|author=United Nations High Commissioner for Refugees|work=Refworld}}</ref>։ ==== Բանգլադեշ ==== [[Բանգլադեշ]]ն աշխարհում ամենաշատ մանկական ամուսնություններ ունեցող երկրներից մեկն է, որին բաժին է ընկնում կնքված մանկական ամուսնությունների մեկ երրորդը։ 2005 թվականի վիճակագրությամբ՝ 25-29 տարեկան ամուսնացած կանանց 49%-ն ամուսնացել է մինչև 15 տարեկանը<ref name=autogenerated4 />։ Ինչպես նշված է «State of the World’s Children-2009»-ում, 20-24 տարեկան ամուսնացած կանանց 63%-ն ամուսնացել է մինչև 18 տարեկանը։ 2008 թվականի հետազոտությունների տվյալներով՝ Բանգլադեշի գյուղական շրջաններում յուրաքանչյուր տարի, որ աղջիկը չի ամուսնանում, հաճախում է դպրոց<ref name=":0">{{Cite journal|url = http://dash.harvard.edu/bitstream/handle/1/3200264/ambrus_earlymarriage.pdf?sequence=2|title = Early Marriage, Age of Menarche, and Female Schooling Attainment in Bangladesh|last = Field|first = Erica|date = 2008|journal = Journal of Political Economy|doi = 10.1086/593333|pmid = |access-date = |last2 = Ambrus|first2 = Attila|volume=116|pages=881–930}}</ref>։ Վաղ ամուսնացած կանայք այս շրջանում սովորաբար ավելի քիչ ազդեցություն ունեն ընտանեկան ծրագրերի և գործերի վրա, ամուսնու ընտանիքում ավելի ցածր կարգավիճակ ունեն, և նրանց շրջանում մայրական մահացությունը զգալիորեն բարձր է, քան նրանց մոտ, ովքեր ամուսնացել են ավելի մեծ տարիքում<ref name=":0" />։ Վաղ տարիքում ամուսնացածներն ավելի հաճախ են վաղ ախտորոշում անցնում և բուժվում հիվանդություններից<ref name=":0" />։ 2006 թվականին հայտնի դարձավ 11-ամյա Միա Արմադորի՝ 48-ամյա ամուսնու կողմից խոշտանգման և սպանության պատմությունը։ Այս աղջկա անունով կոչվեց ընդունված օրենքը (Միայի օրենք), որն ուղղված էր վաղ ամուսնություններում մանկահասակների պաշտպանությանը։ Այն չբարձրացրեց ընդհանուր ամուսնական տարիքը, սակայն սահմանեց, որ մինչև 13 տարեկանն ամուսնանալ հնարավոր է միայն իշխանությունների հատուկ թույլտվությամբ<ref>{{cite news|url=http://www.thedailystar.net/a-toothless-law-to-combat-child-marriage-18127|title=A toothless law to combat child marriage|date=ապրիլի 1, 2014|work=The Daily Dot}}</ref>։ ==== Հնդկաստան ==== [[Պատկեր:Marriage of H.H Sri Krishnaraja Wadiyar IV and Rana Prathap Kumari of Kathiawar.jpg|thumb|Արքայական մանկական ամուսնություն Հնդկաստանում (1900)։ 12-ամյա Ռանա Փրաթհափ Կումարին ամուսնացավ 16-ամյա [[Կրիշնա Ռաջա Վադիյար IV]]-ի հետ, որը 2 տարի անց դարձավ [[Բրիտանական Հնդկաստան]]ի կազմում գտնվող [[Մայսուր (պետություն)|Մայսուրի]] թագավորը։]] Ըստ [[ՅՈՒՆԻՍԵՖ]]-ի 2009 թվականին հրապարակած տվյալների՝ [[Հնդկաստան]]ում 20-24 տարեկան կանանց 47 %-ն ամուսնացել է մինչև 18 տարեկանը, իսկ գյուղական բնակավայրերում դրանց թիվը կազմել է 56%<ref name="unicef.org"/>։ Հնդկաստանում է կնքվել աշխարհում կնքված մանկական ամուսնությունների 40%-ը<ref name="BBC"/><ref name="ВОЗ" /><ref>{{cite news | url=http://www.hindu.com/2009/01/18/stories/2009011855981100.htm | location=Chennai, India | work=The Hindu | title=40 p.c. child marriages in India: UNICEF | date=հունվարի 18, 2009 | access-date=2017-01-09 | archive-date=2009-01-27 | archive-url=https://web.archive.org/web/20090127015155/http://www.hindu.com/2009/01/18/stories/2009011855981100.htm | dead-url=yes }}</ref>։ Այդուհանդերձ, ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը, ինչպես [[Աֆրիկա]]յի դեպքում, հիմնվում է 1999 թվականին կատարած ոչ մեծ հետազոտության տվյալների վրա<ref>{{cite web|url=http://www.unicef.org/publications/files/Early_Marriage_12.lo.pdf|format=PDF|title=Child Marriage|publisher=UNICEF|volume=Table 1|accessdate=2016-12-11|archive-date=2014-08-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20140828013412/http://www.unicef.org/publications/files/Early_Marriage_12.lo.pdf|dead-url=yes}}</ref>։ Հնդկաստանում մանկական ամուսնությունների վերաբերյալ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հրապարակած հետազոտությունները կատարվել են 2004-2005 թվականներին, այլ հետազոտողների տվյալներով<ref name=":2">{{cite journal | last1 = Raj | first1 = A. | last2 = Saggurti | first2 = N. | last3 = Balaiah | first3 = D. | last4 = Silverman | first4 = J. G. | year = 2009 | title = Prevalence of child marriage and its effect on fertility and fertility-control outcomes of young women in India: a cross-sectional, observational study | url = | journal = The Lancet | volume = 373 | issue = 9678| pages = 1883–1889 | doi=10.1016/S0140-6736(09)60246-4 | pmid=19278721 | pmc=}}</ref>՝ Հնդկաստանում մանկական ամուսնությունների թիվը քիչ է։ Այսպես, Ռաջա և այլնի (Raj et al.) տվյալներով, որոնք ոչ մեծ հարցում են անցկացրել 2005 թվականին՝ Հնդկաստանում աղջիկների 22%-ն ամուսնացել է 16-18 տարեկանում, 20%-ը՝ 13-16 տարեկանում, իսկ 2-6%-ը՝ մինչև 13 տարեկանը։ Ըստ 2011 թվականի Հնդկաստանի բնակչության մարդահամարի տվյալների՝ կանանց համար ամուսնության միջին տարիք է արձանագրվել 21 տարեկանը<ref>{{cite web|url=http://mospi.nic.in/mospi_new/upload/women_men_2012_31oct12.pdf|format=PDF|title=Women and men in India 2012|publisher= CSO/Census India 2011, Government of India|page= xxi, Highlights item 5}}</ref>։ Ըստ մեկ այլ հետազոտության տվյալների՝ 2009 թվականին Հնդկաստանում մանկական ամուսնությունների թիվը նվազեց մինչև 7%<ref name=toi2012>K. Sinha [http://timesofindia.indiatimes.com/india/Nearly-50-fall-in-brides-married-below-18/articleshow/11829410.cms Nearly 50 % fall in brides married below 18] The Times of India (February 10, 2012)</ref>։ Ըստ Հնդկաստանի ժողովրդագրական ծառայության տվյալների՝ 2001 թվականին 10 տարեկանից ցածր ոչ մի աղջիկ չի ամուսնացել․ 10-14 տարեկան 59.2 մլն աղջիկներից ամուսնացել է 1.4 մլն-ը, իսկ 15-19 տարեկան 46.3 մլն աղջիկներից՝ 11.3 մլն-ը (այս թվի մեջ են մտնում նաև 18-19 տարեկան չափահասները)<ref name="censusindia.gov.in">[http://censusindia.gov.in/Tables_Published/C-Series/c_series_tables_2001.aspx Table C-2 Marital Status by Age and Sex] Subtable C0402, India Total Females Married by Age Group, 2001 Census of India, Government of India (2009)</ref>։ 2011 թվականին [[Հնդկաստանի ժողովրդագրական ծառայություն]]ը հայտնեց, որ արդեն 18 տարեկանը չլրացած աղջիկների 3.7%-ն է ամուսնացած<ref name=chap22011>{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/vital_statistics/SRS_Report/9Chap%202%20-%202011.pdf|format=PDF|title=Percentage of Female by age at effective marriage and by residence India and bigger States, 2011, chapter 2: Population Composition, Table Statement 12, India totals for ''< 18'', 2011 Census of India, Government of India (2013), page 26}}</ref>։ 1929 թվականին, երբ Հնդկաստանը դեռ բրիտանական գաղութ էր, ընդունվեց «[[Մանկական ամուսնությունների սահմանափակման մասին օրենք]]ը», որն արգելում էր 21 տարեկանից ցածր տղամարդկանց և 18 տարեկանից ցածր կանանց ամուսնանալ․ օրենքը տարածվում էր [[հինդուիզմ]]ի, [[բուդդիզմ]]ի հետևորդների, [[Քրիստոնեություն|քրիստոնյաներ]]ի և Հնդկաստանի բնակչության մեծ մասի վրա։ Տվյալ օրենքը գործում է մինչ այժմ և կրկին չի վերաբերվում [[մուսուլմաններ]]ին, որոնք կազմում են Հնդկաստանի բնակչության 165 միլիոնը։ Օրենքի կապը կրոնի հետ պաշտոնապես ճանաչվել է դեռ բրիտանական գաղութի իշխանությունների կողմից, որոնք հրատարակեցին «Մուսուլմանական անձնային օրենքներ»-ը, իսկ 1937 թվականին դրանք օրինակարգեցին «Հնդկական մուսուլմանական անձնային օրենքների կիրառման ակտ»-ի (շարիաթի)։ Այդ առանձին մուսուլմանական օրենքների համաձայն՝ աղջիկը կարող էր ամուսնանալ 9 տարեկանից կամ նույնիսկ ավելի վաղ, եթե նրա խնամակալը («վալի») համարի, որ աղջիկը սեռահասուն է<ref>Htun, M., & Weldon, L., {{cite web|url=http://www.gigronline.org/PDF/WBfam.pdf|format=PDF|title=Sex equality in family law: historical legacies, feminist activism, and religious power in 70 countries|publisher=World Development Report, (Purdue University, 2012)|accessdate=2017-01-09|archive-date=2013-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20131006202313/http://gigronline.org/PDF/WBfam.pdf|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-06-29/hyderabad/40270978_1_wakf-board-child-marriages-aimplb|title=Wakf Board bristles at women panel's advice on child marriages|work=The Times of India|accessdate=2017-01-09|archive-date=2013-07-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20130702154934/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-06-29/hyderabad/40270978_1_wakf-board-child-marriages-aimplb|dead-url=yes}}</ref>։ Վերջին 25 տարիների ընթացքում All India Muslim Personal Law Board-ը և այլ մուսուլմանական հասարակական կազմակերպություններն ակտիվորեն ընդդիմանում էին Հնդկաստանում ընդունվող և գործի դրվող մանկական ամուսնությունների մասին օրենքներին, դա հիմնավորելով նրանով, որ հնդիկ մուսուլմանական ընտանիքները կրոնական իրավունք ունեն ամուսնացնել իրենց դուստրերին 15 և նույնիսկ 12 տարեկանում<ref>{{cite news| url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/2238321.stm | work=BBC News | first=Charles | last=Haviland | title=Battle over India's marriage age | date=սեպտեմբերի 5, 2002}}</ref>։ Հնդկաստանի մի քանի նահանգներ նշում են, որ իրենց տարածքում մանկական ամուսնությունների թիվը հատկապես բարձր է մուսուլմանական և տոհմային համայնքներում<ref>{{cite news | url=http://www.hindu.com/2009/01/18/stories/2009011855981100.htm | location=Chennai, India | work=The Hindu | title=40 p.c. child marriages in India: UNICEF | date=հունվարի 18, 2009 | access-date=2017-01-09 | archive-date=2009-01-27 | archive-url=https://web.archive.org/web/20090127015155/http://www.hindu.com/2009/01/18/stories/2009011855981100.htm | dead-url=yes }} The Hindu (October 29, 2010)</ref><ref>{{cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/story/child-marriage-indian-union-muslim-league-kerala-underage-marriages/1/287096.html|title=Legalising underage marriage is Indian Union Muslim League's new ploy to gain political mileage in Kerala : NATION - India Today|work=intoday.in}}</ref>։ Հնդկաստանի կառավարության «Կանանց և երեխաների զարգացման բաժնի» հրատարակած «Հանուն երեխաների գործողությունների ազգային ծրագիր 2005»-ում նպատակ էր դրվել 2010 թվականին ամբողջովին արմատախիլ անել մանկական ամուսնությունները։ 2006 թվականին «Մանկական ամուսնություններն արգելող օրենքը» արգելում էր մանկական ամուսնությունների ոչ միայն պետական գրանցումը, այլև մանկահասակ նորապսակների մասնակցությամբ հարսանեկան տոնախմբությունների և արարողությունների անցկացումը։ Այդ օրենքով սահմանվեց ամուսնության համար նվազագույն տարիքը` 21 տարեկան՝ տղամարդկանց և 18 տարեկան՝ կանանց համար։ Որոշ մուսուլմանական կազմակերպություններ ծրագրում էին վիճարկել այդ օրենքը [[Հնդկաստանի գերագույն դատարան]]ում<ref>{{cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/story/muslim-marital-age-muslim-women-indian-union-muslim-league-cpi-m-criticises/1/311284.html|title=Muslim marital age: CPI(M) criticises, Congress cautious|publisher=|accessdate=հուլիսի 9, 2016}}</ref>։ Հետագա տարիներին Հնդկաստանի գերագույն դատական մարմինները, այդ թվում՝ [[Գուջարաթ]] նահանգի գերագույն դատարանը<ref>{{cite web|url=http://indianexpress.com/article/cities/ahmedabad/prohibition-of-child-marriage-act-to-prevail-over-personal-laws-hc/|title=Prohibition of Child Marriage Act to prevail over personal laws: HC|date=սեպտեմբերի 25, 2015|publisher=|accessdate=հուլիսի 9, 2016}}</ref>, [[Կարնատակա]] նահանգի գերագույն դատարանը<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Child-Marriage-Act-overrides-Muslim-Personal-Law-Karnataka-high-court/articleshow/18700656.cms|title=Child Marriage Act overrides Muslim Personal Law: Karnataka high court - Times of India|publisher=|accessdate=հուլիսի 9, 2016}}</ref> և [[Մադրաս]]ի գերագույն դատարանը<ref>{{cite web|url=http://www.dnaindia.com/india/report-madras-hc-says-anti-child-marriage-act-prevails-over-muslim-personal-law-2073796|title=Madras HC says anti-child marriage act prevails over Muslim Personal Law - Latest News & Updates at Daily News & Analysis|date=ապրիլի 1, 2015|publisher=|accessdate=հուլիսի 9, 2016}}</ref> սահմանեցին, որ «[[Մանկական ամուսնություններն արգելող օրենք]]ը» գործում է Հնդկաստանի ամբողջ տարածքի վրա և ավելի շատ իրավաբանական ուժ ունի, քան ցանկացած անձնային օրենք, այդ թվում՝ մուսուլմանական։ Ներկայումս Հնդկաստանում (2016) անչափահասների հետ ամուսնություններն արգելված են և նույնիսկ քրեորեն պատժելի են, սակայն դրանք շարունակում են կնքվել տեղական համայնքներում (հատկապես հեռավոր գյուղերում) և դրանց մասին հազվադեպ են հայտնում ոստիկանությանը<ref name="BBC" />։ ==== Եմեն ==== [[Եմեն]]ի աղջիկների կեսից ավելին ամուսնանում է մինչև 18 տարեկանը, որոշները նույնիսկ 8 տարեկանում<ref name=Power2009>{{Citation | last= Power | first= Carla | title= Nujood Ali & Shada Nasser win "Women of the Year Fund 2008 Glamour Award" | publisher= Yemen Times | date= 12 August 2009 | url= http://www.yementimes.com/DefaultDET.aspx?i=1207&p=report&a=1 | accessdate= 16 February 2010 | archivedate= 5 April 2011 | archiveurl= https://web.archive.org/web/20110405190616/http://www.yementimes.com/DefaultDET.aspx?i=1207&p=report&a=1 | deadurl= yes }}</ref><ref>[http://www.hrw.org/sites/default/files/reports/yemen1211ForUpload_0.pdf «How Come You Allow Little Girls to Get Married?» — Child Marriage in Yemen Human Rights Watch, (2011); pages 15-23]</ref>, որն արգելված չէ երկրի օրենքներով։ Եմենի կառավարության շարիաթական օրենսդիր կոմիտեն խոչընդոտում է ամուսնական տարիքի բարձրացումը մինչև 18 և նույնիսկ 15 տարեկանը՝ համարելով, որ ցանկացած օրենք, որը կանանց համար սահմանում է նվազագույն ամուսնական տարիք, հակասում է [[իսլամ]]ին։ Եմենի մուսուլման հասարակական ակտիվիստները պնդում են, որ որոշ աղջիկներ 9 տարեկանում էլ լիովին պատրաստ են ամուսնանալ<ref>{{Cite web |url=http://www.foreignpolicy.com/articles/2010/04/30/yemens_child_bride_backlash?page=0,0 |title=Yemen’s Child Bride Backlash Foreign Policy, April 30, 2010 |accessdate=January 28, 2017 |archive-date=October 2, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141002111245/http://www.foreignpolicy.com/articles/2010/04/30/yemens_child_bride_backlash?page=0,0 |dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/88589/yemen-deep-divisions-over-child-brides|title=IRIN Middle East - YEMEN: Deep divisions over child brides - Yemen - Gender Issues - Human Rights|work=IRINnews}}</ref>։ Ըստ Human Right Whatch-ի՝ Եմենում նախկինում կանանց համար ամուսնության նվազագույն տարիքը 15 տարեկանն էր, սակայն 1999 թվականին այն չեղարկվեց, իսկ դրա փոխարեն ամուսնական հարաբերություններ ունենալու համար պարտադիր պայման ընդունվեց [[սեռական հասունացում]]ը, որը, ըստ պահպանողական մուսուլմանների, սկսվում է 9 տարեկանում<ref name=HRWYemenReport2001>{{Citation|author=Human Rights Watch| title= World Report 2001|chapter= Yemen: Human Rights Developments | publisher= Human Rights Watch | year=2001 | url= http://www.hrw.org/wr2k1/mideast/yemen.html | accessdate= 8 April 2010}}</ref>։ Գործնականում «Եմենի օրենքները թույլ են տալիս աղջիկներին ամուսնացնել ցանկացած տարիքում, սակայն վերջիններիս հետ արգելվում է ինտիմ հարաբերություններ ունենալ այնքան ժամանակ, մինչև նրանք պատրաստ կլինեն կենակցել»<ref name=Power2009/>։ Վերը նշված թվերը հիմնված են 1990-2000 թվականներին HRW-ի կողմից իրականացված հետազոտությունների վրա։ Եմենում մանկական ամուսնությունների խնդրի շուրջ ավելի արդիական և հավաստի տվյալներ դժվար է գտնել երկրում բռնի հակամարտությունների պարբերաբար ծագման և այլ խոչընդոտների պատճառով<ref name=Power2009/>։ Սակայն որոշ դեպքեր Եմենում սկանդալային հանրաճանաչություն ձեռք բերեցին<ref name=Daragahi2008>{{Citation| last= Daragahi| first= Borzou | title= Yemeni bride, 10, says I won't | publisher= Los Angeles Times | date= June 11, 2008 | url= http://articles.latimes.com/2008/jun/11/world/fg-childbride11 | accessdate= 16 February 2010}}</ref>։ Այսպես, 2008 թվականի ապրիլին 10-ամյա [[Նուջուդ Ալի]]ն դատարանով ամուսնալուծվեց ամուսնուց, որը պարբերաբար ծեծում և բռնաբարում էր վերջինիս՝ չնայած նրան, որ աղջիկը դեռ սեռական հասունացման չէր հասել։ Այս դեպքը ամուսնական նվազագույն տարիքի բարձրացման վերաբերյալ քննարկումների նոր ալիք բարձրացրեց։ Ավելի ուշ՝ 2008 թվականին, Մայրության և մանկության գերագույն հյուպատոսն առաջարկեց նվազագույն տարիքը դարձնել 18 տարեկան։ Ամուսնական նվազագույն տարիքը 17 տարեկան դարձնելու օրենքն ընդունվեց 2009 թվականի ապրիլին, սակայն հաջորդ օրը չեղարկվեց ընդդիմադիր պառլամենտականների քաղաքական խուսանավումների պատճառով․ դրա շուրջ բանակցությունները շարունակվում են<ref name=Assamiee&Al-Sakkaf2010>{{Citation | author= Mahmoud Assamiee and Nadia Al | title= Relative breakthrough in Yemen's early marriage dilemma | publisher= Yemen Times | date= 25 March 2010 | url= http://www.yementimes.com/defaultdet.aspx?SUB_ID=33771 | accessdate= 8 April 2010 | archivedate= 8 June 2011 | archiveurl= https://web.archive.org/web/20110608055754/http://www.yementimes.com/defaultdet.aspx?SUB_ID=33771 | deadurl= yes }}</ref>։ Միևնույն ժամանակ Նուջուդ Ալիի հետ կատարվածը ստիպեց եմենցիներին հասնել ամուսնական տարիքի բարձրացման օրենքի ընդունմանը<ref name="Sadeq Al-Wesabi2010">{{Citation | author= Sadeq Al-Wesabi | title= Yemen's children say no to early marriage | publisher= Yemen Times | date= 25 February 2010 | url= http://www.yementimes.com/defaultdet.aspx?SUB_ID=33673 | accessdate= 9 April 2010 | archivedate= 11 August 2010 | archiveurl= https://web.archive.org/web/20100811010043/http://www.yementimes.com/defaultdet.aspx?SUB_ID=33673 | deadurl= yes }}</ref>։ Իսկ 2013 թվականի սեպտեմբերին 8-ամյա աղջիկ մահացավ իր 40-ամյա ամուսնու հետ առաջին ամուսնական գիշերից հետո՝ [[ներքին արյունահոսություն]]ից և [[արգանդ]]ի պատռվածքից<ref name=8yearold>{{cite news|title=Yemeni child bride, eight, 'dies on wedding night'|url=http://www.theguardian.com/global-development/2013/sep/11/yemen-child-bride-dies-wedding|accessdate=հուլիսի 2, 2014|publisher=the Guardian|date=սեպտեմբերի 11, 2013}}</ref>։ Հետազոտող Սինտիա Գորնին պատմում է Եմենի մուսուլման ակտիվիստների հետ շփման իր փորձի մասին<ref>{{статья |автор=Gorney, Cynthia |заглавие=Too Young to Wed — The secret world of child brides |ссылка= |издание=National Geographic |тип=ж |место= |издательство= |год=2011 |месяц=6 |том= |выпуск= |номер= |страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |язык= |ref= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>․ {{քաղվածք|«Եթե վաղ ամուսնության մեջ որևէ վտանգ լիներ, Ալլահն այն կարգելեր,— այսպես էր ինձ ասում Մուհամեդ ալ-Համզին՝ Եմենի խորհրդարանի անդամներից մեկը։— Մենք չենք կարող արգելել այն, ինչը ինքն Ալլահը չի արգելել»։ Ալ-Համզին կրոնական պահպանողական է, վճռականորեն ընդդիմացել է Եմենի օրենսդիրների փորձերին՝ աղջիկներին արգելել ամուսնանալ մինչև որոշակի տարիք (վերջին քննարկման ժամանակ՝ 17 տարեկան), և վերջիններիս փորձերն անհաջողության մատնվեցին։ Նա ասում էր, որ իսլամը թույլ չի տալիս ամուսնական հարաբերություններ ունենալ այնքան ժամանակ, մինչև աղջիկը ֆիզիկապես պատրաստ կլինի, սակայն Սրբազան Ղուրանը ոչ մի յուրահատուկ տարիքային սահմանափակումներ չի նշում, այդ պատճառով էլ նման հարցերը որոշվում են ընտանիքի գլխի և կրոնական ղեկավարների և ոչ թե երկրի օրենսդիր մարմնի կողմից։ Բացի այդ դրանում է իմաստը [պնդման]․ «Մարգարեի սիրելին՝ Աիշան, 9 տարեկան էր, երբ ամուսնությունն ուժի մեջ մտավ»։{{oq|en|If there were any danger in early marriage, Allah would have forbidden it, « a Yemeni member of parliament named Mohammed Al-Hamzi told me in the capital city of Sanaa one day. 'Something that Allah himself did not forbid, we cannot forbid.' Al-Hamzi, a religious conservative, is vigorously opposed to the legislative efforts in Yemen to prohibit marriage for girls below a certain age (17, in a recent version), and so far those efforts have met with failure. Islam does not permit marital relations before a girl is physically ready, he said, but the Holy Koran contains no specific age restrictions and so these matters are properly the province of family and religious guidance, not national law. Besides, there is the matter of the '''Prophet Muhammad’s beloved Ayesha—nine years old, according to the conventional account, when the marriage was consummated.'''}}|}} ==== Նեպալ ==== [[ՅՈՒՆԻՍԵՖ]]-ի տվյալներով՝ 2011 թվականին [[Նեպալ]]ում մանկական ամուսնությունները կազմում էին 28,8%<ref name=":5" />։ Նույն տվյալներով մինչև 15 տարեկանն ամուսնացել են մուսուլմանական ընտանիքների աղջիկների 79,6%-ը, լեռնային շրջանների աղջիկների 69,7%-ը (անկախ կրոնից) և գյուղական այլ բնակավայրերի աղջիկների 55,7%-ը։ Նեպալի ապահովված ընտանիքներում մանկական ամուսնություններն ավելի հազվադեպ են, այսպես, վերին դասին պատկանող ընտանիքների աղջիկներն ամուսնանում են միջինում 2 տարի ավելի ուշ, քան Նեպալի մնացած աղջիկները<ref>{{cite web|url=http://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/Child_Marriage.pdf|format=PDF|title=Child Marriages in Southern Asia (see Solutions to Ending Child Marriage in Southern Asia: Nepal, Australian AID - ICRW |year=2009|website=reliefweb.int}}</ref>։ ==== Պակիստան ==== 2013 թվականի երկու զեկույցների համաձայն՝ [[Պակիստան]]ում կնքված բոլոր ամուսնությունների ավելի քան 50 %-ի դեպքում հարսնացուները 18 տարեկանից ցածր են<ref>{{cite journal | last1 = Nasrullah | first1 = M | year = 2013 | title = Bielefeld University, Germany, Girl Child Marriage and Its Effect on Fertility in Pakistan: Findings from Pakistan Demographic and Health Survey, 2006-2007 | url = | journal = Matern Child Health J. | volume = 18| issue = 3| pages = 534–43| doi = 10.1007/s10995-013-1269-y | pmid = 23580067 |display-authors=etal}}</ref><ref>{{cite web|url=http://tribune.com.pk/story/597697/social-customs-nearly-half-of-pakistani-women-are-married-before-the-age-of-18/|title=Social customs: ‘Nearly half of Pakistani women are married before the age of 18’ - The Express Tribune|date=օգոստոսի 31, 2013|publisher=|accessdate=հուլիսի 9, 2016}}</ref>։ Ըստ [[ՅՈՒՆԻՍԵՖ]]-ի տվյալների՝ Պակիստանում աղջիկների 70 %-ից ավելին ամուսնանում է մինչև 16 տարեկանը<ref name=star2013/>, սակայն ինչպես [[Հնդկաստան]]ի և [[Աֆրիկա]]յի դեպքում, ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի այս թվերը հիմնված են ոչ մեծ հետազոտության արդյուքների վրա, որը կատարվել է դեռևս 1990-ական թվականներին։ 13 տարեկանից ցածր ամուսնացողների ճշգրիտ թիվը հայտնի չէ, սակայն, ըստ [[ՄԱԿ]]-ի, այն աճում է<ref>{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/33985/pakistan-child-marriages-on-the-rise-across-rural-sindh|title=IRIN Asia - PAKISTAN: Child marriages on the rise across rural Sindh - Pakistan - Children - Human Rights|work=IRINnews}}</ref>։ Էնդրյու Բուշելը հայտնում է, որ Պակիստանի հյուսիսարևմտյան շրջաններում 8-13 տարեկան աղջիկների կեսից ավելին արդեն ամուսնացած են<ref>{{cite web|url=http://americamagazine.org/issue/364/article/child-marriage-afghanistan-and-pakistan|title=Child Marriage in Afghanistan and Pakistan|work=America Magazine}}</ref>։ Ըստ Population Councilruen-ի տվյալների՝ վաղ ծննդաբերությունը ևս տարածված է Պակիստանում․ կանանց 35 %-ն առաջին երեխային ունենում է մինչև 18 տարեկանը, 67 %-ը հղիանում է մինչև 19 տարեկանը (և նրանցից 69 %-ը ծննդաբերում է նույն տարիքում)<ref>[http://www.popcouncil.org/pdfs/ayp0102.pdf Adolescents and Youth in Pakistan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140312003405/http://www.popcouncil.org/pdfs/ayp0102.pdf |date=2014-03-12 }} Zeba Sathar, Cynthia Lloyd, et al., Population Council, with support from UNICEF; page 96-101</ref>։ Մինչև 19 տարեկանն ամուսնացած աղջիկների միայն 4 %-ն է ասում, որ ամուսնանալիս հաշվի է առնվել իրենց կարծիքը, 80 %-ն ամուսնացել է մոտ կամ հեռու բարեկամների հետ<ref>{{cite web |url=http://www.popcouncil.org/pdfs/ayp0102.pdf |format=PDF |title=Adolescents and Youth in Pakistan |first1=Zeba |last1=Sathar |first2=Cynthia |last2=Lloyd |work=Population Council, with support from UNICEF |volume=Table 5.8 and 5.15 |pages=188–193 |display-authors=etal |accessdate=2017-01-28 |archive-date=2014-03-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140312003405/http://www.popcouncil.org/pdfs/ayp0102.pdf |dead-url=yes }}</ref>։ Պակիստանում սովորույթ կա, որը կոչվում է «[[սվարա]]» կամ «[[վանի]]», երբ գյուղի ավագանին լուծում է ընտանիքների՝ չվճարված պարտքերի շուրջ առաջացած վեճերը մանկահասակ դուստրերի ամուսնության միջոցով։ Սվարայով ամուսնացող աղջիկների միջին տարիքը 5-9 տարեկան է<ref name=star2013>{{cite web |url=http://www.thestar.com/news/world/2013/08/26/pakistans_child_brides_suffering_for_others_crimes.html |title=Pakistan's child brides: suffering for others’ crimes |date=օգոստոսի 26, 2013 |work=thestar.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.aljazeera.com/indepth/features/2012/10/2012101792934276587.html |title=Child brides blot tribal Pakistan |author=Mehreen Zahra-Malik |work=aljazeera.com}}</ref>։ Պակիստանում տարածված մեկ այլ ավանդույթը, որը կրկին հանգեցնում է վաղ ամուսնությունների, «[[վատա սատա]]»-ն է՝ քույր-եղբայրների ամուսնությունը, եթե մի ընտանիքի որդին ամուսնանում է մյուս ընտանիքի դստեր հետ, ապա երկրորդ ընտանիքի որդին պետք է ամուսնանա առաջին ընտանիքից աղջկա հետ<ref>{{cite web |url=http://www.plan.fi/File/416b7ead-4c65-4ab5-a26c-0eb4cb80c560/Stealing+Innocence+-+Child+Marriage+in+Pakistan+(Plan+2011).pdf |format=PDF |title=Stealing innocence: child marriage in Pakistan |first=Samuel |last=Lane |work=Abo Akademi University |location=Finland |year=2012 |accessdate=2017-01-28 |archive-date=2013-10-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131012035244/http://www.plan.fi/File/416b7ead-4c65-4ab5-a26c-0eb4cb80c560/Stealing+Innocence+-+Child+Marriage+in+Pakistan+(Plan+2011).pdf |dead-url=yes }}</ref>։ ==== Սաուդյան Արաբիա ==== Իրավապահ խմբերը նշում են [[Սաուդյան Արաբիա]]յում մանկական ամուսնությունների համընդհանուր տարածումը<ref>{{Cite web |url=http://english.aawsat.com/2009/01/article55256323/saudi-human-rights-commission-tackles-child-marriages |title=Saudi Human Rights Commission Tackles Child Marriages |date=հունվարի 13, 2009 |access-date=հոկտեմբերի 19, 2015 |publisher=Asharq Al Awsat |archive-date=2016-08-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160807031314/http://english.aawsat.com/2009/01/article55256323/saudi-human-rights-commission-tackles-child-marriages |dead-url=yes }}</ref>։ Դատարանները և իսլամական կրոնական գործիչներն արդարացնում են աղջիկների՝ 9 տարեկանից սկսած ամուսնությունները<ref>{{cite news| url=http://www.cnn.com/2009/WORLD/meast/01/17/saudi.child.marriage/ | work=CNN | title=Top Saudi cleric: OK for young girls to wed | date=հունվարի 17, 2009}}</ref>։ Սաուդյան Արաբիայի օրենքներն ընդհանրապես չեն սահմանում նվազագույն ամուսնական տարիք, միայն 2011 թվականին առանձին փորձեր արվեցին դրա օրենսդրական հաստատման համար<ref>[http://www.alarabiya.net/articles/2011/07/25/159321.html Saudi Arabia to set minimum marriage age following surge in such weddings]</ref>։ ==== Այլ երկրներ, փախստականներ ==== [[ՄԱԿ-ի բնակչության հիմնադրամ]]ի հետազոտությունը ցույց տվեց, որ [[Թուրքիա]]յում ամուսնացող աղջիկների 28.2 %-ի 18 տարեկանը չի լրացել<ref>{{cite web|url=http://unfpa.org/webdav/site/eeca/shared/documents/publications/Turkey%20English.pdf|title=Turkey - Child Marriage|publisher=United Nations Population Fund]|accessdate=2013-09-21|archive-date=2013-10-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20131001082934/http://unfpa.org/webdav/site/eeca/shared/documents/publications/Turkey%20English.pdf|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.jpost.com/Middle-East/Turkish-women-strive-for-gender-equality-323694|title= Turkish women strive for gender equality|work=Jerusalem Post|date=2013-08-20}}</ref>։ [[Լիբանան]]ում մանկական ամուսնությունները ևս տարածված են սիրիացի և պաղեստինցի փախստականների շրջանում, տարածված են նաև սեքսուալ և այլ կարգի բռնությունները։ Դստեր վաղ ամուսնությունը դիտվում է որպես ընտանիքի պատիվը պաշտպանելու, ինչպես նաև աղջկան [[Բռնաբարություն|բռնաբարելուց]] պաշտպանելու փորձ, որը զինված հակամարտությունների գոտում և փախստականների որոշ ճամբարներում սովորական երևույթ է<ref>{{Cite journal|url = |title = Syrian and Palestinian Syrian Refugees in Lebanon: The Plight of Women and Children|last = Charles|first = Lorraine|date = 2013|journal = Journal of International Women's Studies|doi = |pmid = |access-date = }}</ref>։ [[Սիրիա]]յում և սիրիացի փախստականների շրջանում հակամարտության զարգացմանը զուգընթաց աճում է նաև մանկական ամուսնությունների թիվը։ Այսպես, [[Հորդանան]]ում ապրող սիրիացի փախստական աղջիկների շրջանում ամուսնացածների թիվը 2011 թվականին կազմում էր 13%, իսկ 2014 թվականին՝ 32%<ref>{{Cite journal|url = |title = The Syrian Refugee Crisis: Regional and Human Security Implications|last = Berti|first = Benedetta|date = 2015|journal = Strategic Assessment|doi = |pmid = |access-date = }}</ref>։ Այս խնդրի ուսումնասիրմամբ զբաղվում էին լրագրողներ Մագնուս Վենմանը և Կարինա Բերգֆելդտը<ref>{{cite web|url=http://mashable.com/2016/03/31/syrian-child-brides/|title=He was 28, I was 13: The stories of Syrian child brides|first=Elizabeth|last=Pierson|publisher=|accessdate=հուլիսի 9, 2016}}</ref>։ === Աֆրիկա === [[Պատկեր:Girl_Summit_-_22nd_July_in_London_(14498368279).jpg|thumb|250px|Պաստառ բռնի և մանկական ամուսնությունների դեմ]] [[ՅՈՒՆԻՍԵՖ]]-ի տվյալներով՝ մանկական ամուսնություններն առավել տարածված են [[Աֆրիկա]]յի երկրներում․ դրանցից երեքում աղջիկների ավելի քան 70%-ն ամուսնանում է մինչև 18 տարեկանը<ref name=unicef12a/>։ [[Նիգեր]]ում 20-24 տարեկան ամուսնացած կանանց 76%-ն ամուսնացել է 18 տարին չբոլորած, այդ թվում՝ 28%-ը՝ մինչև 15 տարեկանը<ref name=autogenerated4/>։ Այս տվյալները 1995-2004 թվականներին կատարված ոչ մեծ հետազոտությունների արդյունք են։ Ավելի նոր տվյալներ չկան, որովհետև Աֆրիկայի այդ մասում սոցիալական հետազոտությունների անցկացմանը խոչընդոտում են պարբերական բռնի հակամարտությունները և ենթակառուցվածքի բացակայությունը<ref>{{cite web |url=http://www.unicef.org/publications/files/Early_Marriage_12.lo.pdf |format=PDF |title=Child Marriage |lang=en |publisher=UNICEF |year=2005 |volume=Table 1 |accessdate=2016-12-11 |archive-date=2014-08-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140828013412/http://www.unicef.org/publications/files/Early_Marriage_12.lo.pdf |dead-url=yes }}</ref>։ Աֆրիկյան պետությունների մեծամասնությունում ամուսնության պաշտոնական տարիք է սահմանված 16-18 տարեկանը։ Սակայն [[Եթովպիա]]յում, [[Չադ]]ում և [[Նիգեր]]ում պետական օրենքը թույլ է տալիս ամուսնանալ 15 տարեկանից, ընդ որում տեղի ավանդույթները և կրոնական դատարանների որոշումներն այդ երկրներում նույնպես ուժ ունեն և դրանք իրավունք ունեն թույլ տալ 12 տարին չլրացած երեխաներին ամուսնանալ<ref>{{cite web |url=http://www.irinnews.org/feature/2009/01/16/early-marriage-%E2%80%93-rural-custom-urban-business |title=Early marriage – from rural custom to urban business |author=Agadez. |date=2009-01-16 |work=Human Rights |publisher= |accessdate=2016-09-29 |lang=en |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Աղջիկների վաղ ամուսնությունները լայնորեն տարածված են Արևմտյան և Հյուսիսարևելյան Աֆրիկայում<ref>{{cite web |url=http://esaro.unfpa.org/news/why-ending-child-marriage-africa-can-no-longer-wait |title=Why ending child marriage in Africa can no longer wait |author=Onabanjo, Julitta; Kalasa, Benoit; Abdel-Ahad, Mohamed |date=2014-05-28 |work=East and Sourthen Africa |publisher=UNFPA |accessdate=2016-09-29 |lang=en |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Բացի այդ, աղքատությունը, կրոնը, ավանդույթները և հակամարտությունները զգալիորեն խթանում են մանկական ամուսնությունների տարածվածությանը Աֆրիկայի [[Ենթասահարա]]յի որոշ տեղանքներում<ref name="nourreport"> {{статья |автор = Nour, {{nobr|Nawal M.}} |заглавие = Health Consequences of Child Marriage in Africa |ссылка = http://wwwnc.cdc.gov/eid/article/12/11/06-0510_article |язык = en |издание = Emerging Infectious Diseases |тип = |год = 2006 |месяц = |число = |том = 12 |выпуск = 11 |номер = |страницы = 1644–1649 |issn = 1080-6059 |doi = 10.3201/eid1211.060510 |pmid = 17283612 |archiveurl = |archivedate = }} </ref><ref>{{cite web |url = http://www.unicef.org/media/files/Child_Marriage_Report_7_17_LR..pdf |title = Ending Child Marriage: Progress and prospects |date = 2014 |publisher = [[UNICEF]] |accessdate = 2016-09-29 |lang = en |archiveurl = https://web.archive.org/web/20201129023959/https://www.unicef.org/media/files/Child_Marriage_Report_7_17_LR..pdf |archivedate = 2020-11-29 |dead-url = yes }}</ref>։ Հարսնագնի ավանդույթը գործում է աֆրիկյան շատ ցեղերում։ Որպես հարսնագին կարող է ծառայել փողը, տնային կենդանիները կամ նյութական այլ արժեքները։ Որոշ տեղերում որքան երիտասարդ է հարսնացուն, այնքան թանկ վերջինս արժի, և այդտեղ գնում են նույնիսկ սեռական հասունության չհասած աղջիկների։ Որպես կանոն, մանկահասակ կնոջն անմիջապես ուղարկում են ամուսնու տուն, և ծնողներն այլև չեն պահում նրան։ Ծայր աղքատության պայմաններում ապրող բազմազավակ ընտանիքների համար երիտասարդ աղջիկների «ամուսնական վաճառքը» հաճախ ընտանիքի մյուս անդամներին սնունդով, հագուստով, բնակարանով և կրթությամբ ապահովելու միակ հնարավորությունն է։ Անչափահաս կանայք շատ ավելի հաճախ են հանդիպում, քան անչափահաս տղամարդիկ․ օրինակ՝ Քենիայում 21 անգամ, Մալիում՝ 72<ref name="nourreport" />։ Ըստ տարբեր տվյալների՝ Ենթասահարայի շրջանի մի շարք երկրներում շատ են այն կանայք, որոնք ամուսնանում են 15 տարին չլրացած, իսկ այդ երկրների իշխանությունները ուշադրություն չեն դարձնում այդպիսի վաղ ամուսնությունների և սեռական վաղ կյանքի արդյունքում առաջացած հիվանդություններին և այլ խնդիրներին, այդ թվում՝ [[մանկաբարձական ուղիղաղիք-հեշտոցային խուղակներ]]ը, [[թերհաս երեխաներ|թերհաս]] և մեռելածին երեխաների ծնունդը, [[սեռավարակներ]]ը (ներառյալ [[արգանդի վզիկի քաղցկեղ]]ը), [[մալարիա]]ն<ref name="nourreport" />։ Եթովպիայի և Նիգերիայի որոշ շրջաններում շատ կանայք ամուսնանում են մինչև 15 տարեկանը․ հայտնի են նաև 7-ամյա կանայք<ref name=autogenerated4>{{cite web |url=http://www.unfpa.org/child-marriage |title=Child marriage |publisher=UNFPA |accessdate=2016-09-29 |lang=en |description= |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ [[Մալի]]ի առանձին շրջաններում կանանց 39%-ն ամուսնանում է 15 տարին չլրացած, իսկ Նիգերում և Չադում կանանց 70%-ն ամուսնանում է 18 տարին չլրացած<ref name="nourreport" />։ Ամուսնացած աղջիկները հաճախ թողնում են ուսումը․ 2006 թվականին Նիգերիայում դպրոցը կիսատ թողնելու դեպքերի 15-20%-ը կապված է մանկական ամուսնությունների հետ<ref>{{cite web |url=http://www.ungei.org/files/Child_Marriage_Edu_Note.pdf |title=Child Marriage and Education: A Major Challenge. |author=Nguyen, Minh Cong; Wodon, Quentin. |date=2012 |format=PDF |publisher= |accessdate=2016-09-29 |lang=en |deadlink= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190818222110/http://www.ungei.org/files/Child_Marriage_Edu_Note.pdf |archivedate=2019-08-18 |dead-url=yes }}</ref>։ 2013 թվականին Նիգերիայում օրենքում փոփոխություններ արվեցին, որոնցով արգելվեցին մանկական ամուսնությունները։ Սակայն Նիգերիայի մուսուլմանական նահանգները կտրուկ դեմ եղան սրան՝ համարելով մանկական ամուսնությունների արգելքի փորձը հակասող իսլամին։ Մուսուլմանները կազմում են այդ երկրի բնակչության մոտ կեսը, իսկ քրիստոնյաները՝ կեսից քիչ ավելին, և այնտեղ մուսուլմանների և քրիստոնյաների համար գործում են տարբեր օրենքներ։ Քրիստոնյաների համար շարունակում է գործել այն օրենքը, որը գործում էր, երբ Նիգերիան բրիտանական գաղութ էր, և այդ օրենքն արգելում է մանկական ամուսնությունները։ Սակայն այն չի տարածվում մուսուլմանների վրա<ref>{{cite news |first=Ini |last=Ekott |title=Senate denies child marriage wrongdoing, says law may be revisited |url=http://www.premiumtimesng.com/news/141543-senate-denies-child-marriage-wrongdoing-says-law-may-be-revisited.html |publisher=Premium Times |date=2013-07-23 |accessdate=2016-09-30 |language=en |archiveurl= |archivedate= }}</ref><ref>{{cite news |first=Max |last=Fisher |title=More on child brides: After a political fight, Nigeria will continue allowing them |url=https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2013/07/24/more-on-child-brides-after-a-political-fight-nigeria-will-continue-allowing-them/ |work=WorldViews |publisher=The Washington Post |date=2013-07-24 |accessdate=2016-09-30 |language=en |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Նիգերիայի հյուսիսային նահանգներում, որտեղ բնակչության մեծամասնությունը մուսուլմաններ են, աղջիկների ավելի քան կեսն ամուսնանում է մինչև 15 տարեկանը<ref>{{cite news |first=Temitayo |last=Erogbogbo |title=Nigeria - Child Not Brid |url=http://thinkafricapress.com/nigeria/child-not-bride |publisher=Think Africa Press |date=2013-09-03 |accessdate=2016-09-30 |language=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140704210200/http://www.thinkafricapress.com/nigeria/child-not-bride |archivedate=2014-07-04 |dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite web|url=http://allafrica.com/stories/201309040944.html|title=allAfrica.com: Nigeria - Child Not Bride|work=allAfrica.com}}</ref>։ 2016 թվականին [[Ռամադան]]ի վերջում [[Գամբիա]]յի նախագահ [[Յահյա Ջամե]]ն հայտարարեց մանկական և բռնի ամուսնությունների արգելման մասին<ref>{{cite news |title=Gambia's leader says ban on child marriage 'as from today' |url=http://bigstory.ap.org/article/cb97e2220e2d4ced8046032c8387606f/gambias-leader-says-ban-child-marriage-today |work=The Big Story |publisher=Associated Press |date=2016-07-09 |accessdate=2016-09-30 |language=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161220123839/http://bigstory.ap.org/article/cb97e2220e2d4ced8046032c8387606f/gambias-leader-says-ban-child-marriage-today |archivedate=2016-12-20 |dead-url=yes }}</ref><ref name="autogenerated5"/>։ 2015 թվականին [[Մալավի]]ում օրենք ընդունվեց, որն արգելում էր ամուսնանալ մինչև 18 տարեկանը<ref>{{cite news |last=Batha |first=Emma |url=http://www.reuters.com/article/2015/02/17/us-malawi-childmarriage-law-idUSKBN0LK1Z020150217 |title=Malawi bans child marriage, lifts minimum age to 18 |publisher=Reuters |date=2009-02-09 |accessdate=2015-02-18 |archive-date=2015-02-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150218031015/http://www.reuters.com/article/2015/02/17/us-malawi-childmarriage-law-idUSKBN0LK1Z020150217 |dead-url=yes }}</ref>։ Դրան նախորդում էր հասարակական երկար արշավը, որն իրականացնում էր Girls Empowerment Network-ը<ref>United Nations General Assembly. Report of the Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights: Preventing and eliminating child, early and forced marriage</ref>։ [[Մարոկո]]յում մանկական ամուսնությունները սովորական երևույթ են, և տարեկան ավելի քան 41000 հարսանիք է լինում անչափահաս հարսնացուների հետ<ref>{{cite news |first=Karim |last=Boukhari |title=Gamal l’aurait fait ! |url=http://telquel.ma/2012/12/14/Gamal-l-aurait-fait_549_5485 |publisher=Telquel |date=2012-12-14 |accessdate=2016-09-30 |language=fr |quote= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170912191402/http://telquel.ma/2012/12/14/Gamal-l-aurait-fait_549_5485 |archivedate=2017-09-12 |dead-url=yes }}</ref><ref name=almo2012>{{cite news |first=Karim |last=Boukhari |title=Outlawing Child Marriage In Morocco |url=http://www.al-monitor.com/pulse/culture/2012/12/outlawing-child-marriage-in-morocco.html |publisher=Al-Monitor |date=2012-12-27 |accessdate=2016-09-30 |language=en |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Մինչև 2003 թվականը մանկական ամուսնությունները դատարանի կամ իշխանության այլ մարմնի թույլտվության կարիքը չունեին․ 2003 թվականին Մարոկոյում ընդունվեց ընտանիքի մասին օրենքը, որով բարձրացվեց ամուսնացող աղջիկների նվազագույն տարիքը 14-ից 18 տարեկան, սակայն օրենքը նաև բացառություն էր թույլ տալիս․ դատարանի (կամ այլ իրավասու մարմնի) և աղջկա խնամակալի թույլտվությամբ հնարավոր էր ամուսնանալ ավելի վաղ տարիքում<ref>[http://magharebia.com/fr/articles/awi/reportage/2009/10/09/reportage-01 Les marocains évaluent les progrès de la Moudawana Siham Ali, Magharebia à Rabat (October 9, 2009)]</ref><ref>{{cite news |title=Maroc: Les marocains évaluent les progrès de la Moudawana |url=http://www.wluml.org/fr/node/5673 |publisher=Par Siham Ali pour Magharebia à Rabat |date=2009-10-09 |accessdate=2016-09-30 |language=fr |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170912191251/http://www.wluml.org/fr/node/5673 |archivedate=2017-09-12 |dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite news |title=Morocco: Underage marriages increase |url=http://www.crin.org/en/library/news-archive/morocco-underage-marriages-increase |publisher=Child Rights Information Network |date=2011-01-26 |accessdate=2016-09-30 |language=en |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Մինչև 2008 թվականը վաղ ամուսնությունների թույլատրման հայցերի քանակը շատացավ, դրանցից շատերը բավարարվեցին [[Մարոկոյի Սոցիալական զարգացման նախարարություն|Մարոկոյի Սոցիալական զարգացման նախարարության]] կողմից և արդյունքում մանկական ամուսնությունները կազմեցին տվյալ երկրում գրանցված ամուսնությունների 29%-ը<ref name=almo2012/><ref>{{cite web|url=http://www.adnkronos.com/AKI/English/CultureAndMedia/?id=1.0.2375314024|title=Morocco: Child marriages continue despite law to curb practice - Adnkronos Culture And Media|work=adnkronos.com}}</ref>։ Մանկական ամուսնությունների մի մասը կապված էր [[բռնաբարություն]]ների հետ․ Մարոկոյի քրեական օրենսգրքի 475 հոդվածի համաձայն բռնություն գործադրողը կարող էր խուսափել պատժից՝ ամուսնանալով անչափահաս տուժողի հետ<ref>{{cite web|url=http://www.unicef.org/policyanalysis/morocco_62113.html|title=In Morocco, the rape and death of an adolescent girl prompts calls for changes to the penal code|date=մարտի 28, 2012|work=UNICEF|accessdate=2016-12-11|archive-date=2018-08-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20180828035630/https://www.unicef.org/policyanalysis/morocco_62113.html|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://arabia.msn.com/news/middle-east/1357449/morocco-eyes-law-on-rape-and-child-marriage/|title=msn|work=msn.com|accessdate=2016-12-11|archive-date=2013-10-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20131002161705/http://arabia.msn.com/news/middle-east/1357449/morocco-eyes-law-on-rape-and-child-marriage/|dead-url=yes}}</ref>։ Միայն 2014 թվականի հունվարին՝ հասարակական երկար պայքարից հետո, հոդվածում փոփոխություններ մտցվեցին, որով բռնաբարության պատասխանատվությունից խուսափելու նմանօրինակ ազատում այլևս չկա<ref>{{cite news| url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-25855025 | work=BBC News | title=Morocco amends controversial rape marriage law | date=հունվարի 23, 2014}}</ref>։ [[ՀԱՀ]]-ի օրենքը հարգում է ամուսնական ավանդույթները և ամուսնության համար նվազագույն տարիք է սահմանում աղջիկների համար 12 տարեկանը, իսկ տղաների համար՝ 14-ը<ref name="nourreport" />։ 2016 թվականին [[Տանզանիա]]յի գերագույն դատարանը Msichana Initiative-ի՝ աղջիկների՝ կրթության իրավունք ունենալու համար պայքարող խմբի հայցով արգելեց մանկական ամուսնությունները<ref name="autogenerated5">{{cite web|url=http://www.bbc.com/news/world-africa-36746174 |title=Gambia and Tanzania outlaw child marriage - BBC News |publisher=Bbc.com |date=2015-12-16 |accessdate=2016-07-11}}</ref><ref name="Tanzania">{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/08/dispatches-tanzanian-high-court-rules-against-child-marriage |title=Dispatches: Tanzanian High Court Rules Against Child Marriage &#124; Human Rights Watch |publisher=Hrw.org |date= |accessdate=2016-07-11}}</ref>, և այդ օրվանից 18 տարին չլրացած որևէ անձ չի կարող օրինական ամուսնանալ Տանզանիայում<ref name="Tanzania"/>։ 2015 թվականին Human Rights Watch-ի հաղորդմամբ՝ Զիմբաբվեի 20-49 տարեկան ամուսնացած կանանց մեկ երրորդն ամուսնացել է 18 տարին չլրացած<ref>{{Cite web|title = Zimbabwe's top court outlaws child marriage {{!}} News {{!}} DW.COM {{!}} 20.01.2016|url = http://www.dw.com/en/zimbabwes-top-court-outlaws-child-marriage/a-18994890|website = DW.COM|access-date = 2016-01-23|first = Deutsche Welle|last = (www.dw.com)}}</ref>։ 2016 թվականի հունվարին 2 այդպիսի կանայք դիմեցին Սահմանադրական դատարան՝ ամուսնական տարիքի փոփոխման համար<ref>{{Cite web|title = Zimbabwe's Constitutional Court Outlaws Child Marriages|url = http://www.voanews.com/content/zimbabwe-constitutional-court-oulaws-child-marriages/3154549.html|website = VOA|access-date = 2016-01-23}}</ref>, և դատարանը սահմանեց, որ ամուսնության համար նվազագույն տարիքը պետք է լինի 18 տարին՝ թե՛ տղամարդկանց, թե՛ կանանց համար (մինչ այդ սահմանված էր 16 տարեկան՝ կանանց և 18՝ տղամարդկանց համար)։ Դատարանի որոշումն ուժի մեջ մտավ անմիջապես և արժանացավ կանանց իրավունքները պաշտպանողների, իրավաբանների և բժիշկների հավանությանը<ref>{{Cite web|title = Landmark ruling hailed {{!}} The Herald|url = http://www.herald.co.zw/landmark-ruling-hailed/|website = www.herald.co.zw|access-date = 2016-01-23}}</ref>։ === Եվրոպա === ==== Համաեվրոպական նորմեր ==== Եվրոպական պետություններից յուրաքանչյուրն ինքն է ընդունում իր օրենքները [[Ամուսնություն|ամուսնության]] և [[ընտանիք]]ի մասին․ և՛ [[Եվրամիություն]]ը, և՛ [[Եվրախորհուրդ]]ը սահմանել են, որ ամուսնության նվազագույն տարիքի հարցը գտնվում է առանձին անդամ պետությունների իրավասության տակ։ Համաեվրոպական մակարդակով գործում է [[Կանանց և տնային բռնության դեմ պայքարի և կանխարգելման մասին Եվրախորհրդի համաձայնագիր]]ը, որը կոչվում է նաև «Ստամբուլի համաձայնագիր», որը պահանջում է այն վավերացրած պետություններից արգելել [[բռնի ամուսնություններ]]ը և միջոցներ ձեռք առնել, որպեսզի բռնի կերպով կնքված ամուսնությունները հնարավոր լինի խզել, չեղարկել կամ անվավեր ճանաչել՝ առանց տուժողին անհիմն ֆինանսական կամ վարչական պատասխանատվության ենթարկելու (հոդված 32)<ref>{{cite web |url=https://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearchServices/DisplayDCTMContent?documentId=090000168046253f |title=Конвенция Совета Европы о предотвращении и борьбе с насилием в отношении женщин и домашним насилием |format=pdf |publisher=Совет Европы |accessdate=2016-08-19 |lang=ru |description= |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Սակայն մանկական ամուսնությունն այդ համաձայնագրում չի հիշատակվում։ ==== Սկանդինավիա ==== Ինչպես 2016 թվականի ապրիլին հայտնեց [[Ռոյթերս]] գործակալությունը, [[Եվրոպա]]յի հյուսիսում ապաստարան փնտրող անձանց կենտրոններում երբեմն հանդուրժողաբար են մոտենում մանկահասակ հարսնացուների հետ ամուսնություններին՝ չնայած դրանց օրենսդրական արգելքին։ Օրինակ՝ [[Շվեդիա]]յում գտնվեց 18 տարեկանից ցածր 70 կին, որոնք համատեղ կյանք էին վարում հասուն տղամարդկանց հետ։ [[Դանիա]]յում կան այդպիսի տասնյակ կանայք, [[Նորվեգիա]]յում 16 տարին չլրացած որոշ կանայք համատեղ ապրում են հասուն տղամարդկանց հետ նմանատիպ կենտրոններում և փախստականների ճամբարներում։ Նույնիսկ խնդրագիր է հղվել [[Ինգեր Ստոյբերգ]]ին՝ Դանիայի Ներգաղթի, ինտեգրման և բնակության հետ կապված հարցերի նախարարին՝ կենտրոններ չընդունել մանկահասակ հարսնացուներ<ref>{{cite news|last1=Doyle|first1=Alister|title=Child brides sometimes tolerated in Nordic asylum centers despite bans|url=http://www.reuters.com/article/us-europe-migrants-brides-idUSKCN0XI1MZ?feedType=RSS&feedName=worldNews&rpc=69|accessdate=ապրիլի 22, 2016|work=Reuters (Oslo)|date=ապրիլի 21, 2016|quote=10 of those aged under 16 -- the minimum local age for sex or marriage -- were married and four had children, the Norwegian Directorate of Immigration (UDI) said. Of the 10 "some live in adult asylum centers, some in their own rooms and some with their partners," it said in emailed replies to Reuters questions [...] Minister Inger Stojberg said that she would "stop housing child brides in asylum centers" after a review found dozens of cases of girls living with older men. [...] authorities said that at least 70 girls under 18 were married in asylum centers run by municipalities including Stockholm and Malmo.}}</ref>։ ==== Բելգիա ==== Ինչպես 2016 թվականի ապրիլին հաղորդել է [[Վաշինգտոն Փոստ]]-ը, 2015 թվականին [[Բելգիա]] է ներգաղթել 17 մանկահասակ հարսնացու, իսկ 2016 թվականի սկզբից՝ ևս 7-ը, բացի այդ, 2010-2013 թվականներին Բելգիայի ոստիկանությունն արձանագրել է բռնի ամուսնությունների ոչ պակաս, քան 56 դեպք<ref>{{cite news|last1=Ishaan|first1=Ishaan|title=Refugee child bride went on a hunger strike after Belgium separated her from husband|url=https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2016/04/01/refugee-child-bride-went-on-a-hunger-strike-after-belgium-separated-her-from-husband/|accessdate=ապրիլի 22, 2016|work=The Washington Post|date=ապրիլի 1, 2016|quote=Official figures indicate some 17 child brides arrived among the refugee influx last year and another seven this year [...] Belgium has had wider concerns over the prevalence of forced child marriages among some of the country's communities. Between 2010 and 2013, the police registered at least 56 complaints about a forced marriage.}}</ref>։ ==== Նիդերլանդներ ==== Պետական «Մարդկանց առևտրով և երեխաների նկատմամբ սեքսուալ բռնություն գործադրելու հարցերով ազգային զեկուցողը» հաղորդում է, որ «2015 թվականի սեպտեմբերից մինչև 2016 թվականի հունվարը [[Նիդեռլանդներ]] է գաղթել մոտ 60 մանկահասակ հարսնացու»<ref>{{cite web|title=National Rapporteur concerned about Syrian child brides and Roma children|url=https://www.dutchrapporteur.nl/current/news/archief/new-report-national-rapporteur-concerned-about-syrian-child-brides-and-roma-children.aspx?cp=64&cs=69412|publisher=National Rapporteur on Trafficking in Human Beings and Sexual Violence against Children|accessdate=ապրիլի 22, 2016|quote=child marriages occur in the Netherlands, drawing attention to the Syrian child brides who travel from Syria, often with an adult male. Between September 2015 and January 2016 around 60 child brides entered the Netherlands.|archive-date=2016-05-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20160509024840/https://www.dutchrapporteur.nl/current/news/archief/new-report-national-rapporteur-concerned-about-syrian-child-brides-and-roma-children.aspx?cp=64&cs=69412|dead-url=yes}}</ref>, որոնցից մեկը 14 տարեկան էր<ref>{{cite web|url=http://www.dutchnews.nl/news/archives/2016/04/key-advisor-warns-on-child-brides-calls-for-more-action/|title=Key advisor warns on Syrian child brides, calls for more action - DutchNews.nl|date=ապրիլի 15, 2016|publisher=|accessdate=հուլիսի 9, 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nltimes.nl/2016/04/14/some-60-syrian-child-brides-as-young-as-14-entered-netherlands/|title=Some 60 Syrian child brides, as young as 14, entered Netherlands|date=ապրիլի 14, 2016|publisher=|accessdate=հուլիսի 9, 2016|archive-date=2016-08-23|archive-url=https://archive.today/20160823032923/http://www.nltimes.nl/2016/04/14/some-60-syrian-child-brides-as-young-as-14-entered-netherlands/|dead-url=yes}}</ref>։ Ըստ [[Վաշինգտոն Փոստ]] թերթի տվյալների՝ Նիդեռլանդներում ապաստարան փնտրող անձանց համար նախատեսված կենտրոններում 2015 թվականին ապրում էր 13-15 տարեկան 20 հարսնացու կամ կին<ref>{{cite news|last1=Ishaan|first1=Ishaan|title=Refugee child bride went on a hunger strike after Belgium separated her from husband|url=https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2016/04/01/refugee-child-bride-went-on-a-hunger-strike-after-belgium-separated-her-from-husband/|accessdate=ապրիլի 22, 2016|work=The Washington Post|date=ապրիլի 1, 2016|quote=Last year, asylum centers next door in the Netherlands were reportedly housing 20 child brides between ages 13 and 15.}}</ref>։ ==== Ռուսաստան ==== Ըստ [[Ռուսաստան]]ի Ընտանեկան օրենսգրքի՝ ամուսնական տարիք է սահմանված 18 տարեկանը։ 16-18 տարեկան անձանց թույլ է տրվում ամուսնանալ հարգալից պատճառներով և տեղական ինքնակառավարման մարմնի թույլտվությամբ, իսկ մինչև 16 տարեկանը՝ միայն եթե սահմանված է ՌԴ անհատի մասին օրենքով՝ որպես բացառություն և հատուկ հանգամանքներում<ref>{{cite web |url=http://base.garant.ru/10105807/3/ |title=Ст. 13 Семейного кодекса РФ |date=2015-12-30 |publisher=Гарант|accessdate=2016-11-09 |lang=ru |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ 2016 թվականի դրությամբ նվազագույն տարիքը, որի դեպքում հատուկ հանգամանքներում հնարավոր է ամուսնանալու թույլտվություն ստանալ, սահմանված է 14 տարեկանը ([[Ադիգեայի հանրապետություն|Ադիգեայի Հանրապետության]]<ref name="ag">{{cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/804932443 |title=Закон Республики Адыгея от 30 ноября 1998 г. N 101 «О порядке и условиях вступления в брак граждан Российской Федерации в возрасте от четырнадцати до шестнадцати лет, постоянно либо преимущественно проживающих на территории Республики Адыгея» |date=2012-04-02 |work=Электронный фонд правовой и нормативно-технической документации |publisher=ИПК «Кодекс» |accessdate=2016-12-16 |lang=ru |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>, [[Թաթարստան]]ի<ref>{{cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/429039678 |title=Закон Республики Татарстан от 13 января 2009 года №4-ЗРТ «Семейный кодекс Республики Татарстан» (с изменениями на 07.05.2016) |date=2016-05-07 |work=Электронный фонд правовой и нормативно-технической документации |publisher=ИПК «Кодекс» |accessdate=2016-12-16 |lang=ru |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>, [[Վոլոգդայի մարզ|Վոլոգդայի]]<ref>{{cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/453133717 |title=Закон Вологодской области от 14 августа 1996 года №95-ОЗ «О снижении брачного возраста» (с изменениями на: 27.11.2000) |date=2000-11-27 |work=Электронный фонд правовой и нормативно-технической документации |publisher=ИПК «Кодекс» |accessdate=2016-12-16 |lang=ru |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>, [[Կալուգայի մարզ|Կալուգայի]]<ref>{{cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/972205041 |title=Закон Калужской области от 06 июня 1997 года №10-ОЗ «О порядке и условиях вступления в брак на территории Калужской области лиц, не достигших возраста шестнадцати лет» |date=1997-05-29 |work=Электронный фонд правовой и нормативно-технической документации |publisher=ИПК «Кодекс» |accessdate=2016-12-16 |lang=ru |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>, [[Մագադանի մարզ|Մագադանի]]<ref>{{cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/412309526 |title=Закон Магаданской области от 04 мая 2001 года №182-ОЗ «О порядке и условиях получения разрешения на вступление в брак на территории Магаданской области лиц, не достигших возраста шестнадцати лет» (с изменениями на: 10.03.2016) |date=2016-03-10 |work=Электронный фонд правовой и нормативно-технической документации |publisher=ИПК «Кодекс» |accessdate=2016-12-16 |lang=ru |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>, [[Մոսկվայի մարզ|Մոսկվայի]]<ref>{{cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/819047310 |title=Закон Московской области от 30 апреля 2008 года №61/2008-ОЗ «О порядке и условиях вступления в брак на территории Московской области лиц, не достигших возраста шестнадцати лет» (с изменениями на 15 июля 2015 года) |date=2015-07-15 |work=Электронный фонд правовой и нормативно-технической документации |publisher=ИПК «Кодекс» |accessdate=2016-12-16 |lang=ru |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>, [[Նիժնի Նովգորոդի մարզ|Նիժնի Նովգորոդի]]<ref>{{cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/465505566 |title=Постановление Правительства Нижегородской области от 23 октября 2013 года №765 «Об утверждении Положения о порядке принятия решений о разрешении на вступление в брак гражданам, не достигшим возраста шестнадцати лет, в Нижегородской области» |date=2013-10-23 |work=Электронный фонд правовой и нормативно-технической документации |publisher=ИПК «Кодекс» |accessdate=2016-12-16 |lang=ru |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>, [[Նովգորոդի մարզ|Նովգորոդի]]<ref>{{cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/424034453 |title=Закон Новгородской области от 02 февраля 2009 года №465-ОЗ «О порядке и условиях вступления в брак на территории Новгородской области лиц, не достигших возраста шестнадцати лет» (с изменениями на: 25.04.2014) |date=2014-04-25 |work=Электронный фонд правовой и нормативно-технической документации |publisher=ИПК «Кодекс» |accessdate=2016-12-16 |lang=ru |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>, [[Օրյոլի մարզ|Օրյոլի]]<ref>{{cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/453100152 |title=Закон Орловской области от 04 марта 2011 года №1177-ОЗ «О порядке и условиях выдачи разрешения на вступление в брак лицам, не достигшим возраста шестнадцати лет, в Орловской области» |date=2011-03-04 |work=Электронный фонд правовой и нормативно-технической документации |publisher=ИПК «Кодекс» |accessdate=2016-12-16 |lang=ru |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>, [[Սախալինի մարզ|Սախալինի]]<ref>{{cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/802032194 |title=Закон Сахалинской области от 11 июля 2005 года №46-ЗО «О порядке и условиях вступления в брак граждан, проживающих на территории Сахалинской области, не достигших возраста шестнадцати лет» (ред. от 29.06.2015) |date=2015-06-29 |work=Электронный фонд правовой и нормативно-технической документации |publisher=ИПК «Кодекс» |accessdate=2016-12-16 |lang=ru |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>, [[Տամբովի մարզ|Տամբովի]]<ref>{{cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/948000488 |title=Закон Тамбовской области от 24 июня 1997 года №120-З «О порядке и условиях вступления в брак на территории Тамбовской области лиц, не достигших возраста шестнадцати лет» (с изменениями на 5 мая 2014 года) |date=2014-05-05 |work=Электронный фонд правовой и нормативно-технической документации |publisher=ИПК «Кодекс» |accessdate=2016-12-16 |lang=ru |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>, [[Տուլայի մարզ|Տուլայի]]<ref>[http://docs.cntd.ru/document/895231139 О ЗАЩИТЕ ПРАВ РЕБЕНКА (с изменениями на: 28.04.2016), Закон Тульской области от 07 октября 2009 года №1336-ЗТО]</ref>, [[Տյումենի մարզ]]երի<ref>[http://docs.cntd.ru/document/819069491 ОБ УСЛОВИЯХ И ПОРЯДКЕ ВСТУПЛЕНИЯ В БРАК ЛИЦ, НЕ ДОСТИГШИХ ВОЗРАСТА ШЕСТНАДЦАТИ ЛЕТ (с изменениями на: 26.12.2014), Закон Тюменской области от 10 января 2000 года №155]</ref>, [[Հրեական ինքնավար մարզ]]ի<ref>[http://docs.cntd.ru/document/802035275 О ПОРЯДКЕ И УСЛОВИЯХ ВЫДАЧИ РАЗРЕШЕНИЯ НА ВСТУПЛЕНИЕ В БРАК ЛИЦ, НЕ ДОСТИГШИХ ВОЗРАСТА ШЕСТНАДЦАТИ ЛЕТ, Закон Еврейской автономной области от 20 июля 2005 года №525-ОЗ]</ref>, [[Խանտի-Մանսիական ինքնավար շրջան]]ի<ref>[http://docs.cntd.ru/document/991002757 О ПОРЯДКЕ И УСЛОВИЯХ РАЗРЕШЕНИЯ ВСТУПЛЕНИЯ В БРАК ЛИЦАМ, НЕ ДОСТИГШИМ 16-ЛЕТНЕГО ВОЗРАСТА, Закон Ханты-Мансийского автономного округа - Югры от 01 июля 1997 года №34-оз]</ref> և [[Չուկոտկայի ինքնավար շրջան]]ի օրենքներ) կամ 15 տարեկանը ([[Մուրմանսկի մարզ|Մուրմանսկի]]<ref name="mur">{{cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/913501229 |title=Закон Мурманской области от 18 ноября 1996 года №42-01-ЗМО «Об условиях и порядке вступления в брак лиц, не достигших возраста шестнадцати лет» |date=1996-11-18 |work=Электронный фонд правовой и нормативно-технической документации |publisher=ИПК «Кодекс» |accessdate=2016-12-16 |lang=ru |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>, [[Ռյազանի մարզ|Ռյազանի]]<ref>{{cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/423906474 |title=Закон Рязанской области от 30 декабря 2014 года №105-ОЗ «О порядке и условиях выдачи разрешения на вступление в брак лицам, не достигшим возраста шестнадцати лет» |date=2014-12-30 |work=Электронный фонд правовой и нормативно-технической документации |publisher=ИПК «Кодекс» |accessdate=2016-12-16 |lang=ru |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>, [[Տվերի մարզ|Տվերի]]<ref>[http://docs.cntd.ru/document/936002841 О порядке и условиях вступления в брак на территории Тверской области лиц, не достигших возраста шестнадцати лет (с изменениями на 30.04.2002), Закон Тверской области от 26 сентября 1996 года №38]</ref>, [[Չելյաբինսկի մարզ]]երի, [[Կաբարդա-Բալկարիա]]յի և [[Կարաչայ-Չերքեզիա]]յի օրենքներ)։ Նմանատիպ օրենքներ կարող են ընդունվել նաև ՌԴ այլ մարզերում։ ՌԴ որոշ շրջաններում նման օրենքներ չկան և հատուկ հանգամանքներում ամուսնության նվազագույն տարիք սահմանված չէ<ref name="astahov-rusnovosti" />․ «Գոլուբա» բարեգործական հասարակական կազմակերպության ղեկավար Մարիաննա Վրոնսկայայի կարծիքով սա հնարավորություն է տալիս ծնողների և խնամակալության մարմինների համաձայնությամբ աղջկան ամուսնացնել ցանկացած տարիքում<ref>{{cite news |first=Наталья |last=Биттен |title=Детские браки: кому это выгодно? |url=http://www.mk.ru/social/2016/01/14/detskie-braki-komu-eto-vygodno.html |publisher=MK.RU |date=2016-01-14 |accessdate=2017-01-24 |language=ru |quote=Сейчас по заявлению родителей и с согласия органов опеки девочку можно выдать замуж в любом возрасте. Также нет четкого перечня особых обстоятельств, при которых возможно заключение брака с 14-летними. Закон Башкортостана в случае его принятия и введения в действие значительно сузит лазейку, через которую пытаются уйти от наказания взрослые совратители и насильники малолетних жертв |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Ամուսնության տարիքի նվազեցումը մինչև թույլատրված շեմ հարկադրված, ծայրահեղ դեպք է, վերաբերվում է երկու ամուսիններին էլ և թույլատրվում է առաջին հերթին ապագա կնոջ հղիության, երեխա ունենալու, կողմերից մեկի կյանքին վտանգ սպառնալու դեպքերում<ref name="mur"/>։ ՌԴ որոշ օրենքներում ճշգրտվում է, որ 14-16 տարեկան ՌԴ քաղաքացիների ամուսնանալու համար հատուկ հանգամանքներ են հանդիսանում հղիության ուշ ժամկետը (Ադիգեայի Հանրապետության օրենք<ref name="ag"/>), հղիությունը (22 շաբաթ և ավել), որի ընդհատումը հակացուցված է բժշկական կոմիտեի որոշմամբ կամ հնարավոր չէ, քանի որ երկու կողմերը ցանկանում են պահպանել երեխային (Մուրմանսկի մարզի օրենք)<ref name="mur"/>։ Մեծ հնչեղություն ստացավ [[Չեչնիա]]յի [[Նոժայ-Յուրտովսկի շրջան]]ի [[Բայտարկի]] գյուղից 17-ամյա Լուիզա (Խեդա){{Ն|Ըստ չեչենական ավանդության՝ աղջիկը կարող է 2 անուն ունենալ՝ Լուիզան, «Նովայա գազետա»-ի հաղորդմամբ, Գայլաբիևայի «արտաքին պաշտոնական» անունն է, իսկ Խեդան՝ «տնային» անունը<ref name="ng2015-05-16" />։}} Գոյլաբիևայի պսակադրությունը 57-ամյա Նաժուդ Գուչիգովի՝ նույն շրջանի ներքին գործերի բաժնի պետի հետ, որի համար Գոյլաբիևան երկրորդ կինն էր․ այս դեպքը հայտնի դարձավ այն բանից հետո, երբ սրա մասին հաղորդեց «[[Նովայա գազետա]]ն»<ref name="ng2015-04-30">{{cite news |first=Елена |last=Милашина |authorlink= |title=Глава чеченского РОВД захотел жениться: требуется помощь |url=https://www.novayagazeta.ru/articles/2015/04/30/64035-glava-chechenskogo-rovd-zahotel-zhenitsya-trebuetsya-pomosch |work= |publisher=Новая газета |date=2015-04-30 |accessdate=2017-01-24 |language=ru |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Սկզբում փեսացուն թերթին տված հեռախոսային հարցազրույցի ժամանակ հերքում էր ամեն ինչ, ասում, որ նա արդեն երկար ժամանակ է, ինչ ամուսնացած է, չի հանդգնի խախտել հանրապետության ղեկավարի՝ [[Ռամզան Քադիրով]]ի՝ վաղ ամուսնությունների և հարսնացուների առևանգման արգելքը և ընդհանրապես չի ճանաչում ոչ մի Խեդա<ref name="ng2015-04-30" />։ Սակայն կես ամիս անց պարզվեց, որ 2015 թվականի մայիսի 16-ին Գուչիգովի և Գոյլաբիևայի հարսանիքն այնուամենայնիվ տեղի է ունեցել<ref name="ng2015-05-16">{{cite news |first=Елена |last=Милашина |authorlink= |title=Последний репортаж из села Байтарки |url=https://www.novayagazeta.ru/articles/2015/05/16/64153-171-glavnoe-ne-kak-sygrali-a-schet-na-tablo-187 |publisher=Новая газета |date=2015-05-16 |accessdate=2017-01-24 |language=ru |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Ռամզան Քադիրովը, «Նովայա գազետայի» հրապարակումից հետո, պնդում էր, որ Գուչիգովի և Գոյլաբիևայի պսակադրությունը տեղի է ունեցել առանց պարտադրանքի<ref name="ng2015-05-08">{{cite news |first=Елена |last=Милашина |authorlink= |title=История сватовства 57-летнего главы чеченского РОВД к 17-летней школьнице дошла до Кадырова |url=https://www.novayagazeta.ru/articles/2015/05/08/64075-v-chem-sila-brak |publisher=Новая газета|date=2015-05-08 |accessdate=2017-01-24 |language=ru |archiveurl= |archivedate= }}</ref>, սուր քննադատության ենթարկեց չեչեն լրագրողների աշխատանքը և աշխատանքից ազատեց հանրապետության տպագրության նախարար Շաիդ Ժամալդաևին<ref name="ng2015-05-08_2">{{cite news |first=Елена |last=Милашина |authorlink= |title=Министра печати Чечни уволили после материала о сватовстве главы РОВД к школьнице |url=https://www.novayagazeta.ru/news/2015/05/08/112058-ministra-pechati-chechni-uvolili-posle-materiala-o-svatovstve-glavy-rovd-k-shkolnitse |publisher=Новая газета |date=2015-05-08 |accessdate=2017-01-24 |language= |quote= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ ՌԴ նախագահին կից երեխայի իրավունքների հանձնակատար [[Պավել Աստախով]]ի մամուլի հաղորդագրության մեջ նշվում էր, որ ո՛չ Գոյլաբիևան և ոչ էլ նրա բարեկամներն իրեն չեն դիմել, իսկ Ռուսաստանում ոչ ոքի «բռնի չեն պաշտպանում», և ամուսնությունները կնքվում են միայն բարի կամքով<ref>{{cite news |first=Александр |last=Натрускин |authorlink= |title=Чеченка, которую якобы насильно выдают замуж, не обращалась к Астахову |url=https://ria.ru/society/20150510/1063761330.html |work=Общество |publisher=РИА Новости |date=2015-05-10 |accessdate=2017-01-24 |language=ru |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Պավել Աստախովը հետո պնդում էր, որ մինչև 18 տարեկանն ամուսնանալը նորմալ է, հատկապես այն վայրերում, որտեղ, ըստ նրա, կանայք ավելի վաղ են հասնում սեռական հասունացման և շուտ ծերանում են, և որ ամուսնության նվազագույն տարիքը շրջանային իշխանությունների իրավասության տակ է գտնվում, իսկ Ռուսաստանի որոշ շրջաններում այն ընդհանրապես սահմանված չէ<ref name="astahov-rusnovosti">{{cite news |title=Астахов: Браки до 18 лет — это нормально |url=https://life.ru/t/%D0%B7%D0%B2%D1%83%D0%BA/823590?from=rusnovosti.ru |work=Русская служба новостей |publisher=L!FE |date=2015-05-14 |accessdate=2017-01-24 |language=ru |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Այս մտքերն առաջացրեցին կին քաղաքական գործիչների, այդ թվում՝ [[Եկատերինա Լախովա]]յի և [[Վալենտինա Պետրենկո]]յի վրդովմունքը<ref>{{cite news |title=«Сморщенные женщины» Астахова возмутили женщин-политиков |url=http://www.ntv.ru/novosti/1408296/ |publisher=[[НТВ]] |date=2015-05-14 |accessdate=2017-01-24 |language=ru |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Մեկ օր անց Աստախովը ներողություն խնդրեց և ասեց, որ իրեն ճիշտ չեն հասկացել համատեքստի միայն մի մասը հրապարակելու պատճառով<ref>{{cite news |title=Детский омбудсмен Павел Астахов извинился за «сморщенных женщин» |url=http://www.ntv.ru/novosti/1408440/ |publisher=НТВ |date=2015-05-15 |accessdate=2017-01-24 |language=ru |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ [[Լյուդմիլա Ալեքսեևա]]ն և [[Միխայիլ Ֆեդոտով]]ը հայտարարեցին, որ այդպիսի հարսանիքն օրենքի խախտում է, վերջինը նույնիսկ սա հիմք համարեց, որպեսզի դատախազն ուշադրություն դարձնի այս դեպքին, քանի որ երկամուսնությունը Ռուսաստանում հանցագործություն է համարվում{{Ն|[[ՌԴ քրեական օրենսգիրք|ՌԴ քրեական օրենսգրքի]] համաձայն՝ [[երկամուսնություն]]ը հանցագործություն չի համարվում, թեև բազմակնություն չի կարող գրանցվել կամ վավերացվել ռուսական իշխանությունների կողմից։}}<ref>{{cite news |title=Федотов предложил прокуратуре проверить данные о решении полицейского в Чечне взять вторую жену |url=http://www.interfax.ru/russia/440978 |publisher=Интерфакс |date=2015-05-10 |accessdate=2017-01-24 |language=ru |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ ==== Միացյալ Թագավորություն ==== [[Հյուսիսային Իռլանդիա]]յում, [[Անգլիա]]յում և [[Ուելս]]ում հնարավոր է ամուսնանալ 16-17 տարեկանում ծնողների համաձայնությամբ, իսկ [[Շոտլանդիա]]յում՝ նույնիսկ առանց ծնողների համաձայնության<ref name="GOV.UK"/><ref>{{cite web|last1=Caloum|first1=Leslie|title=How has Scotland's law on marriage evolved over the centuries?|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-scotland-politics-26019306|accessdate=փետրվարի 15, 2015}}</ref><ref>{{cite web|title=Did You Know? - How to Get Married in Scotland|url=http://www.rampantscotland.com/know/blknow_marriage_howto.htm|accessdate=փետրվարի 15, 2015}}</ref>։ Սակայն [[Միացյալ Թագավորություն]]ում մինչև 16 տարեկանն ամուսնանալը, ըստ Matrimonial Causes Act 1973-ի, համարվում է անվավեր ամուսնություն<ref>{{cite web|url=http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1973/18 |title=Matrimonial Causes Act 1973 |publisher=Legislation.gov.uk |date= |accessdate=2015-02-18}}</ref>։ Այնպես, ինչպես և [[ԱՄՆ]]-ում, Միացյալ Թագավորությունում ևս նկատվում է անչափահաս աղջիկների և կանանց ոչ պաշտոնական կենակցությունը հասուն տղամարդկանց հետ։ 2005 թվականի հետազոտությունների տվյալներով՝ Միացյալ Թագավորությունում բնակվող 15-19 տարեկան կանանց 4,1 %-ը համատեղ կյանք է վարում տղամարդկանց հետ (որը, ըստ [[ՅՈՒՆԻՍԵՖ]]-ի, ևս մանկական ամուսնություն է համարվում<ref name="Child Marriage"/>), իսկ 8,9 %-ը՝ հնարավոր են համարում մինչև 18 տարեկանը համատեղ կյանք վարելը։ Միացյալ Թագավորության անչափահաս աղջիկների ավելի քան 4 %-ը մանկահասակ մայր է եղել<ref name=cohabitteen />։ [[The Guardian]]-ի տվյալներով՝ Մեծ Բրիտանիայի մուսուլմանական համայնքներում 12 տարեկանից սկսած [[Աղջիկ փախցնել|աղջիկների առևանգման]] դեպքեր են եղել՝ բռնի ամուսնացնելու նպատակով։ Դրանցից նրանք, ովքեր փորձել են փախչել, «ամոթով են թողել» ինչպես իրենց ընտանիքին, այնպես էլ ամուսնու ընտանիքին, ենթարկվել են մահացու վտանգի, կարող էին «[[պատվի սպանություն]]ների» զոհ դառնալ<ref name="12 years guardian">{{cite web|last1=Hill|first1=Amelia|title=Revealed: the child brides who are forced to marry in Britain|url=http://www.theguardian.com/uk/2004/feb/22/ukcrime.gender|website=The Guardian|accessdate=փետրվարի 15, 2015}}</ref>։ 2014 թվականի հուլիսին Մեծ Բրիտանիայում տեղի ունեցավ Աղջիկների գագաթնաժողովը, որը նպատակ ուներ աջակցել [[կանանց թլպատում]]ը, վաղ և [[բռնի ամուսնություն]]ներն արմատախիլ անելուն<ref>{{cite web|url=https://uk.news.yahoo.com/girl-summit-aims-end-child-marriage-223504733.html#lkd4Kdu |title='Girl Summit' Aims To End Child Marriage - Yahoo News UK |publisher=Uk.news.yahoo.com |date=2014-07-22 |accessdate=2015-02-18}}</ref>։ ==== Հայաստան ==== Դեռևս 4-5-րդ դարերում եկեղեցին պայքարել է մանկահասակների ամուսնության դեմ։ Ս. Սահակի (կանոն 28) և մյուսների կանոններով արգելվում էր դեռահասների պսակը, պատասխանատվություն էր սահմանվում այն ծնողների ու քահանայի համար, ովքեր մանկահասակներին պսակում էին։ Գոշի Դատաստանագրքի I մասի 5-րդ հոդվածը նախատեսել էր ամուսնության այնպիսի հասակ, որ ամուսինը բոլոր կողմերով կարողանա տիրապետել կնոջը։ Ամուսնացողները պետք է անպայման տեսնեն միմյանց։ Կամավորության սկզբունքի պահպանությունը պարտադիր էր համարվում։ Եթե նշանադրում էին դեռահասներին, ապա նրանք չափահաս դառնալով՝ կարող էին լուծարել իրենց ամուսնությունը և ուրիշի հետ ամուսնանալ (Հոդված 91)<ref>{{հոդված |հեղինակ = Ս․ Ս․ Մամյան |վերնագիր = Կնոջ իրավական պաշտպանության հարցը միջնադարյան հայ իրավունքում |բնօրինակ = |հղում = http://hpj.asj-oa.am/1114/1/1967-4(258).pdf |լեզու = հայերեն |պատասխանատու խմբագիր = Սարգիս Հարությունյան |հրատարակության հեղինակ = |հրատարակություն = Պատմա-բանասիրական հանդես |տիպ = հանդես |վայր = Երևան |հրատարակչություն = |թվական = 1967 |թողարկում = |հատոր = |համար = № 4 |էջերի թիվ = 258-264 |isbn = |issn = |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = |archivedate = }}</ref>։ [[Ամուսնությունը միջնադարյան Հայաստանում|Միջնադարյան Հայաստան]]ում բավականին տարածված է եղել դեռահասների պսակումը։ [[Հայկական եկեղեցի|Հայկական եկեղեցու]] նախորդ դարերում սահմանված կանոնները վկայում են, որ անչափահասների պսակը հոգևոր հայրերի եկամտի աղբյուրներից մեկն է եղել։ Քանի որ վաղաժամ ամուսնությունը վնաս էր հասարակության համար, դեռահասներին պսակող քահանան պետք է կարգալուծվեր և հօգուտ եկեղեցու բռնագանձվեր 100 դրախմա։ Իսկ երբ պսակը կատարվել էր կողմերի մանկական տարիքում, բայց հասուն ժամանակ, սակայն նրանք միմյանց չէին ուզում, օրենքը նրանց թույլատրում էր ամուսնանալ ում հետ որ կուզենային<ref name="Ադոյան">{{հոդված |հեղինակ = Ա․ Գ․ Ադոյան |վերնագիր = Հայկական ամուսնա-ընտանեկան հարաբերությունները միջնադարյան օրենքներում |բնօրինակ = |հղում = http://hpj.asj-oa.am/814/4/65-3(49).pdf |լեզու = հայերեն |պատասխանատու խմբագիր = Սարգիս Հարությունյան |հրատարակության հեղինակ = |հրատարակություն = Պատմա-բանասիրական հանդես |տիպ = հանդես |վայր = Երևան |հրատարակչություն = |թվական = 1965 |թողարկում = |հատոր = |համար = № 3 |էջերի թիվ = 49-66 |isbn = |issn = |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = |archivedate = }}</ref>։ [[Պատկեր:Մանկական ամուսնություն.png|մինի|400px]] [[Մխիթար Գոշ]]ի «[[Դատաստանագիրք (Մխիթար Գոշ)|Դատաստանագրքում]]» նշվում է զույգի ֆիզիոլոգիական գործոնը․ «Ամուսինը կնոջից տարիքով պետք է մեծ լինի, որպեսզի նա ամուսնական առումով կարողանա տիրել կնոջը։ Եթե նա չի կարող կնոջը տիրել ամուսնաբար և թերանում է իր ամուսնական դերում, ապա նրանք կարող են ապրել համատեղ միայն կնոջ համաձայնության դեպքում, այլապես այդ ամուսնությունը պետք Է լուծարվի։ Տվյալ դեպքում ամուսինը պարտավոր է վերադարձնել կնոջ բերած ողջ ունեցվածքը և արտոնել նրան ուրիշի հետ ամուսնանալ։ Հարազատներից կնոջ ստացած նվերները և հարսանեկան ծախսերը վեճի ենթակա չեն»<ref name="Ադոյան"/>։ Ներկայումս (2017) [[ՀՀ Ընտանեկան օրենսգիրք]]ն ամուսնական տարիք սահմանում է տղամարդկանց և կնոջ համար 18 տարին։ Անձը կարող է ամուսնանալ նաև 17 տարեկանում, եթե առկա է նրա ծնողների, որդեգրողների կամ հոգաբարձուի համաձայնությունը։ Անձը կարող է ամուսնանալ նաև 16 տարեկանում, եթե առկա է նրա ծնողների, որդեգրողների կամ հոգաբարձուի համաձայնությունը, և ամուսնացող մյուս անձը առնվազն 18 տարեկան է<ref>{{cite web | url=http://www.irtek.am/views/act.aspx?aid=150028 | title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԸՆՏԱՆԵԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳԻՐՔ | publisher=ՀՀ Ոստիկանություն | accessdate=հունվարի 29, 2017}}</ref>։ 2014 թվականին [[Հայաստան]]ում գրանցվել է 18 912 ամուսնություն։ Նույն տարում գրանցվել է 16-19 տարեկան տղաների 68, աղջիկների՝ 1 118 ամուսնություն, որը կազմում է ընդհանուր ամուսնությունների 6%-ը։ Նկատվում է 16-19 տարեկան աղջիկների ամուսնությունների թվի նվազում` 2004 թվականի համեմատ թիվն իջել է 52%-ով։ 2004 թվականից ի վեր նվազման միտում ունի նաև մինչև 20 տարեկանը ծննդաբերած կանանց երեխաների թիվը. եթե 2004 թվականին այն կազմել է ծնվածների 12,6%-ը, ապա 2014 թվականին՝ 5,1%-ը<ref name="սիվիլնեթ">{{cite web | url=http://www.civilnet.am/news/2016/03/20/adolescent-prgnancy/288982 | title=Վաղ հղիության վտանգների շուրջ | publisher=www.civilnet.am | date=մարտի 20, 2016 թ | accessdate=հունվարի 29, 2017 | author=Լիլիթ Աբովյան}}</ref>։ ==== Եվրոպայի այլ երկրներ ==== 2015 թվականին [[Իսպանիա]]յի իշխանությունները բարձրացրեցին ամուսնության նվազագույն տարիքը 14-ից 16 տարեկան<ref name="BBC News"/>։ [[Ուկրաինա]]յում 2012 թվականին փոփոխություններ մտցվեցին Ընտանեկան օրենսգրքում, որը սահմանում էր աղջիկների և տղաների համար նույն ամուսնական տարիքը՝ 18 տարեկան, սակայն դատարանն իրավունք ունի թույլ տալ ամուսնանալ 16 տարեկանից, եթե գտնի, որ դա անչափահասի շահերից է բխում<ref>{{cite web |url=http://eeca.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/unfpa%20ukraine%20summary.pdf |title=Child Marriage in Ukraine (Summary) |quote= |date= |format= |work= |publisher=ЮНФПА |accessdate=2016-09-24 |lang=en |description= |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ === Լատինական Ամերիկա === Մանկական ամուսնությունները սովորական երևույթ են [[Լատինական Ամերիկա]]յի և [[Կարիբյան ավազան]]ի երկրներում․ այնտեղ աղջիկների մոտ 29 %-ն ամուսնանում է մինչև 18 տարեկանը<ref name="pbs2010"/>։ Մանկական ամուսնությունների թիվը տարբերվում է երկրից երկիր․ այն մեծ թիվ է կազմում [[Դոմինիկյան Հանրապետություն]]ում, [[Հոնդուրաս]]ում, [[Բրազիլիա]]յում, [[Գվատեմալա]]յում, [[Նիկարագուա]]յում, [[Հայիթի]]ում և [[Էկվադոր]]ում<ref name="unfpa.org"/>։ [[Բոլիվիա]]յում և [[Գվինեա]]յում այն 2012 թվականից սկսած սահուն իջնում է<ref>{{cite web|title=Marrying Too Young: End Child Marriage|url=http://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/MarryingTooYoung.pdf|publisher=UNFPA|page=24}}</ref>։ Բրազիլիան աշխարհում 4-րդ տեղն է զբաղեցնում մինչև 15 տարեկան աղջիկների քանակով, որոնք ամուսնացած են կամ համատեղ կյանք են վարում տղամարդու հետ<ref name="blogs.cfr.org">{{Cite web|title = Women Around the World » Child Marriage in Latin America|url = http://blogs.cfr.org/women-around-the-world/2015/08/04/child-marriage-in-latin-america/|website = Council on Foreign Relations - Women Around the World|accessdate = 2015-12-10|language = en-US}}</ref>։ [[Մեքսիկա]]յում մինչև 18 տարեկանը կարելի է ամուսնանալ ծնողների համաձայնությամբ<ref name="Marriage requirements in Mexico"/>։ Լատինական Ամերիկայում մանկական ամուսնությունների տարածման հիմնական պատճառներն են աղքատությունը և ամուսնության նվազագույն տարիքի մասին գործող օրենքների բացակայությունը<ref>{{cite web |url=http://www.unicef-irc.org/publications/pdf/digest7e.pdf |format=PDF |title=Early Marriages - Child Spouses |publisher=UNICEF |year=2010 |pages=5–9}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.plan-uk.org/resources/documents/Breaking-Vows-Early-and-Forced-Marriage-and-Girls-Education |title=Breaking Vows: Early and Forced Marriage and Girls' Education |first1=Juliette |last1=Myers |first2=Rowan |last2=Harvey |publisher=Plan UK |location=London |page=24}}</ref>։ Որոշ ոչ առևտրային կազմակերպություններ աշխատում են տեղի համայնքների հետ, որպեսզի դեռահաս աղջիկների համար անվտանգ միջավայր ստեղծվի և օգնեն լուծել մանկական ամուսնությունների խնդիրը, որի մեջ աղքատները, ինչպես նաև գյուղացիները և հնդկացիները տեսնում են աղքատությունից իրենց փրկության ուղին<ref name="blogs.cfr.org"/>։ === Հյուսիսային Ամերիկա === ==== Կանադա ==== [[Կանադա]]յում 2015 թվականից ամուսնության նվազագույն տարիքը 16 տարին է, ընդ որում չափահասության տարիքը սահմանվում է Կանադայի առանձին պրովինցիաների իշխանությունների և տարածքների կողմից և տարբեր պրովինցիաներում կազմում է 18 կամ 19 տարեկան։ Մինչև չափահաս դառնալն ամուսնանալու համար անհրաժեշտ է ծնողների համաձայնությունը կամ դատարանի որոշում։ Այն ամուսնությունը, որտեղ ամուսիններից թեկուզ մեկը դեռ 16 տարեկան չէ, չի գրանցվի կամ ճանաչվի Կանադայի իշխանությունների կողմից․ «Քաղաքացիական ամուսնության մասին օրենքի» 2.2 կետի համաձայն՝ «16 տարին չլրացած անձը չի կարող ամուսնանալ»<ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/c-31.5/page-1.html |title=Civil Marriage Act |quote= |date=2005-07-20 |work=[http://laws-lois.justice.gc.ca/ Justice Laws Website] |publisher=Министерство юстиции Канады |accessdate=2016-09-26 |lang=en |quote=2.2 No person who is under the age of 16 years may contract marriage. |description= |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ Որևէ ոչ պետական արարողության կամ կրոնական ծեսի անցկացումը 16 տարեկանից ցածր անձի մասնակցությամբ քրեական հանցագործություն է համարվում՝ Կանադայի Քրեական օրենսգրքի 293.2 հոդվածի համաձայն․ «Յուրաքանչյուրը, ով կատարում է ամուսնական արարողակարգ կամ մասնակցում է դրան կամ աջակցում դրա անցկացմանը՝ նախապես իմանալով, որ ամուսնացողներից մեկը դեռ 16 տարեկան չկա, մեղավոր է հանցագործության կատարման մեջ և պատժվում է մինչև 5 տարի ազատազրկմամբ»<ref name="laws-lois.justice.gc.ca">{{cite web |url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/C-46/FullText.html |title=Criminal Code (R.S.C., 1985, c. C-46) |quote= |date=2016-09-18 |work=[http://laws-lois.justice.gc.ca/ Justice Laws Website] |publisher=Министерство юстиции Канады |accessdate=2016-09-26 |lang=en |quote=Everyone who celebrates, aids or participates in a marriage rite or ceremony knowing that one of the persons being married is under the age of 16 years… |description= |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}</ref>։ ==== ԱՄՆ ==== [[ԱՄՆ]]-ում հանդիպում են մանկական ամուսնություններ այն իմաստով, ինչ որ [[ՅՈՒՆԻՍԵՖ]]-ը դնում է այդ հասկացության մեջ՝ տղամարդ և կին, որոնք պաշտոնապես ամուսնացած են կամ ուղղակի համատեղ կյանք են վարում, եթե նրանցից թեկուզ մեկը, սովորաբար կինը, 18 տարեկանից ցածր է<ref name="Child Marriage">{{cite web|url=http://www.unicef.org/protection/57929_58008.html|title=Child marriage|date=հոկտեմբերի 22, 2014|work=UNICEF|accessdate=2016-11-05|archive-date=2018-09-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20180907061839/https://www.unicef.org/protection/57929_58008.html|dead-url=yes}}</ref>։ ԱՄՆ-ում ոչ պաշտոնական մանկական ամուսնություններն ավելի հաճախ են հանդիպում և պաշտոնապես կոչվում են «համաբնակություն»։ ԱՄՆ կառավարական գործակալություններից մեկի՝ [[Բժշկական վիճակագրության ազգային կենտրոն (ԱՄՆ)|Բժշկական վիճակագրության ազգային կենտրոն]]ի 2010 թվականի տվյալներով՝ 15-17 տարեկան աղջիկների 2,1 %-ն ամուսնացել է մանուկ հասակում, իսկ եթե վերցնենք սեռահասուն 15-19 տարեկան աղջիկների և կանանց խումբը, ապա նրանց 7,6 %-ը ոչ պաշտոնապես ամուսնացած է կամ ոչ պաշտոնական կապի մեջ է գտնվում տղամարդու հետ։ Առանձին նահանգներում և առանձին էթնիկ խմբերում մանկական ամուսնությունների թիվը միջինից զգալիորեն բարձր է։ Այսպես, 15-17 տարեկան իսպանախոս ամերիկացի աղջիկների 6,6 %-ը սեռական հարաբերություն է ունեցել տղամարդու հետ, իսկ 15-19 տարեկանների շրջանում՝ 13 %-ը<ref name=cohabitation />։ Անչափահաս մայրերից ԱՄՆ-ում տարեկան ծնվում է ավելի քան 350 000 երեխա, որոնցից 50 000-ը մանկահասակ մոր առաջնեկը չեն<ref name=cdcteen>[http://www.cdc.gov/features/vitalsigns/teenpregnancy/ Breaking the Cycle of Teen Pregnancy CDC, US Government (April 2013)]</ref>։ Մանկական ամուսնությանը վերաբերող օրենքները տարբերվում են նահանգից նահանգ։ Հիմնականում 16 տարեկանից կարելի է ամուսնանալ միայն ծնողների համաձայնությամբ, իսկ 18 տարեկանից՝ նաև առանց ծնողների համաձայնության (բոլոր նահանգներում, բացի երկուսից)։ ԱՄՆ-ում 16 տարին չլրացած անձը կարող է ամուսնանալ, սակայն դրա համար սովորաբար պահանջվում է միաժամանակ և՛ ծնողների համաձայնությունը, և՛ դատարանի որոշումը<ref>{{Citation | url= http://www.usmarriagelaws.com/search/united_states/ |title= www.usmarriagelaws.com}}</ref>։ Մինչև 2008 թվականը [[Հիսուս Քրիստոսի վերջին օրերի սրբերի եկեղեցի]]ն թույլատրում էր մանկական ամուսնություններ, այդ թվում՝ բազմակնություն՝ այսպես կոչված «հոգևոր ամուսնության» ձևով, որն աղջիկը կարող էր կնքել այն ժամանակ, երբ պատրաստ լիներ երեխա ունենալ, սակայն հետագայում նրանց մոտ ամուսնության նվազագույն տարիքը բարձրացվեց<ref>{{Citation | first= Eve |last= D'Onofrio |url= http://lawfam.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/19/3/373 |title= Child Brides, Inegalitarianism, and the Fundamentalist Polygamous Family in the United States |journal= International Journal of Law, Policy and the Family |year= 2005 |volume= 19 |issue= 3 |pages= 373–394 |doi= 10.1093/lawfam/ebi028 | postscript= .}}</ref>, և 2008 թվականից այդ եկեղեցին չի պսակում տեղի օրենքներով սահմանված տարիքին չհասած անձանց<ref>{{cite news|last=Anthony|first=Paul A.|title=Sect renounces underage marriage as children return|url=http://www.gosanangelo.com/news/2008/jun/02/flds-children-heading-home-today/?print=1|accessdate=հուլիսի 9, 2013|newspaper=Standard Times - San Angelo|date=հունիսի 2, 2008|publisher=Scripps Newspaper Group|archive-date=2013-07-10|archive-url=https://archive.is/20130710024402/http://www.gosanangelo.com/news/2008/jun/02/flds-children-heading-home-today/?print=1|dead-url=yes}}</ref><ref>{{citation |first= Ben |last= Winslow |first2= Amy Joi |last2= O'Donoghue |date= June 2, 2008 |title= FLDS official: No more underage marriages, reunifications begin with the children |url= http://www.deseretnews.com/article/700231225/FLDS-official-No-more-underage-marriages-reunifications-begin-with-the-children.html |newspaper= Deseret News |accessdate= 2013-09-10}}</ref>։ Դրանից առաջ Հիսուս Քրիստոսի վերջին օրերի սրբերի եկեղեցու ղեկավար [[Ուորեն Ջեֆս]]ին մեղադրեցին մանկահասակների բռնաբարման մեջ այն բանից հետո, երբ վերջինս կատարեց 14-ամյա հարսնացուի և 19-ամյա փեսացուի պսակադրությունը<ref>Dobner, Jennifer. [http://abcnews.go.com/TheLaw/wireStory?id=3645951 Polygamist Leader Convicted in Utah]. ''Associated Press''. ABC News. 2007-09-25.</ref>։ 2008 թվականի մարտին [[Տեխաս (նահանգ)|Տեխաս]] նահանգի իշխանությունները կարծեցին, որ «Սիոնի հույս» ագարակում գտնվող երեխաներն ամուսնացել էին մեծահասակների հետ և ենթարկվում էին սեքսուալ շահագործման<ref name=Blumenthal>Blumenthal, Ralph. [http://www.nytimes.com/2008/05/23/us/23raid.html?_r=1&ref=us&oref=slogin Court Says Texas Illegally Seized Sect’s Children]. ''The New York Times''. 2008-05-23. Retrieved 2008-05-24.</ref>։ Արդյունքում Տեխասի իշխանություններն այնտեղից ազատեցին բոլոր 468 երեխաներին և նրանց տեղավորեցին նահանգի ժամանակավոր կեցության կենտրոնում<ref name=Blumenthal/>։ Այս որոշումը բողոքարկվեց, Տեխասի գերագույն դատարանը երեխաների հեռացումը ոչ իրավաչափ համարեց, երեխաները վերադարձվեցին ծնողներին կամ այլ բարեկամներին<ref>{{Citation|last= Winslow|first= Ben|title= All FLDS children returned to parents|url= http://www.deseretnews.com/article/700231922/All-FLDS-childrenreturned-to-parents.html?pg=1|date= June 5, 2008|publisher= Deseret News|location= SAN ANGELO, Texas}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Երաժիշտ [[Ջերի Լի Լյուիս]]ի երրորդ կինը դարձավ նրա զարմուհի Միրա Գեյլ Բրաունը, որն այդ պահին 13 տարեկան էր<ref>{{cite web|author=Devin Miller |url=http://jerry9.tripod.com/Myra.htm |title=Jerry Lee Lewis Online Wild One's Clubhouse: The Largest Jerry Lee Lewis Homepage on the Internet! |publisher=Jerry9.tripod.com |date=1998-04-17 |accessdate=2015-07-11}}</ref><ref>{{cite web |author=Cecil Adams |url=http://www.straightdope.com/columns/041001.html |title=What's wrong with cousins marrying? |publisher=The Straight Dope |date=2004-10-01 |accessdate=2015-07-11 |archive-date=2008-05-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080526033048/http://www.straightdope.com/columns/041001.html |dead-url=yes }}</ref>։ == Մանկական ամուսնությունների հետևանքներ == [[Պատկեր:2007 - 2012, Adolescent birth rate per 1000 women world map.svg|thumb|490px|15-19 տարեկան աղջիկներից ծնված երեխաներն աշխարհի տարբեր երկրներում (երեխաների ծնունդն այդ տարիքի ամեն 1000 կնոջ հաշվարկով)]] Վաղ ամուսնությունն ու [[սեռական կյանք]]ի շուտ սկսումը կանանց համար երկարաժամկետ հետևանքներ են ունենում, որոնցից որոշները պահպանվում են նաև հասուն տարիքում<ref name=hrwconsq>{{cite web|url=http://www.hrw.org/news/2013/06/14/q-child-marriage-and-violations-girls-rights|title=Q & A: Child Marriage and Violations of Girls' Rights - Human Rights Watch|work=hrw.org}}</ref><ref>Bunting, Annie. 2005. Stages of development: marriage of girls and teens as an international human rights issue. Social and Legal Studies 14(2):17-38</ref>։ Մանկական կամ դեռահաս տարիքում ամուսնացած կինը հաճախ տարբեր առողջական խնդիրներ է ունենում, որն առաջանում է առաջին [[վաղ հղիություն|վաղ հղիությամբ]] և փոքր դադարով՝ մինչև հաջորդ հղիություն և [[ծննդաբերություն]]<ref name=":1">{{Cite journal|url = http://adc.bmj.com/content/early/2010/10/07/adc.2009.178707.short|title = When the Mother Is a Child: The Impact of Child Marriage on the Health and Human Rights of Girls|last = Raj|first = Anita|date = 2010|journal = Archives of Disease in Childhood|doi = 10.1136/adc.2009.178707|pmid = |access-date =|volume=95|pages=931–935}}</ref>։ Դեռահաս տարիքում ամուսնությունն ու հղիությունը հաճախ հանգեցնում են կնոջ սոցիալական մեկուսացմանը, իսկ վաղ ծննդաբերության ժամանակ մեծ է նաև բարդությունների հնարավորությունը։ Աղքատ երկրներում երիտասարդ կինը և մայրը սովորաբար թողնում է դպրոցը և ուսումը և հետագայում նրա համար կրթություն և մասնագիտություն ստանալու հնարավորությունները զգալիորեն նվազում են կամ ընդհանրապես վերանում։ Արդյունքում այդպիսի կինն ամուսնուց կամ բարեկամներից ֆինանսական կախման մեջ է ընկնում, չի կարողանում ինքնուրույն միջոցներ հայթայթել գոյատևման համար և այլընտրանք չունի։ Մանկահասակ կանայք հասուն կանանցից հաճախ են [[Տնային բռնություն|տնային բռնության]], [[սեքսուալ չարաշահումներ]]ի և [[Ամուսնական բռնաբարություն|ամուսնական բռնաբարության]] զոհ դառնում<ref name=hrwconsq/><ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/worldservice/people/features/ihavearightto/four_b/casestudy_art16.shtml |title=I have a right to &#124; BBC World Service |publisher=Bbc.co.uk |date= |accessdate=2015-02-18}}</ref>։ === Հիվանդություններ, մայրական և մանկական մահացություն === Վաղ ամուսնությունը կարող է վտանգավոր լինել կնոջ առողջության և կյանքի համար<ref>{{cite web|url=http://www.cnn.com/2010/WORLD/meast/04/09/yemen.child.bride.death/|title=Yemeni child bride dies of internal bleeding|work=cnn.com}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-2415871/Yemeni-child-bride-8-dies-internal-injuries-night-forced-marriage-groom-40.html|title=Yemeni child bride, 8, dies of internal injuries on first night of forced marriage to groom, 40 - Daily Mail Online|work=Mail Online}}</ref>։ Զարգացող երկրներում [[Հղիություն (մարդ)|հղիության]] և [[Ծննդաբերություն|ծննդաբերության]] բարդությունները 15-19 տարեկան կանանց շրջանում մահացածության ամենահաճախ հանդիպող պատճառներն են<ref>[http://www.npr.org/blogs/parallels/2013/12/01/247843225/5-things-you-may-not-know-about-child-marriage 5 Things you may not know about Child Marriage] NPR, Washington DC</ref>։ Այդ տարիքում ծննդաբերության ժամանակ մահանալու հնարավորությունը կրկնակի բարձր է, քան 20-30 տարեկանում, իսկ մինչև 15 տարեկանն այն 5-7 անգամ բարձր է<ref name="nourreport" />։ Հիմնական պատճառը երիտասարդ կնոջ ֆիզիոլոգիապես ոչ հասուն լինելն է, ում մոտ [[կոնք]]ը և [[ծննդաբերական ուղիներ]]ը դեռ լավ զարգացած չեն։ Դրանք խիստ դժվարացնում են ծննդաբերությունը և մեծացնում են [[մանկաբարձական խուղակ]]ի զարգացման վտանգը. 15 տարեկանից ցածր ծննդաբերողների մոտ այն հասնում է 88 %-ի<ref name="nourreport" />։ Համապատասխան բուժման բացակայության դեպքում (որպես կանոն վիրաբուժական) այդ խուղակը շատ ցավոտ է դառնում, հանգեցնում է անաշխատունակության, [[մեզ]]ի և [[կղանք]]ի անպահունակության, տարբեր [[վարակիչ հիվանդություններ]]ի զարգացման, և նման հետևանքները պահպանվում են մինչև կյանքի վերջ։ Խուղակ ունեցող կանայք ունենում են ոչ միայն բժշկական, այլև սոցիալական խնդիրներ․ նման հիվանդությունները համարվում են «ամոթալի», «ոչ մաքուր», և եթե նրանց շրջապատն իմանում է դրա մասին, սկսում են խուսափել տվյալ կնոջ հետ շփումից<ref>Cook, Rebecca J., Bernard M. Dickens, and S. Syed. 2004. Obstetric fistula: the challenge to human rights. International Journal of Gynecology and Obstetrics 87:72-77</ref><ref name="ReferenceB">{{cite journal|title=Child marriage: a silent health and human rights issue}}</ref><ref>{{cite journal|title=Health Consequences of Child Marriage in Africa. Emerging Infectious Diseases}}</ref>։ Մանկահասակ կանանց մոտ [[սեռավարակներ]]ով և [[մալարիա]]յով վարակվելու, [[արգանդի վզիկի քաղցկեղ]]ի զարգացման վտանգը ավելի բարձր է, քան չամուսնացած կամ 20-ից բարձր տարիքում ամուսնացած կանանց մոտ<ref name="nourreport" />։ Մանկական ամուսնությունը վտանգի տակ է դնում ոչ միայն մոր, այլև երեխայի առողջությունը։ 18 տարեկանից ցածր մայրերի մոտ վաղածին կամ անբավարար քաշով ծնված երեխաների թիվը 35-55 %-ով բարձր է, քան 19-ամյա ծննդաբերողների մոտ, իսկ [[մանկական մահացություն]]ը՝ 60 % -ով է բարձր։ Մանկահասակ մայրերի երեխաները հաճախ թույլ դիմադրողականություն են ունենում, հաճախ են տառապում ոչ ճիշտ կամ ոչ բավարար սնուցումից<ref name="ReferenceB"/>։ === Անգրագիտություն և աղքատություն === Վաղ ամուսնությունները կանանց համար հաճախ հանգեցնում են ուսումի կիսատ թողնելուն՝ հատկապես աղքատ երկրներում, որտեղ մանկական ամուսնությունները լայնորեն տարածված են<ref>International Center for Research in Women (2005), Too young to wed: education & action toward ending child marriage. Washington DC</ref>։ Մյուս կողմից, անուսում աղջիկներն ու կանայք ամուսնանում են երիտասարդ տարիքում․ ոչ մի կրթություն չունեցող աղջիկները 2 անգամ ավելի հաճախ են ամուսնանում մինչև 18 տարեկանը, քան միջնակարգ կրթություն ունեցողները։ Դառնալով կին և մայր՝ աղջիկը կորցնում է որակյալ կրթություն ստանալու նախկին հնարավորությունները, իսկ երբեմն էլ ընդհանրապես թողնում է դպրոցը<ref name=":3">{{Cite journal|url = |title = What Works to Prevent Child Marriage: A Review of the Evidence|last = Lee-Rife|first = Susan|date = 2012|journal = Studies In Family Planning|doi = 10.1111/j.1728-4465.2012.00327.x|pmid = |access-date = |last2 = Malhotra|first2 = Anju|last3 = Warner|first3 = Ann|last4 = McGonagle Glinski|first4 = Allison |volume=43 |pages=287–303}}</ref>, որպեսզի ավելի շատ ուշադրություն հատկացնի իր երեխաներին և տնային գործերին<ref>{{cite journal|title=Individual Characteristics and Use of Maternal and Child Health Services by Adolescent Mothers in Niger}}</ref>։ Լինում է նաև այնպես, որ պահպանողական ծնողները հեռացնում են իրենց դստերը դպրոցից նրա ամուսնությունից դեռ մի քանի տարի առաջ՝ ենթադրելով, որ աղջկան կրթություն պետք չէ՝ լավ կին և մայր դառնալու համար<ref name=":4" />։ Չկրթված կինը հաճախ հնարավորություն չի ունենում բավականին լավ վարձատրվող աշխատանքի տեղավորվել կամ ինքնուրույն ինչ-որ այլ ձևով գոյատևման միջոցներ վաստակել իր և իր երեխաների համար, ֆինանսական անկախություն ձեռք բերել։ Արդյունքում նա լիովին կախման մեջ է ընկնում իր ամուսնուց կամ բարեկամներից, իսկ ամուսնու մահվան կամ ամուսնալուծության դեպքում կարող է աղքատության դատապարտվել<ref name=hrwconsq/>։ Բացի այդ, եթե ամուսինը շատ անգամ մեծ է երիտասարդ կնոջից (ինչպես հաճախ է պատահում), ապա շուտ այրիանալու, իսկ հետո լուրջ ֆինանսական և սոցիալական խնդիրներ ունենալու հնարավորությունն ամբողջ կյանքում վերջինիս մոտ շատ ավելի բարձր է, քան այն կնոջ մոտ, որն ամուսնացել է ավելի հասուն տարիքում<ref name=":4" />։ === Ընտանեկան բռնություն === Մանկահասակ և քիչ կրթված կանայք ավելի շատ են ենթարկվում սոցիալական մեկուսացման և [[Ընտանեկան բռնություն|ընտանեկան բռնության]], քան ավելի կիրթ կանայք, որոնք ամուսնացել են հասուն տարիքում<ref name="nourreport" /><ref>Haberland, Nicole, Eric L. Chong, and Hillary J. Bracken. 2006. A world apart: the disadvantage and social isolation of married adolescent girls. Brief based on background paper prepared for the WHO/UNFPA/Population Council Technical Consultation on Married Adolescents. New York: The Population Council</ref>։ Հաճախ [[հարսանիք]]ից հետո մանկահասակ կինը տեղափոխվում է ամուսնու մոտ այլ բնակավայր, որի արդյունքում կտրվում է ծնողներից, ընկերներից և դպրոցից, չի կարողանում նրանց կողմից այլևս ստանալ այն սոցիալական աջակցությունը, որը կարող էր ստանալ նախքան [[ամուսնություն]]ը․ շատ ամուսիններ հակված են իրենց կանանց ընդհանրապես տնից դուրս չթողնել առանց որևէ անհրաժեշտության<ref name="Nour child marriage" />։ Բացի այդ ամուսնու ընտանիքում կարող են երիտասարդ կնոջն ավելի բարձր պահանջներ ներկայացնել, քան ներկայացնում էին ծնողների ընտանիքում<ref name=":1" />։ Նման ընտանիքներում ենթադրում են, որ իր սեռի և տարիքի պատճառով կինն ընդունակ չէ ինքնուրույն պատասխանատու որոշումներ կայացնել և պետք է ամեն ինչում անխոս հնազանդվի ամուսնուն։ Նմանատիպ մեկուսացումը կարող է հանգեցնել հոգեբանական լուրջ խնդիրների՝ ներառյալ [[ընկճախտ]]ի։ Ամուսնու և կնոջ միջև տարիքային մեծ տարբերությունը հեշտացնում է տնային բռնության կիրառումը՝ այդ թվում դաժան<ref>{{cite web|title=Council on Foreign Relations|url=http://www.cfr.org/peace-conflict-and-human-rights/child-marriage/p32096#!/?cid=otr_marketing_use-child_marriage_Infoguide#!%2F}}</ref>։ Վաղ ամուսնացածները հաճախ են նման բռնության զոհ դառնում, այդ թվում՝ կյանքի և առողջության համար վտանգավոր բռնության<ref>{{Cite journal|url = http://ac.els-cdn.com/S0020729210000937/1-s2.0-S0020729210000937-main.pdf?_tid=6662b992-f39d-11e4-8b2c-00000aacb360&acdnat=1430881988_17be02a750c16d2f9db1aa6eccf1e97c|title = Association between adolescent marriage and marital violence among young adult women in India|last = Raj|first = Anita|date = 2010|journal = International Journal of Gynecology and Obstetrics|doi = 10.1016/j.ijgo.2010.01.022|pmid = |access-date = |last2 = Saggurti|first2 = Niranjan|last3 = Lawrence|first3 = Danielle|last4 = Balaiah|first4 = Donta|last5 = Silverman|first5 = Jay G.|volume=110|pages=35–39}}</ref>։ Երիտասարդ, հոգեպես ոչ բավարար զարգացած կնոջ համար պարբերական տնային բռնությունները կարող են հանգեցնել հոգեբանական կործանիչ հետևանքների՝ վերջինիս ողջ կյանքի ընթացքում<ref name="hrwconsq" />, այդ թվում՝ ծանր ընկճախտի և [[Ինքնասպանություն|ինքնասպանության]] փորձերի։ === Կանանց իրավունքների ոտնահարում === [[ՄԱԿ]]-ի մի քանի համաձայնագրերում մանկական ամուսնությունը և/կամ դրանց հետ կապված երևույթները դիտվում են որպես մարդու իրավունքների ոտնահարում։ Այդպիսի միջազգային փաստաթղթերի թվում են՝ [[Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիր]]ը, [[Կանանց հանդեպ բոլոր տեսակի խտրականությունների վերացման համաձայնագիր]]ը, Երեխաների իրավունքների մասին ՄԱԿ-ի կոմիտեի որոշումը։ Վաղ ամուսնությունը հաճախ հանգեցնում է կնոջ մի քանի փոխկապակցված իրավունքների ոտնահարման, օրինակ՝ անկախ սեռից և տարիքից իրավունքների և պարտականությունների հավասարությունը, ավելի որակյալ հասանելի բժշկական օգնություն ստանալու իրավունքը, կրթություն ստանալու իրավունքը, ազատ տեղաշարժվելու ազատությունը, ստրկությունից ազատությունը, վերարտադրողական իրավունքները և ազատությունները, ամուսնություն կնքելու իրավունքը՝ ազատ երկուստեք համաձայնությամբ<ref name=hrwconsq/><ref>{{cite web|title=Child Marriage And the Law|publisher=UNICEF|url=http://www.unicef.org/french/files/Child_Marriage_and_the_Law.pdf|accessdate=2017-01-30|archive-date=2017-07-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20170703221007/https://www.unicef.org/french/files/Child_Marriage_and_the_Law.pdf|dead-url=yes}}</ref><ref>Clark, Shelley, Judith Bruce, and Annie Dude. 2006. Protecting young women from HIV/AIDS: the case against child and adolescent marriage. International Family Planning Perspectives 32(2):79-88</ref>։ === Ազդեցությունը տնտեսական զարգացման վրա === Մանկական ամուսնությունների մեծ թիվը կարող է բացասաբար ազդել երկրի տնտեսական զարգացման վրա, քանի որ մանկահասակ կանայք հաճախ որակյալ մասնագիտական կրթություն չեն ստանում և չեն մասնակցում աշխատաշուկային<ref name=":3" />։ Որոշ հետազոտողներ և հասարակական ակտիվիստներ կարծում են, որ մանկական ամուսնությունները խոչընդոտում են [[հազարամյակի զարգացման նպատակներ|հազարամյակի 8 նպատակներին]] հասնելուն և աղքատության հաղթահարմանը<ref name=":3" />։ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը Նեպալում այս թեմայով սոցիալ-տնտեսական հետազոտություններ է կատարել և հանգել այն եզրակացության, որ մանկական ամուսնությունները նպաստում են բնակչության առողջության վատթարացմանը, աշխատանքի արտադրողականության նվազմանը, աղքատությանը, և եթե բոլոր աղջիկներն ամուսնանան 20 տարեկանից ոչ շուտ, ապա նրանց ընդհանուր եկամուտը կավելանա այնքան, որքան երկրի ՀՆԱ-ն 3,87 %-ով<ref name=":5">{{Cite journal|url = http://girlsnotbrides.theideabureau.netdna-cdn.com/wp-content/uploads/2014/11/UNICEF-Nepal-Cost-of-Inaction_WPo1_2014.pdf|title = Cost of Inaction: Child and Adolescent Marriage in Nepal|last = Rabi|first = Amjad|date = 2014|journal = UNICEF Nepal Working Paper Series|doi = |pmid = |access-date = |archive-date = 2016-03-04|archive-url = https://web.archive.org/web/20160304123759/http://girlsnotbrides.theideabureau.netdna-cdn.com/wp-content/uploads/2014/11/UNICEF-Nepal-Cost-of-Inaction_WPo1_2014.pdf|dead-url = yes}}</ref>։ == Մանկական ամուսնությունների կանխարգելում == 1962 թվականի նոյեմբերին [[Միավորված ազգերի կազմակերպության գլխավոր ասամբլեա|ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան]] ընդունեց «Ամուսնություն կնքելու համաձայնության, ամուսնական տարիքի և ամուսնությունների գրանցման համաձայնագիրը», որը պարտավորեցնում էր միացող պետություններին օրենսդրորեն սահմանել ամուսնական նվազագույն տարիք և չթույլատրել այդ տարիքից ցածր ոչ մի ամուսնություն, բացի այն դեպքերից, երբ կան լուրջ պատճառներ և որը բխում է ամուսնացողների հետաքրքրություններից, ինչպես նաև չթույլատրել բռնի ամուսնությունները<ref>{{cite web |url=http://www.un.org/ru/documents/decl_conv/conventions/conmarr.shtml |title=Конвенция о согласии на вступление в брак, брачном возрасте и регистрации браков |date=1962-11-07 |work=Конвенции и соглашения |publisher=ООН |accessdate=2016-11-08 |lang=ru }}</ref>։ 2011 թվականի դեկտեմբերին ՄԱԿ-ի ԳԱ-ն ընդունեց A/RES/66/170 բանաձևը և սահմանվեց [[Աղջիկների միջազգային օր]]ը, որը նշվում է ամեն տարի հոկտեմբերի 11-ին<ref name="who.int">{{cite web|url=http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=%20A/RES/66/170/ |title=United Nations Official Document |publisher=Un.org |date= |accessdate=2015-02-18}}</ref>։ 2013 թվականին [[Մարդու իրավունքների գծով ՄԱԿ-ի խորհուրդ]]ն ընդունեց իր առաջին բանաձևը՝ մանկական, վաղ և բռնի ամուսնությունների դեմ․ այնտեղ մանկական ամուսնությունը համարվում է մարդու իրավունքների ոտնահարում, իսկ 2015 թվականից հետո համընդհանուր զարգացման օրակարգում մտցվեց այդ երևույթն արմատախիլ անելու ձգտումը<ref>{{cite news| url=http://www.huffingtonpost.com/2013/10/16/india-child-marriage-un-resolution-sponsor_n_4108408.html | work=Huffington Post | first=Hunter | last=Stuart | title=Country With The Most Child Brides Won't Agree To End Forced Child Marriage | date=հոկտեմբերի 16, 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=http://reproductiverights.org/en/feature/un-takes-major-action-to-end-child-marriage |title=UN Takes Major Action to End Child Marriage &#124; Center for Reproductive Rights |publisher=Reproductiverights.org |date= |accessdate=2015-02-18}}</ref><ref>{{cite web|author=Girls Not Brides |url=http://www.girlsnotbrides.org/states-adopt-first-ever-resolution-on-child-marriage-at-human-rights-council/ |title=States adopt first-ever resolution on child, early and forced marriage at Human Rights Council |publisher=Girls Not Brides |date=2013-09-27 |accessdate=2015-02-18}}</ref>։ 2014 թվականին [[Կանանց հարցերով ՄԱԿ-ի կոմիտե]]ն փաստաթուղթ հրատարակեց, որտեղ նշվում էր մանկական ամուսնություններն արմատախիլ անելու անհրաժեշտությունը<ref>{{cite web|author=Liz Ford |url=http://www.theguardian.com/global-development/2014/mar/23/campaigners-welcome-agreement-un-gender-csw-talks |title=Campaigners welcome 'milestone' agreement at UN gender equality talks &#124; Global development |publisher=The Guardian |date= |accessdate=2015-02-18}}</ref>։ [[Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն]]ը խորհուրդ է տալիս առաջին հերթին ավելի շատ ուշադրություն հատկացնել աղջիկների կրթությանը, ամուսնության նվազագույն տարիքի մասին գործող օրենքների պահպանմանը հետևող իրավապահ մարմինների աշխատանքն ուժեղացնել, ինչպես նաև մանկական ամուսնությունների հետ գործ ունեցող համայնքների մեծահասակներին տեղեկացնել դրանց հետ կապված ռիսկերի մասին<ref>{{cite journal | last1 = Chandra- Mouli | first1 = Venkatraman | last2 = Virginia Camacho | first2 = Alma | last3 = Michaud | first3 = Pierre-Andre | year = 2013 | title = WHO Guidelines on Preventing Early Pregnancy and Poor Reproductive Outcomes Among Adolescents in Developing Countries | url = | journal = Journal of Adolescent Health | volume = 52 | issue = | pages = 517–22 | doi=10.1016/j.jadohealth.2013.03.002}}</ref>։ Մանկական ամուսնությունները կանխարգելող ծրագրերում կիրառվում են տարբեր մոտեցումներ՝ աղջիկների իրական իրավունքների ընդարձակումը, ծնողների տեղեկացումը վաղ ամուսնությունների ռիսկայնության վերաբերյալ, տեղի համայնքում գիտակցության մակարդակի բարձրացումը, աղջիկների կրթություն ստանալուն նպաստելը, աղջիկների և նրանց ընտանիքների տնտեսական հնարավորությունների ընդարձակումը, որը հնարավորություն է տալիս տնտեսական խնդիրներին այլ լուծում գտնել, քան դստեր վաղ ամուսնությունն է։ Հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ առավել արդյունավետ միջոցներից են նյութական աջակցությունը, կանանց կրթություն ստանալուն և աշխատանքի տեղավորմանն աջակցելը<ref name=":6">Parsons, Jennifer; McCleary-Sills, Jennifer. 2014. ''Preventing child marriage: lessons from World Bank Group gender impact evaluations''. enGender Impact : the World Bank’s Gender Impact Evaluation Database. Washington, DC : World Bank Group. http://documents.worldbank.org/curated/en/2014/08/20105853/preventing-child-marriage-lessons-world-bank-group-gender-impact-evaluations</ref>։ Մալավիում կրթության համար առանց պայմանների նպաստ ստացող ընտանիքների աղջիկներն ամուսնանում և առաջին երեխային ունենում են ավելի ուշ, քան նրանց այն հասակակիցները, որոնք չեն մասնակցում նման ծրագրերի։ Մանկական ամուսնությունների կանխարգելմանն ուղղված առանց պայմանների նպաստի արդյունավետությունն ավելի բարձր է, քան պայմանով նպաստը։ Հետազոտողների կարծիքով, դա ցույց տվեց, որ Մալավիում վաղ ամուսնությունների գլխավոր պատճառը աղջիկների ծնողների բարդ տնտեսական վիճակն է և այդ պատճառով բազմազավակ ընտանիքների ֆինանսական բեռը թեթևացնելը նվազեցնում է իրենց աղջիկներին չափազանց երիտաարդ տարիքում ամուսնացնելու դրդապատճառը։ Ընտանիքներին նյութական աջակցություն ցույց տալու նման միջոցներ ընդունված են նաև հնդկական [[Հարյանա]] նահանգի իշխանությունների կողմից։ Այնտեղ քիչ ապահովված ընտանիքները նպաստ են ստանում այն պայմանով, որ նրանց աղջիկները սովորեն դպրոցում և չամուսնանան մինչև 18 տարեկանը։ Այսպիսի աջակցություն ստացող ընտանիքների աղջիկների շրջանում մանկական ամուսնությունների թիվը զգալիորեն ցածր է, քան մյուս ընտանիքներից իրենց հասակակիցների մոտ<ref name=":6" />։ 2004 թվականին «[[Բնակչության խորհուրդ]]ը» [[Ամհարա շրջան]]ի ([[Եթովպիա]]) տեղական իշխանությունների հետ համագործակցության արդյունքում իրականացրեց ընտանիքներին աջակցելու նմանատիպ ծրագիր։ Ծնողները նպաստ էին ստանում այն պայմանով, որ իրենց բոլոր աղջիկները կշարունակեն սովորել դպրոցում և չեն ամուսնանա ծրագրին մասնակցելու առաջին 2 տարիների ընթացքում։ Տեղեկատվալուսավորչական միջոցառումներ ևս իրականացվեցին, աջակցություն ցույց տրվեց նաև սովորող աղջիկներին։ Ծրագիրն արդյունավետ էր․ այն սկսելուց 2 տարի անց ծրագրին մասնակցող ընտանիքների՝ դպրոցում սովորող աղջիկների թիվը եռապատկվեց, իսկ անչափահաս ամուսնացողների թիվը 10 անգամ կրճատվեց՝ ի տարբերություն այն ընտանիքների, որոնք չէին մասնակցում ծրագրին<ref name=":6" />։ Մանկական ամուսնությունները կանխարգելող մյուս ծրագրերն իրենց մեջ ներառում էին նաև աղջիկների իրավունքները, կրթություն ստանալը, սեռական և վերարտադրողական առողջությունը, ֆինանսական գրագիտությունը պաշտպանող, կյանքի և շփման ունակությունները զարգացնող, հասարակական գործիչներին աջակցող միջոցառումներ<ref>Warner, Ann, Stoebenau, Kristen and Allison M. Glinski. 2014. ''More Power to Her: How Empowering Girls Can Help End Child Marriage."'' International Center for Research on Women. http://www.icrw.org/publications/more-power-her-how-empowering-girls-can-end-child-marriage</ref>։ == Նշումներ == {{Նցանկ}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Գրականություն == * {{книга |автор=Lamdān, Ruth. |заглавие=A Separate People: Jewish Women in Palestine, Syria, and Egypt in the sixteenth Century |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Leiden |издательство= |год=2000 |volume=26 |pages= |isbn= |тираж= |ref=Lamdan }} == Արտաքին հղումներ == * {{cite web|url=http://www.icrw.org/child-marriage-facts-and-figures|title=Cild Marriage Facts and Figures|lang=en|publisher=International Center for Research on Women|accessdate=2016-08-08}} * {{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/indwm/ww2005/tab2a.htm|title=The World's Women reports 2005|publisher=United Nations Statistics Division|lang=en|date=2005-04-22|accessdate=2016-08-08}} * {{cite web |url=http://www.savethechildren.org/atf/cf/%7B9def2ebe-10ae-432c-9bd0-df91d2eba74a%7D/EVERY%20LAST%20GIRL%20REPORT%20FINAL.PDF |title=Every Last Girl |subtitle=Free to live, free to learn, free from harm |date=2016 |format=PDF |work= |publisher=Save the Children |accessdate=2016-10-11 |lang=en |description= |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }} {{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}} [[Կատեգորիա:Ամուսնության տեսակներ]] [[Կատեգորիա:Երեխայի իրավունքներ]] 3mpo9wawmd49x1c2jeux17y2umc21d6 0 736198 8485211 8053754 2022-08-08T17:13:37Z Armineaghayan 25187 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Բեմական կեղծանուններ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Երաժիշտ}} Հովավ Սեկուլեց ([[Եբրայերեն|եբր.]]՝ ‎ חובב סקולץ‎‎, {{ԱԾ}}), մեծ մասամբ հայտնի է իր բեմական անվամբ` Հովի Սթար, իսրայելցի երգիչ։ 2016 թվականին ներկայացրել է իր երկիր Եվրատեսիլում։ == Կենսագրություն == === Երաժշտական կարիերա === 2009 թվականին մասնակցել է «Ծնվել է աստղ» երաժշտական մրցույթին և զբաղեցրել 7-րդ հորիզոնականը։ 2015 թվականին հաղթելով իսրայելական «Եվրատեսիլի հաջորդ աստղը» տաղանդների շոուն, Հովավը թույլատվություն ստացավ ներկայացնելու Իսրայելը [[Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթ]]ում` իր «Made of Stars» երգով։ 2016 թվականի մայիսի 12-ին Հովավը անցնում է մրցույթի եզրափակիչ և վերջնական արդյունքում զբաղեցնում 14-րդ հորիզոնականը։ === Անձնական կյանքը === Ծնվել է հրեայի ընտանիքում։ Մոր ծնողները Մարոկկոյի ռաբբի Հովավ Բիտոնն ու նրա կինն են:Հայրական պապը Դավիթ Սեկուլեցը [[Ռումինիա]]յից է,իսկ տատիկ Մարգալիտը ծնվել է Եգիպտոսում։ Երբ լրանում ե նրա 4 տարին ծնողները բաժանվում են։ Մայրը ամուսնանում է բասկետբոլիստ Ջոա ՄակԿինտայրի հետ, որի արդյունքում ընտանիքը ևս մեկ անգամ տեղափոխվում է։ Հովավը սովորել է հրեական կրոնական դպրոցում,որտեղ հաճախ ենթարկվում էր ծաղրի ու վիրավորանքների։ Զինվորական ծառայությունը անցկացրել էլ ռազմական նվագախմբում։ Նա փորձառու ոճաբան է և դիմահարդար։ 2016 թվականի ապրիլին ռուսական օդանավակայանում նա կոնֆլիկտ է ունենում ռուս իրավապահների հետ համասեռամոլ լինելու պատճառով:Նա ասել է, որ իրավապահները վիրավորել նրան` փչացնելով նրա անձնագիր։ {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Իսրայելցի երգիչներ]] [[Կատեգորիա:Եվրատեսիլ 2016 երգի մրցույթի մասնակիցներ]] [[Կատեգորիա:Բեմական կեղծանուններ]] 4ob7iz5exam0bo4vlnjmpgetsfleztq 14 743369 8485179 4737579 2022-08-08T16:20:09Z 31.200.17.88 wikitext text/x-wiki [[Կատեգորիա:Դպրոցներ ըստ վայրի]] [[Կատեգորիա:Գանձակի շենքեր և կառույցներ]] [[Կատեգորիա:Ադրբեջանի դպրոցներ]] 7gt3nurpljsvd8ke7r3q6pkll5nv0ur 8485183 8485179 2022-08-08T16:22:06Z 31.200.17.88 wikitext text/x-wiki {{Վիքիպահեստ կատեգորիա|Schools in Gəncə}} [[Կատեգորիա:Դպրոցներ ըստ վայրի]] [[Կատեգորիա:Գանձակի շենքեր և կառույցներ]] [[Կատեգորիա:Ադրբեջանի դպրոցներ]] s5c70p29ldl940cqzlhbhv470yyd0jc 10 754256 8485544 7679314 2022-08-08T20:06:02Z CommonsDelinker 212 "Armenpress_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Նավարկման աղյուսակ |անվանում = Արմենպրեսի տնօրեններ |գույն = #545DB0 |navbar = |state = |հիմնական_վերնագրի_ոճ = background:{{Հիմնական գույն}}; |վերնագիր = '''[[Արմենպրես]]ի տնօրեններ''' |պատկեր = |մարմնի_ոճ = |վերնագրերի_ոճ = |ցանկերի_ոճ = text-align:center; |կենտերի_ոճ = |զույգերի_ոճ = |վերևում_ոճ = background:{{Հիմնական գույն}}; |վերևում = |վերնագիր1 = |ցանկ1 = [[Սիմոն Վրացյան]] • Հակոբ Տեր-Հակոբյան • Արտաշես Նազարյան • [[Վարդգես Ահարոնյան]] • [[Ներսես Բաբայան]] • [[Հովհաննես Քալանթարյան]] • [[Եղիա Չուբար]] • [[Միքայել Ցիցիկյան]] • [[Գեղամ Անտելեպյան]] • [[Հովհաննես Դուրգերյան]] • [[Հակոբ Խաչատրյան]] • [[Արշավիր Բարխուդարյան]] • [[Աշոտ Հախումյան]] • [[Վահան Ծովյան]] (Խերանյան) • [[Գառնիկ Ղազարյան]] • [[Աղասի Վարդանյան]] • [[Աշիկ Ղազարյան]] • [[Աշոտ Ստեփանյան]] • [[Ռաֆայել Շիրոյան]] • [[Արամայիս Սարգսյան]] • [[Արտավազդ Խաչիկյան]] • [[Մարտունի Խաչատրյան]] • [[Ստեփան Պողոսյան]] • [[Արտակ Վարդազարյան]] • [[Գևորգ Հովհաննիսյան]] • [[Աշոտ Անտինյան]] • [[Տիգրան Հակոբյան]]• [[Մեսրոպ Հարությունյան]] • [[Հրայր Զորյան]] • [[Արամ Անանյան]] |ներքևում_ոճ = background:{{Հիմնական գույն}}; |ներքևում = }}<includeonly>[[Կատեգորիա:Արմենպրեսի տնօրեններ]]</includeonly><noinclude> [[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Հայաստան]] </noinclude> 303qfbd3ygv1de7b6elpbxhewnrf08e 0 758586 8485401 8079235 2022-08-08T19:26:26Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Yerevan_State_University.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exist wikitext text/x-wiki '''ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի Հայոց պատմության ամբիոն''', [[ԵՊՀ]] կազմում գործող հնագույն ֆակուլտետներից մեկի հնագույն ամբիոնը։ == Պատմություն == ԵՊՀ Հայոց պատմության ամբիոնը մայր բուհի հասակակիցն է և ստեղծվել է նրա հետ միաժամանակ։ Հայոց պատմության ամբիոնը իր գոյության ավելի քան 95 տարիների ընթացքում իրավամբ դարձել է հայ պատմագիտական դպրոցի կարևորագույն կենտրոններից մեկը։ Տարբեր տարիներին այստեղ դասավանդել են ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս [[Հակոբ Մանանդյան]]ը<ref name="ReferenceA">Կենսագրական հանրագիտարան, Երևան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 2009, էջ 15-16։</ref>,, Հայաստանի ԳԱ ակադեմիկոսներ [[Մկրտիչ Ներսիսյան]]ը, [[Գևորգ Ղարիբջանյան]]ը, [[Գագիկ Սարգսյան]]ը, [[Հրաչիկ Սիմոնյան]]ը, [[Լենդրուշ Խուրշուդյան]]ը, անվանի պատմաբաններ [[Լեո]]ն, Հ. Զորյանը, [[Խաչիկ Սամուելյան|Խ. Սամվելյանը]], [[Աշոտ Աբրահամյան (պատմաբան)|Ա. Աբրահամյանը]], [[Սերոբ Պողոսյան|Ս. Պ. Պողոսյանը]], Հ. Գ. Ժամկոչյանը, Կ. Ս. Խուդավերդյանը, [[Ստեփան Մելիք-Բախշյան|Ստ. Տ. Մելիք-Բախշյանը]], ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ [[Բաբկեն Հարությունյան|Բ. Հարությունյանը]], ակադեմիկոս [[Վլադիմիր Բարխուդարյան|Վլ. Բարխուդարյանը]], այժմ էլ շարունակում են դասավանդել ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս Ա. Ա. Մելքոնյանը, ՀՀ ԳԱԱ թղթ. անդամ Ա. Ա. Սիմոնյանը . ի դեպ նրանց մեծ մասը նույն ամբիոնի շրջանավարտներ են<ref name="ysu.am">[http://ysu.am/faculties/hy/History/section/structure/amb/33 ԵՊՀ պաշտոնական կայք։ Պատմության ֆակուլտետ։ Հայոց պատմության ամբիոն]</ref>։ Այժմ ամբիոնում դասավանդում են 34 դասախոս, այդ թվում՝ ԳԱԱ 2 ակադեմիկոսներ, 1 թղթակից անդամ, 6 պրոֆեսոր և 11 դոցենտ։ Ամբիոնը հանրապետության պատմաբան կադրերի պատրաստման գլխավոր կենտրոնն է, այստեղ իրենց ուսումնառությունն են ստացել հազարավոր պատմաբան-շրջանավարտներ, հարյուրավոր մագիստրոսներ, հայցորդներ, ասպիրանտներ<ref name="ysu.am"/>։ == Ամբիոնի վարիչներ == Ամբիոնի առաջին վարիչն է եղել ականավոր հայագետ, Համալսարանի ռեկտոր [[Հակոբ Մանանդյան|Հ. Մանանդյանը]]<ref name="ReferenceA"/>։ Այնուհետև հաջորդաբար ամբիոնի վարիչներ են եղել նշանավոր պատմաբաններ Հ. Ն. Զորյանը, [[Սերոբ Պողոսյան|Ս. Պ. Պողոսյանը]], Հ. Գ. Ժամկոչյանը, [[Աշոտ Աբրահամյան (պատմաբան)|Ա. Աբրահամյանը]], [[Մկրտիչ Ներսիսյան|Մ. Ներսիսյանը]], Վ. Ա. Պարսամյանը, [[Լենդրուշ Խուրշուդյան|Լ. Խուրշուդյանը]], [[Հրաչիկ Սիմոնյան|Հ. Սիմոնյանը]], [[Բաբկեն Հարությունյան|Բ. Հարությունյանը]]<ref name="ysu.am"/>։ 2013-2106 թթ. ամբիոնի վարիչն էր Պ. Հ. Հովհաննիսյանը։ 2016-ից առայսօր՝ վարիչի պաշտոնակատարը՝ Արտակ Մովսիսյանը։ == Ամբիոնի գիտամանկավարժական գործունեությունը == Ներկայումս ամբիոնում են սովորում 12 ասպիրանտ և մեծ թվով հայցորդներ։ Նշելի է, որ «Հայոց պատմություն» առարկան դասավանդվում է համալսարանի բոլոր ֆակուլտետներում, իսկ բուն ֆակուլտետում, բացի այդ առարկայից դասավանդվում են նաև հայոց պատմության աղբյուրագիտություն, պատմագրություն, դրամագիտություն, վիմագրություն, Հայաստանի պատմական աշխարհագրություն և բազմաթիվ այլ մասնագիտական առարկաներ<ref name="ysu.am"/>։ Ամբիոնը նաև նշանակալի դերակատարություն ունի պատմագիտության ամենատարբեր բնագավառներին նվիրված իր ուսումնասիրություններով<ref name="ysu.am"/>։ Ամբիոնի աշխատակիցների կողմից լույս են ընծայվել ավելի քան 1200 մենագրություն՝ շուրջ կես միլիոն մամուլ ծավալով։ Այդ աշխատանքները նվիրված են հայոց պատմության բոլոր պատմաշրջաններին և հիմնախնդիրներին։ Մասնավորապես նշանակալի են վերջին շրջանում հայոց ազատամարտի, Հայկական հարցի, ազգային գաղափարախոսության, Արցախի հիմնահարցի ուսումնասիրության բնագավառներում կատարված աշխատանքները<ref name="ysu.am"/>։ Ամբիոնը առանձնահատուկ և առաջնային դերակատարություն ունի հանրապետության բուհերի և դպրոցների «Հայոց պատմություն» առարկայի ուսումնական ծրագրերի, դասագրքերի, ձեռնարկների, քարտեզների պատրաստման և հրատարակության գործում։ Անցած տարիների ընթացքում լույս են տեսել ամբիոնի անդամների կողմից հեղինակված հանրակրթական և ավագ դպրոցների հայոց պատմության բոլոր դասագրքերը, բուհական բազմաթիվ դասագրքեր ու ձեռնարկներ, քրեստոմատիաներ, ուսումնական ու մասնագիտական բազմաթիվ քարտեզներ ու ատլասներ<ref name="ysu.am"/>։ Ամբիոնի անդամները գործուն մասնակցություն են ցուցաբերում համալսարանական, հանրապետական ու միջազգային գիտաժողովներին։ Ամբիոնի նախաձեռնությամբ հայագիտության ամենատարբեր հարցերի վերաբերյալ կազմակերպվում են գիտական նստաշրջաններ ու բանավեճեր<ref name="ysu.am"/>։ == Աշխատակիցներ == Հայոց պատմության ամբիոնի աշխատակիցներ են համարվում. * [[Արամ Սիմոնյան|Արամ Հրաչիկի Սիմոնյան]], ԵՊՀ Ռեկտոր, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ, * [[Էդիկ Մինասյան|Էդիկ Գարեգինի Մինասյան]], ԵՊՀ Պատմության ֆակուլտետի Դեկան, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, * [[Արտակ Մովսիսյան|Արտակ Երջանիկի Մովսիսյան]], Ամբիոնի վարիչի պաշտոնակատար, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, * Վահագն Արարատի Հակոբյան, ԵՊՀ Պատմության ֆակուլտետի Դեկանի տեղակալ, պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, * Քրիստինե Ժորայի Յախշյան, ԵՊՀ Պատմության ֆակուլտետի Դեկանի տեղակալ, պատմական գիտությունների թեկնածու, ասիստենտ, * [[Աշոտ Մելքոնյան (պատմաբան)|Աշոտ Աղասու Մելքոնյան]], Պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս, * [[Հայկազ Հովհաննիսյան|Հայկազ Ժորայի Հովհաննիսյան]], Պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, * [[Աշոտ Հայրունի|Աշոտ Նորայրի Հայրունի]], Պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, * [[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Արտաշեսի Ներսիսյան]], Պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, * [[Ալիկ Ղարիբյան|Ալիկ Ավետիքի Ղարիբյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, * [[Կարինե Եղիազարյան|Կարինե Ալբերտի Եղիազարյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, * Ֆեդիկ Կարապետի Ղազարյան, Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, * [[Հովիկ Գրիգորյան|Հովիկ Բաբկենի Գրիգորյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, * Տիգրան Կամոյի Գևորգյան, Պատմական գիտությունների թեկնածու, ասիստենտ, * [[Մհեր Հովհաննիսյան|Մհեր Սուրենի Հովհաննիսյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, ասիստենտ, * Մարինե Գրիգորի Գևորգյան, Պատմական գիտությունների թեկնածու, ասիստենտ, * Գևորգ Գագիկի Մելքոնյան, Պատմական գիտությունների թեկնածու, ասիստենտ, * Տիգրան Հայկի Ղանալանյան, Պատմական գիտությունների թեկնածու, ասիստենտ, * Միքայել Արմենի Մալխասյան, Պատմական գիտությունների թեկնածու, ասիստենտ, * [[Գեղամ Բադալյան|Գեղամ Միհրանի Բադալյան]], Ասիստենտ, * Լորենս Լևոնի Ուլուբաբյան, Դասախոս։ == Աշխատություններ == Գիրք/Book * A. E. Movsisyan. Histoire d’Arménie. Manuel scolaire pour les écoles arméniennes du dimanche de la diaspora | Erevan, Editions UEE, 2016, 120 p. * Ա. Ե. Մովսիսյան. Համառոտ պատմություն հայոց (պատկերազարդ և հանրամատչելի) | Երևան, Զանգակ հրատ., 2014, 264 էջ * Ա. Ե. Մովսիսյան. 10 ականավոր հայ թագուհիներ | Երևան, Զանգակ հրատ., 2014, 104 էջ * A. E. Movsisyan. История Армении. Учебное пособие для однодневных армянских школ Диаспоры | Ереван, Издательство ЕГУ, 2013, 120 p. * A. E. Movsisyan. Das heilige Hochland: Die spirituell-geografische Bedeutung Armeniens in den Aufzeichnungen des Alten Orients | Wambach, 2013, 132 p. * Ա. Ե. Մովսիսյան. 10 ականավոր հայ արքաներ | Երևան, Զանգակ–97 հրատ., 2012, 104 էջ * [[Արտակ Մովսիսյան]]. Հայոց պատմություն | Ուսումնական ձեռնարկ Սփյուռքի մեկօրյա հայկական դպրոցների համար, ԵՊՀ հրատ., Երևան, 2011 թ. * Ա. Ե. Մովսիսյան. Արևմտյան Հայաստանի 10 ուխտավայրեր | Երևան, Զանգակ–97 հրատ., 2011, 112 էջ * Ա. Ե. Մովսիսյան. Հայոց պետականությունը. 5000 ամյա... և 20 ամյա | Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2011, 80 էջ * [[Արտակ Մովսիսյան]]. [[Տիգրան Մեծ]]. Թագավորներից մեծագույնը | Երևանի համալսարանի հրատ., Երևան, 2010 թ., 84 էջ * А. Е. Мовсисян. Священное нагорье. Армения в древнейших духовных восприя¬тиях Передней Азии | Ереван, Издательство ЕГУ, 2010, 80 стр. * A. E. Movsisyan. La Meseta Sagrada. Armenia en la Geografia Espiritual del Antiguo Medio Oriente | Ereván, Edición de la Universidad de Ereván, 2010, p.&nbsp;80 * [[Արտակ Մովսիսյան]]. 10 ականավոր հայ արքաներ | Երևան, 2009 * [[Արտակ Մովսիսյան]]. Հայոց պատմություն | Ավագ դպրոցի 10-րդ դասարանի ընդհանուր և բնագիտական հոսքերի դասագիրք, Զանգակ-97 հրատ., Երևան, 2009 թ. * [[Արտակ Մովսիսյան]]. Հայոց պատմություն | Ավագ դպրոցի 10-րդ դասարանի հումանիտար հոսքի դասագիրք, Զանգակ-97 հրատ., Երևան, 2009 թ. * [[Արտակ Մովսիսյան]]. Հայոց պատմության աշխարհակալությունները | Երևանի համալսարանի հրատ., Երևան, 2008 թ. * [[Արտակ Մովսիսյան]]. Հայոց պատմություն | Հանրակրթական դպրոցի 6-րդ դասարանի դասագիրք, Մակմիլան-Արմենիա հրատ., Երևան, 2007 թ. * [[Արտակ Մովսիսյան]]. L’héritage écrit de l’Arménie préchrétienne | Université de Provence, Chaire d’Etudes Arméniennes, Aix-en-Provence – 2007 * [[Արտակ Մովսիսյան]]. The. Writing Culture of pre-Christian Armenia | University Publishers, Yerevan, 2006 * [[Արտակ Մովսիսյան]]. Սրբազան լեռնաշխարհը. Հայաստանը Առաջավոր Ասիայի հնագույն հոգևոր ընկալումներում | Երրորդ, լրացված հրատարակություն, ՀՀ ԳԱԱ Գիտություն հրատ., Երևան, 2006 թ. * [[Արտակ Մովսիսյան]]. Le plateau sacré. L’Arménie dans les notions sacrées anciennes de l’Asie Antérieure | Editions de l’Université d’Erevan, Erevan – Paris – Aix-en-Provence – 2006 * [[Արտակ Մովսիսյան]]. Հայաստանը Ք.ա. երրորդ հազարամյակում | Ըստ գրավոր ազբյուրների, Երևանի համալսարանի հրատ., Երևան, 2005 թ. * [[Արտակ Մովսիսյան]]. Սրբազան լեռնաշխարհը. Հայաստանը Առաջավոր Ասիայի հնագույն հոգևոր ընկալումներում | Երկրորդ, լրացված հրատարակություն, ՀՀ ԳԱԱ Գիտություն հրատ., Երևան, 2004 թ. * [[Արտակ Մովսիսյան]]. The Sacred Highlands: Armenia in the Spiritual Geography of the Ancient Near East | Yerevan University Publishers, Yerevan, 2004 * [[Արտակ Մովսիսյան]]. Հայկական մեհենագրություն | Երևանի համալսարանի հրատ., Երևան, 2003 թ. * [[Արտակ Մովսիսյան]]. Նախամաշտոցյան Հայաստանի գրային համակարգերը | Երևանի համալսարանի հրատ., Երևան, 2003 թ. * [[Արտակ Մովսիսյան|Արտակ Երջանիկի Մովսիսյան]]. Aratta: Kutsal yasalar ulkesi, Istanbul, 2001 | Թուրքերեն` Արատտա. Սուրբ օրինաց երկիրը, Բելգե հրատ., Ստամբուլ, 2001թ. * [[Արտակ Մովսիսյան]]. Սրբազան լեռնաշխարհը. Հայաստանը Առաջավոր Ասիայի հնագույն հոգևոր ընկալումներում | ՀՀ ԳԱԱ Գիտություն հրատ., Երևան, 2000 թ. * [[Արտակ Մովսիսյան]]. Վանի թագավորության (Բիայնիլի, [[Վանի թագավորություն|Ուրարտու]], Արարատ) մեհենագրությունը | ՀՀ ԳԱԱ Գիտություն հրատ., Երևան, 1998 թ. * [[Արտակ Մովսիսյան]]. Բարեպաշտ արքաների աշխարհակալությունը. Հարյուրամյա կայսրություն Տիգրան Մեծից առաջ | Երևան, 1997 թ. * [[Արտակ Մովսիսյան]]. Հնագույն պետութունը Հայաստանում. Արատտա (Ք.ա. 28-27-րդ դարեր) | Երևան, 1992 թ. * [[Արամ Սիմոնյան|Սիմոնյան Արամ]],,[[Զանգեզուր]]ի գոյամարտը [[1920]]–[[1921]] թթ.՚', Երևան, 2000։ * [[Արամ Սիմոնյան|Սիմոնյան Արամ]],,[[Զանգեզուր]]ի հերոսամարտը [[1917]]-[[1920]] թթ.՚', Երևան, 2009։ * [[Արամ Սիմոնյան|Սիմոնյան Արամ]],,Վայոց ձորը 20-րդ դարի քառուղիներում (1914-1921 թթ.)՚', Երևան, 2011, 726 էջ։ * [[Էդիկ Մինասյան]], Ագրոարդյունաբերական ինտեգրացիայի դերը բանվոր դասակարգի, գյուղացիության և մտավորականության դաշինքի ամրապնդման գործում, Երևան, 1987<ref>[http://www.ysu.am/files/17E_Minasyan.pdf Ագրարային բարեփոխումներ Հայաստանի Հանրապետությունում1991-2002 թթ.]</ref>։ * [[Էդիկ Մինասյան]], Հայ հերոսուհի կանայք, Երևան, 2016, 782 էջ։ * [[Էդիկ Մինասյան]], Արարատ Վարդանյան, Հայրենիք-Սփյուռք կապերը ՀՀ անկախության տարիներին, Երևան, 2010, 200 էջ։ * [[Էդիկ Մինասյան]], [[Միքայել Մուրադյան (պատմաբան)|Միքայել Մուրադյան]], Ռուսաց դիվանագիտությունը միջազգային հարաբերությունների համակարգում (18- 19-րդ դդ.) | Դասագիրք, Երևան, 2005։ * [[Էդիկ Մինասյան]], Հայաստանի Երրորդ հանրապետության պատմություն, Երևան, 2013, 624 էջ<ref>[http://www.historyofarmenia.am/images/menus/1205/hayastani_errord_hanr.pdf www.historyofarmenia.am]</ref>։ * [[Էդիկ Մինասյան]], Սոցիալ-տնտեսական վերափոխումները Հայաստանում 1991 - 2003 թթ. | Մենագրություն, Երևան, 2003, 443 էջ<ref>[http://www.historyofarmenia.am/images/menus/1254/social_tntesakan.pdf www.historyofarmenia.am]</ref>։ * [[Աշոտ Հայրունի]], [[Րաֆֆի]]ն քննադատ և հրապարակախոս, Երևան, 2009, 196 էջ [http://www.armin.am/images/menus/1331/Raffi.pdf www.armin.am] * [[Աշոտ Հայրունի]], Դոկտոր [[Յոհաննես Լեփսիուս|Յոհաննես Լեպսիուս]]ի և նրա,, գերմանական առաքելությունը Արևելքում՛՛ կազմակերպության հայանպաստ գործունեությունը, Երևան, 2005 [http://www.historyofarmenia.am/images/menus/290/Yohannes_Lepsiusi%20araqelutyun@.pdf www.historyofarmenia.am] * [[Աշոտ Հայրունի]], Հայկական խնդիրը [[Գերմանիա]]յի արտաքին քաղաքականության մեջ, [[1918 թվական]]ին, Երևան, 2013, 192 էջ [http://www.armin.am/images/menus/1839/Hayruni_A.pdf www.armin.am] * [[Աշոտ Հայրունի]], [[Յոհաննես Լեփսիուս]]։ Հայանվեր գործիչն ու հրապարակախոսը, Երևան, 2001։ * [[Աշոտ Հայրունի]], [[Յոհաննես Լեփսիուս]]ը և հայ գործիչները,,,Էջմիածին՚', 2013, թիւ Դ, էջ 60-86։ * [[Աշոտ Հայրունի]], [[Յոհաննես Լեփսիուս]]ի առաքելությունը, Երևան, 2002։ * [[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Արտաշեսի Ներսիսյան]], [[Գևորգ Չավուշ]]ի սպանության առեղծվածը, Երևան, 1992, 51 էջ։ * [[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Արտաշեսի Ներսիսյան]], Ազգային-ազատագրական պայքարը [[Տարոն]]ում 1894-1908 թթ., Երևան, 1999, 132 էջ։ * [[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Արտաշեսի Ներսիսյան]], [[Ռուբեն Տեր-Մինասյան|Ռուբեն]], Երևան, 2002, * [[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Արտաշեսի Ներսիսյան]], [[Ռուբեն Տեր-Մինասյան|Ռուբեն]], 2-րդ հրատ., Երևան, 2003, 326 էջ։ * [[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Արտաշեսի Ներսիսյան]], [[Ռուբեն Տեր-Մինասյան|Ռուբեն]], 3-րդ լրամշակված հրատ., Երևան, 2007, 394 էջ։ * [[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Արտաշեսի Ներսիսյան]], Զորավար [[Սեպուհ]], Երևան, 2006, 346 էջ, * [[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Արտաշեսի Ներսիսյան]], Զորավար [[Սեպուհ (ֆիդայի)|Սեպուհ]], երկրորդ լրամշակված հրատարակություն, Երևան, 2014, 340 էջ։ * [[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Արտաշեսի Ներսիսյան]], [[Կարո Սասունի]], Երևան, 2004, 344 էջ։ * [[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Արտաշեսի Ներսիսյան]], [[Սասունի Կարո|Կարո Սասունի]], 2-րդ հրատ., Երևան, 2009, 342 էջ։ * [[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Արտաշեսի Ներսիսյան]], [[Ավետիք Սահակյան]] (Հայր Աբրահամ), Երևան, 2003, 278 էջ։ * [[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Արտաշեսի Ներսիսյան]], [[Ավետիք Սահակյան]](Հայր Աբրահամ), 2-րդ հրատ., Երևան, 2006, 296 էջ։ * [[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Արտաշեսի Ներսիսյան]], Հ. Յ. Դաշնակցութեան պատմութիւն, հատ. Բ. (1898-1908 թթ.), Բեյրութ, 2008, 400 էջ։ * [[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Արտաշեսի Ներսիսյան]], Հ. Յ. Դաշնակցութեան պատմութիւն, հատ. Գ. (1908-1918 թթ.), Բեյրութ, 2013։ * [[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Արտաշեսի Ներսիսյան]], [[Մովսէս Տէր Գալուստեան|Մովսէս Տէր-Գալուստեան]], Երևան, 2011, 292 էջ։ * [[Կարինե Եղիազարյան]], [[Սարգիս Կուկունյան]]ը և նրա գլխավորած արշավանքը, «[[Պատմաբանասիրական հանդես]]», Երևան, 2000, թիվ 1, էջ 69-84։ * [[Կարինե Եղիազարյան]], [[Սարգիս Կուկունյան]]ի խմբի դատավարությունը և նրա հետագա ճակատագիրը, «[[Բանբեր Հայաստանի արխիվների]]», Երևան, ՀԱԱ, 2006, թիվ 1, էջ 216-221։ * [[Կարինե Եղիազարյան]], Արևմտահայ ազգային-ազատագրական շարժման սկզբնավորման դերը Սարգիս Կուկունյանի՝ որպես ազատագրական պայքարի նվիրյալի ձևավորման գործում, «[[Բանբեր Հայաստանի արխիվների]]», Երևան, ՀԱԱ, 2009, թիվ 2, էջ 248-253։ * [[Կարինե Եղիազարյան]], [[Կայծակ Վաղարշակ]]ի «Դժոխք» հեծելախմբի սահմանանցումը, «Տարեգիրք (պատմագիտական հանդես)», Բ., [[ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետ|ԵՊՀ Պատմության ֆակուլտետ]], Երևան, 2010, էջ 80-87։ * [[Կարինե Եղիազարյան]], «Որսկան» մարտախմբի կռիվը Զարդանիսի մոտ, ԵՊՀ Աստվածաբանության ֆակուլտետի «Տարեգիրք», Ե. մաս, Երևան, 2010, էջ 302-310։ * [[Կարինե Եղիազարյան]], [[Խան (ֆիդայի)|Խանի]] «Շանթ» մարտախմբի կռիվը Խաստուրում, «Պատմություն և մշակույթ (հայագիտական հանդես)», Երևան, 2011, թիվ 1, էջ 196-206։ * [[Կարինե Եղիազարյան]], [[Սարգիս Կուկունյան]]ի արշավանքը, Երևան, 2016, 180 էջ։ - http://publishing.ysu.am/files/Sargis_Kukunyan.pdf * [[Հովիկ Գրիգորյան]], Հայ ազատագրական պայքարի մարտավարությունը [[1895]]-[[1898]] թթ., [[Երևան]], 2002, 96 էջ, - http://www.armin.am/images/menus/1084/H-Grigoryan.pdf * [[Հովիկ Գրիգորյան]], Հայոց ազատամարտի զինման և ֆինանսավորման խնդիրը (1890-1908 թթ.), Երևան, 2004, 112 էջ։ * [[Մհեր Հովհաննիսյան]], [http://www.historyofarmenia.am/am/Articles_tikunqayin_qaxaqakanutyan_arandznahatkutyunnery Դաշնակցության «թիկունքային քաղաքականության» առանձնահատկությունները]։ * [[Մհեր Հովհաննիսյան]], [http://www.historyofarmenia.am/am/Articles_bolshevikner_dashnakcutyun_banakcutyunnery Բոլշևիկներ-Դաշնակցություն բանակցությունները Թիֆլիսում (1917թ. դեկտեմբեր -1918թ. հունվար)]։ * [[Մհեր Հովհաննիսյան]], [http://www.historyofarmenia.am/am/Articles_dashnakcutyun_bolshevikner_hamagortsakcutyuny Դաշնակցություն-բոլշևիկներ համագործակցության դրդապատճառները Բաքվում]։ * [[Մհեր Հովհաննիսյան]], [http://www.historyofarmenia.am/am/Articles_divanagitakan_pntrtuqnery Դիվանագիտական «փնտրտուքները» Դաշնակցության և բոլշևիկների միջև 1918թ.]։ * [[Մհեր Հովհաննիսյան]], [http://www.historyofarmenia.am/images/menus/1286/Mher%20Hovhannisyan%20(1).pdf «Հայոց ցեղասպանության» թեման ԵՊՀ հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտի 2009-2013 թթ. ուսումնասիրություններում]։ * [[Մհեր Հովհաննիսյան]], [http://www.historyofarmenia.am/images/menus/1342/Hovhannisyan_M.pdf Նիւթեր Հ. Յ. Դաշնակցութեան պատմութեան համար, Թ. հատոր /գրախոսութիւն/]։ * Գ. Մ. Բադալյան Շիրակի որոշ բնակավայրերի տեղադրության հարցի շուրջ 2013 | Հոդված/Article «Պատմության հարցեր» տարեգիրք, թիվ 2, Երևան, 2013, էջ 92-111 * Գ. Մ. Բադալյան Հայկական կիսանկախ իշխանություններն ու մելիքությունները Արևմտյան Հայաստանում և Լեռնային Կիլիկիայում (17-րդ դար – 19-րդ դարի երկրորդ կես) 2013 | Հոդված/Article «Վէմ» համահայկական հանդես, թիվ 3, Երևան, 2013, էջ 137-155 * Դարբինյան Ա.Գ. , Բադալյան Գ.Մ Ընդհանուր պատմության միասնական քննության ուղեցույց 2012 | Գիրք/Book ԵՊՀ հրատ., Եր., 2012 * Գ. Մ. Բադալյան Սասունը 1914 թ. 2010 | Գիրք/Book Քարտեզ, Մասշտաբ 1:160000, 2010 թ. * Գ. Մ. Բադալյան Մուշ-Տարոնը 1914 թ. 2010 | Գիրք/Book Քարտեզ, Մասշտաբ 1:160000, 2010 թ. * Գ. Մ. Բադալյան Արևմտահայության 1890-ական թթ. կոտորածների ժողովրդագրական և տնտեսական հետևանքները 2010 | Հոդված/Article «Հայոց պատմություն», ՀՀ ԳԱԱ, հ. 3-րդ, գիրք 1-ին, Երևան, 2010, 539-544 * Գ. Մ. Բադալյան Սուլթանական կառավարության վարչաժողովրդագրական քաղաքականությունը 2010 | Հոդված/Article «Հայոց պատմություն», ՀՀ ԳԱԱ, հ. 3-րդ, գիրք 1-ին, Երևան, 2010, էջ 448-456 * Գ. Մ. Բադալյան Օսմանյան վարչական բաժանումներն Արևմտյան Հայաստանում և Կիլիկիայում 1850-1860թթ.: Ժողովրդագրական իրավիճակը 2010 | Հոդված/Article «Հայոց պատմություն», ՀՀ ԳԱԱ, հ. 3-րդ, գիրք 1-ին, Երևան, 2010, էջ 399-406 * Գ. Բադալյան Հայոց ձոր 2009 | Գիրք/Book քարտեզ, մասշտաբ 1:220000/ Կյուրեղյան Ե., Իմ հուշերի ճանապարհով գրքում(Եր., 2009) * Գ. Մ. Բադալյան Երևանի բերդի գրավումը (25.09-01.10.1827 թ.) 2009 | Գիրք/Book Քարտեզ, Մասշտաբ 1:2800 * Գ. Մ. Բադալյան Հայաստանյայց առաքելական եկեղեցու Արցախի թեմը 2009 | Գիրք/Book Քարտեզ, Մասշտաբ 1:750000 * Գ. Մ. Բադալյան Խամսայի մելիքությունների միությունը (1735-1752 թթ) 2009 | Գիրք/Book Քարտեզ, Մասշտաբ 1:960000 * Գ. Մ. Բադալյան Հայկական Գանձակ (XX դ. սկիզբ) 2009 | Գիրք/Book Քարտեզ, Մասշտաբ 1:350000, 2009 թ. * Գ. Մ. Բադալյան Երևանի նահանգը XX դարի սկզբին 2009 | Գիրք/Book Քարտեզ, Մասշտաբ 1:1000000 * Գ.Բադալյան 42 պատմական քարտեզ «Հայաստանի ազգային ատլասում» 2008 | Գիրք/Book Եր., 2008 * Գ. Մ. Բադալյան Գուգարքի հյուսիսարևելյան գավառների հայ բնակչությունը 1886 - 2002 թթ. 2007 | Հոդված/Article Եզերք, թիվ 2, Երևան, 2007 թ., էջ 44-57 * Գ. Մ. Բադալյան Արևմտահայերի թվաքանակի ճշգրտման որոշ սկզբունքների մասին 2006 | Հոդված/Article Պատմություն և կրթություն, թիվ 3-4, Երևան, 2006 թ., էջ 75-82 * Գ. Բադալյան Խնուս(1914թ.) 2005 | Գիրք/Book քարտեզ, մ. 1:200000(Եր., 2005) * Գ. Բադալյան Աղահեճք-Քաշաթաղի տեղանունների պատմությունից(պատմա-աշխարհագրական ճշգրտումներ) 2005 | Հոդված/Article էջ 83-90 / «20-րդ դարասկզբին ԼՂՀ Քաշաթաղի շրջանի հայկական գյուղերի բնակիչների բռնի տեղահանման 100-ամյակին նվիրված գիտաժողովի նյութերը» ժողովածու(Բերձոր, 2005) * Գ. Բադալյան Վանի վիլայեթ(1914 թ.) 2005 | Գիրք/Book ներդիր-քարտեզ, մ. 1:500000 / Թօքաթ Յ., Հայ արծաթագործ վարպէտներ(Լոս Անջելէս, 2005) * Գ. Մ. Բադալյան Վարազդատ Տերոյանի վիճակագրական նյութերը Արևմտյան Հայաստանի բնակավայրերի վերաբերյալ 2005 | Հոդված/Article Բանբեր Հայաստանի արխիվների, թիվ 1(105), Երևան, 2005 թ., էջ 212-220 * Գ. Բադալյան Արևմտահայության թվաքանակի ճշգրտման որոշ սկզբունքներ(Էրզրումի և Վանի վիլայեթների օրինակով) 2003 | Հոդված/Article էջ 137-142 /«Հայագիտության արդի վիճակը և զարգացման հեռանկարները»(զեկուցումների ժողովածու, Երևան, 2003) * Գ. Մ. Բադալյան Էրզրումի վիլայէթի որոշ կազաների հայ բնակչութեան թուաքանակի ճշգրտումն ըստ Արևելեան Հայաստանում ապաստանած արևմտահայ գաղթականների ցուցակների 2000 | Հոդված/Article Հայկազեան հայագիտական հանդէս, հատոր Ի, Պէյրութ, 2000 թ., էջ 207-224 * Գ. Մ. Բադալյան Վանի էյալեթի քրդական իշխանությունները (հուքյումեթները) 14 դ.-19-րդ դ. 40-ական թթ. 1998 | Հոդված/Article Իրան-Նամէ, թիվ 2-3,Երևան, 1998 թ., էջ 23-37 * Գ. Բադալյան Տարոնի Ս. Հովհաննեսի վանքի 1445թ. կոնդակը(պատմա-աշխարհագրական ակնարկ) 1997 | Հոդված/Article էջ 88-105(կից` քարտեզ) / «Էջմիածին»,թիվ 7(Ս. Էջմիածին, 1997) * Գ. Բադալյան Վանի նահանգի հայաբնակ բնակավայրերի ցուցակներն ըստ առանձին գավառակների և գյուղախմբերի 1987 | Հոդված/Article էջ 83-110 / «Բանբեր Երևանի համալսարանի», թիվ 2(Եր., 1987) * Գ. Բադալյան Վանի նահանգը 1840-ական-1914 թթ.(վարչա-քաղաքական ուսումնասիրություն) 1986 | Հոդված/Article էջ 13-28 /«Բանբեր Երևանի համալսարանի», թիվ 3(Եր., 1986) == Տես նաև == == Գրականություն == * Երևանի պետական համալսարանի 90-ամյա պատմության ֆակուլտետը, խմբ. Էդ. Գ. Մինասյան, Երևան, ԵՊՀ, 2009։ == Պատկերասրահ == <gallery> Ashot_Melkonyan.PNG|Աշոտ Աղասու Մելքոնյան (1961, փետրվարի 16, Ախալքալաք), պատմաբան։ Պատմական գիտությունների դոկտոր (2002), պրոֆեսոր (2004)։ ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ (2006), ակադեմիկոս (2014)։ ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտի տնօրեն (2002) MHovhannisyan.jpg|Մհեր Սուրենի Հովհաննիսյան, պատմաբան, պատմական գիտությունների թեկնածու, ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտի փոխտնօրեն։ </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://ijevan.ysu.am/wp-content/uploads/2011/10/nersisyan_ashot.pdf Աշոտ Ներսիսյան, գիտական աշխատությունների ցանկ] * http://www.ysu.am/persons/hy/Karine-Yeghiazaryan - Կարինե Եղիազարյան * http://publishing.ysu.am/hy/Karine-Yeghiazaryan - Կարինե Ալբերտի Եղիազարյան * http://ysu.am/faculties/hy/History/section/staff/person/Karine-Yeghiazaryan - Կարինե Ալբերտի Եղիազարյան * Հովիկ Գրիգորյան, - http://ysu.am/faculties/hy/History/section/staff/person/5LKozb0ctnrhIhEmmE8qLcgShP == Աղբյուրներ == [[Կատեգորիա:Երևանի պետական համալսարան]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետ]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի ամբիոններ]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի շրջանավարտներ]] 9t2l8c2yvidu6n0c9pz8tgi5d8yvjys 0 758614 8485402 8079223 2022-08-08T19:26:38Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Yerevan_State_University.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exist wikitext text/x-wiki '''ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի Հայաստանի հարակից երկրների պատմության ամբիոն''', [[ԵՊՀ]] կազմում գործող հնագույն ֆակուլտետներից մեկի ամբիոններից մեկը։ == Պատմություն == Հայաստանի հարակից երկրների պատմության ամբիոնը ստեղծվել է 1998 թ․, ավելի վաղ համալսարանում գործող ԽՍՀՄ և ԽՄԿԿ պատմության ամբիոնների հիմքի վրա։ Նրա առջև խնդիր էր դրված ուսանողներին դասավանդել այն երկրների (Ռուսաստան, Իրան, Թուրքիա, Վրաստան, Ադրբեջան) պատմությունը, որոնք սերտ առնչություններ են ունեցել մեր ժողովրդի հետ։ Անհրաժեշտություն էր զգացվում վերագնահատել և նորովի արժեքավորել Հայաստանի հարակից երկրների հետ մեր փոխհարաբերությունների պատմությունը, իրատեսական պատկերացում ունենալ հարևան պետությունների վերաբերյալ<ref name="ysu.am">ԵՊՀ պաշտոնական կայք։ Պատմության ֆակուլտետ։ Հայաստանի հարակից երկրների պատմության ամբիոն։ [http://ysu.am/faculties/hy/History/section/structure/amb/33]</ref>։ == Ամբիոնի վարիչներ == Ամբիոնի ներկայիս վարիչն է Հայրապետ Գևորգի Մարգարյանը, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր<ref name="ysu.am"/>։ Նախկինում այդ պաշտոնը զբաղեցրել են մի շարք նշանավոր հայ պատմաբաններ։ == Ամբիոնի գիտամանկավարժական գործունեությունը == Մասնավորապես` հանրապետության համար առաջնահերթ կարևորություն են ներկայացնում Կովկասի երկրները, որոնց հետ փոխհարաբերությունները անցյալում միջնորդավորված են եղել։ Ուստի այդ երկրների մասին մեզանում գերիշխել են այն տեսակետները, որոնք ձևավորվել են` ելնելով ռուսական(խորհրդային) քաղաքականության դրույթներից։ Վերջին տարիների ընթացքում դիտվում է նաև արևմտյան երկրների հետաքրքրություններով թելադրված հայացքների տարածում։ Կասկած չի կարող լինել, որ օտար պետությունների և մշակույթների պարտադրած պատկերացումները և տեսակետները էականորեն խանգարում են հարևան երկրների հետ բնականոն հարաբերությունների զարգացմանը։ Բակալավրիատի և մագիստրատուրայի դասընթացներ մշակելիս մտցվում են այնպիսի նոր կուրսեր, հաշվի կառնեին Հայաստանի Հանրապետության շահերն ու հետաքրքրությունները։ Ելնելով ժամանակի պահանջներից` ամբիոնում 2009 թ․ մշակվեց «կովկասագիտություն» մասնագիտությամբ մագիստրոսական ծրագիր<ref name="ysu.am"/>։ Կովկասագիտության գծով կատարվող աշխատանքները նոր աստիճանի բարձրացվեցին 2011 թ․, երբ ֆակուլտետի կազմում բացվեց Կովկասագիտության առանձին բաժին, որի ուսումնական ծրագրի մշակման ու սպասարկման աշխատանքները իրականացնում են ամբիոնի դասախոսները։ Մասնավորապես` ուսանողները հնարավորություն ունեն ուսումնասիրել Կովկասի երկրների պատմությունը, հնագիտությունը և ազգագրությունը, ինչպես նաև յուրացնել վրացերեն ու ադրբեջաներեն լեզուները<ref name="ysu.am"/>։ == Աշխատակիցներ == Հայաստանի հարակից երկրների պատմության ամբիոնի աշխատակիցներ են համարվում. * [[Հայրապետ Մարգարյան|Հայրապետ Գևորգի Մարգարյան]], Ամբիոնի վարիչ, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր * Հայկ Խաչատուրի Մխոյան, Դեկանի տեղակալ, պատմական գիտությունների թեկնածու, ասիստենտ * [[Հենրիկ Աբրահամյան|Հենրիկ Մուշեղի Աբրահամյան]], Պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր * [[Կարեն Խաչատրյան (պատմաբան)|Կարեն Համլետի Խաչատրյան]], Պատմական գիտությունների դոկտոր, դոցենտ * [[Էդիկ Լենդրուշի Զոհրաբյան|Էդուարդ Լենդրուշի Զոհրաբյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ * [[Անդրանիկ Վարդանյան|Անդրանիկ Խորենի Վարդանյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ * [[Ալեքսանյան, Հովհաննես Ստյոպայի|Հովհաննես Ստյոպայի Ալեքսանյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ * [[Արտավազդ Դարբինյան|Արտավազդ Գեորգիի Դարբինյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ * Սուսաննա Վոլոդյայի Սերոբյան, Ասիստենտ * Ասյա Վարազադատի Դարբինյան, Դասախոս == Աշխատություններ == * [[Հայրապետ Մարգարյան|Հայրապետ Գևորգի Մարգարյան]], Հյուսիսային [[Հայաստան]]ի և [[Վրաստան]]ի ԺԲ դարի պատմության մի քանի հարցեր, [[Երևան]], [[1980]]։ * [[Հայրապետ Մարգարյան|Հայրապետ Գևորգի Մարգարյան]], [[Մխիթար Անեցի]], Մատեան աշխարհավէպ հանդիսարանաց, աշխատասիրությամբ՝ Հ. Մարգարյանի, Երևան, 1983։ * [[Հայրապետ Մարգարյան|Հայրապետ Գևորգի Մարգարյան]], Զաքարյանների ծագման ավանդությունը միջնադարյան հայ պատմագրության մեջ, «[[Պատմաբանասիրական հանդես]]», Երևան, ԳԱԱ, [[1992]], թիվ 2-3։ * [[Հայրապետ Մարգարյան|Հայրապետ Գևորգի Մարգարյան]], Զաքարյանների ծագումը, «[[Պատմաբանասիրական հանդես]]», [[Երևան]], ԳԱԱ, [[1994]], թիվ 1-2։ * [[Հայրապետ Մարգարյան|Հայրապետ Գևորգի Մարգարյան]], Վաչուտեանների իշխանական տան պատմությունից, «Շողակաթ», [[Ստամբուլ]], [[1995]]: * [[Հենրիկ Աբրահամյան|Հենրիկ Մուշեղի Աբրահամյան]], Ժողովրդավարությունը և քաղաքական կուսակցությունները, Երևան, 2009, 112 էջ<ref>[http://www.historyofarmenia.am/images/menus/852/Jox_ev_qaxaqakan_kus.pdf www.historyofarmenia.am]</ref> * [[Հենրիկ Աբրահամյան|Հենրիկ Մուշեղի Աբրահամյան]], Խորհրդային և հետխորհրդային հասարակությունը 1945-2011 թթ., Երևան, 2011, 122 էջ<ref>[http://www.historyofarmenia.am/images/menus/851/Abrahamyan_H.pdf www.historyofarmenia.am, Abrahamyan]</ref> == Տես նաև == == Գրականություն == *Երևանի պետական համալսարանի 90-ամյա պատմության ֆակուլտետը, խմբ. Էդ. Գ. Մինասյան, Երևան, ԵՊՀ, 2009։ == Պատկերասրահ == == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} == Աղբյուրներ == [[Կատեգորիա:Երևանի պետական համալսարան]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետ]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի ամբիոններ]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Հայ պատմաբաններ]] j1bumta8qy20olcnhnj2dipm40xpcao 0 758615 8485403 8188414 2022-08-08T19:26:50Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Yerevan_State_University.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exist wikitext text/x-wiki '''ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի Համաշխարհային պատմության ամբիոն''', [[ԵՊՀ]] կազմում գործող հնագույն ֆակուլտետներից մեկի ամբիոններից է։ == Պատմություն == '''[[Երևանի պետական համալսարան]]ի Պատմության ֆակուլտետի''' Համաշխարհային պատմության ամբիոնը հիմնադրվել է 1930 թվականին։ ԵՊՀ Պատմության ‎ֆակուլտետի Ընդհանուր պատմության ամբիոնի (1930-1931 ուստարի) առաջին վարիչը եղել է ընդհանուր պատմության նորագույն շրջանի մասնագետ պրոֆեսոր Կարո Ղազարյանը։ 1938 թ-ին ամբիոնր բաժանվում է երկու մասի, ստեղծվում են` * Հին աշխարհի պատմության և * Ընդհանուր պատմության ամբիոններ։ 1938-1952 թթ. Հին աշխարհի պատմության ամբիոնը ղեկավարել է նշանավոր մանկավարժ-պատմաբան, համալսարանի բազմամյա դասախոս պրոֆեսոր [[Ստեփան Ներսիսյան]]ը, իսկ Նոր պատմության ամբիոնը՝ եվրոպական մի քանի օտար լեզուներ տիրապետող, ՀԽՍՀ ԳԱԱ նոր պատմության լավագույն մասնագետ, ակադեմիկոս [[Աբգար Հովհաննիսյան (պատմաբան)|Աբգար Հովհաննիսյանը]]։ ԵՊՀ Պատմության ֆակուլտետի Ընդհանուր պատմության ամբիոնը կազմավորվել է 1952 թ. Հին աշխարհի և Նոր պատմության ամբիոնների միավորման արդյունքում՝ ակադեմիկոս Աբգար Հովհաննիսյանի ղեկավարությամբ<ref name="ysu.am">ԵՊՀ պաշտոնական կայք։ Պատմության ֆակուլտետ։ Համաշխարհային պատմության ամբիոն։ [http://ysu.am/faculties/hy/History/section/structure/amb/33]</ref>։ 1960-1978 թթ. ամբիոնը ղեկավարել է պրոֆեսոր Խաչիկ Բադալյանը, իսկ 1979-1998 թթ.` պրոֆեսոր Վալտեր Դիլոյանը։ 1998 թվականից ամբիոնի վարիչ է պրոֆեսոր Ալբերտ Ստեփանյանը։ 2005 թ. ԵՊՀ-ի ընդհանուր պատմության ամբիոնը վերանվանվել է Համաշխարհային պատմության ամբիոն։ Ամբիոնը ընդգրկում է համաշխարհային պատմությունը հնագույն շրջանից մինչև մեր օրերը<ref name="ysu.am"/>։ Տարբեր տարիներին ամբիոնում աշխատել են նշանավոր գիտնականներ և դասախոսներ պ.գ.դ., պրոֆեսոր Ստ. Ներսիսյանը, Գր. Միքայելյանը, Ջ. Կիրակոսյանը, Վ. Դիլոյանը, դոց. Գ. Հարությունյանը և այլք<ref name="ysu.am"/>։ Այժմ ամբիոնում աշխատում է 14 դասախոս, որոնք համաշխարհային պատմության տարբեր դարաշրջանների և շրջափուլերի վերաբերյալ հանրապետության ճանաչված մասնագետներն են<ref name="ysu.am"/>։ == Ամբիոնի վարիչներ == [[Պատկեր:Stepanyan.jpg|մինի|ԵՊՀ Պատմության ֆակուլտետի Համաշխարհային պատմության ամբիոնի վարիչ, պրոֆեսոր Ալբերտ Ստեփանյան]] 1998 թվականից ամբիոնի վարիչն է պրոֆեսոր Ալբերտ Ստեփանյանը<ref name="ysu.am"/>։ Նախկինում այդ պաշտոնը զբաղեցրել են մի շարք նշանավոր հայ պատմաբաններ. պրոֆեսոր Ստեփան Ներսիսյանը, ակադեմիկոս Աբգար Հովհաննիսյանը, պ.գ.դ., պրոֆեսոր Վ. Դիլոյանը։ ԵՊՀ Պատմության ‎ֆակուլտետի Ընդհանուր պատմության ամբիոնի (1930-1931 ուստարի) առաջին վարիչը եղել է ընդհանուր պատմության նորագույն շրջանի մասնագետ պրոֆեսոր [[Կարո Ղազարյան]]ը։ == Ամբիոնի նշանավոր դասախոսներ == Ամբիոնում դասավանդել են հին աշխարհի պատմության լավագույն մասնագետներ [[Ստեփան Ներսիսյան]]ը և [[Ժենյա Միրզախանյան]]ը, որոնք աչքի են ընկել դասախոսական մեծ վարպետությամբ։ Երկար տարիներ ամբիոնում դասավանդել են նաև դոցենտ [[Նիկոլայ Շահնազարյան]]ը, միջնադարագետ պրոֆեսոր [[Հուսիկ Նաջարյան]]ը, նոր և նորագույն պատմության լավագույն մասնագետ, հմուտ դասախոս ու մանկավարժ դոցենտ [[Մառլեն Հովհաննիասյան]]ը, [[Գարեգին Հարությունյան]]ը։ == Ամբիոնի գիտամանկավարժական գործունեությունը == Ուսումնամեթոդական ընդգրկմամբ ամբիոնը ներկայացնում է համաշխարհային պատմությունը` սկսած հին արևելյան քաղաքակրթությունից մինչև մեր օրերը։ Ամբիոնում դասավանդվում են Հին աշխարհի, Միջնադարի և Նոր ու նորագույն պատմության ամենատարբեր հիմնահարցերին վերաբերող դասընթացներ, որոնց ծրագրերը մշակվել են արդի բուհական մանկավարժության սկզբունքների համաձայն և հրատարակվել են։ Ամբիոնի դասախոսներից մասնակցել են բուհական 12 և հանրակրթական դպրոցների 15 դասագրքերի ստեղծման աշխատանքներին<ref name="ysu.am"/>։ Ամբիոնում պարբերաբար կազմվել են մասնագիտացման դասընթացների ու սեմինարների ծրագրեր ու պլաններ, հրատարակվել են ուսումնաօժանդակ ձեռնարկներ ու դասախոսությունների տեքստեր (պրոֆեսոր Հ. Նաջարյան, «Բյուզանդիայի պատմության ուրվագծեր, ուսումնաօժանդակ ձեռնարկ», Երևան, 1987, դոցենտ Ե. Միրզախանյան, «Ուրվագծեր հին Հունաստանի պատմագրության», Երևան, 1967, «Ուրվագծեր հռոմեական պատմագրության», Երևան, 1971, դոցենտ Քիլիմջյան, «Գերմանիան 1871-1896 թթ.», Երևան, 1978, և «Ֆրանս-պրուսական պատերազմը և 1870 թ. սեպտեմբերի 4-ի հեղափոխությունը Ֆրանսիայում», Երևան, 1982, պրոֆեսոր Վ. Դիլոյանի, Ա.Ստեփանյանի և դոցենտ Գ. Հարությունյանի մասնակցությամբ կազմվել է ընդհանուր պատմության ձեռնարկ բուհ ընդունվողների համար Երևան, 1996)։ պրոֆեսոր Ա.Ա.Ստեփանյանը, Վ. Ա.Դիլոյանը և դոցենտ Ս.Հարությունյանը ընդգրկված են եղել հանրակրթական դպրոցի դասագրքերի ստեղծման աշխատանքներում (Վ.Ա.Դիլոյան, Ս. Հարությունյան, «Միջին դարերի պատմություն», դասագիրք հանրակրթական դպրոցի 6-րդ դասարանի համար, Երևան, 2000)։ պրոֆեսոր Ա.Ա.Ստեփանյանը և Վ.Ա.Դիլոյանը եղել են «Հայոց պատմությունը համաշխարհային պատմության համատեքստում, Երևան, 2001»հանրակրթական դպրոցի 9-րդ դասարանի դասագրքի հեղինակներից։ Պրոֆեսոր Ա. Ստեփանյանի ղեկավարությամբ հեղինակների մի համախումբ` Կրթության և գիտության նախարարության պատվերով, ստեղծել է հանրակրթական դպրոցի 6-9-րդ դասարանների համաշխարհային պատմության դասագրքեր։ Դրանցից «Հին դարերի պատմությունը»և «Նոր դարերի պատմությունը»հրատարակվել են 2007 թվականին, իսկ 2009 թվականին հրատարակվել «Միջին դարերի պատմությունը»և «Նորագույն պատմությունը»։ Պրոֆեսոր Ա. Ստեփանյանը և դոցենտ Հարությունյանը դասագրքերի հիմնական հեղինակներն են։ Աշխատանքներ են տարվում հանրակրթական ավագ դպրոցի «Համաշխարհային քաղաքակրթություն» առարկայի դասագրքերի հղացքի և ծրագրի մշակման ուղղությամբ։ Ամբիոնի անդամների ուժերով թարգմանվել են նաև բուհական դասագիրք Երևան պրոֆեսոր Վ.Դիլոյան, «Նոր պատմություն. 1870-1918 թթ.», Երևան, 1985, դոցենտ Ե. Միրզախանյան, «Հին Հռոմի պատմություն», Երևան, 1951, դոցենտ Մ. Հովհաննիսյան, «Նորագույն պատմություն. 1918-1939», Երևան, 1985, «Նորագույն պատմություն. 1939-1973», Երևան, 1987, դոցենտ Տ. Հակոբյան, «Ասիայի և Աֆրիկայի երկրների միջին դարերի պատմություն», Երևան, 1973, «Ասիայի և Աֆրիկայի երկրների նոր պատմություն», Երևան, 1978։ 1997 թվականից, ուսուցման եռաստիճան համակարգի անցնելու կապակցությամբ, ամբիոնի անդամների ուժերով բակալավրիատի համար մշակվել են համաշխարհային պատմության տարբեր դարաշրջանների վերաբերյալ նոր ուսումնական ծրագրեր։ Հրատարակվել է պրոֆեսոր Ա.Ստեփանյանի և դոցենտ Հ. Հարությունյանի «Հին աշխարհի պատմություն»ծրագիր-ուղեցույցը, Երևան, 2005։ Հրատարակության են ներկայացված դոցենտ Գ. Ս. Հարությունյանի և Ե. Մարգարյանի «Միջին դարերի պատմություն», դոցենտ Գ. Քիլիմջյանի և Ա.Գասպարյանի «Նոր և նորագույն պատմություն»ծրագիր-ուղեցույցները։ Ինչ վերաբերում է մագիստրատուրային, ապա ամբիոնը համալսարանում առաջիններից մեկն է անցել այդ կրթակարգին` 1997 թվականից ի վեր, «Համաշխարհային պատմություն»մասնագիտացմամբ։ Ըստ այդմ մշակել են երկամյա խորացված ուսուցման ծրագրեր Հին աշխարհի, Միջնադարի և Նոր ու Նորագույն պատմության ամենատարբեր հիմնահարցերի վերաբերյալ։ Ներդրվել են նոր առարկաներ`ՙՊատմության տեսություն», «Համաշխարհային պատմության հիմնահարցեր», «Տեղեկատվական տեխնոլոգիաները և հումանիտար միտքը», «Գրքի տեսություն և պատմություն», «Քաղաքակրթությունների տեսություն և պատմություն»և այլն։ Կազմվել են դրանց ուսումնական պլանները և ծրագրերը։ ՙՔաղաքակրթությունների տեսություն և պատմություն»առարկան դասավանդվում է նաև այլ ֆակուլտետների մագիստրատուրայում` Ռոմանո-գերմանական բանասիրության (Արտասահմանյան գրականություն), Հոգեբանության և սոցոլոգիայի, Աշխարհագրության (Տնտեսական աշխարհագրություն), Ժուռնալիստիկայի (Քաղաքակրթությունների տեսություն և պատմություն)։ Անցած տասը տարիների ընթացքում Համաշխարհային պատմության ամբիոնի մագիստրատուրայի բովով անցել է շուրջ քառասուն ուսանող։ 11-ը պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն՝ պատմության ամենատարբեր հիմնախնդիրների վերաբերյալ։ Նրանցից երկուսը գիտական աստիճան են ստացել եվրոպական համալսարաններում։ Երրորդը այժմ մասնագիտանում է Պեկինի համալսարանում։ Բացի պլանային դասընթացներից, մագիստրանտների և բակալավրների համար կազմակերպվել են դասախոսություններ արտասահմանյան գիտնականների մասնակցությամբ. Քեմբրիջի համալսարանի Queen’s College-ի դեկան պրոֆեսոր Թ. Բրաուն, Հարվարդի համալսարանի Հայագիտության ամբիոնի վարիչ պրոֆեսոր Ջ. Ռասսել, Միչիգանի համալսարանի Հայագիտության ամբիոնի վարիչ պրոֆեսոր Ժ. Լիպարիտյան, Վենետիկի Կա Ֆոսկարի համալսարանի հայագիտության ամբիոնի վարիչ Պ. Լ. Զեքիյան, Բեռլինի համալսարանի պրոֆեսոր Թ.Հոֆֆման, Լեչեի (Իտալիա) համալսարանի պրոֆեսոր Ջուստո Տրաինա և այլք։ Ամբիոնին կից գործում է «Ընկերային ինքնությունը համաշխարհային պատմության հոլովույթում»գիտատեսական սեմի-նարը։ 1960 թվականից մինչև 2009 թվական ամբիոնն ունեցել է արտադրությունից կտրված ուսուցմամբ 17 և չկտրված ուսուցմամբ` 7 ասպիրանտ։ Նաև՝ 25 հայցորդ։ Նրանցից թեկնածուական ատենախոսություն պաշտպանել են 16-ը։ Ատենախոսությունը պաշտպանած ասպիրանտներից 5-ը ամբիոնի դասախոսներ են։ Բացի ամբիոնի նիստերից, պարբերաբար տեղի են ունեցել նաև ուսումնամեթոդական խորհրդակցություններ, ուր քննության են առնվել զանազան ուսումնամեթոդական բնույթի հարցեր։ Տարիներ ի վեր ամբիոնի գիտահետազոտական աշխատանքն ընթացել է մի քանի հիմնական ուղղություններով. Մինչարդյունաբերական, արդյունաբերական և հետարդյունաբերական քաղաքակրթությունների հիմնահարցեր, Հայաստանը Արևելք-Արևմուտք քաղաքակրթական առնչությունների ծիրում, Համաշխարհայնացումը հայոց պատմության համատեքստում, Պատմագիտական միտքը և հանրութային կյանքը և այլն։ 1994-2002 թթ. ամբիոնում կատարվել է պետական պայմանագրային թեմա՝ «Հայկական քրիստոնեական հասարակությունը և հայ եկեղեցին (ծագումնաբանությունը, հաստատումը և զարգացումը). պատմաքննական և սոցիալ-մշակութային վերլուծություն», որում ընդգրկված են եղել պրոֆեսոր Ա.Ստեփանյանը և Վ.Դիլոյանը։ Թեման նվիրված է հայ քրիստոնեական եկեղեցու ծագումնաբանությանը և հայկական հասարակության մեջ նրա խաղացած դերին։ Հիմնախնդիրներ, որոնք առաջնակարգ նշանակություն ունեն հայոց պատմության գիտական անաչառ ուսումնասիրության գործում։ Արդյունքները հրատարակվել հեղինակների մի շարք հոդվածներում։ Ժնևի համալսարանի հետ Եվրամիության “Research Program in Social Studies” ծրագրի սահմաններում պրոֆեսոր Ա.Ստեփանյանը մասնակցել է «David the Invincible»թեմայի կատարմանը` 2001-2005 թվական-ներ։ Նրա մասնաթեման էր «Neo-Platonic Approach to the Armenian Historiography»։ Ծրագրի գիտական արդյունքների ամփոփմամբ այժմ Ժնևի համալսարանը հրատարակում է կոլեկտիվ աշխատություն, որի հե-ղինակներից մեկը պրոֆեսոր Ա.Ստեփանյանն է։ Բալթիմորի համալսարանի դրամաշնորհի շրջանակներում պրոֆեսոր Ա.Ստեփանյանը 1999-2001 թվա-կաններին մասնակցել է «National Identity Alternatives in Multicultural Societies»գիտաթեմային` «Dimensions of National Identity (Preliminary observations)»։ Դրանց արդյունքները (մասամբ) ամփոփվել են նրա խմբագրությամբ 2002 թվականին լույս տեսած «Ինքնության հարցեր»կոլեկտիվ աշխատության մեջ։ Ավելի քան 60 տարիների ընթացքում ամբիոնի անդամները հրատարակել են 28 մենագրություն և 650 հոդված։ Գիտական զեկուցումներով հանդես են եկել հանրապետական ու միջազգային գիտաժողովներում` Երևան, Մոսկվա, Ս.Պետերբուրգ, Փարիզ, Վարշավա, Հռոմ, Քեմբրիջ, Օքսֆորդ, Բոստոն, Նեապոլ, Աթենք, Սալոնիկ և այլն։ 2005 թվականից ի վեր Տաթև գիտակրթական համալիրի համագործակցությամբ ամբիոնը հրատարակում է «Պատմություն և կրթությունն»հանդեսը` պրոֆ Ա.Ստեփանյանի խմբագրությամբ։ Հանդեսի աշխատանքների մասնակցում են ինչպես ամբիոնի, այնպես էլ հանրապետության ճանաչված մասնագետները։ Հրատարակվել են դրա 4 համարները, հրատարակության գործընթացում է 5/6-րդ միացյալ համարը՝ նվիրված ակադ. Ա. Հովհաննիսյանի 100-ամյակին։ Ուսանողական գիտական ընկերության գծով «Համաշխարհային պատմություն»մասնագիտացման ուսանողները 1961-1987 թվականներին համալսարանական, հանրապետական և միութենական գիտական կոնֆերանսներում հանդես են եկել 140 գիտական զեկուցումներով, որոնցից շատերն արժանացել են մրցանակների։ Ամբիոնի անդամներից և ասպիրանտներից շատերը 1963 թվականից մինչև այսօր 62 գիտական գործուղումների են մեկնել նախկին ԽՍՀՄ-ի և արտասահմանյան մի շարք քաղաքնԵրևան [[Մոսկվա]], [[Լենինգրադ]], [[Լվով]], [[Թբիլիսի]], [[Լյուբլին]] ([[Լեհաստան]]), [[Փարիզ]], [[Մոնպելյե]] ([[Ֆրանսիա]]), [[Աթենք]], [[Սալոնիկ]] ([[Հունաստան]]), [[Հռոմ]], [[Նեապոլ]], [[Բոլոնիա]] ([[Իտալիա]]), [[Քեմբրիջ]] ([[Անգլիա]]), [[Բոստոն]] ([[ԱՄՆ]]), Վիեննա, Գաֆլենց, ([[Ավստրիա]]), [[Թեհրան]] ([[Իրան]]), Անն Հարբոր։ Դրանց արդյունքները քննարկվել են ամբիոնում և ֆակուլտետի խորհրդում։ Համաշխարհային պատմության ամբիոնում ԽՍՀՄ-ի զանազան քաղաքներից և արտասահմանից եղել են ստաժորներ պրոֆեսոր Ալ. Եգորով (Ս.Պետերբուրի համալսարան), Ք. Սվերինգ (Սորբոն 4-րդ համալսարան), պրոֆեսոր Ս. Դադոյան ([[Բեյրութի ամերիկյան համալսարան|Բեյրութ, Ամերիկյան համալսարան]]), Թ. Օ'Նիլ (Արիզոնայի համալսարան) և այլք։ 1960-ական թթ. ի վեր ամբիոնում «երկաստիճան» կրթական համակարգով մասնագիտացել է շուրջ 600 ուսանող, իսկ ապա «եռաստիճան» կրթական համակարգով և մագիստրատուրայով՝ շուրջ 150 ուսանող, որոնք աշխատում են գիտության և մշակույթի տարբեր բնագավառներում։ Համաշխարհային պատմության ամբիոնի 21 մագիստրոսներ թեկնածուական ատենախոսություն են պաշտպանել Հայաստանում և արտերկրում<ref name="ysu.am"/>։ 1961-2007 թթ. «Համաշխարհային պատմություն» մասնագիտացում ընտրած շուրջ 650 ուսանողի արտադրական-ճանաչողական պրակտիկան մի քանի տարի շարունակ նրանց անցկացվել է Լենինգրադի (Սանկտ Պետերբուրգ), Մոսկվայի, Ռոստոկի (Գերմանիա), Սալոնիկի (Հունաստան), Բուդապեշտի (Հունգարիա) համալսարաններում և գիտամշակութային կենտրոններում։ Տարիներ ի վեր ամբիոնի գիտահետազոտական աշխատանքն ընթացել է մի քանի հիմնական ուղղություններով` «Մինչարդյունաբերական, արդյունաբերական և հետարդյունաբերական քաղաքակրթությունների հիմնահարցեր», «Հայաստանը Արևելք-Արևմուտք քաղաքակրթական առնչությունների ծիրում», «Համաշխարհայնացումը հայոց պատմության համատեքստում», «Պատմագիտական միտք և հանրութային կյանք» և այլն։ Ավելի քան 60 տարիների ընթացքում ամբիոնի անդամները հրատարակել են շուրջ 25 մենագրություն և 600 հոդված՝ Հայաստանում և արտասահամանում<ref name="ysu.am"/>։ Այժմ ամբիոնին կից գործում է «Համաշխարհային քաղաքակրթությունները և դրանց տիպաբանությունն ու պատմությունը» վերտառությամբ գիտատեսական սեմինարը<ref name="ysu.am"/>։ 2006 թ. ամբիոնի հիման վրա ստեղծվել է «Համաշխարհային պատմության հայկական ասոցիացիա» հասարակական կազմակերպությունը և ամբիոնի հետ համատեղ կազմակերպվում են թե՛ հանրապետական և թե՛ միջազգային գիտաժողովներ՝ «Անհատը պատմության հոլովույթում 1, 2», «Լուսավորական դարաշրջանը Եվրոպայում» և այլն<ref name="ysu.am"/>։ Ամբիոնի աշխատակիցների ջանքերով հրատարակվում են արդի պատմագիտության և հումանիտար մտքի հիմնարար խնդիրներին նվիրված գիտական աշխատությունների ժողովածուներ` «Պատմություն և կրթություն 1-4», «Ինքնության հարցեր 1-2», «Պատմության հարցեր 1-2», «Անհատը պատմության հոլովույթում 1, 2»։ Ճանաչված գիտնականների կողքին դրանց իրենց մասն են բերում նաև ամբիոնի առավել հեռանկարային ուսանողները<ref name="ysu.am"/>։ Միջազգային կապեր և համագործակվություն։ Ամբիոնի դասախոսները հրավիրվում են դասախոսությունների Եվրոպայի և Ամերիկայի տարբեր համալսարաններ՝ Միչիգան, Բոստոն, Հարվարդ, Կրակով և այլն։ Բացի տեղական հաստատություններից` ամբիոնի անդամներն իրենց որակավորման բարձրացում անցկացրել են նաև Թեսալոնիկի, Բոստոնի, Մոսկվայի, Պետերբուրգի, Տոմսկի, Նովգորոդի համալսարաններում<ref name="ysu.am"/>։ Յուրաքանչյուր տարի բացի պլանային դասընթացներից, ամբիոնի մագիստրանտների և բակալավրատի ուսանողների համար արտասահմանյան գիտնականների մասնակցությամբ կազմակերպվում են դասախոսություններ։ Ամբիոնի դասախոսները ակտիվորեն մասնակցում են միջազգային գիտաժողվների և սեմինարների՝ Մոսկվա, Ս. Պետերբուրգ, Փարիզ, Վարշավա, Հռոմ, Քեմբրիջ, Օքսֆորդ, Բոստոն, Նեապոլ, Աթենք, Թեսալոնիկ, Թբիլիսի, Վիեննա, Անն Արբոր, Բոստոն, Օսլո, Բրաունշվիգ և այլն<ref name="ysu.am"/>։ == Աշխատակիցներ == Այժմ Համաշխարհային պատմության ամբիոնում աշխատում է 11 դասախոս։ 1960 թվականից մինչև 2006 թվականը ամբիոնի գործավարն էր բազմահմուտ Լեյլի Մարությանը։ Այժմ այդ պարտականությունը կատարում է Լիլիթ Մկրտչյանը։ ===Համաշխարհային պատմության ամբիոնի կազմը=== Համաշխարհային պատմության ամբիոնի աշխատակիցներ են համարվում. * [[Ալբերտ Ստեփանյան|Ալբերտ Անդրանիկի Ստեփանյան]], Ամբիոնի վարիչ, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր * [[Կարեն Գասպարյան|Կարեն Յուրիկի Գասպարյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ * [[Հակոբ Հարությունյան (պատմական գիտությունների թեկնածու)|Հակոբ Ժորայի Հարությունյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ * [[Գևորգ Քիլիմջյան|Գևորգ Ստեփանի Քիլիմջյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ * [[Սմբատ Հովհաննիսյան (Թոնդրակ)|Սմբատ Խանամիրի Հովհաննիսյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ * [[Գագիկ Հարությունյան (պատմաբան)|Գագիկ Սուրենի Հարությունյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ * [[Լիլիթ Մկրտչյան (պատմական գիտությունների թեկնածու)|Լիլիթ Սերյոժայի Մկրտչյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ * [[Լիլիթ Մինասյան|Լիլիթ Ռոբերտի Մինասյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ * [[Դավիթ Թինոյան|Դավիթ Ֆեդիկի Թինոյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ * [[Արա Գասպարյան|Արա Սպարտակի Գասպարյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ ===Համատեղողներ=== Ժամավճարի կարգով Համաշխարհային պատմության ամբիոնում աշխատել են` * պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր [[Արման Կիրակոսյան]]ը, * բանասիրական գիտությունների դոկտոր [[Արմանուշ Կոզմոյան]]ը, * բանասիրական գիտությունների թեկնածու [[Սերգեյ Աղաջանյան (բանասիրական գիտությունների թեկնածու)|Սերգեյ Աղաջանյանը]], * պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ [[Արտաշես Ղազարյան]]ը * և այլք։ ==Համաշխարհային պատմության ամբիոնի բակալավրիատում դասավանդվող առարկանները== ===Հիմնական առարկաներ=== * Հին Արևելքի պատմություն * Հին Հունաստանի և Հռոմի պատմություն * Միջին դարերի պատմություն * Նոր դարերի պատմություն * Նորագույն դարերի պատմություն * Ասիայի և Աֆրիկայի երկրների պատմություն * Ընդհանուր պատմության աղբյուրագիտություն ===Կամընտրական առարկաներ=== * Պառլամենտարիզմի պատմություն * Հունաստանի պատմություն ==Համաշխարհային պատմության ամբիոնի մագիստրատուրայում դասավանդվող առարկանները== ===Հիմնական դասընթացներ=== * Պատմական ժողովրդագրություն * Անտիկ քաղաք-պետությունը և դրա հիմնախնդիրները /պոլիս, ցիվիտաս/ * Նոր և նորագույն պատմության պատմագրություն * Մեծ Բրիտանիան և Հայկական հարցը * Վերածնունդ և Ռեֆորմացիա * Միջազգային համակարգերը համաշխարհային պատմության համատեքստում /Հին արևելյան կայսրություն, հռոմեական կայսրություն, «Միջնադարյան հավասարակշռություն», Վերածնուննդ մինչև ՄԱԿ/ * Կոնֆլիկտները և կոմպրոմիսները 1918-2000 թթ. * Իսլամական քաղաքակրթության հիմնահարցերը * Արտասահմանյան գրականության պատմություն * Անտիկ հասարակական մտքի պատմություն * Համաշխարհային պատմության տեսություն * Եվրոպական միության պատմություն. դարաշրջաններ, քաղաքակրթություններ, մշակույթներ * Ֆեոդալիզմի հիմնախնդիրները * Բալկանյան հիմնախնդիրը. Առաջացումը և ընթացքը /19-րդ դ. Վերջ-20-րդ դ./ ===Կամընտրական դասընթացներ=== * Աղբյուրագիտություն /հին և միջնադարյան/ * Պատմական տեքստ և մեկնություն * Մերձավոր Արևելք. Արդիականություն և հիմնախնդիրներ * Անտիկ և հասարակական մտքի պատմություն * Համաշխարհային գործընթացները պատմության մեջ /հելլենիզմ, քրիստոնեություն, իսլամ, վերածնունդ, արդյունաբերական հասարակություն, հետարդյունաբերական հասարակություն/ * ԱՄՆ-ի պատմություն == Աշխատություններ == * [[Ալբերտ Ստեփանյան]], մ.թ.ա. 8-6 դդ. Ատտիկան և Սոլոնի բարեփոխումները, Երևան, 1984, 32 էջ։ * Степанян А. А., Развитие исторической мысли в древней Армении. Миф. Рационализм. Историописание., Е., Изд-во АН Армении, 1991, 251 с. * [[Ալբերտ Ստեփանյան]], Պատմության կերպափոխությունները Մեծ Հայքում. Արտաշիսյան դարաշրջան, Գիրք Ա, Ե., Սարգիս Խաչենց & Փրինթինֆո, 2012, - 385 էջ։ * [[Ալբերտ Ստեփանյան]], Պատմության հետագիծը։ Գործք, գրույթ, իմաստ, Ե., Փրինթինֆո, 2014, - 496 էջ։ * [[Գևորգ Քիլիմջյան]], Թուրք-հունական հարաբերությունները 1908-1914 թվականներին, Երևան, ԵՊՀ, 206 էջ։ * [[Սմբատ Հովհաննիսյան (Թոնդրակ)|Սմբատ Հովհաննիսյան]], Փյունիկյան ծովային քաղաքակրթությունը։ Դասախոսությունների նյութեր / Ս. Հովհաննիսյան։ ԵՊՀ։ Պատմության ֆակուլտետ.- Ե., ԵՊՀ հրատ., 2012 - 52 էջ։ * [[Սմբատ Հովհաննիսյան (Թոնդրակ)|Սմբատ Հովհաննիսյան]], Պատմություն և հիշողություն. Ցեղասպանությունների աստիճանակարգման հիմնախնդիրն ըստ Պիեռ Նոռայի, Երևան, Անտարես, 2014 - 120 էջ։ * [[Սմբատ Հովհաննիսյան (Թոնդրակ)|Սմբատ Հովհաննիսյան]], Գրամշիի Մարդկության շրջանակը և Հայաստանը / Ա. Մերջեան, Ս. Հովհաննիսյան, Ն. Մկրտչյան, ԵՊՀ Համաշխարհային պատմության ամբիոն, Խմբ.՝ Ա. Ա. Ստեփանյան – Եր., «Փրինթինֆո», 2016. – 156 էջ։ * Վ.Ա.Դիլոյան, Գ. Հարությունյան, Միջին դարերի պատմություն (դասագիրք հանրակրթական դպրոցի 6-րդ դասարանի համար ), Երևան, 2006, 158 էջ։ * Գ. Հարությունյան, Պ.Հովհաննիսյան, Կ.Մաթևոսյան, Հայոց եկեղեցու պատմություն (դասագիրք հանրակրթական դպրոցի 7-րդ դասարանի համար ), Երևան, 2003, 126 էջ։ * Գ. Հարությունյան, Պ.Հովհաննիսյան, Ա.Նազարյան և ուրիշներ, Հայոց եկեղեցու պատմություն (դասագիրք հանրակրթական դպրոցի 10-րդ դասարանի համար ), Երևան, 2005, 151 էջ։ * Բ. Հարությունկան, Վլ. Բարխութդարյան, Հ. Մարգարյան, Գ. Հարությունյան և ուրիշներ, Հայոց պատմություն, Միջին դարեր (դասագիրք հանրակրթական դպրոցի 7-րդ դասարանի համար ), Երևան, 2008, 207 էջ։ * Գ. Հարությունյան, Ա. Նազարյան, Համաշխարհային պատմություն, միջին դարեր (դասագիրք հանրակրթական դպրոցի 7-րդ դասարանի համար ), Երևան, 2008, 191 էջ։ * Ա. Մելքոնյան, Հ. Ավետիսյան, Գ. Հարությունյան, Ա. Մովսիսյան և ուրիշներ, Հայոց պատմություն, (դասագիրք Ընդհանուր և բնագիտամաթեմատիկական հոսքերի 10-րդ դասարանի համար ), Երևան, 2009, 239 էջ։ * Ա. Քոսյան, Գ. Հարությունյան, Ե. Գրեկյան, պատմություն (դասագիրք հումանիտար հոսքի 10-րդ դասարանի համար ), Երևան, 2009, 223 էջ։ * Ա. Քոսյան, Գ. Հարությունյան, Ե. Գրեկյան և ուրիշներ, Համաշխարհային պատմություն (դասագիրք ընդհանուր և բնագիտամաթեմատիկական հոսքի 10-րդ դասարանի համար ), Երևան, 2009, 175 էջ։ * [[Դավիթ Թինոյան]], Կիլիկիայի հայոց թագավորությունը և ինքնիշխան կազմավորումները 1320-1424 թթ., Երևան, ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստ., 2011 - 195 էջ։ * [[Հին Հռոմ]]. Անցում հանրապետությունից Պրինցիպատի, «[[Կանթեղ (հանդես)|Կանթեղ]] (գիտական հոդվածների ժողովածու)», [[Երևան]], [[2005]], թիվ 1, էջ 104-112։ - http://kantegh.asj-oa.am/630/1/104-112.pdf{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} == Տես նաև == == Գրականություն == * Երևանի պետական համալսարանի 90-ամյա պատմության ֆակուլտետը, խմբ. Էդ. Գ. Մինասյան, Երևան, ԵՊՀ, 2009։ * Երևանի պետական համալսարանի պատմության 90-ամյա ֆակուլտետը, Երևան, Բավիղ, 2009, 496 էջ։ == Պատկերասրահ == Համաշխարհային պատմության ամբիոնի աշխատակիցներ և համատեղողներ <gallery> Stepanyan.jpg|Ալբերտ Անդրանիկի Ստեփանյան (մարտի 14, 1948), արդի հայ պատմագետ, թարգմանիչ, մշակութաբան, Պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր։ Arman_Kirakossian1.jpg|Արման Կիրակոսյան (Սեպտեմբերի 10, 1956, Երևան), հայ քաղաքական գործիչ, դիվանագետ, պատմաբան, հայտնի պատմաբան Ջոն Կիրակոսյանի որդին Smbat_Hovhannisyan.jpg|Սմբատ Խանամիրի Հովհաննիսյան (Թոնդրակ), (սեպտեմբերի 19, 1977, Արագածոտնի մարզ), արդի հայ պատմագետ, բանաստեղծ, թարգմանիչ, Պատմական գիտությունների թեկնածու (2009), դոցենտ (2013)։ Gagik_Sureni_Harutyunyan.JPG|Գագիկ Սուրենի Հարությունյան (օգոստոսի 22, 1959, Մարտունի), հայ պատմագետ, Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ։ </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} == Աղբյուրներ == [[Կատեգորիա:Երևանի պետական համալսարան]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետ]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի ամբիոններ]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Հայ պատմաբաններ]] qsd9lxdsu5dzfzrxosv02mnmd0i9j2l 0 759394 8485404 8079237 2022-08-08T19:27:02Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Yerevan_State_University.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exist wikitext text/x-wiki '''ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի Հնագիտության և ազգագրության ամբիոն''', [[ԵՊՀ]] կազմում գործող հնագույն ֆակուլտետներից մեկի ամբիոն։ == Պատմություն == Երևանի պետական համալսարանի հիմնադրումից հետո` 1921 թ., նշանավոր հնագետ Աշխարհբեկ Քալանթարը հրավիրվում է դասախոսություններ կարդալու։ Հենց նույն տարում նա հիմնում է Հին Արևելքի պատմության և հնագիտության ամբիոնը։ Հնագիտության առարկայի դասավանդումը նրանից հետո շարունակել է Սմբատ Տեր-Ավետիսյանը` մինչև 1940 թ.: Նրանից հետո դադարեցվել է հնագիտության ամբիոնի գործունեությունը։ 1968 թ. մայիսին համալսարանի ռեկտորատի նախաձեռնությամբ որոշվեց պատմության ֆակուլտետում կազմակերպել հնագիտության, աղբյուրագիտության և ազգագրության ամբիոն պրոֆ. Ա. Գ. Աբրահամյանի գլխավորությամբ։ Ամբիոնի կյանքում կարևոր դեր խաղաց նաև ուսումնական գործընթացին այնպիսի խոշոր գիտնականնների ներգրավվածությունը, ինչպիսիք են Բ. Առաքելյանը, Կ. Ղաֆադարյանը և Բ. Պիոտրովսկին։ 1975 թ. ամբիոնը վերանվանվում է հնագիտության և ազգագրության ամբիոն, որը մինչև 1982թ. ղեկավարում է հնագետ, պրոֆ. Թ. Խաչատրյանը։ 1983 թ. ամբիոնը գլխավորեց պրոֆ. Ս. Եսայանը։ Նշված ժամանակաշրջանում ամբիոնի աշխատակիցների ջանքերով հետազոտվեցին մի շարք հանգուցային հուշարձաններ։ 1989 թ. ստեղծվեց ազգագրության ամբիոն, որի ղեկավարությունը ստանձնեց դոց. Յու. Մկրտումյանը։ 1994 - 2000 թթ. ամբիոնը ղեկավարում էր Հր. Խառատյանը, մինչև 2004 թ.` կրկին Յուրի Մկրտումյանը։ 2004 թ.-ին հնագիտության և ազգագրության ամբիոնները նորից վերամիավորվեցին մեկ ամբիոնի կազմում։ 2001 թվականից հնագիտության ամբիոնի վարիչի պարտականությունները ստանձնեց պրոֆ. Ի. Ղարիբյանը։ 2002 թ. ամբիոնի աշխատակիցների ջանքերով ֆակուլտետում բացվեց մշակութաբանության բաժինը<ref name="ysu.am">Երևանի պետական համալսարանի պաշտոնական կայք։ Պատմության ֆակուլտետ։ Հնագիտության և ազգագրության ամբիոն։ [http://ysu.am/faculties/hy/History/section/structure/amb/36]</ref>։ == Ամբիոնի վարիչներ == 2009 թ. Հնագիտություն և ազգագրության ամբիոնի վարիչն է պ.գ.դ., պրոֆեսոր Հ. Ավետիսյանը<ref name="ysu.am"/>։ Մինչ այդ ամբիոնը, որը կրում էր տարբեր անուններ, գլխավորել են մի շարք նշանավոր հայագետներ։ 1921 թ., նշանավոր հնագետ Աշխարհբեկ Քալանթարը, որը հրավիրվել էր ԵՊՀ Պատմության ֆակուլտետում դասախոսություններ կարդալու։ Հենց 1921 նա հիմնում է Հին Արևելքի պատմության և '''հնագիտության''' ամբիոնը<ref name="ysu.am"/>։ 1968 թ. մայիսին համալսարանի ռեկտորատի նախաձեռնությամբ որոշվեց պատմության ֆակուլտետում կազմակերպել '''հնագիտության, աղբյուրագիտության և ազգագրության''' ամբիոն պրոֆ. Ա. Գ. Աբրահամյանի գլխավորությամբ<ref name="ysu.am"/>։ 1975 թ. ամբիոնը վերանվանվում է հնագիտության և ազգագրության ամբիոն, որը մինչև 1982թ. ղեկավարում է հնագետ, պրոֆ. Թ. Խաչատրյանը։ 1983 թ. ամբիոնը գլխավորեց պրոֆ. Ս. Եսայանը<ref name="ysu.am"/>։ == Ամբիոնի դասախոսական կազմը == Այսօր հնագիտության և ազգագրության ամբիոնում դասավանդում են մի շարք ճանաչված դասախոս գիտնականներ, ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամներ՝ [[Պավել Ավետիսյան]]ը, [[Լևոն Աբրահամյան (ազգագրագետ)|Լևոն Աբրահամյան]]ը, [[Մուրադ Հասրաթյան]]ը, պրոֆեսորներ՝ [[Իգիթ Ղարիբյան]]ը, [[Ռաֆիկ Նահապետյան]]ը, [[Հայկ Ավետիսյան]]ը, դոցենտներ՝ [[Անուշավան Պետրոսյան]]ը, [[Հայկ Հակոբյան (հնագետ)|Հայկ Հակոբյան]]ը, [[Մխիթար Գաբրիելյան]]ը, Արտակ Գնունին, Արսեն Բոբոխյանը, Հասմիկ Հարությունյանը<ref name="ysu.am"/>։ == Ամբիոնի գիտամանկավարժական գործունեությունը == Ամբիոնի աշխատակիցները արդյունավետ գիտական և դաշտային հետազոտություններ են իրականացնում, ինչպես հանրապետությունում այնպես էլ արտասահմանում, պեղվել են քարի դարից մինչև միջնադար բազմաթիվ նշանավոր հուշարձաններ<ref name="ysu.am"/>։ Կրթական ծրագրերի շրջանակներում ամբիոնը սերտ համագործակցություն է ծավալել նաև պատմության ֆակուլտետի ամբիոնների հետ։ Հատկապես կարևոր է ԵՊՀ գիտական կենտրոնների և այլ ամբիոնների՝ մասնավորապես կենսաբանության ֆակուլտետի հետ լաբորատոր աշխատանքները<ref name="ysu.am"/>։ Ամբիոնի համար բազային կառույց է հանդիսանում ԵՊՀ հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտի հնագիտական հետազոտությունների լաբորատորիան<ref name="ysu.am"/>։ Ամբիոնը ունի երեք ասպիրանտ և մեկ հայցորդ, որոնք ներգրավված են գիտակրթական ծրագրերում<ref name="ysu.am"/>։ Ամբիոնի աշխատակիցների ջանքերով հրատարակվել են մեծ քանակությամբ մենագրություններ, դասագրքեր, գիտական հոդվածներ ոչ միայն հանրապետությունում, այլև արտասահմանում<ref name="ysu.am"/>։ == Աշխատակիցներ == ԵՊՀ Պատմության ֆակուլտետի Հնագիտության և ազգագրության ամբիոնի աշխատակիցներ են համարվում.<ref name="ysu.am"/> * [[Հայկ Ավետիսյան|Հայկ Գրիգորի Ավետիսյան]], Ամբիոնի վարիչ, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր * [[Մուրադ Հասրաթյան|Մուրադ Մարգարի Հասրաթյան]], Ճարտարապետության դոկտոր, պրոֆեսոր, ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ * [[Լևոն Հմայակի Աբրահամյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, պրոֆեսոր, ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ, * [[Իգիթ Ղարիբյան|Իգիթ Գարեգինի Ղարիբյան]], Պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, * [[Ռաֆիկ Նահապետյան|Ռաֆիկ Ասքանազի Նահապետյան]], Պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, * [[Հայկ Հակոբյան (հնագետ)|Հայկ Պիոնի Հակոբյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, * [[Մխիթար Գաբրիելյան|Մխիթար Ռազմիկի Գաբրիելյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, * [[Անուշավան Պետրոսյան|Անուշավան Սաղաթելի Պետրոսյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, * [[Արսեն Բոբոխյան|Արսեն Ալեքսանդրի Բոբոխյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, * [[Արտակ Գնունի|Արտակ Վարդգեսի Գնունի]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, * [[Հասմիկ Հարությունյան|Հասմիկ Թելմանի Հարությունյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, ասիստենտ, * [[Աղասի Թադևոսյան|Աղասի Զավենի Թադևոսյան]], Պատմական գիտությունների թեկնածու, ասիստենտ։ == Աշխատություններ<ref>[http://ysu.am/faculties/hy/History/section/staff/person/Hayk-Hakobyan Երևանի պետական համալսարանի պաշտոնական կայք։ Պատմության ֆակուլտետ]</ref> == * [[Հայկ Ավետիսյան|Հայկ Գրիգորի Ավետիսյան]], Արամուս, Հալեպ, 2012, 66 էջ - http://www.armin.am/images/menus/1093/Av-Aramus1.pdf * Ղարիբյան, Իգիթ Գարեգինի, Ավագյան, Ս. Ա., Գլաձոր։ (Տեղադրությունը, պեղումները, վիմագիր արձանագրությունները)։ Երևան, 1983։ * Ղարիբյան, Իգիթ Գարեգինի, Հրաշագործ սուրբ Գեղարդը, Երևան, 2003։ * Ղարիբյան, Իգիթ Գարեգինի, Կարախանյան, Գրիգոր, Ամիրյան, Վ., Լոռե բերդաքաղաքը և նրա պեղումները, Երևան, 2009։ * [[Ռաֆիկ Նահապետյան|Ռաֆիկ Ասքանազի Նահապետյան]], Աղձնիքահայերի ընտանիքը և ընտանեկան ծիսակարգը /19-րդ դարի երկրորդ կես - 20-րդ դարի սկիզբ/, Երևան, 2004, 260 էջ։ * [[Ռաֆիկ Նահապետյան|Ռաֆիկ Ասքանազի Նահապետյան]], Աղձնիքահայերի ամուսնահարսանեկան սովորույթներն ու ծեսերը, Երևան, 2007, 306 էջ։ * [[Ռաֆիկ Նահապետյան|Ռաֆիկ Ասքանազի Նահապետյան]], Հայ ազգագրության պատմություն, Երևան, 2010, 150 էջ [http://ysu.am/files/Final.pdf ԵՊՀ կայք-էջ] * [[Ռաֆիկ Նահապետյան|Ռաֆիկ Ասքանազի Նահապետյան]], Հայոց սոցիոնորմատիվ մշակույթը, Երևան, 2014, 180 էջ [http://ysu.am/files/Hayoc%20socnormativ%20mshak.pdf ԵՊՀ կայք-էջ] * [[Ռաֆիկ Նահապետյան|Ռաֆիկ Ասքանազի Նահապետյան]], Հայոց ազգակցական համակարգը /19-րդ դարի 2-րդ կես - 20-րդ դարի սկիզբ/, Երևան, 2012, 257 էջ։ * [[Ռաֆիկ Նահապետյան|Ռաֆիկ Ասքանազի Նահապետյան]], Աղձնիքահայերի մանկան ծննդի և խնամքի ավանդական սովորույթներն ու ծեսերը, Երևան, 2011, 220 էջ [http://ysu.am/files/titul.pdf ԵՊՀ կայք-էջ] *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Տիգրան Մեծ։ 2005 | Գիրք/Book: Երևան, Լուսակն հրատ., 2005, 244 էջ։ *Հ. Հակոբյան, Մ.Աշչյան, Ա.Պետրոսյան։ Թուխ Մանուկ։ 2001 | Գիրք/Book: Երևան, Հայաստան հրատ., 2001, 132 էջ։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան, Le complexe cultuel antique de Hoghmik –IIe- IIIesiècles après J.-C..- Dans les montagnes d’Arménie.-Musée archéologique de Saint- Raphaël – Musée Արցախի Տիգրանակերտ քաղաքի պեղումների նախնական արդյունքները։ 2007 | Հոդված/Article: Գիտահետազոտական աշխատանքի ուղեծրում, դասախոսների գիտական զեկուցումների ժողովածու, նվիրված համալսարանի 15-ամյակին, Երևան, Հրաչյա Աճառյան համալսարան, 2007, էջ 107-112։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Գրիոր Լուսավորչի տեսիլքի հինարևելյան ակունքները։ 2007 | Հոդված/Article: Ոչ նյութական մշակույթ, ավանդական բանավոր ժառանգություն։ «գիտելիք և խորհրդանիշ, հավատալիք և սովորույթ», Միջազգային Երկրորդ գիտաժողովի հոդվածների ժողովածու, Երևան, Նշանակ հրատ., 2007, էջ 26-48, ռեզյումե անգլերեն և ռուսերեն։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Հին Հայաստանի մայրաքաղաք Տիգրանակերտը։ 2007 | Հոդված/Article: Պատմա-բանասիրական հանդես, 2007, դ 3, էջ 3-29։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Դիտարկումներ ճանապարհի և փողոցի գործառնական և խորհրդանշական գործառույթների միասնականության վերաբերյալ։ 2007 | Հոդված/Article: Էջմիածին, 2007, դ 9, էջ 89-97, հեղինակակից épartemental des Antiquités –Rouen, 2007, p.&nbsp;121-123: *Հայկ Հակոբյան։ Հնագիտության հիմունքներ։ 2007 | Գիրք/Book: Երևանի Պետական համալսարան, հատուկ և ընդհանուր դասընթացների համար ծրագիր, 10 էջ։ *H.P.Hakobyan: Le Chirak durant l’époque antique: IIes.avJ.-C. – IIIes.ap.J.-C.; 2007 | Հոդված/Article: Dans les montagnes d’Arménie.-Musée archéologique de Saint- Raphaël – Musée départemental des Antiquités –Rouen, 2007, p.&nbsp;108-112. *Հայկ Հակոբյան։ Աշխարհի և տաճարի հին արևելյան և անտիկ մոդելը։ 2006 | Հոդված/Article: «Գիտելիք և խորհըրդանիշ, հավատալիք և սովորույթ», Միջազգային առաջին գիտաժողովի հոդվածների ժողովածու, Երևան, 2006, էջ 9-21։ *Հ. Հակոբյան։ Հայտնաբերված է Տիգրան Մեծի հիմնադրած քաղաքը։ 2006 | Գիրք/Book: Երևան, 2006, 8 էջ։ *Հ. Հակոբյան։ Նախամաշտոցյան շրջանի արամեատառ կոթողների վերջին գյուտերը։ 2005 | Հոդված/Article: Միջազգայինգիտաժողով` նվիրված Հայոց գրերի գյուտի 1600- ամյակին, զեկուցումների հիմնադրույթներ, Երևան, 2005էջ 24-26։ *Հայկ Հակոբյան։ Տիգրան Մեծի անձի ու գործի պատմական նշանակությունը։ 2005 | Հոդված/Article: Տիգրան Մեծ. ահակալության 2001 ամյակ, միջազգային գիտաժողով, զեկուցումների հիմնադրույթներ, Երևան, ՀՀ ԱԱ, 2005, էջ 9-13։ *Հայկ Հակոբյան։ Մաշտոցի գործունեության մշակութաբանական հենքը։ 2005 | Հոդված/Article: Միջազգային գիտաժողով` նվիրված Հայոց գրերի գյուտի 1600 - ամյակին, 12-17 սեպտեմբերի 2005թ., զեկուցումների ժողովածու, Երևան, ՀՀ ԱԱ Գիտություն հրատ., 2006, էջ 66-78։ *Հ. Հակոբյան։ Բջնիի 2003-2004թթ. ուսումնասիրության նախնական արդյունքները։ 2005 | Հոդված/Article: Հին Հայաստանի մշակույթը. XIII, Նյութեր հանրապետական գիտական նստաշրջանի, Երևան, Մուղնի հրատ., 2005, էջ 213-219։ *Հ. Հակոբյան, [[Սիմոն Հմայակյան|Ս.Հմայակյան]], Հ.Սանամյան, Հ.Սիմոնյան, Ն.Տիրացյան, Ռ.Բիշիոնե, Ն.Պարմեջիանի։ Սևանի ավազանում 2000-2003թթ. կատարված ուսումնասիրությունների արդյունքները։ 2005 | Հոդված/Article: Հին Հայաստանի մշակույթը. XIII, Նյութեր հանրապետական գիտական նստաշրջանի, Երևան, Մուղնի հրատ., 2005, էջ 145-146։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Հայոց մարտավարությունն ու ռազմավարությունն Ավարայրում։ 2003 | Հոդված/Article: Ավարայրի խորհուրդը (հոդվածների ժողովածու), Երևան, Մուղնի հրատ., 2003, էջ 193-210։ *Հայկ Հակոբյան։ Ավարայրի ճակատամարտը (Պատմա-քննական տեսություն)։ 2003 | Հոդված/Article: Պատմա-Բանասիրական հանդես, 2003, դ 1, էջ 40-67։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Օդային հնագիտությունը Արագածոտնում։ 2003 | Հոդված/Article: Արագածոտն. հոգևոր և մշակութային ժառանգություն, գիտաժողովի հիմնադրույթներ, Օշական, 2003, էջ 56-58։ *Հայկ Հակոբյան։ Անտիկ Հայաստանի պաշտամունքային ճարտարապետությունը։ 2003 | Հոդված/Article: Հայագիտության արդի վիճակը, նրա զարգացման հեռանկարները. հայագիտական միջազգային համաժողով, զեկուցումների դրույթներ, սեպտեմբերի 15-20, Երևան, 2003, էջ 185-186։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Մաշտոցը զինվորական։ 2003 | Հոդված/Article: Մաշտոցյան Ե ընթերցումներ. «Մաշտոցից Նարեկացի», 15 հոկտեմբերի, Օշական, «Մեսրոպ Մաշտոց», 2003, էջ 17-18։ *H. Hakobyan, Rog Palmer. Prospects For Aerial Survey in Armenia. 2002 | Հոդված/Article. In: Aerial Archaeology Developing Practice. Edited by Robert H.Bewley and W. Raczkowski. Amsterdam, Berlin, Oxford, Tokyo, Washington D.C. NATO Science Series 1, Life and Behavioural Sciences, 2002, IOS Press. Vol.337, p.&nbsp;140-146. *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Արևային աստվածության կախյալ ուղեկիցները։ 2002 | Հոդված/Article: Շիրակի պատմամշակութային ժառանգությունը, հանրապետական հինգերորդ գիտաժողով, զեկուցումների հիմնադրույթներ, Գյումրի, 2002, էջ 30-32։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Հետուրարտական խեցեղենի ուսումնասիրության փորձ (Սևանա լճի հարավային ավազան)։ 2002 | Հոդված/Article: Հին Հայաստանի մշակույթը.XII. 1, Հանրապետական գիտական նստաշրջան, զեկուցումների հիմնադրույթներ, նվիրվում է ակադեմիկոս Բաբկեն Առաքելյանի ծննդյան 90-ամյակին, Երևան, գիտություն հրատ., 2002, էջ 58-60։ *Հ. Հակոբյան , Ն.Հազեյան։ Երկու նորահայտ արտաշիսյան սահմանաքար Վարդենիկից։ 2002 | Հոդված/Article: Հին Հայաստանի մշակույթը [XII]. 2, Էմմա Խանզադյանի հոբելյանին նվիրված գիտաժողովի նյութեր, Երևան, ՀՀ ԱԱ Գիտություն հրատ., 2002, էջ 76-77։ *H.P.Hakobyan. The Surface Pottery of the Early Armenian, Hellenistic and Roman Periods From the Southern Sevan Basin. 2002 | Հոդված/Article. In: The North-Eastern Frontier Urartians and Non-Urartians in the Sevan Lake Basin. I. The Southern Shores.- Documenti Asiana VII. CNR: Inst. Di Studi Sulle Civilta Dell’Egeo E Del Vicino Oriente. Roma, 2002, p.&nbsp;301-317, 19 Plates (1-4, 19, 21, 23, 27, 29 33, 36-39, 41, 42-44). *H.P.Hakobyan. The Late Iron Age Grave of Sarnaghbyur. 2002 | Հոդված/Article. In: The North-Eastern Frontier Urartians and Non-Urartians in the Sevan Lake Basin. I. The Southern Shores.- Documenti Asiana VII. CNR: Inst. Di Studi Sulle Civilta Dell’Egeo E Del Vicino Oriente. Roma, 2002, p 465-466. *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Մեհյանների կործանման և Հայոց դարձի պատմության որոշ մանրամասներ։ 2001 | Հոդված/Article: Հայոց սրբերը և սրբավայրերը. ակունքները, տիպերը, պաշտամունքը, հոդվածների ժողովածու, Երևան, «Հայաստան», 2001, էջ 145-156։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Հայոց մարտավարությունն ու ռազմավարությունն Ավարայրում։ 2001 | Հոդված/Article: Ավարայրի խորհուրդը. Ավարայրի հերոսամարտի 1550-ամյակին նվիրված գիտաժողովի զեկուցումների հիմնադրույթներ, Օշական, «Ս.Մեսրոպ Մաշտոց դպրատուն», 2001, էջ 66-68։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Հին Հայաստանի սյունազարդ դահլիճները և Հողմիկի տաճարական համալիրը։ 2001 | Հոդված/Article: Հին Հայաստանի պատմության և մշակույթի հարցեր, Գևորգ Տիրացյանի հիշատակին նվիրված գիտաժողովի զեկուցումներ, Երևան, ՀՀ ԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ, 2001, էջ 49-56։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Գրիգոր Լուսավորիչը Փոքր Ասիայում։ 2001 | Հոդված/Article: «Քրիստոնեական Հայաստանը քաղաքակրթությունների խաչմերուկ», միջազգային գիտաժողով, 19-21 սեպտեմբերի, զեկուցումների դրույթներ, Երևան, Պետական համալսարանի հրատ., 2001, էջ 45-47։ *Հ. Հակոբյան, Ի.Կարապետյան։ Արտաշիսյան սահմանաքարերի նոր գյուտեր Սևանի ավազանից։ 2001 | Հոդված/Article: Մաշտոցյան ընթերցումներ., Օշական, հոկտեմբերի 20, «Ս.Մեսրոպ Մաշտոց դպրատուն», 2001, էջ 18։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Արալեզների պատկերագրական մի տարբերակ վաղմիջնադարյան սալերի վրա։ 2001 | Հոդված/Article: Քրիստոնեական Հայաստանի արվեստը, միջազգային գիտաժողով, զեկուցումների թեզեր, հոկտեմբերի 17-19, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 2001, էջ 26-27։ *Հ. Հակոբյան , Ն.Պարմեջիանի։ Արտաշես արքայի նորահայտ սահմանաքարը Սարուխանից (նախնական հաղորդում)։ 2001 |Հոդված/Article: Հին Հայաստանի պատմության և մշակույթի հարցեր, Գևորգ Տիրացյանի հիշատակին նվիրված գիտաժողովի զեկուցումներ, Երևան, ՀՀ ԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ, 2001, էջ 79-82։ *H. Hakobyan, Rog Palmer. Prospects for Aerial Survey in Armenia. 2000 | Հոդված/Article. Abstract NATO Advanced Workshop, Leszno, 15-17 November, 2000, p.&nbsp;31. *H. Hakobyan, Rog Palmer. AARG in Armenia. Editorial. 2000 | Հոդված/Article. Newsletter of the Aerial Archaeology Research Group. Cambridge. 2000, number 21. *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Անտիկ Հայաստանի զոհասեղանները (ըստ Հողմիկի հնավայրի տվյալների)։ 2000 | Հոդված/Article: Շիրակի պատմամշակութային ժառանգությունը, հանրապետական չորրորդ գիտաժողովի զեկուցումների հիմնադրույթներ, Գյումրի, 2000, էջ 17-18։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Գրիգոր Լուսավորչի լեգենդի հինարևելյան և միջերկրածովյան զուգահեռները։ 2000 | Հոդված/Article: Հայաստանը և քրիստոնյա Արևելքը Միջազգային գիտաժողովի զեկուցումներից։ Հոդվածների ժողովածու։ Երևան, 2000, էջ 25-43։ *H.P.Hakobyan. Die Tempelanlagen von Ochmik in Armenien. Von Haik Pion Akopjan. 2000 | Հոդված/Article. Erevan.- Archaologische Mitteilungen Aus Iran und Turan.Band 32; Sonderdruck. Berlin: Dietrich Reimer Verlag Gmbh, 2000, S. 21-35. *Հ. Հակոբյան, Ս.Հմայակյան, Ն.Պարմեջիանի։ Սևանի ավազանում հայ-իտալական արշավախմբի 1996-1997թթ. կատարած ուսումնասիրությունների արդյունքները։ 1998 | Հոդված/Article: Հին Հայաստանի մշակույթը. XI: Հանրապետական գիտական նստաշրջան, զեկուցումների հիմնադրույթներ, պրոֆ. Կարո Ղաֆադարյանի հիշատակին, Երևան, 1998, էջ 39-41։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Iconography of Dancing Couple in the Ancient Armenia (1st millennium BC – 3rd century AD) 1998 | Հոդված/Article. International Council for Traditional Music: UNESCO Study Group for Musical Iconography. 9th Meeting. Dion, September 15-20th 1998, Abstracts, p.&nbsp;10. *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Պատկերագրված կավե սալեր հյուսիսային Հայաստանից։ 1998 | Հոդված/Article: Հին Հայաստանի մշակույթը. XI: Հանրապետական գիտական նստաշրջան, զեկուցումների հիմնադրույթներ, պրոֆ. Կարո Ղաֆադարյանի հիշատակին, Երևան, 1998, էջ 36-37։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Հայաստանի տնտեսական դերը ըստ դրամական գանձերի տվյալների։ 1998 | Հոդված/Article: Դրամաշրջանառությունը Հայաստանում, հանրապետական գիտական նստաշրջան. ՀՀ դրամի շրջանառության մեջ մտնելու 5-րդ տարեդարձի առթիվ։ 21 նոյեմբերի 1998։ Զեկուցումների թեզիսներ, էջ 17-18։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Նշանագրված սալ Հողմիկից։ 1998 | Հոդված/Article: Շիրակի պատմամշակութային ժառանգությունը, հանրապետական Երրորդ գիտաժողով, զեկուցումների հիմնադրույթներ, յումրի, 1998, էջ 27-28։ *Հայկ Պիոնի Հակոբյան։ Գրիգոր Լուսավորչի լեգենդի հին արևելյան և հունական զուգահեռները։ 1998 | Հոդված/Article: Հայաստանը և քրիստոնյա Արևելքը։ Միջազգային գիտաժողով, զեկուցումների հիմնադրույթներ, Երևան, ՀՀ ԱԱ գիտություն հրատ., 1998, էջ 16-18։ *Հ. Հակոբյան, Ա.Քալանթարյան, Ա.Փիլիպոսյան։ Ծիծեռնակաբերդի բնակավայրի 1998թ. պեղումների նախնական արդյունքները 1998 | Հոդված/Article": Էրեբունի-Երևան, հանրապետական նստաշրջան` նվիրված Բ.Բ.Պիոտրովսկու հիշատակին (14.02.1908 – 15.10.1998), հիմնադրույթներ, նույնը նաև ռուսերեն, էջ 26-29 *Հայկ Պիոնի Հակոբյան Հայաստանի ազգագրության Պետական թանգարանի քարե արձանների պատմամշակութային արժեքն ու սիմվոլիկ նշանակությունը 1998 | Հոդված/Article Ավանդույթ ու նորույթը հայոց կենսապահովման մշակույթում։ V: Հիմնադրույթներ, Երևան, ՀՀ ԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ, 1998, էջ 16-19 *Հայկ Պիոնի Հակոբյան Ai Piedi Dell’ Ararat. Artaxata E L’Armenia Ellenistico-Romano, Torino, 1998, (by A.Kanetsian and Z.Khachatrian) 1998 | Հոդված/Article Գրախոսություն մենագրության վերաբերյալ:- Պատմա-Բանասիրական հանդես, 1998, դ3, էջ 219-222 *Հայկ Պիոնի Հակոբյան Վաղ խաչքարերի մի բնորոշ դասի մոտակա նախատիպերի մասին 1997 | Հոդված/Article Հայոց պատմությանն ու մշակույթին նվիրված հանրապետական կոնֆերանս, նվ. Ալեք Մանուկյանին, զեկուցումների հիմնադրույթներ, Երևան, ՀՊՊԹ, 1997, էջ 18-20 *Հայկ Պիոնի Հակոբյան , Ա.Քալանթարյան Վաթսուն տարի գիտության մեջ (նվիրված ակադ. Բ.Ն.Առաքելյանի ծննդյան 85 և գիտական գործունեության 60-ամյակին 1997 | Հոդված/Article Հայաստանի հանրապետություն, 4 փետրվարի 1997, 5էջ, *Հայկ Պիոնի Հակոբյան Պարող զույգը հին Հայաստանի պատկերագրության մեջ 1997 | Հոդված/Article Հայաստանի արվեստին նվիրված 8-րդ գիտական կոնֆերանս, զեկուցումների թեզիսներ, 28-30 հոկտեմբերի 1997թ., Երևան, ՀՀ ԱԱ գիտություն հրատ., 1997, էջ 21-23 *Հայկ Պիոնի Հակոբյան Ալբերդի պաշտպանական համակարգը 1996 | Հոդված/Article Հայաստանի հանրապետությունում 1993-1995թթ. հնագիտական հետազոտությունների արդյունքներին նվիրված 10-րդ գիտական նստաշրջան, զեկուցումների թեզեր։ Նվիրվում է Հ.Մարտիրոսյանի հիշատակին։ Երևան, 1996, էջ 39-40 *Հայկ Պիոնի Հակոբյան Հողմիկի տափօղակն ու նրա մենագրերը 1996 | Հոդված/Article Շիրակի պատմամշակութային ժառանգությունը, հանրապետական Երկրորդ գիտաժողով, զեկուցումների թեզիսներ, Գյումրի, 1996, էջ 17-18 *Հ. Հակոբյան , Ի.Կարապետյան, Ս.Հմայակյան, Ռ.Վարդանյան, Գ. Թումանյան, Պ.Ավետիսյան, Ն.Տիրացյան Երիտասարդ ուրարտուհու թաղումը 1996 | Հոդված/Article Հայաստանի հանրապետությունում 1993-1995թթ. հնագիտական հետազոտությունների արդյունքներին նվիրված 10-րդ գիտական նստաշրջան, զեկուցումների թեզեր։ Նվիրվում է Հ.Մարտիրոսյանի հիշատակին։ Երևան, 1996, էջ 36-37 *Հ. Հակոբյան , Ն.Պարմեջիանի Ալբերդի պեղումները 1996 | Հոդված/Article Հայաստանի հանրապետությունում 1993-1995թթ. հնագիտական հետազոտությունների արդյունքներին նվիրված 10-րդ գիտական նստաշրջան, զեկուցումների թեզեր։ Նվիրվում է Հ.Մարտիրոսյանի հիշատակին։ Երևան, 1996, էջ 40-42 *Հ. Հակոբյան , Ռ.Վարդանյան, Տ.Հովհաննիսյան Հողմիկի հելլենիստական հուշարձանի 1991-1992թթ. հնագիտական ուսումնասիրության հիմնական արդյունքները 1994 | Հոդված/Article Հայաստանի հանրապետությունում 1991-1992 թթ. դաշտային հնագիտական աշխատանքների արդյունքներին նվիրված գիտական նստաշրջան (ԴՀԱԱՆ 1991-1992), զեկուցումների թեզիսներ, Երևան, Հայաստանի Ա հրատ., 1994, էջ 38-40 *Հայկ Պիոնի Հակոբյան Կարմրաքարի դամբարանադաշտի պեղումները 1994 | Հոդված/Article Հայաստանի հանրապետությունում 1991-1992 թթ. դաշտային հնագիտական աշխատանքների արդյունքներին նվիրված գիտական նստաշրջան (=ԴՀԱԱՆ 1991-1992), զեկուցումների թեզիսներ, Երևան, Հայաստանի Ա հրատ., 1994, էջ 41-43 *Հ. Հակոբյան , Ռ.Վարդանյան Հողմիկի հելլենիստական հուշարձանը 1994 | Հոդված/Article Շիրակի պատմամշակութային ժառանգությունը, հանրապետական Առաջին գիտաժողով, զեկուցումների թեզիսներ, յումրի, Առաջընթաց հրատ., 1994, էջ 32-34 *H. Hakobyan , M.Zardarian Archaeological Excavations of Ancient Monuments in Armenia 1985-1990 1994 | Հոդված/Article In: Ancient Civilizations vol.1, 2, Leiden: E.J.Brill, 1994, p.&nbsp;169-195 *Հայկ Պիոնի Հակոբյան Գևորգ Տիրացյան 1993 | Հոդված/Article Լրաբեր ՀՍՍՀ Ա հասարակական գիտությունների, 1993, դ 3, էջ 170-172 *Հ. Հակոբյան , Ռ.Վարդանյան, Վ.Զինջիրջյան Ախուրյան գետի վերին հոսանքում կատարված հնագիտական պեղումների նախնական արդյունքները (Ջրաձոր և Հողմիկ գյուղերի տարածք) 1992 | Գիրք/Book ՀՍՍՀ Ա Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի «Նորակառույցների հնագիտության» բաժնի պեղումները 1986-1987թթ.: Երևան, ՀՀ Ա հրատ., 1992, տեքստ` էջ 106-116, 19 թերթ (աղյուսակներ` CXVI-CXXXIV) իլլյուստրացիաներ *Հ. Հակոբյան , Ռ.Վարդանյան Անտիկ և միջնադարյան «Խարաբեք» գյուղատեղիի պեղումները Անիի շրջանում 1992 | Հոդված/Article ՀՍՍՀ Ա Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի «Նորակառույցների հնագիտության» բաժնի պեղումները 1986-1987թթ.: Երևան, ՀՀ Ա հրատ., 1992, տեքստ` էջ 121-130, 16 թերթ (աղյուսակներ` CXXXV-CXLIX) իլլյուստրացիաներ *Հ. Հակոբյան , Ռ.Վարդանյան, Տ.Հովհաննիսյան Հողմիկի հելլենիստական հուշարձանի 1989-1990թթ. պեղումների հիմնական արդյունքները 1991 | Հոդված/Article Հայաստանի հանրապետությունում 1989-1990 թթ. դաշտային հնագիտական աշխատանքների արդյունքներին նվիրված գիտական նստաշրջան (=ԴՀԱԱՆ 1989-1990), զեկուցումների թեզիսներ, Երևան, Հայաստան հրատ., 1991, էջ 82-83 *Հ. Հակոբյան , Ռ.Վարդանյան Հողմիկի հելլենիստական հուշարձանի պեղումների նախնական արդյունքները 1989 | Հոդված/Article Հայկական ԽՍՀ-ում 1987-1988 թթ. դաշտային հնագիտական աշխատանքներին նվիրված գիտական նստաշրջան (=ԴՀԱԱՆ 1987-1988), զեկուցումների թեզիսներ, Երևան, ՀՍՍՀ Ա հրատ., 1989, էջ 61-63 *Հ. Հակոբյան , Հ.Պետրոսյան, Ս.Հոբոսյան Աշտարակի միջնադարյան հնձանները 1989 | Գիրք/Book Հայկական ԽՍՀ-ում 1987-1988 թթ. դաշտային հնագիտական աշխատանքների արդյունքներին նվիրված գիտական նստաշրջան (=ԴՀԱԱՆ 1987-1988), զեկուցումների թեզիսներ, Երևան, Հայկական ԽՍՀ Ա հրատ., 1989, էջ 90-92 *Հայկ Հակոբյան Մեծ և Փոքր Հայքերի սահմանագլխի հռոմեական ամրությունների համակարգը 1986 | Հոդված/Article Պատմա-Բանասիրական հանդես, 1986, դ4, էջ 138-155 *Հակոբյան Հ.Պ. Հայաստանի առևտրական առնչությունները հարևան երկրների հետ (I-IIIդդ.) 1984 | Հոդված/Article Լրաբեր ՀՍՍՀ Ա հասարակական գիտությունների, 1984, դ2, էջ 62-71 *Հ. Պ. Հակոբյան Հռոմեա-արևելյան առնչությունները ռազմական տակտիկայի բնագավառում 1983 | Գիրք/Book Բանբեր Երևանի համալսարանի, 1983, դ3, էջ 49-70 *Հայկ Պիոնի Հակոբյան Սարդարապատ, Հայաստանի ազգագրության Պետական թանգարանի ուղեցույց 1981 | Հոդված/Article Երևան, 1981, 15 էջ *H.P.Hakobyan Sardarapat (Guide. The State Museum of Ethnography of Armenia) 1981 | Հոդված/Article Yerevan: The Ministry of Culture Press, 1981, 15p. English text *Հայկ Պիոնի Հակոբյան Հայաստանի ազգագրության Պետական թանգարանը 1980 | Հոդված/Article Գիտություն և տեխնիկա, 1980, դ4, էջ 27-30 == Տես նաև == == Գրականություն == *Երևանի պետական համալսարանի 90-ամյա պատմության ֆակուլտետը, խմբ. Էդիկ Գ. Մինասյան, Երևան, 2009, էջ 232։ == Պատկերասրահ == == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://ysu.am/faculties/hy/History/section/staff/person/Hayk-Avetisyan Հայկ Ավետիսյան] * http://ysu.am/faculties/hy/History/section/staff/person/Mkhitar-Gabriyelyan - Մխիթար Ռազմիկի Գաբրիելյան *Անուշավան Պետրոսյան, - http://ysu.am/faculties/hy/History/section/staff/person/OMFTyqykPrWzwgmlehIJqyw7iI == Աղբյուրներ == [[Կատեգորիա:Երևանի պետական համալսարան]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետ]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի ամբիոններ]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի շրջանավարտներ]] eapmy4x66bu2muyf965sm2xiyanqjvq 0 759397 8485293 8437748 2022-08-08T18:15:16Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Armed_Forces_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki {{վիքիֆիկացում}} {{անաղբյուր}} {{Տեղեկաքարտ Թանգարան |անվանում = «Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարան |բնագիր անվանում = |նախօրինակ = «Խորհրդային Հայաստանը Հայրենական Մեծ պատերազմում 1941-1945 թվականներին» թանգարան |պատկեր = Mother Armeia 2007.jpg |նկարագրություն = «Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարանի շենքը [[Երևան]]ի [[Հաղթանակի զբոսայգի (Երևան)|«Հաղթանակ» զբոսայգում]] |տեսակ = Ռազմապատմական թանգարան |երկիր = {{դրոշավորում|Հայաստան}} |տեղագրություն = [[Երևան]] [[Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջան|Քանաքեռ-Զեյթուն]] |վայր = [[«Հաղթանակ» զբոսայգի (Երևան)|«Հաղթանակ» զբոսայգի]] |կազմված է = |մասն է = [[Մայր Հայաստան հուշահամալիր]] |ժանր = |պատկանում է = |նստավայր = |հասցե =0037 Երևան, Ազատության պողոտա 2 |հիմնադրված է = 1970 |հիմնադիր = Ճարտարապետ՝ [[Ռաֆայել Իսրայելյան]]<br/> Ստալինի արձանի քանդակագործ՝ [[Սերգեյ Մերկուրով]]<br/>Մայր Հայաստան հուշարձանի քանդակագործ՝ [[Արա Հարությունյան]] |պատվիրող = ՀՀ պետական հուշարձան ID 1.12/10.3 |մակերես = 3000 մ² |այցելուներ = |տնօրեն = Վալերի Հակոբյան |անցում = |չափս = |կոորդինատներ = |կայք = }} '''«Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարան''', [[Հայաստան]]ի [[Հայաստանի պաշտպանության նախարարություն|պաշտպանական գերատեսչության]] կազմում գործող ռազմապատմական թանգարան։ == Պատմություն == «Մայր Հայաստան» հուշահամալիրը բացվել է 1950 թվականի նոյեմբերի 29-ին [[Հաղթանակի զբոսայգի (Երևան)|Հաղթանակ զբոսայգում]]։ Հեղինակը ԽՍՀՄ ժողովրդական ճարտարապետ [[Ռաֆայել Իսրայելյան]]ն է։ Պատվանդանի վրա տեղադրվել էր ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ [[Սերգեյ Մերկուրով]]ի հեղինակած [[Ստալին|Ի. Ստալինի]] 17 մետր բարձրության պղնձե կոփածո արձանը։ 1951 թվականին հեղինակներն արժանացել են [[ԽՍՀՄ Պետական մրցանակ|ԽՍՀՄ պետական մրցանակի]]։ 1962 թվականին հանվել է Ի. Ստալինի արձանը։ 1967 թվականին տեղադրվել է Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ [[Արա Հարությունյան]]ի հեղինակած 22 մետր բարձրության պղնձե կոփածո «ՄԱՅՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆ» արձանը։ Հուշահամալիրը նախագծվել է հայկական եկեղեցու կառուցվածքով, ընդհանուր բարձրությունը 51 մետր է։ 1970 թվականին բացվել է «Սովետական Հայաստանը Հայրենական Մեծ պատերազմում 1941-1945 թվականներին» թանգարանը։ 1995 թվականին այն վերանվանվել է «Մայր Հայաստան» զինվորական թանգարան և անցել ՀՀ Պաշտպանության նախարարության ենթակայության ներքո։ Բացվել են Արցախին և ինքնապաշտպանական մարտերին նվիրված ցուցասրահներ<ref name="Հայկական Ընդարձակ Տեղեկատու Բազա">[https://adb.am/listings/mother-armenia-military-museum/ Հայկական Ընդարձակ Տեղեկատու Բազա]</ref>։ Թանգարանը հիմնականում արտացոլում է 2 թեմա` # [[Հայերի մասնակցությունը Երկրորդ աշխարհամարտին|Հայ ժողովրդի մասնակցությունը 2-րդ համաշխարհային պատերազմին]] # [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան ազատագրական պատերազմ]]։ 1-ին հարկի ցուցադրությունը նվիրված է [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ին հայ ժողովրդի մասնակցությանը։ Ներկայացված են [[:Կատեգորիա:ԽՍՀՄ հայկական դիվիզիաներ|հայկական 6 դիվիզիաների]], աչքի ընկած մարտիկների գործունեությունը։ Առանձին ցուցադրություններում ներկայացված են հայ մարշալների ([[Հովհաննես Բաղրամյան]], [[Հովհաննես Իսակով|Իվան Իսակով (Հովհաննես Տեր-Իսահակյան]]), [[Համազասպ Բաբաջանյան]], [[Արմենակ Խանփերյանց|Սերգեյ Խուդյակով (Արմենակ Խանփերյանց]])) և [[Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակցած հայ գեներալիտետի ներկայացուցիչների ցանկ|գեներալների]] գործունեությանը։ Պատկերասրահում ներկայացված են [[Խորհրդային Միության հերոս]]ների և գեներալների յուղաներկ դիմանկարները։ Սև գրանիտե հուշ-դահլիճում անմահացված են [[Խորհրդային Միության հերոս]]ների և [[Փառքի շքանշանի ասպետների ցանկ|Փառքի շքանշանի լրիվ աստիճանների ասպետների]], Հայրենական մեծ պատերազմում զոհվածների և անհայտ կորածների անունները։ 2-րդ հարկի ցուցադրությունը նվիրված է [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան ազատագրական պատերազմին]], ներկայացված են [[ՀՀ ազգային հերոսներ]]ի և Արցախի հերոսների, [[ՀՀ Զինված Ուժեր|ՀՀ ԶՈւ]] զորատեսակների, տարբեր ռազմական գործողություններին մասնակցած ազատամարտիկների գործունեությունը, Արցախի հին մայրաքաղաք [[Շուշիի ազատագրում|Շուշիի ազատագրման]] դիորաման։ 3-րդ հարկում հանդիսությունների դահլիճն է։ Թանգարանի օրգանական շարունակությունն է հարակից տարածքում գտնվող Անհայտ զինվորի գերեզմանը'','' Հերոսների, Մարշալ Բաղրամյանի, ռուս սահմանապահների ծառուղիները, զինատեսակների բացօթյա ցուցադրությունը։ Ունի 3000 մ² ընդհանուր ներքին մակերես, երեք հարկ և մեծ դահլիճ, որտեղ կազմակերպվում են միջոցառումներ, բաց դասեր, հանդիպումներ, համերգներ։ Թանգարանի պատշգամբները բացվում են դեպի քաղաքի բոլոր ուղղությունները<ref name="Հայկական Ընդարձակ Տեղեկատու Բազա"/>։ == Թանգարանի կառուցվածք == [[Պատկեր:Mother Armenia Monument, Yerevan (8).jpg|մինի|«Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարանի ցուցանակը]] === Ֆոնդեր և ցուցադրություններ === «Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարանի ‎‎‎ֆոնդերում կան շուրջ 40 հազար ցուցանմուշներ։ Գործում է երեք բաժին` նվիրված 1918-1920 թվականներին ՀՀ Զինված Ուժերին, Հայրենական Մեծ պատերազմին և Արցախյան պատերազմին, որոնց ցուցանմուշները պարբերաբար թարմացվում են։ Արժեքավոր են ԽՍՀՄ հերոսների մեդալները, շքանշանները, [[Արա Սարգսյան|Արա Սարգսյանի]] փայտե քանդակը, Անգլիայի թագուհու նվերը Բրիտանական ռազմաօդային ուժերի օդաչուներ Աղազարյան եղբայրներին, սահմանափակ քանակով պատրաստված ոսկե բռնակով սուրը` «նվիրյալների համար» մակագրությամբ։ Թանգարանում են պահվում ազատամարտիկների անձնական իրեր` լուսանկարներ, համազգեստներ, նամակներ ([[Մոնթե Մելքոնյան|Մոնթե Մելքոնյանի]] զրահաշապիկը, ակնոցը, [[Թաթուլ Կրպեյան|Թաթուլ Կրպեյանի]] քաղաքացիական հագուստը, [[Ջիվան Աբրահամյան|Ջիվան Աբրահամյանի]] ատրճանակը և այլն)։ Թանգարանին են պատկանում նաև դրսում գտնվող տեխնիկան` [[Կատյուշա|կատյուշան]], [[ՄիԳ-15|Միգ-15]] ինքնաթիռը, [[T-34|Տ-34]] տանկը, որոնք մասնակցել են Հայրենական պատերազմին, հետագայում դրանց են ավելացվել ԲՄԴ-ն, ԲՏՌ-155-ը, 75 հրթիռային համալիրը, որը պատերազմի ժամանակ ոչնչացրել է թշնամու 2 ինքնաթիռ։ Համալիրի մեջ է մտնում նաև հերոսների ծառուղին և անհայտ զինվորի հուշարձանը։ ===Ցուցանմուշների համալրում === [[Պատկեր:Mother_Armenia_museum2.jpg|մինի|Թանգարանի սրահ]] Համալրումը պարբերաբար, գրեթե ամեն օր տեղի ունեցող շղթայական աշխատանք է, ի դեպ, նաև բավականին բարդ ու դժվարին։ Եթե Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ցուցասրահների համալրման կամ նորացման առումով աշխատանքները գերազանցապես են կատարվում և, կարելի է ասել, գրեթե ավարտված են, նույնը դեռևս չի կարող ասվել Արցախյան պատերազմի հետ կապված ցուցասրահների համալրման աշխատանքների մասին, քանի որ պատերազմը տեղի է ունեցել ոչ վաղ անցյալում և համալրումն ու հավաքչական աշխատանքները դժվար են երկու տեսանկյունից։ Նախ՝ Ազատամարտում զոհված ազատամարտիկների հարազատները, բարեկամները, ընկերները, հասկանալի է, որ դժվարությամբ են ցանկանում իրենց մոտ պահվող այդ իրերը, փաստաթղթերը՝ որպես ցուցանմուշ պետական պահպանությանը հանձնել։ Մյուս կողմից էլ այն ազատամարտիկները, ովքեր ողջ-առողջ են, իրենց ձեռքի տակ եղած իրերը նույնպես որպես հիշատակ են պահում։ Թանգարանի ղեկավարությունը բոլորին կոչ է ուղղել, որպեսզի թե՛ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի, թե՛ Արցախյան պատերազմի հետ կապված իրենց մոտ պահպանվող ցուցանմուշները, սկսած փաստաթղթերից, լուսանկարներից, վկայականներից, պարգևատրումներից, անձնական իրերից, հանձնեն ՀՀ Պաշտպանության նախարարության «Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարան, որովհետև պետական պահպանությունը միակ և երաշխավորված, ապահովված մեթոդն է, և, վերջիվերջո, դրանք սերունդների համար պետք է ծառայեն։ === Ռազմական պատմության թանգարանում ներկայացվող թեմաներ === Պաշտպանության նախարարության «Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարանում գերազանցապես ներկայացված են մեր ժողովրդի ռազմական պատմության երկու հիմնական թեմաները. առաջինը՝ մեր հայ զորավարների, հայ ռազմիկների մասնակցությունը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին, և երկրորդը՝ Արցախյան ազգային-ազատագրական պատերազմը։ Այդ երկու թեմաներից զատ կան նաև ցուցադրություններ՝ նվիրված ռուսական կայսրության բանակի հայազգի գեներալներին, մեր ֆիդայական շարժմանը և Հայաստանի առաջին հանրապետությանը։ * Հայ զորավարների, հայ ռազմիկների մասնակցությունը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին * Արցախյան ազգային-ազատագրական պատերազմ * ռուսական կայսրության բանակի հայազգի գեներալներ * ֆիդայական շարժում * Հայաստանի առաջին հանրապետություն։ ==== Հայ ժողովրդի մասնակցությունը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին ==== [[Պատկեր:Mother Armenia Monument, Yerevan (13).jpg|մինի|Անհայտ զինվորի գերեզման. [[Երևան]]]] Այս ցուցադրությունում ներկայացված են հայ անվանի զորահրամանատարները, հինգ մարշալները, նրանց գործունեության հետ կապված լուսանկարները, փաստաթղթերը, անձնական իրերը, Մարշալ Բաղրամյանի աշխատասենյակի կահույքը, Հայաստանի վեց ազգային դիվիզիաները, որոնց կազմի մեջ են մտնում հիմնականում պատերազմի մարտական գործողություններին մասնակցած հինգ դիվիզիայի ողջ մարտական ուղին ամփոփող և արտացոլող առանձին ցուցասրահներ, որոնց մեջ, իհարկե, առանձնակի տեղ զբաղեցնում է [[Թամանյան դիվիզիա|Հայկական 89-րդ Թամանյան դիվիզիան]], որը, ինչպես հայտնի է, ԽՍՀՄ զինված ուժերի կազմում միակ ազգային դիվիզիան էր, որը մասնակցեց [[Բեռլին]]ի [[Ռայխստագ|Ռայխստագի գրավմանը]]։ Թանգարանում նաև կա գեղարվեստական նկարների պատկերասրահ, որտեղ ցուցադրվում են Խորհրդային Միության հայ հերոսները, ինչպես նաև հայազգի շուրջ 60 գեներալները, ովքեր ակտիվ ձևով ղեկավար-հրամանատարական պաշտոններ են զբաղեցրել պատերազմի ընթացքում։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը ավարտվում է հիշատակի սրահով։ Այստեղ գտնվող գրքերում ցուցադրված է [[Հայկական ԽՍՀ]]-ից այն ժամանակ մոբիլիզացված, այսինքն՝ զորակոչված և զոհված Հայաստանի քաղաքացիների անուն-ազգանունները, որոնք, ռազմական պատմության թանգարանը հրատարակել է 4 հատորով, իսկ պատերին անմահացված են Խորհրդային Միության հայ հերոսների անունները։ ==== Արցախյան ազատամարտ ==== Արցախյան առաջին պատերազմին նվիրված ցուցադրությունը սկսվում է խաղաղ ցույցերից, որոնց (երբ արդեն վերջնականապես պարզ դարձավ, որ խաղաղ միջոցներով հնարավոր չէ հաղթանակի հասնել) հաջորդեցին [[Բաքվի ջարդեր (1990)|հայկական ջարդերը]][[Սումգայիթի ջարդեր|Սումգայիթում]] և [[Բաքվի ջարդեր (1990)|Բաքվում]]։ Հաջորդաբար ցուցադրված են երկրապահ-կամավորական ջոկատները, ըստ ժամանակագրության՝ [[Շահումյանի պաշտպանական շրջան|Շահումյանի]] և [[Գետաշեն (Արցախ)|Գետաշենի մարտական գործողություններից]] սկսած մինչև զինադադարի կնքում։ Այդ ամենի մեջ առանձնակի ուշադրություն է դարձված [[Շուշիի ազատագրում|Շուշիի ազատագրման ռազմական գործողությանը]]՝ հաշվի առնելով նրա ունեցած դերակատարությունը թե՛ ռազմավարական և թե՛ քաղաքական ու աշխարհաքաղաքական հարցերում։ ==== Թանգարանի կառուցվածք ==== [[Պատկեր:Mayr Hayastan monumnet 10.jpg|մինի|Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի զոհերին նվիրված հուշաքար-խաչքար]] *1-ին հարկ **[[Հայերի մասնակցությունը Երկրորդ աշխարհամարտին|ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՐԿՐՈՐԴ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻՆ]] ***ՓԱՌՔԻ ՀՈՒՇԱՍՐԱՀ (Խորհրդային Միության հերոսների և Փառքի երեք աստիճանի ասպետների անուններ, Հայրենական Մեծ Պատերազմում Հայաստանի Հանրապետությունից զոհվածների անուններ) ***ՖԻԴԱՅԻՆԵՐ ***ՑԱՐԱԿԱՆ ԲԱՆԱԿԻ ՀԱՅԱԶԳԻ ԳԵՆԵՐԱԼՆԵՐ ***ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆԸ (1918-1920թթ.) ԵՎ ՆՐԱ ԶԻՆՎԱԾ ՈՒԺԵՐԸ ***ՀԱՅԵՐԻ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ԱՖՂԱՆԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻՆ (1979-1989) ***76-րդ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀՐԱՁԳԱՅԻՆ ԴԻՎԻԶԻԱ (հայերի մասնակցությունը Մոսկվայի, Ստալինգրադի, Կիևի ճակատամարտերին, գեներալներ Ալեքսանդր Կարաօղլանով, Սարգիս Մարտիրոսյան, Ասքանազ Կարապետյան, Անդրանիկ Ղազարյան, գնդապետ Գեդեոն Միքայելյան, դիվիզիայի մարտական ուղու էլեկտրոնային քարտեզ) ***408-րդ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀՐԱՁԳԱՅԻՆ ԴԻՎԻԶԻԱ ***ԼԵՌՆԱՅԻՆ ՂԱՐԱԲԱՂԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅՐԵՆԱԿԱՆ ՄԵԾ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻՆ ***ՀԱՅԵՐԻ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅՐԵՆԱԿԱՆ ՄԵԾ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻՆ ՈՉ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԴԻՎԻԶԻԱՆԵՐԻ ԿԱԶՄՈՒՄ ***89-րդ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԹԱՄԱՆՅԱՆ ՀՐԱՁԳԱՅԻՆ ԴԻՎԻԶԻԱ (գեներալներ Նվեր Սաֆարյան, Միխայիլ Հարությունով, Ալեքսանդր Մնացականով, Բորիս Վլադիմիրով, Աշոտ Ամատունի, Ստեփան Խանամիրյան, Միքայել Մուրադյան, դիվիզիայի մարտական ուղու էլեկտրոնային քարտեզ) ***ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ՆԱՎԱՏՈՐՄԻ ԾՈՎԱԿԱԼ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԻՍԱԿՈՎ (հայ ծովայինների մասնակցությունը Հայրենական Մեծ պատերազմին) ***ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ՄԱՐՇԱԼ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԲԱՂՐԱՄՅԱՆ, ԽՍՀՄ ԶՐԱՀԱՏԱՆԿԱՅԻՆ ԶՈՐՔԵՐԻ ԳԼԽԱՎՈՐ ՄԱՐՇԱԼ ՀԱՄԱԶԱՍՊ ԲԱԲԱՋԱՆՅԱՆ ***390-րդ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀՐԱՁԳԱՅԻՆ ԴԻՎԻԶԻԱ (հայ օդաչուների մասնակցությունը Հայրենական Մեծ պատերազմին, մարշալ Արմենակ Խանփերյանց, գեներալներ Արտեմ Միկոյան, Ղևոնդ Հակոբյան, Ալեքսեյ Միկոյան, Խորհրդային Միության կրկնակի հերոս Նելսոն Ստեփանյան, դիվիզիայի մարտական ուղու էլեկտրոնային քարտեզ) ***ՀԱՅԵՐԻ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ԴԻՄԱԴՐԱԿԱՆ ԵՎ ՊԱՐՏԻԶԱՆԱԿԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄՆԵՐԻՆ, ՀԱՅ ՀԵՏԱԽՈՒՅԶՆԵՐ ***ԳԵՂԱՐՎԵՍՏԱԿԱՆ ՊԱՏԿԵՐԱՍՐԱՀ (Խորհրդային Միության հերոսների և գեներալների յուղանկարներ) ***ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ՄԱՐՇԱԼ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԲԱՂՐԱՄՅԱՆԻ ԱՇԽԱՏԱՍԵՆՅԱԿ ***ՀԱՅ ԱՌԱՔԵԼԱԿԱՆ ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅՐԵՆԱԿԱՆ ՄԵԾ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻՆ ***409-րդ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀՐԱՁԳԱՅԻՆ ԴԻՎԻԶԻԱ (հայերի մասնակցությունը Լենինգրադի և Սևաստոպոլի պաշտպանությանը, Փառքի երեք աստիճանի ասպետներ, Հայաստանի Հանրապետության զինվորական կոմիսարներ, գեներալներ Միքայել Պարսեղով, Աշոտ Ղազարյան, Տարաս Թուսուզյան, Ժորա Իսահակյան, Ռաֆայել Մարտիրոոսյան) *2-րդ ՀԱՐԿ **[[Արցախյան ազատամարտ|ԱՐՑԱԽՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ-ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄ]] ***ՆԱԽԱՍՐԱՀ (Մարշալներ Հովհաննես Բաղրամյանի, Համազասպ Բաբաջանյանի, Արմենակ Խանփերյանցի (Խուդյակով), ծովակալ Հովհաննես Իսակովի կիսանդրիներ, Ռայխստագի գրավում և Մարտեր Կովկասի համար դիոռամաներ) ***ԹԱՆԳԱՐԱՆԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ, ԱՐՑԱԽՅԱՆ ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՇԱՐԺՄԱՆ ՍԿԶԲՆԱՎՈՐՈՒՄ, ԵՐԿՐԱՊԱՀ ԿԱՄԱՎՈՐԱԿԱՆ ՋՈԿԱՏՆԵՐԻ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅՈՒՆ ***ՇԱՀՈՒՄՅԱՆԻ ԵՎ ԳԵՏԱՇԵՆԻ ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՄԱՐՏԵՐ ԵՎ ԻՆՔՆԱՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ, ԱՐՎԵՍՏԱԳԵՏ ԱԶԱՏԱՄԱՐՏԻԿՆԵՐԻ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ, ԱՐԾՎԱՇԵՆԻ ԻՆՔՆԱՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ, ՍՓՅՈՒՌՔԱՀԱՅԵՐԻ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ԱՐՑԱԽՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ-ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻՆ ***ՎԱԶԳԵՆ ՍԱՐԳՍՅԱՆ, ԱՐՑԱԽՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ-ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐ, ՀԱՅ ԱՌԱՔԵԼԱԿԱՆ ԵԿԵՂԵՑԻՆ ԱՐՑԱԽՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ-ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄՈՒՄ ***ՄԱՀԱՊԱՐՏՆԵՐԻ ՋՈԿԱՏՆԵՐ, ՀԱՅ ԿԱՆԱՆՑ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ԱՐՑԱԽՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ-ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻՆ ***ՋԱՎԱԽՔԸ ԱՐՑԱԽՅԱՆ ԱԶԱՏԱՄԱՐՏՈՒՄ ***ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԶԻՆՎԱԾ ՈՒԺԵՐԻ ՌԱԶՄԱԿԱՆ ԱՎԻԱՑԻԱ ***ՀԵՐՈՍՆԵՐԻ ՍՐԱՀ (ՀՀ Ազգային Հերոսներ, Արցախի Հերոսներ, ՀՀ Գերբ և Դրոշ, Արցախյան ազգային-ազատագրական պատերազմի ռազմաբեմի մակետ, Գուրգեն Մարգարյան) ***ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԶԻՆՎԱԾ ՈՒԺԵՐԻ ՀԱԿԱՕԴԱՅԻՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԶՈՐՔԵՐ, ՀՐԹԻՌԱՅԻՆ ԶՈՐՔԵՐ ԵՎ ՀՐԵՏԱՆԻ ***ՇՈՒՇԻԻ ԱԶԱՏԱԳՐՄԱՆ ՌԱԶՄԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ (դիոռամայով) ***ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԶԻՆՎԱԾ ՈՒԺԵՐ ***ԼԱՉԻՆԻ ԵՎ ՔԱՐՎԱՃԱՌԻ ՌԱԶՄԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ, ԶԻՆԱԴԱԴԱՐ ***ՀԱՅ ԽԱՂԱՂԱՊԱՀՆԵՐ ***ՀԱՅ ՎՐԻԺԱՌՈՒՆԵՐ *3-րդ ՀԱՐԿ **ՀԱՆԴԻՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՍՐԱՀ, ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԶԻՆՎԱԾ ՈՒԺԵՐԻ ՀՐԱՄԱՆԱՏԱՐԱԿԱՆ ԿԱԶՄԻ ՊԱՏԿԵՐԱՍՐԱՀ ==== Մայր Հայաստան ռազմական պատմության թանգարանի ֆոնդեր ==== «Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարանում, որը ստեղծման օրվանից կոչվում էր «Սովետական Հայաստանը Հայրենական Մեծ պատերազմում 1941-1945 թվականներին», սկզբնապես, բնականաբար, հավաքվում էին Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին վերաբերող նյութեր։ Իսկ երբ թանգարանն անցավ ՀՀ ՊՆ համակարգ, ֆոնդերը սկսվեցին համալրվել նաև Արցախյան ազատագրական պատերազմին մասնակցած կամավորականների, զինծառայողների, ՀՀ Զինված Ուժերի գործունեությունն արտացոլող նյութերով։ 1. ԼՈՒՍԱՆԿԱՐՆԵՐԻ ՖՈՆԴ Այս ֆոնդում պահպանվում են հայ ֆիդայիների, ցարական բանակի հայ գեներալների, Խորհրդային Միության մարշալ, Խորհրդային Միության կրկնակի հերոս Հ. Բաղրամյանի, ԽՍՀՄ Զրահատանկային զորքերի գլխավոր մարշալ, [[Խորհրդային Միության հերոս]] [[Հ. Բաբաջանյան]]ի, Խորհրդային Միության նավատորմի ծովակալ, Խորհրդային Միության հերոս [[Իսակով Իվան Ստեփանի|Ի. Իսակովի]], ավիացիայի մարշալ [[Խուդյակով Ս.|Ա. Խանփերյանցի]] (Ս. Խուդյակով), ավիացիոն գնդի հրամանատար, Խորհրդային Միության կրկնակի հերոս [[Ն. Ստեփանյան]]ի, ԽՍՀՄ ԶՈւ հայ գեներալների, Խորհրդային Միության հերոսների, [[Փառքի շքանշանի ասպետների ցանկ|Փառքի շքանշանի լրիվ աստիճանների ասպետների]], [[:Կատեգորիա:ԽՍՀՄ հայկական դիվիզիաներ|հայկական 6 դիվիզիաներում]] ռազմական գործողություններին մասնակցած ռազմիկների, ՀՀ Ազգային հերոսների և Արցախի հերոսների, ՀՀ ԶՈւ և ԼՂՀ ՊԲ հրամանատարական կազմի ու զորատեսակների, Արցախյան ազատագրական պատերազմի մասնակիցների անհատական և խմբային լուսանկարները, ալբոմները։ 2. ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ՖՈՆԴ Այս ֆոնդում պահպանվում են Հայրենական Մեծ պատերազմի և Արցախյան ազատագրական պատերազմի մասնակից զորահրամանատարների ու ռազմիկների գործունեությունն արտացոլող հրամանագրեր (օրինակ` Հ. Բաբաջանյանին ԽՍՀՄ Զրահատանկային զորքերի գլխավոր մարշալի կոչում շնորհելու մասին), շնորհակալագրեր, ռազմաճակատային նամակներ, պարգևատրման վկայականներ, զինվորական և շքանշանային գրքույկներ, պատվոգրեր, թռուցիկներ, հրամաններ, բնութագրեր, մարտական ուղիներ։ 3. ԿԵՐՊԱՐՎԵՍՏԻ ՖՈՆԴ Այս ֆոնդում պահպանվում են ռազմական թեմաներով կատարված գեղանկարներ, հայ մարշալների ու գեներալների, Խորհրդային Միության հերոսների, ՀՀ Ազգային հերոսների յուղաներկ դիմանկարներ։ Թանգարանի պատկերասրահում հավաքական ներկայացված են Խորհրդային Միության հերոսների և գեներալների դիմանկարները։ Պահպանվում են կոմպոզիցիոն քանդակներ, կիսանդրիներ։ Հայրենական Մեծ պատերազմին նվիրված գեղանկարների մեծ մասի հեղինակը ճանաչված ռազմական նկարիչ [[Մակիչ Արզումանյան]]ն է, քանդակներինը` նշանավոր քանդակագործ [[Արա Սարգսյան]]ը և Վ. Պետրոսյանը, Արցախյան շարք գեղանկարներինը` [[Սերգեյ Պողոսյան]]ը։ 4. ՊԱՐԳԵՎՆԵՐԻ ՖՈՆԴ Այս ֆոնդում պահպանվում են ԽՍՀՄ Զրահատանկային զորքերի գլխավոր մարշալ, Խորհրդային Միության հերոս Հ. Բաբաջանյանի և վաստակավոր փորձարկող օդաչու, Խորհրդային Միության հերոս Ռ. Կապրիէլյանի բոլոր պարգևները, ԽՍՀՄ պետական, գերատեսչական և հասարակական կազմակերպությունների շքանշանների, մեդալների, կրծքանշանների, հուշամեդալների հավաքածու, ՀՀ և [[ԼՂՀ]] պետական և գերատեսչական շքանշաններ ու մեդալներ։ 5. ԻՐԵՐԻ ՖՈՆԴ Այս ֆոնդում պահպանվում են Խորհրդային Միության մարշալ, Խորհրդային Միության կրկնակի հերոս Հ. Բաղրամյանի, ԽՍՀՄ Զրահատանկային զորքերի գլխավոր մարշալ, Խորհրդային Միության հերոս Հ. Բաբաջանյանի, ԽՍՀՄ ԶՈՒ հայ գեներալների զինվորական համազգեստները, Անաստաս Միկոյանի քաղաքացիական հագուստը, ՀՀ Ազգային հերոսների ռազմաճակատային հագուստը, Հայրենական Մեծ պատերազմի և Արցախյան ազատագրական պատերազմի մարտի դաշտերում օգտագործված անձնական իրեր (ծխախոտատուփեր, ժամացույցներ, կողմնացույցեր, բժշկական գործիքներ, սպայական պայուսակներ, ՀՀ ԶՈւ դաշտային համազգեստներ, և այլն)։ Այս ֆոնդում է պահպանվում Աղազարյանների գերդաստանին Մեծ Բրիտանիայի թագուհու նվիրած պատվո զարդանախշ թուրը, Խորհրդային Միության մարշալ Հ. Բաղրամյանի աշխատասենյակի կահույքը։ 6. ԶԻՆԱՏԵՍԱԿՆԵՐԻ ՖՈՆԴ Այս ֆոնդում պահպանվում են Առաջին համաշխարհային պատերազմի, Հայրենական Մեծ պատերազմի և Արցախյան ազատագրական պատերազմի ժամանակաշրջաններին վերաբերող զինատեսակներ։ Թանգարանի հարակից տարածքում ցուցադրվում են հետևյալ զինատեսակները` Հետևակի թրթուրավոր զրահամեքենա, Զրահամեքենա-152, Տանկ Տ-34, Ինքնաթիռ ՄԻԳ-15, Կատյուշա ԲՄ-13, Զենիթային հրանոթ 76 մմ, Ս-75 Զենիթա-հրթիռային համալիր. Արձակման կայանք։ <gallery mode="packed" heights="200" caption=""> Mother Armenia Military Museum in Yerevan 01.jpg Mother Armenia Military Museum in Yerevan 02.jpg Mother Armenia Military Museum in Yerevan 06.jpg Mother Armenia Military Museum in Yerevan 07.jpg </gallery> == Աշխատաժամեր == Աշխատաժամանակը՝ Ամեն օր, բացի երկուշաբթիից, ժամը` 10.00 - 17.50, շաբաթ-կիրակի` 10.00 - 15.00<ref name="Հայկական Ընդարձակ Տեղեկատու Բազա"/>: == Հետաքրքիր փաստեր == [[Պատկեր:Stalin statue.jpg|250px|մինի|1950-ից մինչև 1962 թվականը «Մայր Հայաստան» հուշարձանի տեղում եղել է Ստալինի հուշարձանը]] «Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարանն ԱՊՀ անդամ-մասնակից պետությունների մեջ միակ ռազմական և պետական թանգարանն է, որի մուտքը և կազմակերպվող էքսկուրսիաները անվճար են, իհարկե, այդ ամենը կատարվում է Պաշտպանության նախարարության հոգածության շնորհիվ։ «Մայր Հայաստան» հուշահամալիրը բացվել է 1950 թվականի նոյեմբերի 29-ին [[Հաղթանակի զբոսայգի (Երևան)|«Հաղթանակ» զբոսայգում]]։ Հեղինակը ԽՍՀՄ ժողովրդական ճարտարապետ Ռաֆայել Իսրայելյանն է։ Պատվանդանի վրա տեղադրվել էր ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ Սերգեյ Մերկուրովի հեղինակած Ի. Ստալինի 17 մետր բարձրության պղնձե կոփածո արձանը<ref name="armeniasputnik.am">Տե՛ս https://armeniasputnik.am/armenia/20160509/3363615.html</ref>։ 1967 թվականին տեղադրվել է Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ Արա Հարությունյանի հեղինակած 22 մետր բարձրության պղնձե կոփածո «Մայր Հայաստան» արձանը<ref name="armeniasputnik.am"/><ref>[https://armenpress.am/arm/news/938650 Լեգենդն ապրում է. «Մայր Հայաստանի» բնորդուհին պատմում է, թե ինչպես «կանգնեց բարձունքին ու նայեց բոլորին»] 14:43, 23 Հունիս, 2018</ref>։ Հուշահամալիրը նախագծվել է հայկական եկեղեցու կառուցվածքով, ընդհանուր բարձրությունը 51 մետր է։ 1970 թվականին բացվել է «Սովետական Հայաստանը Հայրենական Մեծ պատերազմում 1941-1945 թվականներին» թանգարանը։ 1995 թվականին այն վերանվանվել է «Մայր Հայաստան» զինվորական թանգարան և անցել ՀՀ Պաշտպանության Նախարարության ենթակայության ներքո<ref name="armeniasputnik.am"/>։ === Մայիսի 9-ի եռատոնի նշում === Մայիսի 9-ը հայ ժողովրդի համար եռատոն է. այն ոչ միայն Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում հաղթանակի տոնն է, այլև Շուշիի ազատագրման, նաև Արցախի Պաշտպանության բանակի ու [[Երկրապահի օր|Երկրապահ կամավորականների միության տոնն է]]։ Մայիսի 9-ի տոնակատարությունների ողջ ծրագրերի ու միջոցառումների առանցքը թե՛ այցելուների համաժողովրդական զանգվածների և թե՛ տոնական միջոցառումների հանդիսավոր պետական մակարդակով նշման առումով իրավամբ կարելի է համարել «Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարանը։ === Շուշիի ազատագրման ռազմագործողության քարտեզի նվիրումը Մայր Հայաստան ռազմական պատմության թանգարանին === 2015 թվականի մայիսին Panorama.am լրատվամիջոցը հաղորդել է, որ գեներալ-մայոր, Հայաստանի ազգային և Արցախի հերոս [[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]ը՝ ''«[[Կոմանդոս|Կոմանդոս»,]]'' Հայաստանի պաշտպանության նախարարության «Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարանին նվիրեց Շուշիի ազատագրման ռազմական գործողության քարտեզը, որն իր ստորագրությամբ հաստատել էր ԼՂՀ այն ժամանակվա պաշտպանության կոմիտեի նախագահ, ՀՀ նախկին նախագահ [[Սերժ Սարգսյան]]ը<ref name="panorama.am">[http://www.panorama.am/am/news/2015/05/16/arkadi-ter-tadevosyan/51083 Պանորամա.ամ, Panorama.am, 2015 թ. մայիսի 16]</ref><ref name="Արմենպրես, 16 մայիսի, 2015թ">[https://armenpress.am/arm/news/805654/arkadi-ter-tadevosyany-shushii-azatagrman-plany-handznec.html Արմենպրես, 16 մայիսի, 2015թ.]</ref>։ Լրագրողների հետ զրույցում Արկադի Տեր-Թադևոսյանն ասաց, որ այդ քարտեզի վրա աշխատել են իրենց հարյուրավոր մարտական ընկերների հետ միասին։ Կոմանդոսի փոխանցմամբ՝ հենց քարտեզն է մեծապես օգնել ռազմական գործողությունների կազմակերպման և փայլուն ավարտման հարցում<ref name="panorama.am">[http://www.panorama.am/am/news/2015/05/16/arkadi-ter-tadevosyan/51083 Պանորամա.ամ, Panorama.am, 2015 թ. մայիսի 16]</ref><ref name="Արմենպրես, 16 մայիսի, 2015թ">[https://armenpress.am/arm/news/805654/arkadi-ter-tadevosyany-shushii-azatagrman-plany-handznec.html Արմենպրես, 16 մայիսի, 2015թ.]</ref>։ {{քաղվածք|Մենք 3000 հոգի ունեինք, թշնամին 2500, ռազմական գիծը 45 կիլոմետր էր։ Մեզ պետք էր 7500 հոգի։ Մենք չունեինք այնքան զինամթերք, ինչքան հարկավոր էր։ Ռազմական խորամանկության դիմեցինք։ Թշնամին կարծեց, թե մենք Քյոսալարն ենք ազատագրելու, քանի որ մի խումբ ուղարկել էինք հենց այդ ուղղությամբ։ Նրանք էլ գիտեին, որ մենք այդքան զինամթերք չունենք ու դժվար կլինի Շուշիի վրա հարձակումը։ Մեր զորքը պատրաստ էր, մեր հրամանատարները լավ գիտեին թշնամու դիրքերը ու որ կողմից կարող են շրջապատել նրան։ Նրանք այդպես էլ արեցին ու հասանք հաջողության, մայիսի 9-ին [[Շուշիի ազատագրում|Շուշին ազատագրվեց]] <ref name="panorama.am">[http://www.panorama.am/am/news/2015/05/16/arkadi-ter-tadevosyan/51083 Պանորամա.ամ, Panorama.am, 2015 թ. մայիսի 16]</ref><ref name="Արմենպրես, 16 մայիսի, 2015թ">[https://armenpress.am/arm/news/805654/arkadi-ter-tadevosyany-shushii-azatagrman-plany-handznec.html Արմենպրես, 16 մայիսի, 2015թ.]</ref>։|[[Արկադի Տեր-Թադևոսյան]]}} === Տ-34 տանկի գողություն === Զբոսայգու ցուցանմուշների մեջ ներառված է [[T-34|Տ-34]] տանկ, որը երկրորդ համաշխարհային պատերազմին եղել է Խորհրդային բանակի տանկերից մեկը, իսկ [[1974]] թվականի [[հոկտեմբերի 30]]-ին բերվել է [[Թբիլիսի]]ից։ [[1990]] թվականին տանկը գողացել են ֆիդայական շարժման մասնակիցները՝ տանկը գործարկելու հույսով։ Մեկ ամիս անց տանկը հայտնաբերվել է Էջմիածնի շրջակայքում<ref>[http://hetq.am/arm/news/57231/mi-cucanmushi-patmutyun-tangaranayin-tanki-erkrordmartakan-grohy.html Մի ցուցանմուշի պատմություն. թանգարանային տանկի երկրորդ մարտական «գրոհը»]</ref>։ == Այցելություններ և համագործակցություն հասարակական տարբեր կազմակերպությունների հետ == Հայ հասարակությունը զգալի հետաքրքրություն է ցուցաբերվում «Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարան նկատմամբ։ Մասնավորապես՝ 2014 թվականին թանգարանը, բացի Հայաստանի Հանրապետության և Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության այցելուներից, ունեցել է նաև այցելուներ 75 օտար պետություններից, ընդ որում այդ այցելուների աշխարհագրական շրջանակը բավականին լայն է՝ սկսած Հարավային Աֆրիկայից մինչև Նորվեգիա, Նոր Զելանդիայից մինչև Կանադա։ Թանգարանը շուրջ 40.000 այցելու է ունեցել։ Այսինքն՝ թանգարանի ցուցադրությունների նկատմամբ հետարքրքությունը բավականին մեծ է։ Բայց դրանով հանդերձ՝ թանգարանի դռներն առաջին հերթին բաց են հենց երիտասարդների, պատանիների, ՀՀ աշակերտության, ուսանողության, զինվորների, կուրսանտների համար, որովհետև թանգարանն առաջին հերթին նրանց է ուղղված, քանի որ Հայաստանի ապագան նրանց ձեռքերում է լինելու։ Թանգարանը նաև առավել ակտիվ աշխատում է, բնականաբար, վետերանական և վետերանների և ազատամարտիկների տարբեր միությունների ու կազմակերպությունների, ինչպես նաև դպրոցների հետ։ == Ռազմահայրենասիրական դաստիարակության աշխատանքներ == Թանգարանն աշխատանք է կատարում երիտասարդ սերնդի մեջ հայ ժողովրդի երկու մեծ հաղթանակների հանդեպ հետաքրքրություն առաջացնելու, պատմությանը ծանոթացնելու ուղղությամբ։ Թանգարանն իր հնարավորության սահմաններում ինչպես գիտամեթոդական, այնպես էլ ցուցադրական նյութերով աջակցում է դպրոցներում, զորամասերում, տարբեր ուսումնական հաստատություններում փառքի սրահների կամ փոքր թանգարանների ձևավորման, ստեղծման գործում։ Տարբեր միջոցառումներ են իրականացվում ոչ միայն թանգարանի ներսում, այլ նաև շարժական ցուցադրություններ են կազմակերպվում, այսպես ասած, արտագնա կարգով։ Իսկ որպեսզի թանգարանի կյանքը նաև ավելի աշխուժանա, թանգարանում բազմիցս բաց դասեր են տեղի ունենում, այսինքն՝ դասարանը գալիս է պատմության ուսուցչի կամ զինղեկի գլխավորությամբ և Հայրենական կամ Արցախյան պատերազմի հետ կապված համապատասխան դասը տեղի է ունենում թանգարանի համապատասխան ցուցասրահներում։ Դասերին նաև մասնակցում են ծնողները։ Երիտասարդների մոտ ավելի մեծ հետաքրքրություն առաջացնելու նպատակով թանգարանը հնարավորության սահմաններում օգտագործում է ժամանակակից տեխնոլոգիաներ։ Facebook սոցիալական ցանցում ստեղծվել է [https://www.facebook.com/MayrHayastanMuseum/ «Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարանի] էջ, որը նույնպես միտված է թե՛ ռազմահայրենասիրական դաստիարակության քարոզչությանը, իհարկե, առաջին հերթին, երիտասարդության շրջանում, թե՛ մեր ռազմական պատմության ամենից տարբեր փուլերի ներկայացմանը։ Ֆեյսբուքյան էջի նկատմամբ հետաքրքրությունն առավել մեծ է հենց երիտասարդության շրջանում։ Թանգարան մեծ մասամբ այցելում են նաև լրագրողներ, գիտաշխատողներ և վերջապես Երևանի բուհերի թանգարանագիտություն և մշակույթ ֆակուլտետների ուսանողները, ովքեր իրենց պրակտիկան անցկացնում են թանգարանում, իսկ նրանցից ոմանք իրենց ավարտական աշխատանքները գրում են կամ թանգարանի վերաբերյալ, կամ Արցախյան և Հայրենական պատերազմի թեմաներով։ == Հասցե, հեռախոս, համացանցային կայք == Հասցե՝ Հայաստան, 0037, Երևան, Ազատության պող., 2 շենք («Հաղթանակ» զբոսայգու տարածքում, Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջան)<ref name="Հայկական Ընդարձակ Տեղեկատու Բազա"/><ref>[http://www.spyur.am/am/companies/mayr-hayastan-military-museum/80655 «Սփյուռ» տեղեկատու։ Spyur.am]</ref>։ Հեռախոս՝ +374 10 201400<ref name="Հայկական Ընդարձակ Տեղեկատու Բազա"/>: == Տնօրեններ == Ներկայիս տնօրենն է ՀՀ Զինված ուժերի պահեստազորի փոխգնդապետ Վալերի Հակոբյանը։ «Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարանի տնօրենն ընտրվում է հայ ռազմական գործիչների հիշատակին նվիրված միջոցառումներ անցկացնող ՀՀ կառավարական տարբեր հանձնաժողովների կազմում<ref>Հավելված N 5: ՀՀ վարչապետի 2013 թ. մարտի 26 -ի N 233 - Ա որոշման. Ա Ն Հ Ա Տ Ա Կ Ա Ն Կ Ա Զ Մ ՆԵԼՍՈՆ ՍՏԵՓԱՆՅԱՆԻ 100-ԱՄՅԱԿԻ ՆՇՈՒՄԸ ՆԱԽԱՊԱՏՐԱՍՏՈՂ ՀՈԲԵԼՅԱՆԱԿԱՆ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎԻ [https://www.e-gov.am/u_files/file/decrees/varch/2013/03/MAR-233.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210226032812/https://www.e-gov.am/u_files/file/decrees/varch/2013/03/MAR-233.pdf |date=2021-02-26 }}</ref>։ 1995 թվականից ի վեր տարբեր տարիներին «Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարանի տնօրենի պաշտոնը զբաղեցրել են փոխգնդապետ, պատմաբան [[Արա Թադևոսյան]]ը, քաղաքացիական ծառայող, բանասեր [[Նվեր Սարգսյան]]ը, պատմաբան Ավագ Հարությունյանը։ == Աշխատակիցներ == 1995 թվականից ի վեր «Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարանում աշխատել են մի շարք կարող անհատներ։ Այդ թվում՝ հայկական թանգարանային գործի լավագույն գիտակներից մեկը՝ ՀՀ Զինված ուժերի մայոր, Երևանի պետական համալսարանի հայ բանասիրության ֆակուլտետի շրջանավարտ [[Ասքանազ Աբրահամյան|Ասքանազ Ռուբենի Աբրահամյանը]]՝ որպես գիտական հարցերով փոխտնօրեն, ՀՀ Զինված ուժերի փոխգնդապետ, ռազմական պատմաբան [[Ռաֆայել Թադևոսյան|Ռաֆայել Սամվելի Թադևոսյանը]]՝ որպես գլխավոր խորհրդատու<ref>«Հայ զինվոր», ՀՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնաթերթ, #46 (962) 22.11.2012 – 28.11.2012,: [http://www.hayzinvor.am/17797.html]</ref>։ == Պատկերասրահ == <gallery mode="packed" heights="180" caption=""> Mother Armenia museum4.jpg|Թանգարանի ցուցասրահ Mother Armenia Military Museum in Yerevan 03.jpg Mother Armenia Military Museum in Yerevan 05.jpg Mother Armenia Military Museum in Yerevan 04.jpg Mayr Hayastan monumnet 25.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|30em|group=note}}<div class="references" style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px" >{{ծանցանկ|2}}</div> == Տես նաև == * [[Մայր Հայաստան հուշահամալիր]] * [[Արցախյան պատերազմում զոհված ազատամարտիկների ցանկ]] * [[Արցախյան պատերազմում զոհված ազատամարտիկների ցանկ (Ա)]] * [[Արցախյան պատերազմում զոհված ազատամարտիկների ցանկ (Ս)]] * [[Արցախյան պատերազմում զոհված ազատամարտիկների ցանկ (Մ)]] == Արտաքին հղումներ == * [https://www.youtube.com/watch?v=Pwuddn7W6YY Երկիր մեդիա։ «Մայր Հայաստան» զինվորական թանգարան։] * «Արարատ» հեռուստաընկերություն։ Գիշերը Թանգարանում / Հաղորդում 7 / Մայր Հայաստան Թանգարան - Մաս 1. Published on May 16, 2015. [https://www.youtube.com/watch?v=zHgCjMeIjWo] * Արարատ հեռուստաընկերություն / Ararat TV. Գիշերը Թանգարանում / Հաղորդում 8 / Մայր Հայաստան Թանգարան - Մաս 2. Published on May 30, 2015 [https://www.youtube.com/watch?v=bnpaWDzadOw] * Լրատվական ռադիո: 12:55 - 18 / Մարտ / 2015 թ.: ԱԿ 106.5՝ Ավագ Հարությունյանի հետ։ Ի՞նչ դեր ունեն ռազմական թանգարանները նոր սերնդի ռազմական և ազգային դաստիարակման գործում, և արդյո՞ք դրանք ամբողջությամբ արտացոլում են հայ ժողովրդի ռազմական պատմությունն ու փորձը։ Այս և այլ թեմաների մասին զրուցել ենք ՀՀ Պաշտպանության նախարարության «Մայր Հայաստան» զինվորական թանգարանի տնօրեն Ավագ Հարությունյանի հետ։ [https://www.youtube.com/watch?v=Pwuddn7W6YY] * Սոյուզինֆո, Союзинфо, АРМЕНИЯ В ГОДЫ ВЕЛИКОЙ ОТЕЧЕСТВЕННОЙ ВОЙНЫ. ВКЛАД НАРОДА АРМЕНИИ В ОБЩУЮ ПОБЕДУ. АВАГ АРУТЮНЯН. Директор Военного музея «Мать Армения» МО РА, кандидат исторических наук. [http://www.soyuzinfo.am/rus/analitics/detail.php?ELEMENT_ID=1467]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} * «Օրակարգ» լրատվական ծառայություն, «Մայր Հայաստան» զինվորական թանգարանի բացառիկ ցուցանմուշները: 15:34 09 մայիս, 2015։ [http://news.1tv.am/hy/2015/05/09/%D5%84%D5%A1%D5%B5%D6%80-%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6/15294] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170429104700/http://news.1tv.am/hy/2015/05/09/%D5%84%D5%A1%D5%B5%D6%80-%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6/15294 |date=2017-04-29 }} * «Հայ զինվոր»։ ՀՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնաթերթ։ ԱԶԱՏԱՄԱՐՏԻԿԸ` ՄԱՐՏԱԿԱՆ ԸՆԿԵՐՈՋ ՄԱՍԻՆ։ [http://www.hayzinvor.am/14271.html] {{ՎՊԵ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:ՀՀ ՊՆ զորամասեր]] [[Կատեգորիա:Ռազմական թանգարաններ]] [[Կատեգորիա:Երևանի թանգարաններ]] [[Կատեգորիա:Երևանի հուշարձաններ]] [[Կատեգորիա:Արա Հարությունյանի քանդակներ]] [[Կատեգորիա:Ռազմական պատմություն]] [[Կատեգորիա:Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]] [[Կատեգորիա:Արցախյան ազատամարտ]] [[Կատեգորիա:Արցախյան պատերազմ]] [[Կատեգորիա:1970 հիմնադրումներ Երևանում]] r0zybsv49rbf6derlsnioxyafzymwdn 0 812596 8485758 8420027 2022-08-09T08:19:30Z CommonsDelinker 212 "Nap_malta.jpg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Nap malta.jpg|]]: wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ճակատամարտ |Ճակատամարտի անվանում = Եգիպտական արշավանք |Հակամարտություն =[[Նապոլեոնյան պատերազմներ]] |Պատկեր = [[image:Napoleon-G%C3%A9rome.jpg|300px]] |Վերնագիր = [[Ժան Լեոն Ժերոմ]], «Նապոլեոն Բոնապարտը Եգիպտոսում», 1863 թվական |Թվական = [[1798]]-[[1801]] |Վայր = [[Եգիպտոս]], [[Սիրիա]] |Արդյունք = Նապոլեոնյան բանակի նահանջ և ֆրանսիական կողմի պարտություն |Հակառակորդ1 = {{Դրոշավորում|Օսմանյան կայսրություն|1517}} <br> * {{Դրոշավորում|Մամլուքների սուլթանություն}} * [[image:Flag_of_Tunis_Bey-fr.svg|21px]] [[Թունիս]] * [[image:Flag_of_Ottoman_Algiers.svg|21px]] [[Ալժիր]] [[image:Union_flag_1606_(Kings_Colors).svg|21px]] [[Բրիտանական կայսրություն|Մեծ Բրիտանիա]] |Հակառակորդ2 = {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} |Հրամանատար1 = [[image:Union_flag_1606_(Kings_Colors).svg|21px]] [[Հորացիո Նելսոն]] <br> [[image:Union_flag_1606_(Kings_Colors).svg|21px]] [[Սիդնեյ Սմիթ]] <br> [[image:Union_flag_1606_(Kings_Colors).svg|21px]] [[Ռալֆ Էբերկրոմբի]] <br> [[image:Union_flag_1606_(Kings_Colors).svg|21px]] [[Ջոն Մուր]] <br> {{Դրոշ|Օսմանյան կայսրություն|1517}} [[Սաիդ մուստաֆա-փաշա]] <br> {{Դրոշ|Օսմանյան կայսրություն|1517}} [[Ահմեդ ալ-Ջազար]] <br> {{Դրոշ|Մամլուքների սուլթանություն}} [[Մուրադ Բեյ]] <br> {{Դրոշ|Մամլուքների սուլթանություն}} [[Իբրահիմ Բեյ]] |Հրամանատար2 = {{դրոշ|Ֆրանսիա}} [[Նապոլեոն Բոնապարտ]] |Ուժեր1 = |Ուժեր2 = |Կորուստներ1 = |Կորուստներ2 = }} '''Նապոլեոն Բոնապարտի Եգիպտական արշավանք''' ({{lang-fr|Campagne d'Égypte}}), [[արշավանք]], որն իրականացվել է [[1798]]-[[1801|1801 թվականներին]] [[Կոնսուալիաներ|Ֆրանսիայի առաջին կոնսուլ]] [[Նապոլեոն Բոնապարտ]]ի նախաձեռնությամբ<ref name=":0">{{Cite web|url=https://postnauka.ru/video/72611|title=Նապոլեոն Բոնապարտի Եգիպտական արշավանք|last=|first=|date=|website=Եգիպտոսի գրավում|publisher=|language=ռուսերեն|accessdate=2017-06-29}}</ref>։ Վերջինս նպատակ ուներ նվաճել [[Եգիպտոս]]ը։ Այն ձեռնարկվել է [[1798]]-[[1797|1797 թվականների]] [[Իտալական արշավանք (1796-1797)|Իտալական արշավանքում]] տոնած փայլուն հաղթանակից հետո։ Առաջին իսկ հաջողություններից հետո [[Նապոլեոն Բոնապարտ]]ը հավակնեց դառնալ Ֆրանսիայի իշխանության ղեկավար՝ դառնալով ինքնուրույն քաղաքական գործիչ։ Այս արշավանքի ժամանակ Նապոլեոնը մշակել է մի ծրագիր, ըստ որի՝ Եգիպտոսը նվաճելուց հետո այս երկիրը պետք է առևտրային ճանապարհներով կապվեր [[Հնդկաստան]]ի ֆրանսիական տիրույթների հետ։ Այս հանգամանքը պայմանավորված էր նրանով, որ կարմիրծովյան այս գաղութը կարող էր դառնալ Հնդկաստան հասնալու ամենակարճ երթուղին ֆրանսիացիների համար։ Հարկ է նշել այն, որ ակնհայտ էր, որ ֆրանսիական ղեկավարությունը վախենում էր Նապոլեոնից, քանի որ [[Տուլոնի պաշարում|Տուլոնում տոնած հաղթանակից]] հետո նա մեծ ժողովրդականություն էր վայելում այս երկրում։ Դա է պատճառը, որ դիրեկտորիաների նորաստեղծ կառավարությունը փորձում էր Նապոլեոնին հեռու պահել [[Փարիզ]]ից՝ նոր համաժողովրդական ընդվզումից խուսափելու համար<ref name=":0" />։ Նապոլեոն Բոնապարտի Եգիպտական արշավանքի գլխավոր խոչընդոտներից էր [[Բրիտանական կայսրություն|Մեծ Բրիտանիան]]։ Դա պայմանավորված էր նրանով, որ Եգիպտոսում ֆրանսիական գաղութային վարչակարգի առկայությունը հակոտնյա էր [[Ասիա]]յում և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում այդ ժամանակ հանդիսացող Բրիտանական կայսրության շահերին։ Անուղղակիորեն Եգիպտական արշավանքը կարելի է համարել անգլո-ֆրանսիական գաղութային մրցավազքի դրսևորումներից մեկը։ == Արշավանքի պլանավորում == [[Ավստրիական կայսրություն|Ավստրիական կայսրության]] և [[Պրուսիայի թագավորություն|Պրուսիայի]] հետ պայմանագիր կնքելուց հետո, Ֆրանսիայի դեմ պատերազմ մղող միակ երկիրը դարձավ [[Մեծ Բրիտանիա]]ն։ Այլ մայրցամաքում ռազմական գործողությունների նախապատրաստվելուն զուգընթաց, ֆրանսիական կառավարությունը միաժամանակ նախատեսում էր անցկացնել ռազմական արշավանք դեպի Մեծ Բրիտանիա։ Ի վերջո որոշվեց բրիտանական արշավանքը սկսել [[Իռլանդիա]]յից, քանի որ [[Լա Մանշ]] և [[Պա դը Կալե|Պա դը Կալե նեղուցներում]] ֆրանսիական նավատորմը ի զորու չէր կռվել ընդդեմ առավել զորեղ բրիտանական կայսերական նավատորմի։ Այս շրջանում ֆրանսիացիները մշտապես փնտրում էին [[Հնդկաստան]] հասնելու ամենակարճ ճանապարհը։ Ի սկզբանե նրանք նպատակ ունեին պատերազմել [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] դեմ, սակայն վերջնական ընտրությունը կանգ է առել [[Եգիպտոս]]ի վրա։ Այս շրջանում Եգիպտոսը իրավաբանորեն գտնվում էր Օսմանյան կայսրության տիրապետության տակ, սակայն վերջինս իրականացնում էր անկախ քաղաքականություն։ Թուրքական կառավարությունը դիվանագիտական ուժիներով փորձել է հասկացնել Ֆրանսիային, որ նա խրախուսում է Եգիպտոսի դեմ մղվող ցանկացած ռազմական գործողություն։ [[Հունաստան|Հունական]] [[Կորֆու|Կորֆու կղզու]] գրավումից հետո Ֆրանսիան շահավետ պայմաններով համաձայնագիր ստորագրեց [[Նեապոլի թագավորություն|Նեապոլիտանական թագավորության]] հետ, որից հետո վերջիններիս երկկողմ հարաբերությունները սկսեցին լավանալ։ Սակայն այս հանգամանքը ձեռնտու չէր [[Մեծ Բրիտանիա]]յին, քանի որ վերջինս զրկվեց [[Միջերկրական ծով]]ի իր վերջին ռազմածովային բազայից։ Ի սկզբանե [[Նապոլեոն Բոնապարտ]]ը [[1798 թվական]]ին հետազոտել էր Ֆրանսիայի հյուսիսային և արևմտյան ափը։ Մեծ Բրիտանիան գրեթե վստահ էր, որ ֆրանսիական ուժերը պետք է վայրէջք կատարեին Իռլանդիայում, սակայն անկանխատեսելիորեն ֆրանսիացիները ներխուժեցին [[Ջիբրալթար]]՝ գաղութային դիվիզիայի համար ճանապարհ բացելով դեպի Միջերկրական ծով՝ Եգիպտոս<ref>{{Cite web|url=https://www.e-reading.club/chapter.php/1016102/267/Karnacevich_-_500_znamenityh_istoricheskih_sobytiy.html|title=Աշխարհի 500 ամենահետաքրքրաշարժ հակամարտությունները՝ Եգիպտական պատերազմ|last=Վլադիսլավ|first=Կարնացևիչ|date=|website=www.e-reading.club|publisher=|accessdate=2017-06-29}}</ref>։ == Արշավանքի սկիզբ և Մալթայի բռնազավթում == === Արշավանքի նախապատրաստում և սկիզբ === [[Պատկեր:Napoleon-in-Egypt-(1868)-Gerome.jpg|մինի|աջից|330x330px|[[Նապոլեոն Բոնապարտ]]ը մայրաքաղաք [[Կահիրե]]ում` [[Գիզայի բուրգեր]]ի մոտ]] Արշավանքի նախապատրաստումը սկսվել է [[1798|1798 թվականին]], երբ ֆրանսիացիներին հաջողվեց խաբեության միջոցով լուրեր տարածել այն մասին, որ [[Ֆրանսիա]]ն պատրաստվում է [[Մեծ Բրիտանիա]]յի դեմ պատերազմ մղել Իռլանդիայում։ Ռազմարշավին պետք է մասնակցեին 24 հազար հետևակ և 4 հազար հեծելազորային, 300 հրետանի, 8 սակրավորների վաշտ, 4 ականորդների վաշտ և 16 հրետանային վաշտ՝ ընդհանուր հաշվով 32 300 մարդ։ Զորքերը բաշխված էին հինգ դիվիզիաների միջև։ Դրանք ղեկավարվում էին գեներալներ Ժան Ռենիեի, Ժակ Ֆրանսուա դը Մենու դը Բյուսիի, Ժան Բատիստ Կլեբերը և Լուի Շառլ Անտուան Դեզեն։ Սպայակույտի ղեկավարն էր Լուի Ալեքսանդր Բերտիեն, բրիգադներինը՝ Ժան Լանը, Յոախիմ Մյուրատը, Լուի Նիկոլա Դավուն<ref>{{Cite web|url=http://licey.net/free/2-srazheniya__izmenivshie_hod_istorii/11-srazheniya__izmenivshie_hod_istorii__xvi_xix_veka/stages/1129-25_egipetskii_pohod_generala_bonaparta_mai_1798_oktyabr_1799_g.html|title=Նապոլեոն Բոնապարտը Եգիպտոսում՝ Ֆրանսիացիների ներխուժումը|last=|first=|date=|website=licey.net|publisher=|accessdate=2017-06-29}}</ref>։ Զորքերի մեծ մասը կենտրոնացված էր Ֆրանսիայի երկու քաղաքներում՝ [[Տուլոն]]ում և [[Մարսել]]ում։ Նավատորմի անձնակազմը բաղկացած էր 10 հազար նավաստիներից։ Արշավին մասնակցել են նաև բազմաթիվ գիտնականներ, հետազոտողներ, ճարտարագետների, տեխնիկների և արվեստագետներ (մինչեւ 100 մարդ)։ Նրանց նպատակն էր ուսումնասիրել պատմամշակութային հսկայական ժառանգություն ունեցող այս երկիրը։ [[Մայիսի 10|Մայիսի 10-ին]] [[Նապոլեոն Բոնապարտ]]ն իր կոչով դիմեց զորքերին․ {{Քաղվածք|Զինվորնե՛ր, դուք ձևավորում եք ֆրանսիական բանակի թևերը։ Դուք կռվել եք լեռներում և տափաստաններում և պաշարել քաղաքներ, իսկ հիմա պետք է փորձեք պատերազմել բաց ծովում։ Հռոմեական լեգեոնները, որոնց դուք այդքան համակրում եք, բայց չեք նմականում, առաջին անգամ հաղթել են կարթագենացիներին հենց այս ծովում և ապա Զամմայի դաշտում։ Զինվորնե՛ր, ամբողջ Եվրոպան նայում է ձեզ։ Մեզ սպասվում է փառահեղ ապագա, առաջիկա մարտերը՝ վտանգներով և փորձություններով լի, հաղթահարելու փառքով։ Այժմ դուք կարող եք անել ավելին, քան երբևէ՝ հանուն ձեր ժողովրդի երջանկության և ձեր իսկ սեփական փառքի․․․|[[Նապոլեոն Բոնապարտ]]}} [[Մայիսի 2|Մայիսի 2-ին]] բրիտանացի ծովակալ [[Ջոն Ջորվիս]]ը [[Տուլոն]] է ուղարկում հետախուզական դիվիզիա, որը գլխավորում է ականավոր ռազմածովային գործիչ [[Հորացիո Նելսոն]]ը։ Բրիտանական նավատորմին հրահանգված էր կտրել ֆրանսիական նավատորմի ծովային ուղին, որը ենթադրաբար ուղևորվում էր [[Նեապոլ]], [[Սիցիլիա]], [[Մորեայի բռնապետություն|Մորեա]], [[Պորտուգալիա]] և [[Իռլանդիա]]։ Մայիսի 25-ին Հորացիո Նելսոնին օգնության ժամանեցին 11 նոր նավեր, որոնք սկսեցին հետապնդել թշնամու նավատորմին ամենուր՝ Միջերկրական ծովի տարբեր հատվածներում և նույնիսկ [[Սև ծով]]ում։ Սակայն ֆրանսիական դիվանագիտությունը մոլորության մեջ է գցում մեծ փորձ ունեցող զորավարին, իսկ մատերից մեկի ժամանակ [[Հորացիո Նելսոն]]ը կորցնում է իր աչքը։ Նման շատ հանգամանքներ Նելսոնին ստիպում են հանձնվել։ Միջերկրական ծովում միայնակ մնալով Նապոլեոն Բոնապարտն աստիճանաբար սկսեց նախապատրաստվել դեպի Եգիպտոս արշավանքի և ոչ միայն։ Նրա հրամանով [[Էլբա]] և [[Կորսիկա]] նեղուցներով թշնամուն ընդառաջ են գնում Չիվիտ Վեկիի գլխավորած հետախուզական նավերը, որոնք նպատակ ունեին տեղեկություններ հավաքել բրիտանական առևտրային նավերի տեղաշարժերի մասին։ Մինչ Եգիպտական արշավանքի սկիզբը՝ Նապոլեոնը ներքաշվում է չափազանց վտանգավոր գործողությունների մեջ, որտեղ թույլ տված ցանկացած սխալ կարող է ոչնչացնել Նապոլեոն Բոնապարտի բոլոր ծրագրերը։ Վիրավոր Նապոլեոնը չորս օր մնաց Տուլոնում, որը մշտապես գտնվում էր թշնամու ուժերի կիզակետում։ Այն բանից հետո, երբ Նապոլեոնն արդեն ապաքինվել էր, արշավանքը սկսելու համար նրան ետ էր պահում ընդամենը մեկ բան՝ եղանակային վատ պայմանները։ Հունիսի 4-ին Բոնապարտը որոշեց հանգրվանել [[Մալթա|Մալթա կղզում]]<ref>{{Cite web|url=http://licey.net/free/2-srazheniya__izmenivshie_hod_istorii/11-srazheniya__izmenivshie_hod_istorii__xvi_xix_veka/stages/1129-25_egipetskii_pohod_generala_bonaparta_mai_1798_oktyabr_1799_g.html|title=Եգիպտոսի և Սիրիայի գրավում և Մալթայի բռնակցում (1798-1799)|last=|first=|date=|website=licey.net|publisher=|accessdate=2017-06-29}}</ref>։ Այսպիսով Նապոլեոնը որոշեց արշավանք ձեռնարկել դեպի Մալթա կղզու, որը գտնվում էր [[Բրիտանական կայսրություն|Բրիտանական կայսրության]] հովանու ներքո։ === Մալթայի բռնազավթում === յում|ձախից]] [[1798 թվական]]ի ամռանը ֆրանսիական զորքերը՝ [[Նապոլեոն Բոնապարտ]]ի գլխավորությամբ, ճանապարհ են բռնում դեպի [[Միջերկրական ծով]]ի հարավային ափ։ Նապոլեոնի առաջին թիրախը դարձավ [[Մալթա (կղզի)|Մալթա կղզին]], որը համարվում էր անառիկ և անմատչելի եվրոպացի գաղութարարների համար։ Միջերկրական ծովում գերիշխող այս կղզին կառավարվում էր Մալթայի ուխտի կողմից։ Վերջիններիս ղեկավարության նստավայրն էր [[Վալետա|Լա Վալետան]]՝ ժամանակակից Մալթայի մայրաքաղաքը։ Մալթայի զինվորները պահպանում էին բերակամական հարաբերությունները Ֆրանսիայի գլխավոր հակառակորդների՝ [[Մեծ Բրիտանիա]]յի և [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] հետ։ Բրիտանական նավատորմը երբեմն անգամ օգտագործում էր, որպես ժամանակավոր հենակետ իրենց գործողությունների համար։ [[Հունիսի 11|Հունիսի 11-ին]] Մալթայի ափերի մոտ հայտնվեց ֆրանսիական նավատորմը և զինվորները խմելու ջուր հավաքելու թույլտվություն խնդրեցին։ Մալթայի ղեկավարությունը թույլատրեց, սակայն նշեց, որ իր երկրի ծովային տարածք կարող է մուտք գործել ընդամենը մեկ ֆրանսիական նավ՝ երկուստեք կարևորելով ժամանակային խնդիրը։ Մալթացիների այս քայլը զայրացրեց [[Նապոլեոն Բոնապարտ]]ին և շուտով Ֆրանսիան վերջնագիր ներկայացրեց Մալթային։ Կղզում պատրաստվեցին մեծ դիմադրության։ Շուտով ֆրանսիացիների ռազմախուժեցին կղզու տարածք և կարճ ժամանակահատվածում կարողացան գրավել երկրի մայրաքաղաքը։ Մալթայի ասպետները ոչինչ չկարողացան անել ընդդեմ ֆրանսիական ցամաքային ուժերի։ Դա պայմանավորված էր նրանով, որ Մալթայի ուխտի բանակը հիմնականում կազմված էր վարձկաններից, որոնց համար կարևոր չէր այդ երկրի ճակատագիրը։ Տեղաբնիկները ևս չցուցադրեցին որևէ լուրջ դիմադրություն և շատ կարճ ժամանակում վայր դրեցին զենքերը։ Այսպիսով Մալթան ևս հայտնվեց Ֆրանսիայի տիրապետության տակ։ Շուտով ֆրանսիական զորքերը նախապատրաստվեցին Մալթայից տեղափոխվել Եգիպտոս։ Եգիպտական արշավանքի համար հավաքվեց 3053 հետևակային և 5 հրետանային վաշտ։ Թվում էր, թե [[Հունիսի 30|հունիսի 30-ին]] վերջ ի վերջո ֆրանսիական բանակը կժամանի Եգիպտոս։ Հորացիո Նելսոնը գիտեր, որ այդ հարձակումը չի լինելու Ապենինյան թերակղզուց՝ Իտալիայից, ուստի իր ուժերը կենտրոնացրել էր Տալամոնյան ծոցում՝ Էլբա կղզու դիմաց։ Հասկանալով, որ ֆրանսիացիները չեն հարձակվելու Էլբայից՝ Նելսոնը [[Հունիսի 17|հունիսի 17-ին]] մեկնեց [[Նեապոլ]], որտեղ էլ Մեծ Բրիտանիայի դեսպանը նրան ասաց, որ ֆրանսիացիները Եգիպտոս ներթափանցելու են Մալթայից։ Շուտով անգլիական նավերը ճանապարհ բռնեց դեպի փոքր-ինչ արևելք։ Եգիպտական արշավի ճակատագիրը մազից էր կախված, սակայն բախտը հերթական անգամ ժպտաց [[Նապոլեոն Բոնապարտ]]ին։ Չնայած այն ամենի, որ բրիտանացիները Մալթա հասան ավելի արագ, քան ֆրանսիացիները, այնուամենայնիվ նրանց հանդիպումը տեղի չունեցավ։ Հուսալքված [[Հորացիո Նելսոն]]ը ստիպված էր անգլիական նավատորմն ուղղել դեպի Եգիպտոս։ [[Հունիսի 28|Հունիսի 28-ին]] Մեծ Բրիտանիայի ռազմածովային ուժերը վայրէջք կատարեցին Ալեքսանդրիայի նավահանգստում։ == Ֆրանսիացիների ներխուժումը Եգիպտոս == [[image:Mather_Brown_-_Battle_of_the_Nile.jpg|thumb|282x282px|right|Նեղոսի ճակատամարտը]] 1798 թվականի աշնանը Եգիպտոսում տոնած առաջին հաջողություններից հետո Նապոլեոնը որոշում է շարունակեր արշավանքը և գրավել [[Սիրիա]]ն, իսկ թուրքերը օգտվելով ֆրանսիական բանակի մեծ մասի և Նապոլեոնի բացակայությունից որոշեցին վերադարձնել [[Եգիպտոս]]ը, անգլիական նավատորմի օգնությամբ [[Մուստաֆա փաշա|Մուստաֆա-փաշան]] տասնութ հազարանոց բանակով [[հուլիսի 14]]-ին ամրանում են Աբուքիր բերդի մոտ։ Երկու օր անց նրանք գրավում են բերդը։ Սակայն թուրքերը որոշում չզարգացնել առաջխաղացումը և պատրաստվում են պաշտպանության։ Նապոլեոնը, տեղեկանալով Եգիպտոսում ծավալվող իրադարձությունների մասին, դադարեցնում է [[Աքքա]]յի պաշարումը և անհապաղ վերադառնում է Եգիպտոս։ Հուլիսի 25-ին նա Աբուքիրի մոտ է հավաքում 7700 զինվոր և որոշոմ է սկսել ճակատամարտը Աբուքիրիում։ Երկու ժամ տևած պատրաստությունից հետո սկսվում է երկու բլուրների վրա տեղակայված թուրքական և Ժան Լաննի մարտկոցների միջև հրետանային մարտը։ Ֆրանսիացի գեներալ [[Յոախիմ Մյուրատ|Մյուրատը]] առաջնագիծ է ուղարկում երկու հեծելազորային շարասյուն և յուրաքանչյուրին տրամադրում է վեց թեթև թնդանոթ։ Առաջին շարասյունը ուղևորվեց դեպի թուրքական զորքերի զբաղեցրած բլուրների միջև առկա խորություն։ Թուրք հրաձիգների արձակած կրակոցները վնասում էին ֆրանսիական շարասյուններին, սակայն, երբ հեծյալներին զուգորդեց թեթև հրետանու համազարկը՝ թիկունքից թուրքերը կորցրին նահանջելու տարածությունը և ինքնատիրապետումը։ Իսկ, երբ Ժան Լաննի ֆրանսիական ծանր հրետանին կրակ բացեց բլրի վրա տեղակայած թուրքերի վրա վերջիններս խուճապահար նետվեցին փախուստի, սակայն նրանց ներքևում սպասում էր երկրորդ շարասյունը նահանջելու տեղ այլևս չկար, քանի նրանց հետևում փոթորկոտ ծովն էր։ Ֆրանսիացիները գնդակահարում էին թուրքերին, իսկ հեծելազորի գրոհի ժամանակ թուրքերը նետվեցին ծովը իրենց նավերին հասնելու հույսով, սակայն նավերին հասավ միայն ջուրը նետվածների 10 տոկոսը։ Թուրքերի կենտրոնը նետվեց օգնության, իսկ [[Յոախիմ Մյուրատ|Մյուրատը]] շրջապատեց նրանց։ Լանյուսի հետևակայինները Մյուրատի գրոհի արդյունքում մնալով առանց հեծելազորի որոշեցին հետևել Մյուրատին։ Թուրքերը այս անգամ ևս փրկություն որոնեցին ծովում, սակայն նրանց սպասում էր նույն ճակատագիրը։ Ընթանում էր ճակատամարտի առաջին ժամը թուրքերը արդեն կորցրել էին 8000 զինվոր՝ 5400 խեղդվել էին ծովում, 1400 սպանվել էին, 1200-ը գերեվարվել էին, ֆրանսիացիների ձեռքն անցան 18 թնդանոթ, 30 արկերով լի արկղեր և 50 դրոշ։ Հիմա ֆրանսիացիները արդեն կարող էին գրոհել թուրքերի երկրորդ գիծը, սակայն թշնամին զբաղեցնում էր լավ դիրք։ Աջից և ձախից նրանք պաշտպանված էին նավատորմով և հրետանիով։ Սակայն առաջին հայացքից այս անառիկ թվացող դիրքը չկարողացավ կանգնեցնել [[Նապոլեոն Բոնապարտ|Նապոլեոնին]], նա հրվանդանի մոտ՝ թշնամու թիկունքում տեղակայեց հրետանային մարտկոցներ։ Մարտի դաշտում ֆրանսիացիների փոքրաթիվ ջոկատը ենթարկվեց թուրքերի գնդակոծության 50 վիրավորից բացի բոլորը սպանվեցին։ Թորքերը իրենց սովորության համաձայն նետվեցին վիրավոր ֆրանսիացիներին գլխատելու։ Ֆրանսիական 69-րդ բրիգադը նետվեց վիրավորներին օգնության, նրանց միացավ հեծելազորը։ Մուստաֆա-փաշան յաթաղանը ձեռքին հավատարիմ մարտիկների հետ մարտնչեց մինչև վերջ, նրան ծանր վիրավորեց գեներալ Մյուրատը, փաշան ատրճանակից կրակեց [[Յոախիմ Մյուրատ|Մյուրատին]], սակայն փամփուշտը խոցեց գեներալի այտը և ի զարմանս բոլորի չվնասեց ոչ այտոսկրը ոչ ատամնաշարը։ Փաշան հազարավոր մարտիկների հետ գերեվարվեց, մնացածը դարձյալ լողալով փորձեցին հասնել նավատորմին։ Թուրքերին օգնության հասած անգլիական նավատորմի ծովակալ Սիդնեյ Սմիթը հրաշքով փրկվեց գերեվարվելուց։ Թուրքերը կորցրին 100 ռազմական դրոշ, 32 հրանոթ, 120 զինամթերքով լի արկղ, սայլեր, 400 ձի և բազմաթիվ վրաններ։ Աբուքիրի ճակատամարտում ֆրանսիացիները կրում են ջախջախիչ պարտություն, իսկ թուրքերը արապնդում են իրենց դիրքերը Եգիպտոսում։ === Բուրգերի ճակատամարտ === [[Հունիսի 21|Հունիսի 21-ին]] [[Կահիրե]]ում՝ [[Գիզայի բուրգեր]]ի շրջակայքում, ֆրանսիական բանակը հանդիպեց թշնամուն։ Ֆրանսիական զորքերը գլխավորում էր [[Յոախիմ Մյուրատ]]ը, ով [[Նապոլեոն Բոնապարտ]]ի ամենասիրելի զորավարներից մեկն էր։ Ֆրանսիական բանակը կենտրոնացված էր [[Նեղոս|Նեղոս գետի]] աջ, իսկ բրիտանացիներինը՝ ձախ ափին։ Ֆրանսիայի զինված ուժերը կազմված էր 20 հազար ենիչերներից, 40 հրացանակիրներից և 12 հազարանոց հեծելազորից։ Մամլուքյան բանակում կռվում էին 50 հազար մարդ, այդ թվում՝ 9000 արաբա-բեդվին։ Արաբները Նեղոսի շուրջը կենտրոնացրել էին 300 անոթներ։ Հուլիսի 21-ին ֆրանսիական բանակն անցավ հարձակման։ Կարճ ժամանակում ֆրանսիացիները տոնեցին առաջին խոշոր ռազմական հաջողությունները։ Մի քանի օր հետո վիրավոր Մուրադ բեյը և արաբների 3 հազարանոց բանակը փախուստի դիմեց Վերին Եգիպտոս։ Արաբների հազարավոր զոհերի դիմաց զոհվեց ընդամենը 300 ֆրանսիացի։ Օգոստոսի 7-ին Բոնապարտը արդեն լրիվ վերահսկողություն էր սահմանել [[Եգիպտոս]]ի մայրաքաղաք [[Կահիրե]]ում։ [[Օգոստոսի 9|Օգոստոսի 9-ին]] ազգությամբ վրացի [[Իբրահիմ Բեյ|Իբրահիմ բեյը]] հերթական ապարդյուն արշավանքը ձեռնարկեց Կահիրեն ազատագրելու համար։ Ֆրանսիական բանակը ոչ միայն կարողացավ ճնշել հարձակումը, այլև ստիպել Իբրահիմ բեյին մամլուքների գլուխն անցած նահանջել և ամրանալ Սիրիայի սահմանին։ Ֆրանսիացիների առաջխաղացումը լրջորեն մտահոգում էր Մեծ Բրիտանիային, այդ իսկ պատճառով Հորացիո Նելսոնի գլխավորությամբ նոր դիվիզիա ուղարկվեց Եգիպտոս։ Սեպտեմբերի 1-ին անսպասելիորեն Ֆրանսիային պատերազմ հայտարարեց [[Օսմանյան կայսրություն]]ը։ Մինչ այդ, նա հանդես էր եկել հայտարարությամբ, որում նշել էր, որ սատարում է Եգիպտոսի դեմ մղվող ցանկացած ագրեսիա։ Սակայն Օսմանյան կայսրության պատերազմի մեջ ներքաշվելն անգամ չփրկեց կազմալուծված արաբական բանակին։ [[Բուրգերի ճակատամարտ]]ն ավարտվեց ֆրանսիական զորքերի փայլուն հաղթանակով։ Այս ճակատամարտում տոնած հաղթանակը բարձրացրեց Նապոլեոնի հեղինակությունն ամբողջ Եվրոպայում։ == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՎՊԵ|Campaign_in_Egypt_(1798-1801)}} {{Պորտալ|Պատմություն|Եգիպտոս|Ֆրանսիա}} [[Կատեգորիա:Նապոլեոնյան պատերազմներ]] [[Կատեգորիա:Օսմանյան կայսրության ճակատամարտեր]] [[Կատեգորիա:Ֆրանսիայի ճակատամարտեր]] [[Կատեգորիա:Մեծ Բրիտանիայի ճակատամարտեր]] [[Կատեգորիա:Մալթայի պատմություն]] [[Կատեգորիա:Ֆրանսիայի վաղ ժամանակակից պատմություն]] [[Կատեգորիա:Նապոլեոնի արշավանքը Եգիպտոս և Սիրիա]] pzea6cagsfuvgqmj6urebaheshln7xf 0 815490 8485388 8435031 2022-08-08T19:18:32Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_Football_Federation_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exi wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆուտբոլի ազգային հավաքական | Պատկերանիշ = | ՖԻՖԱ կոդ = ARM | Մականուն = Արարատ | Կոնֆեդերացիա = [[ՈՒԵՖԱ]] ([[Եվրոպա]]) |stemma kit y= 53 |stemma kit x= 15 |pattern_la1= _whiteborder |pattern_b1= _adidasliberosmallwhite |pattern_ra1= _whiteborder |pattern_sh1=_hummel08_black |pattern_so1=_hummel08black |leftarm1= CC0000 |body1= CC0000 |rightarm1= CC0000 |shorts1= CC0000 |socks1= CC0000 |pattern_la2= _blackborder |pattern_b2= _adidasliberosmallblack |pattern_ra2= _blackborder |pattern_sh2= _hummel08white |pattern_so2=_hummel08black |leftarm2= FFFFFF |body2= FFFFFF |rightarm2= FFFFFF |shorts2= CC0000 |socks2= FFFFFF | ՖԻՖԱ դասակարգում = <ref>[http://www.fifa.com/fifa-world-ranking/ranking-table/men/ ՖԻՖԱ դասակարգում]</ref> | ՖԻՖԱ բարձր = 83 | ՖԻՖԱ բարձր տարեթիվ = Հոկտեմբեր 2003 | ՖԻՖԱ ցածր = 148 | ՖԻՖԱ ցածր տարեթիվ = Սեպտեմբեր 2015 | Առաջին հանդիպում = {{դրոշ|Հայաստան}} Հայաստան 0–11 Ավստրիա {{դրոշ|Ավստրիա}}<br/>(Ուայդհոֆեն, [[Ավստրիա]], Մայիսի 10, 2003) | Ամենախոշոր հաղթանակ = {{դրոշ|Հայաստան}} Հայաստան 2-0 Լիբանան {{դրոշ|Լիբանան}}<br/>([[Երևան]], [[Հայաստան]], Ապրիլի 8, 2021) | Ամենախոշոր պարտություն = {{դրոշ|Բելգիա}} Բելգիա 19–0 Հայաստան {{դրոշ|Հայաստան}}<br>([[Լյովեն]], [[Բելգիա]], Նոյեմբերի 25, 2021) }} '''Հայաստանի ֆուտբոլի կանանց ազգային հավաքական,''' ֆուտբոլի ազգային հավաքական, որը ներկայացնում է [[Հայաստան]]ը [[ֆուտբոլ]]ի միջազգային մրցաշարերում և առանձին հանդիպումներում։ [[Խորհրդային Միություն|Խորհրդային Միության]] անկումից հետո հավաքականը իր առաջին միջազգային խաղն անցկացրել է [[Ավստրիա]]յի դեմ՝ [[2003]] թվականի [[Մայիսի 10]]-ին։ == Պատմություն == Հայաստանն առաջին հանդիպումն անցկացրեց Ավստրիայի Ուայդհոֆեն քաղաքում, և պարտվեց 11-0 հաշվով։ Երեք օր անց նորից մրցեցին Ավստրիայի դեմ 11-0 հաշվով նորից պարտվեցին։ Այս երկու հանդիպումից հետո նրանք չորս հանդիպում անցկացրեցին [[Սլովակիա]]յի և [[Հունաստան]]ի հետ։ == Աշխարհի գավաթի խաղարկություն == {| class="wikitable" |- ! colspan="9" |Աշխարհի գավաթի եզրափակիչ |- !Տարի !Արդյունք !Հ. !Ո. !Պ. |- ||{{Դրոշ|Չինաստան|}} [[1991]]||''Չի մուտքագրվել''||-||-||- |- ||{{Դրոշ|Շվեդիա|}} [[1995]]||''Չի մուտքագրվել''||-||-||- |- ||{{Դրոշ|ԱՄՆ|}} [[1999]]||''Չի մուտքագրվել''||-||-||- |- ||{{Դրոշ|ԱՄՆ|}} [[2003]]||''Չի մուտքագրվել''||-||-||- |- ||{{Դրոշ|Չինաստան|}} [[2007]]||''Չի մուտքագրվել''||-||-||- |- ||{{Դրոշ|Գերմանիա|}} [[2011]]||''Չի մուտքագրվել''||-||-||- |- ||{{Դրոշ|Կանադա|}} [[2015]]||''Չի մուտքագրվել''||-||-||- |- ||{{Դրոշ|Ֆրանսիա|}} [[2019]]||''Չի մուտքագրվել''||-||-||- |- |'''Ընդամենը'''||0/8||-||-||-||- |} === 2011 Աշխարհի Գավաթի որակավորման փուլ === m4p97msm0axuufpgqlzux05zu7pa691 0 818168 8485294 8219280 2022-08-08T18:15:28Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Armed_Forces_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Տոն|տիպ (գույն)=Հայաստան|անվանում=Հայաստանի զինված ուժերի օր|պատկեր=|նկարագրություն=[[Հայաստանի զինված ուժեր|ՀՀ ԶՈՒ]] զինանշան|պաշտոնական անվանում=|այլ կերպ=Հայոց բանակի օր|տեսակ=Մասնագիտական տոն|ամսաթիվ=|շաբաթվա օր=|որտեղ են տոնում={{Դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]|հաստատված=[[Հունվարի 6]], [[2001]] թ.|տոնում=[[Հունվարի 28]]|ավանդույթներ=|կայք=}} '''Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի օր''' (կամ '''Հայոց բանակի օր''', հակիրճ՝ ՀՀ ԶՈՒ օր), [[Հայաստանի զինված ուժեր]]ի մասնագիտական տոն, որը նշվում է յուրաքանչյուր տարվա հունվարի 28-ին [[Հայաստան]]ում<ref name="բանակի օր">[https://armlur.am/644188/ Հունվարի 28-ը Հայոց բանակի օրն է]</ref><ref>[http://www.hayzinvor.am/24248.html Հունվարի 28-ը Հայոց բանակի օր. ''«Հայզինվոր.ամ»'']</ref>։ == Պատմություն == Հայաստանի զինված ուժերի տոնը հաստատվել է 2001 թվականի հունվարի 6-ին [[Հայաստան]]ի նախագահի ստորագրած «Հայաստանի Հանրապետության տոների և հիշատակի օրերի» մասին օրենքով։ 2002 թվականի նոյեմբերի 20-ին [[Հայաստանի Սահմանադրություն|Հայաստանի Սահմանադրության]] մեջ լրացում է արվել՝ համաձայն որի հունվարի 28-ը սահմանվում է որպես ոչ աշխատանքային օր<ref name="բանակի օր"/>։ Հայաստանի բանակի տոնը նշվում է հունվարի 28-ին, քանի որ 1992 թվականի նույն այդ օրը ընդունվեց «Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության վերաբերյալ» որոշումը<ref name="բանակի օր"/>։ == Տոնակատարության ընթացակարգ == Տոնի առթիվ ՀՀ բարձրագույն ղեկավարությունը և ՀՀ զինված ուժերի ղեկավար կազմը շնորհավորում են իրենց ենթականերին, իսկ առավել աչքի ընկած աշխատակիցները պարգևատրվում են տարբեր աստիճանի մեդալներով և խորհրդանշական իրերով։ Հունվարի 28-ի երեկոյան տոնի շրջանակներում Երևանի [[Ա. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոն]]ի դահլիճում Հայաստանի Հանրապետության բարձրաստիճան պաշտոնյաների և ՀՀ զինված ուժերի ղեկավար կազմի համար կազմակերպվում է համերգ, որին հասարակության որոշ հատված բացասաբար է վերաբերվում<ref>[https://armenpress.am/arm/news/587401 Հանրապետությունում հունվարի 28-ին կնշվի հայկական բանակի կազմավորման 18-րդ տարեդարձը]</ref><ref>[http://www.armtimes.com/hy/article/97316 2017 թվականի հունվարի 28-ի համերգի համար նախատեսված է 200 միլիո՞ն. ''«Հայկական ժամանակ» օրաթերթ'']</ref><ref>[https://www.1in.am/2046519.html ՊՆ-ն 50 միլիոն կվճարի 1.5 ժամ համերգ կազմակերպելու համար. ''«1-ին.ամ»'']</ref>։ 2017 թվականին միջոցառումների շարքը համալրվել է հունվարի 29-ի առավոտյան Մայր Աթոռում և եկեղեցու բոլոր թեմերում պատարագի մատուցումը՝ կապված զինված ուժերի հետ<ref>{{Cite web |url=http://yerkirmedia.am/social/vigen-sargsyan-mijocarum/ |title=Վիգեն Սարգսյանը ներկայացրեց հունվարի 28-ի միջոցառումները. ''«Երկիր մեդիա»'' |accessdate=2017-07-22 |archive-date=2017-08-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170814224108/http://yerkirmedia.am/social/vigen-sargsyan-mijocarum/ |dead-url=yes }}</ref>։ == Տես նաև == *[[Հայաստանի տոների և հիշատակի օրերի ցանկ]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{ՎՊԵ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի տոներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ ԶՈՒ տոներ]] [[Կատեգորիա:Մասնագիտական տոներ]] [[Կատեգորիա:Ամենամյա իրադարձություններ Հայաստանում]] mvaqx6qihgl5fii5qxn116be4sya2sg 0 824956 8485331 8161394 2022-08-08T18:43:39Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_the_First_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գիրք |ստեղծման տարեթիվ = 1920 հունիսի 9-հուլիսի 8<ref name="ՌՎ1991" /> |նկարագրում է = [[Հայ-ռուսական հարաբերություններ]], [[Հայաստանի քաղաքականություն]], [[Ռուսաստանի քաղաքականություն]] |հրատարակիչ = «Ուրարդիա» էլեկտրոտպարան |վիքիդարան = Ռուսական վտանգը }} '''Ռուսական վտանգը''', [[Հայաստանի արդարադատության նախարար|Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարար]] [[Ռուբեն Դարբինյան]]ի հանրահայտ գիրքը, որը լույս է տեսել [[1920]] թվականին<ref name="ՌՎ1920_3_8">{{գիրք|հեղինակ = Ռուբեն Դարբինյան |վերնագիր = Ռուսական վտանգը |հղում = |հրատարակություն = |վայր = Երևան|հրատարակչություն = «Ուրարդիա» էլեկտրոտպարան |թվական = 1920|հատոր = |էջեր = 3-8|էջերի թիվ = 55|սերիա = |isbn = |տպաքանակ = }}</ref>։ [[1991]] թվականին գիրքը վերահրատարակվել է [[Երևան]]ում՝ [[Ազատ խոսք հրատարակություն|«Ազատ խոսք» հրատարակչությունում]]<ref name=" ՌՎ1991">{{գիրք|հեղինակ = |մաս = |վերնագիր = Ռուսական վտանգը |բնօրինակ = |հղում = http://haygirk.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=20125|պատասխանատու = |հրատարակություն = |վայր = Երևան|հրատարակչություն = Ազատ խօսք |թվական = 1991|հատոր = |էջեր = |էջերի թիվ = 80 |սերիա = |isbn = |տպաքանակ = }}</ref>։ == Ստեղծման պատմություն == Ինչպես գրում է գրքի [[1991]] թվականի վերահրատարակված նմուշի նախաբանում պատմաբան և քաղաքագետ [[Արմեն Այվազյան]]ը, «Ռուսական վտանգը» է 1920 թվականի ապրիլին [[Ադրբեջանի խորհրդայնացում|Ադրբեջանի խորհրդայնացման]], Հայաստանում դրան հաջորդած [[Մայիսյան ապստամբություն (1920)|Մայիսյան խռովության]], այսինքն՝ Այսրկովկասում Ռուսաստանի կրկին երևալու ազդեցության տակ, համենայն դեպս՝ հունիսի 9-ից մինչև հուլիսի 8-ը այն պարբերաբար հրատարակվել է Երևանի «[[Յառաջ]]» օրաթերթում «Ռուսական ճակատի վրա (վերագնահատումներ)» խորագրով<ref name="ՌՎ1991" />։ == Կարծիքներ == Հայ պատմաբան և քաղաքագետ [[Արմեն Այվազյան]]ը [[1991]] թվականի վերահրատարակված նմուշի «Երկու խոսք» անվանված նախաբանում գրում է հետևյալը գրքի մասին<ref name="ՌՎ1991" />՝ {{քաղվածք|Զարմանալի փաստ՝ 160 տարի մասնակիորեն ընդգրկված լինելով Ռուսաց կայսրության կազմի մեջ, ավելին՝ մոտ երեք հարյուրամյակ գտնվելով այդ պետության աշխարհաքաղաքական ազդեցության ոլորտում, հայությունը թերացել է իրապաշտ հայացքով զննելու ռուսական իրականությունը, պատմությունը, հոգեբանությունը։ Կարելի է վստահաբար ասել, որ մեզանում բացակայել է քաղաքական ռուսագիտությունը (ի տարբերություն, օրինակ, Թուրքիայի նկատմամբ մշակված հանգամանալից մոտեցումների ու ծրագրերի)։ Սրա պատճառները շատ են, բայց խորքայինը, ամենագլխավորը և հանրահայտը հետևյալն է. հայ ժողովուրդը տևականորեն զրկված էր ազգային պետականությունից, հետևաբար՝ նաև պետական քաղաքականությունն ու մտածողություն կերտելու հնարավորությունից։ Պատահական չէ, ուրեմն, այս աշխատության ծննդյան ժամանակը՝ 1920 թվական - առաջին ամիսներին՝ յոթդարյա անտերության աղետից հետո նորահաստատ Հայաստան պետության (Հանրապետությա՛ն) ներքին ամրապնդման և միջազգային ճանաչման տարի, այնուհետև, ապրիլից սկսած՝ արտաքին ճնշումների տակ նվաճածը կորցնելու զարհուրելի կանխազգացումի և տիտանական պայքարի շրջան։ Բանն այն է, որ հայ քաղաքական մտքի «հայտնությունների» այս թանձրույթը երկնելու համար անհրաժեշտ էին (ոչ միայն «ու, թերևս, ոչ այնքան») հայության երեսնամյա հերոսական կամ անմեղ գերնահատակությունները, այլև Այսրկովկասից ռուսական զորքի աներևակայելի, անմտածելի և անսպասելի նահանջը, ու նաև, առավելաբար՝ հասարակական օրիենտացիոն մտաքարացումները փշրող հայ պետականության երկամյա գոյությունը։ «Ռուսական վտանգը» մի շլացուցիչ և ուշքի բերող ապտակ էր (և է՛) «ռուսական այն հախուռն օրիենտացիային», «որ մենք ընդգրկել էինք ազգովին», և որը «ոչ թե արդյունք էր ռեալ քաղաքական մտածողության կամ հաշիվների, այլ մի անհաղթելի հասարակական պսիխոզ էր, մասսայական խենթություն»։ Ժամանակի թելադրանքով, հայ քաղաքական մտայնության «անպաշտպան մնացած ռուսական ճակատում» այս երկը կարևոր դիրքեր էր գրավում. առաջինը՝ ռուսների տիրապետության տակ ապրելու «նպատակահարմարության» դեռ լիովին չմեռցված ստրկամիտ գաղափարի դեմ, երկրորդը՝ ռուսական նորահաս անաստված կրոն բոլշևիզմի դեմ։ Թվում է, վերջինի ազդեցությամբ են գրվել հեղինակի երբեմն շատ խիստ ու կտրուկ եզրահանգումները ռուս հասարակության, մշակույթի, գրականության վերաբերյալ։ Միաժամանակ, այստեղ անընդունելի է, պատմական ժամանակաշրջանից կտրվելով, ռուս ժողովրդի դեմ ուղղված որևէ վիրավորանք փնտրել։ «Ռուսական վտանգն» այդպես ընկալելու ցանկություն ունեցողներին խորհուրդ կտայինք կարդալ ռուս ամենատաղանդավոր փիլիսոփաներից մեկի՝ Նիկոլայ Բերդյաևի 1918 թ. լույս տեսած «Ռուսաստանի ճակատագիրը» գիրքը, որտեղ հարցադրումները նմանատիպ են կամ ավելի սուր ու, որոշ դեպքերում, իրոք վիրավորական (օրինակ՝ ռուսական հոգու «ստորության, անազատության, արժանապատվության բացակայության, ընտրության» ռուսների՝ «ամենաապաքաղաքական» «կանացի, կրավորական և հնազանդ» ժողովուրդը լինելու, «ծույլ և անգործուն» միտք ունենալու և այլնի մասին:) Մի քանի տասնամյակ անց ամերիկացի աշխարհահռչակ ազգագրագետ Մարգարեթ Միդը խորհրդառուսական բռնատիրությունը բնութագրում էր որպես «ռուս ժողովրդի ավանդական հատկությունների և բոլշևիկյան գաղափարների խառնուրդ», որն ի հայտ է գալիս «ծուլության, ենթակարգության խախտման նկատմամբ անհանդուրժողականության, առանց հարկադրանքի աշխատելու անընդունակության, մարդկության բոլոր մեղքերի ընդունման և դրան համար պատասխանատվության զգացումի» մեջ։ Ինչևիցե, Ռուբեն Դարբինյանի այս փոքրածավալ գրքույկը չխամրած լուսատու է մեր Անկախության ճանապարհին։ Եվ միայն հայոց պետական մտքի 70-ամյա ընդհատման հետևանքով է, որ հայ քաղաքական ռուսագիտության, նաև՝ քաղաքական հայագիտության երախայրիքներից այս մեկը իր պայծառությամբ ցարդ, ցավով ենք նշում, մնացել է չգերազանցված։ Շեշտենք՝ իր հարցադրումների ամբողջականությամբ և չարաբախ կենդանությամբ, «Ռուսական վտանգը» մի ուղեցույց է, որով շարժվել ու դեռ շարունակելու է շարժվել հայ ազգային-քաղաքական-պետական արդեն ոչ տարանջատված, այլ եռամիասնական միտքը։|[[Արմեն Այվազյան]], 1991 թվական<ref name="ՌՎ1991" />}} == Կառուցվածք == [[Պատկեր:Ռուսական վտանգը 1.jpg|thumb|right|300px|Գրքի տիտղոսաթերթը]] Գիրքը կազմված է 12 մասից՝ === I. Երկու ճակատ === Առաջին գլխում Դարբինյանը գրում է, որ «հայ ազգն իր պատմության վերջին շրջանում եղել է երկու մեծ ժողովուրդների՝ ռուսի և թուրքի լծի տակ և հզորապես ենթարկվել է նաև նրանց մտավոր ու բարոյական ազդեցությանը», սակայն «...մինչդեռ, մի կողմից՝ քաղաքական պայմանները, մյուս կողմից՝ հայ ժողովրդի սահմանափակ ուժերը թույլ չէին տալիս, որ այդ պայքարը լիներ երկու ճակատների վրա էլ միաժամանակ և միևնույն թափով»։ 1920 թվականի դրությամբ, ըստ Դարբինյանի, «...հայությունն իրոք կռվել է միայն մեկ ճակատի, թուրքական ճակատի վրա»։ Ընդ որում, վկայում է Դարբինյանը, «թուրքը ճնշել է միայն գերազանցապես իր ֆիզիկական զորությամբ, իր քաղաքական կազմակերպությամբ։ Այդ պատճառով հայ ազատագրական կռիվը թուրքի դեմ կրել է գերազանցապես ֆիզիկական և քաղաքական բնույթ»։ Սակայն ընդհանրապես այլ «...պատկեր է ներկայացնում հայ ժողովրդի ազգային պայքարի երկրորդ մեծ ճակատը՝ ռուսական ճակատը», քանի որ «կրոնական մեծ տարբերություն հայ և ռուս ժողովուրդների միջև չի եղել, ինչպես նաև չի եղել կուլտուրաների խոշոր տարբերություն»<ref name="ՌՎ1920_3_8" />։ {{քաղվածքի սկիզբ}}Կրոնական մեծ տարբերություն հայ և ռուս ժողովուրդների միջև չի եղել, ինչպես նաև չի եղել կուլտուրաների խոշոր տարբերություն։ Ռուս ազգը հանձին իր պետության և ոչ միայն նվաճել էր ֆիզիկապես հայ ժողովրդի մի մեծ հատվածը, ոչ միայն ճնշում էր այն քաղաքականապես, այլ ամեն ջանք էր թափում տարրալուծելու հայ ազգությունը, ձուլելու այն իր մեջ և կուլտուրապես ու բարոյապես դիմազուրկ անելու։ Ռուս պետության այս հայակործան քաղաքականությանը նպաստում էին մեծապես և մեր երկրի տնտեսական պայմանները, որոնց շնորհիվ հայ բուրժուազիան և հայ ինտելիգենցիան դուրս էին եկել իրենց հայրենիքի սահմաններից և կենտրոնացել օտար վայրերում՝ Թիֆլիս, Բաքու, Մոսկվա... Կտրված իրենց հայրենի հողից և հարազար ժողովրդից՝ հայ ինտելիգենցիան և հայ բուրժուազիան հարաճունորեն ենթարկվում էին այլասերման, օտարացման, բարոյալքման։ Աստճանաբար, միշտ ավելի սպառնական չափերով ռուսական ոգին, ռուսական կուլտուրան իր տիրական դրոշմն էր դնում հայ ինտելեգենցիայի և հայ բուրժուազիայի մտքի և զգացմունքների վրա։ Եվ պատմության դառն հեգնանքով մեր ազգի ռուսահայ հատվածի ամենաբարեկեցիկ և ուսյալ տարրերը, որոնք ուրիշ ազգերի մեջ սովորաբար ազգային կուլտուրայի գլխավոր մշակներն ու սպասավորներն են լինում, մեզ մոտ հետզհետե կորցնում էին իրենց ազգային դիմագիծը, իրենց բնական կապերը հարազար ժողովրդի հետ, անդիմադրելիորեն տոգորվում էին օտար գաղափարներով, օտար տրամադրություններով ու օտար մղումներով։ Բնական է, որ այս հանգամանքը մահացու հարված էր հասցնում մեր ազգային ուրույն կուլտուրայի զարգացման:{{քաղվածքի ավարտ}} «Հայ քաղաքական ղեկավար շրջանները, ստիպված լինելով ուղղել իրենց բովանդակ ուժերը թուրքական ճակատի վրա, հանկարծ զարհուրանքով նկատել են այդ վտանգը և զգացել են, թե որ աստիճան անպաշտպան է մնացել հայ ժողովրդի թիկունքը - ռուսական ճակատը»<ref name="ՌՎ1920_3_8" />։ «Եվ կարելի է առանց չափազանցնելու ասել, թե ռուսական այն հախուռն օրիենտացիան, որ մենք ընդգրկել էին ազգովի, ոչ թե արդյունք էր ռեալ քաղաքական մտածողության կամ հաշիվների, այլ մի անհաղթելի հասարակական պսիխոզ էր, մասսայական խենթություն»<ref name="ՌՎ1920_3_8" />։ «Վտանգը նրանումն է, որ ռուսական թշնամին մեր մտքի, մեր սրտի, մեր կամքի մեջ է և մեր հոգու ներսից և կարծես ջլատում մեր դիմադրական կարողությունները, ներսից է սպանում մեր ինքնուրույնությունը և անկախությունը»։ Առաջին գլուխը Դարբինյանը եզրակացնում է այն մտքով, որ «ռուսական ճակատի վրա ևս, ինչպես երկար ժամանակ թուրքական ճակատի վրա, մենք պիտի հանդես գանք մեր բովանդակ ազգային ուժով - թե ֆիզիկական, թե մտավոր, թե բարոյական։ Ազգովին մենք պիտի ներշնչենք այն անդրդվելի գիտակցությամբ, որ ռուսն էլ մեր թշնամին է, քանի որ նա չի կամենում հաշտվել Միացյալ և Անկախ Հայաստանի գոյության հետ, և որ մենք կարող ենք կռվել և պետք է կռվենք նրա դեմ»<ref name="ՌՎ1920_3_8" />։ === II. Մոնղոլական և սլավոնական տարերք === [[Պատկեր:118 artashes chilingaryan.jpg|thumb|right|300px|[[Ռուբեն Դարբինյան]]ի լուսանկարը [[Սարդարապատի հերոսամարտի հուշահամալիր]]ի արխիվից]] Երկրորդ մասը Դարբինյանը սկսում է այն բանից, որ անհրաժեշտ է մեր կյանքի բոլոր ասպարեզներում արմատախիլ անել այն գերազանցապես բացասական հետքերը, որ թողել է մեկ դարի ռուսական տիրապետությունը՝ Հայաստանի քաղաքական անկախությունը և հայ ժողովրդի ազգային ինքնորոշումն ապահովելու համար։ Նա գրում է, որ «Ռուսաստանն այսօր պիտի մերժվի մեր կողմից ոչ միայն իբրև քաղաքական զորություն և քաղաքական սիստեմ, այլև իբրև կուլտուրական ազդեցություն, կուլտուրական արժեք»։ «Ռուսական աշխարհակալությունը մահվան է դատապարտված, ինչպես և թուրքականը»։ Դարբինյանը վկայում է, որ «միջազգային ուժերի փոխհարաբերություների արդի շրջանում Ռուսաստանը, ինչպես և Տաճկաստանը, կարող է հաստատել իր գոյությունը և ճանաչվել մեծ պետությունների կողմից՝ իբրև մի սոսկ ազգային պետություն։ Ռուսաստանը չպիտի կարողանա խաղաղություն ձեռք բերել, մինչև որ չհաշտվի այդ իրողության հետ»։ Դեռ 1920 թվականին Դարբինյանը վկայում էր, որ «Սովետական», «խորհրդային» կոչված սիստեմը ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ ռուս ձևափոխված բռնապետություն։ Այդ սիստեմն ունի նույն բռնապետական տենդենցներն ու մեթոդները, ինչ որ մենք ճաշակեցինք ցարերի բռնապետական սիստեմի մեջ»<ref name="ՌՎ1920_8_13">{{գիրք|հեղինակ = Ռուբեն Դարբինյան |վերնագիր = Ռուսական վտանգը |հղում = |հրատարակություն = |վայր = Երևան|հրատարակչություն = «Ուրարդիա» էլեկտրոտպարան |թվական = 1920|հատոր = |էջեր = 8-13|էջերի թիվ = 55|սերիա = |isbn = |տպաքանակ = }}</ref>։ Դարբինյանը գրում է<ref name="ՌՎ1920_8_13" />. {{քաղվածքի սկիզբ}}Հայ ժողովուրդը կարող է և պետք է որդեգրի միայն մի սիստեմ, որ հիմնվում է մեծամասնության կամքի վրա և որ, ուժերի նվազագույն լարումով, ընդունակ կլինի պահպանել երկրի ներքին խաղաղությունը։ Աշխարհիս երեսին այդպիսի մեկ սիստեմ կա միայն, և դա դեմոկրատիան, ռամկավարական հանրապետությունն է։ Փոքրամասնությունը պետք է ենթարկվի մեծամասնությանը։ Այս է հրահանգում մարդկային պատմության իմաստությունը։ Այս է պահանջում և՛ մեր հայրենիքի, մեր ազգի շահը:{{քաղվածքի ավարտ}} Դարբինյանը դիպուկ կարծիք է արտահայտում [[Ռուսական մշակույթ|ռուս մշակույթի]] վերաբերյալ, վկայելով հետևյալը<ref name="ՌՎ1920_8_13" />. {{քաղվածքի սկիզբ}}Սակայն եթե ռուս պետականությունը խորապես ազդել է մեր հանրային մտքի վրա, անհամեմատ ավելի խոր արմատներ է գցել մեր ժողովրդի, մանավանդ վերին խավերի հոգու մեջ ռուսական կուլտուրան։ Ահա թե ինչու ռուսական կուլտուրայի, ռուս կուլտուրական արժեքների վերագնահատությունն այսօր, երբ հայությունը իր ազգային ազատ զարգացման հիմքերն է դնում, դառնում է մի ծայր աստիճան հրատապ խնդիր, հրամայական պահանջ։ Պետք է որ այդ կողմից ևս մենք ճշտենք մեր դիրքերը, պարզենք մեր վերաբերմունքը, ձևակերպենք մեր ազգային շահերին և ոգուն համապատասխան տեսակետներ։ Միայն այդպիսի աշխատանքի միջոցով է որ մենք ի վիճակի պիտի լինենք ազատվելու ոչ միայն ռուս պետականության ծանր լծից, այլ ռուսական կուլտուրայի ստրկությունից:{{քաղվածքի ավարտ}} Հատկանշական է, որ Դարբինյանը կիրառելով «ռուսական ոգի» հասկացությունը, որն, ըստ իրեն, բխում է ռուսական մշակույթից, այդ «ռուսական ոգին» բաժանում է երկու «ներհակ ծայրերի»<ref name="ՌՎ1920_8_13" />. {{քաղվածքի սկիզբ}}Ռուսական ոգին երկու ներհակ ծայրեր ունի։ Մեկը - մոլեգին մղումն է դեպի կոպիտ, բռնի ուժի և նրա պաշտամունքը։ Այդ ձգտումը բնազդական, ես պիտի ասեմ, օրգանական և բնական արտահայտություն է ռուս ժողովրդի երակների մեջ առատորեն հոսող մոնղոլական արյան։ Մյուսը - երազուն է, մեղկ, տարտամ, խորհրդապաշտ (միստիկ), անգործնական, կամազուրկ։ Դա ծնունդ է ռուսի սլավոնական արյան։ Մոնղոլական տարրը միշտ ակտիվ է ռուս ժողովրդի ոգու մեջ, մինչդեռ սլավոնականը գրեթե միշտ պասիվ, կրավորական։ Այդ պատճառով հաղթողն էր գրեթե միշտ մոնղոլական տարրը։ Ցարական ռեժիմը մոնղոլական ոգու, մոնղոլական տարրի տիրապետությունն էր Ռուսաստանում։ Ռուսական ընդդիմադիր, ազատական հոսանքները սլավոնական տարրն էին ներկայացնում:{{քաղվածքի ավարտ}} === III. Ռուսական ոգու երկություն և հիվանդություն === Երրորդ գլխում Ռուբեն Դարբինյանը գրում է, որ դարերի ընթացքում ռուս բռնակալական ռեժիմը ճնշել, աղճատել, այլանդակել է ռուս ժողովրդի, մանավանդ ռուս մտավորականության հոգեկան աշխարհը, «մեծապես նպաստել է նրա հիվանդոտ կողմերի զարգացման, հրեշավոր չափերով ուժ է տվել այն ծայրահեղ, ներհակ հակումներին, որոնցով ի բնե այնքան հարուստ է ռուսական ոգին»։ Հեղինակը վկայում է, որ ռուս ժողովուրդը տառապում է նիհիլիզմով, մաքսիմալիզմով, բոլշևիզմով, որոնք «ռուս վատառողջ ոգու հիվանդոտ արգասիքներն են»։ Եվ, ըստ Դարբինյանը, «այս հոսանքները հիմնված են իրականության անպայման, անվերապահ ժխտման վրա»<ref name="ՌՎ1920_13_20">{{գիրք|հեղինակ = Ռուբեն Դարբինյան |վերնագիր = Ռուսական վտանգը |հղում = |հրատարակություն = |վայր = Երևան|հրատարակչություն = «Ուրարդիա» էլեկտրոտպարան |թվական = 1920|հատոր = |էջեր = 13-20|էջերի թիվ = 55|սերիա = |isbn = |տպաքանակ = }}</ref>։ Բացի այդ, Դարբինյանի կարծիքով, «ռուսական ոգու մեջ կա նաև մի մոլեգին օրգանական մղում ժխտելու, մերժելու Արևմտյան Եվրոպայի կուլտուրան և ես պիտի ասեմ նույնիսկ, առհասարակ ամեն մի կուլտուրա»։ Դարբինյանը գրում է<ref name="ՌՎ1920_13_20" />. {{քաղվածքի սկիզբ}} Թշնամանքը դեպի կուլտուրական աշխարհն ու արժեքները, ատելիությունը դեպի քաղաքակիրթ մարդկությունը չափազանց ուժեղ է ռուս ժողովրդի մեջ և անկասկած ունի մոնղոլական ծագում, և այդ պատճառով նա այնքան հեշտությամբ և ոգևորությամբ յուրացնում է արևմտյան կուլտուրային հակառակ գաղափարներն ու նշանաբանները։ Այդ գաղափարներն ու նշանաբանները խոսում են ռուս ժողովրդի սրտի, հոգու խորքերից։ Այս տեսակետով ռուս ժողովուրդը կարող է համեմատվել միայն իր արյունակից թուրք-թաթարական ցեղի հետ։ Եվ իզուր չէ, որ ասում են՝ քերիր ռուսի կեղևը, և դուրս կգա թաթարը։ Եվ, իրավ, Արևմուտքը, Եվրոպան, ռուսական ոգու կեղևն է միայն կազմում, իսկ նրա էությունը արևելյան է, ասիական, մոնղոլական։ Արևմուտքը և Արևելքը, Եվրոպան ու Ասիան, սլավոնն ու մոնղոլը ռուսական ոգու մեջ դարերի ընթացքում չեն կարողացել հաշտվել, ձուլվել և մի ներդաշնակ ու օրգանական միություն կազմել։ Նրանք միշտ մնացել են անհաշտ, հակամարտ և մի ջլատիչ, տանջալից երկություն են առաջ բերել, մի մեծ, անանցելի վիհ են բացել ռուս մարդու հոգու մեջ։ Այդ պատճառով ռուսական ոգին եղել է հեղափոխ, հախուռն, երերուն, տարտամ:{{քաղվածքի ավարտ}} Ռուբեն Դարբինյանը վկայում է, որ ռուսական ոգու լավագույն մարմնավորումը ռուս մտավորականությունն է, իսկ ռուսական ոգու լավագույն արտահայտիչը, հայելին, ռուս գրականությունն է<ref name="ՌՎ1920_13_20" />։ Հեղինակը համոզված է, «հիվանդ է այդ աշխարհը խորապես, այլանդակ է իր արտահայտությունների, իր մղումների մեջ։ Սարսափ է ներշնչում նա ամեն մի առողջ, նորմալ մարդու։ Շինարար տիպեր, դրական երևույթներ չկան այդ աշխարհում։ Ամեն ինչ խարխափում է երկու ծայրահեղությունների մեջ»։ Դարբինյանի կարծիքով, «լինել ոչ ազգասեր և ոչ հայրենասեր՝ դա ռուս ինտելիգենտի առաջին պահանջն է»<ref name="ՌՎ1920_13_20" />։ === IV. Ազգամերժ ոգի և այլասերում === {{տես նաև|Ռուսական մշակույթ}} Չորրորդ գլխում Դարբինյանը վկայակոչում է, որ «ազգությունն է հիմնական ճանապարհը մարդկային առաջադիմության։ Ազգության ինքնահատուկ ձևով է միայն, որ կատարվում է մարդկային ստեղծագործող աշխատանքը, կերտվում են մարդկության գերագույն արժեքները։ Ամեն մի առողջ կուլտուրա ծագում է և ծաղկում է ազգային հիմքի վրա։ Ազգությունը հզորագույն ազդակը, գերագույն ֆակտորն է ամեն մի կուլտուրայի»։ Բացի այդ, Դարբինյանը հետաքրքիր համեմատություն է անում. «Ազգությունը հիմք, նախապայմանն է միջազգայնության, ինչպես կապիտալիզմը հիմքն է ու նախապայմանը սոցիալիզմի։ Ամբողջ թափով նպաստել ազգության զարգացմանը՝ նշանակում է լավագույն կերպով նպաստել միջազգայնությանը»<ref name="ՌՎ1920_21_25">{{գիրք|հեղինակ = Ռուբեն Դարբինյան |վերնագիր = Ռուսական վտանգը |հղում = |հրատարակություն = |վայր = Երևան|հրատարակչություն = «Ուրարդիա» էլեկտրոտպարան |թվական = 1920|հատոր = |էջեր = 21_25|էջերի թիվ = 55|սերիա = |isbn = |տպաքանակ = }}</ref>։ Ինչ վերաբերվում է Ռուսաստանին, Դարբինյանը պնդում է, որ «ռուսական պետությունը հիմնված էր բազմաթիվ ազգությունների և ցեղերի ստրկացման վրա։ Բռնի ուժի զորությամբ էր միայն, որ տիրող ռուս ազգը կարողանում էր իր լծի տակ պահել բոլոր այլազգի տարրերին»։ Դարբինյանը կարծում է, որ մշակույթը Ռուսաստանի միջոցներից մեկն է հարևան ազգերին կառավարելու համար<ref name="ՌՎ1920_21_25" />. {{քաղվածքի սկիզբ}}Նրա կուլտուրան չէր կարող խորը թափանցել այդ տարրերի մեջ, և հազիվ ի վիճակի էր այլասերել, ապազգայնացնել նրանց վերին խավերը։ Պետությունը չէր կարող և չէր կամենում առողջ ազգային հիմերի վրա դնել բովանդակ երկրի և ժողովուրդնիեր զարգացումը, որովհետև այդ պիտի նշանակեր զարկ տալ կենտրոնախույս ուժերի աճման, այդ պիտի նշանակեր նաև առաջից հաշտվել այդ ուժերի ազատագրման անխուսափելիության հետ։ Մի խոսքով, այդ պիտի նշանակեր գիտակցորեն ընդառաջ գնալ այլազգի զանգվածների անջատմանը տիրող ռուս ազգից և հրաժարվել վերջինիս պատմական նվաճումներից, առանձնահատկություններից, արտոնություններից:{{քաղվածքի ավարտ}} Մի խոսքով, Դարբինյանի կարծիքով, ռուսական մշակույթը, «ինքը դրված չլինելով առողջ հիմքերի վրա, սերմանում էր անտարբերություն կամ արհամարհանք դեպի ազգային իդեալները, դեպի ազգային ազատագրական պայքարը, դեպի այլազան ազգությունների ուրույն կուլտուրաները։ Նա ոչ միայն խթան չէր, այլև արգելք էր այդ ուրույն կուլտուրաների բնականոն զարգացման համար։ Նա տանում էր դեպի այլասերում, դեպի ապազգայնացում»<ref name="ՌՎ1920_21_25" />։ === V. Թեոկրատիկ պետություն և ապազգային մտայնություն === Հինգերորդ գլխում Դարբինյանն առաջ է քաշում այն թեզը, որ «որպես թեոկրատիկ պետություն, Ռուսաստանն ապազգային, աշխարհաքաղաքացիական, աշխարհակալական պետություն էր։ Ազգային պետություն նա չէր և չէր էլ կարող լինել»։ Բացի այդ, Դարբինյանի կարծիքով, «ռուսական հսկայավիթխար կայսրությունը շինված էր բռնի ուժով և կառավարվում էր սվինով ու մտրակով, հրով ու սրով։ Արտաքին նվաճումներ և ներքին պրոբլեմներ (ջարդեր) - ահա այն միջոցը, որով պահպանվում էր ռուս պետական սիստեմը»։ Ռուբեն Դարբինյանը տեսակետ է հայտնում, որ «ոչ մի երկիր, ոչ մի ժողովուրդ չէ հայտնաբերել ազգասիրության, հայրենասիրության պակասի կամ բացակայության այնպիսի հրեշավոր օրինակներ, ինչպես այդ մենք տեսանք ճապոնական և վերջին համաշխարհային պատերազմների ժամանակ և՛ ռուս ինտելիգենցիայի, և՛ ռուս հասարակության ամենալայն խավերի մեջ»<ref name="ՌՎ1920_25_29">{{գիրք|հեղինակ = Ռուբեն Դարբինյան |վերնագիր = Ռուսական վտանգը |հղում = |հրատարակություն = |վայր = Երևան|հրատարակչություն = «Ուրարդիա» էլեկտրոտպարան |թվական = 1920|հատոր = |էջեր = 25-29|էջերի թիվ = 55|սերիա = |isbn = |տպաքանակ = }}</ref>։ Դարբինյանը վկայում է<ref name="ՌՎ1920_25_29" />. {{քաղվածքի սկիզբ}}Ռուս ինտելիգենցիան իր գաղափարական քարոզով ու ազդեցությամբ հզորապես նպաստել է հպատակ ազգերի կրթական դասի այլասերման, բարոյալքման, ապազգայնացման, օտարացման, կասեցրել է նրա ազգային երանգը, թմրեցրել է նրա մեջ ազգային արժանապատվության զգացումը և թունավորել է նրամ մեջ ազգային արժանապատվության զգացումը և թունավորել է նրա ազգային գիտակցությունը իր ցնորական տեսություններով ու վատառողջ մտքերով և երազներով։ Իր արհամարհանքով ու ծաղրով նա սիստեմատիկաբար ներշնչել է նպատակ ազգությունների կրթվող դասին մի հրեշավոր մտայնություն, որի պատճառով մարդիկ սկսել են ամաչել իրենց ազգային ծագումից, քաշվել իրենց մայրենի լեզվից, իրենց հարազատ միջավայրից... {{քաղվածքի ավարտ}} === VI. Անհատի ազատություն և ազգություն === [[Պատկեր:Ruben Darbinyan in Yerevan Prison 1921.png|մինի|աջից|350px|Ռուբեն Դարբինյանը [[Երևանի բանտ]]ում՝ [[Խորհրդային կարգերի հաստատումը Հայաստանում|Խորհրդային Ռուսաստանի կողմից Հայաստանի Հանրապետության օկուպացումից]] հետո, [[1921]] հունվար]] Այդ գլխում Դարբինյանը կարծիք է արտահայտում, որ «բոլոր հպատակ ազգերից, որոնք ապրել են ռուսական լծի [ էջ ]տակ, հայ ժողովուրդը, եթե չհաշվենք միայն հրեաներին, թերևս ամենից ավելին աննպաստ պայմանների մեջ է եղել ազգային ինքնապաշտպանության ու զարգացման տեսակետով և բոլորից ավելի խորը կերպով կրել է ռուսական կուլտուրայի այլասերող ազդեցությունը»<ref name="ՌՎ1920_29_33">{{գիրք|հեղինակ = Ռուբեն Դարբինյան |վերնագիր = Ռուսական վտանգը |հղում = |հրատարակություն = |վայր = Երևան|հրատարակչություն = «Ուրարդիա» էլեկտրոտպարան |թվական = 1920|հատոր = |էջեր = 29-33|էջերի թիվ = 55|սերիա = |isbn = |տպաքանակ = }}</ref>։ === VII. Լեզուն === VII գլխում Դարբինյանը վկայում է, որ «ամեն մի ազգի կուլտուրական ստեղծագործության ամենամեծ գործիքն է նրա լեզուն։ Եթե լեզուն դրված է այնպիսի անբնական պայմանների մեջ, որ նա չի կարող զարգանալ բնականոն կերպով, ապա վտանգվում է նաև ազգային կուլտուրայի նորմալ զարգացումը»։ Բացի այդ, հեղինակը վկայակոչում է այն փաստը, որ<ref name="ՌՎ1920_33_36">{{գիրք|հեղինակ = Ռուբեն Դարբինյան |վերնագիր = Ռուսական վտանգը |հղում = |հրատարակություն = |վայր = Երևան|հրատարակչություն = «Ուրարդիա» էլեկտրոտպարան |թվական = 1920|հատոր = |էջեր = 33-36|էջերի թիվ = 55|սերիա = |isbn = |տպաքանակ = }}</ref>. {{քաղվածքի սկիզբ}}Ռուսերենի տիրապետությունը մեր բարձր դասերի մեջ ոչ թե մի օտար լեզվի գիտություն էր սոսկ, այլ բացարձակ վտարումն մայրենի լեզվի, հայերենի։ Մեր կրթված դասերը ոչ միայն սովորում էին խոսել ռուսերեն, այլ և մտածել ռուսերեն ու միաժամանակ արհամարհել իրենց մայրենի լեզուն։ Հայկական լեզվի, հետևաբար նաև հայկական կուլտուրայի զարգացման համար սա մի մեծ, անչափելի չարիք և դժբախտություն էր։ Եվ մեր ազգային այլասերման առաջին և ամենագլխավոր պատճառը այդ էր։ Աղճատվում, այլանդակվում էր հայ անհատի հոգեկան աշխարհը. ընթանում, աղավաղվում, հյուծվում էին հայ անհատի ստեղծագործական կարողությունները. Եվ դրա հետ միաժամանակ աղճատում, անդամալուծում էր և մեր բովանդակ կուլտուրայի զարգացումը:{{քաղվածքի ավարտ}} {{քաղվածքի սկիզբ}}Երկու տարի է, որ գոյություն ունի հայկական պետությունը։ Բայց մինչև օրս էլ, անգամ մեր պետական հաստատությունների մեջ, ռուսերենը շարունակում է պահպանել իր տիրապետող դիրքը։ Մենք մտցնում ենք այժմ ազգայնացնում, մենք ձգտում են հաստատել հայերենի տիրապետությունը մեր բոլոր պետական ու հասարակական հիմնարկությունների մեջ։ Սակայն կարո՞ղ ենք մենք հաջողություն ունենալ, եթե ռուսերենը տակավին շարունակում է իշխել մեր դպրոցում, մեր ընտանիքում, մեր բարձր, կրթված դասերի մեջ:{{քաղվածքի ավարտ}} Դարբինյանի կարծիքով, «օտար լեզուների գիտությունը պարտադիր պիտի լինի ամենի մի կրթված հայի համար։ Բայց նախ՝ ոչ մի օտար լեզու, որքան էլ նա բարձր ու կարևոր լինի, չի կարող բռնել և չպետք է բռնի մայրենի լեզվի տեղը, և երկրորդ՝ օտար լեզուների մեջ անպայման գերադասություն պիտի տրվի համաշխարհային լեզուներին, այսինքն՝ անգլերենին, ֆրանսերենին կամ գերմաներենին»։ Բացի այդ, «քայլ առ քայլ ռուսական ամբողջ ճակատի վրա ռուս լեզուն անխնայորեն, անվերապահորեն դուրս պիտի շպրտվի այն բոլոր դիրքերից, որոնք ամենայն իրավամբ պիտի պատկանեն մեր պետական և ազգային լեզվին՝ հայերենին»<ref name="ՌՎ1920_33_36" />։ Դարբինյանը կարծում է, որ<ref name="ՌՎ1920_33_36" />. {{քաղվածքի սկիզբ}}Ամեն մի գիտակից հայ ամենից առաջ պիտի կռվի ինքն իր դեմ, իր ռուսերեն խոսելու վատ սովորության դեմ։ Ոչ միայն իր հասարակական պարտականությունները կատարելիս, այլև իր մասնավոր հարաբերությունների մեջ ամեն մի հայ ինտելիգենտ պիտի աշխատի խոսել հայերեն և հայերեն խոսելը սովորություն պիտի դարձնի։ Բոլոր ուժերով մենք պետք է ձգտենք արմատախիլ անել հասարակության մեջ տիրող այն ախտավոր մտայնությունը, որով ռուսերեն խոսելը համարվում է բարեկրթության նշան, բարձր տոն։ Ամեն մի հայ պիտի սովորի հարգել, սիրել իր մայրենի լեզուն, պարծենալ հայերենի լավ գիտությամբ, մարզել իր միտքը հայ լեզվով։ Հայ լեզուն պիտի լսվի ամենուրեք - ոչ միայն պետական հաստատությունների մեջ և դպրոցներում, այլև փողոցներում, հրապարակներում, ընտանիքի մեջ, մասնավոր զրույցների ժամանակ, հասարակական ժողովներում։ [ էջ ]Եվ միայն այսպես է, որ մենք պիտի կարողանանք իրապես ազգայնացնել, հայացնել մեր անհատական ու հասարակական կյանքը և ազատվել ռուս լեզվի լծից, ստրկությունից:{{քաղվածքի ավարտ}} === VIII. Սոցիալիստական պսիխոզ և հակազգային տենդենց === {{տես նաև|Սոցիալիզմ}} Ռուբեն Դարբինյանի կարծիքով, Հայաստանի հասարակական կյանքի «ոչ մի ասպարեզում թերևս այնքան ցայտուն կերպով հրապարակ չի գալիս ռուսական ազդեցությունը, որքան «քաղաքական աշխարհահայեցողության ձևավորման մեջ»<ref name="ՌՎ1920_36_41" />։ Դարբինյանի կարծիքով, «Ռուսական ազդեցությունը, - եթե մենք վերցնենք ռուս ինտելիգենցիայի մեջ տիրող մտայնությունը միայն, - արտահայտվում է երկու շատ բնորոշ կողմերով։ Առաջինը սոցիալիստական այն պսիխոզն է, որով ռուս կրթված հասարակությունը վարակված է անդիմադրելի ուժով ու ոչ մի երկրի մեջ չտեսնված չափերով։ Երկրորդը ապազգային կամ հակազգային այն տենդենցն է, որի նման դժվար է գտնել մի որևէ այլ ժողովրդի և ինտելիգենցիայի մեջ»<ref name="ՌՎ1920_36_41" />։ Դարբինյանը ութերորդ գլուխը եզրահանգում է հետևյալ մտքով<ref name="ՌՎ1920_36_41">{{գիրք|հեղինակ = Ռուբեն Դարբինյան |վերնագիր = Ռուսական վտանգը |հղում = |հրատարակություն = |վայր = Երևան|հրատարակչություն = «Ուրարդիա» էլեկտրոտպարան |թվական = 1920|հատոր = |էջեր = 36-41|էջերի թիվ = 55|սերիա = |isbn = |տպաքանակ = }}</ref>. {{քաղվածքի սկիզբ}}Անտարակուսելի է, որ ռուս սոցիալիստական պսիխոզը շատ ուժեղ չափով վարակել է նաև ռուսահայ ինտելիգենցիան և ռուսահայ քաղաքական միտքը։ Ռուսի ազդեցությունը ակնհայտ կլինի միանգամայն, եթե համեմատության դնենք իրար ռուսահայ և թուրքահայ, կամ, առհասարակ, ոչ ռուսահայ ինտելիգենտին։ Կույր, հիվանդագին հակում դեպի սոցիալիստական գաղափարները և անդիմադրելի, մոլեգին ձգտում, ինչ գնով էլ լինի, այդ գաղափարները իրականացնելու կյանքի մեջ. ահա մի գիծ, որից իսպառ զուրկ է թուրքահայը, բուլղարահայը, ամերիկահայը, եգիպտահայը և այլն, և որ ա՛յնքան զարմանալի կերպով հատկանշում է ռուսա [ էջ ]հայ ինտելիգենտին, ինչպես և ռուս ինտելիգենտին։ Եվ մինչև որ ռուսահայ ինտելիգենցիան չթոթափի իր վրայից ռուսական ազդեցությունները, նա չպիտի կարողանա ազատվել նաև ռուս սոցիալիստական պսիխոզից, ռուս սոցիալիստական ռոմանտիզմից, որն այնքան խանգարում է հայ քաղաքական մտքի զգաստացմանը և հստակ, պարզորոշ ձևակերպմանը:{{քաղվածքի ավարտ}} === IX. Ազգային այլասերում և քաղաքական մտքի զարգացում === Իններորդ գլխում Դարբինյանը վկայում է, որ ռուսաստանյան «ապազգային կամ հակազգային տրամադրություններն ու մտայնությունը իրենց խորը կնինքն են դրել» նաև Հայաստանի և հայերի «քաղաքական աշխարհայեցողության վրա»<ref name="ՌՎ1920_41_44">{{գիրք|հեղինակ = Ռուբեն Դարբինյան |վերնագիր = Ռուսական վտանգը |հղում = |հրատարակություն = |վայր = Երևան|հրատարակչություն = «Ուրարդիա» էլեկտրոտպարան |թվական = 1920|հատոր = |էջեր = 41-44|էջերի թիվ = 55|սերիա = |isbn = |տպաքանակ = }}</ref>։ Դարբինյանը գրում է<ref name="ՌՎ1920_41_44" />. {{քաղվածքի սկիզբ}}Ճիշտ է, մեր ժողովրդի ազգային բնազդը՝ հակառակ բոլոր աննպաստ պայմաններին՝ միշտ էլ եղել է շատ ուժեղ և նույնիսկ անհաղթելի։ Սակայն մեր կրթված դասերը, շնորհիվ այն հանգամանքին, որ կտրվել են հայության մայր զանգվածից, շատ հեշտությամբ են ենթարկվել ռուսական մտքի ապազգայնացնող ազդեցության։ Հայ ինտելիգենցիան մասնավորապես մի զարմանալի տկարություն էր երևան բերում հանդեպ ապազգգային կամ հակազգային գաղափարների։ Այս տեսակետով առանձնապես ուշագրավ է վերջին երկու տասնամյակի ընթացքում մեր ինտելիգենցիայի և մեր քաղաքական մտքի զարգացումը։ Մեր կողմից՝ մեր ինտելիգենցիայի մի շատ զգալի մասը միանգամայն օտարանում, հեռանում էր հայ քաղաքական կյանքից և անձնատուր լինում հասարակական գործունեության ռուս միջավայրի մեջ ու սկսում ապրել անվերապահորեն ռուսական շահերով, մյուս կողմից՝ հայ ինտելիգենցիայի մի մասը, որ կապված էր հայ ժողովրդի և իրականության հետ, սկսում էր հետզհետե, միշտ ավելի ու ավելի ուժեղ կերպով, ներշնչվել ապազգային, իսկ երբեմն նույնիսկ հակազգային տրամադրություններով, սկսում էր տոգորվել ապազգային գաղափարներով ու մղումներով, աշխատելով միաժամանակ ապազգայնորեն գունավորել այն քաղաքական կազմակերպությունների աշխարհայեցողությունը, որոնք կանգնած էին ազգային տեսակետի վրա և հետապնդում էին գերազանցապես ազգային նպատակներ։ Ապազգայնացման այս պրոցեսը, որ կատարվում էր այս երկու ուղղությամբ, մեծապես կասեցնում էր մեր ժողովրդի ազգային կամքը և անչափելի վնասներ հասցնում մեր ազգային դաստին:{{քաղվածքի ավարտ}} === X. Ռուսասիրություն === Տասերորդ գլխում Ռուբեն Դարբինյանը վկայում է, որ Հայ Հեղափոխական Դաշնակցությունը «էապես տարբերվում էր հայության այս կամ այն հատվածի մեջ ծագած քաղաքական կազմակերպություններից։ Այդ այն է, որ, մինչ՝ բոլոր հայ քաղաքական կազմակերպությունները հատվածային բնույթ ունեին և գործում էին միայն մի որոշ, սահմանափակ շրջանում, Հ.Յ. Դաշնակցությունը, ընդհակառակը, հայ քաղաքական դատի շնորհիվ, համազգային և համատարած մի հսկա կազմակերպություն էր»<ref name="ՌՎ1920_45_47" />։ Դաշնակցության մեջ, Դարբինյանը վկայությամբ, հավաքված էին «և՛ ռուսահայեր, և տաճկահաեր, և ամերիկահայեր, և եգիպտահայեր», ուստի «օտար ազդեցությունները, եթե երբեմն այս կամ այն պատճառով զգալի էին դառնում, ամեն պարագային տակ չէին կարող տևականորեն իշխել Հ.Յ. Դաշնակցության մեջ, որովհետև միշտ կար կամ առաջ էր գալիս այնտեղ հակակշիռ մի ուժ, որը ի վերջո վերականգնում էր խախտված հավասարակշռությունը։ Իսկ հավասարակշռություն պահողը կուսակցության մեջ ազգային դատն էր»։ Այս գլխում հեղինակը վկայում է, որ «ռուսահայերի նկատմամբ ռուսական ուժեղ ազդեցությունը անտարակուսելի է անշուշտ»<ref name="ՌՎ1920_45_47" />։ Դարբինյանը այս գլուխը եզրահանգում է հետևյալ մտքով<ref name="ՌՎ1920_45_47">{{գիրք|հեղինակ = Ռուբեն Դարբինյան |վերնագիր = Ռուսական վտանգը |հղում = |հրատարակություն = |վայր = Երևան|հրատարակչություն = «Ուրարդիա» էլեկտրոտպարան |թվական = 1920|հատոր = |էջեր = 45-47|էջերի թիվ = 55|սերիա = |isbn = |տպաքանակ = }}</ref>. {{քաղվածքի սկիզբ}}Բալկանյան պատերազմի և 1914 թվի հաշախարհային հրդեհի ժամանակ Հ.Յ. Դաշնակցությունն իր աչքերը կրկին հառեց դեպի սահմանի այս կողմը, իսկ 1917 թվի փետրվարյան հեղափոխությունը եկավ ու վերստին ջերմացրեց հայ ժողովրդի, ինտելիգենցիայի և մասնավորապես Հ.Յ. Դաշնակցության սառած զգացումները հանդեպ Ռուսաստանի։ Թվում էր, թե ցարական սև ռեժիմի անկման հետ միասին, չքացավ նաև այն մղձավանջային ճնշումը, որով ռուս պետությունը կաշկանդում էր հայ ժողովրդի ազատ զարգացումը։ Թվում էր, թե ռուս հեղափոխական կուսակցությունները այլևս չպիտի կամենան ստորադաս, հպատակ վիճակի մեջ պահել հայ ժողովուրդը, ինչպես և այլ օտարազդի ժողովուրդները։ Սակայն դեպքերը նորից մի նոր, մեծ հուսախաբություն առաջ բերին հայ ժողովրդի և նրա ղեկավար քաղաքական շրջանների մեջ:{{քաղվածքի ավարտ}} === XI. Ռուսական իմպերիալիզմ և նրա արտահայտություններ === Այս գլխում Ռուբեն Դարբինյանը վկայում է, որ «ինչպես բովանդակ հայության, այնպես էլ հայ քաղաքական ղեկավար տարրերի վերաբերմունքը դեպի ռուսներն ու Ռուսաստանը մինչև վերջին ժամանակ կրում էր բացահայտորեն ռոմանտիկ բնույթ»։ Տասնմեկերորդ գլխում հեղինակը վկայում է<ref name="ՌՎ1920_47_50">{{գիրք|հեղինակ = Ռուբեն Դարբինյան |վերնագիր = Ռուսական վտանգը |հղում = |հրատարակություն = |վայր = Երևան|հրատարակչություն = «Ուրարդիա» էլեկտրոտպարան |թվական = 1920|հատոր = |էջեր = 47-50|էջերի թիվ = 55|սերիա = |isbn = |տպաքանակ = }}</ref>. {{քաղվածքի սկիզբ}}Ռուսը, ինչ դրոշակով ու նշանաբանով էլ նա հրապարակ գա, աշխարհակալ է պատմականորեն. ամեն մի ռուս իշխանության մեջ, որքան էլ նա սոցիալիստական գունավորում ունենա, անխուսափելի կերպով պիտի երևան գան ռուս ժողովրդի ազգային ձգտումները, որոնք աշխարհակալական են անպայման։ Այս է այն հրահանգը, որ տալիս է մեզ ռուս ժողովրդի պատմությունը, ռուս կուսակցությունների գործունեությունը, ռուս պետության շահը և ռուս հեղափոխության վախճանական ընթացքը։ Այս է քաղաքական այն ռեալ տեսակետը, որով մենք պետք է ղեկավարվենք ճշտելու համար մեր դիրքը հանդեպ Ռուսաստանի, ռուս ժողովրդի և ռուս այլևայլ կուսակցությունների։ Ռուսական քաղաքականությունը, լինի դա ցարական, էսէրական թե բոլշևիկյան, միշտ եղել է նենգ ու երկդիմի՝ մանր ազգերի նկատմամբ։ Նենգ ու երկդիմի է եղել նա միշտ և է այսօր նաև՝ հայ ազգի վերաբերմամբ։ Այս մասին է, որ այսուհետև չպետք է լինի այլևս ոչ մի տարակույս:{{քաղվածքի ավարտ}} === XII. Երեկ և այսօր === Եզրափակիչ գլխում Ռուբեն Դարբինյանը վկայում է, որ «Ռուսաստանի տարերային և խուճապային փախուստը տաճկական ճակատից 1917 թվականին, որ ողբերգական վիճակի մատնեց ամբողջ հայ ժողովուրդը, մահացու վտանգ ստեղծելով վերջինիս ֆիզիկական գոյության համար, մի մեծ, իր նշանակությամբ անչափելի իրողություն էր, որ կոչված էր հիմնական հեղաշրջում առաջ բերելու թե հայ ժողովրդական մասսաների և թե հայ քաղաքական ղեկավար տարրերի հոգեբանության մեջ»<ref name="ՌՎ1920_50_55">{{գիրք|հեղինակ = Ռուբեն Դարբինյան |վերնագիր = Ռուսական վտանգը |հղում = |հրատարակություն = |վայր = Երևան|հրատարակչություն = «Ուրարդիա» էլեկտրոտպարան |թվական = 1920|հատոր = |էջեր = 50-55|էջերի թիվ = 55|սերիա = |isbn = |տպաքանակ = }}</ref>։ Վերջին գլխում հեղինակը համեմատում է Հայաստանի և Վրաստանը աշխարհագրական դիրքը, արտաքին վտանգները և դրանց հիման վրա կառուցվող վերաբերմունքը դեպի Ռուսաստան<ref name="ՌՎ1920_50_55" />։ Բացի այդ, Դարբինյանը գրում է, որ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին Հայաստանը «...չէր գիտակցում՝ կամ չէր կամենում գիտակցել քաղաքական այն պարզ ճշմարտությունը, թե ռուսը, որին նա բարեկամ է համարում, անհամեմատ ավելի մեծ թշնամի է դաշնակից պետությունների համար, քան թուրքը։ Հետևաբար բարեկամությունը ռուսի հետ կասկածելի և վտանգավոր էր դարձնում նաև հայի դիրքը և քաղաքականությունը դաշնակից մեծ տերությունների աչքում»<ref name="ՌՎ1920_50_55" />։ Դարբինյանը շարունակում է. «Համաշխարհային պատերազմի հոգեբանական ազդեցության տակ հայ ժողովուրդը ոչ միայն շարունակում էր թյուրիմացությամբ ռուսին համարել դաշնակիցների բարեկամը, այլև ի վիճակի չէր որևէ ընտրություն անելու նրանց միջև, մերժելու մեկի թեկուզ փոքրիկ անմիջական օգնությունը՝ ստանալու համար մյուս մեծ, թեև ոչ անմիջական աջակցությունը»<ref name="ՌՎ1920_50_55" />։ Դարբինյանը առաջ է քաշում կարևոր մի միտք<ref name="ՌՎ1920_50_55" />. {{քաղվածքի սկիզբ}}Մի այսպիսի կացության մեջ, երբ հայ ժողովուրդը մեկ կողմից՝ գտնում էր արտաքին կործանարար ուժի շարունակական [ էջ ] ահեղ ճնշման տակ և մյուս կողմից՝ արտաքին օգնության հրամայական կարիք էր զգում, անկարելի էր հայ քաղաքական մտքի ազատ, անկաշկանդ ու անկախ զարգացումը, նրա կատարյալ ազատագրումը զանազան «պատմական» օրիենտացիաներից և անվերապահ որդեգրումը միակ նպատակահարմար ու տևական օրիենտացիայից - '''հայկական օրիենտացիայի'''։ Սակայն մեր երկամյա անկախ քաղաքական գոյությունը և մեր ազգային ազատագրական պայքարը, որ մենք հարկադրեցինք մղել գրեթե միայն մեր սեփական ուժերով, չէին կարող խոր ակոսներ չփորել մեր հոգու մեջ:{{քաղվածքի ավարտ}} Շարունակելով միտքը, հեղինակը վկայում է<ref name="ՌՎ1920_50_55" />. {{քաղվածքի սկիզբ}}Մեր գիտակցության ստորերկրյա ծալքերում աննկատելիորեն կատարվում էր ինքնամփոփման մի պրոցես, որը մի օր, երբ ռուսները նորից եկան իրենց ծանր թաթը դնելու մեր ուսերի վրա, պիտի հիմք դառնա մեր քաղաքական մտքի բյուրեղացման և ինքնորոշման համար։ Եվ եթե ռուսների հեռանալը Անդրկովկասից սկիզբն էր այդ պրոցեսի, կարելի է համարձակորեն ասել, թե նրանց այժմյան վերադարձը դեպի մեր սահմանները պիտի լինի վախճանը այդ պրոցեսի, որով վերջ է դրվում մեր քաղաքական անվերջ որոշումներին, խարխափումներին ու դեգերումներին և մեր ազգային քաղաքական միտքը, բոլորելով իր զարգացման սկզբնական շրջանը, դուրս է գալիս իր սեփական ուղու վրա և դառնում է ինքնուրույն և անկախ:{{քաղվածքի ավարտ}} Դարբինյանն արտահայտում է հետևյալ մի տեսակետ հայ-ռուսական հարաբերությունների վերաբերյալ<ref name="ՌՎ1920_50_55" />. {{քաղվածքի սկիզբ}}Ռուսը մնացել է իրոք նույն ռուսը, իր աշխարհակալ ձգտումներով, իր ազգամերժ մտայնությամբ, իր օտարակեր տրամադրություններով։ Նա շարունակում է նայել մեզ վրա, որպես իր երեկվա ստրուկի վրա, որը հանդգնել է ապստամբել նրա դեմ և որին պետք է ենթարկել նախկին լծին։ Իսկ մե՞նք... Մի՞թե նույնն ենք։ Մենք, որ երեկ դառնությամբ էինք բաժանվում մեր ստրկական վիճակից և քաղցրությամբ երազում հյուսիսային օտարների լծի մասին, այսօր զգում ենք մեզ ազատ ու անկախ և ունենք ազատ ու անկախ լինելու կուռ գիտակցությունն ու կամքը։ Այսօր մենք գտել են մեզ, ճանաչում ենք մեր ուժը և հպարտ ենք մեր ուժով, որովհետև նա է մեր միակ փրկությունը։ Այսօր մենք կարիք չունենք այլևս Հյուսիսից օգնություն սպասելու։ Այսօր մենք, ընդհակառակը, կարիք ունենք, որ Հյուսիսը մեզ հանգիստ թողնի, մեզանից հեռու մնա։ Այսօր մենք վախենում ենք Հյուսիսից, որովհետև մենք անկախ են և շատ թերահավատ, կասկածամիտ դեպի ամեն մի ուժ՝ որ գալիս է մեր դռները բախելու։ Ավելի ևս դեպի մի ուժ, որ երեկ մեր տերն էր և որ այսօր էլ չի հրաժարվել տակավին իր՝ տիրոջական հավակնություններից։ Այդպիսի հարևանի առաջ մեր դռները պիտի պինդ փակենք և միշտ արթուն մնանք ոտքից մինչև գլուխ սպառազինված, որպեսզի հանկարծակիի չգանք:{{քաղվածքի ավարտ}} Վերջին գլուխը հեղինակը եզրափակում է հետևյալ նախադասությամբ. «նոր կյանք է սկսվել մեզ համար, նոր հորիզոններ են բացվել մեր առջև - և պետք է, որ մենք արժանի լինենք այդ նոր կյանքին և պատրաստ լինենք աչքաբաց ու համարձակ դիմագրավելու նոր հորիզոնները...»<ref name="ՌՎ1920_50_55" />: == Տես նաև == * [[Հայ-թուրքական կնճիռը]] * [[Շախմատային մեծ տախտակ (գիրք)]] * [[Հակահայկականությունը Ռուսաստանում]] * [[Ռուսուլման]] * [[Հայ-ռուսական հարաբերություններ]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{վիքիդարան|Ռուսական վտանգը}} {{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից|2017 թվականի [[Կաղապար:Օրվա հոդված/Սեպտեմբերի 7, 2017 թ.|սեպտեմբերի 7]]}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:1920 գրքեր]] [[Կատեգորիա:Գրքեր Հայաստանի արտաքին հարաբերությունների մասին]] [[Կատեգորիա:Հայ-ռուսական հարաբերություններ]] [[Կատեգորիա:Գրքեր միջազգային հարաբերությունների մասին]] [[Կատեգորիա:Քաղաքական փիլիսոփայության աշխատություններ]] [[Կատեգորիա:Ռուբեն Դարբինյանի գրքեր]] [[Կատեգորիա:Հակառուսականությունը Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:Ապառուսականացում]] [[Կատեգորիա:Ուրարդիա էլեկտրոտպարանի գրքեր]] 07x13ybohworo8xctue2ogbdp5bpckq 2 827359 8485206 8463428 2022-08-08T17:08:37Z CommonsDelinker 212 "SBS_2017_-_Beeline.jpg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Yann|Yann]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ per [[:c:COM:SPEEDY|]]: wikitext text/x-wiki '''Ամառային բիզնես դպրոց''', ({{lang-en|Summer Business School}}, Slice Consulting [[Բիզնես|բիզ­նես]] խոր­հր­դատ­վա­կան ըն­կե­րու­թյան և Slice Academy կորպորատիվ բիզնես-դպրոցի կողմից կազմակերպվող ամառային դպրոց): Ստեղծվել է 2017 թվականին ակտիվ դեռահասների համար, որոնք կապում են իրենց մասնագիտական ապագան բիզնես և տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ ոլորտների հետ <ref>https://telecom.arka.am/am/news/telecom/_amarayin_business_dproci_sanern_aycelecin_Beeline_i_varchakan_/</ref>։ Նախաձեռնությունը դեռահասներին հնարավորություն է տալիս կողմնորոշվել հետագա մասնագիտության ընտրության հարցում, հասակակիցների հետ փորձի փոխանակում իրականացնել, հմտանալ թիմային աշխատանքում, վաղ տարիքից ձեռք բերել օգտակար կապեր, ադապտացվել ապագա մասնագիտության միջավայրին և պրոֆեսիոնալ ճանապարհի լավ սկիզբ ապահովել: [[Պատկեր:SBS2018(2).jpg|300x200px|մինի|ձախից]] [[Պատկեր:SBS2018(3).jpg|300x200px|մինի|ձախից]] 10-12 օրվա ընթացքում նախագծի մանակիցները լսում են հրավիրված դասընթացավարների և հյուրերի, որոնք բիզնեսում հաջողություն գրանցած անհատներ ու [[Տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ|ՏՏ]] մասնագետներ են։ Դասընթացի ավարտին երիտասարդները ներկայացնում են իրենց մտքերն ու մշակած նախագծերը։ Գործնական կապեր ստեղծելու նպատակով մեկ տարվա ընթացքում նրանք այցելում են Հայաստանում գործող խոշորագույն ընկերություններ, հանդիպում այդ ընկերությունների ղեկավարների և աշխատակիցների հետ։ Ընկերություններն իրենց հերթին հնարավորություն են ստանում ընտրել լավ հեռանկարներ ունեցող կադրեր։ Դասընթացի ավարտին մասնակիցները ստանում են հավաստագրեր, որոնք որպես առավելություն են դիտվում միջազգային կամ տեղական բուհեր ընդունելության ժամանակ, իսկ հաղթող թիմը՝ տարատեսակ մրցանակներ, մասնագիտական պրակտիկա անցնելու հնարավորություն կազմակերպիչների և ընկերությունների կողմից։ Ամառային դպրոցի մասնակիցների համար կազմակերպվում են նաև էքսկուրսիաներ, ակտիվ հանգիստ՝ խաղեր, մարզական մրցումներ։ === Ընդունելություն և նախապայմաններ === Ընդունելությունն իրականացվում է հարցազրույցի միջոցով։ Նախագծին կարող են մասնակցել 14-ից 19 տարեկան խելացի ու ակտիվ երիտասարդներ: Ընտրական հանձնաժողովն առաջին հերթին ուշադրություն է դարձնում դեռահասների մտածելակերպին, ստեղծարար մտքին, այս կամ այն իրավիճակում կողմնորոշվելու կարողությանը, պոտենցիալին ու այն զարգացնելու, ուղղորդելու և օգտագործելու հմտությանը։ Հաշվի է առնվում նաև այն, թե ինչպես է մասնակիցը կարողանում ընկալել, յուրացնել, վերլուծել և օգտագործել ստացած տեղեկատվությունը<ref>https://www.artsakhtert.com/arm/index.php/social/item/27279-slice-conculting</ref>։ [[Պատկեր:SBS2018(4).jpg|300x200px|մինի|աջից]] Նախագիծը անց է կացվում վճարովի հիմունքներով, ինչպես նաև իրականացվում է կազմակերպիչների ֆինասավորմամբ և հովանավորների աջակցությամբ: Հարցազրույցի հիման վրա մասնակիցը կարող է ստանալ կրթաթոշակ՝ ուսուցման արժեքի մոտ 80 տոկոսի ծածկույթով։ Մասնակցությունը հասանելի է նաև ապառիկ տարբերակով։ Ընդհանուր առմամբ դասընթացները տևում են 40-ական ժամ՝ բիզնեսի և IT ոլորտներում։ ==== Պատմություն ==== Առաջին անգամ Summer Business School-ը կազմակերպվել է 2017 թվականի օգոստոսի 1-ից 9-ին [[Աղավնաձոր (Վայոց ձորի մարզ)|Աղավնաձորում]]: Դասընթացների ավարտին մասնակիցներին է շնորհվել Slice Consulting ընկերության Slice Academy ոչ ֆորմալ բիզնես կրթական կառույցի և «Քվանտ» վարժարանի համատեղ սերտիֆիկատը, որը հաստատված է [[Միջազգային Բակալավրիատ|IB]] միջազգային բակալավր ծրագրի կողմից<ref>http://www.quantum.am/news/?ELEMENT_ID=1650</ref>։ Ամառային բիզնես դպրոց 2017-ի սաներն ուսումնական այց են կատարել Հայաստանում Beeline-ի կենտրոնական գրասենյակ և ծանոթացել ընկերության աշխատանքին<ref>https://news.am/arm/news/463634.html</ref>: 2018 թվականին [[Բիլայն|Beeline]]-ի աջակցությամբ Summer Business School-ը անց է կացվել Աղվերանում, և առաջին անգամ նախագծին մասնակցել են երիտասարդներ նաև Արցախից։ Ընդհանուր առմամբ նախագծի մասնակիցների թիվը կազմել է 53 հոգի։ 2019 թվականին ամառային դպրոցը կազմակերպվել է Արցախի մայրաքաղաք Ստեփանակերտում: Վալլեքս Գարդեն հյուրանոցային համալիրում հայտարարվեց նախագծի մեկնարկը, կազմակերպվեց շնորհանդես, որի ընթացքում ներկայացվեց ամառային դպրոցի ծրագիրը դասընթացավարներից մեկի՝ Նանե Մաթևոսյանի կողմից: Վերջինս նաև հանդիսանում է ընկերության համահիմնադիրը և ներկայիս ղեկավարը<ref>https://banks.am/am/news/newsfeed/23936?fbclid=IwAR1KfZw3BvE6511ssUu8MVtMDImVvxfBVt-1BhRKHyDXH7-m37vAXynr-jQ</ref>: Հաջորդ ամառային դպրոցը կկազմակերպվի 2022 թվականի օգոստոսի 13-ից 24-ը՝ [[Դիլիջան]] քաղաքում: Ծրագրի ընթացքում  նախատեսվում են նաև արշավներ, ճանաչողական այցեր, ֆիզիկական պատրաստվածության, առաջին օգնության և ինքնապաշտպանության պարապմունքներ<ref>https://finport.am/full_news.php?id=46126&lang=1</ref>։ ==== Առավելություններ ==== * Ինտեգրացիա ժամանակակից բիզնես և IT աշխարհին, * Հասակակիցների հետ փորձի փոխանակում և համագործակցություն, * Մասնագիտական պրակտիկայի հնարավորություն, * Աշխատանքային հեռանկարներ, * Ոլորտի լավագույնների աջակցությունը ապագայում, * Մրցույթների, դրամաշնորհների և ներդրումային ծրագրի մասնակցության աջակցությունը, * Պրոֆեսիոնալ ճանապարհի լավ սկիզբ, * Մասնագիտական կողմնորոշում, * Թիմային աշխատանք, որոշումների ընդունման կարողություն * Հեռանկարային ԲՈՒՀ-եր ընդունվելու հնարավորություն [[Պատկեր:SBS2018(6).jpg|մինի]] [[Պատկեր:SBS2018(5).jpg|մինի]] ==== Հնարավորություններ ==== * Ձեռք բերել օգտակար բիզնես կապեր վաղ տարիքից, ադապտացվել ապագա մասնագիտության միջավայրին; * Հավաստագիր Slice Consulting ընկերության Slice Academy կորպորատիվ վերապատրաստող և սերտիֆիկացնող կառույցի կողմից՝ հաստատված միջազգային AITC կառույցի կողմից; * Էլեկտրոնային որակյալ գրադարանի անվճար մուտքի հնարավորություն; * Տարբեր ընկերություններ այցելություն կատարելու հնարավորություն; * Նախորդ տարիների խելացի հասակակիցների հետ կապ հաստատելու և պահպանելու հնարավորություն; * Երիտասարդներին նոր հնարավորությունների ընձեռնում․ հանդիպել այլ մարդկանց և սովորույթների, որոնք տարբերվում են սեփականից; * Բարձրացնել մասնակիցների կոմունիկացիոն հմտությունները, թիմում աշխատելու ունակությունները։ = SLICE CONSULTING = ''«Slice Consulting»''-ը բիզնես-խորհրդատվական ընկերություն է, որը հիմնադրվել է Նանե Մաթևոսյանի կողմից 2005 թվականին։ 2015 թվականին իրականացվել է ընկերության ռեբրենդինգ ''Slice Consulting''-ի գործընկեր, դիզայներ և բրենդինգի մասնագետ Արմեն Դավթյանի կողմից: Ընկերությունը մասնագիտացած է հետևյալ ուղղություններով՝ * բրենդինգ և դիզայն-մարքեթինգ * ռազմավարական մարքեթինգ * թվային մարքեթինգ * առևտրային մարքեթինգ Ընկերության նպատակն է զբաղվել բիզնեսի առաջխաղացմամբ նորարար տեխնոլոգիաների միջոցով, ինչպիսիք են թվային ինտեգրումը, դիզայն-մարքեթինգը, նեյրոմարքեթինգը և ''«Agile Project Management»''-ը։<ref>https://www.spyur.am/en/companies/slice-consulting/40585</ref>: ''«Slice Consulting»''՝ բիզնես-խորհրդատվական գործակալություն. * 17 տարի հայկական շուկայում, * 10 տարի միջազգային շուկայում, * սեփական ապրանքանիշերը հայկական շուկայում (այդ թվում ''Slice Academy, Slice Production''), * փորձառու բիզնես խորհրդատուներ և դասընթացավարներ, * բազմաթիվ հաջողված սեփական նախագծեր, ինչպիսիք են 2017, 2018, 2019 թվականների ամառային բիզնես դպրոցները, ''“Weekend School of Marketing”'' մասնագիտական վերապատրաստման դպրոցը * սեփական բիզնես դպրոց և սերտիֆիկացման կենտրոն<ref>https://www.course.am/hy/courses/slice-academy/summer-business-school-2022/DPRDLVBTT/?reference=school</ref>: ''«Slice Consulting»''-ի առանձին ճյուղեր են համարվում ''«Slice Production»''-ը և ''«Slice Academy»''-ն։ ''«Slice Production»''-ն առաջարկում է ֆոտո-/վիդեոծառայություններ ցանկացած ձևաչափով՝ սոցիալական մեդիայի համար բովանդակության ստեղծում, արտադրանքի լուսանկարահանում («product photoshoot»), մոդելային նկարահանում, ինտերիերի/էքստերիերի նկարահանում։[[Պատկեր:SBS2018(1).jpg|300x200px|մինի|ձախից]] ==== Slice Academy ==== ''«Slice Academy»''-ն կորպորատիվ բիզնես-դպրոց է, որը հիմնվել է 2013 թվականին։ Կազմակերպում է անհատական, կորպորատիվ, ինչպես նաև խմբերի համար մասնագիտական վերապատրաստման դասընթացներ. * մարքեթինգի * գովազդի և մեդիապլանավորման * թվային մարքեթինգի * վաճառքի, բրենդինգի * Agile-մարքեթինգի * նեյրոմարքեթինգի * առևտրային մարքեթինգի * ռազմավարական մարքեթինգի * նախագծերի կառավարման և այլ ոլորտներում: ''«Slice Academy»''-ի առանձին նախագծեր են համարվում՝ * «Weekend School of Marketing»՝ մասնագիտական վերապատրաստման դպրոցը * «Summer Business School»՝ դեռահասների բիզնես դպրոցը։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} 4kjflfhz4zhiqwdi4f8laj8y0az1pg9 3 831901 8485683 7803390 2022-08-09T06:50:31Z ArmSirius 64149 Արխիվացում wikitext text/x-wiki {{Նոր հաղորդագրություն}} {|class="infobox" width="260px" style="margin-top: 6px;" |--[[Մասնակից:ArmSirius|ԱռմՍիրիուս ]] ([[Մասնակցի քննարկում:ArmSirius|քննարկում]]) 16:52, 27 Դեկտեմբերի 2019 (UTC) !align="center"|[[Պատկեր:Golden_file_cabinet.png|40px|Պահոց]]<br />[[Մասնակցի քննարկում:ArmSirius/Արխիվ|Արխիվ]] ---- |- | Նախկին քննարկումներին կարող եք ծանոթանալ [[Մասնակցի քննարկում:ArmSirius/Արխիվ|այստեղ]] |} == Ողջույն == {| style="width:100%; background:transparent; font-size:100%" | style="background:#e0f0ff; border:1px solid silver; -moz-border-radius-topleft:12px; -webkit-border-top-left-radius:12px; border-top-left-radius:12px; width:20%; height:30px" | &nbsp;&nbsp; [[Պատկեր:Help-browser.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Ինչ չէ Վիքիպեդիան]] [[Վիքիպեդիա:Ինչ չէ Վիքիպեդիան|Ի՞նչ չէ Վիքիպեդիան]] | style="background:#6495ed; color:white; padding:0.5em 0.5em 0.5em 1em; font-size:130%; border:1px solid silver; -moz-border-radius-topright:12px; -webkit-border-top-right-radius:12px; border-top-right-radius:12px; width:80%" | Բարի գալուստ Վիքիպեդիա, [[Մասնակից:{{ROOTPAGENAME}}|<span style="color:white">{{ROOTPAGENAME}}</span>]] {{-)}}</span> |- | style="background:#e0e6ff; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Crystal Clear app ktip.png|18px|link=Վիքիպեդիա:Խորհրդարան]] [[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան|Խորհրդարան]] | rowspan="8" style="background:#fffff0; border:1px solid silver; -moz-border-radius-bottomright:12px; -webkit-border-bottom-right-radius:12px; border-bottom-right-radius:12px; padding:0.5em 1em" | Վիքիպեդիայի մասնակիցների անունից ողջունում եմ Ձեզ Վիքիպեդիայի հայերեն բաժնում։ Հուսով ենք՝ մեծ բավականություն կստանաք՝ մասնակցելով այս նախագծին։ Ուշադրությո՛ւն դարձրեք աշխատանքի հիմնական սկզբունքներին, գործե՛ք վստահ ու մի՛շտ ունեցեք լավ ձգտումներ։ [[Պատկեր:Signature button vector.png|thumb|ստորագրելու համար պետք է սեղմել այստեղ]] Վիքիպեդիայում հոդվածները չեն ստորագրվում (խմբագրողների ցուցակը ավտոմատաբար ձևավորվում է հոդվածի «Պատմություն» պատուհանում), բայց եթե Դուք ցանկանաք մասնակցել [[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան|Խորհրդարանում]] կամ առանձին հոդվածի քննարկմանը, ապա խնդրում ենք չմոռանալ [[Վիքիպեդիա:Ստորագրություն|ստորագրել]]՝ Ձեր մեկնաբանությունների վերջում ավելացնելով 4 ալիքանշաններից (<nowiki>~~~~</nowiki>) կազմված նշանագիրը կամ սեղմելով կապույտ մատիտի նշանով սեղմակին (խմբագրման պատուհանիկի վերևում)։ {| class="infobox" style="width: 40em; background-color:transparent; border:1px solid #f2a800; float:right; clear:right; font-size:100%" cellspacing="4" |- style="vertical-align: top;" |[[Պատկեր:Writing star.svg|40px]]'''Մասնակցի՛ր այս ամիս «Համագործակցություն» նախագծի շրջանակում ընտրված հոդվածների զարգացմանը.''' <!-- [[Պատկեր:Wiki loves science 2015-2016 logo.svg|100px|աջից|link=[[Վիքիպեդիա:Վիքին սիրում է Գիտություն/2017/Մարտ]]]] --> [[Պատկեր:Around the planet wiki project logo.png|100px|աջից|link=[[Վիքիպեդիա:Մոլորակի շուրջը]]]] [[Պատկեր:Articles for Creation Barnstar Hires.png|100px|right|link=[[ՎՊ:ԿԷԲ]]]] <!-- * '''[[Վիքիպեդիա:Վիքին սիրում է Գիտություն/2017/Ապրիլ|Վիքին սիրում է գիտություն]]''' --> * '''[[Վիքիպեդիա:Մոլորակի շուրջը|Մոլորակի շուրջը]]''' * '''[[Վիքիպեդիա:Համագործակցություն ՀՊԹ-ի հետ/Առաջարկվող ցուցակ|Համագործակցություն Հայաստանի պատմության թանգարանի հետ]]''' * '''[[Վիքիպեդիա:Կարճ էջերի բարելավում|Կարճ էջերի բարելավում]]''' * [[Վիքիպեդիա:Կրթական ծրագիր|«Վիքիպեդիա» կրթական ծրագիր]] * [[Վիքիպեդիա:10 վիքիշաբաթ|10 վիքիշաբաթ]] * [[Վիքիպեդիա:Նախագիծ:Վիքիընդլայնում|Վիքիընդլայնում]] * [[Վիքիպեդիա:Նախագիծ:Գյումրու Վիքիմարաթոն|Գյումրու Վիքիմարաթոն]] * [[Վիքիպեդիա:ՀՍՀ հոդվածների վիքիֆիկացում|ՀՍՀ նյութերից տեղափոխված հոդվածների վիքիֆիկացում]] * [[Վիքիպեդիա:Կրթական ծրագիր/Առաջարկվող ցանկ|Առաջարկվող ցանկ]] ;Նախագիծեր արեւմտահայ խմբագիրներու համար * [[Վիքիպեդիա:Նախագիծ:Արևմտահայերեն նախագիծ|Արևմտահայերեն նախագիծ]] * [[Վիքիպեդիա:Արեւմտահայերէն խմբագրողներ|Արեւմտահայերէն խմբագրողներ]] * [[Վիքիպեդիա:Թարգմանիչի անկիւն|Արեւմտահայերէն թարգմանութիւն]] * [[Վիքիպեդիա:Վիքիպեդիայի դասընթաց 2015/Գլխագիր|Ուիքիփետիա դասընթացք]] |} Ձեր [[Մասնակից:{{BASEPAGENAME}}|մասնակցային էջում]] Դուք կարող եք գրել որոշ տեղեկություն Ձեր մասին. ասենք այս կամ այն լեզուների տիրապետելու կամ էլ հետաքրքրությունների մասին։ Եթե հարցեր ունեք, դիմե՛ք [[Օգնություն:Գլխացանկ|օգնության համակարգին]], գրե՛ք [[Վիքիպեդիա:Հարցեր|Հարցեր]] բաժնում կամ էլ խմբագրե՛ք [[Special:MyTalk|Ձեր քննարկման էջը]]. գրե՛ք <nowiki>{{Օգնեք ինձ}}</nowiki> և շարադրեք տեքստը, և Ձեզ անպայման կօգնեն։ Հաճելի խմբագրումներ ենք մաղթում։ Եվս մեկ անգամ բարի գալուստ [[Հայերեն Վիքիպեդիա]]։ Հարգանքներով՝ [[Մասնակից:Lilitik22|Լիլիթ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Lilitik22|քննարկում]]) 12:51, 20 Սեպտեմբերի 2017 (UTC) </div> <div style="border-bottom:1px solid #eee; padding-top:0.17em; padding-bottom:0.5em"></div> <div style="font-size:90%; font-style:italic">{{Դրոշ|Մեծ Բրիտանիա}} {{Դրոշ|ԱՄՆ}} Hello and welcome to the Armenian Wikipedia! We appreciate your contributions. If your Armenian skills are not good enough, that’s no problem. We have an [[Վիքիպեդիա:Դեսպանատուն|embassy]] where you can inquire for further information in your native language. We hope you enjoy your time here!</div> |- | style="background:#e5e0ff; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Հօ (Բառգիրք հայկազեան լեզուի).png|18px|link=b:Ինչպես գրել հայերեն]] [[b:Ինչպես գրել հայերեն|Ինչպե՞ս գրել հայերեն]] |- | style="background:#f9e0ff; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:View-refresh.svg|18px|link=Օգնություն:Դասընթաց]] [[Օգնություն:Դասընթաց|Խմբագրման ուղեցույց]] |- | style="background:#ffe0f1; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Accessories-text-editor.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Խուսափեք տարածված սխալներից]] [[Վիքիպեդիա:Խուսափեք տարածված սխալներից|Խուսափե՛ք տարածված սխալներից]] |- | style="background:#ffe0e6; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Wikipedia-logo-v2.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Վիքիպեդիայի մասին]] [[Վիքիպեդիա:Վիքիպեդիայի մասին|Վիքիպեդիայի մասին]] |- | style="background:#ffe5e0; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Green copyright.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Հեղինակային իրավունքներ]] [[Վիքիպեդիա:Հեղինակային իրավունքներ|Հեղինակային իրավունքներ]] |- | style="background:#ffefe0; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Nuvola apps bookcase.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Գլոսարիում]] [[Վիքիպեդիա:Գլոսարիում|Գլոսարիում]] |- | style="background:#ffefe0; border:1px solid silver; -moz-border-radius-bottomleft:12px; -webkit-border-bottom-left-radius:12px; border-bottom-left-radius:12px; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:BluePillar.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Հինգ սյուներ]] [[Վիքիպեդիա:Հինգ սյուներ|Հինգ սյուներ]] |} tl0ojyhpsp1f8qpduzf0e25gtegjdjf 2 842036 8485045 8485043 2022-08-08T11:59:04Z Slava Sahakyan70 65321 /* Արտաքին հղումներ */ wikitext text/x-wiki '''Wembley Stadium''' (branded as '''Wembley Stadium connected by EE''' for sponsorship reasons) is a football stadium in [[Wembley]], London. It opened in 2007 on the site of the [[Wembley Stadium (1923)|original Wembley Stadium]], which was demolished from 2002 to 2003.<ref>{{cite news|title=Final whistle for Wembley's towers|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2735143.stm|work=BBC News|date=1 September 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.forbes.com/2005/10/20/microsoft-wembley-sponsorship-cx_cn_1020autofacescan08.html | work=Forbes | title=Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer | date=20 October 2005}}</ref> The stadium hosts major football matches including home matches of the [[England national football team]], and the [[FA Cup Final]]. Wembley Stadium is owned by the governing body of English football, [[the Football Association]] (the FA), whose headquarters are in the stadium, through its subsidiary Wembley National Stadium Ltd (WNSL). With 90,000 seats, it is the [[List of stadiums in the United Kingdom by capacity|largest stadium in the UK]] and [[List of European stadiums by capacity|the second-largest stadium in Europe]].<ref>{{cite web|access-date=12 October 2020|url=https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|website=wembleystadium.com|title=Wembley Stadium Facts and Figures|archive-date=20 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120011141/https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|url-status=dead}}</ref> Designed by [[Populous (company)|Populous]] and [[Foster and Partners]], the stadium is crowned by the {{convert|134|m|ft|adj=mid|-high}} Wembley Arch which serves aesthetically as a landmark across London as well as structurally, with the arch supporting over 75% of the entire roof load.<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium – Key Facts. |url=http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |work=Wembley Stadium |access-date=2 March 2018 |archive-date=24 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181124093327/http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |url-status=dead }}</ref> The stadium was built by Australian firm [[Multiplex (company)|Multiplex]] at a cost of £798&nbsp;million (£{{Inflation|UK|0.798|2005|r=2|fmt=c}} billion today).<!--- use middle year of 5-year construction period ---><ref>{{cite news| url=http://populous.com/project/wembley-stadium/ |title=Timeline: A new National Stadium for the national game}}</ref> Contrary to popular belief,<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium |url=https://twitter.com/wembleystadium/status/968955877494591494 |work=Twitter – Wembley Stadium |date=28 February 2018}}</ref>{{Primary source inline|date=February 2020}} Wembley Stadium does not have a retractable roof which covers the playing surface. Two partially retractable roof structures over the east and west ends of the stadium can be opened to allow sunlight and aid pitch growth. In addition to England home games and the FA Cup final, the stadium also hosts other major games in English football, including the season-opening [[FA Community Shield]], the [[Football League Cup|League Cup]] final, the [[FA Cup semi-finals]], the [[Football League Trophy]], the [[Football League play-offs]], the [[FA Trophy]], the [[FA Vase]] and the [[National League (division)|National League play-offs]]. A [[UEFA stadium categories|UEFA category four]] stadium, Wembley hosted the [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] and [[2013 UEFA Champions League Final]]s, eight games at [[UEFA Euro 2020]] (including the final and both of the semi-finals)<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/newsid=2151146.html "Wembley to stage UEFA EURO 2020 final"] UEFA. Retrieved 29 November 2014</ref> and hosted the final of the [[UEFA Women's Euro 2022]].<ref>{{cite web | url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/0258-0e223dbee206-0b8de08ec9ba-1000--finals-schedule-set/ | title=Women's EURO 2022 schedule: All the results | date=31 July 2022 }}</ref> It will stage the [[2024 UEFA Champions League Final]].<ref name="2024 UCLFinal">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/news/newsid=2642232.html |title=UEFA competitions to resume in August |website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations |date=17 June 2020 |access-date=17 June 2020}}</ref> The stadium hosted the Gold medal matches at the [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012 Olympic Games football tournament]]. The stadium also hosts [[rugby league]]'s [[Challenge Cup]] final and music concerts. The stadium also hosted [[NFL International Series|NFL London Games]] until 2019 and was also the temporary home of [[Premier League]] football club [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] between August 2017 and March 2019, while [[White Hart Lane]] was being demolished and their [[Tottenham Hotspur Stadium|new stadium]] was constructed. In 2014, Wembley Stadium entered into a six-year sponsorship agreement with mobile provider [[EE Limited]], under which it provides technology and infrastructure services for the venue. Under the agreement, the facility is officially referred to as "Wembley Stadium connected by EE".<ref>{{cite web|url=http://www.sportspromedia.com/news/wembley_stadium_finally_connects_with_ee|title=Wembley Stadium finally connects with EE|website= SportsPro Media|date=27 February 2014|access-date=19 March 2019}}</ref> == Պատկերասրահ == <gallery> File:Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium down Wembley Way.jpg File:Wembley Stadium under construction.jpg File:Wembley Stadium interior.jpg File:Wembley Stadium, London.jpg File:Wembley Stadium map.png File:Wembley Stadium, illuminated.jpg File:Wembley Stadium closeup.jpg File:Tokyngton, Wembley stadium.jpg File:Wembley Stadium interior 1956.jpg File:The old Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium Twin Towers.jpg File:Wembley Stadium aerial 2011.jpg File:Wembley Stadium - USA v England.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = [[FA Cup]]<br />[[FA Cup Final|Final venue]] | before = [[Millennium Stadium]] <br />[[Cardiff]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[UEFA Champions League]]<br />[[List of European Cup and UEFA Champions League finals|Final venue]] | before = [[Santiago Bernabéu Stadium]]<br />[[Madrid]] | after = [[Allianz Arena]]<br />[[Munich]] | years = [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] }} {{succession box| | before = [[Beijing National Stadium]] (men) <br /> [[Workers' Stadium]] (women) <br /> [[Beijing]] | title = [[Summer Olympic Games|Summer Olympics]] <br /> [[Football at the Summer Olympics|Football]] gold medal matches venue | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Maracanã Stadium|Estádio do Maracanã]] <br /> [[Rio de Janeiro]] }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = Allianz Arena<br />Munich | after = [[Estádio da Luz]]<br />[[Lisbon]] | years = [[2013 UEFA Champions League Final|2013]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Championship]]<br />[[List of UEFA European Championship finals|Final venue]]| | years = [[UEFA Euro 2020 Final|2020]] | before = [[Stade de France]] <br /> [[Saint-Denis, Seine-Saint-Denis|Saint-Denis]] | after = [[Olympiastadion (Berlin)|Olympiastadion]] <br /> [[Berlin]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Women's Championship]]<br />Final venue | years = [[UEFA Women's Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = [[Grolsch Veste]] <br /> [[Enschede]] | after = TBA }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = [[Atatürk Olympic Stadium]]<br />[[Istanbul]] | after = Allianz Arena<br />Munich | years = [[2024 UEFA Champions League Final|2024]] }} {{S-end}} {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... qjo7xcb2d9ove1362fhc7qwml85phyp 8485056 8485045 2022-08-08T12:19:53Z Slava Sahakyan70 65321 /* top */ wikitext text/x-wiki На оригинальном стадионе Уэмбли проводились матчи чемпионата мира по футболу 1966 года в Англии, в которых Англия завоевала чемпионский титул (матч открытия здесь, в Англии – Уругвай 0:0, финал Англия - СМП 4:2 после дополнительного времени) The stadium hosts major football matches including home matches of the [[England national football team]], and the [[FA Cup Final]]. Wembley Stadium is owned by the governing body of English football, [[the Football Association]] (the FA), whose headquarters are in the stadium, through its subsidiary Wembley National Stadium Ltd (WNSL). With 90,000 seats, it is the [[List of stadiums in the United Kingdom by capacity|largest stadium in the UK]] and [[List of European stadiums by capacity|the second-largest stadium in Europe]].<ref>{{cite web|access-date=12 October 2020|url=https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|website=wembleystadium.com|title=Wembley Stadium Facts and Figures|archive-date=20 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120011141/https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|url-status=dead}}</ref> Designed by [[Populous (company)|Populous]] and [[Foster and Partners]], the stadium is crowned by the {{convert|134|m|ft|adj=mid|-high}} Wembley Arch which serves aesthetically as a landmark across London as well as structurally, with the arch supporting over 75% of the entire roof load.<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium – Key Facts. |url=http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |work=Wembley Stadium |access-date=2 March 2018 |archive-date=24 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181124093327/http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |url-status=dead }}</ref> The stadium was built by Australian firm [[Multiplex (company)|Multiplex]] at a cost of £798&nbsp;million (£{{Inflation|UK|0.798|2005|r=2|fmt=c}} billion today).<!--- use middle year of 5-year construction period ---><ref>{{cite news| url=http://populous.com/project/wembley-stadium/ |title=Timeline: A new National Stadium for the national game}}</ref> Contrary to popular belief,<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium |url=https://twitter.com/wembleystadium/status/968955877494591494 |work=Twitter – Wembley Stadium |date=28 February 2018}}</ref>{{Primary source inline|date=February 2020}} Wembley Stadium does not have a retractable roof which covers the playing surface. Two partially retractable roof structures over the east and west ends of the stadium can be opened to allow sunlight and aid pitch growth. In addition to England home games and the FA Cup final, the stadium also hosts other major games in English football, including the season-opening [[FA Community Shield]], the [[Football League Cup|League Cup]] final, the [[FA Cup semi-finals]], the [[Football League Trophy]], the [[Football League play-offs]], the [[FA Trophy]], the [[FA Vase]] and the [[National League (division)|National League play-offs]]. A [[UEFA stadium categories|UEFA category four]] stadium, Wembley hosted the [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] and [[2013 UEFA Champions League Final]]s, eight games at [[UEFA Euro 2020]] (including the final and both of the semi-finals)<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/newsid=2151146.html "Wembley to stage UEFA EURO 2020 final"] UEFA. Retrieved 29 November 2014</ref> and hosted the final of the [[UEFA Women's Euro 2022]].<ref>{{cite web | url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/0258-0e223dbee206-0b8de08ec9ba-1000--finals-schedule-set/ | title=Women's EURO 2022 schedule: All the results | date=31 July 2022 }}</ref> It will stage the [[2024 UEFA Champions League Final]].<ref name="2024 UCLFinal">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/news/newsid=2642232.html |title=UEFA competitions to resume in August |website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations |date=17 June 2020 |access-date=17 June 2020}}</ref> The stadium hosted the Gold medal matches at the [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012 Olympic Games football tournament]]. The stadium also hosts [[rugby league]]'s [[Challenge Cup]] final and music concerts. The stadium also hosted [[NFL International Series|NFL London Games]] until 2019 and was also the temporary home of [[Premier League]] football club [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] between August 2017 and March 2019, while [[White Hart Lane]] was being demolished and their [[Tottenham Hotspur Stadium|new stadium]] was constructed. In 2014, Wembley Stadium entered into a six-year sponsorship agreement with mobile provider [[EE Limited]], under which it provides technology and infrastructure services for the venue. Under the agreement, the facility is officially referred to as "Wembley Stadium connected by EE".<ref>{{cite web|url=http://www.sportspromedia.com/news/wembley_stadium_finally_connects_with_ee|title=Wembley Stadium finally connects with EE|website= SportsPro Media|date=27 February 2014|access-date=19 March 2019}}</ref> Вмещающий девяносто тысяч мест стадион является вторым по величине стадионом в Европе (после "Камп Ноу") Он принадлежит Футбольной ассоциации (FA) через ее дочернюю компанию Wembley National Stadium Limited и в основном используется для проведения домашних матчей национальной сборной Англиипо футболу, финальных матчей КубкаАнглии, ռեգբիի կարևորագույն մրցախաղներ. музыкальных концертов и многого другого == Պատկերասրահ == <gallery> File:Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium down Wembley Way.jpg File:Wembley Stadium under construction.jpg File:Wembley Stadium interior.jpg File:Wembley Stadium, London.jpg File:Wembley Stadium map.png File:Wembley Stadium, illuminated.jpg File:Wembley Stadium closeup.jpg File:Tokyngton, Wembley stadium.jpg File:Wembley Stadium interior 1956.jpg File:The old Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium Twin Towers.jpg File:Wembley Stadium aerial 2011.jpg File:Wembley Stadium - USA v England.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = [[FA Cup]]<br />[[FA Cup Final|Final venue]] | before = [[Millennium Stadium]] <br />[[Cardiff]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[UEFA Champions League]]<br />[[List of European Cup and UEFA Champions League finals|Final venue]] | before = [[Santiago Bernabéu Stadium]]<br />[[Madrid]] | after = [[Allianz Arena]]<br />[[Munich]] | years = [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] }} {{succession box| | before = [[Beijing National Stadium]] (men) <br /> [[Workers' Stadium]] (women) <br /> [[Beijing]] | title = [[Summer Olympic Games|Summer Olympics]] <br /> [[Football at the Summer Olympics|Football]] gold medal matches venue | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Maracanã Stadium|Estádio do Maracanã]] <br /> [[Rio de Janeiro]] }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = Allianz Arena<br />Munich | after = [[Estádio da Luz]]<br />[[Lisbon]] | years = [[2013 UEFA Champions League Final|2013]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Championship]]<br />[[List of UEFA European Championship finals|Final venue]]| | years = [[UEFA Euro 2020 Final|2020]] | before = [[Stade de France]] <br /> [[Saint-Denis, Seine-Saint-Denis|Saint-Denis]] | after = [[Olympiastadion (Berlin)|Olympiastadion]] <br /> [[Berlin]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Women's Championship]]<br />Final venue | years = [[UEFA Women's Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = [[Grolsch Veste]] <br /> [[Enschede]] | after = TBA }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = [[Atatürk Olympic Stadium]]<br />[[Istanbul]] | after = Allianz Arena<br />Munich | years = [[2024 UEFA Champions League Final|2024]] }} {{S-end}} {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... 6fr5dtp05me89kv1xzc4we0dfjoeuyy 8485063 8485056 2022-08-08T12:32:44Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki The stadium hosts major football matches including home matches of the [[England national football team]], and the [[FA Cup Final]]. Wembley Stadium is owned by the governing body of English football, [[the Football Association]] (the FA), whose headquarters are in the stadium, through its subsidiary Wembley National Stadium Ltd (WNSL). With 90,000 seats, it is the [[List of stadiums in the United Kingdom by capacity|largest stadium in the UK]] and [[List of European stadiums by capacity|the second-largest stadium in Europe]].<ref>{{cite web|access-date=12 October 2020|url=https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|website=wembleystadium.com|title=Wembley Stadium Facts and Figures|archive-date=20 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120011141/https://www.wembleystadium.com/about/press/stadium-facts-and-features|url-status=dead}}</ref> Designed by [[Populous (company)|Populous]] and [[Foster and Partners]], the stadium is crowned by the {{convert|134|m|ft|adj=mid|-high}} Wembley Arch which serves aesthetically as a landmark across London as well as structurally, with the arch supporting over 75% of the entire roof load.<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium – Key Facts. |url=http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |work=Wembley Stadium |access-date=2 March 2018 |archive-date=24 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181124093327/http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |url-status=dead }}</ref> The stadium was built by Australian firm [[Multiplex (company)|Multiplex]] at a cost of £798&nbsp;million (£{{Inflation|UK|0.798|2005|r=2|fmt=c}} billion today).<!--- use middle year of 5-year construction period ---><ref>{{cite news| url=http://populous.com/project/wembley-stadium/ |title=Timeline: A new National Stadium for the national game}}</ref> Contrary to popular belief,<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium |url=https://twitter.com/wembleystadium/status/968955877494591494 |work=Twitter – Wembley Stadium |date=28 February 2018}}</ref>{{Primary source inline|date=February 2020}} Wembley Stadium does not have a retractable roof which covers the playing surface. Two partially retractable roof structures over the east and west ends of the stadium can be opened to allow sunlight and aid pitch growth. In addition to England home games and the FA Cup final, the stadium also hosts other major games in English football, including the season-opening [[FA Community Shield]], the [[Football League Cup|League Cup]] final, the [[FA Cup semi-finals]], the [[Football League Trophy]], the [[Football League play-offs]], the [[FA Trophy]], the [[FA Vase]] and the [[National League (division)|National League play-offs]]. A [[UEFA stadium categories|UEFA category four]] stadium, Wembley hosted the [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] and [[2013 UEFA Champions League Final]]s, eight games at [[UEFA Euro 2020]] (including the final and both of the semi-finals)<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/newsid=2151146.html "Wembley to stage UEFA EURO 2020 final"] UEFA. Retrieved 29 November 2014</ref> and hosted the final of the [[UEFA Women's Euro 2022]].<ref>{{cite web | url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/0258-0e223dbee206-0b8de08ec9ba-1000--finals-schedule-set/ | title=Women's EURO 2022 schedule: All the results | date=31 July 2022 }}</ref> It will stage the [[2024 UEFA Champions League Final]].<ref name="2024 UCLFinal">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/news/newsid=2642232.html |title=UEFA competitions to resume in August |website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations |date=17 June 2020 |access-date=17 June 2020}}</ref> The stadium hosted the Gold medal matches at the [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012 Olympic Games football tournament]]. The stadium also hosts [[rugby league]]'s [[Challenge Cup]] final and music concerts. The stadium also hosted [[NFL International Series|NFL London Games]] until 2019 and was also the temporary home of [[Premier League]] football club [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] between August 2017 and March 2019, while [[White Hart Lane]] was being demolished and their [[Tottenham Hotspur Stadium|new stadium]] was constructed. In 2014, Wembley Stadium entered into a six-year sponsorship agreement with mobile provider [[EE Limited]], under which it provides technology and infrastructure services for the venue. Under the agreement, the facility is officially referred to as "Wembley Stadium connected by EE".<ref>{{cite web|url=http://www.sportspromedia.com/news/wembley_stadium_finally_connects_with_ee|title=Wembley Stadium finally connects with EE|website= SportsPro Media|date=27 February 2014|access-date=19 March 2019}}</ref> Вмещающий девяносто тысяч мест стадион является вторым по величине стадионом в Европе (после "Камп Ноу") Он принадлежит Футбольной ассоциации (FA) через ее дочернюю компанию Wembley National Stadium Limited и в основном используется для проведения домашних матчей национальной сборной Англиипо футболу, финальных матчей КубкаАнглии, ռեգբիի կարևորագույն մրցախաղներ. музыкальных концертов и многого другого == Պատկերասրահ == <gallery> File:Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium down Wembley Way.jpg File:Wembley Stadium under construction.jpg File:Wembley Stadium interior.jpg File:Wembley Stadium, London.jpg File:Wembley Stadium map.png File:Wembley Stadium, illuminated.jpg File:Wembley Stadium closeup.jpg File:Tokyngton, Wembley stadium.jpg File:Wembley Stadium interior 1956.jpg File:The old Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium Twin Towers.jpg File:Wembley Stadium aerial 2011.jpg File:Wembley Stadium - USA v England.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = [[FA Cup]]<br />[[FA Cup Final|Final venue]] | before = [[Millennium Stadium]] <br />[[Cardiff]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[UEFA Champions League]]<br />[[List of European Cup and UEFA Champions League finals|Final venue]] | before = [[Santiago Bernabéu Stadium]]<br />[[Madrid]] | after = [[Allianz Arena]]<br />[[Munich]] | years = [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] }} {{succession box| | before = [[Beijing National Stadium]] (men) <br /> [[Workers' Stadium]] (women) <br /> [[Beijing]] | title = [[Summer Olympic Games|Summer Olympics]] <br /> [[Football at the Summer Olympics|Football]] gold medal matches venue | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Maracanã Stadium|Estádio do Maracanã]] <br /> [[Rio de Janeiro]] }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = Allianz Arena<br />Munich | after = [[Estádio da Luz]]<br />[[Lisbon]] | years = [[2013 UEFA Champions League Final|2013]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Championship]]<br />[[List of UEFA European Championship finals|Final venue]]| | years = [[UEFA Euro 2020 Final|2020]] | before = [[Stade de France]] <br /> [[Saint-Denis, Seine-Saint-Denis|Saint-Denis]] | after = [[Olympiastadion (Berlin)|Olympiastadion]] <br /> [[Berlin]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Women's Championship]]<br />Final venue | years = [[UEFA Women's Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = [[Grolsch Veste]] <br /> [[Enschede]] | after = TBA }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = [[Atatürk Olympic Stadium]]<br />[[Istanbul]] | after = Allianz Arena<br />Munich | years = [[2024 UEFA Champions League Final|2024]] }} {{S-end}} {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... 9ejvf0ze4l404dhuodtxvqz1vxpo9b8 8485104 8485063 2022-08-08T13:08:20Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki Designed by [[Populous (company)|Populous]] and [[Foster and Partners]], the stadium is crowned by the {{convert|134|m|ft|adj=mid|-high}} Wembley Arch which serves aesthetically as a landmark across London as well as structurally, with the arch supporting over 75% of the entire roof load.<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium – Key Facts. |url=http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |work=Wembley Stadium |access-date=2 March 2018 |archive-date=24 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181124093327/http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |url-status=dead }}</ref> The stadium was built by Australian firm [[Multiplex (company)|Multiplex]] at a cost of £798&nbsp;million (£{{Inflation|UK|0.798|2005|r=2|fmt=c}} billion today).<!--- use middle year of 5-year construction period ---><ref>{{cite news| url=http://populous.com/project/wembley-stadium/ |title=Timeline: A new National Stadium for the national game}}</ref> Contrary to popular belief,<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium |url=https://twitter.com/wembleystadium/status/968955877494591494 |work=Twitter – Wembley Stadium |date=28 February 2018}}</ref>{{Primary source inline|date=February 2020}} Wembley Stadium does not have a retractable roof which covers the playing surface. Two partially retractable roof structures over the east and west ends of the stadium can be opened to allow sunlight and aid pitch growth. In addition to England home games and the FA Cup final, the stadium also hosts other major games in English football, including the season-opening [[FA Community Shield]], the [[Football League Cup|League Cup]] final, the [[FA Cup semi-finals]], the [[Football League Trophy]], the [[Football League play-offs]], the [[FA Trophy]], the [[FA Vase]] and the [[National League (division)|National League play-offs]]. A [[UEFA stadium categories|UEFA category four]] stadium, Wembley hosted the [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] and [[2013 UEFA Champions League Final]]s, eight games at [[UEFA Euro 2020]] (including the final and both of the semi-finals)<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/newsid=2151146.html "Wembley to stage UEFA EURO 2020 final"] UEFA. Retrieved 29 November 2014</ref> and hosted the final of the [[UEFA Women's Euro 2022]].<ref>{{cite web | url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/0258-0e223dbee206-0b8de08ec9ba-1000--finals-schedule-set/ | title=Women's EURO 2022 schedule: All the results | date=31 July 2022 }}</ref> It will stage the [[2024 UEFA Champions League Final]].<ref name="2024 UCLFinal">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/news/newsid=2642232.html |title=UEFA competitions to resume in August |website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations |date=17 June 2020 |access-date=17 June 2020}}</ref> The stadium hosted the Gold medal matches at the [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012 Olympic Games football tournament]]. The stadium also hosts [[rugby league]]'s [[Challenge Cup]] final and music concerts. The stadium also hosted [[NFL International Series|NFL London Games]] until 2019 and was also the temporary home of [[Premier League]] football club [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] between August 2017 and March 2019, while [[White Hart Lane]] was being demolished and their [[Tottenham Hotspur Stadium|new stadium]] was constructed. In 2014, Wembley Stadium entered into a six-year sponsorship agreement with mobile provider [[EE Limited]], under which it provides technology and infrastructure services for the venue. Under the agreement, the facility is officially referred to as "Wembley Stadium connected by EE".<ref>{{cite web|url=http://www.sportspromedia.com/news/wembley_stadium_finally_connects_with_ee|title=Wembley Stadium finally connects with EE|website= SportsPro Media|date=27 February 2014|access-date=19 March 2019}}</ref> Вмещающий девяносто тысяч мест стадион является вторым по величине стадионом в Европе (после "Камп Ноу") Он принадлежит Футбольной ассоциации (FA) через ее дочернюю компанию Wembley National Stadium Limited и в основном используется для проведения домашних матчей национальной сборной Англиипо футболу, финальных матчей КубкаАнглии, ռեգբիի կարևորագույն մրցախաղներ. музыкальных концертов и многого другого == Պատկերասրահ == <gallery> File:Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium down Wembley Way.jpg File:Wembley Stadium under construction.jpg File:Wembley Stadium interior.jpg File:Wembley Stadium, London.jpg File:Wembley Stadium map.png File:Wembley Stadium, illuminated.jpg File:Wembley Stadium closeup.jpg File:Tokyngton, Wembley stadium.jpg File:Wembley Stadium interior 1956.jpg File:The old Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium Twin Towers.jpg File:Wembley Stadium aerial 2011.jpg File:Wembley Stadium - USA v England.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = [[FA Cup]]<br />[[FA Cup Final|Final venue]] | before = [[Millennium Stadium]] <br />[[Cardiff]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[UEFA Champions League]]<br />[[List of European Cup and UEFA Champions League finals|Final venue]] | before = [[Santiago Bernabéu Stadium]]<br />[[Madrid]] | after = [[Allianz Arena]]<br />[[Munich]] | years = [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] }} {{succession box| | before = [[Beijing National Stadium]] (men) <br /> [[Workers' Stadium]] (women) <br /> [[Beijing]] | title = [[Summer Olympic Games|Summer Olympics]] <br /> [[Football at the Summer Olympics|Football]] gold medal matches venue | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Maracanã Stadium|Estádio do Maracanã]] <br /> [[Rio de Janeiro]] }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = Allianz Arena<br />Munich | after = [[Estádio da Luz]]<br />[[Lisbon]] | years = [[2013 UEFA Champions League Final|2013]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Championship]]<br />[[List of UEFA European Championship finals|Final venue]]| | years = [[UEFA Euro 2020 Final|2020]] | before = [[Stade de France]] <br /> [[Saint-Denis, Seine-Saint-Denis|Saint-Denis]] | after = [[Olympiastadion (Berlin)|Olympiastadion]] <br /> [[Berlin]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Women's Championship]]<br />Final venue | years = [[UEFA Women's Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = [[Grolsch Veste]] <br /> [[Enschede]] | after = TBA }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = [[Atatürk Olympic Stadium]]<br />[[Istanbul]] | after = Allianz Arena<br />Munich | years = [[2024 UEFA Champions League Final|2024]] }} {{S-end}} {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... 6n0kzh1t7y8kutivetnk2ixinppvwot 8485107 8485104 2022-08-08T13:10:39Z Slava Sahakyan70 65321 /* top */ wikitext text/x-wiki Designed by [[Populous (company)|Populous]] and [[Foster and Partners]], the stadium is crowned by the {{convert|134|m|ft|adj=mid|-high}} Wembley Arch which serves aesthetically as a landmark across London as well as structurally, with the arch supporting over 75% of the entire roof load.<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium – Key Facts. |url=http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |work=Wembley Stadium |access-date=2 March 2018 |archive-date=24 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181124093327/http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |url-status=dead }}</ref> The stadium was built by Australian firm [[Multiplex (company)|Multiplex]] at a cost of £798&nbsp;million (£{{Inflation|UK|0.798|2005|r=2|fmt=c}} billion today).<!--- use middle year of 5-year construction period ---><ref>{{cite news| url=http://populous.com/project/wembley-stadium/ |title=Timeline: A new National Stadium for the national game}}</ref> Contrary to popular belief,<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium |url=https://twitter.com/wembleystadium/status/968955877494591494 |work=Twitter – Wembley Stadium |date=28 February 2018}}</ref>{{Primary source inline|date=February 2020}} Wembley Stadium does not have a retractable roof which covers the playing surface. Two partially retractable roof structures over the east and west ends of the stadium can be opened to allow sunlight and aid pitch growth. In addition to England home games and the FA Cup final, the stadium also hosts other major games in English football, including the season-opening [[FA Community Shield]], the [[Football League Cup|League Cup]] final, the [[FA Cup semi-finals]], the [[Football League Trophy]], the [[Football League play-offs]], the [[FA Trophy]], the [[FA Vase]] and the [[National League (division)|National League play-offs]]. A [[UEFA stadium categories|UEFA category four]] stadium, Wembley hosted the [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] and [[2013 UEFA Champions League Final]]s, eight games at [[UEFA Euro 2020]] (including the final and both of the semi-finals)<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/newsid=2151146.html "Wembley to stage UEFA EURO 2020 final"] UEFA. Retrieved 29 November 2014</ref> and hosted the final of the [[UEFA Women's Euro 2022]].<ref>{{cite web | url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/0258-0e223dbee206-0b8de08ec9ba-1000--finals-schedule-set/ | title=Women's EURO 2022 schedule: All the results | date=31 July 2022 }}</ref> It will stage the [[2024 UEFA Champions League Final]].<ref name="2024 UCLFinal">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/news/newsid=2642232.html |title=UEFA competitions to resume in August |website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations |date=17 June 2020 |access-date=17 June 2020}}</ref> The stadium hosted the Gold medal matches at the [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012 Olympic Games football tournament]]. The stadium also hosts [[rugby league]]'s [[Challenge Cup]] final and music concerts. The stadium also hosted [[NFL International Series|NFL London Games]] until 2019 and was also the temporary home of [[Premier League]] football club [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] between August 2017 and March 2019, while [[White Hart Lane]] was being demolished and their [[Tottenham Hotspur Stadium|new stadium]] was constructed. In 2014, Wembley Stadium entered into a six-year sponsorship agreement with mobile provider [[EE Limited]], under which it provides technology and infrastructure services for the venue. Under the agreement, the facility is officially referred to as "Wembley Stadium connected by EE".<ref>{{cite web|url=http://www.sportspromedia.com/news/wembley_stadium_finally_connects_with_ee|title=Wembley Stadium finally connects with EE|website= SportsPro Media|date=27 February 2014|access-date=19 March 2019}}</ref> == Պատկերասրահ == <gallery> File:Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium down Wembley Way.jpg File:Wembley Stadium under construction.jpg File:Wembley Stadium interior.jpg File:Wembley Stadium, London.jpg File:Wembley Stadium map.png File:Wembley Stadium, illuminated.jpg File:Wembley Stadium closeup.jpg File:Tokyngton, Wembley stadium.jpg File:Wembley Stadium interior 1956.jpg File:The old Wembley Stadium.jpg File:Wembley Stadium Twin Towers.jpg File:Wembley Stadium aerial 2011.jpg File:Wembley Stadium - USA v England.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = [[FA Cup]]<br />[[FA Cup Final|Final venue]] | before = [[Millennium Stadium]] <br />[[Cardiff]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[UEFA Champions League]]<br />[[List of European Cup and UEFA Champions League finals|Final venue]] | before = [[Santiago Bernabéu Stadium]]<br />[[Madrid]] | after = [[Allianz Arena]]<br />[[Munich]] | years = [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] }} {{succession box| | before = [[Beijing National Stadium]] (men) <br /> [[Workers' Stadium]] (women) <br /> [[Beijing]] | title = [[Summer Olympic Games|Summer Olympics]] <br /> [[Football at the Summer Olympics|Football]] gold medal matches venue | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Maracanã Stadium|Estádio do Maracanã]] <br /> [[Rio de Janeiro]] }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = Allianz Arena<br />Munich | after = [[Estádio da Luz]]<br />[[Lisbon]] | years = [[2013 UEFA Champions League Final|2013]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Championship]]<br />[[List of UEFA European Championship finals|Final venue]]| | years = [[UEFA Euro 2020 Final|2020]] | before = [[Stade de France]] <br /> [[Saint-Denis, Seine-Saint-Denis|Saint-Denis]] | after = [[Olympiastadion (Berlin)|Olympiastadion]] <br /> [[Berlin]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Women's Championship]]<br />Final venue | years = [[UEFA Women's Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = [[Grolsch Veste]] <br /> [[Enschede]] | after = TBA }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = [[Atatürk Olympic Stadium]]<br />[[Istanbul]] | after = Allianz Arena<br />Munich | years = [[2024 UEFA Champions League Final|2024]] }} {{S-end}} {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... t2tn6kr2myqunkx0lcl4pno0q32m7r5 8485110 8485107 2022-08-08T13:28:22Z Slava Sahakyan70 65321 /* Պատկերասրահ */ wikitext text/x-wiki Designed by [[Populous (company)|Populous]] and [[Foster and Partners]], the stadium is crowned by the {{convert|134|m|ft|adj=mid|-high}} Wembley Arch which serves aesthetically as a landmark across London as well as structurally, with the arch supporting over 75% of the entire roof load.<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium – Key Facts. |url=http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |work=Wembley Stadium |access-date=2 March 2018 |archive-date=24 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181124093327/http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |url-status=dead }}</ref> The stadium was built by Australian firm [[Multiplex (company)|Multiplex]] at a cost of £798&nbsp;million (£{{Inflation|UK|0.798|2005|r=2|fmt=c}} billion today).<!--- use middle year of 5-year construction period ---><ref>{{cite news| url=http://populous.com/project/wembley-stadium/ |title=Timeline: A new National Stadium for the national game}}</ref> Contrary to popular belief,<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium |url=https://twitter.com/wembleystadium/status/968955877494591494 |work=Twitter – Wembley Stadium |date=28 February 2018}}</ref>{{Primary source inline|date=February 2020}} Wembley Stadium does not have a retractable roof which covers the playing surface. Two partially retractable roof structures over the east and west ends of the stadium can be opened to allow sunlight and aid pitch growth. In addition to England home games and the FA Cup final, the stadium also hosts other major games in English football, including the season-opening [[FA Community Shield]], the [[Football League Cup|League Cup]] final, the [[FA Cup semi-finals]], the [[Football League Trophy]], the [[Football League play-offs]], the [[FA Trophy]], the [[FA Vase]] and the [[National League (division)|National League play-offs]]. A [[UEFA stadium categories|UEFA category four]] stadium, Wembley hosted the [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] and [[2013 UEFA Champions League Final]]s, eight games at [[UEFA Euro 2020]] (including the final and both of the semi-finals)<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/newsid=2151146.html "Wembley to stage UEFA EURO 2020 final"] UEFA. Retrieved 29 November 2014</ref> and hosted the final of the [[UEFA Women's Euro 2022]].<ref>{{cite web | url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/0258-0e223dbee206-0b8de08ec9ba-1000--finals-schedule-set/ | title=Women's EURO 2022 schedule: All the results | date=31 July 2022 }}</ref> It will stage the [[2024 UEFA Champions League Final]].<ref name="2024 UCLFinal">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/news/newsid=2642232.html |title=UEFA competitions to resume in August |website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations |date=17 June 2020 |access-date=17 June 2020}}</ref> The stadium hosted the Gold medal matches at the [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012 Olympic Games football tournament]]. The stadium also hosts [[rugby league]]'s [[Challenge Cup]] final and music concerts. The stadium also hosted [[NFL International Series|NFL London Games]] until 2019 and was also the temporary home of [[Premier League]] football club [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] between August 2017 and March 2019, while [[White Hart Lane]] was being demolished and their [[Tottenham Hotspur Stadium|new stadium]] was constructed. In 2014, Wembley Stadium entered into a six-year sponsorship agreement with mobile provider [[EE Limited]], under which it provides technology and infrastructure services for the venue. Under the agreement, the facility is officially referred to as "Wembley Stadium connected by EE".<ref>{{cite web|url=http://www.sportspromedia.com/news/wembley_stadium_finally_connects_with_ee|title=Wembley Stadium finally connects with EE|website= SportsPro Media|date=27 February 2014|access-date=19 March 2019}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = [[FA Cup]]<br />[[FA Cup Final|Final venue]] | before = [[Millennium Stadium]] <br />[[Cardiff]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[UEFA Champions League]]<br />[[List of European Cup and UEFA Champions League finals|Final venue]] | before = [[Santiago Bernabéu Stadium]]<br />[[Madrid]] | after = [[Allianz Arena]]<br />[[Munich]] | years = [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] }} {{succession box| | before = [[Beijing National Stadium]] (men) <br /> [[Workers' Stadium]] (women) <br /> [[Beijing]] | title = [[Summer Olympic Games|Summer Olympics]] <br /> [[Football at the Summer Olympics|Football]] gold medal matches venue | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Maracanã Stadium|Estádio do Maracanã]] <br /> [[Rio de Janeiro]] }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = Allianz Arena<br />Munich | after = [[Estádio da Luz]]<br />[[Lisbon]] | years = [[2013 UEFA Champions League Final|2013]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Championship]]<br />[[List of UEFA European Championship finals|Final venue]]| | years = [[UEFA Euro 2020 Final|2020]] | before = [[Stade de France]] <br /> [[Saint-Denis, Seine-Saint-Denis|Saint-Denis]] | after = [[Olympiastadion (Berlin)|Olympiastadion]] <br /> [[Berlin]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Women's Championship]]<br />Final venue | years = [[UEFA Women's Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = [[Grolsch Veste]] <br /> [[Enschede]] | after = TBA }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = [[Atatürk Olympic Stadium]]<br />[[Istanbul]] | after = Allianz Arena<br />Munich | years = [[2024 UEFA Champions League Final|2024]] }} {{S-end}} {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... j2awi3z2903yjvv4y6oewhck5c2z0xl 8485118 8485110 2022-08-08T13:41:51Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki Նախագիծը պատրաստել են ամերիկյան Populous և բրիտանական Foster and Partners նախագծա-ճարտարապետական ընկերությունների մասնագետները, շինարարությունն իրականացրել է ավստրալական Multiplex ընկերությունը: the stadium is crowned by the {{convert|134|m|ft|adj=mid|-high}} Wembley Arch which serves aesthetically as a landmark across London as well as structurally, with the arch supporting over 75% of the entire roof load.<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium – Key Facts. |url=http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |work=Wembley Stadium |access-date=2 March 2018 |archive-date=24 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181124093327/http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |url-status=dead }}</ref> The stadium was built by Australian firm [[Multiplex (company)|Multiplex]] at a cost of £798&nbsp;million (£{{Inflation|UK|0.798|2005|r=2|fmt=c}} billion today).<!--- use middle year of 5-year construction period ---><ref>{{cite news| url=http://populous.com/project/wembley-stadium/ |title=Timeline: A new National Stadium for the national game}}</ref> Contrary to popular belief,<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium |url=https://twitter.com/wembleystadium/status/968955877494591494 |work=Twitter – Wembley Stadium |date=28 February 2018}}</ref>{{Primary source inline|date=February 2020}} Wembley Stadium does not have a retractable roof which covers the playing surface. Two partially retractable roof structures over the east and west ends of the stadium can be opened to allow sunlight and aid pitch growth. Авторами проекта стадиона стали компании Foster and Partners и Populous. У нового стадиона имеется убирающаяся крыша. По сравнению со старым «Уэмбли», отличительной особенностью которого были белые «башни-близнецы», новый стадион известен своей «аркой Уэмбли» высотой в 134 м. Эта стальная арка является самой длинной однопролётной конструкцией крыши в мире. Стадион был построен австралийской компанией Multiplex[en]; затраты на строительство составили £798 млн. Старый «Уэмбли» был закрыт в октябре 2000 года, а в декабре того же года планировалось его снести и открыть новый стадион в 2003 году. Однако по ряду причин проект откладывался, и старый «Уэмбли» был полностью демонтирован лишь в феврале 2003 года. Новый «Уэмбли» был открыт 19 мая 2007 года, когда на нём прошёл финал Кубка Англии. Първият провел се на него мач е приятелската среща между младежките национални отбори на [[Англия]] и [[Италия]], завършила 3:3 пред 55 700 зрители<ref>Fletcher, Paul. [http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/internationals/6483789.stm England U21s draw Wembley cracker]. BBC Sport. 24 март 2007.</ref> В 2012 году на стадионе прошли футбольные финалы летних Олимпийских игр 2012 года. Кроме матчей национальной сборной, на «Уэмбли» проводятся полуфиналы и финалы Кубка Англии, матчи Суперкубка Англии, финалы Кубка Футбольной лиги и Трофея Футбольной лиги, а также матчи плей-офф Футбольной лиги. В 2011 году стадион принял финальный матч Лиги чемпионов УЕФА. В 2013 году на «Уэмбли» вновь прошёл финал Лиги чемпионов УЕФА. Кроме футбола, на стадионе проводятся матчи регбилиги и матчи по американскому футболу. На «Уэмбли» также проводятся концерты. In addition to England home games and the FA Cup final, the stadium also hosts other major games in English football, including the season-opening [[FA Community Shield]], the [[Football League Cup|League Cup]] final, the [[FA Cup semi-finals]], the [[Football League Trophy]], the [[Football League play-offs]], the [[FA Trophy]], the [[FA Vase]] and the [[National League (division)|National League play-offs]]. A [[UEFA stadium categories|UEFA category four]] stadium, Wembley hosted the [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] and [[2013 UEFA Champions League Final]]s, eight games at [[UEFA Euro 2020]] (including the final and both of the semi-finals)<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/newsid=2151146.html "Wembley to stage UEFA EURO 2020 final"] UEFA. Retrieved 29 November 2014</ref> and hosted the final of the [[UEFA Women's Euro 2022]].<ref>{{cite web | url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/0258-0e223dbee206-0b8de08ec9ba-1000--finals-schedule-set/ | title=Women's EURO 2022 schedule: All the results | date=31 July 2022 }}</ref> It will stage the [[2024 UEFA Champions League Final]].<ref name="2024 UCLFinal">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/news/newsid=2642232.html |title=UEFA competitions to resume in August |website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations |date=17 June 2020 |access-date=17 June 2020}}</ref> The stadium hosted the Gold medal matches at the [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012 Olympic Games football tournament]]. The stadium also hosts [[rugby league]]'s [[Challenge Cup]] final and music concerts. The stadium also hosted [[NFL International Series|NFL London Games]] until 2019 and was also the temporary home of [[Premier League]] football club [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] between August 2017 and March 2019, while [[White Hart Lane]] was being demolished and their [[Tottenham Hotspur Stadium|new stadium]] was constructed. In 2014, Wembley Stadium entered into a six-year sponsorship agreement with mobile provider [[EE Limited]], under which it provides technology and infrastructure services for the venue. Under the agreement, the facility is officially referred to as "Wembley Stadium connected by EE".<ref>{{cite web|url=http://www.sportspromedia.com/news/wembley_stadium_finally_connects_with_ee|title=Wembley Stadium finally connects with EE|website= SportsPro Media|date=27 February 2014|access-date=19 March 2019}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = [[FA Cup]]<br />[[FA Cup Final|Final venue]] | before = [[Millennium Stadium]] <br />[[Cardiff]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[UEFA Champions League]]<br />[[List of European Cup and UEFA Champions League finals|Final venue]] | before = [[Santiago Bernabéu Stadium]]<br />[[Madrid]] | after = [[Allianz Arena]]<br />[[Munich]] | years = [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] }} {{succession box| | before = [[Beijing National Stadium]] (men) <br /> [[Workers' Stadium]] (women) <br /> [[Beijing]] | title = [[Summer Olympic Games|Summer Olympics]] <br /> [[Football at the Summer Olympics|Football]] gold medal matches venue | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Maracanã Stadium|Estádio do Maracanã]] <br /> [[Rio de Janeiro]] }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = Allianz Arena<br />Munich | after = [[Estádio da Luz]]<br />[[Lisbon]] | years = [[2013 UEFA Champions League Final|2013]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Championship]]<br />[[List of UEFA European Championship finals|Final venue]]| | years = [[UEFA Euro 2020 Final|2020]] | before = [[Stade de France]] <br /> [[Saint-Denis, Seine-Saint-Denis|Saint-Denis]] | after = [[Olympiastadion (Berlin)|Olympiastadion]] <br /> [[Berlin]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Women's Championship]]<br />Final venue | years = [[UEFA Women's Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = [[Grolsch Veste]] <br /> [[Enschede]] | after = TBA }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = [[Atatürk Olympic Stadium]]<br />[[Istanbul]] | after = Allianz Arena<br />Munich | years = [[2024 UEFA Champions League Final|2024]] }} {{S-end}} {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... rdhuyfugryywjwyobpv1bejnc78zxu2 8485126 8485118 2022-08-08T14:04:14Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki Նախագիծը պատրաստել են ամերիկյան Populous և բրիտանական Foster and Partners նախագծա-ճարտարապետական ընկերությունների մասնագետները, շինարարությունն իրականացրել է ավստրալական Multiplex ընկերությունը: Կառույցը պսակված է {{convert|134|m|ft|adj=mid|-high}} մետր բարձրություն ունեցող կամարով, որը գեղեցիկ տեսք հաղորդելով հանդերձ՝ կրում է տանիքի ծանրության ավելի քան 75 տոկոսը<ref>{{cite web |title=Wembley Stadium – Key Facts. |url=http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |work=Wembley Stadium |access-date=2 March 2018 |archive-date=24 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181124093327/http://www.wembleystadium.com/Press/Presspack/Key-Features |url-status=dead }}</ref>: Պողպատե այդ կամարը համարվում է տանիքի ամենաերկար միաթռիչք կոնստրուկցիան աշխարհում: Մարզադաշտի շինարարությունն արժեցել է £798&nbsp;million (£{{Inflation|UK|0.798|2005|r=2|fmt=c}} billion today).<!--- use middle year of 5-year construction period ---><ref>{{cite news| url=http://populous.com/project/wembley-stadium/ |title=Timeline: A new National Stadium for the national game}}</ref><ref>{{cite web |title=Wembley Stadium |url=https://twitter.com/wembleystadium/status/968955877494591494 |work=Twitter – Wembley Stadium |date=28 February 2018}}</ref>, ավարտվել է 2007 թվականին: Նորակառույց մրցասպարեզում անցկացված առաջին մրցախաղը եղել է Անգլիայի և Իտալիայի ֆուտբոլի երիտասարդական հավաքականների ընկերական հանդիպումը 55.700 հանդիսականների ներկայությամբ (խաղն ավարտվել է ոչ-ոքի՝ 3-3 հաշվով)<ref>Fletcher, Paul. [http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/internationals/6483789.stm England U21s draw Wembley cracker]. BBC Sport. 24 март 2007.</ref>: В 2012 году на стадионе прошли футбольные финалы летних Олимпийских игр 2012 года. Кроме матчей национальной сборной, на «Уэмбли» проводятся полуфиналы и финалы Кубка Англии, матчи Суперкубка Англии, финалы Кубка Футбольной лиги и Трофея Футбольной лиги, а также матчи плей-офф Футбольной лиги. В 2011 году стадион принял финальный матч Лиги чемпионов УЕФА. В 2013 году на «Уэмбли» вновь прошёл финал Лиги чемпионов УЕФА. Кроме футбола, на стадионе проводятся матчи регбилиги и матчи по американскому футболу. На «Уэмбли» также проводятся концерты. In addition to England home games and the FA Cup final, the stadium also hosts other major games in English football, including the season-opening [[FA Community Shield]], the [[Football League Cup|League Cup]] final, the [[FA Cup semi-finals]], the [[Football League Trophy]], the [[Football League play-offs]], the [[FA Trophy]], the [[FA Vase]] and the [[National League (division)|National League play-offs]]. A [[UEFA stadium categories|UEFA category four]] stadium, Wembley hosted the [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] and [[2013 UEFA Champions League Final]]s, eight games at [[UEFA Euro 2020]] (including the final and both of the semi-finals)<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/newsid=2151146.html "Wembley to stage UEFA EURO 2020 final"] UEFA. Retrieved 29 November 2014</ref> and hosted the final of the [[UEFA Women's Euro 2022]].<ref>{{cite web | url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/0258-0e223dbee206-0b8de08ec9ba-1000--finals-schedule-set/ | title=Women's EURO 2022 schedule: All the results | date=31 July 2022 }}</ref> It will stage the [[2024 UEFA Champions League Final]].<ref name="2024 UCLFinal">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/news/newsid=2642232.html |title=UEFA competitions to resume in August |website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations |date=17 June 2020 |access-date=17 June 2020}}</ref> The stadium hosted the Gold medal matches at the [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012 Olympic Games football tournament]]. The stadium also hosts [[rugby league]]'s [[Challenge Cup]] final and music concerts. The stadium also hosted [[NFL International Series|NFL London Games]] until 2019 and was also the temporary home of [[Premier League]] football club [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] between August 2017 and March 2019, while [[White Hart Lane]] was being demolished and their [[Tottenham Hotspur Stadium|new stadium]] was constructed. In 2014, Wembley Stadium entered into a six-year sponsorship agreement with mobile provider [[EE Limited]], under which it provides technology and infrastructure services for the venue. Under the agreement, the facility is officially referred to as "Wembley Stadium connected by EE".<ref>{{cite web|url=http://www.sportspromedia.com/news/wembley_stadium_finally_connects_with_ee|title=Wembley Stadium finally connects with EE|website= SportsPro Media|date=27 February 2014|access-date=19 March 2019}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = [[FA Cup]]<br />[[FA Cup Final|Final venue]] | before = [[Millennium Stadium]] <br />[[Cardiff]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[UEFA Champions League]]<br />[[List of European Cup and UEFA Champions League finals|Final venue]] | before = [[Santiago Bernabéu Stadium]]<br />[[Madrid]] | after = [[Allianz Arena]]<br />[[Munich]] | years = [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] }} {{succession box| | before = [[Beijing National Stadium]] (men) <br /> [[Workers' Stadium]] (women) <br /> [[Beijing]] | title = [[Summer Olympic Games|Summer Olympics]] <br /> [[Football at the Summer Olympics|Football]] gold medal matches venue | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Maracanã Stadium|Estádio do Maracanã]] <br /> [[Rio de Janeiro]] }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = Allianz Arena<br />Munich | after = [[Estádio da Luz]]<br />[[Lisbon]] | years = [[2013 UEFA Champions League Final|2013]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Championship]]<br />[[List of UEFA European Championship finals|Final venue]]| | years = [[UEFA Euro 2020 Final|2020]] | before = [[Stade de France]] <br /> [[Saint-Denis, Seine-Saint-Denis|Saint-Denis]] | after = [[Olympiastadion (Berlin)|Olympiastadion]] <br /> [[Berlin]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Women's Championship]]<br />Final venue | years = [[UEFA Women's Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = [[Grolsch Veste]] <br /> [[Enschede]] | after = TBA }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = [[Atatürk Olympic Stadium]]<br />[[Istanbul]] | after = Allianz Arena<br />Munich | years = [[2024 UEFA Champions League Final|2024]] }} {{S-end}} {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... 7ea6o5tibtbszr75x07nmduaw7kav1w 8485130 8485126 2022-08-08T14:09:32Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki В 2012 году на стадионе прошли футбольные финалы летних Олимпийских игр 2012 года. Кроме матчей национальной сборной, на «Уэмбли» проводятся полуфиналы и финалы Кубка Англии, матчи Суперкубка Англии, финалы Кубка Футбольной лиги и Трофея Футбольной лиги, а также матчи плей-офф Футбольной лиги. В 2011 году стадион принял финальный матч Лиги чемпионов УЕФА. В 2013 году на «Уэмбли» вновь прошёл финал Лиги чемпионов УЕФА. Кроме футбола, на стадионе проводятся матчи регбилиги и матчи по американскому футболу. На «Уэмбли» также проводятся концерты. In addition to England home games and the FA Cup final, the stadium also hosts other major games in English football, including the season-opening [[FA Community Shield]], the [[Football League Cup|League Cup]] final, the [[FA Cup semi-finals]], the [[Football League Trophy]], the [[Football League play-offs]], the [[FA Trophy]], the [[FA Vase]] and the [[National League (division)|National League play-offs]]. A [[UEFA stadium categories|UEFA category four]] stadium, Wembley hosted the [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] and [[2013 UEFA Champions League Final]]s, eight games at [[UEFA Euro 2020]] (including the final and both of the semi-finals)<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/newsid=2151146.html "Wembley to stage UEFA EURO 2020 final"] UEFA. Retrieved 29 November 2014</ref> and hosted the final of the [[UEFA Women's Euro 2022]].<ref>{{cite web | url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/0258-0e223dbee206-0b8de08ec9ba-1000--finals-schedule-set/ | title=Women's EURO 2022 schedule: All the results | date=31 July 2022 }}</ref> It will stage the [[2024 UEFA Champions League Final]].<ref name="2024 UCLFinal">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/news/newsid=2642232.html |title=UEFA competitions to resume in August |website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations |date=17 June 2020 |access-date=17 June 2020}}</ref> The stadium hosted the Gold medal matches at the [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012 Olympic Games football tournament]]. The stadium also hosts [[rugby league]]'s [[Challenge Cup]] final and music concerts. The stadium also hosted [[NFL International Series|NFL London Games]] until 2019 and was also the temporary home of [[Premier League]] football club [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] between August 2017 and March 2019, while [[White Hart Lane]] was being demolished and their [[Tottenham Hotspur Stadium|new stadium]] was constructed. In 2014, Wembley Stadium entered into a six-year sponsorship agreement with mobile provider [[EE Limited]], under which it provides technology and infrastructure services for the venue. Under the agreement, the facility is officially referred to as "Wembley Stadium connected by EE".<ref>{{cite web|url=http://www.sportspromedia.com/news/wembley_stadium_finally_connects_with_ee|title=Wembley Stadium finally connects with EE|website= SportsPro Media|date=27 February 2014|access-date=19 March 2019}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = [[FA Cup]]<br />[[FA Cup Final|Final venue]] | before = [[Millennium Stadium]] <br />[[Cardiff]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[UEFA Champions League]]<br />[[List of European Cup and UEFA Champions League finals|Final venue]] | before = [[Santiago Bernabéu Stadium]]<br />[[Madrid]] | after = [[Allianz Arena]]<br />[[Munich]] | years = [[2011 UEFA Champions League Final|2011]] }} {{succession box| | before = [[Beijing National Stadium]] (men) <br /> [[Workers' Stadium]] (women) <br /> [[Beijing]] | title = [[Summer Olympic Games|Summer Olympics]] <br /> [[Football at the Summer Olympics|Football]] gold medal matches venue | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Maracanã Stadium|Estádio do Maracanã]] <br /> [[Rio de Janeiro]] }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = Allianz Arena<br />Munich | after = [[Estádio da Luz]]<br />[[Lisbon]] | years = [[2013 UEFA Champions League Final|2013]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Championship]]<br />[[List of UEFA European Championship finals|Final venue]]| | years = [[UEFA Euro 2020 Final|2020]] | before = [[Stade de France]] <br /> [[Saint-Denis, Seine-Saint-Denis|Saint-Denis]] | after = [[Olympiastadion (Berlin)|Olympiastadion]] <br /> [[Berlin]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Women's Championship]]<br />Final venue | years = [[UEFA Women's Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = [[Grolsch Veste]] <br /> [[Enschede]] | after = TBA }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = [[Atatürk Olympic Stadium]]<br />[[Istanbul]] | after = Allianz Arena<br />Munich | years = [[2024 UEFA Champions League Final|2024]] }} {{S-end}} {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... dbg803zr1kecn1mhpmrmjuyv2rl91yu 8485140 8485130 2022-08-08T14:50:29Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = FA Cup]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Millennium Stadium <br />[[Կարդիֆ]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[ՈԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = [[Սանտյագո Բեռնաբեու]]<br />[[Մադրիդ]] | after = [[Ալիանց արենա]]<br />[[Մյունխեն]] | years = ՈԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2011 թ. }} {{succession box| | before = [[Beijing National Stadium]] (men) <br /> [[Workers' Stadium]] (women) <br /> [[Beijing]] | title = [[Summer Olympic Games|Summer Olympics]] <br /> [[Football at the Summer Olympics|Football]] gold medal matches venue | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Maracanã Stadium|Estádio do Maracanã]] <br /> [[Rio de Janeiro]] }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = Allianz Arena<br />Munich | after = [[Estádio da Luz]]<br />[[Lisbon]] | years = [[2013 UEFA Champions League Final|2013]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Championship]]<br />[[List of UEFA European Championship finals|Final venue]]| | years = [[UEFA Euro 2020 Final|2020]] | before = [[Stade de France]] <br /> [[Saint-Denis, Seine-Saint-Denis|Saint-Denis]] | after = [[Olympiastadion (Berlin)|Olympiastadion]] <br /> [[Berlin]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Women's Championship]]<br />Final venue | years = [[UEFA Women's Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = [[Grolsch Veste]] <br /> [[Enschede]] | after = TBA }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = [[Atatürk Olympic Stadium]]<br />[[Istanbul]] | after = Allianz Arena<br />Munich | years = [[2024 UEFA Champions League Final|2024]] }} {{S-end}} {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... fop4cwtftcl4g8w78jq4ykxs733lbcb 8485143 8485140 2022-08-08T14:56:43Z Slava Sahakyan70 65321 /* Արտաքին հղումներ */ wikitext text/x-wiki == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = FA Cup]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Millennium Stadium <br />[[Կարդիֆ]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[ՈԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = [[Սանտյագո Բեռնաբեու]]<br />[[Մադրիդ]] | after = [[Ալյանց Արենա]]<br />[[Մյունխեն]] | years = ՈԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2011 թ. }} {{succession box| | before = Պեկինի Ազգային մարզադաշտ (տղամարդիկ) <br /> [[Աշխատավորների մարզադաշտ]] (կանայք) <br /> [[Պեկին]] | title = [[Ամառային օլիմպիական խաղեր]] <br /> Ֆուտբոլի եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Մարականա]] <br /> [[Ռիո դե Ժանեյրո]] }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = Allianz Arena<br />Munich | after = [[Estádio da Luz]]<br />[[Lisbon]] | years = [[2013 UEFA Champions League Final|2013]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Championship]]<br />[[List of UEFA European Championship finals|Final venue]]| | years = [[UEFA Euro 2020 Final|2020]] | before = [[Stade de France]] <br /> [[Saint-Denis, Seine-Saint-Denis|Saint-Denis]] | after = [[Olympiastadion (Berlin)|Olympiastadion]] <br /> [[Berlin]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Women's Championship]]<br />Final venue | years = [[UEFA Women's Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = [[Grolsch Veste]] <br /> [[Enschede]] | after = TBA }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = [[Atatürk Olympic Stadium]]<br />[[Istanbul]] | after = Allianz Arena<br />Munich | years = [[2024 UEFA Champions League Final|2024]] }} {{S-end}} {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... gp774e5za5kxi7g1zz81fryfpxac2xk 8485144 8485143 2022-08-08T14:58:37Z Slava Sahakyan70 65321 /* Արտաքին հղումներ */ wikitext text/x-wiki == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = FA Cup]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Millennium Stadium <br />[[Կարդիֆ]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[ՈԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = [[Սանտյագո Բեռնաբեու]]<br />[[Մադրիդ]] | after = [[Ալյանց Արենա]]<br />[[Մյունխեն]] | years = ՈԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2011 թ. }} {{succession box| | before = Պեկինի Ազգային մարզադաշտ (տղամարդիկ) <br /> Աշխատավորների մարզադաշտ (կանայք) <br /> [[Պեկին]] | title = [[Ամառային օլիմպիական խաղեր]] <br /> Ֆուտբոլի եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Մարականա մարզադաշտ]] <br /> [[Ռիո դե Ժանեյրո]] }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = Allianz Arena<br />Munich | after = [[Estádio da Luz]]<br />[[Lisbon]] | years = [[2013 UEFA Champions League Final|2013]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Championship]]<br />[[List of UEFA European Championship finals|Final venue]]| | years = [[UEFA Euro 2020 Final|2020]] | before = [[Stade de France]] <br /> [[Saint-Denis, Seine-Saint-Denis|Saint-Denis]] | after = [[Olympiastadion (Berlin)|Olympiastadion]] <br /> [[Berlin]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Women's Championship]]<br />Final venue | years = [[UEFA Women's Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = [[Grolsch Veste]] <br /> [[Enschede]] | after = TBA }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = [[Atatürk Olympic Stadium]]<br />[[Istanbul]] | after = Allianz Arena<br />Munich | years = [[2024 UEFA Champions League Final|2024]] }} {{S-end}} {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... 3depdca3mlqubgvhaun184vyqjn9gq7 8485145 8485144 2022-08-08T15:03:23Z Slava Sahakyan70 65321 /* Արտաքին հղումներ */ wikitext text/x-wiki == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = FA Cup<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Millennium Stadium <br />[[Կարդիֆ]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = [[Սանտյագո Բեռնաբեու]]<br />[[Մադրիդ]] | after = [[Ալյանց Արենա]]<br />[[Մյունխեն]] | years = ՈԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2011 թ. }} {{succession box| | before = Պեկինի Ազգային մարզադաշտ (տղամարդիկ) <br /> Աշխատավորների մարզադաշտ (կանայք) <br /> [[Պեկին]] | title = [[Ամառային օլիմպիական խաղեր]] <br /> Ֆուտբոլի եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Մարականա մարզադաշտ]] <br /> [[Ռիո դե Ժանեյրո]] }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = Allianz Arena<br />Munich | after = [[Estádio da Luz]]<br />[[Lisbon]] | years = [[2013 UEFA Champions League Final|2013]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Championship]]<br />[[List of UEFA European Championship finals|Final venue]]| | years = [[UEFA Euro 2020 Final|2020]] | before = [[Stade de France]] <br /> [[Saint-Denis, Seine-Saint-Denis|Saint-Denis]] | after = [[Olympiastadion (Berlin)|Olympiastadion]] <br /> [[Berlin]] }} {{succession box| | title = [[UEFA European Women's Championship]]<br />Final venue | years = [[UEFA Women's Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = [[Grolsch Veste]] <br /> [[Enschede]] | after = TBA }} {{Succession box | title = UEFA Champions League<br />Final venue | before = [[Atatürk Olympic Stadium]]<br />[[Istanbul]] | after = Allianz Arena<br />Munich | years = [[2024 UEFA Champions League Final|2024]] }} {{S-end}} {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... g8qnn9lwt6rbato4fztsg72iy89j199 8485410 8485145 2022-08-08T19:31:13Z Slava Sahakyan70 65321 /* Արտաքին հղումներ */ wikitext text/x-wiki == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = FA Cup<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Millennium Stadium <br />[[Կարդիֆ]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = [[Սանտյագո Բեռնաբեու]]<br />[[Մադրիդ]] | after = [[Ալյանց Արենա]]<br />[[Մյունխեն]] | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2011 թ. }} {{succession box| | before = Պեկինի Ազգային մարզադաշտ (տղամարդիկ) <br /> Աշխատավորների մարզադաշտ (կանայք) <br /> [[Պեկին]] | title = [[Ամառային օլիմպիական խաղեր]] <br /> Ֆուտբոլի եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Մարականա մարզադաշտ]] <br /> [[Ռիո դե Ժանեյրո]] }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Ալյանց Արենա<br />Մյունխեն | after = Estádio da Luz<br />[[Լիսաբոն]] | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2013 }} {{succession box| | title = Եվրոպայի առաջնության<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ| | years = Euro 2020 | before = [[Ստադ դե Ֆրանս]] <br /> [[Սեն Դենի]] | after = [[Օլիմպիական մարզադաշտ]] <br /> [[Բեռլին]] }} {{succession box| | title = Եվրոպայի կանանց առաջնության<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = Grolsch Veste <br /> [[Էնշեդե]] | after = TBA }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Աթաթուրքի անվան օլիմպիական մարզադաշտ<br />[[Ստամբուլ]] | after = Ալյանց Արենա<br />Մյունխեն | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2024 }} {{S-end}} {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... psn91k0ifolvyii6p431vtqplq7om11 8485414 8485410 2022-08-08T19:32:30Z Slava Sahakyan70 65321 /* Արտաքին հղումներ */ wikitext text/x-wiki == Արտաքին հղումներ == * {{Commonscat|Wembley Stadium}} *[http://www.wembleystadium.com/ wembleystadium.com], the venue's official website *[http://www.wikistadiums.org/wembley-stadium/1 Wembley Stadium Images] *[https://www.seatingplan.net/wembley-stadium Wembley Stadium Seating Plans] {{s-start|title=Events}} {{Succession box | title = FA Cup<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Millennium Stadium <br />[[Կարդիֆ]] | after = Incumbent | years = [[2007 FA Cup Final|2007]]–present }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = [[Սանտյագո Բեռնաբեու]]<br />[[Մադրիդ]] | after = [[Ալյանց Արենա]]<br />[[Մյունխեն]] | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2011 թ. }} {{succession box| | before = Պեկինի Ազգային մարզադաշտ (տղամարդիկ) <br /> Աշխատավորների մարզադաշտ (կանայք) <br /> [[Պեկին]] | title = [[Ամառային օլիմպիական խաղեր]] <br /> Ֆուտբոլի եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = [[Football at the 2012 Summer Olympics|2012]] | after = [[Մարականա մարզադաշտ]] <br /> [[Ռիո դե Ժանեյրո]] }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Ալյանց Արենա<br />Մյունխեն | after = Estádio da Luz<br />[[Լիսաբոն]] | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2013 }} {{succession box| | title = Եվրոպայի առաջնության<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ| | years = Euro 2020 | before = [[Ստադ դե Ֆրանս]] <br /> [[Սեն Դենի]] | after = [[Օլիմպիական մարզադաշտ]] <br /> [[Բեռլին]] }} {{succession box| | title = Եվրոպայի կանանց առաջնության<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | years = Euro 2022<!-- Final-->|2022]] | before = Grolsch Veste <br /> Էնշեդե | after = TBA }} {{Succession box | title = [[ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգա]]<br />եզրափակիչ հանդիպման մրցասպարեզ | before = Աթաթուրքի անվան օլիմպիական մարզադաշտ<br />[[Ստամբուլ]] | after = Ալյանց Արենա<br />Մյունխեն | years = ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ, 2024 }} {{S-end}} {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... s6io4ymu103l00sqgz0mwfla9i46fj6 8485419 8485414 2022-08-08T19:34:32Z Slava Sahakyan70 65321 /* Արտաքին հղումներ */ wikitext text/x-wiki # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... 6piduuez1pb7clzf96uax05gu9kf1z7 8485624 8485419 2022-08-09T03:28:51Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki '''«Стэдиум МК»'''{{нет АИ|13|07|2014}} ({{lang-en|Stadium mk}}, также известный как «Милтон Кинс Стэдиум»)— стадион в городе [[Милтон-Кинс]]. Был открыт в [[2007 год]]у английской королевой [[Елизавета II|Елизаветой II]]<ref>[http://www.bbc.co.uk/threecounties/content/articles/2007/11/30/queen_mk_2007_feature.shtml The Queen visits Milton Keynes] BBC News{{ref-en}}</ref>. Это двухъярусный стадион, но сейчас используется только нижний ярус. «MK Stadium», также известный как «Denbigh Stadium», способен вместить 22 тысячи зрителей<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/w/wimbledon/6366309.stm Milton Keynes stadium is on track] BBC Sport{{ref-en}}</ref>. Однако с использованием верхнего яруса стадиона, его вместимость может возрасти до 45 тысяч зрителей. Свои домашние матчи здесь проводит футбольный клуб [[Милтон Кинс Донс|«Милтон Кинс Донз»]]. Предполагалось, что стадион «Милтон Кинс» принимал бы матчи [[Чемпионат мира по футболу 2018|чемпионата мира по футболу 2018 года]], если бы Англия выиграла это право. Также здесь иногда проходят матчи по регби. В частности, здесь пройдут 3 матча [[Чемпионат мира по регби 2015|чемпионата мира по регби 2015]]<ref>[http://www.miltonkeynes.co.uk/news/stadium-mk-in-the-running-to-host-world-cup-rugby-matches-in-2015-1-4343764 Stadium mk in the running to host World Cup rugby matches in 2015] {{ndash}} [[Milton Keynes Citizen]], 8 October 2012</ref><ref>[http://www.rugbyworldcup.com/mm/Document/Tournament/Mediazone/02/06/65/07/rwc-2015-match-schedule.pdf Rugby World Cup 2015 Schedule] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131111042123/http://www.rugbyworldcup.com/mm/Document/Tournament/Mediazone/02/06/65/07/rwc-2015-match-schedule.pdf |date=2013-11-11 }}, стр. 3{{ref-en}}</ref>. == Պատկերասրահ == <gallery> Image:Cowshed.jpg|A arquibancada sul a partir de 22 de fevereiro de 2007 Image:Denbigh stadium east stand 16 May 07.JPG|A arquibancada leste a partir de 16 de maio de 2007 Image:Denbigh south stand 16 may 07.JPG|A arquibancada sul (Cowshed) do Stadium MK em 16 de maio de 2007 </gallery> {| border0 cellspacing=1 cellpadding=1 style="border: 1px solid #aaaaaa;" |- bgcolor=#3CB371 |{{0}}Blick zum South Stand||{{0}}East Stand||{{0}}South Stand (''The Cowshed'')||{{0}}Stadion im Bau (Juli 2006) |- |[[Datei:Lookingatcowshed.jpg|180px|Blick zum South Stand]]||[[Datei:Denbigh stadium east stand 16 May 07.JPG|180px|East Stand]]||[[Datei:Cowshed.jpg|180px|South Stand (''The Cowshed'')]]||[[Datei:Denbigh Stadium in Construction - geograph.org.uk - 208799.jpg|180px|Stadion während des Baus (Juli 2006)]] |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... 4c1pn329vvvv001hroz9zdx4ti79qxv 8485625 8485624 2022-08-09T03:29:21Z Slava Sahakyan70 65321 /* Պատկերասրահ */ wikitext text/x-wiki '''«Стэдиум МК»'''{{нет АИ|13|07|2014}} ({{lang-en|Stadium mk}}, также известный как «Милтон Кинс Стэдиум»)— стадион в городе [[Милтон-Кинс]]. Был открыт в [[2007 год]]у английской королевой [[Елизавета II|Елизаветой II]]<ref>[http://www.bbc.co.uk/threecounties/content/articles/2007/11/30/queen_mk_2007_feature.shtml The Queen visits Milton Keynes] BBC News{{ref-en}}</ref>. Это двухъярусный стадион, но сейчас используется только нижний ярус. «MK Stadium», также известный как «Denbigh Stadium», способен вместить 22 тысячи зрителей<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/w/wimbledon/6366309.stm Milton Keynes stadium is on track] BBC Sport{{ref-en}}</ref>. Однако с использованием верхнего яруса стадиона, его вместимость может возрасти до 45 тысяч зрителей. Свои домашние матчи здесь проводит футбольный клуб [[Милтон Кинс Донс|«Милтон Кинс Донз»]]. Предполагалось, что стадион «Милтон Кинс» принимал бы матчи [[Чемпионат мира по футболу 2018|чемпионата мира по футболу 2018 года]], если бы Англия выиграла это право. Также здесь иногда проходят матчи по регби. В частности, здесь пройдут 3 матча [[Чемпионат мира по регби 2015|чемпионата мира по регби 2015]]<ref>[http://www.miltonkeynes.co.uk/news/stadium-mk-in-the-running-to-host-world-cup-rugby-matches-in-2015-1-4343764 Stadium mk in the running to host World Cup rugby matches in 2015] {{ndash}} [[Milton Keynes Citizen]], 8 October 2012</ref><ref>[http://www.rugbyworldcup.com/mm/Document/Tournament/Mediazone/02/06/65/07/rwc-2015-match-schedule.pdf Rugby World Cup 2015 Schedule] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131111042123/http://www.rugbyworldcup.com/mm/Document/Tournament/Mediazone/02/06/65/07/rwc-2015-match-schedule.pdf |date=2013-11-11 }}, стр. 3{{ref-en}}</ref>. == Պատկերասրահ == <gallery> File:Stadiummkweststand.jpg|The exterior of the west stand in September 2020 File:MKDonseaststandexternal.jpg|The exterior of the east stand in September 2020 Image:Lookingatcowshed.jpg|The view of the pitch towards the south Stand before re-development Image:Cowshed.jpg|The south stand as of 22 February 2007 Image:Denbigh stadium east stand 16 May 07.JPG|The east stand on 16 May 2007 Image:Denbigh south stand 16 may 07.JPG|The South (Cowshed) stand of Denbigh Stadium as of 16 May 2007 </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... jj7j4g4fg12g2xn4sktcdkn7lstbqon 8485626 8485625 2022-08-09T03:30:13Z Slava Sahakyan70 65321 /* Արտաքին հղումներ */ wikitext text/x-wiki '''«Стэдиум МК»'''{{нет АИ|13|07|2014}} ({{lang-en|Stadium mk}}, также известный как «Милтон Кинс Стэдиум»)— стадион в городе [[Милтон-Кинс]]. Был открыт в [[2007 год]]у английской королевой [[Елизавета II|Елизаветой II]]<ref>[http://www.bbc.co.uk/threecounties/content/articles/2007/11/30/queen_mk_2007_feature.shtml The Queen visits Milton Keynes] BBC News{{ref-en}}</ref>. Это двухъярусный стадион, но сейчас используется только нижний ярус. «MK Stadium», также известный как «Denbigh Stadium», способен вместить 22 тысячи зрителей<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/w/wimbledon/6366309.stm Milton Keynes stadium is on track] BBC Sport{{ref-en}}</ref>. Однако с использованием верхнего яруса стадиона, его вместимость может возрасти до 45 тысяч зрителей. Свои домашние матчи здесь проводит футбольный клуб [[Милтон Кинс Донс|«Милтон Кинс Донз»]]. Предполагалось, что стадион «Милтон Кинс» принимал бы матчи [[Чемпионат мира по футболу 2018|чемпионата мира по футболу 2018 года]], если бы Англия выиграла это право. Также здесь иногда проходят матчи по регби. В частности, здесь пройдут 3 матча [[Чемпионат мира по регби 2015|чемпионата мира по регби 2015]]<ref>[http://www.miltonkeynes.co.uk/news/stadium-mk-in-the-running-to-host-world-cup-rugby-matches-in-2015-1-4343764 Stadium mk in the running to host World Cup rugby matches in 2015] {{ndash}} [[Milton Keynes Citizen]], 8 October 2012</ref><ref>[http://www.rugbyworldcup.com/mm/Document/Tournament/Mediazone/02/06/65/07/rwc-2015-match-schedule.pdf Rugby World Cup 2015 Schedule] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131111042123/http://www.rugbyworldcup.com/mm/Document/Tournament/Mediazone/02/06/65/07/rwc-2015-match-schedule.pdf |date=2013-11-11 }}, стр. 3{{ref-en}}</ref>. == Պատկերասրահ == <gallery> File:Stadiummkweststand.jpg|The exterior of the west stand in September 2020 File:MKDonseaststandexternal.jpg|The exterior of the east stand in September 2020 Image:Lookingatcowshed.jpg|The view of the pitch towards the south Stand before re-development Image:Cowshed.jpg|The south stand as of 22 February 2007 Image:Denbigh stadium east stand 16 May 07.JPG|The east stand on 16 May 2007 Image:Denbigh south stand 16 may 07.JPG|The South (Cowshed) stand of Denbigh Stadium as of 16 May 2007 </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Stadium MK}} * [http://www.buckinghamgroup.co.uk/images/pdfs/sports/sports_stadium_mk.pdf Stadium:mk's section on Buckingham Group Contracting]{{Dead link|date=July 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [https://web.archive.org/web/20070930154807/http://www.mkweb.co.uk/mkmap/home.asp?X_Coord=486956&Y_Coord=235303&bgimage=3&icons=no&Scale=3 Aerial shot of the site in 1999] {{Արտաքին հղումներ}} # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Start https://am.wikimedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D4%B1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/15.07.2019 https://am.wikimedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%AF/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80?fbclid=IwAR1Ku0Ioo2gxY2ohxtP-RaT1dKtuO684fyq5EcwKBgnqczxPYkFYdvqfTpQ * [[:Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Տեղեկաքարտեր]] https://wikimediafoundation.org/news/2020/05/22/wikimedia-foundation-board-announces-community-culture-statement/?fbclid=IwAR0IurVZY8ItASi4sa69vQ0q9v7rjmMvz9i6aC-lc7-vWhxXmG9kAcw6lQg [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias] {{Ներկա պահին}} https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_AfroCine/Months_of_African_Cinema = Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=37414 |активні=26208 |показник активності=70,0% |рік старий=1999 |показник активності старий=64,5% |працювало=22684 |працювало чол=11570 |працювало жін=11114 |безробітні=3524 |безробітні чол=1803 |безробітні жін=1721 |неактивні=11206 |учні=5354 |пенсіонери=2490 |інші неактивні=3362 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 25208 оподаткованих домогосподарств, у яких проживали 54725,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:17891}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі&nbsp;— по 0,5 ОС, діти до 14 років&nbsp;— по 0,3 ОС.</ref> 2010 թվականին քաղաքի աշխատունակ (15-ից մինչև 64 տարեկան) 1669 բնակիչներից տնտեսական ակտիվություն են դրսևորել 1312-ը, 357—ը եղել են ոչ ակտիվ (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 78,6 %, իսկ 1999 թվականին եղել է 75,1 %): 1312 աշխատունակ ակտիվ բնակչներից աշխատել են 1230-ը (647 տղամարդ և 583 կին), 82-ը գրանցված են եղել որպես գործազուրկ (42 տղամարդ և 40 կին): 357 աշխատունակ, բայց ոչ ակտիվ բնակիչներից 127-ը եղել են աշակերտ կամ ուսանող, 152—ը՝ թոշակառու, 78-ը չեն աշխատել այլ պատճառներով[14][15]: 542 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 436-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 106։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 80,4 %։ 436 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 398 անձ (221 տղամարդ և 177 կին)։ Գործազուրկ են եղել 38 անձ (16 տղամարդ և 22 կին)։ 106 անաշխատունակներից 36-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 39-ը` թոշակառուներ, իսկ 31-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով[16]։ 2011 թվականին համայնքում հաշվվել է հարկման ենթակա 1222 տնային տնտեսություն՝ 2673 բնակչով: Ընդ որում՝ յուրաքանչյուր հարկատուի միջին եկամուտը կազմել է 21.096 եվրո '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} {{Բնակավայր}} '''Ֆելգեյրաշ''' ([[պորտուգալերեն]]՝ '''Felgueiras'''. {{IPA-pt|fɛlˈɡɐjɾɐʃ|-|Pt-pt Felgueiras FF.ogg}}), քաղաք և համայնք [[Պորտուգալիա]]յում՝ [[Պորտու]]ի շրջանում։ Զբաղեցնում է 115.74&nbsp;կմ² տարածք<ref name=dgt>{{Cite web |url=http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |title=Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país |access-date=5 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105172426/http://www.dgterritorio.pt/cartografia_e_geodesia/cartografia/carta_administrativa_oficial_de_portugal_caop_/caop__download_/carta_administrativa_oficial_de_portugal___versao_2017__em_vigor_/ |archive-date=5 November 2018 |url-status=dead }}</ref>։ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 58.065<ref name=ine>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xlang=en&xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&contexto=pi&selTab=tab0 Instituto Nacional de Estatística]</ref>: Վարչականորեն բաժանված է 20 շրջանների (''freguesia'')<ref>{{cite web|title=Law nr. 11-A/2013, pages 552 48-49|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2013/01/01901/0000200147.pdf |access-date=22 July 2014|author=Diário da República|author-link=Diário da República|language=pt|format=pdf}}</ref>: == Awards and honors == [[File:Astronaut Virgil I. Grissom MSFC-8772558.jpg|thumb|right|upright|Grissom in his Mercury spacesuit]] {| style="margin:1em auto; text-align:center;" | colspan="3"|[[File:USAF Master Astronaut badge.jpg|200px]] |- |colspan=3|{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=Distinguished Flying Cross ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=1|type=oak|ribbon=Air Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=oak|ribbon=Army Good Conduct Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=U.S. Congressional Space Medal of Honor ribbon.svg|width=103}} |- |{{Ribbon devices|number=1|type=award-star|ribbon=NasaDisRib.gif|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=USA - NASA Excep Rib.png|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=American Campaign Medal ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=0|type=service-star|ribbon=World War II Victory Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=1|type=service-star|ribbon=National Defense Service Medal ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=2|type=service-star|ribbon=Korean Service Medal - Ribbon.svg|width=103}} |- |{{ribbon devices|number=3|type=award-oak|ribbon=Air Force Longevity Service ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=United Nations Service Medal Korea ribbon.svg|width=103}} |{{ribbon devices|number=0|type=award-star|ribbon=Republic of Korea War Service Medal ribbon.svg|width=103}} |} {| class="wikitable" style="margin:1em auto; text-align:center;" |- | colspan="3"|[[Astronaut Badge#U.S. Air Force astronauts|Air Force Command Pilot Astronaut Wings]]<ref name="jscbio" /> |- | colspan="3"|[[Distinguished Flying Cross (United States)|Distinguished Flying Cross]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[Air Medal]] with [[Oak leaf cluster|cluster]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Good Conduct Medal (United States)|Army Good Conduct Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Congressional Space Medal of Honor]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[NASA Distinguished Service Medal]]<ref name="nasabio" /> with one star |[[NASA Exceptional Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[American Campaign Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |-align=center |[[World War II Victory Medal (United States)|World War II Victory Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[National Defense Service Medal]]<br />with one star{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean Service Medal]]<br />with two stars{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |- |[[Air Force Longevity Service Award]]<br />with three bronze oak leaves |[[United Nations Korea Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |[[Korean War Service Medal]]{{sfn|Burgess|2014|p=264}} |} * [[John J. Montgomery Award]]<ref>{{cite book|title=Astronautical and Aeronautical Events of 1963: Report of the National Aeronautics and Space Administration to the Committee on Science and Astronautics|year=1963|publisher=U.S. House of Representatives, 89th Congress|location=Washington, D.C.|url=https://history.nasa.gov/AAchronologies/1963.pdf}}</ref>{{rp|465}} To celebrate his spaceflight in 1961, Grissom was made honorary Mayor of [[Newport News, Virginia]], and a new library was dubbed the Virgil I. Grissom Library in the Denbigh section of Newport News, Virginia.<ref name=newnews>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881594/daily_press/|title=Astronaut Grissom is Honorary Mayor, Library Gets Name|newspaper=Daily Press|location=Newport News, Virginia|date=July 25, 1961|page=3|via=Newspapers.com|last=Greiff|first=John B.}}</ref> The airport in Bedford, Indiana, where Grissom flew as a teenager was renamed Virgil I. Grissom Municipal Airport in 1965. A three-ton piece of limestone, inscribed with his name, was unveiled at the airport. His fellow astronauts ribbed him about the name, saying that airports were normally named for dead aviators. Grissom replied, "But this time they've named one for a live one."<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28881853/the_indianapolis_star/|title=Bedford Airpor Named in Honor of Grissom|last=Snapp|first=Raymond|newspaper=The Indianapolis Star|location=Indianapolis, Indiana|date=November 20, 1965|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> Virgil Grissom Elementary School in Old Bridge, New Jersey, was named for Grissom the year before his death.<ref>{{cite web|work=Old Bridge Township Public Schools|url=http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20010603233303/http://www.oldbridgeschools.org/grissom/ |url-status=dead |archive-date=June 3, 2001|title=Welcome to Virgil Grissom Elementary School|access-date=January 23, 2008}}</ref> His death forced the cancellation of a student project to design a flag to represent Grissom and their school, which would have flown on the mission.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/28953803/the_central_new_jersey_home_news/|title=Madison Schools: Living Memorials|newspaper=The Central New Jersey Home News|location=New Brunswick, New Jersey|date=January 28, 1967|page=1|last=Heffernan|first=William|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was awarded the [[NASA Distinguished Service Medal]] for his Mercury flight and was awarded it a second time for his role in Gemini 3.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/31059610/the_palm_beach_post/|title=Medal Winners|newspaper=The Palm Beach Post|location=Palm Beach, Florida|page=72|date=August 25, 1966|via=Newspapers.com}}</ref> The Apollo 1 crew was awarded the medal posthumously in a 1969 presentation of the [[Presidential Medal of Freedom]] to the Apollo 11 crew.<ref>{{cite news |url=https://www.newspapers.com/clip/27531557/the_honolulu_advertiser/ |title=Astronauts Awed by the Acclaim |newspaper=The Honolulu Advertiser |location=Honolulu, Hawaii |page=1 |date=August 14, 1969 |last1=Smith |first1=Merriman |agency=UPI |via=Newspapers.com}}</ref> Grissom's family received the [[Congressional Space Medal of Honor]] in 1978 from President Carter (White's and Chaffee's families received it in 1997).<ref>{{cite web|url=http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|title=Congressional Space Medal of Honor|publisher=C-SPAN|date=December 17, 1997|access-date=June 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016195856/http://www.c-spanvideo.org/program/SpaceMed|archive-date=October 16, 2012|url-status=live}}</ref> Grissom was granted an honorary doctorate from [[Florida Institute of Technology]] in 1962, the first-ever awarded by the university.<ref name="ftech">{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/27580117/florida_today/|title=1st Astronaut Doctorate Given Locally|last=Salamon|first=Milt|date=January 30, 1997|newspaper=Florida Today|location=Cocoa, Florida|page=26|via=Newspapers.com}}</ref> Grissom was inducted into the [[New Mexico Museum of Space History|International Space Hall of Fame]] in 1981,<ref>{{cite web|url=http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=54|title=Second American to travel in space; first person to enter space twice|publisher=New Mexico Museum of Space History|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/29986892/albuquerque_journal/|title=Hall to Induct Seven Space Pioneers|newspaper=Albuquerque Journal|location=Albuquerque, New Mexico|date=September 27, 1981|page=53|last1=Harbert|first1=Nancy|via=Newspapers.com}}</ref> and the [[National Aviation Hall of Fame]] in 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalaviation.org/enshrinees/|title=National Aviation Hall of fame: Our Enshrinees|publisher=[[National Aviation Hall of Fame]]|access-date=February 10, 2011}}</ref> Grissom was posthumously inducted into the [[United States Astronaut Hall of Fame|U.S. Astronaut Hall of Fame]] in 1990.<ref>{{cite web|url=http://astronautscholarship.org/Astronauts/virgil-i-gus-grissom/|title=Virgil I. (Gus) Grissom|publisher=Astronaut Scholarship Foundation|access-date=January 27, 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222502/victoria_advocate/|title=Mercury Astronauts Dedicate Hall of Fame at Florida Site|newspaper=Victoria Advocate|location=Victoria, Texas|date=May 12, 1990|page=38|via=Newspapers.com|agency=Associated Press}}</ref> Betty donated his Congressional Space Medal of Honor to the accompanying museum.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/33222839/the_cincinnati_enquirer/|title=Astronaut Hall of Fame is Blast from the Past|newspaper=The Cincinnati Enquirer|date=June 10, 1990|page=66|last1=Clarke|first1=Jay|via=Newspapers.com|agency=Knight News Service}}</ref> Grissom posthumously received AIAA's [[Haley Astronautics Award]] for 1968.<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/43359351/the_bedford_dailytimes_mail/|title=Grissom Named for Posthumous Award|newspaper=The Bedford Daily-Times Mail|location=Bedford, Indiana|date=March 23, 1968|agency=Associated Press|page=2|via=Newspapers.com}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Commons category|Richard Gere}} * {{IMDb name|152}} * {{iobdb|Richard|Gere}} * [http://web.archive.org/web/19991009190431/http://www.tibet.ca/wtnarchive/1998/5/23_4.html Defended India's nuclear tests] * [http://gerefoundation.org/ The Gere Foundation] * [[The Druk White Lotus School]] ([http://dwls.org/ external link]) of which Gere is an Honorary Patron. * [http://www.shambhalasun.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=0 Shambhala Sun Interview] '''Vitus Jonassen Bering''' (1681 - 1741),<ref name=MFAD>{{cite web |url=http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering/ |title=Vitus Bering |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Denmark |access-date=15 December 2015 |archive-date=18 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918195458/http://denmark.dk/en/meet-the-danes/great-danes/scientists/vitus-bering |url-status=dead }}</ref> also called '''Ivan Ivanovich Bering''' ([[Russia|Russian]] name)<ref name=Lauridsen77>Peter Lauridsen, ''Vitus Bering: The Discoverer of Bering Strait'' (Freeport, NY: Books for Libraries Press, 1969), p. 77</ref> was a [[Danish people|Danish]] [[Sailor|seafarer]] and [[explorer]]. He went into the service of the Russian [[navy]] in 1704. He was [[Officer|commissioned]] a [[Lieutenant|second lieutenant]]. During the [[Great Northern War]] he distinguished himself and was [[Promotion|promoted]] to the [[rank]] of [[commander]].<ref name=Lauridsen77/> == First Kamchatka expedition == In 1639 a group of Russian ''[[promyshlenniki]]'' ([[hunter]]-[[trade]]rs) sailed from Russia into the [[Pacific ocean]], They were the first [[Europe|European]]s to sailed between [[Asia]] and [[North America]].<ref name=2Speake897>Jennifer Speake, ''Literature of Travel and Exploration'', Vol 2 (New York; London: Fitzroy-Dearborn Publishers, 2003), p. 897</ref> [[Peter the great]], [[Czar]] of Russia, wanted to send an [[expedition]] to confirm the information. In 1724 he sent the first Kamchatka expedition (1725-30) led by Bering. One of their tasks was to see if [[Siberia]] was connected to North America. They sailed first to the [[Kamchatka Peninsula]] where a ship was built for the exploration. In 1728 Bering sailed [[north]] far enough to discover that Siberia and North America ([[Alaska]]) were not connected.<ref name=MFAD/> == Second Kamchatka expedition == The Second Kamchatka Expedition (1733-43) was a very large [[scientific]] expedition. It was also led by Bering. The scientific expedition sent out smaller explorations to chart the coasts of Siberia, the Pacific, and several [[research]] expeditions.<ref name=MFAD/> Ships were sent to [[Japan]] and [[United States|America]] to promote Russian interests. Bering reached Alaska in 1741. On the return journey they had to stop at [[Bering Island]]. While there nearly half the [[crew]], including Bering, died. In 1991, Danish [[archaeologists]] found his [[grave]]. == References == {{reflist}} {{commons}} '''Fátima''' ({{IPA-pt|ˈfatimɐ|-|Br-Fatima.ogg}}) is a [[city]] in the [[concelho|municipality]] of [[Ourém]], in the [[Centro Region, Portugal|Central Region]] and [[Médio Tejo]] intermunicipal community of [[Portugal]], with 71.29&nbsp;km² of area and 11,788 inhabitants (2011). Its population density is 162.7 inhabitants/km².<ref name=ine>[https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/ City Hall of Fátima], Census 2011 (INE) results according to the 2013 administrative division of Portugal</ref> The homonymous [[Freguesia|civil parish]] encompasses several villages and localities of which the city of Fátima, with a population of 7,756 residents, is the largest. The civil parish has been permanently associated with the [[Marian apparition]]s that were purportedly witnessed by three local shepherd children at the [[Cova da Iria]] in 1917. The [[Catholic Church]] later recognized these events as "worthy of belief". A small chapel was built at the site of the apparition, now known as [[Our Lady of Fátima]], beginning in 1918, and a statue of her installed. The chapel and statue have since been enclosed within the [[Sanctuary of Fátima|Sanctuary of Our Lady of Fátima]], a shrine complex containing two [[minor basilica]]s. Associated facilities for pilgrims, including a hotel and medical centre, have also been built over the decades within and around the Sanctuary. The city has become an important international destination for [[religious tourism|religious tourists]], receiving between 6 and 8&nbsp;million [[Christian pilgrimage|pilgrims]] yearly.<ref>[https://www.dn.pt/sociedade/interior/religiao-movimenta-330-milhoes-de-turistas-por-ano-e-seis-milhoes-vao-a-fatima-5677138.html "Religion moves 330 million tourists a year and six million go to Fátima"], Diário de Notícias, 19 February 2017.</ref><ref>[https://24.sapo.pt/atualidade/artigos/fatima-espera-receber-8-milhoes-de-visitantes-em-2017 "Fátima expects to receive 8 million visitors in 2017"], in Sapo20, 15 December 2016.</ref> == Ժողովրդագրություն == {| {{prettytable1|center}} ! colspan="15" | População da freguesia de Fátima<ref>Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes</ref> |- | align="center" | '''1864''' | align="center" | '''1878''' | align="center" | '''1890''' | align="center" | '''1900''' | align="center" | '''1911''' | align="center" | '''1920''' | align="center" | '''1930''' | align="center" | '''1940''' | align="center" | '''1950''' | align="center" | '''1960''' | align="center" | '''1970''' | align="center" | '''1981''' | align="center" | '''1991''' | align="center" | '''2001''' | align="center" | '''2011''' |- | align="center" | 1 601 | align="center" | 1 615 | align="center" | 1 760 | align="center" | 2 044 | align="center" | 2 371 | align="center" | 2 536 | align="center" | 2 949 | align="center" | 3 890 | align="center" | 4 719 | align="center" | 5 852 | align="center" | 5 898 | align="center" | 7 169 | align="center" | 7 213 | align="center" | 10 302 | align="center" | 11 596 |} ==Քույր քաղաքներ== {{div col|colwidth=30em}} * {{flagicon|POL}} [[Częstochowa]] in Poland<ref name="EuropePrize">{{cite web |url=http://www.czestochowa.um.gov.pl/europeprize/altotting.htm |title=Association of Towns awarded The Europe Prize|publisher=czestochowa.um.gov.pl |access-date=10 October 2009 }}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Loreto (AN)|Loreto]] in Italy<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|AUT}} [[Droß]] in Austria * {{flagicon|GER}} [[Altötting]] in Germany<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|FRA}} [[Lourdes]] in France<ref name=EuropePrize/> * {{flagicon|TUR}} [[Selçuk]] in Turkey<ref name=EuropePrize/> {{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons category|Fátima}} {{wikivoyage|Fátima}} * {{Official website|https://www.freguesiadefatima.pt/en/sobre-fatima/|City Hall of Fátima}} – Official website * [https://www.fatima.pt/en/pages/online-transmissions Sanctuary of Fátima] – Online transmissions * [http://www.peregrinosdefatima.pt/en/ Pilgrims of Fátima] – Official website * [https://www.piercedhearts.org/hearts_jesus_mary/apparitions/fatima/MemoriasI_en.pdf "''Fatima in Sister Lucia's own words''"] – Free online version of the memoir book written by Sister Lucia, O.C.D. * [https://fatima.org/wp-content/uploads/2017/03/The-True-Story-of-Fatima.pdf "''The True Story of Fatima''"] – Free online version of the book written by Father John de Marchi, I.M.C. * Video documentary: [https://www.youtube.com/watch?v=Tl_Q0SEHj1I Portugal in 150 seconds: Fátima] {{Արտաքին հղումներ}} Como atriz, estrelou onze filmes, entre eles "[[The Country Girl|Amar é sofrer]]", pelo qual ganhou o [[Oscar de Melhor Atriz]] e o [[Golden Globe Award de melhor atriz em filme dramático|Globo de Ouro de melhor atriz em filme dramático]].<ref name=Awards>ttp://www.nndb.com/people/770/000025695/|autor= |obra= |título=Grace Kelly|publicado=NNDB|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> No total, a atriz recebeu dez nomeações aos principais prêmios da [[indústria cinematográfica]] mundial, tais como o BAFTA e o Globo de Ouro, das quais venceu seis vezes.<ref name=Awards2>http://www.imdb.com/name/nm0000038/awards|autor= |obra= |título=Grace Kelly (Awards)|publicado=Internet Movie Database|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Além de atriz e [[Aristocracia|aristocrata]], Grace Kelly também foi uma filantropa dedicada especialmente a pessoas que desejavam seguir a carreira artística.<ref name=Biovinte2565>http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|autor=|obra=|título=Grace Kelly, Princesa de Mônaco|publicado=Portal Terra|data=|acessodata=14 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130113034214/http://portalalone.terra.com.br/acontece_interna/grace-kelly-princesa-de-monaco-2421|arquivodata=2013-01-13|urlmorta=yes}}</ref> Seus trabalhos humanitários se intensificaram após seu casamento com o príncipe, pois ela ficara impossibilitada de exercer sua profissão de atriz.<ref name=Biography0254>http://www.famous-women-and-beauty.com/grace-kelly-biography.html|autor= |obra= |título= Grace Kelly Biography|publicado=Famous Women|data= |acessodata= 14 de maio de 2012|língua= Inglês}}</ref> Kelly foi madrinha de várias instituições sociais entre elas a ''Association mondiale des amis de l'enfance'', uma organização internacional criada por ela, que tem como objetivo ajudar crianças carentes.<ref name=Biography0254/> Em 2011, foi anunciada a compra dos direitos autorais de ''Grace of Mônaco'' pela produtora [[Stone Angels]] para uma adaptação cinematográfica da obra. O longa, com o mesmo nome do livro, foi dirigido por [[Olivier Dahan]], com produção de Pierre-Ange e roteiro de Asash Amel.<ref>http://veja.abril.com.br/noticia/celebridades/nicole-kidman-posta-foto-como-grace-kelly-no-facebook|autor= |obra= |título=Nicole Kidman posta foto como Grace Kelly no Facebook|publicado=Revista Veja|data=12 de novembro de 2012 |acessodata= 29 de maio de 2012}}</ref><ref>http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|autor=|obra=|título=Grace Kelly nos cinemas|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120529135745/http://siterg.ig.com.br/news/2011/10/27/grace-kelly-nos-cinemas/|arquivodata=2012-05-29|urlmorta=yes}}</ref> O filme, protagonizado pela atriz [[Nicole Kidman]], está centrado na história do período de dezembro de 1961 a novembro de 1962, quando Grace desempenhou papel decisivo em uma negociação política entre o [[Lista de presidentes da França|presidente da França]], o [[Charles de Gaulle]] e seu marido.<ref>http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|autor=|obra=|título=Nicole Kidman: Grace Kelly?|publicado=Site RG|data=|acessodata=29 de maio de 2012|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120508005123/http://siterg.ig.com.br/news/2012/04/07/nicole-kidman-grace-kelly/|arquivodata=2012-05-08|urlmorta=yes}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Սերիլյոս''' կամ '''Լոս Սերիլյոս''' ({{lang-es|'''Cerrillos'''}}), ոչ մեծ քաղաք [[Ուրուգվայ]]ի հարավային մասում՝ [[Կանելոնես]] դեպարտամենտում: Վարչական կենտրոնն է նույնանուն համայնքի, որը կազմավորվել է 2010 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |url= http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |title= Ley Nº 18.653 |publisher= República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date= 2010 |accessdate= 25 November 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160304123111/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=18653 |archivedate= 4 March 2016 }}</ref> և ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է հինգ բնակավայր: աղաքն ընկած է ազգային 36-րդ և 46-րդ ավտոմայրուղիների հատման վայրի մերձակայքում, երկրի մայրաքաղաք [[Մոնտեվիդեո]]յի կենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք, դեպարտամենտի վարչական կենտրոնից՝ Կանելոնես քաղաքից 16 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք: == Պատմություն == Բնակավայրը հիմնադրվել է [[1896 թվական]]ի [[օգոստոսի 3]]-ին: [[1907 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]-ին ստացել է ''Pueblo''-ի (գյուղի)<ref name=stats/>, [[1958 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 23]]-ին՝ ''Villa''-ի (փոքր քաղաքի)<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |archive-url=https://archive.today/20130421191358/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=12581 |url-status=dead |archive-date=2013-04-21 |title=LEY N° 12.581 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1958 |accessdate=6 September 2012 }}</ref>, [[1971 թվական]]ի [[հուլիսի 20]]-ին էլ՝ ''Ciudad''-ի (city-ի, քաղաքի) կարգավիճակ<ref>{{cite web |url=http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |title=LEY N° 13.990 |publisher=República Oriental del Uruguay, Poder Legislativo |date=1971 |accessdate=6 September 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304100446/http://www0.parlamento.gub.uy/leyes/AccesoTextoLey.asp?Ley=13990 |archivedate=4 March 2016 }}</ref>: ==Պաշտամունքի վայրեր== * Սբ. Միքայել Հրեշտակապետ եկեղեցի (հռոմեադավան կաթոլիկների եկեղեցի է)<ref>[http://www.imcanelones.gub.uy/?q=node/3515 San Miguel Arcángel] {{in lang|es}}</ref>: ==Բնակչություն== [[2011 թվական]]ի [[Մարդահամար|մարդահամա]]րի տվյալներով Սերիլյոսում ապրում էր 2.508 մարդ<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |title=Censos 2011 Cuadros Canelones |date=2012 |publisher=INE |accessdate=25 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010041513/http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/cuadros/NIVEL%20DEPARTAMENTAL/Canelones/P_3_CAN.xls |archivedate=10 October 2012 }}</ref>: 2010 թվականին՝ ընտրությունների նախօրյակին և ընթացքում, ըստ ''Intendencia de Canelones''-ի տվյալների, Սերիլյոս անվանումը կրող ամբողջ համայնքի ընդհանուր բնակչության թվաքանակը եղել է 7.369<ref>{{cite web|url=http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |title=ELECCIONES - Canelones |publisher=[[El Observador (Uruguay)|El Observador]] |accessdate=2 February 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312024255/http://www.observa.com.uy/Municipales2010/nota.aspx?id=96430&ex=33&ar=1&fi=39 |archivedate=12 March 2012 }}</ref>: [[File:MunCanCerrillos.svg|thumb|Սերիլյոս համայնքի տեղորոշման քարտեզը]] {| class="wikitable" ! Տարին || Բնակչությունը |- align="right" | 1908 || 5,010 |- align="right" | 1963 || 1,185 |- align="right" | 1975 || 1,601 |- align="right" | 1985 || 1,763 |- align="right" | 1996 || 1,916 |- align="right" | 2004 || 2,080 |- align="right" | 2011 || 2,508 |} '''Աղբյուրը'''՝ ''Instituto Nacional de Estadística de Uruguay''<ref name=stats>{{cite web |url=http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20091113143716/http://www.ine.gub.uy/biblioteca/toponimico/Categorizaci%F3n%20localidades%20urbanas%20orden%20alfab%E9tico.pdf |url-status=dead |archive-date=2009-11-13 |title=Statistics of urban localities (1908–2004) |publisher=INE |date=2012 |format=PDF |accessdate=6 September 2012 |df= }}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Cerrillos, Canelones}} * [http://www.loscerrillos.com.uy/ Պաշտոնական կայքէջը] * [https://web.archive.org/web/20121010043739/http://www.ine.gub.uy/mapas/censos2011/para%20colgar%20en%20web/pdf/03_UYCA/Localidades/A2H_03624%20Cerrillos.pdf INE Սերիլոսի հատակագիծը] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա: Ուրուգվայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ուրուգվայի բնակավայրեր]] {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Ջուրջու''' ({{lang-ro|Giurgiu}}; {{lang-bg|Гюргево}}), քաղաք [[Ռումինիա]]յի հարավում: Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ունի մունիցիպի (համեմատաբար մեծ քաղաքի) կարգավիճակ: Ընկած է [[Դանուբ]]ի ձախ ափին՝ բուլղարական [[Ռուսե]] քաղաքի դիմաց: Իր կազմում ունի նաև երեք կղզի, որոնցից ամենաընդարձակի վրա է գտնվում նավահանգիստը՝ Սմարդան: Ջուրջուն երկրի մայրաքաղաք Բուխարեստից գտնվում է մոտավորապես 60 կիլոմետր հեռավորության վրա<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами населених пунктів</ref> և նրա հետ կապված է թե՛ ավտոմայրուղով, թե՛ երկաթուղով, որը շահագործվում է 1869 թվականից ի վեր (Ջուրջուն եղել է Բուխարեստի հետ երկաթգծով կապված առաջին բնակավայրը Ռումինիայում): 1952-1954 թվականներին Դանուբի վրա, Խորհրդային Միության աջակցությամբ, կառուցվել է 2800 մետր երկարությամբ կամուրջ, որով Ջուրջուն կապվել է բուլղարական Ռուսեի հետ: Քաղաքն արտահանում է փայտանյութ, հացահատիկ, աղ, նավթ, ներմուծում է ածուխ, երկաթ, տեքստիլ: == Բնակչություն == {{Historical populations |source = Census data, 1930–1948.<ref>[https://sas.unibuc.ro/storage/downloads/analize-regionale-9/AG48a.RECENSAMANT48.pdf Populatia RPR la 25 ianuarie 1948, p. 14]</ref> |1900 |13977 |1912 |20629 |1930 |31016 |1941 |26551 |1948 |30197 |1956 |32613 |1966 |39199 |1977 |51544 |1992 |74191 |2002 |69587 |2011 |54655 }} [[2002 թվական]]ի [[մարդահամար]]ի տվյալների համաձայն՝ Ջուրջուիի բնակչության թվաքանակը եղել է 69.345<ref>{{cite web|url=http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|title=Structura Etno-demografică a României|language=румунською|accessdate=2011-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316131131/http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=875&judet_id=1357&localitate_id=1358|archivedate=2008-03-16|deadurl=yes}}</ref>: '''Քաղաքի բնակչության ազգային կազմը.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Ազգությունը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիններ | 66241 | 95,5% |- | գնչուներ | 2964 | 4,3% |- | հունգարներ | 40 | 0,1% |- | գերմանացիներ | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքեր | 12 | <&nbsp;0,1% |- | հույներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | իտալացիներ | 7 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսներ | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբեր | 3 | <&nbsp;0,1% |- | բուլղարներ | 3 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | հայեր | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաինացիներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 1 | <&nbsp;0,1% |- | ազգությունը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} '''Մայրենի լեզու են հայտարարել՝''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Լեզուն ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ռումիներենը | 68248 | 98,4% |- | գնչուերենը | 982 | 1,4% |- | հունգարերենը | 31 | <&nbsp;0,1% |- | գերմաներենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | թուրքերենը | 12 | <&nbsp;0,1% |- | իտալերենը | 7 | <&nbsp;0,1% |- | հունարենը | 6 | <&nbsp;0,1% |- | սերբերենը | 3 | <&nbsp;0,1% |- | ռուսերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | թաթարերենը | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ուկրաիներենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | չեխերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | հայերենը | 1 | <&nbsp;0,1% |- | մայրենի լեզուն չնշածներ | 30 | <&nbsp;0,1% |} '''Քաղաքի բնակչության կազմը ըստ դավանանքի.''' {| class="standard" |- ! style = "background-color:#FFBA80" | Դավանանքը ! style = "background-color:#FFBA80" | Անձանց թվաքանակը ! style = "background-color:#FFBA80" | Տոկոսը |- | ուղղափառ | 68100 | 98,2% |- | կաթոլիկներ (հռոմեադավան) | 314 | 0,5% |- | ադվենտիստներ | 287 | 0,4% |- | ֆրատերականներ | 149 | 0,2% |- | հիսունականներ | 95 | 0,1% |- | կաթոլիկներ (հունադավան) | 50 | 0,1% |- | բապտիստներ | 49 | 0,1% |- | բողոքականներ (ռեֆորմատ.) | 34 | <&nbsp;0,1% |- | աթեիստներ | 27 | <&nbsp;0,1% |- | մուսուլմաններ | 25 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ | 22 | <&nbsp;0,1% |- | անկրոն | 19 | <&nbsp;0,1% |- | հնադավաններ | 10 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (պրեսվիտերական եկեղեցու) | 7 | <&nbsp;0,1% |- | լյութերականներ (աուգսբուրգյան դավանանքի) | 6 | <&nbsp;0,1% |- | հրեաներ | 2 | <&nbsp;0,1% |- | ունիտար. | 1 | <&nbsp;0,1% |- | դավանանքը չնշածներ | 31 | <&nbsp;0,1% |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat}} * [http://www.primariagiurgiu.ro/portal/giurgiu/primarie/portal.nsf/AllbyUNID/$First?OpenDocument Официален сайт на Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/giurgiu-index.htm Снимки, изгледи и възстановки от средновековната крепост Гюргево] * [http://www.patzinakia.ro/ Уебсайт на Румънската група за алтернативна история] * [http://www.ghidulprimariilor.ro/business.php/PRIMARIA-GIURGIU/61204/ Дані про місто Джурджу на сайті Ghidul Primăriilor] {{Արտաքին հղումներ}} [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի քաղաքներ]] [[:Կատեգորիա:Ռումինիայի բնակավայրեր]] == Պատմություն == The area around Giurgiu was densely populated at the time of the [[Dacians]] (1st century BC) as archeological evidence shows, and [[Burebista]]'s capital was in this area (it is thought to be in [[Mihăilești|Popeşti]] on the [[Argeş River]]). During [[Roman times]] this was the site of [[Theodorapolis]], a city built by the Roman emperor [[Justinian]] (483-565). The city of Giurgiu was probably established in the 14th century as a port on the [[Danube]] by the [[Republic of Genoa|Genoese]] merchant adventurers, who established a bank and traded in silks and velvets. One theory is that they called the city after the patron saint of Genoa, San Giorgio ([[St George]]), however [[Nicolae Iorga]] disputes this theory, arguing that Giurgiu is just an old Romanian form of George.<ref>{{cite book |last=Iorga |first=Nicolae |date=1928 |title=Istoria Românilor prin călători |trans-title=History of Romanians through travellers |url=https://ro.wikisource.org/wiki/Istoria_românilor_prin_călători/Înainte_de_întemeierea_domniilor |language=ro |location=Bucharest |publisher=Casa Școalelor |page=18}}</ref> It was first mentioned in [[Codex Latinus Parisinus]] in 1395, during the reign of [[Mircea I of Wallachia]], and was conquered by the [[Ottoman Empire|Ottomans]] in 1420 as a way to control the Danube traffic. The Ottomans named the city ''Yergöğü'', as if from ''yer'' 'earth' + ''gök'' 'sky,' but the name was probably given because of the similarity between the pronunciations of "(San) Giorgio" and "Yergöğü". As a fortified city, Giurgiu figured often in the wars for the conquest of the lower Danube. It was the site of the October 1595 [[Battle of Giurgiu]], and figured in the struggle of [[Michael the Brave]] (1593–1601) against the Turks and in the later [[Russo-Turkish War (1787-1792)]]. It was burned in 1659. In 1771, the Ottomans built the [[monument istoric|historic]] [[Giurgiu Clocktower]] as a surveillance tower for [[Danube]] traffic. In 1829, its fortifications were finally razed, the only defence left being a castle on the island of Slobozia, connected to the shore by a bridge. In 1952–1954, during the Communist regime, the [[USSR]] helped build the bridge between Giurgiu and [[Rousse|Ruse]], [[Danube Bridge|The Friendship Bridge]], a bridge on the Danube linking Romania and [[Bulgaria]]. . '''Mariam Ndagire''' es una cantante, animadora, actriz, dramaturga, directora y productora de cine ugandesa.<ref name="1R">{{Cita web|url=https://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=7431:moses-serugo-mariam-ndagire-has-more-where-that-came-from|título=Mariam Ndagire has more where that came from|fechaacceso=4 de febrero de 2018|autor=Serugo|nombre=Moses|fecha=28 de febrero de 2010|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref><ref name="2R">{{Cita web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Entertainment/-/812796/1033294/-/2a233i/-/index.html%20Mariam%20Ndagire%20to%20release%20new%20movie|título=Mariam Ndagire to release new movie|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Rafsanjan Abbey Tatya|fecha=15 de octubre de 2010|ubicación=Kampla|periódico=[[Daily Monitor]]}}</ref> == Biografía == Ndagire nació en [[Kampala]], capital de Uganda. Asistió a la escuela primaria Buganda Road, antes de transferirse a la secundaria Kampala, donde completó su educación de nivel superior. Después de sus estudios nivel A, asistió al Trinity College Nabbingo, en el [[distrito de Wakiso]], donde se graduó con un diploma de escuela secundaria.<ref name="3R">{{Cita web|url=https://www.musicinafrica.net/directory/mariam-ndagire|título=Mariam Ndagire Biography|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Stanley Gazemba|fecha=14 de agosto de 2014|editorial=Musicinafrica.net|ubicación=Johannesburg}}</ref> Obtuvo un [[Mercadotecnia|diploma superior en marketing]] de la Escuela de Negocios de la Universidad de Makerere en Nakawa y un ''Diploma en Música, Danza y Teatro'' de la [[Universidad Makerere]], la universidad pública más grande y antigua de Uganda.<ref name="3R"/> == Carrera == Ndagire comenzó como [[Actor|actriz de teatro]], a los 15 años. Luego se unió a ''Black Pearls'' de Omugave Ndugwa en 1987, donde protagonizó varias obras de teatro hasta 1993. Mientras estuvo allí, coescribió su primera obra titulada "Engabo Y'addako". Más tarde, junto con Kato Lubwama y Ahraf Simwogerere, formaron su propio grupo ''Diamonds 'Ensemble'' y escribieron varias obras. Creó ''The Next Ugandan Music'', un programa al estilo de ''[[American Idol]]''.<ref name="3R"/><ref name="4R2">{{Cita web|url=https://www.softpower.ug/strange-but-true-mariam-ndagire-narrates-her-accidental-encounter-with-music/|título=Strange But True, Mariam Ndagire Narrates Her Accidental Encounter With Music|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Pat Robert Larubi|fecha=27 de abril de 2018|editorial=SoftPower Uganda|ubicación=Kampala}}</ref> También inició un taller de capacitación para cineastas en el Centro de Artes Escénicas y Cinematográficas Mariam Ndagire MNFPAC. Entre los participantes de los talleres se encuentran Sarah Kisauzi Sentongo, una actriz, y la guionista [[Usama Mukwaya]].<ref name="5R2">{{Cita web|url=http://www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=20030:ndagire-opens-tanuulu|título=Ndagire opens Tanuulu|fechaacceso=4 de febrero de 2019|autor=Abu-Baker Mulumba|fecha=26 de julio de 2012|ubicación=Kampala|periódico=[[The Observer (Uganda)]]}}</ref> ==Film and television== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Production role ! Notes |- | 2007 | ''Down This Road I Walk'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2008 | ''Strength of a Stranger'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2009 | ''Hearts in Pieces'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2010 – ongoing | ''[[Tendo Sisters]]'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- | 2011 | ''Where We Belong'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2012 | ''Dear Mum'' | Writer, director, producer, actress ||Feature film |- ||2013 – on going | ''Anything But Love'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2013 | ''Belated Trouble'' | Writer, director, producer, actress | Feature film |- | 2013 | ''You Can't Break My Will'' | Writer, director | Short movie |- | 2015 – on going | ''J-Rose'' | Writer, director, producer | TV series |- | 2016 | ''Vicky's Dilemma'' | Director, producer | Short Movie |- | 2016 | ''Intimate Partner Violence series'' | Director, producer | Short Movie |- | 2017 | ''Nsaali'' | Writer, director, producer | Feature Film |- | 2017 – ongoing | ''BA-AUNT'' | Writer, director, producer, actress | TV series |- |- | 2017 | ''KAALA'' | Producer | Short Movie |- | 2019 - ongoing | ''OUR PERFECT WEDDING UGANDA'' | Director, producer | Wedding Reality TV Show |- |- |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable sortable" |- |+ List of awards and nominations ! Year ! Nominated work ! Award ! Category ! Result |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Cinematography | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2013 | ''WHERE WE BELONG'' | Uganda Film Festival Award | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''BA-AUNT'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best TV Drama | {{WON}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Actress "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Indigenous Language Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Sound | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Screenplay "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Director "Mariam Ndagire" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Supporting Actor "Sebugenyi Rogers" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Nalumu Shamsa" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Young Actor "Dinah Akwenyi" | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2017 | ''NSAALI'' | [[Pearl International Film Festival]] | Best Feature Film | {{nom}} |- | style="text-align:center;" |2018 | ''BA-AUNT'' | [[Zanzibar International Film Festival]] | Best TV Drama | {{Nominated}} |} ==Partial discography== *''Mulongo Wange'' (1997) *''Bamugamba'' (1998) *''Onkyaye'' (2000) *''Nkusibiddawo'' (2001) *''Kamuwaane'' (2002) *''Abakazi Twalaba'' (2003) *''Akulimbalimba'' (2004) *''Akalaboko'' (2007)<ref>{{cite web|date=6 February 2007 | url=https://www.youtube.com/watch?v=XWrpdnh5U40 |title=Akalaboko (Your Present)|format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Zacht BGentle | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Maama'' (2007) *''Byonna Twala'' (2009)<ref>{{cite web|date=8 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=LC_Cvhfygqc |title=Byonna Twala (Take Everything) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Paul Bill Migadde | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Majangwa'' (2009)<ref>{{cite web|date=5 October 2009 | url=https://www.youtube.com/watch?v=lxvgbns2FNo |title=Majangwa | format=Music Video |language=Ganda |author=Paul Bill Migadde |via=[[YouTube]] |access-date=4 February 2019}}</ref> *''Oly'omu'' (2012) *''Kiki Onvuma'' (2014)<ref>{{cite web|date=10 March 2014 | url=https://www.youtube.com/watch?v=_e5mHtioRZc | title=Kiki Onvuma (Why Insult Me?) |format=Music Video |language=Ganda |via=[[YouTube]] |author=Mariam Ndagire | access-date=4 February 2019}}</ref> *''Kibun'omu'' (2016) ==References== {{reflist}} == External links == *{{IMDb name|5416522}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ndagire, Mariam}} == In popular culture == == В популярной культуре == В 1994 году на экраны вышла картина «[[Миссис Паркер и порочный круг]]» режиссёра Алана Рудольфа. Главную роль блестяще исполнила [[Ли, Дженнифер Джейсон|Дженнифер Джейсон Ли]]. Драма о взлёте и падении известной американской писательницы XX века развенчала многочисленные слухи и домыслы, показав истинную историю жизни Дороти Паркер — «женщины, которую отвергли». Parker inspired a number of fictional characters in several plays of her day. These included "Lily Malone" in [[Philip Barry]]'s ''Hotel Universe'' (1932), "Mary Hilliard" (played by [[Ruth Gordon]]) in George Oppenheimer's ''Here Today'' (1932), "Paula Wharton" in Gordon's 1944 play ''[[Over 21 (play)|Over Twenty-one]]'' (directed by [[George S. Kaufman]]), and "Julia Glenn" in the Kaufman-[[Moss Hart]] collaboration ''[[Merrily We Roll Along (play)|Merrily We Roll Along]]'' (1934). Kaufman's representation of her in ''Merrily We Roll Along'' led Parker, once his Round Table compatriot, to despise him.<ref>Meade 241.</ref> She also was portrayed as "Daisy Lester" in [[Charles Brackett]]'s 1934 novel ''Entirely Surrounded''.<ref>Silverstein 10–11.</ref> She is mentioned in the original introductory lyrics in [[Cole Porter]]'s song "[[Just One of Those Things (song)|Just One of Those Things]]" from the 1935 [[Broadway theatre|Broadway]] musical [[Jubilee (musical)|''Jubilee'']], which have been retained in the standard interpretation of the song as part of the [[Great American Songbook]]. Parker is featured as a character in the novel ''The Dorothy Parker Murder Case'' by [[George Baxt]] (1984), in a series of ''Algonquin Round Table Mysteries'' by J.J. Murphy (2011– ), and in Ellen Meister's novel ''Farewell, Dorothy Parker'' (2013).<ref>Meister, Ellen (2013) ''Farewell, Dorothy Parker''. Putnam Adult. {{ISBN|039915907X}}</ref> She is the main character in "Love For Miss Dottie", a short story by Larry N Mayer, which was selected by writer [[Mary Gaitskill]] for the collection ''Best New American Voices 2009'' (Harcourt). She has been portrayed on film and television by [[Dolores Sutton]] in ''F. Scott Fitzgerald in Hollywood'' (1976), [[Rosemary Murphy]] in ''[[Julia (1977 film)|Julia]]'' (1977),<ref>{{cite magazine |url=http://www.playbill.com/article/tony-nominee-and-emmy-winner-rosemary-murphy-dies-at-89-com-324377 |title=Tony Nominee and Emmy Winner Rosemary Murphy Dies at 89 |magazine=Playbill |date=July 9, 2014 |author=Simonson, Robert |authorlink1=Robert Simonson}}</ref> [[Bebe Neuwirth]] in ''[[Dash and Lilly]]'' (1999), and [[Jennifer Jason Leigh]] in ''[[Mrs. Parker and the Vicious Circle]]'' (1994). Neuwirth was nominated for an [[Emmy Award]] for her performance, and Leigh received a number of awards and nominations, including a [[Golden Globe]] nomination. <!-- In the absence of reliable sources that a particular song is in reference to this Dorothy Parker please do not add it. The Prince song is definitely NOT about this Dorothy Parker, as noted on the talk page, and so should not be re-added. --> Television creator [[Amy Sherman-Palladino]] named her production company '[[Dorothy Parker Drank Here Productions]]' in tribute to Parker.<ref name=Crusie2007>{{cite book |editor=Crusie, Jennifer |year=2007 |title=Coffee at Luke's: An Unauthorized Gilmore Girls Gabfest |chapter=Palladino on naming her company |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&pg=PA185&lpg=PA185 |page=185 |url=https://books.google.com/books?id=ZWW72Cwfj14C&printsec=frontcover |place=Dallas |publisher=BenBella Books |isbn=1-933771-17-8 |accessdate=August 24, 2012}}</ref> Tucson actress Lesley Abrams wrote and performed the one-woman show ''Dorothy Parker's Last Call'' in 2009 in Tucson, Arizona at the Winding Road Theater Ensemble.<ref>[http://www.tucsonweekly.com/tucson/shaken-not-stirred/Content?oid=1473209 "Shaken Not Stirred"] Retrieved July 12, 2014.</ref> She reprised the role at the Live Theatre Workshop in Tucson in 2014.<ref>[http://tucson.com/entertainment/blogs/caliente-tuned-in/last-call-an-energetic-reflection-of-dorothy-parker-s-life/article_bcad569e-fa8e-11e3-ad5f-0019bb2963f4.html "'Last Call' an energetic reflection of Dorothy Parker's life] Retrieved July 12, 2014.</ref> The play was selected to be part of the Capital Fringe Festival in DC in 2010.<ref>[http://dctheatrescene.com/2010/07/11/dorothy-parkers-last-call "Dorothy Parker's Last Call"] Retrieved July 12, 2014.</ref> In 2018, American drag queen [[Miz Cracker]] played Parker in the celebrity-impersonation game show episode of the [[RuPaul's Drag Race (season 10)|Season 10]] of ''[[Rupaul's Drag Race]]''.<ref>{{cite web |last1=Duarte |first1=Amanda |title=‘RuPaul’s Drag Race’ Season 10, Episode 7: Citizens Divided |url=https://www.nytimes.com/2018/05/03/arts/television/rupauls-drag-race-season-10-episode-7-recap.html |website=The New York Times |accessdate=May 5, 2018}}</ref> In the 2018 film ''[[Can You Ever Forgive Me?]]'' (based on the 2008 memoir of the same name), [[Melissa McCarthy]] plays [[Lee Israel]], an author who for a time forged original letters in Dorothy Parker's name. ==Adaptations== In the 2010s some of her poems from the early 20th century have been set to music by the composer [[Marcus Paus]] as the operatic song cycle ''[[Hate Songs for Mezzo-Soprano and Orchestra]]'' (2014);<ref name="auto1"/><ref name="auto2"/> Paus' ''Hate Songs'' was included on [[Tora Augestad]]'s and the [[Oslo Philharmonic]]'s album ''Portraying Passion: Works by Weill/Paus/Ives'' (2018) with works by Paus, [[Kurt Weill]] and [[Charles Ives]].<ref>{{Cite web|url=http://arkiv.klassekampen.no//article/20181203/PLUSS/181209808|title=Mange ansikter|website=Klassekampen}}</ref> It was described by musicologist [[Ralph P. Locke]] as "one of the most engaging works" in recent years; "the cycle expresses Parker's favorite theme: how awful human beings are, especially the male of the species."<ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date= |title=Die sieben Todsünden and other works |url=https://www.kwf.org/images/newsletter/kwn371p12-18.pdf |journal=Kurt Weill Newsletter |volume=37|issue=1 |pages=18 |doi= |access-date=}}</ref><ref> {{cite journal |last1=Locke |first1=Ralph P. |author-link=Ralph P. Locke |date=2019-12-13|title=Locke's List: Best Opera and Vocal Music of 2019 |url=https://www.classical-scene.com/2019/12/13/lockes-list-2019/ |journal=The Boston Musical Intelligencer |volume=|issue= |pages=|doi= |access-date=}}</ref> In 2014, lyrics taken from her book of poetry ''Not So Deep as a Well'' were, with the authorization of the [[NAACP]],<ref>[http://tunes.mamabirdrecordingco.com/album/not-so-deep-as-a-well "The composer wishes to thank the National Association for the Advancement of Colored People for authorizing the use of Dorothy Parker's works".] Retrieved May 21, 2015.</ref> used by Canadian singer [[Myriam Gendron]] to create a [[Contemporary folk music|folk]] album of the same name.<ref>[http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/myriam-gendron-inspired-by-dorothy-parker-poems-1.2964068 "Myriam Gendron inspired by Dorothy Parker poems"] Retrieved May 21, 2015.</ref> Also in 2014, [[Chicago]] [[jazz]] bassist/singer/composer [[Katie Ernst]] issued her album ''Little Words'', consisting of her authorized settings of seven of Parker's poems.<ref>{{cite news |url=https://www.chicagoreader.com/chicago/katie-ernst-jazz-bass-singer-twin-talk/Content?oid=21877053 |newspaper=[[Chicago Reader]] |author=Margasak, Peter |date=April 26, 2016 |title=Jazz bassist and vocalist Katie Ernst rises like the tide |accessdate=September 4, 2017}}</ref><ref> |url=https://katieernst.bandcamp.com/album/little-words |publisher=Ernst, Katie |author=Ernst, Katie |date=2014 |title=Little Words |accessdate=September 4, 2017 }}</ref> ==Education== ===Colleges and universities=== [[File:Ucr-belltower.jpg|thumb|right|The 161-foot, 48-bell, carillon tower at the [[University of California, Riverside]].]] Institutions of higher learning include: * [[California Baptist University]]<ref>{{cite web|url=http://www.calbaptist.edu/about/|title=California Baptist University|work=calbaptist.edu}}</ref> * [[California Southern Law School]]<ref>{{cite web|url=http://www.cslawschool.com/|title=California Southern Law School :: Home|work=cslawschool.com}}</ref> (to close in 2020). * [[La Sierra University]]<ref>{{cite web|url=http://www.lasierra.edu/index.php?id=672|title=About La Sierra University - La Sierra University|author=La Sierra University|date=July 15, 2015|work=lasierra.edu}}</ref> * [[National University (California)|National University]]<ref>{{cite web|url=http://www.nu.edu/|title=National University|work=nu.edu}}</ref> (branch campus in Riverside) * [[Riverside City College]]<ref>{{cite web|url=http://www.rcc.edu/riverside/|title=Riverside City College|work=rcc.edu}}</ref> * [[University of California, Riverside]]<ref>{{cite web|url=http://www.ucr.edu/about/|title=About UCR|work=ucr.edu}}</ref><ref>{{cite news|last=Medina|first=Jennifer|title=California Cuts Threaten the Status of Universities|url=https://www.nytimes.com/2012/06/02/us/california-cuts-threaten-the-status-of-universities.html?pagewanted=all|access-date=November 4, 2014|work=NY Times|date=June 1, 2012|quote=Students at the University of California, Riverside, taking a midterm exam in a psychology class that has an enrollment of 570.}}</ref><ref>{{cite news|title=California Researchers Find New Tool Against the Asian Citrus Psyllid|url=http://entomologytoday.org/2014/10/27/california-researchers-find-new-tool-against-the-asian-citrus-psyllid/|agency=Entomology Today|date=October 27, 2014|quote=Now a research team at the University of California, Riverside has found a new tool that targets the ACP's olfactory system, and they've identified a suite of odorants (odor molecules) that the insect detects. Some of these odorants can modify the behavior of ACP and may lead to the development of tools to tackle its spread.}}</ref> =====Other public secondary schools===== Two notable institutions of learning, for specified student bodies, are also located in Riverside: * [[California School for the Deaf, Riverside]] (CSD-R) for the Deaf and Hard of Hearing from Preschool to 12th grade has been open since 1952.<ref>{{cite web|url=http://csdr-cde.ca.gov/history/|title=California School for the Deaf|author=California School for the Deaf - Riverside|work=ca.gov}}</ref> The CSD-R varsity football team, the Riverside Cubs, had an undefeated season which led to an appearance on a May 2006 segment on [[American Broadcasting Company|ABC]]'s [[20/20 (US television show)|''20/20'']] news series.{{Citation needed|date=February 2007}} * [[Sherman Indian High School]] of the [[Bureau of Indian Education]],<ref>[http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf Department of the Interior, Bureau of Indian Education, National Directory, March 2009, page 25] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017092932/http://www.bie.edu/idc/groups/xbie/documents/text/idc-008039.pdf |date=October 17, 2013 }}</ref> is for Native American tribal members from 9th to 12th grade; it has been open since 1878. ====Private secondary schools==== * Bethel Christian School<ref>{{cite web|url=http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|title=Bethelchristiancenter.cc|website=www.bethelchristiancenter.cc|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925064852/http://www.bethelchristiancenter.cc/pages/schools.html|archive-date=September 25, 2010|url-status=dead}}</ref> * Eastside Christian Academy * [[La Sierra Academy]]<ref>{{cite web|url=http://lsak12.com/highschool.htm|title=LSA High School|work=lsak12.com}}</ref> (Seventh-day Adventist) * [[Notre Dame High School (Riverside, California)|Notre Dame High School]]<ref>{{cite web|url=http://www.ndhsriverside.org/#|title=Notre Dame High School|website=Notre Dame High School}}</ref> (Roman Catholic) * [[Riverside Christian High Schoo]]l<ref>{{cite web|url=http://www.rivchristian.org/|title=Riverside Christian Schools|work=rivchristian.org}}</ref> * [[Woodcrest Christian High School]]<ref>{{cite web|url=http://hs.woodcrestchristian.org/|title=Woodcrest Christian High School|publisher=|access-date=October 8, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100913171920/http://hs.woodcrestchristian.org/|archive-date=September 13, 2010|url-status=dead}}</ref> * Islamic Academy of Riverside<ref>[http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_islamicschool18.24b0070.html Olsen, David, ''The Press-Enterprise'', "Islamic Academy of Riverside holds graduation tonight amid growing enrollment", June 17, 2010]</ref> *Carniege Schools Riverside == Name == The Albanian name for the town is ''Gjakova'', while the Serbian name is ''Đakovica'' with the common ''-ica'' [[diminutive]] placename [[suffix]]. There are several theories on the origin of the village name, such as from the personal name ''[[Jakov]]''; the Serbian word ''[[wikt:đak|đak]]'' (pupil); or from the Albanian word for "blood" (''[[wikt:gjak|gjak]]'').<ref name="Чупић1898">{{cite book|author=Никола Чупић|title=Годишњица Николе Чупића|url=https://books.google.com/books?id=oGc6AQAAIAAJ|year=1898|publisher=Штампа Државне штампарије Краљевине Југославије.|page=151}}</ref> The "Jakov theory" derives its name from ''Jakov'', a little known nobility in the service of lord [[Vuk Branković]] who founded and ruled the town, and whose coins have been found, signed "Jakov".<ref name=Matica>{{cite book|title=Зборник Матице српске за ликовне уметности|url=https://books.google.com/books?id=8PcuAQAAIAAJ|year=1990|publisher=Матица|quote=... господару овог места Јакову, вазалу Вука Бранковића Сачувано је и неколико примерака новца са натписом "Јаков", који је овај властелин ковао. У турском попису из 1485. уписано је ово место као "село Ђаковица" са 67 домова међу којима је и дом "попа сина Вукашина". Хаџи Калфа и Евлија Челебија у XVII веку помињу ово место као "Јаковичсе" са 2000 кућа и 300 дућана ..}}</ref><ref name=Vujinovic>{{cite book|author=Janko Vujinović|title=Kosovo je grdno sudilište|url=https://books.google.com/books?id=DKgMAAAAIAAJ|year=1989|publisher=NIRO "Književne novine"|pages=96–97|quote=Ђаковица је име добила по Јакову, мало познатом феу- далцу, вазалу Вука Бранковића. Јаков је, наиме, оснивач и господар Ђаковице, бар тако, уз име "Иаков", пише на њего- вом новцу [...] Под именом "Јакова", "Јаковичса", "Јаково са околи- ном" и "Ђаковица" помиње се од раног средњег века Звоно, [...] Јак Вул>е, те по имену зем- љовласника место добија име Јаково, Ђаково, и до краја XIX века – Ђаковица Па сад, [...] У тур- ским, веома поузданим пореским тефтерима из 1485. годи- не, место по којем сам корачао у то пролетње поподне упи- сано је као "село Ђаковица" са 67 домаћинстава, од којих су само два домаћинства [...]}}</ref> According to local Albanians, the name was derived from the name ''Jak'' (Jakov), with the village name meaning "Jakov's field".<ref name=Zapisi>{{cite book|title=Zapisi|url=https://books.google.com/books?id=IycWAQAAMAAJ|year=1928|publisher=Cetinjsko istorijsko društvo|quote=Арбанаси мештани пак кажу да је име Ђаковица дошло од имена Јак (Јаков) и ова шт0 значи поље, те би Јакова значило Ја- ковљево поље. У арбанашком језику Ђаковица се и зове Јакова, а •не Ђакова и Ђаковица.}}</ref> According to Vujinović, it was also wrongfully claimed by the Albanians that the name was derived from a Jak Vula, a local landlord who allegedly gave property where the Hadum Mosque was built in the 1590s.<ref name=Vujinovic/> In Albanian, the name was pronounced ''Jakova'', and not ''Đakova'' or ''Đakovica'' (1928).<ref name=Zapisi/> The "pupil theory" has it that the Serbian kings had schools there,<ref name="Чупић1898"/> the word ''đak'' is from earlier ''[[wikt:dijak|d(i)jak]]'';<ref name="amazon.com">{{cite web|url=https://www.amazon.com/Wars-Balkan-Peninsula-Medieval-Origins/dp/0810858460|title=The Wars of the Balkan Peninsula: Their Medieval Origins|first=Alexandru|last=Madgearu|date=13 November 2007|publisher=Scarecrow Press|via=Amazon}}</ref>{{page needed|date=July 2014}}<ref>Mirjana Detelić: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004 {{ISBN|86-7179-039-8}}</ref>{{page needed|date=July 2014}} == History == {{For|Timeline of the History of Kosovo including many places in Prizren |Timeline of Kosovo history}} === Ancient === The [[Ancient Rome|Roman]]<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], A Roman town about {{convert|76|km|2|abbr=on|lk=out}} SW of Priština on the Bistrica river. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th century, but was of far greater significance during the mediaeval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century.</ref> town of '''Theranda''' in [[Ptolemy]]'s ''[[Geographia (Ptolemy)|Geography]]'' is mentioned in the 2nd century AD.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:id=theranda THERANDA (Prizren) Yugoslavia,The Princeton Encyclopedia of Classical Sites], "A Roman town ca. 76 km SW of Priština on the Bistrica river in the region of Kosovo. It lay on the direct route from Lissos in Macedonia to Naissus in Moesia Superior. The town continued to exist during the 4th to 6th centuries, but was of far greater significance during the medieval period and was even capital of Serbia for a short time during the 14th century."</ref> In the 5th century, it is mentioned as being restored in [[Dardania (Roman province)|Dardania]] with the name of ''Petrizên'' by [[Procopius|Procopius of Caesarea]] in ''[[De aedificiis]]'' (Book IV, Chapter 4).<ref>{{cite web|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Procopius/Buildings/4B*.html|title=LacusCurtius • The Buildings of Procopius — Book&nbsp;4, Part&nbsp;2|website=penelope.uchicago.edu}}</ref> Sometimes it is mentioned even in relation to the ''[[Justiniana Prima]]''.{{Citation needed|date=April 2007}} It is thought that its modern name comes from old [[Serbian language|Serbian]] Призрѣнь (Prizren), from при-зрѣти (pri-zreti), indicating fortress which could be seen from afar<ref>{{ill|Mirjana Detelić|lt=Detelić, Mirjana|sr}}: Градови у хришћанској и муслиманској епици, Belgrade, 2004, {{ISBN|86-7179-039-8}}.</ref> (compare with [[Czech Republic|Czech]] ''[[Brno|Přízřenice]]'' or mount [[Ozren (disambiguation)|Ozren]]), and it may also derive from Petrizen mentioned by Procopius.<ref>Procopius. "Buildings". LacusCurtius. The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius.</ref> === Medieval === [[File:Car Dušan, Manastir Lesnovo, XIV vek, Makedonija.jpg|thumb|140px|left|[[Stefan Dušan]] declared Prizren as the capital of the [[Serbian Empire]].]] [[Konstantin Jireček]] concluded, from the correspondence of bishop [[Demetrios Chomatenos]] of Ohrid (1216–36), that Prizren was the northeasternmost area of Albanian settlement prior to the Slavic expansion.<ref name="Abulafia1999">{{cite book|last=Ducellier|first=Alain|title=The New Cambridge Medieval History: Volume 5, c.1198-c.1300|url=https://books.google.com/books?id=bclfdU_2lesC&pg=PA781|accessdate=21 November 2012|date=1999-10-21|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36289-4|page=780|quote=The question of Illyrian continuity was already addressed by Jireček, 1916 p&nbsp;69–70, and in the same collection, p&nbsp;127–8, admitting that the territory occupied by the Albanians extended, prior to Slav expansion, from Scutari to Valona and from Prizren to Ohrid, utilizing in particular the correspondence of Demetrios Chomatenos; Circovic (1988) p347; cf Mirdita (1981)}}</ref> Bulgarian rulers controlled the Prizren area from the 850s, and Slav migrants arriving in the area were subsequently influenced by the Bulgarian-organized Archbishopric of Ohrid (est. 1018). Bulgarian rule was replaced by Byzantine rule in the early eleventh century.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=43–44}}</ref> In 1072, the Bulgarian and Serb nobility of Macedonia [[Uprising of Georgi Voiteh|rose up]] against the Byzantines, and crowned Serbian ruler [[Constantine Bodin]], a descendant of the Serbian [[Vojislavljević dynasty]], as Emperor of Bulgaria in Prizren. The revolt was suppressed by 1073.<ref name=BBF142>Byzantium's Balkan frontier, p. 142; Scylitzes Continuatus: 163</ref> The area was raided by Serbian ruler [[Vukan of Rascia|Vukan]] in the 1090s.{{sfn|Fine|1994|p=226}} [[File:Sabor u Prizrenu pred Kosovsku bitku.jpg|thumb|right|230px|Prizren Assembly before the [[Battle of Kosovo]].]] In 1180 to 1190, the Serbian Grand Prince [[Stefan Nemanja]] conquered the district of Prizren{{sfn|Fine|1994|p=7}} this may refer to the Prizren [[diocese]] rather than the city itself, and he later lost control of these areas.<ref>{{cite journal|last=Novaković|first=R|title=O nekim pitanjima područja današnje Metohije krajem XII i početkom XIII veka|journal=Zbornik Radova Vizantološkog Instituta|year=1966|volume=9|pages=195–215}}</ref> Stefan Nemanja regained control of Prizren some time between 1208 and 1216. In 1220, the Byzantine Greek Orthodox bishop of the city was expelled as the Serbian rulers imposed their own ecclesiastical jurisdiction.<ref name="Fine1994">{{cite book|last=Fine|first=John V. A. (John Van Antwerp)|title=The Late Medieval Balkans: Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&pg=PA7|accessdate=21 November 2012|year=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=7}}</ref> [[Stefan Dušan]] used Prizren as capital of [[Serbian Empire]].<ref>{{cite book|last=Sandwith|first=Humphry|title=Notes on the South Slavonic Countries in Austria and Turkey in Europe: Containing Historical and Political Information Added to the Substance of a Paper Read at the Meeting of the British Association at Bath, 1864|url=https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack|year=1865|pages=[https://archive.org/details/notesonsouthslav00mack/page/52 52]}}</ref><ref>{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: A Modern History|year=1995|pages=97}}</ref> In the next centuries before the Ottoman conquest the city would pass to the [[Mrnjavčević family|Mrnjavčević]] and [[Balšić noble family|Balsić]] families. The Catholic church retained some influence in the area; 14th-century documents refer to a catholic church in Prizren, which was the seat of a bishopric between the 1330s and 1380s. Catholic parishes served [[Republic of Ragusa|Ragusan merchants]] and Saxon miners.<ref>{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Bosnia: A Short History|year=1996|isbn=978-0-8147-5561-7|pages=52–53}}</ref> {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Jan Kasprowicz''' (ur. 12 grudnia 1860 w [[Szymborze|Szymborzu]], zm. 1 sierpnia 1926 w [[Zakopane]]m) – polski [[Poezja|poeta]], [[dramat]]urg, [[krytyka literacka|krytyk literacki]] i tłumacz. [[File:Jan Kasprowicz - portret.jpg|thumb|Portret Jana Kasprowicza, ok 1910 r.]] Przedstawiciel [[Młoda Polska|Młodej Polski]], związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki, przede wszystkim z [[Naturalizm (literatura)|naturalizmem]], [[symbolizm]]em oraz [[ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmem]]. Prekursor nowoczesnego [[wiersz wolny|wiersza wolnego]], [[katastrofizm (kultura)|katastrofizmu]] oraz szeregu tendencji [[Prymitywizm (sztuka)|prymitywistycznych]] we współczesnej sztuce. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z [[Adam Mickiewicz|Adamem Mickiewiczem]], czy nawet nobilitowanego do roli [[wieszcz]]a<ref name="lipski 5"> | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=5}}</ref>. A representative of Young Poland, associated with several of the main currents of lyrics at the time, above all naturalism, symbolism and expressionism. The precursor of a modern free poem, catastrophism and a number of primitivistic tendencies in contemporary art. Considered one of the greatest poets in the history of Polish literature, put on an equal footing with Adam Mickiewicz, or even ennobled for the role of a prophet [1]. Kasprowicz's poetry was valued especially for the originality of style and creative independence [2], as a result of painful life experiences related to poverty, loneliness, the breakdown of family ties and attempts to establish a dialogue with God. Hence the gradual transformation of the aesthetic attitudes of this - at first blasphemous, and then desperate - creativity, which was the final stage of the Franciscan apotheosis of closeness with nature, simplicity and serenity in the midst of adversity. Kasprowicz was, according to Adam Ważyk, "the only religious nature among contemporary poets" [3]; he related every existential experience of his turbulent biography to reflection deeply rooted in Scripture and to Christian tradition. Other researchers, in turn, pay attention to the evolution of Kasprowicz's perception of love: from the destructive eros to caritas, which "kisses enemy soil" [4]. An important place in his poetry was occupied by admiration for the nature of his native Kujawy and wandering in the Tatra Mountains in later years. Some of the poems were influenced by the fascination with Far Eastern culture and Greek mythology Ceniona zwłaszcza za oryginalność stylu i twórczą niezależność{{r|lange 99}} poezja Kasprowicza powstawała jako owoc bolesnych doświadczeń życiowych związanych z biedą, samotnością, rozpadem więzi rodzinnych i próbami nawiązania dialogu z [[Bóg|Bogiem]]. Stąd też stopniowe przemiany postaw estetycznych tej − początkowo [[bluźnierstwo|bluźnierczej]], później zaś rozpaczliwej − twórczości, której finalnym etapem była [[Franciszkanizm (ruch religijny)|franciszkańska]] apoteoza bliskości z naturą, prostoty i pogody życia pośród przeciwności. Kasprowicz był przy tym, zdaniem [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]], „jedyną naturą religijną wśród ówczesnych poetów”<ref name="ważyk 98"> | autor= Adam Ważyk | tytuł= Cudowny kantorek | rozdział=U modernistów | rok=1979 | wydawca=PIW | miejsce=Warszawa | strony=98 | isbn=83-06-00039-0}}</ref>; każde doświadczenie [[Egzystencjalizm|egzystencjalne]] swojej burzliwej biografii odnosił bowiem do refleksji głęboko zakorzenionych w [[Biblia|Piśmie Świętym]] oraz tradycji [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]. Inni badacze zwracają z kolei uwagę na ewolucję postrzegania [[miłość|miłości]] u Kasprowicza: od niszczycielskiego [[Eros (psychologia)|erosa]] po [[Miłość (chrześcijaństwo)|caritas]], która „pocałunkami darzy wrogą ziemię”<ref name="miłości pełne"> | autor= Jan Kasprowicz | tytuł= Pisma zebrane | rok=1984 | tom=4 | wydawca=Wydawnictwo Literackie | miejsce=Kraków | strony=532 | isbn=83-08-00524-1}}</ref>. Ważne miejsce w jego poezji zajmował zachwyt nad przyrodą rodzinnych [[Kujawy|Kujaw]] oraz odbywane w latach późniejszych wędrówki po [[Tatry|Tatrach]]. Część wierszy powstała pod wpływem fascynacji kulturą [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] oraz [[mitologia grecka|mitologią grecką]]. == Կենսագրություն == Народився в сім'ї бідного неписьменного селянина. Вчився у німецьких гімназіях в Іновроцлаві, Познані, Ополе, Рацибужі. Брав участь у патріотичних клубах самоосвіти. 1884 р. вступив до Ляйпцидзького університету, потім навчався у Вроцлавському університеті. Був учасником польських і німецьких студентських організацій. Двічі його арештовували в 1887 р. за причетність до соціалістичного руху. Наприкінці 1880-х років оселився у Львові. Писав до газети «Kurier Lwowski» статті на літературні й політичні теми. 1904-го в Львівському університеті здобув вчений ступінь доктора наук, захистивши дисертацію про лірику Теофіля Ленартовича. З 1909 року там само завідував кафедрою літературної компаративістики. У третьому шлюбі був одружений на Марії Буніній (1911). Був ректором Львівського університету (1921—1922 роки). З 1924-го постійно проживав на віллі «Гаренда» в Пороніні. He was born into a poor, illiterate peasant family. He studied at German high schools in Inowroclaw, Poznan, Opole, Raciborz. He participated in patriotic clubs of self-education. In 1884 he entered the University of Leipzig, then studied at the University of Wroclaw. He was a participant in Polish and German student organizations. He was arrested twice in 1887 for his involvement in the socialist movement. In the late 1880's he settled in Lviv. He wrote articles on literary and political topics in the Kurier Lwowski newspaper. In 1904 he received his Ph.D. in Lviv University, defending his thesis on the lyrics of Theophilus Lenartovich. From 1909 he headed the Department of Literary Comparative Studies. In the third marriage he was married to Maria Bunini (1911). He was the rector of Lviv University (1921-1922). From 1924 he resided permanently at the villa "Garenda" in Poronin. == Recepcja twórczości == Uważa się, iż spory wpływ na jego − skądinąd intelektualną i dość hermetyczną{{r|lange 6}} − twórczość mieli tacy poeci jak [[Percy Bysshe Shelley]]<ref name="lange 95-96"> książkę | autor= Antoni Lange | tytuł= Pochodnie w mroku | rozdział=Jan Kasprowicz | rok=1924 | wydawca=Bibljoteka domu polskiego | miejsce=Warszawa | strony=95-96}}</ref> czy [[Arthur Rimbaud]]<ref name="kwiatkowska 83"> książkę | autor= Maria Podraza-Kwiatkowska | tytuł= Literatura Młodej Polski | rok=1997 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=83 | isbn=83-01-12278-1}}</ref>. Porównuje się go również do [[Aloysius Bertrand|Aloysiusa Bertranda]]<ref name="lipski 14"> książkę | autor= Jan Kasprowicz ; Jan Józef Lipski | tytuł= Poezje | rozdział=Wstęp | rok=1957 | wydawca=Czytelnik | miejsce=Warszawa | strony=14}}</ref>. It is believed that such poets as Percy Bysshe Shelley [4] and Arthur Rimbaud [5] had a significant impact on his - otherwise intellectual and quite hermetic - work. He is also compared to Aloysius Bertrand == Twórczość == * ''[[Z chałupy]]'' (1887) * ''[[Z więzienia]]'' * ''Poezje'' (1889) * ''[[Chrystus (poemat)|Chrystus]]'' (1890) * ''Z chłopskiego zagonu'' (1891) * ''Świat się kończy'' (1891) * ''[[Anima lachrymans|Anima lachrymans i inne nowe poezje]]'' (1894) * ''Miłość'' (1895) * ''Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Krzak dzikiej róży |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/krzak-dzikiej-rozy,NDk0NDIx/3/#info:metadata}}</ref> (1898) * ''Ginącemu światu'' (1901) * ''Salve Regina''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Salve Regina : poezye, wyd. 1902 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/salve-regina-poezye,MjA4MzA5/4/#info:metadata}}</ref> (1902) * ''Ballada o słoneczniku'' (1908) * ''Chwile'' (1911) * ''[[Księga ubogich]]'' <ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Księga ubogich, wyd. 1916 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/ksiaga-ubogich,MzE1MTE2OQ/10/#info:metadata}}</ref>(1916) * ''Hymny''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny,NDk3OTA2/4/#info:metadata}}</ref> (1921) * ''O bohaterskim koniu i walącym się domu'' (1930) * ''Sita''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Sita : indyjski hymn miłości w 3 odsłonach, wyd. 1930 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/sita-indyjski-hymn-milosci-w-3-odslonach,NzY4MDk3NzM/4/#info:metadata}}</ref> * ''[[Dies irae (hymn Jana Kasprowicza)|Dies irae]]''<ref> |autor = Jan Kasprowicz |tytuł = Hymny, wyd. 1922 |data = |data dostępu = 2018-06-02 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item/hymny-dies-irae,ODA5OTgzMw/3/#info:metadata}}</ref> * ''Cisza wieczorna'' * ''Przy wigilijnym stole'' === Przekłady === Jako samouk opanował klasyczną [[łacina|łacinę]] i grekę oraz język francuski i angielski. Tłumaczenia literatury: * greckiej ([[Ajschylos]], [[Eurypides]]), * angielskiej ([[William Shakespeare|Szekspir]]<ref>Wszystkie XIX-wieczne edycje przekładów Jana Kasprowicza oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium ''[http://polskiszekspir.uw.edu.pl/jan-kasprowicz-tlumacz Polski Szekspir UW]''.</ref>, [[Christopher Marlowe|Marlowe]], [[George Gordon Byron|Byron]] (''[[s:Wędrówki Rycerza-Harolda|Wędrówki Childe Harolda]]'', 1895), [[Percy Bysshe Shelley|Shelley]] (''Epipsychidion'', 1888), [[John Keats|Keats]], [[Rabindranath Tagore|Tagore]], [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne]], [[Samuel Coleridge|Coleridge]] (''Pieśń o starym żeglarzu''), [[Oscar Wilde|Wilde]] i in.); antologia ''[[Poeci angielscy (antologia)|Poeci angielscy]]'' (1907); ''Faust'' [[Christopher Marlowe|Christophera Marlowe’a]], ''Księżniczka Kasia'' [[William Butler Yeats|Williama Butlera Yeatsa]], * niemieckiej ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]]), * francuskiej ([[Vauvenargues]], [[Aloysius Bertrand|Bertrand]], [[Arthur Rimbaud|Rimbaud]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]), * włoskiej ([[Gabriele D’Annunzio|D’Annunzio]]), * norweskiej ([[Henrik Ibsen|Ibsen]]), * holenderskiej ([[Herman Heijermans|Heijermans]]). == Działalność polityczna == W młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we [[Lwów|Lwowie]] pracował m.in. w redakcjach [[Kurier Lwowski|Kuriera Lwowskiego]] i [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowa Polskiego]], związanego z [[Narodowa Demokracja|Narodową Demokracją]]. W 1894 r. został członkiem [[Liga Narodowa|Ligi Narodowej]]. Wspólnie ze [[Stefan Żeromski|Stefanem Żeromskim]] i [[Medard Kozłowski|Medardem Kozłowskim]] stworzył Organizację Narodową<ref>Posłowi i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, t. III, Warszawa 2005, s. 207.</ref>. W 1920 r. był uczestnikiem [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach]]. == Bibliografia == * ''Jan Kasprowicz'' [w:] Antoni Lange, ''Pochodnie w mroku'', Bibljoteka Domu Polskiego, Warszawa 1924. * Artur Hutnikiewicz |rozdział = Jan Kasprowicz |tytuł = Młoda Polska |data = 2004 |isbn = 83-01-13850-5 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo naukowe PWN |oclc = 69641508 }} == Պատկերասրահ == <gallery> Franz von Stuck 010.jpg| Zalishchyky, Kasprowicz House.jpg| Franz von Stuck - Die Sünde 1893 - Detail.jpg| Malczewski Jan Kasprowicz.jpg| Jan Kasprowicz by Leon Wyczółkowski.jpg| Sarkofagkasprowicza.JPG| PL Ino JanKasprowicz.JPG Willa Harenda 1.jpg </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lwow.home.pl/naszdziennik/kasprowicz.html Piotr Czartoryski-Sziler – ''Jan Kasprowicz-twórca „Hymnów”''] * [http://literat.ug.edu.pl/autors/kasprow.htm biogram Jana Kasprowicza] * [https://polona.pl/item/10918005/0/ Ojcom na chwałę] w serwisie [https://polona.pl Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona] {{Արտաքին հղումներ}} '''Witold Pilecki''' herbu [[Leliwa (herb szlachecki)|Leliwa]]<ref>[http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.22686.1 Witold «Witold» Pilecki h. Leliwa] Wielka Genealogia [[Marek Minakowski|Minakowskiego]] [dostęp z dnia: 2016-04-20]</ref> [[Pseudonim|ps.]] „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV<ref name=":0">[http://www.pilecki.ipn.gov.pl ''Rotmistrz Pilecki''], [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref> (ur. [[13 maja]] [[1901]] w [[Ołoniec|Ołońcu]], zm. [[25 maja]] [[1948]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[rotmistrz]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii Wojska Polskiego]], współzałożyciel [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]], żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], więzień i organizator [[Ruch oporu w Auschwitz|ruchu oporu w KL Auschwitz]]. Autor raportów o [[Zagłada Żydów|Holocauście]], tzw. [[Raporty Pileckiego|Raportów Pileckiego]]. Oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]], stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990<ref name="unieważnienie">{{cytuj książkę | nazwisko = Cyra | imię = Adam | tytuł = Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz | wydawca = RM | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 207 | isbn = 9788377732007}}</ref>. Pośmiertnie, w 2006 otrzymał [[Order Orła Białego]], a w 2013 został awansowany do stopnia [[pułkownik]]a<ref name="mon">{{Cytuj stronę|url=http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/14683 |tytuł=Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego |opublikowany=wp.mil.pl |data=6 września 2013 |data dostępu=2013-09-06}}</ref> '''Witold Pilecki''' (13 May 1901{{spaced ndash}}25 May 1948; {{IPA-pol|ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi}}; codenames ''Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Druh, Witold'') was a [[Poles|Polish]] cavalry officer, intelligence agent, and resistance leader. He served as a cavalry officer in the Polish Army in the [[Polish–Soviet War]] and [[World War II]]. Pilecki was also a co-founder of the [[Secret Polish Army]] resistance group and later a member of the [[Home Army]] ({{lang|pl|Armia Krajowa}}). He was the author of [[Witold's Report]], the first comprehensive intelligence report on the atrocities committed at the [[Auschwitz concentration camp]].<ref>[[Marco Patricelli]], Il volontario, Laterza, Roma 2010, {{ISBN|9788842091882}}</ref> Pilecki was a Catholic and a Polish patriot who viewed his struggle as a moral and patriotic duty.<ref>{{Cite web|url=http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/|title=The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told|last=Haven|first=Cynthia|website=The Book Haven|access-date=2020-01-23}}</ref> During World War II, Pilecki volunteered for a Polish resistance operation that involved being imprisoned in the Auschwitz concentration camp in order to gather intelligence.<ref>{{Cite journal|last=Paliwoda|first=D|date=2013|title=Captain Witold Pilecki|url=|journal=Military Review|volume=93|issue=6|pages=88–96|via=ProQuest}}</ref> At Auschwitz he organized a resistance movement within the camp which eventually numbered in the hundreds, and secretly sent messages to the Western Allies detailing Nazi atrocities at the camp.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp.53-180.</ref> He escaped in April 1943 after nearly 2½ years of imprisonment.<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 181-202.</ref> Pilecki later fought in the [[Warsaw Uprising]]<ref>For a detailed history of the Warsaw uprising and the role of Witold Pilecki (known as "Captain Roman"), see Norman Davies, ''Rising '44. "The Battle for Warsaw"'' (London: Pan Books, 2004).</ref> from August to October 1944.<ref name="Were We All People?" /> He remained loyal to the London-based [[Polish government-in-exile]] after the communist takeover of Poland. In 1947 he was arrested by the [[Urząd Bezpieczeństwa|secret police]] on charges of working for "foreign imperialism" (referring to his work for British intelligence).<ref>[[M. Patricelli]], cit., pp. 247-268.</ref><ref name="tch">{{harvnb|Tchorek|2009}}</ref> Pilecki was executed after a [[show trial]] in 1948. Information about his exploits and fate was suppressed by Poland's communist regime until democracy returned to Poland in 1989.<ref name="tch"/><ref name="eh">{{harvnb|Piekarski|1990|p=249}}</ref> Pilecki's story did not become widely known until after the 1990s.<ref>{{Cite book|title=The volunteer : one man, an underground army, and the secret mission to destroy Auschwitz|last=Fairweather, Jack|isbn=978-0-06-256141-1|edition=First|location=New York, NY|oclc=1045214303|date = 25 June 2019}}</ref> Pilecki is now considered "one of the greatest wartime heroes".<ref name="Were We All People?">Snyder, Timothy (22 June 2012) [https://www.nytimes.com/2012/06/24/books/review/the-auschwitz-volunteer-by-witold-pilecki.html?pagewanted=all&_r=0 Were We All People?], ''The New York Times''.</ref><ref>[http://www.thejewishweek.com/blogs/yad/remembering-unsung-heroes-holocaust Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust], ''The Jewish Week''. Published on 1 February 2013.</ref><ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'">[http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/125466,-Auschwitz-inmate-Pilecki-%E2%80%93-%E2%80%98diamond-among-heroes Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'], Thenews.pl (Polish Radio English Section). Published on 28 January 2013.</ref> Poland's Chief Rabbi [[Michael Schudrich]] writes in ''The Auschwitz Volunteer: Beyond Bravery'':<ref>[http://www.polandww2.com/auschwitz-volunteer/the-auschwitz-volunteer-about-the-book The Auschwitz volunteer: about the book], Los Angeles: Aquila Polonica Publishing, 2019</ref><ref>{{cite book|author=Jack Fairweather|title=The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz|publisher=WH Allen|place=London|date= 2019|isbn= 978-0753545164|author-link=Jack Fairweather (writer)}}</ref> "When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, [[of blessed memory]]."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told">The Book Heaven, [http://bookhaven.stanford.edu/2012/06/the-man-who-volunteered-for-auschwitz-the-greatest-story-never-told/ The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told], Stanford University. Posted 10 June 2012.</ref> British historian [[Norman Davies]] writes: "If there was an Allied hero who deserved to be remembered and celebrated, this was a person with few peers."<ref name="The man who volunteered for Auschwitz: the greatest story never told"/> [[Ryszard Schnepf]], Polish ambassador to the United States, described Pilecki as a "diamond among Poland's heroes" and "the highest example of Polish patriotism" in 2013.<ref name="Auschwitz inmate Pilecki – 'diamond among heroes'"/><ref>[http://www.waszyngton.msz.gov.pl/en/news/captain_witold_pilecki_commemorated_at_the_u_s__holocaust_memorial_museum_in_washington__dc Captain Witold Pilecki commemorated at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington, DC], Embassy of the Republic of Poland in Washington, DC.</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==History== oor social conditions in Trbovlje led to several strikes by mine workers, and the town became a center of the leftist movement and communist agitation.<ref name="Gorjanc"/> On June 1, 1924 there was a clash between workers and members of the [[Organization of Yugoslav Nationalists]] that resulted in several fatalities on both sides.<ref>{{cite encyclopedia |last=Perovšek |first=Jure |title=Orjuna |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1994 |volume=8 |pages=157-158 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> In 1934, miners staged a [[sitdown strike]] at the mine.<ref name="Gorjanc"/> ===Second World War=== During the Second World War, Trbovlje, along with the rest of [[Styria (Slovenia)|Lower Styria]], was annexed to the [[Third Reich]].<ref>Magocsi, Paul Robert. 1993. ''Historical Atlas of East Central Europe''. Seattle: University of Washington Press, p. 153.</ref> The coal mine and other industries of Trbovlje were especially important to the German authorities, and they initially lowered unemployment in the town and increased wages, increasing satisfaction with the new regime.<ref name="Troha">{{cite encyclopedia |last=Troha |first=Nevenka |title=Trbovlje: Zgodovina |encyclopedia=Enciklopedija Slovenije |year=1999 |volume=13 |pages=318-319 |publisher=Mladinska knjiga |location=Ljubljana}}</ref> However, the arrest and exile of Slovenes in August 1941 created disaffection. This and other repressive measures resulted in an estimated 90% of the population opposing the Germans by the summer of 1944.<ref name="Troha"/> ===Mass grave=== <!-- "Abandoned Cemetery Mass Grave" links here --> The Abandoned Cemetery [[Mass graves in Slovenia|Mass Grave]] ({{lang-sl|Grobišče na opuščenem pokopališču}}) site, associated with World War II, is located in the former cemetery in the northern part of the town, between the fence and Trboveljščica Creek. It is also known as the Town Park Mass Grave ({{lang|sl|Grobišče Mestni park}}), and it contains the remains of about 30 German soldiers.<ref>Ferenc, Mitja, & Ksenija Kovačec-Naglič. 2005. ''Prikrito in očem zakrito: prikrita grobišča 60 let po koncu druge svetovne vojne''. Celje: Muzej novejše zgodovine Celje, p. 124.</ref><ref>{{cite web |last1=Ferenc |first1=Mitja |title=Grobišče na opuščenem pokopališču |url=http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 |website=Geopedia |publisher=Služba za vojna grobišča, Ministrstvo za delo, družino in socialne zadeve |accessdate=April 6, 2020 |location=Ljubljana |language=sl |date=December 2009}}</ref> ==Historia== År 1849 anslöts orten till järnvägsnätet. Orten är även känd för två [[massgrav]]ar från [[andra världskriget]]. Den ena ligger vid den gamla kyrkogården i norra delen av staden och innehåller kvarlevor av tyska soldater.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:397_x504512.711320399_y112771.976868661_s14_b4 Abandoned Cemetery Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Den andra ligger under muren norr om en kyrka i byn Retje och innehåller okända kvarlevor.<ref>[http://www.geopedia.si/?params=T105_L7387_F200#T105_F7387:535_x504523.386068701_y110133.463655668_s14_b4 Retje Mass Grave on Geopedia] {{sl icon}}</ref> Приходская церковь - это католическая церковь, первоначально в романском стиле, но позже построенная в готическом и барочном стиле в 18 и 19 веках. [4] В западной части города находится вторая церковь, которая была построена в 18 веке. [5] ==Kyrkor== Församlingskyrkan är en katolsk kyrka ursprungligen i romansk stil men som senare byggts till i gotisk och barock stil under 1700- och 1800-talen.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3455</ref> I västra delen av staden finns en andra kyrka som uppfördes under 1700-talet.<ref>[http://rkd.situla.org/ Slovenian Ministry of Culture register of national heritage] reference number ešd 3458</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Trbovlje}} * http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Trbovlje&oldid=553408930 * [http://www.trbovlje.si/ Kommunens webbplats] {{Արտաքին հղումներ}} Трбовле известен в основном своими богатыми запасами угля. У местной угольной электростанции самая высокая дымовая труба в Европе - 360 м.<ref>{{Citace elektronického periodika |titul=Historie elektrárny |url=http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina |datum přístupu=2011-01-08 |url archivu=https://web.archive.org/web/20100527002002/http://www.tet.si/si/o-podjetju/zgodovina/ |datum archivace=2010-05-27 |nedostupné=ano }}</ref> [1] Есть также цементный завод. На южной окраине города проходит главная железнодорожная линия Е70 Любляна - Добова, которая соединяет Любляну с Загребом или Марибором. Лайбах был основан в городе в 1980 году. '''Трбовлє<ref name="Атлас2005"/><ref name="ДАС2010"/>, Трбовле<ref name="УРЕ"/>''' ({{lang-sl|Trbovlje}})&nbsp;— [[Місто|міське поселення]] в общині [[Трбовлє (община)|Трбовлє]], [[Засавський регіон]], [[Словенія]]. Висота над рівнем моря: 309,7&nbsp;м. == Примітки == {{reflist|refs= <ref name="ДАС2010">Довідковий атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2010.&nbsp;— 328 с. ISBN 978-966-475-507-5</ref> <ref name="Атлас2005">Атлас світу.&nbsp;— {{comment|К.|Київ}} : [[ДНВП «Картографія»]], 2005.&nbsp;— 336 с. ISBN 966-631-546-7</ref> <ref name="УРЕ">[http://leksika.com.ua/18741013/ure/sloveniya Словенія] // {{УРЕ}}</ref> }} == Посилання == * [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati_html/NAS-T-01ENG-129.htm Статистичне бюро Республіки Словенія, населення, 2002] == Historia == Ptuj jest jednym z najstarszych miast Słowenii, jego historia sięga [[Epoka kamienia|epoki kamienia]]. Ptuj is the oldest recorded town in Slovenia. There is evidence that the area was settled in the [[Stone Age]]. In the Late [[Iron Age]] it was settled by [[Celts]].<ref name="tourism">''PtujTourism.si''. "[http://www.ptuj-tourism.si/o_ptuju/zgodovina_ptuj.php?lang=en The History of Ptuj]". Accessed November 8, 2006.</ref> Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi ''Historiae'' [[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyta]] gdzie Ptuj w [[69]] roku miał być miejscem wyboru przez [[legiony rzymskie]] [[Wespazjan]]a na [[cesarze rzymscy|cesarza Rzymu]]. Prawa miejskie otrzymał w 977 roku. Przez większość XV wieku okupowany przez wojska [[Królestwo Węgier|węgierskie]]<ref name="LP">|nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 232}}</ref>. Ptuj is one of the oldest cities in Slovenia, its history dates back to the Stone Age. The first written mention of the city comes from Historia Tacyta where Ptuj in 69 was supposed to be the place of choice by Roman legions of Vespasian as the emperor of Rome. He received city rights in 977. The city had 40,000 inhabitants until it was plundered by the [[Huns]] in 450.<ref name="tourism"/> For most of the 15th century, it was occupied by the Hungarian army [2]. == Zabytki == * [[Zamek Ptuj|zamek]] * kościół świętego Jerzego * klasztor dominikanów * klasztor świętego Piotra i Pawła * wieża miejska * pozostałości rzymskiej Poetovii :* [[pomnik Orfeusza]] :* [[Mitreum|mitrea]] :* rzymskie [[Spolium|spolia]] na wieży miejskiej :* Rimska ulica :* plac Rimska ploščad :* Cankarjeva ulica :* Prešernova ulica * ratusz<ref>{{cytuj stronę|url= https://www.ptuj.info/dozivite-ptuj/kultura-in-dediscina/mestne-znamenitosti/ |tytuł= MESTNE ZNAMENITOSTI |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> == Dzielnice miasta == [[Plik:Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg|160px|thumb|[[Uroboros]] z ptujskiego zamku]] *Center *Breg–Turnišče *Ljudski Vrt *Jezero *Panorama *Rogoznica *Grajena *Spuhlja<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ptuj.si/cetrtne_skupnosti|tytuł= Četrtne skupnosti |opublikowany=|język=sl|data dostępu=2020-03-21}}</ref> Ptuj (German Pettau, Latin Poetovio) is a town and municipality in Slovenia. Ptuj is Slovenia's eighth largest city and also one of the oldest cities in the country, located in Štajerska (Slovenian Styria) near the river Drava. To the east of Ptuj, the picturesque and hilly Slovenian gorice with vineyards rises. The area has been inhabited since the Stone Age. During the Central European Iron Age, the Celts created an urban settlement on the site, the bay fell under Roman control during the first century BC and became part of the province of Pannonia Superior. The Romans built a stone bridge over Drava. The bridge had strategic significance well into the Middle Ages. Year 69 AD Vespasian was elected Roman Emperor by the Doanu legions in Ptuj and in connection with it the town's name Poetovio is mentioned for the first time. In 103, Emperor Trajan gave the city city rights under the name of Colonia Ulpia Traiana Poetovio. Poetovia was the base camp for the legion Legio XIII Gemina. The city had at least 40,000 inhabitants until it was plundered by the Huns in 450. Around 570, the area was occupied by the Slavic ancestors of the Slovenes and in the 800s during the Slavic Principality of Balaton, Ptuj was an important city where the princes Pribina and Kocelj had two new churches built. [2]. The castle stands on a hill above the town, alongside the river Drava. Its oldest preserved parts date from the 9th century, but the core of the castle complex began to be built around 1140 and has since been built in turns over the centuries, mainly during the Renaissance. The castle was strategically important in the defense of Hungarian looting that went from the Hungarian conquest of the Carpathian Basin 895 and the Principality of Balaton 901 to the unification of the first Hungarian Empire 1001. From 1941 to 1944, Ptuj was only inhabited by Germans, according to an agreement between Adolf Hitler and Benito Mussolini. The Slovenian population was deported from Ptuj during the Second World War, but returned at the end of the war. The Carnival in February, with traditional masks, carnival characters and customs dating back to ancient times, is a major attraction. The thermal springs in Ptuj were already used by the Romans for bathing. <gallery> File:Vischer - Topographia Ducatus Stiriae - 297 Pettau - Ptuj.jpg|Kopparstick av Georg Matthaeus Vischer över Ptuj 1681, från Topographia Ducatus Stiriae. File:Ptuj Castle inside.JPG|Innergård på Ptujs slott. File:10 Prešernova ulica (1).JPG|Prešern-gatan i Ptuj. File:10 Prešernova ulica (11).JPG|Hall i ett hus längs Prešern-gatan i Ptuj. File:16_Minoritski_samostan_%282%29.JPG|[[Minorit]]klostret i Ptuj grundades 1239 och har ett medeltida långkor med en barockgavel. File:Basilica of the Virgin Mary Protectress jacketed, Ptujska Gora 4.JPG|På en kulle utanför Ptuj står en vacker gotisk hallkyrka konstruerad av byggmästaren [[Peter Praler]] mot slutet av 1300-talet. Praler byggde även katedralen i [[Prag]]. Ptuj Castle Ouroboros 27102006 01.jpg| Ptuj Slowenien Grad.JPG Ptuj Monastery.JPG| Ptuj.jpg| Kurenti v Ptuju.JPG| Ptuj Town Hall.JPG| Ptuj Tower.JPG| PtujskoJezero1.JPG| Ptuj church.JPG| Ptuj panorama 02.jpg| Ptuj panorama 01.jpg Međimurski fašnjak 2015. - bijeli kurent.jpg </gallery> == Statistiques == === Statistiques en club === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistiques individuelles<ref>{{NFT|joueur|45021}}</ref> |+ Performances générales en club |- !rowspan="2"|Club !rowspan="2"|Saison !colspan="3"|Championnat !colspan="2"|Coupe !colspan="2"|Total |- !{{abréviation|Comp.|Compétition}} !Matchs !Buts !Matchs !Buts !Matchs !Buts |- |rowspan="2" |[[MTK Hungária FC|MTK Budapest]]<br /><small>({{HUN (1920-1946)-d}})</small> |1919-1920 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- |1920-1921 ||[[Championnat de Hongrie de football|NB]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total MTK !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="6" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1921-1922 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||11 ||0 ||2 ||1 !13 !!1 |- |1922-1923 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||24 ||1 ||5 ||1 !29 !!2 |- |1923-1924 ||[[Championnat d'Autriche de football|EK]] ||21 ||3 ||1 ||0 !22 !!3 |- |1924-1925 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||16 ||0 ||1 ||0 !17 !!0 |- |1925-1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||22 ||4 ||0 ||0 !22 !!4 |- |1926 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||2 ||0 ||0 ||0 !2 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|Brooklyn Wanderers}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926 ||[[American Soccer League|ASL]] ||? ||? ||? ||? !? !!? |- !colspan=3| Total BK Wanderers !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? !! ? |- |rowspan="3" |{{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}}<br /><small>({{USA}})</small> |1926-1927 ||[[American Soccer League|ASL]] ||35 ||0 ||2 ||0 !37 !!0 |- |1927-1928 ||[[American Soccer League|ASL]] ||43 ||2 ||5 ||0 !48 !!2 |- |1928-1929 ||[[American Soccer League|ASL]] ||5 ||0 ||0 ||0 !5 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Hakoah}}<br /><small>({{USA}})</small> |1929-1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||21 ||0 ||7 ||0 !28 !!0 |- |rowspan="1" |{{lien|New York Giants (football)|texte = New York Soccer Club}}<br /><small>({{USA}})</small> |1930 ||[[American Soccer League|ASL]] ||22 ||0 ||0 ||0 !22 !!0 |- !colspan=3| Total NY Giants/NY SC<ref>Les {{lien|New York Giants (football)|texte=New York Giants}} et les {{lien|Hakoah All-Stars}} sont un seul et même club.</ref> !! 133 !! 2 !! 11 !! 0 !! 144 !! 2 |- |rowspan="3" |{{lien|Hakoah All-Stars}}<br /><small>({{USA}})</small> |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||14 ||0 ||1 ||0 !15 !!0 |- |1931 ||[[American Soccer League|ASL]] ||19 ||0 ||0 ||0 !19 !!0 |- |1932 ||[[American Soccer League|ASL]] ||17 ||0 ||3 ||0 !20 !!0 |- !colspan=3| Total NY Hakoah/Hakoah A-S<ref>Le {{lien|New York Hakoah}} et le {{lien|New York Hakoah}} sont un seul et même club.</ref> !! 71 !! 0 !! 11 !! 0 !! 82 !! 0 |- |rowspan="1" |[[SC Hakoah Vienne|Hakoah Vienne]]<br /><small>({{AUT}})</small> |1932-1933 ||[[Championnat d'Autriche de football|1.K]] ||4 ||0 ||0 ||0 !4 !!0 |- |- !colspan=3| Total Hakoah Vienne !! 100 !! 8 !! 9 !! 2 !! 109 !! 10 |- !colspan=3| Total carrière !! 276 !! 10 !! 27 !! 2 !! 303 !! 12 |} === Matchs internationaux === {| class="wikitable alternance" |+Matchs internationaux de Béla Guttmann {{HUN (1920-1946)-d}} |- ! !! Date !! Lieu !! Adversaire !! Résultats !! Buts !! Compétitions |- | 1 || {{date|5|6|1921|en football}} || [[Budapest]] || {{GER football (1919-1933)}} ||{{vert|3-0}} || 1 ({{29e}}) || [[Match amical]] |- | 2 || {{date|18|5|1924|en football}} || [[Zurich]] || {{SUI football}} || {{rouge|3-0}} || 0 || [[Match amical]] |- | 3 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{POL football}} || {{vert|5-0}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- | 4 || {{date|26|5|1924|en football}} || [[Paris]] || {{EGY football (1922-1952)}} || {{rouge|0-3}} || 0 || [[Football aux Jeux olympiques d'été de 1924|JO 1924]] |- |} == Статистика виступів == === Статистика клубних виступів === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:66%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Сезон !rowspan="2"|Команда !colspan="3"|Чемпіонат !colspan="3"|Національний кубок !colspan="3"|Континентальні кубки !colspan="3"|Інші змагання !colspan="2"|Усього |- !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ліга !Ігор !Голів !Ігор !Голів |- | 1920–21 ||rowspan=2| {{прапорець|HUN|1920}} [[МТК (Будапешт)]] || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1920—1921|Л1]] || 12 || 1 || - || - || - || – || – || – || – || – || – || 12 || 1 |- | 1921–22 || [[Чемпіонат Угорщини з футболу 1921—1922|Л1]] || 4 || 0 || [[Кубок Угорщини з футболу 1921—1922|КУ]] || - || - || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього МТК Будапешт|| 16 || 1 || || - || - || || – || – || || – || – || 16 || 1 |- | 1921–22 ||rowspan=6| {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ЕК || 11 || 0 || КА || 2 || 1 || – || – || – || – || – || – || 13 || 1 |- | 1922–23 || ЕК || 24 || 1 || КА || 5 || 1 || – || – || – || – || – || – || 29 || 2 |- | 1923–24 || ЕК || 21 || 3 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 22 || 3 |- | 1924–25 || ІЛ || 16 || 0 || КА || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 17 || 0 |- | 1925–26 || ІЛ || 22 || 4 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 4 |- | 1926 || ІЛ || 2 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 2 || 0 |- | 1926–27 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Джантс || АСЛ || 35 || 0 || НЧК+КЛ || 1+1 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 37 || 0 |- || 1927–28 || АСЛ || 43 || 2 || НЧК+КЛ || 2+3 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 48 || 2 |- || 1928–29 || АСЛ || 5 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 5 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Нью-Йорк Джантс || 83 || 2 || || 3+4 || 0+0 || || – || – || || – || – || 90 || 2 |- || 1929–30 || {{прапорець|USA}} Нью-Йорк Хакоах/Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 21 || 0 || НЧК+КЛ || 2+5 || 0+0 || – || – || – || – || – || – || 28 || 0 |- || 1930 || {{прапорець|USA}} СК «Нью-Йорк» || АСЛ || 22 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 22 || 0 |- | 1931 ||rowspan=3| {{прапорець|USA}} Хакоах Олл-Старз || АСЛ || 14 || 0 || НЧК || 1 || 0 || – || – || – || – || – || – || 15 || 0 |- || 1931 || АСЛ || 19 || 0 || – || – || – || – || – || – || – || – || – || 19 || 0 |- || 1932 || АСЛ || 17 || 0 || НЧК || 3 || 0 || – || – || – || – || – || – || 20 || 0 |- !colspan="3"|Усього за Хакоах Ол Старз|| 50 || 0 || || 4+0 || 0+0 || || – || – || || – || – || 54 || 0 |- | 1932–33 || {{прапорець|AUT}} [[Хакоах (Відень)|«Хакоах» (Відень)]] || ІЛ || 4 || 0 || КА || – || – || – || – || – || – || – || – || 4 || 0 |- !colspan="3"|Усього Хакоах Відень|| 100 || 8 || || 9 || 2 || || – || – || || – || – || 109 || 10 |- !colspan="3"|Усього за кар'єру|| 292 || 11 || || 27 || 2 || || – || – || || – || – || 303 || 12 |} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} Nanterre is a municipality in the department of Hauts-de-Seine in the Île-de-France region of northern France. The municipality is the chief lieu of 3 cantons belonging to the district of Nanterre. Year Կաղապար: State / France / Municipalities / Population had Nanterre Կաղապար: State / France / Municipalities / Population inhabitants Կաղապար: State / France / Municipalities / Population Nanterre is known as the birthplace of Genoveva of Paris, the patron saint of Paris. The city was formerly known for its chemical industry, [1] and still has significant food and electronics industries as well as mechanical workshops. In Nanterre there is also a university and the Paris Opera dance school. [2] In Nanterre, parts of the La Défense office district are located and the municipality is a suburb of Paris '''Nanterre''' är en [[Frankrikes kommuner|kommun]] i [[Frankrikes departement|departementet]] [[Hauts-de-Seine]] i regionen [[Île-de-France]] i norra [[Frankrike]]. Kommunen är [[chef-lieu]] över 3 kantoner som tillhör [[arrondissement]]et Nanterre. År {{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|år}} hade Nanterre {{formatnum:{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|92050}}}} invånare.{{Stat/Frankrike/Kommuner/Befolkning|ref}} Nanterre är känd som födelseplats för [[Genoveva av Paris]], Paris skyddshelgon. Staden var tidigare känd för sin kemiska industri,<ref>{{bokref |redaktör=[[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]] |år=1937 |titel=Svensk uppslagsbok. Bd 18 |utgivningsort=Malmö |utgivare=Svensk Uppslagsbok AB |sid=683}}</ref> och har fortfarande betydande livsmedels- och elektronikindustri samt mekaniska verkstäder. I Nanterre finns även ett universitet och Parisoperans dansskola.<ref>''Nationalencyklopedin'' multimedia plus, 2000 (uppslagsord Nanterre)</ref> I Nanterre ligger delar av kontorsstadsdelen [[La Défense]] och kommunen är en närförort till [[Paris]]. == Poloha == Obec má rozlohu {{km2|12.19}}. Najvyšší bod je položený {{mnm|127}} a najnižší bod {{mnm|22 }}<ref name=ign>{{Citácia elektronického dokumentu | vydavateľ = Institut national de l'information géographique et forestière (IGN) | titul = Répertoire Géographique des Communes | url = http://professionnels.ign.fr/ficheProduitCMS.do?idDoc=5323862 | jazyk = po francúzsky }}</ref> Od [[Point zéro|centra]] Paríža je vzdialené 11,1 km. Počet obyvateľov obce je {{OBP|FR|92050}} ({{OBD|FR|92050}})<ref>Populations légales 2009 [online] Institut national de la statistique et des études économiques (Insee). [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=92050 Dostupné online.] (po francúzsky)</ref>. == Befolkningsutveckling == '''''Antalet invånare i kommunen Nanterre''''' {{Befolkningsutveckling i Frankrikes kommuner|92050}} '''Nanterre''' – miasto i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Île-de-France]], w departamencie [[Hauts-de-Seine]], w zespole miejskim [[Paryż]]a, nad [[Sekwana|Sekwaną]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę | url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=----0010 | tytuł = Fiche cours d'eau / La Seine (----0010) | data = | autor = | praca = | opublikowany = SANDRE | język = fr | data dostępu = 25 kwietnia 2016}}</ref>. Według danych na rok 2012 gminę zamieszkiwało 90&nbsp;722 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 7&nbsp;442&nbsp;osób/km². Wśród 1287 gmin regionu [[Île-de-France]] Nanterre plasuje się na 272. miejscu pod względem powierzchni. W mieście znajduje się stacja kolejowa [[Gare de Nanterre-Ville]]. city and commune in France, in the region of Île-de-France, in the department of Hauts-de-Seine, in the urban complex of Paris, on the Seine [1]. According to data for 2012, the commune was inhabited by 90,722 people, and the population density was 7 442 people / km². Among 1287 municipalities of the region of Île-de-France, Nanterre ranks 272 in terms of area. The city has a Gare de Nanterre-Ville train station. [[Plik:Nanterre map.svg|thumb|left|250px|Położenie Nanterre w ramach aglomeracji paryskiej]] Нанте́р (фр. Nanterre [nɑ̃.ˈt̪ɛʁ ]) — город во Франции, административный центр департамента О-де-Сен, один из крупнейших пригородов Парижа, находящийся в 11 километрах от центра французской столицы. Население города — около 90 тыс. жителей. На его территории расположены учреждения и организации регионального, столичного, общегосударственного и международного значения: префектура департамента Верхняя Сена, Торгово-промышленная Палата Парижа, Танцевальная школа Парижской Оперы, Университет Париж X - Нантер (33 000 студентов), Архитектурная школа, консульства иностранных государств (Марокко, Тунис, Алжир), штаб-квартиры ряда крупных компаний и фирм. Промышленность представлена такими отраслями как электроника, электротехника, металлургия, автоматика. В мае 1968 года в Нантере прошли студенческие волнения, которые привели ко всеобщей забастовке, ставшей самой крупной забастовкой в истории рабочих движений Франции, а также к кризису общества и, как выразился в то время де Голль, к «кризису цивилизации». == Współpraca == * {{Flaga|ROU}} [[Krajowa]], [[Rumunia]] * {{Flaga|ITA}} [[Pesaro]], [[Włochy]] * {{Flaga|DZA}} [[Tilimsan]], [[Algieria]] * {{Flaga|RUS}} [[Nowogród Wielki]], [[Rosja]] * {{Flaga|GBR}} [[Watford]], [[Wielka Brytania]] * {{Flaga|SVK}} [[Żylina]], [[Słowacja]] '''Нанте́р''' ({{lang-fr|Nanterre}})&nbsp;— місто та [[Комуна (Франція)|муніципалітет]] у [[Франція|Франції]], у регіоні [[Іль-де-Франс]], адміністративний центр департаменту [[О-де-Сен]]. Населення&nbsp;— {{formatnum:89476}} осіб (2011)<ref name="dem1">{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=92&annee=2013#dep_N |title = Кількість населення у 2011 році |publisher=[[INSEE]] |accessdate=28 вересня 2014}}{{ref-fr}}</ref>. Муніципалітет розміщений на відстані<ref>Фізичні відстані розраховані за координатами муніципалітетів</ref> близько 13 км на північний захід від [[Париж|Парижа]]. [[Файл:Sunset on Nanterre, France 02.jpg|thumb|300px|none|<!--Coucher de soleil sur Nanterre-->]] == Демографія == {{Демографія/FRA/Nanterre}} Розподіл населення за віком та статтю (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal|title=Population selon le sexe et l'âge...2006|language=фр.|trans_title=Населення за статтю та віком...2006|publisher=[[INSEE]]|accessdate=2011-06-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AQXA0POL|archivedate=2012-09-04}}</ref>: {{СВ-Таблиця-Піраміда | макс=3979 | всього=88316 | ч0=3682 | ж0=3311 | ч5=3278 | ж5=3007 | ч10=2757 | ж10=2893 | ч15=2883 | ж15=3003 | ч20=3680 | ж20=3737 | ч25=3760 | ж25=3979 | ч30=3753 | ж30=3574 | ч35=3534 | ж35=3212 | ч40=3098 | ж40=3221 | ч45=3046 | ж45=3079 | ч50=2544 | ж50=2946 | ч55=3078 | ж55=2360 | ч60=1550 | ж60=1427 | ч65=1159 | ж65=1089 | ч70=833 | ж70=1109 | ч75=758 | ж75=998 | ч80=416 | ж80=738 | ч85=212 | ж85=612 }} == Економіка == {{Економічна зайнятість у Франції |рік= 2010 |працездатні=61411 |активні=44323 |показник активності=72,2% |рік старий=1999 |показник активності старий=71,7% |працювало=38138 |працювало чол=19465 |працювало жін=18673 |безробітні=6185 |безробітні чол=3294 |безробітні жін=2891 |неактивні=17088 |учні=7194 |пенсіонери=3539 |інші неактивні=6355 |примітка=<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-emploi-pop-active-2010| title=Base chiffres clés : emploi - population active 2010| language=фр.| trans_title = Базисні показники: зайнятість та активність населення в 2010 році| publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]]| accessdate=15 листопада 2013}} (наближені дані, в 1999 році тимчасова зайнятість врахована частково)</ref> }} У 2010 році в муніципалітеті числилось 34028 оподаткованих домогосподарств у яких проживали 88467,0 особи, медіана доходів виносила {{formatnum:16940}} євро на одного особоспоживача<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=base-cc-rev-fisc-loc-menage | title=Revenus fiscaux des ménages en 2010| language=фр. | trans_title = Оподатковані доходи домогосподарств у 2010 році | publisher=[[Національний інститут статистики і економічних досліджень Франції|INSEE]] | accessdate=18 жовтня 2013}} Діти та онуки які проживали у двох місцях враховані як 0,5 особи в обох місцях проживання. Перша особа у домогосподарстві це один особоспоживач (ОС), інші дорослі — по 0,5 ОС, діти до 14 років — по 0,3 ОС.</ref> === Lieux et monuments === {{article détaillé| Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre}} La commune comprend de nombreux monuments répertoriés à l'[[inventaire général du patrimoine culturel|inventaire général du patrimoine culturel de la France]]<ref>{{base Mérimée|champ=INSEE|92050|Nanterre}}</ref>. * [[Cathédrale Sainte-Geneviève-et-Saint-Maurice de Nanterre]] [[Fichier:Mur d escalage du Parc départemental André-Malraux Nanterre.jpg|vignette|[[Mur d'escalade]] du parc départemental André-Malraux.]] * [[Parc André-Malraux]] [[Fichier:Cimetiere de Nanterre Mont-Valerien4.jpg|vignette|Cimetière-parc du Mont-Valérien.]] * Cimetière-parc du Mont-Valérien * Cimetière du Centre * Hôtel de Ville * Maison de la Musique * [[Théâtre des Amandiers]] * [[Théâtre La Forge]] * Centre ancien * Ciné Art === Personnalités liées à la commune === ==== Naissance ==== * [[Sainte Geneviève]] ([[423]]-[[512]]), religieuse née à Nanterre. Sainte patronne du [[diocèse de Nanterre]] et de la ville de Paris. * [[François Hanriot]] ([[1759]]-[[1794]]), militaire et révolutionnaire français, né à Nanterre. * Jean Mantelet (1891-1942), commandant le paquebot ''Paul Doumer'' coulé par un U-boot le 30 octobre 1942 au large de Madère, [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/630/jean-mantelet Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[Frank-Will]] ([[1900]]-[[1950]]), artiste peintre, né à Nanterre. * Jean Nanterre (1907-1996), capitaine du [[501e régiment de chars de combat|501eRCC]], [[Compagnon de la Libération]]<ref>[https://www.ordredelaliberation.fr/fr/les-compagnons/702/jean-nanterre Fiche biographique sur le site de l'Ordre de la Libération]</ref> * [[André Frédérique]] ([[1915]]-[[1957]]), poète français, né à Nanterre. * [[Marcel Gaillard]] ([[1923]]-), ancien footballeur français, né à Nanterre. * [[Emile Bentz]] ([[1925]]-[[2010]]), boxeur français, né à Nanterre. * [[Stanislas Bober]] ([[1930]]-[[1975]]), coureur cycliste français, né à Nanterre. * [[Robert Etcheverry]] ([[1937]]-[[2007]]), acteur français, né à Nanterre. * [[Marie-Françoise Marais]] ([[1945]]-), haut magistrat français de la Cour de cassation, née à Nanterre. * [[Bernard Soulage]] ([[1948]]-), personnalité politique française, né à Nanterre. * [[Bernie Bonvoisin]] ([[1956]]-), chanteur du groupe de hard-rock [[Trust (groupe)|Trust]] et cinéaste français, né à Nanterre. * [[Farid Lahouassa]] ([[1959]]-), producteur de cinéma. * [[Souad Amidou]] ([[1959]]-), actrice française, née à Nanterre. * [[Fabrice Hadjadj]] ([[1971]]-), écrivain et professeur de littérature et de philosophie français, né à Nanterre. * [[Kader Ayd]] ([[1976]]-), réalisateur, scénariste et acteur de film français et américain, né à Nanterre. === Bibliographie === * [[Gilbert Wasserman]], ''Nanterre, une histoire'', éditions Messidor/Temps actuels, 1982 {{ISBN|2-201-01588-0}}, 204 p. * Cécile Moréno, « Par Toutatis les Gaulois ressurgissent », ''Nanterre Info'' {{numéro}}281, {{date||janvier|2004}}. * [[Patrick Declerck]], ''Les naufragés'', sur les sans-abris du Centre d'Hébergement et de Soins Hospitaliers de Nanterre. * [[Claude Léonard]], ''Dictionnaire historique des rues de Nanterre'', Société d'Histoire de Nanterre {{n°|36}}, décembre 2005. Livre relié avec carte dépliante. * Serge Ducrocq, ''1945-1985 Histoire de la CGT à Nanterre'', 1988 {{ISBN|2-209-06076-1}} Éditions Messidor, Paris, 1988, 239 p. * [[Abdelmalek Sayad]] avec Éliane Dupuy, ''Un Nanterre algérien, terre de bidonvilles'', Série Monde, HS {{n°|85}}, avril 1995. * Jacques Delahaye et Michel Hébert, ''Nanterre'', collection ''Mémoire en images'', éd. Alan Sutton, 1997. * ''Nanterre et les Parisii. Une capitale au temps des Gaulois ?'', édité par le conseil général des Hauts-de-Seine, 2008, {{ISBN|978-2-7572-0162-6}}. == Посилання == {{Commonscat|Nanterre}} * [http://www.nanterre.fr/ Сайт мерії муніципалітету Нантер] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{Տեղեկաքարտ Գրող}} Henri Murger, also Henry Murger, named Louis-Henri Murger (March 27, 1822, Paris - January 28, 1861, Paris) [1]. [2] was a French writer, playwright and poet. He lived most of his life in poverty and the life of poor bohemians was also the subject of his most famous work From the Life of the Bohemian Bohemian (Կաղապար: Foreign Languages) [3] [4], parts of which were published gradually in 1845–1849. the novel or short story series was the basis of many other works of art, in particular the opera of Bohem Giacomo Puccini and the opera of the same name by Leoncavall. Aki Kaurismäki, based on the book, made the film Bohemian Life in 1992. He is chiefly distinguished as the author of Scènes de la vie de bohème (Scenes of Bohemian Life), which is based on his own experiences as a desperately poor writer living in a Parisian garret (the top floor of buildings, where artists often lived) and as a member of a loose club of friends who called themselves "the water drinkers" (because they were too poor to afford wine). In his writing he combines instinct with pathos, humour, and sadness. The book is the basis for the opera La bohème by Puccini, Leoncavallo's opera of the same name, and, at greater removes, the zarzuela Bohemios (Amadeu Vives), the operetta Das Veilchen vom Montmartre (Kálmán), and the Broadway musical Rent. He wrote lyrics as well as novels and stories, the chief being La Chanson de Musette, "a tear," says Gautier, "which has become a pearl of poetry".[1] '''Henri Murger''', též '''Henry Murger''', vlastním jménem '''Louis-Henri Murger''' ([[27. březen|27. března]] [[1822]], [[Paříž]] – [[28. leden|28. ledna]] [[1861]], Paříž)<ref>Note : La base Léonore de la Légion d'honneur donne d'autres dates de naissance et de décès, mais la copie de l'acte de naissance confirme la date de naissance. Pour la date de décès, 28 ou 29 janvier.</ref>. <ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/litterature/Murger/175514|vydavatel = www.larousse.fr|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = |příjmení = }}</ref> byl [[francie|francouzský]] spisovatel, dramatik a básník. Většinu života prožil v chudobě a život nemajetných [[bohémství|bohémů]] byl rovněž námětem jeho nejslavnějšího díla ''Ze života pařížské bohémy'' (''{{cizojazyčně|fr|Scènes de la vie de bohème}}'')<ref> monografie|titul = Henri Murger|url = http://www.universalis.fr/encyclopedie/henri-murger/|vydavatel = Encyclopædia Universalis|datum přístupu = 2016-01-26|jméno = France|příjmení = CANH-GRUYER}}</ref><ref>|titul = Scènes de la vie de Bohème...|url = http://archive.org/details/scnesdelaviedeb00murggoog|vydavatel = M. Lévy frères|počet stran = 312|jazyk = French|příjmení = Henri Murger}}</ref>, jehož části byly publikovány postupně v letech 1845–1849 a celek dostal finální podobu roku 1851. Tento román či povídkový cyklus se stal podkladem řady dalších uměleckých děl, zejména opery ''[[Bohéma (Puccini)|Bohéma]]'' [[Giacomo Puccini|Giacoma Pucciniho]] a stejnojmenné opery [[Ruggero Leoncavallo|Leoncavallovy]]. [[Aki Kaurismäki]] podle knihy natočil v roce [[1992]] film ''[[Bohémský život]]''. Henri Murger was the son of a German immigrant who had worked as a tailor and porter. The author had a precarious and fragmented education. After dropping out of school at the age of 15 and going through various occupations, he got a job at a law firm. During this period, he already wrote poems, which attracted the attention of playwright Étienne de Jouy. Jouy's contacts led Murger to assume the role of secretary to Count Tolstoy, a Russian nobleman who then lived in Paris. The writer's situation improved considerably when, following the suggestion of the novelist Champfleury, with whom he had lived for a period, he began to dedicate himself to fiction. His first success, Scènes de la vie de bohème, had a sequel, Scènes de la vie de jeunesse, published in 1851. Several works followed, but none of them achieved the popularity of the first. He lived most of the next ten years in a residence in the countryside of Paris, pursued by financial difficulties and facing recurrent health problems. In 1859, he was awarded the Légion d’honneur; less than two years later, however, he was already almost without resources and convalescing in a Parisian hospital. Count Walewsky, minister of Napoleon III, sent 500 francs to help with medical expenses, but it was too late. Henri Murger died on January 28, 1861, at the age of 39. The French government paid for his funeral, which, according to calculations made at the time by the newspaper Le Figaro, was accompanied by more than 250 blazons for journalism, literature, theater and the arts. Le Figaro also started to raise funds for a monument. Hundreds of people contributed, and in less than two months, more than 6,500 francs were raised<ref>Seigel (1999) pp. 150-153</ref>: == Œuvres == * ''[[Scènes de la vie de bohème]]'' (1847-49) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1851) * ''[[Le Pays latin]]'' (1851) * ''[[Le Bonhomme Jadis]]'' (1852) * ''[[Madame Olympe]]'' (1852) * ''[[Les Vacances de Camille]]'' (1852) * ''[[Le Dernier rendez-vous]]'' (1852) * ''[[Adeline Protat]]'' (1853) * ''[[Les Buveurs d'eau]]'' (1854) * ''[[Scènes de campagne]]'' (1854) * ''[[Ballades et Fantaisies]]'' (1854) * ''[[Scènes de la vie de jeunesse]]'' (1855) * ''[[Le Dessous du panier]]'' (1855) * ''[[Propos de ville et propos de théâtre]]'' (1856) * ''[[Le Roman de toutes les femmes]]'' (1857) * ''[[Scènes de la vie de campagne]]'' (1857) * ''[[Le Sabot rouge]]'' (1860) * ''[[Le Serment d'Horace]]'' (1861) * ''[[Les Nuits d’hiver]]'' (1861) * ''[[Le Roman d'un capucin]]'' (1868) * ''[[ Le Souper des funérailles]]'' (1873) * ''[[Les Roueries d'une ingénue]]'' (1874) ==Filmografia== Dal suo ''[[Scene della vita di Bohème]]'' sono stati tratti alcuni film fin dal periodo del cinema muto: *''[[La vie de bohème (film 1916)|La vie de bohème]]'' (o ''La bohème'') regia di [[Albert Capellani]] ([[1916]]); *''[[La bohème (film 1945)|La Bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Marcel L'Herbier]] ([[1945]]); *''[[Vita da bohème]]'' (''La Vie de bohème'') di [[Aki Kaurismäki]] ([[1992]]). [[File:Buste Henry Murger.jpg|thumb|Busto di Henri Murger nei [[Giardini del Lussemburgo|giardini del Luxembourg<ref>[http://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-henri-murger-paris-6e-arr/ « Monument à Henri Murger – Paris, 6e arr. »], notice sur e-monumen.net.</ref>.</center>]]]] == Distinction == Chevalier de la Légion d'honneur en 1858 == Գրականություն == * Loïc Chottard, préface à Henri Murger, ''Scènes de la vie de bohème'', Paris, Gallimard, 1988. * Claude Foucart, " De la conversation romanesque à l'air d'opéra: d'Henry Murger à Giacomo Puccini ", in ''Opera als Text, Romantische Beiträge zur Libretto-Forschung'', Heidelberg, Universitätsverlag, 1986. * Niklaus Manuel Güdel, " Henri Murger (1822—1861): réminiscence et fin de la bohème romantique ", in Robert Kopp (dir.), ''Achèvement et dépassement. Romantisme et Révolution(s) III'', Paris, Gallimard, coll. «&nbsp;Cahiers de la NRF&nbsp;», 2010, p.|31-75. * Vincent Laisney, " De la sociabilité bohémienne à la sociabilité cénaculaire (''les Scènes de la vie de bohème'' de Henry Murger) ", in Sarga Moussa (dir.), ''Le mythe des Bohémiens dans la littérature et les arts en Europe'', Paris, L'Harmattan, 2008, p.|295-314. * Georges Montorgueil, ''Henri Murger, romancier de la bohème'', Paris, Grasset, 1928. * Takayasu Ōya, " Henry Murger, peintre des grisettes et réaliste sans le savoir ", in ''Études de Langue et Littérature françaises'', Tokyo, n. 32, 1978, p.|25-45. * Jerrold Seigel, Bohemian Paris. Culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830—1930, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press, 1986. * Cyprien Tasset, " Construction d'enquête et définition des groupes sociaux. Réflexions à partir de Bohemian Paris, de Jerrold Seigel ", [http://SociologieS http://sociologies.revues.org/index3214.html]{{Недоступне посилання|date=червень 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, 2010 * статті Ж. Жанена, Т. Готьє, А. Уссе та інші, в посмертному виданні збірника віршів M. «Les nuits d'hiver»; Barbey d'Aurevilly, «Les oeuvres et les hommes» (т. III); Pelloquet, «M.» (1861), «Histoire de M.» (1862); Delvau, "M . et la bohème ", (1866). == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commons|Category:Henry Murger}} * [http://www.gutenberg.org/etext/18446 ''Scènes de la vie de bohème''] (1847—1849) на сайті [[Проект Гутенберг]] * [http://www.gutenberg.org/etext/18537 ''Scènes de la vie de jeunesse''] (1851) на сайті [[Проект Гутенберг]] * https://www.facebook.com/pages/Henry-Murger/784671611549716|titolo=Henry Murger|sito=Facebook * [http://www.databazeknih.cz/autori/henri-murger-14200 Heslo 'Henri Murger'] na stránce [http://www.databazeknih.cz/ Databazeknih.cz] {{Արտաքին հղումներ}} == Հեռուստատեսություն == * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[Série noire (série télévisée, 1984)|Série noire]]'' : ''[[Neige à Capri]]'' de [[Gian Luigi Calderone]] * [[1984 à la télévision|1984]] : ''[[L'Amour en héritage]]'' (''Mistral's Daughter''), de [[Douglas Hickox]] et [[Kevin Connor]] (feuilleton TV) : Fauve * [[1987 à la télévision|1987]] : ''[[La Maison piège]]'', de [[Michel Favart]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Jules Ferry]]'', de [[Jacques Rouffio]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Meurtre avec préméditation : Récidive]]'', de [[Franck Apprederis]] * [[1993 à la télévision|1993]] : ''[[Le Prix d'une femme]]'', de [[Gérard Krawczyk]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[L'Île aux mômes]]'', de [[Caroline Huppert]] * [[1994 à la télévision|1994]] : ''[[Les Enfants du faubourg]]'', de [[Louis Grospierre]] * [[1997 à la télévision|1997]] : ''[[La vérité est un vilain défaut]]'', de [[Jean-Paul Salomé]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Le Feu sous la glace]]'', de [[Françoise Decaux-Thomelet]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Mes enfants étrangers]]'', d'[[Olivier Langlois]] * [[1998 à la télévision|1998]] : ''[[Jeanne et le loup]]'', de [[Laurent Jaoui (réalisateur)|Laurent Jaoui]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Petit Ben]]'', d'[[Ismaël Ferroukhi]] * [[2000 à la télévision|2000]] : ''[[Sandra et les siens]]'', de [[Paul Planchon]] * [[2003 à la télévision|2003]] : ''[[Écoute, Nicolas…]]'', de [[Roger Kahane]] * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Commissaire Valence]]'' (1 épisode) * [[2005 à la télévision|2005]] : ''[[Vénus et Apollon]]'' (1 épisode) * [[2008 à la télévision|2008]] : ''[[Le juge est une femme]]'' (1 épisode) * [[2010 à la télévision|2010]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés]]'', de [[Patrick Volson]] * [[2011 à la télévision|2011]] : ''[[Ma femme, ma fille, deux bébés : Chacun cherche sa place]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2012 à la télévision|2012]] : ''[[Ma femme, ma fille, un déménagement]]'', de [[Vincent Monnet]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Falco (série télévisée)|Falco]]'', Saison 1 épisode 6 ''Tête à tête avec la mort'' de [[Marwen Abdallah]] * [[2013 à la télévision|2013]] : ''[[Camping Paradis]]'' (épisode ''Dancing Camping''), dans le rôle d'Anna Lavezzi * [[2014 à la télévision|2014]] : ''[[Rosemary's Baby (mini-série)|Rosemary's Baby]]'' d'[[Agnieszka Holland]] * [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Braquo]]'' (saison 4) de [[Xavier Palud]] et [[Frédéric Jardin]] : ''Jacquie Greiner'' * Depuis [[2015 à la télévision|2015]] : ''[[Dix pour cent (série télévisée)|Dix pour cent]]'' * Depuis [[2016 à la télévision|2016]] : ''[[Agathe Koltès]]'' de [[Christian Bonnet (réalisateur)|Christian Bonnet]] * [[2017 à la télévision|2017]] : ''[[Scènes de ménages|Scènes de ménages, enfin à la montagne!]]'' * [[2019 à la télévision|2019]] : ''[[Mirage (série télévisée)|Mirage]]'' de [[Louis Choquette]] * Dès [[2020 à la télévision|2020]] : ''[[Emily in Paris]]'' de [[Darren Star]] == Թատրոն == * [[1986 au théâtre|1986]] : ''[[L'Avare ou l'École du mensonge|L'Avare]]'', de [[Molière]], mise en scène [[Roger Planchon]], [[Théâtre national populaire|TNP Villeurbanne]], [[Théâtre Mogador]] * [[1989 au théâtre|1989]] : ''[[Les Caprices de Marianne]]'', d'[[Alfred de Musset]], mise en scène [[Bernard Murat (metteur en scène)|Bernard Murat]], [[Théâtre Montparnasse]] * [[2010 au théâtre|2010]] : ''[[Les Monologues du vagin]]'', de [[Eve Ensler]], mise en scène [[Isabelle Rattier]], [[Théâtre Michel (Paris)|Théâtre Michel]] {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Charles Habib Malik''' ({{lang-ar|شارل مالك}}; Btourram, 1906-[[Beirut]], 28 de diciembre de 1987) fue un [[académico]], [[diplomático]] y [[filósofo]] [[Líbano|libanés]]. Se desempeñó como [[embajador]] de [[Estados Unidos]] y representante permanente del Líbano ante las [[Naciones Unidas]], como presidente de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas|Comisión de Derechos Humanos]] y la [[Asamblea General de las Naciones Unidas]], como ministro de Educación y Artes, y de Asuntos Exteriores y Emigración del Líbano, y como [[teólogo]]. Fue responsable de la redacción y adopción de la [[Declaración Universal de Derechos Humanos]] en 1948.<ref name="unbio">{{Cita web|url=https://www.un.org/ga/55/president/bio13.htm|título=DR. CHARLES HABIB MALIK - 13th Session|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=www.un.org}}</ref><ref name="gov">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20090205124948/https://www.america.gov/st/hr-french/2008/December/20081205095640emsutfoL0.1250269.html|título=Portrait : Charles Habib Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=5 de febrero de 2009|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20050216061119/http://www.udhr.org/history/Biographies/biocm.htm|título=Charles Malik Biography|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=16 de febrero de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> Era [[Iglesia ortodoxa de Grecia|cristiano ortodoxo griego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid=17320578X|título=Katalog der Deutschen Nationalbibliothek|fechaacceso=29 de enero de 2019|sitioweb=portal.dnb.de}}</ref> == Biografía == === Primeros años y carrera académica === Estudió en la [[Universidad Americana de Beirut]], donde se graduó con una licenciatura en matemáticas y física. Se trasladó a [[El Cairo]] en 1929, donde desarrolló un interés por la [[filosofía]], que procedió a estudiar en la [[Universidad de Harvard]] (Estados Unidos) y en [[Friburgo de Brisgovia|Friburgo]] ([[Alemania]]) con [[Martin Heidegger]] en 1932. En 1937 recibió su doctorado en Harvard. Después de regresar al Líbano, fundó el Departamento de Filosofía de la Universidad Americana de Beirut, así como un programa de estudios culturales. Permaneció allí hasta 1945, cuando fue nombrado representante del Líbano ante las Naciones Unidas.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> === Carrera diplomática === Representó a su país en la [[conferencia de San Francisco]]. Se desempeñó como relator de la [[Comisión de Derechos Humanos de las Naciones Unidas]] en 1947 y 1948, cuando se convirtió en presidente del [[Consejo Económico y Social de las Naciones Unidas|Consejo Económico y Social]]. Ese mismo año, ayudó a redactar la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] junto a la presidenta de la Comisión de Derechos Humanos y delegada de los [[Estados Unidos]], [[Eleanor Roosevelt]]. Sucedió a Roosevelt como presidente de la Comisión de Derechos Humanos. Regresó a la organización en 1958 para presidir el decimotercer período de sesiones de la [[Asamblea General de las Naciones Unidas|Asamblea General]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2">{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225202016/http://www.lebaneseforces.com/malikabout.asp|título=Lebanese Forces : About Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref><ref name="ddhh"/> Fue [[presidente del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas]] durante los meses de febrero de 1953, y enero y diciembre de 1954.<ref name=naughts>[https://web.archive.org/web/20081231212644/http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/scpres1950.htm Presidents of the Security Council : 1950–1959], un.org.</ref> Fue embajador ante los [[Estados Unidos]] entre 1953 y 1955.<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/><ref name=":0" /> === Carrera política === Fue ministro de Educación Nacional y Bellas Artes en 1956 y 1957, y ministro de Asuntos Exteriores de 1956 a 1958. Mientras era ministro, fue elegido miembro del [[Parlamento del Líbano]] en 1957, ocupando una banca por tres años en representación del distrito Koura de la [[Gobernación de Líbano Norte]].<ref name="unbio"/><ref name="bio2"/> Tras el estallido de la [[Guerra Civil Libanesa]] en 1975, ayudó a fundar el Frente por la Libertad y el Hombre en el Líbano, que él mismo nombró, para defender la causa cristiana. Posteriormente pasó a llamarse Frente Libanés.<ref name="bio2"/> Falleció en Beirut en 1987.<ref name="bio2"/> == Publicaciones == Entre sus publicaciones, se encuentran:<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20051225201856/http://www.lebaneseforces.com/malikworks.asp|título=Lebanese Forces : Works by Charles Malik|fechaacceso=29 de enero de 2019|fecha=25 de diciembre de 2005|sitioweb=web.archive.org}}</ref> * ''The Challenge of Human Rights'' (1949) * ''War and Peace'' (1949) * ''The Challenge of Communism'' (1950) * ''The Problem of Asia''(1951) * ''The Legacy of Imperialism'' (1960) * ''Christ and Crisis'' (1962) * ''Man in the Struggle for Peace'' (1963) * ''God and Man in Contemporary Christian Thought'' (1970) * ''The Wonder of Being'' (1974) * ''A Christian Critique of the University'' (1982) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Charles Malek}} * http://www.un.org/es/sections/universal-declaration/drafters-universal-declaration-human-rights/index.html|título=Los redactores de la Declaración Universal de los Derechos Humanos|fecha=7 de octubre de 2015|sitioweb=www.un.org|idioma=es {{Արտաքին հղումներ}} == Հետաքրքիր և օգտակար հղումներ == # [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaHY.htm Հայերեն Վիքիպեդիայի վիճակագրություն wikimedia կայքում] # [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Cooperation_contract_between_Armenian_Encyclopedia_%26_IT_School_signed_on_30.09.2011.pdf Հայկական Հանրագիտարանի և ՏՏ Դպրոցի միջև կնքված համագործակցության պայմանագիրը] # [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B9 ժամը մեկ թարմացվող վիքիպեդիաների ցանկ ռուսերեն վիքիպեդիայում] # [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:OTRS/hy պատկերները Վիքիպահեստ ազատ հեղինակային իրավունքով բեռնելու ուղեցույց] # [http://hy.forvo.com/ տարբեր լեզուներով արտասանություններ] # [http://www.alexa.com/siteinfo կայքերի հաճախելիության մասին վիճակագրություն] # [http://whois.domaintools.com/ IP-ների և դոմենների մասին] # [http://network.am/Static/ArmNet Հայկական AM Traffic Exchange-ին մասնակցող ցանցեր] # [[Օգնություն:Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ|Հայերեն առցանց բառարանների ցանկ]] # [http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897 Տերմինաբանական և Ուղղագրական Տեղեկատու] # [http://www.nayiri.com/dictionaries.jsp?l=hy_LB հայերեն բառարաններ] # [http://stleonarmenianschool.wikispaces.com/file/view/Eastern_grammar.pdf/267362632/Eastern_grammar.pdf Հայերենի քերականության համառոտ ձեռնարկ] # [http://www.armdict.com/tool/unicode-converter/ Յունիքոդ փոխարկիչ] # [http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Հերունու հետաքրքիր գիրք] # [http://www.kniga.am/book/Chronicle%20of%20Fame%20-%20Badalyan.pdf Արցախյան ազատամարտում զոհվածների ցանկ] === Վիքի-գործիքներ === # [http://toolserver.org/~dispenser/cgi-bin/webchecklinks.py?page=hy:#view:0.0.0.0.0.1 հոդվածում չաշխատող հղումների հայտնաբերում] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?lang=hy&wiki=wikipedia&name= = նշանից հետո գրի մասնակցի անունը ու տես] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/pages/ ընտրիր որ Վիքիում, գրիր մասնակցի անունը և տես] # [https://tools.wmflabs.org/xtools/adminstats/ Վիքիպեդիաներում ադմինիստրատորների ակտիվության ցուցանիշներ] # [https://tools.wmflabs.org/wikiviewstats/? էջի դիտումների վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=hy&project=wikipedia&article= հոդվածում կարմիր հղումներ + այդ հղումները ընդհանուր վիքիպեդիայում] # [http://tools.wmflabs.org/magnustools/tab2wiki.php excel-ի տեղափոխման օրինակ վիքիպեդիայում] # [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl հոդվածի վիճակագրություն] # [http://tools.wmflabs.org/xtools/articleinfo/? հոդվածի խմբագրողներ և խմբագրումներ] # [http://stats.grok.se/ հոդվածի դիտումների վիճակագրություն] {| class="wikitable" |- ! Տարեթիվ !! Ծնունդ !! Մահ |- | [[2019]] || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || 7 023 մարդ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/29849328.html Բրիտանիայի խորհրդարանը նորից կանդրադառնա «բրեքզիթին»]</ref> || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |- | Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ || Վանդակի տեքստ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Բանք == Սա ոտից գլուխ թաղված է քա.ում, Սպառնում է՝, որ կմտնի Բաքու Եվ Ալիևին կստիպի դուխով, Որ չայ մատուցի շախով ու շուխով... ...Շիկ ավտոներով ժամանել էին Հսկա ո.երը հանրապետության՝ Իբրև մարմնացում հանրագիտության... Ջուլիետ Գրիգորյանին՝ էքսպրոմտ Ջուլիկի ծլիկը Կարոտ է click-ի. Չուլ Ջուլի ինչի՝ն են Երգերը Գրիգի... Գալիս են հետույքներ լուսավոր՝ Սրբության նշանով պսակված, Բայց բանի կցվելու սովոր Եվ արդեն ահագին մշակված... Քո լուսեղեն ծ.երի լույսն է ցողվել իմ երգին, Դրա համար եմ էսպես ոգեշնչվել ես կրկին... Ես համեստորեն, նաև հեշտորեն կերպավորում եմ գեղարվեստորեն այն, ինչ շատերը ի վիճակի չեն անել փաստորեն... Պոետ Զոռնետի սոնետը հռչակում է. «Ով չի գնում ռիսկի, Նա չի խմում վիսկի»:(Ես իմ կողմից կավելացնեի. «Տո, ի՛նչ վիսկի. գինի էլ չի խմունմ իսկի»): Մեկ այլ սոնետ եզրրահանգում է. «Жизнь без секса, Как гарнир без бифштекса». Դե, տղա ես՝ մի պայթի, երբ կարդում ես մեծ-մեծ, հաստ-հաստ տառերով գրված՝ «Տիկին Ս. Ա.-ի (կամ՝ օրիորդ Ա. Ս.-ի) կրծքի պտուկների ռումբերը պայթեցրել են ամբողջ համացանցը Զոհերի մասին տվյալները ճշտվում են»: Մնում է հարցնել՝ «Էդ գերհզոր պայթյունից հետո ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բան փրկվել է, թե՝ ոչ»: ...Եվ ինչպես ծայրագույն մի գ7, Կորցրած թե՛ խիղճ. թե՛ ամոթ, Բազմել է թալանի դեզին... Տո՛, ո՝վ չի ճանաչում էս եզին... ...Եկավ մի եզ՝ ձեռը ոռին, Ոռը գցեց մեծ աթոռին...Ու բառաչեց եզավարի Վասն ինչ-որ թարս խիարի... Իր կերած քաքով շաղախված լրիվ՝ Տալիս է հացի... չէ՛, փողի կռիվ. Չորս կողմից ահա սաստում են նրան. Տռի-դինջացի, վեր-վեր մի՛ թռի... Օր օրի վիճակը դառել էր ո.ի. Մարդ ասում էր՝ «Գլուխդ առ, կորի»... Ո՝վ է էդ փթթուն մռութդ ուտում Գիշերվա մթում... Ավա՜ղ, մի դդում... Եվ ո՝վ է մաժում ազդրերդ շարմաղ, նռներդ շարմաղ... Ավա՜ղ, մի ախմախ... Հրաշքների երկրում՝ Հրեշավոր գներ... Է՛ս հրաշքն են երկնում Ծաղրածուները մեր... Որձ հայացքներ էր մագնիսում իր տռուզ տուտուզի վրա... Հանուն իրենց որովայնի ու ո.ի՝ Եզ ու խոզեր տիրացել էին աթոռի, Էշեր, որոնք հա՛մ հոռի էին, հա՛մ ո.ի, Պառլամենտը վերածել էին ախոռի՝ Հանուն իրենց որովայն ու ո.ի... Գորշգույն վարտիքին՝ կարմիր կարկատան - Այդ՝ շուրթերն են քո. Ծաղրածու բախտի նկարած կատակ՝ Զըռ կարմիր ներկով... Մասնագետը թարս խիարի՝ Հայաշխարն էր տալիս վարի. Լավ է՝ կոտրեց ոտքը չարի Քաջ Նիկոլը տղավարի՛... Քոչո ռոբերթը Ընկել է բերդը. Իսկ ե՝րբ է գալու սերժոյի հերթը... ... Ահա և Սերժոն թախտաբիթի. Նա մեզ բոլորիս խայթի պիտի, Ռսի տանձիկի առաջ կզի... Գողականների հետ պպզի, Ու կոկաինը քաշի քիթը... Արտահերթ ցրի մեր ժպիտը, Մե՜ծ ղումար խաղա , հա՜ տերը տա, Միլիարդ գաղանա, ասի՝ Գտա՜... ... Գոհարափշուրներ Կամ Սար Ցոլազենի ,,Նոր խաղեր, նոր տաղեր,, անտիպ ժողովածուից ԲՐԵԺՆև և ԸՆԿ. Ոռի պետության ՈՌը Գերագույն Տեռում էր, ճառում էն վերնահարկում. Ըմբոշխնում էին տեռոցը նրա, Թքում էին թաքուն, աշկարա՝ հարգում: Հատված ,,ԿԼԱՍԻԿ,, պոեմից, որն արտացոլում է պարոն դը Գոյի վսեմաշուք ուղերձը պարոն դը Մորուին ...Էդ քո կլասիկ հետույքը շոյեմ, Վրան գրեմ մի կլասիկ պոեմ, Կլասիկ ձևով լուծեմ հարցերդ, Կլաս դարձնեմ փնթի գործերդ, Աստղեր շրջեմ քո կլաս հետևով Միայն, մի՛միայն կլասիկ ձևով... . . . ...Նա ուներ այնքա՛ն տպավորիչ ո., Որ կուզենայիր շոյել նորից նոր... ... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին. Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Փողահոտ, թեկուզ գ7, բոսի մոտ վազելիս... ... Մեյդանում՝ ծով-ծով ծակեր քացախած՛ Տենչում են հաստ-հաստ տանձեր կատաղած... «ԱՐԴՅՈՔ ՈՎՔԵՐ ԵՆ, ԻՆՉ ԳՅՈԹՈՒՇՆԵՐ ԵՆ» շարքից ,,Մարդիկ կան, որոնց հետ ծանոթ լինելն անգամ անպատվություն է,,: Վիլյամ Շեքսպիր, ,,Համլետ,, ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐԸ Սա գողանում է իր հարազատից, Գողոնն անվանում... Աստծո պարգև, Երկա՜ր ճառում է իր սուրբ հավատից, Հետն էլ պահանջում, որ իրեն հարգե՛ն... Չէ՛, հարգելն ի՝նչ է... Հարգելը քի՜չ է, Պաշտե՛ն, պարզապես սրբի տեղ պաշտե՛ն... ...Չգիտեմ՝ սրան ի՛նչ կանվանեք դուք, Ես անվանում եմ գ7թուշ թուրքից թո՛ւրք... ՖԻՐԴՈՒՍՈՒ ԱՖՈՐԻԶՄՆԵՐԻՑ Քո գլխին եկած աղետի՛ց անգամ, Խելք ունե՝ս՝ դասեր քաղիր, բարեկա՛մ: ... Хочу любиться я с тобой, Ну, разве это большой грех? Ведь я еще так молодой, К тому же много ел орех... И у тебя такой прпрех - Прямо-таки передовой... ........ Գերեզմանից դուրս է թռել՝ Սեր է որոնում, Որ իր սառած ոսկորները Շիկացնի հրում: Կիրք է ուզում, որ ողջ կյանքում Հեչ չի զգացել, Երազել է միայն թաքուն, Անցել-գնացել... .... Վարսենին պորտից ցած վարսերին Ժամ առաջ քսում է վազելին, Որ հանկարծ չտան կայծ, չընկնեն ցած Սեքսաքաղց, շեֆաբաղձ վազելիս: .... Երբ որ բո՝լ-բոլ արև ուտեն Ծաղիկները իմ պարտեզի, Կտեսնեք, որ տեղով գյուտ են, Գունեղ, բուրեղ, հրատեսիլ... ... ... Նռնակի օղիկը քաշած՝ Գոչում է Ռոբերտ պատանին. «Էս դիրքը հանձնողի մե՛րը... Կա՛ց». Ու նետվում դեպի թշնամին Եվ նրանց հետ էլ հնձըված՝, Գետնամած՝ հանձնվում մահին, Բայց հոգին, ի Մասիս վերացած, Ցնծում էր ահագնած այդ պահին... ... == Մի փառատենչ երիտասարդի == Գազերդ մեղմորեն արձակիր, Որ հանկարծ քամակդ չպայթի. Տենչ ունես բարձրի, բացարձակի, Դե, գոնե ցածերում մի՛ գայթի: ... ===== Հարևանուհիս ===== Տարված մոլուցքով սեքսի ու փողի՝ Շատ-շատերի հետ մտավ անկողին Ու դեռ զարմացավ, երբ մի օր իրեն Հարազատները մենկ-մենակ թողին: ... Ալ-Բիրունին վիրունի Ու դուրս ընկած քիր ունի, Որ տենչում է նրանց, ով Հասստ ու երկար բիր ունի... ... (Կոմունալ շենքում) ... Ու փակված սեփական «ամրոցում»՝ Իրար հետ չեն էլ զրուցում... .... Իրար շաղախված մի քանի վերհուշ, Մի քանի ըղձանք ու բաղձանք... Այսքանը բա՝վ է, ունի՝ ուժ՝ Շահելու փառք ու պարծանք... ... Անցնում է գնացքը կյանքի, Կանգնած ես նրա դիմաց, Դիտում ես դինջից դինջ, հանգի՜ստ, Լրի՛վ անիմա... Շատերը գլուխ են ջարդում, Մաքառում լավ տեղի համար, Նայում ես (աչքդ էլ չես թարթում) Եզի պես անտարբեր ու համառ... ... ...Շեֆի հետանցքում՝ կատաղի մարտեր... Շատերն են անձկում՝ կանչելով առ տեր, Բայց գազ ու վազքից քիչ ուշքի գալով՝ Տզկում են, որձկում. «Դե, գազը շատ էր... Վիճակը բարդ էր...»: ... Մի շատ փորձված խոզարած Դարձավ թրծված բոզարած. Թրծեց հազար որս նրան՝ Բոց աչքերը չորս արած... Ձևափոխելով Չարենցին Ես ինչպե՝ս քեզ չսիրեմ - դու արվեստ ես, ի՛մ հոգի. Հնարավո՝ր է արդյոք ֆիգուրան քո չսիրել... Ժամադրվում եմ քեզ հետ ու զոռ տալիս պոպոքին՝ Տենչալով քեզ այս գիշեր մի ժիր դևիկ նվիրել... .... ...Սեռոժը Բաց արեց դոշը, Բարձրացրեց դրոշը, Իրեն գցեց շոշը.... .... Մտնենք շուկա, Տեսնենք ձու կա՝.... .... ...Իսկ խոզ գարիկն ու զահրումարիկը Անհագ՝ զգում են փողի կարիքը... Պատրաստ են պստիկ թոռին թալանել Ու անմեղ գառան կերպարարով հառնել: .... ...Այնտեղ կար մի պառվաբոզ, Որ դրել էր յոթ զույգ պոզ ,,Մուժիկի,, գանգին;; Երբ քամակն էր կոտրատում, Անդամներ էին ճարճատում Թափով ահագին... .... ...Բայց այնպես եղավ, որ Մեզ մոտ եկավ մի օր Անչափ նշանավոր, Անչափ նշանավոր Մի ո. ...... Դժվարությամբ քարշ տալով գանձերն իր փարթամ՝ Կոտրատվում էր մայթերին մի դմփան մադամ... .... Ծուխ է բարձրանում մեր հայոց հողից, Հարց է տալիս ինձ. -«Հը՝, ո՝նց ես փողից... Եթե քիչումիչ ունես՝ զգույշ կաց Բազմադեմ գողից ու գռփողից»: ..... ՆԻԿՈԼԻԿՆԵՐ ՈՒ ԾԻԿՈԼԻԿՆԵՐ Մեկմեկու վրա նետելով թրիք՝ Մեր հեգ երկիրը զարկի տակ դրիք Ու ամպագոռգոռ հայտարարիք, որ Հազար ու հազար թշնամու կրիք... ... Թագավորի տեղ՝ մի ք.քաոռ Եվ թագուհու տեղ՝ մի ք.քուհի... Ամբոխին այս է լոկ հարկավոր, Որ ծիածանի հազար գույնի: ... Հավերժական հայացքի տակ Մասիսի Խուժան Մոսին բկդրել էր մի բոզի... ... Ծաղկո՜մ է բիզնեսը էս եզի Մինչև իսկ գիշերվա կեսին... .... Չքվի՛ր, ապուշ էրդողան, Սիկտի՛ր, գյոթուշ էրդողան. Հայ անունը լսելիս Քո չոքերը կդողան.... ... Վայն էկավ թուրքի հալին. Շշմեց, գժվեց գող Ալին, Իսկ Մեհրի բանը թառեց Հայ զինվորի կոպալին: ... Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Զարկե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Իզն ու թոզը չմնա: Տեռթողանի մայրիկը Մղկտացրեք, լացացրեք, Գլխին քաշեք վարտիքը, Իրեն ցցի՛ն անցկացրեք: Տղե՛րք, ձեր ցավը տանենք, Ջարդե՛ք թուրքին անխնա, Լեշը օդերը հանեք, Ил-хам-ն էշացած մնա: .... Որջապետ ռեջեբի ջեբի Շնիկը՝ Ил-хам-ը կատաղած, Մռութը թրքի մեջ թաղած՝ Հետանցքից անում է թիփի... Բե-սա՜մթ է քամակը դաղված... .... Ամենաընտիր գանձերի տերը Պարոն Քոթոն է՝ ձեր արջ ապերը. Ահա թե ինչու Շատերն են տենչում Անիծել նրա էն տիրու մերը: .... Ունեմ ցանկություն՝ Ընկնեմ մանկություն Ու այնտեղ գտնեմ Ծով երջանկություն: ԳՐՉԱԽԱՂԵՐ ---------- Քո վարտիքը վարդագույն Շքեղ գանձ է պարտակում. Եթե տաս ինձ, էլ երբեք Բան չեմ փնտրի բարդակում: ---------- Մեր հին ծանոթ տիզի-վիզին Հա՜ ուզում է զիզի-պիզի. Մինչև զիզի չստանա՝ Չի՛ հանգստանա: --------- Ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Պատուհաս ես, որ կաս, Երանի քեզանից Փրկվենք վռազ, անվնաս, Ա՛յ պատուհաս ղազ: (Նիկոլ ջան, տղա՛ս, Սրտիդ չգնաս): --------- Հայոց հողը քաքն է ընկել Նիկոլ Ցռանի օրոք. Թուրքը, խրոխտ, մատն է տնկել, Հոխորտում է անողոք... -------- Դեմքեր են՝ ահավո՛ր ոռի, Ծայրեծայր՝ թրքով շաղախված. Ճար լինի՝ բահով բոլորին Իններորդ հարկից նետես ցած... ej92fl6hqrl8l293eher2ein6f6us0l 2 847115 8485753 7297937 2022-08-09T08:09:19Z ArmSirius 64149 wikitext text/x-wiki * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 15|Սևագրություն 15]] /դատարկ/ * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 14|Սևագրություն 14]] * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 12|Սևագրություն 12]] * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 9|Սևագրություն 9]] * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 8|Սևագրություն 8]] /Եսլի*/ * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 7|Սևագրություն 7]] /դատարկ/ * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 6|Սևագրություն 6]] * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 5|Սևագրություն 5]] /դատարկ/ * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 4|Սևագրություն 4]] * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 3|Սևագրություն 3]] * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 2|Սևագրություն 2]] /դատարկ/ * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 1|Սևագրություն 1]] j6vf1bv83wqirsrqt253cenwn1lw4dn 8485773 8485753 2022-08-09T09:11:43Z ArmSirius 64149 wikitext text/x-wiki * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 6|Սևագրություն 6]] * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 3|Սևագրություն 3]] * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 2|Սևագրություն 2]] * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 1|Սևագրություն 1]] r2ncq58gyrq15lj80lzy7txz4fy3noo 8485909 8485773 2022-08-09T11:41:00Z ArmSirius 64149 wikitext text/x-wiki * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 3|Սևագրություն 3]] * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 2|Սևագրություն 2]] * [[Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 1|Սևագրություն 1]] co3x1zai3hevcfc04vthdghr5dy2mvk 2 847116 8485165 8390160 2022-08-08T15:56:27Z ArmSirius 64149 /* Բարելաված հոդվածներ */ wikitext text/x-wiki {{Quote box |quote = Գտիր այն, ինչ սիրում ես, ու թող դա քեզ սպանի։ |source = [[Չարլզ Բուկովսկի|Բուկովսկի]] |width = 30% |align = center }} == Օգտակար հղումներ == # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] # [http://ru.wikirank.net/hy Հոդվածների որակը գնահատող կայք] # [[Սպասարկող:GlobalRenameRequest|Մասնակցային անունը փոխելու լինք]] == Վիքինախագծեր == <div style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px; border:1px solid #AAAAAA;" > <div class= style="-moz-column-count:1; column-count:1; -webkit-column-count:1;"> {| border="0" cellpadding="0" |- |{{Մասնակից/Գյուղերի նախագծի մասնակից}} |{{Մասնակից/Վիքին հանուն մարդու իրավունքների}} |{{Մասնակից/WikiGap արշավ}} |- |{{100wikidays}} |{{Մասնակից/Art+Feminism 2020}} |{{CEE Spring 2020/մասնակից}} |- |{{Մոլորակի շուրջը/մասնակից}} |{{Շաբաթը մեկ հոդված|active=true}} |{{Մասնակից/ՎիքիԹիմ}} |- |{{Ամառային Վիքիճամբար 2020 մասնակից}} |{{20 հոդված՝ Վիքիպեդիայի 20-ամյակին/մասնակից}} |{{Աշնանային Վիքիճամբար 2020 մասնակից}} |} </div> </div> == Իմ մասին == <div style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px; border:1px solid #AAAAAA;" > <div class= style="-moz-column-count:1; column-count:1; -webkit-column-count:1;"> {| border="0" cellpadding="2" |{{Մասնակից/Վիքիստաժ||տարի=2017|ամիս=09|օր=20}} |{{Մասնակից/Ներդրումների տոկոսային հաշվիչ|19250}} |{{Մասնակից/Հոդվածների տոկոսային հաշվիչ|940}} |- |{{Մասնակցի տարիք|year=2004|month=07|day=03}} |{{userbox|Black|White|[[Պատկեր:Netflix 2015 logo.svg|125px]]|Այս մասնակիցը շատ է սիրում [[Նեթֆլիքս]] հեռուստաընկերության սերիալները}} |{{Մասնակից/Հետաքրքրություն:Ուկրաինա}} |- |{{Մասնակից/Հետաքրքրություն:Թուրքիա}} |{{Մասնակից/Երաժշտությունը փրկում է}} |{{userbox|Black|White||Այս մասնակիցը [[Գահերի խաղը (հեռուստասերիալ)|Game of Thrones]] հեռուստասերիալի երկրպագու է}} |} </div> </div> == Բարելաված հոդվածներ == <div style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px; border:1px solid #AAAAAA;" > <div class= style="-moz-column-count:1; column-count:1; -webkit-column-count:1;"> # [[Մելանյա Թրամփ]] # [[Ուկրաինայի նախագահ]] # [[Յուլիա Տիմոշենկո]] # [[Պետրո Պորոշենկո]] # [[Ալեքսանդր Լուկաշենկո]] # [[Լեխ Կաչինսկի]] # [[Ալեքսանդր Տուրչինով]] # [[Թեոդոր Ռուզվելտ]] # [[Անգելա Մերկել]] # [[Ալեքսեյ Նավալնի]] # [[Գորշ գայլեր (կազմակերպություն)]] # [[Թերեզա Մեյ]] # [[Բորիս Շչերբինա]] # [[Լեոնիդ Կուչմա]] # [[Բրոնիսլավ Կոմորովսկի]] # [[Վիկտոր Յուշչենկո]] # [[Մարկ Ռյուտե]] # [[Ռեջեփ Թայիփ Էրդողան]] # [[Մալայզիական ավիաուղիների 370 չվերթ]] # [[Օլաֆ Շոլց]] </div> </div> jy91gvg7enuijvmtqqgxyzjbf2u2jug 8485674 8485165 2022-08-09T06:27:52Z ArmSirius 64149 /* Իմ մասին */ wikitext text/x-wiki {{Quote box |quote = Գտիր այն, ինչ սիրում ես, ու թող դա քեզ սպանի։ |source = [[Չարլզ Բուկովսկի|Բուկովսկի]] |width = 30% |align = center }} == Օգտակար հղումներ == # [http://hy.wikiscan.org/?menu=userstats&usort=total&bot=0&detail=1 Մասնակիցների վիճակագրություն] # [http://ru.wikirank.net/hy Հոդվածների որակը գնահատող կայք] # [[Սպասարկող:GlobalRenameRequest|Մասնակցային անունը փոխելու լինք]] == Վիքինախագծեր == <div style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px; border:1px solid #AAAAAA;" > <div class= style="-moz-column-count:1; column-count:1; -webkit-column-count:1;"> {| border="0" cellpadding="0" |- |{{Մասնակից/Գյուղերի նախագծի մասնակից}} |{{Մասնակից/Վիքին հանուն մարդու իրավունքների}} |{{Մասնակից/WikiGap արշավ}} |- |{{100wikidays}} |{{Մասնակից/Art+Feminism 2020}} |{{CEE Spring 2020/մասնակից}} |- |{{Մոլորակի շուրջը/մասնակից}} |{{Շաբաթը մեկ հոդված|active=true}} |{{Մասնակից/ՎիքիԹիմ}} |- |{{Ամառային Վիքիճամբար 2020 մասնակից}} |{{20 հոդված՝ Վիքիպեդիայի 20-ամյակին/մասնակից}} |{{Աշնանային Վիքիճամբար 2020 մասնակից}} |} </div> </div> == Իմ մասին == <div style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px; border:1px solid #AAAAAA;" > <div class= style="-moz-column-count:1; column-count:1; -webkit-column-count:1;"> {| border="0" cellpadding="2" |{{Մասնակից/Վիքիստաժ||տարի=2017|ամիս=09|օր=20}} |{{Մասնակից/Ներդրումների տոկոսային հաշվիչ|19250}} |{{Մասնակից/Հոդվածների տոկոսային հաշվիչ|1000}} |- |{{Մասնակցի տարիք|year=2004|month=07|day=03}} |{{userbox|Black|White|[[Պատկեր:Netflix 2015 logo.svg|125px]]|Այս մասնակիցը շատ է սիրում [[Նեթֆլիքս]] հեռուստաընկերության սերիալները}} |{{Մասնակից/Հետաքրքրություն:Ուկրաինա}} |- |{{Մասնակից/Հետաքրքրություն:Թուրքիա}} |{{Մասնակից/Երաժշտությունը փրկում է}} |{{userbox|Black|White||Այս մասնակիցը [[Գահերի խաղը (հեռուստասերիալ)|Game of Thrones]] հեռուստասերիալի երկրպագու է}} |} </div> </div> == Բարելաված հոդվածներ == <div style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px; border:1px solid #AAAAAA;" > <div class= style="-moz-column-count:1; column-count:1; -webkit-column-count:1;"> # [[Մելանյա Թրամփ]] # [[Ուկրաինայի նախագահ]] # [[Յուլիա Տիմոշենկո]] # [[Պետրո Պորոշենկո]] # [[Ալեքսանդր Լուկաշենկո]] # [[Լեխ Կաչինսկի]] # [[Ալեքսանդր Տուրչինով]] # [[Թեոդոր Ռուզվելտ]] # [[Անգելա Մերկել]] # [[Ալեքսեյ Նավալնի]] # [[Գորշ գայլեր (կազմակերպություն)]] # [[Թերեզա Մեյ]] # [[Բորիս Շչերբինա]] # [[Լեոնիդ Կուչմա]] # [[Բրոնիսլավ Կոմորովսկի]] # [[Վիկտոր Յուշչենկո]] # [[Մարկ Ռյուտե]] # [[Ռեջեփ Թայիփ Էրդողան]] # [[Մալայզիական ավիաուղիների 370 չվերթ]] # [[Օլաֆ Շոլց]] </div> </div> mti8tmchxsjhv894jbujyiyhqz42hkk 0 859456 8485365 8366837 2022-08-08T19:07:56Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_Yerevan_champagne_wines_factory_(second_version).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | պատկերանիշ=|imagesize=260px | բորսա = [[Հայաստանի ֆոնդային բորսա|ՀՖԲ]]․ [https://amx.am/am/issuers_list/details//314 ESHG] }} '''Երևանի շամպայն գինիների գործարան''', [[շամպայն]]ի արտադրության առաջատար ձեռնարկություն [[Հայաստան]]ում։ Գործարանը բացվել է [[1939]] թվականին [[Երևան]]ում [[Խորհրդային Միություն|խորհրդային]] ժամանակաշրջանում։ Ի սկզբանե ստեղծվել է որպես քաղցր և չոր գինիների գործարան։ 1954 թվականին գործարանի արտադրանքը մեծացել է` ընդգրկելով փրփրուն գինիներ<ref name="armchampagne">{{cite web|url=http://www.armchampagne.am/en/about/|publisher=armchampagne.am|title=Երևանի Շամպայն Գինիների Գործարան - About Yerevan Champagne Wines Factory |accessdate=2016-11-23}}</ref>։ [[Խորհրդային Միության փլուզում]]ից հետո 1995 թվականին փրփրուն գինիների գործարանը սեփականաշնորհվել է՝ դառնալով [[բաց բաժնետիրական ընկերություն]]<ref name="hetq">{{cite web|url=http://hetq.am/eng/news/40411/armenian-oligarches-active-in-france.html|publisher=hetq.am|title=Armenian Oligarches Active in France - Hetq - News, Articles, Investigations |accessdate=2016-11-23}}</ref>։ Գործարանը գտնվում է Երևանի [[Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջան]]ի Թբիլիսյան խճուղի 20 հասցեում<ref name="spyur">{{cite web|url=http://www.spyur.am/en/companies/yerevan-champagne-wines-factory/788|publisher=spyur.am|title=Yerevan Champagne Wines Factory OJSC at spyur.am |accessdate=2016-11-23}}</ref>։ == Արտադրանք և ապրանքանիշեր == Ներկայումս գործարանը տարեկան ունի 10 միլիոն շիշ արտադրելու հնարավորություն։ Գործարանն արտադրում է մի շարք փրփրուն գինիներ, այդ թվում, [[գինի]], մրգային գինի, [[կոնյակ]], [[օղի]] և [[շամպայն]], բոլորը հիմնված ֆրանսիական տեխնոլոգիայի հիման վրա։ Գործարանն արտադրում է մի շարք կարմիր չոր, կիսաչոր, աղանդերի և խաղողի գինի՝ ''Հայկ Նահապետ'', ''Վերածնունդ'', ''Աննա'', ''Լիլիթ'', ''Ֆրանս'', ''Երկրի արյուն'', ''Հարսանիք'' և ''Արենի Վայք''<ref name="armchampagne2">{{cite web|url=http://www.armchampagne.am/en/products/1/5/|publisher=armchampagne.am|title=Երևանի Շամպայն Գինիների Գործարան - Wine products|accessdate=2016-11-23|archive-date=2016-08-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20160819064508/http://armchampagne.am/en/products/1/5/|dead-url=yes}}</ref>։ Գործարանն արտադրում է նաև մրգային գինի՝ ''Սպիտակ քիշմիշ'', ''Միկադո'', ''Vin de Farise'' (կարմիր կիսաչոր ելակի գինի), ''Vin de Cassis Noir'' (կարմիր կիսաչոր [[Հաղարջենի սև|սև հաղարջի]] գինի), ''Vin de Framboise'' (կարմիր կիսաչոր [[Ազնվամորի|ազնվամորու]] գինի), ''Սև քիշմիշ'', ''Vin de Cerise'' (կարմիր կիսաչոր [[բալ]]ի գինի), ''Vin de Mure'' (կարմիր կիսաչոր մոշի գինի) և ''Vin de Grenade'' (կարմիր կիսաչոր նռան գինի)<ref name="armchampagne3">{{cite web|url=http://www.armchampagne.am/en/products/1/6/|publisher=armchampagne.am|title=Երևանի Շամպայն Գինիների Գործարան - Fruit wine products|accessdate=2016-11-23|archive-date=2016-08-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20160819030753/http://armchampagne.am/en/products/1/6/|dead-url=yes}}</ref>։ Գործարանն արտադրում է կոնյակի հետևյալ ապրանքանիշերը՝ ''Հայաստանի հպարտություն'' (3, 5 և 7 տարեկան), ''Ոսկե դար'', ''Ֆրանս'', ''Նարե'' և ''Տրդատ''<ref name="armchampagne4">{{cite web|url=http://www.armchampagne.am/en/products/2/|publisher=armchampagne.am|title=Երևանի Շամպայն Գինիների Գործարան - Cognac products |accessdate=2016-11-23}}</ref>։ Օղու ապրանքանիշերից հայտնի են՝ ''Մուժիկ'' և ''Ռուսկայա նախոդկա''<ref name="armchampagne5">{{cite web|url=http://www.armchampagne.am/en/products/3/|publisher=armchampagne.am|title=Երևանի Շամպայն Գինիների Գործարան - Vodka products |accessdate=2016-11-23}}</ref>։ Շամպայնի (փրփրուն գինի) տեսակները ներառում են կիսաչոր շամպայն, կարմիր փրփրուն շամպայն, չոր շամպայն և կիսաչոր շամպայն, որոնք բոլորն արտադրվում են ''Հայկական շամպայն'' բրենդի ներքո<ref name="armchampagne6">{{cite web|url=http://www.armchampagne.am/en/products/4/|publisher=armchampagne.am|title=Երևանի Շամպայն Գինիների Գործարան - Champagne products |accessdate=2016-11-23}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.armchampagne.am Պաշտոնական կայք] {{ՆՕԱ}} {{ՀՍՀ|հատոր=3|էջ=576}} [[Կատեգորիա:Երևանի գործարաններ]] [[Կատեգորիա:1939 հիմնադրումներ Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:Հայկական գինիներ]] [[Կատեգորիա:Հայկական ապրանքանիշեր]] b1pdsv25452dk27d8qyafrjiqg5msz6 0 859465 8485545 7991933 2022-08-08T20:06:31Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_Avshar_wine_factory.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:C wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | գլխավոր անձինք = [[Արայիկ Գրիգորյան]], [[Արամայիս Գրիգորյան]] |պատկերանիշ= |երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}}}} '''Ավշարի գինու գործարան''', ալկոհոլային խմիչքներ արտադրող առաջատար ձեռնարկություն [[Արարատի մարզ]]ի [[Ավշար]] գյուղում<ref>[http://www.spyur.am/en/companies/avshar-wine-factory/2860 Avshar Wine Factory at spyur.am]</ref>։ Հիմնադրվել է 1968 թվականին Հայաստանի առաջատար գյուղատնտեսական տարածքներից մեկի` [[Արարատյան դաշտ]]ի բերրի խաղողի մթերման համար։ == Պատմություն== [[Պատկեր:Temur Grigoryan's Monument.JPG|thumb|Գործարանի հիմանդիր Թեմուր Գրիգորյանի հուշարձանը Ավշարի գինու գործարանի տարածքում]] Գործարանի շինարարությունը սկսվել է 1965 թվականին և ավարտվել է 1968 թվականին՝ Թեմուր Գրիգորյանի ջանքերով։ Այն շահագործվել է որպես Հայկական ԽՍՀ գինու արտադրության պետական ձեռնարկություն։ Սկզբում գինու գործարանը կարողացել է մթերել մոտ 500-600 տոննա խաղող` քաղցր գինի արտադրելու համար։ Գրիգորյանի ջանքերով Ավշարի գինու գործարանի կարողություններն արագորեն ընդլայնվել են՝ 1970 թվականին հասնելով մինչև 1000 տոննայի, 1975 թվականին՝ 2000 տոննա, 1985 թվականին՝ 3000 տոննա։ 1994 թվականին Թեմուր Գրիգորյանի մահից հետո գործարանը սեփականաշնորհվել է և դարձել սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերություն։ Ընկերության նախագահն է դարձել Թեմուր Գրիգորյանի որդին` [[Արայիկ Գրիգորյան]]ը, գործադիր տնօրեն՝ [[Արամայիս Գրիգորյան]]ը<ref>[http://avshar-wine.am/en/page/patmoutyoun Avshar Wine Factory, historical review]</ref>։ 1998 թվականին գործարանի գործառույթներն ընդլայնվել են՝ ներառելով կոնյակի և օղու արտադրություն ի լրումն գինու արտադրության։ 1999 թվականից ընկերությունը իր արտադրանքն արտահանում է [[Ռուսաստան]], [[Կանադա]], [[Վրաստան]], [[Գերմանիա]], [[Լիտվա]], [[Իսրայել]], [[Ֆրանսիա]], [[Ուկրաինա]] և [[ԱՄՆ]]։ 2013 թվականի դրությամբ ընկերությունն ունի շուրջ 350 աշխատող, որոնցից 200-ը աշխատում են գինու գործարանում, 150-ը՝ խաղողի այգիներում<ref>[http://www.df.am/news/1576/avshargg_87.html Միայն լավագույն արտադրանք լավագույն սպառողի համար. «Ավշարի գինու, կոնյակի գործարան»]</ref>։ == Արտադրանք և ապրանքանիշեր == Գործարանն արտադրում է գինի, կոնյակ և օղի, բոլորը ֆրանսիական տեխնոլոգիայի հիման վրա։ Գործարանն ունի մի շարք հայկական կոնյակի ապրանքանիշեր, այդ թվում<ref name="avsharwine2">{{cite web|url=http://avshar-wine.am/en/category/konyak|publisher=avshar-wine.am|title=Ավշարի գինու գործարան - Congac products |accessdate=2016-11-24}}</ref>՝ ''Ավշար'' (5 տարեկան), ''Էրիվան'' (5 և 25 տարեկան), ''Գլաձոր'' (18 տարեկան), ''Արդվին'' (5 տարեկան), ''Մարմարա'' (5 տարեկան), ''Տիգրիս'' (5 տարեկան), ''Վաղարշապատ'' (15 տարեկան), ''Բերդասար'' (10 տարեկան), ''Էրիվանսկայա գուբերնյա'' (20 տարեկան), ''Հաղպատ'' (3 տարեկան), ''Դրեվնե արմյանսկի'' (25 տարեկան), ''Ցար Արմենակ'' (5 տարեկան), ''Ալավերդի'' (7 տարեկան) և ''Տիգրան'' (5 տարեկան)։ Օղիների ապրանքանիշերը ներառում են<ref name="avsharwine3">{{cite web|url=http://avshar-wine.am/en/category/oghi|publisher=avshar-wine.am|title=Ավշարի գինու գործարան - Vodka products |accessdate=2016-11-24}}</ref>՝ ''Պեչատնայա'' դասական թափանցիկ սպիտակ օղի, ''Ավշար աբրիկոսովայա'' ծիրանի թափանցիկ սպիտակ օղի, ''Ավշար կիզիլովայա'' հոնի թափանցիկ սպիտակ օղի, ''Ավշար տուտովայա'' թթի թափանցիկ սպիտակ օղի և ''Իմպերսկայա'' դասական թափանցիկ սպիտակ օղի։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.avshar-wine.am/ Պաշտոնական կայք] [[Կատեգորիա:1968 հիմնադրումներ Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:Հայկական գինիներ]] [[Կատեգորիա:Հայկական ապրանքանիշեր]] [[Կատեգորիա:Հայկական օղիներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի գինեգործարաններ]] 8l5i0tqoymd1f4mrjq3gikqh6v53eav 0 859573 8485256 8447109 2022-08-08T17:51:27Z CommonsDelinker 212 "Ijevan_Wine-Brandy_Factory_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:C wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն|պատկերանիշ= }} '''Իջևանի գինու-կոնյակի գործարան''', ալկոհոլային խմիչքներ արտադրող առաջատար ձեռնարկություն [[Տավուշի մարզ]]ի [[Իջևան]] քաղաքում։ Հիմնադրվել է 1951 թվականին։ Գտնվում է Իջևան քաղաքի Երևանյան փողոցի թիվ 9 հասցեում<ref>[http://www.spyur.am/en/companies/ijevan-wine-brandy-factory/2697 Ijevan Wine-Brandy Factory CJSC at spyur.am]</ref>։ == Պատմություն== [[Պատկեր:Ijevan vineyards.jpg|thumb|left|Իջևանի խաղողի այգիներ]] [[Պատկեր:Ijevan winery cellars.jpg|thumb|right|Իջևանի գինեգործարանի գինու մառանները]] Ժամանակակից խաղողագործությունը Տավուշի մարզում սկսվել է 1950-ական թվականներից։ Իջևանի գինու-կոնյակի գործարանը հիմնադրվել է 1951 թվականին՝ [[Աղստև (գետ)|Աղստև]] և [[Սպիտակ (գետ, Փամբակի վտակ)|Սպիտակ]] գետերի հովտում գտնվող ավելի քան 3000 հեկտար այգիներում աճող խաղողի մշակման համար։ Սկզբում գործարանն արտադրել է տարբեր տեսակի գինիներ, կոնյակներ, ինչպես նաև շամպայն։ Այդ ժամանակահատվածում գործարանը շշալցման գիծ չի ունեցել, հետևաբար շշալցման համար ամբողջ արտադրանքն ուղարկվել է Երևան։ Խորհրդային տարիներին Իջևանի գործարանի արտադրանքը իրացվել է [[ԽՍՀՄ]] տարբեր երկրներում։ [[Խորհրդային Միության փլուզում]]ից հետո գործարանը 1996 թվականին սեփականաշնորհվել է և դարձել փակ բաժնետիրական ընկերություն<ref>[https://barevarmenia.com/en/armenian_culture/sight624 Ijevan Wine-Brandy Factory]</ref>։ Գործարանը համալրվել է ժամանակակից շշալցման գծով, կատարվել են հիմնանորոգման և ընդլայնման աշխատանքներ<ref>{{Cite web |url=http://ijevangroup.com/content/about-us |title=About Ijevan wine-brandy factory |accessdate=2018-02-17 |archive-date=2017-01-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170126083542/http://ijevangroup.com/content/about-us |dead-url=yes }}</ref>։ Գործարանի արտադրանքի մեծ մասն արտահանվում է [[Ռուսաստան]], [[ԱՄՆ]], [[Էստոնիա]], [[Լատվիա]], [[Կանադա]], [[Լիտվա]]։ == Արտադրանք և ապրանքանիշեր == [[Պատկեր:Sargon, Ijevan wine.jpg|thumb|upright|''Սարգոն'', կարմիր չոր գինի [[Աքքադ]] պետության հիմնադիր [[Սարգոն]]ի անունով]] Ներկայումս գործարանն արտադրում է գինի, մրգային գինի, փրփրուն գինի, կոնյակ, մրգային օղի, ինչպես նաև հյութեր<ref>{{Cite web |url=http://www.ijevanwine.am/wine-list |title=Ijevan wine list |accessdate=2018-02-17 |archive-date=2017-01-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170131065232/http://ijevanwine.am/wine-list |dead-url=yes }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.ijevanwine.am/cognac-list |title=Ijevan cognac list |accessdate=2018-02-17 |archive-date=2017-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170404181300/http://www.ijevanwine.am/cognac-list |dead-url=yes }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.ijevanwine.am/destillyat-categories |title=Vodka categories |accessdate=2018-02-17 |archive-date=2017-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170325140324/http://ijevanwine.am/destillyat-categories |dead-url=yes }}</ref>։ Իջևանի գործարանի գինիների բազմազանությունը ներառում է կարմիր և սպիտակ, չոր, կիսաչոր և լիկյոր գինի ''Իջևան'', ''Խաչքար'', ''Իջևան տնական'', ''Սարգոն'', ''Իջևան Արենի'', ''Իջևան մուսկատ'', ''Իջևան սապերավի'', ''Իջևան կագոր'', ''Նազելի'', ''Գայանե'', ''Վազաշեն'', ''Հաղարծին'' և ''Ընտրյալ Իջևան'' ապրանքանիշեր։ 1977 և 1982 թվականների բերքից արտադրում է նաև «Հին Իջևան» կարմիր և սպիտակ գինի։ ''Հաղարծինը'' Իջևանի գործարանի արտադրած կարմիր փրփրուն գինին է։ Ընկերությունն ունի մի շարք մրգային գինիներ, այդ թվում` նռան, մոշի, հոնի, սերկևիլի, վարդի և բալի։ Իջևանի արտադրած թափանցիկ սպիտակ մրգային օղին պատրաստվում է հոնից, ծիրանից, թթից և խաղողից։ Իջևանի գործարանի արտադրված հայկական կոնյակներից հայտնի են հիմնականում 40 տարեկան ''Աբգար թագավոր'', 20, 25 և 30 տարեկան ''Նեմրութ'', 22 տարեկան ''Իջևանի հատուկ թողարկում'' և 15 տարեկան ''Արքա''։ Այլ նշանավոր կոնյակի ապրանքանիշերից են 3 և 5 տարեկան ''Իջևան'', 3 և 5 տարեկան ''Իջևան պրեմիում'', 5 և 10 տարեկան ''Իջևան ծիրան'', 7 տարեկան ''Վանուհի'' և 10 տարեկան ''Հին Իջևան''։ == Տես նաև == * [[Երևանի Արարատ կոնյակի-գինու-օղու կոմբինատ]] * [[Երևանի կոնյակի գործարան]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:1951 հիմնադրումներ Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:Հայկական գինիներ]] [[Կատեգորիա:Հայկական ապրանքանիշեր]] [[Կատեգորիա:Հայկական օղիներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի գինեգործարաններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի սննդի և ըմպելիքի ընկերություններ]] mi9hkjmq911duxbs3ie9ec1qb58czs5 0 860092 8485252 8463521 2022-08-08T17:49:57Z CommonsDelinker 212 "Proshyan_Brandy_Factory_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM: wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն|պատկերանիշ=}} '''Պռոշյանի կոնյակի գործարան''', ալկոհոլային խմիչքներ արտադրող առաջատար ձեռնարկություն [[Երևան]]ում։ Գտնվում է Աշտարակի խճուղում՝ դեպի [[Պռոշյան]] գյուղ գնացող հատվածում<ref>[http://www.spyur.am/am/companies/proshyan-brandy-factory/3446 Proshyan brandy Factor at spyur.am]</ref>։ Գործարանը հայտնի է իր ''Մանե'' կոնյակի ապրանքանիշով։ == Պատմություն== 1885 թվականից կոնյակի գործարանը գործարկվել է Պռոշյան գյուղում։ Ներկայիս արտադրամասերը բացվել են 1980-ական թվականներին` որպես [[Հայկական ԽՍՀ]] պետական ձեռնարկություն Երևանի հյուսիսարևմտյան ծայրամասում։ [[Խորհրդային Միության փլուզում]]ից հետո գործարանը 1996 թվականին սեփականաշնորհվել է<ref>[http://www.ynker.am/%D5%A2%D5%AB%D5%A6%D5%B6%D5%A5%D5%BD-%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D6%82%D6%81-%D5%A6%D5%A1%D5%BF/ Interview with the manager of Proshyan Factory]</ref>։ Հայկական կոնյակը գործարանի հիմնական արտադրանքն է, որը ստացվում է [[Արարատյան դաշտ]]ի բերրի խաղողից։ Գործարանն ունի նաև մի շարք այլ ապրանքներ, այդ թվում`գինի, մրգային գինի, օղի և պահածոյացված սնունդ։ Ընկերությունն արտադրում է նաև կոնյակների հուշանվերների մեծ հավաքածու։ Արտադրությունն ամբողջովին հիմնված է իտալական տեխնոլոգիայի վրա։ Գործարանի արտադրանքը մշտապես արտահանվում է [[Ռուսաստան]], [[Ուկրաինա]], [[Լատվիա]], [[Բելառուս]], [[Լիտվա]], [[Վրաստան]], [[Գերմանիա]], [[Էստոնիա]], [[ԱՄՆ]], [[Հունաստան]], [[Լեհաստան]], [[Իսրայել]], [[Հարավային Կորեա]], [[Ղազախստան]] և [[Տաջիկստան]]<ref>{{Cite web |url=http://proshyan.am/en/content/2/ |title=Պռոշյանի կոնյակի գործարան |accessdate=2018-02-21 |archive-date=2016-11-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161128135200/http://proshyan.am/en/content/2/ |dead-url=yes }}</ref>։ Բացի Երևանում տեղակայված գլխավոր գործարանը, ընկերությունը գործարկում է նաև Պռոշյան-Այգեստան գինու գործարանը Արմավիրի մարզի [[Այգեստան]] և Պռոշյան գյուղերում։ Սակայն ամբողջ շշալցման գործընթացը տեղի է ունենում Երևանում գտնվող հիմնական գործարանում։ == Արտադրանք և ապրանքանիշեր == [[Պատկեր:Mane brandy, Proshyan brandy factory, Armenia.jpg|thumb|''Մանե'' 3 տարեկան հայկական կոնյակ Պռոշյանի կոնյակի գործարանից]] Գործարանը հիմնականում հայտնի է Հայաստանի կոնյակի արտադրության մեծ բազմազանությամբ։ Պռոշյանի կոնյակի արտադրության ապրանքանիշերն են<ref>{{Cite web |url=http://www.proshyan.am/en/services/1/#start |title=Cognac at Proshyan Factory |accessdate=2018-02-21 |archive-date=2016-11-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161128135202/http://www.proshyan.am/en/services/1/#start |dead-url=yes }}</ref>՝ *Մանե, 3, 5, 8 և 30 տարեկան հին պրեմիում կոնյակ *Khent With Cigar, 10, 20 և 30 տարեկան էքստրա դասական կոնյակ *Չարենց, 10, 20 և 30 տարեկան էքստրա դասական կոնյակ *Վարդան Մամիկոնյան, 3, 5, 8 և 20 տարեկան հին պրեմիում կոնյակ *Խենթ, 10, 20 և 30 տարեկան հին պրեմիում կոնյակ *Պապ թագավոր, 20, 25 և 30 years տարեկան հին պրեմիում կոնյակ *Պռոշյան, 3, 5, 8 և 20 տարեկան հին պրեմիում կոնյակ *Ամելի, 15 տարեկան հին պրեմիում կոնյակ *Հայկական օպերա, հատուկ խառնուրդ պրեմիում կոնյակ *Մարշալ Մուրադ, 3, 5, 8 և 10 տարեկան հին կոնյակ *Հ. Շիրազ, 3, 5 և 8 տարեկան հին կոնյակ *Մուսինյան, 3, 5 և 8 տարեկան հին կոնյակ *Շերամ, 3, 5 և 8 տարեկան հին կոնյակ *Արծրունի, 3, 5 և 8 տարեկան հին կոնյակ *Հր. Քոչար, 8 տարեկան հին կոնյակ *Հայկական ամրոց, 3 և 5 տարեկան հին կոնյակ *Հայկուհի, 3, 5, 8 և 15 տարեկան հին կոնյակ *Արա ջան, 3 և 5 տարեկան հին կոնյակ *Արտամատ, 5 տարեկան հին կոնյակ *Շնորհավորական, 5 տարեկան հին կոնյակ *Ցարևնա Աննա, 8 տարեկան հին կոնյակ *Թամար թագուհի, 8 և 10 տարեկան հին կոնյակ նուշի համով *Արմենուհի, soft blended 10 տարեկան հին կոնյակ սալորի համով *Վ. Տերյան, 3, 5 և 8 տարեկան հին կոնյակ վանիլի և շոկոլադի համով *Երեք աստղ, խաղողի կոնյակ վանիլային շոկոլադի համով *Հինգ աստղ, խաղողի կոնյակ վանիլային համով == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[http://www.proshyan.am/ Պաշտոնական կայք] [[Կատեգորիա:1885 հիմնադրումներ Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:Հայկական կոնյակներ]] [[Կատեգորիա:Հայկական ապրանքանիշեր]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի գինեգործարաններ]] 2xxpahjpxwktg6jzx2hqnrwp3a7dacp 0 860109 8485442 7996200 2022-08-08T19:44:47Z CommonsDelinker 212 "Vedi_Alco_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | գլխավոր անձինք = Մանվել Ղազարյան |պատկերանիշ= |անուն=«Վեդի Ալկո» ՓԲԸ|երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}}|հիմնադրված է=[[1938]] (Գետափի գինու գործարանի հիմնադրում),<br />[[1956]] (Վեդու գինու գործարանի հիմնադրում),<br />[[1994]] («Վեդի Ալկո» Փակ Բաժնետիրական Ընկերության հիմնադրում)}} '''Վեդի Ալկո''', ալկոհոլային խմիչքների առաջատար ձեռնարկություն [[Արարատի մարզ]]ի [[Գինեվետ]] գյուղում<ref>[http://www.spyur.am/en/companies/vedi-alco/2864 Vedi Alco]</ref>։ Հիմնադրվել է [[1994]] թվականին՝ միավորելով երկու գինու գործարանների՝ 1938 թվականին հիմնադրված Գետափի գինու գործարանի և 1956 թվականին հիմնադրված Վեդու գինու գործարանի։ Վեդի Ալկոն մշակում է հիմնականում Արարատյան դաշտի, ինչպես նաև [[Վայոց ձորի մարզ]]ի [[Արենի]] և [[Գետափ (Վայոց ձորի մարզ)|Գետափ]] գյուղերի խաղողը։ == Պատմություն== Վեդիի գինու գործարանի շինարարությունը սկսվել է [[1952]] թվականին և ավարտվել 1956 թվականին<ref>{{Cite web |url=http://bestbuyliquors.com/vedi-alco-mardik-pomegranate.html |title=Best Buy Liquors Vedi Alco |accessdate=2018-02-21 |archive-date=2018-01-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131092018/http://bestbuyliquors.com/vedi-alco-mardik-pomegranate.html |dead-url=yes }}</ref> որպես պետական ձեռնարկություն։ Գործարանի ստեղծման արդյունքում շրջակայքի երկու գյուղերն արագ զարգացան։ Գործարանից հարավ գտնվող բնակավայրում ձևավորվեց Նոր Ուղի համայնքը, այնուհետև՝ ևս մեկ բնակավայր՝ Վեդու գինու գործարանին կից բնակավայր։ 2000-ական թվականներին գործարանի բնակավայրը դարձավ առանձին գյուղ և վերանվանվեց [[Գինեվետ]]։ [[Խորհրդային Միության փլուզում]]ից հետո Վեդու գինու գործարանը 1994 թվականին սեփականաշնորհվել է և դարձել [[փակ բաժնետիրական ընկերություն]]։ Գործարանի արտադրանքը մշտապես արտահանվում է [[Ռուսաստան]], [[ԱՄՆ]], [[Ուկրաինա]], [[Լատվիա]], [[Էստոնիա]], [[Ֆրանսիա]], [[Լիտվա]] և այլն<ref>[http://www.df.am/news/1531/vedi-alko_87.html Vedi Alco brand is also popular outside Armenia]</ref>։ [[Վայոց ձորի մարզ]]ի [[Գետափ]] գյուղում [[1938]] թվականից գործող Գետափի գինու գործարանը 1994 թվականի սեփականաշնորհումից հետո նույնպես պատկանում է «Վեդի Ալկո» ՓԲԸ-ին<ref>{{Cite web |url=http://vedi-alco.am/en/about-us/#/page/1 |title=History of Vedi Alco CJSC |accessdate=2018-02-21 |archive-date=2018-05-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180516020954/http://vedi-alco.am/en/about-us/#/page/1 |dead-url=yes }}</ref>։ == Արտադրանք և ապրանքանիշեր == [[Պատկեր:Armenian Wine.jpg|thumb|upright|''Գետափ Վերնաշեն'' կարմիր կիսաքաղցր գինի «Վեդի Ալկո»-ից՝ պատրաստված «Արենի» խաղողից<ref>[http://winestyleonline.com/products/Vedi-Alco-Getap-Vernashen.html Getap Vernashen]</ref>]] Գործարանն արտադրում է գինի, կոնյակ և օղի<ref>{{Cite web |url=http://vedi-alco.am/en/wine-page/ |title=Wine and fruit wine at Vedi Alco |accessdate=2018-02-21 |archive-date=2018-05-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180516013245/http://vedi-alco.am/en/wine-page/ |dead-url=yes }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://vedi-alco.am/en/cognac-page/ |title=Cognac at Vedi Alco |accessdate=2018-02-21 |archive-date=2018-03-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180314083046/http://vedi-alco.am/en/cognac-page/ |dead-url=yes }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://vedi-alco.am/en/vodka-page/ |title=Vodka at Vedi Alco |accessdate=2018-02-21 |archive-date=2018-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180416175714/http://vedi-alco.am/en/vodka-page/ |dead-url=yes }}</ref>, արտադրում է մի շարք կարմիր և սպիտակ, չոր կիսաքաղցր և աղանդերի գինիներ։ Վեդի Ալկոյի հայտնի գինու ապրանքանիշերից են՝ ''Երևանցի''<ref>{{Cite web |url=http://kamoblog.tv/blog/post/vedialco |title=Yerevantsi wine from Vedi Alco |accessdate=2018-02-21 |archive-date=2015-02-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150214110912/http://kamoblog.tv/blog/post/vedialco |dead-url=yes }}</ref>, ''Գետափ Վերնաշեն'', ''Արենի գոլդ'', ''Անուշ'', ''Հայք'', ''Խորան'', ''Վիվատ Արմենիա'' և ''Խարջի''։ Գործարանն արտադրում է նաև արենի, կագոր, մուսկատ, սապերավի խաղողների գինիներ։ Արտադրում է նաև մոշի, ազնվամորու, բալի, դեղձի և նռան մրգային գինիներ։ Գործարանի օղու ապրանքանիշերից են՝ «Աֆիշա», «Լիդեր», «Ստոլիկ», «Սենատոր», «Նովինկա» և «Բոչկա»։ Արտադրում է նաև խաղողի, ծիրանի, ցորենի, թթի, հոնի և բալի օղիներ։ Կոնյակի ապրանքանիշերից են՝ ''Դուդուկ'' (7 և 10 տարեկան), ''Արաքս'' (10 տարեկան) և ''Վիվատ Արմենիա'' (3, 5, 7 և 10 տարեկան)։ Գործարանն արտադրում է նաև Մուսկատ և ծիրանի կոնյակ։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Արտաքին հղումներ == *[http://www.vedi-alco.am/ Պաշտոնական կայք] [[Կատեգորիա:1956 հիմնադրումներ Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:Հայկական գինիներ]] [[Կատեգորիա:Հայկական ապրանքանիշեր]] [[Կատեգորիա:Հայկական օղիներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի գինեգործարաններ]] 5t5i3edt04ug5lc4ox43pkowa7c9ifa 2 863588 8485732 7570067 2022-08-09T07:59:20Z ArmSirius 64149 Ջնջվում է էջի ամբողջ պարունակությունը wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 8485779 8485732 2022-08-09T09:23:41Z ArmSirius 64149 wikitext text/x-wiki '''Внеочередной саммит 2022 года''', на котором встретились главы государств и главы правительств стран [[НАТО]], прошёл в [[Брюссель|Брюсселе]] ([[Бельгия]]) [[24 марта]] [[2022 год]]а<ref>{{cite news |title=Extraordinary NATO Summit |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm |access-date=2022-03-24 |work=[[NATO]] |date=2022-03-24 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601114237/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm }}</ref>. Встреча состоялась из-за [[Вторжение России на Украину (2022)|вторжения России на Украину в 2022 году]]. В этот же день прошли встречи лидеров «[[Большая семёрка|Большой семёрки]]»<ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en }}</ref><ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders (revised) |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm }}</ref>. [[Президент Украины]] [[Зеленский, Владимир Александрович|Владимир Зеленский]] принял участие в формате [[Телефония|видеоконференции]] и выступил на саммите<ref name="Brewster1">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-24 |title=Ukrainian president presses NATO for more support as alliance meets in Brussels |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604232919/https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 }}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=NATO, G7, EU hold crisis meetings as Russia-Ukraine war grinds on|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on|work=[[Aljazeera]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220615133916/https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on}}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=Zelenskyy claims new Russian war crimes, asks for help as Biden joins NATO partners for emergency summit on Ukraine war|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky|work=[[CBS News]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604233651/https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky/}}</ref>. Зеленский попросил страны [[НАТО]] предоставить Украине военную технику, включая боевые самолеты, танки и бронетехнику<ref name="Brewster1" />. Он также призвал НАТО установить [[Бесполётная зона|бесполётную зону]] для предотвращения воздушных и ракетных ударов по [[Украина|Украине]]<ref name="Brewster1" />. На саммите некоторые государства НАТО обязались увеличить военные расходы<ref name="Brewster2">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-31 |title=Canada's defence spending fell behind NATO's forecast last year, alliance says |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220426071756/https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 }}</ref>. На саммите лидеры также договорились о продлении срока полномочий [[Генеральный секретарь НАТО|Генерального секретаря]] [[Столтенберг, Йенс|Йенса Столтенберга]] ещё на год до сентября [[2023 год]]а<ref>{{Cite web |last=NATO |title=North Atlantic Council extends mandate of the Secretary General |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |access-date=2022-04-16 |website=NATO |language=en |archive-date=2022-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615023217/http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |deadlink=no }}</ref>.  После саммита лидеры опубликовали совместное заявление, в котором осудили [[Вторжение России на Украину (2022)|нападения России на мирных жителей]] и призвали Россию немедленно приостановить военные действия на Украине, как это было предписано [[Международный суд|Международным судом]] неделей ранее<ref>{{cite web |author=<!--Not stated--> |title=Statement by NATO Heads of State and Government |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |date=2022-03-24 |website=[[NATO]] |access-date=2022-03-30 |location=Brussels |archive-date=2022-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629060751/https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |deadlink=no }}</ref>. == Присутствовавшие лидеры == {| class="wikitable" |- |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" | Страна | Представитель | Должность |- | {{Դրոշավորում|Албания}} | [[Рама, Эди|Эди Рама]] | [[Список глав правительства Албании|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Бельгия}} | [[Де Кро, Александр|Александр Де Кро]] | [[Список премьер-министров Бельгии|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Болгария}} | [[Радев, Румен|Румен Радев]] | [[Президент Болгарии|президент]] |- | {{Դրոշավորում|Канада}} | [[Трюдо, Джастин|Джастин Трюдо]] | [[Премьер-министр Канады|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Хорватия}} | [[Миланович, Зоран|Зоран Миронович]] | [[Президент Хорватии|президент]] |- | {{Դրոշավորում|Чехия}} | [[Петр Фиала]] | [[Список глав правительства Чехии|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Дания}} | [[Метте Фредериксен]] | [[Список премьер-министров Дании|премьер министр]] |- | {{Դրոշավորում|Эстония}} | [[Кая Каллас]] | [[Список глав правительства Эстонии|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Франция}} | [[Макрон, Эмманюэль|Эмманюэль Макрон]] | [[Президент Франции|президент]] |- | {{Դրոշավորում|Германия}} | [[Олаф Шольц]] | [[Федеральный канцлер Германии|канцлер]] |- | {{Դրոշավորում|Греция}} | [[Кириакос Мицотакис]] | [[Премьер-министр Греции|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Венгрия}} | [[Виктор Орбан]] | [[Список премьер-министров Венгрии|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Исландия}} | [[Катрин Якобсдоуттир]] | [[Список премьер-министров Исландии|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Италия}} | [[Марио Драги]] | [[Список премьер-министров Италии|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Япония}} | [[Фумио Кисида]] | [[Премьер-министр Японии|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Латвия}} | [[Эгилс Левитс]] | [[Список глав Латвии|президент]] |- | {{Դրոշավորում|Литва}} | [[Гитанас Науседа]] | [[Президент Литовской Республики|президент]] |- | {{Դրոշավորում|Люксембург}} | [[Ксавье Беттель]] | [[Список глав правительства Люксембурга|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Черногория}} | [[Мило Джуканович]] | [[Президент Черногории|президент]] |- | {{Դրոշավորում|Нидерланды}} | [[Марк Рютте]] | [[Список премьер-министров Нидерландов|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Северная Македония}} | [[Ковачевский, Димитар|Димитар Ковачевский]] | [[Список глав правительства Северной Македонии|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Норвегия}} | [[Йонас Гар Стёре]] | [[Список премьер-министров Норвегии|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Польша}} | [[Анджей Дуда]] | [[Президент Польши|президент]] |- | {{Դրոշավորում|Португалия}} | [[Антониу Кошта]] | [[Список глав правительства Португалии|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Румыния}} | [[Йоханнис, Клаус|Клаус Йоханнис]] | [[Президент Румынии|президент]] |- | {{Դրոշավորում|Словакия}} | [[Зузана Чапутова]] | [[Президент Словакии|президент]] |- | {{Դրոշավորում|Словения}} | [[Янез Янша]] | [[Список глав правительства Словении|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Испания}} | [[Санчес, Педро (политик)|Педро Санчес]] | [[Председатель правительства Испании|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|Турция}} | [[Реджеп Тайип Эрдоган]] | [[Список президентов Турции|президент]] |- | {{Դրոշավորում|Украина}} | [[Зеленский, Владимир Александрович|Владимир Зеленский]] | [[Президент Украины|президент]] (видеообращение) |- | {{Դրոշավորում|Великобритания}} | [[Борис Джонсон]] | [[Премьер-министр Великобритании|премьер-министр]] |- | {{Դրոշավորում|США}} | [[Джо Байден]] | [[Президент США|президент]] |- | {{Դրոշավորում|НАТО}} | [[Столтенберг, Йенс|Йенс Столтенберг]] | [[Генеральный секретарь НАТО|генеральный секретарь]] |- | {{Դրոշավորում|Европейский Союз}} | [[Урсула фон дер Ляйен]] | [[Председатель Европейской комиссии|председатель комиссии]] |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} 4oui3yugflsujmzwu6hr0n9bgc4fysb 8485783 8485779 2022-08-09T09:38:59Z ArmSirius 64149 wikitext text/x-wiki '''Արտահերթ գագաթնաժողով''', որտեղ հանդիպել են ՆԱՏՕ-ի պետությունների ղեկավարները և կառավարությունների ղեկավարները, տեղի է ունեցել Բրյուսելում (Բելգիա) 2022 թվականի մարտի 24-ին<ref>{{cite news |title=Extraordinary NATO Summit |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm |access-date=2022-03-24 |work=[[NATO]] |date=2022-03-24 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601114237/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm }}</ref>: Հանդիպումը տեղի է ունեցել 2022 թվականին ռուսական զորքերի Ուկրաինա ներխուժման պատճառով: Նույն օրը կայացել են «Մեծ յոթնյակի» առաջնորդների հանդիպումները<ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en }}</ref><ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders (revised) |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm }}</ref>:Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին մասնակցել է տեսակոնֆերանսի ձևաչափով և ելույթ ունեցել գագաթնաժողովում<ref name="Brewster1">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-24 |title=Ukrainian president presses NATO for more support as alliance meets in Brussels |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604232919/https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 }}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=NATO, G7, EU hold crisis meetings as Russia-Ukraine war grinds on|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on|work=[[Aljazeera]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220615133916/https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on}}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=Zelenskyy claims new Russian war crimes, asks for help as Biden joins NATO partners for emergency summit on Ukraine war|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky|work=[[CBS News]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604233651/https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky/}}</ref>: Զելենսկին ՆԱՏՕ-ի երկրներին խնդրել է Ուկրաինային ռազմական տեխնիկա տրամադրել, այդ թվում՝ մարտական ինքնաթիռներ, տանկեր և զրահատեխնիկա<ref name="Brewster1" />: Նա նաև ՆԱՏՕ-ին կոչ է արել ոչ թռիչքային գոտի սահմանել Ուկրանիայի վրա օդային ու հրթիռային հարվածները կանխելու համար<ref name="Brewster1" />: Գագաթնաժողովում ՆԱՏՕ-ի որոշ պետություններ պարտավորվել են ավելացնել ռազմական ծախսերը<ref name="Brewster2">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-31 |title=Canada's defence spending fell behind NATO's forecast last year, alliance says |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220426071756/https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 }}</ref>: Գագաթնաժողովում ղեկավարները նաև պայմանավորվել են գլխավոր քարտուղար Ենս Սթոլթենբերգի լիազորությունների ժամկետը ևս մեկ տարով երկարացնել մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր<ref>{{Cite web |last=NATO |title=North Atlantic Council extends mandate of the Secretary General |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |access-date=2022-04-16 |website=NATO |language=en |archive-date=2022-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615023217/http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |deadlink=no }}</ref>: Գագաթնաժողովից հետո ղեկավարները համատեղ հայտարարություն են հրապարակել, որում դատապարտել են խաղաղ բնակիչների վրա Ռուսաստանի հարձակումները և կոչ են արել Ռուսաստանին անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողություններն Ուկրաինայում, ինչպես սահմանվել էր մեկ շաբաթ առաջ Միջազգային դատարանի կողմից<ref>{{cite web |author=<!--Not stated--> |title=Statement by NATO Heads of State and Government |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |date=2022-03-24 |website=[[NATO]] |access-date=2022-03-30 |location=Brussels |archive-date=2022-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629060751/https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |deadlink=no }}</ref>: == Ներկա առաջնորդներ == {| class="wikitable" |- |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" | '''Երկիր''' | '''Ներկայացուցիչ''' | '''Պաշտոն''' |- | {{Դրոշավորում|Албания}} | [[Рама, Эди|Эди Рама]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Бельгия}} | [[Де Кро, Александр|Александр Де Кро]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Болгария}} | [[Радев, Румен|Румен Радев]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Канада}} | [[Трюдо, Джастин|Джастин Трюдо]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Хорватия}} | [[Миланович, Зоран|Зоран Миронович]] | [[Խորվաթիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Чехия}} | [[Петр Фиала]] | [[Չեխիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Дания}} | [[Метте Фредериксен]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Эстония}} | [[Кая Каллас]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Франция}} | [[Макрон, Эмманюэль|Эмманюэль Макрон]] | [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Германия}} | [[Олаф Шольц]] | կանցլեր |- | {{Դրոշավորում|Греция}} | [[Кириакос Мицотакис]] | [[Հունաստանի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Венгрия}} | [[Виктор Орбан]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Исландия}} | [[Катрин Якобсдоуттир]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Италия}} | [[Марио Драги]] | [[Իտալիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Япония}} | [[Фумио Кисида]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Латвия}} | [[Эгилс Левитс]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Литва}} | [[Гитанас Науседа]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Люксембург}} | [[Ксавье Беттель]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Черногория}} | [[Мило Джуканович]] | [[Չեռնոգորիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Нидерланды}} | [[Марк Рютте]] | [[Նիդերլանդների վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Северная Македония}} | [[Ковачевский, Димитар|Димитар Ковачевский]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Норвегия}} | [[Йонас Гар Стёре]] | [[Նորվեգիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Польша}} | [[Анджей Дуда]] | [[Լեհաստանի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Португалия}} | [[Антониу Кошта]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Румыния}} | [[Йоханнис, Клаус|Клаус Йоханнис]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Словакия}} | [[Зузана Чапутова]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Словения}} | [[Янез Янша]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Испания}} | [[Санчес, Педро (политик)|Педро Санчес]] | [[Իսպանիայի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Турция}} | [[Реджеп Тайип Эрдоган]] | [[Թուրքիայի նախագահների ցանկ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Украина}} | [[Зеленский, Владимир Александрович|Владимир Зеленский]] | [[Ուկրաինայի նախագահ|նախագահ]] (տեսաուղերձ) |- | {{Դրոշավորում|Великобритания}} | [[Борис Джонсон]] | [[Միացյալ Թագավորության վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|США}} | [[Джо Байден]] | [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|НАТО}} | [[Столтенберг, Йенс|Йенс Столтенберг]] | գլխավոր քարտուղար |- | {{Դրոշավորում|Европейский Союз}} | [[Урсула фон дер Ляйен]] | [[Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ|հանձնաժողովի նախագահ]] |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} l9uarixbye99974odxubejcyq1rxpd6 8485785 8485783 2022-08-09T09:40:40Z ArmSirius 64149 /* Ներկա առաջնորդներ */ wikitext text/x-wiki '''Արտահերթ գագաթնաժողով''', որտեղ հանդիպել են ՆԱՏՕ-ի պետությունների ղեկավարները և կառավարությունների ղեկավարները, տեղի է ունեցել Բրյուսելում (Բելգիա) 2022 թվականի մարտի 24-ին<ref>{{cite news |title=Extraordinary NATO Summit |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm |access-date=2022-03-24 |work=[[NATO]] |date=2022-03-24 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601114237/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm }}</ref>: Հանդիպումը տեղի է ունեցել 2022 թվականին ռուսական զորքերի Ուկրաինա ներխուժման պատճառով: Նույն օրը կայացել են «Մեծ յոթնյակի» առաջնորդների հանդիպումները<ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en }}</ref><ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders (revised) |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm }}</ref>:Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին մասնակցել է տեսակոնֆերանսի ձևաչափով և ելույթ ունեցել գագաթնաժողովում<ref name="Brewster1">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-24 |title=Ukrainian president presses NATO for more support as alliance meets in Brussels |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604232919/https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 }}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=NATO, G7, EU hold crisis meetings as Russia-Ukraine war grinds on|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on|work=[[Aljazeera]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220615133916/https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on}}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=Zelenskyy claims new Russian war crimes, asks for help as Biden joins NATO partners for emergency summit on Ukraine war|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky|work=[[CBS News]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604233651/https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky/}}</ref>: Զելենսկին ՆԱՏՕ-ի երկրներին խնդրել է Ուկրաինային ռազմական տեխնիկա տրամադրել, այդ թվում՝ մարտական ինքնաթիռներ, տանկեր և զրահատեխնիկա<ref name="Brewster1" />: Նա նաև ՆԱՏՕ-ին կոչ է արել ոչ թռիչքային գոտի սահմանել Ուկրանիայի վրա օդային ու հրթիռային հարվածները կանխելու համար<ref name="Brewster1" />: Գագաթնաժողովում ՆԱՏՕ-ի որոշ պետություններ պարտավորվել են ավելացնել ռազմական ծախսերը<ref name="Brewster2">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-31 |title=Canada's defence spending fell behind NATO's forecast last year, alliance says |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220426071756/https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 }}</ref>: Գագաթնաժողովում ղեկավարները նաև պայմանավորվել են գլխավոր քարտուղար Ենս Սթոլթենբերգի լիազորությունների ժամկետը ևս մեկ տարով երկարացնել մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր<ref>{{Cite web |last=NATO |title=North Atlantic Council extends mandate of the Secretary General |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |access-date=2022-04-16 |website=NATO |language=en |archive-date=2022-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615023217/http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |deadlink=no }}</ref>: Գագաթնաժողովից հետո ղեկավարները համատեղ հայտարարություն են հրապարակել, որում դատապարտել են խաղաղ բնակիչների վրա Ռուսաստանի հարձակումները և կոչ են արել Ռուսաստանին անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողություններն Ուկրաինայում, ինչպես սահմանվել էր մեկ շաբաթ առաջ Միջազգային դատարանի կողմից<ref>{{cite web |author=<!--Not stated--> |title=Statement by NATO Heads of State and Government |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |date=2022-03-24 |website=[[NATO]] |access-date=2022-03-30 |location=Brussels |archive-date=2022-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629060751/https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |deadlink=no }}</ref>: == Ներկա առաջնորդներ == {| class="wikitable" |- |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" | '''Երկիր''' | '''Ներկայացուցիչ''' | '''Պաշտոն''' |- | {{Դրոշավորում|Ալբանիա}} | [[Էդի Ռամա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բելգիա}} | [[Ալեքսանդր Դե Կրո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բուլղարիա}} | [[Ռումեն Ռադև]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Կանադա}} | [[Ջասթին Թրյուդո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Хорватия}} | [[Миланович, Зоран|Зоран Миронович]] | [[Խորվաթիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Чехия}} | [[Петр Фиала]] | [[Չեխիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Дания}} | [[Метте Фредериксен]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Эстония}} | [[Кая Каллас]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Франция}} | [[Макрон, Эмманюэль|Эмманюэль Макрон]] | [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Германия}} | [[Олаф Шольц]] | կանցլեր |- | {{Դրոշավորում|Греция}} | [[Кириакос Мицотакис]] | [[Հունաստանի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Венгрия}} | [[Виктор Орбан]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Исландия}} | [[Катрин Якобсдоуттир]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Италия}} | [[Марио Драги]] | [[Իտալիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Япония}} | [[Фумио Кисида]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Латвия}} | [[Эгилс Левитс]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Литва}} | [[Гитанас Науседа]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Люксембург}} | [[Ксавье Беттель]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Черногория}} | [[Мило Джуканович]] | [[Չեռնոգորիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Нидерланды}} | [[Марк Рютте]] | [[Նիդերլանդների վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Северная Македония}} | [[Ковачевский, Димитар|Димитар Ковачевский]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Норвегия}} | [[Йонас Гар Стёре]] | [[Նորվեգիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Польша}} | [[Анджей Дуда]] | [[Լեհաստանի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Португалия}} | [[Антониу Кошта]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Румыния}} | [[Йоханнис, Клаус|Клаус Йоханнис]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Словакия}} | [[Зузана Чапутова]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Словения}} | [[Янез Янша]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Испания}} | [[Санчес, Педро (политик)|Педро Санчес]] | [[Իսպանիայի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Турция}} | [[Реджеп Тайип Эрдоган]] | [[Թուրքիայի նախագահների ցանկ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Украина}} | [[Зеленский, Владимир Александрович|Владимир Зеленский]] | [[Ուկրաինայի նախագահ|նախագահ]] (տեսաուղերձ) |- | {{Դրոշավորում|Великобритания}} | [[Борис Джонсон]] | [[Միացյալ Թագավորության վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|США}} | [[Джо Байден]] | [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|НАТО}} | [[Столтенберг, Йенс|Йенс Столтенберг]] | գլխավոր քարտուղար |- | {{Դրոշավորում|Европейский Союз}} | [[Урсула фон дер Ляйен]] | [[Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ|հանձնաժողովի նախագահ]] |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} 7nao2bk5j3qz62om46obvji2prrvnbb 8485787 8485785 2022-08-09T09:41:57Z ArmSirius 64149 Ջնջվում է էջի ամբողջ պարունակությունը wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 8485913 8485787 2022-08-09T11:45:31Z ArmSirius 64149 wikitext text/x-wiki В начале июля 2022 года более шестидесяти депутатов подали в отставку со своих постов во [[Второй кабинет Бориса Джонсона|втором кабинете]] премьер-министра и лидера [[Консервативная партия Великобритании|Консервативной партии]] [[Джонсон, Борис|Бориса Джонсона]]. 7 июля о своей отставке объявил и Джонсон<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2022/07/07/europe/boris-johnson-resignation-intl/index.html|title=UK Prime Minister Boris Johnson resigns after mutiny in his party|author=|website=CNN|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707173327/https://www.cnn.com/2022/07/07/europe/boris-johnson-resignation-intl/index.html|deadlink=no}}</ref>. 5 июля, на фоне [[Сексуальный скандал вокруг Криса Пинчера|скандала]] с [[Пинчер, Крис|Крисом Пинчером]], канцлер казначейства [[Сунак, Риши|Риши Сунак]] и министр здравоохранения [[Джавид, Саджид|Саджид Джавид]] подали в отставку<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-resigns-chancellor-boris-johnson-b2116399.html|title=Rishi Sunak resigns as chancellor in devastating blow to Boris Johnson|website=The Independent|date=2022-07-05|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20220705174013/https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-resigns-chancellor-boris-johnson-b2116399.html|deadlink=no}}</ref>. Большое количество других членов правительства также начали подавать в отставку<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.thenorthernecho.co.uk/news/20259951.listed-tory-mps-resigned-far/|title=LISTED: All the Tory MPs who have resigned since Sajid Javid and Rishi Sunak quit|website=The Northern Echo|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707020148/https://www.thenorthernecho.co.uk/news/20259951.listed-tory-mps-resigned-far/|deadlink=no}}</ref>. К 7 июля шестьдесят членов парламента подали в отставку с правительственных и партийных должностей. {{iw|Министр жилищно-коммунального хозяйства, общин и местного самоуправления (Великобритания)|Министр жилищно-коммунального хозяйства, общин и местного самоуправления Великобритании|en|Secretary of State for Housing, Communities and Local Government}} [[Майкл Гоув]] был уволен Джонсоном 6 июля<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://inews.co.uk/news/politics/michael-gove-sacked-cabinet-boris-johnson-prime-minister-to-resign-1728008|title=Michael Gove sacked by PM, Welsh Secretary Simon Hart quits Cabinet as fallout continues|author=Poppy Wood|website=inews.co.uk|date=2022-07-06|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707020147/https://inews.co.uk/news/politics/michael-gove-sacked-cabinet-boris-johnson-prime-minister-to-resign-1728008|deadlink=no}}</ref>. 7 июля Джонсон объявил о намерении уйти с поста лидера Консервативной партии, отметив, что сделает это после объявления нового лидера<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/07/07/uk-boris-johnson-resignation/|title=Boris Johnson blames ‘the herd,’ resigns to make way for new U.K. leader|website=The Washington Post|date=2022-07-07|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707194307/https://www.washingtonpost.com/world/2022/07/07/uk-boris-johnson-resignation/|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite news|accessdate=2022-07-08|date=2022-07-07|website=BBC News|title=Boris Johnson facing calls to quit as PM as soon as possible|url=https://www.bbc.com/news/uk-politics-62064789|archivedate=2022-07-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707082742/https://www.bbc.com/news/uk-politics-62064789}}</ref>. До этого он отрицал возможный уход с поста<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://regnum.ru/news/3628145.html|title=Джонсон не покинет свой пост из-за неудачи консерваторов на выборах|website=ИА REGNUM|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220708074156/https://regnum.ru/news/3628145.html|deadlink=no}}</ref>. == Предыстория == Консервативная партия потерпела поражение на дополнительных выборах 23 июня 2022 года в избирательных округах {{Не переведено 5|Уэйкфилд (избирательный округ)|Уэйкфилд|en|Wakefield (UK Parliament constituency)}} и {{Не переведено 5|Тивертон и Хонитон|Тивертон и Хонитон|en|Tiverton and Honiton (UK Parliament constituency)}}, уступив [[Лейбористская партия (Великобритания)|Лейбористской партии]] и партии [[Либерально-демократическая партия (Великобритания)|Либеральных демократов]] соответственно. Это привело к отставке [[Доуден, Оливер|Оливера Доудена]] с поста председателя Консервативной партии<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://news.sky.com/story/we-cannot-carry-on-with-business-as-usual-oliver-dowden-quits-as-tory-chair-after-by-election-mauling-12639482|title=Oliver Dowden quits as Tory chair after by-election mauling - 'We cannot carry on with business as usual'|website=Sky News|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707135129/https://news.sky.com/story/we-cannot-carry-on-with-business-as-usual-oliver-dowden-quits-as-tory-chair-after-by-election-mauling-12639482|deadlink=no}}</ref>. В конце июня 2022 года разразился сексуальный скандал с Крисом Пинчером. Его обвинили в [[домогательства]]х к двум мужчинам<ref>{{Cite news|accessdate=2022-07-08|date=2022-07-01|website=BBC News|title=Chris Pincher suspended as Tory MP after groping allegation|url=https://www.bbc.com/news/uk-politics-62014765|archivedate=2022-07-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220701160833/https://www.bbc.com/news/uk-politics-62014765}}</ref>. Несколько дней спустя против него появился ряд новых обвинений<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/03/boris-johnson-accused-of-ignoring-warnings-about-chris-pincher-amid-new-allegations|title=Boris Johnson accused of ignoring warnings about Chris Pincher amid new allegations|website=the Guardian|date=2022-07-03|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20220703092938/https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/03/boris-johnson-accused-of-ignoring-warnings-about-chris-pincher-amid-new-allegations|deadlink=no}}</ref>. == События == 5 июля 2022 года министр здравоохранения [[Джавид, Саджид|Саджид Джавид]] и канцлер казначейства [[Сунак, Риши|Риши Сунак]] подали в отставку после заявление премьер-министром Борисом Джонсоном о том, что было ошибкой назначить Криса Пинчера на должность после обвинений в сексуальных домогательствах. Отставки Джавида и Сунака привели к тому, что прочие министры и личные секретари парламента также ушли в отставку. Большинство из них ссылались на отсутствие честности и порядочности со стороны Джонсона. В последующие 24 часа 36 человек подали в отставку со своих постов в правительстве. По оценкам [[Институт государственного управления|Института государственного управления]], эта серия отставок стала крупнейшей по меньшей мере с 1900 года<ref>{{Cite news|accessdate=2022-07-08|first=Camilla|last=Turner|date=2022-07-06|id=0307-1235|website=The Telegraph|title=Boris Johnson suffers most ministerial resignations in modern history|url=https://www.telegraph.co.uk/politics/2022/07/06/boris-johnson-suffers-ministerial-resignations-24-hours-since/|archivedate=2022-07-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707020152/https://www.telegraph.co.uk/politics/2022/07/06/boris-johnson-suffers-ministerial-resignations-24-hours-since/}}</ref>. 6 июля Джонсон, несмотря на давление как со стороны оппозиции, так и со стороны правительства, отрицал возможный уход в отставку. Новый канцлер казначейства [[Захави, Надхим|Надим Захави]] и министр внутренних дел [[Пател, Прити|Прити Патель]], собрались в [[Даунинг-стрит, 10]], чтобы призвать Джонсона уйти в отставку. После этого другие члены кабинета Джонсона, такие как [[Доррис, Надин|Надин Доррис]], также собрались в доме номер 10, как сообщается, чтобы поддержать Джонсона<ref>{{Cite news|accessdate=2022-07-08|date=2022-07-06|website=BBC News|title=Boris Johnson digs in amid growing cabinet mutiny|url=https://www.bbc.com/news/uk-politics-62065534|archivedate=2022-07-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220706120301/https://www.bbc.com/news/uk-politics-62065534}}</ref>. Вечером 6 июля, несмотря на то, что другие высокопоставленные министры, в том числе министр внутренних дел Прити Патель, министр жилищно-коммунального хозяйства, общин и местного самоуправления Майкл Гоув и министр транспорта [[Шэппс, Грант|Грант Шэппс]], как сообщается, призывали премьер-министра уйти в отставку, Даунинг-стрит, 10 опубликовал заявление, в котором подтверждалось, что Джонсон не уйдет в отставку добровольно<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://news.sky.com/story/boris-johnson-resigns-live-updates-12593360|title=Politics live: Johnson appoints more ministers and indicates his future after Downing Street; first leadership contender declares|website=Sky News|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220708002218/https://news.sky.com/story/boris-johnson-resigns-live-updates-12593360|deadlink=no}}</ref>. В тот же день Джонсон уволил Майкла Гоува<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/06/michael-gove-sacked-for-disloyalty-allies-reveal-how-it-happened|title=Michael Gove sacked ‘for disloyalty’: allies reveal how it happened|website=the Guardian|date=2022-07-06|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20220706210916/https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/06/michael-gove-sacked-for-disloyalty-allies-reveal-how-it-happened|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite news|accessdate=2022-07-08|first=|last=|id=0140-0460|title=Boris Johnson fights on after day of chaos|url=https://www.thetimes.co.uk/article/boris-johnson-resign-rishi-sunak-sajid-javid-uk-politics-pmqs-live-20pjmhbwj|website=The Times|archivedate=2022-07-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220706110646/https://www.thetimes.co.uk/article/boris-johnson-resign-rishi-sunak-sajid-javid-uk-politics-pmqs-live-20pjmhbwj}}</ref>. Позже тем же вечером Саймон Харт, министр по делам Уэльса, подал в отставку из кабинета министров, заявив, что у него «‎не осталось другого выбора»<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://nation.cymru/news/welsh-secretary-simon-hart-resigns-from-uk-government-no-other-option-left/|title=Welsh Secretary Simon Hart resigns from UK Government - 'no other option left'|website=Nation.Cymru|date=2022-07-06|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707020151/https://nation.cymru/news/welsh-secretary-simon-hart-resigns-from-uk-government-no-other-option-left/|deadlink=no}}</ref>. Генеральный атторней [[Браверман, Суэлла|Суэлла Браверман]] присоединилась к призывам Джонсона уйти в отставку, но отказалась уйти со своего поста в правительстве, сославшись на чувство долга и потребность правительства в юристе. Она также заявила, что будет баллотироваться в любом предстоящем конкурсе на лидерство в Консервативной партии<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.itv.com/news/2022-07-06/attorney-general-suella-braverman-calls-for-boris-johnson-to-step-down|title=Attorney General Suella Braverman calls for Boris Johnson to 'step down'|website=ITV News|date=2022-07-06|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707020157/https://www.itv.com/news/2022-07-06/attorney-general-suella-braverman-calls-for-boris-johnson-to-step-down|deadlink=no}}</ref>. {{Не переведено 5|Фэй Джонс|Фэй Джонс|en|Fay Jones (politician)}}, член парламента от Брекона и Рэдноршира, объявила, что, если Джонсон не уйдет в отставку к 7 июля, она уйдет с поста<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.fayjones.org.uk/news/my-letter-leader-house-mark-spencer|title=My letter to the Leader of the House, Mark Spencer|website=Fay Jones|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707190257/https://www.fayjones.org.uk/news/my-letter-leader-house-mark-spencer|deadlink=no}}</ref>. Утром 7 июля{{Efn|В некоторых источниках ошибочно указывался вечер 6 июля<ref>{{cite news |title=UK N.Ireland minister Brandon Lewis has not resigned -media |url=https://www.reuters.com/world/uk/uk-nireland-minister-brandon-lewis-resigns-bbc-2022-07-06/ |access-date=2022-07-08 |work=Reuters |date=2022-07-07 |language=en |accessdate=2022-07-08 |archivedate=2022-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707020151/https://www.reuters.com/world/uk/uk-nireland-minister-brandon-lewis-resigns-bbc-2022-07-06/ }}</ref>.}} министр по делам Северной Ирландии [[Льюис, Брэндон|Брэндон Льюис]] подал в отставку<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://news.sky.com/story/brandon-lewis-resigns-as-northern-ireland-secretary-12647183|title=Brandon Lewis quits as Northern Ireland secretary as more ministers call for Boris Johnson to go|website=Sky News|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707190257/https://news.sky.com/story/brandon-lewis-resigns-as-northern-ireland-secretary-12647183|deadlink=no}}</ref>. [[Доунлан, Мишель|Мишель Доунлан]] также подала в отставку через два дня после того, как была назначена на должность министра образования<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.birminghammail.co.uk/news/midlands-news/michelle-donelan-quits-education-secretary-24421991|title=Michelle Donelan quits as Education Secretary - 24 hours after appointment|author=James Rodger|website=BirminghamLive|date=2022-07-07|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707190257/https://www.birminghammail.co.uk/news/midlands-news/michelle-donelan-quits-education-secretary-24421991|deadlink=no}}</ref>. Более 60 депутатов ушли в отставку<ref>{{Cite news|accessdate=2022-07-08|date=2022-07-08|website=BBC News|title=Boris Johnson resigns: First leadership bids to become next prime minister|url=https://www.bbc.com/news/uk-62088847|archivedate=2022-07-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220708022420/https://www.bbc.com/news/uk-62088847}}</ref>. Отставки привели к тому, что многие правительственные ведомства потеряли почти всех своих ответственных министров. В Министерстве образования, например, остался только один заместитель парламентского секретаря, а все министры ушли в отставку<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.tes.com/magazine/news/general/michelle-donelan-resigns-education-secretary-boris-johnson|title=Michelle Donelan resigns as education secretary|website=Tes Magazine|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220708045133/https://www.tes.com/magazine/news/general/michelle-donelan-resigns-education-secretary-boris-johnson|deadlink=no}}</ref>. Среди депутатов-консерваторов, которые публично выразили поддержку Джонсону, министр культуры Надин Доррис<ref>{{Cite tweet|user=NadineDorries|number=1544384582467964928|title=I'm not sure anyone actually doubted this, however, I am 💯 behind @BorisJohnson the PM who consistently gets all the big decisions right.|author-link=Доррис, Надин|date=2022-07-06}}</ref>, младший министр возможностей Brexit [[Рис-Могг, Джейкоб|Джейкоб Рис-Могг]]<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.irishtimes.com/world/uk/2022/07/05/jacob-rees-mogg-backs-johnson-following-resignations/|title=Jacob Rees-Mogg backs Johnson following resignations|website=The Irish Times|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707020154/https://www.irishtimes.com/world/uk/2022/07/05/jacob-rees-mogg-backs-johnson-following-resignations/|deadlink=no}}</ref>, министр по делам Шотландии [[Джек, Алистер|Алистер Джек]]<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.scotsman.com/news/politics/alister-jack-launches-defence-of-boris-johnson-as-he-claims-prime-minister-was-mugged-by-cake-3758890|title=Alister Jack launches defence of Boris Johnson as he claims Prime Minister was ‘mugged by cake’|website=www.scotsman.com|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707190258/https://www.scotsman.com/news/politics/alister-jack-launches-defence-of-boris-johnson-as-he-claims-prime-minister-was-mugged-by-cake-3758890|deadlink=no}}</ref>, государственный министр по делам Северной Ирландии {{Не переведено 5|Конор Бернс|Конор Бернс|en|Conor Burns}}<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.bournemouthecho.co.uk/news/20258381.bournemouth-mp-conor-burns-gives-boris-johnson-full-support/|title=Boris Johnson has "ongoing and full support" of Bournemouth MP Conor Burns|website=Bournemouth Echo|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707190259/https://www.bournemouthecho.co.uk/news/20258381.bournemouth-mp-conor-burns-gives-boris-johnson-full-support/|deadlink=no}}</ref>, Личный секретарь Джонсона {{Не переведено 5|Лия Ники|Лия Ники|en|Lia Nici}}<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.gi-media.co.uk/2022/07/06/grimsby-mp-lia-nici-says-no-other-leader-will-have-grimsby-in-their-interest-as-she-backs-pm11/|title=Grimsby MP Lia Nici says 'I will continue to support him' as she backs PM|author=Jack Gray|website=Gi Media|date=2022-07-06|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707020156/https://www.gi-media.co.uk/2022/07/06/grimsby-mp-lia-nici-says-no-other-leader-will-have-grimsby-in-their-interest-as-she-backs-pm11/|deadlink=no}}</ref>, и член парламента от [[Уэллингборо]] {{Не переведено 5|Питер Боун|Питер Боун|en|Peter Bone}}<ref>{{Cite tweet|user=PiersUncensored|number=1544402675067912194|title="It's about policy, not individual... my constituents wouldn't have the foggiest who Chris Pincher was." Conservative MP Peter Bone is standing by Boris Johnson as his Cabinet falls apart.|date=2022-07-05}}</ref>. Лидер оппозиции Кейр Стармер раскритиковал Джонсона и консерваторов, оставшихся в кабинете, заявив, что сохранение лояльности премьер-министру означает, что у них нет «ни капли честности»<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/06/keir-starmer-pmqs-mock-boris-johnson-tories|title=‘Charge of the lightweight brigade’: Starmer uses PMQs to mock Tories|website=the Guardian|date=2022-07-06|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20220706143620/https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/06/keir-starmer-pmqs-mock-boris-johnson-tories|deadlink=no}}</ref>. == Уход Бориса Джонсона в отставку == Джонсон утром 7 июля позвонил [[Елизавета II|королеве]], чтобы сообщить ей о своем намерении уйти в отставку<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.independent.co.uk/news/uk/boris-johnson-prime-windsor-castle-theresa-may-parliament-b2118277.html|title=Boris Johnson phoned the Queen before resigning|website=The Independent|date=2022-07-07|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220708001509/https://www.independent.co.uk/news/uk/boris-johnson-prime-windsor-castle-theresa-may-parliament-b2118277.html|deadlink=no}}</ref>. В 12:30 7 июля он объявил на Даунинг-стрит о своей отставке с поста лидера партии и премьер-министра, отметив, что временно останется премьер-министром до тех пор, пока не будет избран новый лидер партии<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.itv.com/news/2022-07-07/boris-johnson-set-to-resign-say-reports|title='Sad to be giving up': PM resigning but will stay until new leader found|website=ITV News|date=2022-07-07|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707190309/https://www.itv.com/news/2022-07-07/boris-johnson-set-to-resign-say-reports|deadlink=no}}</ref>. Президент [[Украина|Украины]] [[Зеленский, Владимир Александрович|Владимир Зеленский]] выразил сочувствие, а также поблагодарил Джонсона за поддержку Украины во время [[Вторжение России на Украину (2022)|вторжения России]]<ref name="автоссылка1">{{Cite news|accessdate=2022-07-08|date=2022-07-07|website=BBC News|title=Boris Johnson: World reacts as UK PM resigns|url=https://www.bbc.com/news/world-62077691|archivedate=2022-07-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707180414/https://www.bbc.com/news/world-62077691}}</ref>. Пресс-секретарь президента [[Россия|России]] [[Песков, Дмитрий Сергеевич|Дмитрий Песков]] отреагировал на ситуацию, заявив: «Он [Борис Джонсон] нас не любит. Мы его тоже»<ref name="автоссылка2">{{Cite web|lang=en|url=https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/07/glee-in-russia-and-sadness-in-ukraine-as-boris-johnson-quits|title=Glee in Russia and sadness in Ukraine as Boris Johnson quits|website=the Guardian|date=2022-07-07|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707143456/https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/07/glee-in-russia-and-sadness-in-ukraine-as-boris-johnson-quits|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.interfax-russia.ru/rossiya-i-mir/v-kremle-obratili-vnimanie-na-pravitelstvennyy-krizis-v-velikobritanii|title=В Кремле обратили внимание на правительственный кризис в Великобритании - Россия {{!}}{{!}} Интерфакс Россия|website=www.interfax-russia.ru|date=2022-07-07|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220708074157/https://www.interfax-russia.ru/rossiya-i-mir/v-kremle-obratili-vnimanie-na-pravitelstvennyy-krizis-v-velikobritanii|deadlink=no}}</ref>. Официальный представитель МИД России [[Захарова, Мария Владимировна|Мария Захарова]] заявила, что Джонсон был «поражён бумерангом, запущенным им самим»<ref name="автоссылка1" /><ref name="автоссылка2" />. Президент [[Соединённые Штаты Америки|США]] [[Байден, Джо|Джо Байден]] заявил, что США и Великобритания останутся «самыми близкими друзьями и союзниками» и что отношения между странами остаются прочными. Байден также выразил надежду, что преемник Джонсона останется преданным делу поддержки Украины. Однако официальные лица Белого дома отказались комментировать уход Джонсона, заявив, что они «не собираются комментировать демократический процесс другого правительства»<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/biden-statement-boris-johnson-resignation-b2118255.html|title=Biden says ‘close cooperation’ with UK will continue after Johnson announces exit|website=The Independent|date=2022-07-07|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707190942/https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/biden-statement-boris-johnson-resignation-b2118255.html|deadlink=no}}</ref>. == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} odfdqz1m13k7w182v3j1b10bto3bidf 8485925 8485913 2022-08-09T11:53:04Z ArmSirius 64149 wikitext text/x-wiki 2022 թվականի հուլիսի սկզբին վարչապետ և Պահպանողական կուսակցության առաջնորդ Բորիս Ջոնսոնի երկրորդ աշխատասենյակում ավելի քան վաթսուն պատգամավորներ հրաժարական են տվել իրենց պաշտոններից: Հուլիսի 7-ին իր հրաժարականի մասին հայտարարել է նաև Ջոնսոնը<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2022/07/07/europe/boris-johnson-resignation-intl/index.html|title=UK Prime Minister Boris Johnson resigns after mutiny in his party|author=|website=CNN|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707173327/https://www.cnn.com/2022/07/07/europe/boris-johnson-resignation-intl/index.html|deadlink=no}}</ref>: Հուլիսի 5-ին Քրիս Պինչերի հետ կապված սկանդալի ֆոնին, Գանձապետարանի կանցլեր Ռիշի Սունակը և առողջապահության նախարար Սաջիդ Ջավիդը հրաժարական են տվել<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-resigns-chancellor-boris-johnson-b2116399.html|title=Rishi Sunak resigns as chancellor in devastating blow to Boris Johnson|website=The Independent|date=2022-07-05|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20220705174013/https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-resigns-chancellor-boris-johnson-b2116399.html|deadlink=no}}</ref>: Մեծ թվով այլ կառավարության անդամներ նույնպես սկսել են հրաժարական տալ<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.thenorthernecho.co.uk/news/20259951.listed-tory-mps-resigned-far/|title=LISTED: All the Tory MPs who have resigned since Sajid Javid and Rishi Sunak quit|website=The Northern Echo|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707020148/https://www.thenorthernecho.co.uk/news/20259951.listed-tory-mps-resigned-far/|deadlink=no}}</ref>: Հուլիսի 7-ին խորհրդարանի վաթսուն անդամներ հրաժարական են տվել կառավարական և կուսակցական պաշտոններից: Մեծ Բրիտանիայի բնակարանային կոմունալ տնտեսության, համայնքների և տեղական ինքնակառավարման նախարար Մայքլ Գոուվը հուլիսի 6-ին ազատվել է պաշտոնից<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://inews.co.uk/news/politics/michael-gove-sacked-cabinet-boris-johnson-prime-minister-to-resign-1728008|title=Michael Gove sacked by PM, Welsh Secretary Simon Hart quits Cabinet as fallout continues|author=Poppy Wood|website=inews.co.uk|date=2022-07-06|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707020147/https://inews.co.uk/news/politics/michael-gove-sacked-cabinet-boris-johnson-prime-minister-to-resign-1728008|deadlink=no}}</ref>: Հուլիսի 7-ին Ջոնսոնը հայտարարել էր Պահպանողական կուսակցության առաջնորդի պաշտոնից հեռանալու մտադրության մասին՝ նշելով, որ դա կանի նոր առաջնորդի հայտարարությունից հետո<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/07/07/uk-boris-johnson-resignation/|title=Boris Johnson blames ‘the herd,’ resigns to make way for new U.K. leader|website=The Washington Post|date=2022-07-07|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707194307/https://www.washingtonpost.com/world/2022/07/07/uk-boris-johnson-resignation/|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite news|accessdate=2022-07-08|date=2022-07-07|website=BBC News|title=Boris Johnson facing calls to quit as PM as soon as possible|url=https://www.bbc.com/news/uk-politics-62064789|archivedate=2022-07-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707082742/https://www.bbc.com/news/uk-politics-62064789}}</ref>: Մինչ այդ նա հերքել էր հնարավոր հեռացումը պաշտոնից<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://regnum.ru/news/3628145.html|title=Джонсон не покинет свой пост из-за неудачи консерваторов на выборах|website=ИА REGNUM|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220708074156/https://regnum.ru/news/3628145.html|deadlink=no}}</ref>: == Предыстория == Консервативная партия потерпела поражение на дополнительных выборах 23 июня 2022 года в избирательных округах {{Не переведено 5|Уэйкфилд (избирательный округ)|Уэйкфилд|en|Wakefield (UK Parliament constituency)}} и {{Не переведено 5|Тивертон и Хонитон|Тивертон и Хонитон|en|Tiverton and Honiton (UK Parliament constituency)}}, уступив [[Лейбористская партия (Великобритания)|Лейбористской партии]] и партии [[Либерально-демократическая партия (Великобритания)|Либеральных демократов]] соответственно. Это привело к отставке [[Доуден, Оливер|Оливера Доудена]] с поста председателя Консервативной партии<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://news.sky.com/story/we-cannot-carry-on-with-business-as-usual-oliver-dowden-quits-as-tory-chair-after-by-election-mauling-12639482|title=Oliver Dowden quits as Tory chair after by-election mauling - 'We cannot carry on with business as usual'|website=Sky News|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707135129/https://news.sky.com/story/we-cannot-carry-on-with-business-as-usual-oliver-dowden-quits-as-tory-chair-after-by-election-mauling-12639482|deadlink=no}}</ref>. В конце июня 2022 года разразился сексуальный скандал с Крисом Пинчером. Его обвинили в [[домогательства]]х к двум мужчинам<ref>{{Cite news|accessdate=2022-07-08|date=2022-07-01|website=BBC News|title=Chris Pincher suspended as Tory MP after groping allegation|url=https://www.bbc.com/news/uk-politics-62014765|archivedate=2022-07-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220701160833/https://www.bbc.com/news/uk-politics-62014765}}</ref>. Несколько дней спустя против него появился ряд новых обвинений<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/03/boris-johnson-accused-of-ignoring-warnings-about-chris-pincher-amid-new-allegations|title=Boris Johnson accused of ignoring warnings about Chris Pincher amid new allegations|website=the Guardian|date=2022-07-03|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20220703092938/https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/03/boris-johnson-accused-of-ignoring-warnings-about-chris-pincher-amid-new-allegations|deadlink=no}}</ref>. == События == 5 июля 2022 года министр здравоохранения [[Джавид, Саджид|Саджид Джавид]] и канцлер казначейства [[Сунак, Риши|Риши Сунак]] подали в отставку после заявление премьер-министром Борисом Джонсоном о том, что было ошибкой назначить Криса Пинчера на должность после обвинений в сексуальных домогательствах. Отставки Джавида и Сунака привели к тому, что прочие министры и личные секретари парламента также ушли в отставку. Большинство из них ссылались на отсутствие честности и порядочности со стороны Джонсона. В последующие 24 часа 36 человек подали в отставку со своих постов в правительстве. По оценкам [[Институт государственного управления|Института государственного управления]], эта серия отставок стала крупнейшей по меньшей мере с 1900 года<ref>{{Cite news|accessdate=2022-07-08|first=Camilla|last=Turner|date=2022-07-06|id=0307-1235|website=The Telegraph|title=Boris Johnson suffers most ministerial resignations in modern history|url=https://www.telegraph.co.uk/politics/2022/07/06/boris-johnson-suffers-ministerial-resignations-24-hours-since/|archivedate=2022-07-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707020152/https://www.telegraph.co.uk/politics/2022/07/06/boris-johnson-suffers-ministerial-resignations-24-hours-since/}}</ref>. 6 июля Джонсон, несмотря на давление как со стороны оппозиции, так и со стороны правительства, отрицал возможный уход в отставку. Новый канцлер казначейства [[Захави, Надхим|Надим Захави]] и министр внутренних дел [[Пател, Прити|Прити Патель]], собрались в [[Даунинг-стрит, 10]], чтобы призвать Джонсона уйти в отставку. После этого другие члены кабинета Джонсона, такие как [[Доррис, Надин|Надин Доррис]], также собрались в доме номер 10, как сообщается, чтобы поддержать Джонсона<ref>{{Cite news|accessdate=2022-07-08|date=2022-07-06|website=BBC News|title=Boris Johnson digs in amid growing cabinet mutiny|url=https://www.bbc.com/news/uk-politics-62065534|archivedate=2022-07-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220706120301/https://www.bbc.com/news/uk-politics-62065534}}</ref>. Вечером 6 июля, несмотря на то, что другие высокопоставленные министры, в том числе министр внутренних дел Прити Патель, министр жилищно-коммунального хозяйства, общин и местного самоуправления Майкл Гоув и министр транспорта [[Шэппс, Грант|Грант Шэппс]], как сообщается, призывали премьер-министра уйти в отставку, Даунинг-стрит, 10 опубликовал заявление, в котором подтверждалось, что Джонсон не уйдет в отставку добровольно<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://news.sky.com/story/boris-johnson-resigns-live-updates-12593360|title=Politics live: Johnson appoints more ministers and indicates his future after Downing Street; first leadership contender declares|website=Sky News|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220708002218/https://news.sky.com/story/boris-johnson-resigns-live-updates-12593360|deadlink=no}}</ref>. В тот же день Джонсон уволил Майкла Гоува<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/06/michael-gove-sacked-for-disloyalty-allies-reveal-how-it-happened|title=Michael Gove sacked ‘for disloyalty’: allies reveal how it happened|website=the Guardian|date=2022-07-06|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20220706210916/https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/06/michael-gove-sacked-for-disloyalty-allies-reveal-how-it-happened|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite news|accessdate=2022-07-08|first=|last=|id=0140-0460|title=Boris Johnson fights on after day of chaos|url=https://www.thetimes.co.uk/article/boris-johnson-resign-rishi-sunak-sajid-javid-uk-politics-pmqs-live-20pjmhbwj|website=The Times|archivedate=2022-07-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220706110646/https://www.thetimes.co.uk/article/boris-johnson-resign-rishi-sunak-sajid-javid-uk-politics-pmqs-live-20pjmhbwj}}</ref>. Позже тем же вечером Саймон Харт, министр по делам Уэльса, подал в отставку из кабинета министров, заявив, что у него «‎не осталось другого выбора»<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://nation.cymru/news/welsh-secretary-simon-hart-resigns-from-uk-government-no-other-option-left/|title=Welsh Secretary Simon Hart resigns from UK Government - 'no other option left'|website=Nation.Cymru|date=2022-07-06|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707020151/https://nation.cymru/news/welsh-secretary-simon-hart-resigns-from-uk-government-no-other-option-left/|deadlink=no}}</ref>. Генеральный атторней [[Браверман, Суэлла|Суэлла Браверман]] присоединилась к призывам Джонсона уйти в отставку, но отказалась уйти со своего поста в правительстве, сославшись на чувство долга и потребность правительства в юристе. Она также заявила, что будет баллотироваться в любом предстоящем конкурсе на лидерство в Консервативной партии<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.itv.com/news/2022-07-06/attorney-general-suella-braverman-calls-for-boris-johnson-to-step-down|title=Attorney General Suella Braverman calls for Boris Johnson to 'step down'|website=ITV News|date=2022-07-06|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707020157/https://www.itv.com/news/2022-07-06/attorney-general-suella-braverman-calls-for-boris-johnson-to-step-down|deadlink=no}}</ref>. {{Не переведено 5|Фэй Джонс|Фэй Джонс|en|Fay Jones (politician)}}, член парламента от Брекона и Рэдноршира, объявила, что, если Джонсон не уйдет в отставку к 7 июля, она уйдет с поста<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.fayjones.org.uk/news/my-letter-leader-house-mark-spencer|title=My letter to the Leader of the House, Mark Spencer|website=Fay Jones|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707190257/https://www.fayjones.org.uk/news/my-letter-leader-house-mark-spencer|deadlink=no}}</ref>. Утром 7 июля{{Efn|В некоторых источниках ошибочно указывался вечер 6 июля<ref>{{cite news |title=UK N.Ireland minister Brandon Lewis has not resigned -media |url=https://www.reuters.com/world/uk/uk-nireland-minister-brandon-lewis-resigns-bbc-2022-07-06/ |access-date=2022-07-08 |work=Reuters |date=2022-07-07 |language=en |accessdate=2022-07-08 |archivedate=2022-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707020151/https://www.reuters.com/world/uk/uk-nireland-minister-brandon-lewis-resigns-bbc-2022-07-06/ }}</ref>.}} министр по делам Северной Ирландии [[Льюис, Брэндон|Брэндон Льюис]] подал в отставку<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://news.sky.com/story/brandon-lewis-resigns-as-northern-ireland-secretary-12647183|title=Brandon Lewis quits as Northern Ireland secretary as more ministers call for Boris Johnson to go|website=Sky News|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707190257/https://news.sky.com/story/brandon-lewis-resigns-as-northern-ireland-secretary-12647183|deadlink=no}}</ref>. [[Доунлан, Мишель|Мишель Доунлан]] также подала в отставку через два дня после того, как была назначена на должность министра образования<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.birminghammail.co.uk/news/midlands-news/michelle-donelan-quits-education-secretary-24421991|title=Michelle Donelan quits as Education Secretary - 24 hours after appointment|author=James Rodger|website=BirminghamLive|date=2022-07-07|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707190257/https://www.birminghammail.co.uk/news/midlands-news/michelle-donelan-quits-education-secretary-24421991|deadlink=no}}</ref>. Более 60 депутатов ушли в отставку<ref>{{Cite news|accessdate=2022-07-08|date=2022-07-08|website=BBC News|title=Boris Johnson resigns: First leadership bids to become next prime minister|url=https://www.bbc.com/news/uk-62088847|archivedate=2022-07-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220708022420/https://www.bbc.com/news/uk-62088847}}</ref>. Отставки привели к тому, что многие правительственные ведомства потеряли почти всех своих ответственных министров. В Министерстве образования, например, остался только один заместитель парламентского секретаря, а все министры ушли в отставку<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.tes.com/magazine/news/general/michelle-donelan-resigns-education-secretary-boris-johnson|title=Michelle Donelan resigns as education secretary|website=Tes Magazine|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220708045133/https://www.tes.com/magazine/news/general/michelle-donelan-resigns-education-secretary-boris-johnson|deadlink=no}}</ref>. Среди депутатов-консерваторов, которые публично выразили поддержку Джонсону, министр культуры Надин Доррис<ref>{{Cite tweet|user=NadineDorries|number=1544384582467964928|title=I'm not sure anyone actually doubted this, however, I am 💯 behind @BorisJohnson the PM who consistently gets all the big decisions right.|author-link=Доррис, Надин|date=2022-07-06}}</ref>, младший министр возможностей Brexit [[Рис-Могг, Джейкоб|Джейкоб Рис-Могг]]<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.irishtimes.com/world/uk/2022/07/05/jacob-rees-mogg-backs-johnson-following-resignations/|title=Jacob Rees-Mogg backs Johnson following resignations|website=The Irish Times|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707020154/https://www.irishtimes.com/world/uk/2022/07/05/jacob-rees-mogg-backs-johnson-following-resignations/|deadlink=no}}</ref>, министр по делам Шотландии [[Джек, Алистер|Алистер Джек]]<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.scotsman.com/news/politics/alister-jack-launches-defence-of-boris-johnson-as-he-claims-prime-minister-was-mugged-by-cake-3758890|title=Alister Jack launches defence of Boris Johnson as he claims Prime Minister was ‘mugged by cake’|website=www.scotsman.com|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707190258/https://www.scotsman.com/news/politics/alister-jack-launches-defence-of-boris-johnson-as-he-claims-prime-minister-was-mugged-by-cake-3758890|deadlink=no}}</ref>, государственный министр по делам Северной Ирландии {{Не переведено 5|Конор Бернс|Конор Бернс|en|Conor Burns}}<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.bournemouthecho.co.uk/news/20258381.bournemouth-mp-conor-burns-gives-boris-johnson-full-support/|title=Boris Johnson has "ongoing and full support" of Bournemouth MP Conor Burns|website=Bournemouth Echo|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707190259/https://www.bournemouthecho.co.uk/news/20258381.bournemouth-mp-conor-burns-gives-boris-johnson-full-support/|deadlink=no}}</ref>, Личный секретарь Джонсона {{Не переведено 5|Лия Ники|Лия Ники|en|Lia Nici}}<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.gi-media.co.uk/2022/07/06/grimsby-mp-lia-nici-says-no-other-leader-will-have-grimsby-in-their-interest-as-she-backs-pm11/|title=Grimsby MP Lia Nici says 'I will continue to support him' as she backs PM|author=Jack Gray|website=Gi Media|date=2022-07-06|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707020156/https://www.gi-media.co.uk/2022/07/06/grimsby-mp-lia-nici-says-no-other-leader-will-have-grimsby-in-their-interest-as-she-backs-pm11/|deadlink=no}}</ref>, и член парламента от [[Уэллингборо]] {{Не переведено 5|Питер Боун|Питер Боун|en|Peter Bone}}<ref>{{Cite tweet|user=PiersUncensored|number=1544402675067912194|title="It's about policy, not individual... my constituents wouldn't have the foggiest who Chris Pincher was." Conservative MP Peter Bone is standing by Boris Johnson as his Cabinet falls apart.|date=2022-07-05}}</ref>. Лидер оппозиции Кейр Стармер раскритиковал Джонсона и консерваторов, оставшихся в кабинете, заявив, что сохранение лояльности премьер-министру означает, что у них нет «ни капли честности»<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/06/keir-starmer-pmqs-mock-boris-johnson-tories|title=‘Charge of the lightweight brigade’: Starmer uses PMQs to mock Tories|website=the Guardian|date=2022-07-06|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20220706143620/https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/06/keir-starmer-pmqs-mock-boris-johnson-tories|deadlink=no}}</ref>. == Уход Бориса Джонсона в отставку == Джонсон утром 7 июля позвонил [[Елизавета II|королеве]], чтобы сообщить ей о своем намерении уйти в отставку<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.independent.co.uk/news/uk/boris-johnson-prime-windsor-castle-theresa-may-parliament-b2118277.html|title=Boris Johnson phoned the Queen before resigning|website=The Independent|date=2022-07-07|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220708001509/https://www.independent.co.uk/news/uk/boris-johnson-prime-windsor-castle-theresa-may-parliament-b2118277.html|deadlink=no}}</ref>. В 12:30 7 июля он объявил на Даунинг-стрит о своей отставке с поста лидера партии и премьер-министра, отметив, что временно останется премьер-министром до тех пор, пока не будет избран новый лидер партии<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.itv.com/news/2022-07-07/boris-johnson-set-to-resign-say-reports|title='Sad to be giving up': PM resigning but will stay until new leader found|website=ITV News|date=2022-07-07|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707190309/https://www.itv.com/news/2022-07-07/boris-johnson-set-to-resign-say-reports|deadlink=no}}</ref>. Президент [[Украина|Украины]] [[Зеленский, Владимир Александрович|Владимир Зеленский]] выразил сочувствие, а также поблагодарил Джонсона за поддержку Украины во время [[Вторжение России на Украину (2022)|вторжения России]]<ref name="автоссылка1">{{Cite news|accessdate=2022-07-08|date=2022-07-07|website=BBC News|title=Boris Johnson: World reacts as UK PM resigns|url=https://www.bbc.com/news/world-62077691|archivedate=2022-07-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707180414/https://www.bbc.com/news/world-62077691}}</ref>. Пресс-секретарь президента [[Россия|России]] [[Песков, Дмитрий Сергеевич|Дмитрий Песков]] отреагировал на ситуацию, заявив: «Он [Борис Джонсон] нас не любит. Мы его тоже»<ref name="автоссылка2">{{Cite web|lang=en|url=https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/07/glee-in-russia-and-sadness-in-ukraine-as-boris-johnson-quits|title=Glee in Russia and sadness in Ukraine as Boris Johnson quits|website=the Guardian|date=2022-07-07|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707143456/https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/07/glee-in-russia-and-sadness-in-ukraine-as-boris-johnson-quits|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.interfax-russia.ru/rossiya-i-mir/v-kremle-obratili-vnimanie-na-pravitelstvennyy-krizis-v-velikobritanii|title=В Кремле обратили внимание на правительственный кризис в Великобритании - Россия {{!}}{{!}} Интерфакс Россия|website=www.interfax-russia.ru|date=2022-07-07|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220708074157/https://www.interfax-russia.ru/rossiya-i-mir/v-kremle-obratili-vnimanie-na-pravitelstvennyy-krizis-v-velikobritanii|deadlink=no}}</ref>. Официальный представитель МИД России [[Захарова, Мария Владимировна|Мария Захарова]] заявила, что Джонсон был «поражён бумерангом, запущенным им самим»<ref name="автоссылка1" /><ref name="автоссылка2" />. Президент [[Соединённые Штаты Америки|США]] [[Байден, Джо|Джо Байден]] заявил, что США и Великобритания останутся «самыми близкими друзьями и союзниками» и что отношения между странами остаются прочными. Байден также выразил надежду, что преемник Джонсона останется преданным делу поддержки Украины. Однако официальные лица Белого дома отказались комментировать уход Джонсона, заявив, что они «не собираются комментировать демократический процесс другого правительства»<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/biden-statement-boris-johnson-resignation-b2118255.html|title=Biden says ‘close cooperation’ with UK will continue after Johnson announces exit|website=The Independent|date=2022-07-07|access-date=2022-07-08|archive-date=2022-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220707190942/https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/biden-statement-boris-johnson-resignation-b2118255.html|deadlink=no}}</ref>. == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} 0sizv9l8qqpdyg0l6379pqxm58b3xb1 2 863917 8485752 7919106 2022-08-09T08:07:37Z ArmSirius 64149 Ջնջվում է էջի ամբողջ պարունակությունը wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 2 863920 8485751 7971820 2022-08-09T08:07:28Z ArmSirius 64149 Ջնջվում է էջի ամբողջ պարունակությունը wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 10 868964 8485332 8364910 2022-08-08T18:44:01Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_the_First_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki <table class="messagebox standard-talk" style="background-color:#ecd48b; border:none"> <tr><td> </td> <td> <div class="center">Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը ստեղծվել է Հայաստանի հանրապետական պետականության 100 ամյակին նվիրված '''<span style="color:black; font-family:Arial Unicode;">[[Վիքիպեդիա:Հայաստանի առաջին հանրապետություն-100|«Հայաստանի առաջին հանրապետություն-100»]]</span>''' համագործակցության շրջանակներում։</div> {{#if:{{{nocat|}}}||[[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Հայաստանի առաջին հանրապետություն-100 նախագծի հոդվածներ]]}} <noinclude>[[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Կաղապարներ]]</noinclude> s0kkyudnv9uvxbk3bi1lmwo6vo07h6v 10 868965 8485333 8161396 2022-08-08T18:44:12Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_the_First_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki {{userbox-2 | border-c = #ecd48b | border-s = 1 | id1 = | id1-c = #ecd48b | id1-fc = #0272B6 | id1-s = 14 | id2 = [[Պատկեր:Flag of Armenia (1918–1922).svg|60px]] | id2-c = #ecd48b | id2-fc = #0272B6 | id2-s = 14 | info = [[Վիքիպեդիա:Հայաստանի առաջին Հանրապետություն-100/Մասնակիցներ|«Հայաստանի առաջին հանրապետություն-100»]] նախագծի մասնակից | info-c = | info-fc = | info-s = 9 | info-op = text-align:center; | usercategory = | nocat = {{{nocat|}}} }}<includeonly>{{#if: {{{nocat|}}} | | [[Կատեգորիա:Հայաստանի առաջին հանրապետություն-100 նախագծի մասնակիցներ|{{PAGENAME}}]]}}</includeonly> <noinclude> [[Կատեգորիա:Մասնակցի կաղապարներ]] </noinclude> i7rz4x3os994wluv7fm4x85d2aupch5 0 869240 8485355 8190276 2022-08-08T18:55:46Z Nihonjoe 1654 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:New f1.jpg]] → [[File:Collection of Ferrari Formula One racing cars at the Ferrari Museum in Maranello, Italy.jpg]] 2 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Թանգարան |քարտեզ2=-}} '''Ֆերրարիի թանգարան''' (նախկինում հայտնի էր որպես {{lang-it|Galleria Ferrari}}), սպորտային ավտոմեքենաների Ֆերրարի մակնիշի [[Ֆերրարի|Ֆերրարի ընկերության]] թանգարանը։ Թանգարանը բացառապես ավտոմեքենաների համար չէ, այնտեղ ցուցադրվում են նաև իտալական ավտոմրցարշավային արդյունաբերությանը վերաբերվող ռազմավարներ, պարգևներ, լուսանկարներ և այլ պատմական ցուցանմուշներ։ Ցուցադրության են ներկայացված նաև տեխնոլոգիական նորամուծություններ, որոնցից որոշները մրցարշավային մեքենաները դարձրել են ճանապարհային ավտոմեքենաներ։ Թանգարանը գտնվում է Ֆերրարի ավտոգործարանից մոտ 300 մ հեռավորության վրա, [[Իտալիա]]յի [[Մոդենա]] քաղաքի մոտակա [[Մարանելո]] ավանում, որը համարվում է Ֆերրարի մակնիշի հեղինակի և ստեղծողի՝ [[էնցո Ֆերրարի]]ի հայրենի քաղաքը։ Թանգարանը բացվել է [[1990 թվական]]ի փետրվարին<ref name="ddavid.com">{{Cite web|url=http://www.ddavid.com/formula1/gal_fer1.htm|title=Galleria Ferrari|accessdate=2007-08-02|work=ddavid.com|archive-date=2007-08-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20070816204205/http://www.ddavid.com/formula1/gal_fer1.htm|dead-url=yes}}</ref>, իսկ նոր մասնաշենքը կառույցին ավելացվել է 2004 թվականի հոկտեմբերին։ Որպես թանգարան գործարկվում է [[1995 թվական]]ից ի վեր։ Թանգարանի ընդհանուր մակերեսը ներկայումս կազմում է 2.500 քառ. մետր։ Ամեն տարի թանգարան են այցելում շուրջ 180.000 այցելու<ref name="ditec.it">{{Cite web|url=http://www.ditec.it/en/news/68/another-ditec-entrance-for-the/|title=Another Ditec entrance for the magical Ferrari world|date=ապրիլի 2, 2007|accessdate=2007-08-02|work=ditec.it|archive-date=2007-09-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20070929094726/http://www.ditec.it/en/news/68/another-ditec-entrance-for-the/|dead-url=yes}}</ref>։ Ցուցադրվում են հիմնականում Ֆերրարի մակնիշի մրցարշավային և ճանապարհային ավտոմեքենաների համադրություններ։ Թանգարանում ներկայացված են նաև Ֆերրարիի ամբողջ պատմության ընթացքում աչքի ընկած ամենախորհրդանշային ավտոմեքենաները։ == Պատկերասրահ == <gallery> enzos_office.jpg| [[էնցո Ֆերրարի]]ի գրասենյակի ծաղրանկարը galleria_first_floor.jpg|Առաջին հարկի մի քանի մեքենաներ Collection of Ferrari Formula One racing cars at the Ferrari Museum in Maranello, Italy.jpg|[[Միխայել Շումախեր]]ի «era F1» մեքենաները Old_f1.jpg|Լեգենդար F1 մեքենաներ </gallery> == Տես նաև == * [[Էնցո Ֆերրարիի տուն-թանգարան]] * [[Էնցո Ֆերրարի]] * [[Ֆերրարի]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{commonscat|Museo Ferrari}} * [http://museo.ferrari.com/ Ֆերրարիի թանգարանի պաշտոնական կայքէջ] * [http://www.seeitalia.com/articles/galleria_ferrari.htm seeitalia.com – Գալերիա Ֆերրարի] {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ավտոմեքենաների թանգարաններ]] [[Կատեգորիա:Իտալիայի թանգարաններ]] [[Կատեգորիա:1990 հիմնադրված թանգարաններ]] gkhgxxzcs150uedyfcsrp3gp3pmpgoq 0 869398 8485295 8443391 2022-08-08T18:15:41Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Armed_Forces_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ|հայերեն անուն=Սուրեն Պապիկյան|կառավարման սկիզբ_4=2021 թվականի նոյեմբերի 15-ից|դրոշ_4=|դրոշ2_3=Coat of arms of Armenia.svg|դրոշ_3=Coat of arms of Armenia.svg|դրոշ2_2=Coat of arms of Armenia.svg|դրոշ_2=Coat of arms of Armenia.svg|դրոշ2=Coat of arms of Armenia.svg|դրոշ=Coat of arms of Armenia.svg|կառավարման սկիզբ_3=2021 օգոստոս 2-նոյեմբերի 15|տիտղոս=[[ՀՀ Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարություն|ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման]] նախարար|կառավարման ավարտ_2=2021|կառավարման սկիզբ_2=2019|կառավարման ավարտ=2019|կառավարման սկիզբ=2018|տիտղոս_4=[[ՀՀ պաշտպանության նախարար]]|տիտղոս_3=[[Հայաստանի փոխվարչապետ|ՀՀ փոխվարչապետ]]|տիտղոս_2=[[ՀՀ Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարություն|ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների]] նախարար|դրոշ2_4=Coat of arms of Armenia.svg|նախորդող=[[Դավիթ Լոքյան]]|հաջորդող=պաշտոնը վերացվել է|նախորդող_2=պաշտոնը հիմնադրվել է|հաջորդող_2=[[Գնել Սանոսյան]]|նախորդող_4=[[Արշակ Կարապետյան]]|նախորդող_3=[[Տիգրան Ավինյան]]|հաջորդող_3=[[Համբարձում Մաթևոսյան]]|տիտղոս_5=[[Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցություն|Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցության վարչության նախագահ]]|դրոշ_5=Logo of the Civil Contract (Armenia).svg|դրոշ2_5=Logo of the Civil Contract (Armenia).svg|նախորդող_5=[[Սասուն Միքայելյան]]|կառավարման սկիզբ_5=2019 թվականի հունիսի 16-ից}} '''Սուրեն Ռաֆիկի Պապիկյան''' ({{ԱԾ}}), [[Հայաստան|հայ]] պետական, քաղաքական և [[Կուսակցություն|կուսակցական]] գործիչ, պատմաբան, [[Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցություն|Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցության]] անդամ, «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության վարչության նախագահ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/978613.html|title=Սուրեն Պապիկյանն ընտրվեց «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության վարչության նախագահ|website=armenpress.am|accessdate=2019-06-16}}</ref>, [[ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարություն|Հայաստանի Հանրապետության տարածքային կառավարման և զարգացման նախկին նախարար]]<ref>{{Cite web|url=https://president.am/hy/decrees/item/4541/ ՍՈՒՐԵՆ ՊԱՊԻԿՅԱՆԻՆ ՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ԵՎ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ ՆՇԱՆԱԿԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ ՀՀ նախագահի հրամանագիր}}</ref> (2018-2019), [[ՀՀ Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարություն|Հայաստանի Հանրապետության տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների]] նախկին նախարար, ՀՀ նախկին փոխվարչապետ (02.08.2021)<ref>{{Cite web|url=https://president.am/hy/decrees/item/5349/|title=ՍՈՒՐԵՆ ՊԱՊԻԿՅԱՆԻՆ ՓՈԽՎԱՐՉԱՊԵՏ ՆՇԱՆԱԿԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ}}</ref>: ՀՀ պաշտպանության նախարար (15.11.2021)<ref>{{Cite web|url=https://factor.am/441556.html/}}</ref>։ == Կենսագրություն == Սուրեն Պապիկյանը ծնվել է [[1986 թվական]]ի [[ապրիլի 26]]-ին, [[Լոռի (մարզ)|Լոռու]] մարզի [[Ստեփանավան]] քաղաքում։ 2003 թվականին ավարտել է Ստեփանավանի թիվ 1 վարժարանը և ընդունվել [[ԵՊՀ]] պատմության ֆակուլտետ։ Ուսումնառության ընթացքում զորակոչվել է [[Հայաստանի զինված ուժեր]]։ 2010-2012 թվականներին սովորել է ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի մագիստրատուրայում։ Մագիստրատուրան ավարտել է գերազանց առաջադիմությամբ<ref>{{Cite web|url=http://www.gov.am/am/gov-members/789/ ՀՀ Կառավարություն. Սուրեն Պապիկյան}}</ref>։ 2009-2012 թվականներին գլխավորել է [[ԵՊՀ]] պատմության ֆակուլտետի Ուսանողական գիտական ընկերությունը։ Գերազանց առաջադիմության համար արժանացել է ֆակուլտետի «[[Թաթուլ Կրպեյան]]» անվանական կրթաթոշակի։ Ուսմանը զուգահեռ՝ 2010-2016 թվականներին, որպես պատմության ուսուցիչ՝ աշխատել է [[Երևան]]ի թիվ 54 ավագ դպրոցում, 2011 թվականից՝ «Քվանտ» վարժարանում։ 2012-2016 թվականներին սովորել է [[Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարան]]ի ասպիրանտուրայում։ == Քաղաքական գործունեություն == [[2016 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 30]]-ին ընտրվել է [[«Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցություն|«Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության]] վարչության անդամ<ref>{{Cite web|url=https://civilcontract.am/News/FullNews/?newsID=43073 Ընտրության պաշտոնական տվյալները}}</ref>։ [[2016 թվական]]ի [[նոյեմբերի 4]]-ին ընտրվել է «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության վարչության փոխնախագահ<ref>{{Cite web|url=https://civilcontract.am/News/FullNews/?newsID=43074 Սուրեն Պապիկյանը՝ Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցության վարչության փոխնախագահ}}</ref>[[«Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցություն|«Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության]] հիմնադիր անդամ է։ [[2017 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 30]]-ին ընտրվել է [[Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցություն|կուսակցության]] վարչության անդամ։ [[2017 թվական]]ի [[ապրիլի 2]]-ի խորհրդարանական ընտրություններում [[«ԵԼՔ» դաշինք]]ի կողմից ռեյտինգային ընտրակարգով առաջադրվել է պատգամավորի թեկնածու՝ [[Լոռու մարզ]]ն ընդգրկող թիվ 9 ընտրատարածքում<ref>[https://civilcontract.am/about-us/sowren-papikyan Սուրեն Պապիկյան]</ref>։ [[2018]] թվականին «Իմ քայլը» քաղաքացիական նախաձեռնության անդամ է, մասնակցել է [[Բողոքի ցույցեր ընդդեմ Սերժ Սարգսյանի|Թավշյա հեղափոխության]]ը, որի ընթացում [[ապրիլի 10]]-ին բերման է ենթարկվել<ref>{{Cite web|url=http://hetq.am/arm/news/87262/ Սուրեն Պապիկյան. «Իմ քայլը» նախաձեռնության ևս երկու անդամի բերման են ենթարկել ու վարչական իրավախախտման արձանագրություն կազմել}}</ref>։ [[2018 թվական]]ի [[մայիսի 11]]-ին [[ՀՀ վարչապետ]] [[Նիկոլ Փաշինյան]]ի առաջարկով [[ՀՀ նախագահ]] [[Արմեն Սարգսյան]]ը Սուրեն Պապիկյանին նշանակել է [[ՀՀ Տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարություն|ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարար]]։ [[2018 թվական]]ի [[դեկտեմբերի 9]]-ին կայանալիք արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների քարոզարշավի ժամանակ ղեկավարել է [[«Իմ քայլը» դաշինք]]ի նախընտրական շտաբը<ref>[https://armtimes.com/hy/article/148081 «Իմ քայլը» դաշինքի նախընտրական շտաբը ղեկավարելու է Սուրեն Պապիկյանը]</ref><ref>[https://news.am/arm/news/480091.html Սուրեն Պապիկյանը՝ «Իմ քայլը» դաշինքի շտաբի պետ]</ref><ref>{{Cite web |url=http://yerkirmedia.am/1political/suren-papikyan-elq-dashinq-shtab/ |title=Սուրեն Պապիկյանը կգլխավորի «Իմ քայլը» դաշինքի նախընտրական շտաբը |accessdate=2019-01-14 |archive-date=2019-01-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190110042750/http://yerkirmedia.am/1political/suren-papikyan-elq-dashinq-shtab/ |dead-url=yes }}</ref>։ [[2018 թվական]]ի [[դեկտեմբերի 9]]-ին կայացած արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններում [[Լոռու մարզ]]ն ընդգրկող թիվ 9 ընտրատարածքում լինելով [[«Իմ քայլը» դաշինք]]ի համամասնական բաց ցուցակի թեկնածուներից մեկը՝ ստացել է 14 885 ձայն<ref>[https://www.lragir.am/2018/12/10/402495/ «Իմ քայլը» դաշինքի 10 ամենից շատ ձայն հավաքած թեկնածուները]</ref><ref>[https://armlur.am/863744/ Ով որքան ձայն է ստացել Լոռու մարզում]</ref>։ [[2019 թվական]]ի [[հունվարի 4]]-ին հրաժարվել է պատգամավորական մանդատից<ref>[https://www.a1plus.am/1655947.html «Իմ քայլը» դաշինքից 18 թեկնածու հրաժարվել է պատգամավորական մանդատից]</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.tert.am/am/news/2019/01/04/elections/2887530 |title=ԱԺ առաջին նիստը տեղի կունենա հունվարի 14-ին, իսկ մանդատից հրաժարվել է 20 ընտրված թեկնածու, 18-ը՝ «Իմ քայլը» դաշինքից |accessdate=2019-01-05 |archive-date=2021-04-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210418061758/https://www.tert.am/am/news/2019/01/04/elections/2887530 |dead-url=yes }}</ref><ref>[https://www.panorama.am/am/news/2019/01/04/%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%AB-%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80/2055135 Պատգամավորի մանդատից հրաժարվելու դիմում է ներկայացրել 20 թեկնածու]</ref>։ [[2019|2019 թվականի]] [[հունիսի 1]]-ին ՀՀ վարչապետի առաջարկությամբ ՀՀ նախագահը Սուրեն Պապիկյանին նշանակել է [[ՀՀ Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարություն|ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների]] նախարար<ref>{{Cite web|url=https://president.am/hy/decrees/item/4813|title=ՍՈՒՐԵՆ ՊԱՊԻԿՅԱՆԻՆ ՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ԵՒ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՆԵՐԻ ՆԱԽԱՐԱՐ ՆՇԱՆԱԿԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ [[2019 թվական]]ի [[հունիսի 16]]-ին տեղի ունեցած «[[Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցություն|Քաղաքացիական պայմանագիր]]» կուսակցության 5-րդ համաժողովի ժամանակ ընտրվել է [[Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցություն|ՔՊ]] վարչության նախագահ<ref>{{Cite web |url=https://www.tert.am/am/news/2019/06/16/qp/3026610 |title=ՔՊ վարչության նախագահ ընտրվեց Սուրեն Պապիկյանը. նախկին նախագահ Սասուն Միքայելյանը չընտրվեց վարչության նոր կազմում (տեսանյութ) |accessdate=2019-06-16 |archive-date=2019-06-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190616204926/https://www.tert.am/am/news/2019/06/16/qp/3026610 |dead-url=yes }}</ref><ref>[https://www.shantnews.am/news/view/402383.html Սուրեն Պապիկյանն ընտրվեց ՔՊ վարչության նախագահ]</ref><ref>[https://news.am/arm/news/518718.html Սուրեն Պապիկյանն ընտրվեց ՔՊ վարչության նախագահ]</ref><ref>[https://www.24news.am/news/42364 ՔՊ վարչության նախագահ ընտրվեց Սուրեն Պապիկյանը]</ref><ref>[https://factor.am/160330.html Սուրեն Պապիկյանն ընտրվեց ՔՊ վարչության նախագահ]</ref><ref>[https://www.azatutyun.am/a/30002474.html ՔՊ վարչության նախագահ ընտրվեց Սուրեն Պապիկյանը]</ref><ref>[https://www.civilcontract.am/news/news-about-us/k-aghak-ats-iakan-paymanagir-kowsakts-owt-yan-3-rd-varch-owt-yan-kazme «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության 3-րդ վարչության կազմը․]</ref>։ == Հայաստանի պաշտպանության նախարար == 2021 թվականի նոյեմբերի 15-ին Սուրեն Պապիկյանը Հայաստանի վարչապետ [[Նիկոլ Փաշինյան]]ի առաջարկով և Հայաստանի նախագահ [[Արմեն Սարգսյան]]ի համաձայնությամբ նշանակվել է Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարար<ref name="mediamax.am Ս․Պապիկյան նախարար">[https://mediamax.am/am/news/armypolice/45379 Սուրեն Պապիկյանը նշանակվել է Հայաստանի պաշտպանության նախարար,] ([https://web.archive.org/web/20211116115635/https://mediamax.am/am/news/armypolice/45379 արխիվացված16․11․2021թ․])։</ref><ref name="hetq.am Ս․Պապիկյան նախարար">[https://hetq.am/hy/article/137845 Սուրեն Պապիկյանը նշանակվել է պաշտպանության նախարար,] ([https://web.archive.org/web/20211116115848/https://hetq.am/hy/article/137845 արխիվացված16․11․2021թ․])։</ref>։ === Հայ-ադրբեջանական ընդհարումներ (նոյեմբեր, 2021) === {{Հիմնական|Հայ-ադրբեջանական ռազմական բախում Սյունիքում (նոյեմբեր 16, 2021)}} == Դատվածություն == Սուրեն Պապիկյանը 2006 թվականի մարտի 27-ին զինվորական ծառայության ընթացքում զենքի գործադրմամբ վերադասի նկատմամբ բռնություն կիրառելու մեղադրանքով 5-րդ զինվորական կայազորի դատարանի կողմից դատապարտվել է 2 տարի 3 ամիս ժամկետով ազատազրկման<ref>{{Cite web|url=https://armeniasputnik.am/20200214/Suren-papikyany-parzabanele-ir-datvacutyan-masin-lurery-22054085.html|title=Սուրեն Պապիկյանը պարզաբանել է իր դատվածության մասին լուրերը. տեսանյութ|last=Արմենիա|first=Sputnik|date=20200214T1443+0400|website=Sputnik Արմենիա|language=am|accessdate=2022-03-17}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2021/11/15/Պապիկյան-ՊՆ-նախարար/2598516|title=Զինծառայության ընթացքում ազատազրկման դատապարտված Պապիկյանը նշանակվեց պաշտպանության նախարար|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.panorama.am|language=en|accessdate=2022-03-17}}</ref>, սակայն 2007 թվականի փետրվարի 23-ին համաներմամբ ազատ է արձակվել<ref>{{Cite web|url=https://www.tert.am/am/news/2020/02/14/papikyan/3210984|title=Դատապարտվել եմ 2 տարի 3 ամիս ժամկետով ազատազրկման՝ բանակում ոչ կանոնադրային հարաբերությունների հարցով․ Սուրեն Պապիկյան (տեսանյութ)|website=www.tert.am|language=hy|accessdate=2022-03-17}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Տեղեկությունը մամուլում հրապարակվելուց հետո 2020 թվականի փետրվարի 14-ին այդ ժամանակ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի պաշտոնը զբաղեցնող Սուրեն Պապիկյանը դիմել է ՀՀ ԱԱԾ և ոստիկանության պետերին՝ պարզելու ինֆորմացիայի արտահոսքի աղբյուրը և հանգամանքները<ref>{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/197085/սուրեն-պապիկյանը-մեկնաբանել-է-իր-դատվածության-մասին-լուրերը/|title=Սուրեն Պապիկյանը մեկնաբանել է իր դատվածության մասին լուրերը|date=2020-02-14|website=CIVILNET|language=hy-AM|accessdate=2022-03-17}}</ref>։ Փետրվարի 20-ին քրեական գործ է հարուցվել Սուրեն Պապիկյանի անձնական կյանքի գաղտնիք համարվող տեղեկությունն ապօրինի տարածելու համար<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30445492.html|title=Քրգործ է հարուցվել՝ Պապիկյանի անձնական կյանքի գաղտնիք համարվող տեղեկությունն ապօրինի տարածելու համար|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2022-03-17}}</ref>։ == Պարգևներ == [[2011 թվական]]ին պարգևատրվել է [[ԵՊՀ]] ուսանողական խորհրդի արծաթապատ մեդալով։ [[2016 թվական]]ին պարգևատրվել է [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] [[ՀՀ պաշտպանության նախարարություն|պաշտպանության նախարարության]] «Գարեգին Նժդեհ» մեդալով<ref>[https://blog.168.am/blog/151436.html Սուրեն Պապիկյանի կենսագրությունը]</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.aysor.am/am/news/2018/05/11/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A5%D5%B6-%D5%8A%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6/1413402 Սուրեն Պապիկյանը նշանակվել է տարածքային կառավարման և զարգացման նախարար] * [http://www.armtimes.com/hy/article/138122 ՀՀ տարածքային կառավարման եւ զարգացման նախարարի կենսագրությունը] * [https://armenpress.am/arm/news/933209.html Սուրեն Պապիկյանը նշանակվել է տարածքային կառավարման և զարգացման նախարար] * [https://www.a1plus.am/1644755.html Սուրեն Պապիկյանը ներկայացրել է Լոռու մարզպետին] {{DEFAULTSORT:Պապիկյան, Սուրեն}} [[Կատեգորիա:ՀՀ գործող նախարարներ]] [[Կատեգորիա:Հայ պատմաբաններ]] [[Կատեգորիա:Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցության անդամներ]] [[Կատեգորիա:Գարեգին Նժդեհ մեդալակիրներ]] [[Կատեգորիա:Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանի շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Հայ քաղաքական գործիչներ]] 5o140b1va2o33ujzrf6qfxodtm78jj2 0 872582 8485658 7778091 2022-08-09T05:47:43Z Atheist Armenian 41345 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Վանի թագավորության արձանագրություններ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki [[File:2014 Erywań, Erebuni, Muzeum Erebuni, Kamienna tablica z pismem klinowym w języku urartyjskim (01).jpg|280x280px|Երևանի հիմնադրման մասին սեպագիր արձանագրությունը|մինի]] '''Էրեբունի-Երևան հիմնադրման սեպագիր արձանագրություն''', արձանագրություն [[Էրեբունի ամրոց]]ի կառուցման մասին։ Կառուցվել է [[Արգիշտի Ա]] արքայի կողմից և անվանվել Էրեբունի (Էրբունի)։ Սեպագիր արձանագրության բնօրինակը գտնվում է [[Էրեբունի պատմահնագիտական արգելոց-թանգարան]]ում։ ==Արձանագրության պատմությունը== Երևանի հարավ-արևելյան ծայրամասում` Նոր-Արեշ և Վարդաշեն թաղամասերի միջև տեղակայված [[Արին-Բերդ]] բլրի վրա է գտնվում Էրեբունի քաղաք-ամրոցը։ Այն կառուցվել է Ք. Ա. 782 թ. ուրարտական տերության հզորագույն արքներից մեկի` Արգիշտի Ա-ի (Ք.Ա. մոտ. 786- 765/764 թթ.) կողմից, ով, համաձայն Խորխորյան արձանագրության, Հայկական լեռնաշխարհի արևմտյան մասում գտնվող Խաթե և Ծուփանի երկրներից այստեղ է վերաբնակեցրել 6600 զինվորների։ 19-րդ դարի վերջերին հնագետ Ալեքսեյ Իվանովսկին Երևանի բնակիչ Պ. Տեր-Ավետիքյանից ձեռք է բերում նրա Նորքի տան բակից գտնված մի բազալտե սեպագիր արձանագրություն, որն էլ վերծանվում և հրատարակվում է Միխայիլ Նիկոլսկու կողմից։ Ա. Իվանովսկին այսեղ կատարում է մասնակի պեղումներ, որից հետո երկար ժամանակ բլուրը մնում է չուսումնասիրված։ Էրեբունի ամրոցի կանոնավոր պեղումները սկսվեցին 1950թ.` Կ. Հովհաննիսյանի ղեկավարությամբ։ Հենց առաջին իսկ տարում հայտնաբերված սեպագիր արձանագրությունից պարզ դարձավ, որ այս ամրոցը կառուցվել է [[Արգիշտի Ա]] արքայի կողմից և անվանվել Էրեբունի (Էրբունի)։ Էրեբունի անվան ծագման մասին մասնագիտական գրականության մեջ կան տարբեր կարծիքներ։ Դրանց համաձայն՝ էրեբունի նշանակում է «հաղթանակ», «գրավում»։ Կան նաև կարծիքներ, թե Էրեբունի նշանակում է «ազատների» քաղաք<ref>{{Cite web|url=http://erebuni.am/index.php?option=com_content&view=article&id=1231&Itemid=269&lang=hy|title=Էրեբունի քաղաքատեղի|last=Administrator|website=erebuni.am|language=hy-am|accessdate=2018-06-07|archive-date=2018-06-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20180606094056/http://www.erebuni.am/index.php?option=com_content&view=article&id=1231&Itemid=269&lang=hy|dead-url=yes}}</ref><ref>«Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց - թանգարան, Կատալոգ, Երևան 2017թ.</ref>։ ==Արձանագրության բովանդակությունը== (1) Խալդիին՝ տիրոջը, այս տունը <br> (2) Արգիշթին Մինուայի որդին<br> (3) կառուցեց (նաև) բերդ հոյակապ.<br> (4) դրեցի Էր(ե)բունի անունը,<br> (5) Բիայնի երկրների փառքի համար,<br> (6) թշնամիներին ի սարսափ։<br> (7) Խալդյան մեծությամբ<br> (8)Արգիշթին Մինուայի որդին<br> (9) թագավոր (է) հզոր, թագավորը՝ Բիայնիլի երկրների<br> (10)տերը՝ Տուշպա քաղաքի։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Ուրարտու}} [[Կատեգորիա:Էրեբունի պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանի նմուշներ]] [[Կատեգորիա:Վանի թագավորության արձանագրություններ]] hwyutrfb5ux6fun25bacnb8kkc88ged 0 877649 8485634 8338241 2022-08-09T04:15:40Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Ռաքել Ջարամիլո Պալասիո''' ({{lang-en|Raquel Jaramillo Palacio}}, {{ԱԾ}}), առավել հայտնի է՝ R. J. Palacio կեղծանվամբ, ամերիկացի գրող, գրաֆիկական դիզայներ<ref name=NYT>{{cite web|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2016/12/20/books/review/rj-palacio-and-meg-medina-talk-diversity-and-childrens-books.html|title=R. J. Palacio and Meg Medina Talk Diversity and Children's Books|author=Russo, Maria|date=December 20, 2016}}</ref>։ Ծնվել է Կոլումբիայից ներգաղթած ընտանիքում, նա երեխաների մասին գրված մի շարք նովելների հեղինակն է։ Նրա ամենաշատ վաճառված գիրքը «Հրաշք»֊ն է ({{lang-en|«Wonder»}})<ref name=NYT/> 2017, որի հիման վրա 2017 թվականին նկարահանվել է ֆիլմ, որտեղ նա եղել է այդ ֆիլմի ռեժիսորը։ Ներկայումս ամուսնու և երկու որդիների հետ բնակվում է Նյու Յորքում<ref>{{cite web|title=Author|url=http://rjpalacio.com/author.html|website=Rjpalacio.com|accessdate=2018-07-11|archive-date=2016-08-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20160809000849/http://rjpalacio.com/author.html|dead-url=yes}}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Պալասիո, Ռաքել}} [[Կատեգորիա:Գրական կեղծանուններով հայտնի հեղինակներ]] [[Կատեգորիա:21-րդ դարի ամերիկացի վիպասաններ]] [[Կատեգորիա:21-րդ դարի ամերիկացի կին գրողներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկացի կին վիպասաններ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկացի գրաֆիկական դիզայներներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկացի մանկագիրներ]] imw1ue9yl43y9wxkken0vtsk07t5vup 0 882782 8485920 7835906 2022-08-09T11:51:17Z Voskanyan 23951 /* Հնչյունավորում */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մուլտֆիլմ}} '''Շապոկլյակ''' ({{lang-ru|Шапокляк}}), Ռոման Կաչանովի տիկնիկային մուլտիպլիկացիոն [[ֆիլմ]]ը։ Նկարահանվել է [[1974]] թվականին, «[[Սոյուզմուլտֆիլմ]]» կինոստուդիայի կողմից։ 1971 թվականին նկարահանված «[[Չեբուրաշկա]]» մուլտֆիլմի շարունակությունն է։ == Սյուժե == Կոկորդիլոս Գենան և Չեբուրաշկան գնացքով մեկնում են ծովային հանգստի, բայց Շապոկլյակը գողանում է նրանց տոմսերն ու դրամապանակը։ Այդ պատճառով ընկերներին գնացքից իջեցնում են հենց առաջին կայարանում, որը 200 կիլոմետր հեռու էր [[Մոսկվա]]յից։ Կոկորդիլոս Գենան և Չեբուրաշկան անցնում են ընդամենը 1 կիլոմետր և ուժասպառ են լինում` ճանապարհին թողնելով իրենց իրերը, որոնք հավաքում է նրանց հետևից գնացող Շապոկլյակը։ Հետո ընկերները պայքարում են որսագող-զբոսաշրջիկների դեմ և Մոսկվայի տարածաշրջանի անտառների և գետերի էկոլոգիական մաքրության համար։ == Հնչյունավորում == * [[Վասիլի Լիվանով]] – [[Կոկորդիլոս Գենա]] * [[Կլարա Ռումյանովա]] – [[Չեբուրաշկա]] * Իրինա Մազինգ – [[Շապոկլյակ (կերպար)|Շապոկլյակ]] * Վլադիմիր Ֆերապոնտով – որսագող, ֆաբրիկայի տնօրեն, «Երկնագույն վագոն» ({{lang-ru|Голубой вагон}}) երգ == Նկարահանող խումբ == * Սցենարի հեղինակներ – Էդուարդ Ուսպենսկի, Ռոման Կաչանով * Ռեժիսոր – Ռոման Կաչանով * Բեմադրող նկարիչ – [[Լեոնիդ Շվարցման]] * Օպերատորներ – Ալեքսանդր Ժուկովսկի, Թեոդոր Բունիմովիչ * Կոմպոզիտոր – Վլադիմիր Շաինսկի * Հնչյունային օպերատոր – [[Գեորգի Մարտինյուկ]] * Նկարիչ մուլտիպլիկատորներ – Մայա Բուզինովա, Նատալյա Դաբիժա, Յուրի Նորշտեյն, Պավել Պետրով, Բորիս Սավին * Խմբագիր – Նատալյա Աբրամովա * Տնօրեն – Նաթան Բիթման == Երգեր == Մուլտֆիլմում հնչում են Էդուարդ Ուսպենսկու բանաստեղծությունների հիման վրա կոմպոզիտոր Վլադիմիր Շաինսկու գրած երգերը. * «Մոսկվայի մերձակայքում բրամներ են պտտվում» * «Երկնագույն վագոն»<ref>{{Книга|автор=|заглавие=Музыка отдыха. Улыбка. Популярные песни из детских мультфильмов и телефильмов. Переложение для фортепиано. Выпуск 1.|ответственный=Составитель Матвеева Наталия Михайловна|издание=2-е|место=М.|издательство=«Советский композитор» |год=1989|страницы=10-12|страниц=41|isbn=}}</ref> == Այլ մուլտֆիլմեր Գենայի և Չեբուրաշկայի մասին == * [[1969]] - [[Կոկորդիլոս Գենա (մուլտֆիլմ)|Կոկորդիլոս Գենա]] * [[1971]] - [[Չեբուրաշկա (մուլտֆիլմ, 1971)|Չեբուրաշկա]] * [[1983]] - «[[Չեբուրաշկան գնում է դպրոց]]» == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:«Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիայի մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:1974 մուլտֆիլմեր]] ocvt77d4gswv2m41nytkh42lmv40mhu 2 891194 8485208 8484955 2022-08-08T17:09:42Z ԵՆարինե 78953 /* Կենդանական աշխարհ */ wikitext text/x-wiki https://hy.wikipedia.org/wiki/Վիքինախագիծ:Զբոսանք_աշխարհով?fbclid=IwAR0h7K9qAVwBVS5CaCmWmRNrHEtwH_rlmcVqpoy4-LukdjHzIX8asKL0mz4 [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/2]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/3]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/4]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/5]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/6]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/7]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/8]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/9]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/10]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/11]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/12]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/13]] 8qaw5gunze8fwujsplxctabnlts0lyq 8485493 8485208 2022-08-08T19:54:57Z ԵՆարինե 78953 wikitext text/x-wiki https://hy.wikipedia.org/wiki/Վիքինախագիծ:Զբոսանք_աշխարհով?fbclid=IwAR0h7K9qAVwBVS5CaCmWmRNrHEtwH_rlmcVqpoy4-LukdjHzIX8asKL0mz4 [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/2]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/3]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/4]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/5]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/6]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/7]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/8]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/9]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/10]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/11]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/12]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/13]] https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AF%D0%BC%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D1%85%D0%BD%D1%8F '''Ямайская кухня''' '''Ճամայկայի խոհանոց''', Ճամայկայի խոհանոցը ներառում է խոհարարական տեխնիկայի, համերի և համեմունքների խառնուրդ, որոնք բերվել են կղզում բնակեցված ամերիկացի հնդկացիների, աֆրիկացիների, իռլանդացիների, բրիտանացիների, ֆրանսիացիների, պորտուգալացիների, իսպանացիների, հնդկացիների, չինացիների և մերձավորարևելցիների կողմից: Ճամայկայի խոհանոցը հարստացել է արևադարձային Հարավարևելյան Ասիայից կղզի բերված գյուղատնտեսական մշակաբույսերով և ապրանքներով: Տեղական խոհանոցն ունի նաև ծովամթերքի, արևադարձային մրգերի և մսամթերքի լայն ընտրանի: Ճամայկայի որոշ ճաշատեսակներ այլ երկրներից կղզի բերված տարբերակներ են: Դրանք հաճախ փոփոխվում են՝ ներառելով տեղական արտադրանքը և համեմունքները: Մյուսները նոր են կամ խառը և զարգացած են տեղում: Ճամայկայի հայտնի ճաշատեսակները ներառում են այծով կարի, տապակած պելմենիներ, ինչպես նաև աքի և աղած ձուկ: Հայտնի են ճամայկայական կարկանդակներ կամ կարկանդակներ, տարբեր խմորեղեն, հաց և խմիչքներ։ Ճամայկայի խոհանոցը տարածվեց արտագաղթողների հետ, հատկապես 20-րդ դարում, կղզուց այլ երկրներ, քանի որ ճամայկացիները տնտեսական հնարավորություններ էին փնտրում այլ երկրներում: == Պատմություն == [[Պատկեր:Coco bread wrapped beef patty.jpg|մինի|Կոկոսի հացով փաթաթված ճամայկայական թխվածքաբլիթ]] === Խոհանոցի զարգացում === Աֆրիկյան խոհանոցը կղզում զարգացել է Աֆրիկայից ստրուկների հոսքի արդյունքում։ Սա, օրինակ, կալլալան է, որն առաջացել է անգոլական calulu ուտեստից։ Ճամայկայի ամենահայտնի ճաշատեսակի՝ ակիի պտուղը կղզի են բերել նաև Արևմտյան Աֆրիկայի ժողովուրդները։ Իսպանացիները, ովքեր առաջին անգամ կղզի են ժամանել եվրոպացիներից, նպաստել են իսպանացի հրեաների կողմից ներմուծված ձկներից պատրաստված քացախային էսկովիչի (escovitch) (իսպանական [[էսկաբեչե]]) ուտեստների հայտնվելուն: Ավելի ուշ կորնիշական ավանդույթները ազդեցին մսով և համեմունքներով լցոնված մսով և համեմունքներով մսով լցոնված ճամայկայի պանրի առաջացման վրա, որը հայտնի տեղական արագ սնունդ էր<ref>[https://books.google.com.ua/books?id=ZM04DwAAQBAJ&pg=PT157 Байки о Ямайке. Поленов В., 2017]</ref>: Չինական և արևելյան հնդկական խոհանոցն ավելի մեծ ազդեցություն թողեց վարձակալված բանվորների միջոցով, ովքեր փոխարինեցին ստրուկներին ազատվելուց հետո: Դրանց շնորհիվ կղզում հայտնվել են ռոտի տորթեր և այծի մսով կարի։ Աղած ձողաձուկը ներմուծվել է 1500-ականներին ինկվիզիցիայից փախած պորտուգալացի հրեաների կողմից և այժմ օգտագործվում է ազգային կերակրատեսակում՝ ակի և աղած ձուկ, բայց ձուկը նաև ստրկացված աֆրիկացիների հիմնական բաղադրիչն էր՝ որպես հասանելի սպիտակուց: === Ճամայկայի խոհանոց և ռաստաֆարի === Ճամայկայի խոհանոցը ներառում է [[Ռաստաֆարական շարժում|ռաստաֆարյան ազդեցությունները]]: Ռաստաֆարացիները բուսակերական մոտեցում են ցուցաբերում ճաշ պատրաստելու, կերակուր պատրաստելու և ուտելու նկատմամբ, և նրանք շատ յուրահատուկ բուսական ուտեստներ են տրամադրել ճամայկայի խոհանոցին: Միևնույն ժամանակ ռաստաֆարին խոզի միս չի ուտում, բայց խոզի միսը շատ սիրված ուտեստ է Ճամայկայում։ == Հանրաճանաչ ուտեստներ == Ճամայկայի նախաճաշը ներառում է ակի և աղած ձուկ՝ համեմված կալալուով, խաշած կանաչ բանանով և տապակած տորտիլաներով կամ պելմենիներով<ref name="breakfast">Deborah S. Hartz [https://news.google.com/newspapers?id=bp0TAAAAIBAJ&sjid=PgcEAAAAIBAJ&pg=1279,382584&dq=stamp+and+go+jamaica Authentic Jamaican breakfast] Aug 1, 1991 Ocala Star-Banner page 44</ref>: Ամենատարածված միսը հավի միսն է: Որպես կողմնակի ճաշատեսակ սովորաբար մատուցվում է բրինձ կամ լոբի: Ճամայկայում միս պատրաստելու ավանդական ձևը այրումն է: Միսը քսում են չոր կամ մարինացվում տաք համեմունքների խառնուրդով, այնուհետև դանդաղ եփում են ածուխի վրա: Ենթադրվում է, որ այն հորինել են փախած ստրուկները, ովքեր անտառում միս էին բուժում կամ ծխում, և որպեսզի ծուխը չերևա, նրանք դա անում էին փոսում կամ օջախը ծածկում արմավենու տերևներով: Այսօր Ճամայկայում դրա համար օգտագործվում են տակառներ։ == Աղանդեր և քաղցրավենիք == Մանգոն և թթու պաղպաղակը երկու հայտնի աղանդեր են: Ճամայկայի պաղպաղակը գալիս է տարբեր համային տեսականիով, այդ թվում՝ գրեյպենուտ, ռոմ, չամիչ և վիշապի ստաուտ<ref>[https://www.rosacooking.com/ru/gizzada-kokosovoe-pechene-s-iamaiki/ Гиззада — кокосовое печенье с Ямайки]</ref>: Այլ հայտնի աղանդերներից են քաղցր կարտոֆիլի պուդինգը, եգիպտացորենի պուդինգը, կիսավա տորտիլլան, կոկոսի գիզադան, կոկոսի քերիչով տորթը, տոտո, բանանի բլիթներ, կոկոսի կաթիլներ, բանանի [[տարտ]] և գոյաբադա: Tie A Leaf կամ dukanu-ն օսլայից (սովորաբար եգիպտացորենի ալյուրից կամ կասավայից) պատրաստված կերակուր է կոկոսի կաթով, այնուհետև փաթաթում և կապում են բանանի տերևի մեջ նախքան եփելը: Աշհամը չորացրած եգիպտացորենը աղացած է և խառնվում է շագանակագույն շաքարի հետ։ Թամարինդի գնդիկները քաղցրավենիք են, որոնք պատրաստվում են շագանակագույն շաքարավազով գլորված մրգի կպչուն միջուկից և վերածվում են կլոր քաղցր և թթու գնդիկների: Պատրաստվում է նաև կծու տարբերակ՝ կծու պղպեղի հավելումով։ Bustamante Backbone-ը առաջին վարչապետ Ալեքսանդր Բուստամանտեի անունով կոնֆետ է: == Ճամայկայի սնունդը արտասահմանում == [[Պատկեր:Jerk chicken-1001.jpg|մինի|Խորոված հավ]] Ճամայկայի խոհանոցը հասանելի է ամբողջ Հյուսիսային Ամերիկայում, Մեծ Բրիտանիայում և այլ վայրերում, որտեղ ճամայկայի զգալի բնակչություն կա: Միացյալ Նահանգներում մեծ թվով ռեստորաններ տեղակայված են Նյու Յորքի, Ատլանտայի, Ֆորտ Լոդերդեյլի, Վաշինգտոնի, Ֆիլադելֆիայի և այլ մետրոպոլիայի շրջաններում: Կանադայում ճամայկայական ռեստորանները կարելի է գտնել Տորոնտոյի մետրոպոլիայի տարածքում, ինչպես նաև Վանկուվերում, Մոնրեալում և Օտտավայում: Ճամայկայի խոհանոցը ներառված է նաև Darden Restaurants-ին պատկանող ամերիկյան Bahama Breeze ռեստորանների ցանցի ճաշացանկում: Golden Krust Caribbean Bakery & Grill-ը մոտավորապես 120 արտոնագրված ռեստորաններից բաղկացած ցանց է Միացյալ Նահանգներում: Այս ռեստորաններում վաճառվում են ճամայկայական բլիթներ, բլիթներ, հացեր և այլ հայտնի ճամայկայական ուտեստներ: == Ծանոթագրություններ == {{Примечания}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commons category-inline}} * [https://www.clixlr8.com/how-to-bake-jamaican-sweet-potato-pudding/ clixlr8.com] — A Recipe Guide On How To Bake Jamaican Sweet Potato Pudding By Elaine A. Ayre * [https://books.google.com.ua/books?id=IMEWEAAAQBAJ&pg=PT136 Ямайка: книга для путешественников. Муллингс В., 2021] https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B '''Макаро́ны''' ({{lang-it|maccheroni}}) — [[макаронные изделия]] в виде трубочек разного диаметра и длины. В России макаронами часто называют любые виды макаронных изделий. К другим видам трубчатых изделий относятся ''[[Перья (макаронные изделия)|перья]]'', ''рожки''<ref name="bre" /> и ''улитки''. В русский язык слово «макароны» попало из {{lang-fr|maccaroni}} и {{lang-de|Makkaroni}} языков, которые в свою очередь заимствовали его из {{lang-it|maccheroni}}. Истоки слова, возможно, восходят к {{lang-el|μακαρία, макария}}, означающего «варево из ячменной муки или [[Ячменная крупа|крупы»]]<ref name="fasmer" />. == Производство == Предлагаемые на мировом рынке макароны имеют различные рецептуры исходных компонентов и разнообразные технологии производства. Для приготовления макарон высокого качества обязательно использование муки из зерна пшеницы так называемых ''твёрдых'' сортов. Твёрдые сорта пшеницы отличает от обычных сортов повышенное содержание [[Клейковина|клейковины]] в зерне. Это делает готовый продукт красивым внешне и приятным в употреблении: высококачественные макароны сохраняют свою форму и упругость после варки в кипящей воде. Так как количество клейковины в зерне зависит от сухой и солнечной погоды на последнем этапе созревания пшеницы, зерно, пригодное для изготовления макаронной муки, может производиться лишь в определённых местах Земного шара. Твёрдые сорта пшеницы имеют на мировом рынке большой и устойчивый спрос, что и определяет высокие цены на такое зерно. == Национальные традиции == Традиционно в [[Италия|Италии]] макароны варят до состояния [[al dente]] и подают с разнообразными [[соус]]ами-добавками, специально созданными [[Кулинария|кулинарами]] для добавления в блюдо. В национальной кухне [[США]] таким соусом являются различные по рецептуре [[кетчуп]]ы{{Нет АИ|7|9|2020}}. В кухнях других стран макароны часто являются лишь [[гарнир]]ом как продукт предлагаемый [[Мясо|к мясным]] и иным компонентам блюда. Макароны [[Традиция|традиционно]] являются популярным продуктом в [[армия]]х многих стран мира и часто пользуются спросом в условиях дальних экспедиций. Такая популярность обусловлена тем, что макароны, как [[полуфабрикат]], имеют небольшой [[вес]], длительные [[Срок хранения|сроки хранения]], простоту [[Упаковка|упаковки]] [[Транспорт|и транспортировки]], и сравнительно простые и быстрые способы приготовления. == Примечания == {{примечания|refs=<ref name="bre">{{Книга |заглавие = Большая российская энциклопедия. Том 18 |часть = Макаронные изделия |ссылка часть = https://bigenc.ru/technology_and_technique/text/2165349 |место = М. |год = 2011 |страницы = 510 }}</ref> <ref name="fasmer">{{Книга |автор = Фасмер М. |ответственный = Перевод с нем. и дополнения О.Н. Трубачева |заглавие = Этимологический словарь русского языка. В 4 т. Том 2 |часть = Макароны |ссылка часть = https://lexicography.online/etymology/vasmer/%D0%BC/%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B |издание = 2-е изд., стер |место = М. |издательство = Прогресс |год = 1986 |страницы = 561 |страниц = 672 }}</ref>}} == Литература == {{Родственные проекты}} * {{Книга|ответственный=Гл. ред. И.А. Пугачёв|заглавие=Товарный словарь. Том 5|часть=Макаронные изделия|место=М.|издательство=Госторгиздат|год=1958|столбцы=274—275|ref=Товарный словарь}} * [http://docs.cntd.ru/document/1200157298 ГОСТ 31743-2017]. Изделия макаронные. Общие технические условия. {{Макаронные изделия}} [[Категория:Макаронные изделия]] [[Категория:Итальянская кухня]] [[Категория:Гарниры]] jek2ied6xdohv2wx8n2sg0cy4yq15vf 8485510 8485493 2022-08-08T19:58:45Z ԵՆարինե 78953 /* Հանրաճանաչ ուտեստներ */ wikitext text/x-wiki https://hy.wikipedia.org/wiki/Վիքինախագիծ:Զբոսանք_աշխարհով?fbclid=IwAR0h7K9qAVwBVS5CaCmWmRNrHEtwH_rlmcVqpoy4-LukdjHzIX8asKL0mz4 [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/2]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/3]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/4]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/5]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/6]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/7]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/8]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/9]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/10]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/11]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/12]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/13]] https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AF%D0%BC%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D1%85%D0%BD%D1%8F '''Ямайская кухня''' '''Ճամայկայի խոհանոց''', [[Ճամայկա|Ճամայկայի]] խոհանոցը ներառում է խոհարարական տեխնիկայի, համերի և համեմունքների խառնուրդ, որոնք բերվել են կղզում բնակեցված ամերիկացի հնդկացիների, աֆրիկացիների, իռլանդացիների, բրիտանացիների, ֆրանսիացիների, պորտուգալացիների, իսպանացիների, հնդկացիների, չինացիների և մերձավորարևելցիների կողմից: Ճամայկայի խոհանոցը հարստացել է արևադարձային Հարավարևելյան Ասիայից կղզի բերված գյուղատնտեսական մշակաբույսերով և ապրանքներով: Տեղական խոհանոցն ունի նաև ծովամթերքի, արևադարձային [[Միրգ|մրգերի]] և մսամթերքի լայն ընտրանի: Ճամայկայի որոշ ճաշատեսակներ այլ երկրներից կղզի բերված տարբերակներ են: Դրանք հաճախ փոփոխվում են՝ ներառելով տեղական արտադրանքը և համեմունքները: Մյուսները նոր են կամ խառը և զարգացած են տեղում: Ճամայկայի հայտնի ճաշատեսակները ներառում են այծով կարի, տապակած պելմենիներ, ինչպես նաև աքի և աղած ձուկ: Հայտնի են ճամայկայական կարկանդակներ կամ կարկանդակներ, տարբեր խմորեղեն, հաց և խմիչքներ։ Ճամայկայի խոհանոցը տարածվեց արտագաղթողների հետ, հատկապես 20-րդ դարում, կղզուց այլ երկրներ, քանի որ ճամայկացիները տնտեսական հնարավորություններ էին փնտրում այլ երկրներում: == Պատմություն == [[Պատկեր:Coco bread wrapped beef patty.jpg|մինի|Կոկոսի հացով փաթաթված ճամայկայական թխվածքաբլիթ]] === Խոհանոցի զարգացում === Աֆրիկյան խոհանոցը կղզում զարգացել է Աֆրիկայից ստրուկների հոսքի արդյունքում։ Սա, օրինակ, կալլալան է, որն առաջացել է անգոլական calulu ուտեստից։ Ճամայկայի ամենահայտնի ճաշատեսակի՝ ակիի պտուղը կղզի են բերել նաև Արևմտյան Աֆրիկայի ժողովուրդները։ Իսպանացիները, ովքեր առաջին անգամ կղզի են ժամանել եվրոպացիներից, նպաստել են իսպանացի հրեաների կողմից ներմուծված ձկներից պատրաստված քացախային էսկովիչի (escovitch) (իսպանական [[էսկաբեչե]]) ուտեստների հայտնվելուն: Ավելի ուշ <bdi>[[Կոռնուոլ|կլոռնուոլական]]</bdi> ավանդույթները ազդեցին մսով և համեմունքներով լցոնված մսով և համեմունքներով մսով լցոնված ճամայկայի պանրի առաջացման վրա, որը հայտնի տեղական արագ սնունդ էր<ref>[https://books.google.com.ua/books?id=ZM04DwAAQBAJ&pg=PT157 Байки о Ямайке. Поленов В., 2017]</ref>: Չինական և արևելյան հնդկական խոհանոցն ավելի մեծ ազդեցություն թողեց վարձակալված բանվորների միջոցով, ովքեր փոխարինեցին ստրուկներին ազատվելուց հետո: Դրանց շնորհիվ կղզում հայտնվել են ռոտի տորթեր և այծի մսով կարի։ Աղած ձողաձուկը ներմուծվել է 1500-ականներին ինկվիզիցիայից փախած պորտուգալացի հրեաների կողմից և այժմ օգտագործվում է ազգային կերակրատեսակում՝ ակի և աղած ձուկ, բայց ձուկը նաև ստրկացված աֆրիկացիների հիմնական բաղադրիչն էր՝ որպես հասանելի սպիտակուց: === Ճամայկայի խոհանոց և ռաստաֆարի === Ճամայկայի խոհանոցը ներառում է [[Ռաստաֆարական շարժում|ռաստաֆարյան ազդեցությունները]]: Ռաստաֆարացիները բուսակերական մոտեցում են ցուցաբերում ճաշ պատրաստելու, կերակուր պատրաստելու և ուտելու նկատմամբ, և նրանք շատ յուրահատուկ բուսական ուտեստներ են տրամադրել ճամայկայի խոհանոցին: Միևնույն ժամանակ ռաստաֆարին խոզի միս չի ուտում, բայց խոզի միսը շատ սիրված ուտեստ է Ճամայկայում։ == Հանրաճանաչ ուտեստներ == Ճամայկայի նախաճաշը ներառում է ակի և աղած ձուկ՝ համեմված կալալուով, խաշած կանաչ բանանով և տապակած տորտիլաներով կամ պելմենիներով<ref name="breakfast">Deborah S. Hartz [https://news.google.com/newspapers?id=bp0TAAAAIBAJ&sjid=PgcEAAAAIBAJ&pg=1279,382584&dq=stamp+and+go+jamaica Authentic Jamaican breakfast] Aug 1, 1991 Ocala Star-Banner page 44</ref>: Ամենատարածված միսը հավի միսն է: Որպես կողմնակի ճաշատեսակ սովորաբար մատուցվում է [[բրինձ]] կամ [[լոբի]]: Ճամայկայում միս պատրաստելու ավանդական ձևը այրումն է: Միսը քսում են չոր կամ մարինացվում տաք համեմունքների խառնուրդով, այնուհետև դանդաղ եփում են ածուխի վրա: Ենթադրվում է, որ այն հորինել են փախած ստրուկները, ովքեր անտառում միս էին բուժում կամ ծխում, և որպեսզի ծուխը չերևա, նրանք դա անում էին փոսում կամ օջախը ծածկում արմավենու տերևներով: Այսօր Ճամայկայում դրա համար օգտագործվում են տակառներ։ == Աղանդեր և քաղցրավենիք == Մանգոն և թթու պաղպաղակը երկու հայտնի աղանդեր են: Ճամայկայի պաղպաղակը գալիս է տարբեր համային տեսականիով, այդ թվում՝ գրեյպենուտ, ռոմ, չամիչ և վիշապի ստաուտ<ref>[https://www.rosacooking.com/ru/gizzada-kokosovoe-pechene-s-iamaiki/ Гиззада — кокосовое печенье с Ямайки]</ref>: Այլ հայտնի աղանդերներից են քաղցր կարտոֆիլի պուդինգը, եգիպտացորենի պուդինգը, կիսավա տորտիլլան, կոկոսի գիզադան, կոկոսի քերիչով տորթը, տոտո, բանանի բլիթներ, կոկոսի կաթիլներ, բանանի [[տարտ]] և գոյաբադա: Tie A Leaf կամ dukanu-ն օսլայից (սովորաբար եգիպտացորենի ալյուրից կամ կասավայից) պատրաստված կերակուր է կոկոսի կաթով, այնուհետև փաթաթում և կապում են բանանի տերևի մեջ նախքան եփելը: Աշհամ՝ չորացրած եգիպտացորենը աղում և խառնում են շագանակագույն շաքարի հետ։ Թամարինդի գնդիկները քաղցրավենիք են, որոնք պատրաստվում են շագանակագույն շաքարավազով գլորված մրգի կպչուն միջուկից և վերածվում են կլոր քաղցր և թթու գնդիկների: Պատրաստվում է նաև կծու տարբերակ՝ կծու պղպեղի հավելումով։ Bustamante Backbone-ը առաջին վարչապետ Ալեքսանդր Բուստամանտեի անունով կոնֆետ է: == Ճամայկայի սնունդը արտասահմանում == [[Պատկեր:Jerk chicken-1001.jpg|մինի|Խորոված հավ]] Ճամայկայի խոհանոցը հասանելի է ամբողջ Հյուսիսային Ամերիկայում, Մեծ Բրիտանիայում և այլ վայրերում, որտեղ ճամայկայի զգալի բնակչություն կա: Միացյալ Նահանգներում մեծ թվով ռեստորաններ տեղակայված են Նյու Յորքի, Ատլանտայի, Ֆորտ Լոդերդեյլի, Վաշինգտոնի, Ֆիլադելֆիայի և այլ մետրոպոլիայի շրջաններում: Կանադայում ճամայկայական ռեստորանները կարելի է գտնել Տորոնտոյի մետրոպոլիայի տարածքում, ինչպես նաև Վանկուվերում, Մոնրեալում և Օտտավայում: Ճամայկայի խոհանոցը ներառված է նաև Darden Restaurants-ին պատկանող ամերիկյան Bahama Breeze ռեստորանների ցանցի ճաշացանկում: Golden Krust Caribbean Bakery & Grill-ը մոտավորապես 120 արտոնագրված ռեստորաններից բաղկացած ցանց է Միացյալ Նահանգներում: Այս ռեստորաններում վաճառվում են ճամայկայական բլիթներ, բլիթներ, հացեր և այլ հայտնի ճամայկայական ուտեստներ: == Ծանոթագրություններ == {{Примечания}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commons category-inline}} * [https://www.clixlr8.com/how-to-bake-jamaican-sweet-potato-pudding/ clixlr8.com] — A Recipe Guide On How To Bake Jamaican Sweet Potato Pudding By Elaine A. Ayre * [https://books.google.com.ua/books?id=IMEWEAAAQBAJ&pg=PT136 Ямайка: книга для путешественников. Муллингс В., 2021] https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B '''Макаро́ны''' ({{lang-it|maccheroni}}) — [[макаронные изделия]] в виде трубочек разного диаметра и длины. В России макаронами часто называют любые виды макаронных изделий. К другим видам трубчатых изделий относятся ''[[Перья (макаронные изделия)|перья]]'', ''рожки''<ref name="bre" /> и ''улитки''. В русский язык слово «макароны» попало из {{lang-fr|maccaroni}} и {{lang-de|Makkaroni}} языков, которые в свою очередь заимствовали его из {{lang-it|maccheroni}}. Истоки слова, возможно, восходят к {{lang-el|μακαρία, макария}}, означающего «варево из ячменной муки или [[Ячменная крупа|крупы»]]<ref name="fasmer" />. == Производство == Предлагаемые на мировом рынке макароны имеют различные рецептуры исходных компонентов и разнообразные технологии производства. Для приготовления макарон высокого качества обязательно использование муки из зерна пшеницы так называемых ''твёрдых'' сортов. Твёрдые сорта пшеницы отличает от обычных сортов повышенное содержание [[Клейковина|клейковины]] в зерне. Это делает готовый продукт красивым внешне и приятным в употреблении: высококачественные макароны сохраняют свою форму и упругость после варки в кипящей воде. Так как количество клейковины в зерне зависит от сухой и солнечной погоды на последнем этапе созревания пшеницы, зерно, пригодное для изготовления макаронной муки, может производиться лишь в определённых местах Земного шара. Твёрдые сорта пшеницы имеют на мировом рынке большой и устойчивый спрос, что и определяет высокие цены на такое зерно. == Национальные традиции == Традиционно в [[Италия|Италии]] макароны варят до состояния [[al dente]] и подают с разнообразными [[соус]]ами-добавками, специально созданными [[Кулинария|кулинарами]] для добавления в блюдо. В национальной кухне [[США]] таким соусом являются различные по рецептуре [[кетчуп]]ы{{Нет АИ|7|9|2020}}. В кухнях других стран макароны часто являются лишь [[гарнир]]ом как продукт предлагаемый [[Мясо|к мясным]] и иным компонентам блюда. Макароны [[Традиция|традиционно]] являются популярным продуктом в [[армия]]х многих стран мира и часто пользуются спросом в условиях дальних экспедиций. Такая популярность обусловлена тем, что макароны, как [[полуфабрикат]], имеют небольшой [[вес]], длительные [[Срок хранения|сроки хранения]], простоту [[Упаковка|упаковки]] [[Транспорт|и транспортировки]], и сравнительно простые и быстрые способы приготовления. == Примечания == {{примечания|refs=<ref name="bre">{{Книга |заглавие = Большая российская энциклопедия. Том 18 |часть = Макаронные изделия |ссылка часть = https://bigenc.ru/technology_and_technique/text/2165349 |место = М. |год = 2011 |страницы = 510 }}</ref> <ref name="fasmer">{{Книга |автор = Фасмер М. |ответственный = Перевод с нем. и дополнения О.Н. Трубачева |заглавие = Этимологический словарь русского языка. В 4 т. Том 2 |часть = Макароны |ссылка часть = https://lexicography.online/etymology/vasmer/%D0%BC/%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B |издание = 2-е изд., стер |место = М. |издательство = Прогресс |год = 1986 |страницы = 561 |страниц = 672 }}</ref>}} == Литература == {{Родственные проекты}} * {{Книга|ответственный=Гл. ред. И.А. Пугачёв|заглавие=Товарный словарь. Том 5|часть=Макаронные изделия|место=М.|издательство=Госторгиздат|год=1958|столбцы=274—275|ref=Товарный словарь}} * [http://docs.cntd.ru/document/1200157298 ГОСТ 31743-2017]. Изделия макаронные. Общие технические условия. {{Макаронные изделия}} [[Категория:Макаронные изделия]] [[Категория:Итальянская кухня]] [[Категория:Гарниры]] 2gba3cowibwb4g2zqwqql9tso9dpozg 8485555 8485510 2022-08-08T20:10:29Z ԵՆարինե 78953 wikitext text/x-wiki https://hy.wikipedia.org/wiki/Վիքինախագիծ:Զբոսանք_աշխարհով?fbclid=IwAR0h7K9qAVwBVS5CaCmWmRNrHEtwH_rlmcVqpoy4-LukdjHzIX8asKL0mz4 [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/2]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/3]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/4]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/5]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/6]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/7]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/8]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/9]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/10]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/11]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/12]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/13]] https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B '''Макаро́ны''' ({{lang-it|maccheroni}}) — [[макаронные изделия]] в виде трубочек разного диаметра и длины. В России макаронами часто называют любые виды макаронных изделий. К другим видам трубчатых изделий относятся ''[[Перья (макаронные изделия)|перья]]'', ''рожки''<ref name="bre" /> и ''улитки''. В русский язык слово «макароны» попало из {{lang-fr|maccaroni}} и {{lang-de|Makkaroni}} языков, которые в свою очередь заимствовали его из {{lang-it|maccheroni}}. Истоки слова, возможно, восходят к {{lang-el|μακαρία, макария}}, означающего «варево из ячменной муки или [[Ячменная крупа|крупы»]]<ref name="fasmer" />. == Производство == Предлагаемые на мировом рынке макароны имеют различные рецептуры исходных компонентов и разнообразные технологии производства. Для приготовления макарон высокого качества обязательно использование муки из зерна пшеницы так называемых ''твёрдых'' сортов. Твёрдые сорта пшеницы отличает от обычных сортов повышенное содержание [[Клейковина|клейковины]] в зерне. Это делает готовый продукт красивым внешне и приятным в употреблении: высококачественные макароны сохраняют свою форму и упругость после варки в кипящей воде. Так как количество клейковины в зерне зависит от сухой и солнечной погоды на последнем этапе созревания пшеницы, зерно, пригодное для изготовления макаронной муки, может производиться лишь в определённых местах Земного шара. Твёрдые сорта пшеницы имеют на мировом рынке большой и устойчивый спрос, что и определяет высокие цены на такое зерно. == Национальные традиции == Традиционно в [[Италия|Италии]] макароны варят до состояния [[al dente]] и подают с разнообразными [[соус]]ами-добавками, специально созданными [[Кулинария|кулинарами]] для добавления в блюдо. В национальной кухне [[США]] таким соусом являются различные по рецептуре [[кетчуп]]ы{{Нет АИ|7|9|2020}}. В кухнях других стран макароны часто являются лишь [[гарнир]]ом как продукт предлагаемый [[Мясо|к мясным]] и иным компонентам блюда. Макароны [[Традиция|традиционно]] являются популярным продуктом в [[армия]]х многих стран мира и часто пользуются спросом в условиях дальних экспедиций. Такая популярность обусловлена тем, что макароны, как [[полуфабрикат]], имеют небольшой [[вес]], длительные [[Срок хранения|сроки хранения]], простоту [[Упаковка|упаковки]] [[Транспорт|и транспортировки]], и сравнительно простые и быстрые способы приготовления. == Примечания == {{примечания|refs=<ref name="bre">{{Книга |заглавие = Большая российская энциклопедия. Том 18 |часть = Макаронные изделия |ссылка часть = https://bigenc.ru/technology_and_technique/text/2165349 |место = М. |год = 2011 |страницы = 510 }}</ref> <ref name="fasmer">{{Книга |автор = Фасмер М. |ответственный = Перевод с нем. и дополнения О.Н. Трубачева |заглавие = Этимологический словарь русского языка. В 4 т. Том 2 |часть = Макароны |ссылка часть = https://lexicography.online/etymology/vasmer/%D0%BC/%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B |издание = 2-е изд., стер |место = М. |издательство = Прогресс |год = 1986 |страницы = 561 |страниц = 672 }}</ref>}} == Литература == {{Родственные проекты}} * {{Книга|ответственный=Гл. ред. И.А. Пугачёв|заглавие=Товарный словарь. Том 5|часть=Макаронные изделия|место=М.|издательство=Госторгиздат|год=1958|столбцы=274—275|ref=Товарный словарь}} * [http://docs.cntd.ru/document/1200157298 ГОСТ 31743-2017]. Изделия макаронные. Общие технические условия. {{Макаронные изделия}} [[Категория:Макаронные изделия]] [[Категория:Итальянская кухня]] [[Категория:Гарниры]] s7hb9yy8et3jihdie7tjn212nh4n8n1 8485764 8485555 2022-08-09T08:52:31Z ԵՆարինե 78953 /* Литература */ wikitext text/x-wiki https://hy.wikipedia.org/wiki/Վիքինախագիծ:Զբոսանք_աշխարհով?fbclid=IwAR0h7K9qAVwBVS5CaCmWmRNrHEtwH_rlmcVqpoy4-LukdjHzIX8asKL0mz4 [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/2]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/3]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/4]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/5]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/6]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/7]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/8]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/9]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/10]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/11]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/12]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/13]] https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B '''Макаро́ны''' '''Մակարոններ''' ({{lang-it|maccheroni}}), [[макаронные изделия]] в виде трубочек разного диаметра и длины. В России макаронами часто называют любые виды макаронных изделий. К другим видам трубчатых изделий относятся ''[[Перья (макаронные изделия)|перья]]'', ''рожки''<ref name="bre" /> и ''улитки''. Հայերենում «մակարոն» բառը փոխարկվել է {{lang-fr|maccaroni}} և {{lang-de|Makkaroni}} լեզուներից, которые в свою очередь заимствовали его из {{lang-it|maccheroni}}. Истоки слова, возможно, восходят к {{lang-el|μακαρία, макария}}, означающего «варево из ячменной муки или [[Ячменная крупа|крупы»]]<ref name="fasmer" />. == Производство == Предлагаемые на мировом рынке макароны имеют различные рецептуры исходных компонентов и разнообразные технологии производства. Для приготовления макарон высокого качества обязательно использование муки из зерна пшеницы так называемых ''твёрдых'' сортов. Твёрдые сорта пшеницы отличает от обычных сортов повышенное содержание [[Клейковина|клейковины]] в зерне. Это делает готовый продукт красивым внешне и приятным в употреблении: высококачественные макароны сохраняют свою форму и упругость после варки в кипящей воде. Так как количество клейковины в зерне зависит от сухой и солнечной погоды на последнем этапе созревания пшеницы, зерно, пригодное для изготовления макаронной муки, может производиться лишь в определённых местах Земного шара. Твёрдые сорта пшеницы имеют на мировом рынке большой и устойчивый спрос, что и определяет высокие цены на такое зерно. == Национальные традиции == Традиционно в [[Италия|Италии]] макароны варят до состояния [[al dente]] и подают с разнообразными [[соус]]ами-добавками, специально созданными [[Кулинария|кулинарами]] для добавления в блюдо. В национальной кухне [[США]] таким соусом являются различные по рецептуре [[кетчуп]]ы{{Нет АИ|7|9|2020}}. В кухнях других стран макароны часто являются лишь [[гарнир]]ом как продукт предлагаемый [[Мясо|к мясным]] и иным компонентам блюда. Макароны [[Традиция|традиционно]] являются популярным продуктом в [[армия]]х многих стран мира и часто пользуются спросом в условиях дальних экспедиций. Такая популярность обусловлена тем, что макароны, как [[полуфабрикат]], имеют небольшой [[вес]], длительные [[Срок хранения|сроки хранения]], простоту [[Упаковка|упаковки]] [[Транспорт|и транспортировки]], и сравнительно простые и быстрые способы приготовления. == Ծանոթագրություն == {{примечания|refs=<ref name="bre">{{Книга |заглавие = Большая российская энциклопедия. Том 18 |часть = Макаронные изделия |ссылка часть = https://bigenc.ru/technology_and_technique/text/2165349 |место = М. |год = 2011 |страницы = 510 }}</ref> <ref name="fasmer">{{Книга |автор = Фасмер М. |ответственный = Перевод с нем. и дополнения О.Н. Трубачева |заглавие = Этимологический словарь русского языка. В 4 т. Том 2 |часть = Макароны |ссылка часть = https://lexicography.online/etymology/vasmer/%D0%BC/%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B |издание = 2-е изд., стер |место = М. |издательство = Прогресс |год = 1986 |страницы = 561 |страниц = 672 }}</ref>}} == Գրականություն == * {{Книга|ответственный=Гл. ред. И.А. Пугачёв|заглавие=Товарный словарь. Том 5|часть=Макаронные изделия|место=М.|издательство=Госторгиздат|год=1958|столбцы=274—275|ref=Товарный словарь}} * [http://docs.cntd.ru/document/1200157298 ГОСТ 31743-2017]. Изделия макаронные. Общие технические условия. {{Макаронные изделия}} [[Категория:Макаронные изделия]] [[Категория:Итальянская кухня]] [[Категория:Гарниры]] qtx8cwzqyvbtu06i30dd55j8wdjbiv9 8485767 8485764 2022-08-09T08:53:44Z ԵՆարինե 78953 wikitext text/x-wiki https://hy.wikipedia.org/wiki/Վիքինախագիծ:Զբոսանք_աշխարհով?fbclid=IwAR0h7K9qAVwBVS5CaCmWmRNrHEtwH_rlmcVqpoy4-LukdjHzIX8asKL0mz4 [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/2]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/3]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/4]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/5]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/6]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/7]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/8]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/9]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/10]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/11]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/12]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/13]] https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B '''Макаро́ны''' {{Տեղեկաքարտ Ուտեստ}} '''Մակարոններ''' ({{lang-it|maccheroni}}), [[макаронные изделия]] в виде трубочек разного диаметра и длины. В России макаронами часто называют любые виды макаронных изделий. К другим видам трубчатых изделий относятся ''[[Перья (макаронные изделия)|перья]]'', ''рожки''<ref name="bre" /> и ''улитки''. Հայերենում «մակարոն» բառը փոխարկվել է {{lang-fr|maccaroni}} և {{lang-de|Makkaroni}} լեզուներից, которые в свою очередь заимствовали его из {{lang-it|maccheroni}}. Истоки слова, возможно, восходят к {{lang-el|μακαρία, макария}}, означающего «варево из ячменной муки или [[Ячменная крупа|крупы»]]<ref name="fasmer" />. == Производство == Предлагаемые на мировом рынке макароны имеют различные рецептуры исходных компонентов и разнообразные технологии производства. Для приготовления макарон высокого качества обязательно использование муки из зерна пшеницы так называемых ''твёрдых'' сортов. Твёрдые сорта пшеницы отличает от обычных сортов повышенное содержание [[Клейковина|клейковины]] в зерне. Это делает готовый продукт красивым внешне и приятным в употреблении: высококачественные макароны сохраняют свою форму и упругость после варки в кипящей воде. Так как количество клейковины в зерне зависит от сухой и солнечной погоды на последнем этапе созревания пшеницы, зерно, пригодное для изготовления макаронной муки, может производиться лишь в определённых местах Земного шара. Твёрдые сорта пшеницы имеют на мировом рынке большой и устойчивый спрос, что и определяет высокие цены на такое зерно. == Национальные традиции == Традиционно в [[Италия|Италии]] макароны варят до состояния [[al dente]] и подают с разнообразными [[соус]]ами-добавками, специально созданными [[Кулинария|кулинарами]] для добавления в блюдо. В национальной кухне [[США]] таким соусом являются различные по рецептуре [[кетчуп]]ы{{Нет АИ|7|9|2020}}. В кухнях других стран макароны часто являются лишь [[гарнир]]ом как продукт предлагаемый [[Мясо|к мясным]] и иным компонентам блюда. Макароны [[Традиция|традиционно]] являются популярным продуктом в [[армия]]х многих стран мира и часто пользуются спросом в условиях дальних экспедиций. Такая популярность обусловлена тем, что макароны, как [[полуфабрикат]], имеют небольшой [[вес]], длительные [[Срок хранения|сроки хранения]], простоту [[Упаковка|упаковки]] [[Транспорт|и транспортировки]], и сравнительно простые и быстрые способы приготовления. == Ծանոթագրություն == {{примечания|refs=<ref name="bre">{{Книга |заглавие = Большая российская энциклопедия. Том 18 |часть = Макаронные изделия |ссылка часть = https://bigenc.ru/technology_and_technique/text/2165349 |место = М. |год = 2011 |страницы = 510 }}</ref> <ref name="fasmer">{{Книга |автор = Фасмер М. |ответственный = Перевод с нем. и дополнения О.Н. Трубачева |заглавие = Этимологический словарь русского языка. В 4 т. Том 2 |часть = Макароны |ссылка часть = https://lexicography.online/etymology/vasmer/%D0%BC/%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B |издание = 2-е изд., стер |место = М. |издательство = Прогресс |год = 1986 |страницы = 561 |страниц = 672 }}</ref>}} == Գրականություն == * {{Книга|ответственный=Гл. ред. И.А. Пугачёв|заглавие=Товарный словарь. Том 5|часть=Макаронные изделия|место=М.|издательство=Госторгиздат|год=1958|столбцы=274—275|ref=Товарный словарь}} * [http://docs.cntd.ru/document/1200157298 ГОСТ 31743-2017]. Изделия макаронные. Общие технические условия. {{Макаронные изделия}} [[Категория:Макаронные изделия]] [[Категория:Итальянская кухня]] [[Категория:Гарниры]] 84sltnbk4dxp2zz63joegmwtw8e1eka 8485768 8485767 2022-08-09T08:54:36Z ԵՆարինե 78953 /* top */ wikitext text/x-wiki https://hy.wikipedia.org/wiki/Վիքինախագիծ:Զբոսանք_աշխարհով?fbclid=IwAR0h7K9qAVwBVS5CaCmWmRNrHEtwH_rlmcVqpoy4-LukdjHzIX8asKL0mz4 [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/2]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/3]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/4]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/5]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/6]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/7]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/8]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/9]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/10]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/11]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/12]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/13]] https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B '''Макаро́ны''' {{Տեղեկաքարտ ուտեստ}} '''Մակարոններ''' ({{lang-it|maccheroni}}), [[макаронные изделия]] в виде трубочек разного диаметра и длины. В России макаронами часто называют любые виды макаронных изделий. К другим видам трубчатых изделий относятся ''[[Перья (макаронные изделия)|перья]]'', ''рожки''<ref name="bre" /> и ''улитки''. Հայերենում «մակարոն» բառը փոխարկվել է {{lang-fr|maccaroni}} և {{lang-de|Makkaroni}} լեզուներից, которые в свою очередь заимствовали его из {{lang-it|maccheroni}}. Истоки слова, возможно, восходят к {{lang-el|μακαρία, макария}}, означающего «варево из ячменной муки или [[Ячменная крупа|крупы»]]<ref name="fasmer" />. == Производство == Предлагаемые на мировом рынке макароны имеют различные рецептуры исходных компонентов и разнообразные технологии производства. Для приготовления макарон высокого качества обязательно использование муки из зерна пшеницы так называемых ''твёрдых'' сортов. Твёрдые сорта пшеницы отличает от обычных сортов повышенное содержание [[Клейковина|клейковины]] в зерне. Это делает готовый продукт красивым внешне и приятным в употреблении: высококачественные макароны сохраняют свою форму и упругость после варки в кипящей воде. Так как количество клейковины в зерне зависит от сухой и солнечной погоды на последнем этапе созревания пшеницы, зерно, пригодное для изготовления макаронной муки, может производиться лишь в определённых местах Земного шара. Твёрдые сорта пшеницы имеют на мировом рынке большой и устойчивый спрос, что и определяет высокие цены на такое зерно. == Национальные традиции == Традиционно в [[Италия|Италии]] макароны варят до состояния [[al dente]] и подают с разнообразными [[соус]]ами-добавками, специально созданными [[Кулинария|кулинарами]] для добавления в блюдо. В национальной кухне [[США]] таким соусом являются различные по рецептуре [[кетчуп]]ы{{Нет АИ|7|9|2020}}. В кухнях других стран макароны часто являются лишь [[гарнир]]ом как продукт предлагаемый [[Мясо|к мясным]] и иным компонентам блюда. Макароны [[Традиция|традиционно]] являются популярным продуктом в [[армия]]х многих стран мира и часто пользуются спросом в условиях дальних экспедиций. Такая популярность обусловлена тем, что макароны, как [[полуфабрикат]], имеют небольшой [[вес]], длительные [[Срок хранения|сроки хранения]], простоту [[Упаковка|упаковки]] [[Транспорт|и транспортировки]], и сравнительно простые и быстрые способы приготовления. == Ծանոթագրություն == {{примечания|refs=<ref name="bre">{{Книга |заглавие = Большая российская энциклопедия. Том 18 |часть = Макаронные изделия |ссылка часть = https://bigenc.ru/technology_and_technique/text/2165349 |место = М. |год = 2011 |страницы = 510 }}</ref> <ref name="fasmer">{{Книга |автор = Фасмер М. |ответственный = Перевод с нем. и дополнения О.Н. Трубачева |заглавие = Этимологический словарь русского языка. В 4 т. Том 2 |часть = Макароны |ссылка часть = https://lexicography.online/etymology/vasmer/%D0%BC/%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B |издание = 2-е изд., стер |место = М. |издательство = Прогресс |год = 1986 |страницы = 561 |страниц = 672 }}</ref>}} == Գրականություն == * {{Книга|ответственный=Гл. ред. И.А. Пугачёв|заглавие=Товарный словарь. Том 5|часть=Макаронные изделия|место=М.|издательство=Госторгиздат|год=1958|столбцы=274—275|ref=Товарный словарь}} * [http://docs.cntd.ru/document/1200157298 ГОСТ 31743-2017]. Изделия макаронные. Общие технические условия. {{Макаронные изделия}} [[Категория:Макаронные изделия]] [[Категория:Итальянская кухня]] [[Категория:Гарниры]] tdvueaop2zcc3tg5l765pw6s5ycbzbx 8485772 8485768 2022-08-09T09:04:10Z ԵՆարինե 78953 /* Производство */ wikitext text/x-wiki https://hy.wikipedia.org/wiki/Վիքինախագիծ:Զբոսանք_աշխարհով?fbclid=IwAR0h7K9qAVwBVS5CaCmWmRNrHEtwH_rlmcVqpoy4-LukdjHzIX8asKL0mz4 [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/2]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/3]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/4]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/5]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/6]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/7]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/8]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/9]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/10]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/11]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/12]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/13]] https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B '''Макаро́ны''' {{Տեղեկաքարտ ուտեստ}} '''Մակարոններ''' ({{lang-it|maccheroni}}), [[макаронные изделия]] в виде трубочек разного диаметра и длины. В России макаронами часто называют любые виды макаронных изделий. К другим видам трубчатых изделий относятся ''[[Перья (макаронные изделия)|перья]]'', ''рожки''<ref name="bre" /> и ''улитки''. Հայերենում «մակարոն» բառը փոխարկվել է {{lang-fr|maccaroni}} և {{lang-de|Makkaroni}} լեզուներից, которые в свою очередь заимствовали его из {{lang-it|maccheroni}}. Истоки слова, возможно, восходят к {{lang-el|μακαρία, макария}}, означающего «варево из ячменной муки или [[Ячменная крупа|крупы»]]<ref name="fasmer" />. == Производство == [[Պատկեր:Cornettes3.jpg|մինի|Եղջյուրիկներ]] Предлагаемые на мировом рынке макароны имеют различные рецептуры исходных компонентов и разнообразные технологии производства. Для приготовления макарон высокого качества обязательно использование муки из зерна пшеницы так называемых ''твёрдых'' сортов. Твёрдые сорта пшеницы отличает от обычных сортов повышенное содержание [[Клейковина|клейковины]] в зерне. Это делает готовый продукт красивым внешне и приятным в употреблении: высококачественные макароны сохраняют свою форму и упругость после варки в кипящей воде. Так как количество клейковины в зерне зависит от сухой и солнечной погоды на последнем этапе созревания пшеницы, зерно, пригодное для изготовления макаронной муки, может производиться лишь в определённых местах Земного шара. Твёрдые сорта пшеницы имеют на мировом рынке большой и устойчивый спрос, что и определяет высокие цены на такое зерно. [[Պատկեր:Pipe rigate.jpg|մինի|Խխունջներ]] == Ազգային ավանդույթներ == Ավանդաբար Իտալիայում մակարոնեղենը եփում են al dente և մատուցում տարբեր սոուսների, հավելումների հետ, որոնք հատուկ ստեղծված են խոհարարական մասնագետների կողմից՝ ճաշատեսակին ավելացնելու համար: Միացյալ Նահանգների ազգային խոհանոցում նման սոուս է տարբեր բաղադրատոմսերի կետչուպը: Այլ երկրների խոհանոցներում մակարոնեղենը հաճախ միայն կողմնակի ճաշատեսակ է որպես մսի և ճաշատեսակի այլ բաղադրիչների առաջարկվող ապրանք: Մակարոնեղենն ավանդաբար տարածված արտադրանք է աշխարհի շատ երկրների բանակներում և հաճախ պահանջված է միջքաղաքային արշավախմբերում: Նման հանրաճանաչությունը պայմանավորված է նրանով, որ մակարոնեղենը, որպես կիսաֆաբրիկատ, ունի փոքր քաշ, երկար պահպանման ժամկետ, փաթեթավորման և տեղափոխման հեշտություն և եփման համեմատաբար պարզ ու արագ եղանակներ։ == Ծանոթագրություն == {{примечания|refs=<ref name="bre">{{Книга |заглавие = Большая российская энциклопедия. Том 18 |часть = Макаронные изделия |ссылка часть = https://bigenc.ru/technology_and_technique/text/2165349 |место = М. |год = 2011 |страницы = 510 }}</ref> <ref name="fasmer">{{Книга |автор = Фасмер М. |ответственный = Перевод с нем. и дополнения О.Н. Трубачева |заглавие = Этимологический словарь русского языка. В 4 т. Том 2 |часть = Макароны |ссылка часть = https://lexicography.online/etymology/vasmer/%D0%BC/%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B |издание = 2-е изд., стер |место = М. |издательство = Прогресс |год = 1986 |страницы = 561 |страниц = 672 }}</ref>}} == Գրականություն == * {{Книга|ответственный=Гл. ред. И.А. Пугачёв|заглавие=Товарный словарь. Том 5|часть=Макаронные изделия|место=М.|издательство=Госторгиздат|год=1958|столбцы=274—275|ref=Товарный словарь}} * [http://docs.cntd.ru/document/1200157298 ГОСТ 31743-2017]. Изделия макаронные. Общие технические условия. {{Макаронные изделия}} [[Категория:Макаронные изделия]] [[Категория:Итальянская кухня]] [[Категория:Гарниры]] pixontvl7ta5ptqrdmf8ca5unaau9fq 8485774 8485772 2022-08-09T09:12:06Z ԵՆարինե 78953 /* Ազգային ավանդույթներ */ wikitext text/x-wiki https://hy.wikipedia.org/wiki/Վիքինախագիծ:Զբոսանք_աշխարհով?fbclid=IwAR0h7K9qAVwBVS5CaCmWmRNrHEtwH_rlmcVqpoy4-LukdjHzIX8asKL0mz4 [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/2]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/3]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/4]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/5]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/6]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/7]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/8]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/9]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/10]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/11]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/12]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/13]] https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B '''Макаро́ны''' {{Տեղեկաքարտ ուտեստ}} '''Մակարոններ''' ({{lang-it|maccheroni}}), [[макаронные изделия]] в виде трубочек разного диаметра и длины. В России макаронами часто называют любые виды макаронных изделий. К другим видам трубчатых изделий относятся ''[[Перья (макаронные изделия)|перья]]'', ''рожки''<ref name="bre" /> и ''улитки''. Հայերենում «մակարոն» բառը փոխարկվել է {{lang-fr|maccaroni}} և {{lang-de|Makkaroni}} լեզուներից, которые в свою очередь заимствовали его из {{lang-it|maccheroni}}. Истоки слова, возможно, восходят к {{lang-el|μακαρία, макария}}, означающего «варево из ячменной муки или [[Ячменная крупа|крупы»]]<ref name="fasmer" />. == Производство == [[Պատկեր:Cornettes3.jpg|մինի|Եղջյուրիկներ]] Предлагаемые на мировом рынке макароны имеют различные рецептуры исходных компонентов и разнообразные технологии производства. Для приготовления макарон высокого качества обязательно использование муки из зерна пшеницы так называемых ''твёрдых'' сортов. Твёрдые сорта пшеницы отличает от обычных сортов повышенное содержание [[Клейковина|клейковины]] в зерне. Это делает готовый продукт красивым внешне и приятным в употреблении: высококачественные макароны сохраняют свою форму и упругость после варки в кипящей воде. Так как количество клейковины в зерне зависит от сухой и солнечной погоды на последнем этапе созревания пшеницы, зерно, пригодное для изготовления макаронной муки, может производиться лишь в определённых местах Земного шара. Твёрдые сорта пшеницы имеют на мировом рынке большой и устойчивый спрос, что и определяет высокие цены на такое зерно. [[Պատկեր:Pipe rigate.jpg|մինի|Խխունջներ]] == Ազգային ավանդույթներ == Ավանդաբար [[Իտալիա|Իտալիայում]] մակարոնեղենը եփում են al dente և մատուցում տարբեր սոուսների, հավելումների հետ, որոնք հատուկ ստեղծված են [[Խոհարարություն|խոհարարական]] մասնագետների կողմից՝ ճաշատեսակին ավելացնելու համար: [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգների]] ազգային խոհանոցում նման [[սոուս]] է տարբեր բաղադրատոմսերի կետչուպը: Այլ երկրների խոհանոցներում մակարոնեղենը հաճախ միայն կողմնակի ճաշատեսակ է որպես [[Միս|մսի]] և ճաշատեսակի այլ բաղադրիչների առաջարկվող ապրանք: Մակարոնեղենն [[Ավանդույթ|ավանդաբար]] տարածված արտադրանք է աշխարհի շատ երկրների [[Բանակ|բանակներում]] և հաճախ պահանջված է միջքաղաքային արշավախմբերում: Նման հանրաճանաչությունը պայմանավորված է նրանով, որ մակարոնեղենը, որպես կիսաֆաբրիկատ, ունի փոքր քաշ, երկար [[պահպանման ժամկետ]], փաթեթավորման և տեղափոխման հեշտություն և եփման համեմատաբար պարզ ու արագ եղանակներ։ == Ծանոթագրություն == {{примечания|refs=<ref name="bre">{{Книга |заглавие = Большая российская энциклопедия. Том 18 |часть = Макаронные изделия |ссылка часть = https://bigenc.ru/technology_and_technique/text/2165349 |место = М. |год = 2011 |страницы = 510 }}</ref> <ref name="fasmer">{{Книга |автор = Фасмер М. |ответственный = Перевод с нем. и дополнения О.Н. Трубачева |заглавие = Этимологический словарь русского языка. В 4 т. Том 2 |часть = Макароны |ссылка часть = https://lexicography.online/etymology/vasmer/%D0%BC/%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B |издание = 2-е изд., стер |место = М. |издательство = Прогресс |год = 1986 |страницы = 561 |страниц = 672 }}</ref>}} == Գրականություն == * {{Книга|ответственный=Гл. ред. И.А. Пугачёв|заглавие=Товарный словарь. Том 5|часть=Макаронные изделия|место=М.|издательство=Госторгиздат|год=1958|столбцы=274—275|ref=Товарный словарь}} * [http://docs.cntd.ru/document/1200157298 ГОСТ 31743-2017]. Изделия макаронные. Общие технические условия. 6i52vpgzgt7ow0wx4n6b0rfgbl8wx3e 8485780 8485774 2022-08-09T09:25:13Z ԵՆարինե 78953 /* Производство */ wikitext text/x-wiki https://hy.wikipedia.org/wiki/Վիքինախագիծ:Զբոսանք_աշխարհով?fbclid=IwAR0h7K9qAVwBVS5CaCmWmRNrHEtwH_rlmcVqpoy4-LukdjHzIX8asKL0mz4 [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/2]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/3]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/4]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/5]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/6]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/7]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/8]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/9]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/10]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/11]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/12]] [[Մասնակից:ԵՆարինե/Ավազարկղ/13]] https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B '''Макаро́ны''' {{Տեղեկաքարտ ուտեստ}} '''Մակարոններ''' ({{lang-it|maccheroni}}), [[մակարոնեղեն]] տարբեր տրամագծերի և երկարությունների խողովակների տեսքով։ Ռուսաստանում մակարոնեղենը հաճախ անվանում են ցանկացած տեսակի մակարոն։ Խողովակային արտադրանքի այլ տեսակներ ներառում են փետուրները, եղջյուրիկները և խխունջները: Հայերենում «մակարոն» բառը փոխարկվել է {{lang-fr|maccaroni}} և {{lang-de|Makkaroni}} լեզուներից, ով իր հերթին այն վերցրել է {{lang-it|maccheroni}}: Բառի ծագումը կարելի է գտնել հուն. μακαρία, մակիրյա, նշանակում է «գարու ալյուրի կամ ցորենի խառնուրդ»<ref name="fasmer" />: == Արտադրություն == [[Պատկեր:Cornettes3.jpg|մինի|Եղջյուրիկներ]] Համաշխարհային շուկայում առաջարկվող մակարոնեղենն ունի նախնական բաղադրիչների տարբեր բաղադրատոմսեր և արտադրության տարբեր տեխնոլոգիաներ։ Բարձրորակ մակարոնեղենի պատրաստման համար հրամայական է օգտագործել ալյուրը այսպես կոչված կոշտ ցորենի հատիկներից։ Կոշտ ցորենի սորտերը սովորական սորտերից տարբերվում են հացահատիկի մեջ սնձան ավելացված պարունակությամբ: Սա պատրաստի արտադրանքը դարձնում է արտաքին տեսքով գեղեցիկ և հաճելի՝ ուտելու համար. բարձրորակ մակարոնեղենը պահպանում է իր ձևն ու առաձգականությունը եռացող ջրի մեջ եռացնելուց հետո: Քանի որ հացահատիկի մեջ գլյուտենի քանակը կախված է չոր և արևոտ եղանակից ցորենի հասունացման վերջին փուլում, մակարոնեղենի ալյուր պատրաստելու համար հարմար հացահատիկ կարող է արտադրվել միայն երկրագնդի որոշակի վայրերում: Կոշտ ցորենի սորտերը մեծ և կայուն պահանջարկ ունեն համաշխարհային շուկայում, ինչն էլ պայմանավորում է նման հացահատիկի բարձր գները։[[Պատկեր:Pipe rigate.jpg|մինի|Խխունջներ]] == Ազգային ավանդույթներ == Ավանդաբար [[Իտալիա|Իտալիայում]] մակարոնեղենը եփում են al dente և մատուցում տարբեր սոուսների, հավելումների հետ, որոնք հատուկ ստեղծված են [[Խոհարարություն|խոհարարական]] մասնագետների կողմից՝ ճաշատեսակին ավելացնելու համար: [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգների]] ազգային խոհանոցում նման [[սոուս]] է տարբեր բաղադրատոմսերի կետչուպը: Այլ երկրների խոհանոցներում մակարոնեղենը հաճախ միայն կողմնակի ճաշատեսակ է որպես [[Միս|մսի]] և ճաշատեսակի այլ բաղադրիչների առաջարկվող ապրանք: Մակարոնեղենն [[Ավանդույթ|ավանդաբար]] տարածված արտադրանք է աշխարհի շատ երկրների [[Բանակ|բանակներում]] և հաճախ պահանջված է միջքաղաքային արշավախմբերում: Նման հանրաճանաչությունը պայմանավորված է նրանով, որ մակարոնեղենը, որպես կիսաֆաբրիկատ, ունի փոքր քաշ, երկար [[պահպանման ժամկետ]], փաթեթավորման և տեղափոխման հեշտություն և եփման համեմատաբար պարզ ու արագ եղանակներ։ == Ծանոթագրություն == {{примечания|refs=<ref name="bre">{{Книга |заглавие = Большая российская энциклопедия. Том 18 |часть = Макаронные изделия |ссылка часть = https://bigenc.ru/technology_and_technique/text/2165349 |место = М. |год = 2011 |страницы = 510 }}</ref> <ref name="fasmer">{{Книга |автор = Фасмер М. |ответственный = Перевод с нем. и дополнения О.Н. Трубачева |заглавие = Этимологический словарь русского языка. В 4 т. Том 2 |часть = Макароны |ссылка часть = https://lexicography.online/etymology/vasmer/%D0%BC/%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B |издание = 2-е изд., стер |место = М. |издательство = Прогресс |год = 1986 |страницы = 561 |страниц = 672 }}</ref>}} == Գրականություն == * {{Книга|ответственный=Гл. ред. И.А. Пугачёв|заглавие=Товарный словарь. Том 5|часть=Макаронные изделия|место=М.|издательство=Госторгиздат|год=1958|столбцы=274—275|ref=Товарный словарь}} * [http://docs.cntd.ru/document/1200157298 ГОСТ 31743-2017]. Изделия макаронные. Общие технические условия. h9de87apb67indxweu2pbtype6s6max 0 891928 8485923 8163720 2022-08-09T11:52:29Z Voskanyan 23951 /* Ստեղծողներ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մուլտֆիլմ |պատկեր=Կառլսոնը վերադարձել է.jpg }} '''«Կառլսոնը վերադարձել է»''' ({{lang-ru|Карлсон вернулся}}), խորհրդային [[Նկարված մուլտիպլիկացիա|նկարված]] մուլտֆիլմ՝ ստեղծված ռեժիսոր Բորիս Ստեպանցևի կողմից։ [[Աստրիդ Լինդգրեն]]ի՝ Կառլսոնի մասին պատմող [[Մանչուկն ու տանիքում ապրող Կառլսոնը (պատմվածք)|եռագրության]] երկրորդ մասի էկրանավորումն է։ == Սյուժե == «[[Մանչուկն ու Կառլսոնը]]» մուլտֆիլմի շարունակությունում Մանչուկի տանը հայտնվում է տնայի ուսուցչուհի ֆրեկեն Բուկը։ Նա միանգամից դառնում է բնակարանի լիիրավ ղեկավարը։ Մանչուկը դժգոհ է ֆրեկեն Բոկի մշտական արգելքներից և որոշում է վրեժ լուծել։ Մուլտֆիլմում Կառլսոնը ստացվել է գրավիչ, խանդավառ ու շարժուն, առանձնահատուկ զվարճալի ձայնով<ref name="И">{{книга|автор=Сергей Капков|часть=Борис Степанцев|заглавие=Наши мультфильмы|оригинал=|ссылка=http://books.interros.ru/index.php?book=mult&id=15&mode=print|ответственный=Арсений Мещеряков, Ирина Остаркова|составители=Ирина Марголина, Наталья Лозинская|издание=|место=|издательство=Интеррос|год=2006|том=|страницы=|страниц=|серия=|isbn=5-91105-007-2|тираж=|deadlink=да|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070831034445/http://books.interros.ru/index.php?book=mult&id=15&mode=print|archivedate=2007-08-31}}</ref>։ == Ստեղծողներ == * Սցենարիստ՝ Բորիս Լարին * Ռեժիսոր՝ Բորիս Ստեպանցև * Բեմադրող նկարիչներ՝ Յուրի Բուտիրին, [[Անատոլի Սավչենկո]] * Նկարիչներ՝ Իրինա Սվետլիցա, Վերա Խարիտոնովա, Սվետլանա Սկրեբնևա, Օլգա Կիսելյովա, Վ. Գիլյարովա, Զոյա Կրեդուշինսկայա * Օպերատոր՝ [[Միխայիլ Դրույան]] * Կոմպոզիտոր՝ Գենադի Գլադկով * Հնչյունային օպերատոր՝ [[Բորիս Ֆիլչիկով]] * Մոնտաժող՝ Վ. Տուրուբիներ * Խմբագիր՝ [[Ռաիսա Ֆրիչինսկայա]] * Տնօրեն՝ Լյուբով Բուտիրինա * Դերերը հնչյունավորել են՝ ** [[Կլարա Ռումյանովա]] - Մանչուկ / Մանչուկի մայրը ** [[Վասիլի Լիվանով]] - Կառլսոն / Մանչուկի հայրը / հեռուստահաղորդավար ** [[Ֆաինա Ռանևսկայա]] - ֆրեկեն Բոկ ** [[Ռաիսա Ֆրիչինսկայա]] - ֆրեկեն Բոկ (մեկ արտահայտություն մուլտֆիլմի վերջում) [[Պատկեր:Stamp of Russia 2012 No 1654 Lillebror and Karlsson.jpg|thumb|300 px|Բորիս Ստեպանցևի մուլտֆիլմի հերոսները փոստային նամականիշի վրա, Ռուսաստան, 2012 թվական (ЦФА (ИТЦ) #1654; Mi #1886)]] == Հարցազրույց == {{քաղվածք| * Հարց. Ձեր ամենահայտնի ու ճանաչված կերպարները դուք հեշտությա՞մբ եք ստեղծել։ * Պատասխան. Այո՛, հավանաբար... Կեշա թութակն անմիջապես է ստացվել, Կառլսոնը նույնպես, առանց հատուկ լարվածության։ Նաև ֆրեկեն Բոկը։ Երբ սցենարը գրավում է, ավելի հեշտ է աշխատել։ Ամեն ինչ դուր է գալիս։ Իմիջիայլոց, Ֆրեկեն Բոկի դերի համար [[Ֆաինա Ռանևսկայա]]յին ես եմ առաջարկել։ Բորկան փորձել է շատ դերասանուհիների, խիստ տանջվեց, ոչ ոք դուր չէր գալիս։ Իսկ Ռանևսկայայի հետ ամեն ինչ միանգամից ստացվեց։ Նա խիստ բարքի տեր կին էր, ռեժիսորին կոչում էր ''մանկիկ'' և չէր ընդունում ոչ մի նկատողություն. «Մանկիկ, ես ինքս ամեն ինչ գիտեմ... Իսկ ինձնից նա նույնիսկ նեղացել էր։ Երբ տեսավ նկարված Ֆրեկեն Բոկին, բացականչեց. «Մի՞թե ես այսքան սարսափելի եմ»։ Ես փորձեցի նրան տարհամոզել. «Սա դուք չեք, այլ կերպար»։ Սակայն, ըստ իս, դերասանուհին մնաց իր կարծիքին։ * Հարց. Ինչո՞ւ չեղավ Մանչուկի ու Կառլսոնի արկածների շարունակությունը։ * Պատասխան. Մենք նկարեցինք երկու ֆիլմ, և ստուդիան պատրաստվում էր ստեղծել երրորդը, սակայն ռեժիսոր Բորիս Ստեպանցևը տարվեց նոր գաղափարներով։ «Կառլսոնը» հետաձգվեց ավելի լավ ժամանակների, իսկ հետո դրան էլ չվերադարձան։ Ափսոս, իհարկե, դա կլիներ շատ լավ սերիա։ {{բք|ru| * Вопрос: Своих самых знаменитых и популярных персонажей вы придумали легко? * Ответ: Да, наверное… Попугай Кеша сразу получился, Карлсон тоже, без особых напрягов. И Фрекен Бок. Когда сценарий увлекает, намного легче работается. Всё нравится. Кстати, на роль Фрекен Бок Фаину Раневскую предложил я. Борька пробовал многих актрис, намучился страшно, никто не нравился. А с Раневской сразу всё получилось. Женщиной она была крутого нрава, режиссёра называла деточкой и не принимала никаких замечаний: ''Деточка, я сама всё знаю!..'' А на меня она даже обиделась. Когда увидела нарисованную Фрекен Бок, воскликнула: ''Неужели я такая страшная?'' Я попытался её переубедить: ''Это не вы, а образ!'' Но, по-моему, актриса осталась при своём мнении. * Вопрос: Почему не было продолжения приключений Малыша и Карлсона? * Ответ: Сняли мы два фильма, и студия собиралась делать третий, но режиссёр Борис Степанцев увлёкся новыми идеями. «Карлсона» отложили до лучших времён, а потом так к нему и не вернулись. Жаль, конечно, это была бы очень хорошая серия. }} |Հատված Ստպանցևի մի շարք մուլտֆիլմերի բեմադրող նկարիչ Անատոլի Սավչենկոյի հարցազրույցից<ref>[http://www.animator.ru/articles/article.phtml?id=75 Интервью с А. М. Савченко]. ''Аниматор.ру''</ref>}} == Տես նաև == *[[Մանչուկն ու Կառլսոնը]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{imdb title|0209074|«Կառլսոնը վերադարձել է»}} * {{Animator.ru|2508|«Կառլսոնը վերադարձել է»}} * [https://web.archive.org/web/20140304234750/http://www.nashfilm.ru/multfilms/369.html Карлсон, который живёт вечно], Влада Гриневски – Статья на сайте Наш фильм.ру * [http://www.diafilms.com/07_carlson_vernusya_1/index.html «Карлсон вернулся» Госкино СССР, 1982 г] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181008081903/http://diafilms.com/07_carlson_vernusya_1/index.html |date=2018-10-08 }} դիաֆիլմ {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Խորհրդային մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:«Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիայի մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:1970 մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Աստրիդ Լինդգրենի ստեղծագործությունների էկրանավորումներ]] [[Կատեգորիա:Մուլտֆիլմեր շների մասին]] ns6aipoofbhmmxqejy1bk542v8w6j4h 0 893696 8485432 8465896 2022-08-08T19:41:37Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki '''«Գյումրու պատվավոր քաղաքացի»''', կոչում, որը շնորհվում է 1964 թվականից [[Գյումրի]]ում (այն ժամանակ՝ [[Լենինական]])։ Կոչումը շնորհվում է քաղաքի ավագանու կողմից՝ Գյումրի քաղաքին մատուցած ծառայությունների համար։ == Գյումրու պատվավոր քաղաքացիների ցանկ == ;''Ծանոթագրություն'' * {{legend|lightgrey|Զրկվել է կոչումից և հեռացվել ցանկից|border=1px solid #AAAAAA}} {|class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! № ! Լուսանկար ! Դափնեկիր<br><small>(կյանքի տևողություն)</small> ! Քաղաքացիություն ! Թվական ! {{comment|Ծ.|Ծանոթագրություն}} |- |colspan="6" bgcolor="lightgrey" align=center| '''[[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Խորհրդային Հայաստան]]''' |- | 1 | [[պատկեր:Aram Khachaturian, Pic, 17.jpg|80px]] | [[Արամ Խաչատրյան]]<br><small>(1903—1978)</small> | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 1964 | <ref name="gyumrihonlist">{{cite web|url=http://www.gyumricity.am/hy/gyumri/honorary-citizens-of-gyumri|title=Գյումրու պատվավոր քաղաքացիները|publisher=Городской совет Гюмри|date=|accessdate=2 октября 2018}}</ref> |- | 2 | [[պատկեր:Վիկտոր Համբարձումյան դրոշմանիշ.jpg|80px]] | [[Վիկտոր Համբարձումյան]]<br><small>(1908—1996)</small> | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 1964 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 3 | | [[Մարտիրոս Սարյան]]<br><small>(1880—1972)</small> | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 1964 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 4 | [[պատկեր:RIAN archive 612748 Valentina Tereshkova2.jpg|80px]] | [[Վալենտինա Տերեշկովա]]<br><small>(ծնվ․ 1937)</small> | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 1965 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 5 | [[պատկեր:Andriyan Nikolayev 1976.jpg|80px]] | [[Անդրիյան Նիկոլաև]]<br><small>(1929—2004)</small> | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 1965 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 6 | [[պատկեր:Tigran Petrosian cropped.jpg|80px]] | [[Տիգրան Պետրոսյան]]<br><small>(1929—1984)</small> | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 1966 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 7 | [[պատկեր:Ivan Khristoforovich Bagramyan.jpg|80px]] | [[Հովհաննես Բաղրամյան]]<br><small>(1897—1982)</small> | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 1968 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 8 | | [[Արտեմ Միկոյան]]<br><small>(1905—1970)</small> | {{դրոշավորում|ԽՍՀՄ}} | 1968 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- |colspan="6" bgcolor="lightgrey" align=center| '''[[Հայաստան|Անկախ Հայաստան]]''' |- | 9 | [[պատկեր:Shahen Khachtryan.JPG|80px]] | [[Շահեն Խաչատրյան]]<br><small>(ծնվ․ 1934)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 1999 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 10 | | [[Ջոն Օյունջյան]]<br><small>(1922—2018)</small> | {{դրոշավորում|ԱՄՆ}} | 2000 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 11 | | [[Սիմոն Եզնիկ Բալյան]]<br><small>(ծնվ․ 1953)</small> | {{դրոշավորում|ԱՄՆ}} | 2000 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 12 | [[պատկեր:Ambassador Jon Huntsman.jpg|80px]] | [[Ջոն Հանթսման (կրտսեր)|Ջոն Հանթսման]]<br><small>(ծնվ․ 1960)</small> | {{դրոշավորում|ԱՄՆ}} | 2000 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 13 | [[պատկեր:Charles Aznavour cropped.jpg|80px]] | [[Շառլ Ազնավուր]]<br><small>(1924—2018)</small> | {{դրոշավորում|Ֆրանսիա}} | 2001 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 14 | | [[Ռոբեր Պողոսյան]]<br><small>(հասանելի չէ)</small> | {{դրոշավորում|Բելգիա}} | 2001 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 15 | | [[Ժան Պողոսյան]]<br><small>(հասանելի չէ)</small> | {{դրոշավորում|Բելգիա}} | 2001 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 16 | | [[Ալբեր Պողոսյան]]<br><small>(հասանելի չէ)</small> | {{դրոշավորում|Շվեյցարիա}} | 2001 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 17 | [[պատկեր:Nikolay Ryzhkov 2014.jpg|80px]] | [[Նիկոլայ Ռիժկով]]<br><small>(ծնվ․ 1929)</small> | {{դրոշավորում|Ռուսաստան}} | 2001 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 18 | | [[Դին Հիրշ]]<br><small>(հասանելի չէ)</small> | {{դրոշավորում|Ավստրալիա}} | 2002 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- style="background:lightgrey;" | — | [[Պատկեր:Robert Kocharyan official portrait.jpg|130x130փքս]] | [[Ռոբերտ Քոչարյան]]<br><small>(ծնվ․ 1954)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2002<br><small>զրկվել է 2018 թվականին</small> | <ref>{{cite web|url=http://www.gyumricity.am/hy/council-of-the-elders/protocols-of-the-council-of-elders|title=N 97-Ա ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՇԻՐԱԿԻ ՄԱՐԶԻ «ԳՅՈՒՄՐՈՒ ՊԱՏՎԱՎՈՐ ՔԱՂԱՔԱՑԻ» ԿՈՉՈՒՄԻՑ ՌՈԲԵՐՏ ՍԵԴՐԱԿԻ ՔՈՉԱՐՅԱՆԻՆ ԶՐԿԵԼՈՒ ԵՎ ԳՅՈՒՄՐՈՒ ՔԱՂԱՔԱՅԻՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԱՎԱԳԱՆՈՒ 2002 ԹՎԱԿԱՆԻ ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ 17-Ի N 9 ՈՐՈՇՈՒՄՆ ՈՒԺԸ ԿՈՐՑՐԱԾ ՃԱՆԱՉԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ|publisher=Городской совет Гюмри|date=18 июня 2018|accessdate=2 октября 2018}}</ref> |- | 19 | | [[Սարգիս Հակոբյան (գործարար)|Սարգիս Հակոբյան]]<br><small>(1926—2007)</small> | {{դրոշավորում|ԱՄՆ}} | 2002 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 20 | | [[Գոհար Խաչատրյան]]<br><small>(հասանելի չէ)</small> | {{դրոշավորում|Լիբանան}} | 2002 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 21 | [[պատկեր:Գյումրու պատվավոր քաղաքացիների ցանկ.jpg|80px]] | [[Մուրադ Մուրադյան (քաղաքապետ)|Մուրադ Մուրադյան]]<br><small>(1930—2015)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2002 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 22 | | [[Դոնարա Հարությունյան]]<br><small>(հասանելի չէ)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2002 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 23 | | [[Բորիս Շերբինա]]<br><small>(1919—1990)</small> | {{դրոշավորում|Ռուսաստան}} | 2003 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 24 | [[պատկեր:Jean-Noel Guerini Marseille Chutes Lavie JD23022008.jpg|80px]] | Ժան Նոել Գերինի<br><small>(ծնվ․ 1951)</small> | {{դրոշավորում|Ֆրանսիա}} | 2003 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 25 | [[պատկեր:Ալբերտ Մկրտչյան-գյումրի (cropped).jpg|80px]] | [[Ալբերտ Մուշեղի Մկրտչյան|Ալբերտ Մկրտչյան]]<br><small>(1937—2018)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2003 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 26 | | [[Վիկտոր Կազանցև]]<br><small>(ծնվ․ 1946)</small> | {{դրոշավորում|Ռուսաստան}} | 2003 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 27 | [[Պատկեր:Վահագն Հովնանյան.jpg|119x119փքս]] | [[Վահագն Հովնանյան]]<br><small>(1932—2015)</small> | {{դրոշավորում|ԱՄՆ}} | 2004 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 28 | [[պատկեր:Alexander Harutyunyan.JPG|80px]] | [[Ալեքսանդր Հարությունյան (կոմպոզիտոր)|Ալեքսանդր Հարությունյան]]<br><small>(1920—2012)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2005 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 29 | [[պատկեր:Eduard Mirzoyan.JPG|80px]] | [[Էդվարդ Միրզոյան]]<br><small>(1921—2012)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2005 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 30 | [[պատկեր:Vladimir Resin (Duma).JPG|80px]] | [[Վլադիմիր Ռեսին]]<br><small>(ծնվ․ 1936)</small> | {{դրոշավորում|Ռուսաստան}} | 2005 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 31 | | [[Գորիկ Հակոբյան]]<br><small>(1946—2017)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2006 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- style="background:lightgrey;" | — | [[Պատկեր:Serzh Sargsyan official portrait.jpg|106x106փքս]] | [[Սերժ Սարգսյան]]<br><small>(ծնվ․ 1954)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2006<br><small>զրկվել է 2018 թվականին</small> | <ref>{{cite web|url=http://www.gyumricity.am/hy/council-of-the-elders/protocols-of-the-council-of-elders|title=N 96-Ա ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՇԻՐԱԿԻ ՄԱՐԶԻ «ԳՅՈՒՄՐՈՒ ՊԱՏՎԱՎՈՐ ՔԱՂԱՔԱՑԻ» ԿՈՉՈՒՄԻՑ ՍԵՐԺ ԱԶԱՏԻ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻՆ ԶՐԿԵԼՈՒ ԵՎ ԳՅՈՒՄՐՈՒ ՔԱՂԱՔԱՅԻՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԱՎԱԳԱՆՈՒ 2006 ԹՎԱԿԱՆԻ ՕԳՈՍՏՈՍԻ 30-Ի N 8 ՈՐՈՇՈՒՄՆ ՈՒԺԸ ԿՈՐՑՐԱԾ ՃԱՆԱՉԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ|publisher=Городской совет Гюмри|date=18 июня 2018|accessdate=2 октября 2018}}</ref> |- | 32 | | [[Ֆրիդրիխ Սողոյան]]<br><small>(ծնվ․ 1936)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2008 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 33 | [[Պատկեր:Yurik Vardanian.jpg|125x125փքս]] | [[Յուրի Վարդանյան]]<br><small>(ծնվ․ 1956)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2008 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 34 | | [[Ջենեթ Սաջոնյան]]<br><small>(հասանելի չէ)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2009 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 35 | | [[Անտոնիո Մոնտալտո]]<br><small>(ծնվ․ 1952)</small> | {{դրոշավորում|Իտալիա}} | 2009 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 36 | [[պատկեր:Artur-Baghdasaryan.jpg|80px]] | [[Արթուր Բաղդասարյան]]<br><small>(ծնվ․ 1968)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2009 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 37 | | [[Արարատ Գոմցյան]]<br><small>(ծնվ․ 1948)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2009 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 38 | | [[Տաճատ Սարգսյան]]<br><small>(ծնվ․ 1941)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2009 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 39 | | [[Նիկոլայ Հովհաննիսյան (պատմաբան)|Նիկոլայ Հովհաննիսյան]]<br><small>(ծնվ․ 1930)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2010 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 40 | [[պատկեր:Avik-Isahakyan3.jpg|80px]] | [[Ավետիք Իսահակյան (գրականագետ)|Ավետիք Իսահակյան]]<br><small>(ծնվ․ 1944)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2012 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 41 | [[պատկեր:Hasmik Papian 07.jpg|80px]] | [[Հասմիկ Պապյան]]<br><small>(ծնվ․ 1961)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2012 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 42 | | [[Հասմիկ Կիրակոսյան]]<br><small>(հասանելի չէ)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2012 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 43 | [[Պատկեր:Robert Emmiyan.jpg|112x112փքս]] | [[Ռոբերտ Էմմիյան]]<br><small>(ծնվ․ 1965)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2012 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 44 | [[Պատկեր:Վարդուհի Վարդերեսյան.jpg|104x104փքս]] | [[Վարդուհի Վարդերեսյան]]<br><small>(1928—2015)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2013 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 45 | [[Պատկեր:Վլադիլեն Բալյան.png|109x109փքս]] | [[Վլադիլեն Բալյան]]<br><small>(ծնվ․ 1924)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2013 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 46 | [[պատկեր:Artavazd Peleshyan1.jpg|80px]] | [[Արտավազդ Փելեշյան]]<br><small>(ծնվ․ 1938)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2013 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 47 | | [[Արամ Սարգսյան (մարզիչ)|Արամ Սարգսյան]]<br><small>(ծնվ․ 1948)</small> | {{դրոշավորում|Ռուսաստան}} | 2013 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 48 | | [[Լևոն Ջուլֆալակյան]]<br><small>(ծնվ․ 1964)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2014 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 49 | | [[Կառլեն Ադամյան (պատմաբան)|Կառլեն Ադամյան]]<br><small>(ծնվ․ 1937)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2014 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 50 | | [[Ալիկ Գյունաշյան]]<br><small>(ծնվ․ 1954)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2014 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 51 | [[պատկեր:Chilingarov Arh.jpg|80px]] | [[Արթուր Չիլինգարով]]<br><small>(ծնվ․ 1939)</small> | {{դրոշավորում|Ռուսաստան}} | 2015 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 52 | [[պատկեր:Доктор Гайк Котанджян.JPG|80px]] | [[Հայկ Քոթանջյան]]<br><small>(ծնվ․ 1945)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2015 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 53 | | [[Ֆելիքս Գրիգորյան]]<br><small>(հասանելի չէ)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2015 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 54 | [[պատկեր:Artur Aleksanyan 2016-08-16.jpg|80px]] | [[Արթուր Ալեքսանյան (ըմբշամարտիկ)|Արթուր Ալեքսանյան]]<br><small>(ծնվ․ 1991)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2016 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 55 | | [[Նազելի Ավդալյան]]<br><small>(ծնվ․ 1986)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2016 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 56 | [[Պատկեր:Гагик 2016-09-13 17 (cropped).jpg|97x97փքս]] | [[Գագիկ Ծառուկյան]]<br><small>(ծնվ․ 1956)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2016 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- | 57 | | [[Գաբրիել Ջամբարջյան]]<br><small>(հասանելի չէ)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2016 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- style="background:lightgrey;" | — | [[Պատկեր:Levon Sargsyan.jpg|80x80փքս]] | [[Լևոն Սարգսյան (դիվանագետ)|Լևոն Սարգսյան]]<br><small>(ծնվ․ 1959)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2016<br><small>զրկվել է 2018 թվականին</small> | <ref>{{cite web|url=http://www.gyumricity.am/hy/council-of-the-elders/protocols-of-the-council-of-elders|title=N 98-Ա ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՇԻՐԱԿԻ ՄԱՐԶԻ «ԳՅՈՒՄՐՈՒ ՊԱՏՎԱՎՈՐ ՔԱՂԱՔԱՑԻ» ԿՈՉՈՒՄԻՑ ԼԵՎՈՆ ԱԶԱՏԻ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻՆ ԶՐԿԵԼՈՒ ԵՎ ԳՅՈՒՄՐԻ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԱՎԱԳԱՆՈՒ 2016 ԹՎԱԿԱՆԻ ՕԳՈՍՏՈՍԻ 12-Ի N 159-Ա ՈՐՈՇՈՒՄՆ ՈՒԺԸ ԿՈՐՑՐԱԾ ՃԱՆԱՉԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ|publisher=Городской совет Гюмри|date=18 июня 2018|accessdate=2 октября 2018}}</ref> |- | 58 | [[Պատկեր:Yervand Ghazanchyan.JPG|121x121փքս]] | [[Երվանդ Ղազանչյան]]<br><small>(ծնվ․ 1937)</small> | {{դրոշավորում|Հայաստան}} | 2016 | <ref name="gyumrihonlist" /> |- |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Արտաքին հղումներ == * {{cite web|url=http://www.gyumricity.am/hy/gyumri/honorary-citizens-of-gyumri|title=Почётные граждане Гюмри|publisher=Городской совет Гюмри}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Գյումրու պատվավոր քաղաքացիներ]] [[Կատեգորիա:ՀՀ պետական պարգևներ]] k2e17kdk3pch2d4b5b9ryks80t21wop 0 895500 8485921 8183724 2022-08-09T11:51:35Z Voskanyan 23951 /* Հեղինակներ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մուլտֆիլմ}} '''Խիզախ ոստիկան Մամոչկինը''' ({{lang-ru|Бравый инспектор Мамочкин}}), խորհրդային ռեժիսոր [[Գարրի Բարդին]]ի կողմից նկարահանված մուլտֆիլմ<ref>{{книга | автор = Бардин Гарри | заглавие = И вот наступило потом… | место = М. | издательство = Центр книги Рудомино | год = 2013 | страниц = 208 | isbn = 978-5-905626-97-5 | тираж = 2000}} Стр. 84-85. </ref>։ Պետական ավտոտեսչության (ՊԱՏ) ղեկավարներից մեկը Արկադի Խայտին ու Գարրի Բարդինին առաջարկում է նկարել զվարճալի սերիալ ՊԱՏ-ի ոստիկանի մասին, բայց այնպես, որ ՊԱՏ-ով հետաքրքրվեն խելացի, երիտասարդ և պարտաճանաչ մարդիկ։ Մուլտֆիլմը նկարահանելու ընթացքում ղեկավարին աշխատանքից հեռացնում են։ Նրան փոխարինում է մի մարդ, ով չուներ հումորի զգացում, և մուլտֆիլմի շարունակությունը չի նկարահանվում։ == Սյուժե == Մուլտֆիլմն այն մասին է, թե ինչպես է ՊԱՏ-ի ոստիկան Մամոչկինն իր մոտոցիկլետով փորձում բռնել և պատժել հանրային կարգը և ճանապարհային երթևեկության կանոնները խախտող բեռնատարի վարորդին, որը նաև ցանկանում էր աղբը թափել ոչ թե աղբանոցում, այլ անտառում։ == Հեղինակներ == * Սցենարի հեղինակներ՝ Արկադի Խայտ, [[Գարրի Բարդին]] * Ռեժիսոր՝ Գարրի Բարդին * Նկարիչ-բեմադրողներ՝ Վիկտոր Չիժիկով, Սվետլանա Գվինիաշվիլի * Կոմպոզիտոր՝ Վլադիմիր Կոմարով * Նկարիչ-մուլտիպլիկատորներ՝ [[Վլադիմիր Զարուբին]], Վիկտոր Արսենտև, Յուրի Մեշչերյակով, Բորիս Բուտակով, Յուրի Բատանին * Օպերատոր՝ Ս. Կոշչեևա * Հնչյունային օպերատոր՝ [[Բորիս Ֆիլչիկով]] * Մոնտաժող՝ Մ. Միխեևա * Խմբագիր՝ [[Արկադի Սնեսարև]] * Դերերը հնչյունավորել են՝ Եվգենի Եվստիգեև, [[Վասիլի Լիվանով]] * Ֆիլմի խորհրդատու՝ ՊԱՏ * Օգնականներ՝ Տ. Միտիտելլո, Ն. Նիկոլաևա, Լ. Կրուտովսկայա * Մուլտֆիլմի տնօրեն՝ Լյուբով Բուտիրինա == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.bardin.ru/f1977.htm Мультфильм «Бравый инспектор Мамочкин». Страница на официальном сайте Гарри Бардина] * {{Russiancinema|8960|«Бравый инспектор Мамочкин»}} * {{Animator.ru|5748|«Бравый инспектор Мамочкин»}} * [http://www.myltik.ru/index.php?topic=db&fe=multview&multid=969 «Бравый инспектор Мамочкин» — Мультик.ру] {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Գարրի Բարդինի մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:«Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիայի մուլտֆիլմեր]] l7rc4sad02502mzsi2q0pztvr35w0z1 0 895700 8485277 8438014 2022-08-08T17:55:46Z CommonsDelinker 212 "My_Step_Alliance_logo_(Armenia).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:C wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կուսակցություն | անվանում = «Իմ քայլը» դաշինք | բնիկ անվանում = | colorcode = | պատկերանիշ = | պատկերանիշի նկարագրում = «Իմ քայլը» դաշինքի տարբերանշան | պատկեր = | նկարագրում = | տեսակ = Քաղաքական դաշինք | երկիր = [[Հայաստան]] | առաջնորդ = [[Նիկոլ Փաշինյան]] | կարգախոս = | հիմնադիր = [[Նիկոլ Փաշինյան]] | հիմնադրված = [[օգոստոսի 1]], [[2018]] | լուծարված =[[մայիս]], [[2021]] | գաղափարախոսություն =[[Պոպուլիզմ]], [[Նեոլիբերալիզմ]], [[Ռեֆորմիզմ]] | հայացք = | կրոնք = | գույներ = [[կապույտ]], [[կարմիր]] | օրհներգ = | շտաբ = [[Երևան]], [[Հայաստան]] | թերթ = | ազգային = | միջազգային = | խորհուրդ = | աթոռներ1_վերնագիր = | աթոռներ1 = <!-- {{Տեղեկաքարտ կուսակցություն/աթոռներ|շահած_աթոռներ|ընդհանուր_աթոռներ|hex=#ff0000}} --> | աթոռներ2_վերնագիր = | աթոռներ2 = | աթոռներ3_վերնագիր = | աթոռներ3 = | աթոռներ4_վերնագիր = | աթոռներ4 = | աթոռներ5_վերնագիր = | աթոռներ5 = | աթոռներ6_վերնագիր = | աթոռներ6 = | աթոռներ7_վերնագիր = | աթոռներ7 = | նախորդ = | հխջորդ = | կայք = | Վիքիպահեստ = }} '''«Իմ քայլը» դաշինք''', լուծարված քաղաքական դաշինք [[Հայաստան]]ում, որի հիմքը [[Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցություն|«Քաղաքացիական պայմանագիր»]] կուսակցությունն էր, և որի մաս էին կազմում նաև քաղաքացիական հասարակության տարբեր ներկայացուցիչներ։ Այն ձևավորվել էր [[2018 թվական]]ի [[Օգոստոս|օգոստոսին]] [[Երևանի ավագանու ընտրություններ 2018|Երևանի ավագանու 2018 թվական ընտրություններից]] առաջ։ Լուծարվել է [[2021|2021 թվականի]] [[Մայիս|մայիսին]]՝ հայտարարելով, որ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունն անկախ է մասնակցելու 2021 թվականի Հայաստանի խորհրդարանական ընտրություններին։ Դաշինքի առաջնորդը [[Հայաստանի վարչապետ]] [[Նիկոլ Փաշինյան]]ն էր։ == Պատմություն == [[2018]] թվականի սեպտեմբերի 23-ին դաշինքը մասնակցել և քաղաքապետի թեկնածու [[Հայկ Մարության]]ի հետ հաղթել է Երևանի ավագանու ընտրություններին՝ ստանալով ավագանու 65 տեղերից 57-ը։ Դաշինքը մասնակցել է նաև [[Հայաստանի խորհրդարանական ընտրություններ, 2018|Հայաստանի 2018 թվականի խորհրդարանական ընտրություններին]]<ref>[https://news.am/arm/news/476232.html Մեծ հավանականությամբ «Իմ քայլը» դաշինքով ենք գնալու ընտրությունների. Փաշինյան]</ref>։ == Ընտրություններ == ==== Երևանի ավագանու ընտրություններ ==== {| class="wikitable" ! style="width: 20px" |Ընտրություն ! style="width: 130px" |Քաղաքապետի թեկնածու ! style="width: 60px" |Քվեներ ! style="width: 20px" |% ! style="width: 20px" |'''Տեղեր''' |- ![[Երևանի ավագանու ընտրություններ 2018|2018]] |<center> [[Հայկ Մարության]]</center> |<center> 294,109</center> |<center> 81.06%</center> |{{Composition bar|57|65|hex={{Իմ քայլը դաշինք/meta/color}}}} |- |} ==== Հայաստանի խորհրդարանական ընտրություններ, 2018 ==== {| class="wikitable" ! style="width: 20px" |Ընտրություն ! style="width: 130px" |Ցուցակը գլխավորող ! style="width: 60px" |Քվեներ ! style="width: 20px" |% ! style="width: 20px" |'''Տեղեր''' |- ![[Հայաստան Հանրապետության Ազգային ժողովի ընտրություններ (2018)|2018]] |<center> [[Նիկոլ Փաշինյան]]</center> |<center> 884,864 </center> |<center> 70,42% </center> |{{Composition bar|88|132|hex={{Իմ քայլը դաշինք/meta/color}}}} |- |} == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} {{Հայաստանի կուսակցություններ}} [[Կատեգորիա:2018 հիմնադրված կուսակցություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի լիբերալ կուսակցություններ]] m16jmixuysle2xkjfagaqlrmhnu4dnm 0 895752 8485916 7924795 2022-08-09T11:50:21Z Voskanyan 23951 /* Նկարահանող խումբ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մուլտֆիլմ |պատկեր = Մաշան ու կախարդական մուրաբան.jpg }} '''«Մաշան ու կախարդական մուրաբան»''' ({{lang-ru|«Маша и волшебное варенье»}}), խորհրդային [[նկարված մուլտիպլիկացիա|նկարված]] մուլտֆիլմ՝ ստեղծված 1979 թվականին «[[Սոյուզմուլտֆիլմ]]» ստուդիայի կողմից<ref>{{Animator.ru|2825|«Маша и волшебное варенье»}}</ref>։ == Սյուժե == Մուլտֆիլմն այն մասին է, թե ինչ վատ է խաբելն ու այն մասին, որ գաղտնիքը միշտ էլ բացահայտվում է։ Տատիկը [[մուրաբա]] էր եփել ու դրել պահարանում ձմռան համար։ Մաշան չի կարող սպասել ձմռանն ու ցանկանում է մուրաբան համտեսել։ Երբ տատիկը գնում է հանգստանալու, թոռնուհին պահարանից հանում է անոթը, բացում այն ու սկսում մեծ գդալով մուրաբան ուտել։ Ուտում է ամբողջն առանց մնացորդի։ Այդ ժամանակ տատիկը հետ է գալիս, Մաշան փորձում է անոթը տեղը դնել, բայց շտապելուց այն ջարդում է։ Երբ տատիկը հարցնում է. «Ո՞վ է կերել մուրաբան», աղջիկը ցույց է տալիս կատվին։ Տատիկը թոռնուհուն ասում է, որ մուրաբան կախարդական էր. այն ուտողը կփոքրանա։ Եվ Մաշային թվում է, թե ինքը փոքրացել է, հայտնվել դատարկ անոթի մեջ, իսկ կատուն ցանկանում է իրեն պատժել խաբելու համար։ Այդ ժամանակ թոռնուհին խոստովանում է իր մեղքն ու տատիկին խոստանում այլևս չխաբել ու առանց հարցնելու ոչինչ չվերցնել։ Տատիկը խոստովանում է, որ ինքն արդեն գուշակել էր, թե ով է կերել մուրաբան, որովհետև կատուները մուրաբա չեն ուտում։ == Նկարահանող խումբ == * [[Սցենարիստ|Սցենարի հեղինակ]] – [[Վասիլի Լիվանով|Վասիլի Լիվանով]] * Ռեժիսոր – [[Լև Միլչին]] * Բեմադրող նկարիչ – Մարիա Ռուդաչենկո * Կոմպոզիտոր – Յան Ֆրենկել * Օպերատոր – [[Միխայիլ Դրույան]] * Հնչյունային օպերատոր – [[Բորիս Ֆիլչիկով]] * Խմբագիր – [[Ռաիսա Ֆրիչինսկայա]] * Նկարիչ-մուլտիպլիկատորներ – Օլեգ Կոմարով, [[Ռենատա Միրենկովա]], Ալեքսանդր Պանով, Տատյանա Պոմերանցևա * Մոնտաժող – Օլգա Վասիլենկո * Օգնականներ – Օ. Ապանասովա, Ե. Սինիցկայա * Տեքստը կարդում է – [[Վասիլի Լիվանով]] * Տնօրեն – Լյուբով Բուտիրինա == Վերաթողարկում DVD-ով == Մուլտֆիլմը բազմիցս (2006, 2007 և 2008 թվականներին) [[DVD]]-ով վերաթողարկվել է «Հեքիաթներ Մաշենկայի մասին» մուլտֆիլմերի հավաքածուներում («Սոյուզմուլտֆիլմ»)։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:1979 մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:«Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիայի մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Մուլտֆիլմեր երեխաների մասին]] pe1bp9mmgct3uj38k14y8b23nuovwaj 0 896220 8485645 8421636 2022-08-09T05:06:39Z 209.6.227.124 /* Կենսագրություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երաժիշտ | Background = solo_singer |պատկեր= }} '''Ասատուր Հարությունի Բալջյան''' ({{ԱԾ}}), հայ օպերային երգիչ, [[բարիտոն]]։ [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակակիր]] (2008)<ref name="presidentprize">[https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակ բարձր կատարողական արվեստի համար]</ref>։ == Կենսագրություն == Ասատուր Բալջյանը ծնվել է 1982 թվականի օգոստոսի 10-ին, [[Վաղարշապատ|Էջմիածնում]]։ Սովորել է [[Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում (պրոֆեսոր Վալերի Հարությունյանի դասարան), այնուհետև ուսումը շարունակել է [[Թել Ավիվ]]ի Զուբին Մետտայի անվան ակադեմիայում (պրոֆեսոր Թամար Ռախումի դասարան)։ Այնու հետ ուսումը շարունակում Գերմանիայի Լոթթե Լեհմաննի անվան ակադեմիայում (Քարան Ամսթրոնգի դասարան) Բեռլինում երկու տարի վոկալ պատրաստություն է անցել նաև վոկալի մասնագետ պրոֆեսոր Լավինյա Քերեքեշի մոտ։ Գերմանիայից Հայաստան է բերել գերմանացի կոմպոզիտոր Յոհան Ադոլֆ Հասսեի "Տիգրան Մեծ" օպերայի անտիպ պարտիտուրան, Զենոբիա օպերան և աշխարհահռչակ մեցցո֊սոպրանո և կոմպոզիտոր Քեթրի Բերբերյանի արխիվները։ 2006-2008 թվականներին հանդես է եկել [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի]] երգչախմբում, 2007-2008 թվականներին եղել է Կամերային երաժշտական թատրոնի դերասան, 2007-2009 թվականներին՝ Օպերային թատրոնի մեներգիչ։ 2009-2012 թվականներին եղել է [[Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքություն|Երուսաղեմի հայոց պատրիարքարանի]] [[Սուրբ Հակոբյանց վանք|Սուրբ Հակոբյանց մայրավանքի]] դպրապետ, ժառանգավորաց վարժարանի եկեղեցական երաժշտության ուսուցիչ, 2012-2017 թվականներին՝ Գերմանիայի հայոց թեմի երաժշտապետ, սարկավագ (Գերմանիա, Սաքսոն-Անհալտ երկրամաս)<ref name="aravot" />։ 2018-2021 թվականներին [[Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիայի գեղարվեստական ծրագրերի հանակարգող։ Այժմ ապրում և ստեղծագործում է Բոստոն քաղաքում (ԱՄՆ)։ Համերգներով հանդես է եկել [[Շվեյցարիա]]յում, [[Բելգիա]]յում, [[Հոլանդիա]]յում, [[Իսրայել]]ում , [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի դաշնությունում]] , [[Հնդկաստան]]ում, [[Միացյալ Արաբական Էմիրություններ]]ում, [[Ղազախստան]]ում, [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ում ։ == Դերերգեր == {| class="wikitable" |- ! Հեղինակ !! Բեմադրիչ !! Ստեղծագործություն !! Դերերգ |- | Ալեքսանդր Սպենդիարյան || Գեորգի Իսահակյան || «[[Ալմաստ (օպերա)|Ալմաստ օպերա]]» || Թաթուլ |- | Լեհար || || «Ուրախ այրին» օպերետ|| Կոմս Դանիլո |- |[[Էդուարդ Սադոյան]] || Դավիդ Հակոբյան || Հեյ, ո՞վ կա այդտեղ || տղա |- |Հիմնվելով Անլռելի Զանգակատուն<br /> պոեմի և Կոմիտասյան մեղեդիների վրա ||Մարիամ Պիվազյան ||Կոմիտասյան պատարագ ||Կոմիտաս |} == Պարգևներ, մրցանակներ == * Վիթենբերգ քաղաքի ամենամյա երաժշտական խաղերի հաղթող, [[Գերմանիա]], 2012 * Տարվա լավագույն արտիստ, [[Չելյաբինսկ]], [[ՌԴ]], 2008 * [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|ՀՀ Նախագահի երիտասարդական մրցանակ]], 2008<ref name="presidentprize" /><ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2008/05/26/mrcanak1/1325727|title=ԿԱՅԱՑԱՎ «ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՄՐՑԱՆԱԿ»-Ի ՀԱՆՁՆՈՒՄԸ|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.panorama.am|language=en|accessdate=2019-08-10}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.armenierberlin.de/?p=9443 Von Haydn bis zur Gegenwart, ein Konzert mit Artak Kirakosyan und Asatur Baljyanin in der jüdischen Gemeinde zu Berlin] * [https://www.svz.de/lokales/prignitz/16-lotte-lehmann-woche-ganz-international-start-am-freitag-id4048531.html Lotte Lehmann Woche ganz international: Start am Freitag] * [https://www.youtube.com/channel/UCjKWltWJlSuLiYjWgKguE5A Ասատուր Բալջյանի կատարումներից youtube.com կայքում] * [https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, 2008 թ., Բարձր կատարողական արվեստի համար] {{DEFAULTSORT:Բալջյան, Ասատուր}} [[Կատեգորիա:Հայ օպերային երգիչներ]] [[Կատեգորիա:Բարիտոններ]] [[Կատեգորիա:Պողոսյան մրցանակի դափնեկիրներ]] 7gep0zdvocv1wifebh3jlilt5ym0gcu 8485648 8485645 2022-08-09T05:25:10Z 209.6.227.124 /* Կենսագրություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երաժիշտ | Background = solo_singer |պատկեր= }} '''Ասատուր Հարությունի Բալջյան''' ({{ԱԾ}}), հայ օպերային երգիչ, [[բարիտոն]]։ [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակակիր]] (2008)<ref name="presidentprize">[https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակ բարձր կատարողական արվեստի համար]</ref>։ == Կենսագրություն == Ասատուր Բալջյանը ծնվել է 1982 թվականի օգոստոսի 10-ին, [[Վաղարշապատ|Էջմիածնում]]։ Սովորել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում (պրոֆեսոր Վալերի Հարությունյանի դասարան), այնուհետև ուսումը շարունակել է [[Թել Ավիվ]]ի Զուբին Մետտայի անվան ակադեմիայում (պրոֆեսոր Թամար Ռախումի դասարան)։ Հետո ուսումը շարունակելու նպատակով տեղափոխվում է Գերմանիա և վերապատրաստվում Լոթթե Լեհմաննի անվան ակադեմիայում (Քարան Ամսթրոնգի դասարան)։ Բեռլինում նաև երկու տարի վոկալ պատրաստություն է անցել պրոֆեսոր Լավինյա Քերեքեշի մոտ։ Գերմանիայից իր հետ Հայաստան է բերել գերմանացի կոմպոզիտոր Յոհան Ադոլֆ Հասսեի "Տիգրան Մեծ" և "Զենոբիա" օպերաների անտիպ պարտիտուրաները և աշխարհահռչակ մեցցո֊սոպրանո և կոմպոզիտոր Քեթրի Բերբերյանի արխիվը։ 2006-2008 թվականներին եկել է [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի]] երգչախմբի անդամ։ 2007-2008 թվականներին Կամերային երաժշտական թատրոնի դերասան, 2007-2009 թվականներին՝ Օպերային թատրոնի մեներգիչ։ 2009-2012 թվականներին [[Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքություն|Երուսաղեմի հայոց պատրիարքարանի]] [[Սուրբ Հակոբյանց վանք|Սուրբ Հակոբյանց մայրավանքի]] դպրապետ, ժառանգավորաց վարժարանի եկեղեցական երաժշտության ուսուցիչ, 2012-2017 թվականներին՝ Գերմանիայի հայոց թեմի երաժշտապետ, սարկավագ (Գերմանիա, Սաքսոն-Անհալտ երկրամաս)<ref name="aravot" />։ 2018-2021 թվականներին [[Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիայի գեղարվեստական ծրագրերի հանակարգող։ 2022 թվականից ապրում և ստեղծագործում է Բոստոնում (ԱՄՆ)։ Համերգներով հանդես է եկել [[Շվեյցարիա]]յում, [[Բելգիա]]յում, [[Հոլանդիա]]յում, [[Իսրայել]]ում , [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի դաշնությունում]] , [[Հնդկաստան]]ում, [[Միացյալ Արաբական Էմիրություններ]]ում, [[Ղազախստան]]ում, [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ում [[ԱՄՆ]]ում։ == Դերերգեր == {| class="wikitable" |- ! Հեղինակ !! Բեմադրիչ !! Ստեղծագործություն !! Դերերգ |- | Ալեքսանդր Սպենդիարյան || Գեորգի Իսահակյան || «[[Ալմաստ (օպերա)|Ալմաստ օպերա]]» || Թաթուլ |- | Լեհար || || «Ուրախ այրին» օպերետ|| Կոմս Դանիլո |- |[[Էդուարդ Սադոյան]] || Դավիդ Հակոբյան || Հեյ, ո՞վ կա այդտեղ || տղա |- |Հիմնվելով Անլռելի Զանգակատուն<br /> պոեմի և Կոմիտասյան մեղեդիների վրա ||Մարիամ Պիվազյան ||Կոմիտասյան պատարագ ||Կոմիտաս |} == Պարգևներ, մրցանակներ == * Վիթենբերգ քաղաքի ամենամյա երաժշտական խաղերի հաղթող, [[Գերմանիա]], 2012 * Տարվա լավագույն արտիստ, [[Չելյաբինսկ]], [[ՌԴ]], 2008 * [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|ՀՀ Նախագահի երիտասարդական մրցանակ]], 2008<ref name="presidentprize" /><ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2008/05/26/mrcanak1/1325727|title=ԿԱՅԱՑԱՎ «ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՄՐՑԱՆԱԿ»-Ի ՀԱՆՁՆՈՒՄԸ|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.panorama.am|language=en|accessdate=2019-08-10}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.armenierberlin.de/?p=9443 Von Haydn bis zur Gegenwart, ein Konzert mit Artak Kirakosyan und Asatur Baljyanin in der jüdischen Gemeinde zu Berlin] * [https://www.svz.de/lokales/prignitz/16-lotte-lehmann-woche-ganz-international-start-am-freitag-id4048531.html Lotte Lehmann Woche ganz international: Start am Freitag] * [https://www.youtube.com/channel/UCjKWltWJlSuLiYjWgKguE5A Ասատուր Բալջյանի կատարումներից youtube.com կայքում] * [https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, 2008 թ., Բարձր կատարողական արվեստի համար] {{DEFAULTSORT:Բալջյան, Ասատուր}} [[Կատեգորիա:Հայ օպերային երգիչներ]] [[Կատեգորիա:Բարիտոններ]] [[Կատեգորիա:Պողոսյան մրցանակի դափնեկիրներ]] i9bozb0t3ofjjfpce2adbrqhkhszny3 8485650 8485648 2022-08-09T05:31:31Z 209.6.227.124 /* Կենսագրություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երաժիշտ | Background = solo_singer |պատկեր= }} '''Ասատուր Հարությունի Բալջյան''' ({{ԱԾ}}), հայ օպերային երգիչ, [[բարիտոն]]։ [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակակիր]] (2008)<ref name="presidentprize">[https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակ բարձր կատարողական արվեստի համար]</ref>։ == Կենսագրություն == Ասատուր Բալջյանը ծնվել է 1982 թվականի օգոստոսի 10-ին, [[Վաղարշապատ|Էջմիածնում]]։ Սովորել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում (պրոֆեսոր Վալերի Հարությունյանի դասարան), այնուհետև ուսումը շարունակել է [[Թել Ավիվ]]ի [[Buchmann-Mehta School of Music]]ում (պրոֆեսոր Թամար Ռախումի դասարան)։ Հետո ուսումը շարունակելու նպատակով տեղափոխվում է Գերմանիա և վերապատրաստվում [[Lotte Lehmann Akademie]]ում (Քարան Ամսթրոնգի դասարան)։ Բեռլինում նաև երկու տարի վոկալ պատրաստություն է անցել պրոֆեսոր Լավինյա Քերեքեշի դասարանում։ Գերմանիայից իր հետ Հայաստան է բերել գերմանացի կոմպոզիտոր Յոհան Ադոլֆ Հասսեի "Տիգրան Մեծ" և "Զենոբիա" օպերաների անտիպ պարտիտուրաները և աշխարհահռչակ մեցցո֊սոպրանո և կոմպոզիտոր Քեթրի Բերբերյանի արխիվը։ 2006-2008 թվականներին եկել է [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի]] երգչախմբի անդամ։ 2007-2008 թվականներին Կամերային երաժշտական թատրոնի դերասան, 2007-2009 թվականներին՝ Օպերային թատրոնի մեներգիչ։ 2009-2012 թվականներին [[Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքություն|Երուսաղեմի հայոց պատրիարքարանի]] [[Սուրբ Հակոբյանց վանք|Սուրբ Հակոբյանց մայրավանքի]] դպրապետ, ժառանգավորաց վարժարանի եկեղեցական երաժշտության ուսուցիչ, 2012-2017 թվականներին՝ Գերմանիայի հայոց թեմի երաժշտապետ, սարկավագ (Գերմանիա, Սաքսոն-Անհալտ երկրամաս)<ref name="aravot" />։ 2018-2021 թվականներին [[Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիայի գեղարվեստական ծրագրերի հանակարգող։ 2022 թվականից ապրում և ստեղծագործում է Բոստոնում (ԱՄՆ)։ Համերգներով հանդես է եկել [[Շվեյցարիա]]յում, [[Բելգիա]]յում, [[Հոլանդիա]]յում, [[Իսրայել]]ում , [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի դաշնությունում]] , [[Հնդկաստան]]ում, [[Միացյալ Արաբական Էմիրություններ]]ում, [[Ղազախստան]]ում, [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ում, [[ԱՄՆ]]ում։ == Դերերգեր == {| class="wikitable" |- ! Հեղինակ !! Բեմադրիչ !! Ստեղծագործություն !! Դերերգ |- | Ալեքսանդր Սպենդիարյան || Գեորգի Իսահակյան || «[[Ալմաստ (օպերա)|Ալմաստ օպերա]]» || Թաթուլ |- | Լեհար || || «Ուրախ այրին» օպերետ|| Կոմս Դանիլո |- |[[Էդուարդ Սադոյան]] || Դավիդ Հակոբյան || Հեյ, ո՞վ կա այդտեղ || տղա |- |Հիմնվելով Անլռելի Զանգակատուն<br /> պոեմի և Կոմիտասյան մեղեդիների վրա ||Մարիամ Պիվազյան ||Կոմիտասյան պատարագ ||Կոմիտաս |} == Պարգևներ, մրցանակներ == * Վիթենբերգ քաղաքի ամենամյա երաժշտական խաղերի հաղթող, [[Գերմանիա]], 2012 * Տարվա լավագույն արտիստ, [[Չելյաբինսկ]], [[ՌԴ]], 2008 * [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|ՀՀ Նախագահի երիտասարդական մրցանակ]], 2008<ref name="presidentprize" /><ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2008/05/26/mrcanak1/1325727|title=ԿԱՅԱՑԱՎ «ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՄՐՑԱՆԱԿ»-Ի ՀԱՆՁՆՈՒՄԸ|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.panorama.am|language=en|accessdate=2019-08-10}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.armenierberlin.de/?p=9443 Von Haydn bis zur Gegenwart, ein Konzert mit Artak Kirakosyan und Asatur Baljyanin in der jüdischen Gemeinde zu Berlin] * [https://www.svz.de/lokales/prignitz/16-lotte-lehmann-woche-ganz-international-start-am-freitag-id4048531.html Lotte Lehmann Woche ganz international: Start am Freitag] * [https://www.youtube.com/channel/UCjKWltWJlSuLiYjWgKguE5A Ասատուր Բալջյանի կատարումներից youtube.com կայքում] * [https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, 2008 թ., Բարձր կատարողական արվեստի համար] {{DEFAULTSORT:Բալջյան, Ասատուր}} [[Կատեգորիա:Հայ օպերային երգիչներ]] [[Կատեգորիա:Բարիտոններ]] [[Կատեգորիա:Պողոսյան մրցանակի դափնեկիրներ]] 5lxzeq0sfv2cv38ougtdd19p9dn9ixe 8485651 8485650 2022-08-09T05:36:01Z 209.6.227.124 /* Կենսագրություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երաժիշտ | Background = solo_singer |պատկեր= }} '''Ասատուր Հարությունի Բալջյան''' ({{ԱԾ}}), հայ օպերային երգիչ, [[բարիտոն]]։ [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակակիր]] (2008)<ref name="presidentprize">[https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակ բարձր կատարողական արվեստի համար]</ref>։ == Կենսագրություն == Ասատուր Բալջյանը ծնվել է 1982 թվականի օգոստոսի 10-ին, [[Վաղարշապատ|Էջմիածնում]]։ Սովորել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում (պրոֆեսոր Վալերի Հարությունյանի դասարան), այնուհետև ուսումը շարունակել է Թել Ավիվի [[Buchmann-Mehta School of Music]]-ում (պրոֆեսոր Թամար Ռախումի դասարան)։ Հետո ուսումը շարունակելու նպատակով տեղափոխվում է Գերմանիա և վերապատրաստվում [[Lotte Lehmann]]-ի անվան ակադեմիայում (Քարան Ամսթրոնգի դասարան)։ Բեռլինում նաև երկու տարի վոկալ պատրաստություն է անցել պրոֆեսոր Լավինյա Քերեքեշի դասարանում։ Գերմանիայից իր հետ Հայաստան է բերել գերմանացի կոմպոզիտոր Յոհան Ադոլֆ Հասսեի "Տիգրան Մեծ" և "Զենոբիա" օպերաների անտիպ պարտիտուրաները և աշխարհահռչակ մեցցո֊սոպրանո և կոմպոզիտոր Քեթրի Բերբերյանի արխիվը։ 2006-2008 թվականներին եկել է [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի]] երգչախմբի անդամ։ 2007-2008 թվականներին Կամերային երաժշտական թատրոնի դերասան, 2007-2009 թվականներին՝ Օպերային թատրոնի մեներգիչ։ 2009-2012 թվականներին [[Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքություն|Երուսաղեմի հայոց պատրիարքարանի]] [[Սուրբ Հակոբյանց վանք|Սուրբ Հակոբյանց մայրավանքի]] դպրապետ, ժառանգավորաց վարժարանի եկեղեցական երաժշտության ուսուցիչ, 2012-2017 թվականներին՝ Գերմանիայի հայոց թեմի երաժշտապետ, սարկավագ (Գերմանիա, Սաքսոն-Անհալտ երկրամաս)<ref name="aravot" />։ 2018-2021 թվականներին [[Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիայի գեղարվեստական ծրագրերի հանակարգող։ 2022 թվականից ապրում և ստեղծագործում է Բոստոնում (ԱՄՆ)։ Համերգներով հանդես է եկել [[Շվեյցարիա]]յում, [[Բելգիա]]յում, [[Հոլանդիա]]յում, [[Իսրայել]]ում , [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի դաշնությունում]] , [[Հնդկաստան]]ում, [[Միացյալ Արաբական Էմիրություններ]]ում, [[Ղազախստան]]ում, [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ում, [[ԱՄՆ]]ում։ == Դերերգեր == {| class="wikitable" |- ! Հեղինակ !! Բեմադրիչ !! Ստեղծագործություն !! Դերերգ |- | Ալեքսանդր Սպենդիարյան || Գեորգի Իսահակյան || «[[Ալմաստ (օպերա)|Ալմաստ օպերա]]» || Թաթուլ |- | Լեհար || || «Ուրախ այրին» օպերետ|| Կոմս Դանիլո |- |[[Էդուարդ Սադոյան]] || Դավիդ Հակոբյան || Հեյ, ո՞վ կա այդտեղ || տղա |- |Հիմնվելով Անլռելի Զանգակատուն<br /> պոեմի և Կոմիտասյան մեղեդիների վրա ||Մարիամ Պիվազյան ||Կոմիտասյան պատարագ ||Կոմիտաս |} == Պարգևներ, մրցանակներ == * Վիթենբերգ քաղաքի ամենամյա երաժշտական խաղերի հաղթող, [[Գերմանիա]], 2012 * Տարվա լավագույն արտիստ, [[Չելյաբինսկ]], [[ՌԴ]], 2008 * [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|ՀՀ Նախագահի երիտասարդական մրցանակ]], 2008<ref name="presidentprize" /><ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2008/05/26/mrcanak1/1325727|title=ԿԱՅԱՑԱՎ «ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՄՐՑԱՆԱԿ»-Ի ՀԱՆՁՆՈՒՄԸ|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.panorama.am|language=en|accessdate=2019-08-10}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.armenierberlin.de/?p=9443 Von Haydn bis zur Gegenwart, ein Konzert mit Artak Kirakosyan und Asatur Baljyanin in der jüdischen Gemeinde zu Berlin] * [https://www.svz.de/lokales/prignitz/16-lotte-lehmann-woche-ganz-international-start-am-freitag-id4048531.html Lotte Lehmann Woche ganz international: Start am Freitag] * [https://www.youtube.com/channel/UCjKWltWJlSuLiYjWgKguE5A Ասատուր Բալջյանի կատարումներից youtube.com կայքում] * [https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, 2008 թ., Բարձր կատարողական արվեստի համար] {{DEFAULTSORT:Բալջյան, Ասատուր}} [[Կատեգորիա:Հայ օպերային երգիչներ]] [[Կատեգորիա:Բարիտոններ]] [[Կատեգորիա:Պողոսյան մրցանակի դափնեկիրներ]] nztg5rl6i2h1g76o8q4m3r6b375jhuo 8485652 8485651 2022-08-09T05:38:49Z 209.6.227.124 /* Կենսագրություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երաժիշտ | Background = solo_singer |պատկեր= }} '''Ասատուր Հարությունի Բալջյան''' ({{ԱԾ}}), հայ օպերային երգիչ, [[բարիտոն]]։ [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակակիր]] (2008)<ref name="presidentprize">[https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակ բարձր կատարողական արվեստի համար]</ref>։ == Կենսագրություն == Ասատուր Բալջյանը ծնվել է 1982 թվականի օգոստոսի 10-ին, [[Վաղարշապատ|Էջմիածնում]]։ Սովորել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում (պրոֆեսոր Վալերի Հարությունյանի դասարան), այնուհետև ուսումը շարունակել է Թել Ավիվի [[Buchmann-Mehta School of Music]]-ում. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Buchmann-Mehta_School_of_Music (պրոֆեսոր Թամար Ռախումի դասարան)։ Հետո ուսումը շարունակելու նպատակով տեղափոխվում է Գերմանիա և վերապատրաստվում [[Lotte Lehmann]]-ի անվան ակադեմիայում (Քարան Ամսթրոնգի դասարան)։ Բեռլինում նաև երկու տարի վոկալ պատրաստություն է անցել պրոֆեսոր Լավինյա Քերեքեշի դասարանում։ Գերմանիայից իր հետ Հայաստան է բերել գերմանացի կոմպոզիտոր Յոհան Ադոլֆ Հասսեի "Տիգրան Մեծ" և "Զենոբիա" օպերաների անտիպ պարտիտուրաները և աշխարհահռչակ մեցցո֊սոպրանո և կոմպոզիտոր Քեթրի Բերբերյանի արխիվը։ 2006-2008 թվականներին եկել է [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի]] երգչախմբի անդամ։ 2007-2008 թվականներին Կամերային երաժշտական թատրոնի դերասան, 2007-2009 թվականներին՝ Օպերային թատրոնի մեներգիչ։ 2009-2012 թվականներին [[Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքություն|Երուսաղեմի հայոց պատրիարքարանի]] [[Սուրբ Հակոբյանց վանք|Սուրբ Հակոբյանց մայրավանքի]] դպրապետ, ժառանգավորաց վարժարանի եկեղեցական երաժշտության ուսուցիչ, 2012-2017 թվականներին՝ Գերմանիայի հայոց թեմի երաժշտապետ, սարկավագ (Գերմանիա, Սաքսոն-Անհալտ երկրամաս)<ref name="aravot" />։ 2018-2021 թվականներին [[Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիայի գեղարվեստական ծրագրերի հանակարգող։ 2022 թվականից ապրում և ստեղծագործում է Բոստոնում (ԱՄՆ)։ Համերգներով հանդես է եկել [[Շվեյցարիա]]յում, [[Բելգիա]]յում, [[Հոլանդիա]]յում, [[Իսրայել]]ում , [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի դաշնությունում]] , [[Հնդկաստան]]ում, [[Միացյալ Արաբական Էմիրություններ]]ում, [[Ղազախստան]]ում, [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ում, [[ԱՄՆ]]ում։ == Դերերգեր == {| class="wikitable" |- ! Հեղինակ !! Բեմադրիչ !! Ստեղծագործություն !! Դերերգ |- | Ալեքսանդր Սպենդիարյան || Գեորգի Իսահակյան || «[[Ալմաստ (օպերա)|Ալմաստ օպերա]]» || Թաթուլ |- | Լեհար || || «Ուրախ այրին» օպերետ|| Կոմս Դանիլո |- |[[Էդուարդ Սադոյան]] || Դավիդ Հակոբյան || Հեյ, ո՞վ կա այդտեղ || տղա |- |Հիմնվելով Անլռելի Զանգակատուն<br /> պոեմի և Կոմիտասյան մեղեդիների վրա ||Մարիամ Պիվազյան ||Կոմիտասյան պատարագ ||Կոմիտաս |} == Պարգևներ, մրցանակներ == * Վիթենբերգ քաղաքի ամենամյա երաժշտական խաղերի հաղթող, [[Գերմանիա]], 2012 * Տարվա լավագույն արտիստ, [[Չելյաբինսկ]], [[ՌԴ]], 2008 * [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|ՀՀ Նախագահի երիտասարդական մրցանակ]], 2008<ref name="presidentprize" /><ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2008/05/26/mrcanak1/1325727|title=ԿԱՅԱՑԱՎ «ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՄՐՑԱՆԱԿ»-Ի ՀԱՆՁՆՈՒՄԸ|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.panorama.am|language=en|accessdate=2019-08-10}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.armenierberlin.de/?p=9443 Von Haydn bis zur Gegenwart, ein Konzert mit Artak Kirakosyan und Asatur Baljyanin in der jüdischen Gemeinde zu Berlin] * [https://www.svz.de/lokales/prignitz/16-lotte-lehmann-woche-ganz-international-start-am-freitag-id4048531.html Lotte Lehmann Woche ganz international: Start am Freitag] * [https://www.youtube.com/channel/UCjKWltWJlSuLiYjWgKguE5A Ասատուր Բալջյանի կատարումներից youtube.com կայքում] * [https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, 2008 թ., Բարձր կատարողական արվեստի համար] {{DEFAULTSORT:Բալջյան, Ասատուր}} [[Կատեգորիա:Հայ օպերային երգիչներ]] [[Կատեգորիա:Բարիտոններ]] [[Կատեգորիա:Պողոսյան մրցանակի դափնեկիրներ]] liycp8d0trju2vqmkgdm06jg3xvjxuh 8485653 8485652 2022-08-09T05:39:46Z 209.6.227.124 /* Կենսագրություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երաժիշտ | Background = solo_singer |պատկեր= }} '''Ասատուր Հարությունի Բալջյան''' ({{ԱԾ}}), հայ օպերային երգիչ, [[բարիտոն]]։ [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակակիր]] (2008)<ref name="presidentprize">[https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակ բարձր կատարողական արվեստի համար]</ref>։ == Կենսագրություն == Ասատուր Բալջյանը ծնվել է 1982 թվականի օգոստոսի 10-ին, [[Վաղարշապատ|Էջմիածնում]]։ Սովորել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում (պրոֆեսոր Վալերի Հարությունյանի դասարան), այնուհետև ուսումը շարունակել է Թել Ավիվի [[Buchmann-Mehta School of Music]]-ում Buchmann-Mehta_School_of_Music (պրոֆեսոր Թամար Ռախումի դասարան)։ Հետո ուսումը շարունակելու նպատակով տեղափոխվում է Գերմանիա և վերապատրաստվում [[Lotte Lehmann]]-ի անվան ակադեմիայում (Քարան Ամսթրոնգի դասարան)։ Բեռլինում նաև երկու տարի վոկալ պատրաստություն է անցել պրոֆեսոր Լավինյա Քերեքեշի դասարանում։ Գերմանիայից իր հետ Հայաստան է բերել գերմանացի կոմպոզիտոր Յոհան Ադոլֆ Հասսեի "Տիգրան Մեծ" և "Զենոբիա" օպերաների անտիպ պարտիտուրաները և աշխարհահռչակ մեցցո֊սոպրանո և կոմպոզիտոր Քեթրի Բերբերյանի արխիվը։ 2006-2008 թվականներին եկել է [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի]] երգչախմբի անդամ։ 2007-2008 թվականներին Կամերային երաժշտական թատրոնի դերասան, 2007-2009 թվականներին՝ Օպերային թատրոնի մեներգիչ։ 2009-2012 թվականներին [[Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքություն|Երուսաղեմի հայոց պատրիարքարանի]] [[Սուրբ Հակոբյանց վանք|Սուրբ Հակոբյանց մայրավանքի]] դպրապետ, ժառանգավորաց վարժարանի եկեղեցական երաժշտության ուսուցիչ, 2012-2017 թվականներին՝ Գերմանիայի հայոց թեմի երաժշտապետ, սարկավագ (Գերմանիա, Սաքսոն-Անհալտ երկրամաս)<ref name="aravot" />։ 2018-2021 թվականներին [[Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիայի գեղարվեստական ծրագրերի հանակարգող։ 2022 թվականից ապրում և ստեղծագործում է Բոստոնում (ԱՄՆ)։ Համերգներով հանդես է եկել [[Շվեյցարիա]]յում, [[Բելգիա]]յում, [[Հոլանդիա]]յում, [[Իսրայել]]ում , [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի դաշնությունում]] , [[Հնդկաստան]]ում, [[Միացյալ Արաբական Էմիրություններ]]ում, [[Ղազախստան]]ում, [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ում, [[ԱՄՆ]]ում։ == Դերերգեր == {| class="wikitable" |- ! Հեղինակ !! Բեմադրիչ !! Ստեղծագործություն !! Դերերգ |- | Ալեքսանդր Սպենդիարյան || Գեորգի Իսահակյան || «[[Ալմաստ (օպերա)|Ալմաստ օպերա]]» || Թաթուլ |- | Լեհար || || «Ուրախ այրին» օպերետ|| Կոմս Դանիլո |- |[[Էդուարդ Սադոյան]] || Դավիդ Հակոբյան || Հեյ, ո՞վ կա այդտեղ || տղա |- |Հիմնվելով Անլռելի Զանգակատուն<br /> պոեմի և Կոմիտասյան մեղեդիների վրա ||Մարիամ Պիվազյան ||Կոմիտասյան պատարագ ||Կոմիտաս |} == Պարգևներ, մրցանակներ == * Վիթենբերգ քաղաքի ամենամյա երաժշտական խաղերի հաղթող, [[Գերմանիա]], 2012 * Տարվա լավագույն արտիստ, [[Չելյաբինսկ]], [[ՌԴ]], 2008 * [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|ՀՀ Նախագահի երիտասարդական մրցանակ]], 2008<ref name="presidentprize" /><ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2008/05/26/mrcanak1/1325727|title=ԿԱՅԱՑԱՎ «ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՄՐՑԱՆԱԿ»-Ի ՀԱՆՁՆՈՒՄԸ|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.panorama.am|language=en|accessdate=2019-08-10}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.armenierberlin.de/?p=9443 Von Haydn bis zur Gegenwart, ein Konzert mit Artak Kirakosyan und Asatur Baljyanin in der jüdischen Gemeinde zu Berlin] * [https://www.svz.de/lokales/prignitz/16-lotte-lehmann-woche-ganz-international-start-am-freitag-id4048531.html Lotte Lehmann Woche ganz international: Start am Freitag] * [https://www.youtube.com/channel/UCjKWltWJlSuLiYjWgKguE5A Ասատուր Բալջյանի կատարումներից youtube.com կայքում] * [https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, 2008 թ., Բարձր կատարողական արվեստի համար] {{DEFAULTSORT:Բալջյան, Ասատուր}} [[Կատեգորիա:Հայ օպերային երգիչներ]] [[Կատեգորիա:Բարիտոններ]] [[Կատեգորիա:Պողոսյան մրցանակի դափնեկիրներ]] swv37akfqbmjahoqlpohs7fbfqq5hnr 8485655 8485653 2022-08-09T05:46:10Z 209.6.227.124 /* Կենսագրություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երաժիշտ | Background = solo_singer |պատկեր= }} '''Ասատուր Հարությունի Բալջյան''' ({{ԱԾ}}), հայ օպերային երգիչ, [[բարիտոն]]։ [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակակիր]] (2008)<ref name="presidentprize">[https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակ բարձր կատարողական արվեստի համար]</ref>։ == Կենսագրություն == Ասատուր Բալջյանը ծնվել է 1982 թվականի օգոստոսի 10-ին, [[Վաղարշապատ|Էջմիածնում]]։ Սովորել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում (պրոֆեսոր Վալերի Հարությունյանի դասարան), այնուհետև ուսումը շարունակել է Թել Ավիվի Buchmann-Mehta School of Music-ում (պրոֆեսոր Թամար Ռախումի դասարան)։ Ուսուման նպատակով տեղափոխվում է Գերմանիա և վերապատրաստվում Lotte Lehmann Akademie-ում (Քարան Ամսթրոնգի դասարան)։ Բեռլինում նաև երկու տարի վոկալ պատրաստություն է անցել պրոֆեսոր Լավինյա Քերեքեշի դասարանում։ Գերմանիայից իր հետ Հայաստան է բերել գերմանացի կոմպոզիտոր Յոհան Ադոլֆ Հասսեի "Տիգրան Մեծ" և "Զենոբիա" օպերաների անտիպ պարտիտուրաները և աշխարհահռչակ մեցցո֊սոպրանո և կոմպոզիտոր Քեթրի Բերբերյանի արխիվը։ 2006-2008 թվականներին եկել է [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի]] երգչախմբի անդամ։ 2007-2008 թվականներին Կամերային երաժշտական թատրոնի դերասան, 2007-2009 թվականներին՝ Օպերային թատրոնի մեներգիչ։ 2009-2012 թվականներին [[Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքություն|Երուսաղեմի հայոց պատրիարքարանի]] [[Սուրբ Հակոբյանց վանք|Սուրբ Հակոբյանց մայրավանքի]] դպրապետ, ժառանգավորաց վարժարանի եկեղեցական երաժշտության ուսուցիչ, 2012-2017 թվականներին՝ Գերմանիայի հայոց թեմի երաժշտապետ, սարկավագ (Գերմանիա, Սաքսոն-Անհալտ երկրամաս)<ref name="aravot" />։ 2018-2021 թվականներին [[Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիայի գեղարվեստական ծրագրերի մենեջեր։ 2022 թվականից ապրում և ստեղծագործում է Բոստոնում (ԱՄՆ)։ Համերգներով հանդես է եկել [[Շվեյցարիա]]յում, [[Բելգիա]]յում, [[Հոլանդիա]]յում, [[Իսրայել]]ում , [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի դաշնությունում]] , [[Հնդկաստան]]ում, [[Միացյալ Արաբական Էմիրություններ]]ում, [[Ղազախստան]]ում, [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ում, [[ԱՄՆ]]ում։ == Դերերգեր == {| class="wikitable" |- ! Հեղինակ !! Բեմադրիչ !! Ստեղծագործություն !! Դերերգ |- | Ալեքսանդր Սպենդիարյան || Գեորգի Իսահակյան || «[[Ալմաստ (օպերա)|Ալմաստ օպերա]]» || Թաթուլ |- | Լեհար || || «Ուրախ այրին» օպերետ|| Կոմս Դանիլո |- |[[Էդուարդ Սադոյան]] || Դավիդ Հակոբյան || Հեյ, ո՞վ կա այդտեղ || տղա |- |Հիմնվելով Անլռելի Զանգակատուն<br /> պոեմի և Կոմիտասյան մեղեդիների վրա ||Մարիամ Պիվազյան ||Կոմիտասյան պատարագ ||Կոմիտաս |} == Պարգևներ, մրցանակներ == * Վիթենբերգ քաղաքի ամենամյա երաժշտական խաղերի հաղթող, [[Գերմանիա]], 2012 * Տարվա լավագույն արտիստ, [[Չելյաբինսկ]], [[ՌԴ]], 2008 * [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|ՀՀ Նախագահի երիտասարդական մրցանակ]], 2008<ref name="presidentprize" /><ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2008/05/26/mrcanak1/1325727|title=ԿԱՅԱՑԱՎ «ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՄՐՑԱՆԱԿ»-Ի ՀԱՆՁՆՈՒՄԸ|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.panorama.am|language=en|accessdate=2019-08-10}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.armenierberlin.de/?p=9443 Von Haydn bis zur Gegenwart, ein Konzert mit Artak Kirakosyan und Asatur Baljyanin in der jüdischen Gemeinde zu Berlin] * [https://www.svz.de/lokales/prignitz/16-lotte-lehmann-woche-ganz-international-start-am-freitag-id4048531.html Lotte Lehmann Woche ganz international: Start am Freitag] * [https://www.youtube.com/channel/UCjKWltWJlSuLiYjWgKguE5A Ասատուր Բալջյանի կատարումներից youtube.com կայքում] * [https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, 2008 թ., Բարձր կատարողական արվեստի համար] {{DEFAULTSORT:Բալջյան, Ասատուր}} [[Կատեգորիա:Հայ օպերային երգիչներ]] [[Կատեգորիա:Բարիտոններ]] [[Կատեգորիա:Պողոսյան մրցանակի դափնեկիրներ]] 9n6wg1uht75skdwy1tnph1wtjhz2oi6 8485659 8485655 2022-08-09T05:49:50Z 209.6.227.124 /* Կենսագրություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երաժիշտ | Background = solo_singer |պատկեր= }} '''Ասատուր Հարությունի Բալջյան''' ({{ԱԾ}}), հայ օպերային երգիչ, [[բարիտոն]]։ [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակակիր]] (2008)<ref name="presidentprize">[https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակ բարձր կատարողական արվեստի համար]</ref>։ == Կենսագրություն == Ասատուր Բալջյանը ծնվել է 1982 թվականի օգոստոսի 10-ին, [[Վաղարշապատ|Էջմիածնում]]։ Սովորել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում (պրոֆեսոր Վալերի Հարությունյանի դասարան), այնուհետև ուսումը շարունակել է Թել Ավիվի Buchmann-Mehta School of Music-ում (պրոֆեսոր Թամար Ռախումի դասարան)։ Ուսուման նպատակով տեղափոխվում է Գերմանիա և վերապատրաստվում Lotte Lehmann Akademie-ում (Քարան Ամսթրոնգի դասարան)։ Բեռլինում նաև երկու տարի վոկալ պատրաստություն է անցել պրոֆեսոր Լավինյա Քերեքեշի դասարանում։ Գերմանիայից իր հետ Հայաստան է բերել գերմանացի կոմպոզիտոր Յոհան Ադոլֆ Հասսեի "Տիգրան Մեծ" և "Զենոբիա" օպերաների անտիպ պարտիտուրաները և աշխարհահռչակ մեցցո֊սոպրանո և կոմպոզիտոր Քեթրի Բերբերյանի արխիվը։ 2006-2008 թվականներին եկել է [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի]] երգչախմբի անդամ, 2007-2008 թվականներին` Կամերային երաժշտական թատրոնի դերասան, 2007-2009 թվականներին՝ Օպերային թատրոնի մեներգիչ, 2009-2012 թվականներին` [[Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքություն|Երուսաղեմի հայոց պատրիարքարանի]] [[Սուրբ Հակոբյանց վանք|Սուրբ Հակոբյանց մայրավանքի]] դպրապետ, ժառանգավորաց վարժարանի եկեղեցական երաժշտության ուսուցիչ, 2012-2017 թվականներին՝ Գերմանիայի հայոց թեմի երաժշտապետ, սարկավագ (Գերմանիա, Սաքսոն-Անհալտ երկրամաս)<ref name="aravot" />։ 2018-2021 թվականներին` [[Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիա]]յի գեղարվեստական ծրագրերի մենեջեր։ 2022 թվականից ապրում և ստեղծագործում է Բոստոնում (ԱՄՆ)։ Համերգներով հանդես է եկել [[Շվեյցարիա]]յում, [[Բելգիա]]յում, [[Հոլանդիա]]յում, [[Իսրայել]]ում , [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի դաշնությունում]] , [[Հնդկաստան]]ում, [[Միացյալ Արաբական Էմիրություններ]]ում, [[Ղազախստան]]ում, [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ում, [[ԱՄՆ]]ում։ == Դերերգեր == {| class="wikitable" |- ! Հեղինակ !! Բեմադրիչ !! Ստեղծագործություն !! Դերերգ |- | Ալեքսանդր Սպենդիարյան || Գեորգի Իսահակյան || «[[Ալմաստ (օպերա)|Ալմաստ օպերա]]» || Թաթուլ |- | Լեհար || || «Ուրախ այրին» օպերետ|| Կոմս Դանիլո |- |[[Էդուարդ Սադոյան]] || Դավիդ Հակոբյան || Հեյ, ո՞վ կա այդտեղ || տղա |- |Հիմնվելով Անլռելի Զանգակատուն<br /> պոեմի և Կոմիտասյան մեղեդիների վրա ||Մարիամ Պիվազյան ||Կոմիտասյան պատարագ ||Կոմիտաս |} == Պարգևներ, մրցանակներ == * Վիթենբերգ քաղաքի ամենամյա երաժշտական խաղերի հաղթող, [[Գերմանիա]], 2012 * Տարվա լավագույն արտիստ, [[Չելյաբինսկ]], [[ՌԴ]], 2008 * [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|ՀՀ Նախագահի երիտասարդական մրցանակ]], 2008<ref name="presidentprize" /><ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2008/05/26/mrcanak1/1325727|title=ԿԱՅԱՑԱՎ «ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՄՐՑԱՆԱԿ»-Ի ՀԱՆՁՆՈՒՄԸ|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.panorama.am|language=en|accessdate=2019-08-10}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.armenierberlin.de/?p=9443 Von Haydn bis zur Gegenwart, ein Konzert mit Artak Kirakosyan und Asatur Baljyanin in der jüdischen Gemeinde zu Berlin] * [https://www.svz.de/lokales/prignitz/16-lotte-lehmann-woche-ganz-international-start-am-freitag-id4048531.html Lotte Lehmann Woche ganz international: Start am Freitag] * [https://www.youtube.com/channel/UCjKWltWJlSuLiYjWgKguE5A Ասատուր Բալջյանի կատարումներից youtube.com կայքում] * [https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, 2008 թ., Բարձր կատարողական արվեստի համար] {{DEFAULTSORT:Բալջյան, Ասատուր}} [[Կատեգորիա:Հայ օպերային երգիչներ]] [[Կատեգորիա:Բարիտոններ]] [[Կատեգորիա:Պողոսյան մրցանակի դափնեկիրներ]] 45rr04spah7usrdxyu4m3m3vcnegnph 8485707 8485659 2022-08-09T07:44:22Z 209.6.227.124 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երաժիշտ | Background = solo_singer |պատկեր= }} '''Ասատուր Հարությունի Բալջյան''' ({{ԱԾ}}), հայ օպերային երգիչ, [[բարիտոն]]։ [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակակիր]] (2008)<ref name="presidentprize">[https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակ բարձր կատարողական արվեստի համար]</ref>։ == Կենսագրություն == Ասատուր Բալջյանը ծնվել է 1982 թվականի օգոստոսի 10-ին, [[Վաղարշապատ|Էջմիածնում]]։ Սովորել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում (պրոֆեսոր Վալերի Հարությունյանի դասարան), այնուհետև ուսումը շարունակել է Թել Ավիվի Buchmann-Mehta School of Music-ում (պրոֆեսոր Թամար Ռախումի դասարան)։ Ուսման նպատակով տեղափոխվել է Գերմանիա և վերապատրաստվել Lotte Lehmann Akademie-ում (Քարան Ամսթրոնգի դասարան)։ Բեռլինում նաև երկու տարի վոկալ պատրաստություն է անցել պրոֆեսոր Լավինյա Քերեքեշի դասարանում։ Գերմանիայից իր հետ Հայաստան է բերել գերմանացի կոմպոզիտոր Յոհան Ադոլֆ Հասսեի "Տիգրան Մեծ" և "Զենոբիա" օպերաների անտիպ պարտիտուրաները և աշխարհահռչակ մեցցո֊սոպրանո և կոմպոզիտոր Քեթրի Բերբերյանի արխիվը։ 2006-2008 թվականներին եղել է [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի]] երգչախմբի անդամ, 2007-2008 թվականներին` Կամերային երաժշտական թատրոնի դերասան, 2007-2009 թվականներին՝ Օպերային թատրոնի մեներգիչ, 2009-2012 թվականներին` [[Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքություն|Երուսաղեմի հայոց պատրիարքարանի]] [[Սուրբ Հակոբյանց վանք|Սուրբ Հակոբյանց մայրավանքի]] դպրապետ, ժառանգավորաց վարժարանի եկեղեցական երաժշտության ուսուցիչ, 2012-2017 թվականներին՝ Գերմանիայի հայոց թեմի երաժշտապետ, սարկավագ (Գերմանիա, Սաքսոն-Անհալտ երկրամաս)<ref name="aravot" />։ 2018-2021 թվականներին` [[Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիա]]յի գեղարվեստական ծրագրերի մենեջեր։ 2022 թվականից ապրում և ստեղծագործում է Բոստոնում (ԱՄՆ)։ Այժմ հանդիսանում է Ութերթաունի Ս. Հակոբ հայկական եկեղեցու դպրապետն ու ավագ սարկավագը։ Համերգներով հանդես է եկել [[Շվեյցարիա]]յում, [[Բելգիա]]յում, [[Հոլանդիա]]յում, [[Իսրայել]]ում , [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի դաշնությունում]] , [[Հնդկաստան]]ում, [[Միացյալ Արաբական Էմիրություններ]]ում, [[Ղազախստան]]ում, [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ում, [[ԱՄՆ]]ում։ == Դերերգեր == {| class="wikitable" |- ! Հեղինակ !! Բեմադրիչ !! Ստեղծագործություն !! Դերերգ |- | Ալեքսանդր Սպենդիարյան || Գեորգի Իսահակյան || «[[Ալմաստ (օպերա)|Ալմաստ օպերա]]» || Թաթուլ |- | Լեհար || || «Ուրախ այրին» օպերետ|| Կոմս Դանիլո |- |[[Էդուարդ Սադոյան]] || Դավիդ Հակոբյան || Հեյ, ո՞վ կա այդտեղ || տղա |- |Հիմնվելով Անլռելի Զանգակատուն<br /> պոեմի և Կոմիտասյան մեղեդիների վրա ||Մարիամ Պիվազյան ||Կոմիտասյան պատարագ ||Կոմիտաս |} == Պարգևներ, մրցանակներ == * Վիթենբերգ քաղաքի ամենամյա երաժշտական խաղերի հաղթող, [[Գերմանիա]], 2012 * Տարվա լավագույն արտիստ, [[Չելյաբինսկ]], [[ՌԴ]], 2008 * [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|ՀՀ Նախագահի երիտասարդական մրցանակ]], 2008<ref name="presidentprize" /><ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2008/05/26/mrcanak1/1325727|title=ԿԱՅԱՑԱՎ «ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՄՐՑԱՆԱԿ»-Ի ՀԱՆՁՆՈՒՄԸ|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.panorama.am|language=en|accessdate=2019-08-10}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.armenierberlin.de/?p=9443 Von Haydn bis zur Gegenwart, ein Konzert mit Artak Kirakosyan und Asatur Baljyanin in der jüdischen Gemeinde zu Berlin] * [https://www.svz.de/lokales/prignitz/16-lotte-lehmann-woche-ganz-international-start-am-freitag-id4048531.html Lotte Lehmann Woche ganz international: Start am Freitag] * [https://www.youtube.com/channel/UCjKWltWJlSuLiYjWgKguE5A Ասատուր Բալջյանի կատարումներից youtube.com կայքում] * [https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, 2008 թ., Բարձր կատարողական արվեստի համար] {{DEFAULTSORT:Բալջյան, Ասատուր}} [[Կատեգորիա:Հայ օպերային երգիչներ]] [[Կատեգորիա:Բարիտոններ]] [[Կատեգորիա:Պողոսյան մրցանակի դափնեկիրներ]] 92qx7otznc0npq5590inx982jlvpyux 8485711 8485707 2022-08-09T07:46:13Z 209.6.227.124 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երաժիշտ | Background = solo_singer |պատկեր= }} '''Ասատուր Հարությունի Բալջյան''' ({{ԱԾ}}), հայ օպերային երգիչ, [[բարիտոն]]։ [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակակիր]] (2008)<ref name="presidentprize">[https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակ բարձր կատարողական արվեստի համար]</ref>։ == Կենսագրություն == Ասատուր Բալջյանը ծնվել է 1982 թվականի օգոստոսի 10-ին, [[Վաղարշապատ|Էջմիածնում]]։ Սովորել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում (պրոֆեսոր Վալերի Հարությունյանի դասարան), այնուհետև ուսումը շարունակել է Թել Ավիվի Buchmann-Mehta School of Music-ում (պրոֆեսոր Թամար Ռախումի դասարան)։ Ուսման նպատակով տեղափոխվել է Գերմանիա և վերապատրաստվել Lotte Lehmann Akademie-ում (Քարան Ամսթրոնգի դասարան)։ Բեռլինում նաև երկու տարի վոկալ պատրաստություն է անցել պրոֆեսոր Լավինյա Քերեքեշի դասարանում։ Գերմանիայից իր հետ Հայաստան է բերել գերմանացի կոմպոզիտոր Յոհան Ադոլֆ Հասսեի "Տիգրան Մեծ" և "Զենոբիա" օպերաների անտիպ պարտիտուրաները և աշխարհահռչակ մեցցո֊սոպրանո և կոմպոզիտոր Քեթրի Բերբերյանի արխիվը։ 2006-2008 թվականներին եղել է [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի]] երգչախմբի անդամ, 2007-2008 թվականներին` Կամերային երաժշտական թատրոնի դերասան, 2007-2009 թվականներին՝ Օպերային թատրոնի մեներգիչ, 2009-2012 թվականներին` [[Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքություն|Երուսաղեմի հայոց պատրիարքարանի]] [[Սուրբ Հակոբյանց վանք|Սուրբ Հակոբյանց մայրավանքի]] դպրապետ, ժառանգավորաց վարժարանի եկեղեցական երաժշտության ուսուցիչ, 2012-2017 թվականներին՝ Գերմանիայի հայոց թեմի երաժշտապետ, սարկավագ (Գերմանիա, Սաքսոն-Անհալտ երկրամաս)<ref name="aravot" />։ 2018-2021 թվականներին` [[Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիա]]յի գեղարվեստական ծրագրերի մենեջեր։ 2022 թվականից ապրում և ստեղծագործում է Բոստոնում։ Հանդիսանում է Ութերթաունի (ԱՄՆ) Ս. Հակոբ հայկական եկեղեցու դպրապետն ու ավագ սարկավագը։ Համերգներով հանդես է եկել [[Շվեյցարիա]]յում, [[Բելգիա]]յում, [[Հոլանդիա]]յում, [[Իսրայել]]ում , [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի դաշնությունում]] , [[Հնդկաստան]]ում, [[Միացյալ Արաբական Էմիրություններ]]ում, [[Ղազախստան]]ում, [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ում, [[ԱՄՆ]]ում։ == Դերերգեր == {| class="wikitable" |- ! Հեղինակ !! Բեմադրիչ !! Ստեղծագործություն !! Դերերգ |- | Ալեքսանդր Սպենդիարյան || Գեորգի Իսահակյան || «[[Ալմաստ (օպերա)|Ալմաստ օպերա]]» || Թաթուլ |- | Լեհար || || «Ուրախ այրին» օպերետ|| Կոմս Դանիլո |- |[[Էդուարդ Սադոյան]] || Դավիդ Հակոբյան || Հեյ, ո՞վ կա այդտեղ || տղա |- |Հիմնվելով Անլռելի Զանգակատուն<br /> պոեմի և Կոմիտասյան մեղեդիների վրա ||Մարիամ Պիվազյան ||Կոմիտասյան պատարագ ||Կոմիտաս |} == Պարգևներ, մրցանակներ == * Վիթենբերգ քաղաքի ամենամյա երաժշտական խաղերի հաղթող, [[Գերմանիա]], 2012 * Տարվա լավագույն արտիստ, [[Չելյաբինսկ]], [[ՌԴ]], 2008 * [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|ՀՀ Նախագահի երիտասարդական մրցանակ]], 2008<ref name="presidentprize" /><ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2008/05/26/mrcanak1/1325727|title=ԿԱՅԱՑԱՎ «ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՄՐՑԱՆԱԿ»-Ի ՀԱՆՁՆՈՒՄԸ|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.panorama.am|language=en|accessdate=2019-08-10}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.armenierberlin.de/?p=9443 Von Haydn bis zur Gegenwart, ein Konzert mit Artak Kirakosyan und Asatur Baljyanin in der jüdischen Gemeinde zu Berlin] * [https://www.svz.de/lokales/prignitz/16-lotte-lehmann-woche-ganz-international-start-am-freitag-id4048531.html Lotte Lehmann Woche ganz international: Start am Freitag] * [https://www.youtube.com/channel/UCjKWltWJlSuLiYjWgKguE5A Ասատուր Բալջյանի կատարումներից youtube.com կայքում] * [https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, 2008 թ., Բարձր կատարողական արվեստի համար] {{DEFAULTSORT:Բալջյան, Ասատուր}} [[Կատեգորիա:Հայ օպերային երգիչներ]] [[Կատեգորիա:Բարիտոններ]] [[Կատեգորիա:Պողոսյան մրցանակի դափնեկիրներ]] s2vtvqd6ulv27pho5bcqlb03dtkxs3r 8485755 8485711 2022-08-09T08:13:05Z 209.6.227.124 /* top */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երաժիշտ | Background = solo_singer |պատկեր=file:///C:/Users/Asatur/Desktop/269842266_5060725520626896_8527623453008457067_n.jpg }} '''Ասատուր Հարությունի Բալջյան''' ({{ԱԾ}}), հայ օպերային երգիչ, [[բարիտոն]]։ [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակակիր]] (2008)<ref name="presidentprize">[https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակ բարձր կատարողական արվեստի համար]</ref>։ == Կենսագրություն == Ասատուր Բալջյանը ծնվել է 1982 թվականի օգոստոսի 10-ին, [[Վաղարշապատ|Էջմիածնում]]։ Սովորել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում (պրոֆեսոր Վալերի Հարությունյանի դասարան), այնուհետև ուսումը շարունակել է Թել Ավիվի Buchmann-Mehta School of Music-ում (պրոֆեսոր Թամար Ռախումի դասարան)։ Ուսման նպատակով տեղափոխվել է Գերմանիա և վերապատրաստվել Lotte Lehmann Akademie-ում (Քարան Ամսթրոնգի դասարան)։ Բեռլինում նաև երկու տարի վոկալ պատրաստություն է անցել պրոֆեսոր Լավինյա Քերեքեշի դասարանում։ Գերմանիայից իր հետ Հայաստան է բերել գերմանացի կոմպոզիտոր Յոհան Ադոլֆ Հասսեի "Տիգրան Մեծ" և "Զենոբիա" օպերաների անտիպ պարտիտուրաները և աշխարհահռչակ մեցցո֊սոպրանո և կոմպոզիտոր Քեթրի Բերբերյանի արխիվը։ 2006-2008 թվականներին եղել է [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի]] երգչախմբի անդամ, 2007-2008 թվականներին` Կամերային երաժշտական թատրոնի դերասան, 2007-2009 թվականներին՝ Օպերային թատրոնի մեներգիչ, 2009-2012 թվականներին` [[Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքություն|Երուսաղեմի հայոց պատրիարքարանի]] [[Սուրբ Հակոբյանց վանք|Սուրբ Հակոբյանց մայրավանքի]] դպրապետ, ժառանգավորաց վարժարանի եկեղեցական երաժշտության ուսուցիչ, 2012-2017 թվականներին՝ Գերմանիայի հայոց թեմի երաժշտապետ, սարկավագ (Գերմանիա, Սաքսոն-Անհալտ երկրամաս)<ref name="aravot" />։ 2018-2021 թվականներին` [[Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիա]]յի գեղարվեստական ծրագրերի մենեջեր։ 2022 թվականից ապրում և ստեղծագործում է Բոստոնում։ Հանդիսանում է Ուոթերթաունի (ԱՄՆ) Ս. Հակոբ հայկական եկեղեցու դպրապետն ու ավագ սարկավագը։ Համերգներով հանդես է եկել [[Շվեյցարիա]]յում, [[Բելգիա]]յում, [[Հոլանդիա]]յում, [[Իսրայել]]ում , [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի դաշնությունում]] , [[Հնդկաստան]]ում, [[Միացյալ Արաբական Էմիրություններ]]ում, [[Ղազախստան]]ում, [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ում, [[ԱՄՆ]]ում։ == Դերերգեր == {| class="wikitable" |- ! Հեղինակ !! Բեմադրիչ !! Ստեղծագործություն !! Դերերգ |- | Ալեքսանդր Սպենդիարյան || Գեորգի Իսահակյան || «[[Ալմաստ (օպերա)|Ալմաստ օպերա]]» || Թաթուլ |- | Լեհար || || «Ուրախ այրին» օպերետ|| Կոմս Դանիլո |- |[[Էդուարդ Սադոյան]] || Դավիդ Հակոբյան || Հեյ, ո՞վ կա այդտեղ || տղա |- |Հիմնվելով Անլռելի Զանգակատուն<br /> պոեմի և Կոմիտասյան մեղեդիների վրա ||Մարիամ Պիվազյան ||Կոմիտասյան պատարագ ||Կոմիտաս |} == Պարգևներ, մրցանակներ == * Վիթենբերգ քաղաքի ամենամյա երաժշտական խաղերի հաղթող, [[Գերմանիա]], 2012 * Տարվա լավագույն արտիստ, [[Չելյաբինսկ]], [[ՌԴ]], 2008 * [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|ՀՀ Նախագահի երիտասարդական մրցանակ]], 2008<ref name="presidentprize" /><ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2008/05/26/mrcanak1/1325727|title=ԿԱՅԱՑԱՎ «ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՄՐՑԱՆԱԿ»-Ի ՀԱՆՁՆՈՒՄԸ|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.panorama.am|language=en|accessdate=2019-08-10}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.armenierberlin.de/?p=9443 Von Haydn bis zur Gegenwart, ein Konzert mit Artak Kirakosyan und Asatur Baljyanin in der jüdischen Gemeinde zu Berlin] * [https://www.svz.de/lokales/prignitz/16-lotte-lehmann-woche-ganz-international-start-am-freitag-id4048531.html Lotte Lehmann Woche ganz international: Start am Freitag] * [https://www.youtube.com/channel/UCjKWltWJlSuLiYjWgKguE5A Ասատուր Բալջյանի կատարումներից youtube.com կայքում] * [https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, 2008 թ., Բարձր կատարողական արվեստի համար] {{DEFAULTSORT:Բալջյան, Ասատուր}} [[Կատեգորիա:Հայ օպերային երգիչներ]] [[Կատեգորիա:Բարիտոններ]] [[Կատեգորիա:Պողոսյան մրցանակի դափնեկիրներ]] enx4bwjurdm8zrj18944a00amel8jw2 8485760 8485755 2022-08-09T08:24:22Z 209.6.227.124 /* top */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երաժիշտ | Background = solo_singer |պատկեր= }} '''Ասատուր Հարությունի Բալջյան''' ({{ԱԾ}}), հայ օպերային երգիչ, [[բարիտոն]]։ [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակակիր]] (2008)<ref name="presidentprize">[https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակ բարձր կատարողական արվեստի համար]</ref>։ == Կենսագրություն == Ասատուր Բալջյանը ծնվել է 1982 թվականի օգոստոսի 10-ին, [[Վաղարշապատ|Էջմիածնում]]։ Սովորել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում (պրոֆեսոր Վալերի Հարությունյանի դասարան), այնուհետև ուսումը շարունակել է Թել Ավիվի Buchmann-Mehta School of Music-ում (պրոֆեսոր Թամար Ռախումի դասարան)։ Ուսման նպատակով տեղափոխվել է Գերմանիա և վերապատրաստվել Lotte Lehmann Akademie-ում (Քարան Ամսթրոնգի դասարան)։ Բեռլինում նաև երկու տարի վոկալ պատրաստություն է անցել պրոֆեսոր Լավինյա Քերեքեշի դասարանում։ Գերմանիայից իր հետ Հայաստան է բերել գերմանացի կոմպոզիտոր Յոհան Ադոլֆ Հասսեի "Տիգրան Մեծ" և "Զենոբիա" օպերաների անտիպ պարտիտուրաները և աշխարհահռչակ մեցցո֊սոպրանո և կոմպոզիտոր Քեթրի Բերբերյանի արխիվը։ 2006-2008 թվականներին եղել է [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի]] երգչախմբի անդամ, 2007-2008 թվականներին` Կամերային երաժշտական թատրոնի դերասան, 2007-2009 թվականներին՝ Օպերային թատրոնի մեներգիչ, 2009-2012 թվականներին` [[Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքություն|Երուսաղեմի հայոց պատրիարքարանի]] [[Սուրբ Հակոբյանց վանք|Սուրբ Հակոբյանց մայրավանքի]] դպրապետ, ժառանգավորաց վարժարանի եկեղեցական երաժշտության ուսուցիչ, 2012-2017 թվականներին՝ Գերմանիայի հայոց թեմի երաժշտապետ, սարկավագ (Գերմանիա, Սաքսոն-Անհալտ երկրամաս)<ref name="aravot" />։ 2018-2021 թվականներին` [[Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիա]]յի գեղարվեստական ծրագրերի մենեջեր։ 2022 թվականից ապրում և ստեղծագործում է Բոստոնում։ Հանդիսանում է Ուոթերթաունի (ԱՄՆ) Ս. Հակոբ հայկական եկեղեցու դպրապետն ու ավագ սարկավագը։ Համերգներով հանդես է եկել [[Շվեյցարիա]]յում, [[Բելգիա]]յում, [[Հոլանդիա]]յում, [[Իսրայել]]ում , [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի դաշնությունում]] , [[Հնդկաստան]]ում, [[Միացյալ Արաբական Էմիրություններ]]ում, [[Ղազախստան]]ում, [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ում, [[ԱՄՆ]]ում։ == Դերերգեր == {| class="wikitable" |- ! Հեղինակ !! Բեմադրիչ !! Ստեղծագործություն !! Դերերգ |- | Ալեքսանդր Սպենդիարյան || Գեորգի Իսահակյան || «[[Ալմաստ (օպերա)|Ալմաստ օպերա]]» || Թաթուլ |- | Լեհար || || «Ուրախ այրին» օպերետ|| Կոմս Դանիլո |- |[[Էդուարդ Սադոյան]] || Դավիդ Հակոբյան || Հեյ, ո՞վ կա այդտեղ || տղա |- |Հիմնվելով Անլռելի Զանգակատուն<br /> պոեմի և Կոմիտասյան մեղեդիների վրա ||Մարիամ Պիվազյան ||Կոմիտասյան պատարագ ||Կոմիտաս |} == Պարգևներ, մրցանակներ == * Վիթենբերգ քաղաքի ամենամյա երաժշտական խաղերի հաղթող, [[Գերմանիա]], 2012 * Տարվա լավագույն արտիստ, [[Չելյաբինսկ]], [[ՌԴ]], 2008 * [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|ՀՀ Նախագահի երիտասարդական մրցանակ]], 2008<ref name="presidentprize" /><ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2008/05/26/mrcanak1/1325727|title=ԿԱՅԱՑԱՎ «ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՄՐՑԱՆԱԿ»-Ի ՀԱՆՁՆՈՒՄԸ|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.panorama.am|language=en|accessdate=2019-08-10}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.armenierberlin.de/?p=9443 Von Haydn bis zur Gegenwart, ein Konzert mit Artak Kirakosyan und Asatur Baljyanin in der jüdischen Gemeinde zu Berlin] * [https://www.svz.de/lokales/prignitz/16-lotte-lehmann-woche-ganz-international-start-am-freitag-id4048531.html Lotte Lehmann Woche ganz international: Start am Freitag] * [https://www.youtube.com/channel/UCjKWltWJlSuLiYjWgKguE5A Ասատուր Բալջյանի կատարումներից youtube.com կայքում] * [https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, 2008 թ., Բարձր կատարողական արվեստի համար] {{DEFAULTSORT:Բալջյան, Ասատուր}} [[Կատեգորիա:Հայ օպերային երգիչներ]] [[Կատեգորիա:Բարիտոններ]] [[Կատեգորիա:Պողոսյան մրցանակի դափնեկիրներ]] r2hqv33r4cellts0ddlw9s9fptqtpyo 8485763 8485760 2022-08-09T08:33:21Z 209.6.227.124 /* top */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երաժիշտ | Background = solo_singer |պատկեր= }} '''Ասատուր Հարությունի Բալջյան''' ({{ԱԾ}}), հայ օպերային երգիչ, [[բարիտոն]]։ [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակակիր]] (2008)<ref name="presidentprize">[https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, Հայաստանի Նախագահի երիտասարդական մրցանակ բարձր կատարողական արվեստի համար]</ref>։ == Կենսագրություն == Ասատուր Բալջյանը ծնվել է 1982 թվականի օգոստոսի 10-ին, [[Վաղարշապատ|Էջմիածնում]]։ Սովորել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում (պրոֆեսոր Վալերի Հարությունյանի դասարան), այնուհետև ուսումը շարունակել է Թել Ավիվի Buchmann-Mehta School of Music-ում (պրոֆեսոր Թամար Ռախումի դասարան)։ Ուսման նպատակով տեղափոխվել է Գերմանիա և վերապատրաստվել Lotte Lehmann Akademie-ում (Քարան Ամսթրոնգի դասարան)։ Բեռլինում նաև երկու տարի վոկալ պատրաստություն է անցել պրոֆեսոր Լավինյա Քերեքեշի դասարանում։ Գերմանիայից իր հետ Հայաստան է բերել գերմանացի կոմպոզիտոր Յոհան Ադոլֆ Հասսեի "Տիգրան Մեծ" և "Զենոբիա" օպերաների անտիպ պարտիտուրաները և աշխարհահռչակ մեցցո֊սոպրանո և կոմպոզիտոր Քեթրի Բերբերյանի արխիվը։ 2006-2008 թվականներին եղել է [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի]] երգչախմբի անդամ, 2007-2008 թվականներին` Կամերային երաժշտական թատրոնի դերասան, 2007-2009 թվականներին՝ Օպերային թատրոնի մեներգիչ, 2009-2012 թվականներին` [[Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքություն|Երուսաղեմի հայոց պատրիարքարանի]] [[Սուրբ Հակոբյանց վանք|Սուրբ Հակոբյանց մայրավանքի]] դպրապետ, ժառանգավորաց վարժարանի եկեղեցական երաժշտության ուսուցիչ, 2012-2017 թվականներին՝ Գերմանիայի հայոց թեմի երաժշտապետ, սարկավագ (Գերմանիա, Սաքսոն-Անհալտ երկրամաս)<ref name="aravot" />։ 2018-2021 թվականներին` [[Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիա]]յի գեղարվեստական ծրագրերի ղեկավար։ 2022 թվականից ապրում և ստեղծագործում է Բոստոնում։ Հանդիսանում է Ուոթերթաունի (ԱՄՆ) Ս. Հակոբ հայկական եկեղեցու դպրապետն ու ավագ սարկավագը։ Համերգներով հանդես է եկել [[Շվեյցարիա]]յում, [[Բելգիա]]յում, [[Հոլանդիա]]յում, [[Իսրայել]]ում , [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի դաշնությունում]] , [[Հնդկաստան]]ում, [[Միացյալ Արաբական Էմիրություններ]]ում, [[Ղազախստան]]ում, [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ում, [[ԱՄՆ]]ում։ == Դերերգեր == {| class="wikitable" |- ! Հեղինակ !! Բեմադրիչ !! Ստեղծագործություն !! Դերերգ |- | Ալեքսանդր Սպենդիարյան || Գեորգի Իսահակյան || «[[Ալմաստ (օպերա)|Ալմաստ օպերա]]» || Թաթուլ |- | Լեհար || || «Ուրախ այրին» օպերետ|| Կոմս Դանիլո |- |[[Էդուարդ Սադոյան]] || Դավիդ Հակոբյան || Հեյ, ո՞վ կա այդտեղ || տղա |- |Հիմնվելով Անլռելի Զանգակատուն<br /> պոեմի և Կոմիտասյան մեղեդիների վրա ||Մարիամ Պիվազյան ||Կոմիտասյան պատարագ ||Կոմիտաս |} == Պարգևներ, մրցանակներ == * Վիթենբերգ քաղաքի ամենամյա երաժշտական խաղերի հաղթող, [[Գերմանիա]], 2012 * Տարվա լավագույն արտիստ, [[Չելյաբինսկ]], [[ՌԴ]], 2008 * [[Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի երիտասարդական մրցանակ|ՀՀ Նախագահի երիտասարդական մրցանակ]], 2008<ref name="presidentprize" /><ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2008/05/26/mrcanak1/1325727|title=ԿԱՅԱՑԱՎ «ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՄՐՑԱՆԱԿ»-Ի ՀԱՆՁՆՈՒՄԸ|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.panorama.am|language=en|accessdate=2019-08-10}}</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.armenierberlin.de/?p=9443 Von Haydn bis zur Gegenwart, ein Konzert mit Artak Kirakosyan und Asatur Baljyanin in der jüdischen Gemeinde zu Berlin] * [https://www.svz.de/lokales/prignitz/16-lotte-lehmann-woche-ganz-international-start-am-freitag-id4048531.html Lotte Lehmann Woche ganz international: Start am Freitag] * [https://www.youtube.com/channel/UCjKWltWJlSuLiYjWgKguE5A Ասատուր Բալջյանի կատարումներից youtube.com կայքում] * [https://boghossianprize.am/hy/379 Ասատուր Բալջյան, 2008 թ., Բարձր կատարողական արվեստի համար] {{DEFAULTSORT:Բալջյան, Ասատուր}} [[Կատեգորիա:Հայ օպերային երգիչներ]] [[Կատեգորիա:Բարիտոններ]] [[Կատեգորիա:Պողոսյան մրցանակի դափնեկիրներ]] asq5iell8zkmger69i413xjvj9tshu2 10 897063 8485363 8162199 2022-08-08T19:02:57Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Vanadzor.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki {{Userbox |id = <imagemap> desc none </imagemap> |id-c = white |id-fc = |id-s = 8 |info = Այս մասնակիցը [[Վանաձոր]]ից է |info-c = #E0E8FF |info-fc = |info-s = 8 |border-c = #99b3ff }} <includeonly> [[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Մասնակիցներ Վանաձորից|{{PAGENAME}}]] </includeonly> <noinclude> [[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Մասնակիցներ|Վանաձորից]][[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Հայաստան]] </noinclude> mtf4e0kzirb7iqxkv6mmaz1uvv3t88c 4 900925 8485296 8437753 2022-08-08T18:15:55Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Armed_Forces_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki <div style="position: absolute;z-index:1;margin: 0.3em 0 0 0.2em;padding: 4px 7px;font-size: 2.8em;background: rgb(16,16,16);background: rgba(0,0,0,0.2);border-radius: 8px;color: white;white-space: nowrap; line-height: 0.3em;"> '''Վիքիպեդիան բանակում<br /><small> <small>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</small></small>'''</div> {{Լուսանկարի հատված|պատկեր=Vladimir Putin in Armenia, December 2013 (2236-01).jpg|link=:Վիքիպեդիա:Նախագիծ:Վիքիպեդիան բանակում|դիրք=left|լայնք=|ընդհանուր=1300px|վերև=320|աջ=00|ներքև=250|ձախ=00|շրջանակ=10|մեծացնել = }}</div></div> <div style="clear:both;padding:1em;background:#FAFAFA" class="plainlinks"> dae97ei6olw82tav2o6karqzdhp9e8s 0 904055 8485405 8168459 2022-08-08T19:27:22Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Yerevan_State_University.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exist wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆակուլտետ | անվանում = Տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետ | համալսարան = [[Երևանի պետական համալսարան]] | պատկեր = | միջազգային անվանում = {{lang-en|Faculty of Economics and Management}} | հիմնադրման թվական = [[1921թ]] | կայք = [http://ysu.am/faculties/hy/Economics/ ԵՊՀ տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետ] }} '''ԵՊՀ տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետ''', [[ԵՊՀ]] կազմում գործող ֆակուլտետներից մեկը<ref name=":0">{{Cite web |url=http://www.ysu.am/main/ |title=ԵՊՀ - Yerevan State University |website=www.ysu.am |accessdate=2019-01-14}}</ref>։ == ԵՊՀ Տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետ== ==== Պատմություն ==== [[Երևանի պետական համալսարան|ԵՊՀ]]-ում տնտեսագիտական կադրերի պատրաստումը սկսվել է դեռևս 1921 թվականից։ Առանձին ֆակուլտետ հիմնադրվել է 1934թ. և գործել է մինչև 1975 թվականը։ 1975-83թթ. տնտեսագետների պատրաստումը ԵՊՀ-ում ընդմիջվեց՝ կապված Երևանի ժողովրդական տնտեսության ինստիտուտի հիմնադրման հետ։ 10 տարվա ընդմիջումից հետո, 1984 թվականին համալսարանում «Տնտեսագիտական կիբեռնետիկա» անվանմամբ վերաբացվեց Ֆակուլտետը, որը 1991թ. վերանվանվեց «Տնտեսագիտության», իսկ 2014թ.՝ «Տնտեսագիտության և կառավարման» ֆակուլտետ։ Ինովացիոն լուծումների և տեխնոլոգիաների կենտրոնի միջոցով (ISTC) շնորհիվ ֆակուլտետում 2017թ. հիմնվեց նոր մագիստրոսական ծրագիր՝ «Տվյալների գիտությունը բիզնեսում», որի նպատակն է պատրաստել բարձրակարգ մասնագետներ Տվյալների գիտության ոլորտում<ref name=":1">{{Cite web|url=http://ru.hayazg.info/%D0%95%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%83%D0%BD%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82#.D0.A4.D0.B0.D0.BA.D1.83.D0.BB.D1.8C.D1.82.D0.B5.D1.82_.D1.80.D0.BE.D0.BC.D0.B0.D0.BD.D0.BE-.D0.B3.D0.B5.D1.80.D0.BC.D0.B0.D0.BD.D1.81.D0.BA.D0.BE.D0.B9_.D1.84.D0.B8.D0.BB.D0.BE.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D0.B8.D0.B8|title=Ереванский государственный университет — Энциклопедия фонда «Хайазг»|website=ru.hayazg.info|accessdate=2019-01-15}}</ref>։ == Ամբիոններ == Ֆակուլտետում գործում է 4 ամբիոն շուրջ 70 հիմնական դրույքովև 60 համատեղող դասախոսներով. # Տնտեսագիտության և միջազգային տնտեսական հարաբերությունների ամբիոն, # Տնտեսագիտության մեջ մաթեմատիկական մոդելավորման ամբիոն, # Ֆինանսահաշվային ամբիոն, #Կառավարման և գործարարության ամբիոն, Ֆակուլտետի ուսուցման համակարգը եռաստիճան է` բակալավրիատ, մագիստրատուրա և ասպիրանտուրա<ref name=":1" />։ == Բակալավրիատ == Ֆակուլտետի բակալավրիատում ուսուցումը կազմակերպվում է երեք մասնագիտությամբ` * «Տնտեսագիտության տեսություն», * «Ֆինանսներ», * «Կառավարում»<ref name=":1" />։ == Մագիստրատուրա == Ֆակուլտետում 2018թ. հունվարի 1-ի դրությամբ գործում են մագիստրոսական հետևյալ ծրագրերը` * Տնտեսական քաղաքականություն և իրավունք * Միջազգային տնտեսական հարաբերություններ * Մոդելավորումը ֆինանսատնտեսական համակարգերում * Կառավարման տեղեկատվական համակարգեր * Տվյալների գիտությունը բիզնեսում * Ֆինանսներ, դրամաշրջանառություն և վարկ * Հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ * Գործարար կառավարում * Ինովացիոն կառավարում * Պետական կառավարում և տեղական ինքնակառավարում * Ֆակուլտետում գործում է նաև հեռակա ուսուցման բակալավրիատ և մագիստրատուրա։ Վերջին մի քանի տարիներին ֆակուլտետն ավարտում են տարեկան շուրջ 500 շրջանավարտ, որից 300-ը` բակալավրիատում, 200-ը` մագիստրատուրայում<ref name=":1" />։ == Արտաքին հղումներ == * [http://ysu.am/faculties/hy/Economics/ ԵՊՀ Տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետ] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Երևանի պետական համալսարանի ֆակուլտետներ]] ims6dfo0c23vfodxg5deyenl9axox5o 0 904236 8485930 7924796 2022-08-09T11:56:01Z Voskanyan 23951 /* Դերերը հնչյունավորել են */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մուլտֆիլմ|պատկեր=Մաշան այլևս ծույլիկ չէ.jpg}} '''Մաշան այլևս ծույլիկ չէ''' ({{lang-ru|Маша больше не лентяйка}}), խորհրդային կարճամետրաժ մուլտիպլիկացիոն ֆիլմ, որը նկարահանվել է 1978 թվականին «[[Սոյուզմուլտֆիլմ]]» ստուդիայում, ռեժիսոր Լև Միլչինի կողմից։ == Սյուժե == Մաշան չէր ցանկանում օգնել տատիկին` ասելով, որ նա «իր ձեռքերի և ոտքերի տեղը չէ»։ Տատիկն ինքն էր գնում հրուշակեղենի խանութ, իսկ Մաշայի ձեռքերն ու ոտքերը սկսում էին հրաշքներ գործել. կերակրում էին նրան [[մանանեխ]]ով և [[Կծվիչ սովորական|կծվիչով]], դուրս էին տանում, ստիպում էին ներկել հարևանի տաքսային կապույտ գույնով, պապիկից երկու խնձոր խլել մի շարք ակրոբատիկ շարժումներ անել և թռչել շարժվող ավտոբուսի մեջ։ «Տուժածները»` տղան շան հետ և խնձորներով պապիկը, բռնում են տատիկը հրուշակեղենի խանութի մոտ և պատմում ամբողջ կատարվածը։ Արդեն մթնում է, և ավտոբուսը Մաշային տանում է անտառ։ Մտահոգված վարորդը փորձում է կանգնեցնել անտառ վազող աղջկան, սակայն ոտքերն աղջկան տանում են հեռու-հեռու։ Վերջապես ուժասպառ աղջիկը ընկնում է դաշտում և վստահ արտասանում է իր ցանկությունը. «ուզում եմ նորից դառնալ իմ ոտքերի և ձեռքերի տերը»։ Երկնքից ընկնող աստղը կատարում է նրա ցանկությունը։ Երջանիկ Մաշայի ուղղությամբ շարժվում են երկու կրակներ, և նա կարծում է, թե դա գայլ է։ Սարսափահար եղած աղջիկն իր ձեռքերից և ոտքերից օգնություն է խնդրում, որպեսզի բարձրանա ամենաբարձր ծառի գագաթը և ճարպկորեն բարձրանում է սոճու վրա։ Բայց պարզվում է, որ գայլի աչքերը լապտերներ են, որով նրան փնտրում են «տուժածները»` տատիկի գլխավորությամբ։ Գրկելով տատիկին` հուզված Մաշան հայտարարում է, որ ինքն այլևս ծույլիկ չէ։ == Հեղինակներ == * Տնօրեն` Լյուբով Բուտիրինա * Խմբագիր` [[Ռաիսա Ֆրիչինսկայա]] * Մոնտաժող` Օլգա Վասիլենկո * Ֆոնի նկարիչ` Դիմիտրի Անպիլով * Օգնականներ` Լ. Նիկիտինա, Ն. Սարատովա == Դերերը հնչյունավորել են == * Զինաիդա Նարիշկինա - Մաշա/տատիկ * [[Վասիլի Լիվանով]] - կկու/ավտոբուսի վարորդ == Վերաթողարկում DVD ձևաչափով == Մուլտֆիլմը մի քանի անգամ (2006, 2007 և 2008 թվականներին) DVD ձևաչափով վերաթողարկվել է «Հեքիաթներ Մաշինկայի մասին» մուլտֆիլմերի հավաքածուում («Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիա)<ref>[http://www.animator.ru/db/?p=vsource&id=1002 Сказки про Машеньку DVD]</ref>։ == Տես նաև == * [[Ինչպես Մաշան կռվեց իր բարձի հետ]] * [[Մաշան ու կախարդական մուրաբան]] == Գրականություն == *{{книга | автор = Прокофьева С. Л. | заглавие = Самый большой друг и другие сказки | ссылка = | ответственный = | место = М. | издательство = АСТ | год = 2006 | том = | страниц = 48 | страницы = | серия = Сказки-мультфильмы | isbn = 5-17-042706-9 | тираж = 10 000 | ref = }} «Сказка о ленивых ручках и ножках» — стр. 11-22. *{{книга |автор = Прокофьева С. Л. |заглавие = Сказка о ленивой девочке Маше |ссылка = |ответственный = |место = М. |издательство = Облака |год = 2015 |том = |страниц = |страницы = |серия = |isbn = 978-5-9905976-6-2 }}<ref>[http://www.labirint.ru/books/480689/ Сказка о ленивой девочке Маше]</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{imdb title|1373171|«Մաշան այլևս ծույլիկ չէ»}} * {{Animator.ru|2791|«Մաշան այլևս ծույլիկ չէ»}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Խորհրդային մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:1978 մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:«Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիայի մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Մուլտֆիլմեր երեխաների մասին]] j3en8rk1meoi76ravzb31jl432vhlgp 0 908773 8485181 7914853 2022-08-08T16:20:48Z Kizich 124350 Հոդվածը խմբագրվել է՝ տերմինները փոխարինելով իրենց համարժեք առավել զգայուն տարբերակներով։ wikitext text/x-wiki {{Անձ}} '''Անիտա Բերբեր''' ({{lang-de|Anita Berber}}, {{ԱԾ}}), [[գերմանացի]] պարուհի, [[համր կինո]]յի [[դերասան]]ուհի, գրող։ Գերմանացի նկարիչ [[Օտտո Դիքս]]ը հաճախ է նկարել Բերբերին։ Ապրել է [[Վայմարյան հանրապետություն|Վայմարյան հանրապետության]] ժամանակաշրջանում։ Հայտնի է դարձել համարձակ պարային էրոտիկ համարներով և սկանդալային վարքագծով։ == Կենսագրություն == Անիտա Բերբերը ծնվել է 1899 թվականին, [[Լայպցիգ (քաղաք)|Լայպցիգում]], Լայպցիգի քաղաքային նվագախմբի առաջին ջութակահար [[Ֆելիքս Բերբեր]]ի և դերասանուհի, Բեռլինի կաբարեի երգչուհի Լյուսի Բերբերի ընտանիքում։ Երբ Անիտան երեք տարեկան էր, ծնողներն ամուսնալուծվել են, և Անիտային [[Դրեզդեն]]ում մեծացրել է տատիկը։ Երբ սկսվեց [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ը, Անիտան տատիկի հետ տեղափոխվեց [[Բեռլին]]՝ մոր մոտ, և հաստատվեցին Վիլմերսդորֆ շրջանում։ Մեկ տարի անց դերասանական վարպետություն է սովորել դերասանուհի Մարիա Մոիսիի մոտ և հաճախել է այդ տարիների հայտնի պարուհի Ռիտա Սակետտոյի պարի դպրոց։ 1916 թվականի փետրվարի 24-ին դպրոցի այլ աշակերտների հետ միասին տեղի ունեցավ նրա դեբյուտը։ 1917 թվականին Անիտան Սաչետտոյից հեռացավ և սկսեց փայլուն անկախ կարիերա Բեռլինի Ապոլլո թատրոնում, 1918 թվականին շրջագայել է [[Շվեյցարիա]]յում, [[Հունգարիա]]յում և [[Ավստրիա]]յում։ Ի սկզբանե Անիտան հանդիսատեսին ցնցել է սկանդալային արարմունքներով և ձեռք բերել անառակ և սկանդալային համբավ<ref name="wound magazine">{{cite journal|date=November 2007|title=Glitter & Doom - Anita, mon amour|journal=Wound Magazine|volume=1|issue=1|pages=150–151|issn=1755-800X}}</ref>։ ===Հայտնիություն Բեռլինում=== Բերբերն ուներ հաճախ վառ կարմիր կարճ կտրված մազեր՝ ինչպես 1925 թվականին, երբ գերմանացի նկարիչ Օտտո Դիքսը ստեղծեց «Պարուհի Անիտա Բերբեր» անվանումով նրա դիմանկարը։ Նրա պարի ընկերը և երբեմն սիրեկանը՝ [[Սեբաստիան Դրոստե]]ն, ով հանդես է եկել «Ալգոլ» ֆիլմում (1920), վտիտ էր՝ թխահեր գանգուրներով։ Բերբերի «Կոկաին» և «Մորֆիում» անվանումներով պարերը<ref>Evans, Richard J. (2003) ''The Coming of the Third Reich''. New York: Penguin. p.125.</ref> իրենց անդրոգենությամբ և ամբողջովին մերկությամբ կոտրում էին սահմանները, իսկ նրա հրապարակային տեսքը մարտահրավեր էին սոցիալական տաբուներին։ Բերբերի բացահայտ թմրանյութերի օգտագործումը և բիսեքսուալ լինելը հանրային բամբասանքի թեմա էին<ref>{{Cite news|url=http://www.glbtq.com/arts/berber_a.html |periodical=glbtq.com |first=Ruth M. |last=Pettis |date=օգոստոսի 16, 2005 |accessdate=2008-11-18 |title=Berber, Anita |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081230190510/http://www.glbtq.com/arts/berber_a.html |archivedate=դեկտեմբերի 30, 2008 |deadurl=yes }}</ref>։ Բացի թմրադեղերի հանդեպ հակվածությունը, Բերբերը նաև [[Հարբեցողություն|հարբեցող]] էր։ 1928 թվականին՝ 29 տարեկան հասակում, նա թողել է խմելը, սակայն մահացել է նույն տարում։ Ըստ Մել Գորդոնի ''The Seven Addictions and Five Professions of Anita Berber: Weimar Berlin's Priestess of Debauchery''<ref name="Gordon">Gordon, ''Seven Addictions''</ref>՝ արտերկրում կատարումների ժամանակ նրա մոտ խիստ [[տուբերկուլյոզ]] է ախտորոշվել։ [[Դամասկոս]]ում ձախողումից հետո Բերբերը վերադարձել է [[Գերմանիա]] և մահացել 1928 թվականի նոյեմբերի 10-ին Կրոյցբերգի հիվանդանոցում<ref>Berlin: Metropolis of Vice. Paradigm Pictures, 2005.</ref>։ Թաղված է Նյոկյոլնի սուրբ Թոմաս գերեզմանատանը<ref>"Anarchists of Style: Anita Berber, Part 2" http://www.wornthrough.com/2011/01/11/anarchists-of-style-anita-berber-part-2/.</ref><ref>Wilson, Scott. ''Resting Places: The Burial Sites of More Than 14,000 Famous Persons'', 3d ed.: 2 (Kindle Locations 3520-3521). McFarland & Company, Inc., Publishers. Kindle Edition.</ref>։ ==Ամուսնություններ== 1919 թվականին Բերբերը [[կեղծ ամուսնություն]] ունեցավ նկարիչ Էբերխադա ֆոն Նատուսիուսի հետ։ Հետագայում թողեց նրան, որպեսզի հարաբերություններ ունենա Սյուզի Վանովսկու անունով մի կնոջ հետ<ref name="gayhistory">Capovilla (2001), p.50</ref>։ 1922 թվականին Բերբերը երկրորդ անգամ ամուսնացավ Սեբաստիան Դրոստեի հետ։ Ամուսնությունը տևեց մինչև 1923 թվական։ 1925 թվականին նա ամուսնացավ ամերիկացի գեյ դերասան Անրի Չատին Հոֆմանի հետ<ref name="gayhistory" />։ == Ֆիլմագրություն == {|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #ffffff; border: 1px #DCDCDC solid; border-collapse: collapse; font-size: 100%;" |- | '''Տարեթիվ''' || '''Հայերեն անվանում''' || '''Ֆիլմի բնագիր անվանում''' || '''Դեր''' |- |'''[[1925]]''' || «Շտրաուսի վալսը» || Ein Walzer von Strauß || Պարուհի |- |rowspan="3" valign="center" | '''[[1923]]''' || «Կրակը խորքում է» || Irrlichter der Tiefe || |- | «Երեք Մարիներն ու պարոն Մարանան» || Die Drei Marien und der Herr von Marana || |- | «Վիեննա, երգերի քաղաք» || Wien, du Stadt der Lieder || |- |rowspan="5" valign="center" | '''[[1922]]''' || «Լուկրեցիա Բորջիա» || Lucrezia Borgia || Ջուլիա Օրսինի |- | «Անտեսանելի թշնամու դեմ պայքարում» || Im Kampf mit dem unsichtbaren Feind || Բեսի |- | «Բժիշկ Մաբուզեն խաղամոլ է» || Dr. Mabuse, der Spieler || Պարուհի |- | «Նրանք կրկեսից են» || Die vom Zirkus || Կրկեսի դերասան |- | «Դիմակ» || Schminke || |- |rowspan="5" valign="center" | '''[[1921]]''' || Ոսկե տենդ || Die Goldene Pest || Նատաշա |- | «Մերի Մերտոնի գիշերը»|| Die Nacht der Mary Murton || |- | «Կոմս Կալիոստրո» || Der Graf von Cagliostro || |- | «Լյուցիֆեր» || Lucifer || |- | «Կորցրած կյանք» || Verfehltes Leben || |- |rowspan="3" valign="center" | '''[[1920]]''' || «Սրիկա»|| Der Falschspieler || |- | «Փարավոնի դստեր գանգը» || Der Schädel der Pharaonentochter || |- | «Գիշերային տեսարաններ» || Nachtgestalten || Պարուհի |- |rowspan="5" valign="center" | '''[[1919]]''' || «Չարագուշակ պատմություններ» || Unheimliche Geschichten || անառակ կին /<br>ընկերուհի / հարբեցողի կին/<br>ակումբի նախագահի քույր |- | «Ի տարբերություն մյուսների» || Anders als die Andern || Էլզա |- | «Պեր Գյունտ» || Peer Gynt || |- | «Աշխարհում շուրջ 80 օրվա ընթացքում» || Die Reise um die Erde in 80 Tagen || Աուդա |- | «Անառակություն։ Դեղին տուն» || Die Prostitution. Das gelbe Haus || Լոլա |- |rowspan="2" valign="center" | '''[[1918]]''' || «Դիդա Իբսենի պատմությունը» || Dida Ibsens Geschichte ||Դիդա Իբսեն |- | «Երեք աղջիկների տունը» || Das Dreimäderlhaus || Գրիզի |- |} [[Պատկեր:20070117 Gedenktafel Anita Berber 10707 Berlin Wilmersdorf Zähringerstraße 13.jpg|մինի|Անիտա Բերբերին նվիրված հուշատախտակ Բեռլինի նրա նախկին տան պատին]] ==Մշակույթում== *1987 թվականին ռեժիսոր Ռոզա ֆոն Պրաունխայմը ''Anita - Tänze des Lasters'' ("Anita - Dances of Vice") ֆիլմում անդրադառնում է Բերբերի կյանքին<ref name="film">{{cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt0092568|title=Anita - Tänze des Lasters|work=The Internet Movie Database|accessdate=2007-11-13}}</ref>։ *[[Death in Vegas]] խումբը Բերբերի անունով երգ է գրել, որը ներառել է ''[[Satan's Circus]]'' ալբոմում։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} '''Մատենագիտություն''' * Capovilla, Andrea (2001) "Berber, Anita" in: Aldrich, Robert & Wotherspoon, Garry (eds.) ''Who's Who in Contemporary Gay and Lesbian History: From Antiquity to World War II''. New York: Routledge; pp.&nbsp;50–51 * Gordon, Mel (2006) ''The Seven Addictions and Five Professions of Anita Berber: Weimar Berlin's Priestess of Debauchery.'' Los Angeles, California: Feral House '''Լրացուցիչ գրականություն''' * Berber, Anita & Droste, Sebastian (2012) ''Dances of Vice, Horror, and Ecstasy''. Translated by Merrill Cole. Newcastle upon Tyne: Side Real Press. **A full translation from the German * Fischer, Lothar (1996) ''Tanz zwischen Rausch und Tod: Anita Berber, 1918-1928 in Berlin.'' Berlin: Haude und Spener * Funkenstein, Susan Laikin (2005) "Anita Berber: Imaging a Weimar Performance Artist" in: ''Woman's Art Journal'' 26.1 (Spring/Summer 2005); pp.&nbsp;26–31 * Gill, Anton (1993) ''A Dance between the Flames: Berlin between the Wars.'' New York: Carroll & Graf * Jarrett, Lucinda (1997) ''Stripping in Time: A History of Erotic Dancing''. London: Pandora (HarperCollins); pp.&nbsp;112–135 * Kolb, Alexandra (2009) ''Performing Femininity. Dance and Literature in German Modernism''. Oxford: Peter Lang. {{ISBN|978-3-03911-351-4}} * Richie, Alexandra (1998) ''Faust's Metropolis: A History of Berlin.'' New York: Carroll and Graf * Toepfer, Karl Eric (1997) ''Empire of Ecstasy: Nudity and Movement in German Body Culture, 1910-1935.'' Berkeley: University of California Press == Արտաքին հղումներ == * [http://www.cbc.ca/documentaries/sincities/berlin.html Legendary Sin Cities (CBC series -- "Berlin: Metropolis of Vice")] * [http://film.virtual-history.com/person.php?personid=6047 Photographs of Anita Berber] {{Արտաքին հղումներ}} {{ՎՊԵ}} {{DEFAULTSORT:Բերբեր, Անիտա}} [[Կատեգորիա:Երկսեռ կանայք]] [[Կատեգորիա:ԼԳԲՏ անձինք]] [[Կատեգորիա:Գերմանացի կինոդերասանուհիներ]] [[Կատեգորիա:Տուբերկուլոզից մահացածներ]] [[Կատեգորիա:Գերմանացի կին գրողներ]] [[Կատեգորիա:Գերմանացի պարուհիներ]] 84vuvsuxm1e6xvsrbsq0ky9oaafu1dd 0 909005 8485262 8451712 2022-08-08T17:52:42Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Տաշիր (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Վարչական միավոր |հայերեն անվանում = Տաշիր |բնօրինակ անվանում = |զինանշան = |զինանշանի նկարագրում = |դրոշ = |դրոշի նկարագրում = |կնիք = |կնիքի նկարագրում = |պատկեր = |նկարագրություն = |երկիր = Հայաստան |մասն է = |հիմն = |կարգավիճակ = |մտնում է = [[Լոռու մարզ]] |ներառում է = [[Տաշիր]], [[Բլագոդարնոյե]], [[Դաշտադեմ (Լոռու մարզ)|Դաշտադեմ]], [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]], [[Կաթնառատ]], [[Մեդովկա (Լոռու մարզ)|Մեդովկա]], [[Կրուգլայա շիշկա]], [[Մեղվահովիտ]], [[Նորամուտ (Լոռու մարզ)|Նորամուտ]], [[Նովոսելցովո (Լոռու մարզ)|Նովոսելցովո]], [[Սարատովկա (Լոռու մարզ)|Սարատովկա]] և [[Գետավան (Լոռու մարզ)|Գետավան]] |վարչական կենտրոն = |խոշորագույն քաղաք = |ամենաբարձր կետ = |բծմ = |օրենսդրական մարմին = |դատական մարմին = |ղեկավար = [[Էդգար Արշակյան]] |ղեկավարի պաշտոն = համայնքապետ |ղեկավար2 = |ղեկավարի պաշտոն2 = |ՀՆԱ = |ՀՆԱ-ի թվական = |տեղը ըստ ՀՆԱ-ի = |ՀՆԱ մեկ շնչի հաշվով = |տեղը ըստ ՀՆԱ-ի մեկ շնչի հաշվով = |լեզու = |լեզուներ = |բնակչություն = 15,865 |մարդահամարի թվական = 2011 |տոկոսը բնակչությունից = |տեղը ըստ բնակչության = |խտություն = |տեղը ըստ խտության = |ազգային կազմ = |կրոնական կազմ = |տարածք = |տոկոսը տարածքից = |տեղը ըստ տարածքի = |առավելագույն բարձրություն = |միջին բարձրություն = |նվազագույն բարձրություն = |միավորը երկրի քարտեզին = |քարտեզի չափ = |վարչական միավորի քարտեզ = |հիմնադրման թվական = |առաջին հիշատակում = |պատմական շրջան = |սահմանում է = |ժամային գոտի = |հապավում = |նախորդ = |փոխարինեց = |ISO = |հեռախոսային կոդ = |փոստային ինդեքսներ = |Ինտերնետ-դոմեն = |ավտոմոբիլային կոդ = |անվանված է = |մականուն = |կայք = |ծանոթագրություններ = }} '''Տաշիր''', [[Համայնք (Հայաստան)|համայնք]] Լոռու մարզում։ Ներառում է Տաշիր քաղաքը, Բլագոդարնոյե, Դաշտադեմ, [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]], Կաթնառատ, Մեդովկա, Կրուգլայա շիշկա, Մեղվահովիտ, Նորամուտ, Նովոսելցովո, Սարատովկա և Գետավան գյուղերը։ Համայնքը ստեղծվել է [[2017 թվական]]ի [[հունիսի 9 ]]-ին [[Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողով|ՀՀ Ազգային Ժողովում]] համայնքների խոշորացման օրինագծով<ref>[https://armenpress.am/arm/news/894069/hayastani-328-hamaynqneri-miavormamb-kdzevavorvi-34-hamaynq.html Հայաստանի 328 համայնքների միավորմամբ կձևավորվի 34 համայնք. ԱԺ-ն քննարկում է ծրագիրը]</ref><ref>[https://news.am/arm/news/394536.html Ազգային ժողովն ընդունեց համայնքների նոր խոշորացման մասին օրինագիծը]</ref>։ Կենտրոնը Տաշիր քաղաքն է։ Համայնքի տեղական ինքնակառավարման մարմինների առաջին ընտրությունները կայացել են 2017 թվականի [[նոյեմբերի 5]]-ին։ == Բնակչություն == Տաշիր համայնքը ստեղծվել է [[Տաշիր]], [[Բլագոդարնոյե]], [[Դաշտադեմ (Լոռու մարզ)|Դաշտադեմ]], [[Լեռնահովիտ (Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]], [[Կաթնառատ]], [[Մեդովկա (Հայաստան)|Մեդովկա]], [[Կրուգլայա շիշկա]], [[Մեղվահովիտ]], [[Նորամուտ]], [[Նովոսելցովո]], [[Սարատովկա (Հայաստան)|Սարատովկա]] և [[Գետավան (Լոռու մարզ)|Գետավան]] համայնքների միավորումից։ Համայնքի բնակչությունը կազմում է 15,865 մարդ։ == Տնտեսություն == {{Անավարտ բաժին}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lori.mtad.am/about-communities/470/ Տաշիր - Համայնքի ղեկավար և ավագանի - Համայնքներ - Լոռու մարզպետարան] * [http://www.mtad.am/hy/18hamynqner/ ՎԱՐՉԱՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԲԱՐԵՓՈԽՈՒՄՆԵՐ ԽՈՇՈՐԱՑՎԱԾ ՀԱՄԱՅՆՔՆԵՐ] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} q4hk7t6qkmel1wkfijhn505ndq99jpp 8485269 8485262 2022-08-08T17:54:16Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Տաշիր (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Վարչական միավոր |հայերեն անվանում = Տաշիր |բնօրինակ անվանում = |զինանշան = |զինանշանի նկարագրում = |դրոշ = |դրոշի նկարագրում = |կնիք = |կնիքի նկարագրում = |պատկեր = |նկարագրություն = |երկիր = Հայաստան |մասն է = |հիմն = |կարգավիճակ = |մտնում է = [[Լոռու մարզ]] |ներառում է = [[Տաշիր]], [[Բլագոդարնոյե]], [[Դաշտադեմ (Լոռու մարզ)|Դաշտադեմ]], [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]], [[Կաթնառատ]], [[Մեդովկա (Լոռու մարզ)|Մեդովկա]], [[Կրուգլայա շիշկա]], [[Մեղվահովիտ]], [[Նորամուտ (Լոռու մարզ)|Նորամուտ]], [[Նովոսելցովո (Լոռու մարզ)|Նովոսելցովո]], [[Սարատովկա (Լոռու մարզ)|Սարատովկա]] և [[Գետավան (Լոռու մարզ)|Գետավան]] |վարչական կենտրոն = |խոշորագույն քաղաք = |ամենաբարձր կետ = |բծմ = |օրենսդրական մարմին = |դատական մարմին = |ղեկավար = [[Էդգար Արշակյան]] |ղեկավարի պաշտոն = համայնքապետ |ղեկավար2 = |ղեկավարի պաշտոն2 = |ՀՆԱ = |ՀՆԱ-ի թվական = |տեղը ըստ ՀՆԱ-ի = |ՀՆԱ մեկ շնչի հաշվով = |տեղը ըստ ՀՆԱ-ի մեկ շնչի հաշվով = |լեզու = |լեզուներ = |բնակչություն = 15,865 |մարդահամարի թվական = 2011 |տոկոսը բնակչությունից = |տեղը ըստ բնակչության = |խտություն = |տեղը ըստ խտության = |ազգային կազմ = |կրոնական կազմ = |տարածք = |տոկոսը տարածքից = |տեղը ըստ տարածքի = |առավելագույն բարձրություն = |միջին բարձրություն = |նվազագույն բարձրություն = |միավորը երկրի քարտեզին = |քարտեզի չափ = |վարչական միավորի քարտեզ = |հիմնադրման թվական = |առաջին հիշատակում = |պատմական շրջան = |սահմանում է = |ժամային գոտի = |հապավում = |նախորդ = |փոխարինեց = |ISO = |հեռախոսային կոդ = |փոստային ինդեքսներ = |Ինտերնետ-դոմեն = |ավտոմոբիլային կոդ = |անվանված է = |մականուն = |կայք = |ծանոթագրություններ = }} '''Տաշիր''', [[Համայնք (Հայաստան)|համայնք]] Լոռու մարզում։ Ներառում է Տաշիր քաղաքը, Բլագոդարնոյե, Դաշտադեմ, [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]], Կաթնառատ, Մեդովկա, Կրուգլայա շիշկա, Մեղվահովիտ, Նորամուտ, Նովոսելցովո, Սարատովկա և Գետավան գյուղերը։ Համայնքը ստեղծվել է [[2017 թվական]]ի [[հունիսի 9 ]]-ին [[Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողով|ՀՀ Ազգային Ժողովում]] համայնքների խոշորացման օրինագծով<ref>[https://armenpress.am/arm/news/894069/hayastani-328-hamaynqneri-miavormamb-kdzevavorvi-34-hamaynq.html Հայաստանի 328 համայնքների միավորմամբ կձևավորվի 34 համայնք. ԱԺ-ն քննարկում է ծրագիրը]</ref><ref>[https://news.am/arm/news/394536.html Ազգային ժողովն ընդունեց համայնքների նոր խոշորացման մասին օրինագիծը]</ref>։ Կենտրոնը Տաշիր քաղաքն է։ Համայնքի տեղական ինքնակառավարման մարմինների առաջին ընտրությունները կայացել են 2017 թվականի [[նոյեմբերի 5]]-ին։ == Բնակչություն == Տաշիր համայնքը ստեղծվել է [[Տաշիր]], [[Բլագոդարնոյե]], [[Դաշտադեմ (Լոռու մարզ)|Դաշտադեմ]], [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]], [[Կաթնառատ]], [[Մեդովկա (Հայաստան)|Մեդովկա]], [[Կրուգլայա շիշկա]], [[Մեղվահովիտ]], [[Նորամուտ]], [[Նովոսելցովո]], [[Սարատովկա (Հայաստան)|Սարատովկա]] և [[Գետավան (Լոռու մարզ)|Գետավան]] համայնքների միավորումից։ Համայնքի բնակչությունը կազմում է 15,865 մարդ։ == Տնտեսություն == {{Անավարտ բաժին}} == Արտաքին հղումներ == * [http://lori.mtad.am/about-communities/470/ Տաշիր - Համայնքի ղեկավար և ավագանի - Համայնքներ - Լոռու մարզպետարան] * [http://www.mtad.am/hy/18hamynqner/ ՎԱՐՉԱՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԲԱՐԵՓՈԽՈՒՄՆԵՐ ԽՈՇՈՐԱՑՎԱԾ ՀԱՄԱՅՆՔՆԵՐ] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} etunv0jhvcz72p6lhyfghd4y378n4o4 2 912553 8485385 8162201 2022-08-08T19:17:31Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Prosecutor_General's_Office_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an a wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ | հայերեն անուն = Հայկ Մկրտիչի Գրիգորյան | բնօրինակ անուն = | պատկեր = | պատկերի լայնություն = 220px | նկարագրություն = | տիտղոս = [[Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտե|Քննչական կոմիտեի]] նախագահ | կոչում = <center>[[Պատկեր:Major general rank (Armenia).jpg|60px|Գերենալ-մայոր]]</center> | կարգ = | կարգ-ին = | անվան տակ = | դրոշ =Coat of arms of Armenia.svg |դրոշ2 = Symbol_of_Investigative_committee_of_Armenia.png | կառավարման սկիզբ = հունիսի 10, 2018 | կառավարման ավարտ = | կառավարման ժամանակ = | նախորդող = [[Աղվան Հովսեփյան]] | հաջորդող = | տիտղոս_2 = [[ՀՀ պաշտպանության նախարարություն|ՀՀ պաշտպանության նախարարության]] քննչական ծառայության պետի տեղակալ | անվան տակ_2 = |դրոշ_2 =Coat of arms of Armenia.svg | դրոշ2_2=Symbol_of_Investigative_service_of_the_Republic_of_Armenia_Ministry_of_defense.jpg | կառավարման սկիզբ_2 = 2009 | կառավարման ավարտ_2 = 2014 | տիտղոս_3 = [[ՀՀ դատախազություն|ՀՀ զինվորական դատախազության]] 2-րդ, 3-րդ և Երևանի կայազորի զինվորական դատախազության քննիչ, ապա ավագ քննիչ | կարգ_3 = | կարգ-ին_2 = | անվան տակ_3 = |դրոշ_3 =Coat of arms of Armenia.svg | դրոշ2_3 = | կառավարման սկիզբ_3 = 2001 | կառավարման ավարտ_3 = 2006 | ազգություն = | ծննդյան օր = | ծննդավայր = | վախճանի օր = | վախճանի վայր = | դինաստիա = | հայր = | մայր = | ամուսին = | զավակներ = | դավանանք = | կուսակցություն = | գործունեություն = | կրթություն = | մասնագիտություն = | գիտական աստիճան = | պարգևներ = {{Շարք| |[[Պատկեր:Հայաստանի Հանրապետության Վարչապետի «ՀՀ Վարչապետի հուշամեդալ».jpg|30px|Հայաստանի Հանրապետության Վարչապետի «ՀՀ Վարչապետի հուշամեդալ»]] }} {{Շարք| | [[Պատկեր:Departmental medal "for military cooperation" of the national security Service of the Republic of Armenia.jpg|30px|ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայության «Մարտական համագործակցության համար» գերատեսչական մեդալ]] | [[Պատկեր:Արցախի Հանրապետության ոստիկանության «Համագործակցության ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ.jpg|30px|առանց|Արցախի Հանրապետության ոստիկանության «Համագործակցության ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ]]| [[Պատկեր:Медаль «Маршал Баграмян».png|30px|«Մարշալ Բաղրամյան» մեդալ]] | [[Պատկեր:Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «Վազգեն Սարգսյան» գերատեսչական մեդալ.jpg|30px|առանց|Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «Վազգեն Սարգսյան» գերատեսչական մեդալ]] | [[Պատկեր:Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության «Օրենքի պատվար» գերատեսչական մեդալ.jpg|40px|առանց|Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության «Օրենքի պատվար» գերատեսչական մեդալ]] }} {{Շարք| | [[Պատկեր:МЗБСА1.jpg|30px|«Անբասիր ծառայության համար» 1-ին աստիճանի մեդալ]]| [[Պատկեր:МБЗСА2.jpg|30px|«Անբասիր ծառայության համար» 2-րդ աստիճանի մեդալ]] | [[Պատկեր:Departmental jubilee_medal_of_the_Republic_of_Armenia_Ministry_of_defense_"RA_Armed_forces-20_years".jpg|30px|ՀՀ պաշտպանության նախարարության «ՀՀ Զինված ուժեր 20 տարի» գերատեսչական հոբելյանական մեդալ]] | [[Պատկեր:75 лет освобождения Беларуси.jpg|28px|առանց|ՌԴ քննչական կոմիտեի «1941-1945թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում հաղթանակի 75 տարին» հուշամեդալ]] | [[Պատկեր:Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության «Համագործակցության ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ.jpg|32px|առանց|Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության «Համագործակցության ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ]] }} {{Շարք| | [[Պատկեր:Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Անձնվիրություն և անվեհերություն» գերատեսչական մեդալ.jpg|32px|առանց|Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Անձնվիրություն և անվեհերություն» գերատեսչական մեդալ]] | [[Պատկեր:Departmental jubilee medal of 100th anniversary of the security bodies of the Republic of Armenia National Security Service.png|30px|ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայության Անվտանգության մարմինների 100-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական մեդալ]] | [[Պատկեր:ՀՀ ՀՔԾ «Գերազանց ծառայության համար» գերատեսչական մեդալ.jpg|30px|կենտրոն|ՀՀ ՀՔԾ «Գերազանց ծառայության համար» գերատեսչական մեդալ]] | [[Պատկեր:ՀՀ ՀՔԾ «Հայաստանի Հանրապետության իրավակարգի ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ.jpg|32px|առանց|ՀՀ ՀՔԾ «Հայաստանի Հանրապետության իրավակարգի ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ]] }} {{Շարք| | [[Պատկեր:ՀՀ ԳԴ «Հայաստանի Հանրապետության դատախազության 100-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական կրծքանշան.jpg|28px|առանց|ՀՀ ԳԴ «Հայաստանի Հանրապետության դատախազության 100-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական կրծքանշան]] | [[Պատկեր:ԱՀ ՊՆ «ԼՂՀ պաշտպանության բանակ» գերատեսչական հոբելյանական հուշամեդալ.jpg|45px|առանց|ԱՀ ՊՆ «ԼՂՀ պաշտպանության բանակ» գերատեսչական հոբելյանական հուշամեդալ]] }} ;'''Արտասահմանյան պարգևներ''' {{Շարք| | [[File:Za zaslugi (SK RF).jpg|30px|ՌԴ քննչական կոմիտեի «Վաստակի համար» մեդալ]] | [[File:Za vernost slugebnomu dolgu.png|30px| ՌԴ քննչական կոմիտեի «Ծառայողական պարտքին հավատարմության համար» մեդալ]] | [[Պատկեր:Медаль «За укрепление международного сотрудничества» Следственного комитета Российской Федерации.jpg|30px|առանց|ՌԴ քննչական կոմիտեի «Միջազգային համագործակցության ամրապնդման համար» մեդալ ]] | [[Պատկեր:«100-лет Военному университету Министерства обороны Российской Федерации» Министерства обороны Российской Федерации.jpg|30px|առանց|ՌԴ պաշտպանության նախարարության «Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի 100-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական մեդալ։]] | [[Պատկեր:75 лет освобождения Беларуси.jpg|27px|առանց|Բելառուսի Հանրապետության «Գերմանաֆաշիստական զավթիչներից Բելառուսի ազատագրման 75-ամյակ» պետական պարգև]] }} {{Շարք| | [[Պատկեր:Нагрудной знак "За заслуги" Беларусь.jpg|32px|առանց|ՌԴ քննչական կոմիտեի «1941-1945թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում հաղթանակի 75 տարին» հուշամեդալ]] | [[Պատկեր:Нагрудной знак «За службу и взаимодействие» Следственного комитета Республики Беларусь.jpg|30px|առանց|Բելառուսի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Ծառայության և փոխգործակցության համար» կրծքանշան]] | [[Պատկեր:«90-летие Военному университету Министерства обороны Российской Федерации» Министерства обороны Российской Федерации.jpg|28px|առանց|ՌԴ պաշտպանության նախարարության «Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի 90-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական մեդալ]] | [[Պատկեր:Медаль «За отличное окончание Военного ВУЗА» Министерства обороны Российской Федерации.jpg|28px|առանց|ՌԴ պաշտպանության նախարարության «Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանը գերազանցությամբ ավարտելու համար» գերատեսչական մեդալ]] }} | կայք = http://investigative.am/ | ինքնագիր = | Վիքիպահեստ = }} '''Հայկ Մկրտիչի Գրիգորյան''' ({{ԱԾ}}), [[Հայեր|հայ]] իրավաբան, [[Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտե|Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտեի նախագահ]] (2018 թվականի հուլիսի 10-ից) <ref>{{Cite web|url=https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/30534/|title=Կառավարության որոշումներ - Հայաստանի Հանրապետության էլեկտրոնային կառավարում {{!}} e-gov|website=www.e-gov.am|accessdate=2019-02-25}}</ref>։ [[Արդարադատության երրորդ դասի պետական խորհրդականների ցանկ|Արդարադատության երրորդ դասի պետական խորհրդական]] (2019 թվականի հուլիսի 3-ից)<ref>{{Cite web|url=https://www.president.am/hy/decrees/item/4833/|title=Հանրապետության նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ|website=www.president.am|language=hy|accessdate=2019-07-05}}</ref>։ Իրավաբանական գիտությունների թեկնածու (2009 թվականի սեպտեմբերի 29-ից)։ == Կենսագրություն == Հայկ Գրիգորյանը ծնվել է 1976 թվականի սեպտեմբերի 15-ին՝ [[Երևան]] քաղաքում։ === Կրթություն === 1993 թվականին ավարտել է Երևան քաղաքի [[Ալ. Բլոկի անվան հմ. 122 հիմնական դպրոց|Ա. Բլոկի անվան № 122 միջնակարգ դպրոցը]]։ 1997 թվականին ընդունվել է [[Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարան|Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի]] հատուկ ֆակուլտետի դատախազաքննչական բաժինը։ 2001 թվականին էքստեռն եղանակով գերազանցությամբ՝ ոսկե մեդալով ավարտել է Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի հատուկ ֆակուլտետի դատախազաքննչական բաժինը «իրավագիտություն» մասնագիտացմամբ, «իրավաբանի» որակավորմամբ։ 2006 թվականին ընդունվել է Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի ադյունկտուրա։ 2009 թվականին ավարտել է ադյունկտուրան և պաշտպանել թեկնածուական ատենախոսություն` ''«Զինված ընդհարումների շրջաններում ՀՀ զինված ուժերի զինծառայողների կողմից կատարված հանցագործությունների քննությունը»'' վերտառությամբ՝ ստանալով իրավաբանական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան։ 2013-2014 թվականներին Ռուսաստանի Դաշնության և [[Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն|ՀԱՊԿ]] անդամ պետությունների բարձրագույն ռազմական կրթության ռազմաուսումնական հաստատությունների ընդունելության հանձնաժողովի որոշմամբ և ՀՀ պաշտպանության նախարարի 08.08.2013 թվականի հրամանով ընդունվել է Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի հեռակա ուսուցմամբ դոկտորանտուրա, որտեղ պատրաստել է դոկտորական ատենախոսությունը՝ ''«Զինված ընդհարման ժամանակ հակամարտող կողմերի կատարած պատերազմական հանցագործությունների քննության միջազգային իրավական և կազմակերպչական հիմունքները»'' վերտառությամբ։ === Ծառայությունը զինված ուժերում === 1994 թվականին զորակոչվել է ժամկետային զինվորական ծառայության և մինչև 1996 թվականը ծառայել է [[Հայաստանի զինված ուժեր|Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում]]։ === Անձնական կյանք === Ամուսնացած է, ունի երկու երեխա։ == Աշխատանքային գործունեություն == === Ծառայությունը ՀՀ դատախազությունում === 2001 թվականի օգոստոսի 6-ին նշանակվել է ՀՀ զինվորական դատախազության 3-րդ կայազորի զինվորական դատախազության քննիչ-ստաժոր։ 2001 թվականի դեկտեմբերի 3-ին նշանակվել է ՀՀ զինվորական դատախազության 2-րդ կայազորի զինվորական դատախազության քննիչ-ստաժոր։ 2002 թվականի դեկտեմբերի 9-ին նշանակվել է ՀՀ զինվորական դատախազության 2-րդ կայազորի զինվորական դատախազության քննիչ։ 2003 թվականի ապրիլի 8-ին նշանակվել է ՀՀ զինվորական դատախազության 10-րդ կայազորի զինվորական դատախազության քննիչ՝ գործուղվելով զինվորական կենտրոնական դատախազության հատկապես կարևոր գործերի քննության բաժին։ 2005 թվականի փետրվարի 2-ին նշանակվել է ՀՀ զինվորական դատախազության 3-րդ կայազորի զինվորական դատախազության քննիչ։ 2005 թվականի սեպտեմբերի 19-ին նշանակվել է ՀՀ զինվորական դատախազության 2-րդ կայազորի զինվորական դատախազության ավագ քննիչ։ 2006 թվականի մարտի 6-ին նշանակվել է ՀՀ զինվորական դատախազության 3-րդ կայազորի զինվորական դատախազության ավագ քննիչ։ Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի ադյունկտուրա ընդունվելու, թեկնածուական ատենախոսությունը նախապատրաստելու և պաշտպանելու համար, սեփական դիմումի համաձայն, 2006 թվականի օգոստոսի 28-ին ՀՀ գլխավոր դատախազի հրամանով ազատվել է զբաղեցրած պաշտոնից և գործուղվել [[Հայաստանի պաշտպանության նախարարություն|ՀՀ պաշտպանության նախարարության]] համակարգ։ === Ծառայությունը ՀՀ պաշտպանության նախարարությունում === 2007 թվականին «Դատախազության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի փոփոխության համաձայն զինվորական դատախազության համակարգից քննչական կորպուսը դուրս բերելու, Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության համակարգ ներառելու և Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության քննչական ծառայություն ձևավորելու կապակցությամբ՝ հետբուհական մասնագիտական կրթություն ստանալուց հետո ծառայությունը շարունակել է ՀՀ պաշտպանության նախարարության քննչական ծառայությունում։ 2009 թվականի դեկտեմբերի 21-ին նշանակվել է ՀՀ պաշտպանության նախարարության քննչական ծառայության վերահսկողության, մեթոդիկայի և վերլուծության բաժնի ավագ քննիչ։ 2010 թվականի օգոստոսի 17-ին ծառայության մեջ առաջխաղացման կարգով նշանակվել է ՀՀ պաշտպանության նախարարության քննչական ծառայության 2-րդ կայազորային քննչական բաժնի պետ։ 2011 թվականի դեկտեմբերի 13-ին ծառայության մեջ առաջխաղացման կարգով նշանակվել է ՀՀ պաշտպանության նախարարության քննչական ծառայության պետի տեղակալ։ === Ծառայությունը ՀՀ քնչական կոմիտեում === ՀՀ պաշտպանության նախարարության և [[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանություն|ՀՀ ոստիկանության]] քննչական մարմինների հենքի վրա՝ միասնական քննչական մարմնի ձևավորման կապակցությամբ և 2014 թվականի մայիսի 19-ի «Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտեի մասին» օրենքի ընդունմամբ՝ 2014 թվականի հոկտեմբերի 9-ին վերանշանակվել է ՀՀ քննչական կոմիտեի զինվորական քննչական գլխավոր վարչության պետի տեղակալ։ 2015 թվականի հունվարի 14-ին ՀՀ Նախագահի թիվ ՆՀ-6-Ա հրամանագրով նշանակվել է ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահի տեղակալ, զինվորական քննչական գլխավոր վարչության պետ<ref>{{Cite web|url=https://www.president.am/hy/decrees/item/1637/|title=Հանրապետության նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ|website=www.president.am|language=hy|accessdate=2019-02-25}}</ref>։ 2018 թվականի հունիսի 10-ին ՀՀ Վարչապետ [[Նիկոլ Փաշինյան|Նիկոլ Փաշինյանի]] ներկայացմամբ, ՀՀ կառավարության թիվ 769-Ա որոշմամբ նշանակվել է ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահ<ref>{{Cite web|url=https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/30534/|title=Կառավարության որոշումներ - Հայաստանի Հանրապետության էլեկտրոնային կառավարում {{!}} e-gov|website=www.e-gov.am|accessdate=2020-04-20}}</ref>։ == Զինվորական կոչումներ և դասային աստիճաններ == 2001 թվականի հունիսի 5-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարի հրամանով շնորհվել է լեյտենանտի առաջնային զինվորական կոչում։ 2002 թվականի դեկտեմբերի 9-ին ՀՀ գլխավոր դատախազի հրամանով շնորհվել է երրորդ դասի իրավաբանի դասային աստիճան։ 2004 թվականի դեկտեմբերի 22-ին ՀՀ գլխավոր դատախազի հրամանով շնորհվել է երկրորդ դասի իրավաբանի դասային աստիճան։ 2006 թվականի օգոստոսի 15-ին ՀՀ գլխավոր դատախազի հրամանով, ոչ ակներևության պայմաններում շատերի կյանքի համար վտանգավոր եղանակով կատարված երկու դիտավորյալ սպանությունների բացահայտման համար, խրախուսման կարգով, շնորհվել է առաջին դասի իրավաբանի դասային աստիճան։ 2006 թվականի սեպտեմբերի 11-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարի հրամանով շնորհվել է ավագ լեյտենանտի հերթական սպայական զինվորական կոչում։ 2009 թվականի դեկտեմբերի 26-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարի հրամանով շնորհվել է կապիտանի հերթական սպայական զինվորական կոչում։ 2010 թվականի մարտի 22-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարի հրամանով վաղաժամկետ շնորհվել է մայորի հերթական սպայական զինվորական կոչում։ 2013 թվականի ապրիլի 13-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարի հրամանով շնորհվել է փոխգնդապետի հերթական սպայական զինվորական կոչում։ 2014 թվականի հոկտեմբերի 9-ին ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահի հրամանով շնորհվել է արդարադատության փոխգնդապետի կոչում։ 2015 թվականի հունվարի 19-ին ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահի հրամանով շնորհվել է արդարադատության գնդապետի կոչում։ 2018 թվականի ապրիլի 9-ին ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահի հրամանով շնորհվել է արդարադատության առաջին դասի խորհրդականի դասային աստիճան։ 2019 թվականի հուլիսի 3-ին ՀՀ Վարչապետի ներկայացմամբ, [[ՀՀ նախագահ|ՀՀ Նախագահի]] թիվ ՆՀ-148-Ա հրամանագրով շնորհվել է արդարադատության երրորդ դասի պետական խորհրդականի դասային աստիճան<ref>{{Cite web|url=https://www.president.am/hy/decrees/item/4833/|title=Հանրապետության նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ|website=www.president.am|language=hy|accessdate=2019-07-12}}</ref>։ == Պարգևներ == === Գերատեսչական պարգևներ === * Հայաստանի Հանրապետության Վարչապետի «ՀՀ Վարչապետի հուշամեդալ»՝ 2 անգամ։ * Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Անձնվիրություն և անվեհերություն» գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության հատուկ քննչական ծառայության «Հայաստանի Հանրապետության իրավակարգի ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության հատուկ քննչական ծառայության «Գերազանց ծառայության համար» գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության ծառայության «Մարտական համագործակցության համար» գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության ծառայության «Անվտանգության մարմինների 100-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության գլխավոր դատախազության «Հայաստանի Հանրապետության դատախազության 100-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական կրծքանշան։ * «Մայրական երախտագիտություն» մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության «Օրենքի պատվար» գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության «Համագործակցության ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ։ * Արցախի Հանրապետության ոստիկանության «Համագործակցության ամրապնդման համար» գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «Մարշալ Բաղրամյան» գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «Վազգեն Սարգսյան» գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «Անբասիր ծառայության համար» 1-ին աստիճանի գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «Անբասիր ծառայության համար» 2-րդ աստիճանի գերատեսչական մեդալ։ * Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «Հայաստանի Հանրապետության Զինված ուժեր 20 տարի» գերատեսչական հոբելյանական մեդալ։ * Արցախի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «ԼՂՀ պաշտպանության բանակ» գերատեսչական հոբելյանական հուշամեդալ։ === Արտասահմանյան պարգևներ === * Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության «Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանը գերազանցությամբ ավարտելու համար» գերատեսչական մեդալ։ * Ռուսաստանի Դաշնության քննչական կոմիտեի «Վաստակի համար» գերատեսչական մեդալ։ * Ռուսաստանի Դաշնության քննչական կոմիտեի «Ծառայողական պարտքին հավատարմության համար» մեդալ։ * Ռուսաստանի Դաշնության քննչական կոմիտեի «Միջազգային համագործակցության ամրապնդման համար» մեդալ (2 անգամ)<ref>{{Cite web|url=https://azat.tv/qk-nakhagah-hayk-grigoryany-rusastanum-arjanacel-e-medalneri/|title=ՀՀ ՔԿ նախագահ Հայկ Գրիգորյանը Ռուսաստանում արժանացել է պարգևների|date=2019-07-24|website=Azat TV|language=hy-AM|accessdate=2020-04-25}}</ref>։ * Ռուսաստանի Դաշնության քննչական կոմիտեի «1941-1945թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում հաղթանակի 75 տարին» հուշամեդալ։ * Բելառուսի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Վաստակի համար» կրծքանշան։ * Բելառուսի Հանրապետության «Գերմանաֆաշիստական զավթիչներից Բելառուսի ազատագրման 75-ամյակ» պետական պարգև։ * Բելառուսի Հանրապետության քննչական կոմիտեի «Ծառայության և փոխգործակցության համար» կրծքանշան։ * Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության «Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի 90-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական մեդալ։ * Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության «Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության ռազմական համալսարանի 100-ամյակ» գերատեսչական հոբելյանական մեդալ։ === Զենքով պարգևատրումներ === * «LANBERT» տեսակի որսորդական զենք։ * «BERETTA 92 A1» մոդելի ատրճանակ։ * «CZ-75 D COMPACT» մոդելի ատրճանակ։ === Այլ պարգևներ === * Պարգևատրվել է մի շարք պատվոգրերով և թանկարժեք նվերներով։ == Գիտական աշխատանքներ == {{hidden begin |title = Գիտական աշխատանքներ |titlestyle = background:lightgrey; text-align:center; }} === Մենագրություններ === # Григорян, Г.М. Расследование преступлений, совершаемых военнослужащими Вооруженных Сил Республики Армения в районах вооруженного конфликта։ Монография / Г. М. Григорян. − М., 2009. − 202 с. – 12,5 п. л. − сентябрь 2009г. # Григорян, Г.М. Международно-правовые основы расследования военных преступлений (На материалах Нагорно-Карабахского вооруженного конфликта)։ Монография / Г. М. Григорян. − Ереван, 2018. 560 с. – 35 п. л. − май 2018г. === Գիտական հոդվածներ === # Григорян, Г.М. Толкование вооруженных конфликтов в международной юридической практике и подходы по их концептуализации։ «Միջազգային իրավաբանական պրակտիկայում զինված հակամարտությունների մեկնաբանումը և դրանց համակարգման նկատմամբ մոտեցումները» / Г. М. Григорян // Айкакан Банак (Армянская Армия). Военно-научный журнал национального исследовательского университета обороны МО РА. − Ереван։ Национальный исследовательский университет обороны МО РА, 2015. − № 3 (85). − С. 88. – 0,52 п. л. – 15.10.2015г. # Григорян, Г.М. Характер вооруженного конфликта и его значение для определения объема применения норм международного гуманитарного права «Զինված հակամարտության բնույթը և դրա նշանակությունը միջազգային մարդասիրական իրավունքի նորմերի կիրառման ծավալի որոշման համար» / Г. М. Григорян // Айкакан Банак (Армянская Армия). Военно-научный журнал национального исследовательского университета обороны МО РА. − Ереван։ Национальный исследовательский университет обороны МО РА, 2015. − № 4 (86). − С. 124. – 0,36 п. л. – декабрь 2015г. # Григорян, Г.М. Факторы, препятствующие расследованию военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта «Զինված հակամարտության կողմերի կատարած պատերազմական հանցագործությունների քննությանը խոչընդոտող գործոններ» / Г.М. Григорян // Айкакан Банак (Армянская Армия). Военно-научный журнал национального исследовательского университета обороны МО РА. − Ереван։ Национальный исследовательский университет обороны МО РА, 2016. − № 1 (87). − С. 91. – 0,77 п.л. – май 2016г. # Григорян, Г.М. Некоторые проблемы квалификации военных преступлений, совершаемых Вооруженными Силами Азербайджана в Нагорно - Карабахской Республике «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում Ադրբեջանի զինված ուժերի կատարած պատերազմական հանցագործությունների որակման որոշ պրոբլեմներ» / Г. М. Григорян // Айкакан Банак (Армянская Армия). Военно-научный журнал национального исследовательского университета обороны МО РА. − Ереван։ Национальный исследовательский университет обороны МО РА, 2016. − № 2 (88). −  С. 103. – 0,71 п. л. – октябрь 2016г. # Григорян, Г.М. Соотношение концепций серьезного нарушения норм международного гуманитарного права и военного преступления «Մարդասիրական իրավունքի միջազգային նորմերի լուրջ խախտում և պատերազմական հանցագործություն հասկացությունների հարաբերակցությունը» / Г. М. Григорян // Айкакан Банак (Армянская Армия). Военно-научный журнал национального исследовательского университета обороны МО РА. − Ереван։ Национальный исследовательский университет обороны МО РА, 2016. − № 3 (89). − С. 102. – 0,83 п. л. – ноябрь 2016г. # Григорян, Г.М. Проблемы имплементации норм международного права о военных преступлениях в национальное законодательство Республики Армения «Պատերազմական հանցագործությունների վերաբերյալ միջազգային իրավունքի նորմերը Հայաստանի Հանրապետության ազգային օրենսդրություն ներառելու պրոբլեմները» / Г. М. Григорян // Айкакан Банак (Армянская Армия). Военно-научный журнал национального исследовательского университета обороны МО РА. − Ереван։ Национальный исследовательский университет обороны МО РА, 2017. − № 1-2 (91-92). − С. 220. – 0,71 п. л. – июнь 2017г. # Григорян, Г.М. Проблемы отграничения военных преступлений от смежных составов преступлений против человечности, геноцида и терроризирования гражданского населения «Մարդկության դեմ ուղղված հանցագործության, ցեղասպանության և քաղաքացիական բնակչության ահաբեկման հանցակազմերից պատերազմական հանցագործությունների սահմանազատման պրոբլեմները» / Г. М. Григорян // Айкакан Банак (Армянская Армия). Военно-научный журнал национального исследовательского университета обороны МО РА. − Ереван։ Национальный исследовательский университет обороны МО РА, 2017. − № 3 (93). − С. 112– 0,62 п.л. – сентябрь 2017г. # Григорян, Г.М. Возникновение и развитие концепции расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта / Г. М. Григорян // Вестник архивов Армении. Научно-популярный журнал. − Ереван։ ГНО «Национальный арxив Армении», 2016. − Вып. № 124. − С. 406. – 1,42 п.л. – 12.12.2016г. # Григорян, Г.М. Правовое обеспечение расследования военных преступлений в законодательстве Республики Армения, как структурный элемент концепции расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта / Г. М. Григорян // Военное право (электронное научное издание). − Москва, 2016. − № 4 (40). − С. 237. – 0,53 п. л. – 18.10.2016г. # Григорян, Г.М. Проблемы криминализации норм о военных преступлениях в национальное законодательство Республики Армения. / Г. М. Григорян // Предварительное расследование. Научно-практический журнал Следственного комитетa Республики Беларусь. − Минск։ Следственный комитет Республики Беларусь, 2017. − № 1. − С. 35. – 0,5 п.л. − 27.06.2017г. # Григорян, Г.М. Проблемы розыска, задержания и передачи должностных лиц, причастных к совершению военных преступлений, совершаемыми противоборствующими сторонами вооруженного конфликта. / Г. М. Григорян // Труд. Профсоюзы. Общество. − Научно − практический журнал − Минск. 2017. − № 4. − С. 51.– 0,67 п. л. − 29.12.2017г. # Григорян, Г.М. Роль и значение иммунитетов должностных лиц, причастных к совершению военных преступлений / Г. М. Григорян // Судебная власть и Уголовный процесс. − Москва, 2017. − № 3− С. 142. – 1,1 п.л. − 02.11.2017г. # Григорян, Г.М. Доказательства и доказывание по делам о военных преступлениях, совершаемых сторонами конфликта / Г. М. Григорян // Журнал «Уголовный процесс». − Москва, 2017. −  № 9.− С. 76. – 1,1 п.л. − 15.08.2017г. # Григорян, Г.М. Особенности методики расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующей стороной вооруженного конфликта с применением ракетно-артиллерийских и авиационных ракетно-бомбовых средств поражения / Г. М. Григорян // Вестник Московской академии Следственного комитета Российской Федерации. − Москва։ Московская академия Следственного комитета Российской Федерации, 2017. − № 4. − С. 139. – 0,76 п. л. − декабрь 2017г. # Григорян, Г.М. Особенности производства допроса военнослужащих противоборствующей стороны вооруженного конфликта при расследовании военных преступлений / Г. М. Григорян // Вестник Московской академии Следственного комитета Российской Федерации. − Москва։ Московская академия Следственного комитета Российской Федерации, 2018. −  № 1 (15). − С. 88. – 1,055 п. л . − 07.01.2018г. # Григорян, Г.М. Особенности планирования расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта. / Г. М. Григорян // Расследование преступлений։ проблемы и пути их решения. − Москва։ Московская академия Следственного комитета Российской Федерации, 2017. −  № 4 (18). – С. 128. 0,43 п. л. −  декабрь 2017г. # Григорян, Г.М. Система организационных мер по обеспечению расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта / Г. М. Григорян // Расследование преступлений։ проблемы и пути их решения. − Москва։ Московская академия Следственного комитета Российской Федерации, 2018. −  № 1 (19). – С. 150.0,89 п. л. − март 2018г. # Григорян, Г.М. Структура и полномочия органов военной юстиции Республики Армения в свете проводимых правовых реформ / Г. М. Григорян // Право в Вооруженных Силах – Военно-правовое обозрение. Научно-практический журнал. − 2009. − № 6. −  С. 107. – 0, 7 п. л. − 20.05.2009г. # Григорян, Г.М. Роль и значение доктрины «совместных преступных действий» в привлечении военно-политического руководства противоборствующей стороны вооруженного конфликта к уголовной ответственности за совершение военных преступлений / Г. М. Григорян // ЦВНИ Минобороны России. Указатель поступлений депонированных рукописей. Серия А. − 2017. − Вып. № 4 (137). – 0,91 п. л. − 19.10.2017г. # Григорян, Г.М. Роль и значение института соучастия по международному уголовному праву и доктрины «ответственности командиров» в привлечении военнослужащих противоборствующей стороны вооруженного конфликта к уголовной ответственности за совершение военных преступлений / Г. М. Григорян // ЦВНИ Минобороны России. Указатель поступлений депонированных рукописей. Серия А. − 2017. −  Вып. № 4 (137). – 1,29 п. л. − 19.10.2017г. # Григорян, Г. М. Проблемы квалификации агрессии как преступления по международному и национальному уголовному праву / Г. М. Григорян // ЦВНИ Минобороны России. Указатель поступлений депонированных рукописей. Серия А. − 2016 Вып. № 1. – 0,6 п. л. − 27.04.2016г. # Григорян, Г. М. Специфика содержания методики расследования военных преступлений, как элемента концепции расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта / Г.М. Григорян // Научный журнал NOVATION. − 2016. − № 5. − С. 90. – 0,63 п. л. − 05.08.2016г. # Григорян, Г.М. Вооруженный конфликт, как фактор, влияющий на формирование концепции расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта / Г. М. Григорян // Инновационные технологии в области юриспруденции. Эвенсис. Сборник научных трудов по итогам научно-практической конференции. −  Хабаровск, 2016. − Вып. 1. − С. 30. – 0,31 п. л. − 25.08.2016г. # Григорян, Г.М. Источники международного уголовного права как основа квалификации военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта / Г. М. Григорян // Научный журнал NOVATION. − 2016. № 6. −  С.78. – 0,55 п. л. – 06.09.2016г. # Григорян, Г.М. Розыск, задержание и передача должностных лиц, причастных к совершению военных преступлений, как часть содержания концепции расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта / Г. М. Григорян // Научный журнал Scientific – Researches. −  Кишинев. − 2016. − Вып. 2. − С. 50. – 0,45 п. л. – сентябрь 2016г. # Григорян, Г. М. Организация расследования и сбора доказательственной информации о военных преступлениях, как часть содержания концепции расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта / Г. М. Григорян // Sciences of Europe. − Прага։ Global Science Center LP, 2016. − Vol. 3. −  №6 (6) − 83 – 0,82 п.л. – сентябрь 2016г. # Григорян, Г.М. Классификация военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта / Г. М. Григорян // Sciences of Europe. Прага։ Global Science Center LP, 2016. − Vol. 2. − No 7 (7) − C. 132. – 0,32 п. л. − 07.07.2016г. # Григорян, Г.М. Проблемы уголовно–процессуального порядка и международно – правового сотрудничества по делам о военных преступлениях / Г. М. Григорян // Сборник информационных материалов по итогам первого совместного заседания коллегий Следственных комитетов Республики Армения, Республики Беларусь, Российской Федерации. Санкт-Петербург. − СПб. − 2017. − С. 92. – 1,05 п. л. − 27.04.2017г. # Григорян, Г.М. Влияние первой и второй мировых войн на формирование международной системы ответственности и принцип недопустимости ссылки на должностное положение / Г. М. Григорян // Следователь. Научно – образовательный журнал. − Ереван։ Следственный комитет Республики Армения, 2017. − С. 28. – 0,81 п. л. − 15.04.2017г. # Григорян, Г.М. Осуществление международного судопроизводства в отношении лиц причастных к совершению военных преступлений, как часть содержания концепции расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта / Г. М. Григорян // Научно-информационный центр «Знание». Сборник статей. XVI международная заочная конференция «развитие науки в XXI веке». Часть 2. − Харьков, 2016. − С. 32. – 0,43 п. л. − 13.08.2016г. # Григорян, Г.М. Международные нормативные правовые акты как основа квалификации и расследования военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта / Г. М. Григорян // Инновационный центр развития образования и науки. Сборник научных трудов по итогам III международной научно-практической конференции Современная юриспруденция։ актуальные вопросы и перспективы развития. − Уфа. − 2016. − Выпуск III. − С. 68. – 0,56 п.л. −11.06.2016г. # Григорян, Г.М. Особенности организации производства осмотра места происшествия при расследовании военных преступлений, совершаемых противоборствующими сторонами вооруженного конфликта / Г. М. Григорян // Фундаментальные и прикладные междисциплинарные исследования։ процессно-ориентированная интеграция науки и практики. Материалы международной научно-практической конференции. Национальный институт имени Екатерины Великой. − Москва. – 2017. − С. 211. – 0,67 п. л. − 23.10.2017г. # Григорян, Г.М. К вопросу об общей криминалистической характеристике преступлений, совершаемых военнослужащими Вооруженных Сил Республики Армения в районах вооруженного конфликта / Г. М. Григорян // Российский военно-правовой сборник «175 лет военно-юридическому образованию в России». – Москва. – 2007. – С. 254. – 0,75 п. л. − 25.10.2007г. # Григорян, Г.М. Становление и развитие органов военной прокуратуры в Республике Армения / Г. М. Григорян // Российский военно-правовой сборник «140 лет органам военной прокуратуры в России». – Москва. – 2007. – 0,43 п. л. # Григорян Г.М. Проблемы правового обеспечения расследования преступлений, совершаемых военнослужащими Вооруженных Сил Республики Армения в районах вооруженного конфликта / Г. М. Григорян // Организация деятельности органов предварительного следствия и дознания в системе МВД России։ управленческие и криминалистические проблемы. Материалы всероссийской научной практической конференции. Часть 2. – Москва – 2012. – С. 34. – 0,44 п.л. − 26.04.2012г. # Григорян, Г.М. Уголовно – процессуальный порядок расследования преступлений, совершаемых военнослужащими в районах вооруженного конфликта /Г. М. Григорян // Материалы к межвузовской научно-практической конференции «Актуальные проблемы военного строительства ВС РФ в современных условиях». – Москва. – 2009. – С. 56. – 0,5 п.л. − 15.04.2009г. # Григорян, Г.М. История возникновения и развития Нагорно-Карабахского конфликта / Г. М. Григорян // Сборник научных статей «Научные идеи С. Н. Трегубова и их влияние на развитие современной криминалистической науки в России». – Москва. – 2007. – С. 168. – 1,06 п. л. − 10.04.2007г. # Григорян, Г.М. Об участии экспертов, организации экспертных исследований и деятельности экспертных учреждений при расследовании преступлений, совершаемых военнослужащими Вооруженных Сил Республики Армения в условиях вооруженного конфликта / Г. М. Григорян // «Право։ теория и практика». – Москва. 2009. – № 5(118). – С. 49. – 0,5 п. л. −23.06.2009г. # Григорян, Г.М. Об участии понятых при расследовании преступлений, совершаемых военнослужащими Вооруженных Сил Республики Армения в условиях вооруженного конфликта / Г. М. Григорян // «Федерация». – Москва. – 2009. – № 4 - 5. – С. 26. – 0,3 п. л. −29.06.2009г. # Григорян, Г.М. Нагорно – Карабахский вооруженный конфликт как негативный фактор, определяющий специфические закономерности расследования преступлений, совершаемых военнослужащими Вооруженных Сил Республики Армения в условиях вооруженного конфликта / Г. М. Григорян // «Юридическая Россия». – Москва. – 2009. –  № 4-5. – С. 4. – 0,8 п.л. − 20.05.2009г. === Դասագրքեր, այլ հրապարակումներ === # Методика расследования преступлений против военной службы, совершенных военнослужащими вооруженных сил Республики Армения։ Учебник / под общ. ред. доктора юридических наук, профессора С.В. Маликова / – М.; Е., 2011. – 216 с. − 21.04.2011г. # Руководство Азербайджана – военные преступники / Г. М. Григорян // Голос Армении. Общественно-политическая газета. – Ереван. – 2017. – 20 апреля. – № 40. {{hidden end}} == Հարցազրույցներ == {{սյուն|2}} # Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/harcazruyc-hayzinvorin-hayk-grigoryan.html Կանոնադրային հարաբերությունների ամրապնդումը՝ մարդակենտրոն բանակ ստեղծելու երաշխիք] (21.05.2015թ.) # Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=LHsCE1l51Sc Նախագահ Բակո Սահակյանն ընդունել է ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահի տեղակալին] (04.02.2016թ.) # Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/harcazruyc-hayzinvor-hayk-grigoryan.html Կանխել հանցանք ծնող պատճառները] (29.08.2017թ.) # Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=qyXFU8uMdho Հայկ Գրիգորյանը նշանակվեց ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահ] (10.07.2018թ.) # Հայկ Գրիգորյան - [https://armlur.am/825337/ Քննչական կոմիտեի նախագահը՝ կադրային ջարդի մասին] (23.07.2018թ.) # Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/hayk-grigoryan-meknabanutyun-charashahumner.html Չարաշահումները կրել են զանգվածային բնույթ՝ կլանելով պետական կառավարման ամենատարբեր ոլորտները] (23.08.2018թ.) # Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=Il7RawY70Eg Քննչական կոմիտեի աշխատողի օրվա հանդիսավոր նիստին] (07.10.2018թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=iFcksT2RThk&feature=emb_title Քննչական կոմիտեի նախագահ Հայկ Գրիգորյանի մամլո ասուլիսը] (08.10.2018թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.aravot.am/2018/10/08/985943/ Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ եռակի աճել են քննիչներին վարույթից հեռացնելու դեպքերը] (08.10.2018թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=k8dqVZ_cogg Արցախի Հանրապետության նախագահ Բակո Սահակյանն ընդունել է ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահ Հայկ Գրիգորյանին] (25.02.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=ODGnhcafLig&feature=emb_title Քննչական կոմիտեի նախագահ Հայկ Գրիգորյանի ելույթը՝ «Քրեական գործերով խափանման միջոց կիրառելու հիմքերի, խափանման միջոց կիրառելու կարգի, կալանավորման, կալանքի տակ պահելու ժամկետի վերաբերյալ» ուղեցույցի մասին] (03.04.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?time_continue=1&v=LU_qkty8R0c&feature=emb_title Քննչական կոմիտեի նախագահ Հ.Գրիգորյանը, Ոստիկանության օրվան նվիրված հանդիսավոր նիստում, պարգևատրել է մի շարք աշխատակիցների] (15.04.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=cf10ztbUJKI&feature=emb_title ԱԺ մարդու իրավունքների պաշտպանության և բյուջետային հարցերի հանձնաժողովների համատեղ նիստում Քննչական կոմիտեի նախագահը պատասխանել է մի շարք հարցերի] (10.06.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=LeiKlj8bIok&feature=emb_title Աբովյանում տեղի ունեցած միջադեպի մասով կա 4 վարկած, 20 հոգի հարցաքննվել] (10.06.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=tlcKoh2mbMk&feature=emb_title Քննչական կոմիտեի նախագահը` վարչապետի հայտարարության մասին] (15.06.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/dataxazutyan-ashxatoxi-orva-kapakcutyamb-pargevatrelu-veraberyal_2019.html Քննչական կոմիտեի նախագահ Հայկ Գրիգորյանը, դատախազության աշխատողի օրվա կապակցությամբ, պարգևատրել է մի շարք աշխատակիցների] (30.06.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=FPXG1Ih-uGY&t=2s Սահմանադրության օրվա առթիվ՝ ՀՀ Նախագահի նստավայրում բարձրագույն դասային աստիճան է շնորհվել Քննչական կոմիտեի նախագահ Հայկ Գրիգորյանին] (05.07.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/hamatex-kolegia-rd-hh-belarus.html Տեղի է ունեցել Հայաստանի, Ռուսաստանի և Բելառուսի քննչական կոմիտեների չորրորդ համատեղ կոլեգիայի նիստը] (17.07.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=tB3Q2nxsdmo&feature=emb_title Չորրորդ համատեղ կոլեգիայի նիստ] (17.07.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/grigoryani-eluyty-hamatex-nistum.html Ես նախաձեռնել եմ փոփոխություններ, որը կհանգեցնի հանցավորության դեմ ավելի արդյունավետ պայքարի. Քննչական կոմիտեի նախագահ Հայկ Գրիգորյանի ելույթը` Հայաստանի, Ռուսաստանի և Բելառուսի քննչական կոմիտեների չորրորդ համատեղ կոլեգիայի նիստին] (17.07.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=mTexHTAinD4&feature=emb_title «Լիդիան»-ի գործը կկարճվի. քրեական հետապնդման հիմքեր չկան] (14.08.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/hayk-grigoryan-ayc-rd.html ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահն աշխատանքային հանդիպում է ունեցել ՌԴ Քննչական կոմիտեի նախագահի հետ] (09.09.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/qk-5-amja-handisavor-nist_2019.html Քննչական կոմիտեի 5-ամյակի հոբելյանական հանդիսավոր նիստին Քննչական կոմիտեի նախագահի ելույթը՝ ունենք բավարար ներուժ` առանց որևէ կաշկանդվածության իրացնելու մեր սահմանադրական լիազորությունները] (08.10.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=9LOjJeWGRrw Քննչական կոմիտեում քննվող քրեական գործերի մասին.] (21.10.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=C0fuE0stwDU&feature=emb_title ԱԱԾ տնօրենի և ՀՔԾ պետի գաղտնալսման ձայնագրությունը տարածվել է ԱՊՀ տարածքից] (30.10.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=LD_Aa9FlGRo&feature=emb_title Վայոց ձորի մարզում տեղի ունեցած միջադեպի մասին] (30.10.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/grigoryan-ayc-moskva.html Մոսկվայում տեղի է ունեցել Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության քննչական կոմիտեների նախագահների աշխատանքային հանդիպումը] (08.11.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [http://investigative.am/news/view/hayk-grigoryani-aycy-rd-qk.html Հայաստանի և Ռուսաստանի քննչական կոմիտեների նախագահների աշխատանքային հանդիպման ընթացքում ստորագրվել է երկու փաստաթուղթ] (08.11.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=ohC7IEFqCkU&feature=emb_title Եռօրյա ախատանքային այցի շրջանակում Քննչական կոմիտեի նախագահ Հայկ Գրիգորյանի ճեպազրույցը՝ բելառուսական հեռուստաընկերություններին] (13. 12.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=a95_LPRaL5c&feature=emb_title Քննչական կոմիտեի նախագահը՝ ապօրինի որդեգրման դեպքերի առթիվ քննվող քրեական գործի մասին] (19.12.2019թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=bKcNZ51iEQY&feature=emb_title Քննչական կոմիտեի նախագահ. Կուտոյանի ինքնասպանությունը կատարվել է նեղ անձնական շարժառիթով.] (28.01.2020թ.) #Հայկ Գրիգորյան - [https://www.youtube.com/watch?v=AIc6BtsCGtY&feature=share&fbclid=IwAR28gCH6VgH4boS9Rz4e2eaIGASw2jlINC8bZbuYxKbFp7nLTwHWHRsOO8Y Քննչական կոմիտեի նախագահ Հայկ Գրիգորյանի ճեպազրույցը՝ ուղիղ] (09.06.2020) {{սյուն ավարտ}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{DEFAULTSORT:Գրիգորյան, Հայկ}} 7pk67a6102umzqww0l73fltvvznhumu 0 918378 8485929 8079159 2022-08-09T11:55:32Z Voskanyan 23951 /* Հեղինակներ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մուլտֆիլմ |պատկեր=Բոգատիրյան շիլա.jpg}} '''Բոգատիրյան շիլա''' ({{lang-ru|Богатырская каша}}), խորհրդային մուլտիպլիկացիոն ֆիլմ, որը նկարահանվել և ստեղծվել է 1987 թվականին, ռեժիսոր-մուլտիպլիկատոր [[Ալեքսանդր Մազաև]]ի կողմից։ Մուլտֆիլմում մեծապես օգտագործվել է ամբողջական մուլտիպլիկացիայի մեթոդը։ == Սյուժե == Ուրախ և ուսուցանող պատմություն է այն մասին, որ փոքր երեխաներին, ինչպես նաև մեծերին անհրաժեշտ է ուտել [[շիլա]]։ Փոքրիկ Միտյան չէր սիրում շիլա։ Երբ տղան գալիս է իր երկու ընկերների մոտ և բռնացնում է նրանց շիլա ուտելիս, այդ դեպքից հետո նրանց սկսում է անվանել «շիլա ուտողներ»։ Սակայն ընկերները հերքում են նրան և բացատրում, որ նա, այնուամենայնիվ, ճիշտ չէ։ Երկու ընկերներն էլ իրենց հերթին պատմում են Միտյային պատմություններ իրենց կյանքից, երբ շիլան օգնել է նրանց որոշակի իրավիճակներում։ Նրանցից մեկը բռնել է շնաձուկ (որը հիմա նրան ծառայում է), իսկ մյուսը` ուրուր։ Միտյան, լսելով նրանց, որոշում է ինքն էլ գլուխ գովել և նույնպես պատմություն է պատմում այն մասին, թե ինչպես է ինքը մենամարտել կոկորդիլոսի դեմ և բաց թողել նրան։ Որոշ ժամանակ անց սենյակ են մտնում երեք տղամարդիկ (ակնհայտորեն` Միտյայի և նրա ընկերների հայրիկները) և ասում են, որ կոկորդիլոս են բռնել։ Սակայն, տեսնելով, որ երեխաները շիլա են ուտում, նախ չեն հավատում իրենց աչքերին, իսկ հետո միանում են նրանց։ Հանկարծ սեղանի տակից դուրս է սողում կոկորդիլոսը և նույնպես շիլա է պահանջում։ == Հեղինակներ == Մուլտֆիլմի նկարահանող խումբը հետևյալն է<ref>[http://www.animator.ru/db/?p=show_film&fid=3317 «Богатырская каша» (фильм) рисованный Союзмультфильм, 1987 г.]</ref>. === Դերասաններ === * Մարգարիտա Կորոբելնիկովա` Միտյա * [[Վասիլի Լիվանով]]` Գրիֆ * Վսևոլոդ Լարիոնով` առաջին հայրիկ * Ռոգվոլդ Սուխովերկո` անգղ * Յուրի Վոլինցև` երրորդ հայրիկ * Տատյանա Շատիլովա` Միտյայի առաջին ընկերը * Եկատերինա Կրասնոբաևա` Միտայի երկրորդ ընկերը === Նկարահանող խումբ === * Ռեժիսոր` [[Ալեքսանդր Մազաև]] * Գեղարվեստական ղեկավար` Ռոման Կաչանով * Սցենարիստ` Մ. Շելյոխով * Օպերատոր` Քաբուլ Ռասուլով * Կոմպոզիտոր` Ալեքսանդր Կլավիցկի * Հնչյունային օպերատոր` [[Բորիս Ֆիլչիկով]] * Բեմադրող նկարիչ` Ալեքսանդր Գուրև * Նկարիչներ` Աննա Ատամանովա, Ա. Կարասյովա, Օլգա Պավլովա * Անիմատորներ` Յուրի Մեշերյակով, Ալեքսանդր Դորոգով, [[Սերգեյ Դյոժկին]], Ալեքսանդր Պանով, Գալինա Զեբրովա, [[Անատոլի Աբարենով]] * Մոնտաժ` Օլգա Վասիլենկա * Խմբագիր` [[Ռաիսա Ֆրիչինսկայա]] * Մուլտֆիլմի տնօրեն` Օ. Խրուլյոա == Վերաթողարկում DVD ձևաչափով == 2009 թվականին մուլտֆիլմը «Սոյուզ-վիդեո» ընկերության կողմից թողարկվել է [[DVD]] ձևաչափով<ref>[http://www.ozon.ru/context/detail/id/4564935/ Самые любимые мультики. Выпуск 22]</ref>։ Տեսաերիզում ընդգրկված էին մի շարք այլ մուլտֆիլմեր ևս. «[[Եղջերուն ու գայլը (մուլտֆիլմ)|Եղջերուն ու գայլը]]», «[[Մեծամիտ նապաստակը]]», «Երեք գորտեր. առաջին թողարկում», «Երեք գորտեր. երկրորդ թողարկում», «Երեք գորտեր. երրորդ թողարկում», [[Ինչպես կորյունը և կրիան երգ երգեցին]]։ * Հնչյունավորում - ռուսական Dolby Digital 1.0 Mono, * Տարածաշրջանային կոդ - 0 (All), * Պատկեր - Standart 4:3 (1,33:1), * Գույն - PAL, * Ներկայացուցիչ - «Սոյուզ-վիդեո» == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{imdb title|2381927|«Բոգատիրյան շիլան»}} * [http://www.animator.ru/db/?p=show_film&fid=3317 Մուլտֆիլմը] Аниматор.ру կայքում {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:1987 մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:«Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիայի մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ռոման Կաչանովի մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Մուլտֆիլմեր երեխաների մասին]] l9jthc8ao4lrvjllrjn8j45xfo9ymwo 0 922652 8485924 7771666 2022-08-09T11:53:01Z Voskanyan 23951 /* Դերերում */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆիլմ|պատկեր=Ես տասնինը տարեկան էի.jpg}} «'''Ես տասնինը տարեկան էի'''» ({{lang-de|Ich war neunzehn}}), 1968 թվականի ֆիլմ։ Նկարահանվել է ռեժիսոր Կոնրադ Վոլֆի կողմից, որ ծագումով եղել է գերմանացի և մասնակցել է [[Հայրենական մեծ պատերազմ]]ին [[Կարմիր բանակ]]ի շարքերում։ Ֆիլմն էկրան է բարձրացել 1968 թվականին։ Ֆիլմի սյուժեն հիմնված է ռեժիսորի անձնական փորձի վրա։ Այն ներառվել է գերմանական կինոյի հարյուր կարևորագույն կինոնկարների ցանկում<ref>{{cite web|url=http://www.spbdnevnik.ru/?show=article&id=12967|title=Конрад Вольф на «Ленфильме»|accessdate=2012-05-04|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Ao6pk1fs?url=http://www.spbdnevnik.ru/news/2012-03-13/konrad-volf-na--lenfilme/|archivedate=2012-09-20|deadlink=no}}</ref>։ == Սյուժե == 19-ամյա Գրեգոր Հեքերը մեծացել է Մոսկվայում։ Նրա ծնողները տարիներ առաջ փախել էին Գերմանիայից՝ խուսափելով [[Նացիստական Գերմանիա|նացիստական]] ռեժիմի հետապնդումներից։ Ֆիլմի գործողությունները տեղի են ունենում 1945 թվականի ապրիլ-մայիս ամիսներին, երբ [[Կարմիր բանակ]]ի շարքերում պատանին մասնակցում է իր անծանոթ հայրենիքի տարածքում մղվող մարտերին։ Լեյտենանտ Հեքերի առաջին պատասխանատու առաջադրանքը դառնում է ծառայությունը որպես [[Բերնաու (Բրանդենբուրգ)|Բեռնաու]] քաղաքի ռազմական պարետ։ Այնուհետև նա մասնակցում է Սպանդաուի միջնաբերդը խորհրդային զորքերին հանձնելու շուրջ բանակցություններին և աշխատում է այն կետերից մեկում, որտեղ գերմանացի զինվորների ցրված խմբերը կարող էին հանձնել զենքերը։ == Դերերում == * Եկի Շվարց – Գրեգոր Հեքեր * [[Վասիլի Լիվանով]] – Վադիմ Գեյման * Ալեքսեյ Էյբոժենկո – Սաշա Ցիգանյուկ * Գալինա Պոլսկիխ – խորհրդային աղջիկ * Ենի Գրյոլլման – գերմանացի աղջիկ * Միխայիլ Գլուզսկի – խորհրդային գեներալ * Անատոլի Սոլովյով – ավագ * Կալմուրզա Ռախմանով – Չինգիզ * Յոհաննես Վիկե – բերդի պարետ * Ռոլֆ Հոպպե – մայոր Բերինգ * Դիտեր Ման – Վիլլի Լոմմեր == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{imdb title|id=0061802|title=«Ես տասնինը տարեկան էի»}} * {{amg title|id=159353|title=Ես տասնինը տարեկան էի}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Գերմանական ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Գերմանական ռազմական ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Գերմանական դրամա ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:1968 ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ֆիլմեր Հայրենական մեծ պատերազմի մասին]] [[Կատեգորիա:Գերմաներեն ֆիլմեր]] 3wiu6dg6uit6105flg6kyx84mhba6av 0 926324 8485334 8197017 2022-08-08T18:44:40Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_the_First_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Զինանշան | անվանում = Հայաստանի առաջին հանրապետության զինանշան | պատկեր = | պատկերի չափ =290px | միջինի = | միջինի չափ = | միջինի նկարագրություն = | փոքր = | փոքրի չափ = | փոքրի նկարագրություն = | կրիչ = | հաստատված = [[1920]], [[հուլիս]] | սաղավարտակալ = | թագ = | սաղավարտ = | վահան = [[Արարատ]], [[Բագրատունիներ]], [[Արշակունիներ]], [[Արտաշեսյաններ]], [[Ռուբինյաններ]] | վահանաբռնիչներ = [[Արծիվ]] և [[Առյուծ]] | հիմնում = | կարգախոս = | շքանշաններ = | այլ տարրեր = | վաղ տարբերակներ = | օգտագործում = | լրացուցիչ մշակում = | հեղինակային խումբ = | զինանշանի հեղինակ = | գաղափարի հեղինակ = | նախագծի ղեկավար = | նկարիչ = | դիզայն = | կոնսուլտանտ = | խորհրդանիշի հիմնավորում = }} '''Հայաստանի առաջին հանրապետության զինանշան''', [[Հայաստանի Ժողովրդավարական Հանրապետություն|Հայաստանի Ժողովրդավարական Հանրապետության]] պետական խորհրդանիշներից մեկը։ Հաստատվել է 1920 թվականի հուլիսին։ Հեղինակներն են ճարտարապետ, [[Ռուսաստանի գեղարվեստի ակադեմիա]]յի ակադեմիկոս [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ը<ref name=":0">{{Cite book|title=Թամանյան Ալեքսանդր, Հոդվածներ, փաստաթղթեր, ժամանակակիցները նրա մասին|last=Զորյան|first=Լևոն|publisher=ՀՍՍՀ ԳԱ Հրատարակչություն|year=1960|isbn=|location=Երևան|pages=285}}</ref> և նկարիչ [[Հակոբ Կոջոյան]]ը<ref>[http://www.mincult.am/1/am/?module=news&mid=1&id=1749 Հակոբ Կոջոյանի մասին ՀՀ մշակույթի նախարարության պաշտոնական կայքում]</ref>։ == Զինանշանի տարրեր == [[Զինանշան]]ը կազմված է հետևյալ տարրերից․ [[Վահան (զինատեսակ)|վահանի]] կենտրոնում [[Արարատ]] լեռն է, որը հայ ազգի խորհրդանիշն է։ Լեռան գագաթին [[Նոյյան տապան]]ն է, քանի որ ավանդույթի համաձայն՝ [[Մեծ ջրհեղեղ|ջրհեղեղ]]ից հետո տապանը կանգ է առել հենց այդ լեռան վրա։ Վահանը բաժանված է 4 մասի, որոնք խորհրդանշում են Հայաստանի պատմության չորս անկախ հայկական թագավորությունները․ վերևից ձախ՝ [[Բագրատունիներ]], վերևից աջ՝ [[Արշակունիներ]], ներքևից ձախ՝ [[Արտաշեսյաններ]], ներքևից աջ՝ [[Ռուբինյաններ]]։ [[Առյուծ]]ն ու [[Արծիվներ|արծիվը]], որոնք բռնում են վահանը, կենդանական աշխարհի թագավորներն են և խորհրդանշում են իմաստություն, հպարտություն, համբերություն և ազնվություն։ Դարեր շարունակ դրանք թագավորական ընտանիքների խորհրդանիշներն էին<ref>[https://uniarm.wordpress.com/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6-%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1/ Հայաստանի Առաջին Դեմոկրատական Հանրապետություն]</ref>։ == Լրացուցիչ տարրեր == Վահանի ներքևի մասում կա ևս հինգ կարևոր տարր․ ջարդված շղթան խորհրդանշում է ազատություն և անկախություն, [[թուր]]ը՝ ազգի իշխանությունն ու ուժը, ցորենի հասկերը՝ հայերի աշխատասեր բնույթը, ճյուղը՝ հայ ժողովրդի մտավոր և մշակութային ժառանգությունը։ Եռագույն ժապավենը խորհրդանշում է [[Հայաստանի դրոշ]]ը։ == Զինանշանի գույներ == Հայաստանի Ժողովրդավարական Հանրապետության զինանշանի հիմնական գույներն են ոսկեգույնն ու արծաթագույնը։ Պատմական Հայաստանի թագավորությունների գույներն են՝ վերևից ձախ՝ կարմիր, վերևից աջ՝ կապույտ, ներքևից աջ՝ կարմիր, ներքևից աջ՝ կարմիր, իսկ կենտրոնում՝ վահանի վրա պատկերված Արարատ լեռը նարնջագույն է։ Նշված գույները ավանդաբար օգտագործվել են Հայաստանի արքայատոհմերի զինանշաններում և դրոշներում և նման են [[Հայաստանի Հանրապետության դրոշ]]ի գույներին<ref>[http://www.andradardz.am/?p=58011 Հայաստանի Հանրապետութիւն]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ {| cellspacing="0" cellpadding="5px" border="0" |- | [[Պատկեր:Coat of arms of Armenia.svg|center|200px]] | ''' [[Հայաստանի զինանշան]]''' |- | [[Պատկեր:Emblem of the Armenian SSR.svg|center|200px]] | '''[[ՀԽՍՀ զինանշան|Հայկական ԽՍՀ զինանշան]]''' |- | [[Պատկեր:Emblem of the Republic of Artsakh.svg|կենտրոն|200x200փքս]] | '''[[Արցախի Հանրապետության զինանշան]]''' |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Տես նաև == * [[Հայաստանի դրոշ]] * [[ՀԽՍՀ զինանշան]] == Արտաքին հղումներ == * [http://www.concourt.am/hr/armenia/rus/kb4d5i.htm Օրենք «Հայաստանի Հանրապետության պետական զինանշանի մասին»] {{Հայաստանի թեմաներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի պետական խորհրդանիշեր]] [[Կատեգորիա:Պետական խորհրդանիշներ]] o57etd4ywb5vx44pixyfemv4qc73bgl 0 927259 8485087 8173812 2022-08-08T12:54:02Z Armineaghayan 25187 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Իտալացի կին ֆուտբոլիստներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆուտբոլիստ | անուն = Սառա Գամա | բնագիր անուն = | պատկեր = Sara Gama, Italy vs Belgium women's, Ferrara 2018-04-10 100 (cropped).jpg | պատկերի չափ = 250 px | alt = | պատկերի նկարագիր = | նկարագրություն = | նկարագիր = | ամբողջական անուն = | ծննդյան ամսաթիվ = | մահվան ամսաթիվ = | ծննդավայր = | մահվան վայր = | հասակ = 168 սմ | դիրք = [[պաշտպան]] | ազգությունը = իտալացի | քաղաքացիությունը = {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}[[Իտալիա]] | մականուն = | քաշ = | ներկա ակումբ = Յուվենտուս ՖԿԱ | ակումբի համար = 3 | երիտ ակումբ = | երիտ տարիներ = | երիտ ակումբ2 = | երիտ տարիներ2 = | երիտ ակումբ3 = | երիտ տարիներ3 = <!-- մինչև 8 --> | ակումբ = {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}Տավանյակո | տարի = 2006-2009 | խաղ = 52 | գոլ = 4 | ակումբ2 = {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}Կասիելլիս | տարի2 = 2009-2012 | խաղ2 = 50 | գոլ2 = 2 | ակումբ3 = → {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}Պալի Բլյուս | տարի3 = 2010 | խաղ3 = 3 | գոլ3 = 0 | ակումբ4 = {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}Բրեշիա | տարի4 = 2012-2013 | խաղ4 = 25 | գոլ4 = 3 | ակումբ5 = {{դրոշ|Ֆրանսիա|տարբերակ|20px}}Պարի Սեն-Ժերմեն | տարի5 = 2013-2015 | խաղ5 = 11 | գոլ5 = 0 | ակումբ6 = {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}Բրեշիա | տարի6 = 2015-2017 | խաղ6 = 39 | գոլ6 = 3 | ակումբ7 = {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}Յուվենտուս | տարի7 = 2017- | խաղ7 = 35 | գոլ7 = 1 <!-- մինչև 39 --> | ընդհանուր տարիներ = | ընդհանուր խաղեր = | ընդհանուր գոլեր = | ազգային թիմ = {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}Իտալիա Մ19 | ազգային տարի = 2006-2008 | ազգային խաղ = 13 | ազգային գոլ = 1 | ազգային թիմ2 = {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}Իտալիա | ազգային տարի2 = 2006- | ազգային խաղ2 = 105 | ազգային գոլ2 = 5 | ազգային թիմ3 = | ազգային տարի3 = | ազգային խաղ3 = | ազգային գոլ3 = <!-- մինչև 9 --> | մարզչական ակումբ = | մարզչական տարի = | մարզչական ակումբ2 = | մարզչական տարի2 = | մարզչական ակումբ3 = | մարզչական տարի3 = <!-- մինչև 49 --> | պարգևների փոխարեն = | մեդալ = | մեդալ-ծալել = | մասնագիտական ըստ = | հավաքականի ըստ = }} '''Սառա Գամա''' ({{ԱԾ}}), իտալացի ֆուտբոլիստուհի, հանդիսանում է Յուվենտուս ՖԿԱ-ի և Իտալիայի կանանց ֆուտբոլի ազգային հավաքականի ավագը։ == Կենսագրություն == Ծնվել է [[Ֆրիուլի Վենետիկ Ջուլիա]]յում, հայրը [[Կոնգոյի Հանրապետություն|կոնգոցի]] է, մայրը՝ իտալուհի։ Սովորել է օտար լեզու և գրականություն [[Ուդինեի համալսարան]]ում և [[2017 թվական]]ին հասել է գիտական աստիճանի։ Տիրապետում է [[իտալերեն]], [[անգլերեն]], [[ֆրանսերեն]] և [[իսպաներեն]] լեզուներին։ == Վիճակագրություն == === Ակումբային === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:99%;text-align:center;" |- ! rowspan="2" | Մրցաշրջան ! rowspan="2" | Ակումբ ! colspan="3" | Առաջնություն ! colspan="3" | Ազգային գավաթներ ! colspan="3" | Եվրագավաթներ ! colspan="3" | Այլ մրցաշարեր ! colspan="2" | Ընդհանուր |- ! Մրց. ! Խաղեր ! Գոլեր ! Մրց. ! Խաղեր ! Գոլեր ! Մրց. ! Խաղեր ! Գոլեր ! Մրց. ! Խաղեր ! Գոլեր ! Խաղեր ! Գոլեր |- |2006-2007|2006-2007 || rowspan=3|{{Դրոշ|ITA}} Տավանյակո || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 12 || 4 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || ? || ? || || - || - || || - || - || 21+ || 1+ |- |2007-2008|2007-2008 || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 19 || 0 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || ? || ? || || - || - || || - || - || 22+ || 0+ |- |2008-2009|2008-2009 || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 21 || 0 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || ? || ? || || - || - || || - || - || 7+ || 1+ |- !colspan="3"|Ընդհանուր Տավանյակո|| 52 || 4 || || ? || ? || || - || - || || - || - || 52+ || 4+ |- |2009-2010|2009-2010 || rowspan=3|{{Դրոշ|ITA}} Կասիելլիս || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 21 || 1 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || ? || ? || || - || - || || - || - || 21+ || 1+ |- |2010-2011|2010-2011 || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 22 || 0 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || ? || ? || || - || - || || - || - || 22+ || 0+ |- |2011-2012|2011-2012 || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 7 || 1 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || ? || ? || || - || - || || - || - || 7+ || 1+ |- !colspan="3"|Ընդհանուր Կասիելլիս|| 50 || 2 || || ? || ? || || - || - || || - || - || 50+ || 2+ |- |2012-2013|2012-2013 || {{Դրոշ|ITA}} Բրեշիա || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 25 || 3 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || ? || ? || || - || - || Իտալիայի սուպերգավաթ (կանանց)|ԻՍԳ || 0 || 0 || 25+ || 3+ |- |2013-2014 || rowspan=2|{{Դրոշ|FRA}} ՊՍԺ || Լիգա 1|Լ1 || 2 || 0 || Ֆրանսիայի գավաթ (կանանց)|ՖԳ || 0 || 0 || ՈՒԵՖԱ կանանց չեմպիոնների լիգա|ՈՒԿՉԼ || 0 || 0 || || - || - || 2 || 0 |- |2014-2015 || Լիգա 1|Լ1 || 8 || 1 || Ֆրանսիայի գավաթ (կանանց)|ՖԳ || 2 || 0 || ՈՒԵՖԱ կանանց չեմպիոնների լիգա|ՈՒԿՉԼ || 1 || 0 || || - || - || 11 || 1 |- !colspan="3"|Ընդհանուր ՊՍԺ|| 10 || 1 || || 2 || 0 || || 1 || 0 || || - || - || 13 || 1 |- |2015-2016|2015-2016 || rowspan=2|{{Դրոշ|ITA}} Բրեշիա || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 18 || 0 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || 3 || 0 || ՈՒԵՖԱ կանանց չեմպիոնների լիգա|ՈՒԿՉԼ || 6 || 1 || Իտալիայի սուպերգավաթ (կանանց)|ԻՍԳ || 1 || 0 || 28 || 1 |- |2016-2017|2016-2017 || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 21 || 3 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || 4 || 0 || ՈՒԵՖԱ կանանց չեմպիոնների լիգա|ՈՒԿՉԼ || 4 || 0 || Իտալիայի սուպերգավաթ (կանանց)|ԻՍԳ || 1 || 0 || 30 || 3 |- !colspan="3"|Ընդհանուր Բրեշիա|| 64 || 6 || || 7+ || 0+ || || 10 || 1 || || 2 || 0 || 83+ || 7+ |- |2017-2018]] || rowspan=2|{{Դրոշ|ITA}} Յուվենտուս || Սերիա Ա (կանանց)|Ա ||17+1|| 0 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ ||2|| 0 || || - || - || || - || - ||20|| 0 |- ||2018-2019 || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 18 || 1 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || 4 || 0 || ՈՒԵՖԱ կանանց չեմպիոնների լիգա|ՈՒԿՉԼ || 2 || 0 || Իտալիայի սուպերգավաթ (կանանց)|ԻՍԳ || 1 || 0 || 25 || 1 |- !colspan="3"|Ընդհանուր Յուվենտուս|| 36 || 1 || || 6 || 0 || || 2 || 0 || || 1 || 0 || 45 || 1 |- ! colspan="3" |Ընդհանուր կարիերա || 212 || 14 || || 15+ || 0+ || || 13 || 1 || || 3 || 0 ||243+|| 15+ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Աղբյուրներ == # https://www.fifa.com/worldcup/players/player/263995/{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} # https://it.uefa.com/teamsandplayers/players/player=103859/profile/index.html # https://it.soccerway.com/players/sara-gama/67458/ # https://femminile.football.it//schedagiocatore.php?id_giocatore=632 # http://www.statsfootofeminin.fr/joueur.php?joueur=8199&id=382 # https://it.wikipedia.org/wiki/Sara_Gama {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Գամա, Սառա}} [[Կատեգորիա:2019 ՖԻՖԱ-ի կանանց աշխարհի գավաթի խաղարկության մասնակիցներ]] [[Կատեգորիա:Իտալացի ֆուտբոլիստներ]] [[Կատեգորիա:Իտալիայի հավաքականի ֆուտբոլիստներ]] [[Կատեգորիա:Պարի Սեն Ժերմենի ֆուտբոլիստներ]] [[Կատեգորիա:Յուվենտուսի ֆուտբոլիստներ]] [[Կատեգորիա:Բրեշիայի ֆուտբոլիստներ]] [[Կատեգորիա:Իտալացի կին ֆուտբոլիստներ]] d3gktpr05izlu6m1vnqwusgykb4sojj 0 927599 8485089 8166907 2022-08-08T12:54:12Z Armineaghayan 25187 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Իտալացի կին ֆուտբոլիստներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆուտբոլիստ | անուն = Մարտինա Ռոսուչի | բնագիր անուն = Martina Rosucci | պատկեր = Martina Rosucci, MF Brescia Calcio Femminile 08 2016.jpg | պատկերի չափ = 250 px | alt = | պատկերի նկարագիր = Ռոսուչին Բրեշիայի կազմում [[2016 թվական]]ին | նկարագրություն = | նկարագիր = | ամբողջական անուն = | ծննդյան ամսաթիվ = | մահվան ամսաթիվ = | ծննդավայր = | մահվան վայր = | հասակ = 174 սմ | դիրք = [[կիսապաշտպան]] | ազգությունը = իտալացի | քաղաքացիությունը = {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}[[Իտալիա]] | մականուն = | քաշ = 61 կգ | ներկա ակումբ = Յուվենտուս ՖԿԱ | ակումբի համար = 8 | երիտ ակումբ = | երիտ տարիներ = | երիտ ակումբ2 = | երիտ տարիներ2 = | երիտ ակումբ3 = | երիտ տարիներ3 = <!-- մինչև 8 --> | ակումբ = {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}Տորինո | տարի = 2008-2011 | խաղ = 65 | գոլ = 6 | ակումբ2 = {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}Բրեշիա | տարի2 = 2011-2017 | խաղ2 = 113 | գոլ2 = 30 | ակումբ3 = {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}Յուվենտուս | տարի3 = 2017- | խաղ3 = 24 | գոլ3 = 4 <!-- մինչև 39 --> | ընդհանուր տարիներ = | ընդհանուր խաղեր = | ընդհանուր գոլեր = | ազգային թիմ = {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}Իտալիա Մ17 | ազգային տարի = 2008-2009 | ազգային խաղ = 8 | ազգային գոլ = 2 | ազգային թիմ2 = {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}Իտալիա Մ19 | ազգային տարի2 = 2010-2011 | ազգային խաղ2 = 31 | ազգային գոլ2 = 4 | ազգային թիմ3 = {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}Իտալիա Մ20 | ազգային տարի3 = 2012-2013 | ազգային խաղ3 = 8 | ազգային գոլ3 = 1 | ազգային թիմ4 = {{դրոշ|Իտալիա|տարբերակ|20px}}Իտալիա | ազգային տարի4 = 2013- | ազգային խաղ4 = 49 | ազգային գոլ4 = 2 <!-- մինչև 9 --> | մարզչական ակումբ = | մարզչական տարի = | մարզչական ակումբ2 = | մարզչական տարի2 = | մարզչական ակումբ3 = | մարզչական տարի3 = <!-- մինչև 49 --> | պարգևների փոխարեն = | մեդալ = | մեդալ-ծալել = | մասնագիտական ըստ = | հավաքականի ըստ = }} '''Մարտինա Ռոսուչի''' ({{ԱԾ}}), իտալացի ֆուտբոլիստուհի, հանդիսանում է Յուվենտուս ՖԿԱ-ի և Իտալիայի կանանց ֆուտբոլի ազգային հավաքականի անդամ։ 2008 թվականին Իտալիայի Մ19 հավաքականի հետ դարձել է Եվրոպայի Մ19 առաջնության հաղթող։ == Կենսագրություն == Ծնվել է [[1992 թվական]]ի [[մայիսի 9]]-ին [[Թուրին]]ում՝ Ռաֆաելե և Անջելա Ռոսուչիների ընտանիքում։ Մարտինան ունի երկվորյակ եղբայր՝ Մատեո անունով։ Մեծացել է [[Պիեմոնտ|Պիեմոնտ գավառի]] [[Կոլենո]] [[կոմունա]]յում։ Ավարտել է Բրեշիայի համալսարանը։ == Վիճակագրություն == === Ակումբային === {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:99%;text-align:center;" |- !rowspan="2"|Մրցաշրջան !rowspan="2"|Ակումբ !colspan="3"|Առաջնություն !colspan="3"|Ազգային գավաթներ !colspan="3"|Եվրագավաթներ !colspan="3"|Այլ մրցաշարեր !colspan="2"|Ընդհանուր |- !Մրց. !Խաղեր !Գոլեր !Մրց. !Խաղեր !Գոլեր !Մրց. !Խաղեր !Գոլեր !Մրց. !Խաղեր !Գոլեր !Խաղեր !Գոլեր |- |2008-2009|2008-2009 || rowspan=3| {{Դրոշ|ITA}} Տորինո || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 19 || 1 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || 6 || 0 || - || - || - || - || - || - || 25 || 1 |- |2009-2010|2009-2010 || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 21 || 3 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || - || - || - || - || - || - || - || - || 21 || 3 |- ||2010-2011|2010-2011 || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 25 || 2 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || 1 || 0 || - || - || - || - || - || - || 26 || 2 |- !colspan="3"| Ընդհանուր Տորինո || 65 || 6 || || 7 || 1 || || - || - || || - || - || 72 || 7 |- |2011-2012|2011-2012 || rowspan=6| {{Դրոշ|ITA}} Բրեշիա || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 15 || 6 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || 4 || 1 || - || - || - || - || - || - || 19 || 7 |- |2012-2013|2012-2013 || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 20 || 4 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || 3 || 0 || - || - || - || Իտալիայի սուպերգավաթ (կանանց)|ԻՍԳ|| 1 || 0 || 24 || 4 |- |2013-2014|2013-2014 || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 27 || 12 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || 3 || 3 || - || - || - || - || - || - || 30 || 15 |- | || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 25 || 5 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || 4 || 2 || ՈՒԵՖԱ կանանց չեմպիոնների լիգա|ՈՒԿՉԼ || 2 || 0 || Իտալիայի սուպերգավաթ (կանանց)|ԻՍԳ || 1 || 0 || 32 || 7 |- |2015-2016|2015-2016 || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 20 || 1 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || 4 || 2 || ՈՒԵՖԱ կանանց չեմպիոնների լիգա|ՈՒԿՉԼ || 6 || 0 || Իտալիայի սուպերգավաթ (կանանց)|ԻՍԳ || 1 || 0 || 31 || 3 |- |2016-2017|2016-2017 || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 6 || 2 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || - || - || ՈՒԵՖԱ կանանց չեմպիոնների լիգա|ՈՒԿՉԼ || 2 || 0 || Իտալիայի սուպերգավաթ (կանանց)|ԻՍԳ || 1 || 0 || 9 || 2 |- !colspan="3"|Ընդհանուր Բրեշիա || 113 || 30 || || 18 || 8 || || 10 || 0 || || 4 || 0 || 145 || 39 |- |2017-2018|2017-2018 || rowspan=2|{{Դրոշ|ITA}} Յուվենտուս || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 22+1 || 4 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || 3 || 1 || || - || - || || - || - || 26 || 5 |- |2018-2019|2018-2019]] || Սերիա Ա (կանանց)|Ա || 2 || 0 || Իտալիայի գավաթ (կանանց)|ԻԳ || 2 || 0 || ՈՒԵՖԱ կանանց չեմպիոնների լիգա|ՈՒԿՉԼ || - || - || Իտալիայի սուպերգավաթ (կանանց)|ԻՍԳ || - || - || 4 || 0 |- !colspan="3"|Ընդհանուր Յուվենտուս|| 25 || 4 || || 5 || 1 || || 0 || 0 || || 0 || 0 || 30 || 5 |- !colspan="3"|Ընդհանուր կարիերա|| 200 || 42 || || 29 || 10 || || 10 || 0 || || 4 || 0 || 243 || 50 |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Աղբյուրներ == # https://www.fifa.com/worldcup/players/player/357385/{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} # https://it.soccerway.com/players/martina-rosucci/71399/ # http://www.martinarosucci.it/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190125224736/http://www.martinarosucci.it/ |date=2019-01-25 }} # https://it.uefa.com/teamsandplayers/players/player=250000575/profile/index.html # http://www.calcio.com/profilo_giocatori/martina-rosucci/ # https://femminile.football.it//schedagiocatore.php?id_giocatore=2193 # https://it.wikipedia.org/wiki/Martina_Rosucci # https://web.archive.org/web/20140812213111/http://www.donneingol.it/dig/martina-rosucci-al-museo-nazionale-dello-sport-di-torino/ {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Ռոսուչի, Մարտինա}} [[Կատեգորիա:2019 ՖԻՖԱ-ի կանանց աշխարհի գավաթի խաղարկության մասնակիցներ]] [[Կատեգորիա:Իտալացի կին ֆուտբոլիստներ]] 43ozg9uqmu749orxqw2wckdd757xsst 0 927794 8485926 7925080 2022-08-09T11:53:20Z Voskanyan 23951 /* Դերերը հնչյունավորել են */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մուլտֆիլմ}} '''Կոշկավոր շունը''' ({{lang-ru|Пёс в сапога́х}}), նկարված մուլտիպլիկացիոն ֆիլմ-մյուզիքլ, որը նկարահանվել է ռեժիսոր Եֆիմ Գամբուրգի կողմից, 1981 թվականին, ըստ [[Ալեքսանդր Դյումա]]յի «[[Երեք հրացանակիրներ]]» վեպի մոտիվների<ref name="И">{{книга|автор=Сергей Капков|часть=Ефим Гамбург|заглавие=Наши мультфильмы|оригинал=|ссылка=http://books.interros.ru/index.php?book=mult&id=26&mode=print|ответственный=Арсений Мещеряков, Ирина Остаркова|составители=Ирина Марголина, Наталья Лозинская|издание=|место=|издательство=[[Интеррос]]|год=2006|том=|страницы=|страниц=|серия=|isbn=5-91105-007-2|тираж=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070829125543/http://books.interros.ru/index.php?book=mult&id=26&mode=print|archivedate=2007-08-29|url=http://books.interros.ru/index.php?book=mult&id=26&mode=print|deadlink=да}} {{Cite web |url=http://books.interros.ru/index.php?book=mult&id=26&mode=print |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2019-06-14 |archive-date=2007-08-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070829125543/http://books.interros.ru/index.php?book=mult&id=26&mode=print |dead-url= }}</ref>։ Մուլտֆիլմում կարևոր տեղ ունի Գեորգի Յունգվալդ-Խիլկևիչի «Դ'Արտանյանը և երեք հրացանակիրները» ֆիլմի և նույն սյուժեի նախկին էկրանավորումների ակնհայտ ծաղրը<ref>[http://www.stengazeta.net/news.html?news=5298 Мультпародии Ефима Гамбурга]</ref>։ Ֆիլմի երաժշտությունը կատարում է «Ռոք-ատելե» նվագախումբը` Քրիս Կելմիի ղեկավարությամբ, երգերի բառերի հեղինակը Միխայիլ Լիբինն է։ == Սյուժե == Գասկոնացի շունը սիրահարվում է հենց թագուհու բալոնկային և գնում նրա հետևից մինչև պալատ։ Վերջինս նրան հանձնարարություն է տալիս` փրկել տիրուհուն, որն իր ալմաստե կախազարդերը նվիրել էր իր սիրելի դուքսին, սակայն դրանցով պետք է հայտնվեր պարահանդեսին։ Հավատարիմ գասկոնացին իր ընկերների հետ մեկնում է Անգլիա։ Ճանապարհին կարդինալի կատուները` Միլեդիի գլխավորությամբ գրավում են գասկոնացու երկու ընկերներին ու ծանր վիրավորում են նրանց։ Երրորդ ընկերը շեղում է կատուների ուշադրությունը շնից, և վերջինս, ծովն անցնելով հասնում է Անգլիա և գողանում կախազարդը։ Հետ վերադառնալիս նրան օգնում են չղջիկները, որոնք նույնպես թշնամի էին կատուների հետ։ Հասնելով պարահանդես` խիզախ շունն արժանանում է գեղեցկուհի բալոնկայի սիրուն և հաղթական քայլում է դեպի Փարիզով` իր ընկերների հետ։ == Հեղինակներ == * Ռեժիսիոր` [[Եֆիմ Գամբուրգ]] * Սցենարի հեղինակ` Վլադիմիր Վալուցկի * Բեմադրող նկարիչ` Ալեքսանդր Վինոկուրով, Նիկոլայ Երիկալով * Նկարիչ-մուլտիպլիկատորներ` Նատալյա Բոգոմոլովա, [[Էլվիրա Մասլովա]], Մարինա Ռոգովա, Ալեքսանդր Կարյաև, Յուրի Կուզյուրին, Ալեքսանդր Մազաև, Ալեքսեյ Բուկին, [[Ռենատա Միրենկովա]], [[Վլադիմիր Վիշեգորոդցև]] * Օպերատոր` [[Միխայիլ Դրույան]] * Կոմպոզիտորներ` Քրիս Կելմի, Պավել Սմեյան, Բորիս Օպպեգեյմ<ref>[http://megabook.ru/article/%D0%9E%D0%BF%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%B9%D0%BC%20%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%20%D0%A0%D0%B0%D1%84%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87 Мегаэнциклопедия Кирилла и Мефодия: БОРИС ОППЕНГЕЙМ]</ref> * Երգերի տեքստի հեղինակ` Միխայիլ Լիբին == Դերերը հնչյունավորել են == Փակագծերում նշված են կերպարների նախատիպերը։ * [[Նիկոլայ Կարաչենցով]]` Շուն (Դ'Արտանյան) * [[Իրինա Մուրավյովա]]` Բալոնկա (Կոնստանցիյա Բոնասյե) / Միլեդի կատու (Միլեդի Վինտեր) / չղջիկ * Վալենտին Գաֆտ` 1-ին ընկեր (Ատոս) * Յուրի Վոլինցեվ` 2-րդ ընկեր (Պորտոս) * Ալեքսանդր Շիրվինդտ` 3-րդ ընկեր (Արմիս) * Եվգենի Վեսնիկ` կարդինալի կատուն ([[Ռիշելյե]]) * Լև Դուրով` ձկնորսական շուն / արագավազ * [[Վասիլի Լիվանով]]` խուզարկու շուն ([[Շերլոկ Հոլմս]]) * Վսևոլոդ Լարիոնով` Բեկինհեմի պահակային շունը * Գրիգորի Շպիգել` միակնանի կատու (կոմս դե Ռոշֆոր) * Ալեքսեյ Պտիցին` ֆրանսերեն թարգմանություն * Ալեքսանդր Բարնով` ֆոնային աղմուկի ձևավորում (շան հաչոց) == Մուլտֆիլմում հնչած երգեր == * «Песня гасконца» (կատարում է [[Նիկոլայ Կարաչենցով]]ը), * «Песня котов кардинала» (կատարում է Ռոք-Ատելե խումբը), * «Песня овечек» (կատարում է Ռոք-Ատելե խումբը), * «Дуэт Пса и Болонки» (կատարում են Նիկոլայ Կարաչենցովը և Իրինա Մուրավյովան), * «Песня псов короля» (կատարում են Նիկոլայ Կարաչենցովը և Ռոք-Ատելե խումբը), * «Песня летучих мышей»: == Փաստեր == * Անգլիական խուզարկու շանը նմանացնում են Շերլոկ Հոլմսին։ Այս դերը հնչյունավորել է Վասիլի Լիվանովը, որը կատարում է Շերլոկ Հոլմսի դերը «Շերլոկ Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի արկածները» ֆիլմաշարում<ref>[http://raonet.rao.ru/catalogue/work.aspx Официальный сайт РОССИЙСКОГО АВТОРСКОГО ОБЩЕСТВА] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080507111904/http://raonet.rao.ru/catalogue/work.aspx |date=2008-05-07}}</ref>։ Հետաքրքիր է նաև, որ այս մուլտֆիլմի սցենարը գրել է Վլադիմիր Վալուցկին, որը ֆիլմաշարի երկրորդ ֆիլմի սցենարի հեղինակն է։ * Չնայած անվանմանը, մուլտֆիլմում չկա որևէ դրվագ, որտեղ հերոսը հայտնվի կոշիկներով։ == Վերաթողարկում DVD ձևաչափով == Մուլտֆիլմը DVD ձևաչափով բազմիցս վերահրատարակվել է մուլտֆիլմերիի հավաքածուներում. * «Բարբոսը և ընկերները», «Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիա, սկավառակի վրա ընդգրկված են եղել հետևյալ մուլտֆիլմերը. «[[Բոբիկը գնացել է Բարբոսին հյուր (մուլտֆիլմ)|Բոբիկը գնացել է Բարբոսին հյուր]]» (1977), «[[Երկնագույն շնիկը (մուլտֆիլմ)|Երկնագույն շնիկը]]» (1976), «[[Վերադարձրեք Ռեքսին]]» (1975), «Շան մասին» (1979), «Ինչպես շնիկը լողալ սովորեց» (1984), «Շունիկը և հին հողաթափը» (1987), «Կոշկավոր շունը» (1981), «Թույլ տվեք զբոսնել ձեր շան հետ» (1984), «Աղյուսը և Տոբիկը» (1984)։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Գրականություն == * {{книга |автор = Валуцкий Владимир |заглавие = Пёс в сапогах |ссылка = |ответственный = |место = |издательство = Стрекоза |год = 2005 |том = |страниц = 64 |страницы = |серия = Любимые герои |isbn = 5-94563-776-9 }} == Արտաքին հղումներ == * {{IMDb title|0218534|Կոշկավոր շունը}} * [http://animator.ru/db/?p=show_film&fid=3096 Կոշկավոր շունը] Animator.ru կայքում * {{cite news|url=http://www.kp.ru/daily/23995.4/78151/|title=В Липецке увековечат 38 попугаев|author=Николай Боков|date=2007-11-01|publisher=Комсомольская правда|accessdate=2012-06-22}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:1981 մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:«Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիայի մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Մուլտֆիլմեր շների մասին]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ռուսերեն ֆիլմեր]] 9eh3xvv4m0snxdt9c24ac0cgzm9r8sv 0 929820 8485922 7866325 2022-08-09T11:52:11Z Voskanyan 23951 /* Հեղինակներ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մուլտֆիլմ|պատկեր=Վերադարձ (մուլտֆիլմ).jpg}} '''Վերադարձ''' ({{lang-ru|Возвращение}}), մուլտիպլիկացիոն ֆիլմ, որը նկարահանվել է 1980 թվականին ռեժիսոր [[Վլադիմիր Տարասով]]ի կողմից [[Սոյուզմուլտֆիլմ]] ստուդիայում։ Ֆիլմի խորհրդատուն [[Ալեքսեյ Լեոնով]]ն է։ == Սյուժե == Երկիր-Յուպիտեր–8-Երկիր թռիչք կատարած «Վալդայ Տ–614» տիեզերանավը լուրջ վնասվածքներ է ստացել։ Ինքնաբերական վայրէջքն անհնար է։ Տիեզերանավի օդաչու տիեզերագնաց Պլատոնովին ղեկավարման կենտրոնից հրահանգ է տրվում լավ հանգստանալ վայրէջքից առաջ։ Նշանակված ժամին օդաչուն չի արթնանում, և նրան արթնացնելու բոլոր փորձերը ձախողվում են։ Տիեզերանավը անդառնալիորեն գնում է կործանման։ Թռչքի ղեկավարներին անսպասելիորեն խորհուրդ են ստանում տիեզերագնացի պապիկից։ Նա խորհուրդ է տալիս թռիչքի ուղղությունը փոխել այնպես, որ տիեզերանավն անցնի հարազատ գյուղի տան վրայով։ Մանկության ծանոթ ձայներն արթնացնում են օդաչուի քնած գիտակցությունը, և նա հաջողությամբ իջեցնում է տիեզերանավը։ == Հեղինակներ == * Սցենարի հեղինակ՝ Բ․ Ռյախովսկի * Ռեժիսոր՝ [[Վլադիմիր Տարասով]] * Բեմադրող նկարիչ՝ Նիկոլայ Կոշկին * Օպերատոր՝ Քաբուլ Ռասուլով * Խորհրդատու՝ [[Ալեքսեյ Լեոնով]] * Հնչյունային օպերատոր՝ Վլադիմիր Կուտուզով * Նկարիչ-մուլտիպլիկատորներ՝ ** Ալեքսեյ Բուկին ** Ալեքսանդր Մազաև ** Վլադիմիր Պալչիկով ** Ա․ Ելիզարով * Խմբագիր՝ Ելենա Նիկիտկինա * Տնօրեն՝ Լյուբով Բուտիրինա * Դերերը հնչյունավորել են՝ ** [[Ալեքսանդր Կայդանովսկի]] ** [[Վասիլի Լիվանով]] ** Վիկտոր Բալաշով Մուլտֆիլմում օգտագործվել են հատվածներ [[Գուստավ Մալեր]]ի 5-րդ սիմֆոնիայից։ == Մրցանակներ == 1981 - Վիլնուսի 14–րդ Համամիութենական կինոփառատոնին «Վերադարձ» մուլտֆիլմին շնորհվել է պատվավոր դիպլոմ<ref>{{cite web|url=http://istoriya-kino.ru/kinematograf/item/f00/s00/e0000579/index.shtml|title=Всесоюзный кинофестиваль|archiveurl=https://www.webcitation.org/6CcRn5xE2?url=http://istoriya-kino.ru/kinematograf/item/f00/s00/e0000579/index.shtml|archivedate=2012-12-02}} КИНО: Энциклопедический словарь, М. Советская энциклопедия, 1987, с.83</ref>։ == Քննադատություն == {{քաղվածք|Նաև հաջորդ` «Վերադարձ» ֆիլմում Վ․ Տարասովը շարունակում է իր ստեղծագործության հիմնական գիծը, այն է՝ գիտաֆանտաստիկ խնդրի քննարկումն այն հատուկ դիտանկյունից, որը նրան հնարավորություն է տալիս դիպչել ժամանակակից մարդու հոգևոր աշխարհին տարբեր ասպեկտների։|Ս. Ասենին<ref>''Асенин С.В.'' [http://3d-master.org/kino/2.htm Пути советской мультипликации] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140222055157/http://3d-master.org/kino/2.htm |date=2014-02-22 }} «Мир мультфильма» 3d-master.org</ref>}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Animator.ru|2850|«Վերադարձ»}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:«Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիայի մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:1980 մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ֆանտաստիկ մուլտֆիլմեր]] npscorawfstkcl3lwxg1hvvq5hwlkg6 0 929857 8485811 8171414 2022-08-09T10:21:15Z ArmSirius 64149 ավելացվեց [[Կատեգորիա:2019 քաղաքականությունում]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ճակատամարտ}} '''Ռազմական հեղաշրջում Սուդանում,''' տեղի է ունեցել 2019 թվականի ապրիլի 11-ի առավոտյան, ինչի հետևանքով [[Սուդան]]ի նախագահ [[Օմար ալ-Բաշիր]]ը, որն այդ պաշտոնը զբաղեցնում էր գրեթե 30 տարի, իշխանությունից հեռացվել է երկրի զինված ուժերի կողմից երկար ժամանակ շարունակվող բողոքներից հետո<ref>[https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6321478?following_ch=4171 Военный переворот в Судане. Главное]</ref>։ == Նախապատմություն == {{main|2018-2019 Սուդանի բողոքի ցույցեր}} Սուդանում բողոքները շարունակվել են 2018 թվականի դեկտեմբերի 19-ից, երբ մի քանի քաղաքներում ցույցերի շարք է բռնկվել գնաճի և տնտեսական վիճակի վատթարացման պատճառով<ref>[https://www.aljazeera.com/news/2018/12/protests-rising-prices-spread-sudan-khartoum-181220132130661.html Several killed in Sudan as protests over rising prices continue]</ref>։ 2019 թվականի հունվարին ցուցարարների ուշադրությունը տնտեսական հարցերից անցել է երկրի նախագահ Օմար ալ-Բաշիրի պաշտոնաթողության կոչերին<ref>[https://www.theguardian.com/world/2019/jan/17/sudanese-police-fire-on-protesters-demanding-president-step-down Sudanese police fire on protesters demanding president step down]</ref><ref>[https://www.middleeasteye.net/news/its-more-bread-why-are-protests-sudan-happening 'It’s more than bread': Why are protests in Sudan happening?]</ref>։ 2019 թվականի փետրվարին ալ-Բաշիրը երկրում առաջին արտակարգ դրությունն է հայտարարել վերջին քսան տարվա ընթացքում աճող անկարգությունների ֆոնին, ինչպես նաև մի շարք փոփոխություններ է կատարել իշխանության մեջ, որոնք այդպես էլ չեն շտկել իրադրությունը<ref>[https://www.reuters.com/article/us-sudan-protests/day-into-emergency-rule-sudans-bashir-names-vp-and-prime-minister-idUSKCN1QC0I1 Sudan’s Bashir names VP, prime minister as protests continue]</ref><ref>[https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-02-22/sudan-s-al-bashir-declares-state-of-emergency-for-one-year?srnd=all Sudan’s Al-Bashir Declares State of Emergency for One Year]</ref>։ == Հեղաշրջում և հետևանքներ == Ապրիլի 11-ի առավոտյան սուդանցի զինվորականները լուծարել են նախարարների կաբինետը և Ազգային ժողովը, ինչպես նաև հայտարարել են եռամսյա արտակարգ դրություն, որին կհետևի երկամյա անցումային շրջանը<ref>[https://edition.cnn.com/2019/04/11/africa/sudan-unrest-intl/index.html Sudan’s President Bashir forced out in military coup]</ref>։ [[Ահմեդ Ավադ իբն Աուֆ]]ը, որը միաժամանակ եղել է Սուդանի պաշտպանության նախարարը և երկրի փոխնախագահը, իրեն [[դե ֆակտո]] հայտարարել Է պետության ղեկավար, ինչպես նաև հայտարարել Է երկրի սահմանադրության գործողությունը կասեցնելու մասին և պարետային ժամ է սահմանել երեկոյան ժամը 10-ից մինչև առավոտյան ժամը 4-ը՝ փաստացի արգելելով բողոքի գործունեությունը<ref>[https://www.washingtonpost.com/world/africa/sudans-military-expected-to-announce-overthrow-of-president-following-months-of-popular-protests/2019/04/11/bedcc28e-5c2b-11e9-842d-7d3ed7eb3957_story.html?noredirect=on Sudan’s Omar Hassan al-Bashir is ousted by military after 30 years in power]</ref>։ Պետական [[Զանգվածային լրատվության միջոցներ|զանգվածային լրատվամիջոցները]] հայտնել են, որ բոլոր քաղաքական բանտարկյալները, ներառյալ ալ-Բաշիրի դեմ բողոքի առաջնորդները, ազատ են արձակվել բանտից<ref>[https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6322757 В Судане освободили всех политзаключенных]</ref>։ Նախկին նախագահ ալ-Բաշիրի «Սուդանի ազգային կոնգրես» կուսակցությունը հայտարարել է, որ իրենք հանրահավաք կանցկացնեն՝ ի պաշտպանություն երկրի տապալված ղեկավարի<ref>[https://www.bloomberg.com/tosv2.html?vid=&uuid=9b334f10-5c9e-11e9-b980-2d1e3650991f&url=L25ld3MvYXJ0aWNsZXMvMjAxOS0wNC0xMC9iYXNoaXItcy1zdXBwb3J0ZXJzLXBsYW4tcml2YWwtc3VkYW5lc2UtcmFsbHktdG8tZGVmZW5kLWhpcy1ydWxl ]</ref>։ Իր հերթին զինվորները հարձակում են գործել [[Խարթում]]ում «Ազգային Կոնգրեսի» հիմնական գաղափարական թևի՝ Իսլամական շարժման գրասենյակների վրա<ref>[https://www.nation.co.ke/news/africa/Sudan-army-raid-group-close-to-Bashir-party/1066-5066646-v44ef/ Soldiers raid Bashir’s ruling party offices, witnesses say]</ref>։ Ապրիլի 12-ին Ռազմական խորհրդի քաղաքական կոմիտեի ղեկավար Ումար Զեյն ալ Աբիդինը հայտարարել էր, որ նախկին նախագահ ալ-Բաշիրը չի տրամադրվի Միջազգային քրեական դատարանին, այլ կդատապարտվի հայրենիքում<ref>[https://ria.ru/20190412/1552635418.html В Судане военные заявили о намерении судить экс-президента аль-Башира]</ref>։ Նա նաև պատմել է, որ անցումային շրջանի ժամկետը կարող է կրճատվել մինչև մեկ ամիս, եթե երկրում իրավիճակը կայունանա։ Այդ դեպքում իշխանությունը կհանձնվի քաղաքացիական կառավարությանը<ref>[https://ria.ru/20190412/1552634176.html Срок работы военного совета Судана могут сократить до месяца]</ref>։ Նույն օրը երեկոյան Ահմեդ Ավադ իբն Աուֆը հեռացել Է [[Սուդանի անցումային ռազմական խորհուրդ|Անցումային ռազմական խորհրդի]] նախագահի պաշտոնից և իրեն փոխարինող նշանակել գեներալ-լեյտենանտ [[Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհան]]ին, որը զբաղեցնում էր զինված ուժերի գլխավոր տեսուչի պաշտոնը<ref>[https://www.euronews.com/2019/04/12/head-of-sudan-military-council-steps-down-one-day-after-long-time-leader-bashir-toppled-in Head of Sudan military council steps down one day after long-time leader Bashir toppled in coup]</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.sfgate.com/news/world/article/The-Latest-Sudanese-army-defends-its-ouster-of-13761972.php |title=The Latest: Sudan’s post-coup transitional leader steps down |accessdate=2019-06-28 |archive-date=2019-04-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190414164305/https://www.sfgate.com/news/world/article/The-Latest-Sudanese-army-defends-its-ouster-of-13761972.php |dead-url=yes }}</ref><ref>[http://english.alarabiya.net/en/News/north-africa/2019/04/12/Sudan-s-new-ruling-military-council-chief-steps-down.html Sudan defense minister steps down as head of transitional military council]</ref>։ Դա տեղի է ունեցել Միջազգային քրեական դատարանին ալ-Բաշիրին չհանձնելու նրա որոշման կապակցությամբ բողոքներից հետո, և քանի որ, ցուցարարների կարծիքով, Աուֆ-ն նախկին նախագահ Բաշիրի իշխանության առաջատար դեմքերից մեկն է<ref>[https://www.aljazeera.com/news/2019/04/sudan-military-council-ruler-ibn-auf-steps-190412194737727.html Sudan’s Ibn Auf steps down as head of military council]</ref><ref>[https://ria.ru/20190412/1552644834.html Одно из протестных движений в Судане выступило против решений военных]</ref>։ Ապրիլի 13-ին ալ-Բուրհանը կոչ է արել այդ օրը հանդիպում անցկացնել ազատության և փոփոխությունների օգտին հանդես եկող ընդդիմության հետ<ref>[https://ria.ru/20190413/1552658270.html Новый глава военсовета Судана пригласил оппозицию встретиться в субботу]</ref>։ Իր հերթին, Սուդանի արագ աջակցության ուժերը կոչ են արել ստեղծել անցումային խորհուրդ, որում պետք է ընդգրկվեն քաղաքացիական և ռազմական գործիչներ, ինչպես նաև միջազգային դիտորդների հսկողության ներքո անցկացնել ազատ ընտրություններ և ձևավորել դատարաններ և գլխավոր դատախազություն՝ կոռուպցիայի դեմ պայքարելու համար<ref>[https://ria.ru/20190413/1552657449.html Силы быстрой поддержки Судана призвали создать переходный совет]</ref><ref>[https://iz.ru/867539/2019-04-13/voennye-predlozhili-vybory-s-mezhdunarodnymi-nabliudateliami-v-sudane Военные предложили выборы с международными наблюдателями в Судане]</ref>։ Նույն օրը ալ-Բուրհանը չեղյալ է հայտարարել պարետային ժամը և հրամանագիր է ստորագրել բողոքի ակցիաների ժամանակ արտակարգ դատարանի կողմից ձերբակալված բոլոր մարդկանց ազատ արձակելու մասին<ref>[https://www.france24.com/en/20190413-sudan-security-intelligence-chief-ghosh-resigns Sudan’s security and intelligence chief resigns, as new leader lifts night curfew]</ref><ref>[https://www.middleeasteye.net/news/sudans-security-and-intelligence-chief-resigns-military-council Sudan’s intelligence chief Salah Gosh resigns: Military council]</ref>։ Հրաժարական ուղարկվել է Ազգային անվտանգության և հետախուզության ծառայության ղեկավար Սալահ «Գոշ» Աբդալլային, ով վերահսկում է բողոքի ցրումը<ref>[https://ria.ru/20190413/1552663837.html Глава разведки Судана подал в отставку, сообщили СМИ]</ref><ref>[https://www.firstpost.com/world/sudan-intelligence-chief-salih-ghosh-resigns-day-after-president-omar-al-bashir-toppled-by-army-6442951.html Sudan intelligence chief Salih Ghosh resigns day after president Omar al-Bashir toppled by army]</ref>։ Բանակցությունները ցուցարարների և զինվորականների միջև քաղաքացիական կառավարությանն անցնելու վերաբերյալ տեղի են ունեցել այդ օրը<ref>[https://www.aljazeera.com/news/2019/04/sudan-military-begins-talks-protesters-curfew-lifted-190413150125313.html Sudan’s military holds talks with protesters as curfew lifted]</ref>։ Ապրիլի 14-ին հայտարարվել էր, որ խորհուրդը համաձայնել է նշանակել քաղաքացիական վարչապետ, և որպեսզի քաղաքացիական անձինք ղեկավարեն յուրաքանչյուր նախարարություն, բացառությամբ պաշտպանության և ներքին գործերի նախարարությունների<ref>[https://www.africanews.com/2019/04/17/sudan-s-president-bashir-steps-down-govt-sources/ AU chief meets Sudanese military delegation, backs protesters demands]</ref>։ Նույն օրը Ռազմական խորհրդի պաշտոնական ներկայացուցիչ Շամս Էլ Դին Կաբբաշի Սինտոն հայտարարել է, որ Աուֆ-ն հեռացվել է պաշտպանության նախարարի պաշտոնից, իսկ գեներալ-լեյտենանտ Աբու Բաքր Մուստաֆան նշանակվել է Ազգային անվտանգության և հետախուզության ծառայության տնօրենի պաշտոնում<ref>[https://www.reuters.com/article/us-sudan-politics-military-council/sudans-military-council-removes-defense-minister-names-new-intelligence-head-idUSKCN1RQ0PX Sudan’s military council removes defense minister, names new intelligence head]</ref><ref>[https://www.aljazeera.com/news/2019/04/sudan-military-vows-reform-intelligence-service-protests-190414185106320.html Sudan military vows to reform intelligence service amid protests]</ref><ref>[https://www.france24.com/en/20190414-sudan-military-council-names-intelligence-chief Sudan’s military council names new intelligence chief]</ref>։ Ապրիլի 15-ին Շամս ադ-Դին Կաբբաշին հայտարարել է, որ նախկին իշխող «Ազգային Կոնգրես» կուսակցությունը չի մասնակցի անցումային կառավարությանը<ref name="alaraby.co.uk">[https://www.alaraby.co.uk/english/news/2019/4/15/bashirs-party-barred-from-transitional-government-military-council-says Bashir’s former ruling party barred from transitional government, will take part in future elections]</ref>։ Չնայած նրան, որ կուսակցությունն իրավունք չունի մասնակցել անցումային գործընթացին, նրան չի արգելվել մասնակցել առաջիկա ընտրություններին։ Հայտնի ակտիվիստ Մոհամմեդ Նաջի ալ-Ասամը հայտարարել է, որ զինվորականների և ցուցարարների միջև վստահությունը նույնպես աճում է այն բանից հետո, երբ գնալով ավելի են ընթանում բանակցությունները և ավելի շատ քաղբանտարկյալներ են ազատվում, չնայած նստացույցը ցրելու բանակի վատ կազմակերպված փորձին<ref>[https://apnews.com/3a1a656d7d9c45b1b0b4d0bb9e8232cc Sudan’s protesters voice optimism after talks with army]</ref>:Հայտարարվել է նաև Ռազմական խորհրդի վերակազմավորման մասին, որը սկսվել է գեներալ-գնդապետ Հաշեմ Աբդելյա Մութթալիբ Ահմեդ Բաբակրայի՝ բանակի շտաբի պետ, իսկ գեներալ-գնդապետ Մոհամեդ Օտման ալ-Հուսեյնի՝ շտաբի պետի տեղակալ նշանակվելուց հետո<ref>[https://www.aljazeera.com/news/2019/04/sudan-leaders-face-pressure-transfer-civilian-rule-190415085115793.html?xif= Sudan leaders face pressure for transfer to civilian rule]</ref>։ [[Աֆրիկյան միություն]]ը Սուդանին 15 օր է տվել քաղաքացիական կառավարություն հաստատելու համար։ Եթե իշխող ռազմական խորհուրդը չշեղվի իշխանությունից, ապա Սուդանը կհեռացվի կազմակերպության աշխատանքից, իսկ անդամակցությունը կդադարեցվի<ref>[https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6336911 AFP: Афросоюз пригрозил приостановить членство Судана, если армия не уйдет от власти]</ref>։ Ապրիլի 16-ին Ռազմական խորհուրդը հայտարարել է, որ ալ-Բուրհանը կրկին կատարել է ցուցարարների պահանջները և աշխատանքից ազատել երկրի երեք գլխավոր դատախազներին, այդ թվում՝ գլխավոր դատախազ Օմար Ահմեդ Մոհամեդ Աբդելսալամին, պետական մեղադրող Ամերա Իբրահիմ Մեջիդին և պետական մեղադրող Հեշամ Օսման Իբրահիմ Սալեհին<ref>{{Cite web |url=http://www.english.almanar.com.lb/718764 |title=Sudan Military Ruler Sacks Prosecutor General: Statement |accessdate=2019-06-28 |archive-date=2020-09-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200913021943/http://www.english.almanar.com.lb/718764 |dead-url=yes }}</ref><ref>[https://www.reuters.com/article/us-sudan-politics-prosecutor/sudans-military-council-dismisses-top-three-public-prosecutors-idUSKCN1RS1LD Sudan’s interim military council fires three top public prosecutors]</ref><ref>[https://www.theguardian.com/world/2019/apr/16/sudan-military-rulers-sack-more-top-officials-after-pressure-from-protesters Sudan’s military rulers sack more top officials after pressure from protesters]</ref>։ Նույն օրը երկու իրազեկ աղբյուրներ [[CNN]]-ին հայտնել են, որ ալ Բաշիրին, նրա ներքին գործերի նախկին նախարար Աբդելռահիմ Մոհամեդ Հուսեյնին և իշխող կուսակցության նախկին ղեկավար Ահմեդ Հարունին կոռուպցիայի և ցուցարարների մահվան մեղադրանքներ կառաջադրվեն<ref>[https://edition.cnn.com/2019/04/16/africa/sudan-african-union-deadline-intl/index.html African Union gives Sudan 15 days to establish civil rule]</ref><ref>[https://regnum.ru/news/polit/2619186.html Лидеры Военного совета Судана ушли в отставку — СМИ]</ref>։ Նույն օրը Աֆրիկյան միությունը երկարացրել է իշխանությունը զինվորականներից նոր քաղաքացիական՝ հավասարությանը փոխանցելու վերջնագրի ժամկետը։ Աֆրիկյան երկրների առաջնորդները [[Կահիրե]]ի գագաթնաժողովում համաձայնության են եկել ռազմական խորհրդին երեք ամիս տրամադրել իշխանության փոխանցման համար<ref>[https://regnum.ru/news/polit/2619076.html Военному совету Судана предоставили три месяца для передачи власти]</ref>։ Ապրիլի 27-ին ընդդիմության և զինվորականների միջև բանակցությունների մի շարք անհաջող փորձերից հետո «հանուն ազատության և փոփոխությունների» դաշինքն ու ռազմական խորհուրդը համաձայնության են եկել երկրի կառավարման խորհուրդ ստեղծելու շուրջ։ Կողմերը պետք է համաձայնության գային նոր խորհրդում երկու ուժ ներկայացնող անձանց թվի շուրջ։ Ցուցարարների ուժերն առաջարկել են, որ խորհրդում ընդգրկվեն 8 քաղաքացիական և 7 զինվորական ներկայացուցիչներ, իսկ բանակը պնդում է, որ խորհուրդը բաղկացած կլինի 10 հոգուց, որոնցից 7-ը պատվիրակելու է ռազմական խորհուրդը, 3-ը ներկայացնելու են քաղաքացիական ուժերը<ref>[https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6385812 Sky: в Судане армия и оппозиция договорились о создании совета по управлению страной]</ref>։ == Երկրի նախկին ղեկավարության ձերբակալություններ == Ալ-Բաշիրի ձերբակալությունից հետո, ինչպես հաղորդվում է, նրան պահել են տնային կալանքի տակ և ուժեղացված հսկողության տակ՝ փոխարինելով անձնական թիկնապահին<ref>[https://www.cnn.com/2019/04/12/africa/sudan-army-bashir-intl/index.html Sudan will prosecute Bashir but won’t hand him over, military says]</ref>։ Անցումային ռազմական խորհրդի անդամ գեներալ-գնդապետ ալ-Աբիդինը հայտարարել է, որ ռազմական կառավարությունը չի հանձնի ալ-Բաշիր [[Հաագա]]յի Միջազգային քրեական դատարանում մեղադրանքներ ներկայացնելու համար, որտեղ ալ-Բաշիրը մեղադրվում է մարդկության դեմ հանցագործությունների, ինչպես նաև 2003 թվականից մինչև 2008 թվականն ընկած  ժամանակաշրջանում Դարֆուրում տեղի ունեցած ցեղասպանության հետ կապված ռազմական հանցագործությունների մեջ։ Ալ-Աբիդինն ասել է, սակայն, որ ռազմական կառավարությունը ձգտելու Է Սուդանում հետապնդել ալ-Բաշիրին<ref>{{Cite web |url=http://time.com/5569331/sudan-extradite-omar-al-bashir/ |title=Sudanese Army Won’t Extradite Deposed President Omar al-Bashir |accessdate=2019-06-28 |archive-date=2019-04-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190412211919/http://time.com/5569331/sudan-extradite-omar-al-bashir/ |dead-url=yes }}</ref><ref>[https://apnews.com/849432054d034c19994906adf81ffa71 The Latest: Sudan’s post-coup transitional leader steps down]</ref>։ Ալ-Բաշիրի ավելի քան 100 դաշնակիցներ<ref>[http://tass.com/world/1053170 More than 100 people arrested from president’s team in Sudan, including prime minister]</ref>, այդ թվում՝ վարչապետ Մուհամադ Թահիր Այլան, «Ազգային կոնգրես» կուսակցության առաջնորդ Ահմեդ Հարունը, «Ազգային կոնգրեսի» անդամ Ավադ ալ-Ջազը, պաշտպանության նախկին նախարար և Խարթում նահանգի նահանգապետ Աբդել Ռահիմ Մոհամմեդ Հուսեյնը և նախկին փոխնախագահներ [[Բաքրի Հասան Սալեհ]]ը և Ալի Օսման Թահան, նույնպես ձերբակալվել են<ref>[https://www.wral.com/as-bashir-faces-court-sudans-protesters-keep-the-music-alive/18327324/ As Bashir faces court, Sudan’s protesters keep the music alive]</ref><ref>[https://www.albawaba.com/news/sudans-president-steps-down-after-months-protests-1279263 Sudan’s President Steps Down After Months of Protests]</ref>։ Հաղորդվում էր նաև, որ ալ-Բաշիրի կառավարությունում ծառայող ավելի շատ մարդիկ են ձերբակալվել նաև 2019 թվականի ապրիլի 14-ին<ref>[https://www.bbc.com/news/world-africa-47929137 Sudan crisis: Military council arrests former government members]</ref>։ Նրանց թվում են եղել կուսակցության քաղաքական սեկտորի ղեկավար Աբդել Ռահման ալ-Հիդիրը, ներքին գործերի նախկին նախարար Իբրահիմ Մահմուդը, նախագահի գործերի նախկին նախարար Ֆադլ Աբդալլան և կուսակցության երիտասարդական սեկտորի ղեկավար Մոհամեդ ալ-Ամինը<ref name="alaraby.co.uk"/><ref>[https://internasional.republika.co.id/berita/internasional/afrika/pq01m5382/partai-mantan-presiden-sudan-dilarang-ikut-transisi Partai Mantan Presiden Sudan Dilarang Ikut Transisi]</ref>։ Ապրիլի 17-ին բանտի երկու աշխատակիցներ, ինչպես նաև ալ-Բաշիրի ընտանիքի անդամները հաստատել են, որ նախկին նախագահ Օմար ալ-Բաշիրին նախագահական պալատից, որտեղ նա գտնվում էր տնային կալանքի տակ, տեղափոխել են Խարթումի խիստ ռեժիով Քոբար բանտ։ Քոբարը` նույն բանտն է, որտեղ ալ-Բաշիրը քաղաքական բանտարկյալների էր պահում իր իշխանության օրոք<ref>[https://www.reuters.com/article/us-sudan-politics/toppled-bashir-moved-from-residence-to-khartoums-kobar-prison-relatives-idUSKCN1RT0SM Toppled Bashir moved from residence to Khartoum’s Kobar prison: relatives]</ref><ref>[https://edition.cnn.com/2019/04/17/africa/bashir-sudan-maximum-security-prison-intl/index.html Sudan’s Bashir transferred to jail notorious for holding political prisoners during his regime]</ref>։ Ալ-Բաշիրը, Ինչպես հաղորդվում է, շրջապատված է խիստ պահպանությամբ և պահվում է մեկուսի բանտարկության մեջ։ Թարգմանությունը տեղի է ունեցել [[Ուգանդա]]յի արտաքին գործերի նախարար Հենրի Օրեմ Օկելլոյի՝ Ուգանդայում Սուդանի նախկին նախագահին ապաստան տրամադրելու հնարավորության մասին խոսելուց մեկ օր անց։Ալ-Բաշիրի մի քանի այլ դաշնակիցներ նույնպես պահվում են բանտում<ref>[https://www.bbc.com/news/world-africa-47961424 Sudan crisis: Ex-President Omar al-Bashir moved to prison]</ref>։ Ալ-Բաշիրի տեղափոխման մասին հաղորդումներն ավելի ուշ հաստատվել են «<nowiki/>[[Ալ-Ջազիրա]]յի<nowiki/>» կողմից բանտային պահակի կողմից։ Ռազմական խորհրդի ներկայացուցիչ Շամս Էլդին Կաբաշին հավելել է, որ ալ-Բաշիր, Աբդուլա ալ-Բաշիր և Ալաբաս ալ-Բաշիր եղբայրներից երկուսը նույնպես կալանավորվել են<ref>[https://www.aljazeera.com/news/2019/04/al-bashir-brothers-arrested-protests-civilian-rule-190417200204831.html Omar al-Bashir’s brothers arrested as Sudan protests continue]</ref>։ Ապրիլի 25-ին Sky News Arabia հեռուստաալիքը, վկայակոչելով իր աղբյուրներին, հայտնել էր, որ ռազմական կառավարությունը կալանքից ազատել է երկրի ազգային ասամբլեայի նախագահ Իբրահիմ Ահմեդ Օմերին և Սուդանի երկու նախկին փոխնախագահներ Հասաբո Մուհամեդ Աբդել Ռահմանին և Մուհամեդ Օսման Կիբրին<ref>[https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6367235 СМИ: в Судане арестовали двух бывших вице-президентов]</ref><ref>[https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6378659 СМИ: в Судане освобождены из-под стражи спикер парламента и двое бывших вице-президентов]</ref>։ Իր հերթին ռազմական խորհրդի պաշտոնական ներկայացուցիչը հերքել է այդ տեղեկությունը<ref>[https://echo.msk.ru/news/2415487-echo.html Военный совет Судана отрицает освобождение из-под ареста некоторых представителей режима экс-президента аль-Башира]</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} [[Կատեգորիա:2019 Սուդանում]] [[Կատեգորիա:2019 հակամարտություններ‎]] [[Կատեգորիա:Սուդանի կառավարություն]] [[Կատեգորիա:Ժամանակավոր կառավարություններ]] [[Կատեգորիա:Սուդանի քաղաքականություն]] [[Կատեգորիա:2019 քաղաքականությունում]] 0appm2x0mifkbs8m53qax340qp08fr2 0 936363 8485105 8484897 2022-08-08T13:08:31Z Ապատ63 36683 /* Եթերաշրջաններ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստասերիալ | անվանում = Սեր, մահ և ռոբոտներ | բնօրինակ անվանում = Love, Death and Robots | պատկեր = | պատկերի չափ = | նկարագրում = | ժանր = | թեմա = | ստեղծող = | երկիր = | հիմք = | լեզու = | ռեժիսոր = | դերերում = | պատմող = | պրոդյուսեր = | գործադիր պրոդյուսեր = | սցենարիստ = | օպերատոր = | երաժիշտ = | մոնտաժ = | խմբագիր = | պատմվածքի վայր = | աշխարհ = | դարաշրջան = | նկարահանման վայր = | եթերաշրջաններ = | սերիաների քանակ = | սերիաների տևողություն = | սերիաների ցանկ = | առաջին թողարկում = | վերջին թողարկում = | հեռուստաալիք = | ընկերություն = | դիստրիբյուտոր = | պատկերի ձևաչափ = | ձայնի ձևաչափ = | բյուջե = | շահույթ = | պարգև = | առաջադրում = | նախորդ = | հաջորդ = | կապակցված = | կարգավիճակ = | կայք = }} '''«Սեր, մահ և ռոբոտներ»''' ({{lang-en|Love, Death & Robots}}, ոճավորված է որպես LOVE DEATH + ROBOTS, [[էմոջի]]ն՝ ❤️❌🤖), ամերիկյան [[Մուլտիպլիկացիա|անիմացիոն]] սերիալ-[[անթոլոգիա]]։ Թողարկվել է [[Netflix]] [[Հոսքային մուլտիմեդիա|հոսքային մուլտիմեդիայում]]։ Սերիալը բաղկացած է տարբեր տևողությամբ [[Կարճամետրաժ ֆիլմ|կարճամետրաժ]] անիմացիոն ֆիլմերից, որոնք ստեղծվել են չափահաս հանդիսատեսի համար<ref name="ld&r_announcement_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|title=‘Love Death & Robots’: First Look At David Fincher & Tim Miller’s Animated Netflix Anthology Series|date=2019-01-07|website=Deadline Hollywood|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190316122112/https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|archivedate=2019-03-16|accessdate=2019-03-16|author=Hipes, Patrick|lang=en}}</ref><ref name="review_mirf">{{cite web|url=https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|title=«Любовь, смерть и роботы»: сборник потрясающих и шокирующих мультфильмов|date=2019-03-16|website=Мир фантастики|publisher=Hobby World|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317125054/https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|author=Стрепетилов, Александр|lang=ru}}</ref><ref name="ld&r_trailer_theverge">{{cite web|url=https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|title=The trailer for David Fincher’s Netflix anthology Love, Death & Robots is a manic headache|date=2019-02-14|website=The Verge|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190217132822/https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|archivedate=2019-02-17|accessdate=2019-03-16|subtitle=The collection of 18 shorts, co-produced by Deadpool director Tim Miller, is going for extremity and intensity|author=Robinson, Tasha|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանը թողարկվել է [[2019]] թվականի մարտի 15-ին և բաղկացած է 18 դրվագից<ref name="review_mirf" />։ Սերիալի գործադիր [[պրոդյուսեր]]ներն են [[Դեյվիդ Ֆինչեր]]ը, [[Թիմ Միլլեր]]ը, [[Ջոշուա Դոնեն]]ը և [[Ջենիֆեր Միլլեր]]ը<ref name="ld&r_trailer_polygon">{{cite web|url=https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|title=First trailer for Netflix’s animated anthology Love, Death, & Robots makes it clear this is for adults|date=2019-02-14|website=Polygon|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050819/https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Helmed by David Fincher and the director of Deadpool|author=Radulovic, Petrana|lang=en}}</ref>։ Գրեթե յուրաքանչյուր դրվագ ստեղծել են աշխարհի տարբեր թիմեր և ստուդիաներ, նրանց մեծ մասը օգտագործում է անիմացիա սեփական տիպեր<ref name="ld&r_trailer_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|title=Netflix's Love, Death & Robots Trailer: First Look at Tim Miller and David Fincher's Surreal Animated Anthology|date=2019-02-14|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215155834/https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Vices on all your devices|author=Prudom, Laura|lang=en}}</ref>։ Բացի «Սառցային դարաշրջան» դրվագից, որտեղ նկարահանվել են իրական դերասաններ՝ [[Մերի Էլիզաբեթ Ուինսթեդ]]ը և [[Թոֆեր Գրեյս]]ը։ Սերիալը [[Դեյվիդ Ֆինչեր|Դևիդ Ֆինչերի]] և [[Թիմ Միլլեր]]ի վերաիմաստավորումն է, որոնք ավելի քան 10 տարի գտնվել ն «[[Heavy Metal (ամսագիր)|Heavy Metal]]» ամսագրից ոգեշնչված անթոլոգիական անիմացիոն ֆիլմի մշակման մեջ<ref name="heavymetalremake_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|title=How David Fincher and Tim Miller's Heavy Metal Reboot Became Netflix's Love, Death & Robots|date=2019-02-16|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317122034/https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|subtitle=Love, Death & Robots is now streaming on Netflix|author=Schwartz, Terri|lang=en}}</ref>։ == Ստեղծման պատմություն == === Նախապատմություն === 2008 թվականի մարտին հայտարարվել է, որ Դեյվիդ Ֆինչերը ծրագրում է համագործակցել [[Թիմ Միլլեր]]ի և [[Քևին Իսթմեն]]ի հետ՝ "Heavy Metal" ամսագրից ոգեշնչված ութ կամ ինը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի պրոդյուսավորման համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|title=David Fincher to Produce and Co-Direct Animated Heavy Metal Film|date=2008-03-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034510/https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Stephenson, Hunter|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_fincher_kinokadr">{{cite web|url=http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|title=Дэвид Финчер и «Heavy Metal», экранизация «Metal Gear Solid» и «Агора» Аменабара|date=2008-03-14|website=Кинокадр.ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034525/http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Дэвид Финчер возглавит мультипроект|author=marie|lang=ru}}</ref>։ ''Heavy Metal'' ամսագիրը, որ հիմնված է ֆրանսիական կոմիքսների ''[[Métal Hurlant]]'' ամսագրի վրա, թողարկվում է չափահաս լսարանի համար նախատեսված կոմիքսներ և պատմություններ [[գիտական ֆանտաստիկա]] և [[Ֆենտեզի|ֆենթեզի]] [[ժանր]]երում։ Նախկինում ամսագրի հիման վրա նկարահանվել են երկու լիամետրաժ անիմացիոն ֆիլմեր՝ «Ծանր մետաղ» 1981 թվականին և «Ծանր մետաղ 2000» 2000 թվականին։ Նպատակը եղել է այն, որ կարճամետրաժ ֆիլմերից յուրաքանչյուրը տրվի տարբեր ռեժիսորների՝ միասին [[կինոալմանախ]] ստեղծելու համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm" />։ [[Paramount Pictures]] ստուդիան սկզբից մասնակցում էր նախագծին, սակայն հրաժարվել է դրանից 2008 թվականի հուլիսին<ref name="heavymetalremake2010_collider">{{cite web|url=http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|title=David Fincher to Re-Build HEAVY METAL in 3D with James Cameron and Zack Snyder|date=2010-03-12|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034610/http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Goldberg, Matt|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_paramount_ew">{{cite web|url=https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|title=David Fincher's 'Heavy Metal' remake a no-go at Paramount|date=2008-07-09|website=Entertainment Weekly|publisher=Meredith Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034551/https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sperling, Nicole|lang=en}}</ref>։ Դրանից հետո նախագիծը ներկայացվել է ուրիշ ստուդիանների։ 2008 թվականի սեպտեմբերին հայտնի է դարձել, որ [[Զաք Սնայդեր]]ը, [[Գիլյերմո դել Տորո]]ն և [[Գոռ Վերբինսկի|Գոր Վերբինսկին]] ցանկություն են հայտնել մասնակցել ծրագրին որպես ռեժիսոր<ref name="heavymetalremake_snyder_deltoro_verbinski_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|title=Zack Snyder, Guillermo del Toro and Gore Verbinski to Direct Heavy Metal!?|date=2008-09-04|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034538/https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sciretta, Peter|lang=en}}</ref>։ 2009 թվականի մայիսին լուրեր են տարածվել [[Ռոբ Զոմբի]]ի և [[Մարկ Օսբորն]]ի՝ նախագծին միանալու մասին<ref name="heavymetalremake2010_collider" />։ 2010 թվականին Ֆինչերը փորձել է նոր շունչ տալ ծրագրին. նույն թվականի մարտին հայտնի է դարձել, որ [[Ջեյմս Քեմերոն]]ը նույնպես հետաքրքրված է նախագծին մասնակցությամբ<ref name="heavymetalremake2010_collider" /><ref name="heavymetalremake_cameron_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|title=Fincher Brings Mettle To Passion Project|date=2010-03-12|website=[[Deadline Hollywood]]|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034651/https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fleming, Mike Jr|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake2010_cinemablend">{{cite web|url=https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|title=David Fincher Still Pulling For Heavy Metal|date=2010|website=CinemaBlend|publisher=Gateway Blend|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034703/https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=LeBlanc, Will|lang=en}}</ref>։ Շուտով Դեյվիդ Ֆինչերի՝ էկրանավորման իրավունքների ժամկետը ավարտվել է, և 2011 թվականի հուլիսին [[Սան Դիեգո|Սան Դիրեգոյում]] [[Ռոբերտ Ռոդրիգեզ]]ը հայտնել է, որ ինքն ստացել է ''Heavy Metal''-ի իրավունքները<ref name="heavymetalremake_rodriguez_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|title=David Fincher’s ‘Heavy Metal’ is Dead, Now Robert Rodriguez Has the Rights|date=2011-07-21|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034722/https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fischer, Russ|lang=en}}</ref>։ Մի քանի տարվա լռությունից հետո՝ 2014 թվականին, Ռոդրիգեզը հայտնել է, որ ցանկանում է կոմիքսների ամսագիրը վերածել հեռուստասերիալի<ref name="heavymetalremake_rodriguez_screenrant">{{cite web|url=https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|title=Robert Rodriguez May Bring ‘Heavy Metal’ to TV; Prepared to Make ‘Sin City 3’|date=2014-03-11|website=Screen Rant|publisher=Valnet|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034738/https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Nemiroff, Perri|lang=en}}</ref>։ Հետագայում Ռոդրիգեսի կողմից նախագծի մասին ոչ մի լուր չի հայտնվել։ === Արտադրություն === Քանի որ ոչ մի ավանդական կինոստուդիա չի համաձայնել ստեղծել անիմացիոն անթոլոգիական ֆիլմը, Ֆիտչերն ու Միլլերը իրենց մտահղացման հարցով դիմել են [[Netflix]]-ին<ref name="ld&r_observer">{{cite web|url=https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|title=Exclusive: How David Fincher and Tim Miller’s ‘Love, Death & Robots’ Made the Leap to Netflix|date=2019-03-11|website=[[The New York Observer]]|publisher=Observer Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034754/https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Katz, Brandon|lang=en}}</ref>։ ՄԻնչև այդ Ֆինչերը այդ հոսքային սերվիսի համար աշխատել է «''Mindhunter''» և ''«House of Cards»'' սերիալների վրա։ «Սեր, մահ և ռոբոտներ» անթոլոգիական սերիալը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի հավաքածու է։ Դրանք հիմնականում [[գիտական ֆանտաստիկա]]յի, [[Ֆենտեզի|ֆենթեզիի]], [[սև հումոր]]ի, [[Սարսափ (ժանր)|սարսափ]] և [[կիբերփանք]] ժանրերի համադրույթներ են, սակայն միևնույն ժամանակ թեմաները կենտրոնանում են մեծահասակ լսարանին վերաբերող թեմաների վրա, ինչպիսիք են [[ռասիզմ]]ը, [[պատերազմ]]ները, [[Մարդու բնույթ|մարդու էությունն ու բնույթը]], [[կամքի ազատություն]]ը և այլն<ref name="ld&r_announcement_deadline" /><ref name="ld&r_trailer_theverge" />։ Սերիալի արտադրությունը կարելի է համարել ''Heavy Metal'' ծրագրի մի ճյուղը, որը Դեյվիդ Ֆինչերը և Թիմ Միլլերը փորձել են թողարկել 2000-ականների սկզբին<ref name="ld&r_trailer_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|title=‘Love, Death + Robots’ Trailer: Tim Miller & David Fincher Present Pure Sci-Fi Insanity|date=2019-02-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034840/https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Anderto, Ethan|lang=en}}</ref><ref name="ld&r_announcement_birthmoviesdeath">{{cite web|url=https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|title=David Fincher’s LOVE, DEATH & ROBOTS Is Headed To Netflix|date=2019-01-07|website=Birth.Movies.Death|publisher=Alamo Drafthouse Cinema|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034830/https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=The GOAT's producing an animated anthology alongside DEADPOOL's Tim Miller|author=Wampler, Scott|lang=en}}</ref>։ Ըստ Միլլերի՝ կարճ պատմությունները ոգեշնչվել են հին սարսափ ֆիլմերից, կոմիքսներից, գրքերից և ֆանտաստիկ ամսագրերից, որոնք իր երիտասարդ եղած ժամանակ համարվում էին ներդերի (ուսումնատենչ մարդկանց) մշակույթի մի մասը<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|title=Tim Miller, David Fincher to Create Adult-Themed Animated Shorts Series for Netflix|date=2019-01-07|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034905/https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Miller says 'Love, Death & Robots' "combines my love of animation and amazing stories."|author=Giardina, Carolyn|lang=en}}</ref>։ Սերիաները ստեղծվել են տարբեր անիմացիոն ստուդիանների կողմից՝ ներառյալ Միլլերի [[Blur Studio]] պրոդյուսերական անիմացիոն ստուդիան<ref name="ld&r_announcement_animationmagazine">{{cite web|url=http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|title=Tim Miller & David Fincher Animating ‘Love, Death & Robots’ for Netflix|date=2019-01-07|website=Animation Magazine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034936/http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Milligan, Mercedes|lang=en}}</ref>։ Ընդհանուր առմամբ ստեղծվել է 18 կարճամետրաժ ֆիլմ, որոնց մեծամասնությունում օգտագործվել է անիմացիայի սեփական տեսակը՝ ինչպես դասական 2D անիմացիան, այնպես էլ [[CGI (գրաֆիկա)|CGI գրաֆիկայով]] գերիրական եռաչափ համակարգչային անիմացիա։ Գրեթե բոլոր դրվագները ստեղծվել են աշխարհի տարբեր խմբերի և ստուդիանների կողմից<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter" />։ == Եթերաշրջաններ == 2019 թվականի հունվարի 7-ին [[Նեթֆլիքս|Netflix]]-ն առաջին անգամ հայտարարել է «Սեր, մահ և ռոբոտներ» նոր սերիալ-անթոլոգիայի մասին<ref name="ld&r_announcement_deadline" />։ Առաջին թրեյլերը թողարկվել է 2019 թվականի փետրվարի 14-ին<ref name="ld&r_trailer_collider">{{cite web|url=http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|title=Exclusive: ‘Love, Death & Robots’ Trailer Teases Tim Miller and David Fincher’s NSFW Netflix Project|date=2019-02-14|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050808/http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|author=Trumbore, Dave|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանի թողարկումը կայացել է 2019 թվականի մարտի 15-ին [[Netflix]]-ում<ref name="ld&r_trailer_theverge" /> 2019 թվականի հունիսի 11-ին հայտնի է դարձել, որ սերիալը երկարաձգվել է մինչև երկրորդ եթերաշրջան<ref name="jennifer_yuh_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|title='Love, Death and Robots' Renewed at Netflix, Adds 'Kung Fu Panda 3' Director|date=2019-06-10|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190612042628/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|archivedate=2019-06-12|accessdate=2019-06-12|author=Porter, Rick|lang=en}}</ref>։ {| class="wikitable" |+ Առաջին եթերաշրջան (2019 թվականի մարտի 15) ! !Անվանում !Սյուժե !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիա !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիայի ստուդիա !Տևողություն |- |1 |«Սոնիի առավելությունը» «Sonnie's Edge» |{{ref+|Դիստոպիկ Լոնդոնում Սոնի անունով մի երիտասարդ կին մասնակցում է ընդհատակյա «Beastie» մարտերին՝ հեռակառավարվող բիոինժեներական գլադիատորական գազանով: Ռինգի ղեկավար Դիկոն փորձում է կաշառել Սոնիին, որպեսզի նա նետի լուցկին, բայց նա հրաժարվում է: Նրա թիմակիցներ Ուեսը և Իվրինան բացատրում են, որ Սոնին նախկինում ենթարկվել է սեռական ոտնձգությունների և անդամահատման. վրեժխնդրության նրա ցանկությունն ի վերջո դառնում է նրա «առավելությունը»: Սոնին ասպարեզ է մտնում՝ ղեկավարելով իր գազան Խանիվորին, որպեսզի կռվի հակառակորդի՝ Տուրբորապտորի հետ։ Դաժան հանդիպումից հետո Խանիվորեն հաղթում է։ Ավելի ուշ Դիկոյի սիրուհին այցելում է Սոնիին և գայթակղում նրան, միայն թե Սոնին թաքցրած զենքով ցցահարում է նրա գլուխը։ Այնուհետև հայտնվում է Դիկոն և ծաղրանքով հարցնում Սոնիին, թե արդյոք նա չի վախենում: Այնուհետև սիրուհին հարվածում է Սոնիի գլխին՝ ջախջախելով այն: Այնուամենայնիվ, լսվում է Սոնիի ծիծաղը, որը ցույց է տալիս, որ նրա մարդկային մարմինը միայն «ողնաշարին միացված բիոծրագրային պրոցեսոր է», և որ նրա գիտակցությունը միշտ Խանիվորեի ներսում էր, իսկ մարտերում մահվան վախը նրա իրական «առավելությունն» էր: Սոնին Խանիվորի մարմնից դուրս է գալիս և սպանում սիրուհուն, ապա պատրաստվում է սպանել Դիկոյին: Էկրանը դառնում է սև, երբ նա հարցնում է Դիկոյին. «Դուք հիմա վախեցա՞ծ եք»՝ արտացոլելով Դիկոյի հարցը։|Ն}} |Դեյվ Ուիլսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Պիտեր Համիլտոն ||{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |16 րոպե |- |2 |«Երեք ռոբոտներ» «Three Robots» |{{ref+|Մարդկության անկումից երկար ժամանակ անց երեք [[ռոբոտ]]ներ (K-VRC, XBOT 4000 և 11-45-G) թափառում են հետապոկալիպսյան քաղաքում՝ փորձելով հասկանալ, թե ինչպես են մարդիկ ապրել՝ ունենալով սահմանափակ գիտելիքներ իրենք իրենց մասին և այն մասին ինչ նրանք թողել են իրենցից հետո: Նրանք ուսումնասիրում են մարդու սպորտային հետաքրքրությունները, պահանջմունքները և, ի վերջո, ընտանի կենդանիներին, երբ հանդիպում են կենդանի կատվի, որը հետևում էր նրանց: Երեք ռոբոտներն իմանում են իրենց ծագման մասին և ավելի ուշ գտնում են ստորգետնյա միջուկային հրթիռային [[Սիլոս (հոր)|հոր]]։ 11-45-G-ն բացատրում է, որ մարդիկ մահացել են բնապահպանական աղետներից, որոնք առաջացել են իրենց իսկ գործողությունների արդյունքում: K-VRC-ն նշում է, որ մարդիկ գենետիկորեն մոդիֆիկացրել են իրենց կատուներին՝ տալով նրանց ինտելեկտ: Այնուհետև կատուն ապացուցում է դա՝ ցույց տալով, որ խոսել գիտի՝ պահանջելով, որ իրեն շոյեն. Իսկ այդ ընթացքում բազայի շատ այլ կատուներ հալածելով ուժասպառ են անում երեք ռոբոտների։|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալցի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |3 |«Վկան» «The Witness» | |Ալբերտո Միելգո |Ալբերտո Միելգո |բնօրինակ ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.tv |11 րոպե |- |4 |«Կոստյուներ» «Suits» | |Ֆրանկ Բալսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Սթիվեն Լյուվիս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |5 |«Հոգինոր ուտող» «Sucker of Souls» | |Օուեն Սալիվան |Ֆիլիպ Ջելատ |Կիրսեն Կրոսս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Studio La Cachette |12 րոպե |- |6 |«Երբ Յոգուրտը տիրեցց աշխարհը» «When The Yogurt Took Over» | |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ջենի Ռոբերտսոն |Ջոն Սկալցի ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |6 րոպե |- |7 |«Արծվի բեկվածքից այն կող» «За Разломом Орла» «Beyond the Aquila Rift» | |Լեոն Բերել, Դոմինիկ Բոյդեն, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |16 րոպե |- |8 |«Բարի որս» «Good Hunting» | |Օլիվեր Թոմաս |Ֆիլիպ Ջելատ |Կեն Լիու |{{դրոշ|Հարավային Կորեա}} Red Dog Culture House |16 րոպե |- |9 |«Աղբանոց» «The Dump» | |Ժավյեր Ռեցիո Գարսիա |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Able & Baker |10 րոպե |- |10 |«Մարդագայլեր» «Shape-Shifters» | |Գաբրիել Պենակչիոլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |15 րոպե |- |11 |«Օգնության ձեռք» «Helping Hand» | |Ջոն Յեո |Ֆիլիպ Ջելատ |Կլոդին Գրիգս |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |9 րոպե |- |12 |«Ձկան գիշեր» «Fish Night» | |Դեմիեն Նենով |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Ռ. Լանդսեյլ |{{դրոշ|Կանադա}} Platige Image |9 րրոպե |- |13 |«Հաջողակ 13» «Lucky 13» | |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |14 րոպե |- |14 |«Զիմա Բլյու» «Zima Blue» | |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |10 րոպե |- |15 |«Կույր բիծ» «Blindspot» | |Վիտալի Շուշկո |Վիտալի Շուշկո |բնօրինակ պատմություն |{{դրոշ|Ռուսաստան}} Independent Studio / Elena Volk |8 րոպե |- |16 |«Սառցապատման շրջան» «Ice Age» | |Թիմ Միլլեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիկ |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures<br>{{դրոշ|ԱՄՆ}} Atomic Fiction |10 րոպե |- |17 |«Պատմության այլընտրանքներ» «Alternate Histories» | |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Դանիա}} Sun Creature Studio |7 րոպե |- |18 |«Գաղտնի պատերազմ» «Secret War» | |Իշտվան Զորկոզի |Ֆիլիպ Ջելատ |Դևիդ Վ. Ամենդոլա |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures |15 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երկրորդ եթերաշրջան (2021 թվականի մայիսի 14) !Սերիալ !Անվանում !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիայի սցենարիստ !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիոն Ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Ավտոմատացված հաճախորդների սպասարկում» «Automated Customer Service» |Միթ Դեփթ (Քևին վան Դեր Մերիեն, Դեյվիդ Նիկոլաս, Լաուրենտ Նիկոլաս) |Ջոն Սկալզի & Միթ Դեփթ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Atoll Studio |13 րոպե |- |2 |«Սառույց» «Ice» |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ռիչ Լարսոն |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |13 րոպե |- |3 |«Փոփ խումբ» «Pop Squad» |Ջենիֆեր Յու Նելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Պաոլո Բաչիգալուպի]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |18 րոպե |- |4 |«Ձյունն անապատում» «Snow in the Desert» |Լեոն Բերելլե, Դոմենիկ Բոիդին, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուերե |Ֆիլիպ Ջելատ |ՄիլԱսհեր |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |18 րոպե |- |5 |«Բարձր խոտը» «The Tall Grass» |Օտտո Սայմոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Յո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |11 րոպե |- |6 |«Ամեն ինչ տան միջով» «All Through the House» |Էլիոտ Դիար |Ֆիլիպ Ջելատ |Յոախիմ Հեիյնդերմանս |{{դրոշ|Անգլիա}} Blink Industries |7 րոպե |- |7 |«Կյանքի խրճիթ» «Life Hutch» |Ալեքս Բիթի |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Հարլան Էլիսոն]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |- |8 |«Խեղդված հսկան» «The Drowned Giant» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր |Ժ. Գ. Բալլարդ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երրորդ եթերաշրջան (2022 թվականի մայիսի 20) !Սերիալ !Վերնագիր !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտատոր !Հիմնված է պատմվածքի վրա !Անիմացիոն ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Երեք ռոբոտներ. ելքի ռազմավարություններ» «Three Robots: Exit Strategies» |Պատրիկ Օսբորն |Ջոն Սկալզի |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |2 |«Վատ ճանապարհորդություն» «Bad Travelling» |[[Դեյվիդ Ֆինչեր]] |Էնդրյու Քևին Ուոքեր |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |21 րոպե |- |3 |«Մեքենայի հենց զարկերակը» «The Very Pulse of the Machine» |Էմիլի Դին |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիչ |{{դրոշ|Ճապոնիա}}Polygon Pictures |17 րոպե |- |4 |«Մինի մահացածների գիշեր» «Night of the Mini Dead» |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ջեֆ Ֆովլեր և Թիմ Միլլեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} BUCK |7 րոպե |- |5 |«Սպանել թիմակից սպանողին» «Kill Team Kill» |Ջենիֆեր ՅուՆելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջասթին Կոատս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Titmouse |13 րոպե |- |6 |«Սվամ» «Swarm» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր & Ֆիլիպ Ջելատ |Բրյուս Ստերլինգ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |7 |«Մեյսոնի առնետները» «Mason's Rats» |Կարլոս Ստիվենս |[[Ջո Աբերկրոմբի]] |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |10 րոպե |- |8 |«Թաղածածկ սրահներում՝ դամբարաններ» «In Vaulted Halls Entombed» |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալան Բաքստեր |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |15 րոպե |- |9 |«Ժիբարո» «Jibaro» |Ալբերո Միելգո |Ալբերո Միելգո |բնօրինակ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.TV |17 րոպե |} == Նշումներ == <references group="Ն"></references> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.netflix.com/title/80174608 «Սեր, մահ և ռոբոտներ»]{{ref-en}} [[Netflix]] կայքում * {{IMDb title|9561862}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան ֆենտեզի հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Նեթֆլիքսի բնօրինակ ծրագրեր]] [[Կատեգորիա:Անգլերեն հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Անգլալեզու հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Մուլտսերիալներ]] [[Կատեգորիա:2019 հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:2010-ականների հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Սև հումոր]] [[Կատեգորիա:Սարսափ հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Կոմիքսների էկրանավորումներ]] [[Կատեգորիա:Netflix-ի արտադրության ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան սարսափ հեռուստասերիալներ]] 0xaoqgfkdst83uaklp6qch0fu7jffrb 8485121 8485105 2022-08-08T13:48:42Z Ապատ63 36683 /* Եթերաշրջաններ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստասերիալ | անվանում = Սեր, մահ և ռոբոտներ | բնօրինակ անվանում = Love, Death and Robots | պատկեր = | պատկերի չափ = | նկարագրում = | ժանր = | թեմա = | ստեղծող = | երկիր = | հիմք = | լեզու = | ռեժիսոր = | դերերում = | պատմող = | պրոդյուսեր = | գործադիր պրոդյուսեր = | սցենարիստ = | օպերատոր = | երաժիշտ = | մոնտաժ = | խմբագիր = | պատմվածքի վայր = | աշխարհ = | դարաշրջան = | նկարահանման վայր = | եթերաշրջաններ = | սերիաների քանակ = | սերիաների տևողություն = | սերիաների ցանկ = | առաջին թողարկում = | վերջին թողարկում = | հեռուստաալիք = | ընկերություն = | դիստրիբյուտոր = | պատկերի ձևաչափ = | ձայնի ձևաչափ = | բյուջե = | շահույթ = | պարգև = | առաջադրում = | նախորդ = | հաջորդ = | կապակցված = | կարգավիճակ = | կայք = }} '''«Սեր, մահ և ռոբոտներ»''' ({{lang-en|Love, Death & Robots}}, ոճավորված է որպես LOVE DEATH + ROBOTS, [[էմոջի]]ն՝ ❤️❌🤖), ամերիկյան [[Մուլտիպլիկացիա|անիմացիոն]] սերիալ-[[անթոլոգիա]]։ Թողարկվել է [[Netflix]] [[Հոսքային մուլտիմեդիա|հոսքային մուլտիմեդիայում]]։ Սերիալը բաղկացած է տարբեր տևողությամբ [[Կարճամետրաժ ֆիլմ|կարճամետրաժ]] անիմացիոն ֆիլմերից, որոնք ստեղծվել են չափահաս հանդիսատեսի համար<ref name="ld&r_announcement_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|title=‘Love Death & Robots’: First Look At David Fincher & Tim Miller’s Animated Netflix Anthology Series|date=2019-01-07|website=Deadline Hollywood|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190316122112/https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|archivedate=2019-03-16|accessdate=2019-03-16|author=Hipes, Patrick|lang=en}}</ref><ref name="review_mirf">{{cite web|url=https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|title=«Любовь, смерть и роботы»: сборник потрясающих и шокирующих мультфильмов|date=2019-03-16|website=Мир фантастики|publisher=Hobby World|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317125054/https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|author=Стрепетилов, Александр|lang=ru}}</ref><ref name="ld&r_trailer_theverge">{{cite web|url=https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|title=The trailer for David Fincher’s Netflix anthology Love, Death & Robots is a manic headache|date=2019-02-14|website=The Verge|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190217132822/https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|archivedate=2019-02-17|accessdate=2019-03-16|subtitle=The collection of 18 shorts, co-produced by Deadpool director Tim Miller, is going for extremity and intensity|author=Robinson, Tasha|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանը թողարկվել է [[2019]] թվականի մարտի 15-ին և բաղկացած է 18 դրվագից<ref name="review_mirf" />։ Սերիալի գործադիր [[պրոդյուսեր]]ներն են [[Դեյվիդ Ֆինչեր]]ը, [[Թիմ Միլլեր]]ը, [[Ջոշուա Դոնեն]]ը և [[Ջենիֆեր Միլլեր]]ը<ref name="ld&r_trailer_polygon">{{cite web|url=https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|title=First trailer for Netflix’s animated anthology Love, Death, & Robots makes it clear this is for adults|date=2019-02-14|website=Polygon|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050819/https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Helmed by David Fincher and the director of Deadpool|author=Radulovic, Petrana|lang=en}}</ref>։ Գրեթե յուրաքանչյուր դրվագ ստեղծել են աշխարհի տարբեր թիմեր և ստուդիաներ, նրանց մեծ մասը օգտագործում է անիմացիա սեփական տիպեր<ref name="ld&r_trailer_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|title=Netflix's Love, Death & Robots Trailer: First Look at Tim Miller and David Fincher's Surreal Animated Anthology|date=2019-02-14|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215155834/https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Vices on all your devices|author=Prudom, Laura|lang=en}}</ref>։ Բացի «Սառցային դարաշրջան» դրվագից, որտեղ նկարահանվել են իրական դերասաններ՝ [[Մերի Էլիզաբեթ Ուինսթեդ]]ը և [[Թոֆեր Գրեյս]]ը։ Սերիալը [[Դեյվիդ Ֆինչեր|Դևիդ Ֆինչերի]] և [[Թիմ Միլլեր]]ի վերաիմաստավորումն է, որոնք ավելի քան 10 տարի գտնվել ն «[[Heavy Metal (ամսագիր)|Heavy Metal]]» ամսագրից ոգեշնչված անթոլոգիական անիմացիոն ֆիլմի մշակման մեջ<ref name="heavymetalremake_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|title=How David Fincher and Tim Miller's Heavy Metal Reboot Became Netflix's Love, Death & Robots|date=2019-02-16|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317122034/https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|subtitle=Love, Death & Robots is now streaming on Netflix|author=Schwartz, Terri|lang=en}}</ref>։ == Ստեղծման պատմություն == === Նախապատմություն === 2008 թվականի մարտին հայտարարվել է, որ Դեյվիդ Ֆինչերը ծրագրում է համագործակցել [[Թիմ Միլլեր]]ի և [[Քևին Իսթմեն]]ի հետ՝ "Heavy Metal" ամսագրից ոգեշնչված ութ կամ ինը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի պրոդյուսավորման համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|title=David Fincher to Produce and Co-Direct Animated Heavy Metal Film|date=2008-03-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034510/https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Stephenson, Hunter|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_fincher_kinokadr">{{cite web|url=http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|title=Дэвид Финчер и «Heavy Metal», экранизация «Metal Gear Solid» и «Агора» Аменабара|date=2008-03-14|website=Кинокадр.ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034525/http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Дэвид Финчер возглавит мультипроект|author=marie|lang=ru}}</ref>։ ''Heavy Metal'' ամսագիրը, որ հիմնված է ֆրանսիական կոմիքսների ''[[Métal Hurlant]]'' ամսագրի վրա, թողարկվում է չափահաս լսարանի համար նախատեսված կոմիքսներ և պատմություններ [[գիտական ֆանտաստիկա]] և [[Ֆենտեզի|ֆենթեզի]] [[ժանր]]երում։ Նախկինում ամսագրի հիման վրա նկարահանվել են երկու լիամետրաժ անիմացիոն ֆիլմեր՝ «Ծանր մետաղ» 1981 թվականին և «Ծանր մետաղ 2000» 2000 թվականին։ Նպատակը եղել է այն, որ կարճամետրաժ ֆիլմերից յուրաքանչյուրը տրվի տարբեր ռեժիսորների՝ միասին [[կինոալմանախ]] ստեղծելու համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm" />։ [[Paramount Pictures]] ստուդիան սկզբից մասնակցում էր նախագծին, սակայն հրաժարվել է դրանից 2008 թվականի հուլիսին<ref name="heavymetalremake2010_collider">{{cite web|url=http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|title=David Fincher to Re-Build HEAVY METAL in 3D with James Cameron and Zack Snyder|date=2010-03-12|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034610/http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Goldberg, Matt|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_paramount_ew">{{cite web|url=https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|title=David Fincher's 'Heavy Metal' remake a no-go at Paramount|date=2008-07-09|website=Entertainment Weekly|publisher=Meredith Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034551/https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sperling, Nicole|lang=en}}</ref>։ Դրանից հետո նախագիծը ներկայացվել է ուրիշ ստուդիանների։ 2008 թվականի սեպտեմբերին հայտնի է դարձել, որ [[Զաք Սնայդեր]]ը, [[Գիլյերմո դել Տորո]]ն և [[Գոռ Վերբինսկի|Գոր Վերբինսկին]] ցանկություն են հայտնել մասնակցել ծրագրին որպես ռեժիսոր<ref name="heavymetalremake_snyder_deltoro_verbinski_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|title=Zack Snyder, Guillermo del Toro and Gore Verbinski to Direct Heavy Metal!?|date=2008-09-04|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034538/https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sciretta, Peter|lang=en}}</ref>։ 2009 թվականի մայիսին լուրեր են տարածվել [[Ռոբ Զոմբի]]ի և [[Մարկ Օսբորն]]ի՝ նախագծին միանալու մասին<ref name="heavymetalremake2010_collider" />։ 2010 թվականին Ֆինչերը փորձել է նոր շունչ տալ ծրագրին. նույն թվականի մարտին հայտնի է դարձել, որ [[Ջեյմս Քեմերոն]]ը նույնպես հետաքրքրված է նախագծին մասնակցությամբ<ref name="heavymetalremake2010_collider" /><ref name="heavymetalremake_cameron_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|title=Fincher Brings Mettle To Passion Project|date=2010-03-12|website=[[Deadline Hollywood]]|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034651/https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fleming, Mike Jr|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake2010_cinemablend">{{cite web|url=https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|title=David Fincher Still Pulling For Heavy Metal|date=2010|website=CinemaBlend|publisher=Gateway Blend|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034703/https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=LeBlanc, Will|lang=en}}</ref>։ Շուտով Դեյվիդ Ֆինչերի՝ էկրանավորման իրավունքների ժամկետը ավարտվել է, և 2011 թվականի հուլիսին [[Սան Դիեգո|Սան Դիրեգոյում]] [[Ռոբերտ Ռոդրիգեզ]]ը հայտնել է, որ ինքն ստացել է ''Heavy Metal''-ի իրավունքները<ref name="heavymetalremake_rodriguez_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|title=David Fincher’s ‘Heavy Metal’ is Dead, Now Robert Rodriguez Has the Rights|date=2011-07-21|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034722/https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fischer, Russ|lang=en}}</ref>։ Մի քանի տարվա լռությունից հետո՝ 2014 թվականին, Ռոդրիգեզը հայտնել է, որ ցանկանում է կոմիքսների ամսագիրը վերածել հեռուստասերիալի<ref name="heavymetalremake_rodriguez_screenrant">{{cite web|url=https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|title=Robert Rodriguez May Bring ‘Heavy Metal’ to TV; Prepared to Make ‘Sin City 3’|date=2014-03-11|website=Screen Rant|publisher=Valnet|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034738/https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Nemiroff, Perri|lang=en}}</ref>։ Հետագայում Ռոդրիգեսի կողմից նախագծի մասին ոչ մի լուր չի հայտնվել։ === Արտադրություն === Քանի որ ոչ մի ավանդական կինոստուդիա չի համաձայնել ստեղծել անիմացիոն անթոլոգիական ֆիլմը, Ֆիտչերն ու Միլլերը իրենց մտահղացման հարցով դիմել են [[Netflix]]-ին<ref name="ld&r_observer">{{cite web|url=https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|title=Exclusive: How David Fincher and Tim Miller’s ‘Love, Death & Robots’ Made the Leap to Netflix|date=2019-03-11|website=[[The New York Observer]]|publisher=Observer Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034754/https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Katz, Brandon|lang=en}}</ref>։ ՄԻնչև այդ Ֆինչերը այդ հոսքային սերվիսի համար աշխատել է «''Mindhunter''» և ''«House of Cards»'' սերիալների վրա։ «Սեր, մահ և ռոբոտներ» անթոլոգիական սերիալը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի հավաքածու է։ Դրանք հիմնականում [[գիտական ֆանտաստիկա]]յի, [[Ֆենտեզի|ֆենթեզիի]], [[սև հումոր]]ի, [[Սարսափ (ժանր)|սարսափ]] և [[կիբերփանք]] ժանրերի համադրույթներ են, սակայն միևնույն ժամանակ թեմաները կենտրոնանում են մեծահասակ լսարանին վերաբերող թեմաների վրա, ինչպիսիք են [[ռասիզմ]]ը, [[պատերազմ]]ները, [[Մարդու բնույթ|մարդու էությունն ու բնույթը]], [[կամքի ազատություն]]ը և այլն<ref name="ld&r_announcement_deadline" /><ref name="ld&r_trailer_theverge" />։ Սերիալի արտադրությունը կարելի է համարել ''Heavy Metal'' ծրագրի մի ճյուղը, որը Դեյվիդ Ֆինչերը և Թիմ Միլլերը փորձել են թողարկել 2000-ականների սկզբին<ref name="ld&r_trailer_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|title=‘Love, Death + Robots’ Trailer: Tim Miller & David Fincher Present Pure Sci-Fi Insanity|date=2019-02-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034840/https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Anderto, Ethan|lang=en}}</ref><ref name="ld&r_announcement_birthmoviesdeath">{{cite web|url=https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|title=David Fincher’s LOVE, DEATH & ROBOTS Is Headed To Netflix|date=2019-01-07|website=Birth.Movies.Death|publisher=Alamo Drafthouse Cinema|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034830/https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=The GOAT's producing an animated anthology alongside DEADPOOL's Tim Miller|author=Wampler, Scott|lang=en}}</ref>։ Ըստ Միլլերի՝ կարճ պատմությունները ոգեշնչվել են հին սարսափ ֆիլմերից, կոմիքսներից, գրքերից և ֆանտաստիկ ամսագրերից, որոնք իր երիտասարդ եղած ժամանակ համարվում էին ներդերի (ուսումնատենչ մարդկանց) մշակույթի մի մասը<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|title=Tim Miller, David Fincher to Create Adult-Themed Animated Shorts Series for Netflix|date=2019-01-07|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034905/https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Miller says 'Love, Death & Robots' "combines my love of animation and amazing stories."|author=Giardina, Carolyn|lang=en}}</ref>։ Սերիաները ստեղծվել են տարբեր անիմացիոն ստուդիանների կողմից՝ ներառյալ Միլլերի [[Blur Studio]] պրոդյուսերական անիմացիոն ստուդիան<ref name="ld&r_announcement_animationmagazine">{{cite web|url=http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|title=Tim Miller & David Fincher Animating ‘Love, Death & Robots’ for Netflix|date=2019-01-07|website=Animation Magazine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034936/http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Milligan, Mercedes|lang=en}}</ref>։ Ընդհանուր առմամբ ստեղծվել է 18 կարճամետրաժ ֆիլմ, որոնց մեծամասնությունում օգտագործվել է անիմացիայի սեփական տեսակը՝ ինչպես դասական 2D անիմացիան, այնպես էլ [[CGI (գրաֆիկա)|CGI գրաֆիկայով]] գերիրական եռաչափ համակարգչային անիմացիա։ Գրեթե բոլոր դրվագները ստեղծվել են աշխարհի տարբեր խմբերի և ստուդիանների կողմից<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter" />։ == Եթերաշրջաններ == 2019 թվականի հունվարի 7-ին [[Նեթֆլիքս|Netflix]]-ն առաջին անգամ հայտարարել է «Սեր, մահ և ռոբոտներ» նոր սերիալ-անթոլոգիայի մասին<ref name="ld&r_announcement_deadline" />։ Առաջին թրեյլերը թողարկվել է 2019 թվականի փետրվարի 14-ին<ref name="ld&r_trailer_collider">{{cite web|url=http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|title=Exclusive: ‘Love, Death & Robots’ Trailer Teases Tim Miller and David Fincher’s NSFW Netflix Project|date=2019-02-14|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050808/http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|author=Trumbore, Dave|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանի թողարկումը կայացել է 2019 թվականի մարտի 15-ին [[Netflix]]-ում<ref name="ld&r_trailer_theverge" /> 2019 թվականի հունիսի 11-ին հայտնի է դարձել, որ սերիալը երկարաձգվել է մինչև երկրորդ եթերաշրջան<ref name="jennifer_yuh_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|title='Love, Death and Robots' Renewed at Netflix, Adds 'Kung Fu Panda 3' Director|date=2019-06-10|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190612042628/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|archivedate=2019-06-12|accessdate=2019-06-12|author=Porter, Rick|lang=en}}</ref>։ {| class="wikitable" |+ Առաջին եթերաշրջան (2019 թվականի մարտի 15) ! !Անվանում !Սյուժե !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիա !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիայի ստուդիա !Տևողություն |- |1 |«Սոնիի առավելությունը» «Sonnie's Edge» |{{ref+|2070 թվական։ Դիստոպիկ Լոնդոնում Սոնի անունով մի երիտասարդ կին մասնակցում է ընդհատակյա «Beastie» մարտերին՝ հեռակառավարվող բիոինժեներական գլադիատորական գազանի՝ Խանիվորեի հետ: Ռինգի ղեկավար Դիկոն փորձում է կաշառել Սոնիին, որպեսզի նա պարտվի, բայց Սոնին հրաժարվում է: Նրա թիմակիցներ Ուեսը և Իվրինան բացատրում են, որ Սոնին նախկինում ենթարկվել է սեռական ոտնձգությունների և անդամահատման. վրեժխնդրության նրա ցանկությունն ի վերջո դառնում է նրա «առավելությունը»: Սոնին ասպարեզ է մտնում՝ ղեկավարելով իր գազան Խանիվորին, որպեսզի կռվի հակառակորդի՝ Տուրբորապտորի հետ։ Դաժան հանդիպումից հետո Խանիվորեն հաղթում է։ Ավելի ուշ Դիկոյի սիրուհին այցելում է Սոնիին և գայթակղում նրան, միայն թե Սոնին թաքցրած զենքով ցցահարում է նրա գլուխը։ Այնուհետև հայտնվում է Դիկոն և ծաղրանքով հարցնում Սոնիին, թե արդյոք նա չի վախենում: Այնուհետև սիրուհին հարվածում է Սոնիի գլխին՝ ջախջախելով այն: Այնուամենայնիվ, լսվում է Սոնիի ծիծաղը, որը ցույց է տալիս, որ նրա մարդկային մարմինը միայն «ողնաշարին միացված բիոծրագրային պրոցեսոր է», և որ նրա գիտակցությունը միշտ Խանիվորեի ներսում էր, իսկ մարտերում մահվան վախը նրա իրական «առավելությունն» էր: Սոնին Խանիվորի մարմնից դուրս է գալիս և սպանում սիրուհուն, ապա պատրաստվում է սպանել Դիկոյին: Էկրանը դառնում է սև, երբ նա հարցնում է Դիկոյին. «Դուք հիմա վախեցա՞ծ եք»՝ կրկնելով Դիկոյի՝ նախկինում իրեն տված հարցը։|Ն}} |Դեյվ Ուիլսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Պիտեր Համիլտոն ||{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |16 րոպե |- |2 |«Երեք ռոբոտներ» «Three Robots» |{{ref+|Մարդկության անկումից երկար ժամանակ անց երեք [[ռոբոտ]]ներ (K-VRC, XBOT 4000 և 11-45-G) թափառում են հետապոկալիպսյան քաղաքում՝ փորձելով հասկանալ, թե ինչպես են մարդիկ ապրել՝ ունենալով սահմանափակ գիտելիքներ իրենք իրենց մասին և այն մասին ինչ նրանք թողել են իրենցից հետո: Նրանք ուսումնասիրում են մարդու սպորտային հետաքրքրությունները, պահանջմունքները և, ի վերջո, ընտանի կենդանիներին, երբ հանդիպում են կենդանի կատվի, որը հետևում էր նրանց: Երեք ռոբոտներն իմանում են իրենց ծագման մասին և ավելի ուշ գտնում են ստորգետնյա միջուկային հրթիռային [[Սիլոս (հոր)|հոր]]։ 11-45-G-ն բացատրում է, որ մարդիկ մահացել են բնապահպանական աղետներից, որոնք առաջացել են իրենց իսկ գործողությունների արդյունքում: K-VRC-ն նշում է, որ մարդիկ գենետիկորեն մոդիֆիկացրել են իրենց կատուներին՝ տալով նրանց ինտելեկտ: Այնուհետև կատուն ապացուցում է դա՝ ցույց տալով, որ խոսել գիտի՝ պահանջելով, որ իրեն շոյեն. Իսկ այդ ընթացքում բազայի շատ այլ կատուներ հալածելով ուժասպառ են անում երեք ռոբոտների։|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալցի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |3 |«Վկան» «The Witness» | |Ալբերտո Միելգո |Ալբերտո Միելգո |բնօրինակ ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.tv |11 րոպե |- |4 |«Կոստյուներ» «Suits» | |Ֆրանկ Բալսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Սթիվեն Լյուվիս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |5 |«Հոգինոր ուտող» «Sucker of Souls» | |Օուեն Սալիվան |Ֆիլիպ Ջելատ |Կիրսեն Կրոսս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Studio La Cachette |12 րոպե |- |6 |«Երբ Յոգուրտը տիրեցց աշխարհը» «When The Yogurt Took Over» | |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ջենի Ռոբերտսոն |Ջոն Սկալցի ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |6 րոպե |- |7 |«Արծվի բեկվածքից այն կող» «За Разломом Орла» «Beyond the Aquila Rift» | |Լեոն Բերել, Դոմինիկ Բոյդեն, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |16 րոպե |- |8 |«Բարի որս» «Good Hunting» | |Օլիվեր Թոմաս |Ֆիլիպ Ջելատ |Կեն Լիու |{{դրոշ|Հարավային Կորեա}} Red Dog Culture House |16 րոպե |- |9 |«Աղբանոց» «The Dump» | |Ժավյեր Ռեցիո Գարսիա |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Able & Baker |10 րոպե |- |10 |«Մարդագայլեր» «Shape-Shifters» | |Գաբրիել Պենակչիոլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |15 րոպե |- |11 |«Օգնության ձեռք» «Helping Hand» | |Ջոն Յեո |Ֆիլիպ Ջելատ |Կլոդին Գրիգս |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |9 րոպե |- |12 |«Ձկան գիշեր» «Fish Night» | |Դեմիեն Նենով |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Ռ. Լանդսեյլ |{{դրոշ|Կանադա}} Platige Image |9 րրոպե |- |13 |«Հաջողակ 13» «Lucky 13» | |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |14 րոպե |- |14 |«Զիմա Բլյու» «Zima Blue» | |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |10 րոպե |- |15 |«Կույր բիծ» «Blindspot» | |Վիտալի Շուշկո |Վիտալի Շուշկո |բնօրինակ պատմություն |{{դրոշ|Ռուսաստան}} Independent Studio / Elena Volk |8 րոպե |- |16 |«Սառցապատման շրջան» «Ice Age» | |Թիմ Միլլեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիկ |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures<br>{{դրոշ|ԱՄՆ}} Atomic Fiction |10 րոպե |- |17 |«Պատմության այլընտրանքներ» «Alternate Histories» | |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Դանիա}} Sun Creature Studio |7 րոպե |- |18 |«Գաղտնի պատերազմ» «Secret War» | |Իշտվան Զորկոզի |Ֆիլիպ Ջելատ |Դևիդ Վ. Ամենդոլա |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures |15 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երկրորդ եթերաշրջան (2021 թվականի մայիսի 14) !Սերիալ !Անվանում !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիայի սցենարիստ !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիոն Ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Ավտոմատացված հաճախորդների սպասարկում» «Automated Customer Service» |Միթ Դեփթ (Քևին վան Դեր Մերիեն, Դեյվիդ Նիկոլաս, Լաուրենտ Նիկոլաս) |Ջոն Սկալզի & Միթ Դեփթ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Atoll Studio |13 րոպե |- |2 |«Սառույց» «Ice» |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ռիչ Լարսոն |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |13 րոպե |- |3 |«Փոփ խումբ» «Pop Squad» |Ջենիֆեր Յու Նելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Պաոլո Բաչիգալուպի]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |18 րոպե |- |4 |«Ձյունն անապատում» «Snow in the Desert» |Լեոն Բերելլե, Դոմենիկ Բոիդին, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուերե |Ֆիլիպ Ջելատ |ՄիլԱսհեր |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |18 րոպե |- |5 |«Բարձր խոտը» «The Tall Grass» |Օտտո Սայմոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Յո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |11 րոպե |- |6 |«Ամեն ինչ տան միջով» «All Through the House» |Էլիոտ Դիար |Ֆիլիպ Ջելատ |Յոախիմ Հեիյնդերմանս |{{դրոշ|Անգլիա}} Blink Industries |7 րոպե |- |7 |«Կյանքի խրճիթ» «Life Hutch» |Ալեքս Բիթի |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Հարլան Էլիսոն]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |- |8 |«Խեղդված հսկան» «The Drowned Giant» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր |Ժ. Գ. Բալլարդ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երրորդ եթերաշրջան (2022 թվականի մայիսի 20) !Սերիալ !Վերնագիր !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտատոր !Հիմնված է պատմվածքի վրա !Անիմացիոն ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Երեք ռոբոտներ. ելքի ռազմավարություններ» «Three Robots: Exit Strategies» |Պատրիկ Օսբորն |Ջոն Սկալզի |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |2 |«Վատ ճանապարհորդություն» «Bad Travelling» |[[Դեյվիդ Ֆինչեր]] |Էնդրյու Քևին Ուոքեր |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |21 րոպե |- |3 |«Մեքենայի հենց զարկերակը» «The Very Pulse of the Machine» |Էմիլի Դին |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիչ |{{դրոշ|Ճապոնիա}}Polygon Pictures |17 րոպե |- |4 |«Մինի մահացածների գիշեր» «Night of the Mini Dead» |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ջեֆ Ֆովլեր և Թիմ Միլլեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} BUCK |7 րոպե |- |5 |«Սպանել թիմակից սպանողին» «Kill Team Kill» |Ջենիֆեր ՅուՆելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջասթին Կոատս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Titmouse |13 րոպե |- |6 |«Սվամ» «Swarm» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր & Ֆիլիպ Ջելատ |Բրյուս Ստերլինգ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |7 |«Մեյսոնի առնետները» «Mason's Rats» |Կարլոս Ստիվենս |[[Ջո Աբերկրոմբի]] |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |10 րոպե |- |8 |«Թաղածածկ սրահներում՝ դամբարաններ» «In Vaulted Halls Entombed» |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալան Բաքստեր |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |15 րոպե |- |9 |«Ժիբարո» «Jibaro» |Ալբերո Միելգո |Ալբերո Միելգո |բնօրինակ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.TV |17 րոպե |} == Նշումներ == <references group="Ն"></references> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.netflix.com/title/80174608 «Սեր, մահ և ռոբոտներ»]{{ref-en}} [[Netflix]] կայքում * {{IMDb title|9561862}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան ֆենտեզի հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Նեթֆլիքսի բնօրինակ ծրագրեր]] [[Կատեգորիա:Անգլերեն հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Անգլալեզու հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Մուլտսերիալներ]] [[Կատեգորիա:2019 հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:2010-ականների հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Սև հումոր]] [[Կատեգորիա:Սարսափ հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Կոմիքսների էկրանավորումներ]] [[Կատեգորիա:Netflix-ի արտադրության ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան սարսափ հեռուստասերիալներ]] mb801bwi25iva4skvsjx9k6vix8anst 8485141 8485121 2022-08-08T14:50:38Z Ապատ63 36683 /* Եթերաշրջաններ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստասերիալ | անվանում = Սեր, մահ և ռոբոտներ | բնօրինակ անվանում = Love, Death and Robots | պատկեր = | պատկերի չափ = | նկարագրում = | ժանր = | թեմա = | ստեղծող = | երկիր = | հիմք = | լեզու = | ռեժիսոր = | դերերում = | պատմող = | պրոդյուսեր = | գործադիր պրոդյուսեր = | սցենարիստ = | օպերատոր = | երաժիշտ = | մոնտաժ = | խմբագիր = | պատմվածքի վայր = | աշխարհ = | դարաշրջան = | նկարահանման վայր = | եթերաշրջաններ = | սերիաների քանակ = | սերիաների տևողություն = | սերիաների ցանկ = | առաջին թողարկում = | վերջին թողարկում = | հեռուստաալիք = | ընկերություն = | դիստրիբյուտոր = | պատկերի ձևաչափ = | ձայնի ձևաչափ = | բյուջե = | շահույթ = | պարգև = | առաջադրում = | նախորդ = | հաջորդ = | կապակցված = | կարգավիճակ = | կայք = }} '''«Սեր, մահ և ռոբոտներ»''' ({{lang-en|Love, Death & Robots}}, ոճավորված է որպես LOVE DEATH + ROBOTS, [[էմոջի]]ն՝ ❤️❌🤖), ամերիկյան [[Մուլտիպլիկացիա|անիմացիոն]] սերիալ-[[անթոլոգիա]]։ Թողարկվել է [[Netflix]] [[Հոսքային մուլտիմեդիա|հոսքային մուլտիմեդիայում]]։ Սերիալը բաղկացած է տարբեր տևողությամբ [[Կարճամետրաժ ֆիլմ|կարճամետրաժ]] անիմացիոն ֆիլմերից, որոնք ստեղծվել են չափահաս հանդիսատեսի համար<ref name="ld&r_announcement_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|title=‘Love Death & Robots’: First Look At David Fincher & Tim Miller’s Animated Netflix Anthology Series|date=2019-01-07|website=Deadline Hollywood|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190316122112/https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|archivedate=2019-03-16|accessdate=2019-03-16|author=Hipes, Patrick|lang=en}}</ref><ref name="review_mirf">{{cite web|url=https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|title=«Любовь, смерть и роботы»: сборник потрясающих и шокирующих мультфильмов|date=2019-03-16|website=Мир фантастики|publisher=Hobby World|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317125054/https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|author=Стрепетилов, Александр|lang=ru}}</ref><ref name="ld&r_trailer_theverge">{{cite web|url=https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|title=The trailer for David Fincher’s Netflix anthology Love, Death & Robots is a manic headache|date=2019-02-14|website=The Verge|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190217132822/https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|archivedate=2019-02-17|accessdate=2019-03-16|subtitle=The collection of 18 shorts, co-produced by Deadpool director Tim Miller, is going for extremity and intensity|author=Robinson, Tasha|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանը թողարկվել է [[2019]] թվականի մարտի 15-ին և բաղկացած է 18 դրվագից<ref name="review_mirf" />։ Սերիալի գործադիր [[պրոդյուսեր]]ներն են [[Դեյվիդ Ֆինչեր]]ը, [[Թիմ Միլլեր]]ը, [[Ջոշուա Դոնեն]]ը և [[Ջենիֆեր Միլլեր]]ը<ref name="ld&r_trailer_polygon">{{cite web|url=https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|title=First trailer for Netflix’s animated anthology Love, Death, & Robots makes it clear this is for adults|date=2019-02-14|website=Polygon|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050819/https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Helmed by David Fincher and the director of Deadpool|author=Radulovic, Petrana|lang=en}}</ref>։ Գրեթե յուրաքանչյուր դրվագ ստեղծել են աշխարհի տարբեր թիմեր և ստուդիաներ, նրանց մեծ մասը օգտագործում է անիմացիա սեփական տիպեր<ref name="ld&r_trailer_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|title=Netflix's Love, Death & Robots Trailer: First Look at Tim Miller and David Fincher's Surreal Animated Anthology|date=2019-02-14|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215155834/https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Vices on all your devices|author=Prudom, Laura|lang=en}}</ref>։ Բացի «Սառցային դարաշրջան» դրվագից, որտեղ նկարահանվել են իրական դերասաններ՝ [[Մերի Էլիզաբեթ Ուինսթեդ]]ը և [[Թոֆեր Գրեյս]]ը։ Սերիալը [[Դեյվիդ Ֆինչեր|Դևիդ Ֆինչերի]] և [[Թիմ Միլլեր]]ի վերաիմաստավորումն է, որոնք ավելի քան 10 տարի գտնվել ն «[[Heavy Metal (ամսագիր)|Heavy Metal]]» ամսագրից ոգեշնչված անթոլոգիական անիմացիոն ֆիլմի մշակման մեջ<ref name="heavymetalremake_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|title=How David Fincher and Tim Miller's Heavy Metal Reboot Became Netflix's Love, Death & Robots|date=2019-02-16|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317122034/https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|subtitle=Love, Death & Robots is now streaming on Netflix|author=Schwartz, Terri|lang=en}}</ref>։ == Ստեղծման պատմություն == === Նախապատմություն === 2008 թվականի մարտին հայտարարվել է, որ Դեյվիդ Ֆինչերը ծրագրում է համագործակցել [[Թիմ Միլլեր]]ի և [[Քևին Իսթմեն]]ի հետ՝ "Heavy Metal" ամսագրից ոգեշնչված ութ կամ ինը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի պրոդյուսավորման համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|title=David Fincher to Produce and Co-Direct Animated Heavy Metal Film|date=2008-03-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034510/https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Stephenson, Hunter|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_fincher_kinokadr">{{cite web|url=http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|title=Дэвид Финчер и «Heavy Metal», экранизация «Metal Gear Solid» и «Агора» Аменабара|date=2008-03-14|website=Кинокадр.ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034525/http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Дэвид Финчер возглавит мультипроект|author=marie|lang=ru}}</ref>։ ''Heavy Metal'' ամսագիրը, որ հիմնված է ֆրանսիական կոմիքսների ''[[Métal Hurlant]]'' ամսագրի վրա, թողարկվում է չափահաս լսարանի համար նախատեսված կոմիքսներ և պատմություններ [[գիտական ֆանտաստիկա]] և [[Ֆենտեզի|ֆենթեզի]] [[ժանր]]երում։ Նախկինում ամսագրի հիման վրա նկարահանվել են երկու լիամետրաժ անիմացիոն ֆիլմեր՝ «Ծանր մետաղ» 1981 թվականին և «Ծանր մետաղ 2000» 2000 թվականին։ Նպատակը եղել է այն, որ կարճամետրաժ ֆիլմերից յուրաքանչյուրը տրվի տարբեր ռեժիսորների՝ միասին [[կինոալմանախ]] ստեղծելու համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm" />։ [[Paramount Pictures]] ստուդիան սկզբից մասնակցում էր նախագծին, սակայն հրաժարվել է դրանից 2008 թվականի հուլիսին<ref name="heavymetalremake2010_collider">{{cite web|url=http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|title=David Fincher to Re-Build HEAVY METAL in 3D with James Cameron and Zack Snyder|date=2010-03-12|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034610/http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Goldberg, Matt|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_paramount_ew">{{cite web|url=https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|title=David Fincher's 'Heavy Metal' remake a no-go at Paramount|date=2008-07-09|website=Entertainment Weekly|publisher=Meredith Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034551/https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sperling, Nicole|lang=en}}</ref>։ Դրանից հետո նախագիծը ներկայացվել է ուրիշ ստուդիանների։ 2008 թվականի սեպտեմբերին հայտնի է դարձել, որ [[Զաք Սնայդեր]]ը, [[Գիլյերմո դել Տորո]]ն և [[Գոռ Վերբինսկի|Գոր Վերբինսկին]] ցանկություն են հայտնել մասնակցել ծրագրին որպես ռեժիսոր<ref name="heavymetalremake_snyder_deltoro_verbinski_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|title=Zack Snyder, Guillermo del Toro and Gore Verbinski to Direct Heavy Metal!?|date=2008-09-04|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034538/https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sciretta, Peter|lang=en}}</ref>։ 2009 թվականի մայիսին լուրեր են տարածվել [[Ռոբ Զոմբի]]ի և [[Մարկ Օսբորն]]ի՝ նախագծին միանալու մասին<ref name="heavymetalremake2010_collider" />։ 2010 թվականին Ֆինչերը փորձել է նոր շունչ տալ ծրագրին. նույն թվականի մարտին հայտնի է դարձել, որ [[Ջեյմս Քեմերոն]]ը նույնպես հետաքրքրված է նախագծին մասնակցությամբ<ref name="heavymetalremake2010_collider" /><ref name="heavymetalremake_cameron_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|title=Fincher Brings Mettle To Passion Project|date=2010-03-12|website=[[Deadline Hollywood]]|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034651/https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fleming, Mike Jr|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake2010_cinemablend">{{cite web|url=https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|title=David Fincher Still Pulling For Heavy Metal|date=2010|website=CinemaBlend|publisher=Gateway Blend|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034703/https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=LeBlanc, Will|lang=en}}</ref>։ Շուտով Դեյվիդ Ֆինչերի՝ էկրանավորման իրավունքների ժամկետը ավարտվել է, և 2011 թվականի հուլիսին [[Սան Դիեգո|Սան Դիրեգոյում]] [[Ռոբերտ Ռոդրիգեզ]]ը հայտնել է, որ ինքն ստացել է ''Heavy Metal''-ի իրավունքները<ref name="heavymetalremake_rodriguez_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|title=David Fincher’s ‘Heavy Metal’ is Dead, Now Robert Rodriguez Has the Rights|date=2011-07-21|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034722/https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fischer, Russ|lang=en}}</ref>։ Մի քանի տարվա լռությունից հետո՝ 2014 թվականին, Ռոդրիգեզը հայտնել է, որ ցանկանում է կոմիքսների ամսագիրը վերածել հեռուստասերիալի<ref name="heavymetalremake_rodriguez_screenrant">{{cite web|url=https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|title=Robert Rodriguez May Bring ‘Heavy Metal’ to TV; Prepared to Make ‘Sin City 3’|date=2014-03-11|website=Screen Rant|publisher=Valnet|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034738/https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Nemiroff, Perri|lang=en}}</ref>։ Հետագայում Ռոդրիգեսի կողմից նախագծի մասին ոչ մի լուր չի հայտնվել։ === Արտադրություն === Քանի որ ոչ մի ավանդական կինոստուդիա չի համաձայնել ստեղծել անիմացիոն անթոլոգիական ֆիլմը, Ֆիտչերն ու Միլլերը իրենց մտահղացման հարցով դիմել են [[Netflix]]-ին<ref name="ld&r_observer">{{cite web|url=https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|title=Exclusive: How David Fincher and Tim Miller’s ‘Love, Death & Robots’ Made the Leap to Netflix|date=2019-03-11|website=[[The New York Observer]]|publisher=Observer Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034754/https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Katz, Brandon|lang=en}}</ref>։ ՄԻնչև այդ Ֆինչերը այդ հոսքային սերվիսի համար աշխատել է «''Mindhunter''» և ''«House of Cards»'' սերիալների վրա։ «Սեր, մահ և ռոբոտներ» անթոլոգիական սերիալը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի հավաքածու է։ Դրանք հիմնականում [[գիտական ֆանտաստիկա]]յի, [[Ֆենտեզի|ֆենթեզիի]], [[սև հումոր]]ի, [[Սարսափ (ժանր)|սարսափ]] և [[կիբերփանք]] ժանրերի համադրույթներ են, սակայն միևնույն ժամանակ թեմաները կենտրոնանում են մեծահասակ լսարանին վերաբերող թեմաների վրա, ինչպիսիք են [[ռասիզմ]]ը, [[պատերազմ]]ները, [[Մարդու բնույթ|մարդու էությունն ու բնույթը]], [[կամքի ազատություն]]ը և այլն<ref name="ld&r_announcement_deadline" /><ref name="ld&r_trailer_theverge" />։ Սերիալի արտադրությունը կարելի է համարել ''Heavy Metal'' ծրագրի մի ճյուղը, որը Դեյվիդ Ֆինչերը և Թիմ Միլլերը փորձել են թողարկել 2000-ականների սկզբին<ref name="ld&r_trailer_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|title=‘Love, Death + Robots’ Trailer: Tim Miller & David Fincher Present Pure Sci-Fi Insanity|date=2019-02-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034840/https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Anderto, Ethan|lang=en}}</ref><ref name="ld&r_announcement_birthmoviesdeath">{{cite web|url=https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|title=David Fincher’s LOVE, DEATH & ROBOTS Is Headed To Netflix|date=2019-01-07|website=Birth.Movies.Death|publisher=Alamo Drafthouse Cinema|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034830/https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=The GOAT's producing an animated anthology alongside DEADPOOL's Tim Miller|author=Wampler, Scott|lang=en}}</ref>։ Ըստ Միլլերի՝ կարճ պատմությունները ոգեշնչվել են հին սարսափ ֆիլմերից, կոմիքսներից, գրքերից և ֆանտաստիկ ամսագրերից, որոնք իր երիտասարդ եղած ժամանակ համարվում էին ներդերի (ուսումնատենչ մարդկանց) մշակույթի մի մասը<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|title=Tim Miller, David Fincher to Create Adult-Themed Animated Shorts Series for Netflix|date=2019-01-07|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034905/https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Miller says 'Love, Death & Robots' "combines my love of animation and amazing stories."|author=Giardina, Carolyn|lang=en}}</ref>։ Սերիաները ստեղծվել են տարբեր անիմացիոն ստուդիանների կողմից՝ ներառյալ Միլլերի [[Blur Studio]] պրոդյուսերական անիմացիոն ստուդիան<ref name="ld&r_announcement_animationmagazine">{{cite web|url=http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|title=Tim Miller & David Fincher Animating ‘Love, Death & Robots’ for Netflix|date=2019-01-07|website=Animation Magazine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034936/http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Milligan, Mercedes|lang=en}}</ref>։ Ընդհանուր առմամբ ստեղծվել է 18 կարճամետրաժ ֆիլմ, որոնց մեծամասնությունում օգտագործվել է անիմացիայի սեփական տեսակը՝ ինչպես դասական 2D անիմացիան, այնպես էլ [[CGI (գրաֆիկա)|CGI գրաֆիկայով]] գերիրական եռաչափ համակարգչային անիմացիա։ Գրեթե բոլոր դրվագները ստեղծվել են աշխարհի տարբեր խմբերի և ստուդիանների կողմից<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter" />։ == Եթերաշրջաններ == 2019 թվականի հունվարի 7-ին [[Նեթֆլիքս|Netflix]]-ն առաջին անգամ հայտարարել է «Սեր, մահ և ռոբոտներ» նոր սերիալ-անթոլոգիայի մասին<ref name="ld&r_announcement_deadline" />։ Առաջին թրեյլերը թողարկվել է 2019 թվականի փետրվարի 14-ին<ref name="ld&r_trailer_collider">{{cite web|url=http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|title=Exclusive: ‘Love, Death & Robots’ Trailer Teases Tim Miller and David Fincher’s NSFW Netflix Project|date=2019-02-14|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050808/http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|author=Trumbore, Dave|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանի թողարկումը կայացել է 2019 թվականի մարտի 15-ին [[Netflix]]-ում<ref name="ld&r_trailer_theverge" /> 2019 թվականի հունիսի 11-ին հայտնի է դարձել, որ սերիալը երկարաձգվել է մինչև երկրորդ եթերաշրջան<ref name="jennifer_yuh_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|title='Love, Death and Robots' Renewed at Netflix, Adds 'Kung Fu Panda 3' Director|date=2019-06-10|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190612042628/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|archivedate=2019-06-12|accessdate=2019-06-12|author=Porter, Rick|lang=en}}</ref>։ {| class="wikitable" |+ Առաջին եթերաշրջան (2019 թվականի մարտի 15) ! !Անվանում !Սյուժե !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիա !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիայի ստուդիա !Տևողություն |- |1 |«Սոնիի առավելությունը» «Sonnie's Edge» |{{ref+|2070 թվական։ Դիստոպիկ Լոնդոնում Սոնի անունով մի երիտասարդ կին մասնակցում է ընդհատակյա «Beastie» մարտերին՝ հեռակառավարվող բիոինժեներական գլադիատորական գազանի՝ Խանիվորեի հետ: Ռինգի ղեկավար Դիկոն փորձում է կաշառել Սոնիին, որպեսզի նա պարտվի, բայց Սոնին հրաժարվում է: Նրա թիմակիցներ Ուեսը և Իվրինան բացատրում են, որ Սոնին նախկինում ենթարկվել է սեռական ոտնձգությունների և անդամահատման. վրեժխնդրության նրա ցանկությունն ի վերջո դառնում է նրա «առավելությունը»: Սոնին ասպարեզ է մտնում՝ ղեկավարելով իր գազան Խանիվորին, որպեսզի կռվի հակառակորդի՝ Տուրբորապտորի հետ։ Դաժան հանդիպումից հետո Խանիվորեն հաղթում է։ Ավելի ուշ Դիկոյի սիրուհին այցելում է Սոնիին և գայթակղում նրան, միայն թե Սոնին թաքցրած զենքով ցցահարում է նրա գլուխը։ Այնուհետև հայտնվում է Դիկոն և ծաղրանքով հարցնում Սոնիին՝ «Հիմա վախեցա՞ծ ես»: Այնուհետև սիրուհին հարվածում է Սոնիի գլխին՝ ջախջախելով այն: Այնուամենայնիվ, լսվում է Սոնիի ծիծաղը, որը ցույց է տալիս, որ նրա մարդկային մարմինը միայն «ողնաշարին միացված բիոծրագրային պրոցեսոր է», և որ նրա գիտակցությունը միշտ Խանիվորեի ներսում էր, իսկ մարտերում մահվան վախը նրա իրական «առավելությունն» էր: Սոնին Խանիվորի մարմնից դուրս է գալիս և սպանում սիրուհուն, ապա պատրաստվում է սպանել Դիկոյին: Էկրանը դառնում է սև, երբ նա հարցնում է Դիկոյին. «Հիմա վախեցա՞ծ ես»՝ կրկնելով Դիկոյի՝ նախկինում իրեն տված հարցը։|Ն}} |Դեյվ Ուիլսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Պիտեր Համիլտոն ||{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |16 րոպե |- |2 |«Երեք ռոբոտներ» «Three Robots» |{{ref+|Մարդկության անկումից երկար ժամանակ անց երեք [[ռոբոտ]]ներ (K-VRC, XBOT 4000 և 11-45-G) թափառում են հետապոկալիպսյան քաղաքում՝ փորձելով հասկանալ, թե ինչպես են մարդիկ ապրել՝ ունենալով սահմանափակ գիտելիքներ իրենք իրենց մասին և այն մասին ինչ նրանք թողել են իրենցից հետո: Նրանք ուսումնասիրում են մարդու սպորտային հետաքրքրությունները, պահանջմունքները և, ի վերջո, ընտանի կենդանիներին, երբ հանդիպում են կենդանի կատվի, որը հետևում էր նրանց: Երեք ռոբոտներն իմանում են իրենց ծագման մասին և ավելի ուշ գտնում են ստորգետնյա միջուկային հրթիռային [[Սիլոս (հոր)|հոր]]։ 11-45-G-ն բացատրում է, որ մարդիկ մահացել են բնապահպանական աղետներից, որոնք առաջացել են իրենց իսկ գործողությունների արդյունքում: K-VRC-ն նշում է, որ մարդիկ գենետիկորեն մոդիֆիկացրել են իրենց կատուներին՝ տալով նրանց ինտելեկտ: Այնուհետև կատուն ապացուցում է դա՝ ցույց տալով, որ խոսել գիտի՝ պահանջելով, որ իրեն շոյեն. Իսկ այդ ընթացքում բազայի շատ այլ կատուներ հալածելով ուժասպառ են անում երեք ռոբոտների։|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալցի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |3 |«Վկան» «The Witness» |{{ref+|Տղամարդը սպանում է կնոջը Հոնկոնգի բնակարաններից մեկում. Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի կին, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը: Նա սկսում է հետապնդել նրան: Կինը փախչում է սեքս-ակումբ, որտեղ աշխատում է որպես պարուհի Զավորա մականունով: Տղամարդը մտնում է ակումբ՝ տիրոջ ուղեկցությամբ։ Իր պարի ժամանակ կինը նկատում է տղամարդուն հանդիսատեսի շարքերում, և վերջինս հետապնդում է նրան քաղաքի փողոցներով։ Կինը գողանում է մի ատրճանակ և թաքնվում բնակարանում, սակայն տղամարդը գտնում և պատին է դեմ տալիս նրան։ Նրանք սկսում են կռվել ատրճանակի համար, որի արդյունքում կինը կրակելով տղամարդու վրա՝ սպանում է նրան: Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի տղամարդ, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը:|Ն}} |Ալբերտո Միելգո |Ալբերտո Միելգո |բնօրինակ ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.tv |11 րոպե |- |4 |«Հարմարաքներ» «Suits» |{{ref+|Ֆերմերների մի փոքր համայնք փորձարկում է մեխա-հարմարանքներ (mecha suit -ռազմական [[հումանոիդ]] [[հրազեն]]ային [[քայլող մեքենա]])՝ իրենց հողը ներխուժած «DeeBees» կոչվող [[ինսեկտոիդ]]ների պարսից պաշտպանվելու համար: Երբ պաշտպանական դաշտը շարքից դուրս է գալիս, ինսեկտոիդները մեծ արագությամբ ներխուժում են, այնպես, որ ֆերմերները չեն հասցնում նրանց ետ մղել։ Ուստի համայնքը գնում է ստորգետնյա ապաստարաններ: Բոլորը ներս են մտնում, իսկ հարևաններից մեկը՝ Ջեյքը, զոհաբերում է իրեն՝ սպանելով երամի մեծ մասը: Մի հսկա ինսեկտոիդ ներս է խցկվում, բայց ֆերմերների կանանցից մեկը ոչնչացնում է նրան զրահաշտարակ զենքով (turret gun) լավ նպատակային կրակոցով։ Արշալույսին, արգելապատնեշները վերադարձվում են բնականոն հուն, և քաղաքը կրկին ապահովության զգացում ունի: Տեսախցիկը մեծացնում է պատկերի մասշտաբը, որպեսզի ցույց տա, որ DeeBees-ը բնակեցնում է ամբողջ մոլորակը, իսկ ֆերմերները զավթիչ ուժն են, որոնք ստեղծել են գմբեթավոր [[տիեզերքի գաղութացում|գաղութներ]] ամբողջ մոլորակի վրա:|Ն}} |Ֆրանկ Բալսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Սթիվեն Լյուվիս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |5 |«Հոգինոր ուտող» «Sucker of Souls» |{{ref+||Ն}} |Օուեն Սալիվան |Ֆիլիպ Ջելատ |Կիրսեն Կրոսս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Studio La Cachette |12 րոպե |- |6 |«Երբ Յոգուրտը տիրեցց աշխարհը» «When The Yogurt Took Over» | |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ջենի Ռոբերտսոն |Ջոն Սկալցի ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |6 րոպե |- |7 |«Արծվի բեկվածքից այն կող» «За Разломом Орла» «Beyond the Aquila Rift» | |Լեոն Բերել, Դոմինիկ Բոյդեն, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |16 րոպե |- |8 |«Բարի որս» «Good Hunting» | |Օլիվեր Թոմաս |Ֆիլիպ Ջելատ |Կեն Լիու |{{դրոշ|Հարավային Կորեա}} Red Dog Culture House |16 րոպե |- |9 |«Աղբանոց» «The Dump» | |Ժավյեր Ռեցիո Գարսիա |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Able & Baker |10 րոպե |- |10 |«Մարդագայլեր» «Shape-Shifters» | |Գաբրիել Պենակչիոլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |15 րոպե |- |11 |«Օգնության ձեռք» «Helping Hand» | |Ջոն Յեո |Ֆիլիպ Ջելատ |Կլոդին Գրիգս |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |9 րոպե |- |12 |«Ձկան գիշեր» «Fish Night» | |Դեմիեն Նենով |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Ռ. Լանդսեյլ |{{դրոշ|Կանադա}} Platige Image |9 րրոպե |- |13 |«Հաջողակ 13» «Lucky 13» | |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |14 րոպե |- |14 |«Զիմա Բլյու» «Zima Blue» | |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |10 րոպե |- |15 |«Կույր բիծ» «Blindspot» | |Վիտալի Շուշկո |Վիտալի Շուշկո |բնօրինակ պատմություն |{{դրոշ|Ռուսաստան}} Independent Studio / Elena Volk |8 րոպե |- |16 |«Սառցապատման շրջան» «Ice Age» | |Թիմ Միլլեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիկ |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures<br>{{դրոշ|ԱՄՆ}} Atomic Fiction |10 րոպե |- |17 |«Պատմության այլընտրանքներ» «Alternate Histories» | |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Դանիա}} Sun Creature Studio |7 րոպե |- |18 |«Գաղտնի պատերազմ» «Secret War» | |Իշտվան Զորկոզի |Ֆիլիպ Ջելատ |Դևիդ Վ. Ամենդոլա |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures |15 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երկրորդ եթերաշրջան (2021 թվականի մայիսի 14) !Սերիալ !Անվանում !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիայի սցենարիստ !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիոն Ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Ավտոմատացված հաճախորդների սպասարկում» «Automated Customer Service» |Միթ Դեփթ (Քևին վան Դեր Մերիեն, Դեյվիդ Նիկոլաս, Լաուրենտ Նիկոլաս) |Ջոն Սկալզի & Միթ Դեփթ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Atoll Studio |13 րոպե |- |2 |«Սառույց» «Ice» |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ռիչ Լարսոն |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |13 րոպե |- |3 |«Փոփ խումբ» «Pop Squad» |Ջենիֆեր Յու Նելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Պաոլո Բաչիգալուպի]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |18 րոպե |- |4 |«Ձյունն անապատում» «Snow in the Desert» |Լեոն Բերելլե, Դոմենիկ Բոիդին, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուերե |Ֆիլիպ Ջելատ |ՄիլԱսհեր |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |18 րոպե |- |5 |«Բարձր խոտը» «The Tall Grass» |Օտտո Սայմոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Յո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |11 րոպե |- |6 |«Ամեն ինչ տան միջով» «All Through the House» |Էլիոտ Դիար |Ֆիլիպ Ջելատ |Յոախիմ Հեիյնդերմանս |{{դրոշ|Անգլիա}} Blink Industries |7 րոպե |- |7 |«Կյանքի խրճիթ» «Life Hutch» |Ալեքս Բիթի |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Հարլան Էլիսոն]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |- |8 |«Խեղդված հսկան» «The Drowned Giant» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր |Ժ. Գ. Բալլարդ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երրորդ եթերաշրջան (2022 թվականի մայիսի 20) !Սերիալ !Վերնագիր !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտատոր !Հիմնված է պատմվածքի վրա !Անիմացիոն ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Երեք ռոբոտներ. ելքի ռազմավարություններ» «Three Robots: Exit Strategies» |Պատրիկ Օսբորն |Ջոն Սկալզի |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |2 |«Վատ ճանապարհորդություն» «Bad Travelling» |[[Դեյվիդ Ֆինչեր]] |Էնդրյու Քևին Ուոքեր |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |21 րոպե |- |3 |«Մեքենայի հենց զարկերակը» «The Very Pulse of the Machine» |Էմիլի Դին |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիչ |{{դրոշ|Ճապոնիա}}Polygon Pictures |17 րոպե |- |4 |«Մինի մահացածների գիշեր» «Night of the Mini Dead» |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ջեֆ Ֆովլեր և Թիմ Միլլեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} BUCK |7 րոպե |- |5 |«Սպանել թիմակից սպանողին» «Kill Team Kill» |Ջենիֆեր ՅուՆելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջասթին Կոատս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Titmouse |13 րոպե |- |6 |«Սվամ» «Swarm» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր & Ֆիլիպ Ջելատ |Բրյուս Ստերլինգ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |7 |«Մեյսոնի առնետները» «Mason's Rats» |Կարլոս Ստիվենս |[[Ջո Աբերկրոմբի]] |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |10 րոպե |- |8 |«Թաղածածկ սրահներում՝ դամբարաններ» «In Vaulted Halls Entombed» |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալան Բաքստեր |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |15 րոպե |- |9 |«Ժիբարո» «Jibaro» |Ալբերո Միելգո |Ալբերո Միելգո |բնօրինակ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.TV |17 րոպե |} == Նշումներ == <references group="Ն"></references> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.netflix.com/title/80174608 «Սեր, մահ և ռոբոտներ»]{{ref-en}} [[Netflix]] կայքում * {{IMDb title|9561862}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան ֆենտեզի հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Նեթֆլիքսի բնօրինակ ծրագրեր]] [[Կատեգորիա:Անգլերեն հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Անգլալեզու հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Մուլտսերիալներ]] [[Կատեգորիա:2019 հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:2010-ականների հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Սև հումոր]] [[Կատեգորիա:Սարսափ հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Կոմիքսների էկրանավորումներ]] [[Կատեգորիա:Netflix-ի արտադրության ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան սարսափ հեռուստասերիալներ]] hosgygy4vlg7zi2ccxkqiimg1o9kjuq 8485147 8485141 2022-08-08T15:11:30Z Ապատ63 36683 /* Եթերաշրջաններ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստասերիալ | անվանում = Սեր, մահ և ռոբոտներ | բնօրինակ անվանում = Love, Death and Robots | պատկեր = | պատկերի չափ = | նկարագրում = | ժանր = | թեմա = | ստեղծող = | երկիր = | հիմք = | լեզու = | ռեժիսոր = | դերերում = | պատմող = | պրոդյուսեր = | գործադիր պրոդյուսեր = | սցենարիստ = | օպերատոր = | երաժիշտ = | մոնտաժ = | խմբագիր = | պատմվածքի վայր = | աշխարհ = | դարաշրջան = | նկարահանման վայր = | եթերաշրջաններ = | սերիաների քանակ = | սերիաների տևողություն = | սերիաների ցանկ = | առաջին թողարկում = | վերջին թողարկում = | հեռուստաալիք = | ընկերություն = | դիստրիբյուտոր = | պատկերի ձևաչափ = | ձայնի ձևաչափ = | բյուջե = | շահույթ = | պարգև = | առաջադրում = | նախորդ = | հաջորդ = | կապակցված = | կարգավիճակ = | կայք = }} '''«Սեր, մահ և ռոբոտներ»''' ({{lang-en|Love, Death & Robots}}, ոճավորված է որպես LOVE DEATH + ROBOTS, [[էմոջի]]ն՝ ❤️❌🤖), ամերիկյան [[Մուլտիպլիկացիա|անիմացիոն]] սերիալ-[[անթոլոգիա]]։ Թողարկվել է [[Netflix]] [[Հոսքային մուլտիմեդիա|հոսքային մուլտիմեդիայում]]։ Սերիալը բաղկացած է տարբեր տևողությամբ [[Կարճամետրաժ ֆիլմ|կարճամետրաժ]] անիմացիոն ֆիլմերից, որոնք ստեղծվել են չափահաս հանդիսատեսի համար<ref name="ld&r_announcement_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|title=‘Love Death & Robots’: First Look At David Fincher & Tim Miller’s Animated Netflix Anthology Series|date=2019-01-07|website=Deadline Hollywood|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190316122112/https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|archivedate=2019-03-16|accessdate=2019-03-16|author=Hipes, Patrick|lang=en}}</ref><ref name="review_mirf">{{cite web|url=https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|title=«Любовь, смерть и роботы»: сборник потрясающих и шокирующих мультфильмов|date=2019-03-16|website=Мир фантастики|publisher=Hobby World|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317125054/https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|author=Стрепетилов, Александр|lang=ru}}</ref><ref name="ld&r_trailer_theverge">{{cite web|url=https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|title=The trailer for David Fincher’s Netflix anthology Love, Death & Robots is a manic headache|date=2019-02-14|website=The Verge|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190217132822/https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|archivedate=2019-02-17|accessdate=2019-03-16|subtitle=The collection of 18 shorts, co-produced by Deadpool director Tim Miller, is going for extremity and intensity|author=Robinson, Tasha|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանը թողարկվել է [[2019]] թվականի մարտի 15-ին և բաղկացած է 18 դրվագից<ref name="review_mirf" />։ Սերիալի գործադիր [[պրոդյուսեր]]ներն են [[Դեյվիդ Ֆինչեր]]ը, [[Թիմ Միլլեր]]ը, [[Ջոշուա Դոնեն]]ը և [[Ջենիֆեր Միլլեր]]ը<ref name="ld&r_trailer_polygon">{{cite web|url=https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|title=First trailer for Netflix’s animated anthology Love, Death, & Robots makes it clear this is for adults|date=2019-02-14|website=Polygon|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050819/https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Helmed by David Fincher and the director of Deadpool|author=Radulovic, Petrana|lang=en}}</ref>։ Գրեթե յուրաքանչյուր դրվագ ստեղծել են աշխարհի տարբեր թիմեր և ստուդիաներ, նրանց մեծ մասը օգտագործում է անիմացիա սեփական տիպեր<ref name="ld&r_trailer_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|title=Netflix's Love, Death & Robots Trailer: First Look at Tim Miller and David Fincher's Surreal Animated Anthology|date=2019-02-14|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215155834/https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Vices on all your devices|author=Prudom, Laura|lang=en}}</ref>։ Բացի «Սառցային դարաշրջան» դրվագից, որտեղ նկարահանվել են իրական դերասաններ՝ [[Մերի Էլիզաբեթ Ուինսթեդ]]ը և [[Թոֆեր Գրեյս]]ը։ Սերիալը [[Դեյվիդ Ֆինչեր|Դևիդ Ֆինչերի]] և [[Թիմ Միլլեր]]ի վերաիմաստավորումն է, որոնք ավելի քան 10 տարի գտնվել ն «[[Heavy Metal (ամսագիր)|Heavy Metal]]» ամսագրից ոգեշնչված անթոլոգիական անիմացիոն ֆիլմի մշակման մեջ<ref name="heavymetalremake_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|title=How David Fincher and Tim Miller's Heavy Metal Reboot Became Netflix's Love, Death & Robots|date=2019-02-16|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317122034/https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|subtitle=Love, Death & Robots is now streaming on Netflix|author=Schwartz, Terri|lang=en}}</ref>։ == Ստեղծման պատմություն == === Նախապատմություն === 2008 թվականի մարտին հայտարարվել է, որ Դեյվիդ Ֆինչերը ծրագրում է համագործակցել [[Թիմ Միլլեր]]ի և [[Քևին Իսթմեն]]ի հետ՝ "Heavy Metal" ամսագրից ոգեշնչված ութ կամ ինը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի պրոդյուսավորման համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|title=David Fincher to Produce and Co-Direct Animated Heavy Metal Film|date=2008-03-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034510/https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Stephenson, Hunter|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_fincher_kinokadr">{{cite web|url=http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|title=Дэвид Финчер и «Heavy Metal», экранизация «Metal Gear Solid» и «Агора» Аменабара|date=2008-03-14|website=Кинокадр.ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034525/http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Дэвид Финчер возглавит мультипроект|author=marie|lang=ru}}</ref>։ ''Heavy Metal'' ամսագիրը, որ հիմնված է ֆրանսիական կոմիքսների ''[[Métal Hurlant]]'' ամսագրի վրա, թողարկվում է չափահաս լսարանի համար նախատեսված կոմիքսներ և պատմություններ [[գիտական ֆանտաստիկա]] և [[Ֆենտեզի|ֆենթեզի]] [[ժանր]]երում։ Նախկինում ամսագրի հիման վրա նկարահանվել են երկու լիամետրաժ անիմացիոն ֆիլմեր՝ «Ծանր մետաղ» 1981 թվականին և «Ծանր մետաղ 2000» 2000 թվականին։ Նպատակը եղել է այն, որ կարճամետրաժ ֆիլմերից յուրաքանչյուրը տրվի տարբեր ռեժիսորների՝ միասին [[կինոալմանախ]] ստեղծելու համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm" />։ [[Paramount Pictures]] ստուդիան սկզբից մասնակցում էր նախագծին, սակայն հրաժարվել է դրանից 2008 թվականի հուլիսին<ref name="heavymetalremake2010_collider">{{cite web|url=http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|title=David Fincher to Re-Build HEAVY METAL in 3D with James Cameron and Zack Snyder|date=2010-03-12|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034610/http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Goldberg, Matt|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_paramount_ew">{{cite web|url=https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|title=David Fincher's 'Heavy Metal' remake a no-go at Paramount|date=2008-07-09|website=Entertainment Weekly|publisher=Meredith Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034551/https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sperling, Nicole|lang=en}}</ref>։ Դրանից հետո նախագիծը ներկայացվել է ուրիշ ստուդիանների։ 2008 թվականի սեպտեմբերին հայտնի է դարձել, որ [[Զաք Սնայդեր]]ը, [[Գիլյերմո դել Տորո]]ն և [[Գոռ Վերբինսկի|Գոր Վերբինսկին]] ցանկություն են հայտնել մասնակցել ծրագրին որպես ռեժիսոր<ref name="heavymetalremake_snyder_deltoro_verbinski_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|title=Zack Snyder, Guillermo del Toro and Gore Verbinski to Direct Heavy Metal!?|date=2008-09-04|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034538/https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sciretta, Peter|lang=en}}</ref>։ 2009 թվականի մայիսին լուրեր են տարածվել [[Ռոբ Զոմբի]]ի և [[Մարկ Օսբորն]]ի՝ նախագծին միանալու մասին<ref name="heavymetalremake2010_collider" />։ 2010 թվականին Ֆինչերը փորձել է նոր շունչ տալ ծրագրին. նույն թվականի մարտին հայտնի է դարձել, որ [[Ջեյմս Քեմերոն]]ը նույնպես հետաքրքրված է նախագծին մասնակցությամբ<ref name="heavymetalremake2010_collider" /><ref name="heavymetalremake_cameron_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|title=Fincher Brings Mettle To Passion Project|date=2010-03-12|website=[[Deadline Hollywood]]|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034651/https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fleming, Mike Jr|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake2010_cinemablend">{{cite web|url=https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|title=David Fincher Still Pulling For Heavy Metal|date=2010|website=CinemaBlend|publisher=Gateway Blend|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034703/https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=LeBlanc, Will|lang=en}}</ref>։ Շուտով Դեյվիդ Ֆինչերի՝ էկրանավորման իրավունքների ժամկետը ավարտվել է, և 2011 թվականի հուլիսին [[Սան Դիեգո|Սան Դիրեգոյում]] [[Ռոբերտ Ռոդրիգեզ]]ը հայտնել է, որ ինքն ստացել է ''Heavy Metal''-ի իրավունքները<ref name="heavymetalremake_rodriguez_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|title=David Fincher’s ‘Heavy Metal’ is Dead, Now Robert Rodriguez Has the Rights|date=2011-07-21|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034722/https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fischer, Russ|lang=en}}</ref>։ Մի քանի տարվա լռությունից հետո՝ 2014 թվականին, Ռոդրիգեզը հայտնել է, որ ցանկանում է կոմիքսների ամսագիրը վերածել հեռուստասերիալի<ref name="heavymetalremake_rodriguez_screenrant">{{cite web|url=https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|title=Robert Rodriguez May Bring ‘Heavy Metal’ to TV; Prepared to Make ‘Sin City 3’|date=2014-03-11|website=Screen Rant|publisher=Valnet|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034738/https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Nemiroff, Perri|lang=en}}</ref>։ Հետագայում Ռոդրիգեսի կողմից նախագծի մասին ոչ մի լուր չի հայտնվել։ === Արտադրություն === Քանի որ ոչ մի ավանդական կինոստուդիա չի համաձայնել ստեղծել անիմացիոն անթոլոգիական ֆիլմը, Ֆիտչերն ու Միլլերը իրենց մտահղացման հարցով դիմել են [[Netflix]]-ին<ref name="ld&r_observer">{{cite web|url=https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|title=Exclusive: How David Fincher and Tim Miller’s ‘Love, Death & Robots’ Made the Leap to Netflix|date=2019-03-11|website=[[The New York Observer]]|publisher=Observer Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034754/https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Katz, Brandon|lang=en}}</ref>։ ՄԻնչև այդ Ֆինչերը այդ հոսքային սերվիսի համար աշխատել է «''Mindhunter''» և ''«House of Cards»'' սերիալների վրա։ «Սեր, մահ և ռոբոտներ» անթոլոգիական սերիալը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի հավաքածու է։ Դրանք հիմնականում [[գիտական ֆանտաստիկա]]յի, [[Ֆենտեզի|ֆենթեզիի]], [[սև հումոր]]ի, [[Սարսափ (ժանր)|սարսափ]] և [[կիբերփանք]] ժանրերի համադրույթներ են, սակայն միևնույն ժամանակ թեմաները կենտրոնանում են մեծահասակ լսարանին վերաբերող թեմաների վրա, ինչպիսիք են [[ռասիզմ]]ը, [[պատերազմ]]ները, [[Մարդու բնույթ|մարդու էությունն ու բնույթը]], [[կամքի ազատություն]]ը և այլն<ref name="ld&r_announcement_deadline" /><ref name="ld&r_trailer_theverge" />։ Սերիալի արտադրությունը կարելի է համարել ''Heavy Metal'' ծրագրի մի ճյուղը, որը Դեյվիդ Ֆինչերը և Թիմ Միլլերը փորձել են թողարկել 2000-ականների սկզբին<ref name="ld&r_trailer_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|title=‘Love, Death + Robots’ Trailer: Tim Miller & David Fincher Present Pure Sci-Fi Insanity|date=2019-02-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034840/https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Anderto, Ethan|lang=en}}</ref><ref name="ld&r_announcement_birthmoviesdeath">{{cite web|url=https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|title=David Fincher’s LOVE, DEATH & ROBOTS Is Headed To Netflix|date=2019-01-07|website=Birth.Movies.Death|publisher=Alamo Drafthouse Cinema|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034830/https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=The GOAT's producing an animated anthology alongside DEADPOOL's Tim Miller|author=Wampler, Scott|lang=en}}</ref>։ Ըստ Միլլերի՝ կարճ պատմությունները ոգեշնչվել են հին սարսափ ֆիլմերից, կոմիքսներից, գրքերից և ֆանտաստիկ ամսագրերից, որոնք իր երիտասարդ եղած ժամանակ համարվում էին ներդերի (ուսումնատենչ մարդկանց) մշակույթի մի մասը<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|title=Tim Miller, David Fincher to Create Adult-Themed Animated Shorts Series for Netflix|date=2019-01-07|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034905/https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Miller says 'Love, Death & Robots' "combines my love of animation and amazing stories."|author=Giardina, Carolyn|lang=en}}</ref>։ Սերիաները ստեղծվել են տարբեր անիմացիոն ստուդիանների կողմից՝ ներառյալ Միլլերի [[Blur Studio]] պրոդյուսերական անիմացիոն ստուդիան<ref name="ld&r_announcement_animationmagazine">{{cite web|url=http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|title=Tim Miller & David Fincher Animating ‘Love, Death & Robots’ for Netflix|date=2019-01-07|website=Animation Magazine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034936/http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Milligan, Mercedes|lang=en}}</ref>։ Ընդհանուր առմամբ ստեղծվել է 18 կարճամետրաժ ֆիլմ, որոնց մեծամասնությունում օգտագործվել է անիմացիայի սեփական տեսակը՝ ինչպես դասական 2D անիմացիան, այնպես էլ [[CGI (գրաֆիկա)|CGI գրաֆիկայով]] գերիրական եռաչափ համակարգչային անիմացիա։ Գրեթե բոլոր դրվագները ստեղծվել են աշխարհի տարբեր խմբերի և ստուդիանների կողմից<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter" />։ == Եթերաշրջաններ == 2019 թվականի հունվարի 7-ին [[Նեթֆլիքս|Netflix]]-ն առաջին անգամ հայտարարել է «Սեր, մահ և ռոբոտներ» նոր սերիալ-անթոլոգիայի մասին<ref name="ld&r_announcement_deadline" />։ Առաջին թրեյլերը թողարկվել է 2019 թվականի փետրվարի 14-ին<ref name="ld&r_trailer_collider">{{cite web|url=http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|title=Exclusive: ‘Love, Death & Robots’ Trailer Teases Tim Miller and David Fincher’s NSFW Netflix Project|date=2019-02-14|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050808/http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|author=Trumbore, Dave|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանի թողարկումը կայացել է 2019 թվականի մարտի 15-ին [[Netflix]]-ում<ref name="ld&r_trailer_theverge" /> 2019 թվականի հունիսի 11-ին հայտնի է դարձել, որ սերիալը երկարաձգվել է մինչև երկրորդ եթերաշրջան<ref name="jennifer_yuh_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|title='Love, Death and Robots' Renewed at Netflix, Adds 'Kung Fu Panda 3' Director|date=2019-06-10|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190612042628/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|archivedate=2019-06-12|accessdate=2019-06-12|author=Porter, Rick|lang=en}}</ref>։ {| class="wikitable" |+ Առաջին եթերաշրջան (2019 թվականի մարտի 15) ! !Անվանում !Սյուժե !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիա !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիայի ստուդիա !Տևողություն |- |1 |«Սոնիի առավելությունը» «Sonnie's Edge» |{{ref+|2070 թվական։ Դիստոպիկ Լոնդոնում Սոնի անունով մի երիտասարդ կին մասնակցում է ընդհատակյա «Beastie» մարտերին՝ հեռակառավարվող բիոինժեներական գլադիատորական գազանի՝ Խանիվորեի հետ: Ռինգի ղեկավար Դիկոն փորձում է կաշառել Սոնիին, որպեսզի նա պարտվի, բայց Սոնին հրաժարվում է: Նրա թիմակիցներ Ուեսը և Իվրինան բացատրում են, որ Սոնին նախկինում ենթարկվել է սեռական ոտնձգությունների և անդամահատման. վրեժխնդրության նրա ցանկությունն ի վերջո դառնում է նրա «առավելությունը»: Սոնին ասպարեզ է մտնում՝ ղեկավարելով իր գազան Խանիվորին, որպեսզի կռվի հակառակորդի՝ Տուրբորապտորի հետ։ Դաժան հանդիպումից հետո Խանիվորեն հաղթում է։ Ավելի ուշ Դիկոյի սիրուհին այցելում է Սոնիին և գայթակղում նրան, միայն թե Սոնին թաքցրած զենքով ցցահարում է նրա գլուխը։ Այնուհետև հայտնվում է Դիկոն և ծաղրանքով հարցնում Սոնիին՝ «Հիմա վախեցա՞ծ ես»: Այնուհետև սիրուհին հարվածում է Սոնիի գլխին՝ ջախջախելով այն: Այնուամենայնիվ, լսվում է Սոնիի ծիծաղը, որը ցույց է տալիս, որ նրա մարդկային մարմինը միայն «ողնաշարին միացված բիոծրագրային պրոցեսոր է», և որ նրա գիտակցությունը միշտ Խանիվորեի ներսում էր, իսկ մարտերում մահվան վախը նրա իրական «առավելությունն» էր: Սոնին Խանիվորի մարմնից դուրս է գալիս և սպանում սիրուհուն, ապա պատրաստվում է սպանել Դիկոյին: Էկրանը դառնում է սև, երբ նա հարցնում է Դիկոյին. «Հիմա վախեցա՞ծ ես»՝ կրկնելով Դիկոյի՝ նախկինում իրեն տված հարցը։|Ն}} |Դեյվ Ուիլսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Պիտեր Համիլտոն ||{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |16 րոպե |- |2 |«Երեք ռոբոտներ» «Three Robots» |{{ref+|Մարդկության անկումից երկար ժամանակ անց երեք [[ռոբոտ]]ներ (K-VRC, XBOT 4000 և 11-45-G) թափառում են հետապոկալիպսյան քաղաքում՝ փորձելով հասկանալ, թե ինչպես են մարդիկ ապրել՝ ունենալով սահմանափակ գիտելիքներ իրենք իրենց մասին և այն մասին ինչ նրանք թողել են իրենցից հետո: Նրանք ուսումնասիրում են մարդու սպորտային հետաքրքրությունները, պահանջմունքները և, ի վերջո, ընտանի կենդանիներին, երբ հանդիպում են կենդանի կատվի, որը հետևում էր նրանց: Երեք ռոբոտներն իմանում են իրենց ծագման մասին և ավելի ուշ գտնում են ստորգետնյա միջուկային հրթիռային [[Սիլոս (հոր)|հոր]]։ 11-45-G-ն բացատրում է, որ մարդիկ մահացել են բնապահպանական աղետներից, որոնք առաջացել են իրենց իսկ գործողությունների արդյունքում: K-VRC-ն նշում է, որ մարդիկ գենետիկորեն մոդիֆիկացրել են իրենց կատուներին՝ տալով նրանց ինտելեկտ: Այնուհետև կատուն ապացուցում է դա՝ ցույց տալով, որ խոսել գիտի՝ պահանջելով, որ իրեն շոյեն. Իսկ այդ ընթացքում բազայի շատ այլ կատուներ հալածելով ուժասպառ են անում երեք ռոբոտների։|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալցի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |3 |«Վկան» «The Witness» |{{ref+|Տղամարդը սպանում է կնոջը Հոնկոնգի բնակարաններից մեկում. Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի կին, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը: Նա սկսում է հետապնդել նրան: Կինը փախչում է սեքս-ակումբ, որտեղ աշխատում է որպես պարուհի Զավորա մականունով: Տղամարդը մտնում է ակումբ՝ տիրոջ ուղեկցությամբ։ Իր պարի ժամանակ կինը նկատում է տղամարդուն հանդիսատեսի շարքերում, և վերջինս հետապնդում է նրան քաղաքի փողոցներով։ Կինը գողանում է մի ատրճանակ և թաքնվում բնակարանում, սակայն տղամարդը գտնում և պատին է դեմ տալիս նրան։ Նրանք սկսում են կռվել ատրճանակի համար, որի արդյունքում կինը կրակելով տղամարդու վրա՝ սպանում է նրան: Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի տղամարդ, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը:|Ն}} |Ալբերտո Միելգո |Ալբերտո Միելգո |բնօրինակ ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.tv |11 րոպե |- |4 |«Հարմարաքներ» «Suits» |{{ref+|Ֆերմերների մի փոքր համայնք փորձարկում է մեխա-հարմարանքներ (mecha suit -ռազմական [[հումանոիդ]] [[հրազեն]]ային [[քայլող մեքենա]])՝ իրենց հողը ներխուժած «DeeBees» կոչվող [[ինսեկտոիդ]]ների պարսից պաշտպանվելու համար: Երբ պաշտպանական դաշտը շարքից դուրս է գալիս, ինսեկտոիդները մեծ արագությամբ ներխուժում են, այնպես, որ ֆերմերները չեն հասցնում նրանց ետ մղել։ Ուստի համայնքը գնում է ստորգետնյա ապաստարաններ: Բոլորը ներս են մտնում, իսկ հարևաններից մեկը՝ Ջեյքը, զոհաբերում է իրեն՝ սպանելով երամի մեծ մասը: Մի հսկա ինսեկտոիդ ներս է խցկվում, բայց ֆերմերների կանանցից մեկը ոչնչացնում է նրան զրահաշտարակ զենքով (turret gun) լավ նպատակային կրակոցով։ Արշալույսին, արգելապատնեշները վերադարձվում են բնականոն հուն, և քաղաքը կրկին ապահովության զգացում ունի: Տեսախցիկը մեծացնում է պատկերի մասշտաբը, որպեսզի ցույց տա, որ DeeBees-ը բնակեցնում է ամբողջ մոլորակը, իսկ ֆերմերները զավթիչ ուժն են, որոնք ստեղծել են գմբեթավոր [[տիեզերքի գաղութացում|գաղութներ]] ամբողջ մոլորակի վրա:|Ն}} |Ֆրանկ Բալսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Սթիվեն Լյուվիս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |5 |«Հոգինոր ուտող» «Sucker of Souls» |{{ref+|Վարձկան Ֆլինը և [[Հնագիտություն|հնագետ]] դոկտոր Վեհանթը փախչում են թունելի միջով՝ փախչելով անհայտ հարձակվողից։ Դրանից վայրկյաններ առաջ բժիշկ Ուեհունթի պրակտիկանտը՝ Սայմոնը, հայտնաբերում է մի քարայր՝ «հոգիներ ուտող» մակագրություններով։ Հանկարծ դևը խժռում է Սայմոնին, այնուհետև կերպարանափոխվում է ավելի մեծ, ավելի գազանային կերպարանքի։ Ֆլինը փախչում է դոկտոր Ուեհունթի հետ և ռադիոյով տեղեկացնում իր երկու աշխատակիցներին՝ Միկիին և Գարիին։ Իրենց ճանապարհին նրանք բախվում են դևի հետ, որը բացահայտվում է, որ [[Կոմս Դրակուլա|Դրակուլան]] է: Չնայած Դրակուլան փորձում է սպանել Ֆլինին, բայց կանգ է առնում և նահանջում կատու տեսնելուց հետո։ Բժիշկ Ուեհանտը բացատրում է, որ Դրակուլան վախենում և ատում է կատուներին: Երկուսը կրկին միանում են Միկի և Գարիի հետ մի սենյակում, բայց նրանք կտրված են հիմնական ելքից։ Երբ Դրակուլան հետևում է նրանց, դոկտոր Ուեհունթը մեկ այլ ելք է գտնում գաղտնի թունելի միջով, մինչ վարձկանները պայթուցիկներ են տեղադրում: Խումբը փախչում է, և երբ Դրակուլան նորից մտնում է սենյակ, նա սպանվում է պայթյունից։ Այնուամենայնիվ, խումբը թունելով հասնում է մեկ այլ սենյակ, որը լցված է նմանատիպ արնախումներով:|Ն}} |Օուեն Սալիվան |Ֆիլիպ Ջելատ |Կիրսեն Կրոսս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Studio La Cachette |12 րոպե |- |6 |«Երբ Յոգուրտը տիրեցց աշխարհը» «When The Yogurt Took Over» |{{ref+|Մի խումբ գիտնականներ մուտացիայի են ենթարկում [[յոգուրտ]]ը՝ ֆերմենտացնելով բակտերիաները։ Թեև նախնական թեստերը ձախողվում են, հետազոտողը տանում է մուտացված բակտերիաները իր տնական մածունի համար, որտեղ այն դառնում է զգայունակ: Յոգուրտը խնդրում է հանդիպել ԱՄՆ առաջնորդներին, որոնց նա պնդում է, որ լուծումներ ունի երկրի խնդիրների համար։ Որպես վճար, մածունը պահանջում է վերահսկողություն Օհայո նահանգի նկատմամբ: Առաջնորդները, ներառյալ նախագահը, սկզբում ծիծաղում են առաջարկի վրա, բայց ընդունում են այն, երբ մածունը սպառնում է փոխարենը նմանատիպ գործարք կնքել Չինաստանի հետ: Շուտով յոգուրտը նախագահին տալիս է Միացյալ Նահանգների ազգային պարտքը վերացնելու ծրագիր՝ զգուշացնելով նրան, որ ցանկացած շեղում աղետալի կլինի։ Կառավարությունը չի կարող չշեղվել, և համաշխարհային տնտեսությունը կփլուզվի 6 ամսվա ընթացքում, բացի Օհայոյից։ Իշխանությունը հուսահատության մեջ յոգուրտին տալիս է գերագույն գործադիր իշխանություն ընդդիմության մեծ մասի նկատմամբ: Մեկ տասնամյակ անց մարդիկ ապրում են բարեկեցիկ կյանքով յոգուրտի իշխանության ներքո: Յոգուրտը հանկարծ որոշում է սկսել տիեզերական արձակումներ՝ թողնելով մարդկանց Երկրի վրա:|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ջենի Ռոբերտսոն |Ջոն Սկալցի ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |6 րոպե |- |7 |«Արծվի բեկվածքից այն կող» «За Разломом Орла» «Beyond the Aquila Rift» | |Լեոն Բերել, Դոմինիկ Բոյդեն, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |16 րոպե |- |8 |«Բարի որս» «Good Hunting» | |Օլիվեր Թոմաս |Ֆիլիպ Ջելատ |Կեն Լիու |{{դրոշ|Հարավային Կորեա}} Red Dog Culture House |16 րոպե |- |9 |«Աղբանոց» «The Dump» | |Ժավյեր Ռեցիո Գարսիա |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Able & Baker |10 րոպե |- |10 |«Մարդագայլեր» «Shape-Shifters» | |Գաբրիել Պենակչիոլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |15 րոպե |- |11 |«Օգնության ձեռք» «Helping Hand» | |Ջոն Յեո |Ֆիլիպ Ջելատ |Կլոդին Գրիգս |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |9 րոպե |- |12 |«Ձկան գիշեր» «Fish Night» | |Դեմիեն Նենով |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Ռ. Լանդսեյլ |{{դրոշ|Կանադա}} Platige Image |9 րրոպե |- |13 |«Հաջողակ 13» «Lucky 13» | |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |14 րոպե |- |14 |«Զիմա Բլյու» «Zima Blue» | |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |10 րոպե |- |15 |«Կույր բիծ» «Blindspot» | |Վիտալի Շուշկո |Վիտալի Շուշկո |բնօրինակ պատմություն |{{դրոշ|Ռուսաստան}} Independent Studio / Elena Volk |8 րոպե |- |16 |«Սառցապատման շրջան» «Ice Age» | |Թիմ Միլլեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիկ |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures<br>{{դրոշ|ԱՄՆ}} Atomic Fiction |10 րոպե |- |17 |«Պատմության այլընտրանքներ» «Alternate Histories» | |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Դանիա}} Sun Creature Studio |7 րոպե |- |18 |«Գաղտնի պատերազմ» «Secret War» | |Իշտվան Զորկոզի |Ֆիլիպ Ջելատ |Դևիդ Վ. Ամենդոլա |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures |15 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երկրորդ եթերաշրջան (2021 թվականի մայիսի 14) !Սերիալ !Անվանում !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիայի սցենարիստ !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիոն Ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Ավտոմատացված հաճախորդների սպասարկում» «Automated Customer Service» |Միթ Դեփթ (Քևին վան Դեր Մերիեն, Դեյվիդ Նիկոլաս, Լաուրենտ Նիկոլաս) |Ջոն Սկալզի & Միթ Դեփթ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Atoll Studio |13 րոպե |- |2 |«Սառույց» «Ice» |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ռիչ Լարսոն |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |13 րոպե |- |3 |«Փոփ խումբ» «Pop Squad» |Ջենիֆեր Յու Նելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Պաոլո Բաչիգալուպի]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |18 րոպե |- |4 |«Ձյունն անապատում» «Snow in the Desert» |Լեոն Բերելլե, Դոմենիկ Բոիդին, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուերե |Ֆիլիպ Ջելատ |ՄիլԱսհեր |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |18 րոպե |- |5 |«Բարձր խոտը» «The Tall Grass» |Օտտո Սայմոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Յո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |11 րոպե |- |6 |«Ամեն ինչ տան միջով» «All Through the House» |Էլիոտ Դիար |Ֆիլիպ Ջելատ |Յոախիմ Հեիյնդերմանս |{{դրոշ|Անգլիա}} Blink Industries |7 րոպե |- |7 |«Կյանքի խրճիթ» «Life Hutch» |Ալեքս Բիթի |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Հարլան Էլիսոն]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |- |8 |«Խեղդված հսկան» «The Drowned Giant» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր |Ժ. Գ. Բալլարդ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երրորդ եթերաշրջան (2022 թվականի մայիսի 20) !Սերիալ !Վերնագիր !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտատոր !Հիմնված է պատմվածքի վրա !Անիմացիոն ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Երեք ռոբոտներ. ելքի ռազմավարություններ» «Three Robots: Exit Strategies» |Պատրիկ Օսբորն |Ջոն Սկալզի |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |2 |«Վատ ճանապարհորդություն» «Bad Travelling» |[[Դեյվիդ Ֆինչեր]] |Էնդրյու Քևին Ուոքեր |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |21 րոպե |- |3 |«Մեքենայի հենց զարկերակը» «The Very Pulse of the Machine» |Էմիլի Դին |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիչ |{{դրոշ|Ճապոնիա}}Polygon Pictures |17 րոպե |- |4 |«Մինի մահացածների գիշեր» «Night of the Mini Dead» |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ջեֆ Ֆովլեր և Թիմ Միլլեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} BUCK |7 րոպե |- |5 |«Սպանել թիմակից սպանողին» «Kill Team Kill» |Ջենիֆեր ՅուՆելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջասթին Կոատս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Titmouse |13 րոպե |- |6 |«Սվամ» «Swarm» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր & Ֆիլիպ Ջելատ |Բրյուս Ստերլինգ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |7 |«Մեյսոնի առնետները» «Mason's Rats» |Կարլոս Ստիվենս |[[Ջո Աբերկրոմբի]] |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |10 րոպե |- |8 |«Թաղածածկ սրահներում՝ դամբարաններ» «In Vaulted Halls Entombed» |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալան Բաքստեր |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |15 րոպե |- |9 |«Ժիբարո» «Jibaro» |Ալբերո Միելգո |Ալբերո Միելգո |բնօրինակ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.TV |17 րոպե |} == Նշումներ == <references group="Ն"></references> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.netflix.com/title/80174608 «Սեր, մահ և ռոբոտներ»]{{ref-en}} [[Netflix]] կայքում * {{IMDb title|9561862}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան ֆենտեզի հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Նեթֆլիքսի բնօրինակ ծրագրեր]] [[Կատեգորիա:Անգլերեն հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Անգլալեզու հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Մուլտսերիալներ]] [[Կատեգորիա:2019 հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:2010-ականների հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Սև հումոր]] [[Կատեգորիա:Սարսափ հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Կոմիքսների էկրանավորումներ]] [[Կատեգորիա:Netflix-ի արտադրության ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան սարսափ հեռուստասերիալներ]] f9k6vfrcupj85gwg65bev2ewrzbhzes 8485154 8485147 2022-08-08T15:28:46Z Ապատ63 36683 /* Եթերաշրջաններ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստասերիալ | անվանում = Սեր, մահ և ռոբոտներ | բնօրինակ անվանում = Love, Death and Robots | պատկեր = | պատկերի չափ = | նկարագրում = | ժանր = | թեմա = | ստեղծող = | երկիր = | հիմք = | լեզու = | ռեժիսոր = | դերերում = | պատմող = | պրոդյուսեր = | գործադիր պրոդյուսեր = | սցենարիստ = | օպերատոր = | երաժիշտ = | մոնտաժ = | խմբագիր = | պատմվածքի վայր = | աշխարհ = | դարաշրջան = | նկարահանման վայր = | եթերաշրջաններ = | սերիաների քանակ = | սերիաների տևողություն = | սերիաների ցանկ = | առաջին թողարկում = | վերջին թողարկում = | հեռուստաալիք = | ընկերություն = | դիստրիբյուտոր = | պատկերի ձևաչափ = | ձայնի ձևաչափ = | բյուջե = | շահույթ = | պարգև = | առաջադրում = | նախորդ = | հաջորդ = | կապակցված = | կարգավիճակ = | կայք = }} '''«Սեր, մահ և ռոբոտներ»''' ({{lang-en|Love, Death & Robots}}, ոճավորված է որպես LOVE DEATH + ROBOTS, [[էմոջի]]ն՝ ❤️❌🤖), ամերիկյան [[Մուլտիպլիկացիա|անիմացիոն]] սերիալ-[[անթոլոգիա]]։ Թողարկվել է [[Netflix]] [[Հոսքային մուլտիմեդիա|հոսքային մուլտիմեդիայում]]։ Սերիալը բաղկացած է տարբեր տևողությամբ [[Կարճամետրաժ ֆիլմ|կարճամետրաժ]] անիմացիոն ֆիլմերից, որոնք ստեղծվել են չափահաս հանդիսատեսի համար<ref name="ld&r_announcement_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|title=‘Love Death & Robots’: First Look At David Fincher & Tim Miller’s Animated Netflix Anthology Series|date=2019-01-07|website=Deadline Hollywood|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190316122112/https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|archivedate=2019-03-16|accessdate=2019-03-16|author=Hipes, Patrick|lang=en}}</ref><ref name="review_mirf">{{cite web|url=https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|title=«Любовь, смерть и роботы»: сборник потрясающих и шокирующих мультфильмов|date=2019-03-16|website=Мир фантастики|publisher=Hobby World|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317125054/https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|author=Стрепетилов, Александр|lang=ru}}</ref><ref name="ld&r_trailer_theverge">{{cite web|url=https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|title=The trailer for David Fincher’s Netflix anthology Love, Death & Robots is a manic headache|date=2019-02-14|website=The Verge|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190217132822/https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|archivedate=2019-02-17|accessdate=2019-03-16|subtitle=The collection of 18 shorts, co-produced by Deadpool director Tim Miller, is going for extremity and intensity|author=Robinson, Tasha|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանը թողարկվել է [[2019]] թվականի մարտի 15-ին և բաղկացած է 18 դրվագից<ref name="review_mirf" />։ Սերիալի գործադիր [[պրոդյուսեր]]ներն են [[Դեյվիդ Ֆինչեր]]ը, [[Թիմ Միլլեր]]ը, [[Ջոշուա Դոնեն]]ը և [[Ջենիֆեր Միլլեր]]ը<ref name="ld&r_trailer_polygon">{{cite web|url=https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|title=First trailer for Netflix’s animated anthology Love, Death, & Robots makes it clear this is for adults|date=2019-02-14|website=Polygon|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050819/https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Helmed by David Fincher and the director of Deadpool|author=Radulovic, Petrana|lang=en}}</ref>։ Գրեթե յուրաքանչյուր դրվագ ստեղծել են աշխարհի տարբեր թիմեր և ստուդիաներ, նրանց մեծ մասը օգտագործում է անիմացիա սեփական տիպեր<ref name="ld&r_trailer_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|title=Netflix's Love, Death & Robots Trailer: First Look at Tim Miller and David Fincher's Surreal Animated Anthology|date=2019-02-14|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215155834/https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Vices on all your devices|author=Prudom, Laura|lang=en}}</ref>։ Բացի «Սառցային դարաշրջան» դրվագից, որտեղ նկարահանվել են իրական դերասաններ՝ [[Մերի Էլիզաբեթ Ուինսթեդ]]ը և [[Թոֆեր Գրեյս]]ը։ Սերիալը [[Դեյվիդ Ֆինչեր|Դևիդ Ֆինչերի]] և [[Թիմ Միլլեր]]ի վերաիմաստավորումն է, որոնք ավելի քան 10 տարի գտնվել ն «[[Heavy Metal (ամսագիր)|Heavy Metal]]» ամսագրից ոգեշնչված անթոլոգիական անիմացիոն ֆիլմի մշակման մեջ<ref name="heavymetalremake_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|title=How David Fincher and Tim Miller's Heavy Metal Reboot Became Netflix's Love, Death & Robots|date=2019-02-16|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317122034/https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|subtitle=Love, Death & Robots is now streaming on Netflix|author=Schwartz, Terri|lang=en}}</ref>։ == Ստեղծման պատմություն == === Նախապատմություն === 2008 թվականի մարտին հայտարարվել է, որ Դեյվիդ Ֆինչերը ծրագրում է համագործակցել [[Թիմ Միլլեր]]ի և [[Քևին Իսթմեն]]ի հետ՝ "Heavy Metal" ամսագրից ոգեշնչված ութ կամ ինը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի պրոդյուսավորման համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|title=David Fincher to Produce and Co-Direct Animated Heavy Metal Film|date=2008-03-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034510/https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Stephenson, Hunter|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_fincher_kinokadr">{{cite web|url=http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|title=Дэвид Финчер и «Heavy Metal», экранизация «Metal Gear Solid» и «Агора» Аменабара|date=2008-03-14|website=Кинокадр.ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034525/http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Дэвид Финчер возглавит мультипроект|author=marie|lang=ru}}</ref>։ ''Heavy Metal'' ամսագիրը, որ հիմնված է ֆրանսիական կոմիքսների ''[[Métal Hurlant]]'' ամսագրի վրա, թողարկվում է չափահաս լսարանի համար նախատեսված կոմիքսներ և պատմություններ [[գիտական ֆանտաստիկա]] և [[Ֆենտեզի|ֆենթեզի]] [[ժանր]]երում։ Նախկինում ամսագրի հիման վրա նկարահանվել են երկու լիամետրաժ անիմացիոն ֆիլմեր՝ «Ծանր մետաղ» 1981 թվականին և «Ծանր մետաղ 2000» 2000 թվականին։ Նպատակը եղել է այն, որ կարճամետրաժ ֆիլմերից յուրաքանչյուրը տրվի տարբեր ռեժիսորների՝ միասին [[կինոալմանախ]] ստեղծելու համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm" />։ [[Paramount Pictures]] ստուդիան սկզբից մասնակցում էր նախագծին, սակայն հրաժարվել է դրանից 2008 թվականի հուլիսին<ref name="heavymetalremake2010_collider">{{cite web|url=http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|title=David Fincher to Re-Build HEAVY METAL in 3D with James Cameron and Zack Snyder|date=2010-03-12|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034610/http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Goldberg, Matt|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_paramount_ew">{{cite web|url=https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|title=David Fincher's 'Heavy Metal' remake a no-go at Paramount|date=2008-07-09|website=Entertainment Weekly|publisher=Meredith Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034551/https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sperling, Nicole|lang=en}}</ref>։ Դրանից հետո նախագիծը ներկայացվել է ուրիշ ստուդիանների։ 2008 թվականի սեպտեմբերին հայտնի է դարձել, որ [[Զաք Սնայդեր]]ը, [[Գիլյերմո դել Տորո]]ն և [[Գոռ Վերբինսկի|Գոր Վերբինսկին]] ցանկություն են հայտնել մասնակցել ծրագրին որպես ռեժիսոր<ref name="heavymetalremake_snyder_deltoro_verbinski_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|title=Zack Snyder, Guillermo del Toro and Gore Verbinski to Direct Heavy Metal!?|date=2008-09-04|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034538/https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sciretta, Peter|lang=en}}</ref>։ 2009 թվականի մայիսին լուրեր են տարածվել [[Ռոբ Զոմբի]]ի և [[Մարկ Օսբորն]]ի՝ նախագծին միանալու մասին<ref name="heavymetalremake2010_collider" />։ 2010 թվականին Ֆինչերը փորձել է նոր շունչ տալ ծրագրին. նույն թվականի մարտին հայտնի է դարձել, որ [[Ջեյմս Քեմերոն]]ը նույնպես հետաքրքրված է նախագծին մասնակցությամբ<ref name="heavymetalremake2010_collider" /><ref name="heavymetalremake_cameron_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|title=Fincher Brings Mettle To Passion Project|date=2010-03-12|website=[[Deadline Hollywood]]|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034651/https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fleming, Mike Jr|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake2010_cinemablend">{{cite web|url=https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|title=David Fincher Still Pulling For Heavy Metal|date=2010|website=CinemaBlend|publisher=Gateway Blend|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034703/https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=LeBlanc, Will|lang=en}}</ref>։ Շուտով Դեյվիդ Ֆինչերի՝ էկրանավորման իրավունքների ժամկետը ավարտվել է, և 2011 թվականի հուլիսին [[Սան Դիեգո|Սան Դիրեգոյում]] [[Ռոբերտ Ռոդրիգեզ]]ը հայտնել է, որ ինքն ստացել է ''Heavy Metal''-ի իրավունքները<ref name="heavymetalremake_rodriguez_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|title=David Fincher’s ‘Heavy Metal’ is Dead, Now Robert Rodriguez Has the Rights|date=2011-07-21|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034722/https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fischer, Russ|lang=en}}</ref>։ Մի քանի տարվա լռությունից հետո՝ 2014 թվականին, Ռոդրիգեզը հայտնել է, որ ցանկանում է կոմիքսների ամսագիրը վերածել հեռուստասերիալի<ref name="heavymetalremake_rodriguez_screenrant">{{cite web|url=https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|title=Robert Rodriguez May Bring ‘Heavy Metal’ to TV; Prepared to Make ‘Sin City 3’|date=2014-03-11|website=Screen Rant|publisher=Valnet|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034738/https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Nemiroff, Perri|lang=en}}</ref>։ Հետագայում Ռոդրիգեսի կողմից նախագծի մասին ոչ մի լուր չի հայտնվել։ === Արտադրություն === Քանի որ ոչ մի ավանդական կինոստուդիա չի համաձայնել ստեղծել անիմացիոն անթոլոգիական ֆիլմը, Ֆիտչերն ու Միլլերը իրենց մտահղացման հարցով դիմել են [[Netflix]]-ին<ref name="ld&r_observer">{{cite web|url=https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|title=Exclusive: How David Fincher and Tim Miller’s ‘Love, Death & Robots’ Made the Leap to Netflix|date=2019-03-11|website=[[The New York Observer]]|publisher=Observer Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034754/https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Katz, Brandon|lang=en}}</ref>։ ՄԻնչև այդ Ֆինչերը այդ հոսքային սերվիսի համար աշխատել է «''Mindhunter''» և ''«House of Cards»'' սերիալների վրա։ «Սեր, մահ և ռոբոտներ» անթոլոգիական սերիալը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի հավաքածու է։ Դրանք հիմնականում [[գիտական ֆանտաստիկա]]յի, [[Ֆենտեզի|ֆենթեզիի]], [[սև հումոր]]ի, [[Սարսափ (ժանր)|սարսափ]] և [[կիբերփանք]] ժանրերի համադրույթներ են, սակայն միևնույն ժամանակ թեմաները կենտրոնանում են մեծահասակ լսարանին վերաբերող թեմաների վրա, ինչպիսիք են [[ռասիզմ]]ը, [[պատերազմ]]ները, [[Մարդու բնույթ|մարդու էությունն ու բնույթը]], [[կամքի ազատություն]]ը և այլն<ref name="ld&r_announcement_deadline" /><ref name="ld&r_trailer_theverge" />։ Սերիալի արտադրությունը կարելի է համարել ''Heavy Metal'' ծրագրի մի ճյուղը, որը Դեյվիդ Ֆինչերը և Թիմ Միլլերը փորձել են թողարկել 2000-ականների սկզբին<ref name="ld&r_trailer_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|title=‘Love, Death + Robots’ Trailer: Tim Miller & David Fincher Present Pure Sci-Fi Insanity|date=2019-02-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034840/https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Anderto, Ethan|lang=en}}</ref><ref name="ld&r_announcement_birthmoviesdeath">{{cite web|url=https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|title=David Fincher’s LOVE, DEATH & ROBOTS Is Headed To Netflix|date=2019-01-07|website=Birth.Movies.Death|publisher=Alamo Drafthouse Cinema|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034830/https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=The GOAT's producing an animated anthology alongside DEADPOOL's Tim Miller|author=Wampler, Scott|lang=en}}</ref>։ Ըստ Միլլերի՝ կարճ պատմությունները ոգեշնչվել են հին սարսափ ֆիլմերից, կոմիքսներից, գրքերից և ֆանտաստիկ ամսագրերից, որոնք իր երիտասարդ եղած ժամանակ համարվում էին ներդերի (ուսումնատենչ մարդկանց) մշակույթի մի մասը<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|title=Tim Miller, David Fincher to Create Adult-Themed Animated Shorts Series for Netflix|date=2019-01-07|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034905/https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Miller says 'Love, Death & Robots' "combines my love of animation and amazing stories."|author=Giardina, Carolyn|lang=en}}</ref>։ Սերիաները ստեղծվել են տարբեր անիմացիոն ստուդիանների կողմից՝ ներառյալ Միլլերի [[Blur Studio]] պրոդյուսերական անիմացիոն ստուդիան<ref name="ld&r_announcement_animationmagazine">{{cite web|url=http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|title=Tim Miller & David Fincher Animating ‘Love, Death & Robots’ for Netflix|date=2019-01-07|website=Animation Magazine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034936/http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Milligan, Mercedes|lang=en}}</ref>։ Ընդհանուր առմամբ ստեղծվել է 18 կարճամետրաժ ֆիլմ, որոնց մեծամասնությունում օգտագործվել է անիմացիայի սեփական տեսակը՝ ինչպես դասական 2D անիմացիան, այնպես էլ [[CGI (գրաֆիկա)|CGI գրաֆիկայով]] գերիրական եռաչափ համակարգչային անիմացիա։ Գրեթե բոլոր դրվագները ստեղծվել են աշխարհի տարբեր խմբերի և ստուդիանների կողմից<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter" />։ == Եթերաշրջաններ == 2019 թվականի հունվարի 7-ին [[Նեթֆլիքս|Netflix]]-ն առաջին անգամ հայտարարել է «Սեր, մահ և ռոբոտներ» նոր սերիալ-անթոլոգիայի մասին<ref name="ld&r_announcement_deadline" />։ Առաջին թրեյլերը թողարկվել է 2019 թվականի փետրվարի 14-ին<ref name="ld&r_trailer_collider">{{cite web|url=http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|title=Exclusive: ‘Love, Death & Robots’ Trailer Teases Tim Miller and David Fincher’s NSFW Netflix Project|date=2019-02-14|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050808/http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|author=Trumbore, Dave|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանի թողարկումը կայացել է 2019 թվականի մարտի 15-ին [[Netflix]]-ում<ref name="ld&r_trailer_theverge" /> 2019 թվականի հունիսի 11-ին հայտնի է դարձել, որ սերիալը երկարաձգվել է մինչև երկրորդ եթերաշրջան<ref name="jennifer_yuh_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|title='Love, Death and Robots' Renewed at Netflix, Adds 'Kung Fu Panda 3' Director|date=2019-06-10|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190612042628/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|archivedate=2019-06-12|accessdate=2019-06-12|author=Porter, Rick|lang=en}}</ref>։ {| class="wikitable" |+ Առաջին եթերաշրջան (2019 թվականի մարտի 15) ! !Անվանում !Սյուժե !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիա !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիայի ստուդիա !Տևողություն |- |1 |«Սոնիի առավելությունը» «Sonnie's Edge» |{{ref+|2070 թվական։ Դիստոպիկ Լոնդոնում Սոնի անունով մի երիտասարդ կին մասնակցում է ընդհատակյա «Beastie» մարտերին՝ հեռակառավարվող բիոինժեներական գլադիատորական գազանի՝ Խանիվորեի հետ: Ռինգի ղեկավար Դիկոն փորձում է կաշառել Սոնիին, որպեսզի նա պարտվի, բայց Սոնին հրաժարվում է: Նրա թիմակիցներ Ուեսը և Իվրինան բացատրում են, որ Սոնին նախկինում ենթարկվել է սեռական ոտնձգությունների և անդամահատման. վրեժխնդրության նրա ցանկությունն ի վերջո դառնում է նրա «առավելությունը»: Սոնին ասպարեզ է մտնում՝ ղեկավարելով իր գազան Խանիվորին, որպեսզի կռվի հակառակորդի՝ Տուրբորապտորի հետ։ Դաժան հանդիպումից հետո Խանիվորեն հաղթում է։ Ավելի ուշ Դիկոյի սիրուհին այցելում է Սոնիին և գայթակղում նրան, միայն թե Սոնին թաքցրած զենքով ցցահարում է նրա գլուխը։ Այնուհետև հայտնվում է Դիկոն և ծաղրանքով հարցնում Սոնիին՝ «Հիմա վախեցա՞ծ ես»: Այնուհետև սիրուհին հարվածում է Սոնիի գլխին՝ ջախջախելով այն: Այնուամենայնիվ, լսվում է Սոնիի ծիծաղը, որը ցույց է տալիս, որ նրա մարդկային մարմինը միայն «ողնաշարին միացված բիոծրագրային պրոցեսոր է», և որ նրա գիտակցությունը միշտ Խանիվորեի ներսում էր, իսկ մարտերում մահվան վախը նրա իրական «առավելությունն» էր: Սոնին Խանիվորի մարմնից դուրս է գալիս և սպանում սիրուհուն, ապա պատրաստվում է սպանել Դիկոյին: Էկրանը դառնում է սև, երբ նա հարցնում է Դիկոյին. «Հիմա վախեցա՞ծ ես»՝ կրկնելով Դիկոյի՝ նախկինում իրեն տված հարցը։|Ն}} |Դեյվ Ուիլսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Պիտեր Համիլտոն ||{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |16 րոպե |- |2 |«Երեք ռոբոտներ» «Three Robots» |{{ref+|Մարդկության անկումից երկար ժամանակ անց երեք [[ռոբոտ]]ներ (K-VRC, XBOT 4000 և 11-45-G) թափառում են հետապոկալիպսյան քաղաքում՝ փորձելով հասկանալ, թե ինչպես են մարդիկ ապրել՝ ունենալով սահմանափակ գիտելիքներ իրենք իրենց մասին և այն մասին ինչ նրանք թողել են իրենցից հետո: Նրանք ուսումնասիրում են մարդու սպորտային հետաքրքրությունները, պահանջմունքները և, ի վերջո, ընտանի կենդանիներին, երբ հանդիպում են կենդանի կատվի, որը հետևում էր նրանց: Երեք ռոբոտներն իմանում են իրենց ծագման մասին և ավելի ուշ գտնում են ստորգետնյա միջուկային հրթիռային [[Սիլոս (հոր)|հոր]]։ 11-45-G-ն բացատրում է, որ մարդիկ մահացել են բնապահպանական աղետներից, որոնք առաջացել են իրենց իսկ գործողությունների արդյունքում: K-VRC-ն նշում է, որ մարդիկ գենետիկորեն մոդիֆիկացրել են իրենց կատուներին՝ տալով նրանց ինտելեկտ: Այնուհետև կատուն ապացուցում է դա՝ ցույց տալով, որ խոսել գիտի՝ պահանջելով, որ իրեն շոյեն. Իսկ այդ ընթացքում բազայի շատ այլ կատուներ հալածելով ուժասպառ են անում երեք ռոբոտների։|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալցի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |3 |«Վկան» «The Witness» |{{ref+|Տղամարդը սպանում է կնոջը Հոնկոնգի բնակարաններից մեկում. Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի կին, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը: Նա սկսում է հետապնդել նրան: Կինը փախչում է սեքս-ակումբ, որտեղ աշխատում է որպես պարուհի Զավորա մականունով: Տղամարդը մտնում է ակումբ՝ տիրոջ ուղեկցությամբ։ Իր պարի ժամանակ կինը նկատում է տղամարդուն հանդիսատեսի շարքերում, և վերջինս հետապնդում է նրան քաղաքի փողոցներով։ Կինը գողանում է մի ատրճանակ և թաքնվում բնակարանում, սակայն տղամարդը գտնում և պատին է դեմ տալիս նրան։ Նրանք սկսում են կռվել ատրճանակի համար, որի արդյունքում կինը կրակելով տղամարդու վրա՝ սպանում է նրան: Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի տղամարդ, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը:|Ն}} |Ալբերտո Միելգո |Ալբերտո Միելգո |բնօրինակ ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.tv |11 րոպե |- |4 |«Հարմարաքներ» «Suits» |{{ref+|Ֆերմերների մի փոքր համայնք փորձարկում է մեխա-հարմարանքներ (mecha suit -ռազմական [[հումանոիդ]] [[հրազեն]]ային [[քայլող մեքենա]])՝ իրենց հողը ներխուժած «DeeBees» կոչվող [[ինսեկտոիդ]]ների պարսից պաշտպանվելու համար: Երբ պաշտպանական դաշտը շարքից դուրս է գալիս, ինսեկտոիդները մեծ արագությամբ ներխուժում են, այնպես, որ ֆերմերները չեն հասցնում նրանց ետ մղել։ Ուստի համայնքը գնում է ստորգետնյա ապաստարաններ: Բոլորը ներս են մտնում, իսկ հարևաններից մեկը՝ Ջեյքը, զոհաբերում է իրեն՝ սպանելով երամի մեծ մասը: Մի հսկա ինսեկտոիդ ներս է խցկվում, բայց ֆերմերների կանանցից մեկը ոչնչացնում է նրան զրահաշտարակ զենքով (turret gun) լավ նպատակային կրակոցով։ Արշալույսին, արգելապատնեշները վերադարձվում են բնականոն հուն, և քաղաքը կրկին ապահովության զգացում ունի: Տեսախցիկը մեծացնում է պատկերի մասշտաբը, որպեսզի ցույց տա, որ DeeBees-ը բնակեցնում է ամբողջ մոլորակը, իսկ ֆերմերները զավթիչ ուժն են, որոնք ստեղծել են գմբեթավոր [[տիեզերքի գաղութացում|գաղութներ]] ամբողջ մոլորակի վրա:|Ն}} |Ֆրանկ Բալսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Սթիվեն Լյուվիս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |5 |«Հոգինոր ուտող» «Sucker of Souls» |{{ref+|Վարձկան Ֆլինը և [[Հնագիտություն|հնագետ]] դոկտոր Վեհանթը փախչում են թունելի միջով՝ փախչելով անհայտ հարձակվողից։ Դրանից վայրկյաններ առաջ բժիշկ Ուեհունթի պրակտիկանտը՝ Սայմոնը, հայտնաբերում է մի քարայր՝ «հոգիներ ուտող» մակագրություններով։ Հանկարծ դևը խժռում է Սայմոնին, այնուհետև կերպարանափոխվում է ավելի մեծ, ավելի գազանային կերպարանքի։ Ֆլինը փախչում է դոկտոր Ուեհունթի հետ և ռադիոյով տեղեկացնում իր երկու աշխատակիցներին՝ Միկիին և Գարիին։ Իրենց ճանապարհին նրանք բախվում են դևի հետ, որը բացահայտվում է, որ [[Կոմս Դրակուլա|Դրակուլան]] է: Չնայած Դրակուլան փորձում է սպանել Ֆլինին, բայց կանգ է առնում և նահանջում կատու տեսնելուց հետո։ Բժիշկ Ուեհանտը բացատրում է, որ Դրակուլան վախենում և ատում է կատուներին: Երկուսը կրկին միանում են Միկի և Գարիի հետ մի սենյակում, բայց նրանք կտրված են հիմնական ելքից։ Երբ Դրակուլան հետևում է նրանց, դոկտոր Ուեհունթը մեկ այլ ելք է գտնում գաղտնի թունելի միջով, մինչ վարձկանները պայթուցիկներ են տեղադրում: Խումբը փախչում է, և երբ Դրակուլան նորից մտնում է սենյակ, նա սպանվում է պայթյունից։ Այնուամենայնիվ, խումբը թունելով հասնում է մեկ այլ սենյակ, որը լցված է նմանատիպ արնախումներով:|Ն}} |Օուեն Սալիվան |Ֆիլիպ Ջելատ |Կիրսեն Կրոսս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Studio La Cachette |12 րոպե |- |6 |«Երբ Յոգուրտը տիրեցց աշխարհը» «When The Yogurt Took Over» |{{ref+|Մի խումբ գիտնականներ մուտացիայի են ենթարկում [[յոգուրտ]]ը՝ ֆերմենտացնելով բակտերիաները։ Թեև նախնական թեստերը ձախողվում են, հետազոտողը տանում է մուտացված բակտերիաները իր տնական յոգուրտի համար, որտեղ այն դառնում է զգայունակ: Յոգուրտը խնդրում է հանդիպել ԱՄՆ առաջնորդներին, որոնց նա պնդում է, որ լուծումներ ունի երկրի խնդիրների համար։ Որպես վճար, յոգուրտը պահանջում է վերահսկողություն Օհայո նահանգի նկատմամբ: Առաջնորդները, ներառյալ նախագահը, սկզբում ծիծաղում են առաջարկի վրա, բայց ընդունում են այն, երբ յոգուրտը սպառնում է փոխարենը նմանատիպ գործարք կնքել Չինաստանի հետ: Շուտով յոգուրտը նախագահին տալիս է Միացյալ Նահանգների ազգային պարտքը վերացնելու ծրագիր՝ զգուշացնելով նրան, որ ցանկացած շեղում աղետալի կլինի։ Կառավարությունը չի կարող չշեղվել, և համաշխարհային տնտեսությունը կփլուզվի 6 ամսվա ընթացքում, բացի Օհայոյից։ Իշխանությունը հուսահատության մեջ յոգուրտին տալիս է գերագույն գործադիր իշխանություն ընդդիմության մեծ մասի նկատմամբ: Մեկ տասնամյակ անց մարդիկ ապրում են բարեկեցիկ կյանքով յոգուրտի իշխանության ներքո: Յոգուրտը հանկարծ որոշում է սկսել տիեզերական արձակումներ՝ թողնելով մարդկանց Երկրի վրա:|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ջենի Ռոբերտսոն |Ջոն Սկալցի ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |6 րոպե |- |7 |«Արծվի բեկվածքից այն կող» «За Разломом Орла» «Beyond the Aquila Rift» |{{ref+|Blue Goose տիեզերանավի անձնակազմի անդամները՝ Թոմը, Սյուզին և Ռեյը, վերադառնում են տուն հաջող առաքելությունից, սակայն երթուղային սյուժեի սխալը հանգեցնում է անսպասելի իրադարձությունների: Թոմը արթնանում է [[անաբիոզ]]ից և նրան ողջունում է Գրետան՝ նախկին սերը: Նա ասում է նրան, որ նա և իր անձնակազմը գտնվում են Երկրից հարյուր հազարավոր լուսային տարիներ հեռավորության վրա, գրեթե Ակվիլայի ճեղքվածքից այն կողմ, և դարեր են անցել. նրանց համար տուն հասնելու միջոց չկա: Նրանք վերականգնում են իրենց հարաբերությունները, բայց Թոմը դեռևս չի հավատում իրավիճակին: Նա պահանջում է, որ Գրետան ճշմարտությունն ասի։ Գրետան արտասվելով ասում է, որ իր փորձառությունները սիմուլյացիա են, և որ ինքը պատրաստ չէ տեսնել իրականությունը, քանի որ նա իսկապես հոգ է տանում իր և բոլոր նրանց համար, ովքեր ճանապարհ են գտնում այնտեղ: Թոմը պնդում է, ուստի Գրետան դժկամորեն զիջում է և արթնացնում նրան: Պարզվում է, որ Թոմը նիհարած ծերունի է. նրանց նավը հայտնվել է հսկայական ցանցի մեջ՝ անթիվ ուրիշների հետ. նրա անձնակազմը կա՛մ մահացել է, կա՛մ թակարդված է սեփական տրանսային վիճակում, և Գրետան այլմոլորակային [[Սարդակերպեր|սարդակերպ]] արարած է։ Երբ սարսափահար Թոմը գիտակցությունը կորցնում է այդ հանդիպումից, «Գրետան» նրան վերադարձնում է երազների աշխարհ՝ հանելով վերջին հիշողությունները, ճիշտ այնպես, ինչպես նա դա արել էր իր անձնակազմի և մյուսների հետ: Գրետան կրկին արթնացնում է Թոմին և նորից ողջունում, մի գործընթաց, որը ենթադրաբար կրկնվում է այնքան ժամանակ, մինչև Թոմն, ի վերջո, մահանում է:|Ն}} |Լեոն Բերել, Դոմինիկ Բոյդեն, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |16 րոպե |- |8 |«Բարի որս» «Good Hunting» | |Օլիվեր Թոմաս |Ֆիլիպ Ջելատ |Կեն Լիու |{{դրոշ|Հարավային Կորեա}} Red Dog Culture House |16 րոպե |- |9 |«Աղբանոց» «The Dump» | |Ժավյեր Ռեցիո Գարսիա |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Able & Baker |10 րոպե |- |10 |«Մարդագայլեր» «Shape-Shifters» | |Գաբրիել Պենակչիոլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |15 րոպե |- |11 |«Օգնության ձեռք» «Helping Hand» | |Ջոն Յեո |Ֆիլիպ Ջելատ |Կլոդին Գրիգս |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |9 րոպե |- |12 |«Ձկան գիշեր» «Fish Night» | |Դեմիեն Նենով |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Ռ. Լանդսեյլ |{{դրոշ|Կանադա}} Platige Image |9 րրոպե |- |13 |«Հաջողակ 13» «Lucky 13» | |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |14 րոպե |- |14 |«Զիմա Բլյու» «Zima Blue» | |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |10 րոպե |- |15 |«Կույր բիծ» «Blindspot» | |Վիտալի Շուշկո |Վիտալի Շուշկո |բնօրինակ պատմություն |{{դրոշ|Ռուսաստան}} Independent Studio / Elena Volk |8 րոպե |- |16 |«Սառցապատման շրջան» «Ice Age» | |Թիմ Միլլեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիկ |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures<br>{{դրոշ|ԱՄՆ}} Atomic Fiction |10 րոպե |- |17 |«Պատմության այլընտրանքներ» «Alternate Histories» | |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Դանիա}} Sun Creature Studio |7 րոպե |- |18 |«Գաղտնի պատերազմ» «Secret War» | |Իշտվան Զորկոզի |Ֆիլիպ Ջելատ |Դևիդ Վ. Ամենդոլա |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures |15 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երկրորդ եթերաշրջան (2021 թվականի մայիսի 14) !Սերիալ !Անվանում !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիայի սցենարիստ !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիոն Ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Ավտոմատացված հաճախորդների սպասարկում» «Automated Customer Service» |Միթ Դեփթ (Քևին վան Դեր Մերիեն, Դեյվիդ Նիկոլաս, Լաուրենտ Նիկոլաս) |Ջոն Սկալզի & Միթ Դեփթ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Atoll Studio |13 րոպե |- |2 |«Սառույց» «Ice» |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ռիչ Լարսոն |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |13 րոպե |- |3 |«Փոփ խումբ» «Pop Squad» |Ջենիֆեր Յու Նելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Պաոլո Բաչիգալուպի]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |18 րոպե |- |4 |«Ձյունն անապատում» «Snow in the Desert» |Լեոն Բերելլե, Դոմենիկ Բոիդին, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուերե |Ֆիլիպ Ջելատ |ՄիլԱսհեր |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |18 րոպե |- |5 |«Բարձր խոտը» «The Tall Grass» |Օտտո Սայմոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Յո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |11 րոպե |- |6 |«Ամեն ինչ տան միջով» «All Through the House» |Էլիոտ Դիար |Ֆիլիպ Ջելատ |Յոախիմ Հեիյնդերմանս |{{դրոշ|Անգլիա}} Blink Industries |7 րոպե |- |7 |«Կյանքի խրճիթ» «Life Hutch» |Ալեքս Բիթի |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Հարլան Էլիսոն]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |- |8 |«Խեղդված հսկան» «The Drowned Giant» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր |Ժ. Գ. Բալլարդ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երրորդ եթերաշրջան (2022 թվականի մայիսի 20) !Սերիալ !Վերնագիր !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտատոր !Հիմնված է պատմվածքի վրա !Անիմացիոն ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Երեք ռոբոտներ. ելքի ռազմավարություններ» «Three Robots: Exit Strategies» |Պատրիկ Օսբորն |Ջոն Սկալզի |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |2 |«Վատ ճանապարհորդություն» «Bad Travelling» |[[Դեյվիդ Ֆինչեր]] |Էնդրյու Քևին Ուոքեր |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |21 րոպե |- |3 |«Մեքենայի հենց զարկերակը» «The Very Pulse of the Machine» |Էմիլի Դին |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիչ |{{դրոշ|Ճապոնիա}}Polygon Pictures |17 րոպե |- |4 |«Մինի մահացածների գիշեր» «Night of the Mini Dead» |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ջեֆ Ֆովլեր և Թիմ Միլլեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} BUCK |7 րոպե |- |5 |«Սպանել թիմակից սպանողին» «Kill Team Kill» |Ջենիֆեր ՅուՆելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջասթին Կոատս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Titmouse |13 րոպե |- |6 |«Սվամ» «Swarm» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր & Ֆիլիպ Ջելատ |Բրյուս Ստերլինգ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |7 |«Մեյսոնի առնետները» «Mason's Rats» |Կարլոս Ստիվենս |[[Ջո Աբերկրոմբի]] |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |10 րոպե |- |8 |«Թաղածածկ սրահներում՝ դամբարաններ» «In Vaulted Halls Entombed» |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալան Բաքստեր |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |15 րոպե |- |9 |«Ժիբարո» «Jibaro» |Ալբերո Միելգո |Ալբերո Միելգո |բնօրինակ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.TV |17 րոպե |} == Նշումներ == <references group="Ն"></references> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.netflix.com/title/80174608 «Սեր, մահ և ռոբոտներ»]{{ref-en}} [[Netflix]] կայքում * {{IMDb title|9561862}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան ֆենտեզի հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Նեթֆլիքսի բնօրինակ ծրագրեր]] [[Կատեգորիա:Անգլերեն հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Անգլալեզու հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Մուլտսերիալներ]] [[Կատեգորիա:2019 հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:2010-ականների հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Սև հումոր]] [[Կատեգորիա:Սարսափ հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Կոմիքսների էկրանավորումներ]] [[Կատեգորիա:Netflix-ի արտադրության ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան սարսափ հեռուստասերիալներ]] fbo25n8bbgbb2zgs191fg8qo77mq9y3 8485155 8485154 2022-08-08T15:32:38Z Ապատ63 36683 /* Եթերաշրջաններ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստասերիալ | անվանում = Սեր, մահ և ռոբոտներ | բնօրինակ անվանում = Love, Death and Robots | պատկեր = | պատկերի չափ = | նկարագրում = | ժանր = | թեմա = | ստեղծող = | երկիր = | հիմք = | լեզու = | ռեժիսոր = | դերերում = | պատմող = | պրոդյուսեր = | գործադիր պրոդյուսեր = | սցենարիստ = | օպերատոր = | երաժիշտ = | մոնտաժ = | խմբագիր = | պատմվածքի վայր = | աշխարհ = | դարաշրջան = | նկարահանման վայր = | եթերաշրջաններ = | սերիաների քանակ = | սերիաների տևողություն = | սերիաների ցանկ = | առաջին թողարկում = | վերջին թողարկում = | հեռուստաալիք = | ընկերություն = | դիստրիբյուտոր = | պատկերի ձևաչափ = | ձայնի ձևաչափ = | բյուջե = | շահույթ = | պարգև = | առաջադրում = | նախորդ = | հաջորդ = | կապակցված = | կարգավիճակ = | կայք = }} '''«Սեր, մահ և ռոբոտներ»''' ({{lang-en|Love, Death & Robots}}, ոճավորված է որպես LOVE DEATH + ROBOTS, [[էմոջի]]ն՝ ❤️❌🤖), ամերիկյան [[Մուլտիպլիկացիա|անիմացիոն]] սերիալ-[[անթոլոգիա]]։ Թողարկվել է [[Netflix]] [[Հոսքային մուլտիմեդիա|հոսքային մուլտիմեդիայում]]։ Սերիալը բաղկացած է տարբեր տևողությամբ [[Կարճամետրաժ ֆիլմ|կարճամետրաժ]] անիմացիոն ֆիլմերից, որոնք ստեղծվել են չափահաս հանդիսատեսի համար<ref name="ld&r_announcement_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|title=‘Love Death & Robots’: First Look At David Fincher & Tim Miller’s Animated Netflix Anthology Series|date=2019-01-07|website=Deadline Hollywood|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190316122112/https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|archivedate=2019-03-16|accessdate=2019-03-16|author=Hipes, Patrick|lang=en}}</ref><ref name="review_mirf">{{cite web|url=https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|title=«Любовь, смерть и роботы»: сборник потрясающих и шокирующих мультфильмов|date=2019-03-16|website=Мир фантастики|publisher=Hobby World|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317125054/https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|author=Стрепетилов, Александр|lang=ru}}</ref><ref name="ld&r_trailer_theverge">{{cite web|url=https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|title=The trailer for David Fincher’s Netflix anthology Love, Death & Robots is a manic headache|date=2019-02-14|website=The Verge|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190217132822/https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|archivedate=2019-02-17|accessdate=2019-03-16|subtitle=The collection of 18 shorts, co-produced by Deadpool director Tim Miller, is going for extremity and intensity|author=Robinson, Tasha|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանը թողարկվել է [[2019]] թվականի մարտի 15-ին և բաղկացած է 18 դրվագից<ref name="review_mirf" />։ Սերիալի գործադիր [[պրոդյուսեր]]ներն են [[Դեյվիդ Ֆինչեր]]ը, [[Թիմ Միլլեր]]ը, [[Ջոշուա Դոնեն]]ը և [[Ջենիֆեր Միլլեր]]ը<ref name="ld&r_trailer_polygon">{{cite web|url=https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|title=First trailer for Netflix’s animated anthology Love, Death, & Robots makes it clear this is for adults|date=2019-02-14|website=Polygon|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050819/https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Helmed by David Fincher and the director of Deadpool|author=Radulovic, Petrana|lang=en}}</ref>։ Գրեթե յուրաքանչյուր դրվագ ստեղծել են աշխարհի տարբեր թիմեր և ստուդիաներ, նրանց մեծ մասը օգտագործում է անիմացիա սեփական տիպեր<ref name="ld&r_trailer_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|title=Netflix's Love, Death & Robots Trailer: First Look at Tim Miller and David Fincher's Surreal Animated Anthology|date=2019-02-14|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215155834/https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Vices on all your devices|author=Prudom, Laura|lang=en}}</ref>։ Բացի «Սառցային դարաշրջան» դրվագից, որտեղ նկարահանվել են իրական դերասաններ՝ [[Մերի Էլիզաբեթ Ուինսթեդ]]ը և [[Թոֆեր Գրեյս]]ը։ Սերիալը [[Դեյվիդ Ֆինչեր|Դևիդ Ֆինչերի]] և [[Թիմ Միլլեր]]ի վերաիմաստավորումն է, որոնք ավելի քան 10 տարի գտնվել ն «[[Heavy Metal (ամսագիր)|Heavy Metal]]» ամսագրից ոգեշնչված անթոլոգիական անիմացիոն ֆիլմի մշակման մեջ<ref name="heavymetalremake_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|title=How David Fincher and Tim Miller's Heavy Metal Reboot Became Netflix's Love, Death & Robots|date=2019-02-16|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317122034/https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|subtitle=Love, Death & Robots is now streaming on Netflix|author=Schwartz, Terri|lang=en}}</ref>։ == Ստեղծման պատմություն == === Նախապատմություն === 2008 թվականի մարտին հայտարարվել է, որ Դեյվիդ Ֆինչերը ծրագրում է համագործակցել [[Թիմ Միլլեր]]ի և [[Քևին Իսթմեն]]ի հետ՝ "Heavy Metal" ամսագրից ոգեշնչված ութ կամ ինը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի պրոդյուսավորման համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|title=David Fincher to Produce and Co-Direct Animated Heavy Metal Film|date=2008-03-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034510/https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Stephenson, Hunter|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_fincher_kinokadr">{{cite web|url=http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|title=Дэвид Финчер и «Heavy Metal», экранизация «Metal Gear Solid» и «Агора» Аменабара|date=2008-03-14|website=Кинокадр.ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034525/http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Дэвид Финчер возглавит мультипроект|author=marie|lang=ru}}</ref>։ ''Heavy Metal'' ամսագիրը, որ հիմնված է ֆրանսիական կոմիքսների ''[[Métal Hurlant]]'' ամսագրի վրա, թողարկվում է չափահաս լսարանի համար նախատեսված կոմիքսներ և պատմություններ [[գիտական ֆանտաստիկա]] և [[Ֆենտեզի|ֆենթեզի]] [[ժանր]]երում։ Նախկինում ամսագրի հիման վրա նկարահանվել են երկու լիամետրաժ անիմացիոն ֆիլմեր՝ «Ծանր մետաղ» 1981 թվականին և «Ծանր մետաղ 2000» 2000 թվականին։ Նպատակը եղել է այն, որ կարճամետրաժ ֆիլմերից յուրաքանչյուրը տրվի տարբեր ռեժիսորների՝ միասին [[կինոալմանախ]] ստեղծելու համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm" />։ [[Paramount Pictures]] ստուդիան սկզբից մասնակցում էր նախագծին, սակայն հրաժարվել է դրանից 2008 թվականի հուլիսին<ref name="heavymetalremake2010_collider">{{cite web|url=http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|title=David Fincher to Re-Build HEAVY METAL in 3D with James Cameron and Zack Snyder|date=2010-03-12|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034610/http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Goldberg, Matt|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_paramount_ew">{{cite web|url=https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|title=David Fincher's 'Heavy Metal' remake a no-go at Paramount|date=2008-07-09|website=Entertainment Weekly|publisher=Meredith Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034551/https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sperling, Nicole|lang=en}}</ref>։ Դրանից հետո նախագիծը ներկայացվել է ուրիշ ստուդիանների։ 2008 թվականի սեպտեմբերին հայտնի է դարձել, որ [[Զաք Սնայդեր]]ը, [[Գիլյերմո դել Տորո]]ն և [[Գոռ Վերբինսկի|Գոր Վերբինսկին]] ցանկություն են հայտնել մասնակցել ծրագրին որպես ռեժիսոր<ref name="heavymetalremake_snyder_deltoro_verbinski_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|title=Zack Snyder, Guillermo del Toro and Gore Verbinski to Direct Heavy Metal!?|date=2008-09-04|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034538/https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sciretta, Peter|lang=en}}</ref>։ 2009 թվականի մայիսին լուրեր են տարածվել [[Ռոբ Զոմբի]]ի և [[Մարկ Օսբորն]]ի՝ նախագծին միանալու մասին<ref name="heavymetalremake2010_collider" />։ 2010 թվականին Ֆինչերը փորձել է նոր շունչ տալ ծրագրին. նույն թվականի մարտին հայտնի է դարձել, որ [[Ջեյմս Քեմերոն]]ը նույնպես հետաքրքրված է նախագծին մասնակցությամբ<ref name="heavymetalremake2010_collider" /><ref name="heavymetalremake_cameron_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|title=Fincher Brings Mettle To Passion Project|date=2010-03-12|website=[[Deadline Hollywood]]|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034651/https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fleming, Mike Jr|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake2010_cinemablend">{{cite web|url=https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|title=David Fincher Still Pulling For Heavy Metal|date=2010|website=CinemaBlend|publisher=Gateway Blend|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034703/https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=LeBlanc, Will|lang=en}}</ref>։ Շուտով Դեյվիդ Ֆինչերի՝ էկրանավորման իրավունքների ժամկետը ավարտվել է, և 2011 թվականի հուլիսին [[Սան Դիեգո|Սան Դիրեգոյում]] [[Ռոբերտ Ռոդրիգեզ]]ը հայտնել է, որ ինքն ստացել է ''Heavy Metal''-ի իրավունքները<ref name="heavymetalremake_rodriguez_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|title=David Fincher’s ‘Heavy Metal’ is Dead, Now Robert Rodriguez Has the Rights|date=2011-07-21|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034722/https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fischer, Russ|lang=en}}</ref>։ Մի քանի տարվա լռությունից հետո՝ 2014 թվականին, Ռոդրիգեզը հայտնել է, որ ցանկանում է կոմիքսների ամսագիրը վերածել հեռուստասերիալի<ref name="heavymetalremake_rodriguez_screenrant">{{cite web|url=https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|title=Robert Rodriguez May Bring ‘Heavy Metal’ to TV; Prepared to Make ‘Sin City 3’|date=2014-03-11|website=Screen Rant|publisher=Valnet|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034738/https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Nemiroff, Perri|lang=en}}</ref>։ Հետագայում Ռոդրիգեսի կողմից նախագծի մասին ոչ մի լուր չի հայտնվել։ === Արտադրություն === Քանի որ ոչ մի ավանդական կինոստուդիա չի համաձայնել ստեղծել անիմացիոն անթոլոգիական ֆիլմը, Ֆիտչերն ու Միլլերը իրենց մտահղացման հարցով դիմել են [[Netflix]]-ին<ref name="ld&r_observer">{{cite web|url=https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|title=Exclusive: How David Fincher and Tim Miller’s ‘Love, Death & Robots’ Made the Leap to Netflix|date=2019-03-11|website=[[The New York Observer]]|publisher=Observer Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034754/https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Katz, Brandon|lang=en}}</ref>։ ՄԻնչև այդ Ֆինչերը այդ հոսքային սերվիսի համար աշխատել է «''Mindhunter''» և ''«House of Cards»'' սերիալների վրա։ «Սեր, մահ և ռոբոտներ» անթոլոգիական սերիալը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի հավաքածու է։ Դրանք հիմնականում [[գիտական ֆանտաստիկա]]յի, [[Ֆենտեզի|ֆենթեզիի]], [[սև հումոր]]ի, [[Սարսափ (ժանր)|սարսափ]] և [[կիբերփանք]] ժանրերի համադրույթներ են, սակայն միևնույն ժամանակ թեմաները կենտրոնանում են մեծահասակ լսարանին վերաբերող թեմաների վրա, ինչպիսիք են [[ռասիզմ]]ը, [[պատերազմ]]ները, [[Մարդու բնույթ|մարդու էությունն ու բնույթը]], [[կամքի ազատություն]]ը և այլն<ref name="ld&r_announcement_deadline" /><ref name="ld&r_trailer_theverge" />։ Սերիալի արտադրությունը կարելի է համարել ''Heavy Metal'' ծրագրի մի ճյուղը, որը Դեյվիդ Ֆինչերը և Թիմ Միլլերը փորձել են թողարկել 2000-ականների սկզբին<ref name="ld&r_trailer_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|title=‘Love, Death + Robots’ Trailer: Tim Miller & David Fincher Present Pure Sci-Fi Insanity|date=2019-02-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034840/https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Anderto, Ethan|lang=en}}</ref><ref name="ld&r_announcement_birthmoviesdeath">{{cite web|url=https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|title=David Fincher’s LOVE, DEATH & ROBOTS Is Headed To Netflix|date=2019-01-07|website=Birth.Movies.Death|publisher=Alamo Drafthouse Cinema|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034830/https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=The GOAT's producing an animated anthology alongside DEADPOOL's Tim Miller|author=Wampler, Scott|lang=en}}</ref>։ Ըստ Միլլերի՝ կարճ պատմությունները ոգեշնչվել են հին սարսափ ֆիլմերից, կոմիքսներից, գրքերից և ֆանտաստիկ ամսագրերից, որոնք իր երիտասարդ եղած ժամանակ համարվում էին ներդերի (ուսումնատենչ մարդկանց) մշակույթի մի մասը<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|title=Tim Miller, David Fincher to Create Adult-Themed Animated Shorts Series for Netflix|date=2019-01-07|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034905/https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Miller says 'Love, Death & Robots' "combines my love of animation and amazing stories."|author=Giardina, Carolyn|lang=en}}</ref>։ Սերիաները ստեղծվել են տարբեր անիմացիոն ստուդիանների կողմից՝ ներառյալ Միլլերի [[Blur Studio]] պրոդյուսերական անիմացիոն ստուդիան<ref name="ld&r_announcement_animationmagazine">{{cite web|url=http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|title=Tim Miller & David Fincher Animating ‘Love, Death & Robots’ for Netflix|date=2019-01-07|website=Animation Magazine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034936/http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Milligan, Mercedes|lang=en}}</ref>։ Ընդհանուր առմամբ ստեղծվել է 18 կարճամետրաժ ֆիլմ, որոնց մեծամասնությունում օգտագործվել է անիմացիայի սեփական տեսակը՝ ինչպես դասական 2D անիմացիան, այնպես էլ [[CGI (գրաֆիկա)|CGI գրաֆիկայով]] գերիրական եռաչափ համակարգչային անիմացիա։ Գրեթե բոլոր դրվագները ստեղծվել են աշխարհի տարբեր խմբերի և ստուդիանների կողմից<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter" />։ == Եթերաշրջաններ == 2019 թվականի հունվարի 7-ին [[Նեթֆլիքս|Netflix]]-ն առաջին անգամ հայտարարել է «Սեր, մահ և ռոբոտներ» նոր սերիալ-անթոլոգիայի մասին<ref name="ld&r_announcement_deadline" />։ Առաջին թրեյլերը թողարկվել է 2019 թվականի փետրվարի 14-ին<ref name="ld&r_trailer_collider">{{cite web|url=http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|title=Exclusive: ‘Love, Death & Robots’ Trailer Teases Tim Miller and David Fincher’s NSFW Netflix Project|date=2019-02-14|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050808/http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|author=Trumbore, Dave|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանի թողարկումը կայացել է 2019 թվականի մարտի 15-ին [[Netflix]]-ում<ref name="ld&r_trailer_theverge" /> 2019 թվականի հունիսի 11-ին հայտնի է դարձել, որ սերիալը երկարաձգվել է մինչև երկրորդ եթերաշրջան<ref name="jennifer_yuh_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|title='Love, Death and Robots' Renewed at Netflix, Adds 'Kung Fu Panda 3' Director|date=2019-06-10|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190612042628/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|archivedate=2019-06-12|accessdate=2019-06-12|author=Porter, Rick|lang=en}}</ref>։ {| class="wikitable" |+ Առաջին եթերաշրջան (2019 թվականի մարտի 15) ! !Անվանում !Սյուժե !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիա !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիայի ստուդիա !Տևողություն |- |1 |«Սոնիի առավելությունը» «Sonnie's Edge» |{{ref+|2070 թվական։ Դիստոպիկ Լոնդոնում Սոնի անունով մի երիտասարդ կին մասնակցում է ընդհատակյա «Beastie» մարտերին՝ հեռակառավարվող բիոինժեներական գլադիատորական գազանի՝ Խանիվորեի հետ: Ռինգի ղեկավար Դիկոն փորձում է կաշառել Սոնիին, որպեսզի նա պարտվի, բայց Սոնին հրաժարվում է: Նրա թիմակիցներ Ուեսը և Իվրինան բացատրում են, որ Սոնին նախկինում ենթարկվել է սեռական ոտնձգությունների և անդամահատման. վրեժխնդրության նրա ցանկությունն ի վերջո դառնում է նրա «առավելությունը»: Սոնին ասպարեզ է մտնում՝ ղեկավարելով իր գազան Խանիվորին, որպեսզի կռվի հակառակորդի՝ Տուրբորապտորի հետ։ Դաժան հանդիպումից հետո Խանիվորեն հաղթում է։ Ավելի ուշ Դիկոյի սիրուհին այցելում է Սոնիին և գայթակղում նրան, միայն թե Սոնին թաքցրած զենքով ցցահարում է նրա գլուխը։ Այնուհետև հայտնվում է Դիկոն և ծաղրանքով հարցնում Սոնիին՝ «Հիմա վախեցա՞ծ ես»: Այնուհետև սիրուհին հարվածում է Սոնիի գլխին՝ ջախջախելով այն: Այնուամենայնիվ, լսվում է Սոնիի ծիծաղը, որը ցույց է տալիս, որ նրա մարդկային մարմինը միայն «ողնաշարին միացված բիոծրագրային պրոցեսոր է», և որ նրա գիտակցությունը միշտ Խանիվորեի ներսում էր, իսկ մարտերում մահվան վախը նրա իրական «առավելությունն» էր: Սոնին Խանիվորի մարմնից դուրս է գալիս և սպանում սիրուհուն, ապա պատրաստվում է սպանել Դիկոյին: Էկրանը դառնում է սև, երբ նա հարցնում է Դիկոյին. «Հիմա վախեցա՞ծ ես»՝ կրկնելով Դիկոյի՝ նախկինում իրեն տված հարցը։|Ն}} |Դեյվ Ուիլսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Պիտեր Համիլտոն ||{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |16 րոպե |- |2 |«Երեք ռոբոտներ» «Three Robots» |{{ref+|Մարդկության անկումից երկար ժամանակ անց երեք [[ռոբոտ]]ներ (K-VRC, XBOT 4000 և 11-45-G) թափառում են հետապոկալիպսյան քաղաքում՝ փորձելով հասկանալ, թե ինչպես են մարդիկ ապրել՝ ունենալով սահմանափակ գիտելիքներ իրենք իրենց մասին և այն մասին ինչ նրանք թողել են իրենցից հետո: Նրանք ուսումնասիրում են մարդու սպորտային հետաքրքրությունները, պահանջմունքները և, ի վերջո, ընտանի կենդանիներին, երբ հանդիպում են կենդանի կատվի, որը հետևում էր նրանց: Երեք ռոբոտներն իմանում են իրենց ծագման մասին և ավելի ուշ գտնում են ստորգետնյա միջուկային հրթիռային [[Սիլոս (հոր)|հոր]]։ 11-45-G-ն բացատրում է, որ մարդիկ մահացել են բնապահպանական աղետներից, որոնք առաջացել են իրենց իսկ գործողությունների արդյունքում: K-VRC-ն նշում է, որ մարդիկ գենետիկորեն մոդիֆիկացրել են իրենց կատուներին՝ տալով նրանց ինտելեկտ: Այնուհետև կատուն ապացուցում է դա՝ ցույց տալով, որ խոսել գիտի՝ պահանջելով, որ իրեն շոյեն. Իսկ այդ ընթացքում բազայի շատ այլ կատուներ հալածելով ուժասպառ են անում երեք ռոբոտների։|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալցի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |3 |«Վկան» «The Witness» |{{ref+|Տղամարդը սպանում է կնոջը Հոնկոնգի բնակարաններից մեկում. Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի կին, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը: Նա սկսում է հետապնդել նրան: Կինը փախչում է սեքս-ակումբ, որտեղ աշխատում է որպես պարուհի Զավորա մականունով: Տղամարդը մտնում է ակումբ՝ տիրոջ ուղեկցությամբ։ Իր պարի ժամանակ կինը նկատում է տղամարդուն հանդիսատեսի շարքերում, և վերջինս հետապնդում է նրան քաղաքի փողոցներով։ Կինը գողանում է մի ատրճանակ և թաքնվում բնակարանում, սակայն տղամարդը գտնում և պատին է դեմ տալիս նրան։ Նրանք սկսում են կռվել ատրճանակի համար, որի արդյունքում կինը կրակելով տղամարդու վրա՝ սպանում է նրան: Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի տղամարդ, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը:|Ն}} |Ալբերտո Միելգո |Ալբերտո Միելգո |բնօրինակ ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.tv |11 րոպե |- |4 |«Հանդերձանքներ» «Suits» |{{ref+|Ֆերմերների մի փոքր համայնք փորձարկում է մեխա-հանդերձանքներ (mecha suit -ռազմական [[հումանոիդ]] [[հրազեն]]ային [[քայլող մեքենա]])՝ իրենց հողը ներխուժած «DeeBees» կոչվող [[ինսեկտոիդ]]ների պարսից պաշտպանվելու համար: Երբ պաշտպանական դաշտը շարքից դուրս է գալիս, ինսեկտոիդները մեծ արագությամբ ներխուժում են, այնպես, որ ֆերմերները չեն հասցնում նրանց ետ մղել։ Ուստի համայնքը գնում է ստորգետնյա ապաստարաններ: Բոլորը ներս են մտնում, իսկ հարևաններից մեկը՝ Ջեյքը, զոհաբերում է իրեն՝ սպանելով երամի մեծ մասը: Մի հսկա ինսեկտոիդ ներս է խցկվում, բայց ֆերմերների կանանցից մեկը ոչնչացնում է նրան զրահաշտարակ զենքով (turret gun) լավ նպատակային կրակոցով։ Արշալույսին, արգելապատնեշները վերադարձվում են բնականոն հուն, և քաղաքը կրկին ապահովության զգացում ունի: Տեսախցիկը մեծացնում է պատկերի մասշտաբը, որպեսզի ցույց տա, որ DeeBees-ը բնակեցնում է ամբողջ մոլորակը, իսկ ֆերմերները զավթիչ ուժն են, որոնք ստեղծել են գմբեթանման [[տիեզերքի գաղութացում|գաղութներ]] ամբողջ մոլորակի վրա:|Ն}} |Ֆրանկ Բալսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Սթիվեն Լյուվիս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |5 |«Հոգինոր ուտող» «Sucker of Souls» |{{ref+|Վարձկան Ֆլինը և [[Հնագիտություն|հնագետ]] դոկտոր Վեհանթը փախչում են թունելի միջով՝ փախչելով անհայտ հարձակվողից։ Դրանից վայրկյաններ առաջ բժիշկ Ուեհունթի պրակտիկանտը՝ Սայմոնը, հայտնաբերում է մի քարայր՝ «հոգիներ ուտող» մակագրություններով։ Հանկարծ դևը խժռում է Սայմոնին, այնուհետև կերպարանափոխվում է ավելի մեծ, ավելի գազանային կերպարանքի։ Ֆլինը փախչում է դոկտոր Ուեհունթի հետ և ռադիոյով տեղեկացնում իր երկու աշխատակիցներին՝ Միկիին և Գարիին։ Իրենց ճանապարհին նրանք բախվում են դևի հետ, որը բացահայտվում է, որ [[Կոմս Դրակուլա|Դրակուլան]] է: Չնայած Դրակուլան փորձում է սպանել Ֆլինին, բայց կանգ է առնում և նահանջում կատու տեսնելուց հետո։ Բժիշկ Ուեհանտը բացատրում է, որ Դրակուլան վախենում և ատում է կատուներին: Երկուսը կրկին միանում են Միկի և Գարիի հետ մի սենյակում, բայց նրանք կտրված են հիմնական ելքից։ Երբ Դրակուլան հետևում է նրանց, դոկտոր Ուեհունթը մեկ այլ ելք է գտնում գաղտնի թունելի միջով, մինչ վարձկանները պայթուցիկներ են տեղադրում: Խումբը փախչում է, և երբ Դրակուլան նորից մտնում է սենյակ, նա սպանվում է պայթյունից։ Այնուամենայնիվ, խումբը թունելով հասնում է մեկ այլ սենյակ, որը լցված է նմանատիպ արնախումներով:|Ն}} |Օուեն Սալիվան |Ֆիլիպ Ջելատ |Կիրսեն Կրոսս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Studio La Cachette |12 րոպե |- |6 |«Երբ Յոգուրտը տիրեցց աշխարհը» «When The Yogurt Took Over» |{{ref+|Մի խումբ գիտնականներ մուտացիայի են ենթարկում [[յոգուրտ]]ը՝ ֆերմենտացնելով բակտերիաները։ Թեև նախնական թեստերը ձախողվում են, հետազոտողը տանում է մուտացված բակտերիաները իր տնական յոգուրտի համար, որտեղ այն դառնում է զգայունակ: Յոգուրտը խնդրում է հանդիպել ԱՄՆ առաջնորդներին, որոնց նա պնդում է, որ լուծումներ ունի երկրի խնդիրների համար։ Որպես վճար, յոգուրտը պահանջում է վերահսկողություն Օհայո նահանգի նկատմամբ: Առաջնորդները, ներառյալ նախագահը, սկզբում ծիծաղում են առաջարկի վրա, բայց ընդունում են այն, երբ յոգուրտը սպառնում է փոխարենը նմանատիպ գործարք կնքել Չինաստանի հետ: Շուտով յոգուրտը նախագահին տալիս է Միացյալ Նահանգների ազգային պարտքը վերացնելու ծրագիր՝ զգուշացնելով նրան, որ ցանկացած շեղում աղետալի կլինի։ Կառավարությունը չի կարող չշեղվել, և համաշխարհային տնտեսությունը կփլուզվի 6 ամսվա ընթացքում, բացի Օհայոյից։ Իշխանությունը հուսահատության մեջ յոգուրտին տալիս է գերագույն գործադիր իշխանություն ընդդիմության մեծ մասի նկատմամբ: Մեկ տասնամյակ անց մարդիկ ապրում են բարեկեցիկ կյանքով յոգուրտի իշխանության ներքո: Յոգուրտը հանկարծ որոշում է սկսել տիեզերական արձակումներ՝ թողնելով մարդկանց Երկրի վրա:|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ջենի Ռոբերտսոն |Ջոն Սկալցի ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |6 րոպե |- |7 |«Արծվի բեկվածքից այն կող» «За Разломом Орла» «Beyond the Aquila Rift» |{{ref+|Blue Goose տիեզերանավի անձնակազմի անդամները՝ Թոմը, Սյուզին և Ռեյը, վերադառնում են տուն հաջող առաքելությունից, սակայն երթուղային սյուժեի սխալը հանգեցնում է անսպասելի իրադարձությունների: Թոմը արթնանում է [[անաբիոզ]]ից և նրան ողջունում է Գրետան՝ նախկին սերը: Նա ասում է նրան, որ նա և իր անձնակազմը գտնվում են Երկրից հարյուր հազարավոր լուսային տարիներ հեռավորության վրա, գրեթե Ակվիլայի ճեղքվածքից այն կողմ, և դարեր են անցել. նրանց համար տուն հասնելու միջոց չկա: Նրանք վերականգնում են իրենց հարաբերությունները, բայց Թոմը դեռևս չի հավատում իրավիճակին: Նա պահանջում է, որ Գրետան ճշմարտությունն ասի։ Գրետան արտասվելով ասում է, որ իր փորձառությունները սիմուլյացիա են, և որ ինքը պատրաստ չէ տեսնել իրականությունը, քանի որ նա իսկապես հոգ է տանում իր և բոլոր նրանց համար, ովքեր ճանապարհ են գտնում այնտեղ: Թոմը պնդում է, ուստի Գրետան դժկամորեն զիջում է և արթնացնում նրան: Պարզվում է, որ Թոմը նիհարած ծերունի է. նրանց նավը հայտնվել է հսկայական ցանցի մեջ՝ անթիվ ուրիշների հետ. նրա անձնակազմը կա՛մ մահացել է, կա՛մ թակարդված է սեփական տրանսային վիճակում, և Գրետան այլմոլորակային [[Սարդակերպեր|սարդակերպ]] արարած է։ Երբ սարսափահար Թոմը գիտակցությունը կորցնում է այդ հանդիպումից, «Գրետան» նրան վերադարձնում է երազների աշխարհ՝ հանելով վերջին հիշողությունները, ճիշտ այնպես, ինչպես նա դա արել էր իր անձնակազմի և մյուսների հետ: Գրետան կրկին արթնացնում է Թոմին և նորից ողջունում, մի գործընթաց, որը ենթադրաբար կրկնվում է այնքան ժամանակ, մինչև Թոմն, ի վերջո, մահանում է:|Ն}} |Լեոն Բերել, Դոմինիկ Բոյդեն, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |16 րոպե |- |8 |«Բարի որս» «Good Hunting» | |Օլիվեր Թոմաս |Ֆիլիպ Ջելատ |Կեն Լիու |{{դրոշ|Հարավային Կորեա}} Red Dog Culture House |16 րոպե |- |9 |«Աղբանոց» «The Dump» | |Ժավյեր Ռեցիո Գարսիա |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Able & Baker |10 րոպե |- |10 |«Մարդագայլեր» «Shape-Shifters» | |Գաբրիել Պենակչիոլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |15 րոպե |- |11 |«Օգնության ձեռք» «Helping Hand» | |Ջոն Յեո |Ֆիլիպ Ջելատ |Կլոդին Գրիգս |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |9 րոպե |- |12 |«Ձկան գիշեր» «Fish Night» | |Դեմիեն Նենով |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Ռ. Լանդսեյլ |{{դրոշ|Կանադա}} Platige Image |9 րրոպե |- |13 |«Հաջողակ 13» «Lucky 13» | |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |14 րոպե |- |14 |«Զիմա Բլյու» «Zima Blue» | |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |10 րոպե |- |15 |«Կույր բիծ» «Blindspot» | |Վիտալի Շուշկո |Վիտալի Շուշկո |բնօրինակ պատմություն |{{դրոշ|Ռուսաստան}} Independent Studio / Elena Volk |8 րոպե |- |16 |«Սառցապատման շրջան» «Ice Age» | |Թիմ Միլլեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիկ |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures<br>{{դրոշ|ԱՄՆ}} Atomic Fiction |10 րոպե |- |17 |«Պատմության այլընտրանքներ» «Alternate Histories» | |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Դանիա}} Sun Creature Studio |7 րոպե |- |18 |«Գաղտնի պատերազմ» «Secret War» | |Իշտվան Զորկոզի |Ֆիլիպ Ջելատ |Դևիդ Վ. Ամենդոլա |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures |15 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երկրորդ եթերաշրջան (2021 թվականի մայիսի 14) !Սերիալ !Անվանում !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիայի սցենարիստ !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիոն Ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Ավտոմատացված հաճախորդների սպասարկում» «Automated Customer Service» |Միթ Դեփթ (Քևին վան Դեր Մերիեն, Դեյվիդ Նիկոլաս, Լաուրենտ Նիկոլաս) |Ջոն Սկալզի & Միթ Դեփթ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Atoll Studio |13 րոպե |- |2 |«Սառույց» «Ice» |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ռիչ Լարսոն |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |13 րոպե |- |3 |«Փոփ խումբ» «Pop Squad» |Ջենիֆեր Յու Նելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Պաոլո Բաչիգալուպի]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |18 րոպե |- |4 |«Ձյունն անապատում» «Snow in the Desert» |Լեոն Բերելլե, Դոմենիկ Բոիդին, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուերե |Ֆիլիպ Ջելատ |ՄիլԱսհեր |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |18 րոպե |- |5 |«Բարձր խոտը» «The Tall Grass» |Օտտո Սայմոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Յո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |11 րոպե |- |6 |«Ամեն ինչ տան միջով» «All Through the House» |Էլիոտ Դիար |Ֆիլիպ Ջելատ |Յոախիմ Հեիյնդերմանս |{{դրոշ|Անգլիա}} Blink Industries |7 րոպե |- |7 |«Կյանքի խրճիթ» «Life Hutch» |Ալեքս Բիթի |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Հարլան Էլիսոն]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |- |8 |«Խեղդված հսկան» «The Drowned Giant» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր |Ժ. Գ. Բալլարդ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երրորդ եթերաշրջան (2022 թվականի մայիսի 20) !Սերիալ !Վերնագիր !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտատոր !Հիմնված է պատմվածքի վրա !Անիմացիոն ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Երեք ռոբոտներ. ելքի ռազմավարություններ» «Three Robots: Exit Strategies» |Պատրիկ Օսբորն |Ջոն Սկալզի |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |2 |«Վատ ճանապարհորդություն» «Bad Travelling» |[[Դեյվիդ Ֆինչեր]] |Էնդրյու Քևին Ուոքեր |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |21 րոպե |- |3 |«Մեքենայի հենց զարկերակը» «The Very Pulse of the Machine» |Էմիլի Դին |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիչ |{{դրոշ|Ճապոնիա}}Polygon Pictures |17 րոպե |- |4 |«Մինի մահացածների գիշեր» «Night of the Mini Dead» |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ջեֆ Ֆովլեր և Թիմ Միլլեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} BUCK |7 րոպե |- |5 |«Սպանել թիմակից սպանողին» «Kill Team Kill» |Ջենիֆեր ՅուՆելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջասթին Կոատս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Titmouse |13 րոպե |- |6 |«Սվամ» «Swarm» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր & Ֆիլիպ Ջելատ |Բրյուս Ստերլինգ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |7 |«Մեյսոնի առնետները» «Mason's Rats» |Կարլոս Ստիվենս |[[Ջո Աբերկրոմբի]] |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |10 րոպե |- |8 |«Թաղածածկ սրահներում՝ դամբարաններ» «In Vaulted Halls Entombed» |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալան Բաքստեր |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |15 րոպե |- |9 |«Ժիբարո» «Jibaro» |Ալբերո Միելգո |Ալբերո Միելգո |բնօրինակ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.TV |17 րոպե |} == Նշումներ == <references group="Ն"></references> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.netflix.com/title/80174608 «Սեր, մահ և ռոբոտներ»]{{ref-en}} [[Netflix]] կայքում * {{IMDb title|9561862}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան ֆենտեզի հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Նեթֆլիքսի բնօրինակ ծրագրեր]] [[Կատեգորիա:Անգլերեն հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Անգլալեզու հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Մուլտսերիալներ]] [[Կատեգորիա:2019 հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:2010-ականների հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Սև հումոր]] [[Կատեգորիա:Սարսափ հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Կոմիքսների էկրանավորումներ]] [[Կատեգորիա:Netflix-ի արտադրության ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան սարսափ հեռուստասերիալներ]] cf8de4kcu9yg6f7rm9xid54jh94kifq 8485156 8485155 2022-08-08T15:38:30Z Ապատ63 36683 /* Ստեղծման պատմություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստասերիալ | անվանում = Սեր, մահ և ռոբոտներ | բնօրինակ անվանում = Love, Death and Robots | պատկեր = | պատկերի չափ = | նկարագրում = | ժանր = | թեմա = | ստեղծող = | երկիր = | հիմք = | լեզու = | ռեժիսոր = | դերերում = | պատմող = | պրոդյուսեր = | գործադիր պրոդյուսեր = | սցենարիստ = | օպերատոր = | երաժիշտ = | մոնտաժ = | խմբագիր = | պատմվածքի վայր = | աշխարհ = | դարաշրջան = | նկարահանման վայր = | եթերաշրջաններ = | սերիաների քանակ = | սերիաների տևողություն = | սերիաների ցանկ = | առաջին թողարկում = | վերջին թողարկում = | հեռուստաալիք = | ընկերություն = | դիստրիբյուտոր = | պատկերի ձևաչափ = | ձայնի ձևաչափ = | բյուջե = | շահույթ = | պարգև = | առաջադրում = | նախորդ = | հաջորդ = | կապակցված = | կարգավիճակ = | կայք = }} '''«Սեր, մահ և ռոբոտներ»''' ({{lang-en|Love, Death & Robots}}, ոճավորված է որպես LOVE DEATH + ROBOTS, [[էմոջի]]ն՝ ❤️❌🤖), ամերիկյան [[Մուլտիպլիկացիա|անիմացիոն]] սերիալ-[[անթոլոգիա]]։ Թողարկվել է [[Netflix]] [[Հոսքային մուլտիմեդիա|հոսքային մուլտիմեդիայում]]։ Սերիալը բաղկացած է տարբեր տևողությամբ [[Կարճամետրաժ ֆիլմ|կարճամետրաժ]] անիմացիոն ֆիլմերից, որոնք ստեղծվել են չափահաս հանդիսատեսի համար<ref name="ld&r_announcement_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|title=‘Love Death & Robots’: First Look At David Fincher & Tim Miller’s Animated Netflix Anthology Series|date=2019-01-07|website=Deadline Hollywood|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190316122112/https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|archivedate=2019-03-16|accessdate=2019-03-16|author=Hipes, Patrick|lang=en}}</ref><ref name="review_mirf">{{cite web|url=https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|title=«Любовь, смерть и роботы»: сборник потрясающих и шокирующих мультфильмов|date=2019-03-16|website=Мир фантастики|publisher=Hobby World|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317125054/https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|author=Стрепетилов, Александр|lang=ru}}</ref><ref name="ld&r_trailer_theverge">{{cite web|url=https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|title=The trailer for David Fincher’s Netflix anthology Love, Death & Robots is a manic headache|date=2019-02-14|website=The Verge|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190217132822/https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|archivedate=2019-02-17|accessdate=2019-03-16|subtitle=The collection of 18 shorts, co-produced by Deadpool director Tim Miller, is going for extremity and intensity|author=Robinson, Tasha|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանը թողարկվել է [[2019]] թվականի մարտի 15-ին և բաղկացած է 18 դրվագից<ref name="review_mirf" />։ Սերիալի գործադիր [[պրոդյուսեր]]ներն են [[Դեյվիդ Ֆինչեր]]ը, [[Թիմ Միլլեր]]ը, [[Ջոշուա Դոնեն]]ը և [[Ջենիֆեր Միլլեր]]ը<ref name="ld&r_trailer_polygon">{{cite web|url=https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|title=First trailer for Netflix’s animated anthology Love, Death, & Robots makes it clear this is for adults|date=2019-02-14|website=Polygon|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050819/https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Helmed by David Fincher and the director of Deadpool|author=Radulovic, Petrana|lang=en}}</ref>։ Գրեթե յուրաքանչյուր դրվագ ստեղծել են աշխարհի տարբեր թիմեր և ստուդիաներ, նրանց մեծ մասը օգտագործում է անիմացիա սեփական տիպեր<ref name="ld&r_trailer_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|title=Netflix's Love, Death & Robots Trailer: First Look at Tim Miller and David Fincher's Surreal Animated Anthology|date=2019-02-14|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215155834/https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Vices on all your devices|author=Prudom, Laura|lang=en}}</ref>։ Բացի «Սառցային դարաշրջան» դրվագից, որտեղ նկարահանվել են իրական դերասաններ՝ [[Մերի Էլիզաբեթ Ուինսթեդ]]ը և [[Թոֆեր Գրեյս]]ը։ Սերիալը [[Դեյվիդ Ֆինչեր|Դևիդ Ֆինչերի]] և [[Թիմ Միլլեր]]ի վերաիմաստավորումն է, որոնք ավելի քան 10 տարի գտնվել ն «[[Heavy Metal (ամսագիր)|Heavy Metal]]» ամսագրից ոգեշնչված անթոլոգիական անիմացիոն ֆիլմի մշակման մեջ<ref name="heavymetalremake_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|title=How David Fincher and Tim Miller's Heavy Metal Reboot Became Netflix's Love, Death & Robots|date=2019-02-16|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317122034/https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|subtitle=Love, Death & Robots is now streaming on Netflix|author=Schwartz, Terri|lang=en}}</ref>։ == Ստեղծման պատմություն == === Նախապատմություն === [[Պատկեր:David_Fincher_(2012)_3.jpg|մինի|[[Դեյվիդ Ֆինչեր|Դեյվիդ Ֆինչերը]] սերիալի գործադիր պրոդյուսերն է]] [[Պատկեր:Philip_Gelatt.jpg|մինի|Ֆիլիպ Ջելաթը գրել է սերիալի ավելի շատ դրվագներ, քան որևէ մեկը, հատկապես այն դրվագները, որոնք վերցված են կարճ պատմություններից]] 2008 թվականի մարտին հայտարարվել է, որ Դեյվիդ Ֆինչերը ծրագրում է համագործակցել [[Թիմ Միլլեր]]ի և [[Քևին Իսթմեն]]ի հետ՝ "Heavy Metal" ամսագրից ոգեշնչված ութ կամ ինը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի պրոդյուսավորման համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|title=David Fincher to Produce and Co-Direct Animated Heavy Metal Film|date=2008-03-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034510/https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Stephenson, Hunter|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_fincher_kinokadr">{{cite web|url=http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|title=Дэвид Финчер и «Heavy Metal», экранизация «Metal Gear Solid» и «Агора» Аменабара|date=2008-03-14|website=Кинокадр.ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034525/http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Дэвид Финчер возглавит мультипроект|author=marie|lang=ru}}</ref>։ ''Heavy Metal'' ամսագիրը, որ հիմնված է ֆրանսիական կոմիքսների ''[[Métal Hurlant]]'' ամսագրի վրա, թողարկվում է չափահաս լսարանի համար նախատեսված կոմիքսներ և պատմություններ [[գիտական ֆանտաստիկա]] և [[Ֆենտեզի|ֆենթեզի]] [[ժանր]]երում։ Նախկինում ամսագրի հիման վրա նկարահանվել են երկու լիամետրաժ անիմացիոն ֆիլմեր՝ «Ծանր մետաղ» 1981 թվականին և «Ծանր մետաղ 2000» 2000 թվականին։ Նպատակը եղել է այն, որ կարճամետրաժ ֆիլմերից յուրաքանչյուրը տրվի տարբեր ռեժիսորների՝ միասին [[կինոալմանախ]] ստեղծելու համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm" />։ [[Paramount Pictures]] ստուդիան սկզբից մասնակցում էր նախագծին, սակայն հրաժարվել է դրանից 2008 թվականի հուլիսին<ref name="heavymetalremake2010_collider">{{cite web|url=http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|title=David Fincher to Re-Build HEAVY METAL in 3D with James Cameron and Zack Snyder|date=2010-03-12|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034610/http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Goldberg, Matt|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_paramount_ew">{{cite web|url=https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|title=David Fincher's 'Heavy Metal' remake a no-go at Paramount|date=2008-07-09|website=Entertainment Weekly|publisher=Meredith Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034551/https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sperling, Nicole|lang=en}}</ref>։ Դրանից հետո նախագիծը ներկայացվել է ուրիշ ստուդիանների։ 2008 թվականի սեպտեմբերին հայտնի է դարձել, որ [[Զաք Սնայդեր]]ը, [[Գիլյերմո դել Տորո]]ն և [[Գոռ Վերբինսկի|Գոր Վերբինսկին]] ցանկություն են հայտնել մասնակցել ծրագրին որպես ռեժիսոր<ref name="heavymetalremake_snyder_deltoro_verbinski_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|title=Zack Snyder, Guillermo del Toro and Gore Verbinski to Direct Heavy Metal!?|date=2008-09-04|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034538/https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sciretta, Peter|lang=en}}</ref>։ 2009 թվականի մայիսին լուրեր են տարածվել [[Ռոբ Զոմբի]]ի և [[Մարկ Օսբորն]]ի՝ նախագծին միանալու մասին<ref name="heavymetalremake2010_collider" />։ 2010 թվականին Ֆինչերը փորձել է նոր շունչ տալ ծրագրին. նույն թվականի մարտին հայտնի է դարձել, որ [[Ջեյմս Քեմերոն]]ը նույնպես հետաքրքրված է նախագծին մասնակցությամբ<ref name="heavymetalremake2010_collider" /><ref name="heavymetalremake_cameron_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|title=Fincher Brings Mettle To Passion Project|date=2010-03-12|website=[[Deadline Hollywood]]|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034651/https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fleming, Mike Jr|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake2010_cinemablend">{{cite web|url=https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|title=David Fincher Still Pulling For Heavy Metal|date=2010|website=CinemaBlend|publisher=Gateway Blend|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034703/https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=LeBlanc, Will|lang=en}}</ref>։ Շուտով Դեյվիդ Ֆինչերի՝ էկրանավորման իրավունքների ժամկետը ավարտվել է, և 2011 թվականի հուլիսին [[Սան Դիեգո|Սան Դիրեգոյում]] [[Ռոբերտ Ռոդրիգեզ]]ը հայտնել է, որ ինքն ստացել է ''Heavy Metal''-ի իրավունքները<ref name="heavymetalremake_rodriguez_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|title=David Fincher’s ‘Heavy Metal’ is Dead, Now Robert Rodriguez Has the Rights|date=2011-07-21|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034722/https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fischer, Russ|lang=en}}</ref>։ Մի քանի տարվա լռությունից հետո՝ 2014 թվականին, Ռոդրիգեզը հայտնել է, որ ցանկանում է կոմիքսների ամսագիրը վերածել հեռուստասերիալի<ref name="heavymetalremake_rodriguez_screenrant">{{cite web|url=https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|title=Robert Rodriguez May Bring ‘Heavy Metal’ to TV; Prepared to Make ‘Sin City 3’|date=2014-03-11|website=Screen Rant|publisher=Valnet|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034738/https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Nemiroff, Perri|lang=en}}</ref>։ Հետագայում Ռոդրիգեսի կողմից նախագծի մասին ոչ մի լուր չի հայտնվել։ === Արտադրություն === Քանի որ ոչ մի ավանդական կինոստուդիա չի համաձայնել ստեղծել անիմացիոն անթոլոգիական ֆիլմը, Ֆիտչերն ու Միլլերը իրենց մտահղացման հարցով դիմել են [[Netflix]]-ին<ref name="ld&r_observer">{{cite web|url=https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|title=Exclusive: How David Fincher and Tim Miller’s ‘Love, Death & Robots’ Made the Leap to Netflix|date=2019-03-11|website=[[The New York Observer]]|publisher=Observer Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034754/https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Katz, Brandon|lang=en}}</ref>։ ՄԻնչև այդ Ֆինչերը այդ հոսքային սերվիսի համար աշխատել է «''Mindhunter''» և ''«House of Cards»'' սերիալների վրա։ «Սեր, մահ և ռոբոտներ» անթոլոգիական սերիալը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի հավաքածու է։ Դրանք հիմնականում [[գիտական ֆանտաստիկա]]յի, [[Ֆենտեզի|ֆենթեզիի]], [[սև հումոր]]ի, [[Սարսափ (ժանր)|սարսափ]] և [[կիբերփանք]] ժանրերի համադրույթներ են, սակայն միևնույն ժամանակ թեմաները կենտրոնանում են մեծահասակ լսարանին վերաբերող թեմաների վրա, ինչպիսիք են [[ռասիզմ]]ը, [[պատերազմ]]ները, [[Մարդու բնույթ|մարդու էությունն ու բնույթը]], [[կամքի ազատություն]]ը և այլն<ref name="ld&r_announcement_deadline" /><ref name="ld&r_trailer_theverge" />։ Սերիալի արտադրությունը կարելի է համարել ''Heavy Metal'' ծրագրի մի ճյուղը, որը Դեյվիդ Ֆինչերը և Թիմ Միլլերը փորձել են թողարկել 2000-ականների սկզբին<ref name="ld&r_trailer_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|title=‘Love, Death + Robots’ Trailer: Tim Miller & David Fincher Present Pure Sci-Fi Insanity|date=2019-02-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034840/https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Anderto, Ethan|lang=en}}</ref><ref name="ld&r_announcement_birthmoviesdeath">{{cite web|url=https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|title=David Fincher’s LOVE, DEATH & ROBOTS Is Headed To Netflix|date=2019-01-07|website=Birth.Movies.Death|publisher=Alamo Drafthouse Cinema|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034830/https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=The GOAT's producing an animated anthology alongside DEADPOOL's Tim Miller|author=Wampler, Scott|lang=en}}</ref>։ Ըստ Միլլերի՝ կարճ պատմությունները ոգեշնչվել են հին սարսափ ֆիլմերից, կոմիքսներից, գրքերից և ֆանտաստիկ ամսագրերից, որոնք իր երիտասարդ եղած ժամանակ համարվում էին ներդերի (ուսումնատենչ մարդկանց) մշակույթի մի մասը<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|title=Tim Miller, David Fincher to Create Adult-Themed Animated Shorts Series for Netflix|date=2019-01-07|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034905/https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Miller says 'Love, Death & Robots' "combines my love of animation and amazing stories."|author=Giardina, Carolyn|lang=en}}</ref>։ Սերիաները ստեղծվել են տարբեր անիմացիոն ստուդիանների կողմից՝ ներառյալ Միլլերի [[Blur Studio]] պրոդյուսերական անիմացիոն ստուդիան<ref name="ld&r_announcement_animationmagazine">{{cite web|url=http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|title=Tim Miller & David Fincher Animating ‘Love, Death & Robots’ for Netflix|date=2019-01-07|website=Animation Magazine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034936/http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Milligan, Mercedes|lang=en}}</ref>։ Ընդհանուր առմամբ ստեղծվել է 18 կարճամետրաժ ֆիլմ, որոնց մեծամասնությունում օգտագործվել է անիմացիայի սեփական տեսակը՝ ինչպես դասական 2D անիմացիան, այնպես էլ [[CGI (գրաֆիկա)|CGI գրաֆիկայով]] գերիրական եռաչափ համակարգչային անիմացիա։ Գրեթե բոլոր դրվագները ստեղծվել են աշխարհի տարբեր խմբերի և ստուդիանների կողմից<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter" />։ == Եթերաշրջաններ == 2019 թվականի հունվարի 7-ին [[Նեթֆլիքս|Netflix]]-ն առաջին անգամ հայտարարել է «Սեր, մահ և ռոբոտներ» նոր սերիալ-անթոլոգիայի մասին<ref name="ld&r_announcement_deadline" />։ Առաջին թրեյլերը թողարկվել է 2019 թվականի փետրվարի 14-ին<ref name="ld&r_trailer_collider">{{cite web|url=http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|title=Exclusive: ‘Love, Death & Robots’ Trailer Teases Tim Miller and David Fincher’s NSFW Netflix Project|date=2019-02-14|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050808/http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|author=Trumbore, Dave|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանի թողարկումը կայացել է 2019 թվականի մարտի 15-ին [[Netflix]]-ում<ref name="ld&r_trailer_theverge" /> 2019 թվականի հունիսի 11-ին հայտնի է դարձել, որ սերիալը երկարաձգվել է մինչև երկրորդ եթերաշրջան<ref name="jennifer_yuh_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|title='Love, Death and Robots' Renewed at Netflix, Adds 'Kung Fu Panda 3' Director|date=2019-06-10|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190612042628/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|archivedate=2019-06-12|accessdate=2019-06-12|author=Porter, Rick|lang=en}}</ref>։ {| class="wikitable" |+ Առաջին եթերաշրջան (2019 թվականի մարտի 15) ! !Անվանում !Սյուժե !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիա !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիայի ստուդիա !Տևողություն |- |1 |«Սոնիի առավելությունը» «Sonnie's Edge» |{{ref+|2070 թվական։ Դիստոպիկ Լոնդոնում Սոնի անունով մի երիտասարդ կին մասնակցում է ընդհատակյա «Beastie» մարտերին՝ հեռակառավարվող բիոինժեներական գլադիատորական գազանի՝ Խանիվորեի հետ: Ռինգի ղեկավար Դիկոն փորձում է կաշառել Սոնիին, որպեսզի նա պարտվի, բայց Սոնին հրաժարվում է: Նրա թիմակիցներ Ուեսը և Իվրինան բացատրում են, որ Սոնին նախկինում ենթարկվել է սեռական ոտնձգությունների և անդամահատման. վրեժխնդրության նրա ցանկությունն ի վերջո դառնում է նրա «առավելությունը»: Սոնին ասպարեզ է մտնում՝ ղեկավարելով իր գազան Խանիվորին, որպեսզի կռվի հակառակորդի՝ Տուրբորապտորի հետ։ Դաժան հանդիպումից հետո Խանիվորեն հաղթում է։ Ավելի ուշ Դիկոյի սիրուհին այցելում է Սոնիին և գայթակղում նրան, միայն թե Սոնին թաքցրած զենքով ցցահարում է նրա գլուխը։ Այնուհետև հայտնվում է Դիկոն և ծաղրանքով հարցնում Սոնիին՝ «Հիմա վախեցա՞ծ ես»: Այնուհետև սիրուհին հարվածում է Սոնիի գլխին՝ ջախջախելով այն: Այնուամենայնիվ, լսվում է Սոնիի ծիծաղը, որը ցույց է տալիս, որ նրա մարդկային մարմինը միայն «ողնաշարին միացված բիոծրագրային պրոցեսոր է», և որ նրա գիտակցությունը միշտ Խանիվորեի ներսում էր, իսկ մարտերում մահվան վախը նրա իրական «առավելությունն» էր: Սոնին Խանիվորի մարմնից դուրս է գալիս և սպանում սիրուհուն, ապա պատրաստվում է սպանել Դիկոյին: Էկրանը դառնում է սև, երբ նա հարցնում է Դիկոյին. «Հիմա վախեցա՞ծ ես»՝ կրկնելով Դիկոյի՝ նախկինում իրեն տված հարցը։|Ն}} |Դեյվ Ուիլսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Պիտեր Համիլտոն ||{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |16 րոպե |- |2 |«Երեք ռոբոտներ» «Three Robots» |{{ref+|Մարդկության անկումից երկար ժամանակ անց երեք [[ռոբոտ]]ներ (K-VRC, XBOT 4000 և 11-45-G) թափառում են հետապոկալիպսյան քաղաքում՝ փորձելով հասկանալ, թե ինչպես են մարդիկ ապրել՝ ունենալով սահմանափակ գիտելիքներ իրենք իրենց մասին և այն մասին ինչ նրանք թողել են իրենցից հետո: Նրանք ուսումնասիրում են մարդու սպորտային հետաքրքրությունները, պահանջմունքները և, ի վերջո, ընտանի կենդանիներին, երբ հանդիպում են կենդանի կատվի, որը հետևում էր նրանց: Երեք ռոբոտներն իմանում են իրենց ծագման մասին և ավելի ուշ գտնում են ստորգետնյա միջուկային հրթիռային [[Սիլոս (հոր)|հոր]]։ 11-45-G-ն բացատրում է, որ մարդիկ մահացել են բնապահպանական աղետներից, որոնք առաջացել են իրենց իսկ գործողությունների արդյունքում: K-VRC-ն նշում է, որ մարդիկ գենետիկորեն մոդիֆիկացրել են իրենց կատուներին՝ տալով նրանց ինտելեկտ: Այնուհետև կատուն ապացուցում է դա՝ ցույց տալով, որ խոսել գիտի՝ պահանջելով, որ իրեն շոյեն. Իսկ այդ ընթացքում բազայի շատ այլ կատուներ հալածելով ուժասպառ են անում երեք ռոբոտների։|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալցի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |3 |«Վկան» «The Witness» |{{ref+|Տղամարդը սպանում է կնոջը Հոնկոնգի բնակարաններից մեկում. Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի կին, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը: Նա սկսում է հետապնդել նրան: Կինը փախչում է սեքս-ակումբ, որտեղ աշխատում է որպես պարուհի Զավորա մականունով: Տղամարդը մտնում է ակումբ՝ տիրոջ ուղեկցությամբ։ Իր պարի ժամանակ կինը նկատում է տղամարդուն հանդիսատեսի շարքերում, և վերջինս հետապնդում է նրան քաղաքի փողոցներով։ Կինը գողանում է մի ատրճանակ և թաքնվում բնակարանում, սակայն տղամարդը գտնում և պատին է դեմ տալիս նրան։ Նրանք սկսում են կռվել ատրճանակի համար, որի արդյունքում կինը կրակելով տղամարդու վրա՝ սպանում է նրան: Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի տղամարդ, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը:|Ն}} |Ալբերտո Միելգո |Ալբերտո Միելգո |բնօրինակ ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.tv |11 րոպե |- |4 |«Հանդերձանքներ» «Suits» |{{ref+|Ֆերմերների մի փոքր համայնք փորձարկում է մեխա-հանդերձանքներ (mecha suit -ռազմական [[հումանոիդ]] [[հրազեն]]ային [[քայլող մեքենա]])՝ իրենց հողը ներխուժած «DeeBees» կոչվող [[ինսեկտոիդ]]ների պարսից պաշտպանվելու համար: Երբ պաշտպանական դաշտը շարքից դուրս է գալիս, ինսեկտոիդները մեծ արագությամբ ներխուժում են, այնպես, որ ֆերմերները չեն հասցնում նրանց ետ մղել։ Ուստի համայնքը գնում է ստորգետնյա ապաստարաններ: Բոլորը ներս են մտնում, իսկ հարևաններից մեկը՝ Ջեյքը, զոհաբերում է իրեն՝ սպանելով երամի մեծ մասը: Մի հսկա ինսեկտոիդ ներս է խցկվում, բայց ֆերմերների կանանցից մեկը ոչնչացնում է նրան զրահաշտարակ զենքով (turret gun) լավ նպատակային կրակոցով։ Արշալույսին, արգելապատնեշները վերադարձվում են բնականոն հուն, և քաղաքը կրկին ապահովության զգացում ունի: Տեսախցիկը մեծացնում է պատկերի մասշտաբը, որպեսզի ցույց տա, որ DeeBees-ը բնակեցնում է ամբողջ մոլորակը, իսկ ֆերմերները զավթիչ ուժն են, որոնք ստեղծել են գմբեթանման [[տիեզերքի գաղութացում|գաղութներ]] ամբողջ մոլորակի վրա:|Ն}} |Ֆրանկ Բալսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Սթիվեն Լյուվիս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |5 |«Հոգինոր ուտող» «Sucker of Souls» |{{ref+|Վարձկան Ֆլինը և [[Հնագիտություն|հնագետ]] դոկտոր Վեհանթը փախչում են թունելի միջով՝ փախչելով անհայտ հարձակվողից։ Դրանից վայրկյաններ առաջ բժիշկ Ուեհունթի պրակտիկանտը՝ Սայմոնը, հայտնաբերում է մի քարայր՝ «հոգիներ ուտող» մակագրություններով։ Հանկարծ դևը խժռում է Սայմոնին, այնուհետև կերպարանափոխվում է ավելի մեծ, ավելի գազանային կերպարանքի։ Ֆլինը փախչում է դոկտոր Ուեհունթի հետ և ռադիոյով տեղեկացնում իր երկու աշխատակիցներին՝ Միկիին և Գարիին։ Իրենց ճանապարհին նրանք բախվում են դևի հետ, որը բացահայտվում է, որ [[Կոմս Դրակուլա|Դրակուլան]] է: Չնայած Դրակուլան փորձում է սպանել Ֆլինին, բայց կանգ է առնում և նահանջում կատու տեսնելուց հետո։ Բժիշկ Ուեհանտը բացատրում է, որ Դրակուլան վախենում և ատում է կատուներին: Երկուսը կրկին միանում են Միկի և Գարիի հետ մի սենյակում, բայց նրանք կտրված են հիմնական ելքից։ Երբ Դրակուլան հետևում է նրանց, դոկտոր Ուեհունթը մեկ այլ ելք է գտնում գաղտնի թունելի միջով, մինչ վարձկանները պայթուցիկներ են տեղադրում: Խումբը փախչում է, և երբ Դրակուլան նորից մտնում է սենյակ, նա սպանվում է պայթյունից։ Այնուամենայնիվ, խումբը թունելով հասնում է մեկ այլ սենյակ, որը լցված է նմանատիպ արնախումներով:|Ն}} |Օուեն Սալիվան |Ֆիլիպ Ջելատ |Կիրսեն Կրոսս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Studio La Cachette |12 րոպե |- |6 |«Երբ Յոգուրտը տիրեցց աշխարհը» «When The Yogurt Took Over» |{{ref+|Մի խումբ գիտնականներ մուտացիայի են ենթարկում [[յոգուրտ]]ը՝ ֆերմենտացնելով բակտերիաները։ Թեև նախնական թեստերը ձախողվում են, հետազոտողը տանում է մուտացված բակտերիաները իր տնական յոգուրտի համար, որտեղ այն դառնում է զգայունակ: Յոգուրտը խնդրում է հանդիպել ԱՄՆ առաջնորդներին, որոնց նա պնդում է, որ լուծումներ ունի երկրի խնդիրների համար։ Որպես վճար, յոգուրտը պահանջում է վերահսկողություն Օհայո նահանգի նկատմամբ: Առաջնորդները, ներառյալ նախագահը, սկզբում ծիծաղում են առաջարկի վրա, բայց ընդունում են այն, երբ յոգուրտը սպառնում է փոխարենը նմանատիպ գործարք կնքել Չինաստանի հետ: Շուտով յոգուրտը նախագահին տալիս է Միացյալ Նահանգների ազգային պարտքը վերացնելու ծրագիր՝ զգուշացնելով նրան, որ ցանկացած շեղում աղետալի կլինի։ Կառավարությունը չի կարող չշեղվել, և համաշխարհային տնտեսությունը կփլուզվի 6 ամսվա ընթացքում, բացի Օհայոյից։ Իշխանությունը հուսահատության մեջ յոգուրտին տալիս է գերագույն գործադիր իշխանություն ընդդիմության մեծ մասի նկատմամբ: Մեկ տասնամյակ անց մարդիկ ապրում են բարեկեցիկ կյանքով յոգուրտի իշխանության ներքո: Յոգուրտը հանկարծ որոշում է սկսել տիեզերական արձակումներ՝ թողնելով մարդկանց Երկրի վրա:|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ջենի Ռոբերտսոն |Ջոն Սկալցի ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |6 րոպե |- |7 |«Արծվի բեկվածքից այն կող» «За Разломом Орла» «Beyond the Aquila Rift» |{{ref+|Blue Goose տիեզերանավի անձնակազմի անդամները՝ Թոմը, Սյուզին և Ռեյը, վերադառնում են տուն հաջող առաքելությունից, սակայն երթուղային սյուժեի սխալը հանգեցնում է անսպասելի իրադարձությունների: Թոմը արթնանում է [[անաբիոզ]]ից և նրան ողջունում է Գրետան՝ նախկին սերը: Նա ասում է նրան, որ նա և իր անձնակազմը գտնվում են Երկրից հարյուր հազարավոր լուսային տարիներ հեռավորության վրա, գրեթե Ակվիլայի ճեղքվածքից այն կողմ, և դարեր են անցել. նրանց համար տուն հասնելու միջոց չկա: Նրանք վերականգնում են իրենց հարաբերությունները, բայց Թոմը դեռևս չի հավատում իրավիճակին: Նա պահանջում է, որ Գրետան ճշմարտությունն ասի։ Գրետան արտասվելով ասում է, որ իր փորձառությունները սիմուլյացիա են, և որ ինքը պատրաստ չէ տեսնել իրականությունը, քանի որ նա իսկապես հոգ է տանում իր և բոլոր նրանց համար, ովքեր ճանապարհ են գտնում այնտեղ: Թոմը պնդում է, ուստի Գրետան դժկամորեն զիջում է և արթնացնում նրան: Պարզվում է, որ Թոմը նիհարած ծերունի է. նրանց նավը հայտնվել է հսկայական ցանցի մեջ՝ անթիվ ուրիշների հետ. նրա անձնակազմը կա՛մ մահացել է, կա՛մ թակարդված է սեփական տրանսային վիճակում, և Գրետան այլմոլորակային [[Սարդակերպեր|սարդակերպ]] արարած է։ Երբ սարսափահար Թոմը գիտակցությունը կորցնում է այդ հանդիպումից, «Գրետան» նրան վերադարձնում է երազների աշխարհ՝ հանելով վերջին հիշողությունները, ճիշտ այնպես, ինչպես նա դա արել էր իր անձնակազմի և մյուսների հետ: Գրետան կրկին արթնացնում է Թոմին և նորից ողջունում, մի գործընթաց, որը ենթադրաբար կրկնվում է այնքան ժամանակ, մինչև Թոմն, ի վերջո, մահանում է:|Ն}} |Լեոն Բերել, Դոմինիկ Բոյդեն, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |16 րոպե |- |8 |«Բարի որս» «Good Hunting» | |Օլիվեր Թոմաս |Ֆիլիպ Ջելատ |Կեն Լիու |{{դրոշ|Հարավային Կորեա}} Red Dog Culture House |16 րոպե |- |9 |«Աղբանոց» «The Dump» | |Ժավյեր Ռեցիո Գարսիա |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Able & Baker |10 րոպե |- |10 |«Մարդագայլեր» «Shape-Shifters» | |Գաբրիել Պենակչիոլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |15 րոպե |- |11 |«Օգնության ձեռք» «Helping Hand» | |Ջոն Յեո |Ֆիլիպ Ջելատ |Կլոդին Գրիգս |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |9 րոպե |- |12 |«Ձկան գիշեր» «Fish Night» | |Դեմիեն Նենով |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Ռ. Լանդսեյլ |{{դրոշ|Կանադա}} Platige Image |9 րրոպե |- |13 |«Հաջողակ 13» «Lucky 13» | |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |14 րոպե |- |14 |«Զիմա Բլյու» «Zima Blue» | |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |10 րոպե |- |15 |«Կույր բիծ» «Blindspot» | |Վիտալի Շուշկո |Վիտալի Շուշկո |բնօրինակ պատմություն |{{դրոշ|Ռուսաստան}} Independent Studio / Elena Volk |8 րոպե |- |16 |«Սառցապատման շրջան» «Ice Age» | |Թիմ Միլլեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիկ |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures<br>{{դրոշ|ԱՄՆ}} Atomic Fiction |10 րոպե |- |17 |«Պատմության այլընտրանքներ» «Alternate Histories» | |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Դանիա}} Sun Creature Studio |7 րոպե |- |18 |«Գաղտնի պատերազմ» «Secret War» | |Իշտվան Զորկոզի |Ֆիլիպ Ջելատ |Դևիդ Վ. Ամենդոլա |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures |15 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երկրորդ եթերաշրջան (2021 թվականի մայիսի 14) !Սերիալ !Անվանում !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիայի սցենարիստ !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիոն Ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Ավտոմատացված հաճախորդների սպասարկում» «Automated Customer Service» |Միթ Դեփթ (Քևին վան Դեր Մերիեն, Դեյվիդ Նիկոլաս, Լաուրենտ Նիկոլաս) |Ջոն Սկալզի & Միթ Դեփթ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Atoll Studio |13 րոպե |- |2 |«Սառույց» «Ice» |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ռիչ Լարսոն |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |13 րոպե |- |3 |«Փոփ խումբ» «Pop Squad» |Ջենիֆեր Յու Նելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Պաոլո Բաչիգալուպի]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |18 րոպե |- |4 |«Ձյունն անապատում» «Snow in the Desert» |Լեոն Բերելլե, Դոմենիկ Բոիդին, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուերե |Ֆիլիպ Ջելատ |ՄիլԱսհեր |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |18 րոպե |- |5 |«Բարձր խոտը» «The Tall Grass» |Օտտո Սայմոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Յո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |11 րոպե |- |6 |«Ամեն ինչ տան միջով» «All Through the House» |Էլիոտ Դիար |Ֆիլիպ Ջելատ |Յոախիմ Հեիյնդերմանս |{{դրոշ|Անգլիա}} Blink Industries |7 րոպե |- |7 |«Կյանքի խրճիթ» «Life Hutch» |Ալեքս Բիթի |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Հարլան Էլիսոն]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |- |8 |«Խեղդված հսկան» «The Drowned Giant» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր |Ժ. Գ. Բալլարդ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երրորդ եթերաշրջան (2022 թվականի մայիսի 20) !Սերիալ !Վերնագիր !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտատոր !Հիմնված է պատմվածքի վրա !Անիմացիոն ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Երեք ռոբոտներ. ելքի ռազմավարություններ» «Three Robots: Exit Strategies» |Պատրիկ Օսբորն |Ջոն Սկալզի |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |2 |«Վատ ճանապարհորդություն» «Bad Travelling» |[[Դեյվիդ Ֆինչեր]] |Էնդրյու Քևին Ուոքեր |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |21 րոպե |- |3 |«Մեքենայի հենց զարկերակը» «The Very Pulse of the Machine» |Էմիլի Դին |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիչ |{{դրոշ|Ճապոնիա}}Polygon Pictures |17 րոպե |- |4 |«Մինի մահացածների գիշեր» «Night of the Mini Dead» |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ջեֆ Ֆովլեր և Թիմ Միլլեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} BUCK |7 րոպե |- |5 |«Սպանել թիմակից սպանողին» «Kill Team Kill» |Ջենիֆեր ՅուՆելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջասթին Կոատս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Titmouse |13 րոպե |- |6 |«Սվամ» «Swarm» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր & Ֆիլիպ Ջելատ |Բրյուս Ստերլինգ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |7 |«Մեյսոնի առնետները» «Mason's Rats» |Կարլոս Ստիվենս |[[Ջո Աբերկրոմբի]] |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |10 րոպե |- |8 |«Թաղածածկ սրահներում՝ դամբարաններ» «In Vaulted Halls Entombed» |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալան Բաքստեր |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |15 րոպե |- |9 |«Ժիբարո» «Jibaro» |Ալբերո Միելգո |Ալբերո Միելգո |բնօրինակ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.TV |17 րոպե |} == Նշումներ == <references group="Ն"></references> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.netflix.com/title/80174608 «Սեր, մահ և ռոբոտներ»]{{ref-en}} [[Netflix]] կայքում * {{IMDb title|9561862}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան ֆենտեզի հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Նեթֆլիքսի բնօրինակ ծրագրեր]] [[Կատեգորիա:Անգլերեն հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Անգլալեզու հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Մուլտսերիալներ]] [[Կատեգորիա:2019 հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:2010-ականների հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Սև հումոր]] [[Կատեգորիա:Սարսափ հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Կոմիքսների էկրանավորումներ]] [[Կատեգորիա:Netflix-ի արտադրության ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան սարսափ հեռուստասերիալներ]] 94ducwlrsfqei9ohzb2y2qcxin1so7f 8485176 8485156 2022-08-08T16:11:23Z Ապատ63 36683 /* Ստեղծման պատմություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստասերիալ | անվանում = Սեր, մահ և ռոբոտներ | բնօրինակ անվանում = Love, Death and Robots | պատկեր = | պատկերի չափ = | նկարագրում = | ժանր = | թեմա = | ստեղծող = | երկիր = | հիմք = | լեզու = | ռեժիսոր = | դերերում = | պատմող = | պրոդյուսեր = | գործադիր պրոդյուսեր = | սցենարիստ = | օպերատոր = | երաժիշտ = | մոնտաժ = | խմբագիր = | պատմվածքի վայր = | աշխարհ = | դարաշրջան = | նկարահանման վայր = | եթերաշրջաններ = | սերիաների քանակ = | սերիաների տևողություն = | սերիաների ցանկ = | առաջին թողարկում = | վերջին թողարկում = | հեռուստաալիք = | ընկերություն = | դիստրիբյուտոր = | պատկերի ձևաչափ = | ձայնի ձևաչափ = | բյուջե = | շահույթ = | պարգև = | առաջադրում = | նախորդ = | հաջորդ = | կապակցված = | կարգավիճակ = | կայք = }} '''«Սեր, մահ և ռոբոտներ»''' ({{lang-en|Love, Death & Robots}}, ոճավորված է որպես LOVE DEATH + ROBOTS, [[էմոջի]]ն՝ ❤️❌🤖), ամերիկյան [[Մուլտիպլիկացիա|անիմացիոն]] սերիալ-[[անթոլոգիա]]։ Թողարկվել է [[Netflix]] [[Հոսքային մուլտիմեդիա|հոսքային մուլտիմեդիայում]]։ Սերիալը բաղկացած է տարբեր տևողությամբ [[Կարճամետրաժ ֆիլմ|կարճամետրաժ]] անիմացիոն ֆիլմերից, որոնք ստեղծվել են չափահաս հանդիսատեսի համար<ref name="ld&r_announcement_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|title=‘Love Death & Robots’: First Look At David Fincher & Tim Miller’s Animated Netflix Anthology Series|date=2019-01-07|website=Deadline Hollywood|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190316122112/https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|archivedate=2019-03-16|accessdate=2019-03-16|author=Hipes, Patrick|lang=en}}</ref><ref name="review_mirf">{{cite web|url=https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|title=«Любовь, смерть и роботы»: сборник потрясающих и шокирующих мультфильмов|date=2019-03-16|website=Мир фантастики|publisher=Hobby World|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317125054/https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|author=Стрепетилов, Александр|lang=ru}}</ref><ref name="ld&r_trailer_theverge">{{cite web|url=https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|title=The trailer for David Fincher’s Netflix anthology Love, Death & Robots is a manic headache|date=2019-02-14|website=The Verge|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190217132822/https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|archivedate=2019-02-17|accessdate=2019-03-16|subtitle=The collection of 18 shorts, co-produced by Deadpool director Tim Miller, is going for extremity and intensity|author=Robinson, Tasha|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանը թողարկվել է [[2019]] թվականի մարտի 15-ին և բաղկացած է 18 դրվագից<ref name="review_mirf" />։ Սերիալի գործադիր [[պրոդյուսեր]]ներն են [[Դեյվիդ Ֆինչեր]]ը, [[Թիմ Միլլեր]]ը, [[Ջոշուա Դոնեն]]ը և [[Ջենիֆեր Միլլեր]]ը<ref name="ld&r_trailer_polygon">{{cite web|url=https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|title=First trailer for Netflix’s animated anthology Love, Death, & Robots makes it clear this is for adults|date=2019-02-14|website=Polygon|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050819/https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Helmed by David Fincher and the director of Deadpool|author=Radulovic, Petrana|lang=en}}</ref>։ Գրեթե յուրաքանչյուր դրվագ ստեղծել են աշխարհի տարբեր թիմեր և ստուդիաներ, նրանց մեծ մասը օգտագործում է անիմացիա սեփական տիպեր<ref name="ld&r_trailer_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|title=Netflix's Love, Death & Robots Trailer: First Look at Tim Miller and David Fincher's Surreal Animated Anthology|date=2019-02-14|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215155834/https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Vices on all your devices|author=Prudom, Laura|lang=en}}</ref>։ Բացի «Սառցային դարաշրջան» դրվագից, որտեղ նկարահանվել են իրական դերասաններ՝ [[Մերի Էլիզաբեթ Ուինսթեդ]]ը և [[Թոֆեր Գրեյս]]ը։ Սերիալը [[Դեյվիդ Ֆինչեր|Դևիդ Ֆինչերի]] և [[Թիմ Միլլեր]]ի վերաիմաստավորումն է, որոնք ավելի քան 10 տարի գտնվել ն «[[Heavy Metal (ամսագիր)|Heavy Metal]]» ամսագրից ոգեշնչված անթոլոգիական անիմացիոն ֆիլմի մշակման մեջ<ref name="heavymetalremake_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|title=How David Fincher and Tim Miller's Heavy Metal Reboot Became Netflix's Love, Death & Robots|date=2019-02-16|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317122034/https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|subtitle=Love, Death & Robots is now streaming on Netflix|author=Schwartz, Terri|lang=en}}</ref>։ == Ստեղծման պատմություն == === Նախապատմություն === [[Պատկեր:David_Fincher_(2012)_3.jpg|մինի|[[Դեյվիդ Ֆինչեր|Դեյվիդ Ֆինչերը]] սերիալի գործադիր պրոդյուսերն է]] 2008 թվականի մարտին հայտարարվել է, որ Դեյվիդ Ֆինչերը ծրագրում է համագործակցել [[Թիմ Միլլեր]]ի և [[Քևին Իսթմեն]]ի հետ՝ "Heavy Metal" ամսագրից ոգեշնչված ութ կամ ինը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի պրոդյուսավորման համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|title=David Fincher to Produce and Co-Direct Animated Heavy Metal Film|date=2008-03-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034510/https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Stephenson, Hunter|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_fincher_kinokadr">{{cite web|url=http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|title=Дэвид Финчер и «Heavy Metal», экранизация «Metal Gear Solid» и «Агора» Аменабара|date=2008-03-14|website=Кинокадр.ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034525/http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Дэвид Финчер возглавит мультипроект|author=marie|lang=ru}}</ref>։ ''Heavy Metal'' ամսագիրը, որ հիմնված է ֆրանսիական կոմիքսների ''[[Métal Hurlant]]'' ամսագրի վրա, թողարկվում է չափահաս լսարանի համար նախատեսված կոմիքսներ և պատմություններ [[գիտական ֆանտաստիկա]] և [[Ֆենտեզի|ֆենթեզի]] [[ժանր]]երում։ Նախկինում ամսագրի հիման վրա նկարահանվել են երկու լիամետրաժ անիմացիոն ֆիլմեր՝ «Ծանր մետաղ» 1981 թվականին և «Ծանր մետաղ 2000» 2000 թվականին։ Նպատակը եղել է այն, որ կարճամետրաժ ֆիլմերից յուրաքանչյուրը տրվի տարբեր ռեժիսորների՝ միասին [[կինոալմանախ]] ստեղծելու համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm" />։ [[Paramount Pictures]] ստուդիան սկզբից մասնակցում էր նախագծին, սակայն հրաժարվել է դրանից 2008 թվականի հուլիսին<ref name="heavymetalremake2010_collider">{{cite web|url=http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|title=David Fincher to Re-Build HEAVY METAL in 3D with James Cameron and Zack Snyder|date=2010-03-12|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034610/http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Goldberg, Matt|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_paramount_ew">{{cite web|url=https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|title=David Fincher's 'Heavy Metal' remake a no-go at Paramount|date=2008-07-09|website=Entertainment Weekly|publisher=Meredith Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034551/https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sperling, Nicole|lang=en}}</ref>։ Դրանից հետո նախագիծը ներկայացվել է ուրիշ ստուդիանների։ 2008 թվականի սեպտեմբերին հայտնի է դարձել, որ [[Զաք Սնայդեր]]ը, [[Գիլյերմո դել Տորո]]ն և [[Գոռ Վերբինսկի|Գոր Վերբինսկին]] ցանկություն են հայտնել մասնակցել ծրագրին որպես ռեժիսոր<ref name="heavymetalremake_snyder_deltoro_verbinski_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|title=Zack Snyder, Guillermo del Toro and Gore Verbinski to Direct Heavy Metal!?|date=2008-09-04|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034538/https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sciretta, Peter|lang=en}}</ref>։ 2009 թվականի մայիսին լուրեր են տարածվել [[Ռոբ Զոմբի]]ի և [[Մարկ Օսբորն]]ի՝ նախագծին միանալու մասին<ref name="heavymetalremake2010_collider" />։ 2010 թվականին Ֆինչերը փորձել է նոր շունչ տալ ծրագրին. նույն թվականի մարտին հայտնի է դարձել, որ [[Ջեյմս Քեմերոն]]ը նույնպես հետաքրքրված է նախագծին մասնակցությամբ<ref name="heavymetalremake2010_collider" /><ref name="heavymetalremake_cameron_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|title=Fincher Brings Mettle To Passion Project|date=2010-03-12|website=[[Deadline Hollywood]]|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034651/https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fleming, Mike Jr|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake2010_cinemablend">{{cite web|url=https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|title=David Fincher Still Pulling For Heavy Metal|date=2010|website=CinemaBlend|publisher=Gateway Blend|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034703/https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=LeBlanc, Will|lang=en}}</ref>։ Շուտով Դեյվիդ Ֆինչերի՝ էկրանավորման իրավունքների ժամկետը ավարտվել է, և 2011 թվականի հուլիսին [[Սան Դիեգո|Սան Դիրեգոյում]] [[Ռոբերտ Ռոդրիգեզ]]ը հայտնել է, որ ինքն ստացել է ''Heavy Metal''-ի իրավունքները<ref name="heavymetalremake_rodriguez_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|title=David Fincher’s ‘Heavy Metal’ is Dead, Now Robert Rodriguez Has the Rights|date=2011-07-21|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034722/https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fischer, Russ|lang=en}}</ref>։ Մի քանի տարվա լռությունից հետո՝ 2014 թվականին, Ռոդրիգեզը հայտնել է, որ ցանկանում է կոմիքսների ամսագիրը վերածել հեռուստասերիալի<ref name="heavymetalremake_rodriguez_screenrant">{{cite web|url=https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|title=Robert Rodriguez May Bring ‘Heavy Metal’ to TV; Prepared to Make ‘Sin City 3’|date=2014-03-11|website=Screen Rant|publisher=Valnet|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034738/https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Nemiroff, Perri|lang=en}}</ref>։ Հետագայում Ռոդրիգեսի կողմից նախագծի մասին ոչ մի լուր չի հայտնվել։ === Արտադրություն === [[Պատկեր:Philip_Gelatt.jpg|մինի|Ֆիլիպ Ջելաթը գրել է սերիալի ավելի շատ դրվագներ, քան որևէ մեկը, հատկապես այն դրվագները, որոնք վերցված են կարճ պատմություններից]] Քանի որ ոչ մի ավանդական կինոստուդիա չի համաձայնել ստեղծել անիմացիոն անթոլոգիական ֆիլմը, Ֆիտչերն ու Միլլերը իրենց մտահղացման հարցով դիմել են [[Netflix]]-ին<ref name="ld&r_observer">{{cite web|url=https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|title=Exclusive: How David Fincher and Tim Miller’s ‘Love, Death & Robots’ Made the Leap to Netflix|date=2019-03-11|website=[[The New York Observer]]|publisher=Observer Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034754/https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Katz, Brandon|lang=en}}</ref>։ ՄԻնչև այդ Ֆինչերը այդ հոսքային սերվիսի համար աշխատել է «''Mindhunter''» և ''«House of Cards»'' սերիալների վրա։ «Սեր, մահ և ռոբոտներ» անթոլոգիական սերիալը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի հավաքածու է։ Դրանք հիմնականում [[գիտական ֆանտաստիկա]]յի, [[Ֆենտեզի|ֆենթեզիի]], [[սև հումոր]]ի, [[Սարսափ (ժանր)|սարսափ]] և [[կիբերփանք]] ժանրերի համադրույթներ են, սակայն միևնույն ժամանակ թեմաները կենտրոնանում են մեծահասակ լսարանին վերաբերող թեմաների վրա, ինչպիսիք են [[ռասիզմ]]ը, [[պատերազմ]]ները, [[Մարդու բնույթ|մարդու էությունն ու բնույթը]], [[կամքի ազատություն]]ը և այլն<ref name="ld&r_announcement_deadline" /><ref name="ld&r_trailer_theverge" />։ Սերիալի արտադրությունը կարելի է համարել ''Heavy Metal'' ծրագրի մի ճյուղը, որը Դեյվիդ Ֆինչերը և Թիմ Միլլերը փորձել են թողարկել 2000-ականների սկզբին<ref name="ld&r_trailer_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|title=‘Love, Death + Robots’ Trailer: Tim Miller & David Fincher Present Pure Sci-Fi Insanity|date=2019-02-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034840/https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Anderto, Ethan|lang=en}}</ref><ref name="ld&r_announcement_birthmoviesdeath">{{cite web|url=https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|title=David Fincher’s LOVE, DEATH & ROBOTS Is Headed To Netflix|date=2019-01-07|website=Birth.Movies.Death|publisher=Alamo Drafthouse Cinema|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034830/https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=The GOAT's producing an animated anthology alongside DEADPOOL's Tim Miller|author=Wampler, Scott|lang=en}}</ref>։ Ըստ Միլլերի՝ կարճ պատմությունները ոգեշնչվել են հին սարսափ ֆիլմերից, կոմիքսներից, գրքերից և ֆանտաստիկ ամսագրերից, որոնք իր երիտասարդ եղած ժամանակ համարվում էին ներդերի (ուսումնատենչ մարդկանց) մշակույթի մի մասը<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|title=Tim Miller, David Fincher to Create Adult-Themed Animated Shorts Series for Netflix|date=2019-01-07|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034905/https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Miller says 'Love, Death & Robots' "combines my love of animation and amazing stories."|author=Giardina, Carolyn|lang=en}}</ref>։ Սերիաները ստեղծվել են տարբեր անիմացիոն ստուդիանների կողմից՝ ներառյալ Միլլերի [[Blur Studio]] պրոդյուսերական անիմացիոն ստուդիան<ref name="ld&r_announcement_animationmagazine">{{cite web|url=http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|title=Tim Miller & David Fincher Animating ‘Love, Death & Robots’ for Netflix|date=2019-01-07|website=Animation Magazine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034936/http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Milligan, Mercedes|lang=en}}</ref>։ Ընդհանուր առմամբ ստեղծվել է 18 կարճամետրաժ ֆիլմ, որոնց մեծամասնությունում օգտագործվել է անիմացիայի սեփական տեսակը՝ ինչպես դասական 2D անիմացիան, այնպես էլ [[CGI (գրաֆիկա)|CGI գրաֆիկայով]] գերիրական եռաչափ համակարգչային անիմացիա։ Գրեթե բոլոր դրվագները ստեղծվել են աշխարհի տարբեր խմբերի և ստուդիանների կողմից<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter" />։ == Եթերաշրջաններ == 2019 թվականի հունվարի 7-ին [[Նեթֆլիքս|Netflix]]-ն առաջին անգամ հայտարարել է «Սեր, մահ և ռոբոտներ» նոր սերիալ-անթոլոգիայի մասին<ref name="ld&r_announcement_deadline" />։ Առաջին թրեյլերը թողարկվել է 2019 թվականի փետրվարի 14-ին<ref name="ld&r_trailer_collider">{{cite web|url=http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|title=Exclusive: ‘Love, Death & Robots’ Trailer Teases Tim Miller and David Fincher’s NSFW Netflix Project|date=2019-02-14|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050808/http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|author=Trumbore, Dave|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանի թողարկումը կայացել է 2019 թվականի մարտի 15-ին [[Netflix]]-ում<ref name="ld&r_trailer_theverge" /> 2019 թվականի հունիսի 11-ին հայտնի է դարձել, որ սերիալը երկարաձգվել է մինչև երկրորդ եթերաշրջան<ref name="jennifer_yuh_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|title='Love, Death and Robots' Renewed at Netflix, Adds 'Kung Fu Panda 3' Director|date=2019-06-10|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190612042628/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|archivedate=2019-06-12|accessdate=2019-06-12|author=Porter, Rick|lang=en}}</ref>։ {| class="wikitable" |+ Առաջին եթերաշրջան (2019 թվականի մարտի 15) ! !Անվանում !Սյուժե !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիա !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիայի ստուդիա !Տևողություն |- |1 |«Սոնիի առավելությունը» «Sonnie's Edge» |{{ref+|2070 թվական։ Դիստոպիկ Լոնդոնում Սոնի անունով մի երիտասարդ կին մասնակցում է ընդհատակյա «Beastie» մարտերին՝ հեռակառավարվող բիոինժեներական գլադիատորական գազանի՝ Խանիվորեի հետ: Ռինգի ղեկավար Դիկոն փորձում է կաշառել Սոնիին, որպեսզի նա պարտվի, բայց Սոնին հրաժարվում է: Նրա թիմակիցներ Ուեսը և Իվրինան բացատրում են, որ Սոնին նախկինում ենթարկվել է սեռական ոտնձգությունների և անդամահատման. վրեժխնդրության նրա ցանկությունն ի վերջո դառնում է նրա «առավելությունը»: Սոնին ասպարեզ է մտնում՝ ղեկավարելով իր գազան Խանիվորին, որպեսզի կռվի հակառակորդի՝ Տուրբորապտորի հետ։ Դաժան հանդիպումից հետո Խանիվորեն հաղթում է։ Ավելի ուշ Դիկոյի սիրուհին այցելում է Սոնիին և գայթակղում նրան, միայն թե Սոնին թաքցրած զենքով ցցահարում է նրա գլուխը։ Այնուհետև հայտնվում է Դիկոն և ծաղրանքով հարցնում Սոնիին՝ «Հիմա վախեցա՞ծ ես»: Այնուհետև սիրուհին հարվածում է Սոնիի գլխին՝ ջախջախելով այն: Այնուամենայնիվ, լսվում է Սոնիի ծիծաղը, որը ցույց է տալիս, որ նրա մարդկային մարմինը միայն «ողնաշարին միացված բիոծրագրային պրոցեսոր է», և որ նրա գիտակցությունը միշտ Խանիվորեի ներսում էր, իսկ մարտերում մահվան վախը նրա իրական «առավելությունն» էր: Սոնին Խանիվորի մարմնից դուրս է գալիս և սպանում սիրուհուն, ապա պատրաստվում է սպանել Դիկոյին: Էկրանը դառնում է սև, երբ նա հարցնում է Դիկոյին. «Հիմա վախեցա՞ծ ես»՝ կրկնելով Դիկոյի՝ նախկինում իրեն տված հարցը։|Ն}} |Դեյվ Ուիլսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Պիտեր Համիլտոն ||{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |16 րոպե |- |2 |«Երեք ռոբոտներ» «Three Robots» |{{ref+|Մարդկության անկումից երկար ժամանակ անց երեք [[ռոբոտ]]ներ (K-VRC, XBOT 4000 և 11-45-G) թափառում են հետապոկալիպսյան քաղաքում՝ փորձելով հասկանալ, թե ինչպես են մարդիկ ապրել՝ ունենալով սահմանափակ գիտելիքներ իրենք իրենց մասին և այն մասին ինչ նրանք թողել են իրենցից հետո: Նրանք ուսումնասիրում են մարդու սպորտային հետաքրքրությունները, պահանջմունքները և, ի վերջո, ընտանի կենդանիներին, երբ հանդիպում են կենդանի կատվի, որը հետևում էր նրանց: Երեք ռոբոտներն իմանում են իրենց ծագման մասին և ավելի ուշ գտնում են ստորգետնյա միջուկային հրթիռային [[Սիլոս (հոր)|հոր]]։ 11-45-G-ն բացատրում է, որ մարդիկ մահացել են բնապահպանական աղետներից, որոնք առաջացել են իրենց իսկ գործողությունների արդյունքում: K-VRC-ն նշում է, որ մարդիկ գենետիկորեն մոդիֆիկացրել են իրենց կատուներին՝ տալով նրանց ինտելեկտ: Այնուհետև կատուն ապացուցում է դա՝ ցույց տալով, որ խոսել գիտի՝ պահանջելով, որ իրեն շոյեն. Իսկ այդ ընթացքում բազայի շատ այլ կատուներ հալածելով ուժասպառ են անում երեք ռոբոտների։|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալցի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |3 |«Վկան» «The Witness» |{{ref+|Տղամարդը սպանում է կնոջը Հոնկոնգի բնակարաններից մեկում. Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի կին, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը: Նա սկսում է հետապնդել նրան: Կինը փախչում է սեքս-ակումբ, որտեղ աշխատում է որպես պարուհի Զավորա մականունով: Տղամարդը մտնում է ակումբ՝ տիրոջ ուղեկցությամբ։ Իր պարի ժամանակ կինը նկատում է տղամարդուն հանդիսատեսի շարքերում, և վերջինս հետապնդում է նրան քաղաքի փողոցներով։ Կինը գողանում է մի ատրճանակ և թաքնվում բնակարանում, սակայն տղամարդը գտնում և պատին է դեմ տալիս նրան։ Նրանք սկսում են կռվել ատրճանակի համար, որի արդյունքում կինը կրակելով տղամարդու վրա՝ սպանում է նրան: Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի տղամարդ, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը:|Ն}} |Ալբերտո Միելգո |Ալբերտո Միելգո |բնօրինակ ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.tv |11 րոպե |- |4 |«Հանդերձանքներ» «Suits» |{{ref+|Ֆերմերների մի փոքր համայնք փորձարկում է մեխա-հանդերձանքներ (mecha suit -ռազմական [[հումանոիդ]] [[հրազեն]]ային [[քայլող մեքենա]])՝ իրենց հողը ներխուժած «DeeBees» կոչվող [[ինսեկտոիդ]]ների պարսից պաշտպանվելու համար: Երբ պաշտպանական դաշտը շարքից դուրս է գալիս, ինսեկտոիդները մեծ արագությամբ ներխուժում են, այնպես, որ ֆերմերները չեն հասցնում նրանց ետ մղել։ Ուստի համայնքը գնում է ստորգետնյա ապաստարաններ: Բոլորը ներս են մտնում, իսկ հարևաններից մեկը՝ Ջեյքը, զոհաբերում է իրեն՝ սպանելով երամի մեծ մասը: Մի հսկա ինսեկտոիդ ներս է խցկվում, բայց ֆերմերների կանանցից մեկը ոչնչացնում է նրան զրահաշտարակ զենքով (turret gun) լավ նպատակային կրակոցով։ Արշալույսին, արգելապատնեշները վերադարձվում են բնականոն հուն, և քաղաքը կրկին ապահովության զգացում ունի: Տեսախցիկը մեծացնում է պատկերի մասշտաբը, որպեսզի ցույց տա, որ DeeBees-ը բնակեցնում է ամբողջ մոլորակը, իսկ ֆերմերները զավթիչ ուժն են, որոնք ստեղծել են գմբեթանման [[տիեզերքի գաղութացում|գաղութներ]] ամբողջ մոլորակի վրա:|Ն}} |Ֆրանկ Բալսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Սթիվեն Լյուվիս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |5 |«Հոգինոր ուտող» «Sucker of Souls» |{{ref+|Վարձկան Ֆլինը և [[Հնագիտություն|հնագետ]] դոկտոր Վեհանթը փախչում են թունելի միջով՝ փախչելով անհայտ հարձակվողից։ Դրանից վայրկյաններ առաջ բժիշկ Ուեհունթի պրակտիկանտը՝ Սայմոնը, հայտնաբերում է մի քարայր՝ «հոգիներ ուտող» մակագրություններով։ Հանկարծ դևը խժռում է Սայմոնին, այնուհետև կերպարանափոխվում է ավելի մեծ, ավելի գազանային կերպարանքի։ Ֆլինը փախչում է դոկտոր Ուեհունթի հետ և ռադիոյով տեղեկացնում իր երկու աշխատակիցներին՝ Միկիին և Գարիին։ Իրենց ճանապարհին նրանք բախվում են դևի հետ, որը բացահայտվում է, որ [[Կոմս Դրակուլա|Դրակուլան]] է: Չնայած Դրակուլան փորձում է սպանել Ֆլինին, բայց կանգ է առնում և նահանջում կատու տեսնելուց հետո։ Բժիշկ Ուեհանտը բացատրում է, որ Դրակուլան վախենում և ատում է կատուներին: Երկուսը կրկին միանում են Միկի և Գարիի հետ մի սենյակում, բայց նրանք կտրված են հիմնական ելքից։ Երբ Դրակուլան հետևում է նրանց, դոկտոր Ուեհունթը մեկ այլ ելք է գտնում գաղտնի թունելի միջով, մինչ վարձկանները պայթուցիկներ են տեղադրում: Խումբը փախչում է, և երբ Դրակուլան նորից մտնում է սենյակ, նա սպանվում է պայթյունից։ Այնուամենայնիվ, խումբը թունելով հասնում է մեկ այլ սենյակ, որը լցված է նմանատիպ արնախումներով:|Ն}} |Օուեն Սալիվան |Ֆիլիպ Ջելատ |Կիրսեն Կրոսս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Studio La Cachette |12 րոպե |- |6 |«Երբ Յոգուրտը տիրեցց աշխարհը» «When The Yogurt Took Over» |{{ref+|Մի խումբ գիտնականներ մուտացիայի են ենթարկում [[յոգուրտ]]ը՝ ֆերմենտացնելով բակտերիաները։ Թեև նախնական թեստերը ձախողվում են, հետազոտողը տանում է մուտացված բակտերիաները իր տնական յոգուրտի համար, որտեղ այն դառնում է զգայունակ: Յոգուրտը խնդրում է հանդիպել ԱՄՆ առաջնորդներին, որոնց նա պնդում է, որ լուծումներ ունի երկրի խնդիրների համար։ Որպես վճար, յոգուրտը պահանջում է վերահսկողություն Օհայո նահանգի նկատմամբ: Առաջնորդները, ներառյալ նախագահը, սկզբում ծիծաղում են առաջարկի վրա, բայց ընդունում են այն, երբ յոգուրտը սպառնում է փոխարենը նմանատիպ գործարք կնքել Չինաստանի հետ: Շուտով յոգուրտը նախագահին տալիս է Միացյալ Նահանգների ազգային պարտքը վերացնելու ծրագիր՝ զգուշացնելով նրան, որ ցանկացած շեղում աղետալի կլինի։ Կառավարությունը չի կարող չշեղվել, և համաշխարհային տնտեսությունը կփլուզվի 6 ամսվա ընթացքում, բացի Օհայոյից։ Իշխանությունը հուսահատության մեջ յոգուրտին տալիս է գերագույն գործադիր իշխանություն ընդդիմության մեծ մասի նկատմամբ: Մեկ տասնամյակ անց մարդիկ ապրում են բարեկեցիկ կյանքով յոգուրտի իշխանության ներքո: Յոգուրտը հանկարծ որոշում է սկսել տիեզերական արձակումներ՝ թողնելով մարդկանց Երկրի վրա:|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ջենի Ռոբերտսոն |Ջոն Սկալցի ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |6 րոպե |- |7 |«Արծվի բացվածքից այն կող» «За Разломом Орла» «Beyond the Aquila Rift» |{{ref+|Blue Goose տիեզերանավի անձնակազմի անդամները՝ Թոմը, Սյուզին և Ռեյը, վերադառնում են տուն հաջող առաքելությունից, սակայն երթուղային սյուժեի սխալը հանգեցնում է անսպասելի իրադարձությունների: Թոմը արթնանում է [[անաբիոզ]]ից և նրան ողջունում է Գրետան՝ նախկին սերը: Նա ասում է նրան, որ նա և իր անձնակազմը գտնվում են Երկրից հարյուր հազարավոր լուսային տարիներ հեռավորության վրա, գրեթե «[[Արծիվ (համաստեղություն)|Արծվի]] [[ռիֆտ|բացվածքից]]» այն կողմ, և դարեր են անցել. նրանց համար տուն հասնելու միջոց չկա: Նրանք վերականգնում են իրենց հարաբերությունները, բայց Թոմը դեռևս չի հավատում իրավիճակին: Նա պահանջում է, որ Գրետան ճշմարտությունն ասի։ Գրետան արտասվելով ասում է, որ իր փորձառությունները սիմուլյացիա են, և որ ինքը պատրաստ չէ տեսնել իրականությունը, քանի որ նա իսկապես հոգ է տանում իր և բոլոր նրանց համար, ովքեր ճանապարհ են գտնում այնտեղ: Թոմը պնդում է, ուստի Գրետան դժկամորեն զիջում է և արթնացնում նրան: Պարզվում է, որ Թոմը նիհարած ծերունի է. նրանց նավը հայտնվել է հսկայական ցանցի մեջ՝ անթիվ ուրիշների հետ. նրա անձնակազմը կա՛մ մահացել է, կա՛մ թակարդված է սեփական տրանսային վիճակում, և Գրետան այլմոլորակային [[Սարդակերպեր|սարդակերպ]] արարած է։ Երբ սարսափահար Թոմը գիտակցությունը կորցնում է այդ հանդիպումից, «Գրետան» նրան վերադարձնում է երազների աշխարհ՝ հանելով վերջին հիշողությունները, ճիշտ այնպես, ինչպես նա դա արել էր իր անձնակազմի և մյուսների հետ: Գրետան կրկին արթնացնում է Թոմին և նորից ողջունում, մի գործընթաց, որը ենթադրաբար կրկնվում է այնքան ժամանակ, մինչև Թոմն, ի վերջո, մահանում է:|Ն}} |Լեոն Բերել, Դոմինիկ Բոյդեն, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |16 րոպե |- |8 |«Բարի որս» «Good Hunting» |{{ref+|20-րդ դարի սկզբին Չինաստանում երիտասարդ Լիանգը և նրա հայրը հետևում են Ցյաո-Յունգ անունով աղվեսի նմանվող Հուլի Ջինգին, որը փոխում է իր որջը: Այնտեղ Լիանգը հանդիպում է Ցյաո-Յունգի դստերը՝ Յանին, ով փորձում է բացատրել Հուլի ջինգի դժբախտությունը։ Ցյաո-Յունգը Յանին հորդորում է փախչել, սակայն Լիանգի հայրը նրանց աչքի առաջ սպանում է Ցյաո-Յունգին։ Լիանգը, առանց իր հոր, բաց է թողնում Յանին։ Տարիներ անց Լիանգի հայրը մահանում է Հոնկոնգի բրիտանական գաղութացումից անմիջապես առաջ: Լիանգը տեղափոխվում է Հոնկոնգ, որտեղ նա աշխատում է որպես գնացքի ինժեներ, և մի գիշեր հանդիպում է Յանին, որն այժմ մշտապես մարդ է, քանի որ [[արդյունաբերացում|ինդուստրալիզացիան]] փոխարինել է կախարդանքին: Լիանգը զարգացնում է [[ռոբոտատեխնիկա|ռոբոտաշինության ճարտարագիտությունը]], և Յանը գալիս է նրա մոտ օգնության խնդրանքով։ Հոնկոնգի նահանգապետը նրան թմրանյութ տալով վերածել էր կիբորգ սեքս-խաղալիքի, սակայն նրանք վիճել էին և վեճի ժամանակ նա սպանել էր նահանգապետին: Լիանգը Յանի համար կառուցում է ճկուն մետաղական համաձուլվածքով մարմին, որը կարող է վերածվել Huli ջինգ (մեծ [[գոնգ]]) ռոբոտի: Բաժանվելով որպես ընկերներ՝ Յանը որսում է անգլիացիներին, ովքեր բռնության են ենթարկում կանանց իր հայրենիքում:|Ն}} |Օլիվեր Թոմաս |Ֆիլիպ Ջելատ |Կեն Լիու |{{դրոշ|Հարավային Կորեա}} Red Dog Culture House |16 րոպե |- |9 |«Աղբանոց» «The Dump» |{{ref+|Քաղաքի տեսուչը փորձում է համոզել «Անճոռնի» Դեյվ Դվորչեկին իր տնից աղբանոց տեղափոխվել։ Սակայն Դեյվը հրաժարվում է հեռանալ։ Փոխարենը նա տեսուչին պատմում է մի պատմություն Օտտոյի հետ իր անցյալի հանդիպման մասին, մի ցեխոտ արարածի, որը միաձուլվել է աղբանոցում կերած ցանկացած նյութի հետ: Սպանելու փոխարեն Դեյվը կապվել է դրա հետ և դարձրել իր ընտանի կենդանին: Երբ անշահախնդիր տեսուչը կրկին փորձում է Դեյվին ստորագրել վտարման փաստաթղթերը, Օտտոն գալիս է և ողջ-ողջ ուտում նրան: Այնուհետև Դեյվը խաղում է Օտտոյի հետ։|Ն}} |Ժավյեր Ռեցիո Գարսիա |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Able & Baker |10 րոպե |- |10 |«Մարդագայլեր» «Shape-Shifters» | |Գաբրիել Պենակչիոլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |15 րոպե |- |11 |«Օգնության ձեռք» «Helping Hand» | |Ջոն Յեո |Ֆիլիպ Ջելատ |Կլոդին Գրիգս |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |9 րոպե |- |12 |«Ձկան գիշեր» «Fish Night» | |Դեմիեն Նենով |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Ռ. Լանդսեյլ |{{դրոշ|Կանադա}} Platige Image |9 րրոպե |- |13 |«Հաջողակ 13» «Lucky 13» | |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |14 րոպե |- |14 |«Զիմա Բլյու» «Zima Blue» | |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |10 րոպե |- |15 |«Կույր բիծ» «Blindspot» | |Վիտալի Շուշկո |Վիտալի Շուշկո |բնօրինակ պատմություն |{{դրոշ|Ռուսաստան}} Independent Studio / Elena Volk |8 րոպե |- |16 |«Սառցապատման շրջան» «Ice Age» | |Թիմ Միլլեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիկ |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures<br>{{դրոշ|ԱՄՆ}} Atomic Fiction |10 րոպե |- |17 |«Պատմության այլընտրանքներ» «Alternate Histories» | |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Դանիա}} Sun Creature Studio |7 րոպե |- |18 |«Գաղտնի պատերազմ» «Secret War» | |Իշտվան Զորկոզի |Ֆիլիպ Ջելատ |Դևիդ Վ. Ամենդոլա |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures |15 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երկրորդ եթերաշրջան (2021 թվականի մայիսի 14) !Սերիալ !Անվանում !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիայի սցենարիստ !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիոն Ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Ավտոմատացված հաճախորդների սպասարկում» «Automated Customer Service» |Միթ Դեփթ (Քևին վան Դեր Մերիեն, Դեյվիդ Նիկոլաս, Լաուրենտ Նիկոլաս) |Ջոն Սկալզի & Միթ Դեփթ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Atoll Studio |13 րոպե |- |2 |«Սառույց» «Ice» |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ռիչ Լարսոն |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |13 րոպե |- |3 |«Փոփ խումբ» «Pop Squad» |Ջենիֆեր Յու Նելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Պաոլո Բաչիգալուպի]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |18 րոպե |- |4 |«Ձյունն անապատում» «Snow in the Desert» |Լեոն Բերելլե, Դոմենիկ Բոիդին, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուերե |Ֆիլիպ Ջելատ |ՄիլԱսհեր |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |18 րոպե |- |5 |«Բարձր խոտը» «The Tall Grass» |Օտտո Սայմոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Յո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |11 րոպե |- |6 |«Ամեն ինչ տան միջով» «All Through the House» |Էլիոտ Դիար |Ֆիլիպ Ջելատ |Յոախիմ Հեիյնդերմանս |{{դրոշ|Անգլիա}} Blink Industries |7 րոպե |- |7 |«Կյանքի խրճիթ» «Life Hutch» |Ալեքս Բիթի |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Հարլան Էլիսոն]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |- |8 |«Խեղդված հսկան» «The Drowned Giant» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր |Ժ. Գ. Բալլարդ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երրորդ եթերաշրջան (2022 թվականի մայիսի 20) !Սերիալ !Վերնագիր !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտատոր !Հիմնված է պատմվածքի վրա !Անիմացիոն ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Երեք ռոբոտներ. ելքի ռազմավարություններ» «Three Robots: Exit Strategies» |Պատրիկ Օսբորն |Ջոն Սկալզի |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |2 |«Վատ ճանապարհորդություն» «Bad Travelling» |[[Դեյվիդ Ֆինչեր]] |Էնդրյու Քևին Ուոքեր |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |21 րոպե |- |3 |«Մեքենայի հենց զարկերակը» «The Very Pulse of the Machine» |Էմիլի Դին |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիչ |{{դրոշ|Ճապոնիա}}Polygon Pictures |17 րոպե |- |4 |«Մինի մահացածների գիշեր» «Night of the Mini Dead» |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ջեֆ Ֆովլեր և Թիմ Միլլեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} BUCK |7 րոպե |- |5 |«Սպանել թիմակից սպանողին» «Kill Team Kill» |Ջենիֆեր ՅուՆելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջասթին Կոատս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Titmouse |13 րոպե |- |6 |«Սվամ» «Swarm» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր & Ֆիլիպ Ջելատ |Բրյուս Ստերլինգ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |7 |«Մեյսոնի առնետները» «Mason's Rats» |Կարլոս Ստիվենս |[[Ջո Աբերկրոմբի]] |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |10 րոպե |- |8 |«Թաղածածկ սրահներում՝ դամբարաններ» «In Vaulted Halls Entombed» |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալան Բաքստեր |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |15 րոպե |- |9 |«Ժիբարո» «Jibaro» |Ալբերո Միելգո |Ալբերո Միելգո |բնօրինակ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.TV |17 րոպե |} == Նշումներ == <references group="Ն"></references> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.netflix.com/title/80174608 «Սեր, մահ և ռոբոտներ»]{{ref-en}} [[Netflix]] կայքում * {{IMDb title|9561862}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան ֆենտեզի հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Նեթֆլիքսի բնօրինակ ծրագրեր]] [[Կատեգորիա:Անգլերեն հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Անգլալեզու հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Մուլտսերիալներ]] [[Կատեգորիա:2019 հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:2010-ականների հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Սև հումոր]] [[Կատեգորիա:Սարսափ հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Կոմիքսների էկրանավորումներ]] [[Կատեգորիա:Netflix-ի արտադրության ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան սարսափ հեռուստասերիալներ]] eu5t444o8rt3ai4828eekpcxjd03sq7 8485561 8485176 2022-08-08T20:39:06Z Ապատ63 36683 /* Արտադրություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստասերիալ | անվանում = Սեր, մահ և ռոբոտներ | բնօրինակ անվանում = Love, Death and Robots | պատկեր = | պատկերի չափ = | նկարագրում = | ժանր = | թեմա = | ստեղծող = | երկիր = | հիմք = | լեզու = | ռեժիսոր = | դերերում = | պատմող = | պրոդյուսեր = | գործադիր պրոդյուսեր = | սցենարիստ = | օպերատոր = | երաժիշտ = | մոնտաժ = | խմբագիր = | պատմվածքի վայր = | աշխարհ = | դարաշրջան = | նկարահանման վայր = | եթերաշրջաններ = | սերիաների քանակ = | սերիաների տևողություն = | սերիաների ցանկ = | առաջին թողարկում = | վերջին թողարկում = | հեռուստաալիք = | ընկերություն = | դիստրիբյուտոր = | պատկերի ձևաչափ = | ձայնի ձևաչափ = | բյուջե = | շահույթ = | պարգև = | առաջադրում = | նախորդ = | հաջորդ = | կապակցված = | կարգավիճակ = | կայք = }} '''«Սեր, մահ և ռոբոտներ»''' ({{lang-en|Love, Death & Robots}}, ոճավորված է որպես LOVE DEATH + ROBOTS, [[էմոջի]]ն՝ ❤️❌🤖), ամերիկյան [[Մուլտիպլիկացիա|անիմացիոն]] սերիալ-[[անթոլոգիա]]։ Թողարկվել է [[Netflix]] [[Հոսքային մուլտիմեդիա|հոսքային մուլտիմեդիայում]]։ Սերիալը բաղկացած է տարբեր տևողությամբ [[Կարճամետրաժ ֆիլմ|կարճամետրաժ]] անիմացիոն ֆիլմերից, որոնք ստեղծվել են չափահաս հանդիսատեսի համար<ref name="ld&r_announcement_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|title=‘Love Death & Robots’: First Look At David Fincher & Tim Miller’s Animated Netflix Anthology Series|date=2019-01-07|website=Deadline Hollywood|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190316122112/https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|archivedate=2019-03-16|accessdate=2019-03-16|author=Hipes, Patrick|lang=en}}</ref><ref name="review_mirf">{{cite web|url=https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|title=«Любовь, смерть и роботы»: сборник потрясающих и шокирующих мультфильмов|date=2019-03-16|website=Мир фантастики|publisher=Hobby World|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317125054/https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|author=Стрепетилов, Александр|lang=ru}}</ref><ref name="ld&r_trailer_theverge">{{cite web|url=https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|title=The trailer for David Fincher’s Netflix anthology Love, Death & Robots is a manic headache|date=2019-02-14|website=The Verge|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190217132822/https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|archivedate=2019-02-17|accessdate=2019-03-16|subtitle=The collection of 18 shorts, co-produced by Deadpool director Tim Miller, is going for extremity and intensity|author=Robinson, Tasha|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանը թողարկվել է [[2019]] թվականի մարտի 15-ին և բաղկացած է 18 դրվագից<ref name="review_mirf" />։ Սերիալի գործադիր [[պրոդյուսեր]]ներն են [[Դեյվիդ Ֆինչեր]]ը, [[Թիմ Միլլեր]]ը, [[Ջոշուա Դոնեն]]ը և [[Ջենիֆեր Միլլեր]]ը<ref name="ld&r_trailer_polygon">{{cite web|url=https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|title=First trailer for Netflix’s animated anthology Love, Death, & Robots makes it clear this is for adults|date=2019-02-14|website=Polygon|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050819/https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Helmed by David Fincher and the director of Deadpool|author=Radulovic, Petrana|lang=en}}</ref>։ Գրեթե յուրաքանչյուր դրվագ ստեղծել են աշխարհի տարբեր թիմեր և ստուդիաներ, նրանց մեծ մասը օգտագործում է անիմացիա սեփական տիպեր<ref name="ld&r_trailer_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|title=Netflix's Love, Death & Robots Trailer: First Look at Tim Miller and David Fincher's Surreal Animated Anthology|date=2019-02-14|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215155834/https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Vices on all your devices|author=Prudom, Laura|lang=en}}</ref>։ Բացի «Սառցային դարաշրջան» դրվագից, որտեղ նկարահանվել են իրական դերասաններ՝ [[Մերի Էլիզաբեթ Ուինսթեդ]]ը և [[Թոֆեր Գրեյս]]ը։ Սերիալը [[Դեյվիդ Ֆինչեր|Դևիդ Ֆինչերի]] և [[Թիմ Միլլեր]]ի վերաիմաստավորումն է, որոնք ավելի քան 10 տարի գտնվել ն «[[Heavy Metal (ամսագիր)|Heavy Metal]]» ամսագրից ոգեշնչված անթոլոգիական անիմացիոն ֆիլմի մշակման մեջ<ref name="heavymetalremake_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|title=How David Fincher and Tim Miller's Heavy Metal Reboot Became Netflix's Love, Death & Robots|date=2019-02-16|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317122034/https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|subtitle=Love, Death & Robots is now streaming on Netflix|author=Schwartz, Terri|lang=en}}</ref>։ == Ստեղծման պատմություն == === Նախապատմություն === [[Պատկեր:David_Fincher_(2012)_3.jpg|մինի|[[Դեյվիդ Ֆինչեր|Դեյվիդ Ֆինչերը]] սերիալի գործադիր պրոդյուսերն է|ձախից|277x277փքս]] 2008 թվականի մարտին հայտարարվել է, որ Դեյվիդ Ֆինչերը ծրագրում է համագործակցել [[Թիմ Միլլեր]]ի և [[Քևին Իսթմեն]]ի հետ՝ "Heavy Metal" ամսագրից ոգեշնչված ութ կամ ինը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի պրոդյուսավորման համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|title=David Fincher to Produce and Co-Direct Animated Heavy Metal Film|date=2008-03-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034510/https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Stephenson, Hunter|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_fincher_kinokadr">{{cite web|url=http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|title=Дэвид Финчер и «Heavy Metal», экранизация «Metal Gear Solid» и «Агора» Аменабара|date=2008-03-14|website=Кинокадр.ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034525/http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Дэвид Финчер возглавит мультипроект|author=marie|lang=ru}}</ref>։ ''Heavy Metal'' ամսագիրը, որ հիմնված է ֆրանսիական կոմիքսների ''[[Métal Hurlant]]'' ամսագրի վրա, թողարկվում է չափահաս լսարանի համար նախատեսված կոմիքսներ և պատմություններ [[գիտական ֆանտաստիկա]] և [[Ֆենտեզի|ֆենթեզի]] [[ժանր]]երում։ Նախկինում ամսագրի հիման վրա նկարահանվել են երկու լիամետրաժ անիմացիոն ֆիլմեր՝ «Ծանր մետաղ» 1981 թվականին և «Ծանր մետաղ 2000» 2000 թվականին։ Նպատակը եղել է այն, որ կարճամետրաժ ֆիլմերից յուրաքանչյուրը տրվի տարբեր ռեժիսորների՝ միասին [[կինոալմանախ]] ստեղծելու համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm" />։ [[Paramount Pictures]] ստուդիան սկզբից մասնակցում էր նախագծին, սակայն հրաժարվել է դրանից 2008 թվականի հուլիսին<ref name="heavymetalremake2010_collider">{{cite web|url=http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|title=David Fincher to Re-Build HEAVY METAL in 3D with James Cameron and Zack Snyder|date=2010-03-12|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034610/http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Goldberg, Matt|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_paramount_ew">{{cite web|url=https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|title=David Fincher's 'Heavy Metal' remake a no-go at Paramount|date=2008-07-09|website=Entertainment Weekly|publisher=Meredith Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034551/https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sperling, Nicole|lang=en}}</ref>։ Դրանից հետո նախագիծը ներկայացվել է ուրիշ ստուդիանների։ 2008 թվականի սեպտեմբերին հայտնի է դարձել, որ [[Զաք Սնայդեր]]ը, [[Գիլյերմո դել Տորո]]ն և [[Գոռ Վերբինսկի|Գոր Վերբինսկին]] ցանկություն են հայտնել մասնակցել ծրագրին որպես ռեժիսոր<ref name="heavymetalremake_snyder_deltoro_verbinski_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|title=Zack Snyder, Guillermo del Toro and Gore Verbinski to Direct Heavy Metal!?|date=2008-09-04|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034538/https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sciretta, Peter|lang=en}}</ref>։ 2009 թվականի մայիսին լուրեր են տարածվել [[Ռոբ Զոմբի]]ի և [[Մարկ Օսբորն]]ի՝ նախագծին միանալու մասին<ref name="heavymetalremake2010_collider" />։ 2010 թվականին Ֆինչերը փորձել է նոր շունչ տալ ծրագրին. նույն թվականի մարտին հայտնի է դարձել, որ [[Ջեյմս Քեմերոն]]ը նույնպես հետաքրքրված է նախագծին մասնակցությամբ<ref name="heavymetalremake2010_collider" /><ref name="heavymetalremake_cameron_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|title=Fincher Brings Mettle To Passion Project|date=2010-03-12|website=[[Deadline Hollywood]]|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034651/https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fleming, Mike Jr|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake2010_cinemablend">{{cite web|url=https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|title=David Fincher Still Pulling For Heavy Metal|date=2010|website=CinemaBlend|publisher=Gateway Blend|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034703/https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=LeBlanc, Will|lang=en}}</ref>։ Շուտով Դեյվիդ Ֆինչերի՝ էկրանավորման իրավունքների ժամկետը ավարտվել է, և 2011 թվականի հուլիսին [[Սան Դիեգո|Սան Դիրեգոյում]] [[Ռոբերտ Ռոդրիգեզ]]ը հայտնել է, որ ինքն ստացել է ''Heavy Metal''-ի իրավունքները<ref name="heavymetalremake_rodriguez_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|title=David Fincher’s ‘Heavy Metal’ is Dead, Now Robert Rodriguez Has the Rights|date=2011-07-21|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034722/https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fischer, Russ|lang=en}}</ref>։ Մի քանի տարվա լռությունից հետո՝ 2014 թվականին, Ռոդրիգեզը հայտնել է, որ ցանկանում է կոմիքսների ամսագիրը վերածել հեռուստասերիալի<ref name="heavymetalremake_rodriguez_screenrant">{{cite web|url=https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|title=Robert Rodriguez May Bring ‘Heavy Metal’ to TV; Prepared to Make ‘Sin City 3’|date=2014-03-11|website=Screen Rant|publisher=Valnet|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034738/https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Nemiroff, Perri|lang=en}}</ref>։ Հետագայում Ռոդրիգեսի կողմից նախագծի մասին ոչ մի լուր չի հայտնվել։ === Արտադրություն === [[Պատկեր:Philip_Gelatt.jpg|մինի|Ֆիլիպ Ջելաթը գրել է սերիալի ավելի շատ դրվագներ, քան որևէ մեկը, հատկապես այն դրվագները, որոնք վերցված են կարճ պատմություններից|208x208փքս]] Քանի որ ոչ մի ավանդական կինոստուդիա չի համաձայնել ստեղծել անիմացիոն անթոլոգիական ֆիլմը, Ֆիտչերն ու Միլլերը իրենց մտահղացման հարցով դիմել են [[Netflix]]-ին<ref name="ld&r_observer">{{cite web|url=https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|title=Exclusive: How David Fincher and Tim Miller’s ‘Love, Death & Robots’ Made the Leap to Netflix|date=2019-03-11|website=[[The New York Observer]]|publisher=Observer Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034754/https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Katz, Brandon|lang=en}}</ref>։ ՄԻնչև այդ Ֆինչերը այդ հոսքային սերվիսի համար աշխատել է «''Mindhunter''» և ''«House of Cards»'' սերիալների վրա։ «Սեր, մահ և ռոբոտներ» անթոլոգիական սերիալը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի հավաքածու է։ Դրանք հիմնականում [[գիտական ֆանտաստիկա]]յի, [[Ֆենտեզի|ֆենթեզիի]], [[սև հումոր]]ի, [[Սարսափ (ժանր)|սարսափ]] և [[կիբերփանք]] ժանրերի համադրույթներ են, սակայն միևնույն ժամանակ թեմաները կենտրոնանում են մեծահասակ լսարանին վերաբերող թեմաների վրա, ինչպիսիք են [[ռասիզմ]]ը, [[պատերազմ]]ները, [[Մարդու բնույթ|մարդու էությունն ու բնույթը]], [[կամքի ազատություն]]ը և այլն<ref name="ld&r_announcement_deadline" /><ref name="ld&r_trailer_theverge" />։ Սերիալի արտադրությունը կարելի է համարել ''Heavy Metal'' ծրագրի մի ճյուղը, որը Դեյվիդ Ֆինչերը և Թիմ Միլլերը փորձել են թողարկել 2000-ականների սկզբին<ref name="ld&r_trailer_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|title=‘Love, Death + Robots’ Trailer: Tim Miller & David Fincher Present Pure Sci-Fi Insanity|date=2019-02-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034840/https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Anderto, Ethan|lang=en}}</ref><ref name="ld&r_announcement_birthmoviesdeath">{{cite web|url=https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|title=David Fincher’s LOVE, DEATH & ROBOTS Is Headed To Netflix|date=2019-01-07|website=Birth.Movies.Death|publisher=Alamo Drafthouse Cinema|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034830/https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=The GOAT's producing an animated anthology alongside DEADPOOL's Tim Miller|author=Wampler, Scott|lang=en}}</ref>։ Ըստ Միլլերի՝ կարճ պատմությունները ոգեշնչվել են հին սարսափ ֆիլմերից, կոմիքսներից, գրքերից և ֆանտաստիկ ամսագրերից, որոնք իր երիտասարդ եղած ժամանակ համարվում էին ներդերի (ուսումնատենչ մարդկանց) մշակույթի մի մասը<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|title=Tim Miller, David Fincher to Create Adult-Themed Animated Shorts Series for Netflix|date=2019-01-07|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034905/https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Miller says 'Love, Death & Robots' "combines my love of animation and amazing stories."|author=Giardina, Carolyn|lang=en}}</ref>։ Սերիաները ստեղծվել են տարբեր անիմացիոն ստուդիանների կողմից՝ ներառյալ Միլլերի [[Blur Studio]] պրոդյուսերական անիմացիոն ստուդիան<ref name="ld&r_announcement_animationmagazine">{{cite web|url=http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|title=Tim Miller & David Fincher Animating ‘Love, Death & Robots’ for Netflix|date=2019-01-07|website=Animation Magazine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034936/http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Milligan, Mercedes|lang=en}}</ref>։ Ընդհանուր առմամբ ստեղծվել է 18 կարճամետրաժ ֆիլմ, որոնց մեծամասնությունում օգտագործվել է անիմացիայի սեփական տեսակը՝ ինչպես դասական 2D անիմացիան, այնպես էլ [[CGI (գրաֆիկա)|CGI գրաֆիկայով]] գերիրական եռաչափ համակարգչային անիմացիա։ Գրեթե բոլոր դրվագները ստեղծվել են աշխարհի տարբեր խմբերի և ստուդիանների կողմից<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter" />։ == Եթերաշրջաններ == 2019 թվականի հունվարի 7-ին [[Նեթֆլիքս|Netflix]]-ն առաջին անգամ հայտարարել է «Սեր, մահ և ռոբոտներ» նոր սերիալ-անթոլոգիայի մասին<ref name="ld&r_announcement_deadline" />։ Առաջին թրեյլերը թողարկվել է 2019 թվականի փետրվարի 14-ին<ref name="ld&r_trailer_collider">{{cite web|url=http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|title=Exclusive: ‘Love, Death & Robots’ Trailer Teases Tim Miller and David Fincher’s NSFW Netflix Project|date=2019-02-14|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050808/http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|author=Trumbore, Dave|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանի թողարկումը կայացել է 2019 թվականի մարտի 15-ին [[Netflix]]-ում<ref name="ld&r_trailer_theverge" /> 2019 թվականի հունիսի 11-ին հայտնի է դարձել, որ սերիալը երկարաձգվել է մինչև երկրորդ եթերաշրջան<ref name="jennifer_yuh_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|title='Love, Death and Robots' Renewed at Netflix, Adds 'Kung Fu Panda 3' Director|date=2019-06-10|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190612042628/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|archivedate=2019-06-12|accessdate=2019-06-12|author=Porter, Rick|lang=en}}</ref>։ {| class="wikitable" |+ Առաջին եթերաշրջան (2019 թվականի մարտի 15) ! !Անվանում !Սյուժե !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիա !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիայի ստուդիա !Տևողություն |- |1 |«Սոնիի առավելությունը» «Sonnie's Edge» |{{ref+|2070 թվական։ Դիստոպիկ Լոնդոնում Սոնի անունով մի երիտասարդ կին մասնակցում է ընդհատակյա «Beastie» մարտերին՝ հեռակառավարվող բիոինժեներական գլադիատորական գազանի՝ Խանիվորեի հետ: Ռինգի ղեկավար Դիկոն փորձում է կաշառել Սոնիին, որպեսզի նա պարտվի, բայց Սոնին հրաժարվում է: Նրա թիմակիցներ Ուեսը և Իվրինան բացատրում են, որ Սոնին նախկինում ենթարկվել է սեռական ոտնձգությունների և անդամահատման. վրեժխնդրության նրա ցանկությունն ի վերջո դառնում է նրա «առավելությունը»: Սոնին ասպարեզ է մտնում՝ ղեկավարելով իր գազան Խանիվորին, որպեսզի կռվի հակառակորդի՝ Տուրբորապտորի հետ։ Դաժան հանդիպումից հետո Խանիվորեն հաղթում է։ Ավելի ուշ Դիկոյի սիրուհին այցելում է Սոնիին և գայթակղում նրան, միայն թե Սոնին թաքցրած զենքով ցցահարում է նրա գլուխը։ Այնուհետև հայտնվում է Դիկոն և ծաղրանքով հարցնում Սոնիին՝ «Հիմա վախեցա՞ծ ես»: Այնուհետև սիրուհին հարվածում է Սոնիի գլխին՝ ջախջախելով այն: Այնուամենայնիվ, լսվում է Սոնիի ծիծաղը, որը ցույց է տալիս, որ նրա մարդկային մարմինը միայն «ողնաշարին միացված բիոծրագրային պրոցեսոր է», և որ նրա գիտակցությունը միշտ Խանիվորեի ներսում էր, իսկ մարտերում մահվան վախը նրա իրական «առավելությունն» էր: Սոնին Խանիվորի մարմնից դուրս է գալիս և սպանում սիրուհուն, ապա պատրաստվում է սպանել Դիկոյին: Էկրանը դառնում է սև, երբ նա հարցնում է Դիկոյին. «Հիմա վախեցա՞ծ ես»՝ կրկնելով Դիկոյի՝ նախկինում իրեն տված հարցը։|Ն}} |Դեյվ Ուիլսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Պիտեր Համիլտոն ||{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |16 րոպե |- |2 |«Երեք ռոբոտներ» «Three Robots» |{{ref+|Մարդկության անկումից երկար ժամանակ անց երեք [[ռոբոտ]]ներ (K-VRC, XBOT 4000 և 11-45-G) թափառում են հետապոկալիպսյան քաղաքում՝ փորձելով հասկանալ, թե ինչպես են մարդիկ ապրել՝ ունենալով սահմանափակ գիտելիքներ իրենք իրենց մասին և այն մասին ինչ նրանք թողել են իրենցից հետո: Նրանք ուսումնասիրում են մարդու սպորտային հետաքրքրությունները, պահանջմունքները և, ի վերջո, ընտանի կենդանիներին, երբ հանդիպում են կենդանի կատվի, որը հետևում էր նրանց: Երեք ռոբոտներն իմանում են իրենց ծագման մասին և ավելի ուշ գտնում են ստորգետնյա միջուկային հրթիռային [[Սիլոս (հոր)|հոր]]։ 11-45-G-ն բացատրում է, որ մարդիկ մահացել են բնապահպանական աղետներից, որոնք առաջացել են իրենց իսկ գործողությունների արդյունքում: K-VRC-ն նշում է, որ մարդիկ գենետիկորեն մոդիֆիկացրել են իրենց կատուներին՝ տալով նրանց ինտելեկտ: Այնուհետև կատուն ապացուցում է դա՝ ցույց տալով, որ խոսել գիտի՝ պահանջելով, որ իրեն շոյեն. Իսկ այդ ընթացքում բազայի շատ այլ կատուներ հալածելով ուժասպառ են անում երեք ռոբոտների։|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալցի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |3 |«Վկան» «The Witness» |{{ref+|Տղամարդը սպանում է կնոջը Հոնկոնգի բնակարաններից մեկում. Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի կին, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը: Նա սկսում է հետապնդել նրան: Կինը փախչում է սեքս-ակումբ, որտեղ աշխատում է որպես պարուհի Զավորա մականունով: Տղամարդը մտնում է ակումբ՝ տիրոջ ուղեկցությամբ։ Իր պարի ժամանակ կինը նկատում է տղամարդուն հանդիսատեսի շարքերում, և վերջինս հետապնդում է նրան քաղաքի փողոցներով։ Կինը գողանում է մի ատրճանակ և թաքնվում բնակարանում, սակայն տղամարդը գտնում և պատին է դեմ տալիս նրան։ Նրանք սկսում են կռվել ատրճանակի համար, որի արդյունքում կինը կրակելով տղամարդու վրա՝ սպանում է նրան: Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի տղամարդ, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը:|Ն}} |Ալբերտո Միելգո |Ալբերտո Միելգո |բնօրինակ ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.tv |11 րոպե |- |4 |«Հանդերձանքներ» «Suits» |{{ref+|Ֆերմերների մի փոքր համայնք փորձարկում է մեխա-հանդերձանքներ (mecha suit -ռազմական [[հումանոիդ]] [[հրազեն]]ային [[քայլող մեքենա]])՝ իրենց հողը ներխուժած «DeeBees» կոչվող [[ինսեկտոիդ]]ների պարսից պաշտպանվելու համար: Երբ պաշտպանական դաշտը շարքից դուրս է գալիս, ինսեկտոիդները մեծ արագությամբ ներխուժում են, այնպես, որ ֆերմերները չեն հասցնում նրանց ետ մղել։ Ուստի համայնքը գնում է ստորգետնյա ապաստարաններ: Բոլորը ներս են մտնում, իսկ հարևաններից մեկը՝ Ջեյքը, զոհաբերում է իրեն՝ սպանելով երամի մեծ մասը: Մի հսկա ինսեկտոիդ ներս է խցկվում, բայց ֆերմերների կանանցից մեկը ոչնչացնում է նրան զրահաշտարակ զենքով (turret gun) լավ նպատակային կրակոցով։ Արշալույսին, արգելապատնեշները վերադարձվում են բնականոն հուն, և քաղաքը կրկին ապահովության զգացում ունի: Տեսախցիկը մեծացնում է պատկերի մասշտաբը, որպեսզի ցույց տա, որ DeeBees-ը բնակեցնում է ամբողջ մոլորակը, իսկ ֆերմերները զավթիչ ուժն են, որոնք ստեղծել են գմբեթանման [[տիեզերքի գաղութացում|գաղութներ]] ամբողջ մոլորակի վրա:|Ն}} |Ֆրանկ Բալսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Սթիվեն Լյուվիս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |5 |«Հոգինոր ուտող» «Sucker of Souls» |{{ref+|Վարձկան Ֆլինը և [[Հնագիտություն|հնագետ]] դոկտոր Վեհանթը փախչում են թունելի միջով՝ փախչելով անհայտ հարձակվողից։ Դրանից վայրկյաններ առաջ բժիշկ Ուեհունթի պրակտիկանտը՝ Սայմոնը, հայտնաբերում է մի քարայր՝ «հոգիներ ուտող» մակագրություններով։ Հանկարծ դևը խժռում է Սայմոնին, այնուհետև կերպարանափոխվում է ավելի մեծ, ավելի գազանային կերպարանքի։ Ֆլինը փախչում է դոկտոր Ուեհունթի հետ և ռադիոյով տեղեկացնում իր երկու աշխատակիցներին՝ Միկիին և Գարիին։ Իրենց ճանապարհին նրանք բախվում են դևի հետ, որը բացահայտվում է, որ [[Կոմս Դրակուլա|Դրակուլան]] է: Չնայած Դրակուլան փորձում է սպանել Ֆլինին, բայց կանգ է առնում և նահանջում կատու տեսնելուց հետո։ Բժիշկ Ուեհանտը բացատրում է, որ Դրակուլան վախենում և ատում է կատուներին: Երկուսը կրկին միանում են Միկի և Գարիի հետ մի սենյակում, բայց նրանք կտրված են հիմնական ելքից։ Երբ Դրակուլան հետևում է նրանց, դոկտոր Ուեհունթը մեկ այլ ելք է գտնում գաղտնի թունելի միջով, մինչ վարձկանները պայթուցիկներ են տեղադրում: Խումբը փախչում է, և երբ Դրակուլան նորից մտնում է սենյակ, նա սպանվում է պայթյունից։ Այնուամենայնիվ, խումբը թունելով հասնում է մեկ այլ սենյակ, որը լցված է նմանատիպ արնախումներով:|Ն}} |Օուեն Սալիվան |Ֆիլիպ Ջելատ |Կիրսեն Կրոսս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Studio La Cachette |12 րոպե |- |6 |«Երբ Յոգուրտը տիրեցց աշխարհը» «When The Yogurt Took Over» |{{ref+|Մի խումբ գիտնականներ մուտացիայի են ենթարկում [[յոգուրտ]]ը՝ ֆերմենտացնելով բակտերիաները։ Թեև նախնական թեստերը ձախողվում են, հետազոտողը տանում է մուտացված բակտերիաները իր տնական յոգուրտի համար, որտեղ այն դառնում է զգայունակ: Յոգուրտը խնդրում է հանդիպել ԱՄՆ առաջնորդներին, որոնց նա պնդում է, որ լուծումներ ունի երկրի խնդիրների համար։ Որպես վճար, յոգուրտը պահանջում է վերահսկողություն Օհայո նահանգի նկատմամբ: Առաջնորդները, ներառյալ նախագահը, սկզբում ծիծաղում են առաջարկի վրա, բայց ընդունում են այն, երբ յոգուրտը սպառնում է փոխարենը նմանատիպ գործարք կնքել Չինաստանի հետ: Շուտով յոգուրտը նախագահին տալիս է Միացյալ Նահանգների ազգային պարտքը վերացնելու ծրագիր՝ զգուշացնելով նրան, որ ցանկացած շեղում աղետալի կլինի։ Կառավարությունը չի կարող չշեղվել, և համաշխարհային տնտեսությունը կփլուզվի 6 ամսվա ընթացքում, բացի Օհայոյից։ Իշխանությունը հուսահատության մեջ յոգուրտին տալիս է գերագույն գործադիր իշխանություն ընդդիմության մեծ մասի նկատմամբ: Մեկ տասնամյակ անց մարդիկ ապրում են բարեկեցիկ կյանքով յոգուրտի իշխանության ներքո: Յոգուրտը հանկարծ որոշում է սկսել տիեզերական արձակումներ՝ թողնելով մարդկանց Երկրի վրա:|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ջենի Ռոբերտսոն |Ջոն Սկալցի ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |6 րոպե |- |7 |«Արծվի բացվածքից այն կող» «За Разломом Орла» «Beyond the Aquila Rift» |{{ref+|Blue Goose տիեզերանավի անձնակազմի անդամները՝ Թոմը, Սյուզին և Ռեյը, վերադառնում են տուն հաջող առաքելությունից, սակայն երթուղային սյուժեի սխալը հանգեցնում է անսպասելի իրադարձությունների: Թոմը արթնանում է [[անաբիոզ]]ից և նրան ողջունում է Գրետան՝ նախկին սերը: Նա ասում է նրան, որ նա և իր անձնակազմը գտնվում են Երկրից հարյուր հազարավոր լուսային տարիներ հեռավորության վրա, գրեթե «[[Արծիվ (համաստեղություն)|Արծվի]] [[ռիֆտ|բացվածքից]]» այն կողմ, և դարեր են անցել. նրանց համար տուն հասնելու միջոց չկա: Նրանք վերականգնում են իրենց հարաբերությունները, բայց Թոմը դեռևս չի հավատում իրավիճակին: Նա պահանջում է, որ Գրետան ճշմարտությունն ասի։ Գրետան արտասվելով ասում է, որ իր փորձառությունները սիմուլյացիա են, և որ ինքը պատրաստ չէ տեսնել իրականությունը, քանի որ նա իսկապես հոգ է տանում իր և բոլոր նրանց համար, ովքեր ճանապարհ են գտնում այնտեղ: Թոմը պնդում է, ուստի Գրետան դժկամորեն զիջում է և արթնացնում նրան: Պարզվում է, որ Թոմը նիհարած ծերունի է. նրանց նավը հայտնվել է հսկայական ցանցի մեջ՝ անթիվ ուրիշների հետ. նրա անձնակազմը կա՛մ մահացել է, կա՛մ թակարդված է սեփական տրանսային վիճակում, և Գրետան այլմոլորակային [[Սարդակերպեր|սարդակերպ]] արարած է։ Երբ սարսափահար Թոմը գիտակցությունը կորցնում է այդ հանդիպումից, «Գրետան» նրան վերադարձնում է երազների աշխարհ՝ հանելով վերջին հիշողությունները, ճիշտ այնպես, ինչպես նա դա արել էր իր անձնակազմի և մյուսների հետ: Գրետան կրկին արթնացնում է Թոմին և նորից ողջունում, մի գործընթաց, որը ենթադրաբար կրկնվում է այնքան ժամանակ, մինչև Թոմն, ի վերջո, մահանում է:|Ն}} |Լեոն Բերել, Դոմինիկ Բոյդեն, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |16 րոպե |- |8 |«Բարի որս» «Good Hunting» |{{ref+|20-րդ դարի սկզբին Չինաստանում երիտասարդ Լիանգը և նրա հայրը հետևում են Ցյաո-Յունգ անունով աղվեսի նմանվող Հուլի Ջինգին, որը փոխում է իր որջը: Այնտեղ Լիանգը հանդիպում է Ցյաո-Յունգի դստերը՝ Յանին, ով փորձում է բացատրել Հուլի ջինգի դժբախտությունը։ Ցյաո-Յունգը Յանին հորդորում է փախչել, սակայն Լիանգի հայրը նրանց աչքի առաջ սպանում է Ցյաո-Յունգին։ Լիանգը, առանց իր հոր, բաց է թողնում Յանին։ Տարիներ անց Լիանգի հայրը մահանում է Հոնկոնգի բրիտանական գաղութացումից անմիջապես առաջ: Լիանգը տեղափոխվում է Հոնկոնգ, որտեղ նա աշխատում է որպես գնացքի ինժեներ, և մի գիշեր հանդիպում է Յանին, որն այժմ մշտապես մարդ է, քանի որ [[արդյունաբերացում|ինդուստրալիզացիան]] փոխարինել է կախարդանքին: Լիանգը զարգացնում է [[ռոբոտատեխնիկա|ռոբոտաշինության ճարտարագիտությունը]], և Յանը գալիս է նրա մոտ օգնության խնդրանքով։ Հոնկոնգի նահանգապետը նրան թմրանյութ տալով վերածել էր կիբորգ սեքս-խաղալիքի, սակայն նրանք վիճել էին և վեճի ժամանակ նա սպանել էր նահանգապետին: Լիանգը Յանի համար կառուցում է ճկուն մետաղական համաձուլվածքով մարմին, որը կարող է վերածվել Huli ջինգ (մեծ [[գոնգ]]) ռոբոտի: Բաժանվելով որպես ընկերներ՝ Յանը որսում է անգլիացիներին, ովքեր բռնության են ենթարկում կանանց իր հայրենիքում:|Ն}} |Օլիվեր Թոմաս |Ֆիլիպ Ջելատ |Կեն Լիու |{{դրոշ|Հարավային Կորեա}} Red Dog Culture House |16 րոպե |- |9 |«Աղբանոցը» «The Dump» |{{ref+|Քաղաքի տեսուչը փորձում է համոզել «Անճոռնի» Դեյվ Դվորչեկին իր տնից աղբանոց տեղափոխվել։ Սակայն Դեյվը հրաժարվում է հեռանալ։ Փոխարենը նա տեսուչին պատմում է մի պատմություն Օտտոյի հետ իր անցյալի հանդիպման մասին, մի ցեխոտ արարածի, որը միաձուլվել է աղբանոցում կերած ցանկացած նյութի հետ: Սպանելու փոխարեն Դեյվը կապվել է դրա հետ և դարձրել իր ընտանի կենդանին: Երբ անշահախնդիր տեսուչը կրկին փորձում է Դեյվին ստորագրել վտարման փաստաթղթերը, Օտտոն գալիս է և ողջ-ողջ ուտում նրան: Այնուհետև Դեյվը խաղում է Օտտոյի հետ։|Ն}} |Ժավյեր Ռեցիո Գարսիա |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Able & Baker |10 րոպե |- |10 |«Մարդագայլեր» «Shape-Shifters» |{{ref+|Մի աշխարհում, որտեղ [[մարդագայլ]]երն հանրաճանաչ են, բայց խտրականության են ենթարկվում, երկու մտերիմ մարդագայլ ընկերներ՝ լեյտենանտ Դեքերը և սերժանտ Սոբիեսկին, ծառայում են [[ԱՄՆ ծովային հետեւակի կորպուս]]ում, [[Աֆղանստան]]ում։ Ավտոշարասյունը ուղեկցելիս նրանց դարանակալում են [[թալիբան]]ի աշխարհազորայինները։ Դեքերը զգայարաններով գտնում է հարձակվողներին, որոնք հետո վնասազերծվում են: Բազա վերադառնալուց հետո Դեքերը և Սոբիեսկին նկատում են թշնամանք իրենց որոշ ընկերների կողմից: Նույն օրն, ավելի ուշ Սոբիեսկին նշանակվում է դիտակետում հսկող։ Այդ գիշեր այն հարձակման է ենթարկվում, և Դեքերը վազում է պահեստային շարասյան առաջ՝ զորքերին օգնելու համար: Ժամանելուց հետո Դեքերը գտնում է, որ Սոբիեսկին և մյուս բոլոր զինվորները մորթված են, անշուշտ, մեկ այլ մարդագայլի կողմից: Հրամանատար Ռեյները պատվիրում է Դեքերին գտնել թալիբ մարդագայլին և ողջ-ողջ բերել նրան։ Հաջորդ գիշեր Դեքերը գաղտագողի դուրս է գալիս բազային ճամբարից դեպի անապատ և հանդիպում է մի ծեր տղամարդու և մի երիտասարդ տղամարդու, ում հետ նախկինում հանդիպել էր, երկուսն էլ վերածվում են մարդագայլի: Կռվելուց և երկուսին էլ սպանելուց հետո վիրավոր Դեքերը վերադառնում է բազա և տհաճությամբ ավարտում ծառայությունը։ Նա հետ է վերցնում Սոբիեսկիի մարմինը և թաղում անապատում իր զինվորական ժետոնի հետ:|Ն}} |Գաբրիել Պենակչիոլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |15 րոպե |- |11 |«Օգնության ձեռք» «Helping Hand» | |Ջոն Յեո |Ֆիլիպ Ջելատ |Կլոդին Գրիգս |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |9 րոպե |- |12 |«Ձկան գիշեր» «Fish Night» | |Դեմիեն Նենով |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Ռ. Լանդսեյլ |{{դրոշ|Կանադա}} Platige Image |9 րրոպե |- |13 |«Հաջողակ 13» «Lucky 13» | |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |14 րոպե |- |14 |«Զիմա Բլյու» «Zima Blue» | |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |10 րոպե |- |15 |«Կույր բիծ» «Blindspot» | |Վիտալի Շուշկո |Վիտալի Շուշկո |բնօրինակ պատմություն |{{դրոշ|Ռուսաստան}} Independent Studio / Elena Volk |8 րոպե |- |16 |«Սառցապատման շրջան» «Ice Age» | |Թիմ Միլլեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիկ |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures<br>{{դրոշ|ԱՄՆ}} Atomic Fiction |10 րոպե |- |17 |«Պատմության այլընտրանքներ» «Alternate Histories» | |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Դանիա}} Sun Creature Studio |7 րոպե |- |18 |«Գաղտնի պատերազմ» «Secret War» | |Իշտվան Զորկոզի |Ֆիլիպ Ջելատ |Դևիդ Վ. Ամենդոլա |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures |15 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երկրորդ եթերաշրջան (2021 թվականի մայիսի 14) !Սերիալ !Անվանում !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիայի սցենարիստ !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիոն Ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Ավտոմատացված հաճախորդների սպասարկում» «Automated Customer Service» |Միթ Դեփթ (Քևին վան Դեր Մերիեն, Դեյվիդ Նիկոլաս, Լաուրենտ Նիկոլաս) |Ջոն Սկալզի & Միթ Դեփթ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Atoll Studio |13 րոպե |- |2 |«Սառույց» «Ice» |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ռիչ Լարսոն |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |13 րոպե |- |3 |«Փոփ խումբ» «Pop Squad» |Ջենիֆեր Յու Նելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Պաոլո Բաչիգալուպի]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |18 րոպե |- |4 |«Ձյունն անապատում» «Snow in the Desert» |Լեոն Բերելլե, Դոմենիկ Բոիդին, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուերե |Ֆիլիպ Ջելատ |ՄիլԱսհեր |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |18 րոպե |- |5 |«Բարձր խոտը» «The Tall Grass» |Օտտո Սայմոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Յո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |11 րոպե |- |6 |«Ամեն ինչ տան միջով» «All Through the House» |Էլիոտ Դիար |Ֆիլիպ Ջելատ |Յոախիմ Հեիյնդերմանս |{{դրոշ|Անգլիա}} Blink Industries |7 րոպե |- |7 |«Կյանքի խրճիթ» «Life Hutch» |Ալեքս Բիթի |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Հարլան Էլիսոն]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |- |8 |«Խեղդված հսկան» «The Drowned Giant» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր |Ժ. Գ. Բալլարդ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երրորդ եթերաշրջան (2022 թվականի մայիսի 20) !Սերիալ !Վերնագիր !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտատոր !Հիմնված է պատմվածքի վրա !Անիմացիոն ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Երեք ռոբոտներ. ելքի ռազմավարություններ» «Three Robots: Exit Strategies» |Պատրիկ Օսբորն |Ջոն Սկալզի |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |2 |«Վատ ճանապարհորդություն» «Bad Travelling» |[[Դեյվիդ Ֆինչեր]] |Էնդրյու Քևին Ուոքեր |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |21 րոպե |- |3 |«Մեքենայի հենց զարկերակը» «The Very Pulse of the Machine» |Էմիլի Դին |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիչ |{{դրոշ|Ճապոնիա}}Polygon Pictures |17 րոպե |- |4 |«Մինի մահացածների գիշեր» «Night of the Mini Dead» |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ջեֆ Ֆովլեր և Թիմ Միլլեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} BUCK |7 րոպե |- |5 |«Սպանել թիմակից սպանողին» «Kill Team Kill» |Ջենիֆեր ՅուՆելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջասթին Կոատս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Titmouse |13 րոպե |- |6 |«Սվամ» «Swarm» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր & Ֆիլիպ Ջելատ |Բրյուս Ստերլինգ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |7 |«Մեյսոնի առնետները» «Mason's Rats» |Կարլոս Ստիվենս |[[Ջո Աբերկրոմբի]] |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |10 րոպե |- |8 |«Թաղածածկ սրահներում՝ դամբարաններ» «In Vaulted Halls Entombed» |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալան Բաքստեր |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |15 րոպե |- |9 |«Ժիբարո» «Jibaro» |Ալբերո Միելգո |Ալբերո Միելգո |բնօրինակ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.TV |17 րոպե |} == Նշումներ == <references group="Ն"></references> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.netflix.com/title/80174608 «Սեր, մահ և ռոբոտներ»]{{ref-en}} [[Netflix]] կայքում * {{IMDb title|9561862}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան ֆենտեզի հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Նեթֆլիքսի բնօրինակ ծրագրեր]] [[Կատեգորիա:Անգլերեն հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Անգլալեզու հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Մուլտսերիալներ]] [[Կատեգորիա:2019 հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:2010-ականների հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Սև հումոր]] [[Կատեգորիա:Սարսափ հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Կոմիքսների էկրանավորումներ]] [[Կատեգորիա:Netflix-ի արտադրության ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան սարսափ հեռուստասերիալներ]] by2nolx6efsxjjc54t0w2uzq6dnodog 8485562 8485561 2022-08-08T21:07:35Z Ապատ63 36683 /* Եթերաշրջաններ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստասերիալ | անվանում = Սեր, մահ և ռոբոտներ | բնօրինակ անվանում = Love, Death and Robots | պատկեր = | պատկերի չափ = | նկարագրում = | ժանր = | թեմա = | ստեղծող = | երկիր = | հիմք = | լեզու = | ռեժիսոր = | դերերում = | պատմող = | պրոդյուսեր = | գործադիր պրոդյուսեր = | սցենարիստ = | օպերատոր = | երաժիշտ = | մոնտաժ = | խմբագիր = | պատմվածքի վայր = | աշխարհ = | դարաշրջան = | նկարահանման վայր = | եթերաշրջաններ = | սերիաների քանակ = | սերիաների տևողություն = | սերիաների ցանկ = | առաջին թողարկում = | վերջին թողարկում = | հեռուստաալիք = | ընկերություն = | դիստրիբյուտոր = | պատկերի ձևաչափ = | ձայնի ձևաչափ = | բյուջե = | շահույթ = | պարգև = | առաջադրում = | նախորդ = | հաջորդ = | կապակցված = | կարգավիճակ = | կայք = }} '''«Սեր, մահ և ռոբոտներ»''' ({{lang-en|Love, Death & Robots}}, ոճավորված է որպես LOVE DEATH + ROBOTS, [[էմոջի]]ն՝ ❤️❌🤖), ամերիկյան [[Մուլտիպլիկացիա|անիմացիոն]] սերիալ-[[անթոլոգիա]]։ Թողարկվել է [[Netflix]] [[Հոսքային մուլտիմեդիա|հոսքային մուլտիմեդիայում]]։ Սերիալը բաղկացած է տարբեր տևողությամբ [[Կարճամետրաժ ֆիլմ|կարճամետրաժ]] անիմացիոն ֆիլմերից, որոնք ստեղծվել են չափահաս հանդիսատեսի համար<ref name="ld&r_announcement_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|title=‘Love Death & Robots’: First Look At David Fincher & Tim Miller’s Animated Netflix Anthology Series|date=2019-01-07|website=Deadline Hollywood|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190316122112/https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|archivedate=2019-03-16|accessdate=2019-03-16|author=Hipes, Patrick|lang=en}}</ref><ref name="review_mirf">{{cite web|url=https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|title=«Любовь, смерть и роботы»: сборник потрясающих и шокирующих мультфильмов|date=2019-03-16|website=Мир фантастики|publisher=Hobby World|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317125054/https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|author=Стрепетилов, Александр|lang=ru}}</ref><ref name="ld&r_trailer_theverge">{{cite web|url=https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|title=The trailer for David Fincher’s Netflix anthology Love, Death & Robots is a manic headache|date=2019-02-14|website=The Verge|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190217132822/https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|archivedate=2019-02-17|accessdate=2019-03-16|subtitle=The collection of 18 shorts, co-produced by Deadpool director Tim Miller, is going for extremity and intensity|author=Robinson, Tasha|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանը թողարկվել է [[2019]] թվականի մարտի 15-ին և բաղկացած է 18 դրվագից<ref name="review_mirf" />։ Սերիալի գործադիր [[պրոդյուսեր]]ներն են [[Դեյվիդ Ֆինչեր]]ը, [[Թիմ Միլլեր]]ը, [[Ջոշուա Դոնեն]]ը և [[Ջենիֆեր Միլլեր]]ը<ref name="ld&r_trailer_polygon">{{cite web|url=https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|title=First trailer for Netflix’s animated anthology Love, Death, & Robots makes it clear this is for adults|date=2019-02-14|website=Polygon|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050819/https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Helmed by David Fincher and the director of Deadpool|author=Radulovic, Petrana|lang=en}}</ref>։ Գրեթե յուրաքանչյուր դրվագ ստեղծել են աշխարհի տարբեր թիմեր և ստուդիաներ, նրանց մեծ մասը օգտագործում է անիմացիա սեփական տիպեր<ref name="ld&r_trailer_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|title=Netflix's Love, Death & Robots Trailer: First Look at Tim Miller and David Fincher's Surreal Animated Anthology|date=2019-02-14|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215155834/https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Vices on all your devices|author=Prudom, Laura|lang=en}}</ref>։ Բացի «Սառցային դարաշրջան» դրվագից, որտեղ նկարահանվել են իրական դերասաններ՝ [[Մերի Էլիզաբեթ Ուինսթեդ]]ը և [[Թոֆեր Գրեյս]]ը։ Սերիալը [[Դեյվիդ Ֆինչեր|Դևիդ Ֆինչերի]] և [[Թիմ Միլլեր]]ի վերաիմաստավորումն է, որոնք ավելի քան 10 տարի գտնվել ն «[[Heavy Metal (ամսագիր)|Heavy Metal]]» ամսագրից ոգեշնչված անթոլոգիական անիմացիոն ֆիլմի մշակման մեջ<ref name="heavymetalremake_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|title=How David Fincher and Tim Miller's Heavy Metal Reboot Became Netflix's Love, Death & Robots|date=2019-02-16|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317122034/https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|subtitle=Love, Death & Robots is now streaming on Netflix|author=Schwartz, Terri|lang=en}}</ref>։ == Ստեղծման պատմություն == === Նախապատմություն === [[Պատկեր:David_Fincher_(2012)_3.jpg|մինի|[[Դեյվիդ Ֆինչեր|Դեյվիդ Ֆինչերը]] սերիալի գործադիր պրոդյուսերն է|ձախից|277x277փքս]] 2008 թվականի մարտին հայտարարվել է, որ Դեյվիդ Ֆինչերը ծրագրում է համագործակցել [[Թիմ Միլլեր]]ի և [[Քևին Իսթմեն]]ի հետ՝ "Heavy Metal" ամսագրից ոգեշնչված ութ կամ ինը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի պրոդյուսավորման համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|title=David Fincher to Produce and Co-Direct Animated Heavy Metal Film|date=2008-03-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034510/https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Stephenson, Hunter|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_fincher_kinokadr">{{cite web|url=http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|title=Дэвид Финчер и «Heavy Metal», экранизация «Metal Gear Solid» и «Агора» Аменабара|date=2008-03-14|website=Кинокадр.ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034525/http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Дэвид Финчер возглавит мультипроект|author=marie|lang=ru}}</ref>։ ''Heavy Metal'' ամսագիրը, որ հիմնված է ֆրանսիական կոմիքսների ''[[Métal Hurlant]]'' ամսագրի վրա, թողարկվում է չափահաս լսարանի համար նախատեսված կոմիքսներ և պատմություններ [[գիտական ֆանտաստիկա]] և [[Ֆենտեզի|ֆենթեզի]] [[ժանր]]երում։ Նախկինում ամսագրի հիման վրա նկարահանվել են երկու լիամետրաժ անիմացիոն ֆիլմեր՝ «Ծանր մետաղ» 1981 թվականին և «Ծանր մետաղ 2000» 2000 թվականին։ Նպատակը եղել է այն, որ կարճամետրաժ ֆիլմերից յուրաքանչյուրը տրվի տարբեր ռեժիսորների՝ միասին [[կինոալմանախ]] ստեղծելու համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm" />։ [[Paramount Pictures]] ստուդիան սկզբից մասնակցում էր նախագծին, սակայն հրաժարվել է դրանից 2008 թվականի հուլիսին<ref name="heavymetalremake2010_collider">{{cite web|url=http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|title=David Fincher to Re-Build HEAVY METAL in 3D with James Cameron and Zack Snyder|date=2010-03-12|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034610/http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Goldberg, Matt|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_paramount_ew">{{cite web|url=https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|title=David Fincher's 'Heavy Metal' remake a no-go at Paramount|date=2008-07-09|website=Entertainment Weekly|publisher=Meredith Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034551/https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sperling, Nicole|lang=en}}</ref>։ Դրանից հետո նախագիծը ներկայացվել է ուրիշ ստուդիանների։ 2008 թվականի սեպտեմբերին հայտնի է դարձել, որ [[Զաք Սնայդեր]]ը, [[Գիլյերմո դել Տորո]]ն և [[Գոռ Վերբինսկի|Գոր Վերբինսկին]] ցանկություն են հայտնել մասնակցել ծրագրին որպես ռեժիսոր<ref name="heavymetalremake_snyder_deltoro_verbinski_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|title=Zack Snyder, Guillermo del Toro and Gore Verbinski to Direct Heavy Metal!?|date=2008-09-04|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034538/https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sciretta, Peter|lang=en}}</ref>։ 2009 թվականի մայիսին լուրեր են տարածվել [[Ռոբ Զոմբի]]ի և [[Մարկ Օսբորն]]ի՝ նախագծին միանալու մասին<ref name="heavymetalremake2010_collider" />։ 2010 թվականին Ֆինչերը փորձել է նոր շունչ տալ ծրագրին. նույն թվականի մարտին հայտնի է դարձել, որ [[Ջեյմս Քեմերոն]]ը նույնպես հետաքրքրված է նախագծին մասնակցությամբ<ref name="heavymetalremake2010_collider" /><ref name="heavymetalremake_cameron_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|title=Fincher Brings Mettle To Passion Project|date=2010-03-12|website=[[Deadline Hollywood]]|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034651/https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fleming, Mike Jr|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake2010_cinemablend">{{cite web|url=https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|title=David Fincher Still Pulling For Heavy Metal|date=2010|website=CinemaBlend|publisher=Gateway Blend|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034703/https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=LeBlanc, Will|lang=en}}</ref>։ Շուտով Դեյվիդ Ֆինչերի՝ էկրանավորման իրավունքների ժամկետը ավարտվել է, և 2011 թվականի հուլիսին [[Սան Դիեգո|Սան Դիրեգոյում]] [[Ռոբերտ Ռոդրիգեզ]]ը հայտնել է, որ ինքն ստացել է ''Heavy Metal''-ի իրավունքները<ref name="heavymetalremake_rodriguez_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|title=David Fincher’s ‘Heavy Metal’ is Dead, Now Robert Rodriguez Has the Rights|date=2011-07-21|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034722/https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fischer, Russ|lang=en}}</ref>։ Մի քանի տարվա լռությունից հետո՝ 2014 թվականին, Ռոդրիգեզը հայտնել է, որ ցանկանում է կոմիքսների ամսագիրը վերածել հեռուստասերիալի<ref name="heavymetalremake_rodriguez_screenrant">{{cite web|url=https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|title=Robert Rodriguez May Bring ‘Heavy Metal’ to TV; Prepared to Make ‘Sin City 3’|date=2014-03-11|website=Screen Rant|publisher=Valnet|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034738/https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Nemiroff, Perri|lang=en}}</ref>։ Հետագայում Ռոդրիգեսի կողմից նախագծի մասին ոչ մի լուր չի հայտնվել։ === Արտադրություն === [[Պատկեր:Philip_Gelatt.jpg|մինի|Ֆիլիպ Ջելաթը գրել է սերիալի ավելի շատ դրվագներ, քան որևէ մեկը, հատկապես այն դրվագները, որոնք վերցված են կարճ պատմություններից|208x208փքս]] Քանի որ ոչ մի ավանդական կինոստուդիա չի համաձայնել ստեղծել անիմացիոն անթոլոգիական ֆիլմը, Ֆիտչերն ու Միլլերը իրենց մտահղացման հարցով դիմել են [[Netflix]]-ին<ref name="ld&r_observer">{{cite web|url=https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|title=Exclusive: How David Fincher and Tim Miller’s ‘Love, Death & Robots’ Made the Leap to Netflix|date=2019-03-11|website=[[The New York Observer]]|publisher=Observer Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034754/https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Katz, Brandon|lang=en}}</ref>։ ՄԻնչև այդ Ֆինչերը այդ հոսքային սերվիսի համար աշխատել է «''Mindhunter''» և ''«House of Cards»'' սերիալների վրա։ «Սեր, մահ և ռոբոտներ» անթոլոգիական սերիալը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի հավաքածու է։ Դրանք հիմնականում [[գիտական ֆանտաստիկա]]յի, [[Ֆենտեզի|ֆենթեզիի]], [[սև հումոր]]ի, [[Սարսափ (ժանր)|սարսափ]] և [[կիբերփանք]] ժանրերի համադրույթներ են, սակայն միևնույն ժամանակ թեմաները կենտրոնանում են մեծահասակ լսարանին վերաբերող թեմաների վրա, ինչպիսիք են [[ռասիզմ]]ը, [[պատերազմ]]ները, [[Մարդու բնույթ|մարդու էությունն ու բնույթը]], [[կամքի ազատություն]]ը և այլն<ref name="ld&r_announcement_deadline" /><ref name="ld&r_trailer_theverge" />։ Սերիալի արտադրությունը կարելի է համարել ''Heavy Metal'' ծրագրի մի ճյուղը, որը Դեյվիդ Ֆինչերը և Թիմ Միլլերը փորձել են թողարկել 2000-ականների սկզբին<ref name="ld&r_trailer_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|title=‘Love, Death + Robots’ Trailer: Tim Miller & David Fincher Present Pure Sci-Fi Insanity|date=2019-02-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034840/https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Anderto, Ethan|lang=en}}</ref><ref name="ld&r_announcement_birthmoviesdeath">{{cite web|url=https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|title=David Fincher’s LOVE, DEATH & ROBOTS Is Headed To Netflix|date=2019-01-07|website=Birth.Movies.Death|publisher=Alamo Drafthouse Cinema|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034830/https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=The GOAT's producing an animated anthology alongside DEADPOOL's Tim Miller|author=Wampler, Scott|lang=en}}</ref>։ Ըստ Միլլերի՝ կարճ պատմությունները ոգեշնչվել են հին սարսափ ֆիլմերից, կոմիքսներից, գրքերից և ֆանտաստիկ ամսագրերից, որոնք իր երիտասարդ եղած ժամանակ համարվում էին ներդերի (ուսումնատենչ մարդկանց) մշակույթի մի մասը<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|title=Tim Miller, David Fincher to Create Adult-Themed Animated Shorts Series for Netflix|date=2019-01-07|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034905/https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Miller says 'Love, Death & Robots' "combines my love of animation and amazing stories."|author=Giardina, Carolyn|lang=en}}</ref>։ Սերիաները ստեղծվել են տարբեր անիմացիոն ստուդիանների կողմից՝ ներառյալ Միլլերի [[Blur Studio]] պրոդյուսերական անիմացիոն ստուդիան<ref name="ld&r_announcement_animationmagazine">{{cite web|url=http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|title=Tim Miller & David Fincher Animating ‘Love, Death & Robots’ for Netflix|date=2019-01-07|website=Animation Magazine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034936/http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Milligan, Mercedes|lang=en}}</ref>։ Ընդհանուր առմամբ ստեղծվել է 18 կարճամետրաժ ֆիլմ, որոնց մեծամասնությունում օգտագործվել է անիմացիայի սեփական տեսակը՝ ինչպես դասական 2D անիմացիան, այնպես էլ [[CGI (գրաֆիկա)|CGI գրաֆիկայով]] գերիրական եռաչափ համակարգչային անիմացիա։ Գրեթե բոլոր դրվագները ստեղծվել են աշխարհի տարբեր խմբերի և ստուդիանների կողմից<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter" />։ == Եթերաշրջաններ == 2019 թվականի հունվարի 7-ին [[Նեթֆլիքս|Netflix]]-ն առաջին անգամ հայտարարել է «Սեր, մահ և ռոբոտներ» նոր սերիալ-անթոլոգիայի մասին<ref name="ld&r_announcement_deadline" />։ Առաջին թրեյլերը թողարկվել է 2019 թվականի փետրվարի 14-ին<ref name="ld&r_trailer_collider">{{cite web|url=http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|title=Exclusive: ‘Love, Death & Robots’ Trailer Teases Tim Miller and David Fincher’s NSFW Netflix Project|date=2019-02-14|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050808/http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|author=Trumbore, Dave|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանի թողարկումը կայացել է 2019 թվականի մարտի 15-ին [[Netflix]]-ում<ref name="ld&r_trailer_theverge" /> 2019 թվականի հունիսի 11-ին հայտնի է դարձել, որ սերիալը երկարաձգվել է մինչև երկրորդ եթերաշրջան<ref name="jennifer_yuh_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|title='Love, Death and Robots' Renewed at Netflix, Adds 'Kung Fu Panda 3' Director|date=2019-06-10|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190612042628/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|archivedate=2019-06-12|accessdate=2019-06-12|author=Porter, Rick|lang=en}}</ref>։ {| class="wikitable" |+ Առաջին եթերաշրջան (2019 թվականի մարտի 15) ! !Անվանում !Սյուժե !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիա !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիայի ստուդիա !Տևողություն |- |1 |«Սոնիի առավելությունը» «Sonnie's Edge» |{{ref+|2070 թվական։ Դիստոպիկ Լոնդոնում Սոնի անունով մի երիտասարդ կին մասնակցում է ընդհատակյա «Beastie» մարտերին՝ հեռակառավարվող բիոինժեներական գլադիատորական գազանի՝ Խանիվորեի հետ: Ռինգի ղեկավար Դիկոն փորձում է կաշառել Սոնիին, որպեսզի նա պարտվի, բայց Սոնին հրաժարվում է: Նրա թիմակիցներ Ուեսը և Իվրինան բացատրում են, որ Սոնին նախկինում ենթարկվել է սեռական ոտնձգությունների և անդամահատման. վրեժխնդրության նրա ցանկությունն ի վերջո դառնում է նրա «առավելությունը»: Սոնին ասպարեզ է մտնում՝ ղեկավարելով իր գազան Խանիվորին, որպեսզի կռվի հակառակորդի՝ Տուրբորապտորի հետ։ Դաժան հանդիպումից հետո Խանիվորեն հաղթում է։ Ավելի ուշ Դիկոյի սիրուհին այցելում է Սոնիին և գայթակղում նրան, միայն թե Սոնին թաքցրած զենքով ցցահարում է նրա գլուխը։ Այնուհետև հայտնվում է Դիկոն և ծաղրանքով հարցնում Սոնիին՝ «Հիմա վախեցա՞ծ ես»: Այնուհետև սիրուհին հարվածում է Սոնիի գլխին՝ ջախջախելով այն: Այնուամենայնիվ, լսվում է Սոնիի ծիծաղը, որը ցույց է տալիս, որ նրա մարդկային մարմինը միայն «ողնաշարին միացված բիոծրագրային պրոցեսոր է», և որ նրա գիտակցությունը միշտ Խանիվորեի ներսում էր, իսկ մարտերում մահվան վախը նրա իրական «առավելությունն» էր: Սոնին Խանիվորի մարմնից դուրս է գալիս և սպանում սիրուհուն, ապա պատրաստվում է սպանել Դիկոյին: Էկրանը դառնում է սև, երբ նա հարցնում է Դիկոյին. «Հիմա վախեցա՞ծ ես»՝ կրկնելով Դիկոյի՝ նախկինում իրեն տված հարցը։|Ն}} |Դեյվ Ուիլսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Պիտեր Համիլտոն ||{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |16 րոպե |- |2 |«Երեք ռոբոտներ» «Three Robots» |{{ref+|Մարդկության անկումից երկար ժամանակ անց երեք [[ռոբոտ]]ներ (K-VRC, XBOT 4000 և 11-45-G) թափառում են հետապոկալիպսյան քաղաքում՝ փորձելով հասկանալ, թե ինչպես են մարդիկ ապրել՝ ունենալով սահմանափակ գիտելիքներ իրենք իրենց մասին և այն մասին ինչ նրանք թողել են իրենցից հետո: Նրանք ուսումնասիրում են մարդու սպորտային հետաքրքրությունները, պահանջմունքները և, ի վերջո, ընտանի կենդանիներին, երբ հանդիպում են կենդանի կատվի, որը հետևում էր նրանց: Երեք ռոբոտներն իմանում են իրենց ծագման մասին և ավելի ուշ գտնում են ստորգետնյա միջուկային հրթիռային [[Սիլոս (հոր)|հոր]]։ 11-45-G-ն բացատրում է, որ մարդիկ մահացել են բնապահպանական աղետներից, որոնք առաջացել են իրենց իսկ գործողությունների արդյունքում: K-VRC-ն նշում է, որ մարդիկ գենետիկորեն մոդիֆիկացրել են իրենց կատուներին՝ տալով նրանց ինտելեկտ: Այնուհետև կատուն ապացուցում է դա՝ ցույց տալով, որ խոսել գիտի՝ պահանջելով, որ իրեն շոյեն. Իսկ այդ ընթացքում բազայի շատ այլ կատուներ հալածելով ուժասպառ են անում երեք ռոբոտների։|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալցի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |3 |«Վկան» «The Witness» |{{ref+|Տղամարդը սպանում է կնոջը Հոնկոնգի բնակարաններից մեկում. Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի կին, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը: Նա սկսում է հետապնդել նրան: Կինը փախչում է սեքս-ակումբ, որտեղ աշխատում է որպես պարուհի Զավորա մականունով: Տղամարդը մտնում է ակումբ՝ տիրոջ ուղեկցությամբ։ Իր պարի ժամանակ կինը նկատում է տղամարդուն հանդիսատեսի շարքերում, և վերջինս հետապնդում է նրան քաղաքի փողոցներով։ Կինը գողանում է մի ատրճանակ և թաքնվում բնակարանում, սակայն տղամարդը գտնում և պատին է դեմ տալիս նրան։ Նրանք սկսում են կռվել ատրճանակի համար, որի արդյունքում կինը կրակելով տղամարդու վրա՝ սպանում է նրան: Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի տղամարդ, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը:|Ն}} |Ալբերտո Միելգո |Ալբերտո Միելգո |բնօրինակ ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.tv |11 րոպե |- |4 |«Հանդերձանքներ» «Suits» |{{ref+|Ֆերմերների մի փոքր համայնք փորձարկում է մեխա-հանդերձանքներ (mecha suit -ռազմական [[հումանոիդ]] [[հրազեն]]ային [[քայլող մեքենա]])՝ իրենց հողը ներխուժած «DeeBees» կոչվող [[ինսեկտոիդ]]ների պարսից պաշտպանվելու համար: Երբ պաշտպանական դաշտը շարքից դուրս է գալիս, ինսեկտոիդները մեծ արագությամբ ներխուժում են, այնպես, որ ֆերմերները չեն հասցնում նրանց ետ մղել։ Ուստի համայնքը գնում է ստորգետնյա ապաստարաններ: Բոլորը ներս են մտնում, իսկ հարևաններից մեկը՝ Ջեյքը, զոհաբերում է իրեն՝ սպանելով երամի մեծ մասը: Մի հսկա ինսեկտոիդ ներս է խցկվում, բայց ֆերմերների կանանցից մեկը ոչնչացնում է նրան զրահաշտարակ զենքով (turret gun) լավ նպատակային կրակոցով։ Արշալույսին, արգելապատնեշները վերադարձվում են բնականոն հուն, և քաղաքը կրկին ապահովության զգացում ունի: Տեսախցիկը մեծացնում է պատկերի մասշտաբը, որպեսզի ցույց տա, որ DeeBees-ը բնակեցնում է ամբողջ մոլորակը, իսկ ֆերմերները զավթիչ ուժն են, որոնք ստեղծել են գմբեթանման [[տիեզերքի գաղութացում|գաղութներ]] ամբողջ մոլորակի վրա:|Ն}} |Ֆրանկ Բալսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Սթիվեն Լյուվիս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |5 |«Հոգինոր ուտող» «Sucker of Souls» |{{ref+|Վարձկան Ֆլինը և [[Հնագիտություն|հնագետ]] դոկտոր Վեհանթը փախչում են թունելի միջով՝ փախչելով անհայտ հարձակվողից։ Դրանից վայրկյաններ առաջ բժիշկ Ուեհունթի պրակտիկանտը՝ Սայմոնը, հայտնաբերում է մի քարայր՝ «հոգիներ ուտող» մակագրություններով։ Հանկարծ դևը խժռում է Սայմոնին, այնուհետև կերպարանափոխվում է ավելի մեծ, ավելի գազանային կերպարանքի։ Ֆլինը փախչում է դոկտոր Ուեհունթի հետ և ռադիոյով տեղեկացնում իր երկու աշխատակիցներին՝ Միկիին և Գարիին։ Իրենց ճանապարհին նրանք բախվում են դևի հետ, որը բացահայտվում է, որ [[Կոմս Դրակուլա|Դրակուլան]] է: Չնայած Դրակուլան փորձում է սպանել Ֆլինին, բայց կանգ է առնում և նահանջում կատու տեսնելուց հետո։ Բժիշկ Ուեհանտը բացատրում է, որ Դրակուլան վախենում և ատում է կատուներին: Երկուսը կրկին միանում են Միկի և Գարիի հետ մի սենյակում, բայց նրանք կտրված են հիմնական ելքից։ Երբ Դրակուլան հետևում է նրանց, դոկտոր Ուեհունթը մեկ այլ ելք է գտնում գաղտնի թունելի միջով, մինչ վարձկանները պայթուցիկներ են տեղադրում: Խումբը փախչում է, և երբ Դրակուլան նորից մտնում է սենյակ, նա սպանվում է պայթյունից։ Այնուամենայնիվ, խումբը թունելով հասնում է մեկ այլ սենյակ, որը լցված է նմանատիպ արնախումներով:|Ն}} |Օուեն Սալիվան |Ֆիլիպ Ջելատ |Կիրսեն Կրոսս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Studio La Cachette |12 րոպե |- |6 |«Երբ Յոգուրտը տիրեցց աշխարհը» «When The Yogurt Took Over» |{{ref+|Մի խումբ գիտնականներ մուտացիայի են ենթարկում [[յոգուրտ]]ը՝ ֆերմենտացնելով բակտերիաները։ Թեև նախնական թեստերը ձախողվում են, հետազոտողը տանում է մուտացված բակտերիաները իր տնական յոգուրտի համար, որտեղ այն դառնում է զգայունակ: Յոգուրտը խնդրում է հանդիպել ԱՄՆ առաջնորդներին, որոնց նա պնդում է, որ լուծումներ ունի երկրի խնդիրների համար։ Որպես վճար, յոգուրտը պահանջում է վերահսկողություն Օհայո նահանգի նկատմամբ: Առաջնորդները, ներառյալ նախագահը, սկզբում ծիծաղում են առաջարկի վրա, բայց ընդունում են այն, երբ յոգուրտը սպառնում է փոխարենը նմանատիպ գործարք կնքել Չինաստանի հետ: Շուտով յոգուրտը նախագահին տալիս է Միացյալ Նահանգների ազգային պարտքը վերացնելու ծրագիր՝ զգուշացնելով նրան, որ ցանկացած շեղում աղետալի կլինի։ Կառավարությունը չի կարող չշեղվել, և համաշխարհային տնտեսությունը կփլուզվի 6 ամսվա ընթացքում, բացի Օհայոյից։ Իշխանությունը հուսահատության մեջ յոգուրտին տալիս է գերագույն գործադիր իշխանություն ընդդիմության մեծ մասի նկատմամբ: Մեկ տասնամյակ անց մարդիկ ապրում են բարեկեցիկ կյանքով յոգուրտի իշխանության ներքո: Յոգուրտը հանկարծ որոշում է սկսել տիեզերական արձակումներ՝ թողնելով մարդկանց Երկրի վրա:|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ջենի Ռոբերտսոն |Ջոն Սկալցի ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |6 րոպե |- |7 |«Արծվի բացվածքից այն կող» «За Разломом Орла» «Beyond the Aquila Rift» |{{ref+|Blue Goose տիեզերանավի անձնակազմի անդամները՝ Թոմը, Սյուզին և Ռեյը, վերադառնում են տուն հաջող առաքելությունից, սակայն երթուղային սյուժեի սխալը հանգեցնում է անսպասելի իրադարձությունների: Թոմը արթնանում է [[անաբիոզ]]ից և նրան ողջունում է Գրետան՝ նախկին սերը: Նա ասում է նրան, որ նա և իր անձնակազմը գտնվում են Երկրից հարյուր հազարավոր լուսային տարիներ հեռավորության վրա, գրեթե «[[Արծիվ (համաստեղություն)|Արծվի]] [[ռիֆտ|բացվածքից]]» այն կողմ, և դարեր են անցել. նրանց համար տուն հասնելու միջոց չկա: Նրանք վերականգնում են իրենց հարաբերությունները, բայց Թոմը դեռևս չի հավատում իրավիճակին: Նա պահանջում է, որ Գրետան ճշմարտությունն ասի։ Գրետան արտասվելով ասում է, որ իր փորձառությունները սիմուլյացիա են, և որ ինքը պատրաստ չէ տեսնել իրականությունը, քանի որ նա իսկապես հոգ է տանում իր և բոլոր նրանց համար, ովքեր ճանապարհ են գտնում այնտեղ: Թոմը պնդում է, ուստի Գրետան դժկամորեն զիջում է և արթնացնում նրան: Պարզվում է, որ Թոմը նիհարած ծերունի է. նրանց նավը հայտնվել է հսկայական ցանցի մեջ՝ անթիվ ուրիշների հետ. նրա անձնակազմը կա՛մ մահացել է, կա՛մ թակարդված է սեփական տրանսային վիճակում, և Գրետան այլմոլորակային [[Սարդակերպեր|սարդակերպ]] արարած է։ Երբ սարսափահար Թոմը գիտակցությունը կորցնում է այդ հանդիպումից, «Գրետան» նրան վերադարձնում է երազների աշխարհ՝ հանելով վերջին հիշողությունները, ճիշտ այնպես, ինչպես նա դա արել էր իր անձնակազմի և մյուսների հետ: Գրետան կրկին արթնացնում է Թոմին և նորից ողջունում, մի գործընթաց, որը ենթադրաբար կրկնվում է այնքան ժամանակ, մինչև Թոմն, ի վերջո, մահանում է:|Ն}} |Լեոն Բերել, Դոմինիկ Բոյդեն, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |16 րոպե |- |8 |«Բարի որս» «Good Hunting» |{{ref+|20-րդ դարի սկզբին Չինաստանում երիտասարդ Լիանգը և նրա հայրը հետևում են Ցյաո-Յունգ անունով աղվեսի նմանվող Հուլի Ջինգին, որը փոխում է իր որջը: Այնտեղ Լիանգը հանդիպում է Ցյաո-Յունգի դստերը՝ Յանին, ով փորձում է բացատրել Հուլի ջինգի դժբախտությունը։ Ցյաո-Յունգը Յանին հորդորում է փախչել, սակայն Լիանգի հայրը նրանց աչքի առաջ սպանում է Ցյաո-Յունգին։ Լիանգը, առանց իր հոր, բաց է թողնում Յանին։ Տարիներ անց Լիանգի հայրը մահանում է Հոնկոնգի բրիտանական գաղութացումից անմիջապես առաջ: Լիանգը տեղափոխվում է Հոնկոնգ, որտեղ նա աշխատում է որպես գնացքի ինժեներ, և մի գիշեր հանդիպում է Յանին, որն այժմ մշտապես մարդ է, քանի որ [[արդյունաբերացում|ինդուստրալիզացիան]] փոխարինել է կախարդանքին: Լիանգը զարգացնում է [[ռոբոտատեխնիկա|ռոբոտաշինության ճարտարագիտությունը]], և Յանը գալիս է նրա մոտ օգնության խնդրանքով։ Հոնկոնգի նահանգապետը նրան թմրանյութ տալով վերածել էր կիբորգ սեքս-խաղալիքի, սակայն նրանք վիճել էին և վեճի ժամանակ նա սպանել էր նահանգապետին: Լիանգը Յանի համար կառուցում է ճկուն մետաղական համաձուլվածքով մարմին, որը կարող է վերածվել Huli ջինգ (մեծ [[գոնգ]]) ռոբոտի: Բաժանվելով որպես ընկերներ՝ Յանը որսում է անգլիացիներին, ովքեր բռնության են ենթարկում կանանց իր հայրենիքում:|Ն}} |Օլիվեր Թոմաս |Ֆիլիպ Ջելատ |Կեն Լիու |{{դրոշ|Հարավային Կորեա}} Red Dog Culture House |16 րոպե |- |9 |«Աղբանոցը» «The Dump» |{{ref+|Քաղաքի տեսուչը փորձում է համոզել «Անճոռնի» Դեյվ Դվորչեկին իր տնից աղբանոց տեղափոխվել։ Սակայն Դեյվը հրաժարվում է հեռանալ։ Փոխարենը նա տեսուչին պատմում է մի պատմություն Օտտոյի հետ իր անցյալի հանդիպման մասին, մի ցեխոտ արարածի, որը միաձուլվել է աղբանոցում կերած ցանկացած նյութի հետ: Սպանելու փոխարեն Դեյվը կապվել է դրա հետ և դարձրել իր ընտանի կենդանին: Երբ անշահախնդիր տեսուչը կրկին փորձում է Դեյվին ստորագրել վտարման փաստաթղթերը, Օտտոն գալիս է և ողջ-ողջ ուտում նրան: Այնուհետև Դեյվը խաղում է Օտտոյի հետ։|Ն}} |Ժավյեր Ռեցիո Գարսիա |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Able & Baker |10 րոպե |- |10 |«Մարդագայլեր» «Shape-Shifters» |{{ref+|Մի աշխարհում, որտեղ [[մարդագայլ]]երն հանրաճանաչ են, բայց խտրականության են ենթարկվում, երկու մտերիմ մարդագայլ ընկերներ՝ լեյտենանտ Դեքերը և սերժանտ Սոբիեսկին, ծառայում են [[ԱՄՆ ծովային հետևակի կորպուս]]ում, [[Աֆղանստան]]ում։ Ավտոշարասյունը ուղեկցելիս նրանց դարանակալում են [[թալիբան]]ի աշխարհազորայինները։ Դեքերը զգայարաններով գտնում է հարձակվողներին, որոնք հետո վնասազերծվում են: Բազա վերադառնալուց հետո Դեքերը և Սոբիեսկին նկատում են թշնամանք իրենց որոշ ընկերների կողմից: Նույն օրն, ավելի ուշ Սոբիեսկին նշանակվում է դիտակետում հսկող։ Այդ գիշեր այն հարձակման է ենթարկվում, և Դեքերը վազում է պահեստային շարասյան առաջ՝ զորքերին օգնելու համար: Ժամանելուց հետո Դեքերը գտնում է, որ Սոբիեսկին և մյուս բոլոր զինվորները մորթված են, անշուշտ, մեկ այլ մարդագայլի կողմից: Հրամանատար Ռեյները պատվիրում է Դեքերին գտնել թալիբ մարդագայլին և ողջ-ողջ բերել նրան։ Հաջորդ գիշեր Դեքերը գաղտագողի դուրս է գալիս բազային ճամբարից դեպի անապատ և հանդիպում է մի ծեր տղամարդու և մի երիտասարդ տղամարդու, ում հետ նախկինում հանդիպել էր, երկուսն էլ վերածվում են մարդագայլի: Կռվելուց և երկուսին էլ սպանելուց հետո վիրավոր Դեքերը վերադառնում է բազա և տհաճությամբ ավարտում ծառայությունը։ Նա հետ է վերցնում Սոբիեսկիի մարմինը և թաղում անապատում իր զինվորական ժետոնի հետ:|Ն}} |Գաբրիել Պենակչիոլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |15 րոպե |- |11 |«Օգնության ձեռք» «Helping Hand» |{{ref+|Տիեզերագնաց Ալեքսանդրիա Սթիվենսը զբաղված է Երկրի ուղեծրի արբանյակի անսարքությամբ: Բաց Տիեզերքում նրա բաց տիեզերքի համար նախատեսված (EVA) հին մոդելի կոստյումը դիպչում է [[տիեզերական աղբ]]ի մեջ կորած մի [[պտուտակ]]ի, և նա անհույս լողում է բաց տիեզերքում՝ ունենալով ընդամենը 14 րոպե թթվածին: Նա կապում է իր կոստյումի վերին ձախ թեւը, օգտագործելով ժամացույցի ժապավենը, այնուհետև հանում է ձախ ձեռնոցը՝ բացելով իր ձախ թեւը վակուումի տարածության մեջ: Ձեռնոցը նետելը նրան ետ է մղում դեպի արբանյակը, բայց նա գրեթե չի կարողանում բռնել: Երբ նա իր The Anthem մաշված սպասարկման մեքենայի կողքով անցնում է, նա որոշում է կոտրել իր այժմ սառցակալած ձախ նախաբազուկը և նետել այն՝ իր նավ վերադառնալու վերջին փորձի հույսով: Վերադառնալով նավի վրա, նա կատարում է արտակարգ իրավիճակների ինքնագնահատում, այնուհետև ռադիոյով հեռարձակում է Բիլին՝ իր վերգետնյա հսկիչին, ով թեթևացած հարցնում է, թե «դեռ ձեռքի կարիք ունի»:|Ն}} |Ջոն Յեո |Ֆիլիպ Ջելատ |Կլոդին Գրիգս |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |9 րոպե |- |12 |«Ձկան գիշեր» «Fish Night» | |Դեմիեն Նենով |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Ռ. Լանդսեյլ |{{դրոշ|Կանադա}} Platige Image |9 րրոպե |- |13 |«Հաջողակ 13» «Lucky 13» | |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |14 րոպե |- |14 |«Զիմա Բլյու» «Zima Blue» | |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |10 րոպե |- |15 |«Կույր բիծ» «Blindspot» | |Վիտալի Շուշկո |Վիտալի Շուշկո |բնօրինակ պատմություն |{{դրոշ|Ռուսաստան}} Independent Studio / Elena Volk |8 րոպե |- |16 |«Սառցապատման շրջան» «Ice Age» | |Թիմ Միլլեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիկ |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures<br>{{դրոշ|ԱՄՆ}} Atomic Fiction |10 րոպե |- |17 |«Պատմության այլընտրանքներ» «Alternate Histories» | |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Դանիա}} Sun Creature Studio |7 րոպե |- |18 |«Գաղտնի պատերազմ» «Secret War» | |Իշտվան Զորկոզի |Ֆիլիպ Ջելատ |Դևիդ Վ. Ամենդոլա |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures |15 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երկրորդ եթերաշրջան (2021 թվականի մայիսի 14) !Սերիալ !Անվանում !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիայի սցենարիստ !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիոն Ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Ավտոմատացված հաճախորդների սպասարկում» «Automated Customer Service» |Միթ Դեփթ (Քևին վան Դեր Մերիեն, Դեյվիդ Նիկոլաս, Լաուրենտ Նիկոլաս) |Ջոն Սկալզի & Միթ Դեփթ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Atoll Studio |13 րոպե |- |2 |«Սառույց» «Ice» |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ռիչ Լարսոն |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |13 րոպե |- |3 |«Փոփ խումբ» «Pop Squad» |Ջենիֆեր Յու Նելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Պաոլո Բաչիգալուպի]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |18 րոպե |- |4 |«Ձյունն անապատում» «Snow in the Desert» |Լեոն Բերելլե, Դոմենիկ Բոիդին, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուերե |Ֆիլիպ Ջելատ |ՄիլԱսհեր |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |18 րոպե |- |5 |«Բարձր խոտը» «The Tall Grass» |Օտտո Սայմոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Յո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |11 րոպե |- |6 |«Ամեն ինչ տան միջով» «All Through the House» |Էլիոտ Դիար |Ֆիլիպ Ջելատ |Յոախիմ Հեիյնդերմանս |{{դրոշ|Անգլիա}} Blink Industries |7 րոպե |- |7 |«Կյանքի խրճիթ» «Life Hutch» |Ալեքս Բիթի |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Հարլան Էլիսոն]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |- |8 |«Խեղդված հսկան» «The Drowned Giant» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր |Ժ. Գ. Բալլարդ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երրորդ եթերաշրջան (2022 թվականի մայիսի 20) !Սերիալ !Վերնագիր !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտատոր !Հիմնված է պատմվածքի վրա !Անիմացիոն ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Երեք ռոբոտներ. ելքի ռազմավարություններ» «Three Robots: Exit Strategies» |Պատրիկ Օսբորն |Ջոն Սկալզի |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |2 |«Վատ ճանապարհորդություն» «Bad Travelling» |[[Դեյվիդ Ֆինչեր]] |Էնդրյու Քևին Ուոքեր |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |21 րոպե |- |3 |«Մեքենայի հենց զարկերակը» «The Very Pulse of the Machine» |Էմիլի Դին |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիչ |{{դրոշ|Ճապոնիա}}Polygon Pictures |17 րոպե |- |4 |«Մինի մահացածների գիշեր» «Night of the Mini Dead» |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ջեֆ Ֆովլեր և Թիմ Միլլեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} BUCK |7 րոպե |- |5 |«Սպանել թիմակից սպանողին» «Kill Team Kill» |Ջենիֆեր ՅուՆելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջասթին Կոատս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Titmouse |13 րոպե |- |6 |«Սվամ» «Swarm» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր & Ֆիլիպ Ջելատ |Բրյուս Ստերլինգ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |7 |«Մեյսոնի առնետները» «Mason's Rats» |Կարլոս Ստիվենս |[[Ջո Աբերկրոմբի]] |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |10 րոպե |- |8 |«Թաղածածկ սրահներում՝ դամբարաններ» «In Vaulted Halls Entombed» |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալան Բաքստեր |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |15 րոպե |- |9 |«Ժիբարո» «Jibaro» |Ալբերո Միելգո |Ալբերո Միելգո |բնօրինակ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.TV |17 րոպե |} == Նշումներ == <references group="Ն"></references> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.netflix.com/title/80174608 «Սեր, մահ և ռոբոտներ»]{{ref-en}} [[Netflix]] կայքում * {{IMDb title|9561862}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան ֆենտեզի հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Նեթֆլիքսի բնօրինակ ծրագրեր]] [[Կատեգորիա:Անգլերեն հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Անգլալեզու հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Մուլտսերիալներ]] [[Կատեգորիա:2019 հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:2010-ականների հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Սև հումոր]] [[Կատեգորիա:Սարսափ հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Կոմիքսների էկրանավորումներ]] [[Կատեգորիա:Netflix-ի արտադրության ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան սարսափ հեռուստասերիալներ]] qwpj7d8y0k9saji7x2gnx54yjcnv7ai 8485574 8485562 2022-08-09T00:00:55Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստասերիալ | անվանում = Սեր, մահ և ռոբոտներ | բնօրինակ անվանում = Love, Death and Robots | պատկեր = | պատկերի չափ = | նկարագրում = | ժանր = | թեմա = | ստեղծող = | երկիր = | հիմք = | լեզու = | ռեժիսոր = | դերերում = | պատմող = | պրոդյուսեր = | գործադիր պրոդյուսեր = | սցենարիստ = | օպերատոր = | երաժիշտ = | մոնտաժ = | խմբագիր = | պատմվածքի վայր = | աշխարհ = | դարաշրջան = | նկարահանման վայր = | եթերաշրջաններ = | սերիաների քանակ = | սերիաների տևողություն = | սերիաների ցանկ = | առաջին թողարկում = | վերջին թողարկում = | հեռուստաալիք = | ընկերություն = | դիստրիբյուտոր = | պատկերի ձևաչափ = | ձայնի ձևաչափ = | բյուջե = | շահույթ = | պարգև = | առաջադրում = | նախորդ = | հաջորդ = | կապակցված = | կարգավիճակ = | կայք = }} '''«Սեր, մահ և ռոբոտներ»''' ({{lang-en|Love, Death & Robots}}, ոճավորված է որպես LOVE DEATH + ROBOTS, [[էմոջի]]ն՝ ❤️❌🤖), ամերիկյան [[Մուլտիպլիկացիա|անիմացիոն]] սերիալ-[[անթոլոգիա]]։ Թողարկվել է [[Netflix]] [[Հոսքային մուլտիմեդիա|հոսքային մուլտիմեդիայում]]։ Սերիալը բաղկացած է տարբեր տևողությամբ [[Կարճամետրաժ ֆիլմ|կարճամետրաժ]] անիմացիոն ֆիլմերից, որոնք ստեղծվել են չափահաս հանդիսատեսի համար<ref name="ld&r_announcement_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|title=‘Love Death & Robots’: First Look At David Fincher & Tim Miller’s Animated Netflix Anthology Series|date=2019-01-07|website=Deadline Hollywood|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190316122112/https://deadline.com/2019/01/love-death-and-robots-first-look-photos-david-fincher-tim-miller-netflix-1202530682/|archivedate=2019-03-16|accessdate=2019-03-16|author=Hipes, Patrick|lang=en}}</ref><ref name="review_mirf">{{cite web|url=https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|title=«Любовь, смерть и роботы»: сборник потрясающих и шокирующих мультфильмов|date=2019-03-16|website=Мир фантастики|publisher=Hobby World|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317125054/https://www.mirf.ru/serial/lyubov-smert-i-roboty|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|author=Стрепетилов, Александр|lang=ru}}</ref><ref name="ld&r_trailer_theverge">{{cite web|url=https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|title=The trailer for David Fincher’s Netflix anthology Love, Death & Robots is a manic headache|date=2019-02-14|website=The Verge|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190217132822/https://www.theverge.com/2019/2/14/18225087/love-death-robots-netflix-trailer-first-look-david-fincher-tim-miller-animation-anthology-nsfw|archivedate=2019-02-17|accessdate=2019-03-16|subtitle=The collection of 18 shorts, co-produced by Deadpool director Tim Miller, is going for extremity and intensity|author=Robinson, Tasha|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանը թողարկվել է [[2019]] թվականի մարտի 15-ին և բաղկացած է 18 դրվագից<ref name="review_mirf" />։ Սերիալի գործադիր [[պրոդյուսեր]]ներն են [[Դեյվիդ Ֆինչեր]]ը, [[Թիմ Միլլեր]]ը, [[Ջոշուա Դոնեն]]ը և [[Ջենիֆեր Միլլեր]]ը<ref name="ld&r_trailer_polygon">{{cite web|url=https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|title=First trailer for Netflix’s animated anthology Love, Death, & Robots makes it clear this is for adults|date=2019-02-14|website=Polygon|publisher=Vox Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050819/https://www.polygon.com/2019/2/14/18225092/love-death-and-robots-trailer|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Helmed by David Fincher and the director of Deadpool|author=Radulovic, Petrana|lang=en}}</ref>։ Գրեթե յուրաքանչյուր դրվագ ստեղծել են աշխարհի տարբեր թիմեր և ստուդիաներ, նրանց մեծ մասը օգտագործում է անիմացիա սեփական տիպեր<ref name="ld&r_trailer_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|title=Netflix's Love, Death & Robots Trailer: First Look at Tim Miller and David Fincher's Surreal Animated Anthology|date=2019-02-14|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215155834/https://www.ign.com/articles/2019/02/14/netflixs-love-death-robots-trailer-premiere-date-release|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|subtitle=Vices on all your devices|author=Prudom, Laura|lang=en}}</ref>։ Բացի «Սառցային դարաշրջան» դրվագից, որտեղ նկարահանվել են իրական դերասաններ՝ [[Մերի Էլիզաբեթ Ուինսթեդ]]ը և [[Թոֆեր Գրեյս]]ը։ Սերիալը [[Դեյվիդ Ֆինչեր|Դևիդ Ֆինչերի]] և [[Թիմ Միլլեր]]ի վերաիմաստավորումն է, որոնք ավելի քան 10 տարի գտնվել ն «[[Heavy Metal (ամսագիր)|Heavy Metal]]» ամսագրից ոգեշնչված անթոլոգիական անիմացիոն ֆիլմի մշակման մեջ<ref name="heavymetalremake_ign">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|title=How David Fincher and Tim Miller's Heavy Metal Reboot Became Netflix's Love, Death & Robots|date=2019-02-16|website=IGN|publisher=Ziff Davis|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190317122034/https://www.ign.com/articles/2019/03/16/how-david-fincher-and-tim-millers-heavy-metal-reboot-became-netflixs-love-death-and-robots|archivedate=2019-03-17|accessdate=2019-03-17|subtitle=Love, Death & Robots is now streaming on Netflix|author=Schwartz, Terri|lang=en}}</ref>։ == Ստեղծման պատմություն == === Նախապատմություն === [[Պատկեր:David_Fincher_(2012)_3.jpg|մինի|[[Դեյվիդ Ֆինչեր|Դեյվիդ Ֆինչերը]] սերիալի գործադիր պրոդյուսերն է|ձախից|277x277փքս]] 2008 թվականի մարտին հայտարարվել է, որ Դեյվիդ Ֆինչերը ծրագրում է համագործակցել [[Թիմ Միլլեր]]ի և [[Քևին Իսթմեն]]ի հետ՝ "Heavy Metal" ամսագրից ոգեշնչված ութ կամ ինը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի պրոդյուսավորման համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|title=David Fincher to Produce and Co-Direct Animated Heavy Metal Film|date=2008-03-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034510/https://www.slashfilm.com/david-fincher-to-produce-and-co-direct-animated-heavy-metal-film/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Stephenson, Hunter|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_fincher_kinokadr">{{cite web|url=http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|title=Дэвид Финчер и «Heavy Metal», экранизация «Metal Gear Solid» и «Агора» Аменабара|date=2008-03-14|website=Кинокадр.ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034525/http://www.kinokadr.ru/blog/2008/03/14/1150.shtml|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Дэвид Финчер возглавит мультипроект|author=marie|lang=ru}}</ref>։ ''Heavy Metal'' ամսագիրը, որ հիմնված է ֆրանսիական կոմիքսների ''[[Métal Hurlant]]'' ամսագրի վրա, թողարկվում է չափահաս լսարանի համար նախատեսված կոմիքսներ և պատմություններ [[գիտական ֆանտաստիկա]] և [[Ֆենտեզի|ֆենթեզի]] [[ժանր]]երում։ Նախկինում ամսագրի հիման վրա նկարահանվել են երկու լիամետրաժ անիմացիոն ֆիլմեր՝ «Ծանր մետաղ» 1981 թվականին և «Ծանր մետաղ 2000» 2000 թվականին։ Նպատակը եղել է այն, որ կարճամետրաժ ֆիլմերից յուրաքանչյուրը տրվի տարբեր ռեժիսորների՝ միասին [[կինոալմանախ]] ստեղծելու համար<ref name="heavymetalremake_fincher_slashfilm" />։ [[Paramount Pictures]] ստուդիան սկզբից մասնակցում էր նախագծին, սակայն հրաժարվել է դրանից 2008 թվականի հուլիսին<ref name="heavymetalremake2010_collider">{{cite web|url=http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|title=David Fincher to Re-Build HEAVY METAL in 3D with James Cameron and Zack Snyder|date=2010-03-12|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034610/http://collider.com/david-fincher-to-re-build-heavy-metal-in-3d-with-james-cameron-and-zack-snyder/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Goldberg, Matt|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake_paramount_ew">{{cite web|url=https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|title=David Fincher's 'Heavy Metal' remake a no-go at Paramount|date=2008-07-09|website=Entertainment Weekly|publisher=Meredith Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034551/https://ew.com/article/2008/07/09/david-fincher/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sperling, Nicole|lang=en}}</ref>։ Դրանից հետո նախագիծը ներկայացվել է ուրիշ ստուդիանների։ 2008 թվականի սեպտեմբերին հայտնի է դարձել, որ [[Զաք Սնայդեր]]ը, [[Գիլյերմո դել Տորո]]ն և [[Գոռ Վերբինսկի|Գոր Վերբինսկին]] ցանկություն են հայտնել մասնակցել ծրագրին որպես ռեժիսոր<ref name="heavymetalremake_snyder_deltoro_verbinski_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|title=Zack Snyder, Guillermo del Toro and Gore Verbinski to Direct Heavy Metal!?|date=2008-09-04|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034538/https://www.slashfilm.com/zack-snyder-guillermo-del-toro-and-gore-verbinski-to-direct-heavy-metal/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Sciretta, Peter|lang=en}}</ref>։ 2009 թվականի մայիսին լուրեր են տարածվել [[Ռոբ Զոմբի]]ի և [[Մարկ Օսբորն]]ի՝ նախագծին միանալու մասին<ref name="heavymetalremake2010_collider" />։ 2010 թվականին Ֆինչերը փորձել է նոր շունչ տալ ծրագրին. նույն թվականի մարտին հայտնի է դարձել, որ [[Ջեյմս Քեմերոն]]ը նույնպես հետաքրքրված է նախագծին մասնակցությամբ<ref name="heavymetalremake2010_collider" /><ref name="heavymetalremake_cameron_deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|title=Fincher Brings Mettle To Passion Project|date=2010-03-12|website=[[Deadline Hollywood]]|publisher=Penske Media Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034651/https://deadline.com/2010/03/fincher-brings-mettle-to-passion-project-28177/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fleming, Mike Jr|lang=en}}</ref><ref name="heavymetalremake2010_cinemablend">{{cite web|url=https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|title=David Fincher Still Pulling For Heavy Metal|date=2010|website=CinemaBlend|publisher=Gateway Blend|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034703/https://www.cinemablend.com/new/David-Fincher-Still-Pulling-Heavy-Metal-17538.html|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=LeBlanc, Will|lang=en}}</ref>։ Շուտով Դեյվիդ Ֆինչերի՝ էկրանավորման իրավունքների ժամկետը ավարտվել է, և 2011 թվականի հուլիսին [[Սան Դիեգո|Սան Դիրեգոյում]] [[Ռոբերտ Ռոդրիգեզ]]ը հայտնել է, որ ինքն ստացել է ''Heavy Metal''-ի իրավունքները<ref name="heavymetalremake_rodriguez_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|title=David Fincher’s ‘Heavy Metal’ is Dead, Now Robert Rodriguez Has the Rights|date=2011-07-21|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034722/https://www.slashfilm.com/david-fincher-heavy-metal-dead-robert-rodriguez-rights/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Fischer, Russ|lang=en}}</ref>։ Մի քանի տարվա լռությունից հետո՝ 2014 թվականին, Ռոդրիգեզը հայտնել է, որ ցանկանում է կոմիքսների ամսագիրը վերածել հեռուստասերիալի<ref name="heavymetalremake_rodriguez_screenrant">{{cite web|url=https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|title=Robert Rodriguez May Bring ‘Heavy Metal’ to TV; Prepared to Make ‘Sin City 3’|date=2014-03-11|website=Screen Rant|publisher=Valnet|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034738/https://screenrant.com/heavy-metal-tv-show-robert-rodriguez/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Nemiroff, Perri|lang=en}}</ref>։ Հետագայում Ռոդրիգեսի կողմից նախագծի մասին ոչ մի լուր չի հայտնվել։ === Արտադրություն === [[Պատկեր:Philip_Gelatt.jpg|մինի|Ֆիլիպ Ջելաթը գրել է սերիալի ավելի շատ դրվագներ, քան որևէ մեկը, հատկապես այն դրվագները, որոնք վերցված են կարճ պատմություններից|208x208փքս]] Քանի որ ոչ մի ավանդական կինոստուդիա չի համաձայնել ստեղծել անիմացիոն անթոլոգիական ֆիլմը, Ֆիտչերն ու Միլլերը իրենց մտահղացման հարցով դիմել են [[Netflix]]-ին<ref name="ld&r_observer">{{cite web|url=https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|title=Exclusive: How David Fincher and Tim Miller’s ‘Love, Death & Robots’ Made the Leap to Netflix|date=2019-03-11|website=[[The New York Observer]]|publisher=Observer Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034754/https://observer.com/2019/03/david-fincher-tim-miller-love-death-robots-netflix-interview-sxsw-2/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Katz, Brandon|lang=en}}</ref>։ ՄԻնչև այդ Ֆինչերը այդ հոսքային սերվիսի համար աշխատել է «''Mindhunter''» և ''«House of Cards»'' սերիալների վրա։ «Սեր, մահ և ռոբոտներ» անթոլոգիական սերիալը կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմերի հավաքածու է։ Դրանք հիմնականում [[գիտական ֆանտաստիկա]]յի, [[Ֆենտեզի|ֆենթեզիի]], [[սև հումոր]]ի, [[Սարսափ (ժանր)|սարսափ]] և [[կիբերփանք]] ժանրերի համադրույթներ են, սակայն միևնույն ժամանակ թեմաները կենտրոնանում են մեծահասակ լսարանին վերաբերող թեմաների վրա, ինչպիսիք են [[ռասիզմ]]ը, [[պատերազմ]]ները, [[Մարդու բնույթ|մարդու էությունն ու բնույթը]], [[կամքի ազատություն]]ը և այլն<ref name="ld&r_announcement_deadline" /><ref name="ld&r_trailer_theverge" />։ Սերիալի արտադրությունը կարելի է համարել ''Heavy Metal'' ծրագրի մի ճյուղը, որը Դեյվիդ Ֆինչերը և Թիմ Միլլերը փորձել են թողարկել 2000-ականների սկզբին<ref name="ld&r_trailer_slashfilm">{{cite web|url=https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|title=‘Love, Death + Robots’ Trailer: Tim Miller & David Fincher Present Pure Sci-Fi Insanity|date=2019-02-14|website=/Film|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034840/https://www.slashfilm.com/love-death-robots-trailer/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Anderto, Ethan|lang=en}}</ref><ref name="ld&r_announcement_birthmoviesdeath">{{cite web|url=https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|title=David Fincher’s LOVE, DEATH & ROBOTS Is Headed To Netflix|date=2019-01-07|website=Birth.Movies.Death|publisher=Alamo Drafthouse Cinema|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034830/https://birthmoviesdeath.com/2019/01/07/david-finchers-love-death-robots-is-headed-to-netflix|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=The GOAT's producing an animated anthology alongside DEADPOOL's Tim Miller|author=Wampler, Scott|lang=en}}</ref>։ Ըստ Միլլերի՝ կարճ պատմությունները ոգեշնչվել են հին սարսափ ֆիլմերից, կոմիքսներից, գրքերից և ֆանտաստիկ ամսագրերից, որոնք իր երիտասարդ եղած ժամանակ համարվում էին ներդերի (ուսումնատենչ մարդկանց) մշակույթի մի մասը<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|title=Tim Miller, David Fincher to Create Adult-Themed Animated Shorts Series for Netflix|date=2019-01-07|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034905/https://www.hollywoodreporter.com/behind-screen/tim-miller-david-fincher-create-animated-shorts-series-netflix-1174101|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|subtitle=Miller says 'Love, Death & Robots' "combines my love of animation and amazing stories."|author=Giardina, Carolyn|lang=en}}</ref>։ Սերիաները ստեղծվել են տարբեր անիմացիոն ստուդիանների կողմից՝ ներառյալ Միլլերի [[Blur Studio]] պրոդյուսերական անիմացիոն ստուդիան<ref name="ld&r_announcement_animationmagazine">{{cite web|url=http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|title=Tim Miller & David Fincher Animating ‘Love, Death & Robots’ for Netflix|date=2019-01-07|website=Animation Magazine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322034936/http://www.animationmagazine.net/streaming/tim-miller-david-fincher-animating-love-death-robots-for-netflix/|archivedate=2019-03-22|accessdate=2019-03-22|author=Milligan, Mercedes|lang=en}}</ref>։ Ընդհանուր առմամբ ստեղծվել է 18 կարճամետրաժ ֆիլմ, որոնց մեծամասնությունում օգտագործվել է անիմացիայի սեփական տեսակը՝ ինչպես դասական 2D անիմացիան, այնպես էլ [[CGI (գրաֆիկա)|CGI գրաֆիկայով]] գերիրական եռաչափ համակարգչային անիմացիա։ Գրեթե բոլոր դրվագները ստեղծվել են աշխարհի տարբեր խմբերի և ստուդիանների կողմից<ref name="ld&r_trailer_theverge" /><ref name="ld&r_announcement_hollywoodreporter" />։ == Եթերաշրջաններ == 2019 թվականի հունվարի 7-ին [[Նեթֆլիքս|Netflix]]-ն առաջին անգամ հայտարարել է «Սեր, մահ և ռոբոտներ» նոր սերիալ-անթոլոգիայի մասին<ref name="ld&r_announcement_deadline" />։ Առաջին թրեյլերը թողարկվել է 2019 թվականի փետրվարի 14-ին<ref name="ld&r_trailer_collider">{{cite web|url=http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|title=Exclusive: ‘Love, Death & Robots’ Trailer Teases Tim Miller and David Fincher’s NSFW Netflix Project|date=2019-02-14|website=Collider|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190215050808/http://collider.com/love-death-and-robots-trailer-netflix/|archivedate=2019-02-15|accessdate=2019-03-16|author=Trumbore, Dave|lang=en}}</ref>։ Առաջին եթերաշրջանի թողարկումը կայացել է 2019 թվականի մարտի 15-ին [[Netflix]]-ում<ref name="ld&r_trailer_theverge" /> 2019 թվականի հունիսի 11-ին հայտնի է դարձել, որ սերիալը երկարաձգվել է մինչև երկրորդ եթերաշրջան<ref name="jennifer_yuh_hollywoodreporter">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|title='Love, Death and Robots' Renewed at Netflix, Adds 'Kung Fu Panda 3' Director|date=2019-06-10|website=The Hollywood Reporter|publisher=Eldridge Industries|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190612042628/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/love-death-robots-renewed-at-netflix-jennifer-yuh-nelson-joins-1216997|archivedate=2019-06-12|accessdate=2019-06-12|author=Porter, Rick|lang=en}}</ref>։ {| class="wikitable" |+ Առաջին եթերաշրջան (2019 թվականի մարտի 15) ! !Անվանում !Սյուժե !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիա !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիայի ստուդիա !Տևողություն |- |1 |«Սոնիի առավելությունը» «Sonnie's Edge» |{{ref+|2070 թվական։ Դիստոպիկ Լոնդոնում Սոնի անունով մի երիտասարդ կին մասնակցում է ընդհատակյա «Beastie» մարտերին՝ հեռակառավարվող բիոինժեներական գլադիատորական գազանի՝ Խանիվորեի հետ։ Ռինգի ղեկավար Դիկոն փորձում է կաշառել Սոնիին, որպեսզի նա պարտվի, բայց Սոնին հրաժարվում է։ Նրա թիմակիցներ Ուեսը և Իվրինան բացատրում են, որ Սոնին նախկինում ենթարկվել է սեռական ոտնձգությունների և անդամահատման. վրեժխնդրության նրա ցանկությունն ի վերջո դառնում է նրա «առավելությունը»։ Սոնին ասպարեզ է մտնում՝ ղեկավարելով իր գազան Խանիվորին, որպեսզի կռվի հակառակորդի՝ Տուրբորապտորի հետ։ Դաժան հանդիպումից հետո Խանիվորեն հաղթում է։ Ավելի ուշ Դիկոյի սիրուհին այցելում է Սոնիին և գայթակղում նրան, միայն թե Սոնին թաքցրած զենքով ցցահարում է նրա գլուխը։ Այնուհետև հայտնվում է Դիկոն և ծաղրանքով հարցնում Սոնիին՝ «Հիմա վախեցա՞ծ ես»։ Այնուհետև սիրուհին հարվածում է Սոնիի գլխին՝ ջախջախելով այն։ Այնուամենայնիվ, լսվում է Սոնիի ծիծաղը, որը ցույց է տալիս, որ նրա մարդկային մարմինը միայն «ողնաշարին միացված բիոծրագրային պրոցեսոր է», և որ նրա գիտակցությունը միշտ Խանիվորեի ներսում էր, իսկ մարտերում մահվան վախը նրա իրական «առավելությունն» էր։ Սոնին Խանիվորի մարմնից դուրս է գալիս և սպանում սիրուհուն, ապա պատրաստվում է սպանել Դիկոյին։ Էկրանը դառնում է սև, երբ նա հարցնում է Դիկոյին. «Հիմա վախեցա՞ծ ես»՝ կրկնելով Դիկոյի՝ նախկինում իրեն տված հարցը։|Ն}} |Դեյվ Ուիլսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Պիտեր Համիլտոն ||{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |16 րոպե |- |2 |«Երեք ռոբոտներ» «Three Robots» |{{ref+|Մարդկության անկումից երկար ժամանակ անց երեք [[ռոբոտ]]ներ (K-VRC, XBOT 4000 և 11-45-G) թափառում են հետապոկալիպսյան քաղաքում՝ փորձելով հասկանալ, թե ինչպես են մարդիկ ապրել՝ ունենալով սահմանափակ գիտելիքներ իրենք իրենց մասին և այն մասին ինչ նրանք թողել են իրենցից հետո։ Նրանք ուսումնասիրում են մարդու սպորտային հետաքրքրությունները, պահանջմունքները և, ի վերջո, ընտանի կենդանիներին, երբ հանդիպում են կենդանի կատվի, որը հետևում էր նրանց։ Երեք ռոբոտներն իմանում են իրենց ծագման մասին և ավելի ուշ գտնում են ստորգետնյա միջուկային հրթիռային [[Սիլոս (հոր)|հոր]]։ 11-45-G-ն բացատրում է, որ մարդիկ մահացել են բնապահպանական աղետներից, որոնք առաջացել են իրենց իսկ գործողությունների արդյունքում։ K-VRC-ն նշում է, որ մարդիկ գենետիկորեն մոդիֆիկացրել են իրենց կատուներին՝ տալով նրանց ինտելեկտ։ Այնուհետև կատուն ապացուցում է դա՝ ցույց տալով, որ խոսել գիտի՝ պահանջելով, որ իրեն շոյեն. Իսկ այդ ընթացքում բազայի շատ այլ կատուներ հալածելով ուժասպառ են անում երեք ռոբոտների։|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալցի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |3 |«Վկան» «The Witness» |{{ref+|Տղամարդը սպանում է կնոջը Հոնկոնգի բնակարաններից մեկում. Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի կին, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը։ Նա սկսում է հետապնդել նրան։ Կինը փախչում է սեքս-ակումբ, որտեղ աշխատում է որպես պարուհի Զավորա մականունով։ Տղամարդը մտնում է ակումբ՝ տիրոջ ուղեկցությամբ։ Իր պարի ժամանակ կինը նկատում է տղամարդուն հանդիսատեսի շարքերում, և վերջինս հետապնդում է նրան քաղաքի փողոցներով։ Կինը գողանում է մի ատրճանակ և թաքնվում բնակարանում, սակայն տղամարդը գտնում և պատին է դեմ տալիս նրան։ Նրանք սկսում են կռվել ատրճանակի համար, որի արդյունքում կինը կրակելով տղամարդու վրա՝ սպանում է նրան։ Հետո նա հասկանում է, որ դիմացի հյուրանոցում գտնվող մի տղամարդ, որը նույնական է իր զոհին, ականատես է եղել սպանությանը։|Ն}} |Ալբերտո Միելգո |Ալբերտո Միելգո |բնօրինակ ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.tv |11 րոպե |- |4 |«Հանդերձանքներ» «Suits» |{{ref+|Ֆերմերների մի փոքր համայնք փորձարկում է մեխա-հանդերձանքներ (mecha suit -ռազմական [[հումանոիդ]] [[հրազեն]]ային [[քայլող մեքենա]])՝ իրենց հողը ներխուժած «DeeBees» կոչվող [[ինսեկտոիդ]]ների պարսից պաշտպանվելու համար։ Երբ պաշտպանական դաշտը շարքից դուրս է գալիս, ինսեկտոիդները մեծ արագությամբ ներխուժում են, այնպես, որ ֆերմերները չեն հասցնում նրանց ետ մղել։ Ուստի համայնքը գնում է ստորգետնյա ապաստարաններ։ Բոլորը ներս են մտնում, իսկ հարևաններից մեկը՝ Ջեյքը, զոհաբերում է իրեն՝ սպանելով երամի մեծ մասը։ Մի հսկա ինսեկտոիդ ներս է խցկվում, բայց ֆերմերների կանանցից մեկը ոչնչացնում է նրան զրահաշտարակ զենքով (turret gun) լավ նպատակային կրակոցով։ Արշալույսին, արգելապատնեշները վերադարձվում են բնականոն հուն, և քաղաքը կրկին ապահովության զգացում ունի։ Տեսախցիկը մեծացնում է պատկերի մասշտաբը, որպեսզի ցույց տա, որ DeeBees-ը բնակեցնում է ամբողջ մոլորակը, իսկ ֆերմերները զավթիչ ուժն են, որոնք ստեղծել են գմբեթանման [[տիեզերքի գաղութացում|գաղութներ]] ամբողջ մոլորակի վրա։|Ն}} |Ֆրանկ Բալսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Սթիվեն Լյուվիս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |5 |«Հոգինոր ուտող» «Sucker of Souls» |{{ref+|Վարձկան Ֆլինը և [[Հնագիտություն|հնագետ]] դոկտոր Վեհանթը փախչում են թունելի միջով՝ փախչելով անհայտ հարձակվողից։ Դրանից վայրկյաններ առաջ բժիշկ Ուեհունթի պրակտիկանտը՝ Սայմոնը, հայտնաբերում է մի քարայր՝ «հոգիներ ուտող» մակագրություններով։ Հանկարծ դևը խժռում է Սայմոնին, այնուհետև կերպարանափոխվում է ավելի մեծ, ավելի գազանային կերպարանքի։ Ֆլինը փախչում է դոկտոր Ուեհունթի հետ և ռադիոյով տեղեկացնում իր երկու աշխատակիցներին՝ Միկիին և Գարիին։ Իրենց ճանապարհին նրանք բախվում են դևի հետ, որը բացահայտվում է, որ [[Կոմս Դրակուլա|Դրակուլան]] է։ Չնայած Դրակուլան փորձում է սպանել Ֆլինին, բայց կանգ է առնում և նահանջում կատու տեսնելուց հետո։ Բժիշկ Ուեհանտը բացատրում է, որ Դրակուլան վախենում և ատում է կատուներին։ Երկուսը կրկին միանում են Միկի և Գարիի հետ մի սենյակում, բայց նրանք կտրված են հիմնական ելքից։ Երբ Դրակուլան հետևում է նրանց, դոկտոր Ուեհունթը մեկ այլ ելք է գտնում գաղտնի թունելի միջով, մինչ վարձկանները պայթուցիկներ են տեղադրում։ Խումբը փախչում է, և երբ Դրակուլան նորից մտնում է սենյակ, նա սպանվում է պայթյունից։ Այնուամենայնիվ, խումբը թունելով հասնում է մեկ այլ սենյակ, որը լցված է նմանատիպ արնախումներով։|Ն}} |Օուեն Սալիվան |Ֆիլիպ Ջելատ |Կիրսեն Կրոսս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Studio La Cachette |12 րոպե |- |6 |«Երբ Յոգուրտը տիրեցց աշխարհը» «When The Yogurt Took Over» |{{ref+|Մի խումբ գիտնականներ մուտացիայի են ենթարկում [[յոգուրտ]]ը՝ ֆերմենտացնելով բակտերիաները։ Թեև նախնական թեստերը ձախողվում են, հետազոտողը տանում է մուտացված բակտերիաները իր տնական յոգուրտի համար, որտեղ այն դառնում է զգայունակ։ Յոգուրտը խնդրում է հանդիպել ԱՄՆ առաջնորդներին, որոնց նա պնդում է, որ լուծումներ ունի երկրի խնդիրների համար։ Որպես վճար, յոգուրտը պահանջում է վերահսկողություն Օհայո նահանգի նկատմամբ։ Առաջնորդները, ներառյալ նախագահը, սկզբում ծիծաղում են առաջարկի վրա, բայց ընդունում են այն, երբ յոգուրտը սպառնում է փոխարենը նմանատիպ գործարք կնքել Չինաստանի հետ։ Շուտով յոգուրտը նախագահին տալիս է Միացյալ Նահանգների ազգային պարտքը վերացնելու ծրագիր՝ զգուշացնելով նրան, որ ցանկացած շեղում աղետալի կլինի։ Կառավարությունը չի կարող չշեղվել, և համաշխարհային տնտեսությունը կփլուզվի 6 ամսվա ընթացքում, բացի Օհայոյից։ Իշխանությունը հուսահատության մեջ յոգուրտին տալիս է գերագույն գործադիր իշխանություն ընդդիմության մեծ մասի նկատմամբ։ Մեկ տասնամյակ անց մարդիկ ապրում են բարեկեցիկ կյանքով յոգուրտի իշխանության ներքո։ Յոգուրտը հանկարծ որոշում է սկսել տիեզերական արձակումներ՝ թողնելով մարդկանց Երկրի վրա։|Ն}} |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ջենի Ռոբերտսոն |Ջոն Սկալցի ||{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |6 րոպե |- |7 |«Արծվի բացվածքից այն կող» «За Разломом Орла» «Beyond the Aquila Rift» |{{ref+|Blue Goose տիեզերանավի անձնակազմի անդամները՝ Թոմը, Սյուզին և Ռեյը, վերադառնում են տուն հաջող առաքելությունից, սակայն երթուղային սյուժեի սխալը հանգեցնում է անսպասելի իրադարձությունների։ Թոմը արթնանում է [[անաբիոզ]]ից և նրան ողջունում է Գրետան՝ նախկին սերը։ Նա ասում է նրան, որ նա և իր անձնակազմը գտնվում են Երկրից հարյուր հազարավոր լուսային տարիներ հեռավորության վրա, գրեթե «[[Արծիվ (համաստեղություն)|Արծվի]] [[ռիֆտ|բացվածքից]]» այն կողմ, և դարեր են անցել. նրանց համար տուն հասնելու միջոց չկա։ Նրանք վերականգնում են իրենց հարաբերությունները, բայց Թոմը դեռևս չի հավատում իրավիճակին։ Նա պահանջում է, որ Գրետան ճշմարտությունն ասի։ Գրետան արտասվելով ասում է, որ իր փորձառությունները սիմուլյացիա են, և որ ինքը պատրաստ չէ տեսնել իրականությունը, քանի որ նա իսկապես հոգ է տանում իր և բոլոր նրանց համար, ովքեր ճանապարհ են գտնում այնտեղ։ Թոմը պնդում է, ուստի Գրետան դժկամորեն զիջում է և արթնացնում նրան։ Պարզվում է, որ Թոմը նիհարած ծերունի է. նրանց նավը հայտնվել է հսկայական ցանցի մեջ՝ անթիվ ուրիշների հետ. նրա անձնակազմը կա՛մ մահացել է, կա՛մ թակարդված է սեփական տրանսային վիճակում, և Գրետան այլմոլորակային [[Սարդակերպեր|սարդակերպ]] արարած է։ Երբ սարսափահար Թոմը գիտակցությունը կորցնում է այդ հանդիպումից, «Գրետան» նրան վերադարձնում է երազների աշխարհ՝ հանելով վերջին հիշողությունները, ճիշտ այնպես, ինչպես նա դա արել էր իր անձնակազմի և մյուսների հետ։ Գրետան կրկին արթնացնում է Թոմին և նորից ողջունում, մի գործընթաց, որը ենթադրաբար կրկնվում է այնքան ժամանակ, մինչև Թոմն, ի վերջո, մահանում է։|Ն}} |Լեոն Բերել, Դոմինիկ Բոյդեն, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս ||{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |16 րոպե |- |8 |«Բարի որս» «Good Hunting» |{{ref+|20-րդ դարի սկզբին Չինաստանում երիտասարդ Լիանգը և նրա հայրը հետևում են Ցյաո-Յունգ անունով աղվեսի նմանվող Հուլի Ջինգին, որը փոխում է իր որջը։ Այնտեղ Լիանգը հանդիպում է Ցյաո-Յունգի դստերը՝ Յանին, ով փորձում է բացատրել Հուլի ջինգի դժբախտությունը։ Ցյաո-Յունգը Յանին հորդորում է փախչել, սակայն Լիանգի հայրը նրանց աչքի առաջ սպանում է Ցյաո-Յունգին։ Լիանգը, առանց իր հոր, բաց է թողնում Յանին։ Տարիներ անց Լիանգի հայրը մահանում է Հոնկոնգի բրիտանական գաղութացումից անմիջապես առաջ։ Լիանգը տեղափոխվում է Հոնկոնգ, որտեղ նա աշխատում է որպես գնացքի ինժեներ, և մի գիշեր հանդիպում է Յանին, որն այժմ մշտապես մարդ է, քանի որ [[արդյունաբերացում|ինդուստրալիզացիան]] փոխարինել է կախարդանքին։ Լիանգը զարգացնում է [[ռոբոտատեխնիկա|ռոբոտաշինության ճարտարագիտությունը]], և Յանը գալիս է նրա մոտ օգնության խնդրանքով։ Հոնկոնգի նահանգապետը նրան թմրանյութ տալով վերածել էր կիբորգ սեքս-խաղալիքի, սակայն նրանք վիճել էին և վեճի ժամանակ նա սպանել էր նահանգապետին։ Լիանգը Յանի համար կառուցում է ճկուն մետաղական համաձուլվածքով մարմին, որը կարող է վերածվել Huli ջինգ (մեծ [[գոնգ]]) ռոբոտի։ Բաժանվելով որպես ընկերներ՝ Յանը որսում է անգլիացիներին, ովքեր բռնության են ենթարկում կանանց իր հայրենիքում։|Ն}} |Օլիվեր Թոմաս |Ֆիլիպ Ջելատ |Կեն Լիու |{{դրոշ|Հարավային Կորեա}} Red Dog Culture House |16 րոպե |- |9 |«Աղբանոցը» «The Dump» |{{ref+|Քաղաքի տեսուչը փորձում է համոզել «Անճոռնի» Դեյվ Դվորչեկին իր տնից աղբանոց տեղափոխվել։ Սակայն Դեյվը հրաժարվում է հեռանալ։ Փոխարենը նա տեսուչին պատմում է մի պատմություն Օտտոյի հետ իր անցյալի հանդիպման մասին, մի ցեխոտ արարածի, որը միաձուլվել է աղբանոցում կերած ցանկացած նյութի հետ։ Սպանելու փոխարեն Դեյվը կապվել է դրա հետ և դարձրել իր ընտանի կենդանին։ Երբ անշահախնդիր տեսուչը կրկին փորձում է Դեյվին ստորագրել վտարման փաստաթղթերը, Օտտոն գալիս է և ողջ-ողջ ուտում նրան։ Այնուհետև Դեյվը խաղում է Օտտոյի հետ։|Ն}} |Ժավյեր Ռեցիո Գարսիա |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Able & Baker |10 րոպե |- |10 |«Մարդագայլեր» «Shape-Shifters» |{{ref+|Մի աշխարհում, որտեղ [[մարդագայլ]]երն հանրաճանաչ են, բայց խտրականության են ենթարկվում, երկու մտերիմ մարդագայլ ընկերներ՝ լեյտենանտ Դեքերը և սերժանտ Սոբիեսկին, ծառայում են [[ԱՄՆ ծովային հետևակի կորպուս]]ում, [[Աֆղանստան]]ում։ Ավտոշարասյունը ուղեկցելիս նրանց դարանակալում են [[թալիբան]]ի աշխարհազորայինները։ Դեքերը զգայարաններով գտնում է հարձակվողներին, որոնք հետո վնասազերծվում են։ Բազա վերադառնալուց հետո Դեքերը և Սոբիեսկին նկատում են թշնամանք իրենց որոշ ընկերների կողմից։ Նույն օրն, ավելի ուշ Սոբիեսկին նշանակվում է դիտակետում հսկող։ Այդ գիշեր այն հարձակման է ենթարկվում, և Դեքերը վազում է պահեստային շարասյան առաջ՝ զորքերին օգնելու համար։ Ժամանելուց հետո Դեքերը գտնում է, որ Սոբիեսկին և մյուս բոլոր զինվորները մորթված են, անշուշտ, մեկ այլ մարդագայլի կողմից։ Հրամանատար Ռեյները պատվիրում է Դեքերին գտնել թալիբ մարդագայլին և ողջ-ողջ բերել նրան։ Հաջորդ գիշեր Դեքերը գաղտագողի դուրս է գալիս բազային ճամբարից դեպի անապատ և հանդիպում է մի ծեր տղամարդու և մի երիտասարդ տղամարդու, ում հետ նախկինում հանդիպել էր, երկուսն էլ վերածվում են մարդագայլի։ Կռվելուց և երկուսին էլ սպանելուց հետո վիրավոր Դեքերը վերադառնում է բազա և տհաճությամբ ավարտում ծառայությունը։ Նա հետ է վերցնում Սոբիեսկիի մարմինը և թաղում անապատում իր զինվորական ժետոնի հետ։|Ն}} |Գաբրիել Պենակչիոլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |15 րոպե |- |11 |«Օգնության ձեռք» «Helping Hand» |{{ref+|Տիեզերագնաց Ալեքսանդրիա Սթիվենսը զբաղված է Երկրի ուղեծրի արբանյակի անսարքությամբ։ Բաց Տիեզերքում նրա բաց տիեզերքի համար նախատեսված (EVA) հին մոդելի կոստյումը դիպչում է [[տիեզերական աղբ]]ի մեջ կորած մի [[պտուտակ]]ի, և նա անհույս լողում է բաց տիեզերքում՝ ունենալով ընդամենը 14 րոպե թթվածին։ Նա կապում է իր կոստյումի վերին ձախ թեւը, օգտագործելով ժամացույցի ժապավենը, այնուհետև հանում է ձախ ձեռնոցը՝ բացելով իր ձախ թեւը վակուումի տարածության մեջ։ Ձեռնոցը նետելը նրան ետ է մղում դեպի արբանյակը, բայց նա գրեթե չի կարողանում բռնել։ Երբ նա իր The Anthem մաշված սպասարկման մեքենայի կողքով անցնում է, նա որոշում է կոտրել իր այժմ սառցակալած ձախ նախաբազուկը և նետել այն՝ իր նավ վերադառնալու վերջին փորձի հույսով։ Վերադառնալով նավի վրա, նա կատարում է արտակարգ իրավիճակների ինքնագնահատում, այնուհետև ռադիոյով հեռարձակում է Բիլին՝ իր վերգետնյա հսկիչին, ով թեթևացած հարցնում է, թե «դեռ ձեռքի կարիք ունի»։|Ն}} |Ջոն Յեո |Ֆիլիպ Ջելատ |Կլոդին Գրիգս |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |9 րոպե |- |12 |«Ձկան գիշեր» «Fish Night» | |Դեմիեն Նենով |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջո Ռ. Լանդսեյլ |{{դրոշ|Կանադա}} Platige Image |9 րրոպե |- |13 |«Հաջողակ 13» «Lucky 13» | |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Մարկո Կլուս |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |14 րոպե |- |14 |«Զիմա Բլյու» «Zima Blue» | |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալաստեր Ռեյնոլդս |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |10 րոպե |- |15 |«Կույր բիծ» «Blindspot» | |Վիտալի Շուշկո |Վիտալի Շուշկո |բնօրինակ պատմություն |{{դրոշ|Ռուսաստան}} Independent Studio / Elena Volk |8 րոպե |- |16 |«Սառցապատման շրջան» «Ice Age» | |Թիմ Միլլեր |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիկ |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures<br>{{դրոշ|ԱՄՆ}} Atomic Fiction |10 րոպե |- |17 |«Պատմության այլընտրանքներ» «Alternate Histories» | |Վիկտոր Մալդոնադո և Ալֆրեդո Տորես |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Դանիա}} Sun Creature Studio |7 րոպե |- |18 |«Գաղտնի պատերազմ» «Secret War» | |Իշտվան Զորկոզի |Ֆիլիպ Ջելատ |Դևիդ Վ. Ամենդոլա |{{դրոշ|Հունգարիա}} Digic Pictures |15 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երկրորդ եթերաշրջան (2021 թվականի մայիսի 14) !Սերիալ !Անվանում !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտացիայի սցենարիստ !Պատմվածքի հիման վրա !Անիմացիոն Ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Ավտոմատացված հաճախորդների սպասարկում» «Automated Customer Service» |Միթ Դեփթ (Քևին վան Դեր Մերիեն, Դեյվիդ Նիկոլաս, Լաուրենտ Նիկոլաս) |Ջոն Սկալզի & Միթ Դեփթ |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Atoll Studio |13 րոպե |- |2 |«Սառույց» «Ice» |Ռոբերտ Վալլի |Ֆիլիպ Ջելատ |Ռիչ Լարսոն |{{դրոշ|Անգլիա}} Passion Animation Studios |13 րոպե |- |3 |«Փոփ խումբ» «Pop Squad» |Ջենիֆեր Յու Նելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Պաոլո Բաչիգալուպի]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |18 րոպե |- |4 |«Ձյունն անապատում» «Snow in the Desert» |Լեոն Բերելլե, Դոմենիկ Բոիդին, Ռեմի Կոզիրա, Մաքսիմ Լուերե |Ֆիլիպ Ջելատ |ՄիլԱսհեր |{{դրոշ|Ֆրանսիա}} Unit Image |18 րոպե |- |5 |«Բարձր խոտը» «The Tall Grass» |Օտտո Սայմոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Յո Լանսդեյլ |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |11 րոպե |- |6 |«Ամեն ինչ տան միջով» «All Through the House» |Էլիոտ Դիար |Ֆիլիպ Ջելատ |Յոախիմ Հեիյնդերմանս |{{դրոշ|Անգլիա}} Blink Industries |7 րոպե |- |7 |«Կյանքի խրճիթ» «Life Hutch» |Ալեքս Բիթի |Ֆիլիպ Ջելատ |[[Հարլան Էլիսոն]] |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |- |8 |«Խեղդված հսկան» «The Drowned Giant» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր |Ժ. Գ. Բալլարդ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |14 րոպե |} {| class="wikitable" |+Երրորդ եթերաշրջան (2022 թվականի մայիսի 20) !Սերիալ !Վերնագիր !Ռեժիսոր-անիմատոր !Ադապտատոր !Հիմնված է պատմվածքի վրա !Անիմացիոն ստուդիա և երկիր !Տևողություն |- |1 |«Երեք ռոբոտներ. ելքի ռազմավարություններ» «Three Robots: Exit Strategies» |Պատրիկ Օսբորն |Ջոն Սկալզի |Ջոն Սկալզի |{{դրոշ|Իսպանիա}} Blow Studio |11 րոպե |- |2 |«Վատ ճանապարհորդություն» «Bad Travelling» |[[Դեյվիդ Ֆինչեր]] |Էնդրյու Քևին Ուոքեր |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |21 րոպե |- |3 |«Մեքենայի հենց զարկերակը» «The Very Pulse of the Machine» |Էմիլի Դին |Ֆիլիպ Ջելատ |Մայքլ Սվանվիչ |{{դրոշ|Ճապոնիա}}Polygon Pictures |17 րոպե |- |4 |«Մինի մահացածների գիշեր» «Night of the Mini Dead» |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ռոբերտ Բիզի և Էնդի Լիոնն |Ջեֆ Ֆովլեր և Թիմ Միլլեր |{{դրոշ|ԱՄՆ}} BUCK |7 րոպե |- |5 |«Սպանել թիմակից սպանողին» «Kill Team Kill» |Ջենիֆեր ՅուՆելսոն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ջասթին Կոատս |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Titmouse |13 րոպե |- |6 |«Սվամ» «Swarm» |Թիմ Միլլեր |Թիմ Միլլեր & Ֆիլիպ Ջելատ |Բրյուս Ստերլինգ |{{դրոշ|ԱՄՆ}} Blur Studio |17 րոպե |- |7 |«Մեյսոնի առնետները» «Mason's Rats» |Կարլոս Ստիվենս |[[Ջո Աբերկրոմբի]] |Նիլ Աշեր |{{դրոշ|Շոտլանդիա}} Axis Studios |10 րոպե |- |8 |«Թաղածածկ սրահներում՝ դամբարաններ» «In Vaulted Halls Entombed» |Ջերոմ Չեն |Ֆիլիպ Ջելատ |Ալան Բաքստեր |{{դրոշ|Կանադա}} Sony Pictures Imageworks |15 րոպե |- |9 |«Ժիբարո» «Jibaro» |Ալբերո Միելգո |Ալբերո Միելգո |բնօրինակ |{{դրոշ|Իսպանիա}} Pinkman.TV |17 րոպե |} == Նշումներ == <references group="Ն"></references> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|3}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.netflix.com/title/80174608 «Սեր, մահ և ռոբոտներ»]{{ref-en}} [[Netflix]] կայքում * {{IMDb title|9561862}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան ֆենտեզի հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Նեթֆլիքսի բնօրինակ ծրագրեր]] [[Կատեգորիա:Անգլերեն հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Անգլալեզու հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Մուլտսերիալներ]] [[Կատեգորիա:2019 հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:2010-ականների հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Սև հումոր]] [[Կատեգորիա:Սարսափ հեռուստասերիալներ]] [[Կատեգորիա:Կոմիքսների էկրանավորումներ]] [[Կատեգորիա:Netflix-ի արտադրության ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկյան սարսափ հեռուստասերիալներ]] d3dcfi88jy8h5sf6e7dwni0o06umrrm 0 938096 8485335 8426272 2022-08-08T18:44:52Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_the_First_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article wikitext text/x-wiki Սույն ցանկում ներկայացված է [[Հայոց պատմություն|Հայաստանի նոր և նորագույն շրջանի պատմական դեպքերն ու իրադարձությունները]]՝ ըստ ժամանակագրական հաջորդականության։ == Օսմանյան տիրապետություն և անցում իրանականից ռուսական տիրապետությանը (1804-1914)== [[File:Capture of Erivan Fortress by Russia, 1827 (by Franz Roubaud).jpg|thumb|right|280px|[[Երևանի գրավում]]ը 1827 թվականին, որով Ռուսաստանը իրեն է կցում [[Արևելյան Հայաստան]]ը ]] [[File:1895erzurum-victims.jpg|thumb|280px|[[Արևմտահայերի զանգվածային կոտորածներ (1894-1896)|Համիդյան ջարդեր]]]] [[File:Armenia between russian and ottoman empires.png|thumb|280px|20-րդ դարի քարտեզ, որտեղ Հայաստանը գտնվում է Ռուսական և Օսմանյան կայսրությունների տիրապետության տակ]] [[File:Armenian national liberation movement.jpg|thumb|280px|[[Հայ ֆիդայական շարժում]]]] *1804՝ սկսվում է [[Ռուս-պարսկական պատերազմ (1804-1813)|ռուս-պարսկական պատերազմը]]։ *1813, հոկտեմբերի 24՝ [[Գյուլիստանի պայմանագիր]]՝ Արցախը դառնում է [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] մի մասը։ *1815՝ Մոսկվայում բացվում է [[Լազարյան ճեմարան]]ը *1824, հոկտեմբերի 1՝ Թիֆլիսում բացվում է [[Ներսիսյան դպրոց (Թիֆլիս)|Ներսիսյան դպրոցը]] *1825, դեկտեմբերի 14՝ [[Դեկաբրիստների ապստամբություն]]ը Սանկտ Պետերբուրգում *1826՝ սկսվում է [[Ռուս-պարսկական պատերազմ (1826-1828)|ռուս-պարսկական պատերազմը]]։ *1827, հոկտեմբերի 27՝ ռուսական զորքերը [[Երևանի գրավում|գրավում են Երևանը]]։ *1828, փետրվարի 21՝ կնքվում է [[Թուրքմենչայի պայմանագիր]]ը՝ [[Արևելյան Հայաստան]]ի մեծ մասն անցնում է [[Ռուսական Կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] վերահսկողության տակ։ *1828-1829՝ մոտ 50,000 հայեր Օսմանյան կայսրությունից ու Իրանից գաղթում են Հայաստան։ *1828, հոկտեմբերի 9՝ [[Խաչատուր Աբովյան]]ն ու [[Ֆրիդրիխ Պարրոտ]]ը առաջին անգամ բարձրանում են [[Արարատ]]ի գագաթը։ *1836՝ «Պոլոժենիե» (Կանոնոդրություն)՝ այդ հրամանը թույլ է տալիս հայերին ունենալ դպրոցներ Ռուսական կայսրությունում և կարգավորել [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] իրավունքները։ *1840՝ կազմավորվում է [[Հայկական մարզ]]ը։ *1848, ապրիլի 14՝ անհետանում է [[Խաչատուր Աբովյան]]ը։ *1850՝ կազմավորվում է [[Երևանի նահանգ]]ը։ *1858՝ Թիֆլիսում հրատարավում է «[[Վերք Հայաստանի]]» վեպը։ ===[[Հայ ֆիդայական շարժում]]=== *1862, օգոստոսի 2՝ [[Զեյթունի ապստամբություն (1895)|Զեյթունի ապսամբություն]]։ *1863՝ ընդունվում է [[1860 թվականի ազգային սահմանադրություն]]ը։ *1872՝ Թիֆլիսում սկսվում է հրատարակվել «Մշակ» թերթը։ *1874՝ [[Վաղարշապատ|Էջմիածնում]] բացվում է [[Գևորգյան Հոգևոր Ճեմարան|Գևորգյան հոգևոր ճեմարանը]]։ *1878՝ սկսվում է [[Ռուս-թուրքական պատերազմ (1877-1878)|ռուս-թուրքական պատերազմը]], Կարսը դառնում է Ռուսաստանի մաս, կազմավորվում է [[Կարսի մարզ]]ը *1878, մարտի 3՝ [[Սան Ստեֆանոյի պայմանագիր]]։ *1878, հունիսի 13 - Հուլիսի 13՝ [[Բեռլինի կոնգրես (1878)|Բեռլինի կոնգրեսը]]։ *1881, մարտի 1՝ [[Ալեքսանդր II|Ալեքսանդր II-ը]] սպանվում է անարխիստների կողմից, [[Ալեքսանդր III|Ալեքսանդր III-ը]] դառնում է կայսր։ *1882՝ Ռուսական կայսրությունում փակվում են հայկական թերթերն ու դպրոցները։ *1885՝ Վանում ստեղծվում է [[Արմենական կուսակցություն]]ը։ *1887՝ Ժնևում` Շվեյցարիայում, հիմնվում է [[Սոցիալ դեմոկրատ Հնչակյան կուսակցություն]]ը *1888, ապրիլի 25՝ Թիֆլիսում մահանում է [[Րաֆֆի]]ն։ ====Զինված շարժում (1889–1907)==== *1889, Մայիս՝ [[1889 Բաշկալեյի բախում|Բաշկալեյի բախում]] *1890՝ Թիֆլիսում հիմնադրվում է [[Հայ հեղափոխական դաշնակցություն]]ը *1890, Սեպտեմբերի 27՝ [[Գուգունիան արշավանք]] *1892՝ [[Մկրտիչ Ա Վանեցի]]ն դառնում է Ամենայն հայոց կաթողիկոս *1894, Հոկտեմբերի 20՝ [[Նիկոլայ II|Նիկոլայ II-ը]] դառնում է Ռուսաստանի կայսր *1894՝ [[Սասունի հերոսամարտ (1894)|Սասունի առաջին ապստամբություն]] *1894–1896՝ [[Արևմտահայերի զանգվածային կոտորածներ (1894-1896)|Արևմտահայերի զանգվածային կոտորածներ]] *1895, հոկտեմբեր՝ Սկսվում է [[Զեյթունի ապստամբություն (1895)|Զեյթունի ապստամբությունը]] *1896, հունիսի 3–11՝ [[Վանի ինքնապաշտպանություն (1896)|Վանի պաշտպանություն]] *1896, օգոստոսի 26` [[Բանկ Օտոմանի գրավում]] *1897, հուլիսի 25–27` [[Խանասորի արշավանք]] *1901, նոյեմբեր` [[Առաքելոց վանքի կռիվ (1901)|Առաքելոց վանքի կռիվ]] *1903, հունիսի 12` Հայոց եկեղեցին զրկվում է սեփականության իրավունքից *1904` [[Սասունի ապստամբություն (1904)|Սասունի երկրորդ ապստամբություն]] *1905, հունվարի 22` Ռուսաստանում սկսվում է [[Ռուսաական առաջին հեղափոխություն (1905-1907)|ռուսական հեղափոխություն]] ([[Արյունոտ կիրակի (1905)|Արյունոտ կիրակի)]] *1905–1907` [[Հայ-թաթարական ընդհարումներ (1905-1906, Գետաբեկ-Սոգութլու)|Հայ-թաթարական ջարդեր]] *1905, հուլիսի 21` [[Եըլտըզի մահափորձ]] Կոստանդնուպոլսում *1906, մարտ` [[Ռուսական օրենսդրական մարմնի ընտրություններ (1906)|Ռուսական օրենսդրական մարմնի ընտրություններ]] *1907, մայիս` Քրդերի հետ Սուլուխի ճակատամարտում սպանվում է [[Գևորգ Չաուշ]]ը։ *1907, հոկտեմբերի 27` Մահանում է Մկրտիչ Խրիմյանը === Երկրորդ սահմանադրական ժամանակաշրջան (1908–1914) === *1908, հուլիսի 3` Սկսվում է [[Երիտթուրքական հեղափոխություն]]ը։ *1908, հուլիսի 24` [[Աբդուլ Համիդ II|Աբդուլ Համիդ II-ը]] հայտարարում է սահմանադրությունը վերականգնելու մասին։ *1909, մարտի 31` [[Մարտի 31-ի միջադեպ]] *1909, ապրիլ` [[Ադանայի կոտորած]] *1909, ապրիլի 27` [[Աբդուլ Համիդ II|Աբդուլ Համիդ II-ը]] հեռացվում է իշխանությունից *1911` [[Գևորգ Ե Սուրենյանց (Տփղիսեցի)|Գևորգ Ե-ն]] դառնում է Ամենայն Հայոց կաթողիկոս *1912, հունվար` Հայկական էլիտայի մոտ 150 անդամներ Ռուսաստանում ձերբակալվում են «հեղափոխական» գործունեության համար։ *1914, փետրվար` [[Հայկական բարեփոխումների փաթեթ]] == Առաջին համաշխարհային պատերազմ ու Հայոց ցեղասպանություն (1914–1918) == {{Տես նաև|Հայոց ցեղասպանություն|Առաջին համաշխարհային պատերազմ|Կովկասյան արշավանք}} [[Պատկեր:Armenian Genocide Map-hy.svg|thumb|300px|Ցեղասպանության քարտեզը]] [[Պատկեր:Morgenthau336.jpg|thumb|300px|Գրեթե 1.5 հայ սպանվեց 1915–1918 թվականներին [[Հայոց ցեղասպանություն|Հայոց ցեղասպանության]] արդյունքում:]] *1914, հունիսի 28` Սարաևոյում (Բոսնիա) [[Գավրիլո Պրինցիպ]]ը սպանում է Ավստրիայի էրցհերցոգ`[[Ֆրանց Ֆերդինանդ]]ին։ *1914, հուլիսի 28` Ավստրո-Հունգարիան պատերազմ է հայտարարում Սերբիային, [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ|Մեծ Պատերազմի]] սկիզբ։ *1914, օգոստոսի 2` Գերմանիան հարձակվում է Բելգիայի վրա ու պատերազմ հայտարարում Ռուսաստանին։ [[Էրզրումի համագումար]]։ *1914, նոյեմբերի 1` Բերգմանի պաշտպանություն, Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկիզբը Կովկասում։ *1915, հունվարի 17` Ռուսները [[Սարիղամիշի ճակատամարտ|գրավում են Սարիղամիշը]] *1915, հունվարի 18` Ռուսները [[Արդահանի մարտ|գրավում են Արդահանը]] *1915, մարտ` [[Զեյթունի հերոսամարտ (1915)|Զեյթունի հերոսամարտ]] *1915, ապրիլի 24՝ Հարյուրավոր հայ մտածողականներ [[Կարմիր կիրակի|վտարվեցին]] Կոնսանդնուպոլսից մինչև Կենտրոնական Անատոլիա։ *1915, ապրիլ–մայիս՝ [[Վանի հերոսամարտ]] *1915, մայիսի 27՝ [[Օրենք տեղահանության մասին]]։ Օսմանյան կայսրությունում սկսվում է հայ բնակչության մասսայական արտաքսումը։ *1915, հունիս՝ [[Շապին Գարահիսարի հերոսամարտ]], [[Մուսա լեռան հերոսամարտ]] *1915, հուլիսի 26՝ Ռուսները [[Մանազկերտի ճակատամարտ (1915)|գրավում են Մանազկերտը]] *1915, սեպտեմբեր–հոկտեմբեր՝ [[Ուրֆայի հերոսամարտ]] *1916, փետրվար՝ Ռուսները [[Էրզրումի ճակատամարտ|գրավում են Էրզրումը]] *1916, ապրիլի 15՝ Ռուսները [[Տրապիզոնի ճակատամարտ|գրավում են Տրապիզոնը]] *1916, հուլիս՝ Ռուսները [[Երզնկայի ճակատամարտ|գրավում են Երզնկան]] *1916, օգոստոս՝ Ռուսները [[Բիթլիսի ճակատամարտ|գրավում են Բիթլիսը]] *1917, փետրվարի 23՝ Սկսվում է [[Ռուսական հեղափոխություն]]ը, ռուսական զորքերը սկսում են նահանջել։ *1917, նոյեմբերի 7՝ Ռուսաստանում իշխանության են գալիս Բոլշևիկները։ *1917, դեկտեմբերի 5՝ [[Երզնկայի զինադադար (1917)|Երզնկայի զինադադար]], կքնվում է Բոլշևիկյան Ռուսաստանի ու Օսմանյան Կայսրության միջև։ *1918, փետրվար՝ Թուրքերը վերագրավում են [[Էրզրում]]ը *1918, մարտ՝ Թուրքերը վերագրավում են [[Վան]]ը *1918, մարտի 3՝ [[Բրեստ-Լիտովսկի պայմանագիր]]։ Կնքվում է Բոլշևիկյան Ռուսաստանի, Գերմանիայի, Ավստրիայի ու Օսմանյան Կայսրության միջև։ *1918, ապրիլի 25՝ Թուրքերը վերագրավում են Կարսը *1918, մայիսի 26՝ Օսմանյան բանակը դադարեցնում է իր առաջխաղացումը, պարտություն կրելով [[Սարդարապատի ճակատամարտ]]ում։ == Հայաստանի առաջին հանրապետություն (1918–1920) == [[Պատկեր:Flag of Armenia (1918–1922).svg|thumb|right|150px|Հայաստանի առաջին հանրապետության դրոշը]] {{see also|Հայաստանի առաջին հանրապետություն}} *1918, մայիսի 28՝ Թիֆլիսում [[Հայոց ազգային խորհուրդ (1917-1918)|Հայաստանի Ազգային խորհուրդը]] հռչակում է Հայաստանի Հանրապետությունը։ *1918, հունիսի 4՝ [[Բաթումի պայմանագիր]] *1918, հոկտեմբերի 30՝ [[Մուդրոսի զինադադար]] *1918, նոյեմբերի 13՝ Դաշնակիցները սկսում են [[Կոնստանդուպոլսի օկկուպացիա]]ն։ *1919, հունվար՝ Օսմանյան զորքերի նահանջից հետո Հայաստանի Հանրապետությունը ''դե-ֆակտո'' իր վերահսկողության տակ է վերցնում [[Կարսի մարզ]]ը։ *1919, հունվարի 29՝ [[Արամ Մանուկյան (ՀՅԴ)|Արամ Մանուկյանը]]՝ Հայաստանի հանրապետության հիմնադիրներից մեկը մահանում է Երևանում։ *1919, մայիսի 28՝ Երևանում հռչակվում է Միացյալ Հայաստանը։ *1919, հունիսի 26՝ [[Վերսալի պայմանագիր]] *1919, հուլիսի 5՝ [[Երիտթուրքերի դատավարություն (1919-1920)|Երիտթուրքերի դատավարության]] շրջանակներում [[Թալեաթ Մեհմեդ|Թալեաթ Փաշան]], [[Էնվեր փաշա]]ն, [[Ջեմալ փաշա]]ն ու [[Նազիմ Փաշա]]ն մահվան են դատապարտվում։[http://www.armeniangenocide.org/Affirmation.237/current_category.50/affirmation_detail.html]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} *1920, մայիս՝ [[Մայիսյան ապստամբություն (1920)|Մայիսյան ապստամբություն]] *1920, օգոստոսի 10՝ [[Սևրի պայմանագիր]] *1920, սեպտեմբերի 29՝ Թուրքերը [[Սարիղամիշի ճակատամարտ (1920)|գրավում են Սարիղամիշը]] *1920, հոկտեմբերի 30՝ Թուրքերը [[Կարսի ճակատամարտ (1920)|գրավում են Կարսը]] *1920, նոյեմբերի 7՝ Թուրքերը [[Ալեքսանդրապոլի ճակատամարտ|գրավում են Ալեքսանդրապոլը]] *1920, նոյեմբերի 22՝ ԱՄՆ նախագահ՝ [[Վուդրո Վիլսոն]]ը ստորագրում է արբիտրաժային որոշումը, ըստ որի սահմանվում է Հայաստանի ու Թուրքիայի միջև սահմանը, [[Արևմտյան Հայաստան]]ը ''դե-յուրե'' Հայաստանի Հանրապետության մի մասն է։ *1920, նոյեմբերի 29՝ Խորհրդային բանակը ներխուժում է Հայաստան, Հայաստանի անկախության ավարտ։ ==Խորհրդային Հայաստանը և Հայկական սփյուռք (1920–1991)== {{Բազմապատիկ պատկերներ | պատկեր1 = Flag of Armenian SSR.svg | պատկեր2 = Emblem of the Armenian SSR.svg | պատկեր3 = | նկարագրություն = Խորհրդային Հայաստանի դրոշն ու զինանշանը | նկարագրության ֆոն = | ֆոնի գույն = | նկարագրության գոտի = right | լայնություն =300 }} {{Բազմապատիկ պատկերներ | պատկեր1 = Aghasi Khanjian 1934.jpg | պատկեր2 = Yeghishe Charents Armenian poet.jpg | պատկեր3 = | նկարագրություն = Հայ կոմունիստ առաջնորդ [[Աղասի Խանջյան]]ն ու «20-րդ դարի գլխավոր բանաստեղծ» [[Եղիշե Չարենց]]ը եղել են նրանց թվում ովքեր զոհ են դարձել Ստալինյան բռնաճնշումներին<ref>{{cite book|last=Coene|first=Frederik|title=The Caucasus: an introduction|year=2010|publisher=Routledge|location=London|isbn=9780415486606|page=204}}</ref> | նկարագրության ֆոն = | ֆոնի գույն = | նկարագրության գոտի = right | լայնություն =150 }} [[File:ArmenianStamps-066-069.jpg|thumb|350px|Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ սովետական բանակի հայ գեներալները՝ Մարշալ [[Հովհաննես Բաղրամյան|Իվան Բաղրամյան]], Ռազմածովային նավատորմի շտաբի պետ [[Հովհաննես Իսակով|Իվան Իսակով]], Մեքենայացված զորքերի գլխավոր մարշալ [[Համազասպ Բաբաջանյան]], Ավիացիայի մարշալ [[Սերգեյ Խուդյակով]]:]] === Մինչպատերազմյան շրջան (1920–1938) === *1920, դեկտեմբերի 2՝ [[Ալեքսանդրապոլի պայմանագիր]] *1921, փետրվար-ապրիլ՝ [[Փետրվարյան ապստամբություն]] *1921, մարտի 15՝ Հայոց ցեղասպանության գլխավոր կազմակերպիչներից մեկը՝ [[Թալեաթ Մեհմեդ|Թալեաթ Փաշան]] Բեռլինում սպանվում է [[Սողոմոն Թեհլիրյան]] կողմից *1921, մարտի 16՝ [[Մոսկվայի պայմանագիր (1921)|Մոսկվայի պայմանագիր]] *1921, հուլիսի 13՝ [[Լեռնահայաստանի հանրապետություն]] անկում է ապրում *1921, հոկտեմբերի 13՝ [[Կարսի պայմանագիր]] *1922, հուլիսի 21` Հայոց ցեղասպանության երեք կազմակերպիչներից մեկը` [[Ջեմալ փաշա|Ջեման փաշան]], Թիֆլիսում սպանվում է հայ ազգայնականների կողմից։ *1922, սեպտեմբեր` [[Զմյուռնիայի մեծ հրդեհ]] *1923, մարտի 23` Մոսկվայում մահանում է [[Հովհաննես Թումանյան]]ը *1923, հուլիսի 7` Հիմնադրվում է [[Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ]]ը *1924, հունվարի 31` [[1924 թվականի Խորհրդային Սահմանադրություն]] *1927, օգոստոսի 31` Կալիֆորնիայում մահանում է [[Անդրանիկ Օզանյան]]ը *1930` [[Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութիւն]]ը տեղափոխվում է Լիբանան *1931, օգոստոսի 27` [[1931 թվականի Զանգեզուրի երկրաշարժ]] *1933, դեկտեմբերի 24` Արքեպիսկոպոս Լևոն Թուրյանը Նյու-Յորքում սպանվում է ՀՅԴ-ի կողմից *1935, հոկտեմբեր 22` Փարիզում մահանում է [[Կոմիտաս|Կոմիտաս վարդապետը]] *1936–1938` Ստալինյան բռնաճնշումներ<ref>{{cite book|last=Kilbourne Matossian|first=Mary Allerton|title=The Impact of Soviet Policies in Armenia|year=1955|publisher=Brill Archive|page=155}}</ref>։ *1936, հուլիսի 6` Հայկական խորհրդային առաջնորդ [[Աղասի Խանջյան]]ը սպանվում է *1937` [[Գրիգոր Հարությունյան (քաղաքական գործիչ)|Գրիգոր Հարությունյանը]] մինչև 1953 թվականը դառնում է Հայաստանի Կոմունիստական կուսակցության առաջին քարտուղար *1937, նոյեմբերի 27` [[Եղիշե Չարենց]]ը մահանում է Երևանի բանտում === Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ (1939–1945)=== *1939, սեպտեմբերի 1` Գերմանիան ներխուժում է Լեհաստան, [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի սկիզբը *1941, հունիսի 22` Գերմանիան ներխուժում է ԽՍՀՄ, սկսվեց [[Բարբարոսա (ռազմական գործողություն)|Բարբարոսա գործողությունը]]։ Մոտավոր 300 մինչև 500,000 [[հայեր]] էին մասնակցում պատերազմին, գրեթե կեսը հետ չվերադարձան<ref>{{cite book|last=Walker|first=Christopher J.|authorlink=Christopher J. Walker|title=Armenia The Survival of a Nation|url=https://archive.org/details/armeniasurvivalo0000walk_c0v5|publisher=St. Martin's Press|year=1980|location=New York|pages=[https://archive.org/details/armeniasurvivalo0000walk_c0v5/page/355 355]–356|isbn=0-7099-0210-7}}</ref> *1941, օգոստոսի 23` Սկսվում է [[Ստալինինգրադի ճակատամարտ]]ը *1945, ապրիլի 30` [[Ռայխստագ]]ը գրավվում է Խորհրդային բանակի կողմից, [[Երրորդ Ռայխ]]ի ռազմավարական ձախողում *1945, մայիսի 9` Գերմանիան անվերապահորեն անձնատուր է լինում === Սառը պատերազմ (1946–1987)=== *1949, ապրիլի 4` Կազմավորվում է [[ՆԱՏՕ|ՆԱՏՕ-ն]] *1953, մարտի 5` Մահանում է [[Իոսիֆ Ստալին]]ը *1953, սեպտեմբերի 14` [[Նիկիտա Խրուշչով]]ը դառնում է ԽՄԿԿ առաջին քարտուղար, սկսվում է [[դեստալինիզմ]]ը *1955, մայիսի 14` Ստեղծվում է [[Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպություն]]ը *1955, սեպտեմբերի 6–7` [[Ստամբուլի ջարդեր]] *1955, դեկտեմբերի 21` Մոսկվայում մահանում է [[Գարեգին Նժդեհ]]ը *1956` [[Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութիւն]]ն առանձնանում է <nowiki>[[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթող Սուրբ Էջմիածնից]]</nowiki> *1957, հոկտեմբերի 17` Երևանում մահանում է [[Ավետիք Իսահակյան]]ը *1958, սեպտեմբերի 2` Խորհրդային MIG-17-ի օդաչուները Խորհրդային Հայաստանի մոտ հարված են հասցնում [[ԱՄՆ ռազմաօդային ուժեր|ԱՄՆ-ի ռազմաօդային ուժերի]] ինքնաթիռ`C-130-ին, որի անձնականզմը բաղկացած էր 17 հոգուց։ Վթարից հետո օդանավը անօրեն ներխուժում է Խորհրդային Հայաստանի տարածք։ Այն վթարվում է Երևանից 34 մետր հյուսիս գտնվող Սասնաշեն գյուղի մոտ<ref>{{cite web|title=The Shootdown of Flight 60528|url=http://www.nsa.gov/about/cryptologic_heritage/vigilance_park/shootdown_flight60 528.shtml|publisher=[[National Security Agency]]|accessdate=հունիսի 4, 2013}}</ref> [[File:Armenian Genocide Memorial - Yerevan (2903020364).jpg|thumb|250px|[[Հայոց ցեղասպանության զոհերի հուշահամալիր]] ]] *1964` [[Լեոնիդ Բրեժնև]]ը դառնում է Խորհրդային Միության առաջնորդը, [[Բրեժնևյան լճացում|լճացման]] սկիզբ *1965, ապրիլի 24` Հարյուր հազարավոր մարդիկ դուրս եկան փողոց և [[Երևանի ցույցեր (1965)|ցույց կազմակերպեցին Երևանում]] նվիրված [[Հայոց ցեղասպանություն|Հայոց ցեղասպանության]] 50 ամյակին *1966, ապրիլի 24` Երևանում գաղտնի հիմնվում է ազգայնական [[Ազգային միացյալ կուսակցություն]]ը *1966` [[Անտոն Քոչինյան]]ը մինչև 1974 թվականին դառնում է Հայաստանի Կոմունիստական Կուսակցության առաջին քարտուղարը *1967, նոյեմբերի 29` Երևանում բացվում է [[Հայոց ցեղասպանության զոհերի հուշահամալիր|Ծիծեռնակաբերդը]]` [[Հայոց ցեղասպանություն|Հայոց ցեղասպանության]] պաշտոնական հուշահամալիրը [http://www.genocide-museum.am/arm/Description_and_history.php] *1971, հունիսի 17` Երևանում մահանում է [[Պարույր Սևակ]]ը։ *1972, մայիսի 5` Երևանում մահանում է [[Մարտիրոս Սարյան]]ը։ *1973, հունվարի 27` [[Գուրգեն Յանիկյան]]ը [[Սանտա Բարբարա]]յում`[[Կալիֆորնիա]]յում սպանում է Թուրքիայի դեսպանին ու փոխդեսպանին։ *1974` [[Կարեն Դեմիրճյան]]ը մինչև 1988 թվականը դառնում է Հայաստանի Կոմունիստական Կուսակցության առաջին քարտուղար։ *1975` Լիբանանում` Բեյրութում հիմնվում է [[Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակ]]ը։ *1977, հունվարի 8` [[Մոսկվայի պայթյուններ (1977)|Մոսկվայի պայթյուններ]], որի մեջ կասկածվում է [[Ազգային միացյալ կուսակցություն]]ը։ *1978, մայիսի 1` Մոսկվայում մահանում է [[Արամ Խաչատրյան]]ը։ [[File:ASALA logo.svg|thumb|250px|[[Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակ]]ը իրականացրել է մի շարք զինված հարձակումներ 1980-ականներին ամբողջ աշխարհի Թուրքիայի դեսպանատների վրա]] *1981, մարտի 21` Շահագործման է հանձնվում Արփա-Սևան թունելը։ *1981, մայիսի 18` Կալիֆորնիայում` Ֆրեզնոյում մահանում է [[Վիլիամ Սարոյան]]ը *1981, սեպտեմբերի 24–25` Փարիզում ԱՍԱԼԱ-ն իրականացնում է [[Վան ռազմագործողություն]]ը *1982, օգոստոսի 7` ԱՍԱԼԱ-ն իրականացնում է [[Կարին-Էրզրում ռազմագործողություն]]ը *1982, նոյեմբերի 10` Մահանում է Բրեժնևը *1982, նոյեմբերի 12` [[Յուրի Անդրոպով]]ը դառնում է Խորհրդային Միության առաջին քարտուղար *1983, հուլիսի 15` ԱՍԱԼԱ-ն իրականացնում է [[Պայթյուն Օրլի օդանավակայանում|Օրլի օդանավակայանում պայթյունը]] *1983, հուլիսի 27` [[Հայ հեղափոխական բանակ]]ը Լիբանանում իրականացնում է [[Լիսաբոնյան հնգյակ]] գործողությունը *1984, փետրվարի 9` Մահանում է Անդրոպովը *1984, փետրվարի 13` [[Կոնստանտին Չեռնենկո|Կոստանտին Չեռնենկոն]] դառնում է Խորհրդային Միության Կոմունիստական Կուսակցության առաջին քարտուղար *1984, մարտի 24` Երևանում մահանում է [[Հովհաննես Շիրազ]]ը *1984, մայիսի 3` [[Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիրի ռմբակոծումը]] թուրք ազգայնականների կողմից *1985, մարտի 10` Մահացավ Չերնենկո *1985, մարտի 11` [[Միխայիլ Գորբաչով]]ը դառնում է Խորհրդային Միության Կոմունիստական կուսակցության առաջի քարտուղար, սկսվում է ''[[Վերակառուցում (ԽՍՀՄ)|Վերակառուցման]]'' ու ''[[գլասնոստ]]ի'' ժամանակաշրջանը *1987, հունիսի 18` [[Եվրոպական խորհրդարան]]ը ճանաչում է [[Հայոց ցեղասպանություն]]ը, դատապարտելով թուրքական ժխտողական քաղաքականությունը<ref>{{cite web|title=Resolution on a political situation on the Armenian question|url=http://www.europarl.europa.eu/intcoop/euro/pcc/aag/pcc_meeting/resolutions/1987_07_20.pdf|publisher=EuropeanParliament|accessdate=մայիսի 30, 2013|archive-date=2019-08-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20190819221336/http://www.europarl.europa.eu/intcoop/euro/pcc/aag/pcc_meeting/resolutions/1987_07_20.pdf|dead-url=yes}}</ref>։ == Արցախյան հակամարտությունն ու Հայաստանի անկխությունը (1987–մինչև հիմա) == {{Տես նաև|Արցախյան շարժում|Արցախյան ազատամարտ}} [[File:Location Nagorno-Karabakh en.png|thumb|300px|1994 թվականին զինադադարով ավարտվում է [[Արցախյան ազատամարտ]]ը։ Հայկական զորքերը ''դե-ֆակտո'' իրենց վերահսկողության տակ են վերցնում Արցախի մեծ մասը]] {{Բազմապատիկ պատկերներ | պատկեր1 = Flag of Armenia.svg | պատկեր2 = Coat_of_arms_of_Armenia.svg | պատկեր3 = | նկարագրություն = Հայաստանի դրոշն ու զինանշանը | նկարագրության ֆոն = #BBDD99 | ֆոնի գույն = #BBDD99 | նկարագրության գոտի = right | լայնություն = 300 }} [[File:Levon ter-petrosian.jpg|220px|thumb|[[Լևոն Տեր-Պետրոսյան]] ]] [[File:Վազգեն Սարգսյան.jpg|220px|thumb|[[Վազգեն Սարգսյան]], Հայկական զորքերի ղեկավարը Արցախյան ազատամարտի ժամանակ]] *1987, սեպտեմբեր՝ [[Ազգային ինքնորոշում միավորում]]ը առաջին ոչ կոմմունիստական կուսակցությունը՝ հիմնադրվեց Երևանում [[Պարույր Հայրիկյան]]ի կողմից։ *1987, հոկտեմբերի 18՝ Փոքրաթիվ հանրահավաք [[Ազատության հրապարակ (Երևան)|Ազատության հրապարակում]] Հայաստանի հետ Արցախի միավորման համար<ref name="asbarez 1987">{{cite news|title=Reports of demonstrations in Yerevan and Clashes in Mountainous Karabagh. |url=http://www.armeniaforeignministry.com/fr/nk/nk_file/article/49.html |accessdate=մայիսի 29, 2013 |newspaper=[[Asbarez]] |date=հոկտեմբերի 24, 1987|deadurl=unfit|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070914104126/http://www.armeniaforeignministry.com/fr/nk/nk_file/article/49.html |archivedate=սեպտեմբերի 14, 2007 }}</ref>։ *1988, փետրվարի 12՝ Առաջին ցույցերը [[Ստեփանակերտ]]ում։ *1988, փետրվարի 18–26՝ Խոշոր ցույց [[Երևան]]ում, ցուցարարները պահանջում են միավորել Արցախը Հայաստանին{{sfn|Verluise|1995|p=86}}{{sfn|deWaal|2003|p=22}}։ *1988, փետրվարի 20՝ ԼՂԻՄ-ի Գերագույն Խորհուրդը հայց է ձևակերպում, շրջանը Խորհրային Հայաստան տեղափոխելու համար{{sfn|de Waal|2003|p=10}}։ *1988, փետրվարի 22–23՝ [[Ասկերանի բախում|Բախում Ասկերանում]] տեղի հայերի ու ազերիների միջև, արդյունքում սպանվում է մի քանի մարդ։ *1988, փետրվարի 27–29՝ Սկսվեցին [[Սումգայիթի ջարդեր]]ը{{sfn|Verluise|1995|p=87}} *1988, մարտի 9՝ Գորբաչովը Մոսկվայում հանդիպում է Հայաստանի ու Ադրբեջանի առաջնորդներ՝ [[Կարեն Դեմիրճյան]]ի ու [[Կամրան Բագիրով]]ի։ Այդ ժամանակ քննարկվում է Խորհրդային Հայաստանին Արցախի միացման հարցը։ *1988, մարտի 22՝ Գրեթե 100,000 մարդ ցույցի է դուրս գալիս Երևանում{{sfn|Verluise|1995|p=90}}։ *1988, մարտի 23՝ ԽՍՀՄ-ի Գլխավոր Խորհուրդը մերժում է ԼՂԻՄ-ի հայցը։ Մարտի 25-ին Գորբաչովը մերժում է հայերի պահանջները, Երևանում արգելվում են ցույցերը{{sfn|Verluise|1995|p=90}}։ *1988, մարտի 26՝ Անտեսելով Մոսվայի կառավարության արգելքները, տասնյակ հազարավոր մարդիկ ցույցի են դուրս գալիս Երևանում{{sfn|Verluise|1995|p=91}}։ *1988, մարտի 30՝ ԼՂԻՄ-ի կոմունիստական կուսակցությունը բանաձև է ընդունում միավորվելու վերաբերյալ{{sfn|Verluise|1995|p=91}}։ *1988, մայիսի 21՝ Պաշտոնից հեռացվեց [[Կարեն Դեմիրճյան]]ը։ *1988, մայիսի 28՝ [[Հայաստանի դրոշ]]ը առաջին անգամ բարձրացվում է [[Մատենադարան]]ի դիմաց{{sfn|Verluise|1995|p=92}}։ *1988, հունիսի 15` Խորհրդային Հայաստանի Գերագույն Խորհուրդը քվերակում է հօգուտ ԼՂԻՄ-ի հետ վերամիավորման{{sfn|Verluise|1995|p=92}}։ *1988, հունիսի 17` Խորհրդային Ադրբեջանի Գերագույն Խորհուրդը ընդդիմանում է ԼՂԻՄ-ի Հայաստանի կազմի մեջ մտնելու{{sfn|Verluise|1995|p=92}}ն։ *1988, հունիսի 28–29` Խորհրդային Միության Կոմունիստական Կուսակցությունը խորհրդակցություն է անցկացնում, որում որոշվում է մերժել ԼՂԻՄ-ի հետ կապված Հայաստանի պահաջները{{sfn|Verluise|1995|p=92}}։ *1988, հուլիսի 5` Խորհրդային զորքերը [[Զվարթնոց միջազգային օդանավակայան|Զվարթնոց օդանավակայանի]] մոտ բախվում են ցուցարարների հետ` մեկ մարդ զոհվեց, տասը վիրավորվեցին{{sfn|Verluise|1995|p=93}}։ *1988, հուլիսի 12` ԼՂԻՄ-ի Գերագույն Խորհուրդը քվեարկում է հօգուտ Հայաստանի հետ վերամիավորման{{sfn|Verluise|1995|p=93}}։ *1988, հուլիսի 18` Խորհրդային Գերագույն Խորհուրդը մերժում է Հայաստանի պահանջները{{sfn|Verluise|1995|p=93}}։ *1988, հուլիսի 21` [[Պարույր Հայրիկյան]]ը արտաքսվում է Եթովպիա{{sfn|Verluise|1995|p=93}}։ *1988, աշուն` Մոտ 150,000 ադրբեջանցիները հեռացան Հայաստանից։ *1988, սեպտեմբեր` Հայերի ու ազերիների միջև բախումներից հետո [[Ստեփանակերտ]]ում սահմանվում է արտակարգ դրություն։ *1988, նոյեմբեր` [[Գանձակի ջարդեր]] *1988, նոյեմբերի 22` Խորհրդային Հայաստանի Գերագույն Խորհուրդը ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը։ *1988, նոյեմբերի 24` Երևանում սահմանվում է արտակարգ դրություն{{sfn|Verluise|1995|p=97}}։ *1988, դեկտեմբերի 7` [[Սպիտակի երկրաշարժ]]։ *1988, դեկտեմբերի 10` [[Ղարաբաղ կոմիտե]]ի անդամները ձերբակալվում ու ուղարկվում են Մոսկվա{{sfn|Verluise|1995|p=99}}։ *1989, մարտի 16` Փակվում է [[Հայկական ատոմային էլեկտրակայան|Մեծամորի ատոմակայանը]]։ *1989, մայիսի 31` Ազատ են արձակվում [[Ղարաբաղ կոմիտե]]ի անդամները։ *1989, դեկտեմբերի 1` Խորհրդային Հայաստանի Գերագույն Խորհուրդը ու ԼՂԻՄ-ի Գերագույն Խորհուրդը հայտարարում են երկու սուբյեկտների վերամիավորման մասին [http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=1389 ] *1990, հունվարի 13–19` [[Բաքվի ջարդեր (1990)|Բաքվի ջարդեր]]։ *1990, մայիսի 20` [[Հայաստանի Խորհրդարանական ընտրություններ, 1990]], անկախության կողմնակիցները մեծամասնություն են ձևավորում։ *1990, օգոստոսի 4` [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան]]ը ընտրվում է Գերագույն Խորհրդի նախագահ, ''դե-ֆակտո'' Հայաստանի ղեկավար։ *1990, օգոստոսի 23` Խորհրդային Հայաստանի Գերագույն Խորհուրդը հայտարարում է ինքնիշխանության մասին։ *1991, ապրիլի 30 – Մայիսի 15` Խորհրդային ու ադրբեջանական զորքերը [[Օղակ գործողություն|Օղակ գործողության]] շրջանակներում Շահումյանից արտաքսում են հազարավոր հայերի։ *1991, օգոստոսի 19–21` [[Օգոստոսյան խռովություններ]]ը Մոսկվայում։ *1991, սեպտեմբերի 2` Ստեփանակերտում հռչակվեց [[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն]]ը։ *1991, սեպտեմբերի 21` Հայերը [[Հայաստանի անկախության հանրաքվե (1991)|անկախության հանրաքվեի]] ժամանակ քվեարկում են ԽՍՀՄ-ից անկախանալու օգտին։ *1991, սեպտեմբերի 23` Հայկական Գերագույն Խորհուրդը հռչակում է անկախությունը։ ===Լևոն Տեր-Պետրոսյանի նախագահություն (1991–1998) === *1991, հոկտեմբերի 17` [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան]]ը [[ՀՀ նախագահի ընտրություններ 1991|ընտրվում է]] Հայաստանի առաջին նախագահ։ *1991, դեկտեմբերի 10` [[Արցախի Հանրապետության անկախության հանրաքվե|Արցախի հանրապետության անկախության հանրաքվե]] *1991, դեկտեմբեր 26` Խորհրդային Միությունը պաշտոնապես [[ԽՍՀՄ փլուզում|փլուզվում է]] *1992, հունվարի 6` [[Լեռնային Ղարաբաղի հանրապետություն|ԼՂՀ]] խորհրդարանը անկախություն հռչակեց։ *1992, հունվարի 30` Հայաստանը դառնում է [[Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպություն]] (ԵԱՀԿ)-ի անդամ։ *1992, մարտի 2` Հայաստանը դառնում է [[ՄԱԿ|ՄԱԿ-ի]] անդամ։ *1992, փետրվարի 25–26` ''[[Արցախյան ազատամարտ]]''` [[Խոջալուի արյունահեղություն]] *1992, ապրիլի 10` ''[[Արցախյան ազատամարտ]]''` [[Մարաղայի կոտորած]] *1992, մայիսի 8–9` ''[[Արցախյան ազատամարտ]]''` Հայկական ուժերը [[Շուշիի ազատագրում|ազատագրում են Շուշին]]։ *1992, մայիսի 18` ''[[Արցախյան ազատամարտ]]''` Հայկական ուժերը [[Բերձորի մարդասիրական միջանցքի բացում|ազատագրում են Բերձորը]] *1992, հունիսի 13–14` ''[[Արցախյան ազատամարտ]]''` Ադրբեջանական ուժերը գրավում են Շահումյանը։ *1993, ապրիլի 3` ''[[Արցախյան ազատամարտ]]''` Հայկական ուժերը [[Քարվաճառի ազատագրում|ազատագրում են Քարվաճառը]]։ *1993, ապրիլ` Թուրքիան փակում է Հայաստանի հետ սահմանը։ *1993, հունիս–օգոստոս` ''[[Արցախյան ազատամարտ]]''` Հայկական ուժերը [[Աղդամի ազատագրում|ազատագրում են Աղդամը]], [[Ֆիզուլիի, Ջաբրայիլի և Կուբաթլուի ռազմական գործողություն|Ֆիզուլին, Ջրականը, Զանգելանը]]։ *1993, նոյեմբերի 22` Շրջանառության մեջ մտցվում [[հայկական դրամ]]ը<ref>{{cite news|title=Armenian dram turns 18|url=http://panarmenian.net/m/eng/news/84532|accessdate=հունիսի 9, 2013|date=նոյեմբերի 22, 2011|agency=[[PanARMENIAN.Net]]}}</ref>։ *1994, մարտի 17` Արցախում հայկական ուժերը սխալմամբ խոցեցին իրանական C-130-ը<ref>{{cite news|title=32 Die as Iranian Plane Strays, Crashes in Karabakh War Zone|url=http://articles.latimes.com/1994-03-19/news/mn-35859_1_iranian-plane|accessdate=հունիսի 25, 2013|newspaper=[[Los Angeles Times]]|date=մարտի 19, 1994}}</ref><ref>{{cite news|title=Timeline: Iranian air disasters|url=https://www.theguardian.com/world/2005/dec/06/iran1|accessdate=հունիսի 25, 2013|newspaper=[[The Guardian]]|date=դեկտեմբերի 6, 2005}}</ref>։ *1994, մայիսի 5` ''[[Արցախյան ազատամարտ]]''` [[Բիշքեկյան արձանագրություն]]ով ավարտվում է պատերազմը, հայկական ուժերը ''դե-ֆակտո'' վերահսկողություն են հաստատում Արցածի վրա ու Ադրբեջանի սահմանամերձ տարածքների վրա։ *1994 Սեպտեմբերի 4` [[Բագրատաշենի ահաբեկչություն]]` 14 զոհ, 46 վիրավոր<ref>{{cite news|title=Bomb in Armenia Kills 14, Hurts 46|url=http://articles.latimes.com/1994-09-06/news/mn-35313_1_armenia-kills|accessdate=հուլիսի 18, 2013|newspaper=[[Los Angeles Times]]|date=սեպտեմբերի 6, 1994}}</ref> *1994, դեկտեմբերի 28` Ընդդիմադիր [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն]]ը արգելվում է նախագահ Տեր-Պետրոսյանի կողմից ու ձերբակալում են առաջնորդներին մինչև 1988 թվականի փետրվարը *1995, ապրիլ` Երևանում բացվեց [[Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ]]ը *1995, հուլիսի 5` [[ՀՀ Ազգային ժողովի ընտրություններ, 1995|Խորհրդարանական ընտրություններ Հայաստանում, 1995]] և [[Հայաստանի սահմանադրական հանրաքվե (1995)|Սահմանադրության հանրաքվե Հայաստանում, 1995]]։ Այն դատապարտում են ընդդիմությունն ու միջազգային դիտորդները։ *1995, նոյեմբերի 5` [[Հայկական ատոմային էլեկտրակայան]]ը վերաբացվում է *1996, սեպտեմբներ 15 - Հոկտեմբերի 2` Երևանում անցկացվեցին [[Շախմատային օլիմպիադա 1996|1996 թվականի շախմատային օլիմպիադան]] *1996, սեպտեմբերի 22` Լևոն Տեր-Պետրոսյանը [[ՀՀ նախագահի ընտրություններ 1996|վերընտրվում է նախագահի պաշտոնում]], ընդդիմությունը վիճարկում է արդյունքները, միջազգային կազմակերպությունները դատապարտում գործընթացը։ *1996, սեպտեմբերի 23–26` Հետընտրական ցույցերը Երևանում, որոնք ղեկավարվում էին [[Վազգեն Մանուկյան]]ի կողմից, որի ժամանակ ցուցարարները գրավում են Ազգային Ժողովի շենքը։ *1997, մարտի 20` [[Ռոբերտ Քոչարյան]]ը դառնում է Հայաստանի վարչապետ *1998, փետրվարի 3` Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հրաժարական է տալիս։ === Ռոբերտ Քոչարյանի նախագահություն (1998–2008)=== [[File:Robert Kocharyan official portrait.jpg|220px|thumb|[[Ռոբերտ Քոչարյան]] ]] *1998, մարտի 16, 30` Ռոբերտ Քոչարյանը [[ՀՀ նախագահի ընտրություններ 1998|ընտրվում է նախագահ]], ընդդիմությունը մերժում է արդյունքները։ *1999, մայիսի 30` Միասնության դաշինքը [[Խորհրդարանական ընտրություններ Հայաստանում, 1999|մեծամասնություն է ստանում]] հայկական խորհրդարանում։ [[Վազգեն Սարգսյան]]ը դառնում է վարչապետ, [[Կարեն Դեմիրճյան]]ը հունիսի 11-ին ընտրվում է Ազգային Ժողովի խոսնակ։ *1999, օգոստոսի 28 – Սեպտեմբերի 5` Առաջին [[Համահայկական խաղեր]]ն անցկացվում են Երևանում<ref>{{cite news|title=First Pan Armenian Games Begin|url=http://asbarez.com/41020/first-pan-armenian-games-begin/|accessdate=հունիսի 2, 2013|newspaper=[[Asbarez]]|date=օգոստոսի 30, 1999}}</ref><ref>{{cite news|title=Pan Armenian Games End Amid Fanfare and Excitement|url=http://asbarez.com/41070/pan-armenian-games-end-amid-fanfare-and-excitement/|accessdate=հունիսի 2, 2013|newspaper=[[Asbarez]]|date=սեպտեմբերի 7, 1999}}</ref>։ *1999, սեպտեմբերի 21` Երևանում անցկացվում է ռազմական շքերթ<ref>{{citenews|title=Armenia Marks Independence Anniversary With Military Parade|url=http://asbarez.com/41176/armenia-marks-independence-anniversary-with-military-parade/|accessdate=2 June 2013|newspaper=[[Asbarez]]|date=21 September 1999}}</ref>։ *1999, սեպտեմբերի 22–23` Երևանում անցկացվում է [[Հայկական սփյուռք]]ի առաջին համաժողովը<ref>{{cite news|title=Armenia Diaspora Conference Begins in Yerevan|url=http://asbarez.com/41187/armenia-diaspora-conference-begins-in-yerevan/|accessdate=հունիսի 2, 2013|newspaper=[[Asbarez]]|date=սեպտեմբերի 22, 1999}}</ref><ref>{{citenews|title=Diasporan and Armenian Party Reps Speak At Armenia Diaspora Conference|url=http://asbarez.com/41194/diasporan-and-armenian party-reps-speak-at-armenia-diaspora-conference/|accessdate=2 June 2013|newspaper=[[Asbarez]]|date=23 September 1999}}</ref>։ *1999, հոկտեմբերի 27` [[Հոկտեմբերի 27-ի ահաբեկչական գործողություն|Հրաձգություն խորհրդարանում]], վարչապետ [[Վազգեն Սարգսյան]]ը, Ազգային Ժողովի խոսնակ [[Կարեն Դեմիրճյան]]ն ու ուրիշ վեց պաշտոնյաներ սպանվում են [[Նաիրի Հունանյան]]ի ղեկավարած զինված խմբի կողմից<ref>{{citenews|title=Armenia's prime minister killed in parliament shooting|url=http://www.cnn.com/WORLD/europe/9910/27/armenia.04/|accessdate=31 March 2013|date=27 October 1999|agency=[[CNN]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Gunmen Take Over Armenian Parliament; Premier Killed|url=https://www.washingtonpost.com/wp-srv/inatl/daily/oct99/armenia27.htm|accessdate=ապրիլի 6, 2013|date=հոկտեմբերի 27, 1999|agency=[[Associated Press]]}}</ref><ref>{{citenews|title=Armenian prime minister killed in 'coup bid'|url=https://www.theguardian.com/world/1999/oct/27/simonjeffery|accessdate=6 April 2013|newspaper=[[The Guardian]]|date=27 October 1999}}</ref><ref>{{cite news|title=Hostage stand-off in Armenian parliament|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/488383.stm|accessdate=մարտի 31, 2013|date=հոկտեմբերի 27, 1999|agency=[[BBC News]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Gunmen Kill Premier in Armenian Attack|url=http://articles.latimes.com/1999/oct/28/news/mn-27246|accessdate=ապրիլի 6, 2013|newspaper=[[Los Angeles Times]]|date=հոկտեմբերի 28, 1999}}</ref><ref>{{citenews|title=Terror in parliament|url=http://www.sfgate.com/news/article/Terror-in-parliament-3061403.php|access date=6 April 2013|newspaper=[[San Francisco Chronicle]]|date=27 October 1999}}</ref><ref>{{cite news|title=Prime Minister and Others Slain in Armenian Siege|url=https://www.nytimes.com/1999/10/28/world/prime-minister-and-others-slain-in-armenian-siege.html n=Top%2fReference%2fTimes%20Topics%2fPeople%2fK%2fKocharian%2c%20Robert|accessdate=ապրիլի 12, 2013|newspaper=[[The New York Times]]|date=հոկտեմբերի 28, 1999}}</ref>։ *2000, մարտի 22` Ստեփանակերտում՝ նախկին ԼՂՀ Պաշտպանության նախարար, գնդապետ [[Սամվել Բաբայան]]ը անհաջող մահափորձ է կատարում նախագահ [[Արկադի Ղուկասյան]]ի նկատմամբ<ref>{{cite news|title=The Rise amf Fall of Samvel Babayan|url=http://www.groong.org/ro/ro-20041006.html|accessdate=հունիսի 10, 2013|newspaper=Armenian News Network / Groong|date=հոկտեմբերի 6, 2004}}</ref>։ *2000, ապրիլի 4` Նախկին Ներքին Գործերի նախարար [[Վանո Սիրադեղյան]]ը լքում է Հայաստանն այն ժամանակ, երբ ոստիկանությունը մեղադրանք էր առաջադրել սպանության համար<ref>{{cite news|title=Ex-Chief of Security: Siradeghyan should have a chance to prove his innocence in court|url=http://www.armenianow.com/news/politics/39591/vano_siradeghyan_all_armenian_movement_sirunyan|accessdate=մայիսի 30, 2013|date=հուլիսի 26, 2012|5=|archive-date=2016-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304095218/http://www.armenianow.com/news/politics/39591/vano_siradeghyan_all_armenian_movement_sirunyan|dead-url=yes}}</ref>։ *2001, հունվարի 25` Հայաստանը դառնում է [[Եվրոպայի Խորհուրդ|Եվրոպական Խորհրդի]] անդամ։ *2001, սեպտեմբերի 25` [[Հովհաննես Պողոս II|Հովհաննես Պողոս II-ը]] քրիստոնեության ընդունման 1700-րդ տարելիցի առիթով այցելում է Հայաստան<ref>{{cite news|title=Pope John Paul II has arrived in Yerevan|url=http://www.panarmenian.net/eng/news/5084/|accessdate=դեկտեմբերի 23, 2012|date=սեպտեմբերի 25, 2001|agency=''PanARMENIAN.Net'}}</ref><ref>{{cite news|title=Pope avoids Armenia controversy|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/1564257.stm|accessdate=դեկտեմբերի 23, 2012|date=սեպտեմբերի 26, 2001|agency=''BBC News''}}</ref><ref>{{cite news|last=Pullella|first=Philip|title=Pope mourns Armenia's lost generation|url=https://www.theguardian.com/world/2001/sep/27/catholicism.religion|accessdate=դեկտեմբերի 23, 2012|date=սեպտեմբերի 27, 2001|agency=''The Guardian''}}</ref>։ *2001, սեպտեմբերի 25` Հայկական արմատներով Վրաստանի քաղաքացի [[Պողոս Պողոսյանի մահը|Պողոս Պողոսյանը սպանվում է]] Երևանի կենտրոնում նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի թիկնապահների կողմից։ *2002, մայիսի 27–28` Երևանում անցկացվում է Հայկական սփյուռքի երկրորդ համաժողովը<ref>{{cite book|last=Payaslian|first=Simon|title=The History of Armenia|url=https://archive.org/details/historyarmeniapa00paya_610|year=2007|publisher=Macmillan|isbn=9781403974679|page=[https://archive.org/details/historyarmeniapa00paya_610/page/n233 225]}}</ref>։ *2003, փետրվարի 5` Հայաստանը դառնում է [[Առևտրի համաշխարհային կազմակերպություն|Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության]] (ԱՀԿ) անդամ։ *2003, փետրվարի 19, մարտի 5` Ռոբերտ Քոչարյանը [[ՀՀ նախագահի ընտրություններ 2003|վերընտրվում է նախագահ]], ընդդիմությունը վիճարկում է արդյունքները։ *2003, մայիսի 25` [[Խորհրդարանական ընտրություններ Հայաստանում, 2003|Խորհրդարանական ընտրություններ]]՝ [[Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն]]ը մեծամասնություն է կազմում, ընդդիմությունը վիճարկում է արդյունքները։ *2003, դեկտեմբերի 2` [[Նաիրի Հունանյան]]ն ու 1999 թվականին խորհրդարանում տեղի ունեցած ահաբեկչության կազմակերպիչները դատապարտվում են ցմահ ազատազրկման<ref>{{cite news|title=Parliament Gunmen Jailed for Life|url=http://asbarez.com/49300/parliament-gunmen-jailed-for-life/|accessdate=հունիսի 11, 2013|newspaper=[[Asbarez]]|date=դեկտեմբերի 2, 2003}}</ref>։ *2004, փետրվարի 19` Հունգարիայում` Բուդապեշտում [[Ռամիլ Սաֆարով]]ը սպանում է [[Գուրգեն Մարգարյան]]ին<ref>{{cite news|title=Azerbajani Kills Armenian at Peace Program|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A54979-2004Feb19.html|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=փետրվարի 19, 2004|agency=[[Associated Press]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenian Officer Axe Murdered By Azeri Colleague in Hungary|url=http://asbarez.com/49541/armenian-officer-axe-murdered-by-azeri-colleague-in-hungary/|accessdate=մայիսի 31, 2013|newspaper=[[Asbarez]]|date=փետրվարի 19, 2004}}</ref>։ *2004, ապրիլի 12–13` Տասնյակ հազարավոր ցուցարարներ [[Մարշալ Բաղրամյան պողոտա (Երևան)|Բաղրամյան պողոտայում]] պահանջում են նախագահ` Քոչարյանի հրաժարականը, որի արդյունքում տեղի են ունենում ոստիկանության հետ բախումներ, շատերը վիրավորվում են<ref>{{cite news|last=Arnold|first=Chloe|title=Armenians march against president|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3621061.stm|accessdate=հունիսի 20, 2013|date=ապրիլի 13, 2004|agency=[[BBC News]]}}</ref><ref>{{cite news|last=Karapetian|first=Rita|title=Armenian President Cracks Down|url=http://iwpr.net/report-news/armenian-president-cracks-down|accessdate=հունիսի 20, 2013|date=ապրիլի 15, 2004|agency=[[Institute for War and Peace Reporting]]|archive-date=2014-10-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20141024082523/http://iwpr.net/report-news/armenian-president-cracks-down|dead-url=yes}}</ref>։ *2004, ապրիլի 26` Շահագործվում է [[Սևանա լիճ|Որոտան-Սևան]] թունելը<ref>{{cite news|script-title=hy:Ավարտվեց «Որոտան-Արփա» թունելի շինարարությունը|url=http://www.azg.am/AM/print/2004042726|accessdate=հունիսի 7, 2013|newspaper=AZG Daily|date=ապրիլի 27, 2004|language=hy|archive-date=2015-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20151112111551/http://www.azg.am/AM/print/2004042726|dead-url=yes}}</ref>։ *2005, մայիսի 28` Մոտ 250,000 մարդ միասնական շուրջպար է բռնում [[Արագած]] լեռան մոտ՝ ցույց տալով ազգային միասնականությունը<ref>{{cite news|last1=Vardanian|first1=Gegham|title=Armenia's Big Dance|url=https://iwpr.net/global-voices/armenias-big-dance|publisher=[[Institute for War and Peace Reporting]]|date=հունիսի 2, 2005}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenian people united around Aragats mountain|url=http://www.panarmenian.net/eng/politics/news/13521/|accessdate=հունիսի 20, 2013|newspaper=[[PanARMENIAN.Net]]|date=մայիսի 28, 2005}}</ref>։ *2005, նոյեմբերի 27` [[Հայաստանի սահմանադրական հանրաքվե (2005)|Նոր սահմանադրությունը]] ընդունում՝ 94.5%: *2006, մայիսի 3` [[Թիվ 967 չվերթի աղետ]] Սոչիի շրջակայքում` 113 զոհ։ *2006, օգոստոսի 25` Երևանում մահանում է գրող, ակտիվիստ [[Սիլվա Կապուտիկյան]]ը<ref>{{cite news|title=On August 25, 2006 Silva Kaputikyan Died|url=http://www.1in.am/eng/armenia_aculture_1392.html|archive url=https://archive.is/20130615073205/http://www.1in.am/eng/armenia_aculture_1392.html|dead-url=yes|archive-date=June 15, 2013|accessdate=հունիսի 6, 2013|date=օգոստոսի 25, 2012|agency=[[1in.am]]|archive-url=https://archive.is/20130615073205/http://www.1in.am/eng/armenia_aculture_1392.html}}</ref>։ *2006, սեպտեմբերի 18–20` Երևանում տեղի է ունենում հայկական սփյուռքի երրորդ համաժողովը<ref>{{cite news|title=ANCA calls for assertive advocacy at Armenia-Diaspora Conference|url=http://www.anca.org/press_releases/press_releases.php?prid=996|accessdate=հունիսի 9, 2013|agency=[[Armenian National Committee of America]]|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130619080124/http://www.anca.org/press_releases/press_releases.php?prid=996|archivedate=հունիսի 19, 2013|df=}}</ref>։ *2006, սեպտեմբերի 21` Երևանում անցկացվում է ռազմական շքերթ<ref>{{cite news|title=Military parade is over in Yerevan: Armenian tricolor in the sky and 15 artillery salvos (photo report)|url=http://www.xn--c1adwdmv.xn--p1ai/english/708702.html|accessdate=հունիսի 6, 2013|date=սեպտեմբերի 21, 2006|agency=[[REGNUM News Agency]]|deadurl=yes|archiveurl=https://archive.is/20130615073453/http://www.xn--c1adwdmv.xn--p1ai/english/708702.html|archivedate=հունիսի 15, 2013|df=}}</ref>։ *2007, հունվարի 19` Ստամբուլում սպանվում է [[Հրանտ Դինք]]ը<ref>{{cite news|title=Turkish-Armenian writer shunned silence|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6280687.stm|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=հունվարի 19, 2007|agency=[[BBC News]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenian-Turkish journalist shot dead|url=https://www.theguardian.com/media/2007/jan/19/pressandpublishing.turkey|accessdate=մայիսի 31, 2013|newspaper=[[The Guardian]]|date=հունվարի 19, 2007}}</ref>։ *2007, մարտի 19` [[Իրան-Հայաստան գազատար]]ը պաշտոնապես բացվում է նախագահներ [[Մահմուդ Ահմադինեժադ]]ի ու [[Ռոբերտ Քոչարյան]]ի կողմից<ref>{{cite news|title=Iran, Armenia open gas pipeline|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6466869.stm|accessdate=հունիսի 22, 2013|date=մարտի 19, 2007|agency=[[BBC News]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Iranian, Armenian Presidents Inaugurate Gas Pipeline|url=http://www.rferl.org/content/article/1075351.html|accessdate=հունիսի 22, 2013|date=մարտի 19, 2007|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}</ref>։ *2007, մարտի 25` Վարչապետ [[Անդրանիկ Մարգարյան]]ը մահանում է սրտի կաթվածից<ref>{{cite news|title=Armenian Government Resigns Following Premier's Death|url=http://www.rferl.org/content/article/1075498.html|accessdate=հուլիսի 4, 2013|date=մարտի 25, 2007|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}</ref>։ *2007, մայիսի 12` [[Հայաստանի խորհրդարանական ընտրություններ, 2007|Խորհրդարանական ընտրություններ]]` [[Հայաստանի Հանրապետական կուսակցություն]]ը մեծամասնություն է կազմում, ընդդիմությունը մերժում է արդյունքները<ref>{{cite news|title=Polls close in Armenian election|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6648935.stm|accessdate=հունիսի 9, 2013|date=մայիսի 12, 2007|agency=[[BBC News]]}}</ref>։ *2007, հունիսի 27` [[Ախալքալաք]]ի ռուսական ռազմական բազան պաշտոնապես փոխանցվում է Վրաստանին<ref>{{cite news|title=Russia Transfers Akhalkalaki Military Base to Georgia|url=http://www.civil.ge/eng/article.php?id=15342|accessdate=հուլիսի 3, 2013|date=հունիսի 27, 2007|agency=[[Civil Georgia]]|archive-date=2012-02-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20120206210136/http://www.civil.ge/eng/article.php?id=15342|dead-url=yes}}</ref>։ *2007, սեպտեմբերի 21` [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան]]ը քննադատելով Քոչարյանի վարչակարգը վերադառնում է քաղաքականություն{{sfn|HRW|2009|p=12}}։ *2007, հոկտեմբերի 10` [[ԱՄՆ-ի արտաքին գործերի կոմիտեն]] քվեարկում է Հայոց Ցեղասպանությունը ճանաչելու օգտին<ref>{{cite news|title=House Panel Raises Furor on Armenian Genocide|url=https://www.nytimes.com/2007/10/11/washington/11prexy.html|accessdate=հունիսի 20, 2013|newspaper=[[New York Times]]|date=հոկտեմբերի 11, 2007}}</ref><ref>{{cite news|title=House committee approves Armenian genocide resolution|url=http://www.cnn.com/2007/POLITICS/10/10/us.turkey.armenians/|accessdate=հունիսի 20, 2013|date=հոկտեմբերի 10, 2007|agency=[[CNN]]}}</ref>։ Թուրքիան հետ է կանչում իր դեսպանին<ref>{{cite news|title=Turkey recalls ambassador to U.S. over Armenians|url=https://www.reuters.com/article/2007/10/11/us-turkey-iraq-idUSL1166215920071011|accessdate=հունիսի 20, 2013|date=հոկտեմբերի 11, 2007|agency=[[Reuters]]|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924123655/http://www.reuters.com/article/2007/10/11/us-turkey-iraq-idUSL1166215920071011|dead-url=yes}}</ref>։ {{Բազմապատիկ պատկերներ | պատկեր1 = Armenian Presidential Elections 2008 Protest Day 5 - Opera Square night.jpg | պատկեր2 = Armenian Presidential Elections 2008 Protest Day 11 - French Embassy Demonstration 2pm people demand APC removed.jpg | պատկեր3 = | նկարագրություն = Տասը մարդ սպանվեց [[Մարտի 1-ի իրադարձություններ]]-ի ժամանակ | նկարագրության ֆոն = #BBDD99 | ֆոնի գույն = #BBDD99 | նկարագրության գոտի = right | լայնություն = 500 }} === Սերժ Սարգսյանի նախագահություն (2008–2018)=== [[File:S Sarkisyan.jpg|220px|thumb|[[Սերժ Սարգսյան]] ]] *2008, փետրվարի 19՝ Սերժ Սարգսյանը ընտրողների 52.8% ձայնով [[ՀՀ նախագահի ընտրություններ 2008|ընտրվում է նախագահ]], ընդդիմությունը վիճարկում է արդյունքները<ref>{{cite news|title=Armenia PM wins presidency poll|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7254121.stm|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=փետրվարի 20, 2008|agency=[[BBC News]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenia: Sarkisian Claims Disputed Presidential Victory|url=http://www.rferl.org/content/article/1079506.html|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=փետրվարի 20, 2008|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}</ref>։ *2008, փետրվարի 20 – Մարտի 2՝ Նախագահական ընտրություններում պարտված Լևոն Տեր-Պետրոսյանը Երևանում ղեկավարում է [[Մարտի 1-ի իրադարձություններ|մի շարք ցույցեր]]<ref>{{cite news|title=Armenians riot over presidential election result|url=https://www.theguardian.com/world/2008/feb/20/4|accessdate=մայիսի 31, 2013|newspaper=[[The Guardian]]|date=փետրվարի 20, 2008}}</ref>։ Ընտրություններից հետո տեղի ունեցած ցույցերը ավարտվում են 10 զոհով (8 քաղաքացի, 2 իրավապահ մարմինների աշխատակից)։ Նախագահ Քոչարյանը հայտարարում է, որ Ազգային Ժողովն ընդունել է Երևանում արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին օրենքը։ Զինված ուժերը մնում են քաղաքում մինչև 2008 թվականի մարտի 21-ը{{sfn|HRW|2009|p=35-36}}<ref>{{cite news|title=Eight killed in Armenia protests|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7273497.stm|accessdate=մայիսի 26, 2013|date=մարտի 2, 2008|agency=[[BBC News]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Protesters and Police Clash as Armenia Unrest Grows|url=https://www.nytimes.com/2008/03/02/world/europe/02armenia.html?pagewanted=all|accessdate=մայիսի 26, 2013|newspaper=[[The New York Times]]|date=մարտի 2, 2008}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenian president declares state of emergency|url=http://www.cnn.com/2008/WORLD/europe/03/01/armenia.protests/|accessdate=մայիսի 26, 2013|date=մարտի 1, 2008|agency=[[CNN]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenia: Eight Killed After Clashes Between Police, Protesters|url=http://www.rferl.org/content/article/1079564.html|accessdate=մայիսի 26, 2013|date=մարտի 2, 2008|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}</ref>։ *2008, օգոստոսի 1՝ Ստեղծվում է [[Հայ ազգային կոնգրես]]ը` 18 ընդդիմադիր ուժերի կոալիցիան [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան]]ի գլխավորությամբ։ *2008, սեպտեմբերի 6՝ [[Աբդուլա Գյուլ]]ը այցելում է Երևան՝ Հայաստանի ու Թուրքիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքականների միջև խաղը դիտելու<ref>{{cite news|title=Turkey-Armenia relations boosted by president's historic trip|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/turkey/2699392/Turkey-Armenia-relations-boosted-by-presidents-historic-trip.html|accessdate=մայիսի 30, 2013|newspaper=[[The Daily Telegraph]]|date=սեպտեմբերի 7, 2008}}</ref><ref>{{cite news|title=Gul in landmark visit to Armenia|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7602066.stm|accessdate=մայիսի 30, 2013|date=սեպտեմբերի 6, 2008|agency=[[BBC News]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Turkey beats Armenia in a historic game attended by both leaders|url=http://www.hurriyet.com.tr/english/home/9834510.asp?scr=1|accessdate=մայիսի 30, 2013|newspaper=[[Hürriyet Daily News]]|date=սեպտեմբերի 6, 2008}}</ref><ref>{{cite news|title=Soccer diplomacy brings Turkey's Gul to Armenia|url=https://www.reuters.com/article/2008/09/07/us-armenia-turkey-idUSL634500720080907|accessdate=մայիսի 30, 2013|date=սեպտեմբերի 7, 2008|agency=[[Reuters]]|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924135037/http://www.reuters.com/article/2008/09/07/us-armenia-turkey-idUSL634500720080907|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite news|title=Old foes Armenia and Turkey put faith in football diplomacy|url=https://www.theguardian.com/world/2008/sep/05/turkey.armenia|accessdate=մայիսի 30, 2013|newspaper=[[The Guardian]]|date=սեպտեմբերի 4, 2008}}</ref>։ *2009` [[Ֆինանսական ժգնաժամ 2007–08|2007-08 թվականների ֆինանսական ճգնաժամների]] պատճառով [[Հայաստանի տնտեսություն]]ը նվազում է 15%-ով<ref>{{cite news|last1=Fisher|first1=Daniel|title=The World's Worst Economies|url=https://www.forbes.com/sites/danielfisher/2011/07/05/the-worlds-worst-economies/|accessdate=հուլիսի 5, 2014|work=[[Forbes]]|date=մայիսի 7, 2011|quote=...Armenia, whose economy shrank by 15% in 2009...}}</ref>։ *2009, հուլիսի 15` [[Ավիավթար Ղազվինի մոտ (2009)|Ավիավթար Ղազվինի մոտ]]`զոհվում է 168 մարդ, որից 40-ը՝ Հայաստանի քաղաքացի<ref>{{cite news|title=40 Armenians Among Caspian Air Crash Victims|url=http://asbarez.com/66843/40-armenians-among-caspian-air-crash-victims/|accessdate=հունիսի 4, 2013|newspaper=[[Asbarez]]|date=հուլիսի 15, 2009}}</ref>։ *2009, մայիսի 31` Հանրապետական կուսակցությունն առաջին անգամ Երևան քաղաքային խորհրդում [[Երևանի ավագանու ընտրություններ, 2009|մեծամասնություն է կազմում]], ընդդիմությունը վիճարկում է արդյունքները<ref>{{cite news|title=Ruling Party Sweeps Victory in Flawed Yerevan Election|url=http://asbarez.com/63565/ruling-party-claims-landslide-victory-in-yerevan-polls-as-opposition-local-monitors-cry-foul/|accessdate=հունիսի 23, 2013|newspaper=[[Asbarez]]|date=հունիսի 1, 2009}}</ref><ref>{{cite news|title=Ruling Party Sweeps Yerevan Polls As Opposition Cries Foul|url=https://www.azatutyun.am/a/1743723.html|accessdate=հունիսի 23, 2013|date=հունիսի 1, 2009|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}</ref>։ *2009, հոկտեմբերի 9` [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն]]ը 60.000-անոց երթ է անցկացնում Երևանում Հայ-թուրքական արձանագրությունների դեմ<ref>{{cite news|title=60,000 protest Armenia-Turkey protocols in Yerevan|url=http://www.reporter.am/go/article/2009-10-09-60000-protest-armenia-turkey-protocols-in-yerevan|accessdate=մայիսի 26, 2013|newspaper=[[The Armenian Reporter]]|date=հոկտեմբերի 9, 2009|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091124053704/http://www.reporter.am/go/article/2009-10-09-60000-protest-armenia-turkey-protocols-in-yerevan|archivedate=նոյեմբերի 24, 2009|df=}}</ref><ref>{{cite news|title=More Than 60,000 Protest Protocols in Yerevan|url=http://asbarez.com/71694/more-than-60000-protest-protocols-in-yerevan/|accessdate=մայիսի 31, 2013|newspaper=[[Asbarez]]|date=հոկտեմբերի 9, 2009}}</ref>։ *2009, հոկտեմբերի 10` Շվեյցարիայում Հայաստանն ու Թուրքիան [[Հայ-թուրքական հարաբերություններ|կնքում են համաձայնագիր]], ըստ որի կարգավորվում են հարաբերությունները երկու երկրների միջև<ref>{{cite news|title=Armenia, Turkey sign historic agreement|url=http://www.cnn.com/2009/WORLD/europe/10/10/turkey.armenia.peace/|accessdate=մայիսի 26, 2013|date=հոկտեմբերի 10, 2009|agency=[[CNN]]}}</ref><ref>{{cite news|title=After Hitch, Turkey and Armenia Normalize Ties|url=https://www.nytimes.com/2009/10/11/world/europe/11armenia.html?_r=0|accessdate=մայիսի 26, 2013|newspaper=[[The New York Times]]|date=հոկտեմբերի 10, 2009}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenia and Turkey sign peace deal|url=http://www.ft.com/cms/s/0/381c000a-b5c0-11de-9c58-00144feab49a.html#axzz2URHlumpV|accessdate=մայիսի 26, 2013|newspaper=[[The Financial Times]]|date=հոկտեմբերի 11, 2009}}</ref><ref>{{cite news|title=Turkey and Armenia sign landmark accord... eventually|url=https://www.theguardian.com/world/2009/oct/11/armenia-turkey-deal-off|accessdate=մայիսի 26, 2013|newspaper=[[The Guardian]]|date=հոկտեմբերի 10, 2009}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenia-Turkey sign peace deal, pitfalls ahead|url=https://www.reuters.com/article/2009/10/10/us-turkey-armenia-idUSTRE5990YV20091010|accessdate=մայիսի 26, 2013|date=հոկտեմբերի 10, 2009|agency=[[Reuters]]|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924143359/http://www.reuters.com/article/2009/10/10/us-turkey-armenia-idUSTRE5990YV20091010|dead-url=yes}}</ref>։ *2010, մարտի 4` [[ԱՄՆ-ի արտաքին գործերի կոմիտեն]] քվեարկում է Հայոց Ցեղասպանությունը ճանաչելու օգտին<ref>{{cite news|title=House Panel Says Armenian Deaths Were Genocide|url=https://www.nytimes.com/2010/03/05/world/europe/05armenia.html?_r=0|accessdate=հունիսի 20, 2013|newspaper=[[New York Times]]|date=մարտի 4, 2010}}</ref>։ *2010, ապրիլի 22` Նախագահ Սերժ Սարգսյանը Ազգային Ժողովից հետ է կանչում հայ-թուրքական արձանագրությունները<ref>{{cite news|title=Armenia suspends normalisation of ties with Turkey|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8636800.stm|accessdate=հուլիսի 27, 2013|date=ապրիլի 22, 2010|agency=[[BBC News]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenia Suspends Ratification Of Turkey Deal|url=http://www.rferl.org/content/Armenias_Ruling_Coalition_Calls_For_Suspending_Ratification_Of_Turkey_Deal/2021055.html|accessdate=հուլիսի 27, 2013|date=ապրիլի 22, 2010|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Televised Address by President Serzh Sarkisian|url=http://asbarez.com/79643/televised-address-by-president-serzh-sarkisian/|accessdate=հուլիսի 27, 2013|newspaper=[[Asbarez]]|date=ապրիլի 22, 2010}}</ref>։ *2010, հունիսի 9` 2008 թվականին հայտնաբերվում է [[Արենի 1 կոշիկ]]ը` ամենահին կաշվե կոշիկն աշխարհում<ref>{{cite news|title=World's Oldest Leather Shoe Found—Stunningly Preserved|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2010/06/100609-worlds-oldest-leather-shoe-armenia-science/|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=հունիսի 9, 2010|agency=[[National Geographic Magazine]]}}</ref>։ *2010, օգոստոսի 20` Հայաստանն ու Ռուսաստանը կնքում են համաձայնագիր [[Ռուսական 102-րդ ռազմաբազա|Գյումրիում ռուսական բազայի]] ներկայությունը 25 տարով՝ մինչև 2044 թվականը երկարացնելու մասին<ref>{{cite news|title=Russia extends lease on military base in Armenia through 2044|url=http://en.rian.ru/military_news/20100820/160276128.html|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=օգոստոսի 20, 2010|agency=[[RIA Novosti]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenia, Russia Sign Extended Defense Pact|url=https://www.azatutyun.am/a/2132965.html|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=օգոստոսի 20, 2010|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}</ref>։ *2010, սեպտեմբերի 19` Սկսած 1915 թվականից առաջին անգամ պատարագ տեղի է ունենում [[Վանա լիճ|Վանա լճի]] [[Աղթամար կղզի|Աղթամար կղզում]] գտնվող [[Սուրբ Խաչ եկեղեցի (Աղթամար)|Սուրբ Խաչ եկեղեցում]]<ref>{{cite news|title=Armenian church brought back to life|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-11366201|accessdate=հունիսի 28, 2013|date=սեպտեմբերի 19, 2010|agency=[[BBC News]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenian Christians celebrate Mass at ancient island church in Turkey in reconciliation effort|url=http://www.foxnews.com/world/2010/09/19/armenian-christians-celebrate-mass-ancient-island-church-turkey/|accessdate=հունիսի 28, 2013|date=սեպտեմբերի 19, 2010|agency=[[Fox News]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Church uproar a setback for Turkey-Armenia ties|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/09/19/AR2010091904429.html|accessdate=հունիսի 28, 2013|newspaper=[[Washington Post]]|date=սեպտեմբերի 20, 2010}}</ref>։ *2010, հոկտեմբերի 16` Հայաստանի հարավում բացված [[Տաթևեր|Տաթևի ճոպանուղին]] դառնում է աշխարհի ամենաերկար ճոպանուղին<ref>{{cite news|title=World's longest cable car line opens in Armenia|url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hY-W-iKGn--l7Ad4fjyT7pSdj7dw?docId=CNG.fcd3ca22ebdbeb6aedf8bd96251aff7c.471|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=հոկտեմբերի 16, 2010|agency=[[Agence France-Presse]]|archive-date=2014-02-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20140226122144/http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hY-W-iKGn--l7Ad4fjyT7pSdj7dw?docId=CNG.fcd3ca22ebdbeb6aedf8bd96251aff7c.471|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite news|title=Wings of Tatev: Armenia debuts "world’s longest aerial tramway"|url=http://armenianow.com/arts_and_culture/25330/tatev_armenia_aerial_tramway_opening|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=հոկտեմբերի 18, 2010|agency=[[ArmeniaNow]]|archive-date=2013-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203060521/http://armenianow.com/arts_and_culture/25330/tatev_armenia_aerial_tramway_opening|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenia Launches World’s Longest Aerial Tramway|url=https://www.azatutyun.am/a/2192609.html|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=հոկտեմբերի 17, 2010|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}</ref>։ *2011, հունվարի 10` 2007 թվականին [[Վայոց ձորի մարզ]]ում հայտնաբերված [[Արենի-1 գինեգործարան]] դառնում աշխարհի ամենահին գինեգործարանը<ref>{{cite news|title=Earliest Known Winery Found in Armenian Cave|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2011/01/110111-oldest-wine-press-making-winery-armenia-science-ucla/|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=հունվարի 10, 2011|agency=[[National Geographic Magazine]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Scientists find 'oldest ever' winery in Armenia|url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5jnfS9_C2iOXuputnMsniptf5eUhw?docId=CNG.f1f4be5ff8c0625cfbb007232f3c6225.8f1|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=հունվարի 11, 2011|agency=[[Agence France-Presse]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Cave Drops Hints to Earliest Glass of Red|url=https://www.nytimes.com/2011/01/11/science/11wine.html?_r=2&ref=science&|accessdate=մայիսի 31, 2013|newspaper=[[The New York Times]]|date=հունվարի 11, 2011}}</ref><ref>{{cite news|title=World's earliest known winery discovered in Armenia|url=https://www.telegraph.co.uk/foodanddrink/wine/8252732/Worlds-earliest-known-winery-discovered-in-Armenia.html|accessdate=մայիսի 31, 2013|newspaper=[[The Daily Telegraph]]|date=հունվարի 11, 2011}}</ref>։ *2011, մարտի 17` 2008 թվականի մարտից առաջին անգամ ընդդիմությունը հանրահավաք է անցկացնում Ազատության հրապարակում<ref>{{cite news|title=Armenian opposition marches on Yerevan's central square|url=http://en.rian.ru/world/20110317/163060224.html|accessdate=մայիսի 27, 2013|date=մարտի 17, 2011|agency=[[RIA Novosti]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenian Opposition Reoccupies Key Square As Protests Grow In Strength|url=http://www.rferl.org/content/armenian_opposition_rally_new_elections/2341470.html|accessdate=մայիսի 27, 2013|date=մարտի 18, 2011|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}</ref>։ *2011, սեպտեմբերի 21` Երևանում տեղի է ունենում ռազմական շքերթ՝ նվիրված Խորհրդային Միությունից Հայաստանի անկախացման 20-րդ ամյակին<ref>{{cite news|title=Armenia Parades Military Might On Independence Day|url=https://www.azatutyun.am/a/24335604.html|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=սեպտեմբերի 21, 2011|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Independence Day: Armenia holds September 21 military parade (photogallery)|url=http://www.armenianow.com/news/31869/armenia_independence_day_september_21_military_parade|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=սեպտեմբերի 21, 2011|agency=[[ArmeniaNow]]|archive-date=2016-03-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305013115/http://www.armenianow.com/news/31869/armenia_independence_day_september_21_military_parade|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenians delighted with military parade|url=http://www.panarmenian.net/eng/news/78769/|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=սեպտեմբերի 21, 2011|agency=[[PanARMENIAN.Net]]}}</ref>։ *2011, դեկտեմբերի 3` Երևանում անցկացվում է [[Մանկական Եվրատեսիլ 2011 երգի մրցույթ]]։ *2011, դեկտեմբերի 21` Ֆրանսիայի Ազգային Ժողովը ընդունում է Հայոց Ցեղասպանության ժխտող օրենքը<ref>{{cite news|title=France Approves Armenian Genocide Bill|url=http://www.voanews.com/content/france-approves-armenian-genocide-bill-136065458/170963.html|accessdate=հունիսի 9, 2013|date=դեկտեմբերի 21, 2011|agency=[[Voice of America]]}}</ref>։ Թուրքիան Ֆրանսիայից հետ է կանչում իր դեսպանին, Ֆրանսիայի դեմ ընդունում մի քանի առևտրային, ռազմական ու քաղաքական պատժամիջոցներ<ref>{{cite news|title=Turkey Imposes Sanctions for French Genocide Bill|url=http://www.voanews.com/content/turkey-imposes-sanctions-for-french-genocide-bill-136099448/149851.html|accessdate=հունիսի 9, 2013|date=դեկտեմբերի 21, 2011|agency=[[Voice of America]]}}</ref>։ *2012` Երևանը` [[Գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք]]<ref>{{cite news|title=Yerevan named World Book Capital, 2012|url=http://www.unesco.org/new/en/media-services/single-view/news/world_capital_book/|accessdate=հունիսի 22, 2013|date=հուլիսի 2, 2010|agency=UNESCO}}</ref>։ *2012, հունվարի 22` Ֆրանսիական Սենատը ընդունում է Հայոց ցեղասպանության ժխտման օրենքը<ref>{{cite news|title=French Senate Passes Armenian Genocide Bill; Turkey Outraged|url=http://www.voanews.com/content/french-senate-passes-armenian-genocide-bill-turkey-outraged-137926288/170987.html|accessdate=հունիսի 9, 2013|date=հունվարի 22, 2012|agency=[[Voice of America]]}}</ref>։ *2012, փետրվարի 28` [[Սահմանադրական խորհուրդ (Ֆրանսիա)|Ֆրանսիայի սահմանադրական խորհուրդը]] չեղարկում է Հայոց ցեղասպանությունը ժխտող օրենքը<ref>{{cite news|title=French court overturns Armenian genocide denial law|url=http://www.cnn.com/2012/02/28/world/europe/france-armenia-genocide|accessdate=հունիսի 9, 2013|date=փետրվարի 28, 2012|agency=[[CNN]]}}</ref><ref>{{cite news|title=French Court Overturns French Genocide Denial Law; Turkey Welcomes Ruling|url=http://www.rferl.org/content/turkey_welcomes_french_courts_armenian_genocide_ruling/24499272.html|accessdate=հունիսի 9, 2013|date=փետրվարի 28, 2012|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}</ref>։ *2012, մայիսի 6` Հանրապետական կուսակցությունը [[Հայաստանի խորհրդարանական ընտրություններ, 2012|մեծամասնություն է կազմում]] Հայաստանի խորհրդարանում, ընդդիմությունը վիճարկում է արդյունքները<ref>{{cite news|title=Armenian president's party 'to keep power'|url=http://www.aljazeera.com/news/europe/2012/05/201256111032595732.html|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=մայիսի 6, 2012|agency=[[Al Jazeera]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenia ruling party wins parliamentary election|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-17973353|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=մայիսի 7, 2012|agency=[[BBC News]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Widespread Irregularities Mar Armenian Election|url=http://asbarez.com/102823/widespread-irregularities-mar-armenian-election/|accessdate=մայիսի 31, 2013|newspaper=[[Asbarez]]|date=մայիսի 7, 2012}}</ref>։ *2012, օգոստոսի 31` [[Ռամիլ Սաֆարով]]ը արտահանձնվում է Ադրբեջան, Հայաստանը խզում է դիվանագիտական կապերը Հունգարիայի հետ<ref>{{cite news|title=Blunder in Budapest|url=https://www.economist.com/blogs/easternapproaches/2012/09/hungary-armenia-and-axe-murderer|accessdate=մայիսի 31, 2013|newspaper=[[The Economist]]|date=սեպտեմբերի 4, 2012}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenia: Dispute Darkens Relations With Hungary|url=https://www.nytimes.com/2012/09/01/world/europe/dispute-darkens-armenian-relations-with-hungary.html|accessdate=մայիսի 31, 2013|newspaper=[[The New York Times]]|date=օգոստոսի 31, 2012}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenia breaks ties with Hungary over clemency for murderer|url=http://rt.com/news/armenia-azerbaijan-hungary-murder-087/|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=օգոստոսի 31, 2012|agency=[[Russia Today]]}}</ref>։ *2013, փետրվարի 18` Սերժ Սարգսյանը [[ՀՀ նախագահի ընտրություններ 2013|վերընտրվում է նախագահի պաշտոնում]], ընդդիմությունը վիճարկում է արդյունքները<ref>{{cite news|title=Incumbent Wins Easy Victory in Armenia|url=https://www.nytimes.com/2013/02/20/world/europe/president-sargsyan-wins-easy-victory-in-armenia-election.html|accessdate=մայիսի 31, 2013|newspaper=[[The New York Times]]|date=փետրվարի 19, 2013}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenian President Sargsyan Secures Second Term in Office|url=http://en.rian.ru/world/20130219/179560074.html|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=փետրվարի 19, 2013|agency=[[RIA Novosti]]}}</ref>։ *2013, փետրվարի 19 – ապրիլի 9` [[Ցույցեր Հայաստանում (2013)|Մասսայական ցույցեր]] ընդդեմ նախագահական ընտրությունների արդյունքների, որը ղեկավարվում էր [[Րաֆֆի Հովհաննիսյան (քաղաքական գործիչ)|Րաֆֆի Հովհաննիսյանը]]<ref>{{cite news|title=Armenian Opposition Leader Rejects Official Results Of Presidential Vote|url=http://www.rferl.org/content/armenian-opposition-leader-presidential-candidate-hovannisian-rejects-election-result/24906989.html|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=փետրվարի 19, 2013|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Thousands Rally Around Hovannisian|url=http://asbarez.com/108395/thousands-rally-around-hovannisian/|accessdate=մայիսի 31, 2013|newspaper=[[Asbarez]]|date=փետրվարի 20, 2013}}</ref><ref>{{cite news|title=Hovannisian Rejects Official Vote Results|url=https://www.azatutyun.am/a/24906885.html|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=փետրվարի 19, 2013|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}</ref>։ Ցույցերը հասան իրենց գագաթնակետին ու արդյունավետ ավարտվեցին ապրիլի 9-ին, երբ [[Մարշալ Բաղրամյան պողոտա (Երևան)|Բաղրամյան պողոտայում]] բախումներ տեղի ունեցան ոստիկանության ու ընդդիմադիր ցուցարարների միջև<ref>{{cite news|title=Police Clash with Opposition Protesters|url=http://asbarez.com/109280/police-clash-with-opposition-protesters/|accessdate=մայիսի 31, 2013|newspaper=[[Asbarez]]|date=ապրիլի 9, 2013}}</ref><ref>{{cite news|title=Clash Between Police Officers and the People|url=https://www.aravot-en.am/2013/04/09/153513/|accessdate=մայիսի 31, 2013|newspaper=[[Առավոտ (օրաթերթ)|Առավոտ]]|date=ապրիլի 9, 2013}}</ref><ref>{{cite news|title=Another clash of police and citizens|url=http://www.a1plus.am/en/politics/2013/04/09/bagramyan-baxum|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=ապրիլի 9, 2013|agency=[[A1plus]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Ruling Party Wins Big In Disputed Yerevan Vote|url=https://www.azatutyun.am/a/24977533.html|accessdate=մայիսի 31, 2013|date=մայիսի 6, 2013|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}</ref>։ *2013, հուլիսի 20–25` Երևանում մասսայական ցույցերի արդյունքում չեղարկվում է [[Տրանսպորտի ուղեվարձի թանկացման դեմ ցույցեր Երևանում|տրանսպորտի սակագնի բարձրացումը]]<ref>[https://news.am/arm/news/164185.html Այս պահից սկսած ուղեվարձը նորից 100 դրամ է. քաղաքապետի որոշումը կասեցվել է]</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.tert.am/am/news/2013/07/25/taron-message-transport/826847 |title=Ուղեվարձը կրկին 100 դրամ է. Տարոն Մարգարյանի ուղերձը երևանցիներին |accessdate=2021-08-27 |archive-date=2021-08-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210827025228/https://www.tert.am/am/news/2013/07/25/taron-message-transport/826847 |dead-url=yes }}</ref>։ *2013, սեպտեմբերի 3` Նախագահ Սերժ Սարգսյանը Մոսկվայում հայտարարում է, որ Հայաստանը կմիանա [[Մաքսային միություն]]՝ չնայած այն փաստին, որ Հայաստանը ինչպես սպասվում էր, պետք է ստորագրեր [[Համաձայնագիր Եվրոպական միության հետ ասոցացման մասին|Եվրոպական Միության հետ ասոցացման համաձայնագիրը]] նոյեմբերին կայանալիք [[Արևելյան Գործընկերություն|Արևելյան Գործընկերության]] գագաթնաժողովի ժամանակ<ref>{{cite web|title=The EU meets Eastern Partnership foreign ministers ahead of November summit|url=http://eeas.europa.eu/top_stories/2013/170513_eastern_partnership_en.htm|publisher=[[European External Action Service]]|accessdate=հունիսի 25, 2013|quote=In Vilnius the EU is hoping to see the signature of the Association Agreement with Ukraine, provided the benchmarks set in December 2012 are met. The EU also wants to see the finalisation of negotiations on Association Agreements, including Deep and Comprehensive Free Trade Areas, with Moldova, Georgia and Armenia which could lead to the initialling of the Association Agreements by Vilnius.}}</ref>։ Մասնագետները սա որակում են որպես Կրեմլի կողմից բացահայտ ճնշման արդյունք<ref>{{cite news|last=Peter|first=Laurence|title=Armenia rift over trade deal fuels EU-Russia tension|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-23975951|accessdate=դեկտեմբերի 1, 2013|date=սեպտեմբերի 5, 2013|agency=[[BBC News]]}}</ref><ref>{{cite news|last=Coalson|first=Robert|title=News Analysis: Armenia's Choice Stirs Competition Between Moscow, EU|url=http://www.rferl.org/content/armenia-russia-customs-union-eu-analysys/25095948.html|accessdate=դեկտեմբերի 1, 2013|date=սեպտեմբերի 4, 2013|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}</ref>։ *2014, ապրիլի 3–13` Վարչապետ [[Տիգրան Սարգսյան]]ը հրաժարական է տալիս, իսկ նրա փոխարեն վարչապետ է դառնում [[Հովիկ Աբրահամյան]]ը։ *2014, հոկտեմբերի 10` Մինսկում նախագահ Սերժ Սարգսյանը ստորագրում է համապատասխան համաձայնության պայմանագիրը Ռուսաստանի, Բելառուսի ու Ղազախստանի նախագահների հետ<ref>{{cite news|title=Armenian Parliament Ratifies Eurasian Economic Union Treaty|url=http://www.rferl.org/content/armenians-ratifies-eurasian-economic-union-treaty/26725089.html|agency=RFE/RL|date=դեկտեմբերի 4, 2014}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenia Signs Up To Russian-Led Economic Union|url=http://www.rferl.org/content/lukashenka-cis-minsk-ees-kazakhstan-russia-treaty/26630718.html|accessdate=հոկտեմբերի 13, 2014|agency=RFE/RL|date=հոկտեմբերի 10, 2014}}</ref>։ *2014, դեկտեմբերի 4` [[Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողով|Ազգային Ժողովը]] վավերացնում է Եվրասիական Տնտեսական Միության պայմանագիրը, 103 կողմ, 7 դեմ և 1 ձեռնպահ ձայների հարաբերակցությամբ։ *2015, հունվարի 1՝ Հայաստանը պաշտոնապես միանում է [[Եվրասիական տնտեսական միություն|Եվրասիական տնտեսական միությանը]]։ *2015, հունվարի 12՝ Յոթ մարդ [[Ավետիսյանների ընտանիքի սպանություն Գյումրիում|սպանվում]] է [[Գյումրի]]ում։ Կասկածյալը` Վալերի Պերմյակովը՝ [[Ռուսական 102-րդ ռազմաբազա]]յի զինծառայողը ձերբակալվում է ռուս սահմանապահների կողմից ու հետ է վերադարձվում բազա։ Սկսվում են հակակառավարական ու հակառուսական հանրահավաքներ Գյումրիում ու Երևանում։ *2015, ապրիլի 24՝ [[Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելից]]ը նշվում է ամբողջ աշխարհում։ *2015, հունիսի 20-սեպտեմբերի 11` [[Էլեկտրաէներգիայի սակագնի թանկացման դեմ բողոքի ակցիաներ Երևանում (2015 հունիս)|Էլեկտրաէներգիայի սակագնի թանկացման դեմ բողոքի ակցիաներ Երևանում]] *2016, ապրիլի 2-5՝ [[Քառօրյա պատերազմ]]։ *2016, հուլիսի 17-31՝ [[Սասնա ծռեր խմբավորում|Սասնա Ծռեր խմբավորման կողմից]] [[ՊՊԾ գնդի գրավում|Երևանի ՊՊԾ գնդի գրավում]]։ *2017` [[Հայկական ատոմային էլեկտրակայան]]ը փակվում է, բացվում է նոր միջուկային էներգիայի ծրագիր<ref>{{cite news|last=Danielyan|first=Emil|title=Armenia Presses Ahead with Nuclear Power Plant Construction|url=http://www.jamestown.org/programs/edm/single/?tx_ttnews%5Btt_news%5 D=35055&cHash=f067944a51#.UbTZY-eG0ks|accessdate=հունիսի 9, 2013|date=մայիսի 29, 2009|agency=[[Jamestown Foundation]]}}</ref><ref>{{cite news|title=Armenian President Signals New Delay In Nuclear Plant Closure|url=http://www.rferl.org/content/armenia_president_signals_new_delay_in_nuclear_ plant_closure/24414196.html|accessdate=հունիսի 25, 2013|date=դեկտեմբերի 7, 2011|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ *2017, ապրիլի 2՝ [[Հայաստանի խորհրդարանական ընտրություններ, 2017|Հայաստանի խորհրդարանական ընտրություններ]]։ [[Հայաստանի Հանրապետական կուսակցությունը]] մեծամասնություն է կազմում՝ ստանալով 49% ձայն։ *2018, մարտի 2՝ [[Հայաստանի նախագահական ընտրություններ (2018)|Հայաստանի նախագահական ընտրություններ]]։ [[ՀՀԿ]] թեկնածու՝ [[Արմեն Սարգսյան]]ը ընտրվում է [[Հայաստան]]ի 4-րդ նախագահ։ === Նիկոլ Փաշինյանի վարչապետություն (2018–մինչև հիմա)=== [[File:Никол Пашинян (09-03-2020).jpg|220px|thumb|[[Նիկոլ Փաշինյան]] ]] [[File:Nagorno-Karabakh war map (2020).svg|220px|thumb|2020 թվականի Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության քարտեզ]] *2018, ապրիլ - մայիս 8՝ [[Թավշյա հեղափոխություն (Հայաստան)|Թավշյա հեղափոխություն Հայաստանում]]։ *2018, ապրիլի 17՝ Հայաստանի 3-րդ նախագահ [[Սերժ Սարգսյան]]ը ԱԺ-ի կողմից ընտրվում է Հայաստանի վարչապետ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/29173107.html|title=Հայաստանի վարչապետ ընտրվեց Սերժ Սարգսյանը|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2019-08-22}}</ref>։ *2018, ապրիլի 23՝ [[Սերժ Սարգսյան]]ը հրաժարական է տալիս վարչապետի պաշտոնից։ *2018, մայիսի 8՝ Ընդդիմության ղեկավար, ԱԺ պատգամավոր [[Նիկոլ Փաշինյան]]ը ընտրվում է Հայաստանի վարչապետ։ *2018, մայիսի 28՝ Նշվեց [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Հայաստանի առաջին հանրապետության]] 100-ամյակը։ *2018, դեկտեմբերի 9՝ [[Հայաստան Հանրապետության Ազգային ժողովի ընտրություններ (2018)|Արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ]]։ [[«Իմ քայլը» դաշինք]]ը հաղթում է այդ ընտրություններում՝ ստանալով 70% քվե<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2018/11/01/Արմեն-Սարգսյանը-հրամանագիր-է-ստորագրել-արտահերթ-ընտրություն-նշանակելու-մասին/347871 |title=Արմեն Սարգսյանը հրամանագիր է ստորագրել արտահերթ ընտրություն նշանակելու մասին }}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ *2018, մայիսի 8՝ Ընդդիմության ղեկավար, ԱԺ պատգամավոր [[Նիկոլ Փաշինյան]]ը ընտրվում է Հայաստանի վարչապետ։ *2018, մայիսի 28՝ Նշվեց [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Հայաստանի առաջին հանրապետության]] 100-ամյակը։ *2018, հուլիսի 26՝ Հայաստանի նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին մեղադրանք է առաջադրվում [[մարտի 1-ի իրադարձություններ]]ի համար ու կալանավորվում<ref>{{Cite web|url=http://www.ccc.am/hy/1428493746/3/5926|title=Ռոբերտ Քոչարյանին մեղադրանք է առաջադրվել|website=www.ccc.am|accessdate=2019-08-17}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://mediamax.am/am/news/politics/29590/|title=Ռոբերտ Քոչարյանը կալանավորվել է երկու ամսով|website=mediamax.am|language=en|accessdate=2019-08-17}}</ref>։ *2018, հոկտեմբերի 2` [[Բողոքի ցույցեր ՀՀ ԱԺ ցրման պահանջով]] <ref>{{Cite web|url=https://www.tert.am/am/news/2018/10/02/Deputats/2808410|title=Պատգամավորները չեն կարողանում դուրս գալ խորհրդարանի շենքից|website=www.tert.am|accessdate=2019-08-09|archive-date=2019-08-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20190809090448/https://www.tert.am/am/news/2018/10/02/Deputats/2808410|dead-url=yes}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://news.am/arm/news/474085.html|title=Նիկոլ Փաշինյանը եկավ Բաղրամյան. քաղաքացիները նույնպես հավաքվել են Ազգային ժողովի մոտ|website=news.am|accessdate=2019-08-09}}</ref>։ *2018, հոկտեմբերի 16՝ Արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ անցկացնելու նպատակով հրաժարական է տալիս Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/29547041.html|title=Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հրաժարական տվեց|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2019-08-09}}</ref>։ *2018, դեկտեմբերի 7՝ Ռոբերտ Քոչարյանը կրկին կալանավորվում է<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/29643606.html|title=Ռոբերտ Քոչարյանը կալանավորված է․ ՀՔԾ|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2019-08-17}}</ref>։ *2018, դեկտեմբերի 9՝ [[Հայաստան Հանրապետության Ազգային ժողովի ընտրություններ (2018)|Արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ]]։ [[«Իմ քայլը» դաշինք]]ը հաղթում է այդ ընտրություններում՝ ստանալով 70% քվե<ref>{{Cite web | url = https://www.civilnet.am/news/2018/11/01/Արմեն-Սարգսյանը-հրամանագիր-է-ստորագր ել-արտահերթ-ընտրություն-նշանակելու-մասին/347871 | title = Արմեն Սարգսյանը հրամանագիր է ստորագրել արտահերթ ընտրություն նշանակելու մասին }}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ *2019, հունվարի 14՝ Նիկոլ Փաշինյանը նշանակվում է Հայաստանի վարչապետ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/960631.html|title=Նիկոլ Փաշինյանը նշանակվել է ՀՀ վարչապետ|website=armenpress.am|accessdate=2019-08-09}}</ref>։ *2019, ապրիլի 11՝ Իտալիայի խորհրդարանի ստորին պալատը Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձև է ընդունում<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/29874145.html|title=Իտալիայի խորհրդարանի ստորին պալատը Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձև է ընդունել|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2019-08-17}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.tert.am/am/news/2019/04/10/genocide-italy/2970584|title=Իտալիայի Պատգամավորների պալատն ընդունել է Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձևը (լրացված)|website=www.tert.am|language=hy|accessdate=2019-08-17|archive-date=2019-05-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20190524112931/https://www.tert.am/am/news/2019/04/10/genocide-italy/2970584|dead-url=yes}}</ref>։ *2019, ապրիլի 26՝ [[Պորտուգալիա]]յի խորհրդարանը ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը<ref name="araratnews.am">{{Cite web|url=http://araratnews.am/portugaliayi-xorhrdaraneh-tchanachel-e-hayoc-ceghaspanuthyuneh/|title=Պորտուգալիայի խորհրդարանը ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը|website=AraratNews|language=hy|accessdate=2019-08-17|archive-date=2019-04-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20190428220438/http://araratnews.am/portugaliayi-xorhrdaraneh-tchanachel-e-hayoc-ceghaspanuthyuneh/|dead-url=yes}}</ref><ref name="araratnews.am"/>։ *2019, մայիսի 18-20՝ [[Բողոքի ակցիաներ դատական իշխանության անարդարության դեմ Հայաստանում]]<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/29951064.html|title=Վարչապետը կոչ է արել վաղն առավոտյան արգելափակել դատարանների մուտքերը|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2019-08-09}}</ref>։ *2019, հունիսի 29՝ Վերաքննիչ դատարանը որոշում է երրորդ անգամ կալանավորել Հայաստանի պաշտոնաթող նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30019270.html|title=Դատարանը որոշեց կրկին կալանավորել Ռոբերտ Քոչարյանին|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2019-08-17}}</ref>։ *2020, սեպտեմբերի 27՝ [[Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)]]. Լեռնային Ղարաբաղում մահացու բախումներ են սկսվում հայկական և ադրբեջանական ուժերի միջև։ Հայաստանը, Ադրբեջանը և Արցախի Հանրապետությունը ռազմական դրություն մտցրին և ուժեր հավաքագրեցին։ *2020, նոյեմբերի 10՝ Հայաստանն ու Ադրբեջանը ստորագրում են Ռուսաստանի միջնորդությամբ կնքված [[Արցախում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020)|հրադադարի պայմանագիր]]՝ վերջ դնելով 44-օրյա պատերազմին։ *2021, հունիսի 20՝ [[Հայաստանի խորհրդարանական ընտրություններ (2021)|Հայաստանի խորհրդարանական ընտրություններից]] հետո Նիկոլ Փաշինյանի [[Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցություն|Քաղաքացիական պայմանագիրը]] մեծամասնություն է հավաքում Ազգային ժողովում։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|3}} == Աղբյուրներ == *{{cite book|last=Verluise|first=Pierre|title=Armenia in Crisis: The 1988 Earthquake|url=https://archive.org/details/armeniaincrisis100verl|year=1995|publisher=Wayne State University Press|location=Detroit|isbn=9780814325278|ref=harv}} *{{cite book|title=Democracy on Rocky Ground: Armenia's Disputed 2008 Presidential Election, Post-election Violence, and the One-sided Pursuit of Accountability|year=2009|publisher=[[Human Rights Watch]]|location=New York, NY|isbn=9781564324443|ref={{harvid|HRW|2009}}}} *{{cite book|last=Nalbandian|first=Louise|title=The Armenian revolutionary movement: the development of Armenian political parties through the 19th century|year=1967|publisher=University of California Press|location=Berkeley-Los Angeles|authorlink=Louise Nalbandian|ref=harv}} *{{cite book|last=de Waal|first=Thomas|title=[[Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War]]|year=2003|publisher=New York University Press|location=New York|isbn=978-0-8147-1945-9|authorlink=Thomas de Waal|ref=harv}} * {{cite book|title=Eastern Europe, Russia and Central Asia 2003|publisher=Europa Publications |year=2002 |isbn=978-1-85743-137-7 |chapter=Armenia: Chronology|chapterurl=https://books.google.com/books?id=EPP3ti4hysUC&pg=PA73 }} * {{cite web |url= http://www.bbc.com/news/world-europe-17405415 |title=Armenia Profile: Timeline |work=BBC News }}{{պորտալ|Հայաստան|Պատմություն|գույն=1}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի ժամանակակից պատմություն]] cwuw42vnftvfnkce3azs4v4z7imyvf8 2 939646 8485754 8439921 2022-08-09T08:10:37Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki Այս էջում կարող եք գտնել «Բույսեր այբբենական կարգով» կատեգորիայի հոդվածներում կատեգորիա ավելացնելու առաջարկներ։ Եթե կարծում եք, որ ինչ-որ հոդված չպետք է հայտնվի այս էջում,․ խնդրում ենք հոդվածի անունը ավելացնել [[Մասնակից:ԱշոտՏՆՂ/ցանկեր/պակասող կատեգորիաներ/բույսեր/անտեսված հոդվածներ]] էջում այնտեղ նշված ֆորմատով։ Եթե կարծում եք, որ ինչ-որ կատեգորիա չպետք է հայտնվի այս էջում, խնդրում ենք կատեգորիայի անունը ավելացնել [[Մասնակից:ԱշոտՏՆՂ/ցանկեր/պակասող կատեգորիաներ/բույսեր/անտեսված կատեգորիաներ]] էջում այնտեղ նշված ֆորմատով։ ==Բույսեր_այբբենական_կարգով== # [[:en:Category:Taxa named by Carl Linnaeus]] - 512 # [[:en:Category:IUCN Red List least concern species]] - 127 # [[:en:Category:Ornamental trees]] - 93 # [[:en:Category:Garden plants]] - 92 # [[:en:Category:Garden plants of Asia]] - 84 # [[:en:Category:Flora of Western Asia]] - 80 # [[:en:Category:Garden plants of Europe]] - 77 # [[:en:Category:Flora of North Africa]] - 71 # [[:en:Category:Medicinal plants of Europe]] - 58 # [[:en:Category:Flora of temperate Asia]] - 57 # [[:en:Category:Asteraceae genera]] - 54 # [[:en:Category:Medicinal plants of Asia]] - 54 # [[:en:Category:Flora of China]] - 54 # [[:en:Category:Leaf vegetables]] - 51 # [[:en:Category:Flora of North America]] - 49 # [[:en:Category:Garden plants of North America]] - 46 # [[:en:Category:Taxa named by Philip Miller]] - 45 # [[:en:Category:Herbs]] - 43 # [[:en:Category:Dioecious plants]] - 43 # [[:en:Category:Plants used in traditional Chinese medicine]] - 37 # [[:en:Category:Trees of Europe]] - 36 # [[:en:Category:Plants used in bonsai]] - 36 # [[:en:Category:Flora of Turkey]] - 36 # [[:en:Category:Fabaceae genera]] - 34 # [[:en:Category:Poaceae genera]] - 31 # [[:en:Category:Edible plants]] - 30 # [[:en:Category:Flora of Iran]] - 30 # [[:en:Category:Plants used in traditional Native American medicine]] - 30 # [[:en:Category:Least concern plants]] - 28 # [[:en:Category:Trees of China]] - 27 # [[:en:Category:Flora of Japan]] - 26 # [[:en:Category:Flora of Malta]] - 26 # [[:en:Category:Flora of Lebanon]] - 26 # [[:en:Category:Edible nuts and seeds]] - 25 # [[:en:Category:Butterfly food plants]] - 25 # [[:en:Category:Flora of Ukraine]] - 25 # [[:en:Category:Plant dyes]] - 25 # [[:en:Category:Spices]] - 24 # [[:en:Category:Flora of Armenia]] - 24 # [[:en:Category:Flora of the Caucasus]] - 24 # [[:en:Category:Flora of Azerbaijan]] - 24 # [[:en:Category:Medicinal plants of Africa]] - 23 # [[:en:Category:Flora of Russia]] - 23 # [[:en:Category:Trees of humid continental climate]] - 23 # [[:en:Category:Lamiaceae genera]] - 21 # [[:en:Category:Flora of Italy]] - 21 # [[:en:Category:Trees of Mediterranean climate]] - 21 # [[:en:Category:Apiaceae genera]] - 21 # [[:en:Category:Garden plants of Africa]] - 21 # [[:en:Category:NatureServe secure species]] - 21 # [[:en:Category:Flora of Korea]] - 21 # [[:Կատեգորիա:Եվրոպայի բուսական աշխարհ]] - 20 # [[:en:Category:Vines]] - 20 # [[:en:Category:Plants used in Native American cuisine]] - 20 # [[:en:Category:Edible fruits]] - 20 # [[:en:Category:Crops]] - 19 # [[:en:Category:Drought-tolerant plants]] - 19 # [[:en:Category:Flora of South America]] - 19 # [[:en:Category:Flora of Central Asia]] - 19 # [[:en:Category:Trees of the Northeastern United States]] - 19 # [[:en:Category:Flora of the United Kingdom]] - 19 # [[:en:Category:Amaranthaceae genera]] - 18 # [[:en:Category:Apioideae]] - 18 # [[:en:Category:Trees of Asia]] - 18 # [[:en:Category:Plants used in Ayurveda]] - 17 # [[:en:Category:Trees of mild maritime climate]] - 17 # [[:en:Category:Prunus]] - 17 # [[:en:Category:Flora of Spain]] - 17 # [[:en:Category:Flora of France]] - 17 # [[:en:Category:Trees of the Southeastern United States]] - 17 # [[:en:Category:Tropical agriculture]] - 16 # [[:en:Category:Brassicaceae genera]] - 16 # [[:en:Category:Ranunculaceae genera]] - 16 # [[:en:Category:Tropical fruit]] - 16 # [[:en:Category:Flora of Greece]] - 16 # [[:en:Category:Flora of Germany]] - 16 # [[:en:Category:Trees of the North-Central United States]] - 16 # [[:en:Category:Rosaceae genera]] - 15 # [[:en:Category:Asparagaceae genera]] - 15 # [[:en:Category:Pooideae]] - 15 # [[:en:Category:Groundcovers]] - 15 # [[:en:Category:Pooideae stubs]] - 15 # [[:en:Category:Fiber plants]] - 15 # [[:en:Category:Flora of Estonia]] - 15 # [[:en:Category:Least concern flora of the United States]] - 15 # [[:en:Category:Entheogens]] - 14 # [[:en:Category:Flora of the United States]] - 14 # [[:en:Category:Trees of the South-Central United States]] - 14 # [[:en:Category:Trees of the United States]] - 14 # [[:en:Category:Trees of Western Asia]] - 14 # [[:en:Category:Flora of Mexico]] - 13 # [[:en:Category:Nitrogen-fixing crops]] - 13 # [[:en:Category:Freshwater plants]] - 13 # [[:en:Category:Trees of Japan]] - 13 # [[:en:Category:IUCN Red List near threatened species]] - 13 # [[:en:Category:Flora of Palestine (region)]] - 12 # [[:en:Category:Indian spices]] - 12 # [[:en:Category:Flora of Norway]] - 12 # [[:en:Category:Maple]] - 12 # [[:en:Category:Crops originating from Asia]] - 11 # [[:en:Category:Ranunculales stubs]] - 11 # [[:en:Category:Grasses of Asia]] - 11 # [[:en:Category:Trees of the Southwestern United States]] - 11 # [[:en:Category:Drought-tolerant trees]] - 11 # [[:en:Category:Quercus]] - 11 # [[:en:Category:Apiaceae stubs]] - 11 # [[:en:Category:Solanaceae genera]] - 11 # [[:en:Category:Brassicales stubs]] - 11 # [[:en:Category:Boraginaceae genera]] - 11 # [[:en:Category:Flora of Algeria]] - 11 # [[:en:Category:Aquatic plants]] - 11 # [[:en:Category:Grasses of Africa]] - 11 # [[:en:Category:Grasses of Europe]] - 11 # [[:en:Category:Iris (plant)]] - 11 # [[:en:Category:Flora of tropical Asia]] - 11 # [[:en:Category:Flora of Romania]] - 11 # [[:en:Category:Roses]] - 11 # [[:en:Category:Flora of Siberia]] - 11 # [[:en:Category:Allium]] - 10 # [[:en:Category:Crataegus]] - 10 # [[:en:Category:Halophytes]] - 10 # [[:en:Category:Flora of California]] - 10 # [[:en:Category:Trees of the Northwestern United States]] - 10 # [[:en:Category:Fruits originating in Asia]] - 10 # [[:en:Category:Flora of Portugal]] - 10 # [[:en:Category:Drupes]] - 10 # [[:en:Category:Flora of Canada]] - 10 # [[:en:Category:Brassicaceae]] - 10 # [[:en:Category:Medicinal plants of North America]] - 10 # [[:en:Category:Flora of Morocco]] - 10 # [[:en:Category:Trees of the Great Lakes region (North America)]] - 10 # [[:en:Category:Populus]] - 10 # [[:en:Category:Trees of continental subarctic climate]] - 10 # [[:en:Category:Phytoremediation plants]] - 10 # [[:en:Category:Crops originating from indigenous Americans]] - 9 # [[:en:Category:Energy crops]] - 9 # [[:en:Category:Fruit vegetables]] - 9 # [[:en:Category:Flora of Iraq]] - 9 # [[:en:Category:Flora of Nepal]] - 9 # [[:en:Category:Cynareae stubs]] - 9 # [[:en:Category:Parasitic plants]] - 9 # [[:en:Category:Trees of Korea]] - 9 # [[:en:Category:Salix]] - 9 # [[:en:Category:Cucurbitoideae]] - 9 # [[:en:Category:Edible Apiaceae]] - 9 # [[:en:Category:Bird food plants]] - 9 # [[:en:Category:Crops originating from the Americas]] - 9 # [[:en:Category:Garden plants of South America]] - 9 # [[:en:Category:Faboideae stubs]] - 9 # [[:en:Category:Saponaceous plants]] - 9 # [[:en:Category:Trees of North America]] - 9 # [[:en:Category:Flora of Pakistan]] - 9 # [[:en:Category:Trees of Russia]] - 9 # [[:en:Category:Flora of Southeastern Europe]] - 9 # [[:en:Category:Staple foods]] - 8 # [[:en:Category:Crops originating from China]] - 8 # [[:en:Category:Edible legumes]] - 8 # [[:en:Category:Annual plants]] - 8 # [[:en:Category:Alpine flora]] - 8 # [[:en:Category:Fern genera]] - 8 # [[:en:Category:Cynareae]] - 8 # [[:en:Category:Rubus]] - 8 # [[:en:Category:Fruits originating in Africa]] - 8 # [[:en:Category:Stem vegetables]] - 8 # [[:en:Category:Dipsacales stubs]] - 8 # [[:en:Category:Malvaceae genera]] - 8 # [[:en:Category:Perennial vegetables]] - 8 # [[:en:Category:Flora of Eastern Asia]] - 8 # [[:en:Category:Flora of Denmark]] - 8 # [[:en:Category:Amaryllidoideae]] - 8 # [[:en:Category:Flora of Eastern Canada]] - 8 # [[:en:Category:Flora of Greenland]] - 8 # [[:en:Category:Trees of the Southern United States]] - 8 # [[:en:Category:Flora of Latvia]] - 8 # [[:en:Category:IUCN Red List vulnerable species]] - 8 # [[:en:Category:Trees of Eastern Canada]] - 8 # [[:en:Category:Taxa named by Pierre Edmond Boissier]] - 8 # [[:en:Category:Orchids of Europe]] - 8 # [[:en:Category:Demulcents]] - 7 # [[:en:Category:Cichorieae]] - 7 # [[:en:Category:Taxa named by Joseph Pitton de Tournefort]] - 7 # [[:en:Category:Pinus]] - 7 # [[:en:Category:Flora of the Indian subcontinent]] - 7 # [[:en:Category:Brassica]] - 7 # [[:en:Category:Flora of Kazakhstan]] - 7 # [[:en:Category:Flora of Lebanon and Syria]] - 7 # [[:en:Category:Plant subspecies]] - 7 # [[:en:Category:Citrus]] - 7 # [[:en:Category:Ribes]] - 7 # [[:en:Category:Plantaginaceae genera]] - 7 # [[:en:Category:Conifer genera]] - 7 # [[:en:Category:Cereals]] - 7 # [[:en:Category:Asterid stubs]] - 7 # [[:en:Category:Flora of Central America]] - 7 # [[:en:Category:Lonicera]] - 7 # [[:en:Category:Crops originating from Africa]] - 7 # [[:en:Category:Solanum]] - 7 # [[:en:Category:Flora of Bulgaria]] - 7 # [[:en:Category:Cherries]] - 7 # [[:en:Category:Caryophyllaceae genera]] - 7 # [[:en:Category:Caryophyllaceae stubs]] - 7 # [[:en:Category:Ferns of the Americas]] - 7 # [[:en:Category:Fraxinus]] - 7 # [[:en:Category:Crops originating from Mexico]] - 7 # [[:en:Category:Trees of Canada]] - 7 # [[:en:Category:Crops originating from South America]] - 7 # [[:en:Category:Rosid families]] - 7 # [[:Կատեգորիա:Միջերկրածովյան խոհանոց]] - 7 # [[:en:Category:Ligustrum]] - 7 # [[:en:Category:Ulmus]] - 7 # [[:en:Category:Astragalus]] - 7 # [[:en:Category:Flora of Finland]] - 7 # [[:en:Category:Flora of the Northeastern United States]] - 7 # [[:en:Category:Flora of the Southeastern United States]] - 7 # [[:en:Category:Flora of Mongolia]] - 7 # [[:en:Category:Flora of the Western United States]] - 7 # [[:en:Category:Trees of Ontario]] - 7 # [[:en:Category:Crataegus stubs]] - 7 # [[:en:Category:Flora of Taiwan]] - 7 # [[:en:Category:Lamiales families]] - 6 # [[:en:Category:Symbols of California]] - 6 # [[:en:Category:Lathyrus]] - 6 # [[:en:Category:Flora of Great Britain]] - 6 # [[:en:Category:Flora of Ireland]] - 6 # [[:en:Category:Flora of Macaronesia]] - 6 # [[:en:Category:Asian vegetables]] - 6 # [[:en:Category:Apocynaceae genera]] - 6 # [[:en:Category:Araceae genera]] - 6 # [[:Կատեգորիա:Անորոշ կարգավիճակով տեսակներ]] - 6 # [[:en:Category:Melliferous flowers]] - 6 # [[:en:Category:Flora of India (region)]] - 6 # [[:en:Category:Garden plants of Central America]] - 6 # [[:en:Category:Deciduous conifers]] - 6 # [[:en:Category:Flora of West Himalaya]] - 6 # [[:en:Category:Abortifacients]] - 6 # [[:en:Category:Environment of the Mediterranean]] - 6 # [[:en:Category:Flora of Southern Africa]] - 6 # [[:en:Category:Christmas plants]] - 6 # [[:en:Category:Flora of Australia]] - 6 # [[:en:Category:Flora of Hungary]] - 6 # [[:en:Category:Crassulaceae genera]] - 6 # [[:en:Category:Solanales stubs]] - 6 # [[:en:Category:Juniperus]] - 6 # [[:en:Category:Flora of Poland]] - 6 # [[:en:Category:Flora of the Pyrenees]] - 6 # [[:en:Category:Hybrid plants]] - 6 # [[:en:Category:Flora of the Alps]] - 6 # [[:en:Category:Least concern flora of North America]] - 6 # [[:en:Category:Flora of the Appalachian Mountains]] - 6 # [[:en:Category:Trees of the Eastern United States]] - 6 # [[:en:Category:Plants described in 1838]] - 6 # [[:en:Category:Flora of England]] - 6 # [[:en:Category:Plants described in 1762]] - 6 # [[:en:Category:Trees of Turkey]] - 6 # [[:en:Category:Plants described in 1784]] - 6 # [[:en:Category:Flora of Northeast Asia]] - 6 # [[:en:Category:IUCN Red List critically endangered species]] - 6 # [[:en:Category:Flora of Queensland]] - 6 # [[:en:Category:Crops originating from Europe]] - 5 # [[:en:Category:Lamiaceae stubs]] - 5 # [[:en:Category:Papaveraceae genera]] - 5 # [[:en:Category:Polygonaceae genera]] - 5 # [[:en:Category:Plant divisions]] - 5 # [[:en:Category:Soma (drink)]] - 5 # [[:en:Category:Natural history of the California Coast Ranges]] - 5 # [[:en:Category:Citrus hybrids]] - 5 # [[:en:Category:Sour fruits]] - 5 # [[:en:Category:Flora of Afghanistan]] - 5 # [[:en:Category:Flora of Israel]] - 5 # [[:en:Category:Natural history of the Transverse Ranges]] - 5 # [[:en:Category:Salvia]] - 5 # [[:Կատեգորիա:Կեր]] - 5 # [[:en:Category:Boraginoideae]] - 5 # [[:en:Category:Trifolieae]] - 5 # [[:en:Category:Caryophyllales genera]] - 5 # [[:en:Category:Dietary supplements]] - 5 # [[:en:Category:Rubiaceae genera]] - 5 # [[:en:Category:Grasses of North America]] - 5 # [[:en:Category:Grasses of Oceania]] - 5 # [[:en:Category:Grasses of South America]] - 5 # [[:en:Category:Rhizomatous plants]] - 5 # [[:en:Category:Stoloniferous plants]] - 5 # [[:en:Category:Orobanchaceae genera]] - 5 # [[:en:Category:Euphorbia]] - 5 # [[:en:Category:Scilloideae]] - 5 # [[:en:Category:Flora of Northeast Tropical Africa]] - 5 # [[:en:Category:Naturalized trees of Alabama]] - 5 # [[:en:Category:Trees of Taiwan]] - 5 # [[:en:Category:Sorbus]] - 5 # [[:en:Category:Monoamine oxidase inhibitors]] - 5 # [[:en:Category:Extant Ypresian first appearances]] - 5 # [[:en:Category:Oleaceae genera]] - 5 # [[:en:Category:Iridaceae genera]] - 5 # [[:en:Category:Ranunculus]] - 5 # [[:en:Category:Onions]] - 5 # [[:en:Category:Symbols of Alabama]] - 5 # [[:en:Category:Founder crops]] - 5 # [[:en:Category:Cornus]] - 5 # [[:en:Category:Caprifoliaceae genera]] - 5 # [[:en:Category:Vaccinium]] - 5 # [[:en:Category:Juglans]] - 5 # [[:en:Category:Pseudocereals]] - 5 # [[:en:Category:Betula]] - 5 # [[:en:Category:Non-timber forest products]] - 5 # [[:en:Category:Trees of Vietnam]] - 5 # [[:en:Category:Hedysareae]] - 5 # [[:en:Category:Hibiscus]] - 5 # [[:en:Category:Plants described in 1759]] - 5 # [[:en:Category:Herbal and fungal hallucinogens]] - 5 # [[:en:Category:Carex]] - 5 # [[:en:Category:Viola (plant)]] - 5 # [[:en:Category:Trifolium]] - 5 # [[:en:Category:Hardwood forest plants]] - 5 # [[:en:Category:Mentha]] - 5 # [[:en:Category:Flora of the Arabian Peninsula]] - 5 # [[:en:Category:Amaryllidaceae genera]] - 5 # [[:en:Category:Flora of Texas]] - 5 # [[:en:Category:Zanthoxyloideae]] - 5 # [[:en:Category:Flora of Central Mexico]] - 5 # [[:en:Category:Pyrus]] - 5 # [[:en:Category:Dianthus]] - 5 # [[:en:Category:Flora of the Great Lakes region (North America)]] - 5 # [[:en:Category:Flora of Western Canada]] - 5 # [[:en:Category:Flora of the Sierra Nevada (United States)]] - 5 # [[:en:Category:Trees of the Plains-Midwest (United States)]] - 5 # [[:en:Category:Picea]] - 5 # [[:en:Category:Flora of the Russian Far East]] - 5 # [[:en:Category:Sambucus]] - 5 # [[:en:Category:Trees of Mexico]] - 5 # [[:en:Category:Abies]] - 5 # [[:en:Category:Elm species and varieties]] - 5 # [[:en:Category:Flora of the Klamath Mountains]] - 5 # [[:en:Category:Trees of Nepal]] - 5 # [[:en:Category:Flora of Southwestern Europe]] - 5 # [[:en:Category:Astragalus stubs]] - 5 # [[:en:Category:Flora of New South Wales]] - 5 # [[:en:Category:Flora of Victoria (Australia)]] - 5 # [[:en:Category:Flora of Brazil]] - 5 # [[:en:Category:Ferns of Europe]] - 5 # [[:en:Category:Extant Campanian first appearances]] - 4 # [[:en:Category:Food plant cultivars]] - 4 # [[:en:Category:Inflorescence vegetables]] - 4 # [[:en:Category:Plant models]] - 4 # [[:en:Category:Cichorieae stubs]] - 4 # [[:en:Category:Barilla plants]] - 4 # [[:en:Category:Artemisia (genus)]] - 4 # [[:en:Category:NatureServe apparently secure species]] - 4 # [[:en:Category:Japanese fruit]] - 4 # [[:en:Category:Plants described in 1768]] - 4 # [[:en:Category:Trees of Morocco]] - 4 # [[:en:Category:Oil seeds]] - 4 # [[:en:Category:Moraceae genera]] - 4 # [[:en:Category:Monotypic Asteraceae genera]] - 4 # [[:en:Category:Plant toxin insecticides]] - 4 # [[:en:Category:Nitrariaceae]] - 4 # [[:en:Category:Sapindales stubs]] - 4 # [[:en:Category:Cryptogams]] - 4 # [[:en:Category:Anacardiaceae genera]] - 4 # [[:en:Category:Rhododendron]] - 4 # [[:en:Category:Primula]] - 4 # [[:en:Category:Euonymus]] - 4 # [[:en:Category:Convolvulaceae genera]] - 4 # [[:en:Category:Asphodelaceae genera]] - 4 # [[:en:Category:Tubers]] - 4 # [[:en:Category:Fabeae stubs]] - 4 # [[:en:Category:Laxatives]] - 4 # [[:en:Category:Pinales families]] - 4 # [[:en:Category:Endemic flora of China]] - 4 # [[:en:Category:Bulbous plants]] - 4 # [[:Կատեգորիա:Փայտ]] - 4 # [[:en:Category:Cornales genera]] - 4 # [[:en:Category:Flora of Myanmar]] - 4 # [[:en:Category:Edible Solanaceae]] - 4 # [[:en:Category:Rosales genera]] - 4 # [[:en:Category:Ericaceae genera]] - 4 # [[:en:Category:Medicinal plants of South America]] - 4 # [[:en:Category:Papaver]] - 4 # [[:en:Category:Clematis]] - 4 # [[:en:Category:Rumex]] - 4 # [[:en:Category:Larix]] - 4 # [[:en:Category:Moss genera]] - 4 # [[:en:Category:Absinthe]] - 4 # [[:en:Category:Flora of East Tropical Africa]] - 4 # [[:en:Category:Anthemideae]] - 4 # [[:en:Category:Flora of Alaska]] - 4 # [[:en:Category:Thuja]] - 4 # [[:en:Category:Trees of subpolar oceanic climate]] - 4 # [[:en:Category:Onagraceae genera]] - 4 # [[:en:Category:Apiales genera]] - 4 # [[:en:Category:Galegeae]] - 4 # [[:en:Category:Oneirogens]] - 4 # [[:en:Category:Liliaceae genera]] - 4 # [[:en:Category:Viburnum]] - 4 # [[:en:Category:Lycium]] - 4 # [[:en:Category:Papaveroideae]] - 4 # [[:en:Category:Amaranthaceae stubs]] - 4 # [[:en:Category:Cucurbitaceae genera]] - 4 # [[:en:Category:Pistacia]] - 4 # [[:en:Category:Taxa named by Olof Swartz]] - 4 # [[:en:Category:Monotypic Rosaceae genera]] - 4 # [[:en:Category:Galium]] - 4 # [[:en:Category:Flora of Egypt]] - 4 # [[:en:Category:Flora of the Transcaucasus]] - 4 # [[:en:Category:Flora of the Czech Republic]] - 4 # [[:en:Category:Campanula]] - 4 # [[:en:Category:Tulipa]] - 4 # [[:en:Category:Asteroideae stubs]] - 4 # [[:en:Category:Cedrus]] - 4 # [[:en:Category:Flora of Indo-China]] - 4 # [[:en:Category:Yucca]] - 4 # [[:en:Category:Rhamnaceae]] - 4 # [[:en:Category:Taxa named by Augustin Pyramus de Candolle]] - 4 # [[:en:Category:Least concern biota of Asia]] - 4 # [[:en:Category:Flora of the Canary Islands]] - 4 # [[:en:Category:Flora of the North-Central United States]] - 4 # [[:en:Category:Medicinal plant stubs]] - 4 # [[:en:Category:Flora of Turkmenistan]] - 4 # [[:en:Category:Flora of Xinjiang]] - 4 # [[:en:Category:Fruits originating in East Asia]] - 4 # [[:en:Category:Flora of the Rocky Mountains]] - 4 # [[:en:Category:Flora of Eastern Europe]] - 4 # [[:en:Category:Natural history of Anatolia]] - 4 # [[:en:Category:Trees of Alberta]] - 4 # [[:en:Category:Flora of New Mexico]] - 4 # [[:en:Category:Flora of the Cascade Range]] - 4 # [[:en:Category:Trees of British Columbia]] - 4 # [[:en:Category:Flora of Hubei]] - 4 # [[:en:Category:Flora of Sichuan]] - 4 # [[:en:Category:Trees of temperate climates]] - 4 # [[:en:Category:Plants described in 1853]] - 4 # [[:en:Category:Flora of Montenegro]] - 4 # [[:en:Category:Flora of Switzerland]] - 4 # [[:en:Category:Ephemeral plants]] - 4 # [[:en:Category:Endemic flora of Mexico]] - 4 # [[:en:Category:Ferns of Asia]] - 4 # [[:en:Category:Brassica oleracea]] - 3 # [[:Կատեգորիա:Իտալական խոհանոց]] - 3 # [[:Կատեգորիա:Արմատապտուղներ]] - 3 # [[:en:Category:Hordeum]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Namibia]] - 3 # [[:en:Category:Lamiales genera]] - 3 # [[:en:Category:Scrophulariaceae genera]] - 3 # [[:en:Category:Endemic flora of the United States]] - 3 # [[:en:Category:Extant Miocene first appearances]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Oregon]] - 3 # [[:en:Category:Plants described in 1824]] - 3 # [[:en:Category:Trees of the West Coast of the United States]] - 3 # [[:en:Category:Peonies]] - 3 # [[:en:Category:Lamium]] - 3 # [[:en:Category:Plants described in 1780]] - 3 # [[:en:Category:Malus]] - 3 # [[:en:Category:Cocktail garnishes]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Ethiopia]] - 3 # [[:en:Category:Hyoscyameae]] - 3 # [[:en:Category:Maclura]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Vietnam]] - 3 # [[:en:Category:Deutzia]] - 3 # [[:en:Category:Natural history of the California chaparral and woodlands]] - 3 # [[:en:Category:Digitalis]] - 3 # [[:en:Category:Genisteae]] - 3 # [[:Կատեգորիա:Ճապոնիայի պետական խորհրդանիշեր]] - 3 # [[:en:Category:Pantropical flora]] - 3 # [[:en:Category:Crops originating from Peru]] - 3 # [[:Կատեգորիա:Բուսական և սնկային գրգռիչներ]] - 3 # [[:en:Category:Nicotiana]] - 3 # [[:en:Category:Poales genera]] - 3 # [[:en:Category:Cacti of Mexico]] - 3 # [[:en:Category:North American desert flora]] - 3 # [[:en:Category:Space-flown life]] - 3 # [[:en:Category:Centaurea]] - 3 # [[:en:Category:Cyperaceae genera]] - 3 # [[:en:Category:Nymphaeaceae]] - 3 # [[:en:Category:Rosid genera]] - 3 # [[:en:Category:Staphyleaceae]] - 3 # [[:en:Category:Filipendula]] - 3 # [[:en:Category:Historically recognized angiosperm genera]] - 3 # [[:en:Category:Symbols of Georgia (U.S. state)]] - 3 # [[:en:Category:Orchis]] - 3 # [[:en:Category:Scilla]] - 3 # [[:en:Category:Asperula]] - 3 # [[:en:Category:Fragaria]] - 3 # [[:Կատեգորիա:Հավայան խոհանոց]] - 3 # [[:en:Category:Asphodeloideae]] - 3 # [[:en:Category:Taxa named by Ludwig Reichenbach]] - 3 # [[:en:Category:Vinca]] - 3 # [[:en:Category:Orobanche]] - 3 # [[:en:Category:Urtica]] - 3 # [[:en:Category:Monotypic Caryophyllales genera]] - 3 # [[:en:Category:Cuscuta]] - 3 # [[:en:Category:Geum]] - 3 # [[:en:Category:Raphanus]] - 3 # [[:en:Category:Plant common names]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Kenya]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Madagascar]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Tanzania]] - 3 # [[:en:Category:Malva]] - 3 # [[:en:Category:Rhus]] - 3 # [[:en:Category:Portulaca]] - 3 # [[:en:Category:Maleae stubs]] - 3 # [[:en:Category:Fabeae]] - 3 # [[:en:Category:Morus (plant)]] - 3 # [[:en:Category:Melons]] - 3 # [[:en:Category:Eudicot genera]] - 3 # [[:en:Category:Platanus]] - 3 # [[:en:Category:Magnoliid families]] - 3 # [[:en:Category:White wine grape varieties]] - 3 # [[:en:Category:Lactuca]] - 3 # [[:en:Category:Endangered plants]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Zhejiang]] - 3 # [[:en:Category:Fruits originating in South America]] - 3 # [[:en:Category:Phaseolus]] - 3 # [[:en:Category:Asterid families]] - 3 # [[:en:Category:Vitaceae genera]] - 3 # [[:en:Category:Vitis]] - 3 # [[:en:Category:Euphoriants]] - 3 # [[:en:Category:Amaranthus]] - 3 # [[:en:Category:Malpighiales families]] - 3 # [[:en:Category:Trees of Central America]] - 3 # [[:en:Category:Trees of South America]] - 3 # [[:en:Category:Verbena]] - 3 # [[:en:Category:Fagopyrum]] - 3 # [[:en:Category:Trees of Malesia]] - 3 # [[:en:Category:Trees of Pakistan]] - 3 # [[:en:Category:Lawn grasses]] - 3 # [[:en:Category:Cinnamomum]] - 3 # [[:en:Category:Acacia]] - 3 # [[:en:Category:Monotypic Fabaceae genera]] - 3 # [[:en:Category:Adonis (plant)]] - 3 # [[:en:Category:Myosotis]] - 3 # [[:en:Category:Primulaceae genera]] - 3 # [[:en:Category:Sisymbrium]] - 3 # [[:en:Category:Japanese vegetables]] - 3 # [[:en:Category:Corylus]] - 3 # [[:en:Category:Stellaria]] - 3 # [[:en:Category:Myrtales stubs]] - 3 # [[:en:Category:Deliriants]] - 3 # [[:en:Category:Chloridoideae]] - 3 # [[:en:Category:Chenopodioideae]] - 3 # [[:en:Category:Gentiana]] - 3 # [[:en:Category:Gentianaceae genera]] - 3 # [[:en:Category:Origanum]] - 3 # [[:en:Category:Beta (plant)]] - 3 # [[:Կատեգորիա:Չինական խոհանոց]] - 3 # [[:en:Category:Korean vegetables]] - 3 # [[:en:Category:Avena]] - 3 # [[:en:Category:Syringa]] - 3 # [[:en:Category:Cupressus]] - 3 # [[:en:Category:Taxa named by Martin Vahl]] - 3 # [[:en:Category:Echinops]] - 3 # [[:en:Category:Lilium]] - 3 # [[:en:Category:Convolvulus]] - 3 # [[:en:Category:Cotoneaster]] - 3 # [[:en:Category:Apocynaceae stubs]] - 3 # [[:en:Category:Rhamnaceae genera]] - 3 # [[:en:Category:Agave]] - 3 # [[:en:Category:Agavoideae]] - 3 # [[:en:Category:Symbols of North Carolina]] - 3 # [[:en:Category:Fabales of Australia]] - 3 # [[:en:Category:Orobanchaceae]] - 3 # [[:en:Category:Trifolieae stubs]] - 3 # [[:en:Category:Epiphytes]] - 3 # [[:en:Category:Flora of the Philippines]] - 3 # [[:en:Category:Fumaria]] - 3 # [[:en:Category:Rubioideae stubs]] - 3 # [[:en:Category:Malveae]] - 3 # [[:en:Category:Daphne (plant)]] - 3 # [[:en:Category:Stipa]] - 3 # [[:en:Category:Flora of South Africa]] - 3 # [[:en:Category:Phlox]] - 3 # [[:en:Category:Hedera]] - 3 # [[:en:Category:Malpighiales genera]] - 3 # [[:en:Category:Glycyrrhiza]] - 3 # [[:en:Category:Buxus]] - 3 # [[:en:Category:Ferns of the United States]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Mozambique]] - 3 # [[:en:Category:Stachys]] - 3 # [[:en:Category:Least concern biota of Europe]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Iceland]] - 3 # [[:Կատեգորիա:Եթերայուղեր]] - 3 # [[:en:Category:Asteraceae stubs]] - 3 # [[:en:Category:Garden plants of Southern Africa]] - 3 # [[:en:Category:Plants described in 1821]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Croatia]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Serbia]] - 3 # [[:en:Category:Plants described in 1857]] - 3 # [[:en:Category:Vicia]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Michigan]] - 3 # [[:en:Category:Ipomoea]] - 3 # [[:en:Category:Trees of Azerbaijan]] - 3 # [[:en:Category:Endemic flora of Japan]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Arizona]] - 3 # [[:en:Category:Pinus taxa by common names]] - 3 # [[:en:Category:Plants described in 1939]] - 3 # [[:en:Category:Near threatened plants]] - 3 # [[:en:Category:Trees of Mongolia]] - 3 # [[:en:Category:Trees of Siberia]] - 3 # [[:en:Category:Salicaceae stubs]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Austria]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Belgium]] - 3 # [[:en:Category:Plants described in 1833]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Tibet]] - 3 # [[:en:Category:Trees of Western Canada]] - 3 # [[:en:Category:Herbal tea]] - 3 # [[:en:Category:Plants described in 1791]] - 3 # [[:en:Category:Endemic flora of Armenia]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Syria]] - 3 # [[:en:Category:Garden plants of Australia]] - 3 # [[:en:Category:Plants described in 1808]] - 3 # [[:en:Category:Gentianales stubs]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Central Europe]] - 3 # [[:en:Category:Matorral shrubland]] - 3 # [[:en:Category:Catalpa]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Northeastern Mexico]] - 3 # [[:en:Category:Vulnerable plants]] - 3 # [[:en:Category:Psychedelic tryptamine carriers]] - 3 # [[:en:Category:Flora of South Australia]] - 3 # [[:en:Category:Hypericum]] - 3 # [[:en:Category:Bushfood]] - 3 # [[:en:Category:Flora of Baja California]] - 3 # [[:en:Category:Veronica (plant)]] - 3 # [[:en:Category:Allium stubs]] - 3 # [[:en:Category:Flora of the Crimean Peninsula]] - 3 # [[:en:Category:Carex stubs]] - 3 # [[:en:Category:Taxa named by William Hudson (botanist)]] - 3 # [[:en:Category:Liliales stubs]] - 3 # [[:en:Category:Orchidoideae stubs]] - 3 7yq9jzun4tzqn68k85kieiai9r51zd4 2 939871 8485336 8484736 2022-08-08T18:46:41Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki == [[:en:Category:Top-importance physics articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!en չափ!!Հայերեն հոդված!!hy չափ!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:Absolute zero]]||36600||[[Բացարձակ զրո]]||27800|| ||76 |- |[[:en:Acceleration]]||21600||[[Արագացում]]||46400|| ||131 |- |[[:en:Acoustics]]||38100||[[Ձայնագիտություն]]||2600|| ||91 |- |[[:en:Age of the universe]]||32300||[[Տիեզերքի տարիք]]||6700|| ||48 |- |[[:en:André-Marie Ampère]]||19800||[[Անդրե Մարի Ամպեր]]||5100|| ||111 |- |[[:en:Angular momentum]]||86300||[[Իմպուլսի մոմենտ]]||23200|| ||75 |- |[[:en:Angular velocity]]||31300||[[Անկյունային արագություն]]||17000||այո||69 |- |[[:en:Antimatter]]||74500|| || || ||81 |- |[[:en:Astronomy]]||100700||[[Աստղագիտություն]]||34300|| ||285 |- |[[:en:Astrophysics]]||29700||[[Աստղաֆիզիկա]]||54000|| ||104 |- |[[:en:Atmospheric physics]]||16200|| || || ||28 |- |[[:en:Atom]]||125700||[[Ատոմ]]||58400|| ||214 |- |[[:en:Atomic nucleus]]||31400||[[Միջուկ (ատոմ)]]||13600|| ||114 |- |[[:en:Atomic physics]]||9100||[[Ատոմային ֆիզիկա]]||32800|| ||77 |- |[[:en:Atomic theory]]||44200|| || || ||60 |- |[[:en:Azimuthal quantum number]]||14000|| || || ||35 |- |[[:en:Background radiation]]||51800||[[Ճառագայթային ֆոն]]||76200|| ||27 |- |[[:en:John Bardeen]]||39800||[[Ջոն Բարդին]]||2600|| ||90 |- |[[:en:Big Bang]]||150600||[[Մեծ պայթյուն]]||4900|| ||159 |- |[[:en:Biophysics]]||15800||[[Կենսաֆիզիկա]]||9800|| ||91 |- |[[:en:Black body]]||47100||[[Բացարձակ սև մարմին]]||12600|| ||69 |- |[[:en:Black hole]]||164800||[[Սև խոռոչ]]||183300|| ||174 |- |[[:en:Niels Bohr]]||94800||[[Նիլս Բոր]]||7400|| ||169 |- |[[:en:Boltzmann constant]]||22900||[[Բոլցմանի հաստատուն]]||11400|| ||66 |- |[[:en:Ludwig Boltzmann]]||35200||[[Լյուդվիգ Բոլցման]]||2400|| ||83 |- |[[:en:Boson]]||9200||[[Բոզոն]]||7800|| ||88 |- |[[:en:Bubble chamber]]||7200||[[Բշտիկային խցիկ]]||3000|| ||46 |- |[[:en:Capacitance]]||33900||[[Ունակություն]]||4400|| ||72 |- |[[:en:Causality (physics)]]||15900||[[Պատճառականության սկզբունք]]||8800|| ||13 |- |[[:en:Cavendish experiment]]||23200|| || || ||31 |- |[[:en:CERN]]||101600||[[ՑԵՌՆ]]||3500|| ||97 |- |[[:en:Chaos theory]]||107900|| || || ||68 |- |[[:en:Charge conservation]]||18800||[[Լիցքի պահպանման օրենք]]||2900|| ||35 |- |[[:en:Chemical potential]]||28200||[[Քիմիական պոտենցիալ]]||9400|| ||37 |- |[[:en:Classical electromagnetism]]||12600||[[Էլեկտրադինամիկա]]||17400|| ||60 |- |[[:en:Classical mechanics]]||47300||[[Դասական մեխանիկա]]||9400||այո||117 |- |[[:en:Classical physics]]||8500||[[Դասական ֆիզիկա]]||7300|| ||61 |- |[[:en:Collider]]||12500|| || || ||24 |- |[[:en:Color charge]]||12100|| || || ||40 |- |[[:en:Computational physics]]||13700||[[Հաշվողական ֆիզիկա]]||7900|| ||32 |- |[[:en:Condensed matter physics]]||61100||[[Խտացված նյութի ֆիզիկա]]||4300|| ||53 |- |[[:en:Conservation law]]||18700||[[Պահպանման օրենքներ]]||8400|| ||52 |- |[[:en:Conservation of energy]]||39700||[[Էներգիայի պահպանման օրենք]]||69000|| ||96 |- |[[:en:Copenhagen interpretation]]||81300||[[Կոպենհագենյան մեկնաբանություն]]||21600|| ||38 |- |[[:en:Cosmological constant]]||44700||[[Կոսմոլոգիական հաստատուն]]||4200|| ||52 |- |[[:en:Cosmology]]||43400||[[Տիեզերագիտություն]]||7400|| ||104 |- |[[:en:Charles-Augustin de Coulomb]]||13400||[[Շառլ Օգյուստեն Կուլոն]]||2200|| ||93 |- |[[:en:Coulomb's law]]||43500||[[Կուլոնի օրենք]]||8600|| ||79 |- |[[:en:Marie Curie]]||120400||[[Մարի Կյուրի]]||132600|| ||214 |- |[[:en:Dark matter]]||131300|| || || ||94 |- |[[:en:Davisson–Germer experiment]]||16300||[[Դեյվիսոն-Ջերմերի փորձ]]||15200|| ||23 |- |[[:en:Diffraction]]||47400||[[Դիֆրակցիա]]||4900|| ||76 |- |[[:en:Paul Dirac]]||62500||[[Պոլ Դիրակ]]||4200|| ||117 |- |[[:en:Discovery of the neutron]]||74600|| || || ||6 |- |[[:en:Doppler effect]]||36700||[[Դոպլերի էֆեկտ]]||8200|| ||86 |- |[[:en:Double-slit experiment]]||60400||[[Կրկնակի ճեղքով փորձ]]||14800|| ||36 |- |[[:en:Down quark]]||11900||[[D-քվարկ]]||16600|| ||52 |- |[[:en:Albert Einstein]]||208700||[[Ալբերտ Այնշտայն]]||215600|| ||290 |- |[[:en:Electric charge]]||41500||[[Էլեկտրական լիցք]]||13300|| ||115 |- |[[:en:Electric current]]||35000||[[Էլեկտրական հոսանք]]||8600|| ||122 |- |[[:en:Electric field]]||34800||[[Էլեկտրական դաշտ]]||7400|| ||97 |- |[[:en:Electricity]]||87900||[[Էլեկտրականություն]]||7800|| ||182 |- |[[:en:Electromagnetic radiation]]||90400||[[Էլեկտրամագնիսական ճառագայթում]]||11500|| ||108 |- |[[:en:Electromagnetic spectrum]]||47400|| || || ||75 |- |[[:en:Electromagnetism]]||26500||[[Էլեկտրամագնիսականություն]]||15900|| ||105 |- |[[:en:Electron]]||155000||[[Էլեկտրոն]]||2300|| ||161 |- |[[:en:Electronic band structure]]||35800|| || || ||27 |- |[[:en:Elementary charge]]||19500||[[Տարրական էլեկտրական լիցք]]||11600|| ||49 |- |[[:en:Elementary particle]]||36100||[[Տարրական մասնիկներ]]||26000|| ||98 |- |[[:en:Energy]]||57400||[[Էներգիա]]||13200|| ||196 |- |[[:en:Entropy]]||112500||[[Էնտրոպիա]]||4500|| ||91 |- |[[:en:Equinox]]||39800||[[Գիշերահավասար]]||9700|| ||99 |- |[[:en:Experimental physics]]||14300|| || || ||41 |- |[[:en:Enrico Fermi]]||96900||[[Էնրիկո Ֆերմի]]||26600|| ||150 |- |[[:en:Feynman diagram]]||92700|| || || ||42 |- |[[:en:Richard Feynman]]||128300||[[Ռիչարդ Ֆեյնման]]||14400|| ||145 |- |[[:en:Field (physics)]]||33700||[[Դաշտ (ֆիզիկա)]]||6500|| ||58 |- |[[:en:First law of thermodynamics]]||96300||[[Թերմոդինամիկայի առաջին օրենք]]||13600|| ||65 |- |[[:en:First observation of gravitational waves]]||69200|| || || ||22 |- |[[:en:Fluid mechanics]]||20200||[[Հիդրոմեխանիկա]]||6200|| ||76 |- |[[:en:Force]]||91200||[[Ուժ]]||9900|| ||159 |- |[[:en:Friction]]||69500||[[Շփում (ֆիզիկա)]]||31200|| ||86 |- |[[:en:Galileo Galilei]]||132500||[[Գալիլեո Գալիլեյ]]||64800|| ||243 |- |[[:en:Gas]]||50500||[[Գազ]]||15100|| ||158 |- |[[:en:Gauge theory]]||46400|| || || ||34 |- |[[:en:Carl Friedrich Gauss]]||72200||[[Կառլ Գաուս]]||69500|| ||178 |- |[[:en:Geiger–Marsden experiments]]||35900|| || || ||35 |- |[[:en:Murray Gell-Mann]]||43800||[[Մարի Գել-Ման]]||3200|| ||82 |- |[[:en:General relativity]]||194800||[[Հարաբերականության ընդհանուր տեսություն]]||176500|| ||111 |- |[[:en:Geophysics]]||42500|| || || ||88 |- |[[:en:Glossary of physics]]||111300|| || || ||7 |- |[[:en:Gluon]]||24200||[[Գլյուոն]]||14900|| ||77 |- |[[:en:Grand Unified Theory]]||33100|| || || ||36 |- |[[:en:Gravitational wave]]||96600||[[Գրավիտացիոն ալիքներ]]||35200|| ||73 |- |[[:en:Gravity]]||63000||[[Ձգողականություն]]||34200|| ||166 |- |[[:en:William Rowan Hamilton]]||41700||[[Ուիլյամ Համիլտոն]]||84900|| ||79 |- |[[:en:Harmonic oscillator]]||34200|| || || ||49 |- |[[:en:Stephen Hawking]]||186600||[[Սթիվեն Հոքինգ]]||22100|| ||185 |- |[[:en:Heat]]||70400||[[Ջերմաքանակ]]||10900|| ||119 |- |[[:en:Werner Heisenberg]]||118700||[[Վերներ Հայզենբերգ]]||8900|| ||126 |- |[[:en:Heliocentrism]]||98900||[[Արևակենտրոն համակարգ]]||11100|| ||79 |- |[[:en:Higgs boson]]||240400||[[Հիգսի բոզոն]]||14000|| ||96 |- |[[:en:Higgs mechanism]]||54300|| || || ||29 |- |[[:en:History of physics]]||117100||[[Ֆիզիկայի պատմություն]]||189400|| ||51 |- |[[:en:Christiaan Huygens]]||134200||[[Քրիստիան Հյույգենս]]||4600|| ||110 |- |[[:en:Hydrogen atom]]||39900|| || || ||35 |- |[[:en:Imperial and US customary measurement systems]]||85300|| || || ||26 |- |[[:en:Inertia]]||25500||[[Իներցիա]]||2100|| ||87 |- |[[:en:Inertial frame of reference]]||66200||[[Իներցիալ հաշվարկման համակարգ]]||9300|| ||52 |- |[[:en:Infrared]]||77700||[[Ինֆրակարմիր ճառագայթներ]]||5300|| ||112 |- |[[:en:International System of Units]]||189400||[[Միավորների միջազգային համակարգ]]||16400|| ||136 |- |[[:en:Introduction to gauge theory]]||31700|| || || ||2 |- |[[:en:Kelvin]]||29100||[[Կելվին (չափման միավոր)]]||3000|| ||120 |- |[[:en:Kilogram]]||65900||[[Կիլոգրամ]]||5200|| ||139 |- |[[:en:Kinematics]]||56400||[[Կինեմատիկա]]||12900|| ||80 |- |[[:en:Kinetic energy]]||36500||[[Կինետիկ էներգիա]]||2000|| ||93 |- |[[:en:Lev Landau]]||35700||[[Լև Լանդաու]]||10800|| ||89 |- |[[:en:Laser]]||99300||[[Լազեր]]||13400|| ||115 |- |[[:en:Laws of thermodynamics]]||20300|| || || ||39 |- |[[:en:Lepton]]||42700||[[Լեպտոն]]||22500|| ||78 |- |[[:en:Light]]||47300||[[Լույս]]||10800|| ||195 |- |[[:en:Liquid]]||37000||[[Հեղուկ]]||2000|| ||130 |- |[[:en:List of baryons]]||58500|| || || ||12 |- |[[:en:List of mesons]]||54200|| || || ||10 |- |[[:en:List of particles]]||31500|| || || ||28 |- |[[:en:List of physical constants]]||18700|| || || ||3 |- |[[:en:List of unsolved problems in physics]]||95300||[[Ֆիզիկայի չլուծված խնդիրների ցանկ]]||7300||այո||29 |- |[[:en:M-theory]]||63300|| || || ||43 |- |[[:en:Magnetic field]]||94200||[[Մագնիսական դաշտ]]||11600||այո||109 |- |[[:en:Magnetism]]||45200||[[Մագնիսականություն]]||9500||այո||89 |- |[[:en:Mass]]||71500||[[Զանգված]]||21600|| ||153 |- |[[:en:Mass–energy equivalence]]||94600||[[Զանգվածի և էներգիայի համարժեքություն]]||8700|| ||77 |- |[[:en:Matter]]||84100||[[Մատերիա (ֆիզիկա)]]||5000|| ||144 |- |[[:en:Matter wave]]||39900||[[Դը Բրոյլի ալիք]]||14400|| ||46 |- |[[:en:Maxwell–Boltzmann distribution]]||35000||[[Մաքսվելի բաշխում]]||3500|| ||40 |- |[[:en:James Clerk Maxwell]]||84300||[[Ջեյմս Մաքսվել]]||171500|| ||142 |- |[[:en:Maxwell's equations]]||82900||[[Մաքսվելի հավասարումներ]]||8000|| ||78 |- |[[:en:Measurement]]||31800||[[Չափումներ]]||6400||այո||129 |- |[[:en:Mechanics]]||23300||[[Մեխանիկա]]||19300|| ||110 |- |[[:en:Meteorology]]||71300||[[Օդերևութաբանություն]]||5400|| ||152 |- |[[:en:Michelson–Morley experiment]]||89900||[[Մայքելսոնի փորձ]]||4100|| ||51 |- |[[:en:Modern physics]]||5800||[[Ժամանակակից ֆիզիկա]]||1500||այո||40 |- |[[:en:Molecular orbital]]||34000|| || || ||40 |- |[[:en:Molecule]]||25100||[[Մոլեկուլ]]||44100|| ||153 |- |[[:en:Momentum]]||69100||[[Իմպուլս (շարժման քանակ)]]||13000|| ||100 |- |[[:en:Motion]]||28600||[[Շարժում (ֆիզիկա)]]||4000|| ||109 |- |[[:en:Muon]]||48200||[[Մյուոն]]||17000|| ||70 |- |[[:en:Nature]]||85800||[[Բնություն]]||104900|| ||204 |- |[[:en:Neutrino]]||137200||[[Նեյտրինո]]||14500|| ||92 |- |[[:en:Neutron]]||100100||[[Նեյտրոն]]||1400|| ||132 |- |[[:en:Isaac Newton]]||128300||[[Իսահակ Նյուտոն]]||147500|| ||277 |- |[[:en:Newton's law of universal gravitation]]||43000||[[Նյուտոնի դասական ձգողության տեսություն]]||22500|| ||90 |- |[[:en:Newton's laws of motion]]||114600||[[Նյուտոնի օրենքներ]]||4200|| ||113 |- |[[:en:List of Nobel laureates in Physics]]||106400||[[Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրների ցանկ]]||204000|| ||49 |- |[[:en:Nobel Prize in Physics]]||24300||[[Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ]]||5800|| ||104 |- |[[:en:Nuclear fission]]||73800||[[Միջուկի ճեղքում]]||87100|| ||100 |- |[[:en:Nuclear force]]||28100||[[Միջուկային ուժեր]]||3400|| ||44 |- |[[:en:Nuclear physics]]||37100||[[Միջուկային ֆիզիկա]]||10800|| ||99 |- |[[:en:Nucleon]]||33900||[[Նուկլոն]]||1100|| ||80 |- |[[:en:Oil drop experiment]]||24500|| || || ||36 |- |[[:en:J. Robert Oppenheimer]]||140700||[[Ռոբերտ Օպենհեյմեր]]||5100|| ||104 |- |[[:en:Optics]]||108000||[[Օպտիկա]]||14000||այո||119 |- |[[:en:Outline of physics]]||35200|| || || ||14 |- |[[:en:Particle]]||18100|| || || ||54 |- |[[:en:Particle accelerator]]||60200|| || || ||70 |- |[[:en:Particle physics]]||27700||[[Տարրական մասնիկների ֆիզիկա]]||18600|| ||93 |- |[[:en:Pauli exclusion principle]]||25500||[[Պաուլիի սկզբունք]]||24300|| ||67 |- |[[:en:Wolfgang Pauli]]||37600||[[Վոլֆգանգ Պաուլի]]||11800|| ||100 |- |[[:en:Philosophy of physics]]||29000|| || || ||27 |- |[[:en:Photon]]||101900||[[Ֆոտոն]]||113100|| ||112 |- |[[:en:Physical chemistry]]||14600||[[Ֆիզիկական քիմիա]]||7200|| ||105 |- |[[:en:Physical constant]]||24600||[[Ֆիզիկական հաստատուններ]]||19600|| ||65 |- |[[:en:Physical cosmology]]||75800|| || || ||42 |- |[[:en:Physical property]]||6400|| || || ||38 |- |[[:en:Physical quantity]]||17900||[[Ֆիզիկական մեծություն]]||5300||այո||71 |- |[[:en:Physicist]]||18400||[[Ֆիզիկոս]]|| || ||82 |- |[[:en:Physics]]||86900||[[Ֆիզիկա]]||32400|| ||285 |- |[[:en:Planck constant]]||47500||[[Պլանկի հաստատուն]]||27700|| ||78 |- |[[:en:Max Planck]]||54700||[[Մաքս Պլանկ]]||141700|| ||162 |- |[[:en:Plasma (physics)]]||70700||[[Պլազմա (ֆիզիկա)]]||10500|| ||116 |- |[[:en:Potential energy]]||44500||[[Պոտենցիալ էներգիա]]||4600|| ||80 |- |[[:en:Pressure]]||44700||[[Ճնշում]]||5400|| ||107 |- |[[:en:Principal quantum number]]||7900|| || || ||33 |- |[[:en:Proton]]||60700||[[Պրոտոն]]||8000|| ||148 |- |[[:en:Quantum computing]]||96400|| || || ||19 |- |[[:en:Quantum electrodynamics]]||46800||[[Քվանտային էլեկտրադինամիկա]]||4700|| ||58 |- |[[:en:Quantum field theory]]||105500||[[Դաշտի քվանտային տեսություն]]||30100|| ||67 |- |[[:en:Quantum mechanics]]||93100||[[Քվանտային մեխանիկա]]||24900|| ||151 |- |[[:en:Quantum number]]||28000||[[Քվանտային թվեր]]||3700|| ||55 |- |[[:en:Quark]]||78300||[[Քվարկ]]||7200|| ||97 |- |[[:en:Rutherford model]]||10300||[[Ատոմի մոլորակային մոդել]]||7700|| ||42 |- |[[:en:Ernest Rutherford]]||50900||[[Էռնեստ Ռեզերֆորդ]]||40500|| ||157 |- |[[:en:Scalar (physics)]]||7600||[[Սկալյար մեծություն]]||1400||այո||37 |- |[[:en:Schrödinger equation]]||71000||[[Շրյոդինգերի հավասարում]]||22700|| ||74 |- |[[:en:Erwin Schrödinger]]||55600||[[Էրվին Շրյոդինգեր]]||131400|| ||141 |- |[[:en:Schwarzschild radius]]||21900|| || || ||47 |- |[[:en:Scientific method]]||163100|| || || ||102 |- |[[:en:Second law of thermodynamics]]||91600||[[Ջերմադինամիկայի երկրորդ օրենք]]||5900|| ||65 |- |[[:en:Semiconductor]]||44400||[[Կիսահաղորդիչներ]]||6500|| ||108 |- |[[:en:William Shockley]]||63600||[[Ուիլյամ Շոկլի]]||2600|| ||81 |- |[[:en:SI base unit]]||14400||[[ՄՀ հիմնական միավորներ]]||20200|| ||48 |- |[[:en:Solid]]||40700||[[Պինդ մարմին]]||6800|| ||122 |- |[[:en:Solid angle]]||26900||[[Մարմնային անկյուն]]||1000|| ||45 |- |[[:en:Solid-state physics]]||9500|| || || ||44 |- |[[:en:Sound]]||36900||[[Ձայն]]||17500|| ||165 |- |[[:en:Space]]||34700||[[Տարածություն]]||40500|| ||104 |- |[[:en:Spacetime]]||197700||[[Տարածաժամանակ]]||15800|| ||92 |- |[[:en:Special relativity]]||137600||[[Հարաբերականության հատուկ տեսություն]]||23900|| ||110 |- |[[:en:Speed]]||19800|| || || ||79 |- |[[:en:Speed of light]]||142500||[[Լույսի արագություն]]||4300|| ||125 |- |[[:en:Spin (physics)]]||65000||[[Սպին]]||29600|| ||76 |- |[[:en:Standard Model]]||56900||[[Ստանդարտ մոդել]]||35400|| ||80 |- |[[:en:Star]]||146500||[[Աստղ]]||24000|| ||242 |- |[[:en:Statistical mechanics]]||37300||[[Վիճակագրական մեխանիկա]]||4100|| ||63 |- |[[:en:Statistical physics]]||8500||[[Վիճակագրական ֆիզիկա]]||8000|| ||35 |- |[[:en:Stellar evolution]]||49600|| || || ||54 |- |[[:en:Stern–Gerlach experiment]]||25300||[[Շտեռն-Գեռլախի փորձ]]||1900|| ||38 |- |[[:en:String theory]]||125300||[[Լարերի տեսություն]]||39800|| ||67 |- |[[:en:Strong interaction]]||18000||[[Ուժեղ փոխազդեցություն]]||50500|| ||96 |- |[[:en:Subatomic particle]]||24000||[[Ներատոմային մասնիկ]]||8400|| ||78 |- |[[:en:Sun]]||161000||[[Արեգակ]]||34300|| ||321 |- |[[:en:Symmetry (physics)]]||25100||[[Սիմետրիա (ֆիզիկա)]]||4300||այո||25 |- |[[:en:Telescope]]||22800||[[Աստղադիտակ]]||31800|| ||133 |- |[[:en:Temperature]]||100900||[[Ջերմաստիճան]]||39300|| ||144 |- |[[:en:Nikola Tesla]]||151900||[[Նիկոլա Տեսլա]]||166400|| ||192 |- |[[:en:Theoretical physics]]||25800||[[Տեսական ֆիզիկա]]||9200|| ||80 |- |[[:en:Theory of relativity]]||30500||[[Հարաբերականության տեսություն]]||15200|| ||124 |- |[[:en:Thermodynamic temperature]]||102600|| || || ||38 |- |[[:en:Thermodynamics]]||44500||[[Ջերմադինամիկա]]||4300|| ||136 |- |[[:en:Time]]||108100||[[Ժամանակ]]||101300|| ||228 |- |[[:en:Ultraviolet]]||108500||[[Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթներ]]||11100|| ||109 |- |[[:en:Uncertainty principle]]||132100||[[Անորոշությունների սկզբունք]]||21500|| ||71 |- |[[:en:Unit of measurement]]||25400||[[Չափման միավորներ]]||4300|| ||90 |- |[[:en:Universe]]||143100||[[Տիեզերք]]||8600||այո||207 |- |[[:en:Up quark]]||12000||[[U-քվարկ]]||16500|| ||54 |- |[[:en:Vacuum]]||67700||[[Վակուում]]||11200|| ||121 |- |[[:en:Velocity]]||17500||[[Արագություն]]||3600|| ||131 |- |[[:en:Visible spectrum]]||20600||[[Տեսանելի ճառագայթում]]||5400|| ||72 |- |[[:en:W and Z bosons]]||38200||[[W- և Z-բոզոններ]]||17900|| ||51 |- |[[:en:Water]]||160000||[[Ջուր]]||13400||այո||301 |- |[[:en:Watt]]||31100||[[Վատտ (չափման միավոր)]]||1400||այո||107 |- |[[:en:Wave]]||53700||[[Ալիքներ]]||15300|| ||114 |- |[[:en:Wave function]]||92100||[[Ալիքային ֆունկցիա]]||37300|| ||56 |- |[[:en:Weak interaction]]||41800||[[Թույլ փոխազդեցություն]]||1600|| ||91 |- |[[:en:Weight]]||34700||[[Կշիռ]]||10700|| ||116 |- |[[:en:Steven Weinberg]]||39900||[[Սթիվեն Վայնբերգ]]||3200|| ||89 |- |[[:en:X-ray]]||101800||[[Ռենտգենյան ճառագայթներ]]||10900||այո||119 |- |[[:en:Yang Chen-Ning]]||26500||[[Չժեննին Յանգ]]||3500|| ||74 |- |[[:en:Zeroth law of thermodynamics]]||21100||[[Թերմոդինամիկայի զրոերորդ օրենք]]||11800|| ||48 |} == [[:en:Category:High-importance physics articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!en չափ!!Հայերեն հոդված!!hy չափ!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:3D rotation group]]||68700|| || || ||13 |- |[[:en:Alexei Abrikosov (physicist)]]||12700||[[Ալեքսեյ Աբրիկոսով]]||31200|| ||77 |- |[[:en:Absolute magnitude]]||47400||[[Բացարձակ աստղային մեծություն]]||4400|| ||70 |- |[[:en:Absolute space and time]]||17700||[[Տարածություն և ժամանակ, Նյուտոնյան տեսություն]]||6300|| ||25 |- |[[:en:Absorption (electromagnetic radiation)]]||8300||[[Լույսի կլանում]]||6300|| ||29 |- |[[:en:Absorption band]]||11300|| || || ||19 |- |[[:en:Accelerometer]]||42100||[[Աքսելերոմետր]]||1600|| ||46 |- |[[:en:Acoustic resonance]]||23100|| || || ||15 |- |[[:en:Outline of acoustics]]||9900|| || || ||1 |- |[[:en:Action (physics)]]||19800||[[Գործողություն (ֆիզիկա)]]||12800|| ||35 |- |[[:en:AdS/CFT correspondence]]||54700|| || || ||20 |- |[[:en:Aerodynamics]]||40700||[[Աերոդինամիկա]]||4300|| ||77 |- |[[:en:Aeronautics]]||22900||[[Օդագնացություն]]||13400|| ||64 |- |[[:en:Jean le Rond d'Alembert]]||29900||[[Ժան Լը Ռոն Դ'Ալամբեր]]||4800|| ||101 |- |[[:en:Zhores Alferov]]||22800||[[Ժորես Ալֆյորով]]||4000|| ||77 |- |[[:en:Hannes Alfvén]]||28700||[[Հանես Ալֆվեն]]||4600|| ||73 |- |[[:en:Alpha decay]]||18800||[[Ալֆա-տրոհում]]||7900|| ||61 |- |[[:en:Alpha Magnetic Spectrometer]]||53800|| || || ||27 |- |[[:en:Alpha particle]]||30000||[[Ալֆա-մասնիկ]]||11200|| ||77 |- |[[:en:Luis Walter Alvarez]]||53000||[[Լուիս Ուոլթեր Ալվարես]]||2700|| ||73 |- |[[:en:American Institute of Physics]]||6900|| || || ||16 |- |[[:en:American Physical Society]]||20900|| || || ||30 |- |[[:en:Amorphous solid]]||14100|| || || ||53 |- |[[:en:Amount of substance]]||26600||[[Նյութի քանակ]]||8700|| ||59 |- |[[:en:Ampere]]||15600||[[Ամպեր (չափման միավոր)]]||1800|| ||113 |- |[[:en:Ampère's circuital law]]||31800|| || || ||58 |- |[[:en:Ampère's force law]]||18000||[[Ամպերի օրենք]]||4900|| ||24 |- |[[:en:Amplitude]]||12900||[[Ամպլիտուդ]]||1100|| ||72 |- |[[:en:Analytical dynamics]]||9300|| || || ||2 |- |[[:en:Carl David Anderson]]||8800||[[Կառլ Անդերսոն]]||1900|| ||76 |- |[[:en:Philip W. Anderson]]||30100||[[Ֆիլիպ Անդերսոն]]||6600|| ||66 |- |[[:en:Angstrom]]||17800||[[Անգստրեմ]]||1100|| ||85 |- |[[:en:Anders Jonas Ångström]]||10100||[[Անդերս Յոնաս Անգստրեմ]]||1800|| ||58 |- |[[:en:Angular displacement]]||14000|| || || ||15 |- |[[:en:Angular frequency]]||7700||[[Անկյունային հաճախություն]]||2700||այո||44 |- |[[:en:Angular momentum operator]]||48000|| || || ||16 |- |[[:en:Annalen der Physik]]||13800|| || || ||30 |- |[[:en:Annus mirabilis papers]]||28400|| || || ||14 |- |[[:en:Anomaly (physics)]]||21700|| || || ||10 |- |[[:en:Antiparticle]]||20100||[[Հակամասնիկներ]]||3000|| ||67 |- |[[:en:Antiproton]]||16300||[[Հակապրոտոն]]||9200|| ||51 |- |[[:en:Apparent magnitude]]||61300||[[Տեսանելի աստղային մեծություն]]||6200|| ||77 |- |[[:en:Edward Victor Appleton]]||22900||[[Էդուարդ Վիկտոր Էփլթոն]]||2200|| ||79 |- |[[:en:Applications of quantum mechanics]]||10600|| || || ||1 |- |[[:en:Applied mechanics]]||22600|| || || ||36 |- |[[:en:Archimedes]]||103900||[[Արքիմեդես]]||92100|| ||220 |- |[[:en:Archimedes' principle]]||23500||[[Արքիմեդի օրենք]]||4100|| ||75 |- |[[:en:Argonne National Laboratory]]||36700|| || || ||18 |- |[[:en:Svante Arrhenius]]||36300||[[Սվանտե Արենիուս]]||4200|| ||96 |- |[[:en:ArXiv]]||23600||[[ArXiv]]||11100|| ||54 |- |[[:en:Arthur Ashkin]]||18200||[[Արթուր Էշկին]]||8100|| ||62 |- |[[:en:Astronomia nova]]||28400|| || || ||23 |- |[[:en:Astronomical spectroscopy]]||48400|| || || ||31 |- |[[:en:Astroparticle physics]]||12400|| || || ||19 |- |[[:en:Atacama Large Millimeter Array]]||43500|| || || ||45 |- |[[:en:John Vincent Atanasoff]]||29000||[[Ջոն Աթանասով]]||4400|| ||44 |- |[[:en:Atmosphere]]||17600||[[Մթնոլորտ]]||15000|| ||123 |- |[[:en:Atmospheric science]]||13700||[[Մթնոլորտի գիտություն]]||23300|| ||38 |- |[[:en:Atomic clock]]||133500||[[Ատոմային ժամացույց]]||3400|| ||66 |- |[[:en:Atomic force microscopy]]||76200||[[Ատոմական ուժային մանրադիտակ]]||3700||այո||45 |- |[[:en:Atomic number]]||14000||[[Ատոմական համար]]||2100|| ||128 |- |[[:en:Atomic orbital]]||82700||[[Ատոմային օրբիտալ]]||4900|| ||73 |- |[[:en:Avogadro's law]]||10600||[[Ավոգադրոյի օրենք]]||8800|| ||66 |- |[[:en:B Reactor]]||23900|| || || ||9 |- |[[:en:Ballistics]]||21700||[[Ձգաբանություն]]||2100|| ||64 |- |[[:en:Band gap]]||22300|| || || ||27 |- |[[:en:Charles Glover Barkla]]||10000||[[Չարլզ Գլովեր Բարկլա]]||3600|| ||73 |- |[[:en:Barn (unit)]]||13200||[[Բառն]]||3100|| ||40 |- |[[:en:Baryon]]||29700||[[Բարիոն]]||1800|| ||74 |- |[[:en:Baryon asymmetry]]||19000|| || || ||18 |- |[[:en:Baryon number]]||7400|| || || ||37 |- |[[:en:Nikolay Basov]]||9600||[[Նիկոլայ Բասով]]||5900|| ||70 |- |[[:en:Henri Becquerel]]||22100||[[Անրի Բեքերել]]||3500|| ||103 |- |[[:en:Georg Bednorz]]||7300||[[Գեորգ Բեդնորց]]||7300|| ||66 |- |[[:en:Beer–Lambert law]]||22200|| || || ||38 |- |[[:en:Bell test]]||47000|| || || ||10 |- |[[:en:Alexander Graham Bell]]||142100||[[Ալեքսանդր Բելլ]]||11700|| ||145 |- |[[:en:John Stewart Bell]]||33300|| || || ||43 |- |[[:en:Bell's theorem]]||92500|| || || ||30 |- |[[:en:Berman flow]]||5600|| || || ||1 |- |[[:en:Bernoulli's principle]]||75400||[[Բեռնուլիի հավասարում]]||2300|| ||63 |- |[[:en:Michael Berry (physicist)]]||11200|| || || ||20 |- |[[:en:Beta decay]]||59100||[[Բետա-տրոհում]]||19800|| ||68 |- |[[:en:Beta particle]]||13300||[[Բետա-մասնիկներ]]||8600|| ||73 |- |[[:en:Hans Bethe]]||66200||[[Հանս Բետե]]||17000|| ||85 |- |[[:en:Big Bang nucleosynthesis]]||33800|| || || ||35 |- |[[:en:Binding energy]]||14300||[[Կապի էներգիա]]||1800|| ||35 |- |[[:en:Gerd Binnig]]||9500||[[Գերդ Բինինգ]]||5800|| ||69 |- |[[:en:Biological thermodynamics]]||13800|| || || ||9 |- |[[:en:Biot–Savart law]]||20100||[[Բիո-Սավար-Լապլասի օրենք]]||17300|| ||63 |- |[[:en:Kristian Birkeland]]||18800|| || || ||30 |- |[[:en:BKS theory]]||16900|| || || ||1 |- |[[:en:Joseph Black]]||20600||[[Ջոզեֆ Բլեք]]||6300|| ||59 |- |[[:en:Patrick Blackett]]||27400||[[Պատրիկ Բլեկետ]]||3100|| ||68 |- |[[:en:Felix Bloch]]||15800||[[Ֆելիքս Բլոխ]]||5900|| ||73 |- |[[:en:Nicolaas Bloembergen]]||27100||[[Նիկոլաս Բլոմբերգեն]]||4600|| ||70 |- |[[:en:Hendrik Wade Bode]]||47600|| || || ||20 |- |[[:en:Nikolay Bogolyubov]]||37600||[[Նիկոլայ Բոգոլյուբով]]||6600|| ||40 |- |[[:en:Bohr magneton]]||9000||[[Բորի մագնետոն]]||12600|| ||35 |- |[[:en:Bohr model]]||63700||[[Բորի մոդել]]||14500|| ||71 |- |[[:en:Bohr radius]]||7100|| || || ||40 |- |[[:en:Aage Bohr]]||23300||[[Օգե Բոր]]||8200|| ||72 |- |[[:en:Boiling point]]||18300||[[Եռման ջերմաստիճան]]||6500|| ||88 |- |[[:en:Boiling water reactor]]||53300|| || || ||33 |- |[[:en:Boltzmann distribution]]||19200|| || || ||26 |- |[[:en:Boltzmann equation]]||36000||[[Բոլցմանի հավասարում]]||16000|| ||25 |- |[[:en:Boltzmann factor]]||100|| || || ||26 |- |[[:en:Boltzmann's entropy formula]]||10800|| || || ||16 |- |[[:en:Bonding in solids]]||12300|| || || ||7 |- |[[:en:Born rule]]||14900|| || || ||16 |- |[[:en:Max Born]]||63900||[[Մաքս Բոռն]]||48400|| ||108 |- |[[:en:Bose–Einstein condensate]]||77700||[[Բոզե-Այնշտայնի կոնդենսատ]]||25100|| ||60 |- |[[:en:Bose–Einstein statistics]]||38300||[[Բոզե-Այնշտայնի վիճակագրություն]]||10000|| ||49 |- |[[:en:Satyendra Nath Bose]]||32000||[[Շատենդրանաթ Բոզե]]||4100|| ||74 |- |[[:en:Walther Bothe]]||33800||[[Վալտեր Բոթե]]||4500|| ||69 |- |[[:en:Bottom quark]]||10400||[[B-քվարկ]]||9700|| ||46 |- |[[:en:Bound state]]||13200|| || || ||12 |- |[[:en:Boundary layer]]||47000||[[Սահմանային շերտ]]||1500|| ||30 |- |[[:en:Willard Boyle]]||11900||[[Վիլլարդ Բոյլ]]||2700|| ||62 |- |[[:en:Bra–ket notation]]||43300|| || || ||40 |- |[[:en:William Henry Bragg]]||31000||[[Ուիլյամ Հենրի Բրեգ]]||1900|| ||95 |- |[[:en:Lawrence Bragg]]||33500||[[Ուիլյամ Լորենս Բրեգ]]||2600|| ||82 |- |[[:en:Walter Houser Brattain]]||26900||[[Վոլտր Բրատեյն]]||8200|| ||72 |- |[[:en:Karl Ferdinand Braun]]||13600||[[Ֆերդինանդ Բրաուն]]||3000|| ||90 |- |[[:en:Auguste Bravais]]||4900||[[Օգյուստ Բրավե]]||3200|| ||36 |- |[[:en:Percy Williams Bridgman]]||18600||[[Պերսի Ուիլյամս Բրիջմեն]]||4500|| ||73 |- |[[:en:Brillouin zone]]||10600|| || || ||22 |- |[[:en:Bertram Brockhouse]]||7300||[[Բերթրամ Բրոքհաուզ]]||5600|| ||59 |- |[[:en:Louis de Broglie]]||33500||[[Լուի դը Բրոյլ]]||4300|| ||91 |- |[[:en:Brookhaven National Laboratory]]||27800|| || || ||32 |- |[[:en:Robert Brout]]||8000|| || || ||24 |- |[[:en:Brownian motion]]||52700||[[Բրոունյան շարժում]]||9900|| ||68 |- |[[:en:Buoyancy]]||28100|| || || ||56 |- |[[:en:Calorimeter (particle physics)]]||3700||[[Իոնացման կալորիմետր]]||2700|| ||14 |- |[[:en:Calorimetric Electron Telescope]]||8000|| || || ||5 |- |[[:en:Canonical ensemble]]||23500|| || || ||17 |- |[[:en:Carbon nanotube]]||121000||[[Ածխածնային նանոխողովակներ]]||12100|| ||55 |- |[[:en:Carnot heat engine]]||20600|| || || ||19 |- |[[:en:Cathode]]||24000||[[Կատոդ (այլ կիրառումներ)]]||1500|| ||65 |- |[[:en:Cauchy stress tensor]]||57300||[[Լարումների թենզոր]]||6100|| ||19 |- |[[:en:Causality]]||87700|| || || ||66 |- |[[:en:Celestial mechanics]]||17100||[[Երկնային մեխանիկա]]||11400|| ||58 |- |[[:en:Center of mass]]||34900||[[Զանգվածների կենտրոն]]||11100|| ||54 |- |[[:en:Centimetre]]||4300||[[Սանտիմետր]]||800|| ||94 |- |[[:en:Central force]]||4800|| || || ||29 |- |[[:en:Centrifugal force]]||41300||[[Կենտրոնախույս ուժ]]||1500|| ||68 |- |[[:en:Centripetal force]]||53800||[[Կենտրոնաձիգ ուժ]]||1500|| ||68 |- |[[:en:James Chadwick]]||64400||[[Ջեյմս Չադվիկ]]||3300|| ||93 |- |[[:en:Chain reaction]]||17300||[[Շղթայական ռեակցիաներ]]||13500|| ||47 |- |[[:en:Owen Chamberlain]]||8400||[[Օուեն Չեմբեռլեն]]||2200|| ||65 |- |[[:en:Subrahmanyan Chandrasekhar]]||57500||[[Սուբռահմանյան Չանդրասեկհար]]||4300|| ||84 |- |[[:en:Charge density]]||22800||[[Լիցքի խտություն]]||2900|| ||33 |- |[[:en:Charm quark]]||7600||[[C-քվարկ]]||9600|| ||49 |- |[[:en:Georges Charpak]]||14700||[[Ժորժ Շարպակ]]||10800|| ||73 |- |[[:en:Chemical physics]]||4700|| || || ||27 |- |[[:en:Cherenkov radiation]]||35200||[[Վավիլով-Չերենկովի էֆեկտ]]||6600|| ||57 |- |[[:en:Pavel Cherenkov]]||6200||[[Պավել Չերենկով]]||3500|| ||72 |- |[[:en:Chiral media]]||29900|| || || ||1 |- |[[:en:Chirality]]||31100|| || || ||14 |- |[[:en:Chronology of the universe]]||139500||[[Տիեզերքի ժամանակագրություն]]||13000|| ||31 |- |[[:en:Steven Chu]]||47100||[[Սթիվեն Չու]]||8600|| ||71 |- |[[:en:Circular motion]]||31600|| || || ||46 |- |[[:en:Circular polarization]]||37700|| || || ||9 |- |[[:en:Circulation (physics)]]||7700|| || || ||11 |- |[[:en:Benoît Paul Émile Clapeyron]]||7100||[[Բենուա Պոլ Էմիլ Կլապեյրոն]]||2000|| ||49 |- |[[:en:Classical field theory]]||27700||[[Դաշտի դասական տեսություն]]||9800|| ||22 |- |[[:en:Classical limit]]||12400|| || || ||7 |- |[[:en:Classical unified field theories]]||15800|| || || ||7 |- |[[:en:Rudolf Clausius]]||16900||[[Ռուդոլֆ Կլաուզիուս]]||9000|| ||74 |- |[[:en:Closed system]]||7000|| || || ||32 |- |[[:en:CNO cycle]]||35500|| || || ||44 |- |[[:en:COBRA Experiment]]||4100|| || || ||1 |- |[[:en:Cockcroft–Walton generator]]||10900|| || || ||18 |- |[[:en:John Cockcroft]]||47400||[[Ջոն Կոկրոֆտ]]||2300|| ||73 |- |[[:en:Claude Cohen-Tannoudji]]||12300||[[Կլոդ Կոեն-Թուննիջի]]||7400|| ||64 |- |[[:en:Samuel T. Cohen]]||23900|| || || ||19 |- |[[:en:Coherence (physics)]]||30100||[[Կոհերենտություն]]||5100|| ||43 |- |[[:en:Coherence (units of measurement)]]||20700|| || || ||2 |- |[[:en:Cold fusion]]||146000|| || || ||34 |- |[[:en:Collider Detector at Fermilab]]||25300|| || || ||9 |- |[[:en:Colloid]]||44100||[[Կոլոիդների համակարգեր]]||8900|| ||67 |- |[[:en:Combustion]]||49700||[[Այրում (երևույթ)]]||81000|| ||84 |- |[[:en:Communicating vessels]]||2900||[[Հաղորդակից անոթներ]]||1300|| ||32 |- |[[:en:Compton Gamma Ray Observatory]]||19700|| || || ||34 |- |[[:en:Compton wavelength]]||11800|| || || ||22 |- |[[:en:Arthur Compton]]||37200||[[Արթուր Քոմփթոն]]||2800|| ||82 |- |[[:en:Karl Taylor Compton]]||16100|| || || ||19 |- |[[:en:Computational fluid dynamics]]||66200|| || || ||33 |- |[[:en:Computational science]]||33200|| || || ||26 |- |[[:en:Conformal field theory]]||40800|| || || ||17 |- |[[:en:Conservation of mass]]||24900||[[Զանգվածի պահպանման օրենք]]||2800||այո||67 |- |[[:en:Conservative force]]||11200|| || || ||38 |- |[[:en:Constant of motion]]||9700|| || || ||13 |- |[[:en:Contact mechanics]]||66800||[[Կոնտակտային լարումներ]]||3600|| ||18 |- |[[:en:Convection]]||54100||[[Կոնվեկցիա]]||4300|| ||69 |- |[[:en:Cooper pair]]||9900|| || || ||28 |- |[[:en:Leon Cooper]]||9700||[[Լեոն Կուպեր]]||1900|| ||69 |- |[[:en:Nicolaus Copernicus]]||157500||[[Նիկոլայ Կոպեռնիկոս]]||28000|| ||193 |- |[[:en:Coriolis force]]||82300||[[Կորիոլիսի ուժ]]||2300|| ||73 |- |[[:en:Allan MacLeod Cormack]]||5700|| || || ||51 |- |[[:en:Eric Allin Cornell]]||9300|| || || ||60 |- |[[:en:Correspondence principle]]||19900||[[Համապատասխանության սկզբունք]]||13900|| ||30 |- |[[:en:Cosmic Background Explorer]]||33700|| || || ||32 |- |[[:en:Cosmic microwave background]]||107000||[[Մնացորդային ճառագայթում]]||19200|| ||76 |- |[[:en:Cosmic ray]]||94700||[[Տիեզերական ճառագայթներ]]||5400|| ||84 |- |[[:en:Cosmic variance]]||7800|| || || ||3 |- |[[:en:Cosmological principle]]||28100||[[Կոսմոլոգիական սկզբունք]]||20100|| ||36 |- |[[:en:Cosmos]]||35500||[[Տիեզերք (փիլիսոփայություն)]]||9300|| ||56 |- |[[:en:Coulomb]]||7900||[[Կուլոն (չափման միավոր)]]||600||այո||90 |- |[[:en:Cowan–Reines neutrino experiment]]||13500|| || || ||11 |- |[[:en:Clyde Cowan]]||9000|| || || ||23 |- |[[:en:CP violation]]||34400|| || || ||25 |- |[[:en:CPT symmetry]]||11500||[[Լյուդերս-Պաուլիի թեորեմ]]||5700|| ||28 |- |[[:en:Critical mass]]||19500||[[Կրիտիկական զանգված]]||600|| ||49 |- |[[:en:Critical point (thermodynamics)]]||21200||[[Կրիտիկական կետ]]||1000|| ||60 |- |[[:en:James Cronin]]||15500||[[Ջեյմս Կրոնին]]||11600|| ||63 |- |[[:en:Cross section (physics)]]||37200||[[Էֆեկտիվ լայնական կտրվածք]]||2200|| ||35 |- |[[:en:Crystal]]||29800||[[Բյուրեղ]]||6700|| ||104 |- |[[:en:Crystal structure]]||47900||[[Բյուրեղային կառուցվածք]]||5700|| ||61 |- |[[:en:Crystallization]]||30700||[[Բյուրեղացում]]||3300|| ||57 |- |[[:en:Crystallography]]||25600||[[Բյուրեղագիտություն]]||3900|| ||82 |- |[[:en:Curie temperature]]||46300||[[Կյուրիի ջերմաստիճան]]||2100|| ||48 |- |[[:en:Pierre Curie]]||33000||[[Պիեռ Կյուրի]]||3500|| ||117 |- |[[:en:Curved mirror]]||17700|| || || ||29 |- |[[:en:Cyclic model]]||13400|| || || ||19 |- |[[:en:Cyclotron radiation]]||5900|| || || ||12 |- |[[:en:D-brane]]||22300|| || || ||17 |- |[[:en:D'Alembert's principle]]||11600||[[Դ'Ալամբերի սկզբունք]]||1600|| ||29 |- |[[:en:Gustaf Dalén]]||9500||[[Նիլս Դալեն]]||1900|| ||77 |- |[[:en:Dalton (unit)]]||34000||[[Զանգվածի ատոմական միավոր]]||3400|| ||75 |- |[[:en:Dark energy]]||80300||[[Մութ էներգիա]]||2400||այո||72 |- |[[:en:Data analysis]]||84400|| || || ||37 |- |[[:en:Data science]]||17000||[[Տվյալների գիտություն]]||39200|| ||43 |- |[[:en:Raymond Davis Jr.]]||11400||[[Ռայմոնդ Դեյվիս]]||4000|| ||60 |- |[[:en:Clinton Davisson]]||8100||[[Քլինտոն Դևիսոն]]||2100|| ||77 |- |[[:en:John M. Dawson]]||9000|| || || ||5 |- |[[:en:Daylight]]||5000|| || || ||44 |- |[[:en:De revolutionibus orbium coelestium]]||40200|| || || ||34 |- |[[:en:Debye length]]||19400|| || || ||22 |- |[[:en:Peter Debye]]||36300||[[Պետեր Դեբայ]]||4200|| ||76 |- |[[:en:Decay energy]]||4600|| || || ||30 |- |[[:en:Decay product]]||3400|| || || ||32 |- |[[:en:Decibel]]||76500||[[Դեցիբել]]||2800|| ||66 |- |[[:en:Defining equation (physics)]]||32700|| || || ||3 |- |[[:en:Deformation (engineering)]]||16600|| || || ||11 |- |[[:en:Degenerate energy levels]]||39300|| || || ||21 |- |[[:en:Hans Georg Dehmelt]]||9400||[[Հանս Գեորգ Դեմելտ]]||3100|| ||59 |- |[[:en:Delta potential]]||16800|| || || ||8 |- |[[:en:Density]]||33200||[[Խտություն]]||10200|| ||119 |- |[[:en:Density functional theory]]||73500|| || || ||28 |- |[[:en:Density of states]]||37000|| || || ||18 |- |[[:en:Deposition (phase transition)]]||3200|| || || ||38 |- |[[:en:DESY]]||28400|| || || ||24 |- |[[:en:Determinism]]||84200||[[Դետերմինիզմ]]||3700|| ||72 |- |[[:en:Deterministic simulation]]||8500|| || || ||2 |- |[[:en:Detonation]]||16700||[[Դետոնացում]]||3100|| ||32 |- |[[:en:James Dewar]]||18400||[[Ջեյմս Դյուար]]||2300|| ||57 |- |[[:en:Diamagnetism]]||20400||[[Դիամագնիսականություն]]||8700|| ||55 |- |[[:en:Dielectric]]||37100||[[Դիէլեկտրիկներ]]||11800|| ||59 |- |[[:en:Diffraction grating]]||46100||[[Դիֆրակցիոն ցանց]]||9700|| ||38 |- |[[:en:Diffuse sky radiation]]||19000|| || || ||17 |- |[[:en:Diffusion]]||58200||[[Դիֆուզիա]]||9200|| ||81 |- |[[:en:Diffusion equation]]||6700|| || || ||17 |- |[[:en:Dimensional analysis]]||95100||[[Չափայնություն]]||1700|| ||34 |- |[[:en:Diode]]||65100||[[Դիոդ]]||3700|| ||120 |- |[[:en:Dirac delta function]]||89400|| || || ||47 |- |[[:en:Dirac equation]]||74900||[[Դիրակի հավասարում]]||2100|| ||46 |- |[[:en:Discovery of nuclear fission]]||97900|| || || ||5 |- |[[:en:Dispersion (optics)]]||34100||[[Լույսի դիսպերսիա]]||6200|| ||62 |- |[[:en:Dispersion (water waves)]]||30700|| || || ||4 |- |[[:en:Dispersive prism]]||13400|| || || ||9 |- |[[:en:Displacement (geometry)]]||4700|| || || ||53 |- |[[:en:Displacement current]]||28900|| || || ||33 |- |[[:en:Distance]]||25700||[[Հեռավորություն (երկրաչափություն)]]||43000|| ||104 |- |[[:en:Distance modulus]]||6700|| || || ||18 |- |[[:en:Divergence]]||31500||[[Տարամիտություն]]||8300|| ||51 |- |[[:en:Divergence theorem]]||45800||[[Գաուս-Օստոգրադսկու թեորեմ]]||5400|| ||34 |- |[[:en:Doping (semiconductor)]]||34500|| || || ||36 |- |[[:en:Doppler cooling]]||18300|| || || ||7 |- |[[:en:Drag (physics)]]||41900||[[Ճակատային դիմադրություն]]||10600|| ||50 |- |[[:en:Ductility]]||24600|| || || ||51 |- |[[:en:Dye-sensitized solar cell]]||75500|| || || ||22 |- |[[:en:Dynamics (mechanics)]]||6500||[[Դինամիկա (մեխանիկա)]]||9300|| ||81 |- |[[:en:Freeman Dyson]]||82900||[[Ֆրիմեն Դայսոն]]||10900|| ||65 |- |[[:en:Eddington number]]||7000|| || || ||8 |- |[[:en:Arthur Eddington]]||53000||[[Արթուր Էդինգտոն]]||2900|| ||70 |- |[[:en:Effusion]]||7700|| || || ||23 |- |[[:en:Ehrenfest theorem]]||17300|| || || ||27 |- |[[:en:Paul Ehrenfest]]||22600||[[Պաուլ Էրենֆեստ]]||137100|| ||45 |- |[[:en:Eightfold way (physics)]]||19100|| || || ||15 |- |[[:en:Einstein coefficients]]||25600|| || || ||8 |- |[[:en:Einstein field equations]]||35200||[[Այնշտայնի դաշտի հավասարումներ]]||41100|| ||49 |- |[[:en:Einstein notation]]||14000|| || || ||30 |- |[[:en:Artur Ekert]]||14000|| || || ||14 |- |[[:en:Elastic collision]]||24100|| || || ||26 |- |[[:en:Elastic scattering]]||4100|| || || ||10 |- |[[:en:Elasticity (physics)]]||19600||[[Առաձգականություն]]||1800|| ||65 |- |[[:en:Electric battery]]||67300|| || || ||101 |- |[[:en:Electric dipole spin resonance]]||22000|| || || ||1 |- |[[:en:Electric displacement field]]||11800|| || || ||35 |- |[[:en:Electric flux]]||4700|| || || ||46 |- |[[:en:Electric generator]]||31400||[[Էլեկտրական գեներատոր]]||8400|| ||78 |- |[[:en:Electric heating]]||25600|| || || ||26 |- |[[:en:Electric motor]]||119200||[[Էլեկտրական շարժիչ]]||3500|| ||90 |- |[[:en:Electric potential]]||17800|| || || ||66 |- |[[:en:Electric potential energy]]||21800|| || || ||23 |- |[[:en:Electric power]]||16700||[[Էլեկտրական հզորություն]]||800|| ||67 |- |[[:en:Electric susceptibility]]||11700|| || || ||26 |- |[[:en:Electrical impedance]]||30800||[[Էլեկտրական իմպեդանս]]||6900|| ||62 |- |[[:en:Electrical resistivity and conductivity]]||71500|| || || ||16 |- |[[:en:Electromagnetic field]]||30100||[[Էլեկտրամագնիսական դաշտ]]||11000|| ||74 |- |[[:en:Electromagnetic induction]]||25900||[[Էլեկտրամագնիսական ինդուկցիա]]||9400|| ||74 |- |[[:en:Electromagnetic wave equation]]||21900|| || || ||17 |- |[[:en:Electromotive force]]||52300||[[Էլեկտրաշարժ ուժ]]||3000|| ||64 |- |[[:en:Electron configuration]]||60500|| || || ||68 |- |[[:en:Electron diffraction]]||43300||[[Էլեկտրոնների դիֆրակցիա]]||12500|| ||29 |- |[[:en:Electron hole]]||14300|| || || ||38 |- |[[:en:Electron microscope]]||57000||[[Էլեկտրոնային մանրադիտակ]]||8900|| ||74 |- |[[:en:Electron neutrino]]||9900||[[Էլեկտրոնային նեյտրինո]]||8500|| ||33 |- |[[:en:Electron shell]]||28800|| || || ||60 |- |[[:en:Electron-beam lithography]]||33500|| || || ||19 |- |[[:en:Electron–positron annihilation]]||6900|| || || ||17 |- |[[:en:Electrospray ionization]]||44100|| || || ||12 |- |[[:en:Electrostatic generator]]||36400|| || || ||21 |- |[[:en:Electrostatic induction]]||17900|| || || ||42 |- |[[:en:Electrostatics]]||33700||[[Էլեկտրաստատիկա]]||8900|| ||79 |- |[[:en:Electroweak interaction]]||22900||[[Էլեկտրաթույլ փոխազդեցություն]]||11400|| ||42 |- |[[:en:George F. R. Ellis]]||15800||[[Ջորջ Էլլիս]]||9300|| ||20 |- |[[:en:Embodied energy]]||28400|| || || ||11 |- |[[:en:Emission spectrum]]||22900|| || || ||48 |- |[[:en:Endothermic process]]||6500|| || || ||16 |- |[[:en:Energy conversion efficiency]]||29700||[[Օգտակար գործողության գործակից]]||3300|| ||41 |- |[[:en:Energy density]]||59200|| || || ||27 |- |[[:en:Energy level]]||22900|| || || ||42 |- |[[:en:Ensemble (mathematical physics)]]||24500|| || || ||20 |- |[[:en:Ensemble interpretation]]||52100|| || || ||8 |- |[[:en:Enthalpy]]||43800||[[Էնտալպիա]]||15400|| ||71 |- |[[:en:Entropy (classical thermodynamics)]]||16700||[[Էնտրոպիա (թերմոդինամիկա)]]||12400|| ||5 |- |[[:en:Entropy (energy dispersal)]]||20100|| || || ||1 |- |[[:en:Entropy (order and disorder)]]||23900|| || || ||1 |- |[[:en:Entropy (statistical thermodynamics)]]||18300|| || || ||10 |- |[[:en:Entropy as an arrow of time]]||34100|| || || ||4 |- |[[:en:Entropy of mixing]]||30900|| || || ||7 |- |[[:en:Environmental impact of wind power]]||133500|| || || ||7 |- |[[:en:Equation of state]]||37300||[[Վիճակի հավասարումներ]]||42300|| ||47 |- |[[:en:Equations for a falling body]]||12100|| || || ||11 |- |[[:en:Equilibrium thermodynamics]]||3300|| || || ||6 |- |[[:en:Equipartition theorem]]||92400|| || || ||25 |- |[[:en:Equipotential]]||5100|| || || ||10 |- |[[:en:Equivalence principle]]||60800||[[Համարժեքության սկզբունք]]||15700|| ||44 |- |[[:en:Leo Esaki]]||13200||[[Լեո Էսակի]]||3100|| ||67 |- |[[:en:Escape velocity]]||27400||[[Երկրորդ տիեզերական արագություն]]||3200||այո||71 |- |[[:en:Euclidean vector]]||61400|| || || ||91 |- |[[:en:Euler equations (fluid dynamics)]]||77400|| || || ||22 |- |[[:en:Leonhard Euler]]||97000||[[Լեոնարդ Էյլեր]]||188100|| ||173 |- |[[:en:Event horizon]]||25900||[[Իրադարձությունների հորիզոն]]||10200|| ||68 |- |[[:en:Exchange symmetry]]||100|| || || ||24 |- |[[:en:Excited state]]||8400||[[Գրգռում (ֆիզիկա)]]||3900|| ||38 |- |[[:en:Exoplanet]]||140700||[[Էկզոմոլորակ]]||30700|| ||99 |- |[[:en:Exothermic process]]||7400|| || || ||18 |- |[[:en:Expansion of the universe]]||67000||[[Տիեզերքի ընդլայնում]]||9300|| ||42 |- |[[:en:Expectation value (quantum mechanics)]]||13100|| || || ||6 |- |[[:en:Farad]]||13900||[[Ֆարադ]]||1300||այո||75 |- |[[:en:Faraday effect]]||24000||[[Ֆարադեյի երևույթ]]||1400|| ||33 |- |[[:en:Michael Faraday]]||66100||[[Մայքլ Ֆարադեյ]]||22600|| ||162 |- |[[:en:Faster-than-light neutrino anomaly]]||59600|| || || ||3 |- |[[:en:Fermat's principle]]||59600||[[Ֆերմայի սկզբունք]]||2100|| ||41 |- |[[:en:Fermi level]]||23900|| || || ||16 |- |[[:en:Fermi surface]]||11700|| || || ||13 |- |[[:en:Fermi–Dirac statistics]]||30800||[[Ֆերմի-Դիրակի վիճակագրություն]]||18500|| ||43 |- |[[:en:Fermi's golden rule]]||27700|| || || ||20 |- |[[:en:Fermilab]]||62800|| || || ||40 |- |[[:en:Fermion]]||7100||[[Ֆերմիոն]]||5400||այո||90 |- |[[:en:Ferromagnetism]]||31800||[[Ֆեռոմագնիսականություն]]||8000|| ||61 |- |[[:en:Albert Fert]]||10500||[[Ալբեր Ֆերտ]]||4900|| ||72 |- |[[:en:Fictitious force]]||63100||[[Իներցիայի ուժ]]||1000|| ||38 |- |[[:en:Fine structure]]||17200|| || || ||27 |- |[[:en:Fine-structure constant]]||60600||[[Նուրբ կառուցվածքի հաստատուն]]||20300|| ||43 |- |[[:en:Val Logsdon Fitch]]||20000||[[Վալ Ֆիտչ]]||5400|| ||60 |- |[[:en:Fizeau–Foucault apparatus]]||27600|| || || ||12 |- |[[:en:Flame]]||21300|| || || ||69 |- |[[:en:Flavour (particle physics)]]||24500|| || || ||32 |- |[[:en:Flight]]||35000||[[Սավառնում]]||1300|| ||69 |- |[[:en:Flow visualization]]||5600|| || || ||5 |- |[[:en:Fluctuation theorem]]||23200|| || || ||7 |- |[[:en:Fluctuation-dissipation theorem]]||28700|| || || ||11 |- |[[:en:Fluid]]||9400|| || || ||71 |- |[[:en:Fluid dynamics]]||35500|| || || ||51 |- |[[:en:Fluorescence]]||92100||[[Ֆլուորեսցենցիա]]||11000||այո||62 |- |[[:en:Flux]]||29000||[[Վեկտորական դաշտի հոսք]]||2000|| ||41 |- |[[:en:Focal length]]||15700|| || || ||52 |- |[[:en:Focus (optics)]]||4200||[[Կիզակետ]]||1000|| ||53 |- |[[:en:Force carrier]]||6000|| || || ||15 |- |[[:en:Foucault pendulum]]||32800||[[Ֆուկոյի ճոճանակ]]||4500||այո||64 |- |[[:en:Léon Foucault]]||13400||[[Լեոն Ֆուկո]]||3000|| ||76 |- |[[:en:Four-momentum]]||20200|| || || ||23 |- |[[:en:Four-vector]]||46700|| || || ||29 |- |[[:en:Fourier optics]]||74400|| || || ||15 |- |[[:en:William Alfred Fowler]]||18000||[[Ուիլյամ Ալֆրեդ Ֆաուլեր]]||3000|| ||66 |- |[[:en:Franck–Hertz experiment]]||33200||[[Ֆրանկ-Հերցի փորձ]]||5700||այո||34 |- |[[:en:James Franck]]||34700||[[Ջեյմս Ֆրանկ]]||3500|| ||80 |- |[[:en:Ilya Frank]]||7100||[[Իլյա Ֆրանկ]]||4100|| ||67 |- |[[:en:Rosalind Franklin]]||144400||[[Ռոզալինդ Ֆրանկլին]]||4800|| ||91 |- |[[:en:Franklin's electrostatic machine]]||27500|| || || ||3 |- |[[:en:Fraunhofer diffraction]]||23100|| || || ||20 |- |[[:en:Fraunhofer lines]]||11100||[[Ֆրաունհոֆերյան գծեր]]||1400|| ||44 |- |[[:en:Joseph von Fraunhofer]]||21500|| || || ||66 |- |[[:en:Free body diagram]]||14100|| || || ||19 |- |[[:en:Freezing]]||13500|| || || ||59 |- |[[:en:Frequency]]||20900||[[Հաճախություն]]||9000|| ||119 |- |[[:en:Fresnel equations]]||69600|| || || ||24 |- |[[:en:Augustin-Jean Fresnel]]||207400||[[Օգյուստեն Ֆրենել]]||2200|| ||68 |- |[[:en:Jerome Isaac Friedman]]||9400||[[Ջերոմ Այզեկ Ֆրիդման]]||2100|| ||63 |- |[[:en:Friedmann equations]]||22500||[[Ֆրիդմանի հավասարումներ]]||11400|| ||31 |- |[[:en:Functional integration]]||9100|| || || ||4 |- |[[:en:Fundamental interaction]]||40900||[[Հիմնարար փոխազդեցություններ]]||12100|| ||72 |- |[[:en:Fundamental thermodynamic relation]]||14300|| || || ||9 |- |[[:en:Fusibility]]||2200|| || || ||7 |- |[[:en:Fusion power]]||170900||[[Ջերմամիջուկային կառավարվող սինթեզ]]||16700|| ||36 |- |[[:en:Dennis Gabor]]||21400||[[Դենիս Գաբոր]]||2300|| ||82 |- |[[:en:Galaxy formation and evolution]]||25600|| || || ||29 |- |[[:en:Galilean invariance]]||9400|| || || ||21 |- |[[:en:Galilean transformation]]||17600||[[Գալիլեյի ձևափոխություններ]]||8100|| ||41 |- |[[:en:Gamma ray]]||56000||[[Գամմա ճառագայթներ]]||7100|| ||94 |- |[[:en:Gamma-ray burst]]||100600|| || || ||53 |- |[[:en:George Gamow]]||38700|| || || ||59 |- |[[:en:Crispin Gardiner]]||20100|| || || ||3 |- |[[:en:Gas laws]]||8900|| || || ||30 |- |[[:en:Gauge boson]]||6100||[[Տրամաչափային բոզոն]]||6500|| ||57 |- |[[:en:Gauss's law]]||28000||[[Գաուսի օրենք]]||6700||այո||71 |- |[[:en:Gay-Lussac's law]]||14000||[[Գեյ-Լյուսակի օրենք]]||5000|| ||45 |- |[[:en:Geiger counter]]||21900|| || || ||62 |- |[[:en:Geiger–Müller tube]]||32200|| || || ||11 |- |[[:en:Andre Geim]]||46500||[[Անդրեյ Գեյմ]]||25700|| ||67 |- |[[:en:General covariance]]||6000|| || || ||14 |- |[[:en:Generalized coordinates]]||27900||[[Ընդհանրացված կոորդինատներ]]||1900|| ||25 |- |[[:en:Generator (mathematics)]]||5400|| || || ||9 |- |[[:en:Pierre-Gilles de Gennes]]||11600||[[Պիեռ-Ժիլ դը Ժեն]]||5400|| ||60 |- |[[:en:Reinhard Genzel]]||15100||[[Ռայնհարդ Գենցել]]||4700|| ||54 |- |[[:en:Geodesic]]||27100||[[Գեոդեզիկ գծեր]]||1000|| ||43 |- |[[:en:Geodesics in general relativity]]||27700|| || || ||9 |- |[[:en:Geophysical survey (archaeology)]]||18300|| || || ||5 |- |[[:en:Riccardo Giacconi]]||7400||[[Ռիկարդո Ջակոնի]]||21200|| ||72 |- |[[:en:Ivar Giaever]]||17000||[[Այվար Ջայևեր]]||5100|| ||61 |- |[[:en:Gibbs free energy]]||34100||[[Գիբսի էներգիա]]||10100|| ||53 |- |[[:en:Josiah Willard Gibbs]]||90600||[[Ջոզայա Գիբս]]||4500|| ||72 |- |[[:en:William Gilbert (physician)]]||25900||[[Ուիլյամ Գիլբերտ]]||15100|| ||67 |- |[[:en:Vitaly Ginzburg]]||18200||[[Վիտալի Գինզբուրգ]]||3700|| ||82 |- |[[:en:Donald A. Glaser]]||16300||[[Դոնալդ Արթուր Գլեզեր]]||2000|| ||69 |- |[[:en:Sheldon Glashow]]||15500||[[Շելդոն Գլեշոու]]||2900|| ||66 |- |[[:en:Roy J. Glauber]]||19300||[[Ռոյ Գլաուբեր]]||7000|| ||66 |- |[[:en:Glossary of classical physics]]||100|| || || ||7 |- |[[:en:God's units]]|| ||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Gods units]]|| ||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Sergei K. Godunov]]||4700|| || || ||10 |- |[[:en:Maria Goeppert Mayer]]||30400||[[Մարիա Գյոպերտ-Մայեր]]||2400|| ||94 |- |[[:en:Eugen Goldstein]]||7700|| || || ||27 |- |[[:en:William E. Gordon]]||10700|| || || ||6 |- |[[:en:Gram]]||13800||[[Գրամ]]||3200|| ||100 |- |[[:en:Grand canonical ensemble]]||37100|| || || ||16 |- |[[:en:Granular material]]||27100|| || || ||19 |- |[[:en:Graphane]]||8700|| || || ||8 |- |[[:en:Graphene]]||242100||[[Գրաֆեն]]||18500|| ||66 |- |[[:en:Graphyne]]||9300|| || || ||7 |- |[[:en:Gravitational collapse]]||12200||[[Գրավիտացիոն կոլապս]]||4000|| ||44 |- |[[:en:Gravitational energy]]||7200||[[Գրավիտացիոն էներգիա]]||4200|| ||22 |- |[[:en:Gravitational field]]||10600||[[Գրավիտացիոն դաշտ]]||1500|| ||56 |- |[[:en:Gravitational microlensing]]||52600|| || || ||16 |- |[[:en:Gravitational potential]]||20000||[[Գրավիտացիոն պոտենցիալ]]||14700|| ||27 |- |[[:en:Gravitational time dilation]]||16700|| || || ||22 |- |[[:en:Gravitational two-body problem]]|| || || || ||36 |- |[[:en:Gravitoelectromagnetism]]||26100|| || || ||25 |- |[[:en:Graviton]]||20900||[[Գրավիտոն]]||1100|| ||66 |- |[[:en:Gravity of Earth]]||29400||[[Ծանրության ուժ]]||11500|| ||37 |- |[[:en:Gray (unit)]]||18400||[[Գրեյ (չափման միավոր)]]||700|| ||60 |- |[[:en:Brian Greene]]||25100|| || || ||47 |- |[[:en:David Gross]]||20200||[[Դեյվիդ Գրոս]]||9900|| ||71 |- |[[:en:Ground state]]||11600|| || || ||31 |- |[[:en:Group velocity]]||25100||[[Խմբային արագություն]]||2200|| ||30 |- |[[:en:Peter Grünberg]]||16700||[[Պետեր Գրունբերգ]]||6400|| ||73 |- |[[:en:Otto von Guericke]]||42400|| || || ||62 |- |[[:en:Charles Édouard Guillaume]]||8700||[[Շառլ Էդուար Գիյոմ]]||2500|| ||75 |- |[[:en:Gyromagnetic ratio]]||19400|| || || ||26 |- |[[:en:Gyroscope]]||49700||[[Գիրոսկոպ]]||8300|| ||77 |- |[[:en:H-alpha]]||7700|| || || ||16 |- |[[:en:Hadron]]||15800||[[Հադրոն]]||800|| ||83 |- |[[:en:Hagen–Poiseuille equation]]||38300|| || || ||26 |- |[[:en:Otto Hahn]]||111400|| || || ||87 |- |[[:en:Half-life]]||17500|| || || ||81 |- |[[:en:Hall effect]]||42200||[[Հոլի էֆեկտ]]||3600|| ||50 |- |[[:en:Edwin Hall]]||6100|| || || ||32 |- |[[:en:John L. Hall]]||8600||[[Ջոն Հոլ]]||2800|| ||61 |- |[[:en:Hamiltonian (quantum mechanics)]]||26800||[[Համիլտոնյան (քվանտային մեխանիկա)]]||8300|| ||37 |- |[[:en:Hamiltonian fluid mechanics]]||4700|| || || ||1 |- |[[:en:Hamiltonian mechanics]]||40700|| || || ||40 |- |[[:en:Theodor W. Hänsch]]||11900||[[Թեոդոր Հենշ]]||4400|| ||62 |- |[[:en:Serge Haroche]]||17800||[[Սերժ Արոշ]]||5200|| ||60 |- |[[:en:Hartree atomic units]]||25100|| || || ||19 |- |[[:en:Akira Hasegawa]]||28000|| || || ||5 |- |[[:en:Herbert A. Hauptman]]||10600|| || || ||51 |- |[[:en:Hawking radiation]]||48600|| || || ||52 |- |[[:en:Heat capacity]]||17200||[[Ջերմունակություն]]||7000|| ||69 |- |[[:en:Heat capacity ratio]]||19300|| || || ||25 |- |[[:en:Heat death of the universe]]||29900|| || || ||38 |- |[[:en:Heat engine]]||28200||[[Ջերմային շարժիչներ]]||100|| ||64 |- |[[:en:Heat equation]]||59000|| || || ||30 |- |[[:en:Heat pump]]||53000||[[Ջերմային պոմպ]]||2200|| ||54 |- |[[:en:Heat pump and refrigeration cycle]]||15100|| || || ||12 |- |[[:en:Heat transfer]]||50100||[[Ջերմափոխանակություն]]||2200|| ||68 |- |[[:en:Heavy water]]||79400||[[Ծանր ջուր]]||3000|| ||68 |- |[[:en:Alan J. Heeger]]||9500|| || || ||53 |- |[[:en:Helium atom]]||29200|| || || ||9 |- |[[:en:Helium flash]]||12800|| || || ||26 |- |[[:en:Helmholtz free energy]]||22900||[[Հելմհոլցի ազատ էներգիա]]||6600|| ||33 |- |[[:en:Hermann von Helmholtz]]||33600||[[Հերման Հելմհոլց]]||3400|| ||77 |- |[[:en:Henry (unit)]]||5300||[[Հենրի (չափման միավոր)]]||1400|| ||70 |- |[[:en:Hertz]]||16000||[[Հերց (չափման միավոր)]]||2800|| ||95 |- |[[:en:Gustav Ludwig Hertz]]||16900||[[Գուստավ Հերց]]||4000|| ||78 |- |[[:en:Hertzsprung–Russell diagram]]||23300||[[Հերցեպրունգ-Ռեսելի դիագրամ]]||3400|| ||68 |- |[[:en:Victor Francis Hess]]||9900||[[Վիկտոր Հեսս]]||2000|| ||74 |- |[[:en:Antony Hewish]]||16900||[[Անտոնի Հյուիշ]]||2000|| ||64 |- |[[:en:Hierarchy problem]]||26000|| || || ||15 |- |[[:en:High-energy nuclear physics]]||9500|| || || ||6 |- |[[:en:High-temperature superconductivity]]||91500|| || || ||32 |- |[[:en:Hilbert space]]||122100||[[Հիլբերտյան տարածություն]]||1000|| ||56 |- |[[:en:David Hilbert]]||53900||[[Դավիթ Հիլբերտ]]||48900|| ||143 |- |[[:en:Archibald Hill]]||23500|| || || ||57 |- |[[:en:History of classical mechanics]]||17000|| || || ||15 |- |[[:en:History of electromagnetic theory]]||166500|| || || ||20 |- |[[:en:History of entropy]]||22700|| || || ||5 |- |[[:en:History of fluid mechanics]]||39500|| || || ||6 |- |[[:en:History of general relativity]]||36000|| || || ||14 |- |[[:en:History of geophysics]]||26900|| || || ||3 |- |[[:en:History of gravitational theory]]||61200|| || || ||7 |- |[[:en:History of materials science]]||28800|| || || ||4 |- |[[:en:History of optics]]||47000|| || || ||14 |- |[[:en:History of radio]]||79200||[[Ռադիոյի պատմություն]]||9400|| ||21 |- |[[:en:History of spectroscopy]]||50600|| || || ||6 |- |[[:en:History of the Big Bang theory]]||20900|| || || ||11 |- |[[:en:History of the periodic table]]||89500|| || || ||18 |- |[[:en:History of thermodynamics]]||28200|| || || ||14 |- |[[:en:Alan Hodgkin]]||38500||[[Ալան Լլոյդ Հոջկին]]||3300|| ||58 |- |[[:en:Robert Hofstadter]]||14200||[[Ռոբերտ Հոֆստեդտեր]]||29200|| ||61 |- |[[:en:Homestake experiment]]||6100|| || || ||7 |- |[[:en:Pervez Hoodbhoy]]||46100|| || || ||12 |- |[[:en:Gerard 't Hooft]]||28900|| || || ||71 |- |[[:en:Robert Hooke]]||78400||[[Ռոբերտ Հուկ]]||5700|| ||99 |- |[[:en:Hooke's law]]||57700||[[Հուկի օրենք]]||3500|| ||67 |- |[[:en:Horizon problem]]||13300|| || || ||16 |- |[[:en:Fred Hoyle]]||54200||[[Հոյլ Ֆրեդ]]||7000|| ||67 |- |[[:en:Hubble Legacy Field]]||4300|| || || ||4 |- |[[:en:Hubble Space Telescope]]||218600||[[Հաբլ (աստղադիտակ)]]||100300|| ||111 |- |[[:en:Edwin Hubble]]||47000||[[Էդվին Հաբլ]]||3600|| ||101 |- |[[:en:Hubble's law]]||108500||[[Հաբլի օրենք]]||9400|| ||64 |- |[[:en:Hulse–Taylor binary]]||10900|| || || ||22 |- |[[:en:Russell Alan Hulse]]||4600||[[Ռասել Ալան Հալս]]||2600|| ||61 |- |[[:en:Andrew Huxley]]||24600||[[Էնդրյու Ֆիլդինգ Հաքսլի]]||2500|| ||63 |- |[[:en:Huygens–Fresnel principle]]||24600||[[Հյույգենս-Ֆրենելի սկզբունք]]||4200|| ||50 |- |[[:en:Hydraulics]]||23300||[[Հիդրավլիկա]]||10100|| ||70 |- |[[:en:Hydrogen ion]]||11200|| || || ||20 |- |[[:en:Hydrogen spectral series]]||19100|| || || ||29 |- |[[:en:Hydrostatics]]||18000||[[Հիդրոստատիկա]]||3500|| ||66 |- |[[:en:Hysteresis]]||57600||[[Հիստերեզիս]]||1800|| ||49 |- |[[:en:Ice]]||74100||[[Սառույց]]||7300|| ||162 |- |[[:en:Ideal gas]]||24400||[[Իդեալական գազ]]||2400|| ||66 |- |[[:en:Ideal gas law]]||31900||[[Իդեալական գազի վիճակի հավասարում]]||9900|| ||66 |- |[[:en:Identical particles]]||33000|| || || ||24 |- |[[:en:IEEE Antennas & Propagation Society]]||12700|| || || ||1 |- |[[:en:Illuminance]]||6300||[[Լուսավորվածություն]]||1400|| ||45 |- |[[:en:Impact (mechanics)]]||8400|| || || ||11 |- |[[:en:Impedance of free space]]||7800||[[Վակուումի դիմադրություն]]||9700|| ||18 |- |[[:en:Impulse (physics)]]||7700||[[Ուժի իմպուլս]]||5100|| ||55 |- |[[:en:Inductance]]||56800||[[Ինդուկտիվություն]]||2000|| ||66 |- |[[:en:Inelastic collision]]||7800|| || || ||20 |- |[[:en:Inelastic scattering]]||4300|| || || ||8 |- |[[:en:Inflation (cosmology)]]||107500||[[Տիեզերքի ինֆլյացիոն մոդել]]||6200|| ||55 |- |[[:en:Inflationary epoch]]||10800|| || || ||12 |- |[[:en:Instability]]||9800|| || || ||15 |- |[[:en:Institut Laue–Langevin]]||7400|| || || ||11 |- |[[:en:Institute of Electrical and Electronics Engineers]]||35200|| || || ||64 |- |[[:en:Intensive and extensive properties]]||19600|| || || ||22 |- |[[:en:Interferometry]]||94100|| || || ||41 |- |[[:en:Intermolecular force]]||24900|| || || ||42 |- |[[:en:Internal energy]]||32500||[[Ներքին էներգիա]]||4800||այո||66 |- |[[:en:International Heliophysical Year]]||4000|| || || ||5 |- |[[:en:International Prototype of the Kilogram]]||42200|| || || ||9 |- |[[:en:Interpretations of quantum mechanics]]||68900|| || || ||20 |- |[[:en:Introduction to electromagnetism]]||33200|| || || ||3 |- |[[:en:Introduction to entropy]]||32000|| || || ||2 |- |[[:en:Introduction to general relativity]]||73700|| || || ||17 |- |[[:en:Introduction to M-theory]]||11200|| || || ||6 |- |[[:en:Introduction to quantum mechanics]]||99000|| || || ||21 |- |[[:en:Invariant (physics)]]||4200||[[Ինվարիանտություն]]||3900|| ||20 |- |[[:en:Ion]]||30400||[[Իոն]]||1400|| ||118 |- |[[:en:Ionization]]||41000||[[Իոնացում]]||2500|| ||69 |- |[[:en:Ionizing radiation]]||60900||[[Իոնացնող ճառագայթում]]||3500|| ||70 |- |[[:en:Irradiance]]||7300|| || || ||22 |- |[[:en:Irreversible process]]||20200|| || || ||24 |- |[[:en:Ising model]]||105000|| || || ||21 |- |[[:en:Isospin]]||24800||[[Իզոտոպ սպին]]||6700|| ||33 |- |[[:en:Isotope]]||47600||[[Իզոտոպներ]]||10300|| ||115 |- |[[:en:ITER]]||139200||[[Միջազգային ջերմամիջուկային փորձնական ռեակտոր]]||9100|| ||54 |- |[[:en:James Jeans]]||20500||[[Ջեյմս Հոփվուդ Ջինս]]||2400|| ||53 |- |[[:en:Jeffery–Hamel flow]]||13100|| || || ||1 |- |[[:en:J. Hans D. Jensen]]||13700||[[Հանս Ենսեն]]||1800|| ||67 |- |[[:en:Jet Propulsion Laboratory]]||36200||[[Ռեակտիվ շարժման լաբորատորիա]]||2700||այո||55 |- |[[:en:Brian Josephson]]||62400||[[Բրայան Ջոզեֆսոն]]||7800|| ||67 |- |[[:en:Joule]]||23700||[[Ջոուլ]]||20000|| ||106 |- |[[:en:Joule heating]]||20800||[[Ջոուլ-Լենցի օրենք]]||1800|| ||49 |- |[[:en:James Prescott Joule]]||32200||[[Ջեյմս Ջոուլ]]||27100|| ||124 |- |[[:en:KAGRA]]||8000|| || || ||12 |- |[[:en:Michio Kaku]]||36900||[[Միցիո Կակու]]||9000|| ||67 |- |[[:en:Heike Kamerlingh Onnes]]||16000||[[Հեյկե Կամերլինգ Օնես]]||3000|| ||86 |- |[[:en:Charles K. Kao]]||102900||[[Չարլզ Կաո]]||5400|| ||64 |- |[[:en:Pyotr Kapitsa]]||18600||[[Պյոտր Կապիցա]]||9300|| ||83 |- |[[:en:Kármán line]]||24700|| || || ||53 |- |[[:en:Theodore von Kármán]]||29600|| || || ||43 |- |[[:en:Alfred Kastler]]||7000||[[Ալֆրեդ Կաստլեր]]||2900|| ||69 |- |[[:en:Kelvin's circulation theorem]]||6000|| || || ||9 |- |[[:en:Henry Way Kendall]]||11600||[[Հենրի Քենդալ]]||3800|| ||56 |- |[[:en:Kepler problem]]||8300|| || || ||11 |- |[[:en:Johannes Kepler]]||101700||[[Յոհան Կեպլեր]]||17400|| ||170 |- |[[:en:Kepler's laws of planetary motion]]||56400||[[Կեպլերի օրենքներ]]||5600|| ||81 |- |[[:en:Kerr–Newman metric]]||28700|| || || ||15 |- |[[:en:Wolfgang Ketterle]]||12200|| || || ||61 |- |[[:en:Jack Kilby]]||18100||[[Ջեք Քիլբի]]||4400|| ||71 |- |[[:en:Kinetic theory of gases]]||42300||[[Մոլեկուլային-կինետիկ տեսություն]]||6800|| ||52 |- |[[:en:Kirchhoff's circuit laws]]||12700||[[Կիրխհոֆի կանոններ]]||4300|| ||67 |- |[[:en:Oskar Klein]]||4900|| || || ||30 |- |[[:en:Klaus von Klitzing]]||9400||[[Քլաուս Ֆոն Քլիտցինգ]]||5000|| ||64 |- |[[:en:Aaron Klug]]||19500|| || || ||61 |- |[[:en:Makoto Kobayashi (physicist)]]||10400||[[Մակոտո Կոբայաշի]]||5900|| ||59 |- |[[:en:Andrey Kolmogorov]]||27700||[[Անդրեյ Կոլմոգորով]]||6800|| ||71 |- |[[:en:Masatoshi Koshiba]]||16600||[[Մասատոշի Կոշիբա]]||6600|| ||68 |- |[[:en:Kramers–Kronig relations]]||19700|| || || ||17 |- |[[:en:Herbert Kroemer]]||8000|| || || ||59 |- |[[:en:Igor Kurchatov]]||20300||[[Իգոր Կուրչատով]]||107100|| ||60 |- |[[:en:Polykarp Kusch]]||7700||[[Պոլիկարպ Կաշ]]||2900|| ||61 |- |[[:en:Joseph-Louis Lagrange]]||47600||[[Ժոզեֆ Լուի Լագրանժ]]||4000|| ||99 |- |[[:en:Lagrangian mechanics]]||83000|| || || ||42 |- |[[:en:Horace Lamb]]||15600|| || || ||23 |- |[[:en:Willis Lamb]]||8600||[[Ուիլլիս Լեմբ]]||5000|| ||64 |- |[[:en:Lambda-CDM model]]||80900|| || || ||32 |- |[[:en:Paul Langevin]]||12200||[[Պոլ Լանժևեն]]||4400|| ||54 |- |[[:en:Large Hadron Collider]]||111200||[[Մեծ հադրոնային բախիչ]]||13700|| ||93 |- |[[:en:Laser cooling]]||18200|| || || ||25 |- |[[:en:Latent heat]]||12300|| || || ||51 |- |[[:en:Max von Laue]]||41800||[[Մաքս Լաուե]]||2800|| ||84 |- |[[:en:Robert B. Laughlin]]||6700||[[Ռոբերտ Լաֆլին]]||3000|| ||65 |- |[[:en:Ernest Lawrence]]||55700||[[Էռնեստ Լոուրենս]]||2400|| ||84 |- |[[:en:Least-squares spectral analysis]]||25900|| || || ||4 |- |[[:en:Leon M. Lederman]]||29800||[[Լեոն Լեդերման]]||5600|| ||68 |- |[[:en:David Lee (physicist)]]||9000||[[Դեյվիդ Լի (ֆիզիկոս)]]||4900|| ||60 |- |[[:en:Tsung-Dao Lee]]||19700||[[Ցզուն Դաո Լի]]||2500|| ||67 |- |[[:en:Anthony James Leggett]]||17800||[[Էնթոնի Ջեյմս Լեգետ]]||6000|| ||65 |- |[[:en:Georges Lemaître]]||43400|| || || ||75 |- |[[:en:Philipp Lenard]]||23100||[[Ֆիլիպ Լենարդ]]||7100|| ||89 |- |[[:en:Length contraction]]||34700||[[Երկարության կրճատում]]||7800|| ||37 |- |[[:en:Lens]]||47000||[[Ոսպնյակներ]]||15300|| ||98 |- |[[:en:Lenz's law]]||11300||[[Լենցի կանոն]]||4600|| ||54 |- |[[:en:Lepton epoch]]||2800|| || || ||16 |- |[[:en:Gilbert N. Lewis]]||35900|| || || ||59 |- |[[:en:Lie algebra extension]]||100300|| || || ||3 |- |[[:en:Lie superalgebra]]||14300|| || || ||7 |- |[[:en:Evgeny Lifshitz]]||6000||[[Եվգենի Լիֆշից]]||10100|| ||22 |- |[[:en:Light-emitting diode physics]]||32200|| || || ||1 |- |[[:en:Light-year]]||24900||[[Լուսային տարի]]||8800|| ||146 |- |[[:en:LIGO]]||74700|| || || ||53 |- |[[:en:Andrei Linde]]||17300|| || || ||28 |- |[[:en:Linear density]]||6400|| || || ||16 |- |[[:en:Linear motion]]||13300|| || || ||31 |- |[[:en:Linear particle accelerator]]||41300|| || || ||26 |- |[[:en:Linearization]]||9400|| || || ||16 |- |[[:en:Gabriel Lippmann]]||22900||[[Գաբրիել Լիպման]]||2400|| ||87 |- |[[:en:Liquid crystal]]||87900||[[Հեղուկ բյուրեղներ]]||12200|| ||54 |- |[[:en:List of accelerators in particle physics]]||33000|| || || ||7 |- |[[:en:List of American Physical Society prizes and awards]]||19400|| || || ||1 |- |[[:en:List of common physics notations]]||19400||[[Ֆիզիկական մեծությունների նշանակումների ցանկ]]||45500|| ||8 |- |[[:en:List of fluid flows named after people]]||5800|| || || ||1 |- |[[:en:List of German physicists]]||20100|| || || ||1 |- |[[:en:List of important publications in physics]]||132400|| || || ||6 |- |[[:en:List of materials properties]]||9500||[[Նյութերի հատկությունների ցանկ]]||19100|| ||15 |- |[[:en:List of neutrino experiments]]||33300|| || || ||4 |- |[[:en:List of nominees for the Nobel Prize in Physics]]||285400|| || || ||2 |- |[[:en:List of physical quantities]]||25800||[[Ֆիզիկական մեծությունների ցանկ]]||10000|| ||17 |- |[[:en:List of physics awards]]||33300|| || || ||2 |- |[[:en:List of quasiparticles]]||6100|| || || ||6 |- |[[:en:List of topics characterized as pseudoscience]]||353100|| || || ||12 |- |[[:en:List of unsolved problems in astronomy]]||28600|| || || ||6 |- |[[:en:Litre]]||32000||[[Լիտր]]||8300|| ||125 |- |[[:en:Local hidden-variable theory]]||19700|| || || ||4 |- |[[:en:Lorentz covariance]]||21300|| || || ||22 |- |[[:en:Lorentz factor]]||12000||[[Լորենց-գործոն]]||11900|| ||37 |- |[[:en:Lorentz force]]||58000||[[Լորենցի ուժ]]||3300|| ||71 |- |[[:en:Lorentz group]]||63900|| || || ||19 |- |[[:en:Lorentz transformation]]||104000||[[Լորենցի ձևափոխություններ]]||3200|| ||51 |- |[[:en:Hendrik Lorentz]]||45000||[[Հենդրիկ Լորենց]]||141900|| ||106 |- |[[:en:Lumen (unit)]]||12100||[[Լյումեն (չափման միավոր)]]||800|| ||67 |- |[[:en:Luminance]]||8900||[[Պայծառություն]]||3300|| ||41 |- |[[:en:Luminosity]]||24000||[[Լուսատվություն]]||1300|| ||67 |- |[[:en:Luminous flux]]||6300||[[Լուսային հոսք]]||1600|| ||49 |- |[[:en:Luminous intensity]]||8200||[[Լույսի ուժ]]||1500|| ||60 |- |[[:en:Lux]]||15800||[[Լյուքս (չափման միավոր)]]||1100|| ||63 |- |[[:en:Ernst Mach]]||36600||[[Էռնստ Մախ]]||13900|| ||83 |- |[[:en:Macroscopic scale]]||8800|| || || ||30 |- |[[:en:Magnet]]||59800||[[Մագնիս]]||4500|| ||121 |- |[[:en:Magnetic flux]]||10000||[[Մագնիսական հոսք]]||1600|| ||67 |- |[[:en:Magnetic flux quantum]]||11700|| || || ||10 |- |[[:en:Magnetic moment]]||52300||[[Մագնիսական մոմենտ]]||2400|| ||52 |- |[[:en:Magnetic monopole]]||77400||[[Մագնիսական մոնոպոլ]]||4400|| ||45 |- |[[:en:Magnetic quantum number]]||8000|| || || ||28 |- |[[:en:Magnetic resonance]]||800|| || || ||4 |- |[[:en:Magnetic resonance imaging]]||85500||[[Մագնիսառեզոնանսային շերտագրություն]]||15800|| ||87 |- |[[:en:Magnetic semiconductor]]||18800|| || || ||7 |- |[[:en:Magnetic susceptibility]]||27500|| || || ||39 |- |[[:en:Magnetization]]||12600|| || || ||42 |- |[[:en:Magnetometer]]||73700||[[Մագնիսամետր]]||3000|| ||45 |- |[[:en:Magnetosphere]]||16000||[[Մագնիսոլորտ]]||15100|| ||61 |- |[[:en:Magnetostatics]]||8300|| || || ||49 |- |[[:en:Magnitude (astronomy)]]||24800||[[Աստղային մեծություն]]||3900|| ||44 |- |[[:en:Ettore Majorana]]||25800|| || || ||36 |- |[[:en:Manhattan Project]]||189100||[[Մանհեթենյան նախագիծ]]||8100||այո||78 |- |[[:en:Guglielmo Marconi]]||82400||[[Գուլիելմո Մարկոնի]]||2300|| ||116 |- |[[:en:Toshihide Maskawa]]||11200||[[Տոշիհիդե Մասկավա]]||4200|| ||60 |- |[[:en:Mass number]]||8800||[[Զանգվածային թիվ]]||9000|| ||74 |- |[[:en:Massless particle]]||2400|| || || ||19 |- |[[:en:Materials science]]||55800|| || || ||73 |- |[[:en:Mathematical formulation of quantum mechanics]]||49100|| || || ||28 |- |[[:en:Mathematical model]]||33200||[[Մաթեմատիկական մոդել]]||4800||այո||54 |- |[[:en:Mathematical physics]]||48000||[[Մաթեմատիկական ֆիզիկա]]||4400|| ||64 |- |[[:en:Mathematics of general relativity]]||43400|| || || ||15 |- |[[:en:John C. Mather]]||14300||[[Ջոն Քրոմվել Մադեր]]||6100|| ||64 |- |[[:en:Matrix mechanics]]||65300|| || || ||26 |- |[[:en:Maxwell relations]]||15400|| || || ||24 |- |[[:en:Maxwell–Boltzmann statistics]]||22000|| || || ||20 |- |[[:en:Maxwell's demon]]||36100||[[Մաքսվելի հրեշ]]||17400|| ||44 |- |[[:en:Mean-field theory]]||18100|| || || ||13 |- |[[:en:Measurement in quantum mechanics]]||64500|| || || ||14 |- |[[:en:Measurement problem]]||19700|| || || ||12 |- |[[:en:Measurement uncertainty]]||29500|| || || ||25 |- |[[:en:Mechanical equilibrium]]||8300||[[Հավասարակշռում]]||3000|| ||47 |- |[[:en:Mechanical resonance]]||11100|| || || ||4 |- |[[:en:Melting point]]||26600||[[Հալման ջերմաստիճան]]||10100|| ||91 |- |[[:en:Meson]]||46500||[[Մեզոն]]||3800|| ||69 |- |[[:en:Mesoscopic physics]]||11100|| || || ||18 |- |[[:en:Metallic hydrogen]]||33200|| || || ||38 |- |[[:en:Metallic microlattice]]||10300|| || || ||10 |- |[[:en:Metallization pressure]]||9000|| || || ||2 |- |[[:en:Metamaterial]]||86900||[[Մետանյութ]]||2400||այո||33 |- |[[:en:Metamaterial antennas]]||100|| || || ||2 |- |[[:en:Metamaterial cloaking]]||66800|| || || ||3 |- |[[:en:Metastability]]||14900||[[Մետաստաբիլ վիճակ]]||2700|| ||32 |- |[[:en:Michelson interferometer]]||36400|| || || ||31 |- |[[:en:Albert A. Michelson]]||45800||[[Ալբերտ Մայքելսոն]]||3000|| ||97 |- |[[:en:Microcanonical ensemble]]||28200|| || || ||19 |- |[[:en:Microgram]]||3300|| || || ||32 |- |[[:en:Microscope]]||31500||[[Մանրադիտակ]]||7900|| ||130 |- |[[:en:Microwave]]||67200|| || || ||77 |- |[[:en:Robert Andrews Millikan]]||42900||[[Ռոբերտ Միլիկեն]]||3200|| ||96 |- |[[:en:Minimal Supersymmetric Standard Model]]||40700|| || || ||9 |- |[[:en:Minkowski space]]||78800||[[Մինկովսկու տարածություն]]||10600|| ||45 |- |[[:en:Hermann Minkowski]]||20600||[[Հերման Մինկովսկի]]||2400|| ||69 |- |[[:en:MKS system of units]]||7400|| || || ||22 |- |[[:en:Mole (unit)]]||25800||[[Մոլ]]||1100|| ||99 |- |[[:en:Molecular diffusion]]||16100|| || || ||7 |- |[[:en:Molecular dynamics]]||76200||[[Մոլեկուլային դինամիկա]]||5100|| ||30 |- |[[:en:Molecular physics]]||2300||[[Մոլեկուլային ֆիզիկա]]||6600|| ||46 |- |[[:en:Moment (physics)]]||22700|| || || ||21 |- |[[:en:Moment of inertia]]||93700||[[Իներցիայի մոմենտ]]||4400|| ||67 |- |[[:en:Momentum operator]]||13300|| || || ||11 |- |[[:en:Monte Carlo method in statistical physics]]||11900|| || || ||1 |- |[[:en:Rudolf Mössbauer]]||8600||[[Ռուդոլֆ Մյոսբաուեր]]||3600|| ||68 |- |[[:en:Mott insulator]]||13400|| || || ||12 |- |[[:en:Nevill Francis Mott]]||16900||[[Նևիլ Մոտտ]]||2900|| ||62 |- |[[:en:Ben Roy Mottelson]]||13300||[[Բեն Ռոյ Մոտելսոն]]||2500|| ||58 |- |[[:en:Gérard Mourou]]||15900||[[Ժերար Մուրու]]||14800|| ||54 |- |[[:en:Moving magnet and conductor problem]]||20400|| || || ||6 |- |[[:en:MRI sequence]]||31100|| || || ||3 |- |[[:en:K. Alex Müller]]||8600||[[Կարլ Մյուլլեր]]||4800|| ||62 |- |[[:en:Multiverse]]||56400||[[Բազմատիեզերք]]||17400|| ||63 |- |[[:en:Muon neutrino]]||7100||[[Մյուոնային նեյտրինո]]||5500|| ||30 |- |[[:en:N-body problem]]||66200|| || || ||21 |- |[[:en:Naïve physics]]||10700|| || || ||2 |- |[[:en:Shuji Nakamura]]||21100|| || || ||65 |- |[[:en:Yoichiro Nambu]]||15500||[[Յոիչիրո Նամբու]]||7100|| ||65 |- |[[:en:Nanoparticle]]||120700|| || || ||42 |- |[[:en:Nanotechnology]]||86400||[[Նանոտեխնոլոգիա]]||33900|| ||114 |- |[[:en:National High Magnetic Field Laboratory]]||18000|| || || ||4 |- |[[:en:Natural science]]||48200||[[Բնագիտություն]]||1600|| ||146 |- |[[:en:Navier–Stokes equations]]||86400||[[Նավիե-Ստոքսի հավասարում]]||2600|| ||45 |- |[[:en:Claude-Louis Navier]]||6300||[[Անրի Նավիե]]||2500|| ||41 |- |[[:en:Near and far field]]||34900|| || || ||7 |- |[[:en:Louis Néel]]||10000||[[Լուի Նեել]]||3900|| ||67 |- |[[:en:Yuval Ne'eman]]||12400||[[Յուվալ Նեեման]]||11200|| ||26 |- |[[:en:Negative-index metamaterial]]||74500|| || || ||1 |- |[[:en:Net force]]||18200|| || || ||24 |- |[[:en:John von Neumann]]||247900||[[Ջոն ֆոն Նոյման]]||5300|| ||109 |- |[[:en:Neutral particle oscillation]]||48500|| || || ||4 |- |[[:en:Neutrino astronomy]]||32200|| || || ||28 |- |[[:en:Neutrino oscillation]]||55200||[[Նեյտրինային տատանումներ]]||10800|| ||29 |- |[[:en:Neutron radiation]]||20700|| || || ||25 |- |[[:en:Neutron star]]||103900||[[Նեյտրոնային աստղ]]||27000|| ||87 |- |[[:en:Newton (unit)]]||8100||[[Նյուտոն (չափման միավոր)]]||2400|| ||109 |- |[[:en:Newton-metre]]||4800||[[Նյուտոն-մետր (չափման միավոր)]]||1100||այո||43 |- |[[:en:Newton's law of cooling]]||18100|| || || ||22 |- |[[:en:No-hair theorem]]||13200|| || || ||16 |- |[[:en:Node (physics)]]||9000|| || || ||12 |- |[[:en:Emmy Noether]]||123500||[[Էմմի Նյոթեր]]||164000|| ||86 |- |[[:en:Noether's theorem]]||65100||[[Նյոթերի թեորեմ]]||25400|| ||35 |- |[[:en:Noise (electronics)]]||16600|| || || ||23 |- |[[:en:Nonlinear metamaterial]]||23800|| || || ||1 |- |[[:en:Nonlinear partial differential equation]]||8600|| || || ||2 |- |[[:en:Nonlinear system]]||20700|| || || ||37 |- |[[:en:Normal force]]||9500|| || || ||36 |- |[[:en:Normal mode]]||21000||[[Սեփական տատանումներ]]||1800|| ||21 |- |[[:en:Nova]]||22300|| || || ||66 |- |[[:en:Konstantin Novoselov]]||35100||[[Կոնստանտին Նովոսյոլով]]||38500|| ||67 |- |[[:en:Nuclear binding energy]]||54000||[[Միջուկային էներգիա]]||7900|| ||38 |- |[[:en:Nuclear fallout]]||81800||[[Ճառագայթային աղտոտում]]||1100|| ||36 |- |[[:en:Nuclear fuel cycle information system]]||6300|| || || ||2 |- |[[:en:Nuclear fusion]]||75700||[[Ջերմամիջուկային ռեակցիա]]||15200|| ||94 |- |[[:en:Nuclear isomer]]||29100||[[Միջուկային իզոմերիա]]||2000|| ||35 |- |[[:en:Nuclear magnetic resonance]]||76100||[[Միջուկային մագնիսական ռեզոնանս]]||7500|| ||53 |- |[[:en:Nuclear magnetic resonance spectroscopy]]||43900|| || || ||31 |- |[[:en:Nuclear power]]||205100||[[Միջուկային էներգետիկա]]||4500|| ||129 |- |[[:en:Nuclear power plant]]||43300||[[Ատոմակայան]]||9400|| ||93 |- |[[:en:Nuclear reaction]]||21400||[[Միջուկային ռեակցիաներ]]||6900|| ||65 |- |[[:en:Nuclear structure]]||30900|| || || ||8 |- |[[:en:Nuclear warfare]]||108200||[[Միջուկային պատերազմ]]||1700|| ||58 |- |[[:en:Nuclear weapon]]||103000||[[Միջուկային զենք]]||18500|| ||134 |- |[[:en:Observable]]||12400|| || || ||19 |- |[[:en:Observational cosmology]]||24300|| || || ||13 |- |[[:en:Ohm]]||27400||[[Օհմ (չափման միավոր)]]||1000||այո||89 |- |[[:en:Ohm's law]]||46300||[[Օհմի օրենք]]||9100||այո||102 |- |[[:en:Ohmic contact]]||12900|| || || ||11 |- |[[:en:On Physical Lines of Force]]||7300|| || || ||4 |- |[[:en:Operator (physics)]]||28000|| || || ||16 |- |[[:en:Optical coating]]||14500|| || || ||6 |- |[[:en:Optical path length]]||3300|| || || ||18 |- |[[:en:Optical phenomenon]]||100||[[Օպտիկական երևույթներ]]||2100|| ||19 |- |[[:en:Optical pumping]]||3300|| || || ||17 |- |[[:en:Optical spectrometer]]||16500|| || || ||29 |- |[[:en:Orbit]]||56600||[[Ուղեծիր]]||3700||այո||107 |- |[[:en:Orbital mechanics]]||42000||[[Աստղադինամիկա]]||2700|| ||45 |- |[[:en:Hans Christian Ørsted]]||22200||[[Հանս Քրիստիան Էրստեդ]]||18400|| ||94 |- |[[:en:Douglas Osheroff]]||10100||[[Դուգլաս Օշերոֆ]]||4400|| ||58 |- |[[:en:Outgoing longwave radiation]]||12900|| || || ||13 |- |[[:en:Outline of applied physics]]||5500|| || || ||1 |- |[[:en:Outline of black holes]]||19100|| || || ||1 |- |[[:en:Outline of physical science]]||43400|| || || ||30 |- |[[:en:P–n junction]]||20800|| || || ||41 |- |[[:en:Pair production]]||10500||[[Զույգի առաջացում]]||3900|| ||45 |- |[[:en:Salvatore Pais]]||16000|| || || ||2 |- |[[:en:Giorgio Parisi]]||20800|| || || ||43 |- |[[:en:Partial pressure]]||20000||[[Պարցիալ ճնշում]]||2000|| ||46 |- |[[:en:Particle decay]]||10300|| || || ||13 |- |[[:en:Particle detector]]||7900||[[Տարրական մասնիկների դետեկտորներ]]||3700|| ||34 |- |[[:en:Particle in a box]]||36500|| || || ||29 |- |[[:en:Particle number]]||3700|| || || ||10 |- |[[:en:Particle statistics]]||4000|| || || ||12 |- |[[:en:Partition function (statistical mechanics)]]||28900|| || || ||26 |- |[[:en:Parton (particle physics)]]||18000||[[Փարթոններ]]||1800|| ||18 |- |[[:en:Pascal (unit)]]||14200||[[Պասկալ (չափման միավոր)]]||1600||այո||86 |- |[[:en:Blaise Pascal]]||52100||[[Բլեզ Պասկալ]]||5400|| ||185 |- |[[:en:Path integral formulation]]||86000||[[Քվանտային մեխանիկայի ձևակերպումն ըստ հետագծերով ինտեգրալների]]||20300|| ||24 |- |[[:en:Wolfgang Paul]]||6400||[[Վոլֆգանգ Պաուլ]]||4600|| ||60 |- |[[:en:Pauli matrices]]||43600|| || || ||34 |- |[[:en:Linus Pauling]]||137900||[[Լայնուս Փոլինգ]]||32100|| ||105 |- |[[:en:Rudolf Peierls]]||42200|| || || ||34 |- |[[:en:Pendulum]]||122000||[[Ճոճանակ]]||4200|| ||80 |- |[[:en:Penrose diagram]]||9200|| || || ||17 |- |[[:en:Penrose–Hawking singularity theorems]]||20800|| || || ||15 |- |[[:en:Roger Penrose]]||89100||[[Ռոջեր Փենռոուզ]]||41600|| ||78 |- |[[:en:Arno Allan Penzias]]||12400||[[Առնո Փենզիաս]]||2200|| ||71 |- |[[:en:Perfect gas]]||8000|| || || ||7 |- |[[:en:Martin Lewis Perl]]||13600||[[Մարտին Լյուիս Փեռլ]]||9300|| ||67 |- |[[:en:Permeability (electromagnetism)]]||22000||[[Մագնիսական թափանցելիություն]]||16800|| ||53 |- |[[:en:Permittivity]]||32200||[[Դիէլեկտրական թափանցելիություն]]||7900|| ||46 |- |[[:en:Perpetual motion]]||43800||[[Հավերժական շարժիչ]]||3900|| ||49 |- |[[:en:Jean Baptiste Perrin]]||13800||[[Ժան Բատիստ Պերրեն]]||3000|| ||82 |- |[[:en:Perturbation theory]]||20600||[[Խոտորումների տեսություն]]||2500|| ||24 |- |[[:en:Perturbation theory (quantum mechanics)]]||69000|| || || ||19 |- |[[:en:Max Perutz]]||28300||[[Մաքս Ֆերդինանդ Պերուց]]||2700|| ||57 |- |[[:en:Phase (matter)]]||13500|| || || ||63 |- |[[:en:Phase (waves)]]||19100||[[Տատանումների փուլ]]||2000|| ||46 |- |[[:en:Phase rule]]||12800|| || || ||27 |- |[[:en:Phase space]]||16400|| || || ||28 |- |[[:en:Phase transition]]||48000||[[Փուլային անցում]]||16400|| ||57 |- |[[:en:Phase velocity]]||8200||[[Փուլային արագություն]]||1900||այո||34 |- |[[:en:William Daniel Phillips]]||9300||[[Ուիլիամ Դենիել Ֆիլիպս]]||4600|| ||61 |- |[[:en:Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica]]||96500|| || || ||73 |- |[[:en:Phonon]]||42000||[[Ֆոնոն]]||5200|| ||52 |- |[[:en:Photoelectric effect]]||55200||[[Ֆոտոէֆեկտ]]||4400|| ||83 |- |[[:en:Photolithography]]||44200|| || || ||36 |- |[[:en:Photon gas]]||9400|| || || ||10 |- |[[:en:Photonic crystal]]||51800||[[Ֆոտոնային բյուրեղներ]]||16700|| ||23 |- |[[:en:Photonic metamaterial]]||44800|| || || ||3 |- |[[:en:Photonics]]||21400||[[Ֆոտոնիկա]]||14400|| ||43 |- |[[:en:Physical system]]||2200|| || || ||39 |- |[[:en:List of physicists]]||59900|| || || ||33 |- |[[:en:Physics beyond the Standard Model]]||41700|| || || ||16 |- |[[:en:Physics education]]||20700|| || || ||5 |- |[[:en:Piezoelectricity]]||84500||[[Պիեզոէլեկտրականություն]]||3200|| ||54 |- |[[:en:Planck (spacecraft)]]||48000|| || || ||35 |- |[[:en:Planck electrical inductance]]|| ||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Planck era]]||100||[[Տիեզերքի ժամանակագրություն]]||13000|| ||31 |- |[[:en:Planck fluid flow rate]]|| ||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Planck inductance]]|| ||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Planck magnetic field strength]]|| ||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Planck magnetic inductance]]|| ||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Planck postulate]]||2200|| || || ||8 |- |[[:en:Planck relation]]||6200|| || || ||11 |- |[[:en:Planck Scale]]||100||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Planck unit]]||100||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Planck units]]||58500||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Planck Units]]||100||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Planck viscosity]]|| ||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Planck volume flow rate]]|| ||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Planck volume velocity]]|| ||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Planck volumetric flow]]|| ||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Planck volumetric flow rate]]|| ||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Planck-Stoney units]]|| ||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Planck's law]]||142300||[[Պլանկի ճառագայթման օրենք]]||2800|| ||45 |- |[[:en:Plane wave]]||6700|| || || ||25 |- |[[:en:Plank unit]]|| ||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Plank units]]||100||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Plasticity (physics)]]||29500||[[Պլաստիկություն (մեխանիկա)]]||4100|| ||44 |- |[[:en:Plutonium]]||146300||[[Պլուտոնիում]]||700||այո||144 |- |[[:en:Poincaré group]]||16600|| || || ||26 |- |[[:en:Point particle]]||10800|| || || ||39 |- |[[:en:Point source]]||7300|| || || ||8 |- |[[:en:Poisson bracket]]||19500|| || || ||19 |- |[[:en:Siméon Denis Poisson]]||34400||[[Սիմեոն Պուասոն]]||4400|| ||60 |- |[[:en:Poisson's equation]]||16200|| || || ||31 |- |[[:en:Polarization (waves)]]||82300||[[Ալիքների բևեռացում]]||6500|| ||57 |- |[[:en:Polarization density]]||23800|| || || ||29 |- |[[:en:Polaron]]||47100|| || || ||21 |- |[[:en:Hugh David Politzer]]||7400||[[Հյու Դեյվիդ Փոլիտցեր]]||5400|| ||61 |- |[[:en:Polymer physics]]||21500||[[Պոլիմերների ֆիզիկա]]||2800|| ||17 |- |[[:en:Polymer science]]||14600|| || || ||5 |- |[[:en:Position (geometry)]]||9400||[[Շառավիղ-վեկտոր]]||2800||այո||47 |- |[[:en:Position and momentum spaces]]||16000|| || || ||8 |- |[[:en:Position operator]]||18900|| || || ||10 |- |[[:en:Positron]]||33000||[[Պոզիտրոն]]||26800|| ||89 |- |[[:en:Potential energy surface]]||12400|| || || ||11 |- |[[:en:Potential well]]||9800||[[Պոտենցիալ հոր]]||8200|| ||24 |- |[[:en:C. F. Powell]]||15600||[[Սեսիլ Փաուել]]||2000|| ||69 |- |[[:en:Power (physics)]]||14500||[[Հզորություն]]||3900|| ||101 |- |[[:en:Poynting's theorem]]||13100||[[Պոյնտինգի թեորեմ]]||5800||այո||18 |- |[[:en:Ludwig Prandtl]]||16500||[[Լյուդվիգ Պրանդտլ]]||3000|| ||36 |- |[[:en:Precession]]||20500||[[Պրեցեսիա]]||10200|| ||59 |- |[[:en:Present]]||13000|| || || ||90 |- |[[:en:Primordial black hole]]||42500|| || || ||27 |- |[[:en:Principle of maximum entropy]]||31300|| || || ||9 |- |[[:en:Principle of relativity]]||14100||[[Հարաբերականության սկզբունք]]||1300|| ||38 |- |[[:en:Prism]]||13700||[[Պրիզմա (օպտիկա)]]||11600|| ||73 |- |[[:en:Probability amplitude]]||30200|| || || ||19 |- |[[:en:Alexandru Proca]]||12100|| || || ||7 |- |[[:en:Projectile]]||11400|| || || ||50 |- |[[:en:Alexander Prokhorov]]||18700||[[Ալեքսանդր Պրոխորով]]||6400|| ||73 |- |[[:en:Propagator]]||34500|| || || ||15 |- |[[:en:Proper time]]||21900|| || || ||24 |- |[[:en:Properties of water]]||81200|| || || ||32 |- |[[:en:Proton–proton chain]]||21200||[[Պրոտոն-պրոտոնային ցիկլ]]||14500|| ||43 |- |[[:en:Pulsar]]||55100||[[Պուլսարներ]]||3400|| ||81 |- |[[:en:Pulsed laser]]||6400|| || || ||9 |- |[[:en:Edward Mills Purcell]]||9700||[[Էռնեստ Միլս Պարսել]]||2900|| ||67 |- |[[:en:Pv=nkt]]|| ||[[Իդեալական գազի վիճակի հավասարում]]||9900|| ||66 |- |[[:en:Pv=nt]]|| ||[[Իդեալական գազի վիճակի հավասարում]]||9900|| ||66 |- |[[:en:QCD matter]]||24700|| || || ||10 |- |[[:en:QCD vacuum]]||32400|| || || ||4 |- |[[:en:Quadrupole ion trap]]||25500|| || || ||13 |- |[[:en:Quantization (physics)]]||10000|| || || ||29 |- |[[:en:Quantum]]||8900||[[Քվանտ]]||7400|| ||67 |- |[[:en:Quantum biology]]||51000|| || || ||23 |- |[[:en:Quantum chemistry]]||15600||[[Քվանտային քիմիա]]||6400||այո||64 |- |[[:en:Quantum chromodynamics]]||45300|| || || ||50 |- |[[:en:Quantum contextuality]]||40500|| || || ||1 |- |[[:en:Quantum entanglement]]||106000||[[Քվանտային խճճվածություն]]||5200|| ||61 |- |[[:en:Quantum fluctuation]]||9600||[[Քվանտային ֆլուկտուացիա]]||13600|| ||27 |- |[[:en:Quantum gravity]]||49000||[[Քվանտային ձգողություն]]||3400||այո||52 |- |[[:en:Quantum harmonic oscillator]]||40000||[[Քվանտային ներդաշնակ օսցիլյատոր]]||6400|| ||35 |- |[[:en:Quantum hydrodynamics]]||1800|| || || ||3 |- |[[:en:Quantum indeterminacy]]||18200|| || || ||2 |- |[[:en:Quantum information science]]||5900|| || || ||22 |- |[[:en:Quantum logic]]||38800||[[Քվանտային տրամաբանություն]]||4500|| ||18 |- |[[:en:Quantum nonlocality]]||62000|| || || ||4 |- |[[:en:Quantum optics]]||12900||[[Քվանտային օպտիկա]]||3800|| ||40 |- |[[:en:Quantum potential]]||58100|| || || ||5 |- |[[:en:Quantum spin Hall effect]]||10100|| || || ||2 |- |[[:en:Quantum state]]||36700||[[Քվանտային վիճակ]]||11100|| ||40 |- |[[:en:Quantum superposition]]||41000||[[Քվանտային վերադրում]]||8500|| ||33 |- |[[:en:Quantum teleportation]]||75900||[[Քվանտային տելեպորտացիա]]||20000|| ||38 |- |[[:en:Quantum tunnelling]]||50400||[[Թունելային երևույթ]]||26500|| ||59 |- |[[:en:Quark model]]||19100|| || || ||15 |- |[[:en:Quasar]]||65800||[[Քվազար]]||19200|| ||84 |- |[[:en:Quasiparticle]]||24800||[[Քվազիմասնիկներ]]||5900|| ||35 |- |[[:en:Qubit]]||32900|| || || ||44 |- |[[:en:Isidor Isaac Rabi]]||49700||[[Իզիդոր Այզեկ Ռաբի]]||3500|| ||77 |- |[[:en:Radiance]]||8300|| || || ||20 |- |[[:en:Radio frequency]]||14300|| || || ||34 |- |[[:en:Radio wave]]||34100||[[Ռադիոալիքներ]]||13000||այո||84 |- |[[:en:Radioactive decay]]||84700||[[Ռադիոակտիվություն]]||7300|| ||106 |- |[[:en:Radioactive source]]||8800|| || || ||7 |- |[[:en:Radiography]]||36200||[[Ռենտգենագրություն]]||1400|| ||53 |- |[[:en:James Rainwater]]||16200||[[Լեո Ջեյմս Ռեյնուոթեր]]||2100|| ||56 |- |[[:en:C. V. Raman]]||131200||[[Չանդրասեկհարա Վենկատա Ռաման]]||4100|| ||99 |- |[[:en:Norman Foster Ramsey Jr.]]||25900||[[Նորման Ֆոսթեր Ռամզեյ]]||10700|| ||59 |- |[[:en:Randall–Sundrum model]]||7600|| || || ||7 |- |[[:en:Range of a projectile]]||9800|| || || ||11 |- |[[:en:William Rankine]]||20800|| || || ||59 |- |[[:en:Rapidity]]||16800|| || || ||13 |- |[[:en:Ray (optics)]]||12500|| || || ||33 |- |[[:en:Rayleigh problem]]||4400|| || || ||1 |- |[[:en:Rayleigh scattering]]||23500|| || || ||51 |- |[[:en:John William Strutt, 3rd Baron Rayleigh]]||25900||[[Ջոն Ուիլյամ Ռելեյ]]||5900|| ||88 |- |[[:en:Reaction (physics)]]||13900|| || || ||17 |- |[[:en:Recombination (cosmology)]]||19300||[[Ռեկոմբինացիա (տիեզերագիտություն)]]||21400|| ||15 |- |[[:en:Redshift]]||86800||[[Կարմիր շեղում]]||8100|| ||79 |- |[[:en:Reflection (physics)]]||16400||[[Ալիքների անդրադարձում և բեկում]]||4700|| ||76 |- |[[:en:Refraction]]||21400||[[Լույսի անդրադարձում]]||10900|| ||86 |- |[[:en:Refractive index]]||68600||[[Բեկման ցուցիչ]]||2800|| ||69 |- |[[:en:Refrigeration]]||75000|| || || ||35 |- |[[:en:Frederick Reines]]||27300||[[Ֆրեդերիկ Ռեյնես]]||5400|| ||64 |- |[[:en:Relative velocity]]||10700|| || || ||18 |- |[[:en:Relativistic Doppler effect]]||45500||[[Հարաբերական Դոպլերի էֆեկտ]]||66300|| ||15 |- |[[:en:Relativistic Heavy Ion Collider]]||40900|| || || ||20 |- |[[:en:Relativistic mechanics]]||36100|| || || ||17 |- |[[:en:Relativistic quantum mechanics]]||85900|| || || ||11 |- |[[:en:Relativity of simultaneity]]||19400||[[Միաժամանակության հարաբերականություն]]||14600|| ||19 |- |[[:en:Renormalization]]||60000|| || || ||25 |- |[[:en:Renormalization group]]||49200|| || || ||15 |- |[[:en:Representation theory of the Lorentz group]]||153200|| || || ||5 |- |[[:en:Resonance]]||56800||[[Ռեզոնանս]]||52900|| ||66 |- |[[:en:Restoring force]]||2800|| || || ||22 |- |[[:en:Resultant force]]||9000|| || || ||16 |- |[[:en:Reversible process (thermodynamics)]]||12900|| || || ||29 |- |[[:en:Reynolds transport theorem]]||12000|| || || ||14 |- |[[:en:Owen Willans Richardson]]||8300||[[Օուեն Ուիլանս Ռիչարդսոն]]||2900|| ||73 |- |[[:en:Robert Coleman Richardson]]||7500||[[Ռոբերտ Քոլման Ռիչարդսոն]]||3700|| ||63 |- |[[:en:Burton Richter]]||16200||[[Բարտոն Ռիխտեր]]||2000|| ||61 |- |[[:en:Right-hand rule]]||13500||[[Աջ ձեռքի կանոն]]||1100|| ||49 |- |[[:en:Rock magnetism]]||16100|| || || ||3 |- |[[:en:Heinrich Rohrer]]||7500||[[Հենրիխ Ռորեր]]||4300|| ||66 |- |[[:en:Wilhelm Röntgen]]||21700||[[Վիլհելմ Ռենտգեն]]||8500|| ||147 |- |[[:en:Rotation]]||22100|| || || ||69 |- |[[:en:Rotation operator (quantum mechanics)]]||8800|| || || ||2 |- |[[:en:Rotational spectroscopy]]||51800|| || || ||12 |- |[[:en:Carlo Rovelli]]||26100|| || || ||28 |- |[[:en:Carlo Rubbia]]||18800||[[Կառլո Ռուբիա]]||5300|| ||70 |- |[[:en:Ernst Ruska]]||5900||[[Էռնստ Ռուսկա]]||5400|| ||68 |- |[[:en:Rutherford scattering]]||12700||[[Ռեզերֆորդի բանաձև]]||2500|| ||30 |- |[[:en:RX J1856.5−3754]]||9000|| || || ||22 |- |[[:en:Rydberg constant]]||12300||[[Ռիդբերգի հաստատուն]]||10900|| ||39 |- |[[:en:Rydberg formula]]||11900||[[Ռիդբերգի բանաձև]]||12400|| ||29 |- |[[:en:Martin Ryle]]||18200||[[Մարտին Ռայլ]]||2400|| ||67 |- |[[:en:Carl Sagan]]||139900||[[Կարլ Սագան]]||3800|| ||135 |- |[[:en:Andrei Sakharov]]||106700||[[Անդրեյ Սախարով]]||12000|| ||104 |- |[[:en:Abdus Salam]]||99900||[[Աբդուս Սալամ]]||6200|| ||81 |- |[[:en:Mayly Sánchez]]||13300|| || || ||8 |- |[[:en:Scalar field theory]]||29600|| || || ||7 |- |[[:en:Scalar potential]]||14000||[[Սկալյար պոտենցիալ]]||6500|| ||16 |- |[[:en:Scale invariance]]||36600|| || || ||11 |- |[[:en:Scanning probe microscopy]]||27200|| || || ||23 |- |[[:en:Scanning tunneling microscope]]||47100|| || || ||44 |- |[[:en:Scattering]]||21500|| || || ||42 |- |[[:en:Arthur Leonard Schawlow]]||12700||[[Արթուր Լեոնարդ Շավլով]]||3800|| ||65 |- |[[:en:Schiehallion experiment]]||32300|| || || ||14 |- |[[:en:Brian Schmidt]]||32400||[[Բրայան Շմիդտ]]||7200|| ||63 |- |[[:en:John Robert Schrieffer]]||9900||[[Ջոն Ռոբերտ Շրիֆեր]]||2400|| ||59 |- |[[:en:Schrödinger's cat]]||40400||[[Շրյոդինգերի կատու]]||16700|| ||81 |- |[[:en:Melvin Schwartz]]||7800||[[Մելվին Շվարց]]||5000|| ||61 |- |[[:en:Julian Schwinger]]||23400||[[Յուլիան Շվինգեր]]||3100|| ||68 |- |[[:en:Schwinger's quantum action principle]]||2100|| || || ||2 |- |[[:en:Scientific law]]||56800|| || || ||48 |- |[[:en:Scintillation (physics)]]||5800||[[Սցինտիլյացիա]]||2200|| ||16 |- |[[:en:Scintillator]]||65500|| || || ||22 |- |[[:en:Screw axis]]||20100|| || || ||3 |- |[[:en:Glenn T. Seaborg]]||55400||[[Գլեն Սիբորգ]]||4000|| ||67 |- |[[:en:Emilio Segrè]]||33900||[[Էմիլիո Սեգրե]]||1700|| ||74 |- |[[:en:Seismic metamaterial]]||11600|| || || ||1 |- |[[:en:Self-organized criticality]]||24600|| || || ||9 |- |[[:en:Nikolay Semyonov]]||9700||[[Նիկոլայ Սեմյոնով]]||5800|| ||62 |- |[[:en:Shadow]]||16200||[[Ստվեր]]||2100|| ||98 |- |[[:en:Shape of the universe]]||35300|| || || ||23 |- |[[:en:Shear modulus]]||12100|| || || ||36 |- |[[:en:Shear stress]]||13400|| || || ||38 |- |[[:en:Shock (mechanics)]]||12100|| || || ||8 |- |[[:en:Clifford Shull]]||10200||[[Կլիֆորդ Շալլ]]||9400|| ||55 |- |[[:en:SI electromagnetism units]]||400|| || || ||9 |- |[[:en:Kai Siegbahn]]||4200||[[Կայ Սիգբան]]||3300|| ||61 |- |[[:en:Manne Siegbahn]]||8600||[[Կարլ Սիգբան]]||3300|| ||73 |- |[[:en:Siemens (unit)]]||6500||[[Սիմենս (չափման միավոր)]]||800||այո||58 |- |[[:en:Sievert]]||70600||[[Զիվերտ (չափման միավոր)]]||800|| ||61 |- |[[:en:Signal frequency spectrum]]||100|| || || ||20 |- |[[:en:Signal-to-noise ratio]]||23100|| || || ||37 |- |[[:en:Simple harmonic motion]]||15800||[[Ներդաշնակ տատանումներ]]||9800|| ||43 |- |[[:en:Simple machine]]||32400||[[Պարզ մեխանիզմ]]||9500|| ||63 |- |[[:en:Single-layer materials]]||61500|| || || ||9 |- |[[:en:Single-phase generator]]||20000|| || || ||4 |- |[[:en:Willem de Sitter]]||10700|| || || ||45 |- |[[:en:SLAC National Accelerator Laboratory]]||26200|| || || ||25 |- |[[:en:Slosh dynamics]]||14500|| || || ||6 |- |[[:en:George E. Smith]]||6300||[[Ջորջ Էլվուդ Սմիթ]]||4800|| ||62 |- |[[:en:George Smoot]]||24800||[[Ջորջ Սմութ]]||12500|| ||68 |- |[[:en:Snell's law]]||25000||[[Սնելիուսի օրենք]]||3700||այո||53 |- |[[:en:Soft matter]]||9700|| || || ||16 |- |[[:en:Solar cell efficiency]]||37700|| || || ||6 |- |[[:en:Solar flare]]||37000|| || || ||56 |- |[[:en:Solar phenomena]]||50600|| || || ||8 |- |[[:en:Solar thermal energy]]||69300||[[Հելիոթերմային էներգիա]]||3600|| ||38 |- |[[:en:Solar wind]]||51400||[[Արեգակնային քամի]]||11100|| ||80 |- |[[:en:Solubility]]||50700||[[Լուծելիություն]]||5300|| ||63 |- |[[:en:Solvay Conference]]||20600|| || || ||31 |- |[[:en:Arnold Sommerfeld]]||52800||[[Առնոլդ Զոմմերֆելդ]]||3400|| ||69 |- |[[:en:Sonar]]||101700||[[Էխոլոտ]]||3400|| ||76 |- |[[:en:Sonic boom]]||27600|| || || ||35 |- |[[:en:Sound pressure]]||27800||[[Ձայնի ճնշում]]||1100|| ||33 |- |[[:en:Space physics]]||5300|| || || ||15 |- |[[:en:Spaceflight]]||61800||[[Տիեզերական թռիչք]]||18900|| ||98 |- |[[:en:Spacetime diagram]]||47600||[[Մինկովսկու դիագրամ]]||13700|| ||24 |- |[[:en:Specific heat capacity]]||51500||[[Տեսակարար ջերմունակություն]]||11500|| ||60 |- |[[:en:Spectral line]]||20800||[[Սպեկտրալ գիծ]]||2800|| ||44 |- |[[:en:Spectroscopy]]||38600||[[Սպեկտրասկոպիա]]||5400|| ||81 |- |[[:en:Speed of sound]]||55800||[[Ձայնի արագություն]]||5400|| ||79 |- |[[:en:Spin-1/2]]||14600|| || || ||7 |- |[[:en:Spin–orbit interaction]]||26100|| || || ||18 |- |[[:en:Spinor]]||73100|| || || ||24 |- |[[:en:Spinthariscope]]||5900||[[Սպինտարիսկոպ]]||1400|| ||17 |- |[[:en:Spontaneous emission]]||18400||[[Ինքնակամ ճառագայթում]]||10100|| ||30 |- |[[:en:Spontaneous symmetry breaking]]||29800|| || || ||31 |- |[[:en:Square metre]]||4900||[[Քառակուսի մետր]]||2900|| ||96 |- |[[:en:Standing wave]]||44800||[[Կանգուն ալիքներ]]||3400|| ||55 |- |[[:en:Stark effect]]||18700||[[Շտարկի երևույթ]]||3500|| ||33 |- |[[:en:Johannes Stark]]||16600||[[Յոհանես Շտարկ]]||2100|| ||79 |- |[[:en:State of matter]]||38600||[[Ագրեգատային վիճակ]]||59400|| ||111 |- |[[:en:Statics]]||14300||[[Ստատիկա]]||6200|| ||71 |- |[[:en:Stationary-action principle]]||25300||[[Փոքրագույն գործողության սկզբունք]]||2100|| ||28 |- |[[:en:Steady state]]||11200|| || || ||19 |- |[[:en:Steam]]||13300|| || || ||33 |- |[[:en:Stefan–Boltzmann constant]]||6400||[[Ստեֆան-Բոլցմանի հաստատուն]]||3600|| ||34 |- |[[:en:Stefan–Boltzmann law]]||28400||[[Ստեֆան-Բոլցմանի օրենք]]||2100|| ||53 |- |[[:en:Jack Steinberger]]||35300||[[Ջեք Շտեյնբերգեր]]||5000|| ||59 |- |[[:en:Stellar black hole]]||27300|| || || ||38 |- |[[:en:Stellar nucleosynthesis]]||36100|| || || ||35 |- |[[:en:Steradian]]||6300||[[Ստեռադիան]]||1200|| ||71 |- |[[:en:Otto Stern]]||9000||[[Օտտո Շտեռն]]||2400|| ||83 |- |[[:en:Stimulated emission]]||20100||[[Հարկադրական ճառագայթում]]||3000|| ||32 |- |[[:en:Stirling engine]]||95900||[[Ստիռլինգի շարժիչ]]||9000||այո||51 |- |[[:en:Stochastic cooling]]||9600|| || || ||8 |- |[[:en:Stokes problem]]||10800|| || || ||1 |- |[[:en:Sir George Stokes, 1st Baronet]]||48000||[[Ջորջ Գաբրիել Ստոքս]]||2900|| ||53 |- |[[:en:George Johnstone Stoney]]||14900|| || || ||32 |- |[[:en:Horst Ludwig Störmer]]||6700||[[Հորստ Շտորմեր]]||2800|| ||63 |- |[[:en:Strange quark]]||14200||[[S-քվարկ]]||16800|| ||48 |- |[[:en:Stress (mechanics)]]||51400||[[Մեխանիկական լարում]]||3000|| ||63 |- |[[:en:Stress–energy tensor]]||24100||[[Էներգիա-իմպուլսի թենզոր]]||22800|| ||29 |- |[[:en:Donna Strickland]]||24800||[[Դոննա Սթրիքլենդ]]||7700|| ||75 |- |[[:en:String (physics)]]||4800||[[Լար (ֆիզիկա)]]||6400||այո||21 |- |[[:en:Structure formation]]||30000|| || || ||13 |- |[[:en:Sublimation (phase transition)]]||18700||[[Սուբլիմացիա (ֆիզիկա)]]||2000|| ||75 |- |[[:en:Subplanck]]|| ||[[Պլանկի միավորներ]]||24200|| ||45 |- |[[:en:Sunlight]]||51500||[[Արեգակնային ճառագայթում]]||4100|| ||61 |- |[[:en:Superconducting magnet]]||26000|| || || ||16 |- |[[:en:Superconductivity]]||70900||[[Գերհաղորդականություն]]||8700|| ||77 |- |[[:en:Superfluid helium-4]]||39600||[[Գերհոսուն հելիում-4]]||62100|| ||7 |- |[[:en:Superheated steam]]||11200|| || || ||15 |- |[[:en:Superheating]]||7200|| || || ||22 |- |[[:en:Superlens]]||99200|| || || ||5 |- |[[:en:Supernova]]||177700||[[Գերնոր աստղեր]]||6000|| ||97 |- |[[:en:Superposition principle]]||20400||[[Վերադրման սկզբունք]]||6100|| ||39 |- |[[:en:Superstring theory]]||25400|| || || ||32 |- |[[:en:Supersymmetry]]||63600||[[Սուպերսիմետրիա]]||10800|| ||51 |- |[[:en:Surface plasmon]]||13700|| || || ||12 |- |[[:en:Surface plasmon polariton]]||39100|| || || ||4 |- |[[:en:Surface science]]||22300|| || || ||23 |- |[[:en:Surface tension]]||72700||[[Մակերևութային լարվածություն]]||1300|| ||67 |- |[[:en:Symmetry]]||38900||[[Համաչափություն]]||51200|| ||94 |- |[[:en:Symmetry in quantum mechanics]]||64000|| || || ||5 |- |[[:en:Synchrotron]]||19800|| || || ||42 |- |[[:en:Synchrotron radiation]]||17400|| || || ||43 |- |[[:en:Tachyon]]||33500||[[Տախիոն]]||5700|| ||56 |- |[[:en:Toshiki Tajima]]||14600|| || || ||4 |- |[[:en:Igor Tamm]]||13900||[[Իգոր Տամմ]]||4700|| ||73 |- |[[:en:Tau (particle)]]||12900||[[Տաու (մասնիկ)]]||11300|| ||55 |- |[[:en:Tau neutrino]]||3500||[[Տաու-նեյտրինո]]||3100|| ||28 |- |[[:en:G. I. Taylor]]||15400|| || || ||31 |- |[[:en:Joseph Hooton Taylor Jr.]]||13000||[[Ջոզեֆ Հուտոն Թայլոր]]||4200|| ||63 |- |[[:en:Richard E. Taylor]]||11500||[[Ռիչարդ Թեյլոր]]||10900|| ||62 |- |[[:en:Edward Teller]]||96200||[[Էդվարդ Թելլեր]]||24600|| ||78 |- |[[:en:Temperature measurement]]||11400||[[Ջերմաչափություն]]||5500|| ||24 |- |[[:en:Tension (physics)]]||8300|| || || ||32 |- |[[:en:Tensor derivative (continuum mechanics)]]||45500|| || || ||1 |- |[[:en:Terahertz metamaterial]]||51700|| || || ||2 |- |[[:en:Tesla (unit)]]||13900||[[Տեսլա (չափման միավոր)]]||1100||այո||70 |- |[[:en:Tesla coil]]||91300|| || || ||41 |- |[[:en:Test particle]]||4500|| || || ||12 |- |[[:en:Tevatron]]||23200|| || || ||34 |- |[[:en:Texture (chemistry)]]||20500|| || || ||13 |- |[[:en:Theory of everything]]||51200|| || || ||46 |- |[[:en:The Theory of Everything (2014 film)]]||51400||[[Ամեն ինչի տեսություն (ֆիլմ, 2014)]]||9900|| ||60 |- |[[:en:Thermal conduction]]||34600||[[Ջերմահաղորդականություն]]||8200|| ||52 |- |[[:en:Thermal conductivity]]||59400|| || || ||63 |- |[[:en:Thermal energy]]||7200||[[Ջերմային էներգիա]]||12000|| ||53 |- |[[:en:Thermal energy storage]]||52300|| || || ||16 |- |[[:en:Thermal equilibrium]]||17300|| || || ||25 |- |[[:en:Thermal expansion]]||48100||[[Ջերմային ընդարձակում]]||1900|| ||56 |- |[[:en:Thermal fluctuations]]||11800|| || || ||19 |- |[[:en:Thermal mass]]||16100|| || || ||8 |- |[[:en:Thermal radiation]]||40300||[[Ջերմային ճառագայթում]]||6800|| ||60 |- |[[:en:Thermocouple]]||59600|| || || ||48 |- |[[:en:Thermodynamic cycle]]||18500|| || || ||38 |- |[[:en:Thermodynamic equations]]||24400|| || || ||7 |- |[[:en:Thermodynamic equilibrium]]||56200||[[Ջերմադինամիկական հավասարակշռություն]]||4100||այո||49 |- |[[:en:Thermodynamic free energy]]||28400||[[Ազատ էներգիա]]||1700|| ||28 |- |[[:en:Thermodynamic limit]]||6100|| || || ||10 |- |[[:en:Thermodynamic potential]]||24500||[[Թերմոդինամիկական պոտենցիալ]]||18700|| ||28 |- |[[:en:Thermodynamic process]]||16000|| || || ||37 |- |[[:en:Thermodynamic state]]||11300|| || || ||26 |- |[[:en:Thermodynamic system]]||35100||[[Թերմոդինամիկական համակարգ]]||29000|| ||46 |- |[[:en:Thermometer]]||48100||[[Ջերմաչափ]]||8100|| ||99 |- |[[:en:Thomson scattering]]||9400|| || || ||25 |- |[[:en:George Paget Thomson]]||10000||[[Ջորջ Փաջեթ Թոմսոն]]||4700|| ||72 |- |[[:en:J. J. Thomson]]||44600||[[Ջոզեֆ Ջոն Թոմսոն]]||2000|| ||109 |- |[[:en:William Thomson, 1st Baron Kelvin]]||97700||[[Ուիլյամ Թոմսոն]]||5100|| ||92 |- |[[:en:Thorium-based nuclear power]]||72200|| || || ||7 |- |[[:en:Three-dimensional space]]||23700||[[Եռաչափ տարածություն]]||5000|| ||67 |- |[[:en:Tidal force]]||22800|| || || ||43 |- |[[:en:Tide]]||99800||[[Մակընթացություն և տեղատվություն]]||5600|| ||96 |- |[[:en:Time derivative]]||8700|| || || ||14 |- |[[:en:Time dilation]]||52400||[[Ժամանակի դանդաղում]]||33200|| ||53 |- |[[:en:Time in physics]]||46200|| || || ||9 |- |[[:en:Time travel]]||67200||[[Ճանապարհորդություն ժամանակի միջով]]||3700|| ||70 |- |[[:en:Timeline of chemical element discoveries]]||86000|| || || ||25 |- |[[:en:Timeline of cosmic microwave background astronomy]]||100||[[Մնացորդային ճառագայթում]]||19200|| ||76 |- |[[:en:Timeline of cosmological theories]]||47000|| || || ||14 |- |[[:en:Timeline of discovery of Solar System planets and their moons]]||129000|| || || ||26 |- |[[:en:Timeline of fundamental physics discoveries]]||13600|| || || ||4 |- |[[:en:Samuel C. C. Ting]]||34500||[[Սեմյուել Թինգ]]||3900|| ||61 |- |[[:en:Shin'ichirō Tomonaga]]||10400||[[Սինյիտիրո Տոմոնագա]]||3300|| ||69 |- |[[:en:Top quark]]||33200||[[T-քվարկ]]||8500|| ||51 |- |[[:en:Topological order]]||43500|| || || ||3 |- |[[:en:Torque]]||33600||[[Ուժի մոմենտ]]||3100|| ||78 |- |[[:en:Torsion (mechanics)]]||6200||[[Ոլորում (դեֆորմացիա)]]||2200|| ||39 |- |[[:en:Charles H. Townes]]||33800||[[Չարլզ Հարդ Թաունս]]||4900|| ||74 |- |[[:en:Transformation optics]]||28500|| || || ||1 |- |[[:en:Transistor]]||95400||[[Տրանզիստոր]]||9700|| ||123 |- |[[:en:Transmission coefficient]]||8000|| || || ||10 |- |[[:en:Transparency and translucency]]||33400|| || || ||47 |- |[[:en:Transport phenomena]]||17600|| || || ||30 |- |[[:en:Transverse mode]]||12300|| || || ||9 |- |[[:en:Triple point]]||17200||[[Եռակի կետ]]||2000|| ||67 |- |[[:en:Tritium]]||63100||[[Տրիտիում]]||1900|| ||74 |- |[[:en:Daniel C. Tsui]]||12700||[[Դենիել Ցուի]]||5900|| ||59 |- |[[:en:Tsunami warning system]]||17000|| || || ||13 |- |[[:en:Tunable metamaterial]]||43300|| || || ||1 |- |[[:en:Turbulence]]||43500||[[Մրրկային շարժում]]||3100|| ||58 |- |[[:en:John Tyndall]]||94700|| || || ||47 |- |[[:en:Type Ia supernova]]||47000|| || || ||28 |- |[[:en:Type-II superconductor]]||10900|| || || ||8 |- |[[:en:Ultraviolet catastrophe]]||8300|| || || ||27 |- |[[:en:Uncertainty]]||32400|| || || ||41 |- |[[:en:Unified field theory]]||11600||[[Դաշտի միասնական տեսություն]]||6800|| ||27 |- |[[:en:Unit of length]]||12200|| || || ||35 |- |[[:en:Unitary operator]]||8900|| || || ||18 |- |[[:en:Unitary transformation (quantum mechanics)]]||13500|| || || ||1 |- |[[:en:Uranium]]||107500||[[Ուրան (տարր)]]||34400|| ||164 |- |[[:en:Vacuum energy]]||12000|| || || ||20 |- |[[:en:Vacuum permeability]]||16700||[[Մագնիսական հաստատուն]]||5700|| ||27 |- |[[:en:Vacuum permittivity]]||17500||[[Էլեկտրական հաստատուն]]||6300|| ||28 |- |[[:en:Valence electron]]||16100|| || || ||54 |- |[[:en:Van de Graaff generator]]||28500|| || || ||43 |- |[[:en:Simon van der Meer]]||10500||[[Սիմոն վան դեր Մեեր]]||4000|| ||71 |- |[[:en:Van der Waals equation]]||45600|| || || ||38 |- |[[:en:John Hasbrouck Van Vleck]]||18000||[[Ջոն Հազբրուկ վան Ֆլեք]]||2800|| ||63 |- |[[:en:Petr Vaníček]]||12600|| || || ||3 |- |[[:en:Vaporization]]||4900|| || || ||43 |- |[[:en:Variational method (quantum mechanics)]]||13000|| || || ||18 |- |[[:en:Variational principle]]||5600||[[Մեխանիկայի վարիացիոն սկզբունքներ]]||5100|| ||15 |- |[[:en:Vector (mathematics and physics)]]||8900||[[Վեկտոր]]||15100|| ||21 |- |[[:en:Vector potential]]||2900||[[Վեկտորական պոտենցիալ]]||1700||այո||23 |- |[[:en:Martinus J. G. Veltman]]||10900|| || || ||63 |- |[[:en:Vertical pressure variation]]||10900|| || || ||3 |- |[[:en:Vibration]]||46900|| || || ||45 |- |[[:en:Virtual image]]||3500|| || || ||23 |- |[[:en:Virtual particle]]||22300||[[Վիրտուալ մասնիկներ]]||2100|| ||29 |- |[[:en:Virtual state]]||6500|| || || ||3 |- |[[:en:Viscosity]]||95300||[[Մածուցիկություն]]||3200|| ||77 |- |[[:en:Vlasov equation]]||15100|| || || ||9 |- |[[:en:Volatility (chemistry)]]||9500||[[Ցնդելիություն]]||1600|| ||25 |- |[[:en:Volt]]||15900||[[Վոլտ (չափման միավոր)]]||2100|| ||110 |- |[[:en:Voltage]]||20000||[[Էլեկտրական լարում]]||9300|| ||99 |- |[[:en:Wernher von Braun]]||124000||[[Վերներ ֆոն Բրաուն]]||9100|| ||101 |- |[[:en:Johannes Diderik van der Waals]]||25300||[[Յոհանես Դիդերիկ վան դեր Վալս]]||2900|| ||92 |- |[[:en:Friedrich Wagner]]||10300|| || || ||3 |- |[[:en:Ernest Walton]]||19700||[[Էռնեստ Ուոլտոն]]||2000|| ||74 |- |[[:en:James Watson]]||92700||[[Ջեյմս Ուոթսոն]]||4200|| ||91 |- |[[:en:Wave equation]]||59400||[[Ալիքային հավասարում]]||1800|| ||50 |- |[[:en:Wave function collapse]]||21100|| || || ||30 |- |[[:en:Wave interference]]||34500||[[Ալիքների ինտերֆերենցիա]]||4600|| ||72 |- |[[:en:Wave packet]]||33200||[[Ալիքային փաթեթ]]||2200|| ||23 |- |[[:en:Wave propagation]]||6300|| || || ||16 |- |[[:en:Wave vector]]||14600|| || || ||27 |- |[[:en:Wave–particle duality]]||58100||[[Մասնիկ-ալիքային երկվություն]]||36100|| ||60 |- |[[:en:Waveguide]]||23800||[[Ալիքատար]]||51000|| ||25 |- |[[:en:Wavelength]]||35700||[[Ալիքի երկարություն]]||4800|| ||97 |- |[[:en:Wavenumber]]||12500||[[Ալիքային թիվ]]||12700|| ||40 |- |[[:en:Weak isospin]]||9400|| || || ||18 |- |[[:en:Weber (unit)]]||9900||[[Վեբեր (չափման միավոր)]]||2000|| ||64 |- |[[:en:Carl Friedrich von Weizsäcker]]||31000|| || || ||46 |- |[[:en:Wheeler–Feynman absorber theory]]||24400|| || || ||7 |- |[[:en:John Archibald Wheeler]]||54600|| || || ||58 |- |[[:en:White dwarf]]||145500||[[Սպիտակ թզուկ]]||55100|| ||85 |- |[[:en:White hole]]||18300||[[Սպիտակ խոռոչ]]||3000|| ||56 |- |[[:en:Carl Wieman]]||13600|| || || ||58 |- |[[:en:Wien approximation]]||6200|| || || ||16 |- |[[:en:Wilhelm Wien]]||10800||[[Վիլհելմ Վին]]||2700|| ||87 |- |[[:en:Wien's displacement law]]||18700||[[Վինի ճառագայթման օրենք]]||2000|| ||46 |- |[[:en:Eugene Wigner]]||46800||[[Յուջին Վիգներ]]||3200|| ||85 |- |[[:en:Frank Wilczek]]||41200||[[Ֆրենկ Վիլչեկ]]||4200|| ||68 |- |[[:en:Wilkinson Microwave Anisotropy Probe]]||51000|| || || ||41 |- |[[:en:Charles Thomson Rees Wilson]]||15200||[[Չառլզ Թոմսոն Ռիս Վիլսոն]]||2000|| ||83 |- |[[:en:Kenneth G. Wilson]]||17200||[[Քենետ Վիլսոն]]||2100|| ||62 |- |[[:en:Robert Woodrow Wilson]]||8100||[[Ռոբերտ Վիլսոն]]||6300|| ||74 |- |[[:en:Wind wave]]||46400|| || || ||83 |- |[[:en:David J. Wineland]]||12200||[[Դեյվիդ Ուայնլենդ]]||7100|| ||66 |- |[[:en:Edward Witten]]||31400|| || || ||53 |- |[[:en:Wittenberg interpretation of Copernicus]]||30900|| || || ||1 |- |[[:en:WKB approximation]]||24100|| || || ||18 |- |[[:en:Women in physics]]||36100|| || || ||5 |- |[[:en:Work (physics)]]||46000||[[Աշխատանք (ֆիզիկա)]]||2300|| ||102 |- |[[:en:Work (thermodynamics)]]||47400||[[Թերմոդինամիկական աշխատանք]]||3500|| ||22 |- |[[:en:World Year of Physics 2005]]||5200|| || || ||22 |- |[[:en:Wormhole]]||55600||[[Որդնախոռոչ]]||10400|| ||69 |- |[[:en:Wu experiment]]||29700|| || || ||14 |- |[[:en:X-ray crystallography]]||148900||[[Ռենտգենակառուցվածքային վերլուծություն]]||2600|| ||47 |- |[[:en:Yang–Mills existence and mass gap]]||12800|| || || ||9 |- |[[:en:Yang–Mills theory]]||24100|| || || ||20 |- |[[:en:Hideki Yukawa]]||11600||[[Հիդեկի Յուկավա]]||3300|| ||83 |- |[[:en:Pieter Zeeman]]||16600||[[Պիտեր Զեեման]]||9500|| ||94 |- |[[:en:Frits Zernike]]||9800||[[Ֆրից Ցերնիկե]]||2100|| ||68 |- |[[:en:Zero-point energy]]||212200||[[Զրոյական տատանումների էներգիա]]||9400|| ||41 |} sxvhc9796j6y7adexoxt4jsptodrg2m 2 939933 8485285 8484716 2022-08-08T18:12:34Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki == [[:en:Category:Top-importance medicine articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!en չափ!!Հայերեն հոդված!!hy չափ!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:Abortion]]||193800||[[Աբորտ]]||174400|| ||170 |- |[[:en:Addiction]]||179200||[[Ադդիկցիա]]||37800|| ||98 |- |[[:en:Alcoholism]]||136000||[[Հարբեցողություն]]||33900||այո||117 |- |[[:en:Allergy]]||107500||[[Ալերգիա]]||119400|| ||113 |- |[[:en:Alzheimer's disease]]||166600||[[Ալցհայմերի հիվանդություն]]||184400|| ||123 |- |[[:en:Anaphylaxis]]||56400||[[Անաֆիլաքսիա]]||67100|| ||74 |- |[[:en:Antimicrobial]]||45600||[[Հակամանրէային դեղամիջոցներ]]||26300|| ||25 |- |[[:en:Antiseptic]]||16200||[[Անտիսեպտիկա]]||10000|| ||54 |- |[[:en:Anxiety disorder]]||65000||[[Տագնապային խանգարում]]||43500|| ||56 |- |[[:en:Asthma]]||160200||[[Բրոնխիալ ասթմա]]||152200|| ||116 |- |[[:en:Attention deficit hyperactivity disorder]]||190600||[[Ուշադրության պակասի և հիպերակտիվության համախտանիշ]]||4500|| ||73 |- |[[:en:Bipolar disorder]]||151100||[[Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարում]]||163800|| ||86 |- |[[:en:Birth control]]||148300||[[Բեղմնականխում]]||76200|| ||105 |- |[[:en:Bone fracture]]||43800||[[Կոտրվածք]]||7700|| ||77 |- |[[:en:Breast cancer]]||178200||[[Կրծքագեղձի քաղցկեղ]]||147200|| ||96 |- |[[:en:Breastfeeding]]||229500||[[Կրծքով կերակրում]]||16600|| ||84 |- |[[:en:Burn]]||80300||[[Այրվածք]]||15000|| ||76 |- |[[:en:Cancer]]||181100||[[Քաղցկեղ]]||223100|| ||173 |- |[[:en:Cardiovascular disease]]||135100||[[Սիրտ-անոթային հիվանդություն]]||116000|| ||67 |- |[[:en:Cataract]]||60700||[[Կատարակտ]]||54900|| ||89 |- |[[:en:Cervical cancer]]||98700||[[Արգանդի վզիկի քաղցկեղ]]||107600|| ||74 |- |[[:en:Childbirth]]||148100||[[Ծննդաբերություն]]||7900|| ||104 |- |[[:en:Choking]]||63400|| || || ||23 |- |[[:en:Chronic obstructive pulmonary disease]]||151300||[[Թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդություն]]||182600|| ||87 |- |[[:en:Chronic pain]]||72100|| || || ||24 |- |[[:en:Cirrhosis]]||104500||[[Լյարդի ցիռոզ]]||36200|| ||85 |- |[[:en:Colorectal cancer]]||122900||[[Կոլոռեկտալ քաղցկեղ]]||132900|| ||71 |- |[[:en:Common cold]]||60700||[[Մրսածություն]]||65100|| ||132 |- |[[:en:COVID-19]]||267700||[[COVID-19]]||69300|| ||204 |- |[[:en:COVID-19 pandemic]]||301300||[[COVID-19 համավարակ]]||137000|| ||195 |- |[[:en:Croup]]||26600||[[Կռուպ]]||27000|| ||53 |- |[[:en:Dementia]]||186600||[[Դեմենցիա]]||18700|| ||94 |- |[[:en:Dengue fever]]||82700||[[Մլակային տենդ]]||2100|| ||99 |- |[[:en:Department of Health and Social Care]]||35200|| || || ||12 |- |[[:en:Diabetes]]||116500||[[Շաքարային դիաբետ]]||131300|| ||154 |- |[[:en:Disease]]||58900||[[Հիվանդություն]]||3600|| ||192 |- |[[:en:Drug class]]||8800||[[Դեղերի տեսակներ]]||10300|| ||5 |- |[[:en:Epilepsy]]||149600||[[Էպիլեպսիա]]||143400|| ||113 |- |[[:en:Fever]]||77400||[[Տենդ]]||21300|| ||124 |- |[[:en:Gastroenteritis]]||66200||[[Սուր գաստրոէնտերիտ]]||9100|| ||78 |- |[[:en:Gout]]||72500||[[Հոդատապ]]||59900|| ||80 |- |[[:en:Health]]||58500||[[Առողջություն]]||10700|| ||223 |- |[[:en:Health care]]||39400||[[Առողջապահություն]]||6700|| ||71 |- |[[:en:Health effects of tobacco]]||179000||[[Ծխախոտի ազդեցությունն առողջության վրա]]||8100|| ||28 |- |[[:en:Hearing loss]]||95600|| || || ||27 |- |[[:en:Hemorrhoid]]||49500||[[Թութք]]||54600|| ||101 |- |[[:en:Hepatitis]]||164900||[[Հեպատիտ]]||65400|| ||87 |- |[[:en:Hepatitis A]]||44300||[[Հեպատիտ Ա]]||8700|| ||94 |- |[[:en:Hepatitis B]]||82800||[[Հեպատիտ Բ]]||101600|| ||87 |- |[[:en:Hepatitis C]]||108500||[[Հեպատիտ Ց]]||60700|| ||75 |- |[[:en:Herpes simplex]]||80400||[[Հասարակ հերպես]]||49900|| ||69 |- |[[:en:HIV/AIDS]]||203000||[[ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ]]||238100|| ||189 |- |[[:en:Hypercholesterolemia]]||55800|| || || ||30 |- |[[:en:Hypertension]]||131700||[[Գերճնշում]]||115400|| ||98 |- |[[:en:Infection]]||102900||[[Վարակ]]||9600|| ||93 |- |[[:en:Influenza]]||103000||[[Գրիպ]]||15500|| ||156 |- |[[:en:International Classification of Diseases]]||35900||[[Հիվանդությունների միջազգային դասակարգում]]||6200|| ||70 |- |[[:en:Liver cancer]]||55100||[[Լյարդի քաղցկեղ]]||53400|| ||52 |- |[[:en:Low back pain]]||107100|| || || ||52 |- |[[:en:Lung cancer]]||144300||[[Թոքի քաղցկեղ]]||127200|| ||93 |- |[[:en:Major depressive disorder]]||177300||[[Մեծ դեպրեսիվ խանգարում]]||18800|| ||87 |- |[[:en:Major trauma]]||59900|| || || ||25 |- |[[:en:Malaria]]||201800||[[Մալարիա]]||55700|| ||170 |- |[[:en:Malnutrition]]||148000||[[Թերսնուցում]]||11300|| ||104 |- |[[:en:Medicine]]||91100||[[Բժշկություն]]||28400|| ||234 |- |[[:en:Meningitis]]||89100||[[Մենինգիտ]]||141500|| ||101 |- |[[:en:Mental disorder]]||180700||[[Հոգեկան հիվանդություններ]]||19100|| ||110 |- |[[:en:Migraine]]||129500||[[Միգրեն]]||117400|| ||86 |- |[[:en:Multiple sclerosis]]||121800||[[Ցրված սկլերոզ]]||146200|| ||72 |- |[[:en:Myocardial infarction]]||128800||[[Սրտամկանի ինֆարկտ]]||144900|| ||114 |- |[[:en:Myopia]]||75700||[[Կարճատեսություն]]||6400|| ||83 |- |[[:en:National health insurance]]||12900|| || || ||6 |- |[[:en:Obesity]]||175500||[[Ճարպակալում]]||185400|| ||126 |- |[[:en:Osteoarthritis]]||117600||[[Օստեոարթրոզ]]||41300|| ||64 |- |[[:en:Pain]]||96700||[[Ցավ]]||27800|| ||128 |- |[[:en:Parkinson's disease]]||148500||[[Պարկինսոնի հիվանդություն]]||116200|| ||103 |- |[[:en:Physician]]||40400||[[Բժիշկ]]||8500|| ||163 |- |[[:en:Pneumonia]]||119000||[[Թոքաբորբ]]||55000|| ||132 |- |[[:en:Polio]]||118400||[[Պոլիոմիելիտ]]||7600|| ||111 |- |[[:en:Pregnancy]]||147700||[[Հղիություն (մարդ)]]||150300|| ||160 |- |[[:en:Prostate cancer]]||217000||[[Շագանակագեղձի քաղցկեղ]]||76300|| ||73 |- |[[:en:Refractive error]]||31800|| || || ||31 |- |[[:en:Sanitation]]||52500|| || || ||42 |- |[[:en:SARS-CoV-2]]||123800||[[SARS-CoV-2 (կորոնավիրուս)]]||53500|| ||126 |- |[[:en:Schizophrenia]]||200300||[[Շիզոֆրենիա]]||315400|| ||115 |- |[[:en:Sepsis]]||126500||[[Սեպսիս]]||6200|| ||73 |- |[[:en:Sexually transmitted infection]]||84000||[[Սեռական ճանապարհով փոխանցվող վարակներ]]||91600|| ||113 |- |[[:en:Skin cancer]]||55400||[[Մաշկի քաղցկեղ]]||46200|| ||66 |- |[[:en:Stomach cancer]]||75100||[[Ստամոքսի քաղցկեղ]]||30400|| ||60 |- |[[:en:Stroke]]||176700||[[Կաթված]]||225600|| ||113 |- |[[:en:Suicide]]||154600||[[Ինքնասպանություն]]||93900|| ||175 |- |[[:en:Surgery]]||89100||[[Վիրաբուժություն]]||17400||այո||116 |- |[[:en:Tooth decay]]||125700||[[Ատամների ոսկրափուտ]]||21400|| ||83 |- |[[:en:Tuberculosis]]||161300||[[Տուբերկուլոզ]]||33600|| ||164 |- |[[:en:Type 2 diabetes]]||98800||[[2-րդ տիպի շաքարային դիաբետ]]||70100|| ||52 |- |[[:en:Urinary tract infection]]||72400||[[Միզուղիների ինֆեկցիաներ]]||54600|| ||54 |- |[[:en:Vaccination]]||87000||[[Պատվաստումներ]]||6200|| ||101 |- |[[:en:Vaccine]]||130400||[[Պատվաստանյութ]]||5100|| ||130 |- |[[:en:Visual impairment]]||89700||[[Տեսողության խանգարում]]||100400|| ||44 |- |[[:en:Vitamin]]||66800||[[Վիտամին]]||34900|| ||128 |} == [[:en:Category:High-importance medicine articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!en չափ!!Հայերեն հոդված!!hy չափ!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:List of countries by hospital beds]]||31000|| || || ||8 |- |[[:en:9-1-1]]||31700|| || || ||21 |- |[[:en:2009 swine flu pandemic by country]]||197600|| || || ||10 |- |[[:en:2022 monkeypox outbreak in Spain]]||16300|| || || ||2 |- |[[:en:Abdominal pain]]||29300||[[Որովայնային ցավ]]||38100|| ||48 |- |[[:en:Abscess]]||31500||[[Թարախակույտ]]||51800|| ||84 |- |[[:en:Access to medicines]]||24600|| || || ||2 |- |[[:en:Acne]]||162300||[[Ակնե]]||154900|| ||88 |- |[[:en:Actinic keratosis]]||72200|| || || ||15 |- |[[:en:Activities of daily living]]||21700|| || || ||19 |- |[[:en:Acute coronary syndrome]]||43300||[[Սուր կորոնար համախտանիշ]]||39900|| ||37 |- |[[:en:Acute lymphoblastic leukemia]]||78600||[[Սուր լիմֆոբլաստային լեյկոզ]]||90300|| ||38 |- |[[:en:Acute myeloid leukemia]]||67500|| || || ||41 |- |[[:en:Adenocarcinoma of the lung]]||43900||[[Թոքի ադենոկարցինոմա]]||45400|| ||10 |- |[[:en:Adenoidectomy]]||11100|| || || ||16 |- |[[:en:Adhesion (medicine)]]||17900||[[Կպում (բժշկություն)]]||23900|| ||14 |- |[[:en:Adrenergic blocking agent]]||39000|| || || ||1 |- |[[:en:Advanced airway management]]||23100|| || || ||3 |- |[[:en:Adverse drug reaction]]||22100|| || || ||30 |- |[[:en:Aedes albopictus]]||73300|| || || ||50 |- |[[:en:African trypanosomiasis]]||73000||[[Քնախտ]]||3000|| ||74 |- |[[:en:Ageing]]||145500||[[Ծերացման գործընթաց]]||150600|| ||67 |- |[[:en:Air pollution]]||186400||[[Մթնոլորտի աղտոտում]]||12700|| ||94 |- |[[:en:Airway management]]||41200|| || || ||10 |- |[[:en:Alcohol and cancer]]||101900|| || || ||7 |- |[[:en:Alcohol withdrawal syndrome]]||41100||[[Ալկոհոլային զրկանքի համախտանիշ]]||66900|| ||25 |- |[[:en:Aliskiren]]||12700|| || || ||20 |- |[[:en:Allergen]]||32900||[[Ալերգեն]]||31500|| ||54 |- |[[:en:Allergic rhinitis]]||50200||[[Ալերգիկ ռինիտ]]||43500|| ||53 |- |[[:en:Allow natural death]]||9000|| || || ||2 |- |[[:en:Alteplase]]||33200|| || || ||11 |- |[[:en:Alternate care site]]||14500|| || || ||1 |- |[[:en:Amantadine]]||46700|| || || ||33 |- |[[:en:Amnesia]]||53400||[[Ամնեզիա]]||5700|| ||70 |- |[[:en:Amniocentesis]]||29000|| || || ||34 |- |[[:en:Amphetamine]]||247100||[[Ամֆետամին]]||59800|| ||63 |- |[[:en:Amyotrophic lateral sclerosis]]||154200||[[Կողմնային ամիոտրոֆիկ սկլերոզ]]||59100|| ||66 |- |[[:en:Analgesic]]||111800||[[Ցավազրկող դեղամիջոցներ]]||1900|| ||72 |- |[[:en:Anatomy]]||77600||[[Անատոմիա]]||13400|| ||172 |- |[[:en:Anemia]]||84300||[[Սակավարյունություն]]||92600|| ||99 |- |[[:en:Anesthesia]]||76100||[[Անզգայացում]]||1700|| ||81 |- |[[:en:Anesthesiology]]||35800||[[Անեսթեզիոլոգիա]]||8400|| ||51 |- |[[:en:Aneuploidy]]||34900||[[Անէուպլոիդիա]]||6800|| ||35 |- |[[:en:Aneurysm]]||48900||[[Անոթալայնանք]]||3200|| ||63 |- |[[:en:Angioplasty]]||34300||[[Անգիոպլաստիկա]]||42200|| ||35 |- |[[:en:Animal testing]]||169400|| || || ||36 |- |[[:en:Anomaly scan]]||8800|| || || ||3 |- |[[:en:Anorexia (symptom)]]||17100||[[Անորեքսիա]]||7700||այո||38 |- |[[:en:Anorexia nervosa]]||138400||[[Նյարդային անորեքսիա]]||99000|| ||77 |- |[[:en:Anterior cruciate ligament injury]]||46800||[[Առաջային խաչաձև կապանի վնասվածք]]||63800|| ||14 |- |[[:en:Anti-anxiety medication]]||18800|| || || ||1 |- |[[:en:Antibiotic]]||138500||[[Հակաբիոտիկներ]]||167600|| ||121 |- |[[:en:Antibiotic misuse]]||35000||[[Հակաբիոտիկների սխալ օգտագործում]]||36400|| ||9 |- |[[:en:Anticonvulsant]]||53400||[[Հակացնցումային դեղեր]]||56700|| ||35 |- |[[:en:Antidepressant]]||141700||[[Հակադեպրեսանտներ]]||156100|| ||60 |- |[[:en:Antidote]]||8100||[[Հակաթույներ]]||4200|| ||47 |- |[[:en:Antihistamine]]||30100||[[Հակահիստամինային դեղեր]]||36200|| ||45 |- |[[:en:Antimicrobial copper-alloy touch surfaces]]||14700|| || || ||5 |- |[[:en:Antimicrobial resistance]]||149300|| || || ||52 |- |[[:en:Antiparasitic]]||9900||[[Հակապարազիտային դեղեր]]||10600|| ||15 |- |[[:en:Antipsychotic]]||187700||[[Հոգեմետ դեղեր]]||19200|| ||53 |- |[[:en:Antiviral drug]]||57400||[[Հակավիրուսային դեղեր]]||8200|| ||44 |- |[[:en:Anxiety]]||91600||[[Տագնապ]]||12700|| ||93 |- |[[:en:Anxiolytic]]||22900|| || || ||31 |- |[[:en:Appendicitis]]||74400||[[Որդանման ելունի բորբոքում]]||88900|| ||79 |- |[[:en:Arachidonic acid]]||35900||[[Արախիդոնաթթու]]||44600|| ||42 |- |[[:en:Arrhythmia]]||41100||[[Առիթմիա]]||50700|| ||67 |- |[[:en:Arterial occlusion]]||31200|| || || ||1 |- |[[:en:Arteriosclerosis]]||11000||[[Արտերիոսկլերոզ]]||13800|| ||60 |- |[[:en:Arthritis]]||60100||[[Հոդաբորբ]]||6400|| ||80 |- |[[:en:Artificial limb]]|| ||[[Պրոթեզներ]]||8300|| ||59 |- |[[:en:Asbestosis]]||26400||[[Ազբեստոզ]]||25900|| ||36 |- |[[:en:Asperger syndrome]]||112200||[[Ասպերգերի համախտանիշ]]||52400|| ||74 |- |[[:en:Aspirin]]||149900||[[Ասպիրին]]||96700|| ||103 |- |[[:en:Assessment of kidney function]]||16300|| || || ||2 |- |[[:en:Astigmatism]]||35600||[[Աստիգմատիզմ]]||31800|| ||64 |- |[[:en:Atherosclerosis]]||97600||[[Աթերոսկլերոզ]]||16900|| ||49 |- |[[:en:Atopic dermatitis]]||47700||[[Ատոպիկ մաշկաբորբ]]||48400|| ||42 |- |[[:en:Atrial fibrillation]]||155900||[[Նախասրտերի ֆիբրիլյացիա]]||66800|| ||46 |- |[[:en:Attenuated vaccine]]||34500||[[Թուլացված պատվաստանյութ]]||8500|| ||23 |- |[[:en:Atypical anorexia nervosa]]||5600|| || || ||1 |- |[[:en:Atypical antipsychotic]]||93300|| || || ||21 |- |[[:en:Autism]]||200||[[Աուտիզմի սպեկտր]]||227600|| ||47 |- |[[:en:Autoimmune disease]]||48900||[[Աուտոիմուն հիվանդություն]]||26200|| ||53 |- |[[:en:Autoimmune thyroiditis]]||7700||[[Աուտոիմուն թիրեոիդիտ]]||10000|| ||7 |- |[[:en:Autoimmunity]]||47200||[[Աուտոիմունություն]]||67800|| ||31 |- |[[:en:Automated external defibrillator]]||29900|| || || ||31 |- |[[:en:Autosomal dominant polycystic kidney disease]]||55100|| || || ||15 |- |[[:en:Avicenna]]||114400||[[Ավիցեննա]]||42400|| ||167 |- |[[:en:Bachelor of Medical Sciences]]||13000|| || || ||3 |- |[[:en:Bachelor of Medicine, Bachelor of Surgery]]||59600|| || || ||19 |- |[[:en:Back pain]]||54800||[[Մեջքի ցավ]]||51400|| ||35 |- |[[:en:Bacteria]]||151700||[[Բակտերիաներ]]||38400|| ||176 |- |[[:en:Bacterial therapy]]||14300|| || || ||3 |- |[[:en:Bacterial vaginosis]]||44600||[[Բակտերիալ վագինոզ]]||47000|| ||49 |- |[[:en:Bariatric surgery]]||54700||[[Բարիատիկ վիրաբուժություն]]||60700|| ||20 |- |[[:en:Basal-cell carcinoma]]||54100||[[Բազալ բջջային կարցինոմա]]||64600|| ||31 |- |[[:en:Basic reproduction number]]||46400|| || || ||38 |- |[[:en:Bed bug]]||59500|| || || ||19 |- |[[:en:Bell's palsy]]||42300||[[Բելլի պարալիչ]]||43100|| ||42 |- |[[:en:Benign prostatic hyperplasia]]||76100||[[Շագանակագեղձի բարորակ գերաճ]]||19500|| ||44 |- |[[:en:Benign tumor]]||27500||[[Բարորակ ուռուցքներ]]||37000|| ||32 |- |[[:en:Benzodiazepine]]||158100||[[Բենզոդիազեպիններ]]||40300|| ||51 |- |[[:en:Benzodiazepine dependence]]||72100|| || || ||10 |- |[[:en:Benzodiazepine withdrawal syndrome]]||98300|| || || ||13 |- |[[:en:Bifidobacterium]]||27500|| || || ||28 |- |[[:en:Big Pharma conspiracy theories]]||24500|| || || ||11 |- |[[:en:Theodor Bilharz]]||53600|| || || ||15 |- |[[:en:Binge drinking]]||80900|| || || ||16 |- |[[:en:Biogerontology]]||23600|| || || ||3 |- |[[:en:Biosafety level]]||70100|| || || ||19 |- |[[:en:Birth]]||24200|| || || ||93 |- |[[:en:Birth defect]]||82500||[[Բնածին արատներ]]||11400|| ||44 |- |[[:en:Birth weight]]||35900|| || || ||11 |- |[[:en:Bladder cancer]]||136700||[[Միզապարկի քաղցկեղ]]||14900|| ||41 |- |[[:en:Bleeding]]||21900||[[Արյունահոսություն]]||29200|| ||76 |- |[[:en:Blood]]||61500||[[Արյուն]]||55400|| ||212 |- |[[:en:Blood compatibility testing]]||51400|| || || ||4 |- |[[:en:Blood culture]]||53100||[[Արյան միջավայր]]||7700|| ||20 |- |[[:en:Blood in stool]]||29200|| || || ||7 |- |[[:en:Blood pressure]]||69800||[[Արյան ճնշում]]||17400|| ||83 |- |[[:en:Blood pressure measurement]]||35400|| || || ||9 |- |[[:en:Blood test]]||16300||[[Արյան բիոքիմիական քննություն]]||22900|| ||50 |- |[[:en:Blood transfusion]]||100500||[[Արյան փոխներարկում]]||11900|| ||68 |- |[[:en:Blood type]]||56700||[[Արյան խումբ]]||20100|| ||92 |- |[[:en:Bloodstream infections]]||32400|| || || ||29 |- |[[:en:Blue baby syndrome]]||29200||[[Կապույտ երեխայի համախտանիշ]]||22800|| ||10 |- |[[:en:Blunt trauma]]||30800|| || || ||12 |- |[[:en:Body image disturbance]]||92700|| || || ||2 |- |[[:en:Bone density]]||13900||[[Ոսկրի հանքային խտություն]]||14500|| ||21 |- |[[:en:Bone marrow examination]]||12000||[[Ոսկրածուծի քննություն]]||15500|| ||20 |- |[[:en:Bone metastasis]]||24400||[[Ոսկրային մետաստազներ]]||25000|| ||11 |- |[[:en:Borderline personality disorder]]||177200||[[Սահմանային անձնային խանգարում]]||13800|| ||54 |- |[[:en:Botulism]]||67900||[[Բոտուլիզմ]]||71400|| ||69 |- |[[:en:Bowel resection]]||2800|| || || ||5 |- |[[:en:Bradycardia]]||17200||[[Հազվասրտություն]]||25600|| ||49 |- |[[:en:Brain damage]]||41900||[[Ուղեղի վնասվածք]]||13000|| ||28 |- |[[:en:Brain injury]]||100||[[Ուղեղի վնասվածք]]||13000|| ||28 |- |[[:en:Brain tumor]]||86900||[[Գլխուղեղի ուռուցք]]||108200|| ||63 |- |[[:en:Breast cancer screening]]||51100|| || || ||2 |- |[[:en:Breathing gas]]||61700|| || || ||17 |- |[[:en:Bronchiectasis]]||57600||[[Բրոնխոէկտազ]]||41600|| ||41 |- |[[:en:Bronchiolitis obliterans]]||37700||[[Օբլիտերացնող բրոնխիոլիտ]]||38200|| ||16 |- |[[:en:Bronchitis]]||46900||[[Բրոնխաբորբ]]||24900|| ||81 |- |[[:en:Bulimia nervosa]]||74700||[[Նյարդային բուլիմիա]]||87400|| ||34 |- |[[:en:Cachexia]]||29400||[[Հյուծանք]]||42300|| ||39 |- |[[:en:Caesarean section]]||114500||[[Կեսարյան հատում]]||36900|| ||72 |- |[[:en:Candidiasis]]||63300||[[Կանդիդոզ]]||63400|| ||50 |- |[[:en:Cannabis]]||97800||[[Կանեփ]]||7600|| ||110 |- |[[:en:Carbamazepine]]||32600||[[Կարբամազեպին]]||32500|| ||44 |- |[[:en:Carbon monoxide poisoning]]||107300||[[Շմոլ գազով թունավորումներ]]||106200|| ||43 |- |[[:en:Carcinogenesis]]||115000||[[Քաղցկեղածնություն]]||151500|| ||26 |- |[[:en:Cardiac arrest]]||118400||[[Սրտի կանգ]]||86100|| ||63 |- |[[:en:Cardiac catheterization]]||25600||[[Սրտի կաթետերիզացիա]]||39200|| ||26 |- |[[:en:Cardiac cycle]]||23400||[[Սրտային ցիկլ]]||31100|| ||29 |- |[[:en:Cardiac surgery]]||29000||[[Սրտային վիրաբուժություն]]||33400|| ||42 |- |[[:en:Cardiomyopathy]]||24900||[[Կարդիոմիոպաթիա]]||24400|| ||41 |- |[[:en:Cardiopulmonary bypass]]||35000||[[Արյան արհեստական շրջանառություն]]||4400|| ||29 |- |[[:en:Cardiopulmonary resuscitation]]||119300||[[Սիրտ-թոքային վերակենդանացում]]||154800|| ||66 |- |[[:en:Cardiovascular disease in women]]||97600|| || || ||2 |- |[[:en:Caregiver]]||58400|| || || ||16 |- |[[:en:Carpal tunnel syndrome]]||78400||[[Դաստակային թունելի համախտանիշ]]||29400|| ||45 |- |[[:en:Cataract surgery]]||57900|| || || ||18 |- |[[:en:Catheter]]||27200|| || || ||47 |- |[[:en:Catholic Church and HIV/AIDS]]||67500|| || || ||3 |- |[[:en:Cause (medicine)]]||9300||[[Պատճառագիտություն]]||32000|| ||17 |- |[[:en:Cause of death]]||11300||[[Մահվան պատճառ]]||12300|| ||19 |- |[[:en:Causes of cancer]]||59600|| || || ||5 |- |[[:en:Cauterization]]||17600||[[Խարանում]]||1300|| ||25 |- |[[:en:Centers for Disease Control and Prevention]]||81800|| || || ||44 |- |[[:en:Central nervous system disease]]||24400||[[Կենտրոնական նյարդային համակարգի հիվանդություններ]]||34000|| ||9 |- |[[:en:Central venous catheter]]||46300|| || || ||23 |- |[[:en:Cerebral palsy]]||165600||[[Մանկական ուղեղային կաթված]]||10300|| ||54 |- |[[:en:Cerebrovascular disease]]||39700|| || || ||21 |- |[[:en:Cervical screening]]||38000|| || || ||5 |- |[[:en:Chagas disease]]||66900||[[Շագասի հիվանդություն]]||23300|| ||66 |- |[[:en:Chemotherapy]]||154800||[[Քիմիաթերապիա]]||46100|| ||76 |- |[[:en:Chest pain]]||38400||[[Կրծքավանդակի ցավ]]||53900|| ||42 |- |[[:en:Chickenpox]]||59900||[[Ջրծաղիկ]]||6200|| ||103 |- |[[:en:Chikungunya]]||70200||[[Չիկուգունյայի վիրուս]]||10700|| ||59 |- |[[:en:Child abuse]]||201300||[[Բռնություն երեխաների նկատմամբ]]||27300|| ||47 |- |[[:en:Child development stages]]||69900|| || || ||12 |- |[[:en:Childhood blindness]]||13300|| || || ||3 |- |[[:en:Childhood cancer]]||28500||[[Մանկական ուռուցքներ]]||36500|| ||17 |- |[[:en:Childhood chronic illness]]||11500|| || || ||1 |- |[[:en:Childhood leukemia]]||36700|| || || ||5 |- |[[:en:Childhood obesity]]||76300||[[Մանկական ճարպակալում]]||91400|| ||19 |- |[[:en:Children's hospice]]||17400|| || || ||4 |- |[[:en:Chlamydia]]||38900||[[Քլամիդիա]]||43600|| ||54 |- |[[:en:Cholecystectomy]]||49000||[[Խոլեցիստէկտոմիա]]||66400|| ||31 |- |[[:en:Cholecystitis]]||36600||[[Խոլեցիստիտ]]||42400|| ||46 |- |[[:en:Cholera]]||124100||[[Խոլերա]]||25600|| ||141 |- |[[:en:Cholesterol]]||76000||[[Խոլեսթերին]]||1700|| ||101 |- |[[:en:Chronic care management]]||16500|| || || ||1 |- |[[:en:Chronic kidney disease]]||71700||[[Երիկամի քրոնիկ հիվանդություն]]||78100|| ||40 |- |[[:en:Chronic lymphocytic leukemia]]||72000||[[Քրոնիկ լիմֆոցիտար լեյկեմիա]]||67200|| ||37 |- |[[:en:Chronic myelogenous leukemia]]||33500|| || || ||36 |- |[[:en:Circadian rhythm]]||107500|| || || ||51 |- |[[:en:Classic autism]]||46600|| || || ||10 |- |[[:en:Cleft lip and cleft palate]]||95800||[[Նապաստակի շրթունք]]||700|| ||55 |- |[[:en:Climate change and infectious diseases]]||86100|| || || ||2 |- |[[:en:Clinical death]]||23200||[[Կլինիկական մահ]]||6900|| ||35 |- |[[:en:Clonus]]||9100||[[Կլոնուս]]||6500|| ||19 |- |[[:en:Clostridioides difficile infection]]||91600|| || || ||28 |- |[[:en:Clostridium]]||32300|| || || ||40 |- |[[:en:Clubfoot]]||34600||[[Ծուռթաթություն]]||34700|| ||37 |- |[[:en:Coagulation]]||47800||[[Արյան մակարդում]]||63000|| ||63 |- |[[:en:Cocaine]]||162800||[[Կոկաին]]||179600|| ||109 |- |[[:en:Cocaine (data page)]]||5800|| || || ||1 |- |[[:en:Cochlear implant]]||65400|| || || ||34 |- |[[:en:Coeliac disease]]||137300||[[Ցելիակիա]]||166500|| ||69 |- |[[:en:Cognitive behavioral therapy]]||143000||[[Կոգնիտիվ-վարքային թերապիա]]||3000|| ||46 |- |[[:en:Cognitive disorder]]||18600|| || || ||9 |- |[[:en:Cognitive therapy]]||28600||[[Կոգնիտիվ թերապիա]]||3000|| ||22 |- |[[:en:Colonoscopy]]||53200||[[Աղեդիտում]]||2900|| ||45 |- |[[:en:Colorectal polyp]]||30000||[[Կոլոռեկտալ պոլիպ]]||37500|| ||16 |- |[[:en:Coma]]||49700||[[Կոմա]]||8500|| ||76 |- |[[:en:Combined hormonal contraception]]||31500|| || || ||1 |- |[[:en:Combined oral contraceptive pill]]||141100|| || || ||44 |- |[[:en:Complications of hypertension]]||45400||[[Գերճնշման բարդություններ]]||48500|| ||4 |- |[[:en:Complications of pregnancy]]||40500|| || || ||10 |- |[[:en:Concussion]]||111400||[[Ուղեղի ցնցում]]||101300|| ||44 |- |[[:en:Condom]]||131200||[[Պահպանակ]]||63800|| ||117 |- |[[:en:Congenital heart defect]]||45800||[[Սրտի բնածին արատներ]]||48300|| ||43 |- |[[:en:Conjugate vaccine]]||9200|| || || ||13 |- |[[:en:Conjunctivitis]]||33100||[[Շաղկապենաբորբ]]||46200|| ||75 |- |[[:en:Constipation]]||47200||[[Փորկապություն]]||58800|| ||81 |- |[[:en:Contact dermatitis]]||25000||[[Կոնտակտային դերմատիտ]]||7400|| ||19 |- |[[:en:Contaminated blood scandal in the United Kingdom]]||42100|| || || ||2 |- |[[:en:Corneal cross-linking]]||12300||[[Եղջերաթաղանթի կոլագենի քրոսլինկինգ]]||16600|| ||5 |- |[[:en:Corneal opacity]]||24600|| || || ||3 |- |[[:en:Coronary artery bypass surgery]]||55600||[[Աորտոկորոնար շունտավորման վիրահատություն]]||79200|| ||36 |- |[[:en:Coronary artery disease]]||96500||[[Պսակային զարկերակային հիվանդություն]]||100300|| ||55 |- |[[:en:Coronary catheterization]]||24100||[[Կորոնար կաթետերիզացիա]]||26000|| ||8 |- |[[:en:Coronary disease]]|| ||[[Պսակային զարկերակային հիվանդություն]]||100300|| ||55 |- |[[:en:Coronary ischemia]]||33400||[[Կորոնար իշեմիա]]||15100|| ||5 |- |[[:en:Coronavirus]]||97900|| || || ||126 |- |[[:en:Coroner]]||36700|| || || ||26 |- |[[:en:Cortisone]]||15400||[[Կորտիզոն]]||15200|| ||41 |- |[[:en:Cough]]||25000||[[Հազ]]||4700||այո||112 |- |[[:en:COVID-19 pandemic by country and territory]]||64100|| || || ||38 |- |[[:en:COVID-19 pandemic in India]]||333900|| || || ||44 |- |[[:en:COVID-19 pandemic in Singapore]]||244000|| || || ||23 |- |[[:en:COVID-19 pandemic on cruise ships]]||351300|| || || ||17 |- |[[:en:COVID-19 pandemic on naval ships]]||96200|| || || ||5 |- |[[:en:COVID-19 testing]]||181300|| || || ||52 |- |[[:en:COVID-19 vaccine]]||171900|| || || ||80 |- |[[:en:COVID-19 vaccine misinformation and hesitancy]]||114700|| || || ||3 |- |[[:en:Crack cocaine]]||34600||[[Կռեկ-կոկաին]]||31200|| ||41 |- |[[:en:Creutzfeldt–Jakob disease]]||67400||[[Կրեյտցֆելդտ-Յակոբի հիվանդություն]]||68500|| ||50 |- |[[:en:Crisis plan]]||5100|| || || ||3 |- |[[:en:Cryptosporidiosis]]||69100|| || || ||24 |- |[[:en:Cushing's syndrome]]||43400||[[Կուշինգի համախտանիշ]]||53300|| ||48 |- |[[:en:Cyanosis]]||15400||[[Ցիանոզ]]||12300|| ||46 |- |[[:en:Cystic fibrosis]]||142600||[[Ցիստիկ ֆիբրոզ]]||172800|| ||63 |- |[[:en:Cytomegalovirus]]||14500||[[Ցիտոմեգալովիրուս]]||19700|| ||38 |- |[[:en:Thomas Kennedy Dalziel]]||9400|| || || ||1 |- |[[:en:Dandruff]]||18200||[[Գլխի թեփոտում]]||2700|| ||71 |- |[[:en:Death]]||77900||[[Մահ]]||115100|| ||210 |- |[[:en:Deathcare]]||11800|| || || ||1 |- |[[:en:Deep vein thrombosis]]||146100||[[Խորանիստ երակների թրոմբոզ]]||124600|| ||31 |- |[[:en:Defibrillation]]||49500|| || || ||36 |- |[[:en:Dehydration]]||18700||[[Ջրազրկում]]||22400|| ||61 |- |[[:en:Delayed puberty]]||44400||[[Ուշացած սեռական հասունացում]]||60800|| ||16 |- |[[:en:Delirium]]||85100|| || || ||49 |- |[[:en:Delirium tremens]]||25800||[[Հարբեցատենդ]]||4000|| ||49 |- |[[:en:Dementia with Lewy bodies]]||134600|| || || ||20 |- |[[:en:Dentistry]]||52400||[[Ատամնաբուժություն]]||66800|| ||110 |- |[[:en:Depersonalization-derealization disorder]]||62400|| || || ||19 |- |[[:en:Dermatitis]]||68000||[[Մաշկաբորբ]]||20100|| ||52 |- |[[:en:Dermatology]]||23700||[[Մաշկաբանություն]]||6600||այո||83 |- |[[:en:Destination therapy]]||8800|| || || ||1 |- |[[:en:Diabetes management]]||83300||[[Շաքարային դիաբետի ինքնավերահսկում]]||34100|| ||10 |- |[[:en:Diabetes medication]]||47700|| || || ||26 |- |[[:en:Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders]]||90800|| || || ||48 |- |[[:en:Diarrhea]]||82700||[[Փորլուծություն]]||89700|| ||116 |- |[[:en:Diastole]]||12800||[[Դիաստոլա]]||1700|| ||38 |- |[[:en:Diazepam]]||93100||[[Դիազեպամ]]||16600|| ||54 |- |[[:en:Diet (nutrition)]]||16900||[[Դիետա]]||11400|| ||64 |- |[[:en:Dietary Guidelines for Americans]]||42900|| || || ||2 |- |[[:en:Dietary Reference Intake]]||26600|| || || ||22 |- |[[:en:Dietary supplement]]||99000|| || || ||50 |- |[[:en:Digoxin]]||42100||[[Դիգոքսին]]||38800|| ||40 |- |[[:en:Diphtheria]]||52000||[[Դիֆթերիա]]||60600|| ||88 |- |[[:en:Diplopia]]||14900||[[Երկտեսություն]]||20700|| ||37 |- |[[:en:Disability]]||117300||[[Հաշմանդամություն]]||48000|| ||104 |- |[[:en:Diseases of affluence]]||40800|| || || ||23 |- |[[:en:Diseases of poverty]]||71200|| || || ||10 |- |[[:en:Diverticulitis]]||33700||[[Դիվերտիկուլիտ]]||38300|| ||32 |- |[[:en:Diverticulum]]||14000|| || || ||26 |- |[[:en:Dizziness]]||13700|| || || ||30 |- |[[:en:Do not resuscitate]]||86000|| || || ||16 |- |[[:en:Dobbs v. Jackson Women's Health Organization]]||243300|| || || ||22 |- |[[:en:Doctor of Medicine]]||101800|| || || ||28 |- |[[:en:Doctor of Physical Therapy]]||26100|| || || ||2 |- |[[:en:Doctor's visit]]||6200||[[Բժշկական խորհրդատվություն]]||5900|| ||8 |- |[[:en:Domperidone]]||61400|| || || ||27 |- |[[:en:Down syndrome]]||118800||[[Դաունի համախտանիշ]]||23000|| ||90 |- |[[:en:DPT vaccine]]||50400|| || || ||27 |- |[[:en:Dracunculiasis]]||41300||[[Դրակունկուլոզ]]||14200|| ||51 |- |[[:en:Drowning]]||105400||[[Ջրահեղձություն]]||17700|| ||49 |- |[[:en:Drug]]||31100||[[Կենսաբանական ակտիվ նյութեր]]||8100|| ||102 |- |[[:en:Drug abuse]]|| || || || ||41 |- |[[:en:Drug eruption]]||13600|| || || ||12 |- |[[:en:Drug injection]]||29900|| || || ||12 |- |[[:en:Drug interaction]]||43300|| || || ||25 |- |[[:en:Drug liberalization]]||99300|| || || ||12 |- |[[:en:Drug policy reform]]|| || || || ||12 |- |[[:en:Drug rehabilitation]]||64400|| || || ||13 |- |[[:en:Drug resistance]]||27800|| || || ||24 |- |[[:en:Drugs for acid-related disorders]]||9700|| || || ||3 |- |[[:en:DSM-5]]||74200|| || || ||19 |- |[[:en:Ductus deferens]]||100|| || || ||56 |- |[[:en:Dying]]||4400|| || || ||13 |- |[[:en:Dysentery]]||32900||[[Դիզենտերիա]]||7900|| ||84 |- |[[:en:Dyslexia]]||83100||[[Դիսլեքսիա]]||45700|| ||79 |- |[[:en:Dysphagia]]||24800||[[Դիսֆագիա]]||37500|| ||38 |- |[[:en:Dysplasia]]||6900||[[Դիսպլազիա]]||7700|| ||28 |- |[[:en:Dyspnea]]||100||[[Հևոց]]||1800|| ||69 |- |[[:en:Ear pain]]||40800|| || || ||18 |- |[[:en:Early pregnancy bleeding]]||16900||[[Վաղ հղիության արյունահոսություն]]||8700|| ||10 |- |[[:en:Ebers Papyrus]]||13100|| || || ||30 |- |[[:en:Ebola]]||186000||[[Էբոլա վիրուսային հիվանդություն]]||212400|| ||141 |- |[[:en:Ebola virus disease treatment research]]||34400|| || || ||3 |- |[[:en:Echinococcus]]||10000||[[Էխինոկոկ]]||5000|| ||25 |- |[[:en:Eclampsia]]||42600||[[Էկլամպսիա]]||46000|| ||43 |- |[[:en:Economic impact of HIV/AIDS]]||11400|| || || ||5 |- |[[:en:Ectopic pregnancy]]||69100||[[Արտարգանդային հղիություն]]||57100|| ||53 |- |[[:en:EEG analysis]]||16700|| || || ||3 |- |[[:en:Electrocardiography]]||79900||[[Էլեկտրասրտագրություն]]||27400|| ||83 |- |[[:en:Electroencephalography]]||130500||[[Էլեկտրաուղեղագրություն]]||4000|| ||62 |- |[[:en:Electrolyte imbalance]]||34900||[[Էլեկտրոլիտային անհավասարակշռություն]]||35800|| ||21 |- |[[:en:Embolus]]||12000||[[Էմբոլ]]||9800|| ||14 |- |[[:en:Emergency bleeding control]]||19100|| || || ||8 |- |[[:en:Emergency childbirth]]||31200|| || || ||3 |- |[[:en:Emergency contraception]]||94700||[[Անհետաձգելի բեղմնականխում]]||27600|| ||27 |- |[[:en:Emergency medical services]]||82800||[[Շտապ բժշկական օգնություն]]||3900|| ||33 |- |[[:en:Emergency medicine]]||82300|| || || ||47 |- |[[:en:Emergency telephone number]]||28600||[[Արտակարգ իրավիճակների հեռախոսահամարներ]]||18500|| ||36 |- |[[:en:Emphysema]]||39900||[[Թոքերի լայնացում]]||2300|| ||52 |- |[[:en:End-of-life care]]||52600|| || || ||11 |- |[[:en:Endocrine disease]]||8700||[[Էնդոկրին հիվանդություններ]]||15500|| ||15 |- |[[:en:Endocrine disruptor]]||141800|| || || ||24 |- |[[:en:Endocrinology]]||22800||[[Ներզատաբանություն]]||5000|| ||78 |- |[[:en:Endometrial ablation]]||10700|| || || ||7 |- |[[:en:Endometriosis]]||136300||[[Էնդոմետրիոզ]]||130300|| ||54 |- |[[:en:Environmental enteropathy]]||19900|| || || ||5 |- |[[:en:Epidemic]]||21600||[[Համաճարակ]]||5100|| ||111 |- |[[:en:Epidemic typhus]]||42100|| || || ||26 |- |[[:en:Epidemiology of attention deficit hyperactive disorder]]||12000|| || || ||6 |- |[[:en:Epidemiology of HIV/AIDS]]||73300|| || || ||12 |- |[[:en:Epidemiology of measles]]||87800|| || || ||1 |- |[[:en:Erectile dysfunction]]||56400||[[Էրեկտիլ դիսֆունկցիա]]||52700|| ||77 |- |[[:en:Erythropoiesis]]||13000||[[Էրիթրոպոեզ]]||20200|| ||36 |- |[[:en:Esomeprazole]]||28200|| || || ||32 |- |[[:en:Esophageal cancer]]||69000||[[Կերակրափողի քաղցկեղ]]||92200|| ||47 |- |[[:en:Estrogen]]||66300||[[Էստրոգեններ]]||64000|| ||74 |- |[[:en:Estrogen (medication)]]||131700|| || || ||3 |- |[[:en:Euthanasia]]||71800||[[Էֆթանազիա]]||26700|| ||95 |- |[[:en:Evidence-based medicine]]||68800|| || || ||34 |- |[[:en:Excretion]]||6700||[[Արտազատում]]||8700|| ||61 |- |[[:en:Executive functions]]||93300|| || || ||28 |- |[[:en:Exercise]]||86400||[[Ֆիզիկական վարժություն]]||900||այո||72 |- |[[:en:External beam radiotherapy]]||17500|| || || ||6 |- |[[:en:Eye chart]]||15800|| || || ||11 |- |[[:en:Failure to thrive]]||54300|| || || ||9 |- |[[:en:Family medicine]]||57000|| || || ||30 |- |[[:en:Family planning]]||91700||[[Ընտանիքի պլանավորում]]||27200|| ||50 |- |[[:en:Far-sightedness]]||23600||[[Հեռատեսություն]]||3200|| ||67 |- |[[:en:Fatigue]]||36200||[[Գերհոգնածություն]]||31500|| ||66 |- |[[:en:Fear of medical procedures]]||26600|| || || ||2 |- |[[:en:Fellowship of the Royal Colleges of Surgeons]]||6500|| || || ||6 |- |[[:en:Fentanyl]]||118900|| || || ||45 |- |[[:en:Fetal alcohol spectrum disorder]]||105200|| || || ||6 |- |[[:en:Fetal circulation]]||15500||[[Պտղի արյան շրջանառություն]]||19500|| ||14 |- |[[:en:Fetal distress]]||12500|| || || ||10 |- |[[:en:FFP standards]]||14900|| || || ||13 |- |[[:en:Fibrinogen]]||37300||[[Ֆիբրինոգեն]]||4300|| ||40 |- |[[:en:Fibromyalgia]]||132400||[[Ֆիբրոմիալգիա]]||43000|| ||48 |- |[[:en:Fibrosis]]||11300|| || || ||36 |- |[[:en:First aid]]||40200||[[Առաջին օգնություն]]||14100|| ||95 |- |[[:en:First responder]]||7600||[[Առաջին արձագանքող]]||6900|| ||6 |- |[[:en:Brenda Fitzgerald]]||14700|| || || ||2 |- |[[:en:Flavivirus]]||49000|| || || ||25 |- |[[:en:Flea]]||41600||[[Լվեր]]||4700|| ||124 |- |[[:en:William Fleming (governor)]]||15100|| || || ||10 |- |[[:en:Flexner Report]]||25100|| || || ||4 |- |[[:en:Abraham Flexner]]||24200|| || || ||15 |- |[[:en:Flu season]]||43500|| || || ||11 |- |[[:en:Fluoxetine]]||103200|| || || ||45 |- |[[:en:Folate]]||97700||[[Վիտամին B9]]||75400|| ||73 |- |[[:en:Food allergy]]||97100||[[Սննդային ալերգիա]]||105500|| ||41 |- |[[:en:Food and Drug Administration]]||113100||[[Սննդի և դեղերի վարչություն]]||141200|| ||52 |- |[[:en:Food intolerance]]||66300|| || || ||23 |- |[[:en:Foodborne illness]]||71000||[[Սննդային թունավորումներ]]||7900|| ||57 |- |[[:en:Foreign body aspiration]]||25500||[[Օտար մարմնի ասպիրացիա]]||19600|| ||6 |- |[[:en:Friedreich's ataxia]]||44800|| || || ||24 |- |[[:en:Frostbite]]||34900||[[Ցրտահարություն (բժշկություն)]]||15200|| ||56 |- |[[:en:Fungal infection]]||27200||[[Միկոզ]]||10600|| ||44 |- |[[:en:Gallstone]]||41100||[[Լեղային քար]]||46700|| ||44 |- |[[:en:Gangrene]]||27300||[[Փտախտ]]||31500|| ||80 |- |[[:en:Gardasil]]||72300||[[Գարդասիլ]]||19200|| ||17 |- |[[:en:Gastric bypass surgery]]||73500|| || || ||17 |- |[[:en:Gastritis]]||31000||[[Գաստրիտ]]||33200|| ||73 |- |[[:en:Gastrointestinal cancer]]||23500||[[Աղեստամոքսային տրակտի քաղցկեղ]]||30700|| ||6 |- |[[:en:Gastrointestinal disease]]||22700||[[Աղեստամոքսային տրակտի հիվանդություններ]]||24700|| ||18 |- |[[:en:General anaesthesia]]||54600||[[Թմրաքուն]]||13000|| ||38 |- |[[:en:General practitioner]]||53100||[[Ընդհանուր պրակտիկայի բժիշկ]]||10800|| ||42 |- |[[:en:Generalized anxiety disorder]]||104200||[[Ընդհանրացված տագնապային խանգարում]]||5200|| ||36 |- |[[:en:Generalized tonic–clonic seizure]]||15300||[[Գեներալիզացված տոնիկ-կլոնիկ ցնցում]]||19500|| ||14 |- |[[:en:Generic drug]]||49200|| || || ||44 |- |[[:en:Genetic disorder]]||30200||[[Գենետիկ հիվանդություններ]]||46800|| ||52 |- |[[:en:Genetic testing]]||48500|| || || ||26 |- |[[:en:Genetics]]||96600||[[Գենետիկա]]||54300|| ||148 |- |[[:en:Genital herpes]]||19100||[[Սեռական հերպես]]||28000|| ||30 |- |[[:en:Genital wart]]||24200|| || || ||44 |- |[[:en:Geriatrics]]||35500|| || || ||52 |- |[[:en:Gerontology]]||31300|| || || ||53 |- |[[:en:Gestational diabetes]]||79600||[[Հղիության դիաբետ]]||76400|| ||40 |- |[[:en:Gigantism]]||20900||[[Գիգանտիզմ]]||24300|| ||41 |- |[[:en:Gilbert's syndrome]]||31300||[[Ժիլբերտի համախտանիշ]]||31500|| ||34 |- |[[:en:John Gillies (anaesthetist)]]||11700|| || || ||1 |- |[[:en:Glanders]]||13200||[[Խլախտ]]||3200|| ||24 |- |[[:en:Glaucoma]]||95800||[[Գլաուկոմա]]||110200|| ||83 |- |[[:en:Global health]]||70100|| || || ||10 |- |[[:en:Glossary of clinical research]]||79700|| || || ||1 |- |[[:en:Glossary of communication disorders]]||34900|| || || ||1 |- |[[:en:Gravidity and parity]]||13300|| || || ||10 |- |[[:en:Group A streptococcal infection]]||32500|| || || ||8 |- |[[:en:Group B streptococcal infection]]||112700|| || || ||6 |- |[[:en:Gynecomastia]]||52000||[[Գինեկոմաստիա]]||63500|| ||43 |- |[[:en:Haemophilus influenzae]]||31200|| || || ||35 |- |[[:en:Head lice infestation]]||29800|| || || ||21 |- |[[:en:Headache]]||77600||[[Գլխացավ]]||79500|| ||117 |- |[[:en:Health care quality]]||35100|| || || ||2 |- |[[:en:Health economics]]||37700|| || || ||28 |- |[[:en:Health effects of pesticides]]||22300|| || || ||5 |- |[[:en:Health effects of salt]]||38900|| || || ||6 |- |[[:en:Health effects of sunlight exposure]]||34200|| || || ||3 |- |[[:en:Health equity]]||137000|| || || ||8 |- |[[:en:Health informatics]]||110200|| || || ||34 |- |[[:en:Health insurance]]||90300||[[Բժշկական ապահովագրություն]]||4600|| ||49 |- |[[:en:Health policy]]||25000||[[Առողջապահական քաղաքականություն]]||43200|| ||19 |- |[[:en:Health promotion]]||60500||[[Առողջ ապրելակերպ]]||71400|| ||27 |- |[[:en:Heart]]||137100||[[Սիրտ]]||142400|| ||224 |- |[[:en:Heart failure]]||137200||[[Սրտային անբավարարություն]]||109000|| ||73 |- |[[:en:Heart murmur]]||25800||[[Սրտի աղմուկներ]]||27500|| ||24 |- |[[:en:Heart rate]]||74300||[[Սրտի կծկումների հաճախականություն]]||112400|| ||38 |- |[[:en:Heart transplantation]]||28300||[[Սրտի փոխպատվաստում]]||6800|| ||36 |- |[[:en:Heartburn]]||27100||[[Այրոց]]||3400|| ||54 |- |[[:en:Heavy menstrual bleeding]]||22600|| || || ||28 |- |[[:en:Helicobacter pylori]]||132400||[[Հելիկոբակտեր պիլորի վարակ]]||4500||այո||64 |- |[[:en:Hematocrit]]||23300||[[Հեմատոկրիտ]]||4800|| ||40 |- |[[:en:Hematopoietic stem cell transplantation]]||69100|| || || ||27 |- |[[:en:Hematuria]]||24700||[[Արյունամիզություն]]||21900|| ||46 |- |[[:en:Hemodialysis]]||48200|| || || ||47 |- |[[:en:Hepatitis E]]||57300|| || || ||39 |- |[[:en:Hepatocellular carcinoma]]||83100|| || || ||34 |- |[[:en:Hernia]]||36200||[[Ճողվածք]]||44900|| ||77 |- |[[:en:Heroin]]||123300||[[Հերոին]]||31800|| ||92 |- |[[:en:Herpes labialis]]||36600||[[Շրթունքի հերպես]]||26300|| ||30 |- |[[:en:Hiatal hernia]]||21000||[[Ստոծանիական ճողվածք]]||23700|| ||32 |- |[[:en:High-grade serous carcinoma]]||45400|| || || ||3 |- |[[:en:High-risk pregnancy]]||30200|| || || ||4 |- |[[:en:Hip fracture]]||53100|| || || ||20 |- |[[:en:Hirsutism]]||18300||[[Հիրսուտիզմ]]||28000|| ||31 |- |[[:en:History of birth control]]||42900|| || || ||4 |- |[[:en:History of cancer]]||15400|| || || ||3 |- |[[:en:History of general anesthesia]]||104700|| || || ||5 |- |[[:en:History of leprosy]]||53800|| || || ||4 |- |[[:en:History of medicine in the United States]]||37000|| || || ||2 |- |[[:en:History of the COVID-19 pandemic in the United Kingdom]]||185100|| || || ||1 |- |[[:en:History of tracheal intubation]]||61200|| || || ||2 |- |[[:en:HIV]]||128000||[[ՄԻԱՎ]]||32700||այո||103 |- |[[:en:HIV and pregnancy]]||75100|| || || ||5 |- |[[:en:Hodgkin lymphoma]]||78200||[[Հոջկինի լիմֆոմա]]||80100|| ||54 |- |[[:en:Home care in the United States]]||22600|| || || ||1 |- |[[:en:Hormonal contraception]]||49400|| || || ||14 |- |[[:en:Hormone]]||38000||[[Հորմոններ]]||4000|| ||121 |- |[[:en:Hormone replacement therapy]]||105700|| || || ||19 |- |[[:en:Hospice]]||44700|| || || ||36 |- |[[:en:Hospital]]||54100||[[Հիվանդանոց]]||2200||այո||137 |- |[[:en:Hospital-acquired infection]]||49100|| || || ||38 |- |[[:en:Human coronavirus HKU1]]||11400||[[Մարդու կորոնավիրուս HKU1]]||4300|| ||24 |- |[[:en:Human feces]]||32700|| || || ||16 |- |[[:en:Human nutrition]]||168300|| || || ||20 |- |[[:en:Human papillomavirus infection]]||148500|| || || ||62 |- |[[:en:Human reproduction]]||17000|| || || ||20 |- |[[:en:Human T-lymphotropic virus 1]]||21700|| || || ||11 |- |[[:en:Huntington's disease]]||130400||[[Հենտինգտոնի հիվանդություն]]||81200|| ||59 |- |[[:en:Hydronephrosis]]||22000||[[Երիկամի ջրակալում]]||2200|| ||35 |- |[[:en:Hygiene]]||87100||[[Հիգիենա]]||3600|| ||99 |- |[[:en:Hyperlipidemia]]||37000||[[Հիպերլիպիդեմիա]]||31400|| ||25 |- |[[:en:Hypersensitivity]]||17100||[[Գերզգայունություն]]||9000|| ||36 |- |[[:en:Hypertensive heart disease]]||24800|| || || ||9 |- |[[:en:Hypoglycemia]]||59600||[[Հիպոգլիկեմիա]]||56600|| ||51 |- |[[:en:Hyponatremia]]||39300||[[Հիպոնատրեմիա]]||54600|| ||40 |- |[[:en:Hypotension]]||39400||[[Հիպոտոնիա]]||3200|| ||51 |- |[[:en:Hypothyroidism]]||75500||[[Հիպոթիրեոզ]]||38800|| ||59 |- |[[:en:Hypovolemic shock]]||38600|| || || ||18 |- |[[:en:Hypoxemia]]||25100||[[Թերթթվածնարյունություն]]||28600|| ||25 |- |[[:en:Hypoxia (medical)]]||35200||[[Թթվածնաքաղց]]||12500|| ||61 |- |[[:en:Hysterectomy]]||71200|| || || ||36 |- |[[:en:ICD-10]]||26600|| || || ||41 |- |[[:en:Immunity (medical)]]||30400||[[Իմունիտետ]]||25700|| ||66 |- |[[:en:Immunization]]||19900|| || || ||33 |- |[[:en:Indication (medicine)]]||15800|| || || ||17 |- |[[:en:Indigestion]]||32500||[[Դիսպեպսիա]]||3900|| ||46 |- |[[:en:Infection prevention and control]]||42800|| || || ||14 |- |[[:en:Infectious diarrhea]]|| ||[[Սուր գաստրոէնտերիտ]]||9100|| ||78 |- |[[:en:Infectious diseases (medical specialty)]]||8000||[[Վարակիչ հիվանդություններ]]||27000|| ||32 |- |[[:en:Infectious mononucleosis]]||53800||[[Ինֆեկցիոն մոնոնուկլեոզ]]||65100|| ||53 |- |[[:en:Infective endocarditis]]||62100||[[Ինֆեկցիոն էնդոկարդիտ]]||78900|| ||19 |- |[[:en:Infertility]]||73500||[[Անպտղություն]]||8100|| ||66 |- |[[:en:Infestation]]||4100|| || || ||21 |- |[[:en:Inflammation]]||93000||[[Բորբոքում]]||159000|| ||89 |- |[[:en:Influenza A virus subtype H1N1]]||55300|| || || ||43 |- |[[:en:Influenza A virus subtype H5N1]]||89000|| || || ||42 |- |[[:en:Influenza B virus]]||11400||[[Գրիպի B վիրուս]]||8900|| ||17 |- |[[:en:Influenza pandemic]]||121400|| || || ||13 |- |[[:en:Influenza-like illness]]||15900|| || || ||11 |- |[[:en:Inguinal hernia surgery]]||50700|| || || ||6 |- |[[:en:Inhaler]]||30200|| || || ||25 |- |[[:en:Injection (medicine)]]||49300|| || || ||48 |- |[[:en:Innate resistance to HIV]]||14500|| || || ||3 |- |[[:en:Insect bites and stings]]||7800|| || || ||17 |- |[[:en:Insect repellent]]||43100|| || || ||31 |- |[[:en:Insomnia]]||104500||[[Անքնություն]]||13500|| ||90 |- |[[:en:Insulin (medication)]]||94000|| || || ||20 |- |[[:en:Insulin resistance]]||48900|| || || ||32 |- |[[:en:Integrated care]]||7200|| || || ||3 |- |[[:en:Intensive care medicine]]||35200|| || || ||29 |- |[[:en:Internal bleeding]]||16400||[[Արյունազեղում]]||4700|| ||23 |- |[[:en:Internal medicine]]||22700||[[Ներքին հիվանդություններ]]||14600|| ||61 |- |[[:en:International health]]||18200|| || || ||5 |- |[[:en:Intrauterine device]]||55700||[[Ներարգանդային պարույր]]||30200|| ||40 |- |[[:en:Introduction to viruses]]||58400|| || || ||15 |- |[[:en:Invasive test]]||4700|| || || ||2 |- |[[:en:Involuntary treatment]]||49600|| || || ||8 |- |[[:en:Ionizing radiation]]||60900||[[Իոնացնող ճառագայթում]]||3500|| ||70 |- |[[:en:Iron-deficiency anemia]]||60400||[[Երկաթ պակասորդային սակավարյունություն]]||53800|| ||38 |- |[[:en:Irritable bowel syndrome]]||129500||[[Հաստ աղիքի գրգռման համախտանիշ]]||6900|| ||51 |- |[[:en:Ischaemic heart disease]]|| ||[[Պսակային զարկերակային հիվանդություն]]||100300|| ||55 |- |[[:en:Ischemia]]||21500||[[Իշեմիա]]||18900|| ||49 |- |[[:en:Edward Jenner]]||55700||[[Էդվարդ Ջեններ]]||2600|| ||108 |- |[[:en:Joint dislocation]]||26200|| || || ||45 |- |[[:en:Jugular venous pressure]]||13800|| || || ||8 |- |[[:en:Kaposi's sarcoma]]||36900||[[Կապոշիի սարկոմա]]||43800|| ||39 |- |[[:en:Ketamine]]||107800|| || || ||59 |- |[[:en:Ketotic hypoglycemia]]||8500|| || || ||3 |- |[[:en:Kidney cancer]]||48100||[[Երիկամի քաղցկեղ]]||54300|| ||30 |- |[[:en:Kidney dialysis]]||35300|| || || ||49 |- |[[:en:Kidney disease]]||23600|| || || ||31 |- |[[:en:Kidney failure]]||30900||[[Երիկամային անբավարարություն]]||38200|| ||55 |- |[[:en:Kidney stone disease]]||131800||[[Երիկամաքարային հիվանդություն]]||118800|| ||72 |- |[[:en:Kidney transplantation]]||84300|| || || ||33 |- |[[:en:Kivu Ebola epidemic]]||185500||[[Էբոլայի բռնկում Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությունում]]||16900|| ||21 |- |[[:en:Knee replacement]]||64400||[[Ծնկան հոդի էնդոպրոթեզավորում]]||77800|| ||11 |- |[[:en:Lactose intolerance]]||69700||[[Լակտոզային անտանելիություն]]||30900|| ||53 |- |[[:en:Large-cell lung carcinoma]]||6100|| || || ||6 |- |[[:en:LASIK]]||65000|| || || ||35 |- |[[:en:Late life depression]]||30000|| || || ||4 |- |[[:en:Late termination of pregnancy]]||46100|| || || ||4 |- |[[:en:Laxative]]||22700|| || || ||44 |- |[[:en:Lead poisoning]]||186000||[[Կապարով թունավորում]]||23200|| ||43 |- |[[:en:Legionella]]||45600|| || || ||33 |- |[[:en:Legionellosis]]||100|| || || ||44 |- |[[:en:Legionnaires' disease]]||55100|| || || ||44 |- |[[:en:Rudolph Leibel]]||75100|| || || ||5 |- |[[:en:Leishmaniasis]]||49200||[[Լեշմանիոզ]]||63300|| ||74 |- |[[:en:Leprosy]]||107100||[[Բոր (հիվանդություն)]]||6100|| ||135 |- |[[:en:Leukemia]]||80200||[[Լեյկեմիա]]||105800|| ||94 |- |[[:en:Levonorgestrel]]||81800|| || || ||26 |- |[[:en:Licensed practical nurse]]||28600|| || || ||7 |- |[[:en:Limb-sparing techniques]]||8900|| || || ||2 |- |[[:en:Lipid hypothesis]]||18100|| || || ||4 |- |[[:en:List of cancer types]]||10900|| || || ||10 |- |[[:en:List of circulatory system conditions]]||5200|| || || ||4 |- |[[:en:List of deaths due to COVID-19]]||301100|| || || ||23 |- |[[:en:List of epidemics]]||150000||[[Համաճարակների ցանկ]]||84800|| ||21 |- |[[:en:List of fracture patterns in bone]]||100||[[Կոտրվածք]]||7700|| ||77 |- |[[:en:List of medical abbreviations]]||17700|| || || ||13 |- |[[:en:List of medical mnemonics]]||48600|| || || ||2 |- |[[:en:List of medicine contamination incidents]]||14300|| || || ||2 |- |[[:en:List of mental disorders]]||16300|| || || ||11 |- |[[:en:List of psychiatric medications]]||2600|| || || ||3 |- |[[:en:List of skin conditions]]||202000|| || || ||9 |- |[[:en:List of unsolved problems in medicine]]||11700|| || || ||2 |- |[[:en:Lists of health topics]]|| || || || ||2 |- |[[:en:Liver disease]]||29000||[[Լյարդի հիվանդություններ]]||31600|| ||19 |- |[[:en:Living medicine]]||14600|| || || ||1 |- |[[:en:Long-term effects of alcohol]]||139100|| || || ||11 |- |[[:en:Low birth weight]]||29800|| || || ||10 |- |[[:en:Low-molecular-weight heparin]]||27400|| || || ||13 |- |[[:en:Lower gastrointestinal series]]||9000|| || || ||15 |- |[[:en:Lower respiratory tract infection]]||25200|| || || ||13 |- |[[:en:Lower urinary tract symptoms]]||17200|| || || ||8 |- |[[:en:Lumbar puncture]]||45500||[[Գոտկային պունկցիա]]||3800|| ||40 |- |[[:en:Lupus]]||110600||[[Համակարգային կարմիր գայլախտ]]||18700|| ||68 |- |[[:en:Lyme disease]]||220800||[[Լայմի հիվանդություն]]||162700|| ||65 |- |[[:en:Lymphoma]]||67600||[[Լիմֆոմա]]||56800|| ||56 |- |[[:en:Magnetic resonance imaging]]||85500||[[Մագնիսառեզոնանսային շերտագրություն]]||15800|| ||87 |- |[[:en:Major depressive episode]]||42500|| || || ||6 |- |[[:en:Malaria prophylaxis]]||17900|| || || ||3 |- |[[:en:Management of drug-resistant epilepsy]]||29500|| || || ||3 |- |[[:en:Marburgvirus]]||16100|| || || ||10 |- |[[:en:Mass vaccination]]||39600|| || || ||1 |- |[[:en:Mastectomy]]||24500|| || || ||30 |- |[[:en:Master of Medicine]]||19400|| || || ||3 |- |[[:en:Maternal health]]||89700|| || || ||15 |- |[[:en:Maternal mortality in the United States]]||68800|| || || ||2 |- |[[:en:Maternal physiological changes in pregnancy]]||44300|| || || ||7 |- |[[:en:Measles]]||124300||[[Կարմրուկ]]||41100|| ||130 |- |[[:en:Measles morbillivirus]]||16900|| || || ||21 |- |[[:en:Mebendazole]]||18300|| || || ||37 |- |[[:en:Mechanical ventilation]]||45800|| || || ||28 |- |[[:en:Medical diagnosis]]||29000||[[Ախտորոշագիտություն]]||4400|| ||81 |- |[[:en:Medical error]]||88200|| || || ||19 |- |[[:en:Medical ethics]]||85800||[[Բժշկական էթիկա]]||4400|| ||37 |- |[[:en:Medical prescription]]||40100||[[Դեղատոմս]]||1200|| ||44 |- |[[:en:Medical privacy]]||63100||[[Բժշկական գաղտնիք]]||4700|| ||7 |- |[[:en:Medical psychology]]||15100|| || || ||14 |- |[[:en:Medical specialty]]||42500|| || || ||37 |- |[[:en:Medical toxicology]]||3900|| || || ||5 |- |[[:en:Medical ultrasound]]||117300||[[Ուլտրաձայնային հաստոց]]||2500|| ||56 |- |[[:en:Medication]]||62400||[[Դեղանյութեր]]||77300|| ||142 |- |[[:en:Mediterranean diet]]||42400||[[Միջերկրածովյան սննդակարգ]]||13300|| ||41 |- |[[:en:Melanoma]]||149300||[[Մելանոմա]]||163300|| ||68 |- |[[:en:Membership of the Royal Colleges of Physicians of the United Kingdom]]||6600|| || || ||3 |- |[[:en:Menopause]]||109500||[[Դաշտանադադար]]||74000|| ||79 |- |[[:en:Menstrual cycle]]||52600||[[Դաշտանային ցիկլ]]||14400|| ||67 |- |[[:en:Mental health]]||93900||[[Հոգեկան առողջություն]]||24200|| ||64 |- |[[:en:Mental Health Act 1983]]||40300|| || || ||2 |- |[[:en:Mercury poisoning]]||77800|| || || ||31 |- |[[:en:Merkel-cell carcinoma]]||50100|| || || ||14 |- |[[:en:MERS]]||76400|| || || ||40 |- |[[:en:MERS-CoV]]||42900|| || || ||42 |- |[[:en:Mesothelioma]]||93800|| || || ||34 |- |[[:en:Metabolic disorder]]||8200||[[Մետաբոլիկ խանգարում]]||8900|| ||19 |- |[[:en:Metabolic syndrome]]||52400||[[Մետաբոլիկ համախտանիշ]]||31100|| ||37 |- |[[:en:Metastasis]]||40500||[[Մետաստազ]]||2200|| ||62 |- |[[:en:Methamphetamine]]||140800||[[Մեթամֆետամին]]||27600|| ||66 |- |[[:en:Methylphenidate]]||136900|| || || ||38 |- |[[:en:Microorganism]]||73300||[[Միկրոօրգանիզմներ]]||7900|| ||114 |- |[[:en:Midwifery]]||43700||[[Մանկաբարձություն]]||7800|| ||38 |- |[[:en:Milk allergy]]||72300|| || || ||28 |- |[[:en:Mineral (nutrient)]]||36300|| || || ||45 |- |[[:en:Miscarriage]]||107600|| || || ||58 |- |[[:en:MMR vaccine]]||54900|| || || ||38 |- |[[:en:Monkeypox]]||70700||[[Կապիկի ծաղիկ (հիվանդություն)]]||40000|| ||67 |- |[[:en:Mosquito-borne disease]]||44800|| || || ||8 |- |[[:en:Motor neuron disease]]||22100|| || || ||24 |- |[[:en:Mouth infection]]||21900|| || || ||2 |- |[[:en:Mouth-to-mouth resuscitation]]||13200|| || || ||10 |- |[[:en:MRI sequence]]||31100|| || || ||3 |- |[[:en:MRNA vaccine]]||77100|| || || ||37 |- |[[:en:Multidrug-resistant tuberculosis]]||70500|| || || ||11 |- |[[:en:Multiple drug resistance]]||15400|| || || ||16 |- |[[:en:Multisystem inflammatory syndrome in children]]||131100|| || || ||22 |- |[[:en:Myalgia]]||7000||[[Միալգիա]]||3700|| ||36 |- |[[:en:Naegleria fowleri]]||23700|| || || ||36 |- |[[:en:Narcissistic personality disorder]]||76000||[[Նարցիստիկ անձնային խանգարում]]||14900|| ||47 |- |[[:en:Nasal irrigation]]||9600|| || || ||22 |- |[[:en:Nasal polyp]]||18800||[[Քթի պոլիպ]]||28400|| ||24 |- |[[:en:National Cancer Institute]]||30100||[[Քաղցկեղի ազգային ինստիտուտ]]||4600|| ||24 |- |[[:en:National Center for Immunization and Respiratory Diseases]]||8600|| || || ||1 |- |[[:en:National Health Service]]||76400|| || || ||40 |- |[[:en:National Institute for Health and Care Excellence]]||39300|| || || ||12 |- |[[:en:Nausea]]||29000||[[Սրտխառնոց]]||1400|| ||67 |- |[[:en:Needle sharing]]||16200|| || || ||4 |- |[[:en:Neisseria gonorrhoeae]]||41200|| || || ||37 |- |[[:en:Neonatal infection]]||53900|| || || ||7 |- |[[:en:Neonatology]]||18200||[[Նեոնատոլոգիա]]||17900|| ||34 |- |[[:en:Neoplasm]]||50300|| || || ||48 |- |[[:en:Nephritis]]||10200||[[Երիկամաբորբ]]||2300|| ||35 |- |[[:en:Nephrotic syndrome]]||57600||[[Նեֆրոտիկ համախտանիշ]]||78700|| ||45 |- |[[:en:Nervous system disease]]||11800||[[Նյարդային համակարգի հիվանդություններ]]||17900|| ||7 |- |[[:en:Neural tube defect]]||48000|| || || ||13 |- |[[:en:Neurocysticercosis]]||8500|| || || ||9 |- |[[:en:Neurology]]||23900||[[Նյարդաբանություն]]||6100|| ||90 |- |[[:en:Neuropsychology]]||35400||[[Նյարդահոգեբանություն]]||3000|| ||50 |- |[[:en:Neurotoxin]]||91300|| || || ||43 |- |[[:en:Nevus]]||13400||[[Խալ]]||2400|| ||40 |- |[[:en:NIAID/GSK ebolavirus vaccine]]|| || || || ||5 |- |[[:en:James Henderson Nicoll]]||10500|| || || ||2 |- |[[:en:Nicotine replacement therapy]]||55200|| || || ||20 |- |[[:en:Nipah virus infection]]||42600|| || || ||32 |- |[[:en:Nitazoxanide]]||31100|| || || ||14 |- |[[:en:Nocturnal enuresis]]||51300||[[Գիշերամիզություն]]||2700|| ||43 |- |[[:en:Non-small-cell lung carcinoma]]||45900|| || || ||14 |- |[[:en:Nuclear medicine]]||39500|| || || ||43 |- |[[:en:Nutrition]]||29500|| || || ||64 |- |[[:en:Obstetric fistula]]||63700|| || || ||13 |- |[[:en:Obstetric ultrasonography]]||33500|| || || ||12 |- |[[:en:Obstetrics and gynaecology]]||26600|| || || ||25 |- |[[:en:Occupational safety and health]]||130400|| || || ||33 |- |[[:en:Omega-3 fatty acid]]||102700||[[Օմեգա 3 պոլիչհագեցած ճարպաթթուներ]]||12400||այո||54 |- |[[:en:Omega-6 fatty acid]]||8300|| || || ||31 |- |[[:en:Oncology]]||22100||[[Ուռուցքաբանություն]]||4000|| ||90 |- |[[:en:Oophorectomy]]||31600|| || || ||19 |- |[[:en:Open fracture]]||22300||[[Բաց կոտրվածք]]||40600|| ||6 |- |[[:en:Operation Warp Speed]]||72900|| || || ||12 |- |[[:en:Ophthalmology]]||43600||[[Ակնաբանություն]]||9200|| ||88 |- |[[:en:Opioid epidemic]]||64500|| || || ||11 |- |[[:en:Opioid use disorder]]||84800|| || || ||11 |- |[[:en:Opportunistic infection]]||30600||[[Օպորտունիստական հիվանդություններ]]||3500|| ||39 |- |[[:en:Oral cancer]]||62900||[[Լեզվի քաղցկեղ]]||6900|| ||35 |- |[[:en:Oral rehydration therapy]]||50000|| || || ||31 |- |[[:en:Organ donation]]||153400|| || || ||41 |- |[[:en:Organ transplantation]]||132200||[[Տրանսպլանտացիա]]||3500|| ||76 |- |[[:en:Orthopedic surgery]]||31700||[[Օրթոպեդիա]]||12100|| ||69 |- |[[:en:Orthostatic intolerance]]||12900|| || || ||3 |- |[[:en:Osteoporosis]]||115900||[[Օստեոպորոզ]]||51000|| ||79 |- |[[:en:Otitis externa]]||32600||[[Արտաքին օտիտ]]||6200|| ||28 |- |[[:en:Otitis media]]||64400||[[Միջին ականջի բորբոքում]]||68500|| ||49 |- |[[:en:Otoplasty]]||56300|| || || ||11 |- |[[:en:Outcome measure]]||4600|| || || ||2 |- |[[:en:Outline of health]]||6900|| || || ||2 |- |[[:en:Outline of health sciences]]||8000|| || || ||40 |- |[[:en:Outline of public health]]||2400|| || || ||1 |- |[[:en:Ovarian cancer]]||173800||[[Ձվարանի քաղցկեղ]]||30200|| ||56 |- |[[:en:Ovarian cyst]]||36300||[[Ձվարանի կիստա]]||33200|| ||35 |- |[[:en:Overdiagnosis]]||30500|| || || ||11 |- |[[:en:Overweight]]||24800|| || || ||32 |- |[[:en:Oxford–AstraZeneca COVID-19 vaccine]]||214300|| || || ||52 |- |[[:en:Pain management during childbirth]]||21800|| || || ||10 |- |[[:en:Pain management in children]]||44600|| || || ||3 |- |[[:en:Palliative care]]||85800||[[Պալիատիվ օգնություն]]||16000|| ||40 |- |[[:en:Pancreatic cancer]]||120500||[[Ենթաստամոքսային գեղձի ուռուցք]]||22400|| ||57 |- |[[:en:Pancreatitis]]||40800||[[Ենթաստամոքսային գեղձի բորբոքում]]||53200|| ||57 |- |[[:en:Pandemic]]||126900||[[Համավարակ]]||2000|| ||144 |- |[[:en:Panic attack]]||56400||[[Խուճապային գրոհ]]||59800|| ||48 |- |[[:en:Pantoprazole]]||34800||[[Պանտոպրազոլ]]||26400|| ||31 |- |[[:en:Pap test]]||50100||[[Պապ թեստ]]||11300|| ||42 |- |[[:en:Parasitism]]||117700||[[Մակաբուծություն]]||7800|| ||86 |- |[[:en:Passive antibody therapy]]||28000|| || || ||1 |- |[[:en:Passive smoking]]||136500|| || || ||36 |- |[[:en:Pathogen]]||36400||[[Հարուցիչ]]||6700|| ||77 |- |[[:en:Pathogen transmission]]||33800|| || || ||30 |- |[[:en:Pathology]]||49700||[[Ախտաբանություն]]||13200|| ||102 |- |[[:en:Patient]]||14900|| || || ||72 |- |[[:en:Patient education]]||18000|| || || ||9 |- |[[:en:Patient safety]]||138500|| || || ||14 |- |[[:en:Peanut allergy]]||64700||[[Գետնանուշային ալերգիա]]||22500|| ||12 |- |[[:en:Pediatrics]]||39400||[[Մանկաբուժություն]]||7200|| ||80 |- |[[:en:Penicillin]]||99200||[[Պենիցիլիններ]]||3000|| ||108 |- |[[:en:Peptic ulcer disease]]||55600||[[Պեպտիկ խոց]]||62200|| ||71 |- |[[:en:Performance-enhancing substance]]||46500|| || || ||10 |- |[[:en:Pericarditis]]||25800||[[Սրտակրանքի բորբոքում]]||24300|| ||47 |- |[[:en:Peripheral artery disease]]||67000||[[Ծայրամասային զարկերակների հիվանդություն]]||77800|| ||30 |- |[[:en:Peritonitis]]||22500||[[Որովայնամզի բորբոքում]]||2000|| ||49 |- |[[:en:Perseveration]]||11100||[[Պերսևերացիա]]||1400|| ||17 |- |[[:en:Personal genomics]]||40000|| || || ||5 |- |[[:en:Pervasive developmental disorder]]||15600|| || || ||23 |- |[[:en:Pfizer–BioNTech COVID-19 vaccine]]||226700|| || || ||55 |- |[[:en:Phage therapy]]||98400|| || || ||22 |- |[[:en:Pharmacology]]||46100||[[Դեղագիտություն]]||2900|| ||100 |- |[[:en:Pharmacology of antidepressants]]||52800|| || || ||3 |- |[[:en:Pharmacy]]||63900||[[Դեղաբանություն]]||8300|| ||90 |- |[[:en:Pharyngitis]]||25400||[[Ֆարինգիտ]]||28300|| ||49 |- |[[:en:Phenobarbital]]||49300||[[Լյումինալ]]||58300|| ||43 |- |[[:en:Phenylketonuria]]||57000||[[Ֆենիլկետոնուրիա]]||28700|| ||54 |- |[[:en:Phenytoin]]||45600|| || || ||40 |- |[[:en:Phosphene]]||19900|| || || ||25 |- |[[:en:Physical examination]]||33900|| || || ||39 |- |[[:en:Physicians in Canada]]||42300|| || || ||1 |- |[[:en:Physiology]]||34100||[[Ֆիզիոլոգիա]]||1500||այո||120 |- |[[:en:Plantar fasciitis]]||34600|| || || ||28 |- |[[:en:Plastic surgery]]||47100||[[Պլաստիկ վիրաբուժություն]]||48800|| ||69 |- |[[:en:Pleural effusion]]||30900||[[Թոքամզային արտաքիրտ]]||60600|| ||30 |- |[[:en:Pneumothorax]]||65500||[[Պնևմոթորաքս]]||4400|| ||51 |- |[[:en:Podiatrist]]||22500|| || || ||7 |- |[[:en:Podiatry]]||48100|| || || ||13 |- |[[:en:Poison]]||34300||[[Թույն]]||40500|| ||118 |- |[[:en:Poisoning]]||7500|| || || ||43 |- |[[:en:Polycystic ovary syndrome]]||107800||[[Ձվարանների պոլիկիստոզ համախտանիշ]]||41000|| ||48 |- |[[:en:Polypharmacy]]||39700|| || || ||14 |- |[[:en:Pontiac fever]]||9200|| || || ||7 |- |[[:en:Post-nasal drip]]||13600|| || || ||11 |- |[[:en:Post-traumatic stress disorder]]||189300||[[Հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարում]]||28500|| ||75 |- |[[:en:Postpartum depression]]||139000||[[Հետծննդաբերական դեպրեսիա]]||37200|| ||43 |- |[[:en:Pre-eclampsia]]||83000||[[Պրեէկլամպսիա]]||88000|| ||50 |- |[[:en:Pre-existing disease in pregnancy]]||28500|| || || ||4 |- |[[:en:Precautionary principle]]||66500|| || || ||31 |- |[[:en:Prednisolone]]||26700|| || || ||36 |- |[[:en:Pregnancy category]]||14400|| || || ||26 |- |[[:en:Pregnancy loss]]||500|| || || ||1 |- |[[:en:Pregnancy test]]||31200||[[Հղիության թեստ]]||14100|| ||32 |- |[[:en:Prehypertension]]||14000||[[Նախահիպերտենզիա]]||22200|| ||6 |- |[[:en:Prelabor rupture of membranes]]||42300|| || || ||17 |- |[[:en:Premenstrual dysphoric disorder]]||59700|| || || ||22 |- |[[:en:Premenstrual syndrome]]||26200||[[Նախադաշտանային համախտանիշ]]||32400|| ||49 |- |[[:en:Prenatal development]]||42900|| || || ||19 |- |[[:en:Prenatal testing]]||61900||[[Նախածննդյան ախտորոշում]]||6300|| ||35 |- |[[:en:Presbyopia]]||22000|| || || ||42 |- |[[:en:Prescription drug]]||32200|| || || ||20 |- |[[:en:Prescription drug addiction]]||45700|| || || ||1 |- |[[:en:Preterm birth]]||168600||[[Անհասություն]]||1200|| ||37 |- |[[:en:Preventive healthcare]]||117500||[[Կանխարգելում]]||2600|| ||33 |- |[[:en:Primary care physician]]||21000|| || || ||3 |- |[[:en:Primidone]]||91800|| || || ||23 |- |[[:en:Morton Prince]]||12600|| || || ||9 |- |[[:en:Private medicine in the United Kingdom]]||29800|| || || ||1 |- |[[:en:Procedural sedation and analgesia]]||20000|| || || ||2 |- |[[:en:Progesterone]]||102200||[[Պրոգեստերոն]]||3200|| ||56 |- |[[:en:Progesterone (medication)]]||186300|| || || ||3 |- |[[:en:Project 4.1]]||19100|| || || ||3 |- |[[:en:Prostate cancer screening]]||43400|| || || ||4 |- |[[:en:Prostate cancer staging]]||13700|| || || ||1 |- |[[:en:Prostate-specific antigen]]||51400|| || || ||27 |- |[[:en:Prosthesis]]||116300||[[Պրոթեզներ]]||8300|| ||59 |- |[[:en:Proximal humerus fracture]]||14000|| || || ||8 |- |[[:en:Pseudomonas aeruginosa]]||77200|| || || ||37 |- |[[:en:Psoriasis]]||108100||[[Փսորիազ]]||33400|| ||74 |- |[[:en:Psychopathology]]||18000|| || || ||48 |- |[[:en:Psychopathy]]||175400||[[Անձի խանգարում]]||5100|| ||65 |- |[[:en:Psychosis]]||129400||[[Փսիխոզ]]||19800|| ||76 |- |[[:en:Public health]]||108500||[[Հանրային առողջապահություն]]||71100|| ||66 |- |[[:en:Pulmonary drug delivery]]||27900|| || || ||1 |- |[[:en:Pulmonary embolism]]||86900||[[Թոքային էմբոլիա]]||105000|| ||50 |- |[[:en:Pulse]]||18200||[[Անոթազարկ]]||6400|| ||79 |- |[[:en:Pyramidal tracts]]||15900|| || || ||27 |- |[[:en:Quality of life (healthcare)]]||30300|| || || ||8 |- |[[:en:Rabies]]||79600||[[Կատաղություն]]||103100|| ||136 |- |[[:en:Race and health]]||86200|| || || ||3 |- |[[:en:Radial keratotomy]]||13000|| || || ||5 |- |[[:en:Radiation therapy]]||106600||[[Ռադիոթերապիա]]||7800|| ||70 |- |[[:en:Radiography]]||36200||[[Ռենտգենագրություն]]||1400|| ||53 |- |[[:en:Radiology]]||43900|| || || ||72 |- |[[:en:Ranitidine]]||95100||[[Ռանիտիդին]]||38000|| ||40 |- |[[:en:Rapid plasma reagin]]||5700|| || || ||6 |- |[[:en:Rat-tailed maggot]]||3900|| || || ||8 |- |[[:en:Reactive hypoglycemia]]||21600|| || || ||9 |- |[[:en:Recreational drug use]]||97300|| || || ||22 |- |[[:en:Reduction (orthopedic surgery)]]||3000|| || || ||5 |- |[[:en:Reference Daily Intake]]||19200|| || || ||10 |- |[[:en:Reperfusion therapy]]||30600||[[Ռեպերֆուզիոն թերապիա]]||37100|| ||6 |- |[[:en:Reproductive medicine]]||17600|| || || ||10 |- |[[:en:Respirator]]||70600|| || || ||42 |- |[[:en:Respiratory arrest]]||32500|| || || ||8 |- |[[:en:Respiratory disease]]||30600||[[Շնչառական հիվանդություններ]]||25600|| ||27 |- |[[:en:Respiratory sounds]]||12900|| || || ||11 |- |[[:en:Respiratory syncytial virus]]||62800|| || || ||29 |- |[[:en:Respiratory therapist]]||58300|| || || ||7 |- |[[:en:Retinopathy]]||19600||[[Ռետինոպաթիա]]||28200|| ||27 |- |[[:en:Reuptake inhibitor]]||19600|| || || ||11 |- |[[:en:Rh disease]]||25700|| || || ||14 |- |[[:en:Rheumatic fever]]||50700||[[Ռևմատիկ տենդ]]||51000|| ||46 |- |[[:en:Rheumatoid arthritis]]||156900||[[Ռևմատոիդ արթրիտ]]||146500|| ||62 |- |[[:en:Rhinitis]]||30400||[[Քթաբորբ]]||25800|| ||51 |- |[[:en:Rhinorrhea]]||13500|| || || ||21 |- |[[:en:Rhythm interpretation]]||6400|| || || ||1 |- |[[:en:Risk factor]]||11700|| || || ||27 |- |[[:en:Risperidone]]||53800|| || || ||38 |- |[[:en:Rituximab]]||47200||[[Ռիտուքսիմաբ]]||47700|| ||33 |- |[[:en:Roseola]]||20300||[[Վարդացան]]||12100|| ||41 |- |[[:en:Rotaviral gastroenteritis]]||51000||[[Աղիքների բորբոքում]]||900|| ||11 |- |[[:en:Rotavirus]]||85800||[[Ռոտավիրուս]]||9900|| ||51 |- |[[:en:Rubella]]||46000||[[Կարմրախտ]]||54200|| ||78 |- |[[:en:Safe sex]]||44400|| || || ||51 |- |[[:en:Salmeterol]]||17300|| || || ||28 |- |[[:en:Salmonella]]||66300||[[Սալմոնելլա]]||4900||այո||63 |- |[[:en:Sapovirus]]||17000|| || || ||7 |- |[[:en:Sarcoma]]||33200||[[Սարկոմա]]||54500|| ||43 |- |[[:en:SARS-CoV-2 Omicron variant]]||201900|| || || ||51 |- |[[:en:Saturated fat]]||30800|| || || ||29 |- |[[:en:Scarlet fever]]||52400||[[Քութեշ]]||63200|| ||70 |- |[[:en:Charles Schepens]]||9000|| || || ||5 |- |[[:en:Schistosoma]]||43200|| || || ||27 |- |[[:en:Schistosomiasis]]||91000||[[Շիստոսոմոզ]]||8900|| ||70 |- |[[:en:Sciatica]]||38000|| || || ||44 |- |[[:en:Scientific method]]||163100|| || || ||102 |- |[[:en:Scoliosis]]||63500||[[Ողնաշարի ծռումներ]]||14100|| ||63 |- |[[:en:Screening (medicine)]]||34900||[[Դիսպանսերացում]]||1000|| ||34 |- |[[:en:Seal finger]]||5000|| || || ||4 |- |[[:en:Seborrheic keratosis]]||13400|| || || ||18 |- |[[:en:Seizure]]||64700||[[Էպիլեպտիկ նոպա]]||42500|| ||26 |- |[[:en:Selective serotonin reuptake inhibitor]]||125300|| || || ||40 |- |[[:en:Sexual and reproductive health]]||106700||[[Վերարտադրողական առողջություն]]||12000|| ||41 |- |[[:en:Sexual anomalies]]||24600|| || || ||2 |- |[[:en:Sexual violence]]||79000||[[Սեռական բռնություն]]||77100|| ||42 |- |[[:en:Shark attack]]||58800||[[Շնաձկների հարձակումներ]]||37600|| ||21 |- |[[:en:Shingles]]||80200|| || || ||62 |- |[[:en:Shock (circulatory)]]||44300||[[Շոկ]]||61000|| ||67 |- |[[:en:Short-term effects of alcohol consumption]]||45400|| || || ||13 |- |[[:en:Shortness of breath]]||41600||[[Հևոց]]||1800|| ||69 |- |[[:en:Shoulder dystocia]]||16000|| || || ||13 |- |[[:en:Sickle cell disease]]||127800||[[Մանգաղաբջջային սակավարյունություն]]||8200|| ||61 |- |[[:en:Side effect]]||13700|| || || ||22 |- |[[:en:SIDS]]||57700||[[Նորածինների հանկարծակի մահվան համախտանիշ]]||24900|| ||38 |- |[[:en:Signs and symptoms of pregnancy]]||26800|| || || ||3 |- |[[:en:Sinusitis]]||60500||[[Սինուսիտ]]||69500|| ||71 |- |[[:en:Skin condition]]||27400|| || || ||31 |- |[[:en:Skin infection]]||22000|| || || ||7 |- |[[:en:Sleep apnea]]||81500||[[Քնի ապնոէ]]||86300|| ||51 |- |[[:en:Sleep deprivation]]||109800|| || || ||26 |- |[[:en:Sleep disorder]]||72700|| || || ||32 |- |[[:en:Small-cell carcinoma]]||51100|| || || ||18 |- |[[:en:Smallpox]]||154400||[[Բնական ծաղիկ]]||14500|| ||126 |- |[[:en:Smoking]]||89400||[[Ծխել]]||81400|| ||59 |- |[[:en:Snakebite]]||81500||[[Օձի խայթոց]]||81000|| ||46 |- |[[:en:Snellen chart]]||10900|| || || ||22 |- |[[:en:Snoring]]||20800||[[Խռմփոց]]||8800|| ||59 |- |[[:en:Social immunity]]||118600|| || || ||4 |- |[[:en:Somatic symptom disorder]]||16900|| || || ||35 |- |[[:en:Specific developmental disorder]]||7900|| || || ||9 |- |[[:en:Spina bifida]]||75300|| || || ||39 |- |[[:en:Spinal cord injury]]||109200||[[Ողնուղեղի վնասվածքներ]]||139100|| ||25 |- |[[:en:Spinal disc herniation]]||51600|| || || ||41 |- |[[:en:Spinal disease]]||10000||[[Ողնաշարի հիվանդություններ]]||13700|| ||3 |- |[[:en:Spinal fusion]]||29500|| || || ||10 |- |[[:en:Splinter]]||13400|| || || ||18 |- |[[:en:Sports injury]]||54700|| || || ||21 |- |[[:en:Sprain]]||25500||[[Կապանի վնասում]]||18700|| ||42 |- |[[:en:Squamous cell skin cancer]]||52500||[[Մաշկի տափակ բջջային քաղցկեղ]]||41300|| ||14 |- |[[:en:Standard of care]]||16300|| || || ||4 |- |[[:en:Staphylococcal infection]]||12600|| || || ||6 |- |[[:en:Starvation]]||28100||[[Սովամահություն]]||8800|| ||38 |- |[[:en:Statin]]||124100||[[Ստատին]]||76400|| ||46 |- |[[:en:Alan M. Steinman]]||19000||[[Ալան Մ․ Շտայնման]]||15800|| ||2 |- |[[:en:Stem-cell therapy]]||78000||[[Ցողունաբջջային թերապիա]]||81000|| ||25 |- |[[:en:Stethoscope]]||25300||[[Ստետոսկոպ]]||4700|| ||72 |- |[[:en:Stillbirth]]||57300||[[Մեռելածնություն]]||28700|| ||33 |- |[[:en:Stratum basale]]||2700|| || || ||11 |- |[[:en:Stratum corneum]]||9500|| || || ||17 |- |[[:en:Stratum granulosum]]||2300|| || || ||11 |- |[[:en:Stratum lucidum]]||2200|| || || ||12 |- |[[:en:Stratum spinosum]]||3600|| || || ||11 |- |[[:en:Streptococcal pharyngitis]]||31900||[[Ստրեպտոկոկային ֆարինգիտ]]||33400|| ||50 |- |[[:en:Streptococcus pyogenes]]||36800|| || || ||36 |- |[[:en:Stress (biology)]]||62900||[[Սթրես]]||11400|| ||81 |- |[[:en:Stretcher]]||11100||[[Պատգարակ]]||2100|| ||38 |- |[[:en:Substance dependence]]||58700||[[Թմրամոլություն]]||3700||այո||53 |- |[[:en:Substance use disorder]]||40000|| || || ||10 |- |[[:en:Suicide in colleges in the United States]]||19600|| || || ||1 |- |[[:en:Suicide prevention]]||51100|| || || ||14 |- |[[:en:Sunburn]]||42700|| || || ||38 |- |[[:en:Sunscreen]]||97600|| || || ||40 |- |[[:en:Surgeon]]||15200||[[Վիրաբույժ]]||19100|| ||59 |- |[[:en:Surgical instrument]]||5700||[[Վիրաբուժական գործիքներ]]||5300|| ||21 |- |[[:en:Surgical stress]]||21100|| || || ||4 |- |[[:en:Sushruta]]||15700||[[Սուշրուտա]]||54300|| ||42 |- |[[:en:Syndrome]]||15700||[[Համախտանիշ]]||19800|| ||68 |- |[[:en:Syphilis]]||86000||[[Սիֆիլիս]]||79800|| ||104 |- |[[:en:Systemic circulation]]||200||[[Արյան շրջանառություն]]||72000|| ||109 |- |[[:en:Systole]]||20700|| || || ||34 |- |[[:en:Systolic hypertension]]||8000||[[Սիստոլիկ գերճնշում]]||7400|| ||5 |- |[[:en:Tablet (pharmacy)]]||28300|| || || ||56 |- |[[:en:Tachycardia]]||20700||[[Հաճախասրտություն]]||23200|| ||54 |- |[[:en:Tedros Adhanom Ghebreyesus]]||113000||[[Թեդրոս Հեբրեյեսուս]]||10000|| ||71 |- |[[:en:Teenage pregnancy]]||100800|| || || ||26 |- |[[:en:Telehealth]]||171800|| || || ||41 |- |[[:en:Telemedicine]]||200|| || || ||41 |- |[[:en:Tendinopathy]]||31500|| || || ||14 |- |[[:en:Tension headache]]||35000||[[Լարվածության գլխացավ]]||5900|| ||34 |- |[[:en:Terminal illness]]||47000|| || || ||24 |- |[[:en:Termination for medical reasons]]||13800|| || || ||1 |- |[[:en:Testicular self-examination]]||15100|| || || ||7 |- |[[:en:Testosterone]]||132600||[[Տեստոստերոն]]||7700|| ||82 |- |[[:en:Testosterone (medication)]]||100700|| || || ||8 |- |[[:en:Tetanus]]||47100||[[Փայտացում]]||27000|| ||90 |- |[[:en:Tetrahydrocannabinol]]||42000|| || || ||46 |- |[[:en:Tetralogy of Fallot]]||79600||[[Ֆալլոյի տետրադա]]||40100|| ||34 |- |[[:en:Thalidomide]]||68800||[[Թալիդոմիդ]]||62000|| ||51 |- |[[:en:Therapeutic index]]||20700|| || || ||27 |- |[[:en:Therapeutic relationship]]||9100|| || || ||8 |- |[[:en:Therapy]]||28900||[[Թերապիա (բուժում)]]||5300|| ||79 |- |[[:en:Thoracic aorta injury]]||15900||[[Կրծքային աորտայի վնասվածք]]||21600|| ||3 |- |[[:en:Thought disorder]]||81600|| || || ||19 |- |[[:en:Threshold of pain]]||6400|| || || ||14 |- |[[:en:Thrombin]]||25900||[[Թրոմբին]]||8700|| ||34 |- |[[:en:Thrombophlebitis]]||8500||[[Թրոմբոֆլեբիտ]]||3900|| ||25 |- |[[:en:Thrombosis]]||46500||[[Թրոմբոզ]]||33000|| ||53 |- |[[:en:Thrombus]]||19600||[[Թրոմբ]]||3200|| ||35 |- |[[:en:Thyroid disease]]||42500|| || || ||11 |- |[[:en:Tianeptine]]||59700|| || || ||23 |- |[[:en:Timeline of psychology]]||96200|| || || ||7 |- |[[:en:Timeline of the 2022 monkeypox outbreak]]||58600|| || || ||2 |- |[[:en:Timeline of the COVID-19 pandemic]]||33700|| || || ||24 |- |[[:en:Tinnitus]]||74900||[[Աղմուկ ականջներում]]||79000|| ||67 |- |[[:en:Tobacco]]||94600|| || || ||144 |- |[[:en:Tobacco smoking]]||122700|| || || ||58 |- |[[:en:Tonsillitis]]||31800||[[Նշիկաբորբ]]||30700|| ||73 |- |[[:en:Topical antifungal drugs]]||31200|| || || ||1 |- |[[:en:Topical drug delivery]]||25900|| || || ||1 |- |[[:en:Toxic shock syndrome]]||32900||[[Տոքսիկ շոկի համախտանիշ]]||41300|| ||34 |- |[[:en:Toxicity]]||24300||[[Թունավորություն]]||3000|| ||47 |- |[[:en:Toxicology]]||33400||[[Թունագիտություն]]||2200|| ||73 |- |[[:en:Toxin]]||27800||[[Տոքսիններ]]||2800|| ||65 |- |[[:en:Toxocariasis]]||40900||[[Տոքսոկարոզ]]||8800|| ||23 |- |[[:en:Toxoplasma gondii]]||88800||[[Տոքսոպլազմա]]||3600||այո||49 |- |[[:en:Toxoplasmosis]]||132000||[[Տոքսոպլազմոզ]]||164300|| ||50 |- |[[:en:Tracheal intubation]]||108100||[[Շնչափողի ինտուբացիա]]||45600|| ||27 |- |[[:en:Tracheobronchial injury]]||43600|| || || ||4 |- |[[:en:Tracheotomy]]||53000||[[Շնչափողահատում]]||2100|| ||37 |- |[[:en:Transcultural nursing]]||5100|| || || ||5 |- |[[:en:Transduction (genetics)]]||12200||[[Տրանսդուկցիա (գենետիկա)]]||2200|| ||34 |- |[[:en:Transient ischemic attack]]||46200||[[Տրանզիտոր իշեմիկ գրոհ]]||56300|| ||31 |- |[[:en:Transmission of COVID-19]]||56000|| || || ||13 |- |[[:en:Transplant rejection]]||30100||[[Տրանսպլանտատի մերժում]]||50800|| ||25 |- |[[:en:Traumatic brain injury]]||151300||[[Գանգուղեղային վնասվածք]]||13200|| ||34 |- |[[:en:Trazodone]]||105200|| || || ||29 |- |[[:en:Triage]]||70600||[[Բժշկական տեսակավորում]]||17100|| ||33 |- |[[:en:Trichomoniasis]]||31700||[[Տրիխոմոնոզ]]||4300|| ||45 |- |[[:en:Trichophagia]]||6000|| || || ||16 |- |[[:en:Tubal ligation]]||35300||[[Արգանդափողերի կապում]]||12100|| ||25 |- |[[:en:Tuberculoma]]||7500||[[Տուբերկուլոմա]]||10500|| ||8 |- |[[:en:Tuberculosis in China]]||52700|| || || ||3 |- |[[:en:Tuberculosis in relation to HIV]]||16500|| || || ||2 |- |[[:en:Tuberculosis management]]||168300|| || || ||10 |- |[[:en:Tuberculosis vaccines]]||6900|| || || ||3 |- |[[:en:Turner syndrome]]||76900||[[Տերների համախտանիշ]]||64400|| ||54 |- |[[:en:Type 1 diabetes]]||93100||[[1-ին տիպի շաքարային դիաբետ]]||69500|| ||40 |- |[[:en:Typhoid fever]]||94200||[[Որովայնային տիֆ]]||8900||այո||96 |- |[[:en:Typhus]]||28500||[[Բծավոր տիֆ]]||5400|| ||72 |- |[[:en:Typical antipsychotic]]||22200|| || || ||15 |- |[[:en:Ulcer]]||2900|| || || ||14 |- |[[:en:Ulcerative colitis]]||112500||[[Ոչ սպեցիֆիկ խոցային կոլիտ]]||25200|| ||44 |- |[[:en:Ultraviolet index]]||21300|| || || ||28 |- |[[:en:Umbilical cord prolapse]]||16600|| || || ||16 |- |[[:en:Umbrella review]]||2400|| || || ||1 |- |[[:en:Unassisted childbirth]]||27600|| || || ||3 |- |[[:en:Undernutrition in children]]||26900|| || || ||5 |- |[[:en:Unintended pregnancy]]||55800|| || || ||14 |- |[[:en:Upper gastrointestinal bleeding]]||25000|| || || ||13 |- |[[:en:Upper respiratory tract infection]]||26900|| || || ||19 |- |[[:en:Urinary incontinence]]||60400||[[Անմիզապահություն]]||6000|| ||40 |- |[[:en:Urine flow rate]]||2600|| || || ||8 |- |[[:en:Urogenital fistula]]||14000|| || || ||3 |- |[[:en:Urologic disease]]||32400|| || || ||3 |- |[[:en:Uroscopy]]||12300|| || || ||9 |- |[[:en:Uterine cancer]]||25400||[[Արգանդի քաղցկեղ]]||13100|| ||27 |- |[[:en:Vaccine hesitancy]]||225800|| || || ||41 |- |[[:en:Vaccine misinformation]]||47800|| || || ||5 |- |[[:en:Vaccine trial]]||10100|| || || ||8 |- |[[:en:Vagal maneuver]]||11700|| || || ||3 |- |[[:en:Vaginal delivery]]||15400|| || || ||10 |- |[[:en:Valproate]]||82500|| || || ||41 |- |[[:en:Valvular heart disease]]||41000||[[Սրտի փականային հիվանդություն]]||60800|| ||30 |- |[[:en:Varicella zoster virus]]||25900|| || || ||35 |- |[[:en:Varicose veins]]||42400|| || || ||53 |- |[[:en:Variolation]]||32700|| || || ||20 |- |[[:en:Vas deferens]]||12400|| || || ||56 |- |[[:en:Vascular dementia]]||32700|| || || ||26 |- |[[:en:Vasectomy]]||59800||[[Վազէկտոմիա]]||21200|| ||43 |- |[[:en:Vasoconstriction]]||13200|| || || ||28 |- |[[:en:Ventricular fibrillation]]||30500||[[Փորոքային ֆիբրիլյացիա]]||35200|| ||38 |- |[[:en:Vestibular schwannoma]]||56700|| || || ||24 |- |[[:en:Veterinarian]]||50800||[[Անասնաբույժ]]||8000|| ||72 |- |[[:en:Violence]]||131900||[[Բռնություն]]||3100|| ||116 |- |[[:en:Viral disease]]||36600|| || || ||37 |- |[[:en:Viral hemorrhagic fever]]||19600||[[Վիրուսային հեմոռագիկ տենդեր]]||24400|| ||44 |- |[[:en:Viral hepatitis]]||25500||[[Վիրուսային հեպատիտ]]||23200|| ||31 |- |[[:en:Viral meningitis]]||26500||[[Վիրուսային մենինգիտ]]||25500|| ||10 |- |[[:en:Viral pharyngitis]]|| ||[[Ֆարինգիտ]]||28300|| ||49 |- |[[:en:Virulence]]||9800||[[Վիրուլենտություն]]||1400|| ||40 |- |[[:en:Virus]]||150300||[[Վիրուսներ]]||216700|| ||176 |- |[[:en:Visceral leishmaniasis]]||63100||[[Վիսցերալ լեյշմանիոզ]]||41600|| ||32 |- |[[:en:Vision disorder]]||8400|| || || ||7 |- |[[:en:Vitamin A deficiency]]||29500|| || || ||15 |- |[[:en:Vitamin B3]]||6000||[[Վիտամին B3]]||6600|| ||4 |- |[[:en:Vitamin B6]]||56200||[[Վիտամին B6]]||10300||այո||56 |- |[[:en:Vitamin B12]]||109500||[[Վիտամին B12]]||9900|| ||68 |- |[[:en:Vitamin D]]||156200||[[Վիտամին D]]||20400|| ||83 |- |[[:en:Vitamin D deficiency]]||65300||[[Վիտամին D-ի անբավարարություն]]||67700|| ||19 |- |[[:en:Vitamin K]]||70200||[[Վիտամին K]]||11500|| ||67 |- |[[:en:Vivisection]]||16800|| || || ||35 |- |[[:en:Vomiting]]||38900||[[Փսխում]]||3700|| ||100 |- |[[:en:Vulnerable plaque]]||14700|| || || ||3 |- |[[:en:Wart]]||36300||[[Գորտնուկներ]]||4500|| ||78 |- |[[:en:Water–electrolyte imbalance]]||100||[[Էլեկտրոլիտային անհավասարակշռություն]]||35800|| ||21 |- |[[:en:Waterborne diseases]]||29000|| || || ||15 |- |[[:en:Weaning]]||34100|| || || ||30 |- |[[:en:Weight loss]]||45800||[[Քաշի կորուստ]]||39100|| ||40 |- |[[:en:Weight management]]||39200|| || || ||3 |- |[[:en:West Nile fever]]||63800||[[Արևմտյան Նեղոսի տենդ]]||14500|| ||34 |- |[[:en:West Nile virus]]||41900|| || || ||40 |- |[[:en:Western African Ebola virus epidemic]]||326600|| || || ||58 |- |[[:en:Wheelchair]]||52300|| || || ||59 |- |[[:en:WHO Model List of Essential Medicines]]||69700|| || || ||40 |- |[[:en:Whooping cough]]||56000||[[Կապույտ հազ]]||58500|| ||96 |- |[[:en:Women's health]]||148400||[[Կանանց առողջություն]]||144100|| ||31 |- |[[:en:World Health Organization]]||175600||[[Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն]]||30600|| ||184 |- |[[:en:Wound]]||24700||[[Վերք]]||8600|| ||98 |- |[[:en:X-ray]]||101800||[[Ռենտգենյան ճառագայթներ]]||10900||այո||119 |- |[[:en:Xenotransplantation]]||64700||[[Քսենոտրանսպլանտացիա]]||84800|| ||31 |- |[[:en:Yellow fever]]||111000||[[Դեղին տենդ]]||8900|| ||79 |- |[[:en:Zaire ebolavirus]]||47600|| || || ||15 |- |[[:en:Zika virus]]||72300||[[Զիկա վիրուս]]||82900|| ||95 |- |[[:en:Zinc deficiency]]||45000|| || || ||12 |} r54g7krvw31pa9hirdlfnp3wledwsmt 2 942396 8485580 8484801 2022-08-09T00:03:05Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" !Պատկեր!!Էջ!!Բեռնման ամսաթիվ |- |[[:Պատկեր:Wikipedia-hylogo.gif]] |[[Մասնակից:Beko]] |20100306161704 |- |[[:Պատկեր:Wikipedia-hylogo.gif]] |[[Մասնակից:ArshakMessi]] |20100306161704 |- |[[:Պատկեր:Wikipedia-hylogo.gif]] |[[Մասնակից:Արշակ]] |20100306161704 |- |[[:Պատկեր:Wikipedia-hylogo.gif]] |[[Մասնակից:Beko/Մասնակցային_էջեր]] |20100306161704 |- |[[:Պատկեր:Wikipedia-hylogo.gif]] |[[Մասնակից:Vadgt/Մասնակցի_Էջերը]] |20100306161704 |- |[[:Պատկեր:Wikipedia-hylogo.gif]] |[[Մասնակից:Շահէն]] |20100306161704 |- |[[:Պատկեր:Wikipedia-hylogo.gif]] |[[Մասնակից:Խորեն_Ամիրխանյան]] |20100306161704 |- |[[:Պատկեր:Wikipedia-hylogo.gif]] |[[Մասնակից:Davh2000]] |20100306161704 |- |[[:Պատկեր:Wikipedia-logo-hy-1915.png]] |[[Մասնակից:Pandukht/Արխիվ/2010]] |20100321165535 |- |[[:Պատկեր:Գոլդեն_Սթեյթ_Ուորիորս.png]] |[[Վիքիպեդիա:Նորություններ]] |20110919192310 |- |[[:Պատկեր:Գոլդեն_Սթեյթ_Ուորիորս.png]] |[[Կաղապար:ԸԻ/Շաբաթ_25,_2022_թ.]] |20110919192310 |- |[[:Պատկեր:Գոլդեն_Սթեյթ_Ուորիորս.png]] |[[Կաղապար:ԸԻ/Շաբաթ_26,_2022_թ.]] |20110919192310 |- |[[:Պատկեր:Սամվել_Ալեքսանյան_(ազատամարտիկ).jpg]] |[[Մասնակից:Voskanyan/Սամվել_Ալեքսանյան_(ազատամարտիկ)]] |20140220105338 |- |[[:Պատկեր:Wiki-2015.png]] |[[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/Արխիվ/Դեկտեմբեր/2014]] |20141221140908 |- |[[:Պատկեր:Wiki.png]] |[[Վիքիպեդիա:Ինչպես_խմբագրել_էջը]] |20170102090448 |- |[[:Պատկեր:Wiki.png]] |[[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/Արխիվ/Հունվար,_2009_-_Հունիս,_2009]] |20170102090448 |- |[[:Պատկեր:Wiki.png]] |[[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/Արխիվ/Օգոստոս_-_Հոկտեմբեր,_2010]] |20170102090448 |- |[[:Պատկեր:Wiki.png]] |[[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/Արխիվ/Հոկտեմբեր_2011_-_Դեկտեմբեր_2011]] |20170102090448 |- |[[:Պատկեր:Wiki.png]] |[[Օգնություն:Դասընթաց/Հոդվածի_կառուցվածք]] |20170102090448 |- |[[:Պատկեր:Եբրայերեն_ու_հայերեն,_նոյեմբերի_1_-_2015.jpg]] |[[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/Արխիվ/Նոյեմբեր_2015]] |20190912005401 |- |[[:Պատկեր:Վերջին_փոփոխություններ.jpg]] |[[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/տեխնիկական/Արխիվ/-_2016]] |20190912005553 |- |[[:Պատկեր:Screenshot_2021-01-09_Wikipédia,_l'encyclopédie_libre.png]] |[[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/Արխիվ/Փետրվար_2021]] |20210109065635 |- |[[:Պատկեր:Screenshot_2021-02-02_Wikipédia,_l'encyclopédie_libre.png]] |[[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/Արխիվ/Փետրվար_2021]] |20210202072612 |- |[[:Պատկեր:345px-Արցախի_շրջաններ.png]] |[[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան/Արխիվ/Փետրվար_2021]] |20210223143520 |- |[[:Պատկեր:345px-Արցախի_շրջաններ.png]] |[[Վիքիպեդիա:Մռավից_հարավ_տարածաշրջան/Արցախին_վերաբերող_քննարկումներ,_խորհրդատվություն]] |20210223143520 |- |[[:Պատկեր:Հայ_Ավետարանական_Փիթեր_և_Ելիզաբեթ_Թորոսյան_դպրոց.jpg]] |[[Մասնակից:Son_Melkumyan/Հայ_Աւետարանական_Փիթր_և_Էլիզապէթ_Թորոսեան_Վարժարան]] |20220617123540 |} 3lm27rf3x4h5a2qesle8c4qgg852dic 2 942844 8485575 8484799 2022-08-09T00:01:12Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki # [[2022 Ֆորմուլա 1-ի աշխարհի առաջնություն]] # [[2022 թվականի ապրիլին մահացածներ]] # [[2022 թվականի հունիսին մահացածներ]] # [[2022 թվականի հունվարին մահացածներ]] # [[2022 թվականի մայիսին մահացածներ]] # [[2022 թվականի մարտին մահացածներ]] # [[2022 թվականի փետրվարին մահացածներ]] # [[2022 թվականին մահացածների ցանկ]] # [[85-մմ դիվիզիոնային հրանոթ Դ-44]] # [[ARMA: Armed Assault]] # [[Ace of Base]] # [[Agar.io]] # [[BB Talk]] # [[Baa, Baa, Black Sheep]] # [[Banana Fish]] # [[Bandicam]] # [[Berlin Chemie]] # [[Bet You Wanna]] # [[Black Mamba]] # [[Blender]] # [[Bully (2006, տեսախաղ)]] # [[Burn the Stage: The Movie]] # [[Camtasia]] # [[Cimorelli]] # [[City of Angels]] # [[Codagenix պատվաստանյութը COVID-19-ի դեմ]] # [[Constantine (2005, տեսախաղ)]] # [[Core Design]] # [[Counter-Strike: Condition Zero]] # [[C՝ շրջանագծի մեջ]] # [[Daredevil (հեռուստասերիալ)]] # [[Dark Chronicle]] # [[Dark Paradise]] # [[Dear Socks, Dear Buddy]] # [[Disney XD]] # [[Doom 3]] # [[Doom engine]] # [[Driver (1999, տեսախաղ)]] # [[EXO-ի սկավառակագրություն]] # [[Eidos Interactive]] # [[Fancy You]] # [[Far Cry (2004, տեսախաղ)]] # [[Fly Arna]] # [[Fraps]] # [[Freedom (երգ, Kygo)]] # [[GOT7 խմբի սկավառակագրություն]] # [[Gangstar: Crime City]] # [[Gangstar 2: Kings of L.A.]] # [[Garry’s Mod]] # [[Gazgolder]] # [[Gearbox Software]] # [[Give It to Me (երգ, Թիմբալենդ)]] # [[GoldSrc]] # [[Gran Turismo 3: A-Spec]] # [[Grand Theft Auto: Liberty City Stories]] # [[Grand Theft Auto: London 1961]] # [[Grand Theft Auto: Vice City Stories]] # [[Grand Theft Auto (1997, տեսախաղ)]] # [[Grand Theft Auto 2]] # [[Grand Theft Auto Advance]] # [[H.O.T.]] # [[Halcyon Digest]] # [[Half-Life 2]] # [[Happier Than Ever (ալբոմ, Բիլլի Այլիշ)]] # [[Hardwell]] # [[Harry Potter and the Philosopher’s Stone (2001, տեսախաղ)]] # [[Havok]] # [[Hells Angels (մանգա)]] # [[HeroCraft]] # [[Hitman: Codename 47]] # [[Hollywood]] # [[Honda Clarity]] # [[Hydrogenics]] # [[I'll Wait]] # [[IOS 15]] # [[IPad mini]] # [[IPhone (առաջին սերունդ)]] # [[IPhone 12 Pro]] # [[IPhone SE (2-րդ սերունդ)]] # [[IU-ի սկավառակագություն]] # [[I Love It]] # [[I Want to Know What Love Is]] # [[I motif կառուցվածք]] # [[Incredibox]] # [[Jah Khalib]] # [[JayDaYoungan]] # [[K-Lite Codec Pack]] # [[KTurtle]] # [[Kay One]] # [[Konfuz]] # [[Kygo]] # [[Kylie Cosmetics]] # [[LIZER]] # [[Lalala]] # [[Loco (երգ)]] # [[Lotta Sea Lice]] # [[Love Again]] # [[Manhunt]] # [[Marmok]] # [[Max Payne (2001, տեսախաղ)]] # [[MiHoYo]] # [[Mnet]] # [[Mod DB]] # [[Mozgi]] # [[MrBeast]] # [[Nara Dreamland]] # [[National Geographic Magazine]] # [[Nexus Mods]] # [[Nothing Happens]] # [[O!RUL8,2?]] # [[Occidental Petroleum]] # [[Oh My Girl-ի սկավառակագրություն]] # [[One-reeler / Act IV]] # [[One More Time (երգ, Twice)]] # [[Onimusha 3: Demon Siege]] # [[Open Broadcaster Software]] # [[Our Love]] # [[Overlord (2007, տեսախաղ)]] # [[Overwatch]] # [[POSTAL (2009, տեսախաղ)]] # [[PandaMR]] # [[Parallel]] # [[Patriots: A Nation Under Fire]] # [[Piëch Automotive]] # [[Postal 2]] # [[Prime World]] # [[Quake II]] # [[Quake engine]] # [[RSAC]] # [[Ralf Ringer]] # [[Realme]] # [[RenderWare]] # [[Resident Evil (1996, տեսախաղ)]] # [[Roblox]] # [[Rubius]] # [[Rush (Monsta X-ի ալբոմ)]] # [[S.T.A.L.K.E.R Clear Sky]] # [[SK8 the Infinity]] # [[Safe with Me]] # [[Sidewalks (երգ)]] # [[Signs]] # [[Silent Hill (1999, տեսախաղ)]] # [[SketchUp]] # [[Slither.io]] # [[So Far Gone]] # [[Soldier of Fortune (2000, տեսախաղ)]] # [[Sometimes I Sit and Think, and Sometimes I Just Sit]] # [[Source]] # [[Source 2]] # [[Source Filmmaker]] # [[Southwest Airlines]] # [[Spacewar!]] # [[Stray Kids-ի սկավառակագրություն]] # [[Surviv.io]] # [[Table Tennis Touch]] # [[Takashinga Cricket Club]] # [[Tchibo]] # [[Team Fortress 2]] # [[Team Fortress Classic]] # [[Thank Me Later]] # [[The Bell]] # [[The Birthday Party]] # [[The Clan Pt. 2 Guilty]] # [[The Darkness (2007, տեսախաղ)]] # [[The Legend of Zelda (1986, տեսախաղ)]] # [[The ReVe Festival: Day 2]] # [[The Thing (2002, տեսախաղ)]] # [[This Christmas - Winter Is Coming]] # [[This Love]] # [[Tom Clancy's Splinter Cell]] # [[Toyota Corolla (E170)]] # [[Treasure EP.Fin: All to Action]] # [[True Crime: New York City]] # [[True Crime: Streets of LA]] # [[Tsuritama]] # [[Twice-ի սկավառակագրություն]] # [[Twicecoaster: Lane 1]] # [[Twicecoaster: Lane 2]] # [[Unchain My Heart (ալբոմ)]] # [[Unreal Engine]] # [[Upside Down]] # [[WV22]] # [[Watch the Throne (երգ)]] # [[Welcome Back (iKon-ի ալբոմ)]] # [[Wii]] # [[Windows 95]] # [[Windows 98]] # [[Windows 9x]] # [[Windows Me]] # [[Wylsacom]] # [[XO (ձայնագրման լեյբլ)]] # [[Xbox]] # [[XxxՀոլիք]] # [[Yerevan-Avia]] # [[Yes? No?]] # [[Yuri on Ice]] # [[ZombsRoyale.io]] # [[«Անկախ ոգի» մրցանակ տղամարդու լավագույն դերակատարման համար]] # [[«Ձայն» Լիբերթար Պահպանողական Կուսակցություն]] # [[«Պատանի երկրապահ» ճամբար]] # [[С-- (Ծրագրավորման լեզու)]] # [[Черника (ալբոմ)]] # [[ԱՐԻ գրական և տաղանդի գործակալություն]] # [[Աբբա Պանտալևոն]] # [[Աբդուլֆաթահ Ասիրի]] # [[Ագրեսիայի գործողություն]] # [[Ադոնիզիդ]] # [[Ադրիան Ագրեստ]] # [[Ազգային հիշողության թանգարան]] # [[Ազեմմուր]] # [[Աթաուալպա]] # [[Ալ-Ռակկայի թանգարան]] # [[Ալ Ահրամ]] # [[Ալանտոին]] # [[Ալառա]] # [[Ալբերտ Էյլեր]] # [[Ալբերտ Թուրգուդ]] # [[Ալբերտ Հերոյան]] # [[Ալբերտ Ֆեյսի]] # [[Ալեն Ռու]] # [[Ալեքսանդր Անանչենկո]] # [[Ալեքսանդր Գյոր]] # [[Ալեքսանդր Ուվարով]] # [[Ալեքսանդր Վերյովկին]] # [[Ալեքսանդր Տորմասով]] # [[Ալի Լիմոնադի]] # [[Ալինա Սանկո]] # [[Ալկասար դե Կոլոն]] # [[Ալմագեստ]] # [[Ալմագրո]] # [[Ալմետևսկ]] # [[Ալյա ալ-Հուսեյն]] # [[Ալյանս առաջադիմական ցենտրիստական կուսակցություն]] # [[Ալտո դել Կարմեն]] # [[Ալֆրեդ Փիթ]] # [[Ախթար Մանսուր]] # [[Ակսու (շրջան)]] # [[Ահաբեկչություն Բուրգասում]] # [[Ահարոն Սահակյան]] # [[Աղվես (կաթնասուն)]] # [[Ամալիա Օլդենբուրգացի (Հունաստանի թագուհի)]] # [[Ամանդին Լեյնո]] # [[Ամարաթների քարայր]] # [[Ամբրոուս Դադլի]] # [[Ամերիկայի թռչուններ]] # [[Ամերիկյան սարսափ պատմության դերասանական կազմ]] # [[Ամերիկյան սարսափ պատմություն։ Երկակի տեսակ]] # [[Ամչուր]] # [[Ամպրոպի ժամանակ (ֆիլմ)]] # [[Ամրոց-Աստաֆյան առանցք]] # [[Ամրոցի հնագիտական-ազգագրական թանգարանային համալիր]] # [[Այ Յազավա]] # [[Այա Մացուրա]] # [[Այն, ինչ ես պետք է ասեմ]] # [[Այնբո. Ամազոնի սիրտը]] # [[Այսպես են դասավորվել աստղերը]] # [[Անասնաբուժական տեղամաս]] # [[Անաստասիա Կլիմովա]] # [[Անաստասիա Շպագինա]] # [[Անատոլի Յանի]] # [[Անգելա Վոդե]] # [[Անգլո-շոտլանդական պատերազմ (1650–1652)]] # [[Անդալուզյան սոուս]] # [[Անդրե Շառլ Բուլ]] # [[Անդրեա Գվարների]] # [[Անդրեա դա Մուրանո]] # [[Անժելլա Էմուրվոն]] # [[Անի Քոչար]] # [[Անծանոթուհին Ուայլդֆել-Հոլլից]] # [[Անհպում վճարումներ]] # [[Անձնական թվային օգնական]] # [[Անձնական հարց (գիրք)]] # [[Անն Անդերսոն (դիվանագետ)]] # [[Աննա Բեշնովայի սպանություն]] # [[Աննա Գրիգորյան]] # [[Աննա Պավլովնա]] # [[Աննե Մարգրեթե Հաուսքեն Նուրբերգ]] # [[Անորոշ Ինտեգրալ AH]] # [[Անջատական լեզուներ]] # [[Անվտանգության համակարգերի արդյունավետությունը համակարգչային գիտության մեջ]] # [[Անվտանգության և տեղեկատվության ապահովում]] # [[Անտառային հրդեհներ Ռուսաստանում (2021)]] # [[Անտոն Կասիպովիչ]] # [[Անտոն Շապուրմա]] # [[Անտուան Ժոզեֆ Վիրց]] # [[Անտուն կենդանիներ]] # [[Աշխատասեղանի հավելվածների մշակում]] # [[Աշխատավարձը]] # [[Աշոտ Հակոբջանյան]] # [[Ապաթեիզմ]] # [[Ապատե (աստվածություն)]] # [[Ապիքսաբան]] # [[Ապոլին Տրաորե]] # [[Ապուշը (հեռուստասերիալ)]] # [[Աջայ Բհաթ]] # [[Առաքել Ծատուրյան]] # [[Առողջապահական կետ]] # [[Ասիայի աշխարհագրություն]] # [[Ասիայի հիվանդ մարդ]] # [[Ասլանդուզի ճակատամարտ]] # [[Աստղաթափ (երգ)]] # [[Աստղաինֆորմատիկա]] # [[Աստոր]] # [[Աստրախանի պետական բժշկական համալսարան]] # [[Ավազուտի գեներալները]] # [[Ավանգարդ 1]] # [[Ավգուստա Գրոներ]] # [[Ավետ]] # [[Ավիցեննայի դամբարան]] # [[Ավհատ Աբդուլին]] # [[Ավտոբուսի հրդեհ Բուլղարիայում (2021)]] # [[Ավտոբուսի պայթյուն Բալիգոլիում]] # [[Ավտոմատացված քլիրինգային տուն]] # [[Ատոմային կլանման սպեկտրաչափություն]] # [[Արայիկ Ոսկանյան]] # [[Արբալետ ԴՄ]] # [[Արբիտրաժային համաձայնություն]] # [[Արդյունաբերական Երրորդ հեղափոխություն (գիրք)]] # [[Արթուր Գրիշայի Սարգսյան]] # [[Արթուր Մոլիտվին]] # [[Արիստակես Սեդրակյան]] # [[Արիստամբուլոս I]] # [[Արիստոն (Սպարտայի թագավոր)]] # [[Արհեստական բանականությունը կինոինդուստրիայում]] # [[Արհեստական բանականությունը հոգեբանությունում]] # [[Արման Բադեյան]] # [[Արմավիրի պետական մանակավարժական համալսարան]] # [[Արմատանա]] # [[Արմատոտանիներ]] # [[Արմեն Ավանեսյան (փիլիսոփա)]] # [[Արյան դեպո]] # [[Արյանա (քաղաք)]] # [[Արուտ]] # [[Արջունա]] # [[Արսաբիա]] # [[Արտադրության ինտերնացիոնալացում]] # [[Արտավազդ Բ]] # [[Արցախի Հանրապետության կենդանական աշխարհ]] # [[Արցունքները կաթում էին]] # [[Արքայադուստր Դոքհե]] # [[Արքայադուստր Հոենլո-Լանգենբուրգցի]] # [[Արքայազն Ջորջ]] # [[Արևելյան Ջերսի]] # [[Արևմտյան Ավստրալիայի համալսարան]] # [[Արևմտյան Հայաստան պետության դրոշ]] # [[Արևմտյան Հայաստան պետության զինանշան]] # [[Արևմտյան Հայաստան պետության օրհներգ]] # [[Արևմտյան Հայաստանի Ազգային ժողով]] # [[Արևմտյան Հայաստանի հայերի ազգային խորհուրդ]] # [[Ացիս և Գալատեա (բալետ)]] # [[Աքերմանի դաշտերում (Թումանյանի թարգմանություն)]] # [[Աֆթեր]] # [[Աֆրոդիտե, Պան և Էրոս]] # [[Աֆրոսամուրայ]] # [[Բաբերդի լեռներ]] # [[Բաբը]] # [[Բաբի տաճարը Հայֆայում]] # [[Բաբուլ (լեռ)]] # [[Բազիլիկա Դոլոչոպի]] # [[Բազմակառավարելի խաղ]] # [[Բազուկա]] # [[Բաթիալ նստվածքներ]] # [[Բալանտիդիազ]] # [[Բալշա I]] # [[Բալշա II]] # [[Բախչիսարայի շատրվան (բալետ)]] # [[Բախտիար Վահաբզադեի տուն-թանգարան]] # [[Բակեթաթոն]] # [[Բաղչաձոր]] # [[Բաղրու Քուհ]] # [[Բամբակի լեռ]] # [[Բայազետ Աղա Դաշլարի]] # [[Բանգլադեշի տնտեսություն]] # [[Բանպո]] # [[Բանտային աշտարակ]] # [[Բաշ Օլուկ (լեռ)]] # [[Բաշյուրդ (լեռնահամակարգ)]] # [[Բասբի Բերկլի]] # [[Բասկետբոլի Եվրոպայի առաջնություն 2019 (կանայք, եզրափակիչ փուլ)]] # [[Բասկետբոլի Եվրոպայի առաջնություն 2019 (կանայք, խումբ A)]] # [[Բասկետբոլի Եվրոպայի առաջնություն 2019 (կանայք, խումբ B)]] # [[Բասկետբոլի Եվրոպայի առաջնություն 2019 (կանայք, խումբ C)]] # [[Բասկետբոլի Եվրոպայի առաջնություն 2019 (կանայք, խումբ D)]] # [[Բարբարա Կվյատկովսկայա-Լաս]] # [[Բարբարա Պրավի]] # [[Բարբարա Վիլյերս]] # [[Բարբին և Շելկունչիկը]] # [[Բարձունքային հիվանդություն]] # [[Բարձրագույն դասարան (հեռուստասերիալ)]] # [[Բարրիդեյլ]] # [[Բեգդաղ]] # [[Բելառուսի գիտությունների ազգային ակադեմիայի Կենտրոնական բուսաբանական այգի]] # [[Բելգիական վաֆլի]] # [[Բելկա և Ստրելկա: Կարիբյան գաղտնիք]] # [[Բեկորներ]] # [[Բեհրուզ Վոսուգի]] # [[Բեն Չիֆլի]] # [[Բենզոդիազեպիններ]] # [[Բենջամին Բրիգս]] # [[Բենջամին Հոչքիս]] # [[Բենջամին Ռոբերտս-Սմիթ]] # [[Բենջամին Ֆորսթներ]] # [[Բենսհայմ]] # [[Բենտ-Անատ]] # [[Բեռնար Ժոզեֆ «Բեն» Ռիդեր]] # [[Բերնար Բինլին Դադե]] # [[Բզոուդաղ]] # [[Բժեգյան ամրոց]] # [[Բիբկի լեռ]] # [[Բիդիրգի]] # [[Բիզանդաղ]] # [[Բիլ Աթկինսոն]] # [[Բիլ Բուլան]] # [[Բիլան (լեռ)]] # [[Բիոտեխնոլոգիա]] # [[Բիսարա]] # [[Բիրդաշու]] # [[Բլանկա I (Նավարրայի թագուհի)]] # [[Բլաս Վալերա]] # [[Բյուզանդական միջմշակութային զարգացումներ]] # [[Բո Միրչոֆ]] # [[Բոբր]] # [[Բոլդուին Լոնսդեյլ]] # [[Բոլեսլավ Բարլոգ]] # [[Բոն (քաղաք, Ֆրանսիա)]] # [[Բոռնել]] # [[Բորբոսասնկեր]] # [[Բորիս Բաղդասարով]] # [[Բորիս Բլյումին]] # [[Բորչալա (լեռ)]] # [[Բուա դյու Կազիե]] # [[Բուալեմ Բեսսաիխ]] # [[Բութանի ազգային թանգարան]] # [[Բուլբիտ]] # [[Բուկա (ընկերություն)]] # [[Բուղատենես]] # [[Բունյուելը կրիաների լաբիրինթոսում]] # [[Բուսականության աստվածություններ]] # [[Բուֆֆալոյի պատմության թանգարան]] # [[Բջջային կապ]] # [[Բջջային հավելվածների դասակարգում]] # [[Բռնցքամարտի համաշխարհային ասոցիացիա]] # [[Բրաուզերներ]] # [[Բրդաձորի քարակոթող]] # [[Բրդի ազգային թանգարան (Ջիլոնգ)]] # [[Բրեդ Ֆալչեք]] # [[Բրուգիոզ]] # [[Բրոքեր]] # [[Գաթանախշիչ]] # [[Գալայի հնաոճ իրերի թանգարան]] # [[Գալինա Իվանովա]] # [[Գաղտնի շրջան (հեռուստասերիալ)]] # [[Գամալ ալ-Բաննա]] # [[Գամբիայի Ազգային թանգարան]] # [[Գայանե Չիլոյան]] # [[Գայոս Գանիկոս]] # [[Գայոս Սեքստոս Կալվին]] # [[Գանձափարախ (լեռ)]] # [[Գավառա Գյադուկ]] # [[Գեբելեյն]] # [[Գելլերի զոհասեղան]] # [[Գելյանլի]] # [[Գեղամ Բեգջանյան]] # [[Գեղամ Ստեփանյան]] # [[Գեղարվեստական գրականության կանանց մրցանակ]] # [[Գեղարվեստի դպրոց (Մանհեթեն)]] # [[Գեյզերիխ]] # [[Գեյր Հադլգրիմսոն]] # [[Գենադի Ցիպկալով]] # [[Գենդերային ինքնություն]] # [[Գենետաներ]] # [[Գեներալ Թոմ-Թամ]] # [[Գեորգի IV Լաշա]] # [[Գեորգի IX]] # [[Գեորգի Էրիստով]] # [[Գեորգյան ճարտարապետություն]] # [[Գերակա հանրային շահ]] # [[Գերսոն Գու-Կոնու]] # [[Գի Լե Գոֆե]] # [[Գիդեոնը ապստամբում է]] # [[Գիլդա]] # [[Գլիկա Ներա]] # [[Գլինա Բելայա]] # [[Գլխավոր էջ]] # [[Գլխատուն (կառույց)]] # [[Գլոբալ արեգակնային ատլաս]] # [[Գլոգուվյան ամրոց]] # [[Գլուխ Ծակ]] # [[Գծատարում]] # [[Գյավուրդաղ (լեռ, Ամանոսի լեռնաշղթա)]] # [[Գյավուրկալասի (լեռ, Զանգեզուրի լեռներ)]] # [[Գյոգ (լեռ)]] # [[Գյուզել Բաբա Դաղ]] # [[Գյուղատնտեսական քարտեզ]] # [[Գյունեյ Բաշի (լեռ, Անտիպոնտական լեռնահամակարգ)]] # [[Գյոքչա]] # [[Գոգնոց]] # [[Գոշքար Թահմազլի]] # [[Գոչան (լեռ)]] # [[Գու Վեյցզյուն]] # [[Գուրզ]] # [[Գուրու Արջան Դև]] # [[Գրամշի]] # [[Գրանադա (Նիկարագուա)]] # [[Գրանդ Կուրոն]] # [[Գրասիլիանու Ռամոս դե Օլիվեյրա]] # [[Գրեյս Մերա Մոլիսա]] # [[Գրեսոր]] # [[Գրիգոր XVI]] # [[Գրիգոր Հարությունի Հարությունյան]] # [[Գրինչ]] # [[Գրոդնոյի պետական բժշկական համալսարան]] # [[Գրևենա]] # [[Դալայ Լամա 13]] # [[Դայան Քենոն]] # [[Դաշտավլուկ]] # [[Դաշրատհ Մանջհին]] # [[Դավադրություն (գաղտնի միաբանություն)]] # [[Դավիդ Գիրլանդայո]] # [[Դավիթ Համբարձումյան (քաղաքական գործիչ)]] # [[Դավիթ Սարգսյան (ֆիզիոլոգ)]] # [[Դավիթ Վարդանյան (բալետի արտիստ)]] # [[Դավուդ Քազիմով]] # [[Դատական ակտերի իրավաբանական բնույթը վարչական դատավարությունում]] # [[Դարանջ]] # [[Դարշիլ Սաֆարի]] # [[Դափնին և Քլոեն (բալետ)]] # [[Դաքի Թոթ]] # [[ԴեՕբիա Օպարեյ]] # [[Դեգուի մետրոպոլիտենի հրդեհ]] # [[Դելիմ (թանգարան)]] # [[Դեմոկրատական այլընտրանք կուսակցություն]] # [[Դեմքի ճանաչումը առողջապահության ոլորտում]] # [[Դեյվիդ Բրետ]] # [[Դեյվիդ Էյմիս]] # [[Դեյվիդ Մեդյանիկ]] # [[Դեն Ցինյուն]] # [[Դենիս վան Աարսսեն]] # [[Դենպասար]] # [[Դեոնտեյ Ուայլդեր]] # [[Դետ (լեռ)]] # [[Դիանա Հարությունովա]] # [[Դիեգո դե Ալմագրո (Չիլի)]] # [[Դին Քեյմեն]] # [[Դինա Սաևա]] # [[Դիսնեյի անիմացիոն ֆիլմերի խաղարկային ռիմեյքերի ցանկ]] # [[Դիվնա Վեկովիչ]] # [[Դիրան Թավիջյան]] # [[Դիֆայ]] # [[Դմիտրի Բորտնիկով]] # [[Դմիտրի Բորտնյանսկի]] # [[Դորինա Բյոցոգիո]] # [[Դորոթեա Դանիացի (Բրաունշվայգ-Լյունեբուրգի դքսուհի)]] # [[Դորոթեա Սաքսեն-Լաուենբուրգացի]] # [[Դուարնենե]] # [[Դունաշ բեն Լաբրատ]] # [[Դուպնիցա]] # [[Դուքս Ալեքսանդր Սոդերմանլանդացի]] # [[Դրակունկուլոզ]] # [[Դրոտավերին]] # [[Եբրանց]] # [[Եգիպտա-իսրայելական հարաբերություններ]] # [[Եգիպտացորենի հաց]] # [[Ելենա Ռիբալկո]] # [[Ելենա Վերեյսկայա]] # [[Ելենա Ցագրինու]] # [[Ելիզավետա, Հարավսլավիայի արքայադուստր]] # [[Ելիզավետա Դանիացի (1485-1555)]] # [[Ելիզավետա Դանիացի (դքսուհի Բրաունշվայգ-Վոլֆենբյութելացի)]] # [[Ելիզավետա Յարոսլավնա]] # [[Եկատերինա Գելաձե]] # [[Եկատերինա Կերն]] # [[Եկատերինա Կորնարո]] # [[Եկատերինա Շերեմետևա]] # [[Եկատերինա Սվանիձե]] # [[Եղբայր (1997, ֆիլմ)]] # [[Եղբայր 2։ Վերադարձ դեպի Ամերիկա (2000, տեսախաղ)]] # [[Եղջերախոռ]] # [[Ենիջե]] # [[Ես կարմրում եմ]] # [[Եվպրաքսիա Վսեվոլոդովնա Կիևից]] # [[Եվրոպական պարտքային ճգնաժամ]] # [[Երազանքների երկիր]] # [[Երեք հաստլիկները]] # [[Երլան Կոժասբայ]] # [[Երկաթի (II) օքսիդ]] # [[Երկար Վապեր]] # [[Երկար տաքդեղ]] # [[Երկրաշարժ Հայիթիում (2021)]] # [[Երկրների ցանկ ըստ աղի արտադրության]] # [[Երկրների ցանկ ըստ պաշտոնական լեզուների]] # [[Երկրների ցանկ ըստ պողպատի արտադրության]] # [[Երկրների ցուցակ ըստ բնակչության (ՄԱԿ)]] # [[Երմոնիա]] # [[Երևանի Ֆ. Նանսենի անվան N 150 հիմնական դպրոց]] # [[Երևանի նուրբ բրդյա գործվածքների կոմբինատ]] # [[Երևանցոց Սուրբ Մինաս եկեղեցի (Թբիլիսի)]] # [[Եփրեմ Սարգսյան]] # [[Զանգվածային սպանություն Յոկելայում]] # [[Զառա Յաքոբ]] # [[Զարեչնոյե (գյուղ, Օկտյաբրսկի շրջան)]] # [[Զարնի-Պարնի]] # [[Զդենեկ Կեպակ]] # [[Զոլինգեր-Էլիսոնի համախտանիշ]] # [[Զոյա Լորիե]] # [[Զուղուլբա (գյուղ)]] # [[Զրինսկի]] # [[Էգալիտարիզմ]] # [[Էգբերթ, Ուեսեքսների թագավոր]] # [[Էգոն Ռանետ]] # [[Էդմոնդ Ախթար]] # [[Էդմունդ Շոտլանդացի]] # [[Էդուարդ Ազրոյանց]] # [[Էդուարդ Չիչյան]] # [[Էդուարդ Սեյմուր Հարթֆորդի 1-ին կոմս]] # [[Էդուարդա Օ’Բարա]] # [[Էդուարդո Ֆրանկո]] # [[Էդվին Էբոթ Էբոթ]] # [[Էլ-Պենոն-դե-Գուատապե]] # [[Էլ Կարմեն դե Բոլիվար]] # [[Էլ Ռայս]] # [[Էլդար Ջարախով]] # [[Էլեանոր Անգլիացի]] # [[Էլեկտրական բաշխիչ հարմարանք]] # [[Էլեկտրոնային աղյուսակ]] # [[Էլեոնորա Հաբսբուրգ]] # [[Էլզա Սկիապարելլի]] # [[Էլիզաբեթ Բրյուս]] # [[Էլիյահու Հանավի սինագոգ]] # [[Էլիսա Զաքարիա Խուրի]] # [[Էլմեր Սպերրի]] # [[Էլչին Ալիև]] # [[Էլսիու Ալվարեշ]] # [[Էլվիրա Սորոկինա]] # [[Էկտոր Խիմենես-Բրավո]] # [[Էմանուելե Պեսարեզի]] # [[Էմեթ Չափման]] # [[Էմերիխ Յուտներ]] # [[Էմմա Անդիևսկա]] # [[Էնեայի ծառի թանգարան]] # [[Էներգաաշտարակ]] # [[Էներգետիկան Հունաստանում]] # [[Էնլիլ]] # [[Էնկանտո (մուլտֆիլմ)]] # [[Էնն-Մարի Թոմասսեն]] # [[Էնն Սոֆի Ռևենթլոու]] # [[Էնոլա Հոլմսի առեղծվածները]] # [[Էնջի Ցան]] # [[Էուխենիո Դերբես]] # [[Էռնեստ Հեմինգուեյ (լուսանկար, Քարշ)]] # [[Էսթեր]] # [[Էստոնիայի Էներգետիկա]] # [[Էսքիզ (Սկետչ)]] # [[Էվե Քիվի]] # [[Էվրան]] # [[Էվրի]] # [[Էրիկ Ուիթնի]] # [[Էրիկ Ֆլեմինգ]] # [[Էրկին Օնգարբաև]] # [[Էրմեսի ճակատամարտ]] # [[Էրմինիա դել Օրո]] # [[Էրվին Ամիրյան]] # [[Թալալ Իբն Աբդուլազիզ Ալ Սաուդ]] # [[Թալիբանի հարձակում (2021)]] # [[Թակա Թոնի]] # [[Թայյուան]] # [[Թայփի]] # [[Թաուերի արքայազններ]] # [[Թաուֆիկ Համիդ]] # [[Թավջութակի սուիտներ (Բախ)]] # [[Թատրոն կամ Թշվառներ]] # [[Թարիմյան մումիաներ]] # [[Թեթֆորդ]] # [[Թել Սիթի]] # [[Թելմա Ռիտեր]] # [[Թեյմուր Մուսաև]] # [[Թենիոզ]] # [[Թեո Բրաուն]] # [[Թեոդոր Գյոյոկ]] # [[Թեոդորա]] # [[Թերեքի մարզ]] # [[Թերթերի համաշխարհային ասոցիացիա]] # [[Թերի ՄքԼոուլին]] # [[Թերմոպիլեի ճակատամարտ]] # [[Թիա (արքայադուստր)]] # [[Թիմ Արմսթրոնգ]] # [[Թիմային պայքարի մարտավարություն (TFT)]] # [[Թիմուր Ռոդրիգես]] # [[Թղթադրամների թանգարան]] # [[Թղթե տուն. Կորեա – Համատեղ տնտեսական տարածք]] # [[Թոլեդոյի արվեստի թանգարան]] # [[Թոնյե Անգելսեն]] # [[Թործում]] # [[Թուղչե Ալբայրաքի սպանություն]] # [[Թունավորություն]] # [[Թուրքիայի հեղաշրջումը (1960)]] # [[Թոֆիգ Ագաբաբաև]] # [[Թվային հումանիտար գիտություններ]] # [[Թրապոչեր]] # [[Թրիլլեր]] # [[Թրիպտի]] # [[Ժամանակակից արվեստի թանգարան (Ֆլորինա)]] # [[Ժամանակավոր մայրաքաղաքի հիշատակի թանգարան]] # [[Ժամանակի ծուղակ]] # [[Ժան Բատիստ Լե Գրեյ]] # [[Ժան Լուի Բերտո]] # [[Ժան Պլիյա]] # [[Ժան Տոմազինի]] # [[Ժիզելա Ֆրանսացի]] # [[Ժողովրդավարական համախմբում կուսակցություն]] # [[Իան Ռոսս (լուրերի հաղորդավար)]] # [[Իբրահիմ Բուբակար Կեյտա]] # [[Իբրահիմ Մարաաշլի]] # [[Իբրահիմ Սադիք]] # [[Իգոր Կոնդրատյուկ]] # [[Իգոր Մատովիչ]] # [[Իգոր Պլոտնիցկի]] # [[Իգոր Վոյտենկո]] # [[Իգոր Վովկովինսկի]] # [[Իդա (փոթորիկ, 2021)]] # [[Իենգ Սարի]] # [[Իերապետրա (դիմոս)]] # [[Իզաբելլա (Դանիայի արքայադուստր)]] # [[Իզաբելլա Մառեցի]] # [[Իզաբելլա Մեդիչի]] # [[Իզաբելլա Նարդոնիի սպանություն]] # [[Իզաբելլա Պորտուգալացի]] # [[Իզանամի]] # [[Իզոֆլուրան]] # [[Իթան Ալեն]] # [[Իլյա Պոմազուն]] # [[Իմպուլսային համակարգ]] # [[Իյո Արակի]] # [[Ինգա Ստանիտե-Տոլոչկիենե]] # [[Ինգեբորգա Էրիկսդաթթեր]] # [[Ինգրիդ Ալեքսանդրա (Նորվեգիայի արքայադուստր)]] # [[Ինդրա]] # [[Ինեսա Կրավեց]] # [[Իննա Ռազումիխինա]] # [[Ինտոնացիա]] # [[Ինքը և իր կատուն]] # [[Ինֆանտա Մարիա Պորտուգալացի]] # [[Ինֆորմացիոն անվտանգություն]] # [[Իշի]] # [[Իոնացման ազդեցությունը բջիջների վրա]] # [[Իոսիֆ Ռեուտ]] # [[Իպ Ման]] # [[Իսահակ Զիդա]] # [[Իսայաս Աֆեվերկի]] # [[Իսաֆյորդուր]] # [[Իսիդոր Բականժա]] # [[Իսլամ Մախաչև]] # [[Իսլամական օլիմպիական խաղեր]] # [[Իսկանդար Մուդա]] # [[Իսրայելա-արաբական հարաբերություններ]] # [[Իսրայելա-շվեյցարական հարաբերություններ]] # [[Իվ Անրի]] # [[Իվան Ագուելի]] # [[Իվան Սուսանին]] # [[Իվան Ֆիլիպ Վեզդին]] # [[Իվանգայ]] # [[Իվետտ Գոնդա]] # [[Իրագործելիության ուսումնասիրություն]] # [[Իրադա Ռովշան]] # [[Իրանի հեղաշրջումը (1953)]] # [[Իրավահաջորդության ճգնաժամ Անգլիայում (1553)]] # [[Իրինա Դոբրյակովա]] # [[Լագերտա]] # [[Լան Պին]] # [[Լանգտոկ Գյաստո]] # [[Լավ Ռադիո]] # [[Լավ տրամադրությամբ կանայք]] # [[Լավրելիոպսիս]] # [[Լատվիայի նախարարների կաբինետ]] # [[Լարիսայի քաղաքային պատկերասրահ]] # [[Լեգիզմ]] # [[Լեգիտիմություն]] # [[Լեդի Մակբեթի էֆեկտ]] # [[Լեզուն կտրած ծիտիկը (Թումանյանի թարգմանություն)]] # [[Լեզվի կենսունակության աստիճան]] # [[Լելե Թեփեի օպերացիա]] # [[Լեհական խոհանոց]] # [[Լեյա Ալբորն]] # [[Լեյլա Աֆուա Ջանսին]] # [[Լեյլա Յոզեֆովիչ]] # [[Լեոն Գոստիշա]] # [[Լեոնիդ Բալակլավ]] # [[Լեոնիդ Բլյումեր]] # [[Լեոնիդ Պասեչնիկ]] # [[Լեոնին]] # [[Լեոպոլդ Հոֆման]] # [[Լեոպոլդ Քուպելվիզեր]] # [[Լեոքարես]] # [[Լեսլի Գրոսման]] # [[Լի Չժուն Իկ]] # [[Լի Չհան Դոն]] # [[Լի Սան-Յոլ]] # [[Լի Սոլ Չժու]] # [[Լի Ցինյուն]] # [[Լիբանանի ճգնաժամ (1958)]] # [[Լիլ Փիփի մահ]] # [[Լիլիան Ստայլզ-Ալեն]] # [[Լին Ի]] # [[Լիշտ]] # [[Լիպոֆիլ]] # [[Լիսե Մյուրե]] # [[Լյու Յան]] # [[Լյուդմիլա Զեման]] # [[Լյուդմիլա Վինոգրադովա]] # [[Լյուդովիկո Լիպպարինի]] # [[Լյուդովիկոս 2-րդ]] # [[Լյուկ Քերբի]] # [[Լյուսի Ռայթ]] # [[Լոթայ Ցերինգ]] # [[Լողակտցարներ]] # [[Լովատի Սիմոն Ֆրեյզեր]] # [[Լորի Էրիկա Ռաֆ]] # [[Լուբոշ Բարտոն]] # [[Լուի Դոֆին Ֆրանսիացի]] # [[Լուի Վեստենենկ]] # [[Լուիզա Մակլենբուրգցի]] # [[Լուիջի Ադեմոլո]] # [[Լուկիուս Կլոդիուս Մակեր]] # [[Լուկրեցիա Մարինելլա]] # [[Լուսավորման տեղակայանք]] # [[Լուսինե Խառատյան]] # [[Լուսնային դեսպանատուն]] # [[Լուցիոս Կվինկտիոս Ցինցինատոս]] # [[Լրագրության և նորությունների թանգարան]] # [[Լրացված իրականության ապագան]] # [[Լրացված իրականության կիրառումը սպասարկման ոլորտում]] # [[Լրացված իրականություն: Ծագում]] # [[Լևոն Պուչինյան]] # [[Խաթրավանքի կամուրջ]] # [[Խալիլ Իբրահիմ]] # [[Խաղադաշտով սեղանի խաղ]] # [[Խաղային հարթակներ]] # [[Խաղի մեխանիկա]] # [[Խան Սոլ Յա]] # [[Խաչենի հովտի հուշարձաններ]] # [[Խոհեմության այլաբանություն (նկար)]] # [[Խոպանի տեսություն]] # [[Խոսքի զարգացում]] # [[Խորտկարան]] # [[Խուան Կառլոս Ագիլերա]] # [[Խուղակ]] # [[Խուսափանք]] # [[Ծաղկաման]] # [[Ծիսամատյան]] # [[Ծովային ազգային թանգարան]] # [[Ծովերի տիրակալը]] # [[Ծրագրակազմի անվտանգության էթիկա]] # [[Ծրագրակազմի փորձարկում]] # [[Կաթնուկ (հիվանդություն)]] # [[Կաիետեուր ջրվեժ]] # [[Կաիրի]] # [[Կալիֆոռնիայի հովիտ]] # [[Կալմունայ]] # [[Կախարդական կրպակ]] # [[Կախարդուհու առաքման ծառայությունը (վեպ)]] # [[Կակաչների հեղափոխություն]] # [[Կաղամբով աղցան]] # [[Կամա Սիվոր Կամանդա]] # [[Կամաու]] # [[Կամեհամեհա IV]] # [[Կամիլ Աբիլի]] # [[Կամիլա Մորրոն]] # [[Կամինյա]] # [[Կամֆորա (դեղանյութ)]] # [[Կայսր Նորթոն]] # [[Կապտոպրիլ]] # [[Կառլ Էմանուել Մեծ]] # [[Կառլան և Կատրինը]] # [[Կառլո Բուոնապարտ]] # [[Կատալին Մակրայ]] # [[Կատալինա Միկելա Ավստրիացի]] # [[Կատենստուտ]] # [[Կատերինա Ջիննազի]] # [[Կատերինա Տրայկովա Նուրջիևա]] # [[Կարամայ]] # [[Կարապետ Հարություն Դաուդյան]] # [[Կարեն Փարեմուզյան]] # [[Կարին Միյամոտո]] # [[Կարինա Կրոս]] # [[Կարինա Սարկիսովա]] # [[Կարլ Յունգի ինստիտուտ]] # [[Կարլսբերգ թանգարան]] # [[Կարմեն Սահակյան]] # [[Կարմիր ապարանջաններ]] # [[Կարմրափորիկ կարմրատուտ]] # [[Կարնիվալ Ռոու]] # [[Կարոլինա Կուրկովա]] # [[Կարպաս]] # [[Կարպո Աչիմովիչ-Գոդինա]] # [[Կարրարա ակադեմիա]] # [[Կարցեր]] # [[Կեյձյո կայսերական համալսարան]] # [[Կենզա Ֆոուրաթի]] # [[Կենտո Մասուդա]] # [[Կեսարիանի]] # [[Կետային օրագիր]] # [[Կեփալոս և Պրոկրիս]] # [[Կիկլադյան արվեստի թանգարան]] # [[Կիմ Օկ]] # [[Կին մարտնչողները]] # [[Կինոպարկ]] # [[Կիչանի անապատ]] # [[Կիսումու]] # [[Կիրիլ Ալյոշին]] # [[ԿիևՄուզիկՖեստ]] # [[Կիևի ջրամբար]] # [[Կլանման սպեկտր]] # [[Կլաուս Արմշտրոֆ]] # [[Կլաուս Գրոտի տուն-թանգարան]] # [[Կլարա Զամենհոֆ]] # [[Կլեբեր հրապարակ]] # [[Կլեմենտինա Վոլկինշոու]] # [[Կլոնկարի (կոմսություն)]] # [[Կլոր սեղանի ասպետներ]] # [[Կղեմենս Խոդիկևիչ]] # [[Կղզու շշուկը]] # [[Կյանքից դեպի կյանք]] # [[Կնեժ]] # [[Կո Յոն Հի]] # [[Կոզիմո II Մեդիչի]] # [[Կոլաչկի]] # [[Կոլլո Դանիել Սանու]] # [[Կոլոմբո յոգուրտ]] # [[Կոլումբոսի ասպետները]] # [[Կոլչանե]] # [[Կոխլեար իմպլանտ]] # [[Կոմինֆորմ]] # [[Կոնստանդինա (Բյուզանդիայի կայսրուհի)]] # [[Կոնստանտին Ենկոյան]] # [[Կոշտուկ]] # [[Կոռնետ]] # [[Կոռուպցիա]] # [[Կոսովոյի միջազգային կառավարական խումբ]] # [[Կոտորած Պիրգիում]] # [[Կոտրած կամուրջ]] # [[Կորդիլլերա]] # [[Կորպորատիվ իրավահարաբերություններից բխող վեճեր]] # [[Կուերնավակա]] # [[Կուերնավակա (Մեքսիկա)]] # [[Կուկ եղբայրներ]] # [[Կումարագուպտա I]] # [[Կույր Հարրի]] # [[Կունեդա ապ Էդերն]] # [[Կուրանդա]] # [[Կուրմանբեկ Բակիև]] # [[Կռունկի կապպա]] # [[Կրասնոդարի բալետի թատրոն]] # [[Կրեոլ լեզու]] # [[Կրետե (պերիֆերիա)]] # [[Կրետեի ծովային թանգարան]] # [[Կրետեի պաշտպանության թանգարան]] # [[Կրետեի պատմության թանգարան]] # [[Կրիանգսակ Չամանան]] # [[Կրկնակի ցնցում]] # [[Կրոնեկերյան արտադրյալ]] # [[Կրոնը Բելառուսում]] # [[Կրոնի պատմություն]] # [[Կրուպկի]] # [[ՀԹԳՄ ԼՄ թատերական ստուդիա]] # [[ՀՀ ԳԱԱ գիտակրթական միջազգային կենտրոն]] # [[Հաաբեռստի]] # [[Հաբիբուլլա Խան]] # [[Հագեն]] # [[Հազարան բլբուլ (բալետ)]] # [[Հալիմե սուլթան]] # [[Հակասոցիալականություն]] # [[Հակաօքսիդանտ]] # [[Հակոբ և Արմեն]] # [[Համախառն ազգային եկամուտ]] # [[Համակարգչային խաղերի մշակում]] # [[Համակարգչային տեխնիկայի վերամշակում]] # [[Համակարգչային ցանցի տեսակներ]] # [[Համեմատական առավելություն]] # [[Համերկրացիները]] # [[Համիլթոն - Հայթս]] # [[Համիլկար Առաջին]] # [[Համլետավան]] # [[Հայ Ավետարանական Փիթեր և Ելիզաբեթ Թորոսյան դպրոց]] # [[Հայ ազգային երիտասարդական միություն (ՀԱԵՄ)]] # [[Հայ ավետարանական կենտրոնական ավագ դպրոց]] # [[Հայաստանը հռոմեա-պարսկական հակամարտության ծիրում]] # [[Հայաստանի բահայիների Ազգային Հոգևոր Ժողովը]] # [[Հայաստանի կանաչների կուսակցություն]] # [[Հայաստանի պաուերլիֆտինգի ֆեդերացիա]] # [[Հայաստանում հեղաշրջման ենթադրյալ փորձ 2021]] # [[Հայերը Գորիում]] # [[Հայիթիի արտաքին պարտքը]] # [[Հայկ Կարապետյան (Հայփոստի տնօրեն)]] # [[Հայկական Փի Ար ասոցիացիա]] # [[Հայկե Մակաչ]] # [[Հայկո Մկո]] # [[Հայրաքս Հիլլի թանգարան]] # [[Հայրո Ուլկինակու]] # [[Հան Մյոնսուկ]] # [[Հան Սնսու]] # [[Հանզա (երգիչ)]] # [[Հանթսվիլ (Տեխաս)]] # [[Հաշիվների պաշտպանություն]] # [[Հապսալի ամրոց]] # [[Հաջի Մուհամեդ Չամկանի]] # [[Հաջիմե Իսայամա]] # [[Հասան Նազեր]] # [[Հասան Ուայթսայդ]] # [[Հաստակտուց երաշտահավեր]] # [[Հաստաոտիկ էյխորնիա]] # [[Հավայան խոհանոց]] # [[Հավայան վերնաշապիկ]] # [[Հավայերեն]] # [[Հավատ]] # [[Հավատարմություն]] # [[Հատուկ դասարան]] # [[Հարաբերական գերբնակչություն]] # [[Հարալդ Հարդրադա]] # [[Հարակցում]] # [[Հարավաֆրիկյան Միություն (Առաջին համաշխարհային պատերազմ)]] # [[Հարբեցողները (նկար, Յան Ստեն)]] # [[Հարբուխ (վեպ)]] # [[Հարթատերև ձնծաղիկ]] # [[Հարթֆորդ (Վերմոնտ)]] # [[Հարկաբյուջետային քաղաքականության փոխանցումային մեխանիզմը նորքեյնսյան ենթադրություններով DSGE մոդելներում]] # [[Հարյուրամյա կամուրջ (Պանամա)]] # [[Հարություն Կիվիրյան]] # [[Հարսանիք թիկունքում (ֆիլմ)]] # [[Հացի թանգարան]] # [[Հեգեմոնիկ առնականություն]] # [[Հեկտոր Հոդլեր]] # [[Հեյդար Ալիևի մահ և հուղարկավորություն]] # [[Հեյզել Մայներ]] # [[Հենութմիրե]] # [[Հենրի I (Ֆրանսիայի թագավոր)]] # [[Հենրի Գոլդինգ]] # [[Հենրի Նորիս]] # [[Հենրիետա Մարիա ֆրանսուհի]] # [[Հիդրավլիկական կարգավորիչ]] # [[Հիդրոպնևմատիկ խողովակ]] # [[Հիզեր Միլլս]] # [[Հիլդե Յերմուննսյոուգ Փեդերսոն]] # [[Հիմենոլեպիդոզ]] # [[Հինթոն (Արևմտյան Վիրջինիա)]] # [[Հիջուելաս]] # [[Հիվանդի համաշխարհային օր]] # [[Հիրկան Երկրորդ]] # [[Հմայակ Բադալյան]] # [[Հյուսիսային Ամերիկայի միջազգային ավտոցուցասրահ]] # [[Հյուսիսային Մակեդոնիայում դիվանագիտական առաքելությունների ցանկ]] # [[Հյուսիսային Ցի]] # [[Հյուքումեթություն]] # [[Հնդկացիական խոհանոց]] # [[Հնչույթ]] # [[Հոբարթի կամուրջ]] # [[Հոգ տար մայրիկի մասին]] # [[Հոկտեմբեր (ժողովածու)]] # [[Հողի աղակալում]] # [[Հոնիական ապստամբություն]] # [[Հոնկոնգի պատմության ժամանակագրություն]] # [[Հոնորիոս I]] # [[Հոսքի էներգիայի մարիչ]] # [[Հովիկ Աֆյան]] # [[Հովհան Վիլհելմ]] # [[Հուբեյ]] # [[Հրաձգություն Լա Լոշի դպրոցում]] # [[Հրանուշ Եղոյան]] # [[Հրաշագործի գլխարկը]] # [[Հրդեհ Գաոսյուն քաղաքի բնակելի տանը]] # [[Հրդեհ լաստանավի վրա Բանգլադեշում (2021)]] # [[Հրեական հնություններ]] # [[Հրեշտակները ընկնում են]] # [[Ձմեռային Ասիական խաղեր 2011]] # [[Ձմեռային երազանքներ]] # [[Ձմեռը Տանտորում]] # [[Ձյուդոյի միջազգային ֆեդերացիա]] # [[Ձյունիտիրո Կոիձումի]] # [[Ձուլաթերթավորներ]] # [[Ղազախստանի Հանրապետության խորհրդարան]] # [[Ղազախստանի տնտեսություն]] # [[Ղորտինա]] # [[Ղուկաս Ուլիխանյան]] # [[Ճամայկայի խոհանոց]] # [[Ճան Ցիան]] # [[Ճանապարհաամբարձիչ]] # [[Ճապոնիայի մարզերի ցուցակ]] # [[Ճավշիր]] # [[Ճարպ-սեռական սնուցախանգարում]] # [[Մ-46 130-մմ հրանոթ]] # [[ՄԱԿ-ի կլիմայի փոփոխության համաժողով (2021)]] # [[Մաբոկո]] # [[Մադակինա]] # [[Մադոննան և երեխան Սբ Դոմինիկի և Սբ Թովմաս Աքվինացու հետ]] # [[Մակարիմ Մագադեև]] # [[Մակեթաթոն]] # [[Մակերևույթի մակերես]] # [[Մակրի Յալոս (դիմոս)]] # [[Մամլամայր]] # [[Մայրեհավեր]] # [[Մանրապատում]] # [[Մաշակայունություն]] # [[Մասոնական ուղենիշներ]] # [[Մասոնական օթյակ]] # [[Մարգագետնաբուծություն]] # [[Մարթա Ջեֆերսոն Ռենդոլֆ]] # [[Մարի ալ-Ատրաշ]] # [[Մարիա Բերտիլա Բոսկարդին]] # [[Մարիա Դավիդսոն]] # [[Մարիա Թերեզա Իսպանացի]] # [[Մարիա Ժոզեֆի Սաքսոնացի]] # [[Մարիա Յորք]] # [[Մարինա Բերբերյան]] # [[Մարջա-է թաղլիդի սկզբունքը շիայական գաղափարախոսության մեջ]] # [[Մաքս և Հարվեյ]] # [[Մեդին (կոմպոզիտոր եղբայրներ)]] # [[Մեթիլամին]] # [[Մեթոլ]] # [[Մելանի Ֆլորենս]] # [[Մելեքխանըմ Էյուբովա]] # [[Մեծ բիզնես (ֆիլմ)]] # [[Մեծ պանդա և փոքր պանդա]] # [[Մեծ փոքր ստեր (վեպ)]] # [[Մեծ քաղաք (կտավ)]] # [[Մեկ Հայաստան կուսակցություն]] # [[Մեկուսարան]] # [[Մեհերրեմ Ալիև]] # [[Մեղմոց]] # [[Մեղվաթուփ]] # [[Մեղվապահության թանգարան]] # [[Մեյ Լան Ֆանի տուն-թանգարան]] # [[Մեյբլ Պայնս]] # [[Մետաղածնական դարաշրջան]] # [[Մետաղափորձական վերլուծություն]] # [[Մետաօբյեկտ]] # [[Մեր թաղի տղերքը]] # [[Մեքենաժամանակ]] # [[Մի անգամ դպրոցում (ֆիլմ)]] # [[Միասին երջանիկ (հեռուստասերիալ)]] # [[Միդազոլամ]] # [[Միդիաներ]] # [[Միլտինո]] # [[Միխել Վարգա]] # [[Միկո Օլավի Նուսիայնեն]] # [[Մին Աուն Հլայն]] # [[Մինդելու (Կաբո Վերդե)]] # [[Միշա Ստեփանյան]] # [[Միշել Ալլիո-Մարի]] # [[Միշել Բոլսոնարու]] # [[Միության բանակ]] # [[Միջազգային Կանաչ խաչ]] # [[Միջազգային ավտոցուցասրահ]] # [[Միջաձիգ հաստոց]] # [[Միջերկրածովյան սննդակարգ]] # [[Միջերկրածովյան և Մերձավորարևելյան ճակատների ռազմական գործողություններ]] # [[Միջին դաս]] # [[Միջհարկային ծածկ]] # [[Միսակ Թերզիբաշյան]] # [[Միստր Սմիթը մեկնում է Վաշինգտոն]] # [[Միքայել Խորենի Հակոբյան]] # [[Միքսոբակտերիաներ]] # [[Մլակներ]] # [[Մկնափուշ]] # [[Մկունդ]] # [[Մշակութային արժեքների փորձագիտական կենտրոն]] # [[Մոլլա Փանահ Վագիհի և Մոլլա Վալի Վիդադիի հիշատակի թանգարան]] # [[Մոնստերա ակումինատա]] # [[Մոշ (հատապտուղ)]] # [[Մումթազ Մահալ]] # [[Մումի դոլ (մուլտֆիլմերի շարք)]] # [[Մումինջոն Գադոյբոև]] # [[Յան Վեյն]] # [[Յուջին]] # [[Յուջին Քլայն (ֆիլատելիստ)]] # [[Յուսիֆ Հուսեյնով]] # [[Յուրե Ռոբիչ]] # [[Յուրի Լոսսման]] # [[Յստադ]] # [[Նաբուգոդոնոսոր I]] # [[Նաբուգոդոնոսոր II]] # [[Նադեժդա (հեռուստասերիալ)]] # [[Նադեժդա Պոլովցովա]] # [[Նազիկ Բաղդասարյան]] # [[Նազիմ Բեյքիշիև]] # [[Նազրան]] # [[Նաիլյա Ալլահվերդիևա]] # [[Նախիջևանի արվեստի պետական ​​պատկերասրահ]] # [[Նախիջևանի դրոշի հրապարակ թանգարան]] # [[Նահատակների հիշատակի թանգարան]] # [[Նամակ համագումարին]] # [[Նամդև]] # [[Նաոկո Տակեուչի]] # [[Նապոլեոնի դամբարան]] # [[Նաջմեդդին Սադիխով]] # [[Նաջրան]] # [[Նասիր Իմանկուլիև]] # [[Նասրին Օրյակհիլ]] # [[Նավաշինարան]] # [[Նավաորդ]] # [[Նավաստի Ջերրի]] # [[Նատալյա Նարիշկինա]] # [[Նատաշա Խիմենես]] # [[Նարեկ Քթոյան]] # [[Նելլի Քերշոու]] # [[Նելսոն (գետ)]] # [[Նեկտոն]] # [[Նեմանյա Մայդով]] # [[Նեմատիկ հեղուկ բյուրեղ]] # [[Նեյրոլեպտիկ դեղամիջոցներ]] # [[Նենսի Էդբերգ]] # [[Նենսի Սփեքթոր]] # [[Նեսլիհան Յիջիթ]] # [[Ներգալ]] # [[Ներդրումային ֆոնդ]] # [[Ներքնակ]] # [[Նեֆերտարի]] # [[Նեֆրուրա]] # [[Նիանզա (նահանգ)]] # [[Նիգերիայի տնտեսություն]] # [[Նիգյար հանըմ]] # [[Նիգուլ Մաատսոո]] # [[Նիկ Հոլոնյակ]] # [[Նիկոլ Շմիդհոֆեր]] # [[Նիկոլայ Ակուլով]] # [[Նիկոլայ Բելյակով]] # [[Նիկոլայ Լուկաշենկո]] # [[Նիկոլայ Պանարին]] # [[Նիկոլայ Սոբոլև]] # [[Նիկոս Վետուլաս]] # [[Նինա Բալագուրովա]] # [[Նինա Ֆոքս]] # [[Նինո Ֆեռեր]] # [[Նիշել Նիկոլս]] # [[Նիշկա Բանիա]] # [[Նիրմալա Սիտհարաման]] # [[Նյա]] # [[Նյոման (ապակեգործարան)]] # [[Նյու Յորքի միջազգային ավտոցուցասրահ]] # [[Նյութըն Մորթոն]] # [[Նոդար Կումարիտաշվիլի]] # [[Նովի դիսկ]] # [[Նոր Զելանդիայի նորաձևության թանգարան]] # [[Նոր թայվանական դոլար]] # [[Նորա Ասևալ]] # [[Նորթոն Սաունդ]] # [[Նորման Վինսենտ Պիլ]] # [[Նորման Ֆերքլո]] # [[Նորվիչի նկարիչների դպրոց]] # [[Նույնանիշություն]] # [[Նունցիա Կատալֆո]] # [[Նոքսիրոն]] # [[Շահարբի Էբզեև]] # [[Շարոց]] # [[Շելդա]] # [[Շեխլեր]] # [[Շեյխ Համիդու Կանե]] # [[Շենունցզյա]] # [[Շերի Սամբա]] # [[Շերիֆ Արբուզ]] # [[Շերոն Թեյթի սպանություն]] # [[Շեքիի պատմության թանգարան]] # [[Շիճուկային հիվանդություն]] # [[Շիմկենդ]] # [[Շիմոն Կեզացի]] # [[Շինարարական կառույցների մոնտաժ]] # [[Շիոֆոկ]] # [[Շիրին բինթ Շամուն]] # [[Շղթայական փոխանցումներ]] # [[Շոլա Ալիսոն]] # [[Շոհրե Բայաթ]] # [[Շոպենիանա (բալետ)]] # [[Շոտլանդիայի ազգային թանգարան]] # [[Շուբերտը կլավիրի մոտ]] # [[Շուգ Նայթ]] # [[Շուշիի հռչակագիր]] # [[Շուվալան]] # [[Շվեյցարական խոհանոց]] # [[Շրի Մուլանի Ինդրավաթի]] # [[Շրինխալա Խաթիվադա]] # [[Ոչ օտար]] # [[Ոսկե կամուրջ (Վիետնամ)]] # [[Ոսկեուս տամարին]] # [[Ոսկրակակղանք]] # [[Որակական տեսություն]] # [[Որոգայթ (2005, ֆիլմ)]] # [[Որքին]] # [[Ու Դունյի]] # [[Ուգանդայի թանգարան]] # [[Ուժիցե]] # [[Ուիլթոն Գբակոլո Սենգբե Սանկավուլո]] # [[Ուիլիս Օ'Բրայեն]] # [[Ուիլյամ Բոյդ Ուոթերսոն]] # [[Ուիլյամ Բրյուս (ճարտարապետ)]] # [[Ուիլյամ Գոպալլավա]] # [[Ուիլյամ Դելրիմփլ]] # [[Ուիլյամ Մեսսի]] # [[Ուիլյամ Ուոլաս]] # [[Ուիլյամսոն արվեստի պատկերասրահ և թանգարան]] # [[Ուլիս (Կանզաս)]] # [[Ուկի Աժիև]] # [[Ուշաթռիչք մաշկեղ չղջիկ]] # [[Ուոլթ Լլոյդ]] # [[Ուոլքամին]] # [[Ուսման Սեմբեն]] # [[Ուտե Բոկ]] # [[Չաղրի բեկ]] # [[Չայնաթաուն և Փոքր քաղաք]] # [[Չան Չոնգ Քիմ]] # [[Չան Վան Կհե]] # [[Չանգ և Էնգ Բանկերներ]] # [[Չանշու]] # [[Չարլզ Դոնալդ Բեյթմեն]] # [[Չարլզ Կաման]] # [[Չարլզ Ֆլոյդ]] # [[Չափ (տաղաչափություն)]] # [[Չե Կյու Հա]] # [[Չեկան (զինատեսակ)]] # [[Չեն Ցզինժուն]] # [[Չժան Ժույֆան]] # [[Չժան Չժի]] # [[Չժաո Չանձզին]] # [[Չժեն Չենգուն]] # [[Չժոու Ցզըյու]] # [[Չժունշան (քաղաք)]] # [[Չի ցույլյան]] # [[Չիլագո]] # [[Չիկլայո]] # [[Չիկուգունյայի վիրուս]] # [[Չինաստանի օրհներգ]] # [[Չինգիզ Գուրբանով]] # [[Չմարդը]] # [[Չոն Հոնվոն]] # [[Չոուդրի Շուջաթ Հուսեյն]] # [[Չորս տարերքներ (Արչիմբոլդո)]] # [[Չուկ և Գեկ (ֆիլմ)]] # [[Պաբլո Կլարիս]] # [[Պագանինիի թեմայով ռապսոդիա]] # [[Պալեկաստրոն]] # [[Պալյանների Չրաղան պալատը]] # [[Պակ Սո Յոն]] # [[Պակսե]] # [[Պայթյուններ Բատա քաղաքում (2021)]] # [[Պանագիա Խալկեոն]] # [[Պանքրոմային լուսանկարչական նյութեր]] # [[Պաշարում]] # [[Պաուլինա Շիզիանե]] # [[Պաչակուտեկ Յուպանկի]] # [[Պապադոպուլոս Տասսոս]] # [[Պասվան]] # [[Պավել Կալմիկով]] # [[Պավել Կարյագին]] # [[Պավել Կորչագին]] # [[Պավլիկ Անանիկյան]] # [[Պատանեկան ստեղծագործության թատրոն]] # [[Պատերազմ Բատա դպրոցում]] # [[Պատերազմների սերունդներ]] # [[Պատկերակալ]] # [[Պատկերների ճանաչում]] # [[Պատկերների սեգմենտավորում]] # [[Պատկերուսույց գիրք]] # [[Պատճառ (ժանր)]] # [[Պատշաճ արտադրական գործունեություն (ՊԱԳ)]] # [[Պատրիկ Գեդդես]] # [[Պարադոքսալ մտադրություն]] # [[Պարկ Յու Նա]] # [[Պարկ Պատրիսիոս]] # [[Պեգգի Գուգենհայմ]] # [[Պեդրո I (Արագոնի թագավոր)]] # [[Պելգուլին]] # [[Պեկինի միջազգային ավտոցուցասրահ]] # [[Պեղիոն]] # [[Պետական քաղաքականություն]] # [[Պետր Կելներ]] # [[Պերմանգանաչափություն]] # [[Պերմի պետական մանկավարժական համալսարան]] # [[Պերպետյու Նշիմիրիմանա]] # [[Պիեռ-Օգյուստ Շարդինյի]] # [[Պիեռ Ալար]] # [[Պիետրո Լիբերի]] # [[Պիզիթ Պիլիկա]] # [[Պիպին Լանդենացի]] # [[Պիտեր Պաու]] # [[Պիրաբադիլի պատմության թանգարան]] # [[Պլայա դել Կարմեն]] # [[Պլեշևսկի գավառ]] # [[Պյատիգորսկի բժշկակադեղագործական ինստիտուտ]] # [[Պյոտր Կոտլյարևսկի]] # [[Պյոտր Յան]] # [[Պյոտր Ռադչենկո]] # [[Պշչինա]] # [[Պոզո Ալմոնտե]] # [[Պոլ Բատլին]] # [[Պոլ Դյուրան Ռուել]] # [[Պոլ Ուոթսոն]] # [[Պոլ Ռոբերտ Միլգրոմ]] # [[Պոլ Քաբա Թիեբա]] # [[Պողոս Պետրոսյան]] # [[Պոմարե II]] # [[Պոնչո]] # [[Պովիլաս Լուկշիս]] # [[Պոտ Սարասին]] # [[Պորտֆելի արդյունավետ սահման]] # [[Պուերտո Մոնտ]] # [[Պուլչինելլա]] # [[Պունտա Արենաս]] # [[Պսամետիհ II]] # [[Պսամետիհ III]] # [[Պրահլադ Ջանի]] # [[Պրան Դիտ]] # [[Պրատիմա Կազմի]] # [[Պրիմորսկ (Դաղստան)]] # [[Պֆայզեր]] # [[Ջաբբար Գասիմով]] # [[Ջալիլ Մամեդկուլիզադեի տուն-թանգարան (Նախիջևան)]] # [[Ջահանգիր Ռուստամով]] # [[Ջամիլյա (ֆիլմ)]] # [[Ջանալի Աքբարով]] # [[Ջանգ Գյե Հյանգ]] # [[Ջանեթ Բանանա]] # [[Ջասթին Գեյջի]] # [[Ջեմիլյա Բենաբիբ]] # [[Ջեյդ Թրիուոլ]] # [[Ջեյմի Լի Քերթիս]] # [[Ջեյմս Սքոթ (Մոնմութի առաջին դուքս)]] # [[Ջեյմս Օջիլվի, Էյրլիի 1-ին կոմս]] # [[Ջեյսոն Դոլլի]] # [[Ջեյք Էդվարդ Թուրներ]] # [[Ջեյքոբին պաշտպանելով]] # [[Ջեքսոն (Կալիֆոռնիա)]] # [[Ջիգմե Դորոջի Վանգչուկ]] # [[Ջիմ Քարթեր]] # [[Ջիմի Ուայթ]] # [[Ջիմմի Կլիֆֆ]] # [[Ջհամակ Գիմիրե]] # [[Ջո Մոնտանա]] # [[Ջոզեֆ Բեյթս]] # [[Ջոզեֆ Կոլոմբո]] # [[Ջոզեֆ Կոնի]] # [[Ջոզեֆ Շուստեր]] # [[Ջոկո Վիլինկ]] # [[Ջոյս Վինսենթ]] # [[Ջոն Ալեն Մուհամմադ]] # [[Ջոն Գոտտի]] # [[Ջոն Դուբե]] # [[Ջոն Մագուֆուլի]] # [[Ջոն Մեյման]] # [[Ջոն Միդլթոն, Միդլթոնի 1-ին կոմս]] # [[Ջոն Ռոսելի]] # [[Ջոն Փոլ Ջոնս]] # [[Ջոնաթան Գոլդ]] # [[Ջոշ Դասիլվա]] # [[Ջոշ Վագենար]] # [[Ջովաննի Գաբրիելի]] # [[Ջորդան Բելֆորտ]] # [[Ջորջ Աուլթ]] # [[Ջորջ Բալանդիեր]] # [[Ջորջ Դոու]] # [[Ջորջ Լեզենբի]] # [[Ջորջ Կարստենսեն]] # [[Ջորջ Մաքքեյ]] # [[Ջորջ Սեթոն, 6-րդ լորդ Սեթոն]] # [[Ջորջ Քլեյն]] # [[Ջուզեպպե Պազոտտո]] # [[Ջուլի Չայկեն]] # [[Ջուլիանո դա Սանգալո]] # [[Ջուլիետ Կապուլետ]] # [[Ջուլիետ Վուդ]] # [[Ջուլիո Կլովիո]] # [[Ջուն Էդիթ Սմիթ]] # [[Ջուստինիանո Պարտեչիպացիո]] # [[Ջրահովվիկներ]] # [[Ջրաքիսներ]] # [[Ջրհեղեղներ Հնդկաստանում (2021)]] # [[Ռադիոածխածնային թվագրում]] # [[Ռադհա Պաուդել]] # [[Ռադչենկո]] # [[Ռազմական հեղաշրջում Գվինեայում (2021)]] # [[Ռազմական հեղաշրջում Սուդանում (2021)]] # [[Ռազմական քաղաք]] # [[Ռաիսա Օդինցովա]] # [[Ռախման Զիլուր]] # [[Ռահիմ Ղազիև]] # [[Ռայան Ուայթ]] # [[Ռայան Ֆոգլ]] # [[Ռայման (բժիշկ)]] # [[Ռանչի]] # [[Ռաշել Մվանզա]] # [[Ռաուլ դե Կրեկի]] # [[Ռասիմ Բաբաև]] # [[Ռասսել Բերգման]] # [[Ռատկո Վարդա]] # [[Ռաֆիկ Մեհտիև]] # [[Ռեգդոլ]] # [[Ռեգին]] # [[Ռեզոլյուտ, Ռեզոլյուտ–Բեյ]] # [[Ռեկետիր (ֆիլմ)]] # [[Ռեհման Մալիկ]] # [[Ռեյկյավիկի զինանշան]] # [[Ռեյնոսա]] # [[Ռեյվենսհո]] # [[Ռիզա Օնտիվերոս]] # [[Ռիխարդ Ռետի]] # [[Ռիկարդո Ագիռե Մարտինես-Վալդիվիեսո]] # [[Ռիկի Նելսոն]] # [[Ռիկիսա Բիրգերսդոթթեր]] # [[Ռիկսա Լոթարինգացի]] # [[Ռինատ Գազիզով]] # [[Ռիո-Սալադո]] # [[Ռիչարդ Դով Ուիլիամս]] # [[Ռիչարդ Նևիլ (Ուորիքի 16-րդ կոմս)]] # [[Ռիսսա Ագ Բուլա]] # [[Ռիվ Գոշ]] # [[Ռյո Յամամատո]] # [[Ռոբերտ Բերդելլա]] # [[Ռոբերտ Կիպչումբա]] # [[Ռոբերտ Հանսեն]] # [[Ռոբերտ Հրեշ]] # [[Ռոբերտ Նեմով]] # [[Ռոբերտ Նոքս (դերասան)]] # [[Ռոբերտ Փիրս]] # [[Ռոբերտո Կոզակ]] # [[Ռոբոտային վիրաբուժություն]] # [[Ռոդա Դիլեյվըլ]] # [[Ռոզ ՄակԱյվեր]] # [[Ռոզի Ալֆարո]] # [[Ռոման Շտենբերգ]] # [[Ռոման Ռոմանյուկ]] # [[Ռոմուալդ Հազումե]] # [[Ռոյ Թոմաս Բեյքեր]] # [[Ռոնալդ Բեյթս]] # [[Ռոշեն գործարան (Լիպեցկ)]] # [[Ռոջեր Սեյվորի]] # [[Ռոսինի (կոկտեյլ)]] # [[Ռոսիտա Մելո]] # [[Ռոսո Ֆիորենտինո]] # [[Ռոսսո Ֆորենտինո]] # [[Ռուբեն Օլիվերա]] # [[Ռուդոլֆ Ադլեր]] # [[Ռուդոլֆ Գորման]] # [[Ռուդոլֆ Իսրայելյան]] # [[Ռուզվելտ Սկերիտ]] # [[Ռուլ Բումստրա]] # [[Ռուշամա Շայն]] # [[Ռուջեր Բոշկովիչի ինստիտուտ]] # [[Ռուջերո Պասկարելի]] # [[Ռուս-մոլդովական հարաբերություններ]] # [[Ռուսինգա (կղզի)]] # [[Ռուսլան և Լյուդմիլա (բալետ)]] # [[Ռուստամ Ռախմատուլին]] # [[Ռոքֆելլերների ընտանիք]] # [[Սաադ Աբդուլ-Ամիր]] # [[Սաբուր]] # [[Սադգուրու]] # [[Սադիղջան]] # [[Սաիդ Բենռահմա]] # [[Սալավաթ Գայսին]] # [[Սալուն]] # [[Սակագների և առևտրի ընդհանուր համաձայնագիր]] # [[Սահարանպուր]] # [[Սամատան]] # [[Սամարայի պետական բժշկական համալսարան]] # [[Սամի Յուսուֆ]] # [[Սամիր Աբդուլով]] # [[Սամսոն Սարգսյան]] # [[Սայակա Օհարա]] # [[Սայրուս Հոլլ Մակկորմիկ]] # [[Սան-Ֆրանսիսկո-դե-Մակորիս]] # [[Սան Անդրեսի բարձրագույն համալսարան]] # [[Սան Լորենցո]] # [[Սան Մարկոյի զոհասեղան]] # [[Սանդեյ (դեսերտ)]] # [[Սանդի Սայլենս]] # [[Սանդուխտ (ողբերգություն)]] # [[Սանդրա Բեզիկ]] # [[Սանդրո Նիսևիչ]] # [[Սանչո IV (Նավարրայի թագավոր)]] # [[Սանտա Կլաուսն ու ծախսերի գիրքը]] # [[Սանտա Քրուզ դե Մոմպոքս]] # [[Սանտոնին]] # [[Սաշա Այս]] # [[Սաշա Քոեն]] # [[Սառա Անդերսեն]] # [[Սառա Լի Բոլջեր]] # [[Սառա Նազարբաևա]] # [[Սառա Ռեկտոր]] # [[Սառա Ֆորեստիե]] # [[Սասկաչևանի պատմություն]] # [[Սատոսի Տաձիրի]] # [[Սարիբեկ Խաչատրյան]] # [[Սարինա Քրոս]] # [[Սաֆետ Զեց]] # [[Սաֆիե սուլթան]] # [[Սեբաստիան Գոմես]] # [[Սեբաստիանո Սերլիո]] # [[Սելենա Գոմեսի սկավառակագրություն]] # [[Սելիմ Զիլխա]] # [[Սելֆիի թանգարան]] # [[Սեհմետ]] # [[Սեմկա Սոկոլովիչ-Բերտոկ]] # [[Սեյբա]] # [[Սեյդու Կեյտա (լուսանկարիչ)]] # [[Սեյդու Կույատե]] # [[Սեյկիլի տապանագիրը]] # [[Սեյնթ Վինսենթ ծոց]] # [[Սեն Պիեռ (Սեն Պիեռ և Միքելոն)]] # [[Սենդրոֆ Քոուֆաքս]] # [[Սենտ Հելինա Բեյ]] # [[Սեռական տիկնիկ]] # [[Սեսիլ Կենգե Կեշետու]] # [[Սեսիլիա Յորք]] # [[Սետեպենրա]] # [[Սերաֆիմա Սախանովիչ]] # [[Սերբիայի գիտությունների և արվեստի ակադեմիայի նախագահների ցուցակ]] # [[Սերգեյ Դոբրին]] # [[Սերգեյ Մավրոդի (պրոֆեսոր)]] # [[Սերգեյ Յակիմով]] # [[Սերգեյ Պոպով]] # [[Սերգեյ Սահակյան]] # [[Սերգեյ Տերյան]] # [[Սերգեյ Տուչկով]] # [[Սերենա Ռոսսի]] # [[Սերիդո էկոլոգիական կայան]] # [[Սերիցիտ]] # [[Սթայնբեք]] # [[Սթեյթլայն]] # [[Սթիվ Մատին]] # [[Սիգրիդ Հպարտ]] # [[Սիդքափ]] # [[Սիլիա Սավադոգո]] # [[Սիլյե Նորենդալ]] # [[Սիլվա Շահակյան]] # [[Սիմեոն Առաջին]] # [[Սիմո Հյայուհյա]] # [[Սիմոնետա Վեսպուչի]] # [[Սինգապուրի սպորտի թանգարան]] # [[Սիսեռո Մոռայիս]] # [[Սիրակուզա (Նյու Յորք)]] # [[Սիրաքյուս (քաղաք)]] # [[Սիրիայի հեղաշրջումը (1963)]] # [[Սիրողական աստղագիտություն]] # [[Սիրտ (քաղաք)]] # [[Սիփան Պետրոսյան]] # [[Սղինանետ]] # [[Սղոցում]] # [[Սյոն Սիգուրդսոն]] # [[Սյուզեն Քելվին]] # [[Սյուննյովա Սուլեմդալ]] # [[Սյուրբրակ]] # [[Սյուրռեալիստական կոմպոզիցիա]] # [[Սնդիկաօրգանական միացություններ]] # [[Սնդիկի հանքանյութեր]] # [[Սննդային տոքսիկո-ինֆեկցիաներ]] # [[Սնունդ]] # [[Սոլա Սոբովալե]] # [[Սոլապուր]] # [[Սոկչո]] # [[Սողնակ]] # [[Սոմալիի ազգային թանգարան]] # [[Սոմնիա]] # [[Սոմչայ Վոնգսավատ]] # [[Սոյայի սոուս]] # [[Սոնիի նկարների կոտրելը]] # [[Սոննամ]] # [[Սոնոբուդոյո թանգարան]] # [[Սոչիի ծովային առևտրային նավահանգիստ]] # [[Սոսի հայ]] # [[Սովորության ուժը]] # [[Սոցիալական արդարության մարտիկ]] # [[Սոցիալական իրավունքներ]] # [[Սոցիալական կարգավիճակ]] # [[Սոցիալիստական ​​սեփականության գողության դեմ պայքարի վարչություն]] # [[Սուբեդեյ]] # [[Սուբլիմում]] # [[Սուգուրի Ֆումիե]] # [[Սուդանի խոտ]] # [[Սուլեյկա Ռիվերա]] # [[Սուն Վեն]] # [[Սունդարբան (ազգային պարկ)]] # [[Սուշիլա Կարկի]] # [[Սուչինդա Կրապրայուն]] # [[Սուսեդգրադ]] # [[Սուսիլո Բամբանգ Յուդոյոնո]] # [[Սուվա Պլանինա]] # [[Սուրբ Ամենափրկիչ վանք (Պողոսագոմեր)]] # [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Գավազ)]] # [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Թելավ)]] # [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Լագոդեխ)]] # [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Լալիսղուր)]] # [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Ծինանդալ)]] # [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Ղվարել)]] # [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Նափառեուլ)]] # [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Սանավարդո)]] # [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Սանիորե)]] # [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Փշավել)]] # [[Սուրբ Գրիգորի լեռնաշղթա]] # [[Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Թելավ)]] # [[Սուրբ Հրեշտակապետաց եկեղեցի (Ծիրա գյուղ)]] # [[Սուրբ Ղազարոս եկեղեցի]] # [[Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի (Սաութհեմփթոն)]] # [[Սուրբ Յոհանի հիվանդանոց]] # [[Սուրբ Նիկողայոսի հին եկեղեցի]] # [[Սուրբ Շուշանավանք]] # [[Սուրբ Ֆինա]] # [[Սուրբ երրորդություն եկեղեցի (Թելավ)]] # [[Սոֆյա Պոմերանիացի]] # [[Սոֆյա Տոլստայա-Եսենինա]] # [[Սպառողի հոգեբանություն]] # [[Սպառում]] # [[Սպեկտրալուսաչափական վերլուծություն]] # [[Սպիտակ վիշապը]] # [[Սվյատոպոլկ I (Մեծ Մորավիայի իշխան)]] # [[Ստավրոպոլյան բարձրավայր]] # [[Ստելլա ՄաքՔարթնի]] # [[Ստեփան Մարյանյան]] # [[Ստեֆանիա Պրեստիջակոմո]] # [[Ստեֆանո Դոմենիկալի]] # [[Ստիչ]] # [[Ստյուարտ Բեբիջ]] # [[Ստյուարտ Մեյս]] # [[Ստուկյան դպրոց]] # [[Ստուպլե վանք]] # [[Ստուպոր]] # [[Սրապիոն Տմուիտցի]] # [[Սրետեն Ասանովիչ]] # [[Սֆակիա]] # [[Սևիլ Շհայդե]] # [[Վադիմ Բասին]] # [[Վազող ալիքներ]] # [[Վալերի Զալուժնի]] # [[Վալերի Խաիտ]] # [[Վալերի Սոկոլով]] # [[Վակֆ]] # [[Վահե Վանոյան]] # [[Վաղր]] # [[Վայտիմ]] # [[Վայրի բնության համաշխարհային օր]] # [[Վան Ի]] # [[Վան Չժեն]] # [[Վանադիումի օքսիդ (III)]] # [[Վասիլի Ակսյոնով]] # [[Վասիլի Ստեֆանովիչ (եպիսկոպոս)]] # [[Վասյա Բանկովա]] # [[Վարդան Բախշյան]] # [[Վարդան Դեմիրճյան]] # [[Վարդգես Հովսեփյան]] # [[Վարենդրա գիտահետազոտական թանգարան]] # [[Վարեսինոբու]] # [[Վարունա]] # [[Վարչարարության և կառավարման Ֆրանկոֆոնիայի մասնագիտացված հաստատություն]] # [[Վբեթ]] # [[Վելիսցիխե գյուղի դպրոց]] # [[Վեհը (գեղագիտություն)]] # [[Վենեսուելացիներ]] # [[Վետերան Ավիա]] # [[Վերադարձ (սերիալ)]] # [[Վերածնվող Հայաստան կուսակցություն]] # [[Վերականգնվող էներգիա Ավստրալիայում]] # [[Վերարկու բաճկոն]] # [[Վերգելդ]] # [[Վերելք կուսակցություն]] # [[Վերշիկերեն]] # [[Վերջնական արտադրանք]] # [[Վեց Ագռավներ]] # [[Վիգեն Գևորգյան]] # [[Վիդա]] # [[Վիժում (հղիության կրելախախտ)]] # [[Վիիմսի (թերակղզի)]] # [[Վիլհելմ II Օրանսկի]] # [[Վիլյամ Բուլոկար]] # [[Վիկ Բագրատունի]] # [[Վիկտոր Գրաշենկով]] # [[Վիկտոր Օստորոգորսկի]] # [[Վիկտորյա Էմ]] # [[Վինչենցո Կատենա]] # [[Վիջենիցա]] # [[Վիսարիոն Ջուղաշվիլի]] # [[Վիտտորիա Թեզի]] # [[Վիրուսային մարքեթինգ]] # [[Վլադիմիր Ագեև]] # [[Վլադիմիր Արեշոնկով]] # [[Վլադիմիր Արինին]] # [[Վլադիմիր Յակովլև (գրող)]] # [[Վլադիմիր Պլախոտնյուկ]] # [[Վլադիմիր Վիսոցկու թանգարան]] # [[Վլադիսլավ Դեյնեգո]] # [[Վճարային հաշվեկշիռ]] # [[Վոյտեկ]] # [[Վոյցեխ Բուգասլավսկի]] # [[Վոստոկ-1]] # [[Վուլկան (Ռումինիա)]] # [[Վուսալ Հուսեյնով]] # [[Վուքիպեդիա]] # [[Տադասի Գոյինո]] # [[Տակայասուի արտերիտ]] # [[Տահար Ջաուտ]] # [[Տայն Դեյլի]] # [[Տան Ցզյասյուան]] # [[Տանելլա Բոնի]] # [[Տանուգու ջրվեժ]] # [[Տանտունի]] # [[Տապիո Ռաուտավաառա]] # [[Տարածաշրջանային համաձայնագրեր]] # [[Տարբեր քաշային կարգերում բռնցքամարտի աշխարհի չեմպիոնների ցուցակ]] # [[Տարեկան հրատարակված գրքերի քանակ ըստ երկրների]] # [[Տարիկ Ալ-Հաշիմի]] # [[Տափակաթաթություն]] # [[Տելեպորտացիա]] # [[Տեխնոլոգիական սարքավորումների մոնտաժ]] # [[Տեղանվաբանություն]] # [[Տեղեկատվական համակարգեր]] # [[Տեմպերս]] # [[Տետրացիկլիններ]] # [[Տերպինհիդրատ]] # [[Տիարա]] # [[Տիբեստի բարձրավանդակ]] # [[Տիգրան Սարգսյան (բալետի արտիստ)]] # [[Տիմոթեոս (նկար, Վան Էյկ)]] # [[Տինգիր]] # [[Տիտանի օքսիդ(II)]] # [[Տյերնո Մոնենեմբո]] # [[Տնամերձ հողամաս]] # [[Տնտեսական կարգավորում]] # [[Տնփեսա (հեռուստասերիալ)]] # [[Տո Նգոք Վան]] # [[Տոկիոյի վրիժառուները]] # [[Տոյոհարա Տիկանոբու]] # [[Տոնիկա]] # [[Տոնկացու]] # [[Տոնուս]] # [[Տոտինոսին Ցույոսի]] # [[Տորաջներ]] # [[Տորպեդային ապարատ]] # [[Տունլյաո]] # [[Տուրֆանի իջվածք]] # [[Տպատախտակ]] # [[Տսոնգա]] # [[Տվրդոշ վանք]] # [[Տրեպակ]] # [[Տրիգրադի կիրճ]] # [[Ցայ Մինլյան]] # [[Ցանցային ծրագրավորում]] # [[Ցանցային վիրուսներ և հակավիրուսներ]] # [[Ցարիցնո]] # [[Ցեղասպանություններ պատմության ընթացքում]] # [[Ցեյա Ստոյկա]] # [[Ցերեկային ֆիլմ]] # [[Ցինխոֆեն]] # [[Ցինկի համաձուլվածքներ]] # [[Ցորենի արտադրության միջազգային վիճակագրություն]] # [[Ցու]] # [[Ցուկեմեն]] # [[Ցուկույոմի-նո-Միկոտո]] # [[Ցրման ամպլիտուդ]] # [[Փանջիհուա]] # [[Փանջշերի դիմադրություն]] # [[Փաստերի ստուգման հարթակ]] # [[Փարկ Հվան հի]] # [[Փարսման I]] # [[Փափուկ խաղալիք (սիթքոմ)]] # [[Փիթեր Թեյլոր վան դեր Հյուլսթ]] # [[Փիթըր Քուք]] # [[Փշապոչ]] # [[Փշավոր արքայախնձոր]] # [[Փշուրիկներ]] # [[Փոլ Մայքլ Ռոմեր]] # [[Փոխադարձ ուսուցում]] # [[Փոխակերպիչ էլեկտրակայան]] # [[Փոխանակային արժեք]] # [[Փոխհրաձգություն Մինսկում 2021 թվականի սեպտեմբերի 28-ին]] # [[Փորձարկային ջրվազան]] # [[Փոքրիկ խաչակիրը]] # [[Փոքրիկ քաոս]] # [[Փոքրիկի շուրթերով]] # [[Քագույա արքայադստեր հեքիաթը]] # [[Քաղաքական բողոք]] # [[Քաղաքական բռնաճնշումների զոհերի թանգարան]] # [[Քաղաքային թանգարան Բոլոնիայում]] # [[Քամիլ Խանլարով]] # [[Քամրան Ալիև]] # [[Քաշի կորուստ]] # [[Քառակուսային բանաձև]] # [[Քավարան (հայկական հեռուստասերիալ)]] # [[Քարավազի Հին (Խուդափերինի) կամուրջ]] # [[Քարեջի]] # [[Քարշիչ հաստոն]] # [[Քեթի Փայփեր]] # [[Քեթրին Յորք]] # [[Քելի Բերգլունդ]] # [[Քելլի Հու]] # [[Քեյ-քար]] # [[Քեյթ Քորի]] # [[Քեյփ Յորք]] # [[Քեյ֊օն]] # [[Քենեթ Հեգին]] # [[Քենիայի ազգային թանգարան]] # [[Քերոթ Թոփ]] # [[Քիմ Հյոն Սիկ]] # [[Քիմ Ջեուկ]] # [[Քիմիական նշաններ]] # [[Քին Սան-յուն]] # [[Քլարենս Հադսոն Ուայթ]] # [[Քլինթ Ուոքեր]] # [[Քննադատություն]] # [[Քոպի (նկարիչ, գրող)]] # [[Քուենսլենդ]] # [[Քսենյա Գարանինա]] # [[Քրեական աստիճանակարգության բարձրագույն կարգավիճակ տալը կամ ստանալը կամ պահպանելը]] # [[Քրեյ երկվորյակներ]] # [[Քրիս Բերնարդ]] # [[Քրիստա Այն]] # [[Քրիստեն Անդերսոն-Լոպես]] # [[Քրիստին Բաուեր]] # [[Քրիստինա Բրյուս]] # [[Քրիստինե Սահակյան]] # [[Քրիստոնեությունն Ալբանիայում]] # [[Քրիստոսի փորձությունները (որմնանկար, Բոտիչելլի)]] # [[Քրիստոֆեր Բեյլի]] # [[Քրիստոֆեր Իշերվուդ]] # [[Քրոմոսկոպ]] # [[Քևին Բիշոփ]] # [[Օգթայ Շիխալիև]] # [[Օգտակար հանածոների երկրաբանությունը և երկրաքիմիան Հայաստանում]] # [[Օգտատերերի վարքագծի վերլուծություն]] # [[Օդեթ]] # [[Օդիլո Գլոբոչնիկ]] # [[Օզոնացում]] # [[Օլգա Բոգդանովա]] # [[Օլգա Մարկովա]] # [[Օլգա Օրբան]] # [[Օլինգո]] # [[Օլիվեր Լանգ]] # [[Օլիվեր Նասսեն]] # [[Օլստերի կամավորական ուժեր]] # [[Օհայոյի համալսարան]] # [[Օմար Նաբեր]] # [[Օմար Ռահման]] # [[Օնեսիմոս Նեսիբ]] # [[Օնեքս]] # [[Օպոլ-Ռատիբորյան իշխանություն]] # [[Օպտիկական պատրանքների թանգարան]] # [[Օստրակիզմ]] # [[Օվալլե]] # [[Օվերի մոտակայքից Վեսնոյի տեսարանը]] # [[Օտտո «Աբբադաբբա» Բերման]] # [[Օտտո Ադո]] # [[Օրենքի առաջ հավասարության իրավունք]] # [[Օրի-Քելլի]] # [[Օրինո (Լեսիթիոն)]] # [[Օրխան Սուլթանով]] # [[Ֆագոտ (զենք)]] # [[Ֆաթեմեհ Ռահբար]] # [[Ֆայզաբադ (Աֆղանստան)]] # [[Ֆայսոլ Գնոնլոնֆին]] # [[Ֆայրֆլայ Էսթեյթ]] # [[Ֆան-արտ]] # [[Ֆան Տհի Կիմ Ֆուկ]] # [[Ֆարիդ Գայիբով]] # [[Ֆարիդ Շաֆիև]] # [[Ֆարհադ Աբդուլլաև]] # [[Ֆարհադ Մոլլազադե]] # [[Ֆելիքս Կուշորո]] # [[Ֆերնանդո Գոմես]] # [[Ֆիզուլիի միջազգային օդանավակայան]] # [[Ֆիլիպ Ասթլեյ]] # [[Ֆինանսական առողջացումը սնանկության վարույթում]] # [[Ֆլաուեր]] # [[Ֆլորենս Բեյքեր]] # [[Ֆյոկլա Բիկովա]] # [[Ֆոլքսվագեն Գոլֆ]] # [[Ֆրունզե Եսայան]] klmbakqdbmak50yvr6s30yo4azj05ms 0 944472 8485807 8433234 2022-08-09T10:15:11Z Kizich 124350 Հոդվածը խմբագրվել է՝ տերմինները փոխարինելով իրենց համարժեք առավել զգայուն տարբերակներով։ wikitext text/x-wiki {{Միջանձնային հարաբերություններ}} '''Սեռականություն'''<ref>{{Cite web|url=https://www.pinkarmenia.org/sexuality/#.XXtnQygzbIU|title=Սեռականություն|last="ՓԻՆՔ"|first=Արմենիա|date=2016|website=PINK Armenia|publisher=PINK Armenia|accessdate=}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.ilga-europe.org/resources/glossary|title=ILGA-Europe Glossary {{!}} ILGA-Europe|website=www.ilga-europe.org|accessdate=2019-09-13}}</ref> (սեռական վարքագիծ), [[Մարդ բանական|մարդու]] անհատականության կարևորագույն բաղադրիչ։ «Սեռականություն» բառի նշանակությունը հասկանալով պետք է գիտակցել, որ սեռական հարաբերությունները, սեռական ակտիվ կամ պասիվ կյանք ունենալը սեռականության բաղադրիչներ են, այլ ոչ թե հենց մեր սեռականությունը։ Սեռականության թեման լայն է և բազմաբովանդակ, որի մասին կխոսենք ստորև։ ''Սեռականությունը յուրաքանչյուր անձի կենսաբանական, մտավոր, վարքագծային և սոցիալական բնութագրիչների ամբողջությունն է, որը սահմանում է մարդու [[ինքնություն]]ը, վարքագիծը, կերպարն ու դերը որպես անհատ և որպես [[Հասարակություն|հասարակության]] անդամ:'' Սեռականությունը վերաբերում է անհատի սեռին, [[Գենդերային ինքնություն|գենդերային ինքնությանը]] և դրա արտահայտմանը, [[Սեռական կողմնորոշում|սեռական կողմնորոշմանը]] և ինքնությանը, սեռական ցանկություններին։ Այնուամենայնիվ, սեռականության մասին խոսելիս պետք է հիշել սեռային և սեռական տերմինների տարբերությունը։ Սեռային տերմինով բնութագրվում է այն ամենը, ինչ վերաբերում է մարդու կենսաբանական սեռին և անատոմիային, իսկ սեռական տերմինով բնութագրվում է այն ամենն ինչը վերաբերում է զգացմունքներին, հույզերին, զգայականությանը, ինքնագիտակցությանը և ինքնությանը, նաև սեռական բնույթի գործողություններին, սեռական հարաբերություններին ու սեռական ակտին։ Սեռականությամբ օժտված է յուրաքանչյուր կենդանի էակ․ մարդիկ, կենդանիները և այլն։ Բոլորը ծնվում են [[Արական սեռական համակարգ|արական]], [[Իգական սեռական համակարգ|իգական]] կամ միջին կենսաբանական սեռի (ինտերսեքս) անհատ, այնուհետև` կառուցում սեռի ներքին ընկալումը` սեռային ինքնությունը։ Որոշակի տարիքում անցնում ենք սեռահասունացման փուլը և հիմնականում հարմարվում մեր մարմնի ու ինքնընկալման փոփոխություններին կամ չենք կարողանում հարմարվել մեր կենսաբանական սեռին ու դրա առանձնահատկություններին (բնորոշ է տրանսսեքսուալ (փոխսեռական) անձանց)։ Կյանքի ընթացքում դրսևորում ենք այս կամ այն տեսակ սեռական վարքագիծ ու ստեղծում ինտիմ հարաբերություններ։ Բոլորիս բնորոշ է որևէ տեսակի սեռական կողմնորոշումը ([[Հետերոսեքսուալություն|տարասեռական]], [[Համասեռականություն|նույնասեռական]], [[Երկսեռականություն|երկսեռական]], [[Ասեքսուալություն|անսեռական]]), և կյանքի ինչ-որ պահի հասկանում ենք մեր սեռական կողմնորոշման ներքին ընկալումը` սեռական ինքնությունը։ Այնուամենայնիվ, յուրաքանչյուրս, կրելով սեռականության նույն բաղկացուցիչները, տարբեր կերպ ենք դրանք ընկալում, հասկանում ու գիտակցում։ Հետևաբար, տարբեր կերպ ենք արտահայտում մեր սեռականության բաղադրիչները և տարբեր կերպ էլ ընկալում ու հասկանում ենք այլոց սեռականության դրսևորումները։ Բոլորս տարբեր ենք որպես սեռականություն կրող անհատներ։ == Կենսաբանական սեռ == Կենսաբանական սեռն առանձնացվում է անհատի վերարտադրողական համակարգի կառուցվածքով և ֆունկցիայով` արտաքին ու ներքին սեռական օրգաններով և դրանց կողմից արտադրվող միավորների տեսակներով։ Ձվաբջիջն իգական սեռի միավորն է, իսկ սպերմատոզոիդը` արական սեռինը, որոնք նախատեսված են վերարտադրության համար։ Արտաքին և ներքին սեռական օրգանների հիման վրա տարանջատում ենք անհատի կենսաբանական սեռը` արական, իգական, երրորդ կամ միջին։ Սեռն անհատի կենսաբանական կարգավիճակն է որպես արական, իգական, ինտերսեքս և որոշվում է այնպիսի չափորոշիչներով, ինչպիսին են սեռական քրոմոսոմները, գոնադները, արտաքին ու ներքին սեռական օրգանները։ [[Կաթնասուններ]]ի մոտ արական օրգանիզմը սովորաբար կրում է XY սեռական [[քրոմոսոմ]]ներ, իսկ իգական օրգանիզմի մոտ առկա են XX քրոմոսոմները։ Սա XY սեռի որոշման համակարգն է։ Քրոմոսոմների հավաքակազմը հաճախ տարբեր է մարդկանց մոտ, իսկ կենդանիների մոտ նույնիսկ ունի այլ հավաքակազմ, օրինակ [[թռչուններ]]ի մոտ ZW քրոմոսոմային հավաքակազմը, իսկ [[միջատներ]]ի մոտ՝ X0 հավաքակազմը։ [[Պատկեր:Male_anatomy.png|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Male_anatomy.png|alt=Արական{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} սեռ|մինի|Արական սեռին պատկանող սեռական արտաքին և ներքին օրգանները]] Արական սեռի պատկանող է համարվում այն անհատը, որն ունի արական սեռը բնութագրող առաջնային հատկանիշներ` արտաքին և ներքին արական սեռական օրգաններ։ Արտաքին սեռական օրգաններն են [[Մարդու առնանդամ|առնանդամը]] և [[ամորձապարկ]]ը` փոշտը, որն արտաքինից պաշտպանում է նրա մեջ գտնվող զույգ ամորձիները։ Արական սեռի ներքին սեռական օրգաններն են` [[ամորձի]]ները, [[սերմնաբշտերը]], [[սերմնածորանները]] և [[շագանակագեղձ]]ը։ Ամորձիներն արական սեռական [[գեղձ]]երն են, որտեղ առաջանում են արական սեռական [[բջիջ]]ները` [[սպերմատոզոիդները]], և սեռական [[հորմոններ]]ը։ Սերմնածորանները զույգ խողովակներ են, որոնց միջով շարժվում են սպերմատոզոիդները, իսկ սերմնաբշտերը և շագանակագեղձը արտադրում են [[սերմնահեղուկ]], որը, միախառնվելով սպերմատոզոիդների հետ, առաջացնում է սերմը ([[Սերման|սպերման]])։ [[Պատկեր:Female_reproductive_system_lateral.png|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Female_reproductive_system_lateral.png|alt=Իգական{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} սեռ|մինի|Իգական սեռին պատկանող սեռական արտաքին և ներքին օրգանները]] Իգական սեռի պատկանող համարվում է այն անհատը, որն ունի իգական սեռը բնութագրող առաջնային հատկանիշներ` արտաքին և ներքին իգական սեռական օրգաններ։ Արտաքին սեռական օրգաններն են` [[կրծքերը]], մազածածկույթով պատված [[ամոթույք]]ը, մեծ և փոքր սեռական շուրթերը, [[ծլիկը]] ([[կլիտոր]]), որից ներքև գտնվում է [[միզածորան]]ը, այնուհետև` [[հեշտոցամուտքը]], որն աղջիկների մոտ հիմնականում ծածկված է լինում [[կուսաթաղանթ]]ով (hymen): Կուսաթաղանթի վրա կան անցքեր, որոնցով դուրս է գալիս դաշտանային արյունը։ Կուսաթաղանթն ամբողջությամբ չի պատում հեշտոցամուտքը և կարող է լինել տարբեր ձևերի, չափսերի և հաստության։ Իրականում կուսաթաղանթի ամբողջականությունը չի կարող վկայել աղջկա սեռական կյանքի առկայության կամ բացակայության մասին, քանի որ կուսաթաղանթը կարող է վնասվել կամ պատռվել մանկության տարիքում տարբեր ֆիզիկական վարժությունների կամ ինչ-որ առարկաների օգտագործման արդյունքում։ Իսկ որոշ աղջիկների մոտ այն կարող է ի ծնե մասնակի լինել կամ ընդհանրապես բացակայել։ Աղջիկների միայն 0.03%-ն է ծնվում տեսանելի կուսաթաղանթով։ Իգական սեռի ներքին սեռական օրգաններն են` [[ձվարաններ]]ը, [[արգանդափողեր]]ը` ֆալոպյան փողերը, [[արգանդ]]ը և [[հեշտոց]]ը։ Ձվարաններն իգական սեռական գեղձերն են, որոնցում առաջանում են իգական սեռական բջիջները` [[ձվաբջիջներ]]ը, և սեռական հորմոնները։ Արգանդը տանձաձև մկանային օրգան է, որում զարգանում է սաղմը։ Արգանդափողերը մկանային խողովակներ են, որոնցով անցնում են ձվաբջիջները և որտեղ տեղի է ունենում ձվաբջջի բեղմնավորումը` սպերմատոզոիդի միացումը ձվաբջջին։ Յուրաքանչյուր 28 օրը մեկ անգամ ձվարաններից մեկում հասունանում է մեկ ձվաբջիջ։ Մինչև հասունանալը ձվաբջիջը գտնվում է հատուկ բշտիկում` [[ֆոլիկուլ]]ում։ Հասունացման ընթացքում ֆոլիկուլը լցվում է հեղուկով և տեղաշարժվում ձվարանի մակերեսային շերտ, այնուհետև` պատռվում է, և ձվաբջիջն ընկնում է արգանդափող ու շարժվում դեպի արգանդ։ Եթե ձվաբջիջը բեղմնավորվում է, ապա առաջացած սաղմը կպչում է արգանդի պատին։ Եթե այն չի բեղմնավորվում, ապա այն արգանդի լորձաթաղանթի հետ պոկվում է և հեռանում հեշտոցի միջով։ Այս գործընթացն ուղեկցվում է քիչ քանակությամբ արյունահոսությամբ և կոչվում է [[դաշտան]]։ [[Պատկեր:Intersex_Pride_Flag.svg|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Intersex_Pride_Flag.svg|alt=Միջսեռականություն|մինի|ինտերսեքս{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} (Ինտերսեքս) անձանց դրոշը]] Անհատի սեռը միջին է համարվում, երբ անհատի մոտ հանդիպում են արական և իգական ներքին ու արտաքին սեռական օրգանների համակցություններ։ Ինտերսեքս լինելը բնության մեջ անվանվում է [[Հերմաֆրոդիտիզմ|հերմաֆրոդիտություն]]։ Անվանումն առաջացել է հին հունական աստծո` [[Հերմաֆրոդիտոս|Հերմափրոդիտոսի]] անունից։ Ինտերսեքս լինելու տարբեր տեսակներ կան, և երբեմն ինտերսեքսներին կամ երրորդ սեռի անձանց արտաքնապես անհնար է լինում տարբերել արական կամ իգական սեռի անհատներից։ Հիմնականում պարզ է դառնում մարդու ինտերսեքս լինելու փաստը մահվանից և դիահերձումից հետ, երբ, օրինակ բացահայտվում է, որ բացի առնանդամից, մարդն ունի ձվարաններ ևս։ Անհատը կարող է իմանալ սեփական ինտերսեքս կարգավիճակի մասին նաև վաղ հասակում։ Հաճախ ինտերսեքս անձանց ստիպում են հարմարվել սեռերի երկբևեռ մոդելին (միայն արական և իգական)` նրանց ենթարկելով վիրահատությունների, և հետագայում դաստիարակելով կա´մ որպես աղջիկ, կա´մ էլ որպես տղա։ Այդ վիրահատությունները հաճախ խիստ բացասական դեր են թողնում անհատի վրա, ոմանք նույնիսկ իսպառ կորցնում են սեռական հաճույք ստանալու հնարավորությունը և ունակությունը։ Իրավունքի տեսակետից սա ոչ միայն ոտնձգություն է անհատի մարմնի նկատմամբ, որը նախ և առաջ պատկանում է հենց այդ անհատին, այլև մարդու սեռական և վերարտադրողական իրավունքների ոտնահարում է։ Այստեղ կա նաև էթիկական խնդիր. ճի՞շտ է անհատից թաքցնել նրա հետ կապված այդ աստիճան կարևոր տեղեկությունը։ Բացի կենսաբանական սեռից մարդիկ ունեն նաև հետևյալ սեռերը. # Քրոմոսոմային կամ գենետիկական սեռ, որը որոշվում է քրոմոսոմների կազմով։ Մարդու, ինչպես նաև որոշ կենդանիների դեպքում, սեռը որոշվում է հատուկ տեսակի քրոմոսոմներով` սեռական քրոմոսոմներով. X-իգական քրոմոսոմ, Y-արական քրոմոսոմ, XY քրոմոսոմային կազմ (արական սեռ), XX քրոմոսոմային կազմ (իգական սեռ)։ ինտերսեքս մարդկանց մոտ հանդիպում են XXY և XO քրոմոսոմային կազմեր, սակայն ոչ բոլոր ինտերսեքսները (ինտերսեքս) ունեն վերոնշյալ քրոմոսոմային կազմերը։ # Հորմոնալ սեռ, որը որոշվում է մարմնի կողմից արտադրվող հորմոններով. էստրոգենները բնորոշ են իգական սեռին, անդրոգենները` արականին, որոնք էլ հետագայում սահմանում են անհատի երկրորդային սեռային հատկանիշները, օրինակ` ցածր և թավ ձայնը տղաների մոտ, կրծքի մեծացում և դաշտան աղջիկների մոտ, ինչպես նաև` [[ցայլք]]ի շրջանում մազերի աճ երկու սեռերի մոտ էլ և այլ փոփոխություններ։ Չնայած արական և իգական սեռերն էլ ունենում են և´ անդրոգեններ, և´ էստրոգեններ, սակայն դրանց քանակությունը տատանվում է, և քանակը որոշիչ է լինում։ Էստրոգենի մեծ քանակության շնորհիվ է, որ աղջիկների դեմքին մազածածկույթ չի առաջանում, իսկ մաշկն ավելի հարթ է լինում։ Եվ անդրոգենների մեծ քանակությունն է տղաների մոտ, որ նրանց դարձնում է ավելի առնական։ Պատահում է նաև, որ արական սեռի անհատների էստրոգենի քանակությունն ավելի բարձր է լինում, և նրանք ավելի կանացի տեսք են ունենում, իսկ աղջիկների մոտ ավելի շատ են լինում անդրոգեններ, հետևաբար, նրանք էլ առավել առնական տեսք են ունենում։ # Պրենատալ սեռ, որը բժշկի կողմից կնոջ հղիության ժամանակ պտղին տրվող կամ ակնկալվող սեռն է։ # Ծննդյան սեռ, որը տրվում է նորածնին մանկաբարձուհու կամ մանկաբարձի կողմից։ # Մորֆոլոգիական սեռ, որը որոշվում է անհատի արտաքին սեռական օրգանների հիման վրա։ # Գոնադային սեռ, որը որոշվում է մարդու սեռական գեղձերի առկայությամբ. իգականի դեպքում ձվարաններն են, իսկ արականի դեպքում` սերմնարանները։ ինտերսեքս մարդկանց մոտ հնարավոր է երկու սեռական գեղձերի միաժամանակյա կամ միջանկյալ տարբերակների առկայությունը։ # Գամետային սեռ, որը որոշվում է սեռական վերարտադրության համար մարմնի կողմից արտադրվող միավորների` գամետների միջոցով. արական սեռական օրգանները արտադրում են սերմնաբջիջ կամ սպերմատոզոիդ, իգականները` ձվաբջիջ։ # Անձնագրային կամ քաղաքացիական սեռ, որը կնքված է անհատի անձնագրում։ # Հոգեբանական սեռ, որը հիմնված է անհատի սեռային ինքնության վրա։ == Սեռային ինքնություն == Սեռային ինքնությունը անհատի կողմից սեփական սեռի հոգեբանական զգացումն ու ընկալումն է` արական, իգական, միջին, չեզոք և այլն։ Եթե կենսաբանական սեռն այն է, ինչը որոշվում է արտաքին և ներքին սեռական օրգանների և արտադրվող միավորների հիման վրա, ապա սեռային ինքնությունն այն է, ինչը մեր գլխում է. «ի՞նչ սեռի եմ ես» հարցի պատասխանն է անհատի կողմից։ Սովորաբար կենսաբանական սեռը և սեռային ինքնությունը համապատասխանում են մեկը մյուսին։ Այնուամենայնիվ, կան մարդիկ, որոնք զգում են տարբերություն և անհամապատասխանություն իրենց կենսաբանական սեռի ու սեռային ինքնության միջև։ Նման անհամապատասխանության զգացումը բնորոշ է [[Տրանսգենդեր|տրանսսեքսուալ]] մարդկանց։ '''Տրանսսեքսուալ''' եզրույթն այժմ քիչ օգտագործվող և ոչ հովանի եզրույթ է, ի տարբերություն «<nowiki/>[[տրանսգենդեր]]<nowiki/>»-ի։ Այն ծագել է բժշկական, հոգեբուժական և հոգեբանական համայնքներում։ Առաջին անգամ օգտագործվել է [[Մագնուս Հիրշֆելդ]]<nowiki/>ի կողմից 1923թ․՝ «seelischer Transsexualismus» ձևակերպմամբ, որը նշանակում է «հոգեկան տրանսսեքսուալիզմ»։ Տրանսսեքսուալ մարդն իրեն լիովին նույնականացնում է հաստատված սեռին հակառակ գենդերային դերի հետ և մշտապես ցանկանում է ապրել նախընտրած գենդերային դերով։ Այն հաճախ ուղեկցվում է սեփական առաջնային և երկրորդային սեռային հատկանիշների ուժեղ մերժմամբ և նախընտրած գենդերին բնորոշ մարմին ունենալու ցանկությամբ։ Տրանսսեքսուալ անհատը կարող է ցանկանալ բժշկական միջամտություն իրականացնել, սակայն վերջինս պարտադիր պայման չի հանդիսանում, ինչպես նաև կարող է իրականացնել սոցիալական դերի փոփոխություն արականից իգական կամ իգականից արական, որը շատ դեպքերում, ներառում է նաև սոմատիկ փոփոխություն հակառակ սեռի հորմոնային թերապիայի և/կամ սեռական օրգանների վիրահատությամբ։ Վերջինս կրում է գենդերի վերահաստատման վիրահատություն անվանումը (նախկինում՝ սեռի փոփոխության վիրահատություն)<ref>{{Cite book|title=«ԼԳԲՏ անձանց հետ աշխատանքի ուղեցույց. հոգեկան առողջության և առնչվող ոլորտների մասնագետների համար» ուղեցույց|last=«Հանրային տեղեկատվություն և գիտելիքի կարիք» ՀԿ (Փինք Արմենիա)|year=2017|location=Երևան}}</ref>։ Սեռահասունացումը կյանքի ժամանակաշրջան է, երբ երեխայի մարմինն աստիճանաբար վերափոխվում է հասուն մարդու` կնոջ կամ տղամարդու մարմնի։ Այն մեկ օրում տեղի չի ունենում, այլ տևում է տարիներ։ Այդ տարիներին մարդու ուղեղն ազդակներ է ուղղարկում սեռական և մարմնի այլ օրգաններին։ Դրանք սկսում են արտադրել հորմոններ, որոնք ձևափոխում ու ձևավորում են մարդու օրգանիզմը մինչև հասունացման ավարտը։ Սեռահասունացումը սկսվում է երկրորդային սեռային հատկանիշների առաջացումով։ [[Պատկեր:Sex-sexuality-venn.png|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Sex-sexuality-venn.png|alt=Սեռական{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} ինքնություն|մինի|Սեռական ինքնության գծապատկեր]] Արական սեռի անհատների սեռահասունացումը սովորաբար սկսվում է 11 տարեկանում, սակայն կարող է սկսվել նաև ավելի շուտ` 9-10 տարեկանում կամ ավելի ուշ` 13-14 տարեկանում` կախված օրգանիզմի յուրահատկությունից։ Սեռական հասունացման ընթացքում արական սեռի անհատների մոտ մեծանում են ամորձիները և առնանդամը, ի հայտ են գալիս երկրորդային սեռային հատկանիշները` մազերի առաջացում` կրծքավանդակի, թևատակերի, դեմքի, սեռական օրգանների և մարմնի այլ մասերի շրջանում, աճում և զարգանում են մարմնի ոսկրերը և մկանները, լայնանում են ուսերը և կրծքավանդակը, մաշկը կոպտանում է, ձայնը դառնում է խռպոտ և խորը։ Արական սեռի անհատների սեռահասունացման ցուցանիշներից են` երազախաբությունները և էրեկցիաները։ Այս տարիքում տղաները երբեմն առավոտյան կարող են արթնանալ թաց վարտիքով, որովհետև գիշերը` քնած ժամանակ որոշ քանակությամբ սերմնահեղուկ է արտադրվել։ Այս երևույթն անվանում են [[երազախաբություն]] ([[պոլուցիա]]), որը կարող է ուղեկցվել սեռական բնույթի երազներով։ Երազախաբությունները բնական երևույթներ են և կազմում են սեռահասունացման ընթացքի մի մասը։ [[Էրեկցիա]]ն ֆիզիոլոգիական երևույթ է, որը բնորոշվում է առնանդամի մեծացումամբ ու պնդացումամբ։ Էրեկցիա առաջանում է սեռական ցանկության կամ գրգռված լինելու ժամանակ։ Իգական սեռի անհատների սեռահասունացումը սովորաբար սկսվում է 10 տարեկանում, կարող է սկսվել նաև ավելի շուտ` 8-9 տարեկանում, կամ ավելի ուշ` 12-13 տարեկանում։ Այս ընթացքում իգական սեռի անհատների մոտ ի հայտ են գալիս երկրորդային սեռային հատկանիշները. մեծանում են կրծքագեղձերը, թևատակերին, սեռական օրգանների շրջանում և մարմնի այլ հատվածներում մազեր են աճում, մարմինը սկսում է աճել և դառնալ նրբակազմ, մաշկը դառնում է նուրբ և փափուկ, ձայնը նրբանում է և դառնում ավելի բարձր։ Իգական սեռի անհատների սեռահասունացման հիմնական ցուցանիշը դաշտանի սկսվելն է։ Սովորաբար 12-13 տարեկանում աղջիկների մոտ սկսվում է առաջին դաշտանը։ Դաշտանի սկսվելը բնական երևույթ է և խոսում է այն մասին, որ մարդու օրգանիզմը սեռահասունանում է։ Դաշտանի սովորական պարբերաշրջանը (երկու դաշտանների միջև ընկած ժամանակահատվածը) տևում է 28-32 օր, սակայն կարող է լինել նաև 22-35 օր։ Առաջին դաշտանից մի քանի ամիս առաջ հեշտոցից կարող են գալ հեղուկ կամ մածուցիկ անգույն արտազատուկներ, որոնք կոչվում են ֆիզիոլոգիական արտազատուկներ։ Առաջին դաշտանը սովորաբար շատ թեթև է ընթանում, այսինքն` հեշտոցից կարող են գալ արյան մի քանի կաթիլներ։ Որոշ աղջիկների մոտ հենց սկսվելու ամսից դաշտանը լինում է պարբերական, իսկ որոշների մոտ` ընդհատումներով։ Դա բնական երևույթ է, քանի որ օրգանիզմին ժամանակ է անհրաժեշտ հարմարվելու փոփոխություններին։ Դաշտանի սկսվելու նախանշաններն են` [[Որովայնի խոռոչ|որովայնի]] շրջանում թեթև կծկումները, փքվածությունը, գերզգայուն [[կրծքագեղձեր]]ը, [[գլխացավ]]երը։ Սեռահասունացման ընթացքում մարդու մոտ սկսում է արտահայտվել սեռական ցանկությունը և սեռական հակումը, որոնք շատ բնական զգացողություններ են։ [[Սեռական ցանկություն]]ը զգացողություն է, որի ժամանակ անհատը ցանկանում է ունենալ սեռական ապրումներ և մղվում է սեռական ակտիվության։ Սեռական հակումը հրապուրանքն է մեկ այլ մարդու մարմնի նկատմամբ, երբ ցանկություն է առաջանում մոտենալ ու հպվել նրան։ Սեռական ցանկությունը և հակումը միահյուսված են և անհատի մոտ առաջացնում են ներքին լարվածության զգացում, որից ազատվելու համար անհատը մղվում է սեռական ակտիվության (սեռական բնույթ կրող գործողությունների)։ Սեռական լարվածությունից ազատվելու ճանապարհներից մեկը [[ձեռնաշարժություն]]ն է ([[օնանիզմ]], [[մաստուրբացիա]])։ Ձեռնաշարժության ժամանակ մարդը հաճույք ստանալու նպատակով գրգռում է իր սեռական օրգանները ձեռքով կամ այլ առարկաներով։ Սա բնական երևույթ է և բնորոշ է բոլոր տարիքի մարդկանց` սկսած մանկության տարիքից մինչև հասունություն։ Սեռական լարվածությունից ազատվելու մեկ այլ ճանապարհ է սեռական ակտը կամ սեռական հարաբերությունը ([[Սեռական հարաբերություն|սեքսը]])<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.who.int/genomics/gender/en/index1.html|title=Gender and Genetics|last=|first=|date=|website=|publisher=World Health Organization (WHO)|accessdate=}}</ref>։ == Սեռական վարքագիծ == Սեռական վարքագիծը<ref>{{Cite web|url=https://armenia.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/4%20About%20Sexuality.pdf|title=Զրույց սեռականության մասին|last="Հանուն ընտանիքի և առողջության"|first=համահայկական ասոցիացիա|date=2008 հունիսի 18|website=UNFPA Armenia|publisher="Հանուն ընտանիքի և առողջության" համահայկական ասոցիացիա|accessdate=}}</ref> սեռական բնույթի գործողությունները սեռական կենսակերպն է արական, իգական կամ այլ սեռի անձի, ինչպես նաև սեփական մարմնի հետ (ձեռնաշարժություն)։ Սեռական հարաբերությունները մարդկանց միջև տեղի ունեցող ներթափանցող սեռական գործողություններն են, որոնք կարող են լինել հեշտոցային (վագինալ), բերանային (օրալ) և հետանցքային (անալ)։ Սեռական վարքագծի հիման վրա մարդիկ բաժանվում ենք հետևյալ խմբերի. * ԿՍՏ` կանայք, որոնք սեռական հարաբերություն են ունենում տղամարդկանց հետ, * ԿՍԿ` կանայք, որոնք սեռական հարաբերություն են ունենում կանանց հետ, * ԿՍՏԿ` կանայք, որոնք սեռական հարաբերություն են ունենում տղամարդկանց և կանանց հետ, * ՏՍԿ` տղամարդիկ, որոնք սեռական հարաբերություն են ունենում կանանց հետ, * ՏՍՏ` տղամարդիկ, որոնք սեռական հարաբերություն են ունենում տղամարդկանց հետ, * ՏՍՏԿ` տղամարդիկ, որոնք սեռական հարաբերություն են ունենում տղամարդկանց և կանանց հետ։ Եվ´ կենդանական, և´ մարդկային աշխարհում սեռական հարաբերությունները, բացի իրենց առաջնային նպատակից (վերարտադրությունից), ծառայում են նաև հաճույք ստանալու, սթրեսներից ձերբազատվելու և այլ նպատակներով։ Մարդիկ նաև ունեն վերարտադրողական և սեռական իրավունքներ, որոնց թվում` սեռական և վերարտադրողական հարցերի վերաբերյալ ինքնուրույն որոշումների կայացման իրավունք։ == Սեռական կողմնորոշում == {{Հիմնական|Սեռական կողմնորոշում}} Սեռական կողմնորոշումը սեռականության բաղադրիչներից մեկն է և բնորոշ է յուրաքանչյուր անհատին, այն անհատի խորը զգացմունքային, հուզական և սեռական գրավչությունների ամբողջությունն, ինտիմ և սեռական հարաբերություններն են այլ անհատի նկատմամբ։ Առանձնացվում են սեռական կողմնորոշման հետևյալ տեսակները` տարասեռական, նույնասեռական, երկսեռական, ինչպես նաև` անսեռական։ [[Պատկեր:Heterosexual symbol (bold, red blue).svg|alt=Հետերոսեքսուալ{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} սիմվոլները|մինի|Հետերոսեքսուալ անձանց խորհրդանշող սիմվոլները / կնոջ և տղամարդու սիմվոլները։]] ''Տարասեռական'' (հետերոսեքսուալ) է յուրաքանչյուր անհատ, որը խորը զգացմունքային, հուզական և սեռական գրավչությունների ամբողջություն ունի, ինտիմ և սեռական հարաբերություններ` այլ սեռի կամ գենդերի անձանց նկատմամբ։ [[Պատկեր:RainbowFlagEdit.jpg|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:RainbowFlagEdit.jpg|alt=Նույնասեռականության{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} հպարտության դրոշը|մինի|Նույնասեռական / հոմոսեքսուալ անձանց հպարտության խորհրդանիշը (դրոշը)։]] ''Նույնասեռական'' (հոմոսեքսուալ` լեսբի կամ գեյ) է յուրաքանչյուր անհատ, որը խորը զգացմունքային, հուզական և սեռական գրավչությունների ամբողջություն ունի, ինտիմ և սեռական հարաբերություններ` նույն սեռի կամ գենդերի անձանց նկատմամբ։ Նույնասեռական տղամարդկանց անվանում են գեյ, իսկ նույնասեռական կանանց` լեսբի։ ''1973թ. Ամերիկյան հոգեբուժական ասոցիացիայի հոգաբարձուների խորհուրդը հանել է «նույնասեռականությունը» Հոգեկան խանգարումների ախտորոշման և վիճակագրության ձեռնարկից (DSM-II), որով ԱՄՆ-ում և մի շարք այլ երկրներում առաջնորդվում են հոգեկան և վարքային խանգարումներն ախտորոշելիս։ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը (ԱՀԿ) ևս 1990թ. մայիսի 17-ին հեռացրել է «նույնասեռականություն» ախտորոշումը Հիվանդությունների միջազգային դասակարգման (ICD-10) հոգեկան խանգարումների շարքից, որով առաջնորդվում են նաև ՀՀ երկրի հոգեկան առողջության մասնագետները, ինչպես նաև 2018թ․ ԱՀԿ-ն «տրանսսեքսուալությունն» է հանել հիվանդությունների ցանկից,'' ''ՀՀ հոգեկան առողջության մասնագետները նույնպես առաջնորդվում են այս որոշմամբ:'' [[Պատկեր:Bisexual_Pride_Flag.svg|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Bisexual_Pride_Flag.svg|alt=Երկսեռականության{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} խորհրդանիշը|մինի|Երկսեռական / բիսեքսուալ անձանց հպարտության խորհրդանիշը (դրոշը)։]] ''Երկսեռական'' (բիսեքսուալ) է յուրաքանչյուր անհատ, որը զգացմունքային և/կամ սեռական գրավչություն ունի մեկից ավելի սեռերի նկատմամբ։ [[Պատկեր:Asexual_Pride_Flag.svg|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Asexual_Pride_Flag.svg|alt=Ասեքսուալության{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} դրոշը|մինի|Անսեռական / ասեքսուալ անձանց հպարտության խորհրդանիշը (դրոշը)։]] ''Անսեռական'' (ասեքսուալ) մարդը սեռական հրապուրանք, գրավչություն և/կամ ցանկություն գրեթե կամ ընդհանրապես չի զգում ոչ մի սեռի մարդու նկատմամբ։ Ասեքսուալ մարդիկ ունենում են նույն հուզական կարիքները, ինչ բոլորը և ընդունակ են ձևավորել ինտիմ հարաբերություններ։ Ասեքսուալությունը համարվում է սեռական կողմնորոշման տեսակ, չնայած ոմանք այլ կարծիքի են։ Ի գիտություն. Եթե անհատն անսեռական է, դեռևս չի նշանակում, որ նա սեռական հարաբերություններ չի կարող ունենալ։ Անսեռական անհատը ևս կարող է զուգընկեր/ուհի ունենալ, ի վիճակի է երեխաներ ունենալ։ Հարկ է անսեռականությունը տարանջատել [[ամլություն]]ից և [[սեռական անկարություն]]ից։ Անսեռականությունը զգացմունքային, հուզական և սեռական գրավչությունների ամբողջության (բոլորը միասին) բացակայությունն է, սակայն ոչ անկարությունը ([[իմպոտենցիա]])։ Կարևոր է նաև անսեռականությունը տարբերել [[ժուժկալություն]]ից, որը սեռական կյանք վարելուց դիտավորյալ հրաժարվելն է։ Մարդկանց մեծ մասամբ ժուժկալության դրդում են որոշ կրոնական գաղափարներ կամ ուղղություններ, և հիմնականում ժուժկալության հիքմը հոգևոր-կրոնական է։ Ցանկացած սեռական կողմնորոշում ունեցող անհատ կարող է ժուժկալ կենսակերպ վարել։ Բնական ու կանոնավոր սեռական կյանք վարելը կամ դրանից իսպառ հրաժարվելն անհատի ընտրությունն է։ Եթե կինը սիրում է այլ գենդերի անհատի կամ անհատների (զգացմունքային գրավչություն), անհանգստանում է նրա համար կամ հետաքրքրված է նրանով (հուզական գրավչություն), սեռական ցանկություն և հակում է ունենում նրա նկատմամբ (սեռական գրավչություն), ցանկանում է և/կամ սեռական կյանք վարում նրա հետ (սեռական հարաբերություն), ցանկանում է և/կամ ավելի շատ ժամանակ է անցկացնում նրա հետ (ինտիմ հարաբերություն), ապա այդ անհատը տարասեռական է։ Նույնն էլ հակառակ դեպքում։ Նույն ձևով, եթե կինը կամ տղամարդը նույն բոլոր գրավչությունների ամբողջությունը, ցանկությունները և/կամ հարաբերությունները ունի նույն գենդերի (տղամարդը` տղամարդու, կինը` կնոջ) անձի նկատմամբ, ապա նա նույնասեռական է իր սեռական կողմնորոշմամբ։ Սեռականության տեսանկյունից նույնասեռականների ու տարասեռականների հիմնական տարբերությունը նրանց սեռական կողմնորոշումն է, իսկ մյուս առումներով նրանք ունեն շատ ընդհանրություններ։ Ե´վ արական, և´ իգական սեռի անհատների նկատմամբ բոլոր վերոնշյալ հակումներ ունեցող անձիք էլ, անկախ իրենց կենսաբանական սեռից, երկսեռական են համարվում։ Սեռական կողմնորոշումը հաճախ սխալմամբ նույնացվում է նաև սեռական վարքագծի հետ։ Սովորաբար անհատի սեռական վարքագիծը համապատասխանում է նրա սեռական կողմնորոշմանը, սակայն որոշ դեպքերում այն կարող է և չհամապատասխանել։ Օրինակ` նույնասեռական տղամարդը կարող է իր սեռական վարքագծով լինել ոչ թե տղամարդ, որը սեռական հարաբերություն է ունենում տղամարդու հետ, այլ` տղամարդ, որը սեռական հարաբերություն է ունենում կնոջ հետ։ Ինչպես նաև տարասեռական տղամարդը կարող է լինել տղամարդ, որը սեռական հարաբերություն է ունենում տղամարդկանց հետ, այլ ոչ թե` տղամարդ, որը սեռական հարաբերություն է ունենում կանանց հետ։ Նույնն էլ` կանանց դեպքում։ Պատճառները և շարժառիթները երկու դեպքում էլ կարող են տարբեր լինել։ Այսպես, նույնասեռականը կարող է ինքն իրեն որպես տարասեռական ներկայացնել հանրությանը, այդ թվում` ցուցաբերել տարասեռականներին բնորոշ սեռական վարքագիծ (սեռական կենսակերպ այլ սեռի կամ գենդերի անհատի/անհատների հետ) հոմոֆոբիայից, խտրականությունից, անհանդուրժողականությունից խուսափելու համար և այլ պատճառներով։ Տարասեռականը կարող է ցուցաբերել նույնասեռականներին բնորոշ սեռական վարքագիծ (սեռական կենսակերպ նույն գենդերի անհատի կամ անհատների հետ), օրինակ, գտնվելով քրեակատարողական հիմնարկներում, մենաստաններում, բանակում և այլ տիպի փակ հաստատություններում։ Որոշ տղամարդիկ երբեմն ստիպված են լինում (ոմանց պարտադրում են) ցուցաբերել ՏՍՏ սեռական վարքագիծ` կնոջ բացակայության պայմաններում սեռական կարիքներն ու բնական սեռական ցանկությունները բավարարելու համար։ Քանի որ սեռական կողմնորոշումը ներառում է գրավչությունների ամբողջություն, և սեռական վարքագծի երկարաժամկետ կամ կարճաժամկետ փոփոխությունը չի փոփոխում սեռական, զգացմունքային և այլ գրավչությունները ինչպես տարասեռականների, այնպես էլ նույնասեռականների և այլ սեռական կողմնորոշում ունեցող անձանց մոտ, ապա եթե ինչ-որ մեկին ստիպում են փոփոխել իր սեռական վարքագիծը, իր համար ոչ գրավիչ սեռի հետ սեռական հարաբերությունները կամ ամուսնությունը չեն փոփոխում տվյալ անձի սեռական կողմնորոշումը։ Օրինակ` եթե նույնասեռականին պարտադրեն ամուսնանալ կնոջ հետ, դա դեռևս նրան տարասեռական չի դարձնում, և ոչ էլ տարասեռականին է հնարավոր նույնասեռական դարձնել։ ''Ի գիտություն. Սեռական կողմնորոշումը չի կառավարվում կամ ընտրվում անհատի կողմից, իսկ սեռական վարքագիծը երբեմն կարող է լինել համեմատաբար փոփոխական (և´ կանանց, և´ տղամարդկանց, և´ նույնասեռականների, և´ տարասեռականների դեպքում) և համեմատաբար կառավարելի:'' == Սեռական ինքնություն == Սեռական ինքնությունն անհատի սեռականության այն բաղադրիչն է,որը վերբերում է նրան, թե ինչ տեսակ սեռական կողմնորոշում ունեցող ենք մենք մեզ ընկալում և համարում (տարասեռական, նույնասեռական, երկսեռական կամ անսեռական)։ Սեռական ինքնությունն անհատի` նույնասեռական, երկսեռական, տարասեռական կամ անսեռական լինելու ներքին զգացողությունն է։ Այս հասկացությունն օգտագործվում է որպես իրավաբանական հասկացություն Գերմանիայում, Չեխայում, Սլովակիայում, Հունգարիայում և Իսպանիայում։ Անհատի սեռական ինքնությունը տարբերվում է նրա սեռային ինքնությունից։ Եթե սեռային ինքնությունը սեփական սեռի ընկալումն է. «ի՞նչ սեռի եմ ես» հարցի պատասխանը` արական, իգական կամ այլ, ապա սեռական ինքնությունը անհատի սեռական կողմնորոշման ներքին ընկալումն է. «ի՞նչ սեռական կողմնորոշում ունեմ ես» հարցի պատասխանը` տարասեռական, նույնասեռական, երկսեռական կամ անսեռական։ Մյուս կողմից, անհատի սեռական ինքնությունը տարբերվում է նրա գենդերային ինքնությունից։ Դրանք երկուսն էլ սեռականության առանձին բաղադրիչներ են։ == Ծանոթագրություններ == <references responsive="" /><br /> [[Կատեգորիա:Մարդու սեռականություն]] [[Կատեգորիա:Մարդկային վարք]] [[Կատեգորիա:Սեքսուալ հույզեր]] b6cje88ystsi9lln35925kao27vadru 0 945855 8485813 8076727 2022-08-09T10:22:03Z ArmSirius 64149 ավելացվեց [[Կատեգորիա:2019 քաղաքականությունում]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Donald Trump official portrait (cropped).jpg|thumb|200px|[[Դոնալդ Թրամփ]]]] '''Դոնալդ Թրամփի դեմ իմփիչմենթի գործով հետաքննություն''', հարուցվել է 2019 թվականի սեպտեմբերի 24-ին, երբ [[ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատ]]ի խոսնակ [[Նենսի Փելոսի]]ն հեռուստատեսային ելույթում հայտարարել Է [[ԱՄՆ նախագահ|ԱՄՆ-ի]] [[ԱՄՆ-ի նախագահների ցանկ|45-րդ նախագահ]] [[Դոնալդ Թրամփ]]ի պաշտոնազրկման պաշտոնական հետաքննության մեկնարկի մասին<ref name="WashPo 2019-09-24">{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/powerpost/pelosi-top-democrats-privately-discuss-creation-of-select-committee-for-impeachment/2019/09/24/af6f735a-dedf-11e9-b199-f638bf2c340f_story.html|title=Pelosi announces impeachment inquiry, says Trump's courting of foreign political help is a 'betrayal of national security'|author=Bade|first=Rachael|date=սեպտեմբերի 24, 2019|website=The Washington Post|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|lang=en-US|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190924201421/https://www.washingtonpost.com/powerpost/pelosi-top-democrats-privately-discuss-creation-of-select-committee-for-impeachment/2019/09/24/af6f735a-dedf-11e9-b199-f638bf2c340f_story.html|archivedate=սեպտեմբերի 24, 2019}}</ref><ref name="nytimes2019-09-24">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2019/09/24/us/politics/democrats-impeachment-trump.html|title=Nancy Pelosi Announces Formal Impeachment Inquiry of Trump|author=Fandos|first=Nicholas|date=սեպտեմբերի 24, 2019|website=The New York Times|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|lang=en-US|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190924150010/https://www.nytimes.com/2019/09/24/us/politics/democrats-impeachment-trump.html|archivedate=սեպտեմբերի 24, 2019}}</ref><ref name="NBC News n1058251">{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/politics/trump-impeachment-inquiry/pelosi-announce-formal-impeachment-inquiry-trump-n1058251|title=Nancy Pelosi announces formal impeachment inquiry of Trump|author=Przybyla|first=Heidi|website=NBC News|date=սեպտեմբերի 24, 2019|lang=en|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190924193028/https://www.nbcnews.com/politics/trump-impeachment-inquiry/pelosi-announce-formal-impeachment-inquiry-trump-n1058251|archivedate=սեպտեմբերի 24, 2019}}</ref>։ Հետաքննությունը հայտարարվել է անանուն հաղորդագրությունից հետո, որում նշվում էր, որ նախագահ Թրամփը խնդրել է Ուկրաինայի նախագահ [[Վլադիմիր Զելենսկի|Վլադիմիր Զելենսկուն]] հետաքննել ուկրաինական գործարար հարաբերությունները [[Ռոբերտ Հանթեր]]ի՝ 2020 թվականի նախկին փոխնախագահ և նախագահի թեկնածու [[Ջոզեֆ Բայդեն]]ի որդու հետ 2019 թվականի հուլիսին կայացած հեռախոսազրույցի ժամանակ<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2019/09/20/us/politics/trump-whistle-blower-ukraine.html|title=Trump Pressed Ukraine's Leader on Inquiry Into Biden's Son|author=Barnes|first=Julian E.|date=սեպտեմբերի 20, 2019|website=The New York Times|accessdate=սեպտեմբերի 25, 2019|lang=en-US|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190923114022/https://www.nytimes.com/2019/09/20/us/politics/trump-whistle-blower-ukraine.html|archivedate=սեպտեմբերի 23, 2019}}</ref>։ Թրամփի վարչակազմը հրապարակել է այդ հեռախոսազանգի խմբագրված սղագրությունը, որը հաստատել է, որ Թրամփը խնդրել է Զելենսկիին լուծել Բայդենի շուրջ վեճը<ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/interactive/2019/09/25/us/politics/trump-ukraine-transcript.html|title=Full Document: Trump's Call With the Ukrainian President|author=Times|first=The New York|website=The New York Times|date=սեպտեմբերի 25, 2019}}</ref>։ Հետաքննության ընթացքում Բայդենը [[ԱՄՆ դեմոկրատական կուսակցություն|դեմոկրատական կուսակցության]] նախնական քվեարկության առաջատար թեկնածուն էր, ըստ հարցումների ագրեգատների, ինչը նրան դարձնում է 2020 թվականի համընդհանուր ընտրությունների ամենահավանական հակառակորդը<ref>{{Cite web|url=https://www.realclearpolitics.com/epolls/2020/president/us/2020_democratic_presidential_nomination-6730.html|title=RealClearPolitics - Election 2020 - 2020 Democratic Presidential Nomination|website=www.realclearpolitics.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/interactive/2020/us/elections/democratic-polls.html|title=Which Democrats Are Leading the 2020 Presidential Race?|author=Lee|first=Jasmine C.|website=The New York Times|date=հունիսի 14, 2019}}</ref>։ Հարցազրույցի ժամանակ Թրամփի անձնական փաստաբան [[Ռուդոլֆ Ջուլիանի]]ն պաշտպանել Է Թրամփին՝ [[Ուկրաինայի նախագահ]]ի հարցումը անվանելով միանգամայն տեղին, ինչպես նաև նշել է, որ ինքը, հնարավոր է, նման խնդրանքով դիմեր ուկրաինացի պաշտոնյաներին<ref>{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2019/09/20/giuliani-admits-asking-ukraine-about-joe-biden-after-denying-it-seconds-earlier/|title=Giuliani admits to asking Ukraine about Joe Biden after denying it 30 seconds earlier|author=Itkowitz|first=Colby|website=Washington Post|lang=en}}</ref>։ 2019 թվականի հուլիսին Թրամփը դադարեցրել էր Ուկրաինային ռազմական օգնությունը՝ այն վերսկսելով նույն տարվա սեպտեմբերին։ Դեմոկրատների առաջնորդները, այդ թվում՝ սենատորներ Ռոբերտ Մենենդեսը և Քրիս Մերֆին, ենթադրել են, որ այդ ձգձգումը կարող էր ուղղված լինել այն բանին, որ ուղղակի կամ անուղղակի ճնշում գործադրի [[Ուկրաինայի նախարարների կաբինետ|Ուկրաինայի կառավարության]] վրա Ռոբերտ Հանթերի գործը հետաքննելու նպատակով<ref>{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/trump-ordered-hold-on-military-aid-days-before-calling-ukrainian-president-officials-say/2019/09/23/df93a6ca-de38-11e9-8dc8-498eabc129a0_story.html|title=Trump ordered hold on military aid days before calling Ukrainian president, officials say|author=Demirjian|first=Karoun|website=The Washington Post|date=սեպտեմբերի 23, 2019|accessdate=սեպտեմբերի 25, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190925012247/https://www.washingtonpost.com/national-security/trump-ordered-hold-on-military-aid-days-before-calling-ukrainian-president-officials-say/2019/09/23/df93a6ca-de38-11e9-8dc8-498eabc129a0_story.html|archivedate=սեպտեմբերի 25, 2019}}</ref>։ Թրամփը հերքել է, որ այս ձգձգումը կապված է Ուկրաինայի կառավարության կողմից Ռոբերտ Հանթերի հետ վեճի հետաքննության մերժման հետ, և միևնույն ժամանակ ասել է, որ այդ պատճառով օգնությունից հրաժարվելը էթիկապես ընդունելի կլիներ, եթե նա դա աներ<ref name="Haberman">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2019/09/23/us/politics/trump-un-biden-ukraine.html|title=Trump Said to Have Frozen Aid to Ukraine Before Call With Its Leader|author=Haberman|first=Maggie|date=2019-09-23|website=The New York Times|accessdate=2019-09-25|lang=en-US}}</ref>։ == Նախապատմություն == 2019 թվականի հուլիսին Թրամփը դադարեցրել էր Ուկրաինային ռազմական օգնությունը՝ այն վերսկսելով նույն տարվա սեպտեմբերին։ Դեմոկրատների առաջնորդները, այդ թվում՝ սենատորներ Ռոբերտ Մենենդեսը և Քրիս Մերֆին, ենթադրել են, որ այդ ձգձգումը կարող էր ուղղված լինել այն բանին, որ ուղղակի կամ անուղղակի ճնշում գործադրի Ուկրաինայի կառավարության վրա Ռոբերտ Հանթերի գործը հետաքննելու նպատակով<ref>{{Cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/world/americas/donald-trump-impeachment-effort-website-rootsaction-emoluments-clause-conflict-of-interest-ethics-a7538406.html|title=Website aiming to impeach Donald Trump so popular it crashed|author=Revesz|first=Rachael|date=հունվարի 20, 2017|website=[[The Independent]]|accessdate=հունվարի 20, 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170120211704/http://www.independent.co.uk/news/world/americas/donald-trump-impeachment-effort-website-rootsaction-emoluments-clause-conflict-of-interest-ethics-a7538406.html|archivedate=հունվարի 20, 2017}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/post-politics/wp/2017/01/20/the-campaign-to-impeach-president-trump-has-begun/|title=The campaign to impeach President Trump has begun|author=Gold|first=Matea|date=հունվարի 20, 2017|website=[[The Washington Post]]|accessdate=հունվարի 20, 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170122053553/https://www.washingtonpost.com/news/post-politics/wp/2017/01/20/the-campaign-to-impeach-president-trump-has-begun/|archivedate=հունվարի 22, 2017}}</ref>։ Իմպիչմենտի մասին խոսակցությունը սկսվել է մինչև Թրամփի պաշտոնն ստանձնելը<ref>{{Cite web|url=https://www.vanityfair.com/news/2016/12/democrats-pave-the-way-to-impeach-donald-trump|title=Democrats Are Paving the Way to Impeach Donald Trump|author=Fox|first=Emily Jane|website=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|date=դեկտեմբերի 15, 2016|accessdate=դեկտեմբերի 15, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150202065755/https://www.vanityfair.com/news/2016/12/democrats-pave-the-way-to-impeach-donald-trump|archivedate=փետրվարի 2, 2015}}</ref>։ Պաշտոնական ջանքեր են գործադրվել ներկայացուցիչներ Ալ Գրինի և Բրեդ Շերմանի, երկու դեմոկրատների (D), 2017 թվականին, իր նախագահության առաջին տարում<ref>{{Cite news|url=http://www.foxnews.com/politics/2017/06/07/reps-green-and-sherman-announce-plan-to-file-articles-impeachment.html|title=Reps. Green and Sherman announce plan to file articles of impeachment|author=Singman|first=Brooke|date=հունիսի 7, 2017|accessdate=հունիսի 7, 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170607221025/http://www.foxnews.com/politics/2017/06/07/reps-green-and-sherman-announce-plan-to-file-articles-impeachment.html|archivedate=հունիսի 7, 2017|publisher=[[Fox News]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.rollcall.com/news/politics/democratic-rep-sherman-files-article-of-impeachment-against-trump|title=Democratic Rep. Sherman Drafts Article of Impeachment Against Trump|author=McPherson|first=Lindsey|date=հունիսի 12, 2017|website=Roll Call|accessdate=հունիսի 12, 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170701234304/http://www.rollcall.com/news/politics/democratic-rep-sherman-files-article-of-impeachment-against-trump|archivedate=հուլիսի 1, 2017}}</ref>։ 2017 թվականի դեկտեմբերին իմպիչմենտի մասին որոշումը ձախողվեց այն ժամանակվա հանրապետական պալատում՝ 58-364 տարբերությամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/news/powerpost/wp/2017/12/06/house-democratic-leaders-oppose-texas-lawmakers-trump-impeachment-effort/|title=House votes to kill Texas lawmaker's Trump impeachment effort|author=DeBonis|first=Mike|website=The Washington Post|date=դեկտեմբերի 6, 2017|accessdate=դեկտեմբերի 6, 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171207002738/https://www.washingtonpost.com/news/powerpost/wp/2017/12/06/house-democratic-leaders-oppose-texas-lawmakers-trump-impeachment-effort/|archivedate=դեկտեմբերի 7, 2017}}</ref>։ Դեմոկրատները պալատի նկատմամբ վերահսկողություն են ստացել 2018 թվականի ընտրություններից հետո և սկսել են Թրամփի գործողությունների և ֆինանսների հետաքննություն<ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/politics/democrats-eye-house-takeover-to-challenge-trump-as-gop-tries-to-hang-on/2018/11/06/2c4ff3a0-e200-11e8-8f5f-a55347f48762_story.html|title=Democrats take House, breaking up GOP's total control of government|author=Werner|first=Erica|date=նոյեմբերի 7, 2018|website=The Washington Post|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|lang=en-US|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190925023527/https://www.washingtonpost.com/politics/democrats-eye-house-takeover-to-challenge-trump-as-gop-tries-to-hang-on/2018/11/06/2c4ff3a0-e200-11e8-8f5f-a55347f48762_story.html|archivedate=սեպտեմբերի 25, 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2019/03/04/us/politics/trump-obstruction.html|title=With Sweeping Document Request, Democrats Launch Broad Trump Corruption Inquiry|author=Fandos|first=Nicholas|date=մարտի 4, 2019|website=The New York Times|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|lang=en-US|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190904112517/https://www.nytimes.com/2019/03/04/us/politics/trump-obstruction.html|archivedate=սեպտեմբերի 4, 2019}}</ref>։ 2019 թվականի հունվարի 17-ին նոր մեղադրանքներ են հայտնվել Թրամփի նկատմամբ՝ պնդելով, որ նա իր վաղեմի փաստաբան Մայքլ Քոենին հրահանգել է երդման տակ ստել, Մոսկվայում Թրամփի աշտարակ կառուցելու Ռուսաստանի կառավարության նախագծին Թրամփի մասնակցության մասին<ref>{{Cite news|url=https://www.buzzfeednews.com/article/jasonleopold/trump-russia-cohen-moscow-tower-mueller-investigation|title=President Trump Directed His Attorney Michael Cohen To Lie To Congress About The Moscow Tower Project|date=հունվարի 17, 2019|website=[[Buzzfeed News]]|accessdate=հունվարի 18, 2019|author=Leopold|first=Jason|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190118032157/https://www.buzzfeednews.com/article/jasonleopold/trump-russia-cohen-moscow-tower-mueller-investigation|archivedate=հունվարի 18, 2019}}</ref>։ Դա նաև հետաքննության կոչեր է առաջացրել և նախագահին հրաժարական տալ կամ իմպիչմենտի ենթարկվել, եթե նման հայտարարությունները ճշմարիտ լինեն<ref>{{Cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/trump-cohen-ordered-lie-congress-russia-mueller-investigation-impeach-resign-buzzfeed-a8733961.html|title=Trump told to 'resign or be impeached' if reports he instructed attorney Cohen to lie to congress are proven|date=հունվարի 18, 2019|website=[[The Independent]]|accessdate=հունվարի 18, 2019|first=Tom|author=Barnes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190118131236/https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/trump-cohen-ordered-lie-congress-russia-mueller-investigation-impeach-resign-buzzfeed-a8733961.html|archivedate=հունվարի 18, 2019}}</ref>։ Մյուլլերի զեկույցում, որը հրապարակվել է 2019 թվականի ապրիլի 18-ին, ոչ մի եզրակացություն չի արվել այն մասին, արդյոք Թրամփը քրեական խոչընդոտ է գործել արդարադատությանը<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-usa-trump-mueller/mueller-says-he-did-not-exonerate-trump-us-policy-precluded-charges-idUSKCN1UJ0DF|title=Mueller says Trump was not exonerated; Trump declares victory|author=Morgan|first=David|date=հուլիսի 24, 2019|website=Reuters|accessdate=հուլիսի 27, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190727133528/https://www.reuters.com/article/us-usa-trump-mueller/mueller-says-he-did-not-exonerate-trump-us-policy-precluded-charges-idUSKCN1UJ0DF|archivedate=հուլիսի 27, 2019}}</ref>։ Մյուլլերը հստակ ակնարկել է, որ հենց Կոնգրեսը պետք է նման որոշում կայացնի։ Արդյունքում իմպիչմենտի վերաբերյալ հարցումով Կոնգրեսի աջակցությունն աճել է<ref>{{Cite news|url=https://www.usatoday.com/story/news/politics/2019/05/29/robert-mueller-statement-fresh-democratic-calls-impeach-trump/1269755001/|title=Democratic calls for Donald Trump impeachment grow after Mueller's first public remarks|author=Hayes|first=Christal|date=մայիսի 29, 2019|website=USA Today|accessdate=հունիսի 5, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190602133927/https://www.usatoday.com/story/news/politics/2019/05/29/robert-mueller-statement-fresh-democratic-calls-impeach-trump/1269755001/|archivedate=հունիսի 2, 2019}}</ref>։ Խոսնակ Նենսի Փելոսին սկզբում դիմադրում էր իմպիչմենտի կոչերին<ref>{{Cite news|url=https://www.seattletimes.com/nation-world/nation/pelosi-impeaching-trump-just-not-worth-it/|title=Pelosi waves off impeachment, says it would divide country|author=Jalonick|first=Mary Clare|date=մարտի 11, 2019|website=The Seattle Times|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190710160659/https://www.seattletimes.com/nation-world/nation/pelosi-impeaching-trump-just-not-worth-it/|archivedate=հուլիսի 10, 2019|lang=en-US}}</ref>։ 2019 թվականի մայիսին նա նշել է, որ Թրամփի հետագա գործողությունները, որոնք նա բնութագրել է որպես արդարադատության ուղարկմանը խոչընդոտ և Կոնգրեսի օրակարգի պահպանման մերժում, կարող են պահանջել իմփիչմենթի գործով հետաքննություն անցկացնել<ref>{{Cite web|url=https://www.cnbc.com/2019/05/07/nancy-pelosi-trump-is-goading-democrats-to-impeach-him-to-solidify-his-base.html|title=Nancy Pelosi: Trump is 'goading' Democrats to impeach him to solidify his base|author=Breuninger|first=Kevin|website=CNBC|date=մայիսի 7, 2019|accessdate=մայիսի 23, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190520120807/https://www.cnbc.com/2019/05/07/nancy-pelosi-trump-is-goading-democrats-to-impeach-him-to-solidify-his-base.html|archivedate=մայիսի 20, 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.cnn.com/2019/05/09/politics/pelosi-congress-impeachment-trump/index.html|title=Pelosi: Trump 'is almost self-impeaching because he is every day demonstrating more obstruction of justice'|author=Foran|first=Clare|date=մայիսի 9, 2019|website=CNN|accessdate=մայիսի 23, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190523174735/https://www.cnn.com/2019/05/09/politics/pelosi-congress-impeachment-trump/index.html|archivedate=մայիսի 23, 2019}}</ref>։ Ներկայացուցիչների պալատի ավելի ու ավելի մեծ թվով դեմոկրատներ և մեկ հանրապետական, ներկայացուցիչ Ջասթին Ամաշը (Միչիգան){{Efn|Ջասթին Ամաշը [[ԱՄՆ հանրապետական կուսակցություն|Հանրապետական կուսակցությունը]] լքել է 2019 թվականի հուլիսի 4-ին <ref>{{cite news|url=https://www.nbcnews.com/politics/congress/rep-justin-amash-announces-he-s-leaving-republican-party-n1026561|title=Rep. Justin Amash announces he's leaving Republican Party|last=Burman|first=Max|date=July 4, 2019|work=NBC News|access-date=September 25, 2019}}</ref>։}}, պահանջել է նման հետաքննություն<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2019/05/18/politics/justin-amash-trump-impeachable-conduct/index.html|title=GOP Rep. Amash becomes first Republican to say Trump 'engaged in impeachable conduct'|author=Watkins|first=Eli|website=CNN|date=մայիսի 19, 2019|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190519184133/https://www.cnn.com/2019/05/18/politics/justin-amash-trump-impeachable-conduct/index.html|archivedate=մայիսի 19, 2019}}</ref>։ === Կոնգրեսի բանաձևեր === * [https://www.congress.gov/116/bills/hres13/BILLS-116hres13ih.pdf H. Res. 13,] ներկայացվել է 2019 թվականի հունվարի 3-ին Բրեդ Շերմանի ներկայացուցչի կողմից (Դ. - Կալիֆորնիա)<ref>{{Cite news|url=https://www.rollcall.com/news/politics/brad-sherman-introduce-impeachment-articles-trump-first-day-democratic-congress|title=Brad Sherman to introduce impeachment articles against Trump on first day of Democratic Congress|author=Connolly|first=Griffin|date=հունվարի 3, 2019|website=Roll Call|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190103231104/http://www.rollcall.com/news/politics/brad-sherman-introduce-impeachment-articles-trump-first-day-democratic-congress|archivedate=հունվարի 3, 2019}}</ref> անհապաղ հանձնվել է Սահմանադրության դատական կոմիտե և ենթակոմիտե, քաղաքացիական իրավունքների և քաղաքացիական ազատությունների ենթահանձնաժողով 2019 թվականի փետրվարի 4-ին<ref>{{Cite web|url=https://www.congress.gov/bill/116th-congress/house-resolution/13/all-actions|title=Actions – H.Res.13 – 116th Congress (2019–2020): Impeaching Donald John Trump, President of the United States, for high crimes and misdemeanors.|website=Congress.gov|date=փետրվարի 4, 2019|publisher=United States House of Representatives|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190925023516/https://www.congress.gov/bill/116th-congress/house-resolution/13/all-actions|archivedate=սեպտեմբերի 25, 2019}}</ref>։ * [https://www.congress.gov/116/bills/hres257/BILLS-116hres257ih.pdf H. Res. 257,] ներկայացվել է 2019 թվականի մարտի 27-ին Ռաշիդա Թլեյբի (Դի-Միչիգան) ներկայացուցչի կողմից<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2019/03/27/politics/rashida-tlaib-impeachment-resolution/index.html|title=Tlaib formally submits impeachment resolution|author=Serfaty|first=Sunlen|website=CNN|date=մարտի 27, 2019|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190925023515/https://www.cnn.com/2019/03/27/politics/rashida-tlaib-impeachment-resolution/index.html|archivedate=սեպտեմբերի 25, 2019}}</ref>, որը փոխանցվել է Կանոնների կոմիտե<ref>{{Cite web|url=https://www.congress.gov/bill/116th-congress/house-resolution/257/all-actions|title=Actions – H.Res.257 – 116th Congress (2019–2020): Inquiring whether the House of Representatives should impeach Donald John Trump, President of the United States of America.|website=Congress.gov|date=մարտի 27, 2019|publisher=United States House of Representatives|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190417224733/https://www.congress.gov/bill/116th-congress/house-resolution/257/all-actions|archivedate=ապրիլի 17, 2019}}</ref>։ * [https://www.congress.gov/116/bills/hres396/BILLS-116hres396ih.pdf H. Res. 396,] ներկայացվել է 2019 թվականի մայիսի 22-ին Շեյլա Ջեքսոն Լիի (Տեխասի նահանգ) ներկայացուցչի կողմից<ref>{{Cite web|url=https://slate.com/news-and-politics/2019/05/house-democrats-inquiry-investigation-impeachment.html|title=House Democrat Announces Plan to (Deep Breath) Introduce Inquiry Into Investigating Whether to Consider Impeachment|author=Mathis-Lilley|first=Ben|website=Slate Magazine|date=մայիսի 21, 2019|lang=en|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190822101834/https://slate.com/news-and-politics/2019/05/house-democrats-inquiry-investigation-impeachment.html|archivedate=օգոստոսի 22, 2019}}</ref>, հանձնվել է Կանոնների կոմիտե<ref>{{Cite web|url=https://www.congress.gov/bill/116th-congress/house-resolution/396/all-actions|title=Actions – H.Res.396 – 116th Congress (2019–2020): Authorizing and directing the Committee on the Judiciary to investigate whether sufficient grounds exist for the House of Representatives to exercise the power vested by article 1, section 2, clause 5 of the Constitution in respect to acts of misconduct by Donald John Trump, President of the United States.|website=Congress.gov|date=մայիսի 23, 2019|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190925023518/https://www.congress.gov/bill/116th-congress/house-resolution/396/all-actions|archivedate=սեպտեմբերի 25, 2019}}</ref>։ * [https://www.congress.gov/116/bills/hres498/BILLS-116hres498lth.pdf H. Res. 498] ներկայացվել է 2019 թվականի հուլիսի 17-ին Ալոմ Գրինի (Դի Տեխաս) ներկայացուցչի կողմից<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2019/07/16/politics/al-green-articles-of-impeachment/index.html|title=Democratic lawmaker introduces articles of impeachment against Trump|author=Herb|first=Jeremy|website=CNN|date=հուլիսի 16, 2019|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190813101602/https://www.cnn.com/2019/07/16/politics/al-green-articles-of-impeachment/index.html|archivedate=օգոստոսի 13, 2019}}</ref>, արտոնյալ թույլտվություն, որը ներկայացվել է քվեարկության միջոցով՝ 332-95<ref>{{Cite web|url=https://www.congress.gov/bill/116th-congress/house-resolution/498/all-actions|title=Actions – H.Res.498 – 116th Congress (2019–2020): Impeaching Donald John Trump, President of the United States, of high misdemeanors.|website=Congress.gov|date=հուլիսի 17, 2019|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.rollcall.com/news/congress/house-blocks-al-green-articles-impeachment-trump|title=House blocks Al Green articles of impeachment of Trump|author=McPherson|first=Lindsey|date=հուլիսի 17, 2019|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|website=Roll Call|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190903201204/https://www.rollcall.com/news/congress/house-blocks-al-green-articles-impeachment-trump|archivedate=սեպտեմբերի 3, 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cbsnews.com/news/impeach-trump-effort-voted-down-by-house-today-2019-07-17/|title=House votes down rogue effort to impeach Trump|author=Segers|first=Grace|website=CBS News|date=հուլիսի 17, 2019|lang=en-US|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804160627/https://www.cbsnews.com/news/impeach-trump-effort-voted-down-by-house-today-2019-07-17/|archivedate=օգոստոսի 4, 2019}}</ref>։ === Թրամփի ուկրաինական սկանդալ === {{main|Թրամփ-Զելենսկի հակասություն}} [[Պատկեր:Donald_Trump_and_Volodymyr_Zelensky_telephone_conversation_memorandum.pdf|աջից|մինի| Սպիտակ տան կողմից 2019 թվականի սեպտեմբերի 25-ին թողարկված Թրամփի և Զելենսկու զանգի մասին հուշագիրը։]] 2019 թվականի մայիսից մինչև օգոստոս նախագահ Թրամփը և նրա անձնական փաստաբան Ռուդի Ջուլիանին պնդում էին, որ Ուկրաինայի կառավարությունը հետաքննի Ռոբերտ Հանթերի՝ 2020 թվականի նախագահի թեկնածու Ջո Բայդենի որդու գործը<ref>{{Cite web|url=https://www.wsj.com/articles/trump-defends-conversation-with-ukraine-leader-11568993176|title=Trump Repeatedly Pressed Ukraine President to Investigate Biden's Son|author=Cullison|first=Alan|website=The Wall Street Journal|date=սեպտեմբերի 21, 2019|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190923092317/https://www.wsj.com/articles/trump-defends-conversation-with-ukraine-leader-11568993176|archivedate=սեպտեմբերի 23, 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/trump-pressed-ukrainian-leader-to-investigate-bidens-son-according-to-people-familiar-with-the-matter/2019/09/20/7fa39b20-dbdc-11e9-bfb1-849887369476_story.html|title=Trump pressed Ukrainian leader to investigate Biden's son, according to people familiar with the matter|author=Zapotosky|first=Matt|website=The Washington Post|date=սեպտեմբերի 20, 2019|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190922233816/https://www.washingtonpost.com/national-security/trump-pressed-ukrainian-leader-to-investigate-bidens-son-according-to-people-familiar-with-the-matter/2019/09/20/7fa39b20-dbdc-11e9-bfb1-849887369476_story.html|archivedate=սեպտեմբերի 22, 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2019/09/20/us/politics/trump-whistle-blower-ukraine.html|title=Trump Pressed Ukraine's Leader on Inquiry Into Biden's Son|author=Barnes|first=Julian E.|date=սեպտեմբերի 20, 2019|website=The New York Times|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190923114022/https://www.nytimes.com/2019/09/20/us/politics/trump-whistle-blower-ukraine.html|archivedate=սեպտեմբերի 23, 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://apnews.com/034de586020942c8a6c1367cb8dfd39c|title=Trump, in call, urged Ukraine to investigate Biden's son|author=Lemire|first=Jonathan|date=սեպտեմբերի 21, 2019|website=The Associated Press|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190921022054/https://apnews.com/034de586020942c8a6c1367cb8dfd39c|archivedate=սեպտեմբերի 21, 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2019/05/09/us/politics/giuliani-ukraine-trump.html|title=Rudy Giuliani Plans Ukraine Trip to Push for Inquiries That Could Help Trump|author=Vogel|first=Kenneth P.|date=մայիսի 9, 2019|website=The New York Times|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190904134954/https://www.nytimes.com/2019/05/09/us/politics/giuliani-ukraine-trump.html|archivedate=սեպտեմբերի 4, 2019}}</ref>։ Միևնույն ժամանակ Թրամփը դադարեցրել Է Ուկրաինային ռազմական օգնությունը, [[Ռոյթերս|Reuters]]-ի տվյալներով՝ բացատրություններ չտրամադրելով, իսկ հետո վերսկսել է օգնությունը<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-usa-ukraine-idUSKCN1VX213|title=Trump administration reinstates military aid for Ukraine|author=Zengerle|first=Patricia|date=սեպտեմբերի 12, 2019|website=Reuters|accessdate=սեպտեմբերի 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190925023514/https://www.reuters.com/article/us-usa-ukraine-idUSKCN1VX213|archivedate=սեպտեմբերի 25, 2019}}</ref>։ Ենթադրվում է, որ հետախուզական համայնքի ներկայացուցիչներից դիմողի բողոքը կապված է այս իրավիճակի հետ<ref>{{Cite news|url=https://thehill.com/policy/national-security/462464-timeline-the-trump-whistleblower-complaint|title=Timeline: The Trump whistleblower complaint|author=Bowden|first=John|date=սեպտեմբերի 21, 2019|website=The Hill|accessdate=սեպտեմբերի 23, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190922074806/https://thehill.com/policy/national-security/462464-timeline-the-trump-whistleblower-complaint|archivedate=սեպտեմբերի 22, 2019}}</ref>։ 2019 թվականի սեպտեմբերի 22-ին Թրամփը խոստովանել է, որ քննարկել է Բայդենի հարցը Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկու հետ հուլիսի 25-ին կայացած զրույցի ժամանակ։ Թրամփը հայտարարել է, որ «մենք չենք ցանկանում, որ մեր մարդիկ, ինչպիսիք են փոխնախագահ Բայդենը և նրա որդին, արդեն Ուկրաինայում կոռուպցիա ստեղծեն»<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2019/09/22/us/politics/trump-ukraine-biden.html|title=Trump Acknowledges Discussing Biden in Call With Ukrainian Leader|first=Peter|author=Baker|date=սեպտեմբերի 22, 2019|website=New York Times|accessdate=սեպտեմբերի 25, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190925051625/https://www.nytimes.com/2019/09/22/us/politics/trump-ukraine-biden.html|archivedate=սեպտեմբերի 25, 2019}}</ref>։ Սեպտեմբերի 25-ին [[Սպիտակ տուն]]ը հրապարակել Է Թրամփի և Զելենսկու հեռախոսազրույցի սղագրության մի մասը՝ նախօրյակին դա անելու խոստումից հետո։ <ref>{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/transcript-of-trumps-call-with-ukrainian-president-shows-him-offering-us-assistance-for-biden-investigation/2019/09/25/16aa36ca-df0f-11e9-8dc8-498eabc129a0_story.html|title=Trump offered Ukrainian president Justice Dept. help for Biden investigation, memo shows|author=Barrett|first=Devlin|website=Washington Post|date=սեպտեմբերի 25, 2019|accessdate=սեպտեմբերի 25, 2019}}</ref><ref name="release">{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-acknowledges-withholding-funds-ukraine-n1058126|title=Trump says he will release a transcript of call with Ukraine president|author=Smith|first=Allan|date=սեպտեմբերի 24, 2019|publisher=[[NBC News]]|accessdate=սեպտեմբերի 25, 2019}}</ref>։ Նույն օրը դիմողի բողոքը փոխանցվել է Կոնգրեսին<ref>{{Cite web|url=https://www.cbsnews.com/news/trump-whistleblower-complaint-dni-to-provide-congress-with-whistleblower-complaint-today-live-updates-2019-09-25/|title=DNI to provide Congress with whistleblower complaint — live updates|author=Segers|first=Grace|website=CBS News|date=սեպտեմբերի 25, 2019|lang=en-US|accessdate=սեպտեմբերի 25, 2019}}</ref>։ == Ներկայացուցիչների պալատի հետաքննություն == Սեպտեմբերի 26-ին ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի հետախուզության կոմիտեի կայքում հրապարակվել է օգոստոսի 12-ին թվագրված իրազեկիչի զեկուցագիրը<ref>[https://intelligence.house.gov/uploadedfiles/20190812_-_whistleblower_complaint_unclass.pdf Whistleblower complaint, 12 August 2019]</ref>։ Սեպտեմբերի 25-ին Սպիտակ տունը ստիպված էր հրապարակել Թրամփի և Զելենսկու միջև հեռախոսազրույցի վերծանումը, որը տեղի է ունեցել հուլիսի 25-ին։ Սեպտեմբերի 27-ին Ներկայացուցիչների պալատը ձայների մեծամասնությամբ (222 կողմ, 184 դեմ) մերժել է հանրապետական փոքրամասնության առաջարկած բանաձևը, որն առաջարկում է դադարեցնել Թրամփի պաշտոնազրկման հարցով հետաքննությունը<ref>[https://www.reuters.com/article/us-usa-trump-whistleblower-house/u-s-house-defeats-republican-measure-disapproving-of-impeachment-inquiry-idUSKBN1WC1UI?il=0 U.S. House defeats Republican measure disapproving of impeachment inquiry]</ref>։ Արտաքին գործերի կոմիտեի նախագահներ Էլիոտ Էնգելը (Նյու Յորք նահանգից դեմոկրատ), հետախուզության հարցերով հատուկ հանձնաժողովի նախագահ Ադամ Շիֆը (Կալիֆոռնիայի նահանգից դեմոկրատ) և վերահսկողության և կառավարական բարեփոխումների կոմիտեի նախագահներ Էլայջա Քամինգսը (Մերիլենդի նահանգից դեմոկրատ) համատեղ նամակ են հղել պետքարտուղար Մայքլ Պոմպեոյին՝ պահանջելով փաստաթղթեր տրամադրել Թրամփի՝ Կանաչների հետ շփումներին վերաբերող, այդ թվում՝ տվյալներ այն մասին, թե ով է, բացի Թրամփից, հուլիսի 25-ին մասնակցել է Կանաչների հետ<ref>[https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6967110 Госдеп ответил на запрос демократов в Конгрессе из-за разговора Трампа с Зеленским // ТАСС, 05.10.2019]</ref>։ «Մենք շատ հիասթափված ենք, որ նախագահ Թրամփը մեզ և ամբողջ երկրին նման դրության մեջ է դրել։ Նրա գործողությունները մեզ այլ ընտրություն չեն թողնում, քան հարցում ուղարկելը», – հայտարարել են կոնգրեսականները<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4117080 Демократы запросили у Белого дома документы по расследованию импичмента Трампа // Коммерсантъ, 05.10.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4116882 Трамп потребовал официального голосования по вопросу импичмента // Коммерсантъ, 05.10.2019]</ref>։ Ցուցմունքներ տալու համար Կոնգրես են հրավիրվել Կիևում ԱՄՆ նախկին դեսպան Մարի Յովանովիչը, Ուկրաինայի հարցով ԱՄՆ նախկին հատուկ ներկայացուցիչ Կուրտ Վոլքերը, պետքարտուղարի օգնականի տեղակալ Ջորջ Քենթը և այլք։ Հոկտեմբերի 3-ին իմպիչմենտի հարցով հետաքննության շրջանակներում Կոնգրեսին ցուցմունք է տվել Ուկրաինայի հարցով ԱՄՆ նախկին հատուկ ներկայացուցիչ Կուրտ Վոլքերը։ Նա հայտարարել է, որ Ուկրաինայի իշխանություններին խորհուրդ է տվել չփորձել ազդեցություն ունենալ ներամերիկյան քաղաքականության վրա։ Նա նաև պնդել է, որ ոչ Թրամփը, ոչ էլ ամերիկյան վարչակազմից որևէ մեկը ճնշում չեն գործադրել իր վրա՝ Ուկրաինայում ԱՄՆ նախկին փոխնախագահ Ջո Բայդենի և նրա որդու՝ Հանթերի նկատմամբ հետաքննություն սկսելու նպատակով։ Վոլքերը հաստատել է, որ ամռանը օգնել է պայմանավորվել Ռուդոլֆ Ջուլիանիի և Անդրեյ Երմակի՝ Զելենսկու օգնականի անձնական հանդիպման մասին։ Կուրտ Վոլկերն այն ժամանակ իբր նախազգուշացրել էր Ջուլիանիին, որպեսզի նա այնքան էլ չվստահի Ուկրաինայի գլխավոր դատախազ Յուրի Լուցենկոյին, որը նշանակվել է նախագահ Պորոշենկոյի կողմից։ Օգոստոսին Լուցենկոն հրաժարական է տվել, իսկ ավելի ուշ պատմել Է, որ Ջուլիանին բազմիցս խնդրել է իրեն հետաքննություն սկսել Բայդենների նկատմամբ, սակայն մերժում է ստացել։ Վոլքերը «տարօրինակ» է անվանել Ուկրաինային ռազմական օգնության համար հատկացված 250 մլն դոլարը սառեցնելու ամերիկյան վարչակազմի որոշումը։ Գումարը սառեցվել է ստուգման ժամանակ, որը նախաձեռնել է Դոնալդ Թրամփը։ Վոլքերը պնդել է, որ իրեն չեն բացատրել, թե ինչով է պայմանավորված օգնության տրամադրման ուշացումը։ Թրամփն ինքն ասել է, որ ստուգումներ է սկսել միջոցների ոչ պատշաճ օգտագործման հետ կապված մտավախությունների պատճառով։ Սեպտեմբերին ԱՄՆ-ը վերականգնել Է Ուկրաինային ռազմական օգնությունը, սակայն Թրամփը չի բացառել, որ ֆինանսավորումը կրկին կարող է արգելափակվել<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4112627 Волкер заявил Конгрессу, что советовал Украине не вмешиваться в политику США // Коммерсантъ, 04.10.2019]</ref>։ Կոնգրեսում լսումների ժամանակ Կուրտ Վոլքերը հայտարարել է, որ Թրամփն Ուկրաինան «սարսափելի մարդկանցով» կոռումպացված երկիր է համարել<ref>[https://www.buzzfeednews.com/article/christopherm51/kurt-volker-testimony-congress-ukraine-trump?ref=bfnsplash The Former Special Envoy To Ukraine Told Congress Trump’s Biden Conspiracy «Has No Credibility To Me»]</ref>։ Հոկտեմբերի 8-ին Սպիտակ տունը տեղեկացրել է Ներկայացուցիչների պալատի խոսնակ Նենսի Փելոսիին, ինչպես նաև Ներկայացուցիչների պալատի երեք կոմիտեների նախագահներին, որ չի պատրաստվում համագործակցել նրանց հետ նախագահ Թրամփի իմփիչմենթի ընթացակարգի շրջանակներում։ Ինչպես հայտարարել Է Սպիտակ տան մամուլի քարտուղար Ստեֆանի Գրիշեմը, Ներկայացուցիչների պալատում առաջատար դեմոկրատներին ուղղված նամակում ընդգծվում է, որ իրենց սկսած հետաքննությունում «բացակայում են որևէ օրինական սահմանադրական հիմքեր, օբյեկտիվության տեսանելիություն և պատշաճ դատաքննության նույնիսկ տարրական երաշխիքներ»<ref>[https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6976903 Белый дом не будет сотрудничать с демократами по импичменту Трампа // ТАСС, 09.10.2019]</ref>։ Նախագահի ընդդիմախոսներին մեղադրել են իմպիչմենտի ընթացակարգի միջոցով վերանայել 2016 թվականի ընտրությունների արդյունքները և ազդել 2020 թվականի ընտրությունների վրա։ Թրամփի վարչակազմը Պետդեպարտամենտի և Սպիտակ տան գործող աշխատակիցներին արգելել Է մասնակցել Կոնգրեսի լսումներին<ref name="ветви">[https://www.kommersant.ru/doc/4120100 Ветви власти США отрешительно настроены. Противостояние демократов и республиканцев грозит вылиться в конституционный кризис // Газета «Коммерсантъ» № 186 от 11.10.2019]</ref>։ Նենսի Փելոսին հայտարարել է, որ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի իմpիչմենթի ընթացակարգի շուրջ համագործակցությունից Սպիտակ տան հրաժարվելը ժողովրդավարության դավաճանություն է, իսկ Թրամփի գործողությունները սպառնում են մեր ազգային անվտանգությանը, խախտում են մեր Սահմանադրությունը և խաթարում են մեր ընտրությունների ազնվությունը։ Նրա խոսքով՝ Սպիտակ տունը փորձում է թաքցնել ԱՄՆ վարչակազմի ճնշումն այլ երկրների վրա՝ 2020 թվականի ընտրություններին նրանց միջամտելու նպատակով<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4118926 Нэнси Пелоси назвала предательством демократии отказ Белого дома сотрудничать по импичменту // Коммерсантъ, 09.10.2019]</ref>։ Ինքը՝ Ջո Բայդենը, ելույթ ունենալով Նյու Հեմփշիրում նախընտրական հանրահավաքի ժամանակ, հայտարարել Է. «Դոնալդ Թրամփը խախտել է իր երդումը, դավաճանել է ազգին և կատարել գործողություններ, որոնք հանգեցնում են իմփիչմենթի ... Նա պետք է ենթարկվի իմպիչմենթի»<ref name="ветви" />։ Հոկտեմբերի 8-ին Ներկայացուցիչների պալատում ԵՄ-ում ԱՄՆ դեսպան Գորդոն Սոնդլենդի մասնակցությամբ լսումներ տեղի չեն ունեցել. Սոնդլենդն անտեսել է իրեն ուղղված օրակարգը և չի ներկայացել Կոնգրեսին։ Կուրտ Վոլկերից հետո երկրորդ վկան, որը ցուցմունք տալու պատրաստակամություն է հայտնել, դարձել Է Ուկրաինայում ԱՄՆ-ի նախկին դեսպան Մարի Յովանովիչը<ref name="ветви" />։ Միևնույն ժամանակ Ներկայացուցիչների պալատի արտաքին գործերի կոմիտեի ավագ Հանրապետական Մայքլ Մաքքոլը Նենսի Փելոսիին և դեմոկրատների մյուս առաջնորդներին մեղադրել է նախորդ իմպիչմենտների ընթացակարգերի կանխամտածված խախտման մմեջ. " ... Ադամ Շիֆը և խոսնակ Փելոսին միտումնավոր փորձում են անտեսել իմպիչմենտի կանոնները՝ հանրապետականներին մերժելով երկկուսակցական հետաքննության իրավունքը, ինչպես դա եղավ Ռիչարդ Նիքսոնի և Բիլ Քլինթոնի դեպքում... իմպիչմենտի հետ կապված շտապողականությունը համոզում է, որ այդ գործընթացում անկողմնակալություն չի լինի»<ref name="ветви" />։ Հոկտեմբերի 11-ին Կոնգրեսում լսումներ են տեղի ունեցել Ուկրաինայում ԱՄՆ նախկին դեսպան Մարի Յովանովիչի մասնակցությամբ։ Նա Թրամփի վարչակազմին մեղադրել է այն բանում, որ իր արտաքին քաղաքականությունը հիմնված է առանձին անձանց մասնավոր շահերի պաշտպանության վրա։ Իր հրաժարականը Յովանովիչը անվանել է անհավանական և կասկածելի, հայտարարելով, որ նա հեռացվել է հիմք ընդունելով... մարդկանց կողմից չհիմնավորված և հորինված մեղադրանքները, որոնք առաջնորդվել են կասկածելի շարժառիթներով։ Յովանովիչի խոսքով՝ նախագահ Թրամփի նկատմամբ իր անհավատարմության մեղադրանքները տարածել է նրա անձնական փաստաբան Ռուդոլֆ Ջուլիանին։ «Ես չգիտեմ, թե ինչ պատճառներով է պարոն Ջուլիանին որոշել պատերազմ հայտարարել ինձ ... հնարավոր է, դրա հետ կապված մարդիկ կարծում էին, որ իրենց անձնական ֆինանսական հավակնությունները կտուժեն հակակոռուպցիոն քաղաքականության պատճառով, որը մենք իրականացրել ենք Ուկրաինայում»<ref name="bbc_12_10_2019">[https://www.bbc.com/russian/news-50022528 Отправленная в отставку по требованию Трампа посол выступила в конгрессе // Русская служба Би-би-си, 12.10.2019]</ref>։ ԱՄՆ Ազգային անվտանգության խորհրդի Ռուսաստանի հարցերով նախկին ավագ տնօրեն Ֆիոնա Հիլը հետաքննության շրջանակներում պատմել է հանդիպման մասին, որտեղ արծարծվել է Ջո Բայդենի և նրա որդու հետ կապված հետաքննության հարցը։ Հանդիպումը, որին ներկա են եղել ինքը՝ Հիլը, ԱՄՆ նախագահի ազգային անվտանգության հարցերով նախկին խորհրդական Ջոն Բոլթոնը, ամերիկյան վարչակազմի մի շարք այլ ներկայացուցիչներ և ԵՄ-ում ԱՄՆ դեսպան Գորդոն Սոնդլենդը, կայացել է հուլիսի 10-ին։ Նրա խոսքով՝ հենց Սոնդլենդն է բարձրացրել հետաքննության հարցը, այն մեկնաբանել են հանդիպման մյուս մասնակիցները, որից հետո Ֆիոնա Հիլը և Ջոն Բոլթոնը որոշել են լքել խորհրդակցությունը՝ վախենալով, որ քննարկումը կարող է ձայնագրվել։ Ինչպես պնդում է Ֆիոնա Հիլը, Գորդոն Սոնդլենդը համակարգել է իր գործողությունները Սպիտակ տան աշխատակազմի ղեկավարի պաշտոնակատար Միք Մալվեյնիի հետ հետաքննության հարցում, իսկ նախագահի փաստաբան Ռուդի Ջուլիանին ջանքեր է գործադրել կառավարական ընթացակարգերը շրջանցելու համար, որպեսզի ստիպի Ուկրաինային հետաքննություն անցկացնել<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4125952 СМИ: экс-советница Трампа дала показания в рамках процедуры импичмента]</ref>։ Հոկտեմբերի 15-ին ԱՄՆ-ի պաշտպանության նախարարությունը հրաժարվել է Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատից դեմոկրատներին տրամադրել փաստաթղթեր, որոնք վերաբերում էին Ուկրաինային ռազմական օգնության սառեցմանը, որոնք նրանց կողմից պահանջվել էին նախագահ Դոնալդ Թրամփի նկատմամբ իմպիչմենտի ընթացակարգի շրջանակներում անցկացվող հետաքննության կապակցությամբ։ Ընդ որում, ԱՄՆ պաշտպանության նախարարությունում ընդգծել են, որ գերատեսչությունը պատրաստ է աշխատել Ներկայացուցիչների պալատի պրոֆիլային հանձնաժողովների հետ այդ հարցի շուրջ<ref>[https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/7005403 Reuters: Пентагон не стал предоставлять документы, запрошенные по делу об импичменте // ТАСС, 16.10.2019]</ref>։ ԱՄՆ փոխնախագահ Մայքլ Փենսի մամուլի ծառայությունը նամակ է տարածել այն մասին, որ փոխնախագահը չի համագործակցի դեմոկրատ կոնգրեսականների հետ, որոնք հետաքննություն են անցկացնում Դոնալդ Թրամփի իմպիչմենթի ընթացակարգի շրջանակներում։ Ընդ որում, մամուլի ծառայությունում ընդգծել են, որ պատրաստ են աշխատել կոնգրեսականների հետ, եթե նրանք ցանկանան վերադառնալ օրինական խնդրանքների սովորական կարգին, որոնք վերաբերում են օրենսդրական վերահսկողությանը, և կդիմեն տեղեկատվություն տրամադրելու պատշաճ խնդրանքներին, որն ունի փոխնախագահը<ref>[https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/7005334 Пенс отказался сотрудничать с демократами по делу об импичменте Трампа // ТАСС, 16.10.2019]</ref>։ Կոնգրեսում ցուցմունք չտալու ցանկության մասին հայտարարել է նաև ինքը՝ Ռուդի Ջուլիանին։ Հոկտեմբերի 17-ին Կոնգրեսում լսումներ են տեղի ունեցել Եվրամիությունում ԱՄՆ դեսպան Գորդոն Սոնդլենդի մասնակցությամբ, որն ի վերջո համաձայնել է մասնակցել հետաքննությանը, չնայած Պետդեպարտամենտի արգելքին։ Նախօրեին տարածված իր ելույթի տեքստում դիվանագետը խոստովանել է, որ նախագահ Ռուդի Ջուլիանիի փաստաբանը Կիևից պահանջել է հետաքննություն անցկացնել նախկին փոխնախագահ Ջո Բայդենի նկատմամբ։ Սոնդլենդը հիասթափություն է հայտնել, որ նախագահ Թրամփը Ջուլիանիին ներգրավել է Ուկրաինայի ղեկավարության հետ աշխատանքի և խոստովանել, որ Ջուլիանիի առաքելությունը դուրս է եկել ամերիկա-ուկրաինական հարաբերությունների ամրապնդման և տարածաշրջանում ԱՄՆ-ի արտաքին քաղաքականության ռազմավարական խնդիրների լուծման շրջանակներից։ Ավելի վաղ Կուրտ Վոլքերը Կոնգրեսին հայտնել էր, որ Սոնդլենդը միջնորդի դեր է խաղացել Ուկրաինայի ղեկավարության ևև Ռուդի Ջուլիանիի միջև և իմացել է ծառայողական նամակագրության մասին, որտեղ քննարկվել Է Ուկրաինային ռազմական օգնության ուշացման հնարավորությունը՝ Ջո Բայդենի դեմ հետաքննությունն արագացնելու համար<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4127777 Импичмент путается в показаниях. Американский дипломат выразил нелояльность Белому дому // «Коммерсантъ» от 17.10.2019]</ref>։ Հոկտեմբերի 22-ին Ուկրաինայում ԱՄՆ գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Բիլ Թեյլորը, Կոնգրեսում ելույթ ունենալով ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի իմպիչմենտի ընթացակարգի հնարավոր գործարկմանը նախորդող հետաքննության շրջանակներում, հայտարարել է, որ Վաշինգտոնը ճնշում է գործադրել Կիևի վրա օգնություն տրամադրելու հարցում։ Նրա խոսքով՝ Սպիտակ տունը սպառնացել է հետ կանչել ռազմական օգնությունը, եթե Ուկրաինան չհայտարարի Բայդենի նկատմամբ հետաքննություն անցկացնելու մասին։ Թեյլորը հայտարարել է, թե իբր բազմիցս իր տարակուսանքն է հայտնել այդ կապակցությամբ<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4134316 Посол США на Украине рассказал о давлении на Киев со стороны Трампа // Коммерсантъ, 23.10.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4134487 Дипломат из Киева помог американскому импичменту. Временный поверенный по делам США на Украине дал показания против Дональда Трампа // «Коммерсантъ» от 23.10.2019]</ref>։ Հոկտեմբերի 29-ին Կոնգրեսում լսումների ժամանակ ելույթ է ունեցել ԱՄՆ բանակի փոխգնդապետ Ալեքսանդր Վինդմանը՝ ԱՄՆ ազգային անվտանգության խորհրդի Ուկրաինայի հարցերով մասնագետ, որը հուլիսի 25-ին Զելենսկու հետ Թրամփի հեռախոսազրույցի գաղտնալսմանը թույլատրված մարդկանց թվում էր։ Վինդմանը հայտնել է, որ ինքը երկու անգամ զեկուցել է իր առարկությունները այն ճնշման վերաբերյալ, որը Թրամփը ցույց է տվել Զելենսկու վրա Ջո Բայդենի հետաքննության նկատմամբ<ref>[https://www.bbc.com/news/world-us-canada-50223635 Trump impeachment: Officer Alexander Vindman raised alarm over Ukraine call] // BBC, 30.10.2019</ref>։ Թրամփի պաշտոնազրկման գործով ցուցմունքներ տալուց մեկ օր առաջ, որոնք նախատեսված են եղել հոկտեմբերի 31-ին, լքել է Ազգային Անվտանգության խորհրդում Եվրոպական և ռուսական գործերի գծով ավագ տնօրեն Թիմ Մորիսոնը՝ Ջոն Բոլթոնի հայտնի կողմնակիցը<ref>{{Cite news|title=Trump's Russia Director To Leave National Security Council Amid Impeachment Inquiry|date=հոկտեմբերի 30, 2019|website=[[NPR]]|url=https://www.npr.org/2019/10/30/774815627/trumps-russia-director-to-leave-national-security-council-amid-impeachment-inqui}}</ref><ref name="bbc_mor">[https://www.bbc.com/russian/features-50244311 Советник Трампа по России уходит в отставку. Кто придёт на его место?] // Русская служба Би-би-си, 31.10.2019</ref>։ == Իմպիչմենտի ընթացակարգի պաշտոնական սկիզբ == 2019 թվականի հոկտեմբերի 31-ին ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատն արտոնել է նախագահ Թրամփի իմպիչմենտի ընթացակարգի պաշտոնական մեկնարկը։ Այդ որոշումը, մասնավորապես, չեղարկել է վկայականների վկայությունների գաղտնիության ռեժիմը, որոնք ավելի վաղ ստացվել էին քննության ընթացքում<ref name="bbc_res">[https://www.bbc.com/news/world-us-canada-50246324 Trump impeachment: House votes to formalise inquiry], BBC, 31.10.2019</ref><ref>[https://apnews.com/fd2765706ced4eb29c8737348c64d55c Sharply divided House approves Dems’ impeachment rules]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4156357 Ни пяди Трампа врагу. Республиканцы США готовятся защищать президента до последнего аргумента // «Коммерсантъ» от 12.11.2019]</ref>։ Նոյեմբերի 13-ին սկսվել են հետախուզության հարցերով Ներկայացուցիչների պալատի կոմիտեում իմփիչմենթի ընթացակարգի վերաբերյալ հանրային լսումները։ Ընդհանուր առմամբ, կոմիտեի առջև կանգնած էր 12 վկա։ Առաջին հեռուստահեռարձակումը դիտել է 13,8 մլն մարդ։ Իմպիչմենտի անցկացման համար պատասխանատու է նշանակվել Ներկայացուցիչների պալատի հետախուզության կոմիտեի ղեկավար Ադամ Շիֆը։ Բացելով լսումները՝ նա ներկայացրել է իրադարձությունների այն վարկածը, որին հետևում են իմպիչմենտի կազմակերպիչները. այս ամենի համաձայն՝ Դոնալդ Թրամփը հետաձգել Է Ուկրաինային գրեթե 400 մլն դոլարի փոխանցումը և ճնշում գործադրել Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկու վրա՝ նրանից պահանջելով հետաքննել Burisma գազային ընկերության գործունեությունն ու այն տեսությունը, որ Ուկրաինան միջամտել է 2016 թվականի ամերիկյան ընտրություններին։ Բաց լսումների սկզբում օրենսդիրների առջև ելույթ կունենան նախկին և ներկա պաշտոնատար անձինք, որոնք արդեն ելույթ են ունեցել փակ լսումների ժամանակ՝ Բիլ Թեյլորը, Ջորջ Քենթը, Մարի Յովանովիչը, Կուրտ Վոլքերը, Ալեքսանդր Վինդմանը և այլն։ Թրամփը դիմել է համաքաղաքացիներին՝ ասելով, որ խոսքը ամերիկյան քաղաքականության պատմության մեջ ամենազարհուրելի սկանդալի մասին է<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4157054 Трамп тронулся, господа присяжные заседатели. В США начались публичные слушания по «украинскому делу» // Газета «Коммерсантъ» № 209 от 14.11.2019]</ref>։ Բիլ Թեյլորը լսումների ժամանակ հայտարարել է. «Ես բախվել եմ Ուկրաինայի նկատմամբ ամերիկյան դիվանագիտության ոչ պաշտոնական ալիքին, որն անհասանելի է Կոնգրեսի համար։ Մենք զբաղվում էինք Թրամփի և Զելենսկու հանդիպման նախապատրաստմամբ, բայց, ինչպես ես ավելի ուշ հասկացա, դրա համար պայման կար՝ Burisma ընկերության վերաբերյալ հետաքննություն։ Այս պայմանը պետք է Զելենսկուն փոխանցվեր ոչ պաշտոնական ալիքով, որը ղեկավարում էր Ռուդի Ջուլիանին։ Հուլիսին փակ հեռախոսային բանակցությունների ժամանակ Սպիտակ տան բյուջետային վարչության աշխատակիցն ասել էր, որ Ուկրաինային ռազմական օգնությունը դադարեցվել է։ Նա չի բացատրել, թե ինչու. Ուկրաինան պայքարում է Ռուսաստանի դեմ, նա պետք է զգա ԱՄՆ աջակցությունը։ Բայց այն ամենը, ինչ նա պատասխանել է, որ հրահանգը տվել է անձամբ նախագահը»<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4157538 Дональд Трамп монетизирует процедуру импичмента. Как прошли первые публичные слушания в Конгрессе США // «Коммерсантъ FM» от 14.11.2019]</ref>։ Ուկրաինայում ԱՄՆ-ի նախկին դեսպան Մարի Յովանովիչը լսումների ժամանակ պատմել է ԱՄՆ-ի դիվանագիտության ոչ պաշտոնական ալիքի և ուկրաինական կոռուպցիոներների (այդ թվում՝ գլխավոր դատախազ Յուրի Լուցենկոյի) գաղտնի ազդեցության մասին Թրամփի վարչակազմի որոշումների ընդունման վրա։ Մարի Յովանովիչը հայտնել է, որ ինքն իր պաշտոնից զրկվել է սևացման արշավի արդյունքում, որի ակտիվ մասնակիցներն էին Ռուդոլֆ Ջուլիանին և Յուրի Լուցենկոն<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4162310 Трамп был с утра. А дальше, конечно, вам верят // Газета «Коммерсантъ» № 211 от 16.11.2019]</ref>։ Նոյեմբերի 15-ին Թրամփի իմպիչմենտի ընթացակարգի շրջանակներում հանրային լսումների ժամանակ Սպիտակ տունը հրապարակել է ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի և Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկու առաջին զրույցի հուշագիրը, որն ապրիլին տեղի էր ունեցել ընտրություններում Զելենսկու հաղթանակից հետո։ Տարածված հաղորդագրության մեջ նշվում է, որ այդ տեքստը զրույցի բառացի տառադարձություն չէ, այն միայն արտացոլում Է Սպիտակ տան օպերատիվ շտաբի աշխատակիցների և ԱԱԾ աշխատակիցների գրառումներն ու հիշողությունները, որոնց անհրաժեշտ էր լսել և պահպանել խոսակցության բովանդակությունը գրավոր ձևով<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4162174 Белый дом обнародовал пересказ первого разговора Трампа и Зеленского]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4162183 Стенограмма первого телефонного разговора Дональда Трампа и Владимира Зеленского // «Коммерсантъ» от 15.11.2019]</ref>։ [[Պատկեր:Open Hearing with Dr. Fiona Hill and David Holmes.jpg|thumb|300px|Հանրային լսումներ Կոնգրեսում, 2019 թվականի նոյեմբերի 21-ին: Ցուցումներ են տալիս Ֆիոնա Հիլը և Դեյվիդ Հոլմսը]] Նոյեմբերի 19-ին Կոնգրեսում լսումներ են անցկացվել, որոնց ընթացքում ցուցմունքներով հանդես են եկել Ազգային անվտանգության խորհրդի Ուկրաինայի հարցերով գլխավոր փորձագետ Ալեքսանդր Վինդմանը, փոխնախագահ Մայք Փենսի՝ Ռուսաստանի հարցերով խորհրդական Ջենիֆեր Ուիլյամսը, Ուկրաինայի հարցերով նախկին հատուկ դեսպանորդ Կուրտ Վոլքերը և Ազգային անվտանգության խորհրդում Եվրոպայի և Ռուսաստանի հարցերով դեպարտամենտի նախկին տնօրեն Թիմ Մորիսոնը<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4164525 «В России это стоило бы мне жизни». На слушаниях в Конгрессе США выступили четыре свидетеля по «украинскому делу» // «Коммерсантъ» от 20.11.2019]</ref>։ Նոյեմբերի 21-ին Ներկայացուցիչների պալատում ավարտվել են ԱՄՆ նախագահի իմպիչմենտի վերաբերյալ լսումները։ Ցուցմունքներ են տվել Ֆիոնա Հիլը և Կիևում ԱՄՆ դեսպանատան աշխատակից Դևիդ Հոլմսը։ Ֆիոնա Հիլը, մասնավորապես, կարծիք է հայտնել, որ վարկածը, որի համաձայն 2016 թվականի ամերիկյան ընտրություններին միջամտել է ոչ թե Ռուսաստանը, այլ Ուկրաինան, առաջ են տանում ռուսական հատուկ ծառայությունները՝ փորձելով պառակտել ամերիկյան հասարակությունը<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4170021 Зарубежные СМИ: Какие теории заговора приписывают Кремлю? // Коммерсантъ, 22.11.2019]</ref>։ Այժմ, երբ լսումներն ավարտվեցին, Ներկայացուցիչների պալատի հետախուզության կոմիտեն պետք է ընդհանրացնի վկաների ցուցմունքները և դրանք փոխանցի Ներկայացուցիչների պալատի իրավաբանական կոմիտեին, որը պետք է որոշի, թե արդյոք Թրամփին պաշտոնական մեղադրանք կներկայացնի։ Եթե այն կայացվի, ապա Թրամփը դատարանի առաջ կկանգնի Սենատում։ <…> Ինչպես դեկտեմբերի 2-ին հաղորդել Է The Washington Post թերթը, հանրապետական կոնգրեսականները հաշվետվություն են պատրաստել, որը վերաբերում է նախագահ Դոնալդ Թրամփի իմփիչմենթի ընթացակարգին։ Փաստաթղթում նրանք հերքում են դեմոկրատների պնդումները, թե Թրամփը չարաշահել է իր իշխանությունը և գործել է Կոնգրեսի նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունքի հետ։ 123 էջանոց զեկույցը<ref>{{Cite web|url=https://republicans-oversight.house.gov/wp-content/uploads/2019/12/2019-12-02-Report-of-Evidence-in-the-Democrats-Impeachment-Inquiry-in-the-House-of-Representatives.pdf|title=REPORT OF EVIDENCE IN THE DEMOCRATS’ IMPEACHMENT INQUIRY IN THE HOUSE OF REPRESENTATIVES|author=Republican Staff, US House of Representatives|website=|date=2.12.2019|publisher=}}</ref> հրապարակվել է դեկտեմբերի 2-ին<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4179784 Республиканцы выпустили доклад в защиту Трампа]</ref>։ Դեկտեմբերի 3-ին Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատի հետախուզության հարցերով հատուկ հանձնաժողովը հավանություն է տվել նախագահ Դոնալդ Թրամփի իմպիչմենտի վերաբերյալ զեկույցին և փաստաթուղթը փոխանցել իրավաբանական կոմիտե<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/7258791|title=Доклад по импичменту Трампа направлен в юридический комитет Палаты представителей|publisher=ТАСС|accessdate=2019-12-04}}</ref>։ Մինչդեռ հանրապետական կուսակցությունը զանգվածային տեղեկատվական հակահարձակման է անցել դեմոկրատների դեմ։ Նոյեմբերի 22-ին Թրամփը գրեթե մեկ ժամ հեռախոսազրույց է ունեցել Fox News-ի լրագրողների հետ, որի ընթացքում նա Ադամ Շիֆին անվանել է հիվանդ լակոտ, իսկ Նենսի Փելոսին՝ «կատաղած, մահճակալի փայտոջիլի պես»։ Թրամփը ևս մեկ անգամ հաստատել է, որ Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկիից օգնություն չի պահանջել իր մրցակից Ջո Բայդենի դեմ պայքարում, և դեմոկրատներին մեղադրել է իրեն տապալելու փորձի մեջ։ Թրամփն ասել է, որ երբ իմփիչմենթը հայտարարվի և իր մեղքը որոշելու հարցը անցնի Սենատի վարմանը, նա կպնդի գործով վկաների՝ այդ թվում Ադամ Շիֆի, նախկին փոխնախագահ Ջո Բայդենի և նրա որդի Հանթերի հրապարակային հարցաքննությունը<ref name="контр">[https://www.kommersant.ru/doc/4170655 Дональда Трампа приняли в партии. Республиканцы сплотились вокруг президента и перешли в контратаку на инициаторов импичмента // Газета «Коммерсантъ» № 216 от 25.11.2019]</ref>։ Հանրապետական սենատոր Լինդսի Գրեմը դիմել է պետքարտուղար Մայք Պոմպեոյին և խնդրել է բոլոր փաստաթղթերը Ուկրաինայում Ջո Բայդենի գտնվելու, Պյոտր Պորոշենկոյի հետ նրա բանակցությունների տպագրությունը և Հանթեր Բայդենի բիզնես-գործընկեր Դևոն Արչերի, նախկին պետքարտուղար Ջոն Քերիի հանդիպման մասին նյութերը։ Լինդսի Գրեմի խոսքով՝ նա ցանկանում է այդ կերպ «օգնել պատասխանել այն կասկածներին, որոնց համաձայն փոխնախագահ Բայդենը դեր է խաղացել Ուկրաինայի գլխավոր դատախազ Շոկինի ազատման գործում՝ ընկերության դեմ հետաքննությունը դադարեցնելու նպատակով, որտեղ աշխատել է նրա որդին»։ Բայդենն ի պատասխան Լինդսի Գրեմին նախազգուշացրել է, որ նա «պատրաստվում է սկսել մի բան, որի մասին զղջալու է իր ամբողջ կյանքում»<ref name="контр" />։ Ռուդոլֆ Ջուլիանին հայտարարել է, որ ինքը երեք վկա ունի, որոնք ուղիղ ապացույցներ ունեն դեմոկրատների և Ուկրաինայի ներկայացուցիչների համագործակցության վերաբերյալ՝ Դոնալդ Թրամփի նախագահ ընտրվելը թույլ չտալու նպատակով։ Նրանք ունեն բանավոր և փաստագրական վկայություններ, ինչպես նաև գրառումներ, որոնք ապացուցում են Բայդենի ընտանիքի մասնակցությունը կաշառակերությանը, փողերի լվացմանը, շորթմանը և այլ հնարավոր հանցագործություններին։ Ջուլիանին խոստացել է նյութեր ներկայացնել «հսկայական կոռուպցիոն սխեմայի մասին, որոնք պետք է ջախջախեն Դեմոկրատական կուսակցությանը»<ref name="контр" />։ Սենատում հանրապետական մեծամասնության առաջնորդ Միթչ Մակքոնելը հայտարարել է, որ հանրապետականները կարող են ինքնուրույն սահմանել նախագահ Դոնալդ Թրամփի իմպիչմենտի ընթացակարգի կանոնները վերին պալատում<ref>{{Cite web|url=https://www.politico.com/news/2019/12/03/mcconnell-impeachment-backup-schumer-074957|title=McConnell weighs impeachment back-up plan if talks with Schumer fall apart|author=Burgess Everett|publisher=POLITICO|lang=en|accessdate=2019-12-04}}</ref>։ Այդ նորմերը սահմանված են միայն ընդհանուր գծերով, և սենատորներն ամեն անգամ պետք է պայմանավորվեն մանրամասների մասին։  Հանրապետականները կարող են ինքնուրույն կանոններ սահմանել, քանի որ Սենատում որոշում կայացնելու համար անհրաժեշտ է 51 ձայն, իսկ կուսակցությունը Կոնգրեսի վերին պալատում ունի 53 տեղ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/7258707|title=Республиканцы могут установить правила импичмента в Сенате без участия демократов|publisher=ТАСС|accessdate=2019-12-04}}</ref>։ Դեկտեմբերի 3-ին ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի հետախուզության հարցերով հատուկ հանձնաժողովը հավանություն տվեց իմփիչմենթի վերաբերյալ զեկույցին։ Դեկտեմբերի 4-ին տեղի է ունեցել Ներկայացուցիչների պալատի Դատական կոմիտեի նիստը, որին հրավիրված էին իրավաբան պրոֆեսորներ, որոնք պետք է վերլուծեին հետախուզության հատուկ հանձնաժողովի զեկույցում ներկայացված փաստերը և դրանցից իրավաբանորեն կոռեկտ իմպիչմենտի գործ կառուցեին։ Դատական կոմիտեի նախագահ Ջերոլդ Նադլերը հայտարարել է, որ Թրամփի իմպիչմենտի հետաքննության բոլոր երեք մասերը համապատասխանում են առկա պահանջներին և իմպիչմենտի ընթացակարգն իրավաչափ է։ Դեկտեմբերի 5-ին Ներկայացուցիչների պալատի խոսնակ Նենսի Փելոսին հեռուստաուղերձում Ներկայացուցիչների պալատի մի քանի կոմիտեների առաջնորդներին խնդրել էր հստակ մեղադրանքներ ձևակերպել նախագահ Թրամփի հասցեին՝ պալատի ամբողջական կազմի հետագա քվեարկության համար։ ԱՄՆ-ի ԶԼՄ-ների հաղորդագրությունների համաձայն՝ դեմոկրատները հույս ունեն մինչև տարեվերջ իմփիչմենթի ներկայացումը քվեարկության դնել. քվեարկության հաջողության դեպքում Սենատը արդեն հունվարին կքննարկի նախագահ Թրամփին մեղավոր ճանաչելու հարցը և, ամենայն հավանականությամբ, արդարացնի նրան<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4181718 Дональду Трампу обрисовали путь к импичменту. Американские демократы пообещали решить судьбу президента // Газета «Коммерсантъ» № 225 от 06.12.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4172732 Нет, ребята-демократы, только Трамп. Соперники президента США определились с дальнейшими планами по импичменту // Газета «Коммерсантъ» № 219 от 28.11.2019]</ref>։ Դեկտեմբերի 10-ին Ներկայացուցիչների պալատը պաշտոնական մեղադրանքներ Է առաջադրել Դոնալդ Թրամփի իմպիչմենտի ընթացակարգի շրջանակներում։ Դրանք ներառում են իշխանության չարաշահումը և Կոնգրեսի աշխատանքին խոչընդոտելը, ինչը, նախագահի ընդդիմախոսների կարծիքով, բավարար հիմք է ծառայում նրան պաշտոնից հեռացնելու համար<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4188925 Дональда Трампа обвинили дважды. Палата представителей сформулировала претензии к президенту США // «Коммерсантъ» от 10.12.2019]</ref>։ == Մեկնաբանություններ == ԱՄՆ պետքարտուղար Մայք Պոմպեոն WCSC հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում, մեկնաբանելով Ուկրաինայում ԱՄՆ-ի իմփիչմենթի և քաղաքականության հետաքննությունը, հայտարարել է, որ Թրամփի վարչակազմը Կիևին զենք է տվել, որպեսզի ուկրաինացիները կարողանան կռվել ռուսների դեմ․ «Ես եղել եմ Ուկրաինայի նկատմամբ ամերիկյան քաղաքականության մի մասը, մենք շատ պարզ էինք։ Մենք ցանկանում էինք համոզվել, որ այն կոռուպցիան, որը գոյություն ուներ Ուկրաինայում սարսափելի երկար ժամանակ, հաջողվել է նվազեցնել, որ նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին հնարավորություն ունի դա անել, և ներկայիս նախագահը ցանկանում էր համոզվել, որ Վլադիմիր Պուտինը հնարավորություն չի ունենա վնասելու ուկրաինացի ժողովրդին։ Դրա համար մենք Ուկրաինայի ժողովրդին պաշտպանական զենքի համակարգեր ենք տրամադրել ... մենք որոշել ենք նրանց իսկական զենք տալ, որպեսզի նրանք կարողանան պայքարել ռուսների դեմ։ Ես հպարտ եմ, թե ինչպես է վարչակազմը քաղաքականություն վարել Ուկրաինայի նկատմամբ»<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4155534 Помпео: США дали Украине оружие для борьбы с русскими]</ref>։ == Հայտ == Սեպտեմբերի 24-ի երեկոյան Փելոսին հայտարարել է, որ Ներկայացուցիչների պալատի վեց կոմիտեներ նախագահ Թրամփի դեմ իմպիչմենտի պաշտոնական հետաքննություն կանցկացնեն։ Փելոսին Թրամփին մեղադրել է իր երդումը դավաճանելու, ԱՄՆ ազգային անվտանգության և երկրում ընտրությունների ազնվության մեջ<ref name="WashPo 2019-09-24"/><ref name="nytimes2019-09-24"/><ref name="NBC News n1058251"/>։ Վեց հանձնաժողովները, որոնց հանձնարարված է կատարել այս խնդիրը, ֆինանսական ծառայությունների, դատական մարմինների, հետախուզության, արտաքին գործերի, վերահսկողության և բարեփոխումների հանձնաժողովներն են, ինչպես նաև ուղիներն ու միջոցները<ref>{{Cite news|url=https://www.rollcall.com/news/congress/pelosi-announces-formal-impeachment-inquiry|title=Pelosi announces formal impeachment inquiry, but leaves some questions|author=McPherson|first=Lindsey|date=սեպտեմբերի 24, 2019|website=Roll Call|accessdate=սեպտեմբերի 25, 2019|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190924234239/https://www.rollcall.com/news/congress/pelosi-announces-formal-impeachment-inquiry|archivedate=սեպտեմբերի 24, 2019}}</ref>։ Ազգային հետախուզության տնօրենի ժամանակավոր պաշտոնակատար [[Ջոզեֆ Մագուայր]]ը, որը ձերբակալել Է Կոնգրեսի բողոքող դիմումատուներին, պետք է ցուցմունքներ տա Ներկայացուցիչների պալատի հետախուզության կոմիտեի առաջ 2019 թվականի սեպտեմբերի 26-ին<ref>{{Cite web|url=https://www.politico.com/story/2019/09/24/joseph-maguire-intelligence-senate-1509552|title=Whistleblower wants to appear before Congress, Dems say|author=Bertr|first=Natasha|website=POLITICO|lang=en|accessdate=սեպտեմբերի 25, 2019}}</ref>։ == ԱՄՆ-ում իմպիչմենտի ընթացակարգի առանձնահատկություններ == ԱՄՆ Սահմանադրության համաձայն՝ իմպիչմենտը նախատեսում է պատասխանատվության ենթարկել դաշնային ծառայողներին, այդ թվում՝ նախագահին պաշտոնից հեռացնելու միջոցով, եթե նրանք մեղավոր ճանաչվեն դավաճանության, կաշառակերության կամ այլ ծանր հանցագործությունների և զանցանքների մեջ<ref name="ускорить">[https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6991915 Демократы намерены ускорить процедуру импичмента Трампа // ТАСС, 12.10.2019]</ref>։ Մեղադրանք ձևակերպելու և առաջադրելու բացառիկ իրավասություն ունի Ներկայացուցիչների պալատը։ Այստեղ պետք է քվեարկություն անցկացվի հարցը Ներկայացուցիչների պալատի իրավաբանական կոմիտեի քննարկմանը հանձնելու համար, որտեղ անցկացվում է մեղադրանքների հետաքննությունը։  Եթե իմփիչմենթի հիմքերը հայտնաբերվել են, պատրաստվում է փաստացի մեղադրական եզրակացություն, որը կոմիտեի կողմից հաստատվելուց հետո ուղարկվում է ամբողջական կազմի ներկայացուցիչների պալատի քննարկմանը, որտեղ դրա հաստատման համար պահանջվում է ձայների պարզ մեծամասնություն<ref name="ускорить" />։ Եթե Ներկայացուցիչների պալատը պաշտպանի առաջարկը, հաջորդ քայլը պետք է լինի Կոնգրեսի վերին պալատում՝ Սենատում իմփիչմենթի հաստատումը։ Մեղադրանքները փոխանցվում են Կոնգրեսի Սենատին, որտեղ ընթացակարգը վերածվում է դատական գործընթացի, որտեղ Ներկայացուցիչների պալատը փաստացի հանդես է գալիս որպես մեղադրող կողմ, իսկ սենատորները կատարում են երդվյալ ատենակալների դատարանի անդամների դերը։ Որպեսզի իմփիչմենթը կայանա, անհրաժեշտ է սենատորների ձայների առնվազն երկու երրորդը (առնվազն 67)<ref name="ускорить" />։ Սենատն այժմ վերահսկում է հանրապետականները։ Այսպիսով, այս փուլում իմպիչմենտի առաջարկը, ամենայն հավանականությամբ, կարգելափակվի<ref name="чтознать">[https://www.kommersant.ru/doc/4104316 Что нужно знать об импичменте Трампу. Ответы на важные вопросы: в чём обвиняют президента США и насколько вероятна его отставка // «Коммерсантъ» от 26.09.2019]</ref>։ Սկանդալը, սակայն, ծագել է 2020 թվականի ընտրությունների սկսվող նախընտրական արշավի պայմաններում, որտեղ Դոնալդ Թրամփը ձգտելու է վերընտրվել։ Կոնգրեսում լսումների գործընթացը կարող է մի քանի ամսով ձգվել։ Նույնիսկ եթե չի հաջողվի իմփիչմենթ հայտարարել, հետաքննությունը երկարաժամկետ բարենպաստ ֆոն կդառնա դեմոկրատական կուսակցության համար գործող նախագահի դեմ պայքարելու համար<ref name="чтознать" />։ == Նշումներ == {{Նցանկ}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.whitehouse.gov/wp-content/uploads/2019/09/Unclassified09.2019.pdf Меморандум от 25 июля 2019 года, телефонный разговор между президентом Дональдом Трампом и президентом Украины Владимиром Зеленским] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191225180213/https://www.whitehouse.gov/wp-content/uploads/2019/09/Unclassified09.2019.pdf |date=2019-12-25 }}{{ref-en}} [[Կատեգորիա:Դոնալդ Թրամփ]] [[Կատեգորիա:2019 քաղաքականությունում]] giv0pagiapf8hpcaqfvkm16yp0jztac 0 946625 8485927 7988311 2022-08-09T11:53:36Z Voskanyan 23951 /* Հեղինակներ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մուլտֆիլմ}} '''Հրաշագործ Բահրամի ժառանգությունը''' ({{lang-ru|Наследство волшебника Бахрама}}), մուլտիպլիկացիոն ֆիլմ ռեժիսոր Ռոման Կանչանովի կողմից։ == Սյուժե == Խորհրդային սովորական դպրոցական Մաշային, որը մոռացել էր հագնել դպրոցական համազգեստը և տղայի նման էր հագնված, սխալմամբ գողանում է ստորգետնյա գանձերի հսկիչ և կախարդ Բահրամի սպասավոր Զիլզիլյան։ Երբ սխալը բացահայտվում է, Զիլզիլյան համոզում է կախարդին պահել իրեն դուր եկած աղջկան։ Չցանկանալով հավերժ մնալ ստորգետնյա թագավորությունում և չխաբվելով ո՛չ հրաշքներով, ո՛չ գանձերով` Մաշան փորձում է հնարավոր ամեն ինչ` տուն վերադառնալու համար, սակայն արդյունքում պարզվում է, ստորերկյա հրաշագործն այնքան էլ վատ մարդ չէ<ref>{{статья |автор= Новикова М.|заглавие=Чудеса и волшебники |ссылка= |язык= |издание=Семья и школа |тип= журнал|год= 1976|том= |номер= 5|страницы=62 |doi= |issn=}}</ref>։ == Հեղինակներ == * Ռեժիսոր` Ռոման Կաչանով * Սցենարի հեղինակներ` Ռոման Կաչանով, [[Էդուարդ Ուսպենսկի]] * Բեմադրող նկարիչ` Ելենա Պրորոկովա * Նկարիչ-մուլտիպլիկատորներ` Յուրի Բուտիրին, [[Մարինա Ոսկանյանց]], Վիկտոր Լիխաչյով, [[Ռենատա Միրենկովա]], Մարինա Ռոգովա, [[Օլեգ Սաֆրոնով]], Վիկտոր Շեկով, Արկադի Տյուրին * Նկարիչներ` Իննա Զարուբա, Վ. Մաքսիմովիչ, Վ. Խարիտոնովա * Կինոօպերատոր` Բորիս Կոտով * Կոմպոզիտոր` Միխայիլ Մեերովիչ * Հնչյունային օպերատոր` [[Գեորգի Մարտինյուկ]] * Օգնականներ` Ե. Տուրանովա, Ե. Գոլոլոբովա, Ն. Նիկոլաևա, Մ. Պոպովա * Մոնտաժող` Օլգա Վասիլենկո * Խմբագիր` Նատալյա Աբրամովա * Դերերը հնչյունավորել են. ** Գեորգի Վիզին` Բահրամ ** [[Վասիլի Լիվանով]]` Զիլզիլյա ** [[Մարիա Վինոգրադովա]]` Մաշա ** Հնչյունային ևավորող` Ալեքսանդր Բարանով ** Մուլտֆիլմի տնօրեն` Ֆյոդոր Իվանով == Արձագանքներ == {{քաղվածք|1970-1980-ական թվականներին «[[Սոյուզմուլտֆիլմ]]» ստուդիայում ռեժիսորներն արդեն մշակում էին սեփական թեմատիկ և ժանրային ուղղությունները. Ռոման Կաչանովը նկարահանում էր բանաստեղծական-հումարային մանկական մուլտֆիլմեր («Նամակ», 1970, «Ավրորա», 1973, «Հրաշագործ Բահրամի ժառանգությունը», 1975)...<ref>''Георгий Бородин''. [http://new.souzmult.ru/about/history/full-article/ СОЮЗМУЛЬТФИЛЬМ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305111609/http://new.souzmult.ru/about/history/full-article/ |date=2016-03-05 }}. Краткий исторический обзор (Время расцвета. Упрочение достигнутого), new.souzmult.ru</ref> |}} {{քաղվածք|«[[Ձեռնոցը (մուլտֆիլմ)|Ձեռնոցը]]» հանճարեղ մուլտֆիլմից հետո Կաչանովը կարողացել է ինքնաարտահայտվել նաև [[նկարված մուլտիպլիկացիա]]յի ժանրում, քանի որ «Երրորդ մոլորակի գաղտնիքը» և «Հրաշագործ Բահրամի իրավունքը» մուլտֆիլմերից իրենց ժամանակին մեջբերումներ են կատարել խորհրդային երեխաները<ref>''Сергей Капков'' [http://www.animator.ru/articles/article.phtml?id=58 «Роман Качанов»] «КИНОПРОЦЕСС» №5 2003 г</ref>։}} == Հետաքրքիր փաստեր == Մուլտֆիլմում սպասովոր Բահրամի անունը (Էդուարդ Ուսպենսկու գրքի մեջ նրա անունը Անֆիլոխի էր) և նրա կախարդական խոսքերը վերցված են թուրքական լեզուներից. «զիլզիլա» նշանակում է «երկրաշարժ», «բիր-իկե» համընդհանուր կախարդական խոսքը նշանակում է «մեկ-երկու», մարդուն հինգ րոպեով քար դարձնող «բեշ դեկիկա» խոսքը թարգմանաբար նշանակում է «հինգ րոպե»։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{imdb title | id=0212374| title=«Հրաշագործ Բահրամի ժառանգությունը»}} * {{Animator.ru|2692|«Հրաշագործ Բահրամի ժառանգությունը»}} * [http://www.animator.ru/db/?p=show_film&fid=2692&sp=1 «Հրաշագործ Բահրամի ժառանգությունը» Կադրեր մուլտֆիլմից] {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ռոման Կաչանովի մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:«Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիայի մուլտֆիլմեր]] thgfri1uyciwsaoq43rmhnurpw85pvk 0 949542 8485796 8480877 2022-08-09T10:02:19Z ArmSirius 64149 ArmSirius տեղափոխեց էջը «[[Վլադիմիր Զելենսկիի նախագահություն]]»-ից «[[Վոլոդիմիր Զելենսկիի նախագահություն]]» wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Зеленський зустрівся з представниками Світового конгресу українців, 2019, 2.jpg|մինի|Ուկրաինայի 6-րդ նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին]] '''Վլադիմիր Զելենսկիի նախագահություն,''' [[Վլադիմիր Զելենսկի|Վլադիմիր Զելենսկու]] գործունեությունը [[Ուկրաինայի նախագահ]]ի պաշտոնում (2019 թվականի մայիսի 20-ից մինչ այժմ)։ == Նախընտրական քարոզարշավ == {{main|Ուկրաինայի նախագահական ընտրություններ (2019)}} 2018 թվականի դեկտեմբերին ուկրաինացի լրագրող Դմիտրի Գորդոնին տված հարցազրույցում Վլադիմիր Զելենսկին հայտնել էր իր «[[Ժողովրդի ծառա (կուսակցություն)|Ժողովրդի ծառա]]» կուսակցությունից՝ ապագա խորհրդարանական ընտրություններին մասնակցելու մտադրության մասին<ref>{{cite web|author=Гала Скляревская|title=О чем не спросил Гордон у Зеленского-кандидата|url=https://detector.media/kritika/article/143688/2018-12-28-o-chem-ne-sprosil-gordon-u-zelenskogo-kandidata/|website=Детектор медиа|date=2018-12-28|accessdate=2019-01-23 |lang=ru}}</ref>։ Դեկտեմբերի 31-ին [[Ամանոր|Նոր տարուց]] մի քանի րոպե առաջ Վլադիմիր Զելենսկին «[[1+1]]» հեռուստաալիքով դիմել էր ուկրաինացիներին, որտեղ հայտարարել էր, որ մտադիր է իր թեկնածությունն առաջադրել [[Ուկրաինայի նախագահական ընտրություններ (2019)|2019 թվականի նախագահական ընտրություններում]]<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Jjc4kcx8mlw Владимир Зеленский: Я иду в Президенты Украины!]</ref><ref>{{cite web|url=https://24tv.ua/ru/zelenskij_nachal_otkrytuju_prezidentskuju_kampaniju_i_sobiraet_ljudej_v_komandu_video_n1089763|title=Зеленский начал открытую президентскую кампанию и собирает людей в команду: видео|work=24tv.ua|date=1 января 2019 |lang=ru}}</ref>։ Ընդ որում, հանուն այդ հայտարարության Ուկրաինայի նախագահ [[Պետրո Պորոշենկո]]յի ավանդական շնորհավորանքն ավելի ուշ է տեղի ունեցել (տեխնիկական սխալի մասին Զելենսկու հետագա հայտարարությունները հերքվել են «1+1» մամուլի ծառայության կողմից, որը տեղի ունեցածը որակել է որպես ալիքի գիտակցված քայլ<ref name="УП2019">{{cite web|author=Роман Кравец, Эльдар Сарахман.|title=Владимир Зеленский: 1 апреля – офигенный день для победы клоуна|url=https://www.pravda.com.ua/rus/articles/2019/01/21/7204341/|website=[[Украинская правда]]|date=2019-01-21|accessdate=2019-01-23 |lang=ru}}</ref><ref>{{cite web|title=«1+1» спростував припущення Зеленського про «технічну помилку» з новорічним привітанням президента|url=https://detector.media/infospace/article/144253/2019-01-23-11-sprostuvav-pripushchennya-zelenskogo-pro-tekhnichnu-pomilku-z-novorichnim-privitannyam-prezidenta/|website=Детектор медиа|date=2019-01-23|accessdate=2019-01-23|lang=uk}}</ref>): 2019 թվականի հունվարի 21-ին «Ժողովրդի ծառա» կուսակցությունը Վլադիմիր Զելենսկուն առաջադրել Է Ուկրաինայի նախագահի թեկնածու<ref>{{cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6022418|title=Партия «Слуга народа» выдвинула Владимира Зеленского кандидатом в президенты Украины|author=|website=ТАСС|date=|publisher=|accessdate=2019-01-22|lang=ru}}</ref>։ Նույն օրը «Ուկրաինական պրավդա»-ում հրապարակվել է հարցազրույց, որում Զելենսկին հայտարարել է, որ նախագահական ընտրություններում հաղթելու դեպքում ինքը կպայմանավորվի Դոնբասում հրադադարի շուրջ<ref>{{cite web |url=https://gordonua.com/news/politics/zelenskiy-o-vozmozhnyh-peregovorah-s-putinym-po-donbassu-mne-kazhetsya-chto-mozhno-dogovoritsya-pervoe-perestat-ubivat-677189.html |title=Зеленский о возможных переговорах с Путиным по Донбассу: Мне кажется, что можно договориться. Первое – перестать убивать |publisher=Интернет-издание «Гордон» |date=2019-01-21 }}</ref>։ Ինչպես նշել է հրատարակությունը՝ «Զելենսկու թիմը ոչ ստանդարտ նախագահական քարոզարշավ է վարում, որը հիշեցնում է ոչ թե քաղաքական գործընթաց, այլ համազգային մասշտաբի շոու։ Նրանց գաղափարն այն է, որ ընտրարշավը լուսաբանվի սոցցանցերում և տեսաբլոգի ձևաչափով՝ գրեթե ուղիղ եթերում»<ref name="УП2019"/>։ Հունվարի վերջին Զելենսկին նախընտրական հարցումներում առաջին անգամ զբաղեցրել է առաջին տեղը։ Երեք սոցիոլոգիական ընկերությունների հարցման տվյալներով, Վլադիմիր Զելենսկին ունի ընտրողների ձայների 23 %-ը, Պետրո Պորոշենկոն՝ 16,4 %-ը, [[Յուլիա Տիմոշենկո]]ն՝ 15,7 %-ը<ref>{{cite web|url=https://glavred.info/elections2019/10045976-zelenskiy-vpervye-vyshel-na-pervoe-mesto-v-predvybornyh-predpochteniyah-opros.html|title=Зеленский впервые вышел на первое место в предвыборных предпочтениях - опрос|publisher=glavred.info|lang=ru|accessdate=2019-04-21}}</ref>։ Փետրվարին Զելենսկու վարկանիշն աճել է մինչև 25-30 %<ref>[http://geo-politica.info/zelenskiy-ukhodit-v-otryv-o-chem-govoryat-poslednie-reytingi.html Зеленский уходит в отрыв. О чём говорят последние рейтинги], 13 февраля 2019</ref><ref>[https://inforesist.org/svezhij-sotsopros-zelenskij-s-bolshim-otryvom-operezhaet-poroshenko-i-timoshenko/ Свежий соцопрос Зеленский с большим отрывом опережает Порошенко и Тимошенко — Новости Украины]</ref><ref>[https://ukraina.ru/exclusive/20190213/1022680749.html Выборы на Украине. Зеленский побеждает, Порошенко богатеет, а Вилкул и Кива пиарятся], 13 февраля 2019</ref>, իսկ մարտի կեսերին նա դարձել է նախագահական ընտրարշավի բացարձակ առաջատարը<ref>{{cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6231263|title=Опрос: Зеленский стал абсолютным лидером президентской гонки на Украине|publisher=ТАСС|accessdate=2019-04-21}}</ref>։ Զելենսկին հայտարարել է, որ նախագահի պաշտոնը կզբաղեցնի միայն մեկ ժամկետով<ref>{{cite web|url=https://nv.ua/ukraine/politics/internet-referendumy-i-chastnoe-obrazovanie-glavnye-obeshchaniya-iz-predvybornoy-programmy-vladimira-zelenskogo-50005828.html|title=Интернет-референдумы и частное образование. Главные обещания из предвыборной программы Владимира Зеленского|publisher=nv.ua|accessdate=2019-04-21}}</ref><ref>[https://inosmi.ru/politic/20190328/244831987.html The American Interest (США): Владимир Зеленский — украинская противоположность Трампа], 28.03.2019</ref>։ Մարտի 31-ին կայացել է նախագահական ընտրությունների առաջին փուլը, որտեղ Վլադիմիր Զելենսկին հավաքել է առավելագույն թվով ձայներ (30,24 %), գրեթե կրկնակի ավելի, քան գործող նախագահ Պետրո Պորոշենկոն<ref name="cvk">{{cite web|url=https://cvk.gov.ua/pls/vp2019/wp300pt001f01=720.html|title=Результаты голосования 21 апреля 2019 года|author=|website=|date=|publisher=[[Центральная избирательная комиссия Украины|ЦИК Украины]]|language=uk|accessdate=2019-04-23}}</ref>։ Երկու թեկնածուներն էլ անցել են ապրիլի 21-ին կայացած ընտրությունների երկրորդ փուլ։ [[Պատկեր:Debates of Petro Poroshenko and Vladimir Zelensky (2019-04-19) 02.jpg|մինի|270px|<center>Բանավեճ Պետրո Պորոշենկոյի հետ։ Կիև, «Օլիմպիական» Մարզահամալիր, 2019 թվականի ապրիլի 19]] Երկրորդ փուլում հաղթել է Զելենսկին, որը, Ուկրաինայի ԿԸՀ-ի վերջնական արդյունքների համաձայն, հավաքել է ձայների 73,22 %-ը (նրա օգտին քվեարկել է 13,5 միլիոն ընտրող)<ref>{{Cite web|url=https://www.cvk.gov.ua/pls/vp2019/wp300pt001f01=720.html|title=Центральна виборча комісія України - WWW відображення ІАС «Вибори Президента України 2019»|publisher=www.cvk.gov.ua|accessdate=2019-04-23}}</ref>։ Մայիսի 3-ին նախագահական ընտրությունների հաղթողի մասին տեղեկատվությունը տեղադրվել էր [[Ուկրաինայի Գերագույն ռադա|Գերագույն ռադայի]] մարմիններում («Ուկրաինայի ձայն») և Ուկրաինայի Մինիստրների կաբինետում («Կառավարական սուրհանդակ»)<ref>[https://www.2000.ua/novosti/ukraina_novosti/rezultaty-vyborov-prezidenty-opublikovany-v-gazete-verhovnoi-rady.htm Результаты выборов президента опубликованы в газете Верховной Рады], 3.05.2019</ref>։ === Քաղաքական հայտարարություններ === ==== Հակամարտության կարգավորում Ուկրաինայի արևելքում ==== 2019 թվականի ապրիլի 18-ին Վլադիմիր Զելենսկին հանդես է եկել Դոնբասին հատուկ կարգավիճակ տալու, նրա ներկայացուցիչների հետ ուղղակի բանակցությունների և Դոնեցկի Ժողովրդական Հանրապետության և Լուգանսկի Ժողովրդական Հանրապետության աշխարհազորայինների համաներման դեմ, ինչը, փորձագետների կարծիքով, հակասում է Մինսկի համաձայնագրերի դրույթներին<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=lRryIZVQaxw|title=«Никакой амнистии и особого статуса!» - Зеленский конкретизировал свою позицию по Донбассу|author=Донбасс Сегодня|date=2019-04-18|accessdate=2019-04-27}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ua/rus/news/vladimir-zelenskiy-nam-vygodno-raspustit-1555546435.html|title= Владимир Зеленский: Нам выгодно распустить Раду, но будем думать и поступать по закону |author=|website=|date=2019-04-18|publisher=РБК-Украина|accessdate=2019-06-26}}</ref>։ Ապրիլի 21-ին, հաղթանակ տանելով ընտրություններում, Զելենսկին հայտարարել է, որ մտադիր է ինտենսիվացնել Մինսկի գործընթացը և մոտ ժամանակներս Դոնբասում հրադադարի համար գործողությունների ծրագիր կներկայացնի․ «''Մենք կսկսենք շատ հզոր տեղեկատվական պատերազմ ՝ Դոնբասում կրակը դադարեցնելու համար''»<ref>{{Cite web|url=https://www.segodnya.ua/politics/zelenskiy-rasskazal-kak-on-budet-stroit-otnosheniya-s-rossiey-1257336.html|title=Мы будем действовать в «Нормандском формате», перезагрузим Минский процесс — Зеленский {{!}} СЕГОДНЯ|date=2019-04-27|publisher=web.archive.org|accessdate=2019-04-27|archive-date=2019-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190427164630/https://www.segodnya.ua/politics/zelenskiy-rasskazal-kak-on-budet-stroit-otnosheniya-s-rossiey-1257336.html|dead-url=}}</ref><ref>[https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6359937 Зеленский назвал свою задачу номер один на посту президента // ТАСС, 21.04.2019]</ref>։ Ապրիլի 24-ին Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հրամանագիր է ստորագրել, որը թույլ է տալիս Ուկրաինայի Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի (չճանաչված ԴԺՀ և ԼԺՀ) առանձին շրջանների բնակիչներին պարզեցված կարգով ստանալ Ռուսաստանի քաղաքացիություն<ref>[http://kremlin.ru/acts/news/60358 Указ об определении в гуманитарных целях категорий лиц, имеющих право обратиться с заявлениями о приёме в гражданство России в упрощённом порядке]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3954569 «Кремль посылает абсолютно чёткий сигнал в Киев». Максим Юсин — о новых правилах получения гражданства России жителями Донбасса // «Коммерсантъ FM» от 24.04.2019]</ref>։ Զելենսկու թիմը ռուսական իշխանությունների որոշումը գնահատել է որպես [[Ռուսաստան]]ի կողմից իր «օկուպանտ պետության պատասխանատվության ճանաչում»․ «''Այդ գործողությունները ևս մեկ անգամ ակնհայտորեն հաստատում են միջազգային հանրության համար Ռուսաստանի՝ որպես ագրեսոր պետության իրական դերակատարությունը, որը պատերազմ է վարում Ուկրաինայի դեմ''»։ Զելենսկու թիմի հայտարարության մեջ ընդգծվել է, որ ''«Ուկրաինան կանի իրենից կախված ամեն ինչ, որպեսզի պաշտպանի, պատշաճ օգնություն ցուցաբերի և ապահովի իր քաղաքացիների իրավունքները, որոնք հարկադրված են գտնվել այդ տարածքներում, ինչպես նաև ակնկալում է Ռուսաստանի վրա դիվանագիտական և պատժամիջոցային ճնշման ուժեղացում»''<ref>[https://interfax.com.ua/news/general/583845.html Решением о паспортизации жителей Донбасса РФ признала свою ответственность в качестве государства-оккупанта — заявление команды Зеленского // Interfax-Украина, 24.04.2019]</ref>։ Ապրիլի 27-ին Զելենսկու նախընտրական շտաբի խոսնակ Դմիտրի Ռազումկովը «[[112 Ուկրաինա]]» հեռուստաալիքի եթերում հայտարարել էր, որ ''«Դոնբասում խաղաղությունը պետք է սկսվի Ուկրաինայի պայմաններով»''։ Նրա խոսքով՝ Ռուսաստանի պայմաններով հնարավոր կլիներ խաղաղության հասնել, ''«բայց այդ երկրի յուրաքանչյուր հայրենասերի համար նման ճանապարհն անընդունելի է»''<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3959851 В штабе Зеленского хотят достичь мира в Донбассе на условиях Украины // Коммерсантъ, 27.04.2019]</ref>։ Այդ ժամանակ էլ Վլադիմիր Զելենսկին հայտարարել է, որ պատրաստ է բանակցել Ռուսաստանի հետ և հույս հայտնել, որ ''«նորմանդական ձևաչափով առաջիկա հանդիպմանը Ռուսաստանը դեէսկալացիայի պատրաստակամություն կցուցաբերի»''։ Այս պատրաստակամության հստակ հաստատումը պետք է լինի մեր քաղաքացիների փոխադարձ փոխանակումը ''«բոլորը բոլորի համար»'' ձևաչափով, «''առանց բացառությունների''»<ref name="kommersant.ru">[https://www.kommersant.ru/doc/3959931?from=hotnews Зеленский прокомментировал заявление Путина об упрощённой системе выдачи паспортов для украинцев // Коммерсантъ, 28.04.2019]</ref>։ Մայիսի 6-ին Վլադիմիր Զելենսկին Ուկրաինայի ռաբվինների խորհրդի ներկայացուցիչների հետ հանդիպմանը խնդրել է աջակցել իր նախաձեռնությանը Դոնբասի և [[Ղրիմի Հանրապետություն|Ղրիմի]] ժամանակավորապես օկուպացված տարածքների բնակիչների հետ երկխոսության զարգացման վերաբերյալ․ ''«Մենք անհրաժեշտ ենք համարում չկորցնել այդ մարդկանց հետ կապը, որովհետև նրանք'' ''բոլորը ուկրաինացիներ են, մեր համաքաղաքացիները»'',- հանդիպման ընթացքում ընդգծել է Վլադիմիր Զելենսկին<ref>[https://interfax.com.ua/news/political/585716.html Зеленский на встрече с раввинами попросил поддержать его инициативу о диалоге с жителями оккупированной части Донбасса и Крыма // Interfax-Украина, 06.05.2019]</ref>։ Մայիսի 13-ին Վլադիմիր Զելենսկին իր Ֆեյսբուքյան էջում տեղադրել է «Դոնբասի խաղաղության ուղերձ» տեսահոլովակը, որտեղ Ուկրաինայի խոշորագույն կրոնական կազմակերպությունների ղեկավարները Դոնբասի բնակիչներին կոչ են արել ''«առողջ երկխոսություն»'' և ''«բանակցություններ»''՝ հանուն երկրի արևելքում հակամարտության լուծման։ Հոլովակում նկարահանվել են Մոսկվայի Պատրիարքության Ուկրաինայի ուղղափառ եկեղեցու ղեկավար Օնուֆրին (Բերեզովսկի), Ուկրաինայի ուղղափառ եկեղեցու պատվավոր պատրիարք Ֆիլարետը (Դենիսենկո), Ուկրաինայի հունակաթոլիկական եկեղեցու ղեկավար Սվյատոսլավը (Շևչուկ), Ղրիմի մուֆթի Այդեր Ռուստեմովը, Ուկրաինայի մի շարք տարածաշրջանների գլխավոր ռաբբիները և ուրիշներ<ref>[https://www.rbc.ru/politics/13/05/2019/5cd9794f9a794720461eddca?from=from_main Зеленский записал «послание мира Донбассу» // РБК, 13.05.2019]</ref>։ ==== Հարաբերություններ Ռուսաստանի հետ ==== 2019 թվականի ապրիլի վերջին մեկնաբանելով [[Ռուսաստանի նախագահ|ՌԴ նախագահ]] [[Վլադիմիր Պուտին|Պուտինի]] հայտարարությունը Ուկրաինայի քաղաքացիներին ռուսական անձնագրեր տրամադրելու պարզեցված կարգ սահմանելու հնարավորության մասին՝ Վլադիմիր Զելենսկին [[Ֆեյսբուք]]ում հայտարարել Է, որ, իր կարծիքով, ռուսական իշխանությունները «''իզուր ժամանակ են ծախսում»''՝ փորձելով ՌԴ անձնագրերով հրապուրել Ուկրաինայի քաղաքացիներին․ {{քաղվածք|Հնարավոր է, որ կգտնվի մեկը, որը մինչ օրս գտնվում է քարոզչության ազդեցության տակ։ Հնարավոր է, ինչ-որ մեկը դա կանի հանուն վաստակի կամ փորձելով փախչել քրեական հետաքննությունից... Ուկրաինացիները ազատ մարդիկ են՝ ազատ երկրում... Ուկրաինայի քաղաքացիությունը ազատություն, արժանապատվություն և պատիվ է։ Սա այն է, ինչ մենք պաշտպանեցինք և կպաշտպանենք։ Ուկրաինան չի հրաժարվի հետխորհրդային երկրների համար ժողովրդավարության օրինակ ծառայելու իր առաքելությունից։ Մենք ապաստան և օգնություն կտրամադրենք բոլոր նրանց, ովքեր պատրաստ են պայքարել կողք կողքի մեր և ձեր ազատության համար։ Մենք Ուկրաինայի քաղաքացիություն կտրամադրենք բոլոր այն ժողովուրդների ներկայացուցիչներին, որոնք տառապում են ավտորիտար և կոռումպացված ռեժիմներից։ Առաջին հերթին ռուսաստանցիներին<ref name="kommersant.ru"/>։|Վլադիմիր Զելենսկի}} Խոսելով Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև հարաբերությունների մասին՝ Զելենսկին հայտարարել է․ «''Ուկրաինայի և ուկրաինացիների հետ չպետք է խոսել սպառնալիքների, ռազմական և տնտեսական ճնշման լեզվով։ Սա կրակի դադարեցման և Մինսկի գործընթացի ապաշրջափակման լավագույն ճանապարհը չէ... մեր կողմից մենք պատրաստ ենք քննարկել Ուկրաինայի և Ռուսաստանի գոյակցության նոր պայմանները։ Հասկանալով, որ իրական կարգավորումը տեղի կունենա միայն ամբողջական դեօկուպացիայից հետո։ Ինչպես Դոնբասի, այնպես էլ Ղրիմի''»<ref name="kommersant.ru"/>։ Ապրիլի 24-ին Զելենսկու ռազմական խորհրդական Իվան Ապարշինը ZIK հեռուստաալիքի եթերում Վլադիմիր Զելենսկուն խորհուրդ է տվել չմասնակցել Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ «''դեմ առ դեմ''» ձևաչափով բանակցություններին․ «''Ես Ուկրաինայի նախագահին խորհուրդ չէի տա մենակ հանդիպել Պուտինի հետ։ Ես չեմ հավատում, որ Պուտինը դրանից հետո մեզ ինչ-որ բան երաշխավորելու է, ես չեմ հավատում նրան''»,- հայտարարել է նա։ Նման երկրների թվում նա նշել է ԱՄՆ-ը և Մեծ Բրիտանիան։ Բացի այդ, Ապարշինի կարծիքով, Ուկրաինայի նախագահին պետք չէ բանակցություններ վարել Դոնեցկի և Լուգանսկի ժողովրդական հանրապետությունների ղեկավարների հետ<ref>[https://www.rbc.ru/politics/24/04/2019/5cbfa07f9a7947ffa7fc0e98#ws В команде Зеленского посоветовали не встречаться с Путиным один на один // РБК, 24.04.2019]</ref>։ Մայիսի 2-ին Իվան Ապարշինը «Ապոստրոֆ» պարբերականին տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ Ուկրաինան հնարավորություն չունի ռազմական ճանապարհով իր վերահսկողության տակ վերադարձնել Դոնբասը և Ղրիմը, քանի որ դա կհանգեցնի հսկայական կորուստների։ «''Այսօրվա դրությամբ սա 2014 թվականի արդեն բաց թողնված հնարավորությունն է''»։ Ապարշինը նաև կարծում է, որ ռազմական գործողություն սկսելու դեպքում Ուկրաինայից երես կթեքեն նրան աջակից Արևմուտքի երկրները։ Ապարշինի կարծիքով՝ նախագահ Պուտինի հետ ուղիղ բանակցությունները ոչինչ չեն տա, «''այդ պատճառով մենք պետք է, այնուամենայնիվ, օգնություն խնդրենք մեր գործընկերներից։ Ես ամեն ինչ կանեի, որպեսզի, Միացյալ Նահանգները ներգրավված լինի այդ գործընթացում։ Ես, այնուամենայնիվ, բանակցություններ կսկսեի խաղաղապահ ուժերի շուրջ՝ Ուկրաինայի և Ռուսաստանի միջև սահման նրանց դուրս գալու շուրջ''»։ Ապարշինը համաներում է շնորհել նրանց, ովքեր մասնակցել են Ուկրաինայի դեմ ռազմական գործողություններին․ «''Համաներումը կարող է վերաբերել մարդկանց ինչ-որ ընդհանուր մասի, որոնք, հնարավոր է, այնքան էլ ճիշտ որոշում չեն կայացրել, բայց նրանք չեն սպանել մարդկանց և չեն գնդակահարել զինվորներին։ Իսկ մեր գերիների գնդակահարությանը մասնակցած մեր զավակները պետք է ձերբակալվեն։  Ես նրանց երբեք չեմ ների''»<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3961497 Советник Зеленского: Украина не может вернуть Донбасс и Крым военным путём // Коммерсантъ, 02.05.2019]</ref>։ Մայիսի 18-ին՝ Ղրիմի թաթարների արտաքսման 75-րդ տարելիցին, Զելենսկին հայտարարել է, որ Ուկրաինան «կազատի» Ղրիմը «օկուպացիայից»․ «''Այս օրը հիշեցնում է մեզ, որ դուք կարող եք ոչնչացնել մարդկանց, բայց ոչ ամբողջ ժողովրդի ոգին։ Ղրիմի թաթարները վերադարձան իրենց պատմական հայրենիք։ Եվ հիմա նրանք կրկին բռնաճնշումների զոհ են։ Ես հավատում եմ, որ մենք կազատագրենք Ղրիմի թաթարների հայրենիքը օկուպացիայից։ Մի մոռացեք, որ նույնիսկ ամենամութ գիշերը ավարտվում է լուսաբացով''»,- գրել է Վլադիմիր Զելենսկին իր Ֆեյսբուքյան էջում<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3974634 Зеленский заявил, что Украина «освободит» Крым от «оккупации» // Коммерсантъ, 18.05.2019]</ref>։ ==== «Ուկրաինական լեզվի՝ որպես պետական գործունեության ապահովման մասին» օրենք ==== 2019 թվականի ապրիլի 25-ին [[Ուկրաինայի Գերագույն ռադա]]ն օրենք է ընդունել «ուկրաիներենի՝ որպես պետական լեզվի գործունեության ապահովման մասին», որով ուկրաիներենը հաստատվել է որպես միակ պետական լեզու։ Ընտրված նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին, որը նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում իրեն ներկայացրել է որպես երկլեզու թեկնածու, զուսպ է արձագանքել օրենքի ընդունմանը` նշելով, որ այդ որոշման հետևանքները «այսօր դժվար է կանխատեսել». «''Օրենքն ընդունվել է առանց հանրության հետ նախնական բավական լայն քննարկման։ Օրենքի նախագծում կատարվել է ավելի քան երկու հազար փոփոխություն, ինչը վկայում է անգամ Գերագույն ռադայում դրա առանձին դրույթների վերաբերյալ համաձայնության բացակայության մասին''»,- գրել է նա Ֆեյսբուքում։ Զելենսկին խոստացել է պաշտոնը ստանձնելուց հետո մանրակրկիտ վերլուծել օրենքը, «համոզվելու համար, որ դրանում պահպանվում են Ուկրաինայի բոլոր քաղաքացիների սահմանադրական իրավունքներն ու շահերը»<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3955153?from=doc_mail «Веками украинцы пытались добиться права на свой собственный язык». Верховная рада приняла закон о госязыке // «Коммерсантъ» от 25.04.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3955200 Мовомученик. Владимиру Зеленскому придётся жить по новому закону о языке // Газета «Коммерсантъ» № 75 от 26.04.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3955154?from=doc_mail Зеленский назвал закон об украинском языке «заложником политической риторики» // Коммерсантъ, 25.04.2019]</ref>։ Զելենսկու շտաբի ներկայացուցիչ Սվյատոսլավ Յունաշը ZIK հեռուստաալիքի եթերում Գերագույն Ռադայի ընդունած Պետական լեզվի մասին օրենքը համեմատել է «մտրակի» հետ, որը կարող է հակառակ ազդեցություն ունենալ։ Նրա կարծիքով`ուկրաիներեն լեզվի տարածումը պետք է օրգանական ընթանա<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3966209 В команде Зеленского закон о госязыке сравнили с кнутом // Коммерсантъ, 09.05.2019]</ref>։ Մինչդեռ հեռացող նախագահ Պորոշենկոն մայիսի 15-ին ստորագրել է Գերագույն Ռադայի ընդունած օրենքը<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3968629 Пётр Порошенко подписал закон о госязыке // Коммерсантъ, 15.05.2019]</ref>։ Չնայած «ուկրաիներենը՝ որպես պետական լեզվի գործունեության ապահովման մասին» օրենքի վերաբերյալ քննադատական արտահայտություններին, ո՛չ Զելենսկին, ո՛չ Ուկրաինայի IX գումարման Գերագույն ռադան, որտեղ նրա կողմնակիցները մեծամասնություն են կազմում, ոչ մի քայլ չեն ձեռնարկել օրենքի մեջ որևէ փոփոխություն մտցնելու ուղղությամբ։ ==== Իգոր Կոլոմոյսկու հետ ենթադրյալ կապերի մասին ==== Նախընտրական արշավի ընթացքում Պյոտր Պորոշենկոյի թիմը բազմիցս ակնարկել է, որ Զելենսկու թիկունքում կանգնած հիմնական հովանավորն ու մարդը գործարար Իգոր Կոլոմոյսկին է, որը 2015 թվականին նախագահ Պորոշենկոյի հետ հակամարտության պատճառով լքել էր Ուկրաինան<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3947631?from=doc_vrez Из Владимира Зеленского делают кандидата под прикрытием. Украинских избирателей убеждают в связях лидера гонки с Москвой и опальным олигархом // «Коммерсантъ» от 18.04.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3966754 Владимиру Зеленскому не дают булаву. Пётр Порошенко не торопится уступать место преемнику // «Коммерсантъ» от 13.05.2019]</ref><ref>[https://www.rbc.ru/politics/06/08/2019/5d42dbad9a7947887624fff0 Игорь Коломойский — РБК: «Пять лет буду тошнить всем назло» Украинский олигарх — о чатах с Зеленским, споре с Абрамовичем, войне в Донбассе и расследовании ФБР // РБК, 06.08.2019]</ref>։ Կոլոմոյսկին հրաժարվել է ընդունել այդ մեղադրանքները<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Wkk7UKUor30&feature=youtu.be|title=Игорь Коломойский. Интервью|author=[[В гостях у Дмитрия Гордона|В гостях у Гордона]]|website=|description=«(И. В. Коломойский): Зеленский — не проект Коломойского»|date=2018-12-20|publisher=|accessdate=2019-04-27}}</ref>, իսկ ապրիլի 27-ին «[[ՆՏՎ]]» հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ ինքը պատրաստ է ամեն ինչում խորհուրդ տալ Վլադիմիր Զելենսկուն այն բանից հետո, երբ վերջինս կստանձնի նախագահի պաշտոնը։ Նա նաև ասել է, որ նախորդ կես տարվա ընթացքում նա Զելենսկուն «մեկ կամ երկու անգամ» խորհուրդ է տվել։ ''«Ես պատրաստ եմ օգնել նրան խորհուրդներով, երբեմն օգնում եմ, բայց դա զանգվածային երևույթ չէ»'', - ընդգծել է Կոլոմոյսկին։ Նա նշել է, Զելենսկիին հաղթանակ է ցանկանում և հույս ունի, որ նա կհաղթահարի այն մեծ բեռը, որն իր ուսերին է։ Իգոր Կոլոմոյսկին նաև խոստացել է վերադառնալ Ուկրաինա ընտրությունների արդյունքների պաշտոնական հրապարակումից հետո<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/3959910|title=Коломойский заявил о готовности иногда консультировать Зеленского|date=2019-04-27|publisher=www.kommersant.ru|lang=ru|accessdate=2019-04-27}}</ref>, ինչը նա արել է մայիսի 16-ին<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3969500 Игорь Коломойский долетел до своих активов. Для чего бизнесмен вернулся на Украину // Коммерсантъ, 16.05.2019]</ref>։ == Ուկրաինայի նախագահի պաշտոնում գործունեություն == === Երդմնակալություն === [[Պատկեր:Volodymyr Zelensky 2019 presidential inauguration 04.jpg|մինի|190px|Վլադիմիր Զելենսկին երդմնակալության ժամանակ: Կիև, 2019 թվականի մայիսի 20]] Մայիսի 20-ին Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի շենքում տեղի է ունեցել երդմնակալության արարողությունը, որի ընթացքում Վլադիմիր Զելենսկին երդվել է որպես պետության ղեկավար։ Երդման խոսքերը նա արտասանել է ձեռքը դնելով Ուկրաինայի Սահմանադրության և Վերահրատարակ ավետարանի վրա։ Նախագահական վկայականը Զելենսկուն հանձնել է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահ [[Տատյանա Սլիպաչուկ]]ը։ Նա նաև ստացել է նախագահական իշխանության խորհրդանիշները՝ կնիքը, գայիսոնը, ինչպես նաև զինանշանով շղթայի տեսք ունեցող կրծքանշանը։ Արարողությանը ներկա են եղել ավելի քան 50 օտարերկրյա պատվիրակություններ, այդ թվում՝ Լատվիայի, Լիտվայի, Էստոնիայի, Վրաստանի և Հունգարիայի նախագահները։ Հրավերներ են ստացել նաև Ուկրաինայի բոլոր նախկին նախագահները, բացի Վիկտոր Յանուկովիչից։ Ռուսաստանի ներկայացուցիչներին արարողությանը չեն հրավիրել։ Որպես նախագահ՝ իր առաջին ելույթում, որի տեքստը, ինչպես պնդում են, նա ինքնուրույն է գրել<ref>{{Статья|издание=Коммерсантъ|заглавие=Разом их до хаты. Владимир Зеленский дал бой Раде и правительству|ссылка=https://www.kommersant.ru/doc/3975489|автор=|язык=|тип=|год=21.05.2019|месяц=|число=|том=|номер=85|страницы=|issn=}}</ref>, Վլադիմիր Զելենսկին հայտարարել է, որ «''ճիշտ կամ սխալ»'' ուկրաինացիներ չկան և կոչ է արել ուկրաինացիներին՝ «''նրանց, ում լույս աշխարհ է բերել ուկրաինական հողը»'', վերադառնալ հայրենիք։ Նա իր թիմի գերակայություններն է համարել երկրի արևելքում հրադադարը և «''ուկրաինական Ղրիմի և Դոնբասի»'' վերադարձը։ «''Մեր առաջին խնդիրը Դոնբասում հրադադարն է։ Կարող եմ վստահեցնել. որպեսզի մեր հերոսներն այլևս չմեռնեն, ես պատրաստ եմ ամեն ինչի։ Եվ ես հաստատ չեմ վախենում դժվար որոշումներ կայացնելուց։ Առանց երկմտելու ես պատրաստ եմ կորցնել իմ դիրքերը, որպեսզի միայն խաղաղություն լինի։ Բայց առանց կորցնելու մեր տարածքները''»<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.president.gov.ua/ru/news/volodimir-zelenskij-nashe-najpershe-zavdannya-pripinennya-vo-55485|title=Владимир Зеленский: Наша первая задача – прекращение огня на Донбассе|author=|website=|date=2019-05-20|publisher=president.gov.ua|lang=ru|accessdate=2019-05-30}}</ref>։ Զելենսկին նաև հայտարարել է, որ պատերազմի ավարտի համար պատրաստ է երկխոսության։ «''Եվ ես վստահ եմ, որ այդ երկխոսությունը սկսելու առաջին քայլը կլինի մեր բոլոր գերիների վերադարձը»'', - ասել է նա ռուսերեն լեզվով։ Նրա խոսքով՝ հաջորդ քայլը պետք է լինի կորցրած տարածքների վերադարձը, դրա համար նախ և առաջ պետք է դիմել Դոնբասի գրավյալ մասի և բռնակցված Ղրիմի բնակիչների գիտակցությանը<ref name=":0" />։ Իր առաջին հրամանագրով Զելենսկին իր վրա է դրել Ուկրաինայի զինված ուժերի գերագույն գլխավոր հրամանատարի լիազորությունները։ === Ներքին քաղաքականություն === Գերագույն ռադայում նախագահ Վլադիմիր Զելենսկու ներկայացուցիչ [[Ռուսլան Ստեֆանչուկ]]ը «Լևիյ բերեգ» պարբերականին տված հարցազրույցում, որը հրապարակվել է մայիսի 22-ին, պատասխանել է նախագահի՝ առաջին 100 օրվա ծրագրերի մասին հարցին։ Նրա խոսքով՝ առաջնահերթ խնդիրների թվում են վարչակազմի բարեփոխումը, պետության աուդիտի գործարկումը, մի շարք օրինագծեր։ Այդ թվում. «''Նախագահի վարչակազմը պետք է դադարի լինել զուգահեռ կառավարություն և սահմանափակվի երեք գործառույթներով՝ դիվանագիտություն, վերլուծական կենտրոն, որը մշակելու է նոր գաղափարներ և ծրագրեր, և նախագահի որոշումների նկատմամբ հսկողություն''»։ Նա նաև նշել է Ուկրաինայում մարդահամար անցկացնելու անհրաժեշտությունը, քանի որ առանց դրա հնարավոր չէ որևէ բարեփոխում իրականացնել։ Բնակչության ակնկալիքների մասին հարցին՝ սակագների իջեցում, պատգամավորական անձեռնմխելիության վերացում, ռեզոնանսային հանցագործությունների հետաքննություն, Ստեֆանչուկը հայտարարել է, որ «''մենք ելնելու ենք նախագահի լիազորություններից»։ «Երբ մենք խոսում ենք սակագների իջեցման մասին, մենք պետք է հասկանանք, որ հուլիսի 1-ից մեզ սպասում է բոլորովին այլ համակարգ''»։ ''Երբ խոսում ենք պատգամավորական անձեռնմխելիությունը հանելու հարցերի մասին, այստեղ մենք կարող ենք ակտիվորեն գործել, որովհետև մենք արդեն ունենք օրինագծեր, որոնք մենք պատրաստ ենք ներկայացնել Ռադա։ Ինչ վերաբերում է հետաքննություններին, ապա մենք կարող ենք ազդել այնքանով, որքանով մենք կարող ենք կադրային քաղաքականությունը փոխել այն մարմինների մակարդակով, որոնք կարող է իրականացնել նախագահը։ Սակայն Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության և ՀՊՄՀ-ի ղեկավարների նշանակման համար անհրաժեշտ է Գերագույն ռադայի համաձայնեցումը''»<ref>[https://www.interfax.ru/world/662132 Представитель Зеленского назвал реформу администрации президента приоритетной задачей // Интерфакс, 23.05.2019]</ref>։ Ինչպես հայտնի է, նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում անցկացված սոցիոլոգիական հարցումների տվյալների համաձայն՝ հարցվածների 39 %-ը Զելենսկիից կոմունալ ծառայությունների սակագների իջեցումից էր ակնկալում, 35,5 %-ը՝ պատգամավորների, դատավորների և նախագահի անձեռնմխելիությունը վերացնելու մասին օրինագծից, 32,4 %-ը՝ հակակոռուպցիոն նոր հետաքննություններից<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3952802 Может оказаться не смешно. Виктор Лошак прислушался к украинским избирателям // Журнал «Огонёк» № 16 от 29.04.2019]</ref>։ ==== Գերագույն ռադայի լուծարում ==== Զելենսկու հաղթանակից հետո փորձագետները նշել են, որ Գերագույն ռադայի գոյություն ունեցող կազմը գրեթե հաստատ թշնամաբար է վերաբերվում իրեն<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3937454?from=doc_vrez Безвластный ресурс. Получит ли новый президент Украины реальные рычаги управления? // Журнал «Огонёк» № 16 от 29.04.2019]</ref>։ Այս իրավիճակում, ինչպես նշել է Զելենսկին, նախագահական ընտրությունների երկու փուլերի միջև, նրա կողմնակիցներին օգուտ կարող էր բերել Գերագույն ռադայի լուծարումը<ref>{{Cite web|url=https://rg.ru/2019/04/18/zelenskij-poobeshchal-raspustit-verhovnuiu-radu.html|title=Зеленский пообещал распустить Верховную раду|author=|website=|date=|publisher=[[Российская газета]]|lang=ru|accessdate=2019-04-28}}</ref><ref>[https://golosinfo.com/news/u_zelenskogo_nazvali_prichinu_dlja_rospuska_rady/2019-04-27-18130 У Зеленского назвали причину для роспуска Рады // Golosinfo.com, 26.04.2019]</ref>։ Մայիսի 20-ին երդմնակալության ժամանակ Վլադիմիր Զելենսկին հայտարարել է Գերագույն ռադայի լուծարման մասին և կոչ է արել կառավարության անդամներին «''ազատել իրենց տեղերը նրանց համար, ովքեր կմտածեն հաջորդ սերունդների, այլ ոչ թե հաջորդ ընտրությունների մասին»''<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/volodimir-zelenskij-zayaviv-pro-rozpusk-verhovnoyi-radi-ta-z-55481 Владимир Зеленский заявил о роспуске Верховной Рады и призвал Кабмин уйти в отставку. 20.05.2019]</ref>։ Մայիսի 21-ին իր հրամանագրով նախագահ Զելենսկին լուծարել է Ուկրաինայի գործող Գերագույն ռադան և արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ նշանակել հուլիսի 21-ին։ Ինչպես հայտարարել է Զելենսկին խորհրդարանական խմբակցությունների ղեկավարների հետ հանդիպմանը. «''Գերագույն ռադայի լուծարման գլխավոր փաստարկը դրա նկատմամբ Ուկրաինայի քաղաքացիների շատ ցածր վստահությունն է` 4 %։ Սա խորհրդարանի աշխատանքի գնահատականն է և նրա լիազորությունների դադարեցման ամենածանր փաստարկը... լուծարման իրավական հիմքը''»<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3976007?from=hotnews#id1748942 Зеленский назначил выборы в Верховную раду на 21 июля // 21.05.2019]</ref><ref>[https://www.president.gov.ua/documents/3032019-27121 УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ № 303/2019 «Про дострокове припинення повноважень Верховної Ради України та призначення позачергових виборів»]</ref><ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/volodimir-zelenskij-golovnim-argumentom-dlya-rozpusku-verhov-55545 Владимир Зеленский: Главным аргументом для роспуска Верховной Рады является крайне низкое доверие граждан Украины к этой институции]</ref>։ Ռադան հրաժարվել է քննարկել ընտրությունների համակարգը փոխելու մասին Զելենսկու առաջարկած օրինագիծը<ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2019/05/22/7215800/ Рада провалила закони Зеленського про вибори]</ref>։ Այդ կապակցությամբ Գերագույն ռադայի արտահերթ ընտրություններն անցկացվել են գործող ընտրական համակարգով՝ մեծամասնական ընտրատարածքների և համամասնական ցուցակների և հինգ տոկոսանոց անցողիկ արգելքով<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3976750#id1725722 Роспуск за свой счёт. Верховная рада помешала планам Владимира Зеленского получить подконтрольный парламент // Коммерсантъ, 22.05.2019]</ref>, ինչը, ինչպես ցույց են տվել հետագա իրադարձությունները, չի խանգարել Զելենսկուն և նրա «Ժողովրդի ծառա» կուսակցությանը ստանալ այնպիսի տեղեր խորհրդարանում, որ անկախ Ուկրաինայի գոյության տարիներին առաջին անգամ կառավարության ստեղծման համար անհրաժեշտ չէր մի քանի կուսակցություններից կառավարական կոալիցիայի ձևավորումը։ Վերջին օրերին գործող Գերագույն ռադան մինչ այդ արգելափակել էր նախագահական բոլոր նախաձեռնությունները<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-ukrayini-podav-do-verhovnoyi-radi-zakonoproekt-pro-55733 Президент Украины подал в Верховную Раду законопроект о возобновлении наказания за незаконное обогащение топ-чиновников. 03.06.2019]</ref>։ Հունիսի 19-ին Ուկրաինայի Սահմանադրական դատարանը, քննելով 62 ժողովրդական պատգամավորների դիմումը, հաստատել է խորհրդարանի լուծարման մասին հրամանագրի օրինականությունը<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3999722 Украинские выборы проверяют на конституционность. Противники Владимира Зеленского оспаривают законность указа о роспуске Верховной рады // Газета «Коммерсантъ» № 101 от 14.06.2019]</ref>։ ==== Գրոյսմանի կառավարությունը ==== Մայիսի 23-ին Գերագույն ռադայում գրանցվել է վարչապետ Վլադիմիր Գրոյսմանի հրաժարականի դիմումը<ref>{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/3486152/|title=Премьер Украины Гройсман передал заявление об отставке в Раду|author=|website=|date=2019-05-24|publisher=«Комсомольская правда»|lang=ru|accessdate=2019-05-30}}</ref>։ Մայիսի 30-ին Գերագույն ռադան հրաժարվել է ընդունել վարչապետի հրաժարականը` դրանով իսկ անհնարին դարձնելով կառավարության լուծարումը։ Ուկրաինայի կառավարությունն ամբողջ կազմով շարունակել է կատարել իր պարտականությունները մինչև խորհրդարանի ընտրությունները<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3984591 Верховная рада не приняла отставку премьер-министра Гройсмана // Коммерсантъ, 30.05.2019]</ref>։ Մայիսի 30-ին Զելենսկին Գերագույն ռադային խնդրել է անհապաղ քննարկել արտաքին գործերի նախարար Պավել Կլիմկինի, պաշտպանության նախարար Ստեփան Պոլտորակի և Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության ղեկավար Վասիլի Գրիցակի պաշտոնանկության մասին պատկերացումները<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3984668 Зеленский попросил Раду уволить глав МИДа, Минобороны и СБУ // Коммерсантъ, 30.05.2019]</ref>, սակայն Գերագույն ռադան հրաժարվել է նրանց պաշտոնանկ անել։ Հունիսի 11-ին Զելենսկին Գերագույն ռադային խնդրել է քվեարկել գլխավոր դատախազ Յուրի Լուցենկոյի և արտաքին գործերի նախարար Պավել Կլիմկինի պաշտոնաթողության օգտին՝ ԱԳ նախարարի պաշտոնում առաջադրելով Վադիմ Պրիստայկոյի թեկնածությունը<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3998888 Владимир Зеленский начал смену команды с регионов. Президент Украины также назвал своего кандидата на пост главы МИДа // «Коммерсантъ» от 11.06.2019]</ref>։ Գերագույն ռադայի հրաժարվելուց հետո Զելենսկին հուլիսի 2-ին կրկին Գերագույն ռադային խնդրել է քննարկել Յուրի Լուցենկոյի և Պավել Կլիմկինի պաշտոնանկության մասին առաջադրումը։ Հունիսի վերջին Կլիմկինի և Զելենսկու միջև հակամարտություն էր տեղի ունեցել։ Հունիսի 26-ին Կլիմկինը հայտարարել էր ՌԴ ԱԳՆ հայտագիր ստանալու մասին՝ առաջարկելով ուկրաինացի նավաստիներին, որոնք ձերբակալվել էին Կերչի նեղուցում տեղի ունեցած միջադեպից հետո, ազատ արձակել և հայտարարել էր, որ հրաժարվել է քննարկել ռուսական կողմի ցանկացած առաջարկ<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4013625 Климкин заявил о предложении России освободить украинских моряков до суда]</ref>։ Հունիսի 27-ին Զելենսկին ԶԼՄ-ների ներկայացուցիչներին հրապարակավ հայտարարել է Կլիմկինի գործողությունների կապակցությամբ իր վրդովմունքի մասին, որն առանց նրա իմացության պատասխանել է ռուսական հայտագրին։ Հուլիսի 1-ին Զելենսկին Գրոյսմանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու առաջարկությամբ նամակ է հղել։ Ինքը՝ Կլիմկինը, ի պատասխան հայտարարել է, որ գնում է քաղաքական արձակուրդ<ref>[https://iz.ru/895053/2019-07-02/zelenskii-povtorno-poprosil-radu-rassmotret-uvolnenie-lutcenko-i-klimkina Зеленский повторно попросил раду рассмотреть увольнение Луценко и Климкина // Известия, 02.07.2019]</ref>։ Գերագույն ռադան կրկին հրաժարվել է բավարարել Յուրի Լուցենկոյի և Պավել Կլիմկինի պաշտոնանկության մասին նախագահի խնդրանքը։ ==== Կադրային հարցեր ==== Ապրիլի 18-ին «1+1» հեռուստաալիքի ուղիղ եթերում նախագահի թեկնածու Վլադիմիր Զելենսկին ներկայացրել է 20 հոգանոց թիմ, որի հետ նա հաղթանակի դեպքում կղեկավարի երկիրը։ Նրանց թվում են Ուկրաինայի ֆինանսների նախկին նախարար Ալեքսանդր Դանիլյուկը, տնտեսական զարգացման և առևտրի նախկին նախարար Այվարաս Աբրոմավիչուսը, պահեստազորի գնդապետ Իվան Ապարշինը (ռազմական խորհրդատու), Ռուսլան Ստեֆանչուկը (գաղափարախոսություն, օրինագծերի մշակում), [[Դմիտրի Ռազումկով]]ը Ուկրաինական քաղխորհրդատվության խմբից և այլն<ref>[https://www.rbc.ru/photoreport/19/04/2019/5cb96f049a794714e3ea4f8a 20 друзей Зеленского: кто входит в команду кандидата в президенты Украины // РБК, 19.04.2019]</ref>։ ;Ուժային գերատեսչություններ Երդմնակալությունից անմիջապես հետո Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության նախագահ [[Վասիլի Գրիցակ]]ը և նրա տեղակալներն<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3975065?from=doc_mail Глава СБУ и его заместители подали в отставку // Коммерсантъ, 20.05.2019]</ref> ու պաշտպանության նախարար [[Ստեփան Պոլտորակ]]ը հրաժարական են տվել (Գերագույն ռադան հրաժարվել է բավարարել հրաժարականի դիմումը)։ Իր հրամանագրով Զելենսկին պաշտոնից ազատել է ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետ, գլխավոր հրամանատար, բանակի գեներալ Վիկտոր Մուժենկոյին և այդ պաշտոնում նշանակել Ռուսլան Հոմչակին։ Իվան Բակլանովը, որը գլխավորում էր «Ժողովրդի ծառա» կուսակցությունը, նշանակվել է '''Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության''' ղեկավարի առաջին տեղակալ, Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության կոռուպցիայի և կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարի գլխավոր վարչության պետ<ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2019/05/22/7215781/ Зеленський призначив очільника «Слуги народу» заступником глави СБУ // Українська правда, 22.05.2019]</ref><ref name="Друзья">[https://www.kommersant.ru/doc/3990108 Владимир Зеленский собирает друзей. Президент Украины выстраивает новую систему власти // Газета «Коммерсантъ» № 94 от 03.06.2019]</ref><ref name="interfax.com.ua">[https://interfax.com.ua/news/political/591248.html Зеленский требует от врио главы СБУ Баканова за 2 недели дать первые результаты борьбы с теневой экономикой // Интерфакс-Украина, 03.06.2019]</ref>։ Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության մի շարք ղեկավարներ հրաժարական են տվել Փոխգնդապետ Ալեքսեյ Օցերկլևիչը նշանակվել է '''պետական պահպանության վարչության''' պետ<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-priznachiv-nachalnikom-upravlinnya-derzhavnoyi-oho-55653 Президент назначил начальником Управления государственной охраны участника боев за Донецкий аэропорт Алексея Оцерклевича. 29.05.2019]</ref>։ Պետական պահպանության վարչության պետի առաջին տեղակալ է դարձել Վյաչեսլավ Վասիլի Շտուչնին, '''նախագահի անվտանգության ծառայության''' պետ` Մաքսիմ Անդրեևիչ Դոնեցը։ Նախկին պետ Վալերի Գելետեյը և նրա առաջին տեղակալ Վլադիմիր Դախնովսկին ազատվել են զբաղեցրած պաշտոններից։ 2019 թվականի հհոկտեմբերի 16-ին Օցերկլևիչին փոխարինել է Սերգեյ Ռուդը։ Ֆինանսների նախկին նախարար Ալեքսանդր Դանիլյուկը նշանակվել է '''Ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի''' քարտուղար<ref name="Друзья" /><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3983401 Зеленский назначил Данилюка секретарём Совбеза Украины // Коммерсантъ, 28.05.2019]</ref>{{ն|2019 թվականի սեպտեմբերի վերջին Դանիլյուկը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել այդ պաշտոնից և սեպտեմբերի 30-ին հեռացվել աշխատանքից}}: Անվտանգության խորհրդի կազմում տեղի են ունեցել զգալի կադրային փոփոխություններ<ref>[https://www.president.gov.ua/documents/3402019-27277 УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ № 340/2019 Про склад Ради національної безпеки і оборони України]</ref><ref>[https://www.president.gov.ua/documents/5202019-28561 УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ № 520/2019 Про зміни у складі Ради національної безпеки і оборони України]</ref>։ Ինքը՝ Վլադիմիր Զելենսկին, զբաղեցրել է Ազգային անվտանգության խորհրդի նախագահի պաշտոնը։ IX գումարման Գերագույն ռադայի աշխատանքն սկսելուց և նոր կառավարության հաստատումից հետո Զելինսկին ազգային անվտանգության խորհրդի կազմում ընդգրկել է վարչապետ Ալեքսեյ Գոնչարուկին, պաշտպանության նախարար Անդրեյ Զագորոդնյուկին և Գերագույն Ռադայի նախագահ Դմիտրի Ռազումկովին։ Զելենսկին նաև Ազգային անվտանգության խորհրդի կազմում հաստատել է Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության ղեկավար Իվան Բականովին, արտաքին գործերի նախարար Վադիմ Պրիստայկոյին և գլխավոր դատախազ Ռուսլան Ռյաբոշապկային։ ԱԱՊԽ-ի կազմից հանվել են Վասիլի Գրիցակը, Վլադիմիր Գրոյսմանը, Պավել Կլիմկինը, Անդրեյ Պարուբին, Պավել Պետրենկոն, Ստեփան Պոլտորակը<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/6/7225537/ Зеленский вывел из СНБО Грицака, Гройсмана и Ко и утвердил новый состав // Украинская правда, 06.09.2019]</ref><ref>[https://www.president.gov.ua/documents/6652019-29497 УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ № 665/2019 Про зміни у складі Ради національної безпеки і оборони України]</ref>։ 2019 թվականի հոկտեմբերի 3-ին ԱԱՊԽ քարտուղար է նշանակվել Ալեքսեյ Դանիլովը՝ հրաժարական տված Ալեքսանդր Դանիլյուկի փոխարեն<ref>[https://www.president.gov.ua/documents/7332019-29869 Указ Президента Украины № 733/2019 Про призначення О.Данілова Секретарем Ради національної безпеки і оборони України]</ref>։ '''Ուկրաինայի արտաքին հետախուզության ծառայության''' ղեկավար է նշանակվել Վլադիսլավ Բուխարևը։ Սեպտեմբերի 11-ին Բուխարևը ազատվել է Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության նախագահի պաշտոնից և նշանակվել Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության նախագահի առաջին տեղակալ՝ Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության կենտրոնական վարչության կոռուպցիայի և կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարի գլխավոր վարչության պետ (այդ պաշտոնը նա զբաղեցրել է 2014 թվականին)։ Սեպտեմբերի 20-ից այս պաշտոնը զբաղեցնում է Վալերի Եվդոկիմովը։ '''Ուկրաինայի ազգային գվարդիայի''' հրամանատար է նշանակվել Նիկոլայ Բալանը, հրամանատարի առաջին տեղակալ՝ Վլադիմիր Կոնդրատյուկը, հրամանատարի տեղակալներ՝ Յուրի Լեբեդը և Ռուսլան Ձյուբան։ '''Պետական սահմանապահ ծառայության''' ղեկավար է նշանակվել Սերգեյ Դեյնեկոն։ Օգոստոսի 5-ին Զելենսկին միացյալ ուժերի գործողության նոր հրամանատար է նշանակել գեներալ-լեյտենանտ Վլադիմիր Կրավչենկոյին<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4052985 Зеленский сменил командующего операцией в Донбассе // «Коммерсантъ», 06.05.2019]</ref>։ Անդրեյ Գերուսը նշանակվել է կառավարությունում նախագահի ներկայացուցիչ<ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2019/05/22/7215759/ Зеленський призначив свого представника в Кабміні // Українська правда, 22.05.2019]</ref>։ Որոշ նշանակումներ քննադատության տեղիք են տվել հասարակության մեջ։ Առաջին հերթին դա վերաբերում է Անդրեյ Բոգդանին, որը գլխավորել Է նախագահի աշխատակազմը։ Ուկրաինայում և ԱՄՆ-ում նրան կապում են Իգոր Կոլոմոյսկու հետ, ով մի քանի հարցազրույցներում Բոգդանի մասին հիշատակել է որպես իր անձնական փաստաբանի և նույնիսկ հայտարարել, որ նրանից կստանար նախագահի աշխատակազմի լավ ղեկավար։ Բոգդանի նշանակումը, հետևաբար, համարվում է Կոլոմոյսկիից Զելենսկու կախվածության մասին լուրերի անուղղակի հաստատում<ref name="Друзья" /><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3977428 Владимир Зеленский налаживает связь с народом. Новый президент Украины хочет разговаривать с согражданами по-новому // Газета «Коммерсантъ» № 88 от 24.05.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4052365 Президентская команда ищет себе места. На Украине обсуждают возможные назначения и отставки // Газета «Коммерсантъ» № 137 от 05.08.2019]</ref>։ Բացի այդ, նշվում է, որ այդ նշանակումը խախտում է երկրում «գործող իշխանությունը մաքրելու մասին» օրենքը, որն արգելում է այն պաշտոնյաներին, որոնք Վիկտոր Յանուկովիչի օրոք աշխատել են կառավարությունում, Պետական պաշտոններ զբաղեցնել մինչև 2024 թվականը<ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2019/05/22/7215780/ Зеленський порушив закон про очищення влади — Козаченко // Українська правда, 22/05/2019]</ref><ref>[https://www.rbc.ru/politics/22/05/2019/5ce574789a7947379782b584?from=newsfeed В Минюсте Украины после назначения Зеленского объяснили закон о люстрации // РБК, 22.05.2019]</ref>։ Ուկրաինայի արդարադատության նախարարությունը Ուկրաինայի նախագահի աշխատակազմ է ուղարկել «իշխանությունը մաքրելու մասին» օրենքի հարցում և պարզաբանում։ Ինչպես պարզաբանել է արդարադատության փոխնախարար Սերգեյ Պետուխովը, այդ օրենքի համաձայն՝ ԱՊ-ում պետք է ինքնուրույն ստուգեն, թե արդյոք նշանակված անձանց թվում կան մարդիկ, որոնք գտնվում են լյուստրացիայի տակ։ Եթե գտնվում են այդպիսիք, դրանք ենթակա են ազատման<ref>[https://www.rbc.ru/politics/23/05/2019/5ce6cc8a9a79472d588eb7f0#ws Минюст потребовал предоставить данные о назначенных Зеленским чиновниках // РБК, 23.05.2019]</ref>։ {{Main|Ուկրաինայի նախագահի գրասենյակ }} Հունիսի 20-ին Վլադիմիր Զելենսկին հրամանագիր է ստորագրել նոր կառույցի՝  Ուկրաինայի նախագահի գրասենյակի ձևավորման մասին՝ Ուկրաինայի նախագահի աշխատակազմի աշխատակիցների թվաքանակի կրճատման և վերակազմակերպման հաշվին<ref>[https://www.president.gov.ua/documents/4172019-27609 УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАИНЫ № 417 / 2019]</ref>։ Ուկրաինայի նախագահի գրասենյակը մշտապես գործող օժանդակ մարմին է, որի հիմնական խնդիրը կազմակերպչական, իրավական, խորհրդատվական, տեղեկատվական, փորձագիտական-վերլուծական և Ուկրաինայի նախագահի կողմից իր սահմանադրական լիազորությունների իրականացման այլ ապահովումն է<ref>[https://interfax.com.ua/news/political/595013.html Зеленский создает Офис президента Украины путем реорганизации и сокращения численности сотрудников АП // Интерфакс-Украина, 20.06.2019]</ref>։ Հունիսի 25-ին հաստատվել է Ուկրաինայի նախագահի գրասենյակի մասին դրույթը և սկսվել Է նախագահի աշխատակազմի և նրա կառուցվածքային ստորաբաժանումների ղեկավարների վերանշանակումը նախագահի գրասենյակի կառուցվածքում համապատասխան պաշտոններում։ ;Մարզպետներ Վլադիմիր Զելենսկու և նրա թիմի ներքաղաքական առաջնահերթություններից մեկը դարձավ իշխանական ուղղահայացների ամրապնդումը։ Արդեն հունիսի 11-ին Վլադիմիր Զելենսկին պաշտոնանկ է արել մարզային պետական վարչությունների 24 ղեկավարներից 15-ին՝ Չերնիգովսկայային, Խմելնիցկային, Խերսոնսկային, Տերնոպոլսկայային, Սումսկային, Պոլտավսկայային, Օդեսսային, Նիկոլաեւսկային, Լվովսկայային, Կիրովոգրադին, Կիեւին, Իվանո-Ֆրանկովսկուն, Զապորոժսկուն, Զակարպատսկայային և Վոլինսկային<ref>[https://lenta.ru/news/2019/06/11/ze_chistka/ Зеленский уволил 15 губернаторов // Lenta.ru, 11.06.2019]</ref>։ Հունիսի 24-ին աշխատանքից ազատվել են Ժիտոմիրի, Ռովենի և Չերկասի մարզերի ղեկավարները։ Մասնավորապես, Լվովի մարզի նահանգապետ է նշանակվել Մարկիյան Մալսկին<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4024643 Зеленский назначил губернатора Львовской области]</ref>, Դոնեցկի մարզի նահանգապետ՝ Պավել Կիրիլենկոն<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4024219 Зеленский сменил губернатора Донецкой области]</ref><ref name="ReferenceA">[https://www.kommersant.ru/doc/4024835 Новую Раду проверяют Донбассом. Президент Зеленский борется за избирателей юго-востока // Газета «Коммерсантъ» № 117 от 08.07.2019]</ref>, Լուգանսկի՝ Վիտալի Կոմարնիցկին<ref>[https://www.rbc.ru/rbcfreenews/5d2209459a79471ba3444042 Зеленский назначил нового губернатора Луганской области // РБК, 07.07.2019]</ref>, Զակարպատսկոյի՝ Իգոր Բոնդարենկոն<ref>[https://www.rbc.ru/rbcfreenews/5d209f369a7947496d85ba71 Зеленский назначил владельца сети кондитерских главой Закарпатья // РБК, 06.07.2019]</ref>։ Զելենսկու մամուլի քարտուղար Յուլիա Մենդելը հայտարարել է, որ պետության ղեկավարն անհրաժեշտ է համարում լիովին նորացնել նահանգապետերի կազմը։ Զելենսկու թիմը մտադիր է նաև ազատել Կիևի ներկայիս քաղաքապետ Վիտալի Կլիչկոյին։ Նրա հնարավոր հեռացման մասին լուրերը սկսել են տարածվել դեռևս հուլիսի սկզբին, սկսվել Է Կիևում կամուրջների շինարարության և վերակառուցման ժամանակ չարաշահումների մասին տեղեկատվության ստուգում<ref name="100днейЪ" />։ ==== Դոնբասի հակամարտության կարգավորում ==== {{Main|Մինսկի երկրորդ համաձայնագիր|Նորմանդական քառյակ}} Մայիսի 20-ին Վլադիմիր Զելենսկին, ստանձնելով նախագահի պաշտոնը, իր թիմի գերակայություններն է համարել երկրի արևելքում հրադադարը և «ուկրաինական Ղրիմի և Դոնբասի վերադարձը»։ Զելենսկին նաև հայտարարել է, որ պատերազմի ավարտի համար պատրաստ է երկխոսության։ «''Եվ ես վստահ եմ, որ այդ երկխոսությունը սկսելու առաջին քայլը կլինի մեր բոլոր գերիների վերադարձը»'', - ասել է նա ռուսերեն լեզվով։ Նրա խոսքով՝ հաջորդ քայլը պետք է լինի կորցրած տարածքների վերադարձը, դրա համար նախ և առաջ պետք է դիմել Դոնբասի գրավյալ մասի և բռնակցված Ղրիմի բնակիչների գիտակցությանը<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/volodimir-zelenskij-nashe-najpershe-zavdannya-pripinennya-vo-55485 Владимир Зеленский: Наша первая задача — прекращение огня на Донбассе. 20.05.2019]</ref>։ Մայիսի 24-ին Վլադիմիր Զելենսկին Գերմանիայի դաշնային կանցլեր Անգելա Մերկելի հետ հեռախոսով քննարկել է իրավիճակը «Դոնբասի ժամանակավորապես օկուպացված տարածքներում»։ Կողմերը հաստատել են փոխադարձ շահագրգռվածությունը՝ Դոնբասում խաղաղություն վերադարձնելու նպատակով ջանքերի ակտիվացման հարցում, այդ թվում՝ նորմանդական ձևաչափի շրջանակներում, և համաձայնեցրել են այդ ուղղությամբ առաջին համատեղ քայլերը<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-ukrayini-proviv-telefonnu-rozmovu-z-federalnim-kan-55593 Президент Украины провел телефонный разговор с Федеральным канцлером Германии]</ref>։ Հունիսի 17-ից 18-ը Զելենսկին պաշտոնական այցեր է կատարել Փարիզ և Բեռլին։ Բանակցությունների գլխավոր թեմաներից մեկը դարձել է Ուկրաինայի արևելքում ռազմական հակամարտության դադարեցումը։ Վլադիմիր Զելենսկու և Անգելա Մերկելի հանդիպման ընթացքում որոշում է կայացվել առաջիկայում Ռուսաստանի մասնակցությամբ նոր գագաթնաժողով անցկացնել «նորմանդական ձևաչափով»<ref>[https://www.rbc.ru/politics/18/06/2019/5d08b2269a7947abac12f7e7 Визиты Зеленского в Париж и Берлин прояснили его позицию по России // РБК, 18.09.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4004653 «Президент мира» показал себя Европе. Владимир Зеленский изложил в Париже и Берлине свои планы урегулирования конфликта в Донбассе // Газета «Коммерсантъ» № 104 от 19.06.2019]</ref>։ [[Պատկեր:Volodymyr Zelensky visits frontline 27-05-2019 (05).jpg|մինի|left|Վլադիմիր Զելենսկին ԶՈՒ-ի առաջատար դիրքեր այցելության ժամանակ, 27.05.2019]] Մայիսի 27-ին Զելենսկին առաջին անգամ այցելել է Դոնբաս՝ որպես պետության ղեկավար։ Նա զննել է Ուկրաինայի ԶՈՒ դիրքերը Լուգանսկի ստանիցայում և Շաստե բնակավայրում, լսել է ՊՄՊ հրամանատար Ալեքսանդր Սիրսկիի զեկույցը։ Հունիսի 3-ին Զելենսկին Լեոնիդ Կուչման Դոնբասի կարգավորման եռակողմ կոնտակտային խմբում Ուկրաինայի ներկայացուցիչ է նշանակել<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/leonid-kuchma-ocholiv-ukrayinsku-delegaciyu-tristoronnoyi-ko-55717 Леонид Кучма возглавил украинскую делегацию в Трехсторонней контактной группе. 03.06.2019]</ref>։ Հունիսի 5-ին տեղի է ունեցել նախագահական ընտրություններից հետո ԱՊԿ-ի առաջին հանդիպումը, որի արդյունքները Դոնբասի հակամարտության կարգավորման հարցում առաջընթացի հույս են ներշնչել․ * կողմերը պայմանավորվել են հրադադարի մասին նոր համաձայնագրի նախապատրաստման մասին, ընդ որում հասկացվել է, որ այդ նոր համաձայնագիրը պարտադիր կարգով պետք է նախատեսի հրադադարի պահպանման նկատմամբ վերահսկողության իրական գործուն միջոցներ՝ պատասխան կրակի արգելք և քաղաքացիական օբյեկտների (դպրոցներ, մանկապարտեզներ) գնդակոծման արգելք<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3992150 Контактная группа по Донбассу согласовала новое перемирие // Коммерсантъ, 05.06.2019]</ref><ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/upershe-zasidannya-robochih-grup-tkg-projshli-konstruktivno-55781 Впервые заседания рабочих групп ТКГ прошли конструктивно — Леонид Кучма. 05.06.2019]</ref>։ * բարձրացվել Է Կիևի կողմից չվերահսկվող Դոնբասի տարածքներից տնտեսական շրջափակումը վերացնելու հարցը<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3992807 Леонид Кучма вызвал Донбасс на себя. Его план на переговорах в Минске противники президента Зеленского сочли предательски мирным // Газета «Коммерсантъ» № 98 от 07.06.2019]</ref>։ Փոխզիջումային որոշումների ընդունման հնարավորության մասին հաղորդագրությունները խիստ քննադատության են արժանացել նախկին նախագահ Պյոտր Պորոշենկոյի, գլխավոր դատախազ Յուրի Լուցենկոյի և պատգամավորական կորպուսի մի շարք ներկայացուցիչների կողմից, որոնք այդ հնարավորությունը ընկալել են որպես Ուկրաինայի շահերի դավաճանություն և Ռուսաստանի հանդեպ կապիտուլյացիա<ref>[https://interfax.com.ua/news/political/591915.html Порошенко требует от Зеленского объяснить, на каком основании украинская делегация в ТКГ инициировала отмену экономического ограничения с ОРДЛО // Интерфакс-Украина, 05.06.2019]</ref><ref>[https://interfax.com.ua/news/political/592054.html Порошенко расценивает как попытку капитуляции вчерашние заявления в Минске и ждет от политсил их позиции // Интерфакс-Украина, 06.06.2019]</ref><ref>[https://interfax.com.ua/news/political/592045.html Прекращение огня в ответ на атаки врага возможно только после введения миротворцев ООН на Донбасс — Порошенко // Интерфакс-Украина, 06.06.2019]</ref><ref>[https://interfax.com.ua/news/general/591961.html Парубий: Запрет на Донбассе стрелять в ответ — это шаг к капитуляции, который мы не позволим // Интерфакс-Украина, 06.06.2019]</ref><ref>[https://interfax.com.ua/news/general/591958.html Торговля с предприятиями в ОРДЛО возможна только при их регистрации и уплате налогов в Украине — генпрокурор // Интерфакс-Украина, 06.06.2019]</ref>։ Ուկրաինայի ԶՈւ ղեկավարությունը հասկացրել է, որ պատասխան կրակից հրաժարվելու մասին ոչ մի խոսք լինել չի կարող։ Սահմանազատման գծում ուժեղացել են բոլոր տեսակի զենքերի օգտագործումը։ Արդյունքում հաջորդ նիստին ներկայացված բոլոր առաջարկությունները դեզավուացվել են։ Հրադադարի մասին համաձայնագիր չի ստորագրվել, Լուգանսկի ստանիցայի շրջանում ուժերի բազմացումը հերթական անգամ ձախողվել է, իսկ տնտեսական շրջափակման վերացման վերաբերյալ հայտարարվել է, որ ոչ մի շրջափակում չկա, գոյություն ունեն միայն ժամանակավոր սահմանափակումներ՝ ոչ վերահսկվող տարածքների հետ առևտրի համար, և դրանց վերացման հարցը կարող է դիտարկվել միայն Դոնբասի ձեռնարկությունների՝ Ուկրաինայի իրավական դաշտ վերադարձից հետո։ Հունիս-հուլիս ամիսներին Զելենսկին մի քանի հրամանագրեր է ստորագրել օտարերկրյա կամավորներին Ուկրաինայի քաղաքացիություն տրամադրելու մասին, որոնք Դոնբասի զինված հակամարտությանը մասնակցել են Ուկրաինայի կողմից<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/06/28/7219480/ Зеленский дал гражданство 14 иностранцам, защищавшим суверенитет Украины // Украинская правда, 28.06.2019]</ref>՝ խոստանալով թույլ չտալ այդ գործընթացի որևէ «արհեստական արգելակում կամ ձգձգում», ինչպես դա եղել է անցյալ տարիներին<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/volodimir-zelenskij-nadav-gromadyanstvo-ukrayini-inozemcyam-56097 Владимир Зеленский предоставил гражданство Украины иностранцам, которые защищали территориальную целостность государства. 28.06.2019 ]</ref>։ Լուգանսկի ստանիցայի շրջանում շփման գծի հատվածում ուժերի եև միջոցների շատացումը, այնուամենայնիվ, իրականացվել է մինչև հուլիսի 1-ը, ինչը հաստատել է [[Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպություն|ԵԱՀԿ]] հատուկ մոնիթորինգային առաքելությունը։ Զելենսկին իր տեսաուղերձում դա անվանել է «սահմանազատման ողջ գծի ողջ երկայնքով կրակի կայուն դադարեցման առաջին քայլը», որը հնարավոր է դարձել Մինսկի գործընթացի ապաշրջափակման շնորհիվ<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/volodimir-zelenskij-rozvedennya-sil-poblizu-stanici-lugansko-56113 Владимир Зеленский: Разведение сил вблизи Станицы Луганской — это первый шаг к устойчивому прекращению огня. 01.07.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4018351 Распрягайте, хлопцы, танки. Разведение войск в Станице Луганской облегчит жизнь жителям Украины и ЛНР // Газета «Коммерсантъ» № 113 от 02.07.2019]</ref>։ Հուլիսի 5-ին Վլադիմիր Զելենսկին «Գերմանական ալիք» ռադիոկայանին տված հարցազրույցում հայտարարել է. «դուք լավ գիտեք, որ ոչ իմ թիմը, ոչ ես, մենք չենք ստորագրել այդ «Մինսկը», բայց մենք պատրաստ ենք գնալ բոլոր Մինսկի պայմանավորվածությունների կատարման կետերով, որպեսզի վերջապես խաղաղություն ունենանք»<ref>[https://www.rbc.ru/rbcfreenews/5d1f9e289a7947069f370a37 Зеленский заявил о готовности «по пунктам» выполнять минские соглашения // РБК, 05.07.2019]</ref>։ Հուլիսի 7-ին Զելենսկին Եվրոպական խորհրդի ղեկավար Դոնալդ Տուսկի ուղեկցությամբ եղել է Լուգանսկի մարզում և այցելել Լուգանսկի ստանիցա, որտեղ գտնվում է Հյուսիսային Դոնեցով ավերված կամուրջը և Կիևի կողմից չվերահսկվող տարածք մուտքի և ելքի միակ հատվածը։ «''Դոնբասում Մեր առաջնային խնդիրները նորմալ ջրամատակարարումն է, խմելու ջրի որակը, Կրամատորսկի օդանավակայանի վերականգնումը, հանքագործների պարտքերի մարումը, հիվանդանոցները և ամենացավալին՝ ճանապարհները»,'' - հուլիսի 5-ին՝ Սլավյանսկի և Կրամատորսկի՝ Ուկրաինայի զինված ուժերի վերահսկողության տակ վերադառնալու հինգերորդ տարեդարձի օրը, գրել Է նա Թվիթերում<ref name="ReferenceA"/>։ ==== Պայքար կոռուպցիայի և ստվերային տնտեսության դեմ ==== Իր նախընտրական ծրագրում Վլադիմիր Զելինսկին ընդգծել է, որ իր գլխավոր խնդիրներից մեկը համարում է կոռուպցիոն սխեմաների վերացումը և պետական ընթացակարգերի թափանցիկության ապահովումը<ref name="100днейЪ">[https://www.kommersant.ru/doc/4073050#id=7 Нешуточная власть. Чего добился Владимир Зеленский за 100 дней президентства // «Коммерсантъ» от 27.08.2019]</ref>։ Մայիսի 30-ին Զելենսկին ԱԳՆ-ին հանձնարարել է Եվրոպայի խորհրդին և ՄԱԿ-ին տեղեկացնել Ուկրաինայի Ազգային հակակոռուպցիոն բյուրոյի (ՈՒԱՀԿ) օրենսդրական լիազորությունների մասին միջազգային համագործակցություն և ուղղակի շփումներ իրականացնել օտարերկրյա պետությունների հակակոռուպցիոն մարմինների հետ (նախկինում բոլոր նման շփումներն իրականացվել են գլխավոր դատախազության միջոցով)<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-ukrayini-doruchiv-mzs-zabezpechiti-nabu-mozhlivist-55665 Президент Украины поручил МИД обеспечить НАБУ возможность самостоятельного сотрудничества с международными партнерами в расследовании коррупционных преступлений. 30.05.2019]</ref>։ Հունիսի 3-ին Զելենսկին Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության ղեկավարի ժամանակավոր պաշտոնակատար Իվան Բականովի հետ հանդիպման ժամանակ նշել է մաքսանենգության դեմ պայքարի կարևորությունը և Ուկրաինայի անվտանգության ծառայությունից պահանջել է երկու շաբաթվա ընթացքում ցուցադրել աշխատանքի առաջին արդյունքները. «մեզ իրական քրեական գործեր են պետք։ Պետք է զբաղվել մաքսանենգությամբ»,- հայտարարել է Զելենսկին։ «Արդարության մեծ պահանջ կա։ Մենք պետք է հանրությանը ցույց տանք, որ ՈՒԱԾ-ն իսկապես աշխատում է։ Ուզում եմ, որ ամբողջ աշխարհը տեսնի, որ մենք սկսել ենք մաքուր էջից կառուցել Ուկրաինան»<ref name="interfax.com.ua"/>։ Հունիսի 12-ին Վլադիմիր Զելենսկին Ուկրաինայի տնտեսական զարգացման և առևտրի նախկին նախարար Այվարաս Աբրոմավիչյուսին նշանակել է «Ուկրոբորոնպրոմ» պետական կոնցեռնի դիտորդական խորհրդի անդամ։ Օգոստոսին Աբրոմավիչուսը սկսել է գլխավորել «Ուկրոբորոնպրոմը»։ Հունիսի 18-ին «Ժողովրդի ծառա» կուսակցությունը ներկայացրել է կոռուպցիայի դեմ պայքարի իր ծրագիրը, որը նախատեսում է, մասնավորապես, դատախազության մաքրում, հակակոռուպցիոն մարմինների անկախություն, ինչպես նաև դրամական պարգևատրում կոռուպցիայի բացահայտման համար։ Զելենսկու թիմում կոռուպցիայի դեմ պայքարի համար պատասխանատու էր Ուկրաինայի վաստակավոր իրավաբան, Transparency International-ի և կոռուպցիայի հակազդման ազգային գործակալության նախկին աշխատակից՝ Ռուսլան Ռյաբոշապկան։ Հենց նա է հասել Ուկրաինայի Ազգային հակակոռուպցիոն բյուրոյի համար օտարերկրյա քննչական մարմիններից ուղղակիորեն տեղեկատվություն ստանալու իրավունքին, այլ ոչ թե Ուկրաինայի Գլխավոր դատախազության միջոցով, ինչպես նախկինում էր<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4004932 Партия Зеленского представила стратегию по борьбе с коррупцией // Коммерсантъ, 19.06.2019]</ref>։ Օգոստոսի 29-ին իր առաջին նիստում նոր Գերագույն ռադան հավանություն տվեց Ռուսլան Ռյաբոշապկիին Ուկրաինայի գլխավոր դատախազի պաշտոնում նշանակելուն։ Ի թիվս այլ բաների, Ուկրաինայի նոր նախագահը սկսել է աշխատել 2016 թվականին Պորոշենկոյի օրոք մտցված «Ռոտերդամ+» էլեկտրականության ինքնարժեքի հաշվարկման բանաձևի վերացման ուղղությամբ, որը նա համարում է կոռուպցիոն (այդ բանաձևով էլեկտրաէներգիայի գնի մեջ դրվում է ածխի արժեքը՝ Նիդեռլանդների միջազգային բորսայի գնանշումների համաձայն)։ Հունիսի 26-ին Զելինսկին Ռադա է մտցրել «էլեկտրական էներգիայի արժեքի նվազեցման վերաբերյալ Ուկրաինայի որոշ օրենքներում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրինագիծը և հայտնել «Ռոտերդամ-» նոր բանաձևի ներդրման մասին<ref name="100днейЪ" />։ Հուլիսի 6-ին, Ուժգորոդում Անդրկարպատյան մաքսատան տարածքում ներկայացնելով Անդրկարպատյան մարզային պետական վարչակազմի նոր ղեկավար Իգոր Բոնդարենկոյին, Զելենսկին ընդգծել է, որ իր թիմը լրջորեն է տրամադրված մաքսանենգության դեմ պայքարին, և հայտարարել է, որ Զաքարպատյան մաքսատան, սահմանապահ ծառայության և Դատախազության ղեկավարությունը պետք է մաքրվի։ Նա նաև խորհուրդ է տվել Վոլինսկի, Զակարպատսկայայի, Չերնովիցկայի և Լվովի մաքսատների ղեկավարներին ինքնուրույն աշխատանքից ազատվելու դիմումներ գրել<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/na-zakarpatti-prezident-poobicyav-nespokijni-chasi-kontraban-56237 На Закарпатье Президент пообещал неспокойные времена контрабандистам и тем, кто их «крышует». 06.07.2019]</ref>։ Միևնույն ժամանակ որոշ փորձագետներ, հիշեցնելով նախագահի կուսակցության նախընտրական կարգախոսը՝ «գարունը կգա, կդատապարտենք», Զելենսկու կառավարման առաջին հարյուր օրերի ձախողումն են համարում այն փաստը, որ «երկրում առայժմ ոչ ոք պատժված չէ»։ Այսպիսով, հասարակության արդարության պահանջը մնում է չբավարարված, իսկ «''պաշտոնյաների ցուցադրական էմոցիոնալ «փչացումները», հրապարակային հռետորաբանությունն ու նեղ շրջանակներում լայնորեն հայտնի Կոռուպցիայի օջախների նկատմամբ Զելենսկիի ուշադրությունն առայժմ ընկալվում են ինչպես բնակչության, այնպես էլ կոռուպցիոն սխեմաների մասնակիցների կողմից՝ զգուշավորությամբ ու անվստահությամբ իրավապահ ու դատական համակարգերի՝ սկսած պայքարը մինչև վերջ հասցնելու ունակության մասով''»<ref name="100днейРБК">[https://www.rbc.ru/politics/27/08/2019/5d63ca7c9a7947c68ecdcbfc. 100 дней Владимира Зеленского: три главные удачи и три основные неудачи. Что смог и чего не смог шестой президент Украины и как к этому отнёсся избиратель // РБК, 27.08.2019]</ref>։ Օգոստոսի 14-ին ՈՒԱՀԲ-ի և Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության հակակոռուպցիոն բաժնի աշխատակիցները ձերբակալել են 480 հազար դոլար կաշառք ստանալիս Յուրի Գրիմչակին, ժամանակավոր օկուպացված տարածքների և ներքին տեղահանված անձանց հարցերով նախարարության փոխղեկավարին։ Ձերբակալվածին կասկածում են առանձնապես խոշոր չափերի կաշառք շորթելու մեջ<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4061560 Украинскую коррупцию ждет сеанс разоблачения // Газета «Коммерсантъ» № 146 от 16.08.2019]</ref>։ Սեպտեմբերի 2-ին Զելենսկին Ուկրաինայի վարչապետ Ալեքսեյ Գոնչարուկին հանձնարարել է մինչև 2020 թվականի հունվարի 1-ը «անցկացնել բիզնեսի համար առավել կոռուպցիոն և պետական իշխանության մարմինների քաղաքացիների՝ Պետգեոկադաստրի, Պետգեոնեդրի, ճարտարապետաշինարարական պետական տեսչությունը, պետական տեսչությունը (պետական բնապահպանական ծառայություն), Ուկրտրանսբանվտանգությունը և ամենահայտնի՝ Ուկրտոդորը»<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/volodimir-zelenskij-doruchiv-novomu-premyer-ministru-yaknajs-57077 Владимир Зеленский поручил новому премьер-министру как можно скорее перезагрузить Укравтодор, Госгеонедра и ряд других наиболее коррумпированных органов]</ref>։ Գերագույն ռադայի նոր գումարման աշխատանքն սկսելուց և հիմնական կադրային նշանակումների անցկացումից հետո իրավապահ մարմինների և դատական համակարգի բարեփոխման հիմնական խնդիրները որոշելիս Զելենսկին Գերագույն ռադայի, կառավարության և իրավապահ մարմինների ղեկավարության հետ հանդիպման ընթացքում ընդգծել է էլիտար կոռուպցիայի և կազմակերպված հանցավորության հաղթահարման կարևորությունը։ Նա ուշադրություն է հրավիրել «Ուկրոբորոնպրոմ» պետական համակարգում հանցագործությունների հետաքննության և ԱԱՀ ձեռնարկություններին օգնություն հատկացնելու չարաշահումների,  անտառների ապօրինի հատման և օգտակար հանածոների արդյունահանման վրա<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/zlovzhivannya-v-ukroboronpromi-burshtinova-mafiya-ta-zlochin-57081 Злоупотребления в «Укроборонпроме», янтарная мафия и преступления против несовершеннолетних: Президент Украины назвал приоритеты для правоохранительных органов]</ref>։ Հոկտեմբերին ծառայողական դիրքի չարաշահման մեղադրանք էր ներկայացվել նախկին նախագահ Պյոտր Պորոշենկոյի գործընկեր և զինակից, ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի քարտուղարի նախկին տեղակալ Օլեգ Գլադկովսկուն։ Ավելի վաղ մեկուսարանում տեղավորվել էր նախկին պատգամավոր Սերգեյ Փաշինսկին<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4133584 Украина разбирает старые закупки. Соратник Петра Порошенко стал официальным фигурантом коррупционного расследования // Газета «Коммерсантъ» № 193 от 22.10.2019]</ref>։ ==== Լյուստրացիա ==== Հուլիսի 11-ին Վլադիմիր Զելենսկին Ֆեյսբուքում տեսաուղերձ է հրապարակել, որում հայտարարել է իշխանությունը մաքրելու մասին օրենքում փոփոխություններ կատարելու և այն պաշտոնների ցանկում ընդգրկելու պլանների մասին, որոնք ընկնում են լյուստրացիայի տակ, իշխանության բոլոր ներկայացուցիչների, որոնք երկիրը ղեկավարել են 2014 թվականից մինչև 2019 թվականը «Առաջարկվում է լյուցրացիայի ենթարկվող պաշտոնների ցանկում ավելացնել Ուկրաինայի նախագահին, բոլոր ժողովրդական պատգամավորներին, Գերագույն Ռադայի նախագահին, կառավարության անդամներին, գլխավոր դատախազին, ՈՒԱԾ-ի նախագահին, հակամենաշնորհային կոմիտեի ղեկավարներին և պետական գույքի հիմնադրամին, պետական հարկաբյուջետային ծառայության և մաքսատան նախագահներին, ԱԱԾ-ի քարտուղարին, պաշտպանական ձեռնարկությունների ղեկավարությանը, որոնք պաշտոններ են զբաղեցրել 2014 թվականի փետրվարի 23-ից մինչև 2019 թվականի մայիսի 19-ը»<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/07/11/7220638/ Зеленский предлагает люстрировать Порошенко, чиновников и нардепов с 2014 года // Украинская правда, 11.07.2019]</ref><ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/07/12/7220713/ Появился текст проекта Зеленского о массовой люстрации чиновников // Украинская правда, 12.07.2019]</ref>։ ==== Արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ ==== {{Main|Ուկրաինայի խորհրդարանական ընտրություններ (2019)|Ուկրաինայի IX գումարման Գերագույն ռադա}} Հուլիսի 21-ին տեղի ունեցան արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ։ Ուկրաինայի IX գումարման Գերագույն ռադայի կազմում ընդգրկվել են համամասնական համակարգով հինգ կուսակցությունների ներկայացուցիչներ, ինչպես նաև տասը կուսակցությունների և 46 ինքնաառաջադրված թեկնածուներ միամանդատ (մեծամասնական) ընտրատարածքներում։ Ընտրությունների արդյունքը դարձավ Զելենսկու հերթական հաղթանակը։ «Ժողովրդի ծառա» նախագահամետ կուսակցությունը հավաքել է 43,16 % և ստացել է 124 տեղ։ Բացի այդ, այդ կուսակցության կողմից աջակցած թեկնածուները հաղթանակ են տարել 130 միամանդատ ընտրատարածքներում։ Դրա շնորհիվ կուսակցությունը թվային մեծամասնություն է ստացել խորհրդարանում և կարող է ղեկավարվել առանց կառավարական կոալիցիա ստեղծելու։ «Ժողովրդի ծառա» կուսակցությունը հնարավորություն ունի ինքնուրույն ձևավորել ոչ միայն նախարարների կաբինետը, այլև երկրի գործադիր իշխանության ողջ ուղղահայացը<ref name="100днейРБК" />։ Հինգ տոկոսանոց արգելքը հաղթահարել են նաև «Ընդդիմադիր պլատֆորմ՝ հանուն կյանքի», «Բատկիվշչինա», «Եվրոպական համերաշխություն» և «Ձայն» կուսակցությունները։ «Ժողովրդի ծառա» կուսակցությունը, սակայն, չունի սահմանադրական մեծամասնություն (300 տեղ)։ «Ժողովրդի ծառա» խմբակցության ներկայացուցիչները գլխավորել են IX գումարման Գերագույն Ռադայի 23 կոմիտեներից 19-ը<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/08/27/7224600/ Верховная Рада: подготовительная группа утвердила глав комитетов // Украинская правда, 27.08.2019]</ref><ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/articles/2019/08/5/7222835/ Главы комитетов. «Слуга народа» определилась с должностями в парламенте. Кто эти люди // Украинская правда, 05.08.2019]</ref>։ ==== Գերագույն ռադայի IX գումարումը և Զելենսկին ==== Առաջին նիստում ելույթ ունենալով պատգամավորների առջև՝ Զելենսկին նշել է երեք խնդիր, որոնք դրված են իշխանության առջև՝ պաշտպանության ամրապնդում, Դոնբասի խաղաղություն և Ղրիմի վերադարձ։ Այս խնդիրները պետք է լուծվեն մեկ տարվա ընթացքում<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4075352 Власть на Украине отдали в руки молодых. Кто возглавил парламент и вошел в новое правительство страны // «Коммерсантъ FM» от 30.08.2019]</ref>։ Գերագույն ռադան հավանություն է տվել Ալեքսեյ Գոնչարուկի թեկնածությանը վարչապետի պաշտոնում և հաստատել կառավարության նոր կազմը։ Ռադան նաև նախագահի ներկայացմամբ հաստատել է արտաքին գործերի նախարար Վադիմ Պրիստայկոյի, պաշտպանության նախարար Անդրեյ Զագորոդնյուկի, գլխավոր դատախազ Ռուսլան Ռյաբոշապկայի, Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության ղեկավար Իվան Բականովի ներկայացմամբ։ Օգոստոսի 29-ին նախագահ Զելինսկին խորհրդարան է ներկայացրել Ուկրաինայի նախագահին զբաղեցրած պաշտոնից հեռացնելու հատուկ ընթացակարգի մասին օրինագիծը<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/08/30/7224905/ Рада обнародовала текст проекта Зеленского об импичменте]</ref>։ Սեպտեմբերի 10-ին օրենքն ընդունվել Է Ռադայի կողմից և սեպտեմբերի 23-ին ստորագրվել է նախագահի կողմից<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4102373 Зеленский утвердил закон о процедуре импичмента президента]</ref>։ Օգոստոսի 30-ին Զելինսկին խորհրդարան է ներկայացրել օրենքի նախագիծ, որով առաջարկվում էր Ազգային գվարդիան դուրս բերել ներքին գործերի նախարարության ենթակայությունից և այն ենթարկել նախագահին<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/08/30/7224891/ Зеленский просит Раду отдать ему Нацгвардию]</ref> (այդ որոշումը չի կայացվել)։ Սեպտեմբերի 2-ին Զելինսկին կարգադրել է, որ կառավարությունը մինչև 2019 թվականի հոկտեմբերի 1-ը նախապատրաստի, իսկ խորհրդարանը մինչև դեկտեմբերի 1-ը ընդունի գյուղատնտեսական նշանակության հողերի շուկայի մասին օրինագիծը և չեղյալ հայտարարի հողի վաճառքի մորատորիումը<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/2/7225078/ Зеленский — парламенту: До 1 декабря отменить мораторий на продажу земли ]</ref>։ Սեպտեմբերի 2-ին Զելինսկին կարգադրել է, որ կառավարությունը մինչև 2019 թվականի հոկտեմբերի 1-ը պատրաստի, իսկ խորհրդարանը մինչև դեկտեմբերի 1-ը օրենքներ ընդունի խաղային բիզնեսի օրինականացման և սաթի արդյունահանման օրինականացման մասին<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/2/7225074/ Зеленский поручил за месяц легализовать казино и добычу янтаря]</ref>։ 2019 թվականի սեպտեմբերի 3-ին Գերագույն ռադան երկրորդ ընթերցմամբ և ընդհանուր առմամբ պաշտպանել է ժողովրդական պատգամավորների անձեռնմխելիության վերացման մասին օրինագիծը։ Այսպիսով, Սահմանադրության 80-րդ հոդվածից հեռացվում է երկու պարբերություն այն մասին, որ պատգամավորներին անձեռնմխելիություն է երաշխավորվում և առանց Գերագույն ռադայի համաձայնության նրանց չի կարելի քրեական պատասխանատվության ենթարկել։ Պատգամավորական անձեռնմխելիությունը կչեղարկվի 2020 թվականի հունվարի 1-ից<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/3/7225166/ РАДА СНЯЛА НЕПРИКОСНОВЕННОСТЬ С НАРДЕПОВ // Украинская правда, 03.09.2019]</ref>։ Զելենսկին վետո է դրել Ռադայի նախորդ կազմի կողմից հաստատված ընտրական օրենքների ժողովածուի վրա։ «Ժողովրդի ծառա» խմբակցությունը մտադիր է վերանայել Ուկրաինայի ընտրական օրենսգիրքը և այն կրկին ներկայացնել Գերագույն ռադայի քննարկմանը։ Սեպտեմբերի 3-ին Ռադան առաջին ընթերցմամբ ընդունեց և Սահմանադրական դատարան ուղարկեց նախագահական օրինագիծ, որով առաջարկվում է Գերագույն ռադայի սահմանադրական կազմը 450-ից նվազեցնել մինչև 300 պատգամավոր և ամրագրել համամասնական ընտրական համակարգը<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/08/30/7224882/ Зеленский предлагает урезать число нардепов до 300 и ввести языковой ценз]</ref><ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/3/7225230/ Рада сделала первый шаг к уменьшению количества нардепов]</ref>։ Սեպտեմբերի 3-ին Ռադան առաջին ընթերցմամբ ընդունել և Սահմանադրական դատարան է ուղարկել նախագահական օրինագիծ, որով առաջարկվում է Սահմանադրության 81-րդ հոդվածում սահմանել Ուկրաինայի ժողովրդական պատգամավորի լիազորությունների վաղաժամկետ դադարեցման լրացուցիչ հիմքեր<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/08/30/7224900/ Зеленский предлагает Раде забирать мандаты за прогулы и кнопкодавство]</ref><ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/3/7225233/ Депутаты отправили проект наказания за прогулы и кнопкодавство в КС]</ref>։ Սեպտեմբերի 3-ին Ռադան առաջին ընթերցմամբ ընդունել և Սահմանադրական դատարան է ուղարկել նախագահական օրինագիծ, որով առաջարկվում է նախագահին իրավունք վերապահել ձևավորել Ազգային հակակոռուպցիոն բյուրո, պաշտոններում նշանակել և պաշտոններից ազատել ՈՒԱԿԲ-ի տնօրենին և հետաքննությունների պետական բյուրոյի տնօրենին, ինչպես նաև ձևավորել առանձին ոլորտներում տնտեսավարող սուբյեկտների գործունեության պետական կարգավորում, մոնիթորինգ և վերահսկողություն իրականացնող անկախ կարգավորող մարմիններ, պաշտոններից նշանակել և ազատել նրանց անդամներին<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/3/7225196/ Рада отдала в КС законопроект о контроле Зеленского над ГБР и НАБУ]</ref>։ Սեպտեմբերի 3-ին Ռադան առաջին ընթերցմամբ ընդունել և  Սահմանադրական դատարան է ուղարկել նախագահական օրինագիծ, որով առաջարկվում է «ժողովրդին» օրենսդրական նախաձեռնության իրավունք տրամադրել<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/3/7225222/ Рада направила на оценку КС инициативу Зеленского про «законы от народа»]</ref>։ Սեպտեմբերի 3-ին Ռադան առաջին ընթերցմամբ ընդունել և Սահմանադրական դատարան է ուղարկել նախագահական օրինագիծ, որով առաջարկվում է ընդլայնել Ռադայի լիազորությունները և նրան իրավունք տալ ստեղծել օժանդակ խորհրդարանական մարմիններ «Ուկրաինայի պետական բյուջեում նախատեսված միջոցների սահմաններում»<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/3/7225235/ Рада направила в КС проект Зеленского о вспомогательных органах парламента]</ref>։ Սեպտեմբերի 23-ին Զելենսկին ստորագրել է «դատախազության մարմինների բարեփոխման առաջնահերթ միջոցառումների վերաբերյալ Ուկրաինայի որոշ օրենսդրական ակտերում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքը, որն ընդունվել է խորհրդարանի կողմից սեպտեմբերի 19-ին։ Օրենքով նախատեսված է անցկացնել գործող դատախազների ատեստավորում։ Ատեստավորումից հետո դատախազության մարմինների գործող կառուցվածքը կփոխվի հետևյալ կերպ՝ գլխավոր դատախազի գրասենյակ, մարզային դատախազություններ, շրջանային դատախազություններ։ Օրենքով նախատեսված է նաև զինվորական դատախազությունների լուծարում, սակայն, ըստ որում, սահմանված է գլխավոր դատախազի իրավունքն անհրաժեշտության դեպքում ստեղծել մասնագիտացված դատախազություններ։ Դատախազության մարմինների աշխատողների առավելագույն թիվը 15 հազարից կրճատվում է մինչև 10 հազար մարդ<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-ukrayini-pidpisav-zakon-pro-reformuvannya-organiv-57413 Президент Украины подписал закон о реформировании органов прокуратур. 23.09.2019]</ref>։ Հոկտեմբերի 4-ին Գերագույն ռադան հաստատեց Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նոր կազմը<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-vruchiv-posvidchennya-novim-chlenam-cvk-57665 Президент вручил удостоверения новым членам ЦИК. 09.10.2019]</ref>։ Նախորդ կազմը լուծարվել էր նախագահ Զելենսկու կողմից։ Հոկտեմբերի 15-ին Զելենսկին օրենք է ստորագրել, որը թույլ է տալիս Ուկրաինայի Ազգային հակակոռուպցիոն բյուրոյին և հետաքննությունների պետական բյուրոյին գաղտնալսումներ իրականացնել առանց անվտանգության ծառայության հետ համաձայնեցնելու<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4126458 Зеленский разрешил НАБУ и ГБР самостоятельно вести прослушку]</ref>։ ==== Զելենսկի և Մեդվեդչուկ ==== Դեռևս ապրիլի 22-ին՝ ընտրություններում Զելենսկու հաղթանակից անմիջապես հետո, նրա նախընտրական շտաբի խոսնակ Դմիտրի Ռազումկովը հայտարարել էր, որ Զելենսկու թիմում կասկածում են ռազմագերիների և պատանդների փոխանակման գործընթացին «ընդդիմադիր պլատֆորմ՝ հանուն կյանքի» կուսակցության քաղխորհրդի նախագահ Վիկտոր Մեդվեդչուկի ներգրավման արդյունավետությանը, որը հայտնի է ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ մոտ լինելով<ref>[https://interfax.com.ua/news/election2019/583126.html Последний обмен пленными произошёл в конце 2017 года, поэтому привлечение Медведчука кажется не очень эффективным — спикер штаба Зеленского // Interfax-Украина, 22.04.2019]</ref>։ Մայիսի 24-ին Ուկրաինայի նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Անդրեյ Բոգդանը հայտարարել էր, որ հնարավոր չի համարում Մեդվեդչուկի՝ որպես ուկրաինական կողմի ներկայացուցչի օգտագործումը Ռուսաստանի հետ բանակցություններում<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/medvedchuk-ne-predstavlyatime-ukrayinu-u-peremovinah-iz-rosi-55589 Медведчук не будет представлять Украину в переговорах с Россией — Глава Администрации Президента]</ref>։ Մեդվեդչուկը «Վզգլյադ» թերթին տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ չի մասնակցի Ուկրաինայի նոր նախագահին առընթեր Դոնբասի շուրջ բանակցություններին<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3981548 Медведчук не будет представлять Украину на переговорах по Донбассу // Коммерсантъ, 24.05.2019]</ref>։ Հունիսի 27-ին, երբ հայտնի դարձավ, որ Վիկտոր Մեդվեդչուկը համաձայնության է եկել Դոնեցկի և Լուգանսկի Ժողովրդական Հանրապետությունների ղեկավարներ Դենիս Պուշիլինի և Լեոնիդ Պասեչնիկի հետ՝ չճանաչված հանրապետությունների դատական մարմինների կողմից երկար ժամկետներով դատապարտված ուկրաինացի չորս գերիների ուկրաինական կողմին հանձնելու շուրջ<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4013222?from=doc_vrez «Порошенко хотел в глубине души, чтобы Донбасс ушёл навсегда». Виктор Медведчук о перспективах мирного урегулирования в Донбассе // Газета «Коммерсантъ» № 111 от 28.06.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4017197 Виктор Медведчук дал бой на мирном фронте. Начав борьбу с президентом Украины за титул главного миротворца Украины // Газета «Коммерсантъ» № 112 от 29.06.2019]</ref>, այդ պայմանավորվածությունը ցավոտ արձագանք է առաջացրել Ուկրաինայի ղեկավարության մոտ<ref>[https://www.rbc.ru/rbcfreenews/5d14c9d09a7947492ad10cff Зеленский заявил о недоумении ролью Медведчука в переговорах с Россией // 27.06.2019]</ref>։ Ավելի ուշ Ուկրաինայի նախագահի և անձամբ Վլադիմիր Զելենսկու շրջապատի համար լրացուցիչ պահ է դարձել Մեդվեդչուկի ակտիվությունը ռուսական իշխանությունների կողմից ձերբակալված ուկրաինացի նավաստիների ճակատագրի նկատմամբ՝ Զելենսկին բազմիցս հասկացրել է, որ ուկրաինացի նավաստիների վերադարձը նա անձամբ է վերահսկում<ref name="каналы" />։ Ռուսամետ խորհրդարանականների ակտիվությունը նյարդայնացնում է ոչ միայն Ուկրաինայի նախագահի գրասենյակում, այլև Գերագույն ռադայում։ Այստեղ մշակվում են առնվազն երկու օրինագծեր, որոնք նպատակ ունեն քրեական պատասխանատվություն սահմանել «ագրեսոր երկրի ներկայացուցիչների հետ չարտոնված բանակցությունների համար»<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4087754 Власти Украины берут обмен на себя. В Верховной раде критикуют неофициальные переговоры пророссийских депутатов с Москвой // «Коммерсантъ» от 09.09.2019]</ref>։ Հուլիսի 8-ին Զելենսկին միացավ Ուկրաինայի կառավարական գերատեսչություններին, քաղաքական և հասարակական գործիչներին, որոնք լայնածավալ ընդդիմության արշավ են նախաձեռնել Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև «Մենք պետք է խոսենք» հեռուստատեսային կամուրջին, որի կազմակերպման մասին հայտարարեցին «Ռասիա 24» և «NewsOne» հեռուստաալիքները։ Զելենսկին այս ակցիան անվանել է «էժան, բայց վտանգավոր PR գործողություն մինչ ընտրությունները»<ref>{{cite news|title=Зеленский назвал анонсированный телемост между NewsOne и «Россия 24» дешёвым, но опасным пиарходом|url=https://hromadske.ua/ru/posts/zelenskij-nazval-anonsirovannyj-telemost-mezhdu-newsone-i-rossiya-24-deshevym-no-opasnym-piarhodom|work=Громадське телебачення|date=2019-07-08}}</ref>։ Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության մամուլի կենտրոնը պաշտոնական կայքում տեղադրել է «հակաուկրաինական գործունեության հակազդման միջոցառումների մասին» փաստաթուղթը<ref>{{Cite web |url=https://ssu.gov.ua/ua/news/1/category/2/view/6249#.wzc8xF4d.dpbs |title=Щодо заходів з припинення антиукраїнської діяльності // СБУ, 08.07.2019 |accessdate=2019-11-02 |archive-date=2019-10-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191029012938/https://ssu.gov.ua/ua/news/1/category/2/view/6249#.wzc8xF4d.dpbs |dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite news|title=Реакція СБУ на телеміст: санкції щодо NewsOne і 112, посилення Нацради, демонополізація холдингу Козака|url=https://detector.media/infospace/article/168745/2019-07-08-reaktsiya-sbu-na-telemist-sanktsii-shchodo-newsone-i-112-posilennya-natsradi-demonopolizatsiya-kholdingu-kozaka/|work=Детектор медиа|date=2019-07-08}}</ref>։ Ուկրաինայի գլխավոր դատախազությունը քրեական գործ է հարուցել NewsOne հեռուստաալիքի դեմ՝ պլանավորված ակցիան գնահատելով որպես «Ուկրաինայի դեմ քայքայիչ գործունեությանը տեղեկատվական աջակցություն տրամադրելու միջոցով պետական դավաճանություն կատարելու փորձ»<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4025200 На Украине возбудили дело о покушении на госизмену из-за подготовки телемоста с Россией]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4025452 Между Россией и Украиной рухнул телемост. Украинский канал NewsOne обвинили в предательстве национальных интересов // Газета «Коммерсантъ» № 118 от 09.07.2019]</ref>։ Ուկրաինայի հեռուստատեսության և ռադիոյի հարցերով ազգային խորհուրդը NewsOne հեռուստաալիքի արտապլանային ստուգում է նշանակել՝ նրան մեղադրելով «ուկրաինական հասարակության մեջ թշնամանք բորբոքելու մեջ»<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4025720 Нацсовет Украины по ТВ проверит NewsOne из-за планов провести телемост с Россией]</ref>։ Արդյունքում NewsOne ալիքը ստիպված է եղել հայտարարել հեռուստակամուրջի չեղարկման մասին՝ «զանգվածային տեղեկատվական հարձակումների» և ալիքի եև նրա աշխատակիցների հասցեին սպառնալիքների պատճառով<ref>{{cite news|title=NewsOne відмовився від телемосту з «Россия 24»|url=https://detector.media/infospace/article/168748/2019-07-08-newsone-vidmovivsya-vid-telemostu-z-rossiya-24/|work=Детектор Медиа|date=2019-07-08}}</ref>։ Օգոստոսի սկզբին ԱԱԳ-ն նախաձեռնել է հինգ ընկերությունների արտապլանային ստուգում, որոնք Կիևում հեռարձակվում են «112.Ուկրաինա»-ն ևս մեկ հեռուստաալիք է «Նովոստի» հոլդինգից։ Սեպտեմբերի 5-ին ուկրաինական ԶԼՄ-ները հայտնել էին ZIK հեռուստաալիքի արտապլանային ստուգումն սկսելու ԱԱԳ որոշման մասին, որը, ինչպես և News One-ը, մտնում է Վիկտոր Մեդվեդչուկ Տարաս Կոզակի բիզնես-գործընկեր «Նովոստի» հոլդինգի մեջ։ Սեպտեմբերի սկզբին հայտնի էր դարձել, որ մտադրություն կա դատարանի միջոցով հասնել NewsOne հեռուստաալիքին եթերային հեռարձակման լիցենզիայից զրկելու՝ ազգային օրենսդրության բազմակի խախտումների պատճառով<ref name="каналы">[https://www.kommersant.ru/doc/4082354 Виктору Медведчуку покажут по всем каналам. У самого пророссийского украинского политика начались серьёзные проблемы // Газета «Коммерсантъ» № 161 от 06.09.2019]</ref>։ Ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի քարտուղար Ալեքսանդր Դանիլյուկին Բի Բի Սի-ին տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ Մեդվեդչուկի քաղաքական դիրքորոշումը սպառնալիք է համարում Ուկրաինային՝ կապված նրա «հստակ պրոկրեմլյան կողմնորոշման» հետ։ Ինքը՝ Վլադիմիր Զելենսկին, օգոստոսի 31-ին իր կառավարման առաջին հարյուր օրվա կապակցությամբ տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ Ուկրաինայի իշխանություններին հայտնի են Վիկտոր Մեդվեդչուկի կուսակցության ֆինանսավորման աղբյուրները. «մեծ հարցեր կան, թե որտեղից են իրենց գումարները ֆինանսավորելու կուսակցությունը, որտեղից են գումարներ ստանալու ալիքները ֆինանսավորելու համար»։  Մենք ունենք պատասխաններ․ «մենք տվյալներ ունենք թե որտեղից և որ երկրից են նրանք ստանում այս ամենը. Դա շատ մեծ պատմություն է, որը շատ վատ կավարտվի»,- հայտարարել է Զելենսկին<ref name="каналы" />։ ==== Պետություն և եկեղեցի ==== 2019 թվականի օգոստոսի 8-ին Ստամբուլում Տիեզերական պատրիարք Բարդուղիմեոս I-ի հետ հանդիպման ժամանակ Վլադիմիր Զելենսկին հայտարարել է. ''«մեր ընդհանուր արժեքը մարդու կյանքն է։ Եվ դա ինձ համար գլխավորն է, հատկապես հիմա, երբ ես Ուկրաինայի նախագահ եմ դարձել։ Իշխանությունը չպետք է միջամտի եկեղեցական գործերին, ես կպաշտպանեմ եկեղեցու անկախությունը»''<ref>[https://interfax.com.ua/news/political/606250.html Власть не должна вмешиваться в церковные дела, я буду защищать независимость Церкви — Зеленский на встрече с патриархом Варфоломеем // Интерфакс-Украина, 08.08.2019]</ref>։ ==== Ռեզոնանսային գործողություններ ==== 2019 թվականի օգոստոսի 24-ին Զելենսկին հայտարարել է երկրի անկախության, ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության համար Զոհվածների հիշատակի օր սահմանելու մասին, որը կնշվի օգոստոսի 29-ին (ինչպես բացատրել են նախագահի գրասենյակում, 2014 թվականի այդ օրը Իլովայի մարտում զոհվել է Դոնբասի հակամարտության ամբողջ ընթացքում ամենամեծ թվով զինծառայողներ)։ Ի տարբերություն [[Պյոտր Պորոշենկո]]յի, որի ժամանակ Ուկրաինայի անկախության օրը՝ օգոստոսի 24-ին, Կիևի կենտրոնում ռազմական շքերթներ էին անցկացվում տեխնիկայի և սպառազինության ցուցադրությամբ, Զելենսկին հրաժարվել է ռազմական շքերթի անցկացումից։ Դրա փոխարեն անցկացվեց «արժանապատվության երթ»։ Վետերանների, հայրենասիրական և ազգայնական կազմակերպությունները այլընտրանքային ակցիա են անցկացրել՝ «Ուկրաինայի պաշտպանների երթը»<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4072450 Раздвоение незалежности. Как в Киеве дважды отметили главный украинский праздник // «Коммерсантъ» от 24.08.2019]</ref>։ 2019 թվականի սեպտեմբերի 7-ին տեղի է ունեցել Ուկրաինայի և Ռուսաստանի միջև «35-ից 35» ձևաչափով պահվող անձանց փոխանակում<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/articles/2019/09/9/7225706/ Помощник президента Андрей Ермак: Фамилия Цемаха на обмен в разговорах Зеленского и Путина была изначально // Украинская правда, 09.09.2019]</ref><ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/articles/2019/09/7/7225631/ Обмен пленными. Как Зеленский договорился с Путиным об освобождении заложников Кремля // Украинская правда, 07.09.2019]</ref><ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2019/09/7/7225603/ Обмін полоненими: Список росіян // Украинская правда, 07.09.2019]</ref><ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2019/09/7/7225601/ Обмін полоненими: Список українців // Украинская правда, 07.09.2019]</ref><ref>[https://www.rbc.ru/politics/07/09/2019/5d73901c9a79475e9ee7b81c Обмен заключёнными между Россией и Украиной по формуле 35 на 35. Главное // РБК, 07.09.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4086968#id1277333 Держи обмен шире. Россия и Украина сделали первый серьёзный шаг навстречу друг другу // Газета «Коммерсантъ» № 162 от 09.09.2019]</ref>։ === Արտաքին քաղաքականություն === Նախագահական լիազորությունների ավարտից մեկ օր առաջ Ուկրաինայի նախագահ Պյոտր Պորոշենկոն, ելույթ ունենալով Կիևում Եվրոպայի օրվա առթիվ կազմակերպված միջոցառմանը, Վլադիմիր Զելենսկուն մի շարք խորհուրդներ է տվել Ուկրաինայի արտաքին քաղաքականության վարման վերաբերյալ։ Պորոշենկոյի կարծիքով՝ այդ պաշտոնում Զելենսկու հիմնական խնդիրը պետք է դառնա Ուկրաինայի շարժումը դեպի Եվրամիություն։ Երկրորդ, Զելենսկու թիմը պետք է ամրապնդի միջազգային հանրության աջակցությունը Ուկրաինային. հենց այդ կոալիցիան, Պորոշենկոյի խոսքով, դիմակայում է ռուսական ագրեսիային։ Այդ կապակցությամբ Մոսկվայի վրա պատժամիջոցային ճնշումը պետք է ուժեղացվի, որպեսզի ապահովվի գրավյալ տարածքների նկատմամբ ուկրաինական ինքնիշխանության վերականգնումը և Ղրիմի վերադարձը, չորրորդ՝ անհրաժեշտ է շարունակել և արդյունավետ կյանքի կոչել Ասոցացման համաձայնագիրը (Ուկրաինայի և Եվրամիության միջև)։ Պորոշենկոն վստահ է, որ Զելենսկին պետք է շարունակի ոլորտային համագործակցությունը Եվրամիության հետ (թվային միություն, էներգետիկ միություն, մաքսային միություն և Շենգենյան միություն), ինչպես նաև «ամենակարևորը՝ ստեղծել բոլոր պայմանները, որպեսզի մինչև 2023 թվականը Ուկրաինան համապատասխանի ԵՄ-ին անդամակցության չափանիշներին և հնարավորություն ունենա հայտ ներկայացնել այդ միավորմանը անդամակցելու համար։ Եվրատլանտյան ինտեգրման շրջանակներում Պորոշենկոն Զելենսկուն խորհուրդ է տվել ստորագրել ՆԱՏՕ-ին Ուկրաինայի անդամակցության գործողությունների պլանը»<ref>[https://www.rbc.ru/politics/18/05/2019/5ce000da9a7947ecd13c9bdc Порошенко накануне конца президентства дал Зеленскому шесть советов // РБК, 18.05.2019]</ref>։ Ուկրաինայի արտաքին քաղաքականության հարցերով իր առաջին հայտարարություններում Վլադիմիր Զելենսկին հասկացրել է, որ մտադիր է շարունակել Ուկրաինայի ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության վերականգնման և նրա եվրոպական ու եվրատլանտյան ինտեգրման հետագա զարգացման ուղեգիծը<ref name="president.gov.ua">[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-ukrayini-volodimir-zelenskij-proviv-zustrich-iz-pr-55509 Президент Украины Владимир Зеленский провел встречу с Президентом Грузии Саломе Зурабишвили. 20.05.2019]</ref>, ԱՄՆ-ին և Եվրամիությանը կոչ է արել խստացնել Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցները, որպեսզի օգնեն Ուկրաինային հաղթահարել «ռուսական ագրեսիան»<ref name="ReferenceB">[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-ukrayini-volodimir-zelenskij-obgovoriv-iz-predstav-55517 Президент Украины Владимир Зеленский обсудил с представителями США реформы и противодействие российской агрессии. 20.05.2019]</ref>, ընդգծել է, որ ակնկալում է ԵՄ-ի աջակցությունը 2019 թվականից հետո Ուկրաինայի գազատրանսպորտային համակարգի միջոցով ռուսական գազի տարանցման շուրջ բանակցություններում և «Հյուսիսային հոսք-2 գազատարի շինարարության իրականացմանը հակազդելու հարցում ԵՄ-ի համերաշխ դիրքորոշման վրա»<ref name="ReferenceC">[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-ukrayini-volodimir-zelenskij-obgovoriv-spivpracyu-55529 Президент Украины Владимир Зеленский обсудил сотрудничество между Украиной и ЕС с Вице-президентом Европейской комиссии Марошем Шефчовичем. 20.05.2019]</ref>։ Ինչպես մայիսի 21-ին հայտարարել Է ԱՊ ղեկավար Անդրեյ Բոգդանը, Վլադիմիր Զելենսկին մտադիր է հանրաքվեի դնել Ռուսաստանի հետ խաղաղ պայմանավորվածությունների հարցը։ Վերջնական որոշումը, եթե այն միանշանակ չընդունվի հասարակության կողմից, եթե այնտեղ լինեն կետեր, որոնք խնդրահարույց են այս կամ այն կերպ ընկալելու համար, կարող է դրվել հանրաքվեի, որպեսզի ոչ թե ինչ-որ քաղաքական գործիչ որոշում կայացնի, որը պառակտում է հասարակությունը, այլ որպեսզի ինքը՝ ժողովուրդը, հասարակությունը որոշում կայացնի, թե արդյոք այս կամ այն պայմանավորվածությունները համապատասխանում են... մենք ստիպված ենք փոխզիջումներ փնտրել։ Միակ բանը, Վլադիմիր Զելենսկին ասել է, որ մենք չենք վաճառում մեր տարածքներն ու մեր մարդկանց, — հայտարարել է Բոգդանը<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3976138?from=hotnews#id1748942 Зеленский предложил референдум о диалоге с Россией // Коммерсантъ, 21.05.2019]</ref><ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2019/05/21/7215726/ Богдан припустив винесення на референдум рішення про мирні угоди з Росією ]</ref>։ Ավելի ուշ Զելենսկին պարզաբանել է, որ խոսքն ավելի շուտ ոչ թե հանրաքվեի մասին է որպես այդպիսին, այլ հասարակության հետ երկխոսության և երկրի համար կարևոր հարցերի քննարկման բաց լինելու մասին է<ref>[https://www.president.gov.ua/news/mi-hochemo-pochuti-dumku-lyudej-shodo-mozhlivih-peregovoriv-55577 Ми хочемо почути думку людей щодо можливих переговорів із Росією — Президент]</ref>։ Ուկրաինայի արտաքին քաղաքականության հարցերով իր առաջին հայտարարություններում Վլադիմիր Զելենսկին հասկացրել է, որ մտադիր է շարունակել Ուկրաինայի ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության վերականգնման և նրա եվրոպական ու եվրատլանտյան ինտեգրման հետագա զարգացման ուղեգիծը<ref name="president.gov.ua"/>, ԱՄՆ-ին և Եվրամիությանը կոչ է արել խստացնել Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցները, որպեսզի օգնեն Ուկրաինային հաղթահարել «ռուսական ագրեսիան»<ref name="ReferenceB"/>, ընդգծել է, որ ակնկալում է ԵՄ-ի աջակցությունը 2019 թվականից հետո Ուկրաինայի գազատրանսպորտային համակարգի միջոցով ռուսական գազի տարանցման շուրջ բանակցություններում և Հյուսիսային հոսք-2 գազատարի շինարարության իրականացմանը հակազդելու հարցում ԵՄ-ի համերաշխ դիրքորոշմանը<ref name="ReferenceC"/>։ Մայիսի 28-ին՝ Վլադիմիր Զելենսկիի պաշտոնն ստանձնելուց մեկ շաբաթ անց, Ուկրաինայի հարցերով ԱՄՆ-ի Պետդեպարտամենտի հատուկ ներկայացուցիչ Կուրտ Վոլքերը, պատասխանելով համաշխարհային ԶԼՄ-ների հարցերին, պարզաբանել Է ԱՄՆ-ի քաղաքականությունը Ուկրաինայի նկատմամբ այնտեղ կայացած նախագահական ընտրություններից հետո և Դոնբասի կարգավորման ամերիկյան տեսլականը։ Կոռուպցիայի դեմ պայքարը համարելով Ուկրաինայի նոր ղեկավարության գլխավոր խնդիրներից մեկը՝ Վոլքերը խուսափել է նախկին ղեկավարության գործունեության գնահատականներից և ընտրություններում Պորոշենկոյի պարտության պատճառներից, հայտարարել է, որ նա հսկայական աշխատանք է կատարել՝ ուղղված Ուկրաինայում բարեփոխումներ անցկացնելուն։ Այնուհետև Վոլկերն իր պատասխաններում փաստացի Վլադիմիր Զելենսկուն ներկայացրել է Պորոշենկոյի սկսած բարեփոխումների շարունակողի կողմից, բայց կոչ է արել դրանք ավելի վճռական անցկացնել։ Կուրտ Վոլքերի արտահայտությունների զգալի մասը վերաբերում էր Դոնբասի հակամարտությանը և դրա կարգավորման ուղիներին։ Վոլքերը հայտարարել է, որ Մինսկի համաձայնությունների կատարման տեսանկյունից Ուկրաինան չի կարող ավելին անել, քան նա արդեն արել է, և հակամարտության պատճառ է համարել ռուսական օկուպացիան<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3983491 Владимира Зеленского ведут дорогами Петра Порошенко. Госдепартамент США предложил новому президенту придерживаться в Донбассе старого курса // Коммерсантъ, 29.05.19]</ref>։ [[Պատկեր:Volodymyr Zelensky visits Brussels 2019.jpg|thumb|Վլադիմիր Զելենսկին և Յենս Ստոլտենբերգը ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում, Բրյուսել, 2019 թվականի հունիսի 4-ին]] Զելենսկու առաջին արտասահմանյան աշխատանքային այցը Բրյուսել՝ Եվրամիության և ՆԱՏՕ-ի մայրաքաղաք, կայացել է հունիսի 4-ից 5-ը։ Այդ այցի ընթացքում արված հայտարարությունները գրեթե չէին տարբերվում Պորոշենկոյի հռետորաբանությունից, ինչը կոչված էր ցույց տալու Ուկրաինայի արտաքին քաղաքական կուրսի անփոփոխությունը<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3992211 Владимир Зеленский дал премьеру в Брюсселе. Президент Украины предстал в образе антиимперского проевропейца // Коммерсантъ, 06.06.2019]</ref><ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-ukrayini-zdijsnit-vizit-do-institucij-yes-i-nato-u-55641 Президент Украины посетит с визитом институты ЕС и НАТО в Брюсселе. 29.05.2019]</ref>։ ԵՄ-ի ղեկավարների հետ բանակցությունների ընթացքում Զելենսկին նշել Է Եվրամիության հատուկ դերը «Ուկրաինայի դեմ ռուսական ագրեսիայի զսպման և դրա հետևանքով առաջացած հետևանքների հաղթահարման գործում», հայտարարել է, որ Եվրամիությանը և ՆԱՏՕ-ին լիիրավ անդամակցության ձեռքբերման ուղեգիծը մնում Է Ուկրաինայի արտաքին քաղաքականության անփոփոխ գերակայությունը, որն ամրագրված է նրա Սահմանադրությունում<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3991622 НАТО и Украина проведут дополнительные учения в Чёрном море // Коммерсантъ, 04.06.2019]</ref>։ === Ուկրաինան և ներքաղաքական պայքարը ԱՄՆ-ում === {{Main|Թրամփ-Զելենսկի հակասություն}} [[Պատկեր:-UNGA (48796017461).jpg|մինի|[[ԱՄՆ նախագահ]] [[Դոնալդ Թրամփ|Թրամփը]] (աջից) և [[Ուկրաինայի նախագահ]] [[Վլադիմիր Զելենսկի|Զելենսկին]] (ձախից)։ [[Նյու Յորք]], 2019 թվականի սեպտեմբերի 25]] 2019 թվականի մայիսին [[ԱՄՆ նախագահ]] [[Դոնալդ Թրամփ]]ի անձնական փաստաբան [[Ռուդի Ջուլիանի]]ն հայտարարել էր, որ «Ուկրաինայի ընտրված նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին շրջապատված է ԱՄՆ նախագահի թշնամիներով ... և մարդկանցով, որոնք ակնհայտորեն կոռումպացված են»։ Ջուլիանին նաև հայտարարել է Ուկրաինա այցելելու մտադրության մասին, որպեսզի համոզի նորընտիր նախագահ Զելենսկուն չդադարեցնել հետաքննությունները, որոնք «կարող էին նոր տեղեկատվություն տրամադրել երկու հարցերի վերաբերյալ, որոնք մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում պարոն Թրամփի համար». 2016 թվականին [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ում նախագահական ընտրություններին Ռուսաստանի ենթադրյալ միջամտության և ԱՄՆ-ի նախկին փոխնախագահ Ջոզեֆ Բայդեն Հանթերի որդու՝ Ուկրաինական Burisma նավթագազային ընկերության հետ կապերի մասին, որի տնօրենների խորհրդում նա ընդգրկված էր 2014 թվականի մայիսից<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3966426 Адвокат Трампа отменил поездку в Киев из-за «врагов президента США» // Коммерсантъ, 11.05.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3966594 WP: Зеленский не хочет быть втянутым во внутриполитический конфликт США // Коммерсантъ, 12.05.2019]</ref><ref>[https://interfax.com.ua/news/general/586732.html Личный адвокат Трампа назвал среди врагов президента США украинского нардепа Лещенко // Интерфакс-Украина, 11.05.2019]</ref>։ Բայդեն կրտսերի նշանակումը համընկել է Բայդեն ավագի ուկրաինական քաղաքականության ակտիվ մասնակցության հետ, որը պատասխանատու էր նախագահ [[Բարաք Օբամա]]յի վարչակազմում Ուկրաինայի հետ կապերի համար։ Ջուլիանին նաև հիշատակել է ինչ-որ դավադրության մասին, որին մասնակցել են ուկրաինացի պաշտոնյաներ, [[ԱՄՆ դեմոկրատական կուսակցություն|ԱՄՆ-ի դեմոկրատական կուսակցության]] անդամներ և Ուկրաինայում ամերիկյան դեսպանատունը<ref>[https://lenta.ru/news/2019/05/15/ukraina_za_hillary/ Адвокат Трампа рассказал о его врагах в окружении Зеленского // Lenta.ru, 15.05.2019]</ref>։ Օգոստոսին Ջուլիանին բանակցություններ է վարել Զելենսկու օգնական [[Անդրեյ Երմակ]]ի հետ<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/08/22/7224214/ СМИ: Джулиани встречался с человеком Зеленского и копал под Байдена // Украинская правда, 22.08.2019]</ref>։ Սեպտեմբերին ամերիկյան [[Զանգվածային լրատվության միջոցներ|ԶԼՄ]]-ները Դոնալդ Թրամփին մեղադրել էին այն բանում, որ հուլիսի 25-ին Զելենսկու հետ հեռախոսազրույցի ժամանակ նա ճնշում էր գործադրում Զելենսկու վրա՝ 2020 թվականին ԱՄՆ-ի նախագահի պաշտոնի հանգուցային թեկնածուներից մեկի՝ [[Ջոզեֆ Բայդեն|Ջո Բայդենի]] վրա կոմպրոմատ ստանալու նպատակով<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4101707 Трамп рассказал о беседе с Зеленским]</ref>։ Ամերիկյան մամուլը սկանդալին տվել է «Ուկրաինագեյթ» անվանումը<ref name="bbc_12_10_2019">[https://www.bbc.com/russian/news-50022528 Отправленная в отставку по требованию Трампа посол выступила в конгрессе]</ref>։ Սեպտեմբերի 23-26-ը Վլադիմիր Զելենսկին ուկրաինական պատվիրակության կազմում մասնակցել Է [[ՄԱԿ]]-ի Գլխավոր ասամբլեայի 74-րդ նստաշրջանի աշխատանքներին և սեպտեմբերի 25-ին նստաշրջանի շրջանակներում հանդիպում ունեցել ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի հետ<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4101385 Белый дом подтвердил встречу Трампа и Зеленского 25 сентября]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4096731 Владимира Зеленского ждут в Нью-Йорке. Встреча президентов Украины и США должна состояться в рамках Генассамблеи ООН // «Коммерсантъ» от 19.09.2019]</ref>։ ԱՄՆ այցը և բանակցությունները, որի հետ Ուկրաինայում մեծ հույսեր էին կապում, սակայն, երկրորդ պլան են մղվել ամերիկյան ներքաղաքական սկանդալի ֆոնին։ Դոնալդ Թրամփը (հնարավոր է՝ առանց ուկրաինական կողմի հետ համաձայնեցնելու) ստիպված է եղել համաձայնություն տալ հուլիսի 25-ին Զելենսկու հետ իր հեռախոսազրույցի սղագրության հրապարակմանը<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4103839 Телефонный разговор Дональда Трампа и Владимира Зеленского // «Коммерсантъ» от 25.09.2019]</ref>։ Վերծանման համաձայն՝ ողջ զրույցի ընթացքում Զելենսկին քծնել է ԱՄՆ նախագահին և պատրաստակամորեն որսացել Թրամփի կողմից բարձրացված եվրոպական երկրների կողմից Ուկրաինայի նկատմամբ անբավարար ուշադրության թեման<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4109251 Лавров счёл «неприличным» обнародование стенограммы разговора Трампа и Зеленского]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4110640 «Благодаря США в истории мировой дипломатии начинается новая эпоха». Максим Юсин — о последствиях Ukrainegate // Коммерсантъ, 01.10.2019]</ref>։ Հրապարակումը լրացուցիչ հարցեր է առաջացրել ինչպես Թրամփին, այնպես էլ Զելենսկուն։ Մասնավորապես, խոսքը վերաբերում Է Անգելա Մերկելի և Էմանուել Մակրոնի հասցեին Զելենսկու անախորժ արտահայտություններին<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4104916 Владимир Зеленский лавирует между «центрами силы». Что украинцы думают о стратегии своего президента // «Коммерсантъ FM» от 27.09.2019]</ref>։ Ուկրաինայի նախկին նախագահ Պյոտր Պորոշենկոյի գլխավորած «Եվրոպական համերաշխություն» կուսակցությունը օգտվել է հրապարակումից, որպեսզի կասկածի տակ դնի Ուկրաինայի դատախազության և արդարադատության չքաղաքականացված, անկողմնակալ աշխատանքը։ Կուսակցությունը հայտարարել է գլխավոր դատախազ Ռուսլան Ռյաբոշապկային հաշվետվության համար խորհրդարան հրավիրելու մտադրության մասին<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4104669 У политиков раззвонилось воображение. Стенограмма телефонной беседы Дональда Трампа и Владимира Зеленского сыграла на руку их противникам // Газета «Коммерсантъ» № 176 от 27.09.2019]</ref>։ Սեպտեմբերի 27-ին «CNN» հեռուստաալիքը, վկայակոչելով իրազեկ աղբյուրներ, հայտնել էր, որ [[ԱՄՆ Պետական դեպարտամենտ|ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի]]՝ Ուկրաինայի հարցով հատուկ ներկայացուցչի պաշտոնից հրաժարական է տվել Կուրտ Վոլքերը, որը նույնպես ներգրավված է եղել այդ սկանդալում<ref>[https://www.rbc.ru/politics/28/09/2019/5d8e95489a7947b0d92ecf13? CNN сообщил об отставке Волкера с поста спецпредставителя США по Украине // РБК, 28.09.2019]</ref>։ Ամերիկյան հատուկ ծառայությունների անանուն աշխատակիցն իր բողոքի մեջ Վլադիմիր Զելենսկուն զանգելու կապակցությամբ պնդել է, որ Վոլքերը օգնել է կազմակերպել Ռուդի Ջուլիանիի հանդիպումը Զելենսկու ներկայացուցիչների հետ։ Բացի այդ, բողոքի մեջ ասվում էր, որ ԱՄՆ-ի և Ուկրաինայի նախագահների հեռախոսազրույցից հետո հենց Վոլքերը հուլիսի վերջին ժամանել է Կիև` Սպիտակ տան ցուցումներով։ Վոլկերն արդեն կանչվել է Կոնգրես՝ իմպիչմենտի հարցով քվեարկությանը նախորդող հետաքննության շրջանակներում ցուցմունք տալու համար<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4109516 Медведчук: Волкер провалил переговоры по урегулированию конфликта в Донбассе]</ref>։ Մինչդեռ Ուկրաինայի Ազգային հակակոռուպցիոն բյուրոն (ՈՒԱՀԲ) հայտնել է, որ հետաքննում է քրեական գործը Ուկրաինայի բնապահպանության նախարարության պաշտոնյաների ոչ իրավաչափ գործողությունների վերաբերյալ այն ձեռնարկություններին, որոնց հիմնադիրը Burisma Limited-ն է, օգտագործման հատուկ թույլտվություններ տրամադրելիս, սակայն այդ իրադարձությունները վերաբերում են 2010-2012 թվականների ժամանակաշրջանին և չեն ընդգրկում 2014 թվականը, երբ Burisma ընկերության վարչության կազմում հայտնվեց Հանթեր Բայդենը։ «Burisma Limited ընկերության վարչության կազմում տեղի ունեցած փոփոխությունները, որոնք այժմ դարձել են միջազգային հանրության ուշադրության օբյեկտ, տեղի են ունեցել միայն 2014 թվականի մայիսին, ուստի չեն հանդիսանում և երբեք չեն եղել ՈՒԱՀԲ-ի հետաքննության առարկա»,- ասվում է նամակի մեջ։ Գործի գլխավոր ֆիգուրանտը Նիկոլայ Զլոևսկին է, էկոլոգիայի նախարարը Յանուկովիչին կից Ուկրաինայի կառավարությունում<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4109091 Байден не фигурирует в расследовании по делу Burisma]</ref>։ == Տես նաև == *[[Ժողովրդի ծառա (կուսակցություն)]] * [https://www.youtube.com/watch?v=Wmbl8JjB1W8 Վլադիմիր Պուտինի և Վլադիմիր Զելենսկու մամուլի ասուլիսը Փարիզում կայացած բանակցություններից հետո] == Նշումներ == {{Նցանկ}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|3}} {{Ուկրաինայի նախագահներ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ուկրաինա]] [[Կատեգորիա:Վլադիմիր Զելենսկի]] t6vjyytn5hxwo333hqc4y6fo6cb82vq 8485800 8485796 2022-08-09T10:04:01Z ArmSirius 64149 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Зеленський зустрівся з представниками Світового конгресу українців, 2019, 2.jpg|մինի|Ուկրաինայի 6-րդ նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկին]] '''Վոլոդիմիր Զելենսկիի նախագահություն,''' [[Վոլոդիմիր Զելենսկի|Վոլոդիմիր Զելենսկիի]] գործունեությունը [[Ուկրաինայի նախագահ]]ի պաշտոնում (2019 թվականի մայիսի 20-ից մինչ այժմ)։ == Նախընտրական քարոզարշավ == {{main|Ուկրաինայի նախագահական ընտրություններ (2019)}} 2018 թվականի դեկտեմբերին ուկրաինացի լրագրող Դմիտրի Գորդոնին տված հարցազրույցում Վոլոդիմիր Զելենսկին հայտնել էր իր «[[Ժողովրդի ծառա (կուսակցություն)|Ժողովրդի ծառա]]» կուսակցությունից՝ ապագա խորհրդարանական ընտրություններին մասնակցելու մտադրության մասին<ref>{{cite web|author=Гала Скляревская|title=О чем не спросил Гордон у Зеленского-кандидата|url=https://detector.media/kritika/article/143688/2018-12-28-o-chem-ne-sprosil-gordon-u-zelenskogo-kandidata/|website=Детектор медиа|date=2018-12-28|accessdate=2019-01-23 |lang=ru}}</ref>։ Դեկտեմբերի 31-ին [[Ամանոր|Նոր տարուց]] մի քանի րոպե առաջ Վոլոդիմիր Զելենսկին «[[1+1]]» հեռուստաալիքով դիմել էր ուկրաինացիներին, որտեղ հայտարարել էր, որ մտադիր է իր թեկնածությունն առաջադրել [[Ուկրաինայի նախագահական ընտրություններ (2019)|2019 թվականի նախագահական ընտրություններում]]<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Jjc4kcx8mlw Владимир Зеленский: Я иду в Президенты Украины!]</ref><ref>{{cite web|url=https://24tv.ua/ru/zelenskij_nachal_otkrytuju_prezidentskuju_kampaniju_i_sobiraet_ljudej_v_komandu_video_n1089763|title=Зеленский начал открытую президентскую кампанию и собирает людей в команду: видео|work=24tv.ua|date=1 января 2019 |lang=ru}}</ref>։ Ընդ որում, հանուն այդ հայտարարության Ուկրաինայի նախագահ [[Պետրո Պորոշենկո]]յի ավանդական շնորհավորանքն ավելի ուշ է տեղի ունեցել (տեխնիկական սխալի մասին Զելենսկու հետագա հայտարարությունները հերքվել են «1+1» մամուլի ծառայության կողմից, որը տեղի ունեցածը որակել է որպես ալիքի գիտակցված քայլ<ref name="УП2019">{{cite web|author=Роман Кравец, Эльдар Сарахман.|title=Владимир Зеленский: 1 апреля – офигенный день для победы клоуна|url=https://www.pravda.com.ua/rus/articles/2019/01/21/7204341/|website=[[Украинская правда]]|date=2019-01-21|accessdate=2019-01-23 |lang=ru}}</ref><ref>{{cite web|title=«1+1» спростував припущення Зеленського про «технічну помилку» з новорічним привітанням президента|url=https://detector.media/infospace/article/144253/2019-01-23-11-sprostuvav-pripushchennya-zelenskogo-pro-tekhnichnu-pomilku-z-novorichnim-privitannyam-prezidenta/|website=Детектор медиа|date=2019-01-23|accessdate=2019-01-23|lang=uk}}</ref>): 2019 թվականի հունվարի 21-ին «Ժողովրդի ծառա» կուսակցությունը Վլադիմիր Զելենսկուն առաջադրել Է Ուկրաինայի նախագահի թեկնածու<ref>{{cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6022418|title=Партия «Слуга народа» выдвинула Владимира Зеленского кандидатом в президенты Украины|author=|website=ТАСС|date=|publisher=|accessdate=2019-01-22|lang=ru}}</ref>։ Նույն օրը «Ուկրաինական պրավդա»-ում հրապարակվել է հարցազրույց, որում Զելենսկին հայտարարել է, որ նախագահական ընտրություններում հաղթելու դեպքում ինքը կպայմանավորվի Դոնբասում հրադադարի շուրջ<ref>{{cite web |url=https://gordonua.com/news/politics/zelenskiy-o-vozmozhnyh-peregovorah-s-putinym-po-donbassu-mne-kazhetsya-chto-mozhno-dogovoritsya-pervoe-perestat-ubivat-677189.html |title=Зеленский о возможных переговорах с Путиным по Донбассу: Мне кажется, что можно договориться. Первое – перестать убивать |publisher=Интернет-издание «Гордон» |date=2019-01-21 }}</ref>։ Ինչպես նշել է հրատարակությունը՝ «Զելենսկու թիմը ոչ ստանդարտ նախագահական քարոզարշավ է վարում, որը հիշեցնում է ոչ թե քաղաքական գործընթաց, այլ համազգային մասշտաբի շոու։ Նրանց գաղափարն այն է, որ ընտրարշավը լուսաբանվի սոցցանցերում և տեսաբլոգի ձևաչափով՝ գրեթե ուղիղ եթերում»<ref name="УП2019"/>։ Հունվարի վերջին Զելենսկին նախընտրական հարցումներում առաջին անգամ զբաղեցրել է առաջին տեղը։ Երեք սոցիոլոգիական ընկերությունների հարցման տվյալներով, Վոլոդիմիր Զելենսկին ունի ընտրողների ձայների 23 %-ը, Պետրո Պորոշենկոն՝ 16,4 %-ը, [[Յուլիա Տիմոշենկո]]ն՝ 15,7 %-ը<ref>{{cite web|url=https://glavred.info/elections2019/10045976-zelenskiy-vpervye-vyshel-na-pervoe-mesto-v-predvybornyh-predpochteniyah-opros.html|title=Зеленский впервые вышел на первое место в предвыборных предпочтениях - опрос|publisher=glavred.info|lang=ru|accessdate=2019-04-21}}</ref>։ Փետրվարին Զելենսկու վարկանիշն աճել է մինչև 25-30 %<ref>[http://geo-politica.info/zelenskiy-ukhodit-v-otryv-o-chem-govoryat-poslednie-reytingi.html Зеленский уходит в отрыв. О чём говорят последние рейтинги], 13 февраля 2019</ref><ref>[https://inforesist.org/svezhij-sotsopros-zelenskij-s-bolshim-otryvom-operezhaet-poroshenko-i-timoshenko/ Свежий соцопрос Зеленский с большим отрывом опережает Порошенко и Тимошенко — Новости Украины]</ref><ref>[https://ukraina.ru/exclusive/20190213/1022680749.html Выборы на Украине. Зеленский побеждает, Порошенко богатеет, а Вилкул и Кива пиарятся], 13 февраля 2019</ref>, իսկ մարտի կեսերին նա դարձել է նախագահական ընտրարշավի բացարձակ առաջատարը<ref>{{cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6231263|title=Опрос: Зеленский стал абсолютным лидером президентской гонки на Украине|publisher=ТАСС|accessdate=2019-04-21}}</ref>։ Զելենսկին հայտարարել է, որ նախագահի պաշտոնը կզբաղեցնի միայն մեկ ժամկետով<ref>{{cite web|url=https://nv.ua/ukraine/politics/internet-referendumy-i-chastnoe-obrazovanie-glavnye-obeshchaniya-iz-predvybornoy-programmy-vladimira-zelenskogo-50005828.html|title=Интернет-референдумы и частное образование. Главные обещания из предвыборной программы Владимира Зеленского|publisher=nv.ua|accessdate=2019-04-21}}</ref><ref>[https://inosmi.ru/politic/20190328/244831987.html The American Interest (США): Владимир Зеленский — украинская противоположность Трампа], 28.03.2019</ref>։ Մարտի 31-ին կայացել է նախագահական ընտրությունների առաջին փուլը, որտեղ Վոլոդիմիր Զելենսկին հավաքել է առավելագույն թվով ձայներ (30,24 %), գրեթե կրկնակի ավելի, քան գործող նախագահ Պետրո Պորոշենկոն<ref name="cvk">{{cite web|url=https://cvk.gov.ua/pls/vp2019/wp300pt001f01=720.html|title=Результаты голосования 21 апреля 2019 года|author=|website=|date=|publisher=[[Центральная избирательная комиссия Украины|ЦИК Украины]]|language=uk|accessdate=2019-04-23}}</ref>։ Երկու թեկնածուներն էլ անցել են ապրիլի 21-ին կայացած ընտրությունների երկրորդ փուլ։ [[Պատկեր:Debates of Petro Poroshenko and Vladimir Zelensky (2019-04-19) 02.jpg|մինի|270px|<center>Բանավեճ Պետրո Պորոշենկոյի հետ։ Կիև, «Օլիմպիական» Մարզահամալիր, 2019 թվականի ապրիլի 19]] Երկրորդ փուլում հաղթել է Զելենսկին, որը, Ուկրաինայի ԿԸՀ-ի վերջնական արդյունքների համաձայն, հավաքել է ձայների 73,22 %-ը (նրա օգտին քվեարկել է 13,5 միլիոն ընտրող)<ref>{{Cite web|url=https://www.cvk.gov.ua/pls/vp2019/wp300pt001f01=720.html|title=Центральна виборча комісія України - WWW відображення ІАС «Вибори Президента України 2019»|publisher=www.cvk.gov.ua|accessdate=2019-04-23}}</ref>։ Մայիսի 3-ին նախագահական ընտրությունների հաղթողի մասին տեղեկատվությունը տեղադրվել էր [[Ուկրաինայի Գերագույն ռադա|Գերագույն ռադայի]] մարմիններում («Ուկրաինայի ձայն») և Ուկրաինայի Մինիստրների կաբինետում («Կառավարական սուրհանդակ»)<ref>[https://www.2000.ua/novosti/ukraina_novosti/rezultaty-vyborov-prezidenty-opublikovany-v-gazete-verhovnoi-rady.htm Результаты выборов президента опубликованы в газете Верховной Рады], 3.05.2019</ref>։ === Քաղաքական հայտարարություններ === ==== Հակամարտության կարգավորում Ուկրաինայի արևելքում ==== 2019 թվականի ապրիլի 18-ին Վոլոդիմիր Զելենսկին հանդես է եկել Դոնբասին հատուկ կարգավիճակ տալու, նրա ներկայացուցիչների հետ ուղղակի բանակցությունների և Դոնեցկի Ժողովրդական Հանրապետության և Լուգանսկի Ժողովրդական Հանրապետության աշխարհազորայինների համաներման դեմ, ինչը, փորձագետների կարծիքով, հակասում է Մինսկի համաձայնագրերի դրույթներին<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=lRryIZVQaxw|title=«Никакой амнистии и особого статуса!» - Зеленский конкретизировал свою позицию по Донбассу|author=Донбасс Сегодня|date=2019-04-18|accessdate=2019-04-27}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ua/rus/news/vladimir-zelenskiy-nam-vygodno-raspustit-1555546435.html|title= Владимир Зеленский: Нам выгодно распустить Раду, но будем думать и поступать по закону |author=|website=|date=2019-04-18|publisher=РБК-Украина|accessdate=2019-06-26}}</ref>։ Ապրիլի 21-ին, հաղթանակ տանելով ընտրություններում, Զելենսկին հայտարարել է, որ մտադիր է ինտենսիվացնել Մինսկի գործընթացը և մոտ ժամանակներս Դոնբասում հրադադարի համար գործողությունների ծրագիր կներկայացնի․ «''Մենք կսկսենք շատ հզոր տեղեկատվական պատերազմ ՝ Դոնբասում կրակը դադարեցնելու համար''»<ref>{{Cite web|url=https://www.segodnya.ua/politics/zelenskiy-rasskazal-kak-on-budet-stroit-otnosheniya-s-rossiey-1257336.html|title=Мы будем действовать в «Нормандском формате», перезагрузим Минский процесс — Зеленский {{!}} СЕГОДНЯ|date=2019-04-27|publisher=web.archive.org|accessdate=2019-04-27|archive-date=2019-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190427164630/https://www.segodnya.ua/politics/zelenskiy-rasskazal-kak-on-budet-stroit-otnosheniya-s-rossiey-1257336.html|dead-url=}}</ref><ref>[https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6359937 Зеленский назвал свою задачу номер один на посту президента // ТАСС, 21.04.2019]</ref>։ Ապրիլի 24-ին Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հրամանագիր է ստորագրել, որը թույլ է տալիս Ուկրաինայի Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի (չճանաչված ԴԺՀ և ԼԺՀ) առանձին շրջանների բնակիչներին պարզեցված կարգով ստանալ Ռուսաստանի քաղաքացիություն<ref>[http://kremlin.ru/acts/news/60358 Указ об определении в гуманитарных целях категорий лиц, имеющих право обратиться с заявлениями о приёме в гражданство России в упрощённом порядке]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3954569 «Кремль посылает абсолютно чёткий сигнал в Киев». Максим Юсин — о новых правилах получения гражданства России жителями Донбасса // «Коммерсантъ FM» от 24.04.2019]</ref>։ Զելենսկու թիմը ռուսական իշխանությունների որոշումը գնահատել է որպես [[Ռուսաստան]]ի կողմից իր «օկուպանտ պետության պատասխանատվության ճանաչում»․ «''Այդ գործողությունները ևս մեկ անգամ ակնհայտորեն հաստատում են միջազգային հանրության համար Ռուսաստանի՝ որպես ագրեսոր պետության իրական դերակատարությունը, որը պատերազմ է վարում Ուկրաինայի դեմ''»։ Զելենսկու թիմի հայտարարության մեջ ընդգծվել է, որ ''«Ուկրաինան կանի իրենից կախված ամեն ինչ, որպեսզի պաշտպանի, պատշաճ օգնություն ցուցաբերի և ապահովի իր քաղաքացիների իրավունքները, որոնք հարկադրված են գտնվել այդ տարածքներում, ինչպես նաև ակնկալում է Ռուսաստանի վրա դիվանագիտական և պատժամիջոցային ճնշման ուժեղացում»''<ref>[https://interfax.com.ua/news/general/583845.html Решением о паспортизации жителей Донбасса РФ признала свою ответственность в качестве государства-оккупанта — заявление команды Зеленского // Interfax-Украина, 24.04.2019]</ref>։ Ապրիլի 27-ին Զելենսկու նախընտրական շտաբի խոսնակ Դմիտրի Ռազումկովը «[[112 Ուկրաինա]]» հեռուստաալիքի եթերում հայտարարել էր, որ ''«Դոնբասում խաղաղությունը պետք է սկսվի Ուկրաինայի պայմաններով»''։ Նրա խոսքով՝ Ռուսաստանի պայմաններով հնարավոր կլիներ խաղաղության հասնել, ''«բայց այդ երկրի յուրաքանչյուր հայրենասերի համար նման ճանապարհն անընդունելի է»''<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3959851 В штабе Зеленского хотят достичь мира в Донбассе на условиях Украины // Коммерсантъ, 27.04.2019]</ref>։ Այդ ժամանակ էլ Վոլոդիմիր Զելենսկին հայտարարել է, որ պատրաստ է բանակցել Ռուսաստանի հետ և հույս հայտնել, որ ''«նորմանդական ձևաչափով առաջիկա հանդիպմանը Ռուսաստանը դեէսկալացիայի պատրաստակամություն կցուցաբերի»''։ Այս պատրաստակամության հստակ հաստատումը պետք է լինի մեր քաղաքացիների փոխադարձ փոխանակումը ''«բոլորը բոլորի համար»'' ձևաչափով, «''առանց բացառությունների''»<ref name="kommersant.ru">[https://www.kommersant.ru/doc/3959931?from=hotnews Зеленский прокомментировал заявление Путина об упрощённой системе выдачи паспортов для украинцев // Коммерсантъ, 28.04.2019]</ref>։ Մայիսի 6-ին Վոլոդիմիր Զելենսկին Ուկրաինայի ռաբվինների խորհրդի ներկայացուցիչների հետ հանդիպմանը խնդրել է աջակցել իր նախաձեռնությանը Դոնբասի և [[Ղրիմի Հանրապետություն|Ղրիմի]] ժամանակավորապես օկուպացված տարածքների բնակիչների հետ երկխոսության զարգացման վերաբերյալ․ ''«Մենք անհրաժեշտ ենք համարում չկորցնել այդ մարդկանց հետ կապը, որովհետև նրանք'' ''բոլորը ուկրաինացիներ են, մեր համաքաղաքացիները»'',- հանդիպման ընթացքում ընդգծել է Վոլոդիմիր Զելենսկին<ref>[https://interfax.com.ua/news/political/585716.html Зеленский на встрече с раввинами попросил поддержать его инициативу о диалоге с жителями оккупированной части Донбасса и Крыма // Interfax-Украина, 06.05.2019]</ref>։ Մայիսի 13-ին Վոլոդիմիր Զելենսկին իր Ֆեյսբուքյան էջում տեղադրել է «Դոնբասի խաղաղության ուղերձ» տեսահոլովակը, որտեղ Ուկրաինայի խոշորագույն կրոնական կազմակերպությունների ղեկավարները Դոնբասի բնակիչներին կոչ են արել ''«առողջ երկխոսություն»'' և ''«բանակցություններ»''՝ հանուն երկրի արևելքում հակամարտության լուծման։ Հոլովակում նկարահանվել են Մոսկվայի Պատրիարքության Ուկրաինայի ուղղափառ եկեղեցու ղեկավար Օնուֆրին (Բերեզովսկի), Ուկրաինայի ուղղափառ եկեղեցու պատվավոր պատրիարք Ֆիլարետը (Դենիսենկո), Ուկրաինայի հունակաթոլիկական եկեղեցու ղեկավար Սվյատոսլավը (Շևչուկ), Ղրիմի մուֆթի Այդեր Ռուստեմովը, Ուկրաինայի մի շարք տարածաշրջանների գլխավոր ռաբբիները և ուրիշներ<ref>[https://www.rbc.ru/politics/13/05/2019/5cd9794f9a794720461eddca?from=from_main Зеленский записал «послание мира Донбассу» // РБК, 13.05.2019]</ref>։ ==== Հարաբերություններ Ռուսաստանի հետ ==== 2019 թվականի ապրիլի վերջին մեկնաբանելով [[Ռուսաստանի նախագահ|ՌԴ նախագահ]] [[Վլադիմիր Պուտին|Պուտինի]] հայտարարությունը Ուկրաինայի քաղաքացիներին ռուսական անձնագրեր տրամադրելու պարզեցված կարգ սահմանելու հնարավորության մասին՝ Վոլոդիմիր Զելենսկին [[Ֆեյսբուք]]ում հայտարարել Է, որ, իր կարծիքով, ռուսական իշխանությունները «''իզուր ժամանակ են ծախսում»''՝ փորձելով ՌԴ անձնագրերով հրապուրել Ուկրաինայի քաղաքացիներին․ {{քաղվածք|Հնարավոր է, որ կգտնվի մեկը, որը մինչ օրս գտնվում է քարոզչության ազդեցության տակ։ Հնարավոր է, ինչ-որ մեկը դա կանի հանուն վաստակի կամ փորձելով փախչել քրեական հետաքննությունից... Ուկրաինացիները ազատ մարդիկ են՝ ազատ երկրում... Ուկրաինայի քաղաքացիությունը ազատություն, արժանապատվություն և պատիվ է։ Սա այն է, ինչ մենք պաշտպանեցինք և կպաշտպանենք։ Ուկրաինան չի հրաժարվի հետխորհրդային երկրների համար ժողովրդավարության օրինակ ծառայելու իր առաքելությունից։ Մենք ապաստան և օգնություն կտրամադրենք բոլոր նրանց, ովքեր պատրաստ են պայքարել կողք կողքի մեր և ձեր ազատության համար։ Մենք Ուկրաինայի քաղաքացիություն կտրամադրենք բոլոր այն ժողովուրդների ներկայացուցիչներին, որոնք տառապում են ավտորիտար և կոռումպացված ռեժիմներից։ Առաջին հերթին ռուսաստանցիներին<ref name="kommersant.ru"/>։|Վլադիմիր Զելենսկի}} Խոսելով Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև հարաբերությունների մասին՝ Զելենսկին հայտարարել է․ «''Ուկրաինայի և ուկրաինացիների հետ չպետք է խոսել սպառնալիքների, ռազմական և տնտեսական ճնշման լեզվով։ Սա կրակի դադարեցման և Մինսկի գործընթացի ապաշրջափակման լավագույն ճանապարհը չէ... մեր կողմից մենք պատրաստ ենք քննարկել Ուկրաինայի և Ռուսաստանի գոյակցության նոր պայմանները։ Հասկանալով, որ իրական կարգավորումը տեղի կունենա միայն ամբողջական դեօկուպացիայից հետո։ Ինչպես Դոնբասի, այնպես էլ Ղրիմի''»<ref name="kommersant.ru"/>։ Ապրիլի 24-ին Զելենսկու ռազմական խորհրդական Իվան Ապարշինը ZIK հեռուստաալիքի եթերում Վլադիմիր Զելենսկուն խորհուրդ է տվել չմասնակցել Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ «''դեմ առ դեմ''» ձևաչափով բանակցություններին․ «''Ես Ուկրաինայի նախագահին խորհուրդ չէի տա մենակ հանդիպել Պուտինի հետ։ Ես չեմ հավատում, որ Պուտինը դրանից հետո մեզ ինչ-որ բան երաշխավորելու է, ես չեմ հավատում նրան''»,- հայտարարել է նա։ Նման երկրների թվում նա նշել է ԱՄՆ-ը և Մեծ Բրիտանիան։ Բացի այդ, Ապարշինի կարծիքով, Ուկրաինայի նախագահին պետք չէ բանակցություններ վարել Դոնեցկի և Լուգանսկի ժողովրդական հանրապետությունների ղեկավարների հետ<ref>[https://www.rbc.ru/politics/24/04/2019/5cbfa07f9a7947ffa7fc0e98#ws В команде Зеленского посоветовали не встречаться с Путиным один на один // РБК, 24.04.2019]</ref>։ Մայիսի 2-ին Իվան Ապարշինը «Ապոստրոֆ» պարբերականին տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ Ուկրաինան հնարավորություն չունի ռազմական ճանապարհով իր վերահսկողության տակ վերադարձնել Դոնբասը և Ղրիմը, քանի որ դա կհանգեցնի հսկայական կորուստների։ «''Այսօրվա դրությամբ սա 2014 թվականի արդեն բաց թողնված հնարավորությունն է''»։ Ապարշինը նաև կարծում է, որ ռազմական գործողություն սկսելու դեպքում Ուկրաինայից երես կթեքեն նրան աջակից Արևմուտքի երկրները։ Ապարշինի կարծիքով՝ նախագահ Պուտինի հետ ուղիղ բանակցությունները ոչինչ չեն տա, «''այդ պատճառով մենք պետք է, այնուամենայնիվ, օգնություն խնդրենք մեր գործընկերներից։ Ես ամեն ինչ կանեի, որպեսզի, Միացյալ Նահանգները ներգրավված լինի այդ գործընթացում։ Ես, այնուամենայնիվ, բանակցություններ կսկսեի խաղաղապահ ուժերի շուրջ՝ Ուկրաինայի և Ռուսաստանի միջև սահման նրանց դուրս գալու շուրջ''»։ Ապարշինը համաներում է շնորհել նրանց, ովքեր մասնակցել են Ուկրաինայի դեմ ռազմական գործողություններին․ «''Համաներումը կարող է վերաբերել մարդկանց ինչ-որ ընդհանուր մասի, որոնք, հնարավոր է, այնքան էլ ճիշտ որոշում չեն կայացրել, բայց նրանք չեն սպանել մարդկանց և չեն գնդակահարել զինվորներին։ Իսկ մեր գերիների գնդակահարությանը մասնակցած մեր զավակները պետք է ձերբակալվեն։  Ես նրանց երբեք չեմ ների''»<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3961497 Советник Зеленского: Украина не может вернуть Донбасс и Крым военным путём // Коммерсантъ, 02.05.2019]</ref>։ Մայիսի 18-ին՝ Ղրիմի թաթարների արտաքսման 75-րդ տարելիցին, Զելենսկին հայտարարել է, որ Ուկրաինան «կազատի» Ղրիմը «օկուպացիայից»․ «''Այս օրը հիշեցնում է մեզ, որ դուք կարող եք ոչնչացնել մարդկանց, բայց ոչ ամբողջ ժողովրդի ոգին։ Ղրիմի թաթարները վերադարձան իրենց պատմական հայրենիք։ Եվ հիմա նրանք կրկին բռնաճնշումների զոհ են։ Ես հավատում եմ, որ մենք կազատագրենք Ղրիմի թաթարների հայրենիքը օկուպացիայից։ Մի մոռացեք, որ նույնիսկ ամենամութ գիշերը ավարտվում է լուսաբացով''»,- գրել է Վոլոդիմիր Զելենսկին իր Ֆեյսբուքյան էջում<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3974634 Зеленский заявил, что Украина «освободит» Крым от «оккупации» // Коммерсантъ, 18.05.2019]</ref>։ ==== «Ուկրաինական լեզվի՝ որպես պետական գործունեության ապահովման մասին» օրենք ==== 2019 թվականի ապրիլի 25-ին [[Ուկրաինայի Գերագույն ռադա]]ն օրենք է ընդունել «ուկրաիներենի՝ որպես պետական լեզվի գործունեության ապահովման մասին», որով ուկրաիներենը հաստատվել է որպես միակ պետական լեզու։ Ընտրված նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկին, որը նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում իրեն ներկայացրել է որպես երկլեզու թեկնածու, զուսպ է արձագանքել օրենքի ընդունմանը` նշելով, որ այդ որոշման հետևանքները «այսօր դժվար է կանխատեսել». «''Օրենքն ընդունվել է առանց հանրության հետ նախնական բավական լայն քննարկման։ Օրենքի նախագծում կատարվել է ավելի քան երկու հազար փոփոխություն, ինչը վկայում է անգամ Գերագույն ռադայում դրա առանձին դրույթների վերաբերյալ համաձայնության բացակայության մասին''»,- գրել է նա Ֆեյսբուքում։ Զելենսկին խոստացել է պաշտոնը ստանձնելուց հետո մանրակրկիտ վերլուծել օրենքը, «համոզվելու համար, որ դրանում պահպանվում են Ուկրաինայի բոլոր քաղաքացիների սահմանադրական իրավունքներն ու շահերը»<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3955153?from=doc_mail «Веками украинцы пытались добиться права на свой собственный язык». Верховная рада приняла закон о госязыке // «Коммерсантъ» от 25.04.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3955200 Мовомученик. Владимиру Зеленскому придётся жить по новому закону о языке // Газета «Коммерсантъ» № 75 от 26.04.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3955154?from=doc_mail Зеленский назвал закон об украинском языке «заложником политической риторики» // Коммерсантъ, 25.04.2019]</ref>։ Զելենսկու շտաբի ներկայացուցիչ Սվյատոսլավ Յունաշը ZIK հեռուստաալիքի եթերում Գերագույն Ռադայի ընդունած Պետական լեզվի մասին օրենքը համեմատել է «մտրակի» հետ, որը կարող է հակառակ ազդեցություն ունենալ։ Նրա կարծիքով`ուկրաիներեն լեզվի տարածումը պետք է օրգանական ընթանա<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3966209 В команде Зеленского закон о госязыке сравнили с кнутом // Коммерсантъ, 09.05.2019]</ref>։ Մինչդեռ հեռացող նախագահ Պորոշենկոն մայիսի 15-ին ստորագրել է Գերագույն Ռադայի ընդունած օրենքը<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3968629 Пётр Порошенко подписал закон о госязыке // Коммерсантъ, 15.05.2019]</ref>։ Չնայած «ուկրաիներենը՝ որպես պետական լեզվի գործունեության ապահովման մասին» օրենքի վերաբերյալ քննադատական արտահայտություններին, ո՛չ Զելենսկին, ո՛չ Ուկրաինայի IX գումարման Գերագույն ռադան, որտեղ նրա կողմնակիցները մեծամասնություն են կազմում, ոչ մի քայլ չեն ձեռնարկել օրենքի մեջ որևէ փոփոխություն մտցնելու ուղղությամբ։ ==== Իգոր Կոլոմոյսկու հետ ենթադրյալ կապերի մասին ==== Նախընտրական արշավի ընթացքում Պյոտր Պորոշենկոյի թիմը բազմիցս ակնարկել է, որ Զելենսկու թիկունքում կանգնած հիմնական հովանավորն ու մարդը գործարար Իգոր Կոլոմոյսկին է, որը 2015 թվականին նախագահ Պորոշենկոյի հետ հակամարտության պատճառով լքել էր Ուկրաինան<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3947631?from=doc_vrez Из Владимира Зеленского делают кандидата под прикрытием. Украинских избирателей убеждают в связях лидера гонки с Москвой и опальным олигархом // «Коммерсантъ» от 18.04.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3966754 Владимиру Зеленскому не дают булаву. Пётр Порошенко не торопится уступать место преемнику // «Коммерсантъ» от 13.05.2019]</ref><ref>[https://www.rbc.ru/politics/06/08/2019/5d42dbad9a7947887624fff0 Игорь Коломойский — РБК: «Пять лет буду тошнить всем назло» Украинский олигарх — о чатах с Зеленским, споре с Абрамовичем, войне в Донбассе и расследовании ФБР // РБК, 06.08.2019]</ref>։ Կոլոմոյսկին հրաժարվել է ընդունել այդ մեղադրանքները<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Wkk7UKUor30&feature=youtu.be|title=Игорь Коломойский. Интервью|author=[[В гостях у Дмитрия Гордона|В гостях у Гордона]]|website=|description=«(И. В. Коломойский): Зеленский — не проект Коломойского»|date=2018-12-20|publisher=|accessdate=2019-04-27}}</ref>, իսկ ապրիլի 27-ին «[[ՆՏՎ]]» հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ ինքը պատրաստ է ամեն ինչում խորհուրդ տալ Վլադիմիր Զելենսկուն այն բանից հետո, երբ վերջինս կստանձնի նախագահի պաշտոնը։ Նա նաև ասել է, որ նախորդ կես տարվա ընթացքում նա Զելենսկուն «մեկ կամ երկու անգամ» խորհուրդ է տվել։ ''«Ես պատրաստ եմ օգնել նրան խորհուրդներով, երբեմն օգնում եմ, բայց դա զանգվածային երևույթ չէ»'', - ընդգծել է Կոլոմոյսկին։ Նա նշել է, Զելենսկիին հաղթանակ է ցանկանում և հույս ունի, որ նա կհաղթահարի այն մեծ բեռը, որն իր ուսերին է։ Իգոր Կոլոմոյսկին նաև խոստացել է վերադառնալ Ուկրաինա ընտրությունների արդյունքների պաշտոնական հրապարակումից հետո<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/3959910|title=Коломойский заявил о готовности иногда консультировать Зеленского|date=2019-04-27|publisher=www.kommersant.ru|lang=ru|accessdate=2019-04-27}}</ref>, ինչը նա արել է մայիսի 16-ին<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3969500 Игорь Коломойский долетел до своих активов. Для чего бизнесмен вернулся на Украину // Коммерсантъ, 16.05.2019]</ref>։ == Ուկրաինայի նախագահի պաշտոնում գործունեություն == === Երդմնակալություն === [[Պատկեր:Volodymyr Zelensky 2019 presidential inauguration 04.jpg|մինի|190px|Վոլոդիմիր Զելենսկին երդմնակալության ժամանակ: Կիև, 2019 թվականի մայիսի 20]] Մայիսի 20-ին Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի շենքում տեղի է ունեցել երդմնակալության արարողությունը, որի ընթացքում Վոլոդիմիր Զելենսկին երդվել է որպես պետության ղեկավար։ Երդման խոսքերը նա արտասանել է ձեռքը դնելով Ուկրաինայի Սահմանադրության և Վերահրատարակ ավետարանի վրա։ Նախագահական վկայականը Զելենսկուն հանձնել է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահ [[Տատյանա Սլիպաչուկ]]ը։ Նա նաև ստացել է նախագահական իշխանության խորհրդանիշները՝ կնիքը, գայիսոնը, ինչպես նաև զինանշանով շղթայի տեսք ունեցող կրծքանշանը։ Արարողությանը ներկա են եղել ավելի քան 50 օտարերկրյա պատվիրակություններ, այդ թվում՝ Լատվիայի, Լիտվայի, Էստոնիայի, Վրաստանի և Հունգարիայի նախագահները։ Հրավերներ են ստացել նաև Ուկրաինայի բոլոր նախկին նախագահները, բացի Վիկտոր Յանուկովիչից։ Ռուսաստանի ներկայացուցիչներին արարողությանը չեն հրավիրել։ Որպես նախագահ՝ իր առաջին ելույթում, որի տեքստը, ինչպես պնդում են, նա ինքնուրույն է գրել<ref>{{Статья|издание=Коммерсантъ|заглавие=Разом их до хаты. Владимир Зеленский дал бой Раде и правительству|ссылка=https://www.kommersant.ru/doc/3975489|автор=|язык=|тип=|год=21.05.2019|месяц=|число=|том=|номер=85|страницы=|issn=}}</ref>, Վոլոդիմիր Զելենսկին հայտարարել է, որ «''ճիշտ կամ սխալ»'' ուկրաինացիներ չկան և կոչ է արել ուկրաինացիներին՝ «''նրանց, ում լույս աշխարհ է բերել ուկրաինական հողը»'', վերադառնալ հայրենիք։ Նա իր թիմի գերակայություններն է համարել երկրի արևելքում հրադադարը և «''ուկրաինական Ղրիմի և Դոնբասի»'' վերադարձը։ «''Մեր առաջին խնդիրը Դոնբասում հրադադարն է։ Կարող եմ վստահեցնել. որպեսզի մեր հերոսներն այլևս չմեռնեն, ես պատրաստ եմ ամեն ինչի։ Եվ ես հաստատ չեմ վախենում դժվար որոշումներ կայացնելուց։ Առանց երկմտելու ես պատրաստ եմ կորցնել իմ դիրքերը, որպեսզի միայն խաղաղություն լինի։ Բայց առանց կորցնելու մեր տարածքները''»<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.president.gov.ua/ru/news/volodimir-zelenskij-nashe-najpershe-zavdannya-pripinennya-vo-55485|title=Владимир Зеленский: Наша первая задача – прекращение огня на Донбассе|author=|website=|date=2019-05-20|publisher=president.gov.ua|lang=ru|accessdate=2019-05-30}}</ref>։ Զելենսկին նաև հայտարարել է, որ պատերազմի ավարտի համար պատրաստ է երկխոսության։ «''Եվ ես վստահ եմ, որ այդ երկխոսությունը սկսելու առաջին քայլը կլինի մեր բոլոր գերիների վերադարձը»'', - ասել է նա ռուսերեն լեզվով։ Նրա խոսքով՝ հաջորդ քայլը պետք է լինի կորցրած տարածքների վերադարձը, դրա համար նախ և առաջ պետք է դիմել Դոնբասի գրավյալ մասի և բռնակցված Ղրիմի բնակիչների գիտակցությանը<ref name=":0" />։ Իր առաջին հրամանագրով Զելենսկին իր վրա է դրել Ուկրաինայի զինված ուժերի գերագույն գլխավոր հրամանատարի լիազորությունները։ === Ներքին քաղաքականություն === Գերագույն ռադայում նախագահ Վլադիմիր Զելենսկու ներկայացուցիչ [[Ռուսլան Ստեֆանչուկ]]ը «Լևիյ բերեգ» պարբերականին տված հարցազրույցում, որը հրապարակվել է մայիսի 22-ին, պատասխանել է նախագահի՝ առաջին 100 օրվա ծրագրերի մասին հարցին։ Նրա խոսքով՝ առաջնահերթ խնդիրների թվում են վարչակազմի բարեփոխումը, պետության աուդիտի գործարկումը, մի շարք օրինագծեր։ Այդ թվում. «''Նախագահի վարչակազմը պետք է դադարի լինել զուգահեռ կառավարություն և սահմանափակվի երեք գործառույթներով՝ դիվանագիտություն, վերլուծական կենտրոն, որը մշակելու է նոր գաղափարներ և ծրագրեր, և նախագահի որոշումների նկատմամբ հսկողություն''»։ Նա նաև նշել է Ուկրաինայում մարդահամար անցկացնելու անհրաժեշտությունը, քանի որ առանց դրա հնարավոր չէ որևէ բարեփոխում իրականացնել։ Բնակչության ակնկալիքների մասին հարցին՝ սակագների իջեցում, պատգամավորական անձեռնմխելիության վերացում, ռեզոնանսային հանցագործությունների հետաքննություն, Ստեֆանչուկը հայտարարել է, որ «''մենք ելնելու ենք նախագահի լիազորություններից»։ «Երբ մենք խոսում ենք սակագների իջեցման մասին, մենք պետք է հասկանանք, որ հուլիսի 1-ից մեզ սպասում է բոլորովին այլ համակարգ''»։ ''Երբ խոսում ենք պատգամավորական անձեռնմխելիությունը հանելու հարցերի մասին, այստեղ մենք կարող ենք ակտիվորեն գործել, որովհետև մենք արդեն ունենք օրինագծեր, որոնք մենք պատրաստ ենք ներկայացնել Ռադա։ Ինչ վերաբերում է հետաքննություններին, ապա մենք կարող ենք ազդել այնքանով, որքանով մենք կարող ենք կադրային քաղաքականությունը փոխել այն մարմինների մակարդակով, որոնք կարող է իրականացնել նախագահը։ Սակայն Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության և ՀՊՄՀ-ի ղեկավարների նշանակման համար անհրաժեշտ է Գերագույն ռադայի համաձայնեցումը''»<ref>[https://www.interfax.ru/world/662132 Представитель Зеленского назвал реформу администрации президента приоритетной задачей // Интерфакс, 23.05.2019]</ref>։ Ինչպես հայտնի է, նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում անցկացված սոցիոլոգիական հարցումների տվյալների համաձայն՝ հարցվածների 39 %-ը Զելենսկիից կոմունալ ծառայությունների սակագների իջեցումից էր ակնկալում, 35,5 %-ը՝ պատգամավորների, դատավորների և նախագահի անձեռնմխելիությունը վերացնելու մասին օրինագծից, 32,4 %-ը՝ հակակոռուպցիոն նոր հետաքննություններից<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3952802 Может оказаться не смешно. Виктор Лошак прислушался к украинским избирателям // Журнал «Огонёк» № 16 от 29.04.2019]</ref>։ ==== Գերագույն ռադայի լուծարում ==== Զելենսկու հաղթանակից հետո փորձագետները նշել են, որ Գերագույն ռադայի գոյություն ունեցող կազմը գրեթե հաստատ թշնամաբար է վերաբերվում իրեն<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3937454?from=doc_vrez Безвластный ресурс. Получит ли новый президент Украины реальные рычаги управления? // Журнал «Огонёк» № 16 от 29.04.2019]</ref>։ Այս իրավիճակում, ինչպես նշել է Զելենսկին, նախագահական ընտրությունների երկու փուլերի միջև, նրա կողմնակիցներին օգուտ կարող էր բերել Գերագույն ռադայի լուծարումը<ref>{{Cite web|url=https://rg.ru/2019/04/18/zelenskij-poobeshchal-raspustit-verhovnuiu-radu.html|title=Зеленский пообещал распустить Верховную раду|author=|website=|date=|publisher=[[Российская газета]]|lang=ru|accessdate=2019-04-28}}</ref><ref>[https://golosinfo.com/news/u_zelenskogo_nazvali_prichinu_dlja_rospuska_rady/2019-04-27-18130 У Зеленского назвали причину для роспуска Рады // Golosinfo.com, 26.04.2019]</ref>։ Մայիսի 20-ին երդմնակալության ժամանակ Վոլոդիմիր Զելենսկին հայտարարել է Գերագույն ռադայի լուծարման մասին և կոչ է արել կառավարության անդամներին «''ազատել իրենց տեղերը նրանց համար, ովքեր կմտածեն հաջորդ սերունդների, այլ ոչ թե հաջորդ ընտրությունների մասին»''<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/volodimir-zelenskij-zayaviv-pro-rozpusk-verhovnoyi-radi-ta-z-55481 Владимир Зеленский заявил о роспуске Верховной Рады и призвал Кабмин уйти в отставку. 20.05.2019]</ref>։ Մայիսի 21-ին իր հրամանագրով նախագահ Զելենսկին լուծարել է Ուկրաինայի գործող Գերագույն ռադան և արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ նշանակել հուլիսի 21-ին։ Ինչպես հայտարարել է Զելենսկին խորհրդարանական խմբակցությունների ղեկավարների հետ հանդիպմանը. «''Գերագույն ռադայի լուծարման գլխավոր փաստարկը դրա նկատմամբ Ուկրաինայի քաղաքացիների շատ ցածր վստահությունն է` 4 %։ Սա խորհրդարանի աշխատանքի գնահատականն է և նրա լիազորությունների դադարեցման ամենածանր փաստարկը... լուծարման իրավական հիմքը''»<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3976007?from=hotnews#id1748942 Зеленский назначил выборы в Верховную раду на 21 июля // 21.05.2019]</ref><ref>[https://www.president.gov.ua/documents/3032019-27121 УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ № 303/2019 «Про дострокове припинення повноважень Верховної Ради України та призначення позачергових виборів»]</ref><ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/volodimir-zelenskij-golovnim-argumentom-dlya-rozpusku-verhov-55545 Владимир Зеленский: Главным аргументом для роспуска Верховной Рады является крайне низкое доверие граждан Украины к этой институции]</ref>։ Ռադան հրաժարվել է քննարկել ընտրությունների համակարգը փոխելու մասին Զելենսկու առաջարկած օրինագիծը<ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2019/05/22/7215800/ Рада провалила закони Зеленського про вибори]</ref>։ Այդ կապակցությամբ Գերագույն ռադայի արտահերթ ընտրություններն անցկացվել են գործող ընտրական համակարգով՝ մեծամասնական ընտրատարածքների և համամասնական ցուցակների և հինգ տոկոսանոց անցողիկ արգելքով<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3976750#id1725722 Роспуск за свой счёт. Верховная рада помешала планам Владимира Зеленского получить подконтрольный парламент // Коммерсантъ, 22.05.2019]</ref>, ինչը, ինչպես ցույց են տվել հետագա իրադարձությունները, չի խանգարել Զելենսկուն և նրա «Ժողովրդի ծառա» կուսակցությանը ստանալ այնպիսի տեղեր խորհրդարանում, որ անկախ Ուկրաինայի գոյության տարիներին առաջին անգամ կառավարության ստեղծման համար անհրաժեշտ չէր մի քանի կուսակցություններից կառավարական կոալիցիայի ձևավորումը։ Վերջին օրերին գործող Գերագույն ռադան մինչ այդ արգելափակել էր նախագահական բոլոր նախաձեռնությունները<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-ukrayini-podav-do-verhovnoyi-radi-zakonoproekt-pro-55733 Президент Украины подал в Верховную Раду законопроект о возобновлении наказания за незаконное обогащение топ-чиновников. 03.06.2019]</ref>։ Հունիսի 19-ին Ուկրաինայի Սահմանադրական դատարանը, քննելով 62 ժողովրդական պատգամավորների դիմումը, հաստատել է խորհրդարանի լուծարման մասին հրամանագրի օրինականությունը<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3999722 Украинские выборы проверяют на конституционность. Противники Владимира Зеленского оспаривают законность указа о роспуске Верховной рады // Газета «Коммерсантъ» № 101 от 14.06.2019]</ref>։ ==== Գրոյսմանի կառավարությունը ==== Մայիսի 23-ին Գերագույն ռադայում գրանցվել է վարչապետ Վլադիմիր Գրոյսմանի հրաժարականի դիմումը<ref>{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/3486152/|title=Премьер Украины Гройсман передал заявление об отставке в Раду|author=|website=|date=2019-05-24|publisher=«Комсомольская правда»|lang=ru|accessdate=2019-05-30}}</ref>։ Մայիսի 30-ին Գերագույն ռադան հրաժարվել է ընդունել վարչապետի հրաժարականը` դրանով իսկ անհնարին դարձնելով կառավարության լուծարումը։ Ուկրաինայի կառավարությունն ամբողջ կազմով շարունակել է կատարել իր պարտականությունները մինչև խորհրդարանի ընտրությունները<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3984591 Верховная рада не приняла отставку премьер-министра Гройсмана // Коммерсантъ, 30.05.2019]</ref>։ Մայիսի 30-ին Զելենսկին Գերագույն ռադային խնդրել է անհապաղ քննարկել արտաքին գործերի նախարար Պավել Կլիմկինի, պաշտպանության նախարար Ստեփան Պոլտորակի և Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության ղեկավար Վասիլի Գրիցակի պաշտոնանկության մասին պատկերացումները<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3984668 Зеленский попросил Раду уволить глав МИДа, Минобороны и СБУ // Коммерсантъ, 30.05.2019]</ref>, սակայն Գերագույն ռադան հրաժարվել է նրանց պաշտոնանկ անել։ Հունիսի 11-ին Զելենսկին Գերագույն ռադային խնդրել է քվեարկել գլխավոր դատախազ Յուրի Լուցենկոյի և արտաքին գործերի նախարար Պավել Կլիմկինի պաշտոնաթողության օգտին՝ ԱԳ նախարարի պաշտոնում առաջադրելով Վադիմ Պրիստայկոյի թեկնածությունը<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3998888 Владимир Зеленский начал смену команды с регионов. Президент Украины также назвал своего кандидата на пост главы МИДа // «Коммерсантъ» от 11.06.2019]</ref>։ Գերագույն ռադայի հրաժարվելուց հետո Զելենսկին հուլիսի 2-ին կրկին Գերագույն ռադային խնդրել է քննարկել Յուրի Լուցենկոյի և Պավել Կլիմկինի պաշտոնանկության մասին առաջադրումը։ Հունիսի վերջին Կլիմկինի և Զելենսկու միջև հակամարտություն էր տեղի ունեցել։ Հունիսի 26-ին Կլիմկինը հայտարարել էր ՌԴ ԱԳՆ հայտագիր ստանալու մասին՝ առաջարկելով ուկրաինացի նավաստիներին, որոնք ձերբակալվել էին Կերչի նեղուցում տեղի ունեցած միջադեպից հետո, ազատ արձակել և հայտարարել էր, որ հրաժարվել է քննարկել ռուսական կողմի ցանկացած առաջարկ<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4013625 Климкин заявил о предложении России освободить украинских моряков до суда]</ref>։ Հունիսի 27-ին Զելենսկին ԶԼՄ-ների ներկայացուցիչներին հրապարակավ հայտարարել է Կլիմկինի գործողությունների կապակցությամբ իր վրդովմունքի մասին, որն առանց նրա իմացության պատասխանել է ռուսական հայտագրին։ Հուլիսի 1-ին Զելենսկին Գրոյսմանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու առաջարկությամբ նամակ է հղել։ Ինքը՝ Կլիմկինը, ի պատասխան հայտարարել է, որ գնում է քաղաքական արձակուրդ<ref>[https://iz.ru/895053/2019-07-02/zelenskii-povtorno-poprosil-radu-rassmotret-uvolnenie-lutcenko-i-klimkina Зеленский повторно попросил раду рассмотреть увольнение Луценко и Климкина // Известия, 02.07.2019]</ref>։ Գերագույն ռադան կրկին հրաժարվել է բավարարել Յուրի Լուցենկոյի և Պավել Կլիմկինի պաշտոնանկության մասին նախագահի խնդրանքը։ ==== Կադրային հարցեր ==== Ապրիլի 18-ին «1+1» հեռուստաալիքի ուղիղ եթերում նախագահի թեկնածու Վոլոդիմիր Զելենսկին ներկայացրել է 20 հոգանոց թիմ, որի հետ նա հաղթանակի դեպքում կղեկավարի երկիրը։ Նրանց թվում են Ուկրաինայի ֆինանսների նախկին նախարար Ալեքսանդր Դանիլյուկը, տնտեսական զարգացման և առևտրի նախկին նախարար Այվարաս Աբրոմավիչուսը, պահեստազորի գնդապետ Իվան Ապարշինը (ռազմական խորհրդատու), Ռուսլան Ստեֆանչուկը (գաղափարախոսություն, օրինագծերի մշակում), [[Դմիտրի Ռազումկով]]ը Ուկրաինական քաղխորհրդատվության խմբից և այլն<ref>[https://www.rbc.ru/photoreport/19/04/2019/5cb96f049a794714e3ea4f8a 20 друзей Зеленского: кто входит в команду кандидата в президенты Украины // РБК, 19.04.2019]</ref>։ ;Ուժային գերատեսչություններ Երդմնակալությունից անմիջապես հետո Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության նախագահ [[Վասիլի Գրիցակ]]ը և նրա տեղակալներն<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3975065?from=doc_mail Глава СБУ и его заместители подали в отставку // Коммерсантъ, 20.05.2019]</ref> ու պաշտպանության նախարար [[Ստեփան Պոլտորակ]]ը հրաժարական են տվել (Գերագույն ռադան հրաժարվել է բավարարել հրաժարականի դիմումը)։ Իր հրամանագրով Զելենսկին պաշտոնից ազատել է ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետ, գլխավոր հրամանատար, բանակի գեներալ Վիկտոր Մուժենկոյին և այդ պաշտոնում նշանակել Ռուսլան Հոմչակին։ Իվան Բակլանովը, որը գլխավորում էր «Ժողովրդի ծառա» կուսակցությունը, նշանակվել է '''Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության''' ղեկավարի առաջին տեղակալ, Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության կոռուպցիայի և կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարի գլխավոր վարչության պետ<ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2019/05/22/7215781/ Зеленський призначив очільника «Слуги народу» заступником глави СБУ // Українська правда, 22.05.2019]</ref><ref name="Друзья">[https://www.kommersant.ru/doc/3990108 Владимир Зеленский собирает друзей. Президент Украины выстраивает новую систему власти // Газета «Коммерсантъ» № 94 от 03.06.2019]</ref><ref name="interfax.com.ua">[https://interfax.com.ua/news/political/591248.html Зеленский требует от врио главы СБУ Баканова за 2 недели дать первые результаты борьбы с теневой экономикой // Интерфакс-Украина, 03.06.2019]</ref>։ Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության մի շարք ղեկավարներ հրաժարական են տվել Փոխգնդապետ Ալեքսեյ Օցերկլևիչը նշանակվել է '''պետական պահպանության վարչության''' պետ<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-priznachiv-nachalnikom-upravlinnya-derzhavnoyi-oho-55653 Президент назначил начальником Управления государственной охраны участника боев за Донецкий аэропорт Алексея Оцерклевича. 29.05.2019]</ref>։ Պետական պահպանության վարչության պետի առաջին տեղակալ է դարձել Վյաչեսլավ Վասիլի Շտուչնին, '''նախագահի անվտանգության ծառայության''' պետ` Մաքսիմ Անդրեևիչ Դոնեցը։ Նախկին պետ Վալերի Գելետեյը և նրա առաջին տեղակալ Վլադիմիր Դախնովսկին ազատվել են զբաղեցրած պաշտոններից։ 2019 թվականի հհոկտեմբերի 16-ին Օցերկլևիչին փոխարինել է Սերգեյ Ռուդը։ Ֆինանսների նախկին նախարար Ալեքսանդր Դանիլյուկը նշանակվել է '''Ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի''' քարտուղար<ref name="Друзья" /><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3983401 Зеленский назначил Данилюка секретарём Совбеза Украины // Коммерсантъ, 28.05.2019]</ref>{{ն|2019 թվականի սեպտեմբերի վերջին Դանիլյուկը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել այդ պաշտոնից և սեպտեմբերի 30-ին հեռացվել աշխատանքից}}: Անվտանգության խորհրդի կազմում տեղի են ունեցել զգալի կադրային փոփոխություններ<ref>[https://www.president.gov.ua/documents/3402019-27277 УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ № 340/2019 Про склад Ради національної безпеки і оборони України]</ref><ref>[https://www.president.gov.ua/documents/5202019-28561 УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ № 520/2019 Про зміни у складі Ради національної безпеки і оборони України]</ref>։ Ինքը՝ Վոլոդիմիր Զելենսկին, զբաղեցրել է Ազգային անվտանգության խորհրդի նախագահի պաշտոնը։ IX գումարման Գերագույն ռադայի աշխատանքն սկսելուց և նոր կառավարության հաստատումից հետո Զելինսկին ազգային անվտանգության խորհրդի կազմում ընդգրկել է վարչապետ Ալեքսեյ Գոնչարուկին, պաշտպանության նախարար Անդրեյ Զագորոդնյուկին և Գերագույն Ռադայի նախագահ Դմիտրի Ռազումկովին։ Զելենսկին նաև Ազգային անվտանգության խորհրդի կազմում հաստատել է Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության ղեկավար Իվան Բականովին, արտաքին գործերի նախարար Վադիմ Պրիստայկոյին և գլխավոր դատախազ Ռուսլան Ռյաբոշապկային։ ԱԱՊԽ-ի կազմից հանվել են Վասիլի Գրիցակը, Վլադիմիր Գրոյսմանը, Պավել Կլիմկինը, Անդրեյ Պարուբին, Պավել Պետրենկոն, Ստեփան Պոլտորակը<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/6/7225537/ Зеленский вывел из СНБО Грицака, Гройсмана и Ко и утвердил новый состав // Украинская правда, 06.09.2019]</ref><ref>[https://www.president.gov.ua/documents/6652019-29497 УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ № 665/2019 Про зміни у складі Ради національної безпеки і оборони України]</ref>։ 2019 թվականի հոկտեմբերի 3-ին ԱԱՊԽ քարտուղար է նշանակվել Ալեքսեյ Դանիլովը՝ հրաժարական տված Ալեքսանդր Դանիլյուկի փոխարեն<ref>[https://www.president.gov.ua/documents/7332019-29869 Указ Президента Украины № 733/2019 Про призначення О.Данілова Секретарем Ради національної безпеки і оборони України]</ref>։ '''Ուկրաինայի արտաքին հետախուզության ծառայության''' ղեկավար է նշանակվել Վլադիսլավ Բուխարևը։ Սեպտեմբերի 11-ին Բուխարևը ազատվել է Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության նախագահի պաշտոնից և նշանակվել Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության նախագահի առաջին տեղակալ՝ Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության կենտրոնական վարչության կոռուպցիայի և կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարի գլխավոր վարչության պետ (այդ պաշտոնը նա զբաղեցրել է 2014 թվականին)։ Սեպտեմբերի 20-ից այս պաշտոնը զբաղեցնում է Վալերի Եվդոկիմովը։ '''Ուկրաինայի ազգային գվարդիայի''' հրամանատար է նշանակվել Նիկոլայ Բալանը, հրամանատարի առաջին տեղակալ՝ Վլադիմիր Կոնդրատյուկը, հրամանատարի տեղակալներ՝ Յուրի Լեբեդը և Ռուսլան Ձյուբան։ '''Պետական սահմանապահ ծառայության''' ղեկավար է նշանակվել Սերգեյ Դեյնեկոն։ Օգոստոսի 5-ին Զելենսկին միացյալ ուժերի գործողության նոր հրամանատար է նշանակել գեներալ-լեյտենանտ Վլադիմիր Կրավչենկոյին<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4052985 Зеленский сменил командующего операцией в Донбассе // «Коммерсантъ», 06.05.2019]</ref>։ Անդրեյ Գերուսը նշանակվել է կառավարությունում նախագահի ներկայացուցիչ<ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2019/05/22/7215759/ Зеленський призначив свого представника в Кабміні // Українська правда, 22.05.2019]</ref>։ Որոշ նշանակումներ քննադատության տեղիք են տվել հասարակության մեջ։ Առաջին հերթին դա վերաբերում է Անդրեյ Բոգդանին, որը գլխավորել Է նախագահի աշխատակազմը։ Ուկրաինայում և ԱՄՆ-ում նրան կապում են Իգոր Կոլոմոյսկու հետ, ով մի քանի հարցազրույցներում Բոգդանի մասին հիշատակել է որպես իր անձնական փաստաբանի և նույնիսկ հայտարարել, որ նրանից կստանար նախագահի աշխատակազմի լավ ղեկավար։ Բոգդանի նշանակումը, հետևաբար, համարվում է Կոլոմոյսկիից Զելենսկու կախվածության մասին լուրերի անուղղակի հաստատում<ref name="Друзья" /><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3977428 Владимир Зеленский налаживает связь с народом. Новый президент Украины хочет разговаривать с согражданами по-новому // Газета «Коммерсантъ» № 88 от 24.05.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4052365 Президентская команда ищет себе места. На Украине обсуждают возможные назначения и отставки // Газета «Коммерсантъ» № 137 от 05.08.2019]</ref>։ Բացի այդ, նշվում է, որ այդ նշանակումը խախտում է երկրում «գործող իշխանությունը մաքրելու մասին» օրենքը, որն արգելում է այն պաշտոնյաներին, որոնք Վիկտոր Յանուկովիչի օրոք աշխատել են կառավարությունում, Պետական պաշտոններ զբաղեցնել մինչև 2024 թվականը<ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2019/05/22/7215780/ Зеленський порушив закон про очищення влади — Козаченко // Українська правда, 22/05/2019]</ref><ref>[https://www.rbc.ru/politics/22/05/2019/5ce574789a7947379782b584?from=newsfeed В Минюсте Украины после назначения Зеленского объяснили закон о люстрации // РБК, 22.05.2019]</ref>։ Ուկրաինայի արդարադատության նախարարությունը Ուկրաինայի նախագահի աշխատակազմ է ուղարկել «իշխանությունը մաքրելու մասին» օրենքի հարցում և պարզաբանում։ Ինչպես պարզաբանել է արդարադատության փոխնախարար Սերգեյ Պետուխովը, այդ օրենքի համաձայն՝ ԱՊ-ում պետք է ինքնուրույն ստուգեն, թե արդյոք նշանակված անձանց թվում կան մարդիկ, որոնք գտնվում են լյուստրացիայի տակ։ Եթե գտնվում են այդպիսիք, դրանք ենթակա են ազատման<ref>[https://www.rbc.ru/politics/23/05/2019/5ce6cc8a9a79472d588eb7f0#ws Минюст потребовал предоставить данные о назначенных Зеленским чиновниках // РБК, 23.05.2019]</ref>։ {{Main|Ուկրաինայի նախագահի գրասենյակ }} Հունիսի 20-ին Վոլոդիմիր Զելենսկին հրամանագիր է ստորագրել նոր կառույցի՝  Ուկրաինայի նախագահի գրասենյակի ձևավորման մասին՝ Ուկրաինայի նախագահի աշխատակազմի աշխատակիցների թվաքանակի կրճատման և վերակազմակերպման հաշվին<ref>[https://www.president.gov.ua/documents/4172019-27609 УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАИНЫ № 417 / 2019]</ref>։ Ուկրաինայի նախագահի գրասենյակը մշտապես գործող օժանդակ մարմին է, որի հիմնական խնդիրը կազմակերպչական, իրավական, խորհրդատվական, տեղեկատվական, փորձագիտական-վերլուծական և Ուկրաինայի նախագահի կողմից իր սահմանադրական լիազորությունների իրականացման այլ ապահովումն է<ref>[https://interfax.com.ua/news/political/595013.html Зеленский создает Офис президента Украины путем реорганизации и сокращения численности сотрудников АП // Интерфакс-Украина, 20.06.2019]</ref>։ Հունիսի 25-ին հաստատվել է Ուկրաինայի նախագահի գրասենյակի մասին դրույթը և սկսվել Է նախագահի աշխատակազմի և նրա կառուցվածքային ստորաբաժանումների ղեկավարների վերանշանակումը նախագահի գրասենյակի կառուցվածքում համապատասխան պաշտոններում։ ;Մարզպետներ Վլադիմիր Զելենսկու և նրա թիմի ներքաղաքական առաջնահերթություններից մեկը դարձավ իշխանական ուղղահայացների ամրապնդումը։ Արդեն հունիսի 11-ին Վոլոդիմիր Զելենսկին պաշտոնանկ է արել մարզային պետական վարչությունների 24 ղեկավարներից 15-ին՝ Չերնիգովսկայային, Խմելնիցկային, Խերսոնսկային, Տերնոպոլսկայային, Սումսկային, Պոլտավսկայային, Օդեսսային, Նիկոլաևսկային, Լվովսկայային, Կիրովոգրադին, Կիևին, Իվանո-Ֆրանկովսկուն, Զապորոժսկուն, Զակարպատսկայային և Վոլինսկային<ref>[https://lenta.ru/news/2019/06/11/ze_chistka/ Зеленский уволил 15 губернаторов // Lenta.ru, 11.06.2019]</ref>։ Հունիսի 24-ին աշխատանքից ազատվել են Ժիտոմիրի, Ռովենի և Չերկասի մարզերի ղեկավարները։ Մասնավորապես, Լվովի մարզի նահանգապետ է նշանակվել Մարկիյան Մալսկին<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4024643 Зеленский назначил губернатора Львовской области]</ref>, Դոնեցկի մարզի նահանգապետ՝ Պավել Կիրիլենկոն<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4024219 Зеленский сменил губернатора Донецкой области]</ref><ref name="ReferenceA">[https://www.kommersant.ru/doc/4024835 Новую Раду проверяют Донбассом. Президент Зеленский борется за избирателей юго-востока // Газета «Коммерсантъ» № 117 от 08.07.2019]</ref>, Լուգանսկի՝ Վիտալի Կոմարնիցկին<ref>[https://www.rbc.ru/rbcfreenews/5d2209459a79471ba3444042 Зеленский назначил нового губернатора Луганской области // РБК, 07.07.2019]</ref>, Զակարպատսկոյի՝ Իգոր Բոնդարենկոն<ref>[https://www.rbc.ru/rbcfreenews/5d209f369a7947496d85ba71 Зеленский назначил владельца сети кондитерских главой Закарпатья // РБК, 06.07.2019]</ref>։ Զելենսկու մամուլի քարտուղար Յուլիա Մենդելը հայտարարել է, որ պետության ղեկավարն անհրաժեշտ է համարում լիովին նորացնել նահանգապետերի կազմը։ Զելենսկու թիմը մտադիր է նաև ազատել Կիևի ներկայիս քաղաքապետ Վիտալի Կլիչկոյին։ Նրա հնարավոր հեռացման մասին լուրերը սկսել են տարածվել դեռևս հուլիսի սկզբին, սկսվել Է Կիևում կամուրջների շինարարության և վերակառուցման ժամանակ չարաշահումների մասին տեղեկատվության ստուգում<ref name="100днейЪ" />։ ==== Դոնբասի հակամարտության կարգավորում ==== {{Main|Մինսկի երկրորդ համաձայնագիր|Նորմանդական քառյակ}} Մայիսի 20-ին Վոլոդիմիր Զելենսկին, ստանձնելով նախագահի պաշտոնը, իր թիմի գերակայություններն է համարել երկրի արևելքում հրադադարը և «ուկրաինական Ղրիմի և Դոնբասի վերադարձը»։ Զելենսկին նաև հայտարարել է, որ պատերազմի ավարտի համար պատրաստ է երկխոսության։ «''Եվ ես վստահ եմ, որ այդ երկխոսությունը սկսելու առաջին քայլը կլինի մեր բոլոր գերիների վերադարձը»'', - ասել է նա ռուսերեն լեզվով։ Նրա խոսքով՝ հաջորդ քայլը պետք է լինի կորցրած տարածքների վերադարձը, դրա համար նախ և առաջ պետք է դիմել Դոնբասի գրավյալ մասի և բռնակցված Ղրիմի բնակիչների գիտակցությանը<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/volodimir-zelenskij-nashe-najpershe-zavdannya-pripinennya-vo-55485 Владимир Зеленский: Наша первая задача — прекращение огня на Донбассе. 20.05.2019]</ref>։ Մայիսի 24-ին Վոլոդիմիր Զելենսկին Գերմանիայի դաշնային կանցլեր Անգելա Մերկելի հետ հեռախոսով քննարկել է իրավիճակը «Դոնբասի ժամանակավորապես օկուպացված տարածքներում»։ Կողմերը հաստատել են փոխադարձ շահագրգռվածությունը՝ Դոնբասում խաղաղություն վերադարձնելու նպատակով ջանքերի ակտիվացման հարցում, այդ թվում՝ նորմանդական ձևաչափի շրջանակներում, և համաձայնեցրել են այդ ուղղությամբ առաջին համատեղ քայլերը<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-ukrayini-proviv-telefonnu-rozmovu-z-federalnim-kan-55593 Президент Украины провел телефонный разговор с Федеральным канцлером Германии]</ref>։ Հունիսի 17-ից 18-ը Զելենսկին պաշտոնական այցեր է կատարել Փարիզ և Բեռլին։ Բանակցությունների գլխավոր թեմաներից մեկը դարձել է Ուկրաինայի արևելքում ռազմական հակամարտության դադարեցումը։ Վլադիմիր Զելենսկու և Անգելա Մերկելի հանդիպման ընթացքում որոշում է կայացվել առաջիկայում Ռուսաստանի մասնակցությամբ նոր գագաթնաժողով անցկացնել «նորմանդական ձևաչափով»<ref>[https://www.rbc.ru/politics/18/06/2019/5d08b2269a7947abac12f7e7 Визиты Зеленского в Париж и Берлин прояснили его позицию по России // РБК, 18.09.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4004653 «Президент мира» показал себя Европе. Владимир Зеленский изложил в Париже и Берлине свои планы урегулирования конфликта в Донбассе // Газета «Коммерсантъ» № 104 от 19.06.2019]</ref>։ [[Պատկեր:Volodymyr Zelensky visits frontline 27-05-2019 (05).jpg|մինի|left|Վոլոդիմիր Զելենսկին ԶՈՒ-ի առաջատար դիրքեր այցելության ժամանակ, 27.05.2019]] Մայիսի 27-ին Զելենսկին առաջին անգամ այցելել է Դոնբաս՝ որպես պետության ղեկավար։ Նա զննել է Ուկրաինայի ԶՈՒ դիրքերը Լուգանսկի ստանիցայում և Շաստե բնակավայրում, լսել է ՊՄՊ հրամանատար Ալեքսանդր Սիրսկիի զեկույցը։ Հունիսի 3-ին Զելենսկին Լեոնիդ Կուչման Դոնբասի կարգավորման եռակողմ կոնտակտային խմբում Ուկրաինայի ներկայացուցիչ է նշանակել<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/leonid-kuchma-ocholiv-ukrayinsku-delegaciyu-tristoronnoyi-ko-55717 Леонид Кучма возглавил украинскую делегацию в Трехсторонней контактной группе. 03.06.2019]</ref>։ Հունիսի 5-ին տեղի է ունեցել նախագահական ընտրություններից հետո ԱՊԿ-ի առաջին հանդիպումը, որի արդյունքները Դոնբասի հակամարտության կարգավորման հարցում առաջընթացի հույս են ներշնչել․ * կողմերը պայմանավորվել են հրադադարի մասին նոր համաձայնագրի նախապատրաստման մասին, ընդ որում հասկացվել է, որ այդ նոր համաձայնագիրը պարտադիր կարգով պետք է նախատեսի հրադադարի պահպանման նկատմամբ վերահսկողության իրական գործուն միջոցներ՝ պատասխան կրակի արգելք և քաղաքացիական օբյեկտների (դպրոցներ, մանկապարտեզներ) գնդակոծման արգելք<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3992150 Контактная группа по Донбассу согласовала новое перемирие // Коммерсантъ, 05.06.2019]</ref><ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/upershe-zasidannya-robochih-grup-tkg-projshli-konstruktivno-55781 Впервые заседания рабочих групп ТКГ прошли конструктивно — Леонид Кучма. 05.06.2019]</ref>։ * բարձրացվել Է Կիևի կողմից չվերահսկվող Դոնբասի տարածքներից տնտեսական շրջափակումը վերացնելու հարցը<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3992807 Леонид Кучма вызвал Донбасс на себя. Его план на переговорах в Минске противники президента Зеленского сочли предательски мирным // Газета «Коммерсантъ» № 98 от 07.06.2019]</ref>։ Փոխզիջումային որոշումների ընդունման հնարավորության մասին հաղորդագրությունները խիստ քննադատության են արժանացել նախկին նախագահ Պյոտր Պորոշենկոյի, գլխավոր դատախազ Յուրի Լուցենկոյի և պատգամավորական կորպուսի մի շարք ներկայացուցիչների կողմից, որոնք այդ հնարավորությունը ընկալել են որպես Ուկրաինայի շահերի դավաճանություն և Ռուսաստանի հանդեպ կապիտուլյացիա<ref>[https://interfax.com.ua/news/political/591915.html Порошенко требует от Зеленского объяснить, на каком основании украинская делегация в ТКГ инициировала отмену экономического ограничения с ОРДЛО // Интерфакс-Украина, 05.06.2019]</ref><ref>[https://interfax.com.ua/news/political/592054.html Порошенко расценивает как попытку капитуляции вчерашние заявления в Минске и ждет от политсил их позиции // Интерфакс-Украина, 06.06.2019]</ref><ref>[https://interfax.com.ua/news/political/592045.html Прекращение огня в ответ на атаки врага возможно только после введения миротворцев ООН на Донбасс — Порошенко // Интерфакс-Украина, 06.06.2019]</ref><ref>[https://interfax.com.ua/news/general/591961.html Парубий: Запрет на Донбассе стрелять в ответ — это шаг к капитуляции, который мы не позволим // Интерфакс-Украина, 06.06.2019]</ref><ref>[https://interfax.com.ua/news/general/591958.html Торговля с предприятиями в ОРДЛО возможна только при их регистрации и уплате налогов в Украине — генпрокурор // Интерфакс-Украина, 06.06.2019]</ref>։ Ուկրաինայի ԶՈւ ղեկավարությունը հասկացրել է, որ պատասխան կրակից հրաժարվելու մասին ոչ մի խոսք լինել չի կարող։ Սահմանազատման գծում ուժեղացել են բոլոր տեսակի զենքերի օգտագործումը։ Արդյունքում հաջորդ նիստին ներկայացված բոլոր առաջարկությունները դեզավուացվել են։ Հրադադարի մասին համաձայնագիր չի ստորագրվել, Լուգանսկի ստանիցայի շրջանում ուժերի բազմացումը հերթական անգամ ձախողվել է, իսկ տնտեսական շրջափակման վերացման վերաբերյալ հայտարարվել է, որ ոչ մի շրջափակում չկա, գոյություն ունեն միայն ժամանակավոր սահմանափակումներ՝ ոչ վերահսկվող տարածքների հետ առևտրի համար, և դրանց վերացման հարցը կարող է դիտարկվել միայն Դոնբասի ձեռնարկությունների՝ Ուկրաինայի իրավական դաշտ վերադարձից հետո։ Հունիս-հուլիս ամիսներին Զելենսկին մի քանի հրամանագրեր է ստորագրել օտարերկրյա կամավորներին Ուկրաինայի քաղաքացիություն տրամադրելու մասին, որոնք Դոնբասի զինված հակամարտությանը մասնակցել են Ուկրաինայի կողմից<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/06/28/7219480/ Зеленский дал гражданство 14 иностранцам, защищавшим суверенитет Украины // Украинская правда, 28.06.2019]</ref>՝ խոստանալով թույլ չտալ այդ գործընթացի որևէ «արհեստական արգելակում կամ ձգձգում», ինչպես դա եղել է անցյալ տարիներին<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/volodimir-zelenskij-nadav-gromadyanstvo-ukrayini-inozemcyam-56097 Владимир Зеленский предоставил гражданство Украины иностранцам, которые защищали территориальную целостность государства. 28.06.2019 ]</ref>։ Լուգանսկի ստանիցայի շրջանում շփման գծի հատվածում ուժերի եև միջոցների շատացումը, այնուամենայնիվ, իրականացվել է մինչև հուլիսի 1-ը, ինչը հաստատել է [[Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպություն|ԵԱՀԿ]] հատուկ մոնիթորինգային առաքելությունը։ Զելենսկին իր տեսաուղերձում դա անվանել է «սահմանազատման ողջ գծի ողջ երկայնքով կրակի կայուն դադարեցման առաջին քայլը», որը հնարավոր է դարձել Մինսկի գործընթացի ապաշրջափակման շնորհիվ<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/volodimir-zelenskij-rozvedennya-sil-poblizu-stanici-lugansko-56113 Владимир Зеленский: Разведение сил вблизи Станицы Луганской — это первый шаг к устойчивому прекращению огня. 01.07.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4018351 Распрягайте, хлопцы, танки. Разведение войск в Станице Луганской облегчит жизнь жителям Украины и ЛНР // Газета «Коммерсантъ» № 113 от 02.07.2019]</ref>։ Հուլիսի 5-ին Վոլոդիմիր Զելենսկին «Գերմանական ալիք» ռադիոկայանին տված հարցազրույցում հայտարարել է. «դուք լավ գիտեք, որ ոչ իմ թիմը, ոչ ես, մենք չենք ստորագրել այդ «Մինսկը», բայց մենք պատրաստ ենք գնալ բոլոր Մինսկի պայմանավորվածությունների կատարման կետերով, որպեսզի վերջապես խաղաղություն ունենանք»<ref>[https://www.rbc.ru/rbcfreenews/5d1f9e289a7947069f370a37 Зеленский заявил о готовности «по пунктам» выполнять минские соглашения // РБК, 05.07.2019]</ref>։ Հուլիսի 7-ին Զելենսկին Եվրոպական խորհրդի ղեկավար Դոնալդ Տուսկի ուղեկցությամբ եղել է Լուգանսկի մարզում և այցելել Լուգանսկի ստանիցա, որտեղ գտնվում է Հյուսիսային Դոնեցով ավերված կամուրջը և Կիևի կողմից չվերահսկվող տարածք մուտքի և ելքի միակ հատվածը։ «''Դոնբասում Մեր առաջնային խնդիրները նորմալ ջրամատակարարումն է, խմելու ջրի որակը, Կրամատորսկի օդանավակայանի վերականգնումը, հանքագործների պարտքերի մարումը, հիվանդանոցները և ամենացավալին՝ ճանապարհները»,'' - հուլիսի 5-ին՝ Սլավյանսկի և Կրամատորսկի՝ Ուկրաինայի զինված ուժերի վերահսկողության տակ վերադառնալու հինգերորդ տարեդարձի օրը, գրել Է նա Թվիթերում<ref name="ReferenceA"/>։ ==== Պայքար կոռուպցիայի և ստվերային տնտեսության դեմ ==== Իր նախընտրական ծրագրում Վլադիմիր Զելինսկին ընդգծել է, որ իր գլխավոր խնդիրներից մեկը համարում է կոռուպցիոն սխեմաների վերացումը և պետական ընթացակարգերի թափանցիկության ապահովումը<ref name="100днейЪ">[https://www.kommersant.ru/doc/4073050#id=7 Нешуточная власть. Чего добился Владимир Зеленский за 100 дней президентства // «Коммерсантъ» от 27.08.2019]</ref>։ Մայիսի 30-ին Զելենսկին ԱԳՆ-ին հանձնարարել է Եվրոպայի խորհրդին և ՄԱԿ-ին տեղեկացնել Ուկրաինայի Ազգային հակակոռուպցիոն բյուրոյի (ՈՒԱՀԿ) օրենսդրական լիազորությունների մասին միջազգային համագործակցություն և ուղղակի շփումներ իրականացնել օտարերկրյա պետությունների հակակոռուպցիոն մարմինների հետ (նախկինում բոլոր նման շփումներն իրականացվել են գլխավոր դատախազության միջոցով)<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-ukrayini-doruchiv-mzs-zabezpechiti-nabu-mozhlivist-55665 Президент Украины поручил МИД обеспечить НАБУ возможность самостоятельного сотрудничества с международными партнерами в расследовании коррупционных преступлений. 30.05.2019]</ref>։ Հունիսի 3-ին Զելենսկին Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության ղեկավարի ժամանակավոր պաշտոնակատար Իվան Բականովի հետ հանդիպման ժամանակ նշել է մաքսանենգության դեմ պայքարի կարևորությունը և Ուկրաինայի անվտանգության ծառայությունից պահանջել է երկու շաբաթվա ընթացքում ցուցադրել աշխատանքի առաջին արդյունքները. «մեզ իրական քրեական գործեր են պետք։ Պետք է զբաղվել մաքսանենգությամբ»,- հայտարարել է Զելենսկին։ «Արդարության մեծ պահանջ կա։ Մենք պետք է հանրությանը ցույց տանք, որ ՈՒԱԾ-ն իսկապես աշխատում է։ Ուզում եմ, որ ամբողջ աշխարհը տեսնի, որ մենք սկսել ենք մաքուր էջից կառուցել Ուկրաինան»<ref name="interfax.com.ua"/>։ Հունիսի 12-ին Վոլոդիմիր Զելենսկին Ուկրաինայի տնտեսական զարգացման և առևտրի նախկին նախարար Այվարաս Աբրոմավիչյուսին նշանակել է «Ուկրոբորոնպրոմ» պետական կոնցեռնի դիտորդական խորհրդի անդամ։ Օգոստոսին Աբրոմավիչուսը սկսել է գլխավորել «Ուկրոբորոնպրոմը»։ Հունիսի 18-ին «Ժողովրդի ծառա» կուսակցությունը ներկայացրել է կոռուպցիայի դեմ պայքարի իր ծրագիրը, որը նախատեսում է, մասնավորապես, դատախազության մաքրում, հակակոռուպցիոն մարմինների անկախություն, ինչպես նաև դրամական պարգևատրում կոռուպցիայի բացահայտման համար։ Զելենսկու թիմում կոռուպցիայի դեմ պայքարի համար պատասխանատու էր Ուկրաինայի վաստակավոր իրավաբան, Transparency International-ի և կոռուպցիայի հակազդման ազգային գործակալության նախկին աշխատակից՝ Ռուսլան Ռյաբոշապկան։ Հենց նա է հասել Ուկրաինայի Ազգային հակակոռուպցիոն բյուրոյի համար օտարերկրյա քննչական մարմիններից ուղղակիորեն տեղեկատվություն ստանալու իրավունքին, այլ ոչ թե Ուկրաինայի Գլխավոր դատախազության միջոցով, ինչպես նախկինում էր<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4004932 Партия Зеленского представила стратегию по борьбе с коррупцией // Коммерсантъ, 19.06.2019]</ref>։ Օգոստոսի 29-ին իր առաջին նիստում նոր Գերագույն ռադան հավանություն տվեց Ռուսլան Ռյաբոշապկիին Ուկրաինայի գլխավոր դատախազի պաշտոնում նշանակելուն։ Ի թիվս այլ բաների, Ուկրաինայի նոր նախագահը սկսել է աշխատել 2016 թվականին Պորոշենկոյի օրոք մտցված «Ռոտերդամ+» էլեկտրականության ինքնարժեքի հաշվարկման բանաձևի վերացման ուղղությամբ, որը նա համարում է կոռուպցիոն (այդ բանաձևով էլեկտրաէներգիայի գնի մեջ դրվում է ածխի արժեքը՝ Նիդեռլանդների միջազգային բորսայի գնանշումների համաձայն)։ Հունիսի 26-ին Զելինսկին Ռադա է մտցրել «էլեկտրական էներգիայի արժեքի նվազեցման վերաբերյալ Ուկրաինայի որոշ օրենքներում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրինագիծը և հայտնել «Ռոտերդամ-» նոր բանաձևի ներդրման մասին<ref name="100днейЪ" />։ Հուլիսի 6-ին, Ուժգորոդում Անդրկարպատյան մաքսատան տարածքում ներկայացնելով Անդրկարպատյան մարզային պետական վարչակազմի նոր ղեկավար Իգոր Բոնդարենկոյին, Զելենսկին ընդգծել է, որ իր թիմը լրջորեն է տրամադրված մաքսանենգության դեմ պայքարին, և հայտարարել է, որ Զաքարպատյան մաքսատան, սահմանապահ ծառայության և Դատախազության ղեկավարությունը պետք է մաքրվի։ Նա նաև խորհուրդ է տվել Վոլինսկի, Զակարպատսկայայի, Չերնովիցկայի և Լվովի մաքսատների ղեկավարներին ինքնուրույն աշխատանքից ազատվելու դիմումներ գրել<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/na-zakarpatti-prezident-poobicyav-nespokijni-chasi-kontraban-56237 На Закарпатье Президент пообещал неспокойные времена контрабандистам и тем, кто их «крышует». 06.07.2019]</ref>։ Միևնույն ժամանակ որոշ փորձագետներ, հիշեցնելով նախագահի կուսակցության նախընտրական կարգախոսը՝ «գարունը կգա, կդատապարտենք», Զելենսկու կառավարման առաջին հարյուր օրերի ձախողումն են համարում այն փաստը, որ «երկրում առայժմ ոչ ոք պատժված չէ»։ Այսպիսով, հասարակության արդարության պահանջը մնում է չբավարարված, իսկ «''պաշտոնյաների ցուցադրական էմոցիոնալ «փչացումները», հրապարակային հռետորաբանությունն ու նեղ շրջանակներում լայնորեն հայտնի Կոռուպցիայի օջախների նկատմամբ Զելենսկիի ուշադրությունն առայժմ ընկալվում են ինչպես բնակչության, այնպես էլ կոռուպցիոն սխեմաների մասնակիցների կողմից՝ զգուշավորությամբ ու անվստահությամբ իրավապահ ու դատական համակարգերի՝ սկսած պայքարը մինչև վերջ հասցնելու ունակության մասով''»<ref name="100днейРБК">[https://www.rbc.ru/politics/27/08/2019/5d63ca7c9a7947c68ecdcbfc. 100 дней Владимира Зеленского: три главные удачи и три основные неудачи. Что смог и чего не смог шестой президент Украины и как к этому отнёсся избиратель // РБК, 27.08.2019]</ref>։ Օգոստոսի 14-ին ՈՒԱՀԲ-ի և Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության հակակոռուպցիոն բաժնի աշխատակիցները ձերբակալել են 480 հազար դոլար կաշառք ստանալիս Յուրի Գրիմչակին, ժամանակավոր օկուպացված տարածքների և ներքին տեղահանված անձանց հարցերով նախարարության փոխղեկավարին։ Ձերբակալվածին կասկածում են առանձնապես խոշոր չափերի կաշառք շորթելու մեջ<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4061560 Украинскую коррупцию ждет сеанс разоблачения // Газета «Коммерсантъ» № 146 от 16.08.2019]</ref>։ Սեպտեմբերի 2-ին Զելենսկին Ուկրաինայի վարչապետ Ալեքսեյ Գոնչարուկին հանձնարարել է մինչև 2020 թվականի հունվարի 1-ը «անցկացնել բիզնեսի համար առավել կոռուպցիոն և պետական իշխանության մարմինների քաղաքացիների՝ Պետգեոկադաստրի, Պետգեոնեդրի, ճարտարապետաշինարարական պետական տեսչությունը, պետական տեսչությունը (պետական բնապահպանական ծառայություն), Ուկրտրանսբանվտանգությունը և ամենահայտնի՝ Ուկրտոդորը»<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/volodimir-zelenskij-doruchiv-novomu-premyer-ministru-yaknajs-57077 Владимир Зеленский поручил новому премьер-министру как можно скорее перезагрузить Укравтодор, Госгеонедра и ряд других наиболее коррумпированных органов]</ref>։ Գերագույն ռադայի նոր գումարման աշխատանքն սկսելուց և հիմնական կադրային նշանակումների անցկացումից հետո իրավապահ մարմինների և դատական համակարգի բարեփոխման հիմնական խնդիրները որոշելիս Զելենսկին Գերագույն ռադայի, կառավարության և իրավապահ մարմինների ղեկավարության հետ հանդիպման ընթացքում ընդգծել է էլիտար կոռուպցիայի և կազմակերպված հանցավորության հաղթահարման կարևորությունը։ Նա ուշադրություն է հրավիրել «Ուկրոբորոնպրոմ» պետական համակարգում հանցագործությունների հետաքննության և ԱԱՀ ձեռնարկություններին օգնություն հատկացնելու չարաշահումների,  անտառների ապօրինի հատման և օգտակար հանածոների արդյունահանման վրա<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/zlovzhivannya-v-ukroboronpromi-burshtinova-mafiya-ta-zlochin-57081 Злоупотребления в «Укроборонпроме», янтарная мафия и преступления против несовершеннолетних: Президент Украины назвал приоритеты для правоохранительных органов]</ref>։ Հոկտեմբերին ծառայողական դիրքի չարաշահման մեղադրանք էր ներկայացվել նախկին նախագահ Պյոտր Պորոշենկոյի գործընկեր և զինակից, ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի քարտուղարի նախկին տեղակալ Օլեգ Գլադկովսկուն։ Ավելի վաղ մեկուսարանում տեղավորվել էր նախկին պատգամավոր Սերգեյ Փաշինսկին<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4133584 Украина разбирает старые закупки. Соратник Петра Порошенко стал официальным фигурантом коррупционного расследования // Газета «Коммерсантъ» № 193 от 22.10.2019]</ref>։ ==== Լյուստրացիա ==== Հուլիսի 11-ին Վոլոդիմիր Զելենսկին Ֆեյսբուքում տեսաուղերձ է հրապարակել, որում հայտարարել է իշխանությունը մաքրելու մասին օրենքում փոփոխություններ կատարելու և այն պաշտոնների ցանկում ընդգրկելու պլանների մասին, որոնք ընկնում են լյուստրացիայի տակ, իշխանության բոլոր ներկայացուցիչների, որոնք երկիրը ղեկավարել են 2014 թվականից մինչև 2019 թվականը «Առաջարկվում է լյուցրացիայի ենթարկվող պաշտոնների ցանկում ավելացնել Ուկրաինայի նախագահին, բոլոր ժողովրդական պատգամավորներին, Գերագույն Ռադայի նախագահին, կառավարության անդամներին, գլխավոր դատախազին, ՈՒԱԾ-ի նախագահին, հակամենաշնորհային կոմիտեի ղեկավարներին և պետական գույքի հիմնադրամին, պետական հարկաբյուջետային ծառայության և մաքսատան նախագահներին, ԱԱԾ-ի քարտուղարին, պաշտպանական ձեռնարկությունների ղեկավարությանը, որոնք պաշտոններ են զբաղեցրել 2014 թվականի փետրվարի 23-ից մինչև 2019 թվականի մայիսի 19-ը»<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/07/11/7220638/ Зеленский предлагает люстрировать Порошенко, чиновников и нардепов с 2014 года // Украинская правда, 11.07.2019]</ref><ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/07/12/7220713/ Появился текст проекта Зеленского о массовой люстрации чиновников // Украинская правда, 12.07.2019]</ref>։ ==== Արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ ==== {{Main|Ուկրաինայի խորհրդարանական ընտրություններ (2019)|Ուկրաինայի IX գումարման Գերագույն ռադա}} Հուլիսի 21-ին տեղի ունեցան արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ։ Ուկրաինայի IX գումարման Գերագույն ռադայի կազմում ընդգրկվել են համամասնական համակարգով հինգ կուսակցությունների ներկայացուցիչներ, ինչպես նաև տասը կուսակցությունների և 46 ինքնաառաջադրված թեկնածուներ միամանդատ (մեծամասնական) ընտրատարածքներում։ Ընտրությունների արդյունքը դարձավ Զելենսկու հերթական հաղթանակը։ «Ժողովրդի ծառա» նախագահամետ կուսակցությունը հավաքել է 43,16 % և ստացել է 124 տեղ։ Բացի այդ, այդ կուսակցության կողմից աջակցած թեկնածուները հաղթանակ են տարել 130 միամանդատ ընտրատարածքներում։ Դրա շնորհիվ կուսակցությունը թվային մեծամասնություն է ստացել խորհրդարանում և կարող է ղեկավարվել առանց կառավարական կոալիցիա ստեղծելու։ «Ժողովրդի ծառա» կուսակցությունը հնարավորություն ունի ինքնուրույն ձևավորել ոչ միայն նախարարների կաբինետը, այլև երկրի գործադիր իշխանության ողջ ուղղահայացը<ref name="100днейРБК" />։ Հինգ տոկոսանոց արգելքը հաղթահարել են նաև «Ընդդիմադիր պլատֆորմ՝ հանուն կյանքի», «Բատկիվշչինա», «Եվրոպական համերաշխություն» և «Ձայն» կուսակցությունները։ «Ժողովրդի ծառա» կուսակցությունը, սակայն, չունի սահմանադրական մեծամասնություն (300 տեղ)։ «Ժողովրդի ծառա» խմբակցության ներկայացուցիչները գլխավորել են IX գումարման Գերագույն Ռադայի 23 կոմիտեներից 19-ը<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/08/27/7224600/ Верховная Рада: подготовительная группа утвердила глав комитетов // Украинская правда, 27.08.2019]</ref><ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/articles/2019/08/5/7222835/ Главы комитетов. «Слуга народа» определилась с должностями в парламенте. Кто эти люди // Украинская правда, 05.08.2019]</ref>։ ==== Գերագույն ռադայի IX գումարումը և Զելենսկին ==== Առաջին նիստում ելույթ ունենալով պատգամավորների առջև՝ Զելենսկին նշել է երեք խնդիր, որոնք դրված են իշխանության առջև՝ պաշտպանության ամրապնդում, Դոնբասի խաղաղություն և Ղրիմի վերադարձ։ Այս խնդիրները պետք է լուծվեն մեկ տարվա ընթացքում<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4075352 Власть на Украине отдали в руки молодых. Кто возглавил парламент и вошел в новое правительство страны // «Коммерсантъ FM» от 30.08.2019]</ref>։ Գերագույն ռադան հավանություն է տվել Ալեքսեյ Գոնչարուկի թեկնածությանը վարչապետի պաշտոնում և հաստատել կառավարության նոր կազմը։ Ռադան նաև նախագահի ներկայացմամբ հաստատել է արտաքին գործերի նախարար Վադիմ Պրիստայկոյի, պաշտպանության նախարար Անդրեյ Զագորոդնյուկի, գլխավոր դատախազ Ռուսլան Ռյաբոշապկայի, Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության ղեկավար Իվան Բականովի ներկայացմամբ։ Օգոստոսի 29-ին նախագահ Զելինսկին խորհրդարան է ներկայացրել Ուկրաինայի նախագահին զբաղեցրած պաշտոնից հեռացնելու հատուկ ընթացակարգի մասին օրինագիծը<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/08/30/7224905/ Рада обнародовала текст проекта Зеленского об импичменте]</ref>։ Սեպտեմբերի 10-ին օրենքն ընդունվել Է Ռադայի կողմից և սեպտեմբերի 23-ին ստորագրվել է նախագահի կողմից<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4102373 Зеленский утвердил закон о процедуре импичмента президента]</ref>։ Օգոստոսի 30-ին Զելինսկին խորհրդարան է ներկայացրել օրենքի նախագիծ, որով առաջարկվում էր Ազգային գվարդիան դուրս բերել ներքին գործերի նախարարության ենթակայությունից և այն ենթարկել նախագահին<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/08/30/7224891/ Зеленский просит Раду отдать ему Нацгвардию]</ref> (այդ որոշումը չի կայացվել)։ Սեպտեմբերի 2-ին Զելինսկին կարգադրել է, որ կառավարությունը մինչև 2019 թվականի հոկտեմբերի 1-ը նախապատրաստի, իսկ խորհրդարանը մինչև դեկտեմբերի 1-ը ընդունի գյուղատնտեսական նշանակության հողերի շուկայի մասին օրինագիծը և չեղյալ հայտարարի հողի վաճառքի մորատորիումը<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/2/7225078/ Зеленский — парламенту: До 1 декабря отменить мораторий на продажу земли ]</ref>։ Սեպտեմբերի 2-ին Զելինսկին կարգադրել է, որ կառավարությունը մինչև 2019 թվականի հոկտեմբերի 1-ը պատրաստի, իսկ խորհրդարանը մինչև դեկտեմբերի 1-ը օրենքներ ընդունի խաղային բիզնեսի օրինականացման և սաթի արդյունահանման օրինականացման մասին<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/2/7225074/ Зеленский поручил за месяц легализовать казино и добычу янтаря]</ref>։ 2019 թվականի սեպտեմբերի 3-ին Գերագույն ռադան երկրորդ ընթերցմամբ և ընդհանուր առմամբ պաշտպանել է ժողովրդական պատգամավորների անձեռնմխելիության վերացման մասին օրինագիծը։ Այսպիսով, Սահմանադրության 80-րդ հոդվածից հեռացվում է երկու պարբերություն այն մասին, որ պատգամավորներին անձեռնմխելիություն է երաշխավորվում և առանց Գերագույն ռադայի համաձայնության նրանց չի կարելի քրեական պատասխանատվության ենթարկել։ Պատգամավորական անձեռնմխելիությունը կչեղարկվի 2020 թվականի հունվարի 1-ից<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/3/7225166/ РАДА СНЯЛА НЕПРИКОСНОВЕННОСТЬ С НАРДЕПОВ // Украинская правда, 03.09.2019]</ref>։ Զելենսկին վետո է դրել Ռադայի նախորդ կազմի կողմից հաստատված ընտրական օրենքների ժողովածուի վրա։ «Ժողովրդի ծառա» խմբակցությունը մտադիր է վերանայել Ուկրաինայի ընտրական օրենսգիրքը և այն կրկին ներկայացնել Գերագույն ռադայի քննարկմանը։ Սեպտեմբերի 3-ին Ռադան առաջին ընթերցմամբ ընդունեց և Սահմանադրական դատարան ուղարկեց նախագահական օրինագիծ, որով առաջարկվում է Գերագույն ռադայի սահմանադրական կազմը 450-ից նվազեցնել մինչև 300 պատգամավոր և ամրագրել համամասնական ընտրական համակարգը<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/08/30/7224882/ Зеленский предлагает урезать число нардепов до 300 и ввести языковой ценз]</ref><ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/3/7225230/ Рада сделала первый шаг к уменьшению количества нардепов]</ref>։ Սեպտեմբերի 3-ին Ռադան առաջին ընթերցմամբ ընդունել և Սահմանադրական դատարան է ուղարկել նախագահական օրինագիծ, որով առաջարկվում է Սահմանադրության 81-րդ հոդվածում սահմանել Ուկրաինայի ժողովրդական պատգամավորի լիազորությունների վաղաժամկետ դադարեցման լրացուցիչ հիմքեր<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/08/30/7224900/ Зеленский предлагает Раде забирать мандаты за прогулы и кнопкодавство]</ref><ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/3/7225233/ Депутаты отправили проект наказания за прогулы и кнопкодавство в КС]</ref>։ Սեպտեմբերի 3-ին Ռադան առաջին ընթերցմամբ ընդունել և Սահմանադրական դատարան է ուղարկել նախագահական օրինագիծ, որով առաջարկվում է նախագահին իրավունք վերապահել ձևավորել Ազգային հակակոռուպցիոն բյուրո, պաշտոններում նշանակել և պաշտոններից ազատել ՈՒԱԿԲ-ի տնօրենին և հետաքննությունների պետական բյուրոյի տնօրենին, ինչպես նաև ձևավորել առանձին ոլորտներում տնտեսավարող սուբյեկտների գործունեության պետական կարգավորում, մոնիթորինգ և վերահսկողություն իրականացնող անկախ կարգավորող մարմիններ, պաշտոններից նշանակել և ազատել նրանց անդամներին<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/3/7225196/ Рада отдала в КС законопроект о контроле Зеленского над ГБР и НАБУ]</ref>։ Սեպտեմբերի 3-ին Ռադան առաջին ընթերցմամբ ընդունել և  Սահմանադրական դատարան է ուղարկել նախագահական օրինագիծ, որով առաջարկվում է «ժողովրդին» օրենսդրական նախաձեռնության իրավունք տրամադրել<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/3/7225222/ Рада направила на оценку КС инициативу Зеленского про «законы от народа»]</ref>։ Սեպտեմբերի 3-ին Ռադան առաջին ընթերցմամբ ընդունել և Սահմանադրական դատարան է ուղարկել նախագահական օրինագիծ, որով առաջարկվում է ընդլայնել Ռադայի լիազորությունները և նրան իրավունք տալ ստեղծել օժանդակ խորհրդարանական մարմիններ «Ուկրաինայի պետական բյուջեում նախատեսված միջոցների սահմաններում»<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/09/3/7225235/ Рада направила в КС проект Зеленского о вспомогательных органах парламента]</ref>։ Սեպտեմբերի 23-ին Զելենսկին ստորագրել է «դատախազության մարմինների բարեփոխման առաջնահերթ միջոցառումների վերաբերյալ Ուկրաինայի որոշ օրենսդրական ակտերում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքը, որն ընդունվել է խորհրդարանի կողմից սեպտեմբերի 19-ին։ Օրենքով նախատեսված է անցկացնել գործող դատախազների ատեստավորում։ Ատեստավորումից հետո դատախազության մարմինների գործող կառուցվածքը կփոխվի հետևյալ կերպ՝ գլխավոր դատախազի գրասենյակ, մարզային դատախազություններ, շրջանային դատախազություններ։ Օրենքով նախատեսված է նաև զինվորական դատախազությունների լուծարում, սակայն, ըստ որում, սահմանված է գլխավոր դատախազի իրավունքն անհրաժեշտության դեպքում ստեղծել մասնագիտացված դատախազություններ։ Դատախազության մարմինների աշխատողների առավելագույն թիվը 15 հազարից կրճատվում է մինչև 10 հազար մարդ<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-ukrayini-pidpisav-zakon-pro-reformuvannya-organiv-57413 Президент Украины подписал закон о реформировании органов прокуратур. 23.09.2019]</ref>։ Հոկտեմբերի 4-ին Գերագույն ռադան հաստատեց Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նոր կազմը<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-vruchiv-posvidchennya-novim-chlenam-cvk-57665 Президент вручил удостоверения новым членам ЦИК. 09.10.2019]</ref>։ Նախորդ կազմը լուծարվել էր նախագահ Զելենսկու կողմից։ Հոկտեմբերի 15-ին Զելենսկին օրենք է ստորագրել, որը թույլ է տալիս Ուկրաինայի Ազգային հակակոռուպցիոն բյուրոյին և հետաքննությունների պետական բյուրոյին գաղտնալսումներ իրականացնել առանց անվտանգության ծառայության հետ համաձայնեցնելու<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4126458 Зеленский разрешил НАБУ и ГБР самостоятельно вести прослушку]</ref>։ ==== Զելենսկի և Մեդվեդչուկ ==== Դեռևս ապրիլի 22-ին՝ ընտրություններում Զելենսկու հաղթանակից անմիջապես հետո, նրա նախընտրական շտաբի խոսնակ Դմիտրի Ռազումկովը հայտարարել էր, որ Զելենսկու թիմում կասկածում են ռազմագերիների և պատանդների փոխանակման գործընթացին «ընդդիմադիր պլատֆորմ՝ հանուն կյանքի» կուսակցության քաղխորհրդի նախագահ Վիկտոր Մեդվեդչուկի ներգրավման արդյունավետությանը, որը հայտնի է ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ մոտ լինելով<ref>[https://interfax.com.ua/news/election2019/583126.html Последний обмен пленными произошёл в конце 2017 года, поэтому привлечение Медведчука кажется не очень эффективным — спикер штаба Зеленского // Interfax-Украина, 22.04.2019]</ref>։ Մայիսի 24-ին Ուկրաինայի նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Անդրեյ Բոգդանը հայտարարել էր, որ հնարավոր չի համարում Մեդվեդչուկի՝ որպես ուկրաինական կողմի ներկայացուցչի օգտագործումը Ռուսաստանի հետ բանակցություններում<ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/medvedchuk-ne-predstavlyatime-ukrayinu-u-peremovinah-iz-rosi-55589 Медведчук не будет представлять Украину в переговорах с Россией — Глава Администрации Президента]</ref>։ Մեդվեդչուկը «Վզգլյադ» թերթին տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ չի մասնակցի Ուկրաինայի նոր նախագահին առընթեր Դոնբասի շուրջ բանակցություններին<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3981548 Медведчук не будет представлять Украину на переговорах по Донбассу // Коммерсантъ, 24.05.2019]</ref>։ Հունիսի 27-ին, երբ հայտնի դարձավ, որ Վիկտոր Մեդվեդչուկը համաձայնության է եկել Դոնեցկի և Լուգանսկի Ժողովրդական Հանրապետությունների ղեկավարներ Դենիս Պուշիլինի և Լեոնիդ Պասեչնիկի հետ՝ չճանաչված հանրապետությունների դատական մարմինների կողմից երկար ժամկետներով դատապարտված ուկրաինացի չորս գերիների ուկրաինական կողմին հանձնելու շուրջ<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4013222?from=doc_vrez «Порошенко хотел в глубине души, чтобы Донбасс ушёл навсегда». Виктор Медведчук о перспективах мирного урегулирования в Донбассе // Газета «Коммерсантъ» № 111 от 28.06.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4017197 Виктор Медведчук дал бой на мирном фронте. Начав борьбу с президентом Украины за титул главного миротворца Украины // Газета «Коммерсантъ» № 112 от 29.06.2019]</ref>, այդ պայմանավորվածությունը ցավոտ արձագանք է առաջացրել Ուկրաինայի ղեկավարության մոտ<ref>[https://www.rbc.ru/rbcfreenews/5d14c9d09a7947492ad10cff Зеленский заявил о недоумении ролью Медведчука в переговорах с Россией // 27.06.2019]</ref>։ Ավելի ուշ Ուկրաինայի նախագահի և անձամբ Վլադիմիր Զելենսկու շրջապատի համար լրացուցիչ պահ է դարձել Մեդվեդչուկի ակտիվությունը ռուսական իշխանությունների կողմից ձերբակալված ուկրաինացի նավաստիների ճակատագրի նկատմամբ՝ Զելենսկին բազմիցս հասկացրել է, որ ուկրաինացի նավաստիների վերադարձը նա անձամբ է վերահսկում<ref name="каналы" />։ Ռուսամետ խորհրդարանականների ակտիվությունը նյարդայնացնում է ոչ միայն Ուկրաինայի նախագահի գրասենյակում, այլև Գերագույն ռադայում։ Այստեղ մշակվում են առնվազն երկու օրինագծեր, որոնք նպատակ ունեն քրեական պատասխանատվություն սահմանել «ագրեսոր երկրի ներկայացուցիչների հետ չարտոնված բանակցությունների համար»<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4087754 Власти Украины берут обмен на себя. В Верховной раде критикуют неофициальные переговоры пророссийских депутатов с Москвой // «Коммерсантъ» от 09.09.2019]</ref>։ Հուլիսի 8-ին Զելենսկին միացավ Ուկրաինայի կառավարական գերատեսչություններին, քաղաքական և հասարակական գործիչներին, որոնք լայնածավալ ընդդիմության արշավ են նախաձեռնել Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև «Մենք պետք է խոսենք» հեռուստատեսային կամուրջին, որի կազմակերպման մասին հայտարարեցին «Ռասիա 24» և «NewsOne» հեռուստաալիքները։ Զելենսկին այս ակցիան անվանել է «էժան, բայց վտանգավոր PR գործողություն մինչ ընտրությունները»<ref>{{cite news|title=Зеленский назвал анонсированный телемост между NewsOne и «Россия 24» дешёвым, но опасным пиарходом|url=https://hromadske.ua/ru/posts/zelenskij-nazval-anonsirovannyj-telemost-mezhdu-newsone-i-rossiya-24-deshevym-no-opasnym-piarhodom|work=Громадське телебачення|date=2019-07-08}}</ref>։ Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության մամուլի կենտրոնը պաշտոնական կայքում տեղադրել է «հակաուկրաինական գործունեության հակազդման միջոցառումների մասին» փաստաթուղթը<ref>{{Cite web |url=https://ssu.gov.ua/ua/news/1/category/2/view/6249#.wzc8xF4d.dpbs |title=Щодо заходів з припинення антиукраїнської діяльності // СБУ, 08.07.2019 |accessdate=2019-11-02 |archive-date=2019-10-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191029012938/https://ssu.gov.ua/ua/news/1/category/2/view/6249#.wzc8xF4d.dpbs |dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite news|title=Реакція СБУ на телеміст: санкції щодо NewsOne і 112, посилення Нацради, демонополізація холдингу Козака|url=https://detector.media/infospace/article/168745/2019-07-08-reaktsiya-sbu-na-telemist-sanktsii-shchodo-newsone-i-112-posilennya-natsradi-demonopolizatsiya-kholdingu-kozaka/|work=Детектор медиа|date=2019-07-08}}</ref>։ Ուկրաինայի գլխավոր դատախազությունը քրեական գործ է հարուցել NewsOne հեռուստաալիքի դեմ՝ պլանավորված ակցիան գնահատելով որպես «Ուկրաինայի դեմ քայքայիչ գործունեությանը տեղեկատվական աջակցություն տրամադրելու միջոցով պետական դավաճանություն կատարելու փորձ»<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4025200 На Украине возбудили дело о покушении на госизмену из-за подготовки телемоста с Россией]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4025452 Между Россией и Украиной рухнул телемост. Украинский канал NewsOne обвинили в предательстве национальных интересов // Газета «Коммерсантъ» № 118 от 09.07.2019]</ref>։ Ուկրաինայի հեռուստատեսության և ռադիոյի հարցերով ազգային խորհուրդը NewsOne հեռուստաալիքի արտապլանային ստուգում է նշանակել՝ նրան մեղադրելով «ուկրաինական հասարակության մեջ թշնամանք բորբոքելու մեջ»<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4025720 Нацсовет Украины по ТВ проверит NewsOne из-за планов провести телемост с Россией]</ref>։ Արդյունքում NewsOne ալիքը ստիպված է եղել հայտարարել հեռուստակամուրջի չեղարկման մասին՝ «զանգվածային տեղեկատվական հարձակումների» և ալիքի եև նրա աշխատակիցների հասցեին սպառնալիքների պատճառով<ref>{{cite news|title=NewsOne відмовився від телемосту з «Россия 24»|url=https://detector.media/infospace/article/168748/2019-07-08-newsone-vidmovivsya-vid-telemostu-z-rossiya-24/|work=Детектор Медиа|date=2019-07-08}}</ref>։ Օգոստոսի սկզբին ԱԱԳ-ն նախաձեռնել է հինգ ընկերությունների արտապլանային ստուգում, որոնք Կիևում հեռարձակվում են «112.Ուկրաինա»-ն ևս մեկ հեռուստաալիք է «Նովոստի» հոլդինգից։ Սեպտեմբերի 5-ին ուկրաինական ԶԼՄ-ները հայտնել էին ZIK հեռուստաալիքի արտապլանային ստուգումն սկսելու ԱԱԳ որոշման մասին, որը, ինչպես և News One-ը, մտնում է Վիկտոր Մեդվեդչուկ Տարաս Կոզակի բիզնես-գործընկեր «Նովոստի» հոլդինգի մեջ։ Սեպտեմբերի սկզբին հայտնի էր դարձել, որ մտադրություն կա դատարանի միջոցով հասնել NewsOne հեռուստաալիքին եթերային հեռարձակման լիցենզիայից զրկելու՝ ազգային օրենսդրության բազմակի խախտումների պատճառով<ref name="каналы">[https://www.kommersant.ru/doc/4082354 Виктору Медведчуку покажут по всем каналам. У самого пророссийского украинского политика начались серьёзные проблемы // Газета «Коммерсантъ» № 161 от 06.09.2019]</ref>։ Ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի քարտուղար Ալեքսանդր Դանիլյուկին Բի Բի Սի-ին տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ Մեդվեդչուկի քաղաքական դիրքորոշումը սպառնալիք է համարում Ուկրաինային՝ կապված նրա «հստակ պրոկրեմլյան կողմնորոշման» հետ։ Ինքը՝ Վոլոդիմիր Զելենսկին, օգոստոսի 31-ին իր կառավարման առաջին հարյուր օրվա կապակցությամբ տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ Ուկրաինայի իշխանություններին հայտնի են Վիկտոր Մեդվեդչուկի կուսակցության ֆինանսավորման աղբյուրները. «մեծ հարցեր կան, թե որտեղից են իրենց գումարները ֆինանսավորելու կուսակցությունը, որտեղից են գումարներ ստանալու ալիքները ֆինանսավորելու համար»։  Մենք ունենք պատասխաններ․ «մենք տվյալներ ունենք թե որտեղից և որ երկրից են նրանք ստանում այս ամենը. Դա շատ մեծ պատմություն է, որը շատ վատ կավարտվի»,- հայտարարել է Զելենսկին<ref name="каналы" />։ ==== Պետություն և եկեղեցի ==== 2019 թվականի օգոստոսի 8-ին Ստամբուլում Տիեզերական պատրիարք Բարդուղիմեոս I-ի հետ հանդիպման ժամանակ Վոլոդիմիր Զելենսկին հայտարարել է. ''«մեր ընդհանուր արժեքը մարդու կյանքն է։ Եվ դա ինձ համար գլխավորն է, հատկապես հիմա, երբ ես Ուկրաինայի նախագահ եմ դարձել։ Իշխանությունը չպետք է միջամտի եկեղեցական գործերին, ես կպաշտպանեմ եկեղեցու անկախությունը»''<ref>[https://interfax.com.ua/news/political/606250.html Власть не должна вмешиваться в церковные дела, я буду защищать независимость Церкви — Зеленский на встрече с патриархом Варфоломеем // Интерфакс-Украина, 08.08.2019]</ref>։ ==== Ռեզոնանսային գործողություններ ==== 2019 թվականի օգոստոսի 24-ին Զելենսկին հայտարարել է երկրի անկախության, ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության համար Զոհվածների հիշատակի օր սահմանելու մասին, որը կնշվի օգոստոսի 29-ին (ինչպես բացատրել են նախագահի գրասենյակում, 2014 թվականի այդ օրը Իլովայի մարտում զոհվել է Դոնբասի հակամարտության ամբողջ ընթացքում ամենամեծ թվով զինծառայողներ)։ Ի տարբերություն [[Պյոտր Պորոշենկո]]յի, որի ժամանակ Ուկրաինայի անկախության օրը՝ օգոստոսի 24-ին, Կիևի կենտրոնում ռազմական շքերթներ էին անցկացվում տեխնիկայի և սպառազինության ցուցադրությամբ, Զելենսկին հրաժարվել է ռազմական շքերթի անցկացումից։ Դրա փոխարեն անցկացվեց «արժանապատվության երթ»։ Վետերանների, հայրենասիրական և ազգայնական կազմակերպությունները այլընտրանքային ակցիա են անցկացրել՝ «Ուկրաինայի պաշտպանների երթը»<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4072450 Раздвоение незалежности. Как в Киеве дважды отметили главный украинский праздник // «Коммерсантъ» от 24.08.2019]</ref>։ 2019 թվականի սեպտեմբերի 7-ին տեղի է ունեցել Ուկրաինայի և Ռուսաստանի միջև «35-ից 35» ձևաչափով պահվող անձանց փոխանակում<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/articles/2019/09/9/7225706/ Помощник президента Андрей Ермак: Фамилия Цемаха на обмен в разговорах Зеленского и Путина была изначально // Украинская правда, 09.09.2019]</ref><ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/articles/2019/09/7/7225631/ Обмен пленными. Как Зеленский договорился с Путиным об освобождении заложников Кремля // Украинская правда, 07.09.2019]</ref><ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2019/09/7/7225603/ Обмін полоненими: Список росіян // Украинская правда, 07.09.2019]</ref><ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2019/09/7/7225601/ Обмін полоненими: Список українців // Украинская правда, 07.09.2019]</ref><ref>[https://www.rbc.ru/politics/07/09/2019/5d73901c9a79475e9ee7b81c Обмен заключёнными между Россией и Украиной по формуле 35 на 35. Главное // РБК, 07.09.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4086968#id1277333 Держи обмен шире. Россия и Украина сделали первый серьёзный шаг навстречу друг другу // Газета «Коммерсантъ» № 162 от 09.09.2019]</ref>։ === Արտաքին քաղաքականություն === Նախագահական լիազորությունների ավարտից մեկ օր առաջ Ուկրաինայի նախագահ Պյոտր Պորոշենկոն, ելույթ ունենալով Կիևում Եվրոպայի օրվա առթիվ կազմակերպված միջոցառմանը, Վլադիմիր Զելենսկուն մի շարք խորհուրդներ է տվել Ուկրաինայի արտաքին քաղաքականության վարման վերաբերյալ։ Պորոշենկոյի կարծիքով՝ այդ պաշտոնում Զելենսկու հիմնական խնդիրը պետք է դառնա Ուկրաինայի շարժումը դեպի Եվրամիություն։ Երկրորդ, Զելենսկու թիմը պետք է ամրապնդի միջազգային հանրության աջակցությունը Ուկրաինային. հենց այդ կոալիցիան, Պորոշենկոյի խոսքով, դիմակայում է ռուսական ագրեսիային։ Այդ կապակցությամբ Մոսկվայի վրա պատժամիջոցային ճնշումը պետք է ուժեղացվի, որպեսզի ապահովվի գրավյալ տարածքների նկատմամբ ուկրաինական ինքնիշխանության վերականգնումը և Ղրիմի վերադարձը, չորրորդ՝ անհրաժեշտ է շարունակել և արդյունավետ կյանքի կոչել Ասոցացման համաձայնագիրը (Ուկրաինայի և Եվրամիության միջև)։ Պորոշենկոն վստահ է, որ Զելենսկին պետք է շարունակի ոլորտային համագործակցությունը Եվրամիության հետ (թվային միություն, էներգետիկ միություն, մաքսային միություն և Շենգենյան միություն), ինչպես նաև «ամենակարևորը՝ ստեղծել բոլոր պայմանները, որպեսզի մինչև 2023 թվականը Ուկրաինան համապատասխանի ԵՄ-ին անդամակցության չափանիշներին և հնարավորություն ունենա հայտ ներկայացնել այդ միավորմանը անդամակցելու համար։ Եվրատլանտյան ինտեգրման շրջանակներում Պորոշենկոն Զելենսկուն խորհուրդ է տվել ստորագրել ՆԱՏՕ-ին Ուկրաինայի անդամակցության գործողությունների պլանը»<ref>[https://www.rbc.ru/politics/18/05/2019/5ce000da9a7947ecd13c9bdc Порошенко накануне конца президентства дал Зеленскому шесть советов // РБК, 18.05.2019]</ref>։ Ուկրաինայի արտաքին քաղաքականության հարցերով իր առաջին հայտարարություններում Վոլոդիմիր Զելենսկին հասկացրել է, որ մտադիր է շարունակել Ուկրաինայի ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության վերականգնման և նրա եվրոպական ու եվրատլանտյան ինտեգրման հետագա զարգացման ուղեգիծը<ref name="president.gov.ua">[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-ukrayini-volodimir-zelenskij-proviv-zustrich-iz-pr-55509 Президент Украины Владимир Зеленский провел встречу с Президентом Грузии Саломе Зурабишвили. 20.05.2019]</ref>, ԱՄՆ-ին և Եվրամիությանը կոչ է արել խստացնել Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցները, որպեսզի օգնեն Ուկրաինային հաղթահարել «ռուսական ագրեսիան»<ref name="ReferenceB">[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-ukrayini-volodimir-zelenskij-obgovoriv-iz-predstav-55517 Президент Украины Владимир Зеленский обсудил с представителями США реформы и противодействие российской агрессии. 20.05.2019]</ref>, ընդգծել է, որ ակնկալում է ԵՄ-ի աջակցությունը 2019 թվականից հետո Ուկրաինայի գազատրանսպորտային համակարգի միջոցով ռուսական գազի տարանցման շուրջ բանակցություններում և «Հյուսիսային հոսք-2 գազատարի շինարարության իրականացմանը հակազդելու հարցում ԵՄ-ի համերաշխ դիրքորոշման վրա»<ref name="ReferenceC">[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-ukrayini-volodimir-zelenskij-obgovoriv-spivpracyu-55529 Президент Украины Владимир Зеленский обсудил сотрудничество между Украиной и ЕС с Вице-президентом Европейской комиссии Марошем Шефчовичем. 20.05.2019]</ref>։ Ինչպես մայիսի 21-ին հայտարարել Է ԱՊ ղեկավար Անդրեյ Բոգդանը, Վոլոդիմիր Զելենսկին մտադիր է հանրաքվեի դնել Ռուսաստանի հետ խաղաղ պայմանավորվածությունների հարցը։ Վերջնական որոշումը, եթե այն միանշանակ չընդունվի հասարակության կողմից, եթե այնտեղ լինեն կետեր, որոնք խնդրահարույց են այս կամ այն կերպ ընկալելու համար, կարող է դրվել հանրաքվեի, որպեսզի ոչ թե ինչ-որ քաղաքական գործիչ որոշում կայացնի, որը պառակտում է հասարակությունը, այլ որպեսզի ինքը՝ ժողովուրդը, հասարակությունը որոշում կայացնի, թե արդյոք այս կամ այն պայմանավորվածությունները համապատասխանում են... մենք ստիպված ենք փոխզիջումներ փնտրել։ Միակ բանը, Վոլոդիմիր Զելենսկին ասել է, որ մենք չենք վաճառում մեր տարածքներն ու մեր մարդկանց, — հայտարարել է Բոգդանը<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3976138?from=hotnews#id1748942 Зеленский предложил референдум о диалоге с Россией // Коммерсантъ, 21.05.2019]</ref><ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2019/05/21/7215726/ Богдан припустив винесення на референдум рішення про мирні угоди з Росією ]</ref>։ Ավելի ուշ Զելենսկին պարզաբանել է, որ խոսքն ավելի շուտ ոչ թե հանրաքվեի մասին է որպես այդպիսին, այլ հասարակության հետ երկխոսության և երկրի համար կարևոր հարցերի քննարկման բաց լինելու մասին է<ref>[https://www.president.gov.ua/news/mi-hochemo-pochuti-dumku-lyudej-shodo-mozhlivih-peregovoriv-55577 Ми хочемо почути думку людей щодо можливих переговорів із Росією — Президент]</ref>։ Ուկրաինայի արտաքին քաղաքականության հարցերով իր առաջին հայտարարություններում Վոլոդիմիր Զելենսկին հասկացրել է, որ մտադիր է շարունակել Ուկրաինայի ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության վերականգնման և նրա եվրոպական ու եվրատլանտյան ինտեգրման հետագա զարգացման ուղեգիծը<ref name="president.gov.ua"/>, ԱՄՆ-ին և Եվրամիությանը կոչ է արել խստացնել Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցները, որպեսզի օգնեն Ուկրաինային հաղթահարել «ռուսական ագրեսիան»<ref name="ReferenceB"/>, ընդգծել է, որ ակնկալում է ԵՄ-ի աջակցությունը 2019 թվականից հետո Ուկրաինայի գազատրանսպորտային համակարգի միջոցով ռուսական գազի տարանցման շուրջ բանակցություններում և Հյուսիսային հոսք-2 գազատարի շինարարության իրականացմանը հակազդելու հարցում ԵՄ-ի համերաշխ դիրքորոշմանը<ref name="ReferenceC"/>։ Մայիսի 28-ին՝ Վոլոդիմիր Զելենսկիի պաշտոնն ստանձնելուց մեկ շաբաթ անց, Ուկրաինայի հարցերով ԱՄՆ-ի Պետդեպարտամենտի հատուկ ներկայացուցիչ Կուրտ Վոլքերը, պատասխանելով համաշխարհային ԶԼՄ-ների հարցերին, պարզաբանել Է ԱՄՆ-ի քաղաքականությունը Ուկրաինայի նկատմամբ այնտեղ կայացած նախագահական ընտրություններից հետո և Դոնբասի կարգավորման ամերիկյան տեսլականը։ Կոռուպցիայի դեմ պայքարը համարելով Ուկրաինայի նոր ղեկավարության գլխավոր խնդիրներից մեկը՝ Վոլքերը խուսափել է նախկին ղեկավարության գործունեության գնահատականներից և ընտրություններում Պորոշենկոյի պարտության պատճառներից, հայտարարել է, որ նա հսկայական աշխատանք է կատարել՝ ուղղված Ուկրաինայում բարեփոխումներ անցկացնելուն։ Այնուհետև Վոլկերն իր պատասխաններում փաստացի Վլադիմիր Զելենսկուն ներկայացրել է Պորոշենկոյի սկսած բարեփոխումների շարունակողի կողմից, բայց կոչ է արել դրանք ավելի վճռական անցկացնել։ Կուրտ Վոլքերի արտահայտությունների զգալի մասը վերաբերում էր Դոնբասի հակամարտությանը և դրա կարգավորման ուղիներին։ Վոլքերը հայտարարել է, որ Մինսկի համաձայնությունների կատարման տեսանկյունից Ուկրաինան չի կարող ավելին անել, քան նա արդեն արել է, և հակամարտության պատճառ է համարել ռուսական օկուպացիան<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3983491 Владимира Зеленского ведут дорогами Петра Порошенко. Госдепартамент США предложил новому президенту придерживаться в Донбассе старого курса // Коммерсантъ, 29.05.19]</ref>։ [[Պատկեր:Volodymyr Zelensky visits Brussels 2019.jpg|thumb|Վոլոդիմիր Զելենսկին և Յենս Ստոլտենբերգը ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում, Բրյուսել, 2019 թվականի հունիսի 4-ին]] Զելենսկու առաջին արտասահմանյան աշխատանքային այցը Բրյուսել՝ Եվրամիության և ՆԱՏՕ-ի մայրաքաղաք, կայացել է հունիսի 4-ից 5-ը։ Այդ այցի ընթացքում արված հայտարարությունները գրեթե չէին տարբերվում Պորոշենկոյի հռետորաբանությունից, ինչը կոչված էր ցույց տալու Ուկրաինայի արտաքին քաղաքական կուրսի անփոփոխությունը<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3992211 Владимир Зеленский дал премьеру в Брюсселе. Президент Украины предстал в образе антиимперского проевропейца // Коммерсантъ, 06.06.2019]</ref><ref>[https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-ukrayini-zdijsnit-vizit-do-institucij-yes-i-nato-u-55641 Президент Украины посетит с визитом институты ЕС и НАТО в Брюсселе. 29.05.2019]</ref>։ ԵՄ-ի ղեկավարների հետ բանակցությունների ընթացքում Զելենսկին նշել Է Եվրամիության հատուկ դերը «Ուկրաինայի դեմ ռուսական ագրեսիայի զսպման և դրա հետևանքով առաջացած հետևանքների հաղթահարման գործում», հայտարարել է, որ Եվրամիությանը և ՆԱՏՕ-ին լիիրավ անդամակցության ձեռքբերման ուղեգիծը մնում Է Ուկրաինայի արտաքին քաղաքականության անփոփոխ գերակայությունը, որն ամրագրված է նրա Սահմանադրությունում<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3991622 НАТО и Украина проведут дополнительные учения в Чёрном море // Коммерсантъ, 04.06.2019]</ref>։ === Ուկրաինան և ներքաղաքական պայքարը ԱՄՆ-ում === {{Main|Թրամփ-Զելենսկի հակասություն}} [[Պատկեր:-UNGA (48796017461).jpg|մինի|[[ԱՄՆ նախագահ]] [[Դոնալդ Թրամփ|Թրամփը]] (աջից) և [[Ուկրաինայի նախագահ]] [[Վլադիմիր Զելենսկի|Զելենսկին]] (ձախից)։ [[Նյու Յորք]], 2019 թվականի սեպտեմբերի 25]] 2019 թվականի մայիսին [[ԱՄՆ նախագահ]] [[Դոնալդ Թրամփ]]ի անձնական փաստաբան [[Ռուդի Ջուլիանի]]ն հայտարարել էր, որ «Ուկրաինայի ընտրված նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկին շրջապատված է ԱՄՆ նախագահի թշնամիներով ... և մարդկանցով, որոնք ակնհայտորեն կոռումպացված են»։ Ջուլիանին նաև հայտարարել է Ուկրաինա այցելելու մտադրության մասին, որպեսզի համոզի նորընտիր նախագահ Զելենսկուն չդադարեցնել հետաքննությունները, որոնք «կարող էին նոր տեղեկատվություն տրամադրել երկու հարցերի վերաբերյալ, որոնք մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում պարոն Թրամփի համար». 2016 թվականին [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ում նախագահական ընտրություններին Ռուսաստանի ենթադրյալ միջամտության և ԱՄՆ-ի նախկին փոխնախագահ Ջոզեֆ Բայդեն Հանթերի որդու՝ Ուկրաինական Burisma նավթագազային ընկերության հետ կապերի մասին, որի տնօրենների խորհրդում նա ընդգրկված էր 2014 թվականի մայիսից<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3966426 Адвокат Трампа отменил поездку в Киев из-за «врагов президента США» // Коммерсантъ, 11.05.2019]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/3966594 WP: Зеленский не хочет быть втянутым во внутриполитический конфликт США // Коммерсантъ, 12.05.2019]</ref><ref>[https://interfax.com.ua/news/general/586732.html Личный адвокат Трампа назвал среди врагов президента США украинского нардепа Лещенко // Интерфакс-Украина, 11.05.2019]</ref>։ Բայդեն կրտսերի նշանակումը համընկել է Բայդեն ավագի ուկրաինական քաղաքականության ակտիվ մասնակցության հետ, որը պատասխանատու էր նախագահ [[Բարաք Օբամա]]յի վարչակազմում Ուկրաինայի հետ կապերի համար։ Ջուլիանին նաև հիշատակել է ինչ-որ դավադրության մասին, որին մասնակցել են ուկրաինացի պաշտոնյաներ, [[ԱՄՆ դեմոկրատական կուսակցություն|ԱՄՆ-ի դեմոկրատական կուսակցության]] անդամներ և Ուկրաինայում ամերիկյան դեսպանատունը<ref>[https://lenta.ru/news/2019/05/15/ukraina_za_hillary/ Адвокат Трампа рассказал о его врагах в окружении Зеленского // Lenta.ru, 15.05.2019]</ref>։ Օգոստոսին Ջուլիանին բանակցություններ է վարել Զելենսկու օգնական [[Անդրեյ Երմակ]]ի հետ<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/08/22/7224214/ СМИ: Джулиани встречался с человеком Зеленского и копал под Байдена // Украинская правда, 22.08.2019]</ref>։ Սեպտեմբերին ամերիկյան [[Զանգվածային լրատվության միջոցներ|ԶԼՄ]]-ները Դոնալդ Թրամփին մեղադրել էին այն բանում, որ հուլիսի 25-ին Զելենսկու հետ հեռախոսազրույցի ժամանակ նա ճնշում էր գործադրում Զելենսկու վրա՝ 2020 թվականին ԱՄՆ-ի նախագահի պաշտոնի հանգուցային թեկնածուներից մեկի՝ [[Ջոզեֆ Բայդեն|Ջո Բայդենի]] վրա կոմպրոմատ ստանալու նպատակով<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4101707 Трамп рассказал о беседе с Зеленским]</ref>։ Ամերիկյան մամուլը սկանդալին տվել է «Ուկրաինագեյթ» անվանումը<ref name="bbc_12_10_2019">[https://www.bbc.com/russian/news-50022528 Отправленная в отставку по требованию Трампа посол выступила в конгрессе]</ref>։ Սեպտեմբերի 23-26-ը Վոլոդիմիր Զելենսկին ուկրաինական պատվիրակության կազմում մասնակցել Է [[ՄԱԿ]]-ի Գլխավոր ասամբլեայի 74-րդ նստաշրջանի աշխատանքներին և սեպտեմբերի 25-ին նստաշրջանի շրջանակներում հանդիպում ունեցել ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի հետ<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4101385 Белый дом подтвердил встречу Трампа и Зеленского 25 сентября]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4096731 Владимира Зеленского ждут в Нью-Йорке. Встреча президентов Украины и США должна состояться в рамках Генассамблеи ООН // «Коммерсантъ» от 19.09.2019]</ref>։ ԱՄՆ այցը և բանակցությունները, որի հետ Ուկրաինայում մեծ հույսեր էին կապում, սակայն, երկրորդ պլան են մղվել ամերիկյան ներքաղաքական սկանդալի ֆոնին։ Դոնալդ Թրամփը (հնարավոր է՝ առանց ուկրաինական կողմի հետ համաձայնեցնելու) ստիպված է եղել համաձայնություն տալ հուլիսի 25-ին Զելենսկու հետ իր հեռախոսազրույցի սղագրության հրապարակմանը<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4103839 Телефонный разговор Дональда Трампа и Владимира Зеленского // «Коммерсантъ» от 25.09.2019]</ref>։ Վերծանման համաձայն՝ ողջ զրույցի ընթացքում Զելենսկին քծնել է ԱՄՆ նախագահին և պատրաստակամորեն որսացել Թրամփի կողմից բարձրացված եվրոպական երկրների կողմից Ուկրաինայի նկատմամբ անբավարար ուշադրության թեման<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4109251 Лавров счёл «неприличным» обнародование стенограммы разговора Трампа и Зеленского]</ref><ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4110640 «Благодаря США в истории мировой дипломатии начинается новая эпоха». Максим Юсин — о последствиях Ukrainegate // Коммерсантъ, 01.10.2019]</ref>։ Հրապարակումը լրացուցիչ հարցեր է առաջացրել ինչպես Թրամփին, այնպես էլ Զելենսկուն։ Մասնավորապես, խոսքը վերաբերում Է Անգելա Մերկելի և Էմանուել Մակրոնի հասցեին Զելենսկու անախորժ արտահայտություններին<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4104916 Владимир Зеленский лавирует между «центрами силы». Что украинцы думают о стратегии своего президента // «Коммерсантъ FM» от 27.09.2019]</ref>։ Ուկրաինայի նախկին նախագահ Պյոտր Պորոշենկոյի գլխավորած «Եվրոպական համերաշխություն» կուսակցությունը օգտվել է հրապարակումից, որպեսզի կասկածի տակ դնի Ուկրաինայի դատախազության և արդարադատության չքաղաքականացված, անկողմնակալ աշխատանքը։ Կուսակցությունը հայտարարել է գլխավոր դատախազ Ռուսլան Ռյաբոշապկային հաշվետվության համար խորհրդարան հրավիրելու մտադրության մասին<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4104669 У политиков раззвонилось воображение. Стенограмма телефонной беседы Дональда Трампа и Владимира Зеленского сыграла на руку их противникам // Газета «Коммерсантъ» № 176 от 27.09.2019]</ref>։ Սեպտեմբերի 27-ին «CNN» հեռուստաալիքը, վկայակոչելով իրազեկ աղբյուրներ, հայտնել էր, որ [[ԱՄՆ Պետական դեպարտամենտ|ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի]]՝ Ուկրաինայի հարցով հատուկ ներկայացուցչի պաշտոնից հրաժարական է տվել Կուրտ Վոլքերը, որը նույնպես ներգրավված է եղել այդ սկանդալում<ref>[https://www.rbc.ru/politics/28/09/2019/5d8e95489a7947b0d92ecf13? CNN сообщил об отставке Волкера с поста спецпредставителя США по Украине // РБК, 28.09.2019]</ref>։ Ամերիկյան հատուկ ծառայությունների անանուն աշխատակիցն իր բողոքի մեջ Վլադիմիր Զելենսկուն զանգելու կապակցությամբ պնդել է, որ Վոլքերը օգնել է կազմակերպել Ռուդի Ջուլիանիի հանդիպումը Զելենսկու ներկայացուցիչների հետ։ Բացի այդ, բողոքի մեջ ասվում էր, որ ԱՄՆ-ի և Ուկրաինայի նախագահների հեռախոսազրույցից հետո հենց Վոլքերը հուլիսի վերջին ժամանել է Կիև` Սպիտակ տան ցուցումներով։ Վոլկերն արդեն կանչվել է Կոնգրես՝ իմպիչմենտի հարցով քվեարկությանը նախորդող հետաքննության շրջանակներում ցուցմունք տալու համար<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4109516 Медведчук: Волкер провалил переговоры по урегулированию конфликта в Донбассе]</ref>։ Մինչդեռ Ուկրաինայի Ազգային հակակոռուպցիոն բյուրոն (ՈՒԱՀԲ) հայտնել է, որ հետաքննում է քրեական գործը Ուկրաինայի բնապահպանության նախարարության պաշտոնյաների ոչ իրավաչափ գործողությունների վերաբերյալ այն ձեռնարկություններին, որոնց հիմնադիրը Burisma Limited-ն է, օգտագործման հատուկ թույլտվություններ տրամադրելիս, սակայն այդ իրադարձությունները վերաբերում են 2010-2012 թվականների ժամանակաշրջանին և չեն ընդգրկում 2014 թվականը, երբ Burisma ընկերության վարչության կազմում հայտնվեց Հանթեր Բայդենը։ «Burisma Limited ընկերության վարչության կազմում տեղի ունեցած փոփոխությունները, որոնք այժմ դարձել են միջազգային հանրության ուշադրության օբյեկտ, տեղի են ունեցել միայն 2014 թվականի մայիսին, ուստի չեն հանդիսանում և երբեք չեն եղել ՈՒԱՀԲ-ի հետաքննության առարկա»,- ասվում է նամակի մեջ։ Գործի գլխավոր ֆիգուրանտը Նիկոլայ Զլոևսկին է, էկոլոգիայի նախարարը Յանուկովիչին կից Ուկրաինայի կառավարությունում<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4109091 Байден не фигурирует в расследовании по делу Burisma]</ref>։ == Տես նաև == *[[Ժողովրդի ծառա (կուսակցություն)]] * [https://www.youtube.com/watch?v=Wmbl8JjB1W8 Վլադիմիր Պուտինի և Վլադիմիր Զելենսկու մամուլի ասուլիսը Փարիզում կայացած բանակցություններից հետո] == Նշումներ == {{Նցանկ}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|3}} {{Ուկրաինայի նախագահներ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ուկրաինա]] [[Կատեգորիա:Վլադիմիր Զելենսկի]] 4mivfzdkdxdq95q50u1pfh3p77dqnum 1 949546 8485798 6620585 2022-08-09T10:02:19Z ArmSirius 64149 ArmSirius տեղափոխեց էջը «[[Քննարկում:Վլադիմիր Զելենսկիի նախագահություն]]»-ից «[[Քննարկում:Վոլոդիմիր Զելենսկիի նախագահություն]]» wikitext text/x-wiki {{ԹՀ|ru|Президентство_Владимира_Зеленского|102909811}} {{100w-d}} n5rsid2dj4swgjn9fpokfymtz7uhps2 0 949753 8485264 8451713 2022-08-08T17:53:01Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki Ստորև ներկայացվում է Տաշիրի շրջանի վանական համալիրների, եկեղեցիների և մատուռների ցանկը<ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=9155 Հայաստանի կառավարության որոշում N 628, 29 մայիսի 2002 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=37837 Հայաստանի կառավարության որոշում N 80, 9 հունվարի 2003 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=38081 Հայաստանի կառավարության որոշում N 754-Ն, 17 հունիսի 2003 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=11757 Հայաստանի կառավարության որոշում N 1793, 24 դեկտեմբերի 2003 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=37965 Հայաստանի կառավարության որոշում N 49, 29 հունվարի 2004 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=13320 Հայաստանի կառավարության որոշում N 1929-Ն, 30 դեկտեմբերի 2004 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=36406 Հայաստանի կառավարության որոշում N 2322-Ն, 29 դեկտեմբերի 2005 թ․]</ref><ref>[[Հայկական սովետական հանրագիտարան]]</ref> {| class="sortable wikitable" |- valign=bottom !| # ! width=100px| Պատկեր ! width= | Անուն ! width=18% | Կառուցման տարեթիվ ! width= | Բնակավայր և հեռավորությունը նրանից ! width=18% | Լրացուցիչ տվյալներ |- || 1 || || Եկեղեցի «Միլիտկա» || 10-12 դդ. || [[Տաշիր]] քաղաքից հս-աե, Տաշիր գետակի ափին, «Գալոյի» վայրի գյուղատեղիում || |- || 2 || || Եկեղեցի || 13-14 դդ. || [[Տաշիր]] քաղաքից մոտ 1 կմ աե, Տաշիր բերդի աե կողմի ձորում || Ավերված։ |- || 3 || || Եկեղեցի || 10-13 դդ. || [[Արծնի]] գյուղի կենտրոնում || Ավերված։ |- || 4 || || Եկեղեցի || 4-5 դդ. || [[Գոգավան]] գյուղի մեջ || |- || 5 || || Եկեղեցի || 19 դ. || [[Գոգավան]] գյուղի ամ մասում || |- || 6 || [[Պատկեր:St Sargis church at Karchadosh Hill (7).jpg|200px|Եկեղեցի Սբ. Սարգիս]] || Եկեղեցի Սբ. Սարգիս || 12-13 դդ. || [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]] գյուղի հս-աե մասում, «Կարճադոշ» բնակատեղիում || Նոր եկեղեցին կառուցվել է հնի տեղը։ |- || 7 || || Եկեղեցի || 19 դ. || [[Ձյունաշող]] գյուղի ամ եզրին, բարձունքի վրա || Ավերված։ |- || 8 || || Եկեղեցի || վաղ միջնադար || [[Մեծավան]] գյուղից 5 կմ հս, «Խարաբեք» գյուղատեղիում || |- || 9 || [[Պատկեր:Խաչքար մատուը.jpg|200px|Եկեղեցի]] || Եկեղեցի «Պողոս-Պետրոս» || 5-6 դդ. || [[Մեծավան]] գյուղից 5 կմ հս, «Խարաբեք» գյուղատեղիում || Միանավ, վերակառ. 20 դ. սկզբին։ Որոշ քարեր տեղափոխվել են «Կոկո-Բոգո» կոչվող մատուռը Կողքին կանգեցված է թևավոր խաչքար։ |- || 10 || [[Պատկեր:Metsavan, S. Hovhannes church - panoramio.jpg|200px|Եկեղեցի Սբ Հովհաննես]] || Եկեղեցի Սբ. Հովհաննես || 13 դ. || [[Մեծավան]] գյուղի կենտրոնական մասում || Միանավ սրահ, վերակառ.՝ 19 դ.: |- || 11 || [[Պատկեր:Metsavan village.jpg|200px|Եկեղեցի Սբ Գևորգ]] || Եկեղեցի Սբ. Գևորգ || ուշ միջնադար || [[Մեծավան]] գյուղի կենտրոնական մասում, Սբ. Հովհաննեսից ոչ հեռու || Ուղղանկյուն դահլիճ է՝ առանց խորանի։ |- || 12 || || Մատուռ || 20 դ. || [[Մեծավան]] գյուղ, թևավոր խաչից քիչ հեռու || Անշուք։ |- || 13 || || Մատուռ «Կոկո-Բոգո» || 20 դ. || [[Մեծավան]] գյուղից 1 կմ հս, դաշտ տանող ճանապարհի ձախ եզրին || Անշուք։ |- || 14 || || Եկեղեցի || 12-13 դդ. || [[Նորաշեն (Լոռու մարզ)|Նորաշեն]] գյուղի ամ մասում || |- || 15 || || Եկեղեցի || 19 դ. || [[Նորաշեն (Լոռու մարզ)|Նորաշեն]] գյուղի մեջ || |- || 16 || || Քարայր-տաճար || 13 դ. || [[Նորաշեն (Լոռու մարզ)|Նորաշեն]] գյուղից 2,5 կմ հվ-ամ || Հեթանոսական ուխտատեղի։ |- || 17 || || Եկեղեցի || միջնադար || [[Պրիվոլնոյե (Լոռու մարզ)|Պրիվոլնոյե]] գյուղից 19 կմ աե, Լալվարի հս փեշին, Խուճապի վանքի շրջակայքի գյուղատեղիում || Ավերված։ |- || 18 || || Մատուռ || միջնադար || [[Պրիվոլնոյե (Լոռու մարզ)|Պրիվոլնոյե]] գյուղից հս-աե || |- || 19 || || Մատուռ || միջնադար || [[Պրիվոլնոյե (Լոռու մարզ)|Պրիվոլնոյե]] - Կամրջաձոր ճանապարհի վրա, ձորի մեջ || Կանգուն։ |- || 20 || [[Պատկեր:-Խուճապի վանք 2.jpg|200px|Խուճապի վանք]] || [[Խուճապի վանք|Վանական Համալիր Խուճապ]] || 12-13 դդ. || [[Պրիվոլնոյե (Լոռու մարզ)|Պրիվոլնոյե]] գյուղից 19 կմ աե, Լալվարի հս փեշին || Անտառի մեջ, կիսավեր։ |- || 21 || || Եկեղեցի || 1913 թ. || [[Սարչապետ]] գյուղի մեջ || |- |} == Տես նաև == * [[ՀՀ վանական համալիրների ցանկ]] * [[Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ]] * [[ՀՀ տաճարների ու եկեղեցական համալիրների ցանկ]] * [[Արցախի վանական համալիրների ցանկ]] * [[Սիսիան համայնքի հոգևոր կենտրոնների ցանկ]] * [[Ստեփանավանի շրջանի հոգևոր կենտրոնների ցանկ]] * [[Գորիս համայնքի հոգևոր կենտրոնների ցանկ]] * [[Մեղրի համայնքի հոգևոր կենտրոնների ցանկ]] * [[Թումանյանի շրջանի հոգևոր կենտրոնների ցանկ]] * [[Թալինի շրջանի հոգևոր կենտրոնների ցանկ]] * [[Մարալիկի շրջանի հոգևոր կենտրոնների ցանկ]] * [[Տավուշի շրջանի հոգևոր կենտրոնների ցանկ]] * [[Նոյեմբերյանի շրջանի հոգևոր կենտրոնների ցանկ]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի շենքեր և կառույցներ]] [[Կատեգորիա:Հայկական ճարտարապետություն]] [[Կատեգորիա:Ցանկեր:Ճարտարապետություն]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հայ Առաքելական գործող եկեղեցիներ և վանքեր]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հոգևոր կենտրոններ]] 9qub8y4ns2fgy2fh2sps6jn6fa3szta 0 952694 8485265 8451714 2022-08-08T17:53:16Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki Ստորև ներկայացվում է Լոռու մարզի բերդերի և ամրոցների ցանկը<ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=9155 Հայաստանի կառավարության որոշում N 628, 29 մայիսի 2002 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=37837 Հայաստանի կառավարության որոշում N 80, 9 հունվարի 2003 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=38081 Հայաստանի կառավարության որոշում N 754-Ն, 17 հունիսի 2003 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=11757 Հայաստանի կառավարության որոշում N 1793, 24 դեկտեմբերի 2003 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=37965 Հայաստանի կառավարության որոշում N 49, 29 հունվարի 2004 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=13320 Հայաստանի կառավարության որոշում N 1929-Ն, 30 դեկտեմբերի 2004 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=36406 Հայաստանի կառավարության որոշում N 2322-Ն, 29 դեկտեմբերի 2005 թ․]</ref><ref>[[Հայկական սովետական հանրագիտարան]]</ref> {| class="sortable wikitable" |+ |- valign=bottom !| # ! width=100px| Պատկեր ! width= | Անուն ! width=18% | Կառուցման տարեթիվ ! width= | Բնակավայր և հեռավորությունը նրանից ! width=18% | Լրացուցիչ տվյալներ |- || 1 || || Ամրոց || Ք.ա. 2 հզ, 2 կես || [[Վանաձոր]] քաղաքի կենտր. հատ. հվ-ամ մասում, քիմ-կոմբինատից հվ-ար || «Սուլեյման» սարի գագաթին։ |- || 2 || || Ամրոց Ալեհերի || Ք.ա. 2 հզ, 2 կես || [[Վանաձոր]] քաղաք, Խնձորուտ թաղամասի հս մասում, «Քյոր Օղլու յալ» վայրում || Կիսավեր, նախկին Վարդանլու գյուղում։ |- || 3 || || Ամրոց Գանձաքար || Ք.ա. 2 հզ, 2 կես || [[Վանաձոր]] քաղաք, Խնձորուտ թաղամասի աե մասում, լքված քարհանքի մոտ || Ավերվել է քարհանքի շահագործման հետևանքով։ |- || 4 || || Ամրոց - դիտակետ || Ք.ա. 2-1 հզ, || [[Վանաձոր]] քաղաքի կենտրոնական հատվածի հվ-ամ մասում, «Սուլեյման» սարից 500 մ հվ || Սարի գագաթի վրա։ |- || 5 || || Ամրոց - դիտակետ || Միջնադար || [[Վանաձոր]] քաղաքի կենտր. հատ. ամ մասում || Հեռուստաաշտարակի մոտ, սարի գագաթի վրա։ |- || 6 || || Ամրոց «Կոշաբերդ» || 10-13 դդ. || [[Ալավերդի]] քաղաք, Սանահին թաղամասից 2կմ հյուսիս, Մադան թաղամասից մոտ 1,5 կմ հարավ - արևելք՝ Կոշասարի գագաթին|| |- || 7 || || Ամրոց || 13 դ. || [[Ախթալա]]յի կայարանի հս մասում, Դեբեդ և Ախթալա ձորերի միացման անկյունում || Ավերված, ժայռոտ բլրի գագաթին։ |- || 8 || [[Պատկեր:Akhtala monastery 110.JPG|200px|Ախթալայի բերդ]] || [[Ախթալայի բերդ|Ամրոց Ախթալա (Պղնձահանք, Միսխանա)]] || 10-13 դդ. || [[Ախթալա]] գյուղի մեջ, հրվանդանի վրա || Ամրոցի տարածքում է գտնվում [[Ախթալայի վանք|Ախթալա (Պղնձահանքի վանք, Մարիամ Աննայի վանք, Մեյրիման) վանական համալիրը]]։ |- || 9 || || Ամրոց -դիտակետ || 10-13 դդ. || [[Ախթալա]] գյուղից հվ-ամ, համանուն լեռան գագաթին, անտառում գտնվող «Թոխմախ կալա» ամրոցից 3 կմ աե || |- || 10 || || Ամրոց «Թոխմախ բերդ» || Ք.ա. 2-1 հզ, 10-13 դդ. || [[Ախթալա]] գյուղից հվ-ամ, համանուն լեռան գագաթին, անտառում || |- || 11 || || Ամրոց «Ավանաքար» || 14-15 դդ. || [[Քոբեր կայարան]]ից 5 կմ հվ || Հնագիտական գտածոները պահվում են Թումանյան քաղաքի թանգարանում։ |- || 12 || || Ամրոց «Կուլեթ» || || [[Քոբեր կայարան]]ից հվ-ամ, Դեբեդի կիրճի բարձրադիր դարավանդների վրա գտնվող [[Քոբայրի վանք]]ից 5 կմ հվ-աե, Դեբեդի աջափնյա ժայռերի վրա || |- || 13 || || Ամրոց || Ք.ա. 4-3 հզ || [[Ստեփանավան]] քաղաքից 1 կմ ամ || |- || 14 || || Ամրոց || Ք.ա. 2-1 հզ || [[Ստեփանավան]] քաղաք, Արմանիս-Կաթնաղբյուր ճանապարհին || Բլրակի վրա, ավերված։ |- || 15 || || Ամրոց || Ք.ա. 3-2 հզ || [[Տաշիր]] քաղաքից 1 կմ աե || |- || 16 || || Բերդաքաղաք || || [[Տաշիր]] քաղաք, Տաշիր կամ Կըզլկալա վայրում || |- || 17 || || Բերդշեն || Ք.ա. 4-3 հզ || [[Այգեհատ]] գյուղ || |- || 18 || || Բերդշեն || Ք.ա. 4-3 հզ || [[Այգեհատ]] գյուղ || |- || 19 || [[Պատկեր:Աշտարակ, ժայռի վրա, գ. Արևածագ 06.jpg|200px|Աշտարակ, ժայռի վրա, գ. Արևածագ]] || Աշտարակ || 7-12 դդ. || [[Արևածագ (գյուղ)|Արևածագ]] գյուղի ամ մասում, Ձորագետի ձախ ափին, բարձր լեռան վրա || Պահպանվել են հիմքերը։ |- || 21 || || Ամրոց || Ք.ա. 2-1 հզ || [[Արևաշող]] գյուղի ամ մասում, «Ճշմարտանց ձոր»-ում || |- || 22 || || Ամրոց «Բերդատեղ» || Ք.ա. 2 հզ || [[Բազում]] գյուղի աե եզրին, Բազումթառ գետակի ձախ վտակի ձախ ափին, բլրի վրա || |- || 23 || || Ամրոց || Ք.ա. 3-2 հզ || [[Բլագոդարնոյե]] գյուղից 1 կմ հվ || |- || 24 || || Ամրոց || Ք.ա. 3-2 հզ || [[Գարգառ]] գյուղի հս եզրին || |- || 25 || || Ամրոց || Ք.ա. 2-1 հզ, 12-17 դդ. || [[Գոգավան]] գյուղում || |- || 26 || || Ամրոց «Սանգառ» (Գոգարանի ամրոց) || Ք.ա. 2 -1 հզ սահմ., միջնադար || [[Գոգարան]] գյուղից հս-ամ || |- || 27 || || Բերդշեն «Բադալի Բագեր» || Ք.ա. 2 -1 հզ, || [[Գուգարք (գյուղ)|Գուգարք]] գյուղի աե կողմում || Երևում են պարսպապատերի հետքերը։ |- || 28 || || Ամրոց || Ք.ա. 2 -1 հզ, միջնադար || [[Դսեղ]] գյուղ, Դեբեդ գետի աջ ափին, գյուղից ամ || |- || 29 || || Ամրոց || Ք.ա. 2 -1 հզ, || [[Եղեգնուտ (Լոռու մարզ)|Եղեգնուտ]] գյուղի հվ կողմում || Բլրի վրա, պահպանվել են պատերի մնացորդներ։ |- || 30 || || Ամրոց «Բերդակ» || Ք.ա. 4-3 հզ, || [[Եղեգնուտ (Լոռու մարզ)|Եղեգնուտ]] գյուղի հվ-աե կողմում, «Կարմիր քարի տալ» վայրում || Պահպանվել են պատերի մնացորդներ։ |- || 31 || || Ամրոց || 13 դ. || [[Թեղուտ (Լոռու մարզ)|Թեղուտ]] գյուղից 4 կմ հեռու || |- || 32 || || Ամրոց «Բերդշեն» || Ք.ա. 4-3 հզ, || [[Թեղուտ (Լոռու մարզ)|Թեղուտ]] գյուղից հս || Բլրի վրա, ավերված։ |- || 33 || || Ամրոց «Մամուռոտ» || || [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]] գյուղից հվ-ամ || |- || 34 || || Ամրոց || Ք.ա. 4-3 հզ, || [[Լեռնապատ (Լոռու մարզ)|Լեռնապատ]] գյուղից 1 կմ հվ, Լեռնաջուր գետի աջ ափին || Ավերված։ |- || 35 || || Ամրոց || Ք.ա. 3 հզ, || [[Լեռնապատ (Լոռու մարզ)|Լեռնապատ]] գյուղից 0.5 կմ ամ, Լեռնաջուր գետի ձախ կողմում || Բլրի վրա, ավերված։ |- || 36 || [[Պատկեր:Fortress of Lori by ArmAg (39).jpg|200px|Քաղաքատեղի Լոռի Բերդ]] || [[Լոռի բերդ|Քաղաքատեղի Լոռի Բերդ]] || 11-12 դդ. || [[Լոռի բերդ (գյուղ)|Լոռու Բերդ]] գյուղից 2 կմ աե, Ձորագետ և Միսխանա գետերի միախառնման վայրում || Հրվանդանի վրա։ |- || 37 || [[Պատկեր:Սեդվու ամրոց3.JPG|200px|Ամրոց Սեդվի («Սեդվա ղալա»)]] || Ամրոց Սեդվի («Սեդվա ղալա») || 13-14 դդ. || [[Կաճաճկուտ]] գյուղից 2 կմ հվ, Սեդվու վանքից 0.5 կմ հվ-աե, «Բերդաքար» վայրում || |- || 38 || || Ամրոց «Սղնախի Զառ» || 10-16 դդ. || [[Կարմիր Աղեկ]] գյուղից հվ || |- || 39 || || Ամրոց «Ծտաբերդ» || Ք.ա. 3-1 հզ || [[Կուրթան]] գյուղից հվ-ամ, Գյառգյառ գետի ձախ ափին || |- || 40 || || Ամրոց || || [[Հայդարլի]] գյուղից հվ-աե || |- || 41 || || Ամրոց «Աթոռիկ» || Ք.ա. 2-1 հզ || [[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]] գյուղ, Ալավերդու ջրամաքրման կայանից մոտ 1 կմ հս || |- || 42 || [[Պատկեր:Ամրոց «Կայանբերդ» 02.jpg|200px|Ամրոց «Կայանբերդ»]] || [[Կայանբերդ|Ամրոց «Կայանբերդ»]] || 1233 թ. || [[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]] գյուղի հվ-ամ մասում, հրվանդանի վրա || Կառուցել է Հաղպատի վանահայր Հովհաննեսը։ |- || 43 || || Ամրոց || Ք.ա. 2-1 հզ || [[Հարթագյուղ]] գյուղից 5 կմ հվ || |- || 44 || || Ամրոց || Ք.ա. 2-1 հզ || [[Ձորագետ (գյուղ)|Ձորագետ]] գյուղի հս կողմում, «Բերդ» վայրում || Սարի գագաթին։ |- || 45 || || [[Քիր ու Ախպեր ամրոց|Ամրոց «Քիր ու Ախպեր»]] || 10-13 դդ. || [[Ձորագյուղ (Լոռու մարզ)|Ձորագյուղ]] գյուղից հս, Ձորագետի էլեկտրակայանի մոտ, Ձորագետի աջ և ձախ ափերին || Երկու ժայռերի կատարների վրա, ավերված։ |- || 46 || || Բերդշեն || Ք.ա. 4-3 հզ || [[Ձորագյուղ (Լոռու մարզ)|Ձորագյուղ]] գյուղից 1,5 կմ հվ || |- || 47 || || Ամրոց || Ք.ա. 2-1 հզ || [[Կրուգլայա Շիշկա]] գյուղից 2.5 կմ հվ || Սարի գագաթին, ավերված։ |- || 48 || || Ամրոց || Ք.ա. 2-1 հզ || [[Մեծավան]] գյուղից 1 կմ աե || Սարի գագաթին։ |- || 49 || || Բերդշեն || Ք.ա. 4-3 հզ || [[Մեծ Պարնի]] գյուղի հվ-ար եզրին || |- || 50 || || Ամրոց || Միջնադար || [[Նովոսելցովո]] գյուղից հվ-աե || |- || 51 || || Ամրոց || Ք. ա. 4-3 հզ || [[Նորաշեն (Լոռու մարզ)|Նորաշեն]] գյուղից ամ, բլրի գագաթին || Ավերված։ |- || 52 || || Ամրոց || || [[Նորաշեն (Լոռու մարզ)|Նորաշեն]] գյուղից ամ, բլրի գագաթին || |- || 53 || || Ամրոց || Ք. ա. 4-3 հզ || [[Շամուտ]] գյուղամերձ «Սեռ» բլրի վրա || |- || 54 || || Ամրոց || Ք. ա. 2-1 հզ || [[Շնող (Լոռու մարզ)|Շնող]] գյուղից 6 կմ հվ-ամ, Կոզման սարի վրա || |- || 55 || || [[Կայծոն|Ամրոց Կայծոն]] || 10 դ. || [[Շնող (Լոռու մարզ)|Շնող]] գյուղի հս-ամ մասում || Եռանկյունաձև հրվանդանի վրա, ավերված։ |- || 56 || || Ամրոց «Վահանաբերդ» || Ք. ա. 4-3 հզ || [[Շնող (Լոռու մարզ)|Շնող]] գյուղի ամ եզրին, «Բերդատեղի մատ» անտառապատ վայրում || Գտածոները պահվում են դպրոցի թանգարանում։ |- || 57 || || Ամրոց || Ք. ա. 1 հզ || [[Պրիվոլնոյե (Լոռու մարզ)|Պրիվոլնոյե]] գյուղից 13 կմ հվ || |- || 58 || [[Պատկեր:Bazmaberd 13.JPG|200px|Ամրոց Բազաբերդ (Բազկերտ, Չախկալաբերդ, Չըխլաբերդ, Ղալա-Ղալա)]] || [[Չախալաբերդ|Ամրոց Բազաբերդ (Բազկերտ, Չախկալաբերդ, Չըխլաբերդ, Ղալա-Ղալա)]] || 10-12 դդ. || [[Ջիլիզա]] գյուղից 2.5կմ արևելք || |- || 59 || [[Պատկեր:Լոքա բերդ.JPG|200px|Ամրոց]] || Ամրոց || 17 դ. || [[Սարչապետ]] գյուղի հս կողմում, Լոք լեռան գագաթին || |- || 60 || || Ամրոց «Բերդի դոշ» || Ք.ա. 2-1 հզ || [[Սվերդլով (Լոռու մարզ)|Սվերդլով]] գյուղից 1 կմ հս-աե, «Բերդի դոշ» սարի գագաթին || Ավերված։ |- || 61 || [[Պատկեր:ԱՄՐՈՑ «ՍԻՍԻ ԲԵՐԴ».JPG|200px|Ամրոց «Սիսի բերդ»]] || Ամրոց «Սիսի բերդ» || Ուշ միջնադար || [[Վահագնաձոր]] գյուղ, Լոռի հանգստյան տնից 7 կմ հվ-աե, բարձր քառաժայռի կատարին || |- || 62 || || Ամրոց || Ք.ա. 2-1 հզ || [[Վահագնի]] գյուղ, Հագնի հանդամասից 700 մ հս || Քյոր-Օղլու յալ վայրում։ |- || 63 || || Ամրոց || 10-11 դդ. || [[Վարդաբլուր (Լոռու մարզ)|Վարդաբլուր]] գյուղից 3 կմ հվ || Կիսավեր, պատկանել է Կյուրիկյաններին։ |- || 64 || || Ամրոց-բնակատեղի || Ք.ա. 2-1 հզ || [[Ուրասար]] գյուղից 1 կմ հս-աե || |- || 65 || || Ամրոց «Կայլուս» || || [[Փամբակ (Լոռու մարզ)|Փամբակ]] գյուղից 5 կմ ամ || |- || 66 || || Ամրոց || Ք.ա. 2 հզ || [[Քարինջ]] գյուղից 3 կմ ամ, կիրճից հս-ամ և հվ || Սարահարթի վրա։ |- || 67 || || Ամրոց-բնակատեղի || Ք.ա. 4-3 հզ || [[Ֆիոլետովո]] գյուղի արևելյան եզրին, Դիլիջան տանող ճանապարհից աջ, երկաթուղու մոտ || |- |} == Տես նաև == * [[ՀՀ վանական համալիրների ցանկ]] * [[Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ]] * [[ՀՀ տաճարների ու եկեղեցական համալիրների ցանկ]] * [[Արցախի վանական համալիրների ցանկ]] * [[Տավուշի մարզի ամրոցների և բերդերի ցանկ]] * [[Սիսիան համայնքի ամրոցների ցանկ]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{ՀՀ ամրոցների և բերդերի ցանկերն ըստ մարզերի|nocat=1}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի շենքեր և կառույցներ]] [[Կատեգորիա:Հայկական ճարտարապետություն]] [[Կատեգորիա:Ցանկեր:Ճարտարապետություն]] 5qm5lqe9w5m4ntca30qkuaipzzo6a6v 0 953078 8485244 8483768 2022-08-08T17:43:03Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki [[Հայաստան]]ի բնակավայրերի հրապարակված ամբողջական ցանկերը մի քանիսն են՝ ներառյալ պաշտոնական աղբյուրները, ինչպիսիք են [[ՀՀ Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարություն|Տարածքային կառավարման նախարարությունը]]<ref>{{Cite web|url=http://mtad.am/hy/|title=ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության կայք|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>, [[Մարդահամար]]ի տվյալները<ref>{{Cite web|url=https://www.armstat.am/am/?nid=21|title=Մարդահամար 2011 / Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե|website=www.armstat.am|accessdate=2019-11-21}}</ref>, ու ոչ պաշտոնական ցուցակները՝ [[Հայաստանի ամերիկյան համալսարան|Ամերիկյան համալսարանի]] Հակոբյան կենտրոնի [[Աշխարհագրական տեղեկատվական համակարգ|ԱՏՀ]] տվյալերը<ref>{{Cite web|url=https://ace.aua.am/gis-and-remote-sensing/vector-data/|title=AUA Acopian Center for the Environment GIS Data – Acopian Center for the Environment|language=en-US|accessdate=2019-11-21}}</ref>, այլ քարտեզագրական տվյալների բազաները։ Առկա է անորոշություն դրանց քանակի վերաբերյալ, քանի որ որոշները ժամանակի ընթացքում միավորվում են, անջատվում իրարից, լքվում են, ինչպես նաև ստեղծվում են նորերը։ Անորոշություն է ստեղծվում նաև նույնանման անվանումների վերաբերյալ տարբեր [[մարզ]]երում, ինչպես նաև նույն բնակավայրի տարբեր անվանումների օգտագործման արդյունքում։ Տվյալ ցուցակը մի փորձ է միավորելու [[Հայաստան]]ի համայնքները առ [[2018]] թվականի սկիզբը։ Այն ներառում է 998 բնակավայր։ [[Համայնք (Հայաստան)|Համայնքների]] խոշորացման գործընթացի շարունակականության դեպքում բնակավայրերի մաս կազմելը որևէ համայնքի կարող է փոփոխվել։ {| class="wikitable sortable" | |'''<big>Մարզ</big>''' |'''<big>Շրջան</big>''' |'''<big>Համայնք</big>''' |'''<big>Բնակավայր</big>''' |'''<big>Տիպը</big>''' |'''<big>Լայնություն</big>''' |'''<big>Երկայնություն</big>''' |- |<small>1</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Ագարակ (Աշտարակ)</small> |<small>'''[[Ագարակ (Արագածոտնի մարզ)|Ագարակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3014822</small> |<small>44.2801594</small> |- |<small>2</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Աղձք</small> |<small>'''[[Աղձք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.311385</small> |<small>44.2516304</small> |- |<small>3</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Անտառուտ</small> |<small>'''[[Անտառուտ (գյուղ)|Անտառուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3528281</small> |<small>44.2640202</small> |- |<small>4</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>'''[[Աշտարակ (քաղաք)|Աշտարակ]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.2928735</small> |<small>44.3505077</small> |- |<small>5</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>'''[[Մուղնի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3128732</small> |<small>44.3596815</small> |- |<small>6</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Ավան</small> |<small>'''[[Ավան (գյուղ)|Ավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3344068</small> |<small>44.1490208</small> |- |<small>7</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Ավան</small> |<small>'''[[Խնուսիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3423326</small> |<small>44.1941678</small> |- |<small>8</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>'''[[Արագածոտն (գյուղ)|Արագածոտն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3347301</small> |<small>44.3748296</small> |- |<small>9</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Արուճ</small> |<small>'''[[Արուճ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2864761</small> |<small>44.0794576</small> |- |<small>10</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Արտաշավան</small> |<small>'''[[Արտաշավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3860848</small> |<small>44.3814118</small> |- |<small>11</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Արտաշավան</small> |<small>'''[[Լուսաղբյուր (Արագածոտնի մարզ)|Լուսաղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.385556</small> |<small>44.376667</small> |- |<small>12</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Արտաշավան</small> |<small>'''[[Նիգատուն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4347741</small> |<small>44.362496</small> |- |<small>13</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Բազմաղբյուր</small> |<small>'''[[Բազմաղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3287376</small> |<small>44.319394</small> |- |<small>14</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Բյուրական</small> |<small>'''[[Բյուրական]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3373909</small> |<small>44.272133</small> |- |<small>15</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Դպրեվանք</small> |<small>'''[[Դպրեվանք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2944109</small> |<small>44.0976003</small> |- |<small>16</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Լեռնարոտ</small> |<small>'''[[Լեռնարոտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3488025</small> |<small>44.1121961</small> |- |<small>17</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Կարբի</small> |<small>'''[[Կարբի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3278465</small> |<small>44.3717602</small> |- |<small>18</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Կոշ</small> |<small>'''[[Կոշ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3001335</small> |<small>44.1524168</small> |- |<small>19</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Ղազարավան</small> |<small>'''[[Ղազարավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3403625</small> |<small>44.3192141</small> |- |<small>20</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Նոր Ամանոս</small> |<small>'''[[Նոր Ամանոս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2373557</small> |<small>44.0674247</small> |- |<small>21</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Նոր Եդեսիա</small> |<small>'''[[Նոր Եդեսիա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.225164</small> |<small>44.1329692</small> |- |<small>22</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Շամիրամ</small> |<small>'''[[Շամիրամ (գյուղ)|Շամիրամ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2763814</small> |<small>44.1005848</small> |- |<small>23</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Ոսկեհատ</small> |<small>'''[[Ոսկեհատ (Արագածոտնի մարզ)|Ոսկեհատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2753011</small> |<small>44.2602897</small> |- |<small>24</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Ոսկեվազ</small> |<small>'''[[Ոսկեվազ|Ոսկևազ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2790583</small> |<small>44.2882597</small> |- |<small>25</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Ուշի</small> |<small>'''[[Ուշի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3510997</small> |<small>44.3714277</small> |- |<small>26</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Ուջան</small> |<small>'''[[Ուջան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2955229</small> |<small>44.2100499</small> |- |<small>27</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Սաղմոսավան</small> |<small>'''[[Սաղմոսավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3822981</small> |<small>44.3945694</small> |- |<small>28</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Սասունիկ</small> |<small>'''[[Կարին (գյուղ)|Կարին]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.25166</small> |<small>44.3574</small> |- |<small>29</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Սասունիկ</small> |<small>'''[[Սասունիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2502515</small> |<small>44.3467378</small> |- |<small>30</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Վերին Սասունիկ</small> |<small>'''[[Վերին Սասունիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3298241</small> |<small>44.1518443</small> |- |<small>31</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Տեղեր</small> |<small>'''[[Տեղեր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3461146</small> |<small>44.235327</small> |- |<small>32</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Փարպի</small> |<small>'''[[Փարպի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3222182</small> |<small>44.3116431</small> |- |<small>33</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Օհանավան</small> |<small>'''[[Օհանավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3486292</small> |<small>44.3871762</small> |- |<small>34</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Օշական</small> |<small>'''[[Օշական (գյուղ)|Օշական]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2654304</small> |<small>44.3099177</small> |- |<small>35</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Աշտարակ</small> |<small>Օրգով</small> |<small>'''[[Օրգով]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3475685</small> |<small>44.2536332</small> |- |<small>36</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Ապարան</small> |<small>'''[[Ապարան]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.5922068</small> |<small>44.3574379</small> |- |<small>37</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Արագած (Ապարան)</small> |<small>'''[[Արագած (Ապարանի շրջան)|Արագած]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4891607</small> |<small>44.3423867</small> |- |<small>38</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Արայի</small> |<small>'''[[Արայի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4559683</small> |<small>44.3751773</small> |- |<small>39</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Ափնագյուղ</small> |<small>'''[[Ափնագյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4418459</small> |<small>44.3937489</small> |- |<small>40</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Եղիպատրուշ</small> |<small>'''[[Եղիպատրուշ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5331303</small> |<small>44.4634957</small> |- |<small>41</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Երնջատափ</small> |<small>'''[[Երնջատափ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4527181</small> |<small>44.4697262</small> |- |<small>42</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Թթուջուր</small> |<small>'''[[Թթուջուր (Արագածոտնի մարզ)|Թթուջուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5695422</small> |<small>44.4554042</small> |- |<small>43</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Լուսագյուղ</small> |<small>'''[[Լուսագյուղ (Արագածոտնի մարզ)|Լուսագյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6080386</small> |<small>44.3751954</small> |- |<small>44</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Ծաղկաշեն (Ապարան)</small> |<small>'''[[Ծաղկաշեն (Արագածոտնի մարզ)|Ծաղկաշեն (Ապարան)]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5038012</small> |<small>44.3534723</small> |- |<small>45</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Կայք</small> |<small>'''[[Կայք (Արագածոտնի մարզ)|Կայք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5819166</small> |<small>44.3733849</small> |- |<small>46</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Հարթավան</small> |<small>'''[[Հարթավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4756034</small> |<small>44.4011626</small> |- |<small>47</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Ձորագլուխ</small> |<small>'''[[Ձորագլուխ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5774842</small> |<small>44.4892797</small> |- |<small>48</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Նիգավան</small> |<small>'''[[Նիգավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6152222</small> |<small>44.3044059</small> |- |<small>49</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Շենավան</small> |<small>'''[[Շենավան (Արագածոտնի մարզ)|Շենավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4819309</small> |<small>44.3762147</small> |- |<small>50</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Շողակն</small> |<small>'''[[Շողակն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4696349</small> |<small>44.4800265</small> |- |<small>51</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Չքնաղ</small> |<small>'''[[Չքնաղ (գյուղ)|Չքնաղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5784541</small> |<small>44.4366164</small> |- |<small>52</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Ջրամբար</small> |<small>'''[[Ջրամբար (գյուղ)|Ջրամբար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4823379</small> |<small>44.4378465</small> |- |<small>53</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Սարալանջ</small> |<small>'''[[Սարալանջ (Արագածոտնի մարզ)|Սարալանջ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5958039</small> |<small>44.3815685</small> |- |<small>54</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>'''[[Վարդենիս (գյուղ)|Վարդենիս (Արագածոտն)]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5678732</small> |<small>44.4104324</small> |- |<small>55</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Վարդենուտ</small> |<small>'''[[Վարդենուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4727445</small> |<small>44.3644338</small> |- |<small>56</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Ապարան</small> |<small>Քուչակ</small> |<small>'''[[Քուչակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5144561</small> |<small>44.3901181</small> |- |<small>57</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Ալագյազ</small> |<small>'''[[Ալագյազ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.680249</small> |<small>44.2875444</small> |- |<small>58</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Ավշեն</small> |<small>'''[[Ավշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.72075</small> |<small>44.2921699</small> |- |<small>59</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Բերքառատ</small> |<small>'''[[Բերքառատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6765429</small> |<small>44.1662369</small> |- |<small>60</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Գեղադիր</small> |<small>'''[[Գեղադիր (Արագածոտն)|Գեղադիր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6531071</small> |<small>44.1025973</small> |- |<small>61</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Գեղաձոր</small> |<small>'''[[Գեղաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6270702</small> |<small>44.1724454</small> |- |<small>62</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Գեղարոտ</small> |<small>'''[[Գեղարոտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7057209</small> |<small>44.2158465</small> |- |<small>63</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Լեռնապար</small> |<small>'''[[Լեռնապար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7430655</small> |<small>44.1596897</small> |- |<small>64</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Ծակղահովիտ</small> |<small>'''[[Ծաղկահովիտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6379848</small> |<small>44.2249621</small> |- |<small>65</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Ծիլքար</small> |<small>'''[[Ծիլքար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7186781</small> |<small>44.2050517</small> |- |<small>66</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Կանիաշիր</small> |<small>'''[[Սանգյառ|Կանիաշիր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6537868</small> |<small>44.2431429</small> |- |<small>67</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Հնաբերդ</small> |<small>'''[[Հնաբերդ (Արագածոտնի մարզ)|Հնաբերդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6368983</small> |<small>44.1334748</small> |- |<small>68</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Ճարճակիս</small> |<small>'''[[Ճարճակիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6988144</small> |<small>44.3242005</small> |- |<small>69</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Մելիքգյուղ</small> |<small>'''[[Մելիքգյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6651044</small> |<small>44.3510961</small> |- |<small>70</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Միջնատուն</small> |<small>'''[[Միջնատուն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6925344</small> |<small>44.35597</small> |- |<small>71</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Միրաք</small> |<small>'''[[Միրաք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6440666</small> |<small>44.327678</small> |- |<small>72</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Նորաշեն (Արագած)</small> |<small>'''[[Նորաշեն (Արագածոտն)|Նորաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6577627</small> |<small>44.070754</small> |- |<small>73</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Շենկանի</small> |<small>'''[[Շենկանի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6384241</small> |<small>44.2750411</small> |- |<small>74</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Ջամշլու</small> |<small>'''[[Ջամշլու]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6879423</small> |<small>44.271585</small> |- |<small>75</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Ռյա թազա</small> |<small>'''[[Ռյա Թազա|Ռյա թազա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6581695</small> |<small>44.2984515</small> |- |<small>76</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Սադունց</small> |<small>'''[[Սադունց]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6442561</small> |<small>44.1984867</small> |- |<small>77</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Սիփան</small> |<small>'''[[Սիփան (գյուղ)|Սիփան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7205724</small> |<small>44.2710442</small> |- |<small>78</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Արագած</small> |<small>Վարդաբյուր</small> |<small>'''[[Վարդաբլուր (Արագածոտնի մարզ)|Վարդաբլուր (Արագած)]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6746699</small> |<small>44.2454216</small> |- |<small>79</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Ագարակավան</small> |<small>'''[[Ագարակավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3328557</small> |<small>44.0706326</small> |- |<small>80</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Ակունք</small> |<small>'''[[Ակունք (Արագածոտնի մարզ)|Ակունք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4253474</small> |<small>43.8999295</small> |- |<small>81</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Աշնակ</small> |<small>'''[[Աշնակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3311053</small> |<small>43.9214606</small> |- |<small>82</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Արագածավան</small> |<small>'''[[Արագածավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3196601</small> |<small>43.6600475</small> |- |<small>83</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Արևուտ</small> |<small>'''[[Արևուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3628467</small> |<small>43.8039172</small> |- |<small>84</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Արտենի</small> |<small>'''[[Արտենի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2980046</small> |<small>43.765332</small> |- |<small>85</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Գառնահովիտ</small> |<small>'''[[Գառնահովիտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4998493</small> |<small>43.954102</small> |- |<small>86</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Գետափ</small> |<small>'''[[Գետափ (Արագածոտնի մարզ)|Գետափ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3822833</small> |<small>43.6093282</small> |- |<small>87</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Դաշտադեմ</small> |<small>'''[[Դաշտադեմ (Արագածոտնի մարզ)|Դաշտադեմ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3447608</small> |<small>43.8492142</small> |- |<small>88</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Դավթաշեն</small> |<small>'''[[Դավթաշեն (գյուղ)|Դավթաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3586902</small> |<small>43.9574543</small> |- |<small>89</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Դդմասար</small> |<small>'''[[Դդմասար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3414898</small> |<small>43.826948</small> |- |<small>90</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Դիան</small> |<small>'''[[Դիան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3561677</small> |<small>44.0753782</small> |- |<small>91</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Եղնիկ</small> |<small>'''[[Եղնիկ (Արագածոտնի մարզ)|Եղնիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4076441</small> |<small>43.9405595</small> |- |<small>92</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Զարինջա</small> |<small>'''[[Զարինջա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4793929</small> |<small>43.7812397</small> |- |<small>93</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Զովասար</small> |<small>'''[[Զովասար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4764353</small> |<small>43.949406</small> |- |<small>94</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Թաթուլ</small> |<small>'''[[Թաթուլ (Արագածոտնի մարզ)|Թաթուլ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3865863</small> |<small>43.8152606</small> |- |<small>95</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Թալին</small> |<small>'''[[Թալին]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.3822607</small> |<small>43.8782737</small> |- |<small>96</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Թլիկ</small> |<small>'''[[Թլիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4121442</small> |<small>43.6205129</small> |- |<small>97</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Իրինդ</small> |<small>'''[[Իրինդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3886193</small> |<small>43.9724711</small> |- |<small>98</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Լուսակն</small> |<small>'''[[Լուսակն (Արագածոտնի մարզ)|Լուսակն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2911289</small> |<small>43.8269832</small> |- |<small>99</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Ծաղկասար</small> |<small>'''[[Ծաղկասար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4713371</small> |<small>43.9048852</small> |- |<small>100</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Կաթնաղբյուր</small> |<small>'''[[Կաթնաղբյուր (Արագածոտնի մարզ)|Կաթնաղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3799459</small> |<small>43.9383172</small> |- |<small>101</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Կանչ</small> |<small>'''[[Կանչ (Արագածոտնի մարզ)|Կանչ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3827585</small> |<small>43.728881</small> |- |<small>102</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Կարմրաշեն</small> |<small>'''[[Կարմրաշեն (Արագածոտնի մարզ)|Կարմրաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4298064</small> |<small>43.9381026</small> |- |<small>103</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Կաքավաձոր</small> |<small>'''[[Կաքավաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3507407</small> |<small>44.0519222</small> |- |<small>104</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Հակո</small> |<small>'''[[Հակո]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3847922</small> |<small>43.6921312</small> |- |<small>105</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Հացաշեն</small> |<small>'''[[Հացաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4300357</small> |<small>43.7747366</small> |- |<small>106</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Մաստարա</small> |<small>'''[[Ձորագյուղ (Արագածոտնի մարզ)|Ձորագյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4651151</small> |<small>43.9025474</small> |- |<small>107</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Մաստարա</small> |<small>'''[[Մաստարա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4470532</small> |<small>43.8818687</small> |- |<small>108</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Մեծաձոր</small> |<small>'''[[Մեծաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3804152</small> |<small>44.0460409</small> |- |<small>109</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Ներքին Բազմաբերդ</small> |<small>'''[[Ներքին Բազմաբերդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3347638</small> |<small>44.0103798</small> |- |<small>110</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Ներքին Սասնաշեն</small> |<small>'''[[Ներքին Սասնաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3552211</small> |<small>43.9915853</small> |- |<small>111</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Նոր Արթիկ</small> |<small>'''[[Նոր Արթիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4653087</small> |<small>43.7054876</small> |- |<small>112</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Շղարշիկ</small> |<small>'''[[Շղարշիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4091956</small> |<small>43.9615008</small> |- |<small>113</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Ոսկեթաս</small> |<small>'''[[Ոսկեթաս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4452296</small> |<small>43.9422779</small> |- |<small>114</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Պարտիզակ</small> |<small>'''[[Պարտիզակ (Արագածոտնի մարզ)|Պարտիզակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2705711</small> |<small>44.0405787</small> |- |<small>115</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Սորիկ</small> |<small>'''[[Սորիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4189492</small> |<small>43.7252115</small> |- |<small>116</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Սուսեր</small> |<small>'''[[Սուսեր (գյուղ)|Սուսեր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4630705</small> |<small>43.7291826</small> |- |<small>117</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Վերին Բազմաբերդ</small> |<small>'''[[Վերին Բազմաբերդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3646034</small> |<small>44.0201868</small> |- |<small>118</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Վերին Սասնաշեն</small> |<small>'''[[Վերին Սասնաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.366761</small> |<small>43.9834611</small> |- |<small>119</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Ցամաքասար</small> |<small>'''[[Ցամաքասար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4661633</small> |<small>43.7632268</small> |- |<small>120</small> |<small>Արագածոտն</small> |<small>Թալին</small> |<small>Օթևան</small> |<small>'''[[Օթևան (Արագածոտնի մարզ)|Օթևան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3663514</small> |<small>44.060755</small> |- |<small>121</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Այգավան</small> |<small>'''[[Այգավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8752693</small> |<small>44.6683679</small> |- |<small>122</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Ավշար</small> |<small>'''[[Ավշար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8549188</small> |<small>44.6788801</small> |- |<small>123</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արալեզ</small> |<small>'''[[Արալեզ (գյուղ)|Արալեզ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.900691</small> |<small>44.6474372</small> |- |<small>124</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>'''[[Արարատ (գյուղ)]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8320874</small> |<small>44.70493</small> |- |<small>125</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>'''[[Արարատ (քաղաք)]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>39.8551211</small> |<small>44.6942731</small> |- |<small>126</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արմաշ</small> |<small>'''[[Արմաշ (Արարատի մարզ)|Արմաշ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.76624</small> |<small>44.8087498</small> |- |<small>127</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Գինեվետ</small> |<small>'''[[Գինեվետ|Գինևետ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9320059</small> |<small>44.622565</small> |- |<small>128</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Գոռավան</small> |<small>'''[[Գոռավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9060954</small> |<small>44.7303597</small> |- |<small>129</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Դաշտաքար</small> |<small>'''[[Դաշտաքար (Արարատի մարզ)|Դաշտաքար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9240403</small> |<small>44.7561871</small> |- |<small>130</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Եղեգնավան</small> |<small>'''[[Եղեգնավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8368552</small> |<small>44.6220629</small> |- |<small>131</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Երասխ</small> |<small>'''[[Երասխ (Արարատի մարզ)|Երասխ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7383492</small> |<small>44.8346993</small> |- |<small>132</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Զանգակատուն</small> |<small>'''[[Զանգակատուն (Արարատի մարզ)|Զանգակատուն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8198558</small> |<small>45.0414019</small> |- |<small>133</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Լանջանիստ</small> |<small>'''[[Լանջանիստ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8733473</small> |<small>44.9507754</small> |- |<small>134</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Լանջառ</small> |<small>'''[[Լանջառ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8274982</small> |<small>44.9715312</small> |- |<small>135</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Լուսաշող</small> |<small>'''[[Լուսաշող]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8529692</small> |<small>44.9766939</small> |- |<small>136</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Լուսառատ</small> |<small>'''[[Լուսառատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.872384</small> |<small>44.5906691</small> |- |<small>137</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Հնաբերդ</small> |<small>'''[[Հնաբերդ (Արարատի մարզ)|Հնաբերդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0055482</small> |<small>44.5709538</small> |- |<small>138</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Նոյակերտ</small> |<small>'''[[Նոյակերտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8319349</small> |<small>44.6635181</small> |- |<small>139</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Նոր կյանք</small> |<small>'''[[Նոր կյանք (Արարատի մարզ)|Նոր կյանք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9011435</small> |<small>44.6261967</small> |- |<small>140</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Նոր ուղի</small> |<small>'''[[Նոր ուղի (Արարատի մարզ)|Նոր ուղի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9261599</small> |<small>44.6342636</small> |- |<small>141</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Շաղափ</small> |<small>'''[[Շաղափ (Արարատի մարզ)|Շաղափ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8796664</small> |<small>44.8911721</small> |- |<small>142</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Ոսկետափ</small> |<small>'''[[Ոսկետափ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8853861</small> |<small>44.6475599</small> |- |<small>143</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Ուրցալանջ</small> |<small>'''[[Ուրցալանջ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8224113</small> |<small>44.9974122</small> |- |<small>144</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Ուրցաձոր</small> |<small>'''[[Ուրցաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9216526</small> |<small>44.8236341</small> |- |<small>145</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Պարույր Սևակ</small> |<small>'''[[Պարույր Սևակ (գյուղ)|Պարույր Սևակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7702258</small> |<small>44.9172897</small> |- |<small>146</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Պարույր Սևակ</small> |<small>'''[[Տիգրանաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7867948</small> |<small>44.94502</small> |- |<small>147</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Սիսավան</small> |<small>'''[[Սիսավան (Արարատի մարզ)|Սիսավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.905877</small> |<small>44.6681369</small> |- |<small>148</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Սուրենավան</small> |<small>'''[[Սուրենավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7992062</small> |<small>44.7723968</small> |- |<small>149</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Վանաշեն</small> |<small>'''[[Վանաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8957492</small> |<small>44.68895</small> |- |<small>150</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Վարդաշատ</small> |<small>'''[[Վարդաշատ (Արարատի մարզ)|Վարդաշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.828772</small> |<small>45.0258814</small> |- |<small>151</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Վեդի</small> |<small>'''[[Վեդի (քաղաք)|Վեդի]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>39.9137183</small> |<small>44.7199404</small> |- |<small>152</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Տափերական</small> |<small>'''[[Տափերական]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9234072</small> |<small>44.5901937</small> |- |<small>153</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Փոքր Վեդի</small> |<small>'''[[Փոքր Վեդի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9005103</small> |<small>44.6059611</small> |- |<small>154</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Հովտաշեն</small> |<small>'''[[Հովտաշեն (Արարատի մարզ)|Հովտաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0231199</small> |<small>44.4481838</small> |- |<small>155</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Աբովյան</small> |<small>'''[[Աբովյան (գյուղ)|Աբովյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0510237</small> |<small>44.5473952</small> |- |<small>156</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Ազատավան</small> |<small>'''[[Ազատավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9855753</small> |<small>44.5064986</small> |- |<small>157</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Այգեզարդ</small> |<small>'''[[Այգեզարդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9592176</small> |<small>44.600243</small> |- |<small>158</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Այգեպատ</small> |<small>'''[[Այգեպատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9566253</small> |<small>44.5924796</small> |- |<small>159</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Այգեստան</small> |<small>'''[[Այգեստան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9999288</small> |<small>44.5583013</small> |- |<small>160</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Արաքսավան</small> |<small>'''[[Արաքսավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9994117</small> |<small>44.4673707</small> |- |<small>161</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Արևշատ</small> |<small>'''[[Արևշատ (Արարատի մարզ)|Արևշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0404423</small> |<small>44.5397899</small> |- |<small>162</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>'''[[Արտաշատ]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>39.9535181</small> |<small>44.5519782</small> |- |<small>163</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Բաղրամյան</small> |<small>'''[[Բաղրամյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9827142</small> |<small>44.5082653</small> |- |<small>164</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Բարձրաշեն</small> |<small>'''[[Բարձրաշեն (Արարատի մարզ)|Բարձրաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0872927</small> |<small>44.5754005</small> |- |<small>165</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Բարձրաշեն</small> |<small>'''[[Կաքավաբերդ (Արարատի մարզ)|Կաքավաբերդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.076996</small> |<small>44.8724127</small> |- |<small>166</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Բերդիկ</small> |<small>'''[[Բերդիկ (Արարատի մարզ)|Բերդիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9923195</small> |<small>44.5713665</small> |- |<small>167</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Բերքանուշ</small> |<small>'''[[Բերքանուշ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9779916</small> |<small>44.522165</small> |- |<small>168</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Բյուրավան</small> |<small>'''[[Բյուրավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0150745</small> |<small>44.5191627</small> |- |<small>169</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Բուրաստան</small> |<small>'''[[Բուրաստան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9893515</small> |<small>44.4960658</small> |- |<small>170</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Գետազատ</small> |<small>'''[[Գետազատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0383706</small> |<small>44.5657164</small> |- |<small>171</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Դալար</small> |<small>'''[[Դալար (Արարատի մարզ)|Դալար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9754634</small> |<small>44.5273861</small> |- |<small>172</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Դեղձուտ</small> |<small>'''[[Դեղձուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0254847</small> |<small>44.5502453</small> |- |<small>173</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Դիմիտրով</small> |<small>'''[[Դիմիտրով]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0072152</small> |<small>44.4880651</small> |- |<small>174</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Դիտակ</small> |<small>'''[[Դիտակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0458059</small> |<small>44.5188265</small> |- |<small>175</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Դվին</small> |<small>'''[[Դվին (Արարատի մարզ)|Դվին]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0179745</small> |<small>44.5841127</small> |- |<small>176</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Լանջազատ</small> |<small>'''[[Լանջազատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0614972</small> |<small>44.5784971</small> |- |<small>177</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Կանաչուտ</small> |<small>'''[[Կանաչուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0100972</small> |<small>44.5452051</small> |- |<small>178</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>'''[[Մասիս (Արարատի մարզ)|Մասիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9965321</small> |<small>44.4892913</small> |- |<small>179</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Մխչյան</small> |<small>'''[[Մխչյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0225895</small> |<small>44.4904856</small> |- |<small>180</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Մրգանուշ</small> |<small>'''[[Մրգանուշ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.025532</small> |<small>44.5593439</small> |- |<small>181</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Մրգավան</small> |<small>'''[[Մրգավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9716709</small> |<small>44.5352163</small> |- |<small>182</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Մրգավետ</small> |<small>'''[[Մրգավետ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0327699</small> |<small>44.4799671</small> |- |<small>183</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Նարեկ</small> |<small>'''[[Նարեկ (Արարատի մարզ)|Նարեկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0004118</small> |<small>44.6648243</small> |- |<small>184</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Նշավան</small> |<small>'''[[Նշավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0253443</small> |<small>44.5242498</small> |- |<small>185</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Շահումյան</small> |<small>'''[[Շահումյան (Արարատի մարզ)|Շահումյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9392484</small> |<small>44.5616734</small> |- |<small>186</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Ոստան</small> |<small>'''[[Ոստան (Արարատի մարզ)|Ոստան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9641255</small> |<small>44.5586609</small> |- |<small>187</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Ջրաշեն</small> |<small>'''[[Ջրաշեն (Արարատի մարզ)|Ջրաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0538741</small> |<small>44.5090452</small> |- |<small>188</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Վարդաշեն</small> |<small>'''[[Վարդաշեն (Արարատի մարզ)|Վարդաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0306603</small> |<small>44.5605926</small> |- |<small>189</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Վերին Արտաշատ</small> |<small>'''[[Վերին Արտաշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9923835</small> |<small>44.5843547</small> |- |<small>190</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Վերին Դվին</small> |<small>'''[[Վերին Դվին]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0231325</small> |<small>44.5918627</small> |- |<small>191</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Արտաշատ</small> |<small>Քաղցրաշեն</small> |<small>'''[[Քաղցրաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9797637</small> |<small>44.6208323</small> |- |<small>192</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Ազատաշեն</small> |<small>'''[[Ազատաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1362467</small> |<small>44.4161917</small> |- |<small>193</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Այնթապ</small> |<small>'''[[Այնթապ (Արարատի մարզ)|Այնթապ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0944769</small> |<small>44.4598548</small> |- |<small>194</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Արբաթ</small> |<small>'''[[Արբաթ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1374412</small> |<small>44.4031441</small> |- |<small>195</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Արգավանդ</small> |<small>'''[[Արգավանդ (Արարատի մարզ)|Արգավանդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.154199</small> |<small>44.4345046</small> |- |<small>196</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Արևաբույր</small> |<small>'''[[Արևաբույր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.036548</small> |<small>44.469521</small> |- |<small>197</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Գեղանիստ</small> |<small>'''[[Գեղանիստ (Արարատի մարզ)|Գեղանիստ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1475096</small> |<small>44.4050537</small> |- |<small>198</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Գետափնյա</small> |<small>'''[[Գետափնյա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1376189</small> |<small>44.4292051</small> |- |<small>199</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Դաշտավան</small> |<small>'''[[Դաշտավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1014047</small> |<small>44.3906123</small> |- |<small>200</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Դարակերտ</small> |<small>'''[[Դարակերտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1066831</small> |<small>44.4113751</small> |- |<small>201</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Դարբնիկ</small> |<small>'''[[Դարբնիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1064437</small> |<small>44.37752</small> |- |<small>202</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Զորակ</small> |<small>'''[[Զորակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0911416</small> |<small>44.3907546</small> |- |<small>203</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Խաչփառ</small> |<small>'''[[Խաչփառ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1220135</small> |<small>44.4007482</small> |- |<small>204</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Հայանիստ</small> |<small>'''[[Հայանիստ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.121789</small> |<small>44.3694867</small> |- |<small>205</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Հովտաշատ</small> |<small>'''[[Հովտաշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1010182</small> |<small>44.3385348</small> |- |<small>206</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Ղուկասավան</small> |<small>'''[[Ղուկասավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1246893</small> |<small>44.4163451</small> |- |<small>207</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Մասիս</small> |<small>'''[[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.0661643</small> |<small>44.4084441</small> |- |<small>208</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Մարմարաշեն</small> |<small>'''[[Մարմարաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0583267</small> |<small>44.4692581</small> |- |<small>209</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Նիզամի</small> |<small>'''[[Նիզամի (Արարատի մարզ)|Նիզամի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0912332</small> |<small>44.4037713</small> |- |<small>210</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Նոր Խարբերդ</small> |<small>'''[[Նոր Խարբերդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0891602</small> |<small>44.4792997</small> |- |<small>211</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Նոր Կյուրին</small> |<small>'''[[Նոր Կյուրին]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0738807</small> |<small>44.4976986</small> |- |<small>212</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Նորաբաց</small> |<small>'''[[Նորաբաց]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1068238</small> |<small>44.4322092</small> |- |<small>213</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Նորամարգ</small> |<small>'''[[Նորամարգ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0196006</small> |<small>44.4229372</small> |- |<small>214</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Ջրահովիտ</small> |<small>'''[[Ջրահովիտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0442651</small> |<small>44.4746296</small> |- |<small>215</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Ռանչպար</small> |<small>'''[[Ռանչպար (Արարատի մարզ)|Ռանչպար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0294573</small> |<small>44.3682095</small> |- |<small>216</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Սայաթ-Նովա</small> |<small>'''[[Սայաթ-Նովա (Արարատի մարզ)|Սայաթ-Նովա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.075826</small> |<small>44.4013774</small> |- |<small>217</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Սիս</small> |<small>'''[[Սիս (Արարատի մարզ)|Սիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0577703</small> |<small>44.3860136</small> |- |<small>218</small> |<small>Արարատ</small> |<small>Մասիս</small> |<small>Սիփանիկ</small> |<small>'''[[Սիփանիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1075534</small> |<small>44.3540636</small> |- |<small>219</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Ալաշկերտ</small> |<small>'''[[Ալաշկերտ (Արմավիրի մարզ)|Ալաշկերտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.106025</small> |<small>44.0519756</small> |- |<small>220</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>'''[[Ամասիա (Արմավիրի մարզ)|Ամասիա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0828813</small> |<small>43.9594531</small> |- |<small>221</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Այգեշատ (Արմավիր)</small> |<small>'''[[Այգեշատ (Արմավիրի շրջան)|Այգեշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0743437</small> |<small>44.0489315</small> |- |<small>222</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Այգեվան</small> |<small>'''[[Այգեվան|Այգևան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1396135</small> |<small>43.9704234</small> |- |<small>223</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արազափ</small> |<small>'''[[Արազափ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0428574</small> |<small>44.1417581</small> |- |<small>224</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արաքս (Արմավիր)</small> |<small>'''[[Արաքս (Արմավիրի շրջան)|Արաքս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.095866</small> |<small>43.9418578</small> |- |<small>225</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արգավանդ</small> |<small>'''[[Արգավանդ (Արմավիրի մարզ)|Արգավանդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0616413</small> |<small>44.0843152</small> |- |<small>226</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արևիկ</small> |<small>'''[[Արևիկ (Արմավիրի մարզ)|Արևիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1007248</small> |<small>44.0874159</small> |- |<small>227</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>'''[[Արմավիր (Արմավիրի մարզ)|Արմավիր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.08433</small> |<small>44.05456</small> |- |<small>228</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր (քաղաք)</small> |<small>'''[[Արմավիր|Արմավիր (քաղաք)]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.1555525</small> |<small>44.0388482</small> |- |<small>229</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արտաշար</small> |<small>'''[[Արտաշար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1099342</small> |<small>44.1821217</small> |- |<small>230</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բամբակաշատ</small> |<small>'''[[Բամբակաշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1082397</small> |<small>44.0206741</small> |- |<small>231</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բերքաշատ</small> |<small>'''[[Բերքաշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0414734</small> |<small>43.9077382</small> |- |<small>232</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Գետաշեն</small> |<small>'''[[Գետաշեն (Արմավիրի մարզ)|Գետաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0406492</small> |<small>43.9441648</small> |- |<small>233</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Եղեգնուտ</small> |<small>'''[[Եղեգնուտ (Արմավիրի մարզ)|Եղեգնուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0876423</small> |<small>44.1528189</small> |- |<small>234</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Երասխահուն</small> |<small>'''[[Երասխահուն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0743352</small> |<small>44.2166164</small> |- |<small>235</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Զարթոնք</small> |<small>'''[[Զարթոնք (Արմավիրի մարզ)|Զարթոնք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1045485</small> |<small>44.1561788</small> |- |<small>236</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Լենուղի</small> |<small>'''[[Լենուղի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1255663</small> |<small>43.9655728</small> |- |<small>237</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Լուկաշին</small> |<small>'''[[Լուկաշին]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1851386</small> |<small>44.0033056</small> |- |<small>238</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Խանջյան</small> |<small>'''[[Խանջյան (Արմավիրի մարզ)|Խանջյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1874031</small> |<small>43.9771627</small> |- |<small>239</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Հայկավան</small> |<small>'''[[Հայկավան (Արմավիրի մարզ)|Հայկավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0908597</small> |<small>44.0368778</small> |- |<small>240</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Հացիկ</small> |<small>'''[[Հացիկ (Արմավիրի մարզ)|Հացիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1729962</small> |<small>43.9496574</small> |- |<small>241</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Մայիսյան</small> |<small>'''[[Մայիսյան (Արմավիրի մարզ)|Մայիսյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1568681</small> |<small>44.0884244</small> |- |<small>242</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Մարգարա</small> |<small>'''[[Մարգարա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.03553</small> |<small>44.1783042</small> |- |<small>243</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Մեծամոր (քաղաք)</small> |<small>'''[[Մեծամոր|Մեծամոր (քաղաք)]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.1427498</small> |<small>44.1241666</small> |- |<small>244</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Մրգաշատ</small> |<small>'''[[Մրգաշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1241657</small> |<small>44.0672171</small> |- |<small>245</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Նալբանդյան</small> |<small>'''[[Նալբանդյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.06165</small> |<small>43.9852874</small> |- |<small>246</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Նոր Արմավիր</small> |<small>'''[[Նոր Արմավիր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0924814</small> |<small>43.9897827</small> |- |<small>247</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Նոր Արտագերս</small> |<small>'''[[Նոր Արտագերս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0721478</small> |<small>44.0058637</small> |- |<small>248</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Նոր Կեսարիա</small> |<small>'''[[Նոր Կեսարիա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.058127</small> |<small>43.9073244</small> |- |<small>249</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Նորապատ</small> |<small>'''[[Նորապատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1417387</small> |<small>44.0303535</small> |- |<small>250</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Նորավան</small> |<small>'''[[Նորավան (Արմավիրի մարզ)|Նորավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1724626</small> |<small>44.0253497</small> |- |<small>251</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Շենավան</small> |<small>'''[[Շենավան (Արմավիրի մարզ)|Շենավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0551956</small> |<small>43.9214516</small> |- |<small>252</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Ջանֆիդա</small> |<small>'''[[Ջանֆիդա (Արմավիրի մարզ)|Ջանֆիդա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0416345</small> |<small>44.0273578</small> |- |<small>253</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Ջրաշեն</small> |<small>'''[[Ջրաշեն (Արմավիրի մարզ)|Ջրաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0857627</small> |<small>44.0160424</small> |- |<small>254</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Սարդարապատ</small> |<small>'''[[Սարդարապատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1312258</small> |<small>44.0097387</small> |- |<small>255</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Վարդանաշեն</small> |<small>'''[[Վարդանաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0510244</small> |<small>44.1910202</small> |- |<small>256</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Տանձուտ</small> |<small>'''[[Տանձուտ (Արմավիրի մարզ)|Տանձուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0678351</small> |<small>44.0788197</small> |- |<small>257</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Փշատավան</small> |<small>'''[[Փշատավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0394786</small> |<small>44.0638111</small> |- |<small>258</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բաղրամյան</small> |<small>Արգինա</small> |<small>'''[[Արգինա (Արմավիրի մարզ)|Արգինա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2731195</small> |<small>43.739889</small> |- |<small>259</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բաղրամյան</small> |<small>Արևադաշտ</small> |<small>'''[[Արևադաշտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1328543</small> |<small>43.9315246</small> |- |<small>260</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բաղրամյան</small> |<small>Արտամետ</small> |<small>'''[[Արտամետ (Արմավիրի մարզ)|Արտամետ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1229256</small> |<small>43.8588175</small> |- |<small>261</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բաղրամյան</small> |<small>Բագարան</small> |<small>'''[[Բագարան (Արմավիրի մարզ)|Բագարան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.14317</small> |<small>43.6602026</small> |- |<small>262</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բաղրամյան</small> |<small>Բաղրամյան (Բաղրամյան)</small> |<small>'''[[Բաղրամյան (Բաղրամյանի շրջան)|Բաղրամյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1957979</small> |<small>43.8485277</small> |- |<small>263</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բաղրամյան</small> |<small>Դալարիկ</small> |<small>'''[[Դալարիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2272711</small> |<small>43.8717749</small> |- |<small>264</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բաղրամյան</small> |<small>Երվանդաշատ</small> |<small>'''[[Երվանդաշատ (Արմավիրի մարզ)|Երվանդաշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1176537</small> |<small>43.6713995</small> |- |<small>265</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բաղրամյան</small> |<small>Լեռնագոգ</small> |<small>'''[[Լեռնագոգ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2401493</small> |<small>43.8714444</small> |- |<small>266</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բաղրամյան</small> |<small>Կողբավան</small> |<small>'''[[Կողբավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1420368</small> |<small>43.7553689</small> |- |<small>267</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բաղրամյան</small> |<small>Հուշակերտ</small> |<small>'''[[Հուշակերտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0840594</small> |<small>43.9301067</small> |- |<small>268</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բաղրամյան</small> |<small>Մյասնիկյան</small> |<small>'''[[Մյասնիկյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1814881</small> |<small>43.9146893</small> |- |<small>269</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բաղրամյան</small> |<small>Շենիկ</small> |<small>'''[[Շենիկ (Արմավիրի մարզ)|Շենիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2129957</small> |<small>43.7703273</small> |- |<small>270</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բաղրամյան</small> |<small>Վանանդ</small> |<small>'''[[Վանանդ (Արմավիրի մարզ)|Վանանդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1031816</small> |<small>43.8228724</small> |- |<small>271</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բաղրամյան</small> |<small>Տալվորիկ</small> |<small>'''[[Տալվորիկ (Արմավիրի մարզ)|Տալվորիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.100101</small> |<small>43.8802413</small> |- |<small>272</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Բաղրամյան</small> |<small>Քարակերտ</small> |<small>'''[[Քարակերտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.244597</small> |<small>43.8190803</small> |- |<small>273</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Ակնալիճ</small> |<small>'''[[Ակնալիճ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1405463</small> |<small>44.1607005</small> |- |<small>274</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Ակնաշեն</small> |<small>'''[[Ակնաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.092946</small> |<small>44.2917904</small> |- |<small>275</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Աղավնատուն</small> |<small>'''[[Աղավնատուն (Արմավիրի մարզ)|Աղավնատուն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2314017</small> |<small>44.2477669</small> |- |<small>276</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Ամբերդ</small> |<small>'''[[Ամբերդ (Արմավիրի մարզ)|Ամբերդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2419094</small> |<small>44.2710995</small> |- |<small>277</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Այգեկ</small> |<small>'''[[Այգեկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1912987</small> |<small>44.384146</small> |- |<small>278</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Այգեշատ (Էջմիածին)</small> |<small>'''[[Այգեշատ (Էջմիածնի շրջան)|Այգեշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2344314</small> |<small>44.2857546</small> |- |<small>279</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Ապագա</small> |<small>'''[[Ապագա (Արմավիրի մարզ)|Ապագա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0926142</small> |<small>44.2527413</small> |- |<small>280</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Առատաշեն</small> |<small>'''[[Առատաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.130862</small> |<small>44.2234262</small> |- |<small>281</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Արագած</small> |<small>'''[[Արագած (Արմավիրի մարզ)|Արագած]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2183145</small> |<small>44.2257428</small> |- |<small>282</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Արաքս (Էջմիածին)</small> |<small>'''[[Արաքս (Էջմիածնի շրջան)|Արաքս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0534056</small> |<small>44.2993213</small> |- |<small>283</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Արևաշատ</small> |<small>'''[[Արևաշատ (Արմավիրի մարզ)|Արևաշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1398055</small> |<small>44.3744412</small> |- |<small>284</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Արշալույս</small> |<small>'''[[Արշալույս (Արմավիրի մարզ)|Արշալույս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1667409</small> |<small>44.2123603</small> |- |<small>285</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Արտիմետ</small> |<small>'''[[Արտիմետ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1518048</small> |<small>44.2673774</small> |- |<small>286</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Բաղրամյան (Էջմիածին)</small> |<small>'''[[Բաղրամյան (Էջմիածնի շրջան)|Բաղրամյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1926916</small> |<small>44.3633401</small> |- |<small>287</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Գայ</small> |<small>'''[[Գայ (Արմավիրի մարզ)|Գայ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0853781</small> |<small>44.3075315</small> |- |<small>288</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Գեղակերտ</small> |<small>'''[[Գեղակերտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1902151</small> |<small>44.2484712</small> |- |<small>289</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Գրիբոյեդով</small> |<small>'''[[Գրիբոյեդով (Արմավիրի մարզ)|Գրիբոյեդով]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1145846</small> |<small>44.2706023</small> |- |<small>290</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Դաշտ</small> |<small>'''[[Դաշտ (Արմավիրի մարզ)|Դաշտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2254061</small> |<small>44.3000996</small> |- |<small>291</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Դողս</small> |<small>'''[[Դողս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2213038</small> |<small>44.271441</small> |- |<small>292</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Լեռնամերձ</small> |<small>'''[[Լեռնամերձ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2585933</small> |<small>44.2629824</small> |- |<small>293</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Լուսագյուղ</small> |<small>'''[[Լուսագյուղ (Արմավիրի մարզ)|Լուսագյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0863582</small> |<small>44.2710704</small> |- |<small>294</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Խորոնք</small> |<small>'''[[Խորոնք (Արմավիրի մարզ)|Խորոնք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1361855</small> |<small>44.2441818</small> |- |<small>295</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Ծաղկալանջ</small> |<small>'''[[Ծաղկալանջ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1977715</small> |<small>44.2300731</small> |- |<small>296</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Ծաղկունք</small> |<small>'''[[Ծաղկունք (Արմավիրի մարզ)|Ծաղկունք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1774628</small> |<small>44.2669524</small> |- |<small>297</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Ծիածան</small> |<small>'''[[Ծիածան (Արմավիրի մարզ)|Ծիածան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1852285</small> |<small>44.2668203</small> |- |<small>298</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Հայթաղ</small> |<small>'''[[Հայթաղ (Արմավիրի մարզ)|Հայթաղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1784544</small> |<small>44.2278026</small> |- |<small>299</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Հայկաշեն</small> |<small>'''[[Հայկաշեն (Արմավիրի մարզ)|Հայկաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0725348</small> |<small>44.3051313</small> |- |<small>300</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Հովտամեջ</small> |<small>'''[[Հովտամեջ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1825437</small> |<small>44.2538203</small> |- |<small>301</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Մեծամոր</small> |<small>'''[[Մեծամոր (Արմավիրի մարզ)|Մեծամոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.071389</small> |<small>44.289167</small> |- |<small>302</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Մերձավան</small> |<small>'''[[Մերձավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1837106</small> |<small>44.4025158</small> |- |<small>303</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Մուսալեռ</small> |<small>'''[[Մուսալեռ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1578309</small> |<small>44.3793997</small> |- |<small>304</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Մրգաստան</small> |<small>'''[[Մրգաստան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2007545</small> |<small>44.2770015</small> |- |<small>305</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Նորակերտ</small> |<small>'''[[Նորակերտ (Արմավիրի մարզ)|Նորակերտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1944047</small> |<small>44.343921</small> |- |<small>306</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Շահումյան</small> |<small>'''[[Շահումյան (Արմավիրի մարզ)|Շահումյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2116209</small> |<small>44.2936028</small> |- |<small>307</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Շահումյանի թռչնաֆաբրիկա</small> |<small>'''[[Շահումյանի թ/ֆ|Շահումյանի թռչնաֆաբրիկա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2087345</small> |<small>44.3081965</small> |- |<small>308</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Ոսկեհատ</small> |<small>'''[[Ոսկեհատ (Արմավիրի մարզ)|Ոսկեհատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1437464</small> |<small>44.3203281</small> |- |<small>309</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Պտղունք</small> |<small>'''[[Պտղունք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1654278</small> |<small>44.3636446</small> |- |<small>310</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Ջրառատ</small> |<small>'''[[Ջրառատ (Արմավիրի մարզ)|Ջրառատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0706738</small> |<small>44.2585355</small> |- |<small>311</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Ջրարբի</small> |<small>'''[[Ջրարբի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0873691</small> |<small>44.2398139</small> |- |<small>312</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Վաղարշապատ</small> |<small>'''[[Վաղարշապատ]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.1632626</small> |<small>44.2935926</small> |- |<small>313</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Տարոնիկ</small> |<small>'''[[Տարոնիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1331901</small> |<small>44.197325</small> |- |<small>314</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Փարաքար</small> |<small>'''[[Թաիրով]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1607673</small> |<small>44.4289899</small> |- |<small>315</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Փարաքար</small> |<small>'''[[Փարաքար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1682988</small> |<small>44.4053332</small> |- |<small>316</small> |<small>Արմավիր</small> |<small>Էջմիածին</small> |<small>Ֆերիկ</small> |<small>'''[[Ֆերիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1872901</small> |<small>44.2093828</small> |- |<small>317</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Գավառ</small> |<small>Բերդկունք</small> |<small>'''[[Բերդկունք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4439361</small> |<small>45.0997353</small> |- |<small>318</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Գավառ</small> |<small>Գանձակ</small> |<small>'''[[Գանձակ (Գեղարքունիքի մարզ)|Գանձակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3249162</small> |<small>45.1099356</small> |- |<small>319</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Գավառ</small> |<small>Գավառ</small> |<small>'''[[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.3513253</small> |<small>45.1272675</small> |- |<small>320</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Գավառ</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>'''[[Գեղարքունիք (գյուղ)|Գեղարքունիք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2518621</small> |<small>45.1405799</small> |- |<small>321</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Գավառ</small> |<small>Լանջաղբյուր</small> |<small>'''[[Լանջաղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2706832</small> |<small>45.135943</small> |- |<small>322</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Գավառ</small> |<small>Լճափ</small> |<small>'''[[Լճափ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4569225</small> |<small>45.0735108</small> |- |<small>323</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Գավառ</small> |<small>Ծաղկաշեն (Գավառ)</small> |<small>'''[[Ծաղկաշեն (Գեղարքունիքի մարզ)|Ծաղկաշեն (Գավառ)]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3043098</small> |<small>45.0601746</small> |- |<small>324</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Գավառ</small> |<small>Ծովազարդ</small> |<small>'''[[Ծովազարդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4776836</small> |<small>45.0525325</small> |- |<small>325</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Գավառ</small> |<small>Կարմիրգյուղ</small> |<small>'''[[Կարմիրգյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3274441</small> |<small>45.1465892</small> |- |<small>326</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Գավառ</small> |<small>Հայրավանք</small> |<small>'''[[Հայրավանք (գյուղ)|Հայրավանք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.430987</small> |<small>45.0944581</small> |- |<small>327</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Գավառ</small> |<small>Նորատուս</small> |<small>'''[[Նորատուս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3765049</small> |<small>45.1729587</small> |- |<small>328</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Գավառ</small> |<small>Սարուխան</small> |<small>'''[[Սարուխան (Գեղարքունիքի մարզ)|Սարուխան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2938995</small> |<small>45.1360148</small> |- |<small>329</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Աղբերք</small> |<small>'''[[Աղբերք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5291543</small> |<small>45.2813776</small> |- |<small>330</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Այգուտ</small> |<small>'''[[Այգուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6830405</small> |<small>45.1741688</small> |- |<small>331</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Այգուտ</small> |<small>'''[[Ճապկուտ (Գեղարքունիքի մարզ)|Ճապկուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6513895</small> |<small>45.2057148</small> |- |<small>332</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Անտառամեջ</small> |<small>'''[[Անտառամեջ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6831736</small> |<small>45.0870847</small> |- |<small>333</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Արծվաշեն</small> |<small>'''[[Արծվաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6373377</small> |<small>45.5138683</small> |- |<small>334</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Արտանիշ գյուղ</small> |<small>'''[[Արտանիշ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4976776</small> |<small>45.3652659</small> |- |<small>335</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Գետիկ</small> |<small>'''[[Գետիկ (գյուղ)|Գետիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6593128</small> |<small>45.2716619</small> |- |<small>336</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Դպրաբակ</small> |<small>'''[[Դպրաբակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6883345</small> |<small>45.131962</small> |- |<small>337</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Դրախտիկ</small> |<small>'''[[Դրախտիկ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Դրախտիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5630764</small> |<small>45.2368557</small> |- |<small>338</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Թթուջուր</small> |<small>'''[[Թթուջուր (Գեղարքունիքի մարզ)|Թթուջուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6474472</small> |<small>45.3111402</small> |- |<small>339</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Կալավան</small> |<small>'''[[Բարեպատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.669714</small> |<small>45.1135487</small> |- |<small>340</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Կալավան</small> |<small>'''[[Կալավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6492483</small> |<small>45.1081127</small> |- |<small>341</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Ձորավանք</small> |<small>'''[[Ձորավանք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6981578</small> |<small>45.1055932</small> |- |<small>342</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Ճամբարակ</small> |<small>'''[[Ճամբարակ]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.5990983</small> |<small>45.3529401</small> |- |<small>343</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>'''[[Մարտունի (գյուղ)|Մարտունի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.66714</small> |<small>45.25422</small> |- |<small>344</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Շորժա</small> |<small>'''[[Շողակաթ (գյուղ)|Շորժա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5019143</small> |<small>45.2733192</small> |- |<small>345</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Ջիլ</small> |<small>'''[[Ջիլ (գյուղ)|Ջիլ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4531839</small> |<small>45.4489008</small> |- |<small>346</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Կարմիր</small> |<small>Վահան</small> |<small>'''[[Վահան (գյուղ)|Վահան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5754719</small> |<small>45.4001346</small> |- |<small>347</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Աստղաձոր</small> |<small>'''[[Աստղաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1259452</small> |<small>45.3543738</small> |- |<small>348</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Արծվանիստ</small> |<small>'''[[Արծվանիստ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.145705</small> |<small>45.5109432</small> |- |<small>349</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Գեղհովիտ</small> |<small>'''[[Գեղհովիտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1005448</small> |<small>45.2812523</small> |- |<small>350</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Գեղհովիտ</small> |<small>'''[[Լեռնահովիտ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Լեռնահովիտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0715363</small> |<small>45.2588171</small> |- |<small>351</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Գեղհովիտ</small> |<small>'''[[Նշխարք (Գեղարքունիքի մարզ)|Նշխարք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0028237</small> |<small>45.2355086</small> |- |<small>352</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Երանոս</small> |<small>'''[[Երանոս (Գեղարքունիքի մարզ)|Երանոս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2061753</small> |<small>45.1879527</small> |- |<small>353</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Զոլաքար</small> |<small>'''[[Զոլաքար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1232884</small> |<small>45.3751965</small> |- |<small>354</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Լիճք</small> |<small>'''[[Լիճք (Գեղարքունիքի մարզ)|Լիճք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1626876</small> |<small>45.2325796</small> |- |<small>355</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Ծակքար</small> |<small>'''[[Ծակքար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.180357</small> |<small>45.2243672</small> |- |<small>356</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Ծովասար</small> |<small>'''[[Ծովասար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1367469</small> |<small>45.1876561</small> |- |<small>357</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Ծովինար</small> |<small>'''[[Ծովինար (գյուղ)|Ծովինար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1587936</small> |<small>45.4693737</small> |- |<small>358</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Ձորագյուղ</small> |<small>'''[[Ձորագյուղ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Ձորագյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1697725</small> |<small>45.1858234</small> |- |<small>359</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Մադինա</small> |<small>'''[[Մադինա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0775383</small> |<small>45.255077</small> |- |<small>360</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>'''[[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի (քաղաք)]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.1364187</small> |<small>45.3023323</small> |- |<small>361</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Ներքին Գետաշեն</small> |<small>'''[[Ներքին Գետաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1442308</small> |<small>45.2711048</small> |- |<small>362</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Վաղաշեն</small> |<small>'''[[Վաղաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.133754</small> |<small>45.3283754</small> |- |<small>363</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Վարդաձոր</small> |<small>'''[[Վարդաձոր (Գեղարքունիքի մարզ)|Վարդաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1881385</small> |<small>45.1983131</small> |- |<small>364</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Վարդենիկ</small> |<small>'''[[Վարդենիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1384545</small> |<small>45.4274541</small> |- |<small>365</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Մարտունի</small> |<small>Վերին Գետաշեն</small> |<small>'''[[Վերին Գետաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1314496</small> |<small>45.2501779</small> |- |<small>366</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Սևան</small> |<small>Գեղամավան</small> |<small>'''[[Գեղամավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.56594</small> |<small>44.8947239</small> |- |<small>367</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Սևան</small> |<small>Դդմաշեն</small> |<small>'''[[Դդմաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5684068</small> |<small>44.8157566</small> |- |<small>368</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Սևան</small> |<small>Զովաբեր</small> |<small>'''[[Զովաբեր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5657456</small> |<small>44.7894489</small> |- |<small>369</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Սևան</small> |<small>Լճաշեն</small> |<small>'''[[Լճաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5166074</small> |<small>44.9369052</small> |- |<small>370</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Սևան</small> |<small>Ծաղկունք</small> |<small>'''[[Ծաղկունք (Գեղարքունիքի մարզ)|Ծաղկունք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5764773</small> |<small>44.8700417</small> |- |<small>371</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Սևան</small> |<small>Ծովագյուղ</small> |<small>'''[[Ծովագյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6310675</small> |<small>44.9630987</small> |- |<small>372</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Սևան</small> |<small>Նորաշեն</small> |<small>'''[[Նորաշեն (Գեղարքունիքի մարզ)|Նորաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5046709</small> |<small>45.0185823</small> |- |<small>373</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Սևան</small> |<small>Չկալովկա</small> |<small>'''[[Չկալովկա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5088385</small> |<small>44.9789721</small> |- |<small>374</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Սևան</small> |<small>Սեմյոնովկա</small> |<small>'''[[Սեմյոնովկա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6570815</small> |<small>44.9024175</small> |- |<small>375</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Սևան</small> |<small>Սևան</small> |<small>'''[[Գագարին (Գեղարքունիքի մարզ)|Գագարին]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5446718</small> |<small>44.8623275</small> |- |<small>376</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Սևան</small> |<small>Սևան</small> |<small>'''[[Սևան (քաղաք)|Սևան]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.5484721</small> |<small>44.9618132</small> |- |<small>377</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Սևան</small> |<small>Վարսեր</small> |<small>'''[[Վարսեր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5529581</small> |<small>44.9105417</small> |- |<small>378</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Ազատ</small> |<small>'''[[Ազատ (Գեղարքունիքի մարզ)|Ազատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.177503</small> |<small>45.8713086</small> |- |<small>379</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Ախպրաձոր</small> |<small>'''[[Ախպրաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0960447</small> |<small>45.6405596</small> |- |<small>380</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Ակունք</small> |<small>'''[[Ակունք (Գեղարքունիքի մարզ)|Ակունք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1600142</small> |<small>45.7056783</small> |- |<small>381</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Այրք</small> |<small>'''[[Այրք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.11788</small> |<small>45.7919751</small> |- |<small>382</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Ավազան</small> |<small>'''[[Ավազան (գյուղ)|Ավազան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3027494</small> |<small>45.7011327</small> |- |<small>383</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Արեգունի</small> |<small>'''[[Արեգունի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3370388</small> |<small>45.6074259</small> |- |<small>384</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Արփունք</small> |<small>'''[[Արփունք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2882718</small> |<small>45.7349</small> |- |<small>385</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Գեղամաբակ</small> |<small>'''[[Գեղամաբակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1640002</small> |<small>45.8058454</small> |- |<small>386</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Գեղամասար</small> |<small>'''[[Գեղամասար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3093713</small> |<small>45.6803063</small> |- |<small>387</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Գեղաքար</small> |<small>'''[[Գեղաքար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1162339</small> |<small>45.6851396</small> |- |<small>388</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Դարանակ</small> |<small>'''[[Դարանակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3618783</small> |<small>45.5658547</small> |- |<small>389</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Լճավան</small> |<small>'''[[Լճավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1527656</small> |<small>45.6101</small> |- |<small>390</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Լուսակունք</small> |<small>'''[[Լուսակունք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1778386</small> |<small>45.6939263</small> |- |<small>391</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Խաչաղբյուր</small> |<small>'''[[Խաչաղբյուր (Գեղարքունիքի մարզ)|Խաչաղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1675531</small> |<small>45.693764</small> |- |<small>392</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Ծափաթաղ</small> |<small>'''[[Ծափաթաղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4090041</small> |<small>45.4746748</small> |- |<small>393</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Ծովակ</small> |<small>'''[[Ծովակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1808565</small> |<small>45.6365787</small> |- |<small>394</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Կախակն</small> |<small>'''[[Կախակն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2826715</small> |<small>45.7844895</small> |- |<small>395</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Կարճաղբյուր</small> |<small>'''[[Կարճաղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1735132</small> |<small>45.5843034</small> |- |<small>396</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Կութ</small> |<small>'''[[Կութ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1785467</small> |<small>45.8948075</small> |- |<small>397</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Կուտական</small> |<small>'''[[Զառիվեր (Գեղարքունիքի մարզ)|Զառիվեր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2600465</small> |<small>45.8352346</small> |- |<small>398</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Կուտական</small> |<small>'''[[Կուտական]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2654142</small> |<small>45.8364588</small> |- |<small>399</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Մաքենիս</small> |<small>'''[[Մաքենիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.121884</small> |<small>45.6174877</small> |- |<small>400</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Մեծ Մասրիկ</small> |<small>'''[[Մեծ Մասրիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2210081</small> |<small>45.7625002</small> |- |<small>401</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Ներքին Շորժա</small> |<small>'''[[Ներքին Շորժա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1122482</small> |<small>45.843969</small> |- |<small>402</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Նորաբակ</small> |<small>'''[[Նորաբակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1557563</small> |<small>45.8604485</small> |- |<small>403</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Նորակերտ</small> |<small>'''[[Նորակերտ (Գեղարքունիքի մարզ)|Նորակերտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2633662</small> |<small>45.6934048</small> |- |<small>404</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Շատջրեք</small> |<small>'''[[Շատջրեք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1628366</small> |<small>45.7927853</small> |- |<small>405</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Շատվան</small> |<small>'''[[Շատվան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1843978</small> |<small>45.8244828</small> |- |<small>406</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Ջաղացաձոր</small> |<small>'''[[Ջաղացաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1510504</small> |<small>45.8160365</small> |- |<small>407</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Սոթք</small> |<small>'''[[Սոթք (Գեղարքունիքի մարզ)|Սոթք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2019422</small> |<small>45.8717932</small> |- |<small>408</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Վանևան</small> |<small>'''[[Վանեվան|Վանևան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1908459</small> |<small>45.6758654</small> |- |<small>409</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>'''[[Վարդենիս]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.1851164</small> |<small>45.7258486</small> |- |<small>410</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Վերին Շորժա</small> |<small>'''[[Վերին Շորժա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.0828439</small> |<small>45.8329927</small> |- |<small>411</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Տորֆավան</small> |<small>'''[[Տորֆավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1907419</small> |<small>45.6889111</small> |- |<small>412</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Տրետուք</small> |<small>'''[[Տրետուք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2382256</small> |<small>45.8490028</small> |- |<small>413</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Փամբակ</small> |<small>'''[[Փամբակ (Գեղարքունիքի մարզ)|Փամբակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3795537</small> |<small>45.5262386</small> |- |<small>414</small> |<small>Գեղարքունիք</small> |<small>Վարդենիս</small> |<small>Փոքր Մասրիկ</small> |<small>'''[[Փոքր Մասրիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2574381</small> |<small>45.7213178</small> |- |<small>415</small> |<small>Երևան</small> |<small>Երևան</small> |<small>Երևան</small> |<small>'''[[Երևան]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.153306</small> |<small>44.348483</small> |- |<small>416</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Ազնվաձոր</small> |<small>'''[[Ազնվաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8762028</small> |<small>44.4274872</small> |- |<small>417</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Անտառամուտ</small> |<small>'''[[Անտառամուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.933443</small> |<small>44.5620927</small> |- |<small>418</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Անտառաշեն</small> |<small>'''[[Անտառաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.748963</small> |<small>44.6194262</small> |- |<small>419</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Արջուտ</small> |<small>'''[[Արջուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8588244</small> |<small>44.3800237</small> |- |<small>420</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Արջուտ</small> |<small>'''[[Արջուտ կայարանին կից]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7651361</small> |<small>44.6300001</small> |- |<small>421</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Բազում</small> |<small>'''[[Բազում]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8658172</small> |<small>44.4435216</small> |- |<small>422</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>'''[[Գուգարք (գյուղ)|Գուգարք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8021951</small> |<small>44.5395836</small> |- |<small>423</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Դարպաս</small> |<small>'''[[Դարպաս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8381534</small> |<small>44.4226861</small> |- |<small>424</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Դեբետ</small> |<small>'''[[Դեբետ (գյուղ)|Դեբետ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9181083</small> |<small>44.6551019</small> |- |<small>425</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Եղեգնուտ</small> |<small>'''[[Եղեգնուտ (Լոռու մարզ)|Եղեգնուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9023874</small> |<small>44.6295441</small> |- |<small>426</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Լեռնապատ</small> |<small>'''[[Լեռնապատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.819558</small> |<small>44.3858713</small> |- |<small>427</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Լերմոնտովո</small> |<small>'''[[Լերմոնտովո (Հայաստան)|Լերմոնտովո]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7607962</small> |<small>44.6351852</small> |- |<small>428</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Հալավար</small> |<small>'''[[Գյուլլուդարա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7892252</small> |<small>44.4046228</small> |- |<small>429</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Հալավար</small> |<small>'''[[Հալավար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7659112</small> |<small>44.3866202</small> |- |<small>430</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Հալավար</small> |<small>'''[[Հայդարլի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.783333</small> |<small>44.383333</small> |- |<small>431</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Հալավար</small> |<small>'''[[Քիլիսա (Լոռու մարզ)|Քիլիսա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.75</small> |<small>44.416667</small> |- |<small>432</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Ձորագետ</small> |<small>'''[[Ձորագետ (գյուղ)|Ձորագետ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9455878</small> |<small>44.6296665</small> |- |<small>433</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Ձորագյուղ</small> |<small>'''[[Ձորագյուղ (Լոռու մարզ)|Ձորագյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9481634</small> |<small>44.617698</small> |- |<small>434</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Մարգահովիտ</small> |<small>'''[[Մարգահովիտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7348487</small> |<small>44.6829567</small> |- |<small>435</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Շահումյան</small> |<small>'''[[Շահումյան (Լոռու մարզ)|Շահումյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7708052</small> |<small>44.5352698</small> |- |<small>436</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Վահագնաձոր</small> |<small>'''[[Վահագնաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8836916</small> |<small>44.5890976</small> |- |<small>437</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Վահագնի</small> |<small>'''[[Վահագնի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9073993</small> |<small>44.6074427</small> |- |<small>438</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Վանաձոր</small> |<small>'''[[Վանաձոր]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.807399</small> |<small>44.4970268</small> |- |<small>439</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Փամբակ</small> |<small>'''[[Փամբակ (Լոռու մարզ)|Փամբակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8311022</small> |<small>44.5505154</small> |- |<small>440</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Փամբակ</small> |<small>'''[[Փամբակ կայարանին կից]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8303618</small> |<small>44.5619095</small> |- |<small>441</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Քարաբերդ</small> |<small>'''[[Քարաբերդ (Լոռու մարզ)|Քարաբերդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8457614</small> |<small>44.5185435</small> |- |<small>442</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Գուգարք</small> |<small>Ֆիոլետովո</small> |<small>'''[[Ֆիոլետովո]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7192871</small> |<small>44.7147619</small> |- |<small>443</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Աթան</small> |<small>'''[[Աթան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9291723</small> |<small>44.8460833</small> |- |<small>444</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Ալավերդի</small> |<small>'''[[Ալավերդի]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>41.0911538</small> |<small>44.6590356</small> |- |<small>445</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Ալավերդի</small> |<small>'''[[Ակներ (Լոռու մարզ)|Ակներ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0812677</small> |<small>44.6900172</small> |- |<small>446</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Ախթալա</small> |<small>'''[[Ախթալա]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>41.149463</small> |<small>44.7635042</small> |- |<small>447</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Ախթալա</small> |<small>'''[[Առողջարանին կից]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.127222</small> |<small>44.756667</small> |- |<small>448</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Ահնիձոր</small> |<small>'''[[Ահնիձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9081217</small> |<small>44.8249373</small> |- |<small>449</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Այգեհատ</small> |<small>'''[[Այգեհատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0152835</small> |<small>44.6250906</small> |- |<small>450</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Արդվի</small> |<small>'''[[Արդվի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0151626</small> |<small>44.5985025</small> |- |<small>451</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Արևածագ</small> |<small>'''[[Արևածագ (գյուղ)|Արևածագ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9731052</small> |<small>44.6095119</small> |- |<small>452</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Աքորի</small> |<small>'''[[Աքորի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0916919</small> |<small>44.6164477</small> |- |<small>453</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Դսեղ</small> |<small>'''[[Դսեղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9601296</small> |<small>44.6494609</small> |- |<small>454</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Թեղուտ</small> |<small>'''[[Թեղուտ (Լոռու մարզ)|Թեղուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1168151</small> |<small>44.8373722</small> |- |<small>455</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>'''[[Թումանյան (քաղաք)|Թումանյան]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>41.000927</small> |<small>44.6544515</small> |- |<small>456</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>'''[[Քոբեր կայարան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0055835</small> |<small>44.6354911</small> |- |<small>457</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Լորուտ</small> |<small>'''[[Լորուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9369019</small> |<small>44.777047</small> |- |<small>458</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Ծաթեր</small> |<small>'''[[Ծաթեր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9718731</small> |<small>44.6281169</small> |- |<small>459</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Ծաղկաշատ</small> |<small>'''[[Ծաղկաշատ (Լոռու մարզ)|Ծաղկաշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0750378</small> |<small>44.74972</small> |- |<small>460</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Կաճաճկուտ</small> |<small>'''[[Կաճաճկուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1126714</small> |<small>44.5869517</small> |- |<small>461</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Կարմիր Աղեկ</small> |<small>'''[[Կարմիր Աղեկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9768322</small> |<small>44.5643169</small> |- |<small>462</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Հագվի</small> |<small>'''[[Հագվի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0757262</small> |<small>44.5872987</small> |- |<small>463</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Հաղպատ</small> |<small>'''[[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0947076</small> |<small>44.7123155</small> |- |<small>464</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Ճոճկան</small> |<small>'''[[Ճոճկան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1769352</small> |<small>44.8345384</small> |- |<small>465</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Մարց</small> |<small>'''[[Մարց (Լոռու մարզ)|Մարց]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9550912</small> |<small>44.7079173</small> |- |<small>466</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Մեծ Այրում</small> |<small>'''[[Մեծ Այրում]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1663299</small> |<small>44.8212379</small> |- |<small>467</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Մեծ Այրում</small> |<small>'''[[Փոքր Այրում]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1559747</small> |<small>44.7899617</small> |- |<small>468</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Մղարթ</small> |<small>'''[[Մղարթ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9966585</small> |<small>44.5827248</small> |- |<small>469</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Նեղոց</small> |<small>'''[[Նեղոց]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1371304</small> |<small>44.7693635</small> |- |<small>470</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Շամլուղ</small> |<small>'''[[Ախթալա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1685268</small> |<small>44.7565574</small> |- |<small>471</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Շամլուղ</small> |<small>'''[[Բենդիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1545087</small> |<small>44.7132343</small> |- |<small>472</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Շամլուղ</small> |<small>'''[[Շամլուղ]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>41.1660487</small> |<small>44.7171845</small> |- |<small>473</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Շամուտ</small> |<small>'''[[Շամուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9422102</small> |<small>44.7982563</small> |- |<small>474</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Շնող</small> |<small>'''[[Շնող (Լոռու մարզ)|Շնող]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.150505</small> |<small>44.8399721</small> |- |<small>475</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Չկալով</small> |<small>'''[[Չկալով (Լոռու մարզ)|Չկալով]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9285709</small> |<small>44.6444051</small> |- |<small>476</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Ջիլիզա</small> |<small>'''[[Ջիլիզա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.2278906</small> |<small>44.6259446</small> |- |<small>477</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Քարինջ</small> |<small>'''[[Քարինջ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9707925</small> |<small>44.6865631</small> |- |<small>478</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Քարկոփ</small> |<small>'''[[Քարկոփ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1822775</small> |<small>44.8638779</small> |- |<small>479</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Օձուն</small> |<small>'''[[Ամոջ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.059089</small> |<small>44.5936132</small> |- |<small>480</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Թումանյան</small> |<small>Օձուն</small> |<small>'''[[Օձուն (գյուղ)|Օձուն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.049472</small> |<small>44.6114939</small> |- |<small>481</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Արևաշող</small> |<small>'''[[Արևաշող]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.852747</small> |<small>44.2741475</small> |- |<small>482</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Գեղասար</small> |<small>'''[[Գեղասար (Լոռու մարզ)|Գեղասար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8466672</small> |<small>44.181545</small> |- |<small>483</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Գոգարան</small> |<small>'''[[Գոգարան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8925096</small> |<small>44.1958845</small> |- |<small>484</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Լեռնանցք</small> |<small>'''[[Լեռնանցք (գյուղ)|Լեռնանցք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7951256</small> |<small>44.2750982</small> |- |<small>485</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Լեռնավան</small> |<small>'''[[Լեռնավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7888516</small> |<small>44.1614593</small> |- |<small>486</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Խնկոյան</small> |<small>'''[[Խնկոյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8371669</small> |<small>44.0254872</small> |- |<small>487</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Ծաղկաբեր</small> |<small>'''[[Ծաղկաբեր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8013178</small> |<small>44.1003659</small> |- |<small>488</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Կաթնաջուր</small> |<small>'''[[Կաթնաջուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8226988</small> |<small>44.1422832</small> |- |<small>489</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Հարթագյուղ</small> |<small>'''[[Հարթագյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8321662</small> |<small>44.0467798</small> |- |<small>490</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Ղուրսալ</small> |<small>'''[[Արջահովիտ|Ղուրսալի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8270597</small> |<small>44.3381114</small> |- |<small>491</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Մեծ Պարնի</small> |<small>'''[[Մեծ Պարնի|Մեծ Պառնի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8328514</small> |<small>44.1103116</small> |- |<small>492</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Նոր Խաչակապ</small> |<small>'''[[Նոր Խաչակապ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8403602</small> |<small>44.3643942</small> |- |<small>493</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Շենավան</small> |<small>'''[[Շենավան (Լոռու մարզ)|Շենավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8687503</small> |<small>44.233725</small> |- |<small>494</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Շիրակամուտ</small> |<small>'''[[Շիրակամուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8516775</small> |<small>44.1576112</small> |- |<small>495</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Ջրաշեն</small> |<small>'''[[Ջրաշեն (Լոռու մարզ)|Ջրաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7897361</small> |<small>44.1794371</small> |- |<small>496</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Սարալանջ</small> |<small>'''[[Սարալանջ (Լոռու մարզ)|Սարալանջ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8717522</small> |<small>44.0934348</small> |- |<small>497</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Սարահարթ</small> |<small>'''[[Սարահարթ (գյուղ)|Սարահարթ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8698132</small> |<small>44.2077506</small> |- |<small>498</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Սարամեջ</small> |<small>'''[[Սարամեջ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7737307</small> |<small>44.2225655</small> |- |<small>499</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>'''[[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.8318278</small> |<small>44.2797884</small> |- |<small>500</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Սպիտակ</small> |<small>Քարաձոր</small> |<small>'''[[Քարաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.846586</small> |<small>44.3219253</small> |- |<small>501</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Ագարակ</small> |<small>'''[[Ագարակ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Ագարակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0135174</small> |<small>44.4587087</small> |- |<small>502</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Ամրակից</small> |<small>'''[[Ամրակից]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9958018</small> |<small>44.4339007</small> |- |<small>503</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Բովաձոր</small> |<small>'''[[Բովաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0364178</small> |<small>44.4041156</small> |- |<small>504</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Գարգառ</small> |<small>'''[[Գարգառ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9537708</small> |<small>44.4424071</small> |- |<small>505</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Գյուլագարակ</small> |<small>'''[[Գյուլագարակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9644892</small> |<small>44.474141</small> |- |<small>506</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Լեջան</small> |<small>'''[[Լեջան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0274491</small> |<small>44.4414717</small> |- |<small>507</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Լոռի Բերդ</small> |<small>'''[[Լոռի բերդ (գյուղ)|Լոռի Բերդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0140851</small> |<small>44.4123947</small> |- |<small>508</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Կաթնաղբյուր</small> |<small>'''[[Կաթնաղբյուր (Լոռու մարզ)|Կաթնաղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.035025</small> |<small>44.2153788</small> |- |<small>509</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Կողես</small> |<small>'''[[Կողես]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9871867</small> |<small>44.5323278</small> |- |<small>510</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Կուրթան</small> |<small>'''[[Կուրթան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9583693</small> |<small>44.5538779</small> |- |<small>511</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Հոբարձի</small> |<small>'''[[Հոբարձի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9593587</small> |<small>44.4954465</small> |- |<small>512</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Հովնանաձոր</small> |<small>'''[[Հովնանաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0292803</small> |<small>44.5265601</small> |- |<small>513</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Յաղդան</small> |<small>'''[[Յաղդան (Լոռու մարզ)|Յաղդան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0067913</small> |<small>44.5081937</small> |- |<small>514</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Ուռուտ</small> |<small>'''[[Ուռուտ (Լոռու մարզ)|Ուռուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0719285</small> |<small>44.3929848</small> |- |<small>515</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Ուրասար</small> |<small>'''[[Ուրասար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0157893</small> |<small>44.2900627</small> |- |<small>516</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Պուշկինո</small> |<small>'''[[Պուշկինո (Լոռու մարզ)|Պուշկինո]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9588873</small> |<small>44.4210985</small> |- |<small>517</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Սվերդլով</small> |<small>'''[[Սվերդլով (Լոռու մարզ)|Սվերդլով]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0957094</small> |<small>44.3979839</small> |- |<small>518</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>'''[[Արմանիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0113534</small> |<small>44.3249792</small> |- |<small>519</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>'''[[Ստեփանավան]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>41.0059806</small> |<small>44.3832616</small> |- |<small>520</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Ստեփանավան</small> |<small>Վարդաբլուր</small> |<small>'''[[Վարդաբլուր (Լոռու մարզ)|Վարդաբլուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9688487</small> |<small>44.5002507</small> |- |<small>521</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Ապավեն</small> |<small>'''[[Ապավեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.2156695</small> |<small>44.3536023</small> |- |<small>522</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Արծնի</small> |<small>'''[[Արծնի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.2091509</small> |<small>44.3670512</small> |- |<small>523</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Բլագոդարնոյե</small> |<small>'''[[Բլագոդարնոյե]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0872942</small> |<small>44.179716</small> |- |<small>524</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Դաշտադեմ</small> |<small>'''[[Դաշտադեմ (Լոռու մարզ)|Դաշտադեմ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1398809</small> |<small>44.1678714</small> |- |<small>525</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Լեռնահովիտ</small> |<small>'''[[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1615517</small> |<small>44.370404</small> |- |<small>526</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Կաթնառատ</small> |<small>'''[[Կաթնառատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0623909</small> |<small>44.1961507</small> |- |<small>527</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Ձյունաշող</small> |<small>'''[[Ձյունաշող]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1837962</small> |<small>44.1859202</small> |- |<small>528</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Ձորամուտ</small> |<small>'''[[Գոգավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.2048808</small> |<small>44.3155592</small> |- |<small>529</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Ձորամուտ</small> |<small>'''[[Ձորամուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1979768</small> |<small>44.292454</small> |- |<small>530</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Մեդովկա</small> |<small>'''[[Կրուգլայա շիշկա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1438124</small> |<small>44.3430894</small> |- |<small>531</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Մեդովկա</small> |<small>'''[[Մեդովկա (Հայաստան)|Մեդովկա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1230775</small> |<small>44.3496317</small> |- |<small>532</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Մեծավան</small> |<small>'''[[Մեծավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.2053857</small> |<small>44.2309162</small> |- |<small>533</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Մեղվահովիտ</small> |<small>'''[[Մեղվահովիտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.100228</small> |<small>44.152835</small> |- |<small>534</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Մեղվահովիտ</small> |<small>'''[[Նորամուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1089317</small> |<small>44.133593</small> |- |<small>535</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Միխայելովկա</small> |<small>'''[[Միխայելովկա (Լոռու մարզ)|Միխայելովկա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1648006</small> |<small>44.2796483</small> |- |<small>536</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Նովոսելցովո</small> |<small>'''[[Նովոսելցովո]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0551962</small> |<small>44.2761197</small> |- |<small>537</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Նորաշեն</small> |<small>'''[[Նորաշեն (Լոռու մարզ)|Նորաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1882298</small> |<small>44.3259715</small> |- |<small>538</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Պաղաղբյուր</small> |<small>'''[[Պաղաղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1804337</small> |<small>44.1139243</small> |- |<small>539</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Պետրովկա</small> |<small>'''[[Պետրովկա (Լոռու մարզ)|Պետրովկա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1690309</small> |<small>44.311597</small> |- |<small>540</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Պրիվոլնոյե</small> |<small>'''[[Պրիվոլնոյե (Լոռու մարզ)|Պրիվոլնոյե]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1462103</small> |<small>44.4452944</small> |- |<small>541</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Սարատովկա</small> |<small>'''[[Գետավան (Լոռու մարզ)|Գետավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0541484</small> |<small>44.3352231</small> |- |<small>542</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Սարատովկա</small> |<small>'''[[Սարատովկա (Հայաստան)|Սարատովկա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0818308</small> |<small>44.3076355</small> |- |<small>543</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Սարչապետ</small> |<small>'''[[Սարչապետ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1960151</small> |<small>44.3805895</small> |- |<small>544</small> |<small>Լոռի</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>Տաշիր</small> |<small>'''[[Տաշիր]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>41.1159648</small> |<small>44.285778</small> |- |<small>545</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Աբովյան</small> |<small>'''[[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.2736902</small> |<small>44.6081077</small> |- |<small>546</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Ակունք</small> |<small>'''[[Ակունք (Կոտայքի մարզ)|Ակունք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2676183</small> |<small>44.6810797</small> |- |<small>547</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Առինջ</small> |<small>'''[[Առինջ (Կոտայքի մարզ)|Առինջ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2336869</small> |<small>44.5820672</small> |- |<small>548</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Արամուս</small> |<small>'''[[Արամուս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2469366</small> |<small>44.6655525</small> |- |<small>549</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Արզնի</small> |<small>'''[[Արզնի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2982207</small> |<small>44.5971488</small> |- |<small>550</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Բալահովիտ</small> |<small>'''[[Բալահովիտ (Կոտայքի մարզ)|Բալահովիտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2544003</small> |<small>44.6027766</small> |- |<small>551</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Բյուրեղավան</small> |<small>'''[[Բյուրեղավան]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.3137085</small> |<small>44.5970067</small> |- |<small>552</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Գառնի</small> |<small>'''[[Գառնի (գյուղ)|Գառնի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1185127</small> |<small>44.7186328</small> |- |<small>553</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Գեղադիր</small> |<small>'''[[Գեղադիր (Կոտայքի մարզ)|Գեղադիր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1568178</small> |<small>44.6558073</small> |- |<small>554</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Գեղաշեն</small> |<small>'''[[Գեղաշեն (Կոտայքի մարզ)|Գեղաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2265321</small> |<small>44.723164</small> |- |<small>555</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Գեղարդ</small> |<small>'''[[Գեղարդ (Կոտայքի մարզ)|Գեղարդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.154704</small> |<small>44.7992302</small> |- |<small>556</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Գետարգել</small> |<small>'''[[Գետարգել]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2440427</small> |<small>44.5924195</small> |- |<small>557</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Գողթ</small> |<small>'''[[Գողթ (գյուղ)|Գողթ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1366726</small> |<small>44.7810683</small> |- |<small>558</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Զառ</small> |<small>'''[[Զառ (գյուղ)|Զառ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2574846</small> |<small>44.733423</small> |- |<small>559</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Զովաշեն</small> |<small>'''[[Զովաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3091174</small> |<small>44.7461926</small> |- |<small>560</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Զովք</small> |<small>'''[[Զովք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2058274</small> |<small>44.6919693</small> |- |<small>561</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կաթնաղբյուր</small> |<small>'''[[Կաթնաղբյուր (Կոտայքի մարզ)|Կաթնաղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2553916</small> |<small>44.6722125</small> |- |<small>562</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կամարիս</small> |<small>'''[[Կամարիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2367283</small> |<small>44.6917527</small> |- |<small>563</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կապուտան</small> |<small>'''[[Կապուտան (Կոտայքի մարզ)|Կապուտան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.327031</small> |<small>44.6963542</small> |- |<small>564</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>'''[[Կոտայք (գյուղ)|Կոտայք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.279124</small> |<small>44.6560657</small> |- |<small>565</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հատիս</small> |<small>'''[[Հատիս (գյուղ)|Հատիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3349026</small> |<small>44.7329532</small> |- |<small>566</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հացավան</small> |<small>'''[[Հացավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1371039</small> |<small>44.6486505</small> |- |<small>567</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Ձորաղբյուր</small> |<small>'''[[Ձորաղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2004541</small> |<small>44.6345848</small> |- |<small>568</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Մայակովսկի</small> |<small>'''[[Մայակովսկի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2442315</small> |<small>44.6342209</small> |- |<small>569</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նոր գյուղ</small> |<small>'''[[Նոր Գյուղ|Նոր գյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2649385</small> |<small>44.6549599</small> |- |<small>570</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նուռնուս</small> |<small>'''[[Նուռնուս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3460212</small> |<small>44.601948</small> |- |<small>571</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Ողջաբերդ</small> |<small>'''[[Ողջաբերդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1722006</small> |<small>44.6452532</small> |- |<small>572</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Պտղնի</small> |<small>'''[[Պտղնի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2568783</small> |<small>44.5818467</small> |- |<small>573</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Ջրաբեր</small> |<small>'''[[Ջրաբեր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3513748</small> |<small>44.6438046</small> |- |<small>574</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Ջրվեժ</small> |<small>'''[[Ջրվեժ (գյուղ)|Ջրվեժ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.1888299</small> |<small>44.6242439</small> |- |<small>575</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Սևաբերդ</small> |<small>'''[[Սևաբերդ (Կոտայքի մարզ)|Սևաբերդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2744288</small> |<small>44.8012974</small> |- |<small>576</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Վերին Պտղնի</small> |<small>'''[[Վերին Պտղնի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2439536</small> |<small>44.5741316</small> |- |<small>577</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Ալափարս</small> |<small>'''[[Ալափարս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4198903</small> |<small>44.6327565</small> |- |<small>578</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Աղավնաձոր</small> |<small>'''[[Աղավնաձոր (Կոտայքի մարզ)|Աղավնաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5820426</small> |<small>44.6965779</small> |- |<small>579</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Արզական</small> |<small>'''[[Արզական]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.450839</small> |<small>44.600998</small> |- |<small>580</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Արտավազ</small> |<small>'''[[Արտավազ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6118045</small> |<small>44.5784577</small> |- |<small>581</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Արտավազ</small> |<small>'''[[Փյունիկ (գյուղ)|Փյունիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6116472</small> |<small>44.5877445</small> |- |<small>582</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Բջնի</small> |<small>'''[[Բջնի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4536384</small> |<small>44.6482256</small> |- |<small>583</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Լեռնանիստ</small> |<small>'''[[Լեռնանիստ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4670674</small> |<small>44.7899209</small> |- |<small>584</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Ծաղկաձոր</small> |<small>'''[[Ծաղկաձոր]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.5317434</small> |<small>44.7159759</small> |- |<small>585</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Կարենիս</small> |<small>'''[[Կարենիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3939104</small> |<small>44.6120007</small> |- |<small>586</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Հանքավան</small> |<small>'''[[Հանքավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6347411</small> |<small>44.4859782</small> |- |<small>587</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>'''[[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.5353559</small> |<small>44.7695698</small> |- |<small>588</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Մարմարիկ</small> |<small>'''[[Մարմարիկ (Կոտայքի մարզ)|Մարմարիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5809877</small> |<small>44.6735331</small> |- |<small>589</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Մեղրաձոր</small> |<small>'''[[Գոռգոչ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6025326</small> |<small>44.6063054</small> |- |<small>590</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Մեղրաձոր</small> |<small>'''[[Մեղրաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6068857</small> |<small>44.6417288</small> |- |<small>591</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Չարենցավան</small> |<small>'''[[Չարենցավան]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.4018115</small> |<small>44.6433958</small> |- |<small>592</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Ջրառատ</small> |<small>'''[[Ջրառատ (Կոտայքի մարզ)|Ջրառատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5483888</small> |<small>44.7444606</small> |- |<small>593</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Սոլակ</small> |<small>'''[[Սոլակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4642446</small> |<small>44.71116</small> |- |<small>594</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Քաղսի</small> |<small>'''[[Քաղսի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.472109</small> |<small>44.737371</small> |- |<small>595</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Հրազդան</small> |<small>Ֆանտան</small> |<small>'''[[Ֆանտան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3942118</small> |<small>44.6854034</small> |- |<small>596</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Արագյուղ</small> |<small>'''[[Արագյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4013382</small> |<small>44.5437622</small> |- |<small>597</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Արգել</small> |<small>'''[[Արգել]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3705555</small> |<small>44.5964855</small> |- |<small>598</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Բուժական</small> |<small>'''[[Բուժական]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4530275</small> |<small>44.5222246</small> |- |<small>599</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Գետամեջ</small> |<small>'''[[Գետամեջ (Կոտայքի մարզ)|Գետամեջ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2749267</small> |<small>44.5816751</small> |- |<small>600</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Եղվարդ</small> |<small>'''[[Եղվարդ]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.321114</small> |<small>44.4728172</small> |- |<small>601</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Զովունի</small> |<small>'''[[Զովունի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2436037</small> |<small>44.508819</small> |- |<small>602</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Զորավան</small> |<small>'''[[Զորավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3521098</small> |<small>44.5285581</small> |- |<small>603</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Թեղենիք</small> |<small>'''[[Թեղենիք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4248287</small> |<small>44.5802464</small> |- |<small>604</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Մրգաշեն</small> |<small>'''[[Մրգաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2850294</small> |<small>44.5397372</small> |- |<small>605</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Նոր Արտամետ</small> |<small>'''[[Նոր Արտամետ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3006078</small> |<small>44.5578863</small> |- |<small>606</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Նոր Գեղի</small> |<small>'''[[Նոր Գեղի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3187714</small> |<small>44.5760235</small> |- |<small>607</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Նոր Երզնկա</small> |<small>'''[[Նոր Երզնկա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.3034691</small> |<small>44.3930377</small> |- |<small>608</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Նոր Հաճն</small> |<small>'''[[Նոր Հաճն]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.3007262</small> |<small>44.5814295</small> |- |<small>609</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Պռոշյան</small> |<small>'''[[Պռոշյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2507786</small> |<small>44.419895</small> |- |<small>610</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Սարալանջ</small> |<small>'''[[Սարալանջ (Կոտայքի մարզ)|Սարալանջ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4014457</small> |<small>44.5142841</small> |- |<small>611</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Քանաքեռավան</small> |<small>'''[[Քանաքեռավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2463265</small> |<small>44.5349166</small> |- |<small>612</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Քասախ</small> |<small>'''[[Քասախ (Կոտայքի մարզ)|Քասախ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.2355256</small> |<small>44.4514419</small> |- |<small>613</small> |<small>Կոտայք</small> |<small>Նաիրի</small> |<small>Քարաշամբ</small> |<small>'''[[Քարաշամբ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4092919</small> |<small>44.5803947</small> |- |<small>614</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Ազատան</small> |<small>'''[[Ազատան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7222384</small> |<small>43.8325921</small> |- |<small>615</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Ախուրիկ</small> |<small>'''[[Ախուրիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7397094</small> |<small>43.7740026</small> |- |<small>616</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>'''[[Ախուրյան (Շիրակի մարզ)|Ախուրյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7806495</small> |<small>43.8997986</small> |- |<small>617</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Այգաբաց</small> |<small>'''[[Այգաբաց]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7022959</small> |<small>43.9043974</small> |- |<small>618</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Առափի</small> |<small>'''[[Առափի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7832947</small> |<small>43.8045228</small> |- |<small>619</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Արևիկ</small> |<small>'''[[Արևիկ (Շիրակի մարզ)|Արևիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7390782</small> |<small>43.8955521</small> |- |<small>620</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Բայանդուր</small> |<small>'''[[Բայանդուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6952453</small> |<small>43.769963</small> |- |<small>621</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Բենիամին</small> |<small>'''[[Բենիամին]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.68852</small> |<small>43.8493211</small> |- |<small>622</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Գետք</small> |<small>'''[[Գետք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.728105</small> |<small>43.7848916</small> |- |<small>623</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Երազգավորս</small> |<small>'''[[Երազգավորս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7031503</small> |<small>43.7750216</small> |- |<small>624</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Լեռնուտ</small> |<small>'''[[Լեռնուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8673787</small> |<small>43.9214742</small> |- |<small>625</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Կամո</small> |<small>'''[[Կամո (Շիրակի մարզ)|Կամո]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8258113</small> |<small>43.9516138</small> |- |<small>626</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Կապս</small> |<small>'''[[Կապս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8703143</small> |<small>43.7518058</small> |- |<small>627</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Կառնուտ</small> |<small>'''[[Կառնուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.78393</small> |<small>43.952612</small> |- |<small>628</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Կարմրաքար</small> |<small>'''[[Կարմրաքար (Շիրակի մարզ)|Կարմրաքար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.868248</small> |<small>43.8870049</small> |- |<small>629</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Կրաշեն</small> |<small>'''[[Կրաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8770499</small> |<small>43.9609928</small> |- |<small>630</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Հայկավան</small> |<small>'''[[Հայկավան (Շիրակի մարզ)|Հայկավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8037432</small> |<small>43.7494435</small> |- |<small>631</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Հացիկ</small> |<small>'''[[Հացիկ (Շիրակի մարզ)|Հացիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8452413</small> |<small>43.8636338</small> |- |<small>632</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Հացիկ</small> |<small>'''[[Հացիկավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.852096</small> |<small>43.8608123</small> |- |<small>633</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Հովիտ</small> |<small>'''[[Հովիտ (Շիրակի մարզ)|Հովիտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7687448</small> |<small>43.9952758</small> |- |<small>634</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Հովունի</small> |<small>'''[[Հովունի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8710349</small> |<small>43.8021346</small> |- |<small>635</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Ղարիբջանյան</small> |<small>'''[[Ախուրյան կայարանի գյուղ|Ախուրյան կայարան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7351896</small> |<small>43.786649</small> |- |<small>636</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Ղարիբջանյան</small> |<small>'''[[Ղարիբջանյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7426971</small> |<small>43.8003418</small> |- |<small>637</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Մայիսյան</small> |<small>'''[[Մայիսյան (Շիրակի մարզ)|Մայիսյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8480902</small> |<small>43.8248383</small> |- |<small>638</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Մարմաշեն</small> |<small>'''[[Մարմաշեն (Շիրակի մարզ)|Մարմաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8366239</small> |<small>43.7792408</small> |- |<small>639</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Մեծ Սարիար</small> |<small>'''[[Մեծ Սարիար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8834455</small> |<small>43.9475878</small> |- |<small>640</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Մուսայելյան (Աշոցք)</small> |<small>'''[[Բասեն (Շիրակի մարզ)|Բասեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7568063</small> |<small>43.9905131</small> |- |<small>641</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>'''[[Շիրակ (գյուղ, Շիրակի մարզ)|Շիրակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9630814</small> |<small>43.8102461</small> |- |<small>642</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Ոսկեհասկ</small> |<small>'''[[Ոսկեհասկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.765846</small> |<small>43.7732736</small> |- |<small>643</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Ջաջուռ</small> |<small>'''[[Ջաջուռ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8467703</small> |<small>43.9511139</small> |- |<small>644</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Ջաջուռավան</small> |<small>'''[[Ջաջուռավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8716751</small> |<small>43.9505196</small> |- |<small>645</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Ջրառատ</small> |<small>'''[[Ջրառատ (Շիրակի մարզ)|Ջրառատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7390628</small> |<small>44.0237939</small> |- |<small>646</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Վահրամաբերդ</small> |<small>'''[[Վահրամաբերդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8572442</small> |<small>43.754826</small> |- |<small>647</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Փոքրաշեն</small> |<small>'''[[Փոքրաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8930632</small> |<small>43.8784225</small> |- |<small>648</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ախուրյան</small> |<small>Քեթի</small> |<small>'''[[Քեթի (գյուղ)|Քեթի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8716187</small> |<small>43.844519</small> |- |<small>649</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Ալվար</small> |<small>'''[[Ալվար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0372498</small> |<small>43.749717</small> |- |<small>650</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Ալվար</small> |<small>'''[[Արավետ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0460023</small> |<small>43.774547</small> |- |<small>651</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Աղվորիկ</small> |<small>'''[[Աղվորիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.075701</small> |<small>43.7645968</small> |- |<small>652</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>'''[[Ամասիա (քաղաք)|Ամասիա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9623166</small> |<small>43.7703252</small> |- |<small>653</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Արդենիս</small> |<small>'''[[Արդենիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0776316</small> |<small>43.7166187</small> |- |<small>654</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Արեգնադեմ</small> |<small>'''[[Արեգնադեմ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9307147</small> |<small>43.7527433</small> |- |<small>655</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Բանդիվան</small> |<small>'''[[Բանդիվան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9591381</small> |<small>43.8103527</small> |- |<small>656</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Բերդաշեն</small> |<small>'''[[Բերդաշեն (Շիրակի մարզ)|Բերդաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.058401</small> |<small>43.6666165</small> |- |<small>657</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Բերդաշեն</small> |<small>'''[[Պաղակն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0650103</small> |<small>43.6530054</small> |- |<small>658</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Բյուրակն</small> |<small>'''[[Բյուրակն (Շիրակի մարզ)|Բյուրակն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8645602</small> |<small>43.717525</small> |- |<small>659</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Գառնառիճ</small> |<small>'''[[Գառնառիճ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0785155</small> |<small>43.6047702</small> |- |<small>660</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Գառնառիճ</small> |<small>'''[[Եղնաջուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0921035</small> |<small>43.5689771</small> |- |<small>661</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Գտաշեն</small> |<small>'''[[Գտաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.909158</small> |<small>43.7162233</small> |- |<small>662</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Գտաշեն</small> |<small>'''[[Կամխուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9002184</small> |<small>43.6987049</small> |- |<small>663</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Զարիշատ</small> |<small>'''[[Երիզակ (Շիրակի մարզ)|Երիզակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9823682</small> |<small>43.6447335</small> |- |<small>664</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Զարիշատ</small> |<small>'''[[Զարիշատ (Շիրակի մարզ)|Զարիշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9923565</small> |<small>43.6553321</small> |- |<small>665</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Զորակերտ</small> |<small>'''[[Դարիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1181308</small> |<small>43.6742861</small> |- |<small>666</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Զորակերտ</small> |<small>'''[[Զորակերտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0899197</small> |<small>43.6576707</small> |- |<small>667</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Ծաղկուտ</small> |<small>'''[[Լորասար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1060705</small> |<small>43.61399</small> |- |<small>668</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Ծաղկուտ</small> |<small>'''[[Ծաղկուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.094688</small> |<small>43.625564</small> |- |<small>669</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Հողմիկ</small> |<small>'''[[Հողմիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9210046</small> |<small>43.8087313</small> |- |<small>670</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Հովտուն</small> |<small>'''[[Հովտուն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9703489</small> |<small>43.8127055</small> |- |<small>671</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Մեղրաշատ</small> |<small>'''[[Մեղրաշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8563347</small> |<small>43.6939235</small> |- |<small>672</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Շաղիկ</small> |<small>'''[[Շաղիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0492113</small> |<small>43.5870755</small> |- |<small>673</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Ողջի</small> |<small>'''[[Ողջի (Շիրակի մարզ)|Ողջի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8254918</small> |<small>43.7345473</small> |- |<small>674</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Ամասիա</small> |<small>Ջրաձոր</small> |<small>'''[[Ջրաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9112511</small> |<small>43.7692097</small> |- |<small>675</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Աղին</small> |<small>'''[[Աղին (Շիրակի մարզ)|Աղին]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.592612</small> |<small>43.7043674</small> |- |<small>676</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Աղին</small> |<small>'''[[Աղին կայարանի գյուղ|Աղին կայարան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5842257</small> |<small>43.6964329</small> |- |<small>677</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Անիավան</small> |<small>'''[[Անիավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.464332</small> |<small>43.6425041</small> |- |<small>678</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Անիպեմզա</small> |<small>'''[[Անիպեմզա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4405452</small> |<small>43.6143735</small> |- |<small>679</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Բագրավան</small> |<small>'''[[Բագրավան (Շիրակի մարզ)|Բագրավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4778316</small> |<small>43.6762293</small> |- |<small>680</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Բագրավան</small> |<small>'''[[Նորշեն (Շիրակի մարզ)|Նորշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.4784552</small> |<small>43.6707294</small> |- |<small>681</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Գուսանագյուղ</small> |<small>'''[[Գուսանագյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6642464</small> |<small>43.7919302</small> |- |<small>682</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Իսահակյան</small> |<small>'''[[Բարձրաշեն (Շիրակի մարզ)|Բարձրաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5932461</small> |<small>43.7370336</small> |- |<small>683</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Իսահակյան</small> |<small>'''[[Իսահակյան (Շիրակի մարզ)|Իսահակյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6137501</small> |<small>43.7248201</small> |- |<small>684</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Լանջիկ</small> |<small>'''[[Լանջիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5064964</small> |<small>43.8645873</small> |- |<small>685</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Լուսաղբյուր</small> |<small>'''[[Լուսաղբյուր (Շիրակի մարզ)|Լուսաղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6348958</small> |<small>43.7452926</small> |- |<small>686</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Հայկաձոր</small> |<small>'''[[Հայկաձոր (Շիրակի մարզ)|Հայկաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.53209</small> |<small>43.6588174</small> |- |<small>687</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Ձիթհանքով</small> |<small>'''[[Ձիթհանքով]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5084874</small> |<small>43.8198561</small> |- |<small>688</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Ձորակապ</small> |<small>'''[[Ձորակապ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5716567</small> |<small>43.8786954</small> |- |<small>689</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Մարալիկ</small> |<small>'''[[Մարալիկ]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.5871242</small> |<small>43.8677691</small> |- |<small>690</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Շիրակավան</small> |<small>'''[[Շիրակավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6532128</small> |<small>43.7500435</small> |- |<small>691</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Ջրափի</small> |<small>'''[[Ջրափի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5545025</small> |<small>43.6791807</small> |- |<small>692</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Սառնաղբյուր</small> |<small>'''[[Սառնաղբյուր (Շիրակի մարզ)|Սառնաղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5252864</small> |<small>43.9114285</small> |- |<small>693</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Սարակապ</small> |<small>'''[[Սարակապ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.553882</small> |<small>43.7239243</small> |- |<small>694</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Անի</small> |<small>Քարաբերդ</small> |<small>'''[[Քարաբերդ (Շիրակի մարզ)|Քարաբերդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5430418</small> |<small>43.8235939</small> |- |<small>695</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>'''[[Աշոցք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0374948</small> |<small>43.8614313</small> |- |<small>696</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Արփենի</small> |<small>'''[[Արփենի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9156841</small> |<small>43.9017197</small> |- |<small>697</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Բաշգյուղ</small> |<small>'''[[Բաշգյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9441396</small> |<small>43.9713511</small> |- |<small>698</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Բավրա</small> |<small>'''[[Բավրա (Շիրակի մարզ)|Բավրա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1185643</small> |<small>43.8086954</small> |- |<small>699</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Գոգհովիտ</small> |<small>'''[[Գոգհովիտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.929213</small> |<small>43.8323904</small> |- |<small>700</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Զույգաղբյուր</small> |<small>'''[[Զույգաղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0195802</small> |<small>43.9017799</small> |- |<small>701</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Թավշուտ</small> |<small>'''[[Թավշուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0868198</small> |<small>43.8042294</small> |- |<small>702</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Թորոսգյուղ</small> |<small>'''[[Թորոսգյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.931096</small> |<small>43.8747982</small> |- |<small>703</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Լեռնագյուղ</small> |<small>'''[[Լեռնագյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9466844</small> |<small>43.9115632</small> |- |<small>704</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Կարմրավան</small> |<small>'''[[Կարմրավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0126169</small> |<small>43.8727098</small> |- |<small>705</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Կաքավասար</small> |<small>'''[[Կաքավասար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9237003</small> |<small>44.0209139</small> |- |<small>706</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Կրասար</small> |<small>'''[[Կրասար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0172376</small> |<small>43.8247325</small> |- |<small>707</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Հարթաշեն</small> |<small>'''[[Հարթաշեն (Շիրակի մարզ)|Հարթաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0094791</small> |<small>43.9181578</small> |- |<small>708</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Ձորաշեն</small> |<small>'''[[Ձորաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9321142</small> |<small>44.068494</small> |- |<small>709</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Ղազանչի</small> |<small>'''[[Ղազանչի (Շիրակի մարզ)|Ղազանչի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0714724</small> |<small>43.8392541</small> |- |<small>710</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Մեծ Սեպասար</small> |<small>'''[[Մեծ Սեպասար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0475295</small> |<small>43.8239222</small> |- |<small>711</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Սալուտ</small> |<small>'''[[Սալուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9660099</small> |<small>43.9323305</small> |- |<small>712</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Սարագյուղ</small> |<small>'''[[Սարագյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1440605</small> |<small>43.8373357</small> |- |<small>713</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Սարապատ</small> |<small>'''[[Սարապատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9351342</small> |<small>44.0445446</small> |- |<small>714</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Սիզավետ</small> |<small>'''[[Սիզավետ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1004176</small> |<small>43.8331619</small> |- |<small>715</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Վարդաղբյուր</small> |<small>'''[[Վարդաղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9747751</small> |<small>43.8975861</small> |- |<small>716</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Ցողամարգ</small> |<small>'''[[Ցողամարգ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9479625</small> |<small>43.8584384</small> |- |<small>717</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Փոքր Սարիար</small> |<small>'''[[Փոքր Սարիար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9300517</small> |<small>44.0021971</small> |- |<small>718</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Աշոցք</small> |<small>Փոքր Սեպասար</small> |<small>'''[[Փոքր Սեպասար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0433557</small> |<small>43.8080716</small> |- |<small>719</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Անուշավան</small> |<small>'''[[Անուշավան (Շիրակի մարզ)|Անուշավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6536209</small> |<small>43.9768074</small> |- |<small>720</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Արևշատ</small> |<small>'''[[Արևշատ (Շիրակի մարզ)|Արևշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.653807</small> |<small>44.0417111</small> |- |<small>721</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>'''[[Արթիկ]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.619903</small> |<small>43.9708162</small> |- |<small>722</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Գեղանիստ</small> |<small>'''[[Գեղանիստ (Շիրակի մարզ)|Գեղանիստ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6833388</small> |<small>44.020232</small> |- |<small>723</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Գետափ</small> |<small>'''[[Գետափ (Շիրակի մարզ)|Գետափ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6569814</small> |<small>43.990202</small> |- |<small>724</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Լեռնակերտ</small> |<small>'''[[Լեռնակերտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5627531</small> |<small>43.9338005</small> |- |<small>725</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Լուսակերտ</small> |<small>'''[[Լուսակերտ (Շիրակի մարզ)|Լուսակերտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6716363</small> |<small>43.8550388</small> |- |<small>726</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Հայկասար</small> |<small>'''[[Հայկասար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6043151</small> |<small>43.8883983</small> |- |<small>727</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Հայրենյաց</small> |<small>'''[[Հայրենյաց]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6301463</small> |<small>43.8719319</small> |- |<small>728</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Հառիճ</small> |<small>'''[[Հառիճ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6096173</small> |<small>44.0015399</small> |- |<small>729</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Հոռոմ</small> |<small>'''[[Հոռոմ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.660321</small> |<small>43.8869814</small> |- |<small>730</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Մեծ Մանթաշ</small> |<small>'''[[Մեծ Մանթաշ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.644164</small> |<small>44.0613928</small> |- |<small>731</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Մեղրաշեն</small> |<small>'''[[Մեղրաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6690083</small> |<small>43.9553461</small> |- |<small>732</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Նահապետավան</small> |<small>'''[[Նահապետավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6072274</small> |<small>44.0200336</small> |- |<small>733</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Նոր Կյանք</small> |<small>'''[[Նոր Կյանք (Շիրակի մարզ)|Նոր Կյանք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.656322</small> |<small>43.925711</small> |- |<small>734</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Պեմզաշեն</small> |<small>'''[[Պեմզաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.5854016</small> |<small>43.9362677</small> |- |<small>735</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Սարալանջ</small> |<small>'''[[Սարալանջ (Շիրակի մարզ)|Սարալանջ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6228499</small> |<small>44.0196853</small> |- |<small>736</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Սարատակ</small> |<small>'''[[Սարատակ (Շիրակի մարզ)|Սարատակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6692391</small> |<small>43.8709284</small> |- |<small>737</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Սպանդարյան</small> |<small>'''[[Սպանդարյան (Շիրակի մարզ)|Սպանդարյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.659724</small> |<small>44.0106941</small> |- |<small>738</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Վարդաքար</small> |<small>'''[[Վարդաքար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6620307</small> |<small>43.9185875</small> |- |<small>739</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Տուֆաշեն</small> |<small>'''[[Տուֆաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6046535</small> |<small>43.9147297</small> |- |<small>740</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Փանիկ</small> |<small>'''[[Փանիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6613781</small> |<small>43.971352</small> |- |<small>741</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Փոքր Մանթաշ</small> |<small>'''[[Փոքր Մանթաշ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6413831</small> |<small>44.0456346</small> |- |<small>742</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Արթիկ</small> |<small>Հովտաշեն</small> |<small>'''[[Հովտաշեն (Շիրակի մարզ)|Հովտաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6683999</small> |<small>43.8886964</small> |- |<small>743</small> |<small>Շիրակ</small> |<small>Գյումրի</small> |<small>Գյումրի</small> |<small>'''[[Գյումրի]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.7929026</small> |<small>43.8464971</small> |- |<small>744</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Ակներ</small> |<small>'''[[Ակներ (Սյունիքի մարզ)|Ակներ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5354572</small> |<small>46.3016439</small> |- |<small>745</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Արավուս</small> |<small>'''[[Արավուս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5676306</small> |<small>46.466428</small> |- |<small>746</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Բարձրավան</small> |<small>'''[[Բարձրավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3934291</small> |<small>46.3273881</small> |- |<small>747</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Գորիս</small> |<small>'''[[Գորիս]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>39.508988</small> |<small>46.343889</small> |- |<small>748</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Խնածախ</small> |<small>'''[[Խնածախ (Սյունիքի մարզ)|Խնածախ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.6055228</small> |<small>46.3930278</small> |- |<small>749</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Խնձորեսկ</small> |<small>'''[[Խնձորեսկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.515231</small> |<small>46.4287095</small> |- |<small>750</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Խոզնավար</small> |<small>'''[[Խոզնավար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.6238895</small> |<small>46.3523979</small> |- |<small>751</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Խոտ</small> |<small>'''[[Խոտ (Սյունիքի մարզ)|Խոտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4423526</small> |<small>46.3365623</small> |- |<small>752</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Կոռնիձոր</small> |<small>'''[[Կոռնիձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5475685</small> |<small>46.5300395</small> |- |<small>753</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Հալիձոր</small> |<small>'''[[Հալիձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4115735</small> |<small>46.2920491</small> |- |<small>754</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Հարթաշեն</small> |<small>'''[[Հարթաշեն (Սյունիքի մարզ)|Հարթաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4850063</small> |<small>46.376499</small> |- |<small>755</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Հարժիս</small> |<small>'''[[Հարժիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4339322</small> |<small>46.2260243</small> |- |<small>756</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Ներքին Խնձորեսկ</small> |<small>'''[[Ներքին Խնձորեսկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4938332</small> |<small>46.499921</small> |- |<small>757</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Շինուհայր</small> |<small>'''[[Շինուհայր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.435159</small> |<small>46.3132608</small> |- |<small>758</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Շուռնուխ</small> |<small>'''[[Աղբուլաղ (Սյունիքի մարզ)|Աղբուլլաղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3546268</small> |<small>46.390116</small> |- |<small>759</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Շուռնուխ</small> |<small>'''[[Ձորակ (Սյունիքի մարզ)|Ձորակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3526219</small> |<small>46.3999547</small> |- |<small>760</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Շուռնուխ</small> |<small>'''[[Շուռնուխ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3606403</small> |<small>46.4134507</small> |- |<small>761</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Շուռնուխ</small> |<small>'''[[Վանանդ (Սյունիքի մարզ)|Վանանդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3419688</small> |<small>46.4286518</small> |- |<small>762</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Որոտան</small> |<small>'''[[Որոտան (գյուղ, Սյունիքի մարզ)|Որոտան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4285441</small> |<small>46.3721324</small> |- |<small>763</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Սվարանց</small> |<small>'''[[Սվարանց]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3661698</small> |<small>46.2164528</small> |- |<small>764</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Վաղատուր</small> |<small>'''[[Վաղատուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.6047952</small> |<small>46.3595344</small> |- |<small>765</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Վերիշեն</small> |<small>'''[[Վերիշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5309146</small> |<small>46.3161255</small> |- |<small>766</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Տաթև</small> |<small>'''[[Տաթև (գյուղ)|Տաթև]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3833863</small> |<small>46.2425472</small> |- |<small>767</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Տանձատափ</small> |<small>'''[[Տանձատափ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3746839</small> |<small>46.2576686</small> |- |<small>768</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Տեղ</small> |<small>'''[[Տեղ (գյուղ)|Տեղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5560889</small> |<small>46.4763299</small> |- |<small>769</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Քաշունի</small> |<small>'''[[Քաշունի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3458597</small> |<small>46.2747608</small> |- |<small>770</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Քարահունջ</small> |<small>'''[[Քարահունջ (գյուղ)|Քարահունջ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4798037</small> |<small>46.3582406</small> |- |<small>771</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Գորիս</small> |<small>Քարաշեն</small> |<small>'''[[Քարաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5394134</small> |<small>46.416642</small> |- |<small>772</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Ագարակ</small> |<small>'''[[Ագարակ (Սյունիքի մարզ)|Ագարակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2090712</small> |<small>46.5379886</small> |- |<small>773</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Աղվանի</small> |<small>'''[[Աղվանի (գյուղ)|Աղվանի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3547914</small> |<small>46.3070209</small> |- |<small>774</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Աճանան</small> |<small>'''[[Աճանան (գյուղ)|Աճանան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2350453</small> |<small>46.4272871</small> |- |<small>775</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Անտառաշատ</small> |<small>'''[[Անտառաշատ (Սյունիքի մարզ)|Անտառաշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3059707</small> |<small>46.3400918</small> |- |<small>776</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Առաջաձոր</small> |<small>'''[[Առաջաձոր (Սյունիքի մարզ)|Առաջաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2634865</small> |<small>46.3720079</small> |- |<small>777</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Արծվանիկ</small> |<small>'''[[Արծվանիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2617942</small> |<small>46.4741388</small> |- |<small>778</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Գեղանուշ</small> |<small>'''[[Գեղանուշ (գյուղ)|Գեղանուշ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.1764431</small> |<small>46.4177354</small> |- |<small>779</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Գեղանուշ</small> |<small>'''[[Գոմարան (Սյունիքի մարզ)|Գոմարան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.1842938</small> |<small>46.4114964</small> |- |<small>780</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Գեղի</small> |<small>'''[[Գեղավանք (Սյունիքի մարզ)|Գեղավանք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2218446</small> |<small>46.2182419</small> |- |<small>781</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Գեղի</small> |<small>'''[[Գեղի (Սյունիքի մարզ)|Գեղի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2216406</small> |<small>46.1537529</small> |- |<small>782</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Գեղի</small> |<small>'''[[Կարդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2201933</small> |<small>46.1049629</small> |- |<small>783</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Գեղի</small> |<small>'''[[Կիցք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2873836</small> |<small>46.1073393</small> |- |<small>784</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Գեղի</small> |<small>'''[[Վերին Գեղավանք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2229552</small> |<small>46.1831358</small> |- |<small>785</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Գեղի</small> |<small>'''[[Քարուտ (Սյունիքի մարզ)|Քարուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.269345</small> |<small>46.1163515</small> |- |<small>786</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Դավիթ Բեկ</small> |<small>'''[[Դավիթ Բեկ (գյուղ)|Դավիթ Բեկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3203626</small> |<small>46.4940111</small> |- |<small>787</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Եղեգ</small> |<small>'''[[Եղեգ (Սյունիքի մարզ)|Եղեգ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.299685</small> |<small>46.4191615</small> |- |<small>788</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Եղվարդ</small> |<small>'''[[Եղվարդ (Սյունիքի մարզ)|Եղվարդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2271128</small> |<small>46.5562444</small> |- |<small>789</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Լեռնաձոր</small> |<small>'''[[Լեռնաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.1561348</small> |<small>46.1928109</small> |- |<small>790</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Լեռնաձոր</small> |<small>'''[[Կավճուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2074251</small> |<small>46.2426245</small> |- |<small>791</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Լեռնաձոր</small> |<small>'''[[Մուսալլամ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.1896323</small> |<small>46.2454999</small> |- |<small>792</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Լեռնաձոր</small> |<small>'''[[Ներքին Գիրաթաղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2211701</small> |<small>46.2694841</small> |- |<small>793</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Լեռնաձոր</small> |<small>'''[[Վերին Գիրաթաղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2401683</small> |<small>46.2599892</small> |- |<small>794</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Խդրանց</small> |<small>'''[[Խդրանց]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2245814</small> |<small>46.5264908</small> |- |<small>795</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Ծավ</small> |<small>'''[[Ծավ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.0523532</small> |<small>46.4569569</small> |- |<small>796</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Ծավ</small> |<small>'''[[Շիշկերտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.0723386</small> |<small>46.3485798</small> |- |<small>797</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Կաղնուտ</small> |<small>'''[[Կաղնուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2787</small> |<small>46.5104838</small> |- |<small>798</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Կապան</small> |<small>'''[[Կապան]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>39.2077209</small> |<small>46.4067952</small> |- |<small>799</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Ձորաստան</small> |<small>'''[[Ձորաստան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2687372</small> |<small>46.3568418</small> |- |<small>800</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Ճակատեն</small> |<small>'''[[Ճակատեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.1485646</small> |<small>46.442316</small> |- |<small>801</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Ներքին Խոտանան</small> |<small>'''[[Ներքին Խոտանան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2859639</small> |<small>46.3765441</small> |- |<small>802</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Ներքին Հանդ</small> |<small>'''[[Ներքին Հանդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.0574498</small> |<small>46.5219649</small> |- |<small>803</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Նոր Աստղաբերդ</small> |<small>'''[[Աջաբաջ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2528682</small> |<small>46.0764778</small> |- |<small>804</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Նոր Աստղաբերդ</small> |<small>'''[[Գետիշեն (Սյունիքի մարզ)|Գետիշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.228056</small> |<small>46.129167</small> |- |<small>805</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Նոր Աստղաբերդ</small> |<small>'''[[Նոր Աստղաբերդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2282983</small> |<small>46.1232944</small> |- |<small>806</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Նոր Աստղաբերդ</small> |<small>'''[[Ոչեթի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2140715</small> |<small>46.1324877</small> |- |<small>807</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Նորաշենիկ</small> |<small>'''[[Նորաշենիկ (գյուղ, Սյունիքի մարզ)|Նորաշենիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.268227</small> |<small>46.3887634</small> |- |<small>808</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Շիկահող</small> |<small>'''[[Շիկահող]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.0968997</small> |<small>46.4737054</small> |- |<small>809</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Շրվենանց</small> |<small>'''[[Շրվենանց]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2863224</small> |<small>46.3931696</small> |- |<small>810</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Ուժանիս</small> |<small>'''[[Ուժանիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2368352</small> |<small>46.5409586</small> |- |<small>811</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Չափնի</small> |<small>'''[[Չապնի|Չափնի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2720487</small> |<small>46.4604295</small> |- |<small>812</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Սևաքար</small> |<small>'''[[Սևաքար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2704514</small> |<small>46.4437684</small> |- |<small>813</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>'''[[Բարգուշատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2296061</small> |<small>46.4745766</small> |- |<small>814</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>'''[[Դիցմայրի (Սյունիքի մարզ)|Դիցմայրի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2072882</small> |<small>46.496517</small> |- |<small>815</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>'''[[Խորձոր (Սյունիքի մարզ)|Խորձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2010568</small> |<small>46.3707332</small> |- |<small>816</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>'''[[Սզնակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2058499</small> |<small>46.4789112</small> |- |<small>817</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>'''[[Սյունիք (գյուղ)|Սյունիք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5133112</small> |<small>46.3393234</small> |- |<small>818</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Սրաշեն</small> |<small>'''[[Սրաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.0790283</small> |<small>46.4985454</small> |- |<small>819</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Վանեք</small> |<small>'''[[Վանեք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.282086</small> |<small>46.3444751</small> |- |<small>820</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Վարդավանք</small> |<small>'''[[Վարդավանք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2425389</small> |<small>46.5015807</small> |- |<small>821</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Վերին Խոտանան</small> |<small>'''[[Վերին Խոտանան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3110655</small> |<small>46.3747734</small> |- |<small>822</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Տանձավեր</small> |<small>'''[[Տանձավեր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3518679</small> |<small>46.3338128</small> |- |<small>823</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Տավրուս</small> |<small>'''[[Տավրուս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2987769</small> |<small>46.3590482</small> |- |<small>824</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Քաջարան</small> |<small>'''[[Քաջարան]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>39.145918</small> |<small>46.1304759</small> |- |<small>825</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Քաջարան</small> |<small>[[Քաջարան (գյուղ)|'''Քաջարան''']]</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.1582468</small> |<small>46.1214704</small> |- |<small>826</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Կապան</small> |<small>Օխտար</small> |<small>'''[[Օխտար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.2818447</small> |<small>46.3598024</small> |- |<small>827</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Մեղրի</small> |<small>Ագարակ</small> |<small>'''[[Ագարակ (Մեղրի)|Ագարակ]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>38.8652281</small> |<small>46.1915753</small> |- |<small>828</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Մեղրի</small> |<small>Ալվանք</small> |<small>'''[[Ալվանք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>38.9348956</small> |<small>46.3465674</small> |- |<small>829</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Մեղրի</small> |<small>Գուդեմնիս</small> |<small>'''[[Գուդեմնիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>38.9398483</small> |<small>46.1780746</small> |- |<small>830</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Մեղրի</small> |<small>Լեհվազ</small> |<small>'''[[Լեհվազ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>38.9393371</small> |<small>46.214833</small> |- |<small>831</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Մեղրի</small> |<small>Լիճք</small> |<small>'''[[Լիճք (Սյունիքի մարզ)|Լիճք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.0571795</small> |<small>46.1701995</small> |- |<small>832</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Մեղրի</small> |<small>Կարճևան</small> |<small>'''[[Կարճևան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>38.8962962</small> |<small>46.190841</small> |- |<small>833</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Մեղրի</small> |<small>Կուրիս</small> |<small>'''[[Կուրիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>38.9330134</small> |<small>46.179159</small> |- |<small>834</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Մեղրի</small> |<small>Մեղրի</small> |<small>'''[[Մեղրի]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>38.9016976</small> |<small>46.2467317</small> |- |<small>835</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Մեղրի</small> |<small>Նռնաձոր</small> |<small>'''[[Նռնաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>38.9153685</small> |<small>46.442281</small> |- |<small>836</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Մեղրի</small> |<small>Շվանիձոր</small> |<small>'''[[Շվանիձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>38.9345153</small> |<small>46.3706445</small> |- |<small>837</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Մեղրի</small> |<small>Վահրավար</small> |<small>'''[[Վահրավար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>38.9510421</small> |<small>46.1758383</small> |- |<small>838</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Մեղրի</small> |<small>Վարդանիձոր</small> |<small>'''[[Այգեձոր (Սյունիքի մարզ)|Այգեձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>38.9794366</small> |<small>46.2071818</small> |- |<small>839</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Մեղրի</small> |<small>Վարդանիձոր</small> |<small>'''[[Թխկուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>38.991612</small> |<small>46.2030298</small> |- |<small>840</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Մեղրի</small> |<small>Վարդանիձոր</small> |<small>'''[[Վարդանիձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>38.9715837</small> |<small>46.2157255</small> |- |<small>841</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Մեղրի</small> |<small>Տաշտուն</small> |<small>'''[[Տաշտուն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.0654675</small> |<small>46.1687329</small> |- |<small>842</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Ախլաթյան</small> |<small>'''[[Ախլաթյան (Սյունիքի մարզ)|Ախլաթյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4439833</small> |<small>46.0364691</small> |- |<small>843</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Աղիտու</small> |<small>'''[[Աղիտու]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5152917</small> |<small>46.0792649</small> |- |<small>844</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Անգեղակոթ</small> |<small>'''[[Անգեղակոթ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5712613</small> |<small>45.9365615</small> |- |<small>845</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Աշոտավան</small> |<small>'''[[Աշոտավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4772386</small> |<small>45.993609</small> |- |<small>846</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Արևիս</small> |<small>'''[[Արևիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4052365</small> |<small>45.9022718</small> |- |<small>847</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Բալաք</small> |<small>'''[[Բալաք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5574232</small> |<small>45.9311224</small> |- |<small>848</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Բնունիս</small> |<small>'''[[Բնունիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4455478</small> |<small>46.0108512</small> |- |<small>849</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Բռնակոթ</small> |<small>'''[[Բռնակոթ (գյուղ)|Բռնակոթ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4976666</small> |<small>45.9709542</small> |- |<small>850</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Գետաթաղ</small> |<small>'''[[Գետաթաղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4252379</small> |<small>46.1257765</small> |- |<small>851</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Գորայք</small> |<small>'''[[Գորայք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.681847</small> |<small>45.7609441</small> |- |<small>852</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Դաստակերտ</small> |<small>'''[[Դաստակերտ]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>39.3786926</small> |<small>46.0272454</small> |- |<small>853</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Դարբաս</small> |<small>'''[[Դարբաս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4403692</small> |<small>46.1235992</small> |- |<small>854</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Դարբաս</small> |<small>'''[[Շամբ (Սյունիքի մարզ)|Շամբ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.467872</small> |<small>46.1444986</small> |- |<small>855</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Թանահատ</small> |<small>'''[[Թանահատ (Սյունիքի մարզ)|Թանահատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4326599</small> |<small>45.925918</small> |- |<small>856</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Թասիկ</small> |<small>'''[[Թասիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4473953</small> |<small>45.9595816</small> |- |<small>857</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Իշխանասար</small> |<small>'''[[Իշխանասար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5688131</small> |<small>46.0394174</small> |- |<small>858</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Լծեն</small> |<small>'''[[Լծեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4461842</small> |<small>46.1596645</small> |- |<small>859</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Լոր</small> |<small>'''[[Լոր (Սյունիքի մարզ)|Լոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4100796</small> |<small>46.1305151</small> |- |<small>860</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Ծղուկ</small> |<small>'''[[Ծղուկ (Սյունիքի մարզ)|Ծղուկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.6683007</small> |<small>45.853539</small> |- |<small>861</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Հացավան</small> |<small>'''[[Հացավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4634658</small> |<small>45.9658473</small> |- |<small>862</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Մուցք</small> |<small>'''[[Մուցք (Սյունիքի մարզ)|Մուցք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5311617</small> |<small>45.9074316</small> |- |<small>863</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Նժդեհ</small> |<small>'''[[Նժդեհ (գյուղ)|Նժդեհ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3653285</small> |<small>45.9885209</small> |- |<small>864</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Նժդեհ</small> |<small>'''[[Ցղունի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3641028</small> |<small>45.9847516</small> |- |<small>865</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Նորավան</small> |<small>'''[[Նորավան (Սյունիքի մարզ)|Նորավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5230113</small> |<small>46.0927641</small> |- |<small>866</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Շաղատ</small> |<small>'''[[Շաղատ (գյուղ)|Շաղատ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5691202</small> |<small>45.9004974</small> |- |<small>867</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Շաքի</small> |<small>'''[[Շաքի (Սյունիքի մարզ)|Շաքի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5705651</small> |<small>45.9982941</small> |- |<small>868</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Շենաթաղ</small> |<small>'''[[Շենաթաղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.3761162</small> |<small>46.132203</small> |- |<small>869</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Որոտնավան</small> |<small>'''[[Որոտնավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4885833</small> |<small>46.1360443</small> |- |<small>870</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Ույծ</small> |<small>'''[[Ույծ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5055854</small> |<small>46.048199</small> |- |<small>871</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Սալվարդ</small> |<small>'''[[Սալվարդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4655264</small> |<small>45.9137773</small> |- |<small>872</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Սառնակունք</small> |<small>'''[[Սառնակունք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.6477219</small> |<small>45.8840678</small> |- |<small>873</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>'''[[Սիսիան]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>39.5241577</small> |<small>46.0271686</small> |- |<small>874</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Սպանդարյան</small> |<small>'''[[Սպանդարյան (Սյունիքի մարզ)|Սպանդարյան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.6253165</small> |<small>45.8954715</small> |- |<small>875</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Վաղատին</small> |<small>'''[[Վաղատին]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5059712</small> |<small>46.1175709</small> |- |<small>876</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Տոլորս</small> |<small>'''[[Տոլորս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4742338</small> |<small>46.0346157</small> |- |<small>877</small> |<small>Սյունիք</small> |<small>Սիսիան</small> |<small>Տորունիք</small> |<small>'''[[Տորունիք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.4102028</small> |<small>46.0202921</small> |- |<small>878</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Ագարակաձոր</small> |<small>'''[[Ագարակաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7377891</small> |<small>45.3512587</small> |- |<small>879</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Աղավնաձոր</small> |<small>'''[[Աղավնաձոր (Վայոց ձորի մարզ)|Աղավնաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7800616</small> |<small>45.2210354</small> |- |<small>880</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Աղնջաձոր</small> |<small>'''[[Աղնջաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9036139</small> |<small>45.2462921</small> |- |<small>881</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Արենի</small> |<small>'''[[Ամաղու]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.684311</small> |<small>45.212415</small> |- |<small>882</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Արենի</small> |<small>'''[[Արենի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7230741</small> |<small>45.1858986</small> |- |<small>883</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Արտաբույնք</small> |<small>'''[[Արտաբույնք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8651025</small> |<small>45.3237846</small> |- |<small>884</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Արփի</small> |<small>'''[[Արփի (գյուղ)|Արփի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7381118</small> |<small>45.2608635</small> |- |<small>885</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Գետափ</small> |<small>'''[[Գետափ (Վայոց ձորի մարզ)|Գետափ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7611981</small> |<small>45.2968571</small> |- |<small>886</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Գլաձոր</small> |<small>'''[[Գլաձոր (գյուղ)|Գլաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7810056</small> |<small>45.3464337</small> |- |<small>887</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Գնիշիկ</small> |<small>'''[[Գնիշիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.6568276</small> |<small>45.2977629</small> |- |<small>888</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Գնիշիկ</small> |<small>'''[[Մոզրով]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7045144</small> |<small>45.2879915</small> |- |<small>889</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Գողթանիկ</small> |<small>'''[[Գողթանիկ (Վայոց ձորի մարզ)|Գողթանիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8746562</small> |<small>45.463759</small> |- |<small>890</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Ելփին</small> |<small>'''[[Ելփին]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8070721</small> |<small>45.1086483</small> |- |<small>891</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Եղեգիս</small> |<small>'''[[Եղեգիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8726158</small> |<small>45.3575191</small> |- |<small>892</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>'''[[Եղեգնաձոր]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>39.7632738</small> |<small>45.3307882</small> |- |<small>893</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Թառաթումբ</small> |<small>'''[[Թառաթումբ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8921108</small> |<small>45.2540034</small> |- |<small>894</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Խաչիկ</small> |<small>'''[[Խաչիկ (գյուղ)|Խաչիկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.6216482</small> |<small>45.2060779</small> |- |<small>895</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Հերմոն</small> |<small>'''[[Արատես]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.904292</small> |<small>45.4375702</small> |- |<small>896</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Հերմոն</small> |<small>'''[[Կալասար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8808913</small> |<small>45.4261443</small> |- |<small>897</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Հերմոն</small> |<small>'''[[Հերմոն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8780188</small> |<small>45.4301115</small> |- |<small>898</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Հորբատեղ</small> |<small>'''[[Հորբատեղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8892742</small> |<small>45.3369211</small> |- |<small>899</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Հորս</small> |<small>'''[[Հորս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8628554</small> |<small>45.2305231</small> |- |<small>900</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Մալիշկա</small> |<small>'''[[Մալիշկա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7376099</small> |<small>45.3925813</small> |- |<small>901</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Շատին</small> |<small>'''[[Շատին]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8333426</small> |<small>45.3002552</small> |- |<small>902</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Չիվա</small> |<small>'''[[Չիվա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7663397</small> |<small>45.1395613</small> |- |<small>903</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Ռինդ</small> |<small>'''[[Ռինդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7586497</small> |<small>45.1757131</small> |- |<small>904</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Սալլի</small> |<small>'''[[Սալլի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.874192</small> |<small>45.2759217</small> |- |<small>905</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Վարդահովիտ</small> |<small>'''[[Գետիկվանք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9483408</small> |<small>45.5018279</small> |- |<small>906</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Վարդահովիտ</small> |<small>'''[[Սևաժայռ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9127439</small> |<small>45.4750676</small> |- |<small>907</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Վարդահովիտ</small> |<small>'''[[Վարդահովիտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.9000451</small> |<small>45.4847654</small> |- |<small>908</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Վերնաշեն</small> |<small>'''[[Վերնաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7898414</small> |<small>45.3620182</small> |- |<small>909</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Եղեգնաձոր</small> |<small>Քարագլուխ</small> |<small>'''[[Քարագլուխ (Վայոց ձորի մարզ)|Քարագլուխ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8933468</small> |<small>45.2669702</small> |- |<small>910</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Ազատեկ</small> |<small>'''[[Ազատեկ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.6511455</small> |<small>45.4407856</small> |- |<small>911</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Արին</small> |<small>'''[[Արին]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7294876</small> |<small>45.490635</small> |- |<small>912</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Արտավան</small> |<small>'''[[Արտավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.6576832</small> |<small>45.6135797</small> |- |<small>913</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Բարձրունի</small> |<small>'''[[Բարձրունի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5207185</small> |<small>45.48317</small> |- |<small>914</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Գնդեվազ</small> |<small>'''[[Գնդեվազ|Գնդևազ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.760395</small> |<small>45.6191719</small> |- |<small>915</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Գոմք</small> |<small>'''[[Ախտա (Վայոց ձորի մարզ)|Ախտա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.6484349</small> |<small>45.5556143</small> |- |<small>916</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Գոմք</small> |<small>'''[[Գոմք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.6288477</small> |<small>45.571956</small> |- |<small>917</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Գոմք</small> |<small>'''[[Կապույտ (Վայոց ձորի մարզ)|Կապույտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.624999</small> |<small>45.5875915</small> |- |<small>918</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Զառիթափ</small> |<small>'''[[Զառիթափ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.6368321</small> |<small>45.5102164</small> |- |<small>919</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Զառիթափ</small> |<small>'''[[Հորադիս (Վայոց ձորի մարզ)|Հորադիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.62195</small> |<small>45.37514</small> |- |<small>920</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Զեդեա</small> |<small>'''[[Զեդեա]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.6843147</small> |<small>45.3946853</small> |- |<small>921</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Խնձորուտ</small> |<small>'''[[Խնձորուտ (Վայոց ձորի մարզ)|Խնձորուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5552101</small> |<small>45.4038158</small> |- |<small>922</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Կարմրաշեն</small> |<small>'''[[Կարմրաշեն (Վայոց ձորի մարզ)|Կարմրաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8157305</small> |<small>45.5275154</small> |- |<small>923</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Հերհեր</small> |<small>'''[[Հերհեր (Վայոց ձորի մարզ)|Հերհեր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.7749185</small> |<small>45.540256</small> |- |<small>924</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Մարտիրոս</small> |<small>'''[[Մարտիրոս (գյուղ)|Մարտիրոս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5976729</small> |<small>45.4994639</small> |- |<small>925</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Նոր Ազնաբերդ</small> |<small>'''[[Նոր Ազնաբերդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5425099</small> |<small>45.4191271</small> |- |<small>926</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Ջերմուկ</small> |<small>'''[[Կեչուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.8048021</small> |<small>45.6665075</small> |- |<small>927</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Ջերմուկ</small> |<small>'''[[Ջերմուկ (քաղաք)|Ջերմուկ]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>39.8172259</small> |<small>45.6727334</small> |- |<small>928</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Սարավան</small> |<small>'''[[Ուղեձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.6879398</small> |<small>45.6779712</small> |- |<small>929</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Սարավան</small> |<small>'''[[Սարավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.720827</small> |<small>45.6480242</small> |- |<small>930</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Սերս</small> |<small>'''[[Սերս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.5611126</small> |<small>45.4836143</small> |- |<small>931</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Վայք</small> |<small>'''[[Վայք]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>39.6941363</small> |<small>45.4592782</small> |- |<small>932</small> |<small>Վայոց Ձոր</small> |<small>Վայք</small> |<small>Փոռ</small> |<small>'''[[Փոռ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>39.6459157</small> |<small>45.4716615</small> |- |<small>933</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Դիլիջան</small> |<small>Գոշ</small> |<small>'''[[Գոշ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7302112</small> |<small>44.9947165</small> |- |<small>934</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Դիլիջան</small> |<small>Դիլիջան</small> |<small>'''[[Դիլիջան]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.7405524</small> |<small>44.8625965</small> |- |<small>935</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Դիլիջան</small> |<small>Թեղուտ</small> |<small>'''[[Թեղուտ (Տավուշի մարզ)|Թեղուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7795984</small> |<small>44.925928</small> |- |<small>936</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Դիլիջան</small> |<small>Հաղարծին</small> |<small>'''[[Հաղարծին (Տավուշի մարզ)|Հաղարծին]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7772627</small> |<small>44.9735542</small> |- |<small>937</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Ազատամուտ</small> |<small>'''[[Ազատամուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9882155</small> |<small>45.2072695</small> |- |<small>938</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Ազատամուտ</small> |<small>'''[[Բարխուդարլու]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9935339</small> |<small>45.2201008</small> |- |<small>939</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Ակնաղբյուր</small> |<small>'''[[Ակնաղբյուր (Տավուշի մարզ)|Ակնաղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9620148</small> |<small>45.1593431</small> |- |<small>940</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Աղավնավանք</small> |<small>'''[[Աղավնավանք (Տավուշի մարզ)|Աղավնավանք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7223249</small> |<small>45.0924448</small> |- |<small>941</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Աճարկուտ</small> |<small>'''[[Աճարկուտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0358191</small> |<small>45.0851258</small> |- |<small>942</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Այգեհովիտ</small> |<small>'''[[Այգեհովիտ (Տավուշի մարզ)|Այգեհովիտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0061962</small> |<small>45.2265072</small> |- |<small>943</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Աչաջուր</small> |<small>'''[[Աչաջուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9870217</small> |<small>45.1488049</small> |- |<small>944</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Բերքաբեր</small> |<small>'''[[Բերքաբեր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0528661</small> |<small>45.1463667</small> |- |<small>945</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Գանձաքար</small> |<small>'''[[Գանձաքար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8373354</small> |<small>45.1588919</small> |- |<small>946</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Գետահովիտ</small> |<small>'''[[Գետահովիտ (գյուղ)|Գետահովիտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8950649</small> |<small>45.1378873</small> |- |<small>947</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Դիտավան</small> |<small>'''[[Դիտավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9750615</small> |<small>45.2072075</small> |- |<small>948</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Ենոքավան</small> |<small>'''[[Ենոքավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9134832</small> |<small>45.1087644</small> |- |<small>949</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Իջևան</small> |<small>'''[[Իջևան]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.8791442</small> |<small>45.1470572</small> |- |<small>950</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Լուսահովիտ</small> |<small>'''[[Լուսահովիտ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9159678</small> |<small>45.1896851</small> |- |<small>951</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Լուսաձոր</small> |<small>'''[[Լուսաձոր (Տավուշի մարզ)|Լուսաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9370589</small> |<small>45.1512901</small> |- |<small>952</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Խաշթառակ</small> |<small>'''[[Խաշթառակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9370022</small> |<small>45.1804861</small> |- |<small>953</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Խաչարձան</small> |<small>'''[[Գեղատափ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.6749464</small> |<small>44.9807686</small> |- |<small>954</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Խաչարձան</small> |<small>'''[[Խաչարձան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.7184409</small> |<small>45.052821</small> |- |<small>955</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Խաչարձան</small> |<small>'''[[Ճերմակավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.708</small> |<small>45.0277</small> |- |<small>956</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Ծաղկավան (Իջևան)</small> |<small>'''[[Ներքին Ծաղկավան|Ծաղկավան (Իջևան)]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.029167</small> |<small>45.121111</small> |- |<small>957</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Կիրանց</small> |<small>'''[[Կիրանց (Տավուշի մարզ)|Կիրանց]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0476632</small> |<small>45.0984533</small> |- |<small>958</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Հովք</small> |<small>'''[[Հովք]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.787725</small> |<small>45.0343878</small> |- |<small>959</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Սարիգյուղ</small> |<small>'''[[Սարիգյուղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0344234</small> |<small>45.1436453</small> |- |<small>960</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Սևքար</small> |<small>'''[[Սևքար (Տավուշի մարզ)|Սևքար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0159943</small> |<small>45.1382671</small> |- |<small>961</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իջևան</small> |<small>Վազաշեն</small> |<small>'''[[Վազաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9972131</small> |<small>45.2817314</small> |- |<small>962</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Այրում</small> |<small>'''[[Այրում]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>41.190269</small> |<small>44.9038963</small> |- |<small>963</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Արճիս</small> |<small>'''[[Արճիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1637808</small> |<small>44.8746069</small> |- |<small>964</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Բագրատաշեն</small> |<small>'''[[Բագրատաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.2404491</small> |<small>44.8236089</small> |- |<small>965</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Բաղանիս</small> |<small>'''[[Բաղանիս]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1110134</small> |<small>45.0532947</small> |- |<small>966</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Բարեկամավան</small> |<small>'''[[Բարեկամավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1717288</small> |<small>45.1147421</small> |- |<small>967</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Բերդավան</small> |<small>'''[[Բերդավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.2059251</small> |<small>44.9899899</small> |- |<small>968</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Դեբեդավան</small> |<small>'''[[Դեբեդավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.2801978</small> |<small>44.8154241</small> |- |<small>969</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Դեղձավան</small> |<small>'''[[Դեղձավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.2564605</small> |<small>44.8890469</small> |- |<small>970</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Դովեղ</small> |<small>'''[[Դովեղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1837045</small> |<small>45.0266915</small> |- |<small>971</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Զորական</small> |<small>'''[[Զորական]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.2247168</small> |<small>44.9412239</small> |- |<small>972</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Լճկաձոր</small> |<small>'''[[Լճկաձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1770445</small> |<small>44.906594</small> |- |<small>973</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Կոթի</small> |<small>'''[[Կոթի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1347117</small> |<small>45.122644</small> |- |<small>974</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Կողբ</small> |<small>'''[[Կողբ (Տավուշի մարզ)|Կողբ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1876745</small> |<small>44.9786449</small> |- |<small>975</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Հաղթանակ</small> |<small>'''[[Հաղթանակ (Տավուշի մարզ)|Հաղթանակ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.2140963</small> |<small>44.9091862</small> |- |<small>976</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>'''[[Նոյեմբերյան]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>41.1718057</small> |<small>44.9946631</small> |- |<small>977</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Ոսկեպար</small> |<small>'''[[Ասկիպար (գյուղ)|Ասկիպար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0656859</small> |<small>45.0275946</small> |- |<small>978</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Ոսկեպար</small> |<small>'''[[Ոսկեպար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.0661539</small> |<small>45.0585644</small> |- |<small>979</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Ոսկեվան</small> |<small>'''[[Ոսկեվան|Ոսկևան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.120248</small> |<small>45.063967</small> |- |<small>980</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Պտղավան</small> |<small>'''[[Պտղավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.2272725</small> |<small>44.8610667</small> |- |<small>981</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նոյեմբերյան</small> |<small>Ջուջևան</small> |<small>'''[[Ջուջևան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>41.1308364</small> |<small>45.0106638</small> |- |<small>982</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Այգեձոր</small> |<small>'''[[Այգեձոր (Տավուշի մարզ)|Այգեձոր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8295429</small> |<small>45.5286206</small> |- |<small>983</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Այգեպար</small> |<small>'''[[Այգեպար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9300045</small> |<small>45.4670643</small> |- |<small>984</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Արծվաբերդ</small> |<small>'''[[Արծվաբերդ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8440444</small> |<small>45.4714491</small> |- |<small>985</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Բերդ</small> |<small>'''[[Բերդ (քաղաք)|Բերդ]]'''</small> |<small>'''քաղաք'''</small> |<small>40.8837788</small> |<small>45.3923464</small> |- |<small>986</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Իծաքար</small> |<small>'''[[Իծաքար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8683488</small> |<small>45.3180075</small> |- |<small>987</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Ծաղկավան (Տավուշ)</small> |<small>'''[[Վերին Ծաղկավան|Ծաղկավան (Տավուշ)]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.941944</small> |<small>45.331111</small> |- |<small>988</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Մոսեսգեղ</small> |<small>'''[[Մովսեսգյուղ (Տավուշի մարզ)|Մոսեսգեղ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.904282</small> |<small>45.4880088</small> |- |<small>989</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նավուր</small> |<small>'''[[Նավուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8682673</small> |<small>45.3392072</small> |- |<small>990</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Ներքին Կարմիր աղբյուր</small> |<small>'''[[Ներքին Կարմիրաղբյուր|Ներքին Կարմիր աղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9413256</small> |<small>45.4379858</small> |- |<small>991</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Նորաշեն</small> |<small>'''[[Նորաշեն (Տավուշի մարզ)|Նորաշեն]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8787418</small> |<small>45.4501819</small> |- |<small>992</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Չինարի</small> |<small>'''[[Չինարի]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8538783</small> |<small>45.5775204</small> |- |<small>993</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Չինչին</small> |<small>'''[[Չինչին]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9049584</small> |<small>45.3500995</small> |- |<small>994</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Չորաթան</small> |<small>'''[[Չորաթան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8623048</small> |<small>45.4875429</small> |- |<small>995</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Պառավաքար</small> |<small>'''[[Պառավաքար]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9863643</small> |<small>45.3666914</small> |- |<small>996</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Վարագավան</small> |<small>'''[[Վարագավան]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.9627589</small> |<small>45.3505601</small> |- |<small>997</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Վերին Կարմիր աղբյուր</small> |<small>'''[[Վերին Կարմիրաղբյուր|Վերին Կարմիր աղբյուր]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8809229</small> |<small>45.4400353</small> |- |<small>998</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>Տավուշ</small> |<small>'''[[Տավուշ (գյուղ)|Տավուշ]]'''</small> |<small>գյուղ</small> |<small>40.8866296</small> |<small>45.339349</small> |} == Ծանոթագրություններ == <references /> == Կարդացե՛ք նաև == * [[Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանում]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի քաղաքականություն]] [[Կատեգորիա:ՀՀ վարչատարածքային բաժանում]] 9n8p76ouckr6dhtajkjn8ylf8hqva4u 0 953986 8485266 8451717 2022-08-08T17:53:33Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki Ստորև ներկայացվում է Լոռու մարզի լքված գյուղերի ցանկը<ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=9155 Հայաստանի կառավարության որոշում N 628, 29 մայիսի 2002 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=37837 Հայաստանի կառավարության որոշում N 80, 9 հունվարի 2003 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=38081 Հայաստանի կառավարության որոշում N 754-Ն, 17 հունիսի 2003 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=11757 Հայաստանի կառավարության որոշում N 1793, 24 դեկտեմբերի 2003 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=37965 Հայաստանի կառավարության որոշում N 49, 29 հունվարի 2004 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=13320 Հայաստանի կառավարության որոշում N 1929-Ն, 30 դեկտեմբերի 2004 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=36406 Հայաստանի կառավարության որոշում N 2322-Ն, 29 դեկտեմբերի 2005 թ․]</ref><ref>[[Հայկական սովետական հանրագիտարան]]</ref> {| class="sortable wikitable" |- valign=bottom !| # ! width=100px| Պատկեր ! width= | Անուն ! width=18% | Կառուցման տարեթիվ ! width= | Բնակավայր և հեռավորությունը նրանից ! width=18% | Լրացուցիչ տվյալներ |- || 1 || || Գյուղատեղի «Պապանի» || 5-17 դդ. || [[Վանաձոր]] քաղաք, Վանաձոր թաղամաս, քաղաքից 2.5 կմ հվ-ամ, անտառի բացատում || Մետաքսաթելի գործարանի պանսիոնատից 1 կմ ամ։ |- || 2 || || Գյուղատեղի «Հայդարբեգ» || միջնադար || [[Վանաձոր]] քաղաք, Տարոն թաղամասից 1 կմ հս-աե || Հայդարբեգ գետակի աջ ափին։ |- || 3 || || Գյուղատեղի «Փաշի գեղ» || միջնադար || [[Վանաձոր]] քաղաք, հեռուստաաշտարակը կրող սարի արև ստորոտում || Ավերված։ |- || 4 || || Գյուղատեղի «Կոշաբերդ» || 10-17 դդ. || [[Ալավերդի]] քաղաք, Սանահին թաղամասից 5 կմ հվ, «Կոշաբերդ» ամրոցի տարածքում || Տարածքում պահպանվել է եկեղեցու և մատուռի ավերակներ։ |- || 5 || || Գյուղատեղի || 12-19 դդ. || [[Ալավերդի]] քաղաք, Սանահին թաղամասից 2 կմ հվ-աե || |- || 6 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Ալավերդի]] քաղաք, Դեբետ գետի աջափնյա լեռնալանջին || |- || 7 || || Գյուղատեղի || 19-20 դդ. || [[Ալավերդի]] քաղաք, Լեռնամետալուրգիական կոմբինատի շրջակայքում || |- || 8 || || Գյուղատեղի || 10-13 դդ. || [[Ակներ (Լոռու մարզ)|Ակներ]] քաղաքից 2 կմ հվ-աե || |- || 9 || || Գյուղատեղի || || [[Ախթալա]] քաղաքից հս-աե, մայրուղուց աջ || Տարածքում պահպանվել է կիսավերը մատուռը իր խաչքարերով հարուստ գերեզմանոցով։ |- || 10 || || Գյուղատեղի «Բարիտ» || 9-16 դդ. || [[Ախթալա]] քաղաքի հս-աե կողմում || |- || 11 || || Գյուղատեղի «Իգահատ» || 10-16 դդ. || [[Քոբեր կայարան]]ից 1.6 կմ հս-ամ, Քոբերի վանքից 2 կմ հս, Դեբեդի ձորալանջի վրա || Գյուղատեղիում է գտնվում Գողգոթավանքի Սուրբ Աստվածածաին եկեղեցին բազմաթիվ խաչքարերով, որից հս-ամ, բարձունքի վրա, պահպանվել է իրար կից երկու կիսավեր մատուռներ։ |- || 12 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Շամլուղ]] քաղաքից 5 կմ հվ-ամ || |- || 13 || || Գյուղատեղի «Բարձյալ» || || [[Շամլուղ]] քաղաքի շրջակայքում || |- || 14 || || Գյուղատեղի «Բերդաձոր» || || [[Շամլուղ]] քաղաքի եզրին || |- || 15 || || Գյուղատեղի «Ղորուղ» || 10-13 դդ. || [[Շամլուղ]] քաղաքից 12 կմ ամ || |- || 16 || || Գյուղատեղի «Ուչքիլիսա» || 10-15 դդ. || [[Շամլուղ]] քաղաքից 5 կմ ամ || |- || 17 || || Գյուղատեղի «Բակեր» || Ք.ա. 4-3 հզ, 15-16 դդ. || [[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]] քաղաքի հվ մասում || «Գյոռներ» կոչվող վայրում։ |- || 18 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Ստեփանավան]] քաղաքի ամ կողմում, Տաշիր գետի ձորում || |- || 19 || || Գյուղատեղի «Աչաջուր» || 5-17 դդ. || [[Ստեփանավան]] քաղաքից 3 կմ հս-աե, Ձորագետի կիրճում || |- || 20 || || Գյուղատեղի «Օրան Լոռե» || 12-17 դդ. || [[Ստեփանավան]] քաղաքից ամ || Հրվանդանի վրա։ |- || 21 || || Գյուղատեղի || || [[Տաշիր]] քաղաք, Տաշիր գետի ձախ ափին, խճուղու մոտ || |- || 22 || || Գյուղատեղի || || [[Տաշիր]] քաղաքից աե, ճանապարհի ձախ կողմում || Ավերված։ |- || 23 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Տաշիր]] քաղաքից հս-աե, Տաշիր գետակի ափին || «Գալոյի» վայրում։ |- || 24 || || Գյուղատեղի «Գոմեր» || 18-19 դդ. || [[Ագարակ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Ագարակ]] գյուղից 3 կմ հս-աե, Սպիտակ ջուր գետակի ափին || |- || 25 || || Գյուղատեղի «Շահնարեկ» («Շահնար Բեկ») || 13-14 դդ. || [[Աթան]] գյուղից 13 կմ հվ-աե || Պահպանվել է 13-14 դդ-երի եկեղեցին և գերեզմանոց խաչքարերով։ |- || 26 || || Գյուղատեղի «Ժամի գադուկ» || 10-16 դդ. || [[Ահնիձոր]] գյուղից 2-3 կմ հվ-աե || |- || 27 || || Գյուղատեղի «Ամրակից» || միջնադար || [[Ամրակից]] գյուղ, Ստեփանավանից աե, Ստեփանավան-Քոլագերան խճուղու մոտ, Ձորագետի աջ ափին || Ավերված։ |- || 28 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Այգեհատ]] գյուղ || |- || 29 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Այգեհատ]] գյուղ || |- || 30 || || Գյուղատեղի Արզաքան || միջնադար || [[Անտառամուտ]] գյուղից 3 կմ ամ, Անտառամուտ գետակի աջ ափին, այգիների մեջ || |- || 31 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Արևաշող]] գյուղի շրջակայքում || |- || 32 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Արևաշող]] գյուղի շրջակայքում || |- || 33 || [[Պատկեր:Բգավոր եկեղեցի3.JPG|200px|Բգավոր եկեղեցին գյուղատեղիում]] || Գյուղատեղի «Բագեր» («Բգավոր») || || [[Աքորի]] գյուղից 3 կմ հս-ամ, Լալվար սարի փեշին || Տարածքում գտնվում է 13 դարի նշանավոր եկեղեցիներից մեկը՝ [[Բգավոր եկեղեցի]]ն։ |- || 34 || || Գյուղատեղի «Դարք» || 12-20 դդ. || [[Աքորի]] գյուղից 4 կմ հս-աե || |- || 35 || || Գյուղատեղի || 10-13 դդ. || [[Գարգառ]] գյուղից 1 կմ ամ, Երևան-Ստեփանավան մայրուղուց աջ || |- || 36 || [[Պատկեր:Armenia,Lori,Tormak (Tsolmak) Church IV century.JPG|200px|Տորմակի եկեղեցին գյուղատեղիում]] || Գյուղատեղի «Տորմակադուռ» || 6 դ. || [[Գյուլագարակ]] գյուղից 2 կմ հվ, բարձրավանդակի հս մասում || Տարածքում գտնվում է 6 դարի նշանավոր եկեղեցիներից մեկը՝ [[Տորմակ եկեղեցի (Գյուլագարակ)|Տորմակ եկեղեցին]], որը ներկայումս գտնվում է ավերակ վիճակում։ |- || 37 || || Գյուղատեղի «Բաբսխանլու» || 14-18 դդ. || [[Գոգավան]] գյուղից 6-7 կմ հս || |- || 38 || || Գյուղատեղի || ուշ միջնադար || [[Գոգարան]] գյուղից հս-ամ || |- || 38 || || Գյուղատեղի «Մեծ Բագեր» || 10-17 դդ. || [[Գուգարք (գյուղ)|Գուգարք]] գյուղից 4 կմ հս-աե || Ավերված։ Տարածքում գտնվում է խաչքարերով հարուստ գերեզմանոց։ |- || 40 || || Գյուղատեղի «Թաքուն Բագեր» || միջնադար || [[Դեբետ (գյուղ)|Դեբետ]] գյուղի աե կողմում || |- || 41 || || Գյուղատեղի «Խաչի գյուղ» || միջնադար || [[Դեբետ (գյուղ)|Դեբետ]] գյուղի աե կողմում || Ավերված։ Տարածքում գտնվում էեկեղեցի՝ խաչքարերով հարուստ գերեզմանոցով։ |- || 42 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Դսեղ]] գյուղ, «Ծովեր» լճակից հվ-աե, «Կովատեղ» վայրում || |- || 43 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Դսեղ]] գյուղ, «Ծովեր» լճակի մոտ, «Չխալի թալա» վայրում || |- || 44 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Դսեղ]] գյուղ, «Ծովեր» լճակի մոտ, «Խնձրոխտի» վայրում || |- || 45 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Եղեգնուտ (Լոռու մարզ)|Եղեգնուտ]] գյուղի հվ կողմում, «Մասրեք» վայրում, Բերդաղից 500 մ հս || |- || 46 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Եղեգնուտ (Լոռու մարզ)|Եղեգնուտ]] գյուղ, Վահագնաձոր տանող ճանապարհի ձախ կողմում, «Խաս Բախչա» վայրում || |- || 47 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Եղեգնուտ (Լոռու մարզ)|Եղեգնուտ]] գյուղի հվ կողմում, «Դրնդատափ» վայրում || |- || 48 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Եղեգնուտ (Լոռու մարզ)|Եղեգնուտ]] գյուղի հվ կողմում, «Բկատեղեր» վայրում || |- || 49 || || Գյուղատեղի «Դամբլուր» || միջնադար || [[Եղեգնուտ (Լոռու մարզ)|Եղեգնուտ]] գյուղ, Դեբետ տանող ճանապարհին, «Փիջվուտ հողեր» վայրում || |- || 50 || || Գյուղատեղի «Պետոյի բացատ» || 12-16 դդ. || [[Եղեգնուտ (Լոռու մարզ)|Եղեգնուտ]] գյուղից 1 կմ հվ, Սև ջուր գետակի ձախ ափին || Անտառապատ լանջին։ |- || 51 || || Գյուղատեղի «Ղափուր» || միջնադար || [[Թեղուտ (Լոռու մարզ)|Թեղուտ]] գյուղից 4 կմ աե || Տարածքում գտնվում է 12-17 դդ-երի «Ղարաքոթուկ» եկեղեցին։ |- || 52 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]] գյուղից 3 կմ հվ-ամ || Ավերված։ |- || 53 || || Գյուղատեղի «Բագեր» || 16-18 դդ. || [[Լեռնապատ]] գյուղից 1.5 կմ հվ-ամ || Ավերված։ |- || 54 || || Գյուղատեղի «Ուռուտ» || 5-15 դդ. || [[Լեռնապատ]] գյուղից 1 կմ հվ, ճանապարհի աջ կողմում || |- || 55 || || Գյուղատեղի «Քիլիսա» || միջնադար || [[Լեռնապատ]] գյուղից 8 կմ հց || |- || 56 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Լեռնավան]] գյուղից 2 կմ ամ, «Խարաբեք» վայրում || |- || 57 || || Գյուղատեղի «Կծվուտ» || 13-14 դդ. || [[Լորուտ]] գյուղից 10 կմ հվ || |- || 58 || || Գյուղատեղի «Մոտքոր» || 11-17 դդ. || [[Լորուտ]] գյուղից 7 կմ հվ-ամ || |- || 59 || || Գյուղատեղի «Վարդապետի այր (Էր)» || 12-17 դդ. || [[Լորուտ]] գյուղից 18 կմ հվ, Սարի բուլաղ գետակի աջ ափին || |- || 60 || || Գյուղատեղի «Քուրթիկ» || միջնադար || [[Լորուտ]] գյուղի շրջակայքում || |- || 61 || || Գյուղատեղի «Ագոյի Քարերի խարաբա» || 15-18 դդ. || [[Ծաղկաբեր]] գյուղից 1,5 կմ հվ || |- || 62 || || Գյուղատեղի «Շարան Քարերի խարաբա» || 15-18 դդ. || [[Ծաղկաբեր]] գյուղից 1,2 կմ հվ || |- || 63 || || Գյուղատեղի «Պեռնուցի խարաբա» || 15-18 դդ. || [[Ծաղկաբեր]] գյուղից 0,6 կմ հվ || |- || 64 || || Գյուղատեղի «Փարչախլուի խարաբա» || 15-18 դդ. || [[Ծաղկաբեր]] գյուղից 0,8 կմ հվ || |- || 65 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Ծաղկաշատ (Լոռու մարզ)|Ծաղկաշատ]] գյուղից 2 կմ հս-աե || |- || 66 || || Գյուղատեղի «Ղոթուր» || միջնադար || [[Կաթնաջուր]] գյուղից 4-5 կմ հվ || |- || 67 || [[Պատկեր:Սեդվի վանք.JPG|200px|Սեդվու վանքը գյուղատեղիում]] || Գյուղատեղի Սեդվի || 10-13 դդ. || [[Կաճաճկուտ]] գյուղից 3 կմ հվ ձորում || Տարածքում գտնվում է 13-14 դարերի նշանավոր վանական համալիրներից մեկը՝ [[Վանական համալիր Սեդվու Սբ. Նշան|Սեդվու Սուրբ Նշան]], որը ներկայումս գտնվում է խարխլված վիճակում։ |- || 68 || || Գյուղատեղի «Աղեգի» || 10 դ. || [[Կարմիր Աղեկ]] գյուղի ամ եզրին || |- || 69 || || Գյուղատեղի «Տուտկադուռ» || միջնադար || [[Կողես]] գյուղից ամ || |- || 70 || || Գյուղատեղի «Կարմրական» || միջնադար || [[Կրուգլայա Շիշկա]] գյուղի ամ եզրին || Ավերված։ |- || 71 || || Գյուղատեղի || 10-13 դդ. || [[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]] գյուղ, Ալավերդու ջրամաքրման կայանից մոտ 1 կմ հս || «Աթոռիկ» ամրոցի տարածքում։ |- || 72 || || Գյուղատեղի Սբ. Տերունական || 10-13 դդ. || [[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]] գյուղ, գլխավոր մայրուղուց Հաղպատ տանող ճանապարհի ձախ կողմում, Սրբատեղ վայրում || Լեռնալանջին։ |- || 73 || || Գյուղատեղի Սուրբ Լույս, Սբ. Լիս || Ք.ա. 2-1 հզ, 13-17 դդ. || [[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]] գյուղից 6 կմ հս-աե, Սրբատեղ վայրում || Անտառապատ ձորալանջին։ |- || 74 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]] գյուղից 4 կմ հս || |- || 75 || || Գյուղատեղի «Բերդիկ» || || [[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]] գյուղից 7 կմ աե || Տարածում գտնվում են խարխլված վիճակում իրար կից երկու մատուռ։ |- || 76 || || Գյուղատեղի «Գադուկ» || 10-17 դդ. || [[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]] գյուղից 4 կմ հվ || |- || 77 || || Գյուղատեղի «Ժիվանք» || 10-19 դդ. || [[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]] գյուղից 3 կմ հվ || |- || 78 || || Գյուղատեղի «Ջրաղացաձոր» || 10-19 դդ. || [[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]] գյուղի շրջակայքում || |- || 79 || || Գյուղատեղի «Բոյաղջի խարաբա» || 15-18 դդ. || [[Հարթագյուղ]] գյուղից 5 կմ հվ || |- || 80 || || Գյուղատեղի || 10-15 դդ. || [[Հովնանաձոր]] գյուղի հս-աե մասում, դարավանդի վրա || |- || 81 || || Գյուղատեղի «Բախատմատ» || միջնադար || [[Ձորագյուղ (Լոռու մարզ)|Ձորագյուղ]] գյուղի աե կողմում || Ավերված։ |- || 82 || || Գյուղատեղի «Կատար» || միջնադար || [[Ձորագյուղ (Լոռու մարզ)|Ձորագյուղ]] գյուղի հվ կողմում || |- || 83 || || Գյուղատեղի «Ներքին Շբոչ» || միջնադար || [[Ձորագյուղ (Լոռու մարզ)|Ձորագյուղ]] գյուղ, Վահագնի տանող ճանապարհի աջ կողմում, Վ. Շբոչից քիչ հեռու || |- || 84 || || Գյուղատեղի «Վերին Շբոչ» || միջնադար || [[Ձորագյուղ (Լոռու մարզ)|Ձորագյուղ]] գյուղ, Վահագնի տանող ճանապարհի աջ կողմում || |- || 85 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Ճոճկան]] գյուղ, Դեբեդ գետի ձախ ափին, «Խարաբա ճալա» ձորաբերանին || Ավերված։ |- || 86 || || Գյուղատեղի «Աղաքար դաշ» || 11-14 դդ. || [[Մարց (Լոռու մարզ)|Մարց]] գյուղից 4 կմ հվ-աե, Թարղուտ վայրում || |- || 87 || || Գյուղատեղի «Արփա թալա» || 13-14 դդ. || [[Մարց (Լոռու մարզ)|Մարց]] գյուղից 7 կմ հս-ամ || |- || 88 || || Գյուղատեղի «Բարդուտ» || 10-13 դդ. || [[Մարց (Լոռու մարզ)|Մարց]] գյուղից 3 կմ աե, նույնանուն հանդամասում || |- || 89 || || Գյուղատեղի «Զաղի տներ» || 12-19 դդ. || [[Մարց (Լոռու մարզ)|Մարց]] գյուղից 10 կմ հս-աե, Չատինդաղ լեռան ստորոտում || |- || 90 || || Գյուղատեղի «Իգատակ» || 9-15 դդ. || [[Մարց (Լոռու մարզ)|Մարց]] գյուղից 4 կմ հվ-ամ || Ավերված։ Տարածքում պահպանվել է 1255 թվականին կառուցված «Իգատակի վանք» միանավ եկեղեցին։ Շատ են խաչքարերը։ |- || 91 || || Գյուղատեղի «Իրիցանց հողեր» || 12-16 դդ. || [[Մարց (Լոռու մարզ)|Մարց]] գյուղից 4 կմ հս-աե, նույնանուն հանդամասում || |- || 92 || || Գյուղատեղի «Ղզաղաձոր» || 13-14 դդ. || [[Մարց (Լոռու մարզ)|Մարց]] գյուղից 4 կմ աե, «Ղզագոմեր» վայրում, անտառի մեջ || |- || 93 || || Գյուղատեղի «Մոտկոր» || 13-17 դդ. || [[Մարց (Լոռու մարզ)|Մարց]] գյուղից 10 կմ հս-աե || Անտառում, կիսավեր։ |- || 94 || [[Պատկեր:Chgnavori Khach, Marts 30.JPG|200px|Ամենափրկիչ խաչքարը «Ճգնավորի խաչ» գյուղատեղիում]] || Գյուղատեղի «Ճգնավորի խաչ» («Ճգնավորի թալա») || 10-13 դդ. || [[Մարց (Լոռու մարզ)|Մարց]] գյուղից 4-5 կմ աե, նույնանուն հանդամասում || Այստեղ է գտնվում 1285 թվականին Վահրամ Մամիկոնյանի կողմից կերտված Ամենափրկիչ խաչքարը։ |- || 95 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Մեդովկա (Հայաստան)|Մեդովկա]] գյուղի մոտ || Բլրի մոտ, ավերված։ |- || 96 || || Գյուղատեղի «Խարաբեք» || միջնադար || [[Մեծավան]] գյուղից 5 կմ հս || Ավերված։ |- || 97 || || Գյուղատեղի «Հողոցիմ» || 7-13 դդ. || [[Մղարթ]] գյուղից աե || |- || 98 || || Գյուղատեղի «Լաստու» || 13-17 դդ. || [[Շամուտ]] գյուղի ամ եզրին || |- || 99 || || Գյուղատեղի «Չիչխանի խարաբա» || 10-15 դդ. || [[Շիրակամուտ]] գյուղից 0,6 կմ հս || |- || 100 || || Գյուղատեղի «Բովերի խեչ» || 12-13 դդ. || [[Շնող]] գյուղից 7 կմ հվ || Եղել է մետաղաձուլման կենտրոն։ |- || 101 || || Գյուղատեղի || 13-14 դդ. || [[Չկալով (Լոռու մարզ)|Չկալով]] գյուղից 10 կմ աե || |- || 102 || || Գյուղատեղի «Ներքին Հացուտ» || 10-13 դդ. || [[Չկալով (Լոռու մարզ)|Չկալով]] գյուղից 4,5 կմ հս-աե || |- || 103 || || Գյուղատեղի «Վերին Հացուտ» || 15-17 դդ. || [[Չկալով (Լոռու մարզ)|Չկալով]] գյուղից 4 կմ հս-աե || |- || 104 || || Գյուղատեղի «Մոշուտ» || 13-17 դդ. || [[Չկալով (Լոռու մարզ)|Չկալով]] գյուղից 2 կմ աե, անտառի մեջ || |- || 105 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Պրիվոլնոյե (Լոռու մարզ)|Պրիվոլնոյե]] գյուղ, Կամրջաձոր տանող ճանապարհի վրա, ձորի մեջ || |- || 106 || [[Պատկեր:-Խուճապի վանք 2.jpg|200px|Խուճապի վանքը գյուղատեղիում]] || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Պրիվոլնոյե (Լոռու մարզ)|Պրիվոլնոյե]] գյուղից 19 կմ աե, Լալվարի հս փեշին, [[Խուճապի վանք]]ի վանքի շրջակայքում || |- || 107 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Պուշկինո (Լոռու մարզ)|Պուշկինո]] գյուղից հվ-ամ, գետակի ափին || |- || 108 || || Գյուղատեղի || 16-18 դդ. || [[Ջիլիզա]] գյուղից 3-4 կմ հվ-աե || Ավերված։ |- || 109 || [[Պատկեր:Khorakert0.JPG|200px|Խորակերտի վանքը գյուղատեղիում]] || Գյուղատեղի Խորակերտ (Խոռակերտ) || միջնադար || [[Ջիլիզա]] գյուղից 4.5 կմ հս-ամ || Ավերված, տարածքում ֆերմաներ են։ Այստեղ է գտնվում միջնադարյան հայտնի վանական համալիրներից մեկը՝ [[Խորակերտի վանք]]ը։ |- || 110 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Ջրաշեն (Լոռու մարզ)|Ջրաշեն]] գյուղից ամ, «Արփադարասի» վայրում || |- || 111 || || Գյուղատեղի || || [[Սարահարթ (գյուղ)|Սարահարթ]] գյուղից 6 կմ հս || |- || 112 || [[Պատկեր:Դորբանտավանք.jpg|200px|Դորբանտավանքը գյուղատեղիում]] || Գյուղատեղի «Դորբանդ» || 6-19 դդ. || [[Սվերդլով (Լոռու մարզ)|Սվերդլով]] գյուղից մոտ 3 կմ հս-աե || Ավերված։ |- || 113 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Վահագնի]] գյուղ, Զամառլուի ձորում || Ավերված։ |- || 114 || || Գյուղատեղի || 13-19 դդ. || [[Վահագնի]] գյուղից 4 կմ հս-ամ, «Կալատեղեր» վայրում || Ավերված։ |- || 115 || || Գյուղատեղի «Կատատ» || 12-19 դդ. || [[Վահագնի]] գյուղ, Ձորագյուղ տանող ճանապարհին || Ավերված։ |- || 116 || || Գյուղատեղի «Հագնի» || || [[Վահագնի]] գյուղից Կուրթան տանող ճանապարհի եզրին || Ավերված։ |- || 117 || || Գյուղատեղի «Վիրու Հագնի» || միջնադար || [[Վահագնի]] գյուղից ամ || Ավերված։ |- || 118 || || Գյուղատեղի «Ապայլու» || 10-14 դդ. || [[Ուռուտ (Լոռու մարզ)|Ուռուտ]] գյուղից 3 կմ ամ, «Խաչի ուս» հանդամասում || Ավերված։ |- || 119 || || Գյուղատեղի «Բնձո» || Ք.ա. 2-1 հզ || [[Փամբակ (Լոռու մարզ)|Փամբակ]] գյուղից 3 կմ հվ-աե, Բնձոր վտակի աջ և ձախ ափին, Փամբակ կայարանի դիմաց || Անտառում, գտածոները պահվում են Լոռու երկրագիտական թանգարանում։ |- || 120 || || Գյուղատեղի «Խաչի թումբ» («Խաչի թալա») || || [[Փամբակ (Լոռու մարզ)|Փամբակ]] գյուղից 0.5 կմ հվ-աե, Փամբակ գետի աջ ափին, ճանապարհի մոտ || |- || 121 || || Գյուղատեղի «Ջրամիջի խարաբա» || 15-18 դդ. || [[Քարաձոր]] գյուղից 7 կմ հս || |- || 122 || || Գյուղատեղի «Սզի ծառի խարաբա» || 15-18 դդ. || [[Քարաձոր]] գյուղից 1.5 կմ հս || |- || 123 || || Գյուղատեղի «Սուսամբարի խարաբա» || 10-15 դդ. || [[Քարաձոր]] գյուղից 4 կմ հս || |- || 124 || || Գյուղատեղի || 10-19 դդ. || [[Քարինջ]] գյուղից 2 կմ աե, Մարց գետի ձախ ափին || Ավերված։ |- || 125 || || Գյուղատեղի «Քիլիսա» || միջնադար || [[Քիլիսա (Լոռու մարզ)|Քիլիսա]] գյուղի հս-աե եզրին || |- || 126 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Օձուն (գյուղ)|Օձուն]] գյուղի շրջակայքում || |- || 127 || || Գյուղատեղի || միջնադար || [[Օձուն (գյուղ)|Օձուն]] գյուղի շրջակայքում || |- || 128 || || Գյուղատեղի «Շավրուղ» || 4-19 դդ. || [[Ֆիոլետովո]] գյուղից 1 կմ աե, Դիլիջան տանող ճանապարհից 300 մ ձախ || Ավերված է, զառիթափ լանջին։ |- |} == Տես նաև == * [[ՀՀ վանական համալիրների ցանկ]] * [[Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ]] * [[ՀՀ քաղաքատեղիների ցանկ]] * [[ՀՀ քարավանատների ցանկ]] * [[ՀՀ տաճարների ու եկեղեցական համալիրների ցանկ]] * [[Արցախի վանական համալիրների ցանկ]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Լոռու մարզ}} {{Հայաստանի լքված բնակավայրեր ըստ մարզերի}} [[Կատեգորիա:Հայկական ճարտարապետություն]] [[Կատեգորիա:Ցանկեր:Ճարտարապետություն]] [[Կատեգորիա:Լոռու մարզի գյուղեր]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի լքված գյուղերի ցանկերն ըստ մարզերի]] 7jdeq6s21re6gtzbohvf93uezp4vd4j 0 954926 8485246 8451727 2022-08-08T17:47:04Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki Ստորև ներկայացվում է Գեղարքունիքի մարզի լքված գյուղերի ցանկը<ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=9155 Հայաստանի կառավարության որոշում N 628, 29 մայիսի 2002 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=37837 Հայաստանի կառավարության որոշում N 80, 9 հունվարի 2003 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=38081 Հայաստանի կառավարության որոշում N 754-Ն, 17 հունիսի 2003 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=11757 Հայաստանի կառավարության որոշում N 1793, 24 դեկտեմբերի 2003 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=37965 Հայաստանի կառավարության որոշում N 49, 29 հունվարի 2004 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=13320 Հայաստանի կառավարության որոշում N 1929-Ն, 30 դեկտեմբերի 2004 թ․]</ref><ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=36406 Հայաստանի կառավարության որոշում N 2322-Ն, 29 դեկտեմբերի 2005 թ․]</ref><ref>[[Հայկական սովետական հանրագիտարան]]</ref> {| class="sortable wikitable" |- valign=bottom !| # ! width=100px| Պատկեր ! width= | Անուն ! width=18% | Կառուցման տարեթիվ ! width= | Բնակավայր և հեռավորությունը նրանից ! width=18% | Լրացուցիչ տվյալներ |- || 1 || || Գյուղատեղի «Աղի գյոլ» || 10-17 դդ. || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] քաղաքից 5 կմ ամ || Համանուն ամրոցի տարածքում։ Գյուղատեղիում է գտնվում 13-րդ դարի եկեղեցու և ջրաղացի ավերակները։ |- || 2 || || Գյուղատեղի «Յոնջալուխ» || 9-17 դդ. || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] քաղաքից 5-6 կմ ամ || Համանուն ամրոցի տարածքում։ Գյուղատեղիում է գտնվում խաչքարերով գերեզմանոցը։ |- || 3 || || Գյուղատեղի Ագարակ («Մանուչարի դոլակներ») || 13-17 դդ. || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] քաղաքից 5 կմ հվ-աե || Արծվաքար թաղամասից 4,5 կմ հվ-աե։ Գյուղատեղիում է գտնվում գավթով կիսավեր եկեղեցին շրջապատված խաչքարերով, ինչպես նաև 1231 թվականին կառուցված «Ալոյի վանք» եկեղեցին, որի շրջակայքում պահպանվել է գերեզմանոցը թվով 36 խաչքարով։ |- || 4 || || Գյուղատեղի «Դոլակներ» || 13-17 դդ. || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] քաղաքի աե մասում || Արծվաքար թաղամասից 7 կմ հվ-ամ, Գավառ - Մարտունի խճուղուց աջ, գոմերի մոտ։ Գյուղատեղիում է գտնվում 13-րդ դարի «Արծվաթռիչ» («Ղամլուխի ժամ)» մատուռը, որը վերականագնվել է 1970-ական թթ.։ |- || 5 || || Գյուղատեղի «Խարաբեք» || 13-18 դդ. || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] քաղաքից 1,5 կմ հվ-ամ || Հացառատ թաղամասից 1,5 կմ հվ-ամ Հացառատ - Ծաղկաշեն ճանապարհից աջ։ |- || 6 || || Գյուղատեղի «Ղազարի Ձոր» || 13-17 դդ. || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] քաղաքից 5 կմ հվ-աե || Արծվաքար թաղամաս, «Սալոյի վանք» եկեղեցուց 1 կմ ամ։ |- || 7 || || Գյուղատեղի «Սառջլու» || 10-17 դդ. || [[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]] քաղաքից 9 կմ ամ || Սբ. Խաչ սարից 1 կմ հվ-ամ։ |- || 8 || || Գյուղատեղի «Ղուշի բակեր» || 16-18 դդ. || [[Ճամբարակ]] քաղաքից 0,5 կմ հս || Ճամբարակ-Վահան ճանապարհից ձախ։ Պահպանվել է գերեզմանողը խաչքարերով։ |- || 9 || || Գյուղատեղի «Գոմեր» || 9-18 դդ. || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] քաղաքից 7-8 կմ հվ || Մթնաձոր գետի 2 կողմերում։ Գյուղատեղում պահպանվել են 3 գերեզմանոցներ բազմաթիվ խաչքարերով, ինչպես նաև 6-րդ դարի Սբ. Ստեփանոս եկեղեցին /վերակառուցված/ և նրանից քիչ հեռու 12-րդ դարի եկեղեցու ավերակներ։ |- || 10 || || Գյուղատեղի «Մթնաձոր» || 9-17 դդ. || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] քաղաքից 8 կմ հվ || Գյուղատեղում պահպանվել է 13-րդ դարի կիսաքանդ եկեղեցին։ |- || 11 || || Գյուղատեղի «Ակներ» || 10-18 դդ. || [[Վարդենիս]] քաղաքի աե մասում || Գարեջրի գործարանի մոտ, տեղացիներն այցելում են որպես Սբ. Վարդան սրբատեղի։ |- || 12 || || Գյուղատեղի || 10-18 դդ. || [[Ախպրաձոր]] գյուղի հս մասում || «Կուրբանաքենդ» վայրում։ |- || 13 || || Գյուղատեղի «Հին Ախպրաձոր» || 10-20 դդ. || [[Ախպրաձոր]] գյուղի հս մասում || Տարածքում պահպանվել են իրար մոտ կանգնած 4 խաչքարեր։ |- || 14 || || Գյուղատեղի «Աղյոլ» || 16-18 դդ. || [[Ախպրաձոր]] գյուղից 2 կմ աե || |- || 15 || || Գյուղատեղի «Ղզըլ խարաբա» || 17-18 դդ. || [[Ախպրաձոր]] գյուղից 1,5 կմ հս-աե || |- || 16 || || Գյուղատեղի «Դամյա» || 17-18 դդ. || [[Ախպրաձոր]] գյուղից 3,5 կմ հս-աե || |- || 17 || || Գյուղատեղի «Աղբրի Խարաբեք» || 14-15 դդ. || [[Ակունք (Գեղարքունիքի մարզ)|Ակունք]] գյուղից 2,5 կմ հվ-ամ || Գյուղի և «Հին գոմեր» գյուղատեղիի միջև ընկած տարածքում։ Տարածքում պահպանվել է տասնյակից ավել խաչքարերով գերեզմանոցը։ |- || 18 || || Գյուղատեղի «Հին գոմեր» || 13-18 դդ. || [[Ակունք (Գեղարքունիքի մարզ)|Ակունք]] գյուղից 3 կմ հվ-աե || Տարածքում պահպանվել է 13-րդ դարի ավերված եկեղեցին՝ 30-ից ավել խաչքարերով՝ որոնցից մեկը տեղափոխվել է Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին, գերեզմանոցը։ 15-րդ դարի Թուխ Մանուկ մատուռը և փոքր գերեզմանոցը։ |- || 19 || || Գյուղատեղի «Քյալաֆա» || 14-17 դդ. || [[Ակունք (Գեղարքունիքի մարզ)|Ակունք]] գյուղից 3-4 կմ հվ-ամ || Տարածքում պահպանվել է տասնյակից ավել խաչքարերով գերեզմանոցը։ |- || 20 || || Գյուղատեղի «Վանքի Բերդ» || 9-17 դդ. || [[Աստղաձոր]] գյուղից 3 կմ հվ || Համանուն ամրոցի տարածքում։ Գյուղատեղիում է պահպանվելեն 9-րդ դարի երկու եկեղեցիներ։ |- || 21 || || Գյուղատեղի || 9-17 դդ. || [[Աստղաձոր]] գյուղից 8 կմ հվ || «Սաքոյի վար» տեղամասում։ |- || 22 || || Գյուղատեղի «Անմեռ» («Եկեղեցու ձոր», «Վանքի ձոր») || 9-18 դդ. || [[Արծվանիստ]] գյուղից 2 կմ հվ || Վանքագետի աջ և ձախ ափին։ Տարածքում պահպանվել է Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին /վերանորոգված 2000թ․-ին/ և տասնյակից ավել խաչքարերով գերեզմանոցը։ |- || 23 || || Գյուղատեղի «Զույգ աղբյուր» || 9-15 դդ. || [[Արծվանիստ]] գյուղից 10 կմ հվ || Վանքագետի աջ և ձախ ափին։ Տարածքում պահպանվել է 12-րդ դարի կիսավեր եկեղեցին գավթով։ |- || 24 || || Գյուղատեղի «Հոսպակ» || 9-20 դդ., 1949 թ. || [[Արծվանիստ]] գյուղից 8 կմ հվ || Տարածքում պահպանվել է 10-րդ դարի եկեղեցին, 19-րդ դարում վերանորոգված մատուռը և տասնյակից ավել խաչքարերով գերեզմանոցը։ |- || 25 || [[File:Artsvanisti Sb.Hripsime church (1).jpg|200px|Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցին «Վերին Կթանոց» գյուղատեղիում]] || Գյուղատեղի «Վերին Կթանոց» («Վանքի խարաբա») || 9-17 դդ. || [[Արծվանիստ]] գյուղից 8 կմ հվ || Վանքագետի աջափնյա բարձունքին։ Տարածքում պահպանվել է 10-րդ դարի Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցին՝ քսանից ավել խաչքարերով գերեզմանոցը։ «Վանքի Գերեզմանատուն», «Խրբի դոշ» և անանուն գերեզմանոցները 30-ից ավել խաչքարերով։ |- || 26 || || Գյուղատեղի || 17-18 դդ. || [[Գեղամաբակ]] գյուղից 0,5 կմ հս-աե || «Չաիր» կոչվող վայրում։ |- || 27 || || Գյուղատեղի «Մանուչարի գյոլ» || 16-17 դդ. || [[Գեղարքունիք (գյուղ)|Գեղարքունիք]] գյուղից 1,5 կմ աե || Ջրամբարի ափին։ |- || 28 || || Գյուղատեղի «Չոր ավերակներ» || 14-17 դդ. || [[Գեղարքունիք (գյուղ)|Գեղարքունիք]] գյուղից 7 կմ հս-աե || Գավառ-Մարտունի խճուղուց ձախ, Սևանա լճի ափին։ Տարածքում պահպանվել է 15-րդ դարի Սուրբ Գևորգ մատուռը՝ տասնյակից ավել խաչքարով։ |- || 29 || || Գյուղատեղի || 9-17 դդ. || [[Գեղհովիտ]] գյուղից 9 կմ հվ-ամ || «Կազովնու հոլիկներ» վայրում։ |- || 30 || || Գյուղատեղի «Բոզոյի խրբեք» || 9-17 դդ. || [[Գեղհովիտ]] գյուղից 3 կմ հվ-աե || Տարածքում պահպանվել է 9-րդ դարի եկիեղեցու ավերակներ։ |- || 31 || || Գյուղատեղի || 15-16 դդ. || [[Գետիկ (գյուղ)|Գետիկ]] գյուղից 1 կմ հվ || «Կուճուր թալա» հանդամասում։ Տարածքում պահպանվել է 15-րդ դարի «Առուստամի խաչ» խաչքարը։ |- || 32 || || Գյուղատեղի «Հին Դարանակ» || 13-16 դդ. || [[Դարանակ]] գյուղի աե մասում || |- || 33 || || Գյուղատեղի «Խարաբեք» || 9-17 դդ. || [[Դդմաշեն]] գյուղից 1,5 կմ աե || |- || 34 || || Գյուղատեղի «Կուռու ավերակներ» || 10-17 դդ. || [[Երանոս (Գեղարքունիքի մարզ)|Երանոս]] գյուղից 2,5 կմ հս || Տարածքում պահպանվել է 10-րդ դարի ավերակ եկեղեցին՝ խաչքարերով լի գերեզմանոցով։ |- || 35 || || Գյուղատեղի «Նաղարախան» || միջնադար || [[Զոլաքար]] գյուղից 30 կմ ամ || Համանուն ամրոցի տարածքում։ Տարածքում պահպանվել է 5-րդ դարի Սուրբ Վարդան եկեղեցին։ |- || 36 || || Գյուղատեղի «Երկու ջրի արանք» («Գոմերի ավերակներ», «Մթնաձոր») || 9-18 դդ. || [[Զոլաքար]] գյուղից 4-5 կմ հվ || Տարածքում պահպանվել է խաչքարերով լի գերեզմանոց։ |- || 37 || || Գյուղատեղի «Լճի ավերակներ» || 9-17 դդ. || [[Զոլաքար]] գյուղից 5 կմ հվ-աե || «Գյոլերի խրբեք» վայրում, ձորի 2 կողմերում։ |- || 38 || || Գյուղատեղի «Կարմիր ավերակներ» («Սառնաղբյուր») || վաղ մջնդ - 1948 թ. || [[Զոլաքար]] գյուղից 38-40 կմ հս-ամ || «Կըզըլ խարաբա», տարածվում է նաև Լիճք գյուղի տարածքում, լքվել է 1948 թ.: Տարածքում պահպանվել է 19-րդ դարի ձրաղացներ։ |- || 39 || || Գյուղատեղի «Քյավառի յայլա» || 9-17 դդ. || [[Զոլաքար]] գյուղից 40 կմ ամ || Տեղացիներն անվանում են «Քյավառա օբեք»։ |- || 40 || || Գյուղատեղի «Սարուկապ» || 17-18 դդ. || [[Թթուջուր (Գեղարքունիքի մարզ)|Թթուջուր]] գյուղից 1 կմ ամ || Գետիկի ձախ ափին, գոմերի տարածքում։ |- || 41 || || Գյուղատեղի || 13-17 դդ. || [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Լեռնահովիտ]] գյուղի հվ-աե եզրին || Նորակառույց «Ճգնավոր» մատուռի շուրջը։ |- || 42 || || Գյուղատեղի «Իշի գութան» || 13 դ. || [[Լիճք (Գեղարքունիքի մարզ)|Լիճք]] գյուղից 3 կմ հվ-ամ || Ծակքար գետի աջ ափին։ Տարածքում պահպանվել է 10-րդ դարի կիսավեր եկեղեցին, ինչպես նաև 16-րդ դարի կիսավեր մատուռը։ |- || 43 || || Գյուղատեղի «Միրավի դար» («Հին Զոզներ») || 9-17 դ. || [[Լիճք (Գեղարքունիքի մարզ)|Լիճք]] գյուղից 6-7 կմ հվ-ամ || |- || 44 || || Գյուղատեղի «Փշոտ Բիար» || 9-17 դ. || [[Լիճք (Գեղարքունիքի մարզ)|Լիճք]] գյուղից 5 կմ հվ || |- || 44 || [[File:Lchashen Gandzavank church (5).jpg|200px|Գանձավանքը գյուղատեղիում]] || Գյուղատեղի Գանձավանք («Անգիր վանք») || 9-17 դ. || [[Լիճք (Գեղարքունիքի մարզ)|Լիճք]] գյուղից 1,5 կմ հվ-աե || Տարածքում պահպանվել է 9-րդ դարի կիսավեր Գանձավանք եկեղեցին։ |- || 45 || || Գյուղատեղի «Գթաշեն» («Կարմիր Խարաբեք», «Ազատ քաղաք») || 15-17 դ. || [[Լճավան]] գյուղից 1 կմ հվ-ամ || Տարածքում պահպանվել է մոտ երկու տասնյակի հասնող խաչքարերով գերեզմանոցը, որում 1979-1980 թթ. կատարվել են բարեկարգման և խաչքարերի ամրացման աշխատանքներ։ |- || 46 || || Գյուղատեղի «Ձիարաթ» || 13-17 դդ. || [[Ծաղկաշեն (Գեղարքունիքի մարզ)|Ծաղկաշեն]] գյուղից 3 կմ հվ-ամ || Տարածքում պահպանվել է 13-րդ դարի համանուն մատուռը։ |- || 47 || || Գյուղատեղի || 17-18 դդ. || [[Ծափաթաղ]] գյուղից 1 կմ հվ-աե || |- || 48 || || Գյուղատեղի «Ավզով աղբյուր» || 13-18 դդ. || [[Ծովագյուղ]] գյուղից 1 կմ աե || Տարածքում պահպանվել է 13-րդ դարի մատուռ, որը վերականգնվել է 1973-1975 թթ.: |- || 49 || || Գյուղատեղի «Խրբեք» || միջնադար|| [[Ծովակ]] գյուղից 1,5 կմ հս-աե || |- || 50 || || Գյուղատեղի «Պողոսի գեղ» || 9-17 դդ. || [[Ծովասար]] գյուղից 1,5 կմ հվ-աե || Տարածքում պահպանվել է 13-րդ դարի Սբ. Հռիփսիմե եկեղեցին։ |- || 51 || || Գյուղատեղի «Ալոյի ավերակներ» («Ալոյի խրբեք») || 9-17 դդ. || [[Ծովասար]] գյուղից 3 կմ հվ-ամ || Ծակքար գետի ձախ ափին։ |- || 52 || || Գյուղատեղի «Ահմադաղ» || 9-17 դդ. || [[Ծովասար]] գյուղից 5 կմ հվ-ամ || Կողակագետի աջ ափին։ |- || 53 || || Գյուղատեղի «Հին գյուղ» || ուշ միջնադար - 1837 թ. || [[Ծովինար (գյուղ)|Ծովինար]] գյուղի հս մասում || Մարտունի-Ծովինար խաչմերուկից ձախ։ |- || 54 || || Գյուղատեղի «Փառկունք» («Վերին քյոլաղըռան», «Հին Կարմրաշեն») || 9 դ.- 1949 թ. || [[Ծովինար (գյուղ)|Ծովինար]] գյուղից 8 կմ հվ || Տարածքում պահպանվել է 13-րդ դարի ավերված Սբ. Պողոս-Պետրոս եկեղեցին, 19-րդ դարի կիսավեր եկեղեցին և 4 հատ գերեզմանոցներ մի քանի տասնյակի հասնող խաչքարերով:։ |- || 55 || || Գյուղատեղի «Օրգլու» || 9-17 դդ., 19 դ. || [[Ծովինար (գյուղ)|Ծովինար]] գյուղից 15 կմ հվ || «Խրբեքի ջուր» գետի ափին։ |- || 56 || || Գյուղատեղի || 14-17 դդ. || [[Կալավան]] գյուղից 8 կմ հվ-աե || Կալավան-Դրախտիկ դաշտամիջյան ճանապարհի ձախ եզրին, Բարեպատ գետի ակունքների մոտ։ |- || 57 || || Գյուղատեղի || 16-18 դդ. || [[Կալավան]] գյուղից 0,5 կմ աե || Դպրոցից 750 մ հս-աե։ |- || 58 || || Գյուղատեղի «Քանագեղ» («Մանուչարի դոլակներ») || 7-17 դդ. || [[Կարմիրգյուղ]] գյուղից 8 կմ հս-աե || Համանուն ամրոցի տարածքում։ Տարածքում է գտնվում 13-րդ դարի Սուրբ Գևորգ եկեղեցին, Սուրբ Խաչ և Քանագեղ փոքր մատուռները, 45 խարքար ունեցող միջնադարյան գերեզմանոցը։ |- || 59 || || Գյուղատեղի || 15-17 դդ. || [[Կութ]] գյուղից 2 կմ հվ-աե || Հայտնի է «Քյալաֆա» անունով։ |- || 60 || || Գյուղատեղի «Ալթունի թախտ» || 9-17 դդ. || [[Ձորագյուղ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Ձորագյուղ]] գյուղից 2 կմ հվ-ամ || «Սանգար» ամրոցից 0,5 կմ ամ։ Գյուղատեղիի կենտրուոմ գտնվում է 13-րդ դարի կիսավեր եկեղեցին՝ գերեզմանոցով։ |- || 61 || [[File:Church in Dzoravank village 05.jpg|200px|Ձորավանքը գյուղատեղիում]] || Գյուղատեղի || 10-17 դդ. || [[Ձորավանք]] գյուղից 1,5 կմ հվ-ամ || Անասնապահական համալիրից 1,5 կմ հվ։ Պահպանվել է 13-րդ դարի կիսավեր եկեղեցին։ |- || 62 || || Գյուղատեղի || 9-17 դդ. || [[Մադինա]] գյուղից 16 կմ հվ-ամ || «Մադինա» - 2 ամրոցի տարածքում։ |- || 63 || || Գյուղատեղի «Աղըլներ» || 9-17 դդ. || [[Մադինա]] գյուղից 3 կմ հվ-աե || Արգիճի գետի ձախ ափին։ |- || 64 || || Գյուղատեղի || 16-18 դդ. || [[Մարտունի (գյուղ)|Մարտունի]] գյուղից 3 կմ հվ-աե || «Իլանլու» աղբյուրի մոտ։ |- || 65 || || Գյուղատեղի || 17-18 դդ. || [[Մարտունի (գյուղ)|Մարտունի]] գյուղից 0,5 կմ ամ || «Դարի թալա» վայրում, դեպի «Շլորաբակեր» ճանապարհից աջ։ |- || 66 || || Գյուղատեղի «Աղջաղալա» || 12-18 դդ. || [[Մարտունի (գյուղ)|Մարտունի]] գյուղից 3 կմ հս-ամ || Համանուն ամրոցից 1 կմ հս-աե, Գետիկի աջ ափին։ Տարածքում պահպանվել է 12-րդ դարի եկեղեցին։ |- || 67 || || Գյուղատեղի «Շլորաբակ» || 11-18 դդ. || [[Մարտունի (գյուղ)|Մարտունի]] գյուղից 2 կմ հվ-ամ || Գետիկի ձախ ափին։ |- || 68 || || Գյուղատեղի «Պետրոս բիձու խաչեր» || 15-16 դդ. || [[Մարտունի (գյուղ)|Մարտունի]] գյուղից 1 կմ հվ || Գետիկի ձախ ափին։ |- || 69 || || Գյուղատեղի «Սըրխանա» || 10-17 դդ. || [[Մեծ Մասրիկ]] գյուղից 2 կմ ամ || |- || 70 || || Գյուղատեղի «Իշխանագյուղ» || 10-17 դդ. || [[Ներքին Գետաշեն]] գյուղից 1-1,5 կմ հվ || Ագրիճա գետի աջ ափին։ Տարածքում պահպանվել է 12-րդ դարի ավերակ «Իշխանհատակ» եկեղեցին, 38 խաչքարով գերեզմանոցը և 12-րդ դարի մատուռը։ |- || 71 || || Գյուղատեղի «Հին Կարակոյուն» || 17-18 դդ. || [[Նորաբակ]] գյուղից 1,5 կմ ամ || Գոմերի մոտ։ |- || 72 || || Գյուղատեղի || 8-17 դդ. || [[Նորաշեն (Գեղարքունիքի մարզ)|Նորաշեն]] գյուղի ամ մասում, «Գյունե» ամրոցի տարածքում || |- || 73 || || Գյուղատեղի || 13-14 դդ. || [[Նորաշեն (Գեղարքունիքի մարզ)|Նորաշեն]] գյուղից 1,5 կմ հս-ամ, «Խաչեր» ամրոցի տարածքում || |- || 74 || || Գյուղատեղի «Խաչեր» || 9-15 դդ. || [[Նորաշեն (Գեղարքունիքի մարզ)|Նորաշեն]] գյուղից 1 կմ աե || Նորաշեն-Ծովազարդ գյուղամիջյան հին ճանապարհի եզրերին։ |- || 75 || || Գյուղատեղի «Յոթ աղբյուր» || 9-15 դդ. || [[Նորատուս]] գյուղի տարածքում, «Յոթ աղբյուր» («Աբլլու խարաբա», «Ասլան Ղափլան») ամրոցի տարածքում || Տարածքում պահպանվել է «Յոթաղբյուր» եկեղեցին։ |- || 76 || || Գյուղատեղի || 17-18 դդ. || [[Շատջրեք]] գյուղի աե եզրին || |- || 77 || || Գյուղատեղի «Նազեի Սուրբ» || 10-17 դդ. || [[Սարուխան (Գեղարքունիքի մարզ)|Սարուխան]] գյուղից 3 կմ ամ || |- || 78 || || Գյուղատեղի «Սիմոյի Սուրբ» || 10-17 դդ. || [[Սարուխան (Գեղարքունիքի մարզ)|Սարուխան]] գյուղից 1,5 կմ հվ-ամ || Գյուղատեղիի հս եզրին 1960-ական թթ. կառուցվել է մատուռ՝ Մուշեղ Խոստեղյանի կողմից։ |- || 79 || || Գյուղատեղի || վաղ մջնդ - ուշ մջնդ || [[Սոթք (Գեղարքունիքի մարզ)|Սոտք]] գյուղից 9 կմ հս-աե || Ոսկու հարստացուցիչ կոմբինատի տարածքում։ |- || 80 || || Գյուղատեղի «Ձոր» («Մանուշակաձոր») || 10-17 դդ. || [[Սոթք (Գեղարքունիքի մարզ)|Սոտք]] գյուղից 2 կմ հվ || Արոտատեղեր տանող ճանապարհի ձախ կողմում։ |- || 81 || || Գյուղատեղի «Գոմերի ժամ» («Բանդի ձոր», «Շմակաժամ») || 9-17 դդ. || [[Վարդաձոր (Գեղարքունիքի մարզ)|Վարդաձոր]] գյուղից 4 կմ հս-ամ || Գետի աջ ափին, բարձրադիր բլրին։ Տարածքում պահպանվել է 15-րդ դարի համանուն մատուռը։ |- || 82 || || Գյուղատեղի «Բերդի խարաբա» («Քյաֆթառլի») || 9-16 դդ. || [[Վարդենիկ]] գյուղից 3 կմ հվ || Համանուն ամրոցի տարածքում։ Տարածքում պահպանվել է 10-րդ դարի ավերակ եկեղեցին՝ 10-յակից ավել խաչքարերով լի գերեզմանոցով։ |- || 83 || || Գյուղատեղի «Հին Վարդենիկ» («Վերին Գյոզալդարա») || վաղ մջնդ -1949 թ. || [[Վարդենիկ]] գյուղից 5 կմ հվ || Վարդենիս գետի աջ ափին, բարձրադիր հրվանդանին։ Տարածքում պահպանվել է 13-րդ դարի ավերակ Սբ. Գրիգոր եկեղեցին, 9-րդ դարի «Կարմիր վանք» եկեղեցին, 9-րդ դարի անանուն եկեղեցին և ջրաղացների համալիրը։ |- || 84 || || Գյուղատեղի || 17-18 դդ. || [[Վերին Շորժա]] գյուղից 3 կմ ամ || Մասրիկ գետի աջ ափին։ |- || 85 || || Գյուղատեղի «Վերին Շորժա» || 16-18 դդ. || [[Վերին Շորժա]] գյուղի աե մասում || Ձորում։ |- |} == Տես նաև == * [[ՀՀ վանական համալիրների ցանկ]] * [[Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ]] * [[ՀՀ քաղաքատեղիների ցանկ]] * [[ՀՀ քարավանատների ցանկ]] * [[ՀՀ տաճարների ու եկեղեցական համալիրների ցանկ]] * [[Արցախի վանական համալիրների ցանկ]] * [[ՀՀ ձիթհանների ցանկ]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Գեղարքունիքի մարզ}} {{Հայաստանի լքված բնակավայրեր ըստ մարզերի}} [[Կատեգորիա:Հայկական ճարտարապետություն]] [[Կատեգորիա:Ցանկեր:Ճարտարապետություն]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի լքված գյուղերի ցանկերն ըստ մարզերի]] iv2ber1zihqnnlmezsmndfwka87iogv 0 956457 8485917 7491961 2022-08-09T11:50:37Z Voskanyan 23951 /* Հեղինակներ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մուլտֆիլմ|պատկեր=Հին խաղալիքը.jpg}} '''Հին խաղալիքը''' ({{lang-ru|Старая игрушка}}), խորհրդային մուլտիպլիկացիոն ֆիլմ, որը նկարահանվել է [[Սոյուզմուլտֆիլմ]] ստուդիայում, 1971 թվականին։ == Սյուժե == Աղջկան ծննդյան օրը պայծառ և գեղեցիկ արլեկին–ծաղրածու են նվիրում։ Աղջիկը խաղում է ծաղրածուի հետ և բոլորովին մոռանում իր հին խաղալիքները, այդ թվում և` իր նախկինում ամենասիրելի մաշված և կարկատած արջուկին։ Նեղացած արջուկը գնում է քաղաքային այգի, որտեղ վերջերս անց է կացվել դիմակահանդես։ Հավաքելով կեղծ ոսկեթելը` արջուկը ծաղրածուի տեսքով վերադառնում է տուն, բայց կորստով տարված աղջիկը նույնիսկ չի էլ նկատում, որ դա իր սիրելի խաղալիքն է, և թողնում է նրան թրջվել անձրևի տակ։ Եվ միայն այն ժամանակ, երբ փափկած թուղթը ընկնում է, երջանիկ տիրուհին արջուկին տուն է տանում։ == Հեղինակներ == * Սցենարի հեցինակ՝ [[Վասիլի Լիվանով]] * Ռեժիսոր՝ Վլադիմիր Սամսոնով * Բեմադրող նկարիչ՝ Ռոզալիա Զելմա * Նկարիչ-մուլտիպլիկատորներ՝ [[Վլադիմիր Արբեկով]], Գալինա Բարինովա, Ելենա Վերշինինա, Ելենա Մալաշենկովա, [[Էլվիրա Մասլովա]], Տատյանա Պոմերանցևա, Գենադի Սոկոլսկի * Կոմպոզիտոր՝ Վլադիմիր Կրիվցով * Օպերատոր՝ Ելենա Պետրովա * Հնչյունային օպերատոր՝ Վլադիմիր Կուտուզով == Վերաթողարկում DVD ձևաչափով == Մուլտֆիլմը DVD ձևաչափով բազմիցս վերաթողարկվել է «Հեքիաթներ երեխաների համար 2» մուլտֆիլմերի հավաքածուում (Սոյուզմուլտֆիլմ)<ref>[http://www.animator.ru/db/?p=vsource&id=610 DVD «Сказки для малышей 2»]</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{animator.ru|2561|Հին խաղալիքը}} * {{imdb title|4486584|Հին խաղալիքը}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:1971 մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:«Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիայի մուլտֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Մուլտֆիլմեր արջերի մասին]] k0i1dhysr0g23af4z9pjj9xhccj8q12 3 957252 8485679 7526045 2022-08-09T06:46:50Z ArmSirius 64149 wikitext text/x-wiki {{talk archive}} * [[Մասնակցի քննարկում:ArmSirius/Արխիվ1|Արխիվ 2017-18]] * [[Մասնակցի քննարկում:ArmSirius/Արխիվ2|Արխիվ 2018-19]] * [[Մասնակցի քննարկում:ArmSirius/Արխիվ3|Արխիվ 2019-20]] * [[Մասնակցի քննարկում:ArmSirius/Արխիվ4|Արխիվ 2020-21]] fuvaygy1rj89w0p89np02h834xdd7eu 8485681 8485679 2022-08-09T06:49:49Z ArmSirius 64149 wikitext text/x-wiki {{talk archive}} * [[Մասնակցի քննարկում:ArmSirius/Արխիվ1|Արխիվ 2017-18]] * [[Մասնակցի քննարկում:ArmSirius/Արխիվ2|Արխիվ 2018-19]] * [[Մասնակցի քննարկում:ArmSirius/Արխիվ3|Արխիվ 2019-20]] * [[Մասնակից:ArmSirius/Արխիվ4|Արխիվ 2020-21]] byhq9rat5ojlq9s0yjrg2ya6904rpki 0 960425 8485525 8475010 2022-08-08T20:01:19Z CommonsDelinker 212 "Armenia_TV_logo_(2).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | անուն = Արմենիա հեռուստաընկերություն | բնօրինակ անուն = | պատկերանիշ = | պատկեր = [[File:Armenia_TV_main_building.jpg|310px]] | նկարագրություն = | տեսակ = | ընկերության տեսակ = | անվանված է = | հիմնադրված է = [[1998]] (հիմնադրման տարեթիվ),<br />[[հունվարի 13]], [[1999]] (եթերի սկիզբ) | հիմնադիր = [[Ջերարդ Գաֆեսճյան]], Բագրատ Սարգսյան | վայր = | երկիր = {{ARM}} | տնօրեն = [[Դավիթ Բաբախանյան]]<br /> (գործադիր տնօրեն) | գլխավոր անձինք = | սպասարկվող տարածք = | արդյունաբերություն = | արտադրանք = | ծառայություններ = | ընդհանուր ակտիվներ = | հասույթ = | գործառնական շահույթ = | զուտ շահույթ = | աշխատողների թիվ = | վերադաս = | մայր ընկերություն = | ստորաբաժանումներ = | դուստր ընկերություններ = | նախկին = | սեփականատեր = [[Արթուր Ջանիբեկյան]] | կարգախոս = | կայք = http://www.armeniatv.am | մասնակից է = | կլանվել = | ծանոթագրություններ = | բորսա = | պորտալ = |}} '''Արմենիա հեռուստաընկերություն''', [[Հայաստան|հայկական]] առաջատար հեռուստաալիքներից մեկը։ [[2020]] թվականի առաջին կիսամյակի դրությամբ ունեցել է ամենաբարձր վարկանիշը [[Հայաստան]]ում՝ լրատվական, գեղարվեստական ֆիլմերի, սիթքոմների, հեռուստասերիալների, հումորային, երաժշտական հաղորդումների ցանկում<ref>{{Cite web|url=http://tvradio.am/wp-content/uploads/2020/04/%D5%8E%D4%B5%D5%90%D4%BC%D5%88%D5%92%D4%BE%D5%88%D5%92%D4%B9%D5%85%D5%88%D5%92%D5%86-2020.1.pdf|title=Հանրապետական և մայաքաղաքային սփռում ունեցող հեռուստաընկերությունների եթերի կառուցվածքն ըստ ժանրերի|last=|first=|date=|website=|publisher=Հեռուստատեսության և ռադիոյի հանձնաժողով|accessdate=2020-07-13}}</ref>։ Արմենիա հեռուստաընկերությունը եղել է հայկական առաջին հեռուստաալիքը, որը [[2012]] թվականից հեռարձակվել է HD ձևաչափով։ == Պատմությունը == Հեռուստաալիքը հիմնադրվել է [[1998]] թվականին։ Առաջին սեփականատերերն են եղել [[Ջերարդ Գաֆեսճյան]]ն<ref>{{Cite web|url=https://www.1in.am/214955.html|title=Մահացել է ամերիկահայ նշանավոր բարերար Ջերարդ Գաֆեսճյանը|last=Technologies|first=Peyotto|website=1in.am|accessdate=2020-07-13}}</ref> ու Բագրատ Սարգսյանը։ Առաջին անգամ եթեր է հեռարձակվել [[1999]] թվականի հունվարի 13-ին՝ 24-ժամյա ռեժիմով<ref>{{Cite web |url=https://armeniatv.am/hy/6-about-us |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2020-01-21 |archive-date=2020-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200420161202/https://armeniatv.am/hy/6-about-us |dead-url=yes }}</ref>։ [[Պատկեր:Artur Janibekyan 2017.jpg|ձախից|մինի|148x148փքս|Հեռուստաընկերության սեփականատեր [[Արթուր Ջանիբեկյան]]]] Տեխնիկական սպառազինումից հետո [[2012]] թվականին տեղի է ունեցել Հայաստանում առաջին փորձնական եթերը` HD ձևաչափով, որը [[2013]] թվականին պաշտոնապես մեկնարկել է<ref>{{Cite web|url=https://www.aysor.am/am/news/2019/11/14/Armenia-TV/1629069|title=Armenia TV-ն առաջինը հայկական հեռուստաեթերում անցնում է 4K ձևաչափի (Տեսանյութ) - Այսօր` թարմ լուրեր Հայաստանից|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.aysor.am|language=en|accessdate=2020-07-13}}</ref>։ [[2019]] թվականից Արմենիա հեռուստաընկերության 100% սեփականատեր է հանդիսանում [[Comedy Club Production]]-ի հիմնադիր և գլխավոր պրոդյուսեր, «Գազպրոմ Մեդիա Հոլդինգ» ԲԸ ժամանցային հեռուստաալիքների սուբհոլդինգի ղեկավար [[Արթուր Ջանիբեկյան]]ը<ref>{{Cite web|url=https://news.am/arm/news/495350.html|title=«Պանարմենիան Մեդիա Գրուպը» հայտարարում է որպես մեդիա միավորում գործունեությունը դադարեցնելու մասին|last=|first=|date=2019-02-08|website=News.am|publisher=|accessdate=2020-07-13}}</ref>։ [[2016]] թվականին Արմենիա հեռուստաընկերությունը նկարահանեց առաջին հայկական 4K հեռուստասերիալը՝ [[Հին արքաներ (հեռուստասերիալ)|Հին արքաներ]]։ Իսկ [[2019]] թվականի նոյեմբերին հրապարակվեց, որ Արմենիա հեռուստաընկերությունը նախատեսում է առաջինը հայկական հեռուստաշուկայում անցնել 4K ձևաչափի<ref>{{Cite web|url=https://www.tert.am/life/am/news/2019/11/14/armenia/61765|title=«Հին արքաներ» բազմասերիանոց պատմական ֆիլմը հասանելի է 4K որակով. «Արմենիա» հեռուստաընկերությունը առաջինը հայկական հեռուստաեթերում անցնում է 4K ձևաչափի|website=www.tert.am|language=hy|accessdate=2020-07-13|archive-date=2019-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20191115081548/https://www.tert.am/life/am/news/2019/11/14/armenia/61765|dead-url=yes}}</ref>։ [[2020]] թվականի դրությամբ՝ եթերի մեջ են մտնում հեռուստաշոուներ, սերիալներ, սիթքոմներ, լրատվական հաղորդումներ, հայկական ու արտասահմանյան ֆիլմեր։ == Անձնակազմը == Տարբեր տարիներին Արմենիա հեռուստաընկերության աշխատակազմում կամ առանձին նախագծերում ներգրավված դերասանների, լրագրողների ու այլոց մասնակի ցանկը՝ {{columns-list|colwidth=35em| * [[Նազենի Հովհաննիսյան]] * [[Մկրտիչ Արզումանյան]] * [[Հայկ Մարության]] * [[Անդրանիկ Հարությունյան (դերասան)|Անդրանիկ Հարությունյան]] * [[Ռաֆայել Երանոսյան]] * [[Հասմիկ Ղարիբյան]] * [[Դավիթ Բաբախանյան]] * [[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)]] * [[Արմեն Պետրոսյան (Մենչ)|Արմեն Պետրոսյան]] * [[Հովհաննես Ազոյան]] * [[Սոս Ջանիբեկյան]] * [[Խորեն Լևոնյան]] * [[Սոֆի Մխեյան]] * [[Սոս Ջանիբեկյան]] * [[Դիանա Գրիգորյան]] * Նարինե Սուլթանյան * Սյուզի Շահբազյան * [[Ֆելիքս Խաչատրյան]] * [[Վաչե Թովմասյան]] * Տիգրան Գևորգյան * [[Արմուշ]] * Զառա Սահակյան * Չարենց * [[Գարիկ Պապոյան]] * [[Արամ MP3]] * Վահագն Գրիգորյան * Կարեն Բաբաջանյան * [[Հրանտ Թոխատյան]] * [[Լալա Մնացականյան]] * [[Ռաֆայել Քոթանջյան]] * [[Արտավազդ Եղոյան]] * [[Ջուլիետա Ստեփանյան]] * [[Հասմիկ Կարապետյան]] * [[Ռաֆայել Ղազանչյան]] * [[Լուիզա Ներսիսյան]] * Վահե Բեգլարյան * [[Կարինե Բուռնազյան]] * [[Լուիզա Ղամբարյան]] * [[Գայանե Ասլամազյան]] * [[Լեռնիկ Հարությունյան]] * [[Ստեփան Ղամբարյան]] * Ժորա Հովհաննիսյան * [[Գրիգոր Դանիելյան (դերասան)|Գրիգոր Դանիելյան]] * [[Գոռ Հակոբյան (երգիչ)|Գոռ Հակոբյան]] * [[Միհրան Ծառուկյան]] * [[Արփի Գաբրիելյան]] * [[Վահե Ղազարյան]] * [[Էռնա Էլիզբարյան]] * Սոնա Թորոսյան * Լիլի Հովեր * [[Էդուարդ Քալանթարյան]] * Դիանա Մալենկո * [[Արտակ Վարդանյան (հաղորդավար, լրագրող)|Արտակ Վարդանյան]] * Սիմա Բաղդասարյան * [[Լուսինե Թովմասյան]] * [[Ավո Խալաթյան]] * Սաթենիկ Հազարյան * Սարգիս Բազինյան * Դավիթ Մարդյան * Էլեն Սարգսյան * Շուշաննա Թովմասյան * [[Անի Երանյան]] * [[Անի Պետրոսյան]] * Անի Քոչարյան * [[Աշոտ Ղազարյան]] * [[Հարություն Մովսիսյան]] * Դավիթ Սարգսյան * Ռոբերտ Գասպարյան * Կարեն Ալիխանյան * Արտյոմ Կարապետյան * Անի Ավետյան * Էմմա Մանուկյան * Թելման Խաչատրյան * Ալեքսանդր Խաչատրյան * [[Իրա Հարությունյան]] * [[Վրույր Հարությունյան]] }} <gallery> Պատկեր:Նազենի Հովհաննիսյանը Մարդկային գործոն.jpg|[[Նազենի Հովհաննիսյան]] |[[Մկրտիչ Արզումանյան]] Պատկեր:Armen_Petrosyan_(Mench).jpg|[[Արմեն Պետրոսյան (Մենչ)|Արմեն Պետրոսյան]] Պատկեր:GRIGOR DANIELYAN.jpg|[[Գրիգոր Դանիելյան (դերասան)|Գրիգոր Դանիելյան]] Պատկեր:Vahe Ghazaryan.jpg|[[Վահե Ղազարյան]] Պատկեր:Erna Elizbaryan.jpg|[[Էռնա Էլիզբարյան]] Պատկեր:Айк Марутян.png|[[Հայկ Մարության]] Պատկեր:Mkrtich Arzumanyan portrait.jpg|[[Մկրտիչ Արզումանյան]] Պատկեր:Հասմիկ Ղարիբյան.jpg|[[Հասմիկ Ղարիբյան]] Պատկեր:David-Babakhanyan.jpg|[[Դավիթ Բաբախանյան]] Պատկեր:Sos Janibekyan.jpg|[[Սոս Ջանիբեկյան]] Պատկեր:Kocharfriend.jpg|[[Կարեն Քոչարյան (հաղորդավար)|Կարեն Քոչարյան]] Պատկեր:Hovhannes-Azoyan.png|[[Հովհաննես Ազոյան]] Պատկեր:Sofi-Mkheyan.png|[[Սոֆի Մխեյան]] Պատկեր:Դիանա Գրիգորյան.jpg|[[Դիանա Գրիգորյան]] Պատկեր:Gor Hakobyan singer.jpg|[[Գոռ Հակոբյան]] Պատկեր:Aram Mp3, ESC2014 Armenia 1st press conference 04 (cropped).jpg|[[Արամ MP3]] Պատկեր:HrantTokhatyan.jpg|[[Հրանտ Թոխատյան]] Պատկեր:Ashot Ghazaryan at the art exhibition.jpg|[[Աշոտ Ղազարյան]] Պատկեր:Lala Mnatsakanyan.jpg|[[Լալա Մնացականյան]] Պատկեր:Կարինե Բուռնազյան.jpg|[[Կարինե Բուռնազյան]] </gallery> == Միջազգային նախագծեր == 2012 թվականից Արմենիա TV-ն Հայաստանում բացառիկ իրավունքով ցուցադրում է [[ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա|Չեմպիոնների Լիգան]], [[ՈՒԵՖԱ Ազգերի Լիգա|ՈւԵՖԱ Ազգերի լիգայի]], [[Եվրո 2020|Եվրո 2020-ի]] և Աշխարհի առաջնության ընտրական փուլի [[Հայաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական|Հայաստանի հավաքականի]] խաղերը։ 2019 թվականի հունիսի հրպարակվեց, որ Արմենիա TV-ն գնել է [[Եվրո 2020|ԵՎՐՈ-2020-ի]] բոլոր խաղերը ցուցադրելու արտոնագիրը<ref>{{Cite web|url=https://www.tert.am/am/news/2019/06/27/uefa-euro/3036050|title=Armenia TV-ն բացառիկ իրավունքով կցուցադրի ԵՎՐՈ-2020-ը|website=www.tert.am|accessdate=2020-07-13|archive-date=2020-07-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200713225018/https://www.tert.am/am/news/2019/06/27/uefa-euro/3036050|dead-url=yes}}</ref>։ Արմենիա TV-ին գործակցել է [[Walt Disney Pictures|Walt Disney]], [[Universal Studios|Universal]], [[20th Century Studios|20th Century Fox]], [[Warner Bros.|Warner Brothers]], [[Sony Pictures Entertainment|Sony]], Talpa, Endemol, [[Ռեդե Գլոբո|Globo TV]] և այլ հեղինակավոր ընկերությունների հետ։ Արմենիա TV-ին բացառիկ իրավունքով առաջինն է իրագործել հեղինակավոր միջազգային հեռուստաֆորմատներ. «[[Հայաստանի ձայնը]]», [[Ամենախելացին (հեռուստաշոու)|«Ամենախելացին»]], «Հաղթեք րոպեում», [[Ի՞նչ, որտե՞ղ, ե՞րբ|«Ի՞նչ, ո՞րտեղ, ե՞րբ»,]] «Դիլ կամ Նո Դիլ», [[Ֆորտ Բոյար (հեռուստախաղ)|«Ֆորտ Բոյար»]]։ == «Արմենիա Պրեմիում» կաբելային հեռուստաընտանիք == 2015 թվականի սեպտեմբերի 14-ից Արմենիա հեռուստաընկերությունը՝ [[Յուքոմ]] ընկերության հետ համատեղ սկսել է հեռարձակել 6 կաբելային ԱրմենիաTV ալիքներ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/817806/s-14-sentyabrya-armenia-tv-predstavit-6-razlichniykh-kanalov-na-lyuboiy.html|title=Սեպտեմբերի 14-ից «Արմենիա TV»–ին կներկայացնի 6 տարբեր ալիքներ՝ ցանկացած նախասիրության համար|last=|first=|date=2015-09-07|website=Aysor.am|publisher=|accessdate=2020-07-13}}</ref>։ Ալիքները հասանելի են դարձել միայն «Արմենիա Պրեմիում» [[Յուքոմ]] օգտատերերի համար։ Կաբելային ալիքները սկսել են տարբերվել հիմնական Արմենիա TV հեռուստաալիքից նրանով, որ չեն պարունակել գովազդ, սերիալները հեռարձակել են մեկ օր շուտ, ինչպես նաև նեռառել են ֆիլմեր, որոնք ներառված չեն եղել Արմենիա հեռուստաընկերության ցանկում։ {| class="wikitable" |+ !Պատկերանիշը !Անունը !Թեմատիկա |- | |Պրեմիում |Արմենիա Պրեմիում հեռուստաալիք, ցուցադրվում են Արմենիա TV, ինչպես նաև Պրեմիումի շրջանակներում ստեղծված ֆիլմեր, սերիալներ ու սիթքոմներ։ |- | |Հայ կինո |Հայկական ֆիլմերի հեռուստաալիք՝ [[Հայաստանի ազգային կինոկենտրոն]]ի ֆոնդից |- | |Ջան TV |Հայկական երաժշտական հեռուստաալիք։ |- | |Քոմեդի |Հայկական հումորային հեռուստաալիք՝ ներառյալ հաղորդումներ, սերիալներ, մանրապատումներ, կատակերգական ներկայացումներ, շոու ծրագրեր, և այլն։ |- | |Սինեման |Աշխարհի տարբեր երկրներում ստեղծված ֆիլմերի հեռուստաալիք։ |- | |Տունտունիկ |Հեռուստաալիք երեխաների համար։ |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Պաշտոնական կայք|www.armeniatv.am}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի լրատվամիջոցներ]] [[Կատեգորիա:1997 հիմնադրումներ Հայաստանում]] cqkt9kg681loczftq9c6by3kznu1scf 0 963328 8485380 8165193 2022-08-08T19:15:53Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Police_of_the_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an articl wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ |հայերեն անուն=Հայկ Մհրյան |դրոշ2_3=Coat of arms of Armenia.svg |ծածկանուն= |դրոշ_4=Flag of Yerevan.svg |դրոշ_3=Flag of Armenia.svg |տիտղոս=[[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետ|ՀՀ ոստիկանության պետի]] տեղակալ |անուն= |դրոշ_2= |բնօրինակ անուն= |տիտղոս_4=[[Նոր Նորք վարչական շրջան]]ի ղեկավար |տիտղոս_3=[[ՀՀ արդարադատության նախարարություն|ՀՀ արդարադատության նախարարության]] քրեակատարողական ծառայության Արմավիրի քրեակատարողական հիմնարկի պետի տեղակալ |տիտղոս_2=[[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանություն|ՀՀ ոստիկանության]] հասարակական անվտանգության ապահովման գլխավոր վարչության պետ |նկարագրություն= |դրոշ= |պարգևներ=ՀՀ ոստիկանության և այլ գերատեսչությունների գերատեսչական մեդալներ և կրծքանշաններ |կառավարման սկիզբ=29.01.2020 |պատկեր= |կառավարման սկիզբ_2=15.01.2020 |կառավարման ավարտ_2=29.01.2020 |կառավարման սկիզբ_3=25.12.2019 |կառավարման ավարտ_3=14.01.2020 |կառավարման սկիզբ_4=29.10.2018 |կառավարման ավարտ_4=25.12.2019 |կառավարման ավարտ=05.08.2020 |}} '''Հայկ Աշոտի Մհրյան''' ({{ԱԾ}}), Հայաստանի Հանրապետության նախկին փոխոստիկանապետ, ոստիկանության գնդապետ, 2020 թվականի դեկտեմբերից` [[Աջափնյակ վարչական շրջան]]ի ղեկավար<ref>{{Cite web |url=https://www.yerevan.am/am/news/k-aghak-apet-marowt-yane-nerkayats-rel-e-ajap-nyak-varch-akan-shrjani-nor-ghekavarin/ |title=Քաղաքապետ Մարությանը ներկայացրել է Աջափնյակ վարչական շրջանի նոր ղեկավարին |website=https://www.yerevan.am |accessdate=2020-12-09}}</ref>։ == Կենսագրություն == Հայկ Մհրյանը ծնվել է Երևանում, 1993-1997 թվականներին սովորել և ավարտել է Հայաստանի Հանրապետության [[ՀՀ Ոստիկանության կրթահամալիր|Ներքին գործերի նախարարության]] բարձրագույն դպրոցը, որից հետո նույն դպրոցում աշխատել է որպես ծառայության բաժնի վաշտի հրամանատար։ 1997-2000 թվականին եղել ներքին գործերի և ազգային անվտանգության նախարարության բարձրագույն դպրոցի ծառայության բաժնի վաշտի հրամանատար, 2000-2003 թվականներին՝ ներքին գործերի նախարարության ակադեմիայի անձնակազմի գծով ծառայության բաժնի կուրսի պետի տեղակալ։ Նույն ակադեմիայի ծառայության բաժնի կուրսի պետի պաշտոնը ղեկավարել է 2003-2005 թվականներին, որից հետո՝ մինչև 2011 թվականը եղել է [[ՀՀ Ոստիկանության կրթահամալիր|ակադեմիայի]] իրավաբանական ֆակուլտետի պետի տեղակալը, իսկ 2011-2013 թվականը՝ նույն ակադեմիայի պետի տեղակալը։ 2013-2015 թվականներին գտնվել է ՀՀ ոստիկանության կադրերի ռեզերվում, որից հետո ազատվել է ոստիկանությունում ծառայությունից։ Մհրյանը 2015-2016 թվականներին եղել է [[ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարություն|ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարության]] պետական ռեզերվի գործակալության իրավաբան, անձնակազմի կառավարման բաժնի պետ, 2018-2019 թվականներին՝ Երևան քաղաքի Նոր Նորք վարչական շրջանի ղեկավար<ref>[https://news.am/arm/news/557312.html Փոխոստիկանապետ է նշանակվել Նոր Նորքի նախկին թաղապետը]</ref>։ Կարճ ժամանակով եղել է [[ՀՀ արդարադատության նախարարություն|Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության]] քրեակատարողական ծառայության Արմավիրի քրեակատարողական հիմնարկի պետի տեղակալ և Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության հասարակական անվտանգության ապահովման գլխավոր վարչության պետ։ [[Հայաստանի Հանրապետության նախագահ]]ի 2020 թվականի հունվարի 29-ի հրամանագրով նշանակվել է [[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանություն|Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության]] պետի տեղակալի պաշտոնին<ref>[https://armenpress.am/arm/news/1003017/ Հայկ Մհրյանը նշանակվել է ՀՀ ոստիկանության պետի տեղակալ]</ref>։ [[Հայաստանի Հանրապետության նախագահ|Հայաստանի Հանրապետության նախագահի]] 2020 թվականի օգոստոսի 5-ի հրամանագրով ազատվել է [[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետ|Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետի]] տեղակալի պաշտոնից։ Պարգևատրվել է Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության և այլ գերատեսչությունների գերատեսչական մեդալներով և կրծքանշաններով։ == Ընտանիք== Ամունացած է, ունի երկու երեխա։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}}{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն|Նախորդող=[[Արմեն Ուլիխանյան]]|Ցուցակ=[[Նոր Նորք վարչական շրջան]]ի ղեկավար Հայկ Մհրյան|Հաջորդող=Էդմոն Ղազարյան (պաշտոնակատար)|Տարիներ=29.10.2018-25.12.2019|bcolor=#fafff6|bgcolor=|color=#CCFFBF}} == Արտաքին հղումներ == *[http://www.police.am/structure/leadership.html Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պաշտոնական կայք] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200203064301/http://www.police.am/structure/leadership.html |date=2020-02-03 }} *[https://iravaban.net/255226.html Հայկ Մհրյանը՝ փոխոստիկանապետ] [[Կատեգորիա:1973 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Հոկտեմբերի 1 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Երևան քաղաքում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:Հայ գնդապետներ]] [[Կատեգորիա:Հայ ոստիկաններ]] fncw736602nt28dwihzu1zsl29a862n 0 964763 8485136 7633409 2022-08-08T14:41:15Z Kizich 124350 Հոդվածը խմբագրվել է՝ տերմինները փոխարինելով իրենց համարժեք առավել զգայուն տարբերակներով։ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Քեթրին (Քեյթ) Մաքկիննոն Բերտոլդ''' ({{lang-en|Kathryn "Kate" McKinnon Berthold}} {{ԱԾ}}), ամերիկյան [[դերասանուհի]] և կատակերգու։ Կարիերայի սկզբնական շրջանում նա ''Big Gay Sketch Show'' (2006-2010) սքեթչ-շուի դերասանական կազմի կանոնավոր անդամ էր, մասնակցում էր նաև այլ կատակերգական ծրագրերի։ 2012 թվականին Մաքկիննոնն որպես կանացի դերերի կատարող միացել է [[Շաբաթ երեկոյան ուղիղ եթերում|«Շաբաթ երեկոյան ուղիղ եթերում»]] հեռուստաշոուին․ արդյունքում քննադատների կարծիքով նա Թինա Ֆեյի, Էմի Փոլերի և Քրիսթեն Ուիգի հաջորդն է։ == Կարիերան == Մաքկիննոնը «Շաբաթ երեկոյան ուղիղ եթերում» պատմության մեջ է մտել՝ կանոնավոր դերասանական կազմում առաջին բացահայտ [[Լեսբի|լեսբին]] լինելով։ 2014 թվականին ելույթը շոում նրան բերել է անվանակարգ «Էմմի» մրցանակաբաշխությունում՝«Կատակերգական հեռուստերիալում երկրորդ պլանի լավագույն կանացի դեր» կատեգորիայում։ 2016 թվականին Մաքկիննոնը շահել է մրցանակ։ 2015 թվականի հունվարին Մաքկիննոնը [[ռեժիսոր]] Փոլ Ֆիգանի «Ուրվականների որսորդները» [[ֆիլմ]]ում, որտեղ նկարահանվել են նաև [[Մելիսա Մաքքարթի]]ն, [[Քրիստեն Ուիգ]]ը և Լեսլի Ջոնսը, ստացել է կենտրոնական դերերից մեկը։ Ֆիլմը էկրան է բարձրացել 2016 թվականի հուլիսի 22-ին։ 2016 թվականի երկրորդ կեսին լայն ճանաչում է ստացել՝ [[Հիլարի Քլինթոն]]ի դերը կատարելով «Շաբաթ երեկոյան ուղիղ եթերում» հեռուստաշոուում՝ նվիրված ԱՄՆ-ում նախընտրական բանավեճերին (դերասան [[Ալեք Բոլդուին]]ի հետ, որը խաղում էր [[Դոնալդ Թրամփ]]ի դերը)։ == Անձնական կյանք == Մաքկինոնը բացահայտ լեսբի է։ == Ֆիլմագրություն == {| class="wikitable sortable" |- ! Տարի ! Անվանում ! Բնօրինակ անվանում ! Դեր ! class="unsortable" | Ծանուցումներ |- |2012 |Իմ ամենալավ օրը | ''My Best Day'' |Հիսեր |Ashland Independent Film Festival Award լավագույն դերասանական կազմի համար |- |2014 |Կյանքի ընկերներ | ''Life Partners'' |Թրեյսի | |- | 2015 | Քույրեր |''Sisters'' | | |- | rowspan="5" | 2016 |[[Angry Birds (մուլտֆիլմ)]] | ''The Angry Birds Movie'' |Ստելլա |հնչյունավորում |- |[[Փնտրելով Դորիին]] | ''Finding Dory'' |Ինես |հնչյունավորում |- | Ուրվականների որսորդներ |''Ghostbusters'' | Ջիլիան Հոլցման | |- | Ոգեշնչողները |''Masterminds '' | Ջանդիս | |- |[[Ամանորյա կորպորատիվ]] | ''Office Christmas Party'' | Մերի | |- | rowspan="2" |2017 | Ծանր գիշեր |''Rough Night'' | Փիփա | |- | Քոլեջի ընկերներ | ''Friends from College'' | Շոնա | |- |rowspan="2" |2019 |[[Yesterday (фильм, 2019)|Երեկ]] |''Yesterday '' |Դեբրա Համեր | |- |[[Սկանդալ (ֆիլմ, 2019)|Սկանդալ]] |''Bombshell'' |Ջես Քար | |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Մաքկիննոն, Քեյթ}} [[Կատեգորիա:Հունվարի 6 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:1984 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկացի կինոդերասանուհիներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկացի հեռուստատեսային դերասանուհիներ]] [[Կատեգորիա:Կոլումբիայի համալսարանի շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկացի կատակերգուներ]] [[Կատեգորիա:«Էմմի» մրցանակի դափնեկիրներ]] [[Կատեգորիա:21-րդ դարի ամերիկացի դերասանուհիներ]] 9ufqrrk5ogxoqnzhz3139unp6wxsli0 0 969529 8485569 8473408 2022-08-08T22:50:56Z John locke1995 87266 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անատոմիա | անվանում = Մորուք | պատկեր = (A) Sadhu in Varanasi, India.jpg | լատիներեն = barba }} '''Մորուք''', [[դեմք]]ի ստորին մասի մազային ծածկույթ։ Տղամարդկանց երկրորդական [[սեռական հատկանիշներ]]ից մեկն, որը պայմանավորված է [[տեստոստերոն]]ի առկայությամբ։ Մորուքը սկսում է աճել [[Սեռական հասունացում|սեռական հասունացման]] շրջանում։ == Էվոլյուցիոն արժեք == Մորուքը, բեղերը և բակենբարդերը հայտնվել են տղամարդկանց մոտ մրցունակությունը բարձրացնելու համար, ինչպես մարտական երանգավորումը, որը տեսողականորեն մեծացնում է կարգավիճակը ցեղակիցների աչքում<ref name="ReferenceA">{{статья|заглавие=Любовник или воин? Противоположные давления полового отбора на мужской голос и волосы на лице|издание=Behavioral Ecology|том=27|номер=2|страницы=512—519|pmid=27004013|pmc=4797380|doi=10.1093/beheco/arv178|язык=ru|тип=журнал|месяц=3|год=2016}}</ref><ref name="ReferenceB">{{статья|заглавие=Бороды усиливают представления о возрасте, социальном статусе и агрессивности мужчин, но не о привлекательности|издание=Behavioral Ecology|том=23|номер=3|страницы=481—490|doi=10.1093/beheco/arr214|язык=ru|тип=журнал|месяц=5|год=2012}}</ref>։ [[Չարլզ Դարվին]]ը կարծում էր, որ մորուքը ծագել է սեռական ընտրության պատճառով, քանի որ այն զարդարանք է, որը մեծացնում է տղամարդկանց գրավչությունը։ Հերքվել է մորուքի և գրավչության միջև ենթադրական կապը։ Մորուքը, հավանաբար, անհրաժեշտ է տղամարդկանց միջև ավելի արդյունավետ մրցակցության համար, քանի որ մորուքով տղամարդիկ կարծես ավելի գերիշխող են, ագրեսիվ, և ավելի բարձր կարգավիճակ ունեն, քան մաքուր սափրված դեմքեր ունեցող տղամարդիկ<ref name="ReferenceA" /><ref name="ReferenceB" />։ == Պատմություն == [[Պատկեր:Борода_(БЭАН).png|աջից|մինի|255x255փքս|<center>Հին եգիպտացիների մորուքն ու սանրվածքը</center>]] [[Հին Եգիպտոս]]ի բոլոր տղամարդիկ սափրում էին մորուքը։ Մորուքը կրելու իրավունք ուներ միայն [[փարավոն]]ը (ի նշան երկրի տիրապետության), բայց նրա մորուքը արհեստական էր։ Այն, ինչպես և պարիկը, պատրաստված էր [[Բուրդ|բրդից]] կամ կտրատված մազերից։ Այդ արարողակարգային մորուքին կարող էին տարբեր ձևեր տալ, բայց առավել տարածված էր հյուսը, որը կատվային պոչի նման էր<ref>Вики: [[Костюм Древнего Египта#Причёски|Костюм Древнего Египта]]</ref>։ [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի]]ն հրամայում էր իր զինվորներին սափրել մորուքն<ref>{{harvnb|Peck|1898}} cites {{lang-grc|πωγωνοτροφία φιλόσοφον οὐ ποιεῖ}}. De Is. et Osir. 3</ref>, որպեսզի թշնամի զինվորները չկարողանան մարտի ընթացքում քաշել դրանք<ref>{{harvnb|Peck|1898}} cites Chrysippus ap. Athen. xiii. 565 a</ref>։ [[Հռոմեական կայսրություն]]ում սափրված դեմքն ու կարճ սանրվածքը քաղաքակրթության նշաններից էին և հռոմեացիներին առանձնացնում էին «վայրի» ժողովուրդներից։ Այս ավանդույթի վերջը դրել է [[Հադրիանոս]] կայսրը։ Կուբացի ապստամբները ընդդեմ [[Ֆուլխենսիո Բատիստա]]յի ռեժիմի, [[Ֆիդել Կաստրո]]յի գլխավորությամբ, հայտնի էին որպես «բարբուդոս»՝ մորուքավորներ։ === Տիպաժներ ըստ դարաշրջանի === Դեմքի մազերի [[Նորաձևություն|նորաձևության]] պատմությունը նաև ցույց է տալիս սոցիալական գործոնի որոշիչ ազդեցությունը բեղերի և մորուքների, մորուքների թույլատրելի ոճերի, հասարակության կողմից դրանց նկատմամբ վերաբերմունքի վրա<ref>{{harvnb|Peck|1898}} cites cf. Pers.iv. 1, magister [[Barbatus (disambiguation)|barbatus]] of Socrates</ref>։ Հին Եգիպտոսում տղամարդիկ սափրում էին մորուքն ու բեղերը, փոքր արհեստական մորուքները կրում էին միայն թագավորական ընտանիքի ներկայացուցիչները<ref>М. Н. Мерцалова. Костюм разных времён и народов. Том 1. — М.: Академия моды, 1993. с. 19</ref>։ [[Հին Հունաստան]]ում սափրվել սկսել են մ.թ.ա. 4-րդ դարից<ref>See, for example, Homer ''Iliad'' 1:500-1</ref>, այնտեղից դա անցել է հռոմեացիներին՝ Հունաստանի նվաճումից հետո<ref>{{книга|автор=Ф. Ф. Велишский|часть=|заглавие=Быт греков и римлян|оригинал=|ссылка=|издание=|место=Прага|издательство=Типография И. Милиткий и Новак|год=1878|том=|страницы=232|страниц=670|isbn=5424172334, 9785424172335}}</ref>։ Հռոմում Հադրիանոսի օրոք վերականգնվել է բեղերի և մորուքի նորաձևությունը<ref name="autogenerated2">Л. Кибалова. О. Гербенова. М. Ламарова. Иллюстрированная энциклопедия моды. Артия, Прага, 1988. с. 353</ref>։<gallery> Պատկեր:58 I Amenhotep I.jpg|Ամենհոտեպ I Պատկեր:Pericles Pio-Clementino Inv269.jpg|[[Պերիկլես]] Պատկեր:Hadrien-ven.JPG|[[Հադրիանոս]] Պատկեր:SeptimeSévère.jpg|[[Սեպտիմիոս Սևերոս]] </gallery>Արևմտաեվրոպական երկրների փաստագրված պատմությունը թույլ է տալիս դիտարկել տղամարդկանց արտաքին տեսքի ստանդարտների փոփոխման ընթացքը։ Նշվում է այսպիսի օրինաչափություն. մորուքների փարթամ սանրվածքների նորաձևության ժամանակ դրանք կարճեցվել են կամ անհետացել, և հակառակը, երբ ավելի պարզ սանրվածքներ էին կրում, մորուքին և բեղերին ավելի մեծ ուշադրություն էին դարձնում<ref name="autogenerated2" />։ Ավելի ուշ միջնադարում և վաղ Վերածննդի (XIV—XV դարեր) իդեալական արական տեսքը երիտասարդի նմանվելն էր ցանկացած տարիքում, և տղամարդկանց դեմքերը սափրված էին։ Բուրգունդյան նորաձևության տիրապետության շրջանում երկար գանգրացված մազերի դեպքում հայտնվում են միայն փոքր բեղեր և մորուքներ<ref name="autogenerated2" />։ Հաջորդ ժամանակահատվածում (1500-ից մինչև Վերածննդի ավարտը (1620)) բոլոր տարիքի տղամարդկանց մեծ մասը կրում էին մորուքներ և երկար բեղեր։<gallery> Պատկեր:Hans Holbein d. J. 072.jpg|[[Հանս Հոլբայն Կրտսեր]]ի աշխատանքներից մեկը Պատկեր:Lucas Cranach d. Ä. 063.jpg|[[Լուկաս Կրանախ Ավագ]] Պատկեր:Jean Clouet 001.jpg|Ֆրանցիսկոս I Պատկեր:Enrique VIII de Inglaterra, por Hans Holbein el Joven.jpg|[[Հենրի VIII]] Պատկեր:(Agen) Portrait de Charles IX - François Clouet - Musée des Beaux-Arts d'Agen.jpg |[[Շառլ IX]] </gallery>Բարոկկոյի դարաշրջանի սկզբից (1620-ից) մորուքը դուրս է եկել նորաձևությունից, և մոտավորապես 1680 թվականից, բեղերը նույնպես անհետացել են։ Ֆրանսիայում՝ նախկին եվրոպական մոդայի օրենսդիր երկրում, պալատականները, նմանակելով երիտասարդ թագավոր [[Լուի Արև արքա|Լյուդովիկոս XIV]]-ին, մաքուր սափրում էին դեմքը, բեղ էին կրում միայն զինվորականները<ref name="autogenerated2" />։ Մինչև XIX դարի կեսերը ամբողջովին գերակշռում էր սափրված տղամարդու դեմքի մոդելը։ 1848 թվականի հեղափոխությունից հետո տեղի է ունեցել հակառակ գործընթացն, որը տարածվել է ամբողջ Եվրոպայի վրա․ բեղերն ու մորուքը դարձել են տղամարդկանց արտաքին տեսքով գերիշխող։<gallery> Պատկեր:Karl Marx.jpg|[[Կարլ Մարքս]] Պատկեր:Victor Hugo 001.jpg|alt=|[[Վիկտոր Հյուգո]] Պատկեր:Tolstoy Leo port.jpg|[[Լև Տոլստոյ]] Պատկեր:1878 Darwin photo by Leonard from Woodall 1884 - cropped grayed partially cleaned.jpg|alt=|[[Չարլզ Դարվին]] Պատկեր:Louis Pasteur.jpg|[[Լուի Պաստյոր]] Պատկեր:RKorsakow.jpg|[[Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակով]] Պատկեր:Claude Monet 1899 Nadar.jpg|[[Կլոդ Մոնե]] Պատկեր:Alexander Ljapunow jung.jpg|alt=|[[Ալեքսանդր Լյապունով]] Պատկեր:Auguste Rodin fotografato da Nadar nel 1891.jpg|alt=|[[Օգյուստ Ռոդեն]] Պատկեր:Ivan Shishkin restoration.jpg|[[Իվան Շիշկին]] Պատկեր:Giuseppi Verdi by Ferdinand Mulnier c1870.jpg|alt=|[[Ջուզեպպե Վերդի]] Պատկեր:Modest Musorgskiy 1876 (cropped).jpg|alt=|[[Մոդեստ Մուսորգսկի]] Պատկեր:James Clerk Maxwell profile.jpg|alt=|[[Ջեյմս Մաքսվել]] Պատկեր:TurgevevI-foto (cropped).jpg|alt=|[[Իվան Տուրգենև]] Պատկեր:Antoni Gaudi 1878.jpg|alt=|[[Անտոնիո Գաուդի]] Պատկեր:Taneev.jpg|alt=|[[Սերգեյ Տանեև]] </gallery>Սակայն 20-րդ դարի երկրորդ քառորդից սափրված դեմքերը դառնում էին զանգվածային ֆենոմեն։ Տղամարդկանց մազերի փոփոխումը, որպես տղամարդկանց նորաձևության և նախասիրությունների զանգվածային երևույթ, կարելի է դիտարկել այս կամ այն պատմական ժամանակաշրջանում գերակշռող արական իդեալի փոփոխության պատճառով։ Նորաձևության մեջ ուժեղ տղամարդու իդեալի գերակշռության դարաշրջանում առկա են բեղեր և մորուքներ, քանի որ դրանք ընկալվում են որպես առնականության խորհրդանիշներ։ Բայց միշտ գոյություն ունեն հասարակական շերտեր, որոնք պահպանում են իրենց արտաքին տեսքի ավանդույթների անկախությունն ու շարունակականությունը։<gallery> Պատկեր:Ivan Petrovitch Pavlov. Photograph after a photograph taken Wellcome V0027010.jpg|alt=|[[Իվան Պավլով]], գիտնական Պատկեր:Portrait of Henri Matisse 1933 May 20.jpg|[[Անրի Մատիս]], նկարիչ և ճարտարապետ Պատկեր:Chuck Norris 200611292256.jpg|[[Չակ Նորիս]], դերասան Պատկեր:Fidel Castro Pirbadet.jpg|alt=|[[Ֆիդել Կաստրո]], քաղաքական գործիչ Պատկեր:Alan Cox at FOSS 2007.jpg|Ալան Կոքս, ծրագրավորող Պատկեր:Psoy-korolenko-ogi-moscow-shot1.jpg|Պսոյ Կորոլենկո, երաժիշտ, լրագրող Պատկեր:Grigoriy Dobrygin (cropped).jpg|alt=|Գրիգորի Դոբրիգին, դերասան Պատկեր:Aubrey de Grey.jpg|Օբրի դի Գրեյ, գիտնական </gallery> == Մորուքավոր կանայք == {{Main|Հիրսուտիզմ}}Կանայք, ինչպես և տղամարդիկ, կարող են մորուքներ աճեցնել (հատկապես, երբ օգտագործվում են անդրոգենային [[ստերոիդներ]], որպես ուղեկցող կրծքի [[քաղցկեղ]]ի թերապիայի)։ Հին ժամանակներից նման կանայք հետաքրքրասիրության առարկա են եղել։ Չնայած նրան, որ կանանց մեծ մասը սափրում են կզակի վրա ցանկացած մազային ծածկույթը, նրանցից ոմանք եկամուտ են ստանում կենդանի կատարումներով հասարակության առաջ, այսպես կոչված «հրաշքների շոուներում»՝ կրկեսներում, որոնք տարածված են [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներում]]։ Կոնտրաստն երկար մորուքի և այնպիսի կանացի ատրիբուտների մեջ, ինչպիսիք են երգչուհու բարձր ձայնը, որոնք ընդգծում են իրենց կանացիությունը, ապահովում է հետաքրքրությունը նրանց նկատմամբ, ուստի նման կանայք ավանդաբար ունեցել և գործատուների հարուստ ընտրություն և նրանց ելույթները շատ լավ վարձատրվել են։ Դրա վրա օրինակը [[Խուլիա Պաստրանա]]ն է։ == Տես նաև == *[[Բեղ]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Գրականություն == * {{ВТ-ЭСБЕ|Մորուք}} * {{ВТ-ЭСБЕ|Մորուքը Ռուսաստանում}} * [http://ec-dejavu.ru/p/Publ_Constable_Beard.html Ջայլզ Քոնթեբլ։ Մորուքները պատմության մեջ։ Նորաձևություն։] // Մարդ պատմության մեջ։ 1994. — М., 1994, էջ 165—181 == Արտաքին հղումներ == * [https://web.archive.org/web/20150926015006/https://slovari.yandex.ru/%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0/%D0%93%D1%83%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0/ Մորուք]՝ հոդվածը հումանիտար բառարանում [[Կատեգորիա:Անատոմիա]] [[Կատեգորիա:Մազածածկույթ]] [[Կատեգորիա:Մազեր]] [[Կատեգորիա:Մարդու անատոմիա]] [[Կատեգորիա:Դեմք]] ssq3phwhsk2a0j07ddan74v6oju6077 0 969614 8485396 8426247 2022-08-08T19:20:49Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_People's_Party_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki {{չշփոթել|Հայ ժողովրդական կուսակցություն}} {{Տեղեկաքարտ Կուսակցություն |country = Հայաստան | name =People's Party of Armenia |logo = Peoples Party of Armenia.png |leader = [[Ստեփան Դեմիրճյան]] |foundation = 1998 |membership = |ideology = [[Սոցիալիզմ]]<br />[[Եվրոպամետություն]] |position = |international = |european = |headquarters = [[Երևան]] |colorcode =Red |website = |seats1_title = |seats1 = |պատկերանիշ=}} '''Հայաստանի ժողովրդական կուսակցություն''' (կրճատ՝ '''ՀԺԿ'''), ձախակողմյան [[Սոցիալիզմ|սոցիալիստական]] [[կուսակցություն]] [[Հայաստան]]ում։ ==Պատմություն== Հիմնադրվել է 1998 թվականին [[Կարեն Դեմիրճյան]]ի կողմից։ 1999 թվականի [[Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն|Հայաստանի հանրապետական կուսակցության]] հետ միասին՝ ստեղծելով [[Միասնություն դաշինք]]ը մասնակցել է [[ՀՀ Ազգային ժողովի ընտրություններ, 1999|ՀՀ Ազգային ժողովի ընտրություններին]]՝ ստանալով մեծամասնություն և ընտրվելով [[ՀՀ Ազգային ժողովի նախագահ]]։ Կարեն Դեմիրճյանի [[Հոկտեմբերի 27-ի ահաբեկչական գործողություն|սպանությունից]] հետո կուսակցության ղեկավար է դարձել [[Ստեփան Դեմիրճյան]]ը։ Կուսակցությունը մասնակցել է [[Հայաստանի խորհրդարանական ընտրություններ, 2012|2003 թվականի խորհդարանական ընտրություններին]], ստացել է 1․1% ձայն, ուստի և չի անցել [[ՀՀ Ազգային Ժողով|խորհրդարանում]]։ Իրենց նախագահի թեկնածու [[Ստեփան Դեմիրճյան]]ը, [[ՀՀ նախագահի ընտրություններ 2003|2003 թվականի ՀՀ նախագահի ընտրությունների]] առաջին փուլում ստացավ ձայների 27.4%-ը, իսկ երկրորդ փուլում՝ ձայների 32․5%-ը։ 2007 թվականի [[ՀՀ Ազգային ժողովի ընտրություններ, 2007|Ազգային ժողովի ընտրություններին]] ստացան 1.68% ձայն, որը նույնպես չապահովեց տեղեր խորհրդարանում։ Մինչև 2007 թվականի [[ՀՀ Ազգային Ժողովի ընտրություններ 2017|Ազգային Ժողովի ընտրությունները]] կուսակցությունը [[Հայ ազգային կոնգրես]]ի հետ միասին ստեղծեցին [[Կոնգրես-ՀԺԿ]] դաշինքը<ref>[http://www.anc.am/?p=2913 Կոնգրես-ՀԺԿ դաշինքի ընտրական ծրագիրը]</ref>։ Դաշինքը ստացավ ձայների 3․72%, ուստի չստացավ տեղ խորհրդարանում։ Կուսակցությունը որոշում կայացրեց չմասնակցել 2018 թվականի [[ՀՀ Ազգային ժողովի 7-րդ գումարման ընտրություններ]]ին՝ սատարելով [[Իմ քայլը դաշինք]]ին<ref>{{Cite web |url=https://www.tert.am/en/news/2018/11/13/stepan-demirchyan/2842620 |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2020-03-05 |archive-date=2019-07-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190719154203/https://www.tert.am/en/news/2018/11/13/stepan-demirchyan/2842620 |dead-url=yes }}</ref>։ ==Գաղափարախոսություն== 2007 թվականին կուսակցությունը փոխեց իր գաղափարախոսությունը [[ռուսամետություն]]ից [[եվրոպամետություն]]։ Դեմիրճյանը պնդում էր․ «Հայաստանը պետք բռնի Եվրոպական ինտեգրման ճանապարհը»՝ արդյունավետորեն փոխելով կուսակցության կողմնորոշումը [[ԱՊՀ]] երկրների հետ համագործակցելուց դեպի [[Եվրոպա]]յի հետ համագործակցություն<ref>[https://armenpress.am/eng/news/518567/]</ref>։ ==Տես նաև== *[[Հայաստանի պետական համակարգ]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Հայաստանի կուսակցություններ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի կուսակցություններ]] rjqz4zba05z0le4t2aacus2ic5da52l 0 969980 8485146 8481805 2022-08-08T15:10:39Z Kizich 124350 Հոդվածը խմբագրվել է՝ տերմինները փոխարինելով իրենց համարժեք առավել զգայուն տարբերակներով։ wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Gender sign.svg|thumb|150px|Տրանսգենդեր անձանց խորհրդանիշ]] '''Տրանսգենդեր''', [[գենդեր]]ային ինքնության կամ ծննդյան ժամանակ գրանցված [[սեռ (կենսաբանություն)|սեռ]]ով անձի գենդերային արտահայտության անհամապատասխանություն<ref name="Altilio">{{cite book |authors= Terry Altilio, Shirley Otis-Green |title=Oxford Textbook of Palliative Social Work |publisher=[[Oxford University Press]] |isbn=978-0199838271 |year=2011 |page=380 |accessdate=April 12, 2016 |url=https://books.google.com/books?id=XS3XJL_RGIgC&pg=PA380 |quote= ''Transgender'' is an umbrella term for people whose gender identity and/or gender expression differs from the sex they were assigned at birth (Gay and Lesbian Alliance Against Defamation [GLAAD], 2007). |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161201182734/https://books.google.com/books?id=XS3XJL_RGIgC&pg=PA380 |archivedate=December 1, 2016 |df= |deadlink=no }}</ref>։ Որոշ տրանսգենդեր մարդիկ իրենց ներկայացնում են ծնված ժամանակ իրենց վերագրված սեռին հակառակ սեռով, իսկ մյուսները կարող են ունենալ ինքնություններ, որոնք դուրս են գալիս երկակի (բինար) գենդերային համակարգից<ref name="Bilodeau">{{статья |заглавие=Beyond the Gender Binary: A Case Study of Two Transgender Students at a Midwestern Research University |издание=Journal of Gay & Lesbian Issues in Education |том=3 |номер=1 |страницы=29—44 |doi= 10.1300/J367v03n01_05 |язык=en |тип=journal |автор=Bilodeau, Brent |год=2005}} "Yet Jordan and Nick represent a segment of transgender communities that have largely been overlooked in transgender and student development research&nbsp;– individuals who express a non-binary construction of gender[.]"</ref><ref name="Berg-Weger">{{cite book |author=Marla Berg-Weger |title=Social Work and Social Welfare: An Invitation |publisher=[[Routledge]] |isbn=978-1317592020 |year=2016 |page=229 |accessdate=April 12, 2016 |url=https://books.google.com/books?id=Fx7NCwAAQBAJ&pg=PA229 |quote=Transgender: An umbrella term that describes people whose gender identity or gender expression differs from expectations associated with the sex assigned to them at birth. |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161201170448/https://books.google.com/books?id=Fx7NCwAAQBAJ&pg=PA229 |archivedate=December 1, 2016 |df= |deadlink=no }}</ref>։ «Տրանսգենդեր» տերմինը կապ չունի [[սեռական կողմնորոշում|սեռական կողմնորոշման]] հետ<ref name="ВОЗ Т">{{cite web |title=WHO/Europe brief – transgender health in the context of ICD-11 |url= http://www.euro.who.int/en/health-topics/health-determinants/gender/gender-definitions/whoeurope-brief-transgender-health-in-the-context-of-icd-11 |website=www.euro.who.int |publisher=ВОЗ |date=2020-01-25 |accessdate=2020-01-25 |lang=en }}</ref>։ Տրանսգենդեր անձ լինելը չի համարվում հիվանդություն կամ խանգարում։ Չնայած, որոշ տրանսգենդեր մարդիկ ունենում են [[սթրես]] իրենց ինքնազգացողության և շրջապատի ակնկալիքների անհամապատասխանության պատճառով, որը կարող է լրջորեն ազդել իրենց առողջության և կյանքի վրա։ Նման սթրեսը կոչվում է գենդերային դիսֆորիա։ Հաճախ այս խնդրի օպտիմալ լուծումը տրանսգենդերային անցում է, որը կարող է ներառել կենսաբանական սեռի փոփոխման և փաստաթղթերի փոփոխության բժշկական ընթացակարգերը։ Շատ դեպքերում ծանր սթրեսը, որն ապրում են տրանսգենդեր մարդիկ, անմիջականորեն կապված չէ նրանց վիճակի հետ, այլ պայմանավորված է շրջապատի կողմից խտրականությամբ և մերժմամբ՝ [[տրանսֆոբիա]]յով։ Տրանսգենդեր մարդկանց և այլ գենդերային ինքնություն ունեցող անձանց թիվը մոտավորապես 0,3-0,5% է (25 միլիոն)<ref name="ВОЗ Т" />։ == Տերմիններ և լեզու == Տրանսգենդերականության առաջին հետազոտողներն օգտագործել են տրանսգենդեր մարդկանց ազգանունները և ծննդյան ժամանակ վերագրված սեռին համապատասխանող անձնական անունները նկարագրելու համար, դրանով իսկ հերքելով հետազոտվողների գենդերային ինքնությունը։ Ժամանակակից որոշ հետազոտողների տեսանկյունից՝ գենդերային ինքնության ժխտումը ներկայացնում է գաղափարախոսության դրսևորում, որը հաստատում է տրանսգենդեր մարդկանց ոչ լիարժեքությունը կամ «անբնականությունը»<ref name="cisgenderisminpsychology">{{статья|автор =Ansara, Y Gavriel, and Peter Hegarty|заглавие =Cisgenderism in psychology: pathologising and misgendering children from 1999 to 2008|оригинал =|ссылка =http://ansaraonline.com/yahoo_site_admin/assets/docs/Ansara__Hegarty_2012_Cisgenderism_in_Psychology.19690333.pdf|издание =Psychology & Sexuality|тип =|место =|год =2011|том =|номер =3|страницы =137—160|archiveurl =https://web.archive.org/web/20150821063935/http://ansaraonline.com/yahoo_site_admin/assets/docs/Ansara__Hegarty_2012_Cisgenderism_in_Psychology.19690333.pdf|archivedate =2015-08-21}} «Article records… were evaluated for two kinds of ''cisgenderism'', the ideology that invalidates or pathologises self-designated genders that contrast with external designations. ''Misgendering'' language contradicts children’s own gender assignations and was less frequent than ''pathologising'' language which constructs children’s own gender assigna- tions and expression as disordered.»</ref><ref name="beyond">{{статья|автор= Ansara, Y. G.|заглавие= Beyond Cisgenderism: Counselling people with non-assigned gender identities|ссылка= http://ansaraonline.com/yahoo_site_admin/assets/docs/Ansara_2010_Beyond_Cisgenderism2489333619690656.219211844.pdf|язык= |автор издания= Moon, L. (ed.)|издание= Counselling Ideologies: Queer Challenges to Heteronormativity|тип= |место= Aldershot|издательство= Ashgate|год= 2010|том= |страницы= 167—200|isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160320160619/http://ansaraonline.com/yahoo_site_admin/assets/docs/Ansara_2010_Beyond_Cisgenderism2489333619690656.219211844.pdf|archivedate= 2016-03-20}} «In this chapter, I will use the term cisgenderism to describe the individual, social, and institutional attitudes, policies, and practices that assume people with non-assigned gender identities are inferior, 'unnatural' or disordered and which construct people with non-assigned gender identities as 'the effect to be explained'.»</ref>։ Իրավապաշտպանները և հետազոտողները նշում են, որ տրանսգենդեր մարդկանց գենդերային ինքնության ժխտումը կարող է անմիջականորեն հանգեցնել նրանց նկատմամբ [[խտրականություն|խտրականության]] և [[բռնություն|բռնության]]<ref name="beyond" /><ref name="TLC Commit" /><ref>{{статья |автор= Ansara, Y. G. |заглавие= Cisgenderism in medical settings: How collaborative partnerships can challenge structural violence |ссылка= http://ansaraonline.com/yahoo_site_admin/assets/docs/Chapter_Seven_Ansara_with_Reference.19690148.pdf |язык= |автор издания= Rivers, I., & Ward, R. (Eds.) |издание= Out of the ordinary: LGBT lives |тип= |место= Cambridge |издательство= Cambridge Scholars Publishing |год= 2012 |том= |страницы= 102—122 |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130921075119/http://ansaraonline.com/yahoo_site_admin/assets/docs/Chapter_Seven_Ansara_with_Reference.19690148.pdf |archivedate= 2013-09-21 }}</ref>։ Այդ պատճառով նրանք ոչ տրանսգենդեր մարդկանց անվանում են ցիսգենդերներ։ Լրագրողների համար ժամանակակից ոճային այն ամսագրերը, որոնք անդրադառնում են տրանսգենդեր մարդկանց կյանքի լուսաբանման թեմային, խորհուրդ են տալիս նրանց նկատմամբ միշտ օգտագործել այն անձնական անուններն ու ազգանունները, որոնք այդ մարդիկ իրենց համար ընտրել են<ref name="TLC Commit">{{cite web|title=Journalists: Commit to Fair and Accurate Coverage of Transgender People, including Pvt. Chelsea Manning|url=http://transgenderlawcenter.org/archives/8975|publisher=Transgender Law Center|accessdate=2013-09-17|year=2013|quote=Always use a transgender person’s preferred name}}</ref><ref name="AP Blog">{{cite news|title=AP editors’ note on Manning|url=http://blog.ap.org/2013/08/22/ap-editors-note-on-manning/|work=Associated Press|accessdate=2013-09-17|date=2013-08-22}}</ref><ref name=Vanderbilt>{{cite web|url=http://www.vanderbilt.edu/styleguide.pdf|title=Style Guide|publisher=Vanderbilt University|accessdate=2013-09-17|author=Division of Public Affairs|page=34|date=2011-09}}</ref><ref name=Richmond>{{cite web|title=Frequently Asked Questions on Trans Identity|url=http://commonground.richmond.edu/common/pdfs/trans-etiquette.pdf|work=Common Ground – Trans Etiquette|publisher=University of Richmond|accessdate=2013-09-17|archive-date=2013-10-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20131022140504/http://commonground.richmond.edu/common/pdfs/trans-etiquette.pdf|dead-url=yes}}</ref><ref name="GLAAD Guide">{{cite web|title=NAMES, PRONOUN USAGE & DESCRIPTIONS|url=http://www.glaad.org/reference/transgender|work=GLAAD Media Reference Guide|publisher=GLAAD|accessdate=2013-09-17|page=11|format=PDF|date=2010-05|quote=Try to write transgender people's stories from the present day, instead of narrating them from some point in the past}}</ref>։ Նման առաջարկությունները հասցեագրված են հոգեբաններին և բժշկական աշխատողներին, որոնք օգնում են տրանսգենդեր մարդկանց<ref name="Fenway Glossary">{{cite web|url=http://www.fenwayhealth.org/site/DocServer/Handout_7-C_Glossary_of_Gender_and_Transgender_Terms__fi.pdf|title=Glossary of Gender and Transgender Terms|publisher=Fenway Health|accessdate=2013-09-17|location=Preface|page=2|format=PDF|date=2010-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131019120607/http://www.fenwayhealth.org/site/DocServer/Handout_7-C_Glossary_of_Gender_and_Transgender_Terms__fi.pdf|archivedate=2013-10-19}}</ref><ref name="APA Complicated">{{cite web|last=Glicksman|first=Eve|title=Transgender terminology: It's complicated|url=http://www.apa.org/monitor/2013/04/complicated.aspx|publisher=American Psychological Association|accessdate=2013-09-17|location=Vol 44, No. 4|page=39|date=2013-04}}</ref><ref name="Fenway Meeting">{{cite web|url=http://www.ama-assn.org/resources/doc/glbt/tfi-grand-rounds-makadon.ppt|title=Meeting the Health Care Needs of Lesbian, Gay, Bisexual, and Transgender (LGBT) People: The End to LGBT Invisibility|publisher=The Fenway Institute|accessdate=2013-09-17|author=Sponsored by the American Medical Association and The Fenway Health with unrestricted support from Fenway Health and Pfizer|page=24|format=PowerPoint Presentation}}</ref><ref>{{cite web|title=Therapists with Lesbian, Gay, Bisexual, and Transgender Clients|url=http://www.abct.org/docs/Members/FactSheets/LGBT_for_therapists.pdf|publisher=Association for Behavioral and Cognitive Therapies|accessdate=2013-09-17|page=2|format=Word Document|year=2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131019143157/http://www.abct.org/docs/Members/FactSheets/LGBT_for_therapists.pdf|archivedate=2013-10-19|deadlink=yes}}</ref><ref>{{cite web | title = Working With Transgender Persons | url = http://www.psychiatrictimes.com/gender-disorders/content/article/10168/2100893 | publisher = Phychiatric Times | accessdate = 2013-09-17 | first = Paul M. III, D.O. | last = Elizondo | first2 = Willy, M.P.H. | last2 = Wilkinson | first3 = Christopher, M.D. | last3 = Daley | date = 2012-09-06 | archive-date = 2012-11-16 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121116123346/http://www.psychiatrictimes.com/gender-disorders/content/article/10168/2100893 | dead-url = yes }}</ref><ref name=ALGBTIC>{{cite web|title=Competencies for Counseling with Transgender Clients|url=http://www.counseling.org/Resources/Competencies/ALGBTIC_Competencies.pdf|publisher=Association for Lesbian, Gay, Bisexual, and Transgender Issues in Counseling|page=3|format=PDF|date=2009-09-18}}</ref>։ == Տրանսգենդերականություն և առողջություն == === Հոգեկան առողջություն === [[Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն]]ը հայտարարել է, որ տրանսգենդերների հոգեկան հիվանդությունների մեծ վտանգը պայմանավորված է [[տրանսֆոբիա]]յով, [[խտրականություն|խտրականությամբ]] և [[բռնություն|բռնությամբ]]<ref name="ВОЗ Т" />։ 2019 թվականի մայիսի 25-ին [[Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն|ԱՀԿ]]-ը պաշտոնապես դադարեցրել է տրանսգենդերությունը որպես հոգեկան խանգարում դասակարգելը։ Այդ պահից փաստաթուղթը նկարագրում է «գենդերային ինքնության խանգարում» որպես «գենդերային անհամապատասխանություն», և տերմինը հանվել է հոգեկան խանգարումների մասին գրքի հատվածից։ Ժամանակակից գիտության մեջ հոգեբանական վիճակը համարվում է խանգարում, եթե այն առաջացնում է ուժեղ սթրես կամ հնարավորությունների սահմանափակում։ Շատ տրանսգենդեր մարդիկ չեն զգում սթրես կամ գենդերային գործառույթների խանգարում, ուստի տրանսգենդերությունը մտավոր խանգարում չէ։ Միևնույն ժամանակ, զգալի սթրեսը կարող է հանգեցնել ռեսուրսների դժվար մատչելիության, որը թույլ է տալիս ազատորեն արտահայտել իրենց գենդերային ինքնությունը (ինչպիսիք են հորմոնալ թերապիան և այլ բժշկական ընթացակարգեր), հասարակության մեջ չընդունելը, խտրականությունը և հարձակումները։ Ինչպես նշում են մասնագետները, հենց այդ հանգամանքների պատճառով տրանսգենդեր մարդկանց շրջանում [[տագնապ]]ը, [[դեպրեսիա]]ն և այլ հոգեկան խնդիրներ ավելի հաճախ են հանդիպում, քան ցիսգենդեր մարդկանց շրջանում։ Որոշ տրանսգենդեր մարդիկ ունենում են գենդերային դիսֆորիա, այսինքն՝ սթրես, որը պայմանավորված է գենդերային ինքնության անհամապատասխանությամբ։ Գենդերային դիսֆորիան կարող է դրսևորվել մասնավորապես, դեպրեսիայի կամ այլ մարդկանց հետ առողջ հարաբերություններ ձևավորելու դժվարությունների միջոցով։ Դիսֆորիայի հաղթահարումը ենթադրում է տառապանքի թեթևացում և ֆունկցիոնալության վերականգնում, ուստի այս խնդրի լուծումը հաճախ, թեև միշտ չէ, որ տրանսգենդերային անցում է<ref name="Brown&Rounsley">Brown, M.L. & Rounsley, C.A. (1996) ''True Selves: Understanding Transsexualism — For Families, Friends, Coworkers, and Helping Professionals'' Jossey-Bass: San Francisco ISBN 0-7879-6702-5</ref>։ «Գենդերային դիսֆորիա» կամ «գենդերային ինքնության խանգարում» ախտորոշումը հաճախ մեկնաբանվում է սխալ, ներկայացնելով, որ բոլոր տրանսգենդեր մարդիկ ապրում են դիսֆորիա։ Տրանսգենդեր մարդիկ, որոնք չեն զգում անհանգստություն կամ ներքին ֆրուստրացում իրենց գենդերային ինքնության հետ կապված, գենդերային դիսֆորիա չունեն։ «Գենդերային դիսֆորիա» հասկացությունը նույնպես բարոյական գնահատական չի ենթադրում, քանի որ, ժամանակակից հոգեբանության սկզբունքների համաձայն, մարդու մոտ հոգեկան կամ էմոցիոնալ խնդրի առկայությունը չի կարող հիմք հանդիսանալ սոցիալական խարանի համար<ref name="Brown&Rounsley"/>։ Հոգեկան առողջության մասնագետները խորհուրդ են տալիս իրենց գենդերային ինքնության հետ կապված ներքին [[կոնֆլիկտ]] կամ սթրես ունեցող մարդկանց դիմել [[հոգեթերապևտ]]ների օգնությանը։ Սակայն կլինիկական պատրաստվածությունը չի ներառում բավարար չափով տեղեկատվություն, որն անհրաժեշտ է տրանսգենդեր հաճախորդներին համարժեք օգնություն ցուցաբերելու համար<ref>{{статья |заглавие=Transgender issues in counselor education |издание=Counselor Education and Supervision |том=41 |номер=3 |страницы=233—242 |doi=10.1002/j.1556-6978.2002.tb01286.x |язык=und |автор=Carroll, L.; Gilroy, P.J.; Ryan, J. |год=2002}}</ref>։ Շատ հոգեբաններ և հոգեթերապևտներ բավականաչափ տեղեկացված չեն տրանսգենդերության մասին, և հաճախ տրանսգենդեր մարդիկ, դիմելով նման մասնագետներին, չեն ստանում անհրաժեշտ օգնություն<ref name="Brown&Rounsley"/>։ Տրանսգենդեր մարդիկ կարող են դիմել հոգեբանական օգնության տարբեր պատճառներով, և դա չի նշանակում, որ խնդիրը կայանում է միայն գենդերային ինքնության մեջ։ Շատ տրանսգենդեր մարդկանց համար հիմնական խնդիրը սոցիալական խարանի և տրանսֆոբիայի հետ բախումների հետևանքով առաջացած հուզական լարվածությունն է։ Մի տրանսգենդեր կին ասել է. {{Քաղվածք|Տրանսգենդեր մարդիկ գալիս են թերապևտի մոտ, և նրանց խնդիրների մեծ մասը կապ չունի տրանսգենդեր լինելու հետ, այլ միայն այն բանի, որ նրանք ստիպված են թաքնվել, ստել։ Նրանք զգում են մեղքը և ամոթը, ցավոք, դա սովորաբար տևում է տարիներ<ref name="H.E. Benson">{{статья |заглавие=Seeking support: Transgender client experiences with mental health services |издание=Journal of Feminist Family Therapy |том=25 |страницы=17—40 |doi=10.1080/0895833.2013.755081 |язык=en |тип=journal |автор=Benson, H.E. |год=2013}}</ref>։|}} Հարկադրված լինելով հաղթահարել հասարակական պարսավանքը և տրանսգենդեր անձանց մերժումը, շատ մարդիկ նույնպես դիմում են հոգեբանների օգնությանը՝ դեպրեսիայի և անհանգստության պատճառով, շատերը նշում են, որ թերապևտի կողմից իրենց գենդերային ինքնության ճանաչումը անհրաժեշտ պայման է, որպեսզի նրանք կարողանան նրա հետ քննարկել իրենց կյանքի այլ հարցեր<ref name="H.E. Benson"/>։ === Ֆիզիկական առողջություն === Տրանսգենդեր մարդկանց համար գոյություն ունեն մի շարք բժշկական հնարավորություններ՝ իրենց մարմինը ինքնազգացողությանը համապատասխանեցնելու համար։ Տրանսգենդեր տղամարդկանց համար հորմոնալ փոխարինող թերապիան առաջացնում է [[մորուք]], ճարպային հյուսվածք, մաշկի մասկուլինացում, [[մազեր|մազածածույթ]] և ձայնի փոփոխություն։ Հորմոնալ թերապիան փոխում է տրանսգենդեր կանանց ճարպային հյուսվածքը և կրծքի ձևը։ Լազերային կամ էլեկտրական էպիլյացիան տրանսգենդեր կանանց համար հեռացնում է ավելորդ մազերը։ Վիրաբուժական վիրահատությունները փոխում են տրանսգենդեր կանանց ձայնը, մաշկը, դիմագծերը, կուրծքը, իրանը, հետույքը և սեռական օրգանները։ Վիրաբուժական վիրահատությունները փոխում են տրանսգենդեր տղամարդկանց կուրծքը, կրծքավանդակը և հեռացնում են սեռական օրգանները։ == Տես նաև == * [[Աութինգ]] * [[Քամինգ աութ]] * [[Տրանսֆեմինիզմ]] * [[Տրանսֆոբիա]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|25em}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:ԼԳԲՏ]] [[Կատեգորիա:Գենդերային հետազոտություններ]] 0b4d6sro3hhxlqkravm21vjcaeo47hm 0 971126 8485245 8451728 2022-08-08T17:46:44Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki Ստորև ներկայացված է Հայաստանի Հանրապետության [[Գեղարքունիքի մարզ]]ի [[եկեղեցի]]ների ցանկը։ {| class="sortable wikitable" |- valign=bottom !| # ! width=100px| Պատկեր ! width= | Անուն ! width=18% | Կառուցման տարեթիվ ! width= | Բնակավայր և հեռավորությունը նրանից ! width=18% | Լրացուցիչ տվյալներ |- || 1 || || Եկեղեցի || 13-14-րդ դարեր || [[Գավառ]] քաղաքից 5 կմ արևմուտք, «Աղի գյոլ» գյուղատեղիի կենտրոնական հատվածում, բլրի գագաթին։ || Ավերված է։ |- || 2 || || Եկեղեցի || 14-15-րդ դարեր || [[Գավառ]] քաղաքից 5 կմ հարավ-արևելք, Ագարակ («Մանուչարի դոլակներ») գյուղատեղիում։ || Կիսավեր է։ |- || 3 || || Եկեղեցի «Ալոյի վանք» || 1231 թվական || [[Գավառ]] քաղաքից 5 կմ հարավ-արևելք, Ագարակ («Մանուչարի դոլակներ») գյուղատեղիի վրա իշխող բարձունքին։ || Պատվիրատուն եղել է Ինայը։ |- || 4 || || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 19-րդ դար || [[Գավառ]] քաղաքի հյուսիսային մասում։ || Արծվաքար թաղամասի արևմտյան եզրին, «Ժամի դար» ամրոցի ստորոտին։ |- || 5 || [[Պատկեր:Gavar Holy Mother of God church 03.jpg|200px|Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի]] || [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Գավառ)|Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին]] || 1902-1905 թվականներ || [[Գավառ]] քաղաքի կենտրոնում։ || Պատվիրատուն եղել է [[Խորեն Ա Տփղիսեցի|Խորեն Մուրադբեկյան]]ը։ Եկեղեցին վերանորոգվել է 1999 թվականին։ |- || 6 || [[Պատկեր:Gavar_Saint_Karapet_(2).jpg|200px|Սուրբ Կարապետ եկեղեցի]] || Եկեղեցի Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ (Սուրբ Կարապետ)|| 1848 թվական || [[Գավառ]] քաղաքի կենտրոնում, Նալբանդյան փողոցի վրա գտնվող հյուրանոցի մոտ։ || |- || 7 || [[Պատկեր:Chambaraki_sb_Grigor_(1).jpg|200px|Սուրբ Գրիգոր եկեղեցի]] || [[Սուրբ Գրիգոր եկեղեցի (Ճամբարակ)|Եկեղեցի Սուրբ Գրիգոր]] || 1029 թվական || [[Ճամբարակ]] քաղաքի մեջ։ || Վերին Ճամբարակի հյուսիսային եզրին։ |- || 8 || || Եկեղեցի || 12-13-րդ դարեր || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] քաղաքից 7-8 կմ հարավ, «Գոմեր» գյուղատեղիում։ || Ավերված է։ |- || 9 || || Եկեղեցի Սուրբ Ստեփանոս || 6-13-րդ դարեր || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] քաղաքից 7-8 կմ հարավ, «Գոմեր» գյուղատեղիի կենտրոնում։ || |- || 10 || || Եկեղեցի || 13-րդ դար || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] քաղաքից 8 կմ հարավ, «Մթնաձոր» գյուղատեղիում։ || Կիսավեր է։ |- || 11 || [[Պատկեր:Gegharqunik_region_church_(number_6)_17.JPG|200px|Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի]] || [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Մարտունի)|Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին]] || 1886 թվական || [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] քաղաքի մեջ || |- || 12 || || Եկեղեցի || 9-10-րդ դարեր || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] քաղաքից 0,1 կմ հյուսիս։ || Գոմաձոր թաղամասում՝ միջնադարյան գերեզմանոցի տարածքում։ Ավերված է։ |- || 13 || || Եկեղեցի || 1924 թվական || [[Սևան (քաղաք)|Սևան]] քաղաքի հյուսիս-արևմտյան մասում։ || Գոմաձոր թաղամասի եզրին, Մեծեփ սարի լանջին։ |- || 14 || [[Պատկեր:Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Ցամաքաբերդ).jpg|200px|Սուրբ Գևորգ եկեղեցին (Ցամաքաբերդ)]] || [[Սուրբ Գևորգ եկեղեցին (Ցամաքաբերդ)|Եկեղեցի Սուրբ Գևորգ]]|| 19-րդ դար || Սևան քաղաքի հյուսիս-արևելյան մասում։ || Ցամաքաբերդ թաղամասի կենտրոնում։ |- || 15 || [[Պատկեր:Church_of_the_Holy_Mother_of_God,_Vardenis.jpg|200px|Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին]] || [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Վարդենիս)|Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի]] || 1903-1912 թվականներ || [[Վարդենիս]] քաղաքի կենտրոնում։ || |- || 16 || || Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի || 1618-1621 թվականներ || [[Ազատ (Գեղարքունիքի մարզ)|Ազատ]] գյուղի մեջ։ || |- || 17 || || Եկեղեցի || 16-18-րդ դարեր || [[Ախպրաձոր]] գյուղից 2 կմ արևելք, «Աղյոլ» գյուղատեղիում։ || |- || 18 || || Եկեղեցի || 14-15-րդ դարեր || [[Ակունք (Գեղարքունիքի մարզ)|Ակունք]] գյուղից 2.5 կմ հարավ-արևմուտք, «Աղբրի Խարաբեք» գյուղատեղիի գերեզմանոցի կենտրոնում։ || Հիմնավեր է։ |- || 19 || || Եկեղեցի || 13-րդ դար || [[Ակունք (Գեղարքունիքի մարզ)|Ակունք]] գյուղից 3 կմ հարավ-արևելք, «Հին գոմեր» գյուղատեղիի արևելյան մասում։ || Ավերված է։ |- || 20 || || Եկեղեցի Սուրբ Մեսրոպ || 15-17-րդ դարեր || [[Ակունք (Գեղարքունիքի մարզ)|Ակունք]] գյուղի արևելյան մասում։ || Վերականգնվել է 19-րդ դարում։ Կիսավեր է։ |- || 21 || || Եկեղեցի «Վանք» || 7-րդ դար || [[Ակունք (Գեղարքունիքի մարզ)|Ակունք]] գյուղից 10 կմ հարավ։ || Բլրի գագաթին։ Կիսավեր։ |- || 22 || || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 1281 թվական || [[Այրք]] գյուղի մեջ։ || |- || 23 || || Եկեղեցի Սուրբ Գևորգ || 13-րդ դար || [[Այրք]] գյուղի արևելյան մասում։ || |- || 24 || || Եկեղեցի || 9-10 դարեր || [[Աստղաձոր]] գյուղից 3 կմ հարավ, «Վանքի բերդ» գյուղատեղիում։ || Բարձունքին, խաչաձև հատակագծով, կիսավեր է։ |- || 25 || || Եկեղեցի || 9-10 դարեր || [[Աստղաձոր]] գյուղից 3 կմ հարավ, «Վանքի բերդ» գյուղատեղիում։ || Միանավ, ավերված է։ |- || 26 || || Եկեղեցի Սուրբ Պողոս-Պետրոս || 19 դար || [[Աստղաձոր]] գյուղի մեջ։ || |- || 27 || || Եկեղեցի || 10-13 դարեր || [[Արծվանիստ]] գյուղից 8 կմ հարավ, «Շապուհի հեր» («Հերի գլուխ») բնակատեղիի կենտրոնում։ || Կիսաքանդ է։ |- || 28 || || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || || [[Արծվանիստ]] գյուղից 2 կմ հարավ, «Անմեռ» («Եկեղեցու ձոր», «Վանքի ձոր») գյուղատեղիի հյուսիսային մասում։ || Վերականգնվել է 2000 թվականին։ |- || 29 || || Եկեղեցի || 12-13 դարեր || [[Արծվանիստ]] գյուղից 10 կմ հարավ, «Զույգ աղբյուր» գյուղատեղիի հյուսիսային մասում։ || Կիսավեր է։ |- || 30 || || Եկեղեցի || 10-րդ դար || [[Արծվանիստ]] գյուղից 8 կմ հարավ, «Հոսպակ» գյուղատեղիում։ || Կիսավեր է։ |- || 31 || [[Պատկեր:Artsvanisti Sb.Hripsime church (1).jpg|200px|Սուրբ Հռիփսիմե]] || Եկեղեցի Սուրբ Հռիփսիմե || 9-10-րդ դարեր || [[Արծվանիստ]] գյուղից 2.5 կմ հարավ-արևելք, «Վերին Կթանոց» («Վանքի խարաբա») գյուղատեղիի կենտրոնում։ || |- || 32 || || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին ||1893 թվական || [[Արծվանիստ]] գյուղի մեջ։ || |- || 33 || || Եկեղեցի || 12-13-րդ դարեր || [[Արծվաշեն]] գյուղի արևելյան մասում՝ գործող գերեզմանոցի տարածքում։ || 1980-1981 թվականներին վերանորոգվել է տեղացիների կողմից։ |- || 34 || || Եկեղեցի Սուրբ Մինաս || 1872 թվական || [[Արծվաշեն]] գյուղի մեջ։ || 1985 թվականին վերականգնվել է տեղացիների կողմից։ |- || 35 || || Եկեղեցի || 17-րդ դար || [[Արտանիշ]] գյուղից 5 կմ հարավ-արևմուտք՝ ամրոցի հյուսիսային մասում։ || Կիսավեր է։ |- || 36 || || Եկեղեցի || 17-րդ դար|| Գտնվում է Արտանիշ գյուղից 1 կմ հարավ-արևելք՝ բլրի վրա։ || Կիսավեր |- || 37 || || Եկեղեցի || 11-12-րդ դարեր || [[Բերդկունք]] գյուղի մեջ՝ Երևան-Գավառ ճանապարհի աջ կողմում։ || Կիսավեր է։ |- || 38 || [[Պատկեր:Holy_Mother_of_God_church_in_Gandzak_village_22.jpg|200px|Սուրբ Աստվածածին]] || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 4-5 դարեր || [[Գանձակ]] գյուղի մեջ || Վերականգնվել է 16-րդ դարում՝ Վարդա տիկնոջ կողմից։ |- || 39 || [[Պատկեր:Գանձակ_գյուղ,_Գեղարքունիքի_մարզ.jpg|200px|Եկեղեցի Սուրբ Գևորգ]] || [[Գանձակ (Գեղարքունիքի մարզ)|Եկեղեցի Սուրբ Գևորգ]] || 9-րդ դար || [[Գանձակ]] գյուղի մեջ։ || |- || 40 || || Եկեղեցի || 15-16-րդ դարեր || [[Գեղամասար]] գյուղի հյուսիսային մասում՝ գերեզմանոցի արևմտյան եզրին։ || Կիսավեր է։ |- || 41 || [[Պատկեր:Գեղամավան_ԵԿԵՂԵՑԻ1.JPG|200px]] || Եկեղեցի || 9-11-րդ դարեր || [[Գեղամավան]] գյուղի մեջ՝ Պարգև Վարդանյանի տան մոտ || |- || 42 || [[Պատկեր:Գեղամավան_ԵԿԵՂԵՑԻ_Ս._ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ3-4.JPG|200px|Սուրբ Հովհաննես]] || Եկեղեցի Սուրբ Հովհաննես || 19-րդ դար, 1906 թվական || [[Գեղամավան]] գյուղի մեջ։ || 1906 թվականին եկեղեցուն հարավից կցվել է նախասրահ։ |- || 43 || || Եկեղեցի Սուրբ Գևորգ || 16-17-րդ դարեր || [[Գեղարքունիք (գյուղ)|Գեղարքունիք]] գյուղի արևելյան մասում։ || Վերականգնվել է 1866 թվականին։ |- || 44 || || Եկեղեցի || 9-10-րդ դարեր || [[Գեղհովիտ]] գյուղի 3 կմ հարավ-արևելք, «Բոզոյի խրբեք» գյուղատեղիի հյուսիսային մասում։ || Ավերված է։ |- || 45 || [[Պատկեր:S._Gevorg_Church_of_Geghhovit.JPG|200px|Սուրբ Գևորգ]]|| Եկեղեցի Սուրբ Գևորգ || 15-16-րդ դարեր || [[Գեղհովիտ]] գյուղի մեջ։ || Վերականգնվել է 1873 թվականին։ |- || 46 || || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 11-13-րդ դարեր || [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Լեռնահովիտ]] գյուղի մեջ՝ գերեզմանոցի կենտրոնում։ || 1936 թվականից՝ կիսաքանդ է։ |- || 47 || || Եկեղեցի || 14-15-րդ դարեր || [[Գետիկ (գյուղ)|Գետիկ]] գյուղի արևելյան մասում գտնվող ամրոցի տարածքում։|| Կիսավեր է։ |- || 48 || || Եկեղեցի || 9-10-րդ դարեր || [[Դդմաշեն]] գյուղից 1.5 կմ արևելք, «Խարաբեք» բնակատեղիում։ || Ավերված է։ |- || 49 || [[Պատկեր:St._Thaddeus_Church,_Ddmashen05.jpg|200px|Սուրբ Թադևոս եկեղեցի]] || [[Սուրբ Թադևոս եկեղեցի (Դդմաշեն)|Սուրբ Թադևոս եկեղեցի]] || 7 դար, 9-17-րդ դարեր || [[Դդմաշեն]] գյուղի մեջ՝ փոստի շենքից 50 մ արևելք։ || |- || 50 || || Եկեղեցի || 12-13-րդ դարեր || [[Դպրաբակ]] գյուղի հյուսիսային կողմում։ Գերեզմանոցի կենտրոնում։ || Կիսավեր է։ |- || 51 || || Եկեղեցի || 17-18-րդ դարեր || [[Դպրաբակ]] գյուղի մեջ։ || Կիսավեր է։ |- || 52 || || Եկեղեցի || 10-11-րդ դարեր || [[Երանոս (Գեղարքունիքի մարզ)|Երանոս]] գյուղի, 2.5 կմ հյուսիս, «Կուռու ավերակներ» գյուղատեղիում։ || Ավերված է։ |- || 53 || || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 19-րդ դար || [[Երանոս (Գեղարքունիքի մարզ)|Երանոս]] գյուղի մեջ։ || Վերականգնվել է 1970-ական թվականներին։ |- || 54 || || Եկեղեցի Սուրբ Վարդան || 5-6-րդ դարեր || [[Զոլաքար]] գյուղից 30 կմ արևմուտ, «Նաղարախան» գյուղատեղիի հյուսիսային մասում։ || |- || 55 || [[Պատկեր:-Զոլաքար,_սուրբ_Գևորգ_եկեղեցի_14.jpg|200px|Սուրբ Գևորգ եկեղեցի]] || Եկեղեցի Սուրբ Գևորգ || Վերականգնվել է 19-րդ դարում || [[Զոլաքար]] գյուղի մեջ։ || |- || 56 || [[Պատկեր:-Զովաբեր,_Սուրբ_Ստեփանոս_եկեղեցի_6.jpg|200px|Սուրբ Ստեփանոս Եկեղեցի]] || Եկեղեցի Սուրբ Ստեփանոս || 19-րդ դար || [[Զովաբեր]] գյուղի մեջ։ || |- || 57 || || Եկեղեցի (Մատուռ Սուրբ Հռիփսիմե) || 13-րդ դար || [[Ծովասար|Թազագյուղ]] գյուղի 1.5 կմ հարավ-արևելք, «Պողոս գեղ» բնակատեղիի արևելյան կողմում։ || Ավերված է։ |- || 58 || || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 1814 թվական || [[Ծովասար|Թազագյուղ]] գյուղի մեջ։ || |- || 59 || [[Պատկեր:Gegharqunik_region_church_(number_5)_2.JPG|200px|Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ Եկեղեցի]] || [[Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (Ծովասար)|Եկեղեցի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ]] || 9-10-րդ դարեր || [[Ծովասար|Թազագյուղ]] գյուղի մեջ։ || Վերականգնվել է 1286 թվականին։ |- || 60 || || Եկեղեցի «Կոտրած եղցի» || 10-12-րդ դարեր || [[Թթուջուր (Գեղարքունիքի մարզ)|Թթուջուր]] գյուղի հարավ-արևելյան մասում՝ Սոկրատ Խաչատրյանի տնամերձում։ || |- || 61 || [[Պատկեր:3եկեղեցի_«Իլիկավանք»_(«Պառավի_վանք»).jpg|200px|Եկեղեցի Իլիկավանք]] || Եկեղեցի «Իլիկավանք» («Պառավի վանք») || 9-ր դար || [[Լանջաղբյուր]] գյուղի արևելյան մասում՝ ամրոցի հյուսիսային մասում || |- || 62 || [[Պատկեր:Lanjaghbyur_sb_Khach_(1).jpg|200px|Եկեղեցի Սուրբ Խաչ]] || Եկեղեցի Սուրբ Խաչ || 1877 թվական || [[Լանջաղբյուր]] գյուղի մեջ։ || |- || 63 || [[Պատկեր:Lanjaghbyur_sb_Hakob_(68).jpg|200px|Եկեղեցի Սուրբ Հակոբ]] || Եկեղեցի Սուրբ Հակոբ || 13-14-րդ դարեր || [[Լանջաղբյուր]] գյուղի հարավ-արևելյան մասում։ || |- || 64 || [[Պատկեր:-Լիճքի_գերեզմանոցի_Սուրբ_Աստվածածին_եկեղեցին.jpg|200px|Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին]] || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 19-րդ դար || [[Լիճք (Գեղարքունիքի մարզ)|Լիճք]] գյուղի հյուսիսային մասում՝ գերեզմանոցի հյուսիսային եզրին։ || |- || 65 || || Եկեղեցի || 13-րդ դար || [[Լիճք (Գեղարքունիքի մարզ)|Լիճք]] գյուղից 3 կմ հարավ-արևմուտք, «Իշի գութան» գյուղատեղիի արևելյան մասում։ || Կիսավեր է։ |- || 66 || || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 1872 թվական || [[Լիճք (Գեղարքունիքի մարզ)|Լիճք]] գյուղի մեջ։ || |- || 67 || [[Պատկեր:Lchashen_Gandzavank_church_(5).jpg|200px|Եկեղեցի Գանձավանք («Անգիր վանք»)]] || Եկեղեցի Գանձավանք («Անգիր վանք») || 9-10-րդ դարեր || [[Լճաշեն]] գյուղից 1 կմ հարավ-արևելք, Գանձավանք («Անգիր վանք») գյուղատեղիի արևելյան մասում։|| Կիսավեր է։ |- || 68 || || Եկեղեցի Սուրբ Հռիփսիմե || 7-րդ դար || [[Լճաշեն]] գյուղի մեջ։ || |- || 69 || || Եկեղեցի || 15-16-րդ դարեր || [[Լճավան]] գյուղի հյուսիսային մասում։ || Կիսավեր է։ 1980 թվականին տարածքում կատարվել են մաքրման և պեղման աշխատանքներ։ |- || 70 || || Եկեղեցի || 5-7-րդ դարեր || [[Լճափ]] գյուղից 1 կմ հարավ-արևելք՝ ամրոցների համալիրում, կենտրոնական բլրի միջնաբերդում։ || Ավերված է։ |- || 71 || || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 17-18-րդ դարեր || [[Լուսակունք]] գյուղի հարավ-արևմտյան մասում՝ բլրի ստորոտին։ || |- || 72 || || Եկեղեցի Սուրբ Բեթղեհեմ || Վերականգնվել է 9-րդ դարում || [[Խաչաղբյուր (Գեղարքունիքի մարզ)|Խաչաղբյուր]] գյուղի հարավային մասում՝ գյուղի եզրին, տեղաբնակների կողմից «Խարաբա ժամ» կամ «Ակներ» անվանվող վայրում։ || |- || 73 || [[Պատկեր:Tsakqar_Church_St_Astvatsatsin.jpg|200px|Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին]] || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին («Ժամ») || 19-րդ դար || [[Ծակքար]] գյուղի մեջ։ || |- || 74 || [[Պատկեր:ԵԿԵՂԵՑԻ_Ս._ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ_3.jpg|200px|Եկեղեցի Սուրբ Հովհաննես]] || Եկեղեցի Սուրբ Հովհաննես || 9-10-րդ դարեր || [[Ծաղկաշեն]] գյուղի արևմտյան մասում։ || |- || 75 || || Եկեղեցի Սուրբ Հարություն || 19-րդ դար || [[Ծաղկունք (Գեղարքունիքի մարզ)|Ծաղկունք]] գյուղի մեջ։ || |- || 76 || [[Պատկեր:St-sargis-church.JPG|200px|Եկեղեցի Սուրբ Սարգիս]] || Եկեղեցի Սուրբ Սարգիս || 7-րդ դար, 19-րդ դար || [[Ծաղկունք (Գեղարքունիքի մարզ)|Ծաղկունք]] գյուղից 0.5 կմ արևելք || Վերականգնվել է 1984 թվականին։ |- || 77 || || Եկեղեցի «Աստվածընկալ» || 15-17-րդ դարեր || Գտնվում է [[Ծովագյուղ]] գյուղից 2 կմ արևմուտք՝ դաշտամիջյան ճանապարհից աջ, բլրի վրա։ || Վերականգնվել է 1950-1960-ական թվականներին։ |- || 78 || || Եկեղեցի «Քանդած Ժամ» || 16-17-րդ դարեր|| [[Ծովագյուղ]] գյուղի մեջ։ || |- || 79 || [[Պատկեր:Karmir_Avetaran_church_in_Tsovazard_4.JPG|200px|Եկեղեցի Կարմիր Ավետարան]] || Եկեղեցի Կարմիր Ավետարան || 17-18-րդ դարեր || [[Ծովազարդ]] գյուղի կենտրոնում։ || Կիսավեր է։ |- || 80 || || Եկեղեցի || 1718 թվական || [[Ծովակ]] գյուղի հվ և ամ մասում գտնվող ամրոցի տարածքում։ || Ավերված է։ |- || 81 || || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 19-րդ դար || [[Ծովակ]] գյուղի մեջ։ || Վերականգնվել է 1990-ական թվականներին։ |- || 82 || || Եկեղեցի Սուրբ Պողոս-Պետրոս || 13-րդ դար || [[Ծովինար (գյուղ)|Ծովինար]] գյուղից 8 կմ հարավ, «Փառկունք» («Վերին քյոլաղըռան», «Հին Կարմրաշեն») գյուղատեղիում։ || Ավերված է։ |- || 83 || || Եկեղեցի || 19-րդ դար || [[Ծովինար (գյուղ)|Ծովինար]] գյուղից 8 կմ հարավ, «Փառկունք» («Վերին քյոլաղըռան», «Հին Կարմրաշեն») գյուղատեղիում։ || Կիսաքանդ է։ |- || 84 || [[Պատկեր:Surb_Sarkis_of_Tsovinar.JPG|200px|Սուրբ Սարգիս եկեղեցի]]|| [[Սուրբ Սարգիս եկեղեցի (Ծովինար)|Սուրբ Սարգիս եկեղեցի]] || 10-11-րդ դարեր || [[Ծովինար (գյուղ)|Ծովինար]] գյուղից 15 կմ հարավ, «Օրգլու» գյուղատեղիի կենտրոնում։ || Կիսավեր է։ |- || 85 || || Եկեղեցի || 1900 թվական || [[Ծովինար (գյուղ)|Ծովինար]] գյուղի մեջ։ || |- || 86 || || Եկեղեցի || 19-րդ դար || [[Ծովինար (գյուղ)|Ծովինար]] գյուղի մեջ։ || |- || 87 || || Եկեղեցի || 15-16-րդ դարեր || [[Կախակն]] գյուղից 1կմ հյուսիս՝ «Քիլիսա» վայրում։ || |- || 88 || || Եկեղեցի Սուրբ Գևորգ || 19-րդ դար || [[Կարճաղբյուր]] գյուղի կենտրոնում։ || |- || 89 || || Եկեղեցի «Խարաբա Ժամ» || 12-13-րդ դարեր || [[Կարճաղբյուր]] գյուղի արևելյան մասում։ || |- || 90 || || Եկեղեցի Սուրբ Գևորգ || 13-14-րդ դարեր || [[Կարմիրգյուղ]] գյուղի մեջ։ || Վերականգնվել է 16-17-րդ դարերում։ |- || 91 || [[Պատկեր:Կարմիրգյուղի Ս. Աստվածածին.jpg|200px|Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին]] || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 10-րդ դար || [[Կարմիրգյուղ]] գյուղի մեջ։ || Վերականգնվել է 17 դարում, 19 դարում, 1980-ական թվականներին։ |- || 92 || || Եկեղեցի Սուրբ Գրիգոր || 15-րդ դար || [[Կարմիրգյուղ]] գյուղի մեջ։ Վարդան Հովհաննիսյանի տան մոտ։ || Կիսավեր է։ |- || 93 || || Եկեղեցի || 11-13-րդ դարեր || [[Ձորագյուղ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Ձորագյուղ]] գյուղից 2 կմ հարավ-արևմուտք, «Ալթունի թախտ» գյուղատեղիի կենտրոնում։ || Կիսաքանդ է։ |- || 94 || || Եկեղեցի || 7-րդ դար || [[Ձորագյուղ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Ձորագյուղ]] գյուղի մեջ, [[Շողագավանք]]ի հուշարձանախմբից արևմուտք։ || Քառախորան, կիսավեր է։ |- || 95 || || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 19-րդ դար || [[Ձորագյուղ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Ձորագյուղ]] գյուղի մեջ։ || |- || 96 || [[Պատկեր:Masruts_Anapat_(17).jpg|200px|Եկեղեցի Մասրուց անապատ]] || Եկեղեցի [[Մասրուց անապատ]] || 9-10-րդ դարեր || [[Ձորագյուղ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Ձորագյուղ]] գյուղի մեջ։ || Վերականգնվել է 1611 և 1976 թվականներին։ |- || 97 || [[Պատկեր:Church_in_Dzoravank_village_05.jpg|200px|]] || Եկեղեցի || 12-13-րդ դարեր || [[Ձորավանք]] գյուղից 1,5 կմ հարավ-արևմուտք, գյուղատեղիում։|| Վերականգնվել է ուշ միջնադարում։ |- || 98 || || Եկեղեցի || 12-13-րդ դարեր || [[Մարտունի (գյուղ|Մարտունի]] գյուղից 3 կմ հյուսիս-արևմուտք, «Աղջաղալա» գյուղատեղիի կենտրոնում։ || Ավերակ է։ |- || 99 || || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 13-14-րդ դարեր || [[Մեծ Մասրիկ]] գյուղի հարավային մասում, [[Մասրիկ (գետ)|Մասրիկ գետ]]գյուղի աջ ափի բարձունքին։ || |- || 100 || || Եկեղեցի || 12-րդ դար || [[Ներքին Գետաշեն]] գյուղից 1-1.5 կմ հարավ, «Իշխանագյուղ» գյուղատեղիում։ || Ավերակ է։ |- || 101 || || Եկեղեցի «Իշխանհատակ» || 11-13-րդ դարեր || [[Ներքին Գետաշեն]] գյուղի գյուղից 1-1.5 կմ հարավ, «Իշխանագյուղ» գյուղատեղիի հարավային մասում։ || |- || 102 || [[Պատկեր:-Ներքին Գետաշեն, Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի 13.jpg|200px|Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի]] || Եկեղեցի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ || 19-ր դար || [[Ներքին Գետաշեն]] գյուղի մեջ || |- || 103 || [[Պատկեր:Kotavank2.JPG|200px|Կոթավանք]] || Եկեղեցի Կոթի Սուրբ Աստվածածին || || [[Ներքին Գետաշեն]] գյուղի արևմտյան մասում։ || |- || 104 || || Եկեղեցի Սուրբ Վարդան || 9-10-րդ դարեր || [[Ներքին Գետաշեն]] գյուղի մեջ։ || Կիսավեր է։ |- || 105 || || Եկեղեցի || 12-13-րդ դարեր || [[Ներքին Շորժա]] գյուղի մեջ։ || Վերականգնվել է 17-րդ դարում, 1990-ական թվականներին։ |- || 106 || || Եկեղեցի || 11-12-րդ դարեր || [[Նորաշեն (Գեղարքունիքի մարզ)|Նորաշեն]] գյուղի մեջ։ || Ավերված է։ |- || 107 || || Եկեղեցի «Յոթաղբյուր» || 13-14-րդ դարեր || [[Նորատուս]] գյուղի «Յոթ աղբյուր» ամրոցից հյուսիս արևմուտք։ || |- || 108 || [[Պատկեր:Фото0285.jpg|200px|Սուրբ Աստվածածին]] || [[Սուրբ Աստվածածին Եկեղեցի (Նորատուս)|Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին]] || 9-րդ դար || [[Նորատուս]] գյուղի մեջ։ || Պատվիրատուն եղել է Գեղարքունյաց Սահակ իշխանը։ Վերականգնվել է 1974-1975 թվականներին։ |- || 109 || [[Պատկեր:Dopunc_vanq_1.jpg|200px|Դոփուց վանք]] || [[Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (Նորատուս)|Եկեղեցի Սուրբ Գրիգոր («Դոփուց վանք»)]] || 10-13-րդ դարեր || [[Նորատուս]] գյուղի հարավային մասում։ || |- || 110 || [[Պատկեր:Shorgyoli vank.jpg|200px|Շոռգյոլի վանք]] || Եկեղեցի «Շոռգյոլի վանք» || 13-17-րդ դարեր || [[Նորատուս]] գյուղից 2 կմ արևելք։ || |- || 111 || || Եկեղեցի || 15-16-րդ դարեր || [[Շատջրեք]] գյուղի մեջ՝ դպրոցի բակում։ || Կիսավեր է։ |- || 112 || || Եկեղեցի || 17-րդ դար || [[Շորժա]] գյուղի արևելյան եզրին՝ սարի ստորոտին։ || |- || 113 || || Եկեղեցի || 16-17-րդ դարեր || [[Ջիլ (գյուղ)|Ջիլ]] գյուղի հյուսիսային եզրին՝ թեք սարալանջին։ || |- || 114 || || Եկեղեցի Սուրբ Գևորգ || 1883 թվական || [[Սարուխան (Գեղարքունիքի մարզ)|Սարուխան]] գյուղի մեջ։ || Կիսավեր է։ |- || 115 || [[Պատկեր:-Սոթք,_Սուրբ_Աստվածածին_եկեղեցի.jpg|200px]] || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 9-րդ դար || [[Սոթք (Գեղարքունիքի մարզ)|Սոթք]] գյուղի մեջ || Վերականգնվել է 1276 թվականին, 17-րդ դարում և 1991 թվականին։ |- || 116 || [[Պատկեր:-Վաղաշեն,_Սուրբ_Աստվածածին_եկեղեցի_1.jpg|200px]] || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 1695 թվական || [[Վաղաշեն]] գյուղի մեջ։ || |- || 117 || || Եկեղեցի «Վանք» (Սուրբ Հռիփսիմե) || 4-5-րդ դարեր || [[Վաղաշեն]] գյուղից 1կմ հարավ-արևելք։ || Կիսավեր է։ |- || 118 || || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 19-րդ դար || [[Վարդաձոր (Գեղարքունիքի մարզ)|Վարդաձոր]] գյուղի կենտրոնում։ || Վերականգնվել է 2000 թվականին։ |- || 119 || || Եկեղեցի Սուրբ Սարգիս || Վերակառուցվել է 19-րդ դարում || [[Վարդաձոր (Գեղարքունիքի մարզ)|Վարդաձոր]] գյուղի հարավ-արևմտյան մասում։ || |- || 120 || || Եկեղեցի || 10-13-րդ դարեր || [[Վարդենիկ]] գյուղից 3 կմ հարավ, «Բերդի խարաբա» («Քյաֆթառլի») գյուղատեղիում։ || |- || 121 || || Եկեղեցի || 12-րդ դար || [[Վարդենիկ]] գյուղից 5 կմ հարավ, «Լեռնանցքի ավերակներ» («Դարբնդու խրբեք») գյուղատեղիում։ || |- || 122 || || Եկեղեցի || 13-14-րդ դարեր || [[Վարդենիկ]] գյուղից 5 կմ հարավ, «Լեռնանցքի ավերակներ» («Դարբնդու խրբեք») գյուղատեղիում։ || |- || 123 || || Եկեղեցի Սուրբ Գրիգոր || 13-րդ դար || [[Վարդենիկ]] գյուղից 5 կմ հարավ, «Հին Վարդենիկ» («Վերին Գյոզալդարա») գյուղատեղիում։ || |- || 124 || || Եկեղեցի «Կարմիր վանք» || 9-11-րդ դարեր || [[Վարդենիկ]] գյուղից 5 կմ հարավ, «Հին Վարդենիկ» («Վերին Գյոզալդարա») գյուղատեղիում։ || |- || 125 || || Եկեղեցի || 9-10-րդ դարեր || [[Վարդենիկ]] գյուղից 5 կմ հարավ, «Հին Վարդենիկ» («Վերին Գյոզալդարա») գյուղատեղիում։ || |- || 126 || || [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Վարդենիկ)|Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին]] || 19-րդ դար || [[Վարդենիկ]] գյուղի արևելյան մասում։ || |- || 127 || [[Պատկեր:Ishkhanavank,_vardenik_04.jpg|200px]] || Եկեղեցի «Իշխանավանք» || 13-րդ դար || [[Վարդենիկ]] գյուղի արևելյան մասում։ || |- || 128 || || Եկեղեցի «Ծաղկավանք» || 9-10-րդ դարեր || [[Վարդենիկ]] գյուղից 0.3 կմ հարավ-արևելք՝ Վարդենիս գետի աջ ափին, Իշխանավանքից հարավ։ || |- || 129 || [[Պատկեր:-Վարսեր,_19-րդ_դարի_եկեղեցու_ավերակներ.jpg|200px]] || Եկեղեցի || 19-րդ դար || [[Վարսեր]] գյուղի մեջ։ || Կիսավեր |- || 130 || || Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին || 1878 թվական || [[Վերին Գետաշեն]] գյուղի մեջ։ || |} == Աղբյուրներ == [https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=37837 Գեղարքունիքի մարզի պատմության եվ մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակը հաստատելու մասին ՀՀ կառավարության 9 հունվարի 2003 թվականի N 80-Ն որոշում] [[Կատեգորիա:Ցանկեր:Ճարտարապետություն]] [[Կատեգորիա:Ցանկեր:Հայաստան]] [[Կատեգորիա:Գեղարքունիքի մարզի բնակավայրեր]] [[Կատեգորիա:Շենքեր և կառույցներ ըստ Հայաստանի մարզերի]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի շենքեր և կառույցներ]] [[Կատեգորիա:Հայկական ճարտարապետություն]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Հայ Առաքելական գործող եկեղեցիներ և վանքեր]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հոգևոր կենտրոններ]] 129alwu4kgfahyy9sajwnra9swslrez 0 972061 8485168 8469917 2022-08-08T15:57:42Z 81.16.2.246 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կրոնական կառույց| հայերեն անվանում = Սուրբ Հովհաննես մատուռ | պատկեր =Surb Hovhannes matur hartaghyugh.jpg | պատկերի չափ = 300px | նկարագրություն = | երկիր = Հայաստան | քարտեզի չափ = | քարտեզի նկարագրություն = | տեղագրություն = [[Լոռու մարզ]], [[Հարթագյուղ]] | կոորդինատներ = | լայնք = | երկայնք = | կրոնադավանություն = {{դրոշավորում|Հայ Առաքելական եկեղեցի}} | տարածշրջան = | նահանգ = | պրովինցիա = | տարածք = [[Հայաստան]] | պրեֆեկտուրա = | մարզ =[[Լոռու մարզ]] | շրջան = | թաղամաս = | մունիցիպալիտետ = | օծման թվական = | հոգևոր կարգավիճակ = | ներկա վիճակ = Կանգուն, Կարիք ունի՝ վերականգնման և աղճատված տեսքը վերափոխման։ | ժառանգության կարգավիճակում = | առաջնորդ = | թեմ = [[Գուգարաց թեմ]] | կայք = | ճարտարապետ = | ճարտարապետական տիպ = | գլխավոր կապալառու = | ճակատի ուղղություն = | կառուցման սկիզբ = | կառուցման ավարտ = | առաջին հիշատակում = | կառուցման արժեք = | առանձնահատկություններ = | ընդունակություն = | երկարություն = | լայնություն = | նավի լայնություն = | բարձրություն = | գմբեթների թիվ = | արտաքին գմբեթի բարձրություն = | ներքին գմբեթի բարձրություն = | արտաքին գմբեթի տրամագիծ = | ներքին գմբեթի տրամագիծ = | մինարեթների թիվ = | մինարեթի բարձրություն = | ծայրաձողերի թվաքանակ = | ծայրաձողի բարձրություն = | շինանյութ = | Վիքիպահեստում = }} '''Սուրբ Հովհաննես մատուռ'''<ref>{{Cite web |url=https://patmakanhetq.com/photoinfo/hartagyugh_sb-hovhannes_matur/ |title=Հարթագյուղ |website=Պատմական Հետք |accessdate=2021-07-02}}</ref>, (Ծաղկաբերի Սուրբ Հովհաննես), [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] [[մատուռ]] [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի]] [[Լոռու մարզ]]ի [[Հարթագյուղ]] գյուղի մոտակայքում, [[Փամբակի լեռնաշղթա]]յի Սրբի լեռան դժվարամատչելի բարձունքի վրա։ Գտնվում է ուժեղ սեյսմիկ գոտում, լինում են երկրաշարժեր։ Լինում են նաև սաստիկ քամիներ։ == Պատմություն == Ղալթախչին՝ այժմ [[Հարթագյուղ]], ընդգրկված է եղել [[Երևանի նահանգ]]ի [[Ալեքսանդրապոլի գավառ]]ում։ Այնուհետև` [[Ղարաքիլիսայի գավառ]]ում։ Անցյալ դարերի ընթացքում Ալեքսանդրապոլի գավառում շատ տարածված էր մասնագիտությունների, արհեստի և զբաղմունքի նաև թուրքերեն անվանումները և արևմտահայ բարբառներում ինտենսիվ գործածումը։ Թամբի փայտե կմախքը պատրաստողը կոչվել է ղալթախչի։ Վերոնշյալ գյուղը հիմնադրված բնակեցված է՝ [[Ռշտունիք]]ից, [[Մուշի գավառ|Մուշից]], [[Բասենի գավառակ|Բասենից]], [[Էրզրումի գավառակ|Էրզրումից]], [[Ալաշկերտի գավառակ|Ալաշկերտից]], [[Վան]]ից, [[Կարս]]ից եկած [[Արևմտահայերեն|արևմտահայերով]]։ Սակայն բնակավայրը ունի հազարամյակների պատմություն՝ սկսած Ք.ա 4-րդ հազարամյակից։ Հարթագյուղը ծովի մակերևույթից ունի 1730 մ բարձրություն։ Ուխտավայրը «Ղալթախչու սուրբ» է կոչվել գյուղի հին անունով։ Ըստ ավանդության այստեղ ամփոփված է [[Հովհաննես Մկրտիչ|Հովհաննես Մկրտչի]] մասունքներից, որը այստեղ է բերվել [[13-րդ դար|13-րդ]] դարում։ Սուրբ Հովհաննես մատուռը գտնվում է 2157 մետր բարձրության վրա՝ Սրբի լեռան գագաթին։ Այնտեղ հասնել հնարավոր է [[Հարթագյուղ]]ից կամ [[Մեծ Պարնի]] գյուղից մոտ 3 կմ ոտքով լեռը բարձրանալով։ Մատուռի նախնական, հին տեսքը չի պահպանվել։ Զորավոր Սուրբ Հովհաննես մատուռը երեք անգամ պայթեցվել և այրվել է կոմունիստական ռեժիմի օրոք և երեք անգամ վերականգնվել գյուղացիների ջանքերով։ Վերջին անգամ վերաշինվել է [[1958]] թվականին։ Սրբավայրը Արևելյան Հայաստանի յոթ հայտնի ուխտավայրերից է, հիշատակում է [[Ղևոնդ Ալիշան]]ը ([[Վենետիկ]]ի [[Սուրբ Ղազար կղզի|Ս. Ղազար կղզի]])։ Մատուռի մասին իր նամակներում և բանաստեղծություններում անդրադարձել է հայ մեծանուն բանաստեղծ [[Հովհաննես Շիրազ]]ը։ Մատուռի մասին տեղեկություններ է հաղորդում նաև [[20-րդ դար]]ի միստիկ փիլիսոփա [[Գեորգի Գյուրջիև]]ը իր «Հայտնի մարդկանց հետ» գրքում։ Անցյալ դարերի ընթացքում մատուռը եղել է Ալեքսանդրապոլի գավառի [[վարդավառ]]յան ամենանշանավոր ուխտավայրերից մեկը։ 2005 թվականից մատուռի տարածքում սկսել են [[խաչքար]]եր տեղադրել։ Չնայած, որ խաչքարեր եղել են նաև մինչև առաջին պայթեցումը՝ [[1930-ականներ]]։ Ըստ ականատեսների ներքևում կարելի էր տեսնել բազմաթիվ բեկորներ։ Այժմ այնտեղ հարյուրավոր խաչքարեր կան տեղադրված<ref>{{Cite web|url=https://www.shantnews.am/news/view/456424.html|title=Սուրբ Հովհաննես մատուռի հրաշագործ ուժն ու մատուռ տանող բարդ ճանապարհը|last=Հայրապետյան|first=Սաթենիկ|date=16.08.2019|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Ներսում խաչեր ու [[սրբապատկեր]]ներ են տեղադրված։ == Պատկերասրահ == <gallery> Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_1.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_2.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_3.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_4.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_5.jpg| Խաչքար Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու բակում1.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռ 08.jpg| ԽԱՉՔԱՐ.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքարերը.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքար.jpg| </gallery> == Տես նաև == * [[Հարթագյուղ]] * [[Հարթագյուղի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ)]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Մատուռներ]] [[Կատեգորիա:Կրոնական կառույցներ]] knil61d0wxsrzob5flrf8wt3k3wb6e8 8485171 8485168 2022-08-08T16:01:45Z 81.16.2.246 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կրոնական կառույց| հայերեն անվանում = Սուրբ Հովհաննես մատուռ | պատկեր =Surb Hovhannes matur hartaghyugh.jpg | պատկերի չափ = 300px | նկարագրություն = | երկիր = Հայաստան | քարտեզի չափ = | քարտեզի նկարագրություն = | տեղագրություն = [[Լոռու մարզ]], [[Հարթագյուղ]] | կոորդինատներ = | լայնք = | երկայնք = | կրոնադավանություն = {{դրոշավորում|Հայ Առաքելական եկեղեցի}} | տարածշրջան = | նահանգ = | պրովինցիա = | տարածք = [[Հայաստան]] | պրեֆեկտուրա = | մարզ =[[Լոռու մարզ]] | շրջան = | թաղամաս = | մունիցիպալիտետ = | օծման թվական = | հոգևոր կարգավիճակ = | ներկա վիճակ = Կանգուն, Կարիք ունի՝ վերականգնման և աղճատված տեսքը վերափոխման։ | ժառանգության կարգավիճակում = | առաջնորդ = | թեմ = [[Գուգարաց թեմ]] | կայք = | ճարտարապետ = | ճարտարապետական տիպ = | գլխավոր կապալառու = | ճակատի ուղղություն = | կառուցման սկիզբ = | կառուցման ավարտ = | առաջին հիշատակում = | կառուցման արժեք = | առանձնահատկություններ = | ընդունակություն = | երկարություն = | լայնություն = | նավի լայնություն = | բարձրություն = | գմբեթների թիվ = | արտաքին գմբեթի բարձրություն = | ներքին գմբեթի բարձրություն = | արտաքին գմբեթի տրամագիծ = | ներքին գմբեթի տրամագիծ = | մինարեթների թիվ = | մինարեթի բարձրություն = | ծայրաձողերի թվաքանակ = | ծայրաձողի բարձրություն = | շինանյութ = | Վիքիպահեստում = }} '''Սուրբ Հովհաննես մատուռ'''<ref>{{Cite web |url=https://patmakanhetq.com/photoinfo/hartagyugh_sb-hovhannes_matur/ |title=Հարթագյուղ |website=Պատմական Հետք |accessdate=2021-07-02}}</ref>, (Ծաղկաբերի Սուրբ Հովհաննես), [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] [[մատուռ]] [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի]] [[Լոռու մարզ]]ի [[Հարթագյուղ|Ծաղկաբեր]] գյուղի մոտակայքում, [[Փամբակի լեռնաշղթա]]յի Սրբի լեռան դժվարամատչելի բարձունքի վրա։ Գտնվում է ուժեղ սեյսմիկ գոտում, լինում են երկրաշարժեր։ Լինում են նաև սաստիկ քամիներ։ == Պատմություն == Ղալթախչին՝ այժմ [[Հարթագյուղ]], ընդգրկված է եղել [[Երևանի նահանգ]]ի [[Ալեքսանդրապոլի գավառ]]ում։ Այնուհետև` [[Ղարաքիլիսայի գավառ]]ում։ Անցյալ դարերի ընթացքում Ալեքսանդրապոլի գավառում շատ տարածված էր մասնագիտությունների, արհեստի և զբաղմունքի նաև թուրքերեն անվանումները և արևմտահայ բարբառներում ինտենսիվ գործածումը։ Թամբի փայտե կմախքը պատրաստողը կոչվել է ղալթախչի։ Վերոնշյալ գյուղը հիմնադրված բնակեցված է՝ [[Ռշտունիք]]ից, [[Մուշի գավառ|Մուշից]], [[Բասենի գավառակ|Բասենից]], [[Էրզրումի գավառակ|Էրզրումից]], [[Ալաշկերտի գավառակ|Ալաշկերտից]], [[Վան]]ից, [[Կարս]]ից եկած [[Արևմտահայերեն|արևմտահայերով]]։ Սակայն բնակավայրը ունի հազարամյակների պատմություն՝ սկսած Ք.ա 4-րդ հազարամյակից։ Հարթագյուղը ծովի մակերևույթից ունի 1730 մ բարձրություն։ Ուխտավայրը «Ղալթախչու սուրբ» է կոչվել գյուղի հին անունով։ Ըստ ավանդության այստեղ ամփոփված է [[Հովհաննես Մկրտիչ|Հովհաննես Մկրտչի]] մասունքներից, որը այստեղ է բերվել [[13-րդ դար|13-րդ]] դարում։ Սուրբ Հովհաննես մատուռը գտնվում է 2157 մետր բարձրության վրա՝ Սրբի լեռան գագաթին։ Այնտեղ հասնել հնարավոր է [[Հարթագյուղ]]ից կամ [[Մեծ Պարնի]] գյուղից մոտ 3 կմ ոտքով լեռը բարձրանալով։ Մատուռի նախնական, հին տեսքը չի պահպանվել։ Զորավոր Սուրբ Հովհաննես մատուռը երեք անգամ պայթեցվել և այրվել է կոմունիստական ռեժիմի օրոք և երեք անգամ վերականգնվել գյուղացիների ջանքերով։ Վերջին անգամ վերաշինվել է [[1958]] թվականին։ Սրբավայրը Արևելյան Հայաստանի յոթ հայտնի ուխտավայրերից է, հիշատակում է [[Ղևոնդ Ալիշան]]ը ([[Վենետիկ]]ի [[Սուրբ Ղազար կղզի|Ս. Ղազար կղզի]])։ Մատուռի մասին իր նամակներում և բանաստեղծություններում անդրադարձել է հայ մեծանուն բանաստեղծ [[Հովհաննես Շիրազ]]ը։ Մատուռի մասին տեղեկություններ է հաղորդում նաև [[20-րդ դար]]ի միստիկ փիլիսոփա [[Գեորգի Գյուրջիև]]ը իր «Հայտնի մարդկանց հետ» գրքում։ Անցյալ դարերի ընթացքում մատուռը եղել է Ալեքսանդրապոլի գավառի [[վարդավառ]]յան ամենանշանավոր ուխտավայրերից մեկը։ 2005 թվականից մատուռի տարածքում սկսել են [[խաչքար]]եր տեղադրել։ Չնայած, որ խաչքարեր եղել են նաև մինչև առաջին պայթեցումը՝ [[1930-ականներ]]։ Ըստ ականատեսների ներքևում կարելի էր տեսնել բազմաթիվ բեկորներ։ Այժմ այնտեղ հարյուրավոր խաչքարեր կան տեղադրված<ref>{{Cite web|url=https://www.shantnews.am/news/view/456424.html|title=Սուրբ Հովհաննես մատուռի հրաշագործ ուժն ու մատուռ տանող բարդ ճանապարհը|last=Հայրապետյան|first=Սաթենիկ|date=16.08.2019|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Ներսում խաչեր ու [[սրբապատկեր]]ներ են տեղադրված։ == Պատկերասրահ == <gallery> Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_1.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_2.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_3.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_4.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_5.jpg| Խաչքար Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու բակում1.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռ 08.jpg| ԽԱՉՔԱՐ.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքարերը.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքար.jpg| </gallery> == Տես նաև == * [[Հարթագյուղ]] * [[Հարթագյուղի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ)]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Մատուռներ]] [[Կատեգորիա:Կրոնական կառույցներ]] 6gxphydmuwqed0h3wfuz07v8dc26wkc 8485172 8485171 2022-08-08T16:04:16Z 81.16.2.246 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կրոնական կառույց| հայերեն անվանում = Սուրբ Հովհաննես մատուռ | պատկեր =Surb Hovhannes matur Chaxkaber.jpg | պատկերի չափ = 300px | նկարագրություն = | երկիր = Հայաստան | քարտեզի չափ = | քարտեզի նկարագրություն = | տեղագրություն = [[Լոռու մարզ]], [[Ծաղկաբեր]] | կոորդինատներ = | լայնք = | երկայնք = | կրոնադավանություն = {{դրոշավորում|Հայ Առաքելական եկեղեցի}} | տարածշրջան = | նահանգ = | պրովինցիա = | տարածք = [[Հայաստան]] | պրեֆեկտուրա = | մարզ =[[Լոռու մարզ]] | շրջան = | թաղամաս = | մունիցիպալիտետ = | օծման թվական = | հոգևոր կարգավիճակ = | ներկա վիճակ = Կանգուն, Կարիք ունի՝ վերականգնման և աղճատված տեսքը վերափոխման։ | ժառանգության կարգավիճակում = | առաջնորդ = | թեմ = [[Գուգարաց թեմ]] | կայք = | ճարտարապետ = | ճարտարապետական տիպ = | գլխավոր կապալառու = | ճակատի ուղղություն = | կառուցման սկիզբ = | կառուցման ավարտ = | առաջին հիշատակում = | կառուցման արժեք = | առանձնահատկություններ = | ընդունակություն = | երկարություն = | լայնություն = | նավի լայնություն = | բարձրություն = | գմբեթների թիվ = | արտաքին գմբեթի բարձրություն = | ներքին գմբեթի բարձրություն = | արտաքին գմբեթի տրամագիծ = | ներքին գմբեթի տրամագիծ = | մինարեթների թիվ = | մինարեթի բարձրություն = | ծայրաձողերի թվաքանակ = | ծայրաձողի բարձրություն = | շինանյութ = | Վիքիպահեստում = }} '''Սուրբ Հովհաննես մատուռ'''<ref>{{Cite web |url=https://patmakanhetq.com/photoinfo/hartagyugh_sb-hovhannes_matur/ |title=Հարթագյուղ |website=Պատմական Հետք |accessdate=2021-07-02}}</ref>, (Ծաղկաբերի Սուրբ Հովհաննես), [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] [[մատուռ]] [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի]] [[Լոռու մարզ]]ի [[Հարթագյուղ|Ծաղկաբեր]] գյուղի մոտակայքում, [[Փամբակի լեռնաշղթա]]յի Սրբի լեռան դժվարամատչելի բարձունքի վրա։ Գտնվում է ուժեղ սեյսմիկ գոտում, լինում են երկրաշարժեր։ Լինում են նաև սաստիկ քամիներ։ == Պատմություն == Ղալթախչին՝ այժմ [[Հարթագյուղ]], ընդգրկված է եղել [[Երևանի նահանգ]]ի [[Ալեքսանդրապոլի գավառ]]ում։ Այնուհետև` [[Ղարաքիլիսայի գավառ]]ում։ Անցյալ դարերի ընթացքում Ալեքսանդրապոլի գավառում շատ տարածված էր մասնագիտությունների, արհեստի և զբաղմունքի նաև թուրքերեն անվանումները և արևմտահայ բարբառներում ինտենսիվ գործածումը։ Թամբի փայտե կմախքը պատրաստողը կոչվել է ղալթախչի։ Վերոնշյալ գյուղը հիմնադրված բնակեցված է՝ [[Ռշտունիք]]ից, [[Մուշի գավառ|Մուշից]], [[Բասենի գավառակ|Բասենից]], [[Էրզրումի գավառակ|Էրզրումից]], [[Ալաշկերտի գավառակ|Ալաշկերտից]], [[Վան]]ից, [[Կարս]]ից եկած [[Արևմտահայերեն|արևմտահայերով]]։ Սակայն բնակավայրը ունի հազարամյակների պատմություն՝ սկսած Ք.ա 4-րդ հազարամյակից։ Հարթագյուղը ծովի մակերևույթից ունի 1730 մ բարձրություն։ Ուխտավայրը «Ղալթախչու սուրբ» է կոչվել գյուղի հին անունով։ Ըստ ավանդության այստեղ ամփոփված է [[Հովհաննես Մկրտիչ|Հովհաննես Մկրտչի]] մասունքներից, որը այստեղ է բերվել [[13-րդ դար|13-րդ]] դարում։ Սուրբ Հովհաննես մատուռը գտնվում է 2157 մետր բարձրության վրա՝ Սրբի լեռան գագաթին։ Այնտեղ հասնել հնարավոր է [[Հարթագյուղ]]ից կամ [[Մեծ Պարնի]] գյուղից մոտ 3 կմ ոտքով լեռը բարձրանալով։ Մատուռի նախնական, հին տեսքը չի պահպանվել։ Զորավոր Սուրբ Հովհաննես մատուռը երեք անգամ պայթեցվել և այրվել է կոմունիստական ռեժիմի օրոք և երեք անգամ վերականգնվել գյուղացիների ջանքերով։ Վերջին անգամ վերաշինվել է [[1958]] թվականին։ Սրբավայրը Արևելյան Հայաստանի յոթ հայտնի ուխտավայրերից է, հիշատակում է [[Ղևոնդ Ալիշան]]ը ([[Վենետիկ]]ի [[Սուրբ Ղազար կղզի|Ս. Ղազար կղզի]])։ Մատուռի մասին իր նամակներում և բանաստեղծություններում անդրադարձել է հայ մեծանուն բանաստեղծ [[Հովհաննես Շիրազ]]ը։ Մատուռի մասին տեղեկություններ է հաղորդում նաև [[20-րդ դար]]ի միստիկ փիլիսոփա [[Գեորգի Գյուրջիև]]ը իր «Հայտնի մարդկանց հետ» գրքում։ Անցյալ դարերի ընթացքում մատուռը եղել է Ալեքսանդրապոլի գավառի [[վարդավառ]]յան ամենանշանավոր ուխտավայրերից մեկը։ 2005 թվականից մատուռի տարածքում սկսել են [[խաչքար]]եր տեղադրել։ Չնայած, որ խաչքարեր եղել են նաև մինչև առաջին պայթեցումը՝ [[1930-ականներ]]։ Ըստ ականատեսների ներքևում կարելի էր տեսնել բազմաթիվ բեկորներ։ Այժմ այնտեղ հարյուրավոր խաչքարեր կան տեղադրված<ref>{{Cite web|url=https://www.shantnews.am/news/view/456424.html|title=Սուրբ Հովհաննես մատուռի հրաշագործ ուժն ու մատուռ տանող բարդ ճանապարհը|last=Հայրապետյան|first=Սաթենիկ|date=16.08.2019|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Ներսում խաչեր ու [[սրբապատկեր]]ներ են տեղադրված։ == Պատկերասրահ == <gallery> Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_1.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_2.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_3.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_4.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_5.jpg| Խաչքար Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու բակում1.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռ 08.jpg| ԽԱՉՔԱՐ.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքարերը.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքար.jpg| </gallery> == Տես նաև == * [[Հարթագյուղ]] * [[Հարթագյուղի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ)]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Մատուռներ]] [[Կատեգորիա:Կրոնական կառույցներ]] 1z3xu29y9d8f2va53xf8tichvutoxap 8485174 8485172 2022-08-08T16:08:48Z 81.16.2.246 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կրոնական կառույց| հայերեն անվանում = Սուրբ Հովհաննես մատուռ | պատկեր =Surb Hovhannes matur Chaxkaber.jpg | պատկերի չափ = 300px | նկարագրություն = | երկիր = Հայաստան | քարտեզի չափ = | քարտեզի նկարագրություն = | տեղագրություն = [[Լոռու մարզ]], [[Ծաղկաբեր]] | կոորդինատներ = | լայնք = | երկայնք = | կրոնադավանություն = {{դրոշավորում|Հայ Առաքելական եկեղեցի}} | տարածշրջան = | նահանգ = | պրովինցիա = | տարածք = [[Հայաստան]] | պրեֆեկտուրա = | մարզ =[[Լոռու մարզ]] | շրջան = | թաղամաս = | մունիցիպալիտետ = | օծման թվական = | հոգևոր կարգավիճակ = | ներկա վիճակ = Կանգուն, Կարիք ունի՝ վերականգնման և աղճատված տեսքը վերափոխման։ | ժառանգության կարգավիճակում = | առաջնորդ = | թեմ = [[Գուգարաց թեմ]] | կայք = | ճարտարապետ = | ճարտարապետական տիպ = | գլխավոր կապալառու = | ճակատի ուղղություն = | կառուցման սկիզբ = | կառուցման ավարտ = | առաջին հիշատակում = | կառուցման արժեք = | առանձնահատկություններ = | ընդունակություն = | երկարություն = | լայնություն = | նավի լայնություն = | բարձրություն = | գմբեթների թիվ = | արտաքին գմբեթի բարձրություն = | ներքին գմբեթի բարձրություն = | արտաքին գմբեթի տրամագիծ = | ներքին գմբեթի տրամագիծ = | մինարեթների թիվ = | մինարեթի բարձրություն = | ծայրաձողերի թվաքանակ = | ծայրաձողի բարձրություն = | շինանյութ = | Վիքիպահեստում = }} '''Սուրբ Հովհաննես մատուռ'''<ref>{{Cite web |url=https://patmakanhetq.com/photoinfo/hartagyugh_sb-hovhannes_matur/ |title=Հարթագյուղ |website=Պատմական Հետք |accessdate=2021-07-02}}</ref>, (Ծաղկաբերի Սուրբ Հովհաննես), [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] [[մատուռ]] [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի]] [[Լոռու մարզ]]ի [[Հարթագյուղ|Ծաղկաբեր]] գյուղի մոտակայքում, [[Փամբակի լեռնաշղթա]]յի Սրբի լեռան դժվարամատչելի բարձունքի վրա։ Գտնվում է ուժեղ սեյսմիկ գոտում, լինում են երկրաշարժեր։ Լինում են նաև սաստիկ քամիներ։ == Պատմություն == Ղալթախչին՝ այժմ [[Հարթագյուղ]], ընդգրկված է եղել [[Երևանի նահանգ]]ի [[Ալեքսանդրապոլի գավառ]]ում։ Այնուհետև` [[Ղարաքիլիսայի գավառ]]ում։ Անցյալ դարերի ընթացքում Ալեքսանդրապոլի գավառում շատ տարածված էր մասնագիտությունների, արհեստի և զբաղմունքի նաև թուրքերեն անվանումները և արևմտահայ բարբառներում ինտենսիվ գործածումը։ Թամբի փայտե կմախքը պատրաստողը կոչվել է ղալթախչի։ Վերոնշյալ գյուղը հիմնադրված բնակեցված է՝ [[Ռշտունիք]]ից, [[Մուշի գավառ|Մուշից]], [[Բասենի գավառակ|Բասենից]], [[Էրզրումի գավառակ|Էրզրումից]], [[Ալաշկերտի գավառակ|Ալաշկերտից]], [[Վան]]ից, [[Կարս]]ից եկած [[Արևմտահայերեն|արևմտահայերով]]։ Սակայն բնակավայրը ունի հազարամյակների պատմություն՝ սկսած Ք.ա 4-րդ հազարամյակից։ Հարթագյուղը ծովի մակերևույթից ունի 1730 մ բարձրություն։ Ուխտավայրը «Ղալթախչու սուրբ» է կոչվել գյուղի հին անունով։ Ըստ ավանդության այստեղ ամփոփված է [[Հովհաննես Մկրտիչ|Հովհաննես Մկրտչի]] մասունքներից, որը այստեղ է բերվել [[13-րդ դար|13-րդ]] դարում։ Սուրբ Հովհաննես մատուռը գտնվում է 2157 մետր բարձրության վրա՝ Սրբի լեռան գագաթին։ Այնտեղ հասնել հնարավոր է [[Հարթագյուղ]]ից կամ [[Մեծ Պարնի]] գյուղից մոտ 3 կմ ոտքով լեռը բարձրանալով։ Մատուռի նախնական, հին տեսքը չի պահպանվել։ Զորավոր Սուրբ Հովհաննես մատուռը երեք անգամ պայթեցվել և այրվել է կոմունիստական ռեժիմի օրոք և երեք անգամ վերականգնվել գյուղացիների ջանքերով։ Վերջին անգամ վերաշինվել է [[1958]] թվականին։ Սրբավայրը Արևելյան Հայաստանի յոթ հայտնի ուխտավայրերից է, հիշատակում է [[Ղևոնդ Ալիշան]]ը ([[Վենետիկ]]ի [[Սուրբ Ղազար կղզի|Ս. Ղազար կղզի]])։ Մատուռի մասին իր նամակներում և բանաստեղծություններում անդրադարձել է հայ մեծանուն բանաստեղծ [[Հովհաննես Շիրազ]]ը։ Մատուռի մասին տեղեկություններ է հաղորդում նաև [[20-րդ դար]]ի միստիկ փիլիսոփա [[Գեորգի Գյուրջիև]]ը իր «Հայտնի մարդկանց հետ» գրքում։ Անցյալ դարերի ընթացքում մատուռը եղել է Ալեքսանդրապոլի գավառի [[վարդավառ]]յան ամենանշանավոր ուխտավայրերից մեկը։ 2005 թվականից մատուռի տարածքում սկսել են [[խաչքար]]եր տեղադրել։ Չնայած, որ խաչքարեր եղել են նաև մինչև առաջին պայթեցումը՝ [[1930-ականներ]]։ Ըստ ականատեսների ներքևում կարելի էր տեսնել բազմաթիվ բեկորներ։ Այժմ այնտեղ հարյուրավոր խաչքարեր կան տեղադրված<ref>{{Cite web|url=https://www.shantnews.am/news/view/456424.html|title=Սուրբ Հովհաննես մատուռի հրաշագործ ուժն ու մատուռ տանող բարդ ճանապարհը|last=Հայրապետյան|first=Սաթենիկ|date=16.08.2019|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Ներսում խաչեր ու [[սրբապատկեր]]ներ են տեղադրված։ == Պատկերասրահ == <gallery> Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_1.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_2.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_3.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_4.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_5.jpg| Խաչքար Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու բակում1.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռ 08.jpg| ԽԱՉՔԱՐ.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքարերը.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքար.jpg| </gallery> == Տես նաև == * [[Հարթագյուղ|Ծաղկաբեր]] * == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Մատուռներ]] [[Կատեգորիա:Կրոնական կառույցներ]] inpegu6zf44hhtmq4jdfzqcr8xxayrt 8485177 8485174 2022-08-08T16:15:20Z 81.16.2.246 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կրոնական կառույց| հայերեն անվանում = Սուրբ Հովհաննես մատուռ | պատկեր =Surb Hovhannes matur Chaxkaber.jpg | պատկերի չափ = 300px | նկարագրություն = | երկիր = Հայաստան | քարտեզի չափ = | քարտեզի նկարագրություն = | տեղագրություն = [[Լոռու մարզ]], [[Ծաղկաբեր]] | կոորդինատներ = | լայնք = | երկայնք = | կրոնադավանություն = {{դրոշավորում|Հայ Առաքելական եկեղեցի}} | տարածշրջան = | նահանգ = | պրովինցիա = | տարածք = [[Հայաստան]] | պրեֆեկտուրա = | մարզ =[[Լոռու մարզ]] | շրջան = | թաղամաս = | մունիցիպալիտետ = | օծման թվական = | հոգևոր կարգավիճակ = | ներկա վիճակ = Կանգուն, Կարիք ունի՝ վերականգնման և աղճատված տեսքը վերափոխման։ | ժառանգության կարգավիճակում = | առաջնորդ = | թեմ = [[Գուգարաց թեմ]] | կայք = | ճարտարապետ = | ճարտարապետական տիպ = | գլխավոր կապալառու = | ճակատի ուղղություն = | կառուցման սկիզբ = | կառուցման ավարտ = | առաջին հիշատակում = | կառուցման արժեք = | առանձնահատկություններ = | ընդունակություն = | երկարություն = | լայնություն = | նավի լայնություն = | բարձրություն = | գմբեթների թիվ = | արտաքին գմբեթի բարձրություն = | ներքին գմբեթի բարձրություն = | արտաքին գմբեթի տրամագիծ = | ներքին գմբեթի տրամագիծ = | մինարեթների թիվ = | մինարեթի բարձրություն = | ծայրաձողերի թվաքանակ = | ծայրաձողի բարձրություն = | շինանյութ = | Վիքիպահեստում = }} '''Սուրբ Հովհաննես մատուռ'''<ref>{{Cite web |url=https://patmakanhetq.com/photoinfo/hartagyugh_sb-hovhannes_matur/ |title=Հարթագյուղ |website=Պատմական Հետք |accessdate=2021-07-02}}</ref>, (Ծաղկաբերի Սուրբ Հովհաննես), [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] [[մատուռ]] [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի]] [[Լոռու մարզ]]ի [[Հարթագյուղ|Ծաղկաբեր]] գյուղի մոտակայքում, [[Փամբակի լեռնաշղթա]]յի Սրբի լեռան դժվարամատչելի բարձունքի վրա։ Գտնվում է ուժեղ սեյսմիկ գոտում, լինում են երկրաշարժեր։ Լինում են նաև սաստիկ քամիներ։ == Պատմություն == Ըստ ավանդության այստեղ ամփոփված է [[Հովհաննես Մկրտիչ|Հովհաննես Մկրտչի]] մասունքներից, որը այստեղ է բերվել [[13-րդ դար|13-րդ]] դարում։ Սուրբ Հովհաննես մատուռը գտնվում է 2157 մետր բարձրության վրա՝ Սրբի լեռան գագաթին։ Այնտեղ հասնել հնարավոր է [[Հարթագյուղ]]ից կամ [[Մեծ Պարնի]] ինչպես նաև [[Ծաղկաբեր]] գյուղից մոտ 3 կմ ոտքով լեռը բարձրանալով։ Մատուռի նախնական, հին տեսքը չի պահպանվել։ Զորավոր Սուրբ Հովհաննես մատուռը երեք անգամ պայթեցվել և այրվել է կոմունիստական ռեժիմի օրոք և երեք անգամ վերականգնվել գյուղացիների ջանքերով։ Վերջին անգամ վերաշինվել է [[1958]] թվականին։ Սրբավայրը Արևելյան Հայաստանի յոթ հայտնի ուխտավայրերից է, հիշատակում է [[Ղևոնդ Ալիշան]]ը ([[Վենետիկ]]ի [[Սուրբ Ղազար կղզի|Ս. Ղազար կղզի]])։ Մատուռի մասին իր նամակներում և բանաստեղծություններում անդրադարձել է հայ մեծանուն բանաստեղծ [[Հովհաննես Շիրազ]]ը։ Մատուռի մասին տեղեկություններ է հաղորդում նաև [[20-րդ դար]]ի միստիկ փիլիսոփա [[Գեորգի Գյուրջիև]]ը իր «Հայտնի մարդկանց հետ» գրքում։ Անցյալ դարերի ընթացքում մատուռը եղել է Ալեքսանդրապոլի գավառի [[վարդավառ]]յան ամենանշանավոր ուխտավայրերից մեկը։ 2005 թվականից մատուռի տարածքում սկսել են [[խաչքար]]եր տեղադրել։ Չնայած, որ խաչքարեր եղել են նաև մինչև առաջին պայթեցումը՝ [[1930-ականներ]]։ Ըստ ականատեսների ներքևում կարելի էր տեսնել բազմաթիվ բեկորներ։ Այժմ այնտեղ հարյուրավոր խաչքարեր կան տեղադրված<ref>{{Cite web|url=https://www.shantnews.am/news/view/456424.html|title=Սուրբ Հովհաննես մատուռի հրաշագործ ուժն ու մատուռ տանող բարդ ճանապարհը|last=Հայրապետյան|first=Սաթենիկ|date=16.08.2019|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Ներսում խաչեր ու [[սրբապատկեր]]ներ են տեղադրված։ == Պատկերասրահ == <gallery> Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_1.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_2.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_3.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_4.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_5.jpg| Խաչքար Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու բակում1.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռ 08.jpg| ԽԱՉՔԱՐ.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքարերը.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքար.jpg| </gallery> == Տես նաև == * [[Հարթագյուղ|Ծաղկաբեր]] * == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Մատուռներ]] [[Կատեգորիա:Կրոնական կառույցներ]] 4mzhrv1ogyptdujs9wbft05cbkh8eig 8485180 8485177 2022-08-08T16:20:21Z 81.16.2.246 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կրոնական կառույց| հայերեն անվանում = Սուրբ Հովհաննես մատուռ | պատկեր =Surb Hovhannes matur Chaxkaber.jpg | պատկերի չափ = 300px | նկարագրություն = | երկիր = Հայաստան | քարտեզի չափ = | քարտեզի նկարագրություն = | տեղագրություն = [[Լոռու մարզ]], [[Ծաղկաբեր]] | կոորդինատներ = | լայնք = | երկայնք = | կրոնադավանություն = {{դրոշավորում|Հայ Առաքելական եկեղեցի}} | տարածշրջան = | նահանգ = | պրովինցիա = | տարածք = [[Հայաստան]] | պրեֆեկտուրա = | մարզ =[[Լոռու մարզ]] | շրջան = | թաղամաս = | մունիցիպալիտետ = | օծման թվական = | հոգևոր կարգավիճակ = | ներկա վիճակ = Կանգուն, Կարիք ունի՝ վերականգնման և աղճատված տեսքը վերափոխման։ | ժառանգության կարգավիճակում = | առաջնորդ = | թեմ = [[Գուգարաց թեմ]] | կայք = | ճարտարապետ = | ճարտարապետական տիպ = | գլխավոր կապալառու = | ճակատի ուղղություն = | կառուցման սկիզբ = | կառուցման ավարտ = | առաջին հիշատակում = | կառուցման արժեք = | առանձնահատկություններ = | ընդունակություն = | երկարություն = | լայնություն = | նավի լայնություն = | բարձրություն = | գմբեթների թիվ = | արտաքին գմբեթի բարձրություն = | ներքին գմբեթի բարձրություն = | արտաքին գմբեթի տրամագիծ = | ներքին գմբեթի տրամագիծ = | մինարեթների թիվ = | մինարեթի բարձրություն = | ծայրաձողերի թվաքանակ = | ծայրաձողի բարձրություն = | շինանյութ = | Վիքիպահեստում = }} '''Սուրբ Հովհաննես մատուռ'''<ref>{{Cite web |url=https://patmakanhetq.com/photoinfo/hartagyugh_sb-hovhannes_matur/ |title=Հարթագյուղ |website=Պատմական Հետք |accessdate=2021-07-02}}</ref>, ([[Ծաղկաբեր|Ծաղկաբերի]] Սուրբ Հովհաննես), [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] [[մատուռ]] [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի]] [[Լոռու մարզ]]ի [[Ծաղկաբեր]] գյուղի մոտակայքում, [[Փամբակի լեռնաշղթա]]յի Սրբի լեռան դժվարամատչելի բարձունքի վրա։ Գտնվում է ուժեղ սեյսմիկ գոտում, լինում են երկրաշարժեր։ Լինում են նաև սաստիկ քամիներ։ == Պատմություն == Ըստ ավանդության այստեղ ամփոփված է [[Հովհաննես Մկրտիչ|Հովհաննես Մկրտչի]] մասունքներից, որը այստեղ է բերվել [[13-րդ դար|13-րդ]] դարում։ Սուրբ Հովհաննես մատուռը գտնվում է 2157 մետր բարձրության վրա՝ Սրբի լեռան գագաթին։ Այնտեղ հասնել հնարավոր է [[Հարթագյուղ]]ից կամ [[Մեծ Պարնի]] ինչպես նաև [[Ծաղկաբեր]] գյուղից մոտ 3 կմ ոտքով լեռը բարձրանալով։ Մատուռի նախնական, հին տեսքը չի պահպանվել։ Զորավոր Սուրբ Հովհաննես մատուռը երեք անգամ պայթեցվել և այրվել է կոմունիստական ռեժիմի օրոք և երեք անգամ վերականգնվել գյուղացիների ջանքերով։ Վերջին անգամ վերաշինվել է [[1958]] թվականին։ Սրբավայրը Արևելյան Հայաստանի յոթ հայտնի ուխտավայրերից է, հիշատակում է [[Ղևոնդ Ալիշան]]ը ([[Վենետիկ]]ի [[Սուրբ Ղազար կղզի|Ս. Ղազար կղզի]])։ Մատուռի մասին իր նամակներում և բանաստեղծություններում անդրադարձել է հայ մեծանուն բանաստեղծ [[Հովհաննես Շիրազ]]ը։ Մատուռի մասին տեղեկություններ է հաղորդում նաև [[20-րդ դար]]ի միստիկ փիլիսոփա [[Գեորգի Գյուրջիև]]ը իր «Հայտնի մարդկանց հետ» գրքում։ Անցյալ դարերի ընթացքում մատուռը եղել է Ալեքսանդրապոլի գավառի [[վարդավառ]]յան ամենանշանավոր ուխտավայրերից մեկը։ 2005 թվականից մատուռի տարածքում սկսել են [[խաչքար]]եր տեղադրել։ Չնայած, որ խաչքարեր եղել են նաև մինչև առաջին պայթեցումը՝ [[1930-ականներ]]։ Ըստ ականատեսների ներքևում կարելի էր տեսնել բազմաթիվ բեկորներ։ Այժմ այնտեղ հարյուրավոր խաչքարեր կան տեղադրված<ref>{{Cite web|url=https://www.shantnews.am/news/view/456424.html|title=Սուրբ Հովհաննես մատուռի հրաշագործ ուժն ու մատուռ տանող բարդ ճանապարհը|last=Հայրապետյան|first=Սաթենիկ|date=16.08.2019|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Ներսում խաչեր ու [[սրբապատկեր]]ներ են տեղադրված։ == Պատկերասրահ == <gallery> Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_1.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_2.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_3.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_4.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_5.jpg| Խաչքար Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու բակում1.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռ 08.jpg| ԽԱՉՔԱՐ.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքարերը.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքար.jpg| </gallery> == Տես նաև == * [[Հարթագյուղ|Ծաղկաբեր]] * == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Մատուռներ]] [[Կատեգորիա:Կրոնական կառույցներ]] 4nu6bnfnes1q8ewia33htqt5xfnpijx 8485189 8485180 2022-08-08T16:27:46Z 81.16.2.246 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կրոնական կառույց| հայերեն անվանում = Սուրբ Հովհաննես մատուռ | պատկեր =Surb Hovhannes matur Chaxkaber.jpg | պատկերի չափ = 300px | նկարագրություն = | երկիր = Հայաստան | քարտեզի չափ = | քարտեզի նկարագրություն = | տեղագրություն = [[Լոռու մարզ]], [[Ծաղկաբեր]] | կոորդինատներ = | լայնք = | երկայնք = | կրոնադավանություն = {{դրոշավորում|Հայ Առաքելական եկեղեցի}} | տարածշրջան = | նահանգ = | պրովինցիա = | տարածք = [[Հայաստան]] | պրեֆեկտուրա = | մարզ =[[Լոռու մարզ]] | շրջան = | թաղամաս = | մունիցիպալիտետ = | օծման թվական = | հոգևոր կարգավիճակ = | ներկա վիճակ = Կանգուն, Կարիք ունի՝ վերականգնման և աղճատված տեսքը վերափոխման։ | ժառանգության կարգավիճակում = | առաջնորդ = | թեմ = [[Գուգարաց թեմ]] | կայք = | ճարտարապետ = | ճարտարապետական տիպ = | գլխավոր կապալառու = | ճակատի ուղղություն = | կառուցման սկիզբ = | կառուցման ավարտ = | առաջին հիշատակում = | կառուցման արժեք = | առանձնահատկություններ = | ընդունակություն = | երկարություն = | լայնություն = | նավի լայնություն = | բարձրություն = | գմբեթների թիվ = | արտաքին գմբեթի բարձրություն = | ներքին գմբեթի բարձրություն = | արտաքին գմբեթի տրամագիծ = | ներքին գմբեթի տրամագիծ = | մինարեթների թիվ = | մինարեթի բարձրություն = | ծայրաձողերի թվաքանակ = | ծայրաձողի բարձրություն = | շինանյութ = | Վիքիպահեստում = }} '''Սուրբ Հովհաննես մատուռ'''<ref>{{Cite web |url=https://patmakanhetq.com/photoinfo/hartagyugh_sb-hovhannes_matur/ |title=Հարթագյուղ |website=Պատմական Հետք |accessdate=2021-07-02}}</ref>, ([[Ծաղկաբեր|Ծաղկաբերի]] Սուրբ Հովհաննես), [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] [[մատուռ]] [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի]] [[Լոռու մարզ]]ի [[Ծաղկաբեր]] գյուղի մոտակայքում, [[Փամբակի լեռնաշղթա]]յի Սրբի լեռան դժվարամատչելի բարձունքի վրա։ Գտնվում է ուժեղ սեյսմիկ գոտում, լինում են երկրաշարժեր։ Լինում են նաև սաստիկ քամիներ։ == Պատմություն == Ըստ ավանդության այստեղ ամփոփված է [[Հովհաննես Մկրտիչ|Հովհաննես Մկրտչի]] մասունքներից, որը այստեղ է բերվել [[13-րդ դար|13-րդ]] դարում։ Սուրբ Հովհաննես մատուռը գտնվում է 2157 մետր բարձրության վրա՝ Սրբի լեռան գագաթին։ Այնտեղ հասնել հնարավոր է [[Ծաղկաբեր]] կամ [[Մեծ Պարնի]] ինչպես նաև [[Հարթագյուղ]] գյուղից մոտ 3 կմ ոտքով լեռը բարձրանալով։ Մատուռի նախնական, հին տեսքը չի պահպանվել։ Զորավոր Սուրբ Հովհաննես մատուռը երեք անգամ պայթեցվել և այրվել է կոմունիստական ռեժիմի օրոք և երեք անգամ վերականգնվել գյուղացիների ջանքերով։ Վերջին անգամ վերաշինվել է [[1958]] թվականին։ Սրբավայրը Արևելյան Հայաստանի յոթ հայտնի ուխտավայրերից է, հիշատակում է [[Ղևոնդ Ալիշան]]ը ([[Վենետիկ]]ի [[Սուրբ Ղազար կղզի|Ս. Ղազար կղզի]])։ Մատուռի մասին իր նամակներում և բանաստեղծություններում անդրադարձել է հայ մեծանուն բանաստեղծ [[Հովհաննես Շիրազ]]ը։ Մատուռի մասին տեղեկություններ է հաղորդում նաև [[20-րդ դար]]ի միստիկ փիլիսոփա [[Գեորգի Գյուրջիև]]ը իր «Հայտնի մարդկանց հետ» գրքում։ Անցյալ դարերի ընթացքում մատուռը եղել է Ալեքսանդրապոլի գավառի [[վարդավառ]]յան ամենանշանավոր ուխտավայրերից մեկը։ 2005 թվականից մատուռի տարածքում սկսել են [[խաչքար]]եր տեղադրել։ Չնայած, որ խաչքարեր եղել են նաև մինչև առաջին պայթեցումը՝ [[1930-ականներ]]։ Ըստ ականատեսների ներքևում կարելի էր տեսնել բազմաթիվ բեկորներ։ Այժմ այնտեղ հարյուրավոր խաչքարեր կան տեղադրված<ref>{{Cite web|url=https://www.shantnews.am/news/view/456424.html|title=Սուրբ Հովհաննես մատուռի հրաշագործ ուժն ու մատուռ տանող բարդ ճանապարհը|last=Հայրապետյան|first=Սաթենիկ|date=16.08.2019|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Ներսում խաչեր ու [[սրբապատկեր]]ներ են տեղադրված։ == Պատկերասրահ == <gallery> Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_1.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_2.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_3.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_4.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_5.jpg| Խաչքար Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու բակում1.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռ 08.jpg| ԽԱՉՔԱՐ.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքարերը.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքար.jpg| </gallery> == Տես նաև == * [[Հարթագյուղ|Ծաղկաբեր]] * == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Մատուռներ]] [[Կատեգորիա:Կրոնական կառույցներ]] kpkgyso6spvl6jdhlg1ttx7inhmpqsw 8485194 8485189 2022-08-08T16:35:36Z Ապատ63 36683 /* top */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կրոնական կառույց| հայերեն անվանում = Սուրբ Հովհաննես մատուռ | պատկեր =Surb Hovhannes matur hartaghyugh.jpg | պատկերի չափ = 300px | նկարագրություն = | երկիր = Հայաստան | քարտեզի չափ = | քարտեզի նկարագրություն = | տեղագրություն = [[Լոռու մարզ]], [[Ծաղկաբեր]] | կոորդինատներ = | լայնք = | երկայնք = | կրոնադավանություն = {{դրոշավորում|Հայ Առաքելական եկեղեցի}} | տարածշրջան = | նահանգ = | պրովինցիա = | տարածք = [[Հայաստան]] | պրեֆեկտուրա = | մարզ =[[Լոռու մարզ]] | շրջան = | թաղամաս = | մունիցիպալիտետ = | օծման թվական = | հոգևոր կարգավիճակ = | ներկա վիճակ = Կանգուն, Կարիք ունի՝ վերականգնման և աղճատված տեսքը վերափոխման։ | ժառանգության կարգավիճակում = | առաջնորդ = | թեմ = [[Գուգարաց թեմ]] | կայք = | ճարտարապետ = | ճարտարապետական տիպ = | գլխավոր կապալառու = | ճակատի ուղղություն = | կառուցման սկիզբ = | կառուցման ավարտ = | առաջին հիշատակում = | կառուցման արժեք = | առանձնահատկություններ = | ընդունակություն = | երկարություն = | լայնություն = | նավի լայնություն = | բարձրություն = | գմբեթների թիվ = | արտաքին գմբեթի բարձրություն = | ներքին գմբեթի բարձրություն = | արտաքին գմբեթի տրամագիծ = | ներքին գմբեթի տրամագիծ = | մինարեթների թիվ = | մինարեթի բարձրություն = | ծայրաձողերի թվաքանակ = | ծայրաձողի բարձրություն = | շինանյութ = | Վիքիպահեստում = }} '''Սուրբ Հովհաննես մատուռ'''<ref>{{Cite web |url=https://patmakanhetq.com/photoinfo/hartagyugh_sb-hovhannes_matur/ |title=Հարթագյուղ |website=Պատմական Հետք |accessdate=2021-07-02}}</ref>, ([[Ծաղկաբեր|Ծաղկաբերի]] Սուրբ Հովհաննես), [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] [[մատուռ]] [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի]] [[Լոռու մարզ]]ի [[Ծաղկաբեր]] գյուղի մոտակայքում, [[Փամբակի լեռնաշղթա]]յի Սրբի լեռան դժվարամատչելի բարձունքի վրա։ Գտնվում է ուժեղ սեյսմիկ գոտում, լինում են երկրաշարժեր։ Լինում են նաև սաստիկ քամիներ։ == Պատմություն == Ըստ ավանդության այստեղ ամփոփված է [[Հովհաննես Մկրտիչ|Հովհաննես Մկրտչի]] մասունքներից, որը այստեղ է բերվել [[13-րդ դար|13-րդ]] դարում։ Սուրբ Հովհաննես մատուռը գտնվում է 2157 մետր բարձրության վրա՝ Սրբի լեռան գագաթին։ Այնտեղ հասնել հնարավոր է [[Ծաղկաբեր]] կամ [[Մեծ Պարնի]] ինչպես նաև [[Հարթագյուղ]] գյուղից մոտ 3 կմ ոտքով լեռը բարձրանալով։ Մատուռի նախնական, հին տեսքը չի պահպանվել։ Զորավոր Սուրբ Հովհաննես մատուռը երեք անգամ պայթեցվել և այրվել է կոմունիստական ռեժիմի օրոք և երեք անգամ վերականգնվել գյուղացիների ջանքերով։ Վերջին անգամ վերաշինվել է [[1958]] թվականին։ Սրբավայրը Արևելյան Հայաստանի յոթ հայտնի ուխտավայրերից է, հիշատակում է [[Ղևոնդ Ալիշան]]ը ([[Վենետիկ]]ի [[Սուրբ Ղազար կղզի|Ս. Ղազար կղզի]])։ Մատուռի մասին իր նամակներում և բանաստեղծություններում անդրադարձել է հայ մեծանուն բանաստեղծ [[Հովհաննես Շիրազ]]ը։ Մատուռի մասին տեղեկություններ է հաղորդում նաև [[20-րդ դար]]ի միստիկ փիլիսոփա [[Գեորգի Գյուրջիև]]ը իր «Հայտնի մարդկանց հետ» գրքում։ Անցյալ դարերի ընթացքում մատուռը եղել է Ալեքսանդրապոլի գավառի [[վարդավառ]]յան ամենանշանավոր ուխտավայրերից մեկը։ 2005 թվականից մատուռի տարածքում սկսել են [[խաչքար]]եր տեղադրել։ Չնայած, որ խաչքարեր եղել են նաև մինչև առաջին պայթեցումը՝ [[1930-ականներ]]։ Ըստ ականատեսների ներքևում կարելի էր տեսնել բազմաթիվ բեկորներ։ Այժմ այնտեղ հարյուրավոր խաչքարեր կան տեղադրված<ref>{{Cite web|url=https://www.shantnews.am/news/view/456424.html|title=Սուրբ Հովհաննես մատուռի հրաշագործ ուժն ու մատուռ տանող բարդ ճանապարհը|last=Հայրապետյան|first=Սաթենիկ|date=16.08.2019|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Ներսում խաչեր ու [[սրբապատկեր]]ներ են տեղադրված։ == Պատկերասրահ == <gallery> Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_1.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_2.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_3.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_4.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_5.jpg| Խաչքար Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու բակում1.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռ 08.jpg| ԽԱՉՔԱՐ.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքարերը.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքար.jpg| </gallery> == Տես նաև == * [[Հարթագյուղ|Ծաղկաբեր]] * == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Մատուռներ]] [[Կատեգորիա:Կրոնական կառույցներ]] bq1fk3ymo6zaqzm607c3407kfni1yyc 8485200 8485194 2022-08-08T16:57:18Z 81.16.2.246 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կրոնական կառույց| հայերեն անվանում = Սուրբ Հովհաննես մատուռ | պատկեր =Surb Hovhannes matur chaxkaber.jpg | պատկերի չափ = 300px | նկարագրություն = | երկիր = Հայաստան | քարտեզի չափ = | քարտեզի նկարագրություն = | տեղագրություն = [[Լոռու մարզ]], [[Ծաղկաբեր]] | կոորդինատներ = | լայնք = | երկայնք = | կրոնադավանություն = {{դրոշավորում|Հայ Առաքելական եկեղեցի}} | տարածշրջան = | նահանգ = | պրովինցիա = | տարածք = [[Հայաստան]] | պրեֆեկտուրա = | մարզ =[[Լոռու մարզ]] | շրջան = | թաղամաս = | մունիցիպալիտետ = | օծման թվական = | հոգևոր կարգավիճակ = | ներկա վիճակ = Կանգուն, Կարիք ունի՝ վերականգնման և աղճատված տեսքը վերափոխման։ | ժառանգության կարգավիճակում = | առաջնորդ = | թեմ = [[Գուգարաց թեմ]] | կայք = | ճարտարապետ = | ճարտարապետական տիպ = | գլխավոր կապալառու = | ճակատի ուղղություն = | կառուցման սկիզբ = | կառուցման ավարտ = | առաջին հիշատակում = | կառուցման արժեք = | առանձնահատկություններ = | ընդունակություն = | երկարություն = | լայնություն = | նավի լայնություն = | բարձրություն = | գմբեթների թիվ = | արտաքին գմբեթի բարձրություն = | ներքին գմբեթի բարձրություն = | արտաքին գմբեթի տրամագիծ = | ներքին գմբեթի տրամագիծ = | մինարեթների թիվ = | մինարեթի բարձրություն = | ծայրաձողերի թվաքանակ = | ծայրաձողի բարձրություն = | շինանյութ = | Վիքիպահեստում = }} '''Սուրբ Հովհաննես մատուռ'''<ref>{{Cite web |url=https://patmakanhetq.com/photoinfo/hartagyugh_sb-hovhannes_matur/ |title=Հարթագյուղ |website=Պատմական Հետք |accessdate=2021-07-02}}</ref>, ([[Ծաղկաբեր|Ծաղկաբերի]] Սուրբ Հովհաննես), [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] [[մատուռ]] [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի]] [[Լոռու մարզ]]ի [[Ծաղկաբեր]] գյուղի մոտակայքում, [[Փամբակի լեռնաշղթա]]յի Սրբի լեռան դժվարամատչելի բարձունքի վրա։ Գտնվում է ուժեղ սեյսմիկ գոտում, լինում են երկրաշարժեր։ Լինում են նաև սաստիկ քամիներ։ == Պատմություն == Ըստ ավանդության այստեղ ամփոփված է [[Հովհաննես Մկրտիչ|Հովհաննես Մկրտչի]] մասունքներից, որը այստեղ է բերվել [[13-րդ դար|13-րդ]] դարում։ Սուրբ Հովհաննես մատուռը գտնվում է 2157 մետր բարձրության վրա՝ Սրբի լեռան գագաթին։ Այնտեղ հասնել հնարավոր է [[Ծաղկաբեր]] կամ [[Մեծ Պարնի]] ինչպես նաև [[Հարթագյուղ]] գյուղից մոտ 3 կմ ոտքով լեռը բարձրանալով։ Մատուռի նախնական, հին տեսքը չի պահպանվել։ Զորավոր Սուրբ Հովհաննես մատուռը երեք անգամ պայթեցվել և այրվել է կոմունիստական ռեժիմի օրոք և երեք անգամ վերականգնվել գյուղացիների ջանքերով։ Վերջին անգամ վերաշինվել է [[1958]] թվականին։ Սրբավայրը Արևելյան Հայաստանի յոթ հայտնի ուխտավայրերից է, հիշատակում է [[Ղևոնդ Ալիշան]]ը ([[Վենետիկ]]ի [[Սուրբ Ղազար կղզի|Ս. Ղազար կղզի]])։ Մատուռի մասին իր նամակներում և բանաստեղծություններում անդրադարձել է հայ մեծանուն բանաստեղծ [[Հովհաննես Շիրազ]]ը։ Մատուռի մասին տեղեկություններ է հաղորդում նաև [[20-րդ դար]]ի միստիկ փիլիսոփա [[Գեորգի Գյուրջիև]]ը իր «Հայտնի մարդկանց հետ» գրքում։ Անցյալ դարերի ընթացքում մատուռը եղել է Ալեքսանդրապոլի գավառի [[վարդավառ]]յան ամենանշանավոր ուխտավայրերից մեկը։ 2005 թվականից մատուռի տարածքում սկսել են [[խաչքար]]եր տեղադրել։ Չնայած, որ խաչքարեր եղել են նաև մինչև առաջին պայթեցումը՝ [[1930-ականներ]]։ Ըստ ականատեսների ներքևում կարելի էր տեսնել բազմաթիվ բեկորներ։ Այժմ այնտեղ հարյուրավոր խաչքարեր կան տեղադրված<ref>{{Cite web|url=https://www.shantnews.am/news/view/456424.html|title=Սուրբ Հովհաննես մատուռի հրաշագործ ուժն ու մատուռ տանող բարդ ճանապարհը|last=Հայրապետյան|first=Սաթենիկ|date=16.08.2019|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Ներսում խաչեր ու [[սրբապատկեր]]ներ են տեղադրված։ == Պատկերասրահ == <gallery> Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_1.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_2.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_3.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_4.jpg| Սուրբ_հովհաննես_մատուռ_5.jpg| Խաչքար Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու բակում1.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռ 08.jpg| ԽԱՉՔԱՐ.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքարերը.jpg| Սուրբ Հովհաննես մատուռի խաչքար.jpg| </gallery> == Տես նաև == * [[Հարթագյուղ|Ծաղկաբեր]] * == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Մատուռներ]] [[Կատեգորիա:Կրոնական կառույցներ]] r5ufudhx15c3vi8yvjpta45dwuoooaf 0 977073 8485153 7871939 2022-08-08T15:24:55Z Kizich 124350 Հոդվածը խմբագրվել է՝ այն առավել ընթերնելի և հայալեզու լսարանի համար հասկանալի դարձնելու համար։ Կատարվել են շարադասական և քերականական շտկումներ։ wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:A Transfeminist-Symbol black-and-white.svg|thumb|upright=1.2|Տրանսֆեմինիզմի խորհրդանիշ]] '''Տրանսֆեմինիզմ''' (նաև '''տրանս ֆեմինիզմ'''{{sfn|Кирей-Ситникова|2015|с=30}}<ref>[http://itspronouncedmetrosexual.com/2012/05/what-does-the-asterisk-in-trans-stand-for/#sthash.GdEuce5c.dpbs What does the asterisk in «trans*» stand for]</ref>), [[ֆեմինիզմ]]ի ուղղություն, որը զբաղվում է [[տրանսգենդեր]] մարդկանց պաշտպանությամբ։ Ավելի լայն իմաստով սա ֆեմինիզմի մի տեսակ է, որը կիրառում է տրանսգենդերային դիսկուրս ֆեմինիստական համատեքստում և ֆեմինիստական դիսկուրս տրանսգենդերության հարցերում<ref name="hill">Hill; Childers, R. J. (Report Chair); Childs, A. P.; Cowie, G.; Hatton, A.; Lewis, J. B.; McNair, N.; Oswalt, S. et al. (April 17, 2002). In the shadows of the arch: Safety and acceptance of lesbian, gay, bisexual, transgendered and Queer students at the University of Georgia (Report). Athens, GA: University of Georgia Department of Adult Education</ref>։ Տրանսֆեմինիզմը անմիջական կապ ունի տրանսգենդեր մարդկանց հետ, դրա գաղափարները կարող են օգտագործվել ֆեմինիզմի վերաիմաստավորման համար։ Տրանսֆեմինիզմը պատմականորեն վերաբերում է ֆեմինիզմի երրորդ ալիքին։ Այն պնդում է [[կին|կանանց]] բազմազանությունը և նրանց փորձը։ == Հիմնական դրույթներ == Տրանսֆեմինիզմի տեսանկյունից տրանսգենդեր կանայք ենթարկվում են [[Ինտերսեկցիոնալություն|խտրականության խաչվող տեսակների]]՝ [[Կնատյացություն|միզոգինիա]] և տրանսֆոբիա, դրանց համադրությունը Ջուլիա Սերանոն անվանում է տրանսմիզոգինիա{{sfn|Serano|2007|pp=14—15}}։ Ընդ որում, բուն տրանսֆոբիան, այսպես կոչված, ընդդիմադիր օսեքսիզմի կամ հակադիր [[սեքսիզմ]]ի անմիջական հետևանքն է ({{lang-en|oppositional sexism}}), այսինքն՝ «համոզմունքները, որ կանայք և տղամարդիկ կարծրացած են, իրարամերժ կատեգորիաներով, յուրաքանչյուրն իր յուրահատուկ և այլ հատկությունների, հակումների, ունակությունների և ցանկությունների հավաքածուով»{{sfn|Serano|2007|p=13}}։ Այսպիսով, տրանսգենդեր մարդկանց իրավունքների համար ցանկացած շարժում պետք է լինի ըստ էության ֆեմինիստական և հանդես գա հայրիշխանության դեմ{{sfn|Serano|2007|p=16}}։ Տրանսֆեմինիզմի երկու կարևորագույն սկզբունքներն են ինքնության և մարմնի փոփոխության իրավունքը{{sfn|Koyama|2016|p=151}}. * '''Ինքնության իրավունք.''' տրանսֆեմինիստների կարծիքով` մարդու պատկանելությունը կանանց, տղամարդկանց և մյուսների նկատմամբ որոշվում է բացառապես մարդու` որպես կնոջ, տղամարդու կամ մեկ ուրիշի ինքնավերլուծությամբ։ Ոչ կենսաբանական (քրոմոսոմները, սեռական օրգանները) և ոչ էլ սոցիալական (սոցիալիզացիան, փորձը, տեսքը) նշանները չեն կարող հիմք հանդիսանալ մարդուն որևէ սեռին վերագրելու համար։ * '''Մարմնի փոփոխության իրավունք.''' տրանսֆեմինիզմը կողմ է ազատ փոխել մարմինը, առանց տրանսսեքսուալության ախտորոշման անհրաժեշտություն ստանալու և այլ պահանջների։ Ոչ պակաս կարևոր է [[ինտերսեքս]] մարդկանց դեպքում անձնագրային սեռի փոփոխության և բռնի գործողությունների ժամանակ հարկադրական ստերիլիզացման չենթարկվելու իրավունքը։ == Տրանսֆեմինիզմ և ֆեմինիզմ == Չնայած ի սկզբանե տրանսֆեմինիզմը ընդդիմանում էր ֆեմինիզմի այլ ուղղություններին և ուղղված էր բացառապես տրանսգենդեր կանանց իրավունքների համար պայքարին, նրա սկզբունքներն ու խնդիրները համընկնում են ֆեմինիզմի հետ, իսկ տրանսգենդերային դիսկուրսի օգտագործումը թույլ է տալիս նորովի նայել այն խնդիրներին, որոնց բախվում են կանայք։ Այն գաղափարը, որ «կին չեն ծնվում, կին դառնում են» ֆեմինիզմի բազմաթիվ ուղղությունների համար է և լրացուցիչ իմաստ է ստանում տրանսֆեմինիզմի մեջ, որը պնդում է, որ ցանկացած մարդ, անկախ կենսաբանական հատկանիշներից, կարող է դառնալ կին։ Տրանսֆեմինիստների և ֆեմինիստների միջև համագործակցության երկու հիմնական ուղղություններն են իրենց մարմինը ինքնուրույն տնօրինելու մարդու իրավունքը, որը ներառում է սեռը փոխելը, [[աբորտ]]ի իրավունքը և [[բռնություն|բռնության]] դեմ պայքարը<ref name="yana_nasilie">Ситникова, Я. (2013). [http://insight-ukraine.com.ua/articles/item/169-yana-sitnikova-domashnee-nasilie-v-otnoshenii-transgendernyh-lyudey.html Домашнее насилие в отношении трансгендерных людей].</ref>։ == Տես նաև == * [[Տրանսգենդեր]] * [[Ֆեմինիզմ]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Գրականություն == # {{книга|автор= Кирей-Ситникова Яна|часть= |заглавие= Трансгендерность и трансфеминизм|ссылка= http://www.transcoalition.info/images/Transfeminism_Book-22.pdf|ответственный= |место= М|издательство= Саламандра|год= 2015|страниц= |isbn= 978-5-9906694-0-6|ref= Кирей-Ситникова}} {{Wayback|url=http://www.transcoalition.info/images/Transfeminism_Book-22.pdf |date=20161114004154 }} # {{книга |автор= Enke, Anne|часть= |заглавие= Transfeminist Perspectives in and beyond Transgender and Gender Studies|ссылка= https://books.google.de/books?id=kOIv29UggN8C|ответственный= |место= |издательство= Temple University Press|год= 2012|pages= |allpages= 268|isbn= 9781439907481|ref= Enke}} # Jeffreys, Sheila (2014). ''Gender hurts: a feminist analysis of the politics of transgenderism''. Abingdon, Oxfordshire: Routledge, Taylor & Francis Group. # Jeffreys, Sheila (2003). ''Unpacking queer politics: a lesbian feminist perspective''. Cambridge Malden, Massachusetts: Polity Press in association with Blackwell Pub. # {{книга |автор= Koyama, Emi|часть= The Transfeminist Manifesto|заглавие= Feminist Theory Reader: Local and Global Perspectives|ссылка= https://books.google.de/books?id=mZekDAAAQBAJ|ответственный= McCann, Carole R., and Seung-kyung Kim (eds.)|место= |издательство= Routledge|год= 2016|pages= 150—160|allpages= 688|isbn= 9781317397892|ref=Koyama}} # {{книга|автор =Raymond, Janice|часть =|заглавие =The Transsexual Empire: The Making of the She-Male|ответственный =|ссылка =https://books.google.com/books?id=GkKuQgAACAAJ|место =NY|издательство =Teachers College Press|год =1979|pages =|isbn = 9780807762721|ref= Raymond}} # {{книга |автор= Serano, Julia|часть= Bending Over Backwards: an Introduction to the Issue of Trans Woman-Inclusion|заглавие= Whipping Girl: A Transsexual Woman on Sexism and the Scapegoating of Femininity|ссылка= https://books.google.de/books?id=y__cCgAAQBAJ|ответственный= |место= |издательство= Seal Press|год= 2016|pages= |allpages= 416|isbn= 9781580056236|ref=Serano}} # {{книга |автор= Serano, Julia|часть= |заглавие= Whipping Girl: A Transsexual Woman on Sexism and the Scapegoating of Femininity|ссылка= https://books.google.de/books?hl=ru&id=xsI_BAAAQBAJ|ответственный= |место= |издательство= Seal Press|год= 2007|pages= |allpages= 416|isbn= 9781580056236|ref=Serano}} [[Կատեգորիա:Ֆեմինիզմ]] [[Կատեգորիա:Գենդերային հետազոտություններ]] jh64dvljmorq4jqrsrgxw8e6j227epv 0 979242 8485515 8479609 2022-08-08T19:59:40Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_State_Television_of_Armenia_(1996-1997).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an ar wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ|ԱԱՀ=Պերճ Գառնիկի Ստեփանյան|ազգություն=հայ|պարգևներ և մրցանակներ=|երեխաներ=|ծնողներ=|ամուսին=|մասնագիտություն=բանասեր|քաղաքացիություն={{Դրոշավորում|ԽՍՀՄ}},<br />{{Դրոշավորում|Հայաստան}}|բնագիր ԱԱՀ=|վախճանի վայրը=|վախճանի օր=|ծննդավայր=[[Երևան]], [[Հայկական ԽՍՀ]], [[ԽՍՀՄ]]|ծննդյան օր=[[դեկտեմբերի 26]], [[1937]]<br />(84 տարեկան)|նկարագրում=|պատկեր=|կայք=|Զբաղեցրած պաշտոններ=|պաշտոն=Հայաստանի պետական հեռուստատեսության գլխավոր տնօրեն, ՀԽՍՀ հեռուստառադիոպետկոմի նախագահի տեղակալ, Հեռուստատեսային ֆիլմերի «Երևան» ստուդիայի տնօրեն|լուսանկար=}}'''Պերճ Գառնիկի Ստեփանյան''' ([[դեկտեմբերի 26]], [[1937]], [[Երևան]], [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Հայկական ԽՍՀ]], [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ]]), հայ բանասեր, ԵՊՀ հրատարակչության տնօրեն (1998-2014), [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի պետական հեռուստատեսության]] գլխավոր տնօրեն (1996-1997)։ == Կենսագրություն ==  Ծնվել է 1937թ․ դեկտեմբերի 26-ին Երևանում՝ մտավորականների ընտանիքում<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.azg.am/AM/2013122017/|title=ՊԵՐՃ ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ. ՀԱՐԱՏԵՎ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆԱԿԱՆԸ|last=Daily|first=A. Z. G.|website=AZG Daily|accessdate=2020-04-18}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ == Կրթություն == 1965 թ․ ավարտել է [[Երևանի պետական համալսարան]]ի բանասիրական ֆակուլտետը<ref name=":0" />։ == Աշխատանքային գործունեությունը == * 1967-1997 թթ․- աշխատել է Հայաստանի հեռուստատեսության և ռադիոհաղորդումների պետական կոմիտեում<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=RSfIo3D4eno|title=BAC TV Հին հեռուստացույցի հյուրը Պերճ Ստեփանյանն էր|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref> * 1982-1985 թթ. - աշխատել է [[Երևան (հեռուստաֆիլմերի ստուդիա)|Հեռուստատեսային ֆիլմերի «Երևան» ստուդիայում]], որպես տնօրեն<ref name=":1" />։ * 1985-1990 թթ. - ՀԽՍՀ հեռուստառադիոպետկոմի նախագահի տեղակալ <ref name=":1" />։ * 1996-1997 թթ. - [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|Հայաստանի պետական հեռուստատեսության]] գլխավոր տնօրեն <ref name=":1" /><ref>{{Cite web|url=http://www.armtv.com/first/arm/?sub=history|title=Wayback Machine|date=2006-02-12|website=web.archive.org|accessdate=2020-04-18|archive-date=2006-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20060212042521/http://www.armtv.com/first/arm/?sub=history|dead-url=}}</ref>։ * 1998-2014 թթ․ - [[Երևանի պետական համալսարան]]ի հրատարակչության տնօրեն<ref>{{Cite web|url=http://publishing.ysu.am/hy/1424261686|title=Մեր մասին|website=publishing.ysu.am|accessdate=2020-04-18}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == <references />{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն|Նախորդող='''[[Տիգրան Հակոբյան (լրագրող)|Տիգրան Հակոբյան]]''' (որպես ՀՀ Հեռուստա և ռադիոhաղորդումների Պետական Վարչության պետ)|Հաջորդող='''[[Համլետ Գասպարյան]]''' (որպես Հայաստանի ազգային հեռուստատեսության գլխավոր տնօրեն)|Ցուցակ=Հայաստանի պետական հեռուստատեսության գլխավոր տնօրեն<br>Պերճ Ստեփանյան<br> |Տարիներ=1996 -1997|bcolor=#F0F7FF|color=#74ABE9}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Ստեփանյան, Պերճ}} [[Կատեգորիա:1937 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Հայ բանասերներ]] [[Կատեգորիա:ԵՊՀ բանասիրական ֆակուլտետի շրջանավարտներ]] 0af08jyqz17jfeuyvokgv8bg6kyvotn 0 981096 8485226 8465884 2022-08-08T17:28:37Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki {{Անձ | ծննդավայր = [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Լեռնահովիտ]], [[Լաչինի շրջան (Ադրբեջանական ԽՍՀ)|Լաչինի շրջան]], [[Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|ԱԽՍՀ]], [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ]] }} '''Լյովա Անդրեյի Բեկլարյան''' ([[հունիսի 6]], [[1951]], [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Լեռնահովիտ]], [[Լաչինի շրջան (Ադրբեջանական ԽՍՀ)|Լաչինի շրջան]], [[Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Ադրբեջանական ԽՍՀ]], [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ]]), [[հայ]] [[մաթեմատիկոս]]։ Ֆիզիկա-մաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր ([[1990]]), [[պրոֆեսոր]] ([[1996]]): Ռուսաստանի բնական գիտությունների ակադեմիայի [[ակադեմիկոս]] ([[2009]]): == Կենսագրություն == Լյովա Բեկլարյանը ծնվել է [[1951]] թվականի [[հունիսի 6]]-ին, [[Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզ]]ի Լենինավան գյուղում (ներկայում՝ [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Լեռնահովիտ]])։ [[1974]] թվականին ավարտել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան]]ը։ [[1992]] թվականից աշխատում է ՌԳԱ Կենտրոնական տնտեսագիտամաթեմատիկական ինստիտուտում։ [[1995]]-[[2008]] թվականներին եղել է «Դիֆերենցիալ հավասարումները և դրանց կիրառումը» հիմնական բաժնի ղեկավար, 2008 թվականից` Մոսկվայի Ֆիզիկայի և տեխնոլոգիաների ինստիտուտի պրոֆեսոր։ Ղեկավարում է տնտեսագիտության դինամիկ մոդելների և օպտիմալացման լաբորատորիան<ref>{{Cite web|url=http://www.cemi.rssi.ru/about/persons/index.php?SECTION_ID=6&ELEMENT_ID=68|title=Бекларян Лева Андреевич|website=www.cemi.rssi.ru|accessdate=2020-04-25}}</ref>։ Աշխատանքները վերաբերում են շեղվող արգումենտով համակարգերի լավարկային կառավարմանը, շեղվող արգումենտով դիֆերենցիալ հավասարումների խմբային առանձնահատկություններին, ուղղի և շրջանագծի գեոմորֆիզմների խմբերի կառուցվածքներին<ref>Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005։</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.mathnet.ru/php/person.phtml?option_lang=rus&personid=8421|title=Персоналии: Бекларян Лева Андреевич|website=www.mathnet.ru|accessdate=2020-04-25}}</ref>։ == Երկեր == * Задача оптимального управления для систем с отклоняющимся аргументом и ее связь с конечно-порожденной группой гомеоморфизмов R, порожденной функциями отклонения// ДАН СССР. 1991. Т. 317, N6, С. 1289-1294. * Об одном методе регуляризации краевых задач для дифференциальных уравнений с отклоняющимся аргументом// ДАН СССР. 1991. Т. 317, N5, С. 1033-1038. * К вопросу о классификации групп гомеоморфизмов R, сохраняющих ориентацию. I. Инвариантные меры.// Математический сборник. 1996. Т.187, N3. с.23-54. * К вопросу о классификации групп гомеоморфизмов R, сохраняющих ориентацию. II.Проективно-инвариантные меры.//Математический сборник. 1996. Т.187, N4. с.3-28. * Критерий существования проективно-инвариантной меры для групп гомеоморфизмов R, сохраняющих ориентацию, связанный со структурой множества неподвижных точек.//Математические заметки. 1996. Т.51, N3. с.179-180. * Групповые особенности дифференциальных уравнений с отклоняющимся аргументом и связанные с ними метрические инварианты// ВИНИТИ. 1999. Т.67, стр.161-182.. * К вопросу о классификации групп гомеоморфизмов R, сохраняющих ориентацию. III. -проективно-инвариантные меры.//Математический сборник. 1999. Т.190, N4. с.43-62. * О критерии топологической сопряженности квазисимметрической группы группе аффинных преобразований R.// Математический сборник. 2000. (принята к печати). том 191, N6, с.31-42. == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Բեկլարյան, Լյովա}} [[Կատեգորիա:Հայ մաթեմատիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտորներ]] [[Կատեգորիա:Հայ պրոֆեսորներ]] [[Կատեգորիա:Մոսկվայի պետական համալսարանի շրջանավարտներ]] sv1yc8njpect2j5zibtux83h1r68pof 0 982825 8485135 8218052 2022-08-08T14:37:48Z Kizich 124350 Հոդվածը խմբագրվել է՝ տերմինները փոխարինելով իրենց համարժեք առավել զգայուն տարբերակներով։ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Տոն|տիպ (գույն)=միջազգային|անվանում=Քամինգ աութի ազգային օր|բնօրինակ անվանում={{lang-en|National Coming Out Day}}|պատկեր=Քամինգ աութի ազգային օր.png|նկարագրություն=[[Կիտ Հարինգ]]ի կողմից ստեղծված ՔԱԱՕ-յի լոգոն|տեսակ=Միջազգային, ազգային|ամսաթիվ=[[Հոկտեմբերի 11]]|հիմնադիր=Ռոբերթ Էյչբերգ<br>Ջին Օ'Լիրի|կապված=[[Վաշինգտոնում տեղի ունեցած լեսբի և գեյ անձանց մարդու իրավունքների համար երթ (1987)]]}} '''Քամինգ աութի ազգային օր (ՔԱԱՕ)''' ({{lang-en|National Coming Out Day}}), [[ԼԳԲՏ]]-ի մասին ամենամյա իրազեկման օրը նշվում է [[հոկտեմբերի 11]]-ին, [[Լեսբի|լեսբիներին]], [[գեյ]]երին, [[բիսեքսուալ]]ներին և [[տրանսգենդեր]]ներին (ԼԳԲՏ) աջակցելու համար (և երբեմն այլ խմբերին, որոնք սովորաբար խմբավորված են ԼԳԲՏ համայնքում) [[քամինգ աութ]] կատարել<ref name="HRC_NCOD">{{cite web | title = History of Coming Out & Themes of NCOD | publisher = Human Rights Campaign | url = http://www.hrc.org/resources/entry/the-history-of-coming-out | accessdate = October 11, 2014 | archive-date = June 4, 2020 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200604021926/https://www.hrc.org/resources/the-history-of-coming-out | dead-url = yes }}</ref>։ Առաջին անգամ այն նշվել է 1988 թվականին [[Միացյալ Նահանգներ]]ում; սկզբնական գաղափարը հիմնված էր անձի ազատության [[Ֆեմինիզմ|ֆեմինիստական]] և [[հոմոսեքսուալ]] ոգու վրա, ինչը նաև քաղաքական ժեստ էր<ref name="HoffmanIntro">Hoffman, Amy (2007) ''An Army of Ex-Lovers: My life at the Gay Community News''. University of Massachusetts Press. pp.xi–xiii. {{ISBN|978-1558496217}}</ref>։ Հիմնական համոզմունքն այն է, որ [[հոմոֆոբիա]]ն ծաղկում է լռության և անտեղյակության մթնոլորտում, և եթե մարդիկ իմանան, որ նրանց շրջապատում կան մարդիկ, որոնք լեսբիներ կամ գեյեր են, նրանք շատ ավելի քիչ հակված կլինեն հոմոֆոբ կամ ճնշող հայացքներ պահպանել<ref name="EichbergNYT">{{cite news|title=Robert Eichberg, 50, Gay Rights Leader|date=August 15, 1995|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1995/08/15/obituaries/robert-eichberg-50-gay-rights-leader.html}}</ref>։ ==Պատմություն== ՔԱԱՕ-ն հիմնվել է 1988 թվականին Ռոբերթ Էյչբերգի և Ջին Օ'Լիրիի կողմից։ Էյչբերգը, որը մահացել է 1995 թվականին [[ՁԻԱՀ]]-ից առաջած դժվարությունների պատճառով, [[հոգեբան]] է եղել [[Նյու Մեքսիկո]]յից և «Փորձը» ({{Lang-en|The Experience}}) անձնական աճի դասընթացի հիմնադիր։ Օ'Լիրին բացահայտ լեսբուհի քաղաքական առաջնորդ և ակտիվիստ էր [[Նյու Յորք]]ից։ Այդ ժամանակ նա նաև Գեյերի իրավունքների ազգային պաշտպանների նախագահն էր [[Լոս Անջելես]]ում<ref name=EichbergNYT/>։ ԼԳԲՏ ակտիվիստները, ներառյալ Էյչբերգին և Օ'Լիրիին, չէին ցանկանում պաշտպանաբար արձագանքել հակա-ԼԳԲՏ ակցիային, քանի որ հավատում էին, որ դա կանխատեսելի կլինի։ Սա հանգեցրել է նրանց ստեղծել ՔԱԱՕ-ն և նշել քամինգ աութները<ref name="HRC_NCOD" />։ Հոկտեմբերի 11 ամսաթիվն ընտրվել է, որովհետև դա 1987 թվականին Վաշինգտոնում տեղի ունեցած լեսբի և գեյ անձանց մարդու իրավունքների համար երթի տարեդարձն էր<ref name="HRC_NCOD"/>։<blockquote>Շատ մարդիկ կարծում են, որ նրանք չեն ճանաչում գեյ կամ լեսբի որևէ մեկին, բայց, ըստ էության, բոլորն էլ ճանաչում են նրանց։ Շատ կարևոր է, որ մենք դուրս գանք և մարդկանց տեղյակ պահենք, թե ով ենք մենք և նրանց ազատենք իրենց վախերից ու կարծրատիպերից ։ :– Ռոբերթ Էյչբերգ, 1993<ref name=EichbergNYT/></blockquote> ՔԱԱՕ-ն սկզբնապես կառավարվում էր Արևմտյան Հոլիվուդում գտնվող Գեյերի իրավունքների ազգային պաշտպանների գրասենյակներից։ Առաջին անգամ այն անցկացվել է 18 նահանգներում, արժանանալով ագզային մեդիայի ուշադրությանը։ Երկրորդ տարի ՔԱԱՕ-յի գրասենյակը տեղափոխվել է Նյու Մեքսիկո նահանգի [[Սանտա Ֆե]] քաղաք և մասնակից նահանգների թիվն աճել է մինչև 21-ը։ 1990 թվականին ՔԱԱՕ-ն արդեն անցկացվում էր բոլոր 50 նահանգներում և 7 այլ երկրներում։ Մասնակցությունը շարունակել է աճել և 1990 թվականին ՔԱԱՕ-ն կապեր է հաստատել Մարդու իրավունքների արշավի հետ<ref name="HRC_NCOD"/>։ ==Նշանակություն== Քամինգ աութի ազգային օրը նշվում է ամեն տարի քամինգ աութները նշելու և ԼԳԲՏ համայնքի ու քաղաքացիական իրավունքների շարժման մասին իրազեկումը բարձրացնելու համար։ Ծիսակատարությունների առաջին տասնամյակները նշվել են այն բանով, որ մի շարք հասարակական գործիչներ քամինգ աութ են կատարում՝ հաճախ մեդիայում։ Այս ամենն արվում էր այն բանի համար, որ մեյնսթրիմն աճի և յուրաքանչյուր մարդ հասկանա, որ ճանաչում է առնվազն մեկ անձի, ով լեսբի կամ գեյ է<ref name=" HRC_NCOD"/>։ Ներկայումս, քանի որ Արևմտյան երկրներում որպես լեսբի կամ գեյ քամինգ աութն արդեն այդքան վտանգավոր չէ, ՔԱԱՕ-ն սկսել է տոնի նմանվել։ Մասնակիցները հիմնականում կրում են հպարտության խորհրդանիշներ, ինչպիսիք են վարդագույն եռանկյունները և [[Ծիածանի դրոշ (ԼԳԲՏ)|ծիածանի դրոշ]]ները։ Քամինգ աութի ազգային օրը նաև նշվում է [[Իռլանդիա]]յում<ref>{{cite web |url= http://www.thejournal.ie/national-coming-out-day-1121044-Oct2013/ |title= Today is 'National Coming Out Day'|last= O'Carroll|first= Sinead|date= October 11, 2013|website= TheJournal.ie |access-date= October 12, 2017}}</ref>, [[Շվեյցարիա]]յում, [[Նիդերլանդներ]]ում և [[Մեծ Բրիտանիա]]յում<ref>{{cite web|url=https://www.standard.co.uk/lifestyle/london-life/national-coming-out-day-advice-for-parents-of-lgbtq-teens-a3656126.html|title=National Coming Out Day: Advice for parents of LGBTQ teens|work=[[London Evening Standard]]|last=Connor|first=Liz|date=October 11, 2017|accessdate=September 9, 2018}}</ref>։ Միացյալ Նահանգներում Մարդու իրավունքների արշավը հովանավորում է ՔԱԱՕ-յի միջոցառումներն իր Քամինգ աութի ազգային նախագծի ներքո, օգնություն առաջարկելով ԼԳԲՏ անձանց, ամուսնական զույգերին, ծնողներին և երեխաներին, ինչպես նաև նրանց անմիջական ընկերներին և հարազատներին՝ ԼԳԲՏ ընտանիքների մասին իրազեկվածությունը բարձրացնելու համար։ 1995 թվականի ապրիլին Քենդիս Գինգրիչը դարձել է ՔԱԱՕ-յի խոսնակը<ref name="HRC_NCOD"/>։ 1999-2014 թվականներին Մարդու իրավունքների արշավը հայտարարում էր ամեն ՔԱԱՕ-յի «թեմատիկ երգը»<ref name="HRC_NCOD" />․ * 1999: Come Out to Congress * 2000: Think it O-o-ver (Who Will Pick the New Supremes?) * 2001: An Out Odyssey * 2002: Being Out Rocks! * 2003: It's a Family Affair * 2004: Come Out. Speak Out. Vote. * 2005: Talk About It * 2006: Talk About It * 2007: Talk About It * 2009: Conversations from the Heart * 2010: Coming Out for Equality * 2011: Coming Out for Equality * 2012: Come Out. Vote. * 2013: Coming Out Still Matters * 2014: Coming Out Still Matters == Քննադատություն == Չնայած ՔԱԱՕ-ն տոնական օր էր ԼԳԲՏ համայնքի համար, կային որոշ քննադատական դիտողություններ, թե ինչպես է այս տոնը հավերժացնում հոմոնորմատիվությունը<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.weldd.org/sites/default/files/Compulsory%20Heterosexuality.pdf|title=Compulsory Heterosexuality and Lesbian Existence|last=Rich|first=Adrienne|date=|website=|archive-url=https://web.archive.org/web/20200517143613/http://www.weldd.org/sites/default/files/Compulsory%20Heterosexuality.pdf|archive-date=2020-05-17|access-date=|dead-url=yes}}</ref>։ Փրեսթոն Միթչումը՝ սևամորթ [[քվիր]] հեղինակը, հոդված է գրել, որտեղ քննարկել է ՔԱԱՕ-յի բոլոր ենթադրությունները։ Այս հոդվածում Միթչումը չի վարկաբեկում նրանց, ովքեր քամինգ աութ են կատարել, այլ գովաբանում է նրանց խիզախության համար<ref name=":0" />։ Սակայն նա ընդունում է, որ քամինգ աութը միշտ չէ, որ կարող է անվտանգ լինել ԼԳԲՏ մարդկանց համար, ովքեր բազմաթիվ մարգինալացված համայնքների մի մասն են կազմում<ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.theatlantic.com/national/archive/2013/10/on-national-coming-out-day-dont-disparage-the-closet/280469/|title=On National Coming Out Day, Don't Disparage the Closet|last=Mitchum|first=Preston|work=The Atlantic |date= October 11, 2013 |access-date=March 23, 2017 |language=en-US}}</ref>։ == Տես նաև == *[[Լռության օր]] *[[Տրանսգենդերների հիշատակի օր]] *[[ՁԻԱՀ-ի համաշխարհային օր]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.hrc.org/resources/national-coming-out-day Քամինգ աութի ազգային օր] (ԱՄՆ) * [http://www.comingoutday.ch Քամինգ աութի ազգային օր (Շվեյցարիա)] * [https://web.archive.org/web/20191110061157/https://www.rucomingout.com/ RUComingOut՝ Քամինգ աութի իրական պատմություններ] {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Միջազգային օրեր]] [[Կատեգորիա:ԼԳԲՏ միջոցառումներ]] 34nybmlh24p1li31dri7wjqg6spvlyj 0 985113 8485471 8479348 2022-08-08T19:50:18Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_Second_channel_of_Armenian_Television_(1990-1993).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair us wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում=«Նորք» հեռուստաընկերություն|պատկերանիշ=[[File:Norq_TV_Channel_Armenia_logo_(1996-1998).svg|290px]]|երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}}|բացվեց=[[1996]]|փակվեց=[[1998]]|փոխարինեց=Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ալիք|փոխարինվեց=[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|տեսակ=հեռուստաալիք|լեզու=[[հայերեն]]|նախկին անուններ='''Հայկական հեռուստատեսության երկրորդ ծրագիր''' (1973-1991)<br> '''Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ալիք''' (1991-1996)}} '''«Նորք» հեռուստաընկերություն''', հայկական մասնավոր հեռուստաընկերություն։ Հիմնադրվել է 1996 թվականին՝ առանձնանալով Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ալիքից։ Փակվեց 1998 թ. վերջին և փոխարինվեց «Պրոմեթևս» մասնավոր հեռուստաընկերության (այժմ՝ [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք]])։ == Պատմություն == === Հայկական հեռուստատեսության երկրորդ ծրագիր (1973-1991) և Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ալիք (1991-1996) === «Միացրեք հեռուստացույցի 11-րդ ալիքը»,-1973թ. [[Եթերում է Երևանը|«Եթերում է Երևանը»]] ծրագրերի շաբաթաթերթի 40-րդ համարն այս վերնագրով էր տեղեկացնում Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ծրագրի եթերամուտը<ref>{{Cite web|url=http://www.1tv.am/hy/1339422586|title=Միացրեք հեռուստացույցի 11-րդ ալիքը|date=2012-10-05|website=web.archive.org|accessdate=2020-05-14|archive-date=2012-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20121005024846/http://www.1tv.am/hy/1339422586|dead-url=}}</ref>։ Արդեն 1978-ից Հայաստանի հեռուստատեսության [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|առաջին]] և երկրորդ ծրագրերի հաղորդումների մոտ 50 տոկոսը եթեր էր տրվում գունավոր պատկերով<ref>{{Cite web|url=http://www.1tv.am/hy/1339423042|title=Գունավոր պատկերի եթերամուտը|date=2012-10-05|website=web.archive.org|accessdate=2020-05-14|archive-date=2012-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20121005030136/http://www.1tv.am/hy/1339423042|dead-url=}}</ref>։ === «Նորք» հեռուստաընկերություն (1996-1998) === 1996թ. Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ալիքն առանձնացավ և դարձավ ինքնուրույն ծրագիր<ref>{{Cite web|url=http://www.1tv.am/hy/1339512163|title=Ստեղծվում է Տեղեկատվության նախարարությունը|date=2012-11-02|website=web.archive.org|accessdate=2020-05-14|archive-date=2012-11-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20121102044630/http://www.1tv.am/hy/1339512163|dead-url=}}</ref>։ «Նորք» հեռուստաընկերության տնօրեն նշանակվեց [[Ռոբերտ Մավիսակալյան|Ռոբերտ Մավիսակալյանը]]։ Կարճ ժամանակահատվածում «Նորք»-ը կարողացավ գրավել հեռուստադիտողների մեծ մասի ուշադրությունը։ Ստեղծվեցին վերլուծական-տեղեկատվական հաղորդաշարեր` «Լուրեր», «Ժամանակաչափ» և այլն։ Եթերում նոր խոսք բերեցին [[Արտ 13|«Արտ 13»]] հեռուստաընկերության երիտասարդական-ժամանցային հաղորդումները` «Ուշ երեկոյան», «Էսքիզներ» և այլն։ Փակվեց 1998թ. վերջին և ստեղծագործական գրեթե ողջ խումբը տեղափոխվեց [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|«Պրոմեթևս»]] մասնավոր հեռուստաընկերություն։ == Ղեկավարներ == === Հեռուստաընկերության տնօրեններ === * [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]] (1996-1998) * [[Սեյրան Շահսուվարյան]] (1998) == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Logo of the Second channel of Armenian Television (1993-1996).svg|Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ալիքի տարբերանշանը (1993-1996) Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|«Նորք» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (1996-1998) </gallery> == Ծանոթագրություններ == <references /> <br /> [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] 4i9kdcaaega20lct9geuuighanvfd3r 8485540 8485471 2022-08-08T20:04:07Z CommonsDelinker 212 "Logo_of_the_Second_channel_of_Armenian_Television_(1993-1996).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair us wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում=«Նորք» հեռուստաընկերություն|պատկերանիշ=[[File:Norq_TV_Channel_Armenia_logo_(1996-1998).svg|290px]]|երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}}|բացվեց=[[1996]]|փակվեց=[[1998]]|փոխարինեց=Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ալիք|փոխարինվեց=[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|տեսակ=հեռուստաալիք|լեզու=[[հայերեն]]|նախկին անուններ='''Հայկական հեռուստատեսության երկրորդ ծրագիր''' (1973-1991)<br> '''Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ալիք''' (1991-1996)}} '''«Նորք» հեռուստաընկերություն''', հայկական մասնավոր հեռուստաընկերություն։ Հիմնադրվել է 1996 թվականին՝ առանձնանալով Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ալիքից։ Փակվեց 1998 թ. վերջին և փոխարինվեց «Պրոմեթևս» մասնավոր հեռուստաընկերության (այժմ՝ [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք]])։ == Պատմություն == === Հայկական հեռուստատեսության երկրորդ ծրագիր (1973-1991) և Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ալիք (1991-1996) === «Միացրեք հեռուստացույցի 11-րդ ալիքը»,-1973թ. [[Եթերում է Երևանը|«Եթերում է Երևանը»]] ծրագրերի շաբաթաթերթի 40-րդ համարն այս վերնագրով էր տեղեկացնում Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ծրագրի եթերամուտը<ref>{{Cite web|url=http://www.1tv.am/hy/1339422586|title=Միացրեք հեռուստացույցի 11-րդ ալիքը|date=2012-10-05|website=web.archive.org|accessdate=2020-05-14|archive-date=2012-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20121005024846/http://www.1tv.am/hy/1339422586|dead-url=}}</ref>։ Արդեն 1978-ից Հայաստանի հեռուստատեսության [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|առաջին]] և երկրորդ ծրագրերի հաղորդումների մոտ 50 տոկոսը եթեր էր տրվում գունավոր պատկերով<ref>{{Cite web|url=http://www.1tv.am/hy/1339423042|title=Գունավոր պատկերի եթերամուտը|date=2012-10-05|website=web.archive.org|accessdate=2020-05-14|archive-date=2012-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20121005030136/http://www.1tv.am/hy/1339423042|dead-url=}}</ref>։ === «Նորք» հեռուստաընկերություն (1996-1998) === 1996թ. Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ալիքն առանձնացավ և դարձավ ինքնուրույն ծրագիր<ref>{{Cite web|url=http://www.1tv.am/hy/1339512163|title=Ստեղծվում է Տեղեկատվության նախարարությունը|date=2012-11-02|website=web.archive.org|accessdate=2020-05-14|archive-date=2012-11-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20121102044630/http://www.1tv.am/hy/1339512163|dead-url=}}</ref>։ «Նորք» հեռուստաընկերության տնօրեն նշանակվեց [[Ռոբերտ Մավիսակալյան|Ռոբերտ Մավիսակալյանը]]։ Կարճ ժամանակահատվածում «Նորք»-ը կարողացավ գրավել հեռուստադիտողների մեծ մասի ուշադրությունը։ Ստեղծվեցին վերլուծական-տեղեկատվական հաղորդաշարեր` «Լուրեր», «Ժամանակաչափ» և այլն։ Եթերում նոր խոսք բերեցին [[Արտ 13|«Արտ 13»]] հեռուստաընկերության երիտասարդական-ժամանցային հաղորդումները` «Ուշ երեկոյան», «Էսքիզներ» և այլն։ Փակվեց 1998թ. վերջին և ստեղծագործական գրեթե ողջ խումբը տեղափոխվեց [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|«Պրոմեթևս»]] մասնավոր հեռուստաընկերություն։ == Ղեկավարներ == === Հեռուստաընկերության տնօրեններ === * [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]] (1996-1998) * [[Սեյրան Շահսուվարյան]] (1998) == Տարբերանշաններ == <gallery> Պատկեր:Norq TV Channel Armenia logo (1996-1998).svg|«Նորք» հեռուստաընկերության տարբերանշանը (1996-1998) </gallery> == Ծանոթագրություններ == <references /> <br /> [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] my133za128q7g10qpyosn6t1iyljxi5 8485542 8485540 2022-08-08T20:04:32Z CommonsDelinker 212 "Norq_TV_Channel_Armenia_logo_(1996-1998).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exist wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաալիք|անվանում=«Նորք» հեռուստաընկերություն|պատկերանիշ= |երկիր={{Դրոշավորում|Հայաստան}}|բացվեց=[[1996]]|փակվեց=[[1998]]|փոխարինեց=Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ալիք|փոխարինվեց=[[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|Պրոմեթևս]]|տեսակ=հեռուստաալիք|լեզու=[[հայերեն]]|նախկին անուններ='''Հայկական հեռուստատեսության երկրորդ ծրագիր''' (1973-1991)<br> '''Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ալիք''' (1991-1996)}} '''«Նորք» հեռուստաընկերություն''', հայկական մասնավոր հեռուստաընկերություն։ Հիմնադրվել է 1996 թվականին՝ առանձնանալով Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ալիքից։ Փակվեց 1998 թ. վերջին և փոխարինվեց «Պրոմեթևս» մասնավոր հեռուստաընկերության (այժմ՝ [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք]])։ == Պատմություն == === Հայկական հեռուստատեսության երկրորդ ծրագիր (1973-1991) և Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ալիք (1991-1996) === «Միացրեք հեռուստացույցի 11-րդ ալիքը»,-1973թ. [[Եթերում է Երևանը|«Եթերում է Երևանը»]] ծրագրերի շաբաթաթերթի 40-րդ համարն այս վերնագրով էր տեղեկացնում Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ծրագրի եթերամուտը<ref>{{Cite web|url=http://www.1tv.am/hy/1339422586|title=Միացրեք հեռուստացույցի 11-րդ ալիքը|date=2012-10-05|website=web.archive.org|accessdate=2020-05-14|archive-date=2012-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20121005024846/http://www.1tv.am/hy/1339422586|dead-url=}}</ref>։ Արդեն 1978-ից Հայաստանի հեռուստատեսության [[Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն|առաջին]] և երկրորդ ծրագրերի հաղորդումների մոտ 50 տոկոսը եթեր էր տրվում գունավոր պատկերով<ref>{{Cite web|url=http://www.1tv.am/hy/1339423042|title=Գունավոր պատկերի եթերամուտը|date=2012-10-05|website=web.archive.org|accessdate=2020-05-14|archive-date=2012-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20121005030136/http://www.1tv.am/hy/1339423042|dead-url=}}</ref>։ === «Նորք» հեռուստաընկերություն (1996-1998) === 1996թ. Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ալիքն առանձնացավ և դարձավ ինքնուրույն ծրագիր<ref>{{Cite web|url=http://www.1tv.am/hy/1339512163|title=Ստեղծվում է Տեղեկատվության նախարարությունը|date=2012-11-02|website=web.archive.org|accessdate=2020-05-14|archive-date=2012-11-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20121102044630/http://www.1tv.am/hy/1339512163|dead-url=}}</ref>։ «Նորք» հեռուստաընկերության տնօրեն նշանակվեց [[Ռոբերտ Մավիսակալյան|Ռոբերտ Մավիսակալյանը]]։ Կարճ ժամանակահատվածում «Նորք»-ը կարողացավ գրավել հեռուստադիտողների մեծ մասի ուշադրությունը։ Ստեղծվեցին վերլուծական-տեղեկատվական հաղորդաշարեր` «Լուրեր», «Ժամանակաչափ» և այլն։ Եթերում նոր խոսք բերեցին [[Արտ 13|«Արտ 13»]] հեռուստաընկերության երիտասարդական-ժամանցային հաղորդումները` «Ուշ երեկոյան», «Էսքիզներ» և այլն։ Փակվեց 1998թ. վերջին և ստեղծագործական գրեթե ողջ խումբը տեղափոխվեց [[Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք|«Պրոմեթևս»]] մասնավոր հեռուստաընկերություն։ == Ղեկավարներ == === Հեռուստաընկերության տնօրեններ === * [[Ռոբերտ Մավիսակալյան]] (1996-1998) * [[Սեյրան Շահսուվարյան]] (1998) == Տարբերանշաններ == <gallery> </gallery> == Ծանոթագրություններ == <references /> <br /> [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռուստաալիքներ]] p8d2vyc44xaxb0qsu20q051jnhuebhw 4 987253 8485614 8484825 2022-08-09T01:06:22Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" |- !Խմբագրումներ!!23artashes!!Beko!!GeoO!!Lilitik22!!Samo04!!Sigma'am!!Voskanyan!!Xelgen!!ԱշբոտՏՆՂ!!ԱշոտՏՆՂ |- |Հիմնական||5376||1386||3707||214||465||156||3331||38||5674||94 |- |Պատկեր||36||18||107||0||0||2||24||0||22||0 |- |Կաղապար||19||423||342||1||11||17||8||6||207||43 |- |Կատեգորիա||497||174||406||0||306||11||17||0||0||0 |- |patrol||5||607||118||0||0||5||236||0||0||0 |- |Ընդամենը||style="background: #33f85f;"|5933||style="background: #33f85f;"|2608||style="background: #33f85f;"|4680||style="background: #33f85f;"|215||style="background: #33f85f;"|782||style="background: #33f85f;"|191||style="background: #33f85f;"|3616||style="background: #ff0000;"|44||style="background: #33f85f;"|5903||style="background: #33f85f;"|137 |} {| class="wikitable sortable" |- !Գործողություն!!23artashes!!Beko!!GeoO!!Lilitik22!!Samo04!!Sigma'am!!Voskanyan!!Xelgen!!ԱշբոտՏՆՂ!!ԱշոտՏՆՂ |- |delete||902||165||129||4||7||59||719||59||125||5 |- |block||219||31||24||0||2||9||216||5||0||2 |- |abusefilter||0||0||0||0||0||0||0||8||0||1 |- |rights||0||0||0||0||0||0||0||0||0||0 |- |merge||0||0||0||0||0||0||0||0||0||0 |- |protect||29||2||9||0||0||4||9||1||0||1 |- |MediaWiki||1||1||1||0||0||0||1||0||0||2 |- |contentmodel||0||0||0||0||0||0||0||0||0||0 |- |Ընդամենը||style="background: #33f85f;"|1151||style="background: #33f85f;"|199||style="background: #33f85f;"|163||style="background: #ff0000;"|4||style="background: #ff0000;"|9||style="background: #33f85f;"|72||style="background: #33f85f;"|945||style="background: #33f85f;"|73||style="background: #33f85f;"|125||style="background: #ff0000;"|11 |} 41k9d0cnsabbslfqxw2ii407r3c9k26 0 989083 8485381 8462867 2022-08-08T19:16:06Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Police_of_the_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an articl wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ | հայերեն անուն = Վահե Ղազարյան | բնօրինակ անուն = | պատկեր = | պատկերի լայնություն = | նկարագրություն = Ոստիկան, ՀՀ ոստիկանության պետ | տիտղոս =[[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետ|ՀՀ ոստիկանության պետ]] | կարգ = | կարգ-ին = | անվան տակ = | դրոշ_ = | կառավարման սկիզբ =08.06.2020-ից | կառավարման ավարտ = | կառավարման ժամանակ = | նախորդող = | հաջորդող = | տիտղոս_2 =[[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետ|ՀՀ ոստիկանության պետի]] տեղակալ | կարգ_2 = | կարգ-ին_2 = | անվան տակ_2 = | դրոշ_2 = | կառավարման սկիզբ_2 =22.05.2019 | կառավարման ավարտ_2 = 08.06.2020 | կառավարման ժամանակ_2 = | նախորդող_2 = | հաջորդող_2 = | ազգություն = [[հայ]] | ծննդյան օր = 1974, հունիսի 15 | ծննդավայր = Իջևան | վախճանի օր = | վախճանի վայր = | դինաստիա = | հայր = | մայր = | ամուսին = | զավակներ = | դավանանք = | կուսակցություն = | գործունեություն = | կրթություն = Երևանի պետական համալսարանի տնտեսագիտության ֆակուլտետ, Երևանի պետական համալսարանի իրավագիտության ֆակուլտետը | մասնագիտություն = | գիտական աստիճան = | պարգևներ = ՀՀ ոստիկանության գերատեսչական մեդալներ և կրծքանշաններ | կայք = | ինքնագիր = | Վիքիպահեստ = |դրոշ=|կոչում=[[Պատկեր: Major general rank (Armenia).jpg|60px|]] [[Ոստիկանության գեներալ-մայոր|գեներալ-մայոր]]}} '''Վահե Ռոբերտի Ղազարյան''' ({{ԱԾ}}), իրավաբան, ՀՀ իրավապահ մարմինների գործիչ, [[ոստիկանության գեներալ-մայոր]], ՀՀ ոստիկանության պետ։ == Կենսագրություն == Ծնվել է 1974 թվականի հունիսի 15-ին, Իջևան քաղաքում։ 1995 թվականին ավարտել է [[Երևանի պետական համալսարան]]ի տնտեսագիտության ֆակուլտետը, 1995-1996 թվականներին ծառայել է [[Հայաստանի զինված ուժեր]]ում։ 2003-2005 թվականներին եղել է ՀՀ ոստիկանության [[Տավուշի մարզ|Տավուշի]] մարզային վարչության շտաբի տեսուչ, որից հետո՝ մինչև 2009 թվականը՝ ՀՀ ոստիկանության Տավուշի մարզային վարչության քրեական հետախուզության խմբի թմրաբիզնեսի և թմրամոլության դեմ պայքարի օպերլիազոր։ 2009 թվականին ավարտել է [[ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետ|Երևանի պետական համալսարանի իրավագիտության ֆակուլտետը]]։ 2009-2012 թվականներին զբաղեցրել է ՀՀ ոստիկանության Տավուշի մարզային վարչության Իջևանի բաժնի քրեական հետախուզության բաժանմունքի պետի պաշտոնը, այնուհետև նույն վարչության Իջևանի բաժնի օպերատիվ գծով պետի տեղակալի պաշտոնը։ 2016-2018 թվականներին եղել է Դիլիջան քաղաքի ոստիկանության բաժնի պետ, իսկ 2018-2019 թվականներին՝ ՀՀ ոստիկանության Տավուշի մարզային վարչության պետ<ref>{{Cite web|url=https://www.1lurer.am/hy/2020/06/08/Ոստիկանության-պետ-Վահե-Ղազարյանի-կենսագրությունը/254861|title=Ոստիկանության պետ Վահե Ղազարյանի կենսագրությունը|website=www.1lurer.am|language=hy|accessdate=2020-06-11}}</ref>։ [[Հայաստանի Հանրապետության նախագահ]]ի 2019 թվականի մայիսի 22-ի հրամանագրով նշանակվել է Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության զորքերի հրամանատար, ոստիկանության պետի տեղակալ։ 2020 թվականի հունիսի 8-ի ՀՀ նախագահ [[Արմեն Սարգսյան]]ի հրամանագրով նշանակվել է ՀՀ ոստիկանության պետ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/30659498.html Նշանակվել են ԱԱԾ, ԶՈւ ԳՇ և Ոստիկանության նոր ղեկավարները]</ref><ref>[https://hetq.am/hy/article/118058 Վահե Ղազարյանը նշանակվել է Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետ]</ref>։ Պարգևատրվել է ՀՀ ոստիկանության գերատեսչական մեդալներով և կրծքանշաններով։ == Ընտանիք == Ամուսնացած է, ունի մեկ դուստր, երկու որդի։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://ednews.net/en/news/world/431538-armenia-new-police-chief-pms-childhood-friend Armenia new police chief PM's childhood friend] *[https://www.police.am/chief/info.html ՎԱՀԵ ՌՈԲԵՐՏԻ ՂԱԶԱՐՅԱՆ] {{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն | Նախորդող = [[Արման Սարգսյան]] | Հաջորդող = | Ցուցակ = ՀՀ Ոստիկանության պետ<br>Վահե Ղազարյան | Տարիներ = 2020 թվականի հունիսի 8-ից | bcolor = #fafff6 | color = #CCFFBF }} [[Կատեգորիա:1974 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Հունիսի 15 ծնունդներ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանում ծնվածներ]] [[Կատեգորիա:Անձինք այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:ՀՀ ոստիկանապետեր]] [[Կատեգորիա:Ոստիկանության գեներալ-մայորներ]] [[Կատեգորիա:Հայ ոստիկաններ]] tbnn477atxcvcatslgou6wpb9pcuqus 0 989355 8485227 8452924 2022-08-08T17:29:03Z Gardmanahay 25102 Changed redirect target from [[Լեռնահովիտ (Քաշաթաղի շրջան)]] to [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)]] wikitext text/x-wiki #ՎԵՐԱՀՂՈՒՄ [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)]] 6gcehij92xgetdtr6knpwzno0ffjkj0 0 992794 8485564 7780318 2022-08-08T21:43:59Z CommonsDelinker 212 Replacing Richard_Long_-_Kleve_31_april_2013_PM.jpg with [[File:Richard_Long_-_Kleve_2013_PM.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: such a date does not exist). wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Մրցանակ}} [[Պատկեր:Tate_Britain,_Millbank,_London.JPG|մինի|360x360փքս|Tate Britain` մրցանակ շնորհելու ավանդական տեղը]] '''Թըրների Մրցանակ''' ({{lang-en|The Turner Prize}}), մրցանակ [[ժամանակակից արվեստ]]ի բնագավառում, աշխարհի ամենահեղինակավոր մրցանակներից մեկը։ Անվանակոչված է [[19-րդ դար]]ի անգլիացի նկարիչ [[Ուիլյամ Թըրներ]]ի պատվին։ Հիմնադրվել է [[1984]] թվականին։ Մրցանակակիր կարող է դառնալ ցանկացած նկարիչ, ով աշխատել է և ցուցադրել իր գործերը [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիայում]] վերջին 12 ամիսների ընթացքում։ [[1991]] թվականից մինչև [[2016]] թվականը գոյություն ուներ նաև տարիքային սահմանափակում թեկնածուների համար. նրանք պետք է լինեին 50 տարեկանից ոչ մեծ։ Բոլոր նկարիչներն առաջադրվում են իրենց ինչ-որ մի կոնկրետ ցուցահանդեսի կամ աշխատանքի համար։ Կարճ ցուցակի հայտարարությունից հետո հանդիսատեսին է ցուցադրվում նկարիչ-թեկնածուների համատեղ ցուցահանդեսը, որը տևում է հաղթողի հայտարարելուց երկու-երեք ամիս առաջ և մոտ մեկ ամիս հետո։ Ցուցահանդեսին նկարիչները ցույց են տալիս արդեն ինչ-որ այլ բան, նրանց նոր աշխատանքներն ակտիվորեն քննարկվում են մամուլում, այս դեպքում հաղթողը պարգևատրվում է այն սկզբնական ցուցահանդեսի համար, որի շնորհիվ նա ընկել է կարճ ցուցակի մեջ։ Մրցանակի գոյության առաջին տասնամյակներին թեկնածուների ցուցահանդեսն ու պարգևադրումը տեղի էին ունենում լոնդոնյան Tate Britain-ում, [[2011]] թվականից Թըրների մրցանակաբաշխությունն ամեն անգամ անցկացվում է [[Միացյալ Թագավորություն|Միացյալ Թագավուրության]] նոր քաղաքում։ Մրցանակի պատմությունն ու հեղինակությունն այնպիսին են, որ հանդիսատեսն սպասում է ժյուրիից համարձակ և նույնիսկ սկանդալային ընտրություն։ Սակայն ոչ ամեն տարի հաղթող է հանդիսանում ամենածայրահեղ նկարիչը կարճ ցուցակից։ 2020 թվականին` առաջին անգամ 30 տարվա ընթացքում, մրցանակի շնորհումը չեղարկվեց։ Պատճառը [[COVID-19]] [[պանդեմիա]]յի պայմաններում [[կարանտին]]ը եղավ։ Ավանդական մրցույթի փոխարեն կազմակերպիչները որոշեցին հովանավորների օգնությամբ 12,2 հազար դոլլար [[դրամաշնորհ]] տալ տասը վարպետների<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/kultura/8575331|title=Британская галерея Тейт впервые за 30 лет отменила присуждение премии Тернера|publisher=ТАСС|accessdate=2020-05-27}}</ref>։ == Թեկնածուներ և դափնեկիրներ == Այս օրվա դրությամբ Թըրների մրցանակի [[դափնեկիր]]ները ստանում են 25000 [[Ֆունտ ստերլինգ|ֆունտ]], կարճ ցուցակի մյուս հավակնորդները` 5000 ֆունտ յուրաքանչյուրը։ {| class="wikitable" style="width: 56%" !Տարի !Հաղթող !Դափնեկիր չդառցած թեկնածուներ |- | align="center" width="13%" |'''1984''' | align="center" width="39%" |Մալքոլմ Մոռլի | width="48%" | * Ջիլբերտ և Ջորջ * Ռիչարդ Դիքոն * Ռիչարդ Լոնգ * Հովարդ Հոջքին |- | align="center" width="13%" |'''1985''' | align="center" width="39%" |Հովարդ Հոջքին | valign="top" width="48%" | * Թերի Ատքինսոն * Թոնի Կռեգ * Յան Համիլտոն Ֆինլեյ |- | align="center" width="13%" |'''1986''' | align="center" width="39%" |Ջիլբերտ և Ջորջ | valign="top" width="48%" | * Վիկտոր Բըրջին * Բիլ Վուդրոու * Դերեք Ջարմեն * Արվեստ և լեզու |- | align="center" width="13%" |'''1987''' | align="center" width="39%" |Ռիչարդ Դիքոն | valign="top" width="48%" | * Պատրիկ Քոլֆիլդ * Ռիչարդ Լոնգ |- | align="center" width="13%" |'''1988''' | align="center" width="39%" |Թոնի Կռեգ | valign="top" width="48%" | * Ռիչարդ Համիլթոն * Ռիչարդ Լոնգ * Բոյդ Ուեբ * Լյուսյեն Ֆրեյդ |- | align="center" width="13%" |'''1989''' | align="center" width="39%" |Ռիչարդ Լոնգ | valign="top" width="48%" | * Ջուզեպե Պենոնե * Փաուլա Ռեգու * Շոն Սքալի * Լյուսյեն Ֆրեյդ * Ջիլիան Էյրս |- | align="center" width="13%" |'''1990''' | colspan="2" align="center" valign="top" |''Մրցանակը չի շնորհվել'' |- | align="center" width="13%" |'''1991''' | align="center" width="39%" |Անիշ Կապուր | valign="top" width="48%" | * Ռեյչել Ուայթրեդ |- | align="center" width="13%" |'''1992''' | align="center" width="39%" |Գրենվիլ Դեվի | valign="top" width="48%" | * Դեմիեն Հըրսթ |- | align="center" width="13%" |'''1993''' | align="center" width="39%" |Ռեյչել Ուայթրեդ | valign="top" width="48%" | * Շոն Սքալի |- | align="center" width="13%" |'''1994''' | align="center" width="39%" |Էնթոնի Գորմլի | valign="top" width="48%" | * Փիթեր Դոյգ |- | align="center" width="13%" |'''1995''' | align="center" width="39%" |Դեմիեն Հըրսթ | valign="top" width="48%" | * Մարկ Ուոլինգեր * Մոնա Հաթում |- | align="center" width="13%" |'''1996''' | align="center" width="39%" |Դուգլաս Գորդոն | valign="top" width="48%" | * Գերի Հյում |- | align="center" width="13%" |'''1997''' | align="center" width="39%" |Ջիլիան Ուերինգ | valign="top" width="48%" | * Կորնելիա Փարքեր |- | align="center" width="13%" |'''1998''' | align="center" width="39%" |Քրիս Օֆիլի | valign="top" width="48%" | * Տասիտա Դին * Սեմ Սեյլոր Վուդ |- | align="center" width="13%" |'''1999''' | align="center" width="39%" |Սթիվ Մաքքվին | valign="top" width="48%" | * Թրեյսի Էմին |- | align="center" width="13%" |'''2000''' | align="center" width="39%" |Վոլֆգանգ Թիլմանս | valign="top" width="48%" | * Գլեն Բրաուն * Տոմոկո Տակահասի |- | align="center" width="13%" |'''2001''' | align="center" width="39%" |Մարտին Քրիդ | valign="top" width="48%" | |- | align="center" width="13%" |'''2002''' | align="center" width="39%" |Քիթ Թայսոն | valign="top" width="48%" | * Ֆիոնա Բաններ * Լիամ Գիլլիկ |- | align="center" width="13%" |'''2003''' | align="center" width="39%" |Գրեյսոն Փերի | valign="top" width="48%" | * Ջեյք և Դինոս Չեփմեններ |- | align="center" width="13%" |'''2004''' | align="center" width="39%" |Ջերեմի Դելեր | valign="top" width="48%" | * Կութլուգ Ատաման * Յինկա Շոնիբարե |- | align="center" width="13%" |'''2005''' | align="center" width="39%" |Սայմոն Սթարլինգ | valign="top" width="48%" | * Դարեն Ալմոնդ * Ջիմ Լեմբի |- | align="center" width="13%" |'''2006''' | align="center" width="39%" |Թոմմա Աբթս[[Абтс, Томма|с]] | valign="top" width="48%" | * Ֆիլ Քոլինզ * Ռեբեկա Ուորեն |- | align="center" width="13%" |'''2007''' | align="center" width="39%" |Մարկ Ուոլինգեր | valign="top" width="48%" | |- | align="center" width="13%" |'''2008''' | align="center" width="39%" |Մարկ Լեքի | valign="top" width="48%" | |- | align="center" width="13%" |'''2009''' | align="center" width="39%" |Ռիչարդ Ռայթ | valign="top" width="48%" | * Լյուսի Սքայեր * Ռոջեր Հայորնս |- | align="center" width="13%" |'''2010''' | align="center" width="39%" |Սյուզան Ֆիլիփց | valign="top" width="48%" | * Դեքստեռ Դելվուդ * The Otolith Group |- | align="center" width="13%" |'''2011''' | align="center" width="39%" |Մարտին Բոյս<ref name="Лауреатом премии Тернера стал Мартин Бойс">''Толстова А.'' [http://www.kommersant.ru/doc/1832257?stamp=634588091744575006 Лауреатом премии Тернера стал Мартин Бойс] // Коммерсантъ-Online. — 2011. — 6 дек.</ref> | valign="top" width="48%" | |- | align="center" width="13%" |'''2012''' | align="center" width="39%" |Էլիզաբեթ Փրայս | valign="top" width="48%" | * Փոլ Նոբլ<ref>''Дьяконов В.'' [http://www.kommersant.ru/doc/1927571 Премия Тернера объявила номинантов 2012 года] // Коммерсантъ-Online. — 2012. — 2 мая.</ref> * Լյուկ Ֆաուլեր |- | align="center" width="13%" |'''2013''' | align="center" width="39%" |Լոր Պռուվո<ref name="artguide-2013">''Собств. корр.'' [http://www.artguide.ru/ru/news/1409 Объявлены номинанты премии Тернера 2013 года] // ArtGuide. — 2013. — 26 апр.</ref> | valign="top" width="48%" | * Թինո Սեգալ |- | align="center" width="13%" |'''2014''' | align="center" width="39%" |Դունկան Քեմփբել | valign="top" width="48%" | |- | align="center" width="13%" |'''2015''' | align="center" width="39%" |Assemble | valign="top" width="48%" | |- | align="center" width="13%" |'''2016''' | align="center" width="39%" |Հելեն Մարթեն | valign="top" width="48%" | |- | align="center" width="13%" |'''2017''' | align="center" width="39%" |Լյուբայնա Հիմիդ<ref name="artguide-2017">''Собств. корр.'' [http://artguide.com/news/5301 Любайна Химид получила премию Тернера за 2017 год] // Артгид. — 2017. — 6 дек.</ref> | valign="top" width="48%" | |- | align="center" width="13%" |'''2018''' | align="center" width="39%" |Շարլոթ Փրոջեռ | valign="top" width="48%" | |} == Պատկերասրահ == <gallery> Պատկեր:Elizabeth Price.png|Է.Փրայս Պատկեր:Tracey Emin 1 crop2.jpg|Թ.Էմին Պատկեր:Damien-Hirst-1.jpg|Դ.Հըրսթ Պատկեր:JeremyDeller.jpg|Ջ.Դելեր Պատկեր:Richard Long - Kleve 2013 PM.jpg|Ռ.Լոնգ Պատկեր:2006, Stuckist Turner Prize demo 2006 (1) crop.jpg|Ն.Սերոտա </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.tate.org.uk/britain/turnerprize/ Информация о Премии Тернера на сайте Галереи Тейт] * [https://web.archive.org/web/20070614174549/http://www.tate.org.uk/britain/turnerprize/history/default.htm История Премии Тернера] * [http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=356542 Премией Тернера поощрили простого авангардиста] {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մրցանակներ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Թըրների մրցանակ]] [[Կատեգորիա:Միացյալ Թագավորության պարգևներ]] chq3pxyrq3aexq3nn33chyfnub3te1m 0 995703 8485248 8470684 2022-08-08T17:49:07Z CommonsDelinker 212 "Team_Telecom_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն | արտադրանք = Բջջային կապ, ֆիքսված կապ, Ինտերնետ IPTV |պատկեր=}} '''Թիմ Տելեկոմ Արմենիա''' (Team Telecom Armenia), հեռահողորդակցության ոլորտի հայկական ընկերություն, որը հիմնադրել են [[Հայկ Եսայան|Հայկ]] և Ալեքսանդր Եսայան եղբայրները, 2020 թվականի ապրիլի 20-ին։ Հիմնադրման պահին ընկերությունն ունեցել է «Օլնեթ» անվանումը, «Թիմ» է վերանվանվել նույն թվականի մայիսի 15-ին<ref name="tert">{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2020/05/15/%D4%B5%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%A5%D5%B2%D5%A2%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80/2292507|title=Եսայան եղբայրներն իրենց ընկերությունը վերանվանվել է «ԹԻՄ» ՓԲԸ}}</ref>։ Ընկերությունը Հայաստանի տարածքում տրամադրում է ինտերնետի, թվային հեռուստատեսության, բջջային և ֆիքսված հեռախոսակապի ծառայություններ։ «Վեոն Արմենիա» ընկերությունը գնելուց հետո Տելեկոմ Արմենիան հանդես է գալիս «Beeline» ապրանքանիշի ներքո։ «Տելեկոմ Արմենիան» տրամադրում է GSM 900/1800, 3G (UMTS) և 4G (LTE) ստանդարտ շարժական կապի, ամրակցված հեռախոսակապի և IPTV ծառայություններ, ինչպես նաև ապահովում է ինտերնետ հասանելիություն 25GS-PON, FTTH, ADSL, FTTB և VDSL տեխնոլոգիաներով։ Ընկերության գլխամասային գրասենյակը գտնվում է Երևան քաղաքի Ազատության պողոտայի 24/1 հասցեով։ == Գործունեություն == «Թիմ» ընկերությունը 2020 թվականի հուլիսի 9-ին Հեռուստատեսության և ռադիոյի հանձնաժողովի կողմից ստացել է ՀՀ տարածքում հեռուստառադիոծրագրերի կաբելային (մալուխային) հեռարձակման լիցենզիա<ref>{{Cite web |url=https://www.aysor.am/am/news/2020/07/09/TEAM-%D5%AC%D5%AB%D6%81%D5%A5%D5%B6%D5%A6%D5%AB%D5%A1/1718351 |title=TEAM Telecom Armenia-ն ստացել է հեռուստառադիոծրագրերի հեռարձակման լիցենզիա}}</ref>։ === «Վեոն Արմենիա»-ի գնում === 2020 թվականի հունիսի սկզբին «Թիմ» ընկերությունը ցանկություն հայտնեց գնելու «[[Բիլայն]]» ապրանքանիշի ներկայացուցիչ «[[ՎԵՈՆ Արմենիա]]» ընկերությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/06/08/%D4%B5%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%A5%D5%B2%D5%A2%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A5%D5%B6-%C2%AB%D4%B2%D5%AB%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A8%C2%BB/386871 |title=Եսայան եղբայրները գնում են «Բիլայնը» |accessdate=2020-07-10 |archive-date=2020-07-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200710144235/https://www.civilnet.am/news/2020/06/08/%D4%B5%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%A5%D5%B2%D5%A2%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A5%D5%B6-%C2%AB%D4%B2%D5%AB%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A8%C2%BB/386871 |dead-url=yes }}</ref>։ Հուլիսի 10-ին հանրային ծառայությունները կարգավորող հնձնաժողովը համաձայնություն է տվել «Վեոն Արմենիա» ընկերության բաժնետոմսերը «Թիմ» ՍՊԸ-ին օտարելու<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/07/10/%D5%80%D4%BE%D4%BF%D5%80-%D5%B6-%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B1%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%BF%D5%BE%D5%A5%D6%81-%C2%AB%D5%8E%D5%A5%D5%B8%D5%B6-%D4%B1%D6%80%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%A1%C2%BB-%D5%A8%D5%B6%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%A2%D5%A1%D5%AA%D5%B6%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D5%B4%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A8-%C2%AB%D4%B9%D5%AB%D5%B4%C2%BB-%D5%8D%D5%8A%D4%B8-%D5%AB%D5%B6-%D6%85%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%B6/274870 |title=ՀԾԿՀ-ն համաձայնություն տվեց «Վեոն Արմենիա» ընկերության բաժնետոմսերը «Թիմ» ՍՊԸ-ին օտարելուն}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == [[Կատեգորիա:2020 հիմնադրումներ Հայաստանում]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի հեռահաղորդակցական ընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի Ինտերնետ պրովայդերներ]] ce3jlqbeh5g3dwo9lkys0uqycneunn2 0 996188 8485297 8458364 2022-08-08T18:16:16Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Armed_Forces_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ռազմական հակամարտություն |հակամարտություն = Հայ-ադրբեջանական հակամարտություն |մաս = |պատկեր =[[Պատկեր:Հայ-ադրբեջանական ընդհարումներ (հուլիս, 2020).png|300px|կենտրոն]] |վերնագիր = |թվական = 12․07․2020-այժմ |վայր = [[Հայ-ադրբեջանական շփման գիծ|Հայ-ադրբեջանական շփման գծի]] [[Տավուշի մարզ|Տավուշ]]-[[Թովուզի շրջան|Թովուզ]] հատված |պատճառ = |արդյունք = Երկու կողմերն էլ հայտարարում են իրենց հաղթանակի մասին<ref>{{cite web |title=The Prime Minister of the Republic of Armenia presented the position of Armenia regarding the recent escalation on the Armenian-Azerbaijani border and the Nagorno-Karabakh peace process |url=https://www.primeminister.am/en/statements-and-messages/item/2020/07/23/Cabinet-meeting-Speech/ |website=primeminister.am |lang=en |publisher=The Prime Minister of the Republic of Armenia |archiveurl=https://archive.today/20200805095729/https://www.primeminister.am/en/statements-and-messages/item/2020/07/23/Cabinet-meeting-Speech/ |archivedate=5 August 2020 |date=23 July 2020 |quote=There is no doubt that we have passed this test with victory... [...] ...we strengthened our positions after the victorious battles in July... |accessdate=18 August 2020 |dead-url=no }}</ref><ref>{{cite web |title=Opening speech by Ilham Aliyev at the Cabinet meeting on results of socio-economic development in first quarter of 2020 and future tasks |lang=en| url=https://en.president.az/articles/39687 |website=president.az |publisher=President of the Republic of Azerbaijan |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200719192547/https://en.president.az/articles/39687 |archivedate=19 July 2019 |date=15 July 2020 |quote=This operation, the military confrontation of recent days, is yet another glorious victory for us.}}</ref> |փոփոխություններ = |հակառակորդ1 = {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]] |հակառակորդ2 = {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Ադրբեջան]] |հակառակորդ3 = |հակառակորդ4 = |հրամանատար1 = |հրամանատար2 = |հրամանատար3 = |հրամանատար4 = |ուժեր1 = [[Հայաստանի զինված ուժեր]] |ուժեր2 = [[Պատկեր:Azerbaijani Armed Forces logo.svg|20px]] [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]] <br> [[Պատկեր:Azerbaijan Border Guards Standard (Reverse).svg|20px]] [[Ադրբեջանի պետական սահմանապահ ծառայություն|Ադրբեջանի սահմանապահ զորքեր]] |ուժեր3 = |ուժեր4 = |կորուստներ1 = 4 զոհ<ref>[https://a1plus.am/hy/article/373926 Հայկական կողմը երկու զոհ ունի. խոսնակ]</ref><ref name="4զոհ">[http://mil.am/hy/news/8084 Մամուլի հաղորդագրություն, mil.am]</ref>, <br> 10 վիրավոր<ref name="10վիրավոր" />, <br> 2 ԱԹՍ <ref name="2ԱԹՍ">[https://mod.gov.az/en/news/the-tactical-uav-belonging-to-armenia-was-destroyed-31520.html The tactical UAV belonging to Armenia was destroyed, MoD A.R]</ref> (ադրբեջանական կողմի պնդում) |կորուստներ2 = 12 սպանված<ref>[https://razm.info/144149 Ադրբեջանի ՊՆ-ն հաստատում է գեներալ-մայորի մահը]</ref><ref>[https://ru.oxu.az/war/405641 Еще семь военнослужащих ВС Азербайджана стали шехидами - СПИСОК]</ref>, <br> 1 սպանված քաղաքացիական անձ<ref>{{Cite news |url=https://oxu.az/war/405589 |title=Ermənistan sərhəddə təxribat törətdi: Mülki şəxs vəfat etdi |website=Oxu.az |date=14 July 2020 |accessdate=14 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714075107/https://oxu.az/war/405589 |archive-date=14 July 2020 |language=az |dead-url=no }}</ref> <br> 4 վիրավոր (պաշտոնական)<ref name="razm.info4">[https://razm.info/144087 Ադրբեջանի ՊՆ-ն 4-րդ սպանվածի անունն է հայտնել]</ref> <br> 13 ԱԹՍ <ref name="13ԱԹՍ">[https://armeniasputnik.am/armenia/20200715/23748491/haykakan-zinvats-ujern-adrbejanakan-13-ats-en-xosel.html Հայկական ԶՈւ ստորաբաժանումները 13 ԱԹՍ են խոցել, armeniasputnik.am]</ref>, 3 տանկ<ref>{{Cite web |url=https://www.banak.info/2020/07/Bacarik-lusankarner-3tank-1hrshej-meqena-1_18.html |title=Բացառիկ լուսանկարներ. հակառակորդը խոցված զրահատեխնիկան է տեղափոխում։ |accessdate=2020-07-18 |archive-date=2020-07-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200718203950/https://www.banak.info/2020/07/Bacarik-lusankarner-3tank-1hrshej-meqena-1_18.html |dead-url=yes }}</ref> (հայկական կողմի պնդում) |կորուստներ3 = |կորուստներ4 = |ընդհանուր կորուստներ = |ծանոթագրություն = }} '''Հայ-ադրբեջանական ռազմական բախում''', 2020 թվականի հուլիսին [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանին Հանրապետության]] [[Հայաստանի զինված ուժեր|զինված ուժերի]] և [[Ադրբեջանի Հանրապետություն|Ադրբեջանի Հանրապետության]] [[Ադրբեջանի պետական սահմանապահ ծառայություն|սահմանապահ զորքերի]]/[[Ադրբեջանի զինված ուժեր|զինված ուժերի]] միջև [[Հայ-ադրբեջանական շփման գիծ|հայ-ադրբեջանական շփման գծի]] [[Տավուշի մարզ|Տավուշ]]-[[Թովուզի շրջան|Թովուզ]] հատվածում։ Մարտական գործողությունները սկսվել են հուլիսի 12-ի առավոտյան, երբ ադրբեջանական կողմից [[ՈՒԱԶ]] մակնիշի ավտոմեքենայով Ադրբեջանի սահմանապահ ուժերի զինծառայողները փորձել են մոտենալ հայկական զինված ուժերի դիրքերին<ref name="razm.info1">[https://razm.info/144026 Ադրբեջանցի զինծառայողները փորձել են խախտել ՀՀ պետական սահմանը Տավուշի հատվածում. ՀՀ ՊՆ։]</ref>։ == Նախապատմություն == {{Հիմնական|Արցախյան հակամարտություն|Արցախյան պատերազմ}} Հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը շուրջ մեկդարյա պատմություն ունի։ Դեռևս 1900-ական թվականների սկզբներին հայերի և կովկասյան թաթարների (որոնք ներկայում կոչվում են ադրբեջանցիներ) միջև էթնիկ հողի վրա տեղի էին ունենում զինված ընդհարումներ ոչ միայն Արցախում, Գարդմանքում, այլ Հարավային Կովկասի այլ շրջաններում։ Ներկայիս Հայաստանի և Ադրբեջանի տարածքները Խորհրդային Միության կազմում ընդգրկվելուց հետո հակամարտությունը սառեցվեց։ Սակայն արդեն 1980-ական թվականներին հայերի և ադրբեջանցիների միջև կրկին սկսվեցին էթնիկ հողի վրա առանձին հակադրություններ և փոքր բախումներ։ 1988 թվականին արցախյան շարժման սկսելով հայ-ադրբեջանական սառեցված հակամարտությունն ակտիվացավ, որի գագաթնակետը Արցախյան պատերազմն էր։ 1994 թվականին հակամարտ կողմերի միջև ստորագրված հրադադարից հետո տարբեր տարիներ տեղի են ունեցել տարբեր տեսակի և ձևի զինված ընդհարումներ։ == Իրադարձությունների ժամանակագրություն == === Հուլիսի 12 === Հուլիսի 12-ին՝ ժամը 12:30-ի սահմաններում, Ադրբեջանի զինված ուժերի զինծառայողները [[ՈՒԱԶ]] մակնիշի ավտոմեքենայով մոտեցել են ընդհուպ մինչև հայ-ադրբեջանական շփման գծի Տավուշ-Թովուզ հատվածի հայկական դիրքերին։ Հայկական կողմը նախազգուշական կրակից հետո ադրբեջանցի զինծառայողները, թողնելով մեքենան, վերադարձել են իրենց դիրք։ Միջադեպից հետո Ադրբեջանի զինված ուժերը հրետանային կրակ են բացել հայկական դիրքերի ուղղությամբ, և սկսվել են հակամարտ կողմերի միջև զինված ընդհարումներ<ref name="razm.info1"/>։ Կարճատև հրադադարից հետո՝ ժամը 13:45-ին, ադրբեջանցի զինծառայողները կրկնել են հայկական զինված ուժերի սահմանային դիրքը գրավելու փորձը՝ կիրառելով հրետանի և ծանր զինտեխնիկա<ref name="razm.info1"/>։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության տարածած հաղորդագրության՝ զինված ընդհարումներից հետևանքով հայկական կողմը կորուստներ չի կրել, իսկ Ադրբեջանն ունեցել է զոհեր և վիրավորներ։ Նույն օրը Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը հայտնել է 2 սպանվածի և 5 վիրավորի մասին՝ նշելով, որ հայկական կողմն ունի մեծ կորուստներ<ref name="razm.info1"/><ref name="razm.info2">[https://razm.info/144035 Ադրբեջանի ՊՆ-ն հայտնում է 2 սպանվածի ու 5 վիրավորի մասին։]</ref>։ === Հուլիսի 13 === Հուլիսի 13-ի լույս 12-ի գիշերը կրկին վերսկսվել են զինված ընդհարումները հայ-ադրբեջանական հակամարտ ուժերի միջև հայ-ադրբեջանական շփման գծի Տավուշ-Թովուզ հատվածում։ Կարճատև հրադադարից հետո զինված ընդհարումները շարունակվել են առավոտյան<ref name="razm.info3">[https://razm.info/144077 Հակառակորդը վերսկսել է սադրիչ գործողությունները. ՀՀ ՊՆ]</ref>։ Հայաստանի պաշտպանության նախարարության մամլո խոսնակը 15։28-ին հայտարարել է, որ «Ադրբեջանի կողմից իրավիճակը սահմանին պարբերաբար սրվում է, այս պահին հրետակոծություններն ու հարվածային {{comment|ԱԹՍ|Անօդաչու թռչող սարք}}-ի կիրառման պարբերականությունը նվազել է։ ՀՀ ԶՈՒ ամբողջությամբ վերահսկում են իրավիճակը։ Հայկական կողմը կորուստներ չունի»<ref>[https://www.yerkir.am/news/view/207315.html Ադրբեջանի կողմից իրավիճակը սահմանին պարբերաբար սրվում է. hայկական կողմը կորուստներ չունի․ Շուշան Ստեփանյան]</ref>։ Ըստ ՀՀ ՊՆ խոսնակի՝ ադրբեջանական կողմը 82 մմ տրամաչափի ականանետից 7 և 120 մմ ականանետից 3 արկ է արձակել հայկական [[Չինարի]] գյուղի ուղությամբ, ինչի արդյունքում հայկական կողմից կորուստներ չկան, արկերից մեկն ընկել է բնակելի տան տանիքներից մեկին, իսկ 2-ը՝ բակում։ Տվյալ պահին Տավուշի մարզպետ Հայկ Չոբանյանը հաստատել է 5 վիրավոր ունենալու փաստը<ref>{{Cite web |url=https://www.tert.am/am/news/2020/07/13/Tavush/3343909 |title=120 մմ տրամաչափի ականանետից արձակված արկեր՝ Չինարիի ուղղությամբ, 5 վիրավոր․ Տավուշի ուղղությամբ լարվածությունը պահպանվել է նաև այսօր, tert.am |accessdate=2020-07-13 |archive-date=2020-07-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713203311/https://www.tert.am/am/news/2020/07/13/Tavush/3343909 |dead-url=yes }}</ref>։ === Հուլիսի 14 === [[File:Տավուշի հայ-ադրբեջանական սահմանամերձ բնակավայրեր.png|thumb|300px|Տավուշի հայ-ադրբեջանական սահմանամերձ բնակավայրերը]] Ըստ ՀՀ ՊՆ մամուլի խոսնակ [[Շուշան Ստեփանյան]]ի հայտարարության՝ գիշերը հայկական կողմը նկատել է հակառակորդի տանկի շարժ, ինչը կասեցվել է<ref>[https://www.aravot.am/2020/07/14/1123270/ Գիշերը ՀՀ ԶՈՒ մարտական դիրքերից դիտարկվել է հակառակորդի տանկի շարժ, որը մեր կողմից վարված կրակով կասեցվել է, aravot.am]</ref>։ Ժամը 11։17-ին Շուշան Ստեփանյանը նշել է նաև, որ ադրբեջանական կողմը անօդաչու թռչող սարքով թիրախավորել է [[Բերդ (քաղաք)|Բերդի]] քաղաքացիական ենթակառուցվածքները, սակայն դրա արդյունքում հայկական կողմից կորուստներ չկան։ ՀՀ ՊՆ-ն հայտնել է հայկական կողմի երկու զոհի մասին, նաև տարածել մի քանի, որոնցում ցույց է տրվում, թե ինչպես է հուլիսի 12-ին ադրբեջանական կողմից ՈՒԱԶ ավտոմեքենան մոտենում հայկական դիրքերին, ինչպես նաև հայկական կողմի ռազմական որոշ գործողությունները՝ հակառակորդի ռազմական բազաների, «[[Elbit Hermes 900]]» անօդաչու թռչող սարքի<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=k6DuGhA6BaQ Ադրբեջանական «Elbit Hermes 900» ԱԹՍ-ի խոցումը. ՊՆ-ն տեսանյութ է հրապարակել]</ref> ոչնչացումները և պատժիչ գործողությունները, ցույց տվող տեսանյութեր<ref>[https://armeniasputnik.am/video/20200714/23720693/inchpes-e-haykakan-zu-n-vochnchacnum-adrbejanakan-henaketery.html Ինչպես է հայկական ԶՈւ–ն ոչնչացնում ադրբեջանական հենակետերը. ՊՆ–ն տեսանյութ է հրապարակել, armeniasputnik.am]</ref>։ Հայտարարվել է նաև, որ հայկական ՀՕՊ-ը խոցել է Ադրբեջանի ԶՈՒ կրակի կառավարման համակարգ հանդիսացող ԱԹՍ<ref>{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/2020/07/14/ՀՀ-ԶՈՒ-ն-ոչնչացրել-է-Ադրբեջանի-«Elbit-Hermes-900»-անօդաչու-թռչող-սարք/389974|title=ՀՀ ԶՈՒ-ն ոչնչացրել է Ադրբեջանի «Elbit Hermes 900» անօդաչու թռչող սարք|website=www.civilnet.am|language=hy|accessdate=2020-07-14|archive-date=2020-07-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20200714193114/https://www.civilnet.am/news/2020/07/14/%D5%80%D5%80-%D4%B6%D5%88%D5%92-%D5%B6-%D5%B8%D5%B9%D5%B6%D5%B9%D5%A1%D6%81%D6%80%D5%A5%D5%AC-%D5%A7-%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%C2%ABElbit-Hermes-900%C2%BB-%D5%A1%D5%B6%D6%85%D5%A4%D5%A1%D5%B9%D5%B8%D6%82-%D5%A9%D5%BC%D5%B9%D5%B8%D5%B2-%D5%BD%D5%A1%D6%80%D6%84/389974|dead-url=yes}}</ref>։ Ըստ «Հետք» լրագրի՝ Ադրբեջանի ԶՈՒ-ն հրետակոծել է [[Այգեպար]] գյուղը, ինչի հետևանքով վնասվել է 7 տուն։ Հրետանակոծության արդյունքում բռնկված հրդեհները մարելու աշխատանքները է կատարվում [[ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարություն|Արտակարգ իրավիճակների նախարարության]] աշխատակիցների կողմից<ref>[https://hetq.am/hy/article/119380 Ադրբեջանի զինված ուժերը հրետակոծել են Այգեպար գյուղը, hetq.am]</ref>։ Արծրուն Հովհաննիսյանը հայտարարել է, որ առաջին անգամ հայկական ԱԹՍ-երը կիրառվեցին մարտական պայմաններում<ref>[https://hy.armradio.am/2020/07/14/առաջին-անգամ-հայկական-աթս-երը-կիրառվե/ Առաջին անգամ հայկական ԱԹՍ-երը կիրառվեցին մարտական պայմաններում․ Արծրուն Հովհաննիսյան]</ref>։ Ավելի ուշ նա հայտարարել է նաև, որ հայկական կողմը համեմատաբար բարելավել է սեփական դիրքերը հակառակորդի նկատմամբ<ref>{{Cite news |url=https://www.azatutyun.am/a/30725628.html |website=Azatutyun.am |publisher=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]] |title=Արծրուն Հովհաննիսյան. Գործողություններից հետո հայկական կողմը դիրքային առումով առավել բարենպաստ վիճակում է |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714183042/https://www.azatutyun.am/a/30725628.html |archive-date=2020-07-14 |date=հուլիսի 14, 2020 |accessdate=հուլիսի 14, 2020 |language=hy |dead-url=yes }}</ref>, ինչը չի հաստատվել ադրբեջանական կողմից։ Ռուսական [[Գազպրոմ]] ընկերության հայկական մասնաճուղի՝ [[Գազպրոմ Արմենիա]]յի մամուլի ծառայությունը հայտնել է, որ Ադրբեջանի սահմանի մոտ վնասվել են վերգետնյա գազատար ցանցեր, ինչի արդյունքում [[Ներքին Կարմիրաղբյուր]], [[Այգեպար]] գյուղերի և [[Չինարի]] գյուղի մի հատվածի գազամատակարարումը դադարեցվել է<ref>[https://www.1lurer.am/hy/2020/07/14/Տավուշում-վնասվել-է-վերգետնյա-գազատար-ցանցը-«Գազպրոմ-Արմենիա»/276951 Տավուշում վնասվել է վերգետնյա գազատար ցանցը. «Գազպրոմ Արմենիա», 1lurer.am]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite news |url=https://tass.com/world/1178433 |title=Gazprom Armenia reports damaged pipeline near border with Azerbaijan |date=հուլիսի 14, 2020 |accessdate=հուլիսի 14, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714170334/https://tass.com/world/1178433 |archive-date=2020-07-14 |language=en |website=[[TASS]] |dead-url=no }}</ref>։ === Հուլիսի 15 === Ըստ հայկական կողմի՝ գիշերը սահմանին պահպանվել է հարաբերական անդորր<ref>[https://www.azatutyun.am/a/30727158.html Գիշերը սահմանին հարաբերական անդորրը պահպանվել է. ՊՆ խոսնակ, azatutyun.am]</ref>։ Ժամը մոտ 16:00-ին ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը իր ֆեյսբուքյան էջում տարածել է մի տեսանյութ, որտեղ երևում են 2 ՍՈՒ-30 ՍՄ ինքնաթիռներ՝ նշելով, որ դրանք դուրս են գալիս մարտական հերթապահություն կատարելու և ապպահովելու ՀՀ օդային սահմանների անձեռնմխելիությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.facebook.com/nikol.pashinyan/videos/296495651548430 |title=«Սու-30СМ »-ները դուրս են գալիս մարտական հերթապահության՝ ապահովելու ՀՀ օդային սահմանների անձեռնմխելիությունը։ |website=Facebook |first=Nikol |last=Pashinyan |author-link=Nikol Pashinyan |accessdate=հուլիսի 15, 2020 |archive-date=2020-07-15 |date=հուլիսի 15, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715140953/https://www.facebook.com/nikol.pashinyan/videos/296495651548430 |language=hy |dead-url=no }}</ref><ref>[http://politik.am/su-30-sm-kortsanichnery-durs-en-galis-martakan-hertapahutyan «Սու-30 ՍՄ» կործանիչները դուրս են գալիս մարտական հերթապահության, politik.am]</ref>։ Ի հավելումն դրա՝ ՀՀ ՊՆ մամլո խոսնակ Շուշան Ստեփանյանը նշել է, որ այդ ինքնաթիռների մարտական հերթապահությունը կրելու է մշտական բնույթ<ref>[https://www.azatutyun.am/a/30727983.html ՊՆ. «Սու-30ՍՄ»-ների մարտական հերթապահությունը կրելու է մշտական բնույթ, azatutyun.am]</ref>։ Արծրուն Հովհաննիսյանը նշել է, որ հայկական կողմը ընդհանուր թվով խոցել է 13 ադրբեջանական ԱԹՍ, որոնցից 3-ը եղել են հետախուզական, իսկ 10-ը՝ հարվածային։ Նա հավելել է նաև, որ գիշերվանից մինչև այդժամ՝ մոտ 21:30, պահպանվել է հրադադարի ռեժիմը<ref name="13ԱԹՍ" />։ === Հուլիսի 16 === Հուլիսի 16-ին ժամը 03:40-ի սահմաններում նկատվել է հակառակորդի շարժ։ Կիրառելով շրջանաձև պաշտպանություն, հայկական ստորաբաժանումները չեզոքացրել են հակառակորդի դիվերսիոն հարձակման փորձը, որին մասնակցել են հատուկ նշանակությամբ ստորաբաժանումների 100 զինծառայողներ․ նրանք հրետանու կրակի աջակցությամբ փորձել են հարձակվել «Անվախ» անունով հայտնի դիրքի ուղղությամբ<ref>[https://www.aysor.am/am/news/2020/07/16/Արծրուն-Հովհաննիսյան/1721150 Ադրբեջանական ԶՈՒ հատուկ նշանակության 100 զինծառայող հրետանու կրակի աջակցությամբ փորձել է հարձակվել «Անվախ»-ի ուղղությամբ. կորուստներ կրելով՝ հետ են շպրտվել. Արծրուն Հովհաննիսյան, aysor.am]</ref><ref>[https://mediamax.am/am/news/armypolice/38582/ Հայկական կողմը զոհեր չունի, mediamax.am]</ref><ref>https://armenpress.am/arm/news/1021906/</ref><ref>[https://armenpress.am/arm/news/1021906/ ՀՀ ԶՈՒ-ն կանխել է հակառակորդի դիվերսիոն ներթափանցման փորձը, armenpress.am]</ref>։ Այնուհետև ադրբեջանական ստորաբաժանումները ժամը 05:20-ի սահմաններում սկսել են հրետակոծել [[Այգեպար]] և [[Մովսես գյուղ|Մովսես]] գյուղերը՝ կիրառելով ականանետ և Դ-30 [[հաուբից]]<ref>{{Cite web |url=https://www.iravunk.com/news/116509 |title=Հայկական ստորաբաժանումները խոցել են հակառակորդի տանկ, հրետանային և ականանետային մարտկոցների կրակային դիրքեր․ՊՆ խոսնակ (տեսանյութ), iravunk.com |accessdate=2020-07-16 |archive-date=2020-07-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200716142255/https://www.iravunk.com/news/116509 |dead-url=yes }}</ref>։ Այդ գործողությունների արդյունքում հայկական կողմը զոհեր չի ունեցել։ Ավելի ուշ հայկական կողմը հայտարարել է, որ խոցել է «հակառակորդի տանկ, հրետանային և ականանետային մարտկոցների կրակային դիրքեր, որոնցից հրետակոծվում էին մեր բնակավայրերն ու դիրքերը»<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/07/16/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D5%A1%D5%B5%D5%BD-%D5%BA%D5%A1%D5%B0%D5%AB%D5%B6-%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A1%D6%81%D5%A5%D5%AC-%D5%A5%D5%B6-%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D6%84-%D5%A6%D5%B8%D5%B0%D5%A5%D6%80-%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D5%B6%D6%84%E2%80%A4-%D4%B1%D6%80%D5%AE%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%80%D5%B8%D5%BE%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6/390187 |title=Մարտերը այս պահին թուլացել են, մենք զոհեր չունենք․ Արծրուն Հովհաննիսյան, civilnet.am |accessdate=2022-06-27 |archive-date=2020-07-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200716102829/https://www.civilnet.am/news/2020/07/16/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D5%A1%D5%B5%D5%BD-%D5%BA%D5%A1%D5%B0%D5%AB%D5%B6-%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A1%D6%81%D5%A5%D5%AC-%D5%A5%D5%B6-%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D6%84-%D5%A6%D5%B8%D5%B0%D5%A5%D6%80-%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D5%B6%D6%84%E2%80%A4-%D4%B1%D6%80%D5%AE%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%80%D5%B8%D5%BE%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6/390187 |dead-url=yes }}</ref>։ === Հուլիսի 21 === Համաձայն Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության հայտարարության՝ գիշերը Ադրբեջանի զինված ուժերի հատուկ նշանակության ստորաբաժանումը հարձակում է իրականացրել Հայաստանի զինված ուժերի «Անհաղթ» մարտական դիրքերի ուղղությամբ։ Հայկական կողմի պնդմամբ գրոհը կանխվել է, Ադրբեջանն ունի կորուստներ<ref name="hraparak21">[https://hraparak.am/post/f954f6748cde3c3c984cbcd0131abebd Հակառակորդը կրկին հարձակում է ձեռնարկել «Անվախ» դիրքի ուղղությամբ և կորուստներով հետ է շպրտվել։]</ref><ref>[https://hraparak.am/post/5bb74b5eaf4da98c4af62e9ae97c2df0 Ադրբեջանի ղեկավարությունը չի տիրապետում իրավիճակին։]</ref>։ Ադրբեջանական կողմը հերքել է Հայաստանի պաշտպանության նախարարության հայտարարությունը<ref>[https://haqqin.az/news/184388 Минобороны Армении заявляет об атаке азербайджанской армии․]{{ref-ru}}</ref>։ == Թվային պատերազմ == Հուլիսի 14-ին ադրբեջանցի հաքերները հարձակում են իրականացրել gov.am, e-gov.am և primeminister.am պաշտոնական կայքերի վրա, որտեղ տեղադրվել են Ալիևի ուղերձը և Մուբարիզ Իբրահիմովի նկարը։ Այդ ամենից հետո կայքերի հասանելիությունը հայկական կողմից անջատվել է։ ՏՏ փորձագետ [[Սամվել Մարտիրոսյան]]ը նշել է, որ այդ հարձակումների արդյունքում տեղի չի ունեցել գաղտնիք պարունակող տեղեկատվության արտահոսք։ Ըստ նրա՝ թվային հարձակումն իրականացվել է «Anti-armenia Team» հաքերային խմբի երկու անդամների կողմից<ref>[https://hetq.am/hy/article/119356 Կիբեռհարձակման են ենթարկվել gov.am, e-gov.am և primeminister.am կայքերը, hetq.am]</ref>։ [[Սամվել Մարտիրոսյան]]ը 19:46-ին իր ֆեյսբուքյան էջում տեղեկացրել է, որ հայկական հաքերային թիմերից մեկը հարձակում է իրականացրել և կոտրել Ադրբեջանի մոտ երկու հազար տնային տնտեսությունների և օֆիսների WiFi սարքեր, փոխել դրանց DNS կարգավորումները, ինչի արդյունքում այդ կապի օգտատերերը տարբեր կայքեր այցելելուց հայտնվել են մի էջում<ref>[https://iravaban.net/282479.html Հայկական հաքերային թիմերից մեկը հայտնում է, որ կոտրել է Ադրբեջանի մոտ երկու հազար օգտատիրոջ WiFi սարք․ Սամվել Մարտիրոսյան]</ref>, որի մեջ գրված է «եթե դուք չդադադրեցնեք մեր ռեսուրսների վրա հարձակումները, ապա մենք կոչնչացնենք ձեր բոլոր ինտերնետ մատակարարներին»։ «Մոնթե Մելոքնյան կիբեռ բանակ» հաքերային թիմը հուլիսի 14-ին՝ ժամը 20:03-ին հայտարարել է, որ իրենց հասանելի են դարձել ադրբեջանական ռազմածովային ուժերի գաղտնի տվյալները և հաջողությամբ կազմակերպել դրանց արտահոսք<ref>[https://iravaban.net/282480.html «Մոնթե Մելքոնյան կիբեռ բանակ»-ը ներկայացրել է Ադրբեջանի ռազմածովային ուժերի գաղտնի տվյալները, iravaban.net]</ref>։ == Կորուստներ == === Հայաստան === Հայաստանի պաշտպանության նախարարությունը հայտնում է, որ հայկական կողմը չունի կորուստներ<ref name="stepanyan">{{Cite news |url=https://hetq.am/hy/article/119290 |title=Ադրբեջանի զինված ուժերի զինծառայողները ՈՒԱԶ մակնիշի ավտոմեքենայով ՀՀ պետական սահմանը խախտելու փորձ են կատարել |website=hetq.am |publisher=Hetq |date=հուլիսի 12, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200712134529/https://hetq.am/hy/article/119290 |archive-date=2020-07-12 |accessdate=հուլիսի 12, 2020 |language=hy |dead-url=no }}</ref>։ Հակառակ կողմը՝ Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը հայտնում է, որ երկու կողմերն էլ ունեն կորուստներ, սակայն հայկական կողմի կորուստները պաշտոնապես հաստատված չեն ՀՀ ՊՆ-ի կողմից<ref>{{Cite news |url=https://ru.euronews.com/2020/07/12/armenia-azerbaijan-clashes |title=МО Азербайджана сообщило об обстреле позиций своей армии ВС Армении |website=Euronews Russia |archive-url=https://web.archive.org/web/20200712155132/https://ru.euronews.com/2020/07/12/armenia-azerbaijan-clashes |archive-date=2020-07-12 |accessdate=հուլիսի 12, 2020 |date=հուլիսի 12, 2020 |url-status=live |language=ru |dead-url=no }}</ref>։ Հուլիսի 12-ին Ադրբեջանի ՊՆ-ի մամլո խոսնակը հայտարարել է, որ առավոտյան Ադրբեջանի կատարած հրետանային հարձակման արդյունքում հայկական կողմն ունի «ծանր կորուստներ»<ref name="deeppositions">{{Cite news |url=https://azertag.az/xeber/Vaqif_Dergahli_Bu_gun_seher_saatlarinda_bolmelerimiz_dusmene_sarsidici_zerbeler_endiribler-1535149 |title=Vaqif Dərgahlı: Bu gün səhər saatlarında bölmələrimiz düşmənə sarsıdıcı zərbələr endiriblər VİDEO |website=AZƏRTAC |publisher=Azerbaijan State News Agency |date=հուլիսի 12, 2020 |archive-date=2020-07-13 |language=az |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713121254/https://azertag.az/xeber/Vaqif_Dergahli_Bu_gun_seher_saatlarinda_bolmelerimiz_dusmene_sarsidici_zerbeler_endiribler-1535149 |access-date=2020-07-13 |dead-url=no }}</ref>, ինչը նույնպես պաշտոնապես հերքվել է ՀՀ ՊՆ-ի կողմից։ Հայական կողմը հայտնել է միայն 2 թեթև վիրավորում ստացած ոստիկանների մասին։ Քիչ անց Տավուշի մարզպետ [[Հայկ Չոբանյան]]ը հայտարարել է, որ հայկական կողմը ունի 5 վիրավոր՝ 2 ոստիկան և 3 պայմանագրային զինծառայող, որոնք ստացել են թեթև վիրավորումներ<ref>[https://www.pastinfo.am/hy/news/2020/07/13/«Ունենք-5-վիրավոր»-Տավուշի-մարզպետ-Հայկ-Չոբանյան/1025511 «Ունենք 5 վիրավոր». Տավուշի մարզպետ Հայկ Չոբանյան]</ref>։ Ադրբեջանական կողմը հայտարարել է հայկական կրակակետեր, ռադիոլոկացիոն կայան, ռազմական տեխնիկա (տանկ, զրահամեքենա) ոչնչացնելու մասին, ինչպես նաև 20-ից ավելի հայ զինծառայողների մահվան մասին, ինչը ՀՀ ՊՆ մամլո խոսնակի կողմից պիտակվել է որպես «ծիծաղ առաջացնող ապատեղեկատվություն»<ref>[https://armeniasputnik.am/armenia/20200713/23717546/tsicax-arajacnox-apatexekatvutyune-hh-pn-n-herqume-adrbejani-taracac-lurery.html «Ծիծաղ առաջացնող ապատեղեկատվություն է». ՀՀ ՊՆ-ն հերքում է Ադրբեջանի տարածած լուրերը]</ref>։ Հուլիսի 14-ին՝ ժամը մոտ 14։30֊ին, հայկական կողմը հաստատել է երկու զոհի մասին տվյալները։ Զոհված զինծառայողներն են մայոր [[Գարուշ Համբարձումյան|Գարուշ Վեմիրի Համբարձումյանը]] և կապիտան [[Սոս Էլբակյան|Սոս Փայլակի Էլբակյանը]]<ref>[https://www.24news.am/index.php/news/111401 Հայկական կողմը երկու զոհ ունի. ՊՆ խոսնակ]</ref>։ Նույն օրը՝ 18:13-ին, ՀՀ ՊՆ-ն հայտարարել է ևս 2 զինծառայողի զոհվելու մասին։ Զոհերն են ժամկետային զինծառայողներ կրտսեր սերժանտ Սմբատ Գևորգի Գաբրիելյանը և կրտսեր սերժանտ Գրիշա Վահանի Մաթևոսյանը<ref name="4զոհ" />։ Հուլիսի 15-ին հայկական կողմը հայտնել է, որ ունի 10 վիրավոր, որոնցից մեկի վիճակը ծայրահեղ ծանր է, իսկ հինգինը՝ միջին ծանրության՝ դրական դինամիկայով<ref name="10վիրավոր">{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/07/15/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B4%D5%B6-%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB-10-%D5%BE%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80-%D5%B4%D5%A5%D5%AF%D5%AB-%D5%BE%D5%AB%D5%B3%D5%A1%D5%AF%D5%A8-%D5%AE%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D5%B2-%D5%AE%D5%A1%D5%B6%D6%80-%D5%A7-%D4%B1%D6%80%D5%AE%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%80%D5%B8%D5%BE%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6/390061 |title=Հայկական կողմն ունի 10 վիրավոր, մեկի վիճակը ծայրահեղ ծանր է. Արծրուն Հովհաննիսյան, civilnet.am |accessdate=2022-06-27 |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811100703/https://www.civilnet.am/news/2020/07/15/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B4%D5%B6-%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB-10-%D5%BE%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80-%D5%B4%D5%A5%D5%AF%D5%AB-%D5%BE%D5%AB%D5%B3%D5%A1%D5%AF%D5%A8-%D5%AE%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D5%B2-%D5%AE%D5%A1%D5%B6%D6%80-%D5%A7-%D4%B1%D6%80%D5%AE%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%80%D5%B8%D5%BE%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6/390061 |dead-url=yes }}</ref>։ {| class="wikitable sortable" width=100% !Կոչում !Անուն !Ծննդյան ամսաթիվ !Մահվան ամսաթիվ !Թաղման ամսաթիվ !Թաղման վայր |- |Կապիտան |[[Սոս Էլբակյան]] |1992 թվական<ref name="թվականներ" /> |Հուլիսի 14 |Հուլիսի 16<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=NFVOuM94Ccg|title=Մարմաշենում վերջին հրաժեշտը տվեցին կապիտան Սոս Էլբակյանին|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref> |[[Մարմաշեն (Շիրակի մարզ)|Մարմաշեն]] |- |Մայոր |[[Գարուշ Համբարձումյան]] |1989 թվական<ref name="թվականներ">{{Cite web |url=https://www.wearmtv.com/ovqer-en-tavushum-herosabar-zohvacner/ |title=Ովքեր են, քիչ առաջ Տավուշի սահմանին հերոսաբար զոհված զինծառայողները, wearmtv.com |accessdate=2020-07-14 |archive-date=2020-07-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715202917/https://www.wearmtv.com/ovqer-en-tavushum-herosabar-zohvacner/ |dead-url=yes }}</ref> |Հուլիսի 14 |Հուլիսի 16 |[[Եռաբլուր պանթեոն|Եռաբլուր]], [[Երևան]] |- |Ժամկետային զինծառայող, կրտսեր սերժանտ |Սմբատ Գաբրիելյան | |Հուլիսի 14 | | |- |Ժամկետային զինծառայող, կրտսեր սերժանտ |[[Գրիշա Մաթևոսյան]] | |Հուլիսի 14 | | |} === Ադրբեջան === Ադրբեջանական կողմը ի սկզբանե հայտարարել էր 2 ադրբեջանցի զինվորի մահվան և 5 զինվորի վիրավորման մասին։ Մի քանի ժամ անց նրանք հայտնել են, որ վիրավորում ստացած զինվորներից մեկը մահացել է հիվանդանոցում։ ՀՀ ՊՆ նախկին խոսնակ Արծրուն Հովհաննիսյանը հայտնել է, որ հակառակորդը ունի ոչ միայն մարդկային, այլ նաև անօդաչու թռչող սարքի կորուստ<ref name="Artsrun UAV">{{Cite news |url=https://168.am/2020/07/13/1334178.html |title=«Հակառակորդը միայն մարդկային կորուստներ չի կրել։ Թանկարժեք թռչնակ էլ կորցրեցին». Արծրուն Հովհաննիսյան |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713001543/https://168.am/2020/07/13/1334178.html |archive-date=2020-07-13 |date=հուլիսի 12, 2020 |website=168.am |accessdate=հուլիսի 12, 2020 |language=hy |dead-url=no }}</ref>, սակայն ադրբեջանական կողմը հերքում է դա<ref>{{Cite news |url=https://azertag.az/xeber/MN_Azerbaycana_mexsus_PUA_nin_vurulmasi_barede_yayilan_melumatlar_yalandir-1534829 |title=MN: Azərbaycana məxsus PUA-nın vurulması barədə yayılan məlumatlar yalandır |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713001910/https://azertag.az/xeber/MN_Azerbaycana_mexsus_PUA_nin_vurulmasi_barede_yayilan_melumatlar_yalandir-1534829 |archive-date=2020-07-13 |date=հուլիսի 12, 2020 |website=Azerbaijan State News Agency |accessdate=հուլիսի 12, 2020 |language=az |dead-url=no }}</ref>։ Հուլիսի 13-ին Ադրբեջանի ՊՆ մամլո խոսնակը նշել է․ որ ադրբեջանական կորուստներն աճել են, մահացել է ևս մեկ զինվոր<ref name="deeppositions" />, ինչի հետևանքով ադրբեջանցի զոհերի թիվը դարձել է 4։ Անդրանիկ Քոչարյանը հայտարարել է, որ հայկական կողմը խոցել է հակառակորդի մի քանի անօդաչու թռչող սարքեր, այդ թվում նաև կամիկաձե<ref name=ԱԹՉ>[https://www.youtube.com/watch?v=qAMemqtw6mk Մի քանի անօդաչու թռչող սարք ենք խոցել. Անդրանիկ Քոչարյան]</ref>։ Ադրբեջանական կողմը պաշտոնապես ընդունել է ընդհանուր 11 զինծառայողի<ref>[https://www.azatutyun.am/a/30725585.html Ադրբեջանցի գեներալ, գնդապետ, 2 մայոր և 3 զինվորներ են զոհվել, azatutyun.am]</ref> և 1 քաղաքացիական անձի<ref>{{Cite news |url=https://apa.az/az/herbi_xeber/Nazir-muavini-Azrbaycan-ordusunun-generali-v-polkovniki-shid-olub-596473 |title=Nazir müavini: "Azərbaycan ordusunun generalı və polkovniki şəhid olub" |website=Apa.az |archive-url=https://archive.today/20200714093117/https://apa.az/az/herbi_xeber/Nazir-muavini-Azrbaycan-ordusunun-generali-v-polkovniki-shid-olub-596473 |archive-date=2020-07-14 |date=հուլիսի 14, 2020 |language=az |access-date=2020-07-14 |dead-url=no }}</ref> մահվան փաստը։ Ըստ հայկական կողմի՝ ադրբեջանցիները մարտական գործողությունների ընթացքում կորցրել են 3 հետախուզական և 10 հարվածային ԱԹՍ-եր<ref name="13ԱԹՍ" />։ {| class="wikitable sortable" width=100% !Կոչում !Անուն !Ծննդյան ամսաթիվ !Մահվան ամսաթիվ !Թաղման ամսաթիվ !Թաղման վայր |- |Սերժանտ |Սադիգով Վյուգար Լատիֆօղլուն |1987<ref>{{Cite news |url=https://azevoice.az/?p=2512 |title=Tovuz döyüşlərində həlak olan Azərbaycan əsgərlərindən birinin adı məlum olub |website=Aze Voice |archive-url=https://web.archive.org/web/20200712183251/https://azevoice.az/?p=2512 |archive-date=2020-07-12 |accessdate=հուլիսի 12, 2020 |date=հուլիսի 12, 2020 |url-status=live |language=az |dead-url=no }}</ref> |Հուլիսի 12 |Հուլիսի 13<ref name="Sadigov">{{Cite news |url=https://azertag.az/xeber/Agstafali_sehid_torpaga_tapsirilib-1534993 |title=Ağstafalı şəhid torpağa tapşırılıb |website=Azerbaijan State News Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713122508/https://azertag.az/xeber/Agstafali_sehid_torpaga_tapsirilib-1534993 |archive-date=2020-07-13 |accessdate=հուլիսի 12, 2020 |date=հուլիսի 12, 2020 |url-status=live |language=az |dead-url=no }}</ref><ref name="Balik">{{Cite news |url=https://news.milli.az/country/865271.html |title=Şəhid Xəyyam Daşdəmirov dəfn edildi - FOTO |website=[[Day.az|Milli.az]] |date=հուլիսի 15, 2020 |accessdate=հուլիսի 15, 2020 |archive-date=2020-07-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715165258/https://news.milli.az/country/865271.html |language=az |dead-url=yes }}</ref><ref name="Donmazoglu">{{Cite news |url=https://azvision.az/news/221922/-sehid-elsad-memmedov-defn-edildi-.html |title=Şəhid Elşad Məmmədov dəfn edildi |website=AzVision |date=հուլիսի 13, 2020 |accessdate=հուլիսի 15, 2020 |archive-date=2020-07-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715165533/https://azvision.az/news/221922/-sehid-elsad-memmedov-defn-edildi-.html |language=az |dead-url=yes }}</ref><ref name="Rashidoglu">{{Cite news |url=https://publika.az/news/sosial/320573.html |title=Şəhid baş leytenant Rəşad Mahmudov dəfn olundu - FOTO |website=Publika.az |date=հուլիսի 13, 2020 |accessdate=հուլիսի 15, 2020 |archive-date=2020-07-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715170241/https://publika.az/news/sosial/320573.html |language=az |dead-url=no }}</ref> |[[Գյոյջալի]]<ref name="Sadigov"/> |- |Պայմանագրային զինծառայող, ավագ<ref>[https://www.aravot.am/2020/07/12/1122975/ Ադրբեջանի ՊՆ-ն հայտնել է այսօր սպանված երեք զինծառայողի անուններ․ «Ռազմինֆո»]</ref> |Մամմադով Էլշադ Դյոնմեզօղլուն |1996<ref name="birthdates">{{Cite tweet |last=Müntəzir |first=Həbib |user=muntezir |number=1282404955102547974 |date=12 July 2020 |title=Bugünkü şəhidlər, soldan sağa: ... |language=az |access-date=12 July 2020 |archive-url=http://web.archive.org/web/20200712211015/https://twitter.com/muntezir/status/1282404955102547974 |archive-date=12 July 2020 |url-status=live }}</ref> |Հուլիսի 12 |Հուլիսի 13<ref name="Dashdamirov" /> |[[Աղդամ (Թովուզի շրջան)|Աղդամ]] |- |Պայմանագրային զինծառայող |Դաշդեմիրով Խայյամ Մահամմադ օղլուն |2002<ref name="birthdates"/> |Հուլիսի 12 |Հուլիսի 13<ref name="Dashdamirov">{{Cite news |url=https://azertag.az/xeber/Sehid_esgerimiz_Ismayillida_defn_edildi_VIDEO-1535001 |title=Şəhid əsgərimiz İsmayıllıda dəfn edildi VİDEO |website=Azerbaijan State News Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713122619/https://azertag.az/xeber/Sehid_esgerimiz_Ismayillida_defn_edildi_VIDEO-1535001 |archive-date=2020-07-13 |accessdate=հուլիսի 12, 2020 |date=հուլիսի 12, 2020 |url-status=live |language=az |dead-url=no }}</ref> |[[Բալիկ (Ադրբեջան)|Բալիկ]]<ref name="Dashdamirov"/> |- |Ավագ լեյտենանտ |Մահմուդով Ռաշադ Ռաշիդօղլու |1992<ref>{{Cite news|url=https://konkret.az/sehid-bas-leytenant-resad-mahmudov-foto/|title=Şəhid baş leytenant Rəşad Mahmudov... - FOTO|website=Konkret.az|accessdate=հուլիսի 13, 2020|date=հուլիսի 13, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200713202050/https://konkret.az/sehid-bas-leytenant-resad-mahmudov-foto/|archive-date=2020-07-13|url-status=live|language=az|dead-url=no}}</ref> |Հուլիսի 13<ref>{{Cite news |url=https://azertag.az/xeber/Azerbaycan_Ordusunun_bolmeleri_dusmenin_dayaq_menteqesine_zerbe_endirib_VIDEO-1534865 |title=Azərbaycan Ordusunun bölmələri düşmənin dayaq məntəqəsinə zərbə endirib VİDEO |website=Azerbaijan State News Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713123158/https://azertag.az/xeber/Azerbaycan_Ordusunun_bolmeleri_dusmenin_dayaq_menteqesine_zerbe_endirib_VIDEO-1534865 |archive-date=2020-07-13 |accessdate=հուլիսի 12, 2020 |date=հուլիսի 12, 2020 |url-status=live |language=az |dead-url=no }}</ref> |Հուլիսի 13<ref name="Dashdamirov" /> | |- |Գնդապետ |Իլգար Միրզեև |1973 |Հուլիսի 14 |Հուլիսի 15<ref name="MirzayevHashimov">{{Cite news|url=https://teleqraf.com/news/gundem/254563.html|title=General-mayor Polad Həşimov və polkovnik İlqar Mirzəyev dəfn olundu - Video/Yeniləndi|website=Teleqraf.az|archive-date=2020-07-15|accessdate=հուլիսի 15, 2020|date=հուլիսի 15, 2020|language=az|archive-url=https://web.archive.org/web/20200715170441/https://teleqraf.com/news/gundem/254563.html|dead-url=no}}</ref> |Պատվո պուրակ, [[Բաքու]] |- |Մայոր |Նովրուզով Անար Գյուլվերդիօղլու |1976 |Հուլիսի 14 |Հուլիսի 14<ref name="Gulverdioglu">{{Cite news|url=https://ordu.az/az/news/168026/sehid-anar-novruzov-defn-olundu-fotolar|title=Şəhid Anar Novruzov dəfn olundu - FOTOLAR|website=Ordu.az|archive-date=2020-07-15|accessdate=հուլիսի 15, 2020|date=հուլիսի 15, 2020|language=az|archive-url=https://web.archive.org/web/20200715170822/https://ordu.az/az/news/168026/sehid-anar-novruzov-defn-olundu-fotolar|dead-url=no}}</ref><ref name="YuxarıSalahlı" /> |[[Մասալը]]<ref name="Gulverdioglu" /> |- |Մայոր |Նամիք Հաջանօղլու |1984<ref name="YuxarıSalahlı">{{Cite news|title=Azərbaycan mayor şəhidini dəfn etdi - YENİLƏNİB + VİDEO|url=https://oxu.az/war/405681|date=հուլիսի 14, 2020|accessdate=հուլիսի 14, 2020|website=Oxu.az|language=az|archive-url=https://web.archive.org/web/20200714124441/https://oxu.az/war/405681|archive-date=2020-07-14|dead-url=no}}</ref> |Հուլիսի 14 |Հուլիսի 14 <ref name="Gulverdioglu" /><ref name="YuxarıSalahlı" /> |[[Յուխարի Սալահլի]]<ref name="YuxarıSalahlı" /> |- |Գեներալ-մայոր |Փոլադ Հաշիմով |1975<ref>{{Cite tweet |last=Müntəzir |first=Həbib |user=muntezir |number=1282967315571593218 |date=14 July 2020 |title=Sumqayıt sakini, əslən Qəbələnin Vəndam kəndindən olan 1975 təvəllüd, general-mayor Həşimov Polad İsrayıl oğlu şəhid olub. |language=az |access-date=14 July 2020 |archive-date=14 July 2020 |url-status=live |archive-url=http://web.archive.org/web/20200714115944/https://twitter.com/muntezir/status/1282967315571593218 }}</ref> |Հուլիսի 14 |Հուլիսի 15<ref name="MirzayevHashimov" /> |Պատվո պուրակ, [[Բաքու]]<ref name="MirzayevHashimov" /> |- |Պայմանագրային զինծառայող |Մուսթաֆազադե Էլչին Արիֆօղլու |1992<ref name="Arifoglu">{{Cite news|url=https://news24.az/hadise/45370|title=Şəhid Elçin Mustafazadə Ağstafada dəfn edildi - FOTO|language=az|date=հուլիսի 14, 2020|access-date=հուլիսի 15, 2020|archive-date=2020-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20200715171733/https://news24.az/hadise/45370|dead-url=no}}</ref> |Հուլիսի 14 |Հուլիսի 14<ref name="Arifoglu" /><ref name="Ayazoglu" /> |[[Հասանսու]]<ref name="Arifoglu" /> |- |Ենթասպա |Զեյնալլը Իլգար Այազօղլու |1995<ref name="Ayazoglu">{{Cite news|url=https://aqreqator.az/az/hadise/890551|title=Daha bir şəhidimiz dəfn edildi - VİDEO|website=Aqreqator.az|language=az|date=հուլիսի 14, 2020|access-date=հուլիսի 15, 2020|archive-date=2020-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20200715171938/https://aqreqator.az/az/hadise/890551|dead-url=no}}</ref> |Հուլիսի 14 |Հուլիսի 14<ref name="Arifoglu" /><ref name="Ayazoglu" /> | |- |Ենթասպա |Բաբաև Յաշար Վասիֆօղլու |1987<ref name="Vasifoglu">{{Cite news|url=https://konkret.az/sehid-gizirimiz-yasar-babayev-defn-edildi-foto/|title=Şəhid gizirimiz Yaşar Babayev dəfn edildi - FOTO|website=Konkret.az|language=az|date=հուլիսի 15, 2020|access-date=հուլիսի 15, 2020|archive-date=2020-07-15|archive-url=https://archive.today/20200715172216/https://konkret.az/sehid-gizirimiz-yasar-babayev-defn-edildi-foto/|dead-url=no}}</ref> |Հուլիսի 14 |Հուլիսի 15 <ref name="Vasifoglu" /> |[[Քյոչասգար]]<ref name="Vasifoglu" /> |} == Կողմերի պաշտոնական հայտարարություններ == === Հայաստան === [[Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարություն|Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարության]] մամլո խոսնակ Աննա Նաղդալյանը մեղադրել է [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]]ին հրադադարի ռեժիմը խախտելու համար և դատապարտել Ադրբեջանի կառավարությանը։ Ըստ Նաղդալյանի՝ «սպառնալիքների պայմաններում իրականացված սադրիչ գործողության հետևանքների ողջ պատասխանատվությունը կրում է Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը»<ref>{{Cite news |url=https://www.civilnet.am/news/2020/07/13/%D5%8D%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%B9-%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%B0%D5%A5%D5%BF%D6%87%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB-%D5%B8%D5%B2%D5%BB-%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8-%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A7-%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8%E2%80%A4-%D5%80%D5%80-%D4%B1%D4%B3%D5%86/389728 |title=Սադրիչ գործողության հետևանքների ողջ պատասխանատվությունը կրում է Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը․ ՀՀ ԱԳՆ |website=CivilNet |publisher=[[Civilitas Foundation]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20200712223906/https://www.civilnet.am/news/2020/07/13/%D5%8D%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%B9-%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%B0%D5%A5%D5%BF%D6%87%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB-%D5%B8%D5%B2%D5%BB-%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8-%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A7-%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8%E2%80%A4-%D5%80%D5%80-%D4%B1%D4%B3%D5%86/389728 |archive-date=2020-07-12 |accessdate=հուլիսի 12, 2020 |date=հուլիսի 12, 2020 |language=hy |dead-url=no }}</ref>։ Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակ Վահրամ Պողոսյանը իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է․ «Արցախից շարունակում ենք ուշի-ուշով հետևել Հայաստանի պետական սահմանի ուղղությամբ Ադրբեջանի կողմից իրականացվող սադրիչ գործողություններին։ Եթե չհանդարտվի, ընդամենը ժամեր հետո արցախցի կամավորականները իրավիճակի թելադրանքով և պահանջով կրկին պատրաստ են տավուշցի եղբայրների հետ խրամատներում թև ու թիկունք դառնալու»<ref>[https://www.yerkir.am/news/view/207222.html Արցախցի կամավորականները պատրաստ են տավուշցի եղբայրների հետ խրամատներում թև ու թիկունք դառնալու․ Վահրամ Պողոսյան]</ref>։ [[Նիկոլ Փաշինյան]]ը՝ Հայաստանի վարչապետը, ֆեյսբուքյան իր էջում կիսվել է իր կնոջ [[Աննա Հակոբյան]]ի բեռնած տեսահոլովակով, որտեղ սեփական տան բակում իր աղջիկը պարում է «Մեր անունն է հայկական բանակ» երգի ներքո<ref>{{Cite news |url=https://news.am/arm/news/590815.html |title=«Եւ մեր անունն է՝ հայկական բանակ». Նիկոլ Փաշինյանը Արփիի մասնակցությամբ տեսանյութով է կիսվել |website=news.am |archive-url=https://web.archive.org/web/20200712234433/https://news.am/arm/news/590815.html |archive-date=2020-07-12 |accessdate=հուլիսի 12, 2020 |date=հուլիսի 12, 2020 |language=hy |dead-url=no }}</ref>։ Հուլիսի 13-ին Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը հայտարարություն է տարածել [[Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարություն|Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարության]] կողմից Ադրբեջանին «անվերապահ աջակցություն» հայտնելու մասին հայտարարության վերաբերյալ՝ դատապարտելով Թուրքիայի՝ տարածաշրջանում անկայունություն հաստատելու փորձերը<ref>{{Cite news |url=https://www.mfa.am/en/interviews-articles-and-comments/2020/07/13/MFA_Statement_Turkey/10361 |title=Statement by the Foreign Ministry of Armenia on the statement of the Turkish Foreign Ministry |website=mfa.am |publisher=[[Ministry of Foreign Affairs (Armenia)|Armenian Ministry of Foreign Affairs]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713153534/https://www.mfa.am/en/interviews-articles-and-comments/2020/07/13/MFA_Statement_Turkey/10361 |archive-date=2020-07-13 |accessdate=հուլիսի 13, 2020 |date=հուլիսի 13, 2020 |language=en |dead-url=yes }}</ref>։ === Ադրբեջան === [[Պատկեր:Ilham_Aliyev_during_an_online_meeting_with_the_Azerbaijan_Security_Council.jpg|աջից|մինի|282x282փքս|[[Իլհամ Ալիև]]ը Ադրբեջանի անվտանգության խորհրդի հետ հուլիսի 13-ին ունեցած առցանց հանդիպման ժամանակ։]] Ադրբեջանի նախագահական անձնակազմի արտաքին քաղաքականության բաժնի ղեկավար [[Հիքմեթ Հաջիև]]ը մեղադրել է Հայաստանի կառավարությանը՝ ասելով, որ [[Նոր կորոնավիրուսի բռնկումը Հայաստանում (2020)|Կորոնավիրուսային համաճարակի]] հետևանքով Հայաստանում ստեղծված սոցիալ-տնտեսական խնդիրներից բնակչությանը շեղելու համար հայկական կողմը սրում է իրավիճակը<ref>{{Cite news |url=https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/prezidentin-komekcisi-ermenistan-terefi-her-hansi-erazi-elde-etmeyib/ |title=Prezidentin köməkçisi: "Ermənistan tərəfi hər hansı ərazi əldə etməyib" |website=Report.az |publisher=[[Report Information Agency]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20200712161108/https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/prezidentin-komekcisi-ermenistan-terefi-her-hansi-erazi-elde-etmeyib/ |archive-date=2020-07-12 |accessdate=հուլիսի 12, 2020 |date=հուլիսի 12, 2020 |language=az |dead-url=no }}</ref>։ Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը հայտնել է, որ բախումների ընթացքում ադրբեջանական կողմը տարածքի ոչ մի կորուստ չի կրել<ref>{{Cite news |url=https://azevoice.az/?p=2508 |title=Müdafiə Nazirliyi: “Hər hansı ərazi itkisinə yol verilməyib” |archive-url=https://web.archive.org/web/20200712154148/https://azevoice.az/?p=2508 |archive-date=2020-07-12 |website=Aze Voice |date=հուլիսի 12, 2020 |accessdate=հուլիսի 12, 2020 |language=az |dead-url=no }}</ref>։ [[Ռուսաստան]]ում Ադրբեջանի դեսպան [[Փոլադ Բյուլբյուլօղլի]]ն հայտարարել է, որ «Ադրբեջանը երբեք չի ընդունի իր տարածքների 20%-ի կորուստը<ref>{{Cite news |url=https://azertag.az/xeber/Azerbaycan_oz_erazilerinin_20_faizinin_itirilmesi_ile_hech_vaxt_barismayacaq-1535199 |title=Azərbaycan öz ərazilərinin 20 faizinin itirilməsi ilə heç vaxt barışmayacaq |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713115458/https://azertag.az/xeber/Azerbaycan_oz_erazilerinin_20_faizinin_itirilmesi_ile_hech_vaxt_barismayacaq-1535199 |archive-date=2020-07-13 |website=Azerbaijan State News Agency |date=հուլիսի 13, 2020 |accessdate=հուլիսի 13, 2020 |language=az |dead-url=no }}</ref>։ == Արձագանք == === Հակամարտող կողմեր === ==== Հայաստան ==== [[Բագրատ Գալստանյան]]ը՝ [[Տավուշի թեմ|Հայ առաքելական եկեղեցու Տավուշի թեմի]] առաջնորդը, նշել է․ «որքան էլ թշնամական ուժերը փորձում են անհանգստություն պատճառել, սա մեր գյուղն է, մեր ժողովուրդը, խաղաղ ու հանգիստ, պատրաստ ամեն վայրկյան ամեն ինչի։ ․․․Կորուստներն էլ են մերը, ձեռքբերումներն էլ»<ref>{{Cite news |url=https://www.24news.am/news/111241 |title=Սա մեր գյուղն է, մեր ժողովուրդը. մենք շան բերանը տալու հայրենիք չունենք. Բագրատ Սրբազան |archive-date=2020-07-13 |website=24news.am |archive-url=https://archive.today/20200713145728/https://www.24news.am/news/111241 |date=հուլիսի 13, 2020 |accessdate=հուլիսի 13, 2020 |language=hy |dead-url=no }}</ref>։ Հուլիսի 15-ին ՀՅԴ երիտասարդական թևի ներկայացուցիչները Հայաստանում Ուկրաինայի դեսպանատան դիմաց անց են կացրել բողոքի ակցիա՝ շենքի վրա նետելով բորշչ և նշելով, որ դա իրենց պատրաստած բորշչն է։ Նրանք վանկարկել են «Ուկրաինա՛, մի սադրիր» և «Չաջակցել ագրեսորին»<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=VAMAeTPDYNE ՀՅԴ-ական երիտասարդները բորշչով լի տարաները նետեցին դեպի ՀՀ-ում Ուկրաինայի դեսպանատուն, ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ]</ref><ref>[https://www.panorama.am/am/news/2020/07/15/Ակցիա-Ուկրաինա/2328246 Ակցիայի մասնակիցները Ուկրաինայի դեսպանատան շենքի վրա բորշչ թափեցին, panorama.am]</ref>։ ===== Պարգևատրումներ ===== ՀՀ նախագահ [[Արմեն Սարգսյան]]ի հրամանագրերով [[Տավուշի մարզ]]ի հայ-ադրբեջանական սահմանին զոհված 4 զինծառայողները՝ Գարուշ Վեմիրի Համբարձումյանը («Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի մեդալ), Սմբատ Գևորգի Գաբրիելյանը (Մարտական ծառայության մեդալ), Գրիշա Վահանի Մաթևոսյանը (Մարտական ծառայության մեդալ) և Սոս Փայլակի Էլբակյանը (Արիության մեդալ) հետմահու պարգևատրվել են<ref>[https://hy.armradio.am/2020/07/15/հհ-նախագահի-հրամանագրով-վերջին-օրերի/ ՀՀ նախագահի հրամանագրով վերջին օրերին զոհված 4 զինծառայողները պարգեւատրվել են, hy.armradio.am]</ref><ref>[https://armeniasputnik.am/armenia/20200715/23738374/tavush-zoh-medal-naxagah.html Տավուշում զոհված 4 զինծառայողները հետմահու պարգևատրվել են արիության, նվիրումի համար]</ref>։ Նույն օրը ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանի այլ հրամանագրերով երեք զինծառայողի գեներալ-մայորի զինվորական կոչում է շնորհվել<ref>{{Cite news |url=https://armtimes.com/hy/article/192667 |title=Նախագահի հրամանագրերով ՀՀ ԶՈՒ 3 գնդապետի տրվել է գեներալ-մայորի կոչում |date=հուլիսի 15, 2020 |accessdate=հուլիսի 15, 2020 |archive-date=հուլիսի 15, 2020 |website=ArmTimes |language=hy |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715194339/https://armtimes.com/hy/article/192667 }}</ref>։ ==== Ադրբեջան ==== Բախումները ադրբեջանական հասարակության մեջ տարբեր արձագանքներ են ստացել։ Սոցիալական մեդիում տարածվել են #Müharibəistəmirəm (Ես չեմ ուզում պատերազմ) և #Müharibəistəyirəm (Ես ուզում եմ պատերազմ) [[հեշթեգ]]երով գրառումներ։ Ըստ Aze Voice-ի՝ խաղաղապաշտական օգտատերերի մեծ մասը ձախակողմյանները, [[Լիբերալիզմ|լիբերալները]] և առաջադիմականները, իսկ պատերազմի կողմնակիցները՝ աջակողմյանները, [[Ազգայնականություն|ազգայնականները]] և [[Պահպանողականություն|պահպանողականները]]<ref>{{Cite news |url=https://azevoice.az/?p=2515 |title=Tovuz döyüşləri Azərbaycan cəmiyyətində fikir ayrılığına səbəb olub |archive-date=2020-07-12 |website=Aze Voice |archive-url=https://web.archive.org/web/20200712192852/https://azevoice.az/?p=2515 |date=հուլիսի 12, 2020 |accessdate=հուլիսի 12, 2020 |language=az |dead-url=no }}</ref>։ Նախնական բախումներից մի քանի ժամ անց [[Աղդամ (Թովուզ)|Աղդամ]] գյուղի բնակիչները կազմակերպել են ցույց՝ ի աջակցություն ադրբեջանցի զինվորների<ref>{{Cite news |url=https://ordu.az/az/news/167805 |title=Tovuzda sakinlər ordumuza dəstək nümayiş etdirib |archive-date=2020-07-12 |website=Ordu.az |archive-url=https://web.archive.org/web/20200712193742/https://ordu.az/az/news/167805 |date=հուլիսի 12, 2020 |accessdate=հուլիսի 12, 2020 |language=az |dead-url=no }}</ref>։ Հուլիսի 12-ին՝ մոտ 23։00-ին, ցույց է տեղի ունեցել Քոբու բնակավայրում, որտեղ ապրում են նախկին արցախաբնակ ադրբեջանցիներ։ Ցուցարարները բղավել են՝ «Ղարաբաղ», «Ազատություն» և «Նահատակները չեն մեռնում, հայրենիքը չի կիսվի»՝ շարժվելով դեպի Ազատության հրապարակ։ Տեղական ոստիկանությունը միջամտել է, սակայն չի կարողացել կանգնեցնել ցուցարարներին։ Մոտ ժամը 1:00-ին ցուցարարները հասել են Սաբայիլ։ Ցուցարարները հեռարձակել են իրադարձությունը ֆեյսբուքյան ուղիղ եթերի միջոցով, որը դիտում էր մոտ 30 հազար մարդ<ref>{{Cite news |url=https://azevoice.az/?p=2531 |title=Lökbatanda etiraz aksiyası başlayıb |website=Aze Voice |date=հուլիսի 12, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200712210220/https://azevoice.az/?p=2531 |archive-date=2020-07-12 |accessdate=հուլիսի 12, 2020 |language=az |dead-url=no }}</ref>։ Մոտ ժամը 1:40-ին ոստիկանությունը ցրել է ամբոխին, իսկ ուղիղ եթերը ջնջվել է<ref>{{Cite tweet |last=Müntəzir |first=Həbib |user=muntezir |number=1282428867609858051 |date=12 July 2020 |title=Bakıdakı "Qarabağ" aksiyası polis tərəfindən dağıdıldı, saxlananlar var. |language=az |access-date=12 July 2020 |archive-url=http://web.archive.org/web/20200712214819/https://twitter.com/muntezir/status/1282428867609858051 |archive-date=12 July 2020 |url-status=live }}</ref>։ Ժամը մոտ 3:20 ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Խոջասան]]ում<ref>{{Cite tweet |last=Müntəzir |first=Həbib |user=muntezir |number=1282456043293937666 |date=12 July 2020 |title=Hazırda Xocasəndə camaat yolu bağlayıb. "Qarabağ bizimdir, bizim olacaq", "Şəhidlər ölməz, vətən bölünməz" şüarları səsləndirlər. Polislər müdaxilə edib, ÇPA və DQ. |language=az |access-date=12 July 2020 |archive-url=http://web.archive.org/web/20200712232836/https://twitter.com/muntezir/status/1282456043293937666 |archive-date=12 July 2020 |url-status=live }}</ref>, որը տևել է ընդամենը 20 րոպե, քանի որ միջամտել է ոստիկանությունը և ներքին զորքերը<ref>{{Cite tweet |last=Müntəzir |first=Həbib |user=muntezir |number=1282460352870060032 |date=12 July 2020 |title=Artiq dagidiblar camaati. Meyveli Sedereke geden yoldur, Xocesen kendinden kecen hissesi |language=az |access-date=12 July 2020 |archive-url=http://web.archive.org/web/20200713003348/https://twitter.com/muntezir/status/1282460352870060032 |archive-date=12 July 2020 |url-status=live }}</ref>։ Մոտ 20:00-ին [[Ադրբեջանի դրոշ|Ադրբեջանի]] և [[Թուրքիայի դրոշ]]ներով ցուցարարների խումբ է հավաքվել [[Թովուզ]]ում՝ աջակցելու Ադրբեջանի ԶՈՒ-ին։ Ցուցարարները, որոնք ցույց են տվել [[Գորշ գայլեր (կազմակերպություն)|Գորշ գայլերի]] նշանը, վանկարկել են «մենք անվախ թուրքեր ենք» և «երկար կյանք Ադրբեջանին»։ Ըստ ադրբեջանական մամուլի՝ նրանք ցանկացել են կամավոր միանալ զինված ուժերին<ref>{{Cite news |url=https://azevoice.az/?p=2541 |title=Tovuzda gənclər orduya dəstək aksiyası keçiriblər |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713230257/https://azevoice.az/?p=2541 |archive-date=2020-07-13 |website=Aze Voice |accessdate=հուլիսի 13, 2020 |date=հուլիսի 13, 2020 |language=az |dead-url=no }}</ref>։ Հուլիսի 14-ին՝ մոտ 16:00-ին, [[Սումգայիթ]]ում<ref name="SumgaitMarch">{{Cite news |url=https://azevoice.az/?p=2557 |title=Sumqayıt şəhərində “Qarabağ yürüşü” keçirilib |website=Aze Voice |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714163607/https://azevoice.az/?p=2557 |archive-date=հուլիսի 14, 2020 |date=հուլիսի 14, 2020 |accessdate=հուլիսի 14, 2020 |language=az }}</ref> և [[Ահմեդլի (Բաքու)|Ահմեդլիում]]<ref name="AhmadliMarch">{{Cite news |url=https://azevoice.az/?p=2559 |title=Əhmədlidə “Qarabağ yürüşü” keçirilib |website=Aze Voice |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714182345/https://azevoice.az/?p=2559 |archive-date=հուլիսի 14, 2020 |date=հուլիսի 14, 2020 |accessdate=հուլիսի 14, 2020 |language=az }}</ref> սկսվել է «Ղարաբաղ երթը», որի հարյուրավոր ցուցարարներ վանկարկել են կոչեր, ինչպիսիք են, օրինակ, «Ադրբեջան», «Ղարաբաղը մերն է», «Նահատակները չեն մեռնում, հայրենիքը չի կիսվի»<ref>{{Cite news |title=Bakıda şəhid polkovnikin cənazəsinin qarşılanması üçün yürüş olub |url=https://report.az/herbi-xeberler/bakida-sehid-polkovnikin-cenazesinin-qarsilanmasi-ucun-yurus-olub/ |archive-date=հուլիսի 14, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714165139/https://report.az/herbi-xeberler/bakida-sehid-polkovnikin-cenazesinin-qarsilanmasi-ucun-yurus-olub/ |accessdate=հուլիսի 14, 2020 |date=հուլիսի 14, 2020 |website=Report.az |language=az }}</ref>։ Ցույցերը հետո սկսել են տարածվել Բաքվի այլ մասերում ևս<ref>{{Cite news |url=https://oxu.az/society/405799 |title=Bakıda cəbhəyə dəstək yürüşü keçirilir - VİDEO |date=հուլիսի 14, 2020 |accessdate=հուլիսի 14, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714193217/https://oxu.az/society/405799 |archive-date=հուլիսի 14, 2020 |website=Oxu.az |language=az }}</ref>, ինչից հետո հավաքվել են հազարավոր ցուցարարներ<ref name="AhmadliMarch" />։ Ըստ ցուցարարների՝ երբ նրանք հասել են [[Կույսի աշտարակ]]ի մոտ<ref name="MaidenTower">{{Cite news |url=https://azevoice.az/?p=2568 |title=Nümayişçilər Qız qalasına çatıblar: “5 min adam öndə, 10 min adam arxada” |website=Aze Voice |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714191931/https://azevoice.az/?p=2568 |archive-date=հուլիսի 14, 2020 |date=հուլիսի 14, 2020 |accessdate=հուլիսի 14, 2020 |language=az }}</ref>, մասնակիցների թիվը եղել է մոտ 15 հազար։ Ժամը 23:30-ին ցուցարարները հասել են [[Շեհիդների պուրակ]], նրանք սկսել են բացականչել «Կամ Ղարաբաղ, կամ մահ»<ref>{{Cite news |url=https://azevoice.az/?p=2570 |title=Nümayişçilər Şəhidlər Xiyabanına çatıblar |date=հուլիսի 14, 2020 |accessdate=հուլիսի 14, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714193035/https://azevoice.az/?p=2570 |archive-date=հուլիսի 14, 2020 |website=Aze Voice |language=az }}</ref> և «թող կարանտինը ավարտվի, թող պատերազմը սկսվի»<ref>{{Cite tweet |last=Müntəzir |first=Həbib |user=muntezir |number=1283120455088513024 |date=14 July 2020 |title=Hazırda Bakıdakı izdiham Prezident Administrasiyasının qarşısından keçərək "Ya Qarabağ, ya Ölüm", "Karantin bitsin, döyüş başlasın" şüarları səsləndirirlər. Canlı yayım üçün: |language=az |access-date=14 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714205724/https://twitter.com/muntezir/status/1283120455088513024 |archive-date=14 July 2020 |url-status=live }}</ref>։ [[BBC News]]-ը նշում է, որ ավեի քան 30 հազար մարդ է մասնակցել ցույցին<ref>{{Cite news |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-53415693 |title=Azerbaijan protesters demand war after Armenia clashes |publisher=[[BBC News]] |date=հուլիսի 15, 2020 |accessdate=հուլիսի 15, 2020 |archive-date=հուլիսի 15, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715192031/https://www.bbc.com/news/world-europe-53415693 |language=en }}</ref>։ Ըստ Muntazir-ի՝ սկզբնական ցույցի վերջում եղել են 10 հազար ցուցարարներ<ref>{{Cite tweet |last=Müntəzir |first=Həbib |user=muntezir |number=1283140874126450694 |date=14 July 2020 |title=Azadlıq Meydanı istiqamətinə ÇPA və təzyiqli su maşınları gedir. Meydanda 10 minə yaxın insan izdihamı olduğu ehtimal edilir. |language=az |access-date=14 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714205033/https://twitter.com/muntezir/status/1283140874126450694 |archive-date=14 July 2020 |url-status=live }}</ref>։ Սկզբնական ցույցերից հետո ավելի փոքրաթիվ մի խումբ ներխուժել է [[Ադրբեջանի ազգային ժողով|Ազգային ժողովի շենք]]<ref>{{Cite news |url=https://baku.ws/incident/93303 |title=Bakıda dünən baş verən təxribat - Parlament binasında yaşananlar - VİDEO |website=Baku.WS |date=հուլիսի 15, 2020 |archive-date=հուլիսի 15, 2020 |accessdate=հուլիսի 15, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715150050/https://baku.ws/incident/93303 |language=az }}</ref>։ Ցուցարարները, որոնք հավաքել են առաջին հարկում, վնասել են Ազգային ժողովի շենքի գույքը, որի արժեքը ընդհանուր կազմել է 22,150 [[ադրբեջանական մանաթ]]<ref>{{Cite news |url=https://strateq.az/gundem/446872/milli-m%C9%99clisin-%C9%99mlakina-v%C9%99-inventarina-22150-manat-ziyan-vurulub.html |title=Milli Məclisin əmlakına və inventarına 22150 manat ziyan vurulub –Açıqlama |website=Strateq.az |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715151306/https://strateq.az/gundem/446872/milli-m%C9%99clisin-%C9%99mlakina-v%C9%99-inventarina-22150-manat-ziyan-vurulub.html |date=հուլիսի 15, 2020 |archive-date=հուլիսի 15, 2020 |accessdate=հուլիսի 15, 2020 |language=az }}</ref>։ Այս ամենից հետո ոստիկանությունը պահանջել է լքել Ազգային ժողովը և դուրս է մղել ցուցարարներին այնտեղից<ref>{{Cite web |url=https://www.meclis.gov.az/?/az/news/view/4783/https://www.meclis.gov.az/?/az/news/view/4783/ |title=Azərbaycan Respublikası Milli Məclis Aparatının məlumatı |website=meclis.gov.az |publisher=[[National Assembly (Azerbaijan)|National Assembly of Azerbaijan]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715150601/https://www.meclis.gov.az/?%2Faz%2Fnews%2Fview%2F4783%2F |date=հուլիսի 15, 2020 |archive-date=2020-07-15 |accessdate=հուլիսի 15, 2020 |language=az |dead-url=no }}</ref>։ Չնայած դրան՝ որոշ ցուցարարներ քարեր են նետել ոստիկանների ուղղությամբ և մարմնական վնասվածքներ հասցրել 7 ոստիկանի։ Բացի դա՝ ցուցարարները վնասել են նաև 2 ոստիկանական և 14 պետական ավտոմեքենա<ref>{{Cite news |url=https://az.sputniknews.ru/incidents/20200715/424441069/ugolovnoe-delo-pogromy-marsh.html?_ga=2.153783032.1383996725.1594842045-1586581468.1594842045 |title=Возбуждено уголовное дело в отношении некоторых участников марша в Баку, есть задержанные |website=Sputnik Russian |publisher=[[Sputnik (news agency)|Sputnik]] |date=հուլիսի 15, 2020 |accessdate=հուլիսի 15, 2020 |archive-date=2020-07-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715214719/https://az.sputniknews.ru/incidents/20200715/424441069/ugolovnoe-delo-pogromy-marsh.html?_ga=2.153783032.1383996725.1594842045-1586581468.1594842045 |language=ru |dead-url=no }}</ref>։ ===== Ռահիմ Ղազիևի ձերբակալություն ===== Հուլիսի 13-ին ձերբակալվել է Ադրբեջանի պաշտպանության նախկին նախարար [[Ռահիմ Ղազիև]]ը և պահվում է [[Բաքու|Բաքվի]] Նարիմանով շրջանի ոստիկանական տեղամասում։ Նրա դեմ մեղադրանք է առաջադրվել [[Ադրբեջան]]ի Քրեական օրենսգրքի 281-րդ (պետության դեմ կոչեր) և 282-րդ հոդվածներով (սադրանք)։ Տարբեր կարծիքներ են հնչում այն մասին, որ ձերբակալության իրական պատճառը Ղազիևի այն հայտարարությունն էր, որով նա հայտնում էր ադրբեջանական կողմի 12 զոհ ունենալու մասին։ Ըստ պետանվտանգության ծառայության տարածած հաղորդագրության` Ղազիևիը «սոցիալական ցանցերում նպատակաուղղված տարածել է սադրիչ տեղեկություններ, որոնք իրականությանը չեն համապատասխանել, քաղաքացիներին անկարգությունների և պետական մարմինները գրավելու կոչ է արել»<ref>[https://armenpress.am/arm/news/1021556.html Ադրբեջանի պաշտպանության նախկին նախարարը ձերբակալվել է 12 զոհի մասին հայտարարության պատճառով, armenpress.am]</ref><ref>[https://www.panorama.am/am/news/2020/07/13/Ադրբեջան-սահման-զոհ/2326973 Ադրբեջանի պաշտպանության նախկին նախարարը ձերբակալվել է 12 զոհի մասին հայտարարության պատճառով, panorama.am]</ref>։ ===== Էլմար Մամեդյարովի պաշտոնանկություն ===== Հուլիսի 16-ին Ադրբեջանի նախագահ [[Իլհամ Ալիև]]ը ներկա է գտնվել Նախարարների կաբինետի նիստին։ Դրա ժամանակ նա քննադատել է [[Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարություն|Արտաքին գործերի նախարարությանը]]՝ ասելով, որ իրենց գործողությունները պետք է լինեն ոչ թե պաշտպանողական, այլ հարձակողական։ Նա ասել է․ «ի՞նչով էր զբաղված ԱԳ նախարարը։ Ո՞րտեղ է նա եղել։ Հուլիսի 12-ի իրադարձություններից հետո մենք եղել ենք աշխատանքի։ Վարչապետն աշխատանքի է, ես աշխատանքի մինչև առավոտ։ Պաշտպանության նախարարը, Գլխավոր շտաբի պետը, Ներքին գործերի նախարարը, հետախոզության պետը և Անվտանգության խորհրդի քարտուղարն աշխատում են մինչև առավոտ։ Ես չկարողացա գտնել արտգործնախարարին»։ Ինչից հետո նա [[Ալի Ասադով]]ին հարցրել է, թե որտեղ է Էլմար Մամեդյարովը, ինչին ի պատասխան՝ լսել է, որ նա աշխատում է տնից<ref>{{Cite news |url=https://report.az/xarici-siyaset/ilham-eliyev-xarici-isler-nazirini-tapa-bilmedim/ |title=Prezident XİN-in fəaliyyətindən narazıdır: “Mən Xarici İşlər nazirini tapa bilmədim” |website=Report.az |date=հուլիսի 16, 2020 |archive-date=2020-07-16 |accessdate=հուլիսի 16, 2020 |language=az |archive-url=https://web.archive.org/web/20200716075941/https://report.az/xarici-siyaset/ilham-eliyev-xarici-isler-nazirini-tapa-bilmedim/ |dead-url=no }}</ref><ref>[https://parstoday.com/hy/news/world-i122996 Ես չկարողացա գտնել նրան. Իլհամ Ալիևը խիստ քննադատության է ենթարկել Էլմար Մամեդյարովին, parstoday.com]</ref>։ Մի քանի ժամ անց արտաքին գործերի նախարար [[Էլմար Մամեդյարով]]ը, որ այդ պաշտոնում է 2004 թվականից սկսած, ներկայացրել է զբաղեցրած պաշտոնից հրաժարական<ref>{{Cite news |url=https://www.yeniavaz.com/az/news/index/143518/elmar-memmedyarov-istefa-verib-yeni-teyinat-olub-ozel |title=Elmar Məmmədyarov istefa verib - Yeni təyinat olub - ÖZƏL |website=Yeni Avaz |date=հուլիսի 16, 2020 |archive-date=2020-07-16 |accessdate=հուլիսի 16, 2020 |language=az |archive-url=https://web.archive.org/web/20200716075120/https://www.yeniavaz.com/az/news/index/143518/elmar-memmedyarov-istefa-verib-yeni-teyinat-olub-ozel |dead-url=no }}</ref>։ === Միջազգային === ==== Երկրներ ==== * {{դրոշ|Թուրքիա}} Հայ-ադրբեջանական ընդհարումների կապակցությամբ հայտարարություն է տարածել [[Թուրքիա|Թուրքիայի Հանրապետության]] արտաքին գործերի նախարարությունը՝ դատապարտելով Հայաստանին հարձակումների կապակցությամբ և ցավակցություն հայտնել «բարեկամական և եղբայրական Ադրբեջանի ժողովրդին և կառավարությանը ադրբեջանցի զինծառայողների մահվան կապակցությամբ»<ref>{{Cite web |title=No: 149, 12 Temmuz 2020, Azerbaycan’a Yönelik Ermeni Saldırısı Hk. |url=http://www.mfa.gov.tr/no_-149_-azerbaycan-a-yonelik-ermeni-saldirisi-hk.tr.mfa |website=mfa.gov.tr |publisher=Turkey Ministry of Foreign Affairs |archive-url=https://web.archive.org/web/20200712222134/http://www.mfa.gov.tr/no_-149_-azerbaycan-a-yonelik-ermeni-saldirisi-hk.tr.mfa |archive-date=2020-07-12 |accessdate=հուլիսի 12, 2020 |url-status=live |language= |dead-url=no }}{{ref-tr}}</ref>։ **Հուլիսի 13-ից ի վեր՝ թուրքական թվիթերում տարածվում են թվիթներ #SeninleyizAzerbaycan հեշթեգի ներքո, որը նշանակում է «Մենք ձեզ հետ ենք, Ադրբեջա՛ն»։ *{{դրոշ|Ռուսաստան}} [[ՌԴ ԱԳՆ]] հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է. «Ռուսաստանի ԱԳՆ-ն լրջորեն անհանգստացած է հայ-ադրբեջանական սահմանին իրավիճակի կտրուկ սրման կապակցությամբ։ Ստացվող տեղեկությունների համաձայն՝ ռազմական գործողությունները շարունակվում են։ Օգտագործվում է հրետանի։ Կան զոհեր և վիրավորներ։ Անթույլատրելի ենք համարում տարածաշրջանի անվտանգությանը սպառնացող իրադրության հետագա սրացումը։ Հակամարտող կողմերին կոչ ենք անում զսպվածություն ցուցաբերել և խստորեն հետևել հրադադարի ռեժիմի պահպանմանը։ ՌԴ ԱԳՆ-ն իր կողմից պատրաստ է անհրաժեշտ աջակցություն ցուցաբերել՝ իրավիճակը կայունացնելու համար»<ref>[https://a1plus.am/hy/article/373802 ՌԴ ԱԳՆ-ն հայտարարություն է տարածել հայ-ադրբեջանական սահմանին տիրող իրավիճակի կապակցությամբ]</ref>։ *{{դրոշ|Վրաստան}} [[Վրաստան]]ի նախագահ [[Սալոմե Զուրաբիշվիլի]]ն տարածել է հայտարարություն, որտեղ ասվում է․ «Այսօր, երբ մենք բոլորս պայքարում ենք անտեսանելի թշնամու դեմ, մեծ նշանակություն ունեն միջազգային համերաշխությունն ու գլոբալ կայունության պահպանումը։ Խաղաղությունը մեր տարածաշրջանում շատ կարևոր է ինչպես Վրաստանի զարգացման և բարեկեցության համար, այնպես էլ մեր ընկերների և գործընկերների համար` Հայաստանի ու Ադրբեջանի համար»<ref>{{Cite web |url=https://www.president.gov.ge/eng/pressamsakhuri/siakhleebi/saqartvelos-prezidentis-ganckhadeba-(7).aspx |title=Statement of the President of Georgia, president.gov.ge |accessdate=2020-07-13 |archive-date=2020-07-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713163803/https://www.president.gov.ge/eng/pressamsakhuri/siakhleebi/saqartvelos-prezidentis-ganckhadeba-(7).aspx |dead-url=yes }}</ref><ref>[https://www.panorama.am/am/news/2020/07/13/Սալոմե-Զուրաբիշվիլի/2327023 Խաղաղությունը մեր տարածաշրջանում շատ կարևոր է. Սալոմե Զուրաբիշվիլի]</ref>։ *{{դրոշ|Ուկրաինա}} [[Ուկրաինա]]յի ԱԳՆ-ն իրադարձությունների մասին տարածել է հայտարարություն, որտեղ ասվում է․ «Ուկրաինայի արտաքին գործերի նախարարությունը խորը մտահոգություն է հայտնում հայ-ադրբեջանական սահմանին իրավիճակի սրման կապակցությամբ։ Կոչ ենք անում հակամարտող կողմերին առավելագույն ջանքեր գործադրել իրավիճակի ապաէսկալացման համար և շարունակել հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղիների որոնումը միջազգային իրավունքի համընդհանուր ճանաչում ունեցող սկզբունքների և նորմերի, ինչպես նաև ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի 1993 թվականին ընդունած № 822, 853, 874 և 884 բանաձևերի հիման վրա։ Ուկրաինական կողմը հանդես է գալիս իրավիճակի քաղաքական կարգավորման օգտին՝ իր միջազգայնորեն ճանաչված սահմաններում Ադրբեջանի Հանրապետության ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության պահպանման հիման վրա»<ref>{{Cite web |url=https://mfa.gov.ua/news/komentar-rechnici-mzs-ukrayini-shchodo-artilerijskih-obstriliv-na-tovuzkomu-napryami |title=Відповідь речниці МЗС на запитання ЗМІ щодо артилерійських обстрілів на Товузькому напрямі |website=mfa.gov.ua |publisher=[[Ministry of Foreign Affairs (Ukraine)|Ukrainian Foreign Ministry]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713182036/https://mfa.gov.ua/news/komentar-rechnici-mzs-ukrayini-shchodo-artilerijskih-obstriliv-na-tovuzkomu-napryami |archive-date=2020-07-13 |date=հուլիսի 13, 2020 |accessdate=հուլիսի 13, 2020 |language=uk |dead-url=no }}</ref>։ *{{դրոշ|Իրան}} Իրանի ԱԳՆ-ն տարածել է հայտարարություն, որտեղ ասվում է․ «Մենք ցավում ենք էսկալացիայի հրահրման փորձերի և մարդկային կորուստների կապակցությամբ, և արցախյան հակամարտության կողմերին կոչ ենք անում ձեռնարկել լարվածության նվազեցմանն ուղղված գործողություններ»<ref>[https://alikonline.ir/news/political/iran/item/62533-«արցախեան-հակամարտութեան-կողմերին-կոչ-ենք-անում-ձեռնարկել-լարւածութեան-նւազեցմանն-ուղղւած-գործողութիւններ»-ագն-խօսնակ «Արցախեան հակամարտութեան կողմերին կոչ ենք անում ձեռնարկել լարւածութեան նւազեցմանն ուղղւած գործողութիւններ». ԱԳՆ խօսնակ]</ref>։ *{{դրոշ|Ղազախստան}} Ղազախստանի ԱԳՆ կայքում տեղադրվել է հայտարարություն, որտեղ ասվում է․ «Ղազախստանի Հանրապետությունը խորապես մտահոգված է հայ–ադրբեջանական սահմանին տեղի ունեցած զինված միջադեպով, որը հանգեցրել է մարդկային զոհերի։ Կոչ ենք անում մեր բարեկամական Ադրբեջանի Հանրապետությանն ու Հայաստանի Հանրապետությանը զսպվածություն դրսևորել և հրաժարվել ուժային միջոցների կիրառումից վիճահարույց հարցերի լուծման համար։ Խաղաղության և համաձայնության շուտափույթ ձեռքբերման հույս ենք հայտնում, նախևառաջ, երկկողմանի ձևաչափում։ Պատրաստ ենք ամեն կերպ միջազգային կազմակերպությունների` այդ թվում՝ ՄԱԿ–ի, ԵԱՀԿ–ի, ԱՊՀ–ի, ԱՓՎՄԽ–ի (Ասիայում փոխգործակցության և վստահության միջոցների) շուրջ խորհրդակցության շրջանակում աջակցել հակամարտության կարգավորման խաղաղ ուղիներ փնտրելու հարցում»<ref>[https://armeniasputnik.am/armenia/20200713/23715602/Ghazaxtany-Hayastanin-ev-Adrbejanin-koch-e-arel-hrajarvel-uji-kirarumic.html Ղազախստանը Հայաստանին և Ադրբեջանին կոչ է արել հրաժարվել ուժի կիրառումից, armeniasputnik.am]</ref>։ *{{դրոշ|ԱՄՆ}} [[ԱՄՆ]] Պետքարտուղարության խոսնակ Մորգան Օրթագուսը հայտարարել է․ «Հորդորում ենք կողմերին անմիջապես դադարեցնել ուժի կիրառումը, օգտագործել իրենց միջև գոյություն ունեցող հաղորդակցության ուղղակի միջոցները՝ խուսափելու համար հետագա էսկալացիայից, և խստորեն պահպանել հրադադարը։ Մենք կշարունակենք ակտիվորեն ներգրավված մնալ այդ նպատակին հասնելու ջանքերում»<ref>{{Cite tweet |last=Ortagus |first=Morgan |user=statedeptspox |number=1282829960386928640 |date=13 July 2020 |title=VWe condemn the violence along the Armenia-Azerbaijan international border and urge the sides to stop using force, avoid further escalation, and strictly adhere to the ceasefire. The U.S. remains committed to help achieve a lasting peaceful settlement. |language=en |access-date=14 July 2020 |archive-date=14 July 2020 |url-status=live |archive-url=http://web.archive.org/web/20200714021625/https://twitter.com/statedeptspox/status/1282829960386928640 }}</ref><ref>[https://www.azatutyun.am/a/30725098.html ԱՄՆ-ը դատապարտում է բռնությունը հայ-ադրբեջանական սահմանին, կոչ անում պահպանել հրադադարը, azatutyun.am]</ref>։ ԱՄՆ Կոնգրեսի հայկական հարցերի հանձնախմբի համանախագահ Ֆրենք Փալոնը և սենատոր Էդվարդ Մարքին հայտնել են իրենց զորակցությունը Հայաստանին՝ դատապարտելով Ադրբեջանի սադրիչ գործողությունները<ref>[https://factor.am/268511.html ԱՄՆ Կոնգրեսի հայկական հարցերի հանձնախմբի համանախագահ Ֆրենք Փալոնը և Սենատոր Էդվարդ Մարքին իրենց զորակցությունն են հայտնել Հայաստանին՝ դատապարտելով Ադրբեջանի սադրիչ գործողությունները, factor.am]</ref>։ *{{դրոշ|Գվատեմալա}} Գվատեմալայի Կոնգրեսի առաջին փոխնախագահ Ֆելիպե Ալեխոս Լորենզանան հայտարարել է․ «Դատապարտում ենք հուլիսի 12-ին ՀՀ Տավուշի մարզի ուղղությամբ Ադրբեջանի ձեռնարկած հարձակումը։ Մենք մերժում են պատերազմական գործողությունները և կոչ ենք անում խնդրին լուծում գտնել դիվանագիտական ճանապարհով»<ref>{{Cite tweet |last=Alejos Lorenzana |first=Felipe |user=FelipeAlejos |number=1282781473754488832 |date=14 July 2020 |title=Condenamos el ataque de Azerbaiyán el 12 de Julio en Tavush provincia de Armenia. Rechazamos las acciones bélicas y hacemos un llamado para que se encuentre una solución por la vía diplomática. |language=es |access-date=14 July 2020 |archive-date=14 July 2020 |url-status=live |archive-url=http://web.archive.org/web/20200714090346/https://twitter.com/FelipeAlejos/status/1282781473754488832 }}</ref><ref>[https://armeniatoday.news/world-2/135878/ Գվատեմալայի Կոնգրեսի առաջին փոխնախագահը դատապարտել է Ադրբեջանի հարձակումը, armeniatoday.news]</ref>։ * {{դրոշ|Հունաստան}} [[Հունաստանի խորհրդարան]]ի արտաքին հարաբերությունների և պաշտպանության հանձնաժողովի նախագահ Կոնստանտինոս Գիուլեկասը հայտարարել է․ «Ինչպես [[Հունաստան]]ը և [[Կիպրոս]]ը շարունակաբար դիմադրում են թուրքական ագրեսիվ սադրանքներին, այնպես էլ այլ երկրներ, ինչպիսին է Հայաստանը, նմանատիպ ճնշման են ենթարկվում, որը բերում է կովկասյան տարածաշրջանում ագրեսիվ գործողությունների<ref>{{Citation|title=Հայկական խորհրդարանական դիվանագիտության ձեռքբերումները՝ լարվածության շրջանում|url=https://www.facebook.com/civilcontractarmenia/videos/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%A4%D5%AB%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%B1%D5%A5%D5%BC%D6%84%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D5%AC%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4/307625870619975/|accessdate=2020-07-18|language=hy}}</ref>։ ** Հունաստան-Հայաստան բարեկամական խմբի նախագահ, «Նոր ժողովրդավարություն» կուսակցական անդամ, պատգամավոր Դիմիտրիս Մարկոպուլոսը արձանագրել է, որ «խաղաղությունն ու առաջընթացը կարող են միայն նպատակ և ձգտում հանդիսանալ ոչ միայն Հունաստանի, այլ նաև եղբայրական Հայաստանի համար։ *{{դրոշ|Կիպրոս}} [[Կիպրոս]]ի խորհրդարանի նախագահ Դիմիտրիս Սիլուրիսն իր թվիթերի էջով հայտարարել է․ «Անհանգստացած ենք Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին տեղի ունեցող զարգացումներով և նոր բախումներով։ Մենք սատարում ենք հայ ժողովրդին և հուսով ենք, որ կոնֆլիկտը կկարգավորվի բացառապես խաղաղ բանակցությունների միջոցով»<ref name="lragir.am Կիպրոս">[https://www.lragir.am/2020/07/14/563800/ Մենք սատարում ենք հայ ժողովրդին. Կիպրոսի խորհրդարանի նախագահ։]</ref>։ * {{դրոշ|Ուրուգվայ}} [[Ուրուգվայ]]ի սենատի անդամ [[Լիլիամ Քեշինյան]]ը հուլիսի 15-ին տեղի ունեցած խորհրդարանական նիստում հանդես է եկել ելույթով և խստորեն դատապարտել Ադրբեջանի հարձախվողական գործողությունները։ Վերջինս նշել է, որ որ այդ գործողությունները հանդիսանում են Վիեննայի և Սանկտ Պետերբուրգի պայմանավորվածությունների խախտում և հանգեցնում են տարածաշրջանի ապակայունացման<ref>{{Citation|title=Embajada de Armenia en Argentina, Uruguay, Chile, Perú y Paraguay on Facebook Watch|url=https://www.facebook.com/armargentina/videos/liliam-kechichian-ex-ministra-de-turismo-y-actual-senadora-nacional-de-la-rep%C3%BAbl/291309122285018/|accessdate=2020-07-18|language=hy}}</ref>։ ==== Կազմակերպություններ ==== *{{դրոշ|ԵՄ}} ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարը հայտարարել է. «Շատ ենք մտահոգված հայ-ադրբեջանական սահմանին տեղի ունեցող փոխհրաձգությամբ։ Կարևոր է, որ երկու երկրները զսպվածություն ցուցաբերեն և օգտագործեն կապի բոլոր միջոցները, ինչպես անմիջական, այնպես էլ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների գրասենյակները»<ref>[https://www.azatutyun.am/a/30723856.html ԵՄ-ն Հայաստանին և Ադրբեջանին կոչ է անում դադարեցնել զինված դիմակայությունը]</ref>։ *[[Պատկեր:OSCE logo.svg|40px]] [[ԵԱՀԿ Մինսկի խումբ|ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի]] տարածած հայտարարության մեջ ասվում է․ «Հայաստանի և Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունների, ինչպես նաև այլ աղբյուրների հաղորդագրությունների համաձայն, հուլիսի 12-13-ը հայ-ադրբեջանական սահմանին տեղի է ունեցել հրադադարի ռեժիմի լուրջ խախտում, ինչի հետևանքով մարդիկ են զոհվել։ Հաղորդվում է, որ երկու կArmedողմերն էլ օգտագործել են տարբեր տրամաչափի հրետանի։ Համանախագահները և ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ Անջեյ Կասպշիկը ցավում են մարդկանց մահվան համար և իրենց ցավակցությունն են հայտնում զոհվածների և վիրավորների ընտանիքներին։ Համանախագահներն ուղիղ կապի մեջ են Հայաստանի և Ադրբեջանի պաշտոնատար անձանց հետ միջադեպի հենց սկզբից։ Մինսկի խմբի համանախագահները դատապարտում են հրադադարի ռեժիմի վերջին խախտումները և կոչ են անում կողմերին ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցները հակամարտության հետագա էսկալացիան կանխելու համար, այդ թվում՝ նրանց միջև գոյություն ունեցող ուղիղ կապի ուղիների օգտագործմամբ։ Մինսկի խմբի համանախագահները նաև կողմերին կոչ են անում հնարավորինս արագ վերսկսել առարկայական բանակցությունները և կարևորում են ԵԱՀԿ դիտորդների վերադարձը տարածաշրջան, երբ թույլ տան հանգամանքները»<ref>[https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/07/13/14725/ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները դատապարտում են հրադադարի ռեժիմի վերջին խախտումները, yerkirmedia.am]</ref><ref>[https://www.armtimes.com/hy/article/192521 ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները դատապարտել են հրադադարի ռեժիմի վերջին խախտումները, armtimes.com]</ref>։ *[[Պատկեր:Flag of the Collective Security Treaty Organization.svg|25px]] [[ՀԱՊԿ]] Քարտուղարությունը հայտարարություն է տարածել, որտեղ ասվում է․ «ՀԱՊԿ Քարտուղարությունը լուրջ մտահոգություն է հայտնում հայ-ադրբեջանական սահմանին իրադրության սրման կապակցությամբ, որն առաջացել է հուլիսի 12-ին Հայաստանի և Ադրբեջանի զինված ուժերի ստորաբաժանումների միջև զինված բախումից հետո, այդ թվում՝ ծանր տեխնիկայի կիրառմամբ, ինչի արդյունքում զոհեր և վիրավորներ կան»։ Նրանք հակամարտող կողմերին կոչ են արել «անհապաղ դադարեցնել կրակը ՀԱՊԿ պատասխանատվության գոտում»։ Հայտարարության մեջ նաև ասվում է․ «Ստեղծված իրադրությունը չի նպաստում իրավիճակի կարգավորմանը երկու հարևան պետությունների սահմանին, որոնցից մեկը՝ Հայաստանի Հանրապետությունը, ՀԱՊԿ անդամ է, և վկայում է Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարության մակարդակով ձեռք բերված հրադադարի մասին համաձայնության խախտմանը»<ref>{{Cite news |url=https://ria.ru/20200714/1574323910.html |title=В ОДКБ призвали Баку и Ереван к немедленному прекращению огня на границе |date=հուլիսի 14, 2020 |website=[[RIA Novosti]] |accessdate=հուլիսի 14, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714102223/https://ria.ru/20200714/1574323910.html |archive-date=2020-07-14 |language=ru |dead-url=no }}</ref><ref>[https://factor.am/268632.html ՀԱՊԿ-ը Երևանին և Բաքվին կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել կրակը սահմանին, factor.am]</ref>։ == Տես նաև == * [[Արցախյան ազատամարտ]] * [[Հայ-ադրբեջանական ռազմական բախում Տավուշում (դեկտեմբեր, 2016)]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանտուփ}} {{Արցախյան հակամարտություն}} [[Կատեգորիա:Հայ-ադրբեջանական զինված ընդհարումներ]] 7blvbco244j3emws6k3dasdf69wftzs 2 999668 8485357 8484742 2022-08-08T18:57:28Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki == [[:en:Category:Top-importance Turkey articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!Ռուսերեն հոդված!!Հայերեն հոդված!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:Anatolia]]||[[:ru:Малая Азия]]||[[Անատոլիա]]|| ||140 |- |[[:en:Ankara]]||[[:ru:Анкара]]||[[Անկարա]]|| ||224 |- |[[:en:Armenian genocide]]||[[:ru:Геноцид армян]]||[[Հայոց ցեղասպանություն]]|| ||108 |- |[[:en:Assyrian people]]||[[:ru:Ассирийцы]]||[[Ասորիներ]]|| ||84 |- |[[:en:Mustafa Kemal Atatürk]]||[[:ru:Ататюрк, Мустафа Кемаль]]||[[Մուսթաֆա Քեմալ Աթաթուրք]]||այո||231 |- |[[:en:Battle of Manzikert]]||[[:ru:Битва при Манцикерте]]||[[Մանազկերտի ճակատամարտ]]|| ||58 |- |[[:en:Byzantine Anatolia]]|| || || ||1 |- |[[:en:Byzantine Empire]]||[[:ru:Византия]]||[[Բյուզանդական կայսրություն]]|| ||163 |- |[[:en:Constantinople]]||[[:ru:Константинополь]]||[[Կոստանդնուպոլիս]]|| ||115 |- |[[:en:Constitution of Turkey]]||[[:ru:Конституция Турецкой Республики]]||[[Թուրքիայի սահմանադրություն]]|| ||27 |- |[[:en:Culture of Istanbul]]|| || || ||3 |- |[[:en:Culture of Turkey]]||[[:ru:Культура Турции]]||[[Թուրքիայի մշակույթ]]|| ||27 |- |[[:en:Cyprus]]||[[:ru:Республика Кипр]]||[[Կիպրոս]]|| ||301 |- |[[:en:Cyprus problem]]||[[:ru:Кипрский конфликт]]||[[Կիպրոսի հիմնախնդիր]]|| ||27 |- |[[:en:Demographics of Turkey]]||[[:ru:Население Турции]]||[[Թուրքիայի բնակչություն]]|| ||26 |- |[[:en:Economy of Turkey]]||[[:ru:Экономика Турции]]||[[Թուրքիայի տնտեսություն]]|| ||47 |- |[[:en:Education in Turkey]]||[[:ru:Образование в Турции]]|| || ||14 |- |[[:en:Environmental issues in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Fall of Constantinople]]||[[:ru:Падение Константинополя (1453)]]||[[Կոստանդնուպոլսի անկում]]|| ||72 |- |[[:en:Foreign relations of Turkey]]||[[:ru:Внешняя политика Турции]]|| || ||18 |- |[[:en:Gallipoli campaign]]||[[:ru:Дарданелльская операция]]||[[Դարդանելի օպերացիա]]|| ||73 |- |[[:en:Geography of Turkey]]||[[:ru:География Турции]]|| || ||37 |- |[[:en:Geology of Turkey]]||[[:ru:Геология Турции]]|| || ||4 |- |[[:en:Government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Health care in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:History of Anatolia]]||[[:ru:История Анатолии]]|| || ||17 |- |[[:en:History of the Republic of Turkey]]|| ||[[Թուրքիայի Հանրապետության պատմություն]]|| ||10 |- |[[:en:History of Turkey]]||[[:ru:История Турции]]||[[Թուրքիայի պատմություն]]|| ||60 |- |[[:en:Istanbul]]||[[:ru:Стамбул]]||[[Ստամբուլ]]|| ||264 |- |[[:en:İzmir]]||[[:ru:Измир]]||[[Իզմիր]]|| ||149 |- |[[:en:Judicial system of Turkey]]|| || || ||9 |- |[[:en:Kurds]]||[[:ru:Курды]]||[[Քրդեր]]|| ||118 |- |[[:en:Mehmed VI]]||[[:ru:Мехмед VI]]||[[Մեհմեդ VI]]|| ||81 |- |[[:en:Northern Cyprus]]||[[:ru:Турецкая Республика Северного Кипра]]||[[Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետություն]]|| ||160 |- |[[:en:Ottoman Empire]]||[[:ru:Османская империя]]||[[Օսմանյան կայսրություն]]|| ||175 |- |[[:en:Outline of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Politics of Turkey]]|| || || ||33 |- |[[:en:Prehistory of Anatolia]]|| || || ||6 |- |[[:en:Religion in Turkey]]||[[:ru:Религия в Турции]]||[[Կրոնը Թուրքիայում]]|| ||26 |- |[[:en:Science and technology in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Seljuk Empire]]||[[:ru:Государство Сельджукидов]]||[[Սելջուկյան սուլթանություն]]|| ||72 |- |[[:en:Seljuk dynasty]]||[[:ru:Сельджукиды]]|| || ||76 |- |[[:en:Suleiman the Magnificent]]||[[:ru:Сулейман I]]||[[Սուլեյման I]]|| ||126 |- |[[:en:Sultanate of Rum]]||[[:ru:Конийский султанат]]||[[Իկոնիայի սուլթանություն]]|| ||70 |- |[[:en:List of sultans of the Ottoman Empire]]||[[:ru:Список султанов Османской империи]]||[[Օսմանյան սուլթանների ցանկ]]|| ||58 |- |[[:en:Turkey]]||[[:ru:Турция]]||[[Թուրքիա]]|| ||379 |- |[[:en:Turkish language]]||[[:ru:Турецкий язык]]||[[Թուրքերեն]]|| ||221 |- |[[:en:Turkish lira]]||[[:ru:Турецкая лира]]||[[Թուրքական լիրա]]|| ||83 |- |[[:en:Turkish literature]]||[[:ru:Литература Турции]]||[[Թուրքական գրականություն]]|| ||38 |- |[[:en:Turkish people]]||[[:ru:Турки]]||[[Թուրքեր]]|| ||100 |- |[[:en:Turkish population]]|| || || ||3 |- |[[:en:Turkish War of Independence]]||[[:ru:Война за независимость Турции]]||[[Թուրքիայի անկախության պատերազմ]]|| ||61 |- |[[:en:Western Asia]]||[[:ru:Передняя Азия]]||[[Հարավարևմտյան Ասիա]]|| ||115 |} == [[:en:Category:High-importance Turkey articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!Ռուսերեն հոդված!!Հայերեն հոդված!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:3rd Corps (Turkey)]]|| || || ||4 |- |[[:en:5th Justice and Development Party Ordinary Congress]]|| || || ||1 |- |[[:en:12th Nationalist Movement Party Ordinary Congress]]|| || || ||1 |- |[[:en:57th Infantry Regiment (Ottoman Empire)]]||[[:ru:57-й пехотный полк (Османская империя)]]|| || ||5 |- |[[:en:1983 Turkish general election]]|| || || ||7 |- |[[:en:1987 Turkish general election]]|| || || ||7 |- |[[:en:1991 Turkish general election]]|| || || ||7 |- |[[:en:1999 İzmit earthquake]]||[[:ru:Измитское землетрясение]]||[[Իզմիթի երկրաշարժ]]|| ||32 |- |[[:en:2008 Turkish incursion into northern Iraq]]||[[:ru:Вторжение Турции в Ирак (2007—2008)]]||[[Թուրքիայի ներխուժումը Իրաք (2007-2008)]]|| ||15 |- |[[:en:2009 swine flu pandemic in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:2010 Turkish constitutional referendum]]||[[:ru:Референдум в Турции (2010)]]|| || ||12 |- |[[:en:2015 Ankara bombings]]||[[:ru:Теракт в Анкаре (2015)]]|| || ||36 |- |[[:en:2015 Russian Sukhoi Su-24 shootdown]]||[[:ru:Уничтожение российского Су-24 в Сирии]]||[[Սու-24 ինքնաթիռի կործանում]]||այո||48 |- |[[:en:2016 Turkish coup d'état attempt]]||[[:ru:Попытка военного переворота в Турции (2016)]]||[[Հեղաշրջման փորձ Թուրքիայում (2016)]]|| ||76 |- |[[:en:2016–present purges in Turkey]]||[[:ru:Политические чистки в Турции после военного путча 2016 года]]|| || ||18 |- |[[:en:Accession of Turkey to the European Union]]||[[:ru:Вступление Турции в Европейский союз]]||[[Թուրքիայի ԵՄ անդամակցության հարց]]|| ||21 |- |[[:en:Achaemenid Empire]]||[[:ru:Держава Ахеменидов]]||[[Աքեմենյան պետություն]]|| ||96 |- |[[:en:Aegean Sea]]||[[:ru:Эгейское море]]||[[Եգեյան ծով]]|| ||135 |- |[[:en:Air pollution in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mustafa Akıncı]]||[[:ru:Акынджи, Мустафа]]||[[Մուստաֆա Աքինջի]]|| ||35 |- |[[:en:Akkadian Empire]]||[[:ru:Аккад]]||[[Աքքադ]]|| ||78 |- |[[:en:Meral Akşener]]||[[:ru:Акшенер, Мераль]]||[[Մերալ Աքշեներ]]|| ||32 |- |[[:en:Ekrem Akurgal]]||[[:ru:Акургал, Экрем]]||[[Էքրեմ Աքուրգալ]]|| ||15 |- |[[:en:Alanya]]||[[:ru:Аланья]]||[[Ալանիա (Թուրքիա)]]||այո||78 |- |[[:en:Alexander the Great]]||[[:ru:Александр Македонский]]||[[Ալեքսանդր Մակեդոնացի]]|| ||232 |- |[[:en:Alliance for Shared Values]]|| || || ||2 |- |[[:en:Amasya Protocol]]|| || || ||4 |- |[[:en:Anatolian beyliks]]||[[:ru:Бейлик (Анатолия)]]|| || ||35 |- |[[:en:Anatolian peoples]]|| || || ||10 |- |[[:en:Anatolian rug]]||[[:ru:Турецкий ковёр]]|| || ||22 |- |[[:en:Ankara Agreement]]||[[:ru:Соглашение об ассоциации Турции и Европейского экономического сообщества]]|| || ||12 |- |[[:en:Ankara Province]]||[[:ru:Анкара (ил)]]||[[Անկարայի մարզ]]||այո||83 |- |[[:en:Antalya]]||[[:ru:Анталья]]||[[Անթալիա]]||այո||118 |- |[[:en:Antalya Golden Orange Film Festival]]||[[:ru:Международный антальский кинофестиваль]]||[[Անթալիայի միջազգային կինոփառատոն]]|| ||18 |- |[[:en:Antioch]]||[[:ru:Антиохия]]||[[Անտիոք]]|| ||72 |- |[[:en:Architecture of Istanbul]]|| || || ||7 |- |[[:en:Architecture of Turkey]]|| || || ||9 |- |[[:en:Armenia–Turkey border]]|| ||[[Հայ-թուրքական սահման]]|| ||12 |- |[[:en:Armenian genocide denial]]||[[:ru:Отрицание геноцида армян]]||[[Հայոց ցեղասպանության ժխտում]]|| ||25 |- |[[:en:Armenian Kingdom of Cilicia]]||[[:ru:Киликийское армянское царство]]||[[Կիլիկիայի հայկական թագավորություն]]|| ||46 |- |[[:en:Armenians in the Ottoman Empire]]|| ||[[Արևմտյան Հայաստանն Օսմանյան կայսրության կազմում]]|| ||19 |- |[[:en:Arnaut]]||[[:ru:Арнауты]]|| || ||13 |- |[[:en:Ashik]]||[[:ru:Ашуг]]||[[Աշուղ]]|| ||30 |- |[[:en:Association for the Support of Contemporary Living]]||[[:ru:Ассоциация в поддержку современной жизни (Турция)]]|| || ||3 |- |[[:en:Military career of Mustafa Kemal Atatürk]]|| || || ||3 |- |[[:en:Atatürk's nationalism]]||[[:ru:Кемализм]]||[[Քեմալականություն]]|| ||44 |- |[[:en:Atatürk's reforms]]||[[:ru:Реформы Ататюрка]]||[[Աթաթուրքի բարեփոխումներ]]|| ||23 |- |[[:en:Baba Dağı]]||[[:ru:Мадранбаба]]|| || ||6 |- |[[:en:Baig]]|| || || ||4 |- |[[:en:Bala Turkvision Song Contest]]|| || || ||5 |- |[[:en:Banknotes of Turkey]]||[[:ru:Банкноты турецкой лиры]]|| || ||5 |- |[[:en:Barbary pirates]]||[[:ru:Берберские пираты]]|| || ||45 |- |[[:en:Battle of Dragashani]]||[[:ru:Сражение при Драгашани]]|| || ||12 |- |[[:en:Battle of Kosovo]]||[[:ru:Битва на Косовом поле (1389)]]||[[Կոսովոյի ճակատամարտ (1389)]]|| ||59 |- |[[:en:Battle of Lalas]]|| || || ||4 |- |[[:en:Beşiktaş J.K.]]||[[:ru:Бешикташ (футбольный клуб)]]||[[Բեշիկթաշ ՖԱ]]|| ||75 |- |[[:en:Beyoğlu]]||[[:ru:Бейоглу]]||[[Բեյօղլու]]|| ||50 |- |[[:en:Billboard Türkiye]]||[[:ru:Billboard Türkiye]]|| || ||7 |- |[[:en:Black Sea]]||[[:ru:Чёрное море]]||[[Սև ծով]]|| ||211 |- |[[:en:Bloody Christmas (1963)]]||[[:ru:Кровавое Рождество (1963)]]||[[1963-1964 թվականների միջհամայնքային խռովություններ]]|| ||14 |- |[[:en:Bodrum]]||[[:ru:Бодрум]]||[[Բոդրում]]|| ||81 |- |[[:en:Borsa Istanbul]]||[[:ru:Стамбульская фондовая биржа]]||[[Ստամբուլի ֆոնդային բորսա]]||այո||23 |- |[[:en:Byzantine Empire under the Justinian dynasty]]|| ||[[Բյուզանդիան Հուստինիանոսների օրոք]]||այո||12 |- |[[:en:Byzantine Empire under the Komnenos dynasty]]|| ||[[Բյուզանդիան Կոմնենոսների օրոք]]|| ||15 |- |[[:en:Byzantine–Ottoman wars]]||[[:ru:Византийско-османские войны]]|| || ||30 |- |[[:en:Byzantine Empire under the Heraclian dynasty]]|| || || ||7 |- |[[:en:Çankaya Mansion]]||[[:ru:Дворец Чанкая]]||[[Չանքայա ամրոց]]|| ||10 |- |[[:en:Caucasus Mountains]]||[[:ru:Кавказские горы]]|| || ||107 |- |[[:en:Chios massacre]]||[[:ru:Хиосская резня]]||[[Քիոսյան կոտորած]]|| ||21 |- |[[:en:Cilician Gates]]||[[:ru:Киликийские Ворота]]||[[Կիլիկիայի դարպասներ]]|| ||31 |- |[[:en:Cinema of Turkey]]||[[:ru:Кинематограф Турции]]|| || ||23 |- |[[:en:Classical Anatolia]]|| || || ||3 |- |[[:en:Climate change in Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:Conspiracy theories in Turkey]]||[[:ru:Конспирологические теории в Турции]]|| || ||6 |- |[[:en:Constitutional process in Turkey]]||[[:ru:Конституционная история Турции]]||[[Թուրքիայի սահմանադրական պատմություն]]|| ||13 |- |[[:en:Çoruh]]||[[:ru:Чорох]]||[[Ճորոխ]]|| ||33 |- |[[:en:Cretan Turks]]||[[:ru:Критские мусульмане]]|| || ||10 |- |[[:en:Dardanelles Fortified Area Command]]|| || || ||3 |- |[[:en:The Day of the Siege: September Eleven 1683]]||[[:ru:Одиннадцатое сентября 1683 года]]|| || ||13 |- |[[:en:Democrat Party (Turkey, current)]]|| || || ||14 |- |[[:en:Denmark–Turkey relations]]||[[:ru:Датско-турецкие отношения]]||[[Թուրք-դանիական հարաբերություններ]]|| ||8 |- |[[:en:Hrant Dink]]||[[:ru:Динк, Грант]]||[[Հրանտ Դինք]]|| ||50 |- |[[:en:Dissolution of the Ottoman Empire]]||[[:ru:Распад Османской империи]]||[[Օսմանյան կայսրության տրոհում]]|| ||24 |- |[[:en:Dondurma]]||[[:ru:Дондурма]]||[[Դոնդուրմա]]|| ||36 |- |[[:en:East Thrace]]||[[:ru:Восточная Фракия]]||[[Արևելյան Թրակիա]]|| ||50 |- |[[:en:Bülent Ecevit]]||[[:ru:Эджевит, Бюлент]]||[[Բյուլենթ Էջևիթ]]|| ||64 |- |[[:en:Economic history of Turkey]]|| || || ||8 |- |[[:en:Elections in Turkey]]|| || || ||9 |- |[[:en:Semih Erden]]||[[:ru:Эрден, Семих]]|| || ||26 |- |[[:en:Aslı Erdoğan]]||[[:ru:Эрдоган, Аслы]]||[[Ասլը Էրդողան]]|| ||31 |- |[[:en:Recep Tayyip Erdoğan]]||[[:ru:Эрдоган, Реджеп Тайип]]||[[Ռեջեփ Թայիփ Էրդողան]]|| ||166 |- |[[:en:Ergenekon (allegation)]]||[[:ru:Эргенекон (организация)]]||[[Էրգենեկոն]]|| ||23 |- |[[:en:Ergenekon trials]]|| || || ||7 |- |[[:en:Fenerbahçe S.K.]]|| || || ||27 |- |[[:en:Football in Turkey]]||[[:ru:Футбол в Турции]]|| || ||11 |- |[[:en:Fourth Crusade]]||[[:ru:Четвёртый крестовый поход]]||[[Խաչակրաց չորրորդ արշավանք]]||այո||70 |- |[[:en:Galatasaray S.K.]]||[[:ru:Галатасарай (спортивное общество)]]|| || ||36 |- |[[:en:Galatasaray S.K. (football)]]||[[:ru:Галатасарай (футбольный клуб)]]||[[Գալաթասարայ ՖԱ]]||այո||83 |- |[[:en:Orhan Gencebay]]||[[:ru:Генджебай, Орхан]]||[[Օրհան Գենջեբայ]]|| ||17 |- |[[:en:Georgians in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Göbekli Tepe]]||[[:ru:Гёбекли-Тепе]]||[[Պորտասար]]|| ||67 |- |[[:en:Government of the Grand National Assembly]]||[[:ru:Правительство Великого национального собрания]]|| || ||19 |- |[[:en:Grand Bazaar, Istanbul]]||[[:ru:Большой базар]]||[[Գրանդ բազար]]||այո||41 |- |[[:en:Grand National Assembly of Turkey]]||[[:ru:Великое национальное собрание Турции]]||[[Թուրքիայի Ազգային մեծ ժողով]]||այո||55 |- |[[:en:Greater Armenia]]|| || || ||7 |- |[[:en:Greco-Turkish War (1919–1922)]]||[[:ru:Вторая греко-турецкая война]]||[[Հույն-թուրքական պատերազմ (1919-1922)]]|| ||51 |- |[[:en:Greece–Turkey relations]]||[[:ru:Греко-турецкие отношения]]|| || ||16 |- |[[:en:Greek genocide]]||[[:ru:Геноцид греков]]||[[Հույների ցեղասպանություն]]|| ||26 |- |[[:en:Greek Muslims]]||[[:ru:Греки-мусульмане]]||[[Մուսուլման հույներ]]|| ||12 |- |[[:en:Greenhouse gas emissions by Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Gülen movement]]||[[:ru:Движение Гюлена]]|| || ||24 |- |[[:en:Fethullah Gülen]]||[[:ru:Гюлен, Фетхуллах]]||[[Ֆեթուլլահ Գյուլեն]]|| ||76 |- |[[:en:Hakkari Mountain and Commando Brigade]]|| || || ||2 |- |[[:en:Abdul Hamid II]]||[[:ru:Абдул-Хамид II]]||[[Աբդուլ Համիդ II]]|| ||91 |- |[[:en:Hatay Büyükşehir Belediye Gençlik ve Spor Kulübü]]|| || || ||2 |- |[[:en:Mimar Hayruddin]]|| || || ||6 |- |[[:en:Health in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Herki (tribe)]]|| || || ||7 |- |[[:en:History of Istanbul]]||[[:ru:История Стамбула]]||[[Ստամբուլի պատմություն]]|| ||19 |- |[[:en:History of Turkish football]]|| || || ||1 |- |[[:en:Hittites]]||[[:ru:Хетты]]||[[Խեթեր]]|| ||91 |- |[[:en:Human rights in Cyprus]]|| || || ||4 |- |[[:en:Human rights in Turkey]]|| || || ||17 |- |[[:en:Imbros]]||[[:ru:Гёкчеада]]|| || ||52 |- |[[:en:Imia]]||[[:ru:Иммия]]|| || ||21 |- |[[:en:Index of Turkey-related articles]]|| || || ||3 |- |[[:en:Iran–Turkey relations]]||[[:ru:Ирано-турецкие отношения]]||[[Թուրք-իրանական հարաբերություններ]]|| ||14 |- |[[:en:Iranian peoples]]||[[:ru:Иранские народы]]|| || ||58 |- |[[:en:Iraqi Turkmen]]||[[:ru:Иракские туркмены]]|| || ||33 |- |[[:en:Irreligion in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Istanbul Airport]]||[[:ru:Стамбул (новый аэропорт)]]|| || ||50 |- |[[:en:Istanbul Canal]]||[[:ru:Стамбульский канал]]|| || ||26 |- |[[:en:Istanbul Museum of the History of Science and Technology in Islam]]|| || || ||4 |- |[[:en:Istanbul Province]]||[[:ru:Стамбул]]||[[Ստամբուլ]]|| ||264 |- |[[:en:Istanbul Sunday League]]||[[:ru:Стамбульская футбольная лига]]|| || ||10 |- |[[:en:Istanbul World Political Forum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Italian War of 1521–1526]]||[[:ru:Итальянская война (1521—1526)]]|| || ||25 |- |[[:en:Iznik pottery]]||[[:ru:Изникская керамика]]|| || ||18 |- |[[:en:Jem (Alevism)]]|| || || ||6 |- |[[:en:June 2015 Turkish general election]]||[[:ru:Парламентские выборы в Турции (июнь 2015)]]|| || ||29 |- |[[:en:Justice and Development Party (Turkey)]]||[[:ru:Партия справедливости и развития (Турция)]]||[[Արդարություն և զարգացում կուսակցություն (Թուրքիա)]]|| ||76 |- |[[:en:Deniz Kandiyoti]]|| || || ||7 |- |[[:en:Karun Treasure]]||[[:ru:Карунское сокровище]]||[[Կարունի գանձեր]]|| ||21 |- |[[:en:Kaykaus I]]||[[:ru:Кей-Кавус I]]||[[Քեյքավուս I]]|| ||22 |- |[[:en:Kaykhusraw II]]||[[:ru:Кей-Хосров II]]|| || ||23 |- |[[:en:Kaymaklı Manastırı]]|| ||[[Ամենափրկիչ վանք (Տրապիզոն)]]||այո||8 |- |[[:en:Kayqubad II]]|| || || ||13 |- |[[:en:Kazaziye]]|| || || ||2 |- |[[:en:Serpil Kemalbay]]||[[:ru:Кемальбай, Серпиль]]|| || ||7 |- |[[:en:Kemalism]]||[[:ru:Кемализм]]||[[Քեմալականություն]]|| ||44 |- |[[:en:Keşkek]]||[[:ru:Кешкек]]||[[Քեշկեք]]|| ||19 |- |[[:en:Kilij Arslan I]]||[[:ru:Кылыч-Арслан I]]||[[Կիլիջ-Արսլան I]]|| ||33 |- |[[:en:Kilij Arslan II]]||[[:ru:Кылыч-Арслан II]]|| || ||24 |- |[[:en:Kingdom of Pontus]]||[[:ru:Понтийское царство]]||[[Պոնտոսի թագավորություն]]|| ||37 |- |[[:en:Kırkpınar]]|| || || ||8 |- |[[:en:Kosovo–Turkey relations]]||[[:ru:Косовско-турецкие отношения]]|| || ||9 |- |[[:en:Kurdish separatism in Turkey]]||[[:ru:Турецко-курдский конфликт]]|| || ||20 |- |[[:en:Kurdistan]]||[[:ru:Курдистан]]||[[Քուրդիստան]]|| ||117 |- |[[:en:Kurdistan Workers' Party]]||[[:ru:Рабочая партия Курдистана]]||[[Քրդական բանվորական կուսակցություն]]|| ||75 |- |[[:en:Kurds in Turkey]]||[[:ru:Курды в Турции]]||[[Քրդերը Թուրքիայում]]|| ||16 |- |[[:en:Languages of Turkey]]||[[:ru:Языки Турции]]||[[Թուրքիայի լեզուներ]]|| ||21 |- |[[:en:Lavash]]||[[:ru:Лаваш]]||[[Լավաշ]]|| ||51 |- |[[:en:Levant]]||[[:ru:Левант]]||[[Լևանտ]]|| ||96 |- |[[:en:List of ancient settlements in Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:List of battles of the Turkish War of Independence]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of cities conquered by the Ottoman Empire]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of political parties in Northern Cyprus]]|| || || ||6 |- |[[:en:List of suicide attacks in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of Turkish desserts]]|| || || ||4 |- |[[:en:List of Turkish scientists]]|| || || ||3 |- |[[:en:Zülfü Livaneli]]||[[:ru:Ливанели, Зюльфю]]|| || ||23 |- |[[:en:MANAŞ]]|| || || ||4 |- |[[:en:Mass media in Turkey]]|| || || ||10 |- |[[:en:Mehmed II]]||[[:ru:Мехмед II]]||[[Մեհմեդ II]]|| ||110 |- |[[:en:Mesir macunu]]|| || || ||9 |- |[[:en:Mevlevi Order]]||[[:ru:Мевлеви]]|| || ||39 |- |[[:en:Middle Bronze Age migrations (ancient Near East)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Middle East]]||[[:ru:Средний Восток]]||[[Միջին Արևելք]]|| ||216 |- |[[:en:Military history of Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:Military of the Ottoman Empire]]||[[:ru:Вооружённые силы Османской империи]]|| || ||31 |- |[[:en:Mount Güllük-Termessos National Park]]|| || || ||6 |- |[[:en:Mushki]]||[[:ru:Мушки]]||[[Մուշքեր]]|| ||14 |- |[[:en:Music of Turkey]]||[[:ru:Турецкая музыка]]|| || ||20 |- |[[:en:Mustafa Kemal Atatürk's leadership of the independence war]]|| || || ||3 |- |[[:en:My Name Is Red]]||[[:ru:Имя мне — Красный]]||[[Իմ անունը Կարմիր է]]|| ||37 |- |[[:en:National debt of Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:National Intelligence Organization]]||[[:ru:Национальная разведывательная организация]]||[[Ազգային հետախուզական կազմակերպություն (Թուրքիա)]]|| ||26 |- |[[:en:Near East]]||[[:ru:Ближний Восток]]||[[Մերձավոր Արևելք]]|| ||108 |- |[[:en:Neo-Ottomanism]]||[[:ru:Неоосманизм]]||[[Նեոօսմանիզմ]]|| ||25 |- |[[:en:Nowruz]]||[[:ru:Новруз]]||[[Նոռուզ]]|| ||87 |- |[[:en:Abdullah Öcalan]]||[[:ru:Оджалан, Абдулла]]||[[Աբդուլլահ Օջալան]]|| ||62 |- |[[:en:Occhiali]]||[[:ru:Улуч Али]]|| || ||25 |- |[[:en:Oghuz Turks]]||[[:ru:Огузы]]||[[Օղուզներ]]|| ||53 |- |[[:en:Operation Euphrates Shield]]||[[:ru:Операция «Щит Евфрата»]]||[[«Եփրատի վահան» ռազմագործողություն]]|| ||28 |- |[[:en:Osman I]]||[[:ru:Осман I]]||[[Օսման I]]|| ||95 |- |[[:en:Ottoman casualties of World War I]]||[[:ru:Потери Османской империи в Первой мировой войне]]|| || ||3 |- |[[:en:Ottoman cuisine]]|| || || ||15 |- |[[:en:Ottoman dynasty]]||[[:ru:Османы]]||[[Օսմաններ]]|| ||55 |- |[[:en:Ottoman family tree]]|| || || ||9 |- |[[:en:Ottoman family tree (simplified)]]|| || || ||11 |- |[[:en:Ottoman minelayer Nusret]]||[[:ru:Нусрет (минный заградитель)]]|| || ||9 |- |[[:en:Ottoman Navy]]||[[:ru:Османский флот]]|| || ||26 |- |[[:en:Outline of the Ottoman Empire]]|| || || ||4 |- |[[:en:Nimet Özgüç]]|| || || ||6 |- |[[:en:Orhan Pamuk]]||[[:ru:Памук, Орхан]]||[[Օրհան Փամուք]]|| ||129 |- |[[:en:Pan-Turkism]]||[[:ru:Пантюркизм]]||[[Պանթյուրքիզմ]]|| ||45 |- |[[:en:Paphlagonia]]||[[:ru:Пафлагония]]||[[Պաֆլագոնիա]]|| ||39 |- |[[:en:Parliamentary terms of Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of party leaders in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:People of Turkey]]||[[:ru:Население Турции]]||[[Թուրքիայի բնակչություն]]|| ||26 |- |[[:en:Peoples' Democratic Party (Turkey)]]||[[:ru:Демократическая партия народов]]|| || ||39 |- |[[:en:Pergamon]]||[[:ru:Пергам]]||[[Պերգամոն]]||այո||69 |- |[[:en:Persecution of Muslims during the Ottoman contraction]]|| || || ||5 |- |[[:en:Personal life of Mustafa Kemal Atatürk]]|| || || ||2 |- |[[:en:Place name changes in Turkey]]||[[:ru:Список переименованных городов на территории Турции]]||[[Աշխարհագրական անվանումների փոփոխությունը Թուրքիայում]]|| ||13 |- |[[:en:Politics of Northern Cyprus]]|| || || ||4 |- |[[:en:Pontic Greeks]]||[[:ru:Понтийцы]]||[[Պոնտացիներ]]|| ||40 |- |[[:en:President of Turkey]]||[[:ru:Президент Турции]]||[[Թուրքիայի նախագահ]]||այո||44 |- |[[:en:List of Ottoman princesses]]|| || || ||5 |- |[[:en:Qizilbash]]||[[:ru:Кызылбаши]]||[[Ղզլբաշներ]]|| ||39 |- |[[:en:Radiomonitor Türkiye]]|| || || ||4 |- |[[:en:Refugees of the Syrian civil war in Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:Reşadiye shooting]]|| || || ||2 |- |[[:en:Roman Empire]]||[[:ru:Римская империя]]||[[Հռոմեական կայսրություն]]|| ||183 |- |[[:en:Rumi]]||[[:ru:Джалаладдин Руми]]||[[Ռումի]]|| ||138 |- |[[:en:Russia–Turkey relations]]||[[:ru:Российско-турецкие отношения]]||[[Ռուս-թուրքական հարաբերություններ]]|| ||21 |- |[[:en:Hülya Şahin]]|| || || ||5 |- |[[:en:Salep]]||[[:ru:Салеп]]|| || ||33 |- |[[:en:Samsun]]||[[:ru:Самсун]]||[[Սամսուն]]|| ||84 |- |[[:en:Sarukhanids]]||[[:ru:Саруханогуллары]]|| || ||15 |- |[[:en:Sasanian Empire]]||[[:ru:Государство Сасанидов]]||[[Սասանյան Պարսկաստան]]|| ||100 |- |[[:en:Sayfo]]||[[:ru:Геноцид ассирийцев]]||[[Ասորիների ցեղասպանություն]]|| ||47 |- |[[:en:Science and technology in the Ottoman Empire]]|| || || ||7 |- |[[:en:Secession in Turkey]]||[[:ru:Сепаратизм в Турции]]|| || ||5 |- |[[:en:Senate of the Republic (Turkey)]]||[[:ru:Сенат республики (Турция)]]|| || ||6 |- |[[:en:Fikret Şeneş]]|| || || ||3 |- |[[:en:Shusha Declaration]]||[[:ru:Шушинская декларация]]||[[Շուշիի հռչակագիր]]|| ||14 |- |[[:en:Siege of Tripolitsa]]||[[:ru:Осада Триполицы]]|| || ||9 |- |[[:en:Social Democratic Populist Party (Turkey)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Kenan Sofuoğlu]]||[[:ru:Софуоглу, Кенан]]|| || ||15 |- |[[:en:Solar power in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:Somalia–Turkey relations]]||[[:ru:Сомалийско-турецкие отношения]]|| || ||8 |- |[[:en:South Caucasus]]||[[:ru:Закавказье]]||[[Հարավային Կովկաս]]|| ||74 |- |[[:en:Southeast Europe]]||[[:ru:Юго-Восточная Европа]]||[[Հարավարևելյան Եվրոպա]]|| ||51 |- |[[:en:Soviet Union–Turkey relations]]|| || || ||2 |- |[[:en:Zeki Rıza Sporel]]||[[:ru:Спорель, Зеки Рыза]]|| || ||16 |- |[[:en:Sport in Turkey]]|| || || ||18 |- |[[:en:St. Stepanos Church]]|| ||[[Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (Իզմիր)]]||այո||5 |- |[[:en:St. Stepanos Church, Smyrna]]|| ||[[Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (Իզմիր)]]||այո||5 |- |[[:en:State Hydraulic Works (Turkey)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Süper Lig]]||[[:ru:Чемпионат Турции по футболу]]||[[Թուրքիայի ֆուտբոլի առաջնություն]]|| ||56 |- |[[:en:Syrian civil war]]||[[:ru:Гражданская война в Сирии]]||[[Սիրիական ճգնաժամ]]|| ||104 |- |[[:en:Kıvanç Tatlıtuğ]]||[[:ru:Татлытуг, Кыванч]]||[[Քըվանչ Թաթլըթուղ]]|| ||44 |- |[[:en:Terrorism in Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:The Blight of Asia]]||[[:ru:Хортон, Джордж]]|| || ||7 |- |[[:en:The Washington Institute for Near East Policy]]|| || || ||9 |- |[[:en:Thrace]]||[[:ru:Фракия]]||[[Թրակիա]]|| ||97 |- |[[:en:Timeline of the Kurdish–Turkish conflict (1978–2015)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Timeline of the Turkish War of Independence]]|| || || ||3 |- |[[:en:Traditional Sohbet meetings]]|| || || ||3 |- |[[:en:Treaty of Zuhab]]||[[:ru:Зухабский мир]]||[[Հայաստանի չորրորդ բաժանում]]|| ||23 |- |[[:en:Turkey and the United Nations]]|| || || ||2 |- |[[:en:Turkey at the Paralympics]]|| || || ||6 |- |[[:en:Turkey at the Summer Paralympics]]|| || || ||6 |- |[[:en:Turkey at the Winter Paralympics]]|| || || ||6 |- |[[:en:Turkey national football team]]||[[:ru:Сборная Турции по футболу]]||[[Թուրքիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական]]|| ||72 |- |[[:en:Turkey national football team head to head]]||[[:ru:Сборная Турции по футболу]]||[[Թուրքիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական]]|| ||72 |- |[[:en:Turkey national football team records and statistics]]||[[:ru:Сборная Турции по футболу]]||[[Թուրքիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական]]|| ||72 |- |[[:en:Turkey–United Arab Emirates relations]]||[[:ru:Турецко-эмиратские отношения]]|| || ||6 |- |[[:en:Turkic languages]]||[[:ru:Тюркские языки]]||[[Թյուրքական լեզվախումբ]]||այո||118 |- |[[:en:Turkic peoples]]||[[:ru:Тюрки]]||[[Թյուրքեր]]|| ||87 |- |[[:en:Turkish Armed Forces]]||[[:ru:Вооружённые силы Турции]]||[[Թուրքիայի զինված ուժեր]]|| ||54 |- |[[:en:Turkish art]]|| || || ||7 |- |[[:en:Turkish cuisine]]||[[:ru:Турецкая кухня]]||[[Թուրքական խոհանոց]]|| ||45 |- |[[:en:Turkish Cypriots]]||[[:ru:Турки-киприоты]]||[[Թուրք կիպրացիներ]]||այո||33 |- |[[:en:Turkish diaspora]]||[[:ru:Турецкая диаспора]]|| || ||10 |- |[[:en:List of Turkish people]]||[[:ru:Портал:Турция/Список турок]]|| || ||5 |- |[[:en:Türkiye Top 20]]||[[:ru:Türkiye Top 20]]||[[Türkiye Top 20]]||այո||8 |- |[[:en:Turkoman (ethnonym)]]||[[:ru:Туркоманы]]||[[Թուրքոմաններ]]|| ||10 |- |[[:en:Turks in Europe]]|| || || ||4 |- |[[:en:Turks in the Arab world]]|| || || ||6 |- |[[:en:Turkvision Song Contest]]||[[:ru:Тюрквидение]]|| || ||32 |- |[[:en:Ubykh language]]||[[:ru:Убыхский язык]]|| || ||45 |- |[[:en:Visa policy of Turkey]]|| || || ||6 |- |[[:en:Visa requirements for Turkish citizens]]|| || || ||4 |- |[[:en:List of Ottoman grand viziers]]||[[:ru:Список великих визирей Османской империи]]|| || ||31 |- |[[:en:Wildlife of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Women in Turkey]]||[[:ru:Права женщин в Турции]]|| || ||12 |- |[[:en:Women in Turkish politics]]||[[:ru:Женщины в турецкой политике]]|| || ||12 |- |[[:en:World War I]]||[[:ru:Первая мировая война]]||[[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]|| ||236 |- |[[:en:World War I naval ships of the Ottoman Empire]]|| || || ||1 |- |[[:en:Yıldız Palace]]||[[:ru:Йылдыз]]||[[Յըլդըզ]]|| ||30 |- |[[:en:Young Turks]]||[[:ru:Младотурки]]||[[Երիտասարդ թուրքեր]]|| ||58 |- |[[:en:Zaza–Gorani languages]]||[[:ru:Заза-горани]]|| || ||12 |} == [[:en:Category:Mid-importance Turkey articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!Ռուսերեն հոդված!!Հայերեն հոդված!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:1st cabinet of the Executive Ministers of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1st government of Turkey]]|| || || ||6 |- |[[:en:1st Justice and Development Party Extraordinary Congress]]|| || || ||2 |- |[[:en:1st Parliament of Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:2nd cabinet of the Executive Ministers of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:2nd government of Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:2nd Justice and Development Party Ordinary Congress]]|| || || ||2 |- |[[:en:2nd Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:3rd cabinet of the Executive Ministers of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:3rd government of Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:3rd Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:4th cabinet of the Executive Ministers of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:4th government of Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:4th Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:5th cabinet of the Executive Ministers of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:5th government of Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:5th Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:6th government of Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:6th Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:7th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:7th Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:8th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:8th Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:9th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:9th Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:10th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:10th Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:11th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:11th Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:12th Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:13th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:13th Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:13th Republican People's Party Extraordinary Convention]]|| || || ||1 |- |[[:en:14th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:14th Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:15th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:15th Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:16 Great Turkic Empires]]||[[:ru:16 великих тюркских империй]]|| || ||10 |- |[[:en:16th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:16th Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:17th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:17th Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:18th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:18th Parliament of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:18th Republican People's Party Extraordinary Convention]]|| || || ||2 |- |[[:en:19th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:20th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:21st government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:22nd government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:23rd government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:24th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:25th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:26th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:27th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:28th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:29th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:30th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:31 March Incident]]||[[:ru:Инцидент 31 марта]]|| || ||16 |- |[[:en:31st government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:32nd government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:33rd government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:34th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:35th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:35th Republican People's Party Ordinary Convention]]|| || || ||2 |- |[[:en:36th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:37th government of Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:38th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:39th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:40th government of Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:41st government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:42nd government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:43rd government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:44th Antalya Golden Orange Film Festival]]|| || || ||2 |- |[[:en:44th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:45th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:46th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:47th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:48th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:49th government of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:50th government of Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:51st government of Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:52nd government of Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:53rd government of Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:54th government of Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:55th government of Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:56th government of Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:57th government of Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:100th Anniversary (Gümüşkum) Nature Park]]|| || || ||3 |- |[[:en:150 personae non gratae of Turkey]]|| || || ||8 |- |[[:en:262 Southwest Anatolia earthquake]]|| || || ||2 |- |[[:en:1688 Smyrna earthquake]]|| || || ||4 |- |[[:en:1913 Ottoman coup d'état]]||[[:ru:Государственный переворот в Османской империи (1913)]]||[[Պետական հեղաշրջում Օսմանյան կայսրությունում (1913)]]|| ||14 |- |[[:en:1923 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1924 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1925 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1926 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1927 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1928 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1929 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1930 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1931 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1932 in Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:1933 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1933 Turkish Football Championship]]|| || || ||2 |- |[[:en:1934 in Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:1934 Turkish Football Championship]]|| || || ||2 |- |[[:en:1935 in Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:1936 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1937 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1938 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1939 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1940 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1941 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1942 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1943 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1944 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1945 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1946 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1947 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1948 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1949 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1950 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1951 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1952 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1953 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1954 in Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:1955 in Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:1956 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1957 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1958 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1959 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1960 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1960 Turkish coup d'état]]||[[:ru:Государственный переворот в Турции (1960)]]||[[Թուրքիայի հեղաշրջումը (1960)]]|| ||22 |- |[[:en:1961 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1961 Turkish Senate election]]|| || || ||3 |- |[[:en:1962 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1963 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1963 Turkish local elections]]|| || || ||5 |- |[[:en:1964 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1964 Turkish Senate election]]|| || || ||3 |- |[[:en:1965 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1965 Turkish census]]||[[:ru:Перепись населения Турции (1965)]]|| || ||7 |- |[[:en:1966 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1966 Turkish Senate election]]|| || || ||3 |- |[[:en:1967 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1968 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1968 Turkish local elections]]|| || || ||3 |- |[[:en:1968 Turkish Senate election]]|| || || ||3 |- |[[:en:1969 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1970 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1971 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1972 in Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:1973 Biltmore Hotel attack]]||[[:ru:Яникян, Гурген]]||[[Գուրգեն Յանիկյան]]|| ||11 |- |[[:en:1973 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1973 Turkish general election]]|| || || ||6 |- |[[:en:1973 Turkish local elections]]|| || || ||3 |- |[[:en:1973 Turkish presidential election]]|| || || ||3 |- |[[:en:1973 Turkish Senate election]]|| || || ||3 |- |[[:en:1974 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1975 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1975 Turkish Senate election]]|| || || ||3 |- |[[:en:1976 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1977 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1977 Turkish local elections]]|| || || ||3 |- |[[:en:1977 Turkish Senate election]]|| || || ||3 |- |[[:en:1978 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1979 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1979 Turkish Senate election]]|| || || ||3 |- |[[:en:1980 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1980 Turkish coup d'état]]||[[:ru:Государственный переворот в Турции (1980)]]|| || ||26 |- |[[:en:1981 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1982 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1983 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1984 in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:1984 Turkish local elections]]|| || || ||3 |- |[[:en:1985 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1986 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1987 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1988 in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:1989 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1989 Turkish local elections]]|| || || ||3 |- |[[:en:1990 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1991 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1992 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1993 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:1993 Turkish presidential election]]|| || || ||4 |- |[[:en:1994 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1995 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1996 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1997 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1997 Turkish military memorandum]]||[[:ru:Военный меморандум в Турции (1997)]]|| || ||11 |- |[[:en:1998 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:1999 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:2000 Turkish presidential election]]|| || || ||4 |- |[[:en:2000'e Doğru]]|| || || ||2 |- |[[:en:2002 Turkish general election]]||[[:ru:Парламентские выборы в Турции (2002)]]|| || ||11 |- |[[:en:2003 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:2004 attack on Istanbul restaurant]]|| || || ||2 |- |[[:en:2004 Istanbul summit]]||[[:ru:Саммит НАТО в Стамбуле (2004)]]|| || ||10 |- |[[:en:2005 Turkish Grand Prix]]||[[:ru:Гран-при Турции 2005 года]]|| || ||26 |- |[[:en:2005–06 Süper Lig]]||[[:ru:Чемпионат Турции по футболу 2005/2006]]|| || ||15 |- |[[:en:2006 Turkish Grand Prix]]||[[:ru:Гран-при Турции 2006 года]]|| || ||28 |- |[[:en:2006–07 in Turkish football]]|| || || ||1 |- |[[:en:2006–07 Süper Lig]]||[[:ru:Чемпионат Турции по футболу 2006/2007]]|| || ||15 |- |[[:en:2007 Ankara bombing]]|| || || ||5 |- |[[:en:2007 Turkish constitutional referendum]]||[[:ru:Референдум в Турции (2007)]]|| || ||6 |- |[[:en:2007 Turkish general election]]||[[:ru:Парламентские выборы в Турции (2007)]]|| || ||13 |- |[[:en:2007 Turkish Grand Prix]]||[[:ru:Гран-при Турции 2007 года]]|| || ||31 |- |[[:en:2007 Turkish presidential election]]|| || || ||11 |- |[[:en:2007–08 in Turkish football]]|| || || ||1 |- |[[:en:2007–08 Süper Lig]]||[[:ru:Чемпионат Турции по футболу 2007/2008]]|| || ||17 |- |[[:en:2008 Turkish Grand Prix]]||[[:ru:Гран-при Турции 2008 года]]|| || ||35 |- |[[:en:2008–09 Mersin İdmanyurdu season]]|| || || ||1 |- |[[:en:2008–09 Süper Lig]]||[[:ru:Чемпионат Турции по футболу 2008/2009]]|| || ||15 |- |[[:en:2009–10 Mersin İdmanyurdu season]]|| || || ||1 |- |[[:en:2010 FIBA World Championship]]||[[:ru:Чемпионат мира по баскетболу 2010]]|| || ||37 |- |[[:en:2010s in Syria political history]]|| || || ||1 |- |[[:en:2011 Cypriot legislative election]]||[[:ru:Парламентские выборы на Кипре (2011)]]|| || ||11 |- |[[:en:2011 Kütahya earthquake]]|| || || ||13 |- |[[:en:2011 Turkish football match-fixing scandal]]|| || || ||3 |- |[[:en:2011 Van earthquakes]]||[[:ru:Землетрясение в Турции (2011)]]|| || ||39 |- |[[:en:2011 Winter Universiade]]||[[:ru:Зимняя Универсиада 2011]]|| || ||23 |- |[[:en:2011–12 Mersin İdmanyurdu season]]|| || || ||2 |- |[[:en:2012 Gaziantep bombing]]|| || || ||2 |- |[[:en:2012 WTA Tour Championships]]||[[:ru:Итоговый чемпионат WTA 2012]]|| || ||15 |- |[[:en:2013 corruption scandal in Turkey]]|| || || ||11 |- |[[:en:2013 Mediterranean Games medal table]]|| || || ||4 |- |[[:en:2013 Turkish local government reorganisation]]|| || || ||2 |- |[[:en:2013 WTA Tour Championships]]||[[:ru:Итоговый чемпионат WTA 2013]]|| || ||13 |- |[[:en:2013–2015 PKK–Turkey peace process]]|| || || ||4 |- |[[:en:2014 Turkish local elections]]||[[:ru:Муниципальные выборы в Турции (2014)]]|| || ||10 |- |[[:en:2014 Turkish presidential election]]||[[:ru:Президентские выборы в Турции (2014)]]|| || ||24 |- |[[:en:2015 G20 Antalya summit]]||[[:ru:Саммит G-20 в Анталье (2015)]]||[[Մեծ քսանյակի Անթալիայի գագաթնաժողով]]|| ||16 |- |[[:en:2015 Istanbul suicide bombing]]||[[:ru:Теракт в Стамбуле 6 января 2015 года]]|| || ||6 |- |[[:en:2016 Atatürk Airport attack]]||[[:ru:Теракт в аэропорту имени Ататюрка]]||[[Ահաբեկչություն Աթաթուրքի անվան օդանավակայանում]]|| ||48 |- |[[:en:2017 Dutch–Turkish diplomatic incident]]|| ||[[Թուրք-նիդերլանդական դիվանագիտական լարվածություն (2017)]]|| ||11 |- |[[:en:2017 March for Justice]]|| ||[[Արդարության երթ (2017)]]|| ||8 |- |[[:en:2017 Turkish constitutional referendum]]||[[:ru:Конституционный референдум в Турции (2017)]]||[[Սահմանադրական հանրաքվե Թուրքիայում (2017)]]|| ||36 |- |[[:en:2018 Muharrem İnce presidential campaign]]|| || || ||2 |- |[[:en:2018 Recep Tayyip Erdoğan presidential campaign]]|| || || ||2 |- |[[:en:2018 Selahattin Demirtaş presidential campaign]]|| || || ||1 |- |[[:en:2018 Temel Karamollaoğlu presidential campaign]]|| || || ||1 |- |[[:en:2018 Turkish general election]]|| || || ||17 |- |[[:en:2018 Turkish parliamentary election]]||[[:ru:Парламентские выборы в Турции (2018)]]|| || ||16 |- |[[:en:2018 Turkish presidential election]]||[[:ru:Президентские выборы в Турции (2018)]]|| || ||22 |- |[[:en:2018 Turkish presidential election candidate nominations]]|| || || ||2 |- |[[:en:2018–2022 Turkish currency and debt crisis]]|| || || ||14 |- |[[:en:2019 Turkish offensive into north-eastern Syria]]||[[:ru:Операция «Источник мира»]]||[[«Խաղաղության աղբյուր» ռազմագործողություն]]|| ||41 |- |[[:en:2019 Turkish Women's Cup]]|| || || ||1 |- |[[:en:2021 in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:2021–2022 inflation surge]]|| || || ||5 |- |[[:en:2022 in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:Muazzez Abacı]]|| || || ||5 |- |[[:en:Yunus Nadi Abalıoğlu]]|| || || ||10 |- |[[:en:Abdi İpekçi Arena]]||[[:ru:Абди Ипекчи Арена]]|| || ||27 |- |[[:en:Abdulaziz]]||[[:ru:Абдул-Азиз]]||[[Աբդուլ Ազիզ]]|| ||73 |- |[[:en:Abdul Hamid I]]||[[:ru:Абдул-Хамид I]]||[[Աբդուլ Համիդ I]]|| ||71 |- |[[:en:Abdülkerim Nadir Pasha]]||[[:ru:Абдулкерим Надир-паша]]|| || ||20 |- |[[:en:Abdulmejid I]]||[[:ru:Абдул-Меджид I]]||[[Աբդուլ Մեջիդ]]|| ||70 |- |[[:en:Abolition of the Caliphate]]|| || || ||8 |- |[[:en:Abortion in Turkey]]||[[:ru:Аборты в Турции]]|| || ||5 |- |[[:en:Abzar iyesi]]||[[:ru:Абзар иясе]]|| || ||5 |- |[[:en:Feride Acar]]|| || || ||2 |- |[[:en:ACS Mersin]]|| || || ||1 |- |[[:en:Ada Express]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ada Kaleh]]||[[:ru:Ада-Кале]]|| || ||28 |- |[[:en:Ada of Caria]]||[[:ru:Ада Карийская]]|| || ||26 |- |[[:en:Adana]]||[[:ru:Адана]]||[[Ադանա]]|| ||116 |- |[[:en:Adana Cinema Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Adana Conference]]||[[:ru:Аданская конференция]]||[[Ադանայի կոնֆերանս]]|| ||8 |- |[[:en:Adana Province]]||[[:ru:Адана (ил)]]||[[Ադանայի մարզ]]||այո||90 |- |[[:en:Adapazarı]]||[[:ru:Адапазары]]||[[Ադափազար]]|| ||72 |- |[[:en:Halide Edib Adıvar]]||[[:ru:Адывар, Халиде Эдиб]]||[[Հալիդե Էդիբ]]|| ||39 |- |[[:en:Adıyaman Province]]||[[:ru:Адыяман (ил)]]||[[Ադըյամանի մարզ]]||այո||89 |- |[[:en:Administrative divisions of Turkey]]||[[:ru:Административное деление Турции]]||[[Թուրքիայի վարչական բաժանում]]||այո||37 |- |[[:en:Adnan Menderes Boulevard]]|| || || ||1 |- |[[:en:Advisory Parliament of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Aegean and Western Turkey sclerophyllous and mixed forests]]|| || || ||7 |- |[[:en:Aegean dispute]]||[[:ru:Эгейский вопрос]]||[[Եգեյան հիմնահարց]]|| ||17 |- |[[:en:Aegean Region]]||[[:ru:Эгейский регион]]||[[Եգեյան տարածաշրջան]]|| ||59 |- |[[:en:Afghanistan–Turkey relations]]||[[:ru:Афгано-турецкие отношения]]|| || ||8 |- |[[:en:Esin Afşar]]||[[:ru:Афшар, Эсин]]|| || ||5 |- |[[:en:Afshar Beylik]]|| || || ||1 |- |[[:en:Afşin]]||[[:ru:Афшин]]|| || ||28 |- |[[:en:Aftermath of World War I]]||[[:ru:Последствия Первой мировой войны]]||[[Առաջին համաշխարհային պատերազմի հետևանքներ]]|| ||21 |- |[[:en:Afuzhiluo]]|| || || ||2 |- |[[:en:Afyonkarahisar]]||[[:ru:Афьонкарахисар]]||[[Աֆյոնքարահիսար]]|| ||78 |- |[[:en:Afyonkarahisar Province]]||[[:ru:Афьонкарахисар (ил)]]||[[Աֆյոնքարահիսարի մարզ]]|| ||86 |- |[[:en:Agani Murutsxi]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mehmet Ali Ağca]]||[[:ru:Агджа, Мехмет Али]]||[[Մեհմեդ Ալի Աղջա]]|| ||55 |- |[[:en:Güllü Agop]]||[[:ru:Вардовян, Акоп]]||[[Հակոբ Վարդովյան]]|| ||10 |- |[[:en:Agos]]||[[:ru:Агос]]||[[Ակոս (ամսաթերթ)]]||այո||15 |- |[[:en:Fuat Ağralı]]|| || || ||4 |- |[[:en:Agreement on Strategic Partnership and Mutual Support]]|| || || ||3 |- |[[:en:Agriculture in Turkey]]||[[:ru:Сельское хозяйство Турции]]||[[Գյուղատնտեսությունը Թուրքիայում]]|| ||9 |- |[[:en:Ağrı]]||[[:ru:Агры]]||[[Աղրը]]|| ||65 |- |[[:en:Ağrı Province]]||[[:ru:Агры (иль)]]||[[Աղրըի մարզ]]||այո||87 |- |[[:en:Ah Dede Vah Dede]]|| || || ||1 |- |[[:en:Ahcik]]|| || || ||1 |- |[[:en:Ahis]]|| || || ||10 |- |[[:en:Feroz Ahmad]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ahmed III]]||[[:ru:Ахмед III]]||[[Ահմեդ III]]|| ||66 |- |[[:en:Ahmed I]]||[[:ru:Ахмед I]]||[[Ահմեդ I]]|| ||72 |- |[[:en:Ahmed II]]||[[:ru:Ахмед II]]||[[Ահմեդ II]]|| ||66 |- |[[:en:Ahmed Resmî Efendi]]|| || || ||13 |- |[[:en:Köprülüzade Fazıl Ahmed Pasha]]||[[:ru:Фазыл Ахмед-паша]]|| || ||31 |- |[[:en:Ahmet İzzet]]||[[:ru:Фургач, Ахмед Иззет]]|| || ||29 |- |[[:en:Ahmet of Karaman]]|| || || ||6 |- |[[:en:Barış Akarsu]]||[[:ru:Акарсу, Барыш]]||[[Բարըշ Աքարսու]]|| ||10 |- |[[:en:Akbaba (periodical)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Akbank Sanat]]|| || || ||4 |- |[[:en:Yıldırım Akbulut]]||[[:ru:Акбулут, Йылдырым]]||[[Յըլդըրըմ Աքբուլութ]]|| ||25 |- |[[:en:İsmail Akçay]]|| || || ||6 |- |[[:en:Yusuf Akçura]]||[[:ru:Акчурин, Юсуф Хасанович]]|| || ||26 |- |[[:en:Akdamar Island]]||[[:ru:Ахтамар]]||[[Աղթամար կղզի]]|| ||31 |- |[[:en:Akdeniz (sculpture)]]||[[:ru:Средиземное море (скульптура)]]|| || ||9 |- |[[:en:Akdeniz University]]|| || || ||12 |- |[[:en:Akdeniz, Mersin]]||[[:ru:Акдениз]]|| || ||18 |- |[[:en:Lale Akgün]]|| || || ||9 |- |[[:en:Akhayat sinkhole]]|| || || ||6 |- |[[:en:Akhisar]]||[[:ru:Акхисар]]|| || ||52 |- |[[:en:Akhisar Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Azra Akın]]||[[:ru:Акын, Азра]]||[[Ազրա Աքըն]]|| ||35 |- |[[:en:Hüseyin Cemal Akın]]|| || || ||2 |- |[[:en:Sunay Akın]]|| || || ||6 |- |[[:en:Akis (periodical)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Akkale]]|| || || ||4 |- |[[:en:Akkerman Convention]]||[[:ru:Аккерманская конвенция]]||[[Աքքերմանի կոնվենցիա]]|| ||28 |- |[[:en:Aksa (company)]]|| || || ||3 |- |[[:en:İsmail Rüştü Aksal]]||[[:ru:Аксал, Исмаил Рюштю]]|| || ||5 |- |[[:en:Aksaray]]||[[:ru:Аксарай]]||[[Աքսարայ]]|| ||74 |- |[[:en:Aksaray Museum]]|| || || ||5 |- |[[:en:Aksaray Province]]||[[:ru:Аксарай (ил)]]||[[Աքսարայի մարզ]]||այո||81 |- |[[:en:Somuncu Baba]]|| || || ||6 |- |[[:en:Akşehir Grand Mosque]]|| || || ||4 |- |[[:en:Akşehir Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Akşehir railway station]]|| || || ||2 |- |[[:en:Cihangir Akşit]]|| || || ||4 |- |[[:en:Behiye Aksoy]]|| || || ||4 |- |[[:en:Muammer Aksoy]]||[[:ru:Аксой, Муаммер]]|| || ||10 |- |[[:en:Abdülkadir Aksu]]|| || || ||5 |- |[[:en:Aksu, Antalya]]||[[:ru:Аксу (Анталья)]]|| || ||18 |- |[[:en:Sezen Aksu]]||[[:ru:Сезен Аксу]]||[[Սեզեն Աքսու]]|| ||48 |- |[[:en:Cengiz Aktar]]||[[:ru:Актар, Дженгиз]]||[[Ջենգիզ Աքթար]]|| ||6 |- |[[:en:Akyaka, Ula]]|| || || ||14 |- |[[:en:Mete Akyol]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kadi Burhan al-Din]]||[[:ru:Кади Бурханеддин Ахмед]]|| || ||16 |- |[[:en:Ala Bridge]]|| || || ||2 |- |[[:en:Alaattin Ali of Karaman]]||[[:ru:Алаэддин-бей I Караманид]]|| || ||6 |- |[[:en:Alaca Höyük]]||[[:ru:Аладжа-Хююк]]|| || ||24 |- |[[:en:Alaçam Population Exchange Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Aladağlar National Park]]|| || || ||6 |- |[[:en:Alahan Monastery]]||[[:ru:Алахан]]||[[Ալահան]]|| ||9 |- |[[:en:Alan Gua]]||[[:ru:Алан-гоа]]|| || ||12 |- |[[:en:Mazhar Alanson]]|| || || ||8 |- |[[:en:Alanya Archaeological Museum]]||[[:ru:Археологический музей Аланьи]]|| || ||5 |- |[[:en:Alata Research Institute of Horticulture]]|| || || ||2 |- |[[:en:Alata River]]|| || || ||3 |- |[[:en:Albanians in Turkey]]|| || || ||8 |- |[[:en:Nebahat Albayrak]]|| || || ||9 |- |[[:en:Alemdar (ship)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Alevism]]||[[:ru:Алевиты]]|| || ||55 |- |[[:en:Algeria–Turkey relations]]||[[:ru:Алжиро-турецкие отношения]]|| || ||9 |- |[[:en:Giritli Ali Aziz Efendi]]||[[:ru:Али Азиз Гириди]]|| || ||6 |- |[[:en:Ali Demirsoy Natural History Museum]]|| || || ||1 |- |[[:en:Ali Sami Yen Stadium]]||[[:ru:Али Сами Ен (стадион)]]|| || ||18 |- |[[:en:Safiye Ali]]|| || || ||11 |- |[[:en:Aliağa Petkim]]||[[:ru:Алиага Петким]]|| || ||8 |- |[[:en:Ekrem Alican]]||[[:ru:Алиджан, Экрем]]|| || ||4 |- |[[:en:Alişar Hüyük]]||[[:ru:Алишар-Хююк]]|| || ||14 |- |[[:en:Alişar, Sorgun]]|| || || ||7 |- |[[:en:Sadri Alışık]]||[[:ru:Садри Алышик]]|| || ||9 |- |[[:en:Allianoi]]|| || || ||10 |- |[[:en:Orhan Alp]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ayşe Saffet Rıza Alpar]]|| || || ||4 |- |[[:en:Isa Alptekin]]||[[:ru:Альптекин, Иса Юсуф]]|| || ||12 |- |[[:en:Alsancak]]|| || || ||6 |- |[[:en:Alsancak Ferry Terminal]]|| || || ||3 |- |[[:en:Altaic languages]]||[[:ru:Алтайские языки]]||[[Ալթայան լեզուներ]]|| ||104 |- |[[:en:Altay S.K.]]||[[:ru:Алтай (футбольный клуб, Измир)]]|| || ||27 |- |[[:en:Leman Altınçekiç]]||[[:ru:Леман Алтынчекич]]|| || ||9 |- |[[:en:Sabire Aydemir]]|| || || ||4 |- |[[:en:Selami Altınok]]||[[:ru:Алтынок, Селами]]|| || ||5 |- |[[:en:Mehmet Altınsoy]]|| || || ||5 |- |[[:en:Altıeylül]]|| || || ||9 |- |[[:en:Altından geçme]]|| || || ||2 |- |[[:en:Altınordu, Ordu]]|| || || ||10 |- |[[:en:Amasra]]||[[:ru:Амасра]]|| || ||35 |- |[[:en:Amasra Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Amasya]]||[[:ru:Амасья]]||[[Ամասիա (քաղաք)]]|| ||83 |- |[[:en:Amasya Circular]]|| || || ||7 |- |[[:en:Amasya Province]]||[[:ru:Амасья (ил)]]||[[Ամասիայի մարզ]]|| ||86 |- |[[:en:Amasya railway station]]|| || || ||2 |- |[[:en:Amasya trials]]|| || || ||5 |- |[[:en:Amed nesîm-i subh-dem]]|| || || ||1 |- |[[:en:Ana Ardıç monumental tree]]|| || || ||3 |- |[[:en:Anadolu Agency]]||[[:ru:Информационное агентство Анадолу]]|| || ||23 |- |[[:en:Anadolu Efes S.K.]]||[[:ru:Анадолу Эфес]]||[[Անադոլու Էֆես]]||այո||28 |- |[[:en:Anadolu University]]||[[:ru:Анатолийский университет]]||[[Անատոլիական համալսարան]]|| ||21 |- |[[:en:Anadoluhisarı]]||[[:ru:Анадолухисар]]||[[Անադոլուհիսար]]|| ||30 |- |[[:en:Anadolukavağı]]||[[:ru:Анадолукавагы]]|| || ||9 |- |[[:en:Anamur Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Anası Kızından]]|| || || ||2 |- |[[:en:Anatolia Party]]|| || || ||4 |- |[[:en:Anatolian conifer and deciduous mixed forests]]|| || || ||6 |- |[[:en:Anatolian High School]]|| || || ||4 |- |[[:en:Anatolian Plate]]||[[:ru:Анатолийская плита]]|| || ||25 |- |[[:en:Anatolian rock]]||[[:ru:Анатолийский рок]]||[[Անատոլիական ռոք]]|| ||15 |- |[[:en:Anatolian Seljuks family tree]]|| || || ||3 |- |[[:en:Anavarza Castle]]|| || || ||2 |- |[[:en:Anchiale]]||[[:ru:Анхиал (Киликия)]]|| || ||5 |- |[[:en:Ancient road in Tarsus]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ancoz]]|| || || ||2 |- |[[:en:Anemurium]]||[[:ru:Анемуриум]]|| || ||9 |- |[[:en:Rafet Angın]]|| || || ||2 |- |[[:en:Angora goat]]||[[:ru:Ангорская коза]]||[[Անգորական այծ]]|| ||34 |- |[[:en:Ani]]||[[:ru:Ани (город)]]||[[Անի]]|| ||53 |- |[[:en:Anıtkabir]]||[[:ru:Аныткабир]]||[[Անըթքաբիր]]|| ||45 |- |[[:en:Ankara Aviation Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ankara Esenboğa Airport]]||[[:ru:Анкара Эсенбога (аэропорт)]]|| || ||39 |- |[[:en:Ankara Güvercinlik Army Air Base]]|| || || ||9 |- |[[:en:Ankara International Music Festival]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ankara Metro]]||[[:ru:Анкарский метрополитен]]|| || ||35 |- |[[:en:Ankara Music and Fine Arts University]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ankara Opera House]]|| || || ||5 |- |[[:en:Ankara Radio]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ankara Tren Garı]]||[[:ru:Железнодорожный вокзал Анкары]]|| || ||6 |- |[[:en:Ankara University]]||[[:ru:Анкарский университет]]||[[Անկարայի համալսարան]]|| ||33 |- |[[:en:Ankara Vakıf Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ankara'dan Abim Geldi]]|| || || ||2 |- |[[:en:Annan Plan]]||[[:ru:План Аннана]]|| || ||21 |- |[[:en:Ant (magazine)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Antakya]]||[[:ru:Антакья]]||[[Անթաքիա]]|| ||105 |- |[[:en:Antalya Airport]]||[[:ru:Анталья (аэропорт)]]|| || ||44 |- |[[:en:Antalya Diplomacy Forum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Antalya Festival]]|| || || ||3 |- |[[:en:Antalya Museum]]||[[:ru:Музей Антальи]]|| || ||11 |- |[[:en:Antalya Province]]||[[:ru:Анталья (ил)]]||[[Անթալիայի մարզ]]||այո||91 |- |[[:en:Antalya State Symphony Orchestra]]|| || || ||2 |- |[[:en:Anti-Turkish sentiment]]|| ||[[Թուրքոֆոբիա]]|| ||12 |- |[[:en:Antikristos]]|| || || ||3 |- |[[:en:Antisemitism in Turkey]]||[[:ru:Антисемитизм в Турции]]||[[Հակասեմականությունը Թուրքիայում]]|| ||8 |- |[[:en:Hamdi Apaydın]]|| || || ||3 |- |[[:en:Zekai Apaydın]]|| || || ||6 |- |[[:en:Aq Qoyunlu]]||[[:ru:Ак-Коюнлу]]||[[Ակ-Կոյունլուների պետություն]]|| ||49 |- |[[:en:Arabesque (Turkish music)]]||[[:ru:Арабеска (турецкая музыка)]]|| || ||12 |- |[[:en:Arabs in Turkey]]||[[:ru:Арабы в Турции]]||[[Արաբները Թուրքիայում]]|| ||17 |- |[[:en:İnci Aral]]|| || || ||10 |- |[[:en:Arap Islet]]|| || || ||1 |- |[[:en:Oya Araslı]]|| || || ||2 |- |[[:en:Arayış]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ardahan]]||[[:ru:Ардахан]]||[[Արդահան]]|| ||67 |- |[[:en:Ardahan Province]]||[[:ru:Ардахан (ил)]]||[[Արդահանի մարզ]]||այո||84 |- |[[:en:Sadun Aren]]|| || || ||2 |- |[[:en:Cahit Arf]]||[[:ru:Арф, Джахит]]|| || ||19 |- |[[:en:Erdoğan Arıca]]|| || || ||4 |- |[[:en:Celalettin Arif]]|| || || ||4 |- |[[:en:Arifiye]]|| || || ||15 |- |[[:en:Kemal Arıkan]]|| ||[[Քեմալ Արըքան]]|| ||3 |- |[[:en:Saffet Arıkan]]|| || || ||4 |- |[[:en:Suha Arın]]|| || || ||2 |- |[[:en:Bülent Arınç]]||[[:ru:Арынч, Бюлент]]|| || ||18 |- |[[:en:Koray Ariş]]|| || || ||2 |- |[[:en:Aristarchus of Thessalonica]]||[[:ru:Аристарх (апостол от 70)]]|| || ||26 |- |[[:en:Şarık Arıyak]]|| || || ||5 |- |[[:en:Cüneyt Arkın]]||[[:ru:Аркын, Джюнейт]]||[[Ջունեյթ Արքըն]]|| ||30 |- |[[:en:Armenia–Turkey relations]]||[[:ru:Армяно-турецкие отношения]]||[[Հայ-թուրքական հարաբերություններ]]|| ||17 |- |[[:en:Armenian genocide recognition]]||[[:ru:Признание геноцида армян]]||[[Հայոց ցեղասպանության ճանաչում]]|| ||13 |- |[[:en:Armenian highlands]]||[[:ru:Армянское нагорье]]||[[Հայկական լեռնաշխարհ]]|| ||53 |- |[[:en:Armenian national awakening]]||[[:ru:Армянское национальное возрождение]]||[[Հայոց ազգային վերածնունդ]]|| ||7 |- |[[:en:Armenian Revolutionary Army]]||[[:ru:Армянская революционная армия]]||[[Հայ հեղափոխական բանակ]]|| ||13 |- |[[:en:Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia]]||[[:ru:Армянская секретная армия освобождения Армении]]||[[Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակ]]|| ||35 |- |[[:en:Armenian volunteer units]]||[[:ru:Армянский корпус (Российская империя)]]||[[Հայկական կորպուս]]|| ||15 |- |[[:en:Armenians in Turkey]]||[[:ru:Армяне в Турции]]||[[Հայերը Թուրքիայում]]|| ||20 |- |[[:en:Armistice of Mudros]]||[[:ru:Мудросское перемирие]]||[[Մուդրոսի զինադադար]]|| ||44 |- |[[:en:Armutlu Peninsula]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of arrested mayors in Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:Arslan Eyce Private Amphora Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Alp Arslan]]||[[:ru:Алп-Арслан]]||[[Ալփ-Արսլան]]|| ||64 |- |[[:en:Alparslan Arslan]]|| || || ||5 |- |[[:en:Kilij Arslan IV]]||[[:ru:Кылыч-Арслан IV]]|| || ||17 |- |[[:en:Arslanköy Pond]]|| || || ||2 |- |[[:en:Article 301 (Turkish Penal Code)]]||[[:ru:Статья 301 (Уголовный кодекс Турции)]]||[[301-րդ հոդված (Թուրքիայի քրեական օրենսգիրք)]]|| ||10 |- |[[:en:Artuklu Palace]]|| || || ||2 |- |[[:en:Artuklu, Mardin]]|| || || ||10 |- |[[:en:Artuqids]]||[[:ru:Артукогуллары]]|| || ||30 |- |[[:en:Artvin]]||[[:ru:Артвин]]||[[Արդվին]]|| ||65 |- |[[:en:Artvin Province]]||[[:ru:Артвин (ил)]]||[[Արդվինի մարզ]]|| ||91 |- |[[:en:Oruç Reis]]||[[:ru:Арудж Барбаросса]]|| || ||30 |- |[[:en:Asansör]]||[[:ru:Асансёр]]|| || ||12 |- |[[:en:Asena]]||[[:ru:Арсена]]||[[Ասենա]]|| ||16 |- |[[:en:İnci Asena]]|| || || ||2 |- |[[:en:Aspendos]]||[[:ru:Аспендос]]||[[Ասպենդոս]]|| ||30 |- |[[:en:Aspendos International Opera and Ballet Festival]]||[[:ru:Международный фестиваль оперы и балета в Аспендосе]]|| || ||3 |- |[[:en:Assassination of Andrei Karlov]]||[[:ru:Убийство Андрея Карлова]]||[[Անդրեյ Կառլովի սպանություն]]|| ||38 |- |[[:en:Assassination of Hrant Dink]]|| ||[[Հրանտ Դինքի սպանություն]]|| ||8 |- |[[:en:Assassination of Jamal Khashoggi]]||[[:ru:Убийство Джамаля Хашогги]]||[[Ջամալ Խաշոգջիի սպանություն]]|| ||14 |- |[[:en:Assassination of Talaat Pasha]]|| || || ||7 |- |[[:en:David Asseo]]|| || || ||7 |- |[[:en:Association for Defence of National Rights]]|| || || ||2 |- |[[:en:Assos]]||[[:ru:Ассос]]||[[Ասոս]]|| ||32 |- |[[:en:Assyria]]||[[:ru:Ассирия]]||[[Ասորեստան]]|| ||106 |- |[[:en:Assyrian Americans]]|| || || ||3 |- |[[:en:Assyrian homeland]]|| || || ||10 |- |[[:en:AŞTİ]]|| || || ||8 |- |[[:en:Nurullah Ataç]]||[[:ru:Атач, Нурулла]]|| || ||6 |- |[[:en:Beşir Atalay]]|| || || ||9 |- |[[:en:Sırrı Atalay]]|| || || ||2 |- |[[:en:ATAŞ (Refinery)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Atatürk Airport]]||[[:ru:Стамбульский аэропорт имени Ататюрка]]||[[Աթաթուրքի անվան միջազգային օդանավակայան]]||այո||74 |- |[[:en:Atatürk and Şerife Bacı Monument]]|| || || ||2 |- |[[:en:Atatürk Boulevard]]|| || || ||4 |- |[[:en:Atatürk Cultural Center]]||[[:ru:Культурный центр Ататюрка]]|| || ||11 |- |[[:en:Atatürk Cultural Center in Mersin]]|| || || ||3 |- |[[:en:Atatürk Dam]]||[[:ru:Ататюрк (ГЭС)]]|| || ||22 |- |[[:en:Atatürk Mask]]||[[:ru:Маска Ататюрка]]|| || ||10 |- |[[:en:Atatürk Monument (İzmir)]]|| || || ||6 |- |[[:en:Atatürk Monument (Mersin)]]|| ||[[Աթաթուրքի արձան (Մերսին)]]|| ||5 |- |[[:en:Atatürk Museum (Adana)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Atatürk Museum Mansion]]|| || || ||4 |- |[[:en:Atatürk Museums in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Atatürk Reservoir]]|| || || ||6 |- |[[:en:Atatürkist Thought Association]]|| || || ||3 |- |[[:en:Oğuz Atay]]||[[:ru:Атай, Огуз]]|| || ||17 |- |[[:en:Atik Mustafa Pasha Mosque]]||[[:ru:Церковь Святой Фёклы]]|| || ||13 |- |[[:en:Can Atilla]]|| || || ||12 |- |[[:en:Atılım University]]|| || || ||8 |- |[[:en:Atlas (magazine)]]|| || || ||2 |- |[[:en:ATO Congresium]]|| || || ||3 |- |[[:en:Atsiapat]]|| || || ||3 |- |[[:en:Nihal Atsız]]||[[:ru:Атсыз, Нихаль]]|| || ||22 |- |[[:en:ATV (Turkish TV channel)]]||[[:ru:ATV (Турция)]]||[[ATV (Թուրքիա)]]|| ||23 |- |[[:en:August 2011 Turkey–Iraq cross-border raids]]|| || || ||3 |- |[[:en:Aulae (Cilicia)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Austro-Turkish War (1716–1718)]]||[[:ru:Австро-турецкая война (1716—1718)]]|| || ||21 |- |[[:en:Austro-Turkish War (1788–1791)]]||[[:ru:Австро-турецкая война (1787—1791)]]|| || ||26 |- |[[:en:Avanos]]||[[:ru:Аванос]]||[[Ավանոս]]|| ||37 |- |[[:en:Doğan Avcıoğlu]]|| || || ||7 |- |[[:en:Nazmi Avluca]]||[[:ru:Авлуджа, Назми]]|| || ||15 |- |[[:en:Avrasya Anı Evi]]|| || || ||2 |- |[[:en:Avshar Turkmen]]||[[:ru:Афшары]]||[[Աֆշարներ]]|| ||23 |- |[[:en:Aya Tekla Church]]|| || || ||6 |- |[[:en:Emre Aydın]]||[[:ru:Айдын, Эмре]]|| || ||22 |- |[[:en:Mehmet Aydın (fraudster)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Aydın]]||[[:ru:Айдын]]||[[Այդըն]]|| ||73 |- |[[:en:Aydın Büyükşehir Belediyespor]]|| || || ||12 |- |[[:en:Aydın Karşılaması]]|| || || ||1 |- |[[:en:Aydın Province]]||[[:ru:Айдын (ил)]]||[[Այդընի մարզ]]|| ||87 |- |[[:en:Aydıncık Islands]]|| || || ||2 |- |[[:en:Aydıncık mosaic]]|| || || ||4 |- |[[:en:Aydıncık Nature Park]]|| || || ||3 |- |[[:en:Aydınids]]||[[:ru:Айдыногуллары]]|| || ||19 |- |[[:en:Süreyya Ayhan]]|| || || ||18 |- |[[:en:Ayran]]||[[:ru:Айран]]||[[Թան (ըմպելիք)]]|| ||61 |- |[[:en:Sineperver Sultan]]||[[:ru:Айше Сениепервер-султан]]|| || ||19 |- |[[:en:Ayvacık, Çanakkale]]||[[:ru:Айваджык]]|| || ||23 |- |[[:en:Ayvalık]]||[[:ru:Айвалык]]||[[Այվալըք]]|| ||46 |- |[[:en:Ayvalık Islands Nature Park]]||[[:ru:Моско]]|| || ||6 |- |[[:en:Azerbaijan–Turkey relations]]||[[:ru:Азербайджано-турецкие отношения]]||[[Թուրք-ադրբեջանական հարաբերություններ]]|| ||15 |- |[[:en:Azerbaijanis in Turkey]]||[[:ru:Азербайджанцы в Турции]]||[[Ադրբեջանցիները Թուրքիայում]]|| ||8 |- |[[:en:Aziziye]]||[[:ru:Азизие]]||[[Ազիզիե (Էրզրումի մարզ)]]|| ||15 |- |[[:en:Yusuf al-Azma]]|| || || ||14 |- |[[:en:Azmak Creek]]|| || || ||3 |- |[[:en:Babadıl Creek]]|| || || ||1 |- |[[:en:Babadıl Islands]]|| || || ||2 |- |[[:en:Babaeski]]||[[:ru:Бабаэски]]|| || ||35 |- |[[:en:Babai revolt]]||[[:ru:Восстание бабаи]]|| || ||6 |- |[[:en:Baç Bridge]]|| || || ||4 |- |[[:en:Bafra]]||[[:ru:Бафра]]||[[Բաֆռա]]|| ||28 |- |[[:en:Bağdat Avenue]]||[[:ru:Багдадский проспект]]||[[Բաղդադի պողոտա]]||այո||13 |- |[[:en:Bağlama]]||[[:ru:Саз (музыкальный инструмент)]]||[[Սազ]]|| ||43 |- |[[:en:Bahçe railway station]]|| || || ||2 |- |[[:en:Devlet Bahçeli]]||[[:ru:Бахчели, Девлет]]||[[Դևլեթ Բահչելի]]|| ||32 |- |[[:en:Bahçelievler massacre]]|| || || ||2 |- |[[:en:Bahçelievler, Ankara]]|| || || ||5 |- |[[:en:Bahçeşehir University]]|| || || ||8 |- |[[:en:Bakhchysarai]]||[[:ru:Бахчисарай]]||[[Բախչիսարայ]]|| ||77 |- |[[:en:Bâkî]]||[[:ru:Бакы]]|| || ||27 |- |[[:en:Bakırköy]]||[[:ru:Бакыркёй]]||[[Բաքըրքյոյ]]||այո||38 |- |[[:en:Baklahorani]]||[[:ru:Баклахорани]]|| || ||8 |- |[[:en:Baku–Tbilisi–Ceyhan pipeline]]||[[:ru:Нефтепровод Баку — Тбилиси — Джейхан]]||[[Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան նավթամուղ]]|| ||39 |- |[[:en:Baku–Tbilisi–Kars railway]]||[[:ru:Железная дорога Баку — Тбилиси — Карс]]||[[«Բաքու-Թբիլիսի-Կարս» երկաթուղի]]|| ||21 |- |[[:en:Balabolu]]|| || || ||2 |- |[[:en:Balçova]]|| || || ||20 |- |[[:en:Balık Sisters]]|| || || ||4 |- |[[:en:Balıkesir]]||[[:ru:Балыкесир]]||[[Բալըքեսիր]]|| ||72 |- |[[:en:Balıkesir Province]]||[[:ru:Балыкесир (ил)]]||[[Բալըքեսիրի մարզ]]|| ||88 |- |[[:en:Balkans]]||[[:ru:Балканский полуостров]]||[[Բալկանյան թերակղզի]]|| ||171 |- |[[:en:Balyan family]]||[[:ru:Бальяны]]||[[Բալյան ընտանիք]]|| ||15 |- |[[:en:Bandırma]]||[[:ru:Бандырма]]||[[Բանդրմա]]|| ||48 |- |[[:en:Bandırma Gulf]]|| || || ||3 |- |[[:en:Banking in Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:Ali Hadi Bara]]|| || || ||4 |- |[[:en:Murat Bardakçı]]|| || || ||8 |- |[[:en:Cemil Sait Barlas]]|| || || ||3 |- |[[:en:Bartholomew I of Constantinople]]||[[:ru:Варфоломей I (патриарх Константинопольский)]]|| || ||61 |- |[[:en:Bartın]]||[[:ru:Бартын]]||[[Բարթըն]]||այո||53 |- |[[:en:Faik Ahmet Barutçu]]|| || || ||4 |- |[[:en:Rasim Başak]]|| || || ||9 |- |[[:en:Başakşehir]]||[[:ru:Башакшехир]]||[[Բաշաքշեհիր]]||այո||30 |- |[[:en:İlker Başbuğ]]||[[:ru:Башбуг, Илькер]]|| || ||16 |- |[[:en:Bashi-bazouk]]||[[:ru:Башибузуки]]||[[Բաշիբոզուկներ]]|| ||35 |- |[[:en:Bashlyk]]||[[:ru:Башлык]]|| || ||19 |- |[[:en:Başkale]]||[[:ru:Башкале]]||[[Ադամակերտ]]|| ||32 |- |[[:en:Basketbol Süper Ligi]]||[[:ru:Чемпионат Турции по баскетболу]]|| || ||22 |- |[[:en:Başpınar Nature Park]]|| || || ||2 |- |[[:en:Yıldıray Baştürk]]||[[:ru:Баштюрк, Йылдырай]]|| || ||32 |- |[[:en:Batman, Turkey]]||[[:ru:Батман (город)]]||[[Բաթման]]|| ||81 |- |[[:en:Battle of Abukir (1799)]]||[[:ru:Битва при Абукире (1799)]]||[[Աբուքիրի ճակատամարտ (1799)]]|| ||25 |- |[[:en:Battle of Aleppo (1918)]]|| || || ||6 |- |[[:en:Battle of Arachova]]||[[:ru:Битва при Арахове]]|| || ||10 |- |[[:en:Battle of Aydın]]||[[:ru:Резня в Айдыне]]|| || ||4 |- |[[:en:Battle of Baku]]||[[:ru:Битва за Баку (1918)]]|| || ||23 |- |[[:en:Battle of Bapheus]]||[[:ru:Бафейская битва]]|| || ||28 |- |[[:en:Battle of Bolchu]]|| || || ||3 |- |[[:en:Battle of Chaldiran]]||[[:ru:Чалдыранская битва]]||[[Չալդրանի ճակատամարտ]]|| ||38 |- |[[:en:Battle of Çıldır]]||[[:ru:Чилдырская битва]]||[[Չըլդըրի ճակատամարտ]]|| ||10 |- |[[:en:Battle of Djerba]]||[[:ru:Сражение у острова Джерба]]|| || ||21 |- |[[:en:Battle of Dorylaeum (1097)]]||[[:ru:Битва при Дорилее (1097)]]|| || ||33 |- |[[:en:Battle of Dorylaeum (1147)]]||[[:ru:Битва при Дорилее (1147)]]|| || ||17 |- |[[:en:Battle of Dumlupınar]]||[[:ru:Битва при Думлупынаре]]||[[Դումլուփընարի ճակատամարտ]]|| ||16 |- |[[:en:Battle of Grocka]]|| || || ||12 |- |[[:en:Battle of Hill 60 (Gallipoli)]]|| || || ||6 |- |[[:en:Battle of Kamatero]]||[[:ru:Битва при Каматеро]]|| || ||6 |- |[[:en:Battle of Karpenisi]]||[[:ru:Битва при Карпениси]]|| || ||9 |- |[[:en:Battle of Kars]]||[[:ru:Осада Карса (1877)]]||[[Կարսի պաշարում (1877)]]|| ||10 |- |[[:en:Battle of Kars (1920)]]|| ||[[Կարսի անկում]]|| ||8 |- |[[:en:Battle of Kosovo (1448)]]||[[:ru:Битва на Косовом поле (1448)]]|| || ||28 |- |[[:en:Battle of Krbava Field]]||[[:ru:Битва при Крбаве]]|| || ||27 |- |[[:en:Battle of Kumkale]]|| || || ||6 |- |[[:en:Battle of Lone Pine]]||[[:ru:Битва у одинокой сосны]]|| || ||7 |- |[[:en:Battle of Marash]]|| || || ||8 |- |[[:en:Battle of Maritsa]]||[[:ru:Битва на Марице]]|| || ||36 |- |[[:en:Battle of Mohács]]||[[:ru:Битва при Мохаче (1526)]]||[[Մոհաչի ճակատամարտ (1526)]]|| ||65 |- |[[:en:Battle of Myriokephalon]]||[[:ru:Битва при Мириокефале]]||[[Միրիոկեֆալոնի ճակատամարտ]]|| ||30 |- |[[:en:Battle of Navarino]]||[[:ru:Наваринское сражение]]|| || ||41 |- |[[:en:Battle of Otlukbeli]]||[[:ru:Сражение при Отлукбели]]|| || ||14 |- |[[:en:Battle of Párkány]]||[[:ru:Битва под Парканами]]|| || ||13 |- |[[:en:Battle of Pelekanon]]||[[:ru:Битва при Пелеканоне]]|| || ||22 |- |[[:en:Battle of Rovine]]||[[:ru:Битва при Ровине]]|| || ||17 |- |[[:en:Battle of Saint Gotthard (1664)]]||[[:ru:Битва при Сентготхарде]]|| || ||27 |- |[[:en:Battle of Sari Bair]]|| || || ||6 |- |[[:en:Battle of Sarikamish]]||[[:ru:Сарыкамышская операция]]||[[Սարիղամիշի ճակատամարտ]]|| ||32 |- |[[:en:Battle of Sarikamish (1920)]]|| ||[[Սարիղամիշի ճակատամարտ (1920)]]|| ||7 |- |[[:en:Battle of Sokhoista]]||[[:ru:Битва при Сохоисте]]|| || ||7 |- |[[:en:Battle of the Nek]]|| || || ||7 |- |[[:en:Battle of the Sakarya]]||[[:ru:Битва при Сакарье]]||[[Սաքարյայի ճակատամարտ]]|| ||16 |- |[[:en:Battle of Torches]]||[[:ru:Битва с факелами]]|| || ||10 |- |[[:en:Battle of Turnadağ]]|| || || ||3 |- |[[:en:Battle of Urfa]]|| || || ||6 |- |[[:en:Battle of Valtetsi]]||[[:ru:Сражение при Валтеци]]|| || ||6 |- |[[:en:Battle of Varna]]||[[:ru:Битва при Варне]]|| || ||43 |- |[[:en:Battle of Vaslui]]||[[:ru:Васлуйская битва]]|| || ||19 |- |[[:en:Battle of Vienna]]||[[:ru:Венская битва (1683)]]||[[Վիեննայի ճակատամարտ (1683)]]|| ||63 |- |[[:en:Battle of Wawon]]|| || || ||6 |- |[[:en:Battle of Yassıçemen]]|| || || ||8 |- |[[:en:Celâl Bayar]]||[[:ru:Баяр, Махмуд Джеляль]]||[[Ջելալ Բայար]]|| ||69 |- |[[:en:Bayat (tribe)]]||[[:ru:Баяты (огузы)]]|| || ||16 |- |[[:en:Bayburt]]||[[:ru:Байбурт]]||[[Բաբերդ]]|| ||61 |- |[[:en:Bayezid I]]||[[:ru:Баязид I]]||[[Բայազիդ I]]|| ||82 |- |[[:en:Deniz Baykal]]||[[:ru:Байкал, Дениз]]|| || ||24 |- |[[:en:Bedri Baykam]]|| || || ||9 |- |[[:en:Baykar Bayraktar TB2]]||[[:ru:Bayraktar TB2]]||[[Բայրաքթար ՏԲ2]]|| ||45 |- |[[:en:Ümit Haluk Bayülken]]||[[:ru:Байюлкен, Халук]]|| || ||8 |- |[[:en:Hikmet Bayur]]||[[:ru:Баюр, Юсуф Хикмет]]|| || ||7 |- |[[:en:Elyesa Bazna]]||[[:ru:Базна, Эльяс]]|| || ||21 |- |[[:en:Beçin]]|| || || ||4 |- |[[:en:Bedia Muvahhit]]||[[:ru:Муваххит, Бедиа]]||[[Բեդիա Մուվահհիթ]]|| ||11 |- |[[:en:Bahaettin Rahmi Bediz]]|| || || ||4 |- |[[:en:Sheikh Bedreddin]]||[[:ru:Бедреддин Махмуд]]|| || ||15 |- |[[:en:Beer in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Begzada]]|| || || ||6 |- |[[:en:Hulusi Behçet]]||[[:ru:Бехчет, Хулуси]]|| || ||18 |- |[[:en:Bekir Fikri]]|| || || ||5 |- |[[:en:Bektashi Order]]||[[:ru:Бекташи]]||[[Բեքթաշյան միաբանություն]]|| ||49 |- |[[:en:Belceğiz Bay]]|| || || ||1 |- |[[:en:Belde]]|| || || ||8 |- |[[:en:Belenkeşlik Castle]]|| || || ||2 |- |[[:en:Belkıs Tombolo]]|| || || ||1 |- |[[:en:Sabiha Bengütaş]]||[[:ru:Бенгюташ, Сабиха]]||[[Սաբիհա Բենգյութաշ]]|| ||22 |- |[[:en:Berdan River]]|| ||[[Կյուդնոս]]|| ||16 |- |[[:en:Bergama]]||[[:ru:Бергама]]||[[Բերգամա]]|| ||44 |- |[[:en:Bergama Museum]]|| || || ||5 |- |[[:en:Suat Berk]]|| || || ||4 |- |[[:en:Muazzez Tahsin Berkand]]|| || || ||3 |- |[[:en:Berkant]]|| || || ||3 |- |[[:en:Semiha Berksoy]]||[[:ru:Берксой, Семиха]]|| || ||10 |- |[[:en:Berlin–Baghdad railway]]||[[:ru:Багдадская железная дорога]]||[[Բեռլին-Բաղդադ երկաթգիծ]]|| ||35 |- |[[:en:Beşadalar]]|| ||[[Բեշադալար]]|| ||5 |- |[[:en:Beşiktaş]]||[[:ru:Бешикташ (район)]]||[[Բեշիքթաշ (շրջան)]]|| ||55 |- |[[:en:Beth Nahrain]]|| || || ||4 |- |[[:en:Bey]]||[[:ru:Бей]]||[[Բեյ]]|| ||69 |- |[[:en:Artuk Bey]]||[[:ru:Артук бен Эксюк]]|| || ||15 |- |[[:en:Chaghri Beg]]||[[:ru:Чагры-бек]]||[[Չաղրի բեկ]]|| ||23 |- |[[:en:İsfendiyar Bey]]||[[:ru:Исфендияр-бей]]|| || ||5 |- |[[:en:Kaymakam Kemal Bey]]|| || || ||1 |- |[[:en:Mazhar Müfit Bey]]|| || || ||4 |- |[[:en:Osman Hamdi Bey]]||[[:ru:Осман Хамди-бей]]||[[Օսման Համդի Բեյ]]||այո||28 |- |[[:en:Savcı Bey]]|| || || ||12 |- |[[:en:Yusuf Kemal Bey]]||[[:ru:Тенгиршенк, Юсуф Кемаль-бей]]|| || ||8 |- |[[:en:Bayezid II]]||[[:ru:Баязид II]]||[[Բայազիդ II]]|| ||75 |- |[[:en:Beycesultan]]||[[:ru:Бейджесултан]]|| || ||8 |- |[[:en:Beykoz]]||[[:ru:Бейкоз]]||[[Բեյքոզ]]|| ||32 |- |[[:en:Beylerbeyi event]]||[[:ru:Инцидент с бейлербеем]]|| || ||5 |- |[[:en:Beylerbeyi Palace]]||[[:ru:Дворец Бейлербейи]]||[[Բեյլերբեյի պալատ]]||այո||27 |- |[[:en:Beylik of Hacıemir]]||[[:ru:Хаджимирогуллары]]|| || ||5 |- |[[:en:Beylik of Tadjeddin]]||[[:ru:Таджеддиногуллары]]|| || ||7 |- |[[:en:Beyliks of Canik]]||[[:ru:Бейлики Джаник]]|| || ||9 |- |[[:en:Beyoğluspor]]|| || || ||9 |- |[[:en:Beypazarı, Ankara]]||[[:ru:Бейпазары]]|| || ||38 |- |[[:en:Bülent Bezdüz]]|| || || ||2 |- |[[:en:Bible translations into Turkish]]|| ||[[Աստվածաշնչի թուրքերեն թարգմանություն]]|| ||3 |- |[[:en:Biga Peninsula]]|| || || ||1 |- |[[:en:Biga, Çanakkale]]||[[:ru:Бига]]|| || ||31 |- |[[:en:Bilecik]]||[[:ru:Биледжик]]||[[Բիլեջիք]]|| ||62 |- |[[:en:Bilecik Museum]]|| || || ||1 |- |[[:en:Üstün Bilgen-Reinart]]|| || || ||2 |- |[[:en:Bilkent University]]|| || || ||19 |- |[[:en:Ali Rıza Binboğa]]|| || || ||2 |- |[[:en:Bingöl]]||[[:ru:Бингёль]]||[[Ճապաղջուր]]|| ||73 |- |[[:en:Yusuf İzzet Birand]]||[[:ru:Биранд, Юсуф Иззет]]|| || ||3 |- |[[:en:Birecik Bridge]]|| || || ||3 |- |[[:en:İdil Biret]]||[[:ru:Бирет, Идиль]]||[[Իդիլ Բիրեթ]]|| ||31 |- |[[:en:Birgi Grand Mosque]]|| || || ||3 |- |[[:en:Birkapılı HES]]|| || || ||1 |- |[[:en:Bitlis Province]]||[[:ru:Битлис (ил)]]||[[Բիթլիսի մարզ]]||այո||82 |- |[[:en:BJK İnönü Stadium]]||[[:ru:Инёню (стадион)]]|| || ||26 |- |[[:en:Black Sea Region]]||[[:ru:Черноморский регион]]||[[Սևծովյան տարածաշրջան]]||այո||60 |- |[[:en:Block of Wikipedia in Turkey]]||[[:ru:Блокирование Википедии в Турции]]||[[Վիքիպեդիայի արգելափակումը Թուրքիայում (2017)]]|| ||36 |- |[[:en:Blue Cruise]]|| || || ||4 |- |[[:en:Blue Mosque, Istanbul]]||[[:ru:Голубая мечеть (Стамбул)]]||[[Կապույտ մզկիթ (Ստամբուլ)]]||այո||85 |- |[[:en:BMC (Turkey)]]||[[:ru:BMC (турецкая автомобилестроительная компания)]]|| || ||13 |- |[[:en:Bodrum Castle]]||[[:ru:Замок Святого Петра]]||[[Սուրբ Պետրոսի ամրոց]]|| ||25 |- |[[:en:Bodrum Mosque]]||[[:ru:Мирелейон]]|| || ||20 |- |[[:en:Bodrumkale]]|| || || ||3 |- |[[:en:Boğatepe Cheese Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Boğaziçi University]]||[[:ru:Босфорский университет]]||[[Բոսֆորի համալսարան]]|| ||33 |- |[[:en:Boğsak Islet]]|| ||[[Բոգսակ կղզի]]||այո||4 |- |[[:en:Bolu]]||[[:ru:Болу]]||[[Բոլու]]||այո||67 |- |[[:en:Bolu Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Bolu Province]]||[[:ru:Болу (ил)]]||[[Բոլուի մարզ]]||այո||83 |- |[[:en:Rıza Tevfik Bölükbaşı]]||[[:ru:Бёлюкбаши, Рыза Тевфик]]|| || ||10 |- |[[:en:Zerrin Bölükbaşı]]|| || || ||2 |- |[[:en:Claude Alexandre de Bonneval]]||[[:ru:Бонневаль, Клод Александр де]]|| || ||19 |- |[[:en:Book of Dede Korkut]]||[[:ru:Книга моего деда Коркута]]||[[Գորգուդ պապի գիրքը]]|| ||34 |- |[[:en:Orhan Boran]]|| || || ||5 |- |[[:en:Bosnia and Herzegovina–Turkey relations]]||[[:ru:Боснийско-турецкие отношения]]|| || ||9 |- |[[:en:Bosphorus Bridge]]||[[:ru:Мост Мучеников 15 Июля]]||[[Բոսֆորի կամուրջ]]|| ||60 |- |[[:en:Bosporus]]||[[:ru:Босфор]]||[[Բոսֆոր]]|| ||121 |- |[[:en:Bostancı]]|| || || ||6 |- |[[:en:Bostanlı Open-air Archaeological Museum]]|| || || ||1 |- |[[:en:Boyoz]]|| || || ||7 |- |[[:en:Aydın Boysan]]|| || || ||7 |- |[[:en:Ferruh Bozbeyli]]||[[:ru:Бозбейли, Феррух]]|| || ||4 |- |[[:en:Bozburun]]|| || || ||9 |- |[[:en:Bozcaada Castle]]|| || || ||5 |- |[[:en:Bozcaada, Çanakkale]]||[[:ru:Бозджаада (район)]]|| || ||9 |- |[[:en:Bekir Bozdağ]]|| || || ||10 |- |[[:en:Bozkır Oyun Havası]]||[[:ru:Тамзара]]||[[Թամզարա (պար)]]|| ||6 |- |[[:en:Bozkurt of Dulkadir]]||[[:ru:Алауддевле Бозкурт]]|| || ||6 |- |[[:en:Mahmut Esat Bozkurt]]||[[:ru:Бозкурт, Махмут Эсат]]|| || ||7 |- |[[:en:Bozoklu Mustafa Pasha]]|| || || ||7 |- |[[:en:Boztepe Peninsula]]|| || || ||3 |- |[[:en:Bozyazı]]||[[:ru:Бозязы]]|| || ||28 |- |[[:en:Bozyazı Island]]|| || || ||1 |- |[[:en:Carmelite Brewer Christie]]|| || || ||1 |- |[[:en:British Institute in Ankara]]||[[:ru:Британский институт археологии в Анкаре]]|| || ||6 |- |[[:en:British Turks]]||[[:ru:Турки в Великобритании]]|| || ||8 |- |[[:en:Buca]]|| || || ||22 |- |[[:en:Bucak (administrative unit)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Bülbülün Kanadı Sarı]]|| || || ||1 |- |[[:en:Fuat Bulca]]|| || || ||7 |- |[[:en:Bulgarian Turks]]||[[:ru:Турки в Болгарии]]|| || ||26 |- |[[:en:Bulgarian Turks in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Bulgarian–Ottoman wars]]||[[:ru:Болгаро-османские войны]]|| || ||13 |- |[[:en:Burak-class corvette]]|| || || ||3 |- |[[:en:Burdur]]||[[:ru:Бурдур]]||[[Բուրդուր]]|| ||54 |- |[[:en:Burdur Archaeological Museum]]||[[:ru:Археологический музей Бурдура]]|| || ||5 |- |[[:en:Burdur Province]]||[[:ru:Бурдур (ил)]]||[[Բուրդուրի մարզ]]||այո||81 |- |[[:en:Burhaniye National Forces Culture Museum]]|| || || ||1 |- |[[:en:Burning of Smyrna]]||[[:ru:Резня в Смирне]]||[[Զմյուռնիայի աղետ (1922)]]|| ||27 |- |[[:en:Bursa]]||[[:ru:Бурса (город)]]||[[Բուրսա]]|| ||123 |- |[[:en:Bursa Atatürk Museum]]|| || || ||5 |- |[[:en:Bursa Energy Museum]]|| || || ||1 |- |[[:en:Bursa Province]]||[[:ru:Бурса (ил)]]||[[Բուրսայի մարզ]]|| ||88 |- |[[:en:Bütün Dünya]]|| || || ||1 |- |[[:en:Büyük Ada]]|| || || ||5 |- |[[:en:Büyük Doğu (magazine)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Büyük Ilyosta Island]]|| || || ||1 |- |[[:en:Büyük Maden Island]]||[[:ru:Маден (остров)]]|| || ||4 |- |[[:en:Büyükada]]||[[:ru:Бююкада]]||[[Բյույուքադա]]|| ||32 |- |[[:en:Yaşar Büyükanıt]]||[[:ru:Бююканыт, Яшар]]|| || ||16 |- |[[:en:Erol Büyükburç]]||[[:ru:Бююкбурч, Эрол]]||[[Էրոլ Բյույուքբուրչ]]|| ||10 |- |[[:en:Byzantine Empire under the Doukas dynasty]]|| || || ||7 |- |[[:en:Byzantine Empire under the Palaiologos dynasty]]||[[:ru:История Византийской империи (1261—1453)]]|| || ||11 |- |[[:en:Byzantine–Seljuk wars]]||[[:ru:Византийско-сельджукские войны]]|| || ||20 |- |[[:en:Cabotage Day]]|| || || ||2 |- |[[:en:Cacık]]||[[:ru:Дзадзики]]||[[Ձաձիկի]]||այո||47 |- |[[:en:Çağ University]]|| || || ||4 |- |[[:en:Cağaloğlu]]|| || || ||3 |- |[[:en:Cahit Sıtkı Tarancı Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Aslı Çakır Alptekin]]||[[:ru:Альптекин, Аслы]]|| || ||19 |- |[[:en:Çakırağa Mansion]]|| || || ||2 |- |[[:en:Fevzi Çakmak]]||[[:ru:Чакмак, Мустафа Февзи]]||[[Ֆևզի Չաքմաք]]|| ||30 |- |[[:en:Çalık Ali Pasha]]|| || || ||6 |- |[[:en:Şadi Çalık]]|| || || ||4 |- |[[:en:Çalıkuşu]]||[[:ru:Королёк — птичка певчая (роман)]]|| || ||9 |- |[[:en:İbrahim Çallı]]|| || || ||7 |- |[[:en:Necdet Calp]]||[[:ru:Джальп, Недждет]]|| || ||4 |- |[[:en:Cambazlı ruins]]|| || || ||3 |- |[[:en:Çanakkale]]||[[:ru:Чанаккале]]||[[Չանաքքալե]]|| ||87 |- |[[:en:Çanakkale 1915]]|| || || ||4 |- |[[:en:Çanakkale Archaeological Museum]]|| || || ||5 |- |[[:en:Çanakkale Naval Museum]]|| || || ||5 |- |[[:en:Çanakkale Onsekiz Mart University]]|| || || ||5 |- |[[:en:Çanakkale Province]]||[[:ru:Чанаккале (ил)]]||[[Չանաքքալեի մարզ]]|| ||85 |- |[[:en:Yaman Candar]]|| || || ||5 |- |[[:en:Çandarlı]]||[[:ru:Чандарлы (город)]]|| || ||13 |- |[[:en:Çandır Castle]]|| ||[[Պապեռոն]]|| ||7 |- |[[:en:Çankaya University]]||[[:ru:Университет Чанкая]]|| || ||25 |- |[[:en:Çankaya, Ankara (district)]]||[[:ru:Чанкая (район Анкары)]]|| || ||34 |- |[[:en:Çankırı]]||[[:ru:Чанкыры]]||[[Չանքըրը]]|| ||57 |- |[[:en:Çankırı Province]]||[[:ru:Чанкыры (ил)]]||[[Չանքըրըի մարզ]]||այո||76 |- |[[:en:Capital punishment in Turkey]]||[[:ru:Смертная казнь в Турции]]||[[Մահապատիժը Թուրքիայում]]|| ||10 |- |[[:en:Capitulations of the Ottoman Empire]]||[[:ru:Капитуляции Османской империи]]||[[Օսմանյան կայսրության կապիտուլյացիա]]|| ||15 |- |[[:en:Cappadocia]]||[[:ru:Каппадокия]]||[[Կապադովկիա]]|| ||99 |- |[[:en:Cappadocian Greek]]||[[:ru:Каппадокийский диалект греческого языка]]|| || ||24 |- |[[:en:Capture of Baghdad (1638)]]|| || || ||8 |- |[[:en:Capture of Cairo (1517)]]||[[:ru:Бои за Каир (1517)]]|| || ||5 |- |[[:en:Caracalla's inscription]]|| || || ||2 |- |[[:en:Emmanuel Carasso]]||[[:ru:Карассо, Эммануил]]|| || ||11 |- |[[:en:Carousel Shopping Center]]|| || || ||2 |- |[[:en:Çarşaf (magazine)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Çarşıya Vardım]]|| || || ||1 |- |[[:en:Cartel (rap group)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Casemates of İbrahim Pasha]]|| || || ||2 |- |[[:en:Castle Plan]]|| || || ||2 |- |[[:en:Berkay Çatak]]|| || || ||2 |- |[[:en:Çatalca Peninsula]]||[[:ru:Пашаэли]]||[[Չաթալջա թերակղզի]]|| ||10 |- |[[:en:Çatalsu, Gülagaç, Aksaray]]|| || || ||7 |- |[[:en:Cathedral of Ani]]||[[:ru:Анийский собор]]||[[Սուրբ Աստվածածին Կաթողիկե եկեղեցի (Անի)]]|| ||19 |- |[[:en:Cathedral of the Holy Cross, Aghtamar]]||[[:ru:Церковь Святого Креста (Ахтамар)]]||[[Սուրբ Խաչ եկեղեցի (Աղթամար)]]|| ||17 |- |[[:en:Cathedral of the Holy Spirit]]|| || || ||17 |- |[[:en:Catholic archdiocese of Ephesus]]||[[:ru:Эфесская архиепархия]]|| || ||4 |- |[[:en:Catholic Church in Turkey]]||[[:ru:Католицизм в Турции]]|| || ||12 |- |[[:en:Çatıören]]|| || || ||4 |- |[[:en:Caucasus]]||[[:ru:Кавказ]]||[[Կովկաս]]|| ||150 |- |[[:en:Caucasus campaign]]||[[:ru:Кавказский фронт Первой мировой войны]]||[[Կովկասյան ճակատ]]|| ||40 |- |[[:en:Caucasus mixed forests]]||[[:ru:Кавказские смешанные леса]]|| || ||11 |- |[[:en:İlhan Cavcav]]|| || || ||6 |- |[[:en:Mehmed Cavid]]||[[:ru:Мехмет Джавид-бей]]||[[Մեհմեթ Ջավիդ բեյ]]|| ||14 |- |[[:en:Halime Çavuş]]|| || || ||2 |- |[[:en:Mevlüt Çavuşoğlu]]||[[:ru:Чавушоглу, Мевлют]]||[[Մևլյութ Չավուշօղլու]]|| ||45 |- |[[:en:Çayyolu]]|| || || ||5 |- |[[:en:Ali Fuat Cebesoy]]||[[:ru:Джебесой, Али Фуат]]||[[Ալի Ֆուաթ Ջեբեսոյ]]|| ||16 |- |[[:en:Celali rebellions]]||[[:ru:Джелали]]||[[Ջալալիններ]]|| ||13 |- |[[:en:Çelebi Island]]|| || || ||1 |- |[[:en:Noman Çelebicihan]]||[[:ru:Челебиджихан, Номан]]|| || ||19 |- |[[:en:Cem (magazine)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Cemal Reşit Rey Concert Hall]]||[[:ru:Концертный зал Джемаль Решит Рей]]|| || ||5 |- |[[:en:Cemil Topuzlu Open-Air Theatre]]||[[:ru:Театр на открытом воздухе Джемиль Топузлу]]|| || ||6 |- |[[:en:Cemilli Castle]]|| || || ||3 |- |[[:en:Cenaze Hasan Pasha]]||[[:ru:Кетхюда Хасан-паша]]|| || ||7 |- |[[:en:Çenebaz Osman Efendi]]|| || || ||1 |- |[[:en:Çeng]]||[[:ru:Ченг]]|| || ||10 |- |[[:en:Çengelhan Rahmi M. Koç Museum]]|| || || ||6 |- |[[:en:Mustafa Cengiz]]||[[:ru:Дженгиз, Мустафа]]|| || ||3 |- |[[:en:Cennet and Cehennem]]|| || || ||6 |- |[[:en:Censorship in Turkey]]||[[:ru:Цензура в Турции]]||[[Գրաքննությունը Թուրքիայում]]|| ||12 |- |[[:en:Central Anatolia Region]]||[[:ru:Центральная Анатолия]]||[[Կենտրոնական Անատոլիա]]||այո||61 |- |[[:en:Central Anatolian deciduous forests]]|| || || ||4 |- |[[:en:Central Anatolian steppe]]|| || || ||1 |- |[[:en:Central Army (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Central Bank of the Republic of Turkey]]||[[:ru:Центральный банк Турецкой Республики]]||[[Թուրքիայի կենտրոնական բանկ]]|| ||22 |- |[[:en:Centre for Turkey Studies]]|| || || ||2 |- |[[:en:Centre Party (Turkey)]]||[[:ru:Партия центра (Турция)]]|| || ||5 |- |[[:en:Çerkezköy]]||[[:ru:Черкезкёй]]|| || ||31 |- |[[:en:Çeşme]]||[[:ru:Чешме]]||[[Չեշմե]]||այո||49 |- |[[:en:Çeşme Castle]]|| || || ||5 |- |[[:en:Çeşme Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ceyhan]]||[[:ru:Джейхан]]||[[Ջեյհան (քաղաք)]]||այո||55 |- |[[:en:Cezayirli Gazi Hasan Paşa Monument]]|| || || ||3 |- |[[:en:Engin Cezzar]]|| || || ||4 |- |[[:en:Chaka of Smyrna]]||[[:ru:Чака-бей]]|| || ||18 |- |[[:en:Chamber of Computer Engineers of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Chamber of Electrical Engineers of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Chanak Crisis]]|| || || ||10 |- |[[:en:Çandarlı family]]||[[:ru:Чандарлы (семья)]]|| || ||12 |- |[[:en:Chief of the Turkish General Staff]]|| ||[[Թուրքիայի գլխավոր շտաբի պետերի ցանկ]]|| ||9 |- |[[:en:Chobanids (beylik)]]||[[:ru:Чобаногуллары]]|| || ||13 |- |[[:en:Chora Church]]||[[:ru:Монастырь Хора]]||[[Խորայի եկեղեցի]]|| ||39 |- |[[:en:Christianity in Turkey]]||[[:ru:Христианство в Турции]]|| || ||15 |- |[[:en:Chufut-Kale]]||[[:ru:Чуфут-Кале]]|| || ||28 |- |[[:en:Church of Saint Jacob of Nisibis]]|| ||[[Մար-Յակուբ]]|| ||7 |- |[[:en:Church of Saint Mary of the Mongols]]||[[:ru:Церковь Марии Монгольской]]|| || ||14 |- |[[:en:Church of St. Anthony of Padua, Istanbul]]||[[:ru:Церковь Святого Антония Падуанского (Стамбул)]]||[[Սուրբ Անտոնիոս Պադուացու եկեղեցի]]|| ||21 |- |[[:en:Church of St. Mary of Blachernae]]||[[:ru:Влахернская церковь]]|| || ||18 |- |[[:en:Church-Mosque of Vefa]]||[[:ru:Церковь Святого Феодора (Константинополь)]]|| || ||13 |- |[[:en:Churches of Göreme]]|| || || ||6 |- |[[:en:Cibyra]]|| || || ||10 |- |[[:en:Çiçek Island]]||[[:ru:Чичек (остров)]]|| || ||3 |- |[[:en:Cici Kızlar]]|| || || ||2 |- |[[:en:Çifte Minareli Medrese (Erzurum)]]|| || || ||6 |- |[[:en:Çiğ köfte]]||[[:ru:Чиг-кёфте]]|| || ||17 |- |[[:en:Muazzez İlmiye Çığ]]||[[:ru:Чиг, Муаззез Илмие]]||[[Մուազզեզ Իլմիե Չըղ]]|| ||26 |- |[[:en:Çiğli]]|| || || ||21 |- |[[:en:Cilandiras Bridge]]||[[:ru:Мост Джиландирас]]|| || ||4 |- |[[:en:Tansu Çiller]]||[[:ru:Чиллер, Тансу]]||[[Թանսու Չիլլեր]]|| ||70 |- |[[:en:Çimsataş]]|| || || ||3 |- |[[:en:Yıldıray Çınar]]|| || || ||5 |- |[[:en:Cinci Hoca]]|| || || ||6 |- |[[:en:Hüsamettin Cindoruk]]|| || || ||11 |- |[[:en:Cingöz Recai]]|| || || ||3 |- |[[:en:Circassian genocide]]||[[:ru:Черкесское мухаджирство]]||[[Չերքեզների ցեղասպանություն]]|| ||32 |- |[[:en:Circassians in Turkey]]||[[:ru:Черкесы в Турции]]|| || ||10 |- |[[:en:Citizen's Party (Turkey)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Civilian casualties and displacements during the Cyprus conflict]]|| || || ||1 |- |[[:en:Cıfıtkalesi Islet]]|| || || ||2 |- |[[:en:Çıplak Island]]|| || || ||2 |- |[[:en:Classical Age of the Ottoman Empire]]||[[:ru:Рост Османской империи]]||[[Օսմանյան կայսրության դասական ժամանակաշրջան]]|| ||21 |- |[[:en:Cleopatra's Gate]]|| || || ||6 |- |[[:en:Climate Change and Air Management Coordination Board (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Climate of Turkey]]||[[:ru:Климат Турции]]|| || ||10 |- |[[:en:CNN Türk]]||[[:ru:CNN Türk]]||[[CNN Türk]]|| ||20 |- |[[:en:Co-Cathedral of St. Anthony of Padua (Mersin)]]|| || || ||6 |- |[[:en:Coal in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Coal power in Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:Coalition governments in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Coast Guard Command (Turkey)]]||[[:ru:Турецкая береговая охрана]]|| || ||11 |- |[[:en:Çoban Yıldızı]]|| || || ||1 |- |[[:en:Husam al-Din Choban]]||[[:ru:Хусамеддин Чобан-бей]]|| || ||6 |- |[[:en:Çobandede Bridge]]|| ||[[Հովվի կամուրջ]]|| ||5 |- |[[:en:Coca-Cola İçecek]]|| || || ||6 |- |[[:en:Adnan Çolak]]|| || || ||4 |- |[[:en:Emin Çölaşan]]|| || || ||6 |- |[[:en:Committee of Inquest]]||[[:ru:Комитет дознания]]|| || ||4 |- |[[:en:Committee of Representation]]|| || || ||4 |- |[[:en:Committee of Union and Progress]]||[[:ru:Единение и прогресс]]||[[Միություն և առաջադիմություն]]|| ||33 |- |[[:en:Committee on Conservation of Cultural Assets in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Communist Party of Turkey (historical)]]||[[:ru:Коммунистическая партия Турции (1920)]]|| || ||11 |- |[[:en:Communist Party of Turkey/Marxist–Leninist]]||[[:ru:Коммунистическая партия Турции/Марксистско-ленинская]]|| || ||20 |- |[[:en:Complex of Sultan Bayezid II]]|| || || ||6 |- |[[:en:Confederation of Public Employees' Unions]]|| || || ||5 |- |[[:en:Confederation of Revolutionary Trade Unions of Turkey]]||[[:ru:Конфедерация революционных профсоюзов Турции]]|| || ||6 |- |[[:en:Confederation of Turkish Real Trade Unions]]|| || || ||3 |- |[[:en:Confederation of Turkish Trade Unions]]|| || || ||5 |- |[[:en:Nuri Conker]]|| || || ||6 |- |[[:en:Conscription in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Constituent Assembly of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Constitutional Court of Turkey]]|| || || ||16 |- |[[:en:Constitutional history of Turkey]]||[[:ru:Конституционная история Турции]]||[[Թուրքիայի սահմանադրական պատմություն]]|| ||13 |- |[[:en:Consulate General of the United States, Istanbul]]|| || || ||3 |- |[[:en:Corduene]]||[[:ru:Кордуена]]||[[Կորդուք]]|| ||25 |- |[[:en:Çorlu]]||[[:ru:Чорлу]]||[[Չորլու]]|| ||56 |- |[[:en:Çorlulu Ali Pasha]]||[[:ru:Чорлулу Дамат Али-паша]]|| || ||12 |- |[[:en:Çorum]]||[[:ru:Чорум]]||[[Չորում]]||այո||71 |- |[[:en:Çorum Archaeological Museum]]|| || || ||6 |- |[[:en:Corycus]]||[[:ru:Корикос]]||[[Կոռիկոս]]|| ||16 |- |[[:en:Gürkan Coşkun]]|| || || ||4 |- |[[:en:Olgay Coşkun]]|| || || ||4 |- |[[:en:Council of State (Turkey)]]||[[:ru:Государственный совет Турции]]|| || ||11 |- |[[:en:Court of Cassation (Turkey)]]|| || || ||9 |- |[[:en:Crime in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Crimean Tatars]]||[[:ru:Крымские татары]]||[[Ղրիմի թաթարներ]]|| ||80 |- |[[:en:Crimean War]]||[[:ru:Крымская война]]||[[Ղրիմի պատերազմ]]|| ||93 |- |[[:en:Crusade of Varna]]||[[:ru:Крестовый поход на Варну]]||[[Վառնայի խաչակրաց արշավանք]]|| ||21 |- |[[:en:Crusades]]||[[:ru:Крестовые походы]]||[[Խաչակրաց արշավանքներ]]|| ||152 |- |[[:en:Çubuklu]]|| || || ||5 |- |[[:en:Çukurbağ Peninsula]]|| || || ||2 |- |[[:en:Çukurova]]||[[:ru:Чукурова (низменность)]]|| || ||18 |- |[[:en:Çukurova Motorway]]|| || || ||1 |- |[[:en:Çukurova Regional Airport]]|| || || ||4 |- |[[:en:Çukurova University]]|| ||[[Չուկուրովայի համալսարան]]|| ||7 |- |[[:en:Çukurova, Adana]]||[[:ru:Чукурова (район)]]|| || ||22 |- |[[:en:Culture of the Ottoman Empire]]|| || || ||12 |- |[[:en:Gülzura Cumakunova]]|| || || ||4 |- |[[:en:Necati Cumalı]]||[[:ru:Джумалы, Неджати]]|| || ||13 |- |[[:en:Meltem Cumbul]]||[[:ru:Джумбул, Мельтем]]|| || ||19 |- |[[:en:Cümbüş]]|| || || ||13 |- |[[:en:Cumhuriyet]]||[[:ru:Cumhuriyet]]||[[Ջումհուրիյեթ]]|| ||24 |- |[[:en:Cumhuriyet Square (İzmir)]]|| || || ||6 |- |[[:en:Erli Çupi]]|| || || ||3 |- |[[:en:Cypriot intercommunal violence]]|| || || ||8 |- |[[:en:Cypriot S-300 crisis]]|| || || ||5 |- |[[:en:Cypriot Turkish]]||[[:ru:Кипрский диалект турецкого языка]]||[[Կիպրոսի թուրքերեն]]|| ||11 |- |[[:en:Cyprus (island)]]||[[:ru:География Кипра]]|| || ||33 |- |[[:en:Cyprus Memorial Forest in Silifke]]|| || || ||3 |- |[[:en:Cyprus reunification negotiations]]||[[:ru:Кипрский конфликт]]||[[Կիպրոսի հիմնախնդիր]]|| ||27 |- |[[:en:Cyprus Turkish Unions Federation]]|| || || ||2 |- |[[:en:D Grubu]]|| || || ||2 |- |[[:en:Dadaloğlu]]|| || || ||7 |- |[[:en:Sevim Dağdelen]]||[[:ru:Дагделен, Севим]]||[[Սևիմ Դագդալեն]]|| ||12 |- |[[:en:Canan Dağdeviren]]|| || || ||8 |- |[[:en:Fazıl Hüsnü Dağlarca]]||[[:ru:Дагларджа, Фазыл Хюсню]]|| || ||19 |- |[[:en:Dağlı Castle]]|| || || ||4 |- |[[:en:Dalaman]]||[[:ru:Даламан]]||[[Դալաման]]||այո||42 |- |[[:en:Dalaman Airport]]||[[:ru:Даламан (аэропорт)]]|| || ||25 |- |[[:en:Dam Başında Oturur]]|| || || ||1 |- |[[:en:Damlataş Cave]]||[[:ru:Дамлаташ]]|| || ||14 |- |[[:en:Dana Island]]|| ||[[Դանա կղզի]]||այո||12 |- |[[:en:Danishmendids]]||[[:ru:Данышмендиды]]||[[Դանեշմանդի ամիրայություն]]|| ||42 |- |[[:en:Dara (Mesopotamia)]]||[[:ru:Дара (крепость в Месопотамии)]]||[[Դարա (Մարդինի գավառ)]]|| ||26 |- |[[:en:Dardanelles]]||[[:ru:Дарданеллы]]||[[Դարդանելի նեղուց]]|| ||101 |- |[[:en:Dardanelles Gun]]|| || || ||15 |- |[[:en:Aylin Daşdelen]]||[[:ru:Дашделен, Айлин]]|| || ||10 |- |[[:en:Datça]]||[[:ru:Датча]]||[[Դաթչա]]||այո||29 |- |[[:en:Ahmet Davutoğlu]]||[[:ru:Давутоглу, Ахмет]]||[[Ահմեդ Դավութօղլու]]|| ||84 |- |[[:en:Tara De Vries]]|| || || ||4 |- |[[:en:Decline and modernization of the Ottoman Empire]]||[[:ru:Упадок Османской империи]]|| || ||19 |- |[[:en:Defne]]|| || || ||8 |- |[[:en:Deliçay]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ekin Deligöz]]||[[:ru:Делигёз, Экин]]|| || ||14 |- |[[:en:Süleyman Demirel]]||[[:ru:Демирель, Сулейман]]||[[Սուլեյման Դեմիրել]]|| ||82 |- |[[:en:Volkan Demirel]]||[[:ru:Демирель, Волкан]]|| || ||46 |- |[[:en:Demirkazık Peak]]||[[:ru:Демирказик]]|| || ||16 |- |[[:en:Selahattin Demirtaş]]||[[:ru:Демирташ, Селахаттин]]||[[Սելահաթին Դեմիրթաշ]]||այո||38 |- |[[:en:Democrat Party (Turkey, 1946–1961)]]|| || || ||11 |- |[[:en:Democratic initiative]]|| || || ||2 |- |[[:en:Democratic Left Party (Turkey)]]||[[:ru:Демократическая левая партия]]|| || ||15 |- |[[:en:Democratic Party (Turkey, 1970)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Democratic Progress Party]]|| || || ||3 |- |[[:en:Democratic Society Party]]||[[:ru:Партия демократического общества]]|| || ||18 |- |[[:en:Ordal Demokan]]|| || || ||2 |- |[[:en:Deniz Altı Horasan]]|| || || ||1 |- |[[:en:Denizli]]||[[:ru:Денизли]]||[[Դենիզլի]]|| ||83 |- |[[:en:Denizli Atatürk and Ethnography Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Denizli Province]]||[[:ru:Денизли (ил)]]||[[Դենիզլիի մարզ]]|| ||79 |- |[[:en:Mustafa Denizli]]||[[:ru:Денизли, Мустафа]]|| || ||24 |- |[[:en:Deportations of Kurds]]|| || || ||3 |- |[[:en:Dergâh]]|| || || ||2 |- |[[:en:Derinkuyu underground city]]||[[:ru:Деринкую (подземный город)]]||[[Դերինքույու (ստորգետնյա քաղաք)]]|| ||25 |- |[[:en:Dersim Province]]||[[:ru:Тунджели (ил)]]||[[Թունջելիի մարզ]]||այո||76 |- |[[:en:Kemal Derviş]]||[[:ru:Дервиш, Кемаль]]|| || ||14 |- |[[:en:Desert Column]]|| || || ||1 |- |[[:en:Destruction of Psara]]||[[:ru:Резня на острове Псара]]|| || ||14 |- |[[:en:Devrim]]||[[:ru:Devrim]]||[[Դևրիմ]]|| ||15 |- |[[:en:Devşirme]]||[[:ru:Девширме]]||[[Դևշիրմե]]|| ||39 |- |[[:en:Dicle University]]|| || || ||8 |- |[[:en:Didim]]||[[:ru:Дидим]]|| || ||38 |- |[[:en:Didyma]]||[[:ru:Дидима]]|| || ||29 |- |[[:en:Diken (newspaper)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Dikili Gulf]]||[[:ru:Дикили (бухта)]]|| || ||5 |- |[[:en:Dikmen Vadisi]]|| || || ||5 |- |[[:en:Dikyamaç Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Agop Dilâçar]]||[[:ru:Дилячар, Агоп]]||[[Հակոբ Մարթայան]]|| ||17 |- |[[:en:Dilek Peninsula-Büyük Menderes Delta National Park]]||[[:ru:Национальный парк полуострова Дилек и дельты реки Большой Мендерес]]||[[Դիլեք թերակղզու և Մեծ Մենդերես գետի հովտի ազգային պարկ]]|| ||17 |- |[[:en:Ali Dinçer]]|| || || ||6 |- |[[:en:Abidin Dino]]|| || || ||14 |- |[[:en:Dipat]]|| || || ||3 |- |[[:en:Directorate of Religious Affairs]]|| || || ||16 |- |[[:en:Diriliş: Ertuğrul]]||[[:ru:Возрождение: Эртугрул]]||[[Վերածնունդ. Էրթուղրուլ]]|| ||33 |- |[[:en:Diyanet Center of America]]|| || || ||4 |- |[[:en:Diyarbakır]]||[[:ru:Диярбакыр]]||[[Դիարբեքիր]]|| ||92 |- |[[:en:Diyarbakır Province]]||[[:ru:Диярбакыр (ил)]]||[[Դիարբեքիրի մարզ]]||այո||78 |- |[[:en:Djemal Pasha]]||[[:ru:Ахмед Джемаль-паша]]||[[Ջեմալ փաշա]]|| ||42 |- |[[:en:Doğan Kardeş]]|| || || ||2 |- |[[:en:Doğan Media Group]]|| ||[[Դողան Մեդիա հոլդինգ]]|| ||8 |- |[[:en:Doğan-class fast attack craft]]|| || || ||5 |- |[[:en:Aydın Doğan]]||[[:ru:Доган, Айдын]]|| || ||11 |- |[[:en:Ziya Doğan]]|| || || ||5 |- |[[:en:Doğubayazıt]]||[[:ru:Догубаязит]]||[[Բայազետ]]|| ||43 |- |[[:en:Kenan Doğulu]]||[[:ru:Доулу, Кенан]]|| || ||20 |- |[[:en:Doğuş University]]|| || || ||5 |- |[[:en:Dokuz Eylül University]]||[[:ru:Университет Девятого сентября]]|| || ||10 |- |[[:en:Sulhi Dölek]]|| || || ||3 |- |[[:en:Dolma]]||[[:ru:Долма]]||[[Տոլմա]]|| ||44 |- |[[:en:Dolmabahçe Palace]]||[[:ru:Долмабахче]]||[[Դոլմաբահչե պալատ]]|| ||51 |- |[[:en:Domuz Island]]|| || || ||1 |- |[[:en:Doner kebab]]|| || || ||40 |- |[[:en:Dönmeh]]||[[:ru:Дёнме]]|| || ||20 |- |[[:en:Şebnem Dönmez]]|| || || ||5 |- |[[:en:Donuktaş]]|| || || ||3 |- |[[:en:Dörtayak]]|| || || ||2 |- |[[:en:Belgin Doruk]]||[[:ru:Дорук, Бельгин]]|| || ||11 |- |[[:en:Döşemealtı]]||[[:ru:Дёшемеалты]]|| || ||15 |- |[[:en:DÖSİMM]]|| || || ||2 |- |[[:en:Dragon Creek (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Drama Köprüsü]]|| || || ||3 |- |[[:en:Dulkadiroğlu, Kahramanmaraş]]|| || || ||8 |- |[[:en:Düm Tek Tek]]||[[:ru:Düm Tek Tek]]|| || ||13 |- |[[:en:Dündar Bey Madrasa]]|| || || ||3 |- |[[:en:Dündar of Hamidoğlu]]||[[:ru:Дюндар-бей Хамидид]]|| || ||4 |- |[[:en:Dünya Müzeleri Müzesi]]|| || || ||1 |- |[[:en:Osman Durmuş]]|| || || ||5 |- |[[:en:Gürdal Duyar]]|| || || ||6 |- |[[:en:Engin Altan Düzyatan]]||[[:ru:Дюзьятан, Энгин Алтан]]|| || ||19 |- |[[:en:E-memorandum]]||[[:ru:Военный меморандум в Турции (2007)]]|| || ||6 |- |[[:en:Early life and career of Recep Tayyip Erdoğan]]|| || || ||2 |- |[[:en:Eastern Anatolia Region]]||[[:ru:Восточная Анатолия]]||[[Արևելյան Անատոլիա]]|| ||59 |- |[[:en:Eastern Anatolian deciduous forests]]|| || || ||5 |- |[[:en:Eastern Anatolian montane steppe]]|| || || ||5 |- |[[:en:Eastern Front (Turkey)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Eastern Mediterranean]]|| ||[[Արևելյան Միջերկրական]]|| ||22 |- |[[:en:Eastern Mediterranean conifer–sclerophyllous–broadleaf forests]]|| || || ||8 |- |[[:en:Eastern question]]||[[:ru:Восточный вопрос]]||[[Արևելյան հարց]]|| ||33 |- |[[:en:Nazan Eckes]]||[[:ru:Назан Эккес]]|| || ||12 |- |[[:en:Economic Cooperation Organization]]||[[:ru:Организация экономического сотрудничества]]|| || ||42 |- |[[:en:Economic Cooperation Organization Trade Agreement]]|| || || ||2 |- |[[:en:Economic history of the Ottoman Empire]]||[[:ru:История экономики Османской империи]]|| || ||9 |- |[[:en:Economy of Northern Cyprus]]||[[:ru:Экономика Турецкой Республики Северного Кипра]]|| || ||8 |- |[[:en:Ecumenical Patriarch of Constantinople]]||[[:ru:Патриарх Константинопольский]]|| || ||43 |- |[[:en:Eczacıbaşı]]|| || || ||10 |- |[[:en:Edirne]]||[[:ru:Эдирне]]||[[Ադրիանապոլիս]]|| ||286 |- |[[:en:Edirne event]]||[[:ru:Эдирнский индицент]]|| || ||8 |- |[[:en:Edirne Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Edirne Province]]||[[:ru:Эдирне (ил)]]||[[Էդիրնեի մարզ]]|| ||82 |- |[[:en:Edremit Gulf]]||[[:ru:Эдремит (залив)]]|| || ||9 |- |[[:en:Efeler]]|| || || ||12 |- |[[:en:Ali Rıza Efendi]]||[[:ru:Али Рыза-эфенди]]||[[Ալի Ռըզա էֆենդի]]|| ||16 |- |[[:en:Abu Bakr Effendi]]|| || || ||4 |- |[[:en:Efrenk River]]|| || || ||5 |- |[[:en:Ege University]]||[[:ru:Эгейский университет (Турция)]]|| || ||10 |- |[[:en:Egebank]]|| || || ||2 |- |[[:en:Egemen HES]]|| || || ||1 |- |[[:en:Egeray]]||[[:ru:İZBAN]]|| || ||7 |- |[[:en:Eğirdir Castle]]|| || || ||4 |- |[[:en:Eğribük]]|| || || ||2 |- |[[:en:Sökmen el-Kutbî]]||[[:ru:Сукман аль-Кутби]]|| || ||3 |- |[[:en:Elâzığ]]||[[:ru:Элязыг]]||[[Մեզիրե]]|| ||74 |- |[[:en:Elazığ Archaeology and Ethnography Museum]]|| || || ||1 |- |[[:en:Elazığ dik halay]]|| || || ||2 |- |[[:en:Elazığ Province]]||[[:ru:Элязыг (ил)]]||[[Էլազըղի մարզ]]||այո||77 |- |[[:en:Elections for Metropolitan municipalities in Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:Electricity sector in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Elmalıya Yangınım]]|| || || ||1 |- |[[:en:Elmayı top top yapalım]]|| || || ||1 |- |[[:en:Turan Emeksiz]]|| || || ||2 |- |[[:en:Eminönü]]||[[:ru:Эминёню]]||[[Էմինյոնյու]]|| ||33 |- |[[:en:Selma Emiroğlu]]|| || || ||3 |- |[[:en:Emirzeli]]|| || || ||4 |- |[[:en:Emlak Kredi Bank]]|| || || ||4 |- |[[:en:Yunus Emre]]||[[:ru:Юнус Эмре]]||[[Յունուս Էմրե]]|| ||47 |- |[[:en:Energy in Turkey]]||[[:ru:Энергетика Турции]]||[[Թուրքիայի էներգետիկա]]|| ||11 |- |[[:en:Energy policy of Turkey]]||[[:ru:Энергетика Турции]]||[[Թուրքիայի էներգետիկա]]|| ||11 |- |[[:en:Enosis]]||[[:ru:Энозис]]||[[Էնոզիս]]||այո||28 |- |[[:en:Kemani Tatyos Ekserciyan]]|| ||[[Թադեոս Էքսերճյան]]|| ||9 |- |[[:en:Enver Pasha]]||[[:ru:Энвер-паша]]||[[Էնվեր փաշա]]|| ||59 |- |[[:en:EOKA]]||[[:ru:ЭОКА]]||[[ԷՕԿԱ]]|| ||24 |- |[[:en:Ephesus]]||[[:ru:Эфес (город)]]||[[Եփեսոս]]|| ||92 |- |[[:en:Epic of Koroghlu]]||[[:ru:Кёроглы (эпос)]]||[[Քյոռօղլի (վիպերգ)]]|| ||23 |- |[[:en:Necmettin Erbakan]]||[[:ru:Эрбакан, Неджметтин]]||[[Նեջմեթթին Էրբաքան]]|| ||58 |- |[[:en:Candan Erçetin]]||[[:ru:Эрчетин, Джандан]]|| || ||25 |- |[[:en:Erciyes University]]|| || || ||7 |- |[[:en:Erdek Gulf]]|| || || ||4 |- |[[:en:Erdemir]]||[[:ru:Erdemir]]|| || ||10 |- |[[:en:Erdemli]]||[[:ru:Эрдемли]]|| || ||31 |- |[[:en:Erdemli Pine Groove]]|| || || ||3 |- |[[:en:Etem Erdinç]]|| || || ||2 |- |[[:en:Emine Erdoğan]]||[[:ru:Эрдоган, Эмине]]||[[Էմինե Էրդողան]]|| ||30 |- |[[:en:Yılmaz Erdoğan]]|| || || ||20 |- |[[:en:Sertab Erener]]||[[:ru:Эренер, Сертаб]]||[[Սերթաբ Էրեներ]]|| ||51 |- |[[:en:Erenler, Sakarya]]|| || || ||9 |- |[[:en:Eretnids]]||[[:ru:Эретнаогуллары]]|| || ||13 |- |[[:en:Ergene, Tekirdağ]]|| || || ||6 |- |[[:en:Ergenekon]]||[[:ru:Эргунэ-кун]]|| || ||12 |- |[[:en:Azra Erhat]]|| || || ||6 |- |[[:en:Erimtan Archaeology and Arts Museum]]|| || || ||5 |- |[[:en:Erkenek Dam]]|| || || ||3 |- |[[:en:Hüseyin Hüsnü Emir Erkilet]]||[[:ru:Эркилет, Хюсейн Хюсню Эмир]]|| || ||8 |- |[[:en:Behiç Erkin]]|| || || ||7 |- |[[:en:Ferhunde Erkin]]||[[:ru:Эркин, Ферхунде]]|| || ||5 |- |[[:en:Ulvi Cemal Erkin]]||[[:ru:Эркин, Ульви Джемаль]]|| || ||15 |- |[[:en:Elza Erkip]]|| || || ||1 |- |[[:en:Hayrettin Erkmen]]||[[:ru:Эркмен, Хайреттин]]|| || ||4 |- |[[:en:Ermenek mine accident]]|| || || ||2 |- |[[:en:İclal Ersin]]|| || || ||2 |- |[[:en:Mehmet Akif Ersoy]]||[[:ru:Эрсой, Мехмет Акиф]]||[[Մեհմեդ Աքիֆ Էրսոյ]]|| ||40 |- |[[:en:Metin Ersoy]]|| || || ||2 |- |[[:en:Uğur Ersoy]]|| || || ||2 |- |[[:en:Munir Ertegun]]||[[:ru:Эртегюн, Мехмет Мюнир]]|| || ||6 |- |[[:en:Ertuğrul]]||[[:ru:Эртогрул]]||[[Էրթուղրուլ]]|| ||55 |- |[[:en:Eryaman Stadium]]|| || || ||9 |- |[[:en:Şenes Erzik]]|| || || ||6 |- |[[:en:Erzincan]]||[[:ru:Эрзинджан]]||[[Երզնկա]]|| ||74 |- |[[:en:Erzincan Province]]||[[:ru:Эрзинджан (ил)]]||[[Էրզինջանի մարզ]]|| ||77 |- |[[:en:Erzurum]]||[[:ru:Эрзурум]]||[[Էրզրում]]|| ||88 |- |[[:en:Erzurum Congress]]||[[:ru:Эрзурумский конгресс]]||[[Էրզրումի կոնգրես]]|| ||13 |- |[[:en:Erzurum Province]]||[[:ru:Эрзурум (ил)]]||[[Էրզրումի մարզ]]||այո||82 |- |[[:en:Semiha Es]]|| || || ||5 |- |[[:en:Markar Esayan]]||[[:ru:Есаян, Маркар]]||[[Մարգար Եսայան]]|| ||10 |- |[[:en:Esbank]]|| || || ||2 |- |[[:en:Eşen River]]|| || || ||7 |- |[[:en:Tevfik Esenç]]||[[:ru:Эсенч, Тевфик]]|| || ||22 |- |[[:en:Eshab-ı Kehf Cave]]|| || || ||3 |- |[[:en:Eshab-ı Kehf Kulliye]]|| || || ||3 |- |[[:en:Eshrefids]]||[[:ru:Эшрефогуллары]]|| || ||12 |- |[[:en:Eski Imaret Mosque]]||[[:ru:Церковь Христа Пантепопта]]|| || ||19 |- |[[:en:Eskişehir]]||[[:ru:Эскишехир]]||[[Էսքիշեհիր]]|| ||89 |- |[[:en:Eskişehir Caricature Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Eskişehir Eti Archaeology Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Eskişehir Osmangazi University]]|| || || ||6 |- |[[:en:Eskişehir Province]]||[[:ru:Эскишехир (ил)]]||[[Էսքիշեհիրի մարզ]]||այո||75 |- |[[:en:Eskişehir Technical University]]|| || || ||2 |- |[[:en:Eskişehir Zoo]]|| || || ||4 |- |[[:en:Eşrefpaşa]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ethnic groups in the Middle East]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ethnography Museum of Ankara]]||[[:ru:Этнографический музей (Анкара)]]|| || ||13 |- |[[:en:Euphrates]]||[[:ru:Евфрат]]||[[Եփրատ]]|| ||127 |- |[[:en:Eurasianism]]||[[:ru:Евразийство]]|| || ||33 |- |[[:en:European Union–Turkey Customs Union]]||[[:ru:Таможенный союз между Европейским союзом и Турцией]]|| || ||12 |- |[[:en:Euxine–Colchic deciduous forests]]|| || || ||13 |- |[[:en:Evliya Çelebi]]||[[:ru:Эвлия Челеби]]||[[Էվլիյա Չելեբի]]|| ||59 |- |[[:en:Kenan Evren]]||[[:ru:Эврен, Кенан]]||[[Քենան Էվրեն]]|| ||65 |- |[[:en:Expulsion of Istanbul Greeks]]|| || || ||1 |- |[[:en:Eren Eyüboğlu]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ezgi Eyüboğlu]]||[[:ru:Эйюбоглу, Эзги]]|| || ||11 |- |[[:en:Eyüp]]||[[:ru:Эюп (район)]]||[[Էյուփ]]||այո||36 |- |[[:en:Eyyübiye]]|| || || ||8 |- |[[:en:Ezginin Günlüğü]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ezine, Çanakkale]]||[[:ru:Эзине (Чанаккале)]]|| || ||25 |- |[[:en:F-type Prisons]]|| || || ||3 |- |[[:en:Famagusta]]||[[:ru:Фамагуста]]||[[Ֆամագուստա]]|| ||68 |- |[[:en:Fantezi]]|| || || ||3 |- |[[:en:Al-Farabi]]||[[:ru:Аль-Фараби]]||[[Ալ-Ֆարաբի]]|| ||86 |- |[[:en:Nermin Farukî]]|| || || ||2 |- |[[:en:Fatih]]||[[:ru:Фатих]]||[[Ֆաթիհ]]|| ||53 |- |[[:en:Fatih Mosque (Istanbul)]]||[[:ru:Фатих (мечеть)]]||[[Ֆաթիհ (մզկիթ)]]|| ||34 |- |[[:en:Fatih Sultan Mehmet Bridge]]||[[:ru:Мост Султана Мехмеда Фатиха]]||[[Սուլթան Մեհմեդ Ֆաթիհի կամուրջ]]|| ||40 |- |[[:en:Fatih University]]|| || || ||4 |- |[[:en:Fatma of the Forest]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kara Fatma]]||[[:ru:Кара Фатьма]]|| || ||15 |- |[[:en:Fatsa]]||[[:ru:Фатса]]||[[Ֆաթսա]]|| ||33 |- |[[:en:Fatwa of Ankara]]||[[:ru:Война за независимость Турции]]||[[Թուրքիայի անկախության պատերազմ]]|| ||61 |- |[[:en:Fauna of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:February 2016 Ankara bombing]]||[[:ru:Теракт в Анкаре (февраль 2016)]]|| || ||29 |- |[[:en:Feke]]||[[:ru:Феке]]||[[Վահկա]]|| ||29 |- |[[:en:Fenari Isa Mosque]]||[[:ru:Монастырь Липса]]|| || ||18 |- |[[:en:Fener Island]]|| || || ||2 |- |[[:en:Fenerbahçe S.K. (women's volleyball)]]||[[:ru:Фенербахче (женский волейбольный клуб)]]|| || ||19 |- |[[:en:Fenerbahçe Ülkerspor]]||[[:ru:Фенербахче (мужской баскетбольный клуб)]]|| || ||33 |- |[[:en:Şebnem Ferah]]||[[:ru:Ферах, Шебнем]]|| || ||20 |- |[[:en:Fertile Crescent]]||[[:ru:Плодородный полумесяц]]||[[Բարեբեր մահիկ]]|| ||76 |- |[[:en:Fethiye]]||[[:ru:Фетхие]]||[[Ֆեթհիե]]|| ||54 |- |[[:en:Fez (hat)]]||[[:ru:Феска]]||[[Ֆես (գլխարկ)]]||այո||59 |- |[[:en:Feza Gürsey Science Center]]|| || || ||4 |- |[[:en:Fifty civil engineering feats in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Fil Bridge]]|| || || ||3 |- |[[:en:Finike]]||[[:ru:Финике]]|| || ||35 |- |[[:en:Dengir Mir Mehmet Fırat]]||[[:ru:Фырат, Денгир Мир Мехмет]]|| || ||10 |- |[[:en:First Army (Turkey)]]||[[:ru:1-я армия (Турция)]]|| || ||9 |- |[[:en:First Battle of İnönü]]||[[:ru:Первая битва при Инёню]]|| || ||9 |- |[[:en:First Constitutional Era]]|| || || ||16 |- |[[:en:First Council of Nicaea]]||[[:ru:Первый Никейский собор]]||[[Նիկիայի Ա տիեզերական ժողով]]||այո||78 |- |[[:en:First national architectural movement]]|| || || ||3 |- |[[:en:First Serbian Uprising]]||[[:ru:Первое сербское восстание]]||[[Սերբական առաջին ապստամբություն]]|| ||35 |- |[[:en:Fitnat Hanım]]|| || || ||6 |- |[[:en:Flag of Turkey]]||[[:ru:Флаг Турции]]||[[Թուրքիայի դրոշ]]|| ||76 |- |[[:en:Flags of the Ottoman Empire]]||[[:ru:Флаг Османской империи]]|| || ||25 |- |[[:en:Foça]]||[[:ru:Фоча (Турция)]]|| || ||35 |- |[[:en:Foça Castle]]|| || || ||4 |- |[[:en:Forum of Constantine]]||[[:ru:Форум Константина]]|| || ||19 |- |[[:en:Forum of Theodosius]]||[[:ru:Форум Феодосия]]|| || ||14 |- |[[:en:Defne Joy Foster]]||[[:ru:Фостер, Дефни Джой]]||[[Դեֆնե Ջոյ Ֆոստեր]]|| ||11 |- |[[:en:Foundation of Ottoman Empire]]||[[:ru:Образование Османской империи]]|| || ||21 |- |[[:en:Fox (Turkish TV channel)]]||[[:ru:Fox (Турция)]]||[[FOX (Թուրքիա)]]|| ||17 |- |[[:en:France–Turkey relations]]||[[:ru:Турецко-французские отношения]]||[[Թուրք-ֆրանսիական հարաբերություններ]]|| ||10 |- |[[:en:Franco-Turkish War]]||[[:ru:Французская интервенция в Киликию]]||[[Ֆրանս-թուրքական պատերազմ]]|| ||22 |- |[[:en:Sami Frashëri]]||[[:ru:Фрашери, Сами]]|| || ||32 |- |[[:en:Frederick Barbarossa Memorial (Silifke)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Free Cause Party]]|| || || ||9 |- |[[:en:Free Democratic Party (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Freedom and Constitution Day]]|| || || ||3 |- |[[:en:Freedom of religion in Turkey]]|| || || ||8 |- |[[:en:From the Village to the City]]|| || || ||3 |- |[[:en:Fuat Avni]]||[[:ru:Фуат Авни]]|| || ||7 |- |[[:en:Fuzuli (writer)]]||[[:ru:Физули]]||[[Ֆիզուլի (բանաստեղծ)]]|| ||81 |- |[[:en:G20]]||[[:ru:Большая двадцатка]]||[[Մեծ քսանյակ]]||այո||96 |- |[[:en:G33 (developing countries)]]|| || || ||7 |- |[[:en:Gagauz people]]||[[:ru:Гагаузы]]||[[Գագաուզներ]]|| ||66 |- |[[:en:Galata]]||[[:ru:Галата]]||[[Գալաթա]]|| ||36 |- |[[:en:Galata Bridge]]||[[:ru:Галатский мост]]||[[Գալաթայի կամուրջ]]||այո||34 |- |[[:en:Galata Tower]]||[[:ru:Галатская башня]]||[[Գալաթայի աշտարակ]]|| ||50 |- |[[:en:Galatasaray High School]]||[[:ru:Галатасарайский лицей]]||[[Գալաթասարայի վարժարան]]||այո||19 |- |[[:en:Galatasaray University]]||[[:ru:Галатасарайский университет]]||[[Գալաթասարայի համալսարան]]|| ||13 |- |[[:en:Galatia]]||[[:ru:Галатия]]||[[Գաղատա]]|| ||55 |- |[[:en:Reşit Galip]]||[[:ru:Галип, Решит]]|| || ||6 |- |[[:en:Gallipoli]]||[[:ru:Галлипольский полуостров]]||[[Գալիպոլի]]||այո||61 |- |[[:en:Gallipoli (2005 film)]]||[[:ru:Гелиболу (фильм, 2005)]]|| || ||10 |- |[[:en:Garip]]|| || || ||6 |- |[[:en:Gaza flotilla raid]]||[[:ru:Конфликт у берегов Газы (2010)]]|| || ||36 |- |[[:en:Gaza Freedom Flotilla]]|| || || ||4 |- |[[:en:Gazi Anadolu Lisesi]]|| || || ||2 |- |[[:en:Gazi Hüseyin Pasha]]||[[:ru:Гази Хусейн-паша]]|| || ||13 |- |[[:en:Gazi Mustafa Kemal Boulevard]]|| || || ||2 |- |[[:en:Gazi Umur Bey Monument]]|| || || ||3 |- |[[:en:Gazi University]]||[[:ru:Университет Гази]]||[[Գազի համալսարան]]|| ||17 |- |[[:en:Danishmend Gazi]]||[[:ru:Данышменд Гази]]||[[Դանեշմանդ Ղազի]]|| ||22 |- |[[:en:Gaziantep]]||[[:ru:Газиантеп]]||[[Այնթապ]]|| ||110 |- |[[:en:Gaziantep Basketbol]]|| || || ||12 |- |[[:en:Gaziantep Castle]]|| || || ||6 |- |[[:en:Gaziantep Province]]||[[:ru:Газиантеп (ил)]]||[[Գազիանթեփի մարզ]]||այո||77 |- |[[:en:Gaziantep Zoo]]|| || || ||4 |- |[[:en:Emel Gazimihal]]|| || || ||2 |- |[[:en:Gaziosmanpaşa]]||[[:ru:Газиосманпаша]]||[[Գազիօսմանփաշա]]||այո||37 |- |[[:en:Gebze Technical University]]|| || || ||6 |- |[[:en:Namık Gedik]]|| || || ||3 |- |[[:en:Erol Gelenbe]]|| || || ||7 |- |[[:en:Gelibolu]]||[[:ru:Гелиболу]]||[[Գելիբոլու]]|| ||50 |- |[[:en:Gelibolu War Museum]]|| || || ||1 |- |[[:en:Gemlik]]||[[:ru:Гемлик]]|| || ||33 |- |[[:en:Leyla Gencer]]||[[:ru:Генджер, Лейла]]|| || ||23 |- |[[:en:Gençlerbirliği S.K.]]||[[:ru:Генчлербирлиги]]|| || ||39 |- |[[:en:Gendarmerie General Command]]||[[:ru:Турецкая жандармерия]]|| || ||18 |- |[[:en:General Directorate of the Infrastructural Investment]]|| || || ||1 |- |[[:en:General Staff Building (Ankara)]]|| || || ||2 |- |[[:en:General Staff of the Turkish Armed Forces]]|| ||[[Թուրքիայի Գլխավոր շտաբ]]||այո||14 |- |[[:en:Generations of Noah]]||[[:ru:Таблица народов]]|| || ||17 |- |[[:en:Genetic history of the Middle East]]||[[:ru:Генетическая история Ближнего Востока]]||[[Մերձավոր Արևելքի գենետիկական պատմություն]]|| ||6 |- |[[:en:Erkan Geniş]]|| || || ||1 |- |[[:en:Geographical name changes in Greece]]|| || || ||11 |- |[[:en:Geographical regions of Turkey]]||[[:ru:Регионы Турции]]||[[Թուրքիայի աշխարհագրական շրջաններ]]|| ||53 |- |[[:en:Geography and cartography in medieval Islam]]|| || || ||14 |- |[[:en:German–Ottoman alliance]]||[[:ru:Германо-турецкий союз]]|| || ||16 |- |[[:en:German–Turkish Treaty of Friendship]]|| || || ||10 |- |[[:en:Işıl German]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tülay German]]||[[:ru:Герман, Тюлай]]|| || ||5 |- |[[:en:Ali Teoman Germaner]]|| || || ||3 |- |[[:en:Germany–Turkey relations]]||[[:ru:Германско-турецкие отношения]]|| || ||12 |- |[[:en:Oya Germen]]|| || || ||2 |- |[[:en:Germiyanids]]||[[:ru:Гермияногуллары]]|| || ||15 |- |[[:en:Hüseyin Gezer]]|| || || ||3 |- |[[:en:Gezi Park protests]]||[[:ru:Волнения в Турции (2013)]]||[[Լարվածություն Թուրքիայում (2013)]]|| ||40 |- |[[:en:Belek Ghazi]]||[[:ru:Балак бен Бахрам]]|| || ||12 |- |[[:en:Selim I Giray]]||[[:ru:Селим I Герай]]|| || ||17 |- |[[:en:Giresun]]||[[:ru:Гиресун]]||[[Գիրեսուն]]|| ||65 |- |[[:en:Giresun Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Giresun University]]|| || || ||3 |- |[[:en:Göcek Island]]|| || || ||1 |- |[[:en:Göcek, Fethiye]]|| || || ||12 |- |[[:en:Ali İhsan Göğüş]]||[[:ru:Гёгюш, Али Ихсан]]|| || ||4 |- |[[:en:Gök Medrese (Sivas)]]||[[:ru:Гёк медресе (Сивас)]]|| || ||11 |- |[[:en:Ziya Gökalp]]||[[:ru:Зия Гёкальп]]||[[Զիա Գյոքալփ]]|| ||39 |- |[[:en:Melih Gökçek]]||[[:ru:Гёкчек, Мелих]]||[[Մելիհ Գյոքչեք]]|| ||15 |- |[[:en:Gökçen Efe]]|| || || ||2 |- |[[:en:Sabiha Gökçen]]||[[:ru:Гёкчен, Сабиха]]||[[Սաբիհա Գյոքչեն]]|| ||51 |- |[[:en:Gökkale]]|| || || ||4 |- |[[:en:Göktaş Dam]]|| || || ||1 |- |[[:en:Göktürk family tree]]|| || || ||3 |- |[[:en:Gölbaşı]]|| ||[[Գյոլբաշի (այլ կիրառումներ)]]|| ||11 |- |[[:en:Gölbaşı, Ankara]]||[[:ru:Гёльбаши (Анкара)]]|| || ||31 |- |[[:en:Golden Horn]]||[[:ru:Золотой Рог (Стамбул)]]||[[Ոսկեղջյուր]]|| ||55 |- |[[:en:Golden Microphone]]|| || || ||3 |- |[[:en:Gönül Bridge]]|| || || ||1 |- |[[:en:Gordion Museum]]|| || || ||5 |- |[[:en:Görecek Island]]|| || || ||1 |- |[[:en:Göreme]]||[[:ru:Гёреме]]|| || ||43 |- |[[:en:Şerif Gören]]||[[:ru:Гёрен, Шериф]]|| || ||15 |- |[[:en:Yavuz Görey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Government of the classical Ottoman Empire]]||[[:ru:Государственная организация Османской империи]]|| || ||10 |- |[[:en:Government of the late Ottoman Empire]]|| || || ||5 |- |[[:en:Gözleme]]||[[:ru:Гёзлеме]]|| || ||20 |- |[[:en:Gözlükule]]|| || || ||3 |- |[[:en:Gözlükule Research Center]]|| || || ||1 |- |[[:en:Gözne Castle]]|| || || ||6 |- |[[:en:Grand vizier]]||[[:ru:Великий визирь]]||[[Մեծ վեզիր]]|| ||47 |- |[[:en:Great Anatolia Party]]|| || || ||2 |- |[[:en:Great Eastern Crisis]]||[[:ru:Восточный кризис]]|| || ||19 |- |[[:en:Great Offensive]]|| || || ||12 |- |[[:en:Great Palace Mosaic Museum]]||[[:ru:Музей мозаики Большого дворца]]|| || ||11 |- |[[:en:Great Palace of Constantinople]]||[[:ru:Большой дворец (Константинополь)]]|| || ||26 |- |[[:en:Great Turkey Party]]|| || || ||3 |- |[[:en:Greek landing at Smyrna]]|| || || ||10 |- |[[:en:Greek refugees]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greek War of Independence]]||[[:ru:Греческая революция]]||[[Հունաստանի անկախության պատերազմ]]|| ||66 |- |[[:en:Greek–Turkish earthquake diplomacy]]||[[:ru:Греко-турецкая дипломатия землетрясений]]||[[Հույն-թուրքական երկրաշարժերի դիվանագիտություն]]|| ||7 |- |[[:en:Greeks in Turkey]]||[[:ru:Греки в Турции]]|| || ||12 |- |[[:en:Greenway CSP Mersin Solar Tower]]|| || || ||1 |- |[[:en:Grey Wolves (organization)]]||[[:ru:Бозкурт]]||[[Գորշ գայլեր (կազմակերպություն)]]|| ||35 |- |[[:en:Gül Mosque]]||[[:ru:Церковь Святой Феодосии]]|| || ||20 |- |[[:en:Gülbahar Hatun (wife of Mehmed II)]]||[[:ru:Гюльбахар-хатун (мать Баязида II)]]|| || ||20 |- |[[:en:Abdullah Gül]]||[[:ru:Гюль, Абдуллах]]||[[Աբդուլա Գյուլ]]|| ||107 |- |[[:en:Zeki Gülay]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ara Güler]]||[[:ru:Гюлер, Ара]]||[[Արա Գյուլեր]]|| ||23 |- |[[:en:Birgül Ayman Güler]]|| || || ||7 |- |[[:en:Cemal Nadir Güler]]||[[:ru:Гюлер, Джемаль Надир]]|| || ||6 |- |[[:en:Muammer Güler]]||[[:ru:Гюлер, Муаммер]]||[[Մուամեր Գյուլեր]]|| ||11 |- |[[:en:Ferda Güley]]|| || || ||2 |- |[[:en:Gulf of Erenköy]]|| || || ||1 |- |[[:en:Gulf of Gemlik]]||[[:ru:Гемликский залив]]|| || ||9 |- |[[:en:Gulf of İzmir]]||[[:ru:Измирский залив]]|| || ||21 |- |[[:en:Gulf of Mersin]]|| || || ||4 |- |[[:en:Güllük Gulf]]||[[:ru:Мандалья]]|| || ||4 |- |[[:en:Gülnar Hatun]]|| || || ||4 |- |[[:en:Gümüşhane]]||[[:ru:Гюмюшхане]]||[[Գյումյուշհանե]]|| ||54 |- |[[:en:Gümüşhane Province]]||[[:ru:Гюмюшхане (ил)]]||[[Գյումյուշհանեի մարզ]]||այո||75 |- |[[:en:Grup Gündoğarken]]|| || || ||4 |- |[[:en:Güneri of Karaman]]||[[:ru:Гюнери-бей]]|| || ||7 |- |[[:en:Hasan Fehmi Güneş]]|| || || ||2 |- |[[:en:Turan Güneş (politician)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Yusuf Güney]]|| || || ||6 |- |[[:en:Zerrin Güngör]]|| || || ||2 |- |[[:en:Reşat Nuri Güntekin]]||[[:ru:Гюнтекин, Решат Нури]]||[[Ռեշաթ Նուրի Գյունթեքին]]|| ||32 |- |[[:en:Gürcütepe]]|| || || ||3 |- |[[:en:Şükrü Sina Gürel]]|| || || ||5 |- |[[:en:Gencay Gürün]]|| || || ||3 |- |[[:en:Melda Bayer]]|| || || ||2 |- |[[:en:Aydın Güven Gürkan]]||[[:ru:Гюркан, Айдын Гювен]]|| || ||6 |- |[[:en:Cemal Gürsel]]||[[:ru:Гюрсель, Джемаль]]||[[Ջեմալ Գյուրսել]]|| ||65 |- |[[:en:Feza Gürsey]]|| || || ||14 |- |[[:en:Reşit Süreyya Gürsey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Hatice Kumbaracı Gürsöz]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kemal Güven]]|| || || ||4 |- |[[:en:Güvercin Islet]]|| || || ||2 |- |[[:en:Hacettepe University]]|| || || ||19 |- |[[:en:Hacettepe University Ankara State Conservatory]]||[[:ru:Анкарская консерватория]]|| || ||9 |- |[[:en:Hacivat]]||[[:ru:Карагёз]]||[[Քարագյոզ]]|| ||25 |- |[[:en:Hadım Sinan Pasha]]||[[:ru:Хадым Синан-паша]]|| || ||17 |- |[[:en:Hafsa Sultan Caravanserai]]|| || || ||2 |- |[[:en:Hagia Irene]]||[[:ru:Церковь Святой Ирины]]|| || ||33 |- |[[:en:Hagia Sophia]]||[[:ru:Собор Святой Софии (Константинополь)]]||[[Սուրբ Սոֆիայի տաճար (Ստամբուլ)]]|| ||128 |- |[[:en:Hakkâri (city)]]||[[:ru:Хаккяри (город)]]||[[Հաքյարի]]||այո||61 |- |[[:en:Hakkâri Province]]||[[:ru:Хаккяри (ил)]]||[[Հաքյարիի մարզ]]||այո||78 |- |[[:en:Hala Sultan Tekke]]||[[:ru:Мечеть Хала Султан Текке]]|| || ||23 |- |[[:en:Halay]]||[[:ru:Халай (танец)]]||[[Յայլի]]|| ||10 |- |[[:en:Halepçe Massacre]]||[[:ru:Газовая атака в Халабдже]]|| || ||33 |- |[[:en:Ishak Haleva]]|| || || ||7 |- |[[:en:Haliç Bridge]]|| ||[[Հալիչ կամուրջ]]|| ||9 |- |[[:en:Halicarnassus]]||[[:ru:Галикарнас]]||[[Հալիկառնաս]]|| ||46 |- |[[:en:Haliliye]]|| || || ||8 |- |[[:en:Halkevleri]]||[[:ru:Халкевлери]]|| || ||8 |- |[[:en:Halki seminary]]||[[:ru:Халкинская богословская школа]]|| || ||15 |- |[[:en:Tunç Hamarat]]|| || || ||6 |- |[[:en:Hamidids]]||[[:ru:Хамидогуллары]]|| || ||15 |- |[[:en:Hammam]]||[[:ru:Хаммам]]||[[Համամ]]|| ||51 |- |[[:en:Hamsilos Bay]]|| || || ||5 |- |[[:en:Hamzabeyli, Lalapaşa]]|| || || ||10 |- |[[:en:Harbour of Eleutherios]]||[[:ru:Гавань Феодосия]]|| || ||11 |- |[[:en:Harkuşta]]|| || || ||1 |- |[[:en:Hasan (Janissary secretary)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Hasan Ali (Kara Koyunlu)]]||[[:ru:Хасан Али-хан]]|| || ||9 |- |[[:en:Tiryaki Hasan Pasha]]|| || || ||6 |- |[[:en:Hasankeyf]]||[[:ru:Хасанкейф]]||[[Հասանքեյֆ]]|| ||38 |- |[[:en:Uzun Hasan]]||[[:ru:Узун Хасан]]|| || ||32 |- |[[:en:Hatay Province]]||[[:ru:Хатай (ил)]]||[[Հաթայի մարզ]]||այո||87 |- |[[:en:Hatay State]]||[[:ru:Государство Хатай]]|| || ||31 |- |[[:en:Hatt-i humayun]]||[[:ru:Хатт]]||[[Հաթթը Հումայուն]]|| ||15 |- |[[:en:Hattusa]]||[[:ru:Хаттуса]]||[[Հատտուսա]]|| ||67 |- |[[:en:Haydarpaşa]]|| || || ||10 |- |[[:en:Haydarpaşa Cemetery]]|| || || ||5 |- |[[:en:Haydarpaşa High School]]|| || || ||2 |- |[[:en:Haydarpaşa railway station]]||[[:ru:Вокзал Хайдарпаша]]||[[Հայդարփաշա կայարան]]|| ||27 |- |[[:en:Headscarf rights in Turkey]]|| || || ||6 |- |[[:en:Hebilli Castle]]|| || || ||3 |- |[[:en:Hekim Island]]|| || || ||3 |- |[[:en:Hellespont]]||[[:ru:Дарданеллы]]||[[Դարդանելի նեղուց]]|| ||101 |- |[[:en:Hemshin peoples]]||[[:ru:Амшенцы]]||[[Համշենցիներ]]|| ||32 |- |[[:en:Hersek Headland]]|| || || ||3 |- |[[:en:Hesen Begê Cemetery]]|| || || ||3 |- |[[:en:Hey (magazine)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Heybeliada]]||[[:ru:Хейбелиада]]||[[Հեյբելիադա]]|| ||21 |- |[[:en:Hicaz Buselik Jewish Kanto]]|| || || ||2 |- |[[:en:Hierapolis]]||[[:ru:Иераполь]]|| || ||50 |- |[[:en:High-speed rail in Turkey]]|| || || ||6 |- |[[:en:Nâzım Hikmet]]||[[:ru:Назым Хикмет]]||[[Նազըմ Հիքմեթ]]|| ||78 |- |[[:en:Hilya]]||[[:ru:Хилья]]|| || ||9 |- |[[:en:Hirami Ahmet Pasha Mosque]]||[[:ru:Церковь Иоанна Предтечи (Константинополь)]]|| || ||19 |- |[[:en:Remziye Hisar]]||[[:ru:Хисар, Ремзие]]||[[Ռեմզիե Հիսար]]|| ||12 |- |[[:en:Hisarın Castle]]|| || || ||4 |- |[[:en:Historic Areas of Istanbul]]|| ||[[Ստամբուլի պատմական շրջաններ]]|| ||18 |- |[[:en:Historical Tarsus hydroelectric power plant]]|| || || ||1 |- |[[:en:History of Ankara]]|| || || ||3 |- |[[:en:History of Cyprus]]||[[:ru:История Кипра]]||[[Կիպրոսի պատմություն]]|| ||39 |- |[[:en:History of Islam]]||[[:ru:История ислама]]|| || ||66 |- |[[:en:History of the Jews in Turkey]]||[[:ru:История евреев в Турции]]|| || ||15 |- |[[:en:History of the Ottoman Empire]]||[[:ru:История Османской империи]]|| || ||22 |- |[[:en:History of the Russo-Turkish wars]]||[[:ru:Русско-турецкие войны]]||[[Ռուս-թուրքական պատերազմներ]]|| ||39 |- |[[:en:History of the Turkish people]]||[[:ru:История Турции]]||[[Թուրքիայի պատմություն]]|| ||60 |- |[[:en:Hittite language]]||[[:ru:Хеттский язык]]||[[Խեթերեն]]|| ||69 |- |[[:en:Holy See–Turkey relations]]||[[:ru:Ватикано-турецкие отношения]]|| || ||6 |- |[[:en:Homeland Party (Turkey, 2021)]]|| || || ||6 |- |[[:en:Hood event]]|| || || ||6 |- |[[:en:Hop De Bakim]]|| || || ||1 |- |[[:en:Hopa]]||[[:ru:Хопа]]||[[Հոփա]]|| ||36 |- |[[:en:Horon (dance)]]|| || || ||6 |- |[[:en:House of Mengüjek]]||[[:ru:Менгюджекогуллары]]|| || ||13 |- |[[:en:House of the Virgin Mary]]||[[:ru:Дом Богородицы (Эфес)]]|| || ||27 |- |[[:en:How happy is the one who says I am a Turk]]|| ||[[Ի՜նչ բախտավոր է «թուրք եմ» ասողը]]|| ||12 |- |[[:en:Hoynat Islet]]|| || || ||3 |- |[[:en:Human chain against nuclear plant in Turkey]]||[[:ru:АЭС «Аккую»]]||[[Աքքույուի միջուկային էլեկտրակայան]]|| ||22 |- |[[:en:Human Rights Monument]]|| || || ||4 |- |[[:en:Human rights of Kurdish people in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:Hürriyet]]||[[:ru:Hürriyet]]||[[Հուրիեթ]]|| ||33 |- |[[:en:Hüseyin Hilmi Pasha]]||[[:ru:Хусейн Хильми-паша]]|| || ||18 |- |[[:en:Hüseyin Rahmi Gürpınar Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Hüseyin Tevfik Pasha]]|| || || ||8 |- |[[:en:Hypaepa]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ibn Bibi]]||[[:ru:Ибн Биби]]|| || ||11 |- |[[:en:Ibrahim of the Ottoman Empire]]||[[:ru:Ибрагим I]]||[[Իբրահիմ I]]|| ||71 |- |[[:en:Ibrahim I of Karaman]]|| || || ||7 |- |[[:en:Ibrahim II of Karaman]]||[[:ru:Ибрагим-бей II]]|| || ||10 |- |[[:en:Mehmet II of Karaman]]||[[:ru:Мехмет-бей II Караманид]]|| || ||7 |- |[[:en:Ibrahim Pasha Palace]]||[[:ru:Дворец Ибрагим-паши]]|| || ||9 |- |[[:en:İçerenköy]]|| || || ||4 |- |[[:en:İçil]]|| ||[[Իչելի գավառ]]|| ||4 |- |[[:en:İçmeler]]|| || || ||9 |- |[[:en:Iğdır]]||[[:ru:Ыгдыр]]||[[Իգդիր]]|| ||77 |- |[[:en:Iğdır Province]]||[[:ru:Ыгдыр (ил)]]||[[Իգդիրի մարզ]]||այո||76 |- |[[:en:Ihlamur Pavilion]]||[[:ru:Ыхламур]]|| || ||12 |- |[[:en:Ekmeleddin İhsanoğlu]]||[[:ru:Ихсаноглу, Экмеледдин]]||[[Էքմելեդին Իհսանօղլու]]|| ||29 |- |[[:en:Masatoshi Gündüz Ikeda]]||[[:ru:Икэда, Масатоси Гюндюз]]|| || ||6 |- |[[:en:Füruzan İkincioğulları]]|| || || ||2 |- |[[:en:İkiz Islands]]||[[:ru:Икиз]]|| || ||3 |- |[[:en:İktisat Bankası]]|| || || ||4 |- |[[:en:Tevfik İleri]]|| || || ||5 |- |[[:en:Ilgaz Mountains]]||[[:ru:Ылгаз (горы)]]||[[Իլգազի լեռնաշղթա]]|| ||17 |- |[[:en:Ilghazi]]||[[:ru:Иль-Гази бен Артук]]|| || ||16 |- |[[:en:Attilâ İlhan]]||[[:ru:Ильхан, Аттила]]||[[Աթիլա Իլհան]]|| ||21 |- |[[:en:Çolpan İlhan]]||[[:ru:Ильхан, Чолпан]]||[[Չոլփան Իլհան]]|| ||15 |- |[[:en:Müfide İlhan]]||[[:ru:Ильхан, Мюфиде]]||[[Մյուֆիդե Իլհան]]|| ||14 |- |[[:en:Ilısu Dam]]||[[:ru:Илису (ГЭС)]]||[[Իլիսուի ամբարտակ]]|| ||17 |- |[[:en:İlkadım]]|| || || ||13 |- |[[:en:Ilkhanate]]||[[:ru:Государство Хулагуидов]]||[[Իլխանություն]]|| ||70 |- |[[:en:İlyas Bey of Saruhan]]||[[:ru:Ильяс-бей Саруханоглу]]|| || ||3 |- |[[:en:İmam bayıldı]]||[[:ru:Имам баялды]]||[[Իմամ բայալդի]]|| ||28 |- |[[:en:İmam Hatip school]]|| || || ||8 |- |[[:en:Ekrem İmamoğlu]]||[[:ru:Имамоглу, Экрем]]||[[Էքրեմ Իմամօղլու]]|| ||42 |- |[[:en:Immigration to Turkey]]|| || || ||6 |- |[[:en:Afet İnan]]||[[:ru:Инан, Афет]]||[[Աֆեթ Ինան]]|| ||21 |- |[[:en:Jale İnan]]||[[:ru:Инан, Жале]]||[[Ժալե Ինան]]|| ||16 |- |[[:en:Mustafa İnan]]||[[:ru:Инан, Мустафа]]|| || ||4 |- |[[:en:Kadir İnanır]]|| || || ||15 |- |[[:en:Ince Minaret Medrese]]||[[:ru:Медресе Тонкого минарета]]|| || ||9 |- |[[:en:İnceburun Lighthouse]]|| || || ||3 |- |[[:en:İnceğiz Cave Monastery]]|| || || ||2 |- |[[:en:İncekaya Aqueduct]]|| || || ||2 |- |[[:en:İncekum Nature Park]]|| || || ||2 |- |[[:en:İnciraltı]]|| || || ||4 |- |[[:en:İncirlik]]|| ||[[Ինջիրլիկ]]|| ||12 |- |[[:en:Incirlik Air Base]]||[[:ru:Авиабаза Инджирлик]]||[[Ինջիրլիք]]|| ||32 |- |[[:en:İncirliova]]|| || || ||25 |- |[[:en:Independent Group (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Index of Turkey biography-related articles]]|| || || ||1 |- |[[:en:India–Turkey relations]]||[[:ru:Индийско-турецкие отношения]]|| || ||9 |- |[[:en:İnebolu]]|| || || ||25 |- |[[:en:İnegöl]]||[[:ru:Инегёль]]|| || ||40 |- |[[:en:İnönü Military Quarter and War Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:İnönü University]]|| || || ||6 |- |[[:en:Erdal İnönü]]||[[:ru:Инёню, Эрдал]]||[[Էլդար Ինյոնյու]]|| ||14 |- |[[:en:İsmet İnönü]]||[[:ru:Инёню, Исмет]]||[[Իսմեթ Ինյոնյու]]|| ||77 |- |[[:en:International Istanbul Film Festival]]||[[:ru:Международный стамбульский кинофестиваль]]||[[Ստամբուլի կինոփառատոն]]|| ||23 |- |[[:en:International Labor Film Festival]]|| || || ||2 |- |[[:en:International Organization of Turkic Culture]]||[[:ru:Международная организация тюркской культуры]]||[[Թյուրքական մշակույթի միջազգային կազմակերպություն]]|| ||38 |- |[[:en:Ionia]]||[[:ru:Иония]]||[[Հոնիա]]|| ||62 |- |[[:en:Abdi İpekçi]]||[[:ru:Ипекчи, Абди]]||[[Աբդի Իփեքչի]]|| ||14 |- |[[:en:İsmail Cem]]|| || || ||14 |- |[[:en:İpekyolu]]|| || || ||8 |- |[[:en:Iranian languages]]||[[:ru:Иранские языки]]||[[Իրանական լեզուներ]]|| ||94 |- |[[:en:Iraq–Turkey relations]]||[[:ru:Ирако-турецкие отношения]]|| || ||10 |- |[[:en:Iraqi Turkmen Front]]|| || || ||16 |- |[[:en:Irgandı Bridge]]|| || || ||5 |- |[[:en:Sadi Irmak]]||[[:ru:Ырмак, Сади]]|| || ||17 |- |[[:en:İş Bank commercial featuring Atatürk]]|| || || ||4 |- |[[:en:İsa Çelebi]]||[[:ru:Иса Челеби]]|| || ||20 |- |[[:en:İşbank Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:İşbank Museum (Ankara)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Isfendiyarids]]||[[:ru:Джандарогуллары]]|| || ||14 |- |[[:en:Ishak Pasha Palace]]||[[:ru:Дворец Исхак-паши]]||[[Իսհակ փաշայի պալատ]]|| ||16 |- |[[:en:Ayhan Işık]]||[[:ru:Айхан Ышик]]|| || ||11 |- |[[:en:Ahmet Mete Işıkara]]|| || || ||3 |- |[[:en:Işık University]]|| || || ||6 |- |[[:en:Işıkkale]]|| || || ||4 |- |[[:en:İskender kebap]]||[[:ru:Искендер кебаб]]|| || ||20 |- |[[:en:İskenderun]]||[[:ru:Искендерун]]||[[Ալեքսանդրետտա]]|| ||73 |- |[[:en:İskenderun Harbor]]|| || || ||2 |- |[[:en:İskenderun Naval Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:İskenderun railway station]]|| || || ||2 |- |[[:en:İskilip]]|| || || ||27 |- |[[:en:Islam in Turkey]]||[[:ru:Ислам в Турции]]|| || ||17 |- |[[:en:Islamic Development Bank]]||[[:ru:Исламский банк развития]]||[[Իսլամական զարգացման բանկ]]|| ||37 |- |[[:en:Islamic Gunpowder empires]]||[[:ru:Пороховые империи]]|| || ||16 |- |[[:en:Islamic State-related terrorist attacks in Turkey]]||[[:ru:Конфликт между Турцией и ИГИЛ]]|| || ||7 |- |[[:en:İsmet İnönü Boulevard]]|| || || ||1 |- |[[:en:İsmet İnönü Boulevard (Ankara)]]|| || || ||2 |- |[[:en:İsmet İnönü House Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Isparta]]||[[:ru:Ыспарта]]||[[Ըսփարթա]]|| ||72 |- |[[:en:Isparta Atatürk Stadium]]|| || || ||3 |- |[[:en:Isparta Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Israel–Turkey relations]]||[[:ru:Израильско-турецкие отношения]]||[[Իսրայելա-թուրքական հարաբերություններ]]|| ||17 |- |[[:en:Istanbul Archaeology Museums]]||[[:ru:Археологический музей Стамбула]]||[[Ստամբուլի հնագիտական թանգարան]]|| ||33 |- |[[:en:Istanbul Aviation Museum]]||[[:ru:Музей авиации (Стамбул)]]|| || ||8 |- |[[:en:İstanbul Bank]]|| || || ||3 |- |[[:en:İstanbul Başakşehir F.K.]]||[[:ru:Истанбул Башакшехир]]||[[Իստանբուլ Բաշակշեհիր]]|| ||45 |- |[[:en:Istanbul Biennial]]||[[:ru:Стамбульская биеннале]]||[[Ստամբուլի բիեննալե]]|| ||13 |- |[[:en:Istanbul Bilgi University]]|| || || ||8 |- |[[:en:Istanbul Chamber of Commerce]]|| || || ||3 |- |[[:en:Istanbul Commerce University Faculty of Law]]|| || || ||3 |- |[[:en:Istanbul Contemporary Art Museum]]|| || || ||5 |- |[[:en:İstanbul Cup]]||[[:ru:Кубок Стамбула по теннису]]|| || ||20 |- |[[:en:Istanbul High School]]|| || || ||5 |- |[[:en:Istanbul International Music Festival]]||[[:ru:Стамбульский международный музыкальный фестиваль]]|| || ||5 |- |[[:en:Istanbul Jazz Festival]]||[[:ru:Международный Стамбульский джазовый фестиваль]]|| || ||9 |- |[[:en:Istanbul Metro]]||[[:ru:Стамбульский метрополитен]]||[[Ստամբուլի մետրոպոլիտեն]]||այո||49 |- |[[:en:Istanbul Military Museum]]||[[:ru:Стамбульский военный музей]]|| || ||8 |- |[[:en:İstanbul Modern]]||[[:ru:Истанбул Модерн]]|| || ||20 |- |[[:en:Istanbul Park]]||[[:ru:Истанбул Парк]]|| || ||40 |- |[[:en:Istanbul pogrom]]||[[:ru:Стамбульский погром]]||[[Ստամբուլի ջարդեր]]|| ||31 |- |[[:en:Istanbul Sabiha Gökçen International Airport]]||[[:ru:Стамбульский аэропорт имени Сабихи Гёкчен]]||[[Սաբիհա Գյոքչենի անվան միջազգային օդանավակայան]]|| ||49 |- |[[:en:İstanbul State Art and Sculpture Museum]]|| || || ||5 |- |[[:en:Istanbul Technical University]]||[[:ru:Стамбульский технический университет]]||[[Ստամբուլի տեխնիկական համալսարան]]|| ||37 |- |[[:en:Istanbul University]]||[[:ru:Стамбульский университет]]||[[Ստամբուլի համալսարան]]|| ||51 |- |[[:en:Istanbul University-Cerrahpaşa]]|| || || ||2 |- |[[:en:Istanbul Unveiled]]|| || || ||2 |- |[[:en:Istanbul Zoology Museum]]||[[:ru:Стамбульский зоологический музей]]|| || ||6 |- |[[:en:İstanbulspor]]||[[:ru:Истанбулспор]]|| || ||22 |- |[[:en:İstasyon Bridge]]|| || || ||4 |- |[[:en:İstiklal Avenue]]||[[:ru:Истикляль (Стамбул)]]||[[Իսթիքլյալ պողոտա]]|| ||33 |- |[[:en:İstiklal Marşı]]||[[:ru:Гимн Турции]]||[[Անկախության երթ]]|| ||74 |- |[[:en:Italian Levantine]]|| || || ||2 |- |[[:en:Italian War of 1542–1546]]||[[:ru:Итальянская война (1542—1546)]]|| || ||17 |- |[[:en:İye]]||[[:ru:Ийе]]|| || ||8 |- |[[:en:İZBAN]]||[[:ru:İZBAN]]|| || ||7 |- |[[:en:Hafız Selman İzbeli]]|| || || ||1 |- |[[:en:İZDENİZ]]|| || || ||3 |- |[[:en:Adıyaman]]||[[:ru:Адыяман]]||[[Ադըյաման]]|| ||76 |- |[[:en:İzmir Atatürk Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:İzmir Coach Terminal]]|| || || ||3 |- |[[:en:İzmir Economic Congress]]|| || || ||3 |- |[[:en:İzmir European Jazz Festival]]|| || || ||2 |- |[[:en:İzmir Institute of Technology]]||[[:ru:Измирский технологический институт]]|| || ||9 |- |[[:en:Izmir International Fair]]|| || || ||4 |- |[[:en:İzmir Metro]]||[[:ru:Измирский метрополитен]]|| || ||30 |- |[[:en:İzmir Province]]||[[:ru:Измир (ил)]]||[[Իզմիրի մարզ]]|| ||78 |- |[[:en:İzmir Toy Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:İzmir University of Economics]]|| || || ||4 |- |[[:en:İzmir Women's Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:İzmit]]||[[:ru:Измит]]||[[Իզմիթ]]|| ||84 |- |[[:en:İznik]]||[[:ru:Изник]]|| || ||68 |- |[[:en:İztuzu Beach]]||[[:ru:Черепаший берег Изтузу]]|| || ||11 |- |[[:en:J-600T Yıldırım]]|| || || ||5 |- |[[:en:Jamanak]]|| ||[[Ժամանակ (թերթ)]]|| ||9 |- |[[:en:Janissary]]||[[:ru:Янычары]]||[[Ենիչերիներ]]|| ||73 |- |[[:en:Janissary Music]]|| || || ||17 |- |[[:en:Janissary revolts]]||[[:ru:Янычары]]||[[Ենիչերիներ]]|| ||73 |- |[[:en:January 2016 Istanbul bombing]]||[[:ru:Взрыв в Стамбуле 12 января 2016 года]]||[[Պայթյուն Ստամբուլում (2016)]]|| ||33 |- |[[:en:Gunnar Jarring]]|| || || ||14 |- |[[:en:Junayd of Aydın]]||[[:ru:Джунейд-бей Измироглу]]|| || ||7 |- |[[:en:June 2015 Justice and Development Party election campaign]]|| || || ||1 |- |[[:en:June 2015 Nationalist Movement Party election campaign]]|| || || ||1 |- |[[:en:June 2015 Peoples' Democratic Party election campaign]]|| || || ||1 |- |[[:en:June 2015 Republican People's Party election campaign]]|| || || ||1 |- |[[:en:June 2016 Istanbul bombing]]|| || || ||16 |- |[[:en:Justice Party (Turkey)]]||[[:ru:Партия справедливости (Турция)]]|| || ||10 |- |[[:en:Cevat Şakir Kabaağaçlı]]||[[:ru:Кабаагачлы, Джеват Шакир]]|| || ||11 |- |[[:en:Kabaçam]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kabardian language]]||[[:ru:Кабардино-черкесский язык]]||[[Կաբարդա-չերքեզերեն]]|| ||70 |- |[[:en:Kaç Kaç incident]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kaçkar Mountains]]||[[:ru:Лазистанский хребет]]||[[Արևելապոնտական լեռնաշղթա]]|| ||16 |- |[[:en:Kadir Has University]]|| || || ||4 |- |[[:en:Kadıköy]]||[[:ru:Кадыкёй]]||[[Քադըքյոյ]]||այո||52 |- |[[:en:Kadınca]]|| || || ||1 |- |[[:en:Kadıncık 1 hydroelectric power plant]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kadıncık 2 hydroelectric power plant]]|| || || ||2 |- |[[:en:İsmail Kahraman]]||[[:ru:Кахраман, Исмаил]]|| || ||14 |- |[[:en:Kahramanmaraş Archaeology Museum]]|| || || ||6 |- |[[:en:Kahramanmaraş Castle]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kahramanmaraş Liberation Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kahramanmaraş Province]]||[[:ru:Кахраманмараш (ил)]]||[[Քահրամանմարաշի մարզ]]||այո||77 |- |[[:en:Kaklık Cave]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kalan Müzik]]|| || || ||5 |- |[[:en:Kaledran Creek]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kalem Island]]||[[:ru:Калем (остров)]]|| || ||3 |- |[[:en:Kalenderhane Mosque]]||[[:ru:Церковь Богородицы Кириотиссы]]|| || ||20 |- |[[:en:Kalkan]]|| || || ||16 |- |[[:en:Abdurrahman Yavuz Kalkan]]|| || || ||1 |- |[[:en:Kangal Shepherd Dog]]|| || || ||24 |- |[[:en:Kanıt (TV series)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kanlıdivane]]|| || || ||7 |- |[[:en:Ceyhun Atuf Kansu]]|| || || ||5 |- |[[:en:Fulya Kantarcıoğlu]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kanto (music)]]|| || || ||2 |- |[[:en:KAOS GL]]|| || || ||5 |- |[[:en:Bedros Kapamajian]]|| ||[[Պետրոս Կապամաճյան]]|| ||6 |- |[[:en:Kapıkaya Canyon]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kara Ada (Bodrum)]]||[[:ru:Караада]]|| || ||11 |- |[[:en:Kara Castle]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kara Musa Pasha]]||[[:ru:Кара Муса-паша]]|| || ||9 |- |[[:en:Rasim Kara]]||[[:ru:Кара, Расим]]|| || ||9 |- |[[:en:Kazım Karabekir]]||[[:ru:Карабекир, Кязым Муса]]||[[Քյազըմ Կարաբեքիր]]|| ||25 |- |[[:en:Kâzım Karabekir]]||[[:ru:Карабекир, Кязым Муса]]||[[Քյազըմ Կարաբեքիր]]|| ||25 |- |[[:en:Karabük]]||[[:ru:Карабюк]]|| || ||65 |- |[[:en:Karabük Kardemir Iron-Steel Museum]]|| || || ||1 |- |[[:en:Karabük Province]]||[[:ru:Карабюк (ил)]]||[[Քարաբյուքի մարզ]]||այո||73 |- |[[:en:Karaburun]]|| || || ||25 |- |[[:en:Karaca Island]]|| || || ||1 |- |[[:en:Cem Karaca]]||[[:ru:Караджа, Джем]]|| || ||17 |- |[[:en:Karacaahmet Cemetery]]|| || || ||10 |- |[[:en:Ali Naci Karacan]]|| || || ||3 |- |[[:en:Karacaoğlan River]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tuğba Karademir]]||[[:ru:Карадемир, Туба]]|| || ||12 |- |[[:en:Karadeniz Ereğli]]||[[:ru:Эрегли (Зонгулдак)]]|| || ||37 |- |[[:en:Karadeniz Ereğli Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Karadeniz Technical University]]|| || || ||9 |- |[[:en:Karadır kaşların ferman yazdırır]]|| || || ||1 |- |[[:en:Karaekşi Nature Park]]|| || || ||3 |- |[[:en:Bedri Karafakıoğlu]]|| || || ||2 |- |[[:en:Karagiozis]]||[[:ru:Карагиозис]]|| || ||11 |- |[[:en:Karagöl (Toros)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Karagöl Nature Park]]|| || || ||3 |- |[[:en:Karagöz]]|| || || ||5 |- |[[:en:Karagöz (magazine)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Yener Karahanoğlu]]|| || || ||3 |- |[[:en:Nil Karaibrahimgil]]||[[:ru:Караибрахимгил, Нил]]|| || ||10 |- |[[:en:Karakabaklı]]|| || || ||4 |- |[[:en:Cahit Karakaş]]||[[:ru:Каракаш, Джахит]]|| || ||4 |- |[[:en:Karaköprü]]|| ||[[Ղարաքյոփրի]]|| ||14 |- |[[:en:Karaköy]]|| ||[[Քարաքյոյ]]|| ||19 |- |[[:en:Karaman]]||[[:ru:Караман (город)]]||[[Քարաման (քաղաք)]]|| ||71 |- |[[:en:Karaman Bey]]||[[:ru:Караман-бей]]|| || ||6 |- |[[:en:Karaman Castle]]|| || || ||2 |- |[[:en:Karaman Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Karaman Province]]||[[:ru:Караман (ил)]]||[[Քարամանի մարզ]]||այո||75 |- |[[:en:Karamania]]|| || || ||5 |- |[[:en:Karamanids]]||[[:ru:Караманогуллары]]|| || ||29 |- |[[:en:Karamanlides]]||[[:ru:Караманлиды]]|| || ||21 |- |[[:en:Ümit Karan]]||[[:ru:Каран, Юмит]]|| || ||16 |- |[[:en:Karantina Island]]|| || || ||4 |- |[[:en:Karaoğlan]]|| || || ||5 |- |[[:en:Atilla Karaosmanoğlu]]||[[:ru:Караосманоглу, Атилла]]||[[Աթիլա Քարաօսմանօղլու]]|| ||7 |- |[[:en:Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]|| || || ||19 |- |[[:en:Karasids]]||[[:ru:Карасыогуллары]]|| || ||15 |- |[[:en:Karataş Islets]]|| || || ||1 |- |[[:en:Karataş, Konak]]|| || || ||5 |- |[[:en:Karatepe-Aslantaş Open-Air Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Orhan Karaveli]]|| || || ||5 |- |[[:en:Refik Halit Karay]]|| || || ||10 |- |[[:en:Murat Karayalçın]]|| ||[[Մուրատ Քարայալչըն]]|| ||6 |- |[[:en:Murat Karayılan]]||[[:ru:Карайылан, Мурат]]|| || ||18 |- |[[:en:Karboğazı]]|| || || ||2 |- |[[:en:Karboğazı ambush]]||[[:ru:Битва за Карбогазы]]|| || ||3 |- |[[:en:Kardemir]]|| || || ||6 |- |[[:en:Karesi, Balıkesir]]|| || || ||6 |- |[[:en:Tawakkol Karman]]||[[:ru:Карман, Тавакуль]]||[[Թավաքքուլ Քարման]]|| ||86 |- |[[:en:Karotseris]]|| || || ||1 |- |[[:en:Kars]]||[[:ru:Карс]]||[[Կարս]]|| ||83 |- |[[:en:Kars Province]]||[[:ru:Карс (ил)]]||[[Կարսի մարզ (Թուրքիա)]]||այո||79 |- |[[:en:Karsilamas]]|| || || ||3 |- |[[:en:Karşıyaka]]||[[:ru:Каршияка]]|| || ||28 |- |[[:en:Karşıyaka Basket]]||[[:ru:Каршияка (баскетбольный клуб)]]|| || ||17 |- |[[:en:Karşıyaka Ferry Terminal]]|| || || ||3 |- |[[:en:Karşıyaka S.K.]]||[[:ru:Каршияка (футбольный клуб)]]|| || ||19 |- |[[:en:Kartal]]||[[:ru:Картал (Стамбул)]]||[[Քարթալ]]|| ||29 |- |[[:en:Kartal-class fast attack craft]]|| || || ||2 |- |[[:en:Cezmi Kartay]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kartepe, Kocaeli]]||[[:ru:Картепе]]|| || ||22 |- |[[:en:Karum (trade post)]]|| || || ||15 |- |[[:en:Kaş]]||[[:ru:Каш]]||[[Քաշ (քաղաք)]]|| ||41 |- |[[:en:Gencay Kasapçı]]|| || || ||2 |- |[[:en:Mahmud al-Kashgari]]||[[:ru:Махмуд аль-Кашгари]]|| || ||47 |- |[[:en:Kasım of Karaman]]||[[:ru:Касым-бей Караманид]]|| || ||7 |- |[[:en:Kasımiye Medrese]]||[[:ru:Медресе Гасымия]]|| || ||6 |- |[[:en:Kastamonu]]||[[:ru:Кастамону]]||[[Քասթամոնու]]|| ||62 |- |[[:en:Kastamonu Castle]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kastamonu Ethnography Museum]]|| || || ||1 |- |[[:en:Kastamonu Governor's Office]]|| || || ||2 |- |[[:en:Katıverelim Rakıyı Da Şaraba Katıverelim]]|| || || ||1 |- |[[:en:Kaval]]||[[:ru:Кавал]]||[[Բլուլ]]|| ||28 |- |[[:en:Osman Kavala]]||[[:ru:Кавала, Осман]]|| || ||22 |- |[[:en:Neslihan Kavas]]|| || || ||6 |- |[[:en:Kavurma]]||[[:ru:Каварма]]||[[Ղավուրմա]]|| ||16 |- |[[:en:Ahmet Kaya]]||[[:ru:Кая, Ахмет]]||[[Ահմեդ Քայա]]|| ||28 |- |[[:en:Kaygusuz Abdal]]|| || || ||5 |- |[[:en:Kayı (tribe)]]||[[:ru:Кайи]]|| || ||26 |- |[[:en:Kaykaus II]]||[[:ru:Кей-Кавус II]]|| || ||18 |- |[[:en:Kaykhusraw I]]||[[:ru:Кей-Хосров I]]||[[Քեյխոսրով Ա]]|| ||24 |- |[[:en:Kaykhusraw III]]||[[:ru:Кей-Хосров III]]|| || ||14 |- |[[:en:Kaymakli Underground City]]||[[:ru:Каймаклы]]||[[Քայմաքլու]]|| ||22 |- |[[:en:Kayraktepe Dam]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kayseri]]||[[:ru:Кайсери]]||[[Կեսարիա]]|| ||107 |- |[[:en:Kayseri Archaeology Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kayseri Kadir Has Stadyumu]]||[[:ru:Кадир Хас (стадион)]]|| || ||16 |- |[[:en:Kayseri Province]]||[[:ru:Кайсери (ил)]]||[[Կայսերիի մարզ]]||այո||75 |- |[[:en:Kayserispor]]||[[:ru:Кайсериспор]]|| || ||40 |- |[[:en:Hagop Kazazian Pasha]]||[[:ru:Акоп Казазян-паша]]||[[Հակոբ Գազազյան փաշա]]|| ||7 |- |[[:en:Kazıklı Bay]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kebab]]||[[:ru:Кебаб]]||[[Քաբաբ]]||այո||82 |- |[[:en:Keban Dam]]|| || || ||19 |- |[[:en:Kefeli Mosque]]||[[:ru:Церковь Святого Николая (Константинополь)]]|| || ||13 |- |[[:en:Sibel Kekilli]]||[[:ru:Кекилли, Сибель]]||[[Սիբել Քեքիլի]]|| ||45 |- |[[:en:Kekova]]||[[:ru:Кекова (остров)]]|| || ||13 |- |[[:en:Kemal Atatürk Memorial, Canberra]]|| || || ||3 |- |[[:en:Yaşar Kemal]]||[[:ru:Яшар Кемаль]]||[[Յաշար Քեմալ]]|| ||50 |- |[[:en:Kemankeş Kara Mustafa Pasha]]||[[:ru:Кеманкеш Кара Мустафа-паша]]|| || ||14 |- |[[:en:Kemenche]]||[[:ru:Кеманча]]||[[Քամանչա]]|| ||16 |- |[[:en:Kemer]]||[[:ru:Кемер]]||[[Քեմեր (Անթալիայի մարզ)]]||այո||47 |- |[[:en:Kemere Bridge]]|| || || ||2 |- |[[:en:Udi Hrant Kenkulian]]|| || || ||3 |- |[[:en:Muhtar Kent]]||[[:ru:Кент, Мухтар]]||[[Մուհթար Քենթ]]|| ||18 |- |[[:en:Necdet Kent]]||[[:ru:Кент, Недждет]]|| || ||11 |- |[[:en:Kepez, Antalya]]||[[:ru:Кепез]]|| || ||20 |- |[[:en:Elnara Kerimova]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kemal Kerinçsiz]]|| || || ||3 |- |[[:en:Hakkı Keskin]]|| || || ||6 |- |[[:en:Kestel, Bursa]]||[[:ru:Кестель (Бурса)]]|| || ||24 |- |[[:en:Emin Fuat Keyman]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kutluk Yabgu Khagan]]||[[:ru:Кутлуг-ябгу]]|| || ||9 |- |[[:en:Khanate]]||[[:ru:Ханство]]||[[Խանություն]]|| ||45 |- |[[:en:Jamal Khashoggi]]||[[:ru:Хашогги, Джамаль]]||[[Ջամալ Խաշոգջի]]|| ||79 |- |[[:en:Osman Kibar]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kibbeh]]||[[:ru:Киббех]]|| || ||31 |- |[[:en:Kıbrıslı Mehmed Emin Pasha]]||[[:ru:Кыбрыслы Мехмед Эмин-паша]]|| || ||10 |- |[[:en:Suat Kılıç]]|| || || ||4 |- |[[:en:Kilij]]||[[:ru:Килич]]|| || ||15 |- |[[:en:Kilij Arslan III]]||[[:ru:Кылыч-Арслан III]]|| || ||19 |- |[[:en:Kilis Museum]]|| || || ||1 |- |[[:en:Kilise Tepe]]|| || || ||5 |- |[[:en:Nuri Killigil]]||[[:ru:Киллигиль, Нури]]|| || ||17 |- |[[:en:Kingdom of Armenia (antiquity)]]||[[:ru:Великая Армения]]||[[Մեծ Հայք]]|| ||52 |- |[[:en:Kiosk]]||[[:ru:Киоск]]||[[Կրպակ]]|| ||45 |- |[[:en:Kirkuk–Ceyhan Oil Pipeline]]||[[:ru:Нефтепровод Киркук — Джейхан]]|| || ||8 |- |[[:en:Kirpi (film)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kisecik Canyon]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ahmet Taner Kışlalı]]||[[:ru:Кышлалы, Ахмет Танер]]|| || ||10 |- |[[:en:Hüseyin Kıvrıkoğlu]]|| || || ||8 |- |[[:en:Kizil Kilise]]|| || || ||9 |- |[[:en:Kılıç-class fast attack craft]]|| || || ||6 |- |[[:en:Kınalıada]]||[[:ru:Кыналыада]]|| || ||21 |- |[[:en:Kırcasalih]]|| || || ||5 |- |[[:en:Kırıkkale]]||[[:ru:Кырыккале]]|| || ||59 |- |[[:en:Kırıkkale MKE Weapons Industry Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kırkgeçit Tunnels]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kırkkaşık Bedesten]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kırklareli]]||[[:ru:Кыркларели]]|| || ||61 |- |[[:en:Kırklareli Province]]||[[:ru:Кыркларели (ил)]]||[[Քըրքլարելիի մարզ]]|| ||77 |- |[[:en:Kırşehir]]||[[:ru:Кыршехир]]||[[Քըրշեհիր]]|| ||61 |- |[[:en:Kırşehir Museum]]|| || || ||1 |- |[[:en:Kızılay Square]]||[[:ru:Площадь Кызылай]]|| || ||11 |- |[[:en:Kızılbağ Pond]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kızılliman]]|| || || ||1 |- |[[:en:Kızkalesi (castle)]]||[[:ru:Кызкалеси]]|| || ||10 |- |[[:en:Kızlar Castle]]|| || || ||1 |- |[[:en:Koç Holding]]||[[:ru:Koç Holding]]|| || ||19 |- |[[:en:Koç School]]|| || || ||4 |- |[[:en:Koç University]]|| || || ||16 |- |[[:en:Haluk Koç]]|| || || ||4 |- |[[:en:Vehbi Koç]]||[[:ru:Коч, Вехби]]|| || ||13 |- |[[:en:Koca Mustafa Pasha Mosque]]||[[:ru:Церковь Святого Андрея в Крисе]]|| || ||17 |- |[[:en:Koca Ragıp Pasha]]||[[:ru:Коджа Мехмед Рагып-паша]]|| || ||14 |- |[[:en:Kocaeli Museum]]||[[:ru:Музей Коджаэли]]|| || ||5 |- |[[:en:Kocaeli Peninsula]]||[[:ru:Вифинский полуостров]]|| || ||11 |- |[[:en:Kocaeli Province]]||[[:ru:Коджаэли (ил)]]||[[Քոջայելիի մարզ]]|| ||79 |- |[[:en:Ümmiye Koçak]]|| || || ||10 |- |[[:en:Aziz Kocaoğlu]]|| || || ||4 |- |[[:en:Kochari]]|| || || ||11 |- |[[:en:Hülya Koçyiğit]]|| || || ||16 |- |[[:en:Sami Kohen]]|| || || ||8 |- |[[:en:Konak Ferry Terminal]]|| || || ||3 |- |[[:en:Konak Square]]|| || || ||9 |- |[[:en:Konak, İzmir]]|| || || ||23 |- |[[:en:Konuralp Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Konya]]||[[:ru:Конья]]||[[Քոնյա]]|| ||112 |- |[[:en:Konya Archaeological Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Konya Ereğli Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Konya Ethnography Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Konya Plain]]|| || || ||2 |- |[[:en:Konya Province]]||[[:ru:Конья (ил)]]||[[Քոնյայի մարզ]]||այո||78 |- |[[:en:Konyalım Yaman Çalar Şak Şak Kaşığı]]|| || || ||1 |- |[[:en:Konyalıya Güzel Derler]]|| || || ||1 |- |[[:en:Köprüağzı railway station]]|| || || ||2 |- |[[:en:Köprüler Yaptırdım Gelip Geçmeye]]|| || || ||2 |- |[[:en:Köprülü family]]||[[:ru:Кёпрюлю]]|| || ||30 |- |[[:en:Bülent Korkmaz]]||[[:ru:Коркмаз, Бюлент]]|| || ||29 |- |[[:en:Korkuteli]]||[[:ru:Коркутели]]|| || ||27 |- |[[:en:Koroghlu]]||[[:ru:Кёроглы (эпос)]]||[[Քյոռօղլի (վիպերգ)]]|| ||23 |- |[[:en:Emel Korutürk]]||[[:ru:Корутюрк, Эмель]]|| || ||6 |- |[[:en:Fahri Korutürk]]||[[:ru:Корутюрк, Фахри]]||[[Ֆահրի Քորություրք]]|| ||59 |- |[[:en:Assassination of Kösem Sultan]]||[[:ru:Кёсем-султан]]||[[Քյոսեմ սուլթան]]|| ||52 |- |[[:en:Kösem Sultan]]||[[:ru:Кёсем-султан]]||[[Քյոսեմ սուլթան]]|| ||52 |- |[[:en:Koyun Island]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kozan Castle]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kravga Bridge]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kubadabad Palace]]|| || || ||9 |- |[[:en:Kubat (singer)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Mustafa Fehmi Kubilay]]|| || || ||6 |- |[[:en:Fazıl Küçük]]||[[:ru:Кючюк, Фазыл]]|| || ||20 |- |[[:en:Lefter Küçükandonyadis]]||[[:ru:Кючюкандонядис, Лефтер]]|| || ||22 |- |[[:en:Küçükçekmece Bridge]]||[[:ru:Мост Кючюкчекмедже]]|| || ||4 |- |[[:en:İdris Küçükömer]]||[[:ru:Кючюкёмер, Идрис]]|| || ||4 |- |[[:en:Kuleli Military High School]]|| || || ||5 |- |[[:en:Külliye]]|| || || ||15 |- |[[:en:Kültürpark]]||[[:ru:Культурпарк]]|| || ||7 |- |[[:en:Onur Kumbaracıbaşı]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kumluca]]||[[:ru:Кумлуджа]]|| || ||27 |- |[[:en:Kura–Araxes culture]]||[[:ru:Куро-араксская культура]]||[[Կուր-Արաքսյան մշակույթ]]|| ||22 |- |[[:en:Kurdish dialects]]||[[:ru:Курдский язык]]||[[Քրդերեն]]|| ||135 |- |[[:en:Kurdish Hezbollah]]||[[:ru:Хизболла (Турция)]]|| || ||16 |- |[[:en:Kurdish languages]]||[[:ru:Курдский язык]]||[[Քրդերեն]]|| ||135 |- |[[:en:Kurdish refugees]]|| || || ||6 |- |[[:en:Kurdish villages depopulated by Turkey]]|| || || ||8 |- |[[:en:Kurdish–Turkish conflict (1978–present)]]|| ||[[Թուրք-քրդական հակամարտություն]]|| ||26 |- |[[:en:Kurdistan Freedom Hawks]]||[[:ru:Соколы свободы Курдистана]]|| || ||19 |- |[[:en:Kurdistan Region–Turkey relations]]|| || || ||4 |- |[[:en:Küre Mountains National Park]]|| || || ||7 |- |[[:en:Konca Kuriş]]|| || || ||11 |- |[[:en:Kurmanji]]||[[:ru:Курманджи (диалект курдского языка)]]|| || ||44 |- |[[:en:Kürşat (hero)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Behram Kurşunoğlu]]|| || || ||5 |- |[[:en:Kurt Seyit ve Şura]]||[[:ru:Курт Сеит и Александра]]||[[Քուրթ Սեիթ և Շուրա]]|| ||16 |- |[[:en:Kurtkulağı Caravanserai]]|| || || ||4 |- |[[:en:Kurtuluş]]|| ||[[Քուրթուլուշ]]|| ||7 |- |[[:en:Kurtuluş S.K.]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kuruçeşme]]|| || || ||7 |- |[[:en:Kuşadası]]||[[:ru:Кушадасы]]||[[Քուշադասը]]|| ||59 |- |[[:en:Kushimoto Street]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kuşkonar and Koçağılı massacre]]|| || || ||4 |- |[[:en:Kutadgu Bilig]]|| || || ||17 |- |[[:en:Kütahya]]||[[:ru:Кютахья]]||[[Քյութահյա]]|| ||78 |- |[[:en:Kütahya Archaeology Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kütahya Dumlupınar University]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kütahya Province]]||[[:ru:Кютахья (ил)]]||[[Քյութահյայի մարզ]]|| ||77 |- |[[:en:Akagündüz Kutbay]]|| || || ||4 |- |[[:en:Sadık Kutlay]]|| || || ||2 |- |[[:en:İbrahim Kutluay]]||[[:ru:Кутлуай, Ибрагим]]|| || ||21 |- |[[:en:Kuva-yi Milliye]]|| || || ||10 |- |[[:en:Kuyuluk Nature Park]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kuzucubelen Castle]]|| || || ||1 |- |[[:en:Kwangjin Park]]|| || || ||1 |- |[[:en:Kyrgyz community in Turkey]]||[[:ru:Киргизы в Турции]]|| || ||7 |- |[[:en:Labour Party (Turkey)]]|| || || ||11 |- |[[:en:Lake Acıgöl]]||[[:ru:Аджыгёль (озеро)]]|| || ||13 |- |[[:en:Lake Akyayan]]|| || || ||3 |- |[[:en:Lake Arin]]|| || || ||5 |- |[[:en:Lake Balık]]|| ||[[Գայլատու]]|| ||10 |- |[[:en:Lake Bolluk]]|| || || ||5 |- |[[:en:Lake Boraboy]]|| || || ||8 |- |[[:en:Lake Çavuşçu]]|| || || ||6 |- |[[:en:Lake Çıldır]]||[[:ru:Чылдыр]]||[[Ծովակ լիճ]]|| ||22 |- |[[:en:Lake Çöl]]|| || || ||4 |- |[[:en:Lake Dil]]|| || || ||3 |- |[[:en:Lake Düden]]|| || || ||5 |- |[[:en:Lake Durusu]]||[[:ru:Дурусу (озеро)]]|| || ||8 |- |[[:en:Lake Eber]]|| || || ||10 |- |[[:en:Lake Eşen]]|| || || ||1 |- |[[:en:Lake Haçlı]]|| || || ||5 |- |[[:en:Lake İznik]]||[[:ru:Изник (озеро)]]|| || ||24 |- |[[:en:Lake Karamık]]|| || || ||3 |- |[[:en:Lake Karataş]]|| || || ||6 |- |[[:en:Lake Kömüşini]]|| || || ||4 |- |[[:en:Lake Palas Tuzla]]|| || || ||5 |- |[[:en:Lake Tuz]]||[[:ru:Туз (озеро)]]||[[Թուզ լիճ]]|| ||46 |- |[[:en:Lake Tuzla]]|| || || ||5 |- |[[:en:Lake Van]]||[[:ru:Ван (озеро)]]||[[Վանա լիճ]]|| ||81 |- |[[:en:Lake Yarışlı]]|| || || ||7 |- |[[:en:Lake Yay]]|| || || ||3 |- |[[:en:Lake Yenişehir]]|| || || ||1 |- |[[:en:Lale Island]]|| || || ||3 |- |[[:en:Lamba Da Şişesiz Yanmaz Mı]]|| || || ||1 |- |[[:en:Land ownership in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Landing at Anzac Cove]]||[[:ru:Высадка в бухте Анзак]]|| || ||8 |- |[[:en:Landing at Cape Helles]]||[[:ru:Высадка на мысе Геллес]]|| || ||8 |- |[[:en:Late Bronze Age Troy]]|| || || ||4 |- |[[:en:Latin Empire]]||[[:ru:Латинская империя]]||[[Լատինական կայսրություն]]|| ||72 |- |[[:en:Law enforcement in Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:Laz people]]||[[:ru:Лазы]]||[[Լազեր (ազգ)]]|| ||45 |- |[[:en:Le Stamboul]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ledra Street]]||[[:ru:Ледра (улица)]]|| || ||12 |- |[[:en:Left of Center (Turkey)]]||[[:ru:Левее центра]]|| || ||4 |- |[[:en:Left Party (Turkey)]]||[[:ru:Партия свободы и солидарности]]|| || ||12 |- |[[:en:Lesbian and Gay Inter-University Organization]]|| || || ||3 |- |[[:en:Letters from Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:Levantine mansions of İzmir]]|| || || ||3 |- |[[:en:Levent]]||[[:ru:Левент]]||[[Լևենտ (Ստամբուլ)]]|| ||24 |- |[[:en:LGBT rights in Turkey]]||[[:ru:Права ЛГБТ в Турции]]|| || ||23 |- |[[:en:Liberalism in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Liberty Party (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Libraries in Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:Library of Celsus]]||[[:ru:Библиотека Цельса]]||[[Ցելսուսի գրադարան]]|| ||35 |- |[[:en:Hampartsoum Limondjian]]||[[:ru:Лимонджян, Амбарцум]]||[[Համբարձում Լիմոնջյան]]|| ||12 |- |[[:en:Limonlu, Mersin]]|| ||[[Լամոս]]|| ||8 |- |[[:en:List of 2015 box office number-one films in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of active coal-fired power stations in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of airports in Turkey]]|| || || ||15 |- |[[:en:List of alluvial plains of Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of ambassadors of Malaysia to Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of amphibious warfare vessels of the Turkish Navy]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of ancient amphitheatres in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of ancient kingdoms of Anatolia]]|| || || ||6 |- |[[:en:List of ancient peoples of Anatolia]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of Ankara University rectors]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of arrested journalists in Turkey]]|| || || ||6 |- |[[:en:List of assassinated people from Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of attacks by ASALA]]||[[:ru:Список террористических операций АСАЛА]]||[[ՀԱՀԳԲ-ի ռազմագործողությունների ցանկ]]|| ||6 |- |[[:en:List of banks in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:List of battles involving the Ottoman Empire]]|| || || ||7 |- |[[:en:List of bridges in Ankara]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of bridges in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:List of campaigns of Suleiman the Magnificent]]|| || || ||6 |- |[[:en:List of cathedrals in Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:List of cemeteries in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of cities and towns on the Euphrates River]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of cities besieged by the Ottoman Empire]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of commanders of the Turkish Land Forces]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of companies listed on the Istanbul Stock Exchange]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of companies of Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:List of contemporary Turkish poets]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of dams and reservoirs in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of defunct newspapers of Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of deputy prime ministers of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of diplomatic missions in Turkey]]|| ||[[Թուրքիայում գործող դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ցանկ]]|| ||10 |- |[[:en:List of diplomatic missions of Turkey]]||[[:ru:Список дипломатических миссий Турции]]||[[Թուրքիայի դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ցանկ]]|| ||16 |- |[[:en:List of districts in Turkey]]|| || || ||7 |- |[[:en:List of English words of Turkic origin]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of ferry quays in Istanbul]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of ferry quays in İzmir]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of festivals in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of field marshals of the Ottoman Empire]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of football clubs in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of free zones of Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of high schools in Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of historical parties in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of hospitals in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:List of illegal political parties in Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:List of international presidential trips made by Recep Tayyip Erdoğan]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of international prime ministerial trips made by Recep Tayyip Erdoğan]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of islands of Turkey]]|| || || ||9 |- |[[:en:List of Istanbul landmarks]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of İZBAN stations]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of largest cities and towns in Turkey]]||[[:ru:Список населённых пунктов Турции]]||[[Թուրքիայի քաղաքներ]]|| ||66 |- |[[:en:List of magazines in Greece]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of magazines in Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of mammals of Turkey]]||[[:ru:Список млекопитающих Турции]]|| || ||4 |- |[[:en:List of massacres of Turkish people]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of mayors of Adana]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of mayors of Istanbul]]|| || || ||7 |- |[[:en:List of Middle East Technical University rectors]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of Ministers of Culture and Tourism of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of Ministers of Transport and Infrastructure of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of mosques commissioned by the Ottoman dynasty]]|| || || ||8 |- |[[:en:List of mosques in Turkey]]|| || || ||7 |- |[[:en:List of mountains in Turkey]]||[[:ru:Горы Турции]]|| || ||13 |- |[[:en:List of museums and monuments in Istanbul]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of national parks of Turkey]]|| || || ||9 |- |[[:en:List of new districts of Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of newspapers in Turkey]]|| || || ||10 |- |[[:en:List of Ottoman battles in the 20th century]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of Ottoman battles in World War I]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of Ottoman Empire territories]]||[[:ru:Административное деление Османской империи]]|| || ||26 |- |[[:en:List of Ottoman Ministers of Finance]]|| || || ||4 |- |[[:en:List of Ottoman poets]]|| || || ||4 |- |[[:en:List of people from Istanbul]]|| || || ||4 |- |[[:en:List of political parties in Turkey]]||[[:ru:Политические партии Турции]]||[[Թուրքիայի քաղաքական կուսակցություններ]]|| ||19 |- |[[:en:List of populated places in Aksaray Province]]|| || || ||4 |- |[[:en:List of populated places in Ardahan Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Artvin Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Aydın Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Balıkesir Province]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of populated places in Bartın Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Batman Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Bayburt Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Bilecik Province]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of populated places in Bingöl Province]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of populated places in Bitlis Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Bolu Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Burdur Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Bursa Province]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of populated places in Çanakkale Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Çankırı Province]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of populated places in Çorum Province]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of populated places in Denizli Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Düzce Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Edirne Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Elazığ Province]]|| ||[[Խարբերդի նահանգի հայաբնակ բնակավայրեր]]|| ||4 |- |[[:en:List of populated places in Erzincan Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Erzurum Province]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of populated places in Eskişehir Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Gaziantep Province]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of populated places in Giresun Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Gümüşhane Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Hakkari Province]]||[[:ru:Хаккяри (ил)]]||[[Հաքյարիի մարզ]]||այո||78 |- |[[:en:List of populated places in Hatay Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Iğdır Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Isparta Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Istanbul Province]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of populated places in İzmir Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Karabük Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Karaman Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Kars Province]]|| ||[[Կարսի նահանգի հայաբնակ բնակավայրեր]]|| ||4 |- |[[:en:List of populated places in Kastamonu Province]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of populated places in Kilis Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Kırıkkale Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Kırklareli Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Kırşehir Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Kocaeli Province]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of populated places in Malatya Province]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of populated places in Manisa Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Mardin Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Mersin Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Muğla Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Muş Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Nevşehir Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Niğde Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Ordu Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Osmaniye Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Rize Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Sakarya Province]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of populated places in Samsun Province]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of populated places in Siirt Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Sinop Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Tekirdağ Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Tokat Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Trabzon Province]]|| ||[[Տրապիզոնի նահանգի հայաբնակ բնակավայրեր]]|| ||4 |- |[[:en:List of populated places in Tunceli Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Uşak Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Yalova Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of populated places in Yozgat Province]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of populated places in Zonguldak Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of ports in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of power stations in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of presidents of Turkey]]||[[:ru:Список президентов Турции]]||[[Թուրքիայի նախագահների ցանկ]]|| ||48 |- |[[:en:List of prime ministers of Turkey]]||[[:ru:Список премьер-министров Турции]]|| || ||30 |- |[[:en:List of prisons in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of prosecuted writers in Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of railway stations in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of rebellions in the Ottoman Empire]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of recipients of the Medal of Independence with Red-Green Ribbon (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of rivers of Turkey]]||[[:ru:Реки Турции]]||[[Թուրքիայի գետեր]]|| ||15 |- |[[:en:List of rulers of Qara Qoyunlu]]||[[:ru:Правители Кара-Коюнлу]]|| || ||6 |- |[[:en:List of Seljuk hans and kervansarays in Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:List of solidarity rallies with the Gezi Park protests]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of states in late medieval Anatolia]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of tallest buildings in Istanbul]]||[[:ru:Список самых высоких зданий Стамбула]]||[[Ստամբուլի ամենաբարձր շենքերի ցանկ]]|| ||9 |- |[[:en:List of tallest buildings in İzmir]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of the main opposition leaders of Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:List of mothers of the Ottoman sultans]]||[[:ru:Список матерей султанов Османской империи]]||[[Օսմանյան կայսրության սուլթանների մայրերի ցուցակ]]|| ||14 |- |[[:en:List of treaties of the Ottoman Empire]]|| || || ||7 |- |[[:en:List of treaties of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of Turkic-languages poets]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of Turkish academics]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of Turkish diplomats]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of Turkish musicians]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of Turkish people by net worth]]|| || || ||5 |- |[[:en:List of Turkish politicians]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of Turkish pop musicians]]||[[:ru:Поп-музыка]]||[[Փոփ երաժշտություն]]|| ||117 |- |[[:en:List of Turkish ships sunk or damaged during World War II]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of Turkish weightlifters]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of Turkish women who won international beauty pageants]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of Turkish women writers]]|| || || ||4 |- |[[:en:List of Turkish writers]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of universities in Ankara]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of universities in Istanbul]]|| || || ||7 |- |[[:en:List of universities in İzmir]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of universities in Turkey]]|| || || ||10 |- |[[:en:List of wars involving the Ottoman Empire]]|| || || ||7 |- |[[:en:List of waterfalls of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of World Heritage Sites in Turkey]]||[[:ru:Список объектов всемирного наследия ЮНЕСКО в Турции]]||[[Թուրքիայում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ]]|| ||42 |- |[[:en:List of yaylas in Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:Little Hagia Sophia]]||[[:ru:Церковь Святых Сергия и Вакха]]||[[Սերգիոս և Բաքոս սրբերի եկեղեցի]]|| ||29 |- |[[:en:Long Turkish War]]||[[:ru:Тринадцатилетняя война в Венгрии]]|| || ||34 |- |[[:en:Lower Seyhan Irrigation Project]]|| || || ||2 |- |[[:en:Giota Lydia]]|| || || ||3 |- |[[:en:Lydian alphabet]]||[[:ru:Лидийский алфавит]]|| || ||11 |- |[[:en:Macit Özcan Sports Complex]]|| || || ||1 |- |[[:en:Macun]]||[[:ru:Маджун]]|| || ||10 |- |[[:en:Mahmud I]]||[[:ru:Махмуд I]]||[[Մահմուդ I]]|| ||68 |- |[[:en:Mahmud II]]||[[:ru:Махмуд II]]||[[Մահմուդ II]]|| ||78 |- |[[:en:Mahmud Nedim Pasha]]||[[:ru:Махмуд Недим-паша]]|| || ||17 |- |[[:en:Mahmut Bey Mosque]]|| || || ||6 |- |[[:en:Nasuh Mahruki]]|| || || ||5 |- |[[:en:Maiden's Tower]]||[[:ru:Девичья башня (Стамбул)]]||[[Կույսի աշտարակ (Ստամբուլ)]]||այո||40 |- |[[:en:Malatya]]||[[:ru:Малатья]]||[[Մալաթիա]]|| ||77 |- |[[:en:Malatya Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Malatya Province]]||[[:ru:Малатья (ил)]]||[[Մալաթիայի մարզ]]||այո||74 |- |[[:en:Malatyaspor]]||[[:ru:Малатьяспор]]|| || ||18 |- |[[:en:Malaysia–Turkey relations]]||[[:ru:Малайзийско-турецкие отношения]]|| || ||9 |- |[[:en:Malkoçoğlu family]]||[[:ru:Малкочоглу (род)]]|| || ||5 |- |[[:en:Maltepe University]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mamluk]]||[[:ru:Мамлюки]]||[[Մամլուքներ]]|| ||73 |- |[[:en:Mamure Castle]]||[[:ru:Крепость Мамуре]]||[[Անամուրի բերդ]]||այո||13 |- |[[:en:Manavgat]]||[[:ru:Манавгат]]|| || ||42 |- |[[:en:Mancınık Castle]]|| || || ||4 |- |[[:en:Barış Manço]]||[[:ru:Манчо, Барыш]]|| || ||31 |- |[[:en:Mandilatos]]|| || || ||3 |- |[[:en:Hami Mandıralı]]||[[:ru:Мандыралы, Хами]]|| || ||15 |- |[[:en:Mandıra Filozofu]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mangiko]]|| || || ||1 |- |[[:en:Andrew Mango]]|| || || ||13 |- |[[:en:Manisa Province]]||[[:ru:Маниса (ил)]]||[[Մանիսայի մարզ]]|| ||78 |- |[[:en:Manisaspor]]||[[:ru:Манисаспор]]|| || ||26 |- |[[:en:Matild Manukyan]]|| ||[[Մաթիլդ Մանուկյան]]|| ||12 |- |[[:en:Manyas]]||[[:ru:Маньяс (Турция)]]|| || ||22 |- |[[:en:Marash]]||[[:ru:Кахраманмараш]]||[[Մարաշ]]||այո||77 |- |[[:en:March 2016 Ankara bombing]]|| || || ||28 |- |[[:en:March 2016 Istanbul bombing]]||[[:ru:Взрыв в Стамбуле 19 марта 2016 года]]|| || ||22 |- |[[:en:Mardaliç Island]]||[[:ru:Мардалыч]]|| || ||3 |- |[[:en:Mardin]]||[[:ru:Мардин]]||[[Մարդին]]|| ||67 |- |[[:en:Mardin Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Mardin Province]]||[[:ru:Мардин (ил)]]||[[Մարդինի մարզ]]||այո||74 |- |[[:en:Arif Mardin]]||[[:ru:Мардин, Ариф]]|| || ||19 |- |[[:en:Şerif Mardin]]||[[:ru:Мардин, Шериф]]||[[Շերիֆ Մարդին]]|| ||11 |- |[[:en:Maritsa]]||[[:ru:Марица]]||[[Մարիցա (գետ)]]|| ||58 |- |[[:en:Marko Paşa]]|| || || ||2 |- |[[:en:Francesco Marmaggi]]||[[:ru:Мармаджи, Франческо]]|| || ||14 |- |[[:en:Marmara Region]]||[[:ru:Мраморноморский регион]]||[[Մարմարածովյան տարածաշրջան]]||այո||72 |- |[[:en:Marmara University]]||[[:ru:Университет Мармара]]||[[Մարմարա համալսարան]]||այո||30 |- |[[:en:Marmaray]]||[[:ru:Мармарай]]|| || ||44 |- |[[:en:Marmaris]]||[[:ru:Мармарис]]||[[Մարմարիս]]|| ||64 |- |[[:en:Martial law and state of emergency in Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:Maşat Höyük]]|| || || ||7 |- |[[:en:Maslak]]|| || || ||18 |- |[[:en:Massacres during the Greek War of Independence]]|| || || ||4 |- |[[:en:Mausoleum at Halicarnassus]]||[[:ru:Мавзолей в Галикарнасе]]||[[Հալիկառնասոսի դամբարան]]|| ||86 |- |[[:en:Mausoleum of Danyal]]|| || || ||4 |- |[[:en:Mawlawi (Islamic title)]]||[[:ru:Мавлави]]|| || ||18 |- |[[:en:MFÖ]]|| || || ||17 |- |[[:en:Measuring, Selection and Placement Center]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mecelle]]||[[:ru:Маджалла]]|| || ||17 |- |[[:en:Medal of Independence (Turkey)]]|| || || ||8 |- |[[:en:Mediterranean Opera and Ballet Club]]|| || || ||1 |- |[[:en:Mediterranean Region, Turkey]]||[[:ru:Средиземноморский регион (Турция)]]||[[Միջերկրածովյան տարածաշրջան]]||այո||61 |- |[[:en:Medrese of Mehmet Şakir Paşa]]|| || || ||3 |- |[[:en:Megali Idea]]||[[:ru:Великая идея (Греция)]]|| || ||37 |- |[[:en:Mehmed I]]||[[:ru:Мехмед I]]||[[Մեհմեդ I]]|| ||72 |- |[[:en:Mehmed V]]||[[:ru:Мехмед V]]||[[Մեհմեդ V]]|| ||75 |- |[[:en:Mehmed III]]||[[:ru:Мехмед III]]||[[Մեհմեդ III]]|| ||72 |- |[[:en:Mehmed IV]]||[[:ru:Мехмед IV]]||[[Մեհմեդ IV]]|| ||72 |- |[[:en:Karamani Mehmet Pasha]]||[[:ru:Караманлы Мехмед-паша]]|| || ||13 |- |[[:en:Mehmet I of Karaman]]||[[:ru:Караманоглу Мехмет-бей]]|| || ||11 |- |[[:en:Mehmetçik Monument]]|| || || ||4 |- |[[:en:Melek Ahmed Pasha]]||[[:ru:Мелек Ахмед-паша]]|| || ||10 |- |[[:en:Ferit Melen]]||[[:ru:Мелен, Феррит]]|| || ||16 |- |[[:en:Melid]]||[[:ru:Арслантепе]]|| || ||25 |- |[[:en:Malik Shah (Rûm)]]||[[:ru:Мелик-шах I (султан Коньи)]]|| || ||18 |- |[[:en:Memed, My Hawk]]|| || || ||9 |- |[[:en:Adnan Menderes]]||[[:ru:Мендерес, Аднан]]||[[Ադնան Մենդերես]]|| ||55 |- |[[:en:Menemen]]||[[:ru:Менёмен]]|| || ||32 |- |[[:en:Menemen Gediz Bridge]]|| || || ||1 |- |[[:en:Menemen Incident]]|| || || ||7 |- |[[:en:Menemen massacre]]||[[:ru:Резня в Менемене]]|| || ||10 |- |[[:en:Hüseyin Numan Menemencioğlu]]|| || || ||9 |- |[[:en:Menteşe (district)]]|| || || ||8 |- |[[:en:Seha Meray]]|| || || ||2 |- |[[:en:Baki Mercimek]]|| || || ||7 |- |[[:en:Merkez Efendi]]|| || || ||2 |- |[[:en:Merkez Türkiye]]|| || || ||1 |- |[[:en:Merkezefendi]]|| || || ||9 |- |[[:en:Mersin]]||[[:ru:Мерсин]]||[[Մերսին]]|| ||90 |- |[[:en:Mersin Aquapark]]|| || || ||2 |- |[[:en:Mersin Archaeological Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Mersin Arena]]|| || || ||10 |- |[[:en:Mersin Atatürk Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mersin Bus Terminus]]|| || || ||2 |- |[[:en:Mersin Citrus Festival]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mersin Free Zone]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mersin Halkevi]]||[[:ru:Культурный центр Мерсина]]|| || ||3 |- |[[:en:Mersin Interfaith Cemetery]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mersin International Music Festival]]|| || || ||2 |- |[[:en:Mersin Marina]]|| || || ||2 |- |[[:en:Mersin Martyrs' Memorial]]|| || || ||1 |- |[[:en:Mersin Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Mersin Naval Museum]]|| || || ||5 |- |[[:en:Mersin Orthodox Church]]|| || || ||4 |- |[[:en:Mersin Province]]||[[:ru:Мерсин (ил)]]||[[Մերսինի մարզ]]||այո||77 |- |[[:en:Mersin railway station]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mersin State Art and Sculpture Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Mersin Tennis Complex]]|| || || ||1 |- |[[:en:Mersin University]]|| ||[[Մերսինի համալսարան]]|| ||7 |- |[[:en:Mersin Urban History Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mersin Water Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Orhan Mersinli]]|| || || ||2 |- |[[:en:Mertim]]|| || || ||4 |- |[[:en:Mesopotamia]]||[[:ru:Месопотамия]]||[[Միջագետք]]|| ||157 |- |[[:en:Mesud II]]||[[:ru:Масуд II]]|| || ||18 |- |[[:en:Mesut of Menteshe]]|| || || ||3 |- |[[:en:Metropolitan municipalities in Turkey]]|| || || ||14 |- |[[:en:METU Science and Technology Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Mevlana Boulevard]]|| || || ||4 |- |[[:en:Mevlâna Museum]]||[[:ru:Музей Мевляны]]|| || ||16 |- |[[:en:Meydan Castle]]|| || || ||2 |- |[[:en:Meyhane]]||[[:ru:Мейхане]]|| || ||8 |- |[[:en:Meze]]||[[:ru:Мезе]]|| || ||39 |- |[[:en:Mezgitkale]]|| || || ||4 |- |[[:en:Mezitli]]||[[:ru:Мезитли]]|| || ||20 |- |[[:en:Mezitli Producer Women's Market]]|| || || ||2 |- |[[:en:Mezitli River]]|| || || ||3 |- |[[:en:Middle East Technical University]]||[[:ru:Ближневосточный технический университет]]|| || ||28 |- |[[:en:Middle Eastern theatre of World War I]]||[[:ru:Ближневосточный театр военных действий Первой мировой войны]]|| || ||33 |- |[[:en:Middle Turkic languages]]|| || || ||9 |- |[[:en:Midnight Express (film)]]||[[:ru:Полуночный экспресс]]||[[Կեսգիշերային ճեպընթաց]]|| ||42 |- |[[:en:Milas]]||[[:ru:Миляс]]||[[Միլաս]]|| ||38 |- |[[:en:Milas Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Milas–Bodrum Airport]]||[[:ru:Миляс-Бодрум (аэропорт)]]|| || ||23 |- |[[:en:Miletus]]||[[:ru:Милет]]||[[Միլեթ]]|| ||68 |- |[[:en:MILGEM project]]||[[:ru:Проект MILGEM]]|| || ||5 |- |[[:en:Milion]]||[[:ru:Милий]]|| || ||19 |- |[[:en:Military operations during the Turkish invasion of Cyprus]]|| || || ||3 |- |[[:en:Milli Aydın Bank]]|| || || ||3 |- |[[:en:Millî Görüş]]|| || || ||10 |- |[[:en:Milliyet Çocuk]]|| || || ||2 |- |[[:en:Mimar Sinan Fine Arts University]]||[[:ru:Университет изящных искусств имени Мимара Синана]]||[[Միմար Սինանի անվան գեղարվեստի համալսարան]]||այո||15 |- |[[:en:Miniatürk]]||[[:ru:Миниатюрк]]||[[Մինիաթյուրք]]|| ||19 |- |[[:en:Minister of State (Turkey)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Ministry of Agriculture and Forestry (Turkey)]]||[[:ru:Министерство сельского и лесного хозяйства Турции]]|| || ||6 |- |[[:en:Ministry of Construction and Settlement (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ministry of Coordination]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ministry of Customs and Monopolies (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ministry of Energy and Natural Resources]]||[[:ru:Министерство энергетики и природных ресурсов Турции]]|| || ||3 |- |[[:en:Ministry of Enterprises (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ministry of Environment, Urbanisation and Climate Change]]||[[:ru:Министерство окружающей среды, градостроительства и изменения климата (Турция)]]|| || ||5 |- |[[:en:Ministry of Food, Agriculture and Livestock (Turkey)]]||[[:ru:Министерство сельского и лесного хозяйства Турции]]|| || ||6 |- |[[:en:Ministry of Foreign Affairs (Turkey)]]||[[:ru:Министерство иностранных дел Турции]]|| || ||16 |- |[[:en:Ministry of General Staff]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ministry of Health (Turkey)]]||[[:ru:Министерство здравоохранения Турции]]|| || ||7 |- |[[:en:Ministry of Industry and Technology]]||[[:ru:Министерство промышленности и технологий Турции]]|| || ||5 |- |[[:en:Ministry of Interior (Turkey)]]||[[:ru:Министерство внутренних дел Турции]]|| || ||9 |- |[[:en:Ministry of Justice (Turkey)]]||[[:ru:Министерство юстиции Турции]]|| || ||6 |- |[[:en:Ministry of Labour and Social Security (Turkey)]]||[[:ru:Министерство труда и социального обеспечения Турции]]|| || ||4 |- |[[:en:Ministry of Local Governments (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ministry of National Defense (Turkey)]]||[[:ru:Министерство национальной обороны Турции]]|| || ||11 |- |[[:en:Ministry of National Education (Turkey)]]|| || || ||9 |- |[[:en:Ministry of Sharia and the Foundations]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ministry of the Navy (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ministry of Treasury and Finance]]||[[:ru:Министерство казначейства и финансов Турции]]|| || ||6 |- |[[:en:Ministry of Village Affairs]]|| || || ||2 |- |[[:en:Minorities in Turkey]]|| || || ||7 |- |[[:en:MINT (economics)]]||[[:ru:МИНТ]]|| || ||9 |- |[[:en:Mirahor, Mut]]|| || || ||5 |- |[[:en:Misak-ı Millî]]||[[:ru:Национальный обет Турции]]||[[Ազգային ուխտ (Թուրքիա)]]|| ||15 |- |[[:en:Misis Bridge]]||[[:ru:Римский мост (Адана)]]||[[Միսիս կամուրջ]]|| ||6 |- |[[:en:Miss Turkey]]||[[:ru:Мисс Турция]]||[[Միսս Թուրքիա]]|| ||10 |- |[[:en:Mitanni]]||[[:ru:Митанни]]||[[Միտաննի]]||այո||68 |- |[[:en:Midhat Pasha]]||[[:ru:Мидхат-паша]]||[[Միդհաթ փաշա]]|| ||31 |- |[[:en:Mithatpaşa Avenue]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kadir Mısıroğlu]]|| || || ||14 |- |[[:en:MKE Ankaragücü]]||[[:ru:Анкарагюджю (футбольный клуб)]]|| || ||42 |- |[[:en:MKE MPT]]|| || || ||9 |- |[[:en:List of modern conflicts in the Middle East]]|| || || ||8 |- |[[:en:Modern Folk Üçlüsü]]|| || || ||7 |- |[[:en:3 Hürel]]|| || || ||4 |- |[[:en:Moğollar]]|| || || ||9 |- |[[:en:Ignác Molnár]]|| || || ||8 |- |[[:en:Mongol invasions of Anatolia]]||[[:ru:Монгольское завоевание Анатолии]]|| || ||12 |- |[[:en:Monument of Liberty, Istanbul]]||[[:ru:Монумент Свободы (Стамбул)]]|| || ||12 |- |[[:en:Monument of Sivrihisar Airplane]]|| || || ||2 |- |[[:en:Mordoğan]]|| || || ||8 |- |[[:en:Morean War]]||[[:ru:Турецко-венецианская война (1684—1699)]]|| || ||23 |- |[[:en:Darío Moreno]]||[[:ru:Дарио Морено]]|| || ||17 |- |[[:en:Mosul question]]||[[:ru:Мосульский конфликт]]||[[Մոսուլի հիմնահարց]]|| ||14 |- |[[:en:Motherland Party (Turkey)]]||[[:ru:Партия Отечества]]|| || ||19 |- |[[:en:Mothers of Diyarbakır]]|| || || ||6 |- |[[:en:Motion with four signatures]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mount Ararat]]||[[:ru:Арарат]]||[[Արարատ]]|| ||101 |- |[[:en:Mount Bolu Tunnel]]|| || || ||4 |- |[[:en:Mount Erciyes]]||[[:ru:Эрджиес]]||[[Արգեոս (լեռ)]]|| ||46 |- |[[:en:Mount Ilgaz National Park]]|| || || ||8 |- |[[:en:Mount Medetsiz]]|| ||[[Մեդեդսիզ]]|| ||6 |- |[[:en:Mount Nemrut]]||[[:ru:Немрут-Даг (гора)]]||[[Նեմրութ (լեռ)]]|| ||55 |- |[[:en:Moussaka]]||[[:ru:Мусака]]||[[Մուսակա]]|| ||62 |- |[[:en:MTV (Turkish TV channel)]]|| || || ||6 |- |[[:en:Mudanya]]||[[:ru:Муданья]]|| || ||36 |- |[[:en:Mudanya Armistice House]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mudurnu]]|| || || ||22 |- |[[:en:Muğla]]||[[:ru:Мугла (город)]]||[[Մուղլա]]||այո||57 |- |[[:en:Muğla Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Muğla Province]]||[[:ru:Мугла (ил)]]||[[Մուղլայի մարզ]]|| ||79 |- |[[:en:Muğla Sıtkı Koçman University]]|| || || ||2 |- |[[:en:Yujiulü Mugulü]]||[[:ru:Юйцзюлюй Мугулюй]]|| || ||10 |- |[[:en:Multi-party period of the Republic of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Erkan Mumcu]]|| || || ||8 |- |[[:en:Güldal Mumcu]]||[[:ru:Мумджу, Гюльдал]]||[[Գյուլդալ Մումջու]]|| ||5 |- |[[:en:Uğur Mumcu]]||[[:ru:Мумджу, Угур]]||[[Ուղուր Մումջու]]|| ||15 |- |[[:en:Murad I]]||[[:ru:Мурад I]]||[[Մուրադ I]]|| ||77 |- |[[:en:Murad II]]||[[:ru:Мурад II]]||[[Մուրադ II]]|| ||73 |- |[[:en:Murad III]]||[[:ru:Мурад III]]||[[Մուրադ III]]|| ||75 |- |[[:en:Murad V]]||[[:ru:Мурад V]]||[[Մուրադ V]]|| ||65 |- |[[:en:Murad IV]]||[[:ru:Мурад IV]]||[[Մուրադ IV]]|| ||73 |- |[[:en:Muratlı, Tarsus]]|| || || ||6 |- |[[:en:Zeki Müren]]||[[:ru:Мюрен, Зеки]]|| || ||23 |- |[[:en:Zühtü Müridoğlu]]||[[:ru:Мюридоглу, Зюхтю]]|| || ||7 |- |[[:en:Muş]]||[[:ru:Муш]]||[[Մուշ]]||այո||68 |- |[[:en:Muş Province]]||[[:ru:Муш (ил)]]||[[Մուշի նահանգ]]||այո||77 |- |[[:en:Musa Dagh]]||[[:ru:Муса-Даг]]||[[Մուսա լեռ]]||այո||18 |- |[[:en:Musa of Karaman]]||[[:ru:Муса-бей Караманид]]|| || ||7 |- |[[:en:Museum of Anatolian Civilizations]]||[[:ru:Музей анатолийских цивилизаций]]|| || ||34 |- |[[:en:Museum of Ottoman House]]|| || || ||2 |- |[[:en:Museum of the Nationalist Forces in Balıkesir]]||[[:ru:Музей националистических сил в Балыкесире]]|| || ||4 |- |[[:en:Museum of the Princes' Islands]]|| ||[[Իշխանաց կղզիների թանգարան]]|| ||4 |- |[[:en:Museum of Woodworking]]|| || || ||3 |- |[[:en:Museums in Turkey]]|| || || ||7 |- |[[:en:Mustafa Çelebi]]||[[:ru:Мустафа Челеби (сын Баязида I)]]|| || ||15 |- |[[:en:Mustafa I]]||[[:ru:Мустафа I]]||[[Մուստաֆա I]]|| ||72 |- |[[:en:Mustafa II]]||[[:ru:Мустафа II]]||[[Մուստաֆա II]]|| ||67 |- |[[:en:Mustafa III]]||[[:ru:Мустафа III]]||[[Մուստաֆա III]]|| ||67 |- |[[:en:Mustafa IV]]||[[:ru:Мустафа IV]]||[[Մուստաֆա IV]]|| ||64 |- |[[:en:Kara Mustafa Pasha]]||[[:ru:Мерзифонлу Кара Мустафа-паша]]|| || ||42 |- |[[:en:Şehzade Mustafa]]||[[:ru:Шехзаде Мустафа]]||[[Շեհզադե Մուստաֆա]]|| ||39 |- |[[:en:Mut Castle]]|| || || ||5 |- |[[:en:Mut Wind Farm]]|| || || ||1 |- |[[:en:Özcan Mutlu]]|| || || ||7 |- |[[:en:Hasan Mutlucan]]|| || || ||2 |- |[[:en:MV Savarona]]||[[:ru:MV Savarona]]|| || ||9 |- |[[:en:MV Yasa Neslihan]]|| || || ||2 |- |[[:en:My Dear Brother]]|| || || ||3 |- |[[:en:Myra]]||[[:ru:Мира (город)]]|| || ||38 |- |[[:en:Muallim Naci]]||[[:ru:Муаллим Наджи]]|| || ||11 |- |[[:en:Asil Nadir]]|| || || ||7 |- |[[:en:Kerime Nadir]]||[[:ru:Надир, Кериме]]|| || ||9 |- |[[:en:Mehmet Nadir]]|| || || ||3 |- |[[:en:Nam-ı Kemal jokes]]|| || || ||2 |- |[[:en:Name of Turkey]]||[[:ru:Название Турции]]|| || ||10 |- |[[:en:Names of Istanbul]]|| || || ||7 |- |[[:en:Narlıkuyu]]|| || || ||10 |- |[[:en:Narlıkuyu Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Nasreddin]]||[[:ru:Ходжа Насреддин]]||[[Խոջա Նասրեդին]]|| ||78 |- |[[:en:Nasrullah Bridge]]|| || || ||3 |- |[[:en:Nation and Justice Party]]|| || || ||3 |- |[[:en:Nation's school]]||[[:ru:Школа нации (Турция)]]|| || ||5 |- |[[:en:National emblem of Turkey]]||[[:ru:Эмблема Турции]]||[[Թուրքիայի զինանշան]]|| ||50 |- |[[:en:National Library of Turkey]]||[[:ru:Национальная библиотека Турции]]||[[Թուրքիայի ազգային գրադարան]]|| ||20 |- |[[:en:National Order Party]]|| || || ||4 |- |[[:en:National remnant]]|| || || ||2 |- |[[:en:National Salvation Party]]|| || || ||9 |- |[[:en:National Security Council (Turkey)]]||[[:ru:Совет национальной безопасности (Турция)]]||[[Թուրքիայի ազգային անվտանգության խորհուրդ]]|| ||14 |- |[[:en:National Unity Committee]]||[[:ru:Комитет национального единства]]|| || ||5 |- |[[:en:National Women's Party of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Nationalist Democracy Party]]|| || || ||3 |- |[[:en:Nationalist Movement Party]]||[[:ru:Партия националистического движения]]||[[Ազգայնական շարժում կուսակցություն (Թուրքիա)]]||այո||43 |- |[[:en:Natural History Museum of Ege University]]|| || || ||1 |- |[[:en:Naval operations in the Dardanelles campaign]]|| || || ||11 |- |[[:en:Esma Nayman]]||[[:ru:Найман, Фатма Эсма]]|| || ||5 |- |[[:en:Nazar (amulet)]]||[[:ru:Назар (амулет)]]||[[Նազար (թալիսման)]]|| ||31 |- |[[:en:Nazilli]]||[[:ru:Назилли]]|| || ||44 |- |[[:en:Mustafa Necati]]||[[:ru:Мустафа Неджати]]|| || ||8 |- |[[:en:Necatibey Faculty of Education]]|| || || ||2 |- |[[:en:Nedîm]]||[[:ru:Ахмед Недим]]|| || ||17 |- |[[:en:Nemrut (volcano)]]||[[:ru:Немрут (вулкан)]]||[[Նեմրութ (հրաբուխ)]]|| ||29 |- |[[:en:Aziz Nesin]]||[[:ru:Азиз Несин]]||[[Ազիզ Նեսին]]|| ||45 |- |[[:en:Nevin Yanıt Athletics Complex]]|| || || ||5 |- |[[:en:Nevşehir]]||[[:ru:Невшехир]]||[[Նևշեհիր]]|| ||63 |- |[[:en:Nevşehir Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Nevşehir Province]]||[[:ru:Невшехир (ил)]]||[[Նևշեհիրի մարզ]]||այո||75 |- |[[:en:New Turkey Party (1961)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Niğde]]||[[:ru:Нигде]]||[[Նիղդե]]|| ||60 |- |[[:en:Niğde Province]]||[[:ru:Нигде (ил)]]||[[Նիղդեի մարզ]]||այո||72 |- |[[:en:Night Attack at Târgoviște]]||[[:ru:Ночная атака под Тырговиште]]|| || ||16 |- |[[:en:Nişancı Süleyman Pasha]]||[[:ru:Силахдар Сулейман-паша]]|| || ||7 |- |[[:en:Nişantaşı]]||[[:ru:Нишанташи]]||[[Նիշանթաշը]]|| ||17 |- |[[:en:Noah's Ark]]||[[:ru:Ноев ковчег]]||[[Նոյյան տապան]]|| ||81 |- |[[:en:North Anatolian Fault]]||[[:ru:Северо-Анатолийский разлом]]|| || ||24 |- |[[:en:Northern Anatolian conifer and deciduous forests]]|| || || ||6 |- |[[:en:Petar Čardaklija]]||[[:ru:Новакович, Петар]]|| || ||4 |- |[[:en:Ntilim Ntilim]]|| || || ||1 |- |[[:en:NTV (Turkish TV channel)]]||[[:ru:NTV (телеканал, Турция)]]||[[NTV (Թուրքիա)]]|| ||16 |- |[[:en:Nuclear power in Turkey]]||[[:ru:Атомная энергетика Турции]]|| || ||12 |- |[[:en:Vâlâ Nureddin]]|| || || ||2 |- |[[:en:Said Nursî]]||[[:ru:Саид Нурси]]|| || ||36 |- |[[:en:Nusaybin]]||[[:ru:Нусайбин]]||[[Մծբին]]|| ||51 |- |[[:en:Nutuk]]||[[:ru:Nutuk (речь Ататюрка)]]|| || ||17 |- |[[:en:Imprisonment of Abdullah Öcalan]]|| || || ||2 |- |[[:en:Occupation of Constantinople]]||[[:ru:Оккупация Константинополя]]|| || ||26 |- |[[:en:Occupation of Smyrna]]||[[:ru:Оккупация Смирны]]|| || ||18 |- |[[:en:Kübra Öçsoy Korkut]]|| || || ||5 |- |[[:en:October 2007 clashes in Hakkâri]]|| || || ||4 |- |[[:en:Od iyesi]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ödemiş]]|| || || ||29 |- |[[:en:Ödemiş Museum]]|| || || ||1 |- |[[:en:Ödemiş Urban Archives and Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mahmut of Karaman]]|| || || ||6 |- |[[:en:Official Gazette of the Republic of Turkey]]|| || || ||9 |- |[[:en:Vural Öger]]|| || || ||9 |- |[[:en:Oghuz languages]]||[[:ru:Огузские языки]]|| || ||52 |- |[[:en:Ümit Yaşar Oğuzcan]]|| || || ||5 |- |[[:en:Oğuzname]]|| || || ||2 |- |[[:en:Oil wrestling]]||[[:ru:Масляная борьба]]|| || ||29 |- |[[:en:Mustafa Ok]]|| || || ||3 |- |[[:en:Tanju Okan]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ahmet Gündüz Ökçün]]|| || || ||4 |- |[[:en:Okey]]|| || || ||7 |- |[[:en:Mümtaz Ökmen]]|| || || ||3 |- |[[:en:Adnan Oktar]]||[[:ru:Октар, Аднан]]|| || ||43 |- |[[:en:Metin Oktay]]||[[:ru:Октай, Метин]]|| || ||21 |- |[[:en:Mehmet Okur]]||[[:ru:Окур, Мехмет]]||[[Մեհմեթ Օկուր]]||այո||30 |- |[[:en:Öküz Mehmet Pasha Complex]]|| || || ||1 |- |[[:en:Öküzlü]]|| || || ||4 |- |[[:en:Fethi Okyar]]||[[:ru:Окьяр, Али Фетхи]]||[[Ֆեթհի Օքյար]]|| ||31 |- |[[:en:Olba Aqueduct]]|| || || ||1 |- |[[:en:Olba Kingdom]]|| || || ||2 |- |[[:en:Bilge Olgaç]]|| || || ||3 |- |[[:en:Olmaz Olsun (song)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Ölüdeniz]]||[[:ru:Олюдениз]]||[[Օլյուդենիզ]]|| ||24 |- |[[:en:Omal]]||[[:ru:Омал (танец)]]|| || ||4 |- |[[:en:Sıddık Sami Onar]]||[[:ru:Онар, Сыддык Сами]]|| || ||6 |- |[[:en:Arzum Onan]]|| || || ||9 |- |[[:en:Önder Sisters]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ahmet Önder]]||[[:ru:Ондер, Ахмет]]|| || ||10 |- |[[:en:Sırrı Süreyya Önder]]||[[:ru:Ондер, Сырры Сюрейя]]|| || ||18 |- |[[:en:One-party period of the Republic of Turkey]]||[[:ru:Однопартийный период в истории Турции]]||[[Թուրքիայի պատմության միակուսակցական ժամանակաշրջան]]|| ||14 |- |[[:en:İpek Ongun]]|| || || ||5 |- |[[:en:Onikişubat]]|| || || ||6 |- |[[:en:Huriye Baha Öniz]]|| || || ||5 |- |[[:en:Operation Claw (2019–2020)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Operation Claw-Eagle 2]]|| || || ||8 |- |[[:en:Operation Martyr Yalçın]]|| || || ||4 |- |[[:en:Operation Murat]]|| ||[[Մուրատ (ռազմագործողություն)]]|| ||3 |- |[[:en:Operation Olive Branch]]||[[:ru:Операция «Оливковая ветвь»]]||[[Ձիթենու ճյուղ (գործողություն)]]|| ||35 |- |[[:en:Operation Spring Shield]]||[[:ru:Операция «Весенний щит»]]||[[Գարնանային վահան (գործողություն)]]|| ||13 |- |[[:en:Orak Island (Çanakkale)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Orak Island (İzmir)]]||[[:ru:Орак (остров, Измир)]]|| || ||5 |- |[[:en:Orak Island (Muğla)]]||[[:ru:Орак (остров, Мугла)]]|| || ||4 |- |[[:en:Hüdai Oral]]|| || || ||3 |- |[[:en:Zeynep Oral]]|| || || ||5 |- |[[:en:Kâzım Orbay]]||[[:ru:Орбай, Кязым]]|| || ||9 |- |[[:en:Rauf Orbay]]||[[:ru:Орбай, Рауф]]||[[Ռաուֆ Օրբայ]]|| ||26 |- |[[:en:Order of the State of Republic of Turkey]]||[[:ru:Орден Турецкой Республики]]|| || ||11 |- |[[:en:Ordu]]||[[:ru:Орду]]||[[Օրդու]]|| ||66 |- |[[:en:Ordu Ethnographical Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ordu Province]]||[[:ru:Орду (ил)]]||[[Օրդուի մարզ]]||այո||75 |- |[[:en:Organization of the Black Sea Economic Cooperation]]||[[:ru:Организация черноморского экономического сотрудничества]]||[[Սևծովյան տնտեսական համագործակցություն]]|| ||45 |- |[[:en:Organized industrial zone]]|| || || ||2 |- |[[:en:Orhan]]||[[:ru:Орхан Гази]]||[[Օրհան I]]|| ||81 |- |[[:en:Orhangazi]]||[[:ru:Орхангази]]|| || ||28 |- |[[:en:Orhangazi Tunnel]]|| || || ||3 |- |[[:en:Orient Express]]||[[:ru:Восточный экспресс]]||[[Արևելյան ճեպընթաց]]|| ||58 |- |[[:en:Ortahisar]]|| || || ||10 |- |[[:en:Ortaköy]]||[[:ru:Ортакёй (Стамбул)]]||[[Օրթաքյոյ (Ստամբուլ)]]|| ||27 |- |[[:en:Ortam]]|| || || ||1 |- |[[:en:Oruç Bey]]|| || || ||7 |- |[[:en:Osman Aga of Temesvar]]|| || || ||6 |- |[[:en:Osman II]]||[[:ru:Осман II]]||[[Օսման II]]|| ||75 |- |[[:en:Osman III]]||[[:ru:Осман III]]||[[Օսման III]]||այո||64 |- |[[:en:Osman Kocaoğlu]]||[[:ru:Усман Ходжа]]|| || ||5 |- |[[:en:Topal Osman]]|| ||[[Թոփալ Օսման]]|| ||10 |- |[[:en:Osmaniye]]||[[:ru:Османие]]||[[Օսմանիե]]|| ||70 |- |[[:en:Osmaniye City Museum]]|| || || ||1 |- |[[:en:Osmaniye Province]]||[[:ru:Османие (ил)]]||[[Օսմանիեի մարզ]]||այո||76 |- |[[:en:Osmanlı Stadium]]|| || || ||9 |- |[[:en:Osmanoğlu family]]|| || || ||6 |- |[[:en:Osroene]]||[[:ru:Осроена]]||[[Օսրոյենե]]|| ||43 |- |[[:en:Leon Walerian Ostroróg]]|| || || ||3 |- |[[:en:Otluca HES]]|| || || ||1 |- |[[:en:Otoyol 5]]|| || || ||7 |- |[[:en:Ottoman archives]]||[[:ru:Османские архивы]]|| || ||19 |- |[[:en:Ottoman Bank]]||[[:ru:Оттоманский банк]]|| || ||21 |- |[[:en:Ottoman Bulgaria]]||[[:ru:Османская Болгария]]|| || ||21 |- |[[:en:Ottoman Caliphate]]|| || || ||23 |- |[[:en:Ottoman court]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ottoman Decline Thesis]]||[[:ru:Тезис об упадке Османской империи]]|| || ||10 |- |[[:en:Ottoman destroyer Muavenet-i Milliye]]||[[:ru:Муавенет-и Миллие]]|| || ||6 |- |[[:en:Ottoman Land Code of 1858]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ottoman military band]]|| || || ||17 |- |[[:en:Ottoman military reforms]]|| || || ||5 |- |[[:en:Ottoman miniature]]||[[:ru:Османская миниатюра]]|| || ||23 |- |[[:en:Ottoman music]]|| || || ||10 |- |[[:en:Ottoman naval expeditions in the Indian Ocean]]|| || || ||14 |- |[[:en:Ottoman Old Regime]]||[[:ru:Стагнация Османской империи]]|| || ||15 |- |[[:en:Ottoman poetry]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ottoman torpedo boat Sultanhisar]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ottoman Turkish]]||[[:ru:Османский язык]]||[[Օսմաներեն]]||այո||85 |- |[[:en:Ottoman Turkish alphabet]]||[[:ru:Османская письменность]]|| || ||28 |- |[[:en:Ottoman wars in Africa]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ottoman wars in Asia]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ottoman–Egyptian invasion of Mani]]||[[:ru:Турецко-египетское вторжение в Мани]]|| || ||8 |- |[[:en:Ottoman–Hungarian wars]]||[[:ru:Османо-венгерские войны]]|| || ||17 |- |[[:en:Ottoman–Persian Wars]]||[[:ru:Турецко-персидские войны]]||[[Թուրք-պարսկական պատերազմ (այլ կիրառումներ)]]|| ||24 |- |[[:en:Ottoman–Safavid relations]]|| || || ||4 |- |[[:en:Oud]]||[[:ru:Уд (музыкальный инструмент)]]||[[Ուդ]]|| ||58 |- |[[:en:Outline of Istanbul]]|| || || ||1 |- |[[:en:Altan Öymen]]|| || || ||5 |- |[[:en:Fakihe Öymen]]|| || || ||4 |- |[[:en:Faruk Nafız Özak]]|| || || ||7 |- |[[:en:Turgut Özakman]]|| || || ||8 |- |[[:en:Turgut Özal]]||[[:ru:Озал, Тургут]]||[[Թուրգութ Օզալ]]||այո||77 |- |[[:en:Tuğba Özay]]|| || || ||5 |- |[[:en:Ferdi Özbeğen]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mustafa Yücel Özbilgin]]|| || || ||3 |- |[[:en:Asuman Özdağlar]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ali Talip Özdemir]]|| || || ||3 |- |[[:en:Cem Özdemir]]||[[:ru:Оздемир, Джем]]||[[Ջեմ Օզդեմիր]]|| ||40 |- |[[:en:Sedat Özden]]|| || || ||6 |- |[[:en:Özgür Gündem]]|| || || ||6 |- |[[:en:Hilmi Özkök]]|| || || ||9 |- |[[:en:Özkonak Underground City]]|| || || ||9 |- |[[:en:Nurser Öztunalı]]|| || || ||3 |- |[[:en:Pala (Anatolia)]]||[[:ru:Пала (Малая Азия)]]|| || ||11 |- |[[:en:Palace of the Porphyrogenitus]]||[[:ru:Малый Влахернский дворец]]|| || ||21 |- |[[:en:Palandöken, Erzurum]]|| || || ||12 |- |[[:en:Pammakaristos Church]]||[[:ru:Церковь Богородицы Паммакаристы]]|| || ||23 |- |[[:en:Pamphylia]]||[[:ru:Памфилия]]||[[Պամփիլիա]]|| ||46 |- |[[:en:Pamukkale]]||[[:ru:Памуккале (источники)]]||[[Փամուքկալե]]||այո||53 |- |[[:en:Pamukkale University]]|| || || ||5 |- |[[:en:Pamukkale, Denizli]]|| || || ||19 |- |[[:en:Pamukluk Dam]]|| || || ||2 |- |[[:en:Panayır Island]]|| || || ||3 |- |[[:en:Panthera pardus tulliana]]|| || || ||24 |- |[[:en:Para (currency)]]||[[:ru:Пара (денежная единица)]]|| || ||20 |- |[[:en:Paradeniz]]|| || || ||5 |- |[[:en:Paraschistura chrysicristinae]]|| || || ||9 |- |[[:en:Partition of the Ottoman Empire]]||[[:ru:Раздел Османской империи]]|| || ||21 |- |[[:en:Paşa Türbesi]]|| || || ||2 |- |[[:en:Paşabahçe, Beykoz]]|| || || ||8 |- |[[:en:Pasaport Ferry Terminal]]|| || || ||3 |- |[[:en:Pasha]]||[[:ru:Паша (титул)]]||[[Փաշա]]|| ||64 |- |[[:en:Ahmed Cevdet Pasha]]||[[:ru:Ахмед Джевдет-паша]]||[[Ահմեդ-Ջևդեթ փաշա]]|| ||24 |- |[[:en:Alaeddin Pasha (vizier)]]||[[:ru:Алаэддин-паша (визирь)]]|| || ||11 |- |[[:en:Alemdar Mustafa Pasha]]||[[:ru:Алемдар Мустафа-паша]]|| || ||18 |- |[[:en:Baltacı Mehmet Pasha]]||[[:ru:Балтаджи Мехмед-паша]]|| || ||17 |- |[[:en:Bayram Pasha]]||[[:ru:Байрам-паша]]|| || ||12 |- |[[:en:Bekri Mustafa Pasha]]|| || || ||7 |- |[[:en:Elmas Mehmed Pasha]]|| || || ||12 |- |[[:en:Emin Pasha]]||[[:ru:Эмин-паша]]|| || ||29 |- |[[:en:Hafız Ahmed Pasha]]|| || || ||14 |- |[[:en:Gazi Hüsrev Pasha]]|| || || ||12 |- |[[:en:Gedik Ahmed Pasha]]||[[:ru:Гедик Ахмед-паша]]|| || ||24 |- |[[:en:Hekimoğlu Ali Pasha]]||[[:ru:Хекимоглу Али-паша]]|| || ||14 |- |[[:en:Seyyid Hasan Pasha]]||[[:ru:Сейид Хасан-паша]]|| || ||9 |- |[[:en:Ali Rıza Pasha]]||[[:ru:Али Рыза-паша]]|| || ||15 |- |[[:en:Salih Hulusi Pasha]]||[[:ru:Кезрак, Салих Хулуси]]|| || ||11 |- |[[:en:Ibrahim Edhem Pasha]]||[[:ru:Ибрагим Эдхем-паша]]|| || ||15 |- |[[:en:Ivaz Mehmed Pasha]]||[[:ru:Хаджи Иваз Мехмед-паша]]|| || ||12 |- |[[:en:Kâmil Pasha]]||[[:ru:Мехмед Камиль-паша]]||[[Մեհմեդ Քյամիլ փաշա]]|| ||18 |- |[[:en:Koca Sinan Pasha]]||[[:ru:Коджа Синан-паша]]|| || ||23 |- |[[:en:Köprülü Mehmed Pasha]]||[[:ru:Кёпрюлю Мехмед-паша]]|| || ||25 |- |[[:en:Mehmed Said Pasha]]||[[:ru:Кючюк Мехмед Саид-паша]]||[[Սայիդ փաշա]]|| ||17 |- |[[:en:Kuyucu Murad Pasha]]||[[:ru:Куюджу Мурат-паша]]|| || ||15 |- |[[:en:Mahmud Shevket Pasha]]||[[:ru:Махмуд Шевкет-паша]]||[[Մահմուդ Շևքեթ փաշա]]|| ||26 |- |[[:en:Mehmed Emin Rauf Pasha]]||[[:ru:Мехмед Эмин Рауф-паша]]|| || ||12 |- |[[:en:Mustafa Reşid Pasha]]||[[:ru:Мустафа Решид-паша]]||[[Մուստաֆա Ռեշիդ փաշա]]|| ||23 |- |[[:en:Nevşehirli Damat Ibrahim Pasha]]||[[:ru:Невшехирли Ибрагим-паша]]|| || ||19 |- |[[:en:Nureddin Pasha]]||[[:ru:Нуреддин-паша]]|| || ||17 |- |[[:en:Öküz Mehmed Pasha]]|| || || ||16 |- |[[:en:Osman Nuri Pasha]]||[[:ru:Осман Нури-паша]]||[[Օսման Նուրի փաշա]]|| ||27 |- |[[:en:Özdemiroğlu Osman Pasha]]||[[:ru:Осман-паша Оздемироглу]]|| || ||14 |- |[[:en:Said Halim Pasha]]||[[:ru:Саид Халим-паша]]||[[Սայիդ Հալիմ փաշա]]|| ||18 |- |[[:en:Süleyman Şefik Pasha]]||[[:ru:Сюлейман Шефик-паша]]|| || ||5 |- |[[:en:Tarhoncu Ahmed Pasha]]|| || || ||8 |- |[[:en:Tayyar Mehmed Pasha]]||[[:ru:Тайяр Мехмед-паша]]|| || ||8 |- |[[:en:Zagan Pasha]]||[[:ru:Заганос]]|| || ||18 |- |[[:en:Pastirma]]||[[:ru:Бастурма]]||[[Բաստուրմա]]|| ||30 |- |[[:en:Paul the Apostle]]||[[:ru:Апостол Павел]]||[[Պողոս առաքյալ]]|| ||173 |- |[[:en:Payas]]||[[:ru:Паяс]]||[[Բայաս]]|| ||22 |- |[[:en:Payas River]]||[[:ru:Паяс (река)]]|| || ||5 |- |[[:en:Peace at Home Council]]|| || || ||13 |- |[[:en:Peace of Amasya]]||[[:ru:Мир в Амасье]]||[[Ամասիայի պայմանագիր]]||այո||26 |- |[[:en:Peace of Szeged]]||[[:ru:Сегедский мирный договор]]|| || ||9 |- |[[:en:İbrahim Peçevi]]||[[:ru:Ибрахим Печеви]]|| || ||16 |- |[[:en:Ajda Pekkan]]||[[:ru:Пеккан, Ажда]]|| || ||32 |- |[[:en:List of peninsulas of Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Peoples of the Caucasus in Turkey]]||[[:ru:Кавказские этнические меньшинства в Турции]]||[[Կովկասյան էթնիկ փոքրամասնությունները Թուրքիայում]]|| ||4 |- |[[:en:Pera Museum]]||[[:ru:Музей Пера]]||[[Պերա թանգարան]]|| ||20 |- |[[:en:Pergamon Altar]]||[[:ru:Пергамский алтарь]]|| || ||34 |- |[[:en:Permanent Representative of Turkey to the United Nations]]|| || || ||2 |- |[[:en:Persian language]]||[[:ru:Персидский язык]]||[[Պարսկերեն]]||այո||252 |- |[[:en:Persian literature]]||[[:ru:Персидская литература]]||[[Պարսից գրականություն]]|| ||58 |- |[[:en:Persians]]||[[:ru:Персы]]||[[Պարսիկներ]]|| ||82 |- |[[:en:Mu'in al-Din Parwana]]|| || || ||9 |- |[[:en:Pervane Medrese]]|| || || ||5 |- |[[:en:Phaselis]]||[[:ru:Фаселис]]|| || ||24 |- |[[:en:Pink certificate]]|| || || ||1 |- |[[:en:Pink Life QueerFest]]|| || || ||3 |- |[[:en:Pir Ahmad of Karaman]]||[[:ru:Пир Ахмет Караманид]]|| || ||7 |- |[[:en:Pir Sultan Abdal]]||[[:ru:Пир Султан Абдал]]|| || ||23 |- |[[:en:Kemal Pir]]|| || || ||4 |- |[[:en:Piri Reis map]]||[[:ru:Карта Пири-реиса]]||[[Փիրի Ռեիսի քարտեզ]]|| ||39 |- |[[:en:Piyer Loti Museum]]|| || || ||1 |- |[[:en:Pınargözü Cave]]||[[:ru:Пинаргёзю]]|| || ||12 |- |[[:en:Pırnarlı Island]]|| || || ||3 |- |[[:en:Places of interest in Bursa]]|| || || ||1 |- |[[:en:Poetry of Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:Polish–Cossack–Tatar War (1666–1671)]]||[[:ru:Польско-казацко-татарская война (1666—1671)]]|| || ||11 |- |[[:en:Political violence in Turkey (1976–1980)]]||[[:ru:Политическое насилие в Турции (1976―1980)]]||[[Քաղաքական բռնություննները Թուրքիայում (1976–1980)]]|| ||9 |- |[[:en:Polygamy in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Pomaks]]||[[:ru:Помаки]]|| || ||47 |- |[[:en:Pomaks in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Population exchange between Greece and Turkey]]||[[:ru:Греко-турецкий обмен населением]]||[[Հույն-թուրքական բնակչության փոխանակություն]]|| ||34 |- |[[:en:Population of Turkish provinces]]||[[:ru:Иль Турции]]|| || ||70 |- |[[:en:Populist Party (Turkey)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Porsuk Inscription]]|| || || ||3 |- |[[:en:Porsuk, Çarşamba]]|| ||[[Փորսուղ (Չարշամբայի գավառ)]]|| ||7 |- |[[:en:Port of İzmir]]|| || || ||6 |- |[[:en:Post–Armenian genocide timeline]]|| ||[[Հայաստանի նորագույն պատմության ժամանակագրություն]]|| ||3 |- |[[:en:Presidential Complex (Turkey)]]||[[:ru:Президентский комплекс]]|| || ||10 |- |[[:en:Presidential Seal of Turkey]]||[[:ru:Штандарт президента Турции]]|| || ||13 |- |[[:en:Prime Minister of Turkey]]|| || || ||28 |- |[[:en:Princes' Islands]]||[[:ru:Принцевы острова]]||[[Իշխանաց կղզիներ]]|| ||58 |- |[[:en:Prisons in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Progressive Republican Party (Turkey)]]|| || || ||9 |- |[[:en:Prose of the Ottoman Empire]]|| || || ||2 |- |[[:en:Prose of Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:Prosecution of Ottoman war criminals]]||[[:ru:Преследование военных преступников Османской империи]]||[[Առաջին համաշխարհային պատերազմի օսմանյան ռազմական հանցագործների պատժի փորձ]]|| ||9 |- |[[:en:Provinces of Turkey]]||[[:ru:Иль Турции]]|| || ||70 |- |[[:en:Provisional Government of Western Thrace]]||[[:ru:Гюмюрджинская республика]]|| || ||17 |- |[[:en:Pruth River Campaign]]||[[:ru:Русско-турецкая война (1710—1713)]]|| || ||33 |- |[[:en:PTT (Turkey)]]|| || || ||9 |- |[[:en:Public holidays in Turkey]]||[[:ru:Праздники Турции]]||[[Թուրքիայի տոներ]]||այո||11 |- |[[:en:Public Oversight, Accounting and Auditing Standards Authority]]|| || || ||2 |- |[[:en:Public parks in Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:Public transport in Istanbul]]||[[:ru:Общественный транспорт Стамбула]]|| || ||15 |- |[[:en:Puğkaracadağ]]|| || || ||7 |- |[[:en:Pullu I Nature Park]]|| || || ||3 |- |[[:en:Pursuit of Goeben and Breslau]]||[[:ru:Прорыв «Гёбена» и «Бреслау»]]|| || ||16 |- |[[:en:Purushanda]]||[[:ru:Пурусханда]]|| || ||12 |- |[[:en:Qanun (instrument)]]||[[:ru:Канун (музыкальный инструмент)]]||[[Քանոն (երաժշտական գործիք)]]|| ||36 |- |[[:en:Qara Qoyunlu]]||[[:ru:Кара-Коюнлу]]||[[Կարա-Կոյունլուներ]]|| ||53 |- |[[:en:Qatar diplomatic crisis]]||[[:ru:Катарский дипломатический кризис]]||[[Կատարի դիվանագիտական ճգնաժամ (2017)]]|| ||44 |- |[[:en:Qatar–Turkey relations]]||[[:ru:Катаро-турецкие отношения]]|| || ||9 |- |[[:en:Qavurt]]||[[:ru:Кавурд-бек]]|| || ||11 |- |[[:en:Qiniq (tribe)]]||[[:ru:Кынык]]|| || ||11 |- |[[:en:Racism-Turanism trials]]||[[:ru:Процесс расистов-туранистов]]||[[Ռասիստ թուրանիստների դատավարություն]]|| ||6 |- |[[:en:Radio and Television Supreme Council]]|| || || ||6 |- |[[:en:Radio and television technology in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Radyo 1]]|| || || ||4 |- |[[:en:Radyo 2]]|| || || ||2 |- |[[:en:Radyo 3]]|| || || ||2 |- |[[:en:Radyo Çukurova]]|| || || ||2 |- |[[:en:Radyo Nağme]]|| || || ||2 |- |[[:en:Radyo Türkü]]|| || || ||2 |- |[[:en:Rakı]]||[[:ru:Ракы]]||[[Ռաքը]]|| ||42 |- |[[:en:Ramadanid Emirate]]||[[:ru:Рамазаногуллары]]|| || ||13 |- |[[:en:Raybank]]|| || || ||2 |- |[[:en:Reactions to the assassination of Jamal Khashoggi]]|| || || ||2 |- |[[:en:Rüştü Reçber]]||[[:ru:Речбер, Рюштю]]|| || ||51 |- |[[:en:Refah tragedy]]||[[:ru:Трагедия «Рефаха»]]|| || ||4 |- |[[:en:Aydın Reis]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kemal Reis]]||[[:ru:Кемаль-реис]]|| || ||19 |- |[[:en:Kurtoğlu Muslihiddin Reis]]|| || || ||7 |- |[[:en:Piri Reis]]||[[:ru:Пири-реис]]|| || ||57 |- |[[:en:Seydi Ali Reis]]||[[:ru:Сейди Али-реис]]|| || ||15 |- |[[:en:Religion in Istanbul]]|| || || ||3 |- |[[:en:Abdülhalik Renda]]||[[:ru:Ренда, Мустафа Абдулхалик]]||[[Մուստաֆա Աբդուլհալիք Ռենդա]]|| ||14 |- |[[:en:Renewable energy in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Replacement of loanwords in Turkish]]|| || || ||5 |- |[[:en:Republic Monument]]||[[:ru:Республика (монумент)]]|| || ||18 |- |[[:en:Republic Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Republic Protests]]||[[:ru:Республиканские протесты в Турции (2007)]]|| || ||10 |- |[[:en:Republican Nation Party]]|| || || ||2 |- |[[:en:Republican Party (Turkey)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Republican People's Party]]||[[:ru:Республиканская народная партия (Турция)]]||[[Ժողովրդահանրապետական կուսակցություն (Թուրքիա)]]|| ||66 |- |[[:en:Republican Reliance Party]]||[[:ru:Республиканская партия доверия]]|| || ||4 |- |[[:en:Republican Villagers Nation Party]]||[[:ru:Республиканская крестьянская национальная партия]]|| || ||4 |- |[[:en:Resimli Perşembe]]|| || || ||1 |- |[[:en:Respect to Mehmetçik Monument]]|| || || ||3 |- |[[:en:Results breakdown of the June 2015 Turkish general election]]|| || || ||1 |- |[[:en:Revaluation of the Turkish lira]]|| || || ||11 |- |[[:en:Revolt of Ahmet Anzavur]]|| || || ||5 |- |[[:en:Revolts during the Turkish War of Independence]]|| || || ||2 |- |[[:en:Revolutionary People's Liberation Party/Front]]||[[:ru:Революционная народно-освободительная партия-фронт]]|| || ||28 |- |[[:en:Cemal Reşit Rey]]||[[:ru:Рей, Джемаль Решит]]|| || ||15 |- |[[:en:Rhodes blood libel]]||[[:ru:Кровавый навет на Родосе]]|| || ||14 |- |[[:en:Rise of nationalism in the Ottoman Empire]]|| || || ||3 |- |[[:en:Rise of the Ottoman Empire]]||[[:ru:Образование Османской империи]]|| || ||21 |- |[[:en:Selma Rıza]]||[[:ru:Сельма Рыза]]||[[Սելմա Ռըզա]]|| ||31 |- |[[:en:Rize]]||[[:ru:Ризе (город)]]||[[Ռիզե]]||այո||70 |- |[[:en:Rize Atatürk Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Rize Province]]||[[:ru:Ризе (ил)]]||[[Ռիզեի մարզ]]||այո||74 |- |[[:en:Road Water Electricity]]|| || || ||1 |- |[[:en:Robert College]]|| ||[[Ռոբերտ քոլեջ]]|| ||16 |- |[[:en:Rock-cut architecture of Cappadocia]]|| || || ||6 |- |[[:en:RockIstanbul]]|| || || ||3 |- |[[:en:Roman Republic]]||[[:ru:Римская республика]]||[[Հռոմեական հանրապետություն]]|| ||107 |- |[[:en:Roman road in Cilicia]]|| || || ||3 |- |[[:en:Roman–Seleucid War]]||[[:ru:Антиохова война]]||[[Հռոմեա-սելևկյան պատերազմ]]|| ||31 |- |[[:en:Romani people in Turkey]]||[[:ru:Цыгане в Турции]]|| || ||12 |- |[[:en:Hurrem Sultan]]||[[:ru:Роксолана]]||[[Ռոքսելանա]]||այո||76 |- |[[:en:Royal Road]]||[[:ru:Царская дорога]]||[[Արքայական ճանապարհ]]|| ||44 |- |[[:en:Nükhet Ruacan]]|| || || ||4 |- |[[:en:Rumelia]]||[[:ru:Румелия]]||[[Ռումելիա]]|| ||48 |- |[[:en:Rumelihisarı]]||[[:ru:Румелихисар]]||[[Ռումելիհիսար]]||այո||31 |- |[[:en:Rumelikavağı]]|| || || ||6 |- |[[:en:Russo-Circassian War]]||[[:ru:Черкесская война за независимость]]|| || ||17 |- |[[:en:Russo-Turkish War (1568–1570)]]||[[:ru:Русско-турецкая война (1568—1570)]]||[[Ռուս-թուրքական պատերազմ (1568-1570)]]||այո||34 |- |[[:en:Russo-Turkish War (1806–1812)]]||[[:ru:Русско-турецкая война (1806—1812)]]||[[Ռուս-թուրքական պատերազմ (1806-1812)]]|| ||41 |- |[[:en:Russo-Turkish War (1828–1829)]]||[[:ru:Русско-турецкая война (1828—1829)]]||[[Ռուս-թուրքական պատերազմ (1828-1829)]]|| ||42 |- |[[:en:Russo-Turkish War (1877–1878)]]||[[:ru:Русско-турецкая война (1877—1878)]]||[[Ռուս-թուրքական պատերազմ (1877-1878)]]|| ||66 |- |[[:en:Rüstem Pasha]]||[[:ru:Рустем-паша]]|| || ||36 |- |[[:en:Rüsumat No 4]]|| || || ||2 |- |[[:en:Rüzgar-class fast attack craft]]|| || || ||3 |- |[[:en:Güler Sabancı]]||[[:ru:Сабанджи, Гюлер]]|| || ||19 |- |[[:en:Sakıp Sabancı]]||[[:ru:Сабанджи, Сакып]]|| || ||11 |- |[[:en:Sabancı Holding]]||[[:ru:Sabancı Holding]]|| || ||12 |- |[[:en:Sabbateans]]||[[:ru:Саббатианство]]|| || ||15 |- |[[:en:Peyami Safa]]||[[:ru:Сафа, Пеями]]||[[Փեյամի Սաֆա]]|| ||14 |- |[[:en:Safranbolu]]||[[:ru:Сафранболу]]||[[Սաֆրանբոլու]]|| ||60 |- |[[:en:Safranbolulu Izzet Mehmet Pasha]]||[[:ru:Сафранболулу Иззет Мехмед-паша]]|| || ||7 |- |[[:en:Esat Sagay]]|| || || ||6 |- |[[:en:Gülsün Sağlamer]]||[[:ru:Сагламер, Гюльсюн]]||[[Գյուլսյուն Սաղլամեր]]|| ||18 |- |[[:en:Celal Şahin]]|| || || ||3 |- |[[:en:Fatma Şahin]]|| || || ||13 |- |[[:en:Ramazan Şahin]]||[[:ru:Шахин, Рамазан]]|| || ||16 |- |[[:en:Sahip Ata Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Şahkulu rebellion]]||[[:ru:Восстание Шахкулу]]|| || ||10 |- |[[:en:Şahruh Bridge]]|| || || ||4 |- |[[:en:Saint John's Church, Gülşehir]]|| || || ||4 |- |[[:en:Saint Paul's Church, Tarsus]]|| || || ||8 |- |[[:en:Saint Paul's Well]]|| || || ||3 |- |[[:en:Sait Faik Abasıyanık Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Sakarya Museum]]|| || || ||5 |- |[[:en:Sakarya Province]]||[[:ru:Сакарья (ил)]]||[[Սաքարյայի մարզ]]||այո||80 |- |[[:en:Sakarya University]]|| || || ||8 |- |[[:en:Bahaeddin Şakir]]||[[:ru:Шакир, Бехаэддин]]||[[Բեհաեդդին Շաքիր]]|| ||14 |- |[[:en:Sakız house]]|| || || ||2 |- |[[:en:Hasan Saltık]]|| || || ||5 |- |[[:en:Saltuk II]]||[[:ru:Иззеддин Салтук II]]|| || ||3 |- |[[:en:Saltukids]]||[[:ru:Салтукогуллары]]|| || ||18 |- |[[:en:Samanyolu]]|| || || ||1 |- |[[:en:Samsun Gazi Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Samsun Province]]||[[:ru:Самсун (ил)]]||[[Սամսունի մարզ]]||այո||76 |- |[[:en:Samsun–Kalın railway]]|| || || ||3 |- |[[:en:İlhami Sancar]]|| || || ||5 |- |[[:en:Feriha Sanerk]]|| || || ||2 |- |[[:en:Şanlıurfa Archaeology and Mosaic Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Şanlıurfa Irrigation Tunnels]]|| || || ||2 |- |[[:en:Şanlıurfa Province]]||[[:ru:Шанлыурфа (ил)]]||[[Շանլըուրֆայի մարզ]]||այո||75 |- |[[:en:Saplı Islet]]|| || || ||2 |- |[[:en:Şükrü Saracoğlu]]||[[:ru:Сараджоглу, Шюкрю]]|| || ||25 |- |[[:en:Sarayburnu]]||[[:ru:Сарайбурну]]||[[Սարայբուրնու]]|| ||19 |- |[[:en:Sardis]]||[[:ru:Сарды]]|| || ||49 |- |[[:en:Ayşegül Sarıca]]|| || || ||4 |- |[[:en:Yağmur Sarıgül]]||[[:ru:Сарыгюль, Ямур]]|| || ||8 |- |[[:en:Sarıçam]]||[[:ru:Сарычам]]|| || ||22 |- |[[:en:Sarıkavak, Çamlıyayla]]|| ||[[Սարի Գավակ]]|| ||9 |- |[[:en:Sarıyer]]||[[:ru:Сарыер]]||[[Սարըյեր]]||այո||35 |- |[[:en:Sarma (food)]]|| || || ||22 |- |[[:en:Saros Islands]]|| || || ||2 |- |[[:en:Hasan Şaş]]||[[:ru:Шаш, Хасан]]|| || ||36 |- |[[:en:Kemal Satır]]||[[:ru:Сатыр, Кемаль]]|| || ||6 |- |[[:en:Âşık Veysel]]||[[:ru:Ашик Вейсель]]||[[Աշիկ Վեյսել]]|| ||22 |- |[[:en:Halil Savda]]|| || || ||2 |- |[[:en:Refik Saydam]]||[[:ru:Сайдам, Рефик]]|| || ||17 |- |[[:en:Semih Saygıner]]||[[:ru:Сайгынер, Семих]]|| || ||14 |- |[[:en:Ahmet Adnan Saygun]]||[[:ru:Сайгун, Ахмед Аднан]]||[[Ահմեդ Ադնան Սայգուն]]|| ||22 |- |[[:en:Emel Sayın]]|| || || ||11 |- |[[:en:Leyla Saz]]|| || || ||6 |- |[[:en:Gün Sazak]]||[[:ru:Сазак, Гюн]]|| || ||3 |- |[[:en:Sazova Park]]|| || || ||3 |- |[[:en:Jennifer Şebnem Schaefer]]|| || || ||3 |- |[[:en:Şehrazat]]||[[:ru:Шахерезада (композитор)]]||[[Շեհրազադե]]||այո||21 |- |[[:en:School of Language and History – Geography]]|| || || ||2 |- |[[:en:Scientific and Technological Research Council of Turkey]]||[[:ru:Совет Турции по научно-техническим исследованиям]]|| || ||15 |- |[[:en:Scouting and Guiding Federation of Turkey]]|| || || ||5 |- |[[:en:Sea of Marmara]]||[[:ru:Мраморное море]]||[[Մարմարա ծով]]|| ||113 |- |[[:en:Süleyman Seba]]||[[:ru:Себа, Сулейман]]|| || ||7 |- |[[:en:Horace François Bastien Sébastiani de La Porta]]||[[:ru:Себастьяни де Ла Порта, Орас Франсуа Бастьен]]|| || ||21 |- |[[:en:Şebinkarahisar]]||[[:ru:Шебинкарахисар]]||[[Շապին Գարահիսար]]|| ||26 |- |[[:en:Şebinkarahisar District]]|| || || ||6 |- |[[:en:İlyas Seçkin]]|| || || ||3 |- |[[:en:Second Army (Turkey)]]||[[:ru:2-я армия (Турция)]]|| || ||6 |- |[[:en:Second Battle of İnönü]]||[[:ru:Вторая битва при Инёню]]|| || ||12 |- |[[:en:Second Constitutional Era]]||[[:ru:Эпоха второй Конституции]]|| || ||15 |- |[[:en:Second Group (Turkey)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Second Spring (TV series)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Secularism in Turkey]]||[[:ru:Секуляризм в Турции]]|| || ||13 |- |[[:en:Sedef Island]]|| || || ||16 |- |[[:en:Sefâretnâme]]|| || || ||9 |- |[[:en:Cenâb Şehâbeddîn]]||[[:ru:Дженап Шахабеттин]]|| || ||10 |- |[[:en:Şehzadeler]]|| || || ||11 |- |[[:en:Şekerpınarı Bridge]]|| || || ||2 |- |[[:en:Selamsız Bandosu]]|| || || ||2 |- |[[:en:Selçuk]]||[[:ru:Сельчук]]|| || ||45 |- |[[:en:Selçuk University]]|| || || ||7 |- |[[:en:Selge]]||[[:ru:Сельге]]|| || ||13 |- |[[:en:Selim I]]||[[:ru:Селим I]]||[[Սելիմ I]]|| ||86 |- |[[:en:Selim II]]||[[:ru:Селим II]]||[[Սելիմ II]]|| ||74 |- |[[:en:Selim III]]||[[:ru:Селим III]]||[[Սելիմ III]]|| ||75 |- |[[:en:Selimiye Mosque, Üsküdar]]|| || || ||6 |- |[[:en:Seljuk (warlord)]]||[[:ru:Сельджук]]||[[Սելջուկ]]|| ||39 |- |[[:en:Seljuks in Dobruja]]|| || || ||1 |- |[[:en:Şemdinli incident]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ali Haydar Şen]]|| || || ||5 |- |[[:en:Gülhan Şen]]|| || || ||5 |- |[[:en:Şenay (singer)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Abdüllatif Şener]]|| || || ||8 |- |[[:en:Erman Şener]]|| || || ||3 |- |[[:en:İpek Şenoğlu]]||[[:ru:Шеноглу, Ипек]]|| || ||10 |- |[[:en:Septinsular Republic]]||[[:ru:Республика Семи Соединённых Островов]]|| || ||30 |- |[[:en:Serdivan]]||[[:ru:Сердиван]]|| || ||11 |- |[[:en:Şerefe (minaret)]]|| || || ||7 |- |[[:en:Aşık Mahzuni Şerif]]|| || || ||10 |- |[[:en:Serik]]||[[:ru:Серик]]|| || ||29 |- |[[:en:Zekeriya Sertel]]|| || || ||4 |- |[[:en:Nur Serter]]|| || || ||4 |- |[[:en:Servet-i Fünun]]|| || || ||6 |- |[[:en:Sevda-Cenap And Music Foundation]]|| || || ||1 |- |[[:en:Seyahatnâme]]||[[:ru:Сейяхатнаме]]|| || ||16 |- |[[:en:Seydikemer]]|| || || ||6 |- |[[:en:Ömer Seyfettin]]||[[:ru:Омер Сейфеддин]]|| || ||23 |- |[[:en:Seyhan Dam]]|| || || ||10 |- |[[:en:Seyhan River]]||[[:ru:Сейхан (река)]]||[[Սեյհան]]|| ||30 |- |[[:en:Ahmet Necdet Sezer]]||[[:ru:Сезер, Ахмет Недждет]]||[[Ահմեդ Նեդջեթ Սեզեր]]|| ||69 |- |[[:en:Shah Budak]]||[[:ru:Шахбудак-бей]]|| || ||5 |- |[[:en:Shah-Armens]]||[[:ru:Шах-Армениды]]||[[Շահ Արմեններ]]|| ||17 |- |[[:en:Sharbat]]||[[:ru:Шербет (напиток)]]||[[Օշարակ (շարբաթ)]]|| ||41 |- |[[:en:Shawarma]]||[[:ru:Шаурма]]||[[Շաուրմա]]||այո||61 |- |[[:en:Sheikh Said rebellion]]||[[:ru:Восстание шейха Саида]]|| || ||20 |- |[[:en:Shish kebab]]|| || || ||18 |- |[[:en:Shish taouk]]|| || || ||12 |- |[[:en:Should I Really Do It?]]|| || || ||1 |- |[[:en:Siege of Aintab]]|| || || ||6 |- |[[:en:Siege of Belgrade (1456)]]||[[:ru:Осада Белграда (1456)]]|| || ||40 |- |[[:en:Siege of Eger (1552)]]|| || || ||14 |- |[[:en:Siege of Nicaea]]||[[:ru:Осада Никеи (1097)]]|| || ||34 |- |[[:en:Siege of Plevna]]||[[:ru:Осада Плевны]]|| || ||21 |- |[[:en:Siege of Rhodes (1480)]]||[[:ru:Осада Родоса (1480)]]||[[Հռոդոսի պաշարում (1480)]]|| ||21 |- |[[:en:Siege of Rhodes (1522)]]||[[:ru:Осада Родоса (1522)]]|| || ||33 |- |[[:en:Siege of Szigetvár]]||[[:ru:Сигетварская битва]]|| || ||30 |- |[[:en:Siege of Vienna (1529)]]||[[:ru:Осада Вены (1529)]]||[[Վիեննայի պաշարում (1529)]]|| ||46 |- |[[:en:Siirt]]||[[:ru:Сиирт]]||[[Սղերդ]]|| ||68 |- |[[:en:Siirt Province]]||[[:ru:Сиирт (ил)]]||[[Սիիրթի մարզ]]|| ||74 |- |[[:en:Ahmet Şık]]|| || || ||11 |- |[[:en:Silahdar Damat Ali Pasha]]||[[:ru:Силахдар Али-паша]]|| || ||17 |- |[[:en:Silifke]]||[[:ru:Силифке]]||[[Սելևկիա]]|| ||44 |- |[[:en:Silifke Atatürk Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Silifke Castle]]|| || || ||7 |- |[[:en:Silifke HES]]|| || || ||1 |- |[[:en:Silifke Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Silivri]]||[[:ru:Силиври]]||[[Սիլիվրի]]|| ||44 |- |[[:en:Silivri (district)]]||[[:ru:Силиври]]||[[Սիլիվրի]]|| ||44 |- |[[:en:Silüetler]]|| || || ||1 |- |[[:en:Sedat Simavi]]|| || || ||6 |- |[[:en:Simit]]||[[:ru:Симит]]||[[Սիմիթ]]|| ||32 |- |[[:en:Hikmet Şimşek]]|| || || ||5 |- |[[:en:Sinai and Palestine campaign]]||[[:ru:Синайско-Палестинская кампания]]|| || ||29 |- |[[:en:Mimar Sinan]]||[[:ru:Синан]]||[[Միմար Սինան]]|| ||117 |- |[[:en:Sinap Castle]]|| || || ||3 |- |[[:en:Sinekkale]]|| || || ||4 |- |[[:en:Sini Creek]]|| || || ||2 |- |[[:en:Sinop Province]]||[[:ru:Синоп (ил)]]||[[Սինոփի մարզ]]||այո||72 |- |[[:en:Sinop, Turkey]]||[[:ru:Синоп]]||[[Սինոպ]]|| ||76 |- |[[:en:Nesrin Sipahi]]||[[:ru:Сипахи, Несрин]]||[[Նեսրին Սիփահի]]|| ||8 |- |[[:en:Nijat Sirel]]|| || || ||2 |- |[[:en:Şirinyer Racecourse]]|| || || ||3 |- |[[:en:Sirkeci railway station]]||[[:ru:Вокзал Сиркеджи]]|| || ||23 |- |[[:en:Fuat Sirmen]]|| || || ||5 |- |[[:en:Şişli]]||[[:ru:Шишли]]||[[Շիշլի]]|| ||39 |- |[[:en:Şahap Sıtkı]]|| || || ||1 |- |[[:en:Sivas]]||[[:ru:Сивас]]||[[Սեբաստիա]]||այո||81 |- |[[:en:Sivas bar]]|| || || ||1 |- |[[:en:Sivas Congress and Ethnography Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Sivas massacre]]||[[:ru:Поджог отеля в Сивасе]]|| || ||18 |- |[[:en:Sivas Province]]||[[:ru:Сивас (ил)]]||[[Սիվասի մարզ]]|| ||76 |- |[[:en:Sivas railway station]]|| || || ||3 |- |[[:en:Sivriada]]||[[:ru:Сивриада]]|| || ||15 |- |[[:en:Sıçan Island]]|| || || ||1 |- |[[:en:Sıçan Islet]]|| || || ||1 |- |[[:en:Sığacık]]|| || || ||4 |- |[[:en:Sıhhiye Square]]|| || || ||6 |- |[[:en:Şırnak]]||[[:ru:Ширнак]]||[[Շերնակ]]|| ||56 |- |[[:en:Şırnak province]]||[[:ru:Ширнак (ил)]]||[[Շըրնաքի մարզ]]||այո||76 |- |[[:en:Şırnak Province]]||[[:ru:Ширнак (ил)]]||[[Շըրնաքի մարզ]]||այո||76 |- |[[:en:Sıt areas in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Skirmish at Bender]]||[[:ru:Калабалык]]|| || ||12 |- |[[:en:Sledgehammer (alleged coup plan)]]||[[:ru:Кувалда (операция)]]|| || ||11 |- |[[:en:Smoking in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:SMS Goeben]]||[[:ru:SMS Goeben (1911)]]|| || ||24 |- |[[:en:Smyrna]]||[[:ru:Смирна]]|| || ||21 |- |[[:en:Smyrna Trilogy]]|| || || ||1 |- |[[:en:Social Democracy Party (Turkey)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Socialist Revolution Party (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Socioeconomics of the Ottoman enlargement era]]|| || || ||1 |- |[[:en:Sociology in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Soda Industry Inc.]]|| || || ||2 |- |[[:en:Nure Sofi]]|| || || ||4 |- |[[:en:Softa Castle]]|| || || ||3 |- |[[:en:Söğüt Ertuğrul Gazi Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Sökmen (Artuqid)]]||[[:ru:Сукман бен Артук]]|| || ||12 |- |[[:en:Sokollu Mehmet Pasha Caravanserai]]|| || || ||2 |- |[[:en:Lyubov Sokolova (volleyball)]]||[[:ru:Соколова, Любовь Владимировна]]|| || ||15 |- |[[:en:Sokollu Mehmed Pasha]]||[[:ru:Соколлу Мехмед-паша]]|| || ||41 |- |[[:en:SoloTürk]]|| || || ||5 |- |[[:en:Soma mine disaster]]||[[:ru:Взрыв на шахте в Соме]]|| || ||31 |- |[[:en:Tarık Galip Somer]]|| || || ||1 |- |[[:en:South Caucasus Pipeline]]||[[:ru:Южно-Кавказский газопровод]]||[[Հարավկովկասյան գազատար]]|| ||19 |- |[[:en:Southeastern Anatolia Project]]||[[:ru:Проект Юго-Восточной Анатолии]]|| || ||17 |- |[[:en:Southeastern Anatolia Region]]||[[:ru:Юго-Восточная Анатолия]]||[[Հարավարևելյան Անատոլիա]]||այո||59 |- |[[:en:Southern Anatolian montane conifer and deciduous forests]]|| || || ||6 |- |[[:en:Ahmet Zeki Soydemir]]|| || || ||6 |- |[[:en:Mümtaz Soysal]]||[[:ru:Сойсал, Мюмтаз]]|| || ||9 |- |[[:en:Sevgi Soysal]]||[[:ru:Сойсал, Севги]]||[[Սևգի Սոյսալ]]|| ||10 |- |[[:en:Space program of Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:Speaker of the Grand National Assembly]]|| || || ||9 |- |[[:en:Special Forces Command (Turkey)]]||[[:ru:Командование сил специального назначения (Турция)]]|| || ||13 |- |[[:en:Spice Bazaar]]||[[:ru:Египетский базар]]||[[Եգիպտական շուկա]]|| ||30 |- |[[:en:SS Bandırma]]||[[:ru:Бандырма (корабль)]]|| || ||8 |- |[[:en:SS Kurtuluş]]||[[:ru:Куртулуш (пароход)]]|| || ||8 |- |[[:en:Stamp Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:State Art and Sculpture Museum]]||[[:ru:Государственный музей изобразительного искусства и скульптуры]]||[[Կերպարվեստի և քանդակի պետական թանգարան (Անկարա, Թուրքիա)]]|| ||16 |- |[[:en:State production farms]]|| || || ||1 |- |[[:en:State road D.100 (Turkey)]]|| || || ||5 |- |[[:en:State road D.300 (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:State road D.400 (Turkey)]]|| || || ||5 |- |[[:en:State road D.550 (Turkey)]]|| || || ||3 |- |[[:en:State road D.650 (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:State road D.715 (Turkey)]]|| || || ||3 |- |[[:en:State road D.750 (Turkey)]]|| || || ||3 |- |[[:en:State road D.850 (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:State road D.915 (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:State road D.950 (Turkey)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Statue of Diogenes]]|| || || ||3 |- |[[:en:STFA Group]]|| || || ||3 |- |[[:en:Stis Triantafilias Ta Fila]]|| || || ||1 |- |[[:en:Despina Storch]]|| || || ||5 |- |[[:en:Strained yogurt]]||[[:ru:Греческий йогурт]]|| || ||33 |- |[[:en:Student Oath (Turkey)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Şu Gelen Atlımıdır]]|| || || ||2 |- |[[:en:Sublime Porte]]||[[:ru:Порта]]||[[Բարձր դուռ]]|| ||48 |- |[[:en:Sudan–Turkey relations]]||[[:ru:Судано-турецкие отношения]]|| || ||5 |- |[[:en:Sufi whirling]]|| || || ||8 |- |[[:en:Faruk Sükan]]|| || || ||4 |- |[[:en:Şükrü Saracoğlu Stadium]]||[[:ru:Фенербахче Шюкрю Сараджоглу]]|| || ||43 |- |[[:en:Hakan Şükür]]||[[:ru:Шукюр, Хакан]]||[[Հական Շուքյուր]]|| ||54 |- |[[:en:Suleiman II of the Ottoman Empire]]||[[:ru:Сулейман II]]||[[Սուլեյման II]]|| ||70 |- |[[:en:Süleyman Demirel University]]|| || || ||7 |- |[[:en:Suleiman ibn Qutalmish]]||[[:ru:Сулейман ибн Кутулмыш]]|| || ||28 |- |[[:en:Süleyman of Germiyan]]|| || || ||3 |- |[[:en:Süleyman of Karaman]]|| || || ||6 |- |[[:en:Kaya Alp]]|| || || ||10 |- |[[:en:Suleyman Shah]]||[[:ru:Сулейман Шах]]||[[Սուլեյման Շահ]]|| ||31 |- |[[:en:Süleyman's Tower]]|| || || ||3 |- |[[:en:Naim Süleymanoğlu]]||[[:ru:Сулейманоглу, Наим]]||[[Նայիմ Սուլեյմանօղլու]]|| ||38 |- |[[:en:Süleymanpaşa]]|| || || ||11 |- |[[:en:Sultan Mahmut Fountain]]|| || || ||1 |- |[[:en:Cem Sultan]]||[[:ru:Джем (султан)]]|| || ||32 |- |[[:en:Safiye Sultan (Haseki of Murad III)]]||[[:ru:Сафие-султан]]||[[Սաֆիե սուլթան]]|| ||37 |- |[[:en:Sultanahmet Square]]||[[:ru:Султанахмет (площадь)]]|| || ||44 |- |[[:en:Sultanzade Mehmed Pasha]]||[[:ru:Султанзаде Мехмед-паша]]|| || ||14 |- |[[:en:Suluada]]|| || || ||1 |- |[[:en:Suluhan]]|| || || ||4 |- |[[:en:Naciye Suman]]||[[:ru:Суман, Наджие]]||[[Նաջիե Սուման]]|| ||13 |- |[[:en:Nusret Suman]]|| || || ||4 |- |[[:en:Meriç Sümen]]||[[:ru:Сюмен, Мерич]]|| || ||3 |- |[[:en:Sun Language Theory]]|| ||[[Արևի լեզվի տեսություն]]|| ||14 |- |[[:en:Kemal Sunal]]||[[:ru:Сунал, Кемаль]]|| || ||21 |- |[[:en:Cevdet Sunay]]||[[:ru:Сунай, Джевдет]]||[[Ջևդեթ Սունայ]]|| ||57 |- |[[:en:Sürmeli Ali Pasha]]|| || || ||7 |- |[[:en:Surname Law (Turkey)]]|| ||[[Ազգանվան մասին օրենք]]|| ||13 |- |[[:en:Suruç bombing]]||[[:ru:Теракт в Суруче]]|| || ||22 |- |[[:en:Gülriz Sururi]]||[[:ru:Сурури, Гюльриз]]|| || ||8 |- |[[:en:Susurluk]]||[[:ru:Сусурлук]]|| || ||27 |- |[[:en:Susurluk car crash]]|| || || ||1 |- |[[:en:Susurluk scandal]]||[[:ru:Сусурлукский скандал]]|| || ||11 |- |[[:en:Syria (region)]]||[[:ru:Сирия (регион)]]|| || ||30 |- |[[:en:Syria–Turkey relations]]||[[:ru:Турецко-сирийские отношения]]|| || ||12 |- |[[:en:Syrian Liberation Front]]||[[:ru:Фронт освобождения Сирии]]|| || ||7 |- |[[:en:Syrian Turkmen]]||[[:ru:Сирийские туркмены]]|| || ||26 |- |[[:en:Tahtakuşlar Ethnography Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tahtalı Dağı]]||[[:ru:Тахталыдаг]]||[[Թախտալի]]|| ||15 |- |[[:en:TAI TF-X]]||[[:ru:TF-X]]|| || ||19 |- |[[:en:Taipei Economic and Cultural Mission in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Taka (boat)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Taksim (politics)]]||[[:ru:Таксим (политика)]]|| || ||13 |- |[[:en:Taksim Square]]||[[:ru:Таксим (площадь)]]||[[Թաքսիմ հրապարակ]]|| ||44 |- |[[:en:İstemihan Talay]]|| || || ||3 |- |[[:en:Tayfun Talipoğlu]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ercüment Ekrem Talu]]|| || || ||4 |- |[[:en:Tamzara]]||[[:ru:Тамзара]]||[[Թամզարա (պար)]]|| ||6 |- |[[:en:Tan (newspaper)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Suna Tanaltay]]|| || || ||3 |- |[[:en:Cinuçen Tanrıkorur]]|| || || ||4 |- |[[:en:Hamdullah Suphi Tanrıöver]]||[[:ru:Танрыовер, Хамдуллах Супхи]]|| || ||8 |- |[[:en:Tanzimat]]||[[:ru:Танзимат]]||[[Թանզիմաթ]]|| ||54 |- |[[:en:Tapureli ruins]]|| || || ||3 |- |[[:en:Tarabya]]||[[:ru:Тарабья]]|| || ||13 |- |[[:en:Ali Rana Tarhan]]|| || || ||4 |- |[[:en:Tarhana]]||[[:ru:Тархана]]||[[Թարխանա]]|| ||21 |- |[[:en:Tarkan (singer)]]||[[:ru:Таркан]]||[[Թարքան]]||այո||59 |- |[[:en:Tarsus Çanakkale Park Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Tarsus Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Tarsus railway station]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tarsus University]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tarsus Zoo]]|| || || ||3 |- |[[:en:Tarsus, Mersin]]||[[:ru:Тарсус]]||[[Տարսոն]]|| ||80 |- |[[:en:Taşgeçit Bridge]]|| || || ||2 |- |[[:en:Taşhan, Mut]]|| || || ||2 |- |[[:en:Taşköprü (Silifke)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Taşmedrese]]|| || || ||2 |- |[[:en:Taşucu Seka Harbor]]|| || || ||4 |- |[[:en:Gülsüm Tatar]]|| || || ||4 |- |[[:en:İbrahim Tatlıses]]||[[:ru:Татлысес, Ибрахим]]|| || ||29 |- |[[:en:Tatlıca Waterfalls]]|| || || ||2 |- |[[:en:Taurus Mountains]]||[[:ru:Тавр (хребет)]]||[[Տավրոսյան լեռնահամակարգ]]|| ||75 |- |[[:en:İstemihan Taviloğlu]]|| || || ||3 |- |[[:en:Tavşan Islet]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tavuk göğsü]]||[[:ru:Тавук-гёксу]]|| || ||14 |- |[[:en:TCG Atılay]]|| || || ||3 |- |[[:en:TCG Değirmendere]]|| || || ||1 |- |[[:en:Tea in Turkey]]||[[:ru:Турецкий чай]]||[[Թուրքական թեյ]]|| ||31 |- |[[:en:Tece Castle]]|| || || ||3 |- |[[:en:Tece Creek]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ahmet Ferit Tek]]||[[:ru:Тек, Ахмед Ферит]]|| || ||7 |- |[[:en:Tekfur ambarı]]|| || || ||5 |- |[[:en:Tekgöz Bridge]]|| || || ||1 |- |[[:en:Tekirdağ]]||[[:ru:Текирдаг]]||[[Թեքիրդաղ]]|| ||70 |- |[[:en:Tekirdağ Province]]||[[:ru:Текирдаг (ил)]]||[[Թեքիրդաղի մարզ]]||այո||78 |- |[[:en:Tekkadın ruins]]|| || || ||4 |- |[[:en:Telecommunications in Turkey]]||[[:ru:Телекоммуникации в Турции]]|| || ||3 |- |[[:en:Telephone services in Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:Television in Turkey]]||[[:ru:Телевидение в Турции]]||[[Հեռուստատեսությունը Թուրքիայում]]||այո||7 |- |[[:en:Telgrafın Tellerine Kuşlar Mı Konar]]|| || || ||2 |- |[[:en:Temelli Airfield]]|| || || ||2 |- |[[:en:Temple of Artemis]]||[[:ru:Храм Артемиды Эфесской]]||[[Արտեմիսի տաճարը Եփեսոսում]]||այո||89 |- |[[:en:Temple of Jupiter (Silifke)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Tenedos]]||[[:ru:Бозджаада]]||[[Տենեդոս]]|| ||47 |- |[[:en:Tengrism]]||[[:ru:Тенгрианство]]|| || ||53 |- |[[:en:Tentative list of World Heritage Sites in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Teoman (singer)]]||[[:ru:Теоман]]|| || ||16 |- |[[:en:Teos]]||[[:ru:Теос]]|| || ||25 |- |[[:en:Tepebaşı, Eskişehir]]|| || || ||19 |- |[[:en:Tepeköy, Mersin]]|| || || ||6 |- |[[:en:Tercüman]]|| || || ||5 |- |[[:en:Fatih Terim]]||[[:ru:Терим, Фатих]]|| || ||50 |- |[[:en:Territorial evolution of the Ottoman Empire]]|| || || ||4 |- |[[:en:Tersane Island]]|| || || ||1 |- |[[:en:Tevfik Fikret]]||[[:ru:Тевфик Фикрет]]|| || ||23 |- |[[:en:Tevfik Sırrı Gür High School]]|| || || ||1 |- |[[:en:Tevfik Sırrı Gür Stadium]]|| || || ||7 |- |[[:en:Erdoğan Teziç]]|| || || ||4 |- |[[:en:TFF First League]]||[[:ru:Первая лига Турции по футболу]]|| || ||24 |- |[[:en:TFF Second League]]|| || || ||11 |- |[[:en:The Remaining Documents of Talaat Pasha]]|| ||[[Թալեաթ փաշայի սև նոթատետր]]|| ||3 |- |[[:en:The Science Academy Society of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:The Tombstones of Ahlat the Urartian and Ottoman citadel]]|| || || ||5 |- |[[:en:The Turks Today]]|| || || ||1 |- |[[:en:The underground city and Monasteries of Derinkuyu]]||[[:ru:Деринкую (подземный город)]]||[[Դերինքույու (ստորգետնյա քաղաք)]]|| ||25 |- |[[:en:Theatre at Halicarnassus]]|| || || ||8 |- |[[:en:Theatre of Turkey]]|| || || ||6 |- |[[:en:Third Army (Ottoman Empire)]]||[[:ru:3-я армия (Османская империя)]]||[[III բանակ (Օսմանյան կայսրություն)]]|| ||13 |- |[[:en:Third Army (Turkey)]]||[[:ru:3-я армия (Турция)]]|| || ||8 |- |[[:en:Thracia]]||[[:ru:Фракия (римская провинция)]]|| || ||31 |- |[[:en:Kartal Tibet]]||[[:ru:Тибет, Картал]]|| || ||14 |- |[[:en:Tigris]]||[[:ru:Тигр (река)]]||[[Տիգրիս]]|| ||118 |- |[[:en:Tigris–Euphrates river system]]|| || || ||13 |- |[[:en:Timar]]||[[:ru:Тимар]]|| || ||21 |- |[[:en:Timeline of broadcasting in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Timeline of Mustafa Kemal Atatürk]]|| || || ||2 |- |[[:en:Timeline of the Gezi Park protests]]|| || || ||4 |- |[[:en:Timeline of the Seljuk Sultanate of Rum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Timeline of the Syrian civil war]]||[[:ru:Хронология гражданской войны в Сирии]]|| || ||10 |- |[[:en:Timeline of the Turkic peoples (500–1300)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Timeline of Turkey]]|| || || ||8 |- |[[:en:Naci Tınaz]]|| || || ||5 |- |[[:en:Tire City Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tırmıl]]|| || || ||2 |- |[[:en:Töbank]]|| || || ||3 |- |[[:en:Togan Arslan]]||[[:ru:Тоган Арслан-бей]]|| || ||2 |- |[[:en:Tokat]]||[[:ru:Токат]]||[[Թոքաթ]]|| ||73 |- |[[:en:Tokat Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Tokat Province]]||[[:ru:Токат (ил)]]||[[Թոքաթի մարզ]]||այո||73 |- |[[:en:Metin Toker]]||[[:ru:Токер, Метин]]|| || ||4 |- |[[:en:Cemal Tollu]]|| || || ||4 |- |[[:en:Tomb of Ahi Evren]]|| || || ||3 |- |[[:en:Tomb of Karyağdı Hatun]]|| || || ||2 |- |[[:en:Mahir Tomruk]]|| || || ||1 |- |[[:en:Tömük Creek]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tonyukuk inscriptions]]|| || || ||10 |- |[[:en:Cengiz Topel]]||[[:ru:Топель, Дженгиз]]|| || ||8 |- |[[:en:Topkapı Palace]]||[[:ru:Топкапы]]||[[Թոփքափը ամրոց]]||այո||69 |- |[[:en:Toprak Island]]|| || || ||2 |- |[[:en:Fatma Aliye Topuz]]||[[:ru:Топуз, Алие Фатьма]]||[[Ֆաթմա Ալիյե Թոփուզ]]|| ||31 |- |[[:en:Seyhun Topuz]]|| || || ||3 |- |[[:en:TOROS artillery rocket system]]|| || || ||3 |- |[[:en:Toros University]]|| || || ||3 |- |[[:en:Toroslar]]||[[:ru:Торослар]]|| || ||18 |- |[[:en:Torture in Turkey]]|| || || ||3 |- |[[:en:Toumazou v. Republic of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tourism in Turkey]]||[[:ru:Туризм в Турции]]||[[Զբոսաշրջությունը Թուրքիայում]]|| ||26 |- |[[:en:Tower of Gömeç]]|| || || ||4 |- |[[:en:Toycular yarcan]]|| || || ||1 |- |[[:en:TPAO Batman]]|| || || ||1 |- |[[:en:Trabzon]]||[[:ru:Трабзон]]||[[Տրապիզոն]]|| ||109 |- |[[:en:Trabzon Province]]||[[:ru:Трабзон (ил)]]||[[Տրապիզոնի մարզ]]||այո||78 |- |[[:en:Trabzonspor]]||[[:ru:Трабзонспор (футбольный клуб)]]|| || ||55 |- |[[:en:Trabzonspor B.K.]]||[[:ru:Трабзонспор (баскетбольный клуб)]]|| || ||16 |- |[[:en:Trams in Antalya]]||[[:ru:Трамвай Антальи]]|| || ||10 |- |[[:en:Trams in Istanbul]]||[[:ru:Стамбульский трамвай]]|| || ||11 |- |[[:en:Trams in İzmir]]|| || || ||4 |- |[[:en:Trans-Anatolian gas pipeline]]||[[:ru:Трансанатолийский газопровод]]|| || ||19 |- |[[:en:Trans-Anatolian railway]]|| || || ||1 |- |[[:en:Transformation of the Ottoman Empire]]|| || || ||7 |- |[[:en:Transport in Mersin Province]]|| || || ||2 |- |[[:en:Transport in Turkey]]||[[:ru:Транспорт в Турции]]||[[Տրանսպորտը Թուրքիայում]]|| ||16 |- |[[:en:Treaty of Adrianople (1829)]]||[[:ru:Адрианопольский мирный договор (1829)]]||[[Ադրիանապոլսի պայմանագիր]]|| ||41 |- |[[:en:Treaty of Athens]]||[[:ru:Афинский договор]]|| || ||9 |- |[[:en:Treaty of Balta Liman]]|| || || ||15 |- |[[:en:Treaty of Belgrade]]||[[:ru:Белградский мирный договор (1739)]]|| || ||33 |- |[[:en:Treaty of Bucharest (1812)]]||[[:ru:Бухарестский мирный договор (1812)]]||[[Բուխարեստի պայմանագիր (1812)]]|| ||35 |- |[[:en:Treaty of Constantinople (1590)]]||[[:ru:Стамбульский мирный договор (1590)]]|| || ||15 |- |[[:en:Treaty of Constantinople (1736)]]|| || || ||11 |- |[[:en:Treaty of Constantinople (1897)]]||[[:ru:Константинопольский договор (1897)]]|| || ||12 |- |[[:en:Treaty of Constantinople (1913)]]||[[:ru:Константинопольский мирный договор (1913)]]|| || ||19 |- |[[:en:Treaty of Jassy]]||[[:ru:Ясский мирный договор]]|| || ||33 |- |[[:en:Treaty of Kars]]||[[:ru:Карсский договор]]||[[Կարսի պայմանագիր]]|| ||40 |- |[[:en:Treaty of Kerden]]|| || || ||8 |- |[[:en:Treaty of Lausanne]]||[[:ru:Лозаннский мирный договор]]||[[Լոզանի պայմանագիր]]|| ||66 |- |[[:en:Treaty of London (1827)]]||[[:ru:Лондонская конвенция (1827)]]|| || ||15 |- |[[:en:Treaty of Nagyvárad]]||[[:ru:Орадский договор]]|| || ||14 |- |[[:en:Treaty of Nasuh Pasha]]||[[:ru:Договор Насух-паши]]|| || ||12 |- |[[:en:Treaty of Neuilly-sur-Seine]]||[[:ru:Нёйиский договор]]|| || ||37 |- |[[:en:Treaty of Reichenbach (1790)]]||[[:ru:Рейхенбахская конвенция (1790)]]|| || ||10 |- |[[:en:Treaty of Sèvres]]||[[:ru:Севрский мирный договор]]||[[Սևրի պայմանագիր]]|| ||61 |- |[[:en:Treaty of the Dardanelles]]|| || || ||12 |- |[[:en:Treaty with Tunis (1797)]]|| || || ||6 |- |[[:en:Tripe soup]]|| || || ||14 |- |[[:en:Trojan language]]||[[:ru:Троянский язык]]|| || ||7 |- |[[:en:Trojan War]]||[[:ru:Троянская война]]||[[Տրոյական պատերազմ]]||այո||98 |- |[[:en:Tromakton]]|| || || ||1 |- |[[:en:Troy]]||[[:ru:Троя]]||[[Տրոյա]]|| ||113 |- |[[:en:TRT World]]|| || || ||16 |- |[[:en:Truce of Constantinople (1533)]]|| || || ||11 |- |[[:en:Tsestos]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tsifteteli]]|| || || ||7 |- |[[:en:Tüllüce Islet]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tülomsaş Museum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tunca Bridge]]|| || || ||3 |- |[[:en:Tuncay Şanlı]]||[[:ru:Шанлы, Тунджай]]|| || ||36 |- |[[:en:Bedrettin Tuncel]]|| || || ||3 |- |[[:en:Funda İyce Tuncel]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tunceli]]||[[:ru:Тунджели]]||[[Թունջելի]]|| ||65 |- |[[:en:Tunceli Province]]||[[:ru:Тунджели (ил)]]||[[Թունջելիի մարզ]]||այո||76 |- |[[:en:Tünel]]||[[:ru:Тюнель]]|| || ||30 |- |[[:en:Tüpraş]]|| || || ||7 |- |[[:en:Turahanoğlu family]]|| || || ||2 |- |[[:en:Arda Turan]]||[[:ru:Туран, Арда]]||[[Արդա Թուրան]]|| ||67 |- |[[:en:Turanism]]||[[:ru:Туранизм]]|| || ||29 |- |[[:en:Türbe]]||[[:ru:Тюрбе]]||[[Թյուրբե]]|| ||30 |- |[[:en:Turco-Persian]]|| || || ||7 |- |[[:en:Turco-Persian tradition]]|| || || ||7 |- |[[:en:Turgutlu]]||[[:ru:Тургутлу]]|| || ||35 |- |[[:en:Turgutreis]]|| || || ||16 |- |[[:en:Türk Telekom (mobile operator division)]]|| || || ||8 |- |[[:en:Vedat Türkali]]|| || || ||7 |- |[[:en:Mirsad Türkcan]]||[[:ru:Туркан, Мирсад]]|| || ||25 |- |[[:en:Turkcell]]||[[:ru:Turkcell]]||[[Turkcell]]|| ||30 |- |[[:en:Berç Türker Keresteciyan]]|| || || ||9 |- |[[:en:Alparslan Türkeş]]||[[:ru:Тюркеш, Алпарслан]]||[[Ալփարսլան Թյուրքեշ]]|| ||27 |- |[[:en:Turkey in the Eurovision Song Contest]]||[[:ru:Турция на «Евровидении»]]||[[Թուրքիան Եվրատեսիլ երգի մրցույթում]]||այո||36 |- |[[:en:Turkey men's national basketball team]]||[[:ru:Мужская сборная Турции по баскетболу]]|| || ||35 |- |[[:en:Turkey men's national ice hockey team]]||[[:ru:Сборная Турции по хоккею с шайбой]]|| || ||18 |- |[[:en:Turkey national beach handball team]]|| || || ||3 |- |[[:en:Turkey national under-21 football team]]||[[:ru:Сборная Турции по футболу (до 21 года)]]|| || ||17 |- |[[:en:Turkey women's national basketball team]]||[[:ru:Женская сборная Турции по баскетболу]]|| || ||21 |- |[[:en:Turkey women's national beach handball team]]|| || || ||5 |- |[[:en:Turkey women's national ice hockey team]]|| || || ||9 |- |[[:en:Turkey-Iran relations]]||[[:ru:Ирано-турецкие отношения]]||[[Թուրք-իրանական հարաբերություններ]]|| ||14 |- |[[:en:Turkey–European Union relations]]|| ||[[Եվրոպական Միություն-Թուրքիա հարաբերություններ]]|| ||10 |- |[[:en:Turkey–United Kingdom relations]]||[[:ru:Британско-турецкие отношения]]|| || ||12 |- |[[:en:Turkey–United States relations]]||[[:ru:Американо-турецкие отношения]]|| || ||13 |- |[[:en:12th government of Turkey]]|| || || ||4 |- |[[:en:Turkey's membership of international organizations]]|| || || ||3 |- |[[:en:Turkey's migrant crisis]]|| || || ||1 |- |[[:en:Turkic alphabets]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of Turkic dynasties and countries]]|| || || ||18 |- |[[:en:Turkic history]]|| || || ||4 |- |[[:en:Turkic History]]|| || || ||4 |- |[[:en:Turkic migration]]|| || || ||15 |- |[[:en:Turkification]]||[[:ru:Тюркизация]]||[[Թյուրքացում]]|| ||27 |- |[[:en:Türkische Post]]|| || || ||3 |- |[[:en:Turkish Academy of Sciences]]||[[:ru:Академия наук Турции]]||[[Թուրքիայի գիտությունների ակադեմիա]]|| ||11 |- |[[:en:Turkish Aeronautical Association]]|| || || ||3 |- |[[:en:Turkish Air Force]]||[[:ru:Военно-воздушные силы Турции]]||[[Թուրքիայի ռազմաօդային ուժեր]]|| ||31 |- |[[:en:Turkish Airlines]]||[[:ru:Turkish Airlines]]||[[Turkish Airlines]]|| ||81 |- |[[:en:Turkish Airlines Flight 1476]]|| || || ||4 |- |[[:en:Turkish Airlines Flight 1951]]||[[:ru:Катастрофа Boeing 737 под Амстердамом]]||[[Ավիավթար Ամստերդամի մոտ (2009)]]|| ||32 |- |[[:en:Turkish alphabet]]||[[:ru:Турецкая письменность]]|| || ||43 |- |[[:en:Turkish Americans]]|| || || ||5 |- |[[:en:Turkish and Islamic Arts Museum]]||[[:ru:Музей турецкого и исламского искусства]]||[[Թուրքական և իսլամական արվեստի թանգարան]]||այո||23 |- |[[:en:Turkish archery]]||[[:ru:Турецкий лук]]|| || ||14 |- |[[:en:Turkish Australians]]|| || || ||5 |- |[[:en:Turkish Basketball Federation]]|| || || ||9 |- |[[:en:Turkish civil code (1926)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Turkish coffee]]||[[:ru:Кофе по-турецки]]||[[Թուրքական սուրճ]]|| ||60 |- |[[:en:Turkish Constitution of 1921]]||[[:ru:Конституция Турции (1921)]]|| || ||7 |- |[[:en:Turkish Constitution of 1924]]||[[:ru:Конституция Турции (1924)]]|| || ||8 |- |[[:en:Turkish Cultural Center]]|| || || ||1 |- |[[:en:Turkish Cup]]||[[:ru:Кубок Турции по футболу]]|| || ||36 |- |[[:en:Turkish Cypriot diaspora]]|| || || ||3 |- |[[:en:Turkish Cypriot nationalism]]|| || || ||4 |- |[[:en:Turkish delight]]||[[:ru:Рахат-лукум]]||[[Լոխում]]|| ||53 |- |[[:en:Turkish economic boom of the 2000s]]|| || || ||1 |- |[[:en:Turkish exonyms]]|| || || ||1 |- |[[:en:Turkish folk literature]]|| || || ||6 |- |[[:en:Turkish folk music]]|| || || ||9 |- |[[:en:Turkish folklore]]||[[:ru:Турецкий фольклор]]|| || ||4 |- |[[:en:Turkish Football Federation]]||[[:ru:Турецкая футбольная федерация]]|| || ||36 |- |[[:en:Turkish football league system]]|| || || ||6 |- |[[:en:Turkish general elections after 1980]]|| || || ||1 |- |[[:en:Turkish general elections before 1980]]|| || || ||1 |- |[[:en:Turkish General Staff]]|| ||[[Թուրքիայի Գլխավոր շտաբ]]||այո||14 |- |[[:en:Turkish grammar]]||[[:ru:Морфология турецкого языка]]|| || ||11 |- |[[:en:Turkish Grand Prix]]||[[:ru:Гран-при Турции]]|| || ||44 |- |[[:en:Turkish Hearths]]|| || || ||6 |- |[[:en:Turkish hip hop]]|| || || ||4 |- |[[:en:Turkish Historical Society]]||[[:ru:Турецкая историческая организация]]|| || ||8 |- |[[:en:Turkish identity card]]|| || || ||5 |- |[[:en:Turkish Informatics Olympiad]]|| || || ||1 |- |[[:en:Turkish invasion of Cyprus]]||[[:ru:Турецкое вторжение на Кипр]]||[[Թուրքական ներխուժումը Կիպրոս]]|| ||43 |- |[[:en:Turkish involvement in the Syrian civil war]]|| || || ||11 |- |[[:en:Turkish Kurdistan]]||[[:ru:Северный Курдистан]]||[[Թուրքական Քուրդիստան]]||այո||40 |- |[[:en:Turkish Land Forces]]||[[:ru:Сухопутные войска Турции]]|| || ||21 |- |[[:en:Turkish Language Association]]||[[:ru:Турецкое лингвистическое общество]]|| || ||21 |- |[[:en:Turkish lira sign]]||[[:ru:Турецкая лира]]||[[Թուրքական լիրա]]|| ||83 |- |[[:en:Turkish local elections after 1980]]|| || || ||1 |- |[[:en:Turkish local elections before 1980]]|| || || ||1 |- |[[:en:Turkish makam]]|| || || ||4 |- |[[:en:Turkish Military Academy]]|| || || ||10 |- |[[:en:Turkish Military Cemetery]]|| || || ||6 |- |[[:en:Turkish military operation in Idlib Governorate]]|| || || ||6 |- |[[:en:Turkish music charts]]|| || || ||5 |- |[[:en:Turkish musical instruments]]||[[:ru:Турецкая музыка]]|| || ||20 |- |[[:en:Turkish National Movement]]||[[:ru:Турецкое национальное движение]]||[[Քեմալական շարժում]]|| ||22 |- |[[:en:Turkish nationalism]]||[[:ru:Турецкий национализм]]||[[Թուրքական ազգայնականություն]]|| ||17 |- |[[:en:Turkish Naval Academy]]|| || || ||5 |- |[[:en:Turkish Naval Forces]]||[[:ru:Военно-морские силы Турции]]|| || ||25 |- |[[:en:Turkish participation in 2012 Olympics]]||[[:ru:Турция на летних Олимпийских играх 2012]]|| || ||23 |- |[[:en:Turkish passport]]||[[:ru:Паспорт гражданина Турции]]||[[Թուրքական անձնագիր]]|| ||17 |- |[[:en:Turkish Passport (film)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Turkish phonology]]|| || || ||6 |- |[[:en:Turkish pop music]]||[[:ru:Поп-музыка]]||[[Փոփ երաժշտություն]]|| ||117 |- |[[:en:Turkish Psychological Association]]|| || || ||2 |- |[[:en:Turkish Radio and Television Corporation]]||[[:ru:Турецкая телерадиокомпания]]||[[TRT]]|| ||39 |- |[[:en:Turkish Red Crescent]]||[[:ru:Турецкий Красный Полумесяц]]||[[Թուրքական Կարմիր կիսալուսին]]|| ||16 |- |[[:en:Turkish Riviera]]||[[:ru:Турецкая ривьера]]||[[Թուրքական ռիվիերա]]|| ||25 |- |[[:en:Turkish Sign Language]]|| || || ||15 |- |[[:en:Turkish Stars]]||[[:ru:Турецкие Звёзды]]|| || ||15 |- |[[:en:Turkish State Cemetery]]||[[:ru:Турецкое государственное кладбище]]|| || ||11 |- |[[:en:Turkish State Mint]]|| ||[[Թուրքիայի դրամահատարան]]|| ||4 |- |[[:en:Turkish State Opera and Ballet]]|| || || ||4 |- |[[:en:Turkish State Railways]]||[[:ru:Турецкая железная дорога]]|| || ||29 |- |[[:en:Turkish State Theatres]]||[[:ru:Главное управление по государственным театрам (Турция)]]|| || ||4 |- |[[:en:Turkish Straits crisis]]||[[:ru:Кризис из-за черноморских проливов (1946)]]||[[Թուրքական նեղուցների ճգնաժամ]]|| ||20 |- |[[:en:Turkish tambur]]|| || || ||3 |- |[[:en:Turkish television drama]]||[[:ru:Турецкая телевизионная драма]]|| || ||15 |- |[[:en:Turkish Trade Office in Taipei]]|| || || ||3 |- |[[:en:Turkish Union of Clubs]]|| || || ||4 |- |[[:en:Turkish Villagers' Party]]|| || || ||2 |- |[[:en:Turkish vocabulary]]|| || || ||2 |- |[[:en:Turkish women academics]]|| || || ||2 |- |[[:en:Turkish women in cinema]]|| || || ||3 |- |[[:en:Turkish women in fine arts]]|| || || ||2 |- |[[:en:Turkish women in music]]|| || || ||1 |- |[[:en:Turkish women in public service]]|| || || ||2 |- |[[:en:Turkish–Armenian War]]||[[:ru:Армяно-турецкая война (1920)]]||[[Հայ-թուրքական պատերազմ (1920)]]|| ||34 |- |[[:en:Türkiyemspor Berlin]]|| || || ||12 |- |[[:en:Hedo Türkoğlu]]||[[:ru:Тюркоглу, Хедо]]||[[Հեդո Թուրքօղլու]]||այո||41 |- |[[:en:Turkology]]||[[:ru:Тюркология]]||[[Թյուրքագիտություն]]|| ||40 |- |[[:en:Turkovac]]|| || || ||10 |- |[[:en:Turks in Austria]]|| || || ||7 |- |[[:en:Turks in Belgium]]|| || || ||7 |- |[[:en:Turks in France]]|| || || ||7 |- |[[:en:Turks in Germany]]||[[:ru:Турки в Германии]]|| || ||24 |- |[[:en:Turks in Kazakhstan]]||[[:ru:Турки в Казахстане]]|| || ||9 |- |[[:en:Turks in Libya]]|| || || ||6 |- |[[:en:Turks in North Macedonia]]||[[:ru:Турки в Северной Македонии]]|| || ||10 |- |[[:en:Turks in Switzerland]]|| || || ||5 |- |[[:en:Turks in the former Soviet Union]]|| || || ||2 |- |[[:en:Turks in the Netherlands]]|| || || ||8 |- |[[:en:Turks in Uzbekistan]]|| || || ||4 |- |[[:en:Turks of Romania]]||[[:ru:Турки в Румынии]]|| || ||14 |- |[[:en:Turks of the Dodecanese]]||[[:ru:Додеканесские турки]]|| || ||7 |- |[[:en:Turks of Western Thrace]]||[[:ru:Турки Западной Фракии]]|| || ||9 |- |[[:en:Türksat (satellite)]]|| || || ||7 |- |[[:en:TurkStream]]||[[:ru:Турецкий поток]]||[[Թուրքական հոսք]]|| ||22 |- |[[:en:Türkü]]|| || || ||9 |- |[[:en:Tuşba]]|| || || ||8 |- |[[:en:Tütünbank]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ubykh people]]||[[:ru:Убыхи]]|| || ||21 |- |[[:en:Ubykh phonology]]|| || || ||3 |- |[[:en:Üçadalar]]|| || || ||1 |- |[[:en:Üçayaklı ruins]]|| || || ||4 |- |[[:en:Zeynep Üçbaşaran]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ufuk University]]|| || || ||4 |- |[[:en:Necdet Uğur]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ulah Havasi]]|| || || ||1 |- |[[:en:Osman Murat Ülke]]||[[:ru:Ульке, Осман Мурат]]|| || ||5 |- |[[:en:Ülkü (magazine)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ulus (newspaper)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ulus Square]]|| || || ||6 |- |[[:en:Ulus, Ankara]]|| || || ||7 |- |[[:en:Ümraniye]]||[[:ru:Умрание]]||[[Ումրանիե]]||այո||31 |- |[[:en:Ümraniye massacre]]|| || || ||2 |- |[[:en:Birol Ünel]]||[[:ru:Унел, Бирол]]|| || ||19 |- |[[:en:Osman Zeki Üngör]]||[[:ru:Унгёр, Осман Зеки]]|| || ||12 |- |[[:en:Union of Chambers of Turkish Engineers and Architects]]|| || || ||3 |- |[[:en:United States recognition of the Armenian genocide]]|| || || ||3 |- |[[:en:Upper Mesopotamia]]||[[:ru:Бадият-эль-Джазира]]||[[Ջեզիրե]]|| ||35 |- |[[:en:Ural-Altaic languages]]||[[:ru:Урало-алтайская гипотеза]]|| || ||35 |- |[[:en:Gülkız Ürbül]]|| || || ||3 |- |[[:en:Urfa]]||[[:ru:Шанлыурфа]]||[[Ուռհա]]|| ||89 |- |[[:en:Urfa Man]]|| || || ||9 |- |[[:en:Mina Urgan]]||[[:ru:Урган, Мина]]|| || ||9 |- |[[:en:Uşak]]||[[:ru:Ушак]]||[[Ուշաք]]|| ||62 |- |[[:en:Uşak Province]]||[[:ru:Ушак (ил)]]||[[Ուշաքի մարզ]]|| ||75 |- |[[:en:Ushak carpet]]|| || || ||4 |- |[[:en:Üsküdar]]||[[:ru:Ускюдар]]||[[Սկյուտար]]|| ||52 |- |[[:en:USS Boarfish]]|| || || ||8 |- |[[:en:Latife Uşaki]]||[[:ru:Ушаклыгиль, Латифе]]||[[Լաթիֆե Ուշաքլըգիլ]]|| ||26 |- |[[:en:Mustafa Üstündağ (politician)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Alperen Uysal]]||[[:ru:Уйсал, Алперен]]|| || ||8 |- |[[:en:Behçet Uz]]|| || || ||4 |- |[[:en:Cem Uzan]]|| || || ||8 |- |[[:en:Uzuncaburç (Diokaisareia)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Vakıflı, Samandağ]]||[[:ru:Вакыфлы]]||[[Վաքըֆ]]|| ||20 |- |[[:en:Valide sultan]]||[[:ru:Валиде-султан]]||[[Վալիդե սուլթան]]||այո||41 |- |[[:en:List of valide sultans]]||[[:ru:Валиде-султан]]||[[Վալիդե սուլթան]]||այո||41 |- |[[:en:Vallahades]]||[[:ru:Валахады]]|| || ||9 |- |[[:en:Alexander Vallaury]]|| || || ||8 |- |[[:en:Van papuri]]|| || || ||2 |- |[[:en:Van Province]]||[[:ru:Ван (ил)]]||[[Վանի մարզ]]||այո||83 |- |[[:en:Van Yüzüncü Yıl University]]|| || || ||3 |- |[[:en:Van, Turkey]]||[[:ru:Ван (город, Турция)]]||[[Վան]]||այո||86 |- |[[:en:Mustafa Varank]]|| || || ||6 |- |[[:en:Vartan Pasha]]|| ||[[Հովսեփ Վարդանյան]]|| ||9 |- |[[:en:Vassal and tributary states of the Ottoman Empire]]||[[:ru:Вассальные и даннические государства Османской империи]]|| || ||13 |- |[[:en:Vatan (former newspaper)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Vehbi Koç Foundation]]|| || || ||3 |- |[[:en:Haji Bayram Veli]]|| || || ||9 |- |[[:en:Veyselli rock reliefs]]|| || || ||3 |- |[[:en:Vice President of Turkey]]||[[:ru:Вице-президент Турции]]|| || ||16 |- |[[:en:Victory Monument (Ankara)]]||[[:ru:Памятник Победы (Анкара)]]|| || ||11 |- |[[:en:Vilayet Law]]|| || || ||5 |- |[[:en:Village Institutes]]||[[:ru:Сельские институты]]|| || ||7 |- |[[:en:Villages of Turkey]]|| || || ||8 |- |[[:en:Virtue Party]]||[[:ru:Партия добродетели]]|| || ||13 |- |[[:en:Vision 2023]]||[[:ru:Видение 2023]]|| || ||3 |- |[[:en:Vişnezade]]|| || || ||5 |- |[[:en:VitrA (sanitaryware)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Wahhabi War]]||[[:ru:Османо-саудовская война]]||[[Օսմանա-սաուդյան պատերազմ]]|| ||25 |- |[[:en:Haji Bektash Veli]]||[[:ru:Хаджи Бекташ]]|| || ||24 |- |[[:en:War of Independence Museum]]|| || || ||5 |- |[[:en:Waste management in Turkey]]|| || || ||1 |- |[[:en:Water supply and sanitation in Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Women's Basketball Super League]]||[[:ru:Чемпионат Турции по баскетболу среди женщин]]|| || ||9 |- |[[:en:Women's Library and Information Centre Foundation]]||[[:ru:Фонд женских библиотек и информационных центров]]|| || ||5 |- |[[:en:Women's Museum İstanbul]]|| ||[[Կանանց թանգարան (Ստամբուլ)]]|| ||5 |- |[[:en:Workers' Party (Turkey)]]||[[:ru:Рабочая партия (Турция)]]|| || ||10 |- |[[:en:Xanthos]]||[[:ru:Ксанф (город)]]||[[Կսանֆ (քաղաք)]]|| ||42 |- |[[:en:XV Corps (Ottoman Empire)]]||[[:ru:15-й корпус (Османская империя)]]||[[XV կորպուս (Օսմանյան կայսրություն)]]|| ||7 |- |[[:en:Yağısıyan]]||[[:ru:Яги-Сиян]]|| || ||17 |- |[[:en:Yağıbasan]]|| || || ||3 |- |[[:en:Yahya bey Dukagjini]]||[[:ru:Ташлыджалы Яхья-бей]]|| || ||10 |- |[[:en:Yaka Castle]]|| || || ||3 |- |[[:en:Yakup I of Germiyan]]||[[:ru:Якуб-бей Гермияноглу]]|| || ||3 |- |[[:en:Yakup II of Germiyan]]||[[:ru:Якуб-бей II Гермияноглу]]|| || ||4 |- |[[:en:Sergen Yalçın]]||[[:ru:Ялчин, Серген]]|| || ||16 |- |[[:en:Ertuğrul Yalçınbayır]]|| || || ||5 |- |[[:en:Yalı]]||[[:ru:Ялы]]|| || ||15 |- |[[:en:Yalova]]||[[:ru:Ялова]]||[[Յալովա]]|| ||66 |- |[[:en:Yalova Peninsula massacres]]||[[:ru:Резня в регионе Ялова-Гемлик-Орхангази]]|| || ||10 |- |[[:en:Yalova Province]]||[[:ru:Ялова (ил)]]||[[Յալովայի մարզ]]||այո||78 |- |[[:en:Yandım Tokat Yandım]]|| || || ||2 |- |[[:en:Yanıkhan]]|| || || ||4 |- |[[:en:Yansımalar]]|| || || ||3 |- |[[:en:Yar demedin]]|| || || ||1 |- |[[:en:Duygun Yarsuvat]]|| || || ||3 |- |[[:en:Gazi Yaşargil]]||[[:ru:Яшаргил, Гази]]|| || ||15 |- |[[:en:Yassıca Island]]|| || || ||3 |- |[[:en:Yavuz Sultan Selim Bridge]]||[[:ru:Мост Султана Селима Явуза]]||[[Սելիմ Ահեղի կամուրջ]]|| ||41 |- |[[:en:Fehmi Yavuz]]|| || || ||2 |- |[[:en:Yayla (resort)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Yaylak]]||[[:ru:Джайляу]]|| || ||13 |- |[[:en:Yazidis]]||[[:ru:Езиды]]||[[Եզդիներ]]|| ||74 |- |[[:en:Yediadalar]]|| || || ||2 |- |[[:en:Yedigün]]|| || || ||1 |- |[[:en:Yeditepe University]]|| || || ||9 |- |[[:en:Yelbiz Castle]]|| || || ||2 |- |[[:en:Yelkenli Island]]|| || || ||2 |- |[[:en:Yemenimde hare var]]|| || || ||2 |- |[[:en:Hande Yener]]||[[:ru:Йенер, Ханде]]||[[Հանդե Եներ]]||այո||80 |- |[[:en:Yeni Dergi]]|| || || ||2 |- |[[:en:Yeni Kavaflar Market]]|| || || ||3 |- |[[:en:Yenifoça]]|| || || ||8 |- |[[:en:Yenişehir, Mersin]]||[[:ru:Енишехир (Мерсин)]]|| || ||18 |- |[[:en:Yeniyurt Castle]]|| || || ||5 |- |[[:en:Yerköprü Waterfall (Mersin)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Hamza Yerlikaya]]||[[:ru:Ерликая, Хамза]]|| || ||20 |- |[[:en:Yesemek Quarry and Sculpture Workshop]]|| || || ||10 |- |[[:en:Yeşilçam]]||[[:ru:Кинематограф Турции]]|| || ||23 |- |[[:en:Yeşilçay Drinking Water Plant]]|| ||[[Եշիլչայի ջրամբար]]|| ||2 |- |[[:en:Yeşilovacık Fishing Port]]|| || || ||3 |- |[[:en:Yildirim Army Group]]||[[:ru:Группа армий «Йылдырым»]]||[[«Յըլդըրըմ» բանակախումբ]]|| ||8 |- |[[:en:Binali Yıldırım]]||[[:ru:Йылдырым, Бинали]]||[[Բինալի Յըլդըրըմ]]|| ||69 |- |[[:en:Burak Yılmaz]]||[[:ru:Йылмаз, Бурак]]|| || ||50 |- |[[:en:Cem Yılmaz]]||[[:ru:Йылмаз, Джем]]||[[Ջեմ Յըլմազ]]|| ||25 |- |[[:en:Engin Yılmaz]]|| || || ||1 |- |[[:en:Mesut Yılmaz]]||[[:ru:Йылмаз, Месут]]||[[Մեսութ Յըլմազ]]|| ||35 |- |[[:en:Sabri Yirmibeşoğlu]]|| || || ||4 |- |[[:en:Yirmisekiz Mehmed Çelebi]]|| || || ||11 |- |[[:en:Yılan Island]]|| || || ||1 |- |[[:en:Yılan Island (Urla)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Yılanlı Island]]|| || || ||3 |- |[[:en:Yıldız Park]]||[[:ru:Парк Йылдыз]]||[[Յըլդըզ զբոսայգի]]|| ||17 |- |[[:en:Yıldız Technical University]]||[[:ru:Технический университет Йылдыз]]||[[Յըլդըզ տեխնիկական համալսարան]]|| ||22 |- |[[:en:Yıldız-class fast attack craft]]|| || || ||6 |- |[[:en:Yılmaz Büyükerşen Wax Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Dilek Akagün Yılmaz]]|| || || ||2 |- |[[:en:Namık Kemal Yolga]]|| || || ||5 |- |[[:en:Yön]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kenan Yontunç]]|| || || ||5 |- |[[:en:Yörüks]]||[[:ru:Юрюки]]||[[Յուրյուքներ]]|| ||34 |- |[[:en:Young Party]]|| || || ||9 |- |[[:en:Yozgat]]||[[:ru:Йозгат]]||[[Յոզգաթ]]|| ||61 |- |[[:en:Yozgat Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Yozgat Province]]||[[:ru:Йозгат (ил)]]||[[Յոզգաթի մարզ]]|| ||78 |- |[[:en:Mehmet Yozgatlı]]||[[:ru:Йозгатлы, Мехмет]]|| || ||10 |- |[[:en:Işıl Yücesoy]]|| || || ||7 |- |[[:en:Metin Yüksel]]|| || || ||4 |- |[[:en:Nazmi Yükselen]]|| || || ||3 |- |[[:en:Yumuktepe]]|| || || ||3 |- |[[:en:Yumurtalık]]||[[:ru:Юмурталык]]|| || ||28 |- |[[:en:Yumurtalık Island]]|| || || ||1 |- |[[:en:Yunus Emre Institute]]||[[:ru:Институт имени Юнуса Эмре]]||[[Յունուս Էմրեի ինստիտուտ]]|| ||15 |- |[[:en:Yunusemre]]|| || || ||7 |- |[[:en:Lebit Yurdoğlu]]|| || || ||3 |- |[[:en:Yüreğir]]||[[:ru:Юрегир]]|| || ||28 |- |[[:en:Zafer Hanım]]|| || || ||6 |- |[[:en:Zafer Square]]|| || || ||4 |- |[[:en:Zagros Mountains forest steppe]]|| || || ||7 |- |[[:en:Sabbatai Zevi]]||[[:ru:Шабтай Цви]]||[[Սաբաթայ Զևի]]|| ||43 |- |[[:en:Zeybek dance]]|| || || ||7 |- |[[:en:Zeybeks]]||[[:ru:Зейбеки]]||[[Զեյբեքներ]]|| ||15 |- |[[:en:Zeyrek Mosque]]||[[:ru:Монастырь Пантократора]]|| || ||25 |- |[[:en:Zeytinburnu]]||[[:ru:Зейтинбурну]]||[[Զեյթինբուրնու]]|| ||33 |- |[[:en:Zile]]||[[:ru:Зиле (Токат)]]||[[Զելա]]|| ||33 |- |[[:en:Zilkale]]||[[:ru:Зилкале]]||[[Զիլքալե]]|| ||9 |- |[[:en:Zincirbozan]]|| || || ||2 |- |[[:en:Zirve Publishing House murders]]|| || || ||5 |- |[[:en:Ziya Gökalp Museum]]|| || || ||3 |- |[[:en:Zonguldak Province]]||[[:ru:Зонгулдак (ил)]]||[[Զոնգուլդաքի մարզ]]||այո||76 |- |[[:en:Zorlu Center]]||[[:ru:Зорлу-центр]]|| || ||8 |- |[[:en:Zübeyde Hanım]]||[[:ru:Зюбейде-ханым]]||[[Զյուբեյդե հանըմ]]|| ||13 |- |[[:en:Zurna]]||[[:ru:Зурна]]||[[Զուռնա]]|| ||41 |} 34clnhegvlpa8nsky5qxa4zlsuymvnq 0 1000169 8485709 8473569 2022-08-09T07:46:09Z ԱշոտՏՆՂ 28008 catSuggest-ով +[[Կատեգորիա:2003 հիմնադրված ընկերություններ]] wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ընկերություն|անուն=Vbet|պատկերանիշ=VBET Logo 2021.jpg|imagesize=250|հիմնադրված է=2003|հիմնադիր=[[Վիգեն Բադալյան]]|ծառայություններ=Խաղադրույքներ, [[Խաղատուն|Կազինո]], Օնլայն Կազինո, [[Պոկեր]], Բինգո, [[Վիճակախաղ]]եր, [[Կիբեռսպորտ|eSports]]|վայր=|երկիր={{դրոշ|Հայաստան}} [[Հայաստան]]|մայր ընկերություն=[[BetConstruct]]|սպասարկվող տարածք=[[Եվրոպա]], [[Ասիա]], [[Հարավային Ամերիկա]]|կայք=https://www.vbet.am/}} '''Վբեթը''' միջազգային խաղային ընկերություն է, որի գլխավոր գրասենյակը գտնվում է [[Հայաստան]]ում։ Հիմնադրված 2003 թվականին Վահե և Վիգեն Բադալյանների կողմից՝ Vbet-ն առաջարկում է հարթակ սպորտային խաղադրույքների, առցանց կազինոյի, պոկերի, Կիբերսպորտի և այլ առցանց խաղերի համար։ Այն [[BetConstruct]]-ի դուստր ընկերությունն է։ == Պատմություն == Ընկերությունը հիմնադրվել է 2003 թվականին Բադալյան եղբայրների կողմից <ref>{{Cite web|url=https://www.gamblinginsider.com/in-depth/8523/ceo-special-2020-betconstructvbet-the-long-game|title=Vivaro's history|website=www.gamblinginsider.com}}</ref>։ 2004 թվականին Վբեթը գործարկեց իր առաջին առցանց կայքը, որը տվյալ ժամանակների համար նորույթ էր Հայաստանում։ Մինչև 2009 թվականը Վբեթն արդեն ուներ ավելի քան 300 խաղային սրահ ամբողջ երկրում։ Հաջորդ տարիների ընթացքում ընկերությունը շարունակեց ընդլայնումը և սկսեց դիվերսիֆիկացնել իր առաջարկներն ու ծառայությունները։ 2014 թվականին ընկերությունը միջազգային շուկայում հայտնվեց նոր անունով և ինքնությամբ՝ խաղային գործունեություն ծավալելով որպես Vbet: Նույն թվականին վերջինը ձեռք է բերել Curacao-ի լիցենզիա. հաստատվել է MGA-ի (Մալթայի խաղային վարչություն) կողմից 2015 թվականին <ref>{{Cite web|url=https://www.authorisation.mga.org.mt/verification.aspx?lang=EN&company=d10daec7-dde7-441a-b9ef-2666667bf4fc&details=1|title=MGA License|website=www.authorisation.mga.org.mt}}</ref>, 2017 թվականին՝ UKGC-ի <ref>{{Cite web|url=https://secure.gamblingcommission.gov.uk/PublicRegister/Search/Detail/44662?AFFAGG=&btag[0]=60671_l75198&btag[1]=60671_l75198%3FAFFAGG%3D|title=UKGC License|website=secure.gamblingcommission.gov.uk|accessdate=2020-07-29|archive-date=2020-07-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20200714172427/https://secure.gamblingcommission.gov.uk/PublicRegister/Search/Detail/44662?AFFAGG=&btag%5B0%5D=60671_l75198&btag%5B1%5D=60671_l75198%3FAFFAGG%3D|dead-url=yes}}</ref> (Միացյալ Թագավորության խաղային հանձնաժողով), 2018 թվականին՝ ANJ-ի <ref>{{Cite web|url=https://anj.fr/offre-de-jeu-et-marche/operateurs-agrees|title=ANJ License|website=anj.fr|accessdate=2020-07-29|archive-date=2020-06-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200628081952/https://anj.fr/offre-de-jeu-et-marche/operateurs-agrees|dead-url=yes}}</ref> (Առցանց խաղերի կարգավորող մարմին) և 2020 թվականին՝ SGA-ի կողմից <ref>{{Cite web|url=https://egr.global/intel/news/vbet-to-go-live-in-sweden-after-sga-greenlight/|title=SGA License|website=egr.global}}</ref> (Շվեդական խաղային ոլորտը կարգավորող մարմին) կողմից։ == Գործընկերներ և դեսպաններ == [[Պատկեր:Arsenal-vbet.png|մինի|Արսենալ - VBET համագործակցություն]] [[Պատկեր:Djorkaeff-vbet.jpg|մինի|Յուրի Ջորկաեֆ]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" !width=300|Գործընկեր !width=70|Տևողություն |- |align="center"|[[Արսենալ (ֆուտբոլային ակումբ, Լոնդոն)|Արսենալ ՖԱ]]<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/vbet-joins-official-partner|title=Arsenal Partnership|website=www.arsenal.com}}</ref> {{դրոշ|Անգլիա}}||2019 - 2020''' |- |align="center"|[[Մոնակո (ֆուտբոլային ակումբ)|ԱՍ Մոնակո]] {{դրոշ|Ֆրանսիա}}||2020 -''' |- |align="center"|[[Փյունիկ ՖԱ]] {{դրոշ|Հայաստան}} || 2020 -''' |- |align="center"|[[Հայաստանի ֆուտբոլի առաջնություն]] {{դրոշ|Հայաստան}}||2020 -''' |- |align="center"|[[Հայաստանի ֆուտբոլի գավաթ]] {{դրոշ|Հայաստան}}||2020 -''' |} 2019 թվականին Vbet-ը դառնում է Փարիզում անցկացվող բռնցքամարտի WBA վարկածով աշխարհի գերծանրքաշային չեմպիոն [[Արսեն Գուլամիրյան]]ի և ավստրալիացի Քեյն Ուոթսի մենամարտի գլխավոր հովանավոր։ Vbet-ը նաև Univent-ի հետ համատեղ հաջորդիվ դարձավ Գուլամիրյանի՝ Կոնստանտին Բեժարուի դեմ Մարսելում կայացած մենամարտի հովանավոր։ ==== Դեսպաններ ==== {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" !width=200|Դեսպան !width=70|Տևողություն |- |align="center"|[[Յուրի Ջորկաեֆ]]<ref>{{Cite web|url=https://www.igamingtimes.com/2019/02/12/ice-iveta-mukuchyan-vbet-world-cup-champion-youri-djorkaeff-ambassadors/|title=Youri Djorkaeff and Iveta Mukuchyan VBET's new ambassadors|website=www.igamingtimes.com}}</ref>||2019 - |- |align="center"|[[Անդրեյ Շևչենկո]]||2020 -''' |- |align="center"|[[Իվետա Մուկուչյան]]||2019 -''' |- |align="center"|Ray Parlour||2020 -''' |} 2019 թվականին Vbet-ը հայտարարում է իր նոր դեսպաններին, որոնց թվում են՝ [[Յուրի Ջորկաեֆ]]ը, [[Անդրեյ Շևչենկո]]ն, «Արսենալի» լեգենդ Ray Parlour-ը, [[Իվետա Մուկուչյան]]ը և այլ հայտնիներ։ == Խաղային Արտոնագրեր == * '''Controlled Skill Games''' լիցենզիա Մալթայի լիազորված մարմնի կողմից * '''Casino and Pool Betting''' լիցենզիա Միացյալ Թագավորության խաղային հանձնաժողովի կողմից * '''Class II software provider's''' լիցենզիա Ռումինիայի ազգային խաղային վարչության կողմից * '''Gambling software operating''' լիցենզիա Միացյալ Թագավորության խաղային հանձնաժողովի կողմից * '''Combined Remote Operation''' լիցենզիա Միացյալ Թագավորության խաղային հանձնաժողովի կողմից * '''Class 4 Remote Gaming''' լիցենզիա Մալթայի լիազորված մարմնի կողմից == Մրցանակներ == Vbet-ը 2018 թվականին BEGE մրցանակաբաշխությանը արժանացել է «Լավագույն առցանց օպերատոր» մրցանակին<ref>{{Cite web|url=https://www.balkangamingexpo.com/winners-of-bege-awards-2018/|title=BEGE Awards|website=www.balkangamingexpo.com}}</ref> : 2020 թվականին Vbet-ը ճանաչվել է «Հայաստանի լավագույն բուքմեյքերական ընկերություն» BR մրցանակաբաշխությանը <ref>{{Cite web|url=https://bookmaker-ratings.com.ua/ru/brawards-2020/?utm_source=rb_main_site&utm_medium=banner&utm_campaign=promo&r=0.1470835289282899|title=BR Awards|website=www.bookmaker-ratings.com|language=RU}}</ref> : == Հղումներ == <references /> == Արտաքին հղումներ == * [https://www.vbet.am/#/ Պաշտոնական կայք] [[Կատեգորիա:2003 հիմնադրված ընկերություններ]] ne5jc00142upsonlm58cvmast65ibm9 2 1005189 8485284 8484713 2022-08-08T18:07:04Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki == [[:en:Category:WikiProject Film core articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!en չափ!!Հայերեն հոդված!!hy չափ!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:8½]]||47200||[[Ութ ու կես]]||6600|| ||56 |- |[[:en:300 (film)]]||112500||[[300 սպարտացիները (ֆիլմ, 2006)]]||5700|| ||77 |- |[[:en:1900 (film)]]||19200|| || || ||40 |- |[[:en:2001: A Space Odyssey (film)]]||169300||[[2001 թվականի տիեզերական ոդիսականը (ֆիլմ)]]||13000|| ||88 |- |[[:en:A Brighter Summer Day]]||18600|| || || ||16 |- |[[:en:A Canterbury Tale]]||22400|| || || ||14 |- |[[:en:A City of Sadness]]||32300|| || || ||20 |- |[[:en:A Clockwork Orange (film)]]||88700||[[Լարովի նարինջ (ֆիլմ)]]||18700|| ||67 |- |[[:en:A Man Escaped]]||16900|| || || ||22 |- |[[:en:A Matter of Life and Death (film)]]||34900|| || || ||17 |- |[[:en:A Moment of Innocence]]||5200|| || || ||14 |- |[[:en:A Separation]]||48800||[[Նադերի և Սիմինի ամուսնալուծությունը]]||4700|| ||44 |- |[[:en:A Trip to the Moon]]||65400||[[Ճանապարհորդություն դեպի Լուսին]]||17000|| ||50 |- |[[:en:A Woman Under the Influence]]||19900|| || || ||26 |- |[[:en:Academy Awards]]||139100||[[Օսկար]]||13900|| ||140 |- |[[:en:Academy of Motion Picture Arts and Sciences]]||50800||[[Կինոարվեստի և գիտության ակադեմիա]]||7800||այո||56 |- |[[:en:Aguirre, the Wrath of God]]||46400|| || || ||46 |- |[[:en:Alexander Nevsky (film)]]||23800|| || || ||41 |- |[[:en:Ali: Fear Eats the Soul]]||20900|| || || ||27 |- |[[:en:Alice in the Cities]]||14700|| || || ||27 |- |[[:en:Alien (film)]]||152200||[[Օտարը (ֆիլմ)]]||64400|| ||72 |- |[[:en:Alien vs. Predator (film)]]||51600|| || || ||39 |- |[[:en:All About Eve]]||54200||[[Ամեն ինչ Եվայի մասին]]||8900|| ||61 |- |[[:en:All About My Mother]]||24300||[[Ամեն ինչ մորս մասին]]||15900|| ||47 |- |[[:en:All That Heaven Allows]]||15500|| || || ||26 |- |[[:en:Amarcord]]||24500||[[Ամարկորդ]]||6300|| ||50 |- |[[:en:Amores perros]]||21500|| || || ||33 |- |[[:en:An Angel at My Table]]||9900|| || || ||14 |- |[[:en:An Autumn Afternoon]]||10400|| || || ||20 |- |[[:en:And Life Goes On]]||5200|| || || ||15 |- |[[:en:Andrei Rublev (film)]]||60500||[[Անդրեյ Ռուբլյով (ֆիլմ)]]||6200|| ||48 |- |[[:en:Animation]]||69100||[[Մուլտիպլիկացիա]]||20800|| ||124 |- |[[:en:Annie Hall]]||83400||[[Էննի Հոլլ]]||15300|| ||63 |- |[[:en:Aparajito]]||30400|| || || ||27 |- |[[:en:Apocalypse Now]]||114200||[[Ապոկալիպսիսը հիմա]]||43400|| ||76 |- |[[:en:Army of Shadows]]||14600|| || || ||28 |- |[[:en:Arrebato]]||6600|| || || ||10 |- |[[:en:Ashes and Diamonds (film)]]||35100|| || || ||32 |- |[[:en:Au Hasard Balthazar]]||24500|| || || ||27 |- |[[:en:AVN Awards]]||86800||[[AVN մրցանակ]]||3600|| ||38 |- |[[:en:L'Avventura]]||38700||[[Արկած (ֆիլմ)]]||8900|| ||33 |- |[[:en:Back to the Future]]||203800||[[Հետ դեպի ապագա (ֆիլմ)]]||41000|| ||96 |- |[[:en:Badlands (film)]]||24800|| || || ||30 |- |[[:en:Barry Lyndon]]||51700||[[Բարրի Լինդոն]]||6400|| ||54 |- |[[:en:Batman (1989 film)]]||89700||[[Բեթմեն (ֆիլմ, 1989)]]||22100|| ||62 |- |[[:en:Batman Begins]]||111900||[[Բեթմեն։ Սկիզբը]]||12300|| ||78 |- |[[:en:The Battle of Algiers]]||38200|| || || ||39 |- |[[:en:Battleship Potemkin]]||47100|| || || ||63 |- |[[:en:Beau Travail]]||8100|| || || ||13 |- |[[:en:Beauty and the Beast (1946 film)]]||19700|| || || ||27 |- |[[:en:Belle de Jour (film)]]||10500|| || || ||36 |- |[[:en:Ben-Hur (1959 film)]]||107500||[[Բեն Հուր (ֆիլմ, 1959)]]||7000|| ||72 |- |[[:en:Ben-Hur: A Tale of the Christ (1925 film)]]||19500|| || || ||27 |- |[[:en:Berlin Alexanderplatz (miniseries)]]||22800|| || || ||16 |- |[[:en:Berlin International Film Festival]]||40100||[[Բեռլինի կինոփառատոն]]||1800||այո||77 |- |[[:en:Bicycle Thieves]]||33100||[[Հեծանիվ հափշտակողները]]||8700|| ||58 |- |[[:en:The Big Lebowski]]||79100||[[Մեծ Լեբովսկի]]||10500|| ||58 |- |[[:en:The Birth of a Nation]]||120300|| || || ||53 |- |[[:en:Black God, White Devil]]||8600|| || || ||13 |- |[[:en:Black Narcissus]]||31800||[[Սև նարգիզ]]||5300|| ||29 |- |[[:en:Blade Runner]]||134700||[[Շեղբի վրայով վազողը]]||11200|| ||80 |- |[[:en:The Blind Side (film)]]||33600||[[Անտեսանելի կողմը (ֆիլմ)]]||5000|| ||47 |- |[[:en:Blissfully Yours]]||8900|| || || ||9 |- |[[:en:Blowup]]||39000|| || || ||43 |- |[[:en:Blue Velvet (film)]]||63600|| || || ||46 |- |[[:en:Bonnie and Clyde (film)]]||54200|| || || ||49 |- |[[:en:The Book of Eli]]||18800||[[Եղիայի գիրքը]]||4100|| ||45 |- |[[:en:Bowling for Columbine]]||41100|| || || ||32 |- |[[:en:Braveheart]]||76100||[[Քաջ սիրտը (ֆիլմ)]]||9100|| ||86 |- |[[:en:Brazil (1985 film)]]||56900|| || || ||47 |- |[[:en:Breaking the Waves]]||30500||[[Ճեղքելով ալիքները]]||9900|| ||33 |- |[[:en:Breathless (1960 film)]]||35200|| || || ||47 |- |[[:en:Bride of Frankenstein]]||62900|| || || ||35 |- |[[:en:Brief Encounter]]||38000|| || || ||33 |- |[[:en:Bringing Up Baby]]||44200|| || || ||40 |- |[[:en:British Academy of Film and Television Arts]]||37000||[[BAFTA]]||2900||այո||60 |- |[[:en:Broken Blossoms]]||14500|| || || ||26 |- |[[:en:The Cabinet of Dr. Caligari]]||130000||[[Բժիշկ Քալիգարիի առանձնասենյակը (ֆիլմ)]]||21200|| ||48 |- |[[:en:Cannes Film Festival]]||49400||[[Կաննի կինոփառատոն]]||10600|| ||105 |- |[[:en:Casablanca (film)]]||107400||[[Կասաբլանկա (ֆիլմ)]]||41300|| ||95 |- |[[:en:Celine and Julie Go Boating]]||12700|| || || ||12 |- |[[:en:Chariots of Fire]]||66400|| || || ||54 |- |[[:en:Charulata]]||16500|| || || ||22 |- |[[:en:Chelsea Girls]]||15400|| || || ||14 |- |[[:en:Children of Paradise]]||28500|| || || ||37 |- |[[:en:Chimes at Midnight]]||62400|| || || ||20 |- |[[:en:Chinatown (1974 film)]]||52000||[[Չինական թաղամաս]]||9700|| ||57 |- |[[:en:The Chronicles of Narnia: Prince Caspian]]||87400||[[Նարնիայի ժամանակագրություններ։ Արքայազն Կասպիանը]]||8200|| ||49 |- |[[:en:Chungking Express]]||27200|| || || ||34 |- |[[:en:Cinema Paradiso]]||24400|| || || ||50 |- |[[:en:Cinematography]]||51000||[[Կինեմատոգրաֆիա]]||9800|| ||106 |- |[[:en:Citizen Kane]]||240900||[[Քաղաքացի Քեյնը]]||8700|| ||77 |- |[[:en:City Lights]]||53500||[[Մեծ քաղաքի լույսերը]]||11300|| ||55 |- |[[:en:Close Encounters of the Third Kind]]||85200|| || || ||48 |- |[[:en:Close-Up (1990 film)]]||13400|| || || ||23 |- |[[:en:Come and See]]||51300|| || || ||41 |- |[[:en:Contempt (film)]]||15100|| || || ||34 |- |[[:en:The Conversation]]||26900|| || || ||39 |- |[[:en:The Cranes Are Flying]]||9900||[[Թռչում են կռունկները]]||12100|| ||39 |- |[[:en:Crash (1996 film)]]||28600|| || || ||27 |- |[[:en:Cries and Whispers]]||68100||[[Շշուկներ և ճիչեր]]||7600||այո||40 |- |[[:en:Crimes and Misdemeanors]]||26800|| || || ||37 |- |[[:en:Crouching Tiger, Hidden Dragon]]||62400|| || || ||59 |- |[[:en:The Dark Knight]]||273600||[[Խավարի ասպետը (ֆիլմ)]]||19100|| ||97 |- |[[:en:Dawn of the Dead (1978 film)]]||57300|| || || ||30 |- |[[:en:Day of Wrath]]||15300|| || || ||17 |- |[[:en:Days of Being Wild]]||13700|| || || ||16 |- |[[:en:Days of Heaven]]||45500||[[Երկնային օրեր (ֆիլմ)]]||17100|| ||34 |- |[[:en:Dead Ringers (film)]]||26600|| || || ||27 |- |[[:en:Death in Venice (film)]]||19900||[[Մահ Վենետիկում]]||7700|| ||37 |- |[[:en:The Deer Hunter]]||97300|| || || ||56 |- |[[:en:Dekalog]]||20800|| || || ||30 |- |[[:en:Dersu Uzala (1975 film)]]||14200||[[Դերսու Ուզալա (ֆիլմ, 1975)]]||6000|| ||51 |- |[[:en:Diary of a Country Priest]]||17200|| || || ||20 |- |[[:en:Distant Voices, Still Lives]]||14000|| || || ||14 |- |[[:en:Do the Right Thing]]||44000|| || || ||29 |- |[[:en:Documentary film]]||59500||[[Վավերագրական ֆիլմ]]||62800|| ||86 |- |[[:en:Dog Day Afternoon]]||83500|| || || ||46 |- |[[:en:Don't Look Now]]||81200|| || || ||34 |- |[[:en:Dont Look Back]]||12800|| || || ||15 |- |[[:en:Double Indemnity]]||62100|| || || ||45 |- |[[:en:Dr. Mabuse the Gambler]]||20600|| || || ||23 |- |[[:en:Dr. Strangelove]]||87100|| || || ||63 |- |[[:en:Dream of Light]]||3700|| || || ||12 |- |[[:en:Duck Soup (1933 film)]]||48800|| || || ||42 |- |[[:en:E.T. the Extra-Terrestrial]]||124800|| || || ||64 |- |[[:en:Earth (1930 film)]]||18600||[[Երկիր (ֆիլմ, 1930)]]||16100|| ||32 |- |[[:en:Edvard Munch (film)]]||4900|| || || ||11 |- |[[:en:Él (film)]]||10500|| || || ||20 |- |[[:en:El Sur (film)]]||5400|| || || ||14 |- |[[:en:Eraserhead]]||49400|| || || ||43 |- |[[:en:The Exorcist]]||137200||[[Սատանա քշողը]]||12000|| ||58 |- |[[:en:Exotica (film)]]||31300|| || || ||18 |- |[[:en:Eyes Without a Face (film)]]||37300||[[Աչքեր առանց դեմքի]]||2500|| ||29 |- |[[:en:F for Fake]]||22900|| || || ||16 |- |[[:en:Faces (1968 film)]]||10600|| || || ||20 |- |[[:en:Fanny and Alexander]]||101000||[[Ֆաննին և Ալեքսանդրը]]||10500|| ||44 |- |[[:en:Farewell My Concubine (film)]]||39700|| || || ||31 |- |[[:en:Fargo (1996 film)]]||63800|| || || ||56 |- |[[:en:Faust (1926 film)]]||18700|| || || ||28 |- |[[:en:Fellini Satyricon]]||26300|| || || ||29 |- |[[:en:Festen]]||18000|| || || ||30 |- |[[:en:Film director]]||33000||[[Ռեժիսոր]]||10200||այո||98 |- |[[:en:Film festival]]||32200|| || || ||57 |- |[[:en:Film producer]]||23400|| || || ||75 |- |[[:en:Film]]||69700||[[Կինոնկար]]||20800|| ||221 |- |[[:en:Fitzcarraldo]]||25900|| || || ||38 |- |[[:en:Floating Clouds]]||6600|| || || ||11 |- |[[:en:Flowers of Shanghai]]||11300|| || || ||16 |- |[[:en:Forrest Gump]]||90300||[[Ֆորեսթ Գամփ]]||12900|| ||119 |- |[[:en:Freaks (1932 film)]]||59100|| || || ||36 |- |[[:en:Fritz the Cat (film)]]||66000|| || || ||23 |- |[[:en:Full Metal Jacket]]||69200||[[Ամբողջապես մետաղական թաղանթ]]||9300|| ||57 |- |[[:en:Germany, Year Zero]]||13500|| || || ||27 |- |[[:en:Gertie the Dinosaur]]||46300|| || || ||26 |- |[[:en:Gertrud (film)]]||14900|| || || ||17 |- |[[:en:Gladiator (2000 film)]]||91700||[[Գլադիատոր (ֆիլմ)]]||6800|| ||94 |- |[[:en:The Gold Rush]]||27000||[[Ոսկու տենդ (ֆիլմ)]]||13100|| ||53 |- |[[:en:Golden Globe Awards]]||72200||[[Ոսկե գլոբուս]]||6200||այո||91 |- |[[:en:Golden Lion]]||36600|| || || ||52 |- |[[:en:Gone with the Wind (film)]]||131600||[[Քամուց քշվածները (ֆիլմ)]]||8300|| ||88 |- |[[:en:The Good, the Bad and the Ugly]]||93200||[[Լավը, վատը, չարը]]||2400|| ||85 |- |[[:en:Goodfellas]]||68600||[[Փառավոր տղաներ]]||6700|| ||62 |- |[[:en:Greed (1924 film)]]||80200|| || || ||27 |- |[[:en:Grizzly Man]]||17800|| || || ||18 |- |[[:en:Groundhog Day (film)]]||184300||[[Արջամկան օրը (ֆիլմ)]]||189600|| ||58 |- |[[:en:Happy Together (1997 film)]]||35200|| || || ||22 |- |[[:en:Harold and Maude]]||34900|| || || ||33 |- |[[:en:Heat (1995 film)]]||44300||[[Տապ (ֆիլմ, 1995)]]||16400|| ||52 |- |[[:en:High and Low (1963 film)]]||12900|| || || ||29 |- |[[:en:Hiroshima mon amour]]||18500|| || || ||36 |- |[[:en:His Girl Friday]]||51600|| || || ||36 |- |[[:en:Histoire(s) du cinéma]]||18600|| || || ||14 |- |[[:en:Hotel Rwanda]]||56100||[[Հյուրանոց «Ռուանդա» (ֆիլմ)]]||8100|| ||52 |- |[[:en:Hour of the Wolf]]||51100||[[Գայլի ժամը]]||7500||այո||30 |- |[[:en:How Green Was My Valley (film)]]||23600|| || || ||48 |- |[[:en:Husbands (film)]]||11900|| || || ||16 |- |[[:en:I Am Cuba]]||14700|| || || ||27 |- |[[:en:I Know Where I'm Going!]]||19600|| || || ||16 |- |[[:en:I Was Born, But...]]||11000|| || || ||16 |- |[[:en:I'm Going to Tell You a Secret]]||34100||[[Մադոննա։ Ես ուզում եմ ձեզ պատմել իմ գաղտնիքները (ֆիլմ)]]||9000|| ||16 |- |[[:en:If....]]||19800|| || || ||28 |- |[[:en:Ikiru]]||33100|| || || ||45 |- |[[:en:Imitation of Life (1959 film)]]||22100|| || || ||29 |- |[[:en:In a Lonely Place]]||27500|| || || ||27 |- |[[:en:In a Year of 13 Moons]]||3400|| || || ||16 |- |[[:en:In the Mood for Love]]||37500|| || || ||41 |- |[[:en:In the Realm of the Senses]]||18200|| || || ||34 |- |[[:en:Inglourious Basterds]]||110400||[[Անփառունակ սրիկաները (ֆիլմ, 2009)]]||3000|| ||74 |- |[[:en:Intolerance (film)]]||30200|| || || ||42 |- |[[:en:The Irishman]]||133300||[[Իռլանդացին]]||14600|| ||48 |- |[[:en:It Happened One Night]]||40800||[[Դա տեղի է ունեցել մի անգամ գիշերը]]||7200|| ||53 |- |[[:en:It's a Wonderful Life]]||89700||[[Այս հրաշալի կյանքը]]||101900|| ||63 |- |[[:en:Ivan the Terrible (1944 film)]]||26500|| || || ||30 |- |[[:en:Ivan's Childhood]]||15800|| || || ||48 |- |[[:en:Jalsaghar]]||15100|| || || ||21 |- |[[:en:Jaws (film)]]||153400||[[Ծնոտներ (ֆիլմ)]]||9500|| ||63 |- |[[:en:Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles]]||12400|| || || ||24 |- |[[:en:Johnny Guitar]]||20600|| || || ||33 |- |[[:en:Journey to Italy]]||22300|| || || ||21 |- |[[:en:Jules and Jim]]||13000||[[Ժյուլ և Ջիմ]]||8700|| ||36 |- |[[:en:Kaagaz Ke Phool]]||18800|| || || ||12 |- |[[:en:Kagemusha]]||22600|| || || ||36 |- |[[:en:Karlovy Vary International Film Festival]]||22600|| || || ||38 |- |[[:en:Kes (film)]]||23300|| || || ||21 |- |[[:en:The Kid (1921 film)]]||18100||[[Փոքրիկը (ֆիլմ)]]||8200|| ||53 |- |[[:en:Killer of Sheep]]||15900|| || || ||10 |- |[[:en:Kind Hearts and Coronets]]||32200|| || || ||25 |- |[[:en:King Kong (1933 film)]]||83700||[[Քինգ-Քոնգ (ֆիլմ, 1933)]]||6000|| ||52 |- |[[:en:Kings of the Road]]||10200|| || || ||20 |- |[[:en:Kiss Me Deadly]]||25000|| || || ||25 |- |[[:en:Koyaanisqatsi]]||42900|| || || ||35 |- |[[:en:L'Age d'Or]]||13400|| || || ||32 |- |[[:en:L'Argent (1983 film)]]||10400|| || || ||16 |- |[[:en:L'Arrivée d'un train en gare de La Ciotat]]||8700||[[Գնացքի ժամանումը Լա-Սյոտի կայարան]]||5400|| ||41 |- |[[:en:L'Atalante]]||24000|| || || ||31 |- |[[:en:L'Eclisse]]||17800|| || || ||26 |- |[[:en:La ciénaga (film)]]||12100|| || || ||9 |- |[[:en:La Dolce Vita]]||55600||[[Քաղցր կյանք]]||6300|| ||54 |- |[[:en:La Grande Illusion]]||34500||[[Մեծ պատրանք]]||16100|| ||36 |- |[[:en:La Jetée]]||17100||[[Թռիչքուղի (ֆիլմ)]]||11800|| ||27 |- |[[:en:La Notte]]||19700|| || || ||33 |- |[[:en:La Région Centrale]]||8500|| || || ||4 |- |[[:en:La Strada]]||64400||[[Ճանապարհ (ֆիլմ, 1954)]]||3000|| ||50 |- |[[:en:Land Without Bread]]||9000|| || || ||19 |- |[[:en:Landscape in the Mist]]||10000|| || || ||27 |- |[[:en:Last Year at Marienbad]]||31700|| || || ||35 |- |[[:en:Late Spring]]||113900|| || || ||24 |- |[[:en:Lawrence of Arabia (film)]]||89400||[[Լոուրենս Արաբացի (ֆիլմ)]]||10200|| ||70 |- |[[:en:Le Samouraï]]||18100|| || || ||33 |- |[[:en:Les Vacances de Monsieur Hulot]]||10000|| || || ||26 |- |[[:en:Letter from an Unknown Woman (1948 film)]]||14400||[[Անծանոթուհու նամակը (ֆիլմ)]]||8100|| ||26 |- |[[:en:Listen to Britain]]||14500|| || || ||4 |- |[[:en:Locarno Festival]]||10900|| || || ||38 |- |[[:en:Lola Montès]]||18800|| || || ||16 |- |[[:en:The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring]]||75100||[[Մատանիների տիրակալը։ Մատանու եղբայրություն]]||34400|| ||90 |- |[[:en:Los Cabos International Film Festival]]||6000|| || || ||3 |- |[[:en:Los Olvidados]]||16000|| || || ||27 |- |[[:en:Love Streams (film)]]||7800|| || || ||22 |- |[[:en:M (1931 film)]]||41000||[[M (ֆիլմ, 1931)]]||4000|| ||46 |- |[[:en:Mad Max 2]]||37700|| || || ||38 |- |[[:en:Magnolia (film)]]||67600|| || || ||44 |- |[[:en:Make Way for Tomorrow]]||15300|| || || ||19 |- |[[:en:Man of Aran]]||23100|| || || ||13 |- |[[:en:Man on Wire]]||20300||[[Մարդը պարանի վրա (ֆիլմ, 2008)]]||13500|| ||21 |- |[[:en:Man with a Movie Camera]]||29400|| || || ||39 |- |[[:en:Manhattan (1979 film)]]||35800||[[Մանհեթեն (ֆիլմ)]]||5600|| ||50 |- |[[:en:Māoriland Film Festival]]||5800|| || || ||1 |- |[[:en:March of the Penguins]]||45600|| || || ||36 |- |[[:en:Marketa Lazarová]]||36900||[[Մարկետա Լազարովա (ֆիլմ)]]||6200|| ||25 |- |[[:en:Marnie (film)]]||27900|| || || ||38 |- |[[:en:The Matrix]]||142100||[[Մատրիցա]]||5200|| ||105 |- |[[:en:McCabe & Mrs. Miller]]||33800||[[ՄակՔեյբը և միսիս Միլլերը]]||9800|| ||28 |- |[[:en:Mean Streets]]||14200|| || || ||42 |- |[[:en:Meet Me in St. Louis]]||30500|| || || ||29 |- |[[:en:Meghe Dhaka Tara]]||12500||[[Աստղը մութ ամպի հետևում]]||3400|| ||11 |- |[[:en:Memories of Murder]]||28000|| || || ||31 |- |[[:en:Memories of Underdevelopment]]||9800|| || || ||17 |- |[[:en:Meshes of the Afternoon]]||18500|| || || ||20 |- |[[:en:Metropolis (1927 film)]]||93900|| || || ||59 |- |[[:en:Miracle in Milan]]||12100||[[Հրաշք Միլանում (ֆիլմ)]]||3400|| ||27 |- |[[:en:Mirror (1975 film)]]||25900|| || || ||43 |- |[[:en:Modern Times (film)]]||31100||[[Նոր Ժամանակներ (ֆիլմ, 1936)]]||5600|| ||54 |- |[[:en:Monsieur Verdoux]]||18900||[[Մըսյե Վերդու]]||7800|| ||37 |- |[[:en:Monty Python's Life of Brian]]||87400|| || || ||58 |- |[[:en:The Mother and the Whore]]||14100|| || || ||17 |- |[[:en:Mouchette]]||10900|| || || ||18 |- |[[:en:MTV Movie & TV Awards]]||39700|| || || ||39 |- |[[:en:Mulholland Drive (film)]]||127200|| || || ||53 |- |[[:en:My Darling Clementine]]||22800|| || || ||32 |- |[[:en:My Life as a Dog]]||19400|| || || ||23 |- |[[:en:My Life to Live]]||14500||[[Ապրել իր կյանքով]]||2100|| ||28 |- |[[:en:My Neighbor Totoro]]||71400||[[Իմ հարևան Տոտորոն]]||10900||այո||64 |- |[[:en:My Night at Maud's]]||11400|| || || ||23 |- |[[:en:Nanook of the North]]||24300|| || || ||36 |- |[[:en:Napoléon (1927 film)]]||58500||[[Նապոլեոն (ֆիլմ, 1927)]]||10700|| ||25 |- |[[:en:Nashville (film)]]||52400|| || || ||30 |- |[[:en:Nazarín]]||8300|| || || ||23 |- |[[:en:Network (1976 film)]]||49700|| || || ||45 |- |[[:en:Night and Fog (1956 film)]]||35400|| || || ||19 |- |[[:en:Night of the Living Dead]]||113200|| || || ||49 |- |[[:en:Nights of Cabiria]]||17600||[[Կաբիրիայի գիշերները]]||6000|| ||42 |- |[[:en:North by Northwest]]||60000|| || || ||52 |- |[[:en:Nosferatu]]||43200||[[Նոսֆերատու]]||12100|| ||52 |- |[[:en:Nostalghia]]||15900||[[Նոստալգիա (ֆիլմ)]]||10600|| ||39 |- |[[:en:Notorious (1946 film)]]||51000|| || || ||45 |- |[[:en:October: Ten Days That Shook the World]]||16300|| || || ||35 |- |[[:en:Oldboy (2003 film)]]||45600||[[Օլդբոյ (ֆիլմ, 2003)]]||2900|| ||50 |- |[[:en:On the Waterfront]]||30900||[[Նավահանգստում]]||7100|| ||57 |- |[[:en:Once Upon a Time in America]]||57600||[[Մի անգամ Ամերիկայում]]||5400|| ||56 |- |[[:en:Once Upon a Time in the West]]||46700|| || || ||55 |- |[[:en:One Flew Over the Cuckoo's Nest (film)]]||40300||[[Թռիչք կկվի բնի վրայով (ֆիլմ)]]||11700|| ||72 |- |[[:en:Only Angels Have Wings]]||19000|| || || ||25 |- |[[:en:Opening Night (1977 film)]]||13800||[[Պրեմիերա (ֆիլմ)]]||8600|| ||18 |- |[[:en:Ordet]]||22200|| || || ||21 |- |[[:en:Orizzonti]]||10500|| || || ||5 |- |[[:en:Orpheus (film)]]||13800||[[Օրփևս (ֆիլմ)]]||8200|| ||17 |- |[[:en:Out 1]]||32600|| || || ||8 |- |[[:en:Out of the Past]]||17900|| || || ||24 |- |[[:en:Paisan]]||15500|| || || ||25 |- |[[:en:Pakeezah]]||75300|| || || ||17 |- |[[:en:Palme d'Or]]||60600||[[Ոսկյա արմավենու ճյուղ]]||4500|| ||65 |- |[[:en:Pan's Labyrinth]]||67500||[[Ֆավնի լաբիրինթոսը]]||17500|| ||55 |- |[[:en:Pandora's Box (1929 film)]]||24100|| || || ||21 |- |[[:en:Paris, Texas (film)]]||51300||[[Փարիզ, Տեխաս (ֆիլմ)]]||8700|| ||37 |- |[[:en:Partie de campagne]]||5800|| || || ||14 |- |[[:en:Pather Panchali]]||83100|| || || ||40 |- |[[:en:Paths of Glory]]||68700||[[Փառքի արահետներ]]||5700|| ||47 |- |[[:en:Peeping Tom (1960 film)]]||39600|| || || ||26 |- |[[:en:Performance (film)]]||24700|| || || ||15 |- |[[:en:Persona (1966 film)]]||101700||[[Անձնավորություն (ֆիլմ)]]||4800|| ||42 |- |[[:en:The Phantom of the Opera (1925 film)]]||54500|| || || ||37 |- |[[:en:Pickpocket (film)]]||12700|| || || ||22 |- |[[:en:Picnic at Hanging Rock (film)]]||28500|| || || ||31 |- |[[:en:Pierrot le Fou]]||12200|| || || ||34 |- |[[:en:Plácido (film)]]||5600|| || || ||13 |- |[[:en:Platoon (film)]]||43200|| || || ||61 |- |[[:en:Playtime]]||14400|| || || ||30 |- |[[:en:Pornographic film]]||50100|| || || ||70 |- |[[:en:The Power of Nightmares]]||45700|| || || ||15 |- |[[:en:The Prince of Egypt]]||56900|| || || ||56 |- |[[:en:Psycho (1960 film)]]||136800||[[Պսիխո]]||7100|| ||73 |- |[[:en:Pulp Fiction]]||149900||[[Քրեական ընթերցվածք]]||27300|| ||99 |- |[[:en:Pyaasa]]||34900|| || || ||16 |- |[[:en:Raging Bull]]||69000|| || || ||54 |- |[[:en:Raiders of the Lost Ark]]||208000||[[Ինդիանա Ջոնս։ Կորուսյալ տապանը որոնելիս]]||12000|| ||73 |- |[[:en:Raise the Red Lantern]]||33900|| || || ||26 |- |[[:en:Ran (film)]]||45000|| || || ||47 |- |[[:en:Rashomon]]||45200||[[Ռասյոմոն]]||3300||այո||62 |- |[[:en:Rear Window]]||36400||[[Պատուհան դեպի բակ (ֆիլմ)]]||10900|| ||59 |- |[[:en:Red Desert (film)]]||14500|| || || ||31 |- |[[:en:Red River (1948 film)]]||23200|| || || ||31 |- |[[:en:Reservoir Dogs]]||55800||[[Կատաղի շներ]]||7200|| ||67 |- |[[:en:The Revolution Will Not Be Televised (film)]]||74200|| || || ||10 |- |[[:en:Rio Bravo (film)]]||25500|| || || ||32 |- |[[:en:Rocco and His Brothers]]||19700|| || || ||37 |- |[[:en:Rome, Open City]]||27300|| || || ||41 |- |[[:en:Rosemary's Baby (film)]]||39200||[[Ռոզմարիի երեխան (ֆիլմ)]]||18800|| ||45 |- |[[:en:Roundhay Garden Scene]]||7400|| || || ||46 |- |[[:en:Russian Ark]]||15300|| || || ||29 |- |[[:en:Salò, or the 120 Days of Sodom]]||62200||[[Սալո, կամ Սոդոմի 120 օրը]]||8100|| ||39 |- |[[:en:Salvatore Giuliano (film)]]||7500|| || || ||16 |- |[[:en:Sans Soleil]]||10600||[[Առանց արևի (ֆիլմ, 1983)]]||6100|| ||17 |- |[[:en:Sansho the Bailiff]]||13600|| || || ||28 |- |[[:en:Sátántangó]]||22900|| || || ||19 |- |[[:en:Saturn Awards]]||15200||[[Սատուրն (մրցանակ)]]||10800|| ||53 |- |[[:en:Saved from the Titanic]]||18300|| || || ||17 |- |[[:en:Saving Private Ryan]]||95300||[[Փրկել շարքային Ռայանին]]||26700|| ||79 |- |[[:en:Scenes from a Marriage]]||37200||[[Տեսարաններ ամուսնական կյանքից]]||5400|| ||30 |- |[[:en:Schindler's List]]||104400||[[Շինդլերի ցուցակը]]||8900|| ||87 |- |[[:en:Screenwriter]]||8200||[[Սցենարիստ]]||1600||այո||80 |- |[[:en:Seven Samurai]]||61600||[[Յոթ սամուրայներ]]||6300|| ||64 |- |[[:en:Sherlock Jr.]]||20300|| || || ||27 |- |[[:en:The Shining (film)]]||176600||[[Փայլատակում (ֆիլմ)]]||11900|| ||70 |- |[[:en:Shoah (film)]]||38800|| || || ||21 |- |[[:en:The Shop Around the Corner]]||15300|| || || ||27 |- |[[:en:Short film]]||12100||[[Կարճամետրաժ ֆիլմ]]||2100|| ||63 |- |[[:en:Sicko]]||58700|| || || ||30 |- |[[:en:Silent film]]||71500||[[Համր կինո]]||19300|| ||68 |- |[[:en:Silent Light]]||15100|| || || ||18 |- |[[:en:Simon of the Desert]]||11300|| || || ||19 |- |[[:en:Singin' in the Rain]]||57200|| || || ||47 |- |[[:en:Snow White and the Seven Dwarfs (1937 film)]]||98300||[[Սպիտակաձյունիկը և յոթ թզուկները]]||9400|| ||118 |- |[[:en:Solaris (1972 film)]]||38700|| || || ||55 |- |[[:en:Some Like It Hot]]||52600||[[Ջազում միայն աղջիկներ են]]||6000|| ||70 |- |[[:en:Songs from the Second Floor]]||6900|| || || ||18 |- |[[:en:The Sorrow and the Pity]]||19000|| || || ||12 |- |[[:en:South by Southwest]]||115700|| || || ||28 |- |[[:en:Special effects of The Empire Strikes Back]]||79800|| || || ||1 |- |[[:en:Spider-Man 3]]||142900||[[Սարդ-Մարդ 3]]||7300|| ||63 |- |[[:en:Spirited Away]]||109000||[[Ուրվականներից քշվածները]]||33000|| ||98 |- |[[:en:Stagecoach (1939 film)]]||29100||[[Դիլիժանս (ֆիլմ)]]||6000|| ||45 |- |[[:en:Stalker (1979 film)]]||51900||[[Ստալկեր (ֆիլմ)]]||69200|| ||56 |- |[[:en:Star Wars (film)]]||267900||[[Աստղային պատերազմներ։ Էպիզոդ IV։ Նոր հույս]]||13900|| ||91 |- |[[:en:Strike (1925 film)]]||10300|| || || ||32 |- |[[:en:Stromboli (film)]]||14700|| || || ||25 |- |[[:en:Subarnarekha (film)]]||8400|| || || ||8 |- |[[:en:Sullivan's Travels]]||22700|| || || ||29 |- |[[:en:Sundance Film Festival]]||26300|| || || ||56 |- |[[:en:Sunrise: A Song of Two Humans]]||18200||[[Արևածագ (ֆիլմ)]]||6900|| ||38 |- |[[:en:Sunset Boulevard (film)]]||68100|| || || ||54 |- |[[:en:Sweet Smell of Success]]||33600|| || || ||29 |- |[[:en:Syndromes and a Century]]||18100|| || || ||6 |- |[[:en:Tabu: A Story of the South Seas]]||13600||[[Տաբու (ֆիլմ, 1931)]]||4900|| ||22 |- |[[:en:Tale of Tales (1979 film)]]||11000||[[Հեքիաթների հեքիաթ (մուլտֆիլմ)]]||5100||այո||17 |- |[[:en:Talk to Her]]||18100||[[Խոսիր նրա հետ]]||50000|| ||42 |- |[[:en:Taste of Cherry]]||14300||[[Բալի համը]]||5500|| ||33 |- |[[:en:Taxi Driver]]||76900||[[Տաքսու վարորդ]]||2100|| ||70 |- |[[:en:Tender Mercies]]||79300|| || || ||26 |- |[[:en:The Texas Chain Saw Massacre]]||99400|| || || ||38 |- |[[:en:The 400 Blows]]||21400|| || || ||45 |- |[[:en:The Apartment]]||29700|| || || ||54 |- |[[:en:The Band Wagon]]||20600|| || || ||24 |- |[[:en:The Best Years of Our Lives]]||33700||[[Մեր կյանքի լավագույն տարիները]]||8700|| ||46 |- |[[:en:The Big Sleep (1946 film)]]||24500|| || || ||39 |- |[[:en:The Birds (film)]]||46900|| || || ||53 |- |[[:en:The Blue Angel]]||24200|| || || ||36 |- |[[:en:The Bridge on the River Kwai]]||64200||[[Կամուրջ Քվայ գետի վրայով]]||9700|| ||65 |- |[[:en:The Cat and the Canary (1927 film)]]||30700|| || || ||24 |- |[[:en:The Chronicles of Narnia: The Lion, the Witch and the Wardrobe]]||57900||[[Նարնիայի ժամանակագրություններ։ Առյուծը, կախարդը և զգեստապահարանը]]||7400|| ||57 |- |[[:en:The Circus (1928 film)]]||20700||[[Կրկես (ֆիլմ, 1928)]]||9900||այո||42 |- |[[:en:The Color of Pomegranates]]||20000||[[Նռան գույնը]]||7000|| ||30 |- |[[:en:The Conformist (1970 film)]]||27100|| || || ||32 |- |[[:en:The Criminal Life of Archibaldo de la Cruz]]||8500|| || || ||18 |- |[[:en:The Crowd (1928 film)]]||13500|| || || ||28 |- |[[:en:The Discreet Charm of the Bourgeoisie]]||21400||[[Բուրժուազիայի համեստ հմայքը]]||1400||այո||45 |- |[[:en:The Double Life of Veronique]]||25700|| || || ||35 |- |[[:en:The Earrings of Madame de…]]||14800|| || || ||21 |- |[[:en:The Empire Strikes Back]]||210800||[[Աստղային պատերազմներ։ Էպիզոդ V։ Կայսրությունը հասցնում է պատասխան հարված]]||9700|| ||82 |- |[[:en:The Enigma of Kaspar Hauser]]||20100||[[Ամեն ոք իր համար, իսկ Աստված՝ բոլորին դեմ]]||5900|| ||30 |- |[[:en:The Executioner (1963 film)]]||5000|| || || ||15 |- |[[:en:The Exterminating Angel]]||18800||[[Կործանիչ հրեշտակ (ֆիլմ)]]||6100|| ||27 |- |[[:en:The Flowers of St. Francis]]||17100|| || || ||21 |- |[[:en:The General (1926 film)]]||33300|| || || ||41 |- |[[:en:The Godfather]]||142900||[[Կնքահայրը (ֆիլմ)]]||10900|| ||122 |- |[[:en:The Godfather Part II]]||56800||[[Կնքահայրը 2]]||28300|| ||80 |- |[[:en:The Gospel According to St. Matthew (film)]]||22200|| || || ||31 |- |[[:en:The Graduate]]||62400|| || || ||56 |- |[[:en:The Grapes of Wrath (film)]]||29200||[[Ցասման ողկույզները (ֆիլմ)]]||5600|| ||42 |- |[[:en:The Great Dictator]]||53000||[[Մեծ բռնապետը]]||22000|| ||75 |- |[[:en:The Great Escape (film)]]||69300||[[Մեծ փախուստ (ֆիլմ, 1963)]]||54000|| ||42 |- |[[:en:The Green Ray (film)]]||7300|| || || ||22 |- |[[:en:The Hart of London]]||4000|| || || ||2 |- |[[:en:The Holy Mountain (1973 film)]]||14900||[[Սրբազան լեռը]]||2900|| ||24 |- |[[:en:The Hour of the Furnaces]]||8800|| || || ||14 |- |[[:en:The House Is Black]]||4000|| || || ||11 |- |[[:en:The Idiots]]||17800|| || || ||22 |- |[[:en:The Innocents (1961 film)]]||45500|| || || ||21 |- |[[:en:The Killing of a Chinese Bookie]]||14600|| || || ||14 |- |[[:en:The King of Comedy (film)]]||41900||[[Կատակերգության արքան (ֆիլմ)]]||8900|| ||40 |- |[[:en:The Lady Eve]]||22500|| || || ||29 |- |[[:en:The Land Before Time (film)]]||35900|| || || ||42 |- |[[:en:The Last Laugh (1924 film)]]||18900|| || || ||27 |- |[[:en:The Last Picture Show]]||29200|| || || ||40 |- |[[:en:The Leopard (1963 film)]]||25700|| || || ||47 |- |[[:en:The Life and Death of Colonel Blimp]]||26200|| || || ||18 |- |[[:en:The Life of Oharu]]||7700|| || || ||22 |- |[[:en:The Lion King]]||168300||[[Առյուծ արքան]]||2500|| ||125 |- |[[:en:The Little Mermaid (1989 film)]]||111600||[[Ջրահարսը (մուլտֆիլմ, 1989)]]||36100|| ||108 |- |[[:en:The Lodger: A Story of the London Fog]]||20300|| || || ||31 |- |[[:en:The Magnificent Ambersons (film)]]||41200|| || || ||30 |- |[[:en:The Maltese Falcon (1941 film)]]||34100|| || || ||49 |- |[[:en:The Mountain Eagle]]||17100|| || || ||21 |- |[[:en:The Night of the Hunter (film)]]||41900||[[Որսորդի գիշերը]]||8300|| ||34 |- |[[:en:The Passenger (1975 film)]]||18100|| || || ||27 |- |[[:en:The Passion of Joan of Arc]]||46600|| || || ||36 |- |[[:en:The Passion of the Christ]]||89800||[[Քրիստոսի չարչարանքները]]||51200|| ||58 |- |[[:en:The Philadelphia Story (film)]]||28700|| || || ||39 |- |[[:en:The Pianist (2002 film)]]||27500||[[Դաշնակահարը]]||51900|| ||69 |- |[[:en:The Piano]]||44100||[[Դաշնամուր (ֆիլմ)]]||4500|| ||47 |- |[[:en:The Puppetmaster (film)]]||11900|| || || ||12 |- |[[:en:The Quiet Man]]||33000|| || || ||42 |- |[[:en:The Red Shoes (1948 film)]]||52600|| || || ||32 |- |[[:en:The River (1951 film)]]||11300|| || || ||19 |- |[[:en:The Rules of the Game]]||73800|| || || ||34 |- |[[:en:The Sacrifice (1986 film)]]||24400||[[Զոհաբերություն (ֆիլմ)]]||2600|| ||38 |- |[[:en:The Seventh Seal]]||42300||[[Յոթերորդ կնիքը]]||22400|| ||59 |- |[[:en:The Silence (1963 film)]]||24700|| || || ||30 |- |[[:en:The Sound of Music (film)]]||111900|| || || ||66 |- |[[:en:The Spirit of the Beehive]]||20600|| || || ||25 |- |[[:en:The Story of the Last Chrysanthemums]]||10400|| || || ||11 |- |[[:en:The Thin Blue Line (1988 film)]]||34800|| || || ||15 |- |[[:en:The Thin Red Line (1998 film)]]||62200|| || || ||49 |- |[[:en:The Third Man]]||46900|| || || ||55 |- |[[:en:The Time to Live and the Time to Die]]||6000|| || || ||11 |- |[[:en:The Travelling Players]]||10000|| || || ||21 |- |[[:en:The Wages of Fear]]||18000|| || || ||36 |- |[[:en:The World of Apu]]||19500|| || || ||26 |- |[[:en:This Is Spinal Tap]]||56200|| || || ||25 |- |[[:en:Three Colours: Blue]]||14500|| || || ||37 |- |[[:en:Three Colours: Red]]||22700|| || || ||36 |- |[[:en:Throne of Blood]]||36700|| || || ||40 |- |[[:en:Through the Olive Trees]]||5700|| || || ||18 |- |[[:en:Tie Xi Qu: West of the Tracks]]||4900|| || || ||5 |- |[[:en:To Be or Not to Be (1942 film)]]||21200|| || || ||29 |- |[[:en:To Kill a Mockingbird (film)]]||41500||[[Սպանել ծաղրասարյակին (ֆիլմ)]]||7400|| ||50 |- |[[:en:Tokyo Story]]||30600|| || || ||41 |- |[[:en:Toronto International Film Festival]]||44100||[[Տորոնտոյի կինոփառատոն]]||5800|| ||53 |- |[[:en:Touch of Evil]]||49800||[[Չարի կնիք]]||4900|| ||34 |- |[[:en:A Touch of Zen]]||27000|| || || ||15 |- |[[:en:Touki Bouki]]||9200|| || || ||13 |- |[[:en:Toy Story]]||111800||[[Խաղալիքների պատմություն]]||10900|| ||106 |- |[[:en:Toy Story 2]]||82200||[[Խաղալիքների պատմություն 2]]||14600|| ||84 |- |[[:en:Transformers (film)]]||82600||[[Տրանսֆորմերները (ֆիլմ)]]||68900|| ||66 |- |[[:en:The Treasure of the Sierra Madre (film)]]||32100|| || || ||39 |- |[[:en:The Tree of Wooden Clogs]]||6700|| || || ||33 |- |[[:en:Tribeca Festival]]||32400|| || || ||37 |- |[[:en:Triumph of the Will]]||53500||[[Կամքի հաղթանակը (ֆիլմ)]]||20100|| ||43 |- |[[:en:Tropical Malady]]||13400|| || || ||16 |- |[[:en:Trouble in Paradise (1932 film)]]||10700|| || || ||24 |- |[[:en:Two or Three Things I Know About Her]]||11900|| || || ||15 |- |[[:en:Ugetsu]]||44700|| || || ||30 |- |[[:en:Umberto D.]]||9600|| || || ||29 |- |[[:en:The Umbrellas of Cherbourg]]||25600||[[Շերբուրյան հովանոցներ]]||12000|| ||36 |- |[[:en:Un Chien Andalou]]||29700||[[Անդալուզյան շուն]]||12800|| ||49 |- |[[:en:Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives]]||27000|| || || ||28 |- |[[:en:Underground (1995 film)]]||29200||[[Ընդհատակ (ֆիլմ)]]||58600|| ||39 |- |[[:en:Unforgiven]]||51500||[[Չներվածը (ֆիլմ, 1992)]]||10700|| ||59 |- |[[:en:V for Vendetta (film)]]||69600||[[V նշանակում է Վենդետա (ֆիլմ)]]||12700|| ||88 |- |[[:en:Vampyr]]||36500|| || || ||22 |- |[[:en:Venice Film Festival]]||31000||[[Վենետիկի կինոփառատոն]]||2200||այո||73 |- |[[:en:Vertigo (film)]]||81200|| || || ||61 |- |[[:en:Videodrome]]||34200|| || || ||31 |- |[[:en:Viridiana]]||10500||[[Վիրիդիանա]]||10400|| ||35 |- |[[:en:Walkabout (film)]]||19900|| || || ||20 |- |[[:en:Waltz with Bashir]]||35000||[[Վալս Բաշիրի հետ (ֆիլմ)]]||5300|| ||36 |- |[[:en:Watchmen (film)]]||98700||[[Հսկիչները (ֆիլմ)]]||19800|| ||50 |- |[[:en:Wavelength (1967 film)]]||13500|| || || ||6 |- |[[:en:Weekend (1967 film)]]||6600|| || || ||24 |- |[[:en:Werckmeister Harmonies]]||11100|| || || ||14 |- |[[:en:West Side Story (1961 film)]]||54600|| || || ||51 |- |[[:en:Where Is the Friend's House?]]||6200||[[Որտե՞ղ է ընկերոջ տունը]]||5300|| ||26 |- |[[:en:Who Framed Roger Rabbit]]||98800||[[Ով է դավել Ռոջեր ճագարին]]||4800|| ||55 |- |[[:en:The Wild Bunch]]||45500||[[Վայրի ավազակախումբը]]||8400|| ||46 |- |[[:en:Wild Strawberries (film)]]||26300||[[Մորու բացատը]]||5400||այո||54 |- |[[:en:Wings of Desire]]||73000|| || || ||44 |- |[[:en:Winter Light]]||23600||[[Ձմեռային լույս (ֆիլմ)]]||8200|| ||27 |- |[[:en:The Wizard of Oz (1939 film)]]||121200|| || || ||60 |- |[[:en:Wolfwalkers]]||62400|| || || ||22 |- |[[:en:Woman in the Dunes]]||15100|| || || ||26 |- |[[:en:Written on the Wind]]||23600|| || || ||31 |- |[[:en:X-Men Origins: Wolverine]]||110800||[[Իքս մարդիկ. Սկիզբ. Կուղխ]]||16300|| ||53 |- |[[:en:Y tu mamá también]]||29600||[[Եվ քո մորը նույնպես]]||3300||այո||34 |- |[[:en:Yellow Earth]]||25500|| || || ||14 |- |[[:en:Yi Yi]]||14400|| || || ||21 |- |[[:en:Yojimbo]]||32600|| || || ||48 |- |[[:en:Young Artist Award]]||26500|| || || ||33 |- |[[:en:Zero for Conduct]]||8800|| || || ||20 |} 2do71fe8w209fp002sbs7xyh8qyh1at 2 1005450 8485369 8484747 2022-08-08T19:10:36Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki == [[:en:Category:Top-importance Greek articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!Ռուսերեն հոդված!!Հայերեն հոդված!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:Abacus]]||[[:ru:Абак]]||[[Աբակ (տախտակ)]]|| ||111 |- |[[:en:Achaemenid Empire]]||[[:ru:Держава Ахеменидов]]||[[Աքեմենյան պետություն]]|| ||96 |- |[[:en:Acropolis of Athens]]||[[:ru:Афинский Акрополь]]||[[Աթենքի Ակրոպոլիս]]|| ||80 |- |[[:en:Aegean civilization]]||[[:ru:Эгейская цивилизация]]||[[Եգեյան մշակույթ]]|| ||48 |- |[[:en:Aesop's Fables]]|| || || ||53 |- |[[:en:Alexander the Great]]||[[:ru:Александр Македонский]]||[[Ալեքսանդր Մակեդոնացի]]|| ||232 |- |[[:en:Ancient Greece]]||[[:ru:Древняя Греция]]||[[Հին Հունաստան]]|| ||158 |- |[[:en:Ancient Greek architecture]]||[[:ru:Архитектура Древней Греции]]||[[Հին Հունաստանի ճարտարապետություն]]|| ||43 |- |[[:en:Ancient Greek folklore]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ancient Greek religion]]||[[:ru:Древнегреческая религия]]|| || ||43 |- |[[:en:Ancient Olympic Games]]||[[:ru:Античные Олимпийские игры]]||[[Անտիկ օլիմպիական խաղեր]]|| ||64 |- |[[:en:Aristotle]]||[[:ru:Аристотель]]||[[Արիստոտել]]|| ||282 |- |[[:en:Athens]]||[[:ru:Афины]]||[[Աթենք]]|| ||261 |- |[[:en:Byzantine Empire]]||[[:ru:Византия]]||[[Բյուզանդական կայսրություն]]|| ||163 |- |[[:en:Byzantine Greece]]|| || || ||11 |- |[[:en:Church of Greece]]||[[:ru:Элладская православная церковь]]|| || ||51 |- |[[:en:Classical Athens]]||[[:ru:Древние Афины]]||[[Հին Աթենք]]|| ||48 |- |[[:en:Classics]]||[[:ru:Антиковедение]]||[[Դասական]]|| ||52 |- |[[:en:Colonies in antiquity]]|| || || ||14 |- |[[:en:Constantine the Great]]||[[:ru:Константин I Великий]]||[[Կոստանդիանոս Ա Մեծ]]|| ||138 |- |[[:en:Constantinople]]||[[:ru:Константинополь]]||[[Կոստանդնուպոլիս]]|| ||115 |- |[[:en:Constitution of Greece]]||[[:ru:Конституция Греции]]||[[Հունաստանի Սահմանադրություն]]|| ||23 |- |[[:en:Corpus Aristotelicum]]|| || || ||14 |- |[[:en:Crete]]||[[:ru:Крит]]||[[Կրետե]]|| ||145 |- |[[:en:Culture of Greece]]||[[:ru:Культура Греции]]||[[Հունաստանի մշակույթ]]|| ||27 |- |[[:en:Cycladic culture]]||[[:ru:Кикладская цивилизация]]||[[Կիկլադյան քաղաքակրթություն]]|| ||41 |- |[[:en:Cyprus]]||[[:ru:Республика Кипр]]||[[Կիպրոս]]|| ||301 |- |[[:en:Cyprus problem]]||[[:ru:Кипрский конфликт]]||[[Կիպրոսի հիմնախնդիր]]|| ||27 |- |[[:en:Delphi]]||[[:ru:Дельфы]]||[[Դելֆի]]|| ||81 |- |[[:en:Demosthenes]]||[[:ru:Демосфен]]||[[Դեմոսթենես]]|| ||105 |- |[[:en:Demosthenes's Funeral Oration]]|| || || ||4 |- |[[:en:Demotic Greek]]||[[:ru:Димотика]]|| || ||23 |- |[[:en:Deucalion]]||[[:ru:Девкалион (сын Прометея)]]||[[Դևկալիոն]]|| ||37 |- |[[:en:Dorian invasion]]||[[:ru:Дорийское вторжение]]|| || ||25 |- |[[:en:Economy of Greece]]||[[:ru:Экономика Греции]]||[[Հունաստանի տնտեսություն]]|| ||39 |- |[[:en:Ecumenical Patriarchate of Constantinople]]||[[:ru:Константинопольская православная церковь]]||[[Կոստանդնուպոլսի տիեզերական պատրիարքություն]]|| ||66 |- |[[:en:Education in Greece]]||[[:ru:Образование в Греции]]||[[Կրթությունը Հունաստանում]]|| ||15 |- |[[:en:Enosis]]||[[:ru:Энозис]]||[[Էնոզիս]]||այո||28 |- |[[:en:European debt crisis]]||[[:ru:Европейский долговой кризис]]||[[Եվրոպական պարտքային ճգնաժամ]]|| ||51 |- |[[:en:Eusebius]]||[[:ru:Евсевий Кесарийский]]||[[Եվսեբիոս Կեսարացի]]|| ||74 |- |[[:en:Fall of Constantinople]]||[[:ru:Падение Константинополя (1453)]]||[[Կոստանդնուպոլսի անկում]]|| ||72 |- |[[:en:Fifth-century Athens]]|| ||[[Պերիկլեսի դարաշրջան]]|| ||21 |- |[[:en:Funeral oration (ancient Greece)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Geography of Greece]]||[[:ru:География Греции]]||[[Հունաստանի աշխարհագրություն]]|| ||43 |- |[[:en:Greco-Persian Wars]]||[[:ru:Греко-персидские войны]]||[[Հույն-պարսկական պատերազմներ]]|| ||70 |- |[[:en:Greco-Roman world]]|| || || ||20 |- |[[:en:Greece]]||[[:ru:Греция]]||[[Հունաստան]]|| ||347 |- |[[:en:Greece in the Roman era]]||[[:ru:Римская Греция]]|| || ||31 |- |[[:en:Greek diaspora]]||[[:ru:Греческая диаспора]]||[[Հունական սփյուռք]]|| ||16 |- |[[:en:Greek government-debt crisis timeline]]|| || || ||3 |- |[[:en:Greek language]]||[[:ru:Греческий язык]]||[[Հունարեն]]|| ||245 |- |[[:en:Greek literature]]||[[:ru:Греческая литература]]||[[Հունական գրականություն]]|| ||45 |- |[[:en:Greek mathematics]]||[[:ru:Математика в Древней Греции]]||[[Մաթեմատիկան Հին Հունաստանում]]|| ||29 |- |[[:en:Greek Merchant Marine]]|| || || ||4 |- |[[:en:Greek mythology]]||[[:ru:Древнегреческая мифология]]||[[Հունական դիցաբանություն]]|| ||126 |- |[[:en:Greek Revival architecture]]||[[:ru:Неогреческий стиль]]|| || ||17 |- |[[:en:Greek shipping]]||[[:ru:Греческое судоходство]]||[[Հունական նավագնացություն]]|| ||8 |- |[[:en:Greek tragedy]]||[[:ru:Древнегреческая трагедия]]|| || ||28 |- |[[:en:Greek War of Independence]]||[[:ru:Греческая революция]]||[[Հունաստանի անկախության պատերազմ]]|| ||66 |- |[[:en:Greeks]]||[[:ru:Греки]]||[[Հույներ]]|| ||100 |- |[[:en:Hellenic Army]]||[[:ru:Сухопутные войска Греции]]|| || ||20 |- |[[:en:Hellenic Organization for Standardization]]|| || || ||2 |- |[[:en:Hellenistic Greece]]||[[:ru:Эллинистическая Греция]]|| || ||18 |- |[[:en:Hellenistic period]]||[[:ru:Эллинизм]]||[[Հելլենականություն]]|| ||83 |- |[[:en:History of Anatolia]]||[[:ru:История Анатолии]]|| || ||17 |- |[[:en:History of Athens]]||[[:ru:История Афин]]|| || ||17 |- |[[:en:History of Greece]]||[[:ru:История Греции]]||[[Հունաստանի պատմություն]]||այո||66 |- |[[:en:History of modern Greece]]||[[:ru:История современной Греции]]|| || ||16 |- |[[:en:History of the Hellenic Republic]]|| || || ||3 |- |[[:en:Homer]]||[[:ru:Гомер]]||[[Հոմերոս]]|| ||247 |- |[[:en:Homeric Hymns]]||[[:ru:Гомеровские гимны]]|| || ||38 |- |[[:en:Hymn to Liberty]]||[[:ru:Гимн свободе]]||[[Հունաստանի Հանրապետության օրհներգ]]|| ||68 |- |[[:en:Iliad]]||[[:ru:Илиада]]||[[Իլիական]]|| ||152 |- |[[:en:Ionians]]||[[:ru:Ионийцы]]|| || ||37 |- |[[:en:Ionic order]]||[[:ru:Ионический ордер]]||[[Հոնիական օրդեր]]|| ||55 |- |[[:en:John of Damascus]]||[[:ru:Иоанн Дамаскин]]||[[Հովհաննես Դամասկոսցի]]|| ||79 |- |[[:en:Julian (emperor)]]||[[:ru:Юлиан Отступник]]||[[Հուլիանոս Ուրացող]]|| ||90 |- |[[:en:Kingdom of Greece]]||[[:ru:Королевство Греция]]||[[Հունաստանի թագավորություն]]|| ||55 |- |[[:en:Koine Greek]]||[[:ru:Койне]]|| || ||65 |- |[[:en:List of archives in Greece]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of countries' positions in the Macedonia naming dispute]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of Greek inventions and discoveries]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of Roman emperors]]||[[:ru:Список римских императоров]]||[[Հռոմի կայսրերի ցանկ]]|| ||77 |- |[[:en:Macedonia (ancient kingdom)]]||[[:ru:Древняя Македония]]||[[Հին Մակեդոնիա]]||այո||90 |- |[[:en:Macedonia naming dispute]]||[[:ru:Спор об именовании Македонии]]||[[Մակեդոնիայի անվան վիճարկում]]|| ||40 |- |[[:en:Macedonian Wars]]||[[:ru:Македонские войны]]|| || ||38 |- |[[:en:Pavlos Melas]]||[[:ru:Мелас, Павлос]]|| || ||13 |- |[[:en:Minoan civilization]]||[[:ru:Минойская цивилизация]]|| || ||75 |- |[[:en:Modern Greek]]||[[:ru:Новогреческий язык]]|| || ||61 |- |[[:en:Molon labe]]||[[:ru:Приди и возьми]]||[[Molon labe]]|| ||22 |- |[[:en:Mount Olympus]]||[[:ru:Олимп]]||[[Օլիմպոս]]|| ||98 |- |[[:en:Mycenaean Greece]]||[[:ru:Микенская цивилизация]]||[[Միկենյան քաղաքակրթություն]]|| ||69 |- |[[:en:Names of the Greeks]]||[[:ru:Этнонимы греков]]|| || ||13 |- |[[:en:Odysseus]]||[[:ru:Одиссей]]||[[Ոդիսևս]]|| ||88 |- |[[:en:Odyssey]]||[[:ru:Одиссея]]||[[Ոդիսական]]|| ||131 |- |[[:en:Ottoman Greece]]||[[:ru:Османская Греция]]||[[Օսմանյան Հունաստան]]|| ||28 |- |[[:en:Panhellenic Games]]||[[:ru:Панэллинские игры]]|| || ||28 |- |[[:en:Andreas Papandreou]]||[[:ru:Папандреу, Андреас]]||[[Անդրեաս Պապանդրեու]]|| ||51 |- |[[:en:Parthenon]]||[[:ru:Парфенон]]||[[Պարթենոն]]|| ||123 |- |[[:en:Penelope]]||[[:ru:Пенелопа]]||[[Պենելոպե]]|| ||55 |- |[[:en:Pericles]]||[[:ru:Перикл]]||[[Պերիկլես]]||այո||111 |- |[[:en:Pericles' Funeral Oration]]||[[:ru:Надгробная речь Перикла]]|| || ||16 |- |[[:en:Philhellenism]]||[[:ru:Филэллины]]||[[Ֆիլհելեններ]]|| ||25 |- |[[:en:Plato]]||[[:ru:Платон]]||[[Պլատոն]]|| ||273 |- |[[:en:Politics of Greece]]||[[:ru:Государственный строй Греции]]|| || ||29 |- |[[:en:President of Greece]]||[[:ru:Президент Греции]]||[[Հունաստանի նախագահ]]|| ||32 |- |[[:en:Prespa agreement]]|| || || ||28 |- |[[:en:Prime Minister of Greece]]||[[:ru:Премьер-министр Греции]]||[[Հունաստանի վարչապետ]]|| ||25 |- |[[:en:Red-figure pottery]]||[[:ru:Краснофигурная вазопись]]|| || ||27 |- |[[:en:Roman Empire]]||[[:ru:Римская империя]]||[[Հռոմեական կայսրություն]]|| ||183 |- |[[:en:Roman Republic]]||[[:ru:Римская республика]]||[[Հռոմեական հանրապետություն]]|| ||107 |- |[[:en:Sasanian Empire]]||[[:ru:Государство Сасанидов]]||[[Սասանյան Պարսկաստան]]|| ||100 |- |[[:en:Second Hellenic Republic]]||[[:ru:Вторая Греческая республика]]|| || ||29 |- |[[:en:Sparta]]||[[:ru:Спарта]]||[[Սպարտա]]|| ||97 |- |[[:en:Sport in Greece]]|| || || ||10 |- |[[:en:State church of the Roman Empire]]|| || || ||11 |- |[[:en:Thessaloniki]]||[[:ru:Салоники]]||[[Սալոնիկ]]|| ||137 |- |[[:en:Third Hellenic Republic]]||[[:ru:Третья Греческая республика]]|| || ||8 |- |[[:en:Timeline of ancient Greek mathematicians]]||[[:ru:Шаблон:Хронологическая таблица греческих математиков]]|| || ||4 |- |[[:en:Tourism in Greece]]||[[:ru:Туризм в Греции]]||[[Զբոսաշրջությունը Հունաստանում]]|| ||23 |- |[[:en:Trial of Socrates]]||[[:ru:Суд над Сократом]]|| || ||13 |- |[[:en:Twelve Olympians]]||[[:ru:Олимпийские боги]]||[[Օլիմպոսի աստվածներ]]|| ||82 |- |[[:en:Wars of Alexander the Great]]||[[:ru:Сражения Александра Македонского]]||[[Ալեքսանդր Մակեդոնացու արշավանքներ]]|| ||24 |- |[[:en:Women in Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:World War I]]||[[:ru:Первая мировая война]]||[[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]|| ||236 |} == [[:en:Category:High-importance Greek articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!Ռուսերեն հոդված!!Հայերեն հոդված!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:3 September 1843 Revolution]]||[[:ru:Восстание 3 сентября]]||[[Հունական ազգային-ազատագրական հեղափոխություն (1821-1829)]]|| ||15 |- |[[:en:4th of August Regime]]||[[:ru:Режим 4 августа]]|| || ||15 |- |[[:en:23 October 1862 Revolution]]|| || || ||5 |- |[[:en:1896 Summer Olympics]]||[[:ru:Летние Олимпийские игры 1896]]||[[Ամառային օլիմպիական խաղեր 1896]]|| ||96 |- |[[:en:1906 Intercalated Games]]||[[:ru:Внеочередные летние Олимпийские игры 1906]]|| || ||56 |- |[[:en:1923 Greek legislative election]]|| || || ||4 |- |[[:en:1981 enlargement of the European Communities]]|| || || ||3 |- |[[:en:2004 Summer Olympics]]||[[:ru:Летние Олимпийские игры 2004]]||[[Ամառային օլիմպիական խաղեր 2004]]|| ||92 |- |[[:en:2008 Greek riots]]||[[:ru:Массовые беспорядки в Греции (2008)]]||[[Զանգվածային անկարգություններ Հունաստանում (2008)]]|| ||34 |- |[[:en:2011 Greek economy referendum attempt]]|| || || ||7 |- |[[:en:2015 European migrant crisis]]||[[:ru:Европейский миграционный кризис]]||[[Եվրոպայի միգրացիոն ճգնաժամ]]|| ||72 |- |[[:en:2015 Greek bailout referendum]]||[[:ru:Референдум в Греции по финансовой политике]]|| || ||27 |- |[[:en:2018 Attica wildfires]]||[[:ru:Лесные пожары в Аттике (2018)]]||[[Հրդեհներ Հունաստանում (2018)]]|| ||27 |- |[[:en:Academy]]||[[:ru:Академия]]||[[Ակադեմիա]]|| ||79 |- |[[:en:Achaeans (Homer)]]|| || || ||7 |- |[[:en:The Acharnians]]||[[:ru:Ахарняне]]|| || ||27 |- |[[:en:Achilles]]||[[:ru:Ахилл]]||[[Աքիլլես]]|| ||102 |- |[[:en:Acropolis]]||[[:ru:Акрополь]]||[[Ակրոպոլիս]]|| ||71 |- |[[:en:Acropolis Museum]]||[[:ru:Музей Акрополя]]||[[Հին Ակրոպոլիս թանգարան]]|| ||33 |- |[[:en:Ada Adler]]|| || || ||15 |- |[[:en:Administrative divisions of Greece]]||[[:ru:Административное деление Греции]]||[[Հունաստանի վարչական բաժանում]]||այո||32 |- |[[:en:Administrative regions of Greece]]||[[:ru:Периферии Греции]]|| || ||51 |- |[[:en:Adriatic Sea]]||[[:ru:Адриатическое море]]||[[Ադրիատիկ ծով]]|| ||138 |- |[[:en:Aegean Sea]]||[[:ru:Эгейское море]]||[[Եգեյան ծով]]|| ||135 |- |[[:en:Aeschylus]]||[[:ru:Эсхил]]||[[Էսքիլես]]|| ||144 |- |[[:en:Aesop]]||[[:ru:Эзоп]]||[[Եզոպոս]]|| ||148 |- |[[:en:Aethiopis]]||[[:ru:Эфиопида]]|| || ||19 |- |[[:en:Aetolia-Acarnania]]||[[:ru:Этолия и Акарнания]]||[[Էտոլիա և Ակարնանիա]]|| ||47 |- |[[:en:Aetolian campaign]]||[[:ru:Этолийский поход]]|| || ||7 |- |[[:en:Against Androtion]]|| || || ||2 |- |[[:en:Against Leptines]]|| || || ||1 |- |[[:en:Against Meidias]]|| || || ||4 |- |[[:en:Against Timocrates]]|| || || ||2 |- |[[:en:Agia Lavra]]||[[:ru:Святая лавра]]||[[Սուրբ Լավրայի վանք]]|| ||15 |- |[[:en:Agriculture in Greece]]||[[:ru:Сельское хозяйство Греции]]|| || ||7 |- |[[:en:George Akropolites]]||[[:ru:Георгий Акрополит]]|| || ||36 |- |[[:en:Alekos Alavanos]]||[[:ru:Алаванос, Алекос]]|| || ||11 |- |[[:en:Alcaeus of Mytilene]]||[[:ru:Алкей]]||[[Ալքայոս]]|| ||62 |- |[[:en:Alcibiades]]||[[:ru:Алкивиад]]||[[Ալքիբիադես]]|| ||67 |- |[[:en:Alcman]]||[[:ru:Алкман]]||[[Ալկման]]|| ||44 |- |[[:en:Alexander I of Macedon]]||[[:ru:Александр I (царь Македонии)]]||[[Ալեքսանդր I Մակեդոնացի]]|| ||36 |- |[[:en:Alpha]]||[[:ru:Альфа (буква)]]||[[Ալֆա (տառ)]]||այո||100 |- |[[:en:Amphitryon]]||[[:ru:Амфитрион]]|| || ||39 |- |[[:en:Amykles]]|| || || ||8 |- |[[:en:Anacreon]]||[[:ru:Анакреонт]]||[[Անակրեոն]]|| ||74 |- |[[:en:Ancient Agora of Athens]]||[[:ru:Афинская агора]]||[[Աթենքի ագորա]]|| ||30 |- |[[:en:Ancient Corinth]]|| || || ||33 |- |[[:en:Ancient Greece and wine]]||[[:ru:Вина Древней Греции]]|| || ||10 |- |[[:en:Ancient Greek]]||[[:ru:Древнегреческий язык]]||[[Հին հունարեն]]|| ||127 |- |[[:en:Ancient Greek art]]||[[:ru:Искусство Древней Греции]]|| || ||46 |- |[[:en:Ancient Greek comedy]]||[[:ru:Древнегреческая комедия]]||[[Ատտիկյան կատակերգություն]]|| ||27 |- |[[:en:Ancient Greek cuisine]]||[[:ru:Древнегреческая кухня]]|| || ||21 |- |[[:en:Ancient Greek grammar]]|| || || ||11 |- |[[:en:Ancient Greek literature]]||[[:ru:Древнегреческая литература]]|| || ||46 |- |[[:en:Ancient Greek medicine]]||[[:ru:Медицина Древней Греции]]|| || ||20 |- |[[:en:Ancient Greek temple]]|| || || ||32 |- |[[:en:Ancient Greek units of measurement]]|| || || ||11 |- |[[:en:Ancient history of Cyprus]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ancient Macedonian calendar]]|| || || ||15 |- |[[:en:Ancient Thebes (Boeotia)]]||[[:ru:Фивы (Беотия)]]||[[Թեբե (Հունաստան)]]|| ||69 |- |[[:en:Peter Andre]]||[[:ru:Андре, Питер]]||[[Անդրե Պիտեր]]|| ||21 |- |[[:en:Andrew the Apostle]]||[[:ru:Андрей Первозванный]]||[[Անդրեաս առաքյալ]]|| ||95 |- |[[:en:Isaac II Angelos]]||[[:ru:Исаак II Ангел]]|| || ||46 |- |[[:en:Anti-austerity movement in Greece]]||[[:ru:Общенациональная забастовка и акции протеста в Греции (2010—2012)]]|| || ||16 |- |[[:en:Anti-paganism policies of the early Byzantine Empire]]|| || || ||1 |- |[[:en:Antigonid dynasty]]||[[:ru:Антигониды]]|| || ||45 |- |[[:en:Antigonos (son of Callas)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Antioch]]||[[:ru:Антиохия]]||[[Անտիոք]]|| ||72 |- |[[:en:Mark Antony]]||[[:ru:Марк Антоний]]||[[Մարկոս Անտոնիոս]]|| ||90 |- |[[:en:Aorist]]||[[:ru:Аорист]]|| || ||38 |- |[[:en:Apelles]]||[[:ru:Апеллес]]||[[Ապելլես]]|| ||51 |- |[[:en:Apollo]]||[[:ru:Аполлон]]||[[Ապոլլոն]]|| ||113 |- |[[:en:Apollodorus (runner)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Apology (Plato)]]||[[:ru:Апология Сократа (Платон)]]||[[Սոկրատեսի պաշտպանականը (Պլատոն)]]|| ||57 |- |[[:en:Apostasia of 1965]]||[[:ru:Апостасия (1965)]]|| || ||6 |- |[[:en:Apoxyomenos]]||[[:ru:Апоксиомен]]|| || ||21 |- |[[:en:Arab–Byzantine wars]]||[[:ru:Арабо-византийские войны]]||[[Բյուզանդա-արաբական պատերազմներ]]|| ||42 |- |[[:en:Archaic Greece]]||[[:ru:Архаическая Греция]]||[[Արխաիկ Հունաստան]]|| ||51 |- |[[:en:Archbishopric of Ohrid]]||[[:ru:Охридская архиепископия (историческая)]]|| || ||19 |- |[[:en:Archimedes]]||[[:ru:Архимед]]||[[Արքիմեդես]]|| ||220 |- |[[:en:Archon of Pella]]||[[:ru:Архон (сатрап)]]|| || ||15 |- |[[:en:Ares]]||[[:ru:Арес]]||[[Արես]]|| ||99 |- |[[:en:Argos, Peloponnese]]||[[:ru:Аргос]]||[[Արգոս (քաղաք)]]|| ||72 |- |[[:en:Ariadne]]||[[:ru:Ариадна]]||[[Արիադնե]]|| ||58 |- |[[:en:Aristophanes]]||[[:ru:Аристофан]]||[[Արիստոփանես]]|| ||136 |- |[[:en:Aristotelianism]]||[[:ru:Аристотелизм]]||[[Արիստոտելականություն]]|| ||43 |- |[[:en:Aristotle University of Thessaloniki]]||[[:ru:Университет Аристотеля в Салониках]]||[[Սալոնիկի Արիստոտելի համալսարան]]|| ||34 |- |[[:en:Aromanian language]]||[[:ru:Арумынский язык]]|| || ||82 |- |[[:en:Greek art]]|| || || ||16 |- |[[:en:Artemis]]||[[:ru:Артемида]]||[[Արտեմիս]]|| ||102 |- |[[:en:Asclepeion]]||[[:ru:Асклепион]]||[[Ասկլեպիոն]]|| ||18 |- |[[:en:Asclepius]]||[[:ru:Асклепий]]||[[Ասկլեպիոս]]||այո||78 |- |[[:en:Astylos of Croton]]|| || || ||11 |- |[[:en:Athena]]||[[:ru:Афина]]||[[Աթենաս]]|| ||112 |- |[[:en:Athenian sacred ships]]||[[:ru:Теорида (корабль)]]|| || ||8 |- |[[:en:Athens Charter (preservation)]]|| || || ||14 |- |[[:en:Athens Olympic Sports Complex]]||[[:ru:Афинский олимпийский спортивный комплекс]]|| || ||17 |- |[[:en:Athens Polytechnic uprising]]||[[:ru:Восстание в Афинском Политехническом университете]]|| || ||18 |- |[[:en:Augeas]]||[[:ru:Авгий]]||[[Ավգիաս]]|| ||41 |- |[[:en:Authorship of the Bible]]||[[:ru:Авторство Библии]]|| || ||12 |- |[[:en:Avar–Byzantine wars]]||[[:ru:Аваро-византийские войны]]|| || ||9 |- |[[:en:Axis occupation of Greece]]||[[:ru:Оккупация Греции странами «оси»]]|| || ||25 |- |[[:en:The Bacchae]]||[[:ru:Вакханки (пьеса)]]||[[Բաքոսուհիներ (Եվրիպիդես)]]|| ||36 |- |[[:en:Dora Bakoyannis]]||[[:ru:Бакоянни, Дора]]||[[Դորա Բակոյաննի]]|| ||30 |- |[[:en:Balkan Wars]]||[[:ru:Балканские войны]]||[[Բալկանյան պատերազմներ (1912-1913)]]|| ||77 |- |[[:en:Balkans]]||[[:ru:Балканский полуостров]]||[[Բալկանյան թերակղզի]]|| ||171 |- |[[:en:Bank of Greece]]||[[:ru:Банк Греции]]||[[Հունաստանի բանկ]]|| ||23 |- |[[:en:Bartholomew I of Constantinople]]||[[:ru:Варфоломей I (патриарх Константинопольский)]]|| || ||61 |- |[[:en:Basil I]]||[[:ru:Василий I Македонянин]]||[[Բարսեղ Ա Մակեդոնացի]]|| ||54 |- |[[:en:Basil II]]||[[:ru:Василий II Болгаробойца]]||[[Բարսեղ Բ Բուլղարասպան]]|| ||66 |- |[[:en:Basileus]]||[[:ru:Басилевс]]||[[Բասիլևս]]|| ||40 |- |[[:en:Basketball in Greece]]||[[:ru:Баскетбол в Греции]]|| || ||5 |- |[[:en:Bassae Frieze]]|| || || ||5 |- |[[:en:Battle of Achelous (917)]]||[[:ru:Битва при Ахелое]]|| || ||20 |- |[[:en:Battle of Actium]]||[[:ru:Сражение при Акциуме]]||[[Ակցիումի ճակատամարտ]]|| ||66 |- |[[:en:Battle of Alamana]]||[[:ru:Битва при Аламане]]|| || ||13 |- |[[:en:Battle of Arachova]]||[[:ru:Битва при Арахове]]|| || ||10 |- |[[:en:Battle of Chaeronea (338 BC)]]||[[:ru:Битва при Херонее (338 до н. э.)]]||[[Քերոնեայի ճակատամարտ]]|| ||46 |- |[[:en:Battle of Dervenakia]]||[[:ru:Битва при Дервенакии]]|| || ||8 |- |[[:en:Battle of Dragashani]]||[[:ru:Сражение при Драгашани]]|| || ||12 |- |[[:en:Battle of Dyrrhachium (1081)]]||[[:ru:Битва при Диррахии (1081)]]|| || ||28 |- |[[:en:Battle of Gaugamela]]||[[:ru:Битва при Гавгамелах]]||[[Գավգամելայի ճակատամարտ]]|| ||59 |- |[[:en:Battle of Gravia Inn]]||[[:ru:Битва при Гравье]]|| || ||12 |- |[[:en:Battle of Kamatero]]||[[:ru:Битва при Каматеро]]|| || ||6 |- |[[:en:Battle of Karpenisi]]||[[:ru:Битва при Карпениси]]|| || ||9 |- |[[:en:Battle of Kleidion]]||[[:ru:Битва на Клейдионе]]|| || ||30 |- |[[:en:Battle of Lalas]]|| || || ||4 |- |[[:en:Battle of Manzikert]]||[[:ru:Битва при Манцикерте]]||[[Մանազկերտի ճակատամարտ]]|| ||58 |- |[[:en:Battle of Marathon]]||[[:ru:Битва при Марафоне]]||[[Մարաթոնի ճակատամարտ]]|| ||73 |- |[[:en:Battle of Navarino]]||[[:ru:Наваринское сражение]]|| || ||41 |- |[[:en:Battle of Petra]]||[[:ru:Битва при Петре]]|| || ||6 |- |[[:en:Battle of Phaleron]]||[[:ru:Битва при Фалероне]]|| || ||8 |- |[[:en:Battle of Plataea]]||[[:ru:Битва при Платеях]]|| || ||48 |- |[[:en:Battle of Pliska]]||[[:ru:Битва в Вырбишском ущелье]]|| || ||26 |- |[[:en:Battle of Sculeni]]||[[:ru:Битва под Скулянами]]|| || ||5 |- |[[:en:Battle of the Granicus]]||[[:ru:Битва при Гранике]]||[[Գրանիկոսի ճակատամարտ]]|| ||44 |- |[[:en:Battle of the Hydaspes]]||[[:ru:Битва на Гидаспе]]||[[Հյուդասպի ճակատամարտ]]||այո||48 |- |[[:en:Battle of the Yarmuk]]||[[:ru:Битва при Ярмуке]]||[[Յարմուք գետի ճակատամարտ]]||այո||53 |- |[[:en:Battle of Thermopylae]]||[[:ru:Фермопильское сражение]]||[[Թերմոպիլեի ճակատամարտ]]|| ||77 |- |[[:en:Battle of Thermopylae in popular culture]]|| || || ||1 |- |[[:en:Belgrade]]||[[:ru:Белград]]||[[Բելգրադ]]|| ||214 |- |[[:en:Bellerophon]]||[[:ru:Беллерофонт]]|| || ||51 |- |[[:en:Benaki Museum]]||[[:ru:Музей Бенаки]]||[[Բենակի թանգարան]]|| ||24 |- |[[:en:Berezan Island]]||[[:ru:Березань (остров)]]||[[Բերեզան (կղզի)]]||այո||23 |- |[[:en:Berlin Foundry Cup]]|| || || ||3 |- |[[:en:Bethlehem]]||[[:ru:Вифлеем]]||[[Բեթղեհեմ]]|| ||147 |- |[[:en:Bibliotheca (Pseudo-Apollodorus)]]||[[:ru:Библиотека (Псевдо-Аполлодор)]]|| || ||31 |- |[[:en:Bilistiche]]|| || || ||14 |- |[[:en:The Birds (play)]]||[[:ru:Птицы (комедия)]]|| || ||30 |- |[[:en:Black-figure pottery]]||[[:ru:Чернофигурная вазопись]]|| || ||28 |- |[[:en:Books of the Bible]]||[[:ru:Библейский канон]]||[[Կանոնական գրքեր]]|| ||46 |- |[[:en:Boustrophedon]]||[[:ru:Бустрофедон]]||[[Բուստրոֆեդոն]]||այո||42 |- |[[:en:Bucephalus]]||[[:ru:Буцефал]]||[[Բուկեփալոս]]|| ||56 |- |[[:en:Bulgaria–Greece relations]]||[[:ru:Болгаро-греческие отношения]]|| || ||8 |- |[[:en:Byzantine Anatolia]]|| || || ||1 |- |[[:en:Byzantine architecture]]||[[:ru:Архитектура Византии]]||[[Բյուզանդիայի ճարտարապետություն]]|| ||51 |- |[[:en:Byzantine art]]||[[:ru:Искусство Византии]]|| || ||52 |- |[[:en:Byzantine conquest of Bulgaria]]|| || || ||11 |- |[[:en:Byzantine cuisine]]||[[:ru:Византийская кухня]]|| || ||14 |- |[[:en:Byzantine Empire under the Constantinian and Valentinianic dynasties]]|| || || ||7 |- |[[:en:Byzantine Empire under the Isaurian dynasty]]|| || || ||5 |- |[[:en:Byzantine Empire under the Justinian dynasty]]|| ||[[Բյուզանդիան Հուստինիանոսների օրոք]]||այո||12 |- |[[:en:Byzantine Empire under the Macedonian dynasty]]|| || || ||8 |- |[[:en:Byzantine Greeks]]||[[:ru:Греки в Византии]]|| || ||22 |- |[[:en:Byzantine literature]]||[[:ru:Византийская литература]]|| || ||33 |- |[[:en:Byzantine Revival architecture]]||[[:ru:Неовизантийский стиль]]|| || ||27 |- |[[:en:Byzantine Rite]]||[[:ru:Византийский обряд]]|| || ||36 |- |[[:en:Byzantine studies]]||[[:ru:Византинистика]]|| || ||26 |- |[[:en:Byzantine–Arab wars (780–1180)]]|| ||[[Բյուզանդա-արաբական պատերազմներ (780–1180)]]|| ||10 |- |[[:en:Byzantine–Bulgarian war of 894–896]]||[[:ru:Болгаро-византийская война (894—896)]]|| || ||9 |- |[[:en:Byzantine–Bulgarian wars]]||[[:ru:Болгаро-византийские войны]]|| || ||31 |- |[[:en:Byzantine–Ottoman wars]]||[[:ru:Византийско-османские войны]]|| || ||30 |- |[[:en:Byzantine–Sasanian War of 602–628]]||[[:ru:Ирано-византийская война (602—628)]]||[[Բյուզանդա-պարսկական պատերազմ (602-628)]]|| ||29 |- |[[:en:Byzantium]]||[[:ru:Византий]]||[[Բյուզանդիոն]]|| ||73 |- |[[:en:Byzantine Empire under the Heraclian dynasty]]|| || || ||7 |- |[[:en:Cappadocian Greeks]]||[[:ru:Каппадокийские греки]]|| || ||13 |- |[[:en:Caria]]||[[:ru:Кария]]||[[Կարիա]]|| ||50 |- |[[:en:Carian language]]||[[:ru:Карийский язык]]|| || ||31 |- |[[:en:Carneian festival]]||[[:ru:Карнеи]]|| || ||22 |- |[[:en:Castor and Pollux]]||[[:ru:Диоскуры]]||[[Դիոսկուրոսներ]]|| ||65 |- |[[:en:Cornelius Castoriadis]]||[[:ru:Касториадис, Корнелиус]]|| || ||37 |- |[[:en:Catholic Church in Greece]]||[[:ru:Католицизм в Греции]]|| || ||13 |- |[[:en:Cerberus]]||[[:ru:Цербер]]||[[Կերբերոս]]||այո||79 |- |[[:en:Ceryneian Hind]]||[[:ru:Керинейская лань]]||[[Կերինյան եղջերու]]|| ||38 |- |[[:en:Laonikos Chalkokondyles]]||[[:ru:Лаоник Халкокондил]]|| || ||25 |- |[[:en:Sotiris Charalampis]]|| || || ||3 |- |[[:en:Chares of Athens]]||[[:ru:Харес (военачальник)]]|| || ||14 |- |[[:en:Charioteer of Delphi]]||[[:ru:Дельфийский возничий]]|| || ||24 |- |[[:en:Chi (letter)]]||[[:ru:Хи]]||[[Խի (տառ)]]||այո||86 |- |[[:en:Child refugees of the Greek Civil War]]||[[:ru:Беженцы гражданской войны в Греции]]|| || ||8 |- |[[:en:Children of Heracles]]||[[:ru:Гераклиды (Еврипид)]]|| || ||20 |- |[[:en:China–Greece relations]]||[[:ru:Греко-китайские отношения]]||[[Հույն-չինական հարաբերություններ]]|| ||9 |- |[[:en:Chionis of Sparta]]|| || || ||8 |- |[[:en:Michael Choniates]]||[[:ru:Михаил Хониат]]|| || ||25 |- |[[:en:Christ (title)]]||[[:ru:Христос]]|| || ||48 |- |[[:en:Chrysostomos of Smyrna]]||[[:ru:Хризостом (Калафатис)]]|| || ||12 |- |[[:en:Church of the Holy Apostles]]||[[:ru:Церковь Апостолов]]|| || ||26 |- |[[:en:Church of the Nativity]]||[[:ru:Базилика Рождества Христова]]||[[Սուրբծննդյան տաճար]]|| ||57 |- |[[:en:Cimon]]||[[:ru:Кимон]]||[[Կիմոն]]|| ||42 |- |[[:en:Cinema of Greece]]||[[:ru:Кинематограф Греции]]||[[Հունական կինեմատոգրաֆ]]|| ||19 |- |[[:en:Classical Anatolia]]|| || || ||3 |- |[[:en:Classical antiquity]]||[[:ru:Античность]]||[[Անտիկ աշխարհ]]|| ||82 |- |[[:en:Classical Greece]]||[[:ru:Классическая Греция]]||[[Դասական Հունաստան]]|| ||48 |- |[[:en:Classical sculpture]]|| || || ||4 |- |[[:en:Cleisthenes]]||[[:ru:Клисфен]]||[[Կլիսթենես]]|| ||50 |- |[[:en:Cleopatra of Macedon]]||[[:ru:Клеопатра (сестра Александра Македонского)]]|| || ||31 |- |[[:en:The Clouds]]||[[:ru:Облака (комедия)]]|| || ||29 |- |[[:en:The Cock and the Jewel]]|| || || ||9 |- |[[:en:Colchis]]||[[:ru:Колхида]]||[[Կողքիս]]|| ||57 |- |[[:en:Colossus of Rhodes]]||[[:ru:Колосс Родосский]]||[[Հռոդոսի կոթող]]|| ||89 |- |[[:en:George Colvocoresses]]||[[:ru:Калвокорессис, Георгиос]]|| || ||3 |- |[[:en:Constantine I of Greece]]||[[:ru:Константин I (король Греции)]]||[[Կոնստանտինոս I]]|| ||54 |- |[[:en:Constantine III (Western Roman emperor)]]||[[:ru:Константин III (узурпатор)]]|| || ||41 |- |[[:en:Constantine VII]]||[[:ru:Константин VII Багрянородный]]||[[Կոստանդին Ծիրանածին]]|| ||64 |- |[[:en:Constantine IX Monomachos]]||[[:ru:Константин IX Мономах]]||[[Կոստանդին IX Մոնոմախոս]]|| ||51 |- |[[:en:Constantine the Great and Christianity]]||[[:ru:Константин Великий и христианство]]|| || ||9 |- |[[:en:Constantinian dynasty]]||[[:ru:Династия Константина]]|| || ||29 |- |[[:en:Corfu]]||[[:ru:Керкира]]||[[Կերկիրա]]|| ||89 |- |[[:en:Corinth]]||[[:ru:Коринф]]||[[Կորինթոս]]|| ||89 |- |[[:en:Corinth Canal]]||[[:ru:Коринфский канал]]|| || ||60 |- |[[:en:Corinthian bronze]]|| || || ||6 |- |[[:en:Coroebus of Elis]]||[[:ru:Кореб Элидский]]|| || ||21 |- |[[:en:Cosmas Indicopleustes]]||[[:ru:Козьма Индикоплов]]|| || ||34 |- |[[:en:COVID-19 vaccination in Greece]]|| || || ||4 |- |[[:en:Cretan Bull]]||[[:ru:Критский бык]]||[[Կրետական ցուլ]]|| ||36 |- |[[:en:Cretan Greek]]||[[:ru:Критский диалект греческого языка]]|| || ||11 |- |[[:en:Cretan School]]||[[:ru:Итало-критская школа]]|| || ||14 |- |[[:en:Crimean Goths]]||[[:ru:Крымские готы]]|| || ||25 |- |[[:en:Crito]]||[[:ru:Критон (Платон)]]||[[Կրիտոն (Պլատոն)]]|| ||50 |- |[[:en:Cronus]]||[[:ru:Кронос]]||[[Կռոնոս]]|| ||90 |- |[[:en:Crotalum]]||[[:ru:Кроталы]]|| || ||12 |- |[[:en:Greek cuisine]]||[[:ru:Греческая кухня]]||[[Հունական խոհանոց]]|| ||46 |- |[[:en:Cumans]]||[[:ru:Половцы]]|| || ||59 |- |[[:en:Cyclops Cave (Youra)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Cyme (Aeolis)]]||[[:ru:Кима]]|| || ||20 |- |[[:en:Cynisca]]||[[:ru:Киниска]]|| || ||27 |- |[[:en:Cypria]]||[[:ru:Киприи]]|| || ||21 |- |[[:en:Cyprus–Greece relations]]||[[:ru:Греко-кипрские отношения]]|| || ||6 |- |[[:en:Cyril and Methodius]]||[[:ru:Кирилл и Мефодий]]||[[Կյուրեղ և Մեթոդիոս]]|| ||56 |- |[[:en:Cyril of Alexandria]]||[[:ru:Кирилл Александрийский]]||[[Կյուրեղ Ալեքսանդրացի]]|| ||69 |- |[[:en:Daedalus]]||[[:ru:Дедал]]||[[Դեդալոս]]|| ||65 |- |[[:en:Danake]]|| || || ||5 |- |[[:en:Decline of the Byzantine Empire]]|| || || ||7 |- |[[:en:Dekemvriana]]||[[:ru:Декабрьские события в Афинах]]|| || ||19 |- |[[:en:Delian League]]||[[:ru:Первый Афинский морской союз]]||[[Աթենական ծովային միություն]]|| ||56 |- |[[:en:Delphi Archaeological Museum]]|| || || ||14 |- |[[:en:Delta (letter)]]||[[:ru:Дельта (буква)]]||[[Դելտա (տառ)]]||այո||90 |- |[[:en:Demeter]]||[[:ru:Деметра]]||[[Դեմետրա]]||այո||94 |- |[[:en:Ali Demi]]||[[:ru:Деми, Аль]]|| || ||6 |- |[[:en:Democratic Alliance (Greece)]]||[[:ru:Демократический альянс (Греция)]]|| || ||14 |- |[[:en:Demographics of Greece]]||[[:ru:Население Греции]]||[[Հունաստանի ժողովրդագրություն]]|| ||26 |- |[[:en:Desmon of Corinth]]|| || || ||6 |- |[[:en:Despotate of Epirus]]||[[:ru:Эпирское царство]]||[[Էպիրոսի բռնապետություն]]|| ||51 |- |[[:en:Despotate of the Morea]]||[[:ru:Морейский деспотат]]||[[Մորեայի բռնապետություն]]|| ||42 |- |[[:en:Destruction of Psara]]||[[:ru:Резня на острове Псара]]|| || ||14 |- |[[:en:Dimini]]|| || || ||17 |- |[[:en:Diocles of Corinth]]|| || || ||10 |- |[[:en:Diocles of Messenia]]|| || || ||3 |- |[[:en:Diogenes]]||[[:ru:Диоген]]||[[Դիոգենես Սինոպացի]]|| ||112 |- |[[:en:Diolkos]]||[[:ru:Диолк]]|| || ||23 |- |[[:en:Diomedes]]||[[:ru:Диомед]]|| || ||45 |- |[[:en:Dionysian Mysteries]]|| || || ||14 |- |[[:en:Dionysos, Greece]]||[[:ru:Дионисос (Аттика)]]||[[Դիոնիսոս (Ատտիկա)]]|| ||20 |- |[[:en:Dionysus]]||[[:ru:Дионис]]||[[Դիոնիսոս]]|| ||94 |- |[[:en:Discourse to the Greeks concerning Hades]]|| || || ||2 |- |[[:en:Dodecanese]]||[[:ru:Додеканес]]||[[Դոդեկանես]]|| ||73 |- |[[:en:Dodona]]||[[:ru:Додона]]|| || ||34 |- |[[:en:Doric order]]||[[:ru:Дорический ордер]]||[[Դորիական օրդեր]]|| ||53 |- |[[:en:Dorus (Deucalionid)]]||[[:ru:Дор (сын Эллина)]]|| || ||24 |- |[[:en:Theodore Komnenos Doukas]]||[[:ru:Феодор Комнин Дука]]|| || ||25 |- |[[:en:Dreros]]|| || || ||9 |- |[[:en:Early Muslim conquests]]||[[:ru:Арабские завоевания]]||[[Արաբական արշավանքներ]]|| ||55 |- |[[:en:Eastern Christianity]]||[[:ru:Восточное христианство]]|| || ||53 |- |[[:en:Eastern Mediterranean]]|| ||[[Արևելյան Միջերկրական]]|| ||22 |- |[[:en:Eastern Orthodox Church]]||[[:ru:Православная церковь]]|| || ||133 |- |[[:en:Eastern Orthodoxy]]||[[:ru:Православие]]||[[Ուղղափառություն]]||այո||50 |- |[[:en:Eastern Orthodoxy in Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:Economic history of Greece and the Greek world]]|| || || ||5 |- |[[:en:Ecumenical Patriarch of Constantinople]]||[[:ru:Патриарх Константинопольский]]|| || ||43 |- |[[:en:Egyptiotes]]||[[:ru:Египетские греки]]||[[Հույները Եգիպտոսում]]|| ||10 |- |[[:en:ELAS]]||[[:ru:Народно-освободительная армия Греции]]||[[ԷԼԱՍ]]|| ||21 |- |[[:en:Elections in Greece]]||[[:ru:Выборы в Греции]]|| || ||10 |- |[[:en:Electra (Sophocles play)]]||[[:ru:Электра (Софокл)]]|| || ||37 |- |[[:en:Eleftheria i thanatos]]||[[:ru:Элефтерия и танатос]]|| || ||19 |- |[[:en:Ellinikon International Airport]]||[[:ru:Элиникон (аэропорт)]]|| || ||24 |- |[[:en:Odysseas Elytis]]||[[:ru:Элитис, Одисеас]]||[[Օդիսեաս Էլիտիս]]|| ||80 |- |[[:en:Empire of Nicaea]]||[[:ru:Никейская империя]]||[[Նիկիայի կայսրություն]]||այո||59 |- |[[:en:Empúries]]||[[:ru:Эмпорион]]||[[Էմպորիոն]]|| ||27 |- |[[:en:Endorsements in the 2015 Greek bailout referendum]]|| || || ||1 |- |[[:en:Energy in Greece]]||[[:ru:Энергетика Греции]]||[[Էներգետիկան Հունաստանում]]|| ||11 |- |[[:en:Epaminondas]]||[[:ru:Эпаминонд]]||[[Էպամինոնդաս]]|| ||55 |- |[[:en:Ephesus]]||[[:ru:Эфес (город)]]||[[Եփեսոս]]|| ||92 |- |[[:en:Ephorus]]||[[:ru:Эфор Кимский]]|| || ||34 |- |[[:en:Epimachus of Athens]]|| || || ||4 |- |[[:en:Epirus]]||[[:ru:Эпир]]||[[Էպիրուս]]|| ||50 |- |[[:en:Epitaphios (Ritsos)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Epsilon]]||[[:ru:Эпсилон]]||[[Էպսիլոն (տառ)]]||այո||87 |- |[[:en:Ermoupoli]]||[[:ru:Эрмуполис]]||[[Էրմուպոլիս]]|| ||46 |- |[[:en:Erofili]]|| || || ||4 |- |[[:en:Erotic Essay]]|| || || ||1 |- |[[:en:Erotokritos]]||[[:ru:Эротокрит]]||[[Էրոտոկրիտոս]]|| ||18 |- |[[:en:Erymanthian boar]]||[[:ru:Эриманфский вепрь]]||[[Էրիմանթոսյան վարազ]]|| ||37 |- |[[:en:Erythrae]]||[[:ru:Эрифры (Иония)]]|| || ||19 |- |[[:en:Eta]]||[[:ru:Эта]]||[[Էտա (տառ)]]||այո||86 |- |[[:en:Eteocretan language]]||[[:ru:Этеокритский язык]]|| || ||23 |- |[[:en:Ethnikos Piraeus F.C.]]|| || || ||15 |- |[[:en:Euboea]]||[[:ru:Эвбея]]||[[Եվբեա]]|| ||72 |- |[[:en:Euboean alphabet]]|| || || ||12 |- |[[:en:Euclidean geometry]]||[[:ru:Евклидова геометрия]]||[[Էվկլիդեսյան երկրաչափություն]]|| ||80 |- |[[:en:Eudemus (general)]]||[[:ru:Эвдам]]|| || ||15 |- |[[:en:Eupatridae]]||[[:ru:Эвпатриды]]||[[Եվպատրիդներ]]|| ||17 |- |[[:en:Euphronios]]||[[:ru:Евфроний]]|| || ||25 |- |[[:en:Eupolis]]||[[:ru:Евполид]]|| || ||26 |- |[[:en:EuroBasket 1987]]||[[:ru:Чемпионат Европы по баскетболу 1987]]|| || ||29 |- |[[:en:EuroBasket 2005]]||[[:ru:Чемпионат Европы по баскетболу 2005]]|| || ||30 |- |[[:en:Eustathius of Thessalonica]]||[[:ru:Евстафий Солунский]]|| || ||29 |- |[[:en:Euthyphro]]||[[:ru:Евтифрон]]|| || ||42 |- |[[:en:Evagrius Scholasticus]]||[[:ru:Евагрий Схоластик]]||[[Եվագրիոս Սքոլաստիկոս]]|| ||30 |- |[[:en:Evzones]]||[[:ru:Эвзоны]]||[[Էվզոններ]]|| ||21 |- |[[:en:Rigas Feraios]]||[[:ru:Фереос, Ригас]]||[[Ռիգաս Ֆերայոս]]|| ||40 |- |[[:en:Feta]]||[[:ru:Фета]]||[[Ֆետա]]||այո||56 |- |[[:en:Filiki Eteria]]||[[:ru:Филики Этерия]]||[[Ֆիլիկի Էթերիա]]|| ||29 |- |[[:en:First Balkan War]]||[[:ru:Первая Балканская война]]||[[Առաջին Բալկանյան պատերազմ]]|| ||72 |- |[[:en:First Economic Adjustment Programme for Greece]]|| || || ||3 |- |[[:en:First Hellenic Republic]]||[[:ru:Первая Греческая республика]]||[[Հունաստանի առաջին հանրապետություն]]|| ||35 |- |[[:en:First Peloponnesian War]]||[[:ru:Малая Пелопоннесская война]]|| || ||22 |- |[[:en:First Persian invasion of Greece]]||[[:ru:Греко-персидская война (492—490 до н. э.)]]||[[Պարսկական առաջին ներխուժում Հունաստան]]|| ||20 |- |[[:en:First Philippic]]|| || || ||5 |- |[[:en:First plague pandemic]]|| || || ||3 |- |[[:en:First siege of Missolonghi]]||[[:ru:Первая осада Месолонгиона]]|| || ||7 |- |[[:en:Flag of Greece]]||[[:ru:Флаг Греции]]||[[Հունաստանի դրոշ]]||այո||66 |- |[[:en:For the Megalopolitans]]|| || || ||3 |- |[[:en:Foreign relations of Greece]]||[[:ru:Внешняя политика Греции]]|| || ||7 |- |[[:en:Fourth Crusade]]||[[:ru:Четвёртый крестовый поход]]||[[Խաչակրաց չորրորդ արշավանք]]||այո||70 |- |[[:en:Fourth Philippic]]|| || || ||2 |- |[[:en:François Vase]]||[[:ru:Ваза Франсуа]]|| || ||23 |- |[[:en:Frankokratia]]||[[:ru:Франкократия]]|| || ||28 |- |[[:en:Frederick II, Holy Roman Emperor]]||[[:ru:Фридрих II (император Священной Римской империи)]]||[[Ֆրիդրիխ II Հոհենշտաուֆեն]]|| ||85 |- |[[:en:Frederick the Simple]]||[[:ru:Федериго III (король Сицилии)]]|| || ||24 |- |[[:en:The Frogs]]||[[:ru:Лягушки (комедия)]]|| || ||36 |- |[[:en:Juan de Fuca]]||[[:ru:Фука, Хуан де]]||[[Խուան դե Ֆուկա]]|| ||21 |- |[[:en:Fustanella]]||[[:ru:Фустанелла]]||[[Ֆուստանելա]]|| ||24 |- |[[:en:Galen]]||[[:ru:Гален]]||[[Գալեն Կլավդիոս]]|| ||117 |- |[[:en:Nikos Galis]]||[[:ru:Галис, Никос]]|| || ||26 |- |[[:en:Gamma]]||[[:ru:Гамма (буква)]]||[[Գամմա (տառ)]]||այո||91 |- |[[:en:Genos]]|| || || ||11 |- |[[:en:George I of Greece]]||[[:ru:Георг I (король Греции)]]||[[Գեորգիոս I (Հունաստանի թագավոր)]]|| ||62 |- |[[:en:George II of Greece]]||[[:ru:Георг II (король Греции)]]||[[Գեորգիոս II (Հունաստանի թագավոր)]]|| ||54 |- |[[:en:German invasion of Greece]]||[[:ru:Греческая операция]]|| || ||37 |- |[[:en:Panagiotis Giannakis]]||[[:ru:Яннакис, Панайотис]]|| || ||22 |- |[[:en:Golden bull]]||[[:ru:Золотая булла]]|| || ||35 |- |[[:en:Thomas Gordon (British Army officer)]]||[[:ru:Гордон, Томас (филэллин)]]|| || ||6 |- |[[:en:Gorgon]]||[[:ru:Горгоны]]||[[Գորգոններ]]|| ||62 |- |[[:en:Gortyn]]||[[:ru:Гортина (дим)]]|| || ||20 |- |[[:en:Gortyn code]]||[[:ru:Гортинские законы]]|| || ||23 |- |[[:en:Gothic War (535–554)]]||[[:ru:Византийско-готские войны]]||[[Գոթական պատերազմ (535-554)]]|| ||39 |- |[[:en:Goulandris Museum of Cycladic Art]]||[[:ru:Музей кикладского искусства]]||[[Կիկլադյան արվեստի թանգարան]]|| ||18 |- |[[:en:Government of Macedonia (ancient kingdom)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Graecus]]|| || || ||10 |- |[[:en:Greco-Italian War]]||[[:ru:Итало-греческая война]]||[[Հույն-իտալական պատերազմ]]|| ||43 |- |[[:en:El Greco]]||[[:ru:Эль Греко]]||[[Էլ Գրեկո]]|| ||106 |- |[[:en:Greece at the Olympics]]||[[:ru:Греция на Олимпийских играх]]||[[Հունաստանն օլիմպիական խաղերում]]|| ||34 |- |[[:en:Greece in the 5th century BC]]|| || || ||1 |- |[[:en:Greece in the Balkan Wars]]|| || || ||5 |- |[[:en:Greece men's national basketball team]]||[[:ru:Мужская сборная Греции по баскетболу]]||[[Հունաստանի բասկետբոլի ազգային հավաքական]]|| ||36 |- |[[:en:Greece national football team]]||[[:ru:Сборная Греции по футболу]]||[[Հունաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական]]|| ||74 |- |[[:en:Greece–Ottoman Empire relations]]|| || || ||1 |- |[[:en:Greece–Serbia relations]]||[[:ru:Греко-сербские отношения]]||[[Հույն-սերբական հարաբերություններ]]|| ||11 |- |[[:en:Greece–Turkey relations]]||[[:ru:Греко-турецкие отношения]]|| || ||16 |- |[[:en:Greek – United States relations]]||[[:ru:Американо-греческие отношения]]|| || ||9 |- |[[:en:Greek Anthology]]|| || || ||19 |- |[[:en:Greek Civil War]]||[[:ru:Гражданская война в Греции]]|| || ||48 |- |[[:en:Greek colonisation]]||[[:ru:Греческая колонизация]]||[[Հունական գաղութացում]]|| ||30 |- |[[:en:Greek Constitution of 1844]]|| || || ||9 |- |[[:en:Greek Constitution of 1864]]|| || || ||5 |- |[[:en:Greek Constitution of 1911]]|| || || ||4 |- |[[:en:Greek constitutional amendment of 2001]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greek cruiser Georgios Averof]]||[[:ru:Георгиос Авероф (крейсер)]]|| || ||18 |- |[[:en:Greek Cypriots]]||[[:ru:Греки-киприоты]]||[[Հույն կիպրացիներ]]|| ||30 |- |[[:en:Greek Dark Ages]]||[[:ru:Тёмные века (Древняя Греция)]]||[[Հոմերոսյան դարաշրջան]]|| ||51 |- |[[:en:Greek drachma]]||[[:ru:Греческая драхма]]||[[Հունական դրախմա]]|| ||58 |- |[[:en:Greek dress]]||[[:ru:Греческий национальный костюм]]|| || ||4 |- |[[:en:Greek euro coins]]||[[:ru:Монеты евро Греции]]|| || ||29 |- |[[:en:Greek fire]]||[[:ru:Греческий огонь]]||[[Հունական կրակ]]||այո||57 |- |[[:en:Greek genocide]]||[[:ru:Геноцид греков]]||[[Հույների ցեղասպանություն]]|| ||26 |- |[[:en:Greek government-debt crisis]]||[[:ru:Долговой кризис в Греции]]|| || ||41 |- |[[:en:Greek government-debt crisis countermeasures]]|| || || ||1 |- |[[:en:Greek Heroic Age]]|| || || ||7 |- |[[:en:Greek junta]]||[[:ru:Чёрные полковники]]|| || ||42 |- |[[:en:Greek junta trials]]|| || || ||6 |- |[[:en:Greek military junta of 1967–74]]||[[:ru:Чёрные полковники]]|| || ||42 |- |[[:en:Greek minuscule]]|| || || ||7 |- |[[:en:Greek numerals]]||[[:ru:Греческая система счисления]]||[[Հունական թվային համակարգ]]|| ||49 |- |[[:en:Greek orthography]]|| || || ||3 |- |[[:en:Greek salad]]||[[:ru:Греческий салат]]||[[Հունական աղցան]]||այո||46 |- |[[:en:Greek scholars in the Renaissance]]||[[:ru:Греческие учёные Возрождения]]|| || ||12 |- |[[:en:Greek Senate]]|| || || ||3 |- |[[:en:Greek terracotta figurines]]|| || || ||7 |- |[[:en:Greek to me]]|| || || ||10 |- |[[:en:Greek underworld]]||[[:ru:Загробный мир в древнегреческой мифологии]]|| || ||31 |- |[[:en:Greek wine]]||[[:ru:Виноделие в Греции]]|| || ||18 |- |[[:en:Greek withdrawal from the eurozone]]||[[:ru:Выход Греции из еврозоны]]||[[Հունաստանի հավանական հեռացումը Եվրագոտուց]]|| ||34 |- |[[:en:Greektown]]|| || || ||3 |- |[[:en:Gregory V of Constantinople]]||[[:ru:Григорий V (патриарх Константинопольский)]]|| || ||23 |- |[[:en:Gregory of Nazianzus]]||[[:ru:Григорий Богослов]]||[[Գրիգոր Նազիանզացի]]|| ||83 |- |[[:en:Gregory Palamas]]||[[:ru:Григорий Палама]]|| || ||46 |- |[[:en:Grenade]]||[[:ru:Граната]]||[[Նռնակ]]|| ||78 |- |[[:en:Tzanetos Grigorakis]]|| || || ||2 |- |[[:en:Griko language]]||[[:ru:Итало-румейский язык]]|| || ||24 |- |[[:en:Georgios Grivas]]||[[:ru:Гривас, Георгиос]]|| || ||18 |- |[[:en:Hades]]||[[:ru:Аид]]||[[Հադես]]|| ||98 |- |[[:en:Hagia Sophia]]||[[:ru:Собор Святой Софии (Константинополь)]]||[[Սուրբ Սոֆիայի տաճար (Ստամբուլ)]]|| ||128 |- |[[:en:Halicarnassus]]||[[:ru:Галикарнас]]||[[Հալիկառնաս]]|| ||46 |- |[[:en:Halloumi]]||[[:ru:Халлуми]]|| || ||37 |- |[[:en:George Hamartolos]]||[[:ru:Георгий Амартол]]|| || ||27 |- |[[:en:Health in Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:Hecate]]||[[:ru:Геката]]||[[Հեկատա (աստվածուհի)]]|| ||58 |- |[[:en:Helepolis]]||[[:ru:Элеполис]]|| || ||17 |- |[[:en:Helladic chronology]]||[[:ru:Элладская цивилизация]]|| || ||34 |- |[[:en:Hellen]]||[[:ru:Эллин]]|| || ||35 |- |[[:en:Hellenic Air Force]]||[[:ru:Военно-воздушные силы Греции]]||[[Հունաստանի ռազմաօդային ուժեր]]|| ||26 |- |[[:en:Hellenic Armed Forces]]||[[:ru:Вооружённые силы Греции]]||[[Հունաստանի զինված ուժեր]]|| ||24 |- |[[:en:Hellenic Football Federation]]||[[:ru:Греческая федерация футбола]]|| || ||35 |- |[[:en:Hellenic languages]]||[[:ru:Греческая группа языков]]|| || ||37 |- |[[:en:Hellenic Navy]]||[[:ru:Военно-морские силы Греции]]|| || ||23 |- |[[:en:Hellenikon Air Base]]|| || || ||3 |- |[[:en:Hellenistic art]]|| ||[[Հելլենիստական մշակույթ]]|| ||25 |- |[[:en:Hellenistic civilization]]||[[:ru:Эллинизм]]||[[Հելլենականություն]]|| ||83 |- |[[:en:Hellenistic philosophy]]||[[:ru:Эллинистическая философия]]||[[Հելլենիստական փիլիսոփայություն]]|| ||37 |- |[[:en:Hellenistic religion]]|| || || ||12 |- |[[:en:Hephaestus]]||[[:ru:Гефест]]||[[Հեփեստոս]]|| ||88 |- |[[:en:Hera]]||[[:ru:Гера]]||[[Հերա]]|| ||99 |- |[[:en:Heracleia (festival)]]||[[:ru:Гераклеи (праздник)]]|| || ||5 |- |[[:en:Heracles]]||[[:ru:Геракл]]||[[Հերակլես]]|| ||93 |- |[[:en:Heraion of Samos]]||[[:ru:Герейон (Самос)]]|| || ||34 |- |[[:en:Heraklion]]||[[:ru:Ираклион]]||[[Հերակլիոն]]|| ||92 |- |[[:en:Hercules of the Forum Boarium]]||[[:ru:Геркулес с Бычьего форума]]|| || ||9 |- |[[:en:Hermonax]]||[[:ru:Гермонакс]]|| || ||10 |- |[[:en:Hero of Byzantium]]|| || || ||9 |- |[[:en:Herodotus]]||[[:ru:Геродот]]||[[Հերոդոտոս]]|| ||181 |- |[[:en:Hesiod]]||[[:ru:Гесиод]]||[[Հեսիոդոս]]|| ||117 |- |[[:en:Hesperides]]||[[:ru:Геспериды]]||[[Հեսպերիդներ]]|| ||51 |- |[[:en:Hestia]]||[[:ru:Гестия]]||[[Հեստիա]]|| ||88 |- |[[:en:Hexamilion wall]]||[[:ru:Гексамилион]]|| || ||18 |- |[[:en:Hipparchus]]||[[:ru:Гиппарх]]||[[Հիպարքոս]]|| ||79 |- |[[:en:Hippias Major]]||[[:ru:Гиппий больший (Платон)]]|| || ||26 |- |[[:en:Hippocrates]]||[[:ru:Гиппократ]]||[[Հիպոկրատ]]|| ||162 |- |[[:en:Hippocratic Oath]]||[[:ru:Клятва Гиппократа]]||[[Հիպոկրատի երդում]]|| ||82 |- |[[:en:Hippolyta]]||[[:ru:Ипполита]]|| || ||44 |- |[[:en:Hippos]]||[[:ru:Гиппос]]||[[Հիպպոս]]|| ||21 |- |[[:en:Histories (Herodotus)]]||[[:ru:История (Геродот)]]|| || ||48 |- |[[:en:History of Alexandria]]||[[:ru:История Александрии]]|| || ||6 |- |[[:en:History of Crete]]||[[:ru:История Крита]]||[[Կրետե (հնագույն պետություն)]]|| ||14 |- |[[:en:History of Cyprus]]||[[:ru:История Кипра]]||[[Կիպրոսի պատմություն]]|| ||39 |- |[[:en:History of Macedonia (ancient kingdom)]]|| || || ||3 |- |[[:en:History of Sparta]]||[[:ru:История Спарты]]|| || ||13 |- |[[:en:History of the Byzantine Empire]]||[[:ru:История Византии]]|| || ||14 |- |[[:en:History of the Cyclades]]|| || || ||4 |- |[[:en:History of the Eastern Orthodox Church]]|| || || ||4 |- |[[:en:History of the Greek alphabet]]||[[:ru:История греческого алфавита]]|| || ||8 |- |[[:en:History of the Hellenic Navy]]|| || || ||2 |- |[[:en:History of the Jews in Greece]]||[[:ru:Иудаизм в Греции]]|| || ||12 |- |[[:en:History of the Peloponnesian War]]||[[:ru:История (Фукидид)]]|| || ||39 |- |[[:en:History of Thessaloniki]]|| || || ||6 |- |[[:en:History of wound care]]|| || || ||2 |- |[[:en:George Hourmouziadis]]|| || || ||5 |- |[[:en:Hubris]]||[[:ru:Гибрис]]||[[Հուբրիս]]|| ||49 |- |[[:en:Human rights in Greece]]|| || || ||6 |- |[[:en:Hyllus]]||[[:ru:Гилл (сын Геракла)]]|| || ||33 |- |[[:en:Ice hockey in Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:Icon]]||[[:ru:Икона]]||[[Սրբապատկեր]]|| ||84 |- |[[:en:Ieronymos II of Athens]]||[[:ru:Иероним II (архиепископ Афинский)]]|| || ||24 |- |[[:en:Imbros]]||[[:ru:Гёкчеада]]|| || ||52 |- |[[:en:Imia]]||[[:ru:Иммия]]|| || ||21 |- |[[:en:Indian campaign of Alexander the Great]]||[[:ru:Индийский поход Александра Македонского]]|| || ||11 |- |[[:en:Internet in Greece]]|| || || ||1 |- |[[:en:Ioannina]]||[[:ru:Янина (город)]]||[[Յանինա]]|| ||72 |- |[[:en:Ion (dialogue)]]||[[:ru:Ион (Платон)]]|| || ||27 |- |[[:en:Ionian Enlightenment]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ionian Revolt]]||[[:ru:Ионийское восстание]]||[[Հոնիական ապստամբություն]]|| ||43 |- |[[:en:Iota]]||[[:ru:Йота]]||[[Յոտա (տառ)]]||այո||86 |- |[[:en:Iron Age Greek migrations]]|| || || ||4 |- |[[:en:Death of Tassos Isaac]]|| || || ||9 |- |[[:en:Isis]]||[[:ru:Исида]]||[[Իսիդա]]|| ||89 |- |[[:en:Issus (Cilicia)]]||[[:ru:Исс]]||[[Իսոս]]|| ||21 |- |[[:en:January 2015 Greek legislative election]]||[[:ru:Парламентские выборы в Греции (январь 2015)]]|| || ||28 |- |[[:en:Jason]]||[[:ru:Ясон]]||[[Յասոն]]|| ||70 |- |[[:en:Jesus]]||[[:ru:Иисус Христос]]||[[Հիսուս]]|| ||308 |- |[[:en:John II Komnenos]]||[[:ru:Иоанн II Комнин]]||[[Հովհաննես II Կոմնենոս]]|| ||55 |- |[[:en:John Chrysostom]]||[[:ru:Иоанн Златоуст]]||[[Հովհաննես Ոսկեբերան]]|| ||98 |- |[[:en:John I Tzimiskes]]||[[:ru:Иоанн I Цимисхий]]||[[Հովհաննես Չմշկիկ]]|| ||55 |- |[[:en:John of Brienne]]||[[:ru:Иоанн де Бриенн]]||[[Ժան I (Երուսաղեմի արքա)]]|| ||39 |- |[[:en:Judiciary of Greece]]|| ||[[Հունաստանի դատաիրավական համակարգ]]|| ||5 |- |[[:en:June 2012 Greek legislative election]]||[[:ru:Парламентские выборы в Греции (июнь 2012)]]|| || ||25 |- |[[:en:Justinian I]]||[[:ru:Юстиниан I]]||[[Հուստինիանոս Ա]]|| ||108 |- |[[:en:Kalamatianos]]|| || || ||11 |- |[[:en:Kalavryta massacre]]||[[:ru:Резня в Калаврите]]|| || ||10 |- |[[:en:Kaloyan of Bulgaria]]||[[:ru:Калоян (царь Болгарии)]]|| || ||40 |- |[[:en:Konstantinos Kanaris]]||[[:ru:Канарис, Константин]]||[[Կոնստանտինոս Կանարիս]]|| ||30 |- |[[:en:Kanathos]]|| || || ||4 |- |[[:en:Manuel Kantakouzenos]]||[[:ru:Мануил Кантакузин]]|| || ||21 |- |[[:en:Matthew Kantakouzenos]]||[[:ru:Матфей Кантакузин]]|| || ||30 |- |[[:en:Ioannis Kapodistrias]]||[[:ru:Каподистрия, Иоанн]]||[[Իոանիս Կապոդիստրիաս]]|| ||50 |- |[[:en:Kappa]]||[[:ru:Каппа (буква)]]||[[Կապպա (տառ)]]||այո||87 |- |[[:en:Karamanlides]]||[[:ru:Караманлиды]]|| || ||21 |- |[[:en:Konstantinos Karamanlis]]||[[:ru:Караманлис, Константинос]]||[[Կոնստանտինոս Կարամանլիս]]|| ||52 |- |[[:en:Kostas Karamanlis]]||[[:ru:Караманлис, Костас]]||[[Կոստաս Կարամանլիս]]|| ||48 |- |[[:en:Kostas Karamanlis (politician, born 1974)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Kasta Tomb]]||[[:ru:Гробница в Амфиполе]]|| || ||19 |- |[[:en:Kastellorizo]]||[[:ru:Кастелоризон]]|| || ||48 |- |[[:en:Nikos Kazantzakis]]||[[:ru:Казандзакис, Никос]]||[[Նիկոս Կազանձակիս]]|| ||79 |- |[[:en:Kazaziye]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kerameikon]]||[[:ru:Керамик]]|| || ||26 |- |[[:en:Khosrow I]]||[[:ru:Хосров I Ануширван]]||[[Խոսրով Ա Սասանյան]]|| ||57 |- |[[:en:Khosrow II]]||[[:ru:Хосров II Парвиз]]||[[Խոսրով Բ Փարվեզ]]|| ||56 |- |[[:en:Kirra, Phocis]]||[[:ru:Кира (Фокида)]]|| || ||13 |- |[[:en:Kleitomachos (athlete)]]|| || || ||6 |- |[[:en:The Knights]]||[[:ru:Всадники (комедия)]]|| || ||26 |- |[[:en:Knossos]]||[[:ru:Кносс]]||[[Կնոսոս]]|| ||68 |- |[[:en:George Kodinos]]||[[:ru:Георгий Кодин]]|| || ||16 |- |[[:en:Sokratis Kokkalis]]|| || || ||8 |- |[[:en:Theodoros Kolokotronis]]||[[:ru:Колокотронис, Теодорос]]||[[Թեոդորոս Կոլոկոտրոնիս]]|| ||35 |- |[[:en:Alexios I Komnenos]]||[[:ru:Алексей I Комнин]]||[[Ալեքսիոս Ա Կոմնենոս]]|| ||66 |- |[[:en:Andronikos I Komnenos]]||[[:ru:Андроник I Комнин]]||[[Անդրոնիկոս Ա Կոմնենոս]]|| ||53 |- |[[:en:Manuel I Komnenos]]||[[:ru:Мануил I Комнин]]||[[Մանուիլ I Կոմնենոս]]|| ||68 |- |[[:en:Koppa (letter)]]||[[:ru:Коппа (буква греческого алфавита)]]|| || ||63 |- |[[:en:Adamantios Korais]]||[[:ru:Кораис, Адамантиос]]||[[Ադամանտիոս Կորաիս]]|| ||36 |- |[[:en:Kos]]||[[:ru:Кос]]||[[Կոս (կղզի)]]|| ||71 |- |[[:en:Koukonesi]]||[[:ru:Кукониси]]|| || ||9 |- |[[:en:Kourion]]||[[:ru:Курион]]|| || ||29 |- |[[:en:Kouros]]||[[:ru:Курос]]|| || ||28 |- |[[:en:Kri-kri]]||[[:ru:Кри-кри]]||[[Կրի-կրի]]|| ||29 |- |[[:en:Kyrenia ship]]||[[:ru:Киренийский корабль]]|| || ||18 |- |[[:en:Kythnos]]||[[:ru:Китнос]]|| || ||41 |- |[[:en:Lambda]]||[[:ru:Лямбда]]||[[Լամբդա (տառ)]]||այո||87 |- |[[:en:Languages of Greece]]|| || || ||5 |- |[[:en:Larissa]]||[[:ru:Лариса (город)]]||[[Լարիսա (քաղաք)]]|| ||79 |- |[[:en:Late Greek]]|| || || ||1 |- |[[:en:Latin Empire]]||[[:ru:Латинская империя]]||[[Լատինական կայսրություն]]|| ||72 |- |[[:en:Lausanne Conference of 1922–1923]]||[[:ru:Лозаннская конференция]]||[[Լոզանի կոնֆերանս]]|| ||24 |- |[[:en:Lelantine War]]||[[:ru:Лелантская война]]|| || ||21 |- |[[:en:Lemnian language]]|| || || ||21 |- |[[:en:Lemnos]]||[[:ru:Лемнос]]||[[Լեմնոս]]|| ||64 |- |[[:en:Leochares of Messenia]]|| || || ||3 |- |[[:en:Leonidas I]]||[[:ru:Леонид I]]||[[Լեոնիդաս I]]|| ||79 |- |[[:en:Leonidas of Rhodes]]||[[:ru:Леонид Родосский]]|| || ||19 |- |[[:en:Lernaean Hydra]]||[[:ru:Лернейская гидра]]||[[Լերնեյան հիդրա]]|| ||66 |- |[[:en:Lesbos]]||[[:ru:Лесбос]]||[[Լեսբոս]]|| ||90 |- |[[:en:Leucippus]]||[[:ru:Левкипп]]||[[Լևկիպոս]]|| ||76 |- |[[:en:Liberal Party (Greece)]]||[[:ru:Либеральная партия (Греция)]]|| || ||9 |- |[[:en:Limantepe]]||[[:ru:Лимантепе]]|| || ||3 |- |[[:en:List of Byzantine emperors]]||[[:ru:Список византийских императоров]]||[[Բյուզանդական կայսրերի անվանացանկ]]||այո||71 |- |[[:en:List of cabinets of Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of islands of Greece]]||[[:ru:Список островов Греции]]||[[Հունաստանի կղզիների ցանկ]]|| ||45 |- |[[:en:List of modern Greek poets]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of museums in Greece]]||[[:ru:Проект:Греция/Список музеев Греции]]|| || ||6 |- |[[:en:List of World Heritage Sites in Greece]]||[[:ru:Список объектов всемирного наследия ЮНЕСКО в Греции]]||[[Հունաստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ]]||այո||33 |- |[[:en:Little Iliad]]||[[:ru:Малая Илиада]]|| || ||18 |- |[[:en:Logographer (history)]]||[[:ru:Логографы]]||[[Լոգոգրաֆներ]]|| ||26 |- |[[:en:Spyridon Louis]]||[[:ru:Луис, Спиридон]]||[[Լուիս Սպիրիդոն]]|| ||45 |- |[[:en:Lucian]]||[[:ru:Лукиан]]||[[Լուկիանոս]]|| ||96 |- |[[:en:Lycosura]]||[[:ru:Ликосура]]|| || ||14 |- |[[:en:Lycurgus (lawgiver)]]||[[:ru:Ликург Спартанский]]||[[Լիկուրգոս]]|| ||47 |- |[[:en:Lysistrata]]||[[:ru:Лисистрата]]|| || ||39 |- |[[:en:Macedonia (Greece)]]||[[:ru:Македония (Греция)]]||[[Մակեդոնիա (Հունաստան)]]||այո||82 |- |[[:en:Macedonia (region)]]||[[:ru:Македония (область)]]|| || ||73 |- |[[:en:Macedonia (terminology)]]|| ||[[Մակեդոնիա (տերմինաբանություն)]]|| ||7 |- |[[:en:Macedonian art (Byzantine)]]|| || || ||10 |- |[[:en:Macedonians (Greeks)]]|| || || ||17 |- |[[:en:Madrid Skylitzes]]||[[:ru:Мадридский Скилица]]|| || ||19 |- |[[:en:Magic in the Greco-Roman world]]|| || || ||7 |- |[[:en:Magna Graecia]]||[[:ru:Великая Греция]]||[[Մեծ Հունաստան]]|| ||62 |- |[[:en:Marathon, Greece]]||[[:ru:Марафон (город)]]||[[Մարաթոն]]|| ||52 |- |[[:en:Mares of Diomedes]]||[[:ru:Кони Диомеда]]||[[Դիոմեդեսի նժույգներ]]|| ||29 |- |[[:en:Maria, Queen of Sicily]]||[[:ru:Мария (королева Сицилии)]]|| || ||23 |- |[[:en:Marion, Cyprus]]||[[:ru:Марион (Кипр)]]|| || ||10 |- |[[:en:Market Gate of Miletus]]|| || || ||12 |- |[[:en:Petrobey Mavromichalis]]||[[:ru:Мавромихалис, Петрос]]||[[Պետրոս Մավրոմիխալիս]]|| ||21 |- |[[:en:Mazaris]]||[[:ru:Мазарис]]|| || ||8 |- |[[:en:William Andrew McDonald]]|| || || ||3 |- |[[:en:Meander (art)]]||[[:ru:Меандр (орнамент)]]||[[Մեանդր (զարդանախշ)]]|| ||36 |- |[[:en:Medieval Greek]]||[[:ru:Среднегреческий язык]]|| || ||39 |- |[[:en:Medma]]|| || || ||12 |- |[[:en:Medusa]]||[[:ru:Горгона Медуза]]||[[Գորգոն Մեդուզա]]||այո||81 |- |[[:en:Megali Idea]]||[[:ru:Великая идея (Греция)]]|| || ||37 |- |[[:en:Megara Hyblaea]]|| || || ||22 |- |[[:en:Meidias Painter]]||[[:ru:Мидий (вазописец)]]|| || ||12 |- |[[:en:Menesaechmus]]|| || || ||4 |- |[[:en:Melina Mercouri]]||[[:ru:Меркури, Мелина]]||[[Մելինա Մերկուրի]]|| ||52 |- |[[:en:Metapolitefsi]]||[[:ru:Метаполитефси]]|| || ||11 |- |[[:en:Metastaseis (Xenakis)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Michael I Komnenos Doukas]]||[[:ru:Михаил I Комнин Дука]]|| || ||26 |- |[[:en:Michael VIII Palaiologos]]||[[:ru:Михаил VIII Палеолог]]||[[Միքայել VIII Պալեոլոգոս]]|| ||51 |- |[[:en:Middle Bronze Age migrations (ancient Near East)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Milan Papyrus]]|| || || ||5 |- |[[:en:Military history of Greece during World War II]]||[[:ru:Греция во Второй мировой войне]]|| || ||12 |- |[[:en:Military of ancient Greece]]|| || || ||9 |- |[[:en:Milo of Croton]]||[[:ru:Милон Кротонский]]|| || ||30 |- |[[:en:Miltiades]]||[[:ru:Мильтиад Младший]]||[[Միլտիադես]]|| ||48 |- |[[:en:Mimnermus]]||[[:ru:Мимнерм]]||[[Միմներմոս]]|| ||41 |- |[[:en:Mindarus]]||[[:ru:Миндар]]|| || ||13 |- |[[:en:Ministry of National Defence (Greece)]]|| || || ||8 |- |[[:en:Minoan pottery]]||[[:ru:Минойская керамика]]|| || ||12 |- |[[:en:Minos]]||[[:ru:Минос]]||[[Մինոս]]|| ||69 |- |[[:en:Minotaur]]||[[:ru:Минотавр]]||[[Մինոտավրոս]]||այո||75 |- |[[:en:Missolonghi]]||[[:ru:Месолонгион]]||[[Մեսոլոնգիոն]]|| ||44 |- |[[:en:Modern Greek Enlightenment]]|| || || ||9 |- |[[:en:Modern Greek literature]]||[[:ru:Новогреческая литература]]|| || ||13 |- |[[:en:Modern Greek phonology]]|| || || ||9 |- |[[:en:Modern Greek studies]]|| || || ||2 |- |[[:en:Modern understanding of Greek mythology]]|| || || ||4 |- |[[:en:Monastery of Iviron]]||[[:ru:Иверский монастырь (Афон)]]||[[Իվերական վանք]]|| ||32 |- |[[:en:Jean Moréas]]||[[:ru:Мореас, Жан]]||[[Ժան Մորեաս]]|| ||35 |- |[[:en:Nana Mouskouri]]||[[:ru:Мускури, Нана]]||[[Նանա Մուսխուրի]]|| ||66 |- |[[:en:Mu (letter)]]||[[:ru:Мю]]||[[Մյու (տառ)]]||այո||85 |- |[[:en:Municipal Theatre of Corfu]]||[[:ru:Муниципальный театр Корфу]]|| || ||9 |- |[[:en:Music of Greece]]||[[:ru:Музыка Греции]]|| || ||19 |- |[[:en:Mycenae]]||[[:ru:Микены]]||[[Միկեններ]]|| ||83 |- |[[:en:Mycenaean Greek]]||[[:ru:Микенский язык]]|| || ||36 |- |[[:en:Mysia]]||[[:ru:Мисия]]||[[Մյուսիա]]|| ||35 |- |[[:en:Mystras]]||[[:ru:Мистра]]|| || ||50 |- |[[:en:Myth]]||[[:ru:Миф]]||[[Առասպել]]|| ||102 |- |[[:en:National and Kapodistrian University of Athens]]||[[:ru:Афинский университет]]||[[Աթենքի համալսարան]]|| ||43 |- |[[:en:National Archaeological Museum, Athens]]||[[:ru:Национальный археологический музей (Афины)]]||[[Աթենքի Ազգային հնագիտական թանգարան]]|| ||35 |- |[[:en:National Bank of Greece]]||[[:ru:Национальный банк Греции]]|| || ||19 |- |[[:en:National Gallery (Athens)]]||[[:ru:Национальная художественная галерея (Афины)]]||[[Աթենքի ազգային պատկերասրահ]]||այո||17 |- |[[:en:National Historical Museum, Athens]]||[[:ru:Национальный исторический музей Греции]]||[[Հունաստանի պատմության ազգային թանգարան]]|| ||14 |- |[[:en:National Liberation Front (Greece)]]||[[:ru:Национально-освободительный фронт Греции]]||[[ԷԱՄ]]|| ||25 |- |[[:en:National parks of Greece]]||[[:ru:Список национальных парков Греции]]||[[Հունաստանի ազգային պարկերի ցանկ]]|| ||19 |- |[[:en:National Technical University of Athens]]||[[:ru:Афинский политехнический университет]]||[[Հունաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան]]|| ||23 |- |[[:en:Neaira (hetaera)]]||[[:ru:Неера (гетера)]]|| || ||12 |- |[[:en:Nemean lion]]||[[:ru:Немейский лев]]||[[Նեմեյան առյուծ]]|| ||54 |- |[[:en:Neolithic Greece]]||[[:ru:Неолитическая Греция]]|| || ||8 |- |[[:en:New Democracy (Greece)]]||[[:ru:Новая демократия (Греция)]]||[[Նոր ժողովրդավարություն (Հունաստան)]]|| ||41 |- |[[:en:Nikephoros II Phokas]]||[[:ru:Никифор II Фока]]||[[Նիկեփորոս Փոկաս]]|| ||51 |- |[[:en:Nisyros]]||[[:ru:Нисирос]]||[[Նիսիրոս]]|| ||42 |- |[[:en:North Aegean islands]]||[[:ru:Северо-Эгейские острова]]|| || ||20 |- |[[:en:North Africa during Antiquity]]||[[:ru:Античный период в истории Северной Африки]]|| || ||6 |- |[[:en:Northern Epirus]]||[[:ru:Северный Эпир]]|| || ||23 |- |[[:en:Northern Epirus Liberation Front]]|| || || ||5 |- |[[:en:Nostoi]]||[[:ru:Возвращения]]|| || ||15 |- |[[:en:Nu (letter)]]||[[:ru:Ню (буква)]]||[[Նյու (տառ)]]||այո||84 |- |[[:en:Occupation of Smyrna]]||[[:ru:Оккупация Смирны]]|| || ||18 |- |[[:en:Oebotas of Dyme]]|| || || ||9 |- |[[:en:Oedipus Rex]]||[[:ru:Царь Эдип]]||[[Էդիպուս արքա]]|| ||60 |- |[[:en:Ohi Day]]||[[:ru:День Охи]]||[['Οχι-ի օր]]|| ||31 |- |[[:en:Old Acropolis Museum]]|| || || ||4 |- |[[:en:Old Parliament House, Athens]]||[[:ru:Старое здание парламента (Афины)]]|| || ||8 |- |[[:en:Olive (fruit)]]||[[:ru:Олива европейская]]||[[Ձիթենի եվրոպական]]|| ||134 |- |[[:en:Olympia, Greece]]||[[:ru:Олимпия]]||[[Օլիմպիա բնակավայր]]|| ||85 |- |[[:en:Olynthiacs]]|| || || ||3 |- |[[:en:Omega]]||[[:ru:Омега]]||[[Օմեգա (տառ)]]||այո||88 |- |[[:en:Omicron]]||[[:ru:Омикрон]]||[[Օմիկրոն (տառ)]]||այո||88 |- |[[:en:On the Chersonese]]|| || || ||3 |- |[[:en:On the Crown]]|| || || ||9 |- |[[:en:On the False Embassy]]|| || || ||2 |- |[[:en:On the Halonnesus]]||[[:ru:О Галоннесе]]|| || ||3 |- |[[:en:On the Liberty of the Rhodians]]|| || || ||3 |- |[[:en:On the Navy Boards]]|| || || ||3 |- |[[:en:On the Peace]]|| || || ||5 |- |[[:en:Aristotle Onassis]]||[[:ru:Онассис, Аристотель]]||[[Արիստոտել Օնասիս]]|| ||73 |- |[[:en:Opa (Giorgos Alkaios song)]]|| ||[[OPA!]]|| ||14 |- |[[:en:Orchomenus (Boeotia)]]||[[:ru:Орхоменос]]||[[Օրխոմենոս]]|| ||36 |- |[[:en:Orphism (religion)]]||[[:ru:Орфизм]]||[[Օրփեոսականություն]]|| ||44 |- |[[:en:Orseis]]||[[:ru:Орсеида]]|| || ||16 |- |[[:en:Orsippus]]||[[:ru:Орсипп]]|| || ||11 |- |[[:en:Ostomachion]]||[[:ru:Стомахион]]|| || ||14 |- |[[:en:Otto of Greece]]||[[:ru:Оттон I (король Греции)]]||[[Օտտոն I (Հունաստանի թագավոր)]]|| ||55 |- |[[:en:Ottoman Empire]]||[[:ru:Османская империя]]||[[Օսմանյան կայսրություն]]|| ||175 |- |[[:en:Oxythemis of Coroneia]]|| || || ||5 |- |[[:en:Paeonia (kingdom)]]||[[:ru:Пеония]]|| || ||33 |- |[[:en:Maria Angelina Doukaina Palaiologina]]||[[:ru:Мария Ангелина Дукена Палеологина]]|| || ||19 |- |[[:en:Sophia Palaiologina]]||[[:ru:Софья Палеолог]]|| || ||33 |- |[[:en:Michael IX Palaiologos]]||[[:ru:Михаил IX Палеолог]]|| || ||37 |- |[[:en:Pan (god)]]||[[:ru:Пан (мифология)]]||[[Պան]]|| ||67 |- |[[:en:Michael Panaretos]]||[[:ru:Панарет, Михаил]]||[[Միխայիլ Պանարետոս]]|| ||16 |- |[[:en:Panathinaikos B.C.]]||[[:ru:Панатинаикос (баскетбольный клуб)]]|| || ||31 |- |[[:en:Pankration]]||[[:ru:Панкратион]]||[[Պանկրատիոն]]|| ||44 |- |[[:en:Panteion University]]||[[:ru:Университет Пантеон]]||[[Պանթեոնի համալսարան]]|| ||19 |- |[[:en:Alexandros Papadiamantis]]||[[:ru:Пападиамандис, Александрос]]||[[Ալեքսանդրոս Պապադիամանտիս]]|| ||29 |- |[[:en:Theodoros Papaloukas]]||[[:ru:Папалукас, Теодорос]]||[[Թեոդորոս Պապալուկաս]]||այո||29 |- |[[:en:Helena Paparizou]]||[[:ru:Папаризу, Елена]]||[[Ելենա Պապարիզու]]|| ||57 |- |[[:en:Karolos Papoulias]]||[[:ru:Папульяс, Каролос]]||[[Կարոլոս Պապուլիաս]]|| ||65 |- |[[:en:Papyrus 14]]|| || || ||10 |- |[[:en:Parnitha]]||[[:ru:Парнис]]|| || ||26 |- |[[:en:Parrhasius (painter)]]||[[:ru:Паррасий из Эфеса]]||[[Պառասիոս Եփեսոսցի]]|| ||21 |- |[[:en:Parthenon Frieze]]||[[:ru:Ионический фриз Парфенона]]|| || ||9 |- |[[:en:Partition of Babylon]]||[[:ru:Вавилонский раздел]]|| || ||21 |- |[[:en:Reşid Mehmed Pasha]]||[[:ru:Решид Мехмед-паша]]|| || ||15 |- |[[:en:PASOK]]||[[:ru:Всегреческое социалистическое движение]]||[[Համահունական սոցիալիստական ​​շարժում]]|| ||45 |- |[[:en:Pasokification]]|| || || ||5 |- |[[:en:Patras]]||[[:ru:Патры]]||[[Պատրաս]]|| ||93 |- |[[:en:Paul of Greece]]||[[:ru:Павел I (король Греции)]]|| || ||50 |- |[[:en:Katina Paxinou]]||[[:ru:Катина Паксину]]||[[Կատինա Պաքսինու]]|| ||44 |- |[[:en:Peace (play)]]||[[:ru:Мир (комедия)]]|| || ||22 |- |[[:en:Pediments of the Parthenon]]|| || || ||7 |- |[[:en:Pelasgians]]||[[:ru:Пеласги]]||[[Պելասգներ]]|| ||40 |- |[[:en:Pella]]||[[:ru:Пелла (город)]]||[[Պելլա (քաղաք)]]|| ||48 |- |[[:en:Pella curse tablet]]|| || || ||9 |- |[[:en:Peloponnese]]||[[:ru:Пелопоннес]]||[[Պելոպոնես]]|| ||93 |- |[[:en:Peloponnesian War]]||[[:ru:Пелопоннесская война]]|| || ||71 |- |[[:en:Peloponnesians (Greek)]]||[[:ru:Пелопоннес]]||[[Պելոպոնես]]|| ||93 |- |[[:en:Pergamon]]||[[:ru:Пергам]]||[[Պերգամոն]]||այո||69 |- |[[:en:Phanariotes/Archive 3]]|| || || ||1 |- |[[:en:Phanariots]]||[[:ru:Фанариоты]]|| || ||36 |- |[[:en:Philip II of Macedon]]||[[:ru:Филипп II Македонский]]||[[Փիլիպոս II Մակեդոնացի]]|| ||86 |- |[[:en:Philistines]]||[[:ru:Филистимляне]]||[[Փղշտացիներ]]|| ||63 |- |[[:en:Phratry]]||[[:ru:Фратрия]]|| || ||20 |- |[[:en:Pi (letter)]]||[[:ru:Пи (буква)]]||[[Պի (տառ)]]||այո||88 |- |[[:en:Piraeus]]||[[:ru:Пирей]]||[[Պիրեյոս]]|| ||88 |- |[[:en:Place name changes in Turkey]]||[[:ru:Список переименованных городов на территории Турции]]||[[Աշխարհագրական անվանումների փոփոխությունը Թուրքիայում]]|| ||13 |- |[[:en:Plague of Athens]]||[[:ru:Афинская чума]]|| || ||30 |- |[[:en:Plague of Justinian]]||[[:ru:Юстинианова чума]]||[[Հուստինիանոսի ժանտախտ]]||այո||47 |- |[[:en:Sophie de Marbois-Lebrun, Duchess of Plaisance]]||[[:ru:Марбуа, Софи де]]|| || ||7 |- |[[:en:Maximus Planudes]]||[[:ru:Плануд, Максим]]|| || ||26 |- |[[:en:Nikolaos Plastiras]]||[[:ru:Пластирас, Николаос]]|| || ||23 |- |[[:en:Platonism]]||[[:ru:Платонизм]]||[[Պլատոնականություն]]|| ||60 |- |[[:en:Plotinus]]||[[:ru:Плотин]]||[[Պլոտինոս]]|| ||90 |- |[[:en:Plutarch]]||[[:ru:Плутарх]]||[[Պլուտարքոս]]|| ||147 |- |[[:en:Plutus (play)]]||[[:ru:Плутос (комедия)]]|| || ||24 |- |[[:en:Pnyx]]||[[:ru:Пникс]]|| || ||24 |- |[[:en:Political mutilation in Byzantine culture]]||[[:ru:Нанесение увечий по политическим причинам в Византии]]|| || ||9 |- |[[:en:Polychares of Messenia]]|| || || ||10 |- |[[:en:Polydamas of Skotoussa]]||[[:ru:Полидам из Скотусс]]|| || ||12 |- |[[:en:Pontic Greek]]||[[:ru:Понтийский язык]]|| || ||43 |- |[[:en:Pontic Greeks]]||[[:ru:Понтийцы]]||[[Պոնտացիներ]]|| ||40 |- |[[:en:Poseidon]]||[[:ru:Посейдон]]||[[Պոսեյդոն]]|| ||107 |- |[[:en:Posthomerica]]||[[:ru:После Гомера (Квинт Смирнский)]]|| || ||11 |- |[[:en:Pottery of ancient Greece]]||[[:ru:Вазопись Древней Греции]]|| || ||34 |- |[[:en:Prefectures of Greece]]||[[:ru:Номы Греции]]||[[Հունաստանի նոմոսներ]]|| ||47 |- |[[:en:Prehistory of Anatolia]]|| || || ||6 |- |[[:en:Presidential Mansion, Athens]]||[[:ru:Президентский дворец (Афины)]]|| || ||17 |- |[[:en:Prodicus]]||[[:ru:Продик]]||[[Պրոդիկոս]]|| ||42 |- |[[:en:Prometheus Unbound (Aeschylus)]]||[[:ru:Прометей освобождаемый]]|| || ||4 |- |[[:en:Prostitution in ancient Greece]]||[[:ru:Проституция в Древней Греции]]|| || ||21 |- |[[:en:Proto-Greek language]]||[[:ru:Протогреческий язык]]||[[Նախահունարեն]]|| ||24 |- |[[:en:Protogeometric style]]||[[:ru:Протогеометрический стиль]]|| || ||15 |- |[[:en:Providence Painter]]|| || || ||5 |- |[[:en:Provisional Government of National Defence]]|| || || ||10 |- |[[:en:Psi (Greek)]]||[[:ru:Пси (буква греческого алфавита)]]||[[Փսի (տառ)]]||այո||85 |- |[[:en:Ptolemaic dynasty]]||[[:ru:Птолемеи]]||[[Պտղոմեոսներ]]|| ||75 |- |[[:en:Ptolemaic Kingdom]]||[[:ru:Эллинистический Египет]]||[[Պտղոմեոսյան Եգիպտոս]]|| ||49 |- |[[:en:Ptolemy I Soter]]||[[:ru:Птолемей I Сотер]]||[[Պտղոմեոս Լագոս]]|| ||77 |- |[[:en:Pyli]]||[[:ru:Пили (дим)]]|| || ||17 |- |[[:en:Pyrrhichios]]|| || || ||10 |- |[[:en:Pyrrho]]||[[:ru:Пиррон]]||[[Պիհռոն]]|| ||52 |- |[[:en:Pyrrhus of Epirus]]||[[:ru:Пирр]]||[[Պյուռոս]]|| ||70 |- |[[:en:Pytheas]]||[[:ru:Пифей]]||[[Պիթեաս]]|| ||57 |- |[[:en:Quintus Smyrnaeus]]||[[:ru:Квинт Смирнский]]||[[Քվինտոս Զմյուռնիացի]]||այո||33 |- |[[:en:Rail transport in Greece]]||[[:ru:Железнодорожный транспорт в Греции]]|| || ||7 |- |[[:en:Rebetiko]]||[[:ru:Ребетика]]|| || ||31 |- |[[:en:Refugees of the Greek Civil War]]||[[:ru:Беженцы гражданской войны в Греции]]|| || ||8 |- |[[:en:Religion in Greece]]||[[:ru:Религия в Греции]]||[[Կրոնը Հունաստանում]]|| ||20 |- |[[:en:Rho]]||[[:ru:Ро (буква)]]||[[Ռո (տառ)]]||այո||85 |- |[[:en:Rhodes]]||[[:ru:Родос]]||[[Հռոդոս]]|| ||109 |- |[[:en:Rhodes (city)]]||[[:ru:Родос (город)]]||[[Հռոդոս (քաղաք)]]|| ||66 |- |[[:en:Rio–Antirrio Bridge]]||[[:ru:Рион — Андирион]]||[[Ռիո-Անտիրիո կամուրջ]]|| ||40 |- |[[:en:Yiannis Ritsos]]||[[:ru:Рицос, Яннис]]||[[Յաննիս Ռիցոս]]|| ||44 |- |[[:en:Roman consul]]||[[:ru:Консул (Древний Рим)]]||[[Կոնսուլ]]|| ||69 |- |[[:en:Roman Cyprus]]||[[:ru:Кипр (римская провинция)]]|| || ||29 |- |[[:en:Family tree of Roman emperors]]||[[:ru:Семейное древо римских императоров]]|| || ||5 |- |[[:en:Roman imperial cult]]|| || || ||22 |- |[[:en:Roman law]]||[[:ru:Римское право]]||[[Հռոմեական իրավունք]]||այո||69 |- |[[:en:Roman people]]||[[:ru:Римляне]]|| || ||21 |- |[[:en:Roman–Greek wars]]|| || || ||1 |- |[[:en:Roman–Iranian relations]]||[[:ru:Отношения Византии с государством Сасанидов]]|| || ||4 |- |[[:en:Roman–Persian Wars]]||[[:ru:Римско-персидские войны]]||[[Հռոմեա-պարսկական պատերազմներ]]|| ||44 |- |[[:en:Romani people in Greece]]|| || || ||5 |- |[[:en:Romanization of Greek]]|| || || ||16 |- |[[:en:Romanos I Lekapenos]]||[[:ru:Роман I Лакапин]]||[[Ռոմանոս I Լեկափենոս]]|| ||50 |- |[[:en:Romanos IV Diogenes]]||[[:ru:Роман IV Диоген]]|| || ||50 |- |[[:en:Sakis Rouvas]]||[[:ru:Рувас, Сакис]]||[[Սակիս Ռուվաս]]||այո||51 |- |[[:en:Sabines]]||[[:ru:Сабины]]|| || ||44 |- |[[:en:Antonis Samaras]]||[[:ru:Самарас, Антонис]]||[[Ադոնիս Սամարաս]]|| ||55 |- |[[:en:Samos]]||[[:ru:Самос]]||[[Սամոս (կղզի)]]|| ||77 |- |[[:en:Samothrace temple complex]]||[[:ru:Храмовый комплекс Самофракии]]|| || ||13 |- |[[:en:Santorini]]||[[:ru:Тира (остров)]]||[[Սանտորինի]]|| ||86 |- |[[:en:Sappho]]||[[:ru:Сапфо]]||[[Սապփո]]|| ||139 |- |[[:en:Sarakatsani]]||[[:ru:Каракачаны]]||[[Կարակաչաններ]]|| ||28 |- |[[:en:Heinrich Schliemann]]||[[:ru:Шлиман, Генрих]]||[[Հենրիխ Շլիման]]|| ||70 |- |[[:en:Scopas]]||[[:ru:Скопас]]||[[Սկոպաս]]|| ||37 |- |[[:en:Second Balkan War]]||[[:ru:Вторая Балканская война]]||[[Երկրորդ Բալկանյան պատերազմ]]|| ||68 |- |[[:en:Second Economic Adjustment Programme for Greece]]|| || || ||3 |- |[[:en:Second Persian invasion of Greece]]||[[:ru:Греко-персидская война (480—479 до н. э.)]]||[[Պարսկական երկրորդ ներխուժում Հունաստան]]|| ||25 |- |[[:en:Second Philippic]]|| || || ||5 |- |[[:en:Seleucus I Nicator]]||[[:ru:Селевк I Никатор]]||[[Սելևկոս I Նիկատոր]]|| ||67 |- |[[:en:Semonides]]||[[:ru:Семонид Аморгский]]||[[Սիմոնիդես Ամորգացի]]|| ||26 |- |[[:en:Septuagint manuscripts]]||[[:ru:Септуагинтовые манускрипты]]|| || ||6 |- |[[:en:Serfdom]]||[[:ru:Крепостное право]]||[[Ճորտատիրություն]]|| ||70 |- |[[:en:Sesklo]]||[[:ru:Сескло]]|| || ||22 |- |[[:en:Seven Sages of Greece]]||[[:ru:Семь мудрецов]]||[[Յոթ իմաստուն]]|| ||52 |- |[[:en:Severe style]]||[[:ru:Строгий стиль]]|| || ||16 |- |[[:en:Shapur II]]||[[:ru:Шапур II]]||[[Շապուհ II Երկարակյաց]]||այո||55 |- |[[:en:Sicilian Expedition]]||[[:ru:Сицилийская экспедиция]]|| || ||31 |- |[[:en:Sicyon]]||[[:ru:Сикион]]||[[Սիկիոն]]|| ||39 |- |[[:en:Siege of Constantinople (626)]]||[[:ru:Осада Константинополя (626)]]||[[Կոստանդնուպոլսի պաշարում (626)]]||այո||30 |- |[[:en:Siege of Constantinople (674–678)]]||[[:ru:Осада Константинополя (674—678)]]||[[Կոստանդնուպոլսի պաշարում (674-678)]]||այո||32 |- |[[:en:Siege of Constantinople (717–718)]]||[[:ru:Осада Константинополя (717—718)]]||[[Կոստանդնուպոլսի պաշարում (717-718)]]||այո||40 |- |[[:en:Siege of Tripolitsa]]||[[:ru:Осада Триполицы]]|| || ||9 |- |[[:en:Sigma]]||[[:ru:Сигма (буква)]]||[[Սիգմա (տառ)]]||այո||84 |- |[[:en:Slavery in ancient Greece]]||[[:ru:Рабство в Древней Греции]]|| || ||27 |- |[[:en:Slavic speakers of Greek Macedonia]]||[[:ru:Славяне в Греции]]|| || ||9 |- |[[:en:Slavs]]||[[:ru:Славяне]]||[[Սլավոններ]]|| ||101 |- |[[:en:Smyrna]]||[[:ru:Смирна]]|| || ||21 |- |[[:en:Socrates]]||[[:ru:Сократ]]||[[Սոկրատես]]|| ||250 |- |[[:en:Socratic method]]||[[:ru:Метод Сократа]]|| || ||30 |- |[[:en:Dionysios Solomos]]||[[:ru:Соломос, Дионисиос]]||[[Սոլոմոս Դիոնիսիոս]]|| ||34 |- |[[:en:Death of Solomos Solomou]]|| || || ||6 |- |[[:en:Solon]]||[[:ru:Солон]]||[[Սոլոն]]|| ||108 |- |[[:en:Sophocles]]||[[:ru:Софокл]]||[[Սոֆոկլես]]|| ||192 |- |[[:en:Souliotes]]||[[:ru:Сулиоты]]|| || ||13 |- |[[:en:Elena Souliotis]]||[[:ru:Сулиоти, Элена]]||[[Ելենա Սուլիոտիս]]|| ||11 |- |[[:en:Sounion]]||[[:ru:Сунион]]|| || ||30 |- |[[:en:Southeast Europe]]||[[:ru:Юго-Восточная Европа]]||[[Հարավարևելյան Եվրոպա]]|| ||51 |- |[[:en:Stephanus of Byzantium]]||[[:ru:Стефан Византийский]]|| || ||33 |- |[[:en:Stesichorus]]||[[:ru:Стесихор]]||[[Ստեսիքոր]]|| ||41 |- |[[:en:Stoa of Attalos]]||[[:ru:Стоя Аттала]]||[[Ատտալոսի ստոա]]|| ||23 |- |[[:en:Strabo]]||[[:ru:Страбон]]||[[Ստրաբոն]]|| ||104 |- |[[:en:Strained yogurt]]||[[:ru:Греческий йогурт]]|| || ||33 |- |[[:en:Stymphalian birds]]||[[:ru:Стимфалийские птицы]]||[[Ստիմփալոսյան թռչուններ]]|| ||41 |- |[[:en:Super League Greece]]||[[:ru:Чемпионат Греции по футболу]]||[[Հունաստանի Սուպերլիգա]]|| ||46 |- |[[:en:Syllogae minores]]|| || || ||4 |- |[[:en:Syracuse, Sicily]]||[[:ru:Сиракузы (город)]]||[[Սիրաքյուս]]|| ||112 |- |[[:en:Syriza]]||[[:ru:СИРИЗА]]||[[Սիրիզա]]|| ||54 |- |[[:en:Tabor Light]]||[[:ru:Фаворский свет]]|| || ||13 |- |[[:en:Talos]]||[[:ru:Талос (витязь)]]|| || ||32 |- |[[:en:Tartarus]]||[[:ru:Тартар]]||[[Տարտարոս]]|| ||66 |- |[[:en:Tatoi Palace]]||[[:ru:Татой]]||[[Տատոյ]]||այո||19 |- |[[:en:Tau]]||[[:ru:Тау]]||[[Տաու (տառ)]]||այո||85 |- |[[:en:Telegony]]||[[:ru:Телегония (эпос)]]|| || ||20 |- |[[:en:Temple of Hephaestus]]||[[:ru:Храм Гефеста]]||[[Հեփեստոսի տաճար]]|| ||34 |- |[[:en:Temple of Zeus, Olympia]]||[[:ru:Храм Зевса в Олимпии]]||[[Զևսի տաճար (Օլիմպիա)]]|| ||31 |- |[[:en:Vassiliki Thanou-Christophilou]]||[[:ru:Тану-Христофилу, Василики]]||[[Վասիլիկի Թանու-Խրիստոֆիլու]]|| ||33 |- |[[:en:Thasian rebellion]]||[[:ru:Фасосское восстание]]|| || ||9 |- |[[:en:The Disrobing of Christ]]||[[:ru:Совлечение одежд с Христа]]|| || ||18 |- |[[:en:The Free Besieged]]|| || || ||5 |- |[[:en:Theaetetus (dialogue)]]||[[:ru:Теэтет (Платон)]]|| || ||30 |- |[[:en:Themistocles]]||[[:ru:Фемистокл]]||[[Թեմիստոկլես]]|| ||76 |- |[[:en:Theodora (wife of Justinian I)]]||[[:ru:Феодора]]||[[Թեոդորա]]|| ||54 |- |[[:en:Mikis Theodorakis]]||[[:ru:Теодоракис, Микис]]||[[Միկիս Թեոդորակիս]]|| ||60 |- |[[:en:Theodoric the Great]]||[[:ru:Теодорих Великий]]|| || ||73 |- |[[:en:Theogony]]||[[:ru:Теогония]]|| || ||63 |- |[[:en:Theophrastus]]||[[:ru:Теофраст]]||[[Թեոփրաստես]]|| ||91 |- |[[:en:Thespis]]||[[:ru:Феспис]]||[[Թեսպիս Իկարիացի]]|| ||32 |- |[[:en:Thessaloniki (regional unit)]]||[[:ru:Салоники (ном)]]||[[Սալոնիկ (նոմոս)]]|| ||42 |- |[[:en:Thessaly]]||[[:ru:Фессалия (периферия)]]|| || ||56 |- |[[:en:Theta]]||[[:ru:Тета]]||[[Թետա (տառ)]]||այո||89 |- |[[:en:Third Philippic]]|| || || ||6 |- |[[:en:Third siege of Missolonghi]]||[[:ru:Третья осада Месолонгиона]]|| || ||12 |- |[[:en:Thrace]]||[[:ru:Фракия]]||[[Թրակիա]]|| ||97 |- |[[:en:Thracians]]||[[:ru:Фракийцы]]||[[Թրակիացիներ]]|| ||62 |- |[[:en:Thracology]]|| || || ||7 |- |[[:en:Thucydides]]||[[:ru:Фукидид]]||[[Թուկիդիդես]]|| ||125 |- |[[:en:Timasitheus of Delphi]]|| || || ||6 |- |[[:en:Timeline of İzmir]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tiryns]]||[[:ru:Тиринф]]||[[Տիրինս]]|| ||51 |- |[[:en:Titormus]]|| || || ||2 |- |[[:en:Iakovos Tombazis]]||[[:ru:Томбазис, Яковос]]|| || ||6 |- |[[:en:The Town Mouse and the Country Mouse]]|| || || ||15 |- |[[:en:Transport in Greece]]||[[:ru:Транспорт в Греции]]||[[Տրանսպորտը Հունաստանում]]|| ||14 |- |[[:en:Treaty of Constantinople (1832)]]||[[:ru:Константинопольский договор (1832)]]|| || ||18 |- |[[:en:Treaty of Küçük Kaynarca]]||[[:ru:Кючук-Кайнарджийский мир]]|| || ||43 |- |[[:en:Treaty of Lausanne]]||[[:ru:Лозаннский мирный договор]]||[[Լոզանի պայմանագիր]]|| ||66 |- |[[:en:Charilaos Trikoupis]]||[[:ru:Трикупис, Харилаос]]||[[Խարիլաոս Տրիկուպիս]]|| ||27 |- |[[:en:Tripe soup]]|| || || ||14 |- |[[:en:Tripiti (archaeological site)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Trireme]]||[[:ru:Трирема]]|| || ||54 |- |[[:en:Trojan Horse]]||[[:ru:Троянский конь]]||[[Տրոյական ձի]]|| ||82 |- |[[:en:Trojan War]]||[[:ru:Троянская война]]||[[Տրոյական պատերազմ]]||այո||98 |- |[[:en:Alexis Tsipras]]||[[:ru:Ципрас, Алексис]]||[[Ալեքսիս Ցիպրաս]]|| ||91 |- |[[:en:Tunnel of Eupalinos]]||[[:ru:Эвпалинов тоннель]]|| || ||22 |- |[[:en:Turkish War of Independence]]||[[:ru:Война за независимость Турции]]||[[Թուրքիայի անկախության պատերազմ]]|| ||61 |- |[[:en:Tylissos]]||[[:ru:Тилисос]]|| || ||15 |- |[[:en:Uranus (mythology)]]||[[:ru:Уран (мифология)]]||[[Ուրանոս]]|| ||84 |- |[[:en:Eleftherios Venizelos]]||[[:ru:Венизелос, Элефтериос]]||[[Էլեֆթերիոս Վենիզելոս]]|| ||59 |- |[[:en:Vergina Sun]]||[[:ru:Вергинская звезда]]||[[Վերգինայի աստղ]]|| ||30 |- |[[:en:Vido]]||[[:ru:Птихия]]||[[Պտիխիյա]]|| ||18 |- |[[:en:Visa requirements for Greek citizens]]|| || || ||3 |- |[[:en:Vlachs]]||[[:ru:Валахи]]||[[Վալախներ]]|| ||41 |- |[[:en:War against Nabis]]||[[:ru:Война против Набиса]]|| || ||20 |- |[[:en:Wars of the Delian League]]||[[:ru:Войны Делосского союза]]|| || ||13 |- |[[:en:Wars of the Diadochi]]||[[:ru:Войны диадохов]]|| || ||23 |- |[[:en:The Wasps]]||[[:ru:Осы (комедия)]]|| || ||23 |- |[[:en:Water supply and sanitation in Greece]]|| || || ||3 |- |[[:en:Western Thrace]]||[[:ru:Западная Фракия]]||[[Արևմտյան Թրակիա]]|| ||41 |- |[[:en:White Tower of Thessaloniki]]||[[:ru:Белая башня (Салоники)]]||[[Սպիտակ աշտարակ (Սալոնիկ)]]|| ||30 |- |[[:en:World War II]]||[[:ru:Вторая мировая война]]||[[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]|| ||261 |- |[[:en:World War II casualties]]||[[:ru:Потери во Второй мировой войне]]||[[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի կորուստներ]]|| ||35 |- |[[:en:Xanthippe]]||[[:ru:Ксантиппа]]|| || ||43 |- |[[:en:Xi (letter)]]||[[:ru:Кси (буква греческого алфавита)]]||[[Քսի (տառ)]]||այո||82 |- |[[:en:Xuthus]]||[[:ru:Ксуф]]|| || ||26 |- |[[:en:Zeno of Citium]]||[[:ru:Зенон Китийский]]||[[Զենոն Կիտիոնացի]]|| ||78 |- |[[:en:Zeppelin LZ 55]]|| || || ||2 |- |[[:en:Joannes Zonaras]]||[[:ru:Иоанн Зонара]]|| || ||47 |- |[[:en:Zorba the Greek]]||[[:ru:Грек Зорба (роман)]]||[[Հույն Զոռբան (վեպ)]]|| ||34 |- |[[:en:Zorba the Greek (film)]]||[[:ru:Грек Зорба (фильм)]]||[[Հույն Զոռբա (ֆիլմ)]]|| ||45 |} == [[:en:Category:Mid-importance Greek articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!Ռուսերեն հոդված!!Հայերեն հոդված!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:-phil-]]|| || || ||4 |- |[[:en:11 September 1922 Revolution]]||[[:ru:Восстание 11 сентября 1922 года]]|| || ||14 |- |[[:en:11th World Scout Jamboree]]|| || || ||9 |- |[[:en:21os Akatallilos]]||[[:ru:21os Akatallilos]]||[[21os Akatallilos]]||այո||3 |- |[[:en:22 July 1943 Athens protest]]|| || || ||3 |- |[[:en:75 mm Schneider-Danglis 06/09]]||[[:ru:76-мм горная пушка образца 1909 года]]|| || ||9 |- |[[:en:526 Antioch earthquake]]||[[:ru:Антиохийское землетрясение]]|| || ||16 |- |[[:en:1862 Greek head of state referendum]]||[[:ru:Референдум в Греции (1862)]]|| || ||7 |- |[[:en:1920 Greek legislative election]]|| || || ||5 |- |[[:en:1920 Greek referendum]]||[[:ru:Референдум в Греции (1920)]]|| || ||9 |- |[[:en:1921 in Greece]]|| || || ||3 |- |[[:en:1924 Greek republic referendum]]||[[:ru:Республиканский референдум в Греции (1924)]]|| || ||10 |- |[[:en:1928 Greek legislative election]]|| || || ||3 |- |[[:en:1932 Greek legislative election]]|| || || ||3 |- |[[:en:1933 Greek legislative election]]|| || || ||4 |- |[[:en:1936 Greek legislative election]]|| || || ||6 |- |[[:en:1946 Greek legislative election]]|| || || ||6 |- |[[:en:1946 Greek referendum]]||[[:ru:Референдум о сохранении монархии в Греции (1946)]]|| || ||7 |- |[[:en:1950 Greek legislative election]]|| || || ||5 |- |[[:en:1951 Greek legislative election]]|| || || ||4 |- |[[:en:1952 Greek legislative election]]|| || || ||5 |- |[[:en:1956 Greek legislative election]]|| || || ||5 |- |[[:en:1958 Greek legislative election]]|| || || ||5 |- |[[:en:1961 Greek legislative election]]|| || || ||5 |- |[[:en:1963 Greek legislative election]]|| || || ||6 |- |[[:en:1964 Greek legislative election]]|| || || ||7 |- |[[:en:1968 Greek constitutional referendum]]|| || || ||5 |- |[[:en:1971 European Cup Final]]||[[:ru:Финал Кубка европейских чемпионов 1971]]||[[Եվրոպայի չեմպիոնների գավաթի եզրափակիչ 1971]]||այո||25 |- |[[:en:1972–1973 Cypriot ecclesiastical coup attempt]]|| || || ||4 |- |[[:en:1973 Greek republic referendum]]||[[:ru:Республиканский референдум в Греции (1973)]]|| || ||11 |- |[[:en:1974 Greek legislative election]]|| || || ||9 |- |[[:en:1974 Greek republic referendum]]||[[:ru:Республиканский референдум в Греции (1974)]]|| || ||15 |- |[[:en:1977 Greek legislative election]]|| || || ||9 |- |[[:en:1981 Greek legislative election]]|| || || ||8 |- |[[:en:1985 Greek legislative election]]|| || || ||8 |- |[[:en:1990–91 Greek Football Cup]]|| || || ||5 |- |[[:en:1993 Greek legislative election]]|| || || ||11 |- |[[:en:1996 Greek legislative election]]|| || || ||11 |- |[[:en:1999 Athens earthquake]]||[[:ru:Афинское землетрясение (1999)]]|| || ||11 |- |[[:en:2000 Greek legislative election]]|| || || ||11 |- |[[:en:2002 Greek local elections]]|| || || ||2 |- |[[:en:2004 Summer Olympics opening ceremony]]||[[:ru:Церемония открытия летних Олимпийских игр 2004]]|| || ||8 |- |[[:en:2004 Summer Olympics torch relay]]||[[:ru:Эстафета олимпийского огня летних Олимпийских игр 2004]]|| || ||9 |- |[[:en:2004 Summer Paralympics]]||[[:ru:Летние Паралимпийские игры 2004]]|| || ||29 |- |[[:en:2006 Greece earthquake]]|| || || ||5 |- |[[:en:2006 Greek local elections]]|| || || ||2 |- |[[:en:2007 Greek forest fires]]||[[:ru:Лесные пожары в Греции (2007)]]|| || ||20 |- |[[:en:2007 PASOK leadership election]]|| || || ||3 |- |[[:en:2007–08 Greek Football Cup]]||[[:ru:Кубок Греции по футболу 2007/2008]]|| || ||8 |- |[[:en:2009 European Parliament election in Greece]]||[[:ru:Выборы в Европейский парламент в Греции (2009)]]|| || ||14 |- |[[:en:2009 Greek forest fires]]|| || || ||8 |- |[[:en:2009 Greek legislative election]]||[[:ru:Парламентские выборы в Греции (2009)]]|| || ||22 |- |[[:en:2009 New Democracy leadership election]]|| || || ||3 |- |[[:en:2010 Greek local elections]]|| || || ||5 |- |[[:en:2014 Greek local elections]]|| || || ||4 |- |[[:en:A True Story]]||[[:ru:Правдивая история (Лукиан)]]|| || ||18 |- |[[:en:A1 Ethniki Volleyball]]||[[:ru:Чемпионат Греции по волейболу среди мужчин]]|| || ||8 |- |[[:en:Abae]]||[[:ru:Абы]]|| || ||19 |- |[[:en:Abaris the Hyperborean]]||[[:ru:Абарис]]||[[Աբարիս]]|| ||26 |- |[[:en:Abdera, Thrace]]||[[:ru:Авдира (дим)]]||[[Ավդիրա (դիմա)]]|| ||15 |- |[[:en:Abolla]]||[[:ru:Аболла]]|| || ||14 |- |[[:en:Abortion in Greece]]||[[:ru:Аборты в Греции]]|| || ||8 |- |[[:en:Abrupolis]]|| || || ||7 |- |[[:en:Academy (educational institution)]]||[[:ru:Академия]]||[[Ակադեմիա]]|| ||79 |- |[[:en:Academy of Athens (modern)]]||[[:ru:Афинская академия]]||[[Աթենքի ակադեմիա]]|| ||20 |- |[[:en:Acanthus of Sparta]]|| || || ||13 |- |[[:en:Acesas]]|| || || ||6 |- |[[:en:Achaea]]||[[:ru:Ахея]]||[[Ախեյա]]|| ||55 |- |[[:en:Achaea (ancient region)]]|| || || ||15 |- |[[:en:Achaean Federation]]||[[:ru:Ахейский союз]]|| || ||47 |- |[[:en:Achaean Leaders]]|| || || ||1 |- |[[:en:Achaean War]]||[[:ru:Ахейская война]]|| || ||11 |- |[[:en:Achaeans (tribe)]]||[[:ru:Ахейцы]]||[[Աքայացիներ]]|| ||58 |- |[[:en:Achaemenid destruction of Athens]]|| || || ||6 |- |[[:en:Achaeus (general)]]||[[:ru:Ахей (полководец)]]|| || ||16 |- |[[:en:Achaeus (son of Poseidon)]]||[[:ru:Ахей (сын Посейдона)]]|| || ||2 |- |[[:en:Achaia (Roman province)]]||[[:ru:Ахея (римская провинция)]]|| || ||50 |- |[[:en:Acharnes]]||[[:ru:Ахарне]]||[[Ախարնես]]|| ||31 |- |[[:en:Acharnes Railway Center]]|| || || ||5 |- |[[:en:Acheloos Painter]]||[[:ru:Вазописец Ахелоя]]|| || ||6 |- |[[:en:Achilleis (trilogy)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Achilles Painter]]||[[:ru:Вазописец Ахилла]]|| || ||21 |- |[[:en:Achilles' heel]]||[[:ru:Ахиллесова пята]]||[[Աքիլեսյան գարշապար]]|| ||32 |- |[[:en:Achlys]]||[[:ru:Ахлис]]|| || ||13 |- |[[:en:Acritic songs]]|| || || ||3 |- |[[:en:Acroceraunian School]]|| || || ||1 |- |[[:en:Acrocorinth]]||[[:ru:Акрокоринф]]||[[Ակրոկորնթոս]]|| ||33 |- |[[:en:Acrolith]]||[[:ru:Акролит]]|| || ||24 |- |[[:en:Acropolis Rally]]||[[:ru:Ралли Греции]]|| || ||20 |- |[[:en:Actaeon]]||[[:ru:Актеон]]||[[Ակտեոն]]|| ||41 |- |[[:en:Actium]]||[[:ru:Акциум]]|| || ||37 |- |[[:en:Adeimantus]]||[[:ru:Адимант]]|| || ||7 |- |[[:en:Adonia]]||[[:ru:Садики Адониса]]|| || ||10 |- |[[:en:Adonis]]||[[:ru:Адонис]]||[[Ադոնիս]]|| ||62 |- |[[:en:Adranus]]||[[:ru:Адран]]|| || ||14 |- |[[:en:Adriatic campaign of 1807–1814]]|| || || ||5 |- |[[:en:Aeacides of Epirus]]||[[:ru:Эакид]]|| || ||18 |- |[[:en:Aeacus]]||[[:ru:Эак]]||[[Էակոս]]||այո||50 |- |[[:en:Aegean and Western Turkey sclerophyllous and mixed forests]]|| || || ||7 |- |[[:en:Aegean art]]|| ||[[Եգեյան արվեստ]]|| ||13 |- |[[:en:Aegean dispute]]||[[:ru:Эгейский вопрос]]||[[Եգեյան հիմնահարց]]|| ||17 |- |[[:en:Aegean languages]]||[[:ru:Тирренские языки]]|| || ||26 |- |[[:en:Aegeus]]||[[:ru:Эгей]]|| || ||48 |- |[[:en:Aegina]]||[[:ru:Эгина (остров)]]|| || ||64 |- |[[:en:Aegis]]||[[:ru:Эгида]]|| || ||45 |- |[[:en:Aegisthus]]||[[:ru:Эгисф]]|| || ||43 |- |[[:en:Aegles]]|| || || ||1 |- |[[:en:AEK Athens F.C.]]||[[:ru:АЕК (футбольный клуб, Афины)]]||[[ԱԵԿ Աթենք ՖԱ]]|| ||52 |- |[[:en:AEK B.C.]]||[[:ru:АЕК (баскетбольный клуб)]]|| || ||23 |- |[[:en:AEKKEA-RAAB]]|| || || ||3 |- |[[:en:AEKKEA-RAAB R-29]]|| || || ||3 |- |[[:en:Claudius Aelianus]]||[[:ru:Клавдий Элиан]]|| || ||46 |- |[[:en:Aeneas]]||[[:ru:Эней]]||[[Էնեաս]]|| ||81 |- |[[:en:Aeolians]]||[[:ru:Эолийцы]]|| || ||31 |- |[[:en:Aeolic Greek]]||[[:ru:Эолийский диалект древнегреческого языка]]|| || ||31 |- |[[:en:Aeolis]]||[[:ru:Эолида]]|| || ||36 |- |[[:en:Aeschines]]||[[:ru:Эсхин]]|| || ||45 |- |[[:en:Aeson]]||[[:ru:Эсон (мифология)]]|| || ||34 |- |[[:en:Aesymnetes]]||[[:ru:Эсимнет]]|| || ||10 |- |[[:en:Aetna (city)]]||[[:ru:Этна (город)]]|| || ||9 |- |[[:en:Aetolian League]]||[[:ru:Этолийский союз]]|| || ||40 |- |[[:en:The Affecter]]||[[:ru:Вычурный вазописец]]|| || ||6 |- |[[:en:Afgeio]]|| || || ||3 |- |[[:en:Afqa]]|| || || ||9 |- |[[:en:African Greeks]]|| || || ||2 |- |[[:en:Georgios Afroudakis]]|| || || ||5 |- |[[:en:Agamemnon]]||[[:ru:Агамемнон]]||[[Ագամեմնոն]]|| ||81 |- |[[:en:Agatharchides]]||[[:ru:Агатархид]]|| || ||27 |- |[[:en:Agathocles of Syracuse]]||[[:ru:Агафокл]]|| || ||41 |- |[[:en:Agathodaemon]]||[[:ru:Агатодемон (божество)]]|| || ||18 |- |[[:en:Agathokleia]]||[[:ru:Агафоклея]]|| || ||16 |- |[[:en:Agave (mythology)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Agde]]||[[:ru:Агд]]|| || ||64 |- |[[:en:AGEH Gymnastikos B.C.]]|| || || ||2 |- |[[:en:Agesilaus II]]||[[:ru:Агесилай II]]|| || ||48 |- |[[:en:Agia Mavra, Elis]]|| || || ||3 |- |[[:en:Agia Paraskevi, Chalkidiki]]|| || || ||6 |- |[[:en:Agioi Theodoroi, Elis]]|| || || ||3 |- |[[:en:Agios Georgios, Andravida]]||[[:ru:Андравида]]|| || ||19 |- |[[:en:Agios Kirykos]]|| ||[[Այոս Կիրիկոս]]|| ||20 |- |[[:en:Agios Konstantinos, East Attica]]||[[:ru:Айос-Констандинос (Лавреотики)]]|| || ||16 |- |[[:en:Agios Minas Cathedral]]||[[:ru:Собор Святого Мины]]||[[Սուրբ Մինասի տաճար]]|| ||18 |- |[[:en:Agios Nikitas]]|| || || ||6 |- |[[:en:Agios Nikolaos, Chalkidiki]]||[[:ru:Айос-Николаос (Халкидики)]]||[[Այոս Նիկոլաոս (Խալկիդիկի)]]|| ||14 |- |[[:en:Agios Stefanos, Achaea]]|| || || ||5 |- |[[:en:Agios Stefanos, Attica]]||[[:ru:Айос-Стефанос (Аттика)]]|| || ||19 |- |[[:en:Agios Vlasios, Magnesia]]|| || || ||9 |- |[[:en:Agistri]]||[[:ru:Ангистрион]]||[[Անգիստրի]]|| ||36 |- |[[:en:Agistri (song)]]||[[:ru:Каппадокийские греки]]|| || ||13 |- |[[:en:Aglaurus]]|| || || ||8 |- |[[:en:Aglaurus, daughter of Cecrops]]||[[:ru:Аглавра (дочь Кекропса)]]||[[Ագլավրա (Կեկրոպսի դուստր)]]|| ||21 |- |[[:en:Aglianico]]||[[:ru:Альянико]]|| || ||18 |- |[[:en:Agnes of Durazzo]]|| || || ||10 |- |[[:en:Spiro Agnew]]||[[:ru:Агню, Спиро]]||[[Սպիրո Ագնյու]]|| ||67 |- |[[:en:Agoge]]||[[:ru:Спартанское воспитание]]||[[Սպարտական դաստիարակություն]]|| ||31 |- |[[:en:Tellos Agras]]||[[:ru:Агапинос, Сарантос]]|| || ||11 |- |[[:en:Agria]]|| || || ||20 |- |[[:en:Agricultural University of Athens]]||[[:ru:Афинский аграрный университет]]|| || ||14 |- |[[:en:Helene Ahrweiler]]||[[:ru:Гликадзи-Арвелер, Элени]]|| || ||15 |- |[[:en:Aianteio]]||[[:ru:Саламин]]||[[Սալամին]]|| ||60 |- |[[:en:Kostas Aidiniou]]|| || || ||3 |- |[[:en:Aigosthena]]|| || || ||10 |- |[[:en:Air operations during the Greek Civil War]]|| || || ||1 |- |[[:en:Aison (vase painter)]]|| || || ||8 |- |[[:en:Aisonia]]|| || || ||7 |- |[[:en:Aitoliko]]||[[:ru:Этоликон (Этолия и Акарнания)]]|| || ||16 |- |[[:en:Ajax (play)]]||[[:ru:Аякс (Софокл)]]|| || ||29 |- |[[:en:Ajax the Great]]||[[:ru:Аякс Великий]]|| || ||57 |- |[[:en:Ajax the Lesser]]||[[:ru:Аякс Малый]]|| || ||38 |- |[[:en:Akanthos (Greece)]]||[[:ru:Аканф]]|| || ||19 |- |[[:en:Akkerman Convention]]||[[:ru:Аккерманская конвенция]]||[[Աքքերմանի կոնվենցիա]]|| ||28 |- |[[:en:Akoli, Greece]]|| || || ||11 |- |[[:en:Akra, Crimea]]||[[:ru:Акра (Крым)]]|| || ||5 |- |[[:en:Akrotiri (prehistoric city)]]||[[:ru:Акротири (Тира)]]|| || ||30 |- |[[:en:Alabastron]]||[[:ru:Алабастрон]]|| || ||27 |- |[[:en:Alazon]]|| || || ||6 |- |[[:en:Albania–Greece relations]]||[[:ru:Албано-греческие отношения]]||[[Հույն-ալբանական հարաբերություններ]]|| ||10 |- |[[:en:Albanian Vilayet]]|| || || ||8 |- |[[:en:Albanians in Greece]]|| || || ||7 |- |[[:en:Albanians of Western Thrace]]|| || || ||3 |- |[[:en:Alcamenes]]||[[:ru:Алкамен (скульптор)]]||[[Ալկամենես]]|| ||26 |- |[[:en:Alcetas I of Epirus]]||[[:ru:Алкет I]]|| || ||18 |- |[[:en:Alcetas II of Epirus]]||[[:ru:Алкет II]]|| || ||17 |- |[[:en:Alcmaeon in Corinth]]||[[:ru:Алкмеон в Коринфе]]|| || ||5 |- |[[:en:Alcmaeonidae]]||[[:ru:Алкмеониды]]|| || ||25 |- |[[:en:Alcmene]]||[[:ru:Алкмена]]||[[Ալկմենե (Հերակլեսի մայր)]]|| ||48 |- |[[:en:Alcmeonis]]||[[:ru:Алкмеонида]]|| || ||12 |- |[[:en:Alepou]]|| || || ||8 |- |[[:en:Alexander of Abonoteichus]]||[[:ru:Александр Пафлагонец]]|| || ||15 |- |[[:en:Alexander of Greece]]||[[:ru:Александр I (король Греции)]]||[[Ալեքսանդր (Հունաստանի թագավոր)]]|| ||48 |- |[[:en:Alexander of Myndus]]|| || || ||7 |- |[[:en:Alexander of Pherae]]||[[:ru:Александр Ферский]]|| || ||17 |- |[[:en:Alexander Polyhistor]]||[[:ru:Александр Полигистор]]||[[Ալեքսանդր Բազմավեպ]]|| ||24 |- |[[:en:Alexander Romance]]||[[:ru:История Александра Великого]]||[[Ալեքսանդրի վեպը]]|| ||31 |- |[[:en:Alexander Technological Educational Institute of Thessaloniki]]|| ||[[Սալոնիկի Ալեքսանդր տեխնոլոգիական կրթության ինստիտուտ]]|| ||3 |- |[[:en:Alexandria Troas]]||[[:ru:Александрия Троадская]]|| || ||21 |- |[[:en:Alexandros, Greece]]|| || || ||4 |- |[[:en:Alexandroupoli]]||[[:ru:Александруполис]]||[[Ալեքսանդրուպոլիս]]|| ||61 |- |[[:en:Alexarchus of Macedon]]||[[:ru:Алексарх Македонянин]]|| || ||6 |- |[[:en:Alexiares and Anicetus]]|| || || ||6 |- |[[:en:Alexios I of Trebizond]]||[[:ru:Алексей I Великий Комнин]]|| || ||33 |- |[[:en:Alexios II of Trebizond]]||[[:ru:Алексей II Великий Комнин]]|| || ||27 |- |[[:en:Alexios III Angelos]]||[[:ru:Алексей III Ангел]]|| || ||47 |- |[[:en:Alexios III of Trebizond]]||[[:ru:Алексей III Великий Комнин]]|| || ||26 |- |[[:en:Alexios II Komnenos]]||[[:ru:Алексей II Комнин]]|| || ||45 |- |[[:en:Alexios V Doukas]]||[[:ru:Алексей V Дука]]|| || ||47 |- |[[:en:Haris Alexiou]]||[[:ru:Алексиу, Харис]]||[[Հարիս Ալեքսիու]]|| ||27 |- |[[:en:Alexis (poet)]]||[[:ru:Алексид]]|| || ||18 |- |[[:en:Alfeios]]||[[:ru:Алфиос]]|| || ||31 |- |[[:en:Ali Pasha of Ioannina]]||[[:ru:Али-паша Тепеленский]]|| || ||39 |- |[[:en:Alifeira]]|| || || ||10 |- |[[:en:Alkimachos of Pydna]]|| || || ||1 |- |[[:en:Alkyonides Gulf]]||[[:ru:Алкионидес (залив)]]|| || ||8 |- |[[:en:Leo Allatius]]||[[:ru:Аллаций, Лев]]|| || ||19 |- |[[:en:Allegory of the cave]]||[[:ru:Миф о пещере]]||[[Քարանձավի այլաբանություն]]|| ||57 |- |[[:en:Georgios Alogoskoufis]]|| || || ||7 |- |[[:en:Alonnisos Marine Park]]||[[:ru:Национальный морской парк Алонисос]]||[[Ալոնիսոսի ազգային ծովային պարկ]]|| ||17 |- |[[:en:Alpha Bank]]||[[:ru:Alpha Bank]]|| || ||20 |- |[[:en:Alpha TV]]||[[:ru:Alpha TV]]||[[Alpha TV]]|| ||14 |- |[[:en:Althaea (mythology)]]||[[:ru:Алфея]]|| || ||28 |- |[[:en:Althaemenes]]||[[:ru:Алфемен]]|| || ||16 |- |[[:en:Fragiskos Alvertis]]||[[:ru:Алвертис, Фрагискос]]|| || ||12 |- |[[:en:Alytarches]]|| || || ||5 |- |[[:en:Amadeus, Prince of Achaea]]|| || || ||8 |- |[[:en:Duke of Amalfi]]|| || || ||6 |- |[[:en:Amalthea (mythology)]]||[[:ru:Амалфея]]|| || ||41 |- |[[:en:Ioannis Amanatidis]]||[[:ru:Аманатидис, Яннис]]|| || ||28 |- |[[:en:Amasis Painter]]||[[:ru:Мастер Амасиса]]|| || ||18 |- |[[:en:Amasis (potter)]]||[[:ru:Амасис (гончар)]]|| || ||12 |- |[[:en:Amazon statue types]]||[[:ru:Раненая амазонка]]|| || ||5 |- |[[:en:Amazonomachy]]||[[:ru:Амазономахия]]|| || ||17 |- |[[:en:Amazons]]||[[:ru:Амазонки]]||[[Ամազոնուհիներ]]|| ||73 |- |[[:en:Ambracian Gulf]]||[[:ru:Амвракикос]]|| || ||35 |- |[[:en:Ambrosia]]||[[:ru:Амброзия (мифология)]]||[[Ամբրոսիա]]|| ||46 |- |[[:en:Ambrosian Iliad]]||[[:ru:Амброзианская Илиада]]|| || ||17 |- |[[:en:Amfilochia]]||[[:ru:Амфилохия]]||[[Ամֆիլոխիա (քաղաք)]]|| ||23 |- |[[:en:Amores (Lucian)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Amorgos]]||[[:ru:Аморгос]]|| || ||50 |- |[[:en:Ampelokampos]]|| || || ||2 |- |[[:en:Amphiareion of Oropos]]||[[:ru:Храм Амфиарая]]|| || ||14 |- |[[:en:Amphidromia]]|| || || ||10 |- |[[:en:Amphipole]]|| || || ||1 |- |[[:en:Amphipolis]]||[[:ru:Амфиполис]]|| || ||43 |- |[[:en:Amphitrite]]||[[:ru:Амфитрита]]||[[Ամփիտրիտե]]||այո||59 |- |[[:en:Amphora]]||[[:ru:Амфора]]||[[Ամֆորա]]|| ||63 |- |[[:en:Amphoterus (admiral)]]||[[:ru:Амфотер (военачальник)]]|| || ||10 |- |[[:en:Amyntas III of Macedon]]||[[:ru:Аминта III]]|| || ||31 |- |[[:en:Amyntor (mythology)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Anafi]]||[[:ru:Анафи]]||[[Անաֆի]]|| ||41 |- |[[:en:Manolis Anagnostakis]]||[[:ru:Анагностакис, Манолис]]|| || ||11 |- |[[:en:Panagiotis Anagnostopoulos]]||[[:ru:Анагностопулос, Панайотис (политик)]]|| || ||4 |- |[[:en:Sia Anagnostopoulou]]|| || || ||5 |- |[[:en:Anarchism in Greece]]|| || || ||8 |- |[[:en:Anası Kızından]]|| || || ||2 |- |[[:en:Anastasios of Albania]]||[[:ru:Анастасий (архиепископ Тиранский)]]|| || ||23 |- |[[:en:Anastasius I Dicorus]]||[[:ru:Анастасий I]]||[[Անաստասիոս Ա (կայսր)]]|| ||57 |- |[[:en:Anastasius of Constantinople]]||[[:ru:Анастасий (патриарх Константинопольский)]]|| || ||13 |- |[[:en:Anasyrma]]||[[:ru:Анасирма]]|| || ||18 |- |[[:en:Anathema]]||[[:ru:Анафема]]|| || ||45 |- |[[:en:Anatolia]]||[[:ru:Малая Азия]]||[[Անատոլիա]]|| ||140 |- |[[:en:Anavryta Classical Lyceum]]|| || || ||2 |- |[[:en:Anax (Greek)]]||[[:ru:Анакс]]|| || ||14 |- |[[:en:Anaximander]]||[[:ru:Анаксимандр]]||[[Անաքսիմանդրոս]]|| ||106 |- |[[:en:Ancient Elis]]||[[:ru:Элида]]||[[Էլիդա]]|| ||16 |- |[[:en:Ancient Greek astronomy]]||[[:ru:Астрономия Древней Греции]]||[[Աստղագիտությունը հին Հունաստանում]]|| ||29 |- |[[:en:Ancient Greek coinage]]||[[:ru:Древнегреческие монеты]]|| || ||17 |- |[[:en:Ancient Greek dialects]]|| || || ||16 |- |[[:en:Ancient Greek eros]]|| || || ||16 |- |[[:en:Ancient Greek flood myths]]||[[:ru:Древнегреческие мифы о потопе]]|| || ||3 |- |[[:en:Ancient Greek law]]||[[:ru:Право Древней Греции]]||[[Հին հունական իրավունք]]|| ||18 |- |[[:en:Ancient Greek Olympic festivals]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ancient Greek philosophy]]||[[:ru:Древнегреческая философия]]||[[Անտիկ հունական փիլիսոփայություն]]||այո||55 |- |[[:en:Ancient Greek phonology]]|| || || ||8 |- |[[:en:Ancient Greek sculpture]]||[[:ru:Скульптура Древней Греции]]||[[Հին հունական քանդակագործություն]]|| ||29 |- |[[:en:Ancient Greek technology]]||[[:ru:Древнегреческие технологии]]|| || ||14 |- |[[:en:Ancient Greek warfare]]|| || || ||9 |- |[[:en:Ancient history]]||[[:ru:Древний мир]]||[[Հին աշխարհ]]|| ||127 |- |[[:en:Ancient Macedonian army]]||[[:ru:Армия Древней Македонии]]||[[Հին Մակեդոնիայի բանակ]]|| ||20 |- |[[:en:Ancient Macedonian language]]||[[:ru:Древнемакедонский язык]]|| || ||31 |- |[[:en:Ancient Macedonians]]||[[:ru:Македоняне]]|| || ||28 |- |[[:en:List of ancient Macedonians]]||[[:ru:Македонские цари]]|| || ||31 |- |[[:en:Ancient Serbia]]||[[:ru:Доисторическая Сербия]]|| || ||5 |- |[[:en:Ancient Thera]]|| || || ||9 |- |[[:en:Ancient Thessaly]]|| || || ||11 |- |[[:en:List of ancient tribes in Illyria]]|| || || ||9 |- |[[:en:Andokides (vase painter)]]||[[:ru:Андокид (вазописец)]]||[[Անդոկիդես]]|| ||17 |- |[[:en:Andravida]]||[[:ru:Андравида]]|| || ||19 |- |[[:en:Nikolaos Andriakopoulos]]||[[:ru:Андриакопулос, Николаос]]|| || ||28 |- |[[:en:Andromache (play)]]||[[:ru:Андромаха (Еврипид)]]|| || ||24 |- |[[:en:Andromeda (mythology)]]||[[:ru:Андромеда (мифология)]]||[[Անդրոմեդա (դիցաբանություն)]]|| ||68 |- |[[:en:Andromeda (play)]]||[[:ru:Андромеда (Еврипид)]]|| || ||7 |- |[[:en:Andronicus of Rhodes]]||[[:ru:Андроник Родосский]]|| || ||33 |- |[[:en:Andronikos I of Trebizond]]||[[:ru:Андроник I Гид]]|| || ||26 |- |[[:en:Andronikos III Palaiologos]]||[[:ru:Андроник III Палеолог]]||[[Անդրոնիկոս III Կրտսեր]]|| ||47 |- |[[:en:Andros]]||[[:ru:Андрос (остров, Греция)]]||[[Անդրոս (կղզի)]]|| ||57 |- |[[:en:Mimis Androulakis]]|| || || ||4 |- |[[:en:Nikos Androulakis]]||[[:ru:Андрулакис, Никос]]|| || ||11 |- |[[:en:Odysseas Androutsos]]||[[:ru:Андруцос, Одиссей]]|| || ||12 |- |[[:en:Anemodouri]]|| || || ||4 |- |[[:en:Anemurium]]||[[:ru:Анемуриум]]|| || ||9 |- |[[:en:George-Marios Angeletos]]||[[:ru:Ангелетос, Георгиос-Мариос]]|| || ||3 |- |[[:en:Angelokastro (Corfu)]]|| || || ||12 |- |[[:en:Vasiliki Angelopoulou]]|| || || ||2 |- |[[:en:Angelos]]||[[:ru:Ангелы (династия)]]||[[Անգելոսներ]]|| ||32 |- |[[:en:Ankara]]||[[:ru:Анкара]]||[[Անկարա]]|| ||224 |- |[[:en:Anna of Hungary (Byzantine empress)]]||[[:ru:Анна Венгерская (императрица Византии)]]|| || ||21 |- |[[:en:Ano Lechonia]]|| || || ||10 |- |[[:en:Ano Liosia]]||[[:ru:Ано-Льосия]]||[[Անո-Լիոսիա]]|| ||23 |- |[[:en:Anteros]]||[[:ru:Антерос]]|| || ||33 |- |[[:en:Pope Anterus]]||[[:ru:Антер (папа римский)]]||[[Անտերոս (Հռոմի պապ)]]|| ||75 |- |[[:en:Anthedon (mythology)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Anthemius]]||[[:ru:Прокопий Антемий]]|| || ||51 |- |[[:en:Anthology of Planudes]]||[[:ru:Антология Плануда]]|| || ||10 |- |[[:en:Anthousa, Attica]]||[[:ru:Антуса (Аттика)]]||[[Անթոուսա]]|| ||16 |- |[[:en:Antichasia, Greece]]|| || || ||7 |- |[[:en:Antigonus II Gonatas]]||[[:ru:Антигон II Гонат]]|| || ||34 |- |[[:en:Antikristos]]|| || || ||3 |- |[[:en:Antikyra]]||[[:ru:Андикира]]||[[Անդիկիրա]]|| ||16 |- |[[:en:Antikythera]]||[[:ru:Андикитира (остров)]]||[[Անտիկիթիրա]]|| ||43 |- |[[:en:Antikythera mechanism]]||[[:ru:Антикитерский механизм]]||[[Անտիկիթերայի սարք]]|| ||67 |- |[[:en:Antikythera wreck]]||[[:ru:Антикитерский корабль]]|| || ||15 |- |[[:en:Antiochus VII Sidetes]]||[[:ru:Антиох VII Сидет]]|| || ||36 |- |[[:en:Antiparos]]||[[:ru:Андипарос]]|| || ||38 |- |[[:en:Antipater of Tarsus]]||[[:ru:Антипатр из Тарса]]|| || ||20 |- |[[:en:Antipater of Thessalonica]]||[[:ru:Антипатр Фессалоникский]]|| || ||17 |- |[[:en:Antiphon (orator)]]||[[:ru:Антифон из Рамнунта]]|| || ||34 |- |[[:en:Antisemitism in Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:E. M. Antoniadi]]||[[:ru:Антониади, Эжен Мишель]]|| || ||35 |- |[[:en:Rania Antonopoulou]]|| || || ||5 |- |[[:en:Aornos]]|| || || ||7 |- |[[:en:Apagorevmeno]]|| || || ||2 |- |[[:en:Apega of Nabis]]|| || || ||6 |- |[[:en:Apemosyne]]||[[:ru:Апемосина]]|| || ||12 |- |[[:en:Aphrodite]]||[[:ru:Афродита]]||[[Աֆրոդիտե]]|| ||112 |- |[[:en:Aphrodite of Knidos]]||[[:ru:Афродита Книдская]]|| || ||31 |- |[[:en:Apidima Cave]]||[[:ru:Апидима]]||[[Ապիդիմա]]|| ||18 |- |[[:en:APOEL FC]]||[[:ru:АПОЭЛ (футбольный клуб)]]||[[ԱՊՕԷԼ ՖԱ]]|| ||55 |- |[[:en:Apollo of Piombino]]||[[:ru:Аполлон из Пьомбино]]|| || ||9 |- |[[:en:Apollodoros (vase painter)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Apollodorus of Athens]]||[[:ru:Аполлодор Афинский]]|| || ||49 |- |[[:en:Apollodotus I]]|| || || ||16 |- |[[:en:Apollon of Olympia]]|| || || ||3 |- |[[:en:Apollon Patras]]|| || || ||2 |- |[[:en:Apollon Smyrnis F.C.]]||[[:ru:Аполлон Смирнис]]|| || ||27 |- |[[:en:Apollonia (Illyria)]]||[[:ru:Аполлония Иллирийская]]||[[Ապոլոնիա]]|| ||40 |- |[[:en:Apollonius of Rhodes]]||[[:ru:Аполлоний Родосский]]||[[Ապոլլոնիոս Հռոդոսացի]]|| ||64 |- |[[:en:Evangelos Apostolou]]|| || || ||4 |- |[[:en:Aratus of Sicyon]]||[[:ru:Арат Сикионский]]|| || ||26 |- |[[:en:Arcadia (regional unit)]]||[[:ru:Аркадия (ном)]]||[[Արկադիա]]|| ||69 |- |[[:en:Arcadian League]]|| || || ||10 |- |[[:en:Arch of Galerius and Rotunda]]||[[:ru:Арка и гробница Галерия]]|| || ||24 |- |[[:en:Archaeanactid dynasty]]||[[:ru:Археанактиды]]|| || ||10 |- |[[:en:Archaeological Museum of Delos]]|| || || ||11 |- |[[:en:Archaeological Museum of Epidaurus]]|| || || ||7 |- |[[:en:Archaeological Museum of Eretria]]|| || || ||7 |- |[[:en:Archaeological Museum of Naxos]]|| || || ||9 |- |[[:en:Archaeological Museum of Olympia]]||[[:ru:Археологический музей Олимпии]]||[[Օլիմպիայի հնագիտական թանգարան]]|| ||16 |- |[[:en:Archaeological Museum of Rhodes]]|| || || ||11 |- |[[:en:Archaeological Museum of Thebes]]|| || || ||11 |- |[[:en:Archaeological Museum of Thera]]|| ||[[Սանտորինիի հնագիտական թանգարան]]|| ||9 |- |[[:en:Archaeological Museum of Thessaloniki]]||[[:ru:Археологический музей Салоник]]||[[Սալոնիկի հնագիտական թանգարան]]|| ||22 |- |[[:en:Archaeological Museum of Volos]]||[[:ru:Археологический музей Волоса]]|| || ||10 |- |[[:en:Archaeological Society of Athens]]||[[:ru:Афинское археологическое общество]]|| || ||10 |- |[[:en:Archaic Greek alphabets]]|| || || ||12 |- |[[:en:Archelaus (play)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Archestratus]]||[[:ru:Архестрат]]|| || ||23 |- |[[:en:Architecture of Istanbul]]|| || || ||7 |- |[[:en:Arctinus of Miletus]]||[[:ru:Арктин Милетский]]|| || ||19 |- |[[:en:Ardashir II]]||[[:ru:Арташир II]]|| || ||35 |- |[[:en:Areopagus]]||[[:ru:Ареопаг]]||[[Արեոպագոս]]|| ||54 |- |[[:en:Areopagus sermon]]|| || || ||7 |- |[[:en:Areopoli]]||[[:ru:Ареополис]]||[[Արեոպոլիս]]|| ||21 |- |[[:en:Aretaeus of Cappadocia]]||[[:ru:Аретей из Каппадокии]]|| || ||28 |- |[[:en:Aretas III]]||[[:ru:Арета III Филэллин]]|| || ||18 |- |[[:en:Arete]]||[[:ru:Арете]]|| || ||22 |- |[[:en:Areti, Elis]]|| || || ||4 |- |[[:en:Argead dynasty]]||[[:ru:Аргеады]]|| || ||35 |- |[[:en:Argentina–Greece relations]]|| || || ||5 |- |[[:en:Argonautica]]||[[:ru:Аргонавтика]]|| || ||32 |- |[[:en:Argonauts]]||[[:ru:Аргонавты]]||[[Արգոնավորդներ]]|| ||69 |- |[[:en:Argostoli]]||[[:ru:Аргостолион]]||[[Արգոստոլիոն]]|| ||38 |- |[[:en:John Argyropoulos]]||[[:ru:Иоанн Аргиропул]]|| || ||28 |- |[[:en:Romanos III Argyros]]||[[:ru:Роман III Аргир]]|| || ||48 |- |[[:en:Ariadne (empress)]]||[[:ru:Ариадна (дочь Льва I)]]|| || ||25 |- |[[:en:Arion]]||[[:ru:Арион (поэт)]]||[[Արիոն (բանաստեղծ)]]|| ||35 |- |[[:en:Aristaeus]]||[[:ru:Аристей (мифология)]]||[[Արիստես]]|| ||36 |- |[[:en:Aristander]]||[[:ru:Аристандр]]|| || ||12 |- |[[:en:Aristarchus of Samos]]||[[:ru:Аристарх Самосский]]||[[Արիստարքոս Սամոսցի]]||այո||70 |- |[[:en:Aristides]]||[[:ru:Аристид]]||[[Արիստիդես]]|| ||44 |- |[[:en:Aelius Aristides]]||[[:ru:Элий Аристид]]|| || ||27 |- |[[:en:Aristippus]]||[[:ru:Аристипп]]|| || ||67 |- |[[:en:Aristogeiton (orator)]]|| || || ||6 |- |[[:en:Aristophanes (vase painter)]]||[[:ru:Аристофан (вазописец)]]|| || ||9 |- |[[:en:Aristotelous Square]]||[[:ru:Площадь Аристотеля]]||[[Արիստոտելի հրապարակ (Սալոնիկ)]]|| ||17 |- |[[:en:Aristotle's views on women]]|| || || ||10 |- |[[:en:Aristoxenus]]||[[:ru:Аристоксен]]|| || ||37 |- |[[:en:Arkadi Monastery]]||[[:ru:Аркади]]||[[Արկադի]]|| ||21 |- |[[:en:Arkalochori Axe]]||[[:ru:Лабрис из Аркалохори]]|| || ||12 |- |[[:en:Arkas]]|| || || ||5 |- |[[:en:Arkesilas Painter]]|| || || ||6 |- |[[:en:Josef Ludwig von Armansperg]]||[[:ru:Армансперг, Йозеф Людвиг]]||[[Յոզեֆ Լյուդվիգ Արմանսպերգ]]|| ||20 |- |[[:en:Armatoloi]]||[[:ru:Арматолы]]|| || ||14 |- |[[:en:Armenia–Greece relations]]||[[:ru:Армяно-греческие отношения]]||[[Հայ-հունական հարաբերություններ]]|| ||9 |- |[[:en:Armenians in Greece]]||[[:ru:Армяне в Греции]]||[[Հայերը Հունաստանում]]|| ||9 |- |[[:en:Armistice of Salonica]]||[[:ru:Салоникское перемирие]]|| || ||23 |- |[[:en:Aromanian question]]|| || || ||3 |- |[[:en:Aromanians]]||[[:ru:Аромуны]]||[[Առումիններ]]|| ||47 |- |[[:en:Aromanians in Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:Gerasimos Arsenis]]|| || || ||5 |- |[[:en:Modern Greek art]]|| ||[[Հունական ժամանակակից արվեստ]]|| ||7 |- |[[:en:Arta (regional unit)]]|| || || ||16 |- |[[:en:Arta–Volos line]]|| || || ||4 |- |[[:en:Arta, Greece]]||[[:ru:Арта (город, Греция)]]|| || ||51 |- |[[:en:Artemidorus]]||[[:ru:Артемидор Далдианский]]|| || ||27 |- |[[:en:Artemisia II of Caria]]||[[:ru:Артемисия II]]|| || ||27 |- |[[:en:Artemision Bronze]]||[[:ru:Посейдон с мыса Артемисион]]|| || ||21 |- |[[:en:Arts in Rome]]|| || || ||1 |- |[[:en:Arvanites]]||[[:ru:Арваниты]]|| || ||28 |- |[[:en:Arvanitika]]||[[:ru:Арнаутский диалект]]|| || ||23 |- |[[:en:Aryballos]]||[[:ru:Арибалл]]||[[Արիբալլոս]]|| ||26 |- |[[:en:Arybbas of Epirus]]||[[:ru:Арриб]]|| || ||20 |- |[[:en:Asclepiades of Bithynia]]||[[:ru:Асклепиад Вифинский]]||[[Ասկլեպիադես Բյութանացի]]|| ||22 |- |[[:en:Asi Gonia]]||[[:ru:Аси-Гонья]]|| || ||11 |- |[[:en:Alexandra Asimaki]]|| || || ||8 |- |[[:en:Askio, Kozani]]|| || || ||6 |- |[[:en:Askos (pottery vessel)]]||[[:ru:Аскос]]|| || ||22 |- |[[:en:Asopus]]||[[:ru:Асоп (мифология)]]|| || ||33 |- |[[:en:Aspasia]]||[[:ru:Аспасия]]||[[Ասպասիա]]|| ||56 |- |[[:en:Aspis]]||[[:ru:Гоплон]]|| || ||21 |- |[[:en:Aspropyrgos]]||[[:ru:Аспропиргос]]||[[Ասպրոպիրգոս]]|| ||25 |- |[[:en:Assemblywomen]]||[[:ru:Женщины в народном собрании]]|| || ||29 |- |[[:en:Asteas]]||[[:ru:Астей (вазописец)]]|| || ||11 |- |[[:en:Asteria (mythology)]]|| || || ||16 |- |[[:en:Astypalaia]]||[[:ru:Астипалея]]|| || ||40 |- |[[:en:Ateas]]||[[:ru:Атей]]||[[Աթեոս]]|| ||16 |- |[[:en:ATEbank]]|| || || ||5 |- |[[:en:Athanasius of Alexandria]]||[[:ru:Афанасий Великий]]||[[Աթանաս Ալեքսանդրացի]]|| ||74 |- |[[:en:Athena Parthenos]]||[[:ru:Афина Парфенос]]|| || ||28 |- |[[:en:Athena Promachos]]||[[:ru:Афина Промахос]]||[[Աթենաս Պրոմաքոսի արձան]]|| ||27 |- |[[:en:Athenagoras I of Constantinople]]||[[:ru:Афинагор (патриарх Константинопольский)]]|| || ||36 |- |[[:en:Athenian coup of 411 BC]]||[[:ru:Переворот Четырёхсот]]|| || ||18 |- |[[:en:Athenian pederasty]]|| || || ||12 |- |[[:en:Athenian Treasury]]|| || || ||12 |- |[[:en:Athens Charter]]||[[:ru:Афинская хартия]]|| || ||27 |- |[[:en:Athens Exchange]]||[[:ru:Фондовая биржа Афин]]|| || ||22 |- |[[:en:Athens International Airport]]||[[:ru:Элефтериос Венизелос (аэропорт)]]|| || ||54 |- |[[:en:Athens Mass Transit System]]|| || || ||9 |- |[[:en:Athens Metro]]||[[:ru:Афинский метрополитен]]|| || ||45 |- |[[:en:Athens Prefecture]]||[[:ru:Афины (ном)]]||[[Աթենք (նոմոս)]]|| ||32 |- |[[:en:Athens railway station]]|| || || ||14 |- |[[:en:Athens School of Fine Arts]]||[[:ru:Афинская школа изящных искусств]]||[[Աթենքի գեղարվեստի դպրոց]]|| ||13 |- |[[:en:Athens University of Economics and Business]]||[[:ru:Афинский университет экономики и бизнеса]]||[[Աթենքի էկոնոմիկայի և բիզնեսի համալսարան]]|| ||18 |- |[[:en:Athens War Museum]]||[[:ru:Военный музей (Афины)]]||[[Պատերազմների թանգարան (Աթենք)]]|| ||16 |- |[[:en:Athens–Piraeus Electric Railways]]||[[:ru:ISAP]]|| || ||7 |- |[[:en:Athletics at the 2004 Summer Olympics – Women's shot put]]|| || || ||9 |- |[[:en:Athonite Academy]]||[[:ru:Афониад]]|| || ||6 |- |[[:en:Athryilatus]]|| || || ||4 |- |[[:en:Atik Mustafa Pasha Mosque]]||[[:ru:Церковь Святой Фёклы]]|| || ||13 |- |[[:en:Atlantis]]||[[:ru:Атлантида]]||[[Ատլանտիդա]]|| ||96 |- |[[:en:Atsiapat]]|| || || ||3 |- |[[:en:Michael Attaleiates]]||[[:ru:Михаил Атталиат]]|| || ||28 |- |[[:en:Kingdom of Pergamon]]||[[:ru:Пергамское царство]]|| || ||22 |- |[[:en:Attalus II Philadelphus]]||[[:ru:Аттал II]]||[[Ատտալոս II]]||այո||34 |- |[[:en:Attalus I]]||[[:ru:Аттал I Сотер]]||[[Ատտալոս I Սոտեր]]|| ||38 |- |[[:en:Attic numerals]]||[[:ru:Аттическая система счисления]]||[[Աթենական թվային համակարգ]]|| ||14 |- |[[:en:Attic orators]]||[[:ru:Канон десяти аттических ораторов]]|| || ||22 |- |[[:en:Attic talent]]|| || || ||8 |- |[[:en:Attica]]||[[:ru:Аттика]]||[[Ատտիկե]]||այո||78 |- |[[:en:Attica (region)]]||[[:ru:Аттика (периферия)]]||[[Ատտիկա]]|| ||50 |- |[[:en:Atticism]]||[[:ru:Аттикизм]]||[[Ատտիկիզմ]]|| ||21 |- |[[:en:Herodes Atticus]]||[[:ru:Герод Аттик]]||[[Հերովդես Ատտիկացի]]|| ||35 |- |[[:en:Attis]]||[[:ru:Аттис]]|| || ||38 |- |[[:en:Romulus Augustulus]]||[[:ru:Ромул Август]]||[[Հռոմուլոս Օգոստուլոս]]|| ||77 |- |[[:en:Australia–Greece relations]]|| || || ||4 |- |[[:en:Australian Archaeological Institute at Athens]]|| || || ||4 |- |[[:en:Austrian Archaeological Institute at Athens]]|| || || ||4 |- |[[:en:Autolycus]]||[[:ru:Автолик]]||[[Ավտոլիկոս]]|| ||33 |- |[[:en:Autolycus of Pitane]]||[[:ru:Автолик из Питаны]]|| || ||31 |- |[[:en:Autonomous Republic of Northern Epirus]]||[[:ru:Автономная Республика Северного Эпира]]||[[Հյուսիսային Էպիրոսի Ինքնավար Հանրապետություն]]|| ||24 |- |[[:en:Arsenios Autoreianos]]||[[:ru:Арсений Авториан]]|| || ||15 |- |[[:en:Evangelos Averoff]]|| || || ||9 |- |[[:en:Axioupoli]]||[[:ru:Аксьюполис]]||[[Աքսյուպոլիս]]|| ||19 |- |[[:en:Aydın Karşılaması]]|| || || ||1 |- |[[:en:Bacchic art]]||[[:ru:Дионис]]||[[Դիոնիսոս]]|| ||94 |- |[[:en:Bacchylides]]||[[:ru:Вакхилид]]||[[Բակքիլիդես]]|| ||44 |- |[[:en:Background of the Greek War of Independence]]|| || || ||2 |- |[[:en:Bahram V]]||[[:ru:Бахрам V]]||[[Վռամ Ե]]||այո||46 |- |[[:en:Baiounitai]]||[[:ru:Ваюниты]]|| || ||10 |- |[[:en:Amalia Bakas]]|| || || ||1 |- |[[:en:Baklahorani]]||[[:ru:Баклахорани]]|| || ||8 |- |[[:en:Balkan Jews]]|| || || ||1 |- |[[:en:Balkan League]]||[[:ru:Балканский союз]]||[[Բալկանյան դաշինք]]|| ||52 |- |[[:en:Balkans campaign (World War II)]]||[[:ru:Балканская кампания]]|| || ||36 |- |[[:en:Ballos]]|| || || ||3 |- |[[:en:Aristides Baltas]]||[[:ru:Балтас, Аристидис]]|| || ||7 |- |[[:en:Baltimore Painter]]||[[:ru:Балтиморский вазописец]]|| || ||8 |- |[[:en:Ioannis Banias]]|| || || ||2 |- |[[:en:Bank of Cyprus]]||[[:ru:Банк Кипра]]||[[Կիպրոսի բանկ]]|| ||17 |- |[[:en:Banking in Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:Barbayianakis]]|| || || ||1 |- |[[:en:Barberini ivory]]||[[:ru:Диптих Барберини]]|| || ||13 |- |[[:en:Philippikos Bardanes]]||[[:ru:Филиппик]]||[[Փիլիպպիկոս Վարդան]]|| ||49 |- |[[:en:Bardas]]||[[:ru:Варда]]||[[Վարդաս Մամիկոնյան]]|| ||23 |- |[[:en:Francesco Barozzi]]||[[:ru:Бароцци, Франческо]]|| || ||17 |- |[[:en:Basiliscus]]||[[:ru:Василиск (император)]]||[[Վասիլիսկոս]]|| ||51 |- |[[:en:Bassae]]|| || || ||23 |- |[[:en:Cassianus Bassus]]|| || || ||9 |- |[[:en:Batea (mythology)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Batsi]]||[[:ru:Саламин]]||[[Սալամին]]|| ||60 |- |[[:en:Battle of Abydos]]||[[:ru:Битва при Абидосе]]|| || ||14 |- |[[:en:Battle of Aegospotami]]||[[:ru:Сражение при Эгоспотамах]]|| || ||28 |- |[[:en:Battle of Ajnadayn]]|| || || ||23 |- |[[:en:Battle of Akroinon]]||[[:ru:Битва при Акроиноне]]|| || ||22 |- |[[:en:Battle of Amioun]]|| || || ||2 |- |[[:en:Battle of Anchialus (763)]]|| || || ||13 |- |[[:en:Battle of Artemisium]]||[[:ru:Битва при Артемисии]]|| || ||32 |- |[[:en:Battle of Asculum]]||[[:ru:Битва при Аускуле (279 до н. э.)]]|| || ||25 |- |[[:en:Battle of Bapheus]]||[[:ru:Бафейская битва]]|| || ||28 |- |[[:en:Battle of Beroia]]||[[:ru:Битва при Берое]]|| || ||18 |- |[[:en:Battle of Bizani]]||[[:ru:Битва при Бизани]]||[[Բիզանիի ճակատամարտ]]|| ||12 |- |[[:en:Battle of Bosra]]|| || || ||13 |- |[[:en:Battle of Boulgarophygon]]||[[:ru:Битва при Булгарофигоне]]|| || ||18 |- |[[:en:Battle of Carthage (698)]]||[[:ru:Битва при Карфагене (698)]]|| || ||14 |- |[[:en:Battle of Corinth (146 BC)]]||[[:ru:Битва при Левкопетре]]|| || ||22 |- |[[:en:Battle of Crete]]||[[:ru:Критская операция]]||[[Կրետեի ռազմագործողություն]]|| ||44 |- |[[:en:Battle of Ctesiphon (363)]]|| || || ||16 |- |[[:en:Battle of Dara]]||[[:ru:Сражение при Даре]]|| || ||27 |- |[[:en:Battle of Demetritzes]]|| || || ||8 |- |[[:en:Battle of Deres]]|| || || ||4 |- |[[:en:Battle of Dumlupınar]]||[[:ru:Битва при Думлупынаре]]||[[Դումլուփընարի ճակատամարտ]]|| ||16 |- |[[:en:Battle of Elaia–Kalamas]]||[[:ru:Сражение при Элея-Каламас]]|| || ||6 |- |[[:en:Battle of Elli]]||[[:ru:Сражение у Элли]]|| || ||12 |- |[[:en:Battle of Haliartus]]||[[:ru:Битва при Галиарте]]|| || ||15 |- |[[:en:Battle of Halmyros]]||[[:ru:Битва при Кефиссе]]|| || ||11 |- |[[:en:Battle of Heliopolis]]|| || || ||13 |- |[[:en:Battle of Hill 731]]|| || || ||4 |- |[[:en:Battle of Himara]]||[[:ru:Сражение при Химаре]]|| || ||4 |- |[[:en:Battle of Himera (480 BC)]]||[[:ru:Битва при Гимере]]|| || ||25 |- |[[:en:Battle of Ipsus]]||[[:ru:Битва при Ипсе]]|| || ||36 |- |[[:en:Battle of Katasyrtai]]|| || || ||7 |- |[[:en:Battle of Kilkis–Lachanas]]||[[:ru:Битва под Килкисом]]|| || ||10 |- |[[:en:Battle of Klokotnitsa]]||[[:ru:Битва при Клокотнице]]|| || ||20 |- |[[:en:Battle of Kos]]|| || || ||7 |- |[[:en:Battle of Kresna Gorge]]||[[:ru:Сражение в Кресненском ущелье]]|| || ||10 |- |[[:en:Battle of Lade]]||[[:ru:Битва при Ладе]]|| || ||25 |- |[[:en:Battle of Lalakaon]]||[[:ru:Битва при Лалакаоне]]||[[Լալակաոնի ճակատամարտ]]|| ||18 |- |[[:en:Battle of Lechaeum]]||[[:ru:Битва при Лехее]]|| || ||17 |- |[[:en:Battle of Lemnos (1913)]]||[[:ru:Сражение при Лемносе (1913)]]|| || ||13 |- |[[:en:Battle of Leros]]|| || || ||8 |- |[[:en:Battle of Leuctra]]||[[:ru:Битва при Левктрах]]|| || ||36 |- |[[:en:Battle of Levounion]]||[[:ru:Битва при Левунионе]]|| || ||19 |- |[[:en:Battle of Litosoria]]|| || || ||7 |- |[[:en:Battle of Makryplagi]]||[[:ru:Битва при Макри-Плаги]]|| || ||7 |- |[[:en:Battle of Maleme]]|| || || ||1 |- |[[:en:Battle of Mantinea (362 BC)]]||[[:ru:Битва при Мантинее (362 до н. э.)]]|| || ||21 |- |[[:en:Battle of Mantinea (418 BC)]]||[[:ru:Битва при Мантинее (418 до н. э.)]]|| || ||17 |- |[[:en:Battle of Maraj-al-Debaj]]|| || || ||6 |- |[[:en:Battle of Marcellae]]|| || || ||10 |- |[[:en:Battle of Megalopolis]]||[[:ru:Битва при Мегалополе]]|| || ||17 |- |[[:en:Battle of Meligalas]]||[[:ru:Бой за Мелигалас]]|| || ||4 |- |[[:en:Battle of Messene]]||[[:ru:Взятие Мессаны]]|| || ||10 |- |[[:en:Battle of Morava–Ivan]]||[[:ru:Сражение при Морова-Иван]]|| || ||3 |- |[[:en:Battle of Mount Olympus]]|| || || ||5 |- |[[:en:Battle of Mu'tah]]||[[:ru:Битва при Муте]]|| || ||34 |- |[[:en:Battle of Mycale]]||[[:ru:Битва при Микале]]|| || ||38 |- |[[:en:Battle of Myonessus]]|| || || ||13 |- |[[:en:Battle of Myriokephalon]]||[[:ru:Битва при Мириокефале]]||[[Միրիոկեֆալոնի ճակատամարտ]]|| ||30 |- |[[:en:Battle of Nemea]]||[[:ru:Битва при Немее]]|| || ||16 |- |[[:en:Battle of Nikiou]]|| || || ||9 |- |[[:en:Battle of Nineveh (627)]]||[[:ru:Битва при Ниневии]]||[[Նինվեի ճակատամարտ (627)]]||այո||32 |- |[[:en:Battle of Ongal]]||[[:ru:Битва при Онгале]]|| || ||17 |- |[[:en:Battle of Pelagonia]]||[[:ru:Битва при Пелагонии]]|| || ||20 |- |[[:en:Battle of Pelekanon]]||[[:ru:Битва при Пелеканоне]]|| || ||22 |- |[[:en:Battle of Pindus]]||[[:ru:Сражение на Пинде]]|| || ||8 |- |[[:en:Battle of Piraeus]]||[[:ru:Битва при Пирее]]|| || ||7 |- |[[:en:Battle of Potidaea]]||[[:ru:Осада Потидеи]]|| || ||20 |- |[[:en:Battle of Prinitza]]||[[:ru:Битва при Принице]]|| || ||7 |- |[[:en:Battle of Pylos]]||[[:ru:Битва при Пилосе]]|| || ||17 |- |[[:en:Battle of Rusokastro]]||[[:ru:Битва при Русокастро]]|| || ||12 |- |[[:en:Battle of Salamis]]||[[:ru:Битва при Саламине]]||[[Սալամինի ճակատամարտ]]|| ||61 |- |[[:en:Battle of Sarantaporo]]||[[:ru:Битва при Сарантапоро]]|| || ||12 |- |[[:en:Battle of Shirimni]]||[[:ru:Битва у Ширимни]]|| || ||9 |- |[[:en:Battle of Sirmium]]||[[:ru:Сирмианская битва]]|| || ||14 |- |[[:en:Battle of Sphacteria]]||[[:ru:Битва на острове Сфактерия]]|| || ||20 |- |[[:en:Battle of Taginae]]|| || || ||23 |- |[[:en:Battle of the Eurymedon]]||[[:ru:Битва при Эвримедонте]]|| || ||23 |- |[[:en:Battle of the Gates of Trajan]]||[[:ru:Битва у Траяновых ворот]]|| || ||19 |- |[[:en:Battle of the Metaxas Line]]|| || || ||2 |- |[[:en:Battle of the Persian Gate]]||[[:ru:Битва при Персидских воротах]]|| || ||26 |- |[[:en:Battle of the Uxian Defile]]|| || || ||3 |- |[[:en:Battle of the Volturnus]]|| || || ||2 |- |[[:en:Battle of Thermopylae (1941)]]|| || || ||14 |- |[[:en:Battle of Trahili]]|| || || ||2 |- |[[:en:Battle of Tricamarum]]||[[:ru:Битва при Трикамаре]]|| || ||21 |- |[[:en:Battle of Valtetsi]]||[[:ru:Сражение при Валтеци]]|| || ||6 |- |[[:en:Battle of Yenidje]]||[[:ru:Битва при Яннице]]|| || ||12 |- |[[:en:Beatrice of Sicily, Latin Empress]]||[[:ru:Беатриса Сицилийская (1252—1275)]]|| || ||13 |- |[[:en:Belgian School at Athens]]|| || || ||5 |- |[[:en:Belly Amphora by the Andokides Painter (Munich 2301)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Belus (Egyptian)]]||[[:ru:Бел (сын Посейдона)]]||[[Բել (Պոսեյդոնի որդի)]]|| ||27 |- |[[:en:Emmanouil Benakis]]|| ||[[Էմանուիլ Բենակիս]]|| ||5 |- |[[:en:Bendidia]]|| || || ||4 |- |[[:en:Benitses]]|| || || ||9 |- |[[:en:Berlin Painter]]||[[:ru:Берлинский вазописец]]|| || ||13 |- |[[:en:Bessarion]]||[[:ru:Виссарион Никейский]]|| || ||38 |- |[[:en:Beyoğluspor]]|| || || ||9 |- |[[:en:Antonis Bezas]]|| || || ||2 |- |[[:en:Biamax]]|| || || ||6 |- |[[:en:Bias of Priene]]||[[:ru:Биант Приенский]]|| || ||50 |- |[[:en:Billboard Greece]]|| || || ||1 |- |[[:en:Bion of Abdera]]||[[:ru:Бион из Абдеры]]|| || ||13 |- |[[:en:Bithynia]]||[[:ru:Вифиния]]||[[Բյութանիա]]|| ||62 |- |[[:en:Blachernae]]||[[:ru:Влахерны]]|| || ||16 |- |[[:en:Carl Blegen]]||[[:ru:Блеген, Карл]]|| || ||19 |- |[[:en:Bodrum Mosque]]||[[:ru:Мирелейон]]|| || ||20 |- |[[:en:Boeotia]]||[[:ru:Беотия]]||[[Բեոտիա]]|| ||57 |- |[[:en:Basil Boioannes]]|| || || ||18 |- |[[:en:Bomolochus]]|| || || ||2 |- |[[:en:Boniface I, Marquis of Montferrat]]||[[:ru:Бонифаций I Монферратский]]|| || ||33 |- |[[:en:Bonteika]]|| || || ||8 |- |[[:en:Bosporan Kingdom]]||[[:ru:Боспорское царство]]|| || ||44 |- |[[:en:Kitsos Botsaris]]|| || || ||3 |- |[[:en:Markos Botsaris]]||[[:ru:Боцарис, Маркос]]|| || ||18 |- |[[:en:Laskarina Bouboulina]]||[[:ru:Бубулина, Ласкарина]]||[[Լասկարինա Բուբուլինա]]|| ||28 |- |[[:en:Boule (ancient Greece)]]||[[:ru:Буле]]|| || ||33 |- |[[:en:Bouleuterion]]||[[:ru:Булевтерий]]||[[Բուլեվտերիա]]|| ||28 |- |[[:en:Bouleutic oath]]||[[:ru:Клятва булевта]]|| || ||5 |- |[[:en:Charles-Denis Bourbaki]]||[[:ru:Бурбаки, Шарль Дени]]|| || ||18 |- |[[:en:Bourtzi Castle]]||[[:ru:Бурдзион]]|| || ||15 |- |[[:en:Brauroneion]]||[[:ru:Бравронейон]]|| || ||17 |- |[[:en:Brides (2004 film)]]|| || || ||6 |- |[[:en:Brigandage]]||[[:ru:Разбой]]|| || ||23 |- |[[:en:British School at Athens]]||[[:ru:Британская школа в Афинах]]|| || ||12 |- |[[:en:Broteas]]||[[:ru:Бротей]]|| || ||17 |- |[[:en:Olga Broumas]]|| || || ||8 |- |[[:en:Robert Browning (Byzantinist)]]||[[:ru:Браунинг, Роберт (историк)]]|| || ||8 |- |[[:en:Bryges]]||[[:ru:Бриги]]|| || ||11 |- |[[:en:Brygos]]|| || || ||13 |- |[[:en:Brygos Painter]]||[[:ru:Бриг (вазописец)]]|| || ||15 |- |[[:en:Bryn Mawr Painter]]|| || || ||2 |- |[[:en:Bryson of Heraclea]]||[[:ru:Брисон Гераклейский]]|| || ||12 |- |[[:en:Bulgari]]||[[:ru:Bulgari]]||[[Bulgari]]|| ||42 |- |[[:en:Esau de' Buondelmonti]]||[[:ru:Исав де Буондельмонти]]|| || ||17 |- |[[:en:Christophoros Burgaris]]|| || || ||7 |- |[[:en:Burgas–Alexandroupoli pipeline]]||[[:ru:Трансбалканский трубопровод]]|| || ||7 |- |[[:en:Burning of Smyrna]]||[[:ru:Резня в Смирне]]||[[Զմյուռնիայի աղետ (1922)]]|| ||27 |- |[[:en:Buskin]]||[[:ru:Котурн]]|| || ||23 |- |[[:en:Byllis]]|| || || ||16 |- |[[:en:Lord Byron]]||[[:ru:Байрон, Джордж Гордон]]||[[Ջորջ Բայրոն]]|| ||202 |- |[[:en:Lord Byron in popular culture]]|| || || ||1 |- |[[:en:Byzantine army]]||[[:ru:Армия Византийской империи]]||[[Բյուզանդական կայսրության բանակ]]|| ||25 |- |[[:en:Byzantine Bath (Thessaloniki)]]||[[:ru:Византийские бани (Фессалоники)]]|| || ||15 |- |[[:en:Byzantine calendar]]||[[:ru:Византийский календарь]]||[[Բյուզանդական շրջան]]|| ||38 |- |[[:en:Byzantine civil war of 1341–1347]]||[[:ru:Гражданская война в Византии (1341—1347)]]|| || ||19 |- |[[:en:Byzantine civil war of 1352–1357]]||[[:ru:Гражданская война в Византии (1352—1357)]]|| || ||10 |- |[[:en:Byzantine civilisation in the 12th century]]|| || || ||2 |- |[[:en:Byzantine coinage]]||[[:ru:Византийские монеты]]|| || ||17 |- |[[:en:Byzantine commonwealth]]|| || || ||9 |- |[[:en:Byzantine Crete]]|| || || ||9 |- |[[:en:Byzantine dance]]||[[:ru:Византийский танец]]|| || ||7 |- |[[:en:Byzantine Dark Ages]]||[[:ru:Тёмные века (Византия)]]|| || ||5 |- |[[:en:Byzantine diplomacy]]||[[:ru:Византийская дипломатия]]|| || ||12 |- |[[:en:Byzantine dress]]||[[:ru:Византийский светский костюм]]|| || ||13 |- |[[:en:Byzantine economy]]|| || || ||8 |- |[[:en:Byzantine Empire under the Amorian dynasty]]|| || || ||10 |- |[[:en:Byzantine Empire under the Angelos dynasty]]|| || || ||6 |- |[[:en:Byzantine Empire under the Doukas dynasty]]|| || || ||7 |- |[[:en:Byzantine Empire under the Leonid dynasty]]|| || || ||10 |- |[[:en:Byzantine Empire under the Nikephorian dynasty]]|| || || ||4 |- |[[:en:Byzantine Empire under the Palaiologos dynasty]]||[[:ru:История Византийской империи (1261—1453)]]|| || ||11 |- |[[:en:Byzantine glass]]|| || || ||1 |- |[[:en:Byzantine Iconoclasm]]||[[:ru:Иконоборчество в Византии]]|| || ||37 |- |[[:en:Byzantine law]]||[[:ru:Византийское право]]||[[Բյուզանդական իրավունք]]|| ||14 |- |[[:en:Byzantine lyra]]||[[:ru:Византийская лира]]|| || ||10 |- |[[:en:Byzantine medicine]]||[[:ru:Византийская медицина]]|| || ||10 |- |[[:en:Byzantine music]]||[[:ru:Византийская музыка]]|| || ||19 |- |[[:en:Byzantine navy]]||[[:ru:Византийский флот]]|| || ||24 |- |[[:en:Byzantine science]]||[[:ru:Византийская наука]]|| || ||11 |- |[[:en:Byzantine senate]]||[[:ru:Сенат Византии]]|| || ||24 |- |[[:en:Byzantine-Mongol Alliance]]||[[:ru:Византийско-монгольские отношения]]|| || ||7 |- |[[:en:Byzantine–Bulgarian treaty of 716]]|| || || ||8 |- |[[:en:Byzantine–Bulgarian treaty of 815]]||[[:ru:Болгаро-византийский договор (815/816)]]|| || ||9 |- |[[:en:Byzantine–Bulgarian war of 913–927]]|| ||[[913–927 թվականների բյուզանդա-բուլղարական պատերազմ]]|| ||8 |- |[[:en:Byzantine–Georgian wars]]||[[:ru:Византийско-грузинская война (1014—1023)]]||[[Բյուզանդա-վրացական պատերազմ]]|| ||12 |- |[[:en:Byzantine–Sasanian War of 572–591]]||[[:ru:Ирано-византийская война (572—591)]]|| || ||17 |- |[[:en:Byzantine–Seljuk wars]]||[[:ru:Византийско-сельджукские войны]]|| || ||20 |- |[[:en:Byzantine–Venetian treaty of 1082]]|| || || ||10 |- |[[:en:Byzas]]||[[:ru:Визант]]|| || ||25 |- |[[:en:Cabinet of Antonis Samaras]]|| || || ||9 |- |[[:en:Cabinet of George Papandreou]]||[[:ru:Правительство Йоргоса Папандреу]]|| || ||10 |- |[[:en:Cabinet of Greece]]|| || || ||6 |- |[[:en:Cabinet of Kyriakos Mitsotakis]]||[[:ru:Кабинет Мицотакиса]]|| || ||9 |- |[[:en:Cabinet of Lucas Papademos]]||[[:ru:Правительство Лукаса Пападимоса]]|| || ||11 |- |[[:en:Cabriole leg]]||[[:ru:Кабриоль (стиль)]]||[[Կաբրիոլ (ոճ)]]|| ||7 |- |[[:en:Caeneus]]||[[:ru:Кеней]]|| || ||26 |- |[[:en:Calamis (5th century BC)]]||[[:ru:Каламид]]|| || ||18 |- |[[:en:Call Me (Anna Vissi song)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Maria Callas]]||[[:ru:Мария Каллас]]||[[Մարիա Կալաս]]|| ||84 |- |[[:en:Callimachus (sculptor)]]||[[:ru:Каллимах (скульптор)]]|| || ||18 |- |[[:en:Calliope]]||[[:ru:Каллиопа]]||[[Կալլիոպե]]|| ||54 |- |[[:en:Callippus]]||[[:ru:Каллипп]]|| || ||29 |- |[[:en:Calocaerus]]||[[:ru:Калокер]]||[[Կալոկեր]]|| ||13 |- |[[:en:Caloyers]]|| || || ||6 |- |[[:en:Calydon]]||[[:ru:Калидон]]|| || ||26 |- |[[:en:Campaspe]]||[[:ru:Кампаспа]]|| || ||16 |- |[[:en:Canadian Institute in Greece]]|| || || ||4 |- |[[:en:Canephoria]]||[[:ru:Канефора]]|| || ||12 |- |[[:en:Capaneus]]||[[:ru:Капаней]]|| || ||26 |- |[[:en:Cape Matapan]]||[[:ru:Тенарон]]|| || ||34 |- |[[:en:Capitulary]]||[[:ru:Капитулярии]]||[[Կապիտուլարներ]]|| ||16 |- |[[:en:Cappadocia]]||[[:ru:Каппадокия]]||[[Կապադովկիա]]|| ||99 |- |[[:en:Cappadocia (Roman province)]]||[[:ru:Каппадокия (римская провинция)]]|| || ||22 |- |[[:en:Cappadocian Greek]]||[[:ru:Каппадокийский диалект греческого языка]]|| || ||24 |- |[[:en:Capture of Klisura Pass]]||[[:ru:Занятие ущелья Кельцюра]]|| || ||5 |- |[[:en:Caradja]]|| || || ||7 |- |[[:en:Constantin Carathéodory]]||[[:ru:Каратеодори, Константин]]||[[Կոնստանտին Կարատեոդորի]]|| ||37 |- |[[:en:Caretaker Cabinet of Panagiotis Pikrammenos]]||[[:ru:Правительство Панайотиса Пикрамменоса]]|| || ||6 |- |[[:en:Carian alphabets]]|| || || ||9 |- |[[:en:Carians]]||[[:ru:Карийцы]]|| || ||14 |- |[[:en:Carlo I Tocco]]||[[:ru:Карло I Токко]]|| || ||16 |- |[[:en:Carmagnola (Venice)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Carneades]]||[[:ru:Карнеад]]|| || ||41 |- |[[:en:Caryatid]]||[[:ru:Кариатида]]||[[Կարիատիդ]]|| ||48 |- |[[:en:Caspian expeditions of the Rus']]||[[:ru:Каспийские походы русов]]|| || ||17 |- |[[:en:Cassandreia]]||[[:ru:Кассандрия]]|| || ||14 |- |[[:en:John Cassavetes]]||[[:ru:Кассаветис, Джон]]|| || ||47 |- |[[:en:Catalan Company]]||[[:ru:Каталонская компания Востока]]|| || ||22 |- |[[:en:Catalogue of Women]]||[[:ru:Каталог женщин]]|| || ||19 |- |[[:en:Catania]]||[[:ru:Катания]]||[[Կատանիա]]|| ||124 |- |[[:en:Catherine of Bulgaria]]||[[:ru:Екатерина Болгарская]]|| || ||15 |- |[[:en:Catholic Church]]||[[:ru:Католическая церковь]]||[[Կաթոլիկ եկեղեցի]]|| ||188 |- |[[:en:Catreus]]||[[:ru:Катрей]]|| || ||25 |- |[[:en:Caucasus Greeks]]|| || || ||6 |- |[[:en:Caucones]]||[[:ru:Кавконы]]|| || ||10 |- |[[:en:Constantine P. Cavafy]]||[[:ru:Кавафис, Константинос]]||[[Կոնստանտինոս Կավաֆիս]]|| ||63 |- |[[:en:Cave of Euripides]]||[[:ru:Пещера Еврипида]]||[[Եվրիպիդեսի քարանձավ]]|| ||19 |- |[[:en:Cave of the Apocalypse]]||[[:ru:Пещера Апокалипсиса]]||[[Ապոկալիպսիսի քարանձավ]]|| ||23 |- |[[:en:Cecrops I]]||[[:ru:Кекропс (сын Геи)]]|| || ||31 |- |[[:en:Celestyal Cruises]]|| || || ||2 |- |[[:en:Cella]]||[[:ru:Целла]]|| || ||32 |- |[[:en:Celtic settlement of Southeast Europe]]||[[:ru:Галльское нашествие на Балканы]]||[[Գալերի ներխուժումը Բալկանյան թերակղզի]]|| ||25 |- |[[:en:Central Greece]]||[[:ru:Средняя Греция]]|| || ||26 |- |[[:en:Central Greece (region)]]||[[:ru:Центральная Греция]]||[[Կենտրոնական Հունաստան (պերիֆերիա)]]|| ||63 |- |[[:en:Central Macedonia]]||[[:ru:Центральная Македония]]||[[Կենտրոնական Մակեդոնիա (Հունաստան)]]|| ||72 |- |[[:en:Centre Union]]|| || || ||8 |- |[[:en:Cornelius the Centurion]]||[[:ru:Корнилий (сотник)]]|| || ||27 |- |[[:en:Centurione II Zaccaria]]||[[:ru:Чентурионе II Дзаккария]]|| || ||10 |- |[[:en:Cephalonia]]||[[:ru:Кефалиния]]|| || ||65 |- |[[:en:Cephalonia Prefecture]]||[[:ru:Кефалиния (ном)]]|| || ||24 |- |[[:en:Cephalus]]|| || || ||3 |- |[[:en:Cephissus (Boeotia)]]||[[:ru:Кифисос (река, впадает в Илики)]]|| || ||17 |- |[[:en:Ceremonies of ancient Greece]]|| || || ||1 |- |[[:en:Chaeronea]]||[[:ru:Херония]]|| || ||37 |- |[[:en:Chainides]]|| || || ||3 |- |[[:en:Chaldean Oracles]]||[[:ru:Халдейские оракулы]]|| || ||13 |- |[[:en:Yannoulis Chalepas]]||[[:ru:Халепас, Яннулис]]||[[Յանուլիս Հալեպաս]]|| ||8 |- |[[:en:Kostas Chalkias]]||[[:ru:Халкиас, Константинос]]||[[Կոնստանտինոս Խալկիաս]]|| ||38 |- |[[:en:Chalkotheke]]||[[:ru:Халкотека]]|| || ||14 |- |[[:en:Cham Albanian collaboration with the Axis]]|| || || ||2 |- |[[:en:Cham Albanians]]|| || || ||20 |- |[[:en:Cham issue]]|| || || ||5 |- |[[:en:Chameria Battalion]]|| || || ||3 |- |[[:en:Chania]]||[[:ru:Ханья]]||[[Խանիա]]|| ||70 |- |[[:en:Chaniotis]]|| || || ||15 |- |[[:en:Chaonia]]|| || || ||11 |- |[[:en:Chaonians]]|| || || ||11 |- |[[:en:Peter Charanis]]||[[:ru:Харанис, Питер]]||[[Պիտեր Խարանիս]]|| ||9 |- |[[:en:Charax Spasinu]]|| || || ||15 |- |[[:en:Charidemus]]||[[:ru:Харидем]]|| || ||9 |- |[[:en:Charition mime]]|| || || ||2 |- |[[:en:Charlemagne]]||[[:ru:Карл Великий]]||[[Կառլոս Մեծ]]|| ||166 |- |[[:en:Charles I of Anjou]]||[[:ru:Карл I Анжуйский]]||[[Կառլ I (Երուսաղեմի արքա)]]|| ||55 |- |[[:en:Charmides (dialogue)]]||[[:ru:Хармид (Платон)]]|| || ||29 |- |[[:en:Charon]]||[[:ru:Харон (мифология)]]||[[Քարոն (դիցաբանություն)]]|| ||61 |- |[[:en:Chartophylax]]||[[:ru:Хартофилакс]]|| || ||7 |- |[[:en:Chatsworth Head]]|| || || ||6 |- |[[:en:Chiflik]]||[[:ru:Чифтлик]]|| || ||10 |- |[[:en:Panagiotis Chinofotis]]|| || || ||2 |- |[[:en:Chios (regional unit)]]|| || || ||14 |- |[[:en:Chios massacre]]||[[:ru:Хиосская резня]]||[[Քիոսյան կոտորած]]|| ||21 |- |[[:en:Chipita]]|| || || ||8 |- |[[:en:Chiron]]||[[:ru:Хирон]]||[[Քիրոն]]|| ||56 |- |[[:en:Chlamys]]||[[:ru:Хламида]]|| || ||24 |- |[[:en:Chlemoutsi]]||[[:ru:Хлемуци]]|| || ||11 |- |[[:en:Cholargos]]||[[:ru:Холаргос]]||[[Խոլարղոս]]|| ||26 |- |[[:en:Chora Church]]||[[:ru:Монастырь Хора]]||[[Խորայի եկեղեցի]]|| ||39 |- |[[:en:Georgios Chortatzis]]|| || || ||8 |- |[[:en:Chorto]]|| || || ||7 |- |[[:en:Nikephoros Choumnos]]||[[:ru:Хумн, Никифор]]|| || ||13 |- |[[:en:Nikolaos Chountis]]|| || || ||8 |- |[[:en:Chourmouzios the Archivist]]|| || || ||3 |- |[[:en:Chremonidean War]]||[[:ru:Хремонидова война]]|| || ||23 |- |[[:en:Christos Christovasilis]]|| || || ||5 |- |[[:en:Chrispa]]||[[:ru:Хриспа]]|| || ||6 |- |[[:en:Christian views on the classics]]|| || || ||2 |- |[[:en:Christianization of Kievan Rus']]||[[:ru:Крещение Руси]]||[[Քրիստոնեության ընդունումը Ռուսաստանում]]|| ||32 |- |[[:en:Christianization of the Roman Empire as diffusion of innovation]]|| || || ||1 |- |[[:en:Nikos Christodoulakis]]|| || || ||3 |- |[[:en:Christodoulos of Athens]]||[[:ru:Христодул (архиепископ Афинский)]]|| || ||18 |- |[[:en:Anastasios Christodoulou]]|| || || ||1 |- |[[:en:Fanis Christodoulou]]||[[:ru:Христодулу, Фанис]]||[[Ֆանիս Քրիստոդուլու]]|| ||12 |- |[[:en:Chromia]]|| || || ||7 |- |[[:en:Chronicle of Monemvasia]]||[[:ru:Монемвасийская хроника]]|| || ||13 |- |[[:en:Chronicle of the Morea]]||[[:ru:Морейская хроника]]|| || ||19 |- |[[:en:Chronicon Paschale]]||[[:ru:Пасхальная хроника]]|| || ||21 |- |[[:en:Chronology]]||[[:ru:Хронология]]||[[Ժամանակագրություն]]|| ||81 |- |[[:en:Chropi GP10 submachine gun]]|| || || ||2 |- |[[:en:Chropi rifle]]|| || || ||2 |- |[[:en:Archbishop Chrysanthus of Athens]]||[[:ru:Хрисанф (архиепископ Афинский)]]||[[Ֆիլիպպիդիս Խրիսանթոս]]|| ||12 |- |[[:en:Chryselephantine sculpture]]||[[:ru:Хрисоэлефантинная скульптура]]||[[Խրիսոէլեֆանտինային քանդակագործություն]]|| ||25 |- |[[:en:Chryses of Troy]]||[[:ru:Хрис]]|| || ||29 |- |[[:en:Chrysippus of Elis]]||[[:ru:Хрисипп (сын Пелопа)]]|| || ||25 |- |[[:en:Manuel Chrysoloras]]||[[:ru:Мануил Хрисолор]]|| || ||26 |- |[[:en:Dio Chrysostom]]||[[:ru:Дион Хрисостом]]|| || ||40 |- |[[:en:Chrysostomos II of Athens]]||[[:ru:Хризостом II (архиепископ Афинский)]]|| || ||9 |- |[[:en:Chryssa]]|| || || ||8 |- |[[:en:Church of Hosios David]]||[[:ru:Монастырь Латому]]|| || ||15 |- |[[:en:Church of Panagia Chalkeon]]||[[:ru:Панагия Халкеон]]||[[Պանագիա Խալկեոն]]|| ||16 |- |[[:en:Church of Panagia Kapnikarea]]||[[:ru:Капникарея]]|| || ||17 |- |[[:en:Church of Prophet Elijah (Thessaloniki)]]||[[:ru:Церковь Пророка Илии (Салоники)]]|| || ||12 |- |[[:en:Church of Saint Catherine, Thessaloniki]]|| || || ||13 |- |[[:en:Church of Saint Mary of the Mongols]]||[[:ru:Церковь Марии Монгольской]]|| || ||14 |- |[[:en:Church of Saint Nicholas Orphanos]]||[[:ru:Церковь Святого Николая Орфаноса]]||[[Սուրբ Նիկողայոս Զմյուռնացու եկեղեցի]]|| ||16 |- |[[:en:Church of Saint Panteleimon (Thessaloniki)]]||[[:ru:Церковь Святого Пантелеимона (Салоники)]]|| || ||14 |- |[[:en:Church of St. George of Samatya]]|| ||[[Սամաթիայի Սուրբ Գևորգ եկեղեցի]]|| ||10 |- |[[:en:Church of St. Mary of Blachernae]]||[[:ru:Влахернская церковь]]|| || ||18 |- |[[:en:Church of St. Mary of the Spring (Istanbul)]]||[[:ru:Храм Живоносного Источника (Стамбул)]]|| || ||13 |- |[[:en:Church of the Acheiropoietos]]||[[:ru:Базилика Ахиропиитос]]|| || ||16 |- |[[:en:Church of the Holy Apostles (Thessaloniki)]]||[[:ru:Церковь Святых Апостолов (Салоники)]]|| || ||13 |- |[[:en:Church-Mosque of Vefa]]||[[:ru:Церковь Святого Феодора (Константинополь)]]|| || ||13 |- |[[:en:Richard Church (general)]]||[[:ru:Чёрч, Ричард]]|| || ||10 |- |[[:en:Cichyrus]]|| || || ||7 |- |[[:en:Cicones]]||[[:ru:Киконы]]|| || ||16 |- |[[:en:Cilix]]||[[:ru:Килик (мифология)]]|| || ||28 |- |[[:en:Circe]]||[[:ru:Кирка (мифология)]]|| || ||53 |- |[[:en:Cithaeron]]||[[:ru:Китерон]]|| || ||27 |- |[[:en:Civilian casualties and displacements during the Cyprus conflict]]|| || || ||1 |- |[[:en:Classical mythology]]||[[:ru:Классическая мифология]]|| || ||18 |- |[[:en:Classical order]]||[[:ru:Архитектурный ордер]]||[[Օրդերներ]]|| ||47 |- |[[:en:Cleanthes]]||[[:ru:Клеанф]]|| || ||42 |- |[[:en:Cleomedes]]||[[:ru:Клеомед]]|| || ||26 |- |[[:en:Cleomenean War]]||[[:ru:Клеоменова война]]|| || ||23 |- |[[:en:Cleon]]||[[:ru:Клеон]]|| || ||40 |- |[[:en:Cleopatra]]||[[:ru:Клеопатра]]||[[Կլեոպատրա]]|| ||144 |- |[[:en:Early life of Cleopatra]]|| || || ||3 |- |[[:en:Reign of Cleopatra]]|| || || ||7 |- |[[:en:Cleopatra race controversy]]|| || || ||3 |- |[[:en:Cleopatra Thea]]||[[:ru:Клеопатра Тея]]|| || ||35 |- |[[:en:Cleostratus]]||[[:ru:Клеострат Тенедосский]]|| || ||20 |- |[[:en:Clio]]||[[:ru:Клио]]||[[Կլիո]]|| ||58 |- |[[:en:Clothing in ancient Greece]]||[[:ru:Костюм Древней Греции]]|| || ||15 |- |[[:en:Cloudy Sunday]]|| || || ||2 |- |[[:en:Clovis I]]||[[:ru:Хлодвиг I]]||[[Քլոդվիգ I]]|| ||85 |- |[[:en:Coat of arms of Greece]]||[[:ru:Герб Греции]]||[[Հունաստանի զինանշան]]|| ||51 |- |[[:en:Codex Petropolitanus Purpureus]]||[[:ru:Петербургский Пурпурный кодекс]]|| || ||12 |- |[[:en:Codex Radziwiłł]]|| || || ||1 |- |[[:en:Codex Sangallensis 18]]|| || || ||5 |- |[[:en:Codex Sinaiticus]]||[[:ru:Синайский кодекс]]|| || ||46 |- |[[:en:Codex Tischendorfianus I]]|| || || ||4 |- |[[:en:Codex Tischendorfianus II]]|| || || ||7 |- |[[:en:Codex Veronensis (R)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Common Peace]]||[[:ru:Всеобщий мир]]|| || ||10 |- |[[:en:Communist Party of Greece]]||[[:ru:Коммунистическая партия Греции]]|| || ||40 |- |[[:en:Conference of Poros]]||[[:ru:Конференция на Поросе]]|| || ||6 |- |[[:en:Conon of Samos]]||[[:ru:Конон Самосский]]||[[Կոնոն]]||այո||33 |- |[[:en:Conope]]|| || || ||4 |- |[[:en:List of empresses of the Byzantine successor states]]|| || || ||3 |- |[[:en:Demetrios Constantelos]]|| || || ||3 |- |[[:en:Constantina (empress)]]||[[:ru:Константина (императрица)]]||[[Կոնստանդինա (Բյուզանդիայի կայսրուհի)]]|| ||17 |- |[[:en:Constantine II of Greece]]||[[:ru:Константин II (король Греции)]]||[[Կոնստանտինոս II]]|| ||63 |- |[[:en:Constantine IV]]||[[:ru:Константин IV]]||[[Կոստանդին Դ (Բյուզանդիայի կայսր)]]||այո||55 |- |[[:en:Constantine V]]||[[:ru:Константин V]]||[[Կոստանդին V]]|| ||54 |- |[[:en:Constantine VI]]||[[:ru:Константин VI Слепой]]|| || ||50 |- |[[:en:Constantine X Doukas]]||[[:ru:Константин X Дука]]|| || ||48 |- |[[:en:Constantine VIII]]||[[:ru:Константин VIII]]||[[Կոստանդին VIII]]|| ||51 |- |[[:en:Constantius Chlorus]]||[[:ru:Констанций I Хлор]]||[[Կոնստանդիոս I Քլոր]]|| ||73 |- |[[:en:Constantius II]]||[[:ru:Констанций II]]||[[Կոստանդիոս II]]|| ||71 |- |[[:en:Constantius III]]||[[:ru:Констанций III]]|| || ||50 |- |[[:en:Constitution of the Lacedaemonians]]||[[:ru:Лакедемонская полития (Ксенофонт)]]|| || ||12 |- |[[:en:Constitutional history of Greece]]|| || || ||7 |- |[[:en:Contemporary Greek art]]|| || || ||1 |- |[[:en:Convention of Constantinople (1881)]]||[[:ru:Константинопольская конвенция (1881)]]|| || ||9 |- |[[:en:Corax of Syracuse]]||[[:ru:Коракс]]|| || ||17 |- |[[:en:Corfiot Italians]]|| || || ||2 |- |[[:en:Corfu (city)]]||[[:ru:Керкира (город)]]||[[Կերկիրա (քաղաք)]]|| ||60 |- |[[:en:Corinthian War]]||[[:ru:Коринфская война]]||[[Կորնթոսյան պատերազմ]]|| ||37 |- |[[:en:Coronis (mythology)]]|| || || ||7 |- |[[:en:Coronis (textual symbol)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Coryphaeus]]||[[:ru:Корифей]]|| || ||17 |- |[[:en:Cosmas of Aetolia]]||[[:ru:Косма Этолийский]]|| || ||16 |- |[[:en:Cosmogony]]||[[:ru:Космогония]]||[[Կոսմոգոնիա]]|| ||68 |- |[[:en:Cosmote Sport]]|| || || ||3 |- |[[:en:John Cottistis]]|| || || ||4 |- |[[:en:Cotyla]]||[[:ru:Котила]]|| || ||15 |- |[[:en:Cotys I (Odrysian)]]||[[:ru:Котис I]]|| || ||16 |- |[[:en:Council of Chalcedon]]||[[:ru:Халкидонский собор]]||[[Քաղկեդոնի ժողով]]|| ||65 |- |[[:en:Council of Constantinople (1923)]]||[[:ru:Всеправославный конгресс (1923)]]|| || ||3 |- |[[:en:Council of Ephesus]]||[[:ru:Эфесский собор]]||[[Եփեսոսի Գ տիեզերական ժողով]]|| ||60 |- |[[:en:Council of State (Greece)]]||[[:ru:Государственный совет Греции]]|| || ||12 |- |[[:en:County Palatine of Cephalonia and Zakynthos]]||[[:ru:Графство Кефалонии и Закинфа]]|| || ||15 |- |[[:en:Court of Audit (Greece)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Crates of Mallus]]||[[:ru:Кратет Малльский]]|| || ||25 |- |[[:en:Crates of Thebes]]||[[:ru:Кратет Фиванский]]|| || ||37 |- |[[:en:Cratylus (dialogue)]]||[[:ru:Кратил (Платон)]]|| || ||31 |- |[[:en:Crepidoma]]||[[:ru:Крепида]]|| || ||22 |- |[[:en:Cretan lyra]]||[[:ru:Критская лира]]|| || ||13 |- |[[:en:Cretan Muslims]]||[[:ru:Критские мусульмане]]|| || ||10 |- |[[:en:Cretan revolt (1866–1869)]]||[[:ru:Критское восстание (1866—1869)]]||[[Կրետեի ապստամբություն]]|| ||14 |- |[[:en:Cretan War (205–200 BC)]]||[[:ru:Критская война (205—200 до н. э.)]]|| || ||19 |- |[[:en:Cretan War (1645–1669)]]||[[:ru:Критская война (1645—1669)]]|| || ||30 |- |[[:en:Cretan wine]]|| || || ||3 |- |[[:en:Creusa]]||[[:ru:Креуса]]|| || ||20 |- |[[:en:Crime in Greece]]||[[:ru:Преступность в Греции]]||[[Հանցավորությունը Հունաստանում]]|| ||8 |- |[[:en:Crius]]||[[:ru:Крий (титан)]]||[[Կրիոս]]||այո||51 |- |[[:en:Croesus]]||[[:ru:Крёз (царь Лидии)]]||[[Կրեսոս]]|| ||62 |- |[[:en:Cross-in-square]]||[[:ru:Крестово-купольный храм]]|| || ||18 |- |[[:en:Crypteia]]||[[:ru:Криптия]]|| || ||25 |- |[[:en:Cumaean Sibyl]]||[[:ru:Кумская сивилла]]|| || ||21 |- |[[:en:Cybele]]||[[:ru:Кибела]]||[[Կիբելա]]|| ||50 |- |[[:en:Cyclades]]||[[:ru:Киклады]]||[[Կիկլադներ]]|| ||79 |- |[[:en:Cycladic art]]|| || || ||14 |- |[[:en:Cyclic Poets]]||[[:ru:Киклики]]|| || ||7 |- |[[:en:Cyclone Numa]]|| || || ||7 |- |[[:en:Cyclops (play)]]||[[:ru:Киклоп (Еврипид)]]|| || ||24 |- |[[:en:Cynicism (philosophy)]]||[[:ru:Киники]]||[[Կինիկներ]]|| ||73 |- |[[:en:Cypriot Greek]]||[[:ru:Кипрский диалект греческого языка]]||[[Կիպրական հունարեն]]||այո||21 |- |[[:en:Cypriot intercommunal violence]]|| || || ||8 |- |[[:en:Cypriot S-300 crisis]]|| || || ||5 |- |[[:en:Cypriot syllabary]]||[[:ru:Кипрское письмо]]||[[Կիպրոսյան գիր]]|| ||26 |- |[[:en:Cypro-Minoan syllabary]]||[[:ru:Кипро-минойское письмо]]|| || ||20 |- |[[:en:Cyprus (island)]]||[[:ru:География Кипра]]|| || ||33 |- |[[:en:Cyprus reunification negotiations]]||[[:ru:Кипрский конфликт]]||[[Կիպրոսի հիմնախնդիր]]|| ||27 |- |[[:en:Cyrene, Libya]]||[[:ru:Кирена (город)]]|| || ||62 |- |[[:en:Magas of Cyrene]]||[[:ru:Магас Киренский]]|| || ||22 |- |[[:en:Cyril Lucaris]]||[[:ru:Кирилл I (патриарх Константинопольский)]]|| || ||31 |- |[[:en:Cyzicus]]||[[:ru:Кизик (город)]]|| || ||31 |- |[[:en:Daemon (classical mythology)]]|| || || ||25 |- |[[:en:Dafni, Attica]]||[[:ru:Дафни (Аттика)]]||[[Դաֆնի (Ատտիկա)]]|| ||22 |- |[[:en:Dafnis B.C.]]|| || || ||5 |- |[[:en:George Dalaras]]||[[:ru:Даларас, Йоргос]]|| || ||26 |- |[[:en:Hatzimichalis Dalianis]]||[[:ru:Далианис, Михалис]]|| || ||4 |- |[[:en:Dalmatia]]||[[:ru:Далмация]]||[[Դալմաթիա]]|| ||94 |- |[[:en:Jacques Damala]]|| || || ||6 |- |[[:en:Maria Damanaki]]||[[:ru:Даманаки, Мария]]||[[Մարիա Դամանակի]]|| ||17 |- |[[:en:Damaskinos of Athens]]||[[:ru:Дамаскин (архиепископ Афинский)]]|| || ||25 |- |[[:en:Damon of Thessalonica]]|| || || ||1 |- |[[:en:Danais (epic)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Danaus]]||[[:ru:Данай]]||[[Դանայոս]]|| ||36 |- |[[:en:Dance of Zalongo]]||[[:ru:Танец Залонго]]|| || ||9 |- |[[:en:Eleni Daniilidou]]||[[:ru:Данилиду, Элени]]|| || ||31 |- |[[:en:Danish Institute at Athens]]|| || || ||7 |- |[[:en:Daphni Monastery]]||[[:ru:Дафни]]||[[Դաֆնի (վանք)]]|| ||38 |- |[[:en:Dardanelles]]||[[:ru:Дарданеллы]]||[[Դարդանելի նեղուց]]|| ||101 |- |[[:en:Darius the Great]]||[[:ru:Дарий I]]||[[Դարեհ I Մեծ]]|| ||97 |- |[[:en:Constantinos Daskalakis]]||[[:ru:Даскалакис, Константинос]]|| || ||8 |- |[[:en:Daskalogiannis]]||[[:ru:Даскалояннис]]||[[Դասկալոյաննիս]]|| ||13 |- |[[:en:David of Trebizond]]||[[:ru:Давид Великий Комнин]]|| || ||31 |- |[[:en:Kostas Davourlis]]|| || || ||3 |- |[[:en:Dayuan]]||[[:ru:Давань]]||[[Տայյուան]]|| ||24 |- |[[:en:De Administrando Imperio]]||[[:ru:Об управлении империей]]|| || ||35 |- |[[:en:December 1915 Greek legislative election]]|| || || ||6 |- |[[:en:Decentralized Administration of the Aegean]]||[[:ru:Эгейские острова (децентрализованная администрация)]]|| || ||8 |- |[[:en:Decolonization]]||[[:ru:Деколонизация]]||[[Ապագաղութայնացում]]|| ||65 |- |[[:en:Decree of Themistocles]]|| || || ||7 |- |[[:en:Deileon]]|| || || ||2 |- |[[:en:Delos]]||[[:ru:Дилос]]||[[Դելոս]]|| ||75 |- |[[:en:Delphic Hymns]]|| || || ||13 |- |[[:en:Delphic Sibyl]]||[[:ru:Дельфийская сивилла]]|| || ||14 |- |[[:en:Demades]]||[[:ru:Демад]]|| || ||24 |- |[[:en:Deme]]||[[:ru:Дем]]|| || ||26 |- |[[:en:Demetrius II Aetolicus]]||[[:ru:Деметрий II Этолийский]]|| || ||26 |- |[[:en:Demetrius Chalcondylas]]||[[:ru:Димитрий Халкокондил]]|| || ||17 |- |[[:en:Demetrius of Montferrat]]||[[:ru:Деметрий Монферратский]]|| || ||18 |- |[[:en:Demochares]]|| || || ||13 |- |[[:en:Democracy]]||[[:ru:Демократия]]||[[Ժողովրդավարություն]]|| ||235 |- |[[:en:Democratic Defense]]|| || || ||3 |- |[[:en:Democritus]]||[[:ru:Демокрит]]||[[Դեմոկրիտես]]|| ||141 |- |[[:en:Democritus University of Thrace]]|| || || ||11 |- |[[:en:Demographic history of modern Greece]]|| || || ||3 |- |[[:en:Demosthenes (general)]]||[[:ru:Демосфен (военачальник)]]|| || ||22 |- |[[:en:Dendra panoply]]|| || || ||10 |- |[[:en:Denial (poem)]]|| || || ||1 |- |[[:en:DEPA]]||[[:ru:DEPA (компания)]]|| || ||6 |- |[[:en:Deportation of the Soviet Greeks]]||[[:ru:Депортация греков в СССР]]|| || ||5 |- |[[:en:Deputy Minister for Macedonia and Thrace]]|| || || ||1 |- |[[:en:Deputy Prime Minister of Greece]]|| || || ||5 |- |[[:en:Derby of the eternal enemies]]||[[:ru:Дерби вечных врагов (Греция)]]|| || ||17 |- |[[:en:Derveni Krater]]|| || || ||14 |- |[[:en:Derveni papyrus]]||[[:ru:Папирус из Дервени]]|| || ||27 |- |[[:en:Desfina]]||[[:ru:Десфина]]||[[Դեսֆինա]]|| ||14 |- |[[:en:Dexagoridas]]|| || || ||3 |- |[[:en:Dexaroi]]|| || || ||13 |- |[[:en:Diadochi]]||[[:ru:Диадохи]]||[[Դիադոքոսներ]]|| ||49 |- |[[:en:Diagoras of Melos]]||[[:ru:Диагор Мелосский]]||[[Դիագորաս Մելոսացի]]|| ||26 |- |[[:en:Diagoras of Rhodes]]||[[:ru:Диагор Родосский]]|| || ||18 |- |[[:en:Athanasios Diakos]]||[[:ru:Дьякос, Атанасиос]]|| || ||18 |- |[[:en:Dimitris Diamantidis]]||[[:ru:Диамантидис, Димитрис]]|| || ||26 |- |[[:en:Anna Diamantopoulou]]||[[:ru:Диамандопулу, Анна]]|| || ||17 |- |[[:en:Diaulos (architecture)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Diaulos (running race)]]|| || || ||15 |- |[[:en:Dictionnaire des Antiquités Grecques et Romaines]]|| || || ||9 |- |[[:en:Didyma]]||[[:ru:Дидима]]|| || ||29 |- |[[:en:Didymoteicho]]||[[:ru:Дидимотихон]]||[[Դիդիմոտիխոն]]|| ||37 |- |[[:en:Dienekes]]|| || || ||13 |- |[[:en:Digenes Akritas]]||[[:ru:Дигенис Акрит]]||[[Դիգենիս Ակրիտաս]]|| ||29 |- |[[:en:Dikastes]]|| || || ||3 |- |[[:en:Dimitra, Elis]]|| || || ||6 |- |[[:en:Kiki Dimoula]]||[[:ru:Димула, Кики]]||[[Կիկի Դիմուլա]]|| ||24 |- |[[:en:Dinarchus]]||[[:ru:Динарх (оратор)]]|| || ||25 |- |[[:en:Dinos Painter]]||[[:ru:Вазописец диносов]]|| || ||8 |- |[[:en:Diocese of the East]]||[[:ru:Диоцез Восток]]|| || ||19 |- |[[:en:Diocles of Carystus]]||[[:ru:Диокл Каристский]]|| || ||15 |- |[[:en:Diocletian]]||[[:ru:Диоклетиан]]||[[Դիոկղետիանոս]]|| ||90 |- |[[:en:Dion, Pieria]]||[[:ru:Дион (Пиерия)]]|| || ||30 |- |[[:en:Dionysia]]||[[:ru:Дионисии]]|| || ||35 |- |[[:en:Dionysius (Athenian commander)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Dionysius I of Syracuse]]||[[:ru:Дионисий Старший]]||[[Դիոնիսոս Ավագ]]|| ||42 |- |[[:en:Dionysius Chalcus]]|| || || ||6 |- |[[:en:Dionysius of Halicarnassus]]||[[:ru:Дионисий Галикарнасский]]||[[Դիոնիսիոս Հալիկառնասցի]]|| ||55 |- |[[:en:Diopeithes]]|| || || ||4 |- |[[:en:Diophantus]]||[[:ru:Диофант Александрийский]]||[[Դիոֆանտ]]|| ||74 |- |[[:en:Pedanius Dioscorides]]||[[:ru:Диоскорид]]||[[Դիոսկորիդես]]|| ||51 |- |[[:en:Diotima of Mantinea]]||[[:ru:Диотима]]|| || ||32 |- |[[:en:Dioxippus]]|| || || ||10 |- |[[:en:Dipat]]|| || || ||3 |- |[[:en:Diphilus]]||[[:ru:Дифил (комедиограф)]]|| || ||17 |- |[[:en:Dipylon inscription]]||[[:ru:Дипилонская надпись]]|| || ||12 |- |[[:en:Disciples of Plotinus]]|| || || ||3 |- |[[:en:Discobolus]]||[[:ru:Дискобол (статуя)]]||[[Սկավառականետորդ (քանդակ)]]|| ||36 |- |[[:en:Dispilio]]||[[:ru:Диспилио]]|| || ||17 |- |[[:en:Dispilio Tablet]]||[[:ru:Табличка из Диспилио]]|| || ||17 |- |[[:en:Distomo massacre]]||[[:ru:Резня в Дистомо]]|| || ||15 |- |[[:en:Dora d'Istria]]||[[:ru:Кольцова-Мосальская, Елена Михайловна]]||[[Ելենա Կոլցովա-Մոսալսկայա]]|| ||28 |- |[[:en:Dithyramb]]||[[:ru:Дифирамб]]||[[Դիֆիրամբ]]|| ||42 |- |[[:en:Dodecanese campaign]]||[[:ru:Додеканесская операция]]|| || ||18 |- |[[:en:Dolichos (race)]]|| || || ||15 |- |[[:en:Dolon (mythology)]]||[[:ru:Долон (сын Евмела)]]|| || ||26 |- |[[:en:Dolopia]]|| || || ||8 |- |[[:en:Mimis Domazos]]|| || || ||17 |- |[[:en:Domninus of Larissa]]||[[:ru:Домнин (философ)]]|| || ||12 |- |[[:en:Don Pacifico affair]]||[[:ru:Дело Пасифико]]|| || ||9 |- |[[:en:Donatism]]||[[:ru:Донатизм]]|| || ||46 |- |[[:en:Donatus of Euroea]]||[[:ru:Донат Эврийский]]|| || ||8 |- |[[:en:Donousa]]||[[:ru:Донуса]]||[[Դոնուսա]]|| ||29 |- |[[:en:Dorians]]||[[:ru:Дорийцы]]||[[Դորիացիներ]]|| ||55 |- |[[:en:Doric Greek]]||[[:ru:Дорийский диалект древнегреческого языка]]|| || ||28 |- |[[:en:Doris (Greece)]]||[[:ru:Дорида]]|| || ||20 |- |[[:en:Dory (spear)]]|| || || ||14 |- |[[:en:Dospat (river)]]||[[:ru:Доспат (река)]]||[[Դոսպատ (գետ)]]||այո||24 |- |[[:en:Dotades of Messenia]]|| || || ||3 |- |[[:en:Doukas]]||[[:ru:Дуки]]|| || ||26 |- |[[:en:John Komnenos Doukas]]||[[:ru:Иоанн Комнин Дука]]|| || ||14 |- |[[:en:Konstantios Doukas]]||[[:ru:Констанций Дука]]|| || ||15 |- |[[:en:Neophytos Doukas]]|| || || ||6 |- |[[:en:Nikephoros Dokeianos]]|| || || ||8 |- |[[:en:Christos G. Doumas]]|| || || ||7 |- |[[:en:Douris (vase painter)]]||[[:ru:Дурис (вазописец)]]|| || ||15 |- |[[:en:Duris of Samos]]||[[:ru:Дурид Самосский]]|| || ||18 |- |[[:en:Nikolaos Douvas]]|| || || ||2 |- |[[:en:Konstantinos Dovas]]||[[:ru:Довас, Константинос]]|| || ||16 |- |[[:en:Draco (lawgiver)]]||[[:ru:Дракон (греческий законодатель)]]|| || ||47 |- |[[:en:Helena Dragaš]]||[[:ru:Елена Драгаш]]|| || ||26 |- |[[:en:Dragoman of the Fleet]]|| || || ||4 |- |[[:en:Dragoman of the Porte]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ion Dragoumis]]||[[:ru:Драгумис, Ион]]|| || ||19 |- |[[:en:Stefanos Dragoumis]]||[[:ru:Драгумис, Стефанос]]|| || ||19 |- |[[:en:Dreamer's Bay]]|| || || ||2 |- |[[:en:Dryad]]||[[:ru:Дриады]]||[[Դրիասներ]]|| ||48 |- |[[:en:Duchy of Athens]]||[[:ru:Афинское герцогство]]||[[Աթենքի դքսություն]]|| ||41 |- |[[:en:Duke of Naples]]|| || || ||11 |- |[[:en:Dynatoi]]||[[:ru:Динаты]]|| || ||9 |- |[[:en:Dyskolos]]|| || || ||18 |- |[[:en:Dystos]]|| || || ||10 |- |[[:en:E.A. Patras]]|| || || ||4 |- |[[:en:Eagle of Zeus]]||[[:ru:Орёл Зевса]]|| || ||5 |- |[[:en:Earliest Greek democracies]]|| || || ||1 |- |[[:en:Early Greek parties]]|| || || ||2 |- |[[:en:Early life of Plato]]|| || || ||5 |- |[[:en:East Mani]]||[[:ru:Анатолики-Мани]]|| || ||14 |- |[[:en:East Roman army]]|| || || ||2 |- |[[:en:East–West Schism]]||[[:ru:Разделение Католической и Православной церквей]]|| || ||81 |- |[[:en:Eastern Macedonia and Thrace]]||[[:ru:Восточная Македония и Фракия]]||[[Արևելյան Մակեդոնիա և Թրակիա]]|| ||69 |- |[[:en:Eastern Orthodox liturgical calendar]]||[[:ru:Православный календарь]]|| || ||19 |- |[[:en:EBIAM]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ecclesia (Sparta)]]||[[:ru:Апелла]]|| || ||23 |- |[[:en:Echecrates of Phlius]]||[[:ru:Эхекрат]]|| || ||13 |- |[[:en:Echetus]]||[[:ru:Эхет]]|| || ||10 |- |[[:en:Echidna (mythology)]]||[[:ru:Ехидна (мифология)]]|| || ||53 |- |[[:en:Economy of ancient Greece]]||[[:ru:Экономика Древней Греции]]|| || ||13 |- |[[:en:Ecthesis]]|| || || ||6 |- |[[:en:Ecumenical Hellenism (program)]]|| || || ||1 |- |[[:en:EDES]]||[[:ru:Народная республиканская греческая лига]]|| || ||12 |- |[[:en:Edessa]]||[[:ru:Эдесса]]||[[Եդեսիա]]|| ||35 |- |[[:en:Edessa, Greece]]||[[:ru:Эдеса]]||[[Էդեսա]]|| ||50 |- |[[:en:Edict of Milan]]||[[:ru:Миланский эдикт]]||[[Միլանի հրովարտակ]]|| ||62 |- |[[:en:Edict on Maximum Prices]]||[[:ru:Эдикт Диоклетиана о ценах]]|| || ||17 |- |[[:en:Efimeris]]|| || || ||7 |- |[[:en:Egypt–Greece relations]]||[[:ru:Греко-египетские отношения]]||[[Հույն-եգիպտական հարաբերություններ]]|| ||8 |- |[[:en:Eileithyia]]||[[:ru:Илифия]]||[[Իլիփիա]]|| ||47 |- |[[:en:Eion]]||[[:ru:Эион (Македония)]]|| || ||14 |- |[[:en:Eiron]]|| || || ||5 |- |[[:en:Ekali]]||[[:ru:Экали (Аттика)]]|| || ||17 |- |[[:en:Ekeines Kai Ego]]|| || || ||2 |- |[[:en:Nikos Oikonomou]]||[[:ru:Иконому, Никос]]|| || ||10 |- |[[:en:Elafonisos]]||[[:ru:Элафонисос]]||[[Էլաֆոնիսոս]]|| ||26 |- |[[:en:Elassona]]||[[:ru:Эласон]]||[[Էլասոն]]|| ||25 |- |[[:en:Electra (Euripides play)]]||[[:ru:Электра (Еврипид)]]|| || ||29 |- |[[:en:Dimitrios Eleftheropoulos]]||[[:ru:Элефтеропулос, Димитриос]]|| || ||13 |- |[[:en:Elephantis]]||[[:ru:Элефантида]]|| || ||14 |- |[[:en:Eleusis]]||[[:ru:Элефсис]]||[[Էլեֆսիս]]|| ||51 |- |[[:en:Eleutherae]]||[[:ru:Элевферы]]|| || ||12 |- |[[:en:Pope Eleutherius]]||[[:ru:Елевферий (папа римский)]]||[[Ելևթերոս (Հռոմի պապ)]]|| ||78 |- |[[:en:Elgin Marbles]]||[[:ru:Мраморы Элгина]]||[[Էլգինի մարմարները]]|| ||39 |- |[[:en:Elis]]||[[:ru:Элида (ном)]]|| || ||42 |- |[[:en:Elissonas (Corinthia)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ellaktor]]|| || || ||4 |- |[[:en:Elliniko, Arcadia]]|| || || ||7 |- |[[:en:Ellinitsa]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ellomenos]]|| || || ||8 |- |[[:en:Elos]]|| || || ||10 |- |[[:en:Elpenor]]||[[:ru:Элпенор]]|| || ||22 |- |[[:en:Elpeus]]|| || || ||1 |- |[[:en:Elysium]]||[[:ru:Элизий]]|| || ||46 |- |[[:en:Embassy of the United States, Athens]]|| || || ||6 |- |[[:en:Emirate of Crete]]||[[:ru:Критский эмират]]|| || ||32 |- |[[:en:Emmones Idees]]|| || || ||1 |- |[[:en:Empire of Thessalonica]]||[[:ru:Фессалоникская империя]]|| || ||15 |- |[[:en:Empire of Trebizond]]||[[:ru:Трапезундская империя]]||[[Տրապիզոնի կայսրություն]]||այո||59 |- |[[:en:Emporiki Autokiniton]]|| || || ||4 |- |[[:en:Emporium (antiquity)]]|| || || ||14 |- |[[:en:Endeïs]]||[[:ru:Эндеида]]|| || ||14 |- |[[:en:Endelekheia]]|| || || ||6 |- |[[:en:Endymion (mythology)]]||[[:ru:Эндимион]]|| || ||34 |- |[[:en:English Party]]||[[:ru:Английская партия (Греция)]]|| || ||6 |- |[[:en:English words of Greek origin]]|| || || ||2 |- |[[:en:Nikos Engonopoulos]]||[[:ru:Энгонопулос, Никос]]|| || ||15 |- |[[:en:Enneads]]||[[:ru:Эннеады]]|| || ||22 |- |[[:en:Environmental Centre ARCTUROS]]|| || || ||2 |- |[[:en:EOKA]]||[[:ru:ЭОКА]]||[[ԷՕԿԱ]]|| ||24 |- |[[:en:Eos]]||[[:ru:Эос]]||[[Էոս]]|| ||63 |- |[[:en:Epeius]]|| || || ||8 |- |[[:en:Ephialtes]]||[[:ru:Эфиальт (сын Софонида)]]|| || ||24 |- |[[:en:Ephor]]||[[:ru:Эфоры]]|| || ||36 |- |[[:en:Vasilis Efraimidis]]|| || || ||7 |- |[[:en:Epic Cycle]]||[[:ru:Эпический цикл]]|| || ||27 |- |[[:en:Epicrates of Ambracia]]|| || || ||5 |- |[[:en:Epictetus]]||[[:ru:Эпиктет]]||[[Էպիկտետոս]]|| ||107 |- |[[:en:Epicureanism]]||[[:ru:Эпикуреизм]]||[[Էպիկուրականություն]]|| ||59 |- |[[:en:Epicurus]]||[[:ru:Эпикур]]||[[Էպիկուրոս]]|| ||136 |- |[[:en:Epidaurus]]||[[:ru:Эпидавр]]||[[Էպիդավրոս]]|| ||56 |- |[[:en:Epigenes of Byzantium]]|| || || ||7 |- |[[:en:Epigoni]]||[[:ru:Эпигоны (мифология)]]|| || ||27 |- |[[:en:Epigonus of Ambracia]]|| || || ||3 |- |[[:en:Epikleros]]|| || || ||5 |- |[[:en:Epiktetos]]||[[:ru:Эпиктет (вазописец)]]|| || ||14 |- |[[:en:Epimenides]]||[[:ru:Эпименид]]|| || ||33 |- |[[:en:Epinetron]]||[[:ru:Эпинетрон]]|| || ||17 |- |[[:en:Epinikion]]||[[:ru:Эпиникий]]|| || ||15 |- |[[:en:Epirot Islands]]|| || || ||1 |- |[[:en:Epirotes]]||[[:ru:Древнеэпирское царство]]|| || ||23 |- |[[:en:Epirus (ancient state)]]||[[:ru:Древнеэпирское царство]]|| || ||23 |- |[[:en:Epirus (mythology)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Epirus (region)]]||[[:ru:Эпир (периферия)]]||[[Էպիրոս (պերիֆերիա)]]|| ||75 |- |[[:en:Epirus nova]]||[[:ru:Эпир (римская провинция)]]|| || ||18 |- |[[:en:Epirus Revolt of 1854]]|| || || ||7 |- |[[:en:Epirus Revolt of 1878]]|| || || ||4 |- |[[:en:Epirus vetus]]||[[:ru:Эпир (римская провинция)]]|| || ||18 |- |[[:en:Equites]]||[[:ru:Эквиты]]||[[Հեծյալներ]]|| ||34 |- |[[:en:Erastes]]|| || || ||2 |- |[[:en:Erato]]||[[:ru:Эрато]]||[[Էրատո (մուսա)]]|| ||54 |- |[[:en:Erechtheus]]||[[:ru:Эрехтей]]|| || ||30 |- |[[:en:Eretria]]||[[:ru:Эретрия]]|| || ||42 |- |[[:en:Eretria Painter]]||[[:ru:Вазописец Эретрии]]|| || ||9 |- |[[:en:Erichthonius of Athens]]||[[:ru:Эрихтоний (царь Афин)]]|| || ||32 |- |[[:en:Erichthonius of Dardania]]||[[:ru:Эрихтоний (сын Дардана)]]|| || ||16 |- |[[:en:Erineos]]|| || || ||9 |- |[[:en:Eris (mythology)]]||[[:ru:Эрида (мифология)]]||[[Էրիս (դիցաբանություն)]]|| ||54 |- |[[:en:Eromenos]]|| || || ||12 |- |[[:en:Eros]]||[[:ru:Эрот]]||[[Էրոս]]|| ||86 |- |[[:en:ERT Digital]]|| || || ||2 |- |[[:en:ERT World]]|| || || ||7 |- |[[:en:ERT3]]||[[:ru:ERT3]]|| || ||8 |- |[[:en:Eski Imaret Mosque]]||[[:ru:Церковь Христа Пантепопта]]|| || ||19 |- |[[:en:Eteocypriot language]]||[[:ru:Этеокипрский язык]]|| || ||20 |- |[[:en:Etesian]]||[[:ru:Мельтеми]]|| || ||21 |- |[[:en:Euclid's Elements]]||[[:ru:Начала (Евклид)]]||[[Սկզբունքներ]]|| ||81 |- |[[:en:Euclidean algorithm]]||[[:ru:Алгоритм Евклида]]||[[Էվկլիդեսի ալգորիթմ]]|| ||62 |- |[[:en:Eudemus of Rhodes]]||[[:ru:Евдем Родосский]]||[[Եվդեմոս Հռոդոսցի]]|| ||30 |- |[[:en:Eudoxus of Cnidus]]||[[:ru:Евдокс Книдский]]||[[Եվդոքս]]|| ||63 |- |[[:en:Eugenios Eugenidis]]||[[:ru:Эвгенидис, Эвгениос]]|| || ||4 |- |[[:en:Eumenes I]]||[[:ru:Эвмен I]]||[[Եվմենոս I]]|| ||29 |- |[[:en:Eumenes II]]||[[:ru:Эвмен II]]||[[Եվմենոս II]]||այո||37 |- |[[:en:Euphemia (empress)]]||[[:ru:Евфимия (супруга Юстина I)]]|| || ||19 |- |[[:en:Euphemius (Sicily)]]|| || || ||14 |- |[[:en:Euphorbus]]||[[:ru:Евфорб]]|| || ||21 |- |[[:en:Euphorion of Chalcis]]||[[:ru:Евфорион (поэт)]]|| || ||13 |- |[[:en:Euphrosyne]]||[[:ru:Евфросина (харита)]]|| || ||33 |- |[[:en:Euripides]]||[[:ru:Еврипид]]||[[Եվրիպիդես]]|| ||140 |- |[[:en:Euro gold and silver commemorative coins (Greece)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Eurobank Ergasias]]||[[:ru:Eurobank Ergasias]]|| || ||16 |- |[[:en:Europa (consort of Zeus)]]||[[:ru:Европа (мифология)]]||[[Եվրոպա (դիցաբանություն)]]|| ||73 |- |[[:en:European Parliament elections in Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:Eurovision Song Contest 2006]]||[[:ru:Евровидение-2006]]||[[Եվրատեսիլ 2006 երգի մրցույթ]]||այո||55 |- |[[:en:Eurybiades]]||[[:ru:Эврибиад]]|| || ||18 |- |[[:en:Eurydice]]||[[:ru:Эвридика]]|| || ||36 |- |[[:en:Eurymachus]]|| || || ||5 |- |[[:en:Eurymedon (strategos)]]||[[:ru:Эвримедон (стратег)]]|| || ||15 |- |[[:en:Eurystheus]]||[[:ru:Еврисфей]]||[[Եվրիսթևս]]|| ||43 |- |[[:en:Eurytus]]|| || || ||10 |- |[[:en:Antiochus X Eusebes]]||[[:ru:Антиох X Евсеб Филопатор]]|| || ||34 |- |[[:en:Eusebia (empress)]]||[[:ru:Флавия Аврелия Евсевия]]|| || ||16 |- |[[:en:Euterpe]]||[[:ru:Эвтерпа]]||[[Եվտերպե]]|| ||50 |- |[[:en:Euthydemid dynasty]]|| || || ||4 |- |[[:en:Euthydemus (Socratic literature)]]|| || || ||6 |- |[[:en:Euthymides]]||[[:ru:Евфимид]]|| || ||17 |- |[[:en:Arthur Evans]]||[[:ru:Эванс, Артур]]||[[Արթուր Էվանս]]|| ||55 |- |[[:en:Evdilos]]|| || || ||12 |- |[[:en:Evinochori]]|| || || ||6 |- |[[:en:Evosmos]]||[[:ru:Эвозмон]]||[[Էվոզմոն]]|| ||23 |- |[[:en:Evridiki]]||[[:ru:Эвридики]]|| || ||24 |- |[[:en:Evropouloi]]|| || || ||4 |- |[[:en:Exarcheia]]||[[:ru:Экзархия]]||[[Էքսարխիա]]|| ||18 |- |[[:en:Exekias]]||[[:ru:Эксекий]]||[[Էքսեկիաս]]|| ||30 |- |[[:en:Exodus of Ethnic Macedonians from Greece]]||[[:ru:Беженцы гражданской войны в Греции]]|| || ||8 |- |[[:en:Exomis]]||[[:ru:Экзомис]]|| || ||8 |- |[[:en:Expansion of Macedonia under Philip II]]||[[:ru:Фессалийские походы Филиппа II]]|| || ||12 |- |[[:en:Expulsion of Cham Albanians]]|| || || ||3 |- |[[:en:Expulsion of Istanbul Greeks]]|| || || ||1 |- |[[:en:EYDAP]]|| || || ||2 |- |[[:en:Falakro]]||[[:ru:Фалакрон]]|| || ||21 |- |[[:en:Faliro Coastal Zone Olympic Complex]]|| || || ||9 |- |[[:en:Fall of the Serbian Empire]]|| || || ||3 |- |[[:en:Jakob Philipp Fallmerayer]]||[[:ru:Фальмерайер, Якоб Филипп]]|| || ||16 |- |[[:en:Famagusta]]||[[:ru:Фамагуста]]||[[Ֆամագուստա]]|| ||68 |- |[[:en:Farsala]]||[[:ru:Фарсала]]||[[Ֆարսալա]]|| ||33 |- |[[:en:Faustina (wife of Constantius II)]]||[[:ru:Фаустина (супруга Констанция II)]]|| || ||17 |- |[[:en:Fayum alphabet]]|| || || ||2 |- |[[:en:Feminism in Greece]]|| || || ||5 |- |[[:en:Fenari Isa Mosque]]||[[:ru:Монастырь Липса]]|| || ||18 |- |[[:en:Feodosia]]||[[:ru:Феодосия]]||[[Թեոդոսիա]]|| ||80 |- |[[:en:Gian Pietro Ferretti]]|| || || ||1 |- |[[:en:Fifth austerity package (Greece)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Fifth National Assembly at Nafplion]]|| || || ||4 |- |[[:en:Filipinos in Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:George Finlay]]||[[:ru:Финлей, Джордж]]|| || ||15 |- |[[:en:Finnish Institute at Athens]]|| || || ||7 |- |[[:en:Fira]]||[[:ru:Тира (город)]]||[[Թիրա (քաղաք)]]|| ||30 |- |[[:en:First Athenian School]]|| || || ||3 |- |[[:en:First Battle of İnönü]]||[[:ru:Первая битва при Инёню]]|| || ||9 |- |[[:en:First Cabinet of Alexis Tsipras]]||[[:ru:Правительство Алексиса Ципраса (январь 2015 года)]]|| || ||13 |- |[[:en:First Council of Nicaea]]||[[:ru:Первый Никейский собор]]||[[Նիկիայի Ա տիեզերական ժողով]]||այո||78 |- |[[:en:First Macedonian War]]||[[:ru:Первая Македонская война]]|| || ||30 |- |[[:en:First National Assembly at Epidaurus]]|| ||[[Հունաստանի առաջին էպիդավրոսյան ժողով]]|| ||8 |- |[[:en:Flag of the Sarakatsani]]|| || || ||2 |- |[[:en:Charilaos Florakis]]||[[:ru:Флоракис, Харилаос]]||[[Խարիլաոս Ֆլորակիս]]|| ||9 |- |[[:en:Florina]]||[[:ru:Флорина]]||[[Ֆլորինա]]|| ||51 |- |[[:en:Florina pepper]]|| || || ||4 |- |[[:en:Jean Focas]]|| || || ||5 |- |[[:en:Follis]]||[[:ru:Фоллис]]||[[Ֆոլլիս]]|| ||28 |- |[[:en:Football League (Greece)]]||[[:ru:Греческая футбольная лига]]|| || ||17 |- |[[:en:Fortifications of Rhodes]]|| || || ||9 |- |[[:en:Theano Fotiou]]||[[:ru:Фотиу, Теано]]|| || ||10 |- |[[:en:Foundation for Research & Technology – Hellas]]||[[:ru:Foundation for Research & Technology – Hellas]]|| || ||6 |- |[[:en:Foundry Painter]]|| || || ||5 |- |[[:en:Fourth austerity package (Greece)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Fourth Council of Constantinople (Catholic Church)]]||[[:ru:Четвёртый Константинопольский собор (869—870)]]|| || ||38 |- |[[:en:Fourth Macedonian War]]||[[:ru:Четвёртая Македонская война]]|| || ||22 |- |[[:en:Fourth National Assembly at Argos]]|| || || ||3 |- |[[:en:France–Greece relations]]||[[:ru:Греко-французские отношения]]|| || ||9 |- |[[:en:Francesco I Gattilusio]]||[[:ru:Франческо I Гаттилузио]]|| || ||14 |- |[[:en:Franchthi Cave]]||[[:ru:Франхти]]|| || ||17 |- |[[:en:French rule in the Ionian Islands (1797–1799)]]|| || || ||11 |- |[[:en:French rule in the Ionian Islands (1807–1814)]]|| || || ||2 |- |[[:en:French School at Athens]]|| || || ||14 |- |[[:en:Fres]]|| || || ||8 |- |[[:en:Kimon Friar]]||[[:ru:Фрайер, Кимон]]|| || ||6 |- |[[:en:Frontistirio]]|| || || ||2 |- |[[:en:FTSE/Athex Large Cap]]|| || || ||8 |- |[[:en:G.S. Iraklis B.C.]]||[[:ru:Ираклис (баскетбольный клуб)]]|| || ||15 |- |[[:en:Gaida]]||[[:ru:Гайда (музыкальный инструмент)]]|| || ||17 |- |[[:en:Galanthis]]||[[:ru:Галанфида]]|| || ||18 |- |[[:en:Galata]]||[[:ru:Галата]]||[[Գալաթա]]|| ||36 |- |[[:en:Gallipoli]]||[[:ru:Галлипольский полуостров]]||[[Գալիպոլի]]||այո||61 |- |[[:en:Ganymede (mythology)]]||[[:ru:Ганимед]]||[[Գանիմեդես]]|| ||67 |- |[[:en:Katy Garbi]]||[[:ru:Гарби, Кэти]]||[[Քեթի Գարբի]]|| ||21 |- |[[:en:Garum]]||[[:ru:Гарум]]|| || ||37 |- |[[:en:Gastouri]]|| || || ||11 |- |[[:en:Gastraphetes]]|| || || ||15 |- |[[:en:Nikos Gatsos]]||[[:ru:Гатсос, Никос]]||[[Նիկոս Գատսոս]]|| ||14 |- |[[:en:Gattilusio]]||[[:ru:Гаттилузио]]|| || ||15 |- |[[:en:Gavoustema]]|| || || ||1 |- |[[:en:Costa-Gavras]]||[[:ru:Коста-Гаврас]]||[[Կոստա Գավրաս]]|| ||50 |- |[[:en:GEK Terna]]|| || || ||3 |- |[[:en:Gelonians]]||[[:ru:Гелонцы]]|| || ||10 |- |[[:en:Geminus]]||[[:ru:Гемин (математик)]]|| || ||25 |- |[[:en:Generation of the '30s]]|| || || ||5 |- |[[:en:Genitive absolute]]|| || || ||5 |- |[[:en:Gennadius Scholarius]]||[[:ru:Геннадий Схоларий]]|| || ||30 |- |[[:en:Fofi Gennimata]]||[[:ru:Геннимата, Фофи]]||[[Ֆոֆի Գեննիմատա]]|| ||25 |- |[[:en:Geoffrey I of Villehardouin]]||[[:ru:Жоффруа I де Виллардуэн]]|| || ||17 |- |[[:en:Geoffrey II of Villehardouin]]||[[:ru:Жоффруа II де Виллардуэн]]|| || ||16 |- |[[:en:Geographic regions of Greece]]|| ||[[Հունաստանի աշխարհագրական երկրամասեր]]|| ||23 |- |[[:en:Geographical name changes in Greece]]|| || || ||11 |- |[[:en:Kostas Georgakis]]|| || || ||5 |- |[[:en:Konstantinos Georgakopoulos]]||[[:ru:Георгакопулос, Константинос]]|| || ||16 |- |[[:en:Grigoris Georgatos]]||[[:ru:Георгатос, Григорис]]|| || ||13 |- |[[:en:George of Trebizond]]||[[:ru:Георгий Трапезундский]]|| || ||23 |- |[[:en:Ioannis Georgiadis]]||[[:ru:Георгиадис, Иоаннис]]|| || ||27 |- |[[:en:Georgian Institute at Athens]]|| || || ||5 |- |[[:en:Geraneia]]||[[:ru:Ерания]]|| || ||12 |- |[[:en:German Archaeological Institute at Athens]]|| || || ||8 |- |[[:en:Germanus I of Constantinople]]||[[:ru:Герман I (патриарх Константинопольский)]]|| || ||26 |- |[[:en:Germany–Greece relations]]||[[:ru:Германо-греческие отношения]]||[[Հույն-գերմանական հարաբերություններ]]|| ||8 |- |[[:en:Gerousia]]||[[:ru:Герусия]]|| || ||34 |- |[[:en:Getae]]||[[:ru:Геты]]|| || ||35 |- |[[:en:Getty kouros]]|| || || ||4 |- |[[:en:Grigore IV Ghica]]||[[:ru:Григорий IV Гика]]|| || ||12 |- |[[:en:Marietta Giannakou]]||[[:ru:Яннаку, Мариэтта]]|| || ||18 |- |[[:en:Giannitsa]]||[[:ru:Яница]]||[[Յաննիցա]]|| ||32 |- |[[:en:Alexi Giannoulias]]||[[:ru:Яннулиас, Алекси]]|| || ||8 |- |[[:en:Giants (Greek mythology)]]||[[:ru:Гиганты]]||[[Գիգանտներ]]|| ||46 |- |[[:en:Steve Giatzoglou]]|| || || ||6 |- |[[:en:Saint Giles]]||[[:ru:Святой Эгидий]]|| || ||31 |- |[[:en:Assassination of Sokratis Giolias]]||[[:ru:Убийство Сократиса Гиолиаса]]||[[Սոկրատիս Գիոլիասի սպանություն]]|| ||9 |- |[[:en:Giresun]]||[[:ru:Гиресун]]||[[Գիրեսուն]]|| ||65 |- |[[:en:Damian Gjini]]|| || || ||3 |- |[[:en:Gjirokastër]]||[[:ru:Гирокастра]]||[[Գիրոկաստրա]]|| ||74 |- |[[:en:Gla]]|| || || ||17 |- |[[:en:Glaucon]]|| || || ||17 |- |[[:en:Manolis Glezos]]||[[:ru:Глезос, Манолис]]||[[Մանոլիս Գլեզոս]]|| ||31 |- |[[:en:Dimitris Glinos]]||[[:ru:Глинос, Димитрис]]|| || ||6 |- |[[:en:Glossary of the Greek military junta]]|| || || ||1 |- |[[:en:Glyfada]]||[[:ru:Глифада]]||[[Գլիֆադա]]|| ||35 |- |[[:en:Gnomic aspect]]|| || || ||4 |- |[[:en:Golden Dawn (magazine)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Golden Horde]]||[[:ru:Золотая Орда]]||[[Ոսկե հորդա]]|| ||85 |- |[[:en:Golden Horn]]||[[:ru:Золотой Рог (Стамбул)]]||[[Ոսկեղջյուր]]|| ||55 |- |[[:en:Gomosto]]|| || || ||3 |- |[[:en:Stylianos Gonatas]]||[[:ru:Гонатас, Стилианос]]|| || ||20 |- |[[:en:Gorgias]]||[[:ru:Горгий]]||[[Գորգիաս]]|| ||83 |- |[[:en:Gorgias (dialogue)]]||[[:ru:Горгий (Платон)]]|| || ||34 |- |[[:en:Gorgoneion]]||[[:ru:Горгонейон]]|| || ||21 |- |[[:en:Gorgythion]]||[[:ru:Горгифион]]|| || ||10 |- |[[:en:Gorytos]]||[[:ru:Горит]]|| || ||9 |- |[[:en:Demetris Th. Gotsis]]|| || || ||3 |- |[[:en:Goudi coup]]||[[:ru:Афинское восстание (1909)]]|| || ||13 |- |[[:en:Goumenissa]]||[[:ru:Гумениса]]||[[Գումենիսա]]|| ||18 |- |[[:en:Government Council for Foreign Affairs and Defence]]|| || || ||3 |- |[[:en:Government of Greece]]||[[:ru:Правительство Греции]]||[[Հունաստանի կառավարություն]]|| ||17 |- |[[:en:Graeco-Armenian]]||[[:ru:Греко-армянская гипотеза]]||[[Հայերի ծագման հունական վարկած]]|| ||13 |- |[[:en:Graeco-Aryan]]||[[:ru:Греко-арийская гипотеза]]|| || ||7 |- |[[:en:Palace of the Grand Master of the Knights of Rhodes]]||[[:ru:Родосская крепость]]||[[Հռոդոսի ամրոց]]|| ||24 |- |[[:en:Graphe paranomon]]||[[:ru:Графэ параномон]]|| || ||10 |- |[[:en:Dimitrios Grapsas]]|| || || ||3 |- |[[:en:Gratian]]||[[:ru:Грациан]]|| || ||57 |- |[[:en:Grave Circle A, Mycenae]]|| || || ||7 |- |[[:en:Great Famine (Greece)]]||[[:ru:Великий голод в Греции]]|| || ||12 |- |[[:en:Great Lavra]]||[[:ru:Великая Лавра]]|| || ||28 |- |[[:en:Great Offensive]]|| || || ||12 |- |[[:en:Greater Albania]]||[[:ru:Великая Албания]]|| || ||43 |- |[[:en:Greco-Bactrian Kingdom]]||[[:ru:Греко-Бактрийское царство]]||[[Հունա-բակտրիական թագավորություն]]|| ||49 |- |[[:en:Greco-Buddhism]]||[[:ru:Греко-буддизм]]|| || ||26 |- |[[:en:Greco-Persian art]]|| || || ||1 |- |[[:en:Greco-Roman relations in classical antiquity]]|| || || ||1 |- |[[:en:Greco-Turkish War (1897)]]||[[:ru:Первая греко-турецкая война]]|| || ||37 |- |[[:en:Greco-Turkish War (1919–1922)]]||[[:ru:Вторая греко-турецкая война]]||[[Հույն-թուրքական պատերազմ (1919-1922)]]|| ||51 |- |[[:en:Grecoman]]|| || || ||9 |- |[[:en:Greece – United Kingdom relations]]||[[:ru:Британско-греческие отношения]]|| || ||7 |- |[[:en:Greece (European Parliament constituency)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greece at the 1896 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1896]]|| || ||29 |- |[[:en:Greece at the 1900 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1900]]|| || ||19 |- |[[:en:Greece at the 1904 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1904]]|| || ||20 |- |[[:en:Greece at the 1906 Intercalated Games]]|| || || ||4 |- |[[:en:Greece at the 1908 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1908]]|| || ||18 |- |[[:en:Greece at the 1912 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1912]]|| || ||18 |- |[[:en:Greece at the 1920 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1920]]|| || ||16 |- |[[:en:Greece at the 1924 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1924]]|| || ||15 |- |[[:en:Greece at the 1928 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1928]]|| || ||16 |- |[[:en:Greece at the 1932 Summer Olympics]]|| || || ||14 |- |[[:en:Greece at the 1936 Summer Olympics]]|| || || ||15 |- |[[:en:Greece at the 1936 Winter Olympics]]||[[:ru:Греция на зимних Олимпийских играх 1936]]|| || ||16 |- |[[:en:Greece at the 1948 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1948]]|| || ||15 |- |[[:en:Greece at the 1948 Winter Olympics]]|| || || ||14 |- |[[:en:Greece at the 1952 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1952]]|| || ||16 |- |[[:en:Greece at the 1952 Winter Olympics]]||[[:ru:Греция на зимних Олимпийских играх 1952]]|| || ||16 |- |[[:en:Greece at the 1956 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1956]]|| || ||18 |- |[[:en:Greece at the 1956 Winter Olympics]]|| || || ||14 |- |[[:en:Greece at the 1960 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1960]]|| || ||18 |- |[[:en:Greece at the 1964 Summer Olympics]]|| || || ||16 |- |[[:en:Greece at the 1964 Winter Olympics]]|| || || ||14 |- |[[:en:Greece at the 1968 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1968]]|| || ||18 |- |[[:en:Greece at the 1968 Winter Olympics]]|| || || ||15 |- |[[:en:Greece at the 1972 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1972]]|| || ||18 |- |[[:en:Greece at the 1972 Winter Olympics]]|| || || ||15 |- |[[:en:Greece at the 1976 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1976]]|| || ||16 |- |[[:en:Greece at the 1976 Winter Olympics]]||[[:ru:Греция на зимних Олимпийских играх 1976]]|| || ||16 |- |[[:en:Greece at the 1980 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1980]]|| || ||19 |- |[[:en:Greece at the 1980 Winter Olympics]]|| || || ||16 |- |[[:en:Greece at the 1984 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1984]]|| || ||17 |- |[[:en:Greece at the 1984 Winter Olympics]]|| || || ||16 |- |[[:en:Greece at the 1988 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1988]]|| || ||19 |- |[[:en:Greece at the 1988 Winter Olympics]]||[[:ru:Греция на зимних Олимпийских играх 1988]]|| || ||16 |- |[[:en:Greece at the 1992 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1992]]|| || ||19 |- |[[:en:Greece at the 1992 Winter Olympics]]|| || || ||14 |- |[[:en:Greece at the 1994 Winter Olympics]]|| || || ||14 |- |[[:en:Greece at the 1996 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 1996]]|| || ||19 |- |[[:en:Greece at the 1996 Summer Paralympics]]|| || || ||3 |- |[[:en:Greece at the 1998 Winter Olympics]]|| || || ||14 |- |[[:en:Greece at the 2000 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 2000]]|| || ||20 |- |[[:en:Greece at the 2002 Winter Olympics]]|| || || ||14 |- |[[:en:Greece at the 2004 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 2004]]|| || ||21 |- |[[:en:Greece at the 2006 Winter Olympics]]|| || || ||14 |- |[[:en:Greece at the 2006 Winter Paralympics]]|| || || ||4 |- |[[:en:Greece at the 2008 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 2008]]|| || ||23 |- |[[:en:Greece at the 2016 Summer Olympics]]||[[:ru:Греция на летних Олимпийских играх 2016]]|| || ||29 |- |[[:en:Greece in the Eurovision Song Contest]]||[[:ru:Греция на «Евровидении»]]||[[Հունաստանը Եվրատեսիլ երգի մրցույթում]]||այո||39 |- |[[:en:Greece in the Eurovision Song Contest 2005]]||[[:ru:Греция на «Евровидении-2005»]]|| || ||7 |- |[[:en:Greece in the Eurovision Song Contest 2006]]||[[:ru:Греция на «Евровидении-2006»]]|| || ||5 |- |[[:en:Greece in the Eurovision Song Contest 2007]]||[[:ru:Греция на «Евровидении-2007»]]|| || ||5 |- |[[:en:Greece in the Eurovision Song Contest 2008]]||[[:ru:Греция на «Евровидении-2008»]]|| || ||7 |- |[[:en:Greece in the Eurovision Song Contest 2010]]|| || || ||8 |- |[[:en:Greece in the Eurovision Song Contest 2011]]|| || || ||9 |- |[[:en:Greece in the Eurovision Song Contest 2012]]|| || || ||6 |- |[[:en:Greece in the Eurovision Song Contest 2013]]|| || || ||7 |- |[[:en:Greece in the Eurovision Song Contest 2014]]||[[:ru:Греция на «Евровидении-2014»]]|| || ||9 |- |[[:en:Greece national rugby league team]]||[[:ru:Сборная Греции по регбилиг]]|| || ||8 |- |[[:en:Greece national under-21 football team]]||[[:ru:Сборная Греции по футболу (до 21 года)]]|| || ||19 |- |[[:en:Greece on the Ruins of Missolonghi]]||[[:ru:Греция на руинах Месолонгиона]]|| || ||15 |- |[[:en:Greece runestones]]|| || || ||13 |- |[[:en:Greece women's national football team]]||[[:ru:Женская сборная Греции по футболу]]|| || ||23 |- |[[:en:Greece women's national volleyball team]]||[[:ru:Женская сборная Греции по волейболу]]|| || ||17 |- |[[:en:Greece-Iraq relations]]|| || || ||4 |- |[[:en:Greece–Bosnia and Herzegovina Friendship Building]]|| || || ||13 |- |[[:en:Greece–Holy See relations]]||[[:ru:Ватикано-греческие отношения]]|| || ||4 |- |[[:en:Greece–India relations]]|| || || ||4 |- |[[:en:Greece–Iran relations]]||[[:ru:Греко-иранские отношения]]||[[Հույն-իրանական հարաբերություններ]]|| ||8 |- |[[:en:Greece–Israel relations]]||[[:ru:Израильско-греческие отношения]]||[[Հույն-իսրաելական հարաբերություններ]]|| ||10 |- |[[:en:Greece–Italy relations]]||[[:ru:Греко-итальянские отношения]]|| || ||8 |- |[[:en:Greece–Philippines relations]]|| || || ||4 |- |[[:en:Greece–Russia relations]]||[[:ru:Российско-греческие отношения]]||[[Հույն-ռուսական հարաբերություններ]]|| ||13 |- |[[:en:Greek academic art of the 19th century]]||[[:ru:Мюнхенская школа греческой живописи]]|| || ||4 |- |[[:en:Greek Americans]]||[[:ru:Греки в США]]|| || ||14 |- |[[:en:Greek Archaeological Service]]|| || || ||5 |- |[[:en:Greek Argentines]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greek austerity packages]]|| || || ||1 |- |[[:en:Greek Australians]]|| || || ||7 |- |[[:en:Greek Basket League]]||[[:ru:Чемпионат Греции по баскетболу]]|| || ||25 |- |[[:en:Greek campaigns in India]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greek Canadians]]|| || || ||5 |- |[[:en:Greek citron]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greek civil wars of 1823–1825]]|| || || ||5 |- |[[:en:Greek community of Melbourne]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greek Constitution of 1822]]|| ||[[Հունաստանի սահմանադրություն (1822)]]|| ||6 |- |[[:en:Greek Constitution of 1823]]|| ||[[Հունաստանի սահմանադրություն (1823)]]|| ||5 |- |[[:en:Greek Constitution of 1827]]|| || || ||4 |- |[[:en:Greek Constitution of 1927]]|| || || ||4 |- |[[:en:Greek Constitution of 1968]]|| || || ||6 |- |[[:en:Greek constitutional amendment of 1986]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greek constitutional amendment of 2008]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greek cruiser Elli (1912)]]||[[:ru:Элли (крейсер)]]|| || ||12 |- |[[:en:Greek destroyer Adrias (L67)]]||[[:ru:Адриас (эсминец)]]|| || ||10 |- |[[:en:Greek destroyer Vasilissa Olga]]||[[:ru:Василисса Ольга (эсминец)]]|| || ||12 |- |[[:en:Greek diacritics]]|| || || ||15 |- |[[:en:Greek East and Latin West]]|| || || ||11 |- |[[:en:Greek economic miracle]]||[[:ru:Греческое экономическое чудо]]|| || ||17 |- |[[:en:Greek Expeditionary Force (Korea)]]||[[:ru:Греческий экспедиционный корпус в Корее]]|| || ||7 |- |[[:en:Greek financial audits 2009–2010]]|| || || ||1 |- |[[:en:Greek Football Cup]]||[[:ru:Кубок Греции по футболу]]|| || ||32 |- |[[:en:Greek frigate Hellas]]||[[:ru:Эллада (фрегат)]]|| || ||6 |- |[[:en:Greek government-in-exile]]|| || || ||11 |- |[[:en:Greek Guiding Association]]|| || || ||3 |- |[[:en:Greek hero cult]]||[[:ru:Культ героев в Древней Греции]]||[[Հերոսների պաշտամունքը Հին Հունաստանում]]|| ||16 |- |[[:en:Greek Idol]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greek landing at Smyrna]]|| || || ||10 |- |[[:en:Greek language question]]||[[:ru:Греческая диглоссия]]|| || ||15 |- |[[:en:Greek League for Women's Rights]]|| || || ||4 |- |[[:en:Greek lepton]]||[[:ru:Лепта]]|| || ||23 |- |[[:en:Greek letters used in mathematics, science, and engineering]]|| || || ||9 |- |[[:en:Greek lyric]]||[[:ru:Мелика]]|| || ||13 |- |[[:en:Greek Macedonian cuisine]]||[[:ru:Кухня Македонии (Греция)]]|| || ||4 |- |[[:en:Greek Military Police]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greek name]]||[[:ru:Греческое имя]]||[[Հունական անուն]]|| ||7 |- |[[:en:Greek national assemblies]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greek National Opera]]||[[:ru:Национальная опера Греции]]||[[Հունաստանի ազգային օպերա]]|| ||13 |- |[[:en:Greek National Road 8a]]|| || || ||4 |- |[[:en:Greek National Road 33]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greek National Tourism Organization]]||[[:ru:Греческая национальная туристическая организация]]|| || ||5 |- |[[:en:Greek nationalism]]||[[:ru:Греческий национализм]]|| || ||15 |- |[[:en:Greek Operation of the NKVD]]||[[:ru:Греческая операция НКВД]]|| || ||8 |- |[[:en:Greek Orthodox Archdiocese of America]]||[[:ru:Американская архиепископия]]|| || ||14 |- |[[:en:Greek Orthodox Archdiocese of Canada]]|| || || ||4 |- |[[:en:Greek Orthodox Church]]||[[:ru:Греческое православие]]||[[Հույն ուղղափառ եկեղեցիներ]]|| ||41 |- |[[:en:Greek Orthodox Church of Saint Mary, Tehran]]||[[:ru:Благовещенская церковь (Тегеран)]]|| || ||5 |- |[[:en:Greek passport]]||[[:ru:Паспорт гражданина Греции]]|| || ||19 |- |[[:en:Greek primordial gods]]||[[:ru:Изначальные божества греческой мифологии]]||[[Հունական դիցաբանության առաջին աստվածություններ]]|| ||37 |- |[[:en:Greek pyramids]]|| || || ||13 |- |[[:en:Greek Rally]]|| || || ||4 |- |[[:en:Greek refugees]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greek resistance]]||[[:ru:Движение Сопротивления (Греция)]]|| || ||17 |- |[[:en:Greek revolt of 1567–1572]]|| || || ||1 |- |[[:en:Greek royal family]]|| || || ||13 |- |[[:en:Greek sea gods]]||[[:ru:Древнегреческие морские боги]]||[[Հին հունական ծովային աստվածություններ]]|| ||19 |- |[[:en:Greek Sign Language]]||[[:ru:Греческий жестовый язык]]|| || ||11 |- |[[:en:Greek traditional music]]|| || || ||5 |- |[[:en:Greek–Turkish earthquake diplomacy]]||[[:ru:Греко-турецкая дипломатия землетрясений]]||[[Հույն-թուրքական երկրաշարժերի դիվանագիտություն]]|| ||7 |- |[[:en:Greeks in Albania]]||[[:ru:Греки в Албании]]|| || ||17 |- |[[:en:Greeks in Armenia]]||[[:ru:Греки в Армении]]||[[Հույները Հայաստանում և Արցախում]]|| ||6 |- |[[:en:Greeks in Bulgaria]]||[[:ru:Греки в Болгарии]]||[[Հույները Բուլղարիայում]]|| ||8 |- |[[:en:Greeks in Denmark]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greeks in Ethiopia]]||[[:ru:Греки в Эфиопии]]|| || ||5 |- |[[:en:Greeks in Georgia]]||[[:ru:Греки в Грузии]]|| || ||6 |- |[[:en:Greeks in Germany]]|| ||[[Հույները Գերմանիայում]]|| ||6 |- |[[:en:Greeks in Hungary]]||[[:ru:Греки в Венгрии]]||[[Հույները Հունգարիայում]]|| ||13 |- |[[:en:Greeks in Italy]]||[[:ru:Греки в Италии]]|| || ||9 |- |[[:en:Greeks in Kazakhstan]]||[[:ru:Греки в Казахстане]]||[[Հույները Ղազախստանում]]|| ||13 |- |[[:en:Greeks in Kyrgyzstan]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greeks in Lebanon]]|| || || ||3 |- |[[:en:Greeks in Moldova]]||[[:ru:Греки в Молдавии]]||[[Հույները Մոլդովայում]]|| ||6 |- |[[:en:Greeks in North Macedonia]]|| || || ||6 |- |[[:en:Greeks in Omaha, Nebraska]]||[[:ru:Греки в Омахе (Небраска)]]|| || ||2 |- |[[:en:Greeks in pre-Roman Gaul]]|| || || ||6 |- |[[:en:Greeks in Russia and the Soviet Union]]||[[:ru:Греки в России и СССР]]|| || ||7 |- |[[:en:Greeks in Sudan]]|| || || ||1 |- |[[:en:Greeks in Syria]]|| || || ||3 |- |[[:en:Greeks in the Democratic Republic of the Congo]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greeks in the United Kingdom]]|| || || ||2 |- |[[:en:Greeks in Turkey]]||[[:ru:Греки в Турции]]|| || ||12 |- |[[:en:Greeks in Uzbekistan]]|| || || ||3 |- |[[:en:Greeks in Zimbabwe]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of people from Greece]]|| || || ||7 |- |[[:en:Absinthe Green]]|| || || ||1 |- |[[:en:Gregoria]]||[[:ru:Григория]]|| || ||18 |- |[[:en:Griko people]]|| || || ||9 |- |[[:en:Gül Mosque]]||[[:ru:Церковь Святой Феодосии]]|| || ||20 |- |[[:en:Gulf of Argostoli]]|| || || ||5 |- |[[:en:Gulf of Corinth]]||[[:ru:Коринфский залив]]|| || ||47 |- |[[:en:Gulf of Euboea]]|| || || ||15 |- |[[:en:Robert H. Gundry]]|| || || ||4 |- |[[:en:Guneus]]|| || || ||4 |- |[[:en:Gymnasium (ancient Greece)]]||[[:ru:Гимнасий]]||[[Գիմնասիոն]]|| ||42 |- |[[:en:Gymnopaedia]]||[[:ru:Гимнопедия]]|| || ||11 |- |[[:en:Gyros]]||[[:ru:Гирос]]||[[Գիրոս]]|| ||37 |- |[[:en:Hadrian]]||[[:ru:Адриан]]||[[Հադրիանոս]]|| ||98 |- |[[:en:Hagia Sophia, İznik]]||[[:ru:Софийский собор (Никея)]]|| || ||12 |- |[[:en:Hagia Sophia, Thessaloniki]]||[[:ru:Храм Святой Софии (Салоники)]]||[[Սուրբ Սոֆիայի տաճար (Սալոնիկ)]]|| ||24 |- |[[:en:Hagia Sophia, Trabzon]]||[[:ru:Храм Святой Софии (Трабзон)]]|| || ||22 |- |[[:en:Hagios Demetrios]]||[[:ru:Базилика Святого Димитрия]]|| || ||32 |- |[[:en:Halay]]||[[:ru:Халай (танец)]]||[[Յայլի]]|| ||10 |- |[[:en:Haliacmon]]||[[:ru:Альякмон]]|| || ||40 |- |[[:en:Halieia]]|| || || ||2 |- |[[:en:Halizones]]||[[:ru:Алазоны]]|| || ||10 |- |[[:en:Halki (Greece)]]||[[:ru:Халки (Додеканес)]]||[[Խալկի (Դոդեկանես)]]|| ||34 |- |[[:en:Halki seminary]]||[[:ru:Халкинская богословская школа]]|| || ||15 |- |[[:en:Halteres (ancient Greece)]]|| || || ||8 |- |[[:en:Hamadryad]]||[[:ru:Гамадриады]]||[[Համադրիասներ]]|| ||31 |- |[[:en:Harmodius and Aristogeiton (sculpture)]]||[[:ru:Тираноборцы (памятник)]]|| || ||14 |- |[[:en:Harpocrates]]||[[:ru:Гарпократ]]|| || ||32 |- |[[:en:Harrow Painter]]|| || || ||1 |- |[[:en:Manos Hatzidakis]]||[[:ru:Хадзидакис, Манос]]|| || ||28 |- |[[:en:Michalis Hatzigiannis]]||[[:ru:Хадзияннис, Михалис]]|| || ||20 |- |[[:en:Theophilos Hatzimihail]]||[[:ru:Хадзимихаил, Теофилос]]|| || ||10 |- |[[:en:Vasilis Hatzipanagis]]||[[:ru:Хадзипанагис, Василис Кирьякович]]|| || ||17 |- |[[:en:Dimitrios Hatzis]]|| || || ||8 |- |[[:en:Georgios Hatzis]]|| || || ||4 |- |[[:en:Heaven Music]]||[[:ru:Heaven Music]]|| || ||5 |- |[[:en:Hebe (mythology)]]||[[:ru:Геба]]||[[Հեբե]]|| ||64 |- |[[:en:Hector]]||[[:ru:Гектор]]||[[Հեկտոր]]|| ||68 |- |[[:en:Hecuba]]||[[:ru:Гекуба]]||[[Հեկաբե]]|| ||46 |- |[[:en:Hegetorides]]|| || || ||2 |- |[[:en:Harmodius and Aristogeiton]]||[[:ru:Гармодий и Аристогитон]]|| || ||26 |- |[[:en:Helen of Greece and Denmark]]||[[:ru:Елена Греческая и Датская]]|| || ||33 |- |[[:en:Helen of Troy]]||[[:ru:Елена Прекрасная]]||[[Հեղինե Չքնաղ]]|| ||83 |- |[[:en:Helena, mother of Constantine I]]||[[:ru:Елена Равноапостольная]]|| || ||68 |- |[[:en:Helena Palaiologina, Despotess of Serbia]]||[[:ru:Елена Палеолог Бранкович]]|| || ||12 |- |[[:en:Helena Paparizou discography]]|| || || ||6 |- |[[:en:Heliaia]]||[[:ru:Дикастерий]]|| || ||28 |- |[[:en:Heliastic oath]]|| || || ||4 |- |[[:en:Helike]]||[[:ru:Гелика]]||[[Էլիկա]]|| ||22 |- |[[:en:Heliopolis (ancient Egypt)]]||[[:ru:Гелиополь (Древний Египет)]]|| || ||58 |- |[[:en:Helios]]||[[:ru:Гелиос]]||[[Հելիոս]]|| ||74 |- |[[:en:Helios Airways Flight 522]]||[[:ru:Катастрофа Boeing 737 под Афинами]]||[[Boeing 737-ի ավիավթար Աթենքում]]|| ||29 |- |[[:en:Hellanodikai]]||[[:ru:Элланодик]]|| || ||14 |- |[[:en:Hellas (theme)]]|| || || ||14 |- |[[:en:Hellenic Air Force Academy]]|| || || ||3 |- |[[:en:Hellenic Air Force Aircraft Depot]]|| || || ||3 |- |[[:en:Hellenic arc]]|| || || ||10 |- |[[:en:Hellenic Arms Industry]]|| || || ||4 |- |[[:en:Hellenic Army First Army]]||[[:ru:1-я армия (Греция)]]|| || ||6 |- |[[:en:Hellenic Army General Staff]]|| || || ||3 |- |[[:en:Hellenic Basketball Clubs Association]]|| || || ||3 |- |[[:en:Hellenic Broadcasting Corporation]]||[[:ru:Греческая корпорация телерадиовещания]]|| || ||29 |- |[[:en:Hellenic Capital Market Commission]]|| || || ||2 |- |[[:en:Hellenic Civil Aviation Authority]]|| || || ||4 |- |[[:en:Hellenic Coast Guard]]|| || || ||12 |- |[[:en:Hellenic Electricity Distribution Network Operator]]|| || || ||2 |- |[[:en:Hellenic Financial Stability Fund]]|| || || ||5 |- |[[:en:Hellenic Fire Service]]|| || || ||3 |- |[[:en:Hellenic Force in Cyprus]]||[[:ru:ЭЛДИК]]||[[ԷԼԴԻԿ]]|| ||9 |- |[[:en:Hellenic Gendarmerie]]||[[:ru:Жандармерия Греции]]|| || ||5 |- |[[:en:Hellenic Imperial Airways]]||[[:ru:Hellenic Imperial Airways]]|| || ||7 |- |[[:en:Hellenic Military Academy]]||[[:ru:Военное училище эвэлпидов]]|| || ||7 |- |[[:en:Hellenic National Defence General Staff]]|| || || ||6 |- |[[:en:Hellenic Naval Academy]]|| || || ||4 |- |[[:en:Hellenic Open University]]||[[:ru:Греческий открытый университет]]||[[Հունական բաց համալսարան]]|| ||10 |- |[[:en:Hellenic Parliament]]||[[:ru:Парламент Греции]]||[[Հունաստանի խորհրդարան]]|| ||40 |- |[[:en:Hellenic Police]]||[[:ru:Полиция Греции]]||[[Հունական ոստիկանություն]]|| ||17 |- |[[:en:Hellenic Post]]||[[:ru:Греческая почта]]|| || ||16 |- |[[:en:Hellenic Railways Organisation]]||[[:ru:Организация железных дорог Греции]]|| || ||20 |- |[[:en:Hellenic Red Cross]]|| || || ||5 |- |[[:en:Hellenic Shipyards Co.]]||[[:ru:Hellenic Shipyards]]|| || ||11 |- |[[:en:Hellenic State (1941–1944)]]||[[:ru:Греческое государство]]|| || ||24 |- |[[:en:Hellenic studies]]|| || || ||7 |- |[[:en:Hellenic Train]]||[[:ru:TrainOSE]]|| || ||9 |- |[[:en:Hellenic Vehicle Industry]]||[[:ru:ELBO]]||[[ELBO]]|| ||46 |- |[[:en:Hellenikon Metropolitan Park]]||[[:ru:Столичный парк Элиникон]]||[[Հելլինիկոն (մայրաքաղաքային այգի)]]|| ||11 |- |[[:en:Hellenistic armies]]||[[:ru:Эллинистические армии]]|| || ||7 |- |[[:en:Hellenistic-era warships]]|| || || ||9 |- |[[:en:Hellenization]]|| || || ||27 |- |[[:en:Hellenocentrism]]|| || || ||5 |- |[[:en:Hellenotamiae]]||[[:ru:Эллинотамий]]|| || ||9 |- |[[:en:Hellespont]]||[[:ru:Дарданеллы]]||[[Դարդանելի նեղուց]]|| ||101 |- |[[:en:Helots]]||[[:ru:Илоты]]||[[Հելոտներ]]|| ||43 |- |[[:en:Henry of Flanders]]||[[:ru:Генрих I Фландрский]]|| || ||34 |- |[[:en:Heptanese School (painting)]]||[[:ru:Семиостровная школа живописи]]|| || ||5 |- |[[:en:Heptapyrgion (Thessaloniki)]]|| || || ||12 |- |[[:en:Heraclea]]||[[:ru:Гераклея]]|| || ||27 |- |[[:en:Heraclea Lucania]]|| || || ||16 |- |[[:en:Heraclea Lyncestis]]||[[:ru:Гераклея Линкестис]]|| || ||21 |- |[[:en:Heraclea Minoa]]||[[:ru:Гераклея Минойская]]|| || ||22 |- |[[:en:Heracleidae]]||[[:ru:Гераклиды]]|| || ||31 |- |[[:en:Heraclitus]]||[[:ru:Гераклит]]||[[Հերակլիտ]]|| ||140 |- |[[:en:Heraclius]]||[[:ru:Ираклий I]]||[[Հերակլիոս Ա]]|| ||79 |- |[[:en:Heraclius Constantine]]||[[:ru:Константин III Ираклий]]||[[Հերակլիոս-Կոստանդին Գ]]|| ||54 |- |[[:en:Heraclius the Elder]]||[[:ru:Ираклий Старший]]||[[Հերակլիոս Ավագ]]|| ||22 |- |[[:en:Heraion of Perachora]]||[[:ru:Герейон (Перахора)]]|| || ||9 |- |[[:en:Heraklion Archaeological Museum]]||[[:ru:Археологический музей Ираклиона]]||[[Հերակլիոնի հնագիտական թանգարան]]|| ||20 |- |[[:en:Heraklion International Airport]]||[[:ru:Никос Казандзакис (аэропорт)]]|| || ||34 |- |[[:en:Hermaeus]]|| || || ||11 |- |[[:en:Saint Hermes]]|| || || ||10 |- |[[:en:Hermes Fastening his Sandal]]||[[:ru:Гермес, завязывающий сандалию]]|| || ||5 |- |[[:en:Hermes Ludovisi]]|| || || ||11 |- |[[:en:Hermes o Logios]]|| || || ||4 |- |[[:en:Hero and Leander]]||[[:ru:Геро и Леандр]]|| || ||25 |- |[[:en:Herodicus]]|| || || ||13 |- |[[:en:Heroic nudity]]||[[:ru:Героическая нагота]]|| || ||14 |- |[[:en:Heroön]]||[[:ru:Героон]]|| || ||24 |- |[[:en:Hesperus]]||[[:ru:Геспер]]||[[Հեսպեր]]|| ||28 |- |[[:en:Hesychius of Miletus]]||[[:ru:Гесихий Милетский]]|| || ||16 |- |[[:en:Hicaz Buselik Jewish Kanto]]|| || || ||2 |- |[[:en:Hierapolis]]||[[:ru:Иераполь]]|| || ||50 |- |[[:en:Hierophant]]||[[:ru:Иерофант]]|| || ||15 |- |[[:en:Hilandar]]||[[:ru:Хиландар]]|| || ||32 |- |[[:en:Hill Memorial School]]|| || || ||2 |- |[[:en:Frances M. Hill]]|| || || ||2 |- |[[:en:Himara]]|| || || ||3 |- |[[:en:Himariote dialect]]|| || || ||3 |- |[[:en:Himation]]||[[:ru:Гиматий]]|| || ||25 |- |[[:en:Himera]]||[[:ru:Гимера (город)]]|| || ||28 |- |[[:en:Hipparchia of Maroneia]]||[[:ru:Гиппархия]]|| || ||34 |- |[[:en:Hippeis]]||[[:ru:Гиппеи]]|| || ||15 |- |[[:en:Hippias]]||[[:ru:Гиппий Элидский]]|| || ||42 |- |[[:en:Hippias (tyrant)]]||[[:ru:Гиппий (тиран)]]|| || ||33 |- |[[:en:Hippias Minor]]||[[:ru:Гиппий меньший]]|| || ||25 |- |[[:en:Hippocampus (mythology)]]||[[:ru:Гиппокампус (мифология)]]|| || ||31 |- |[[:en:Hippocrates, father of Peisistratos]]|| || || ||5 |- |[[:en:Hippodamia (daughter of Oenomaus)]]||[[:ru:Гипподамия (дочь Эномая)]]|| || ||34 |- |[[:en:Hippodamia (wife of Pirithous)]]||[[:ru:Гипподамия (жена Пирифоя)]]|| || ||15 |- |[[:en:Hippolochus (writer)]]||[[:ru:Гипполох Македонский]]|| || ||6 |- |[[:en:Hippolytus of Athens]]||[[:ru:Ипполит (сын Тесея)]]|| || ||37 |- |[[:en:Hipponous]]|| || || ||7 |- |[[:en:Hirami Ahmet Pasha Mosque]]||[[:ru:Церковь Иоанна Предтечи (Константинополь)]]|| || ||19 |- |[[:en:Historical Museum of Crete]]||[[:ru:Исторический музей Крита]]||[[Կրետեի պատմության թանգարան]]|| ||11 |- |[[:en:Historicity of the Homeric epics]]|| || || ||5 |- |[[:en:History of Eastern Orthodox Churches in the 20th century]]|| || || ||4 |- |[[:en:History of Greeks in Baltimore]]||[[:ru:Греки в Балтиморе]]|| || ||3 |- |[[:en:History of Patras]]|| || || ||3 |- |[[:en:History of Pieria (regional unit)]]|| || || ||2 |- |[[:en:History of Ptolemaic Egypt]]||[[:ru:Эллинистический Египет]]||[[Պտղոմեոսյան Եգիպտոս]]|| ||49 |- |[[:en:History of rail transport in Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:History of Samos]]||[[:ru:Самос]]||[[Սամոս (կղզի)]]|| ||77 |- |[[:en:History of the Aromanians]]|| || || ||3 |- |[[:en:History of the Eastern Orthodox Church under the Ottoman Empire]]|| || || ||1 |- |[[:en:History of the Indo-Greek Kingdom]]|| || || ||3 |- |[[:en:History of the Jews in the Byzantine Empire]]||[[:ru:Евреи в Византии]]||[[Հրեաները Բյուզանդիայում]]||այո||7 |- |[[:en:History of the Jews in Thessaloniki]]|| || || ||15 |- |[[:en:History of the Ottoman Empire]]||[[:ru:История Османской империи]]|| || ||22 |- |[[:en:History of Thessaly]]|| || || ||4 |- |[[:en:Histria (ancient city)]]||[[:ru:Гистрия]]|| || ||22 |- |[[:en:Holidays in Greece TV]]|| || || ||1 |- |[[:en:The Holocaust in Greece]]||[[:ru:Холокост в Греции]]||[[Հոլոքոստը Հունաստանում]]|| ||11 |- |[[:en:Holocaust of Kedros]]|| || || ||4 |- |[[:en:Holy Roman Empire]]||[[:ru:Священная Римская империя]]||[[Սրբազան Հռոմեական կայսրություն]]|| ||154 |- |[[:en:Homer's Ithaca]]|| || || ||2 |- |[[:en:Homonoia]]|| || || ||4 |- |[[:en:Homosexuality in ancient Greece]]||[[:ru:Гомосексуальность в Древней Греции]]|| || ||24 |- |[[:en:Homosexuality in the militaries of ancient Greece]]|| || || ||6 |- |[[:en:Justa Grata Honoria]]||[[:ru:Юста Грата Гонория]]|| || ||29 |- |[[:en:Hop De Bakim]]|| || || ||1 |- |[[:en:Hoplite]]||[[:ru:Гоплит]]|| || ||65 |- |[[:en:Hoplitodromos]]||[[:ru:Гоплитодром]]|| || ||20 |- |[[:en:Dimitris Horn]]||[[:ru:Хорн, Димитрис]]|| || ||8 |- |[[:en:Pantelis Horn]]|| || || ||4 |- |[[:en:Horon (dance)]]|| || || ||6 |- |[[:en:Horses of Saint Mark]]||[[:ru:Квадрига святого Марка]]||[[Սուրբ Մարկոսի քառաձի (քանդակ)]]|| ||27 |- |[[:en:Hosios Loukas]]||[[:ru:Осиос-Лукас]]|| || ||35 |- |[[:en:Hotel Grande Bretagne]]|| || || ||9 |- |[[:en:Human trafficking in Greece]]|| || || ||5 |- |[[:en:Hyacinthia]]|| || || ||10 |- |[[:en:Hyas]]||[[:ru:Гиант]]|| || ||14 |- |[[:en:Hydria]]||[[:ru:Гидрия]]|| || ||33 |- |[[:en:Pope Hyginus]]||[[:ru:Гигин (папа римский)]]||[[Հյուգենոս (Հռոմի պապ)]]|| ||76 |- |[[:en:Hymettus]]||[[:ru:Имитос]]|| || ||28 |- |[[:en:Hypaethros]]||[[:ru:Гипефр]]|| || ||10 |- |[[:en:Hypatia]]||[[:ru:Гипатия]]||[[Հիպատիա]]|| ||102 |- |[[:en:Hyperborea]]||[[:ru:Гиперборея]]|| || ||37 |- |[[:en:Hypereides]]||[[:ru:Гиперид]]|| || ||33 |- |[[:en:Hyperion (Titan)]]||[[:ru:Гиперион (титан)]]||[[Հիպերիոն]]|| ||59 |- |[[:en:Hypodiastole]]|| || || ||2 |- |[[:en:Hypotrachelium]]|| || || ||1 |- |[[:en:Hypsicles]]||[[:ru:Гипсикл]]|| || ||20 |- |[[:en:Ialysos]]||[[:ru:Трианда]]|| || ||23 |- |[[:en:Ialysus (mythology)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Iamblichus]]||[[:ru:Ямвлих]]||[[Յամբլիքոս]]|| ||51 |- |[[:en:Iambus (genre)]]|| || || ||9 |- |[[:en:Iasius]]|| || || ||9 |- |[[:en:Iatromantis]]|| || || ||8 |- |[[:en:Ibycus]]||[[:ru:Ивик]]||[[Իբիկոս]]|| ||37 |- |[[:en:Icaria]]||[[:ru:Икария]]||[[Իկարիա (կղզի)]]|| ||53 |- |[[:en:Ichor]]||[[:ru:Ихор (мифология)]]|| || ||18 |- |[[:en:Icon of Christ of Latomos]]|| || || ||1 |- |[[:en:Idas of Messene]]||[[:ru:Идас]]|| || ||22 |- |[[:en:Idionymon]]|| || || ||2 |- |[[:en:Idomeni]]||[[:ru:Идомени]]|| || ||21 |- |[[:en:IEK]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ietas]]||[[:ru:Иета]]|| || ||9 |- |[[:en:IFPI Greece]]||[[:ru:IFPI Greece]]||[[IFPI Greece]]|| ||19 |- |[[:en:Ignatios of Constantinople]]||[[:ru:Игнатий (патриарх Константинопольский)]]|| || ||26 |- |[[:en:Ikariotikos]]|| || || ||3 |- |[[:en:Iklaina]]||[[:ru:Иклаина]]|| || ||9 |- |[[:en:Illyria]]||[[:ru:Иллирия]]||[[Իլլիրիա]]||այո||66 |- |[[:en:Illyrian deciduous forests]]|| || || ||10 |- |[[:en:Illyrius]]||[[:ru:Иллирий]]|| || ||17 |- |[[:en:Ilysiakos B.C.]]|| || || ||9 |- |[[:en:Immigration to Greece]]||[[:ru:Иммиграция в Грецию]]|| || ||8 |- |[[:en:Inachus]]||[[:ru:Инах (мифология)]]|| || ||33 |- |[[:en:Independent Albania]]|| || || ||20 |- |[[:en:Indo-Corinthian capital]]|| || || ||3 |- |[[:en:Indo-Greek Kingdom]]||[[:ru:Индо-греческое царство]]|| || ||51 |- |[[:en:Pope Innocent VIII]]||[[:ru:Иннокентий VIII]]|| || ||77 |- |[[:en:Institute for Aegean Prehistory Study Center for East Crete]]|| || || ||4 |- |[[:en:International Financial Control]]|| || || ||6 |- |[[:en:Dimitrios Ioannidis]]||[[:ru:Иоаннидис, Димитриос]]|| || ||20 |- |[[:en:Giannis Ioannidis]]|| || || ||5 |- |[[:en:Ioannina Eyalet]]||[[:ru:Янина (эялет)]]|| || ||12 |- |[[:en:Iobates]]||[[:ru:Иобат]]|| || ||25 |- |[[:en:Iolcos]]||[[:ru:Иолк]]|| || ||27 |- |[[:en:Iole]]||[[:ru:Иола]]|| || ||26 |- |[[:en:Ionia]]||[[:ru:Иония]]||[[Հոնիա]]|| ||62 |- |[[:en:Ionian Islands]]||[[:ru:Ионические острова]]|| || ||80 |- |[[:en:Ionian Islands (region)]]||[[:ru:Ионические острова (периферия)]]||[[Հոնիական կղզիներ]]|| ||42 |- |[[:en:Ionian League]]||[[:ru:Ионийский союз]]|| || ||19 |- |[[:en:Ionian University]]|| || || ||13 |- |[[:en:Ionian University of Smyrna]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ionikos Lamias B.C.]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ionikos N.F. B.C.]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ionikos Nikaias B.C.]]|| || || ||5 |- |[[:en:Ios]]||[[:ru:Иос]]||[[Իոս (կղզի)]]|| ||50 |- |[[:en:Iota subscript]]||[[:ru:Подстрочная йота]]|| || ||13 |- |[[:en:Iphicrates]]||[[:ru:Ификрат]]||[[Իփիկրատես]]|| ||24 |- |[[:en:Ipofero]]|| || || ||1 |- |[[:en:Iraklio B.C.]]|| || || ||4 |- |[[:en:Iraklis F.C. (Thessaloniki)]]||[[:ru:Ираклис (футбольный клуб)]]|| || ||30 |- |[[:en:Iraqis in Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:Irene of Athens]]||[[:ru:Ирина (византийская императрица)]]||[[Իրինա (բյուզանդական կայսրուհի)]]|| ||59 |- |[[:en:Irish Institute of Hellenic Studies at Athens]]|| || || ||4 |- |[[:en:Isabella of Majorca]]||[[:ru:Изабелла Мальоркская]]|| || ||14 |- |[[:en:Isaeus]]||[[:ru:Исей]]|| || ||23 |- |[[:en:Islam in Greece]]|| || || ||16 |- |[[:en:Ismene]]||[[:ru:Исмена]]|| || ||33 |- |[[:en:Ismenias]]|| || || ||9 |- |[[:en:Isocrates]]||[[:ru:Исократ]]|| || ||70 |- |[[:en:Istanbul]]||[[:ru:Стамбул]]||[[Ստամբուլ]]|| ||264 |- |[[:en:Istanbul pogrom]]||[[:ru:Стамбульский погром]]||[[Ստամբուլի ջարդեր]]|| ||31 |- |[[:en:Isthmus of Corinth]]||[[:ru:Коринфский перешеек]]||[[Կորնթոսի պարանոց]]|| ||55 |- |[[:en:Italian School of Archaeology at Athens]]|| || || ||7 |- |[[:en:Italian spring offensive]]||[[:ru:Итальянское весеннее наступление]]|| || ||5 |- |[[:en:Italiotes]]|| || || ||10 |- |[[:en:Ithaca]]||[[:ru:Итака]]||[[Իթակե]]|| ||67 |- |[[:en:Georgios Jakobides]]||[[:ru:Яковидис, Георгиос]]||[[Գեորգիոս Յակովիդիս]]|| ||14 |- |[[:en:Janina vilayet]]||[[:ru:Вилайет Янина]]|| || ||14 |- |[[:en:January 2015 Greek government formation]]|| || || ||1 |- |[[:en:Marko Jarić]]||[[:ru:Ярич, Марко]]|| || ||21 |- |[[:en:Javelin]]||[[:ru:Дротик]]||[[Աշտե]]|| ||36 |- |[[:en:Jeremias II of Constantinople]]||[[:ru:Иеремия II (патриарх Константинопольский)]]||[[Երեմիա II]]|| ||21 |- |[[:en:Jewish revolt against Heraclius]]|| || || ||18 |- |[[:en:John I Doukas of Thessaly]]||[[:ru:Иоанн I Дука]]|| || ||20 |- |[[:en:John II of Trebizond]]||[[:ru:Иоанн II Великий Комнин]]|| || ||25 |- |[[:en:John II, Marquis of Montferrat]]||[[:ru:Джованни II (маркиз Монферратский)]]|| || ||13 |- |[[:en:John III, Marquis of Montferrat]]||[[:ru:Джованни III (маркиз Монферратский)]]|| || ||12 |- |[[:en:John IV of Trebizond]]||[[:ru:Иоанн IV Великий Комнин]]|| || ||28 |- |[[:en:Pope John VI]]||[[:ru:Иоанн VI (папа римский)]]||[[Հովհաննես VI]]|| ||72 |- |[[:en:John of Patmos]]|| || || ||20 |- |[[:en:Jordanes]]||[[:ru:Иордан (историк)]]||[[Հորդանես (պատմագիր)]]|| ||64 |- |[[:en:June 1989 Greek legislative election]]|| || || ||9 |- |[[:en:Jupiter and Thetis]]||[[:ru:Юпитер и Фетида]]|| || ||12 |- |[[:en:Justin II]]||[[:ru:Юстин II]]||[[Հուստինոս Բ]]||այո||52 |- |[[:en:Justinian dynasty]]|| ||[[Բյուզանդիան Հուստինիանոսների օրոք]]||այո||12 |- |[[:en:Justinian II]]||[[:ru:Юстиниан II]]||[[Հուստինիանոս Բ Ռինոտմետոս]]|| ||58 |- |[[:en:K.A.O.D. B.C.]]|| || || ||8 |- |[[:en:Kadifekale]]|| || || ||9 |- |[[:en:Kafkania pebble]]|| || || ||5 |- |[[:en:Theophilos Kairis]]||[[:ru:Каирис, Теофилос]]|| || ||10 |- |[[:en:Kaisariani Monastery]]||[[:ru:Монастырь Кесариани]]||[[Կեսարիանի վանք]]|| ||10 |- |[[:en:Michalis Kakiouzis]]||[[:ru:Какиузис, Михалис]]|| || ||16 |- |[[:en:Apostolos Kaklamanis]]|| || || ||9 |- |[[:en:Michael Cacoyannis]]||[[:ru:Какояннис, Михалис]]||[[Միխալիս Կակոյանիս]]|| ||33 |- |[[:en:Kala Nera]]|| || || ||10 |- |[[:en:Kalamata]]||[[:ru:Каламата]]||[[Կալամատա]]|| ||56 |- |[[:en:Kalamata olive]]|| || || ||14 |- |[[:en:Kalamos]]||[[:ru:Каламос (мифология)]]|| || ||9 |- |[[:en:Kalaureia]]|| || || ||9 |- |[[:en:Kalenderhane Mosque]]||[[:ru:Церковь Богородицы Кириотиссы]]|| || ||20 |- |[[:en:Dimitrios Kallergis]]||[[:ru:Каллергис, Димитриос]]|| || ||9 |- |[[:en:Kallikantzaros]]||[[:ru:Караконджул]]|| || ||14 |- |[[:en:Kallikratis Programme]]||[[:ru:Программа «Калликратис»]]||[[«Կալլիկրատիս» ծրագիր]]|| ||16 |- |[[:en:Sevasti Kallisperi]]||[[:ru:Каллиспери, Севасти]]|| || ||6 |- |[[:en:Kallithea]]||[[:ru:Калитея]]||[[Կալիտեյա]]|| ||41 |- |[[:en:Filippos Kalogiannidis]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kalomira]]||[[:ru:Каломира]]||[[Կալոմիրա]]|| ||35 |- |[[:en:Kalos inscription]]||[[:ru:Надпись любимца]]|| || ||13 |- |[[:en:Iakovos Kambanellis]]||[[:ru:Камбанеллис, Яковос]]||[[Յակովոս Կամբանելիս]]|| ||13 |- |[[:en:Kaminia, Achaea]]|| || || ||6 |- |[[:en:Kanalia (Corfu)]]|| || || ||8 |- |[[:en:Kandila, Aetolia-Acarnania]]|| || || ||9 |- |[[:en:Panagiotis Kanellopoulos]]||[[:ru:Канеллопулос, Панайотис]]|| || ||19 |- |[[:en:Kanephoros]]||[[:ru:Канефора]]|| || ||12 |- |[[:en:Yanis Kanidis]]||[[:ru:Каниди, Иван Константинович]]|| || ||5 |- |[[:en:Anna Palaiologina Kantakouzene]]||[[:ru:Анна Кантакузина]]|| || ||10 |- |[[:en:Kantakouzenos]]||[[:ru:Кантакузины]]|| || ||18 |- |[[:en:John VI Kantakouzenos]]||[[:ru:Иоанн VI Кантакузин]]|| || ||49 |- |[[:en:Kantharos]]||[[:ru:Канфар]]|| || ||32 |- |[[:en:Kapeli]]|| || || ||3 |- |[[:en:Stefanos Kapino]]||[[:ru:Капино, Стефанос]]|| || ||29 |- |[[:en:Kaplaneios School]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kapodistrias reform]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kapsas]]|| || || ||4 |- |[[:en:Michalis Kapsis]]||[[:ru:Капсис, Михалис]]|| || ||25 |- |[[:en:Maria Karagiannopoulou]]|| || || ||5 |- |[[:en:Karagiozis]]||[[:ru:Карагиозис]]|| || ||11 |- |[[:en:Karaiskakis Stadium]]||[[:ru:Караискакис (стадион)]]|| || ||42 |- |[[:en:Georgios Karaiskakis]]||[[:ru:Караискакис, Георгиос]]||[[Գեորգիոս Կարայիսկակիս]]|| ||23 |- |[[:en:Anastasios Karatasos]]||[[:ru:Каратасос, Анастасиос]]|| || ||7 |- |[[:en:Dimitrios Karatasos]]||[[:ru:Каратасос, Цамис]]|| || ||8 |- |[[:en:Germanos Karavangelis]]||[[:ru:Герман (Каравангелис)]]|| || ||8 |- |[[:en:Kardiakafti]]|| || || ||4 |- |[[:en:Tzeni Karezi]]||[[:ru:Карези, Дженни]]||[[Ձենի Կարեզի]]|| ||14 |- |[[:en:Kostandin Kariqi]]|| || || ||3 |- |[[:en:Andreas Karkavitsas]]||[[:ru:Каркавицас, Андреас]]|| || ||7 |- |[[:en:Karotseris]]|| || || ||1 |- |[[:en:Karpathos]]||[[:ru:Карпатос]]|| || ||55 |- |[[:en:Karpos]]||[[:ru:Карпос]]|| || ||9 |- |[[:en:Karsilamas]]|| || || ||3 |- |[[:en:Karyes, Mount Athos]]||[[:ru:Карье]]|| || ||34 |- |[[:en:Kostas Karyotakis]]||[[:ru:Кариотакис, Костас]]||[[Կոստաս Կարիոտակիս]]|| ||21 |- |[[:en:Kassia]]||[[:ru:Кассия Константинопольская]]|| || ||35 |- |[[:en:Mihal Kasso]]|| || || ||2 |- |[[:en:Katabasis]]||[[:ru:Катабасис]]|| || ||14 |- |[[:en:Katharevousa]]||[[:ru:Кафаревуса]]||[[Կաթարևուսա]]|| ||34 |- |[[:en:Kathekon]]|| || || ||11 |- |[[:en:Kathisma]]||[[:ru:Кафизма]]|| || ||10 |- |[[:en:Katıverelim Rakıyı Da Şaraba Katıverelim]]|| || || ||1 |- |[[:en:Charalambos Katsimitros]]|| || || ||4 |- |[[:en:Lambros Katsonis]]||[[:ru:Кацонис, Ламброс]]|| || ||8 |- |[[:en:Kausia]]|| || || ||14 |- |[[:en:Kavad I]]||[[:ru:Кавад I]]||[[Կավադ I]]|| ||42 |- |[[:en:Kavala B.C.]]|| || || ||11 |- |[[:en:Theodore Kavalliotis]]||[[:ru:Каваллиотис, Теодорос]]|| || ||9 |- |[[:en:Kavasila, Elis]]|| || || ||10 |- |[[:en:Stelios Kazantzidis]]||[[:ru:Казандзидис, Стелиос]]|| || ||16 |- |[[:en:George Kedrenos]]||[[:ru:Георгий Кедрин]]||[[Գեորգիոս Կեդրենոս]]|| ||30 |- |[[:en:Manolis Kefalogiannis]]|| || || ||7 |- |[[:en:Kefeli Mosque]]||[[:ru:Церковь Святого Николая (Константинополь)]]|| || ||13 |- |[[:en:Kekaumenos]]||[[:ru:Кекавмен]]|| || ||17 |- |[[:en:Kemane of Cappadocia]]|| || || ||2 |- |[[:en:Kemenche]]||[[:ru:Кеманча]]||[[Քամանչա]]|| ||16 |- |[[:en:Kepoi]]||[[:ru:Кепы]]|| || ||8 |- |[[:en:Kerameikos]]||[[:ru:Керамик]]|| || ||26 |- |[[:en:Keratsa of Bulgaria]]||[[:ru:Кераца-Мария]]|| || ||20 |- |[[:en:Keres]]||[[:ru:Керы]]|| || ||31 |- |[[:en:Kerkis]]||[[:ru:Керкис (гора)]]|| || ||11 |- |[[:en:Leo IV the Khazar]]||[[:ru:Лев IV Хазар]]|| || ||50 |- |[[:en:Al-Khazini]]||[[:ru:Абдуррахман аль-Хазини]]|| || ||23 |- |[[:en:Mustapha Khaznadar]]|| || || ||8 |- |[[:en:Kileler]]||[[:ru:Килелер (дим)]]|| || ||16 |- |[[:en:Kileler uprising]]|| || || ||5 |- |[[:en:Kimolos]]||[[:ru:Кимолос]]||[[Կիմոլոս]]|| ||34 |- |[[:en:King Teucer]]||[[:ru:Тевкр]]|| || ||15 |- |[[:en:Jonas King]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kingdom of Candia]]||[[:ru:Королевство Кандия]]|| || ||21 |- |[[:en:Kingdom of Cappadocia]]|| || || ||5 |- |[[:en:Kingdom of Pontus]]||[[:ru:Понтийское царство]]||[[Պոնտոսի թագավորություն]]|| ||37 |- |[[:en:Kingdom of the Morea]]|| || || ||9 |- |[[:en:Kingdom of Thessalonica]]||[[:ru:Королевство Фессалоники]]|| || ||37 |- |[[:en:John Kinnamos]]||[[:ru:Иоанн Киннам]]|| || ||28 |- |[[:en:Kissamos]]||[[:ru:Кисамос]]||[[Կիսամոս]]|| ||32 |- |[[:en:Kissos]]|| || || ||5 |- |[[:en:Kleitias]]||[[:ru:Клитий (вазописец)]]|| || ||17 |- |[[:en:Kleophrades Painter]]||[[:ru:Мастер Клеофрада]]|| || ||13 |- |[[:en:Knossos (modern history)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Know thyself]]||[[:ru:Познай самого себя]]|| || ||31 |- |[[:en:Koca Mustafa Pasha Mosque]]||[[:ru:Церковь Святого Андрея в Крисе]]|| || ||17 |- |[[:en:Kochari]]|| || || ||11 |- |[[:en:Koftos]]|| || || ||2 |- |[[:en:Koine Greek grammar]]|| || || ||1 |- |[[:en:Koine Greek phonology]]|| || || ||4 |- |[[:en:Vladimir Kokkinaki]]||[[:ru:Коккинаки, Владимир Константинович]]|| || ||20 |- |[[:en:Elli Kokkinou]]|| || || ||12 |- |[[:en:Ioannis Kolettis]]||[[:ru:Колеттис, Иоаннис]]||[[Իոաննիս Կոլետտիս]]|| ||26 |- |[[:en:Gennaios Kolokotronis]]||[[:ru:Колокотронис, Иоаннис Геннеос]]|| || ||16 |- |[[:en:Kolonaki]]||[[:ru:Колонаки]]|| || ||13 |- |[[:en:Kolossos Rodou B.C.]]|| || || ||12 |- |[[:en:Kolymvari]]|| || || ||13 |- |[[:en:Kolyva]]||[[:ru:Коливо]]|| || ||17 |- |[[:en:Anna Komnene]]||[[:ru:Анна Комнина]]||[[Աննա Կոմնենե]]|| ||62 |- |[[:en:Komnenian restoration]]||[[:ru:Комниновское возрождение]]|| || ||14 |- |[[:en:Komnenos]]||[[:ru:Комнины]]||[[Կոմնենոսների հարստություն]]||այո||44 |- |[[:en:Isaac Komnenos of Cyprus]]||[[:ru:Исаак Комнин (император Кипра)]]|| || ||25 |- |[[:en:Isaac I Komnenos]]||[[:ru:Исаак I Комнин]]|| || ||50 |- |[[:en:Komotini]]||[[:ru:Комотини]]||[[Կոմոտինի]]|| ||57 |- |[[:en:Georgios Kondylis]]||[[:ru:Кондилис, Георгиос]]|| || ||25 |- |[[:en:Konitsa]]||[[:ru:Коница]]|| || ||27 |- |[[:en:Giorgos Konstantinou]]|| || || ||4 |- |[[:en:Zoe Konstantopoulou]]||[[:ru:Константопулу, Зои]]||[[Զոյի Կոնստանտոպուլու]]|| ||14 |- |[[:en:Dimitris Kontominas]]|| || || ||3 |- |[[:en:Korkyra (polis)]]|| || || ||9 |- |[[:en:Koroivos]]|| || || ||6 |- |[[:en:Koropi, Magnesia]]|| || || ||6 |- |[[:en:Assassination of Kösem Sultan]]||[[:ru:Кёсем-султан]]||[[Քյոսեմ սուլթան]]|| ||52 |- |[[:en:Kösem Sultan]]||[[:ru:Кёсем-султан]]||[[Քյոսեմ սուլթան]]|| ||52 |- |[[:en:George Koskotas]]|| || || ||5 |- |[[:en:Anastasia Kostaki]]||[[:ru:Костаки, Анастасия]]|| || ||7 |- |[[:en:Marika Kotopouli]]||[[:ru:Котопули, Марика]]|| || ||9 |- |[[:en:Kottabos]]||[[:ru:Коттаб]]|| || ||17 |- |[[:en:Ioannis Kottounios]]||[[:ru:Коттуниос, Иоаннис]]|| || ||5 |- |[[:en:Nikos Kotzias]]||[[:ru:Кодзиас, Никос]]|| || ||22 |- |[[:en:Giorgos Koudas]]||[[:ru:Кудас, Гиоргос]]|| || ||17 |- |[[:en:Konstandinos Koukodimos]]|| || || ||9 |- |[[:en:Stefanos Koumanoudis]]||[[:ru:Куманудис, Стефанос]]|| || ||5 |- |[[:en:Kounoupitsa]]||[[:ru:Кунупица (Метана)]]|| || ||5 |- |[[:en:Lazaros Kountouriotis]]||[[:ru:Кундуриотис, Лазарь]]|| || ||6 |- |[[:en:Pavlos Kountouriotis]]||[[:ru:Кунтуриотис, Павлос]]|| || ||22 |- |[[:en:Kourabies]]||[[:ru:Курабье]]||[[Ղուրաբիե]]|| ||21 |- |[[:en:Tasos Kourakis]]|| || || ||6 |- |[[:en:John Kourkouas]]||[[:ru:Иоанн Куркуас]]||[[Հովհաննես Կուրկուաս Բ]]|| ||17 |- |[[:en:John Kourkouas (catepan)]]|| || || ||13 |- |[[:en:Panagiotis Kouroumblis]]||[[:ru:Курумблис, Панайотис]]|| || ||11 |- |[[:en:Kourtesi]]|| || || ||4 |- |[[:en:Koustogerako]]|| || || ||3 |- |[[:en:Sotiris Kouvelas]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kozani]]||[[:ru:Козани]]||[[Կոզանի]]|| ||58 |- |[[:en:Failos Kranidiotis]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kremasta Dam]]|| || || ||5 |- |[[:en:Kremasti]]||[[:ru:Кремасти]]|| || ||11 |- |[[:en:Krifo scholio]]|| || || ||4 |- |[[:en:Krokees]]|| || || ||12 |- |[[:en:Krokinas of Larissa]]|| || || ||5 |- |[[:en:KTEL (Greece)]]||[[:ru:КТЕЛ]]|| || ||6 |- |[[:en:Kurtuluş S.K.]]|| || || ||3 |- |[[:en:Kyathos]]||[[:ru:Киаф]]|| || ||19 |- |[[:en:Kynodesme]]||[[:ru:Кинодесма]]|| || ||12 |- |[[:en:Spyros Kyprianou]]||[[:ru:Киприану, Спирос]]||[[Սպիրոս Կիպրիանու]]|| ||30 |- |[[:en:Kythira]]||[[:ru:Китира]]||[[Կիտիրա]]|| ||54 |- |[[:en:Labours of Hercules]]|| ||[[Հերակլեսի սխրագործություններ]]|| ||34 |- |[[:en:Qazim Laçi]]|| || || ||9 |- |[[:en:Laconia]]||[[:ru:Лакония]]||[[Լակոնիա]]|| ||51 |- |[[:en:Laconophilia]]||[[:ru:Лаконофильство]]|| || ||5 |- |[[:en:Panagiotis Lafazanis]]||[[:ru:Лафазанис, Панайотис]]|| || ||15 |- |[[:en:Lagana (bread)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Laganas]]|| || || ||14 |- |[[:en:Lake Kerkini]]||[[:ru:Керкини]]||[[Կերկինի]]|| ||23 |- |[[:en:Lake Kournas]]||[[:ru:Курна (озеро)]]||[[Կուրնա (լիճ)]]|| ||17 |- |[[:en:Ellie Lambeti]]||[[:ru:Ламбети, Элли]]||[[Էլլի Լամբետի]]|| ||10 |- |[[:en:Lambrakis Press Group]]||[[:ru:Lambrakis Press Group]]|| || ||5 |- |[[:en:Lamia]]||[[:ru:Ламия]]||[[Լամիա]]|| ||46 |- |[[:en:Lamia (city)]]||[[:ru:Ламия (город)]]||[[Լամիա (քաղաք)]]|| ||53 |- |[[:en:Lampeti]]||[[:ru:Пиргос (Элида)]]||[[Պիրգոս]]|| ||41 |- |[[:en:Lampsacus]]||[[:ru:Лампсак]]|| || ||23 |- |[[:en:Lamus (see)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Landscape in the Mist]]||[[:ru:Пейзаж в тумане]]|| || ||27 |- |[[:en:Language of the New Testament]]|| || || ||2 |- |[[:en:Laodice VII Thea]]||[[:ru:Митридат I (царь Коммагены)]]|| || ||22 |- |[[:en:Laonic Chalcocondil]]||[[:ru:Лаоник Халкокондил]]|| || ||25 |- |[[:en:Napoleon Lapathiotis]]|| || || ||6 |- |[[:en:Laphria]]|| || || ||1 |- |[[:en:Larissa railway station]]|| || || ||4 |- |[[:en:Lasithi]]||[[:ru:Ласитион]]||[[Լեսիթիոն]]|| ||45 |- |[[:en:Zoe Laskari]]|| || || ||6 |- |[[:en:Laskaris]]||[[:ru:Ласкарисы]]||[[Լասկարիսներ]]|| ||24 |- |[[:en:Constantine Laskaris]]||[[:ru:Константин XI Ласкарис]]|| || ||33 |- |[[:en:John IV Laskaris]]||[[:ru:Иоанн IV Ласкарис]]|| || ||46 |- |[[:en:Late antiquity]]||[[:ru:Поздняя античность]]||[[Ուշ անտիկ ժամանակաշրջան]]||այո||52 |- |[[:en:Late Bronze Age collapse]]||[[:ru:Катастрофа бронзового века]]|| || ||36 |- |[[:en:Latin]]||[[:ru:Латинский язык]]||[[Լատիներեն]]|| ||287 |- |[[:en:Latins (Middle Ages)]]|| || || ||9 |- |[[:en:Latinus]]||[[:ru:Латин]]|| || ||27 |- |[[:en:Laüs]]|| || || ||9 |- |[[:en:Law court (ancient Athens)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Law School of the Aristotle University of Thessaloniki]]|| || || ||3 |- |[[:en:A. W. Lawrence]]||[[:ru:Лоуренс, Арнольд Уолтер]]|| || ||7 |- |[[:en:Lazarata]]||[[:ru:Лазарата]]|| || ||9 |- |[[:en:Lazaretto Island]]||[[:ru:Лазарето]]|| || ||12 |- |[[:en:Leader of the Opposition (Greece)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Vicky Leandros]]||[[:ru:Вики Леандрос]]|| || ||40 |- |[[:en:Lebanon Conference]]|| || || ||4 |- |[[:en:Lebes]]||[[:ru:Лебес]]|| || ||18 |- |[[:en:Lebes Gamikos]]||[[:ru:Лебес гамикос]]||[[Լեբես գամիկոս]]|| ||15 |- |[[:en:Lechaina]]||[[:ru:Лехена]]|| || ||14 |- |[[:en:Lechaio]]||[[:ru:Лехеон]]|| || ||15 |- |[[:en:Lectionary 2]]|| || || ||5 |- |[[:en:Lectionary 3]]|| || || ||5 |- |[[:en:Lectionary 5]]|| || || ||6 |- |[[:en:Lectionary 6]]|| || || ||4 |- |[[:en:Lectionary 7]]|| || || ||5 |- |[[:en:Lectionary 10]]|| || || ||5 |- |[[:en:Lectionary 11]]|| || || ||5 |- |[[:en:Lectionary 12]]|| || || ||5 |- |[[:en:Lectionary 13]]|| || || ||5 |- |[[:en:Lectionary 19]]|| || || ||3 |- |[[:en:Lectionary 20]]|| || || ||3 |- |[[:en:Lectionary 100]]|| || || ||1 |- |[[:en:Lectionary 139]]|| || || ||1 |- |[[:en:Lefka Ori]]||[[:ru:Лефка-Ори]]||[[Լեֆկա Օրի]]|| ||26 |- |[[:en:Lefkochori]]|| || || ||4 |- |[[:en:Legacy of the Indo-Greeks]]|| || || ||1 |- |[[:en:Korina Legaki]]|| || || ||3 |- |[[:en:Lekapenos]]||[[:ru:Лакапины]]||[[Լեկափենոսներ]]|| ||10 |- |[[:en:Lekythos]]||[[:ru:Лекиф]]|| || ||30 |- |[[:en:Lelex (king of Sparta)]]||[[:ru:Лелег]]|| || ||22 |- |[[:en:Lemnian Athena]]||[[:ru:Афина Лемния]]|| || ||16 |- |[[:en:Lentini]]||[[:ru:Лентини]]|| || ||57 |- |[[:en:Leo I (emperor)]]||[[:ru:Лев I Макелла]]||[[Լևոն I (Բյուզանդիայի կայսր)]]|| ||55 |- |[[:en:Leo III the Isaurian]]||[[:ru:Лев III Исавр]]||[[Լևոն III Իսավրացի]]|| ||66 |- |[[:en:Leo V the Armenian]]||[[:ru:Лев V Армянин]]||[[Լևոն Ե Հայ (Բյուզանդիայի կայսր)]]|| ||51 |- |[[:en:Leo VI the Wise]]||[[:ru:Лев VI]]||[[Լևոն VI Իմաստասեր]]|| ||55 |- |[[:en:Leo Bible]]|| || || ||3 |- |[[:en:Leo the Mathematician]]||[[:ru:Лев Математик]]||[[Լեո Մաթեմատիկոս]]|| ||18 |- |[[:en:Leonid dynasty]]||[[:ru:Династия Львов]]|| || ||21 |- |[[:en:Leon of Salamis]]||[[:ru:Леонт Саламинский]]|| || ||6 |- |[[:en:Leonardo III Tocco]]||[[:ru:Леонардо III Токко]]|| || ||17 |- |[[:en:Sappho Leontias]]|| || || ||3 |- |[[:en:Leontios]]||[[:ru:Леонтий (византийский император)]]|| || ||49 |- |[[:en:Leosthenes]]||[[:ru:Леосфен]]|| || ||16 |- |[[:en:Leros]]||[[:ru:Лерос]]|| || ||42 |- |[[:en:Lesvos Petrified Forest]]||[[:ru:Окаменелый лес Лесбоса]]||[[Լեսբոսի քարացած անտառ]]|| ||19 |- |[[:en:Lethe]]||[[:ru:Лета]]||[[Լեթա]]|| ||42 |- |[[:en:Leto]]||[[:ru:Лето (мифология)]]||[[Լետո]]|| ||59 |- |[[:en:Letoon trilingual]]|| || || ||9 |- |[[:en:Leucippus (mythology)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Levidis family]]|| || || ||1 |- |[[:en:Constantine Levidis]]|| || || ||2 |- |[[:en:LGBT history in Greece]]|| || || ||1 |- |[[:en:LGBT rights in Greece]]||[[:ru:Права ЛГБТ в Греции]]|| || ||14 |- |[[:en:Nikos Liberopoulos]]||[[:ru:Либеропулос, Никос]]||[[Նիկոս Լիբերոպուլոս]]|| ||32 |- |[[:en:Library of Celsus]]||[[:ru:Библиотека Цельса]]||[[Ցելսուսի գրադարան]]|| ||35 |- |[[:en:Life of Apollonius of Tyana]]||[[:ru:Жизнь Аполлония Тианского]]|| || ||8 |- |[[:en:Limnochori, Achaea]]|| || || ||6 |- |[[:en:Lindos]]||[[:ru:Линдос]]|| || ||39 |- |[[:en:Linear A]]||[[:ru:Линейное письмо А]]||[[Գծային Ա]]|| ||46 |- |[[:en:Linear B]]||[[:ru:Линейное письмо Б]]|| || ||52 |- |[[:en:Lingiades massacre]]|| || || ||4 |- |[[:en:Lion Gate]]||[[:ru:Львиные ворота]]|| || ||23 |- |[[:en:List of ancient cities in Thrace and Dacia]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of ancient tribes in Thrace and Dacia]]|| || || ||6 |- |[[:en:List of Byzantine composers]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of cities in ancient Epirus]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of earthquakes in Greece]]||[[:ru:Список землетрясений в Греции]]||[[Հունաստանի երկրաշարժերի ցանկ]]|| ||12 |- |[[:en:List of electric power companies in Greece]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of Greek films of the 2010s]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of Greek Resistance organizations]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of Greek women writers]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of Greeks by net worth]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of Latin and Greek words commonly used in systematic names]]|| || || ||9 |- |[[:en:List of mosques in Greece]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of mountains in Greece]]||[[:ru:Список гор Греции]]|| || ||9 |- |[[:en:List of municipalities of Greece (2011)]]||[[:ru:Список димов Греции (2011)]]|| || ||10 |- |[[:en:List of Mycenaean deities]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (1–100)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (1–1000)]]||[[:ru:Список минускульных рукописей Нового Завета]]|| || ||11 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (101–200)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (201–300)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (301–400)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (401–500)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (501–600)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (601–700)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (701–800)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (801–900)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (901–1000)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (1001–1100)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (1001–2000)]]|| || || ||4 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (1101–1200)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (1201–1300)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (1301–1400)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (1401–1500)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (1501–1600)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (1601–1700)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (1701–1800)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (1801–1900)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (1901–2000)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (2001–)]]|| || || ||2 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (2001–2100)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (2101–2200)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (2201–2300)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (2301–2400)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (2401–2500)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (2501–2600)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (2601–2700)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (2701–2800)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (2801–2900)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of New Testament minuscules (2901–)]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of oracular statements from Delphi]]|| || || ||3 |- |[[:en:List of political families in Greece]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of political parties in Greece]]||[[:ru:Политические партии Греции]]|| || ||20 |- |[[:en:List of power stations in Greece]]||[[:ru:Список электростанций Греции]]|| || ||3 |- |[[:en:List of rivers of Greece]]|| || || ||17 |- |[[:en:List of rulers of Thrace and Dacia]]||[[:ru:Список правителей Дакии]]|| || ||11 |- |[[:en:Seleucid dynasty]]||[[:ru:Селевкиды]]|| || ||20 |- |[[:en:List of states during Late Antiquity]]|| || || ||1 |- |[[:en:List of Trapezuntine emperors]]||[[:ru:Список императоров Трапезунда]]|| || ||12 |- |[[:en:Lists of rulers of Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:Litochoro]]||[[:ru:Литохорон]]||[[Լիտոխորոն]]|| ||29 |- |[[:en:Little Hagia Sophia]]||[[:ru:Церковь Святых Сергия и Вакха]]||[[Սերգիոս և Բաքոս սրբերի եկեղեցի]]|| ||29 |- |[[:en:Liturgy (ancient Greece)]]||[[:ru:Литургия (Древняя Греция)]]||[[Լիտուրգիա]]||այո||11 |- |[[:en:Livadeia]]||[[:ru:Левадия]]||[[Լևադիա]]|| ||45 |- |[[:en:Stavros G. Livanos]]|| || || ||3 |- |[[:en:Lives and Opinions of Eminent Philosophers]]||[[:ru:Диоген Лаэртский]]||[[Դիոգենես Լայերտացի]]|| ||66 |- |[[:en:Locrians]]|| || || ||8 |- |[[:en:Logothete]]||[[:ru:Логофет]]|| || ||24 |- |[[:en:Logothetes ton sekreton]]|| || || ||5 |- |[[:en:Logothetes tou dromou]]||[[:ru:Дромологофет]]|| || ||14 |- |[[:en:Lykourgos Logothetis]]||[[:ru:Логофет, Ликург]]|| || ||4 |- |[[:en:London Conference of 1832]]||[[:ru:Лондонская конференция (1832)]]|| || ||19 |- |[[:en:London Protocol (1828)]]|| || || ||3 |- |[[:en:London Protocol (1829)]]|| || || ||4 |- |[[:en:London Protocol (1830)]]||[[:ru:Лондонский протокол (1830)]]||[[Լոնդոնյան արձանագրություն]]|| ||15 |- |[[:en:Andreas Londos]]||[[:ru:Лондос, Андреас]]|| || ||7 |- |[[:en:Long Walls]]||[[:ru:Длинные стены]]|| || ||26 |- |[[:en:On the Sublime]]|| || || ||10 |- |[[:en:Longinus of Cardala]]|| || || ||4 |- |[[:en:Lountza]]|| || || ||3 |- |[[:en:Loutrophoros]]||[[:ru:Лутрофор]]|| || ||20 |- |[[:en:Loutropoli Thermis]]|| || || ||7 |- |[[:en:Lovers' Legends: The Gay Greek Myths]]|| || || ||2 |- |[[:en:Ocellus Lucanus]]|| || || ||11 |- |[[:en:Giovanni Battista Lusieri]]|| || || ||8 |- |[[:en:Lycaon (son of Priam)]]||[[:ru:Ликаон (сын Приама)]]|| || ||14 |- |[[:en:Lycaon (king of Arcadia)]]||[[:ru:Ликаон]]|| || ||29 |- |[[:en:Lyceus]]||[[:ru:Аполлон Ликейский]]|| || ||12 |- |[[:en:Lycomedes of Scyros]]||[[:ru:Ликомед]]|| || ||24 |- |[[:en:Lyctus]]||[[:ru:Литос]]|| || ||16 |- |[[:en:Lycurgus of Arcadia]]||[[:ru:Ликург (сын Алея)]]|| || ||18 |- |[[:en:Giota Lydia]]|| || || ||3 |- |[[:en:Lydos]]||[[:ru:Лидос (вазописец)]]|| || ||10 |- |[[:en:John the Lydian]]||[[:ru:Иоанн Лид]]|| || ||17 |- |[[:en:Lygkos]]|| || || ||7 |- |[[:en:Lykaia]]|| || || ||6 |- |[[:en:Lynceus of Samos]]||[[:ru:Линкей Самосский]]|| || ||9 |- |[[:en:Lynkestis]]||[[:ru:Линкестида]]|| || ||19 |- |[[:en:Lyrcus]]|| || || ||1 |- |[[:en:Lyre arm]]|| || || ||1 |- |[[:en:Lysias]]||[[:ru:Лисий]]||[[Լիսիաս]]|| ||45 |- |[[:en:Lysimachus]]||[[:ru:Лисимах]]|| || ||46 |- |[[:en:Lysippos]]||[[:ru:Лисипп]]||[[Լիսիպոս]]|| ||49 |- |[[:en:Lysis (dialogue)]]||[[:ru:Лисид (Платон)]]|| || ||27 |- |[[:en:Lyssarea]]|| || || ||3 |- |[[:en:M.E.N.T. B.C.]]|| || || ||3 |- |[[:en:Macedonia (Roman province)]]||[[:ru:Македония (римская провинция)]]|| || ||48 |- |[[:en:Macedonian Committee]]|| || || ||4 |- |[[:en:Macedonian front]]||[[:ru:Салоникский фронт]]||[[Սալոնիկի ռազմաճակատ]]|| ||32 |- |[[:en:Macedonian Renaissance]]||[[:ru:Македонский ренессанс]]|| || ||24 |- |[[:en:Macedonian Struggle]]||[[:ru:Борьба за Македонию]]|| || ||14 |- |[[:en:Macedonian–Carthaginian Treaty]]||[[:ru:Договор Македонии с Карфагеном]]|| || ||6 |- |[[:en:Leontios Machairas]]||[[:ru:Леонтий Махера]]|| || ||9 |- |[[:en:Machos]]|| || || ||3 |- |[[:en:MAD TV (TV channel)]]||[[:ru:MAD TV]]||[[MAD TV]]||այո||12 |- |[[:en:Vasilios Magginas]]|| || || ||3 |- |[[:en:Magnesia (regional unit)]]|| ||[[Մագնեսիա (նոմոս)]]||այո||20 |- |[[:en:Magoula]]||[[:ru:Магула (пригород Спарты)]]|| || ||10 |- |[[:en:Nikolaos Makarezos]]||[[:ru:Макарезос, Николаос]]|| || ||12 |- |[[:en:Makedonia (dance)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Makedonikos B.C.]]||[[:ru:Македоникос (баскетбольный клуб)]]|| || ||11 |- |[[:en:Makhaira]]|| || || ||14 |- |[[:en:Makri (island)]]|| || || ||12 |- |[[:en:Makrinitsa]]||[[:ru:Макриница (Магнисия)]]|| || ||19 |- |[[:en:Yannis Makriyannis]]||[[:ru:Макрияннис, Иоаннис]]||[[Յաննիս Մակրիյանիս]]|| ||16 |- |[[:en:Makriyialos]]||[[:ru:Макри-Ялос]]||[[Մակրի Յալոս (դիմոս)]]|| ||13 |- |[[:en:Makron (vase painter)]]||[[:ru:Макрон (вазописец)]]|| || ||12 |- |[[:en:Makronisos]]||[[:ru:Макронисос]]|| || ||27 |- |[[:en:Malakas]]|| || || ||4 |- |[[:en:John Malalas]]||[[:ru:Иоанн Малала]]||[[Հովհաննես Մալալաս]]|| ||40 |- |[[:en:Sokratis Malamas]]|| || || ||4 |- |[[:en:Malchus (historian)]]||[[:ru:Малх Филадельфиец]]|| || ||16 |- |[[:en:Malia, Crete]]||[[:ru:Малия]]||[[Մալիա]]|| ||24 |- |[[:en:Malians (Greek tribe)]]||[[:ru:Малии]]|| || ||14 |- |[[:en:Malkotsis]]|| || || ||2 |- |[[:en:Mamertines]]||[[:ru:Мамертинцы]]|| || ||22 |- |[[:en:Mandilatos]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mangiko]]|| || || ||1 |- |[[:en:Mani Peninsula]]||[[:ru:Мани (полуостров)]]||[[Մանի թերակղզի]]|| ||30 |- |[[:en:George Maniakes]]||[[:ru:Георгий Маниак]]||[[Գևորգ Մանիակես]]|| ||31 |- |[[:en:Maniots]]||[[:ru:Маниоты]]|| || ||6 |- |[[:en:Mantinada]]|| || || ||6 |- |[[:en:Manuel I of Trebizond]]||[[:ru:Мануил I Великий Комнин]]|| || ||27 |- |[[:en:Manuel III of Trebizond]]||[[:ru:Мануил III Великий Комнин]]|| || ||23 |- |[[:en:Marathia, Evrytania]]|| || || ||2 |- |[[:en:Marathon Boy]]||[[:ru:Марафонский юноша]]|| || ||15 |- |[[:en:Marcian (cousin of Justin II)]]||[[:ru:Маркиан (полководец)]]|| || ||8 |- |[[:en:Dimitris Mardas]]|| || || ||7 |- |[[:en:Maria of Antioch]]||[[:ru:Мария Антиохийская]]|| || ||29 |- |[[:en:Maria of Calabria]]||[[:ru:Мария Калабрийская]]|| || ||11 |- |[[:en:Spyridon Marinatos]]||[[:ru:Маринатос, Спиридон]]|| || ||19 |- |[[:en:Marinella]]||[[:ru:Маринелла]]|| || ||20 |- |[[:en:Stergos Marinos]]|| || || ||13 |- |[[:en:Maritsa]]||[[:ru:Марица]]||[[Մարիցա (գետ)]]|| ||58 |- |[[:en:Mariupol Greek]]||[[:ru:Румейский язык]]|| || ||8 |- |[[:en:Spyros Markezinis]]||[[:ru:Маркезинис, Спирос]]|| || ||20 |- |[[:en:Marousi]]||[[:ru:Амарусион]]||[[Ամարուսիոն]]|| ||34 |- |[[:en:Maroutsaia School]]|| || || ||2 |- |[[:en:Marpessa]]|| || || ||1 |- |[[:en:Marsyas of Pella]]||[[:ru:Марсий из Пеллы]]|| || ||16 |- |[[:en:Marsyas Painter]]|| || || ||5 |- |[[:en:Nikolaos Martis]]||[[:ru:Мартис, Николаос]]|| || ||6 |- |[[:en:Massacre of Kommeno]]||[[:ru:Резня в Коммено]]|| || ||6 |- |[[:en:Massacre of Kondomari]]||[[:ru:Расстрел в Кондомари]]|| || ||11 |- |[[:en:Massacres against Muslims during the Dissolution of the Ottoman Empire]]|| || || ||5 |- |[[:en:Massacres during the Greek War of Independence]]|| || || ||4 |- |[[:en:Dipylon Master]]|| || || ||13 |- |[[:en:Maurice (emperor)]]||[[:ru:Маврикий (император)]]||[[Մորիկ]]|| ||59 |- |[[:en:Maurice's Balkan campaigns]]||[[:ru:Кампании Маврикия на Балканах]]|| || ||16 |- |[[:en:Mauro-Roman Kingdom]]||[[:ru:Мавро-Римское царство]]|| || ||8 |- |[[:en:John Mauropous]]||[[:ru:Иоанн Евхаитский]]|| || ||15 |- |[[:en:MAVA-Renault]]|| || || ||5 |- |[[:en:Mavria]]|| || || ||3 |- |[[:en:Alexandros Mavrokordatos]]||[[:ru:Маврокордатос, Александр]]||[[Ալեքսանդրոս Մավրոկորդատոս]]|| ||30 |- |[[:en:Nicholas Mavrocordatos]]||[[:ru:Маврокордато, Николай]]|| || ||13 |- |[[:en:Mavrodafni]]||[[:ru:Мавродафни]]|| || ||11 |- |[[:en:Kyriakoulis Mavromichalis]]||[[:ru:Мавромихалис, Кирьякулис (политик)]]|| || ||13 |- |[[:en:Kyriakoulis Mavromichalis (military commander)]]||[[:ru:Мавромихалис, Кирьякулис]]|| || ||4 |- |[[:en:Stylianos Mavromichalis]]||[[:ru:Мавромихалис, Стилианос]]|| || ||14 |- |[[:en:George Mavrotas]]|| || || ||6 |- |[[:en:Maximus the Confessor]]||[[:ru:Максим Исповедник]]||[[Մաքսիմոս Խոստովանող]]||այո||55 |- |[[:en:May 1915 Greek legislative election]]|| || || ||8 |- |[[:en:May 2012 Greek government formation]]|| || || ||1 |- |[[:en:May 2012 Greek legislative election]]||[[:ru:Парламентские выборы в Греции (май 2012)]]|| || ||24 |- |[[:en:Medea]]||[[:ru:Медея]]||[[Մեդեա]]|| ||64 |- |[[:en:Mega Channel]]||[[:ru:Mega Channel]]||[[Mega Channel]]|| ||16 |- |[[:en:Megacles]]||[[:ru:Мегакл]]|| || ||15 |- |[[:en:Megalochori, Methana]]|| || || ||8 |- |[[:en:Megas logothetes]]|| || || ||8 |- |[[:en:Megasthenes]]||[[:ru:Мегасфен]]|| || ||42 |- |[[:en:Megleno-Romanian language]]||[[:ru:Мегленорумынский язык]]|| || ||37 |- |[[:en:Mehmed II]]||[[:ru:Мехмед II]]||[[Մեհմեդ II]]|| ||110 |- |[[:en:Meidias]]|| || || ||5 |- |[[:en:Meilichios]]|| || || ||3 |- |[[:en:Vangelis Meimarakis]]||[[:ru:Меймаракис, Вангелис]]||[[Վագելիս Մեյմարակիս]]|| ||21 |- |[[:en:Meleager Painter]]|| || || ||5 |- |[[:en:Meletius III, IV and II Metaxakis]]||[[:ru:Мелетий (Метаксакис)]]|| || ||22 |- |[[:en:Meletius Metaxakis]]||[[:ru:Мелетий (Метаксакис)]]|| || ||22 |- |[[:en:Meletus]]||[[:ru:Мелет]]|| || ||13 |- |[[:en:Melpomene]]||[[:ru:Мельпомена]]||[[Մելպոմենե]]|| ||56 |- |[[:en:Members of the Delian League]]|| || || ||4 |- |[[:en:Menaechmus]]||[[:ru:Менехм]]||[[Մենայխմոս]]|| ||30 |- |[[:en:Mende (Chalcidice)]]|| || || ||13 |- |[[:en:Eleni Menegaki]]|| || || ||4 |- |[[:en:Menelaus]]||[[:ru:Менелай]]||[[Մենելայոս]]||այո||62 |- |[[:en:Menippus]]||[[:ru:Менипп Гадарский]]|| || ||28 |- |[[:en:Meno]]||[[:ru:Менон (Платон)]]|| || ||34 |- |[[:en:George S. Mercouris]]|| || || ||5 |- |[[:en:Mesazon]]||[[:ru:Месазон]]|| || ||8 |- |[[:en:Messenia]]||[[:ru:Месиния]]|| || ||52 |- |[[:en:Messenia (ancient region)]]|| || || ||13 |- |[[:en:Messenian Gulf]]||[[:ru:Месиниакос]]|| || ||26 |- |[[:en:Messenian Wars]]||[[:ru:Мессенские войны]]|| || ||28 |- |[[:en:Meta]]||[[:ru:Мета-]]|| || ||25 |- |[[:en:Metaxas Line]]||[[:ru:Линия Метаксаса]]|| || ||18 |- |[[:en:Andreas Metaxas]]||[[:ru:Метаксас, Андреас]]|| || ||18 |- |[[:en:Metaxism]]||[[:ru:Метаксизм]]|| || ||13 |- |[[:en:Meteora]]||[[:ru:Метеора]]||[[Մետեորա]]|| ||65 |- |[[:en:Methoni, Messenia]]||[[:ru:Метони (Месиния)]]||[[Մեթոնի]]|| ||28 |- |[[:en:Metka]]|| || || ||8 |- |[[:en:Theodore Metochites]]||[[:ru:Феодор Метохит]]|| || ||26 |- |[[:en:Metopes of the Parthenon]]|| || || ||8 |- |[[:en:Metousiosis]]|| || || ||1 |- |[[:en:Metropolis of Thessaloniki]]||[[:ru:Фессалоникийская митрополия]]|| || ||8 |- |[[:en:Metropolitan Cathedral of Athens]]||[[:ru:Собор Благовещения Пресвятой Богородицы (Афины)]]|| || ||23 |- |[[:en:Metsovo]]||[[:ru:Мецовон]]|| || ||37 |- |[[:en:Mi-verbs]]|| || || ||1 |- |[[:en:Michael I Rangabe]]||[[:ru:Михаил I Рангаве]]||[[Միքայել I Ռանգաբե]]|| ||52 |- |[[:en:Michael II]]||[[:ru:Михаил II Травл]]||[[Միքայել II Թլվատ Ամորացի]]|| ||49 |- |[[:en:Michael II Komnenos Doukas]]||[[:ru:Михаил II Комнин Дука]]|| || ||23 |- |[[:en:Michael III]]||[[:ru:Михаил III]]||[[Միքայել III]]|| ||52 |- |[[:en:Michael IV the Paphlagonian]]||[[:ru:Михаил IV Пафлагонский]]|| || ||44 |- |[[:en:Michael V Kalaphates]]||[[:ru:Михаил V Калафат]]||[[Միքայել V Կալաֆաթոս]]|| ||45 |- |[[:en:Michael VII Doukas]]||[[:ru:Михаил VII Дука]]|| || ||46 |- |[[:en:Michael of Trebizond]]||[[:ru:Михаил Великий Комнин]]|| || ||24 |- |[[:en:Enea Mihaj]]||[[:ru:Михай, Энеа]]|| || ||12 |- |[[:en:Thanos Mikroutsikos]]||[[:ru:Микруцикос, Танос]]|| || ||15 |- |[[:en:Milesian tale]]||[[:ru:Милетские рассказы]]|| || ||5 |- |[[:en:Miletus]]||[[:ru:Милет]]||[[Միլեթ]]|| ||68 |- |[[:en:Milion]]||[[:ru:Милий]]|| || ||19 |- |[[:en:Military of the Sasanian Empire]]||[[:ru:Войско Сасанидов]]|| || ||12 |- |[[:en:Military operations during the Turkish invasion of Cyprus]]|| || || ||3 |- |[[:en:Milos]]||[[:ru:Милос]]||[[Միլոս]]|| ||62 |- |[[:en:Miltiades the Elder]]||[[:ru:Мильтиад Старший]]|| || ||17 |- |[[:en:Bartolomeo Minio]]|| || || ||2 |- |[[:en:Minister for Foreign Affairs (Greece)]]||[[:ru:Министр иностранных дел Греции]]|| || ||7 |- |[[:en:Minister for Infrastructure, Transport and Networks (Greece)]]||[[:ru:Министерство инфраструктуры и транспорта Греции]]|| || ||5 |- |[[:en:Minister for Justice, Transparency and Human Rights (Greece)]]||[[:ru:Министерство юстиции Греции]]|| || ||6 |- |[[:en:Minister for National Defence (Greece)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ministry for the Aegean]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ministry for the Environment, Physical Planning and Public Works]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ministry of Citizen Protection (Greece)]]||[[:ru:Министерство защиты граждан Греции]]|| || ||8 |- |[[:en:Ministry of Culture and Sports (Greece)]]||[[:ru:Министерство культуры и спорта Греции]]|| || ||9 |- |[[:en:Ministry of Development (Greece)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ministry of Development and Investment (Greece)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ministry of Development, Competitiveness, Infrastructure, Transport and Networks (Greece)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ministry of Digital Governance (Greece)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ministry of Education and Religious Affairs (Greece)]]||[[:ru:Министерство образования и по делам религий Греции]]|| || ||6 |- |[[:en:Ministry of Finance (Greece)]]||[[:ru:Министерство финансов Греции]]|| || ||8 |- |[[:en:Ministry of Foreign Affairs (Greece)]]|| || || ||10 |- |[[:en:Ministry of Health (Greece)]]||[[:ru:Министерство здравоохранения и социальной солидарности Греции]]|| || ||7 |- |[[:en:Ministry of Justice (Greece)]]||[[:ru:Министерство юстиции Греции]]|| || ||6 |- |[[:en:Ministry of Labour and Social Affairs (Greece)]]||[[:ru:Министерство труда и социального обеспечения Греции]]|| || ||4 |- |[[:en:Ministry of the Environment and Energy (Greece)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Ministry of the Interior (Greece)]]||[[:ru:Министерство внутренних дел Греции]]|| || ||6 |- |[[:en:Ministry of Trade (Greece)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Minoan Bull-leaper]]|| || || ||6 |- |[[:en:Minoan chronology]]|| || || ||3 |- |[[:en:Minorities in Greece]]||[[:ru:Народы Греции]]|| || ||4 |- |[[:en:Minos EMI]]|| || || ||3 |- |[[:en:Mintilogli]]|| || || ||11 |- |[[:en:Minyades]]||[[:ru:Миниады]]|| || ||14 |- |[[:en:Minyan ware]]||[[:ru:Минийская керамика]]|| || ||7 |- |[[:en:Misko]]|| || || ||2 |- |[[:en:Misopogon]]|| || || ||7 |- |[[:en:Miss Star Hellas]]|| || || ||6 |- |[[:en:Mississippi-class battleship]]||[[:ru:Броненосцы типа «Миссисипи»]]|| || ||12 |- |[[:en:Misthi, Cappadocia]]||[[:ru:Мисти (Турция)]]|| || ||8 |- |[[:en:Mithridates IV of Pontus]]||[[:ru:Митридат IV Филопатр]]|| || ||25 |- |[[:en:Mithridates V Euergetes]]||[[:ru:Митридат V Эвергет]]|| || ||28 |- |[[:en:Mithridates VI Eupator]]||[[:ru:Митридат VI]]||[[Միհրդատ VI Եվպատոր]]||այո||61 |- |[[:en:Kostas Mitroglou]]||[[:ru:Митроглу, Константинос]]||[[Կոնստանտինոս Միտրոգլու]]|| ||43 |- |[[:en:Dimitris Mitropanos]]||[[:ru:Митропанос, Димитрис]]|| || ||11 |- |[[:en:Dimitri Mitropoulos]]||[[:ru:Митропулос, Димитрис]]||[[Դիմիտրիոս Միրտոպուլոս]]|| ||33 |- |[[:en:Mitrou]]|| || || ||2 |- |[[:en:Konstantinos Mitsotakis]]||[[:ru:Мицотакис, Константинос]]||[[Կոնստանտինոս Միցոտակիս]]|| ||44 |- |[[:en:Mizithra]]|| || || ||14 |- |[[:en:Mochlos]]||[[:ru:Мохлос]]|| || ||14 |- |[[:en:Modern architecture in Athens]]|| || || ||3 |- |[[:en:Modern Greek architecture]]|| || || ||4 |- |[[:en:Modern Greek grammar]]|| || || ||7 |- |[[:en:Moirai]]||[[:ru:Мойры]]||[[Մոյրաներ]]||այո||55 |- |[[:en:Iosipos Moisiodax]]||[[:ru:Мисиодакс, Иосипос]]|| || ||6 |- |[[:en:Molossians]]||[[:ru:Молосцы]]|| || ||22 |- |[[:en:MOMus–Museum of Modern Art–Costakis Collection]]||[[:ru:Музей искусства модернизма]]||[[Ժամանակակից արվեստի պետական թանգարան (Սալոնիկ)]]|| ||11 |- |[[:en:Monarchy of Greece]]|| || || ||3 |- |[[:en:Monastery of Saint John the Theologian]]||[[:ru:Монастырь Иоанна Богослова (Патмос)]]|| || ||27 |- |[[:en:Monastery of Stoudios]]||[[:ru:Студийский монастырь]]|| || ||24 |- |[[:en:Monastery of the Temptation]]||[[:ru:Монастырь Искушения]]|| || ||15 |- |[[:en:Monastiraki]]||[[:ru:Монастираки]]|| || ||19 |- |[[:en:Monemvasia]]||[[:ru:Монемвасия]]||[[Մոնեմվասիա]]|| ||45 |- |[[:en:Monime]]||[[:ru:Монима]]|| || ||9 |- |[[:en:Monodendri]]|| || || ||4 |- |[[:en:Battle of Mons Lactarius]]||[[:ru:Битва при Везувии (552)]]||[[Վեզուվի լեռան ճակատամարտ]]|| ||22 |- |[[:en:Monuments of Athens]]|| || || ||1 |- |[[:en:Moralia]]||[[:ru:Моралии (Плутарх)]]|| || ||23 |- |[[:en:Morea]]||[[:ru:Морея]]|| || ||23 |- |[[:en:Morea expedition]]||[[:ru:Третья Архипелагская экспедиция]]|| || ||11 |- |[[:en:Morea Eyalet]]||[[:ru:Морея (эялет)]]|| || ||15 |- |[[:en:Morean War]]||[[:ru:Турецко-венецианская война (1684—1699)]]|| || ||23 |- |[[:en:Moria refugee camp]]|| || || ||14 |- |[[:en:Morpheus]]||[[:ru:Морфей]]||[[Մորփեոս]]|| ||48 |- |[[:en:Moschus]]||[[:ru:Мосх]]|| || ||32 |- |[[:en:Motorway 5 (Greece)]]|| || || ||11 |- |[[:en:Motorway 8 (Greece)]]|| || || ||8 |- |[[:en:Anna Mouglalis]]||[[:ru:Муглалис, Анна]]||[[Աննա Մուգլալիս]]|| ||21 |- |[[:en:Aristeidis Moumoglou]]|| || || ||5 |- |[[:en:Mount Athos]]||[[:ru:Афон]]||[[Աթոս]]|| ||88 |- |[[:en:Mount Helicon]]||[[:ru:Геликон (горы)]]||[[Հելիկոն (լեռ)]]|| ||41 |- |[[:en:Mount Lycabettus]]||[[:ru:Ликавит]]||[[Լիկավիտոս]]|| ||33 |- |[[:en:Mount Othrys]]||[[:ru:Отрис]]||[[Օթրիս լեռ]]|| ||23 |- |[[:en:Mount Parnassus]]||[[:ru:Парнас]]||[[Պառնաս]]|| ||60 |- |[[:en:Kostas Mountakis]]|| || || ||5 |- |[[:en:Mouresi (village)]]|| || || ||9 |- |[[:en:Mourouzis family]]||[[:ru:Мурузи]]|| || ||9 |- |[[:en:Mousouroi]]|| || || ||8 |- |[[:en:Moussaka]]||[[:ru:Мусака]]||[[Մուսակա]]|| ||62 |- |[[:en:Movri]]|| || || ||5 |- |[[:en:Municipalities and communities of Greece]]||[[:ru:Общины Греции]]|| || ||19 |- |[[:en:Musaeus]]|| || || ||2 |- |[[:en:Muscat Blanc à Petits Grains]]||[[:ru:Мускат белый]]|| || ||10 |- |[[:en:Muses]]||[[:ru:Музы]]||[[Մուսաներ]]|| ||89 |- |[[:en:Museum of Ancient Eleutherna]]|| || || ||6 |- |[[:en:Museum of Greek Folk Art]]||[[:ru:Музей современной греческой культуры]]|| || ||7 |- |[[:en:Music of ancient Greece]]||[[:ru:Музыка Древней Греции]]|| || ||26 |- |[[:en:Music of Crete]]|| || || ||4 |- |[[:en:Music of Cyprus]]|| ||[[Կիպրոսի երաժշտություն]]||այո||7 |- |[[:en:Music of Epirus (Greece)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Music of Macedonia]]|| || || ||1 |- |[[:en:Music of Macedonia (Greece)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Music of Thrace]]|| || || ||3 |- |[[:en:Muslim conquest of Egypt]]||[[:ru:Арабское завоевание Египта]]|| || ||27 |- |[[:en:Muslim conquest of the Levant]]||[[:ru:Арабское завоевание Сирии и Палестины]]|| || ||26 |- |[[:en:Muslim minority of Greece]]||[[:ru:Мусульмане в Греции]]||[[Իսլամը Հունաստանում]]|| ||9 |- |[[:en:Muzaka family]]||[[:ru:Музака (род)]]|| || ||8 |- |[[:en:My Number One]]||[[:ru:My Number One]]||[[My Number One]]||այո||24 |- |[[:en:Mycenaean pottery]]||[[:ru:Микенская керамика]]|| || ||8 |- |[[:en:Mycenaean religion]]|| || || ||5 |- |[[:en:Mykonos]]||[[:ru:Миконос]]||[[Միկոնոս]]|| ||64 |- |[[:en:Mylonas rifle]]||[[:ru:Винтовка Милонаса]]|| || ||3 |- |[[:en:George E. Mylonas]]|| || || ||6 |- |[[:en:Georgios Mylonas]]|| || || ||3 |- |[[:en:Stratis Myrivilis]]||[[:ru:Миривилис, Стратис]]|| || ||18 |- |[[:en:Myron]]||[[:ru:Мирон из Елевфер]]||[[Միրոն]]|| ||51 |- |[[:en:Mythimna]]|| || || ||8 |- |[[:en:Mytilene]]||[[:ru:Митилини]]||[[Միտիլինի (քաղաք)]]|| ||60 |- |[[:en:Mytilenean revolt]]||[[:ru:Митиленское восстание]]|| || ||9 |- |[[:en:Mytilineos Holdings]]|| || || ||6 |- |[[:en:Nafpaktos]]||[[:ru:Навпакт]]||[[Նաֆպակտոս]]|| ||46 |- |[[:en:Nafplio]]||[[:ru:Нафплион]]||[[Նաֆպլիոն]]|| ||65 |- |[[:en:Naiskos]]||[[:ru:Наиск]]|| || ||14 |- |[[:en:Name of Greece]]||[[:ru:Название Греции]]|| || ||7 |- |[[:en:Names of Istanbul]]|| || || ||7 |- |[[:en:Naples]]||[[:ru:Неаполь]]||[[Նեապոլ]]|| ||190 |- |[[:en:Narcissus (mythology)]]||[[:ru:Нарцисс (мифология)]]||[[Նարկիսոս]]|| ||72 |- |[[:en:Elena Nathanael]]|| || || ||6 |- |[[:en:National and Social Liberation]]|| || || ||7 |- |[[:en:National Centre of Scientific Research "Demokritos"]]||[[:ru:Центр ядерных исследований «Демокрит»]]||[[ԳՀԱԿ Դեմոկրիտոս]]|| ||9 |- |[[:en:National colours of Greece]]|| || || ||1 |- |[[:en:National Garden, Athens]]||[[:ru:Национальный сад (Афины)]]||[[Աթենքի ազգային պարտեզ]]|| ||20 |- |[[:en:National Hellenic Research Foundation]]|| || || ||4 |- |[[:en:National Intelligence Service (Greece)]]||[[:ru:Национальная разведывательная служба (Греция)]]|| || ||13 |- |[[:en:National Liberation Front (Macedonia)]]||[[:ru:Народно-освободительный фронт]]|| || ||12 |- |[[:en:National Library of Greece]]||[[:ru:Национальная библиотека Греции]]||[[Հունաստանի ազգային գրադարան]]|| ||34 |- |[[:en:National Museum of Contemporary Art, Athens]]||[[:ru:Национальный музей современного искусства (Афины)]]|| || ||7 |- |[[:en:National Progressive Center Union]]|| || || ||4 |- |[[:en:National Schism]]||[[:ru:Национальный раскол]]|| || ||15 |- |[[:en:National Solidarity (Greece)]]|| || || ||2 |- |[[:en:National Theatre of Greece]]|| || || ||7 |- |[[:en:National Theatre of Northern Greece]]||[[:ru:Национальный театр Северной Греции]]|| || ||7 |- |[[:en:Nationalist Party (Greece)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Naval Air Service (Greece)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Naxos]]||[[:ru:Наксос]]||[[Նաքսոս]]|| ||74 |- |[[:en:Naxos (city)]]||[[:ru:Наксос (город)]]||[[Նաքսոս (քաղաք)]]|| ||27 |- |[[:en:Nea Ekklesia]]||[[:ru:Неа Экклесиа]]||[[Նեա]]|| ||15 |- |[[:en:Nea Kameni]]||[[:ru:Неа-Камени]]|| || ||25 |- |[[:en:Nea Kydonia]]|| || || ||10 |- |[[:en:Nea Moni of Chios]]||[[:ru:Неа-Мони]]|| || ||35 |- |[[:en:Nea Moudania]]||[[:ru:Неа-Муданья]]|| || ||25 |- |[[:en:Nea Nikomedeia]]||[[:ru:Неа-Никомидия]]|| || ||16 |- |[[:en:Nea Roda]]|| || || ||12 |- |[[:en:Nea Skioni]]|| || || ||9 |- |[[:en:Near East B.C.]]|| || || ||6 |- |[[:en:Necromanteion of Acheron]]|| || || ||12 |- |[[:en:Nelly's]]||[[:ru:Суюлдзоглу, Нелли]]|| || ||8 |- |[[:en:Nemesis]]||[[:ru:Немезида]]||[[Նեմեսիս (դիցաբանություն)]]|| ||57 |- |[[:en:Neochori, Zacharo]]|| || || ||3 |- |[[:en:Neoplatonism]]||[[:ru:Неоплатонизм]]||[[Նեոպլատոնականություն]]|| ||66 |- |[[:en:Neoptolemus]]||[[:ru:Неоптолем]]|| || ||40 |- |[[:en:Neorion]]|| || || ||3 |- |[[:en:Neorion (ancient Greece)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Neos Marmaras]]||[[:ru:Неос-Мармарас]]|| || ||22 |- |[[:en:Nephele]]||[[:ru:Нефела]]|| || ||34 |- |[[:en:Nerio I Acciaioli]]||[[:ru:Нерио I]]|| || ||15 |- |[[:en:Nestorius]]||[[:ru:Несторий]]||[[Նեստորիուս]]|| ||65 |- |[[:en:Netherlands Institute in Athens]]|| || || ||3 |- |[[:en:Never on Sunday]]||[[:ru:Только не в воскресенье]]|| || ||27 |- |[[:en:New Academy (Moscopole)]]|| || || ||5 |- |[[:en:New Athenian School]]|| || || ||2 |- |[[:en:New Hellenic Radio, Internet and Television]]||[[:ru:НЕРИТ]]|| || ||18 |- |[[:en:New Party (Greece, 1873)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ni ke Dre]]|| || || ||1 |- |[[:en:Stavros Niarchos]]||[[:ru:Ниархос, Ставрос]]|| || ||18 |- |[[:en:Nicaean–Latin wars]]|| || || ||6 |- |[[:en:Nicander]]||[[:ru:Никандр Колофонский]]|| || ||27 |- |[[:en:Nicesipolis]]||[[:ru:Никесиполида]]|| || ||13 |- |[[:en:Nicolaus of Damascus]]||[[:ru:Николай Дамасский]]||[[Նիկողայոս Դամասկոսցի]]||այո||38 |- |[[:en:Nicopolis]]||[[:ru:Никополь (Эпир)]]||[[Նիկոպոլիս (Էպիրոս)]]|| ||30 |- |[[:en:Nicoteles of Cyrene]]|| || || ||5 |- |[[:en:Nigrita]]||[[:ru:Нигрита]]|| || ||19 |- |[[:en:Nika riots]]||[[:ru:Ника (восстание)]]|| || ||42 |- |[[:en:Nikephoritzes]]||[[:ru:Никифорица]]|| || ||10 |- |[[:en:Nikephoros I of Constantinople]]||[[:ru:Никифор (патриарх Константинопольский)]]|| || ||34 |- |[[:en:Nikephoros III Botaneiates]]||[[:ru:Никифор III Вотаниат]]|| || ||46 |- |[[:en:Niketas Choniates]]||[[:ru:Никита Хониат]]|| || ||45 |- |[[:en:Elena Nikolaidi]]||[[:ru:Николаиди, Элена]]|| || ||6 |- |[[:en:Niobid Painter]]||[[:ru:Вазописец Ниобы]]|| || ||11 |- |[[:en:Nikos Nioplias]]||[[:ru:Ниоплиас, Никос]]|| || ||12 |- |[[:en:Nisos]]||[[:ru:Нис (сын Пандиона)]]|| || ||27 |- |[[:en:Nobile Teatro di San Giacomo di Corfù]]||[[:ru:Благородный театр Сан-Джакомо (Керкира)]]|| || ||7 |- |[[:en:Noemvriana]]|| || || ||10 |- |[[:en:Nomisma]]|| || || ||12 |- |[[:en:Nonnus]]||[[:ru:Нонн Панополитанский]]||[[Նոննուս]]||այո||39 |- |[[:en:Nordic Library at Athens]]|| || || ||7 |- |[[:en:North Aegean]]||[[:ru:Северные Эгейские острова]]||[[Հյուսիսային Եգեյան կղզիներ]]|| ||67 |- |[[:en:North Nicosia]]||[[:ru:Северная Никосия]]||[[Հյուսիսային Նիկոսիա]]||այո||46 |- |[[:en:Northern Epirote Declaration of Independence]]|| || || ||2 |- |[[:en:Norwegian Institute at Athens]]|| || || ||7 |- |[[:en:Nostradamos (band)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Loukas Notaras]]||[[:ru:Лука Нотарас]]|| || ||16 |- |[[:en:Nova Cinema (Greece)]]|| || || ||2 |- |[[:en:November 1989 Greek legislative election]]|| || || ||8 |- |[[:en:Ntilim Ntilim]]|| || || ||1 |- |[[:en:Numismatic Museum of Athens]]||[[:ru:Нумизматический музей Афин]]|| || ||18 |- |[[:en:Nymphaion (Crimea)]]||[[:ru:Нимфей (Крым)]]|| || ||12 |- |[[:en:Nymphodorus of Abdera]]||[[:ru:Нимфодор Абдерский]]|| || ||6 |- |[[:en:Nysa (wife of Pharnaces I of Pontus)]]||[[:ru:Ниса (жена Фарнака I)]]|| || ||8 |- |[[:en:Nyx]]||[[:ru:Нюкта]]||[[Նիքս]]|| ||67 |- |[[:en:Obesity in Greece]]|| || || ||3 |- |[[:en:Obol (coin)]]||[[:ru:Обол]]|| || ||38 |- |[[:en:Oceanids]]||[[:ru:Океаниды]]||[[Օվկիանուհիներ]]|| ||54 |- |[[:en:Oceanus]]||[[:ru:Океан (мифология)]]||[[Օվկիանոս (դիցաբանություն)]]|| ||70 |- |[[:en:Ocyrhoe]]||[[:ru:Окироя]]|| || ||6 |- |[[:en:Odeon of Athens]]|| || || ||12 |- |[[:en:Odeon of Herodes Atticus]]||[[:ru:Одеон Герода Аттика]]||[[Հերովդես Ատտիկացու օդեոն]]|| ||29 |- |[[:en:Odesa]]||[[:ru:Одесса]]||[[Օդեսա]]|| ||156 |- |[[:en:Odoacer]]||[[:ru:Одоакр]]||[[Օդոակր]]|| ||68 |- |[[:en:Odrysian kingdom]]||[[:ru:Одрисское царство]]||[[Օդրիսյան թագավորություն]]|| ||33 |- |[[:en:Oenomaus]]||[[:ru:Эномай]]|| || ||30 |- |[[:en:Oenotrus]]||[[:ru:Энотр]]|| || ||13 |- |[[:en:Ogyges]]||[[:ru:Огиг]]|| || ||16 |- |[[:en:Ogygia]]||[[:ru:Огигия]]|| || ||21 |- |[[:en:Oikos]]|| || || ||12 |- |[[:en:Oinousses]]||[[:ru:Инусе]]|| || ||26 |- |[[:en:Nikos Karouzos]]|| || || ||4 |- |[[:en:Old Great Bulgaria]]||[[:ru:Великая Болгария]]|| || ||44 |- |[[:en:Old Royal Palace]]||[[:ru:Королевский дворец (Афины)]]|| || ||18 |- |[[:en:Old Temple of Athena]]||[[:ru:Гекатомпедон]]||[[Աթենասի հին տաճար]]|| ||19 |- |[[:en:Older Parthenon]]||[[:ru:Древний Парфенон]]|| || ||13 |- |[[:en:Olga Constantinovna of Russia]]||[[:ru:Ольга Константиновна]]||[[Օլգա Կոնստանտինովնա]]|| ||41 |- |[[:en:Olive branch]]|| || || ||21 |- |[[:en:Olive wreath]]|| || || ||11 |- |[[:en:Olympia Master]]|| || || ||6 |- |[[:en:Olympia Odos]]|| || || ||6 |- |[[:en:Olympiacos B.C.]]||[[:ru:Олимпиакос (баскетбольный клуб)]]|| || ||29 |- |[[:en:Olympiacos CFP (men's water polo)]]|| || || ||9 |- |[[:en:Olympiacos F.C.]]||[[:ru:Олимпиакос (футбольный клуб, Пирей)]]||[[Օլիմպիակոս ՖԱ]]|| ||66 |- |[[:en:Olympiacos SFP (men's volleyball)]]||[[:ru:Олимпиакос (волейбольный клуб)]]|| || ||13 |- |[[:en:Olympias]]||[[:ru:Олимпиада Эпирская]]||[[Օլիմպիադա Էպիրոսցի]]|| ||52 |- |[[:en:Olympic Airlines]]||[[:ru:Olympic Airlines]]||[[Օլիմպիք Էյրլայնս]]|| ||30 |- |[[:en:Olympic Stadium (Athens)]]||[[:ru:Олимпийский стадион (Афины)]]|| || ||50 |- |[[:en:Olympiodorus the Younger]]||[[:ru:Олимпиодор Младший]]|| || ||22 |- |[[:en:Giorgakis Olympios]]||[[:ru:Олимпиос, Георгакис]]|| || ||9 |- |[[:en:Olynthus]]||[[:ru:Олинф (город)]]|| || ||29 |- |[[:en:Omal]]||[[:ru:Омал (танец)]]|| || ||4 |- |[[:en:Omfori]]|| || || ||4 |- |[[:en:Omiroupoli]]|| || || ||9 |- |[[:en:Omonoia (organization)]]|| || || ||6 |- |[[:en:Omonoia Square]]|| || || ||17 |- |[[:en:Omorfokklisia]]|| || || ||4 |- |[[:en:Omphalos of Delphi]]|| || || ||5 |- |[[:en:On Weights and Measures]]|| || || ||1 |- |[[:en:ONAR]]|| || || ||2 |- |[[:en:Oneirocritica]]|| || || ||4 |- |[[:en:Onesicritus]]||[[:ru:Онесикрит]]|| || ||22 |- |[[:en:Onesimos (vase painter)]]||[[:ru:Онесим]]|| || ||10 |- |[[:en:Opening of the Fifth Seal]]||[[:ru:Снятие пятой печати]]|| || ||15 |- |[[:en:Operation Harling]]||[[:ru:Взрыв моста Горгопотамоса]]|| || ||7 |- |[[:en:Operation Lustre]]|| || || ||7 |- |[[:en:Operation Niki]]|| || || ||5 |- |[[:en:Operation Pyrsos]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ophion]]||[[:ru:Офион]]||[[Օփիոն]]|| ||27 |- |[[:en:Oppian]]||[[:ru:Оппиан]]||[[Օպպիանոս]]|| ||18 |- |[[:en:Orchomenus (Arcadia)]]||[[:ru:Орхоменос (Аркадия)]]|| || ||17 |- |[[:en:Order of the Phoenix (Greece)]]||[[:ru:Орден Феникса (Греция)]]|| || ||17 |- |[[:en:Orders, decorations, and medals of Greece]]|| || || ||6 |- |[[:en:Oresteia]]||[[:ru:Орестея]]||[[Օրեստիա]]|| ||37 |- |[[:en:Orestes]]||[[:ru:Орест]]||[[Օրեսթես]]||այո||48 |- |[[:en:Orestiada]]||[[:ru:Орестиас]]||[[Օրեստիաս]]|| ||28 |- |[[:en:Organization of the Black Sea Economic Cooperation]]||[[:ru:Организация черноморского экономического сотрудничества]]||[[Սևծովյան տնտեսական համագործակցություն]]|| ||45 |- |[[:en:Orichalcum]]||[[:ru:Орихалк]]|| || ||29 |- |[[:en:Oricum]]|| || || ||16 |- |[[:en:Orion (mythology)]]||[[:ru:Орион (мифология)]]|| || ||58 |- |[[:en:Orpheus]]||[[:ru:Орфей]]||[[Օրփեոս]]|| ||66 |- |[[:en:Orpheus and Eurydice]]||[[:ru:Орфей и Эвридика]]|| || ||8 |- |[[:en:Orthrus]]||[[:ru:Орф]]|| || ||38 |- |[[:en:Ostracon]]||[[:ru:Остракон]]|| || ||34 |- |[[:en:OTE]]||[[:ru:OTE]]|| || ||16 |- |[[:en:OTEnet]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ottoman Greeks]]||[[:ru:Греки в Османской империи]]|| || ||9 |- |[[:en:Ottoman invasion of Mani (1770)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ottoman invasion of Mani (1803)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Ottoman invasion of Mani (1807)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ottoman invasion of Mani (1815)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ottoman–Egyptian invasion of Mani]]||[[:ru:Турецко-египетское вторжение в Мани]]|| || ||8 |- |[[:en:Ottoman–Venetian War (1463–1479)]]||[[:ru:Турецко-венецианская война (1463—1479)]]|| || ||21 |- |[[:en:Ottoman–Venetian War (1537–1540)]]||[[:ru:Турецко-венецианская война (1537—1540)]]|| || ||17 |- |[[:en:Ottoman–Venetian War (1714–1718)]]||[[:ru:Турецко-венецианская война (1714—1718)]]|| || ||26 |- |[[:en:Ottoman–Venetian wars]]||[[:ru:Турецко-венецианские войны]]|| || ||29 |- |[[:en:Oudola]]|| || || ||1 |- |[[:en:Our Lady of Tinos]]||[[:ru:Церковь Благовещения (Тинос)]]|| || ||10 |- |[[:en:Outline of Athens]]|| || || ||1 |- |[[:en:Oxford Dictionary of Byzantium]]||[[:ru:Оксфордский словарь Византии]]||[[Բյուզանդիայի օքսֆորդյան բառարան]]|| ||24 |- |[[:en:P.A.O.K.]]|| || || ||10 |- |[[:en:Pactum Sicardi]]|| || || ||1 |- |[[:en:PAE Kerkyra]]||[[:ru:Керкира (футбольный клуб)]]|| || ||24 |- |[[:en:Paeonian language]]||[[:ru:Пеонийский язык]]|| || ||13 |- |[[:en:Paeonius of Mende]]||[[:ru:Пеоний]]|| || ||20 |- |[[:en:Paestum]]||[[:ru:Пестум]]||[[Պեստում]]|| ||52 |- |[[:en:Pagrati B.C.]]|| || || ||3 |- |[[:en:Antimenes Painter]]||[[:ru:Вазописец Антимена]]|| || ||8 |- |[[:en:Darius Painter]]||[[:ru:Вазописец Дария]]|| || ||11 |- |[[:en:Jena Painter]]||[[:ru:Йенский вазописец]]|| || ||8 |- |[[:en:Nessos Painter]]||[[:ru:Вазописец Несса]]|| || ||9 |- |[[:en:Pan Painter]]||[[:ru:Вазописец Пана]]|| || ||13 |- |[[:en:Pistoxenos Painter]]||[[:ru:Пистоксен (вазописец)]]|| || ||8 |- |[[:en:Paisios of Mount Athos]]||[[:ru:Паисий Святогорец]]|| || ||18 |- |[[:en:Palace of Nestor]]||[[:ru:Дворец Нестора]]|| || ||15 |- |[[:en:Palace of the Porphyrogenitus]]||[[:ru:Малый Влахернский дворец]]|| || ||21 |- |[[:en:Palaephatus]]||[[:ru:Палефат]]|| || ||20 |- |[[:en:Palaio Faliro]]||[[:ru:Палеон-Фалирон]]|| || ||27 |- |[[:en:Palaio Faliro B.C.]]|| || || ||2 |- |[[:en:Eudokia Palaiologina]]||[[:ru:Евдокия Палеолог]]|| || ||14 |- |[[:en:Palaiologos]]||[[:ru:Палеологи]]||[[Պալեոլոգոսների հարստություն]]||այո||44 |- |[[:en:Andronikos IV Palaiologos]]||[[:ru:Андроник IV Палеолог]]|| || ||43 |- |[[:en:Demetrios Palaiologos]]||[[:ru:Димитрий Палеолог]]|| || ||20 |- |[[:en:John V Palaiologos]]||[[:ru:Иоанн V Палеолог]]||[[Հովհաննես Ե Պալեոլոգոս]]|| ||49 |- |[[:en:John VIII Palaiologos]]||[[:ru:Иоанн VIII Палеолог]]|| || ||48 |- |[[:en:Manuel II Palaiologos]]||[[:ru:Мануил II Палеолог]]|| || ||56 |- |[[:en:Thomas Palaiologos]]||[[:ru:Фома Палеолог]]|| || ||28 |- |[[:en:Palamedes (mythology)]]||[[:ru:Паламед]]|| || ||33 |- |[[:en:Palamidi]]||[[:ru:Паламиди]]|| || ||17 |- |[[:en:Paleochristian and Byzantine monuments of Thessaloniki]]|| || || ||26 |- |[[:en:Paliouri, Chalkidiki]]|| || || ||9 |- |[[:en:Palladium (classical antiquity)]]||[[:ru:Палладиум]]|| || ||27 |- |[[:en:Pallas (daughter of Triton)]]||[[:ru:Паллада]]|| || ||19 |- |[[:en:Pallas (Giant)]]||[[:ru:Паллант (гигант)]]|| || ||14 |- |[[:en:Pallas (son of Pandion)]]||[[:ru:Паллант (сын Пандиона)]]|| || ||18 |- |[[:en:Pallas (Titan)]]||[[:ru:Паллант (титан)]]||[[Պալանտոս]]|| ||37 |- |[[:en:Pallas of Arcadia]]|| || || ||6 |- |[[:en:Guy Pallavicini]]||[[:ru:Паллавичини, Гвидо]]|| || ||10 |- |[[:en:Isabella Pallavicini]]||[[:ru:Изабелла Паллавичини]]|| || ||6 |- |[[:en:Pallene (Chalcidice)]]||[[:ru:Касандра (дим)]]|| || ||25 |- |[[:en:Palmyra]]||[[:ru:Пальмира]]||[[Պալմիրա]]|| ||98 |- |[[:en:Pammakaristos Church]]||[[:ru:Церковь Богородицы Паммакаристы]]|| || ||23 |- |[[:en:Pan, Greece]]|| || || ||5 |- |[[:en:Panachaiki F.C.]]||[[:ru:Панахаики]]|| || ||18 |- |[[:en:Panachaiki G.C.]]||[[:ru:Панахаики]]|| || ||18 |- |[[:en:Panagia Ekatontapiliani]]||[[:ru:Церковь Богородицы Стовратной]]||[[Պանագիա եկեղեցի]]|| ||16 |- |[[:en:Panathenaic amphora]]||[[:ru:Панафинейские амфоры]]|| || ||17 |- |[[:en:Panathenaic Games]]||[[:ru:Панафинеи]]|| || ||31 |- |[[:en:Panathenaic Stadium]]||[[:ru:Панатинаикос (стадион)]]||[[Պանաթինաիկոս (մարզադաշտ)]]|| ||43 |- |[[:en:Panathinaikos F.C.]]||[[:ru:Панатинаикос (футбольный клуб)]]||[[Պանաթինաիկոս (ֆուտբոլային ակումբ)]]||այո||61 |- |[[:en:Panathinaikos Movement]]|| || || ||2 |- |[[:en:Dimitrios Pandermalis]]||[[:ru:Пандермалис, Димитриос]]|| || ||7 |- |[[:en:Pandora]]||[[:ru:Пандора]]||[[Պանդորա]]|| ||72 |- |[[:en:Pandroseion]]||[[:ru:Пандросейон]]|| || ||13 |- |[[:en:Panepistimiou Street]]||[[:ru:Улица Панепистимиу]]||[[Պանեպիստիմիու (փողոց)]]||այո||10 |- |[[:en:Pangaion Hills]]||[[:ru:Пангеон]]|| || ||24 |- |[[:en:Theodoros Pangalos (general)]]||[[:ru:Пангалос, Теодорос]]|| || ||24 |- |[[:en:Theodoros Pangalos (politician)]]||[[:ru:Пангалос, Теодорос (политик)]]|| || ||19 |- |[[:en:Panhellenic Championship]]||[[:ru:Чемпионат Греции по футболу]]||[[Հունաստանի Սուպերլիգա]]|| ||46 |- |[[:en:Panhellenic Liberation Movement]]|| || || ||2 |- |[[:en:Panhellenic sanctuary]]|| || || ||2 |- |[[:en:Panhellenic Union of Fighting Youths]]|| || || ||2 |- |[[:en:Panionios B.C.]]||[[:ru:Паниониос (баскетбольный клуб)]]|| || ||20 |- |[[:en:Pannonian Basin]]||[[:ru:Среднедунайская низменность]]||[[Միջինդանուբյան դաշտավայր]]|| ||61 |- |[[:en:Panopeus]]||[[:ru:Панопея (город)]]|| || ||8 |- |[[:en:Alexis Panselinos]]|| || || ||2 |- |[[:en:Panticapaeum]]||[[:ru:Пантикапей]]|| || ||23 |- |[[:en:Lucas Papademos]]||[[:ru:Пападимос, Лукас]]||[[Լուկաս Պապադեմոս]]|| ||59 |- |[[:en:Dimitrios Papadimoulis]]|| || || ||13 |- |[[:en:Georgios Papadopoulos]]||[[:ru:Пападопулос, Георгиос]]|| || ||44 |- |[[:en:Kyriakos Papadopoulos]]||[[:ru:Пападопулос, Кириакос]]||[[Կիրիակոս Պապադոպուլոս]]|| ||35 |- |[[:en:Lazaros Papadopoulos]]||[[:ru:Пападопулос, Лазарос]]|| || ||19 |- |[[:en:Nikos Papadopoulos (footballer, born 1971)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Alexandros Papagos]]||[[:ru:Папагос, Александрос]]|| || ||33 |- |[[:en:Frosso Papacharalambous]]|| || || ||3 |- |[[:en:Dimitris Papaioannou]]|| || || ||8 |- |[[:en:Anastasios Papaligouras]]|| || || ||5 |- |[[:en:Alexandros Papanastasiou]]||[[:ru:Папанастасиу, Александрос]]|| || ||17 |- |[[:en:Georgios Papandreou]]||[[:ru:Папандреу, Георгиос (старший)]]||[[Գեորգիոս Պապանդրեու]]|| ||39 |- |[[:en:Dimitrios Papanikolis]]||[[:ru:Папаниколис, Димитриос]]|| || ||4 |- |[[:en:Yiannos Papantoniou]]|| || || ||8 |- |[[:en:Constantine Paparrigopoulos]]||[[:ru:Папарригопулос, Константинос]]|| || ||18 |- |[[:en:Irene Papas]]||[[:ru:Папас, Ирен]]||[[Իրեն Պապաս]]|| ||47 |- |[[:en:Papastratos]]|| || || ||5 |- |[[:en:Stelios Papathemelis]]|| || || ||3 |- |[[:en:Paphlagonian expedition of the Rus']]||[[:ru:Поход руси против Византии (830-е годы)]]|| || ||9 |- |[[:en:Georgios Papoulias]]||[[:ru:Папульяс, Йоргос]]|| || ||7 |- |[[:en:Alexis Pappas]]|| || || ||2 |- |[[:en:Pappus of Alexandria]]||[[:ru:Папп Александрийский]]||[[Պապուս Ալեքսանդրիացի]]|| ||51 |- |[[:en:Papyrus 40]]|| || || ||9 |- |[[:en:Papyrus 110]]|| || || ||8 |- |[[:en:Paragraphos]]|| || || ||3 |- |[[:en:Parallel Lives]]||[[:ru:Сравнительные жизнеописания]]|| || ||38 |- |[[:en:Paramythia executions]]||[[:ru:Расстрелы в Парамитьи]]|| || ||5 |- |[[:en:John S. Paraskevopoulos]]||[[:ru:Параскевопулос, Иоаннис (астроном)]]|| || ||9 |- |[[:en:Nikos Paraskevopoulos]]|| || || ||3 |- |[[:en:Parian Chronicle]]||[[:ru:Паросская хроника]]|| || ||21 |- |[[:en:Paris (mythology)]]||[[:ru:Парис]]||[[Պարիս]]|| ||67 |- |[[:en:Parliamentary Committees (Greece)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Parmenides]]||[[:ru:Парменид]]||[[Պարմենիդես]]|| ||108 |- |[[:en:Parmenides (dialogue)]]||[[:ru:Парменид (Платон)]]|| || ||29 |- |[[:en:Paros]]||[[:ru:Парос]]||[[Պարոս (կղզի)]]|| ||66 |- |[[:en:Parrhesia]]|| || || ||15 |- |[[:en:Partitio terrarum imperii Romaniae]]|| || || ||14 |- |[[:en:Pasas, Oinousses]]|| || || ||6 |- |[[:en:Zagan Pasha]]||[[:ru:Заганос]]|| || ||18 |- |[[:en:Pashalik of Yanina]]|| || || ||7 |- |[[:en:Patmos]]||[[:ru:Патмос]]||[[Պատմոս]]|| ||68 |- |[[:en:Patras Province]]|| || || ||3 |- |[[:en:Patrician (ancient Rome)]]||[[:ru:Патриции (Древний Рим)]]||[[Պատրիկներ]]|| ||68 |- |[[:en:Patrician (post-Roman Europe)]]||[[:ru:Патрициат (Средние века)]]|| || ||12 |- |[[:en:Patriotic Alliance (Greece)]]|| || || ||3 |- |[[:en:Stylianos Pattakos]]||[[:ru:Паттакос, Стилианос]]|| || ||14 |- |[[:en:Paul of Aegina]]||[[:ru:Павел Эгинский]]|| || ||24 |- |[[:en:Paul the Apostle]]||[[:ru:Апостол Павел]]||[[Պողոս առաքյալ]]|| ||173 |- |[[:en:Pausanias the Regent]]||[[:ru:Павсаний (полководец)]]|| || ||35 |- |[[:en:Pavlopetri]]|| || || ||17 |- |[[:en:Nikolaos Pavlopoulos]]||[[:ru:Павлопулос, Николаос]]|| || ||4 |- |[[:en:Prokopis Pavlopoulos]]||[[:ru:Павлопулос, Прокопис]]||[[Պրոկոպիս Պավլոպուլոս]]|| ||62 |- |[[:en:Pavlos, Crown Prince of Greece]]||[[:ru:Павел (наследный принц Греческий)]]|| || ||32 |- |[[:en:Paxi]]||[[:ru:Пакси]]||[[Պաքսոս]]|| ||43 |- |[[:en:Peace of Antalcidas]]||[[:ru:Анталкидов мир]]|| || ||25 |- |[[:en:Peace of Philocrates]]||[[:ru:Филократов мир]]|| || ||15 |- |[[:en:Pederasty in ancient Greece]]|| || || ||12 |- |[[:en:Pefkochori]]||[[:ru:Пефкохори]]|| || ||15 |- |[[:en:Pegasus]]||[[:ru:Пегас]]||[[Պեգաս]]|| ||80 |- |[[:en:Peiraiki-Patraiki]]|| || || ||3 |- |[[:en:Pisistratus]]||[[:ru:Писистрат]]||[[Պիսիստրատոս]]|| ||44 |- |[[:en:Pelagon]]|| || || ||5 |- |[[:en:Pelasgian creation myth]]|| || || ||10 |- |[[:en:Peleiades]]||[[:ru:Пелиады]]|| || ||9 |- |[[:en:Pelekanos]]|| || || ||8 |- |[[:en:Peleus]]||[[:ru:Пелей]]|| || ||50 |- |[[:en:Pella (municipality)]]||[[:ru:Пела (дим)]]|| || ||18 |- |[[:en:Pella (regional unit)]]||[[:ru:Пела (ном)]]|| || ||41 |- |[[:en:Peloponnesian League]]||[[:ru:Пелопоннесский союз]]||[[Պելոպոնեսյան միություն]]|| ||41 |- |[[:en:Peloponnesian Senate]]|| || || ||4 |- |[[:en:Pelops]]||[[:ru:Пелоп]]|| || ||44 |- |[[:en:Peltast]]||[[:ru:Пельтасты]]|| || ||35 |- |[[:en:Pentathlon]]|| || || ||17 |- |[[:en:Penthesilea Painter]]|| || || ||6 |- |[[:en:Pentheus]]||[[:ru:Пенфей]]|| || ||34 |- |[[:en:Antonios Pepanos]]||[[:ru:Пепанос, Антониос]]|| || ||19 |- |[[:en:Peplos]]||[[:ru:Пеплос]]|| || ||25 |- |[[:en:Peramatos Ermis B.C.]]|| || || ||1 |- |[[:en:Perdiccas]]||[[:ru:Пердикка (диадох)]]||[[Պերդիկա]]|| ||41 |- |[[:en:Peripatetic school]]||[[:ru:Перипатетики]]||[[Պերիպատետիկյան դպրոց]]|| ||44 |- |[[:en:Periplus of Pseudo-Scylax]]||[[:ru:Перипл Псевдо-Скилака]]|| || ||13 |- |[[:en:Perivoli, Grevena]]|| || || ||11 |- |[[:en:Perivolia, Arcadia]]|| || || ||3 |- |[[:en:Persecution of Muslims during the Ottoman contraction]]|| || || ||5 |- |[[:en:Persephone]]||[[:ru:Персефона]]||[[Պերսեփոնե]]||այո||79 |- |[[:en:The Persians]]||[[:ru:Персы (Эсхил)]]|| || ||35 |- |[[:en:Perso-Roman wars of 337–361]]|| || || ||4 |- |[[:en:Konstantinos Petimezas]]|| || || ||2 |- |[[:en:Anagnostis Petimezas]]|| || || ||2 |- |[[:en:Thanos Petrelis]]|| || || ||5 |- |[[:en:Ioane Petritsi]]||[[:ru:Иоанэ Петрици]]||[[Իոանե Պետրիցի]]|| ||14 |- |[[:en:Elias Petropoulos]]|| || || ||4 |- |[[:en:Petroupoli]]||[[:ru:Петруполис]]|| || ||27 |- |[[:en:Peucestas]]||[[:ru:Певкест]]|| || ||24 |- |[[:en:Pezhetairos]]|| || || ||13 |- |[[:en:Phaedo]]||[[:ru:Федон (Платон)]]|| || ||46 |- |[[:en:Phaedrus (dialogue)]]||[[:ru:Федр (Платон)]]|| || ||36 |- |[[:en:Phaethon]]||[[:ru:Фаэтон]]||[[Ֆայետոն]]||այո||45 |- |[[:en:Phalanx]]||[[:ru:Фаланга (строй)]]||[[Փաղանգ]]|| ||52 |- |[[:en:Phanagoria]]||[[:ru:Фанагория]]|| || ||27 |- |[[:en:Phaenias of Eresus]]||[[:ru:Фаний Эресский]]|| || ||15 |- |[[:en:Pharmakos]]||[[:ru:Фармак]]|| || ||15 |- |[[:en:Pharnabazus II]]||[[:ru:Фарнабаз]]|| || ||27 |- |[[:en:Pharnaces II of Pontus]]||[[:ru:Фарнак II]]|| || ||29 |- |[[:en:Phaselis]]||[[:ru:Фаселис]]|| || ||24 |- |[[:en:Phemonoe]]||[[:ru:Фемоноя]]|| || ||13 |- |[[:en:Jason of Pherae]]||[[:ru:Ясон Ферский]]|| || ||18 |- |[[:en:Pherecydes of Syros]]||[[:ru:Ферекид]]|| || ||36 |- |[[:en:Phiale (libation vessel)]]||[[:ru:Патера (сосуд)]]|| || ||18 |- |[[:en:Phiale of Megara]]|| || || ||4 |- |[[:en:Phiale Painter]]||[[:ru:Вазописец фиал]]|| || ||9 |- |[[:en:Phidias]]||[[:ru:Фидий]]||[[Ֆիդիաս]]||այո||69 |- |[[:en:Philagrius of Epirus]]|| || || ||6 |- |[[:en:Philanthropenos]]||[[:ru:Филантропены]]|| || ||5 |- |[[:en:Manuel Philes]]||[[:ru:Мануил Фил]]|| || ||11 |- |[[:en:Philetaerus]]||[[:ru:Филетер]]||[[Փիլետերոս]]||այո||31 |- |[[:en:Philinna]]||[[:ru:Филинна]]|| || ||15 |- |[[:en:Philinus of Athens]]|| || || ||7 |- |[[:en:Philip V of Macedon]]||[[:ru:Филипп V Македонский]]|| || ||42 |- |[[:en:Prince Philip, Duke of Edinburgh]]||[[:ru:Филипп, герцог Эдинбургский]]||[[Արքայազն Ֆիլիպ]]|| ||118 |- |[[:en:Philippi]]||[[:ru:Филиппы]]|| || ||45 |- |[[:en:Philippopolis (Thrace)]]||[[:ru:Филиппополь]]|| || ||6 |- |[[:en:Philippus of Thessalonica]]|| || || ||12 |- |[[:en:Philistine Bichrome ware]]|| || || ||3 |- |[[:en:Philitas of Cos]]||[[:ru:Филит Косский]]|| || ||24 |- |[[:en:Philoctetes]]||[[:ru:Филоктет]]|| || ||41 |- |[[:en:Philolaus]]||[[:ru:Филолай]]|| || ||52 |- |[[:en:Philopappos]]|| || || ||17 |- |[[:en:Philopoemen]]||[[:ru:Филопемен]]|| || ||29 |- |[[:en:Phintias (painter)]]||[[:ru:Финтий]]|| || ||11 |- |[[:en:Phoebus (songwriter)]]||[[:ru:Фивос]]|| || ||9 |- |[[:en:Phlegyas]]||[[:ru:Флегий]]|| || ||22 |- |[[:en:Phlyax play]]||[[:ru:Флиаки]]|| || ||8 |- |[[:en:Phobos (mythology)]]||[[:ru:Фобос (мифология)]]||[[Փոբոս (դիցաբանություն)]]|| ||51 |- |[[:en:Phocaea]]||[[:ru:Фокея (город)]]|| || ||31 |- |[[:en:Phocis]]||[[:ru:Фокида]]|| || ||47 |- |[[:en:Phocis (ancient region)]]||[[:ru:Фокидский союз]]|| || ||23 |- |[[:en:The Phoenician Women]]||[[:ru:Финикиянки (Еврипид)]]|| || ||24 |- |[[:en:Phokas (Byzantine family)]]|| ||[[Փոկասներ]]|| ||12 |- |[[:en:Phorbas]]|| || || ||6 |- |[[:en:Phormio]]||[[:ru:Формион]]|| || ||18 |- |[[:en:Lambros Photiadis]]|| || || ||2 |- |[[:en:Photian schism]]||[[:ru:Фотиева схизма]]|| || ||14 |- |[[:en:Photios I of Constantinople]]||[[:ru:Фотий I (патриарх Константинопольский)]]||[[Փոտ պատրիարք]]|| ||53 |- |[[:en:Phrygia]]||[[:ru:Фригия]]||[[Փռյուգիա]]||այո||68 |- |[[:en:Phrygian cap]]||[[:ru:Фригийский колпак]]|| || ||45 |- |[[:en:Phthia of Epirus]]||[[:ru:Фтия Эпирская (жена Эакида)]]|| || ||13 |- |[[:en:Phthia of Macedon]]||[[:ru:Фтия Македонская]]|| || ||14 |- |[[:en:Phthiotis]]||[[:ru:Фтиотида]]|| || ||44 |- |[[:en:Phyle Campaign]]||[[:ru:Поход Фрасибула]]|| || ||8 |- |[[:en:Panagiotis Pikrammenos]]||[[:ru:Пикрамменос, Панайотис]]|| || ||33 |- |[[:en:Pilos]]||[[:ru:Пилос (шлем)]]|| || ||21 |- |[[:en:Pinakes]]|| || || ||12 |- |[[:en:Pindar]]||[[:ru:Пиндар]]||[[Պինդարոս]]|| ||96 |- |[[:en:Pindus National Park]]||[[:ru:Пинд (национальный парк)]]||[[Պինդ (ազգային պարկ)]]|| ||25 |- |[[:en:Pioneer Group]]||[[:ru:Вазописцы-пионеры]]|| || ||12 |- |[[:en:Piraeus Bank]]||[[:ru:Piraeus Bank]]|| || ||16 |- |[[:en:Piraeus Lion]]||[[:ru:Пирейский лев]]|| || ||14 |- |[[:en:Piraeus station]]||[[:ru:Пирей (станция метро)]]|| || ||14 |- |[[:en:Piraeus–Platy railway]]||[[:ru:Железная дорога Пирей — Салоники]]|| || ||6 |- |[[:en:Pirotehnimata]]|| || || ||4 |- |[[:en:George of Pisidia]]||[[:ru:Георгий Писида]]||[[Գեորգիոս Պիսիդես]]|| ||27 |- |[[:en:Pithos]]||[[:ru:Пифос]]||[[Պիֆոս]]|| ||29 |- |[[:en:Pitsa panels]]||[[:ru:Таблички из Пицы]]|| || ||13 |- |[[:en:Pittacus of Mytilene]]||[[:ru:Питтак]]|| || ||50 |- |[[:en:Galla Placidia]]||[[:ru:Галла Плацидия]]|| || ||45 |- |[[:en:John Plagis]]||[[:ru:Плагис, Яннис]]|| || ||5 |- |[[:en:Plaka]]||[[:ru:Плака (район Афин)]]|| || ||22 |- |[[:en:Platanias]]||[[:ru:Платаньяс (дим)]]|| || ||20 |- |[[:en:Plateia]]|| || || ||2 |- |[[:en:Nikolaos Platon]]||[[:ru:Платон, Николаос]]|| || ||10 |- |[[:en:Platonic Academy]]||[[:ru:Платоновская Академия]]||[[Պլատոնյան ակադեմիա]]|| ||64 |- |[[:en:Plava grobnica]]|| || || ||5 |- |[[:en:Pleistarchus]]||[[:ru:Плистарх]]|| || ||28 |- |[[:en:Gemistos Plethon]]||[[:ru:Плифон]]|| || ||40 |- |[[:en:Thanos Plevris]]|| || || ||6 |- |[[:en:Filippos Pliatsikas]]||[[:ru:Плиацикас, Филиппос]]|| || ||7 |- |[[:en:Plomari]]||[[:ru:Пломарион]]||[[Պլոմարիոն]]|| ||17 |- |[[:en:Poetics (Aristotle)]]||[[:ru:Поэтика (Аристотель)]]||[[Պոետիկա (Արիստոտել)]]|| ||49 |- |[[:en:Basil Poledouris]]||[[:ru:Поледурис, Бэзил]]|| || ||27 |- |[[:en:Polis]]||[[:ru:Полис (античность)]]||[[Պոլիս]]||այո||71 |- |[[:en:Politeia]]|| || || ||19 |- |[[:en:Polybius]]||[[:ru:Полибий]]||[[Պոլիբիոս]]||այո||86 |- |[[:en:Polybius square]]||[[:ru:Квадрат Полибия]]|| || ||20 |- |[[:en:Polychrono]]|| || || ||11 |- |[[:en:Polydendri]]|| || || ||10 |- |[[:en:Polydorus of Troy]]||[[:ru:Полидор (сын Приама)]]|| || ||25 |- |[[:en:Polyidus (poet)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Polyhymnia]]||[[:ru:Полигимния]]||[[Պոլիհիմնիա]]|| ||51 |- |[[:en:Polyidus of Thessaly]]|| || || ||7 |- |[[:en:Polykleitos]]||[[:ru:Поликлет]]||[[Պոլիկլետոս]]||այո||47 |- |[[:en:Polykleitos the Younger]]||[[:ru:Поликлет Младший]]|| || ||17 |- |[[:en:Polyphemos Painter]]|| || || ||6 |- |[[:en:Polyphemus]]||[[:ru:Полифем]]|| || ||45 |- |[[:en:Polytechnic (Greece)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Anastasios Polyzoidis]]||[[:ru:Полизоидис, Анастасиос]]|| || ||6 |- |[[:en:Pomaks]]||[[:ru:Помаки]]|| || ||47 |- |[[:en:Pompeius (consul 501)]]|| || || ||10 |- |[[:en:Pontus (region)]]||[[:ru:Понт]]||[[Պոնտոս]]|| ||57 |- |[[:en:Popular Fighters Group]]|| || || ||1 |- |[[:en:Popular Orthodox Rally]]||[[:ru:Народный православный призыв]]|| || ||24 |- |[[:en:Population exchange between Greece and Turkey]]||[[:ru:Греко-турецкий обмен населением]]||[[Հույն-թուրքական բնակչության փոխանակություն]]|| ||34 |- |[[:en:Population of the Byzantine Empire]]|| || || ||5 |- |[[:en:Porphyrion]]||[[:ru:Порфирион]]|| || ||22 |- |[[:en:Port of Piraeus]]||[[:ru:Пирейский порт]]|| || ||19 |- |[[:en:Port of Thessaloniki]]|| ||[[Սալոնիկի նավահանգիստ]]|| ||11 |- |[[:en:Portaria]]|| || || ||15 |- |[[:en:Posidippus (epigrammatic poet)]]||[[:ru:Посидипп]]|| || ||18 |- |[[:en:Posidonius]]||[[:ru:Посидоний]]||[[Պոսիդոնիոս]]||այո||52 |- |[[:en:Postage stamps and postal history of Greece]]||[[:ru:История почты и почтовых марок Греции]]|| || ||3 |- |[[:en:Potamos (Corfu)]]|| || || ||10 |- |[[:en:Potnia Theron]]||[[:ru:Госпожа зверей]]|| || ||17 |- |[[:en:Potone]]|| || || ||11 |- |[[:en:Aris Poulianos]]||[[:ru:Пулианос, Арис]]|| || ||9 |- |[[:en:Praetorian prefecture of the East]]||[[:ru:Преторианская префектура Востока]]|| || ||21 |- |[[:en:Praxiteles]]||[[:ru:Пракситель]]||[[Պրաքսիտելես]]|| ||53 |- |[[:en:Praxithea]]|| || || ||8 |- |[[:en:Prehistoric Cyprus]]||[[:ru:Доисторический Кипр]]||[[Նախապատմական Կիպրոս]]|| ||7 |- |[[:en:Prehistoric sites in Serbia]]||[[:ru:Доисторическая Сербия]]|| || ||5 |- |[[:en:Presidential Departments (Greece)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Priam]]||[[:ru:Приам]]||[[Պրիամոս]]|| ||59 |- |[[:en:Priapus]]||[[:ru:Приап]]|| || ||48 |- |[[:en:Prince Achileas-Andreas of Greece and Denmark]]|| || || ||11 |- |[[:en:Prince Constantine Alexios of Greece and Denmark]]||[[:ru:Константин-Алексиос, принц Греции и Дании]]|| || ||15 |- |[[:en:Princely Academy of Bucharest]]||[[:ru:Княжеская академия в Бухаресте]]|| || ||5 |- |[[:en:Princely Academy of Iași]]|| || || ||3 |- |[[:en:Principality of Achaea]]||[[:ru:Ахейское княжество]]|| || ||44 |- |[[:en:Principality of the Pindus]]||[[:ru:Пиндское княжество]]|| || ||39 |- |[[:en:Prinias]]|| || || ||13 |- |[[:en:Prinos oil field]]|| || || ||3 |- |[[:en:Problem of Apollonius]]||[[:ru:Задача Аполлония]]|| || ||24 |- |[[:en:Eutychius Proclus]]|| || || ||9 |- |[[:en:Procopius]]||[[:ru:Прокопий Кесарийский]]||[[Պրոկոպիոս Կեսարացի]]|| ||62 |- |[[:en:Prometheus]]||[[:ru:Прометей]]||[[Պրոմեթևս]]|| ||89 |- |[[:en:Prometheus Bound]]||[[:ru:Прометей прикованный]]||[[Պրոմեթևսը շղթայված]]||այո||43 |- |[[:en:Pronunciation of Ancient Greek in teaching]]|| || || ||5 |- |[[:en:Propylaia (Acropolis of Athens)]]|| || || ||18 |- |[[:en:Prosfygika]]|| || || ||3 |- |[[:en:Prosymnus]]||[[:ru:Просимн]]|| || ||6 |- |[[:en:Protagoras]]||[[:ru:Протагор]]||[[Պրոտագորաս]]|| ||99 |- |[[:en:Protagoras (dialogue)]]||[[:ru:Протагор (Платон)]]|| || ||32 |- |[[:en:Protereotita]]|| || || ||9 |- |[[:en:Proto-Gnosticism]]|| || || ||1 |- |[[:en:Protocol of Corfu]]||[[:ru:Корфский протокол]]|| || ||11 |- |[[:en:Protocol of St. Petersburg (1826)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Petros Protopapadakis]]||[[:ru:Протопападакис, Петрос]]|| || ||19 |- |[[:en:Provinces of Greece]]|| || || ||10 |- |[[:en:Provisional Government of Northern Epirus]]||[[:ru:Автономная Республика Северного Эпира]]||[[Հյուսիսային Էպիրոսի Ինքնավար Հանրապետություն]]|| ||24 |- |[[:en:Provisional Government of Western Thrace]]||[[:ru:Гюмюрджинская республика]]|| || ||17 |- |[[:en:Psathi, Arcadia]]||[[:ru:Мегалополис (город)]]||[[Մեգալոպոլիս (քաղաք)]]|| ||40 |- |[[:en:Michael Psellos]]||[[:ru:Михаил Пселл]]|| || ||46 |- |[[:en:Psiax]]||[[:ru:Псиакс (вазописец)]]|| || ||10 |- |[[:en:Yiannis Psychopedis]]|| || || ||3 |- |[[:en:Psophis]]|| || || ||10 |- |[[:en:Psyttaleia]]||[[:ru:Пситалия]]|| || ||16 |- |[[:en:Pteruges]]||[[:ru:Птеруги]]|| || ||9 |- |[[:en:Ptolemaic Empire]]||[[:ru:Эллинистический Египет]]||[[Պտղոմեոսյան Եգիպտոս]]|| ||49 |- |[[:en:Ptolemaida]]||[[:ru:Птолемаис]]||[[Պտղոմայիս (Հունաստան)]]|| ||36 |- |[[:en:Ptolemy II Philadelphus]]||[[:ru:Птолемей II Филадельф]]||[[Պտղոմեոս II Եղբայրասեր]]|| ||65 |- |[[:en:Ptolemy V Epiphanes]]||[[:ru:Птолемей V Эпифан]]|| || ||53 |- |[[:en:Ptolemy VI Philometor]]||[[:ru:Птолемей VI Филометор]]|| || ||46 |- |[[:en:Ptolemy VIII Physcon]]||[[:ru:Птолемей VIII Эвергет]]|| || ||43 |- |[[:en:Ptolemy X Alexander I]]||[[:ru:Птолемей X Александр I]]|| || ||38 |- |[[:en:Ptolemy XII Auletes]]||[[:ru:Птолемей XII Неос Дионис]]||[[Պտղոմեոս XII Աուլետես]]|| ||48 |- |[[:en:Caesarion]]||[[:ru:Птолемей XV Цезарион]]||[[Պտղոմեոս XV Կեսարիոն]]|| ||56 |- |[[:en:Ptolemy of Epirus]]||[[:ru:Птолемей (царь Эпира)]]|| || ||14 |- |[[:en:Public Power Corporation]]||[[:ru:Государственная энергетическая корпорация Греции]]|| || ||12 |- |[[:en:Pulcheria]]||[[:ru:Пульхерия]]|| || ||42 |- |[[:en:Pygmy (Greek mythology)]]||[[:ru:Пигмеи (мифология)]]|| || ||13 |- |[[:en:Pylaros]]|| || || ||8 |- |[[:en:Pylos]]||[[:ru:Пилос]]||[[Պիլոս]]|| ||54 |- |[[:en:Pylos Combat Agate]]||[[:ru:Агат с боевой сценой из Пилоса]]|| || ||7 |- |[[:en:Pyrrhic War]]||[[:ru:Пиррова война]]|| || ||32 |- |[[:en:Pythagoras]]||[[:ru:Пифагор]]||[[Պյութագորաս]]|| ||193 |- |[[:en:Pythagoras (sculptor)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Pythagorean comma]]||[[:ru:Пифагорейская комма]]|| || ||18 |- |[[:en:Pythagoreanism]]||[[:ru:Пифагореизм]]||[[Պյութագորասականություն]]|| ||53 |- |[[:en:Pythagoreion]]||[[:ru:Пифагорея]]||[[Պյութագորիո]]|| ||23 |- |[[:en:Pythia]]||[[:ru:Пифия]]||[[Պիթիա]]||այո||46 |- |[[:en:Python (mythology)]]||[[:ru:Пифон]]|| || ||44 |- |[[:en:Rainbow (Greece)]]|| || || ||8 |- |[[:en:Rakia]]||[[:ru:Ракия]]|| || ||39 |- |[[:en:Michalis Rakintzis]]|| || || ||11 |- |[[:en:Razing of Anogeia]]|| || || ||3 |- |[[:en:Razing of Kandanos]]||[[:ru:Уничтожение Канданоса]]|| || ||5 |- |[[:en:Razing of Vorizia]]|| || || ||2 |- |[[:en:Stella Isaacs, Marchioness of Reading]]|| || || ||4 |- |[[:en:Recognition of same-sex unions in Greece]]||[[:ru:Гражданские партнёрства в Греции]]|| || ||7 |- |[[:en:Regional units of Greece]]||[[:ru:Список периферийных единиц Греции]]|| || ||29 |- |[[:en:Regions of ancient Greece]]|| || || ||12 |- |[[:en:Religion in ancient Rome]]||[[:ru:Римская религия]]|| || ||52 |- |[[:en:Mary Renault]]||[[:ru:Рено, Мэри]]||[[Մերի Ռենո]]|| ||30 |- |[[:en:Renewable energy in Greece]]|| || || ||3 |- |[[:en:Efthimios Rentzias]]|| || || ||8 |- |[[:en:Republic (Plato)]]||[[:ru:Государство (Платон)]]||[[Պետություն (Պլատոն)]]|| ||90 |- |[[:en:Resinated wine]]|| || || ||1 |- |[[:en:Rethymno]]||[[:ru:Ретимнон]]||[[Ռեթիմնո]]|| ||56 |- |[[:en:Rethymno (regional unit)]]|| || || ||18 |- |[[:en:Rethymno Cretan Kings B.C.]]|| || || ||11 |- |[[:en:Retsina]]||[[:ru:Рецина]]||[[Ռեցինա]]|| ||24 |- |[[:en:Stamata Revithi]]||[[:ru:Ревити, Стамата]]|| || ||17 |- |[[:en:Revolutionary Struggle]]||[[:ru:Революционная борьба (организация)]]|| || ||17 |- |[[:en:Rhea (mythology)]]||[[:ru:Рея (мифология)]]||[[Հռեա]]|| ||75 |- |[[:en:Rhodes blood libel]]||[[:ru:Кровавый навет на Родосе]]|| || ||14 |- |[[:en:Rhoditis]]|| || || ||7 |- |[[:en:Rhodope (regional unit)]]|| || || ||14 |- |[[:en:Rhodope Mountains]]||[[:ru:Родопы]]||[[Ռոդոպներ]]|| ||64 |- |[[:en:Rhodos]]||[[:ru:Рода (дочь Посейдона)]]|| || ||30 |- |[[:en:Rhyton]]||[[:ru:Ритон]]|| || ||37 |- |[[:en:Richard I of England]]||[[:ru:Ричард I Львиное Сердце]]||[[Ռիչարդ I Առյուծասիրտ]]|| ||99 |- |[[:en:Costas Rigas]]|| || || ||6 |- |[[:en:Right of return]]||[[:ru:Право на возвращение]]|| || ||13 |- |[[:en:Rioni]]||[[:ru:Риони]]||[[Ռիոն]]|| ||62 |- |[[:en:Rise of nationalism in the Ottoman Empire]]|| || || ||3 |- |[[:en:The River (Greece)]]||[[:ru:Река (партия)]]|| || ||22 |- |[[:en:Ro, Greece]]||[[:ru:Ро (остров)]]|| || ||21 |- |[[:en:John I de la Roche]]||[[:ru:Жан I де ла Рош]]|| || ||16 |- |[[:en:Othon de la Roche]]||[[:ru:Оттон де ла Рош]]|| || ||17 |- |[[:en:Georgios Roilos]]||[[:ru:Ройлос, Георгиос]]|| || ||7 |- |[[:en:Roitika]]|| || || ||7 |- |[[:en:List of Roman and Byzantine empresses]]||[[:ru:Список супруг римских императоров]]|| || ||14 |- |[[:en:Roman navy]]||[[:ru:Древнеримский флот]]|| || ||24 |- |[[:en:Roman Senate]]||[[:ru:Сенат (Древний Рим)]]||[[Հռոմեական սենատ]]||այո||68 |- |[[:en:Roman temple]]||[[:ru:Древнеримский храм]]|| || ||32 |- |[[:en:Romaniote Jews]]||[[:ru:Романиоты]]|| || ||20 |- |[[:en:Romanos II]]||[[:ru:Роман II (император Византии)]]||[[Ռոմանոս II (Բյուզանդիայի կայսր)]]|| ||47 |- |[[:en:Rome]]||[[:ru:Рим]]||[[Հռոմ]]|| ||316 |- |[[:en:Vassilis Rotas]]||[[:ru:Ротас, Василис]]|| || ||3 |- |[[:en:Rough breathing]]||[[:ru:Дасия]]|| || ||20 |- |[[:en:Roupaki]]|| || || ||4 |- |[[:en:Routsi]]|| || || ||2 |- |[[:en:Royal Hellenic Navy in 1917]]|| || || ||1 |- |[[:en:Rumelia]]||[[:ru:Румелия]]||[[Ռումելիա]]|| ||48 |- |[[:en:Runic inscriptions in Hagia Sophia]]||[[:ru:Рунические надписи в соборе Святой Софии]]|| || ||12 |- |[[:en:Rus'–Byzantine Treaty (907)]]||[[:ru:Русско-византийский договор (907)]]|| || ||13 |- |[[:en:Rus'–Byzantine Treaty (911)]]||[[:ru:Русско-византийский договор (911)]]|| || ||11 |- |[[:en:Rus'–Byzantine Treaty (945)]]||[[:ru:Русско-византийский договор (944)]]|| || ||10 |- |[[:en:Rus'–Byzantine War (907)]]||[[:ru:Русско-византийская война (907)]]||[[Ռուս-բյուզանդական պատերազմ (907)]]|| ||14 |- |[[:en:Rus'–Byzantine War (941)]]||[[:ru:Русско-византийская война (941—944)]]|| || ||19 |- |[[:en:Rus'–Byzantine War (1043)]]||[[:ru:Русско-византийская война (1043)]]|| || ||11 |- |[[:en:Sabazios]]||[[:ru:Сабазий]]||[[Սաբասիոս]]|| ||26 |- |[[:en:Sack of Amorium]]||[[:ru:Осада Амория]]||[[Ամորիումի պաշարում]]|| ||19 |- |[[:en:Sack of Athens (267 AD)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Sack of Constantinople]]||[[:ru:Осада и падение Константинополя (1204)]]||[[Կոստանդնուպոլսի գրավում (1204)]]|| ||31 |- |[[:en:Sack of Thessalonica (904)]]|| ||[[Սալոնիկի գրավում (904)]]|| ||15 |- |[[:en:Sacred Band (1821)]]||[[:ru:Священный отряд (1821)]]|| || ||5 |- |[[:en:Sacred Band (World War II)]]||[[:ru:Священный отряд (1942)]]|| || ||9 |- |[[:en:SAE – World Council of Hellenes Abroad]]||[[:ru:Совет греков зарубежья]]|| || ||5 |- |[[:en:Gabriel Sakellaridis]]|| || || ||6 |- |[[:en:Salamis Island]]||[[:ru:Саламин]]||[[Սալամին]]|| ||60 |- |[[:en:Salamis Naval Base]]|| || || ||5 |- |[[:en:Dimitris Salpingidis]]||[[:ru:Салпингидис, Димитрис]]||[[Դիմիտրիս Սալպինգիդիս]]|| ||46 |- |[[:en:Zissis Samaras]]|| || || ||1 |- |[[:en:Same (Homer)]]||[[:ru:Сама (Гомер)]]|| || ||4 |- |[[:en:Samos Prefecture]]||[[:ru:Самос (ном)]]||[[Սամոս (նոմոս)]]||այո||31 |- |[[:en:Samothrace]]||[[:ru:Самотраки]]||[[Սամոթրակի]]|| ||60 |- |[[:en:Leonidas Sabanis]]|| || || ||13 |- |[[:en:San (letter)]]||[[:ru:Сан (буква)]]|| || ||56 |- |[[:en:Sanjak of Albania]]||[[:ru:Санджак Албания]]|| || ||8 |- |[[:en:Apostolos Santas]]||[[:ru:Сантас, Апостолос]]|| || ||7 |- |[[:en:Marco I Sanudo]]||[[:ru:Санудо, Марко]]|| || ||18 |- |[[:en:Stefanos Sarafis]]||[[:ru:Сарафис, Стефанос]]|| || ||6 |- |[[:en:Sarandë]]||[[:ru:Саранда]]||[[Սարանդա]]|| ||61 |- |[[:en:Paul Sarbanes]]||[[:ru:Сарбейнз, Пол]]|| || ||20 |- |[[:en:Sarbel]]||[[:ru:Сарбель]]||[[Սարբել]]|| ||24 |- |[[:en:Viktor Sarianidi]]||[[:ru:Сарианиди, Виктор Иванович]]|| || ||12 |- |[[:en:Sarissophoroi]]||[[:ru:Сариссофор]]|| || ||6 |- |[[:en:Sarpedon]]|| || || ||16 |- |[[:en:Christos Sartzetakis]]||[[:ru:Сардзетакис, Христос]]||[[Խրիստոս Սարձետակիս]]|| ||31 |- |[[:en:Sasanian art]]|| || || ||9 |- |[[:en:Satyr]]||[[:ru:Сатиры]]||[[Սատիրներ]]|| ||67 |- |[[:en:Savatiano]]|| || || ||6 |- |[[:en:Scheria]]||[[:ru:Схерия]]|| || ||12 |- |[[:en:School of Pedagogical and Technological Education]]|| || || ||4 |- |[[:en:Sclaveni]]||[[:ru:Склавины]]|| || ||23 |- |[[:en:Scouts of Greece]]|| || || ||6 |- |[[:en:Scylax of Caryanda]]||[[:ru:Скилак]]|| || ||28 |- |[[:en:Scylla]]||[[:ru:Скилла (мифология)]]|| || ||49 |- |[[:en:Sea of Crete]]||[[:ru:Критское море]]|| || ||57 |- |[[:en:Second Athenian League]]||[[:ru:Второй Афинский морской союз]]|| || ||20 |- |[[:en:Second austerity package (Greece)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Second Battle of İnönü]]||[[:ru:Вторая битва при Инёню]]|| || ||12 |- |[[:en:Second Council of Constantinople]]||[[:ru:Второй Константинопольский собор]]|| || ||48 |- |[[:en:Second Greek colonisation]]||[[:ru:Греческая колонизация]]||[[Հունական գաղութացում]]|| ||30 |- |[[:en:Second Macedonian War]]||[[:ru:Вторая Македонская война]]|| || ||33 |- |[[:en:Second National Assembly at Astros]]|| || || ||3 |- |[[:en:Secret Combination (song)]]||[[:ru:Secret Combination]]||[[Secret Combination]]|| ||11 |- |[[:en:Sect of Revolutionaries]]|| || || ||8 |- |[[:en:Giorgos Seferis]]||[[:ru:Сеферис, Йоргос]]||[[Յորգոս Սեֆերիս]]|| ||88 |- |[[:en:Seisachtheia]]|| || || ||12 |- |[[:en:Giourkas Seitaridis]]||[[:ru:Сейтаридис, Юркас]]|| || ||38 |- |[[:en:Selene]]||[[:ru:Селена]]||[[Սելենե]]|| ||68 |- |[[:en:Seleucid army]]||[[:ru:Армия Селевкидов]]|| || ||9 |- |[[:en:Seleucid Dynastic Wars]]|| || || ||2 |- |[[:en:Seleucid Empire]]||[[:ru:Государство Селевкидов]]||[[Սելևկյան տերություն]]|| ||87 |- |[[:en:Selinunte]]||[[:ru:Селинунт]]|| || ||40 |- |[[:en:Semele]]||[[:ru:Семела]]|| || ||46 |- |[[:en:Semonides of Amorgos]]||[[:ru:Семонид Аморгский]]||[[Սիմոնիդես Ամորգացի]]|| ||26 |- |[[:en:Septinsular Republic]]||[[:ru:Республика Семи Соединённых Островов]]|| || ||30 |- |[[:en:Septuagint]]||[[:ru:Септуагинта]]||[[Յոթանասնից թարգմանություն]]||այո||76 |- |[[:en:Seraphim II of Constantinople]]||[[:ru:Серафим II]]|| || ||12 |- |[[:en:Serapis]]||[[:ru:Серапис]]||[[Սերապիս]]|| ||43 |- |[[:en:Serbian Empire]]||[[:ru:Сербо-Греческое царство]]|| || ||38 |- |[[:en:Sergius I of Constantinople]]||[[:ru:Сергий I (патриарх Константинопольский)]]|| || ||23 |- |[[:en:Serres]]||[[:ru:Сере (город, Греция)]]||[[Սերես (քաղաք)]]|| ||53 |- |[[:en:Serres (regional unit)]]||[[:ru:Сере (ном)]]||[[Սերե (նոմոս)]]|| ||40 |- |[[:en:Seskli]]|| || || ||7 |- |[[:en:Seven Against Thebes (play)]]||[[:ru:Семеро против Фив (Эсхил)]]||[[Յոթն ընդդեմ Թեբեի]]||այո||37 |- |[[:en:Seventh austerity package (Greece)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Marina Severa]]||[[:ru:Марина Севира]]|| || ||15 |- |[[:en:Sfakia]]||[[:ru:Сфакья (дим)]]||[[Սֆակիա]]|| ||18 |- |[[:en:Sfakians]]|| || || ||4 |- |[[:en:Kyriakos Sfetsas]]|| || || ||1 |- |[[:en:Shahrbaraz]]||[[:ru:Фаррухан Шахрвараз]]|| || ||35 |- |[[:en:Shake It (Sakis Rouvas song)]]||[[:ru:Shake It (песня Сакиса Руваса)]]|| || ||9 |- |[[:en:Shield of Heracles]]||[[:ru:Щит Геракла]]|| || ||16 |- |[[:en:John Spata]]||[[:ru:Гин Буа Шпата]]|| || ||15 |- |[[:en:Shuvalov Painter]]|| || || ||7 |- |[[:en:Georgios Siantos]]||[[:ru:Сиантос, Йоргис]]|| || ||4 |- |[[:en:Samian Sibyl]]|| || || ||4 |- |[[:en:Siceliotes]]|| || || ||6 |- |[[:en:Sidirokastro, Serres]]||[[:ru:Сидирокастрон (Сере)]]|| || ||23 |- |[[:en:Siege of Aleppo (637)]]||[[:ru:Осада Алеппо (637)]]|| || ||13 |- |[[:en:Siege of Athens]]|| || || ||3 |- |[[:en:Siege of Bari]]|| || || ||19 |- |[[:en:Siege of Candia]]||[[:ru:Осада Кандии]]|| || ||17 |- |[[:en:Siege of Chandax]]|| || || ||6 |- |[[:en:Siege of Constantinople (860)]]||[[:ru:Поход руси на Царьград (860)]]|| || ||24 |- |[[:en:Siege of Constantinople (1203)]]||[[:ru:Осада Константинополя (1203)]]||[[Կոստանդնուպոլսի պաշարում (1203)]]|| ||24 |- |[[:en:Siege of Constantinople (1235)]]||[[:ru:Осада Константинополя (1235)]]|| || ||16 |- |[[:en:Siege of Emesa]]|| || || ||9 |- |[[:en:Siege of Eretria]]||[[:ru:Осада Эретрии]]|| || ||14 |- |[[:en:Siege of Gythium]]||[[:ru:Осада Гифия]]|| || ||7 |- |[[:en:Siege of Jerusalem (636–637)]]||[[:ru:Осада Иерусалима (637)]]||[[Երուսաղեմի պաշարում (637)]]|| ||26 |- |[[:en:Siege of Melos]]||[[:ru:Осада Мелоса]]|| || ||13 |- |[[:en:Siege of Negroponte (1470)]]|| || || ||12 |- |[[:en:Siege of Nicaea]]||[[:ru:Осада Никеи (1097)]]|| || ||34 |- |[[:en:Siege of Nicaea (1328–1331)]]||[[:ru:Осада Никеи (1331)]]|| || ||18 |- |[[:en:Siege of Rhodes (305–304 BC)]]||[[:ru:Осада Родоса (305—304 годы до н. э.)]]|| || ||16 |- |[[:en:Siege of Syracuse (311–309 BC)]]||[[:ru:Осада Сиракуз (311—309 до н. э.)]]|| || ||7 |- |[[:en:Siege of the Acropolis (1687)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Siege of Thessalonica (1422–1430)]]||[[:ru:Осада Салоник (1422—1430)]]||[[Սալոնիկի պաշարում (1422-1430)]]|| ||23 |- |[[:en:Siege of Trebizond (1222–1223)]]|| || || ||6 |- |[[:en:Siemens Greek bribery scandal]]||[[:ru:Коррупционный скандал с компанией «Siemens» в Греции]]||[[Կոռուպցիոն սկանդալ Հունաստանում «Siemens» ընկերության հետ]]|| ||5 |- |[[:en:Sieve of Eratosthenes]]||[[:ru:Решето Эратосфена]]||[[Էրատոսթենեսի մաղ]]|| ||59 |- |[[:en:Giorgos Sigalas]]||[[:ru:Сигалас, Йоргос]]|| || ||10 |- |[[:en:Angelos Sikelianos]]||[[:ru:Сикелианос, Ангелос]]|| || ||24 |- |[[:en:Sikyona]]||[[:ru:Сикиония]]|| || ||15 |- |[[:en:Silenus]]||[[:ru:Силен]]|| || ||32 |- |[[:en:Simeon I of Bulgaria]]||[[:ru:Симеон I]]||[[Սիմեոն Առաջին]]|| ||55 |- |[[:en:Costas Simitis]]||[[:ru:Симитис, Костас]]||[[Կոստաս Սիմիտիս]]|| ||41 |- |[[:en:Simonides of Ceos]]||[[:ru:Симонид]]||[[Սիմոնիդես Քիոսացի]]|| ||60 |- |[[:en:Simon Sinas]]||[[:ru:Сина, Симон Георг фон]]|| || ||13 |- |[[:en:Sinis (mythology)]]||[[:ru:Синис]]|| || ||23 |- |[[:en:Takis Sinopoulos]]|| || || ||3 |- |[[:en:Dimitris Sioufas]]|| || || ||9 |- |[[:en:Siren (mythology)]]||[[:ru:Сирены]]||[[Սիրեններ]]|| ||63 |- |[[:en:George Sirian]]||[[:ru:Сириан, Георгиос]]|| || ||3 |- |[[:en:Sirmpa]]|| || || ||2 |- |[[:en:Georgios Sisinis]]|| || || ||4 |- |[[:en:Sisyphus]]||[[:ru:Сизиф]]||[[Սիզիփոս]]|| ||76 |- |[[:en:Sisyphus fragment]]|| || || ||4 |- |[[:en:Sitalces]]||[[:ru:Ситалк]]|| || ||18 |- |[[:en:Sithonia]]||[[:ru:Ситония]]|| || ||34 |- |[[:en:Sixth austerity package (Greece)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Pope Sixtus II]]||[[:ru:Сикст II]]||[[Սիքստոս II (Հռոմի պապ)]]|| ||79 |- |[[:en:Kostas Skarvelis]]|| || || ||2 |- |[[:en:Skiathos]]||[[:ru:Скиатос]]||[[Սկիաթոս]]|| ||40 |- |[[:en:Nikolaos Skoufas]]||[[:ru:Скуфас, Николаос]]|| || ||10 |- |[[:en:Stefanos Skouloudis]]||[[:ru:Скулудис, Стефанос]]|| || ||17 |- |[[:en:Eleni Skoura]]||[[:ru:Скура, Елени]]|| || ||5 |- |[[:en:Spyros Skouras]]||[[:ru:Скурас, Спирос]]|| || ||10 |- |[[:en:Vassilios Skouris]]|| || || ||16 |- |[[:en:Panos Skourletis]]|| || || ||10 |- |[[:en:Skudra]]||[[:ru:Скудра (сатрапия)]]|| || ||10 |- |[[:en:Slavic migrations to the Balkans]]||[[:ru:Славянская колонизация Балкан]]|| || ||18 |- |[[:en:Smikros]]|| || || ||9 |- |[[:en:Smoking in Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:Smolikas]]||[[:ru:Змоликас]]||[[Սմոլիկաս]]||այո||30 |- |[[:en:Smuggling of silkworm eggs into the Byzantine Empire]]|| || || ||11 |- |[[:en:Smyrna Trilogy]]|| || || ||1 |- |[[:en:Social Insurance Institute]]|| || || ||4 |- |[[:en:Social War (357–355 BC)]]||[[:ru:Союзническая война (357—355 до н. э.)]]|| || ||19 |- |[[:en:Socialist Democratic Union]]|| || || ||1 |- |[[:en:Socialist Workers' Federation]]|| || || ||6 |- |[[:en:Sogdian Rock]]||[[:ru:Горная война Александра Македонского]]|| || ||15 |- |[[:en:Solar power in Greece]]||[[:ru:Гелиоэнергетика Греции]]|| || ||5 |- |[[:en:Sophia (wisdom)]]||[[:ru:София (философия)]]|| || ||19 |- |[[:en:Sophia of Montferrat]]||[[:ru:София Монферратская]]|| || ||15 |- |[[:en:Sophia of Prussia]]||[[:ru:София Прусская]]|| || ||37 |- |[[:en:Sophilos]]|| || || ||10 |- |[[:en:Sophist (dialogue)]]||[[:ru:Софист (Платон)]]|| || ||27 |- |[[:en:Sortition]]||[[:ru:Выборы по жребию]]|| || ||21 |- |[[:en:Sotirios Sotiropoulos]]||[[:ru:Сотиропулос, Сотириос]]|| || ||15 |- |[[:en:Soufli]]||[[:ru:Суфлион]]||[[Սուֆլիոն]]|| ||21 |- |[[:en:Georgios Souflias]]|| || || ||5 |- |[[:en:Mariam Soulakiotis]]||[[:ru:Сулакиоти, Мариам]]||[[Մարիամ Սուլակիոտի]]|| ||9 |- |[[:en:Souli, Arcadia]]|| || || ||2 |- |[[:en:Souliote War (1803)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Sources of Indo-Greek history]]|| || || ||1 |- |[[:en:Anwar Soussa]]|| || || ||1 |- |[[:en:South Aegean]]||[[:ru:Южные Эгейские острова]]||[[Հարավային Եգեյան կղզիներ]]|| ||65 |- |[[:en:Souvlaki]]||[[:ru:Сувлаки]]||[[Սուվլակի]]||այո||34 |- |[[:en:Vassilis Spanoulis]]||[[:ru:Спанулис, Василис]]||[[Վասիլիս Սպանուլիս]]|| ||26 |- |[[:en:Spartan army]]||[[:ru:Армия Спарты]]|| || ||17 |- |[[:en:Spartiate]]||[[:ru:Спартиаты]]|| || ||20 |- |[[:en:Elisavet Spathari]]|| || || ||1 |- |[[:en:Evgenios Spatharis]]|| || || ||3 |- |[[:en:Special Highest Court]]||[[:ru:Особый высший суд Греции]]||[[Հունաստանի Գերագույն հատուկ դատարան]]|| ||8 |- |[[:en:Speusippus]]||[[:ru:Спевсипп]]|| || ||35 |- |[[:en:Spilios Spiliotopoulos]]|| || || ||4 |- |[[:en:Spiritual Meadow]]||[[:ru:Лимонарь]]|| || ||4 |- |[[:en:Georgia Spiropoulos]]|| || || ||4 |- |[[:en:Christos Spirtzis]]|| || || ||3 |- |[[:en:Sporades]]|| ||[[Սպորադներ]]|| ||50 |- |[[:en:Sporting B.C.]]|| || || ||6 |- |[[:en:Carl Ludwig Sprenger]]|| || || ||9 |- |[[:en:Saint Spyridon]]||[[:ru:Спиридон Тримифунтский]]|| || ||26 |- |[[:en:Spyros disaster]]|| || || ||2 |- |[[:en:Squid as food]]|| || || ||14 |- |[[:en:St. Demetrios Greek Orthodox Church (Seattle)]]|| || || ||2 |- |[[:en:St. Nicholas Greek Orthodox Church]]||[[:ru:Свято-Никольский национальный храм-памятник]]|| || ||15 |- |[[:en:Stadium at Olympia]]||[[:ru:Стадион в Олимпии]]|| || ||13 |- |[[:en:Stagira (ancient city)]]||[[:ru:Стагир]]|| || ||34 |- |[[:en:Spyridon Stais]]|| || || ||2 |- |[[:en:Stamnos]]||[[:ru:Стамнос]]||[[Ստամնոս]]|| ||19 |- |[[:en:Stater]]||[[:ru:Статер]]|| || ||35 |- |[[:en:Giorgos Stathakis]]|| || || ||8 |- |[[:en:Statue of Zeus at Olympia]]||[[:ru:Статуя Зевса в Олимпии]]||[[Զևսի արձանն Օլիմպոսում]]||այո||86 |- |[[:en:Staurakios (eunuch)]]||[[:ru:Ставракий (евнух)]]|| || ||12 |- |[[:en:Stavroupoli]]|| || || ||19 |- |[[:en:Marie Spartali Stillman]]||[[:ru:Спартали Стиллман, Мария]]||[[Մարիա Սպարտալի Սթիլման]]|| ||22 |- |[[:en:Stis Triantafilias Ta Fila]]|| || || ||1 |- |[[:en:Stoa]]||[[:ru:Стоа]]||[[Ստոա]]|| ||39 |- |[[:en:Stoa Poikile]]||[[:ru:Расписная стоя]]|| || ||21 |- |[[:en:Stoicism]]||[[:ru:Стоицизм]]||[[Ստոիցիզմ]]|| ||98 |- |[[:en:Strategos]]||[[:ru:Стратег]]||[[Ստրատեգոս]]|| ||41 |- |[[:en:Dora Stratou]]||[[:ru:Страту, Дора]]|| || ||7 |- |[[:en:Georgios Streit]]|| || || ||8 |- |[[:en:Strovolos]]||[[:ru:Строволос]]|| || ||24 |- |[[:en:Structural history of the Roman military]]|| || || ||9 |- |[[:en:Struma (river)]]||[[:ru:Струма (река)]]||[[Ստրումա (գետ)]]|| ||46 |- |[[:en:Strymonian Gulf]]||[[:ru:Орфанос]]|| || ||22 |- |[[:en:Stylobate]]||[[:ru:Стилобат]]||[[Ստիլոբատ]]|| ||36 |- |[[:en:Stymfalia]]|| || || ||14 |- |[[:en:Styra, Greece]]|| || || ||11 |- |[[:en:Successions of Philosophers]]|| || || ||5 |- |[[:en:Suda]]||[[:ru:Суда (энциклопедия)]]||[[Սուդա (հանրագիտարան)]]||այո||46 |- |[[:en:Sukhumi]]||[[:ru:Сухум]]||[[Սուխում]]|| ||120 |- |[[:en:Sumela Monastery]]||[[:ru:Панагия Сумела]]||[[Սումելա վանք]]|| ||25 |- |[[:en:Super-prefectures of Greece]]|| || || ||6 |- |[[:en:The Suppliants (Aeschylus)]]||[[:ru:Просительницы (Эсхил)]]|| || ||23 |- |[[:en:Supreme Civil and Criminal Court of Greece]]||[[:ru:Верховный суд Греции]]|| || ||9 |- |[[:en:Swedish Institute at Athens]]|| || || ||8 |- |[[:en:Symi]]||[[:ru:Сими]]||[[Սիմի]]|| ||44 |- |[[:en:Symmathites]]|| || || ||2 |- |[[:en:Sympoliteia]]|| || || ||7 |- |[[:en:Symposium]]||[[:ru:Симпосий]]|| || ||41 |- |[[:en:Symposium (Plato)]]||[[:ru:Пир (Платон)]]||[[Խրախճանք]]|| ||44 |- |[[:en:Synaspismos]]||[[:ru:Синаспизмос]]|| || ||18 |- |[[:en:George Syncellus]]||[[:ru:Георгий Синкелл]]|| || ||33 |- |[[:en:Syntagma Square]]||[[:ru:Синтагматос]]||[[Սինտագմա]]|| ||33 |- |[[:en:Syros]]||[[:ru:Сирос]]||[[Սիրոս (կղզի)]]|| ||55 |- |[[:en:Tainia (costume)]]|| || || ||10 |- |[[:en:Talent (measurement)]]||[[:ru:Талант (единица измерения)]]||[[Տաղանդ (չափի միավոր)]]|| ||49 |- |[[:en:Talos in popular culture]]||[[:ru:Талос (витязь)]]|| || ||32 |- |[[:en:Talthybius]]||[[:ru:Талфибий]]|| || ||18 |- |[[:en:Tamil loanwords in Ancient Greek]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tamzara]]||[[:ru:Тамзара]]||[[Թամզարա (պար)]]|| ||6 |- |[[:en:Tanagra figurine]]||[[:ru:Танагрские статуэтки]]|| || ||17 |- |[[:en:Tantalus]]||[[:ru:Тантал (мифология)]]||[[Տանտալոս]]|| ||52 |- |[[:en:Taphians]]|| || || ||9 |- |[[:en:Giannis Taralidis]]|| || || ||6 |- |[[:en:Tarasios of Constantinople]]||[[:ru:Тарасий (патриарх Константинопольский)]]|| || ||27 |- |[[:en:Gregory Tarchaneiotes]]|| || || ||8 |- |[[:en:Tarhana]]||[[:ru:Тархана]]||[[Թարխանա]]|| ||21 |- |[[:en:Tarporley Painter]]||[[:ru:Тарпорлийский вазописец]]|| || ||7 |- |[[:en:Tarquinia Painter]]|| || || ||4 |- |[[:en:Taverna]]||[[:ru:Греческая таверна]]|| || ||11 |- |[[:en:Taxation in Greece]]||[[:ru:Налоговая система Греции]]|| || ||4 |- |[[:en:Taygetus]]||[[:ru:Тайгет]]|| || ||37 |- |[[:en:Technical Chamber of Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:Technical University of Crete]]|| || || ||8 |- |[[:en:Technological Educational Institute of Athens]]|| || || ||3 |- |[[:en:Technological Educational Institute of Crete]]||[[:ru:Критский институт технологического образования]]|| || ||3 |- |[[:en:Technological Educational Institute of Eastern Macedonia and Thrace]]|| || || ||3 |- |[[:en:Technological Educational Institute of Piraeus]]|| || || ||2 |- |[[:en:Technological Educational Institute of Western Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:Technological Educational Institute of Western Macedonia]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tegea]]||[[:ru:Тегея]]|| || ||32 |- |[[:en:Telegonus]]||[[:ru:Телегон]]|| || ||3 |- |[[:en:Telemachus]]||[[:ru:Телемах]]||[[Տելեմաքոս]]|| ||51 |- |[[:en:Telephus]]||[[:ru:Телеф]]||[[Տելեփոս]]|| ||29 |- |[[:en:Telesilla]]||[[:ru:Телесилла]]|| || ||23 |- |[[:en:Television in Greece]]|| || || ||5 |- |[[:en:Temple of Aphaea]]||[[:ru:Храм Афайи]]|| || ||22 |- |[[:en:Temple of Hera, Olympia]]|| || || ||17 |- |[[:en:Temple of Olympian Zeus, Athens]]||[[:ru:Храм Зевса Олимпийского]]||[[Օլիմպիական Զևսի տաճար]]|| ||34 |- |[[:en:Tenea]]|| || || ||10 |- |[[:en:Tenedos]]||[[:ru:Бозджаада]]||[[Տենեդոս]]|| ||47 |- |[[:en:Tenth austerity package (Greece)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Teos]]||[[:ru:Теос]]|| || ||25 |- |[[:en:Tereus (play)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Terpsichore]]||[[:ru:Терпсихора]]||[[Տերփսիքորա]]||այո||53 |- |[[:en:Territorial evolution of Greece]]|| || || ||6 |- |[[:en:Terrorism in Greece]]|| || || ||5 |- |[[:en:Tetradrachm]]||[[:ru:Тетрадрахма]]|| || ||28 |- |[[:en:Tetrarchy]]||[[:ru:Тетрархия]]||[[Տետրարխիա]]||այո||54 |- |[[:en:Tha 'Mai Allios]]|| || || ||5 |- |[[:en:Thaïs]]||[[:ru:Таис]]||[[Թայիս]]|| ||27 |- |[[:en:Thales of Miletus]]||[[:ru:Фалес Милетский]]||[[Թալես Միլեթացի]]|| ||148 |- |[[:en:Thalia (Muse)]]||[[:ru:Талия (муза)]]||[[Թալիա]]||այո||55 |- |[[:en:Thanatos]]||[[:ru:Танатос]]||[[Թանատոս]]|| ||56 |- |[[:en:Thasos]]||[[:ru:Тасос]]||[[Թասոս]]|| ||56 |- |[[:en:The Day the Fish Came Out]]|| || || ||7 |- |[[:en:The Dead Brother's Song]]|| || || ||3 |- |[[:en:The Frog and the Ox]]|| || || ||8 |- |[[:en:The Last Temptation of Christ (novel)]]|| || || ||18 |- |[[:en:The Mall Athens]]|| || || ||4 |- |[[:en:The North Wind and the Sun]]|| || || ||23 |- |[[:en:The Spicy Effect]]|| || || ||2 |- |[[:en:The X Factor (Greek series 1)]]|| || || ||1 |- |[[:en:The X Factor (Greek TV series)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Theagenes of Megara]]||[[:ru:Феаген]]|| || ||16 |- |[[:en:Theatre of ancient Greece]]||[[:ru:Театр в Древней Греции]]||[[Հին հունական թատրոն]]|| ||53 |- |[[:en:Theatre of Dionysus]]||[[:ru:Театр Диониса]]||[[Դիոնիսոսի թատրոն]]|| ||32 |- |[[:en:Theban pederasty]]|| || || ||12 |- |[[:en:Theban–Spartan War]]|| || || ||4 |- |[[:en:Thebes tablets]]|| || || ||1 |- |[[:en:Thebes, Greece]]||[[:ru:Фивы (Беотия)]]||[[Թեբե (Հունաստան)]]|| ||69 |- |[[:en:Theme (Byzantine district)]]||[[:ru:Фема]]||[[Թեմ (Բյուզանդիայի վարչական միավոր)]]|| ||43 |- |[[:en:Themistoclean Wall]]|| ||[[Թեմիստոկլեսյան պարիսպ]]|| ||7 |- |[[:en:Theocritus]]||[[:ru:Феокрит]]|| || ||66 |- |[[:en:Theodora of Arta]]||[[:ru:Феодора Петралифа]]|| || ||15 |- |[[:en:Theodora of Trebizond]]||[[:ru:Феодора Великая Комнина]]|| || ||27 |- |[[:en:Theodora Porphyrogenita]]||[[:ru:Феодора (дочь Константина VIII)]]||[[Թեոդորա (Բյուզանդիայի կայսրուհի)]]|| ||47 |- |[[:en:Theodora (empress)]]||[[:ru:Феодора (супруга Феофила)]]||[[Թեոդորա (Թեոփիլոսի կինը)]]|| ||41 |- |[[:en:Theodora (11th century)]]||[[:ru:Феодора (дочь Константина VIII)]]||[[Թեոդորա (Բյուզանդիայի կայսրուհի)]]|| ||47 |- |[[:en:Theodora (daughter of Constantine VII)]]||[[:ru:Феодора (дочь Константина VII)]]|| || ||18 |- |[[:en:Theodora (wife of Romanos I)]]||[[:ru:Феодора (супруга Романа I)]]|| || ||20 |- |[[:en:Stavros Theodorakis]]|| || || ||17 |- |[[:en:Theodore II Laskaris]]||[[:ru:Феодор II Ласкарис]]|| || ||43 |- |[[:en:Theodore II Palaiologos]]||[[:ru:Феодор II Палеолог]]|| || ||22 |- |[[:en:Theodore I Palaiologos]]||[[:ru:Феодор I Палеолог (деспот Мореи)]]|| || ||20 |- |[[:en:Theodore Psalter]]|| || || ||3 |- |[[:en:Natasa Theodoridou]]||[[:ru:Феодориду, Наташа]]|| || ||10 |- |[[:en:Theodosian dynasty]]||[[:ru:Династия Феодосия]]|| || ||33 |- |[[:en:Maria Theofili]]|| || || ||3 |- |[[:en:Theoktistos]]|| || || ||9 |- |[[:en:Theophanes Continuatus]]||[[:ru:Продолжатель Феофана]]|| || ||15 |- |[[:en:Theophanes the Greek]]||[[:ru:Феофан Грек]]||[[Ֆեոֆան Գրեկ]]|| ||31 |- |[[:en:Theophilos (emperor)]]||[[:ru:Феофил (император)]]|| || ||52 |- |[[:en:Theophylact of Ohrid]]||[[:ru:Феофилакт Болгарский]]|| || ||19 |- |[[:en:Theoroi]]|| || || ||6 |- |[[:en:Georgios Theotokis]]||[[:ru:Теотокис, Георгиос]]|| || ||17 |- |[[:en:Theramenes]]||[[:ru:Ферамен]]|| || ||23 |- |[[:en:Theriso]]|| || || ||11 |- |[[:en:Theriso revolt]]|| || || ||6 |- |[[:en:Theseus]]||[[:ru:Тесей]]||[[Թեսևս]]|| ||82 |- |[[:en:Thesmophoriazusae]]||[[:ru:Женщины на празднике Фесмофорий]]|| || ||23 |- |[[:en:Thesprotians]]|| || || ||14 |- |[[:en:Thessalonike of Macedon]]||[[:ru:Фессалоника (сестра Александра Македонского)]]|| || ||22 |- |[[:en:Thessaloniki (municipality)]]||[[:ru:Салоники (дим)]]|| || ||8 |- |[[:en:Thessaloniki Inner Ring Road]]|| || || ||4 |- |[[:en:Thessaloniki International Fair]]||[[:ru:Международная выставка в Салониках]]|| || ||5 |- |[[:en:Thessaloniki International Film Festival]]||[[:ru:Международный кинофестиваль в Салониках]]|| || ||17 |- |[[:en:Thessaloniki Metro]]||[[:ru:Салоникский метрополитен]]|| || ||24 |- |[[:en:Thessaloniki metropolitan area]]|| || || ||4 |- |[[:en:Thessaly Railway Museum]]||[[:ru:Железнодорожный музей Фессалии]]|| || ||4 |- |[[:en:Thetis-class gunboat]]|| || || ||7 |- |[[:en:Ludwig Thiersch]]||[[:ru:Тирш, Людвиг]]|| || ||10 |- |[[:en:Third austerity package (Greece)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Third Economic Adjustment Programme for Greece]]|| || || ||2 |- |[[:en:Third Sacred War]]||[[:ru:Третья Священная война]]|| || ||16 |- |[[:en:Thirty Years' Peace]]||[[:ru:Тридцатилетний мир]]|| || ||14 |- |[[:en:This Is Our Night]]|| || || ||13 |- |[[:en:Tholos of Delphi]]|| || || ||9 |- |[[:en:Thomas I Komnenos Doukas]]||[[:ru:Фома I Комнин Дука]]|| || ||17 |- |[[:en:Thomas the Slav]]||[[:ru:Фома Славянин]]||[[Թովմա Սլավոն]]|| ||32 |- |[[:en:Thracia]]||[[:ru:Фракия (римская провинция)]]|| || ||31 |- |[[:en:Thracian horseman]]||[[:ru:Фракийский всадник]]|| || ||14 |- |[[:en:Thrasybulus]]||[[:ru:Фрасибул]]|| || ||28 |- |[[:en:Thrasymachus]]||[[:ru:Фрасимах]]|| || ||31 |- |[[:en:Dionysius Thrax]]||[[:ru:Дионисий Фракийский]]||[[Դիոնիսիոս Թրակացի]]|| ||36 |- |[[:en:Thriae]]||[[:ru:Фрии]]|| || ||14 |- |[[:en:Throne Room, Knossos]]|| || || ||2 |- |[[:en:Thucydides, son of Melesias]]||[[:ru:Фукидид (сын Мелесия)]]|| || ||14 |- |[[:en:Thyreophoroi]]||[[:ru:Туреофоры]]|| || ||8 |- |[[:en:Tiberius III]]||[[:ru:Тиверий III]]|| || ||49 |- |[[:en:Tiberius II Constantine]]||[[:ru:Тиберий II]]||[[Տիբերիոս Բ (Բյուզանդիայի կայսր)]]||այո||51 |- |[[:en:Tigranes the Great]]||[[:ru:Тигран II]]||[[Տիգրան Մեծ]]|| ||71 |- |[[:en:Tilos]]||[[:ru:Тилос]]|| || ||36 |- |[[:en:Timaeus (dialogue)]]||[[:ru:Тимей (Платон)]]|| || ||43 |- |[[:en:Timarete]]||[[:ru:Тимарет]]|| || ||15 |- |[[:en:Timeline of Eastern Orthodoxy in Greece (33–717)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Timeline of Eastern Orthodoxy in Greece (717–1204)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Timeline of Eastern Orthodoxy in Greece (1204–1453)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Timeline of Eastern Orthodoxy in Greece (1453–1821)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Timeline of Eastern Orthodoxy in Greece (1821–1924)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Timeline of Eastern Orthodoxy in Greece (1924–1974)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Timeline of Eastern Orthodoxy in Greece (1974–2008)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Timeline of Eastern Orthodoxy in Greece (from 2008)]]|| || || ||1 |- |[[:en:Timeline of the Latin Empire]]|| || || ||1 |- |[[:en:Timeline of the Republic of Venice]]||[[:ru:Хронология истории Венеции]]|| || ||4 |- |[[:en:Timon of Athens (person)]]|| || || ||15 |- |[[:en:Timotheus (sculptor)]]||[[:ru:Тимофей (скульптор)]]|| || ||15 |- |[[:en:Timotheus (general)]]||[[:ru:Тимофей (военачальник)]]|| || ||18 |- |[[:en:Timycha]]|| || || ||9 |- |[[:en:Tinos]]||[[:ru:Тинос]]||[[Թինոս]]|| ||55 |- |[[:en:Tisias]]||[[:ru:Тисий]]|| || ||10 |- |[[:en:Titan Cement]]||[[:ru:Titan Cement]]|| || ||14 |- |[[:en:Titanomachy]]||[[:ru:Титаномахия]]||[[Տիտանների ճակատամարտ]]|| ||45 |- |[[:en:Titans]]||[[:ru:Титаны]]||[[Տիտաններ (դիցաբանություն)]]|| ||90 |- |[[:en:To Nisi]]||[[:ru:Остров (телесериал, Греция)]]|| || ||6 |- |[[:en:To Vima]]||[[:ru:Вима (газета)]]|| || ||13 |- |[[:en:Tocco family]]||[[:ru:Токко (династия)]]|| || ||11 |- |[[:en:Dimitrios Tofalos]]||[[:ru:Тофалос, Димитриос]]||[[Դիմիտրիոս Տոֆալոս]]|| ||8 |- |[[:en:Ardit Toli]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tomb of the Diver]]|| || || ||12 |- |[[:en:Tomb of the Unknown Soldier (Athens)]]||[[:ru:Могила Неизвестного солдата (Афины)]]|| || ||7 |- |[[:en:Toumazou v. Republic of Turkey]]|| || || ||2 |- |[[:en:Toumba (Thessaloniki)]]|| || || ||6 |- |[[:en:Bardanes Tourkos]]||[[:ru:Вардан Турк]]|| || ||16 |- |[[:en:Tower of the Winds]]||[[:ru:Башня Ветров]]||[[Քամիների աշտարակ]]|| ||34 |- |[[:en:Trachilos footprints]]|| || || ||7 |- |[[:en:Tractatus coislinianus]]||[[:ru:Коаленовский трактат]]|| || ||6 |- |[[:en:Trade unions in Greece]]|| || || ||1 |- |[[:en:Tragasus]]|| || || ||2 |- |[[:en:TrainOSE rolling stock]]|| || || ||4 |- |[[:en:Treasury of Atreus]]||[[:ru:Сокровищница Атрея]]|| || ||25 |- |[[:en:Treaty of Adrianople (1829)]]||[[:ru:Адрианопольский мирный договор (1829)]]||[[Ադրիանապոլսի պայմանագիր]]|| ||41 |- |[[:en:Treaty of Athens]]||[[:ru:Афинский договор]]|| || ||9 |- |[[:en:Treaty of Berlin (1878)]]||[[:ru:Берлинский трактат]]||[[Բեռլինի պայմանագիր (1878)]]|| ||38 |- |[[:en:Treaty of Bucharest (1913)]]||[[:ru:Бухарестский мирный договор (1913)]]|| || ||42 |- |[[:en:Treaty of Chernomen]]|| || || ||4 |- |[[:en:Treaty of Constance (1153)]]|| || || ||4 |- |[[:en:Treaty of Constantinople (1897)]]||[[:ru:Константинопольский договор (1897)]]|| || ||12 |- |[[:en:Treaty of Devol]]||[[:ru:Девольский договор]]|| || ||24 |- |[[:en:Treaty of Karlowitz]]||[[:ru:Карловицкий мир]]|| || ||52 |- |[[:en:Treaty of London (1827)]]||[[:ru:Лондонская конвенция (1827)]]|| || ||15 |- |[[:en:Treaty of London (1864)]]||[[:ru:Лондонский договор (1864)]]|| || ||9 |- |[[:en:Treaty of Neuilly-sur-Seine]]||[[:ru:Нёйиский договор]]|| || ||37 |- |[[:en:Treaty of Nymphaeum (1214)]]||[[:ru:Нимфейский договор (1214)]]|| || ||12 |- |[[:en:Treaty of Nymphaeum (1261)]]||[[:ru:Нимфейский договор (1261)]]|| || ||16 |- |[[:en:Treaty of Passarowitz]]||[[:ru:Пожаревацкий мир]]|| || ||41 |- |[[:en:Treaty of Phoenice]]|| || || ||16 |- |[[:en:Treaty of Sèvres]]||[[:ru:Севрский мирный договор]]||[[Սևրի պայմանագիր]]|| ||61 |- |[[:en:Treaty of Varkiza]]||[[:ru:Варкизское соглашение]]|| || ||10 |- |[[:en:Treaty of Viterbo]]|| || || ||8 |- |[[:en:Trial of the Six]]||[[:ru:Процесс шести]]|| || ||11 |- |[[:en:Triandria]]||[[:ru:Триандрия]]|| || ||17 |- |[[:en:Makis Triantafyllopoulos]]|| || || ||4 |- |[[:en:Nikolaos Triantafyllakos]]||[[:ru:Триандафиллакос, Николаос]]|| || ||14 |- |[[:en:Dimitrios Trichopoulos]]||[[:ru:Трихопулос, Димитриос]]||[[Դիմիտրիոս Տրիխոպուլոս]]|| ||5 |- |[[:en:Trierarch]]|| || || ||7 |- |[[:en:Valando Tryfonos]]||[[:ru:Трифонос, Валанто]]|| || ||6 |- |[[:en:Trikala]]||[[:ru:Трикала]]||[[Տրիկալա]]|| ||49 |- |[[:en:Trikala (regional unit)]]|| || || ||14 |- |[[:en:Trikala 2000 B.C.]]|| || || ||7 |- |[[:en:Spyridon Trikoupis]]||[[:ru:Трикупис, Спиридон]]||[[Սպիրիդոն Տրիկուպիս]]|| ||24 |- |[[:en:Tripotamia]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tripotamo, Arcadia]]|| || || ||2 |- |[[:en:Triptolemos Painter]]||[[:ru:Мастер Триптолема]]|| || ||8 |- |[[:en:Antonis Tritsis]]|| || || ||4 |- |[[:en:Troilus of Elis]]|| || || ||5 |- |[[:en:Trojan language]]||[[:ru:Троянский язык]]|| || ||7 |- |[[:en:Tromakton]]|| || || ||1 |- |[[:en:Tros (mythology)]]||[[:ru:Трос (сын Эрихтония)]]|| || ||27 |- |[[:en:Troullos]]|| || || ||1 |- |[[:en:Troy]]||[[:ru:Троя]]||[[Տրոյա]]|| ||113 |- |[[:en:Trypes]]|| || || ||9 |- |[[:en:Euclid Tsakalotos]]||[[:ru:Цакалотос, Эвклид]]||[[Էվկլիդիս Ցակալոտոս]]|| ||30 |- |[[:en:Athanasios Tsakalov]]||[[:ru:Цакалоф, Атанасиос]]|| || ||12 |- |[[:en:Tsakonia]]|| || || ||9 |- |[[:en:Tsakonian language]]||[[:ru:Цаконский язык]]|| || ||32 |- |[[:en:Tsakonians]]|| || || ||9 |- |[[:en:Tsakonikos]]|| || || ||3 |- |[[:en:Eleni Tsaligopoulou]]||[[:ru:Цалигопулу, Элени]]||[[Էլենի Ցալիգոպուլու]]|| ||12 |- |[[:en:Konstantinos Tsatsos]]||[[:ru:Цацос, Константинос]]|| || ||32 |- |[[:en:Tsestos]]|| || || ||2 |- |[[:en:Tsifteteli]]|| || || ||7 |- |[[:en:Tsimiski Street]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ilias Tsirimokos]]||[[:ru:Циримокос, Илиас]]|| || ||16 |- |[[:en:Savvas Tsitouridis]]|| || || ||4 |- |[[:en:Vassilis Tsitsanis]]|| || || ||14 |- |[[:en:Georgios Tsolakoglou]]||[[:ru:Цолакоглу, Георгиос]]|| || ||19 |- |[[:en:Emmanouil Tsouderos]]||[[:ru:Цудерос, Эммануил]]|| || ||16 |- |[[:en:Christos Tsountas]]||[[:ru:Цундас, Христос]]|| || ||11 |- |[[:en:Tunic]]||[[:ru:Туника]]|| || ||44 |- |[[:en:Turkish coffee]]||[[:ru:Кофе по-турецки]]||[[Թուրքական սուրճ]]|| ||60 |- |[[:en:Turkish invasion of Cyprus]]||[[:ru:Турецкое вторжение на Кипр]]||[[Թուրքական ներխուժումը Կիպրոս]]|| ||43 |- |[[:en:TWA Flight 841 (1974)]]||[[:ru:Взрыв Boeing 707 над Ионическим морем]]|| || ||8 |- |[[:en:Twenty Years' Anarchy]]||[[:ru:Двадцатилетняя анархия]]|| || ||16 |- |[[:en:Tymfristos]]||[[:ru:Велухи]]|| || ||18 |- |[[:en:Tyrant]]||[[:ru:Тиран]]|| || ||59 |- |[[:en:Tyras]]||[[:ru:Тира (древний город)]]|| || ||18 |- |[[:en:Tyrsenian languages]]||[[:ru:Тирренские языки]]|| || ||26 |- |[[:en:Konstantinos Tzechanis]]||[[:ru:Дзеханис, Константинос]]|| || ||5 |- |[[:en:Eleni Tzoka]]|| || || ||7 |- |[[:en:Ullah Millet]]|| || || ||1 |- |[[:en:Ulysses' Gaze]]||[[:ru:Взгляд Улисса]]|| || ||20 |- |[[:en:United Democratic Left]]||[[:ru:Единая демократическая левая партия]]|| || ||12 |- |[[:en:United Macedonia]]||[[:ru:Великая Македония]]||[[Մեծն Մակեդոնիա]]||այո||23 |- |[[:en:United Panhellenic Organization of Youth]]||[[:ru:Единая всегреческая организация молодёжи]]|| || ||5 |- |[[:en:United States of the Ionian Islands]]||[[:ru:Ионическая республика]]||[[Հոնիական հանրապետություն]]|| ||34 |- |[[:en:University of Ioannina]]|| || || ||12 |- |[[:en:University of Macedonia]]||[[:ru:Университет Македонии]]||[[Մակեդոնիայի համալսարան]]|| ||18 |- |[[:en:University of Peloponnese]]|| || || ||13 |- |[[:en:University of Piraeus]]||[[:ru:Университет Пирея]]||[[Պիրեյոսի համալսարան]]|| ||19 |- |[[:en:University of Thessaly]]||[[:ru:Университет Фессалии]]|| || ||11 |- |[[:en:University of West Attica]]|| || || ||5 |- |[[:en:Unknown God]]||[[:ru:Неведомый бог]]|| || ||15 |- |[[:en:Urania]]||[[:ru:Урания (муза)]]||[[Ուրանիա]]|| ||53 |- |[[:en:Utica, Tunisia]]||[[:ru:Утика]]|| || ||32 |- |[[:en:Markos Vafeiadis]]||[[:ru:Вафиадис, Маркос]]|| || ||29 |- |[[:en:Nanos Valaoritis]]|| || || ||6 |- |[[:en:Vale of Tempe]]||[[:ru:Темпейская долина]]|| || ||25 |- |[[:en:Valens]]||[[:ru:Валент II]]||[[Վաղես]]|| ||65 |- |[[:en:Valentinian I]]||[[:ru:Валентиниан I]]|| || ||69 |- |[[:en:Valentinianic dynasty]]||[[:ru:Династия Валентиниана]]|| || ||29 |- |[[:en:Vallahades]]||[[:ru:Валахады]]|| || ||9 |- |[[:en:Valle dei Templi]]|| || || ||35 |- |[[:en:Zinovios Valvis]]||[[:ru:Валвис, Зиновиос]]|| || ||15 |- |[[:en:Markos Vamvakaris]]||[[:ru:Вамвакарис, Маркос]]|| || ||19 |- |[[:en:Despina Vandi]]||[[:ru:Ванди, Деспина]]||[[Դեսպինա Վանդի]]|| ||29 |- |[[:en:Vangelis]]||[[:ru:Вангелис]]||[[Վանգելիս]]|| ||71 |- |[[:en:Vangos]]|| || || ||3 |- |[[:en:Varangians]]||[[:ru:Варяги]]||[[Վարյագներ]]|| ||55 |- |[[:en:Vardar]]||[[:ru:Вардар]]||[[Վարդար]]|| ||56 |- |[[:en:Vardar offensive]]||[[:ru:Вардарское наступление]]|| || ||16 |- |[[:en:Vardousia]]||[[:ru:Вардусия]]|| || ||14 |- |[[:en:Varieties of Modern Greek]]|| || || ||5 |- |[[:en:Kostas Varnalis]]||[[:ru:Варналис, Костас]]||[[Կոստաս Վառնալիս]]|| ||21 |- |[[:en:Yanis Varoufakis]]||[[:ru:Варуфакис, Янис]]||[[Յանիս Վարուֆակիս]]|| ||55 |- |[[:en:Varrese Painter]]||[[:ru:Варрезский вазописец]]|| || ||7 |- |[[:en:Ioannis Varvakis]]||[[:ru:Варваци, Иван Андреевич]]|| || ||10 |- |[[:en:Vasilikos, Zakynthos]]|| || || ||5 |- |[[:en:Vasilopita]]||[[:ru:Василопита]]|| || ||9 |- |[[:en:Vasta]]||[[:ru:Васта (значения)]]|| || ||5 |- |[[:en:Vatatzes]]|| || || ||7 |- |[[:en:John III Doukas Vatatzes]]||[[:ru:Иоанн III Дука Ватац]]|| || ||48 |- |[[:en:Vathy, Ithaca]]||[[:ru:Итаки (город)]]||[[Իտակի]]|| ||16 |- |[[:en:Vathy, Samos]]||[[:ru:Вати (Самос)]]|| || ||26 |- |[[:en:Kostas Vaxevanis]]|| || || ||9 |- |[[:en:Ioannis Velissariou]]||[[:ru:Велиссариу, Иоаннис]]|| || ||4 |- |[[:en:Aris Velouchiotis]]||[[:ru:Велухиотис, Арис]]||[[Արիս Վելուխիոտիս]]|| ||19 |- |[[:en:Yiorgos Veltsos]]|| || || ||3 |- |[[:en:Venetian rule in the Ionian Islands]]|| || || ||9 |- |[[:en:Venizelism]]|| ||[[Վենիզելիզմ]]|| ||10 |- |[[:en:Evangelos Venizelos]]||[[:ru:Венизелос, Евангелос]]||[[Էվանգելոս Վենիզելոս]]|| ||32 |- |[[:en:Michael Ventris]]||[[:ru:Вентрис, Майкл]]|| || ||34 |- |[[:en:Venus Anadyomene]]||[[:ru:Афродита Анадиомена]]|| || ||15 |- |[[:en:Venus Callipyge]]||[[:ru:Венера Каллипига]]|| || ||19 |- |[[:en:Venus of Arles]]||[[:ru:Венера Арльская]]|| || ||15 |- |[[:en:Vergina]]||[[:ru:Вергина]]||[[Վերգինա]]|| ||46 |- |[[:en:Veria]]||[[:ru:Верия]]||[[Վերիա]]|| ||46 |- |[[:en:Via Egnatia]]||[[:ru:Эгнатиева дорога]]|| || ||37 |- |[[:en:Viannos massacres]]||[[:ru:Холокост Вьяноса]]|| || ||6 |- |[[:en:Demetrios Vikelas]]||[[:ru:Викелас, Деметриус]]|| || ||47 |- |[[:en:Vikos–Aoös National Park]]||[[:ru:Викос-Аоос]]||[[Վիկոս-Աոոս ազգային պարկ]]|| ||19 |- |[[:en:Ioannis Vilaras]]|| || || ||7 |- |[[:en:Vino Greco]]|| || || ||2 |- |[[:en:Anna Vissi]]||[[:ru:Висси, Анна]]||[[Աննա Վիսսի]]||այո||37 |- |[[:en:Lia Vissi]]|| || || ||14 |- |[[:en:Vitsa]]||[[:ru:Вица (Янина)]]|| || ||9 |- |[[:en:Vivartia]]|| || || ||7 |- |[[:en:Vjosa]]||[[:ru:Вьоса]]||[[Վյոսա]]|| ||43 |- |[[:en:Volcanic winter of 536]]||[[:ru:Похолодание 535—536 годов]]|| || ||29 |- |[[:en:Volos]]||[[:ru:Волос (город)]]||[[Վոլոս]]|| ||73 |- |[[:en:Makis Voridis]]|| || || ||7 |- |[[:en:Votanikos Mosque]]||[[:ru:Афинская мечеть]]|| || ||8 |- |[[:en:Voukolies]]|| || || ||11 |- |[[:en:Georgios Voulgarakis]]|| || || ||5 |- |[[:en:Petros Voulgaris]]||[[:ru:Вулгарис, Петрос]]|| || ||14 |- |[[:en:Vouliagmeni]]||[[:ru:Вулиагмени (Аттика)]]||[[Վուլիագմենի (Ատտիկա)]]|| ||19 |- |[[:en:Kostas Voutsas]]|| || || ||7 |- |[[:en:Andreas Voutsinas]]|| || || ||8 |- |[[:en:Nikos Voutsis]]|| || || ||10 |- |[[:en:Omer Vrioni]]||[[:ru:Омер-паша Вриони]]|| || ||11 |- |[[:en:Vrysochori]]|| || || ||3 |- |[[:en:Theodoros Vryzakis]]||[[:ru:Вризакис, Теодорос]]|| || ||14 |- |[[:en:Alan Wace]]||[[:ru:Уэйс, Алан]]|| || ||12 |- |[[:en:Walls of Constantinople]]||[[:ru:Стены Константинополя]]||[[Կոստանդնուպոլսի պարիսպներ]]||այո||39 |- |[[:en:Krzysztof Warzycha]]||[[:ru:Важиха, Кшиштоф]]|| || ||17 |- |[[:en:Water polo at the 2004 Summer Olympics]]||[[:ru:Водное поло на летних Олимпийских играх 2004]]|| || ||27 |- |[[:en:Western Greece]]||[[:ru:Западная Греция]]||[[Արևմտյան Հունաստան]]|| ||69 |- |[[:en:Western Macedonia]]||[[:ru:Западная Македония]]|| || ||71 |- |[[:en:Western text-type]]||[[:ru:Западный тип текста]]|| || ||13 |- |[[:en:Wildlife of Greece]]|| || || ||3 |- |[[:en:William of Champlitte]]||[[:ru:Гильом I де Шамплит]]|| || ||19 |- |[[:en:William of Villehardouin]]||[[:ru:Гильом II де Виллардуэн]]|| || ||23 |- |[[:en:Wine and Vine Institutes]]|| || || ||1 |- |[[:en:Winged Victory of Samothrace]]||[[:ru:Ника Самофракийская]]||[[Նիկե Սամոթրակյան]]|| ||49 |- |[[:en:Women in the Byzantine Empire]]||[[:ru:Женщины в Византии]]||[[Կանայք Բյուզանդիայում]]|| ||4 |- |[[:en:Women of Trachis]]||[[:ru:Трахинянки (Софокл)]]|| || ||28 |- |[[:en:Works and Days]]||[[:ru:Труды и дни]]||[[Աշխատանք և օրեր]]|| ||44 |- |[[:en:Xanthi]]||[[:ru:Ксанти]]||[[Քսանթի]]|| ||49 |- |[[:en:Xanthi B.C.]]|| || || ||3 |- |[[:en:Xanthos]]||[[:ru:Ксанф (город)]]||[[Կսանֆ (քաղաք)]]|| ||42 |- |[[:en:Emmanuil Xanthos]]||[[:ru:Ксантос, Эммануил]]|| || ||9 |- |[[:en:Xekina Mia Psaropoula]]|| || || ||1 |- |[[:en:Iannis Xenakis]]||[[:ru:Ксенакис, Янис]]||[[Յանիս Քսենակիս]]|| ||46 |- |[[:en:Xenocles of Messenia]]|| || || ||3 |- |[[:en:Xenophon]]||[[:ru:Ксенофонт]]||[[Քսենոփոն]]|| ||115 |- |[[:en:Xenos (Greek)]]|| || || ||2 |- |[[:en:Xerxes I]]||[[:ru:Ксеркс I]]||[[Քսերքսես I]]|| ||84 |- |[[:en:Alexios Xiphias]]|| || || ||8 |- |[[:en:John Xiphilinus]]|| || || ||19 |- |[[:en:Xoanon]]||[[:ru:Ксоан]]|| || ||16 |- |[[:en:Xorychti]]|| || || ||3 |- |[[:en:Nikos Xydakis (journalist)]]|| || || ||5 |- |[[:en:Xylokastro]]||[[:ru:Ксилокастрон]]||[[Քսիլոկաստրոն]]|| ||18 |- |[[:en:Nikos Xilouris]]||[[:ru:Ксилурис, Никос]]||[[Նիկոս Քսիլուրիս]]|| ||16 |- |[[:en:Xynisteri]]||[[:ru:Ксинистери (виноград)]]|| || ||9 |- |[[:en:Xyston]]|| || || ||16 |- |[[:en:Yalova Peninsula massacres]]||[[:ru:Резня в регионе Ялова-Гемлик-Орхангази]]|| || ||10 |- |[[:en:Yanni]]||[[:ru:Хрисомаллис, Янни]]||[[Յաննի]]|| ||45 |- |[[:en:Yassou Maria]]|| || || ||6 |- |[[:en:Yazdegerd I]]||[[:ru:Йездегерд I]]||[[Հազկերտ Ա]]|| ||39 |- |[[:en:Yemenimde hare var]]|| || || ||2 |- |[[:en:Yevpatoria]]||[[:ru:Евпатория]]||[[Եվպատորիա]]|| ||76 |- |[[:en:Maldin Ymeraj]]|| || || ||3 |- |[[:en:Ymittos]]||[[:ru:Имитос (Аттика)]]|| || ||17 |- |[[:en:Nikos Zachariadis]]||[[:ru:Захариадис, Никос]]|| || ||27 |- |[[:en:Pope Zachary]]||[[:ru:Захарий (папа римский)]]|| || ||75 |- |[[:en:Zagora, Greece]]|| || || ||14 |- |[[:en:Zagori]]||[[:ru:Загори]]|| || ||19 |- |[[:en:Zaharoula]]|| || || ||1 |- |[[:en:Andreas Zaimis]]||[[:ru:Заимис, Андрей]]||[[Անդրեաս Զայմիս]]|| ||15 |- |[[:en:Zakros]]||[[:ru:Закрос]]||[[Զակրոս]]|| ||24 |- |[[:en:Zakynthos]]||[[:ru:Закинф]]||[[Զակինթոս]]|| ||69 |- |[[:en:Zakynthos (city)]]||[[:ru:Закинтос]]||[[Զակինթոս (քաղաք)]]|| ||34 |- |[[:en:Zakynthos Marine Park]]||[[:ru:Национальный морской парк Закинфа]]||[[Զակինթոս ազգային պարկ]]|| ||15 |- |[[:en:Zamanfou]]|| || || ||4 |- |[[:en:Zanclus]]|| || || ||2 |- |[[:en:Zappas Olympics]]||[[:ru:Пангреческие Олимпийские игры]]|| || ||15 |- |[[:en:Zappeion]]||[[:ru:Заппион]]||[[Զափփեյոն]]|| ||31 |- |[[:en:Zealots of Thessalonica]]||[[:ru:Зилоты (XIV век)]]||[[Զիլոտներ]]|| ||12 |- |[[:en:Zeibekiko]]|| || || ||7 |- |[[:en:Zeleia]]|| || || ||9 |- |[[:en:Zeno (emperor)]]||[[:ru:Зинон (император)]]||[[Զենոն (Բյուզանդիայի կայսր)]]|| ||60 |- |[[:en:Zeno of Elea]]||[[:ru:Зенон Элейский]]||[[Զենոն Էլեացի]]|| ||94 |- |[[:en:Leonidas Zervas]]||[[:ru:Зервас, Леонидас]]|| || ||4 |- |[[:en:Napoleon Zervas]]||[[:ru:Зервас, Наполеон]]|| || ||11 |- |[[:en:Zeta]]||[[:ru:Дзета]]||[[Ձետա (տառ)]]||այո||87 |- |[[:en:Zeus]]||[[:ru:Зевс]]||[[Զևս]]|| ||133 |- |[[:en:Zeyrek Mosque]]||[[:ru:Монастырь Пантократора]]|| || ||25 |- |[[:en:Akis Zikos]]||[[:ru:Зикос, Акис]]|| || ||14 |- |[[:en:Peggy Zina]]||[[:ru:Зина, Пегги]]||[[Պեգի Զինա]]|| ||14 |- |[[:en:Nikos Zisis]]||[[:ru:Зисис, Никос]]|| || ||28 |- |[[:en:Zoë Porphyrogenita]]||[[:ru:Зоя (византийская императрица)]]||[[Զոյա (բյուզանդական կայսրուհի)]]|| ||51 |- |[[:en:Christakis Zografos]]|| || || ||4 |- |[[:en:Zographeion College]]|| || || ||2 |- |[[:en:George Zorbas]]||[[:ru:Зорбас, Йоргис]]|| || ||5 |- |[[:en:Francis Zorzi]]||[[:ru:Цорци, Франческо]]|| || ||6 |- |[[:en:Zosimaia School]]|| ||[[Զոսիմայա դպրոց]]|| ||10 |- |[[:en:Pope Zosimus]]||[[:ru:Зосима (папа римский)]]||[[Զոսիմոս (Հռոմի պապ)]]|| ||74 |- |[[:en:Zygovisti]]|| || || ||3 |} nh7ufjr4fwpxtsezvkccy11iiyajqyc 2 1007766 8485059 8479398 2022-08-08T12:28:48Z Sophie (WMAM) 114359 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Պրատիմա Կազմի''' ({{lang-hi|प्रतिमा काज़मी}}, {{lang-ur|پرتما کاظمی}}), {{ԱԾ}}), հնդկական հեռուստատեսության դերասանուհի, ով աշխատել է բազմաթիվ բոլիվուդյան ֆիլմերում և հնդկական հեռուստատեսության դրամաներում: Չնայած որ նա հիմա աշխատում է hնդկական ֆիլմերում և դրամաներում, իր կարիերան սկսել է [[1997 թվական|1997 թվականին]] անգլիական ֆիլմով, որը կոչվում է «Վեցերորդ երջանկություն»: Վերջինիս ռեժիսորը հնդիկ բՎարիս Հուսսեինն էր, որում նա խաղացել է ''հասարակաց տան տիկնոջ'' դերը<ref>{{cite news|url=https://www.imdb.com/title/tt0127289/ |title=Sixth Happiness (1997) |publisher=IMDb|accessdate=2008-08-27}}</ref>: Չնայած կերտելով մի քանի դրական ու խիստ կերպարներ, Պրատիման մեծ մասամբ հայտնի է բացասական և կիսամութ դերեր խաղալով: Հայտնի է իր խիստ արտահայտմամբ և խռպոտ ձայնով: Առաջին անգամ արժանացել է «Star Screen Awards» մրցանակին` [[2004 թվական|2004 թվականին]] իր Waisa Bhi Hota Hai Մաս II ֆիլմում ''Բացասական դերում լավագույն արտադրողականություն ցուցաբերելու համար''<ref>{{cite news|url=https://www.imdb.com/Sections/Awards/Screen_Weekly_Awards/2004| title=Screen Weekly Awards: 2004|publisher=IMDb |date=2004-01-15 |accessdate=2008-08-27}}</ref>: == Ֆիլմոգրություն == Պրատիմա Կազմին խաղացել է հետևյալ ֆիլմերում և դրամաներում. === Հեռուստատեսություն === * ''Itihaas որպես Խաբրի'' * ''X գոտի (1998 թվական)'' * ''Saat Phere որպես Կալիկայի մորաքույր'' * ''[[Մերժվածը (հեռուստասերիալ)|Մերժվածը]] որպես Սումիտրա Դևի / Նանի (2008-2015 թվականներ)'' * ''Jabb Love Hua as Raghu's grandmother (2006-2007 թվականներ)'' * ''Kammal որպես Ռամա'' * ''Kya Haadsa Kya Haqeeqat որպես Բհարինին Կաբոյում'' * ''Kesar որպես Աբհիի մայր'' * ''Mann Kee Awaaz Pratigya որպես Գուրումա'' * ''Mere Angne Mein որպես Բուա Դադի'' * ''Ishq Ka Rang Safed որպես Ինդրանի (2015-2016 թվականներ)'' * ''Siya Ke Ram որպես Կայիկեսի'' * ''Humko Tumse Ho Gaya Hai Pyaar Kya Karein որպես Դհարամվեերի ավագ քույր (2016 թվական)'' * ''Kaala Teeka որպես Մաայի (2017 թվական)'' * ''[[Թռիչք (հեռուստասերիալ)|Թռիչք]] որպես Ռաջեշվարի Դևի (2018 թվական)'' * ''Phir Laut Aayi Naagin որպես Անանդի ավագ քույր Մոհինի (2019 թվական)'' * ''Bhabiji Ghar Par Hain! որպես Հելեն Միշրա Վիբհուտիի մայր (2020 թվական)'' * ''Nath Jewar Ka Janjeer (2021 թվական)'' === Ֆիլմեր === {{columns-list|2| * Dabangg 3 (2019 թվական) * Badlapur (film) (2015 թվական) * Bhopal Mail (2010 թվական) * Under Trial * Ishq Ho Gaya Mamu (2008 թվական) * Buddha Mar Gaya (2007 թվական) * Undertrial (2007 թվական) * Տհաճությունների ջրապտույտում (2005 թվական) * Film Star (2005 թվական) * Ssukh (2005 թվական) * Բանտին և Բաբլին (2005 թվական) * Elephant Boy (2005 թվական) * Mumbai Xpress (2005 թվական) * Sehar (2005 թվական) * Սև ուրբաթ (2004 թվական) * Jaago (2004 թվական) * Ek Hasina Thi (2004 թվական) * Waisa Bhi Hota Hai Մաս II (2003 թվական) * Market (2003 թվական) * Yeh Dil (2003 թվական) * Գողացված (2003 թվական) * Raaz (2002 թվական) * Gadar: Ek Prem Katha (2001 թվական) * Dil Pe Mat Le Yaar!! (2000 թվական) * [[Եղբոր որոնումը]] (2000 թվական) * Shool (1999 թվական) * Godmother (1999 թվական) * Such a Long Journey (1998 թվական) * Dushman (1998 թվական) * Վեցերորդ երջանկություն (1997 թվական) * Vardi (film) (1989 թվական) Maine Kitne Dil Liye երգում պարուհին կապույտ հագուստով }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{IMDb name|0443699}} * {{Instagram|պրատիմականնան}} *[http://www.bollywoodhungama.com/celebrities/filmography/10137/index.html Official Site on BollywoodHungama.com] {{Արտաքին հղումներ}} 6etm0pw4nm2hircisakejm1dtjo5c0s 8485060 8485059 2022-08-08T12:29:10Z Sophie (WMAM) 114359 /* Արտաքին հղումներ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Պրատիմա Կազմի''' ({{lang-hi|प्रतिमा काज़मी}}, {{lang-ur|پرتما کاظمی}}), {{ԱԾ}}), հնդկական հեռուստատեսության դերասանուհի, ով աշխատել է բազմաթիվ բոլիվուդյան ֆիլմերում և հնդկական հեռուստատեսության դրամաներում: Չնայած որ նա հիմա աշխատում է hնդկական ֆիլմերում և դրամաներում, իր կարիերան սկսել է [[1997 թվական|1997 թվականին]] անգլիական ֆիլմով, որը կոչվում է «Վեցերորդ երջանկություն»: Վերջինիս ռեժիսորը հնդիկ բՎարիս Հուսսեինն էր, որում նա խաղացել է ''հասարակաց տան տիկնոջ'' դերը<ref>{{cite news|url=https://www.imdb.com/title/tt0127289/ |title=Sixth Happiness (1997) |publisher=IMDb|accessdate=2008-08-27}}</ref>: Չնայած կերտելով մի քանի դրական ու խիստ կերպարներ, Պրատիման մեծ մասամբ հայտնի է բացասական և կիսամութ դերեր խաղալով: Հայտնի է իր խիստ արտահայտմամբ և խռպոտ ձայնով: Առաջին անգամ արժանացել է «Star Screen Awards» մրցանակին` [[2004 թվական|2004 թվականին]] իր Waisa Bhi Hota Hai Մաս II ֆիլմում ''Բացասական դերում լավագույն արտադրողականություն ցուցաբերելու համար''<ref>{{cite news|url=https://www.imdb.com/Sections/Awards/Screen_Weekly_Awards/2004| title=Screen Weekly Awards: 2004|publisher=IMDb |date=2004-01-15 |accessdate=2008-08-27}}</ref>: == Ֆիլմոգրություն == Պրատիմա Կազմին խաղացել է հետևյալ ֆիլմերում և դրամաներում. === Հեռուստատեսություն === * ''Itihaas որպես Խաբրի'' * ''X գոտի (1998 թվական)'' * ''Saat Phere որպես Կալիկայի մորաքույր'' * ''[[Մերժվածը (հեռուստասերիալ)|Մերժվածը]] որպես Սումիտրա Դևի / Նանի (2008-2015 թվականներ)'' * ''Jabb Love Hua as Raghu's grandmother (2006-2007 թվականներ)'' * ''Kammal որպես Ռամա'' * ''Kya Haadsa Kya Haqeeqat որպես Բհարինին Կաբոյում'' * ''Kesar որպես Աբհիի մայր'' * ''Mann Kee Awaaz Pratigya որպես Գուրումա'' * ''Mere Angne Mein որպես Բուա Դադի'' * ''Ishq Ka Rang Safed որպես Ինդրանի (2015-2016 թվականներ)'' * ''Siya Ke Ram որպես Կայիկեսի'' * ''Humko Tumse Ho Gaya Hai Pyaar Kya Karein որպես Դհարամվեերի ավագ քույր (2016 թվական)'' * ''Kaala Teeka որպես Մաայի (2017 թվական)'' * ''[[Թռիչք (հեռուստասերիալ)|Թռիչք]] որպես Ռաջեշվարի Դևի (2018 թվական)'' * ''Phir Laut Aayi Naagin որպես Անանդի ավագ քույր Մոհինի (2019 թվական)'' * ''Bhabiji Ghar Par Hain! որպես Հելեն Միշրա Վիբհուտիի մայր (2020 թվական)'' * ''Nath Jewar Ka Janjeer (2021 թվական)'' === Ֆիլմեր === {{columns-list|2| * Dabangg 3 (2019 թվական) * Badlapur (film) (2015 թվական) * Bhopal Mail (2010 թվական) * Under Trial * Ishq Ho Gaya Mamu (2008 թվական) * Buddha Mar Gaya (2007 թվական) * Undertrial (2007 թվական) * Տհաճությունների ջրապտույտում (2005 թվական) * Film Star (2005 թվական) * Ssukh (2005 թվական) * Բանտին և Բաբլին (2005 թվական) * Elephant Boy (2005 թվական) * Mumbai Xpress (2005 թվական) * Sehar (2005 թվական) * Սև ուրբաթ (2004 թվական) * Jaago (2004 թվական) * Ek Hasina Thi (2004 թվական) * Waisa Bhi Hota Hai Մաս II (2003 թվական) * Market (2003 թվական) * Yeh Dil (2003 թվական) * Գողացված (2003 թվական) * Raaz (2002 թվական) * Gadar: Ek Prem Katha (2001 թվական) * Dil Pe Mat Le Yaar!! (2000 թվական) * [[Եղբոր որոնումը]] (2000 թվական) * Shool (1999 թվական) * Godmother (1999 թվական) * Such a Long Journey (1998 թվական) * Dushman (1998 թվական) * Վեցերորդ երջանկություն (1997 թվական) * Vardi (film) (1989 թվական) Maine Kitne Dil Liye երգում պարուհին կապույտ հագուստով }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{IMDb name|0443699}} * {{Instagram|pratimakannan}} *[http://www.bollywoodhungama.com/celebrities/filmography/10137/index.html Official Site on BollywoodHungama.com] {{Արտաքին հղումներ}} 0mfro89dr3mt5nwuvq6izxq26gwkbvw 8485061 8485060 2022-08-08T12:30:32Z Sophie (WMAM) 114359 /* Արտաքին հղումներ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Պրատիմա Կազմի''' ({{lang-hi|प्रतिमा काज़मी}}, {{lang-ur|پرتما کاظمی}}), {{ԱԾ}}), հնդկական հեռուստատեսության դերասանուհի, ով աշխատել է բազմաթիվ բոլիվուդյան ֆիլմերում և հնդկական հեռուստատեսության դրամաներում: Չնայած որ նա հիմա աշխատում է hնդկական ֆիլմերում և դրամաներում, իր կարիերան սկսել է [[1997 թվական|1997 թվականին]] անգլիական ֆիլմով, որը կոչվում է «Վեցերորդ երջանկություն»: Վերջինիս ռեժիսորը հնդիկ բՎարիս Հուսսեինն էր, որում նա խաղացել է ''հասարակաց տան տիկնոջ'' դերը<ref>{{cite news|url=https://www.imdb.com/title/tt0127289/ |title=Sixth Happiness (1997) |publisher=IMDb|accessdate=2008-08-27}}</ref>: Չնայած կերտելով մի քանի դրական ու խիստ կերպարներ, Պրատիման մեծ մասամբ հայտնի է բացասական և կիսամութ դերեր խաղալով: Հայտնի է իր խիստ արտահայտմամբ և խռպոտ ձայնով: Առաջին անգամ արժանացել է «Star Screen Awards» մրցանակին` [[2004 թվական|2004 թվականին]] իր Waisa Bhi Hota Hai Մաս II ֆիլմում ''Բացասական դերում լավագույն արտադրողականություն ցուցաբերելու համար''<ref>{{cite news|url=https://www.imdb.com/Sections/Awards/Screen_Weekly_Awards/2004| title=Screen Weekly Awards: 2004|publisher=IMDb |date=2004-01-15 |accessdate=2008-08-27}}</ref>: == Ֆիլմոգրություն == Պրատիմա Կազմին խաղացել է հետևյալ ֆիլմերում և դրամաներում. === Հեռուստատեսություն === * ''Itihaas որպես Խաբրի'' * ''X գոտի (1998 թվական)'' * ''Saat Phere որպես Կալիկայի մորաքույր'' * ''[[Մերժվածը (հեռուստասերիալ)|Մերժվածը]] որպես Սումիտրա Դևի / Նանի (2008-2015 թվականներ)'' * ''Jabb Love Hua as Raghu's grandmother (2006-2007 թվականներ)'' * ''Kammal որպես Ռամա'' * ''Kya Haadsa Kya Haqeeqat որպես Բհարինին Կաբոյում'' * ''Kesar որպես Աբհիի մայր'' * ''Mann Kee Awaaz Pratigya որպես Գուրումա'' * ''Mere Angne Mein որպես Բուա Դադի'' * ''Ishq Ka Rang Safed որպես Ինդրանի (2015-2016 թվականներ)'' * ''Siya Ke Ram որպես Կայիկեսի'' * ''Humko Tumse Ho Gaya Hai Pyaar Kya Karein որպես Դհարամվեերի ավագ քույր (2016 թվական)'' * ''Kaala Teeka որպես Մաայի (2017 թվական)'' * ''[[Թռիչք (հեռուստասերիալ)|Թռիչք]] որպես Ռաջեշվարի Դևի (2018 թվական)'' * ''Phir Laut Aayi Naagin որպես Անանդի ավագ քույր Մոհինի (2019 թվական)'' * ''Bhabiji Ghar Par Hain! որպես Հելեն Միշրա Վիբհուտիի մայր (2020 թվական)'' * ''Nath Jewar Ka Janjeer (2021 թվական)'' === Ֆիլմեր === {{columns-list|2| * Dabangg 3 (2019 թվական) * Badlapur (film) (2015 թվական) * Bhopal Mail (2010 թվական) * Under Trial * Ishq Ho Gaya Mamu (2008 թվական) * Buddha Mar Gaya (2007 թվական) * Undertrial (2007 թվական) * Տհաճությունների ջրապտույտում (2005 թվական) * Film Star (2005 թվական) * Ssukh (2005 թվական) * Բանտին և Բաբլին (2005 թվական) * Elephant Boy (2005 թվական) * Mumbai Xpress (2005 թվական) * Sehar (2005 թվական) * Սև ուրբաթ (2004 թվական) * Jaago (2004 թվական) * Ek Hasina Thi (2004 թվական) * Waisa Bhi Hota Hai Մաս II (2003 թվական) * Market (2003 թվական) * Yeh Dil (2003 թվական) * Գողացված (2003 թվական) * Raaz (2002 թվական) * Gadar: Ek Prem Katha (2001 թվական) * Dil Pe Mat Le Yaar!! (2000 թվական) * [[Եղբոր որոնումը]] (2000 թվական) * Shool (1999 թվական) * Godmother (1999 թվական) * Such a Long Journey (1998 թվական) * Dushman (1998 թվական) * Վեցերորդ երջանկություն (1997 թվական) * Vardi (film) (1989 թվական) Maine Kitne Dil Liye երգում պարուհին կապույտ հագուստով }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[http://www.bollywoodhungama.com/celebrities/filmography/10137/index.html BollywoodHungama.com պաշտոնական կայքէջում] {{Արտաքին հղումներ}} exulfzwpt3czaqb4vzq8vj6jc2wch27 8485065 8485061 2022-08-08T12:34:37Z Sophie (WMAM) 114359 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Պրատիմա Կազմի''' ({{lang-hi|प्रतिमा काज़मी}}, {{lang-ur|پرتما کاظمی}}), {{ԱԾ}}), հնդկական հեռուստատեսության դերասանուհի, ով աշխատել է բազմաթիվ բոլիվուդյան ֆիլմերում և հնդկական հեռուստատեսության դրամաներում: Չնայած, որ նա հիմա աշխատում է հնդկական ֆիլմերում և դրամաներում, իր կարիերան սկսել է [[1997 թվական|1997 թվականին]] հնդիկ Վարիս Հուսսեինի «Վեցերորդ երջանկություն» կոչվող անգլիական ֆիլմով: Այստեղ նա կերտել է ''հասարակաց տան տիկնոջ'' դերը<ref>{{cite news|url=https://www.imdb.com/title/tt0127289/ |title=Sixth Happiness (1997) |publisher=IMDb|accessdate=2008-08-27}}</ref>: Չնայած կերտելով մի քանի դրական ու խիստ կերպարներ, Պրատիման մեծ մասամբ հայտնի է բացասական և կիսամութ դերեր խաղալով: Հայտնի է իր խոսքի խիստ արտահայտմամբ և խռպոտ ձայնով: Առաջին անգամ արժանացել է «Star Screen Awards» մրցանակին` [[2004 թվական|2004 թվականին]] իր «Waisa Bhi Hota Hai» ֆիլմի 2-րդ մասում «Լավագույն բացասական դեր կերտելու համար»<ref>{{cite news|url=https://www.imdb.com/Sections/Awards/Screen_Weekly_Awards/2004| title=Screen Weekly Awards: 2004|publisher=IMDb |date=2004-01-15 |accessdate=2008-08-27}}</ref>: == Ֆիլմագրություն == Պրատիմա Կազմին խաղացել է հետևյալ ֆիլմերում և դրամաներում. === Հեռուստատեսություն === * ''Itihaas որպես Խաբրի'' * ''X գոտի (1998 թվական)'' * ''Saat Phere որպես Կալիկայի մորաքույր'' * ''[[Մերժվածը (հեռուստասերիալ)|Մերժվածը]] որպես Սումիտրա Դևի / Նանի (2008-2015 թվականներ)'' * ''Jabb Love Hua as Raghu's grandmother (2006-2007 թվականներ)'' * ''Kammal որպես Ռամա'' * ''Kya Haadsa Kya Haqeeqat որպես Բհարինին Կաբոյում'' * ''Kesar որպես Աբհիի մայր'' * ''Mann Kee Awaaz Pratigya որպես Գուրումա'' * ''Mere Angne Mein որպես Բուա Դադի'' * ''Ishq Ka Rang Safed որպես Ինդրանի (2015-2016 թվականներ)'' * ''Siya Ke Ram որպես Կայիկեսի'' * ''Humko Tumse Ho Gaya Hai Pyaar Kya Karein որպես Դհարամվեերի ավագ քույր (2016 թվական)'' * ''Kaala Teeka որպես Մաայի (2017 թվական)'' * ''[[Թռիչք (հեռուստասերիալ)|Թռիչք]] որպես Ռաջեշվարի Դևի (2018 թվական)'' * ''Phir Laut Aayi Naagin որպես Անանդի ավագ քույր Մոհինի (2019 թվական)'' * ''Bhabiji Ghar Par Hain! որպես Հելեն Միշրա Վիբհուտիի մայր (2020 թվական)'' * ''Nath Jewar Ka Janjeer (2021 թվական)'' === Ֆիլմեր === {{columns-list|2| * Dabangg 3 (2019 թվական) * Badlapur (film) (2015 թվական) * Bhopal Mail (2010 թվական) * Under Trial * Ishq Ho Gaya Mamu (2008 թվական) * Buddha Mar Gaya (2007 թվական) * Undertrial (2007 թվական) * Տհաճությունների ջրապտույտում (2005 թվական) * Film Star (2005 թվական) * Ssukh (2005 թվական) * Բանտին և Բաբլին (2005 թվական) * Elephant Boy (2005 թվական) * Mumbai Xpress (2005 թվական) * Sehar (2005 թվական) * Սև ուրբաթ (2004 թվական) * Jaago (2004 թվական) * Ek Hasina Thi (2004 թվական) * Waisa Bhi Hota Hai Մաս II (2003 թվական) * Market (2003 թվական) * Yeh Dil (2003 թվական) * Գողացված (2003 թվական) * Raaz (2002 թվական) * Gadar: Ek Prem Katha (2001 թվական) * Dil Pe Mat Le Yaar!! (2000 թվական) * [[Եղբոր որոնումը]] (2000 թվական) * Shool (1999 թվական) * Godmother (1999 թվական) * Such a Long Journey (1998 թվական) * Dushman (1998 թվական) * Վեցերորդ երջանկություն (1997 թվական) * Vardi (film) (1989 թվական) Maine Kitne Dil Liye երգում պարուհին կապույտ հագուստով }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[http://www.bollywoodhungama.com/celebrities/filmography/10137/index.html BollywoodHungama.com պաշտոնական կայքէջում] {{Արտաքին հղումներ}} kcn3mpqba0b125aymce1evw8p94abck 8485076 8485065 2022-08-08T12:46:14Z Rima 2009 77996 Ջնջվում է էջի ամբողջ պարունակությունը wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 102 1009872 8485287 8484718 2022-08-08T18:14:21Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki == [[:en:Category:GA-Class mathematics articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!en չափ!!Հայերեն հոդված!!hy չափ!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:Addition]]||77600||[[Գումարում]]||38600|| ||123 |- |[[:en:Affine symmetric group]]||59600|| || || ||2 |- |[[:en:Alexandrov's uniqueness theorem]]||13800|| || || ||4 |- |[[:en:Antiparallelogram]]||16600|| || || ||15 |- |[[:en:AP Statistics]]||21700|| || || ||2 |- |[[:en:Aristotle]]||158600||[[Արիստոտել]]||21400|| ||282 |- |[[:en:Ars Conjectandi]]||31500|| || || ||7 |- |[[:en:Binary logarithm]]||41100||[[Երկուական լոգարիթմ]]||12000|| ||25 |- |[[:en:Book embedding]]||67700|| || || ||4 |- |[[:en:Borromean rings]]||43800|| || || ||23 |- |[[:en:Cairo pentagonal tiling]]||22600|| || || ||9 |- |[[:en:Cantor's first set theory article]]||103900|| || || ||4 |- |[[:en:Cistercian numerals]]||16600|| || || ||8 |- |[[:en:Clique problem]]||85600|| || || ||17 |- |[[:en:Commutative property]]||19900||[[Տեղափոխականություն]]||1400|| ||71 |- |[[:en:Component (graph theory)]]||27600|| || || ||19 |- |[[:en:Constructible number]]||32800|| || || ||17 |- |[[:en:Convex hull]]||61100|| || || ||30 |- |[[:en:Cop-win graph]]||22400|| || || ||2 |- |[[:en:Curve of constant width]]||29800|| || || ||12 |- |[[:en:Curve-shortening flow]]||75600|| || || ||3 |- |[[:en:De Bruijn–Erdős theorem (graph theory)]]||27600|| || || ||6 |- |[[:en:De quinque corporibus regularibus]]||17400|| || || ||5 |- |[[:en:Derivative]]||53800||[[Ածանցյալ]]||18400|| ||89 |- |[[:en:Dirac delta function]]||89400|| || || ||47 |- |[[:en:Directed acyclic graph]]||45700|| || || ||23 |- |[[:en:Donkey Kong Jr. Math]]||15900|| || || ||12 |- |[[:en:Double bubble theorem]]||22400|| || || ||2 |- |[[:en:Dual graph]]||51700|| || || ||19 |- |[[:en:Dyadic rational]]||35600|| || || ||13 |- |[[:en:E (mathematical constant)]]||42100||[[E (թիվ)]]||21700|| ||90 |- |[[:en:Albert Einstein]]||208700||[[Ալբերտ Այնշտայն]]||215600|| ||290 |- |[[:en:Erdős–Straus conjecture]]||31800|| || || ||14 |- |[[:en:Euclid–Euler theorem]]||10600|| || || ||7 |- |[[:en:Euclidean distance]]||22900|| || || ||34 |- |[[:en:Factorial]]||71500||[[Ֆակտորիալ]]||2900|| ||81 |- |[[:en:Fast inverse square root]]||34100|| || || ||11 |- |[[:en:Ronald Fedkiw]]||12400|| || || ||9 |- |[[:en:Feedback arc set]]||54200|| || || ||5 |- |[[:en:Fermat's right triangle theorem]]||16300|| || || ||7 |- |[[:en:Fibonacci nim]]||10000|| || || ||3 |- |[[:en:Field (mathematics)]]||88500|| || || ||63 |- |[[:en:Final stellation of the icosahedron]]||13300||[[Եքիդնաեդր]]||16800|| ||8 |- |[[:en:Finite subdivision rule]]||21700|| || || ||2 |- |[[:en:Free abelian group]]||50100|| || || ||14 |- |[[:en:Andrew M. Gleason]]||51700|| || || ||14 |- |[[:en:Ronald Graham]]||52200|| || || ||26 |- |[[:en:Graph homomorphism]]||37300|| || || ||11 |- |[[:en:Greedy coloring]]||32800|| || || ||8 |- |[[:en:Group testing]]||61500|| || || ||3 |- |[[:en:Halin graph]]||18700|| || || ||5 |- |[[:en:Richard Hamming]]||30500|| || || ||40 |- |[[:en:Handshaking lemma]]||29100||[[Ձեռքսեղմումների լեմմա]]||7100|| ||15 |- |[[:en:Harmonic series (mathematics)]]||48100||[[Հարմոնիկ շարք]]||1200|| ||41 |- |[[:en:Heilbronn triangle problem]]||19900|| || || ||1 |- |[[:en:Hilbert space]]||122100||[[Հիլբերտյան տարածություն]]||1000|| ||56 |- |[[:en:Bernt Michael Holmboe]]||13800|| || || ||22 |- |[[:en:Homotopy groups of spheres]]||83700|| || || ||5 |- |[[:en:Christiaan Huygens]]||134200||[[Քրիստիան Հյույգենս]]||4600|| ||110 |- |[[:en:Hypatia]]||95100||[[Հիպատիա]]||3200|| ||102 |- |[[:en:Ideal polyhedron]]||27500|| || || ||2 |- |[[:en:Infinity symbol]]||24500||[[Անվերջության խորհրդանիշ]]||9100|| ||19 |- |[[:en:International Mathematical Olympiad]]||50300||[[Մաթեմատիկայի միջազգային օլիմպիադա]]||52800|| ||58 |- |[[:en:Isosceles triangle]]||37100||[[Հավասարասրուն եռանկյուն]]||1000||այո||58 |- |[[:en:Vojtěch Jarník]]||20800|| || || ||14 |- |[[:en:Jessen's icosahedron]]||16200|| || || ||5 |- |[[:en:Kawasaki's theorem]]||17800|| || || ||5 |- |[[:en:Keller's conjecture]]||25400|| || || ||4 |- |[[:en:Kepler triangle]]||17800||[[Կեպլերի եռանկյուն]]||8000|| ||26 |- |[[:en:Emanuel Lasker]]||114000||[[Էմանուել Լասկեր]]||3200|| ||77 |- |[[:en:Lonely runner conjecture]]||19800|| || || ||6 |- |[[:en:Malfatti circles]]||44400|| || || ||11 |- |[[:en:Mathematical economics]]||121800|| || || ||38 |- |[[:en:Mathematics and architecture]]||78300|| || || ||12 |- |[[:en:Mathematics and art]]||117200|| || || ||15 |- |[[:en:Matrix (mathematics)]]||106500||[[Մատրից]]||26100|| ||97 |- |[[:en:Maximum spacing estimation]]||25800|| || || ||1 |- |[[:en:James Clerk Maxwell]]||84300||[[Ջեյմս Մաքսվել]]||171500|| ||142 |- |[[:en:Mayer–Vietoris sequence]]||26500|| || || ||12 |- |[[:en:Möbius strip]]||88300||[[Մյոբիուսի թերթ]]||1300|| ||65 |- |[[:en:John von Neumann]]||247900||[[Ջոն ֆոն Նոյման]]||5300|| ||109 |- |[[:en:Isaac Newton]]||128300||[[Իսահակ Նյուտոն]]||147500|| ||277 |- |[[:en:No-three-in-line problem]]||29900|| || || ||2 |- |[[:en:Opaque set]]||31600|| || || ||3 |- |[[:en:Paterson's worms]]||11500|| || || ||5 |- |[[:en:Patterns in nature]]||60600||[[Բնության օրինաչափություններ]]||66200|| ||16 |- |[[:en:Pell's equation]]||46600|| || || ||28 |- |[[:en:Penrose tiling]]||50300|| || || ||26 |- |[[:en:Pick's theorem]]||19800||[[Փիքի թեորեմ]]||2800|| ||27 |- |[[:en:Prime number]]||118300||[[Պարզ թիվ]]||3300|| ||138 |- |[[:en:Prince Rupert's cube]]||20000|| || || ||10 |- |[[:en:Pseudoforest]]||31100|| || || ||6 |- |[[:en:Pythagoras]]||111900||[[Պյութագորաս]]||6600|| ||193 |- |[[:en:Pythagorean theorem]]||93900||[[Պյութագորասի թեորեմ]]||7300|| ||123 |- |[[:en:Pythagorean tiling]]||15300|| || || ||7 |- |[[:en:Quadrisecant]]||17600|| || || ||1 |- |[[:en:Quantum electrodynamics]]||46800||[[Քվանտային էլեկտրադինամիկա]]||4700|| ||58 |- |[[:en:Quantum mechanics]]||93100||[[Քվանտային մեխանիկա]]||24900|| ||151 |- |[[:en:Quine–Putnam indispensability argument]]||59500|| || || ||1 |- |[[:en:Rado graph]]||35500|| || || ||5 |- |[[:en:Srinivasa Ramanujan]]||95300||[[Սրինիվասա Ռամանուջան]]||18700|| ||102 |- |[[:en:Regular number]]||25200|| || || ||6 |- |[[:en:Representation theory of the Lorentz group]]||153200|| || || ||5 |- |[[:en:Reuleaux triangle]]||57500||[[Ռյոլոյի եռանկյուն]]||48600|| ||34 |- |[[:en:Reversible cellular automaton]]||71700|| || || ||3 |- |[[:en:Arnold Ross]]||25200|| || || ||10 |- |[[:en:Klaus Roth]]||30200|| || || ||31 |- |[[:en:Rule 184]]||28200|| || || ||7 |- |[[:en:SAS Institute]]||39200||[[SAS Institute]]||1500||այո||20 |- |[[:en:Schwarz lantern]]||24700|| || || ||4 |- |[[:en:Shapley–Folkman lemma]]||81200|| || || ||7 |- |[[:en:Square pyramidal number]]||18900|| || || ||19 |- |[[:en:Square-difference-free set]]||14700|| || || ||2 |- |[[:en:Squaring the circle]]||43800||[[Շրջանի քառակուսացում]]||2300|| ||49 |- |[[:en:Hugo Steinhaus]]||26400|| || || ||40 |- |[[:en:Steinitz's theorem]]||50200|| || || ||4 |- |[[:en:Carl Størmer]]||20000|| || || ||24 |- |[[:en:Summa de arithmetica]]||12200|| || || ||8 |- |[[:en:Sylvester–Gallai theorem]]||41200|| || || ||14 |- |[[:en:Sylvester's sequence]]||21200|| || || ||16 |- |[[:en:Taylor series]]||41900||[[Թեյլորի շարք]]||52200|| ||66 |- |[[:en:Tessellation]]||57400||[[Մանրահատակ (երկրաչափություն)]]||6500|| ||41 |- |[[:en:Three utilities problem]]||25300||[[Ջուր, գազ և էլեկտրականություն]]||3300|| ||17 |- |[[:en:Three-gap theorem]]||25300|| || || ||2 |- |[[:en:Transfer function matrix]]||22600|| || || ||3 |- |[[:en:Turán's brick factory problem]]||13200|| || || ||3 |- |[[:en:Alan Turing]]||138700||[[Ալան Թյուրինգ]]||111800|| ||169 |- |[[:en:Stanislaw Ulam]]||83400||[[Ստանիսլավ Ուլամ]]||5300|| ||53 |- |[[:en:Vector space]]||94800||[[Վեկտորական տարածություն]]||5300|| ||82 |- |[[:en:Vedic Mathematics]]||23100|| || || ||16 |- |[[:en:Viète's formula]]||19800|| || || ||14 |- |[[:en:Francis Amasa Walker]]||62400|| || || ||13 |- |[[:en:Jean Walton]]||19700|| || || ||1 |- |[[:en:Alfred North Whitehead]]||119600||[[Ալֆրեդ Նորթ Ուայթհեդ]]||3500|| ||90 |- |[[:en:E. T. Whittaker]]||62100|| || || ||16 |- |[[:en:Widest path problem]]||23800|| || || ||5 |- |[[:en:Wieferich prime]]||65800|| || || ||12 |- |[[:en:Eugene Wigner]]||46800||[[Յուջին Վիգներ]]||3200|| ||85 |- |[[:en:Witch of Agnesi]]||25700|| || || ||27 |- |[[:en:YBC 7289]]||9200|| || || ||10 |- |[[:en:Znám's problem]]||12300|| || || ||8 |} nyeygfpu2b7mz0ftdzzwjvvde8a04t1 102 1009875 8485305 8484719 2022-08-08T18:19:54Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki == [[:en:Category:B-Class mathematics articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!en չափ!!Հայերեն հոդված!!hy չափ!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:−1]]||6300||[[−1]]||8700|| ||49 |- |[[:en:1]]||22500||[[1 (թիվ)]]||1600||այո||195 |- |[[:en:1/3–2/3 conjecture]]||17800|| || || ||1 |- |[[:en:4-manifold]]||15000|| || || ||7 |- |[[:en:5-polytope]]||9400|| || || ||4 |- |[[:en:24-cell]]||113600|| || || ||14 |- |[[:en:24-cell honeycomb]]||13000|| || || ||3 |- |[[:en:97.5th percentile point]]||10700|| || || ||2 |- |[[:en:A Beautiful Mind (film)]]||54800||[[Բանականության խաղեր]]||9400|| ||84 |- |[[:en:A* search algorithm]]||36400||[[Ա*]]||24900|| ||32 |- |[[:en:A4 polytope]]||10400|| || || ||1 |- |[[:en:Abacus]]||50900||[[Աբակ (տախտակ)]]||17000|| ||111 |- |[[:en:Abel transform]]||9300|| || || ||7 |- |[[:en:Abel–Jacobi map]]||8000|| || || ||2 |- |[[:en:Abelian category]]||18300|| || || ||18 |- |[[:en:Abelian group]]||34600||[[Աբելյան խումբ]]||9200|| ||54 |- |[[:en:Abelian variety]]||21100|| || || ||12 |- |[[:en:Shreeram Shankar Abhyankar]]||8000|| || || ||15 |- |[[:en:Absolute convergence]]||29400|| || || ||24 |- |[[:en:Absolute value]]||25300||[[Բացարձակ արժեք]]||1200|| ||79 |- |[[:en:Ackermann function]]||49900|| || || ||27 |- |[[:en:Action (physics)]]||19800||[[Գործողություն (ֆիզիկա)]]||12800|| ||35 |- |[[:en:Actuarial credentialing and exams]]||27300|| || || ||1 |- |[[:en:Actuarial science]]||33600|| || || ||31 |- |[[:en:ADE classification]]||20300|| || || ||4 |- |[[:en:Adjoint functors]]||65200|| || || ||13 |- |[[:en:Adjugate matrix]]||28900|| || || ||23 |- |[[:en:Adrastus of Cyzicus]]||2300|| || || ||3 |- |[[:en:Affine connection]]||59000|| || || ||13 |- |[[:en:Affine space]]||42400|| || || ||27 |- |[[:en:Maria Gaetana Agnesi]]||18100||[[Մարիա Գաետանա Անեզի]]||11000|| ||68 |- |[[:en:Airy function]]||18800|| || || ||15 |- |[[:en:Ibn al-Haytham]]||118900|| || || ||94 |- |[[:en:Alexander polynomial]]||16900|| || || ||12 |- |[[:en:Algebraic curve]]||49500|| || || ||24 |- |[[:en:Algebraic geometry]]||60200||[[Հանրահաշվական երկրաչափություն]]||3600|| ||61 |- |[[:en:Algebraic K-theory]]||77800|| || || ||8 |- |[[:en:Algebraic number field]]||52900|| || || ||35 |- |[[:en:Algebraic number theory]]||40700|| || || ||36 |- |[[:en:Algebraic topology]]||18900||[[Հանրահաշվական տոպոլոգիա]]||4400|| ||43 |- |[[:en:Algebraic torus]]||24000|| || || ||2 |- |[[:en:Algebraic variety]]||39100|| || || ||34 |- |[[:en:Algorithm characterizations]]||74000|| || || ||1 |- |[[:en:Aliquot sequence]]||10800|| || || ||14 |- |[[:en:Almagest]]||30400||[[Ալմագեստ]]||1500|| ||58 |- |[[:en:Alpha–beta pruning]]||19600|| || || ||20 |- |[[:en:Alternating polynomial]]||6900|| || || ||2 |- |[[:en:Alternating-direction implicit method]]||22800|| || || ||3 |- |[[:en:American Mathematics Competitions]]||13600|| || || ||3 |- |[[:en:Ampersand]]||32800||[[Ամպերսանդ]]||2700|| ||43 |- |[[:en:Analog computer]]||53200||[[Անալոգային հաշվողական մեքենա]]||5300|| ||49 |- |[[:en:Analytic geometry]]||39100||[[Անալիտիկ երկրաչափություն]]||1200||այո||77 |- |[[:en:Analytic number theory]]||26500|| || || ||35 |- |[[:en:Analytical Dynamics of Particles and Rigid Bodies]]||49400|| || || ||1 |- |[[:en:Analytical hierarchy]]||8700|| || || ||4 |- |[[:en:Angle of parallelism]]||7400|| || || ||8 |- |[[:en:Angular velocity]]||31300||[[Անկյունային արագություն]]||17000||այո||69 |- |[[:en:Anscombe's quartet]]||9900|| || || ||22 |- |[[:en:Antimatroid]]||36500|| || || ||2 |- |[[:en:Antiphon (orator)]]||7600|| || || ||34 |- |[[:en:Aperiodic tiling]]||23000|| || || ||8 |- |[[:en:Apex graph]]||24600|| || || ||5 |- |[[:en:Apollonian network]]||41700|| || || ||2 |- |[[:en:Applied mathematics]]||20400||[[Կիրառական մաթեմատիկա]]||8800|| ||80 |- |[[:en:Apportionment in the Hellenic Parliament]]||29500|| || || ||1 |- |[[:en:Approximate Bayesian computation]]||77300|| || || ||3 |- |[[:en:Arc length]]||28100|| || || ||35 |- |[[:en:Arithmetic function]]||54400|| || || ||27 |- |[[:en:Arithmetical hierarchy]]||24900|| || || ||12 |- |[[:en:Vladimir Arnold]]||44500|| || || ||57 |- |[[:en:Arrow's impossibility theorem]]||57100|| || || ||24 |- |[[:en:Art gallery problem]]||21800|| || || ||16 |- |[[:en:Michael Artin]]||9600||[[Մայքլ Արթին]]||9000|| ||23 |- |[[:en:Assembly map]]||5400|| || || ||1 |- |[[:en:Associated Legendre polynomials]]||31700|| || || ||17 |- |[[:en:Associated prime]]||6500|| || || ||7 |- |[[:en:Association for Women in Mathematics]]||10500|| || || ||9 |- |[[:en:Asymptotic equipartition property]]||16300|| || || ||1 |- |[[:en:Asymptotic gain model]]||20100|| || || ||2 |- |[[:en:Asymptotically flat spacetime]]||11100|| || || ||5 |- |[[:en:Atiyah–Singer index theorem]]||53700|| || || ||20 |- |[[:en:Michael Atiyah]]||84600|| || || ||51 |- |[[:en:Axiom of choice]]||58200||[[Ընտրության աքսիոմ]]||6000|| ||47 |- |[[:en:Axiom of pairing]]||7400|| || || ||17 |- |[[:en:Axiom of regularity]]||22000|| || || ||17 |- |[[:en:Axiom schema of replacement]]||18900|| || || ||15 |- |[[:en:Axiom schema of specification]]||10900|| || || ||12 |- |[[:en:B-spline]]||30200|| || || ||18 |- |[[:en:B4 polytope]]||13700|| || || ||1 |- |[[:en:Baby-step giant-step]]||7100|| || || ||7 |- |[[:en:Babylonian mathematics]]||25600||[[Բաբելոնյան մաթեմատիկա]]||16300|| ||28 |- |[[:en:Baker–Campbell–Hausdorff formula]]||35400|| || || ||9 |- |[[:en:Banach fixed-point theorem]]||14700|| || || ||25 |- |[[:en:Banach space]]||97300|| || || ||38 |- |[[:en:Banach–Tarski paradox]]||47900|| || || ||33 |- |[[:en:Banff International Research Station]]||10800|| || || ||2 |- |[[:en:Basel problem]]||33300|| || || ||32 |- |[[:en:Bass diffusion model]]||10600|| || || ||5 |- |[[:en:Bass–Serre theory]]||39100|| || || ||3 |- |[[:en:Bayes' theorem]]||57700|| || || ||58 |- |[[:en:Beeman's algorithm]]||6400|| || || ||1 |- |[[:en:Bell number]]||29700|| || || ||26 |- |[[:en:Bell's theorem]]||92500|| || || ||30 |- |[[:en:Bellman–Ford algorithm]]||19000|| || || ||30 |- |[[:en:Alexandra Bellow]]||22500|| || || ||11 |- |[[:en:Beltrami equation]]||62600|| || || ||1 |- |[[:en:Benford's law]]||64600|| || || ||34 |- |[[:en:Bernoulli number]]||92900|| || || ||36 |- |[[:en:Bernoulli polynomials]]||17700||[[Բեռնուլիի բազմանդամներ]]||5400||այո||18 |- |[[:en:Bernoulli process]]||26200|| || || ||14 |- |[[:en:Bertrand's ballot theorem]]||14800|| || || ||10 |- |[[:en:Bertrand's box paradox]]||7500|| || || ||8 |- |[[:en:Bessel function]]||62600||[[Բեսելի ֆունկցիաներ]]||10200||այո||40 |- |[[:en:Best response]]||13600|| || || ||10 |- |[[:en:Beta distribution]]||248200|| || || ||28 |- |[[:en:Beta function]]||16700|| || || ||38 |- |[[:en:Bézier curve]]||48600|| || || ||46 |- |[[:en:Bifurcation theory]]||15200|| || || ||22 |- |[[:en:Big data]]||156300||[[Մեծ տվյալներ]]||38100|| ||64 |- |[[:en:Big O notation]]||60500|| || || ||38 |- |[[:en:Bijection, injection and surjection]]||14700|| || || ||3 |- |[[:en:Binary icosahedral group]]||11800|| || || ||2 |- |[[:en:Binary number]]||54000||[[Հաշվարկման երկուական համակարգ]]||2100|| ||97 |- |[[:en:Binary octahedral group]]||5500|| || || ||1 |- |[[:en:Binary relation]]||60100|| || || ||41 |- |[[:en:Binary tetrahedral group]]||9900|| || || ||2 |- |[[:en:Binary tree]]||33600|| || || ||41 |- |[[:en:Binomial distribution]]||46900|| || || ||53 |- |[[:en:Binomial series]]||11400|| || || ||16 |- |[[:en:Bipartite double cover]]||11000|| || || ||2 |- |[[:en:Bipartite graph]]||32800|| || || ||32 |- |[[:en:Biquaternion]]||21800|| || || ||11 |- |[[:en:Birectified 16-cell honeycomb]]||4400|| || || ||1 |- |[[:en:Birkhoff's representation theorem]]||21500|| || || ||1 |- |[[:en:Birthday problem]]||51100||[[Ծննդյան օրերի պարադոքս]]||35500|| ||40 |- |[[:en:Bitruncated 16-cell honeycomb]]||4300|| || || ||1 |- |[[:en:Bitruncated tesseractic honeycomb]]||3800|| || || ||1 |- |[[:en:Bivector]]||64900|| || || ||9 |- |[[:en:Bivector (complex)]]||7600|| || || ||1 |- |[[:en:Block design]]||40500|| || || ||7 |- |[[:en:Blockchain]]||117000||[[Բլոկչեյն]]||57300|| ||84 |- |[[:en:George Boole]]||57000||[[Ջորջ Բուլ]]||12600|| ||88 |- |[[:en:Boolean algebra]]||73300||[[Բուլյան հանրահաշիվ]]||9500|| ||73 |- |[[:en:Boolean algebra (structure)]]||46700|| || || ||16 |- |[[:en:Boolean algebras canonically defined]]||66100|| || || ||1 |- |[[:en:Boolean-valued model]]||17200|| || || ||3 |- |[[:en:Borel determinacy theorem]]||13500|| || || ||1 |- |[[:en:Borel hierarchy]]||9400|| || || ||3 |- |[[:en:Borel–Cantelli lemma]]||11800|| || || ||20 |- |[[:en:Borel–Kolmogorov paradox]]||14800|| || || ||3 |- |[[:en:Bose–Einstein statistics]]||38300||[[Բոզե-Այնշտայնի վիճակագրություն]]||10000|| ||49 |- |[[:en:Satyendra Nath Bose]]||32000||[[Շատենդրանաթ Բոզե]]||4100|| ||74 |- |[[:en:Boundary (topology)]]||21100|| || || ||29 |- |[[:en:Bounded variation]]||62400|| || || ||10 |- |[[:en:Box–Jenkins model]]||100|| || || ||6 |- |[[:en:Box–Muller transform]]||13300|| || || ||13 |- |[[:en:Boy's surface]]||10700|| || || ||10 |- |[[:en:Bra–ket notation]]||43300|| || || ||40 |- |[[:en:Bracket (mathematics)]]||12900|| || || ||2 |- |[[:en:Braid group]]||36300|| || || ||12 |- |[[:en:Branch-decomposition]]||21100|| || || ||6 |- |[[:en:Bregman divergence]]||25000|| || || ||3 |- |[[:en:David Bressoud]]||10500|| || || ||6 |- |[[:en:Carl Anton Bretschneider]]||3600|| || || ||10 |- |[[:en:Bricard octahedron]]||10400|| || || ||2 |- |[[:en:Bridge and torch problem]]||9700|| || || ||5 |- |[[:en:Bring radical]]||38900|| || || ||10 |- |[[:en:Brouwer fixed-point theorem]]||62200|| || || ||22 |- |[[:en:Brunnian link]]||8100|| || || ||7 |- |[[:en:Buckingham π theorem]]||28500|| || || ||18 |- |[[:en:Budan's theorem]]||13800|| || || ||3 |- |[[:en:Edward Burger]]||21200|| || || ||4 |- |[[:en:Burst error-correcting code]]||47400|| || || ||1 |- |[[:en:Busy beaver]]||48300|| || || ||13 |- |[[:en:Butterfly effect]]||37500||[[Թիթեռի էֆեկտ]]||3300|| ||59 |- |[[:en:C*-algebra]]||20000|| || || ||16 |- |[[:en:Calculator]]||71000|| || || ||106 |- |[[:en:Calculus of variations]]||56800|| || || ||44 |- |[[:en:Calkin–Wilf tree]]||15900|| || || ||5 |- |[[:en:Camellia (cipher)]]||16500||[[Կամելիա (ալգորիթմ)]]||15000|| ||10 |- |[[:en:James W. Cannon]]||23800|| || || ||6 |- |[[:en:Canonical basis]]||14700|| || || ||5 |- |[[:en:Canonical singularity]]||5300|| || || ||2 |- |[[:en:Cantor set]]||42800|| || || ||35 |- |[[:en:Cantor's diagonal argument]]||23300|| || || ||33 |- |[[:en:Cantor's paradox]]||5500|| || || ||19 |- |[[:en:Cantor's theorem]]||19800|| || || ||38 |- |[[:en:Cap set]]||15100|| || || ||1 |- |[[:en:Constantin Carathéodory]]||43900||[[Կոնստանտին Կարատեոդորի]]||3200|| ||37 |- |[[:en:Cardinal number]]||26700||[[Կարդինալ թվեր]]||45100|| ||47 |- |[[:en:Cardinality of the continuum]]||15700|| || || ||17 |- |[[:en:Carleson's theorem]]||15100|| || || ||5 |- |[[:en:Cartan connection]]||47000|| || || ||4 |- |[[:en:Cartesian coordinate system]]||43400||[[Դեկարտյան կոորդինատների համակարգ]]||4100|| ||77 |- |[[:en:Casson handle]]||6300|| || || ||1 |- |[[:en:Casting out nines]]||18200|| || || ||14 |- |[[:en:Catalan number]]||37500|| || || ||39 |- |[[:en:Category (mathematics)]]||20300||[[Կատեգորիա (մաթեմատիկա)]]||15200||այո||32 |- |[[:en:Category theory]]||30900||[[Կատեգորիաների տեսություն]]||7500|| ||53 |- |[[:en:Catenary]]||50200|| || || ||36 |- |[[:en:Cauchy sequence]]||20500|| || || ||45 |- |[[:en:Cauchy–Kowalevski theorem]]||7300|| || || ||10 |- |[[:en:Cauchy–Schwarz inequality]]||43500|| || || ||44 |- |[[:en:Augustin-Louis Cauchy]]||42500||[[Օգյուստեն Լուի Կոշի]]||5900|| ||78 |- |[[:en:Cauchy's integral formula]]||20600||[[Կոշիի ինտեգրալ]]||1800|| ||37 |- |[[:en:Bonaventura Cavalieri]]||20100||[[Բոնավենտուրա Կավալիերի]]||1900|| ||54 |- |[[:en:Cavalieri's quadrature formula]]||16800|| || || ||3 |- |[[:en:Cayley transform]]||13100|| || || ||6 |- |[[:en:Cayley–Hamilton theorem]]||63000|| || || ||29 |- |[[:en:Arthur Cayley]]||20200||[[Արթուր Քելի]]||12300|| ||52 |- |[[:en:Cellular automaton]]||64700|| || || ||35 |- |[[:en:Celsius]]||32900||[[Ցելսիուսի սանդղակ]]||5200|| ||103 |- |[[:en:Center of mass]]||34900||[[Զանգվածների կենտրոն]]||11100|| ||54 |- |[[:en:Central limit theorem]]||64400|| || || ||40 |- |[[:en:Central series]]||13900|| || || ||1 |- |[[:en:Centrality]]||45500|| || || ||12 |- |[[:en:Chaos theory]]||107900|| || || ||68 |- |[[:en:Characteristic function (probability theory)]]||37000|| || || ||27 |- |[[:en:Characterizations of the exponential function]]||20400|| || || ||3 |- |[[:en:Ruth Charney]]||7900|| || || ||9 |- |[[:en:Chebyshev distance]]||6700|| || || ||20 |- |[[:en:Chebyshev function]]||12100|| || || ||12 |- |[[:en:Chebyshev polynomials]]||60300|| || || ||25 |- |[[:en:Pafnuty Chebyshev]]||14400||[[Պաֆնուտի Չեբիշև]]||4500|| ||47 |- |[[:en:Chebyshev's inequality]]||50100|| || || ||29 |- |[[:en:Chemical graph generator]]||27500|| || || ||2 |- |[[:en:Chern class]]||42000|| || || ||12 |- |[[:en:Shiing-Shen Chern]]||55300|| || || ||31 |- |[[:en:Chirality]]||31100|| || || ||14 |- |[[:en:Chordal graph]]||19000|| || || ||17 |- |[[:en:Chow group]]||26100|| || || ||5 |- |[[:en:Christoffel symbols]]||38500|| || || ||26 |- |[[:en:Chromatic polynomial]]||29000|| || || ||11 |- |[[:en:Church encoding]]||40400|| || || ||9 |- |[[:en:Circles of Apollonius]]||15100|| || || ||7 |- |[[:en:Circuit rank]]||13500|| || || ||10 |- |[[:en:Circular motion]]||31600|| || || ||46 |- |[[:en:Circular section]]||12600|| || || ||2 |- |[[:en:Circumscribed circle]]||31000||[[Արտագծյալ շրջանագիծ]]||1500||այո||46 |- |[[:en:Class formation]]||18400|| || || ||2 |- |[[:en:Classical Electrodynamics (book)]]||17000|| || || ||2 |- |[[:en:Classical Mechanics (Goldstein)]]||14000|| || || ||2 |- |[[:en:Classical orthogonal polynomials]]||35700|| || || ||1 |- |[[:en:Classical Wiener space]]||5600|| || || ||3 |- |[[:en:Classification of finite simple groups]]||41500|| || || ||25 |- |[[:en:Claw-free graph]]||29400|| || || ||5 |- |[[:en:Clebsch–Gordan coefficients]]||34200|| || || ||16 |- |[[:en:Clifford algebra]]||62800|| || || ||18 |- |[[:en:Clifford torus]]||12300|| || || ||7 |- |[[:en:Clique complex]]||13500|| || || ||3 |- |[[:en:Closed graph theorem (functional analysis)]]||26000|| || || ||1 |- |[[:en:Closed-subgroup theorem]]||23500|| || || ||3 |- |[[:en:CMA-ES]]||46400|| || || ||4 |- |[[:en:Coefficient of determination]]||40700|| || || ||19 |- |[[:en:Cofinality]]||7100|| || || ||16 |- |[[:en:Cograph]]||21900|| || || ||8 |- |[[:en:Cohen–Macaulay ring]]||22800|| || || ||9 |- |[[:en:Paul Cohn]]||15600|| || || ||11 |- |[[:en:Cohn's irreducibility criterion]]||5500|| || || ||4 |- |[[:en:Coin flipping]]||28000|| || || ||34 |- |[[:en:Coin problem]]||22200|| || || ||8 |- |[[:en:Collatz conjecture]]||56200|| || || ||38 |- |[[:en:Combination]]||29000||[[Ընտրույթ]]||3300||այո||56 |- |[[:en:Combinatorial design]]||33700|| || || ||6 |- |[[:en:Combinatorial game theory]]||24200|| || || ||15 |- |[[:en:Combinatory logic]]||42700||[[Կոմբինատորային տրամաբանություն]]||1500|| ||21 |- |[[:en:Common integrals in quantum field theory]]||28900|| || || ||2 |- |[[:en:Commutative algebra]]||17800|| || || ||34 |- |[[:en:Commutative ring]]||42000|| || || ||35 |- |[[:en:Compact operator on Hilbert space]]||29300|| || || ||3 |- |[[:en:Compact space]]||43500|| || || ||37 |- |[[:en:Comparability graph]]||13100|| || || ||6 |- |[[:en:Competitive Lotka–Volterra equations]]||21300|| || || ||5 |- |[[:en:Complemented lattice]]||8500|| || || ||6 |- |[[:en:Complete graph]]||12900|| || || ||36 |- |[[:en:Complete lattice]]||18900|| || || ||8 |- |[[:en:Complex logarithm]]||27100||[[Կոմպլեքս լոգարիթմ]]||18500|| ||14 |- |[[:en:Complex plane]]||30500||[[Կոմպլեքս հարթություն]]||1900|| ||45 |- |[[:en:Complexification]]||14000|| || || ||5 |- |[[:en:Complexification (Lie group)]]||53400|| || || ||1 |- |[[:en:Compound interest]]||24200||[[Բարդ տոկոս]]||30900|| ||36 |- |[[:en:Compound matrix]]||15800|| || || ||1 |- |[[:en:Compound of dodecahedron and icosahedron]]||4500|| || || ||5 |- |[[:en:Computability theory]]||54800|| || || ||41 |- |[[:en:Computable function]]||24000|| || || ||21 |- |[[:en:Computational complexity of mathematical operations]]||22400|| || || ||5 |- |[[:en:Computational complexity theory]]||50000|| || || ||35 |- |[[:en:Computational finance]]||7900|| || || ||6 |- |[[:en:Computational fluid dynamics]]||66200|| || || ||33 |- |[[:en:Concrete category]]||11700|| || || ||12 |- |[[:en:Conformal geometry]]||21600|| || || ||7 |- |[[:en:Congruence (general relativity)]]||15600|| || || ||3 |- |[[:en:Congruence lattice problem]]||44000|| || || ||1 |- |[[:en:Congruence relation]]||11700|| || || ||21 |- |[[:en:Conjecture]]||23700||[[Հիպոթեզ (մաթեմատիկա)]]||23000|| ||47 |- |[[:en:Conjugacy class]]||17400|| || || ||20 |- |[[:en:Connected relation]]||10800|| || || ||14 |- |[[:en:Connected space]]||26700|| || || ||29 |- |[[:en:Connected sum]]||11800|| || || ||13 |- |[[:en:Connection (mathematics)]]||19000|| || || ||17 |- |[[:en:Consistent estimator]]||11600|| || || ||11 |- |[[:en:Constant-recursive sequence]]||32800|| || || ||6 |- |[[:en:Constructible universe]]||31900|| || || ||13 |- |[[:en:Continuous function]]||62600||[[Անընդհատ արտապատկերում]]||3100|| ||62 |- |[[:en:Continuous mapping theorem]]||6900|| || || ||6 |- |[[:en:Continuous uniform distribution]]||24700|| || || ||40 |- |[[:en:Continuum hypothesis]]||28900||[[Կոնտինուումի վարկած]]||3600||այո||39 |- |[[:en:Control theory]]||55600|| || || ||43 |- |[[:en:Controversy over Cantor's theory]]||23900|| || || ||1 |- |[[:en:Convergence of Fourier series]]||21300|| || || ||3 |- |[[:en:Convergence of random variables]]||38600|| || || ||22 |- |[[:en:Convergent matrix]]||8100|| || || ||1 |- |[[:en:Convex cone]]||24200|| || || ||10 |- |[[:en:Convex uniform honeycomb]]||66200|| || || ||4 |- |[[:en:John Horton Conway]]||34500|| || || ||47 |- |[[:en:Conway's Game of Life]]||53000|| || || ||36 |- |[[:en:Cook–Levin theorem]]||17100|| || || ||21 |- |[[:en:Copula (probability theory)]]||70800|| || || ||17 |- |[[:en:CORDIC]]||70000|| || || ||11 |- |[[:en:Core damage frequency]]||8100|| || || ||3 |- |[[:en:Core model]]||7200|| || || ||1 |- |[[:en:Correlation]]||36900||[[Կոռելյացիա (մաթեմատիկա)]]||1500|| ||63 |- |[[:en:Cotangent space]]||9100|| || || ||9 |- |[[:en:Courant bracket]]||8200|| || || ||1 |- |[[:en:Courant Institute of Mathematical Sciences]]||45300|| || || ||17 |- |[[:en:Courcelle's theorem]]||24800|| || || ||5 |- |[[:en:Covariance and contravariance of vectors]]||33900||[[Կովարիանտ և կոնտրավարիանտ թենզոր]]||7000|| ||18 |- |[[:en:Covariant derivative]]||36200|| || || ||17 |- |[[:en:Covering space]]||31400|| || || ||16 |- |[[:en:Coxeter group]]||35700|| || || ||17 |- |[[:en:Coxeter–Dynkin diagram]]||112900|| || || ||15 |- |[[:en:Cramér–Rao bound]]||24500|| || || ||15 |- |[[:en:Cross product]]||74600||[[Վեկտորական արտադրյալ]]||12800|| ||66 |- |[[:en:Crossing number (graph theory)]]||24800|| || || ||8 |- |[[:en:Crown graph]]||10800|| || || ||6 |- |[[:en:Crystalline cohomology]]||14900|| || || ||4 |- |[[:en:Crystallographic restriction theorem]]||17200|| || || ||4 |- |[[:en:Cubic equation]]||67100||[[Խորանարդ հավասարում]]||6900|| ||43 |- |[[:en:Cubic reciprocity]]||26700|| || || ||7 |- |[[:en:Curl (mathematics)]]||30700||[[Ռոտոր (դիֆերենցման օպերատոր)]]||14700|| ||43 |- |[[:en:Cycle double cover]]||13200|| || || ||2 |- |[[:en:Cycle space]]||17800|| || || ||4 |- |[[:en:Cyclic group]]||35500|| || || ||32 |- |[[:en:D4 polytope]]||11200|| || || ||1 |- |[[:en:George Dantzig]]||25600||[[Ջորջ Դանցիգ]]||11200|| ||37 |- |[[:en:Data analysis]]||84400|| || || ||37 |- |[[:en:Augustus De Morgan]]||50700||[[Օգաստես դե Մորգան]]||3200|| ||55 |- |[[:en:DE-9IM]]||39300|| || || ||2 |- |[[:en:Decimal]]||40100||[[Տասնորդական հաշվման համակարգեր]]||3100|| ||87 |- |[[:en:Decomposition of spectrum (functional analysis)]]||21300|| || || ||6 |- |[[:en:Dedekind group]]||3700|| || || ||10 |- |[[:en:Dedekind–MacNeille completion]]||22500|| || || ||1 |- |[[:en:Degasperis–Procesi equation]]||16700|| || || ||2 |- |[[:en:Degenerate conic]]||16300|| || || ||2 |- |[[:en:Dehn function]]||30000|| || || ||3 |- |[[:en:Dehn invariant]]||37400|| || || ||2 |- |[[:en:Deligne–Lusztig theory]]||28700|| || || ||1 |- |[[:en:W. Edwards Deming]]||48500||[[Ուիլյամ Էդվարդս Դեմինգ]]||18500|| ||38 |- |[[:en:Density on a manifold]]||9400|| || || ||4 |- |[[:en:Department of Mathematics, University of Manchester]]||13700|| || || ||2 |- |[[:en:Dependence logic]]||28700|| || || ||1 |- |[[:en:Derivative of the exponential map]]||31600|| || || ||2 |- |[[:en:Derived category]]||29400|| || || ||6 |- |[[:en:Dessin d'enfant]]||30600|| || || ||5 |- |[[:en:Determinant]]||87000||[[Որոշիչ (մաթեմատիկա)]]||29100|| ||72 |- |[[:en:Diagonal lemma]]||10800|| || || ||5 |- |[[:en:Difference engine]]||40600|| || || ||31 |- |[[:en:Differentiable manifold]]||67300|| || || ||21 |- |[[:en:Differential calculus]]||30800||[[Դիֆերենցիալ հաշիվ]]||18700|| ||72 |- |[[:en:Differential equation]]||28000||[[Դիֆերենցիալ հավասարումներ]]||26900|| ||98 |- |[[:en:Differential geometry]]||46600||[[Դիֆերենցիալ երկրաչափություն]]||1600|| ||61 |- |[[:en:Differential geometry of surfaces]]||130400|| || || ||8 |- |[[:en:Differential of a function]]||30300|| || || ||36 |- |[[:en:Dilworth's theorem]]||18500|| || || ||9 |- |[[:en:Dimension]]||40600||[[Չափականություն]]||2500|| ||84 |- |[[:en:Dimensional analysis]]||95100||[[Չափայնություն]]||1700|| ||34 |- |[[:en:Diophantine equation]]||34900||[[Դիոֆանտյան հավասարում]]||11800|| ||50 |- |[[:en:Diophantus]]||24600||[[Դիոֆանտ]]||1700|| ||74 |- |[[:en:Dirac bracket]]||29100|| || || ||4 |- |[[:en:Dirac equation]]||74900||[[Դիրակի հավասարում]]||2100|| ||46 |- |[[:en:Paul Dirac]]||62500||[[Պոլ Դիրակ]]||4200|| ||117 |- |[[:en:Direct integral]]||16900|| || || ||2 |- |[[:en:Direct stiffness method]]||14900|| || || ||8 |- |[[:en:Dirichlet integral]]||13700|| || || ||8 |- |[[:en:Discontinuous linear map]]||15600|| || || ||3 |- |[[:en:Discrete calculus]]||38500|| || || ||3 |- |[[:en:Discrete cosine transform]]||105600|| || || ||29 |- |[[:en:Discrete Fourier transform]]||69000|| || || ||27 |- |[[:en:Discrete mathematics]]||26100||[[Դիսկրետ մաթեմատիկա]]||7500||այո||78 |- |[[:en:Discrete sine transform]]||13800|| || || ||6 |- |[[:en:Discrete time and continuous time]]||10100|| || || ||8 |- |[[:en:Discriminant of an algebraic number field]]||23700|| || || ||8 |- |[[:en:Distance-hereditary graph]]||19700|| || || ||5 |- |[[:en:Distribution (mathematics)]]||127400||[[Ընդհանրացված ֆունկցիա]]||4200|| ||26 |- |[[:en:Divergent series]]||31300|| || || ||27 |- |[[:en:Division by zero]]||32500||[[Բաժանում զրոյի վրա]]||9200|| ||38 |- |[[:en:Dominated convergence theorem]]||12400|| || || ||17 |- |[[:en:Double pendulum]]||11700||[[Կրկնակի ճոճանակներ]]||10000|| ||20 |- |[[:en:Jacques du Chevreul]]||27300|| || || ||1 |- |[[:en:Dual quaternion]]||28600|| || || ||3 |- |[[:en:Dual space]]||42300|| || || ||26 |- |[[:en:Duodecimal]]||78300|| || || ||44 |- |[[:en:Dynamic programming]]||65000|| || || ||40 |- |[[:en:Dynamical system]]||53100|| || || ||50 |- |[[:en:Dynkin diagram]]||77900|| || || ||11 |- |[[:en:Freeman Dyson]]||82900||[[Ֆրիմեն Դայսոն]]||10900|| ||65 |- |[[:en:Ear decomposition]]||15000|| || || ||4 |- |[[:en:Earth's rotation]]||42700||[[Երկրի օրապտույտ]]||26400|| ||58 |- |[[:en:Edge coloring]]||66300|| || || ||16 |- |[[:en:Efficient approximately-fair item allocation]]||38400|| || || ||1 |- |[[:en:Egorov's theorem]]||19400|| || || ||13 |- |[[:en:Ehresmann connection]]||23100|| || || ||4 |- |[[:en:Eigenvalue perturbation]]||18700|| || || ||1 |- |[[:en:Eigenvalues and eigenvectors]]||100200|| || || ||48 |- |[[:en:Eight queens puzzle]]||33700|| || || ||32 |- |[[:en:Einstein notation]]||14000|| || || ||30 |- |[[:en:Elementary algebra]]||45700||[[Տարրական հանրահաշիվ]]||14200|| ||55 |- |[[:en:Gustav Elfving]]||17200|| || || ||8 |- |[[:en:Elliptic curve]]||50000|| || || ||38 |- |[[:en:Elliptic geometry]]||18900||[[Ռիմանի երկրաչափություն]]||11700|| ||27 |- |[[:en:Elliptic integral]]||28800|| || || ||27 |- |[[:en:Endomorphism ring]]||8800|| || || ||7 |- |[[:en:Enriques–Kodaira classification]]||30700|| || || ||6 |- |[[:en:Ensemble Kalman filter]]||25900|| || || ||3 |- |[[:en:Entropy]]||112500||[[Էնտրոպիա]]||4500|| ||91 |- |[[:en:Entropy (information theory)]]||61800|| || || ||45 |- |[[:en:Envy-free item allocation]]||27000|| || || ||2 |- |[[:en:Epimorphism]]||17200|| || || ||19 |- |[[:en:Equals sign]]||23800|| || || ||46 |- |[[:en:Equation]]||33300||[[Հավասարում]]||47100|| ||130 |- |[[:en:Equidissection]]||30200|| || || ||4 |- |[[:en:Equipollence (geometry)]]||6000|| || || ||7 |- |[[:en:Equitable coloring]]||18900|| || || ||4 |- |[[:en:Equivalence relation]]||30500|| || || ||59 |- |[[:en:Eratosthenes]]||35500||[[Էրատոսթենես Կիրենացի]]||6000|| ||101 |- |[[:en:Erdős number]]||30600|| || || ||36 |- |[[:en:Erdős–Szekeres theorem]]||10500|| || || ||12 |- |[[:en:Paul Erdős]]||48500||[[Պաուլ Էրդոշ]]||14200|| ||77 |- |[[:en:Erlangen program]]||14500|| || || ||20 |- |[[:en:Étale cohomology]]||33700|| || || ||7 |- |[[:en:Étale morphism]]||15700|| || || ||4 |- |[[:en:Euclid's Elements]]||45300||[[Սկզբունքներ]]||7800|| ||81 |- |[[:en:Euclidean geometry]]||50300||[[Էվկլիդեսյան երկրաչափություն]]||2200|| ||80 |- |[[:en:Euclidean plane isometry]]||23400|| || || ||6 |- |[[:en:Euclidean space]]||45900|| || || ||63 |- |[[:en:Euclidean tilings by convex regular polygons]]||31800|| || || ||10 |- |[[:en:Euclidean vector]]||61400|| || || ||91 |- |[[:en:Eudoxus of Cnidus]]||22300||[[Եվդոքս]]||1600|| ||63 |- |[[:en:Euler angles]]||46400|| || || ||30 |- |[[:en:Euler characteristic]]||27500||[[Էյլերի բնութագիր]]||10500|| ||37 |- |[[:en:Euler class]]||10900|| || || ||7 |- |[[:en:Euler method]]||23200|| || || ||29 |- |[[:en:Euler–Lagrange equation]]||23100|| || || ||27 |- |[[:en:Euler–Maclaurin formula]]||19300|| || || ||20 |- |[[:en:Euler's constant]]||43000||[[Էյլեր-Մասկերոնի հաստատուն]]||6400|| ||43 |- |[[:en:Euler's formula]]||23600||[[Էյլերի բանաձև]]||13200|| ||67 |- |[[:en:Euler's identity]]||15900||[[Էյլերի նույնություն]]||19200|| ||53 |- |[[:en:Euler's theorem]]||9100|| || || ||39 |- |[[:en:Euler's totient function]]||44000|| || || ||41 |- |[[:en:Exact category]]||8500|| || || ||3 |- |[[:en:Exponential distribution]]||40200|| || || ||37 |- |[[:en:Exponential function]]||42700||[[Ցուցչային ֆունկցիա]]||7300|| ||44 |- |[[:en:Exponential growth]]||23700|| || || ||39 |- |[[:en:Exsecant]]||30200|| || || ||9 |- |[[:en:Ext functor]]||18700|| || || ||9 |- |[[:en:Exterior algebra]]||79600|| || || ||17 |- |[[:en:Factorization]]||41600|| || || ||62 |- |[[:en:Fair item allocation]]||22200|| || || ||2 |- |[[:en:Fano plane]]||21700|| || || ||15 |- |[[:en:Farey sequence]]||36500|| || || ||18 |- |[[:en:Fast Fourier transform]]||60600|| || || ||30 |- |[[:en:Fermat number]]||43000||[[Ֆերմայի թիվ]]||4500||այո||41 |- |[[:en:Fermat's Last Theorem]]||103400||[[Ֆերմայի մեծ թեորեմ]]||6500|| ||80 |- |[[:en:Fiber bundle]]||28300|| || || ||19 |- |[[:en:Fibonacci number]]||82800||[[Ֆիբոնաչիի թվեր]]||10700|| ||69 |- |[[:en:Fibonacci word]]||14200|| || || ||9 |- |[[:en:Fibred category]]||27200|| || || ||4 |- |[[:en:Field with one element]]||32000|| || || ||4 |- |[[:en:Fields Medal]]||69100||[[Ֆիլդսյան մրցանակ]]||3300|| ||77 |- |[[:en:Louis Napoleon George Filon]]||6500|| || || ||2 |- |[[:en:Finite difference]]||30700||[[Վերջավոր տարբերությունների հաշիվ]]||3500|| ||22 |- |[[:en:Finite field]]||44700||[[Վերջավոր դաշտ]]||44300|| ||35 |- |[[:en:Finite mathematics]]||3700||[[Վերջավոր մաթեմատիկա]]||5200|| ||3 |- |[[:en:First-order logic]]||91300||[[Պրեդիկատների տրամաբանություն]]||3700|| ||33 |- |[[:en:Fisher information metric]]||23300|| || || ||2 |- |[[:en:Ronald Fisher]]||70500||[[Ռոնալդ Ֆիշեր]]||17800|| ||54 |- |[[:en:Fisher's noncentral hypergeometric distribution]]||16600|| || || ||2 |- |[[:en:Fitting length]]||6100|| || || ||2 |- |[[:en:Five color theorem]]||10000|| || || ||15 |- |[[:en:Flat module]]||29400|| || || ||13 |- |[[:en:Floer homology]]||37200|| || || ||6 |- |[[:en:Floor and ceiling functions]]||35300||[[Ամբողջ մաս]]||21700|| ||25 |- |[[:en:Flow network]]||19000||[[Հոսքային ցանց]]||15200|| ||22 |- |[[:en:Floyd–Warshall algorithm]]||22400|| || || ||24 |- |[[:en:Fluid mechanics]]||20200||[[Հիդրոմեխանիկա]]||6200|| ||76 |- |[[:en:Fluxion]]||5300|| || || ||3 |- |[[:en:Folium of Descartes]]||6200|| || || ||29 |- |[[:en:Forcing (mathematics)]]||45700|| || || ||15 |- |[[:en:Formula]]||11500||[[Մաթեմատիկական բանաձև]]||1700||այո||69 |- |[[:en:Foundations of mathematics]]||49200|| || || ||36 |- |[[:en:Four color theorem]]||47200||[[Չորս գույների թեորեմ]]||2600||այո||59 |- |[[:en:Fourier analysis]]||38300|| || || ||32 |- |[[:en:Fourier series]]||72700||[[Ֆուրիեի շարք]]||16400|| ||67 |- |[[:en:Fourier transform]]||168900|| || || ||64 |- |[[:en:Fourier–Bros–Iagolnitzer transform]]||7700|| || || ||1 |- |[[:en:Fractal]]||70600||[[Ֆրակտալ]]||51800|| ||79 |- |[[:en:Fractal dimension]]||44400|| || || ||23 |- |[[:en:Fractional Fourier transform]]||25000|| || || ||7 |- |[[:en:Frame (linear algebra)]]||21200|| || || ||9 |- |[[:en:Frame bundle]]||14600|| || || ||7 |- |[[:en:Fréchet distance]]||14700|| || || ||3 |- |[[:en:Gottlob Frege]]||49000||[[Գոտլոբ Ֆրեգե]]||2600|| ||84 |- |[[:en:Freiling's axiom of symmetry]]||10300|| || || ||2 |- |[[:en:Frenet–Serret formulas]]||33100|| || || ||16 |- |[[:en:Frequency analysis]]||16100|| || || ||25 |- |[[:en:Frieze group]]||10100|| || || ||12 |- |[[:en:Fubini–Study metric]]||27600|| || || ||6 |- |[[:en:Function composition]]||38100||[[Ֆունկցիայի համադրույթ]]||7800|| ||49 |- |[[:en:Functional analysis]]||19600|| || || ||49 |- |[[:en:Functional completeness]]||14800||[[Ամբողջ ֆունկցիա]]||1400|| ||11 |- |[[:en:Functor]]||23700|| || || ||26 |- |[[:en:Fundamental group]]||53600|| || || ||28 |- |[[:en:Fundamental lemma of sieve theory]]||6300|| || || ||3 |- |[[:en:Fundamental theorem of algebra]]||50900||[[Հանրահաշվի հիմնական թեորեմ]]||12300|| ||59 |- |[[:en:Fundamental theorem of arithmetic]]||20600||[[Թվաբանության հիմնական թեորեմ]]||18100|| ||68 |- |[[:en:Fundamental theorem of calculus]]||35000|| || || ||58 |- |[[:en:Gallai–Hasse–Roy–Vitaver theorem]]||12000|| || || ||3 |- |[[:en:Galois theory]]||31900|| || || ||41 |- |[[:en:Évariste Galois]]||40900||[[Էվարիստ Գալուա]]||2400|| ||94 |- |[[:en:Galton–Watson process]]||16700|| || || ||9 |- |[[:en:Francis Galton]]||70900|| || || ||64 |- |[[:en:Gamma distribution]]||50100|| || || ||30 |- |[[:en:Gamma function]]||77500||[[Գամմա ֆունկցիա]]||25700|| ||64 |- |[[:en:Gamma matrices]]||58400|| || || ||16 |- |[[:en:Gammoid]]||10200|| || || ||1 |- |[[:en:Martin Gardner]]||81600||[[Մարտին Գարդներ]]||2200|| ||49 |- |[[:en:Gauge theory (mathematics)]]||73300|| || || ||1 |- |[[:en:Gauss's law for gravity]]||15300|| || || ||8 |- |[[:en:Gauss's lemma (number theory)]]||17300|| || || ||11 |- |[[:en:Gauss's Pythagorean right triangle proposal]]||9200|| || || ||2 |- |[[:en:Gaussian curvature]]||18900|| || || ||21 |- |[[:en:Gaussian elimination]]||30100||[[Գաուսի մեթոդ]]||41500|| ||49 |- |[[:en:General recursive function]]||17900|| || || ||18 |- |[[:en:General Relativity (book)]]||10600|| || || ||3 |- |[[:en:General topology]]||42500|| || || ||29 |- |[[:en:Generalized continued fraction]]||50300|| || || ||6 |- |[[:en:Generalized eigenvector]]||38500|| || || ||9 |- |[[:en:Generalized hypergeometric function]]||33600|| || || ||6 |- |[[:en:Generalized inverse]]||15400|| || || ||13 |- |[[:en:Generalized Stokes theorem]]||34400|| || || ||32 |- |[[:en:Genus of a multiplicative sequence]]||14200|| || || ||4 |- |[[:en:Geodesic]]||27100||[[Գեոդեզիկ գծեր]]||1000|| ||43 |- |[[:en:Geodesics on an ellipsoid]]||72600|| || || ||3 |- |[[:en:Geodetic graph]]||8600|| || || ||1 |- |[[:en:Geometric group theory]]||38700|| || || ||12 |- |[[:en:Geometric magic square]]||14800|| || || ||3 |- |[[:en:Geometrical properties of polynomial roots]]||32900|| || || ||5 |- |[[:en:Geometrization conjecture]]||30000|| || || ||12 |- |[[:en:Sophie Germain]]||36900||[[Սոֆի Ժերմեն]]||9400|| ||65 |- |[[:en:Gersonides]]||23100|| || || ||27 |- |[[:en:Gibbs phenomenon]]||30000|| || || ||16 |- |[[:en:Kurt Gödel]]||47100||[[Կուրտ Գյոդել]]||4300|| ||104 |- |[[:en:Gödel's incompleteness theorems]]||89700|| || || ||55 |- |[[:en:Golden ratio]]||127200||[[Ոսկե հատում]]||5100|| ||94 |- |[[:en:Gömböc]]||22200|| || || ||21 |- |[[:en:Graded poset]]||13900|| || || ||2 |- |[[:en:Gradshteyn and Ryzhik]]||136700|| || || ||6 |- |[[:en:Graph (discrete mathematics)]]||27800||[[Գրաֆներ]]||5600||այո||67 |- |[[:en:Graph automorphism]]||13900|| || || ||9 |- |[[:en:Graph coloring]]||65100||[[Գրաֆների ներկում]]||70100|| ||36 |- |[[:en:Graph drawing]]||30500|| || || ||9 |- |[[:en:Graph minor]]||36200|| || || ||12 |- |[[:en:Graph power]]||11500|| || || ||5 |- |[[:en:Graph structure theorem]]||25200|| || || ||5 |- |[[:en:Graph theory]]||51900||[[Գրաֆների տեսություն]]||22300|| ||78 |- |[[:en:Graphic matroid]]||16100|| || || ||3 |- |[[:en:Hermann Grassmann]]||26000|| || || ||43 |- |[[:en:Gravitation (book)]]||13500|| || || ||8 |- |[[:en:Gray code]]||168400|| || || ||32 |- |[[:en:Green's function]]||37000||[[Գրինի ֆունկցիա]]||3200|| ||26 |- |[[:en:Grigorchuk group]]||18600|| || || ||4 |- |[[:en:GRIM test]]||6400|| || || ||3 |- |[[:en:Alexander Grothendieck]]||71200|| || || ||55 |- |[[:en:Grötzsch graph]]||8400|| || || ||5 |- |[[:en:Group action]]||42300|| || || ||26 |- |[[:en:Group representation]]||15000|| || || ||28 |- |[[:en:Group theory]]||40600|| || || ||79 |- |[[:en:H-cobordism]]||11500|| || || ||5 |- |[[:en:H-vector]]||13900|| || || ||1 |- |[[:en:H4 polytope]]||13800|| || || ||1 |- |[[:en:Haar measure]]||29700|| || || ||20 |- |[[:en:Jacques Hadamard]]||20400||[[Ժակ Ադամար]]||2300|| ||53 |- |[[:en:Hadwiger conjecture (graph theory)]]||19000|| || || ||6 |- |[[:en:Hadwiger–Nelson problem]]||13900|| || || ||11 |- |[[:en:Hairy ball theorem]]||12000|| || || ||20 |- |[[:en:Halting problem]]||43600|| || || ||34 |- |[[:en:Ham sandwich theorem]]||19300|| || || ||11 |- |[[:en:Hamilton–Jacobi equation]]||41300|| || || ||20 |- |[[:en:William Rowan Hamilton]]||41700||[[Ուիլյամ Համիլտոն]]||84900|| ||79 |- |[[:en:Happy ending problem]]||16100|| || || ||15 |- |[[:en:Hardy space]]||31400|| || || ||11 |- |[[:en:Harmonic divisor number]]||7200|| || || ||10 |- |[[:en:Harmonic function]]||22300|| || || ||29 |- |[[:en:Harmonic map]]||37900|| || || ||4 |- |[[:en:Thomas Harriot]]||33800|| || || ||35 |- |[[:en:Hausdorff dimension]]||24200|| || || ||27 |- |[[:en:Hausdorff space]]||15700|| || || ||33 |- |[[:en:Felix Hausdorff]]||55200|| || || ||45 |- |[[:en:Haven (graph theory)]]||15700|| || || ||3 |- |[[:en:Stephen Hawking]]||186600||[[Սթիվեն Հոքինգ]]||22100|| ||185 |- |[[:en:Hearing the shape of a drum]]||14300|| || || ||5 |- |[[:en:Heat equation]]||59000|| || || ||30 |- |[[:en:Oliver Heaviside]]||39000||[[Օլիվեր Հևիսայդ]]||11600|| ||62 |- |[[:en:Heawood graph]]||9300|| || || ||14 |- |[[:en:Herschel graph]]||10300|| || || ||4 |- |[[:en:Federico Rodriguez Hertz]]||10100|| || || ||5 |- |[[:en:Hexadecimal]]||63900||[[Հաշվարկման տասնվեցական համակարգ]]||900|| ||81 |- |[[:en:Hexagonal Efficient Coordinate System]]||12400|| || || ||1 |- |[[:en:Hexagram]]||24900|| || || ||31 |- |[[:en:Heyting algebra]]||44700|| || || ||14 |- |[[:en:Hilbert transform]]||57700|| || || ||19 |- |[[:en:Hilbert's problems]]||33600||[[Հիլբերտի խնդիրներ]]||23500|| ||46 |- |[[:en:Hilbert's syzygy theorem]]||13500|| || || ||4 |- |[[:en:Hilbert's tenth problem]]||25300|| || || ||13 |- |[[:en:Hilbert's theorem (differential geometry)]]||9500|| || || ||6 |- |[[:en:Hindu–Arabic numeral system]]||23600|| || || ||26 |- |[[:en:Hipparchus]]||85000||[[Հիպարքոս]]||2300|| ||79 |- |[[:en:Histogram]]||26000|| || || ||51 |- |[[:en:History of algebra]]||117900|| || || ||9 |- |[[:en:History of geometry]]||52400||[[Երկրաչափության պատմություն]]||10100|| ||20 |- |[[:en:History of mathematical notation]]||147200||[[Մաթեմատիկական նշանակումների պատմություն]]||14900|| ||8 |- |[[:en:History of randomness]]||36500|| || || ||4 |- |[[:en:History of the Church–Turing thesis]]||61600|| || || ||2 |- |[[:en:History of the function concept]]||79900|| || || ||2 |- |[[:en:History of trigonometry]]||49700||[[Եռանկյունաչափության պատմություն]]||118400|| ||17 |- |[[:en:Hodge conjecture]]||22400|| || || ||24 |- |[[:en:Hodge star operator]]||38100|| || || ||10 |- |[[:en:Robert V. Hogg]]||17400|| || || ||3 |- |[[:en:Hole]]||20500|| || || ||15 |- |[[:en:Holomorphic function]]||24100|| || || ||45 |- |[[:en:Holonomy]]||41900|| || || ||10 |- |[[:en:Hom functor]]||9400|| || || ||7 |- |[[:en:Homeomorphism]]||12900||[[Հոմեոմորֆիզմ]]||1000|| ||48 |- |[[:en:Homological algebra]]||28200|| || || ||33 |- |[[:en:Hopcroft–Karp algorithm]]||25200||[[Հապքրոֆթ-Կարպ ալգորիթմ]]||21000|| ||12 |- |[[:en:Hopf algebra]]||35300|| || || ||12 |- |[[:en:Hopf fibration]]||35600|| || || ||12 |- |[[:en:Pao-Lu Hsu]]||9400|| || || ||7 |- |[[:en:Hyperbola]]||71000||[[Հիպերբոլ]]||3700||այո||74 |- |[[:en:Hyperbolic angle]]||16300|| || || ||9 |- |[[:en:Hyperbolic sector]]||6100|| || || ||9 |- |[[:en:Hypercomplex number]]||25700||[[Հիպերկոմպլեքս թվեր]]||2800|| ||33 |- |[[:en:Hypergeometric distribution]]||24600|| || || ||29 |- |[[:en:Hyperreal number]]||29800|| || || ||26 |- |[[:en:Hypersurface]]||9300|| || || ||21 |- |[[:en:Image functors for sheaves]]||5200|| || || ||1 |- |[[:en:Imaginary unit]]||21500||[[Կեղծ միավոր]]||9400|| ||62 |- |[[:en:Immersion (mathematics)]]||23800|| || || ||17 |- |[[:en:Implementation of mathematics in set theory]]||60800|| || || ||1 |- |[[:en:Inaccessible cardinal]]||15000|| || || ||13 |- |[[:en:Incircle and excircles of a triangle]]||33100|| || || ||28 |- |[[:en:Incomplete gamma function]]||41500|| || || ||14 |- |[[:en:Indian mathematics]]||104000||[[Մաթեմատիկայի պատմությունը Հնդկաստանում]]||16700|| ||33 |- |[[:en:Indifference graph]]||17000|| || || ||4 |- |[[:en:Infinite monkey theorem]]||51100|| || || ||45 |- |[[:en:Infinite monkey theorem in popular culture]]||30400|| || || ||2 |- |[[:en:Information security]]||191800||[[Տեղեկատվական անվտանգություն]]||9500|| ||50 |- |[[:en:Information theory]]||49000||[[Ինֆորմացիայի տեսություն]]||30200|| ||74 |- |[[:en:Injective module]]||28600|| || || ||12 |- |[[:en:Integer]]||23700||[[Ամբողջ թիվ]]||1500||այո||131 |- |[[:en:Integer factorization]]||23500|| || || ||34 |- |[[:en:Integer triangle]]||40200|| || || ||6 |- |[[:en:Integral]]||66600||[[Ինտեգրալ]]||1000|| ||93 |- |[[:en:Integral curve]]||6000|| || || ||13 |- |[[:en:Integral of the secant function]]||20600|| || || ||3 |- |[[:en:Interior algebra]]||30400|| || || ||2 |- |[[:en:International Linear Algebra Society]]||17300|| || || ||1 |- |[[:en:Interpolation]]||20400|| || || ||48 |- |[[:en:Interval (mathematics)]]||23300||[[Միջակայք (մաթեմատիկա)]]||12500|| ||65 |- |[[:en:Interval arithmetic]]||54900|| || || ||11 |- |[[:en:Introduction to gauge theory]]||31700|| || || ||2 |- |[[:en:Inverse semigroup]]||28200|| || || ||4 |- |[[:en:Inverse transform sampling]]||12900|| || || ||11 |- |[[:en:Inverse trigonometric functions]]||79400||[[Հակադարձ եռանկյունաչափական ֆունկցիաներ]]||29500|| ||50 |- |[[:en:Invertible matrix]]||42500|| || || ||35 |- |[[:en:Irrational number]]||40500||[[Իռացիոնալ թիվ]]||29200|| ||89 |- |[[:en:Isomorphism]]||22800||[[Իզոմորֆություն (մաթեմատիկա)]]||5400|| ||59 |- |[[:en:Iterative method]]||9600|| || || ||17 |- |[[:en:James–Stein estimator]]||16000|| || || ||3 |- |[[:en:Jeep problem]]||24800|| || || ||4 |- |[[:en:Jeffery–Hamel flow]]||13100|| || || ||1 |- |[[:en:Jensen's inequality]]||29200||[[Ենսենի անհավասարություն]]||6500|| ||28 |- |[[:en:Jet (mathematics)]]||23800|| || || ||8 |- |[[:en:Jet bundle]]||34500|| || || ||3 |- |[[:en:Johnson solid]]||52500|| || || ||23 |- |[[:en:Jordan normal form]]||43600|| || || ||22 |- |[[:en:Julia (programming language)]]||78500|| || || ||27 |- |[[:en:Julia Robinson Mathematics Festival]]||8200|| || || ||1 |- |[[:en:Julia set]]||35300|| || || ||29 |- |[[:en:K-set (geometry)]]||15700|| || || ||1 |- |[[:en:Kähler manifold]]||31500|| || || ||13 |- |[[:en:Kalman filter]]||124200|| || || ||33 |- |[[:en:Kantorovich theorem]]||9700|| || || ||4 |- |[[:en:Karnaugh map]]||28900|| || || ||37 |- |[[:en:Karp–Lipton theorem]]||13700|| || || ||2 |- |[[:en:Kazhdan–Lusztig polynomial]]||25700|| || || ||3 |- |[[:en:Kepler conjecture]]||21700|| || || ||21 |- |[[:en:Kepler–Poinsot polyhedron]]||31400|| || || ||25 |- |[[:en:Kerala school of astronomy and mathematics]]||25800|| || || ||16 |- |[[:en:Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi]]||71700||[[Ալ-Խորեզմի]]||40000|| ||144 |- |[[:en:Kinematics]]||56400||[[Կինեմատիկա]]||12900|| ||80 |- |[[:en:Kinetic energy]]||36500||[[Կինետիկ էներգիա]]||2000|| ||93 |- |[[:en:Klein bottle]]||20500||[[Կլայնի շիշ]]||3600|| ||47 |- |[[:en:Klein four-group]]||10000|| || || ||30 |- |[[:en:Felix Klein]]||28600||[[Ֆելիքս Կլայն]]||7500|| ||68 |- |[[:en:Klein's Encyclopedia of Mathematical Sciences]]||14600|| || || ||6 |- |[[:en:Knapsack problem]]||43700||[[Ուսապարկի խնդիր]]||4400|| ||31 |- |[[:en:Knight's tour]]||21100|| || || ||34 |- |[[:en:Knot theory]]||49300|| || || ||39 |- |[[:en:Donald Knuth]]||63600||[[Դոնալդ Կնուտ]]||11400|| ||84 |- |[[:en:Kolmogorov complexity]]||40800|| || || ||25 |- |[[:en:Kolmogorov structure function]]||16900|| || || ||1 |- |[[:en:Korteweg–De Vries equation]]||23500|| || || ||17 |- |[[:en:Sofya Kovalevskaya]]||29000||[[Սոֆյա Կովալևսկայա]]||3800|| ||82 |- |[[:en:Krull dimension]]||11400|| || || ||14 |- |[[:en:Kullback–Leibler divergence]]||66100|| || || ||18 |- |[[:en:Kurtosis]]||33300|| || || ||35 |- |[[:en:L-estimator]]||13200|| || || ||1 |- |[[:en:Lack-of-fit sum of squares]]||9700|| || || ||1 |- |[[:en:Lagrange multiplier]]||45000|| || || ||31 |- |[[:en:Joseph-Louis Lagrange]]||47600||[[Ժոզեֆ Լուի Լագրանժ]]||4000|| ||99 |- |[[:en:Lagrange's theorem (group theory)]]||17400|| || || ||32 |- |[[:en:Lambda calculus]]||80500||[[Լամբդա արտահայտություն]]||9500|| ||46 |- |[[:en:Lambert W function]]||67100|| || || ||22 |- |[[:en:Serge Lang]]||24400|| || || ||26 |- |[[:en:Laplace transform]]||67400||[[Լապլասի ձևափոխություն]]||2300|| ||64 |- |[[:en:Laplace–Beltrami operator]]||20100|| || || ||9 |- |[[:en:Pierre-Simon Laplace]]||102800||[[Պիեռ Սիմոն Լապլաս]]||11400|| ||118 |- |[[:en:Laplace's equation]]||32200||[[Լապլասի հավասարում]]||1600|| ||45 |- |[[:en:Large countable ordinal]]||35100|| || || ||3 |- |[[:en:The Large Scale Structure of Space–Time]]||8500|| || || ||7 |- |[[:en:Largest known prime number]]||23600||[[Մեծագույն հայտնի պարզ թիվը]]||19800|| ||22 |- |[[:en:Ron Larson]]||37800|| || || ||3 |- |[[:en:Latitude]]||47300||[[Աշխարհագրական լայնություն]]||5600|| ||119 |- |[[:en:Lattice (order)]]||39600||[[Կավարի տեսություն]]||8200|| ||33 |- |[[:en:Law of total variance]]||10100|| || || ||5 |- |[[:en:Least squares]]||37900|| || || ||42 |- |[[:en:Least-squares spectral analysis]]||25900|| || || ||4 |- |[[:en:Lebesgue integration]]||37900||[[Լեբեգի ինտեգրալ]]||4300|| ||30 |- |[[:en:Lebesgue measure]]||16800|| || || ||27 |- |[[:en:Henri Lebesgue]]||17800||[[Անրի Լեբեգ]]||5100|| ||45 |- |[[:en:Tom Lehrer]]||55800|| || || ||31 |- |[[:en:Gerrit Lekkerkerker]]||3800|| || || ||3 |- |[[:en:Letter frequency]]||38900|| || || ||16 |- |[[:en:William J. LeVeque]]||6800|| || || ||2 |- |[[:en:Anders Johan Lexell]]||25200|| || || ||26 |- |[[:en:Lie algebra extension]]||100300|| || || ||3 |- |[[:en:Lie algebroid]]||42200|| || || ||4 |- |[[:en:Lie derivative]]||36000|| || || ||15 |- |[[:en:Lie group]]||65000|| || || ||34 |- |[[:en:Lie groupoid]]||44700|| || || ||4 |- |[[:en:Lie sphere geometry]]||29000|| || || ||2 |- |[[:en:Lillian Rosanoff Lieber]]||12300|| || || ||10 |- |[[:en:Limit (mathematics)]]||14600||[[Սահման (մաթեմատիկա)]]||10000|| ||80 |- |[[:en:Limit inferior and limit superior]]||35700|| || || ||20 |- |[[:en:Lindelöf hypothesis]]||12600|| || || ||7 |- |[[:en:Lindemann–Weierstrass theorem]]||27800|| || || ||17 |- |[[:en:Line graph]]||43700|| || || ||19 |- |[[:en:Linear algebra]]||61500||[[Գծային հանրահաշիվ]]||42300|| ||113 |- |[[:en:Linear canonical transformation]]||20300|| || || ||2 |- |[[:en:Linear equation]]||13100||[[Գծային հավասարում]]||2500|| ||77 |- |[[:en:Linear independence]]||25400|| || || ||39 |- |[[:en:Linear least squares]]||27100|| || || ||3 |- |[[:en:Linear map]]||42800||[[Գծային արտապատկերում]]||22500|| ||53 |- |[[:en:Linear programming]]||58200||[[Գծային ծրագրավորում]]||16500|| ||51 |- |[[:en:Linear regression]]||59100||[[Գծային ռեգրեսիա]]||51600|| ||38 |- |[[:en:Linear search problem]]||5500|| || || ||2 |- |[[:en:Linear-feedback shift register]]||36700|| || || ||18 |- |[[:en:Linking number]]||16300|| || || ||14 |- |[[:en:Linkless embedding]]||29600|| || || ||4 |- |[[:en:Liouville number]]||35800|| || || ||20 |- |[[:en:List of Euclidean uniform tilings]]||15100|| || || ||7 |- |[[:en:List of F4 polytopes]]||12300|| || || ||1 |- |[[:en:List of first-order theories]]||37200|| || || ||3 |- |[[:en:List of people by Erdős number]]||59400|| || || ||2 |- |[[:en:Lists of statistics topics]]||1900|| || || ||1 |- |[[:en:Liu Hui's π algorithm]]||15300|| || || ||5 |- |[[:en:Local ring]]||15100|| || || ||17 |- |[[:en:Locally connected space]]||21100|| || || ||10 |- |[[:en:Locally convex topological vector space]]||50700|| || || ||12 |- |[[:en:Locally nilpotent derivation]]||27200|| || || ||1 |- |[[:en:Location arithmetic]]||71000|| || || ||1 |- |[[:en:Lode coordinates]]||15100|| || || ||2 |- |[[:en:Log-logistic distribution]]||17800|| || || ||3 |- |[[:en:Logic]]||149700||[[Տրամաբանություն]]||103700|| ||187 |- |[[:en:Logic of graphs]]||36900|| || || ||1 |- |[[:en:Lovász conjecture]]||7900|| || || ||4 |- |[[:en:Löwenheim–Skolem theorem]]||22100|| || || ||18 |- |[[:en:Lp space]]||52200|| || || ||25 |- |[[:en:Lucas–Lehmer primality test]]||21000|| || || ||17 |- |[[:en:Lune (geometry)]]||3500|| || || ||13 |- |[[:en:Aleksandr Lyapunov]]||14100||[[Ալեքսանդր Լյապունով]]||2400|| ||42 |- |[[:en:Machine learning]]||104500||[[Մեքենայական ուսուցում]]||48300|| ||72 |- |[[:en:Madhava of Sangamagrama]]||28100|| || || ||24 |- |[[:en:Magic square]]||283200||[[Մոգական քառակուսի]]||55500|| ||55 |- |[[:en:Magma (algebra)]]||16300||[[Խմբոիդ]]||800||այո||32 |- |[[:en:Vivienne Malone-Mayes]]||9900|| || || ||10 |- |[[:en:Mandelbrot set]]||51500|| || || ||50 |- |[[:en:Benoit Mandelbrot]]||51400|| || || ||77 |- |[[:en:Manifold Destiny]]||19800|| || || ||4 |- |[[:en:Map projection]]||58800|| || || ||51 |- |[[:en:Margin of error]]||13000|| || || ||24 |- |[[:en:Markov chain]]||95600||[[Մարկովի շղթա]]||3200||այո||46 |- |[[:en:Martingale (probability theory)]]||20400|| || || ||18 |- |[[:en:Matching (graph theory)]]||22900|| || || ||22 |- |[[:en:Mathematica: A World of Numbers... and Beyond]]||9700|| || || ||2 |- |[[:en:Mathematical analysis]]||50600||[[Մաթեմատիկական անալիզ]]||31900|| ||118 |- |[[:en:Mathematical diagram]]||13600|| || || ||4 |- |[[:en:Mathematical induction]]||44500||[[Մաթեմատիկական ինդուկցիա]]||2000|| ||70 |- |[[:en:Mathematical logic]]||69200||[[Մաթեմատիկական տրամաբանություն]]||1100|| ||89 |- |[[:en:Mathematical optimization]]||50000||[[Մաթեմատիկական օպտիմիզացիա]]||7400|| ||54 |- |[[:en:Mathematical physics]]||48000||[[Մաթեմատիկական ֆիզիկա]]||4400|| ||64 |- |[[:en:Mathematical proof]]||37700||[[Մաթեմատիկական ապացույց]]||49900|| ||98 |- |[[:en:Mathematical Reviews]]||8200|| || || ||21 |- |[[:en:Mathematician]]||20400||[[Մաթեմատիկոս]]||28200|| ||106 |- |[[:en:Mathematics education]]||45100|| || || ||24 |- |[[:en:Mathematics of apportionment]]||34300|| || || ||1 |- |[[:en:Mathematics of cyclic redundancy checks]]||19700|| || || ||1 |- |[[:en:Mathematics of Sudoku]]||99700|| || || ||4 |- |[[:en:Mathieu group M24]]||26900|| || || ||1 |- |[[:en:MathML]]||33800|| || || ||32 |- |[[:en:Matrix exponential]]||55400|| || || ||16 |- |[[:en:Matrix multiplication]]||38100||[[Մատրիցների արտադրյալ]]||19100|| ||33 |- |[[:en:Matrix splitting]]||13800|| || || ||4 |- |[[:en:Matroid]]||56900|| || || ||21 |- |[[:en:Matroid parity problem]]||20400|| || || ||1 |- |[[:en:Matroid representation]]||14500|| || || ||1 |- |[[:en:Maximal ideal]]||9500|| || || ||16 |- |[[:en:Maximal independent set]]||39500|| || || ||6 |- |[[:en:Maximum cut]]||21700|| || || ||10 |- |[[:en:Maximum likelihood estimation]]||68100|| || || ||34 |- |[[:en:Maxwell's equations]]||82900||[[Մաքսվելի հավասարումներ]]||8000|| ||78 |- |[[:en:Mean]]||14900||[[Միջին մեծություններ]]||1600|| ||40 |- |[[:en:Measure (mathematics)]]||34200|| || || ||40 |- |[[:en:Median]]||59200||[[Միջնարժեք]]||1400|| ||67 |- |[[:en:Median graph]]||47300|| || || ||5 |- |[[:en:Mellin transform]]||30700|| || || ||19 |- |[[:en:Memorylessness]]||8700|| || || ||10 |- |[[:en:Ménage problem]]||17200|| || || ||4 |- |[[:en:Mereology]]||49700|| || || ||15 |- |[[:en:Method of analytic tableaux]]||71600|| || || ||8 |- |[[:en:Metric space]]||40600||[[Մետրիկական տարածություն]]||2200||այո||58 |- |[[:en:Solomon Mikhlin]]||41900|| || || ||6 |- |[[:en:Minimal model program]]||9900|| || || ||5 |- |[[:en:Minkowski space]]||78800||[[Մինկովսկու տարածություն]]||10600|| ||45 |- |[[:en:Minor (linear algebra)]]||15400||[[Մինոր (գծային հանրահաշիվ)]]||3100||այո||30 |- |[[:en:Maryam Mirzakhani]]||50900||[[Մարիամ Միրզախանի]]||15700|| ||85 |- |[[:en:Ratan Shankar Mishra]]||16100|| || || ||1 |- |[[:en:Möbius ladder]]||15000|| || || ||7 |- |[[:en:Möbius transformation]]||70500|| || || ||20 |- |[[:en:Modal matrix]]||6800|| || || ||2 |- |[[:en:Mode (statistics)]]||15300||[[Մոդա (վիճակագրություն)]]||3500|| ||60 |- |[[:en:Model theory]]||62400|| || || ||36 |- |[[:en:Modes of convergence]]||7100|| || || ||2 |- |[[:en:Modes of convergence (annotated index)]]||9600|| || || ||1 |- |[[:en:Modular arithmetic]]||29700|| || || ||51 |- |[[:en:Modular form]]||30400|| || || ||22 |- |[[:en:Modular multiplicative inverse]]||24700|| || || ||14 |- |[[:en:Module (mathematics)]]||21700||[[Մոդուլ օղակի վրա]]||11100|| ||42 |- |[[:en:Edwin E. Moise]]||8400|| || || ||6 |- |[[:en:Moment curve]]||7400|| || || ||4 |- |[[:en:Momentum]]||69100||[[Իմպուլս (շարժման քանակ)]]||13000|| ||100 |- |[[:en:Monoid]]||33900|| || || ||44 |- |[[:en:Monotone comparative statics]]||43100|| || || ||1 |- |[[:en:Monotone convergence theorem]]||20100|| || || ||15 |- |[[:en:Monte Carlo method]]||88800||[[Մոնտե-Կարլոյի մեթոդ]]||2800|| ||52 |- |[[:en:Monty Hall problem]]||79800||[[Մոնտի Հոլի պարադոքս]]||23800|| ||44 |- |[[:en:Motor variable]]||13900|| || || ||1 |- |[[:en:Mountain climbing problem]]||11500|| || || ||3 |- |[[:en:Multi-objective optimization]]||72000|| || || ||11 |- |[[:en:Multidimensional network]]||53600|| || || ||1 |- |[[:en:Multinomial theorem]]||8700|| || || ||22 |- |[[:en:Multiscroll attractor]]||10400|| || || ||2 |- |[[:en:Multivariate kernel density estimation]]||32600|| || || ||1 |- |[[:en:Gerard Murphy (mathematician)]]||20300|| || || ||1 |- |[[:en:Mutation (Jordan algebra)]]||116300|| || || ||1 |- |[[:en:N-body problem]]||66200|| || || ||21 |- |[[:en:Nash equilibrium]]||56800|| || || ||48 |- |[[:en:Natural number]]||45500||[[Բնական թիվ]]||8200|| ||150 |- |[[:en:Navier–Stokes equations]]||86400||[[Նավիե-Ստոքսի հավասարում]]||2600|| ||45 |- |[[:en:Caryn Navy]]||12900|| || || ||2 |- |[[:en:Negative number]]||43600||[[Բացասական թիվ]]||8200|| ||63 |- |[[:en:Neighbourhood (graph theory)]]||9000|| || || ||13 |- |[[:en:Nested radical]]||18500|| || || ||15 |- |[[:en:New Foundations]]||43200|| || || ||10 |- |[[:en:Max Newman]]||23400|| || || ||20 |- |[[:en:Religious views of Isaac Newton]]||38200|| || || ||6 |- |[[:en:Newton's identities]]||35600|| || || ||12 |- |[[:en:Newton's method]]||54400|| || || ||44 |- |[[:en:Non-Euclidean geometry]]||43200||[[Ոչ էվկլիդեսյան երկրաչափություն]]||5000|| ||54 |- |[[:en:Nonabelian Hodge correspondence]]||31400|| || || ||1 |- |[[:en:Noncentral chi-squared distribution]]||20500|| || || ||6 |- |[[:en:Noncentral hypergeometric distributions]]||16200|| || || ||2 |- |[[:en:Nondeterministic finite automaton]]||29800|| || || ||25 |- |[[:en:Nonparametric skew]]||29100|| || || ||1 |- |[[:en:Normal distribution]]||136900||[[Նորմալ բաշխում]]||18500|| ||71 |- |[[:en:Normal number]]||35500||[[Նորմալ թիվ]]||6100|| ||22 |- |[[:en:Nth root]]||30700||[[Արմատ (մաթեմատիկա)]]||41700|| ||72 |- |[[:en:Number theory]]||84100||[[Թվերի տեսություն]]||83500|| ||120 |- |[[:en:Numeral system]]||19000||[[Հաշվարկման համակարգ (մաթեմատիկա)]]||8200|| ||83 |- |[[:en:Numerical analysis]]||38000||[[Թվային մեթոդներ]]||38400|| ||97 |- |[[:en:Numerical digit]]||35900||[[Թվանշաններ]]||9500|| ||99 |- |[[:en:Numerical integration]]||26900|| || || ||34 |- |[[:en:Numerical methods for ordinary differential equations]]||28100|| || || ||11 |- |[[:en:Nyquist–Shannon sampling theorem]]||48300||[[Կոտելնիկովի թեորեմ]]||13000|| ||34 |- |[[:en:Octahedron]]||23200||[[Օկտաէդր]]||26500|| ||25 |- |[[:en:On-Line Encyclopedia of Integer Sequences]]||44000|| || || ||37 |- |[[:en:One-seventh area triangle]]||3000|| || || ||6 |- |[[:en:Orbifold]]||74300|| || || ||11 |- |[[:en:Order theory]]||31600|| || || ||25 |- |[[:en:Ordinal arithmetic]]||31200|| || || ||9 |- |[[:en:Ordinal number]]||48900|| || || ||42 |- |[[:en:Ordinary differential equation]]||44000||[[Սովորական դիֆերենցիալ հավասարումներ]]||5000|| ||44 |- |[[:en:Ordinary least squares]]||63200|| || || ||10 |- |[[:en:Nicole Oresme]]||39100||[[Նիկոլայ Օրեսմ]]||8300|| ||47 |- |[[:en:Orthogonal array]]||20800|| || || ||5 |- |[[:en:Orthogonal group]]||56400|| || || ||20 |- |[[:en:Orthogonal matrix]]||36300|| || || ||31 |- |[[:en:Orthogonality]]||23900||[[Ուղղանկյունություն]]||2400|| ||37 |- |[[:en:Outer product]]||18200|| || || ||9 |- |[[:en:P versus NP problem]]||62600|| || || ||42 |- |[[:en:P-adic number]]||38900|| || || ||28 |- |[[:en:P-value]]||45400|| || || ||36 |- |[[:en:Pacific Institute for the Mathematical Sciences]]||6400|| || || ||3 |- |[[:en:Paul Painlevé]]||25000|| || || ||39 |- |[[:en:Paraconsistent logic]]||38400|| || || ||16 |- |[[:en:Paradoxes of set theory]]||17700|| || || ||4 |- |[[:en:Parallelogram law]]||8900|| || || ||27 |- |[[:en:Parameter]]||20500|| || || ||40 |- |[[:en:Pareto distribution]]||45900|| || || ||28 |- |[[:en:Parity problem (sieve theory)]]||11300|| || || ||1 |- |[[:en:Parseval's theorem]]||9700|| || || ||14 |- |[[:en:Partial function]]||15000|| || || ||20 |- |[[:en:Blaise Pascal]]||52100||[[Բլեզ Պասկալ]]||5400|| ||185 |- |[[:en:Pascal's theorem]]||17700||[[Պասկալի թեորեմ]]||8100|| ||25 |- |[[:en:Pathwidth]]||66900|| || || ||6 |- |[[:en:Pauli matrices]]||43600|| || || ||34 |- |[[:en:PDIFF]]||5000|| || || ||2 |- |[[:en:Peano axioms]]||46200|| || || ||37 |- |[[:en:Karl Pearson]]||55800|| || || ||49 |- |[[:en:Charles Sanders Peirce]]||140800||[[Չարլզ Սանդերս Պերս]]||7200|| ||72 |- |[[:en:Pell number]]||28100||[[Պելի թիվ]]||19200|| ||21 |- |[[:en:Penrose graphical notation]]||8700|| || || ||7 |- |[[:en:Pentagram]]||36400||[[Հնգագիծ]]||1200||այո||56 |- |[[:en:Percentage]]||17000||[[Տոկոս]]||2500|| ||98 |- |[[:en:Perfect group]]||9700|| || || ||7 |- |[[:en:Perfect number]]||37400||[[Կատարյալ թիվ]]||5000|| ||63 |- |[[:en:Periodic continued fraction]]||16900|| || || ||6 |- |[[:en:Periodic travelling wave]]||28400|| || || ||4 |- |[[:en:Permutation]]||74200|| || || ||63 |- |[[:en:Permutation pattern]]||32500|| || || ||3 |- |[[:en:Perturbation theory (quantum mechanics)]]||69000|| || || ||19 |- |[[:en:Petri net]]||54800|| || || ||27 |- |[[:en:Ilya Piatetski-Shapiro]]||21200|| || || ||20 |- |[[:en:Pigeonhole principle]]||29600|| || || ||46 |- |[[:en:Ping-pong lemma]]||17600|| || || ||8 |- |[[:en:Pisot–Vijayaraghavan number]]||18000|| || || ||10 |- |[[:en:Planar graph]]||32000|| || || ||32 |- |[[:en:Planar separator theorem]]||73800|| || || ||7 |- |[[:en:Plane (geometry)]]||22400||[[Հարթություն]]||2100|| ||88 |- |[[:en:Planigon]]||32100|| || || ||1 |- |[[:en:Plato]]||169000||[[Պլատոն]]||24600|| ||273 |- |[[:en:Platonic solid]]||54400||[[Կանոնավոր բազմանիստ]]||53600|| ||61 |- |[[:en:Plücker coordinates]]||28200|| || || ||8 |- |[[:en:Poincaré conjecture]]||36000|| || || ||46 |- |[[:en:Henri Poincaré]]||86700||[[Անրի Պուանկարե]]||6400|| ||119 |- |[[:en:Point groups in four dimensions]]||53700|| || || ||1 |- |[[:en:Poisson distribution]]||75200||[[Պուասոնի բաշխում]]||2400|| ||50 |- |[[:en:Poisson manifold]]||39100|| || || ||9 |- |[[:en:Poisson point process]]||120100|| || || ||21 |- |[[:en:Poisson process]]|| || || || ||21 |- |[[:en:Siméon Denis Poisson]]||34400||[[Սիմեոն Պուասոն]]||4400|| ||60 |- |[[:en:Polarization identity]]||21300|| || || ||11 |- |[[:en:Polite number]]||16800|| || || ||6 |- |[[:en:Pólya enumeration theorem]]||15400|| || || ||10 |- |[[:en:Polyhedron]]||69200||[[Բազմանիստ]]||7200|| ||72 |- |[[:en:Polylogarithm]]||59500|| || || ||16 |- |[[:en:Polynomial]]||58800||[[Բազմանդամ]]||5000|| ||84 |- |[[:en:Polynomial interpolation]]||37300|| || || ||14 |- |[[:en:Polyomino]]||40700|| || || ||18 |- |[[:en:Jean-Victor Poncelet]]||15100||[[Ժան Վիկտոր Պոնսելե]]||2400|| ||51 |- |[[:en:Pons asinorum]]||15700|| || || ||16 |- |[[:en:Pontryagin class]]||9800|| || || ||9 |- |[[:en:Post–Turing machine]]||22500|| || || ||6 |- |[[:en:Post's lattice]]||15400|| || || ||2 |- |[[:en:PostBQP]]||20000|| || || ||3 |- |[[:en:Power law]]||59100|| || || ||21 |- |[[:en:Power of 10]]||14600|| || || ||19 |- |[[:en:Power series]]||18500||[[Աստիճանային շարք]]||10400|| ||47 |- |[[:en:Prediction interval]]||20300|| || || ||9 |- |[[:en:Prenex normal form]]||13200|| || || ||13 |- |[[:en:Presentation of a group]]||21300|| || || ||14 |- |[[:en:Prestack]]||21900|| || || ||1 |- |[[:en:Prime number theorem]]||54300||[[Պարզ թվերի թեորեմ]]||20800|| ||42 |- |[[:en:Prime signature]]||4200|| || || ||1 |- |[[:en:Primitive element theorem]]||10300|| || || ||11 |- |[[:en:Primitive notion]]||6900|| || || ||13 |- |[[:en:Primitive recursive function]]||39300|| || || ||16 |- |[[:en:Principal homogeneous space]]||11500|| || || ||3 |- |[[:en:The Prisoner of Benda]]||21700|| || || ||6 |- |[[:en:Probability]]||35700||[[Հավանականություն]]||49200|| ||123 |- |[[:en:Probability density function]]||30400||[[Հավանականության խտություն]]||800|| ||45 |- |[[:en:Probability distribution]]||46700||[[Հավանականության բաշխում]]||17500|| ||55 |- |[[:en:Probability interpretations]]||37300|| || || ||6 |- |[[:en:Probability space]]||24100|| || || ||38 |- |[[:en:Probability theory]]||25400||[[Հավանականությունների տեսություն]]||14600|| ||87 |- |[[:en:Product (mathematics)]]||17800||[[Արտադրյալ]]||7200|| ||33 |- |[[:en:Product rule]]||17800|| || || ||34 |- |[[:en:Project Euler]]||5700|| || || ||22 |- |[[:en:Projective geometry]]||38700||[[Պրոյեկտիվ երկրաչափություն]]||5300|| ||40 |- |[[:en:Projective linear group]]||42400|| || || ||10 |- |[[:en:Projective module]]||21400|| || || ||12 |- |[[:en:Projective space]]||35800|| || || ||24 |- |[[:en:Proof of the Euler product formula for the Riemann zeta function]]||7100|| || || ||4 |- |[[:en:Proof that 22/7 exceeds π]]||13600|| || || ||13 |- |[[:en:Proof that π is irrational]]||26200|| || || ||13 |- |[[:en:Proof theory]]||19900||[[Ապացույցների տեսություն]]||3800|| ||27 |- |[[:en:Propositional calculus]]||88800||[[Ասույթների տրամաբանություն]]||6900|| ||52 |- |[[:en:Pseudotriangle]]||19500|| || || ||4 |- |[[:en:Pullback (differential geometry)]]||12600|| || || ||10 |- |[[:en:Pure mathematics]]||14900||[[Մաքուր մաթեմատիկա]]||15900|| ||55 |- |[[:en:Pushforward (differential)]]||10800|| || || ||9 |- |[[:en:Pythagorean triple]]||83100||[[Պյութագորասի եռյակ]]||23300|| ||55 |- |[[:en:Q–Q plot]]||20900|| || || ||14 |- |[[:en:Quadratic equation]]||50100||[[Քառակուսային հավասարում]]||52800|| ||84 |- |[[:en:Quadratic formula]]||28200||[[Քառակուսային բանաձև]]||33700|| ||19 |- |[[:en:Quadratic knapsack problem]]||24100|| || || ||1 |- |[[:en:Quadratic reciprocity]]||83700|| || || ||26 |- |[[:en:Quadratic sieve]]||27600|| || || ||14 |- |[[:en:Quadric (algebraic geometry)]]||21100|| || || ||1 |- |[[:en:Quantum computing]]||96400|| || || ||19 |- |[[:en:Quantum field theory]]||105500||[[Դաշտի քվանտային տեսություն]]||30100|| ||67 |- |[[:en:Quantum group]]||30200|| || || ||13 |- |[[:en:Quartic reciprocity]]||30100|| || || ||3 |- |[[:en:Quasigroup]]||27700|| || || ||21 |- |[[:en:Quasiregular polyhedron]]||30900|| || || ||9 |- |[[:en:Quasisymmetric function]]||14900|| || || ||1 |- |[[:en:Radius of convergence]]||16300|| || || ||17 |- |[[:en:Ramanujan's master theorem]]||7000|| || || ||4 |- |[[:en:Frank Ramsey (mathematician)]]||36900||[[Ֆրենկ Ռեմսի]]||6700|| ||36 |- |[[:en:Ramsey's theorem]]||56100|| || || ||20 |- |[[:en:Random binary tree]]||15500|| || || ||4 |- |[[:en:Random variable]]||39900|| || || ||59 |- |[[:en:Randomness]]||33900|| || || ||47 |- |[[:en:Rayleigh distribution]]||15800|| || || ||20 |- |[[:en:Reaction–diffusion system]]||28500|| || || ||10 |- |[[:en:Real analysis]]||49300|| || || ||42 |- |[[:en:Real number]]||43500||[[Իրական թվեր]]||4300|| ||115 |- |[[:en:Real projective line]]||12000|| || || ||3 |- |[[:en:Rectified 24-cell honeycomb]]||5600|| || || ||1 |- |[[:en:Rectified tesseractic honeycomb]]||4500|| || || ||1 |- |[[:en:Recurrence plot]]||9400|| || || ||3 |- |[[:en:Recurrence relation]]||25300|| || || ||36 |- |[[:en:Reform mathematics]]||14200|| || || ||3 |- |[[:en:Register machine]]||47600|| || || ||12 |- |[[:en:Regular polyhedron]]||31200|| || || ||26 |- |[[:en:Regular polytope]]||38600|| || || ||17 |- |[[:en:Regular tuning]]||42400|| || || ||1 |- |[[:en:Repeating decimal]]||49000|| || || ||33 |- |[[:en:Representation (mathematics)]]||10800|| || || ||4 |- |[[:en:Representation theory]]||55400|| || || ||30 |- |[[:en:Representation theory of finite groups]]||107900|| || || ||5 |- |[[:en:Reverse mathematics]]||32800|| || || ||7 |- |[[:en:Rhombicuboctahedron]]||19500|| || || ||26 |- |[[:en:Ricci calculus]]||43400|| || || ||3 |- |[[:en:Ricci flow]]||52900|| || || ||12 |- |[[:en:Riemann hypothesis]]||121000|| || || ||58 |- |[[:en:Riemann integral]]||41800||[[Ռիմանի ինտեգրալ]]||13300|| ||39 |- |[[:en:Riemann sphere]]||21800|| || || ||33 |- |[[:en:Riemann surface]]||26000||[[Ռիմանյան մակերևույթ]]||2300|| ||37 |- |[[:en:Riemann zeta function]]||61400||[[Ռիմանի զետա ֆունկցիա]]||6700|| ||53 |- |[[:en:Riemann–Hurwitz formula]]||6500|| || || ||6 |- |[[:en:Riemann–Lebesgue lemma]]||6200|| || || ||14 |- |[[:en:Riemannian geometry]]||13200||[[Ռիմանյան երկրաչափություն]]||4400|| ||39 |- |[[:en:Riesz–Fischer theorem]]||11000|| || || ||8 |- |[[:en:Rigidity matroid]]||15900|| || || ||1 |- |[[:en:Ring (mathematics)]]||97800||[[Օղակ (մաթեմատիկա)]]||3900|| ||67 |- |[[:en:Ring of symmetric functions]]||26500|| || || ||1 |- |[[:en:Ring theory]]||24700|| || || ||35 |- |[[:en:Nicholas Franklin Roberts]]||8000|| || || ||1 |- |[[:en:Robertson–Seymour theorem]]||19400|| || || ||7 |- |[[:en:Gary Robinson]]||18400|| || || ||3 |- |[[:en:Julia Robinson]]||20000|| || || ||28 |- |[[:en:Rodrigues' rotation formula]]||16700|| || || ||8 |- |[[:en:Rook polynomial]]||24000|| || || ||5 |- |[[:en:Rook's graph]]||27200|| || || ||5 |- |[[:en:Root of unity]]||38400||[[Միավորից n աստիճանի արմատներ]]||7300|| ||31 |- |[[:en:Root system]]||52800|| || || ||16 |- |[[:en:Rotation matrix]]||98100|| || || ||22 |- |[[:en:Rotation of axes]]||12400|| || || ||3 |- |[[:en:Rough set]]||48900|| || || ||5 |- |[[:en:Rounding]]||57900|| || || ||40 |- |[[:en:Row space]]|| || || || ||12 |- |[[:en:Rubik's Cube]]||80700||[[Ռուբիկի խորանարդ]]||10700|| ||105 |- |[[:en:Bertrand Russell]]||142400||[[Բերտրան Ռասել]]||23100|| ||171 |- |[[:en:Russell's paradox]]||28300||[[Ռասելի պարադոքս]]||54900|| ||48 |- |[[:en:Russo–Dye theorem]]||2500|| || || ||2 |- |[[:en:Lee Sallows]]||7500|| || || ||2 |- |[[:en:Paul Sally]]||12400|| || || ||6 |- |[[:en:Sample maximum and minimum]]||8700|| || || ||2 |- |[[:en:Sampling (statistics)]]||53000|| || || ||32 |- |[[:en:Scalar field theory]]||29600|| || || ||7 |- |[[:en:Schauder basis]]||25200|| || || ||11 |- |[[:en:Leila Schneps]]||26700|| || || ||8 |- |[[:en:Schröder's equation]]||11700|| || || ||5 |- |[[:en:Schrödinger equation]]||71000||[[Շրյոդինգերի հավասարում]]||22700|| ||74 |- |[[:en:Schuette–Nesbitt formula]]||23100|| || || ||1 |- |[[:en:Issai Schur]]||28800|| || || ||29 |- |[[:en:Schwarzian derivative]]||35700|| || || ||5 |- |[[:en:Scientific notation]]||44900|| || || ||44 |- |[[:en:Second-order arithmetic]]||28100|| || || ||4 |- |[[:en:Second-order logic]]||31700|| || || ||15 |- |[[:en:Secondary measure]]||16300|| || || ||2 |- |[[:en:Corrado Segre]]||9800||[[Կորրադո Սեգրե]]||8400|| ||19 |- |[[:en:Seifert fiber space]]||19500|| || || ||8 |- |[[:en:Seifert–Van Kampen theorem]]||20800|| || || ||14 |- |[[:en:Zlil Sela]]||16700|| || || ||7 |- |[[:en:Self-adjoint operator]]||57000|| || || ||13 |- |[[:en:Semi-implicit Euler method]]||6800|| || || ||5 |- |[[:en:Semimartingale]]||12200|| || || ||7 |- |[[:en:Separable space]]||14400|| || || ||23 |- |[[:en:Separation axiom]]||18700|| || || ||23 |- |[[:en:Sequent calculus]]||53200|| || || ||14 |- |[[:en:Series (mathematics)]]||59900|| || || ||79 |- |[[:en:Jean-Pierre Serre]]||17800|| || || ||42 |- |[[:en:Set (mathematics)]]||42900||[[Բազմություն]]||47000|| ||104 |- |[[:en:Set theory]]||44500||[[Բազմությունների տեսություն]]||50700|| ||124 |- |[[:en:Seven Bridges of Königsberg]]||14100||[[Քյոնիգսբերգի յոթ կամուրջները]]||6600||այո||57 |- |[[:en:Seven-dimensional cross product]]||33700|| || || ||5 |- |[[:en:Igor Shafarevich]]||23700|| || || ||29 |- |[[:en:Sheaf (mathematics)]]||62700|| || || ||27 |- |[[:en:Shor's algorithm]]||40800|| || || ||29 |- |[[:en:William James Sidis]]||35300||[[Վիլյամ Ջեյմս Սիդիս]]||3300|| ||44 |- |[[:en:Signalizer functor]]||12000|| || || ||1 |- |[[:en:Signature (logic)]]||9100|| || || ||9 |- |[[:en:Nate Silver]]||121600|| || || ||19 |- |[[:en:Simplex]]||48700||[[Սիմպլեքս]]||4000|| ||34 |- |[[:en:Simpson's paradox]]||26400|| || || ||31 |- |[[:en:Simulated annealing]]||34900|| || || ||24 |- |[[:en:Sine and cosine]]||47600|| || || ||7 |- |[[:en:Singular value decomposition]]||83300|| || || ||25 |- |[[:en:Skew-symmetric graph]]||17500|| || || ||4 |- |[[:en:Skolem's paradox]]||16900|| || || ||9 |- |[[:en:Slutsky's theorem]]||4400|| || || ||12 |- |[[:en:Small cancellation theory]]||32100|| || || ||2 |- |[[:en:Smith–Minkowski–Siegel mass formula]]||15400|| || || ||2 |- |[[:en:Smooth function]]||100|| || || ||21 |- |[[:en:J. Laurie Snell]]||10200|| || || ||5 |- |[[:en:Snow plow routing problem]]||3000|| || || ||1 |- |[[:en:Sobolev space]]||35800|| || || ||19 |- |[[:en:Solovay–Strassen primality test]]||10100|| || || ||12 |- |[[:en:Solution of the Poincaré conjecture]]|| || || || ||46 |- |[[:en:Sophomore's dream]]||8600|| || || ||14 |- |[[:en:Spaces of test functions and distributions]]||99100|| || || ||1 |- |[[:en:Spacetime]]||197700||[[Տարածաժամանակ]]||15800|| ||92 |- |[[:en:Spanning tree]]||26100|| || || ||28 |- |[[:en:Sparse dictionary learning]]||24100|| || || ||2 |- |[[:en:Sparse matrix]]||25800|| || || ||24 |- |[[:en:Special relativity]]||137600||[[Հարաբերականության հատուկ տեսություն]]||23900|| ||110 |- |[[:en:Special unitary group]]||32900|| || || ||18 |- |[[:en:Spectral sequence]]||51800|| || || ||8 |- |[[:en:Spectral theorem]]||22500|| || || ||16 |- |[[:en:Spectral theory]]||32200|| || || ||13 |- |[[:en:Spectrum of a C*-algebra]]||12000|| || || ||1 |- |[[:en:Sperner's lemma]]||28100|| || || ||9 |- |[[:en:Sphere]]||41100|| || || ||109 |- |[[:en:Sphere eversion]]||11200|| || || ||9 |- |[[:en:Sphere packing]]||26700|| || || ||14 |- |[[:en:Spherical coordinate system]]||38100|| || || ||49 |- |[[:en:Spherical harmonics]]||75500||[[Գնդային ֆունկցիաներ]]||10700|| ||26 |- |[[:en:Spherical lune]]||5900|| || || ||7 |- |[[:en:Spin representation]]||34100|| || || ||2 |- |[[:en:Spinor]]||73100|| || || ||24 |- |[[:en:Split graph]]||15000|| || || ||7 |- |[[:en:Split-complex number]]||27600|| || || ||18 |- |[[:en:Split-quaternion]]||20500|| || || ||6 |- |[[:en:Square root]]||44400||[[Քառակուսի արմատ]]||9600|| ||94 |- |[[:en:Square root of 2]]||39700||[[Քառակուսի արմատ երկուսից]]||15400|| ||43 |- |[[:en:Square triangular number]]||13400|| || || ||19 |- |[[:en:Stable count distribution]]||27400|| || || ||1 |- |[[:en:Stable distribution]]||48600|| || || ||9 |- |[[:en:John R. Stallings]]||31500|| || || ||6 |- |[[:en:Standard deviation]]||52600|| || || ||75 |- |[[:en:Standard Model]]||56900||[[Ստանդարտ մոդել]]||35400|| ||80 |- |[[:en:Standard probability space]]||29100|| || || ||2 |- |[[:en:Stationary point]]||8200|| || || ||17 |- |[[:en:Statistical hypothesis testing]]||85100|| || || ||43 |- |[[:en:Statistics]]||77200||[[Վիճակագրություն]]||10000|| ||185 |- |[[:en:Steiner chain]]||20900|| || || ||11 |- |[[:en:Steinmetz solid]]||9600|| || || ||9 |- |[[:en:Stellation]]||18400|| || || ||15 |- |[[:en:Stereographic projection]]||42000|| || || ||26 |- |[[:en:Stericated 5-cubes]]||15500|| || || ||1 |- |[[:en:Stiefel manifold]]||11900|| || || ||3 |- |[[:en:Stiefel–Whitney class]]||23200|| || || ||9 |- |[[:en:Stieltjes constants]]||32300|| || || ||10 |- |[[:en:Stiff equation]]||25800|| || || ||9 |- |[[:en:Stirling number]]||22200|| || || ||21 |- |[[:en:Stochastic]]||28400|| || || ||22 |- |[[:en:Stochastic dominance]]||16100|| || || ||2 |- |[[:en:Stochastic geometry models of wireless networks]]||60400|| || || ||1 |- |[[:en:Stochastic process]]||166000||[[Պատահական պրոցես]]||43200|| ||45 |- |[[:en:Stoic logic]]||33800|| || || ||2 |- |[[:en:Sir George Stokes, 1st Baronet]]||48000||[[Ջորջ Գաբրիել Ստոքս]]||2900|| ||53 |- |[[:en:Stokes' theorem]]||28900|| || || ||5 |- |[[:en:Stone–Čech compactification]]||20500|| || || ||12 |- |[[:en:Stone–Weierstrass theorem]]||26500|| || || ||17 |- |[[:en:Straightedge and compass construction]]||35500|| || || ||37 |- |[[:en:Streamlines, streaklines, and pathlines]]||13900|| || || ||4 |- |[[:en:String theory]]||125300||[[Լարերի տեսություն]]||39800|| ||67 |- |[[:en:Structure (mathematical logic)]]||30100|| || || ||13 |- |[[:en:Structure theorem for finitely generated modules over a principal ideal domain]]||15500|| || || ||7 |- |[[:en:Student's t-distribution]]||59000|| || || ||36 |- |[[:en:Student's t-test]]||43300|| || || ||36 |- |[[:en:Sturm separation theorem]]||3700|| || || ||1 |- |[[:en:Sturm–Liouville theory]]||30600|| || || ||17 |- |[[:en:Sturm's theorem]]||18400|| || || ||12 |- |[[:en:Subgroup series]]||9400|| || || ||4 |- |[[:en:Subtraction]]||26800||[[Հանում]]||40800|| ||112 |- |[[:en:Sudoku]]||39100||[[Սուդոկու]]||4100||այո||93 |- |[[:en:Sufficient statistic]]||34900|| || || ||14 |- |[[:en:Sum of squares function]]||8300|| || || ||5 |- |[[:en:Sums of three cubes]]||34400|| || || ||10 |- |[[:en:Toshikazu Sunada]]||9200|| || || ||4 |- |[[:en:Support (measure theory)]]||10800|| || || ||8 |- |[[:en:Surface (topology)]]||32400||[[Մակերևույթ]]||22700|| ||70 |- |[[:en:Surface of general type]]||9400|| || || ||2 |- |[[:en:Surgery theory]]||22500|| || || ||6 |- |[[:en:Surjective function]]||18700|| || || ||54 |- |[[:en:Surreal number]]||76400|| || || ||26 |- |[[:en:Marcia P. Sward]]||8300|| || || ||1 |- |[[:en:Swinging Atwood's machine]]||23300|| || || ||4 |- |[[:en:Sylow theorems]]||33200|| || || ||25 |- |[[:en:Pope Sylvester II]]||27200|| || || ||78 |- |[[:en:Sylvester matrix]]||6000|| || || ||15 |- |[[:en:James Joseph Sylvester]]||19400|| || || ||43 |- |[[:en:Symmetric cone]]||111900|| || || ||2 |- |[[:en:Symmetric group]]||43200|| || || ||26 |- |[[:en:Symmetry (geometry)]]||30200|| || || ||7 |- |[[:en:Symmetry in mathematics]]||22100|| || || ||13 |- |[[:en:System of linear equations]]||34600||[[Գծային հավասարումների համակարգ]]||8100|| ||74 |- |[[:en:Systolic geometry]]||26200|| || || ||6 |- |[[:en:Szemerédi's theorem]]||19800|| || || ||12 |- |[[:en:T-norm]]||18700|| || || ||3 |- |[[:en:Tangent bundle]]||16600|| || || ||17 |- |[[:en:Tangent half-angle substitution]]||16000|| || || ||10 |- |[[:en:Tangent space]]||19900|| || || ||24 |- |[[:en:Tangential quadrilateral]]||33700||[[Արտագծյալ քառանկյուն]]||5000|| ||27 |- |[[:en:Tangram]]||16900||[[Թանգրամ]]||15100|| ||49 |- |[[:en:Alfred Tarski]]||47600||[[Ալֆրեդ Տարսկի]]||3000|| ||50 |- |[[:en:Tarski's undefinability theorem]]||13700|| || || ||9 |- |[[:en:Taxicab geometry]]||10800|| || || ||24 |- |[[:en:Taylor's theorem]]||50500|| || || ||33 |- |[[:en:Tesseract]]||24700|| || || ||34 |- |[[:en:Tetrahedron]]||70500||[[Քառանիստ]]||21600||այո||75 |- |[[:en:Tetration]]||53400|| || || ||27 |- |[[:en:Theorem]]||34400||[[Թեորեմ]]||3000|| ||94 |- |[[:en:Theoretical computer science]]||43200|| || || ||39 |- |[[:en:Theory of relativity]]||30500||[[Հարաբերականության տեսություն]]||15200|| ||124 |- |[[:en:Theta function]]||36400|| || || ||19 |- |[[:en:Three subgroups lemma]]||2600|| || || ||2 |- |[[:en:Tikhonov regularization]]||24100|| || || ||11 |- |[[:en:Time complexity]]||44700|| || || ||23 |- |[[:en:Timeline of mathematics]]||61600|| || || ||11 |- |[[:en:Topological geometry]]||30700|| || || ||1 |- |[[:en:Topological space]]||28700|| || || ||54 |- |[[:en:Topology]]||38300||[[Տոպոլոգիա]]||3800|| ||119 |- |[[:en:Torsion (algebra)]]||11600|| || || ||11 |- |[[:en:Torsion tensor]]||22300|| || || ||12 |- |[[:en:Torsion-free abelian group]]||2800|| || || ||1 |- |[[:en:Torus]]||35100||[[Տոր (մակերևույթ)]]||5600|| ||68 |- |[[:en:Total derivative]]||15500|| || || ||17 |- |[[:en:Total order]]||19700|| || || ||27 |- |[[:en:Train track map]]||23300|| || || ||1 |- |[[:en:Transcendental number]]||39100||[[Տրանսցենդենտ թվեր]]||1600|| ||65 |- |[[:en:Translation of axes]]||9400|| || || ||1 |- |[[:en:Travelling salesman problem]]||87100|| || || ||39 |- |[[:en:Tree decomposition]]||12700|| || || ||10 |- |[[:en:Treewidth]]||39600|| || || ||7 |- |[[:en:Trémaux tree]]||17400|| || || ||4 |- |[[:en:Triangle inequality]]||32500||[[Եռանկյան անհավասարություն]]||6300|| ||41 |- |[[:en:Triangulated category]]||37300|| || || ||5 |- |[[:en:Tricolorability]]||5400|| || || ||7 |- |[[:en:Trigonometric functions]]||66600||[[Եռանկյունաչափական ֆունկցիաներ]]||65000|| ||80 |- |[[:en:Trigonometric integral]]||16500|| || || ||13 |- |[[:en:Trigonometric substitution]]||15400|| || || ||14 |- |[[:en:Trigonometry]]||50800||[[Եռանկյունաչափություն]]||55900|| ||143 |- |[[:en:Trisectrix of Maclaurin]]||4500|| || || ||10 |- |[[:en:Truncated 24-cell honeycomb]]||5900|| || || ||1 |- |[[:en:Tsirelson space]]||13100|| || || ||1 |- |[[:en:Edward Tufte]]||32100|| || || ||14 |- |[[:en:John Tukey]]||25300|| || || ||31 |- |[[:en:Turán graph]]||10000|| || || ||11 |- |[[:en:Turing degree]]||18300|| || || ||8 |- |[[:en:Turing machine]]||72100||[[Թյուրինգի մեքենա]]||5800|| ||68 |- |[[:en:Turing reduction]]||12100|| || || ||7 |- |[[:en:Turing's proof]]||42400|| || || ||2 |- |[[:en:Tutte polynomial]]||39200|| || || ||6 |- |[[:en:Two-body Dirac equations]]||49700|| || || ||1 |- |[[:en:Two-body problem in general relativity]]||47800|| || || ||12 |- |[[:en:Two-dimensional Euclidean space]]||15600||[[Երկչափ տարածություն]]||7100|| ||46 |- |[[:en:Type (model theory)]]||13800|| || || ||7 |- |[[:en:Type I and type II errors]]||33100|| || || ||24 |- |[[:en:Karen Uhlenbeck]]||25900|| || || ||48 |- |[[:en:Ultrafilter]]||19500|| || || ||14 |- |[[:en:Umbral calculus]]||10300|| || || ||9 |- |[[:en:Uniform 4-polytope]]||134300|| || || ||5 |- |[[:en:Uniform 5-polytope]]||78200|| || || ||1 |- |[[:en:Uniform continuity]]||25900|| || || ||33 |- |[[:en:Uniform polyhedron]]||66500|| || || ||16 |- |[[:en:Uniform polytope]]||54600|| || || ||3 |- |[[:en:Uniform space]]||26200|| || || ||12 |- |[[:en:Unitary matrix]]||9000|| || || ||33 |- |[[:en:Universal enveloping algebra]]||53100|| || || ||12 |- |[[:en:Valuation (algebra)]]||18400|| || || ||13 |- |[[:en:Van Kampen diagram]]||22700|| || || ||1 |- |[[:en:Petr Vaníček]]||12600|| || || ||3 |- |[[:en:Variance]]||55300||[[Դիսպերսիա (վիճակագրություն)]]||16300|| ||63 |- |[[:en:Vector bundle]]||30200|| || || ||23 |- |[[:en:Vector calculus]]||21600||[[Վեկտորական հաշիվ]]||14200|| ||55 |- |[[:en:Vector logic]]||20700|| || || ||3 |- |[[:en:Vector projection]]||12800|| || || ||10 |- |[[:en:Venn diagram]]||30300||[[Վեննի դիագրամ]]||6700|| ||54 |- |[[:en:Verdier duality]]||8000|| || || ||1 |- |[[:en:Veronese surface]]||5100|| || || ||10 |- |[[:en:Versine]]||54800|| || || ||19 |- |[[:en:Vertex cover]]||20600|| || || ||12 |- |[[:en:Vietoris–Rips complex]]||11400|| || || ||4 |- |[[:en:Karen Vogtmann]]||25900|| || || ||13 |- |[[:en:Volume of an n-ball]]||28200|| || || ||8 |- |[[:en:Von Kármán swirling flow]]||17900|| || || ||1 |- |[[:en:Von Mises distribution]]||15200|| || || ||5 |- |[[:en:Von Neumann algebra]]||42300|| || || ||12 |- |[[:en:Von Neumann universal constructor]]||26500|| || || ||4 |- |[[:en:Robert Wald]]||13200|| || || ||11 |- |[[:en:Hubert Stanley Wall]]||7100|| || || ||5 |- |[[:en:Wallenius' noncentral hypergeometric distribution]]||15200|| || || ||2 |- |[[:en:Watts–Strogatz model]]||10700|| || || ||8 |- |[[:en:Wave]]||53700||[[Ալիքներ]]||15300|| ||114 |- |[[:en:Wavelength]]||35700||[[Ալիքի երկարություն]]||4800|| ||97 |- |[[:en:Wavelet]]||50600|| || || ||29 |- |[[:en:Weak derivative]]||6600|| || || ||15 |- |[[:en:Weierstrass elliptic function]]||24900|| || || ||14 |- |[[:en:Weierstrass transform]]||15600|| || || ||4 |- |[[:en:Karl Weierstrass]]||14600||[[Կառլ Վայերշտրաս]]||4800|| ||72 |- |[[:en:Weighted correlation network analysis]]||27900|| || || ||3 |- |[[:en:André Weil]]||31700|| || || ||41 |- |[[:en:Well-covered graph]]||25900|| || || ||2 |- |[[:en:Well-order]]||11400|| || || ||28 |- |[[:en:Hermann Weyl]]||37200||[[Հերման Վեյլ]]||3500|| ||71 |- |[[:en:Whitehead product]]||7000|| || || ||1 |- |[[:en:Whitehead torsion]]||11700|| || || ||1 |- |[[:en:Whitehead's algorithm]]||26800|| || || ||1 |- |[[:en:William Allen Whitworth]]||5600|| || || ||1 |- |[[:en:Whitney embedding theorem]]||12500|| || || ||7 |- |[[:en:Norbert Wiener]]||38600||[[Նորբերտ Վիներ]]||11600|| ||71 |- |[[:en:Wigner quasiprobability distribution]]||36200|| || || ||10 |- |[[:en:Wigner's theorem]]||29600|| || || ||10 |- |[[:en:Winding number]]||15100|| || || ||17 |- |[[:en:Wirtinger derivatives]]||31800|| || || ||5 |- |[[:en:Stephen Wolfram]]||31700|| || || ||41 |- |[[:en:Word problem for groups]]||28300|| || || ||4 |- |[[:en:Word-representable graph]]||30000|| || || ||1 |- |[[:en:Christopher Wren]]||63700||[[Քրիստոֆեր Ռեն]]||2800|| ||74 |- |[[:en:Xkcd]]||57700||[[Xkcd]]||6400|| ||41 |- |[[:en:Yang–Mills theory]]||24100|| || || ||20 |- |[[:en:Young–Fibonacci lattice]]||8100|| || || ||2 |- |[[:en:Yuktibhāṣā]]||20300|| || || ||7 |- |[[:en:Z function]]||7800|| || || ||5 |- |[[:en:Z-transform]]||35500|| || || ||29 |- |[[:en:Z* theorem]]||4700|| || || ||1 |- |[[:en:Zeno's paradoxes]]||39600|| || || ||47 |- |[[:en:Zermelo set theory]]||14000|| || || ||10 |- |[[:en:Zero to the power of zero]]||31400|| || || ||15 |- |[[:en:Zipf's law]]||33900|| || || ||37 |- |[[:en:Zonohedron]]||24100||[[Զոնոնիստ]]||11100|| ||14 |- |[[:en:Ε-quadratic form]]||11900|| || || ||1 |- |[[:en:Μ operator]]||32300|| || || ||6 |} 5g4bgrg3348a6w8g868pr44xjxi8juz 102 1009880 8485311 8484724 2022-08-08T18:31:17Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki == [[:en:Category:C-Class mathematics articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!en չափ!!Հայերեն հոդված!!hy չափ!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:*-algebra]]||11200|| || || ||12 |- |[[:en:♯P-completeness of 01-permanent]]||25100|| || || ||1 |- |[[:en:0]]||64300||[[0 (թիվ)]]||11600|| ||156 |- |[[:en:1 + 2 + 3 + 4 + ⋯]]||32900|| || || ||27 |- |[[:en:1-planar graph]]||23700|| || || ||6 |- |[[:en:2]]||14900||[[2 (թիվ)]]||2800||այո||179 |- |[[:en:2 + 2 = 5]]||23000|| || || ||24 |- |[[:en:2.5D (visual perception)]]||9000|| || || ||1 |- |[[:en:3]]||31200||[[3 (թիվ)]]||2200|| ||171 |- |[[:en:3-manifold]]||45700|| || || ||11 |- |[[:en:3-sphere]]||28100|| || || ||14 |- |[[:en:3D rotation group]]||68700|| || || ||13 |- |[[:en:4]]||78300||[[Չորս]]||2200||այո||167 |- |[[:en:5]]||65500||[[Հինգ]]||1600||այո||161 |- |[[:en:5-cell]]||31600|| || || ||18 |- |[[:en:6]]||54300||[[Վեց]]||2400||այո||156 |- |[[:en:7]]||20100||[[Յոթ]]||10200|| ||164 |- |[[:en:8]]||63500||[[Ութ]]||1600||այո||153 |- |[[:en:9]]||25800||[[Ինը]]||2500||այո||154 |- |[[:en:10]]||19100||[[Տասը]]||4100||այո||151 |- |[[:en:68–95–99.7 rule]]||18600|| || || ||17 |- |[[:en:100 prisoners problem]]||24600|| || || ||7 |- |[[:en:120-cell]]||20100|| || || ||17 |- |[[:en:1000 (number)]]||106200||[[1000 (թիվ)]]||1800||այո||108 |- |[[:en:Angle]]||50800||[[Անկյուն]]||64300|| ||133 |- |[[:en:Aanderaa–Karp–Rosenberg conjecture]]||26400|| || || ||4 |- |[[:en:Scott Aaronson]]||17000||[[Սքոթ Աարոնսոն]]||12900|| ||13 |- |[[:en:Abc conjecture]]||40800|| || || ||26 |- |[[:en:Abdus Salam School of Mathematical Sciences]]||16600|| || || ||2 |- |[[:en:Abel elliptic functions]]||10300|| || || ||2 |- |[[:en:Abel Prize]]||28800||[[Աբելի մրցանակ]]||18500|| ||69 |- |[[:en:Abel–Ruffini theorem]]||28200|| || || ||22 |- |[[:en:Niels Henrik Abel]]||28700||[[Նիլս Հենրիկ Աբել]]||35100|| ||94 |- |[[:en:Abelian sandpile model]]||32700|| || || ||5 |- |[[:en:Absolute continuity]]||17900|| || || ||19 |- |[[:en:Absolute Galois group]]||6400|| || || ||11 |- |[[:en:Abstract differential equation]]||10200|| || || ||1 |- |[[:en:Abstract polytope]]||35200|| || || ||7 |- |[[:en:Abstract rewriting system]]||14300|| || || ||4 |- |[[:en:Abstract simplicial complex]]||14500|| || || ||2 |- |[[:en:Abstraction]]||38200||[[Աբստրակցիա]]||18800|| ||78 |- |[[:en:Abu Kamil]]||18600|| || || ||21 |- |[[:en:Abundant number]]||7900|| || || ||43 |- |[[:en:ACC0]]||9100|| || || ||4 |- |[[:en:Acceleration]]||21600||[[Արագացում]]||46400|| ||131 |- |[[:en:Accessible category]]||7900|| || || ||3 |- |[[:en:Accuracy and precision]]||20900|| || || ||43 |- |[[:en:Actuarial present value]]||7900|| || || ||1 |- |[[:en:Acute and obtuse triangles]]||12900|| || || ||9 |- |[[:en:Additive process]]||14000|| || || ||2 |- |[[:en:Adequality]]||16900|| || || ||2 |- |[[:en:Adian–Rabin theorem]]||8400|| || || ||1 |- |[[:en:Adjacency matrix]]||18900|| || || ||32 |- |[[:en:Adjoint representation]]||20900|| || || ||10 |- |[[:en:ADMB]]||14500|| || || ||2 |- |[[:en:Adomian decomposition method]]||22200|| || || ||3 |- |[[:en:Adventures Among the Toroids]]||7400|| || || ||1 |- |[[:en:Tatyana Afanasyeva]]||9800||[[Տատյանա Աֆանասևա]]||7300|| ||28 |- |[[:en:Affine arithmetic]]||17600|| || || ||6 |- |[[:en:Affine curvature]]||16700|| || || ||3 |- |[[:en:Affine geometry]]||20000|| || || ||35 |- |[[:en:African Women in Mathematics Association]]||7600|| || || ||2 |- |[[:en:Aggregated indices randomization method]]||8700|| || || ||1 |- |[[:en:Ahlfors theory]]||7800|| || || ||1 |- |[[:en:Lars Ahlfors]]||10400|| || || ||42 |- |[[:en:Aitken's delta-squared process]]||11100|| || || ||4 |- |[[:en:Akaike information criterion]]||43400|| || || ||15 |- |[[:en:AKS primality test]]||20600|| || || ||20 |- |[[:en:Albertson conjecture]]||9100|| || || ||3 |- |[[:en:Grace Alele-Williams]]||26300|| || || ||16 |- |[[:en:Aleph number]]||15900|| || || ||30 |- |[[:en:Algebra over a field]]||22000|| || || ||28 |- |[[:en:Algebraic combinatorics]]||13400|| || || ||8 |- |[[:en:Algebraic equation]]||14400||[[Հանրահաշվական հավասարում]]||1300|| ||36 |- |[[:en:Algebraic function field]]||7300|| || || ||4 |- |[[:en:Algebraic normal form]]||8100|| || || ||7 |- |[[:en:Algebraic number]]||12600||[[Հանրահաշվական թիվ]]||1000|| ||62 |- |[[:en:Algebraic operation]]||11800|| || || ||10 |- |[[:en:Algebraically closed field]]||12600|| || || ||21 |- |[[:en:Algorithm]]||113400||[[Ալգորիթմ]]||32100|| ||134 |- |[[:en:Algorithmic Combinatorics on Partial Words]]||5000|| || || ||1 |- |[[:en:Alhazen's problem]]||7800|| || || ||7 |- |[[:en:Alignments of random points]]||8700|| || || ||3 |- |[[:en:Almost all]]||25400|| || || ||10 |- |[[:en:Almost complex manifold]]||16300|| || || ||10 |- |[[:en:Almost periodic function]]||16200|| || || ||10 |- |[[:en:Almost surely]]||10200|| || || ||16 |- |[[:en:Franz Alt (mathematician)]]||17000|| || || ||9 |- |[[:en:Altitude (triangle)]]||21800||[[Եռանկյան բարձրություն]]||10400||այո||31 |- |[[:en:American Mathematical Society]]||18700|| || || ||29 |- |[[:en:Amicable numbers]]||17800|| || || ||47 |- |[[:en:Analysis of Boolean functions]]||29400|| || || ||1 |- |[[:en:Analysis of variance]]||54700||[[Դիսպերս վերլուծություն]]||5900|| ||47 |- |[[:en:Analytic Combinatorics]]||6800|| || || ||1 |- |[[:en:Analytic function]]||15000||[[Անալիտիկ ֆունկցիա]]||4600|| ||37 |- |[[:en:Analytic function of a matrix]]||12400|| || || ||12 |- |[[:en:Analytic hierarchy process]]||52400|| || || ||19 |- |[[:en:Analytic network process]]||11600|| || || ||3 |- |[[:en:Analytic space]]||7200|| || || ||4 |- |[[:en:The Ancient Tradition of Geometric Problems]]||7300|| || || ||1 |- |[[:en:Anderson acceleration]]||17700|| || || ||2 |- |[[:en:Anderson–Darling test]]||14900|| || || ||11 |- |[[:en:Andreu Mas-Colell]]||17400|| || || ||10 |- |[[:en:Angle trisection]]||26400||[[Անկյան եռատում]]||1500|| ||33 |- |[[:en:Angles between flats]]||18900|| || || ||1 |- |[[:en:Angular resolution (graph drawing)]]||14800|| || || ||3 |- |[[:en:Anisohedral tiling]]||6100|| || || ||3 |- |[[:en:Annals of Mathematics]]||7300|| || || ||17 |- |[[:en:Ant on a rubber rope]]||15200|| || || ||4 |- |[[:en:Antichain]]||7900|| || || ||16 |- |[[:en:Antichamber]]||20600|| || || ||10 |- |[[:en:Apollonius of Perga]]||78200||[[Ապոլլոնիոս Պերգացի]]||1800|| ||68 |- |[[:en:Appell series]]||15800|| || || ||2 |- |[[:en:Appell's equation of motion]]||9400|| || || ||4 |- |[[:en:Approximation]]||12500||[[Ապրոքսիմացիա]]||24900|| ||44 |- |[[:en:Approximation error]]||5400|| || || ||23 |- |[[:en:Approximations of π]]||77200|| || || ||9 |- |[[:en:Archimedean group]]||9900|| || || ||2 |- |[[:en:Archimedean property]]||16200||[[Արքիմեդի աքսիոմ]]||14000|| ||39 |- |[[:en:Archimedean solid]]||26100|| || || ||36 |- |[[:en:Archimedean spiral]]||13300|| || || ||43 |- |[[:en:Archimedes Palimpsest]]||31000|| || || ||25 |- |[[:en:Archimedes's cattle problem]]||16600|| || || ||15 |- |[[:en:Area]]||45100||[[Մակերես]]||9700||այո||162 |- |[[:en:Area of a circle]]||37500|| || || ||14 |- |[[:en:Argument (complex analysis)]]||12700|| || || ||21 |- |[[:en:Aristotelian realist philosophy of mathematics]]||13400|| || || ||1 |- |[[:en:Arithmetic]]||39600||[[Թվաբանություն]]||136300|| ||163 |- |[[:en:Arithmetic billiards]]||8000|| || || ||1 |- |[[:en:Arithmetic dynamics]]||14800|| || || ||3 |- |[[:en:Arithmetic mean]]||13700||[[Միջին թվաբանական]]||13600|| ||62 |- |[[:en:Arithmetic–geometric mean]]||15900|| || || ||22 |- |[[:en:Arithmetico–geometric sequence]]||8200|| || || ||6 |- |[[:en:Arithmologia]]||6300|| || || ||1 |- |[[:en:Arithmometer]]||29800|| || || ||21 |- |[[:en:Arity]]||12900|| || || ||33 |- |[[:en:Arnold tongue]]||21800|| || || ||4 |- |[[:en:Arnoldi iteration]]||14100|| || || ||3 |- |[[:en:Aronszajn tree]]||7300|| || || ||5 |- |[[:en:Arrangement of hyperplanes]]||12900|| || || ||3 |- |[[:en:Ars Magna (Cardano book)]]||7100|| || || ||14 |- |[[:en:Art Gallery Theorems and Algorithms]]||5400|| || || ||1 |- |[[:en:Artin group]]|| || || || ||4 |- |[[:en:Artin reciprocity law]]||15400|| || || ||6 |- |[[:en:Artin–Hasse exponential]]||7000|| || || ||3 |- |[[:en:Artin–Tits group]]||20400|| || || ||4 |- |[[:en:Artin–Verdier duality]]||5400|| || || ||2 |- |[[:en:Emil Artin]]||45800||[[Էմիլ Արթին]]||5200|| ||36 |- |[[:en:Aryabhata]]||43500|| || || ||89 |- |[[:en:Ascending chain condition on principal ideals]]||6600|| || || ||2 |- |[[:en:Attia Ashour]]||7100|| || || ||1 |- |[[:en:Association scheme]]||18000|| || || ||2 |- |[[:en:Associative property]]||25900||[[Զուգորդականություն]]||1000|| ||66 |- |[[:en:Asymmetric numeral systems]]||29200|| || || ||7 |- |[[:en:Asymptote]]||29400||[[Ասիմպտոտ]]||1700|| ||58 |- |[[:en:Asymptotic analysis]]||17100|| || || ||16 |- |[[:en:Asymptotic distribution]]||4800|| || || ||4 |- |[[:en:Atan2]]||31500|| || || ||12 |- |[[:en:Atomic model (mathematical logic)]]||2700|| || || ||2 |- |[[:en:Attractor]]||34000|| || || ||26 |- |[[:en:Augmented matrix]]||5500|| || || ||19 |- |[[:en:Automatic differentiation]]||28300|| || || ||11 |- |[[:en:Automatically Tuned Linear Algebra Software]]||9200|| || || ||4 |- |[[:en:Automorphic form]]||12600|| || || ||10 |- |[[:en:Auxiliary normed space]]||26600|| || || ||1 |- |[[:en:Auxiliary particle filter]]||9100|| || || ||1 |- |[[:en:Average]]||26700|| || || ||45 |- |[[:en:Tamara Awerbuch-Friedlander]]||16100|| || || ||12 |- |[[:en:Ax–Kochen theorem]]||7100|| || || ||2 |- |[[:en:Axiom]]||35400||[[Աքսիոմ]]||3100|| ||109 |- |[[:en:Axiom of determinacy]]||11200|| || || ||8 |- |[[:en:Axiom of infinity]]||10400|| || || ||21 |- |[[:en:Axiom of reducibility]]||39300|| || || ||1 |- |[[:en:Axiomatic system]]||13800|| || || ||21 |- |[[:en:Azimuth]]||14800||[[Ազիմուտ]]||7500|| ||75 |- |[[:en:Back-of-the-envelope calculation]]||11400|| || || ||7 |- |[[:en:Ann E. Bailie]]||12400|| || || ||1 |- |[[:en:Baillie–PSW primality test]]||19000|| || || ||4 |- |[[:en:Walter Lewis Baily, Jr.]]||6600|| || || ||4 |- |[[:en:Baire set]]||9100|| || || ||4 |- |[[:en:Alan Baker (mathematician)]]||7300|| || || ||39 |- |[[:en:Baker's theorem]]||21100|| || || ||7 |- |[[:en:Bakhshali manuscript]]||21500|| || || ||20 |- |[[:en:Jennifer Balakrishnan]]||15000|| || || ||4 |- |[[:en:Balanced hypergraph]]||10000|| || || ||1 |- |[[:en:Balanced ternary]]||36300|| || || ||10 |- |[[:en:Ball (mathematics)]]||11800||[[Գունդ]]||10000|| ||44 |- |[[:en:Hans Werner Ballmann]]||3700||[[Վերներ Բալման]]||5000|| ||5 |- |[[:en:Banach algebra]]||16000|| || || ||17 |- |[[:en:The Banach–Tarski Paradox (book)]]||8700|| || || ||1 |- |[[:en:Stefan Banach]]||22500||[[Ստեֆան Բանախ]]||13700|| ||75 |- |[[:en:Mahmoud Reza Banki]]||22600|| || || ||1 |- |[[:en:John Banzhaf]]||27400|| || || ||4 |- |[[:en:Barabási–Albert model]]||21400|| || || ||11 |- |[[:en:Barbier's theorem]]||5400||[[Բարբիեի թեորեմ]]||7400|| ||14 |- |[[:en:Charlotte Barnum]]||8600|| || || ||7 |- |[[:en:Barrett reduction]]||8900|| || || ||5 |- |[[:en:Isaac Barrow]]||22600|| || || ||50 |- |[[:en:Thomas Bartholin]]||10600|| || || ||27 |- |[[:en:Base change theorems]]||26200|| || || ||1 |- |[[:en:Base36]]||4700|| || || ||1 |- |[[:en:Isabella Bashmakova]]||10400||[[Իզաբելլա Բաշմակովա]]||11200|| ||16 |- |[[:en:Basic Number Theory]]||19100|| || || ||1 |- |[[:en:Basis (linear algebra)]]||35000|| || || ||48 |- |[[:en:Bateman–Horn conjecture]]||7100|| || || ||3 |- |[[:en:Baum–Welch algorithm]]||27500|| || || ||10 |- |[[:en:Bayes estimator]]||22300|| || || ||8 |- |[[:en:Bayesian inference]]||64200|| || || ||31 |- |[[:en:Bayesian linear regression]]||18500|| || || ||4 |- |[[:en:Bayesian network]]||51700||[[Բայեսյան ցանց]]||4100|| ||30 |- |[[:en:Bayesian probability]]||32300|| || || ||27 |- |[[:en:Beatty sequence]]||13000|| || || ||9 |- |[[:en:Beckman–Quarles theorem]]||9500|| || || ||2 |- |[[:en:Behrens–Fisher problem]]||19000|| || || ||4 |- |[[:en:Alexander Beilinson]]||10800|| || || ||16 |- |[[:en:Belinfante–Rosenfeld stress–energy tensor]]||10700|| || || ||1 |- |[[:en:Prakash Belkale]]||5600|| || || ||2 |- |[[:en:Bell triangle]]||9900|| || || ||6 |- |[[:en:Eric Temple Bell]]||17800|| || || ||26 |- |[[:en:Giusto Bellavitis]]||6000|| || || ||14 |- |[[:en:Bellman equation]]||27100|| || || ||11 |- |[[:en:Richard E. Bellman]]||16200|| || || ||27 |- |[[:en:Georgia Benkart]]||19700|| || || ||11 |- |[[:en:Bent function]]||23500|| || || ||3 |- |[[:en:Lothar Berg]]||6500|| || || ||5 |- |[[:en:Berge equilibrium]]||11300|| || || ||1 |- |[[:en:Bergman's diamond lemma]]||15400|| || || ||1 |- |[[:en:Berlekamp–Welch algorithm]]||6500|| || || ||3 |- |[[:en:Bernoulli polynomials of the second kind]]||8500|| || || ||1 |- |[[:en:Daniel Bernoulli]]||18100||[[Դանիել Բեռնուլի]]||10400|| ||81 |- |[[:en:Jacob Bernoulli]]||19300||[[Յակոբ Բեռնուլի]]||13000|| ||76 |- |[[:en:Dorothy Lewis Bernstein]]||8200|| || || ||8 |- |[[:en:Joseph Bernstein]]||5700|| || || ||12 |- |[[:en:Lipman Bers]]||22200|| || || ||14 |- |[[:en:Andrea Bertozzi]]||13700|| || || ||7 |- |[[:en:Bertrand paradox (probability)]]||16000||[[Բերտրանի պարադոքս]]||13900|| ||22 |- |[[:en:Best worst method]]||1600|| || || ||1 |- |[[:en:Beta rectangular distribution]]||7200|| || || ||2 |- |[[:en:Beta skeleton]]||16100|| || || ||3 |- |[[:en:Betti number]]||15800|| || || ||13 |- |[[:en:Károly Bezdek]]||17300|| || || ||4 |- |[[:en:Bézout domain]]||9300|| || || ||9 |- |[[:en:Bézout's theorem]]||19700|| || || ||18 |- |[[:en:Manjul Bhargava]]||24300|| || || ||36 |- |[[:en:Bhāskara II]]||30000|| || || ||56 |- |[[:en:Bianchi classification]]||48000|| || || ||5 |- |[[:en:Biarc]]||10000|| || || ||3 |- |[[:en:Bias of an estimator]]||33000|| || || ||12 |- |[[:en:Biased graph]]||10400|| || || ||1 |- |[[:en:Bicircular matroid]]||6900|| || || ||1 |- |[[:en:Bicomplex number]]||11000|| || || ||13 |- |[[:en:Bidomain model]]||24500|| || || ||3 |- |[[:en:Michel Bierlaire]]||22500|| || || ||2 |- |[[:en:Giuseppina Masotti Biggiogero]]||12000|| || || ||3 |- |[[:en:Biham–Middleton–Levine traffic model]]||14800|| || || ||5 |- |[[:en:Biharmonic map]]||15300|| || || ||1 |- |[[:en:Bijection]]||18500||[[Փոխմիարժեք համապատասխանություն]]||1400|| ||55 |- |[[:en:Heinz Billing]]||11900|| || || ||10 |- |[[:en:Bimetric gravity]]||24900|| || || ||4 |- |[[:en:Binomial coefficient]]||67700|| || || ||48 |- |[[:en:Binomial theorem]]||34900||[[Նյուտոնի երկանդամ]]||7100|| ||72 |- |[[:en:Biordered set]]||12700|| || || ||1 |- |[[:en:Biorthogonal nearly coiflet basis]]||7600|| || || ||1 |- |[[:en:Jean-Baptiste Biot]]||18100||[[Ժան Բատիստ Բիո]]||4100|| ||63 |- |[[:en:Bipartite dimension]]||14600|| || || ||8 |- |[[:en:Bipolar orientation]]||15100|| || || ||2 |- |[[:en:Biracks and biquandles]]||4500|| || || ||1 |- |[[:en:Birational geometry]]||20100|| || || ||12 |- |[[:en:Birch and Swinnerton-Dyer conjecture]]||19700|| || || ||22 |- |[[:en:Joan Birman]]||18200|| || || ||15 |- |[[:en:Birth process]]||7700|| || || ||1 |- |[[:en:Bitwise operation]]||31400|| || || ||28 |- |[[:en:Gertrude Blanch]]||14400|| || || ||13 |- |[[:en:Blanuša snarks]]||4400|| || || ||4 |- |[[:en:Blaschke–Lebesgue theorem]]||10400|| || || ||4 |- |[[:en:Blind deconvolution]]||10100|| || || ||4 |- |[[:en:Block graph]]||8400|| || || ||5 |- |[[:en:Blossom algorithm]]||17100|| || || ||7 |- |[[:en:Blow-up lemma]]||18100|| || || ||1 |- |[[:en:Blowing up]]||22200|| || || ||9 |- |[[:en:Maxime Bôcher]]||7900|| || || ||13 |- |[[:en:Fedor Bogomolov]]||8100|| || || ||8 |- |[[:en:Georg Bohlmann]]||7800|| || || ||6 |- |[[:en:Béla Bollobás]]||16000|| || || ||15 |- |[[:en:Boltzmann distribution]]||19200|| || || ||26 |- |[[:en:Oskar Bolza]]||13100|| || || ||12 |- |[[:en:Bernard Bolzano]]||38500||[[Բեռնարդ Բոլցանո]]||21600|| ||56 |- |[[:en:Boolean network]]||24300|| || || ||6 |- |[[:en:Boolean satisfiability problem]]||52600|| || || ||24 |- |[[:en:Bootstrapping (statistics)]]||55800|| || || ||21 |- |[[:en:Richard Borcherds]]||9400|| || || ||31 |- |[[:en:Borel functional calculus]]||9800|| || || ||2 |- |[[:en:Borel measure]]||8700|| || || ||11 |- |[[:en:Borel set]]||12600|| || || ||16 |- |[[:en:Borel–de Siebenthal theory]]||23500|| || || ||1 |- |[[:en:Borel–Weil–Bott theorem]]||13500|| || || ||2 |- |[[:en:Émile Borel]]||13400|| || || ||56 |- |[[:en:Bornological space]]||26200|| || || ||4 |- |[[:en:Borsuk–Ulam theorem]]||13000|| || || ||19 |- |[[:en:Liouba Bortniker]]||6100|| || || ||2 |- |[[:en:Borůvka's algorithm]]||11000|| || || ||17 |- |[[:en:Raoul Bott]]||14200||[[Ռաուլ Բոտ]]||4400|| ||25 |- |[[:en:Boundary value problem]]||9100|| || || ||21 |- |[[:en:Bounding volume]]||14700|| || || ||8 |- |[[:en:Brian Bowditch]]||17800|| || || ||6 |- |[[:en:Box plot]]||19800|| || || ||28 |- |[[:en:George E. P. Box]]||10900|| || || ||19 |- |[[:en:Boy or Girl paradox]]||31200|| || || ||11 |- |[[:en:Peter Braam]]||16900|| || || ||1 |- |[[:en:Brachistochrone curve]]||37100|| || || ||34 |- |[[:en:Braess's paradox]]||23400|| || || ||24 |- |[[:en:Brahmagupta]]||45300||[[Բրահմագուպտա]]||35900|| ||105 |- |[[:en:Braid theory]]||200|| || || ||12 |- |[[:en:Joseph Brain (academic)]]||10600|| || || ||2 |- |[[:en:Brascamp–Lieb inequality]]||8400|| || || ||1 |- |[[:en:Thomas Brattle]]||16100|| || || ||1 |- |[[:en:Joel Lee Brenner]]||18400|| || || ||4 |- |[[:en:Henry Briggs (mathematician)]]||12700|| || || ||35 |- |[[:en:Henri Brocard]]||14000|| || || ||21 |- |[[:en:Bronshtein and Semendyayev]]||104900|| || || ||5 |- |[[:en:Robert W. Brooks]]||4100|| || || ||5 |- |[[:en:L. E. J. Brouwer]]||18500|| || || ||37 |- |[[:en:Brownian excursion]]||12200|| || || ||3 |- |[[:en:Broyden–Fletcher–Goldfarb–Shanno algorithm]]||16900|| || || ||8 |- |[[:en:Bruun Rule]]||24700|| || || ||2 |- |[[:en:Robert Bryant (mathematician)]]||16500|| || || ||6 |- |[[:en:Johannes Buchmann]]||12000|| || || ||6 |- |[[:en:Building (mathematics)]]||25200|| || || ||5 |- |[[:en:Bunyakovsky conjecture]]||12100|| || || ||11 |- |[[:en:Burali-Forti paradox]]||6500|| || || ||18 |- |[[:en:Bures metric]]||13200|| || || ||1 |- |[[:en:Dan Burghelea]]||16800|| || || ||1 |- |[[:en:Burnside problem]]||15800|| || || ||12 |- |[[:en:Busemann function]]||92300|| || || ||3 |- |[[:en:Abu al-Wafa' Buzjani]]||12700|| || || ||48 |- |[[:en:Luis Caffarelli]]||7700|| || || ||19 |- |[[:en:Russel E. Caflisch]]||5200|| || || ||4 |- |[[:en:Calculator input methods]]||29300|| || || ||2 |- |[[:en:Calculus]]||71700|| || || ||105 |- |[[:en:Erika Tatiana Camacho]]||8400|| || || ||4 |- |[[:en:Jessie Forbes Cameron]]||7000|| || || ||5 |- |[[:en:Campanus of Novara]]||8600|| || || ||18 |- |[[:en:Maria Antònia Canals]]||11300|| || || ||7 |- |[[:en:Canonical bundle]]||12200|| || || ||5 |- |[[:en:Canonical form]]||19000|| || || ||17 |- |[[:en:Canonical Huffman code]]||9200|| || || ||5 |- |[[:en:Canonical normal form]]||25300|| || || ||12 |- |[[:en:Cantellated 5-cubes]]||8900|| || || ||1 |- |[[:en:Cantellated 5-orthoplexes]]||5600|| || || ||1 |- |[[:en:Cantellated 7-orthoplexes]]||7900|| || || ||1 |- |[[:en:Cantic 5-cube]]||4100|| || || ||1 |- |[[:en:Cantor space]]||5300|| || || ||7 |- |[[:en:Cantor's isomorphism theorem]]||14600|| || || ||1 |- |[[:en:Capelli's identity]]||36400|| || || ||5 |- |[[:en:Olivia Caramello]]||9900|| || || ||2 |- |[[:en:Caratheodory-π solution]]||4800|| || || ||1 |- |[[:en:Gerolamo Cardano]]||41600||[[Ջերոլամո Կարդանո]]||3100|| ||73 |- |[[:en:Cardinality]]||21800||[[Բազմության հզորություն]]||2400|| ||54 |- |[[:en:Cardioid]]||25400||[[Սրտարդ]]||1100|| ||43 |- |[[:en:Carl B. Allendoerfer Award]]||8300|| || || ||2 |- |[[:en:Torsten Carleman]]||17700|| || || ||14 |- |[[:en:Carlson symmetric form]]||13800|| || || ||2 |- |[[:en:Carmichael function]]||18500|| || || ||15 |- |[[:en:Carmichael number]]||25100|| || || ||24 |- |[[:en:Carmichael's totient function conjecture]]||8000|| || || ||4 |- |[[:en:Lazare Carnot]]||27100||[[Լազար Նիկոլա Կառնո]]||3400|| ||58 |- |[[:en:Lewis Carroll]]||79900||[[Լուիս Քերոլ]]||10800|| ||145 |- |[[:en:Carrying capacity]]||35800|| || || ||34 |- |[[:en:Cartan–Ambrose–Hicks theorem]]||7700|| || || ||2 |- |[[:en:Cartan–Hadamard conjecture]]||6700|| || || ||1 |- |[[:en:Anna Cartan]]||4800|| || || ||3 |- |[[:en:Élie Cartan]]||28200||[[Էլի Ժոզեֆ Կարտան]]||2900|| ||42 |- |[[:en:Henri Cartan]]||32400||[[Անրի Պոլ Կարտան]]||2000|| ||41 |- |[[:en:Cartesian closed category]]||17200|| || || ||9 |- |[[:en:Cartesian product]]||20400|| || || ||67 |- |[[:en:Cartogram]]||40900|| || || ||22 |- |[[:en:Mary Cartwright]]||13700|| || || ||32 |- |[[:en:Case–control study]]||15900|| || || ||20 |- |[[:en:Giovanni Domenico Cassini]]||23400|| || || ||72 |- |[[:en:Carlos Castillo-Chavez]]||24400|| || || ||5 |- |[[:en:Catastrophe theory]]||19400|| || || ||20 |- |[[:en:Catastrophic cancellation]]||11500|| || || ||3 |- |[[:en:Categorical logic]]||8000|| || || ||4 |- |[[:en:Caterpillar tree]]||9700|| || || ||6 |- |[[:en:Cauchy–Binet formula]]||18100|| || || ||14 |- |[[:en:Cauchy–Euler equation]]||9000|| || || ||19 |- |[[:en:Cauchy–Kovalevskaya theorem]]||100|| || || ||10 |- |[[:en:Cauchy–Riemann equations]]||31000|| || || ||33 |- |[[:en:Cauchy's integral theorem]]||10100|| || || ||26 |- |[[:en:Catherine Cavagnaro]]||9100|| || || ||1 |- |[[:en:Cavalieri's principle]]||12000|| || || ||23 |- |[[:en:Cayley's theorem]]||13000|| || || ||21 |- |[[:en:CC system]]||6000|| || || ||1 |- |[[:en:Ceiling effect (statistics)]]||16800|| || || ||7 |- |[[:en:Celestial mechanics]]||17100||[[Երկնային մեխանիկա]]||11400|| ||58 |- |[[:en:Cellular algebra]]||15800|| || || ||1 |- |[[:en:Center for Undergraduate Research in Mathematics]]||7900|| || || ||1 |- |[[:en:Centroid]]||25600|| || || ||29 |- |[[:en:Cereceda's conjecture]]||10200|| || || ||1 |- |[[:en:Ceyuan haijing]]||31400|| || || ||2 |- |[[:en:Chain complex]]||13600|| || || ||18 |- |[[:en:Chain rule]]||35700||[[Բարդ ֆունկցիայի դիֆերենցում]]||8800|| ||41 |- |[[:en:Chaitin's constant]]||17100|| || || ||13 |- |[[:en:Subrahmanyan Chandrasekhar]]||57500||[[Սուբռահմանյան Չանդրասեկհար]]||4300|| ||84 |- |[[:en:Sun-Yung Alice Chang]]||11900|| || || ||16 |- |[[:en:Change of variables]]||11500|| || || ||16 |- |[[:en:Chaotic mixing]]||24600|| || || ||3 |- |[[:en:Sydney Chapman (mathematician)]]||16200|| || || ||27 |- |[[:en:William Chapple (surveyor)]]||7600|| || || ||2 |- |[[:en:Character theory]]||24300|| || || ||14 |- |[[:en:Characteristic class]]||10200|| || || ||11 |- |[[:en:Characteristic equation (calculus)]]||13400|| || || ||9 |- |[[:en:Characterization (mathematics)]]||6100|| || || ||6 |- |[[:en:Chases and Escapes]]||8100|| || || ||1 |- |[[:en:Chasles' theorem (kinematics)]]||8600|| || || ||5 |- |[[:en:Chebyshev center]]||8700|| || || ||1 |- |[[:en:Cheeger constant (graph theory)]]||6000|| || || ||4 |- |[[:en:Eugenia Cheng]]||17100|| || || ||7 |- |[[:en:Chennai Mathematical Institute]]||23100|| || || ||9 |- |[[:en:Chi-squared distribution]]||41000|| || || ||39 |- |[[:en:Chi-squared test]]||21200|| || || ||38 |- |[[:en:Chinese mathematics]]||62900||[[Մաթեմատիկան Հին Չինաստանում]]||11300|| ||16 |- |[[:en:Chinese numerals]]||63600|| || || ||32 |- |[[:en:Chinese remainder theorem]]||42500||[[Մնացորդների մասին չինական թեորեմ]]||29600|| ||41 |- |[[:en:Chirp]]||14100|| || || ||14 |- |[[:en:Chirp Z-transform]]||10700|| || || ||6 |- |[[:en:Chirplet transform]]||10200|| || || ||4 |- |[[:en:Choi's theorem on completely positive maps]]||7800|| || || ||2 |- |[[:en:Cholesky decomposition]]||46200|| || || ||20 |- |[[:en:Zu Chongzhi]]||13400|| || || ||34 |- |[[:en:Gustav S. Christensen]]||32600|| || || ||2 |- |[[:en:Christofides algorithm]]||9800|| || || ||16 |- |[[:en:Igor Chueshov]]||9000|| || || ||4 |- |[[:en:Chung Kai-lai]]||9400|| || || ||6 |- |[[:en:Church–Turing thesis]]||57100|| || || ||35 |- |[[:en:Alonzo Church]]||21700||[[Ալոնզո Չըրչ]]||19600|| ||50 |- |[[:en:Chvátal–Sankoff constants]]||13000|| || || ||1 |- |[[:en:Circle]]||42500||[[Շրջանագիծ]]||22000|| ||151 |- |[[:en:Circle graph]]||14000|| || || ||5 |- |[[:en:Circle Limit III]]||9900|| || || ||4 |- |[[:en:Circle packing]]||10600|| || || ||8 |- |[[:en:Circle packing theorem]]||30100|| || || ||4 |- |[[:en:Circuit complexity]]||20400|| || || ||6 |- |[[:en:Circulant matrix]]||14800|| || || ||12 |- |[[:en:Circular layout]]||15400|| || || ||3 |- |[[:en:Circumscription (logic)]]||20200|| || || ||1 |- |[[:en:Alexis Clairaut]]||16300|| || || ||51 |- |[[:en:James A. Clarkson]]||9900|| || || ||4 |- |[[:en:Class field theory]]||16400|| || || ||21 |- |[[:en:Classical group]]||48800|| || || ||9 |- |[[:en:Classical mechanics]]||47300||[[Դասական մեխանիկա]]||9400||այո||117 |- |[[:en:Christopher Clavius]]||16500|| || || ||40 |- |[[:en:Clenshaw–Curtis quadrature]]||24400|| || || ||3 |- |[[:en:Clifford analysis]]||22300|| || || ||1 |- |[[:en:William Kingdon Clifford]]||36200|| || || ||38 |- |[[:en:Clifford's theorem on special divisors]]||6000|| || || ||1 |- |[[:en:Clique (graph theory)]]||20300|| || || ||22 |- |[[:en:Clique cover]]||8100|| || || ||9 |- |[[:en:Clock angle problem]]||5300|| || || ||9 |- |[[:en:Clopen set]]||5500|| || || ||16 |- |[[:en:Closed graph theorem]]||9200|| || || ||18 |- |[[:en:Closed-form expression]]||13100|| || || ||15 |- |[[:en:Closure (mathematics)]]||12500|| || || ||30 |- |[[:en:Closure (topology)]]||25600|| || || ||24 |- |[[:en:Closure operator]]||17200|| || || ||6 |- |[[:en:CLs method (particle physics)]]||15800|| || || ||1 |- |[[:en:Cluster algebra]]||13600|| || || ||3 |- |[[:en:Coalgebra]]||20600|| || || ||10 |- |[[:en:Coastline paradox]]||16100||[[Ջրափնյա գծի պարադոքս]]||1700|| ||25 |- |[[:en:Anne Cobbe]]||8300|| || || ||5 |- |[[:en:Cobham's theorem]]||17600|| || || ||2 |- |[[:en:Cobordism]]||34100|| || || ||14 |- |[[:en:Cocoloring]]||3700|| || || ||3 |- |[[:en:Code of the Quipu]]||6000|| || || ||1 |- |[[:en:Coding theory]]||27700|| || || ||31 |- |[[:en:Coefficient of variation]]||28500|| || || ||30 |- |[[:en:Coffman–Graham algorithm]]||14200|| || || ||2 |- |[[:en:Paul Cohen]]||13600|| || || ||37 |- |[[:en:Coherent states in mathematical physics]]||34800|| || || ||1 |- |[[:en:Coherent topology]]||9000|| || || ||3 |- |[[:en:Cohomology]]||44100|| || || ||16 |- |[[:en:Michiel Coignet]]||12200|| || || ||8 |- |[[:en:Caroline Colijn]]||8200|| || || ||3 |- |[[:en:Collineation]]||14300|| || || ||5 |- |[[:en:Edward Collingwood]]||7000|| || || ||8 |- |[[:en:Coralie Colmez]]||8400|| || || ||5 |- |[[:en:Color-coding]]||13800|| || || ||3 |- |[[:en:Combinatorial optimization]]||18700|| || || ||15 |- |[[:en:Combinatorics on words]]||19700|| || || ||3 |- |[[:en:Commitment scheme]]||46500|| || || ||10 |- |[[:en:Common logarithm]]||14700||[[Տասնորդական լոգարիթմներ]]||10200|| ||33 |- |[[:en:Communication theory]]||34400|| || || ||22 |- |[[:en:Commutative diagram]]||8900|| || || ||24 |- |[[:en:Commutator subspace]]||14500|| || || ||1 |- |[[:en:Compact group]]||30300|| || || ||9 |- |[[:en:Compact operator]]||16500|| || || ||18 |- |[[:en:Comparability]]||5200|| || || ||2 |- |[[:en:Comparison of electoral systems]]||107700|| || || ||2 |- |[[:en:The Compendious Book on Calculation by Completion and Balancing]]||16100|| || || ||23 |- |[[:en:Complement graph]]||9500|| || || ||24 |- |[[:en:Complementary sequences]]||9500|| || || ||2 |- |[[:en:Complete category]]||5500|| || || ||7 |- |[[:en:Complete homogeneous symmetric polynomial]]||13800|| || || ||1 |- |[[:en:Complete metric space]]||17700||[[Լրիվ մետրիկական տարածություն]]||1500|| ||29 |- |[[:en:Complete topological vector space]]||93100|| || || ||1 |- |[[:en:Completeness (logic)]]||6500||[[Լրիվություն]]||3300|| ||12 |- |[[:en:Completeness of the real numbers]]||10200|| || || ||14 |- |[[:en:Completing the square]]||15400|| || || ||28 |- |[[:en:Complex analysis]]||18000|| || || ||60 |- |[[:en:Complex differential form]]||8300|| || || ||5 |- |[[:en:Complex number]]||103500||[[Կոմպլեքս թիվ]]||11600|| ||133 |- |[[:en:Complex polytope]]||157400|| || || ||4 |- |[[:en:Complex projective space]]||26200|| || || ||4 |- |[[:en:Complexities: Women in Mathematics]]||7300|| || || ||2 |- |[[:en:Complexity and Real Computation]]||6600|| || || ||1 |- |[[:en:Complexity class]]||75000|| || || ||24 |- |[[:en:Composition algebra]]||10400|| || || ||8 |- |[[:en:Compositional data]]||12400|| || || ||3 |- |[[:en:Compound of three octahedra]]||10500|| || || ||4 |- |[[:en:Compressed sensing]]||46800|| || || ||11 |- |[[:en:Computable topology]]||20200|| || || ||1 |- |[[:en:Computational complexity]]||20100|| || || ||15 |- |[[:en:Computational science]]||33200|| || || ||26 |- |[[:en:Computing the permanent]]||28500|| || || ||1 |- |[[:en:Concave function]]||8100|| || || ||26 |- |[[:en:Concyclic points]]||10600|| || || ||14 |- |[[:en:Conditional expectation]]||29300|| || || ||18 |- |[[:en:Conditional probability]]||34200|| || || ||36 |- |[[:en:Conditioning (probability)]]||36100|| || || ||1 |- |[[:en:Cone (category theory)]]||6400|| || || ||4 |- |[[:en:Confidence interval]]||34400||[[Վստահության միջակայք]]||14800|| ||44 |- |[[:en:Configuration (geometry)]]||15200|| || || ||6 |- |[[:en:Conformal geometric algebra]]||26300|| || || ||2 |- |[[:en:Conformal group]]||8500|| || || ||5 |- |[[:en:Confounding]]||31000|| || || ||20 |- |[[:en:Congruence (geometry)]]||17500|| || || ||57 |- |[[:en:Congruum]]||8100|| || || ||3 |- |[[:en:Conic section]]||70500||[[Կոնական հատույթ]]||2800|| ||78 |- |[[:en:Conjugate gradient method]]||40100|| || || ||14 |- |[[:en:Connected dominating set]]||9900|| || || ||2 |- |[[:en:Connected Mathematics]]||17300|| || || ||2 |- |[[:en:Connection (vector bundle)]]||46000|| || || ||6 |- |[[:en:Connection form]]||27200|| || || ||5 |- |[[:en:Connectivity (graph theory)]]||17200|| || || ||4 |- |[[:en:Alain Connes]]||8100|| || || ||35 |- |[[:en:Conservation form]]||3000|| || || ||1 |- |[[:en:Conservation law]]||18700||[[Պահպանման օրենքներ]]||8400|| ||52 |- |[[:en:Conservative force]]||11200|| || || ||38 |- |[[:en:Conservative vector field]]||23000||[[Պոտենցիալ դաշտ]]||2400|| ||16 |- |[[:en:Constant (mathematics)]]||8100|| || || ||59 |- |[[:en:Constraint satisfaction problem]]||20800|| || || ||14 |- |[[:en:Construction of the real numbers]]||28100|| || || ||10 |- |[[:en:Constructions in hyperbolic geometry]]||13800|| || || ||1 |- |[[:en:Constructivism (philosophy of mathematics)]]||19400||[[Կոնստրուկտիվ մաթեմատիկա]]||4000|| ||21 |- |[[:en:Container method]]||23100|| || || ||1 |- |[[:en:Continued fraction]]||68200||[[Շղթայական կոտորակ]]||3000|| ||42 |- |[[:en:Continuous Bernoulli distribution]]||6400|| || || ||2 |- |[[:en:Continuous linear operator]]||27600|| || || ||8 |- |[[:en:Continuous-time Markov chain]]||24000|| || || ||7 |- |[[:en:Contorsion tensor]]||9800|| || || ||1 |- |[[:en:Contour integration]]||45900|| || || ||11 |- |[[:en:Contourlet]]||14800|| || || ||1 |- |[[:en:Contraction (operator theory)]]||17600|| || || ||1 |- |[[:en:Contraharmonic mean]]||9900|| || || ||1 |- |[[:en:Contraposition]]||18900|| || || ||24 |- |[[:en:Contributions of Leonhard Euler to mathematics]]||17600|| || || ||2 |- |[[:en:Control chart]]||30400|| || || ||21 |- |[[:en:Convection–diffusion equation]]||24900|| || || ||15 |- |[[:en:Convergent series]]||11200|| || || ||25 |- |[[:en:Converse relation]]||11700|| || || ||13 |- |[[:en:Convex analysis]]||16700|| || || ||12 |- |[[:en:Convex cap]]||9200|| || || ||1 |- |[[:en:Convex conjugate]]||16400|| || || ||8 |- |[[:en:Convex function]]||33900|| || || ||37 |- |[[:en:Convex hull algorithms]]||16500|| || || ||8 |- |[[:en:Convex optimization]]||27100|| || || ||12 |- |[[:en:Convex polytope]]||20800|| || || ||13 |- |[[:en:Convex Polytopes]]||8200|| || || ||1 |- |[[:en:Convex set]]||24900||[[Ուռուցիկ բազմություն]]||7500|| ||44 |- |[[:en:Convexity (algebraic geometry)]]||8800|| || || ||1 |- |[[:en:Convolution]]||60900|| || || ||41 |- |[[:en:Conway chained arrow notation]]||15600|| || || ||13 |- |[[:en:Conway criterion]]||7000|| || || ||4 |- |[[:en:Stephen Cook]]||15000||[[Սթիվեն Արթուր Կուկ]]||7400|| ||33 |- |[[:en:Cooley–Tukey FFT algorithm]]||37100|| || || ||7 |- |[[:en:Coordinate system]]||18900||[[Կոորդինատային համակարգ]]||39400|| ||91 |- |[[:en:Coprime integers]]||15000||[[Փոխադարձ պարզ թվեր]]||900|| ||55 |- |[[:en:Coproduct]]||11900|| || || ||15 |- |[[:en:Correlation (projective geometry)]]||5200|| || || ||2 |- |[[:en:Coset]]||27500|| || || ||26 |- |[[:en:Cotangent complex]]||23000|| || || ||1 |- |[[:en:Countable set]]||28400|| || || ||53 |- |[[:en:Covariance]]||27900|| || || ||40 |- |[[:en:Covariance mapping]]||100|| || || ||23 |- |[[:en:Covariant formulation of classical electromagnetism]]||24300|| || || ||9 |- |[[:en:Cox's theorem]]||13200|| || || ||7 |- |[[:en:Harold Scott MacDonald Coxeter]]||14800||[[Հարոլդ Քոքսեթեր]]||15500|| ||26 |- |[[:en:Cramer's rule]]||28800||[[Կրամերի մեթոդ]]||7100|| ||41 |- |[[:en:Crank–Nicolson method]]||21400|| || || ||9 |- |[[:en:Criss-cross algorithm]]||24400|| || || ||2 |- |[[:en:Critical mathematics pedagogy]]||22500|| || || ||1 |- |[[:en:Critical point (mathematics)]]||20000|| || || ||23 |- |[[:en:Nancy Crooker]]||12500|| || || ||2 |- |[[:en:Cross-correlation]]||27900|| || || ||19 |- |[[:en:Cross-ratio]]||26200||[[Կրկնակի հարաբերություն]]||2100|| ||25 |- |[[:en:Cross-validation (statistics)]]||41400|| || || ||25 |- |[[:en:Crossing number inequality]]||10900|| || || ||4 |- |[[:en:Cryptography]]||92000||[[Գաղտնագրություն]]||13800||այո||103 |- |[[:en:Crystal system]]||29700|| || || ||39 |- |[[:en:Cube]]||17100||[[Խորանարդ]]||2000|| ||101 |- |[[:en:Cube root]]||13300||[[Խորանարդ աստիճանի արմատ]]||6000|| ||47 |- |[[:en:Cubic crystal system]]||52200||[[Խորանարդային համակարգ]]||1600|| ||42 |- |[[:en:Cubic field]]||15700|| || || ||2 |- |[[:en:Cubic function]]||12000||[[Խորանարդ ֆունկցիա]]||3900|| ||33 |- |[[:en:Cubic Hermite spline]]||17400|| || || ||10 |- |[[:en:Cuboctahedron]]||20300|| || || ||28 |- |[[:en:Marc Culler]]||6300|| || || ||4 |- |[[:en:Cumulant]]||43300|| || || ||16 |- |[[:en:Cumulative distribution function]]||24600|| || || ||39 |- |[[:en:Susan Jane Cunningham]]||8500|| || || ||7 |- |[[:en:Curry–Howard correspondence]]||58100|| || || ||14 |- |[[:en:Curry's paradox]]||23600|| || || ||16 |- |[[:en:Currying]]||31100|| || || ||16 |- |[[:en:Curse of dimensionality]]||30600|| || || ||14 |- |[[:en:Carina Curto]]||12200|| || || ||2 |- |[[:en:Curvature]]||43700|| || || ||44 |- |[[:en:Curvature of Riemannian manifolds]]||12300|| || || ||4 |- |[[:en:Curve]]||25400||[[Կոր]]||7500|| ||74 |- |[[:en:Curve fitting]]||18100|| || || ||23 |- |[[:en:Curvilinear coordinates]]||53500|| || || ||16 |- |[[:en:CW complex]]||23700|| || || ||16 |- |[[:en:Cycle basis]]||25700|| || || ||3 |- |[[:en:Cycle index]]||26800|| || || ||6 |- |[[:en:Cyclic number]]||15600|| || || ||19 |- |[[:en:Cyclic order]]||53800|| || || ||7 |- |[[:en:Cyclic quadrilateral]]||30300||[[Ներգծյալ քառանկյուն]]||10300|| ||36 |- |[[:en:Cycloid]]||25000|| || || ||48 |- |[[:en:Cyclotomic polynomial]]||27300|| || || ||15 |- |[[:en:Cylinder]]||22400||[[Գլան]]||4900|| ||96 |- |[[:en:Cylindrical coordinate system]]||17400|| || || ||35 |- |[[:en:D-module]]||17300|| || || ||4 |- |[[:en:Damping]]||17400||[[Մարող տատանումներ]]||6100|| ||28 |- |[[:en:Germinal Pierre Dandelin]]||2300|| || || ||17 |- |[[:en:Data and information visualization]]||75100||[[Տվյալների վիզուալիզացիա]]||14900|| ||32 |- |[[:en:Data model]]||42000|| || || ||24 |- |[[:en:Data structure]]||13800|| || || ||74 |- |[[:en:Data-driven control system]]||16200|| || || ||1 |- |[[:en:Davenport–Schinzel sequence]]||13400|| || || ||4 |- |[[:en:Clive Selwyn Davis]]||9000|| || || ||1 |- |[[:en:De Branges's theorem]]||16400|| || || ||12 |- |[[:en:De Bruijn sequence]]||31600|| || || ||13 |- |[[:en:De Bruijn's theorem]]||8200|| || || ||2 |- |[[:en:De Moivre–Laplace theorem]]||11800|| || || ||11 |- |[[:en:De Moivre's formula]]||12800||[[Մուավրի բանաձև]]||15100|| ||45 |- |[[:en:De Morgan's laws]]||20100||[[Դե Մորգանի բանաձևեր]]||3300|| ||47 |- |[[:en:De Rham cohomology]]||19100|| || || ||14 |- |[[:en:Decidability (logic)]]||16300|| || || ||16 |- |[[:en:Decimal separator]]||53100|| || || ||34 |- |[[:en:Decision EXpert]]||9300|| || || ||1 |- |[[:en:Decision theory]]||28900||[[Որոշումների տեսություն]]||39000|| ||41 |- |[[:en:Dedekind cut]]||12300|| || || ||29 |- |[[:en:Dedekind domain]]||23900|| || || ||18 |- |[[:en:Dedekind eta function]]||16700|| || || ||13 |- |[[:en:Dedekind number]]||14100|| || || ||7 |- |[[:en:Dedekind zeta function]]||11400|| || || ||14 |- |[[:en:Dedekind-infinite set]]||12300|| || || ||6 |- |[[:en:Dedekind–Hasse norm]]||2500|| || || ||2 |- |[[:en:Richard Dedekind]]||15700||[[Ռիխարդ Դեդեկինդ]]||1700|| ||67 |- |[[:en:Definable real number]]||10700|| || || ||4 |- |[[:en:Definite matrix]]||47000|| || || ||5 |- |[[:en:Definition]]||31300||[[Սահմանում]]||5700|| ||86 |- |[[:en:Definitions of mathematics]]||16100|| || || ||1 |- |[[:en:Degeneracy (graph theory)]]||29000|| || || ||7 |- |[[:en:Degree (angle)]]||15000||[[Աստիճան (երկրաչափություն)]]||8200|| ||75 |- |[[:en:Degrees of freedom (statistics)]]||30100|| || || ||25 |- |[[:en:Italo Jose Dejter]]||40700|| || || ||4 |- |[[:en:Del]]||18000||[[Նաբլա օպերատոր]]||13200|| ||38 |- |[[:en:Delaunay triangulation]]||28400|| || || ||25 |- |[[:en:Pierre Deligne]]||21300|| || || ||36 |- |[[:en:Jean-Pierre Demailly]]||13300|| || || ||5 |- |[[:en:Density estimation]]||12500|| || || ||4 |- |[[:en:Density matrix]]||34600||[[Խառը վիճակ]]||8800|| ||27 |- |[[:en:Depth-first search]]||19700||[[Փնտրում դեպի խորություն]]||3300||այո||42 |- |[[:en:Derangement]]||27800|| || || ||22 |- |[[:en:Derived set (mathematics)]]||8900|| || || ||9 |- |[[:en:Derrick's theorem]]||7400|| || || ||2 |- |[[:en:Desargues's theorem]]||15900|| || || ||27 |- |[[:en:René Descartes]]||119500||[[Ռենե Դեկարտ]]||41700|| ||226 |- |[[:en:Descendant tree (group theory)]]||48900|| || || ||1 |- |[[:en:Descriptive complexity theory]]||18400|| || || ||4 |- |[[:en:Descriptive set theory]]||10000|| || || ||13 |- |[[:en:Design of experiments]]||41200|| || || ||24 |- |[[:en:Determinacy]]||29700|| || || ||8 |- |[[:en:Deterministic rendezvous problem]]||9400|| || || ||1 |- |[[:en:Developable roller]]||7500|| || || ||1 |- |[[:en:Jean Dieudonné]]||12400||[[Ժան Դյոդոնե]]||3000|| ||29 |- |[[:en:Diffeology]]||17800|| || || ||3 |- |[[:en:Diffeomorphism]]||25600|| || || ||22 |- |[[:en:Difference quotient]]||21100|| || || ||9 |- |[[:en:Differentiable curve]]||22500|| || || ||9 |- |[[:en:Differentiable vector–valued functions from Euclidean space]]||21100|| || || ||1 |- |[[:en:Differential (infinitesimal)]]||100|| || || ||6 |- |[[:en:Differential algebra]]||9800|| || || ||12 |- |[[:en:Differential entropy]]||22500|| || || ||8 |- |[[:en:Differential form]]||67500|| || || ||22 |- |[[:en:Differential forms on a Riemann surface]]||79600|| || || ||1 |- |[[:en:Differential operator]]||16200|| || || ||24 |- |[[:en:Diffiety]]||25900|| || || ||2 |- |[[:en:Thomas Digges]]||11100|| || || ||22 |- |[[:en:Dihedral angle]]||18400||[[Երկնիստ անկյուն]]||5600|| ||34 |- |[[:en:Dihedral group]]||27200|| || || ||29 |- |[[:en:Dijkstra's algorithm]]||47900||[[Դեքստրայի ալգորիթմ]]||3600||այո||51 |- |[[:en:Dimension (vector space)]]||9300|| || || ||27 |- |[[:en:Diophantine approximation]]||30000|| || || ||20 |- |[[:en:Dirac measure]]||5700|| || || ||13 |- |[[:en:Direct product]]||16600|| || || ||16 |- |[[:en:Direct product of groups]]||26200|| || || ||8 |- |[[:en:Directed graph]]||15700|| || || ||29 |- |[[:en:Directional-change intrinsic time]]||5700|| || || ||1 |- |[[:en:Dirichlet character]]||49300|| || || ||17 |- |[[:en:Dirichlet L-function]]||10400|| || || ||17 |- |[[:en:Dirichlet problem]]||13600|| || || ||14 |- |[[:en:Dirichlet process]]||33900|| || || ||3 |- |[[:en:Dirichlet series]]||25100|| || || ||25 |- |[[:en:Peter Gustav Lejeune Dirichlet]]||30400||[[Պետեր Գուստավ Լըժյոն Դիրիխլե]]||2400|| ||62 |- |[[:en:Dirichlet's unit theorem]]||13400|| || || ||13 |- |[[:en:Discrete choice]]||45100|| || || ||7 |- |[[:en:Discrete element method]]||23100|| || || ||9 |- |[[:en:Discrete geometry]]||15600|| || || ||22 |- |[[:en:Discrete group]]||6600|| || || ||13 |- |[[:en:Discrete logarithm]]||14800|| || || ||24 |- |[[:en:Discrete measure]]||4000||[[Դիսկրետ չափ]]||3000|| ||4 |- |[[:en:Discrete-time Markov chain]]||24300|| || || ||1 |- |[[:en:Discriminant]]||34400||[[Դիսկրիմինանտ]]||1000|| ||44 |- |[[:en:Disjoint sets]]||9600|| || || ||40 |- |[[:en:Disquisitiones Arithmeticae]]||9600|| || || ||22 |- |[[:en:Distance]]||25700||[[Հեռավորություն (երկրաչափություն)]]||43000|| ||104 |- |[[:en:Distance from a point to a line]]||15500|| || || ||15 |- |[[:en:Distance geometry]]||19400|| || || ||6 |- |[[:en:Distinguishing coloring]]||11400|| || || ||2 |- |[[:en:Distributed constraint optimization]]||30300|| || || ||2 |- |[[:en:Distribution (differential geometry)]]||24200|| || || ||4 |- |[[:en:Distributive property]]||19800||[[Բաշխականություն]]||1300|| ||55 |- |[[:en:Divergence]]||31500||[[Տարամիտություն]]||8300|| ||51 |- |[[:en:Divergence theorem]]||45800||[[Գաուս-Օստոգրադսկու թեորեմ]]||5400|| ||34 |- |[[:en:Divided differences]]||13800|| || || ||12 |- |[[:en:Divina proportione]]||11300|| || || ||14 |- |[[:en:DiVincenzo's criteria]]||14400|| || || ||2 |- |[[:en:Divisibility rule]]||69600||[[Բաժանելիության հայտանիշներ]]||29100|| ||33 |- |[[:en:Division (mathematics)]]||24900||[[Բաժանում (մաթեմատիկա)]]||11200|| ||120 |- |[[:en:Division algorithm]]||34100|| || || ||5 |- |[[:en:Divisor]]||10800||[[Բաժանելիություն]]||13900|| ||63 |- |[[:en:Dixon elliptic functions]]||20600|| || || ||1 |- |[[:en:Dodecahedron]]||28600||[[Դոդեկաեդր]]||10200|| ||55 |- |[[:en:Yvonne Dold-Samplonius]]||8900|| || || ||10 |- |[[:en:Domain (mathematical analysis)]]||16500|| || || ||8 |- |[[:en:Domain coloring]]||14000|| || || ||13 |- |[[:en:Dominance order]]||8600|| || || ||2 |- |[[:en:Dominance-based rough set approach]]||23400|| || || ||1 |- |[[:en:Simon Donaldson]]||21500|| || || ||33 |- |[[:en:Doomsday argument]]||43200|| || || ||14 |- |[[:en:DOT (graph description language)]]||11700|| || || ||14 |- |[[:en:Dot product]]||26500||[[Սկալյար արտադրյալ]]||9600|| ||70 |- |[[:en:Double exponential function]]||9100|| || || ||9 |- |[[:en:Doubling time]]||13600|| || || ||8 |- |[[:en:Dragon curve]]||12400|| || || ||19 |- |[[:en:Vladimir Drinfeld]]||8000|| || || ||29 |- |[[:en:Dual basis]]||9400|| || || ||9 |- |[[:en:Dual lattice]]||13000|| || || ||1 |- |[[:en:Dual polyhedron]]||19300|| || || ||24 |- |[[:en:Dual-phase evolution]]||16100|| || || ||1 |- |[[:en:Duality (mathematics)]]||50800|| || || ||14 |- |[[:en:Duality (optimization)]]||23800|| || || ||12 |- |[[:en:Duality (projective geometry)]]||47500|| || || ||11 |- |[[:en:Dummy variable (statistics)]]||31400|| || || ||10 |- |[[:en:Olive Jean Dunn]]||8300|| || || ||9 |- |[[:en:Samuel Dunn (mathematician)]]||16700|| || || ||5 |- |[[:en:Duopyramid]]||8200|| || || ||3 |- |[[:en:Dynamic discrete choice]]||18400|| || || ||1 |- |[[:en:Dynamic time warping]]||27600|| || || ||13 |- |[[:en:Eugene Dynkin]]||12200|| || || ||19 |- |[[:en:E8 (mathematics)]]||33900|| || || ||14 |- |[[:en:E8 lattice]]||21800|| || || ||4 |- |[[:en:Earnshaw's theorem]]||18800|| || || ||19 |- |[[:en:Peter Eccles (mathematician)]]||12400|| || || ||2 |- |[[:en:Econometrics]]||21300||[[Էկոնոմետրիկա]]||24800|| ||71 |- |[[:en:Effect size]]||57700|| || || ||18 |- |[[:en:Efficient cake-cutting]]||12300|| || || ||2 |- |[[:en:Hettie Belle Ege]]||8400|| || || ||1 |- |[[:en:Egyptian geometry]]||12400|| || || ||4 |- |[[:en:Ehrenfeucht–Fraïssé game]]||9800|| || || ||7 |- |[[:en:Eilenberg–Moore spectral sequence]]||9000|| || || ||1 |- |[[:en:Eilenberg–Steenrod axioms]]||5100|| || || ||7 |- |[[:en:Eisenbud–Levine–Khimshiashvili signature formula]]||13300|| || || ||1 |- |[[:en:Ivar Ekeland]]||27100|| || || ||8 |- |[[:en:Elastic pendulum]]||7100|| || || ||2 |- |[[:en:Electoral system]]||44400|| || || ||62 |- |[[:en:ÉLECTRE]]||4400|| || || ||4 |- |[[:en:Elementary arithmetic]]||38600|| || || ||30 |- |[[:en:Elementary mathematics]]||21400||[[Տարրական մաթեմատիկա]]||3800|| ||29 |- |[[:en:Elementary Number Theory, Group Theory and Ramanujan Graphs]]||8000|| || || ||1 |- |[[:en:Ellipse]]||83900||[[Էլիպս]]||4800|| ||99 |- |[[:en:Ellipsoid]]||35000||[[Էլիպսոիդ]]||4100|| ||54 |- |[[:en:Elliptic boundary value problem]]||18900|| || || ||1 |- |[[:en:Elliptic curve point multiplication]]||16800|| || || ||3 |- |[[:en:Elliptic function]]||16200|| || || ||26 |- |[[:en:Elliptic operator]]||10400|| || || ||11 |- |[[:en:Elliptic rational functions]]||11800|| || || ||3 |- |[[:en:Elliptic-curve cryptography]]||40100|| || || ||22 |- |[[:en:ELSV formula]]||14300|| || || ||1 |- |[[:en:Embedding]]||18400|| || || ||20 |- |[[:en:Empirical measure]]||6000|| || || ||2 |- |[[:en:Empty set]]||14600||[[Դատարկ բազմություն]]||4000|| ||71 |- |[[:en:Endomorphism]]||5500|| || || ||20 |- |[[:en:Per Enflo]]||41800|| || || ||9 |- |[[:en:Engel expansion]]||10800|| || || ||12 |- |[[:en:Enneadecagon]]||100||[[Բազմանկյուն]]||4600|| ||107 |- |[[:en:Enriched category]]||14700|| || || ||7 |- |[[:en:Ensemble (mathematical physics)]]||24500|| || || ||20 |- |[[:en:Ensemble forecasting]]||27200|| || || ||7 |- |[[:en:Entire function]]||17000|| || || ||26 |- |[[:en:Entropy in thermodynamics and information theory]]||28300|| || || ||2 |- |[[:en:Entscheidungsproblem]]||11100|| || || ||20 |- |[[:en:Envelope (category theory)]]||17600|| || || ||1 |- |[[:en:Envelope theorem]]||25400|| || || ||7 |- |[[:en:Equality (mathematics)]]||14300|| || || ||43 |- |[[:en:Equation solving]]||16800||[[Հավասարման լուծում]]||91700|| ||31 |- |[[:en:Equichordal point problem]]||6900|| || || ||3 |- |[[:en:Equicontinuity]]||25500|| || || ||16 |- |[[:en:Equilateral triangle]]||25100||[[Կանոնավոր եռանկյուն]]||5700|| ||75 |- |[[:en:Equivalence class]]||17900|| || || ||23 |- |[[:en:Erdős–Borwein constant]]||3500|| || || ||17 |- |[[:en:Erdős–Gallai theorem]]||9100|| || || ||3 |- |[[:en:Erdős–Rényi model]]||14800||[[Էռդոշ-Ռենյի մոդել]]||11300|| ||10 |- |[[:en:Erdős–Turán conjecture on additive bases]]||10200|| || || ||3 |- |[[:en:Ergodic theory]]||26000|| || || ||18 |- |[[:en:Ergodicity]]||49700|| || || ||16 |- |[[:en:Error analysis (mathematics)]]||7400||[[Սխալների տեսություն]]||1600|| ||7 |- |[[:en:Error function]]||43300||[[Սխալների ֆունկցիա]]||19800|| ||30 |- |[[:en:Errors and residuals]]||16100|| || || ||18 |- |[[:en:Esscher transform]]||2800|| || || ||1 |- |[[:en:Estimation of covariance matrices]]||25600|| || || ||1 |- |[[:en:Estimator]]||22000||[[Վիճակագրական գնահատական]]||800|| ||30 |- |[[:en:Alison Etheridge]]||13800|| || || ||5 |- |[[:en:Christina Eubanks-Turner]]||10900|| || || ||1 |- |[[:en:Euclid's Optics]]||7100|| || || ||4 |- |[[:en:Euclid's theorem]]||20700|| || || ||24 |- |[[:en:Euclidean domain]]||19000|| || || ||24 |- |[[:en:Euclidean group]]||16100|| || || ||10 |- |[[:en:Euclidean minimum spanning tree]]||54700|| || || ||6 |- |[[:en:Euler brick]]||15700|| || || ||13 |- |[[:en:Euler diagram]]||33600|| || || ||28 |- |[[:en:Euler spiral]]||18900|| || || ||27 |- |[[:en:Euler's rotation theorem]]||29300|| || || ||12 |- |[[:en:Eulerian path]]||22900|| || || ||29 |- |[[:en:European Working Group on Multiple Criteria Decision Aiding]]||5200|| || || ||1 |- |[[:en:Even and odd functions]]||15600||[[Զույգ և կենտ ֆունկցիաներ]]||1300|| ||47 |- |[[:en:Event (probability theory)]]||7600|| || || ||43 |- |[[:en:Evidential reasoning approach]]||4300|| || || ||2 |- |[[:en:Evolutionary multimodal optimization]]||12100|| || || ||2 |- |[[:en:Ex-tangential quadrilateral]]||10000|| || || ||7 |- |[[:en:Exclusive or]]||23100|| || || ||31 |- |[[:en:Exercise (mathematics)]]||15900|| || || ||3 |- |[[:en:Expander graph]]||33600|| || || ||10 |- |[[:en:Expected value]]||51500||[[Մաթեմատիկական սպասում]]||2000|| ||54 |- |[[:en:Experimental mathematics]]||15500|| || || ||14 |- |[[:en:Exponential decay]]||17500|| || || ||30 |- |[[:en:Exponential family]]||81800|| || || ||10 |- |[[:en:Exponential integral]]||17800|| || || ||19 |- |[[:en:Exponential map (Lie theory)]]||13500|| || || ||6 |- |[[:en:Exponential map (Riemannian geometry)]]||9500|| || || ||4 |- |[[:en:Exponential response formula]]||20800|| || || ||1 |- |[[:en:Exponential smoothing]]||25400|| || || ||11 |- |[[:en:Exponential sum]]||7300|| || || ||7 |- |[[:en:Exponentiation]]||103000||[[Աստիճան (հանրահաշիվ)]]||140800|| ||89 |- |[[:en:Extended Euclidean algorithm]]||28200|| || || ||18 |- |[[:en:Extended real number line]]||13600||[[Ընդլայնված թվային ուղիղ]]||7600|| ||18 |- |[[:en:Extended side]]||3000||[[Ընդլայնված կողմ]]||7000|| ||4 |- |[[:en:Exterior calculus identities]]||29600|| || || ||1 |- |[[:en:Exterior derivative]]||21300|| || || ||12 |- |[[:en:Extremal graph theory]]||10000|| || || ||8 |- |[[:en:Extremal length]]||19400|| || || ||2 |- |[[:en:Extreme value theorem]]||22600|| || || ||27 |- |[[:en:F-divergence]]||22600|| || || ||2 |- |[[:en:F-test]]||11800|| || || ||20 |- |[[:en:Faà di Bruno's formula]]||20900|| || || ||10 |- |[[:en:Face (geometry)]]||10200|| || || ||32 |- |[[:en:Factor-critical graph]]||15800|| || || ||3 |- |[[:en:Factorial number system]]||18000|| || || ||10 |- |[[:en:Factorization of polynomials]]||24600|| || || ||12 |- |[[:en:Faddeev–LeVerrier algorithm]]||12400|| || || ||3 |- |[[:en:Vera Faddeeva]]||9100|| || || ||10 |- |[[:en:Fair cake-cutting]]||26600|| || || ||5 |- |[[:en:Fair division]]||17600|| || || ||12 |- |[[:en:Falconer's conjecture]]||7500|| || || ||1 |- |[[:en:Falling and rising factorials]]||17800|| || || ||10 |- |[[:en:Gerd Faltings]]||7200|| || || ||34 |- |[[:en:Fang Kaitai]]||17800|| || || ||2 |- |[[:en:Fat object (geometry)]]||28900|| || || ||1 |- |[[:en:Faulhaber's formula]]||19600|| || || ||13 |- |[[:en:Philippa Fawcett]]||11600|| || || ||14 |- |[[:en:Feedback vertex set]]||14800|| || || ||8 |- |[[:en:Charles Fefferman]]||15800|| || || ||32 |- |[[:en:Feigenbaum constants]]||12100|| || || ||20 |- |[[:en:Feit–Thompson theorem]]||21100|| || || ||9 |- |[[:en:William Feller]]||10700|| || || ||20 |- |[[:en:Feller's coin-tossing constants]]||2600|| || || ||2 |- |[[:en:Female education in STEM]]||21100|| || || ||9 |- |[[:en:Fence (mathematics)]]||7600|| || || ||1 |- |[[:en:Pierre de Fermat]]||21400||[[Պիեռ դը Ֆերմա]]||5800|| ||112 |- |[[:en:Fermat's Last Tango]]||17100|| || || ||1 |- |[[:en:Fermat's theorem (stationary points)]]||16000|| || || ||17 |- |[[:en:Feuerbach hyperbola]]||5900|| || || ||1 |- |[[:en:Feuerbach point]]||8700|| || || ||7 |- |[[:en:Fiber product of schemes]]||8400|| || || ||1 |- |[[:en:Fibonacci]]||20400||[[Ֆիբոնաչի]]||3400|| ||117 |- |[[:en:Fibonacci polynomials]]||8200|| || || ||11 |- |[[:en:Fibonacci word fractal]]||8800|| || || ||4 |- |[[:en:Gaetano Fichera]]||106400|| || || ||10 |- |[[:en:Field extension]]||18900|| || || ||26 |- |[[:en:Alessio Figalli]]||11100|| || || ||23 |- |[[:en:Figure-eight knot (mathematics)]]||9100|| || || ||10 |- |[[:en:Damir Filipović]]||23100|| || || ||1 |- |[[:en:Filter (mathematics)]]||26700|| || || ||21 |- |[[:en:Filters in topology]]||215000|| || || ||1 |- |[[:en:Filtration (mathematics)]]||13300||[[Զտիչ (պատահական գործընթացներ)]]||2200|| ||10 |- |[[:en:Caroline Finch]]||25800|| || || ||1 |- |[[:en:Finger binary]]||11900|| || || ||8 |- |[[:en:Finger-counting]]||16900|| || || ||15 |- |[[:en:Finitary relation]]||17700|| || || ||49 |- |[[:en:Finite element method]]||51000|| || || ||40 |- |[[:en:Finite geometry]]||22400|| || || ||15 |- |[[:en:Finite group]]||15800|| || || ||22 |- |[[:en:Finite lattice representation problem]]||4400|| || || ||1 |- |[[:en:Finite ring]]||10900|| || || ||6 |- |[[:en:Finite set]]||21500|| || || ||46 |- |[[:en:Finitely generated abelian group]]||12400|| || || ||13 |- |[[:en:Finsler's lemma]]||7300|| || || ||1 |- |[[:en:Sebastian Finsterwalder]]||18900|| || || ||9 |- |[[:en:Fixed-point combinator]]||34100|| || || ||8 |- |[[:en:Fixed-point theorems]]||11300|| || || ||14 |- |[[:en:Flag algebra]]||20200|| || || ||1 |- |[[:en:Flexagon]]||19900|| || || ||12 |- |[[:en:Flip graph]]||11200|| || || ||1 |- |[[:en:Fluid queue]]||23700|| || || ||1 |- |[[:en:FO (complexity)]]||100|| || || ||4 |- |[[:en:Emanuele Foà]]||25600|| || || ||2 |- |[[:en:Focused proof]]||8500|| || || ||1 |- |[[:en:Fokas method]]||35300|| || || ||1 |- |[[:en:Fokker–Planck equation]]||33400|| || || ||18 |- |[[:en:Foliation]]||71800|| || || ||11 |- |[[:en:François Folie]]||6400|| || || ||7 |- |[[:en:Force-directed graph drawing]]||17700|| || || ||7 |- |[[:en:Form factor (electronics)]]||9600|| || || ||7 |- |[[:en:Formal power series]]||51200|| || || ||19 |- |[[:en:Formal proof]]||5200|| || || ||10 |- |[[:en:Jeffrey Yi-Lin Forrest]]||17400|| || || ||3 |- |[[:en:Foundations of geometry]]||77700|| || || ||6 |- |[[:en:Four-dimensional space]]||35200||[[Քառաչափ տարածություն]]||27000|| ||39 |- |[[:en:Joseph Fourier]]||22800||[[Ժոզեֆ Ֆուրիե]]||5000|| ||127 |- |[[:en:Girolamo Fracastoro]]||13900||[[Ջիրոլամո Ֆրակաստորո]]||2600|| ||43 |- |[[:en:Fractal-generating software]]||24700|| || || ||5 |- |[[:en:Fraction]]||65500||[[Կոտորակ (մաթեմատիկա)]]||16400|| ||100 |- |[[:en:Fractional Brownian motion]]||13300|| || || ||5 |- |[[:en:Fractional calculus]]||59900|| || || ||15 |- |[[:en:Abraham Fraenkel]]||13500|| || || ||27 |- |[[:en:Fraïssé limit]]||8800|| || || ||2 |- |[[:en:Frank–Wolfe algorithm]]||8500|| || || ||6 |- |[[:en:Fréchet derivative]]||23200|| || || ||10 |- |[[:en:Fréchet inception distance]]||8400|| || || ||1 |- |[[:en:Fréchet inequalities]]||16500|| || || ||1 |- |[[:en:Fréchet space]]||30000|| || || ||13 |- |[[:en:Maurice René Fréchet]]||12700|| || || ||30 |- |[[:en:Free group]]||17500|| || || ||19 |- |[[:en:Free lattice]]||5500|| || || ||2 |- |[[:en:Michael Freedman]]||8700|| || || ||35 |- |[[:en:Frequency]]||20900||[[Հաճախություն]]||9000|| ||119 |- |[[:en:Frequency (statistics)]]||13100|| || || ||25 |- |[[:en:Frequency distribution]]||100|| || || ||25 |- |[[:en:Fresnel integral]]||19900|| || || ||25 |- |[[:en:Kurt Otto Friedrichs]]||8800|| || || ||10 |- |[[:en:David Friesenhausen]]||8500|| || || ||6 |- |[[:en:Frobenius group]]||9000|| || || ||6 |- |[[:en:Frobenius matrix]]||3100|| || || ||8 |- |[[:en:Frobenius method]]||9600|| || || ||15 |- |[[:en:Frobenius normal form]]||16300|| || || ||9 |- |[[:en:Frobenius theorem (differential topology)]]||20600|| || || ||7 |- |[[:en:Ferdinand Georg Frobenius]]||14100|| || || ||33 |- |[[:en:Frucht's theorem]]||8600|| || || ||5 |- |[[:en:Frustum]]||10900|| || || ||24 |- |[[:en:Fubini's theorem]]||23600|| || || ||19 |- |[[:en:Fuchsian group]]||10800|| || || ||8 |- |[[:en:Fully polynomial-time approximation scheme]]||34600|| || || ||1 |- |[[:en:Function (mathematics)]]||74600||[[Ֆունկցիա (մաթեմատիկա)]]||43300|| ||120 |- |[[:en:Function of a real variable]]||21700|| || || ||8 |- |[[:en:Function of several real variables]]||47900|| || || ||4 |- |[[:en:Functional (mathematics)]]||9700||[[Ֆունկցիոնալ]]||1400|| ||32 |- |[[:en:Functional determinant]]||15400|| || || ||3 |- |[[:en:Functional differential equation]]||14000|| || || ||1 |- |[[:en:Functional regression]]||18100|| || || ||1 |- |[[:en:Fundamental lemma (Langlands program)]]||14400|| || || ||2 |- |[[:en:Fundamental solution]]||7600|| || || ||9 |- |[[:en:Fundamental theorem of Galois theory]]||15400|| || || ||11 |- |[[:en:Fundamental theorem of Riemannian geometry]]||13900|| || || ||7 |- |[[:en:Fundamental theorem of tessarine algebra]]|| || || || ||13 |- |[[:en:Howard G. Funkhouser]]||11400|| || || ||3 |- |[[:en:Future of mathematics]]||20200|| || || ||3 |- |[[:en:Fuzzy logic]]||54900||[[Ոչ հստակ տրամաբանություն]]||17100|| ||50 |- |[[:en:Fuzzy mathematics]]||7200|| || || ||3 |- |[[:en:G-module]]||5100|| || || ||4 |- |[[:en:G-network]]||9200|| || || ||1 |- |[[:en:G-structure on a manifold]]||20100|| || || ||3 |- |[[:en:Gale–Ryser theorem]]||8000|| || || ||1 |- |[[:en:Galerkin method]]||17500|| || || ||12 |- |[[:en:Zvi Galil]]||17000|| || || ||6 |- |[[:en:Galileo Galilei]]||132500||[[Գալիլեո Գալիլեյ]]||64800|| ||243 |- |[[:en:Galois extension]]||7600|| || || ||19 |- |[[:en:Galois group]]||18000||[[Գալուայի խումբ]]||12400|| ||23 |- |[[:en:Gambling and information theory]]||12100|| || || ||1 |- |[[:en:Game theory]]||128300||[[Խաղերի տեսություն]]||10300|| ||91 |- |[[:en:Gan–Gross–Prasad conjecture]]||14000|| || || ||1 |- |[[:en:Annie Marie Watkins Garraway]]||9100|| || || ||3 |- |[[:en:Gateaux derivative]]||15300|| || || ||9 |- |[[:en:Gauss circle problem]]||10900|| || || ||10 |- |[[:en:Gauss curvature flow]]||8200|| || || ||1 |- |[[:en:Gauss–Bonnet theorem]]||12200|| || || ||18 |- |[[:en:Gauss–Markov theorem]]||25800|| || || ||18 |- |[[:en:Gauss–Seidel method]]||22700||[[Գաուս-Զեյդելի մեթոդ]]||11400|| ||25 |- |[[:en:Carl Friedrich Gauss]]||72200||[[Կառլ Գաուս]]||69500|| ||178 |- |[[:en:Gauss's continued fraction]]||15600|| || || ||4 |- |[[:en:Gaussian correlation inequality]]||5000|| || || ||2 |- |[[:en:Gaussian integer]]||35000|| || || ||30 |- |[[:en:Gaussian isoperimetric inequality]]||4100|| || || ||1 |- |[[:en:Gaussian quadrature]]||39400|| || || ||19 |- |[[:en:Gekko (optimization software)]]||17000|| || || ||1 |- |[[:en:Gelfand pair]]||30300|| || || ||1 |- |[[:en:Israel Gelfand]]||23700|| || || ||38 |- |[[:en:Genaille–Lucas rulers]]||3600|| || || ||5 |- |[[:en:General linear group]]||22400|| || || ||20 |- |[[:en:Generalizations of Pauli matrices]]||15900|| || || ||1 |- |[[:en:Generalized Clifford algebra]]||13600|| || || ||1 |- |[[:en:Generalized complex structure]]||20800|| || || ||3 |- |[[:en:Generalized flag variety]]||16900|| || || ||4 |- |[[:en:Generalized function]]||17300|| || || ||5 |- |[[:en:Generalized method of moments]]||23300|| || || ||9 |- |[[:en:Generalized minimal residual method]]||18000|| || || ||5 |- |[[:en:Generalized Riemann hypothesis]]||9500|| || || ||14 |- |[[:en:Generalized structure tensor]]||11800|| || || ||1 |- |[[:en:Generating function]]||83500|| || || ||26 |- |[[:en:Generating function transformation]]||63600|| || || ||1 |- |[[:en:Generating set of a group]]||9700|| || || ||15 |- |[[:en:Generator (mathematics)]]||5400|| || || ||9 |- |[[:en:Christian Genest]]||12700|| || || ||6 |- |[[:en:Genus (mathematics)]]||8900|| || || ||26 |- |[[:en:Geometric algebra]]||81200|| || || ||8 |- |[[:en:Geometric calculus]]||14900|| || || ||2 |- |[[:en:Geometric function theory]]||12800|| || || ||1 |- |[[:en:Geometric invariant theory]]||16500|| || || ||3 |- |[[:en:Geometric lattice]]||8200|| || || ||1 |- |[[:en:Geometric mean]]||30900||[[Միջին երկրաչափական]]||7900|| ||56 |- |[[:en:Geometric mean theorem]]||8300|| || || ||16 |- |[[:en:Geometric morphometrics in anthropology]]||35100|| || || ||1 |- |[[:en:Geometric progression]]||17700||[[Երկրաչափական պրոգրեսիա]]||4300||այո||62 |- |[[:en:Geometric rigidity]]||36400|| || || ||1 |- |[[:en:Geometric series]]||63000|| || || ||33 |- |[[:en:Geometric topology]]||13300|| || || ||14 |- |[[:en:Geometry]]||99000||[[Երկրաչափություն]]||70300|| ||199 |- |[[:en:Geometry From Africa]]||6900|| || || ||1 |- |[[:en:The Geometry of Musical Rhythm]]||7800|| || || ||1 |- |[[:en:Geometry of numbers]]||8900|| || || ||11 |- |[[:en:Geostatistics]]||15100|| || || ||24 |- |[[:en:Germ (mathematics)]]||16500|| || || ||11 |- |[[:en:German tank problem]]||37000|| || || ||12 |- |[[:en:Edgar Gilbert]]||16100|| || || ||4 |- |[[:en:Gini coefficient]]||85500||[[Ջինիի գործակից]]||4400|| ||77 |- |[[:en:Annibale Giordano]]||10000|| || || ||4 |- |[[:en:Glide reflection]]||7400|| || || ||15 |- |[[:en:Global field]]||7000|| || || ||12 |- |[[:en:Global optimization]]||21500|| || || ||3 |- |[[:en:Giovanni Camillo Glorioso]]||6500|| || || ||6 |- |[[:en:GNU Octave]]||29700|| || || ||49 |- |[[:en:God's algorithm]]||12200|| || || ||10 |- |[[:en:Gödel numbering]]||10300|| || || ||18 |- |[[:en:Goldbach's conjecture]]||24600||[[Գոլդբախի խնդիր]]||14600|| ||58 |- |[[:en:Goldberg–Coxeter construction]]||21500|| || || ||1 |- |[[:en:Goldfeld–Quandt test]]||8800|| || || ||5 |- |[[:en:Shafi Goldwasser]]||18000|| || || ||37 |- |[[:en:Gomory–Hu tree]]||17700|| || || ||3 |- |[[:en:Goodstein's theorem]]||21400|| || || ||13 |- |[[:en:Googolplex]]||7600|| || || ||50 |- |[[:en:Gorenstein ring]]||11600|| || || ||9 |- |[[:en:Gould's sequence]]||8700|| || || ||2 |- |[[:en:Timothy Gowers]]||23000|| || || ||34 |- |[[:en:Grade (slope)]]||29000|| || || ||31 |- |[[:en:Gradient]]||33600||[[Գրադիենտ]]||6000|| ||64 |- |[[:en:Gradient descent]]||34800|| || || ||25 |- |[[:en:Graham–Pollak theorem]]||10300|| || || ||2 |- |[[:en:Graham's number]]||23200|| || || ||36 |- |[[:en:Gram–Schmidt process]]||24500|| || || ||35 |- |[[:en:Grandi's series]]||13800|| || || ||26 |- |[[:en:Grandi's series in education]]|| || || || ||26 |- |[[:en:Evelyn Boyd Granville]]||19600|| || || ||19 |- |[[:en:Graph (abstract data type)]]||13500|| || || ||25 |- |[[:en:Graph cut optimization]]||26600|| || || ||2 |- |[[:en:Graph Fourier transform]]||12700|| || || ||1 |- |[[:en:Graph of a function]]||7400||[[Ֆունկցիայի գրաֆիկ]]||2800|| ||56 |- |[[:en:Graph partition]]||30500|| || || ||9 |- |[[:en:Graphing calculator]]||22200|| || || ||13 |- |[[:en:Graphon]]||33800|| || || ||4 |- |[[:en:Orazio Grassi]]||13000|| || || ||10 |- |[[:en:Grassmann number]]||22200|| || || ||12 |- |[[:en:Grassmannian]]||35300|| || || ||13 |- |[[:en:Graver basis]]||14000|| || || ||2 |- |[[:en:Greater-than sign]]||9900|| || || ||9 |- |[[:en:Greatest common divisor]]||35100||[[Ամենամեծ ընդհանուր բաժանարար]]||1700||այո||78 |- |[[:en:Greedy algorithm]]||15300|| || || ||33 |- |[[:en:Greedy algorithm for Egyptian fractions]]||15800|| || || ||4 |- |[[:en:Greek numerals]]||29400||[[Հունական թվային համակարգ]]||4200|| ||49 |- |[[:en:George Green (mathematician)]]||23000||[[Ջորջ Գրին]]||1700|| ||36 |- |[[:en:Green's identities]]||18000|| || || ||13 |- |[[:en:Green's relations]]||16100|| || || ||7 |- |[[:en:Green's theorem]]||23100||[[Գրինի բանաձևեր]]||1300|| ||39 |- |[[:en:James Gregory (mathematician)]]||19600||[[Ջեյմս Գրեգորի (մաթեմատիկոս)]]||16400|| ||42 |- |[[:en:Grey box model]]||13500|| || || ||5 |- |[[:en:Grid bracing]]||10600|| || || ||1 |- |[[:en:Grid method multiplication]]||12500|| || || ||1 |- |[[:en:Lois Wilfred Griffiths]]||10800|| || || ||7 |- |[[:en:Gröbner basis]]||52300|| || || ||14 |- |[[:en:Gromov–Hausdorff convergence]]||7500|| || || ||7 |- |[[:en:Mikhael Gromov (mathematician)]]||48600||[[Միխայիլ Գրոմով]]||25200|| ||37 |- |[[:en:Grönwall's inequality]]||17800|| || || ||14 |- |[[:en:Grothendieck group]]||23800|| || || ||12 |- |[[:en:Groundwater flow equation]]||13300|| || || ||3 |- |[[:en:Group cohomology]]||51400|| || || ||8 |- |[[:en:Group homomorphism]]||9600|| || || ||29 |- |[[:en:Group with operators]]||4900|| || || ||7 |- |[[:en:Groupoid]]||39300|| || || ||16 |- |[[:en:Growth curve (statistics)]]||7200|| || || ||1 |- |[[:en:Grünbaum–Rigby configuration]]||8300|| || || ||1 |- |[[:en:Gudermannian function]]||36400|| || || ||21 |- |[[:en:Guillotine partition]]||10700|| || || ||1 |- |[[:en:Alice Guionnet]]||11700|| || || ||12 |- |[[:en:Edmund Gunter]]||9900|| || || ||21 |- |[[:en:Richard K. Guy]]||30200|| || || ||19 |- |[[:en:Gyrovector space]]||30100|| || || ||3 |- |[[:en:H tree]]||8600|| || || ||7 |- |[[:en:Uffe Haagerup]]||9400|| || || ||7 |- |[[:en:Violet B. Haas]]||10300|| || || ||1 |- |[[:en:Hadamard code]]||24000|| || || ||7 |- |[[:en:Hadamard matrix]]||22500|| || || ||20 |- |[[:en:Hadamard product (matrices)]]||18400|| || || ||15 |- |[[:en:Hadwiger number]]||11400|| || || ||4 |- |[[:en:Hahn–Banach theorem]]||61300|| || || ||22 |- |[[:en:Martin Hairer]]||19700|| || || ||24 |- |[[:en:Hajós construction]]||12600|| || || ||2 |- |[[:en:Wolfgang Haken]]||4700|| || || ||14 |- |[[:en:Hall word]]||15800|| || || ||1 |- |[[:en:Hall's marriage theorem]]||23200|| || || ||18 |- |[[:en:Edmond Halley]]||47200||[[Էդմունդ Հալլեյ]]||2500|| ||93 |- |[[:en:Halley's method]]||6600|| || || ||5 |- |[[:en:Paul Halmos]]||16200|| || || ||32 |- |[[:en:Hamilton–Jacobi–Bellman equation]]||14300|| || || ||7 |- |[[:en:Hugh Hamilton (bishop)]]||12700|| || || ||2 |- |[[:en:Hamiltonian (control theory)]]||21600|| || || ||6 |- |[[:en:Hamiltonian mechanics]]||40700|| || || ||40 |- |[[:en:Hamiltonian path]]||18400|| || || ||33 |- |[[:en:Hamming weight]]||32600|| || || ||8 |- |[[:en:Hamming(7,4)]]||26800|| || || ||9 |- |[[:en:Hanner polytope]]||11400|| || || ||3 |- |[[:en:G. H. Hardy]]||29000||[[Գոդֆրի Հարոլդ Հարդի]]||2500|| ||78 |- |[[:en:Harmonic Maass form]]||10400|| || || ||1 |- |[[:en:Harmonic mean]]||35700||[[Միջին հարմոնիկ]]||6900|| ||47 |- |[[:en:Harmonic measure]]||11500|| || || ||3 |- |[[:en:Harmonic number]]||39200|| || || ||20 |- |[[:en:Harmonious set]]||4100|| || || ||1 |- |[[:en:Charles Haros]]||7600|| || || ||1 |- |[[:en:Pamela E. Harris]]||11300|| || || ||5 |- |[[:en:Jenny Harrison]]||7700|| || || ||8 |- |[[:en:Hartley transform]]||9400|| || || ||8 |- |[[:en:Hartman–Grobman theorem]]||9200|| || || ||10 |- |[[:en:Douglas Hartree]]||22200|| || || ||24 |- |[[:en:Hasse principle]]||10000|| || || ||7 |- |[[:en:Hasse–Minkowski theorem]]||4700|| || || ||5 |- |[[:en:Hatch mark]]||4900|| || || ||1 |- |[[:en:Haversine formula]]||17300|| || || ||12 |- |[[:en:Hedetniemi's conjecture]]||15200|| || || ||3 |- |[[:en:Hedgehog (geometry)]]||11600|| || || ||1 |- |[[:en:Height]]||7800|| || || ||69 |- |[[:en:Height function]]||16900|| || || ||1 |- |[[:en:Eduard Heine]]||5600|| || || ||30 |- |[[:en:Heisenberg group]]||32500|| || || ||13 |- |[[:en:Held–Karp algorithm]]||14100|| || || ||2 |- |[[:en:Sigurður Helgason (mathematician)]]||9000|| || || ||5 |- |[[:en:Charles Hellaby]]||7100|| || || ||2 |- |[[:en:Ernst Hellinger]]||4500|| || || ||7 |- |[[:en:Hemipolyhedron]]||14000|| || || ||5 |- |[[:en:Hensel's lemma]]||43000|| || || ||10 |- |[[:en:Henstock–Kurzweil integral]]||17100|| || || ||13 |- |[[:en:Heptagon]]||13400|| || || ||64 |- |[[:en:Hermite polynomials]]||53800|| || || ||29 |- |[[:en:Charles Hermite]]||13600||[[Շառլ Հերմիտ]]||6400|| ||49 |- |[[:en:Hermitian symmetric space]]||52800|| || || ||2 |- |[[:en:Norma Hernández]]||10200|| || || ||2 |- |[[:en:Hero of Alexandria]]||22000||[[Հերոն Ալեքսանդրիացի]]||3400|| ||74 |- |[[:en:Heronian triangle]]||31100|| || || ||19 |- |[[:en:Maximilian Herzberger]]||8200|| || || ||7 |- |[[:en:Heterogeneous relation]]||100|| || || ||41 |- |[[:en:Heteroscedasticity]]||100|| || || ||22 |- |[[:en:Heteroskedasticity-consistent standard errors]]||15900|| || || ||2 |- |[[:en:Hewlett-Packard Voyager series]]||14000|| || || ||5 |- |[[:en:Hexagon]]||30900||[[Վեցանկյուն]]||8000|| ||83 |- |[[:en:Hexagonal crystal family]]||18400|| || || ||33 |- |[[:en:Hexagonal fast Fourier transform]]||8500|| || || ||1 |- |[[:en:Hexagonal sampling]]||14400|| || || ||1 |- |[[:en:Hierarchy]]||57900||[[Հիերարխիա]]||1700|| ||70 |- |[[:en:Higher local field]]||10400|| || || ||1 |- |[[:en:Hilbert class field]]||6800|| || || ||5 |- |[[:en:Hilbert–Huang transform]]||36900||[[Հիլբերտ-Հուանգի ձևափոխություն]]||3100|| ||5 |- |[[:en:David Hilbert]]||53900||[[Դավիթ Հիլբերտ]]||48900|| ||143 |- |[[:en:Stephen Hilbert]]||5700|| || || ||2 |- |[[:en:Hilbert's axioms]]||16500||[[Հիլբերտի աքսիոմատիկա]]||11600|| ||24 |- |[[:en:Hilbert's basis theorem]]||7900|| || || ||15 |- |[[:en:Hilbert's fourth problem]]||22700|| || || ||7 |- |[[:en:Hilbert's Nullstellensatz]]||16300|| || || ||18 |- |[[:en:Hilbert's paradox of the Grand Hotel]]||16800|| || || ||29 |- |[[:en:Hilbert's second problem]]||13000|| || || ||7 |- |[[:en:Hilbert's third problem]]||11000|| || || ||11 |- |[[:en:Hill climbing]]||12100|| || || ||17 |- |[[:en:Mike Hill (mathematician)]]||3800|| || || ||3 |- |[[:en:Hippasus]]||12000|| || || ||44 |- |[[:en:History of combinatorics]]||19300||[[Կոմբինատորիկայի պատմություն]]||14800|| ||6 |- |[[:en:History of group theory]]||27500|| || || ||7 |- |[[:en:A History of Mathematical Notations]]||9400|| || || ||2 |- |[[:en:History of mathematics]]||124100||[[Մաթեմատիկայի պատմություն]]||19800||այո||65 |- |[[:en:History of Maxwell's equations]]||29600|| || || ||2 |- |[[:en:History of quaternions]]||18900|| || || ||1 |- |[[:en:History of statistics]]||63200|| || || ||13 |- |[[:en:History of the Hindu–Arabic numeral system]]||22600|| || || ||3 |- |[[:en:Catherine Hobbs]]||12200|| || || ||2 |- |[[:en:Hodge theory]]||26900|| || || ||12 |- |[[:en:Hoffman's packing puzzle]]||14400|| || || ||3 |- |[[:en:Hofstadter points]]||6000|| || || ||2 |- |[[:en:Hölder's inequality]]||39000|| || || ||24 |- |[[:en:Alexander Holevo]]||6300|| || || ||7 |- |[[:en:Holonomic function]]||13200|| || || ||1 |- |[[:en:Betty W. Holz]]||9800|| || || ||1 |- |[[:en:Homogeneous coordinates]]||27800|| || || ||20 |- |[[:en:Homogeneous relation]]||22400|| || || ||1 |- |[[:en:Homogeneous space]]||14000|| || || ||13 |- |[[:en:Homology (mathematics)]]||44400|| || || ||28 |- |[[:en:Homomorphic encryption]]||36500|| || || ||17 |- |[[:en:Homomorphism]]||33900||[[Հոմոմորֆիզմ]]||2000|| ||42 |- |[[:en:Homomorphism density]]||12800|| || || ||2 |- |[[:en:Homoscedasticity and heteroscedasticity]]||25400|| || || ||22 |- |[[:en:Homotopy]]||23800|| || || ||33 |- |[[:en:Homotopy category]]||12900|| || || ||4 |- |[[:en:Homotopy group]]||19900|| || || ||14 |- |[[:en:Homotopy type theory]]||39000|| || || ||8 |- |[[:en:Hook length formula]]||27200|| || || ||2 |- |[[:en:Hooke's atom]]||11600|| || || ||3 |- |[[:en:Ivy Hooks]]||9600|| || || ||2 |- |[[:en:Reinhold Hoppe]]||7800|| || || ||4 |- |[[:en:Horizontal line test]]||3200|| || || ||7 |- |[[:en:Lars Hörmander]]||16300|| || || ||34 |- |[[:en:Rudy Horne]]||12200|| || || ||2 |- |[[:en:How to Solve It]]||11800|| || || ||10 |- |[[:en:HP 20b]]||9700|| || || ||2 |- |[[:en:HP 48 series]]||24000|| || || ||9 |- |[[:en:HP 49/50 series]]||31300|| || || ||6 |- |[[:en:HP-35]]||11700|| || || ||13 |- |[[:en:HP-41C]]||38400|| || || ||8 |- |[[:en:HP-65]]||8000|| || || ||16 |- |[[:en:Leetsch C. Hsu]]||7000|| || || ||4 |- |[[:en:Hua Luogeng]]||15100|| || || ||16 |- |[[:en:Verena Huber-Dyson]]||17200|| || || ||6 |- |[[:en:Huffman coding]]||35300|| || || ||36 |- |[[:en:Hungarian algorithm]]||27800||[[Հունգարական ալգորիթմ]]||900||այո||19 |- |[[:en:Louise Stokes Hunter]]||8100|| || || ||2 |- |[[:en:Ted Hurley]]||9000|| || || ||1 |- |[[:en:Hurst exponent]]||21800|| || || ||4 |- |[[:en:Hurwitz's automorphisms theorem]]||17800|| || || ||4 |- |[[:en:Hurwitz's theorem (composition algebras)]]||28700|| || || ||8 |- |[[:en:Joan Hutchinson]]||11100|| || || ||3 |- |[[:en:Charles Hutton]]||12000|| || || ||18 |- |[[:en:Huzita–Hatori axioms]]||16300|| || || ||8 |- |[[:en:Hyperbolastic functions]]||41900|| || || ||1 |- |[[:en:Hyperbolic functions]]||29100||[[Հիպերբոլական ֆունկցիաներ]]||19200|| ||62 |- |[[:en:Hyperbolic geometry]]||56200|| || || ||44 |- |[[:en:Hyperbolic law of cosines]]||11000|| || || ||1 |- |[[:en:Hyperbolic quaternion]]||14500|| || || ||5 |- |[[:en:Hyperboloid]]||18700||[[Հիպերբոլոիդ]]||2000|| ||46 |- |[[:en:Hyperconnected space]]||11000|| || || ||9 |- |[[:en:Hypercube]]||25400||[[Հիպերխորանարդ]]||5600|| ||39 |- |[[:en:Hypergeometric function]]||38400|| || || ||14 |- |[[:en:Hypergraph]]||43000||[[Հիպերգրաֆ]]||3600|| ||28 |- |[[:en:Hyperharmonic number]]||7300|| || || ||1 |- |[[:en:HyperLogLog]]||13200|| || || ||2 |- |[[:en:Hyperoperation]]||43000|| || || ||18 |- |[[:en:Hyperplane separation theorem]]||14100|| || || ||5 |- |[[:en:Hypocycloid]]||10000|| || || ||36 |- |[[:en:Icositrigon]]||5600|| || || ||6 |- |[[:en:Ideal (ring theory)]]||37300|| || || ||40 |- |[[:en:Ideal triangle]]||5500|| || || ||8 |- |[[:en:Idempotence]]||20000|| || || ||31 |- |[[:en:Idempotent (ring theory)]]||15700|| || || ||7 |- |[[:en:Identity (mathematics)]]||12400||[[Նույնություն (մաթեմատիկա)]]||3500||այո||38 |- |[[:en:Identity component]]||7300|| || || ||3 |- |[[:en:Identity function]]||6200|| || || ||41 |- |[[:en:Iitaka dimension]]||6900|| || || ||3 |- |[[:en:Illegal number]]||14900|| || || ||12 |- |[[:en:IM 67118]]||24300|| || || ||1 |- |[[:en:Image (mathematics)]]||17700|| || || ||31 |- |[[:en:Imaginary number]]||12500||[[Բացարձակ կեղծ թիվ]]||16500|| ||63 |- |[[:en:Implicit curve]]||17700|| || || ||7 |- |[[:en:Implicit function]]||17300|| || || ||26 |- |[[:en:Implicit function theorem]]||22800|| || || ||21 |- |[[:en:Implicit surface]]||11700|| || || ||4 |- |[[:en:Imprecise probability]]||19600|| || || ||1 |- |[[:en:Improper integral]]||20500|| || || ||36 |- |[[:en:In Pursuit of the Traveling Salesman]]||10400|| || || ||1 |- |[[:en:Incenter]]||15200||[[Ներգծյալ շրջանագծի կենտրոն]]||3400|| ||18 |- |[[:en:Incidence coloring]]||28300|| || || ||1 |- |[[:en:Incidence geometry]]||27200|| || || ||10 |- |[[:en:Incidence structure]]||19600|| || || ||6 |- |[[:en:Inclusion–exclusion principle]]||38900|| || || ||29 |- |[[:en:Independence (probability theory)]]||26000|| || || ||37 |- |[[:en:Index of dispersion]]||10700|| || || ||6 |- |[[:en:Indexed family]]||9100|| || || ||23 |- |[[:en:Indicator function]]||16300||[[Վեկտորի ինդիկատոր]]||3200|| ||33 |- |[[:en:Induced path]]||12900|| || || ||5 |- |[[:en:Inequality (mathematics)]]||26600||[[Անհավասարություն (մաթեմատիկա)]]||3900|| ||70 |- |[[:en:Inequality of arithmetic and geometric means]]||36500|| || || ||24 |- |[[:en:Infinite compositions of analytic functions]]||25400|| || || ||1 |- |[[:en:Infinite continued fraction]]|| ||[[Շղթայական կոտորակ]]||3000|| ||42 |- |[[:en:Infinitesimal]]||37300||[[Անվերջ փոքր]]||1000||այո||40 |- |[[:en:Infinity]]||55800||[[Անվերջություն (մաթեմատիկա)]]||10000|| ||125 |- |[[:en:Inflection point]]||10200|| || || ||40 |- |[[:en:Information]]||36100||[[Ինֆորմացիա]]||40400|| ||145 |- |[[:en:Information bottleneck method]]||21300|| || || ||3 |- |[[:en:Information field theory]]||31900|| || || ||1 |- |[[:en:Information geometry]]||7100|| || || ||8 |- |[[:en:Ingleton's inequality]]||13400|| || || ||1 |- |[[:en:Injective function]]||15700|| || || ||55 |- |[[:en:Injective tensor product]]||46100|| || || ||2 |- |[[:en:Inner automorphism]]||9400|| || || ||13 |- |[[:en:Inner product space]]||56600|| || || ||30 |- |[[:en:Inscribed square problem]]||14000|| || || ||15 |- |[[:en:Institut des Hautes Études Scientifiques]]||8100|| || || ||19 |- |[[:en:Institute for Advanced Study]]||46000||[[Հեռանկարային հետազոտությունների ինստիտուտ]]||4700|| ||34 |- |[[:en:Instrumental variables estimation]]||40300|| || || ||16 |- |[[:en:Integer programming]]||26400|| || || ||19 |- |[[:en:Integrable system]]||28900|| || || ||10 |- |[[:en:Integral domain]]||19400|| || || ||33 |- |[[:en:Integral element]]||32400|| || || ||13 |- |[[:en:Integral equation]]||9400||[[Ինտեգրալ հավասարումներ]]||3100|| ||36 |- |[[:en:Integral of inverse functions]]||8700|| || || ||5 |- |[[:en:Integral of secant cubed]]||7400|| || || ||4 |- |[[:en:Integral polytope]]||6800|| || || ||1 |- |[[:en:Integral test for convergence]]||9400|| || || ||18 |- |[[:en:Integrally closed domain]]||12200|| || || ||8 |- |[[:en:Integration by parts]]||34300||[[Մասերով ինտեգրում]]||1300||այո||42 |- |[[:en:Integration by substitution]]||18700|| || || ||31 |- |[[:en:Integration using Euler's formula]]||5200|| || || ||5 |- |[[:en:Inter-rater reliability]]||18100|| || || ||9 |- |[[:en:International Association for Mathematical Geosciences]]||8800|| || || ||1 |- |[[:en:International Congress of Mathematicians]]||20900|| || || ||31 |- |[[:en:International Mathematical Union]]||19500||[[Միջազգային մաթեմատիկական միություն]]||8000|| ||37 |- |[[:en:Intersection (Euclidean geometry)]]||16600|| || || ||13 |- |[[:en:Intersection (set theory)]]||11400|| || || ||58 |- |[[:en:Intersection graph]]||8900|| || || ||8 |- |[[:en:Intersection homology]]||15600|| || || ||1 |- |[[:en:Intersection Non-Emptiness Problem]]||4400|| || || ||1 |- |[[:en:Intersection number]]||18200|| || || ||6 |- |[[:en:Interval edge coloring]]||11700||[[Գրաֆների միջակայքային կողային ներկումներ]]||600|| ||2 |- |[[:en:Interval graph]]||20700|| || || ||13 |- |[[:en:Interval predictor model]]||11800|| || || ||1 |- |[[:en:Introductio in analysin infinitorum]]||6700|| || || ||10 |- |[[:en:Introduction to 3-Manifolds]]||6100|| || || ||1 |- |[[:en:Introduction to the mathematics of general relativity]]||27100|| || || ||5 |- |[[:en:Intuitionism]]||20200||[[Ինտուիցիոնիզմ]]||3600|| ||35 |- |[[:en:Intuitionistic logic]]||32500||[[Կոնստրուկտիվ տրամաբանություն]]||2800|| ||22 |- |[[:en:Invariant (mathematics)]]||22200||[[Ինվարիանտ (մաթեմատիկա)]]||3100|| ||30 |- |[[:en:Invariant subspace problem]]||16800|| || || ||3 |- |[[:en:Invariant theory]]||19500|| || || ||12 |- |[[:en:Inverse function]]||43600||[[Հակադարձ ֆունկցիա]]||1900|| ||58 |- |[[:en:Inverse function theorem]]||37900|| || || ||21 |- |[[:en:Inverse limit]]||15300|| || || ||10 |- |[[:en:Inverse mean curvature flow]]||7900|| || || ||1 |- |[[:en:Inversion (discrete mathematics)]]||14700|| || || ||10 |- |[[:en:Inversive geometry]]||28600|| || || ||6 |- |[[:en:Irreducible ring]]||3700|| || || ||1 |- |[[:en:Ishango bone]]||13600|| || || ||30 |- |[[:en:Isometry]]||16600|| || || ||35 |- |[[:en:Isomorphism theorems]]||24400|| || || ||17 |- |[[:en:Isospectral]]||9800|| || || ||2 |- |[[:en:Isothermal coordinates]]||13200|| || || ||5 |- |[[:en:Iterated function]]||40000|| || || ||11 |- |[[:en:Iterated function system]]||12400|| || || ||18 |- |[[:en:Itô calculus]]||30400|| || || ||12 |- |[[:en:Itô diffusion]]||30200|| || || ||4 |- |[[:en:Kiyosi Itô]]||10700|| || || ||27 |- |[[:en:ITP method]]||12400|| || || ||2 |- |[[:en:Alexey Ivakhnenko]]||20900|| || || ||6 |- |[[:en:Iverson bracket]]||9200|| || || ||12 |- |[[:en:Iwasawa theory]]||10000|| || || ||16 |- |[[:en:Jacobi elliptic functions]]||66200|| || || ||16 |- |[[:en:Jacobi method]]||12600||[[Յակոբիի մեթոդ]]||7300|| ||21 |- |[[:en:Jacobian matrix and determinant]]||24300|| || || ||31 |- |[[:en:Jacobson density theorem]]||8800|| || || ||4 |- |[[:en:Jade Mirror of the Four Unknowns]]||12900|| || || ||5 |- |[[:en:Karel Janeček]]||12400|| || || ||5 |- |[[:en:Janko group J1]]||8400|| || || ||1 |- |[[:en:Janko group J2]]||9100|| || || ||2 |- |[[:en:Janko group J4]]||6300|| || || ||1 |- |[[:en:Japanese numerals]]||28200|| || || ||30 |- |[[:en:Ralph Lent Jeffery]]||2000|| || || ||2 |- |[[:en:Johnson's algorithm]]||7400|| || || ||16 |- |[[:en:Join and meet]]||13500|| || || ||7 |- |[[:en:Vaughan Jones]]||15600|| || || ||32 |- |[[:en:Jordan operator algebra]]||19700|| || || ||1 |- |[[:en:Joukowsky transform]]||11300|| || || ||9 |- |[[:en:K-epsilon turbulence model]]||8200|| || || ||3 |- |[[:en:K-means clustering]]||53200||[[K-միջիններով կլաստերինգ]]||21600|| ||29 |- |[[:en:K-minimum spanning tree]]||8400|| || || ||1 |- |[[:en:K-stability]]||47500|| || || ||1 |- |[[:en:K-stability of Fano varieties]]||56000|| || || ||1 |- |[[:en:K-theory]]||26800|| || || ||12 |- |[[:en:K-trivial set]]||11400|| || || ||2 |- |[[:en:K3 surface]]||34900|| || || ||8 |- |[[:en:Kähler–Einstein metric]]||29000|| || || ||4 |- |[[:en:Margarethe Kahn]]||12800|| || || ||11 |- |[[:en:Kakutani fixed-point theorem]]||24200|| || || ||14 |- |[[:en:Kaleidocycle]]||5100|| || || ||6 |- |[[:en:Kaplan–Meier estimator]]||25700|| || || ||12 |- |[[:en:Wilfred Kaplan]]||19100|| || || ||3 |- |[[:en:Karatsuba algorithm]]||13600|| || || ||19 |- |[[:en:Richard M. Karp]]||12100||[[Ռիչարդ Կարպ]]||9900|| ||35 |- |[[:en:Karush–Kuhn–Tucker conditions]]||26500|| || || ||18 |- |[[:en:Amalie Kass]]||9100|| || || ||1 |- |[[:en:Kelly criterion]]||28900|| || || ||12 |- |[[:en:Kelmans–Seymour conjecture]]||6400|| || || ||2 |- |[[:en:Kempner function]]||6100|| || || ||6 |- |[[:en:Patrick Brendan Kennedy]]||13800|| || || ||2 |- |[[:en:Kepler's laws of planetary motion]]||56400||[[Կեպլերի օրենքներ]]||5600|| ||81 |- |[[:en:Kernel perceptron]]||9400|| || || ||1 |- |[[:en:Boualem Khouider]]||14600|| || || ||1 |- |[[:en:Killing vector field]]||26800|| || || ||15 |- |[[:en:Ki-Hang Kim]]||12100|| || || ||1 |- |[[:en:Minhyong Kim]]||6600|| || || ||4 |- |[[:en:Kirchberger's theorem]]||8000|| || || ||2 |- |[[:en:Thomas Kirkman]]||11500|| || || ||13 |- |[[:en:Kite (geometry)]]||15300|| || || ||59 |- |[[:en:Kleene's recursion theorem]]||19400|| || || ||9 |- |[[:en:Kleiber's law]]||23500|| || || ||10 |- |[[:en:Klein polyhedron]]||13600|| || || ||2 |- |[[:en:Klein–Gordon equation]]||35500||[[Կլայն-Գորդոնի հավասարում]]||22100|| ||30 |- |[[:en:Kleinian group]]||18700|| || || ||7 |- |[[:en:Kleisli category]]||6600|| || || ||4 |- |[[:en:Stanisław Knapowski]]||11000|| || || ||2 |- |[[:en:Knaster–Kuratowski–Mazurkiewicz lemma]]||14900|| || || ||4 |- |[[:en:Knaster–Tarski theorem]]||11800|| || || ||11 |- |[[:en:Alfred Kneschke]]||6300|| || || ||2 |- |[[:en:Knizhnik–Zamolodchikov equations]]||16400|| || || ||3 |- |[[:en:Knowledge space]]||8900|| || || ||2 |- |[[:en:Knuth–Bendix completion algorithm]]||21700|| || || ||3 |- |[[:en:Kobayashi–Hitchin correspondence]]||30500|| || || ||2 |- |[[:en:Koch snowflake]]||19900|| || || ||35 |- |[[:en:Kodaira dimension]]||20300|| || || ||5 |- |[[:en:Kunihiko Kodaira]]||10100|| || || ||34 |- |[[:en:Kolmogorov–Smirnov test]]||31600|| || || ||23 |- |[[:en:Andrey Kolmogorov]]||27700||[[Անդրեյ Կոլմոգորով]]||6800|| ||71 |- |[[:en:Kőnig's theorem (graph theory)]]||24300|| || || ||10 |- |[[:en:Koopman–von Neumann classical mechanics]]||34400|| || || ||3 |- |[[:en:Nancy Kopell]]||18700|| || || ||9 |- |[[:en:Kostant polynomial]]||12600|| || || ||1 |- |[[:en:Gottfried Köthe]]||6000|| || || ||8 |- |[[:en:Anton Kotzig]]||7800|| || || ||5 |- |[[:en:Donald Kreider]]||11200|| || || ||1 |- |[[:en:Krein–Milman theorem]]||19600|| || || ||10 |- |[[:en:Krein's condition]]||2900|| || || ||2 |- |[[:en:Jakub Kresa]]||9100|| || || ||8 |- |[[:en:Kripke semantics]]||34300|| || || ||10 |- |[[:en:Kronecker delta]]||21600||[[Կրոնեկերի սիմվոլ]]||4300|| ||47 |- |[[:en:Leopold Kronecker]]||14700||[[Լեոպոլդ Կրոնեկեր]]||7500|| ||58 |- |[[:en:Anand Kumar]]||35500|| || || ||11 |- |[[:en:Kummer surface]]||9300|| || || ||4 |- |[[:en:Ernst Kummer]]||7100||[[Էռնստ Էդուարդ Կումմեր]]||2300|| ||42 |- |[[:en:Künneth theorem]]||10100|| || || ||6 |- |[[:en:Kuratowski's theorem]]||8900|| || || ||14 |- |[[:en:Đuro Kurepa]]||9800||[[Դուրո Կուրեպա]]||7000|| ||21 |- |[[:en:Thomas G. Kurtz]]||9600|| || || ||1 |- |[[:en:Kuṭṭaka]]||21200|| || || ||2 |- |[[:en:L-function]]||8100|| || || ||17 |- |[[:en:L-theory]]||6600|| || || ||3 |- |[[:en:L'Hôpital's rule]]||35800||[[Լոպիտալի կանոն]]||4600|| ||53 |- |[[:en:L1-norm principal component analysis]]||19000||[[L1-նորմ հիմնական բաղադրիչների վերլուծություն]]||16800|| ||2 |- |[[:en:Charles Marie de La Condamine]]||13900||[[Շառլ Մարի դե լա Քոնդամին]]||5700|| ||36 |- |[[:en:Lacunarity]]||18700|| || || ||6 |- |[[:en:Lagrange's identity]]||19400|| || || ||11 |- |[[:en:Laguerre formula]]||2900|| || || ||2 |- |[[:en:Laguerre polynomials]]||28100|| || || ||22 |- |[[:en:Laguerre transformations]]||20200|| || || ||2 |- |[[:en:Horace Lamb]]||15600|| || || ||23 |- |[[:en:Lambda calculus definition]]||29800|| || || ||1 |- |[[:en:Lanchester's laws]]||12000|| || || ||15 |- |[[:en:Lanczos algorithm]]||43500|| || || ||8 |- |[[:en:Edmund Landau]]||7300||[[Էդմունդ Լանդաու]]||11500|| ||33 |- |[[:en:Eric Lander]]||39800|| || || ||23 |- |[[:en:Langevin equation]]||29300|| || || ||13 |- |[[:en:Langlands program]]||24300|| || || ||18 |- |[[:en:Langlands–Deligne local constant]]||6200|| || || ||1 |- |[[:en:Robert Langlands]]||20300||[[Ռոբերտ Լենգլենդս]]||11200|| ||33 |- |[[:en:Laplace expansion]]||12500|| || || ||20 |- |[[:en:Laplace operator]]||27500||[[Լապլասի օպերատոր]]||8100||այո||44 |- |[[:en:Laplace's method]]||32100|| || || ||10 |- |[[:en:Laplacian of the indicator]]||30300|| || || ||1 |- |[[:en:Large cardinal]]||10400|| || || ||16 |- |[[:en:Large deviations theory]]||14500|| || || ||4 |- |[[:en:Lasso (statistics)]]||45700|| || || ||6 |- |[[:en:Latin rectangle]]||7100|| || || ||1 |- |[[:en:Latin square]]||29900|| || || ||32 |- |[[:en:Lattice (discrete subgroup)]]||31000|| || || ||4 |- |[[:en:Lattice (group)]]||17000|| || || ||21 |- |[[:en:Lattice multiplication]]||10600|| || || ||5 |- |[[:en:Laurent polynomial]]||4200|| || || ||9 |- |[[:en:Laurent series]]||16000||[[Լորանի շարք]]||1600|| ||33 |- |[[:en:Laves graph]]||14200|| || || ||1 |- |[[:en:Law of cosines]]||31600||[[Կոսինուսների թեորեմ]]||3900||այո||66 |- |[[:en:Law of large numbers]]||36900||[[Մեծ թվերի օրենք]]||5400|| ||48 |- |[[:en:Law of sines]]||23500||[[Սինուսների թեորեմ]]||1700||այո||66 |- |[[:en:Law of total expectation]]||10700|| || || ||10 |- |[[:en:Law of total probability]]||6700|| || || ||20 |- |[[:en:Ruth Lawrence]]||7100||[[Ռութ Լոուրենս]]||7100|| ||14 |- |[[:en:Laws of Form]]||61100|| || || ||6 |- |[[:en:Lax–Friedrichs method]]||6200|| || || ||4 |- |[[:en:Peter Lax]]||16400||[[Փիթեր Լաքս]]||6800|| ||35 |- |[[:en:Layered graph drawing]]||19900|| || || ||3 |- |[[:en:LCF notation]]||10700|| || || ||6 |- |[[:en:Jacques Alexandre Le Tenneur]]||8100|| || || ||5 |- |[[:en:Lê Vũ Anh]]||9300|| || || ||2 |- |[[:en:Leaf power]]||10900|| || || ||2 |- |[[:en:Leapfrog integration]]||8000|| || || ||9 |- |[[:en:Least common multiple]]||20300||[[Ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկ]]||1700||այո||71 |- |[[:en:Least-upper-bound property]]||12700|| || || ||5 |- |[[:en:Leaving Certificate Mathematics]]||9900|| || || ||1 |- |[[:en:Lebesgue differentiation theorem]]||11300|| || || ||10 |- |[[:en:Alice Lee (mathematician)]]||10800|| || || ||7 |- |[[:en:Leech lattice]]||28000|| || || ||8 |- |[[:en:Lefschetz fixed-point theorem]]||8900|| || || ||9 |- |[[:en:Solomon Lefschetz]]||14200|| || || ||27 |- |[[:en:Left and right derivative]]||100|| || || ||2 |- |[[:en:Legendre transformation]]||36500|| || || ||23 |- |[[:en:Adrien-Marie Legendre]]||17000||[[Ադրիեն-Մարի Լեժանդր]]||10100|| ||54 |- |[[:en:Lehmer code]]||13400|| || || ||3 |- |[[:en:Lehmer's conjecture]]||13100|| || || ||2 |- |[[:en:Leibniz formula for π]]||8200||[[Լայբնիցի շարք]]||8500|| ||17 |- |[[:en:Leibniz integral rule]]||52800|| || || ||16 |- |[[:en:Gottfried Wilhelm Leibniz]]||150000||[[Գոթֆրիդ Լայբնից]]||257000|| ||191 |- |[[:en:Leibniz's notation]]||21700|| || || ||16 |- |[[:en:Lemniscate]]||8700|| || || ||26 |- |[[:en:Lemniscate elliptic functions]]||77000|| || || ||6 |- |[[:en:John Lennox]]||21800|| || || ||24 |- |[[:en:Oswald Leroy]]||9200|| || || ||3 |- |[[:en:Less-than sign]]||6200|| || || ||8 |- |[[:en:Levenberg–Marquardt algorithm]]||22400|| || || ||13 |- |[[:en:Levi-Civita symbol]]||29800|| || || ||29 |- |[[:en:Sophia Levy]]||6900|| || || ||1 |- |[[:en:Leximin order]]||18700|| || || ||1 |- |[[:en:Wilhelm Lexis]]||14800|| || || ||19 |- |[[:en:Guillaume de l'Hôpital]]||11500||[[Գիյոմ Ֆրանսուա Լոպիտալ]]||4600|| ||48 |- |[[:en:Liar paradox]]||31800||[[Ստախոսի պարադոքս]]||13700|| ||33 |- |[[:en:Liberal arts education]]||50000||[[Ազատ արվեստներ]]||5200|| ||56 |- |[[:en:Paulette Libermann]]||8400|| || || ||7 |- |[[:en:André Lichnerowicz]]||26100|| || || ||15 |- |[[:en:Lie algebra]]||46200|| || || ||30 |- |[[:en:Lie bialgebroid]]||7300|| || || ||1 |- |[[:en:Lie bracket of vector fields]]||9900|| || || ||6 |- |[[:en:Lie group–Lie algebra correspondence]]||25600|| || || ||4 |- |[[:en:Lie point symmetry]]||19500|| || || ||1 |- |[[:en:Lie superalgebra]]||14300|| || || ||7 |- |[[:en:Sophus Lie]]||17000||[[Սոֆուս Լի]]||7000|| ||50 |- |[[:en:Lie's theorem]]||14000|| || || ||6 |- |[[:en:James Lighthill]]||13900|| || || ||18 |- |[[:en:Likelihood function]]||62800|| || || ||22 |- |[[:en:Likelihood-ratio test]]||17000|| || || ||15 |- |[[:en:Limit of a function]]||42400|| || || ||45 |- |[[:en:Limit of a sequence]]||18100|| || || ||46 |- |[[:en:Limit ordinal]]||7700|| || || ||11 |- |[[:en:Limiting absorption principle]]||9100|| || || ||2 |- |[[:en:Liñán's equation]]||6300|| || || ||1 |- |[[:en:Line (geometry)]]||30000||[[Ուղիղ]]||7200|| ||110 |- |[[:en:Line element]]||10400|| || || ||5 |- |[[:en:Line integral]]||20000||[[Կորագիծ ինտեգրալ]]||3500|| ||36 |- |[[:en:Line integral convolution]]||12400|| || || ||3 |- |[[:en:Linear approximation]]||9300|| || || ||19 |- |[[:en:Linear combination]]||18300|| || || ||36 |- |[[:en:Linear continuum]]||9400|| || || ||8 |- |[[:en:Linear differential equation]]||30100|| || || ||24 |- |[[:en:Linear extension]]||9800|| || || ||2 |- |[[:en:Linear function]]||5000|| || || ||7 |- |[[:en:Linear function (calculus)]]||12300||[[Գծային ֆունկցիա]]||7300|| ||53 |- |[[:en:Linear interpolation]]||10200|| || || ||20 |- |[[:en:Linear logic]]||33200|| || || ||9 |- |[[:en:Linear multistep method]]||22800|| || || ||10 |- |[[:en:Linear programming relaxation]]||17200|| || || ||6 |- |[[:en:Linear recurrence with constant coefficients]]||24200|| || || ||4 |- |[[:en:Linear relation]]||13800|| || || ||2 |- |[[:en:Linear subspace]]||35200|| || || ||27 |- |[[:en:Linear time-invariant system]]||36700|| || || ||21 |- |[[:en:Linearity]]||13100|| || || ||21 |- |[[:en:Link prediction]]||20000|| || || ||1 |- |[[:en:Jacques-Louis Lions]]||9800|| || || ||15 |- |[[:en:Liouville's theorem (complex analysis)]]||11800|| || || ||25 |- |[[:en:List of integrals of rational functions]]||27200||[[Ռացիոնալ ֆունկցիաների ինտեգրալների ցանկ]]||6000|| ||34 |- |[[:en:Littlewood–Richardson rule]]||28900|| || || ||2 |- |[[:en:John Edensor Littlewood]]||14700|| || || ||30 |- |[[:en:Nikolai Lobachevsky]]||19000||[[Նիկոլայ Լոբաչևսկի]]||2700|| ||89 |- |[[:en:Lobb number]]||3100|| || || ||1 |- |[[:en:Local class field theory]]||9100|| || || ||2 |- |[[:en:Local regression]]||18900|| || || ||5 |- |[[:en:Localization (commutative algebra)]]||30000|| || || ||11 |- |[[:en:Localization of a category]]||8900|| || || ||4 |- |[[:en:Locally compact space]]||16800|| || || ||19 |- |[[:en:James Lockhart (banker)]]||13700|| || || ||1 |- |[[:en:Locus (mathematics)]]||10700|| || || ||42 |- |[[:en:Loewy decomposition]]||34400|| || || ||1 |- |[[:en:Log-polar coordinates]]||10700|| || || ||3 |- |[[:en:Logarithm of a matrix]]||13400|| || || ||10 |- |[[:en:Logarithmic mean]]||7700|| || || ||11 |- |[[:en:Logarithmic scale]]||12700|| || || ||31 |- |[[:en:Logarithmic spiral]]||16900|| || || ||40 |- |[[:en:Logical conjunction]]||17000||[[Կոնյունկցիա]]||1600|| ||46 |- |[[:en:Logistic distribution]]||12100|| || || ||18 |- |[[:en:Logistic function]]||43600|| || || ||27 |- |[[:en:Longest path problem]]||22200||[[Ամենաերկար ճանապարհի խնդիր]]||11300|| ||13 |- |[[:en:Look-and-say sequence]]||11100|| || || ||16 |- |[[:en:Lorenz system]]||27500|| || || ||30 |- |[[:en:Edward Norton Lorenz]]||23800||[[Էդվարդ Նորթոն Լորենց]]||10600|| ||41 |- |[[:en:Loss function]]||20200|| || || ||20 |- |[[:en:Loss functions for classification]]||23500|| || || ||4 |- |[[:en:Lossless compression]]||34800|| || || ||30 |- |[[:en:Low-dimensional topology]]||19000|| || || ||10 |- |[[:en:Low-discrepancy sequence]]||25100|| || || ||4 |- |[[:en:Low-rank approximation]]||22500|| || || ||1 |- |[[:en:Low-rank matrix approximations]]||14700|| || || ||1 |- |[[:en:LU decomposition]]||32900||[[LU-մասնատում]]||9800|| ||27 |- |[[:en:Lu Jiaxi (mathematician)]]||23700|| || || ||2 |- |[[:en:Lucas number]]||13500|| || || ||26 |- |[[:en:Luhn algorithm]]||6800||[[Լունայի ալգորիթմ]]||7000||այո||29 |- |[[:en:Łukasiewicz–Moisil algebra]]||8900|| || || ||2 |- |[[:en:Lyapunov exponent]]||25300|| || || ||11 |- |[[:en:Lyapunov–Schmidt reduction]]||6000|| || || ||1 |- |[[:en:Lyndon word]]||21200|| || || ||5 |- |[[:en:M/M/c queue]]||15000|| || || ||4 |- |[[:en:Saunders Mac Lane]]||16300||[[Սաունդերս Մակլեյն]]||9400|| ||27 |- |[[:en:Mac Lane's planarity criterion]]||9400|| || || ||4 |- |[[:en:Macbeath region]]||6700|| || || ||1 |- |[[:en:Angus MacFarlane-Grieve]]||9700|| || || ||2 |- |[[:en:Colin Maclaurin]]||16300||[[Քոլին ՄաքԼորին]]||2400|| ||44 |- |[[:en:MacMahon Master theorem]]||8500|| || || ||2 |- |[[:en:Isabel Maddison]]||8800|| || || ||8 |- |[[:en:Odo Van Maelcote]]||6000|| || || ||6 |- |[[:en:Michael Maestlin]]||37700|| || || ||27 |- |[[:en:Magnitude (mathematics)]]||7800|| || || ||24 |- |[[:en:Andrew Majda]]||7200|| || || ||8 |- |[[:en:Malgrange preparation theorem]]||6100|| || || ||2 |- |[[:en:Rogemar Mamon]]||5400|| || || ||1 |- |[[:en:Manifold]]||68700||[[Բազմաձևություն]]||2800||այո||50 |- |[[:en:Manin matrix]]||27800|| || || ||1 |- |[[:en:Map (mathematics)]]||6300|| || || ||24 |- |[[:en:Map folding]]||12900|| || || ||2 |- |[[:en:Map projection of the triaxial ellipsoid]]||3300|| || || ||1 |- |[[:en:Grigory Margulis]]||13100||[[Գրիգորի Մարգուլիս]]||5500|| ||34 |- |[[:en:Markov Chains and Mixing Times]]||8900|| || || ||1 |- |[[:en:Markov chains on a measurable state space]]||4900|| || || ||1 |- |[[:en:Markov number]]||9800|| || || ||15 |- |[[:en:Markov property]]||8100|| || || ||22 |- |[[:en:Andrey Markov]]||10500||[[Անդրեյ Մարկով]]||3100|| ||52 |- |[[:en:Markov's principle]]||7300|| || || ||5 |- |[[:en:Per Martin-Löf]]||27000|| || || ||11 |- |[[:en:Martin's axiom]]||5700|| || || ||11 |- |[[:en:Carlo Masi]]||27400|| || || ||10 |- |[[:en:David Masser]]||5000|| || || ||11 |- |[[:en:Massey product]]||12300|| || || ||2 |- |[[:en:Matching polytope]]||10200|| || || ||1 |- |[[:en:Matchstick graph]]||13300|| || || ||8 |- |[[:en:Math Prize for Girls]]||6400|| || || ||2 |- |[[:en:Mathcounts]]||30200|| || || ||6 |- |[[:en:Mathematical and theoretical biology]]||42800|| || || ||42 |- |[[:en:Mathematical anxiety]]||44000|| || || ||11 |- |[[:en:Mathematical Association of America]]||18400|| || || ||14 |- |[[:en:Mathematical coincidence]]||28400|| || || ||9 |- |[[:en:Mathematical constant]]||45100||[[Մաթեմատիկական հաստատուն]]||9400|| ||67 |- |[[:en:Mathematical joke]]||22300||[[Մաթեմատիկական կատակ]]||11300|| ||11 |- |[[:en:Mathematical manuscripts of Karl Marx]]||11000|| || || ||9 |- |[[:en:Mathematical Methods of Classical Mechanics]]||6100|| || || ||1 |- |[[:en:Mathematical model]]||33200||[[Մաթեմատիկական մոդել]]||4800||այո||54 |- |[[:en:Mathematical modelling of infectious disease]]||29300||[[Վարակիչ հիվանդությունների մաթեմատիկական մոդել]]||11700|| ||10 |- |[[:en:Mathematical Models (Cundy and Rollett)]]||7000|| || || ||1 |- |[[:en:Mathematical sociology]]||46600|| || || ||11 |- |[[:en:Mathematical statistics]]||15400||[[Մաթեմատիկական վիճակագրություն]]||13300|| ||38 |- |[[:en:Mathematical table]]||11700|| || || ||17 |- |[[:en:Mathematics]]||90000||[[Մաթեմատիկա]]||80600|| ||305 |- |[[:en:Mathematics and the Imagination]]||6900|| || || ||3 |- |[[:en:Mathematics in India (book)]]||15900|| || || ||1 |- |[[:en:Mathematics in medieval Islam]]||29300|| || || ||26 |- |[[:en:Mathematics of general relativity]]||43400|| || || ||15 |- |[[:en:Mathematics of paper folding]]||37300|| || || ||18 |- |[[:en:Mathematics of the Incas]]||17400|| || || ||6 |- |[[:en:Mathematics: The Loss of Certainty]]||14100|| || || ||3 |- |[[:en:Mathieu function]]||42700|| || || ||11 |- |[[:en:Mathieu group]]||21600|| || || ||11 |- |[[:en:Mathieu group M12]]||13500|| || || ||1 |- |[[:en:Mathieu group M23]]||10500|| || || ||1 |- |[[:en:Alexander Mathis]]||12000|| || || ||1 |- |[[:en:Matrix addition]]||7400||[[Մատրիցների գումարում]]||9200|| ||22 |- |[[:en:Matrix decomposition]]||26200|| || || ||18 |- |[[:en:Matrix product state]]||9400|| || || ||2 |- |[[:en:Matrix regularization]]||14800|| || || ||1 |- |[[:en:Matrix representation of conic sections]]||19100|| || || ||3 |- |[[:en:Matroid minor]]||16300|| || || ||2 |- |[[:en:Matroid oracle]]||34000|| || || ||1 |- |[[:en:Matroid partitioning]]||12800|| || || ||1 |- |[[:en:Maurer–Cartan form]]||13100|| || || ||9 |- |[[:en:Maxima and minima]]||16900||[[Ֆունկցիայի էքստրեմում]]||5000|| ||53 |- |[[:en:Maximal entropy random walk]]||17800|| || || ||2 |- |[[:en:Maximum flow problem]]||40600|| || || ||15 |- |[[:en:Maximum theorem]]||18000|| || || ||1 |- |[[:en:Maximum-entropy random graph model]]||11000|| || || ||1 |- |[[:en:Maxwell–Boltzmann distribution]]||35000||[[Մաքսվելի բաշխում]]||3500|| ||40 |- |[[:en:Marie McCormick]]||16400|| || || ||1 |- |[[:en:McDiarmid's inequality]]||17500|| || || ||1 |- |[[:en:Dusa McDuff]]||17900|| || || ||20 |- |[[:en:Camille McKayle]]||18000|| || || ||3 |- |[[:en:McMullen problem]]||5500|| || || ||1 |- |[[:en:Paul McNicholas (statistician)]]||7000|| || || ||2 |- |[[:en:Mean curvature]]||10500|| || || ||12 |- |[[:en:Mean value analysis]]||12000|| || || ||1 |- |[[:en:Mean value theorem]]||35200|| || || ||55 |- |[[:en:Measurable function]]||9000|| || || ||19 |- |[[:en:Medcouple]]||25200|| || || ||1 |- |[[:en:Mehrotra predictor–corrector method]]||8700|| || || ||1 |- |[[:en:Meijer G-function]]||49500|| || || ||5 |- |[[:en:Ioan Mire Melik]]||21900|| || || ||5 |- |[[:en:Mersenne prime]]||71300||[[Մերսենի թիվ]]||6000|| ||55 |- |[[:en:Marin Mersenne]]||22500|| || || ||58 |- |[[:en:Meshulam's game]]||7900|| || || ||1 |- |[[:en:Meta-optimization]]||9100|| || || ||2 |- |[[:en:Metamath]]||20100|| || || ||6 |- |[[:en:Metamathematics]]||13500||[[Մետամաթեմատիկա]]||2800|| ||21 |- |[[:en:Method of steepest descent]]||31600|| || || ||4 |- |[[:en:Metric (mathematics)]]||30300|| || || ||30 |- |[[:en:Metric interval temporal logic]]||8600|| || || ||1 |- |[[:en:Metric tensor]]||57100|| || || ||27 |- |[[:en:Midpoint]]||10600||[[Միջնակետ]]||8600|| ||28 |- |[[:en:Midsphere]]||11300||[[Միջնագծած գնդային մակերևույթ]]||11100|| ||11 |- |[[:en:Midy's theorem]]||7900|| || || ||7 |- |[[:en:Azat Miftakhov]]||13500|| || || ||4 |- |[[:en:Millennium Prize Problems]]||23400||[[Հազարամյակի մրցանակային խնդիրներ]]||8300|| ||41 |- |[[:en:Milnor number]]||10800|| || || ||2 |- |[[:en:John Milnor]]||21600|| || || ||40 |- |[[:en:Minakshisundaram–Pleijel zeta function]]||6300|| || || ||2 |- |[[:en:George Minchin]]||19600|| || || ||1 |- |[[:en:Minimal polynomial of 2cos(2pi/n)]]||9800|| || || ||1 |- |[[:en:Minimal surface of revolution]]||8200|| || || ||1 |- |[[:en:Minimum bottleneck spanning tree]]||15300|| || || ||2 |- |[[:en:Minimum spanning tree]]||44400||[[Նվազագույն ակնթարթային ծառ]]||22200|| ||29 |- |[[:en:Minimum-distance estimation]]||6100|| || || ||2 |- |[[:en:Minkowski addition]]||21800||[[Մինկովսկու գումար]]||6500|| ||15 |- |[[:en:Hermann Minkowski]]||20600||[[Հերման Մինկովսկի]]||2400|| ||69 |- |[[:en:Minkowski's theorem]]||19200|| || || ||13 |- |[[:en:Mirifici Logarithmorum Canonis Descriptio]]||26500|| || || ||3 |- |[[:en:Mirror symmetry conjecture]]||23200|| || || ||2 |- |[[:en:Mirsky's theorem]]||8800|| || || ||2 |- |[[:en:Missing data]]||24300|| || || ||11 |- |[[:en:Missing square puzzle]]||6700||[[Կորած քառակուսու հանելուկ]]||4400||այո||24 |- |[[:en:Mixing (mathematics)]]||22600|| || || ||4 |- |[[:en:Mizar system]]||12500|| || || ||7 |- |[[:en:Mnemonics in trigonometry]]||10200|| || || ||3 |- |[[:en:Möbius configuration]]||11800|| || || ||4 |- |[[:en:Möbius function]]||20400||[[Մյոբիուսի ֆունկցիա]]||8600|| ||33 |- |[[:en:Möbius–Kantor configuration]]||8700|| || || ||3 |- |[[:en:Modern elementary mathematics]]||18300|| || || ||2 |- |[[:en:Modes of variation]]||10400|| || || ||1 |- |[[:en:Modular elliptic curve]]||8800|| || || ||2 |- |[[:en:Modular group]]||25300|| || || ||13 |- |[[:en:Modular lattice]]||18000|| || || ||8 |- |[[:en:Modularity theorem]]||18800|| || || ||22 |- |[[:en:Moduli space]]||28800|| || || ||9 |- |[[:en:Mohr–Mascheroni theorem]]||21200|| || || ||15 |- |[[:en:Abraham de Moivre]]||42400||[[Աբրահամ դը Մուավր]]||6400|| ||57 |- |[[:en:Victor Moll]]||11200|| || || ||3 |- |[[:en:Mollifier]]||16800|| || || ||8 |- |[[:en:Moment (mathematics)]]||22200|| || || ||31 |- |[[:en:Monad (category theory)]]||24400|| || || ||11 |- |[[:en:Monge–Ampère equation]]||5900|| || || ||7 |- |[[:en:Gaspard Monge]]||18500||[[Գասպար Մոնժ]]||3400|| ||55 |- |[[:en:Monodromy]]||11100|| || || ||13 |- |[[:en:Monoidal t-norm logic]]||23200|| || || ||1 |- |[[:en:Monotonic function]]||18600||[[Մոնոտոն ֆունկցիա]]||2000|| ||43 |- |[[:en:Monster group]]||29600|| || || ||16 |- |[[:en:Monstrous moonshine]]||32400|| || || ||9 |- |[[:en:Monte Carlo integration]]||17200|| || || ||12 |- |[[:en:Montgomery modular multiplication]]||28100|| || || ||5 |- |[[:en:Montgomery's pair correlation conjecture]]||7200|| || || ||4 |- |[[:en:Ramon E. Moore]]||7900|| || || ||4 |- |[[:en:Cathleen Synge Morawetz]]||16300|| || || ||21 |- |[[:en:Frank Vigor Morley]]||11200|| || || ||1 |- |[[:en:Morphism]]||11700|| || || ||22 |- |[[:en:Rosa M. Morris]]||26200|| || || ||1 |- |[[:en:Morse homology]]||10500|| || || ||3 |- |[[:en:Morse theory]]||21700|| || || ||12 |- |[[:en:Moser–de Bruijn sequence]]||17700|| || || ||1 |- |[[:en:Most-perfect magic square]]||5800|| || || ||6 |- |[[:en:Motion (geometry)]]||10400|| || || ||6 |- |[[:en:Motive (algebraic geometry)]]||33300|| || || ||7 |- |[[:en:Rajeev Motwani]]||12600|| || || ||11 |- |[[:en:Hervé Moulin]]||15300|| || || ||5 |- |[[:en:Moy–Prasad filtration]]||21700|| || || ||1 |- |[[:en:Multi-armed bandit]]||67900|| || || ||6 |- |[[:en:Multicanonical ensemble]]||17100|| || || ||2 |- |[[:en:Multicomplex number]]||2500|| || || ||5 |- |[[:en:Multicriteria classification]]||14100|| || || ||1 |- |[[:en:Multidimensional scaling]]||19700|| || || ||13 |- |[[:en:Multidimensional transform]]||24800|| || || ||2 |- |[[:en:Multilateration]]||76600|| || || ||11 |- |[[:en:Multilinear form]]||22300|| || || ||8 |- |[[:en:Multiple integral]]||44200|| || || ||36 |- |[[:en:Multiple kernel learning]]||16300|| || || ||1 |- |[[:en:Multiple-criteria decision analysis]]||48800|| || || ||9 |- |[[:en:Multiplication]]||41900||[[Բազմապատկում]]||45000|| ||117 |- |[[:en:Multiplication algorithm]]||43100|| || || ||12 |- |[[:en:Multiplication sign]]||10700||[[Բազմապատկման նշան]]||3800|| ||24 |- |[[:en:Multiplication theorem]]||9700|| || || ||5 |- |[[:en:Multiplicative group]]||3700|| || || ||4 |- |[[:en:Multiplicative group of integers modulo n]]||26100|| || || ||8 |- |[[:en:Multiplicative inverse]]||15100|| || || ||52 |- |[[:en:Multipole expansion]]||29600|| || || ||15 |- |[[:en:Multiscale Green's function]]||20700|| || || ||1 |- |[[:en:Multiset]]||34100|| || || ||25 |- |[[:en:Multisymplectic integrator]]||8300|| || || ||1 |- |[[:en:Multivariable calculus]]||10900|| || || ||24 |- |[[:en:Mumford–Shah functional]]||7200|| || || ||3 |- |[[:en:David Mumford]]||20000|| || || ||37 |- |[[:en:Randall Munroe]]||31500|| || || ||28 |- |[[:en:Music and mathematics]]||27000|| || || ||9 |- |[[:en:Nikoloz Muskhelishvili]]||20200||[[Նիկոլայ Մուսխելիշվիլի]]||4600|| ||17 |- |[[:en:Mutual information]]||54500|| || || ||20 |- |[[:en:Mutually orthogonal Latin squares]]||44700|| || || ||13 |- |[[:en:Myriad]]||11900|| || || ||26 |- |[[:en:N-dimensional sequential move puzzle]]||28100|| || || ||3 |- |[[:en:N-sphere]]||43600|| || || ||22 |- |[[:en:Nachbin's theorem]]||6600|| || || ||2 |- |[[:en:Mitio Nagumo]]||6600|| || || ||2 |- |[[:en:Naive set theory]]||35000|| || || ||30 |- |[[:en:Names of large numbers]]||31900|| || || ||23 |- |[[:en:John Napier]]||27500||[[Ջոն Նեփյեր]]||2400|| ||79 |- |[[:en:Napier's bones]]||35300|| || || ||21 |- |[[:en:Napoleon points]]||13900|| || || ||7 |- |[[:en:M. S. Narasimhan]]||13400|| || || ||14 |- |[[:en:Narrow escape problem]]||19600|| || || ||1 |- |[[:en:John Forbes Nash Jr.]]||45100||[[Ջոն Նեշ]]||11500|| ||100 |- |[[:en:Nastran]]||14100|| || || ||11 |- |[[:en:Melvyn B. Nathanson]]||13700|| || || ||5 |- |[[:en:National Math and Science Initiative]]||15200|| || || ||1 |- |[[:en:Natural deduction]]||55800|| || || ||16 |- |[[:en:Natural density]]||10300|| || || ||13 |- |[[:en:Natural logarithm]]||35800||[[Բնական լոգարիթմ]]||21800|| ||60 |- |[[:en:Natural numbers object]]||6800|| || || ||1 |- |[[:en:Natural transformation]]||34600|| || || ||18 |- |[[:en:Navier–Stokes existence and smoothness]]||17000|| || || ||9 |- |[[:en:Nearly completely decomposable Markov chain]]||4800|| || || ||1 |- |[[:en:Negation]]||17900||[[Ժխտում (տրամաբանություն)]]||2000|| ||50 |- |[[:en:Negative base]]||27700|| || || ||11 |- |[[:en:Neighbourhood (mathematics)]]||9200|| || || ||40 |- |[[:en:John Nelder]]||8900|| || || ||7 |- |[[:en:Néron model]]||5600|| || || ||2 |- |[[:en:Nets within Nets]]||6600|| || || ||2 |- |[[:en:Network theory]]||28600|| || || ||20 |- |[[:en:Hanna Neumann]]||11500|| || || ||19 |- |[[:en:Peter M. Neumann]]||7700|| || || ||12 |- |[[:en:Neural network Gaussian process]]||20700|| || || ||3 |- |[[:en:Nevanlinna theory]]||17100|| || || ||4 |- |[[:en:Nevanlinna's criterion]]||6300|| || || ||2 |- |[[:en:New Math]]||17300|| || || ||12 |- |[[:en:Virginia Newell]]||10000|| || || ||1 |- |[[:en:Newman's conjecture]]||6400|| || || ||1 |- |[[:en:Mary Frances Winston Newson]]||9900|| || || ||8 |- |[[:en:Newton polynomial]]||23800|| || || ||12 |- |[[:en:Newton–Cotes formulas]]||9200|| || || ||18 |- |[[:en:Newton–Gauss line]]||12800|| || || ||1 |- |[[:en:Newton's laws of motion]]||114600||[[Նյուտոնի օրենքներ]]||4200|| ||113 |- |[[:en:Ngô Bảo Châu]]||14000|| || || ||39 |- |[[:en:Aoibhinn Ní Shúilleabháin]]||15400|| || || ||3 |- |[[:en:Jean François Niceron]]||8600|| || || ||9 |- |[[:en:George E. Nicholson Jr.]]||5100|| || || ||1 |- |[[:en:Nicolas Bourbaki]]||101600||[[Նիկոլա Բուրբակի]]||2300|| ||46 |- |[[:en:Nielsen–Schreier theorem]]||12600|| || || ||5 |- |[[:en:Stanisława Nikodym]]||8500|| || || ||2 |- |[[:en:Nilmanifold]]||11400|| || || ||4 |- |[[:en:Nilpotent group]]||15100|| || || ||17 |- |[[:en:Nim]]||30500|| || || ||27 |- |[[:en:Nimber]]||11600|| || || ||7 |- |[[:en:Nine-point center]]||7000|| || || ||10 |- |[[:en:Nine-point circle]]||16500||[[Ինը կետերի շրջանագիծ]]||8500|| ||40 |- |[[:en:Nine-point conic]]||3400|| || || ||4 |- |[[:en:NIST Post-Quantum Cryptography Standardization]]||23500|| || || ||3 |- |[[:en:Nodal decomposition]]||8700|| || || ||1 |- |[[:en:Noether's theorem]]||65100||[[Նյոթերի թեորեմ]]||25400|| ||35 |- |[[:en:Nomogram]]||18000||[[Նոմոգրաֆիա]]||2800|| ||32 |- |[[:en:Non-convexity (economics)]]||41700|| || || ||4 |- |[[:en:Non-measurable set]]||7400|| || || ||10 |- |[[:en:Non-negative matrix factorization]]||66900|| || || ||6 |- |[[:en:Non-surveyable proof]]||6400|| || || ||1 |- |[[:en:Nonblocker]]||4900|| || || ||1 |- |[[:en:Noncommutative geometry]]||18700|| || || ||14 |- |[[:en:Noncommutative ring]]||20000|| || || ||5 |- |[[:en:Noncommutative signal-flow graph]]||11900|| || || ||1 |- |[[:en:Nondeterministic Turing machine]]||12300|| || || ||20 |- |[[:en:Nonlinear partial differential equation]]||8600|| || || ||2 |- |[[:en:Nonlinear programming]]||9500||[[Ոչ գծային ծրագրավորում]]||5500||այո||26 |- |[[:en:Nonlinear system]]||20700|| || || ||37 |- |[[:en:Nonlinear tides]]||41200|| || || ||1 |- |[[:en:Nonparametric regression]]||6300|| || || ||3 |- |[[:en:Nonstandard analysis]]||32200|| || || ||18 |- |[[:en:Norm (mathematics)]]||32900|| || || ||42 |- |[[:en:Normal (geometry)]]||15100||[[Նորմալ]]||2200|| ||40 |- |[[:en:Normal operator]]||10100|| || || ||13 |- |[[:en:Normal subgroup]]||16300|| || || ||31 |- |[[:en:Normed vector space]]||17700|| || || ||33 |- |[[:en:Nowhere-zero flow]]||10900|| || || ||4 |- |[[:en:NP (complexity)]]||19400|| || || ||30 |- |[[:en:NP-completeness]]||30100|| || || ||31 |- |[[:en:NP-hardness]]||8900|| || || ||24 |- |[[:en:Null hypothesis]]||40600|| || || ||34 |- |[[:en:Number]]||62900||[[Թիվ]]||80600|| ||199 |- |[[:en:Number line]]||18600||[[Թվային առանցք]]||2100|| ||52 |- |[[:en:Numbers (TV series)]]||52900|| || || ||32 |- |[[:en:Numbers: The Universal Language]]||8400|| || || ||3 |- |[[:en:Numeral prefix]]||43300|| || || ||21 |- |[[:en:Numerical differentiation]]||17000|| || || ||13 |- |[[:en:Numerical linear algebra]]||18900|| || || ||17 |- |[[:en:Numerical methods for partial differential equations]]||16900|| || || ||6 |- |[[:en:Numerical methods in fluid mechanics]]||8800|| || || ||2 |- |[[:en:Numerical solution of the convection–diffusion equation]]||7400|| || || ||1 |- |[[:en:Numerical stability]]||8000|| || || ||19 |- |[[:en:Numerical weather prediction]]||67900|| || || ||24 |- |[[:en:John Nunn]]||15000|| || || ||23 |- |[[:en:Obelus]]||10100||[[Օբելիուս]]||4000|| ||22 |- |[[:en:Oberwolfach problem]]||11600|| || || ||3 |- |[[:en:Octal]]||39800||[[Հաշվարկման ութական համակարգ]]||3000|| ||63 |- |[[:en:Octant projection]]||11400|| || || ||5 |- |[[:en:Odd–even rationing]]||11500|| || || ||2 |- |[[:en:Odds ratio]]||38100|| || || ||22 |- |[[:en:Ogee]]||14400|| || || ||17 |- |[[:en:Oh Yong-Geun]]||12100|| || || ||1 |- |[[:en:Théodore Olivier]]||5300|| || || ||10 |- |[[:en:Kathleen Ollerenshaw]]||12300|| || || ||18 |- |[[:en:One-relator group]]||27900|| || || ||1 |- |[[:en:Shmuel Onn]]||16100|| || || ||2 |- |[[:en:Melih Onuş]]||6900|| || || ||3 |- |[[:en:Open and closed maps]]||31000|| || || ||12 |- |[[:en:Open set]]||28800|| || || ||44 |- |[[:en:Operad]]||34000|| || || ||7 |- |[[:en:Operand]]||8500|| || || ||42 |- |[[:en:Operational calculus]]||12200|| || || ||7 |- |[[:en:Operations research]]||48200||[[Գործողությունների հետազոտում]]||16900|| ||48 |- |[[:en:Operator (mathematics)]]||11100||[[Օպերատոր (մաթեմատիկա)]]||2300|| ||36 |- |[[:en:Operator norm]]||13700|| || || ||16 |- |[[:en:Operator theory]]||11800|| || || ||15 |- |[[:en:Optic equation]]||8700|| || || ||1 |- |[[:en:Optical heterodyne detection]]||27800|| || || ||2 |- |[[:en:Optimal control]]||32100||[[Օպտիմալ կառավարում]]||3000|| ||17 |- |[[:en:Optimal design]]||45100|| || || ||4 |- |[[:en:Optimal stopping]]||15500|| || || ||3 |- |[[:en:Oracle machine]]||12100|| || || ||17 |- |[[:en:Orbit method]]||7100|| || || ||1 |- |[[:en:Order of integration (calculus)]]||13400|| || || ||6 |- |[[:en:Order of magnitude]]||15800|| || || ||36 |- |[[:en:Order of operations]]||34200|| || || ||41 |- |[[:en:Order polytope]]||9600|| || || ||1 |- |[[:en:Order-4 octagonal tiling]]||6100|| || || ||3 |- |[[:en:Order-5 octahedral honeycomb]]||11000|| || || ||1 |- |[[:en:Order-8 triangular tiling]]||7200|| || || ||4 |- |[[:en:Ordered pair]]||23900|| || || ||48 |- |[[:en:Ordered ring]]||4300|| || || ||8 |- |[[:en:Ordinal collapsing function]]||69100|| || || ||2 |- |[[:en:Orientability]]||25600|| || || ||17 |- |[[:en:Orientation (geometry)]]||14500|| || || ||13 |- |[[:en:Orientation (vector space)]]||14400|| || || ||6 |- |[[:en:Oriented matroid]]||30000|| || || ||3 |- |[[:en:Ornstein–Uhlenbeck operator]]||7200|| || || ||1 |- |[[:en:Orthogonal convex hull]]||12900|| || || ||2 |- |[[:en:Orthogonal coordinates]]||28100|| || || ||12 |- |[[:en:Orthonormal basis]]||14000|| || || ||22 |- |[[:en:Orthonormality]]||9000|| || || ||15 |- |[[:en:Oscillator representation]]||108200|| || || ||1 |- |[[:en:William Oughtred]]||27700|| || || ||39 |- |[[:en:Oum Sang-il]]||9500|| || || ||1 |- |[[:en:Outerplanar graph]]||18500|| || || ||5 |- |[[:en:Overlapping circles grid]]||25900|| || || ||3 |- |[[:en:P (complexity)]]||12800|| || || ||27 |- |[[:en:P-adic analysis]]||10900|| || || ||7 |- |[[:en:P-group]]||21200|| || || ||19 |- |[[:en:Luca Pacioli]]||18300||[[Լուկա Պաչոլի]]||15700|| ||64 |- |[[:en:Packing problems]]||22100|| || || ||6 |- |[[:en:Harriet Padberg]]||8200|| || || ||1 |- |[[:en:Padé approximant]]||15700|| || || ||19 |- |[[:en:Padovan sequence]]||11900|| || || ||10 |- |[[:en:Paley graph]]||12600|| || || ||9 |- |[[:en:Pancake sorting]]||22000||[[Նրբաբլիթային տեսակավորում]]||9000|| ||16 |- |[[:en:Pancyclic graph]]||13400|| || || ||5 |- |[[:en:Paolo Dagomari di Prato]]||4900|| || || ||7 |- |[[:en:Pappus's hexagon theorem]]||17500|| || || ||20 |- |[[:en:Parabola]]||80400||[[Պարաբոլ]]||6100||այո||85 |- |[[:en:Parabolic coordinates]]||7400|| || || ||9 |- |[[:en:Paracompact space]]||21900|| || || ||16 |- |[[:en:Parallel (geometry)]]||22700||[[Զուգահեռ ուղիղներ]]||1600|| ||53 |- |[[:en:Parallel all-pairs shortest path algorithm]]||17900|| || || ||2 |- |[[:en:Parallel postulate]]||25700|| || || ||41 |- |[[:en:Parallel projection]]||17700|| || || ||11 |- |[[:en:Parallelogram]]||15400||[[Զուգահեռագիծ]]||6100|| ||96 |- |[[:en:Parametric equation]]||17700|| || || ||32 |- |[[:en:Parity (mathematics)]]||21500||[[Զույգ և կենտ թվեր]]||3600|| ||66 |- |[[:en:Parity of a permutation]]||18600|| || || ||17 |- |[[:en:Karen Parshall]]||11400|| || || ||7 |- |[[:en:Partial cube]]||14700|| || || ||3 |- |[[:en:Partial derivative]]||22500|| || || ||51 |- |[[:en:Partial differential equation]]||47700||[[Մասնակի ածանցյալներով դիֆերենցիալ հավասարումներ]]||3900|| ||52 |- |[[:en:Partial fraction decomposition]]||34700|| || || ||24 |- |[[:en:Partially ordered set]]||36700|| || || ||32 |- |[[:en:Particular values of the gamma function]]||17500|| || || ||3 |- |[[:en:Partition (number theory)]]||28600|| || || ||21 |- |[[:en:Partition function (mathematics)]]||19900|| || || ||3 |- |[[:en:Partition matroid]]||7000|| || || ||1 |- |[[:en:Partition of a set]]||12800|| || || ||37 |- |[[:en:Partition of an interval]]||5900|| || || ||12 |- |[[:en:Partition problem]]||18900|| || || ||13 |- |[[:en:Pascal's triangle]]||54300||[[Պասկալի եռանկյուն]]||4100|| ||66 |- |[[:en:Path integrals in polymer science]]||38800|| || || ||2 |- |[[:en:Barbara Paulson]]||10300|| || || ||8 |- |[[:en:Paving matroid]]||6900|| || || ||1 |- |[[:en:PCP theorem]]||12700|| || || ||7 |- |[[:en:George Peacock]]||23400|| || || ||19 |- |[[:en:Peakon]]||9000|| || || ||1 |- |[[:en:Giuseppe Peano]]||15600||[[Ջուզեպե Պեանո]]||1800|| ||61 |- |[[:en:Pearson correlation coefficient]]||56600|| || || ||24 |- |[[:en:Pearson distribution]]||23900|| || || ||5 |- |[[:en:Peaucellier–Lipkin linkage]]||12000|| || || ||10 |- |[[:en:Pedal curve]]||13800|| || || ||18 |- |[[:en:John Pell (mathematician)]]||15600||[[Ջոն Փել]]||8800|| ||26 |- |[[:en:Pencil (geometry)]]||18700|| || || ||8 |- |[[:en:Pendulum (mechanics)]]||35600||[[Մաթեմատիկական ճոճանակ]]||4800|| ||30 |- |[[:en:Penny graph]]||18000|| || || ||3 |- |[[:en:Roger Penrose]]||89100||[[Ռոջեր Փենռոուզ]]||41600|| ||78 |- |[[:en:Pentagonal number theorem]]||14000|| || || ||10 |- |[[:en:Pentagonal tiling]]||37200|| || || ||11 |- |[[:en:Pentagram map]]||41500|| || || ||1 |- |[[:en:Pentic 6-cubes]]||15800|| || || ||1 |- |[[:en:Pentomino]]||16500|| || || ||27 |- |[[:en:Grigori Perelman]]||68300||[[Գրիգորի Պերելման]]||3600|| ||74 |- |[[:en:Vicumpriya Perera]]||13200|| || || ||1 |- |[[:en:Perfect graph]]||17200|| || || ||16 |- |[[:en:Perfect graph theorem]]||12900|| || || ||4 |- |[[:en:Perfect matching in high-degree hypergraphs]]||12800|| || || ||1 |- |[[:en:Perfectly orderable graph]]||10300|| || || ||3 |- |[[:en:Henry Perigal]]||7500|| || || ||5 |- |[[:en:Perimeter]]||10800||[[Պարագիծ]]||2900||այո||79 |- |[[:en:Periodic function]]||11800||[[Պարբերական ֆունկցիա]]||5600|| ||57 |- |[[:en:Periodic graph (crystallography)]]||22600|| || || ||3 |- |[[:en:Periodic graph (geometry)]]||18200|| || || ||1 |- |[[:en:Teri Perl]]||9100|| || || ||1 |- |[[:en:Permanent (mathematics)]]||26300|| || || ||13 |- |[[:en:Permutation graph]]||8300|| || || ||5 |- |[[:en:Permutation group]]||24000|| || || ||18 |- |[[:en:Permutational analysis of variance]]||3900|| || || ||1 |- |[[:en:Perrin number]]||9800|| || || ||16 |- |[[:en:Perron–Frobenius theorem]]||59000|| || || ||14 |- |[[:en:Perspectiva corporum regularium]]||8800|| || || ||2 |- |[[:en:Rózsa Péter]]||8400|| || || ||18 |- |[[:en:Petersen graph]]||22800|| || || ||24 |- |[[:en:Petersen's theorem]]||13000|| || || ||4 |- |[[:en:Petr–Douglas–Neumann theorem]]||13000|| || || ||3 |- |[[:en:Pfaffian]]||19200|| || || ||12 |- |[[:en:Phase retrieval]]||17000|| || || ||2 |- |[[:en:Phase space]]||16400|| || || ||28 |- |[[:en:Phase-space formulation]]||26900|| || || ||8 |- |[[:en:Phase-type distribution]]||18400|| || || ||3 |- |[[:en:Robert Phelps]]||12200|| || || ||7 |- |[[:en:Philosophy of mathematics]]||85400|| || || ||54 |- |[[:en:Phragmén–Lindelöf principle]]||11600|| || || ||6 |- |[[:en:Physics]]||86900||[[Ֆիզիկա]]||32400|| ||285 |- |[[:en:Pi Day]]||16500||[[Պի թվի օր]]||18600|| ||71 |- |[[:en:Pi-system]]||15900|| || || ||6 |- |[[:en:Picard group]]||8200|| || || ||5 |- |[[:en:Picard–Lindelöf theorem]]||15500|| || || ||19 |- |[[:en:Ramon Picarte Mujica]]||16300|| || || ||3 |- |[[:en:Lisa Piccirillo]]||9100|| || || ||6 |- |[[:en:Jonathan Pila]]||7700|| || || ||5 |- |[[:en:Alberto Pinto (mathematician)]]||15300|| || || ||3 |- |[[:en:Pioneering Women in American Mathematics]]||6900|| || || ||1 |- |[[:en:Piphilology]]||39200|| || || ||8 |- |[[:en:Elena Cornaro Piscopia]]||22200||[[Ելենա Կոռնարո Պիսկոպիա]]||15100|| ||45 |- |[[:en:Pitteway triangulation]]||5100|| || || ||2 |- |[[:en:Pizza theorem]]||9800|| || || ||12 |- |[[:en:Planar Riemann surface]]||38200|| || || ||1 |- |[[:en:Plancherel theorem for spherical functions]]||68600|| || || ||2 |- |[[:en:Plimpton 322]]||44600|| || || ||22 |- |[[:en:Poincaré duality]]||16900|| || || ||12 |- |[[:en:Poincaré–Birkhoff–Witt theorem]]||14400|| || || ||7 |- |[[:en:Louis Poinsot]]||7800|| || || ||31 |- |[[:en:Point (geometry)]]||10000||[[Կետ]]||1900|| ||104 |- |[[:en:Point groups in three dimensions]]||58300|| || || ||7 |- |[[:en:Point process]]||29500|| || || ||6 |- |[[:en:Point-set topology]]|| || || || ||29 |- |[[:en:Poisson bracket]]||19500|| || || ||19 |- |[[:en:Polar coordinate system]]||46800|| || || ||68 |- |[[:en:Polar decomposition]]||23200|| || || ||14 |- |[[:en:Polarization (Lie algebra)]]||6600|| || || ||2 |- |[[:en:Polygon]]||37500||[[Բազմանկյուն]]||4600|| ||107 |- |[[:en:Polyhedral combinatorics]]||18100|| || || ||5 |- |[[:en:Polyhedral group]]||8100|| || || ||6 |- |[[:en:Polynomial greatest common divisor]]||49800|| || || ||3 |- |[[:en:Polynomial long division]]||13300||[[Բազմանդամների սյունակով բաժանում]]||5000|| ||24 |- |[[:en:Polynomial regression]]||13100|| || || ||10 |- |[[:en:Polynomial remainder theorem]]||4100||[[Բեզուի թեորեմ]]||3000|| ||27 |- |[[:en:Polynomial ring]]||52300|| || || ||23 |- |[[:en:Polyominoes: Puzzles, Patterns, Problems, and Packings]]||7000|| || || ||1 |- |[[:en:Polytope]]||25100|| || || ||32 |- |[[:en:Poncelet–Steiner theorem]]||40900|| || || ||10 |- |[[:en:Pontryagin duality]]||39700|| || || ||17 |- |[[:en:Lev Pontryagin]]||9700||[[Լև Պոնտրյագին]]||3200|| ||32 |- |[[:en:Pontryagin's maximum principle]]||11000|| || || ||8 |- |[[:en:Porism]]||10400|| || || ||3 |- |[[:en:Poset game]]||5500|| || || ||2 |- |[[:en:Position and momentum spaces]]||16000|| || || ||8 |- |[[:en:Positional notation]]||51200|| || || ||36 |- |[[:en:Positive and negative predictive values]]||13700|| || || ||9 |- |[[:en:Positive real numbers]]||8800|| || || ||33 |- |[[:en:Positive-definite kernel]]||23100|| || || ||2 |- |[[:en:Potentially all pairwise rankings of all possible alternatives]]||77000|| || || ||1 |- |[[:en:Marian Pour-El]]||14600|| || || ||2 |- |[[:en:Power set]]||18000|| || || ||47 |- |[[:en:Practical number]]||23300|| || || ||17 |- |[[:en:Pre-abelian category]]||9900|| || || ||3 |- |[[:en:Preconditioner]]||22200|| || || ||6 |- |[[:en:Presheaf with transfers]]||14000|| || || ||1 |- |[[:en:Prim's algorithm]]||18400|| || || ||33 |- |[[:en:Prime element]]||4800|| || || ||14 |- |[[:en:Prime factor]]||100||[[Պարզ թիվ]]||3300|| ||138 |- |[[:en:Prime ideal]]||18900|| || || ||25 |- |[[:en:Prime-counting function]]||30000|| || || ||33 |- |[[:en:Primitive part and content]]||11700|| || || ||6 |- |[[:en:Primitive root modulo n]]||28700|| || || ||21 |- |[[:en:Princeton Lectures in Analysis]]||11500|| || || ||1 |- |[[:en:Principal component analysis]]||106800|| || || ||37 |- |[[:en:Principia Mathematica]]||69100|| || || ||34 |- |[[:en:Principle of permanence]]||5700|| || || ||4 |- |[[:en:Prisoner's dilemma]]||78900|| || || ||57 |- |[[:en:Probability bounds analysis]]||24000|| || || ||1 |- |[[:en:Probability box]]||34200|| || || ||1 |- |[[:en:Problem of points]]||9600|| || || ||11 |- |[[:en:Problem Solving Through Recreational Mathematics]]||6000|| || || ||1 |- |[[:en:Product (category theory)]]||14200|| || || ||16 |- |[[:en:Project Jupyter]]||19300|| || || ||14 |- |[[:en:Projection (linear algebra)]]||32100|| || || ||21 |- |[[:en:Projection matrix]]||13200|| || || ||2 |- |[[:en:Projective plane]]||51000|| || || ||20 |- |[[:en:Projective range]]||2800|| || || ||1 |- |[[:en:Projective tensor product]]||51000|| || || ||2 |- |[[:en:Projective variety]]||45800|| || || ||6 |- |[[:en:Projectively extended real line]]||18600|| || || ||5 |- |[[:en:Promise problem]]||3800|| || || ||3 |- |[[:en:Proof by infinite descent]]||14900|| || || ||17 |- |[[:en:Proof sketch for Gödel's first incompleteness theorem]]||22800|| || || ||2 |- |[[:en:Proof that e is irrational]]||10700|| || || ||14 |- |[[:en:Proofs of trigonometric identities]]||25400|| || || ||4 |- |[[:en:Proper forcing axiom]]||6000|| || || ||3 |- |[[:en:Proportional cake-cutting]]||24600|| || || ||2 |- |[[:en:Proth prime]]||14500|| || || ||1 |- |[[:en:Prüfer sequence]]||7100|| || || ||19 |- |[[:en:Pseudo-differential operator]]||10000|| || || ||8 |- |[[:en:Pseudo-Euclidean space]]||19500|| || || ||8 |- |[[:en:Pseudo-R-squared]]||6400|| || || ||2 |- |[[:en:Pseudo-reductive group]]||8000|| || || ||2 |- |[[:en:Pseudovector]]||30600|| || || ||20 |- |[[:en:Ptolemy]]||61300||[[Կլավդիոս Պտղոմեոս]]||2600|| ||129 |- |[[:en:Ptolemy's theorem]]||27300||[[Պտղոմեոսի թեորեմ]]||3200|| ||34 |- |[[:en:Pumping lemma for regular languages]]||15200|| || || ||17 |- |[[:en:Puppe sequence]]||8000|| || || ||5 |- |[[:en:Purity (algebraic geometry)]]||2900|| || || ||1 |- |[[:en:Push–relabel maximum flow algorithm]]||35600|| || || ||9 |- |[[:en:Pyramid (geometry)]]||14800||[[Բուրգ (երկրաչափություն)]]||18400|| ||78 |- |[[:en:Pythagorean comma]]||12700|| || || ||18 |- |[[:en:Pythagorean trigonometric identity]]||13400|| || || ||14 |- |[[:en:Q.E.D.]]||13700||[[Q.E.D.]]||3100|| ||46 |- |[[:en:QR algorithm]]||16100|| || || ||10 |- |[[:en:Quadratic form]]||30400|| || || ||29 |- |[[:en:Quadratic function]]||16900|| || || ||24 |- |[[:en:Quadratic pseudo-Boolean optimization]]||12700|| || || ||2 |- |[[:en:Quadratic residue]]||54800|| || || ||25 |- |[[:en:Quadrilateral]]||47400||[[Քառանկյուն]]||8900|| ||100 |- |[[:en:Quantification]]||300|| || || ||5 |- |[[:en:Quantifier (logic)]]||31400||[[Քվանտորներ]]||9400|| ||36 |- |[[:en:Quantized state systems method]]||8400|| || || ||2 |- |[[:en:Quantum algorithm for linear systems of equations]]||29800|| || || ||2 |- |[[:en:Quantum annealing]]||29600|| || || ||8 |- |[[:en:Quantum chromodynamics]]||45300|| || || ||50 |- |[[:en:Quantum finite automaton]]||22400|| || || ||7 |- |[[:en:Quantum logic]]||38800||[[Քվանտային տրամաբանություն]]||4500|| ||18 |- |[[:en:Quantum neural network]]||18100|| || || ||8 |- |[[:en:Quantum phase estimation algorithm]]||11100|| || || ||5 |- |[[:en:Quantum stochastic calculus]]||19200|| || || ||1 |- |[[:en:Quantum Trajectory Theory]]||12500|| || || ||2 |- |[[:en:Quartic function]]||45800|| || || ||16 |- |[[:en:Quartic plane curve]]||8100|| || || ||12 |- |[[:en:Quasi-Newton method]]||17700|| || || ||7 |- |[[:en:Quasi-quotation]]||9000|| || || ||1 |- |[[:en:Quasicircle]]||16200|| || || ||2 |- |[[:en:Quasiprobability distribution]]||20300|| || || ||1 |- |[[:en:Quasirandom group]]||10900|| || || ||1 |- |[[:en:Quasitoric manifold]]||15300|| || || ||1 |- |[[:en:Quaternion]]||95100||[[Քվատերնիոններ]]||6100||այո||62 |- |[[:en:Quaternion Society]]||12000|| || || ||2 |- |[[:en:Quaternions and spatial rotation]]||61100|| || || ||9 |- |[[:en:Queen's graph]]||12100|| || || ||2 |- |[[:en:Queue area]]||13500|| || || ||24 |- |[[:en:Queueing theory]]||35400|| || || ||27 |- |[[:en:Quillen metric]]||12700|| || || ||1 |- |[[:en:Daniel Quillen]]||10900|| || || ||29 |- |[[:en:Quincunx]]||15400|| || || ||21 |- |[[:en:Quintic function]]||25300|| || || ||7 |- |[[:en:Quotient]]||4800|| || || ||40 |- |[[:en:Quotient rule]]||5300|| || || ||26 |- |[[:en:Radar chart]]||30900|| || || ||16 |- |[[:en:Radial basis function network]]||30300|| || || ||8 |- |[[:en:Radian]]||37400||[[Ռադիան]]||17400|| ||84 |- |[[:en:Radical axis]]||22000|| || || ||19 |- |[[:en:Radical symbol]]||9000|| || || ||16 |- |[[:en:Radius]]||9700||[[Շառավիղ]]||1500||այո||101 |- |[[:en:Radon measure]]||18900|| || || ||14 |- |[[:en:Radon–Nikodym theorem]]||23400|| || || ||14 |- |[[:en:Hans Rådström]]||15100|| || || ||4 |- |[[:en:Virginia Ragsdale]]||8000|| || || ||8 |- |[[:en:Rainbow coloring]]||8200|| || || ||1 |- |[[:en:Raising and lowering indices]]||16500|| || || ||7 |- |[[:en:Ramanujan–Petersson conjecture]]||19900|| || || ||9 |- |[[:en:Ramanujan–Sato series]]||35400|| || || ||4 |- |[[:en:Ramification (mathematics)]]||7900|| || || ||7 |- |[[:en:Ramiro Rampinelli]]||7900|| || || ||3 |- |[[:en:Random element]]||13500|| || || ||6 |- |[[:en:Random graph]]||15200|| || || ||17 |- |[[:en:Random matrix]]||31600|| || || ||14 |- |[[:en:Random walk]]||51600|| || || ||30 |- |[[:en:Randomized algorithm]]||26800|| || || ||21 |- |[[:en:S. R. Ranganathan]]||16700|| || || ||33 |- |[[:en:Range of a function]]||5100||[[Ֆունկցիայի արժեքների տիրույթ]]||3900|| ||26 |- |[[:en:Rank (linear algebra)]]||29300||[[Մատրիցի ռանգ]]||9100||այո||40 |- |[[:en:Rank 3 permutation group]]||10600|| || || ||2 |- |[[:en:Rank–nullity theorem]]||16400|| || || ||16 |- |[[:en:Rate of convergence]]||17000|| || || ||13 |- |[[:en:Rate–distortion theory]]||13400|| || || ||6 |- |[[:en:Ratio]]||23400||[[Հարաբերություններ (մաթեմատիկա)]]||1800||այո||60 |- |[[:en:Rational function]]||15100||[[Ռացիոնալ ֆունկցիա]]||7700|| ||42 |- |[[:en:Rational number]]||25600||[[Ռացիոնալ թիվ]]||1900||այո||115 |- |[[:en:Rayleigh–Ritz method]]||15500|| || || ||6 |- |[[:en:Reachability]]||16100|| || || ||6 |- |[[:en:Real coordinate space]]||29700|| || || ||3 |- |[[:en:Real projective plane]]||18600|| || || ||12 |- |[[:en:Real projective space]]||11600|| || || ||4 |- |[[:en:Rectangle]]||18400||[[Ուղղանկյուն]]||2800|| ||116 |- |[[:en:Rectified 5-cubes]]||4200|| || || ||1 |- |[[:en:Recursion]]||27300||[[Ռեկուրսիա]]||39200|| ||64 |- |[[:en:Recursion (computer science)]]||59000||[[Ռեկուրսիա (ինֆորմատիկա)]]||8200|| ||29 |- |[[:en:Recursive largest first algorithm]]||5400|| || || ||1 |- |[[:en:Redheffer star product]]||19200|| || || ||1 |- |[[:en:Reduced ring]]||4900|| || || ||8 |- |[[:en:Reductive group]]||55900|| || || ||9 |- |[[:en:Ree group]]||17200|| || || ||3 |- |[[:en:Reed–Muller code]]||22900|| || || ||6 |- |[[:en:Reed–Muller expansion]]||11300|| || || ||1 |- |[[:en:Refinable function]]||12100|| || || ||2 |- |[[:en:Regenerative process]]||5200|| || || ||3 |- |[[:en:Regiomontanus]]||18900|| || || ||51 |- |[[:en:Regression analysis]]||36800|| || || ||49 |- |[[:en:Regression toward the mean]]||40600|| || || ||19 |- |[[:en:Regula falsi]]||34400|| || || ||22 |- |[[:en:Regular category]]||8600|| || || ||3 |- |[[:en:Regular complex polygon]]||37800|| || || ||1 |- |[[:en:Regular continued fraction]]|| ||[[Շղթայական կոտորակ]]||3000|| ||42 |- |[[:en:Regular dodecahedron]]||30900||[[Կանոնավոր դոդեկաեդր]]||13300|| ||19 |- |[[:en:Regular icosahedron]]||41800||[[Կանոնավոր իկոսաեդր]]||11400|| ||22 |- |[[:en:Regular language]]||27900|| || || ||26 |- |[[:en:Regular numerical predicate]]||12200|| || || ||1 |- |[[:en:Regular polygon]]||30500||[[Կանոնավոր բազմանկյուն]]||1400|| ||48 |- |[[:en:Regular Polytopes (book)]]||10600|| || || ||3 |- |[[:en:Regularized least squares]]||23400|| || || ||1 |- |[[:en:Karl Reinhardt (mathematician)]]||7700|| || || ||6 |- |[[:en:Relation (mathematics)]]||40300|| || || ||1 |- |[[:en:Relational algebra]]||49900|| || || ||29 |- |[[:en:Remainder]]||10400|| || || ||34 |- |[[:en:Renewal theory]]||21500|| || || ||6 |- |[[:en:Repeated measures design]]||20300|| || || ||3 |- |[[:en:Representation theory of semisimple Lie algebras]]||27300|| || || ||1 |- |[[:en:Representation up to homotopy]]||6900|| || || ||1 |- |[[:en:Representations of classical Lie groups]]||14100|| || || ||1 |- |[[:en:Reproducing kernel Hilbert space]]||31600|| || || ||5 |- |[[:en:Repunit]]||53200|| || || ||19 |- |[[:en:Reshetikhin–Turaev invariant]]||9600|| || || ||1 |- |[[:en:Residual intersection]]||14900|| || || ||1 |- |[[:en:Residue field]]||4500|| || || ||7 |- |[[:en:Residue number system]]||13700|| || || ||7 |- |[[:en:Resolution of singularities]]||41200|| || || ||4 |- |[[:en:Resolvent cubic]]||21200|| || || ||2 |- |[[:en:Restriction (mathematics)]]||11700|| || || ||18 |- |[[:en:Resultant]]||45500|| || || ||21 |- |[[:en:Reuleaux polygon]]||6600|| || || ||3 |- |[[:en:Reverse Polish notation]]||57800|| || || ||34 |- |[[:en:Revised simplex method]]||11400|| || || ||1 |- |[[:en:Rewriting]]||31900|| || || ||14 |- |[[:en:Rhind Mathematical Papyrus]]||85200||[[Մաթեմատիկական պապիրուսներ]]||4100|| ||42 |- |[[:en:Rhombitetrahexagonal tiling]]||4700|| || || ||2 |- |[[:en:Rhombitetraoctagonal tiling]]||3800|| || || ||2 |- |[[:en:Rhombus]]||15600||[[Շեղանկյուն]]||4600||այո||101 |- |[[:en:Ricci curvature]]||44100|| || || ||19 |- |[[:en:Marjorie Rice]]||19300|| || || ||11 |- |[[:en:Rice's theorem]]||20600|| || || ||13 |- |[[:en:Riemann curvature tensor]]||19200|| || || ||23 |- |[[:en:Riemann sum]]||18700|| || || ||20 |- |[[:en:Riemann–Roch theorem]]||32000|| || || ||11 |- |[[:en:Riemann–Stieltjes integral]]||16100||[[Ստիլտյեսի ինտեգրալ]]||1400|| ||19 |- |[[:en:Bernhard Riemann]]||24600||[[Բեռնարդ Ռիման]]||12800|| ||106 |- |[[:en:Riemannian manifold]]||31900|| || || ||26 |- |[[:en:Right angle]]||7700||[[Ուղիղ անկյուն]]||1800|| ||66 |- |[[:en:Right triangle]]||17100||[[Ուղղանկյուն եռանկյուն]]||11500|| ||73 |- |[[:en:Ring homomorphism]]||12800|| || || ||18 |- |[[:en:Ring learning with errors]]||19900|| || || ||1 |- |[[:en:Ring lemma]]||6000|| || || ||1 |- |[[:en:Ring of modular forms]]||8100|| || || ||1 |- |[[:en:Risch algorithm]]||13700|| || || ||12 |- |[[:en:Robust principal component analysis]]||14600|| || || ||2 |- |[[:en:Margaret Rock]]||7200|| || || ||5 |- |[[:en:R. Tyrrell Rockafellar]]||20900|| || || ||6 |- |[[:en:Rolle's theorem]]||16100||[[Ռոլլի թեորեմ]]||3300|| ||45 |- |[[:en:Roman abacus]]||14900|| || || ||5 |- |[[:en:Roman numerals]]||70800||[[Հռոմեական թվեր]]||2600||այո||103 |- |[[:en:Romberg's method]]||12800|| || || ||13 |- |[[:en:Thomas Gerald Room]]||13100|| || || ||5 |- |[[:en:Root-finding algorithms]]||27300|| || || ||17 |- |[[:en:Rope-burning puzzle]]||10900|| || || ||2 |- |[[:en:Rota's basis conjecture]]||8100|| || || ||1 |- |[[:en:Rota's conjecture]]||9800|| || || ||1 |- |[[:en:Rotation]]||22100|| || || ||69 |- |[[:en:Rotation (mathematics)]]||24800||[[Պտույտ]]||5000|| ||29 |- |[[:en:Rotation formalisms in three dimensions]]||69100|| || || ||5 |- |[[:en:Rotation operator (quantum mechanics)]]||8800|| || || ||2 |- |[[:en:Rotation system]]||8800|| || || ||1 |- |[[:en:Rotations in 4-dimensional Euclidean space]]||37700|| || || ||8 |- |[[:en:Roth's theorem on arithmetic progressions]]||25500|| || || ||2 |- |[[:en:Rouché's theorem]]||9700|| || || ||15 |- |[[:en:Route inspection problem]]||9700|| || || ||21 |- |[[:en:Routhian mechanics]]||40400|| || || ||4 |- |[[:en:Row and column spaces]]||25200|| || || ||12 |- |[[:en:Thomas Royen]]||10000|| || || ||3 |- |[[:en:Rubik's Cube group]]||13800|| || || ||8 |- |[[:en:Daniel Rudolph]]||16900|| || || ||4 |- |[[:en:Rule of product]]||3800|| || || ||18 |- |[[:en:Rule of twelfths]]||7400|| || || ||3 |- |[[:en:Runcic 5-cubes]]||5800|| || || ||1 |- |[[:en:Runcinated 5-cubes]]||8400|| || || ||1 |- |[[:en:Runge–Kutta methods]]||40700||[[Ռունգե-Կուտտայի մեթոդ]]||29700|| ||33 |- |[[:en:Iris Runge]]||7500|| || || ||7 |- |[[:en:Runge's phenomenon]]||13600|| || || ||18 |- |[[:en:John Daniel Runkle]]||5200|| || || ||3 |- |[[:en:Mary Beth Ruskai]]||5700|| || || ||3 |- |[[:en:Vyacheslav Rychkov]]||9100|| || || ||3 |- |[[:en:S-matrix theory]]||6900|| || || ||6 |- |[[:en:Donald G. Saari]]||29500|| || || ||9 |- |[[:en:Sacred Mathematics]]||7000|| || || ||1 |- |[[:en:Eduardo Sáenz de Cabezón]]||7300|| || || ||3 |- |[[:en:Safe and Sophie Germain primes]]||20600|| || || ||1 |- |[[:en:Giovanni Francesco Sagredo]]||14600|| || || ||9 |- |[[:en:Victor Săhleanu]]||6900|| || || ||3 |- |[[:en:George Salmon]]||18900|| || || ||24 |- |[[:en:Giovanni Salvemini]]||8800|| || || ||9 |- |[[:en:Sample (statistics)]]||100|| || || ||32 |- |[[:en:Sample size determination]]||23100|| || || ||10 |- |[[:en:Sampling frame]]||9000|| || || ||3 |- |[[:en:Edward Sang]]||52000|| || || ||2 |- |[[:en:Donald Sarason]]||10000|| || || ||7 |- |[[:en:Satisfaction equilibrium]]||24700|| || || ||1 |- |[[:en:Nicholas Saunderson]]||13100|| || || ||13 |- |[[:en:Savitzky–Golay filter]]||53000|| || || ||6 |- |[[:en:Scalar (mathematics)]]||8700|| || || ||57 |- |[[:en:Scalar multiplication]]||8100|| || || ||24 |- |[[:en:Scale analysis (mathematics)]]||10800|| || || ||4 |- |[[:en:Scale-free network]]||50500|| || || ||16 |- |[[:en:Scaled inverse chi-squared distribution]]||12700|| || || ||1 |- |[[:en:Schanuel's conjecture]]||10500|| || || ||6 |- |[[:en:Scheme (mathematics)]]||32500|| || || ||19 |- |[[:en:Schläfli graph]]||7000|| || || ||5 |- |[[:en:Schläfli symbol]]||37200|| || || ||26 |- |[[:en:Ludwig Schläfli]]||13800|| || || ||16 |- |[[:en:Eckehard Schöll]]||9000|| || || ||4 |- |[[:en:Schottky group]]||10500|| || || ||2 |- |[[:en:Julius Anatolyevich Schrader]]||5500|| || || ||5 |- |[[:en:Schramm–Loewner evolution]]||21500|| || || ||7 |- |[[:en:Oded Schramm]]||15300|| || || ||11 |- |[[:en:Alexander Schrijver]]||9500|| || || ||8 |- |[[:en:Schröder–Bernstein theorem]]||18000|| || || ||21 |- |[[:en:Ernst Schröder (mathematician)]]||12400|| || || ||28 |- |[[:en:Schur orthogonality relations]]||13900|| || || ||5 |- |[[:en:Schur polynomial]]||20600|| || || ||5 |- |[[:en:Schur–Horn theorem]]||11500|| || || ||5 |- |[[:en:Schur–Zassenhaus theorem]]||10000|| || || ||4 |- |[[:en:Schwarz lemma]]||7800|| || || ||13 |- |[[:en:Schwarz triangle]]||10500|| || || ||8 |- |[[:en:Schwarz triangle tessellation]]||95500|| || || ||1 |- |[[:en:Schwarzschild geodesics]]||62400|| || || ||2 |- |[[:en:Julian Schwinger]]||23400||[[Յուլիան Շվինգեր]]||3100|| ||68 |- |[[:en:Science, technology, engineering, and mathematics]]||82600||[[STEM]]||40900|| ||44 |- |[[:en:Scientific law]]||56800|| || || ||48 |- |[[:en:Charlotte Scott]]||14200|| || || ||13 |- |[[:en:Seasonality]]||20900|| || || ||7 |- |[[:en:Secant method]]||8500|| || || ||25 |- |[[:en:Second partial derivative test]]||7500|| || || ||3 |- |[[:en:Secretary problem]]||40100||[[Ընտրող հարսնացուի առաջադրանք]]||5000|| ||14 |- |[[:en:Secular variation]]||9900|| || || ||9 |- |[[:en:Segal–Bargmann space]]||13200|| || || ||1 |- |[[:en:Segal's conjecture]]||5500|| || || ||1 |- |[[:en:Segre's theorem]]||10000|| || || ||2 |- |[[:en:Seiberg–Witten invariants]]||16100|| || || ||6 |- |[[:en:Seki Takakazu]]||16600|| || || ||32 |- |[[:en:Selberg class]]||10900|| || || ||6 |- |[[:en:Atle Selberg]]||11700||[[Ալթե Սելբերգ]]||7800|| ||40 |- |[[:en:Self-avoiding walk]]||10700|| || || ||7 |- |[[:en:Konstantin Adolfovic Semendyayev]]||8400|| || || ||6 |- |[[:en:Semi-reflexive space]]||12100|| || || ||2 |- |[[:en:Semi-simplicity]]||13600|| || || ||1 |- |[[:en:Semi-Thue system]]||14000|| || || ||6 |- |[[:en:Semiconductor luminescence equations]]||24700|| || || ||1 |- |[[:en:Semicubical parabola]]||8400|| || || ||12 |- |[[:en:Semigroup]]||38000||[[Կիսախումբ]]||3500||այո||44 |- |[[:en:Semilattice]]||17400|| || || ||8 |- |[[:en:Semilinear map]]||12600|| || || ||4 |- |[[:en:Semiorder]]||17500|| || || ||1 |- |[[:en:Semiprime]]||5900|| || || ||30 |- |[[:en:Semiring]]||33400|| || || ||18 |- |[[:en:Semisimple representation]]||23100|| || || ||2 |- |[[:en:Separable algebra]]||10700|| || || ||4 |- |[[:en:Separable extension]]||20800|| || || ||13 |- |[[:en:Separation of variables]]||21500|| || || ||20 |- |[[:en:Sequence]]||38900||[[Հաջորդականություն (մաթեմատիկա)]]||26300||այո||75 |- |[[:en:Serial concatenated convolutional codes]]||7100|| || || ||1 |- |[[:en:Serial relation]]||5200|| || || ||2 |- |[[:en:Caroline Series]]||10000|| || || ||14 |- |[[:en:Series-parallel partial order]]||18100|| || || ||3 |- |[[:en:Series–parallel graph]]||8600|| || || ||6 |- |[[:en:Serre's modularity conjecture]]||7900|| || || ||5 |- |[[:en:Set-builder notation]]||17000|| || || ||7 |- |[[:en:Set-theoretic topology]]||11800|| || || ||3 |- |[[:en:Sexagesimal]]||28400||[[Հաշվարկման վաթսունական համակարգ]]||13500|| ||44 |- |[[:en:Joseph Sgro]]||28400|| || || ||2 |- |[[:en:Shannon capacity of a graph]]||12100|| || || ||2 |- |[[:en:Shannon wavelet]]||2400|| || || ||3 |- |[[:en:Shape]]||17800||[[Ուրվապատկեր]]||1600|| ||61 |- |[[:en:Shape optimization]]||11600|| || || ||2 |- |[[:en:Shapiro's lemma]]||4800|| || || ||3 |- |[[:en:Sheaf cohomology]]||36300|| || || ||7 |- |[[:en:Sheaf of modules]]||17600|| || || ||7 |- |[[:en:Sherman function]]||12200|| || || ||2 |- |[[:en:Shift matrix]]||6600|| || || ||5 |- |[[:en:Sally Shlaer]]||5600|| || || ||5 |- |[[:en:Short division]]||6800|| || || ||4 |- |[[:en:Short-time Fourier transform]]||22000|| || || ||17 |- |[[:en:Shortest Path Faster Algorithm]]||9100|| || || ||4 |- |[[:en:Shortest path problem]]||40100|| || || ||23 |- |[[:en:Francesco Siacci]]||5700|| || || ||10 |- |[[:en:M. Vali Siadat]]||13000|| || || ||1 |- |[[:en:Siegel domain]]||8100|| || || ||1 |- |[[:en:Sierpiński space]]||12300|| || || ||14 |- |[[:en:Sierpiński triangle]]||24000||[[Սիերպինսկիի գրաֆ]]||4300|| ||36 |- |[[:en:Wacław Sierpiński]]||12500|| || || ||37 |- |[[:en:Sieve of Eratosthenes]]||24800||[[Էրատոսթենեսի մաղ]]||11400|| ||59 |- |[[:en:Sieve of Sundaram]]||9500|| || || ||11 |- |[[:en:Sign (mathematics)]]||28400||[[Նշան (մաթեմատիկա)]]||26400|| ||34 |- |[[:en:Sign function]]||10200||[[Sgn]]||6600|| ||41 |- |[[:en:Signal processing]]||17500|| || || ||51 |- |[[:en:Signed graph]]||23500|| || || ||3 |- |[[:en:Significant figures]]||36100||[[Իմաստալից թվանշաններ]]||700|| ||37 |- |[[:en:Signorini problem]]||26500|| || || ||2 |- |[[:en:Silver ratio]]||8500|| || || ||19 |- |[[:en:Similarity (geometry)]]||28100|| || || ||55 |- |[[:en:Similarity system of triangles]]||6600|| || || ||1 |- |[[:en:Similitude]]||14500|| || || ||9 |- |[[:en:Simmons–Su protocols]]||14600|| || || ||2 |- |[[:en:Lao Genevra Simons]]||8700|| || || ||3 |- |[[:en:Simple group]]||14700|| || || ||25 |- |[[:en:Simple linear regression]]||26600|| || || ||11 |- |[[:en:Simplex algorithm]]||42300||[[Սիմպլեքս մեթոդ]]||6900|| ||36 |- |[[:en:Simplicial homology]]||15600|| || || ||6 |- |[[:en:Simplicial set]]||23500|| || || ||8 |- |[[:en:Simply typed lambda calculus]]||26200|| || || ||6 |- |[[:en:Simpson's rule]]||21300|| || || ||30 |- |[[:en:SimRank]]||15900|| || || ||2 |- |[[:en:Sinc function]]||19800|| || || ||27 |- |[[:en:Isadore Singer]]||16100|| || || ||30 |- |[[:en:Singular homology]]||19200|| || || ||13 |- |[[:en:Singular integral]]||11900|| || || ||4 |- |[[:en:Singular integral operators of convolution type]]||71300|| || || ||1 |- |[[:en:Singular trace]]||28100|| || || ||1 |- |[[:en:Siteswap]]||28800|| || || ||14 |- |[[:en:Situation calculus]]||20200|| || || ||4 |- |[[:en:Skew and direct sums of permutations]]||5100|| || || ||2 |- |[[:en:Skew partition]]||15100|| || || ||3 |- |[[:en:Skewes's number]]||17300|| || || ||26 |- |[[:en:Skewness]]||27400|| || || ||37 |- |[[:en:SKI combinator calculus]]||15700|| || || ||5 |- |[[:en:Skinny triangle]]||12300|| || || ||1 |- |[[:en:Sleeping Beauty problem]]||13200|| || || ||13 |- |[[:en:David Slepian]]||7200|| || || ||7 |- |[[:en:Slicing the Truth]]||6500|| || || ||1 |- |[[:en:Slim lattice]]||1700|| || || ||1 |- |[[:en:Stephen Smale]]||14400|| || || ||35 |- |[[:en:Small Latin squares and quasigroups]]||26100|| || || ||2 |- |[[:en:Small-bias sample space]]||14900|| || || ||1 |- |[[:en:Small-world network]]||36300|| || || ||14 |- |[[:en:Smallest-circle problem]]||20100|| || || ||8 |- |[[:en:Stanislav Smirnov]]||6500|| || || ||29 |- |[[:en:Adelaide Smith]]||12300|| || || ||1 |- |[[:en:Henry John Stephen Smith]]||16800|| || || ||18 |- |[[:en:Karen E. Smith]]||9500|| || || ||13 |- |[[:en:Smooth maximum]]||4500|| || || ||3 |- |[[:en:Smoothness]]||25500|| || || ||21 |- |[[:en:Snark (graph theory)]]||22600|| || || ||9 |- |[[:en:Maria Adelaide Sneider]]||15600|| || || ||3 |- |[[:en:Snellius–Pothenot problem]]||10300|| || || ||4 |- |[[:en:Snub 24-cell honeycomb]]||6100|| || || ||1 |- |[[:en:Snub disphenoid]]||14100|| || || ||14 |- |[[:en:Snub polyhedron]]||13700|| || || ||4 |- |[[:en:SO (complexity)]]||100|| || || ||4 |- |[[:en:Ilya M. Sobol]]||10300|| || || ||3 |- |[[:en:Sobolev inequality]]||19600|| || || ||4 |- |[[:en:Sobolev spaces for planar domains]]||59200|| || || ||1 |- |[[:en:Society for Industrial and Applied Mathematics]]||24400|| || || ||11 |- |[[:en:Frederick Soddy]]||22700||[[Ֆրեդերիկ Սոդդի]]||4200|| ||79 |- |[[:en:Softmax function]]||30500|| || || ||13 |- |[[:en:Alan Sokal]]||9700|| || || ||30 |- |[[:en:Solid angle]]||26900||[[Մարմնային անկյուն]]||1000|| ||45 |- |[[:en:Solid harmonics]]||15300|| || || ||3 |- |[[:en:Solution of triangles]]||23500||[[Եռանկյունների լուծում]]||61900|| ||14 |- |[[:en:Solvable group]]||16300|| || || ||21 |- |[[:en:Space (mathematics)]]||70600||[[Տարածություն (մաթեմատիկա)]]||1700|| ||33 |- |[[:en:Spaghetti plot]]||9200|| || || ||8 |- |[[:en:Spatial Mathematics: Theory and Practice through Mapping]]||5800|| || || ||1 |- |[[:en:Spearman's rank correlation coefficient]]||28300|| || || ||29 |- |[[:en:Spectral density]]||35500|| || || ||20 |- |[[:en:Spectral graph theory]]||14900|| || || ||13 |- |[[:en:Spectral radius]]||15400|| || || ||12 |- |[[:en:Spectral theory of ordinary differential equations]]||57000|| || || ||1 |- |[[:en:Spectrum (functional analysis)]]||28400|| || || ||19 |- |[[:en:Sphere theorem]]||3700|| || || ||5 |- |[[:en:Spherical multipole moments]]||11300|| || || ||2 |- |[[:en:Spherical trigonometry]]||37600||[[Ոլորտային եռանկյունաչափություն]]||4400|| ||35 |- |[[:en:Spheroid]]||13800|| || || ||45 |- |[[:en:Spieker circle]]||6700|| || || ||5 |- |[[:en:Spin group]]||23300|| || || ||12 |- |[[:en:Spin structure]]||29900|| || || ||5 |- |[[:en:Spin-weighted spherical harmonics]]||13200|| || || ||1 |- |[[:en:Spinors in three dimensions]]||16400|| || || ||2 |- |[[:en:Spiral]]||31900|| || || ||51 |- |[[:en:Spiral similarity]]||8600|| || || ||3 |- |[[:en:Spline interpolation]]||14200|| || || ||13 |- |[[:en:Spline wavelet]]||33500|| || || ||1 |- |[[:en:Split Lie algebra]]||5300|| || || ||2 |- |[[:en:Splitting circle method]]||11400|| || || ||3 |- |[[:en:SPQR tree]]||13500|| || || ||5 |- |[[:en:Sprague–Grundy theorem]]||20000|| || || ||11 |- |[[:en:Spray (mathematics)]]||12600|| || || ||1 |- |[[:en:Square]]||18200||[[Քառակուսի]]||4000|| ||140 |- |[[:en:Square (algebra)]]||17700||[[Թվի քառակուսի]]||6000|| ||53 |- |[[:en:Square matrix]]||15600||[[Քառակուսի մատրից]]||4600||այո||37 |- |[[:en:Square root of 3]]||7100|| || || ||26 |- |[[:en:Square root of 5]]||18500|| || || ||18 |- |[[:en:Squared triangular number]]||13900|| || || ||10 |- |[[:en:Sivaguru S. Sritharan]]||8100|| || || ||1 |- |[[:en:Stability spectrum]]||6000|| || || ||1 |- |[[:en:Stabilizer code]]||16300|| || || ||2 |- |[[:en:Stable theory]]||14700|| || || ||1 |- |[[:en:Stack (mathematics)]]||34900|| || || ||4 |- |[[:en:Stack-sortable permutation]]||11800|| || || ||1 |- |[[:en:Gigliola Staffilani]]||10200|| || || ||4 |- |[[:en:Guido Stampacchia]]||10200|| || || ||10 |- |[[:en:Simon von Stampfer]]||10200|| || || ||18 |- |[[:en:Standard conjectures on algebraic cycles]]||11400|| || || ||2 |- |[[:en:Standard error]]||18800|| || || ||36 |- |[[:en:Standard part function]]||6600|| || || ||6 |- |[[:en:Zvezdelina Stankova]]||11100|| || || ||9 |- |[[:en:Star polygon]]||15300|| || || ||28 |- |[[:en:Stars and bars (combinatorics)]]||12300|| || || ||9 |- |[[:en:Statistical inference]]||45400|| || || ||32 |- |[[:en:Statistical learning theory]]||9700|| || || ||7 |- |[[:en:Statistical mechanics]]||37300||[[Վիճակագրական մեխանիկա]]||4100|| ||63 |- |[[:en:Statistical significance]]||38400|| || || ||34 |- |[[:en:Statistical significance (estimation statistics)]]|| || || || ||34 |- |[[:en:Statistics education]]||62100|| || || ||2 |- |[[:en:Karl Georg Christian von Staudt]]||12400|| || || ||20 |- |[[:en:Stefan problem]]||21300|| || || ||6 |- |[[:en:Stein–Strömberg theorem]]||2500|| || || ||2 |- |[[:en:Elias M. Stein]]||12200|| || || ||22 |- |[[:en:Stein's method]]||20900|| || || ||3 |- |[[:en:Steiner ellipse]]||9900|| || || ||7 |- |[[:en:Steiner system]]||27700|| || || ||8 |- |[[:en:Steiner's conic problem]]||7100|| || || ||1 |- |[[:en:Stereotype space]]||100|| || || ||12 |- |[[:en:Steric 5-cubes]]||9800|| || || ||1 |- |[[:en:Stericated 7-orthoplexes]]||15900|| || || ||1 |- |[[:en:Stern–Brocot tree]]||15600|| || || ||12 |- |[[:en:Shlomo Sternberg]]||20000|| || || ||8 |- |[[:en:Stirling numbers of the first kind]]||44700|| || || ||5 |- |[[:en:Stirling numbers of the second kind]]||22500|| || || ||7 |- |[[:en:Stirling's approximation]]||23800|| || || ||37 |- |[[:en:Stochastic block model]]||16700|| || || ||3 |- |[[:en:Stochastic differential equation]]||21200|| || || ||17 |- |[[:en:Stochastic simulation]]||27400|| || || ||4 |- |[[:en:Stochastic tunneling]]||4700|| || || ||2 |- |[[:en:Ruth Stokes]]||7400|| || || ||1 |- |[[:en:Stone–von Neumann theorem]]||27100|| || || ||1 |- |[[:en:Alicia Boole Stott]]||8700||[[Ալիշա Բուլ Սթոթ]]||4400|| ||19 |- |[[:en:Pauls Stradiņš Jr]]||2900|| || || ||1 |- |[[:en:Strassen algorithm]]||23400|| || || ||20 |- |[[:en:Volker Strassen]]||7400|| || || ||18 |- |[[:en:Streamline upwind Petrov–Galerkin pressure-stabilizing Petrov–Galerkin formulation for incompressible Navier–Stokes equations]]||37100|| || || ||1 |- |[[:en:Anne Penfold Street]]||10400|| || || ||4 |- |[[:en:String graph]]||9900|| || || ||3 |- |[[:en:Strip packing problem]]||48900|| || || ||1 |- |[[:en:Stromquist moving-knives procedure]]||4300|| || || ||2 |- |[[:en:Cornelia Strong]]||10600|| || || ||2 |- |[[:en:Strong perfect graph theorem]]||15600|| || || ||4 |- |[[:en:Theodore Strong]]||9100|| || || ||5 |- |[[:en:Strongly chordal graph]]||11000|| || || ||2 |- |[[:en:Strongly connected component]]||12900||[[Ամուր կապակցված բաղադրիչներ]]||13500||այո||18 |- |[[:en:Structural complexity theory]]||6000|| || || ||3 |- |[[:en:Structural Ramsey theory]]||15500|| || || ||1 |- |[[:en:Structural rigidity]]||9600|| || || ||5 |- |[[:en:Structure constants]]||16700|| || || ||7 |- |[[:en:Eduard Study]]||16100|| || || ||11 |- |[[:en:Subbase]]||17800|| || || ||9 |- |[[:en:Subcategory]]||5800|| || || ||9 |- |[[:en:Subfactor]]||9600|| || || ||1 |- |[[:en:Subset]]||10100||[[Ենթաբազմություն]]||8600|| ||67 |- |[[:en:Substructure (mathematics)]]||6100|| || || ||5 |- |[[:en:Successive over-relaxation]]||20100||[[Ռելակսացիայի մեթոդ]]||6400|| ||10 |- |[[:en:Bogdan Suceavă]]||19400|| || || ||2 |- |[[:en:Dennis Sullivan]]||23800|| || || ||30 |- |[[:en:Summation]]||23700||[[Գումար (մաթեմատիկա)]]||9400|| ||51 |- |[[:en:Summation of Grandi's series]]||11700|| || || ||4 |- |[[:en:Super vector space]]||11000|| || || ||1 |- |[[:en:Superformula]]||6000|| || || ||9 |- |[[:en:Superior highly composite number]]||7900|| || || ||7 |- |[[:en:Superparabola]]||10100|| || || ||1 |- |[[:en:Supersingular K3 surface]]||11500|| || || ||1 |- |[[:en:Superstring theory]]||25400|| || || ||32 |- |[[:en:Supersymmetric theory of stochastic dynamics]]||61600|| || || ||1 |- |[[:en:Support function]]||7500||[[Հենման ֆունկցիա]]||5300|| ||6 |- |[[:en:Surface]]||7600|| || || ||1 |- |[[:en:Surface (mathematics)]]||21800|| || || ||6 |- |[[:en:Surface area]]||12700||[[Մակերևույթի մակերես]]||18000|| ||22 |- |[[:en:Surface integral]]||15200||[[Մակերևութային ինտեգրալ]]||2100|| ||33 |- |[[:en:Surface of revolution]]||8800|| || || ||27 |- |[[:en:Surgery exact sequence]]||16800|| || || ||1 |- |[[:en:Surgery obstruction]]||5700|| || || ||1 |- |[[:en:Surjunctive group]]||5600|| || || ||1 |- |[[:en:Thyrsa Frazier Svager]]||12100|| || || ||7 |- |[[:en:Swendsen–Wang algorithm]]||13500|| || || ||4 |- |[[:en:Sylvester's criterion]]||16600|| || || ||10 |- |[[:en:Symbolic regression]]||17000|| || || ||4 |- |[[:en:Symmetric algebra]]||13100|| || || ||8 |- |[[:en:Symmetric fair cake-cutting]]||13400|| || || ||2 |- |[[:en:Symmetric space]]||43800|| || || ||7 |- |[[:en:Symmetric tensor]]||11300|| || || ||8 |- |[[:en:Symmetrization methods]]||8100|| || || ||3 |- |[[:en:Symmetry]]||38900||[[Համաչափություն]]||51200|| ||94 |- |[[:en:Symmetry group]]||17800|| || || ||25 |- |[[:en:Symmetry of second derivatives]]||34800|| || || ||15 |- |[[:en:Symplectic integrator]]||20500|| || || ||4 |- |[[:en:Synthetic division]]||21600|| || || ||6 |- |[[:en:System of imprimitivity]]||18000|| || || ||1 |- |[[:en:System of polynomial equations]]||33600|| || || ||3 |- |[[:en:System size expansion]]||14600|| || || ||2 |- |[[:en:Szemerédi–Trotter theorem]]||16700|| || || ||7 |- |[[:en:Endre Szemerédi]]||13300|| || || ||24 |- |[[:en:Zofia Szmydt]]||7600|| || || ||2 |- |[[:en:T-norm fuzzy logics]]||22000|| || || ||2 |- |[[:en:Tamagawa number]]||6300|| || || ||1 |- |[[:en:Tamil numerals]]||27000|| || || ||5 |- |[[:en:Tan Eng Chye]]||13800|| || || ||3 |- |[[:en:Tangent]]||24800||[[Շոշափող]]||6200|| ||64 |- |[[:en:Tangent circles]]||3400|| || || ||5 |- |[[:en:Tangential trapezoid]]||6800|| || || ||10 |- |[[:en:Terence Tao]]||77700|| || || ||46 |- |[[:en:Tape correction (surveying)]]||13400|| || || ||1 |- |[[:en:Tarjan's strongly connected components algorithm]]||12500|| || || ||12 |- |[[:en:Tate module]]||7500|| || || ||1 |- |[[:en:John Tate (mathematician)]]||18400|| || || ||29 |- |[[:en:Tau function (integrable systems)]]||31600|| || || ||1 |- |[[:en:Tautology (logic)]]||21700|| || || ||39 |- |[[:en:G. I. Taylor]]||15400|| || || ||31 |- |[[:en:Harold Taylor (polymath)]]||8400|| || || ||1 |- |[[:en:Tensor]]||67500||[[Տենզոր]]||72800|| ||58 |- |[[:en:Tensor algebra]]||23100|| || || ||15 |- |[[:en:Tensor operator]]||40500|| || || ||1 |- |[[:en:Tensor product]]||47700|| || || ||25 |- |[[:en:Tensor product of representations]]||15800|| || || ||1 |- |[[:en:Tensor sketch]]||27000|| || || ||3 |- |[[:en:Ternary numeral system]]||18000|| || || ||34 |- |[[:en:Ternary plot]]||13400|| || || ||10 |- |[[:en:Tetrahexagonal tiling]]||4000|| || || ||2 |- |[[:en:Thales of Miletus]]||84000||[[Թալես Միլեթացի]]||10000|| ||148 |- |[[:en:Thales's theorem]]||14000|| || || ||46 |- |[[:en:The Fifty-Nine Icosahedra]]||25900|| || || ||4 |- |[[:en:The Geometry of an Art]]||7800|| || || ||1 |- |[[:en:The History of Mathematics: A Very Short Introduction]]||7300|| || || ||1 |- |[[:en:The Man Who Loved Only Numbers]]||6000|| || || ||3 |- |[[:en:The monkey and the coconuts]]||40900|| || || ||2 |- |[[:en:The Nine Chapters on the Mathematical Art]]||17500|| || || ||26 |- |[[:en:The Sand Reckoner]]||16700|| || || ||14 |- |[[:en:Theorem of the three geodesics]]||11200|| || || ||3 |- |[[:en:Theoretical physics]]||25800||[[Տեսական ֆիզիկա]]||9200|| ||80 |- |[[:en:Theory of computation]]||18300|| || || ||37 |- |[[:en:René Thom]]||15500|| || || ||42 |- |[[:en:Llewellyn Thomas]]||9800|| || || ||11 |- |[[:en:Valerie Thomas]]||11300|| || || ||13 |- |[[:en:Abigail Thompson]]||12700|| || || ||12 |- |[[:en:Gerald L. Thompson]]||8800|| || || ||2 |- |[[:en:Jack Thorne (mathematician)]]||8600|| || || ||5 |- |[[:en:Three-body problem]]||34000|| || || ||38 |- |[[:en:Three-dimensional space]]||23700||[[Եռաչափ տարածություն]]||5000|| ||67 |- |[[:en:Threshold graph]]||7100|| || || ||6 |- |[[:en:Thue–Morse sequence]]||30200|| || || ||15 |- |[[:en:Thue's lemma]]||5200|| || || ||6 |- |[[:en:William Thurston]]||20700|| || || ||36 |- |[[:en:TI-89 series]]||20700|| || || ||14 |- |[[:en:TI-92 series]]||11900|| || || ||8 |- |[[:en:Tightness of measures]]||6400|| || || ||6 |- |[[:en:Tilting theory]]||14500|| || || ||2 |- |[[:en:Time]]||108100||[[Ժամանակ]]||101300|| ||228 |- |[[:en:Time derivative]]||8700|| || || ||14 |- |[[:en:Time hierarchy theorem]]||14600|| || || ||5 |- |[[:en:Time series]]||38400|| || || ||45 |- |[[:en:Time–frequency analysis]]||17200|| || || ||5 |- |[[:en:Toads and Frogs]]||6500|| || || ||2 |- |[[:en:Toeplitz matrix]]||15300|| || || ||27 |- |[[:en:Otto Toeplitz]]||8000|| || || ||22 |- |[[:en:Mark Tomforde]]||9900|| || || ||1 |- |[[:en:Tomita–Takesaki theory]]||15200|| || || ||3 |- |[[:en:Topological data analysis]]||83400|| || || ||6 |- |[[:en:Topological group]]||51800||[[Անընդհատ խումբ]]||1800|| ||23 |- |[[:en:Topological K-theory]]||8600|| || || ||8 |- |[[:en:Topological manifold]]||17300|| || || ||16 |- |[[:en:Topological property]]||16800|| || || ||11 |- |[[:en:Topological recursion]]||18700|| || || ||1 |- |[[:en:Topological vector space]]||102300|| || || ||23 |- |[[:en:Topos]]||32300|| || || ||14 |- |[[:en:Toric code]]||29000|| || || ||2 |- |[[:en:Toroid]]||2500|| || || ||20 |- |[[:en:Evangelista Torricelli]]||26800||[[Էվանջելիստա Տորիչելլի]]||10700|| ||88 |- |[[:en:Torsion of a curve]]||4700|| || || ||15 |- |[[:en:Barnaba Tortolini]]||11000|| || || ||6 |- |[[:en:Total operating characteristic]]||23900|| || || ||1 |- |[[:en:Totally bounded space]]||13400|| || || ||12 |- |[[:en:László Fejes Tóth]]||26700|| || || ||13 |- |[[:en:Tower of Hanoi]]||50100||[[Հանոյի աշտարակ]]||17400|| ||45 |- |[[:en:Trace (linear algebra)]]||36600|| || || ||37 |- |[[:en:Trace inequality]]||24400|| || || ||2 |- |[[:en:Tractatus Logico-Philosophicus]]||56000||[[Տրամաբանական-փիլիսոփայական տրակտատ]]||4400|| ||42 |- |[[:en:Tracy–Widom distribution]]||16800|| || || ||3 |- |[[:en:Transcendental number theory]]||29000|| || || ||9 |- |[[:en:Transfer principle]]||18800|| || || ||1 |- |[[:en:Transfinite induction]]||8500|| || || ||21 |- |[[:en:Transformation matrix]]||24300|| || || ||20 |- |[[:en:Transitive closure]]||16400|| || || ||15 |- |[[:en:Transitive reduction]]||12300|| || || ||5 |- |[[:en:Translation surface]]||27500|| || || ||2 |- |[[:en:Translation surface (differential geometry)]]||9700|| || || ||3 |- |[[:en:Transpose]]||19700||[[Շրջված մատրից]]||4800|| ||39 |- |[[:en:Transseries]]||30500|| || || ||1 |- |[[:en:Transversal (geometry)]]||10900|| || || ||15 |- |[[:en:Trapezoid]]||24500||[[Սեղան (երկրաչափություն)]]||6600||այո||98 |- |[[:en:Trapezoid graph]]||10400|| || || ||3 |- |[[:en:Tree (graph theory)]]||24700|| || || ||38 |- |[[:en:Triangle]]||71500||[[Եռանկյուն]]||16200|| ||162 |- |[[:en:Triangle center]]||34600||[[Եռանկյան նշանավոր կետեր]]||6300|| ||21 |- |[[:en:Triangle-free graph]]||18400|| || || ||8 |- |[[:en:Triangular distribution]]||10700|| || || ||14 |- |[[:en:Triangular matrix]]||20000|| || || ||36 |- |[[:en:Triangular number]]||20100|| || || ||46 |- |[[:en:Tridecagon]]||6700|| || || ||38 |- |[[:en:Tridiagonal matrix algorithm]]||17500|| || || ||11 |- |[[:en:Trigonometric constants expressed in real radicals]]|| || || || ||7 |- |[[:en:Trigonometric tables]]||11300|| || || ||8 |- |[[:en:Trivially perfect graph]]||10900|| || || ||4 |- |[[:en:Johannes Tropfke]]||5900|| || || ||7 |- |[[:en:Tropical semiring]]||4700|| || || ||2 |- |[[:en:True arithmetic]]||9100|| || || ||3 |- |[[:en:Truncated 5-orthoplexes]]||6000|| || || ||1 |- |[[:en:Truncated cuboctahedron]]||13900|| || || ||23 |- |[[:en:Truncated infinite-order square tiling]]||4900|| || || ||2 |- |[[:en:Truncated infinite-order triangular tiling]]||2500|| || || ||2 |- |[[:en:Truncated octahedron]]||16900|| || || ||26 |- |[[:en:Truncated order-4 apeirogonal tiling]]||7100|| || || ||2 |- |[[:en:Truncated order-6 octagonal tiling]]||3600|| || || ||3 |- |[[:en:Truncated order-7 triangular tiling]]||3800|| || || ||4 |- |[[:en:Truncated order-8 octagonal tiling]]||4800|| || || ||1 |- |[[:en:Truncated rhombicuboctahedron]]||6400|| || || ||1 |- |[[:en:Truncated tetrahexagonal tiling]]||9400|| || || ||2 |- |[[:en:Truncated trihexagonal tiling]]||9800|| || || ||6 |- |[[:en:Mary Tsingou]]||8300|| || || ||12 |- |[[:en:Olga Tsuberbiller]]||15700|| || || ||5 |- |[[:en:Tube lemma]]||6600|| || || ||5 |- |[[:en:Tuple]]||18400|| || || ||41 |- |[[:en:Turán number]]||2700|| || || ||2 |- |[[:en:Turing completeness]]||26900|| || || ||29 |- |[[:en:Turing machine examples]]||18900|| || || ||2 |- |[[:en:Turkish Mathematical Society]]||5000|| || || ||2 |- |[[:en:Tutte embedding]]||14800|| || || ||2 |- |[[:en:W. T. Tutte]]||42600|| || || ||19 |- |[[:en:Alexander Tuzhilin]]||6600|| || || ||2 |- |[[:en:Twin prime]]||18900||[[Երկվորյակներ (մաթեմատիկա)]]||4900|| ||43 |- |[[:en:Tychonoff's theorem]]||14800|| || || ||18 |- |[[:en:Type theory]]||58100|| || || ||24 |- |[[:en:Ulam number]]||12600|| || || ||12 |- |[[:en:Ultrafilter (set theory)]]||47400|| || || ||1 |- |[[:en:Ultraparallel theorem]]||6400|| || || ||2 |- |[[:en:Ultraproduct]]||10000|| || || ||11 |- |[[:en:Umbilical point]]||10800|| || || ||4 |- |[[:en:Kristin Umland]]||8000|| || || ||2 |- |[[:en:Unbounded operator]]||32800|| || || ||5 |- |[[:en:Ungula]]||12900|| || || ||2 |- |[[:en:Unification (computer science)]]||70100|| || || ||17 |- |[[:en:Uniform 10-polytope]]||23300|| || || ||1 |- |[[:en:Uniform convergence]]||28500|| || || ||20 |- |[[:en:Uniform integrability]]||12300|| || || ||6 |- |[[:en:Uniform matroid]]||6500|| || || ||2 |- |[[:en:Uniformly bounded representation]]||21300|| || || ||1 |- |[[:en:Unimodality]]||15400|| || || ||4 |- |[[:en:Unit disk graph]]||11400|| || || ||6 |- |[[:en:Unit distance graph]]||31500|| || || ||9 |- |[[:en:Unit fraction]]||9600|| || || ||25 |- |[[:en:Unit hyperbola]]||9500|| || || ||7 |- |[[:en:Unit vector]]||17300|| || || ||48 |- |[[:en:Unitary group]]||21100|| || || ||15 |- |[[:en:Unitary transformation (quantum mechanics)]]||13500|| || || ||1 |- |[[:en:Universal algebra]]||24000|| || || ||33 |- |[[:en:Universal hashing]]||29800|| || || ||7 |- |[[:en:Universal property]]||22800|| || || ||12 |- |[[:en:Universal set]]||9100|| || || ||13 |- |[[:en:Up-and-Down Designs]]||26700|| || || ||1 |- |[[:en:Upward planar drawing]]||19600|| || || ||2 |- |[[:en:Urelement]]||8100|| || || ||9 |- |[[:en:Fritz Ursell]]||6100|| || || ||8 |- |[[:en:Utilitarian cake-cutting]]||15600|| || || ||2 |- |[[:en:Utility functions on indivisible goods]]||12500|| || || ||2 |- |[[:en:Valuation (geometry)]]||34700|| || || ||1 |- |[[:en:Valuation ring]]||23700|| || || ||9 |- |[[:en:Vandermonde matrix]]||17500|| || || ||24 |- |[[:en:S. R. Srinivasa Varadhan]]||13900|| || || ||29 |- |[[:en:Variation of parameters]]||22000|| || || ||15 |- |[[:en:Variational inequality]]||18900|| || || ||4 |- |[[:en:Variational multiscale method]]||30300|| || || ||1 |- |[[:en:Dorothy Vaughan]]||16000||[[Դորոթի Վոն]]||3900|| ||31 |- |[[:en:Vector (mathematics and physics)]]||8900||[[Վեկտոր]]||15100|| ||21 |- |[[:en:Vector field]]||26000||[[Վեկտորական դաշտ]]||8800|| ||51 |- |[[:en:Vector notation]]||22800|| || || ||3 |- |[[:en:Vector optimization]]||3200|| || || ||1 |- |[[:en:Vector spherical harmonics]]||25600|| || || ||4 |- |[[:en:Vector-valued differential form]]||13000|| || || ||4 |- |[[:en:Velocity]]||17500||[[Արագություն]]||3600|| ||131 |- |[[:en:John Venn]]||18400|| || || ||53 |- |[[:en:Verbal arithmetic]]||10400||[[Թվային ռեբուս]]||5100|| ||15 |- |[[:en:Verhoeff algorithm]]||14700|| || || ||4 |- |[[:en:Verlet integration]]||28200|| || || ||11 |- |[[:en:Versor]]||16000|| || || ||7 |- |[[:en:Vertex (geometry)]]||9100|| || || ||48 |- |[[:en:Vertex configuration]]||15700|| || || ||11 |- |[[:en:Vertical bar]]||25600||[[Կանգնակ]]||3700|| ||31 |- |[[:en:Maryna Viazovska]]||21100||[[Մարինա Վյազովսկայա]]||10900|| ||44 |- |[[:en:Vieta's formulas]]||7900||[[Վիետի թեորեմ]]||2500|| ||36 |- |[[:en:François Viète]]||48500||[[Ֆրանսուա Վիետ]]||7200|| ||64 |- |[[:en:Vigesimal]]||43800|| || || ||39 |- |[[:en:VIKOR method]]||7900|| || || ||1 |- |[[:en:Villarceau circles]]||10800|| || || ||10 |- |[[:en:Vincent's theorem]]||62500|| || || ||2 |- |[[:en:Virasoro conformal block]]||32400|| || || ||1 |- |[[:en:Nina Virchenko]]||10300|| || || ||2 |- |[[:en:Viscosity solution]]||16700|| || || ||4 |- |[[:en:Visual Turing Test]]||25100|| || || ||1 |- |[[:en:Vitali covering lemma]]||21200|| || || ||9 |- |[[:en:Vitali set]]||6500|| || || ||19 |- |[[:en:Vizing's theorem]]||20700|| || || ||10 |- |[[:en:Voigt profile]]||15400|| || || ||10 |- |[[:en:Voltage graph]]||7300|| || || ||1 |- |[[:en:Volume element]]||9000|| || || ||3 |- |[[:en:Volume form]]||14500|| || || ||10 |- |[[:en:Von Neumann universe]]||18200|| || || ||10 |- |[[:en:Von Neumann–Bernays–Gödel set theory]]||99100|| || || ||14 |- |[[:en:Voronoi diagram]]||43700||[[Վորոնեի դիագրամ]]||38100|| ||30 |- |[[:en:Wald test]]||17200|| || || ||8 |- |[[:en:Walk-on-spheres method]]||15200|| || || ||1 |- |[[:en:Erica N. Walker]]||9100|| || || ||2 |- |[[:en:C. T. C. Wall]]||7200|| || || ||10 |- |[[:en:Wallis product]]||9000||[[Վալլիսի բանաձև]]||3700|| ||22 |- |[[:en:John Wallis]]||33100||[[Ջոն Վալլիս]]||11900|| ||49 |- |[[:en:Wallpaper group]]||76400|| || || ||15 |- |[[:en:Léon Walras]]||25300||[[Լեոն Վալրաս]]||9400|| ||49 |- |[[:en:Marion Walter]]||19900|| || || ||6 |- |[[:en:Waring's problem]]||20400|| || || ||28 |- |[[:en:Talitha Washington]]||11000|| || || ||3 |- |[[:en:Wasserstein metric]]||28000|| || || ||5 |- |[[:en:Watt's curve]]||6800|| || || ||8 |- |[[:en:Wave equation]]||59400||[[Ալիքային հավասարում]]||1800|| ||50 |- |[[:en:Wave interference]]||34500||[[Ալիքների ինտերֆերենցիա]]||4600|| ||72 |- |[[:en:Wavelet for multidimensional signals analysis]]||13800|| || || ||1 |- |[[:en:Wavelet transform]]||26200|| || || ||13 |- |[[:en:Weaire–Phelan structure]]||15400|| || || ||11 |- |[[:en:Weak equivalence (homotopy theory)]]||6700|| || || ||3 |- |[[:en:Weak ordering]]||30400|| || || ||6 |- |[[:en:Johanna Weber]]||12500|| || || ||9 |- |[[:en:Werner Weber (mathematician)]]||10500|| || || ||4 |- |[[:en:Webster/Sainte-Laguë method]]||19300|| || || ||24 |- |[[:en:Weil conjectures]]||40400|| || || ||13 |- |[[:en:Weil–Brezin Map]]||12700|| || || ||1 |- |[[:en:Weil's conjecture on Tamagawa numbers]]||5400|| || || ||1 |- |[[:en:Roland Weitzenböck]]||6200|| || || ||6 |- |[[:en:Well-quasi-ordering]]||13300|| || || ||3 |- |[[:en:Roger J-B Wets]]||10900|| || || ||4 |- |[[:en:Weyl algebra]]||11000|| || || ||7 |- |[[:en:Weyl character formula]]||19900|| || || ||5 |- |[[:en:Weyl metrics]]||21000|| || || ||2 |- |[[:en:Sarah Whatmore (geographer)]]||9900|| || || ||2 |- |[[:en:J. H. C. Whitehead]]||9000|| || || ||17 |- |[[:en:Whitening transformation]]||4700|| || || ||3 |- |[[:en:Whitney topologies]]||4600|| || || ||1 |- |[[:en:Whittaker–Shannon interpolation formula]]||6000|| || || ||7 |- |[[:en:Peter Whittle (mathematician)]]||19700|| || || ||10 |- |[[:en:William Whyburn]]||10800|| || || ||1 |- |[[:en:Wiener process]]||32600|| || || ||19 |- |[[:en:Wiener–Khinchin theorem]]||13000|| || || ||10 |- |[[:en:Wigner semicircle distribution]]||15000|| || || ||7 |- |[[:en:Raymond Louis Wilder]]||10700|| || || ||10 |- |[[:en:Andrew Wiles]]||24700|| || || ||64 |- |[[:en:Wiles's proof of Fermat's Last Theorem]]||55900|| || || ||4 |- |[[:en:Amie Wilkinson]]||10500|| || || ||12 |- |[[:en:Emily Willbanks]]||9200|| || || ||1 |- |[[:en:Jan Camiel Willems]]||6100|| || || ||3 |- |[[:en:Margaret Willerding]]||11600|| || || ||1 |- |[[:en:William Lowell Putnam Mathematical Competition]]||51200|| || || ||9 |- |[[:en:Patrick Wilson (astronomer)]]||8400|| || || ||2 |- |[[:en:Ulrica Wilson]]||8000|| || || ||1 |- |[[:en:Windmill graph]]||5400|| || || ||5 |- |[[:en:Window function]]||15900|| || || ||17 |- |[[:en:Winograd schema challenge]]||16600|| || || ||4 |- |[[:en:Witten conjecture]]||7700|| || || ||2 |- |[[:en:Edward Witten]]||31400|| || || ||53 |- |[[:en:Wold's decomposition]]||7500|| || || ||2 |- |[[:en:Wolfram's 2-state 3-symbol Turing machine]]||15100|| || || ||2 |- |[[:en:Wolstenholme prime]]||11200|| || || ||8 |- |[[:en:Nancy Farley Wood]]||14200|| || || ||1 |- |[[:en:Robert Woodhouse]]||11100|| || || ||13 |- |[[:en:Writing of Principia Mathematica]]||11400|| || || ||2 |- |[[:en:Wythoff symbol]]||11900|| || || ||9 |- |[[:en:Sergey Yablonsky]]||8300|| || || ||5 |- |[[:en:Akiva Yaglom]]||9500|| || || ||10 |- |[[:en:Yang–Mills existence and mass gap]]||12800|| || || ||9 |- |[[:en:Shing-Tung Yau]]||115400|| || || ||37 |- |[[:en:Hamid Naderi Yeganeh]]||51900|| || || ||9 |- |[[:en:Youden's J statistic]]||7400|| || || ||4 |- |[[:en:Young tableau]]||21400|| || || ||15 |- |[[:en:Young's inequality]]||400|| || || ||2 |- |[[:en:Adriaan Cornelis Zaanen]]||8100|| || || ||4 |- |[[:en:Zarankiewicz problem]]||26500|| || || ||3 |- |[[:en:Zariski topology]]||18200|| || || ||16 |- |[[:en:Oscar Zariski]]||15400|| || || ||30 |- |[[:en:Zariski's main theorem]]||11500|| || || ||1 |- |[[:en:Zeckendorf's theorem]]||11200|| || || ||16 |- |[[:en:Christopher Zeeman]]||16500|| || || ||16 |- |[[:en:Eberhard Zeidler (mathematician)]]||14700|| || || ||3 |- |[[:en:Zermelo–Fraenkel set theory]]||42500|| || || ||31 |- |[[:en:Ernst Zermelo]]||11400|| || || ||40 |- |[[:en:Zermelo's navigation problem]]||9700|| || || ||1 |- |[[:en:Zero element]]||7300|| || || ||10 |- |[[:en:Zero-based numbering]]||22600|| || || ||5 |- |[[:en:Zero-symmetric graph]]||5200|| || || ||3 |- |[[:en:Zeros and poles]]||9400|| || || ||28 |- |[[:en:Zeta function regularization]]||13700|| || || ||6 |- |[[:en:Zhang Luping]]||8000|| || || ||1 |- |[[:en:Shou-Wu Zhang]]||17200|| || || ||6 |- |[[:en:Zig-zag lemma]]||4000|| || || ||5 |- |[[:en:Zilber-Pink conjecture]]||7500|| || || ||1 |- |[[:en:Zonal spherical function]]||49900|| || || ||1 |- |[[:en:Zorn's lemma]]||22600|| || || ||35 |- |[[:en:Enrique Zuazua]]||14400|| || || ||8 |- |[[:en:Antoni Zygmund]]||8300|| || || ||14 |- |[[:en:Σ-algebra]]||26800|| || || ||36 |- |[[:en:Χ-bounded]]||11000|| || || ||1 |} 4byrneeq3zgaxolj1wdrf90cbon14y8 102 1009881 8485315 8484725 2022-08-08T18:32:34Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki == [[:en:Category:List-Class mathematics articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!en չափ!!Հայերեն հոդված!!hy չափ!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:300,000]]||100|| || || ||35 |- |[[:en:400,000]]||100|| || || ||35 |- |[[:en:500,000]]||100|| || || ||35 |- |[[:en:600,000]]||100|| || || ||35 |- |[[:en:700,000]]||100|| || || ||35 |- |[[:en:800,000]]||100|| || || ||35 |- |[[:en:900,000]]||100|| || || ||35 |- |[[:en:Alfréd Rényi Prize]]||3500|| || || ||5 |- |[[:en:Algorithms and Combinatorics]]||4500|| || || ||2 |- |[[:en:Apeirotope]]||3900|| || || ||3 |- |[[:en:Areas of mathematics]]||100||[[Մաթեմատիկա]]||80600|| ||305 |- |[[:en:Askey scheme]]||7700|| || || ||4 |- |[[:en:Bibliography of E. T. Whittaker]]||149700|| || || ||1 |- |[[:en:Center (algebra)]]||2300|| || || ||14 |- |[[:en:Comparison of linear algebra libraries]]||10200|| || || ||2 |- |[[:en:Comparison test]]||300|| || || ||2 |- |[[:en:Compound of cubes]]||400|| || || ||1 |- |[[:en:Compound of octahedra]]||600|| || || ||1 |- |[[:en:Compound of tetrahedra]]||400|| || || ||1 |- |[[:en:Correspondence (mathematics)]]||100|| || || ||16 |- |[[:en:Coxeter notation]]||176300|| || || ||4 |- |[[:en:Cyclic (mathematics)]]||1600|| || || ||3 |- |[[:en:Dannie Heineman Prize for Mathematical Physics]]||4100|| || || ||17 |- |[[:en:Del in cylindrical and spherical coordinates]]||29100|| || || ||13 |- |[[:en:Enumerations of specific permutation classes]]||25000|| || || ||1 |- |[[:en:Gauss Lectureship]]||5300|| || || ||5 |- |[[:en:George Pólya Award]]||8700|| || || ||3 |- |[[:en:Glossary of algebraic geometry]]||74700|| || || ||4 |- |[[:en:Glossary of algebraic topology]]||46100|| || || ||1 |- |[[:en:Glossary of areas of mathematics]]||73300|| || || ||2 |- |[[:en:Glossary of arithmetic and diophantine geometry]]||37500|| || || ||2 |- |[[:en:Glossary of calculus]]||88400|| || || ||1 |- |[[:en:Glossary of classical algebraic geometry]]||82900|| || || ||1 |- |[[:en:Glossary of differential geometry and topology]]||5600|| || || ||1 |- |[[:en:Glossary of field theory]]||15600|| || || ||3 |- |[[:en:Glossary of functional analysis]]||17200|| || || ||1 |- |[[:en:Glossary of graph theory]]||106500|| || || ||19 |- |[[:en:Glossary of invariant theory]]||39800|| || || ||1 |- |[[:en:Glossary of Lie groups and Lie algebras]]||23300|| || || ||1 |- |[[:en:Glossary of linear algebra]]||7700|| || || ||1 |- |[[:en:Glossary of mathematical symbols]]||73300||[[Մաթեմատիկական նշաններ]]||28800|| ||59 |- |[[:en:Glossary of mathematics]]||3800|| || || ||5 |- |[[:en:Glossary of order theory]]||29300|| || || ||1 |- |[[:en:Glossary of Principia Mathematica]]||20700|| || || ||1 |- |[[:en:Glossary of representation theory]]||34800|| || || ||1 |- |[[:en:Glossary of set theory]]||68500|| || || ||1 |- |[[:en:Gödel Lecture]]||4900|| || || ||1 |- |[[:en:Graduate Studies in Mathematics]]||27700|| || || ||5 |- |[[:en:Graduate Texts in Mathematics]]||34800|| || || ||10 |- |[[:en:List of Greek mathematicians]]||10700|| || || ||7 |- |[[:en:ICTP Ramanujan Prize]]||8800|| || || ||7 |- |[[:en:International Mathematical Olympiad selection process]]||39200|| || || ||1 |- |[[:en:List of Iranian mathematicians]]||6900|| || || ||2 |- |[[:en:ISO 31-11]]||17600|| || || ||6 |- |[[:en:List of Jewish mathematicians]]||182800|| || || ||2 |- |[[:en:Krieger–Nelson Prize]]||3100|| || || ||7 |- |[[:en:List of abstract algebra topics]]||12100|| || || ||4 |- |[[:en:List of actuaries]]||6800|| || || ||1 |- |[[:en:List of algebraic constructions]]||1400|| || || ||1 |- |[[:en:List of algebraic geometry topics]]||6700|| || || ||2 |- |[[:en:List of algebraic number theory topics]]||2100|| || || ||4 |- |[[:en:List of algebraic topology topics]]||3800|| || || ||2 |- |[[:en:List of aperiodic sets of tiles]]||35000|| || || ||3 |- |[[:en:List of axioms]]||2700|| || || ||4 |- |[[:en:List of Banach spaces]]||2400|| || || ||2 |- |[[:en:List of books about polyhedra]]||57000|| || || ||1 |- |[[:en:List of books in computational geometry]]||18900|| || || ||3 |- |[[:en:List of Boolean algebra topics]]||5900|| || || ||4 |- |[[:en:List of calculus topics]]||4400|| || || ||5 |- |[[:en:List of centroids]]||11700|| || || ||10 |- |[[:en:List of circle topics]]||9100|| || || ||3 |- |[[:en:List of combinatorial computational geometry topics]]||3800|| || || ||1 |- |[[:en:List of commutative algebra topics]]||3800|| || || ||1 |- |[[:en:List of complex analysis topics]]||4400|| || || ||3 |- |[[:en:List of complex and algebraic surfaces]]||7300|| || || ||2 |- |[[:en:List of complexity classes]]||8100|| || || ||11 |- |[[:en:List of computability and complexity topics]]||5200|| || || ||1 |- |[[:en:List of computer algebra systems]]||31100|| || || ||4 |- |[[:en:List of conjectures]]||28100|| || || ||5 |- |[[:en:List of conjectures by Paul Erdős]]||11100|| || || ||7 |- |[[:en:List of continuity-related mathematical topics]]||1800|| || || ||1 |- |[[:en:List of contributors to general relativity]]||20300|| || || ||3 |- |[[:en:List of convex regular-faced polyhedra]]||5500|| || || ||1 |- |[[:en:List of convexity topics]]||8100|| || || ||1 |- |[[:en:List of curves]]||7100|| || || ||7 |- |[[:en:List of curves topics]]||3400|| || || ||3 |- |[[:en:List of definite integrals]]||13700|| || || ||10 |- |[[:en:List of differential geometry topics]]||8700|| || || ||4 |- |[[:en:List of dimensionless quantities]]||39400|| || || ||1 |- |[[:en:List of disproved mathematical ideas]]||4200|| || || ||2 |- |[[:en:List of examples of lengths]]||35300|| || || ||1 |- |[[:en:List of exceptional set concepts]]||1300|| || || ||1 |- |[[:en:List of exponential topics]]||6100|| || || ||4 |- |[[:en:List of fellows of the American Statistical Association]]||69600|| || || ||1 |- |[[:en:List of Fields medalists affiliated with the Institute for Advanced Study]]||4500|| || || ||2 |- |[[:en:List of fields of application of statistics]]||5400|| || || ||5 |- |[[:en:List of films about mathematicians]]||12700|| || || ||4 |- |[[:en:List of finite simple groups]]||46700|| || || ||6 |- |[[:en:List of finite spherical symmetry groups]]||15400|| || || ||5 |- |[[:en:List of forcing notions]]||16600|| || || ||1 |- |[[:en:List of formal systems]]||1700|| || || ||1 |- |[[:en:List of formulae involving π]]||30900|| || || ||7 |- |[[:en:List of formulas in Riemannian geometry]]||19800|| || || ||1 |- |[[:en:List of Fourier analysis topics]]||3100|| || || ||3 |- |[[:en:List of Fourier transforms]]||100|| || || ||64 |- |[[:en:List of Fourier-related transforms]]||7000|| || || ||5 |- |[[:en:List of functional analysis topics]]||5500|| || || ||3 |- |[[:en:List of general topology topics]]||5000|| || || ||2 |- |[[:en:List of geodesic polyhedra and Goldberg polyhedra]]||31100|| || || ||1 |- |[[:en:List of geometers]]||14700|| || || ||8 |- |[[:en:List of geometric topology topics]]||3300|| || || ||2 |- |[[:en:List of geometry topics]]||9900|| || || ||2 |- |[[:en:List of Graph Theory Problems]]||5300|| || || ||1 |- |[[:en:List of graph theory topics]]||7600|| || || ||2 |- |[[:en:List of graphs by edges and vertices]]||7300|| || || ||2 |- |[[:en:List of group theory topics]]||10200|| || || ||10 |- |[[:en:List of harmonic analysis topics]]||2600|| || || ||1 |- |[[:en:List of Hilbert systems]]||17900|| || || ||3 |- |[[:en:List of Hungarian mathematicians]]||5400|| || || ||4 |- |[[:en:List of important publications in mathematics]]||96600|| || || ||3 |- |[[:en:List of impossible puzzles]]||1600|| || || ||3 |- |[[:en:List of Indian mathematicians]]||6800|| || || ||10 |- |[[:en:List of inequalities]]||8900|| || || ||7 |- |[[:en:List of integer sequences]]||27800|| || || ||4 |- |[[:en:List of integrals of Gaussian functions]]||6300|| || || ||8 |- |[[:en:List of integrals of hyperbolic functions]]||5800||[[Հիպերբոլական ֆունկցիաների ինտեգրալների ցանկ]]||7800|| ||31 |- |[[:en:List of integrals of inverse trigonometric functions]]||6000||[[Հակադարձ եռանկյունաչափական ֆունկցիաների ինտեգրալների ցանկ]]||7200|| ||30 |- |[[:en:List of integrals of irrational functions]]||13700|| || || ||32 |- |[[:en:List of integrals of trigonometric functions]]||17400||[[Եռանկյունաչափական ֆունկցիաների ինտեգրալների ցանկ]]||15500|| ||37 |- |[[:en:List of irreducible Tits indices]]||11200|| || || ||1 |- |[[:en:List of isotoxal polyhedra and tilings]]||15100|| || || ||2 |- |[[:en:List of Italian mathematicians]]||19600|| || || ||5 |- |[[:en:List of Johnson solids]]||60000|| || || ||3 |- |[[:en:List of k-uniform tilings]]||72200|| || || ||1 |- |[[:en:List of knapsack problems]]||11100|| || || ||4 |- |[[:en:List of knot theory topics]]||7400|| || || ||1 |- |[[:en:List of Laplace transforms]]||9700|| || || ||2 |- |[[:en:List of large cardinal properties]]||5800|| || || ||2 |- |[[:en:List of largest known primes and probable primes]]||26300|| || || ||1 |- |[[:en:List of lemmas]]||8300|| || || ||3 |- |[[:en:List of Lie groups topics]]||4100|| || || ||2 |- |[[:en:List of logarithmic identities]]||29700|| || || ||21 |- |[[:en:List of logic symbols]]||22300|| || || ||18 |- |[[:en:List of manifolds]]||3700|| || || ||3 |- |[[:en:List of Martin Gardner Mathematical Games columns]]||32300|| || || ||3 |- |[[:en:List of mathematical abbreviations]]||18200|| || || ||6 |- |[[:en:List of mathematical artists]]||25800|| || || ||1 |- |[[:en:List of mathematical constants]]||81000|| || || ||10 |- |[[:en:List of mathematical functions]]||9900|| || || ||21 |- |[[:en:List of mathematical jargon]]||37700|| || || ||2 |- |[[:en:List of mathematical knots and links]]||3400|| || || ||2 |- |[[:en:List of mathematical logic topics]]||14000|| || || ||3 |- |[[:en:List of mathematical proofs]]||6000|| || || ||2 |- |[[:en:List of mathematical properties of points]]||3300|| || || ||1 |- |[[:en:List of mathematical series]]||17300|| || || ||12 |- |[[:en:List of mathematical shapes]]||46800|| || || ||5 |- |[[:en:List of mathematical societies]]||3900|| || || ||4 |- |[[:en:List of mathematical symbols by subject]]||143300|| || || ||2 |- |[[:en:List of mathematical theories]]||2100|| || || ||2 |- |[[:en:List of mathematical topics in quantum theory]]||4400|| || || ||3 |- |[[:en:List of mathematical uses of Latin letters]]||32800|| || || ||1 |- |[[:en:List of mathematics competitions]]||8700||[[Մաթեմատիկական օլիմպիադա]]||3400||այո||14 |- |[[:en:List of mathematics history topics]]||1500|| || || ||2 |- |[[:en:List of mathematics journals]]||14100|| || || ||3 |- |[[:en:List of multivariable calculus topics]]||1900|| || || ||1 |- |[[:en:List of named differential equations]]||15400|| || || ||1 |- |[[:en:List of nonlinear ordinary differential equations]]||7000|| || || ||1 |- |[[:en:List of nonlinear partial differential equations]]||22400|| || || ||2 |- |[[:en:List of NP-complete problems]]||28600|| || || ||3 |- |[[:en:List of number fields with class number one]]||15400|| || || ||1 |- |[[:en:List of numeral systems]]||35100|| || || ||4 |- |[[:en:List of numerical analysis topics]]||71800|| || || ||4 |- |[[:en:List of open-source software for mathematics]]||12900|| || || ||1 |- |[[:en:List of order structures in mathematics]]||1600|| || || ||8 |- |[[:en:List of order theory topics]]||4800|| || || ||1 |- |[[:en:List of Polish mathematicians]]||5100|| || || ||2 |- |[[:en:List of polygons]]||18600|| || || ||3 |- |[[:en:List of polygons, polyhedra and polytopes]]||29600|| || || ||2 |- |[[:en:List of PPAD-complete problems]]||2000|| || || ||1 |- |[[:en:List of prime knots]]||26200|| || || ||3 |- |[[:en:List of prime numbers]]||116300||[[Պարզ թվերի ցանկ]]||22300|| ||35 |- |[[:en:List of properties of sets of reals]]||1500|| || || ||1 |- |[[:en:List of PSPACE-complete problems]]||18500|| || || ||1 |- |[[:en:List of q-analogs]]||2100|| || || ||1 |- |[[:en:List of real analysis topics]]||14300|| || || ||2 |- |[[:en:List of regular polytopes and compounds]]||121100|| || || ||7 |- |[[:en:List of representation theory topics]]||2600|| || || ||1 |- |[[:en:List of representations of e]]||8200|| || || ||5 |- |[[:en:List of Runge–Kutta methods]]||26600|| || || ||6 |- |[[:en:List of self-intersecting polygons]]||1100|| || || ||2 |- |[[:en:List of set identities and relations]]||155800|| || || ||1 |- |[[:en:List of set theory topics]]||9100|| || || ||3 |- |[[:en:List of small groups]]||29800|| || || ||15 |- |[[:en:List of small polyhedra by vertex count]]||8600|| || || ||2 |- |[[:en:List of solids derived from the sphere]]||900|| || || ||1 |- |[[:en:List of spirals]]||7900|| || || ||3 |- |[[:en:List of statements independent of ZFC]]||17800|| || || ||4 |- |[[:en:List of statisticians]]||39800|| || || ||7 |- |[[:en:List of surfaces]]||1600|| || || ||3 |- |[[:en:List of tessellations]]||15000|| || || ||1 |- |[[:en:List of textbooks in electromagnetism]]||46000|| || || ||1 |- |[[:en:List of textbooks in thermodynamics and statistical mechanics]]||47800|| || || ||2 |- |[[:en:List of textbooks on classical mechanics and quantum mechanics]]||10400|| || || ||1 |- |[[:en:List of theorems called fundamental]]||4500|| || || ||8 |- |[[:en:List of things named after Adrien-Marie Legendre]]||1500|| || || ||2 |- |[[:en:List of things named after Alan Turing]]||3400|| || || ||1 |- |[[:en:List of things named after Alexander Grothendieck]]||2600|| || || ||2 |- |[[:en:List of things named after Alfred Tarski]]||1800|| || || ||2 |- |[[:en:List of things named after André Weil]]||1300|| || || ||1 |- |[[:en:List of things named after Archimedes]]||2200|| || || ||3 |- |[[:en:List of things named after Arthur Cayley]]||1200|| || || ||2 |- |[[:en:List of things named after Bernhard Riemann]]||3600|| || || ||4 |- |[[:en:List of things named after Carl Friedrich Gauss]]||11200|| || || ||8 |- |[[:en:List of things named after Carl Gustav Jacob Jacobi]]||2500|| || || ||2 |- |[[:en:List of things named after Charles Hermite]]||3900|| || || ||1 |- |[[:en:List of things named after Eduard Heine]]||600|| || || ||1 |- |[[:en:List of things named after Élie Cartan]]||2400|| || || ||1 |- |[[:en:List of things named after Emil Artin]]||1100|| || || ||1 |- |[[:en:List of things named after Erich Hecke]]||700|| || || ||1 |- |[[:en:List of things named after Ernst Witt]]||800|| || || ||1 |- |[[:en:List of things named after Euclid]]||1800|| || || ||3 |- |[[:en:List of things named after Felix Klein]]||1600|| || || ||1 |- |[[:en:List of things named after Ferdinand Georg Frobenius]]||1500|| || || ||1 |- |[[:en:List of things named after Gottfried Leibniz]]||3800|| || || ||7 |- |[[:en:List of things named after Henri Poincaré]]||7900|| || || ||2 |- |[[:en:List of things named after Hermann Weyl]]||2800|| || || ||2 |- |[[:en:List of things named after Isaac Newton]]||3900|| || || ||4 |- |[[:en:List of things named after Jacques Hadamard]]||2500|| || || ||1 |- |[[:en:List of things named after James Joseph Sylvester]]||4800|| || || ||1 |- |[[:en:List of things named after Jean-Pierre Serre]]||1600|| || || ||1 |- |[[:en:List of things named after Johannes Kepler]]||1700|| || || ||2 |- |[[:en:List of things named after John Horton Conway]]||5900|| || || ||1 |- |[[:en:List of things named after Joseph-Louis Lagrange]]||2800|| || || ||4 |- |[[:en:List of things named after Karl Weierstrass]]||1600|| || || ||3 |- |[[:en:List of things named after Leonhard Euler]]||13900||[[Լեոնարդ Էյլերի պատվին անվանված օբյեկտների ցանկ]]||5700|| ||15 |- |[[:en:List of things named after Niels Henrik Abel]]||2100|| || || ||2 |- |[[:en:List of things named after Paul Erdős]]||2400|| || || ||6 |- |[[:en:List of things named after Peter Gustav Lejeune Dirichlet]]||2700|| || || ||3 |- |[[:en:List of things named after Pierre Deligne]]|| || || || ||36 |- |[[:en:List of things named after Pythagoras]]||3100|| || || ||2 |- |[[:en:List of things named after Richard Dedekind]]||1200|| || || ||1 |- |[[:en:List of things named after Srinivasa Ramanujan]]||2500|| || || ||3 |- |[[:en:List of things named after Thomas Bayes]]||4400|| || || ||2 |- |[[:en:List of things named after W. V. D. Hodge]]||700|| || || ||1 |- |[[:en:List of topics related to π]]||3300|| || || ||2 |- |[[:en:List of topologies on the category of schemes]]||1900|| || || ||1 |- |[[:en:List of transforms]]||3100|| || || ||7 |- |[[:en:List of transitive finite linear groups]]||6700|| || || ||1 |- |[[:en:List of triangle inequalities]]||45200|| || || ||2 |- |[[:en:List of triangle topics]]||11700|| || || ||4 |- |[[:en:List of trigonometric identities]]||76300||[[Եռանկյունաչափական նույնություններ]]||19900|| ||37 |- |[[:en:List of two-dimensional geometric shapes]]||4900|| || || ||2 |- |[[:en:List of undecidable problems]]||12200|| || || ||3 |- |[[:en:List of uniform polyhedra by Schwarz triangle]]||65200|| || || ||2 |- |[[:en:List of unsolved problems in fair division]]||25700|| || || ||1 |- |[[:en:List of unsolved problems in information theory]]||5200|| || || ||2 |- |[[:en:List of unsolved problems in mathematics]]||172700|| || || ||28 |- |[[:en:List of variational topics]]||1000|| || || ||1 |- |[[:en:List of vector spaces in mathematics]]||700|| || || ||2 |- |[[:en:List of wavelet-related transforms]]||1600|| || || ||1 |- |[[:en:List of winners of the Mathcounts competition]]|| || || || ||6 |- |[[:en:List of works by Petr Vaníček]]||92500|| || || ||1 |- |[[:en:List of zeta functions]]||3000|| || || ||4 |- |[[:en:Lists of integrals]]||29200|| || || ||46 |- |[[:en:Lists of mathematics topics]]||21700||[[Մաթեմատիկայի մասին հոդվածների ցանկեր]]||14700||այո||16 |- |[[:en:Lists of shapes]]||1100|| || || ||8 |- |[[:en:Lists of uniform tilings on the sphere, plane, and hyperbolic plane]]||55800|| || || ||1 |- |[[:en:Lists of unsolved problems in mathematics]]||100|| || || ||28 |- |[[:en:Louise Hay Award]]||6700|| || || ||4 |- |[[:en:MAA Certificate of Merit]]||1200|| || || ||1 |- |[[:en:Manifold decomposition]]||4100|| || || ||1 |- |[[:en:Map of lattices]]||3200|| || || ||1 |- |[[:en:Martin Gardner bibliography]]||32300|| || || ||2 |- |[[:en:Mathematical Alphanumeric Symbols]]||108800|| || || ||9 |- |[[:en:Mathematical operators and symbols in Unicode]]||13300|| || || ||3 |- |[[:en:Mathematical software]]||5500|| || || ||11 |- |[[:en:List of mathematician-politicians]]||7200|| || || ||1 |- |[[:en:Lists of mathematicians]]||2600|| || || ||2 |- |[[:en:List of Chinese mathematicians]]||2500|| || || ||6 |- |[[:en:Mathematics education in the United Kingdom]]||15400|| || || ||1 |- |[[:en:Max Noether's theorem]]||900|| || || ||2 |- |[[:en:List of members of the National Academy of Sciences (Applied mathematical sciences)]]||4100|| || || ||2 |- |[[:en:Miscellaneous Mathematical Symbols-B]]||11000|| || || ||8 |- |[[:en:Morgan Prize]]||12300|| || || ||6 |- |[[:en:Names of small numbers]]||4900|| || || ||4 |- |[[:en:Noether Lecture]]||7600|| || || ||5 |- |[[:en:Emmy Noether bibliography]]||27100|| || || ||2 |- |[[:en:Noise (spectral phenomenon)]]||4700|| || || ||1 |- |[[:en:List of numbers]]||56400|| || || ||40 |- |[[:en:Order (mathematics)]]||3900|| || || ||9 |- |[[:en:Ordered set operators]]||7200|| || || ||1 |- |[[:en:Orders of magnitude (numbers)]]||88200|| || || ||12 |- |[[:en:Outline of actuarial science]]||4200|| || || ||1 |- |[[:en:Outline of algebra]]||8000|| || || ||2 |- |[[:en:Outline of discrete mathematics]]||8400|| || || ||2 |- |[[:en:Outline of linear algebra]]||4500|| || || ||3 |- |[[:en:Outline of logic]]||22600|| || || ||1 |- |[[:en:Outline of mathematics]]||14900|| || || ||7 |- |[[:en:Outline of probability]]||7800|| || || ||1 |- |[[:en:Outline of trigonometry]]||8600|| || || ||2 |- |[[:en:Paracompact uniform honeycombs]]||259400|| || || ||1 |- |[[:en:Paul Erdős Prize]]||2100|| || || ||6 |- |[[:en:Polytope families]]||8300|| || || ||5 |- |[[:en:Poncelet Prize]]||8900|| || || ||8 |- |[[:en:Popular mathematics]]||9100|| || || ||6 |- |[[:en:Regular skew apeirohedron]]||16600|| || || ||4 |- |[[:en:Regular skew polyhedron]]||14000|| || || ||3 |- |[[:en:Rouse Ball Professor of Mathematics]]||3300|| || || ||3 |- |[[:en:Séminaire Nicolas Bourbaki (1960–1969)]]||10800|| || || ||2 |- |[[:en:Senior Wrangler]]||70500|| || || ||2 |- |[[:en:Snedecor Award]]||1300|| || || ||2 |- |[[:en:Special classes of semigroups]]||36000|| || || ||1 |- |[[:en:Srinivasa Ramanujan Medal]]||1200|| || || ||3 |- |[[:en:Sums of powers]]||5500|| || || ||3 |- |[[:en:Table of bases]]||43000||[[Հիմքերի աղյուսակ]]||90800||այո||10 |- |[[:en:Table of Clebsch–Gordan coefficients]]||42100|| || || ||4 |- |[[:en:Table of divisors]]||94200||[[Բաժանարարների աղյուսակ]]||115900||այո||18 |- |[[:en:Table of Lie groups]]||13800|| || || ||4 |- |[[:en:Table of prime factors]]||49700|| || || ||16 |- |[[:en:Tarski Lectures]]||3600|| || || ||4 |- |[[:en:List of things named after Joseph Fourier]]||2400|| || || ||2 |- |[[:en:Timeline of abelian varieties]]||9700|| || || ||1 |- |[[:en:Timeline of algebra]]||27500|| || || ||2 |- |[[:en:Timeline of algorithms]]||17600|| || || ||2 |- |[[:en:Timeline of ancient Greek mathematicians]]||24600|| || || ||4 |- |[[:en:Timeline of information theory]]||8800|| || || ||3 |- |[[:en:Timeline of women in mathematics]]||44300|| || || ||4 |- |[[:en:Timeline of women in mathematics in the United States]]||15700|| || || ||3 |- |[[:en:Undergraduate Texts in Mathematics]]||35100|| || || ||6 |- |[[:en:Uniform honeycombs in hyperbolic space]]||86700|| || || ||2 |- |[[:en:Uniform polyhedron compound]]||23600|| || || ||6 |- |[[:en:Uniform tiling symmetry mutations]]||4700|| || || ||1 |- |[[:en:Vector algebra relations]]||10200|| || || ||4 |- |[[:en:Vector calculus identities]]||27200||[[Վեկտորական անալիզի բանաձևեր]]||5700|| ||11 |- |[[:en:Whitehead Prize]]||7500|| || || ||12 |- |[[:en:Wolf Prize in Mathematics]]||16100|| || || ||27 |- |[[:en:Ε-net]]||300|| || || ||2 |- |[[:en:Ξ function]]||300|| || || ||1 |} 20ass5aah0htg78eyiy7zc94euetyk3 102 1009883 8485316 8484726 2022-08-08T18:33:05Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki == [[:ru:Category:Статьи проекта Математика высшей важности]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!en չափ!!Հայերեն հոդված!!hy չափ!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:ru:1 (число)]]||13000||[[1 (թիվ)]]||1600||այո||195 |- |[[:ru:Аксиома]]||14800||[[Աքսիոմ]]||3100|| ||109 |- |[[:ru:Аксиома параллельности Евклида]]||71400|| || || ||41 |- |[[:ru:Алгебра]]||40400||[[Հանրահաշիվ]]||36100|| ||178 |- |[[:ru:Алгебраическая геометрия]]||41900||[[Հանրահաշվական երկրաչափություն]]||3600|| ||61 |- |[[:ru:Алгебраическое многообразие]]||29200|| || || ||34 |- |[[:ru:Анализ (раздел математики)]]||52000||[[Մաթեմատիկական անալիզ]]||31900|| ||118 |- |[[:ru:Аналитическая геометрия]]||19400||[[Անալիտիկ երկրաչափություն]]||1200||այո||77 |- |[[:ru:Арифметика]]||134800||[[Թվաբանություն]]||136300|| ||163 |- |[[:ru:Бесконечность]]||108200||[[Անվերջություն (մաթեմատիկա)]]||10000|| ||125 |- |[[:ru:Векторное пространство]]||31900||[[Վեկտորական տարածություն]]||5300|| ||82 |- |[[:ru:Великая теорема Ферма]]||41700||[[Ֆերմայի մեծ թեորեմ]]||6500|| ||80 |- |[[:ru:Вычислительная математика]]||52600|| || || ||27 |- |[[:ru:Галуа, Эварист]]||21200||[[Էվարիստ Գալուա]]||2400|| ||94 |- |[[:ru:Гаусс, Карл Фридрих]]||63600||[[Կառլ Գաուս]]||69500|| ||178 |- |[[:ru:Геометрия]]||43100||[[Երկրաչափություն]]||70300|| ||199 |- |[[:ru:Гильберт, Давид]]||52900||[[Դավիթ Հիլբերտ]]||48900|| ||143 |- |[[:ru:Гипотеза Пуанкаре]]||15300|| || || ||46 |- |[[:ru:Гипотеза Римана]]||64200|| || || ||58 |- |[[:ru:Группа (математика)]]||58800||[[Խումբ]]||8300|| ||81 |- |[[:ru:Дифференциальное уравнение]]||42000||[[Դիֆերենցիալ հավասարումներ]]||26900|| ||98 |- |[[:ru:Евклидово пространство]]||22700|| || || ||63 |- |[[:ru:Знаки плюса и минуса]]||16100||[[Պլյուս և մինուս նշաններ]]||14100|| ||23 |- |[[:ru:История математики]]||172400||[[Մաթեմատիկայի պատմություն]]||19800||այո||65 |- |[[:ru:Классификация простых конечных групп]]||73200|| || || ||25 |- |[[:ru:Колмогоров, Андрей Николаевич]]||118400||[[Անդրեյ Կոլմոգորով]]||6800|| ||71 |- |[[:ru:Кольцо (математика)]]||43000||[[Օղակ (մաթեմատիկա)]]||3900|| ||67 |- |[[:ru:Комплексное число]]||121400||[[Կոմպլեքս թիվ]]||11600|| ||133 |- |[[:ru:Комплексный анализ]]||42600|| || || ||60 |- |[[:ru:Коши, Огюстен Луи]]||18200||[[Օգյուստեն Լուի Կոշի]]||5900|| ||78 |- |[[:ru:Лейбниц, Готфрид Вильгельм]]||258600||[[Գոթֆրիդ Լայբնից]]||257000|| ||191 |- |[[:ru:Линейная алгебра]]||78500||[[Գծային հանրահաշիվ]]||42300|| ||113 |- |[[:ru:Лобачевский, Николай Иванович]]||98900||[[Նիկոլայ Լոբաչևսկի]]||2700|| ||89 |- |[[:ru:Логарифм]]||114700||[[Լոգարիթմ]]||16100|| ||113 |- |[[:ru:Манин, Юрий Иванович]]||27700|| || || ||20 |- |[[:ru:Математика]]||61300||[[Մաթեմատիկա]]||80600|| ||305 |- |[[:ru:Математическая индукция]]||10600||[[Մաթեմատիկական ինդուկցիա]]||2000|| ||70 |- |[[:ru:Математическая логика]]||42500||[[Մաթեմատիկական տրամաբանություն]]||1100|| ||89 |- |[[:ru:Математический анализ]]||79900|| || || ||105 |- |[[:ru:Математическое доказательство]]||52500||[[Մաթեմատիկական ապացույց]]||49900|| ||98 |- |[[:ru:Матрица (математика)]]||63700||[[Մատրից]]||26100|| ||97 |- |[[:ru:Международный конгресс математиков]]||111200|| || || ||31 |- |[[:ru:Многообразие]]||18600||[[Բազմաձևություն]]||2800||այո||50 |- |[[:ru:Многочлен]]||16900||[[Բազմանդամ]]||5000|| ||84 |- |[[:ru:Множество]]||29100||[[Բազմություն]]||47000|| ||104 |- |[[:ru:Неевклидова геометрия]]||6000||[[Ոչ էվկլիդեսյան երկրաչափություն]]||5000|| ||54 |- |[[:ru:Нётер, Эмми]]||157000||[[Էմմի Նյոթեր]]||164000|| ||86 |- |[[:ru:Ноль]]||50400||[[0 (թիվ)]]||11600|| ||156 |- |[[:ru:Ньютон, Исаак]]||250900||[[Իսահակ Նյուտոն]]||147500|| ||277 |- |[[:ru:Окружность]]||51000||[[Շրջանագիծ]]||22000|| ||151 |- |[[:ru:Основания математики]]||119400|| || || ||36 |- |[[:ru:Основная теорема алгебры]]||18100||[[Հանրահաշվի հիմնական թեորեմ]]||12300|| ||59 |- |[[:ru:Пи (число)]]||82900||[[Պի թիվ]]||44100|| ||161 |- |[[:ru:Плоскость]]||19700||[[Հարթություն]]||2100|| ||88 |- |[[:ru:Площадь]]||41900||[[Մակերես]]||9700||այո||162 |- |[[:ru:Подмножество]]||13900||[[Ենթաբազմություն]]||8600|| ||67 |- |[[:ru:Подпространство]]||6600|| || || ||16 |- |[[:ru:Поле (алгебра)]]||17400|| || || ||63 |- |[[:ru:Преобразование Фурье]]||44400|| || || ||64 |- |[[:ru:Прикладная математика]]||32300||[[Կիրառական մաթեմատիկա]]||8800|| ||80 |- |[[:ru:Производная функции]]||58800||[[Ածանցյալ]]||18400|| ||89 |- |[[:ru:Простое число]]||108100||[[Պարզ թիվ]]||3300|| ||138 |- |[[:ru:Прямая]]||26700||[[Ուղիղ]]||7200|| ||110 |- |[[:ru:Прямоугольная система координат]]||29200||[[Դեկարտյան կոորդինատների համակարգ]]||4100|| ||77 |- |[[:ru:Риман, Бернхард]]||35300||[[Բեռնարդ Ռիման]]||12800|| ||106 |- |[[:ru:Ряд (математика)]]||49900|| || || ||79 |- |[[:ru:Ряд Тейлора]]||46900||[[Թեյլորի շարք]]||52200|| ||66 |- |[[:ru:Синай, Яков Григорьевич]]||21600|| || || ||30 |- |[[:ru:Система координат]]||42700||[[Կոորդինատային համակարգ]]||39400|| ||91 |- |[[:ru:Система линейных алгебраических уравнений]]||15600||[[Գծային հավասարումների համակարգ]]||8100|| ||74 |- |[[:ru:Соболев, Сергей Львович]]||34100||[[Սերգեյ Սոբոլև]]||4100|| ||27 |- |[[:ru:Список пленарных докладов на Международных конгрессах математиков]]||160000|| || || ||5 |- |[[:ru:Статистика]]||46200||[[Վիճակագրություն]]||10000|| ||185 |- |[[:ru:Теорема]]||37900||[[Թեորեմ]]||3000|| ||94 |- |[[:ru:Теорема Пифагора]]||56700||[[Պյութագորասի թեորեմ]]||7300|| ||123 |- |[[:ru:Теория графов]]||390400||[[Գրաֆների տեսություն]]||22300|| ||78 |- |[[:ru:Теория групп]]||48300|| || || ||79 |- |[[:ru:Теория категорий]]||28200||[[Կատեգորիաների տեսություն]]||7500|| ||53 |- |[[:ru:Теория множеств]]||70900||[[Բազմությունների տեսություն]]||50700|| ||124 |- |[[:ru:Теория функций вещественной переменной]]||8100|| || || ||42 |- |[[:ru:Теория хаоса]]||56700|| || || ||68 |- |[[:ru:Теория чисел]]||40100||[[Թվերի տեսություն]]||83500|| ||120 |- |[[:ru:Трапеция]]||15600||[[Սեղան (երկրաչափություն)]]||6600||այո||98 |- |[[:ru:Треугольник]]||89600||[[Եռանկյուն]]||16200|| ||162 |- |[[:ru:Тригонометрические функции]]||73000||[[Եռանկյունաչափական ֆունկցիաներ]]||65000|| ||80 |- |[[:ru:Тригонометрия]]||36000||[[Եռանկյունաչափություն]]||55900|| ||143 |- |[[:ru:Угол]]||66000||[[Անկյուն]]||64300|| ||133 |- |[[:ru:Фрактал]]||35000||[[Ֆրակտալ]]||51800|| ||79 |- |[[:ru:Функция (математика)]]||45000||[[Ֆունկցիա (մաթեմատիկա)]]||43300|| ||120 |- |[[:ru:Фурье, Жан-Батист Жозеф]]||39100||[[Ժոզեֆ Ֆուրիե]]||5000|| ||127 |- |[[:ru:Хаос]]||9100|| || || ||37 |- |[[:ru:Цифры]]||9900||[[Թվանշաններ]]||9500|| ||99 |- |[[:ru:Число]]||41100||[[Թիվ]]||80600|| ||199 |- |[[:ru:Шафаревич, Игорь Ростиславович]]||64800|| || || ||29 |- |[[:ru:Эйлер, Леонард]]||204000||[[Լեոնարդ Էյլեր]]||188100|| ||173 |- |[[:ru:Элементарная алгебра]]||20600||[[Տարրական հանրահաշիվ]]||14200|| ||55 |} k9wgw23zq745hf1ffwk2du7ldfq7c2e 102 1009885 8485318 8484727 2022-08-08T18:34:20Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki == [[:ru:Category:Статьи проекта Математика высокой важности]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!en չափ!!Հայերեն հոդված!!hy չափ!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:ru:Абсолютная величина]]||9900||[[Բացարձակ արժեք]]||1200|| ||79 |- |[[:ru:Алгебра Ли]]||15200|| || || ||30 |- |[[:ru:Алгоритм Евклида]]||50800||[[Էվկլիդեսի ալգորիթմ]]||10200|| ||62 |- |[[:ru:Алгоритм Ленстры — Ленстры — Ловаса]]||38800|| || || ||7 |- |[[:ru:Аносов, Дмитрий Викторович]]||14400|| || || ||17 |- |[[:ru:Апории Зенона]]||101300|| || || ||47 |- |[[:ru:Арнольд, Владимир Игоревич]]||49600|| || || ||57 |- |[[:ru:Архимед]]||145800||[[Արքիմեդես]]||92100|| ||220 |- |[[:ru:Асимптотический анализ]]||15000|| || || ||16 |- |[[:ru:Аффинная система координат]]||2200|| || || ||8 |- |[[:ru:Базис]]||31500|| || || ||48 |- |[[:ru:Бахвалов, Николай Сергеевич]]||18900|| || || ||9 |- |[[:ru:Бельтрами, Эудженио]]||27100|| || || ||32 |- |[[:ru:Билинейная форма]]||11800||[[Երկգծային ձև]]||9400|| ||25 |- |[[:ru:Бинарное отношение]]||22400|| || || ||41 |- |[[:ru:Бином Ньютона]]||12800||[[Նյուտոնի երկանդամ]]||7100|| ||72 |- |[[:ru:Бицадзе, Андрей Васильевич]]||16800|| || || ||5 |- |[[:ru:Борн, Макс]]||142400||[[Մաքս Բոռն]]||48400|| ||108 |- |[[:ru:Брушлинский, Константин Владимирович]]||22100|| || || ||3 |- |[[:ru:Булева алгебра]]||18600|| || || ||16 |- |[[:ru:Булинский, Александр Вадимович]]||8300|| || || ||3 |- |[[:ru:Бухштабер, Виктор Матвеевич]]||8100|| || || ||7 |- |[[:ru:Вейерштрасс, Карл]]||24700||[[Կառլ Վայերշտրաս]]||4800|| ||72 |- |[[:ru:Вектор (геометрия)]]||35500|| || || ||91 |- |[[:ru:Вектор (математика)]]||23100||[[Վեկտոր]]||15100|| ||21 |- |[[:ru:Векторное поле]]||37800||[[Վեկտորական դաշտ]]||8800|| ||51 |- |[[:ru:Векторное произведение]]||41200||[[Վեկտորական արտադրյալ]]||12800|| ||66 |- |[[:ru:Векуа, Илья Несторович]]||22100||[[Իլյա Վեկուա]]||3800|| ||23 |- |[[:ru:Вещественное число]]||80500||[[Իրական թվեր]]||4300|| ||115 |- |[[:ru:Вишик, Марко Иосифович]]||10500|| || || ||6 |- |[[:ru:Возведение в степень]]||43300||[[Աստիճան (հանրահաշիվ)]]||140800|| ||89 |- |[[:ru:Воронин, Сергей Михайлович]]||7300|| || || ||2 |- |[[:ru:Временная сложность алгоритма]]||68900|| || || ||23 |- |[[:ru:Вычитание]]||48000||[[Հանում]]||40800|| ||112 |- |[[:ru:Гауссов интеграл]]||11500|| || || ||24 |- |[[:ru:Гауссовы целые числа]]||62100|| || || ||30 |- |[[:ru:Гёдель, Курт]]||36900||[[Կուրտ Գյոդել]]||4300|| ||104 |- |[[:ru:Геометрия (Декарт)]]||55800||[[Երկրաչափություն (Դեկարտ)]]||31300|| ||17 |- |[[:ru:Гернет, Надежда Николаевна]]||8100|| || || ||8 |- |[[:ru:Гипербола (математика)]]||38000||[[Հիպերբոլ]]||3700||այո||74 |- |[[:ru:Гладкое многообразие]]||16100|| || || ||21 |- |[[:ru:Голубев, Владимир Васильевич]]||21800|| || || ||7 |- |[[:ru:Градиент]]||21400||[[Գրադիենտ]]||6000|| ||64 |- |[[:ru:Граф (математика)]]||33000||[[Գրաֆներ]]||5600||այո||67 |- |[[:ru:Деление (математика)]]||55400||[[Բաժանում (մաթեմատիկա)]]||11200|| ||120 |- |[[:ru:Деление на ноль]]||10300||[[Բաժանում զրոյի վրա]]||9200|| ||38 |- |[[:ru:Деление с остатком]]||24100||[[Մնացորդով բաժանում]]||17500|| ||30 |- |[[:ru:Дельта-функция]]||36100|| || || ||47 |- |[[:ru:Демидович, Борис Павлович]]||15700|| || || ||10 |- |[[:ru:Дерево (теория графов)]]||15800|| || || ||38 |- |[[:ru:Десятичная дробь]]||37200|| || || ||21 |- |[[:ru:Динамическая система]]||23700|| || || ||50 |- |[[:ru:Дискретная математика]]||5300||[[Դիսկրետ մաթեմատիկա]]||7500||այո||78 |- |[[:ru:Дисперсионный анализ]]||23300||[[Դիսպերս վերլուծություն]]||5900|| ||47 |- |[[:ru:Дифференциальная геометрия поверхностей]]||20600|| || || ||8 |- |[[:ru:Дифференциальная приватность]]||27900|| || || ||10 |- |[[:ru:Дифференциальное исчисление]]||15400||[[Դիֆերենցիալ հաշիվ]]||18700|| ||72 |- |[[:ru:Дифференциальное уравнение в частных производных]]||34700||[[Մասնակի ածանցյալներով դիֆերենցիալ հավասարումներ]]||3900|| ||52 |- |[[:ru:Длина кривой]]||11900|| || || ||35 |- |[[:ru:Дородницын, Анатолий Алексеевич]]||61700||[[Անատոլի Դորոդնիցին]]||2600|| ||9 |- |[[:ru:Дьяченко, Владимир Федотович]]||7200|| || || ||2 |- |[[:ru:Евклидова геометрия]]||8700||[[Էվկլիդեսյան երկրաչափություն]]||2200|| ||80 |- |[[:ru:Евклидова метрика]]||2600|| || || ||34 |- |[[:ru:Жидков, Николай Петрович]]||15000|| || || ||2 |- |[[:ru:Задача о рюкзаке]]||52600||[[Ուսապարկի խնդիր]]||4400|| ||31 |- |[[:ru:Знак плюс-минус]]||8000|| || || ||28 |- |[[:ru:Золотое сечение]]||41800||[[Ոսկե հատում]]||5100|| ||94 |- |[[:ru:Зубков, Андрей Михайлович]]||8500|| || || ||2 |- |[[:ru:Ильин, Владимир Александрович (математик)]]||25500|| || || ||5 |- |[[:ru:Инвариант (математика)]]||5900||[[Ինվարիանտ (մաթեմատիկա)]]||3100|| ||30 |- |[[:ru:Инвариантное подпространство]]||4600|| || || ||11 |- |[[:ru:Институт математики имени С. Л. Соболева СО РАН]]||7400|| || || ||4 |- |[[:ru:Интеграл]]||23400||[[Ինտեգրալ]]||1000|| ||93 |- |[[:ru:Интеграл Римана]]||51500||[[Ռիմանի ինտեգրալ]]||13300|| ||39 |- |[[:ru:Иррациональное число]]||34700||[[Իռացիոնալ թիվ]]||29200|| ||89 |- |[[:ru:История логарифмов]]||34500|| || || ||8 |- |[[:ru:История математических обозначений]]||248100||[[Մաթեմատիկական նշանակումների պատմություն]]||14900|| ||8 |- |[[:ru:История теории вероятностей]]||122400||[[Հավանականությունների տեսության պատմություն]]||123600|| ||16 |- |[[:ru:История тригонометрии]]||118700||[[Եռանկյունաչափության պատմություն]]||118400|| ||17 |- |[[:ru:Кажихов, Александр Васильевич]]||7900|| || || ||1 |- |[[:ru:Казанское физико-математическое общество]]||7000|| || || ||2 |- |[[:ru:Камынин, Леонид Иванович (математик)]]||10900|| || || ||1 |- |[[:ru:Касим-Заде, Октай Мурадович]]||6000|| || || ||2 |- |[[:ru:Квадратный корень из 2]]||17600||[[Քառակուսի արմատ երկուսից]]||15400|| ||43 |- |[[:ru:Квантор]]||9500||[[Քվանտորներ]]||9400|| ||36 |- |[[:ru:Келдыш, Мстислав Всеволодович]]||76600||[[Մստիսլավ Կելդիշ]]||9600|| ||34 |- |[[:ru:Класс Co-NP-complete]]||4000|| || || ||10 |- |[[:ru:Классическая логика]]||6800|| || || ||20 |- |[[:ru:Клейн, Феликс]]||33900||[[Ֆելիքս Կլայն]]||7500|| ||68 |- |[[:ru:Ковалевская, Софья Васильевна]]||57300||[[Սոֆյա Կովալևսկայա]]||3800|| ||82 |- |[[:ru:Код Хэмминга]]||32700|| || || ||31 |- |[[:ru:Козлов, Валерий Васильевич]]||32100|| || || ||7 |- |[[:ru:Комбинаторика]]||62100||[[Կոմբինատորիկա]]||9400|| ||83 |- |[[:ru:Коммутативная алгебра]]||3900|| || || ||34 |- |[[:ru:Коммутативное кольцо]]||15100|| || || ||35 |- |[[:ru:Комплексная плоскость]]||21200||[[Կոմպլեքս հարթություն]]||1900|| ||45 |- |[[:ru:Конечная группа]]||26900|| || || ||22 |- |[[:ru:Конечное поле]]||48300||[[Վերջավոր դաշտ]]||44300|| ||35 |- |[[:ru:Континуум-гипотеза]]||10400||[[Կոնտինուումի վարկած]]||3600||այո||39 |- |[[:ru:Контроль ошибок]]||18300|| || || ||36 |- |[[:ru:Конформное отображение]]||12000||[[Կոնֆորմ արտապատկերում]]||4200|| ||28 |- |[[:ru:Корень (математика)]]||62400||[[Արմատ (մաթեմատիկա)]]||41700|| ||72 |- |[[:ru:Костомаров, Дмитрий Павлович]]||14100|| || || ||5 |- |[[:ru:Кривая]]||20800||[[Կոր]]||7500|| ||74 |- |[[:ru:Криптографическая хеш-функция]]||66900|| || || ||31 |- |[[:ru:Кудрявцев, Валерий Борисович]]||9800|| || || ||5 |- |[[:ru:Лаврентьев, Михаил Алексеевич]]||45500|| || || ||22 |- |[[:ru:Лаврентьев, Михаил Михайлович (старший)]]||12100|| || || ||4 |- |[[:ru:Лагранж, Жозеф Луи]]||27400||[[Ժոզեֆ Լուի Լագրանժ]]||4000|| ||99 |- |[[:ru:Лаплас, Пьер-Симон]]||46000||[[Պիեռ Սիմոն Լապլաս]]||11400|| ||118 |- |[[:ru:Лахтин, Леонид Кузьмич]]||24400|| || || ||4 |- |[[:ru:Лебег, Анри Леон]]||21100||[[Անրի Լեբեգ]]||5100|| ||45 |- |[[:ru:Лемма о малом искажении]]||17100|| || || ||8 |- |[[:ru:Лемма Шварца — Зиппеля]]||17700|| || || ||4 |- |[[:ru:Лемма Шепли — Фолкмана]]||103800|| || || ||7 |- |[[:ru:Лидов, Михаил Львович]]||29800|| || || ||4 |- |[[:ru:Линейное уравнение]]||20800||[[Գծային հավասարում]]||2500|| ||77 |- |[[:ru:Лиувилль, Жозеф]]||7300||[[Ժոզեֆ Լուիվիլ]]||2800|| ||45 |- |[[:ru:Логика первого порядка]]||18600||[[Պրեդիկատների տրամաբանություն]]||3700|| ||33 |- |[[:ru:Локуциевский, Олег Вячеславович]]||6800|| || || ||1 |- |[[:ru:Любимов, Николай Алексеевич]]||21700|| || || ||4 |- |[[:ru:Математика в девяти книгах]]||14400|| || || ||26 |- |[[:ru:Математическая биология]]||16300|| || || ||42 |- |[[:ru:Математическая константа]]||13800||[[Մաթեմատիկական հաստատուն]]||9400|| ||67 |- |[[:ru:Математические основы квантовой механики]]||20100|| || || ||28 |- |[[:ru:Математический институт имени В. А. Стеклова РАН]]||10800||[[ՌԳԱ Վ.Ա.Ստեկլովի անվան մաթեմատիկական ինստիտուտ]]||9300|| ||18 |- |[[:ru:Математический объект]]||4800|| || || ||31 |- |[[:ru:Метод Монте-Карло]]||32600||[[Մոնտե-Կարլոյի մեթոդ]]||2800|| ||52 |- |[[:ru:Метод Ньютона]]||55400|| || || ||44 |- |[[:ru:Метрический тензор]]||24100|| || || ||27 |- |[[:ru:Метрическое пространство]]||39600||[[Մետրիկական տարածություն]]||2200||այո||58 |- |[[:ru:Механико-математический факультет МГУ]]||73400|| || || ||6 |- |[[:ru:Мнимая единица]]||16600||[[Կեղծ միավոր]]||9400|| ||62 |- |[[:ru:Многогранник]]||8000||[[Բազմանիստ]]||7200|| ||72 |- |[[:ru:Моисеев, Никита Николаевич]]||62600|| || || ||8 |- |[[:ru:Молин, Фёдор Эдуардович]]||19600|| || || ||8 |- |[[:ru:Монин, Андрей Сергеевич]]||22200|| || || ||9 |- |[[:ru:Монотонная последовательность]]||9500|| || || ||3 |- |[[:ru:Мощность множества]]||34600||[[Բազմության հզորություն]]||2400|| ||54 |- |[[:ru:Мышкис, Анатолий Дмитриевич]]||16900|| || || ||2 |- |[[:ru:Наименьшее общее кратное]]||6700||[[Ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկ]]||1700||այո||71 |- |[[:ru:Натуральный логарифм]]||44700||[[Բնական լոգարիթմ]]||21800|| ||60 |- |[[:ru:Непрерывная дробь]]||39700||[[Շղթայական կոտորակ]]||3000|| ||42 |- |[[:ru:Неравенство]]||22300||[[Անհավասարություն (մաթեմատիկա)]]||3900|| ||70 |- |[[:ru:Никишин, Евгений Михайлович]]||8300|| || || ||6 |- |[[:ru:Норма (математика)]]||15500|| || || ||42 |- |[[:ru:Нормальное распределение]]||43600||[[Նորմալ բաշխում]]||18500|| ||71 |- |[[:ru:Нормированное пространство]]||15700|| || || ||33 |- |[[:ru:Обратная функция]]||9500||[[Հակադարձ ֆունկցիա]]||1900|| ||58 |- |[[:ru:Обратные тригонометрические функции]]||37800||[[Հակադարձ եռանկյունաչափական ֆունկցիաներ]]||29500|| ||50 |- |[[:ru:Олейник, Ольга Арсеньевна]]||41100|| || || ||14 |- |[[:ru:Оператор (математика)]]||19800||[[Օպերատոր (մաթեմատիկա)]]||2300|| ||36 |- |[[:ru:Ортогональные многочлены]]||38600|| || || ||22 |- |[[:ru:Ортогональный базис]]||8400|| || || ||6 |- |[[:ru:Осипов, Юрий Сергеевич]]||38400|| || || ||19 |- |[[:ru:Основная теорема арифметики]]||37600||[[Թվաբանության հիմնական թեորեմ]]||18100|| ||68 |- |[[:ru:Остроградский, Михаил Васильевич]]||45300||[[Միխայիլ Օստրոգրադսկի]]||14700|| ||40 |- |[[:ru:Открытые математические проблемы]]||130900|| || || ||28 |- |[[:ru:Отношение (теория множеств)]]||12200|| || || ||49 |- |[[:ru:Отрицательное число]]||17200||[[Բացասական թիվ]]||8200|| ||63 |- |[[:ru:Пальцев, Борис Васильевич]]||11200|| || || ||2 |- |[[:ru:Парабола]]||21100||[[Պարաբոլ]]||6100||այո||85 |- |[[:ru:Парадокс дней рождения]]||40000||[[Ծննդյան օրերի պարադոքս]]||35500|| ||40 |- |[[:ru:Пархоменко, Алексей Серапионович]]||8700|| || || ||3 |- |[[:ru:Паршин, Алексей Николаевич]]||18200|| || || ||7 |- |[[:ru:Паскаль, Блез]]||62200||[[Բլեզ Պասկալ]]||5400|| ||185 |- |[[:ru:Первообразная]]||15500||[[Ֆունկցիայի նախնական]]||2100||այո||51 |- |[[:ru:Переменная величина]]||15800||[[Փոփոխական մեծություն]]||2600|| ||80 |- |[[:ru:Планиметрия]]||5300||[[Հարթաչափություն]]||900|| ||31 |- |[[:ru:Планковская длина]]||34100||[[Պլանկի երկարություն]]||5100||այո||52 |- |[[:ru:Поверхностные интегралы]]||10800||[[Մակերևութային ինտեգրալ]]||2100|| ||33 |- |[[:ru:Поверхность]]||44800||[[Մակերևույթ]]||22700|| ||70 |- |[[:ru:Полная теория]]||8800|| || || ||6 |- |[[:ru:Полный перебор]]||77700|| || || ||21 |- |[[:ru:Полянин, Андрей Дмитриевич]]||11800|| || || ||6 |- |[[:ru:Понтрягин, Лев Семёнович]]||86400||[[Լև Պոնտրյագին]]||3200|| ||32 |- |[[:ru:Попов, Александр Фёдорович (математик)]]||8600|| || || ||2 |- |[[:ru:Поспелов, Игорь Гермогенович]]||50300|| || || ||1 |- |[[:ru:Правило Лопиталя]]||11300||[[Լոպիտալի կանոն]]||4600|| ||53 |- |[[:ru:Признак сходимости]]||21600|| || || ||28 |- |[[:ru:Принцип двойственности (проективная геометрия)]]||100|| || || ||11 |- |[[:ru:Программа Ленглендса]]||30700|| || || ||18 |- |[[:ru:Проективное пространство]]||11200|| || || ||24 |- |[[:ru:Пространство (математика)]]||4400||[[Տարածություն (մաթեմատիկա)]]||1700|| ||33 |- |[[:ru:Псевдоевклидово пространство]]||19100|| || || ||8 |- |[[:ru:Пуанкаре, Анри]]||130800||[[Անրի Պուանկարե]]||6400|| ||119 |- |[[:ru:Пфейффер, Георгий Васильевич]]||6200|| || || ||7 |- |[[:ru:Рабин, Михаэль]]||11800|| || || ||30 |- |[[:ru:Равномощность]]||11800|| || || ||22 |- |[[:ru:Радиус]]||2600||[[Շառավիղ]]||1500||այո||101 |- |[[:ru:Рациональная функция]]||24200||[[Ռացիոնալ ֆունկցիա]]||7700|| ||42 |- |[[:ru:Рациональное число]]||34100||[[Ռացիոնալ թիվ]]||1900||այո||115 |- |[[:ru:Решение треугольников]]||63400||[[Եռանկյունների լուծում]]||61900|| ||14 |- |[[:ru:Решето Эратосфена]]||53200||[[Էրատոսթենեսի մաղ]]||11400|| ||59 |- |[[:ru:Риккати, Винченцо де]]||6700|| || || ||15 |- |[[:ru:Риккати, Якопо Франческо]]||4100|| || || ||29 |- |[[:ru:Роберваль, Жиль]]||12800|| || || ||28 |- |[[:ru:Родриг, Олинд]]||24800|| || || ||10 |- |[[:ru:Рождественский, Борис Леонидович]]||14600|| || || ||1 |- |[[:ru:Романов, Владимир Гаврилович]]||8400|| || || ||2 |- |[[:ru:Рыбников, Константин Алексеевич]]||18500|| || || ||4 |- |[[:ru:Сабит ибн Курра]]||9000|| || || ||43 |- |[[:ru:Садовничий, Виктор Антонович]]||119100|| || || ||19 |- |[[:ru:Семендяев, Константин Адольфович]]||10000|| || || ||6 |- |[[:ru:Сергеев, Армен Глебович]]||6400|| || || ||1 |- |[[:ru:Симметрия]]||53500||[[Համաչափություն]]||51200|| ||94 |- |[[:ru:Система Цермело — Френкеля]]||52600|| || || ||31 |- |[[:ru:Системы записи чисел]]||9800|| || || ||1 |- |[[:ru:Скалярное произведение]]||30400||[[Սկալյար արտադրյալ]]||9600|| ||70 |- |[[:ru:Снеддон, Иан]]||8600|| || || ||5 |- |[[:ru:Совершенное число]]||18900||[[Կատարյալ թիվ]]||5000|| ||63 |- |[[:ru:Сомов, Осип Иванович]]||12800|| || || ||7 |- |[[:ru:Сомов, Павел Иосифович]]||9000|| || || ||2 |- |[[:ru:Соотношение]]||22600||[[Հարաբերություններ (մաթեմատիկա)]]||1800||այո||60 |- |[[:ru:Сото, Доминго де]]||14400|| || || ||18 |- |[[:ru:Сравнение по модулю]]||46700|| || || ||22 |- |[[:ru:Среднее значение]]||11000||[[Միջին մեծություններ]]||1600|| ||40 |- |[[:ru:Стевин, Симон]]||12600||[[Սիմոն Սթևին]]||10200|| ||50 |- |[[:ru:Стеклов, Владимир Андреевич]]||19400||[[Վլադիմիր Ստեկլով]]||3300|| ||24 |- |[[:ru:Стечкин, Сергей Борисович]]||15100|| || || ||9 |- |[[:ru:Стокс, Джордж Габриель]]||22200||[[Ջորջ Գաբրիել Ստոքս]]||2900|| ||53 |- |[[:ru:Стретт, Джон Уильям (лорд Рэлей)]]||22500||[[Ջոն Ուիլյամ Ռելեյ]]||5900|| ||88 |- |[[:ru:Суайнсхед, Ричард]]||9400|| || || ||9 |- |[[:ru:Суворов, Георгий Дмитриевич]]||17400|| || || ||3 |- |[[:ru:Суслин, Михаил Яковлевич]]||15900|| || || ||14 |- |[[:ru:Существование и гладкость решений уравнений Навье — Стокса]]||14100|| || || ||9 |- |[[:ru:Тензорный скетч]]||10500|| || || ||3 |- |[[:ru:Теорема Атьи — Зингера об индексе]]||12900|| || || ||20 |- |[[:ru:Теорема Банаха о неподвижной точке]]||7800|| || || ||25 |- |[[:ru:Теорема Гёделя о полноте]]||3500|| || || ||18 |- |[[:ru:Теорема Ньютона — Лейбница]]||23900|| || || ||58 |- |[[:ru:Теорема о бесконечных обезьянах]]||39400|| || || ||45 |- |[[:ru:Теорема существования]]||7200|| || || ||9 |- |[[:ru:Теоремы Гёделя о неполноте]]||39100|| || || ||55 |- |[[:ru:Теория вероятностей]]||23400||[[Հավանականությունների տեսություն]]||14600|| ||87 |- |[[:ru:Теория игр]]||52400||[[Խաղերի տեսություն]]||10300|| ||91 |- |[[:ru:Тессеракт]]||26100|| || || ||34 |- |[[:ru:Тихонов, Андрей Николаевич]]||30300|| || || ||26 |- |[[:ru:Точка (геометрия)]]||17100||[[Կետ]]||1900|| ||104 |- |[[:ru:Трёхмерное пространство]]||6000||[[Եռաչափ տարածություն]]||5000|| ||67 |- |[[:ru:Тьюринг, Алан]]||87600||[[Ալան Թյուրինգ]]||111800|| ||169 |- |[[:ru:Уизем, Джеральд]]||3400|| || || ||10 |- |[[:ru:Умножение матриц]]||30300||[[Մատրիցների արտադրյալ]]||19100|| ||33 |- |[[:ru:Унитарное пространство]]||6300|| || || ||2 |- |[[:ru:Уравнения Навье — Стокса]]||19000||[[Նավիե-Ստոքսի հավասարում]]||2600|| ||45 |- |[[:ru:Философия математики]]||8300|| || || ||54 |- |[[:ru:Фиников, Сергей Павлович]]||15000|| || || ||4 |- |[[:ru:Флёров, Юрий Арсениевич]]||22800|| || || ||1 |- |[[:ru:Функционал]]||9100||[[Ֆունկցիոնալ]]||1400|| ||32 |- |[[:ru:Функция распределения]]||11300|| || || ||39 |- |[[:ru:Фурсиков, Андрей Владимирович]]||6900|| || || ||2 |- |[[:ru:Хеш-функция]]||46700||[[Հեշ ֆունկցիա]]||8800||այո||55 |- |[[:ru:Хинчин, Александр Яковлевич]]||20000|| || || ||22 |- |[[:ru:Чавчанидзе, Владимир Валерьянович]]||4400|| || || ||2 |- |[[:ru:Частная производная]]||9600|| || || ||51 |- |[[:ru:Чебышёв, Пафнутий Львович]]||134700||[[Պաֆնուտի Չեբիշև]]||4500|| ||47 |- |[[:ru:Ченцов, Николай Николаевич]]||15900|| || || ||3 |- |[[:ru:Чётность нуля]]||28200||[[Զրոյի զույգություն]]||34800|| ||32 |- |[[:ru:Числа Фибоначчи]]||44100||[[Ֆիբոնաչիի թվեր]]||10700|| ||69 |- |[[:ru:Шабат, Борис Владимирович]]||10300|| || || ||2 |- |[[:ru:Шидловский, Андрей Борисович]]||9700|| || || ||5 |- |[[:ru:Шнайер, Брюс]]||30400|| || || ||31 |- |[[:ru:Шпилькин, Сергей Александрович]]||24100|| || || ||3 |- |[[:ru:Шуршалов, Лев Владимирович]]||8600|| || || ||1 |- |[[:ru:Эпсилон-окрестность]]||2500|| || || ||3 |- |[[:ru:Эффект бабочки]]||9600||[[Թիթեռի էֆեկտ]]||3300|| ||59 |- |[[:ru:E (число)]]||28900||[[E (թիվ)]]||21700|| ||90 |- |[[:ru:K-теория]]||31100|| || || ||12 |- |[[:ru:Principia Mathematica]]||21900|| || || ||34 |} 00nva6m3j8pe9vsguz2a874esgy4o82 102 1009886 8485324 8484730 2022-08-08T18:36:32Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki == [[:ru:Category:Статьи проекта Математика средней важности]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!en չափ!!Հայերեն հոդված!!hy չափ!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:ru:«O» большое и «o» малое]]||20400|| || || ||38 |- |[[:ru:0,(9)]]||29700||[[0,(9)]]||12800|| ||61 |- |[[:ru:Абелев интеграл]]||3000||[[Աբելի ինտեգրալ]]||1500|| ||14 |- |[[:ru:Абстракция отождествления]]||3400|| || || ||1 |- |[[:ru:Аддитивность]]||1500|| || || ||15 |- |[[:ru:Аксиальный вектор]]||13500|| || || ||20 |- |[[:ru:Алгебра Жегалкина]]||3000|| || || ||2 |- |[[:ru:Алгебраическая группа]]||6700|| || || ||16 |- |[[:ru:Алгебраическая функция]]||5200||[[Հանրահաշվական ֆունկցիա]]||1000|| ||32 |- |[[:ru:Алгебраическое число]]||15100||[[Հանրահաշվական թիվ]]||1000|| ||62 |- |[[:ru:Алгоритм Беллмана — Форда]]||10000|| || || ||30 |- |[[:ru:Алгоритм Бернштейна — Вазирани]]||18700|| || || ||5 |- |[[:ru:Алгоритм Бурникеля — Циглера]]||4100|| || || ||2 |- |[[:ru:Алгоритм Дейкстры]]||25200||[[Դեքստրայի ալգորիթմ]]||3600||այո||51 |- |[[:ru:Алгоритм Флойда — Уоршелла]]||28200|| || || ||24 |- |[[:ru:Алгоритм Форда — Фалкерсона]]||13500||[[Ֆորդ-ֆալկերսոնի ալգորիթմ]]||12800|| ||21 |- |[[:ru:Алгоритм Харви — ван дер Хувена]]||7200|| || || ||1 |- |[[:ru:Алгоритм Шрайера — Симса]]||46600|| || || ||3 |- |[[:ru:Амортизационный анализ]]||9400|| || || ||15 |- |[[:ru:Амплитуда рассеяния]]||5800|| || || ||13 |- |[[:ru:Анализ данных]]||4200|| || || ||37 |- |[[:ru:Аналитическая теория чисел]]||8100|| || || ||35 |- |[[:ru:Аналитическая функция]]||1500||[[Անալիտիկ ֆունկցիա]]||4600|| ||37 |- |[[:ru:Аналитическое продолжение]]||20700||[[Անալիտիկ շարունակություն]]||4400|| ||26 |- |[[:ru:Апостериорная вероятность]]||2200|| || || ||17 |- |[[:ru:Арифметическая прогрессия]]||18600||[[Թվաբանական պրոգրեսիա]]||4000|| ||67 |- |[[:ru:Асимптота]]||10500||[[Ասիմպտոտ]]||1700|| ||58 |- |[[:ru:Асимптотическое разложение]]||6400|| || || ||15 |- |[[:ru:Атлас (топология)]]||3500|| || || ||15 |- |[[:ru:Аффинная геометрия]]||3200|| || || ||35 |- |[[:ru:Аффинное преобразование]]||9600||[[Աֆինական ձևափոխություն]]||3400|| ||34 |- |[[:ru:Аффинное пространство]]||11100|| || || ||27 |- |[[:ru:Банахова алгебра]]||17500|| || || ||17 |- |[[:ru:Бану Муса]]||4400|| || || ||28 |- |[[:ru:Бент-функция]]||9100|| || || ||3 |- |[[:ru:Бесконечно малая и бесконечно большая]]||24300||[[Անվերջ փոքր]]||1000||այո||40 |- |[[:ru:Бета-распределение]]||7900|| || || ||28 |- |[[:ru:Бета-функция Дирихле]]||8900|| || || ||15 |- |[[:ru:Биекция]]||5900||[[Փոխմիարժեք համապատասխանություն]]||1400|| ||55 |- |[[:ru:Бикватернион]]||12100|| || || ||11 |- |[[:ru:Билинейное отображение]]||3100|| || || ||17 |- |[[:ru:Биметрические теории гравитации]]||11500|| || || ||4 |- |[[:ru:Бинарная циклическая группа]]||2500|| || || ||2 |- |[[:ru:Бином]]||1100||[[Երկանդամ]]||1300|| ||44 |- |[[:ru:Биномиальная теорема Абеля]]||2600|| || || ||10 |- |[[:ru:Биссектриса]]||23600||[[Կիսորդ]]||4600|| ||41 |- |[[:ru:Бицентрическая система координат]]||3400|| || || ||5 |- |[[:ru:Блюменталь, Отто]]||11900|| || || ||13 |- |[[:ru:Бомбелли, Рафаэль]]||14400|| || || ||30 |- |[[:ru:Булева функция]]||47200||[[Բուլյան ֆունկցիա]]||43700|| ||23 |- |[[:ru:Бута]]||14100|| || || ||8 |- |[[:ru:Вариация функции]]||12100|| || || ||9 |- |[[:ru:Вектор-функция]]||10000|| || || ||21 |- |[[:ru:Векторный оператор Лапласа]]||9000|| || || ||8 |- |[[:ru:Вероятностная рекурсия]]||2300|| || || ||1 |- |[[:ru:Вероятность]]||85500||[[Հավանականություն]]||49200|| ||123 |- |[[:ru:Вершина (теория графов)]]||9600|| || || ||32 |- |[[:ru:Весовая матрица]]||4900|| || || ||4 |- |[[:ru:Взаимнокорреляционная функция]]||4400|| || || ||19 |- |[[:ru:Вневписанная окружность]]||15100|| || || ||11 |- |[[:ru:Вписанная окружность]]||20800||[[Ներգծյալ շրջանագիծ]]||4000||այո||32 |- |[[:ru:Врис, Густав де]]||4500|| || || ||14 |- |[[:ru:Вронскиан]]||8100|| || || ||23 |- |[[:ru:Вторая теорема о среднем]]||2400|| || || ||3 |- |[[:ru:Вулих, Борис Захарович]]||10900|| || || ||3 |- |[[:ru:Выпуклый многоугольник]]||3300|| || || ||34 |- |[[:ru:Вырождение (математика)]]||6400|| || || ||21 |- |[[:ru:Гамильтон, Уильям Роуэн]]||103900||[[Ուիլյամ Համիլտոն]]||84900|| ||79 |- |[[:ru:Гамильтонов граф]]||22500|| || || ||13 |- |[[:ru:Гамильтонова механика]]||23000|| || || ||40 |- |[[:ru:Гамма-распределение]]||12600|| || || ||30 |- |[[:ru:Геометрическая прогрессия]]||11200||[[Երկրաչափական պրոգրեսիա]]||4300||այո||62 |- |[[:ru:Геометрические закономерности в природе]]||107100||[[Բնության օրինաչափություններ]]||66200|| ||16 |- |[[:ru:Геометрическое место точек]]||4900|| || || ||42 |- |[[:ru:Гиперболические уравнения]]||7800|| || || ||14 |- |[[:ru:Гиперболоид]]||9200||[[Հիպերբոլոիդ]]||2000|| ||46 |- |[[:ru:Гиперкомплексное число]]||3600||[[Հիպերկոմպլեքս թվեր]]||2800|| ||33 |- |[[:ru:Гиперкуб]]||6000||[[Հիպերխորանարդ]]||5600|| ||39 |- |[[:ru:Гиперплоскость]]||2700|| || || ||32 |- |[[:ru:Гиперэкспоненциальное распределение]]||4500|| || || ||5 |- |[[:ru:Гипотеза ван дер Вардена]]||4300|| || || ||3 |- |[[:ru:Гипотеза Хадвигера (теория графов)]]||6200|| || || ||6 |- |[[:ru:Гипотеза H]]||3800|| || || ||6 |- |[[:ru:Гипоэллиптический оператор]]||6500|| || || ||7 |- |[[:ru:Гладкая функция]]||6000|| || || ||7 |- |[[:ru:Гладкое расслоение]]||4100|| || || ||2 |- |[[:ru:Гомологическая зеркальная симметрия]]||11100|| || || ||5 |- |[[:ru:Группа Ли]]||17000|| || || ||34 |- |[[:ru:Дарвин, Джордж Говард]]||61200||[[Ջորջ Դարվին]]||2900|| ||37 |- |[[:ru:Дважды стохастическая матрица]]||4600|| || || ||9 |- |[[:ru:Двенадцатигранники]]||4000||[[Դոդեկաեդր]]||10200|| ||55 |- |[[:ru:Двойная точка]]||2800|| || || ||2 |- |[[:ru:Двойное векторное произведение]]||6100|| || || ||3 |- |[[:ru:Двойственный симплекс-метод]]||100||[[Սիմպլեքս մեթոդ]]||6900|| ||36 |- |[[:ru:Двудольный граф]]||5900|| || || ||32 |- |[[:ru:Двумерное пространство]]||7700||[[Երկչափ տարածություն]]||7100|| ||46 |- |[[:ru:Дедекиндово сечение]]||13000|| || || ||29 |- |[[:ru:Декартов лист]]||14600|| || || ||29 |- |[[:ru:Деление многочленов]]||20300||[[Բազմանդամների սյունակով բաժանում]]||5000|| ||24 |- |[[:ru:Делимость]]||14000||[[Բաժանելիություն]]||13900|| ||63 |- |[[:ru:Дерево палиндромов]]||26900|| || || ||3 |- |[[:ru:Дзета-функция Римана]]||29400||[[Ռիմանի զետա ֆունկցիա]]||6700|| ||53 |- |[[:ru:Диагональное преобладание]]||2500|| || || ||14 |- |[[:ru:Диаметр]]||18400||[[Տրամագիծ]]||1600|| ||101 |- |[[:ru:Дискретная теорема Грина]]||10900|| || || ||3 |- |[[:ru:Дискриминантный анализ]]||3600|| || || ||14 |- |[[:ru:Дисперсия случайной величины]]||15600||[[Դիսպերսիա (վիճակագրություն)]]||16300|| ||63 |- |[[:ru:Дифференциалы высших порядков]]||8800|| || || ||1 |- |[[:ru:Дифференциальная форма]]||18700|| || || ||22 |- |[[:ru:Дифференциальные уравнения Лагранжа и Клеро]]||11000|| || || ||18 |- |[[:ru:Дифференцирование сложной функции]]||6700||[[Բարդ ֆունկցիայի դիֆերենցում]]||8800|| ||41 |- |[[:ru:Домики и колодцы]]||11600||[[Ջուր, գազ և էլեկտրականություն]]||3300|| ||17 |- |[[:ru:Дополнение Шура]]||3000|| || || ||13 |- |[[:ru:Дюйм]]||33400||[[Դյույմ]]||900|| ||94 |- |[[:ru:Евдокс Книдский]]||33300||[[Եվդոքս]]||1600|| ||63 |- |[[:ru:Евклидово поле]]||2300|| || || ||6 |- |[[:ru:Единичная матрица]]||4200|| || || ||48 |- |[[:ru:Единичная окружность]]||6400||[[Միավոր շրջանագիծ]]||1100||այո||58 |- |[[:ru:Единичный вектор]]||2200|| || || ||48 |- |[[:ru:Единичный круг]]||5000|| || || ||17 |- |[[:ru:Задача Дирихле]]||6600|| || || ||14 |- |[[:ru:Задача Неймана]]||8200||[[Նեյմանի խնդիր]]||2000|| ||15 |- |[[:ru:Задача Нелсона — Эрдёша — Хадвигера]]||9800|| || || ||11 |- |[[:ru:Задача о семи кёнигсбергских мостах]]||38500||[[Քյոնիգսբերգի յոթ կամուրջները]]||6600||այո||57 |- |[[:ru:Задача Фаньяно]]||2400|| || || ||8 |- |[[:ru:Задача Штурма — Лиувилля]]||24500|| || || ||17 |- |[[:ru:Задачи тысячелетия]]||10100||[[Հազարամյակի մրցանակային խնդիրներ]]||8300|| ||41 |- |[[:ru:Законы де Моргана]]||5700||[[Դե Մորգանի բանաձևեր]]||3300|| ||47 |- |[[:ru:Замкнутое множество]]||3800|| || || ||32 |- |[[:ru:Заряд (теория меры)]]||5300|| || || ||12 |- |[[:ru:Зоммерфельд, Арнольд]]||147300||[[Առնոլդ Զոմմերֆելդ]]||3400|| ||69 |- |[[:ru:Идеал (алгебра)]]||25600|| || || ||40 |- |[[:ru:Идеальный тепловой контакт]]||2200|| || || ||4 |- |[[:ru:Изоморфизм]]||17300||[[Իզոմորֆություն (մաթեմատիկա)]]||5400|| ||59 |- |[[:ru:Изотропный вектор]]||10100|| || || ||6 |- |[[:ru:Инвариантная производная по времени]]||6700|| || || ||1 |- |[[:ru:Интеграл Лебега]]||15300||[[Լեբեգի ինտեգրալ]]||4300|| ||30 |- |[[:ru:Интеграл Римана — Стилтьеса]]||3200||[[Ստիլտյեսի ինտեգրալ]]||1400|| ||19 |- |[[:ru:Интегральная показательная функция]]||9700|| || || ||19 |- |[[:ru:Интегральная теорема Коши]]||4600|| || || ||26 |- |[[:ru:Интегральная формула Коши]]||14800||[[Կոշիի ինտեգրալ]]||1800|| ||37 |- |[[:ru:Интегральное уравнение Вольтерры]]||4500|| || || ||12 |- |[[:ru:Интегральный признак Коши — Маклорена]]||6200|| || || ||18 |- |[[:ru:Интерполяционные формулы]]||8400|| || || ||3 |- |[[:ru:Интерполяционный многочлен Лагранжа]]||15400|| || || ||23 |- |[[:ru:История арифметики]]||121500|| || || ||6 |- |[[:ru:История криптографии]]||195200||[[Կրիպտոգրաֆիայի պատմություն]]||35200|| ||21 |- |[[:ru:История математики в Армении]]||96000||[[Մաթեմատիկայի պատմությունը Հայաստանում]]||88500|| ||3 |- |[[:ru:Каноническая форма Вейра]]||10000|| || || ||2 |- |[[:ru:Канторово множество]]||9200|| || || ||35 |- |[[:ru:Капелли, Альфредо]]||5700|| || || ||14 |- |[[:ru:Кари, Яркко]]||5700|| || || ||4 |- |[[:ru:Карно, Лазар]]||23400||[[Լազար Նիկոլա Կառնո]]||3400|| ||58 |- |[[:ru:Квадрат (алгебра)]]||6400||[[Թվի քառակուսի]]||6000|| ||53 |- |[[:ru:Квадратичная функция одной переменной]]||46500||[[Մեկ փոփոխականի քառակուսային ֆունկցիա]]||12500|| ||36 |- |[[:ru:Квадратное пирамидальное число]]||8200|| || || ||19 |- |[[:ru:Квадратура круга]]||18600||[[Շրջանի քառակուսացում]]||2300|| ||49 |- |[[:ru:Квадратурная формула Гаусса — Лагерра]]||2100|| || || ||3 |- |[[:ru:Квантиль]]||9700|| || || ||28 |- |[[:ru:Квантовая группа]]||6000|| || || ||13 |- |[[:ru:Класс (математика)]]||3400||[[Դաս (բազմությունների տեսություն)]]||2300|| ||29 |- |[[:ru:Клейн, Виллем]]||4900|| || || ||10 |- |[[:ru:Когомологии де Рама]]||12100|| || || ||14 |- |[[:ru:Коллинеарность]]||5400|| || || ||30 |- |[[:ru:Компланарность]]||4000|| || || ||21 |- |[[:ru:Конвей, Джон Хортон]]||102500|| || || ||47 |- |[[:ru:Кониашвили, Михаил Григорьевич]]||4800|| || || ||1 |- |[[:ru:Коническое сечение]]||34100||[[Կոնական հատույթ]]||2800|| ||78 |- |[[:ru:Константа Миллса]]||5800|| || || ||12 |- |[[:ru:Континуум (теория множеств)]]||13400|| || || ||17 |- |[[:ru:Кортевег, Дидерик]]||5700|| || || ||16 |- |[[:ru:Коэффициент]]||5400||[[Գործակիցներ]]||2100|| ||57 |- |[[:ru:Красота математики]]||32000|| || || ||26 |- |[[:ru:Кратность критической точки]]||12700|| || || ||1 |- |[[:ru:Кривая Безье]]||24700|| || || ||46 |- |[[:ru:Кривая Урысона]]||9700|| || || ||2 |- |[[:ru:Кривизна]]||16800|| || || ||44 |- |[[:ru:Криволинейный интеграл]]||16600||[[Կորագիծ ինտեգրալ]]||3500|| ||36 |- |[[:ru:Круг]]||8500||[[Շրջան (երկրաչափություն)]]||4300|| ||62 |- |[[:ru:Круг сходимости]]||3500|| || || ||17 |- |[[:ru:Куб (алгебра)]]||13600|| || || ||42 |- |[[:ru:Левитин, Карл Ефимович]]||54200|| || || ||1 |- |[[:ru:Лемма Адамара]]||6800|| || || ||4 |- |[[:ru:Лемма Морса]]||7500|| || || ||4 |- |[[:ru:Линейная независимость]]||5800|| || || ||39 |- |[[:ru:Линейное приближение]]||3600|| || || ||19 |- |[[:ru:Линейный непрерывный оператор]]||9500|| || || ||8 |- |[[:ru:Логарифмическая производная]]||3200|| || || ||15 |- |[[:ru:Логарифмическая система счисления]]||10300|| || || ||3 |- |[[:ru:Логарифмический признак сходимости]]||2100|| || || ||2 |- |[[:ru:Логнормальное распределение]]||8200|| || || ||25 |- |[[:ru:Локально связное пространство]]||2400|| || || ||10 |- |[[:ru:Лоэв, Мишель]]||4700|| || || ||10 |- |[[:ru:Лямбда-матрица]]||8900|| || || ||8 |- |[[:ru:Малая теорема Ферма]]||34400|| || || ||52 |- |[[:ru:Математическая абстракция]]||3700|| || || ||17 |- |[[:ru:Математическое ожидание]]||21400||[[Մաթեմատիկական սպասում]]||2000|| ||54 |- |[[:ru:Матрица Лемера]]||2700|| || || ||3 |- |[[:ru:Матрица мер конвергенции]]||9800|| || || ||5 |- |[[:ru:Матрица Паскаля]]||16100|| || || ||7 |- |[[:ru:Матрица перехода]]||7800|| || || ||20 |- |[[:ru:Матрица расстояний]]||8800|| || || ||11 |- |[[:ru:Матрица сдвига]]||7400|| || || ||5 |- |[[:ru:Матричный метод]]||6600|| || || ||2 |- |[[:ru:Метод бисопряжённых градиентов]]||5500|| || || ||4 |- |[[:ru:Метод Галёркина]]||12700|| || || ||12 |- |[[:ru:Метод Гаусса (численное интегрирование)]]||5600|| || || ||19 |- |[[:ru:Метод граничного элемента]]||11900|| || || ||10 |- |[[:ru:Метод итерации]]||7000|| || || ||1 |- |[[:ru:Метод конечных объёмов]]||5700|| || || ||13 |- |[[:ru:Метод конечных разностей]]||11600|| || || ||23 |- |[[:ru:Метод конечных элементов]]||21500|| || || ||40 |- |[[:ru:Метод Лобачевского — Греффе]]||13300|| || || ||6 |- |[[:ru:Метод неделимых]]||22900|| || || ||23 |- |[[:ru:Метод перевала]]||5500|| || || ||4 |- |[[:ru:Метод прогонки]]||15200|| || || ||11 |- |[[:ru:Метод прямоугольников]]||7300|| || || ||10 |- |[[:ru:Метод разделения переменных]]||16300|| || || ||20 |- |[[:ru:Метод релаксации]]||2400||[[Ռելակսացիայի մեթոդ]]||6400|| ||10 |- |[[:ru:Метод решёточных уравнений Больцмана]]||3700|| || || ||10 |- |[[:ru:Метод Рунге — Кутты]]||32200||[[Ռունգե-Կուտտայի մեթոդ]]||29700|| ||33 |- |[[:ru:Метод сопряжённых градиентов]]||10900|| || || ||3 |- |[[:ru:Метод сопряжённых градиентов (для решения СЛАУ)]]||7000|| || || ||14 |- |[[:ru:Метод стрельбы]]||4400|| || || ||9 |- |[[:ru:Метод характеристик]]||9500|| || || ||10 |- |[[:ru:Метод Якоби для собственных значений]]||4700|| || || ||9 |- |[[:ru:Минимальная форма автомата]]||8800|| || || ||2 |- |[[:ru:Минимальный многочлен матрицы]]||3100|| || || ||18 |- |[[:ru:Минимизация ДКА]]||3500|| || || ||10 |- |[[:ru:Минуции (математика)]]||6400|| || || ||1 |- |[[:ru:Многомасштабный метод конечных элементов]]||7500|| || || ||1 |- |[[:ru:Многочлены Лагерра]]||4900|| || || ||22 |- |[[:ru:Многочлены Полачека]]||2000|| || || ||1 |- |[[:ru:Множество Мандельброта]]||31700|| || || ||50 |- |[[:ru:Мухаммад ибн Муса ибн Шакир]]||6500|| || || ||1 |- |[[:ru:Наибольшее известное простое число]]||11000||[[Մեծագույն հայտնի պարզ թիվը]]||19800|| ||22 |- |[[:ru:Недоопределённая система]]||1600|| || || ||5 |- |[[:ru:Нейман, Карл Готфрид]]||5500|| || || ||22 |- |[[:ru:Необходимое условие сходимости рядов]]||2400|| || || ||18 |- |[[:ru:Непер, Джон]]||28800||[[Ջոն Նեփյեր]]||2400|| ||79 |- |[[:ru:Неравенство о среднем арифметическом, геометрическом и гармоническом]]||11500|| || || ||24 |- |[[:ru:Неравенство Птолемея]]||7600||[[Պտղոմեոսի թեորեմ]]||3200|| ||34 |- |[[:ru:Неравенство Сильвестра]]||1700|| || || ||1 |- |[[:ru:Норма (теория полей)]]||5400|| || || ||11 |- |[[:ru:Нормаль]]||14100||[[Նորմալ]]||2200|| ||40 |- |[[:ru:Нормальная форма дифференциальных уравнений]]||8900|| || || ||1 |- |[[:ru:Нормальная форма Смита]]||3600|| || || ||6 |- |[[:ru:Нулевой вектор]]||2600|| || || ||29 |- |[[:ru:Нуль функции]]||8500||[[Ֆունկցիայի զրո]]||4800|| ||46 |- |[[:ru:Область целостности]]||10000|| || || ||33 |- |[[:ru:Обобщённое гиперболическое распределение]]||4000|| || || ||5 |- |[[:ru:Обратная матрица]]||16700|| || || ||18 |- |[[:ru:Обратная параболическая интерполяция]]||4700|| || || ||5 |- |[[:ru:Обратное число]]||13800|| || || ||52 |- |[[:ru:Общая тауберова теорема Винера]]||2600|| || || ||3 |- |[[:ru:Объём]]||10200||[[Ծավալ]]||8900|| ||112 |- |[[:ru:Однородное дифференциальное уравнение]]||2900|| || || ||12 |- |[[:ru:Однородный многочлен]]||2500||[[Ձևեր (մաթեմատիկա)]]||4000|| ||19 |- |[[:ru:Одноугольник]]||2000|| || || ||24 |- |[[:ru:Ортогональные функции]]||3500||[[Օրթոգոնալ ֆունկցիաներ]]||2000|| ||10 |- |[[:ru:Особое решение]]||7000||[[Հատուկ լուծում]]||1800|| ||5 |- |[[:ru:Отелбаев, Мухтарбай Отелбаевич]]||11000|| || || ||5 |- |[[:ru:Отражающая функция Мироненко]]||4700|| || || ||5 |- |[[:ru:Оценка сложности песен]]||8700|| || || ||3 |- |[[:ru:Панин, Иван Александрович (математик)]]||10800|| || || ||3 |- |[[:ru:Параболическое уравнение]]||7300||[[Պարաբոլիկ հավասարումներ]]||7200|| ||14 |- |[[:ru:Парадокс Рассела]]||60100||[[Ռասելի պարադոքս]]||54900|| ||48 |- |[[:ru:Пентикяйнен, Тейво]]||9100|| || || ||3 |- |[[:ru:Перечислительная комбинаторика]]||2800|| || || ||11 |- |[[:ru:Перцептрон]]||96100|| || || ||30 |- |[[:ru:Поверхность второго порядка]]||17500|| || || ||4 |- |[[:ru:Поверхность Дарбу]]||4500|| || || ||1 |- |[[:ru:Поворот Гивенса]]||7000|| || || ||11 |- |[[:ru:Показатели центра распределения]]||4800|| || || ||45 |- |[[:ru:Поле направлений]]||1800|| || || ||8 |- |[[:ru:Полный граф]]||3700|| || || ||36 |- |[[:ru:Полукруговой закон Вигнера]]||3300|| || || ||7 |- |[[:ru:Полупростая алгебра Ли]]||17400|| || || ||13 |- |[[:ru:Полярный треугольник]]||5700|| || || ||1 |- |[[:ru:Порядковая статистика]]||5700|| || || ||13 |- |[[:ru:Порядок элемента]]||9900|| || || ||2 |- |[[:ru:Послание монаха Роджера Бэкона]]||96800|| || || ||3 |- |[[:ru:Постоянная Хинчина]]||19600|| || || ||11 |- |[[:ru:Поток векторного поля]]||7300||[[Վեկտորական դաշտի հոսք]]||2000|| ||41 |- |[[:ru:Правильные многомерные многогранники]]||8900|| || || ||17 |- |[[:ru:Правильный многогранник]]||26200||[[Կանոնավոր բազմանիստ]]||53600|| ||61 |- |[[:ru:Предельные теоремы Сегё]]||3800|| || || ||2 |- |[[:ru:Предобуславливание]]||10200|| || || ||6 |- |[[:ru:Премия Веблена по геометрии]]||4700|| || || ||14 |- |[[:ru:Преобразование Вигнера — Вилла]]||11400|| || || ||1 |- |[[:ru:Преобразование Лагерра]]||2000|| || || ||1 |- |[[:ru:Признак Гаусса]]||1700|| || || ||3 |- |[[:ru:Признак д’Аламбера]]||9100||[[Դ'Ալամբերի հայտանիշ]]||3500|| ||29 |- |[[:ru:Признак Куммера]]||5400|| || || ||4 |- |[[:ru:Признак Раабе]]||3700|| || || ||8 |- |[[:ru:Признак сравнения]]||6500|| || || ||18 |- |[[:ru:Признаки подобия треугольников]]||19300|| || || ||9 |- |[[:ru:Пример Адамара]]||2100|| || || ||2 |- |[[:ru:Примитивные уравнения]]||1900|| || || ||10 |- |[[:ru:Принцип Гарнака]]||5200|| || || ||12 |- |[[:ru:Приращение функции]]||1900|| || || ||2 |- |[[:ru:Проекционные методы решения СЛАУ]]||14600|| || || ||1 |- |[[:ru:Произведение Кронекера]]||14400||[[Կրոնեկերյան արտադրյալ]]||8800|| ||23 |- |[[:ru:Производная Дини]]||3800|| || || ||8 |- |[[:ru:Производная обратной функции]]||3700|| || || ||10 |- |[[:ru:Производная Пинкерле]]||5700|| || || ||5 |- |[[:ru:Пространство Браунера]]||7100|| || || ||3 |- |[[:ru:Пространство Минковского]]||16100||[[Մինկովսկու տարածություն]]||10600|| ||45 |- |[[:ru:Пространство Смит]]||4500|| || || ||3 |- |[[:ru:Пространство Соболева]]||19100|| || || ||19 |- |[[:ru:Пространство столбцов]]||22500|| || || ||12 |- |[[:ru:Пространство циклов]]||24000|| || || ||4 |- |[[:ru:Процедура Кэли — Диксона]]||15000|| || || ||15 |- |[[:ru:Пятиугольное число]]||6500|| || || ||25 |- |[[:ru:Радикальный признак Коши]]||8400|| || || ||24 |- |[[:ru:Радиус-вектор]]||4600||[[Շառավիղ-վեկտոր]]||2800||այո||47 |- |[[:ru:Разложение Холецкого]]||9500|| || || ||20 |- |[[:ru:Разрывный метод Галёркина]]||21300|| || || ||3 |- |[[:ru:Распределение Вейбулла]]||25900|| || || ||26 |- |[[:ru:Распределение Дирихле]]||8200|| || || ||15 |- |[[:ru:Распределение Коши]]||9000|| || || ||28 |- |[[:ru:Распределение Лапласа]]||12300|| || || ||15 |- |[[:ru:Распределение Максвелла]]||30000||[[Մաքսվելի բաշխում]]||3500|| ||40 |- |[[:ru:Распределение Парето]]||8100|| || || ||28 |- |[[:ru:Распределение Пуассона]]||15500||[[Պուասոնի բաշխում]]||2400|| ||50 |- |[[:ru:Распределение Райса]]||5000|| || || ||9 |- |[[:ru:Распределение Рэлея]]||5400|| || || ||20 |- |[[:ru:Распределение хи-квадрат]]||21100|| || || ||39 |- |[[:ru:Распределение variance-gamma]]||3200|| || || ||3 |- |[[:ru:Расстояние Махаланобиса]]||10900|| || || ||19 |- |[[:ru:Расстояние Минковского]]||3200|| || || ||11 |- |[[:ru:Расстояние Чебышёва]]||3400|| || || ||20 |- |[[:ru:Регулярное семейство распределений]]||2700|| || || ||2 |- |[[:ru:Редко используемые тригонометрические функции]]||12300|| || || ||3 |- |[[:ru:Решение задачи с конца]]||3600|| || || ||2 |- |[[:ru:Римские цифры]]||52800||[[Հռոմեական թվեր]]||2600||այո||103 |- |[[:ru:Ряд Гаусса]]||3900|| || || ||6 |- |[[:ru:Ряд из натуральных чисел]]||30400|| || || ||27 |- |[[:ru:Ряд обратных квадратов]]||40800|| || || ||32 |- |[[:ru:Саломаа, Арто]]||15000|| || || ||10 |- |[[:ru:Свойство замкнутости регулярных языков]]||1700|| || || ||1 |- |[[:ru:Сглаживающий сплайн]]||11100|| || || ||3 |- |[[:ru:Сектор круга]]||1300||[[Սեկտոր (երկրաչափություն)]]||1700||այո||47 |- |[[:ru:Семейство (математика)]]||7500|| || || ||23 |- |[[:ru:Сепарабельное пространство]]||7300|| || || ||23 |- |[[:ru:Сертификат простоты]]||13000|| || || ||4 |- |[[:ru:Сжимающее отображение]]||3200|| || || ||17 |- |[[:ru:Сигнатура (линейная алгебра)]]||3400|| || || ||11 |- |[[:ru:Символ Якоби]]||15300|| || || ||25 |- |[[:ru:Скользящая средняя]]||30700|| || || ||27 |- |[[:ru:Слабая производная]]||7300|| || || ||15 |- |[[:ru:Сложение]]||153500||[[Գումարում]]||38600|| ||123 |- |[[:ru:Смешанное произведение]]||7700||[[Խառն արտադրյալ]]||1900|| ||28 |- |[[:ru:Собственный вектор]]||32500|| || || ||48 |- |[[:ru:Соотношение Безу]]||21000|| || || ||34 |- |[[:ru:Сопряжённый корень]]||2600|| || || ||1 |- |[[:ru:Спектральная теорема]]||26400|| || || ||16 |- |[[:ru:Спектральная теория]]||8600|| || || ||13 |- |[[:ru:Список интегралов от гиперболических функций]]||6500||[[Հիպերբոլական ֆունկցիաների ինտեգրալների ցանկ]]||7800|| ||31 |- |[[:ru:Список интегралов от иррациональных функций]]||9100|| || || ||32 |- |[[:ru:Список интегралов от логарифмических функций]]||2400||[[Լոգարիթմական ֆունկցիաների ինտեգրալների ցանկ]]||4500|| ||32 |- |[[:ru:Список интегралов от обратных тригонометрических функций]]||4500||[[Հակադարձ եռանկյունաչափական ֆունկցիաների ինտեգրալների ցանկ]]||7200|| ||30 |- |[[:ru:Список интегралов от рациональных функций]]||4700||[[Ռացիոնալ ֆունկցիաների ինտեգրալների ցանկ]]||6000|| ||34 |- |[[:ru:Список интегралов от тригонометрических функций]]||13900||[[Եռանկյունաչափական ֆունկցիաների ինտեգրալների ցանկ]]||15500|| ||37 |- |[[:ru:Список интегралов от экспоненциальных функций]]||4500||[[Էքսպոնենցիալ ֆունկցիաների ինտեգրալների ցանկ]]||7400|| ||33 |- |[[:ru:Список интегралов элементарных функций]]||13000|| || || ||46 |- |[[:ru:Список квадратурных формул]]||36900||[[Քառակուսացման բանաձևերի ցանկ]]||29100|| ||2 |- |[[:ru:Список матриц]]||28100|| || || ||9 |- |[[:ru:Список объектов, названных в честь Исаака Ньютона]]||4900|| || || ||4 |- |[[:ru:Список объектов, названных в честь Леонарда Эйлера]]||22400||[[Լեոնարդ Էյլերի պատվին անվանված օբյեկտների ցանկ]]||5700|| ||15 |- |[[:ru:Спор о струне]]||35300|| || || ||3 |- |[[:ru:Стабилизированный метод бисопряжённых градиентов]]||4300|| || || ||4 |- |[[:ru:Статистическая оценка]]||5800||[[Վիճակագրական գնահատական]]||800|| ||30 |- |[[:ru:Стилтьес, Томас Иоаннес]]||16300||[[Թոմաս Ստիլտյես]]||1500|| ||24 |- |[[:ru:Стохастический интеграл]]||9800|| || || ||18 |- |[[:ru:Ступенчатый вид матрицы]]||2900|| || || ||17 |- |[[:ru:Суперпростое число]]||1800|| || || ||8 |- |[[:ru:Суперсимметрия]]||32500||[[Սուպերսիմետրիա]]||10800|| ||51 |- |[[:ru:Суслин, Андрей Александрович]]||14000|| || || ||9 |- |[[:ru:Суффиксный автомат]]||80500|| || || ||5 |- |[[:ru:Сфеническое число]]||5000|| || || ||21 |- |[[:ru:Сферическая теорема синусов]]||5000|| || || ||2 |- |[[:ru:Сферические теоремы косинусов]]||13600|| || || ||8 |- |[[:ru:Схема Эйткена]]||5800|| || || ||3 |- |[[:ru:Счастливое число (lucky number)]]||9300|| || || ||22 |- |[[:ru:Телескопический ряд]]||5000|| || || ||21 |- |[[:ru:Тело (алгебра)]]||3000|| || || ||29 |- |[[:ru:Тензор Дарбу]]||3400|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема Абеля]]||3700|| || || ||25 |- |[[:ru:Теорема Абеля о неразрешимости уравнений в радикалах]]||8500|| || || ||22 |- |[[:ru:Теорема Адамара о лакунах]]||1800|| || || ||5 |- |[[:ru:Теорема Адамара о степенном ряде]]||7200||[[Կոշի-Ադամարի թեորեմ]]||7300|| ||18 |- |[[:ru:Теорема Александера о предбазе]]||8600|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема Александрова о выпуклой функции]]||1600|| || || ||6 |- |[[:ru:Теорема Александрова о развёртке]]||6100|| || || ||4 |- |[[:ru:Теорема Аполлония]]||3500||[[Ապոլոնիուսի թեորեմ]]||3200|| ||25 |- |[[:ru:Теорема Ауманна о согласии]]||4500|| || || ||4 |- |[[:ru:Теорема Больцано — Вейерштрасса]]||23100|| || || ||35 |- |[[:ru:Теорема Бондаревой — Шепли]]||3300|| || || ||5 |- |[[:ru:Теорема Брахмагупты]]||7600|| || || ||20 |- |[[:ru:Теорема Ван-Обеля о четырёхугольнике]]||2900|| || || ||17 |- |[[:ru:Теорема Вариньона (геометрия)]]||5300||[[Վարինյոնի թեորեմ (երկրաչափություն)]]||5400||այո||16 |- |[[:ru:Теорема Вейерштрасса о функции на компакте]]||8000|| || || ||27 |- |[[:ru:Теорема Вивиани]]||4600||[[Վիվիանիի թեորեմ]]||2500|| ||27 |- |[[:ru:Теорема Виртингера]]||2000|| || || ||2 |- |[[:ru:Теорема Витта]]||2900|| || || ||3 |- |[[:ru:Теорема Волда]]||3100|| || || ||5 |- |[[:ru:Теорема вращения Эйлера]]||3300|| || || ||12 |- |[[:ru:Теорема Гаусса — Маркова]]||12500|| || || ||18 |- |[[:ru:Теорема Гильберта — Шмидта]]||4900|| || || ||4 |- |[[:ru:Теорема Грина]]||13200||[[Գրինի բանաձևեր]]||1300|| ||39 |- |[[:ru:Теорема де Гуа]]||8500||[[Դե Գուայի թեորեմ]]||3300|| ||17 |- |[[:ru:Теорема Егорова]]||4500|| || || ||13 |- |[[:ru:Теорема Жордана]]||9300||[[Ժորդանյան կոր]]||2400|| ||25 |- |[[:ru:Теорема Клини о неподвижной точке]]||2700|| || || ||7 |- |[[:ru:Теорема Колмогорова]]||3500|| || || ||2 |- |[[:ru:Теорема косинусов]]||18000||[[Կոսինուսների թեորեմ]]||3900||այո||66 |- |[[:ru:Теорема котангенсов]]||3600||[[Կոտանգենսների թեորեմ]]||2900|| ||18 |- |[[:ru:Теорема Коши — Ковалевской]]||6400|| || || ||10 |- |[[:ru:Теорема Коши — Пуанкаре]]||2700|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема Коши о многогранниках]]||4600|| || || ||10 |- |[[:ru:Теорема Крейна — Мильмана]]||3800|| || || ||10 |- |[[:ru:Теорема Кронекера — Капелли]]||4900|| || || ||22 |- |[[:ru:Теорема Лапласа]]||14700|| || || ||20 |- |[[:ru:Теорема Лебега о мажорируемой сходимости]]||4500|| || || ||17 |- |[[:ru:Теорема Лебега о разложении меры]]||3500|| || || ||6 |- |[[:ru:Теорема Лежандра (сферическая тригонометрия)]]||4700|| || || ||7 |- |[[:ru:Теорема Лейбница (геометрия)]]||3200|| || || ||3 |- |[[:ru:Теорема Лейбница о сходимости знакочередующихся рядов]]||400|| || || ||27 |- |[[:ru:Теорема Линделёфа о многограннике]]||3800|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема Лузина]]||4200|| || || ||12 |- |[[:ru:Теорема Ляпунова]]||100|| || || ||40 |- |[[:ru:Теорема Мазура — Улама]]||3300|| || || ||6 |- |[[:ru:Теорема Мансиона]]||100|| || || ||9 |- |[[:ru:Теорема Мардена]]||3300|| || || ||9 |- |[[:ru:Теорема Менелая]]||9300|| || || ||38 |- |[[:ru:Теорема Меньшова]]||3100|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема Минковского о выпуклом теле]]||5100|| || || ||13 |- |[[:ru:Теорема Минковского о многогранниках]]||6600|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема Монжа]]||6700||[[Մոնժի թեորեմ]]||2200||այո||13 |- |[[:ru:Теорема Морли о трисектрисах]]||4400|| || || ||24 |- |[[:ru:Теорема Нагумо]]||12800|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема Наполеона]]||6900||[[Նապոլեոնի թեորեմ]]||2800||այո||26 |- |[[:ru:Теорема Ньютона (планиметрия)]]||2200|| || || ||10 |- |[[:ru:Теорема Нэша — Кёйпера]]||4900|| || || ||2 |- |[[:ru:Теорема Нэша о регулярных вложениях]]||6000|| || || ||10 |- |[[:ru:Теорема о бабочке]]||5800|| || || ||20 |- |[[:ru:Теорема о биссектрисе]]||8300|| || || ||19 |- |[[:ru:Теорема о замкнутом графике]]||2500|| || || ||18 |- |[[:ru:Теорема о неявной функции]]||9100|| || || ||21 |- |[[:ru:Теорема о перестановке ряда]]||2200|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема о промежуточном значении]]||6800|| || || ||43 |- |[[:ru:Теорема о равномерной непрерывности]]||5600|| || || ||19 |- |[[:ru:Теорема о секущих]]||100|| || || ||25 |- |[[:ru:Теорема о сумме углов многоугольника]]||2500|| || || ||2 |- |[[:ru:Теорема о сумме углов треугольника]]||8900||[[Եռանկյան անկյունների գումար]]||5300|| ||12 |- |[[:ru:Теорема о трёх перпендикулярах]]||5400|| || || ||2 |- |[[:ru:Теорема об ограниченности интегрируемой функции]]||2400|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема об открытом отображении]]||2700|| || || ||20 |- |[[:ru:Теорема отсчётов в частотной области]]||2500|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема Польке ― Шварца]]||1800|| || || ||7 |- |[[:ru:Теорема Радемахера]]||1100|| || || ||11 |- |[[:ru:Теорема Радона — Никодима]]||6000|| || || ||14 |- |[[:ru:Теорема разложения Гельмгольца]]||30800|| || || ||16 |- |[[:ru:Теорема Риса — Фишера]]||5400|| || || ||8 |- |[[:ru:Теорема Сазонова]]||2600|| || || ||2 |- |[[:ru:Теорема Сальмона]]||1700|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема Сарда]]||12200|| || || ||10 |- |[[:ru:Теорема Сильвестра]]||7100|| || || ||14 |- |[[:ru:Теорема синусов]]||8900||[[Սինուսների թեորեմ]]||1700||այո||66 |- |[[:ru:Теорема Стеклова]]||3200|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема Степанова]]||1400|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема Стилтьеса]]||3100|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема Стоуна о группах унитарных операторов в гильбертовом пространстве]]||3400|| || || ||2 |- |[[:ru:Теорема Стюарта]]||8500||[[Ստյուարտի թեորեմ]]||3100|| ||31 |- |[[:ru:Теорема Таубера]]||4200|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема Тебо]]||4000|| || || ||9 |- |[[:ru:Теорема Тонелли — Фубини]]||7100|| || || ||19 |- |[[:ru:Теорема Фалеса о пропорциональных отрезках]]||10000||[[Հատման թեորեմ]]||4800|| ||31 |- |[[:ru:Теорема Фейербаха]]||8300|| || || ||5 |- |[[:ru:Теорема Фихтенгольца]]||2500|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема Хадвигера]]||3700|| || || ||7 |- |[[:ru:Теорема Хана — Банаха]]||8500|| || || ||22 |- |[[:ru:Теорема Харди — Литтлвуда]]||1600|| || || ||5 |- |[[:ru:Теорема Хеллингера — Тёплица]]||2500|| || || ||7 |- |[[:ru:Теорема Хольмгрена]]||2100|| || || ||2 |- |[[:ru:Теорема Шаудера — Тихонова]]||1200|| || || ||9 |- |[[:ru:Теорема Шварца о второй производной]]||3200|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема Штейнера — Лемуса]]||4500|| || || ||16 |- |[[:ru:Теорема Штейнера (планиметрия)]]||2600|| || || ||1 |- |[[:ru:Теорема Штольца]]||7800|| || || ||19 |- |[[:ru:Теорема Шура о постоянной кривизне]]||1900|| || || ||2 |- |[[:ru:Теорема Эйлера для многогранников]]||5000|| || || ||14 |- |[[:ru:Теорема Эйлера о треугольнике]]||9400|| || || ||22 |- |[[:ru:Теоремы Паппа — Гульдина]]||9100|| || || ||23 |- |[[:ru:Теория массового обслуживания]]||15100|| || || ||27 |- |[[:ru:Теория потенциала]]||15400||[[Պոտենցիալի տեսություն]]||4400|| ||18 |- |[[:ru:Теория Ходжа]]||10000|| || || ||12 |- |[[:ru:Тест Агравала — Каяла — Саксены]]||24000|| || || ||20 |- |[[:ru:Тождество Эйлера (комплексный анализ)]]||17600||[[Էյլերի նույնություն]]||19200|| ||53 |- |[[:ru:Томография]]||41000||[[Տոմոգրաֆիա]]||1400|| ||40 |- |[[:ru:Топология Зарисского]]||21600|| || || ||16 |- |[[:ru:Точка Микеля]]||9500|| || || ||1 |- |[[:ru:Точная верхняя и нижняя границы]]||16900|| || || ||21 |- |[[:ru:Трансверсальность]]||2700|| || || ||10 |- |[[:ru:Транспонированная матрица]]||4400||[[Շրջված մատրից]]||4800|| ||39 |- |[[:ru:Третья краевая задача]]||6000|| || || ||9 |- |[[:ru:Треугольник Рёло]]||102500||[[Ռյոլոյի եռանկյուն]]||48600|| ||34 |- |[[:ru:Ультраметрическое пространство]]||4900|| || || ||15 |- |[[:ru:Универсальная тригонометрическая подстановка]]||11100|| || || ||10 |- |[[:ru:Универсум фон Неймана]]||19500|| || || ||10 |- |[[:ru:Уравнение Лакса]]||2400|| || || ||7 |- |[[:ru:Уравнение переноса]]||2200|| || || ||15 |- |[[:ru:Уравнение Риккати]]||10700||[[Ռիկատիի հավասարում]]||8900|| ||22 |- |[[:ru:Устранимая особая точка]]||2100|| || || ||14 |- |[[:ru:Фигурные числа]]||111800|| || || ||25 |- |[[:ru:Фильтр Чебышёва]]||34900|| || || ||17 |- |[[:ru:Форма Бовиля — Богомолова]]||3500|| || || ||2 |- |[[:ru:Формула Бернулли]]||5000|| || || ||5 |- |[[:ru:Формула Герона]]||13100||[[Հերոնի բանաձև]]||2000||այո||65 |- |[[:ru:Формула Карно]]||4900||[[Կառնոյի թեորեմ]]||2100||այո||22 |- |[[:ru:Формула конечных приращений]]||12300|| || || ||55 |- |[[:ru:Формула Муавра]]||3100||[[Մուավրի բանաձև]]||15100|| ||45 |- |[[:ru:Формула Якоби]]||2000|| || || ||5 |- |[[:ru:Фрактальная размерность]]||63900|| || || ||23 |- |[[:ru:Французская железнодорожная метрика]]||9300|| || || ||4 |- |[[:ru:Фундаментальная последовательность]]||3500|| || || ||45 |- |[[:ru:Функционал Минковского]]||5400|| || || ||10 |- |[[:ru:Функция Гомпертца]]||4500|| || || ||10 |- |[[:ru:Функция Дирихле]]||5600|| || || ||28 |- |[[:ru:Хадвигер, Гуго]]||8100|| || || ||8 |- |[[:ru:Центр вписанной окружности]]||9700||[[Ներգծյալ շրջանագծի կենտրոն]]||3400|| ||18 |- |[[:ru:Цингер, Василий Яковлевич]]||83400|| || || ||10 |- |[[:ru:Численное интегрирование]]||28500|| || || ||34 |- |[[:ru:Численные методы]]||50900||[[Թվային մեթոդներ]]||38400|| ||97 |- |[[:ru:Шапиро, Зоря Яковлевна]]||14900|| || || ||3 |- |[[:ru:Шур, Исай]]||6000|| || || ||29 |- |[[:ru:Экзотические тригонометрические функции]]||100|| || || ||3 |- |[[:ru:Эконометрика]]||76600||[[Էկոնոմետրիկա]]||24800|| ||71 |- |[[:ru:Экспонента]]||12000||[[Էքսպոնենտ]]||6800|| ||44 |- |[[:ru:Экспоненциальное распределение]]||9600|| || || ||37 |- |[[:ru:Экспоненциальный рост]]||4400|| || || ||39 |- |[[:ru:Экстремаль]]||2500|| || || ||1 |- |[[:ru:Экстремально несвязное пространство]]||3500|| || || ||6 |- |[[:ru:Эллиптические функции Якоби]]||18500|| || || ||16 |- |[[:ru:Эллиптический оператор]]||4200|| || || ||11 |- |[[:ru:Эллиптическое уравнение]]||5700|| || || ||11 |- |[[:ru:Эргодическая теорема Биркгофа — Хинчина]]||5000|| || || ||2 |- |[[:ru:Эрмитова нормальная форма]]||14000|| || || ||5 |- |[[:ru:Эрмитова форма]]||3900|| || || ||8 |- |[[:ru:Эрмитово-сопряжённая матрица]]||6700|| || || ||29 |- |[[:ru:Эшер, Мауриц Корнелис]]||97200||[[Մաուրից Կոռնելիս Էշեր]]||99400|| ||84 |- |[[:ru:Якобиан]]||10400|| || || ||4 |- |[[:ru:D с чертой-преобразование]]||4700|| || || ||1 |- |[[:ru:H-кобордизм]]||3700|| || || ||5 |- |[[:ru:IDEA]]||71900|| || || ||26 |- |[[:ru:SAFER]]||81200|| || || ||9 |- |[[:ru:Sgn]]||7100||[[Sgn]]||6600|| ||41 |} mnnwetof9iuu4k9n6qy6pn5drstlskp 102 1009893 8485327 8484038 2022-08-08T18:38:34Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki == [[:ru:Category:Статьи проекта Математика II уровня]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!en չափ!!Հայերեն հոդված!!hy չափ!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:ru:0,(9)]]||29700||[[0,(9)]]||12800|| ||61 |- |[[:ru:Алгебраическая геометрия]]||41900||[[Հանրահաշվական երկրաչափություն]]||3600|| ||61 |- |[[:ru:Алгоритм Дейкстры]]||25200||[[Դեքստրայի ալգորիթմ]]||3600||այո||51 |- |[[:ru:Алгоритм Диница]]||14800|| || || ||13 |- |[[:ru:Алгоритм Форда — Фалкерсона]]||13500||[[Ֆորդ-ֆալկերսոնի ալգորիթմ]]||12800|| ||21 |- |[[:ru:Алгоритм Эдмондса — Карпа]]||17500|| || || ||17 |- |[[:ru:Амортизационный анализ]]||9400|| || || ||15 |- |[[:ru:Аносов, Дмитрий Викторович]]||14400|| || || ||17 |- |[[:ru:Арнольд, Владимир Игоревич]]||49600|| || || ||57 |- |[[:ru:Асимптотический анализ]]||15000|| || || ||16 |- |[[:ru:Базис]]||31500|| || || ||48 |- |[[:ru:Бесконечность]]||108200||[[Անվերջություն (մաթեմատիկա)]]||10000|| ||125 |- |[[:ru:Вектор (математика)]]||23100||[[Վեկտոր]]||15100|| ||21 |- |[[:ru:Векторное поле]]||37800||[[Վեկտորական դաշտ]]||8800|| ||51 |- |[[:ru:Векторное произведение]]||41200||[[Վեկտորական արտադրյալ]]||12800|| ||66 |- |[[:ru:Великая теорема Ферма]]||41700||[[Ֆերմայի մեծ թեորեմ]]||6500|| ||80 |- |[[:ru:Вещественное число]]||80500||[[Իրական թվեր]]||4300|| ||115 |- |[[:ru:Виртингер, Вильгельм]]||8800|| || || ||14 |- |[[:ru:Волков, Александр Александрович (математик)]]||8800|| || || ||1 |- |[[:ru:Воронин, Сергей Михайлович]]||7300|| || || ||2 |- |[[:ru:Вулих, Борис Захарович]]||10900|| || || ||3 |- |[[:ru:Галуа, Эварист]]||21200||[[Էվարիստ Գալուա]]||2400|| ||94 |- |[[:ru:Гаусс, Карл Фридрих]]||63600||[[Կառլ Գաուս]]||69500|| ||178 |- |[[:ru:Гауссов интеграл]]||11500|| || || ||24 |- |[[:ru:Геометрия]]||43100||[[Երկրաչափություն]]||70300|| ||199 |- |[[:ru:Гильберт, Давид]]||52900||[[Դավիթ Հիլբերտ]]||48900|| ||143 |- |[[:ru:Гипербола (математика)]]||38000||[[Հիպերբոլ]]||3700||այո||74 |- |[[:ru:Градиент]]||21400||[[Գրադիենտ]]||6000|| ||64 |- |[[:ru:Граф (математика)]]||33000||[[Գրաֆներ]]||5600||այո||67 |- |[[:ru:Двоичная куча]]||13900|| || || ||21 |- |[[:ru:Деление (математика)]]||55400||[[Բաժանում (մաթեմատիկա)]]||11200|| ||120 |- |[[:ru:Делимость]]||14000||[[Բաժանելիություն]]||13900|| ||63 |- |[[:ru:Дельта-функция]]||36100|| || || ||47 |- |[[:ru:Десятичная дробь]]||37200|| || || ||21 |- |[[:ru:Дисперсионный анализ]]||23300||[[Դիսպերս վերլուծություն]]||5900|| ||47 |- |[[:ru:Дифференциальная геометрия поверхностей]]||20600|| || || ||8 |- |[[:ru:Дифференциальное уравнение]]||42000||[[Դիֆերենցիալ հավասարումներ]]||26900|| ||98 |- |[[:ru:Длина кривой]]||11900|| || || ||35 |- |[[:ru:Дюжина]]||4800|| || || ||44 |- |[[:ru:Дюйм]]||33400||[[Դյույմ]]||900|| ||94 |- |[[:ru:Золотое сечение]]||41800||[[Ոսկե հատում]]||5100|| ||94 |- |[[:ru:Идеал (алгебра)]]||25600|| || || ||40 |- |[[:ru:Иррациональное число]]||34700||[[Իռացիոնալ թիվ]]||29200|| ||89 |- |[[:ru:Карно, Лазар]]||23400||[[Լազար Նիկոլա Կառնո]]||3400|| ||58 |- |[[:ru:Квадратный корень из 2]]||17600||[[Քառակուսի արմատ երկուսից]]||15400|| ||43 |- |[[:ru:Квадратура (математика)]]||13000|| || || ||17 |- |[[:ru:Келдыш, Мстислав Всеволодович]]||76600||[[Մստիսլավ Կելդիշ]]||9600|| ||34 |- |[[:ru:Клейн, Феликс]]||33900||[[Ֆելիքս Կլայն]]||7500|| ||68 |- |[[:ru:Код Хэмминга]]||32700|| || || ||31 |- |[[:ru:Колмогоров, Андрей Николаевич]]||118400||[[Անդրեյ Կոլմոգորով]]||6800|| ||71 |- |[[:ru:Конечное поле]]||48300||[[Վերջավոր դաշտ]]||44300|| ||35 |- |[[:ru:Контроль ошибок]]||18300|| || || ||36 |- |[[:ru:Кривая второго порядка]]||28100|| || || ||6 |- |[[:ru:Кривая Урысона]]||9700|| || || ||2 |- |[[:ru:Криптографическая хеш-функция]]||66900|| || || ||31 |- |[[:ru:Кудрявцев, Лев Дмитриевич]]||18700|| || || ||5 |- |[[:ru:Лаврентьев, Михаил Алексеевич]]||45500|| || || ||22 |- |[[:ru:Левитин, Карл Ефимович]]||54200|| || || ||1 |- |[[:ru:Лемма Адамара]]||6800|| || || ||4 |- |[[:ru:Лемма Шварца — Зиппеля]]||17700|| || || ||4 |- |[[:ru:Лидов, Михаил Львович]]||29800|| || || ||4 |- |[[:ru:Манин, Юрий Иванович]]||27700|| || || ||20 |- |[[:ru:Математическое ожидание]]||21400||[[Մաթեմատիկական սպասում]]||2000|| ||54 |- |[[:ru:Метод Годунова]]||17700|| || || ||3 |- |[[:ru:Метод Монте-Карло]]||32600||[[Մոնտե-Կարլոյի մեթոդ]]||2800|| ||52 |- |[[:ru:Метод потенциалов (амортизационный анализ)]]||8700|| || || ||5 |- |[[:ru:Метод регуляризации Тихонова]]||8900|| || || ||11 |- |[[:ru:Метод Рунге — Кутты]]||32200||[[Ռունգե-Կուտտայի մեթոդ]]||29700|| ||33 |- |[[:ru:Методы интегрирования]]||15400|| || || ||5 |- |[[:ru:Механико-математический факультет МГУ]]||73400|| || || ||6 |- |[[:ru:Мнимая единица]]||16600||[[Կեղծ միավոր]]||9400|| ||62 |- |[[:ru:Моисеев, Никита Николаевич]]||62600|| || || ||8 |- |[[:ru:Моррис, Джеймс Хирам]]||10700|| || || ||7 |- |[[:ru:Натуральный логарифм]]||44700||[[Բնական լոգարիթմ]]||21800|| ||60 |- |[[:ru:Негэнтропия]]||17800|| || || ||17 |- |[[:ru:Непрерывная дробь]]||39700||[[Շղթայական կոտորակ]]||3000|| ||42 |- |[[:ru:Область целостности]]||10000|| || || ||33 |- |[[:ru:Обратные тригонометрические функции]]||37800||[[Հակադարձ եռանկյունաչափական ֆունկցիաներ]]||29500|| ||50 |- |[[:ru:Окружность]]||51000||[[Շրջանագիծ]]||22000|| ||151 |- |[[:ru:Оператор (математика)]]||19800||[[Օպերատոր (մաթեմատիկա)]]||2300|| ||36 |- |[[:ru:Паскаль, Блез]]||62200||[[Բլեզ Պասկալ]]||5400|| ||185 |- |[[:ru:Первообразная]]||15500||[[Ֆունկցիայի նախնական]]||2100||այո||51 |- |[[:ru:Планковская длина]]||34100||[[Պլանկի երկարություն]]||5100||այո||52 |- |[[:ru:Площадь]]||41900||[[Մակերես]]||9700||այո||162 |- |[[:ru:Поверхность]]||44800||[[Մակերևույթ]]||22700|| ||70 |- |[[:ru:Поверхность второго порядка]]||17500|| || || ||4 |- |[[:ru:Подпись на основе обучения с ошибками в кольце]]||42900|| || || ||2 |- |[[:ru:Полный перебор]]||77700|| || || ||21 |- |[[:ru:Понтрягин, Лев Семёнович]]||86400||[[Լև Պոնտրյագին]]||3200|| ||32 |- |[[:ru:Преобразование Фурье]]||44400|| || || ||64 |- |[[:ru:Признаки подобия треугольников]]||19300|| || || ||9 |- |[[:ru:Производная функции]]||58800||[[Ածանցյալ]]||18400|| ||89 |- |[[:ru:Пространство столбцов]]||22500|| || || ||12 |- |[[:ru:Прямая]]||26700||[[Ուղիղ]]||7200|| ||110 |- |[[:ru:Прямоугольная система координат]]||29200||[[Դեկարտյան կոորդինատների համակարգ]]||4100|| ||77 |- |[[:ru:Распределение хи-квадрат]]||21100|| || || ||39 |- |[[:ru:Рациональная функция]]||24200||[[Ռացիոնալ ֆունկցիա]]||7700|| ||42 |- |[[:ru:Риман, Бернхард]]||35300||[[Բեռնարդ Ռիման]]||12800|| ||106 |- |[[:ru:Римские цифры]]||52800||[[Հռոմեական թվեր]]||2600||այո||103 |- |[[:ru:Ряд из натуральных чисел]]||30400|| || || ||27 |- |[[:ru:Садовничий, Виктор Антонович]]||119100|| || || ||19 |- |[[:ru:Семейство (математика)]]||7500|| || || ||23 |- |[[:ru:Сертификат простоты]]||13000|| || || ||4 |- |[[:ru:Сигнатура (линейная алгебра)]]||3400|| || || ||11 |- |[[:ru:Симметрия]]||53500||[[Համաչափություն]]||51200|| ||94 |- |[[:ru:Синай, Яков Григорьевич]]||21600|| || || ||30 |- |[[:ru:Система координат]]||42700||[[Կոորդինատային համակարգ]]||39400|| ||91 |- |[[:ru:Соболев, Сергей Львович]]||34100||[[Սերգեյ Սոբոլև]]||4100|| ||27 |- |[[:ru:Собственный вектор]]||32500|| || || ||48 |- |[[:ru:Совершенное число]]||18900||[[Կատարյալ թիվ]]||5000|| ||63 |- |[[:ru:Статистика]]||46200||[[Վիճակագրություն]]||10000|| ||185 |- |[[:ru:Стечкин, Сергей Борисович]]||15100|| || || ||9 |- |[[:ru:Тангенциальный треугольник]]||7200|| || || ||5 |- |[[:ru:Тарталья, Никколо]]||11400||[[Նիկոլո Տարտալյա]]||11500|| ||55 |- |[[:ru:Тензорный скетч]]||10500|| || || ||3 |- |[[:ru:Теорема о бесконечных обезьянах]]||39400|| || || ||45 |- |[[:ru:Теорема Пифагора]]||56700||[[Պյութագորասի թեորեմ]]||7300|| ||123 |- |[[:ru:Теория групп]]||48300|| || || ||79 |- |[[:ru:Теория категорий]]||28200||[[Կատեգորիաների տեսություն]]||7500|| ||53 |- |[[:ru:Теория массового обслуживания]]||15100|| || || ||27 |- |[[:ru:Теория множеств]]||70900||[[Բազմությունների տեսություն]]||50700|| ||124 |- |[[:ru:Теория хаоса]]||56700|| || || ||68 |- |[[:ru:Томография]]||41000||[[Տոմոգրաֆիա]]||1400|| ||40 |- |[[:ru:Топология Зарисского]]||21600|| || || ||16 |- |[[:ru:Треугольник]]||89600||[[Եռանկյուն]]||16200|| ||162 |- |[[:ru:Тригонометрические функции]]||73000||[[Եռանկյունաչափական ֆունկցիաներ]]||65000|| ||80 |- |[[:ru:Угол]]||66000||[[Անկյուն]]||64300|| ||133 |- |[[:ru:Умножение матриц]]||30300||[[Մատրիցների արտադրյալ]]||19100|| ||33 |- |[[:ru:Универсальная тригонометрическая подстановка]]||11100|| || || ||10 |- |[[:ru:Уравнение Лапласа]]||10100||[[Լապլասի հավասարում]]||1600|| ||45 |- |[[:ru:Фрактал]]||35000||[[Ֆրակտալ]]||51800|| ||79 |- |[[:ru:Функция (математика)]]||45000||[[Ֆունկցիա (մաթեմատիկա)]]||43300|| ||120 |- |[[:ru:Хеш-функция]]||46700||[[Հեշ ֆունկցիա]]||8800||այո||55 |- |[[:ru:Цубербиллер, Ольга Николаевна]]||6900|| || || ||5 |- |[[:ru:Чётность нуля]]||28200||[[Զրոյի զույգություն]]||34800|| ||32 |- |[[:ru:Числа Фибоначчи]]||44100||[[Ֆիբոնաչիի թվեր]]||10700|| ||69 |- |[[:ru:Число]]||41100||[[Թիվ]]||80600|| ||199 |- |[[:ru:Шафаревич, Игорь Ростиславович]]||64800|| || || ||29 |- |[[:ru:Шнайер, Брюс]]||30400|| || || ||31 |- |[[:ru:Эрмитова нормальная форма]]||14000|| || || ||5 |- |[[:ru:E (число)]]||28900||[[E (թիվ)]]||21700|| ||90 |} swvszj8frfbtc8fjuv1hhea4uzj81vv 0 1010780 8485185 7849294 2022-08-08T16:24:04Z Kizich 124350 Հոդվածը խմբագրվել է՝ տերմինները փոխարինելով իրենց համարժեք առավել զգայուն տարբերակներով։ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} [[Պատկեր:Primeira edicao.jpeg|250px|մինի|«''O Ateneu''» գրքի առաջին հրատարակության տիտղոսաթերթը]] '''Ռաուլ դ՛Ավիլա Պոմպեյա''' ({{lang-pt|'''Raul Pompeia'''}}<ref>Na grafia original, ''Raul d'Avila Pompéa''. Com o advento do [[Formulário Ortográfico de 1943|FO-1943]], "d'Avila" passou a "d'Ávila" e "Pompéa", a "Pompéia". Com o [[Acordo Ortográfico de 1990|AO-1990]], "Pompéia" passou a "Pompeia".</ref>, {{ԱԾ}}), [[19-րդ դար]]ի [[Բրազիլացիներ|բրազիլացի]] [[գրող]], ժուռնալիստ, գրաքննադատ։ [[Բրազիլիա]]յի գրականության ակադեմիայի անդամ (զբաղեցրել է 33-րդ աթոռը)։ == Կենսագրություն == Ծնվել է [[փաստաբան]]ի ընտանիքում (ժամանակակիցների ներկայացմամբ հայրը մարդախույս, խոժոռադեմ, մռայլ անձնավորություն էր<ref>|nome = PONTES, Eloy.|sobrenome = |título = A Vida Inquieta de Raul Pompeia|ano = 1935|isbn = }}</ref>); Ավարտել է Պեդրու Երկրորդի անվան [[քոլեջ]]ը։ Դեռ քոլեջում սովորելու ժամանակ՝ ընդամենը 17-ամյա պատանի, հրատարակել է իր առաջին վեպը՝ ''«Uma Tragédia no Amazonas»'' խորագրով (հեղինակն ինքը իր այդ ստեղծագործությունը բնորոշել է որպես գրական փորձ, գրական [[էսսե]]<ref>|nome = Raul Pompeia 1863-1895/Ivan Cavalcanti Proença|sobrenome = |título = O Ateneu/Raul Pompeia Raul Pompeia; biografia, introdução e notas de Ivan Cavalcanti Proença|ano = 1997|isbn = }}</ref>): Ուսումը շարունակել է [[Սան Պաուլու]]ի համալսարանում, որտեղ իրավաբանական կրթություն է ստացել։ Հայացքներով [[Աբոլիցիոնիզմ|աբոլիցիոնիս]]տ էր (ստրկության վերացման կողմնակից) և հանրապետական գաղափարների պաշտպան։ Աշխատել է որպես ժուռնալիստ, Բրազիլիայի ազգային գրադարանի տնօրեն։ Հեղինակել է արկածային վեպեր ու վիպակներ։ Հարել է [[Իմպրեսիոնիզմ|իմպրեսիոնիս]]տներին։ [[1888 թվական]]ին լույս է ընծայել «''Աթենեու''» վեպը (''O Ateneu'', 1888), որը համարվում է իմպրեսիոնիստական մեթոդով գրված լավագույն երկերից մեկը բրազիլական գրականության պատմության մեջ։ Այն արժևորվում է նաև որպես հոգեբանական արձակի առաջին նմուշ և [[Ռեալիզմ (գրականություն)|ռեալիզմի]] ու [[Նատուրալիզմ|նատուրալիզ]]մի փայլուն դրսևորում բրազիլական գրականության պատմության մեջ։ Երբ Ռաուլ Պոմպեյայի նախկին ընկերը՝ բանաստեղծ [[Օլավու Բիլակ]]ը նրան մեղադրել է նույնասեռական (հոմոսեքսուալ) լինելու մեջ, վիպասանը վերջինիս մենամարտի ձեռնոց է նետել, բայց հետո հրաժարվել է մենամարտել և մամուլում ենթարկվել է ծաղրուծանակի։ Որպեսզի ապացուցի, որ վախը չի եղել մենամարտելուց հրաժարվելու պատճառը, 1895 թ. Ծննդյան տոների ժամանակ ինքնասպանություն է գործել՝ ատրճանակից կրակելով իր սրտին<ref>[http://flibusta.site/b/412509/read Помпейя, Рауль д’Авила]</ref>։ == Երկերի ընտրանի == * Uma Tragédia no Amazonas (1880) * As Joias da Coroa (1882) * Canções Sem Metro (1883) * O Ateneu (1888) == Գրականություն == *Braga-Pinto, César,"The Honor of the Abolitionist and the Shamefulness of Slavery: Raul Pompeia, Luiz Gama and Joaquim Nabuco." Luso-Brazilian Review. 51(2), Dec. 2014. 170-199. *Braga-Pinto, César, “Darwinism, Max Nordau and Raul Pompeia’s Struggle for Existence.” Foreword to The Athaeneum. Evanston: Northwestern University Press, 2015. p. vii-xvii. == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.academia.org.br/academicos/raul-pompeia/biografia Raul de Ávila Pompeia]{{ref-pt}} * [https://librivox.org/author/1548?primary_key=1548&search_category=author&search_page=1&search_form=get_results Raul Pompéia] {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Պոմպեյա, Ռաուլ}} [[Կատեգորիա:Բրազիլացի գրողներ]] [[Կատեգորիա:19-րդ դարի գրողներ]] [[Կատեգորիա:19-րդ դարի վիպասաններ]] [[Կատեգորիա:Իմպրեսիոնիստներ]] 58l6jff78oh1dix1ii371g0aysda4wf 0 1010848 8485636 8447607 2022-08-09T04:24:48Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki [[Ամառային օլիմպիական խաղեր 2016|2016 թ. Ամառային օլիմպիական խաղերում]] [[թենիս]]ի մրցումները անցկացվել են [[օգոստոսի 6]]-ից [[օգոստոսի 14|14]]-ը։ Նախորդ 2012 թ. Լոնդոնում կայացած օլիմպիական խաղերի համեմատությամբ մարզիկները իրենց մրցելույթների համար չեն ստանում վարկանիշային միավորներ։ == Մեդալներ == === Ընդհանուր հաշվարկ === {| class="wikitable" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" ! colspan=5 style="border-right:0px;";| '''մեդալների ընդհանուր թիվը''' | style="border-left:0px"; bgcolor="#ffffff" |[[Պատկեր:Olympic flag.svg|40px]] |- !Տեղ !! Երկիր!!bgcolor="gold"| Ոսկի!!bgcolor="silver"| Արծաթ!!bgcolor="cc9966"| Բրոնզ!! Ընդամենը |- align=center | 1 | align=left|{{Դրոշ|ԱՄՆ}} ԱՄՆ | style="background:#F7F6A8;" |1 | style="background:#DCE5E5;" |1 | style="background:#FFDAB9;" |1 |3 |- align=center | rowspan="4"|2 | align=left|{{Դրոշ|Միացյալ Թագավորություն}} Միացյալ Թագավորություն | style="background:#F7F6A8;" |1 | style="background:#DCE5E5;" |0 | style="background:#FFDAB9;" |0 |1 |- align=center | align=left|{{Դրոշ|Իսպանիա}} Իսպանիա | style="background:#F7F6A8;" |1 | style="background:#DCE5E5;" |0 | style="background:#FFDAB9;" |0 |1 |- align=center | align=left|{{Դրոշ|Պուերտո Ռիկո}} Պուերտո Ռիկո | style="background:#F7F6A8;" |1 | style="background:#DCE5E5;" |0 | style="background:#FFDAB9;" |0 |1 |- align=center | align=left|{{Դրոշ|Ռուսաստան}} Ռուսաստան | style="background:#F7F6A8;" |1 | style="background:#DCE5E5;" |0 | style="background:#FFDAB9;" |0 |1 |- align=center | rowspan="4"|6 | align=left|{{Դրոշ|Արգենտինա}} Արգենտինա | style="background:#F7F6A8;" |0 | style="background:#DCE5E5;" |1 | style="background:#FFDAB9;" |0 |1 |- align=center | align=left|{{Դրոշ|Գերմանիա}} Գերմանիա | style="background:#F7F6A8;" |0 | style="background:#DCE5E5;" |1 | style="background:#FFDAB9;" |0 |1 |- align=center | align=left|{{Դրոշ|Ռումինիա}} Ռումինիա | style="background:#F7F6A8;" |0 | style="background:#DCE5E5;" |1 | style="background:#FFDAB9;" |0 |1 |- align=center | align=left|{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} Շվեյցարիա | style="background:#F7F6A8;" |0 | style="background:#DCE5E5;" |1 | style="background:#FFDAB9;" |0 |1 |- align=center | 10 | align=left|{{Դրոշ|Չեխիա}} Չեխիա | style="background:#F7F6A8;" |0 | style="background:#DCE5E5;" |0 | style="background:#FFDAB9;" |3 |3 |- align=center | 11 | align=left|{{Դրոշ|Ճապոնիա}} Ճապոնիա | style="background:#F7F6A8;" |0 | style="background:#DCE5E5;" |0 | style="background:#FFDAB9;" |1 |1 |- align=center !colspan=2| Ընդամենը || '''5''' || '''5''' || '''5''' || '''15''' |} === Մեդալակիրներ === ==== Տղամարդիկ ==== {| class="wikitable" |- align=center |width=180 bgcolor=efefef|'''Կատեգորիա''' |width=185 bgcolor=gold |'''Ոսկի''' |width=185 bgcolor=silver|'''Արծաթ''' |width=185 bgcolor=cc9966|'''Բրոնզ''' |- |Տղամարդկանց մենախաղեր |{{Դրոշ|Միացյալ Թագավորություն}} [[Էնդի Մարեյ]] |{{Դրոշ|Արգենտինա}} [[Խուան Մարտին դել Պոտրո]] |{{Դրոշ|Ճապոնիա}} Կեյ Նիշիկորի |- |Տղամարդկանց զուգախաղեր |{{Դրոշ|Իսպանիա}} <br> Մարկ Լոպես <br> [[Ռաֆայել Նադալ]] |{{Դրոշ|Ռումինիա}} <br> Ֆլորին Մերջա <br> Հորիա Տեկեու |{{Դրոշ|ԱՄՆ}} <br> Սթիվ Ջոնսոն <br> Ջեք Սոք |} ==== Կանայք ==== {| class="wikitable" |- align=center |width=180 bgcolor=efefef|'''Կատեգորիա''' |width=185 bgcolor=gold |'''Ոսկի''' |width=185 bgcolor=silver|'''Արծաթ''' |width=185 bgcolor=cc9966|'''Բրոնզ''' |- | Կանանց մենախաղեր |{{Դրոշ|Պուերտո Ռիկո}} Մոնիկա Պուիգ |{{Դրոշ|Գերմանիա}} [[Անժելիկա Քերբեր]] |{{Դրոշ|Չեխիա}} Պետրա Կվիտովա |- | Կանանց զուգախաղեր |{{Դրոշ|Ռուսաստան}} <br> [[Եկատերինա Մակարովա]] <br> Ելենա Վեսնինա |{{Դրոշ|Շվեյցարիա}} <br> [[Թիմեա Բաչինսկի]] <br> Մարտինա Հինգիս |{{Դրոշ|Չեխիա}} <br> [[Լյուսիա Շաֆարժովա]] <br> Բարբորա Ստրիցովա |} ==== Խաղը զուգախաղեր ==== {| class="wikitable" |- align=center |width=180 bgcolor=efefef|'''Կատեգորիա''' |width=185 bgcolor=gold |'''Ոսկի''' |width=185 bgcolor=silver|'''Արծաթ''' |width=185 bgcolor=cc9966|'''Բրոնզ''' |- | Խաղը զուգախաղեր |{{Դրոշ|ԱՄՆ}} <br> Ջեք Սոք <br> Բեթանի Մատտեկ-Սանդս |{{Դրոշ|ԱՄՆ}} <br> Ռաջիվ Ռամ <br> [[Վենուս Ուիլյամս]] |{{Դրոշ|Չեխիա}} <br> Ռադեկ Շտեպանեկ <br> Լուցիա Հրադեցկա |} == Աղբյուրներ == * [http://www.rio2016.com/en/ Թենիսը 2016թ. ամառային օլիմպիական խաղերի պաշտոնական կայքում] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140502095913/http://www.rio2016.com/en |date=2014-05-02 }} {{ref-en}} {{ref-fr}} {{ref-pt}} {{ref-es}} [[Կատեգորիա:Թենիսը օլիմպիական խաղերում]] 4eww6owsfbz67lsnplyizkym6le111k 100 1033815 8485343 8394684 2022-08-08T18:49:12Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Artashat.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of arms of Gyumri.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori marz coa.gif|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of аrms of Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատի մարզ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> egt13ipeozq64nz3ly933ym2t1wfyf9 8485433 8485343 2022-08-08T19:41:57Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori marz coa.gif|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of аrms of Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատի մարզ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> 55xuwq101vz7pixegw028a0afhm99ms 100 1033830 8485344 8394660 2022-08-08T18:49:25Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Artashat.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki <div style="margin:0; border:1px solid #aaa; background-color: #624613;"><div> <div style="position:absolute; float:none; z-index:0">[[Պատկեր:Mount Ararat and the Araratian plain (cropped).jpg|1675px|link=]]</div> <div style="position:relative; padding:10px; opacity:100; z-index:1"> <br /><br /><br /><br /> {{-}} {{-}} <br /><br /><br /><br /> <div style="opacity:90%;"> {{Պորտալ:Արարատի մարզ/բաժանմունք | logo= | title = | content = {{FULLPAGENAME}}/Ներածություն}} <div style="width:62%; display:block; float:left; align:left;"> <!-- Ձախու բաժանմունք --> {{Պորտալ:Արարատի մարզ/բաժանմունք | title = Ընտրված հոդված | content = {{FULLPAGENAME}}/Ընտրված հոդված}} {{Պորտալ:Արարատի մարզ/բաժանմունք | title = Ընտրված շրջան | content = {{FULLPAGENAME}}/Ընտրված շրջան}} {{Պորտալ:Արարատի մարզ/բաժանմունք | title = Գիտե՞ք դուք արդյոք… | content = {{FULLPAGENAME}}/Գիտե՞ք դուք արդյոք}} {{Պորտալ:Արարատի մարզ/բաժանմունք | title = Կատեգորիաներ | content ={{FULLPAGENAME}}/կատեգորիաներ }} {{Պորտալ:Արարատի մարզ/բաժանմունք | title = Ինչպե՞ս կարող եմ ես օգնել| content = {{FULLPAGENAME}}/Ինչպե՞ս կարող եմ ես օգնել}} </div> <!-- Ձախու բաժանմունքի վերջ --> <div style="width:37%; display:block; float:right; align:right;"> <!-- Աջու բաժանմունք --> {{Պորտալ:Արարատի մարզ/բաժանմունք | title = Ընտրված պատկեր| content ={{FULLPAGENAME}}/Ընտրված պատկեր}} {{Պորտալ:Արարատի մարզ/բաժանմունք | title = Լուրեր | tailleTitre = 100% | content = {{FULLPAGENAME}}/Լուրեր}} {{Պորտալ:Արարատի մարզ/բաժանմունք | title = Նախագծեր | content = {{FULLPAGENAME}}/Նախագծեր}} </div> <!-- Աջու հատվածի վերջ--> <br style="clear:both" /> <!--Ներքև--> {{Պորտալ:Արարատի մարզ/բաժանմունք | title = Քարտեզ | tailleTitre = 100% | content = {{FULLPAGENAME}}/Քարտեզ}} {{Պորտալ:Արարատի մարզ/բաժանմունք | title = Եղբայրական պորտալներ | tailleTitre = 100% | content = {{FULLPAGENAME}}/Եղբայրական պորտալներ}} <div style="display:block; float:left; width:100%;"></div></div></div> <div style="display:block; float:left; width:100%;"></div> <div style="text-align:center; margin:0.25em 0 0.75em 0">{{purge|''Մաքրել քեշը''}}</div> {{Ծանցանկ}} __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ [[Կատեգորիա:Պորտալ:Ասիա|Հայաստան]] [[Կատեգորիա:Պորտալ:Եվրոպա|Հայաստան]] [[Կատեգորիա:Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատի մարզ]] cg4pznjc8j2u0bia2cduy3wjh2ptg3b 100 1033839 8485434 8394665 2022-08-08T19:42:18Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Vayots Dzor portal logo.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|70px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori marz coa.gif|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of аrms of Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Վայոց ձոր|Վայոց ձոր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> rnp83sr2llsi39vwr7p6upws4b0lpnc 100 1033849 8485436 8142653 2022-08-08T19:42:31Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki <div style="margin:0; border:1px solid #aaa; background-color: #901161;"><div> <div style="position:absolute; float:none; z-index:0">[[Պատկեր:Aragats, East, South ^ West summits, view from North summit, 2012.08.05 - panoramio.jpg|1675px|link=]]</div><br/> <div style="position:relative; padding:10px; opacity:100; z-index:1"> <br /><br /><br /><br /> {{-}} {{-}} <br /> <div style="opacity:90%;"> {{Պորտալ:Շիրակի մարզ/բաժանմունք | logo= | title = | content = {{FULLPAGENAME}}/Ներածություն}} <div style="width:62%; display:block; float:left; align:left;"> <!-- Ձախու բաժանմունք --> {{Պորտալ:Շիրակի մարզ/բաժանմունք | title = Ընտրված հոդված | content = {{FULLPAGENAME}}/Ընտրված հոդված}} {{Պորտալ:Շիրակի մարզ/բաժանմունք | title = Ընտրված շրջան | content = {{FULLPAGENAME}}/Ընտրված շրջան}} {{Պորտալ:Շիրակի մարզ/բաժանմունք | title = Կատեգորիաներ | content ={{FULLPAGENAME}}/կատեգորիաներ }} {{Պորտալ:Շիրակի մարզ/բաժանմունք | title = Գիտե՞ք դուք արդյոք… | content = {{FULLPAGENAME}}/Գիտե՞ք դուք արդյոք}} {{Պորտալ:Շիրակի մարզ/բաժանմունք | title = Ինչպե՞ս կարող եմ ես օգնել| content = {{FULLPAGENAME}}/Ինչպե՞ս կարող եմ ես օգնել}} </div> <!-- Ձախու բաժանմունքի վերջ --> <div style="width:37%; display:block; float:right; align:right;"> <!-- Աջու բաժանմունք --> {{Պորտալ:Շիրակի մարզ/բաժանմունք | title = Ընտրված պատկեր| content ={{FULLPAGENAME}}/Ընտրված պատկեր}} {{Պորտալ:Շիրակի մարզ/բաժանմունք | title = Լուրեր | tailleTitre = 100% | content = {{FULLPAGENAME}}/Լուրեր}} {{Պորտալ:Շիրակի մարզ/բաժանմունք | title = Նախագծեր | content = {{FULLPAGENAME}}/Նախագծեր}} </div> <!-- Աջու հատվածի վերջ--> <br style="clear:both" /> <!--Ներքև--> {{Պորտալ:Շիրակի մարզ/բաժանմունք | title = Քարտեզ | tailleTitre = 100% | content = {{FULLPAGENAME}}/Քարտեզ}} {{Պորտալ:Շիրակի մարզ/բաժանմունք | title = Եղբայրական պորտալներ | tailleTitre = 100% | content = {{FULLPAGENAME}}/Եղբայրական պորտալներ}} <div style="display:block; float:left; width:100%;"></div></div></div> <div style="display:block; float:left; width:100%;"></div> <div style="text-align:center; margin:0.25em 0 0.75em 0">{{purge|''Մաքրել քեշը''}}</div> {{Ծանցանկ}} __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ [[Կատեգորիա:Պորտալ:Ասիա|Հայաստան]] [[Կատեգորիա:Պորտալ:Եվրոպա|Հայաստան]] [[Կատեգորիա:Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակի մարզ]] j1fy3zgblzke1xq4owd5im0276dppr4 100 1033856 8485345 8394644 2022-08-08T18:49:45Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Artashat.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Vayots Dzor portal logo.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|70px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori marz coa.gif|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat_of_аrms_of_Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Վայոց ձոր|Վայոց ձոր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> 57u9y575t380fwfzil4akiswc2yzf5b 100 1033871 8485346 8394655 2022-08-08T18:50:05Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Artashat.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Vayots Dzor portal logo.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|70px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of arms of Gyumri.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of аrms of Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Վայոց ձոր|Վայոց ձոր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> 2cypkgkv3rhl4yoqe3wa9iref6dynfd 8485437 8485346 2022-08-08T19:42:51Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Vayots Dzor portal logo.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|70px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of аrms of Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Վայոց ձոր|Վայոց ձոր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> bzk2tft6vejgtlevy8h91i7wfjpn8v9 100 1033921 8485347 8394645 2022-08-08T18:50:25Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Artashat.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat_of_arms_of_Gyumri.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori marz coa.gif|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Vayots Dzor portal logo.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat_of_аrms_of_Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատի մարզ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Վայոց ձոր|Վայոց ձոր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> imwx3r2hqtjen21bxpmg6u9u858x9eg 8485438 8485347 2022-08-08T19:43:11Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori marz coa.gif|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Vayots Dzor portal logo.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat_of_аrms_of_Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատի մարզ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Վայոց ձոր|Վայոց ձոր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> 1q8ud70301gm2ffc205p6wiu42tkd5a 100 1033936 8485348 8394679 2022-08-08T18:50:47Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Artashat.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Vayots Dzor portal logo.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|70px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of arms of Gyumri.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori province coa.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of аrms of Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Վայոց ձոր|Վայոց ձոր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> roqofw2cvmxh0syoh5dbuin0292tv98 8485439 8485348 2022-08-08T19:43:30Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Vayots Dzor portal logo.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|70px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori province coa.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of аrms of Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Վայոց ձոր|Վայոց ձոր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> gut6ix3hrvwcbmawfq64yrrlvmd0lmc 102 1034126 8485619 8484829 2022-08-09T02:03:42Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" !Հոդված!!Դիտումներ (վերջին 60 օրվա ընթացքում) |- |[[Զուգահեռագիծ]]||3285 |- |[[Սեղան (երկրաչափություն)]]||3252 |- |[[Թվաբանական պրոգրեսիա]]||2975 |- |[[Պարզ թիվ]]||2598 |- |[[Հավասարասրուն սեղան]]||2551 |- |[[Շեղանկյուն]]||2380 |- |[[Բնական թիվ]]||2341 |- |[[Ուղղանկյուն եռանկյուն]]||1973 |- |[[Խորանարդ]]||1822 |- |[[Կոն]]||1791 |- |[[Պրիզմա]]||1762 |- |[[Մակերես]]||1692 |- |[[Բուրգ (երկրաչափություն)]]||1625 |- |[[Եռանկյուն]]||1600 |- |[[Ծավալ]]||1545 |- |[[Ամբողջ թիվ]]||1540 |- |[[Երկրաչափական պրոգրեսիա]]||1532 |- |[[Բաժանարարների աղյուսակ]]||1513 |- |[[Նյուտոնի օրենքներ]]||1455 |- |[[Ածանցյալ]]||1300 |- |[[Փոխադարձ պարզ թվեր]]||1296 |- |[[Ալբերտ Այնշտայն]]||1229 |- |[[Պյութագորասի թեորեմ]]||1151 |- |[[Եռանկյան միջնագիծ]]||1142 |- |[[Եռանկյան բարձրություն]]||1118 |- |[[Կոտորակ (մաթեմատիկա)]]||1072 |- |[[Հավասարասրուն եռանկյուն]]||1023 |- |[[Կոսինուսների թեորեմ]]||989 |- |[[Լոգարիթմ]]||947 |- |[[Պարագիծ]]||940 |- |[[Թիվ]]||922 |- |[[Եռանկյունաչափական ֆունկցիաներ]]||914 |- |[[Մաթեմատիկա]]||902 |- |[[Աստիճան (հանրահաշիվ)]]||892 |- |[[Բաղադրյալ թիվ]]||888 |- |[[Շրջանագիծ]]||883 |- |[[Միջին թվաբանական]]||865 |- |[[Պարզ թվերի ցանկ]]||861 |- |[[Իռացիոնալ թիվ]]||859 |- |[[Ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկ]]||851 |- |[[Ինը]]||837 |- |[[Գլան]]||829 |- |[[Մաթեմատիկական նշաններ]]||778 |- |[[Եռանկյունաչափական նույնություններ]]||771 |- |[[Կանոնավոր եռանկյուն]]||747 |- |[[Գունդ]]||733 |- |[[Իրական թվեր]]||730 |- |[[Ալգորիթմ]]||727 |- |[[Ամենամեծ ընդհանուր բաժանարար]]||715 |- |[[Ռացիոնալ թիվ]]||709 |- |[[Քառակուսային հավասարում]]||702 |- |[[Ֆիբոնաչիի թվեր]]||692 |- |[[Բաժանելիության հայտանիշներ]]||675 |- |[[Քառանկյուն]]||669 |- |[[Վեցանկյուն]]||666 |- |[[Հռոմեական թվեր]]||661 |- |[[Արագություն]]||649 |- |[[Արիստոտել]]||636 |- |[[Ֆիզիկա]]||633 |- |[[Վեկտոր]]||614 |- |[[Արագացում]]||609 |- |[[Զուգահեռանիստ]]||606 |- |[[Արմատ (մաթեմատիկա)]]||599 |- |[[Կոորդինատային համակարգ]]||588 |- |[[Քառակուսի]]||582 |- |[[Շոշափող]]||568 |- |[[Ֆունկցիա (մաթեմատիկա)]]||554 |- |[[Բազմությունների տեսություն]]||535 |- |[[Ենթաբազմություն]]||534 |- |[[Սթիվեն Հոքինգ]]||531 |- |[[Հերոնի բանաձև]]||517 |- |[[Սկալյար արտադրյալ]]||517 |- |[[Պլատոն]]||516 |- |[[Շառավիղ]]||510 |- |[[Արքիմեդես]]||476 |- |[[Զույգ և կենտ թվեր]]||464 |- |[[Իսահակ Նյուտոն]]||461 |- |[[Տոկոս]]||454 |- |[[Քառանիստ]]||453 |- |[[Մատրից]]||450 |- |[[Տրամագիծ]]||443 |- |[[Ներգծյալ քառանկյուն]]||435 |- |[[Տրամաբանություն]]||433 |- |[[Իմպուլս (շարժման քանակ)]]||431 |- |[[Ազիմուտ]]||425 |- |[[Բազմություն]]||423 |- |[[Կանոնավոր բազմանկյուն]]||423 |- |[[Պի թիվ]]||414 |- |[[Բարդ տոկոս]]||412 |- |[[Ալիքներ]]||409 |- |[[Ֆակտորիալ]]||405 |- |[[Ինֆորմացիա]]||389 |- |[[Մաթեմատիկական ճոճանակ]]||386 |- |[[Հավանականություն]]||385 |- |[[Ժամանակ]]||382 |- |[[Անկյուն]]||380 |- |[[Հարաբերականության տեսություն]]||376 |- |[[Տասը]]||370 |- |[[Դիֆերենցիալ հավասարումներ]]||362 |- |[[Միջին երկրաչափական]]||356 |- |[[Գալիլեո Գալիլեյ]]||354 |- |[[Կինետիկ էներգիա]]||354 |- |[[Գծային ֆունկցիա]]||353 |- |[[Հաշվարկման համակարգ (մաթեմատիկա)]]||330 |- |[[Հաշվարկման դիրքային համակարգ]]||329 |- |[[Ներքնաձիգ]]||329 |- |[[Պյութագորաս]]||317 |- |[[Հարաբերականության ընդհանուր տեսություն]]||316 |- |[[Բազմապատկում]]||310 |- |[[Բուլյան ֆունկցիա]]||305 |- |[[Արտագծյալ շրջանագիծ]]||301 |- |[[Ուղղանկյուն]]||300 |- |[[Բազմանկյուն]]||299 |- |[[Հավանականությունների տեսություն]]||299 |- |[[Պրոյեկցիա]]||295 |- |[[Բաժանում (մաթեմատիկա)]]||294 |- |[[Եռանկյունների լուծում]]||294 |- |[[Աքսիոմ]]||292 |- |[[Դիսպերսիա (վիճակագրություն)]]||290 |- |[[Դեկարտյան կոորդինատների համակարգ]]||284 |- |[[Քվանտային մեխանիկա]]||283 |- |[[Վիճակագրություն]]||281 |- |[[Հիերարխիա]]||277 |- |[[Թվի քառակուսի]]||276 |- |[[Հաշվարկման երկուական համակարգ]]||271 |- |[[Կոմպլեքս թիվ]]||268 |- |[[Ֆունկցիայի արժեքների տիրույթ]]||267 |- |[[Սինուսների թեորեմ]]||266 |- |[[Համաչափություն]]||259 |- |[[Արաբական թվեր]]||255 |- |[[Զույգ և կենտ ֆունկցիաներ]]||255 |- |[[Թվաբանություն]]||253 |- |[[Սահման (մաթեմատիկա)]]||248 |- |[[Երկրաչափություն]]||247 |- |[[Կրամերի մեթոդ]]||243 |- |[[Պարաբոլ]]||237 |- |[[Կիրառական մաթեմատիկա]]||232 |- |[[Ոսկե հատում]]||231 |- |[[Ուղիղ]]||229 |- |[[Պարբերական ֆունկցիա]]||227 |- |[[Աշխարհագրական լայնություն]]||223 |- |[[Ալիքի երկարություն]]||222 |- |[[Անկյունագիծ]]||222 |- |[[Կոմբինատորիկա]]||220 |- |[[Բեզուի թեորեմ]]||218 |- |[[Ռենե Դեկարտ]]||216 |- |[[Գաուսի մեթոդ]]||214 |- |[[Ածանցման կանոններ]]||213 |- |[[Ալան Թյուրինգ]]||211 |- |[[Ինտեգրալ]]||208 |- |[[Մաթեմատիկոս]]||207 |- |[[Հակադարձ եռանկյունաչափական ֆունկցիաներ]]||202 |- |[[Ֆիբոնաչի]]||201 |- |[[Շրջան (երկրաչափություն)]]||200 |- |[[Վիետի թեորեմ]]||200 |- |[[Էլիպս]]||196 |- |[[Դիֆերենցիալ հաշիվ]]||195 |- |[[Ռադիան]]||192 |- |[[Ամբողջ մաս]]||190 |- |[[Միանդամ]]||189 |- |[[Գրաֆների տեսություն]]||186 |- |[[Ռեկուրսիա]]||184 |- |[[Ֆունկցիայի էքստրեմում]]||183 |- |[[Դասական մեխանիկա]]||181 |- |[[Վեննի դիագրամ]]||180 |- |[[Անվերջության խորհրդանիշ]]||179 |- |[[Դիսկրետ մաթեմատիկա]]||179 |- |[[Կինեմատիկա]]||179 |- |[[Հավասարում]]||177 |- |[[Թեորեմ]]||176 |- |[[Սեկտոր (երկրաչափություն)]]||174 |- |[[Ռուբիկի խորանարդ]]||173 |- |[[Քառակուսի արմատ]]||173 |- |[[Հաշվարկման ութական համակարգ]]||171 |- |[[Հավանականության բաշխում]]||171 |- |[[Էնտրոպիա]]||169 |- |[[Անկյունային արագություն]]||166 |- |[[Գծային ռեգրեսիա]]||166 |- |[[Հաջորդականություն (մաթեմատիկա)]]||159 |- |[[Ցուցչային ֆունկցիա]]||159 |- |[[Անհավասարություն (մաթեմատիկա)]]||157 |- |[[Աստիճան (երկրաչափություն)]]||157 |- |[[Հարաբերականության հատուկ տեսություն]]||157 |- |[[Վեկտորական հաշիվ]]||157 |- |[[Մոգական քառակուսի]]||155 |- |[[Բլեզ Պասկալ]]||154 |- |[[Հավասարման լուծում]]||153 |- |[[Ջինիի գործակից]]||153 |- |[[Բուլյան հանրահաշիվ]]||152 |- |[[Գոթֆրիդ Լայբնից]]||152 |- |[[Սուդոկու]]||151 |- |[[Մոնոտոն ֆունկցիա]]||147 |- |[[1000 (թիվ)]]||145 |- |[[Արտագծյալ քառանկյուն]]||145 |- |[[Որոշիչ (մաթեմատիկա)]]||144 |- |[[Էվկլիդեսի ալգորիթմ]]||139 |- |[[Աբակ (տախտակ)]]||136 |- |[[Լեոնարդ Էյլեր]]||135 |- |[[Նաիրի Սեդրակյան]]||134 |- |[[Հանրահաշիվ]]||133 |- |[[Տասնորդական հաշվման համակարգեր]]||133 |- |[[Մաքսվելի հավասարումներ]]||130 |- |[[Էվկլիդես]]||128 |- |[[Պյութագորասի եռյակ]]||127 |- |[[Հաշվարկման տասնվեցական համակարգ]]||126 |- |[[Գծային հավասարումների համակարգ]]||124 |- |[[Հատված]]||124 |- |[[Թվերի տեսություն]]||122 |- |[[Ջեյմս Մաքսվել]]||121 |- |[[Գաղտնագրություն]]||120 |- |[[Կանոնավոր բազմանիստ]]||120 |- |[[Կոշի-Ադամարի թեորեմ]]||120 |- |[[Գծային հանրահաշիվ]]||119 |- |[[Սահմանում]]||115 |- |[[Գրադիենտ]]||114 |- |[[STEM]]||113 |- |[[Ինֆորմացիայի տեսություն]]||113 |- |[[Կառլ Գաուս]]||113 |- |[[E (թիվ)]]||112 |- |[[Դաշտի քվանտային տեսություն]]||112 |- |[[Էյլերի բանաձև]]||112 |- |[[Հնգանկյուն]]||111 |- |[[Խաղերի տեսություն]]||110 |- |[[Կատարյալ թիվ]]||110 |- |[[Վեկտորական արտադրյալ]]||110 |- |[[Բացարձակ արժեք]]||109 |- |[[Գծային հավասարում]]||109 |- |[[Մաթեմատիկական սպասում]]||109 |- |[[Ներգծյալ շրջանագծի կենտրոն]]||107 |- |[[Աստիճանային շարք]]||106 |- |[[Էկոնոմետրիկա]]||106 |- |[[Ութանկյուն]]||106 |- |[[Թվանշաններ]]||105 |- |[[Թեյլորի շարք]]||103 |- |[[Հարթություն]]||103 |- |[[Մատրիցի ռանգ]]||103 |- |[[Աբստրակցիա]]||101 |- |[[Բազմանդամ]]||101 |- |[[Գումարում]]||100 |- |[[Լուիս Քերոլ]]||100 |- |[[Բնական լոգարիթմ]]||99 |- |[[Դիզյունկցիա]]||98 |- |[[Զրոյի զույգություն]]||98 |- |[[Կեպլերի օրենքներ]]||98 |- |[[Թվային մեթոդներ]]||97 |- |[[0,(9)]]||96 |- |[[Բերտրան Ռասել]]||96 |- |[[Միջակայք (մաթեմատիկա)]]||95 |- |[[Ֆունկցիայի զրո]]||95 |- |[[Բնության օրինաչափություններ]]||94 |- |[[Թվային առանցք]]||93 |- |[[Գրաֆներ]]||92 |- |[[Երկարություն]]||92 |- |[[Հանում]]||92 |- |[[Նյուտոնի երկանդամ]]||92 |- |[[Եռանկյունաչափություն]]||90 |- |[[Հիպերբոլ]]||90 |- |[[Անվերջություն (մաթեմատիկա)]]||88 |- |[[Ասույթների տրամաբանություն]]||88 |- |[[Հակադարձ ֆունկցիա]]||88 |- |[[Ուղիղների հատում]]||88 |- |[[Փոփոխական մեծություն]]||88 |- |[[Գումար (մաթեմատիկա)]]||87 |- |[[Էջ (երկրաչափություն)]]||87 |- |[[Յոթ]]||87 |- |[[Ֆունկցիայի գրաֆիկ]]||87 |- |[[Մաթեմատիկայի միջազգային օլիմպիադա]]||86 |- |[[Թիթեռի էֆեկտ]]||85 |- |[[Կլավդիոս Պտղոմեոս]]||85 |- |[[Միջնակետ]]||85 |- |[[Մեծագույն հայտնի պարզ թիվը]]||84 |- |[[Տարածաժամանակ]]||84 |- |[[Ալիքների ինտերֆերենցիա]]||83 |- |[[Բացասական թիվ]]||83 |- |[[Պտղոմեոսի թեորեմ]]||82 |- |[[Հավանականությունների տեսության պատմություն]]||81 |- |[[Մաթեմատիկական անալիզ]]||81 |- |[[Գծագրական երկրաչափություն]]||79 |- |[[Հանրահաշվական գործողություններ]]||77 |- |[[3 (թիվ)]]||74 |- |[[Խորանարդ հավասարում]]||74 |- |[[Մնացորդով բաժանում]]||74 |- |[[Յոհան Կեպլեր]]||74 |- |[[Արտագծած գնդային մակերևույթ]]||73 |- |[[Գծային ծրագրավորում]]||73 |- |[[Եռանկյան անկյունների գումար]]||72 |- |[[Թալես Միլեթացի]]||72 |- |[[Կոնյունկցիա]]||72 |- |[[Դ'Ալամբերի հայտանիշ]]||71 |- |[[Ֆրակտալ]]||71 |- |[[Կոշիի խնդիր]]||70 |- |[[Հանրահաշվի հիմնական թեորեմ]]||70 |- |[[Երկանդամ]]||69 |- |[[Էրատոսթենեսի մաղ]]||69 |- |[[Լարերի տեսություն]]||69 |- |[[Կետ]]||69 |- |[[Շրյոդինգերի հավասարում]]||69 |- |[[Ոչ էվկլիդեսյան երկրաչափություն]]||69 |- |[[Ֆուրիեի շարք]]||69 |- |[[Իմպլիկացիա]]||68 |- |[[Սյունակով բաժանում]]||68 |- |[[Վստահության միջակայք]]||68 |- |[[Միջին հարմոնիկ]]||67 |- |[[Էվանջելիստա Տորիչելլի]]||66 |- |[[Էվկլիդեսյան երկրաչափություն]]||66 |- |[[Դիսկրիմինանտ]]||65 |- |[[Զանգվածների կենտրոն]]||65 |- |[[Կոռելյացիա (մաթեմատիկա)]]||64 |- |[[Մաթեմատիկական բանաձև]]||64 |- |[[Մակերևույթ]]||64 |- |[[Մաթեմատիկական ապացույց]]||63 |- |[[Մաթեմատիկական տրամաբանություն]]||63 |- |[[Մատրիցների արտադրյալ]]||63 |- |[[Մոդա (վիճակագրություն)]]||63 |- |[[Տոպոլոգիա]]||62 |- |[[Բազմանիստ]]||61 |- |[[Տեսական ֆիզիկա]]||61 |- |[[Աբստրակտ հանրահաշիվ]]||60 |- |[[Վեկտորական տարածություն]]||60 |- |[[1 (թիվ)]]||59 |- |[[Ապահովագրության վիճակագիր]]||58 |- |[[Ժխտում (տրամաբանություն)]]||58 |- |[[Կոր]]||58 |- |[[Մաթեմատիկայի պատմություն]]||58 |- |[[Մաթեմատիկական վիճակագրություն]]||56 |- |[[Իզոտրոպություն]]||55 |- |[[Հիպոթեզ (մաթեմատիկա)]]||55 |- |[[Հնգագիծ]]||55 |- |[[Մաթեմատիկական ինդուկցիա]]||55 |- |[[Շեղանկյունանիստ]]||55 |- |[[Ուղղահայացություն]]||55 |- |[[Ալիքանշան]]||53 |- |[[2 (թիվ)]]||52 |- |[[Լեոնարդ Էյլերի պատվին անվանված օբյեկտների ցանկ]]||52 |- |[[Քառակուսի մատրից]]||52 |- |[[Հատման թեորեմ]]||51 |- |[[Միջին մեծություններ]]||51 |- |[[Ազատ արվեստներ]]||50 |- |[[Թյուրինգի մեքենա]]||50 |- |[[Կիսապարագիծ]]||50 |- |[[Պասկալի եռանկյուն]]||50 |- |[[Բաժանում զրոյի վրա]]||49 |- |[[Բարդ ֆունկցիայի դիֆերենցում]]||49 |- |[[Օղակ (մաթեմատիկա)]]||49 |- |[[Էմանուել Լասկեր]]||48 |- |[[Բազմանդամների սյունակով բաժանում]]||47 |- |[[Դիքրան Թահթա]]||47 |- |[[Մաթեմատիկական մոդել]]||47 |- |[[Մաթեմատիկական օպտիմիզացիա]]||47 |- |[[Ջոն Նեշ]]||47 |- |[[Ֆերմայի մեծ թեորեմ]]||47 |- |[[Ֆունկցիայի համադրույթ]]||47 |- |[[Բանականության խաղեր]]||46 |- |[[Գուգոլ]]||46 |- |[[Գրիգորի Պերելման]]||46 |- |[[Էմմի Նյոթեր]]||46 |- |[[Էրատոսթենես Կիրենացի]]||46 |- |[[Կոնական հատույթ]]||46 |- |[[Ստախոսի պարադոքս]]||46 |- |[[Քվանտային համակարգիչ]]||46 |- |[[Թվաբանության հիմնական թեորեմ]]||45 |- |[[Տարրական հանրահաշիվ]]||45 |- |[[Քրիստիան Հյույգենս]]||45 |- |[[Պի թվի օր]]||44 |- |[[Անալիտիկ երկրաչափություն]]||43 |- |[[Էվարիստ Գալուա]]||43 |- |[[Թանգրամ]]||43 |- |[[Կորագիծ ինտեգրալ]]||43 |- |[[Շղթայական կոտորակ]]||43 |- |[[Ալ-Խորեզմի]]||42 |- |[[Դե Մորգանի բանաձևեր]]||42 |- |[[Մեծ թվերի օրենք]]||42 |- |[[Ութ]]||42 |- |[[Գործողությունների հետազոտում]]||41 |- |[[Հարմոնիկ շարք]]||41 |- |[[Ռոլլի թեորեմ]]||41 |- |[[Տարածաչափություն]]||41 |- |[[Դիզյունկտիվ նորմալ ձև]]||40 |- |[[Լոպիտալի կանոն]]||40 |- |[[Խորանարդ աստիճանի արմատ]]||40 |- |[[Հազարամյակի մրցանակային խնդիրներ]]||40 |- |[[Յակոբիի մեթոդ]]||40 |- |[[Ստանդարտ մոդել]]||40 |- |[[Քառաչափ տարածություն]]||40 |- |[[Գաուս-Օստոգրադսկու թեորեմ]]||39 |- |[[Դիրակի հավասարում]]||39 |- |[[Շառավիղ-վեկտոր]]||39 |- |[[Ռիմանի ինտեգրալ]]||39 |- |[[Քառակուսի արմատ երկուսից]]||39 |- |[[Անրի Պուանկարե]]||38 |- |[[Աքսիոմատիկ մեթոդ]]||38 |- |[[Նշան (մաթեմատիկա)]]||38 |- |[[Էքսցենտրիսիտետ]]||37 |- |[[Մաթեմատիկան Հին Եգիպտոսում]]||37 |- |[[Մաքսվելի բաշխում]]||37 |- |[[Նորայր Առաքելյան]]||37 |- |[[Վերջավոր դաշտ]]||37 |- |[[Գառնիկ Կարապետյան]]||36 |- |[[Մինոր (գծային հանրահաշիվ)]]||36 |- |[[Տասնորդական լոգարիթմներ]]||36 |- |[[Տրանսպորտային խնդիր]]||36 |- |[[Ֆունկցիայի նախնական]]||36 |- |[[Բացասման օրենք]]||35 |- |[[Դիոֆանտյան հավասարում]]||35 |- |[[Իսկության աղյուսակ]]||35 |- |[[Միջնարժեք]]||35 |- |[[Ուղիղ անկյուն]]||35 |- |[[Վեց]]||35 |- |[[Անալոգային հաշվողական մեքենա]]||34 |- |[[Գրաֆների ներկում]]||34 |- |[[Դեքստրայի ալգորիթմ]]||34 |- |[[Ընտրույթ]]||34 |- |[[Հինգ]]||34 |- |[[Պոլ Դիրակ]]||34 |- |[[Բազմության հզորություն]]||33 |- |[[Բաժանելիություն]]||33 |- |[[Չորս]]||33 |- |[[Տրամաբանական գործողություն]]||33 |- |[[Ասիմպտոտ]]||32 |- |[[Լագրանժի թեորեմը չորս քառակուսիների գումարի մասին]]||32 |- |[[Լունայի ալգորիթմ]]||32 |- |[[Կոշիի ինտեգրալ]]||32 |- |[[Մոնտե-Կարլոյի մեթոդ]]||32 |- |[[Պիեռ Սիմոն Լապլաս]]||32 |- |[[Գամմա ֆունկցիա]]||31 |- |[[Դատարկ բազմություն]]||31 |- |[[Եռանկյան անհավասարություն]]||31 |- |[[Երկնիստ անկյուն]]||31 |- |[[Էմիլ Արթին]]||31 |- |[[Կանգնակ]]||31 |- |[[Մաթեմատիկական սոփեստություն]]||31 |- |[[Նորմալ]]||31 |- |[[Պտույտ]]||31 |- |[[Պրեդիկատ]]||31 |- |[[Ֆրանսուա Վիետ]]||31 |- |[[Էյլերի նույնություն]]||30 |- |[[Լուկա Պաչոլի]]||30 |- |[[Մաթեմատիկական ֆիզիկա]]||30 |- |[[Նորբերտ Վիներ]]||30 |- |[[Պելի թիվ]]||30 |- |[[Պուասոնի ինտեգրալ]]||30 |- |[[Ռյոլոյի եռանկյուն]]||30 |- |[[Տենզոր]]||30 |- |[[Ֆիլդսյան մրցանակ]]||30 |- |[[Գեորգ Կանտոր]]||29 |- |[[Հարաբերություններ (մաթեմատիկա)]]||29 |- |[[Հունական թվային համակարգ]]||29 |- |[[Մարիամ Միրզախանի]]||29 |- |[[Ստյուարտի թեորեմ]]||29 |- |[[Վիճակագրական մեխանիկա]]||29 |- |[[Ինը կետերի շրջանագիծ]]||28 |- |[[Կոնյունկտիվ նորմալ ձև]]||28 |- |[[Հարթաչափություն]]||28 |- |[[Մաթեմատիկական գլուխկոտրուկ]]||28 |- |[[Պուասոնի բաշխում]]||28 |- |[[Օգյուստեն Լուի Կոշի]]||28 |- |[[Անալիտիկ ֆունկցիա]]||27 |- |[[Լամբդա արտահայտություն]]||27 |- |[[Կող (երկրաչափություն)]]||27 |- |[[Մաթեմատիկական նշանակումների պատմություն]]||27 |- |[[Նյոթերի թեորեմ]]||27 |- |[[Պարզ թվերի թեորեմ]]||27 |- |[[Ալիքային հավասարում]]||26 |- |[[Ծննդյան օրերի պարադոքս]]||26 |- |[[Մնացորդների մասին չինական թեորեմ]]||26 |- |[[Ռասելի պարադոքս]]||26 |- |[[Ռեկուրսիա (ինֆորմատիկա)]]||26 |- |[[Տասնանկյուն]]||26 |- |[[Գծային արտապատկերում]]||25 |- |[[Եռանկյունաչափական ֆունկցիաների ինտեգրալների ցանկ]]||25 |- |[[Եռանկյունաչափության պատմություն]]||25 |- |[[Կատարյալ թվերի ցանկ]]||25 |- |[[Մաթեմատիկական հաստատուն]]||25 |- |[[Պրոյեկտիվ երկրաչափություն]]||25 |- |[[Ռացիոնալ ֆունկցիաների ինտեգրալների ցանկ]]||25 |- |[[Վեկտորական դաշտ]]||25 |- |[[Աբելյան խումբ]]||24 |- |[[Անվերջ փոքր]]||24 |- |[[Խորանարդային համակարգ]]||24 |- |[[Ոչ հստակ տրամաբանություն]]||24 |- |[[Պահպանման օրենքներ]]||24 |- |[[Գոտլոբ Ֆրեգե]]||23 |- |[[Դիսպերս վերլուծություն]]||23 |- |[[Կառնոյի թեորեմ]]||23 |- |[[Հանրահաշվական հավասարում]]||23 |- |[[Հիլբերտի խնդիրներ]]||23 |- |[[Մասերով ինտեգրում]]||23 |- |[[Մերսենի թիվ]]||23 |- |[[Մուավրի բանաձև]]||23 |- |[[Ռացիոնալ ֆունկցիա]]||23 |- |[[Սինուսոիդ]]||23 |- |[[Վարինյոնի թեորեմ (երկրաչափություն)]]||23 |- |[[Տասներկուանկյուն]]||23 |- |[[Օղակ (երկրաչափություն)]]||23 |- |[[Օպերատոր (մաթեմատիկա)]]||23 |- |[[Գործողություն (ֆիզիկա)]]||22 |- |[[Դաս (բազմությունների տեսություն)]]||22 |- |[[Երկնային մեխանիկա]]||22 |- |[[Զուգորդականություն]]||22 |- |[[Էլեմենտ (մաթեմատիկա)]]||22 |} mgrqmbphtdamofwm8xqdqxcb898epiu 0 1036196 8485298 8484803 2022-08-08T18:16:30Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Armed_Forces_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ռազմական հակամարտություն |հակամարտություն = 44-օրյա պատերազմ |մաս = [[Արցախյան հակամարտություն]] |վերնագիր = Ժամացույցի սլաքի ուղղությամբ՝ ճակատամարտ հարավային ճակատում, ոչնչացված մեքենա Ստեփանակերտում, Գանձակ քաղաքը հրթիռային հարվածից հետո, հայկական ցույցեր Բարսելոնայում, հայկական հրետանավորի կրակը |թվական = [[Սեպտեմբերի 27|27 սեպտեմբեր]] - [[Նոյեմբերի 9|9 նոյեմբերի]] [[2020]] |պատճառ = [[Արցախյան ազատամարտ]] |վայր = [[Արցախյան շփման գիծ]], [[Հայ-ադրբեջանական շփման գիծ]] |հակառակորդ1 = {{Դրոշավորում|Արցախ}} <br> {{Դրոշավորում|Հայաստան}} <!--* ''Զենքի մատակարարում'' :{{դրոշավորում|Ռուսաստան}}<ref>https://www.aljazeera.com/news/2020/10/19/is-russia-reduced-to-a-secondary-role-in-nagorno-karabakh</ref>--> |հակառակորդ2 = {{Դրոշավորում|Ադրբեջան}}<br/>[[Պատկեր:Flag of Turkey.svg|20px]] [[Թուրքիա]]<ref>{{cite web |last1=Kofman |first1=Michael |title=Armenia-Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict |url=https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |website=Russia Matters |publisher=[[Belfer Center for Science and International Affairs]] |archiveurl=https://archive.today/20201003115234/https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |archivedate=3 October 2020 |date=2 October 2020 |quote=Turkey has publicly, and militarily, backed Azerbaijan in this conflict.... |accessdate=4 October 2020 |dead-url=no }}</ref><ref>{{cite news |last1=Jones |first1=Dorian |title=Turkey Vows Support for Azerbaijan in Escalating Nagorno-Karabakh Conflict |url=https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict |work=[[Voice of America]] |date=28 September 2020 |archiveurl=https://archive.today/20200930203704/https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict |archivedate=30 September 2020 |quote="Turkey is already supporting Azerbaijan militarily, through technical assistance through arms sales, providing critical military support, especially in terms of armed drones and technical expertise," said Turkish analyst Ilhan Uzgel. |access-date=4 October 2020 |dead-url=no }}</ref><br/>[[Պատկեր:Flag of Syria 2011, observed.svg|20px]] Սիրիայի ազգային բանակ<ref name="SOHR1">{{Cite web |url=https://www.syriahr.com/en/186036/ |title=Syrian rebel fighters prepare to deploy to Azerbaijan in sign of Turkey’s ambition}}</ref><br> <!--* ''Զենքի մատակարարում'' :{{դրոշավորում|Իսրայել}}<ref>{{cite news |last1=Ravid |first1=Barak |title=Azerbaijan using Israeli "kamikaze drones" in Nagorno-Karabakh clashes |url=https://www.axios.com/israel-kamikaze-drones-nagorno-karabakh-azerbaijan-d3ebfd39-2cf8-4bf6-a788-b24d80a8569f.html |work=[[Axios (website)|Axios]] |date=30 September 2020 |archiveurl=https://archive.vn/WfHt1 |archivedate=30 September 2020}}</ref><ref>{{cite news |title=Azerbaijani official says military using Israeli-made drones in war with Armenia |url=https://www.i24news.tv/en/news/israel/diplomacy-defense/1601485300-azerbaijani-official-says-military-using-israeli-made-drones-in-war-with-armenia |agency=[[i24 News]] |date=30 September 2020 |archiveurl=https://archive.vn/bTCEq |archivedate=30 September 2020}}</ref><ref>{{cite news |title=Israel sending weapons to Azerbaijan as fight with Armenia rages on: Sources |url=https://english.alarabiya.net/en/News/world/2020/10/01/Israel-sending-weapons-to-Azerbaijan-as-fight-with-Armenia-rages-on-Sources |agency=[[Al Arabiya]] |date=30 September 2020 |archiveurl=https://archive.vn/L8TSF |archivedate=3 October 2020 |quote=...a US intelligence source told Al Arabiya English that Israel was sending planes full of weapons to Azerbaijan.}}</ref>--> |ուժեր1 = [[Պատկեր:Emblem of Artsakh Defense Army.svg|20px]] [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ]] <br> [[Հայաստանի զինված ուժեր]] |ուժեր2 = [[Պատկեր:Azerbaijani Armed Forces logo.svg|20px]] [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]] <br> [[Պատկեր:Azerbaijan Border Guards Standard (Reverse).svg|20px]] [[Ադրբեջանի պետական սահմանապահ ծառայություն|Ադրբեջանի սահմանապահ զորքեր]] ---- ''Պնդումներ'' <br/>{{Դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիայի զինված ուժեր]] * [[Պատկեր:Flag of Turkish Air Force Command.svg|20px]] [[Թուրքիայի ռազմաօդային ուժեր]]<br> [[Պատկեր:Flag of Syria 2011, observed.svg|20px]] Սիրիայի ազգային բանակ * Բանակային երկրորդ լեգիոն ** [[Պատկեր:Logo of the Hamza Division.jpg|20px]] [[Ալ Համզա դիվիզիա]] ** [[Պատկեր:Sultan Murat Tümeni Flag.svg|20px]] [[Սուլթան Մուրադ դիվիզիա]] ---- |ուժեր3 = |ուժեր4 = |արդյունք = Ադրբեջանի հաղթանակ<ref>{{cite web|url=https://www.ft.com/content/bfb04708-3f6c-4659-b6ed-9ec7b01e75f4|title=Azerbaijan and Armenia agree full ceasefire in Nagorno-Karabakh|date=10 November 2020|publisher=[[Financial Times]]|quote=Agreement is seen as victory for Baku and will be monitored by Russian forces}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54882564|title=Armenia, Azerbaijan and Russia sign Nagorno-Karabakh peace deal|date=10 November 2020|publisher=[[BBC]]|quote=The BBC's Orla Guerin in Baku says that, overall, the deal should be read as a victory for Azerbaijan and a defeat for Armenia.}}</ref> * [[Լեռնային Ղարաբաղում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020 թվականի նոյեմբերի 10)]] * Ադրբեջանը իրեն է պահում տարածքային ձեռքբերումները և ստանում է Նախիջևանի հետ կապող ճանապարհ։ * Ռուսական խաղաղապահ ուժերի մուտքը տարածաշրջան * [[Բողոքի ցույցեր ընդդեմ Նիկոլ Փաշինյանի]] |փոփոխություններ = |կորուստներ1 = Հայկական աղբյուրներ՝ * 3700+ զոհված զինծառայող, * 250+ գերեվարված զինծառայող<ref>{{Cite web |url=https://civic.am/politics/armenia/10960--250-104.html |title=Հայաստանը ՄԻԵԴ է դիմել 250 հայ գերիների փաստով, որոնցից մինչ այժմ վերադարձվել են 104-ը, ևս 2-ը՝ սպանված}}</ref>, *ավելի քան 31 սպանված (քաղաքացիական)<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30890828.html |title=Ռազմական գործողությունների հետևանքով հայկական կողմն ունի 532 զոհ}}</ref>, * 1 խոցված [[Սու-25]]<ref>{{Cite web |url=https://iravaban.net/291419.html |title=Մարտերի ընթացքում նահատակվել են ևս 15 զինծառայող․ ՊԲ-ն հրապարակել է զոհերի անունները}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/122094 |title=Եվս 28 զոհ․ հրապարակվել են նրանց անունները}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://nkrmil.am/news/view/2923 |title=Զոհերի թիվն ավելացավ ևս 26–ով. Արցախի ՊՆ–ն}}</ref> *մոտ 120 վիրավոր<ref>{{Cite web |url=https://www.24news.am/news/124448 |title=Նախնական տվյալներով՝ Արցախի Զինված ուժերում կա 16 զոհ, հարյուրից ավելի վիրավոր}}</ref> * Վնասված քաղաքացիական օբյեկտներ, դպրոցներ ---- Ադրբեջանական պնդումներ՝ * 2500+ զոհ * 12 «Օսա» հակաօդային պաշտպանության զենիթահրթիռային համակարգ |կորուստներ2 = Հայկական աղբյուրներ՝ * 7630 զոհ * 4 ՏՈՍ, * 580 զրահատեխնիկա, * 23 ինքնաթիռ, * 16 ուղղաթիռ * 202 ԱԹՍ ---- Ադրբեջանական պնդումներ՝ * 2783 զոհ և 1245 վիրավոր * 5 քաղաքացիական զոհ, * 19 քաղաքացիական վիրավոր, * 1 խոցված ուղղաթիռ |կորուստներ3 = |կորուստներ4 = |հրամանատար1 = {{plainlist| * {{Դրոշ|Արցախ}} [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյան]] * {{Դրոշ|Արցախ}} [[Ջալալ Հարությունյան]]{{WIA}}<ref name=jalal>{{cite web|url=https://en.armradio.am/2020/10/27/jalal-harutyunyan-wounded-mikael-arzumanyan-appointed-artsakh-defense-minister|title=Jalal Harutyunyan wounded, Mikael Arzumanyan appointed Artsakh Defense Minister|date=2020-10-27}}</ref> * {{Դրոշ|Արցախ}} [[Միքայել Արզումանյան]]<ref name=jalal/> * {{Դրոշ|Արցախ}} [[Արթուր Սարգսյան (ռազմական գործիչ)|Արթուր Սարգսյան]]{{KIA}}<ref>{{cite web|url=https://news.am/eng/news/611128.html|title=Artsakh Defense Army deputy commander killed|date=2020-11-02}}</ref> * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Նիկոլ Փաշինյան]] * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Դավիթ Տոնոյան]] * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Օնիկ Գասպարյան]] * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Տիրան Խաչատրյան]]<ref>{{cite web|url=https://en.armradio.am/2020/10/22/tiran-khachatryan-national-hero-of-the-republic-of-armenia/|title=Tiran Khachatryan – National Hero of the Republic of Armenia|date=2020-10-22|website=armradio.am|publisher=Public Radio of Armenia}}</ref> }} |հրամանատար2 = {{plainlist| * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Իլհամ Ալիև]] * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Զաքիր Հասանով]] * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Մայիս Բարխուդարով]]<ref>{{cite web|url=https://mod.gov.az/en/news/major-general-mayis-barkhudarov-we-will-fight-to-destroy-the-enemy-completely-32376.html|title=Major General Mayis Barkhudarov: "We will fight to destroy the enemy completely|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008052224/https://mod.gov.az/en/news/major-general-mayis-barkhudarov-we-will-fight-to-destroy-the-enemy-completely-32376.html|archive-date=2020-10-08|date=2020-09-28|publisher=Azerbaijani Ministry of Defence}}</ref> * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Հիքմեթ Միրզաև]]<ref>{{cite web|url=https://en.president.az/articles/41714|title=Release of the Press Service of the President|website=president.az|publisher=Official website of the President of Azerbaijan|date=2020-10-04|access-date=2020-10-07|archive-date=2020-10-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009090742/https://en.president.az/articles/41714|url-status=live}}</ref> * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Հիքմեթ Հասանով]]<ref>{{cite web|url=https://apa.az/en/domestic-news/President-Ilham-Aliyev-congratulates-1st-Army-Corps-Commander-Hikmet-Hasanov-on-liberation-of-Madagiz-from-occupation-331987|title=President Ilham Aliyev congratulates 1st Army Corps Commander Hikmet Hasanov on liberation of Madagiz from occupation|website=apa.az|date=2020-10-03|access-date=2020-10-03|quote=President Ilham Aliyev has congratulated 1st Army Corps Commander Hikmet Hasanov on liberation of Madagiz, APA reports.}}</ref> * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Էլչին Գուլիև]]<ref name="azesbs">{{cite web|url=https://azertag.az/en/xeber/1617731|title=Release of the Press Service of the President|agency=Azerbaijan State News Agency|date=2020-10-19|access-date=2020-10-20|quote=Commander-in-Chief of the Armed Forces of the Republic of Azerbaijan, President Ilham Aliyev congratulated Chief of the State Border Service (SBS), Colonel General Elchin Guliyev on raising the Azerbaijani flag over the Khudafarin bridge, liberating several residential settlements with the participation of the SBS, and instructed to convey his congratulations to all personnel. Colonel General Elchin Guliyev reported that the State Border Service personnel will continue to decently fulfill all the tasks set by the Commander-in-Chief.}}</ref> }} * {{Դրոշ|Թուրքիա}} Բահթիյար Էրսայ<ref group="Ն">Բահթիյար Էրսայը հայ-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ եղել է Թուրքիայի Հանրապետության ցամաքային զորքերի օպերատիվ կառավարման պետը գեներալ-մայոր կոչումով։</ref><ref name="Արցախի վրա հարձակումը գլխավորած թուրք գեներալները">[https://hetq.am/hy/article/124296 «Արցախի վրա հարձակումը գլխավորած թուրք գեներալները. «Взгляд»-ի հետաքննությունը» հոդված hetq.am լրատվական կայքում,] [https://web.archive.org/web/20220314082359/https://hetq.am/hy/article/124296 ''(արխիվացված 14․03․2022թ․)'']։</ref> * {{Դրոշ|Թուրքիա}} Շերեֆ Օնգայ<ref group="Ն">Շերեֆ Օնգայը հայ-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ եղել է Թուրքիայի Հանրապետության ցամաքային զորքերի 3-րդ բանակի հրամանատարը գեներալ-լեյտենանտ կոչումով։</ref><ref name="Արցախի վրա հարձակումը գլխավորած թուրք գեներալները"/> * {{Դրոշ|Թուրքիա}} Գյոքսել Քահյան<ref group="Ն">Գյոքսել Քահյանը հայ-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ եղել է Թուրքիայի Հանրապետության ռազմաօդային ուժերի մատակարարման և տեխնիկական սպասարկման 1-ին կենտրոնի պետ, գեներալ-մայոր կոչումով։</ref><ref name="Արցախի վրա հարձակումը գլխավորած թուրք գեներալները"/> |ընդհանուր կորուստներ = |ծանոթագրություն = |image=[[Պատկեր:2020 Karabakh conflict collage.jpg|կենտրոն|300px]] |territory=[[File: QarabaghWarMap(2020).svg |250px|]]}} '''44-օրյա պատերազմ''' (նաև՝ '''Հայ-ադրբեջանական պատերազմ''', '''Արցախյան երկրորդ պատերազմ'''<ref>{{Cite web|url=https://www.primeminister.am/hy/interviews-and-press-conferences/item/2021/01/04/Nikol-Pashinyan-04-01/|title=44-օրյա պատերազմի ծագումը. վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հոդվածը|website=www.primeminister.am|language=hy|accessdate=2021-04-18}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/473410/44-օրյա-աղետի-պատասխանատուները/|title=44-օրյա աղետի պատասխանատուները|date=2021-01-14|website=CIVILNET|accessdate=2021-04-18}}</ref>), պատերազմ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] և [[Ադրբեջան|Ադրբեջանի Հանրապետության]] միջև, որը սկսվել է սեպտեմբերի 27-ին Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիայով և ավարտվել նոյեմբերի 9-ին Արցախի կապիտուլացիոն համաձայնագրով։ Արցախի Հանրապետությանը ռազմական աջակցություն է ցուցաբերել Հայաստանը, Ադրբեջանին՝ Թուրքիան։ Պատերազմը 1988 թվականին սկսված [[Արցախյան հակամարտություն|արցախյան հակամարտության]] վերջին էսկալացիան է, և ամենաարյունալին՝ [[Արցախյան ազատամարտ|առաջին պատերազմից]] հետո։ Մարտական գործողությունները ընթացել են արցախա-ադրբեջանական շփման գծի ողջ երկայնքով, ինչպես նաև հայ-ադրբեջանական շփման գծի որոշ հատվածներում<ref name="hraparak.am Վարդենիս, կրակոցներ">[https://hraparak.am/post/c5e6603a91ee9c7237510bfc826ca4fb «Վարդենիսի ուղղությամբ ևս կրակոցներ են եղել»] ([https://web.archive.org/web/20200927104149/https://hraparak.am/post/c5e6603a91ee9c7237510bfc826ca4fb արխիվացված])</ref>։ Մարտական գործողություններն սկսվել են սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան ժամը 07:10<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/27/%D5%87%D6%83%D5%B4%D5%A1%D5%B6-%D5%A3%D5%AE%D5%AB-%D5%B8%D5%B2%D5%BB-%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D6%84%D5%B8%D5%BE-%D5%A9%D5%B7%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B6-%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE-%D5%B0%D6%80%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%A7-%D5%BD%D5%AF%D5%BD%D5%A5%D5%AC/396226 |title=Շփման գծի ողջ երկայնքով Ադրբեջանը ակտիվ հրետակոծություն է սկսել, հրետակոծվում է նաև Ստեփանակերտը |accessdate=2020-09-27 |archive-date=2022-02-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220211103351/https://www.civilnet.am/news/375710/%d5%b7%d6%83%d5%b4%d5%a1%d5%b6-%d5%a3%d5%ae%d5%ab-%d5%b8%d5%b2%d5%bb-%d5%a5%d6%80%d5%af%d5%a1%d5%b5%d5%b6%d6%84%d5%b8%d5%be-%d5%a1%d5%a4%d6%80%d5%a2%d5%a5%d5%bb%d5%a1%d5%b6%d5%a8-%d5%a1%d5%af%d5%bf%d5%ab%d5%be-%d5%b0%d6%80%d5%a5%d5%bf%d5%a1%d5%af%d5%b8%d5%ae%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6-%d5%a7-%d5%bd%d5%af%d5%bd%d5%a5%d5%ac-%d5%b0%d6%80%d5%a5%d5%bf%d5%a1%d5%af%d5%b8%d5%ae%d5%be%d5%b8%d6%82%d5%b4-%d5%a7-%d5%b6%d5%a1%d6%87-%d5%bd%d5%bf%d5%a5%d6%83%d5%a1%d5%b6%d5%a1%d5%af%d5%a5%d6%80%d5%bf%d5%a8/ |dead-url=yes }}</ref>։ Ի պատասխան պատերազմի՝ Հայաստանում և Արցախում հայտարարվել է [[ռազմական դրություն]] և ընդհանուր զորահավաք։ Ադրբեջանի որոշ շրջաններում սկզբում հայտարարվել է ռազմական դրություն և [[պարետային ժամ]], ապա ընդհանուր զորահավաք։ 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ին կնքվեց [[Լեռնային Ղարաբաղում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020 թվականի նոյեմբերի 10)|խաղաղության պայմանագիր]], ըստ որի Արցախի հանրապետության տարածքի մեծ մասը հանձնվում է Ադրբեջանի վերահսկողության տակ՝ [[ԼՂԻՄ]]-ի տարածքից դուրս բոլոր շրջանները բացառությամբ [[Լաչինի մարդասիրական միջանցք|Լաչինի միջանցքը]], [[Շուշի]] քաղաքը, [[Հադրութի շրջան (ԼՂԻՄ)|Հադրութի շրջանի]], [[Ասկերանի շրջան|Ասկերանի]] և [[Մարտունու շրջան (Արցախ)|Մարտունու շրջանի]] որոշ գյուղեր, իսկ ԼՂՀ սահմանները պահպանում են ռուս սահմանապահները։ Պատերազմը նշանակալի դարձավ ԱԹՍ-ների, նորագույն տեխնիկայի և ծանր հրետանու լայնամասշտաբ ռազմական օգտագործմամբ և ինֆորմացիոն դաշտում պաշտոնական հակամարտությամբ՝ հանդես գալով ժամանակակից պատերազմի օրինակ։ Ըստ Հայաստանի ՊՆ ներկայացուցիչ [[Արծրուն Հովհաննիսյան]]ի՝ ռազմական գործողությունների ինտենսիվությամբ և տեխնիկայի օգտագործման ծավալով պատերազմը համեմատելի է [[Իրաքի պատերազմ|2003թ․ Իրաքյան պատերազմի]] հետ՝ ԱՄՆ-ի և Իրաքի միջև<ref>{{Cite web|url=https://www.1in.am/2840214.html|title=Սա աննախադեպ ծանր պատերազմ է. Արծրուն Հովհաննիսյան (տեսանյութ)|last=Technologies|first=Peyotto|website=1in.am|accessdate=2020-10-20}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=PUXH_-weh6M|title=|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Բազմաթիվ երկրներ և միջազգային կառույցներ խստորեն դատապարտել են հակամարտությունը՝ երկու կողմերին կոչ անելով անհապաղ դադարեցնել կրակը և վերսկսել կառուցողական բանակցությունները<ref name="f24_300920">{{Cite web|date=2020-09-30|title=UN Security Council calls for immediate end to fighting in Nagorno-Karabakh|url=https://www.france24.com/en/20200930-un-security-council-calls-for-immediate-end-to-fighting-in-nagorno-karabakh|access-date=2020-09-30|agency=Associated Press|website=France 24|language=en|archive-date=9 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009133111/https://www.france24.com/en/20200930-un-security-council-calls-for-immediate-end-to-fighting-in-nagorno-karabakh|url-status=live}}</ref>։ Միջազգային վերլուծաբանները համակարծիք են, որ մարտերը սկսվել են ադրբեջանական գրոհով<ref name="russiamatters01">{{cite web |last1=Kofman |first1=Michael |title=Armenia–Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict |url=https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |website=Russia Matters |publisher=[[Belfer Center for Science and International Affairs]] |archiveurl=https://archive.today/20201003115234/https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |archivedate=3 October 2020 |date=2 October 2020 |quote=On Sept. 27, Azerbaijan launched a military offensive, resulting in fighting that spans much of the line of contact in the breakaway region of Nagorno-Karabakh... |accessdate=4 October 2020 |dead-url=no }}</ref><ref name="eurasianet_290920">{{Cite web|last1=Kucera|first1=Joshua|date=29 September 2020|title=As fighting rages, what is Azerbaijan's goal?|url=https://eurasianet.org/as-fighting-rages-what-is-azerbaijans-goal|accessdate=29 September 2020|website=EurasiaNet|quote=The Azerbaijani offensive against Armenian forces is its most ambitious since the war between the two sides formally ended in 1994.|archive-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004115811/https://eurasianet.org/as-fighting-rages-what-is-azerbaijans-goal|url-status=live}}</ref>, և հարձակման առաջնային նպատակն է եղել գրավել Լեռնային Ղարաբաղի հարավային շրջանները, որոնք ավելի քիչ լեռնային են, և հետևաբար ավելի հեշտ է գրավել, քան շրջանի առավել ամրացված ներքին հատվածը<ref name="fp_280920">{{cite news|last=Palmer|first=James|date=28 September 2020|title=Why Are Armenia and Azerbaijan Heading to War?|work=Foreign Policy|url=https://foreignpolicy.com/2020/09/28/why-are-armenia-azerbaijan-heading-to-war-nagorno-karabakh/|access-date=29 September 2020|archive-date=28 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200928222614/https://foreignpolicy.com/2020/09/28/why-are-armenia-azerbaijan-heading-to-war-nagorno-karabakh/|url-status=live}}</ref>։ [[Թուրքիա]]ն բացահայտ ռազմական աջակցություն է ցուցաբերում Ադրբեջանին<ref name="russiamatters02">{{cite web|url=https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict|title=Armenia–Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict|last1=Kofman|first1=Michael|date=2 October 2020|website=Russia Matters|publisher=[[Belfer Center for Science and International Affairs]]|archiveurl=https://archive.today/20201003115234/https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict|archivedate=3 October 2020|quote=On Sept. 27, Azerbaijan launched a military offensive, resulting in fighting that spans much of the line of contact in the breakaway region of Nagorno-Karabakh...|accessdate=4 October 2020|dead-url=no}}</ref><ref name="voa28sep">{{cite news|last1=Jones|first1=Dorian|title=Turkey Vows Support for Azerbaijan in Escalating Nagorno-Karabakh Conflict|url=https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict|work=[[Voice of America]]|date=28 September 2020|archiveurl=https://archive.today/20200930203704/https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict|archivedate=30 September 2020|quote={{-'}}Turkey is already supporting Azerbaijan militarily, through technical assistance through arms sales, providing critical military support, especially in terms of armed drones and technical expertise', said Turkish analyst Ilhan Uzgel.|access-date=4 October 2020|dead-url=no}}</ref>։ Ենթադրվում է, որ Ադրբեջանին աջակցելով Թուրքիան նպատակ ունի ինչպես կոնֆլիկտում ամրապնդել Ադրբեջանի դիրքերը, այնպես էլ տարածաշրջանում թուլացնել Ռուսաստանի ազդեցությունը<ref name="russiamatters01" />։ == Նախապատմություն == {{Հիմնական|Արցախյան հակամարտություն|Արցախյան պատերազմ}} Հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը շուրջ մեկդարյա պատմություն ունի։ 1988 թվականին ակտիվացավ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը, որի գագաթնակետը Արցախյան պատերազմն էր։ 1994 թվականին՝ հակամարտող կողմերի միջև ստորագրված հրադադարից հետո, տարբեր տարիներին տեղի են ունեցել տարբեր տեսակի և ձևի զինված ընդհարումներ։ Առանձնանում է հատկապես [[Քառօրյա պատերազմ|ապրիլյան պատերազմը]]։ 2020 թ․ հուլիսին սկսվեցին բախումներ Հայաստանի և Ադրբեջանի զինված ուժերի միջև Տավուշի շրջանում, որի ավարտից հետո Ադրբեջանը սկսեց պատրաստվել լայնածավալ պատերազմի։ Պատերազմից մեկ ամիս առաջ՝ հուլիսի վերջից մինչև օգոստոսի 10-ը Նախիջևանում և Բաքվում կայացել են թուրք-ադրբեջանական համատեղ զորավարժություններ, որից հետո թուրք հրամանատարները, հրահանգիչները և F-35-ները մնացել են Ադրբեջանում։ Սեպտեմբերի 22-ից Ադրբեջանում առգրավել կամ հաշվառել են անձնական գույք հանդիսացող պիկապ մեքենաներ՝ պատճառաբանելով, որ այն բանակի կարիքների համար է<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30854464.html |title=Ադրբեջանում բանակի կարիքների համար առգրավում են քաղաքացիների պիկապ մեքենաները |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Ըստ Սիրիայի մարդու իրավունքներին հետևող կազմակերպության սեպտեմբերի 24-ի տարածած հաղորդագրության Թուրքիայի կառավարությունը Սիրիայի հյուսիսից Ադրբեջան է տեղափոխում [[Սուլթան Մուրադ դիվիզիա|Սուլթան Մուրադ]] և Ալ Համզա դիվիզիաների 300 վարձկանների<ref>{{Cite web |url=https://www.syriahr.com/en/185411/ |title=Turkish-backed mercenaries | Turkey sends over 300 fighters to Azerbaijan • The Syrian Observatory For Human Rights |date=2020-09-24 |website=The Syrian Observatory For Human Rights |language=en-US |accessdate=2020-10-08}}</ref>։Պատերազմը սկսելուց մեկ օր առաջ ԱՄՆ-ն իր քաղաքացիներին կոչ արեց լարվածության սրացման և վերջին բախումների պատճառով հեռու մնալ հայ-ադրբեջանկան սահմանին մոտ գտնվելուց<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30859049.html |title=ԱՄՆ հորդորում է իր քաղաքացիներին հեռու մնալ հայ-ադրբեջանական սահմանամերձ շրջաններից |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ == Իրադարձությունների ժամանակագրություն == === Սեպտեմբերի 27 === Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի քարտուղարի՝ առավոտյան սկսված ռազմական գործողությունների արդյունքում Ադրբեջանի զինված ուժերը հրետակոծում են նաև խաղաղ բնակավայրերը, այդ թվում` մայրաքաղաք [[Ստեփանակերտ]]ը<ref>{{Cite web |url=https://www.panarmenian.net/arm/news/285524/ |title=Արցախի նախագահի խոսնակ. Հակառակորդը հրետակոծում է նաև Ստեփանակերտը }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30860180.html |title=Հրետակոծվում են Արցախի խաղաղ բնակավայրերը, այդ թվում` Ստեփանակերտը. Վահրամ Պողոսյան }}</ref>։ Ստեփանակարտում հայտարարվել է օդային տագնապ։ Ըստ ՀՀ ՊՆ խոսնակի՝ հայկական կողմը խոցել է ադրբեջանական երկու ուղղաթիռ և երեք [[ԱԹՍ]]<ref>{{Cite web |url=https://artsakhpress.am/arm/news/132927/ |title=Հայկական կողմը խոցել է հակառակորդի երկու ուղղաթիռ և երեք ԱԹՍ. Մարտերը շարունակվում են. ՀՀ ՊՆ խոսնակ }}</ref>, Ադրբեջանը ունեցել է նաև մարդկային և տեխնիկական կորուստներ, մասնավորապես 3 տանկի կորուստ<ref>{{Cite web |url=https://www.aysor.am/am/news/2020/09/27/%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%80%D5%A4-%D5%8A%D4%B2-%D5%AF%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF/1746409 |title=Հակառակորդը կրել է մարդկային և տեխնիկայի կորուստներ, մասնավորապես՝ երեք տանկ. ՊՆ}}</ref>։ ԱՀ ՊՆ, ՊԲ հրամանատար [[Ջալալ Հարությունյան]]ը հանդես է եկել մարտակոչով<ref>{{Cite web |url=http://www.nkrmil.am/news/view/2905 |title=ԱՀ ՊՆ, ՊԲ հրամանատար, գեներալ-մայոր Ջալալ Հարությունյանի մարտակոչը}}</ref>։ Ըստ Արցախի Մարդու իրավունքների պաշտպանի՝ Ադրբեջանի հարձակման հետևանքով Արցախի քաղաքացիական բնակչության շրջանում կան կորուստներ<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/121974 |title=Արցախը քաղաքացիական բնակչության շրջանում կորուստներ ունի․ ՄԻՊ}}</ref>։ Մարտունու շրջանում երկու անձ է զոհվել՝ մեկ կին ու մեկ երեխա, կա երկու վիրավոր։ Արցախի նախագահ [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյանը]] երկրի տարածքում հայտարարել է ռազմական դրություն և համատարած զորահավաք<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/09/27/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AC-%D5%A5%D5%B4-%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE-%D5%A6%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84-18-%D5%AB%D6%81-%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B1%D6%80-%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%AD%D5%B4%D5%A2%D5%AB-%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80-%D4%B1%D5%80-%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0/319457 |title=Հայտարարել եմ ռազմական դրություն և համատարած զորահավաք 18-ից բարձր տարիքային խմբի համար. ԱՀ նախագահ}}</ref>։ [[Հայաստան]]ի վարչապետ [[Նիկոլ Փաշինյան]]ը հայտնել է երկրում ռազմական դրության և ընդհանուր զորահավաք հայտարարելու մասին<ref>{{Cite web |url=https://www.tert.am/am/news/2020/09/27/arm/3406962 |title=Հայաստանի Հանրապետությունում հայտարարվում է ռազմական դրություն և ընդհանուր զորահավաք. վարչապետ |website=www.tert.am |accessdate=2020-09-27 |archive-date=2022-02-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220211193948/https://www.tert.am/am/news/2020/09/27/arm/3406962 |dead-url=yes }}</ref>։ Ըստ տեղեկատվական փորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանի՝ Ադրբեջանում արգելափակվել են գրեթե բոլոր սոցիալական մեդիաները. Facebook, Youtube, Whatsapp, TikTok, աշխատում է միայն Twitter-ը<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/09/27/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%BE%D5%A5%D5%AC-%D5%A5%D5%B6-%D5%A3%D6%80%D5%A5%D5%A9%D5%A5-%D5%A2%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D6%80-%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8-Facebook-Youtube-Whatsapp-TikTok-%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF/319320 |title=Ադրբեջանում արգելափակվել են գրեթե բոլոր սոցիալական մեդիաները. Facebook, Youtube, Whatsapp, TikTok, աշխատում է միայն Twitter}}</ref>։ Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը մամլո ասուլիսի ժամանակ հայտնել է, որ Արցախի դեմ լայնածավալ պատերազմում Ադրբեջանի հետ կռվում է նաև Թուրքիան, որը ներկայացված է մեծաքանակ ռազմական տեխնիկայով, օդուժով և վարձկան զինվորներով<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/380075 |title=Մեզ հետ կռվում է նաև Թուրքիան․ Արցախի Նախագահի ասուլիսը (տեսանյութ)}}</ref>։ === Սեպտեմբերի 28 === Սեպտեմբերի 28-ին Ադրբեջանում նախագահ [[Իլհամ Ալիև]]ի հրամանագրով երկրում հայտարարվել է մասնակի զորահավաք<ref>{{Cite web |url=https://razm.info/146459 |title=Ադրբեջանում հայտարարվել է մասնակի զորահավաք}}</ref>։ Արցախի պաշտպանության նախարարությունը հրապարակել է սեպտեմբերի 28-ին հակառակորդի դեմ ծավալված մարտերի ընթացքում զոհված 28 զինծառայողների անունները։ Երկու կողմերի զինված ուժերը պարբերաբար հրապարակում են հակառակորդի զինտեխնիկան ոչնչացնելու տեսանյութեր։ Ադրբեջանը ներկայացնում է հիմնականում Արցախի պաշտպանական զինատեսակների, մասնավորապես «Օսա-ԱԿ»-ներին հարվածելու տեսանյութեր, իսկ հայկական կողմը հրապարակում է Ադրբեջանի հարձակվողական զինտեխնիկայի, մասնավորապես հարվածային անօդաչու սարքերի, տանկերի և այլ մարտական մեքենաներ ոչնչացնելու տեսանյութեր։ Երեկոյան Հայաստանի պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչ [[Արծրուն Հովհաննիսյան]]ը հայտնել է, որ Ադրբեջանը սկսել է լայնամասշտաբ հարձակողական նոր գործողություն Արաքսի հովտի հատվածում և [[Մատաղիս]]-[[Թալիշ]] հատվածներում։ Հաղորդագրության համաձայն՝ Արցախի ՊԲ-ը հաջող դիմակայել է բոլոր հարձակումներին՝ հակառակորդին հասցնելով անձնակազմի և տեխնիկայի զգալի կորուստներ, մասնավորապես ոչնչացվել է 22 միավոր տանկ, 10 միավոր այլ զրահատեխնիկա, ավելի քան 370 զինվորական<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/28/%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%A8-%D5%BD%D5%AF%D5%BD%D5%A5%D5%AC-%D5%A7-%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%A2-%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B6%D5%B8%D6%80-%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D4%B1%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%BD%D5%AB-%D5%B0%D5%B8%D5%BE%D5%BF%D5%AB-%D5%B0%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D6%87-%D5%84%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B2%D5%AB%D5%BD-%D4%B9%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B7-%D5%B0%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4/397137 |title=Հակառակորդը սկսել է լայնամասշտաբ հարձակողական նոր գործողություն Արաքսի հովտի հատվածում և Մատաղիս-Թալիշ հատվածներում}}</ref>։ === Սեպտեմբերի 29 === Սեպտեմբերի 29-ի առավոտյան ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հայտնել է, որ Ադրբեջանը կրակ է վարել ՀՀ ԶՈՒ Վարդենիսի զորամասի, ինչպես նաև օդուժ են կիրառել դիրքերի ուղղությամբ։ Ադրբեջանական հարվածային ԱԹՍ-ի հարվածից Վարդենիսում այրվել է քաղաքացիական ավտոբուս<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/604792.html |title=Ադրբեջանը կրակ է վարել ՀՀ ԶՈՒ Վարդենիսի զորամասի, ինչպես նաև օդուժ են կիրառել դիրքերի ուղղությամբ. ՊՆ խոսնակ}}</ref>։ ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հայտնում է, որ ժամը 10։30-ին [[Թուրքիա]]յի ռազմաօդային ուժերին պատկանող [[F-16]] կործանիչները օդ են բարձրացել Ադրբեջանի «Գյանջա» օդանավակայանից և ապահովել են «Դալյար» օդանավակայանից ՀՀ Վարդենիսի տարածաշրջանի Վարդենիս, Մեծ Մասրիկ, Սոթք տարածաշրջաններում տեղակայված ՀՀ բնակավայրերի և ԶՈՒ ցամաքային ստորաբաժանումների ուղղությամբ Ադրբեջանի ՍՈՒ-25 և թուրքական արտադրության «Բայրաքթար» ԱԹՍ-ով ռմբահրթիռային հարվածները։ F-16 կործանիչի կողմից ՀՀ օդային տարածքում խոցվել է ՀՀ ԶՈւ ռազմաօդային ուժերի ՍՈւ-25 գրոհիչը, օդաչուն զոհվել է։ Թուրքիայի Հանրապետության F-16 բազմաֆունկցիոնալ կործանիչը գտնվել է 60 կմ խորության, 8200 մետր բարձրության վրա<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30864623.html |title=Թուրքիայի F-16 կործանիչը ՀՀ տարածքում խոցել է ՍՈւ-25 գրոհիչ, օդաչուն զոհվել է. ՊՆ խոսնակ}}</ref>։ <gallery mode="packed" heights="180"> File:Օգնություն արցախցիներին և զինվորներին.jpg|thumb|Հայաստանից և Սփյուռքից հավաքված օգնությունը Արցախի ժողովրդին և զինվորներին՝ 2020 թ․-ի ադրբեջանա-արցախյան պատերազմի օրերին File:Օգնություն արցախցիներին և զինվորներին-2.jpg|thumb|Հայաստանից և Սփյուռքից հավաքված օգնությունը Արցախի ժողովրդին և զինվորներին՝ 2020 թ․-ի ադրբեջանա-արցախյան պատերազմի օրերին File:Օգնություն արցախցիներին և զինվորներին-3.jpg|thumb|Հայաստանից և Սփյուռքից հավաքված օգնությունը Արցախի ժողովրդին և զինվորներին՝ 2020 թ․-ի ադրբեջանա-արցախյան պատերազմի օրերին File:Օգնություն արցախցիներին և զինվորներին-4.jpg|thumb|Հայաստանից և Սփյուռքից հավաքված օգնությունը Արցախի ժողովրդին և զինվորներին՝ 2020 թ․-ի ադրբեջանա-արցախյան պատերազմի օրերին </gallery> === Սեպտեմբերի 30 === Ըստ Հայաստանի զինված ուժերի՝ գիշերը մարտերը շարունակվել են ավելի պակաս ինտենսիվությամբ<ref>{{Cite news |url=https://armenpress.am/eng/news/1029588.html |title=Battles resumed overnight at lesser intensity than yesterday – spox |language=en |website=armenpress.am |publisher=[[Armenpress]] |date=30 September 2020 |access-date=30 September 2020 }}</ref>։ Ըստ Հայկական զինված ուժերի՝ նրանք զգետնել են 2 ադրբեջանական [[IAI Harop]] տեսակի ԱԹՍ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029555.html|title=Հայկական կողմը գիշերը Ստեփանակերտի երկնքում հակառակորդի ևս 2 ԱԹՍ է խոցել|website=armenpress.am|language=hy|accessdate=2020-10-05}}</ref>։ Ըստ ՀՀ ՊՆ խոսնակ Շուշան Ստեփանյանի՝ ժամը 10։00-ից սկսած թուրքական F-16 համակարգերի, ադրբեջանական օդուժի ՍՈՒ-25 տիպի գրոհիչների, «Բայրաքթար» տիպի հետախուզահարվածային ԱԹՍ-ների միջոցով ռմբակոծվել են Հադրութի և Մարտունու շրջանի բնակավայրերը<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30866619.html|title=«Ադրբեջանը Արցախի դեմ հարձակողական օպերացիայի օդային ղեկավարումը հանձնեց Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերին». ՊՆ խոսնակ|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Մոտավորապես ժամը 11։10-ի մոտ Արծրուն Հովհաննիսյանը նշեց, որ Ադրբեջանական զինուժը օդային հարձակման է անցել հյուսիսային ուղղությամբ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029578.html|title=Ադրբեջանի ռազմաօդային ուժերը խառը մարտակարգով ռմբաավիացիոն հարվածներ են հասցնում Արցախին|website=armenpress.am|accessdate=2020-10-05}}</ref>։ Ժամը 13։00-ին ՀՀ ՊՆ-ն հայտարարեց, որ ոչնչացվել են ադրբեջանական մեծ թվով կենդանի ուժեր, այդ թվում «ՏՕՍ-1Ա» ռազմական տեխնիկա<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029601.html|title=Ոչնչացվել են հակառակորդի մեծ թվով կենդանի ուժ, սպառազինություն և ռազմական տեխնիկա, նաև՝ «ՏՕՍ-1Ա»|website=armenpress.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ժամը 15։30-ի մոտ ՀՀ ՊՆ մամուլի խոսնակը հայտնեց, որ խոցվել են ադրբեջանական զինուժի դիրքեր՝ ներկայացնելով տեսանյութ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029601.html|title=Ոչնչացվել են հակառակորդի մեծ թվով կենդանի ուժ, սպառազինություն և ռազմական տեխնիկա, նաև՝ «ՏՕՍ-1Ա»|website=armenpress.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակ Վահրամ Պողոսյանը հայտնել է, որ Ադրբեջանի ռազմական ինքնաթիռը ռմբակոծել է [[Մարտակերտ]] քաղաքը, որի հետևանքով երեք խաղաղ բնակիչ է զոհվել, կան նաև վիրավորներ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029618/|title=Ադրբեջանի գործողությունների հետևանքով Մարտակերտում 3 քաղաքացիական անձ է զոհվել. ԼՐԱՑՎԱԾ}}</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հայկական զինված ուժերը տեղեկատվություն է ստացել, որ Թուրքիայից Ադրբեջանը ստացել է Բայրաքթար տեսակի անօդաչու սարքեր, նաև Ադրբեջանում աշխատում են թուրքական F-16 ինքնաթիռները<ref>{{Cite web|url=https://infocom.am/Article/37584|title=Մենք լավ գիտենք, որ Ադրբեջանի կազմում եղած կործանիչները իրենց առաջադրված խնդիրները չեն կարող կատարել ինչպես հարկն է, դրա համար թուքական F-16-երն այնտեղ են․ Արծրուն Հովհաննիսյան|website=infocom.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ 17։00-ի մոտ հրապարակվեցին սեպտեմբերի 29-ին խոցված Սու-25 ինքնաթիռի նկարները<ref>{{Cite web|url=https://hetq.am/hy/article/122251|title=Հայկական զինված ուժերի խոցված ՍՈՒ-25-ի լուսանկարները|website=Hetq.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ 18։00-ի մոտ ըստ Հայկական Զինված ուժերի՝ իրենց կողմից խոցվել են «Սմերչ» և «Ուրագան» տիպի ռեակտիվ կայանքներ<ref>{{Cite web|url=https://hetq.am/hy/article/122269|title=Հակառակորդը կորցրել է «Սմերչ» և «Ուրագան» տիպի ռեակտիվ կայանքներ|website=Hetq.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ [[BBC]] խմբագրականը հարցազրույց էր վերցրել Ադրբեջանի կողմից կռվող սիրիացի վարձկանից, որը նշել էր, որ իրենց խաբել են՝ բերելով ռազմաճակատ<ref>{{Cite web|url=https://news.am/arm/news/605209.html|title=BBC-ն հարցազրույց է վերցրել Ղարաբաղում սիրիացի վարձկանից|website=news.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Երեկոյան Արցախի ՊԲ-ն հրապարակեց 23 զոհված զինվորականի անուն<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30866942.html|title=Արցախի ՊՆ-ն հրապարակեց զոհված ևս 23 զինծառայողների անունները|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ Արցախի նախագահ [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյանի]]՝ պատերազմի առաջին 4 օրվա ընթացքում հայկական զինված ուժերի կողմից խոցվել է Ադրբեջանական այնքան ռազմական տեխնիկա, որքան [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան առաջին ազատամարտի]] ժամանակ<ref>{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/30/Չորս-օրում-այնքան-զրահատեխնիկա-Արայիկ-Հարությունյան/397756|title=Չորս օրում այնքան զրահատեխնիկա ենք խոցել, որքան արցախյան ողջ առաջին պատերազմում․ Արայիկ Հարությունյան|website=www.civilnet.am|language=hy|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ Արցախի ՊԲ-ի՝ ադրբեջանական զինուժի կորուստները եղել են 130 զոհ, 260 վիրավոր, 29 տարբեր տեսակի զրահատեխնիկա, 3 ՏՈՍՍ ծանր հրանետային կայանքներ և 11 անօդաչու թռչող սարքեր<ref>{{Cite web|url=https://artsakhpress.am/arm/news/133312/ays-pahin-iravitchaky-sharunakum-e-mnal-haraberakanoren-kayun-suren-sarumyan-tesanyut.html|title=Այս պահին իրավիճակը շարունակում է մնալ հարաբերականորեն կայուն. Սուրեն Սարումյան (Տեսանյութ)|last=|first=|date=|website=Artsakh Press|publisher=|accessdate=06/10/2020}}</ref>։ <!-- [[Պատկեր:Artsakh-azer war 2020.png|մինի|Հայ-ադրբեջանական պատերազմից վնասված բնակավայրեր </br> {{Colorbox|#FEF0BF}} Արցախի հանրապետության տարածքներ <br> {{Colorbox|#FBE4BB}} [[Ադրբեջան]] </br> [[Պատկեր:Battle icon.jpg|19x19փքս]] Վնասված բնակավայրեր]] --> === Հոկտեմբերի 1 === Հոկտեմբերի 1-ին նախորդող գիշերը ըստ ՊԲ-ի եղել է կայուն լարված, իսկ առավոտյան մարտական գործողությունները վերսկսվել են<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30869651.html|title=Գիշերը իրադրությունը եղել է կայուն-լարված, մարտական գործողություններն առավոտյան վերսկսվել են. Արցախի ՊՆ|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակի՝ պատերազմը սկսվելուց ի վեր հոկտեմբերի 1-ի գիշերը եղել է առաջին գիշերը, երբ բացառությամբ մի քանի դեպքերի՝ եղել է հարբերական անդորր<ref name=":1">{{Cite news|date=2020-10-10|title=Nagorno-Karabakh: Armenia and Azerbaijan shaky ceasefire in force|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54488386|access-date=2020-10-10|archive-date=10 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010002202/https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54488386|url-status=live}}</ref>։ Ըստ մամուլի խոսնակի՝ ադրբեջանական զինված ուժերի զոհերի մեջ գերակշռում էին ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչները՝ [[Թալիշներ|թալիշներն]] ու [[Լեզգիներ|լեզգիները]], մահացած զինվորականների համազգեստների գրպաններում գտնվել են ներարկիչներ<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.yerkir.am/news/view/215014.html|title=Այս գիշեր առաջին անգամ առաջնագծի ամբողջ երկայնքով հարաբերական անդորր է եղել. Վահրամ Պողոսյան|last=One|first=Studio|website=www.yerkir.am|language=am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունի]] քաղաքում Ադրբեջանական հրթիռից վիրավորում են ստացել ֆրանսիական Le Monde պարբերականի երկու լրագրողներ<ref>{{Cite web|url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/01/Le-Monde-պարբերականի-լրագրողները-Մարտունիում-հրետակոծության-տակ-են-ընկել-ու-վիրավորվել/324051|title=Le Monde պարբերականի լրագրողները Մարտունիում հրետակոծության տակ են ընկել ու վիրավորվել|website=www.1lurer.am|language=hy|accessdate=2020-10-06}}</ref>, որոնց վիրահատել են Ստեփանակերտի հիվանդանոցում, ապա տեղափոխել Երևան<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30869988.html|title=Արցախում վիրավորված ֆրանսիացի լրագրողները տեղափոխվեցին Երևան՝ «Էրեբունի» բ/կ|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>, իսկ հաջորդ օրը հատուկ չվերթով նրանք տեղափոխվել են Ֆրանսիա<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30868486.html|title=Ֆրանսիան օդանավ կուղարկի Ղարաբաղում վիրավորված լրագրողներին դուրս հանելու համար|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ [[Ֆրանսիա]]յի նախագահ [[Էմանուել Մակրոն]]ը հայտարարել է, որ ավելի քան 300 սիրիացի իսլամիստ թուրքական Ղազիանթեփով ուղարկվել է Ադրբեջան՝ պատերազմին մասնակցելու նպատակով։ Նա նաև հայտնել է, որ տեղեկությունը հաստատված փաստ է, այդ մարդիկ նույնականացվել են և նրանց հետևում են, նրանք բոլորն էլ կապ ունեն «[[Իսլամական պետություն]]» ահաբեկչական կազմակերպության հետ<ref>{{Cite web |url=https://www.aysor.am/am/news/2020/10/02/Մակրոն-300-իսլամիստ/1750273 |title=Մակրոն. Ավելի քան 300 սիրիացի իսլամիստ Թուրքիայի տարածքով ուղարկվել է Ղարաբաղ. կարմիր գիծը հատվել է}}</ref>։ Հայկական կողմը հաղորդել էր հակառակորդի 3 ռազմական ինքնաթիռ, 2 ուղղաթիռ և 13 անօդաչու թռչող սարք խոցելու մասին։ Արցախի Պաշտպանության բանակի նախնական տվյալներով՝ խոցված օդանավերը Սու-25, ուղղաթիռները՝ Մի-24 տիպի էին<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30869621.html |title=Վաղ առավոտյան խոցվել է հակառակորդի 1-ական ինքնաթիռ և անօդաչու. ՀՀ ՊՆ խոսնակ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ Հայաստանի Հանրապետության հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ) տեղորոշման հոկտեմբերի 2-ի ժամը 00։15-ի տվյալների՝ Հայաստանի Զինված ուժերի կողմից խոցվել է 4 անօդաչու թռչող սարք՝ 1-ը` Կոտայքի, ևս 3-ը` Գեղարքունիքի մարզում։ Բոլոր խոցված անօդաչուները, ըստ Շուշան Ստեփանյանի, եղել են հետախուզական։ Հայաստանի օդային տարածքում ընդհանուր առմամբ հոկտեմբերի 1-ին խոցվել է հակառակորդի 7 անօդաչու սարք։ Գեղարքունիքի մարզի տարածքում հայտնված 6 անօդաչու թռչող սարքերից մեկից հրթիռ է արձակվել [[Մեծ Մասրիկ]] բնակավայրի վրա, ինչի հետևանքով մեկ քաղաքացիական անձ է զոհվել, ևս երկուսը՝ վիրավորվել<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30869609.html |title=ՊՆ խոսնակ. Գիշերը խոցված 4 անօդաչուները հետախուզական էին |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Երեկոյան Ադրբեջանական զինուժի կողմից հրետակոծվել է Սոթք-Քարվաճառ ավտոճանապարհը<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30868643.html|title=ՊՆ խոսնակ. Ադրբեջանը հրետակոծել է Վարդենիս-Սոթք ավտոճանապարհը|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ [[File:ԱԹՍ-ի խոցումը Արցախի ՊԲ-ի կողմից Ստեփանակերտում.jpg|thumb|ԱԹՍ-ի խոցումը Արցախի ՊԲ-ի կողմից Ստեփանակերտում]] [[File:ԱԹՍ-ի խոցումը Արցախի ՊԲ-ի կողմից (Ստեփանակերտում).jpg|thumb|ԱԹՍ-ի խոցումը Արցախի ՊԲ-ի կողմից Ստեփանակերտում]] === Հոկտեմբերի 2 === Հոկտեմբերի 2-ի առավոտյան ժամը 07:55-ի սահմաններում հայկական ուժերի [[Հակաօդային պաշտպանություն|հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ)]] ստորաբաժանումները Արցախի հյուսիսարևելյան ուղղությամբ խոցել են հակառակորդի մեկական ինքնաթիռ և անօդաչու թռչող սարք, իսկ հակառակորդի՝ առանձին հատվածներում հայկական զորքերի պաշտպանությունը ճեղքելու փորձերը ձախողվել են<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30869621.html |title=Վաղ առավոտյան խոցվել է հակառակորդի 1-ական ինքնաթիռ և անօդաչու. ՀՀ ՊՆ խոսնակ |last=Anonymous |date=2020-08-26 |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ժամը 12:15-ին Հայկական ՀՕՊ ուժերը Արցախի հարավարևելյան ուղղությամբ խոցել են ադրբեջանական զինուժի ևս մեկ ինքնաթիռ, իսկ հյուսիսային ուղղությամբ ժամը 12:07-ից 12:10-ն ընկած ժամանակահատվածում՝ 2 անօդաչու թռչող սարք (ԱԹՍ)։ Ճակատի տարբեր ուղղություններում ընթացել են մարտեր, ոչնչացվել են հակառակորդի կենդանի ուժ և զրահատեխնիկա, մասնավորապես՝ տանկեր<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30870145.html |title=Խոցվել է հակառակորդի ևս 1 ինքնաթիռ, 2 անօդաչու. ՀՀ ՊՆ խոսնակ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Արցախի Պաշտպանության բանակի փոխհրամանատար Արթուր Սարգսյանը հոկտեմբերի 2-ի առավոտյան հայտնել է, որ ադրբեջանցի խոցված սպայի մոտ հայտնաբերված իսրայելական «Թադիրա» մակնիշի ռադիոկայանի վերծանման արդյունքում պարզվել է, որ նշված ուղղություններում խմբավորումները ղեկավարվում են հիմնականում արաբերենով<ref>{{Cite web |url=https://www.panarmenian.net/arm/news/285882/Ադրբեջանցի |title=Ադրբեջանցի սպայի մոտ իսրայելական ռադիոկայան են գտել. Վերծանմամբ պարզվել է՝ ղեկավարվում են արաբերեն }}</ref>։ Շարունակվել է հակառակորդի կողմից խաղաղ բնակավայրերի թիրախավորումը, հրթիռակոծվել են [[Ստեփանակերտ]] և [[Հադրութ]] քաղաքները, որի հետևանքով եղել են վիրավորներ քաղաքացիական բնակչության շրջանում, Ստեփանակերտում փրկարար ծառայության շենքը մասնակի ավերվել է, որի արդյունքում եղել են 7 վիրավորներ, փլուզվել են հարյուրավոր տներ, նաև դպրոցներ ու հիվանդանոցներ, արձանագրվել է նաև 1 մահվան դեպք։ Խաղաղ բնակչությանը թիրախավորելու մասին ահազանգել է նաև Արցախում [[Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտե|Կարմիր խաչի]] առաքելության ղեկավար Բերտրան Լամոնը<ref>{{Cite web |url=https://www.icrc.org/en/document/nagorno-karabakh-conflict-civilians-bearing-brunt-surge-violence |title=Nagorno-Karabakh conflict: Civilians bearing brunt of surge in violence |date=2020-10-02 |website=International Committee of the Red Cross |language=en |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Հրետակոծության տակ է հայտնվել նաև [[Մարտակերտ]]ում ռուս և հայ լրագրողների տեղափոխող մի ավտոբուս։ Տեղեկությունը տարածել է ռուսական ՌԻԱ Նովոստի գործակալության թղթակիցը, ում խոսքով ավտոբուսում գտնվողները չեն տուժել<ref>{{Cite web |url=https://www.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-bus-idUKKBN26N2B6 |title=Bus carrying Russia, Armenian journalists hit by artillery fire in Nagorno-Karabakh - RIA |last=Staff |first=Reuters |date=2020-10-02 |language=en |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հակառակորդը հոկտեմբերի 2-ին ունեցել է 520 զոհ, ավելի քան 700 վիրավոր, կորցրել է մոտ 45 միավոր զրահատեխնիկա, 6 ինքնաթիռ, որոնց մեծ մասը օդում չեն խոցվել, 3 ուղղաթիռ և 6 ԱԹՍ։ Նա նշել է նաև, որ Հադրութ և Ստեփանակերտ քաղաքներին հասցված հարվածներից տուժել են մեծ թվով բնակիչներ, շինություններ, քաղաքացիական պաշտպանության ինստիտուտներ, ենթակառուցվածքներ։ Ընդհանուր առմամբ հայ-ադրբեջանական սահմանի ամբողջ երկայնքով եղել է համեմատաբար հանգիստ իրավիճակ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30870931.html |title=Մարտերն այս պահին շարունակվում են, հիմնական ուղղությունները հյուսիսը և հարավն են. Արծրուն Հովհաննիսյան |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի հրամանագրով՝ [[Արցախյան ազատամարտ]]ի և [[Քառօրյա պատերազմ|ապրիլյան պատերազմի]] օրերից հայտնի հրամանատար [[Կարեն Ջալավյան]]ը պարգևատրվել է «Ոսկե արծիվ» շքանշանով և արժանացել Արցախի հերոսի կոչման։ Միջոցառումը տեղի է ունեցել բանակի մարտական կառավարման կենտրոնում՝ Պաշտպանության բանակի բարձրագույն հրամկազմի ներկայությամբ։ Ըստ Արայիկ Հարությունյանի՝ «Եղնիկներ»-ի հերոսական մարտական գործողությունների արդյունքում Կարեն Ջալավյանի հրամանատարությամբ ոչ միայն գրավել են անհրաժեշտ ստրատեգիական կետեր, այլ նաև հակառակորդին կարողացել են պատճառել բավականին մեծ կորուստներ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30869690.html |title=Հրամանատար Կարեն Ջալավյանը՝ Արցախի հերոս |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 3 === [[Պատկեր:Clashes between the armies of Azerbaijan and Artsakh 8.jpg|մինի|Խփվել է ադրբեջանական բանակի տանկը]] Գիշերվա ընթացքում արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտում մարտերը տարբեր ինտենսիվությամբ շարունակվել են։ Առավել թեժ մարտեր են ընթացել ճակատային գծի հյուսիսային և հարավային ուղղություններում, որտեղ հակառակորդը, ռազմաճակատ նետելով նոր ուժեր, անցել է հարձակման։ ՊԲ ստորաբաժանումները դիմադրություն են ցուցաբերել և մեծ կորուստներ պատճառել հակառակորդին։ Հարավային ուղղությամբ ոչնչացվել է հակառակորդի 3 ինքնաթիռ<ref>{{Cite web |url=http://nkrmil.am/news/view/2952 |title=Հաղորդագրություն | ԼՂՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական կայք |last=LLC |first=Academy Of Development |website=nkrmil.am |accessdate=2020-10-08}}http://nkrmil.am/news/view/2952</ref>։ ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանը հայտնում է, որ ըստ հետախուզական տվյալների` ադրբեջանական զոհերի քանակն արդեն անցնում է 3000-ը, իսկ դիերի մի մեծ մասը գտնվում է չեզոք գոտում ու նրանց այնտեղից հանելու ուղղությամբ գործնականում ոչ մի քայլ չի ձեռնարկվում<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30871568.html |title=Ադրբեջանական զոհերի քանակն արդեն անցնում է 3000-ը. Արծրուն Հովհաննիսյան |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}https://www.azatutyun.am/a/30871568.html</ref>։ Ըստ Արցախի Պաշտպանության նախարարության տվյալների` մարտերի ընթացքում զոհվել են 51 զինծառայողներ<ref>{{Cite web |url=http://nkrmil.am/news/view/2955 |title=Հաղորդագրություն | ԼՂՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական կայք |last=LLC |first=Academy Of Development |website=nkrmil.am |accessdate=2020-10-08}}http://nkrmil.am/news/view/2955</ref>։ Ցերեկվա ընթացքում Արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտում մարտական գործողությունները չեն դադարել։ ՊԲ ստորաբաժանումները հաջողությամբ իրականացրել են իրենց առջև դրված մարտական խնդիրները և հակառակորդին պատճառել կենդանի ուժի և զինտեխնիկայի զգալի կորուստներ։ Մասնավորապես ժամը 15:50-ի սահմանում ՊԲ հակաօդային պաշտպանության միջոցները հարավային ուղղությամբ խոցել են հակառակորդի 1 ուղղաթիռ<ref>{{Cite web |url=http://nkrmil.am/news/view/2956 |title=Հաղորդագրություն | ԼՂՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական կայք |last=LLC |first=Academy Of Development |website=nkrmil.am |accessdate=2020-10-08}}http://nkrmil.am/news/view/2956</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի` Ադրբեջանը հեռահար խոցման միջոցներով հարվածել է քաղաքացիական այնպիսի ենթակառուցվածքների, որոնք կարող են բնապահպանական աղետ առաջացնել<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30871697.html |title=Ադրբեջանն անցել է քաղաքացիական այն ենթակառուցվածքների ոչնչացմանը, որոնք կարող են նաև բնապահպանական աղետ առաջացնել. Հովհաննիսյան |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}https://www.azatutyun.am/a/30871697.html</ref>։ Ադրբեջանի կողմից խաղաղ բնակչության նկատմամբ կիրառվել են LAR-160 տեսակի համազարկային կայանքների կասետային արկեր<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/122458 |title=Ադրբեջանը խաղաղ բնակչության նկատմամբ օգտագործում է արգելված LAR-160 տեսակի կասետային արկեր |website=Hetq.am |accessdate=2020-10-08}}https://hetq.am/hy/article/122458</ref>։ === Հոկտեմբերի 4 === [[Պատկեր:Armenian Volunteers Before Heading to Artsakh.jpg|մինի|Հայ կամավորները Արցախ մեկնելուց առաջ]] Առավոտյան Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը հայտնեց, որ Ադրբեջանը շարունակում է հրթիռակոծել մայրաքաղաք Ստեփանակերտը «Պոլոնեզ» և «Սմերչ» համակարգերով, ինչին ի պատասխան՝ Արցախի բանակն այսուհետ կթիրախավորի Ադրբեջանի խոշոր քաղաքներում մշտական տեղակայված զինվորական օբյեկտները։ Հայտարարությունից քիչ անց Արցախի նախագահի խորհրդական Վահրամ Պողոսյանը հայտնեց, որ ոչնչացվել է [[Գանձակի միջազգային օդանավակայան|Գանձակի օդակայանը]], որն օգտագործվում էր նաև Ադրբեջանի ռազմաօդային և հակաօդային պաշտպանության ուժերի կողմից<ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2020/10/04/1140089/ |title=Գյանջայի ռազմական օդանավակայանը հօդս ցնդեց․ Վահրամ Պողոսյան}}</ref>։ Երեկոյան Արցախի նախագահի խոսնակը հայտնեց, որ Ադրբեջանը սկսել է հրթիռակոծել նաև Շուշին։ Ստեփանակերտում և Շուշիում հրթիռակոծությունների հետևանքով կան քաղաքացիական զոհեր<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201004/24761989/hrtirakocum-en-shushin-ka-zoher-ev-viravorner.html |title=Հրթիռակոծում են Շուշին. կան զոհեր և վիրավորներ}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 5 === Հայաստանի ՊՆ Շուշան Ստեփանյանը առավոտյան նշեց, որ նախորդ գիշերվա ընթացքում մարտերը տարբեր ինտենսիվությամբ շարունակվել են<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30875343.html |title=Մարտերը տարբեր ինտենսիվությամբ շարունակվում են. ՀՀ ՊՆ խոսնակ |date=2020-10-03 |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Արցախի ՊԲ-ն հայտարարություն տարածեց, որ ադրբեջանական զինուժը պատրաստվում է հարձակման<ref>{{Cite web |url=https://loritv.am/news/region/hakarhakorde-nakhapatrastvowm-e-hardzakoghakan-gortsoghowt-yownneri-ah-pn |title=Հակառակորդը նախապատրաստվում է հարձակողական գործողությունների. ԱՀ ՊՆ |website=loritv.am |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Առավոտյան [[Իրան]]ի մեջլիսի պատգամավորներն այցելեցին Արցախի սահման<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/10/05/Իրանի-Մեջլիսի-մի-խումբ-պատգամավորներ-այցելել-են-Ղարաբաղի-սահման/399177 |title=Իրանի Մեջլիսի մի խումբ պատգամավորներ այցելել են Լեռնային Ղարաբաղի սահման |website=www.civilnet.am |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ «Ադրբեջանը շարունակում է հարվածներ հասցնել քաղաքացիական ենթակառուցվածքներին Ստեփանակերտում։ Չեն շրջանցում նույնիսկ դպրոցներն ու մանկապարտեզները»,- նշել է տեղեկատվական կենտրոնը և գրառմանը կից հրապարակել լուսանկարներ<ref>[https://news.am/arm/news/606135.html Ադրբեջանը հարվածներ է հասցրել դպրոցներին ու մանկապարտեզներին (ֆոտո)]</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի, Ստեփանակերտը հրթիռակոծվում է «Սմերչ», «Պոլոնեզ» և «Կասիրգա» համակարգերից<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/10/05/Ստեփանակերտը-հրթիռակոծվել-է-«Սմերչ»-«Պոլոնեզ»-և-«Կասիրգա»-համակարգերից/399168 |title=Ստեփանակերտը հրթիռակոծվել է «Սմերչ», «Պոլոնեզ» և «Կասիրգա» համակարգերից |website=www.civilnet.am |accessdate=2020-10-08 }}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի հրամանով [[Արցախի հերոս]]ի կոչման են արժանացել 5 զինծառայող<ref>{{Cite web|url=https://hy.armradio.am/2020/10/04/5-%D5%B0%D5%B8%D5%A3%D5%AB-%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D6%81%D5%A5%D5%AC-%D5%A7-%D5%A1%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%AD%D5%AB-%D5%B0%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BD%D5%AB-%D5%AF%D5%B8%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%B4/|title=Եվս 5 հոգի ստացել է Արցախի հերոսի կոչում}}</ref>։ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը կոչ արեց վերջին տարում զորացրված ժամկետային զինծառայողներին ևս կամավորագրվել և մեկնել ռազմաճակատ` չնայած օրենքը թույլ չի տալիս վերջին մեկ տարում զորացրված ժամկետային զինծառայողներին զորակոչել<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30876546.html |title=«Տղե՛րք, հայրենիքն ունի ձեր կարիքը». Փաշինյանը վերջին 1 տարում զորացրվածներին կոչ արեց զինվորագրվել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Հայկական կողմի խաղաղ բնակչության մեջ զոհերի թիվը հասավ 19-ի, իսկ վիրավորներինը՝ 90<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30876026.html |title=Արցախում արդեն 19 խաղաղ բնակիչ է զոհվել, վիրավորվել՝ 80-ը |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Արցախի ՊԲ-ն հայտնեց 21 զոհված զինծառայողի անուն․ զոհերի թիվը հասավ 223-ի<ref>{{Cite web |url=https://www.usanogh.am/glxavor/pb-hay-zoheri-cucak-paterazm/ |title=ՊԲ-ն զոհերի ցուցակ է հրապարակել |date=2020-10-05 |language=en-US |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Ըստ հայկական զինված ուժերի՝ միայն հարավային ուղղությամբ ադրբեջանական զինուժը հոկտեմբերի 5-ի դրությամբ տվել է մոտ 200 զոհ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30876655.html |title=Ըստ հայկական կողմի` «Ադրբեջանն այսօր 200-ից ավելի զոհ է տվել միայն հարավային ուղղությամբ» |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Amnesty International իրավապաշտպան կազմակերպությունը հայտարարել է, որ իր փորձագետները Ստեփանակերտում հաստատել են՝ Արցախի մայրաքաղաքը ռմբակոծվել է իսրայելական արտադրության M095 DPICM տեսակի կասետային ռումբերով, որոնք միջազգային իրավունքով արգելված են։ Թեև Ադրբեջանը հաղորդել է իր մեծությամբ երկրորդ քաղաքի՝ Գանձակի և այլ բնակավայրերի հրետակոծության մասին, և չնայած իրավապաշտպան կազմակերպության փորձագետները հաստատել են, որ 300 միլիմետր տրամաչափի «Սմերչ» հրթիռային համակարգերն իսկապես օգտագործվել են հայկական ուժերի կողմից, Բաքվի ներկայացրած ֆոտո և վիդեո ապացույցները դեռևս թույլ չեն տալիս եզրակացություն անել հատուկ թիրախավորման, ինչպես նաև այն մասին, թե հրթիռային մարտագլխիկներում եղել է կասետային զինամթերք<ref>{{Cite web |url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2020/10/armenia-azerbaijan-civilians-must-be-protected-from-use-of-banned-cluster-bombs/ |title=Armenia/Azerbaijan: Civilians must be protected from use of banned cluster bombs |website=www.amnesty.org |language=en |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 6 === Հոկտեմբերի 5-ի, լույս 6-ի գիշերը առաջնագծում իրադրությունը եղել է հարաբերական կայուն-լարված։ Արցախի ՊԲ տեղեկություններով, կեսօրին մոտ Ադրբեջանի զինված ուժերը հարձակում են սկսել Արցախի և Ադրբեջանի միջև շփման գծի հարավային ուղղությամբ՝ օգտագործելով ռեզերվային ուժեր և մեծաքանակ ռազմական տեխնիկա, ներառյալ՝ տանկեր և հրետանի<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30878454.html |title=Հրթիռակոծվում է Ստեփանակերտը, հայտնում է ՊՆ խոսնակը |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Ադրբեջանի կողմից նորից հրթիռակոծվել են Ստեփանակերտն ու Շուշին։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ ժամը 14:00-ի սահմաններում Արցախի Պաշտպանության բանակի հատուկ նշանակության ստորաբաժանման և «Կամավորական շարժում» ՀԿ ջոկատի ակտիվ մասնակցությամբ, հյուսիսային ուղղությամբ կազմակերպվել է հակագրոհ և հետ է վերադարձվել Վարանգաթաղի բարձունքը։ Թուրքական կողմը տվյալ բարձունքում թողել է 6 դիակ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30879963.html|title=Հայկական կողմը հաղորդում է Վարանգաթաղ բարձունքը ետ վերցնելու մասին|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2020-10-11}}</ref>։ [[Հայաստանի Հանրապետության նախագահ|Հայաստանի նախագահի]] աշխատակազմը ընդհանուր առմամբ 81,3 միլիոն դրամ է հատկացրել Արցախի վերականգնման և անհրաժեշտ այլ կարիքների համար<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30878419.html |title=ՀՀ նախագահի աշխատակազմը 81,3 մլն դրամ է հատկացրել Արցախի վերականգնմանը և այլ կարիքներին |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 7 === Ամբողջ գիշեր հրթիռակոծվել է [[Ստեփանակերտ]]ը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30881753.html |title=Ողջ գիշեր Ստեփանակերտը եղել է հրթիռակոծության տակ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ըստ ՀՀ ՊՆ-ի՝ գիշերվա ընթացքում ադրբեջանական կողմը փորձել է առաջանալ և ամրանալ հարավարևելյան ուղղությամբ, սակայն հայկական զինված ուժերի հրթիռահրետանային դիպուկ կրակով ադրբեջանական ստորաբաժանումները չեզոքացվել են։ Առավոտյան 06:30-ին` հերթական հրթիռահրետանային հարվածից հետո, մարտադաշտում թողել են ևս 60 զոհ, ինչպես նաև 22 միավոր խոցված և մի քանի տասնյակ սարքին տեխնիկա, թուրքական գերհագեցած երեք բրիգադների մնացորդները խուճապահար դիմել են փախուստի։ Հայկական ստորաբաժանումների դիպուկ կրակով առավոտյան հարավարևելյան ուղղությամբ խոցվել է հակառակորդի վառելաքսուքային պահպանման խոշոր բազա<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/381409 |title=Գիշերվա ընթացքում հակառակորդը փորձել է առաջանալ և ամրանալ հարավարևելյան ուղղությամբ (Ջեբրայիլ չհասած)․ՊՆ խոսնակ |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հայկական կողմը հրապարակեց 40 զոհի անուն<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201007/24800141/haykakan-koxmy-40-nor-zoh-uni-.html |title=Հայկական կողմը ևս 40 զոհ ունի. ՊԲ–ն հրապարակել է նրանց անունները |website=Sputnik Armenian |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հայկական զինուժը հրապարակեց Մեխակավանից ադրբեջանական ուժերի հետշպրտման տեսանյութ<ref>{{Cite web |url=https://factor.am/292203.html |title=Հակառակորդի խոշոր կուտակման ոչնչացումը Ջաբրայիլ մտնելու փորձի ժամանակ. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ |last=Technologies |first=Peyotto |website=factor.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հյուսիսային ուղղությամբ հայկական կողմն ունի զգալի առաջխաղացում<ref>{{Cite web |url=https://www.1in.am/2835696.html |title=ՊԲ բանակի ստորաբաժանումները հյուսիսային ուղղությամբ զգալի առաջխաղացում ունեն. Արծրուն Հովհաննիսյան (տեսանյութ) |last=Technologies |first=Peyotto |website=1in.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Նա նշեց նաև, որ մարտերը ծանր են<ref>{{Cite web |url=https://www.1in.am/2835700.html |title=Մարտերը դժվար են, ծանր են, հակառակորդը մեծ ուժեր և միջոցներ է կիրառում. Արծրուն Հովհաննիսյան (տեսանյութ) |last=Technologies |first=Peyotto |website=1in.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ 16։00-ի մոտ Արցախի ՊԲ-ն հայտարարեց ևս 40 զոհի անուն<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30880427.html |title=Արցախի ՊՆ-ն հրապարակեց զոհված ևս 40 զինծառայողների անուններ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ երեկոյան հրթիռակոծվել են [[Շուշի]]ն և այլ քաղաքներ<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/07/Հրթիռակոծվում-են-Շուշին-և-այլ-քաղաքները․-Արծրուն-Հովհաննիսյան/330089 |title=Հրթիռակոծվում են Շուշին և այլ քաղաքներ․ Արծրուն Հովհաննիսյան |website=www.1lurer.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Վնասվել է նաև Շուշիի մշակույթի տունը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30880677.html |title=Շուշիի մշակույթի տունը ավերակների է վերածվել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ըստ պաշտոնական տվյալների` սեպտեմբերի 27-ից մինչև հոկտեմբերի 7-ն ընկած ժամանակահատվածում Արցախում վիրավորվել է 93 քաղաքացիական բնակիչ, կա 20 զոհ, չհաշված Հայաստանի տարածքում 2 զոհը (Մեծ Մասրիկում, Վարդենիսում)։ Հիմնովին կամ մասնակի ավերվել է 4600 անշարժ գույք, 430 մասնավոր գույք է շարքից դուրս եկել, 750 տարբեր ենթակառուցվածքներ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30883778.html |title=Առավոտյան նորից սկսել են Ստեփանակերտը հրթիռակոծել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 8 === Ողջ գիշեր Ստեփանակերտը եղել է հրթիռակոծության տակ․ հոկտեմբերի 7-ի երեկոյան՝ 20։30-ից սկսած մինչև լուսաբաց որոշակի ընդմիջումներով հնչել է օդային տագնապի ազդանշան, ինչը նշանակում է, որ երկնքում ոչ միայն անօդաչու թռչող սարք է եղել, այլև ՀՕՊ-ն է աշխատել այն չեզոքացնելու ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30881753.html |title=Ողջ գիշեր Ստեփանակերտը եղել է հրթիռակոծության տակ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Մարտերը վերսկսվել են և՛ հարավային, և՛ հյուսիսային ուղղություններում։ Արցախի տեղեկատվական շտաբը հայտնել է, որ հոկտեմբերի 8-ին երկու անգամ հրթիռակոծվել է [[Շուշի]]ի [[Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց մայր տաճար]]ը։ Երկրորդ հարվածի ժամանակ տեղում լրագրողներ են եղել, որոնք նկարահանում էին առաջին հարվածի հետևանքները։ Ըստ Արցախի օմբուդսմենի՝ երեք լրագրող վիրավորվել է, նրանց թվում և ռուս լրագրողներ Յուրի Պետրովիչ Կատյոնկը և Լևոն Արզանովը, ինչպես նաև նրանց ուղեկցող խմբի անդամ Հրանտ Բալադյանը։ Արցախի օմբուդսմեն Արտակ Բեգլարյանի տվյալներով՝ ադրբեջանական զինված ուժերը հրթիռակոծել են նաև Շուշիի մզկիթի շրջակայքը։ 12 օր շարունակվող ռազմական գործողությունների հետևանքով հայկական կողմի զոհված զինծառայողների թիվը հասել է 350-ի։ Ադրբեջանը շարունակում է չհրապարակել ռազմական կորուստները, հայտնում է միայն քաղաքացիական բնակչության շրջանում զոհերի և տուժածների մասին։ Համաձայն Պաշտպանության նախարարության հաղորդագրության՝ ժամը 14։00-ի սահմաններում Ադրբեջանը հարավային սահմանի երկու ուղղություններով գրոհ է ձեռնարկել, որը Պաշտպանության բանակի ստորաբաժանումները կասեցրել են, Ադրբեջանական զինուժին պատճառվել են կենդանի ուժի զգալի կորուստներ, խոցվել է 9 միավոր զրահատեխնիկա։ Հարավային ուղղությամբ Արդբեջանը հարձակումը սկսել է առավոտից, սակայն զոհեր տալով և տեխնիկայի կորուստով Ջեբրայիլի մատույցներում` փախուստի է դիմել։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ ոչնչացվել է Ադրբեջանի չորս միավոր Դ-30 հաուբից՝ անձնակազմով և զինամթերքով, խոցվել է երկու ԱԹՍ։ Պաշտոնական Բաքուն հայտնել է, որ հայկական կողմից «Գրադ» և «Սմերչ» է կիրառվում։ Ըստ Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեդ Հաջիևի՝ «Գրադ» կայանքներից մեկը ադրբեջանցիները կարողացել են հրթիռով խոցել։ Ադրբեջանի նախագահ Ալիևը հայտարարել է, թե հայկական ուժերը Ադրբեջանին հարվածում են բալիստիկ հրթիռներով, ինչի համար «պետք է պատասխանատվություն կրեն»։ Հայաստանի պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանը հայտնում է, որ մարտական գործողությունների ընթացքում Ադրբեջանը տարածում է ապատեղեկատվություն<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30882372.html |title=Հրթիռակոծվել է Շուշիի Ղազանչեցոց եկեղեցին |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 9 === Առավոտյան ժամը 10։00-ից սկսած կրկին սկսվել է ակտիվ հրթիռակոծությունը Ստեփանակերտի ուղղությամբ։ Պարբերաբար հնչել է ՀՕՊ ազդանշան, ինչը ենթադրում է, որ տարածքում անօդաչու թռչող սարք է եղել։ Երկրորդ հրթիռակոծությունը տեղի է ունեցել ժամը 15։00-ին։ Հարկ է նշել, որ քաղաքում որևէ ռազմական օբյեկտ չկա։ Մոսկվայում հոկտեմբերի 9-ին մեկնարկել են Հայաստանի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների բանակցությունները։ Մինչ այդ՝ կեսգիշերին մոտ, Կրեմլի պաշտոնական կայքում հրապարակվել էր Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի կոչը՝ մարդասիրական նպատակներով Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում հրադադար հայտարարել՝ գերիների և զոհերի աճյունների փոխանակման համար։ Պաշտոնական Մոսկվան չի օգտագործել բանակցություններ տերմինը՝ դրանք կոչելով խորհրդակցություններ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30884475.html |title=Մոսկվայում 6 ժամից ավելի է` ընթանում է Հայաստանի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի ԱԳ նախարարների հանդիպումը |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ամերիկայի տարբեր քաղաքներում բնակվող հայերը մի քանի օր բողոքի ակցիաներ են անկացրել ընդդեմ Ադրբեջանի և Թուրքիայի։ Ցույց էր տեղի ունեցել նաև Լոս Անջելեսում, տեղի հայերը մի քանի ժամով փակ էին պահել Հոլիվուդի բանուկ փողոցներից մեկը, հասել CNN հեռուստաընկերության առջև ու օբյեկտիվ լուսաբանում պահանջել։ Վաշինգտոնում հայերն ամերիկյան կառավարությանն ուղղված պահանջներից բացի, դիմել էին նաև միջազգային մամուլին՝ հետևողականորեն և օբյեկտիվ լուսաբանել Ադրբեջանի կողմից Արցախին հայտարարված պատերազմը։ Կազմակերպիչներից Քրիստինե Հալաջյանը հայտարարել է, որ հարկ եղած դեպքում կանցնեն ամերիկյան բոլոր խոշոր լրատվամիջոցների շենքերով մինչև իրենց ձայնը հասնի Սպիտակ տուն։ Սփռյուքահայերի բողոքի ակցիաները շարունակվել են աշխարհի տարբեր երկրներում, այդ թվում՝ Ֆրանսիայում, Շվեդիայում, Սլովակիայում և այլն <ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30884962.html |title=Սպիտակ տնից մինչև Եվրոպա. հայերի ցույցերը շարունակվում են |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ին հայկական կողմի զոհերի թիվը հասել է 376-ի։ === Հոկտեմբերի 10 === [[Պատկեր:"Artsakh is armenia and that's it" sign in Yerevan, Armenia.png|մինի|«Արցախը Հայաստան է և վերջ» գրություն Երևանի կենտրոնում, հոկտեմբերի 22, 2020]] ԱՀ Պաշտպանության բանակը հայտնում է. «Գիշերվա ընթացքում արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերականորեն կայուն-լարված։ Օպերատիվ-մարտավարական իրադրությունը մնացել է անփոփոխ։ Ռազմաճակատի առանձին հատվածներում շարունակվել են փոխհրաձգություններ, հրետանային մենամարտեր, հակառակորդը հրթիռա-հրետանային հարվածներ է հասցրել նաև խաղաղ բնակավայրերի ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=https://artsakh.news/am/news/191225 |title=«Գիշերը հակամարտության գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերականորեն կայուն-լարված». ԱՀ ՊԲ |website= ԱՐՑԱԽ ԼՐԱՏՎԱԿԱՆ |accessdate=2020-10-10}}</ref>։ Ըստ Շուշան Ստեփանյանի՝ դեռևս առավոտյան 9։30-11։00-ն ընկած ժամանակահատվածում Ադրբեջանը կիրառել է մեծաքանակ ԱԹՍ-ներ, մասնավորապես, Երիցվանք գյուղական համայնքի, ՀՀ-ի Սյունիքի մարզի, [[Կապան (համայնք)|Կապան]] համայնքի [[Արծվանիկ]] բնակավայրի ուղղությամբ, այնուհետև օրվա ընթացքում խախտել է հրադադարի ռեժիմը նաև այլ ուղղություններով։ Հոկտեմբերի 9-ին սկսված և ավելի քան 10 ժամ տևած խորհրդակցութունների արդյունքում հրադադարի մասին պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի միջնորդությամբ Մոսկվայում՝ Հայաստանի ու Ադրբեջանի արտգործնախարարներ Զոհրաբ Մնացականյանի և Ջեյհուն Բայրամովի միջև։ Դռնփակ հանդիպման ավարտին տարածվեց արտգործնախարարների համատեղ հայտարարությունը, որով կողմերը համաձայնեցին 72 ժամ հրադադար հաստատել հոկտեմբերի 10-ից` ժամը 12:00 -ից մարդասիրական նկատառումներով՝ ռազմագերիների փոխանակման և զոհվածների աճյունների դուրսբերման համար` Կարմիր խաչի միջնորդությամբ և վերջինիս չափանիշներով<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30885579.html |title=Հոկտեմբերի 10-ից` ժամը 12-ից հրադադար է հաստատվում` մարդասիրական նկատառումներով |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Պայմանավորվածության համաձայն՝ կրակի դադարեցման հստակ պարամետրերը կհամաձայնեցվեն հավելյալ։ Հայաստանի Հանրապետությունը և Ադրբեջանի Հանրապետությունը, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների միջնորդությամբ, կարգավորման հիմնարար սկզբունքների հիման վրա ձեռնամուխ են լինելու առարկայական բանակցությունների՝ խաղաղ կարգավորմանը հասնելու նպատակով։ Կողմերը վերահաստատում են բանակցային գործընթացի ձևաչափի անփոփոխությունը։ Սակայն հրադադարի մասին պայմանավորվածությունը խախտվեց Ադրբեջանի կողմից 12։05-ին՝ գրոհելով Կարախամբեյլի կոչվող տեղամասի ուղղությամբ։ Ադրբեջանական կողմը դիվերսիոն-հետախուզական ներթափանցման փորձ է ձեռնարկել Հադրութի ուղղությամբ, որի ժամանակ դիվերսիոն խումբը տանը սպանել է 2 բնակչի՝ մոր ու հաշմանդամություն ունեցող նրա որդուն։ Հրթիռակոծվել է Ստեփանակերտը։ Շուշան Ստեփանյանի հաղորդմամբ՝ օրվա ընթացքում Հայաստանի պաշտպանության նախարար, ՀՀ գերիների, պատանդների և անհայտ կորած անձանց հարցերով զբաղվող միջգերատեսչական հանձնաժողովի նախագահ Դավիթ Տոնոյանն ընդունել է Հայաստանում ԿԽՄԿ պատվիրակության ղեկավար Քլեր Մեյթրոյի գլխավորած պատվիրակությանը։ Հանդիպման ընթացքում քննարկվել է մարդասիրական նպատակներով հայտարարված կրակի դադարեցման և ռազմագերիների ու զոհվածների մարմինների փոխանակման համար Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի միջնորդությամբ ու վերջինիս չափանիշների համաձայն համապատասխան գործողությունների իրականացման ընթացակարգը, որը համակարգվելու է Արցախի իշխանությունների հետ։ === Հոկտեմբերի 11 === Ըստ Ադրբեջանի իշխանությունների պնդումների` հոկտեմբերի 10-ի լույս 11-ի գիշերը Գանձակ քաղաքի կենտրոնական մասում տեղակայված բազմաբնակարան շենքին հայկական զինված ուժերի հասցրած հրթիռային հարվածի հետևանքով զոհվել է 9 մարդ, 28-ը՝ վիրավորվել։ Վնասվել են մեծ թվով քաղաքացիական օբյեկտներ<ref name="lemonde1110">{{Cite web|date=11 October 2020|title=Haut-Karabakh : malgré le cessez-le-feu, les bombardements continuent|url=https://www.lemonde.fr/international/article/2020/10/11/haut-karabakh-des-bombardements-armeniens-nocturnes-font-7-morts-en-azerbaidjan_6055607_3210.html|access-date=12 October 2020|work=[[Le Monde]]/AFP|language=fr|quote=}}</ref><ref>[https://genprosecutor.gov.az/az/post/2979 Ադրբեջանի Հանրապետության գլխավոր դատախազություն]genprosecutor.gov.az/</ref><ref>[https://www.bbc.com/russian/news-54506953 Гянджа: гуманитарное перемирие под ракетным ударом]</ref>։ Արցախի Պաշտպանության բանակը և ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հերքել են Գանձակին հարվածելու վերաբերյալ Ադրբեջանի հայտարարությունը<ref>{{Cite web |url=ՊԲ-ն հերքում է Գյանջային հարվածելու վերաբերյալ Ադրբեջանի հերթական ապատեղեկատվությունը |title=https://hy.armradio.am/2020/10/11/%D5%BA%D5%A2-%D5%B6-%D5%B0%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A5%D5%B6-%D5%A3%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%BB%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D6%82-%D5%BE/}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://armenpress.am/arm/news/1031203.html |title=ՊՆ-ն ու ՊԲ-ն հերքում են Գյանջային հարվածելու վերաբերյալ Ադրբեջանի հերթական ապատեղեկատվությունը}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 12 === Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ գիշերվա ընթացքում շփման գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերական կայուն-լարված։ Ըստ ՊԲ-ի՝ գիշերվա ընթացքում որոշակի ակտիվություններ են նկատվել հյուսիսային, հյուսիս արևելյան և հարավային ուղղություններով<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888278.html |title=Առավոտյան ադրբեջանական կողմը վերսկսել է հրետանու կրակով ուղեկցվող հրաձգությունները |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Առավոտյան ադրբեջանական զինուժը սկսել է հրետակոծել հարավային շփման գծի ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888270.html |title=Գիշերվա ընթացքում, Հովհաննիսյանի փոխանցմամբ, շփման գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերական կայուն-լարված |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակ Վահրամ Պողոսյանի՝ ժամը 11։30-ի դրությամբ ադրբեջանական ուժերը որոշ տեղեր անցել են հարձակման, բայց նրանց չի հաջողվել առաջ գալ<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201012/24868312/adrbejany-krkin-nakhahardzak-gortsoxutyunneri-e-ancel.html |title=Ադրբեջանը կրկին նախահարձակ գործողությունների է անցել տարբեր ուղղություններով |website=Sputnik Armenian |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Ըստ ՀՀ ՊՆ-ի՝ առավոտյան խոցվել է «ԱՆ-2» տիպի անօդաչու ռմբակոծիչ ինքնաթիռ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888866.html |title=ՊՆ խոսնակի փոխանցմամբ, ադրբեջանական կողմի «ԱՆ-2» տիպի անօդաչու ռմբակոծիչ ինքնաթիռ է խոցվել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-16}}</ref> և ևս մեկ Սու-25 գրոհիչ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888917.html |title=Ադրբեջանի օդուժը սահմանի երկայնքով կիրառում է Սու-25-եր, հայտնում է Շուշան Ստեփանյանը |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref> [[Քարվաճառ]]ի ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=http://armtimes.com/hy/article/198509 |title=Քարվաճառում այսօր հակառակորդի ինքնաթիռ է խոցվել. Արծրուն Հովհաննիսյան |website=Armtimes.com |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Դա հերքվեց Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից, բայց հաստատվեց ռազմաճակատից<ref>{{Cite web |url=http://armtimes.com/hy/article/198472 |title=Սու-25-ի խոցումը, իհարկե, ադրբեջանցիները հերքեցին, բայց անձամբ ռազմաճակատից հաստատեցին. ՊՆ ներկայացուցիչ |website=Armtimes.com |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննսիյանի երեկոյան ասուլիսի` այդ պահի դրությամբ Հադրութ քաղաքը գտնվել է հայկական զինված ուժերի վերահսկողության տակ<ref>{{Cite web |url=https://iravaban.net/295448.html |title=Հադրութ քաղաքը գտնվում է մեր զինված ուժերի լիարժեք վերահսկողության տակ․ Արծրուն Հովհաննիսյան |last=Technologies |first=Peyotto |website=iravaban.net |language=hy-AM |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Իսկ Թալիշի ուղղությամբ հակառակորդը գտնվում է գյուղի հյուսիսային մատույցներում<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201012/24882487/talishy-adrbejani-verahskoxutyan-tak-che.html |title=Թալիշ գյուղն Ադրբեջանի վերահսկողության ներքո չէ. Արծրուն Հովհաննիսյան |website=Sputnik Armenian |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 13 === Գիշերվա ընթացքում ռմբակոծվել են [[Մարտակերտ]], [[Ասկերան]] և [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունի]] քաղաքները<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/123011 |title=Գիշերն անհանգիստ է եղել Ասկերան, Մարտունի և Մարտակերտ քաղաքներում |website=Hetq.am |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Առավոտյան թուրքական զինուժի կողմից լայնամաշտաբ հարձակում է սկսվել հարավային, հյուսիսային, հյուսիս-արևեկյան և արևելյան ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=https://medialab.am/102086/ |title=Գիշերը հարաբերական կայուն լարվածությունը մնացել է անփոփոխ, թշնամին հատկապես ակտիվ է ճակատային գծի հյուսիս-արևելյան հատվածում․ ՊԲ |date=2020-10-13 |website=MediaLab Newsroom-Laboratory |language=en-US |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Ադրբեջանի զինուժը պնդում էր, որ հայկական կողմը ռմբակոծել է [[Թարթառի շրջան|Թարթառի]] և [[Աղջաբեդիի շրջան|Աղջաբեդիի]] շրջանների բնակավայրերը, որը Արցախի ՊԲ-ն հերքել է<ref>{{Cite web |url=https://iravaban.net/295490.html |title=Աղջաբեդի շրջանը կրակի տակ պահելու մասին լուրը ևս կեղծ է․ Շուշան Ստեփանյան |last=Technologies |first=Peyotto |website=iravaban.net |language=hy-AM |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Օրվա ընթացքում Իրանի տարածքում՝ [[Արդաբիլի մարզ]]ում անօդաչու թռչող սարք է ընկել, որը վնասել է ցանքատարածությունները<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30890633.html |title=Իրանի հյուսիսում անօդաչու թռչող սարք է կործանվել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Ըստ տարածված տեսանյութի` սարքը իսրայելական արտադրության էր<ref>{{Cite web |url=https://factor.am/294827.html |title=Իրանի ՀՕՊ-ը ոչնչացրել է իսրայելական անօդաչու թռչող սարք |last=Technologies |first=Peyotto |website=factor.am |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Մարտերի ընթացքում զոհվում է գնդապետ Վահագն Ասատրյանը. 2 օր անց վարչապես Նիկոլ Փաշինյանը Հայաստանի նախագահին միջնորդություն է ներկայացնում նրան հետմահու Ազգային հերոսի կոչում շնորհելու մասին։ Համաձայն ադրբեջանական աղբյուրների այդ օրը Հադրութը լօովին անցել է իրենց վերահսկողության տակ, հայկական կողմը դա հերքել է։ === Հոկտեմբերի 14 === 03։23-ին Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը հայտնել է, որ օդային հարվածներով ոչնչացրել է Հայաստանի տարածքում գտնվող որոշ բալիստիկ հրթիռներ<ref>[https://www.gazeta.ru/army/news/2020/10/14/15077467.shtml Минобороны Азербайджана сообщает об уничтожении ракетных комплексов Армении]</ref>։ Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարությունը հաստատել է, որ Հայաստանի տարածքում թիրախավորվել է տեխնիկա՝ ընդամենը ենթադրությունների հիման վրա, թե իբր այդ տեխնիկան պատրաստ է եղել հարվածել Ադրբեջանի խաղաղ բնակավայրերին<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30892833.html |title=Ադրբեջանը շարունակում է խախտել հումանիտար հրադադարը}}</ref><ref>[https://www.bbc.com/russian/live/news-54317944?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=5f86a3adc4548e02bf3cb12b%26%D0%95%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BB%20%D0%BD%D0%B0%20%D0%B7%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%83%20%D0%BE%D0%B1%20%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%87%D1%82%D0%BE%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8%20%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%BE%D0%B2%262020-10-14T07%3A07%3A26.952Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:be183c51-8d7a-49f0-af6d-b05217a14d8b&pinned_post_asset_id=5f86a3adc4548e02bf3cb12b&pinned_post_type=share Ереван ответил на заявление Баку об уничтожении ракетных комплексов]</ref>։ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի խոսնակ [[Դմիտրի Պեսկով]]ը հայտնել է, որ ռուս մասնագետները ստուգում են Ադրբեջանի կողմից ՀՀ տարածքին հարվածելու մասին տեղեկատվությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.armtimes.com/hy/article/198637 |title=Ռուս զինվորականները ստուգում են Ադրբեջանի կողմից ՀՀ տարածքին հարվածելու մասին տեղեկատվությունը. Պեսկով}}</ref>։ ՀՀ ՊՆ ներկայացուցիչ [[Արծրուն Հովհաննիսյան]]ը հայտնել է, որ վաղ առավոտյան Ադրբեջանի զինված ուժերը վերսկսել են լայնածավալ հարձակողական գործողությունները հատկապես հյուսիսային և հարավային ուղղություններով, բայց ոչ դեպի Արաքսի հովիտ։ === Հոկտեմբերի 16 === Վաղ առավոտյան, ադրբեջանական զինված ուժերը և՛ հյուսիսում, և՛ հարավում երկար հրետակոծությունից, հրետանային պատրաստությունից հետո, որի ընթացքում կիրառվել են նաև օդային հարձակման այլ միջոցներ՝ ԱԹՍ-ներ, հրթիռներ, օդուժ, անցել է լայնածավալ հարձակման։ [[Հոկտեմբերի 15]]-ի լույս 16-ի գիշերը, հատկապես լուսադեմին, թշնամին հրետանու կիրառմամբ ինտենսիվ կրակ է բացել [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունի]] քաղաքի և [[Կարմիր Շուկա]] բնակավայրի ուղղությամբ, իսկ առավոտյան` [[Բերդաշեն (Մարտունու շրջան)|Բերդաշեն]] համայնքի ուղղությամբ։ Հրետակոծվել են Ստեփանակերտը, Հադրութի շրջանի Տող, Քաշաթաղի շրջանի [[Տիգրանավան (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Տիգրանավան]], [[Այգեհովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Այգեհովիտ]] և Աղավնո բնակավայրերը։ Վիրավորվել են [[Շոշ]] համայնքի երեք խաղաղ բնակիչ։ Հարավային ուղղությամբ ամբողջ օրը ընթացել են ծանր մարտերը։ Որոշ ուղղություններով հայկական զորքերը կատարել են վերախմբավորումներ։ === Հոկտեմբերի 17 === Հայաստանի օդային տարածքում ՀՀ ԶՈՒ ՀՕՊ ստորաբաժանումները խոցել են հակառակորդի երկու ԱԹՍ։ ՀՀ հակաօդային պաշտպանական համակարգերի կողմից արձանագրվել է ադրբեջանական անօդաչու թռչող սարքերի թռիչքներ Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի մարզի [[Խնածախ (Սյունիքի մարզ)|Խնածախ]], [[Արծվանիկ]], [[Դավիթ Բեկ (գյուղ)|Դավիթ Բեկ]] բնակավայրերի ուղղությամբ, որի ժամանակ նաև հարվածներ են հասցվել տեղում ՀՀ ԶՈՒ ենթակառուցվածքների ուղղությամբ՝ վնասելով նաև քաղաքացիական ենթակառուցվածքներ։ ՀՕՊ ստորաբաժանումները ժամը 16:30-ից 17:45-ը ընկած ժամանակահատվածում ՀՀ օդային տարածքում խոցել են հակառակորդի երեք, Արցախում՝ մեկ ԱԹՍ։ Թե՛ հարավային, թե՛ հյուսիսային հատվածներում ընթացել են մարտեր, որոնք, ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի, ավելի թեժ և ինտենսիվ էին, քան նախորդ երկու օրերին։ Հայաստանի Հանրապետությունը և Ադրբեջանի Հանրապետությունը որոշում են հոկտեմբերի 18-ին, տեղական ժամանակով ժամը՝ 00:00-ից հաստատել մարդասիրական զինադադար։ === Հոկտեմբերի 18 === Ժամը 07:20-ին թշնամին խախտում է մարդասիրական զինադադարը հրետանային ակտիվ կրակով, որից հետո հակառակորդը բարենպաստ դիրքեր գրավելու նպատակով հարձակում է ձեռնարկում հարավային ուղղությամբ (Խուդաֆերինի ջրամբար)։ Երկուստեք ունենում են զոհեր և վիրավորներ։ Հարավային ուղղությամբ ՊԲ ստորաբաժանումները խոցել են հակառակորդի գրոհող 4 տանկ։ Արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտու հարավային թևում հակառակորդը կիրառել է մեծ թվով ԱԹՍ-ներ և հրետանային միջոցներ։ Խոցվել է 2 ԱԹՍ։ === Հոկտեմբերի 19 === Առավոտից թշնամին հրթիռակոծել է Մարտունի քաղաքը, Քաշաթաղի շրջանի [[Ուռեկան]], [[Իշխանաձոր (Քաշաթաղի շրջան)|Իշխանաձոր]], [[Այգեհովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Այգեհովիտ]] և [[Վուրգավան]] համայնքները։ Հայկական կողմը հերքել է Բաքու-Նովոռոսիյսկ [[Նավթամուղ|նավթամուղը]] թիրախավորելու մասին ադրբեջանական լուրերը։ === Հոկտեմբերի 20 === Հյուսիսային թևում հակառակորդը կիրառում է ավիացիա և հրետանի։ Հարավային ուղղությամբ ինտենսիվ ծանր մարտերը շարունակվում են։ Խոցվել է թշնամու ևս 5 ԱԹՍ, 10 զրահատեխնիկա, 1 ինքնաթիռ, թշնամին ունի 50 զոհ։ Մարտակերտի ուղղությամբ կիրառել էր ավիացիա, ռմբակոծել քաղաքացիական ենթակառուցվածքները։ Հայկական կողմը հերքում է [[Գերանբոյ|Գերանբոյի]] և Թերթերի շրջաններին ՀՀ ԶՈՒ կողմից հրետանային հարվածներ հասցնելու մասին ադրբեջանական լուրերը։ === Հոկտեմբերի 21 === Արցախի ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումները հարավային ուղղությամբ ժամը 08:30-ի սահմաններում խոցել են հակառակորդի ինքնաթիռ։ Մարտակերտը՝ հարակից գյուղերով, նորից հայտնվել է թշնամու նշանակետում։ Խոցվել է թշնամու ևս 2 ԱԹՍ, 4 զրահատեխնիկա, կա 150 զոհ։ Կենտրոնական ուղղությամբ ևս ծանր մարտեր են ընթացել, մի քանի դիվերսիոն խմբեր փորձել են ներթափանցել հայկական դիրքեր։ Այնուհետև մարտերի ուղղությունը թեքվել է դեպի հարավ՝ Արաքսի հունին մոտ։ === Հոկտեմբերի 22 === Հակառակորդը Արցախի ողջ սահմանի երկայնքով շարունակել է հարձակողական գործողությունները բոլոր ուղղություններով։ Ակտիվ են եղել ինչպես հյուսիսային, այնպես էլ կենտրոնական և հարավային ուղղությունները։ Կենտրոնական ուղղությամբ մարտական գործողություններ են ընթացել կոնկրետ բնակավայրերի ուղղությամբ։ Այդ օջախային մարտերը իրենցից ներկայացնում են տարբեր դիվերսիոն խմբերի ներթափանցումներ փոքր բնակավայրեր և ճանապարհային, հանգուցային կետեր։ Հարավում՝ տարբեր կետերում, տարբեր օջախային հատվածներում, հակառակորդի տարբեր զորախմբերը փորձել են առաջխաղացում ապահովել ինչպես դեպի արևմուտք, այնպես էլ դեպի հյուսիս և հյուսիս-արևմուտք։ Թեժ մարտեր են ընթացել հատկապես Մարտունու շրջանի Շեխեր և Ջիվանի գյուղերի մատույցներում։ Ադրբեջանական կողմի հայտարարությունը, թե Հայաստանը Գաբալայի և Քյուրդամիրի ուղղությամբ բալիստիկ հրթիռներ է արձակել, հերքվել է հայկական կողմից։ === Հոկտեմբերի 23 === Թշնամական ուժերը հրետակոծել են Ասկերանը, իսկ կեսգիշերին՝ կրկին անգամ թիրախավորել Մարտունին, Ստեփանակերտը և Մարտակերտը։ Վերջինիս վրա կիրառվել է ռազմական ավիացիա։ Լուսադեմին Մարտունու շրջանի Կարմիր Շուկա և Թաղավարդ գյուղերն են հայտնվել Ադրբեջանի թիրախում։ Կիրառվել է սմերչ տեսակի հրթիռներ։ ժամը 14։20-ի սահմաններում թշնամին գրադ կայանքից հրթիռակոծել է Քաշաթաղի շրջանի Քարեգահ համայնքի տարածքը, այնուհետև Քարեգահ-Բերձոր ճանապարհահատվածը։ Երեք արկ ընկել է Բերձորի տարածաշրջան։ Օրվա ընթացքում հատկապես թեժ են եղել կենտրոնականից հարավ ընկնող Շեխեր, Ջիվանիկ և հարակից գյուղերում դիվերսիոն ներթափանցման գործողություններ իրականացրած ադրբեջանական հրոսակախմբերի և դիվերսիոն խմբերի չեզոքացման աշխատանքները։ Հարավային ուղղությամբ գրեթե ողջ օրը ադրբեջանական զինված ուժերի ստորաբաժանումները փորձել են գրոհել Որոտանի ուղղությամբ, հարձակման մի քանի փորձեր տապալվել են, որից հետո, զգալի կորուստներ կրելով, հետ են շպրտվել։ Հրետակոծվել է նաև Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց համայնքը։ Քաղաքացիական բնակչության շրջանում եղել է մեկ վիրավոր։ Եղել են նաև նյութական մեծ վնասներ։ Հարավային ուղղությամբ հայկական ուժերի հաջող գործողության արդյունքում ոչնչացվել է հակառակորդի հատուկ նշանակության խոշոր ստորաբաժանում, 9 միավոր տեխնիկա, իսկ մի քանիսը` առգրավվել։ Գերեվարվել է ադրբեջանական զինուժի զինծառայող, ով վիրահատվել է հայ ռազմաբժիշկների կողմից։ === Հոկտեմբերի 24 === Ադրբեջանական զինված ուժերը պարբերաբար հարձակման փորձեր են կատարում նաև հայկական ԶՈՒ համազգեստներով։ Հիմնական նպատակներն են՝ • Շփոթեցնել հայ զինծառայողներին և դրա հաշվին հաջողությունների հասնել, • Արհեստականորեն նվազեցնել ու թաքցնել իրենց զոհերը, իսկ մյուս կողմից՝ դիակների փոխանակման ժամանակ փորձել դրանք ներկայացնել որպես հայկական զոհեր։ Կեսօրվա ընթացքում սկսվել է հուժկու հրետանային փոխհրաձգություն հյուսիսային հատվածում։ Կենտրոնական ուղղությամբ Մարտունիից դեպի հարավ և Հադրութից մինչև հյուսիսային կողմ՝ անտառների և բնակավայրերի հարակից տարածքներում, չեզոքացվել է դիվերսիոն հետախուզական խմբերից մեկը։ Երեկոյան թշնամական ուժերը հերթական անգամ հրետակոծել են խաղաղ բնակավայրերը, մասնավորապես՝ Մարտունու շրջանի Կարմիր Շուկա, Թաղավարդ, Գիշի, Սպիտակաշեն համայնքներն ու Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց գյուղը։ === Հոկտեմբերի 25 === Հոկտեմբերի 24-ի լույս 25-ի գիշերվա ընթացքում Ադրբեջանը շարունակել է հրետակոծել հայկական բնակավայրերը։ Հրետանի է կիրառվել Մարտունու շրջանի Կարմիր Շուկա, Թաղավարդ, Գիշի, Սպիտակաշեն համայնքների ու Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց գյուղի ուղղությամբ, հրետակոծվել են նաև համայնքների հարակից տարածքները՝ անտառներով ու գյուղատնտեսական նշանակության դաշտավայրերով։ Հետկեսօրին, ադրբեջանական ուժերի կողմից հրետակոծության են ենթարվել Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց, Սղնախ և Մոշխմհատ գյուղերը։ Հադրութից հյուսիս, Մարտունիից հարավ մի քանի գյուղերում, այդ թվում` Ավետարանոց գյուղի հատվածի հարակից անտառներում երևացել են դիվերսիոն խմբեր։ Հարավային ուղղությամբ ողջ օրվա ընթացքում դեպի հյուսիս և դեպի արևմուտք` Սանսասարի ուղղությամբ, հակառակորդը ձեռնարկել է տասնյակ անգամյա գրոհներ ու հարձակումներ տարբեր ուղղություններով, ինտենսիվ մարտական գործողությունները ողջ օրվա ընթացքում շարունակվել են։ Մարտերի ընթացքում հակառակորդին հաջողվել է գրավել Կուբաթլուն և առաջանալ որոշ ուղղություններով։ === Հոկտեմբերի 26 === Հայաստանի արտգործնախարար Զոհրաբ Մնացականյանի և Ադրբեջանի արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովի հոկտեմբերի 24-ին տեղի ունեցած հանդիպման ընթացքում, որը տեղի ունեցավ ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Սթիվեն Բիգանի հետ, որոշվել էր կնքել հումանիտար հրադադար, որն ուժի մեջ էր մտնելու հոկտեմբերի 26-ից, ժամը 08:00-ից: Սակայն ադրբեջանական կողմը ժամը 08:45-ի սահմաններում հրետանային կրակ է վարել Արցախի հյուսիսարևելյան մարտական դիրքերի ուղղությամբ, իսկ ժամը 09:10-ի սահմաններում հակառակորդը թիրախավորել է հարավարևելյան ուղղությամբ դիրքերը` արձակելով հինգ հրետանային արկ։ Մարտունի քաղաքի վրա կիրառել է ռազմական ավիացիա։ ժամը 13:50-ի սահմաններում հակառակորդը «Սմերչ» տիպի համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգից 1 հրթիռ է արձակել Մարտունու շրջանի Զարդարաշեն գյուղի ուղղությամբ։ Ադրբեջանական հրթիռակոծության հետևանքով Ավետարանոց գյուղում զոհվել է 1 և վիրավորվել 2 քաղաքացիական անձ։ Ժամը 17:00-ից Արցախի սահմանի երկայնքով կրակի խտությունը կտրուկ մեծացել է։ Հակառակորդը ՊԲ դիրքերի ուղղությամբ կիրառում է փողային և ռեակտիվ հրետանի, նաև` տանկեր։ Հադրութից հյուսիս գտնվող գյուղերի անտառների հատվածում շարունակվել են դիվերսիոն խմբերի հարձակումները և հայկական կողմից դրանց մի մասի ոչնչացումը։ === Հոկտեմբերի 27 === Առավոտյան ժամը 10:00-10:15 սահմաններում, հերթական անգամ խախտելով հրադադարի ռեժիմը, ադրբեջանական կողմը անօդաչուներով (որոնցից մեկը ընկել է ՀՀ տարածքում) և հրթիռահրետանային միջոցներով հրետակոծել է ՀՀ հարավային սահմանի Իրանի հետ հատման կետի հայկական սահմանապահ ուղեկալի դիրքերը։ ՀՀ հարավային ուղղությամբ ադրբեջանական ոտնձգությունները կանխելու նպատակով ՀՀ սահմանապահ ուժերը դիմել են կանխարգելիչ գործողությունների, ինչի արդյունքում ծանր մարտեր են ընթացել հարավային շրջանում։ Ադրբեջանի կողմից սահմանի տվյալ հատվածում օգտագործվել են ԱԹՍ-ներ։ Որոտան գետի երկայնքով ձևավորվել էր ռազմաճակատ։ Ադրբեջանական կողմը կասետային հրթիռակոծման է ենթարկել Արցախի Մարտունու շրջանի Ննգի բնակավայրը, որտեղ ապաստան էին գտել Արցախի այլ հատվածներից տեղահանված խաղաղ բնակիչներ։ Հարձակման արդյունքում կան ավերածություններ և վիրավորներ խաղաղ բնակչության շրջանում։ Հայկական կողմը հերքել է Բարդա շրջանի ուղղությամբ հրթիռակոծման վերաբերյալ Ադրբեջանի տարածած լուրը։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հիմնականում դաշտավայրերում որոշակի հաջողություն ունենալուց հետո Ադրբեջանի զինված ուժերը, որոնց միացած են միջազգային ահաբեկչական կազմակերպությունների հրոսակախմբերը և այլք, փորձել են զարգացում ապահովել նաև անտառալեռնային տեղանքում։ Այստեղ ընթացել է մարտավարական առումով ավելի դժվար ու բարդ պայքար։ Ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից իրականացվել են հարձակումներ նաև Բերձորի ուղղությամբ, որոնք հաջողության չեն հասել։ Երեկոյան Մարտունին և Ասկերանի վերին ենթաշրջանն են հայտնվել թշնամական ուժերի թիրախում։ === Հոկտեմբերի 28 === Առավոտյան ռազմագործողություններին զուգահեռ, խաղաղ բնակավայրերի ուղղությամբ Ադրբեջանը նորից կրակ է վարել։ Լարված էր իրավիճակը Ավետարանոցի ձորակում։ «Սմերչ» համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգով ամբողջ օրը հրետակոծվել են Շուշին և Ստեփանակերտը։ Հարվածներ են հասցվել քաղաքների բնակելի թաղամասերին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքներին, այդ թվում՝ Ստեփանակերտի ծննդատանը։ Խաղաղ բնակչության շրջանում եղել են զոհեր և վիրավորներ, այդ թվում նաև՝ 3 փրկարարներ։ Ըստ ՊԲ հայտարարության՝ ռադիոհետախուզական տվյալների համաձայն թուրք-ադրբեջանական վարձկանների, ահաբեկիչների մարտավարությունն ու հեռախոսազրույցները վերլուծելով և հետախուզական փաստերը համադրելով եզրակացրել են, որ հայկական ստորաբաժանումների կողմից առաջնագծի որոշ ուղղություններում մարտավարական նպատակներով հետ քաշվելու արդյունքում, տվյալ հատվածներում Արդբեջանի զինված ուժերը ստեղծում են ահաբեկչական խմբավորումների բազաներ։ Բերձորի ուղղությամբ և հարավային հատվածում որոշակի ոչ լայնամասշտաբ գործողություններ են ընթացել։ Հակառակորդին չի հաջողվել առաջանալ դեպի Բերձորի ուղղություն։ Այս ուղղությամբ մեր զինված ուժերի ստորաբաժանումներին հաջողվել է որոշակի դիրքային բարելավումներ իրականացնել։ Հյուսիսային ուղղությամբ հիմնականում վարվել է հրետանային կրակ, հրետակոծություն։ Մասնավորապես՝ Մարտակերտ և ավելի հյուսիս ընկած ստորաբաժանումների ուղղությամբ։ Մարտական գործողությունները շարունակվել են նաև հարավային ուղղությամբ, տարվել են դիվերսիոն խմբերի չեզոքացման աշխատանքներ։ === Հոկտեմբերի 29 === Հոկտեմբերի 29-ին Ռուսաստանի Դաշնության միջնորդական ջանքերի շնորհիվ, ԿԽՄԿ-ի և ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի դաշտային թիմի մասնակցությամբ հայկական կողմին է փոխանցվել ռազմական գործողությունների ընթացքում երեսուն զոհված հայ զինծառայողների մարմինները։ Միաժամանակ, ԿԽՄԿ-ի ջանքերով Հայաստան է վերադարձվել մեկ քաղաքացիական անձ։ Արծրուն Հովհաննիսյանի հաղորդմամբ՝ հարավային հատվածում՝ Բերձորից մինչև Արաքսի ափն ընկած ռազմաճակատային բնագծի ուղղությամբ, եղել են որոշակի մարտական գործողություններ, հայկական ԶՈՒ-ին հաջողվել է որոշակի դիրքերի բարելավում իրականացնել։ Արցախի Մարտունու և Ասկերանի շրջանների գյուղերի հարակից տարածքներում շարունակվել են դիվերսիոն խմբերի դեմ ընթացող մարտական գործողությունները։ Այդ մարտական գործողություններն ընթացել են Ավետարանոց և դեպի Սղնախ գյուղի տարածքում և հարակից բլուրներում ու անտառային զանգվածներում։ Ամբողջ օրվա ընթացքում հրետակոծվել են Ստեփանակերտը և Շուշին, հիմնականում տուժել են ենթակառուցվածքները և նյութական վնաս է հասցվել խաղաղ բնակչությանը։ === Հոկտեմբերի 30 === Ամբողջ գիշերվա ընթացքում ՊԲ ստորաբաժանումները շարունակել են հակառակորդի խմբավորումների տեղաբաշխման շրջաններում լրահետախուզման և կրակային խոցման գործողությունները, որոնց շնորհիվ ոչնչացվել է մեծ քանակությամբ թշնամական զինամթերք և մարդկային ուժ։ Արցախի Հանրապետության նախագահ Արային Հարությունյանը հայտնում է, որ Շուշին վտանգված է, որից հետո Երևանից և ՀՀ այլ բնակավայրերից քաղաքացիների կողմից զանգեր են ստացվում կամավորագրման համար, ինչի արդյունքում ձևավորվում են կամավորական խմբեր և մեկնում ռազմաճակատ։ Արծրուն Հովհաննիսյանի հաղորդմամբ՝ թեժ մարտեր են ընթացել հարավային ուղղությամբ։ Քարինտակ գյուղից արևելք ընկած մեկ երկու գյուղից մաքրվել են ադրբեջանական դիվերսանտները։ Հայկական կողմը խոցել է թշնամու ևս 6 ԱԹՍ, 17 զրահատեխնիկա, պատճառել մարդկային 60 զոհ։ Ադրբեջանի հրետակոծության հետևանքով Արցախի Ակնաղբյուր գյուղում սպանվել է 60-ամյա Սերգեյ Բալայանը, 6 խաղաղ բնակիչ վիրավոր են։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հյուսիսային ուղղությամբ ոչ երկարատև հրետանային պատրաստությունից հետո հետևակային ուժերով գրոհի փորձ է արվել մի քանի դիրքերի ուղղությամբ։ Այստեղ ադրբեջանցիները կրել են լուրջ կորուստներ, հետ են շպրտվել՝ դաշտում թողնելով զգալի թվով դիակներ։ Հարավային ուղղությամբ` Արաքս գետից հյուսիս՝ մի քանի բարձունքների ուղղությամբ, Հայկական կողմն ունեցել է որոշակի դիրքային առավելություններ։ Կենտրոնական ուղղությամբ ընթացել են երկու առանձին պրոցեսներ. Մարտունի-Ճարտար ուղղությամբ Ադրբեջանի զինված ուժերը փորձել են ճեղքել ռազմաճակատը։ Դիրքային որևէ փոփոխություն չի եղել, բայց համառ մարտերը շարունակվել են։ Իսկ Շուշիի մերձակա անտառապատ գյուղերի մոտ, չնայած հայկական կողմը լավ ցուցանիշներ է արձանագրել, սակայն այստեղ ևս մարտերը շարունակվել են։ Արցախի ՊԲ գերեվարել է զինյալ ահաբեկիչ, ով ներկայացել էր որպես Մըհըրաբ Մուհամմադ Ալ Շխայիր՝ Սիրիայի Համա քաղաքից, և ներկայացրել որոշ մանրամասներ իրենց հավաքագրման գործընթացի, «գյավուր» (անհավատների) դեմ պայքարի համար ակնկալվելիք ամսական վճարների և յուրաքանչյուր «անհավատի» գլուխ կտրելու համար «պարգևավճարների», ինչպես նաև իրենց կողմից իրականացվելիք ահաբեկչական ծրագրերի մասին։ Մինչ այդ Ժնևում մեկնարկել է ՀՀ ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանի հանդիպումը Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Ջեյհուն Բայրամովի հետ։ === Հոկտեմբերի 31 === Ադրբեջանը քաղաքացիական բնակավայրերի հարևանությամբ գտնվող անտառների նկատմամբ, որտեղ պատսպարվում էին նաև խաղաղ բնակիչներ, կիրառում է ֆոսֆոր պարունակող զենք, որն ունի քիմիական զենքի տարրեր։ Հայկական զորքերի կողմից խոցվել են թշնամական 1 տանկ, 1 հետևակի մարտական մեքենա և 5 անօդաչու թռչող սարք։ Առավոտյան՝ ժամը 07:08-ի սահմաններում, հակառակորդը, խախտելով Ժնևում՝ խաղաղ բնակավայրերը չթիրախավորելու մասին ԵԱՀԿ ՄԻնսկի խմբի համանախագահների միջնորդությամբ ձեռք բերված պայմանավորվածությունը, հրթիռակոծել է Ստեփանակերտն ու Շուշին, ինչի հետևանքով քաղաքացիական բնակչության շրջանում կան վիրավորներ։ Կենտրոնական ուղղությամբ, մեկ-երկու դիրքերի վրա նետելով մեծաքանակ հետևակային և այլ ուժեր, զրահատեխնիկա, օգտագործելով հրետանի, ընդ որում` միաժամանակ հրետակոծելով Մարտունի քաղաքը, Ադրբեջանի զինված ուժերին հաջողվել է ունենալ որոշակի առաջխաղացում, որոշակի դիրքային փոփոխություն։ Հարավային և հարավարևելյան ուղղություններով ընթացող առանձին օջախային մարտերում ՊԲ-ն կարողացել է հետ վերցնել որոշակի դիրքեր և ապահովել որոշակի առաջխաղացում։ === Նոյեմբերի 1 === Գիշերն անհանգիստ է եղել Արցախի Մարտունի քաղաքում և հարակից բնակավայրերում։ Քաղաքի վրա Ադրբեջանի կողմից կիրառվել է ռազմական ավիացիա։ Ռմբակոծության հետևանքով կան բազմաթիվ ավերածություններ։ Գիշերը հրետակոծել է Ասկերանի վերին ենթաշրջանի գյուղերը։ Գրադ և սմերչ կայանքներից թշնամին կրակ է բացել Ավետարանոց և Սզնեք համայնքների ուղղությամբ։ ՊԲ հաղորդմամբ՝ գիշերվա ընթացքում մարտերը շարունակվել են հարավ-արևմտյան, հարավ-արևելյան և հյուսիսային ուղղություններում։ Մարտական գործողություններին զուգահեռ թշնամական ուժերը շարունակել են թիրախավորել խաղաղ բնակավայրերը, մասնավորապես հրթիռահրետանային հարվածներ հասցնելով Մարտունի, Շուշի քաղաքներին և Քարին տակ գյուղին։ Նշված ուղղությունների վրա աշխատող հակառակորդի կրակային դիրքերին ՊԲ ստորաբաժանումների կողմից հասցվել են թիրախային հարվածներ։ Թշնամական ուժերը շուրջ 10 միավոր տեխնիկայի միջոցով առաջանալու փորձ են ձեռնարկել Ավետարանոց-Սղնախ հատվածում, սակայն, խոցվելով բանակային ուժերի կողմից և կրելով մեծաթիվ կորուստներ, հաջողության չեն հասել։ ՊԲ-ին հաջողվել է գուշակել հակառակորդի հավանական գործողությունները և նրանց առաջ եկող շարասյուներն ու կենդանի ուժը ոչնչացնել մեկ վայրում։ ժամը 20:30-ից 23:40-նն ընկած ժամանակահատվածում թեժ մարտեր են ընթացել ադրբեջանա-արցախյան ճակատային գծի հյուսիս-արևմտյան հատվածում։ Մասնավորապես, ՊԲ երկու հանգուցային դիրքի ուղղությամբ ադրբեջանական կողմը վաշտի կազմով ձեռնարկել է հարձակում, որը կասեցվել է։ Թշնամին մեծ կորուստներով դիմել է փախուստի։ Փախչող հակառակորդը արգելափակվել է ձորերից մեկում, և հայկական ուժերը ականանետային կրակով շարունակել են վերջինիս լիակատար ոչնչացման գործողությունը։ Նույն ուղղությամբ ադրբեջանցիները ևս մեկ հարձակում են ձեռնարկել դասակի կազմով, որը նույնպես ՊԲ-ի կողմից կասեցվել է։ Հայկական ստորաբաժանումները հետապնդել են փախչող թշնամուն և ոչնչացրել նրան։ Արցախի Պաշտպանության բանակի ստորաբաժանումների կողմից գերեվարվել է Ադրբեջանի կողմից Արցախի դեմ ռազմական գործողությունների համար ներգրավված օտարերկրյա զինյալ երկրորդ ահաբեկիչը, ով ներկայացել է որպես Սիրիայի Իդլիբ նահանգի Ջիսր ալ-Շուղուր շրջանի Զիյադիյա գյուղի բնակիչ Յուսուֆ Ալաաբեթ ալ Հաջի։ Նա ներկայացրել է որոշ մանրամասներ իրենց հավաքագրման գործընթացի, «գյավուր» (անհավատների) դեմ պայքարի համար ակնկալվելիք ամսական վճարների և յուրաքանչյուր «անհավատի» գլուխ կտրելու համար «պարգևավճարների», ինչպես նաև իրենց կողմից իրականացվելիք ահաբեկչական ծրագրերի մասին։ === Նոյեմբերի 2 === Գիշերվա ընթացքում արցախա-ադրբեջանական ճակատային գծում տարբեր ինտենսիվությամբ ընթացել են մարտական գործողություններ։ Որոշ ուղղություններում ծավալվող թշնամական շարասյուները հայտնաբերվել և ոչնչացվել են ՊԲ ստորաբաժանումների կողմից։ Ադրբեջանը շարունակել է նաև հրթիռահրետանային հարվածներ հասցնել խաղաղ բնակավայրերին։ Գրադի և սմերչի կայանքներից խաղաղ բնակավայրերի ուղղությամբ արձակված հրթիռներից բացի, Մարտունի և Մարտակերտ քաղաքներում Ադրբեջանը կիրառել է նաև ռազմական ավիացիա։ Ըստ Մարտունու շրջանի [[Ննգի]] համայնքի ղեկավարի՝ թշնամին մշտական նշանառության տակ է պահում Ննգին ու հարակից տարածքները։ Ժամը 18:10-ի սահմաններում ադրբեջանական կողմը հրետանային միջոցներից կրակ է վարել ՀՀ ԶՈւ մարտական դիրքերի և Դավիթ Բեկ բնակավայրի ուղղությամբ, ինչի հետևանքով մեկ քաղաքացիական անձ զոհվել է, ևս երկուսը՝ վիրավորվել։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հարձակումները իրենց ուժգնությամբ տարբերվում էին նախորդ օրերի հարձակումներից։ Մարտունու ուղղությամբ Ադրբեջանի զինված ուժերին հաջողվել է վերցնել մեկ երկու դիրք․ Մարտունիից հարավ՝ [[Ճարտար (քաղաք)|Ճարտարի]] ուղղությամբ։ Ադրբեջանի կողմից կիրառվել է ավիացիա, մի քանի բնակավայրեր ռմբակոծվել են, այդ թվում՝ Դավիթ Բեկ գյուղի ուղղությամբ։ Թշնամու՝ սպիտակ [[Ֆոսֆորային զինամթերք|ֆոսֆոր պարունակող զենքի]] կիրառման հետևանքով շարունակում են վառվել համայնքապատկան անտառային ծածկույթները։ Այն կազմում է ավելի քան 150հա տարածք։ === Նոյեմբերի 3 === Ադրբեջանական կողմը հրետանային կրակ է վարել հայկական ստորաբաժանումների ուղղությամբ։ Արկերից մի քանիսը ընկել է Իրանի տարածք։ Քարվաճառի ուղղությամբ ժամը 13:30-ին, օգտագործելով ծխային արկեր, հակառակորդը փորձել է ձորից դուրս բերել նախորդ օրվա ընթացքում իր զոհված զինծառայողների դիերը։ Սակայն հայկական կողմի հրանոթային և ականանետային կրակի արդյունքում հետ է շպրտվել՝ թողնելով ևս երկու դի։ Նույն ուղղությամբ ժամը 13:40-ին ադրբեջանական ուժերը, միջդիրքային տարածքում ծխաքողարկվելով, 30 հոգանոց խմբով փորձել են ձեռնարկել ներթափանցման փորձ։ Այս դեպքում ևս, ՊԲ ստորաբաժանումները կասեցրել են հակառակորդի առաջխաղացումը, ինչի արդյունքում վերջիներս, կորուստներ կրելով, նահանջել են ելման դիրքեր։ Ժամը 14:30-ին, կրկին Քարվաճառի ուղղությամբ, նկատվել է հակառակորդի կուտակում մարտական դիրքերի շրջանում։ Հայկական ուժերը հավաստանշել են Ադրբեջանական ուժերի կուտակման փորձերը և ոչնչացրել պատսպարվելու փորձ կատարող հակառակորդի 4 զինծառայողի։ Օրվա ընթացքում Ադրբեջանական ուժերը ռազմական ավիացիա են կիրառել Մարտունի քաղաքի ուղղությամբ, հրետակոծել Շուշի քաղաքը։ Իսկ [[Շահումյանի շրջան (Արցախ)|Շահումյանի շրջանում]] կիրառել են РСЗО տեսակի հրթիռ։ ժամը 14:10-ի սահմաններում ՊԲ ստորաբաժանումների կողմից ոչնչացվել է Ադրբեջանական ուժերի 2 տանկ, ինչպես նաև առգրավվել 1 հետևակի մարտական մեքենա։ Ինտենսիվ մարտական գործողություններ են ընթացել ճակատային գծի արևելյան և հարավ-արևելյան ուղղություններում։ Գրեթե բոլոր ուղղություններով ադրբեջանական զինված ուժերը՝ հրոսակախմբերի, վարձկանների հետ շարունակել են հարձակողական գործողությունները։ Թաղավարդ գյուղի ուղղությամբ ոչնչացվել է դիվերսիոն խումբ։ Մարտունիից հարավ ադրբեջանական զինված ուժերի ստորաբաժանումները՝ զրահատեխնիկայի, օդուժի, հրետանու աջակցությամբ, փորձել են հարձակում զարգացնել։ Կորցնելով մի քանի զրահատեխնիկա և զգալի թվով կենդանի ուժ՝ հետ են շպրտվել ելման բնագծեր։ «Սմերչ» կայանից հրթիռակոծվել է Ստեփանակերտ և Շուշի քաղաքները։ Եղել են տուժածներ։ Ստեփանակերտում թիրախավորվել է մոր և մանկան առողջության պահպանման կենտրոնը։ === Նոյեմբերի 4 === Կեսգիշերից հետո թշնամական դիվերսիոն խումբը փորձել է հաջողության հասնել Շուշիի ուղղությամբ, սակայն, հանդիպելով բանակային ստորաբաժանումների և կամավորականների կազմակերպված դիմադրությանը և կրելով մեծաթիվ կորուստներ, հետ է շպրտվել։ ժամը 10:30-ի սահմաններում, Բերձոր քաղաքից հարավ-արևելք ընկած ճակատային գծի հատվածում ադրբեջանական ուժերը զրահատեխնիկայի ներգրավմամբ նախաձեռնել են հերթական հարձակումը։ ՊԲ ստորաբաժանումները, անցնելով պաշտպանության, խոցել են հակառակորդի 3 տանկ, կասեցրել թշնամու հարձակումը։ Ժամը 12:55-ի սահմաններում հակառակորդը նույն ուղղությամբ ձեռնարկել է հերթական հարձակումը և, կորցնելով ևս 2 տանկ ու 2 հետևակի մարտական մեքենա, դարձյալ հետ է շպրտվել ելման դիրքեր։ Ադրբեջանական դիվերսիոն խմբերի ներթափանցման ուղղություններում հայկական ուժերի որոնողական աշխատանքների պատճառով քաղաքացիական բնակչության համար ժամանակավորապես փակվում են Շուշի-Բերձոր ճանապարհի որոշ հատվածներ։ Ժամը 21։00-ի սահմաններում Մեծ Մասրիկ-Սոթք հատվածում խոցվել է ադրբեջանական երրորդ ԱԹՍ-ն։ Չորրորդ ԱԹՍ-ն խոցվել է ժամը 21:30-ի սահմաններում Գեղարքունիքի մարզի Ակունք գյուղի տարածքում։ === Նոյեմբերի 5 === Ադրբեջանական ուժերը առանձնակի ակտիվություն են դրսևորել արևելյան, հարավ-արևելյան ու հարավային ուղղություններում։ Հակառակորդի գրոհային խմբերի կողմից ձեռնարկված բազմակի գրոհները ՊԲ ստորաբաժանումների կողմից հաջողությամբ կասեցվել են։ Հակառակորդը կրել է մարդկային ուժի և զինտեխնիկայի լուրջ կորուստներ։ Ադրբեջանական ուժերը երկու գրոհային խմբերի կազմով հարձակման փորձ են ձեռնարկել նաև հյուսիսային հատվածում, որոնք ժամանակին հավաստանշվել և ոչնչացվել են բանակային ստորաբաժանումների կողմից։ ժամը 10:30-ի սահմաններում, թշնամական ուժերը արևելյան հատվածում, զրահապատ մեքենաների կիրառմամբ, ձեռնարկել են հարձակման փորձ։ ՊԲ ստորաբաժանումների ու պահեստազորայինների գրագետ գործողությունների արդյունքում՝ հակառակորդը, մարտադաշտում թողնելով 1 զրահամեքենա, 1 բեռնատար մեքենա և մեծ քանակությամբ կենդանի ուժ, հետ է շպրտվել։ ՊԲ հաղորդմամբ՝ Քարին Տակի և Լիսագորի հատվածներում նկատված փոքր խմբերը ոչնչացվել են հայ դիպուկահարների և այլ կրակային միջոցների կրակով։ Շուշիի ուղղությամբ նկատվել է հակառակորդի զրահամեքենաների կուտակում, որը ևս ՊԲ ստորաբաժանումների կրակով ոչնչացվել է։ Օրվա ընթացքում հրետակոծվել են Բերձոր և Շուշի քաղաքները` հարակից բնակավայրերով։ Ադրբեջանի զինված ուժերը հյուսիսային, հարավային, կենտրոնական ուղղությամբ, Կարմիր շուկայի հատվածում, փոքր գրոհող խմբերով, նվազագույն քանակի զրահատեխնիկայով, հրետանու կրակի աջակցությամբ փորձել են նորից առաջ գալ, սակայն հետ են շպրտվել՝ կրելով որոշակի կորուստներ։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ Ադրբեջանական դիվերսիոն խմբեր են եղել Շուշի քաղաքի մերձակա համայնքներում, անտառներում, ճանապարհներին, ձորակներում և այլուր։ Պատերազմի ավարտից հետո Արայիկ Հարությունյանը խոստովանել է, որ այդ օրվանից գրեթե լիովին կորցրել են Շուշիի նկատմամբ վերահսկողությունը։ === Նոյեմբերի 6 === Նոյեմբերի 5-ին լույս 6-ի գիշերը խաղաղ բնակավայրերում անհանգիստ է եղել։ Կան տուժածներ։ Ադրբեջանաթուրքական ուժերն ամբողջ գիշեր ինտենսիվ կրակի տակ են պահել Շուշի և Ստեփանակերտ քաղաքները։ Ստեփանակերտը հրթիռակոծվել է կասետային ռումբերով։ ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումները ժամը 11:30-ի սահմաններում հարավարևելյան ուղղությամբ խոցել են հակառակորդի ԱԹՍ։ Շուշիի ուղղությամբ Ադրբեջանի գրոհային խմբերի բազմակի հարձակման փորձերը նույնպես կասեցվել են։ Հակառակորդը լուրջ կորուստներ է կրել նաև հարավ-արևմտյան՝ Բերձորի հատվածում։ Արծրուն Հովհաննիսյանը նոյեմբերի 5-ը և 6-ը անվանել է Շուշիի պաշտպանության փայլուն օրեր։ === Նոյեմբերի 7 === ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումներն արևելյան ուղղությամբ ժամը 06:45-ի սահմաններում խոցել են հակառակորդի ԱԹՍ։ Շուշին շարունակել է ողջ գիշեր հրթիռակործվել։ Օրվա ընթացքում հրթիռակոծվել է նաև Ստեփանակերտը գրադի և սմերչի կայանքներից։ Նոյեմբերի 6-ին և լույս 7-ի գիշերը ճակատային գծի բոլոր հիմնական ուղղություններում մարտական գործողությունները շարունակվել են։ Առավել համառ ու ինտենսիվ մարտեր են ընթացել Շուշի-Քարին տակ հատվածում։ Բանակային ստորաբաժանումները հաջողությամբ կասեցրել են թշնամական ուժերի հարձակման բազմակի փորձերը՝ ոչնչացնելով մեծ քանակությամբ մարդկային ուժ։ Նշված ժամանակահատվածում առանձնահատուկ արդյունավետությամբ աչքի են ընկել հատկապես ՊԲ հրետանային ստորաբաժանումները։ Հարավ-արևելյան և հարավային ուղղություններում հայկական ուժերի կողմից խոցվել է նաև թշնամական ուժերի անձնակազմ տեղափոխող 2 միավոր ավտոտեխնիկա և 4 ԱԹՍ։ Շուշիի հարակից տարածքներում, բուն քաղաքի մոտակայքում՝ ճանապարհների ուղղությամբ, Ադբեջանի զինված ուժերին հաջողվել է մոտենալ։ Մարտեր են ընթացել նաև Բերձորի և Մարտունու շրջաններում։ Ինչպես հետագայում նշում է Արայիկ Հարությունյանը, նոյեմբերի 7-ին հայկական կողմը կորցրել էր վերահսկողությունը Շուշիի նկատմամբ, բայց, չնայած դրան, մարտերը շարունակվում էին։ === Նոյեմբերի 8 === Նոյեմբերի 7-ին և լույս 8-ի գիշերը փոփոխական ինտենսիվությամբ մարտերը շարունակվել են ճակատային գծի բոլոր ուղղություններում։ Առավել համառ գործողություններ են ծավալվել Շուշիի մերձակայքում և հարավարևելյան հատվածում։ Տարբեր ուղղություններում ծավալված մարտերի ընթացքում ոչնչացվել է Ադրբեջանի մեծաթիվ կենդանի ուժ, 4 տանկ, 20 միավոր այլ զրահատեխնիկա, 11 միավոր ավտոտեխնիկա, 2 ԱԹՍ։ ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումներն արևելյան ուղղությամբ ժամը 09:30-ի սահմաններում խոցել են ադրբեջանական երկու ԱԹՍ։ Ժամը 18:30-ին մոտ հրթիռակոծվել է Ստեփանակերտը։ Ադրբեջանը Մարտակերտ քաղաքի վրա փորձել է կիրառել ռազմավիացիա։ Մարտունի քաղաքում իրադրությունը ևս անհանգիստ է եղել։ Այստեղ կեսօրին ադրբեջանական կողմը ծանր հրետանի է կիրառել՝ հարվածել քաղաքացիական ենթակառուցվածքներին։ Ասկերանի, Քաշաթաղի և Շահումյանի շրջաններում հարաբերական հանգիստ իրավիճակը պահպանվել է։ Շուշի քաղաքի մեջ և հարակից տարածքներում՝ պարիսպների տակ, ճանապարհների վրա, որոնք տանում են դեպի Շուշի, սաստիկ մարտեր են ընթացել ողջ օրվա ընթացքում։ Ադրբեջանի զինված ուժերը մի քանի անգամ փորձել են ճեղքել և դուրս գալ դեպի Բերձոր՝ հավանաբար փորձելով այդ ուղղությամբ օգնության հասնել Շուշիում կռվող իրենց ստորաբաժանումներին։ Սակայն կրելով զգալի կորուստներ, հետ են շպրտվել, ավելին՝ դիմել են փախուստի։ Շուշիի համար շարունակվել է ճակատամարտը։ ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումները Ստեփանակերտից հյուսիս արևմուտք հատվածում ժամը 19:30-ի սահմաններում խոցել են հակառակորդի երկու ԱԹՍ։ Առաջնագծում եղել է հրետանային և ականանետային փոխհրաձգություն։ Հարավարևելյան ուղղությամբ դիտարկվել է հակառակորդի շարասյուն, որի ուղղությամբ վարվել է դիպուկ կրակ՝ ոչնչացնելով մեծ քանակի կենդանի ուժ և տեխնիկա։ === Նոյեմբերի 9 === Կեսգիշերից հետո Ադրբեջանը կասետային հեռահար մի քանի հրթիռ է արձակել Ստեփանակերտի ուղղությամբ, վնասել քաղաքացիական ենթակառուցվածքները։ Ըստ Հայաստանի պաշտոնական տեղեկատվության՝ Կարմիր շուկայի ուղղությամբ թշնամու` ժամը 14:20-ին ձեռնարկած գրոհը կասեցվել է։ Հարավարևելյան ուղղությամբ մարտերը շարունակվել են, ժամը 12:10-ից 14:50-ն ընկած ժամանակահատվածում խոցվել է հակառակորդի 3 ԱԹՍ։ Հակառակորդը մարտական գործողություններ է ձեռնարկել նաև ռազմաճակատի այլ ուղղություններով։ Հայկական զորքերը որոշ հատվածներում զբաղեցրել են առավել նպաստավոր բնագծեր։ Օրվա ընթացքում տարբեր ուղղություններում ոչնչացվել է թշնամական ուժերին պատկանող 1 տանկ, 4 ավտոտեխնիկա, 8 ԱԹՍ։ Ժամը 18։39-ին Ադրբեջանի Հանրապետության տարածքից դյուրակիր շարժական զենիթահրթիռային համալիրից արձակված կրակից Հայաստանի Հանրապետության օդային տարածքում՝ [[Երասխ (Արարատի մարզ)|Երասխ գյուղից]] [[Պարույր Սևակ (գյուղ)|Պարույր Սևակ գյուղ]] տանող հատվածում՝ ձորում, խոցվել է ռուսական [[Միլ Մի-24|Մի-24]] ուղղաթիռ։ Եղել է 2 զոհ։ Ժամը 23:00-ին Ադրբեջանի ԶՈՒ-ը, իմանալով պատերազմի մոտալուտ ավարտի մասին, ամբողջ ուժով հարձակում գործեցին Մարտունու ուղղությամբ։ Նոյեմբերի 9-ի, լույս 10-ի գիշերը, ժամը 00:00-ին Հայաստանը, Ադրբեջանը և Ռուսաստանը հանդես են գալիս [[Լեռնային Ղարաբաղում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020 թվականի նոյեմբերի 10)|համատեղ հայտարարությամբ]]։ == Արձագանք == === Հակամարտող կողմերից === ==== Հայաստան, Արցախ ==== [[Պատկեր:The slogan "We will win" in the center of Yerevan in support of the Republic of Artsakh.jpg|մինի|«# Հաղթելուենք» կարգախոսը Երևանի կենտրոնում՝ ի աջակցություն Արցախի Հանրապետության:]] * {{Դրոշավորում|Հայաստան}} Սեպտեմբերի 28-ին [[Հայաստանի Ազգային ժողով]]ը միաձայն՝ 118 կողմ ձայներով ընդունել է Արցախի Հանրապետության դեմ Ադրբեջանի սանձազերծած ռազմական ագրեսիան դատապարտելու վերաբերյալ ԱԺ հայտարարության նախագիծը<ref>{{Cite web |url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/09/28/22029/ |title=ԱԺ-ն ընդունեց Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիան դատապարտող հայտարարությունը }}</ref>։ Հայկական կողմը մերժում է հոկտեմբերի 1-ին Ադրբեջանի կողմից տարածած այն լուրերը, թե իբր հայկական կողմից թիրախավորվել են Ադրբեջանի քաղաքացիական բնակավայրեր։ Հայաստանի Հանրապետությունը դատապարտել է խաղաղ բնակչության թիրախավորումը ադրբեջանական զինուժի կողմից և հորդորել չդրդել իրական հրթիռային հակահարվածների<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30870510.html |title=Հայաստանի ՊՆ-ը Ադրբեջանին հորդորում է չդրդել իրական հրթիռային հարվածների |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Արցախ}} ԱՀ նախագահ Արայիկ Հարությունյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է. «Սիրելի՛ հայրենակիցներ, վաղ առավոտյան եղել եմ առաջնագծի հարավային թևում։ Տեղում ծանոթացել եմ իրավիճակին, հրամանատարության հետ քննարկել անելիքները։ Տղաների մարտական ոգին ու հաղթանակի հանդեպ վստահ տրամադրությունները միայն վարակիչ են։ Պաշտպանության բանակը ոչ միայն այդ ուղղությամբ, այլև շփման գծի ողջ երկայնքով շարունակում է յուրաքանչյուր սանտիմետր հողի համար կենաց ու մահվան պայքար մղել։ Թշնամուն ջախջախելու մեր ջանքերը, անկասկած, պսակվելու են հաջողությամբ<ref>{{Cite web |url= https://artsakh.news/am/news/190760 |title=Թշնամուն ջախջախելու մեր ջանքերը պսակվելու են հաջողությամբ». ԱՀ նախագահ}}</ref>։ Հոկտեմբերի 2-ին Արցախի ՄԻՊ Արտակ Բեգլարյանը ընդգծել է, որ Արտակարգ իրավիճակների շենքի վրա հարվածը կոպտագույն կերպով խախտում է միջազգային մարդասիրական օրենքի նորմերը, և Ադրբեջանի կողմից հստակ իրականացված պատերազմական հանցագործություն է, ինչպես նաև շեշտել է միջազգային հանրության կողմից Ադրբեջանի դեմ պատշաճ պատժամիջոցներ կիրառելու կարևորությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30871039.html |title=Ըստ նախնական տվյալների, երեկոյան Ստեփանակերտի հրետակոծման հետևանքով կա 4 վիրավոր և 1 զոհ. Արցախի ՄԻՊ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ ==== [[Հայկական սփյուռք]] ==== [[Ամերիկայի Հայ Ազգային Կոմիտե|Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախումբը]] (ANCA) Թրամփի վարչակազմին կոչ է անում ԱՄՆ ֆինանսների նախարարության արտասահմանյան ակտիվների վերահսկման գրասենյակի միջոցով խիստ պատժամիջոցներ սահմանել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի, Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանի և նրանց բարձրաստիճան զինվորական ղեկավարների դեմ՝ ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ Արցախի Հանրապետությունում (Լեռնային Ղարաբաղում) քաղաքացիական բնակչության դեմ ռազմական հանցագործությունների համար： «Ակնկալում ենք, որ ֆինանսների նախարարությունն օպերատիվ կերպով կգործի, որպեսզի ապահովի այդ պատժամիջոցների կիրառումը։ Նրանք երկուսն էլ ռազմական հանցագործներ են, և ԱՄՆ կառավարությունը պետք է նրանց որպես այդպիսին վերաբերվի»,- հայտարարել է Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախմբի նախագահ Րաֆֆի Համբարյանը<ref>{{Cite web |url=https://artsakh.news/am/news/190756 |title=#ANCA-ն Թրամփին կոչ է անում պատժամիջոցներ սահմանել Ալիևի և Էրդողանի դեմ»}}</ref>։ ==== Ադրբեջան, Թուրքիա ==== * {{Դրոշավորում|Ադրբեջան}} - Իլհամ Ալիև․ Հայաստանի հետ խնդիրը պետք է լուծվի երկխոսության միջոցով, բայց դրա համար պետք է հիմք լինի<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/10/04/Իլհամ-Ալիև%E2%80%A4-Հայաստանի-հետ-խնդիրը-պետք-է-լուծվի-երկխոսության-միջոցով-բայց-դրա-համար-պետք-է-հիմք-լինի/398981 |title=Իլհամ Ալիև․ Հայաստանի հետ խնդիրը պետք է լուծվի երկխոսության միջոցով, բայց դրա համար պետք է հիմք լինի (լրացվում է)}}</ref>։ *{{Դրոշավորում|Թուրքիա}} - «Ադրբեջանը մենակ չէ, Թուրքիան նրա կողքին է, և Ադրբեջանը ունի մեր լիակատար աջակցությունը»,- հայտնել է Թուրքիայի նախագահականի խոսնակ Իբրահիմ Քալընը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30860294.html |title=Թուրքիան Հայաստանին մեղադրել է «խաղաղ բնակավայրերի վրա հարձակվելու համար» }}</ref>։ === Պետություններ === * {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}} - Ռուսաստանի ԱԳՆ-ն կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել կրակը ԼՂՀ հակամարտության գոտում<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/27/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A8-%D5%AF%D5%B8%D5%B9-%D5%A7-%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AC-%D5%A1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%B2-%D5%A4%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A5%D6%81%D5%B6%D5%A5%D5%AC-%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A8-%D4%BC%D5%80-%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%A3%D5%B8%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4/396375 |title=Ռուսաստանը կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել կրակը ԼՀ հակամարտության գոտում}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Ղազախստան}} - [[Նուրսուլթան Նազարբաև|Նուրսուլթան Նազարբաևը]] խնդրում են [[Հայաստան|Հայաստանին]] և [[Ադրբեջան|Ադրբեջանին]] դադարեցնել ռազմական գործողությունները<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30870313.html|title=Նուրսուլթան Նազարբաևը Հայաստանին և Ադրբեջանին հորդորում է դադարեցնել ռազմական գործողությունները|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} - Ֆրանսիայի նախագահ [[Էմանուել Մակրոն|Էմանուել Մակրոնը]] հայտարարել է, որ կշարունակի ակտիվորեն աշխատել Արցախի հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/29380816.html|title=Մակրոն. «Ֆրանսիան շարունակելու է ակտիվորեն աշխատել ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ»|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Իրան}} - Իրանի արտգործնախարար [[Մոհամմադ Ջավադ Զարիֆ|Մոհամադ Ջավադ Զարիֆը]] մտահոգությունն է հայտնել Լեռնային Ղարաբաղում զարգացումների կապակցությամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30870460.html|title=Իրանին մտահոգում է պատերազմը իր հարևանությամբ|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref> : * {{Դրոշավորում|ԱՄՆ}} - Քարտուղար [[Մայք Պոմպեո|Մայք Պոմպեոն]] կոչ է անում հակամարտող կողմերին հրադադար հաստատել և դատապարտում է երրորդ ուժերի միջամտությունը<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30869916.html|title=Փոմփեո. ԱՄՆ-ը հրադադարի կոչ է անում և դատապարտում երրորդ ուժերի միջամտությունը ԼՂ հակամարտությանը|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Գերմանիա}} - Գերմանիայի [[Անգելա Մերկել|կանցլերը]] հայտարարել է, որ Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում հրադադար է անհրաժեշտ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30870361.html|title=Մերկել. Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում հրադադար է անհրաժեշտ|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Վրաստան}} - [[Վախթանգ Գոմելաուրի|Վախթանգ Գոմելաուրին]] հավաստիացրել է, որ ղարաբաղյան առճակատման սկզբից Վրաստանի կառավարությունը ժամանակավորապես արգելել է Վրաստանի տարածքով [[Հայաստան]] ու [[Ադրբեջան]] ռազմական բեռների տեղափոխումը օդային ու ցամաքային ճանապարհով, որի մասին կողմերը տեղեկացվել են<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30871977.html|title=Վրաստանի Ազգային անվտանգության խորհուրդն այսօր քննարկել է Լեռնային Ղարաբաղում իրավիճակի սրացումը|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Չինաստան}} - Չինաստանի Արտաքին գործերի նախարարության խոսնակը նշել է, որ իրենք հույս ունեն, որ հակամարտության մեջ ներգրավված բոլոր կողմերը կմնան հանգիստ ու զուսպ<ref>{{cite news |title=中方回应亚美尼亚和阿塞拜疆冲突：希望有关各方保持冷静和克制|url=https://world.huanqiu.com/article/404FvgXxpvm|language=zh}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Շվեյցարիա}} - Շվեցարիայի կառավարությունը կոչ է արել դադարեցնել ռազմական գործողությունները<ref>{{Cite web|url=https://www.eda.admin.ch/eda/en/fdfa/fdfa/aktuell/news.html/content/eda/en/meta/news/2020/9/28/80548|title=Violent confrontations between Armenia and Azerbaijan – Switzerland’s position|website=www.eda.admin.ch|language=en|accessdate=2020-10-03}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Կանադա}} - Հոկտեմբերի 5-ին Կանադան դադարեցրել է ռազմական մատակարարումը Թուրքիային<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30876810.html|title=Կանադան սառեցնում է ռազմական սարքավորումների մատակարարումը Թուրքիային|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2020-10-08}}</ref>։ *{{Դրոշավորում|Աֆղանստան}} - Արտաքին գործերի նախարարությունը երկուշաբթի հայտարարությամբ կոչ է անում դադարեցնել պատերազմը և ներգրավված կողմերին հորդորում խաղաղ ճանապարհով լուծել երկարատև ճգնաժամը<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/kabul-calls-for-end-to-occupation-in-nagorno-karabakh/1989233|title=Afghanistan called for an end to Armenian occupation in Nagorno-Karabakh while calling for a cease-fire, urging the parties involved to resolve the long-standing crisis peacefully.|last=|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201009050347/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/kabul-calls-for-end-to-occupation-in-nagorno-karabakh/1989233|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://menafn.com/1100870261/Afghanistan-backs-Azerbaijan-in-its-clashes-with-Armenia|title=Afghanistan backs Azerbaijan in its clashes with Armenia|last=|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201008000732/https://menafn.com/1100870261/Afghanistan-backs-Azerbaijan-in-its-clashes-with-Armenia|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} - Երկուշաբթի օրը [[Բոսնիա և Հերցեգովինա|Բոսնիայի և Հերցեգովինայի]] ՙՙԲոսնիակ՚՚ բարձրաստիճան պաշտոնյաները սատարում էին Ադրբեջանին և դատապարտում Հայաստանին իբրև երկու երկրների միջև հակամարտության սրման համար<ref>{{Cite web|url=https://www.jutarnji.hr/vijesti/svijet/dzaferovic-i-izetbegovic-podupiru-azerbajdzan-i-osuduju-armeniju-nadaju-se-trajnom-rjesenju-15021822|title=Bosniak member of the Presidency of Bosnia and Herzegovina Šefik Džaferović and the leader of the Party of Democratic Action, Bakir Izetbegović, voiced support for Azerbaijan, condemning Armenia and comparing the situation with the 1992–1995 Bosnian War.|last=|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200929073846/https://www.jutarnji.hr/vijesti/svijet/dzaferovic-i-izetbegovic-podupiru-azerbajdzan-i-osuduju-armeniju-nadaju-se-trajnom-rjesenju-15021822|accessdate=}}</ref>։ Մի շարք պետությունների ներկայացուցիչներ, ինչպիսիք են. * {{Դրոշավորում|Արգենտինա}}<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Preocupación argentina por los enfrentamientos entre Armenia y Azerbaiyán|language=Spanish|trans-title=Argentine concern over the clashes between Armenia and Azerbaijan|work=cancilleria.gob.ar|agency=Ministry of Foreign Affairs and Worship|url=https://www.cancilleria.gob.ar/es/actualidad/noticias/preocupacion-argentina-por-los-enfrentamientos-entre-armenia-y-azerbaiyan|url-status=live|access-date=28 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002033731/https://www.cancilleria.gob.ar/es/actualidad/noticias/preocupacion-argentina-por-los-enfrentamientos-entre-armenia-y-azerbaiyan|archive-date=2 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Կանադա}}<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Joint statement by Canada and the United Kingdom on the Armenia-Azerbaijan conflict|work=canada.ca|agency=Global Affairs Canada|url=https://www.canada.ca/en/global-affairs/news/2020/09/joint-statement-by-canada-and-the-united-kingdom-on-the-armenia-azerbaijan-conflict.html|url-status=live|access-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003214605/https://www.canada.ca/en/global-affairs/news/2020/09/joint-statement-by-canada-and-the-united-kingdom-on-the-armenia-azerbaijan-conflict.html|archive-date=3 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Չիլի}}<ref>{{cite news|date=29 September 2020|title=Chile expresa su preocupación por enfrentamientos entre Armenia y Azerbaiyán|language=Spanish|trans-title=Chile expresses concern over clashes between Armenia and Azerbaijan|work=minrel.gob.cl|agency=Ministry of Foreign Affairs (Chile)|url=https://minrel.gob.cl/chile-expresa-su-preocupacion-por-enfrentamientos-entre-armenia-y/minrel/2020-09-29/192927.html|url-status=live|access-date=1 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010113831/https://minrel.gob.cl/chile-expresa-su-preocupacion-por-enfrentamientos-entre-armenia-y/minrel/2020-09-29/192927.html|archive-date=10 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Չինաստան}}<ref>{{Cite news|author=Reuters Staff|date=2020-09-28|title=China says hopes Armenia, Azerbaijan resolve differences via talks|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-china-idUSB9N2G5048|url-status=live|access-date=2020-09-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003010737/https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-china-idUSB9N2G5048|archive-date=2020-10-03}}</ref> * {{Դրոշավորում|Խորվաթիա}}<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Croatia calls for ceasefire in Nagorno-Karabakh|work=N1|location=Zagreb|url=http://hr.n1info.com/English/NEWS/a558425/Croatia-calls-for-ceasefire-in-Nagorno-Karabakh.html|url-status=live|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008211601/http://hr.n1info.com/English/NEWS/a558425/Croatia-calls-for-ceasefire-in-Nagorno-Karabakh.html|archive-date=8 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Էստոնիա}}<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Estonia plans to initiate UNSC consultations on Nagorno-Karabakh|newspaper=TASS Russian News Agency|url=https://tass.com/world/1205663|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001045854/https://tass.com/world/1205663|archive-date=1 October 2020}}</ref><ref>{{cite news|date=30 September 2020|title=Riigikogu parliamentary groups express concern for Armenia, Azerbaijan|newspaper=[[Eesti Rahvusringhääling]]|url=https://news.err.ee/1141138/riigikogu-parliamentary-groups-express-concern-for-armenia-azerbaijan|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002144352/https://news.err.ee/1141138/riigikogu-parliamentary-groups-express-concern-for-armenia-azerbaijan|archive-date=2 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}}<ref>{{cite news|last1=Blamont|first1=Matthias|date=27 September 2020|title=France calls on Armenia, Azerbaijan to end hostilities|agency=[[Reuters]]|editor1-last=Evans|editor1-first=Catherine|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-france/france-calls-on-armenia-azerbaijan-to-end-hostilities-idUSKBN26I0CE|url-status=live|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927122302/https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-france/france-calls-on-armenia-azerbaijan-to-end-hostilities-idUSKBN26I0CE|archive-date=27 September 2020}}</ref><ref name="TASS OSCE">{{cite web|title=Putin, Macron, Trump call for talks on Nagorno-Karabakh without preconditions|url=https://tass.com/politics/1207437|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001170317/https://tass.com/politics/1207437|archive-date=1 October 2020|access-date=1 October 2020|website=TASS Russian News Agency|publisher=TASS}}</ref><ref name="FT OSCE">{{cite web|last1=Foy|first1=Henry|last2=Pitel|first2=Laura|last3=Peel|first3=Michael|title=Russia, France and US demand Nagorno-Karabakh ceasefire|url=https://www.ft.com/content/3963793e-2530-41b9-a8b9-e3b3c7993f27|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004214204/https://www.ft.com/content/3963793e-2530-41b9-a8b9-e3b3c7993f27|archive-date=4 October 2020|access-date=1 October 2020|website=Financial Times|publisher=The Financial Times, Ltd.}}</ref> * {{Դրոշավորում|Վրաստան}}<ref name="Georgia">{{cite news|date=27 September 2020|title=Georgia concerned with resumption of hostilities between Armenia, Azerbaijan|work=Agenda.ge|url=https://agenda.ge/en/news/2020/2991|url-status=dead|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929173856/https://agenda.ge/en/news/2020/2991|archive-date=29 September 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Գերմանիա}}<ref name="aj_270920">{{Cite web|title=Armenia-Azerbaijan clashes: How the world reacted|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/9/27/armenia-azerbaijan-clashes-world-reactions|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927124156/https://www.aljazeera.com/news/2020/9/27/armenia-azerbaijan-clashes-world-reactions|archive-date=27 September 2020|access-date=27 September 2020|website=aljazeera.com|language=en}}</ref> * {{Դրոշավորում|Հունաստան}}<ref>{{cite news|last1=Simos|first1=Andriana|date=28 September 2020|title=Greece calls on Armenia-Azerbaijan to stop military operations immediately|agency=[[The Greek Herald]]|url=https://greekherald.com.au/news/world/greece-calls-on-armenia-azerbaijan-to-stop-military-operations-immediately/|url-status=live|access-date=28 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008203428/https://greekherald.com.au/news/world/greece-calls-on-armenia-azerbaijan-to-stop-military-operations-immediately/|archive-date=8 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Հնդկաստան}}<ref>{{Cite web|date=2020-10-01|title=Armenia-Azerbaijan war rages on for fifth day, India voices concern and calls for restraint|url=https://zeenews.india.com/india/armenia-azerbaijan-war-rages-on-for-fifth-day-india-voices-concern-and-calls-for-restraint-2313878.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002064112/https://zeenews.india.com/india/armenia-azerbaijan-war-rages-on-for-fifth-day-india-voices-concern-and-calls-for-restraint-2313878.html|archive-date=2020-10-02|access-date=2020-10-02|website=Zee News|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-10-02|title=Armenia-Azerbaijan flare-up: India asks all sides to cease hostilities|url=https://indianexpress.com/article/india/armenia-azerbaijan-flare-up-india-asks-all-sides-to-cease-hostilities-6664061/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004072221/https://indianexpress.com/article/india/armenia-azerbaijan-flare-up-india-asks-all-sides-to-cease-hostilities-6664061/|archive-date=2020-10-04|access-date=2020-10-02|website=The Indian Express|language=en}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ինդոնեզիա}}<ref>{{cite news|last1=Arbar|first1=Thea Fathanah|date=3 October 2020|title=Perang Armenia vs Azerbaijan, Ini Sikap RI|language=id-ID|work=CNBC Indonesia|url=https://www.cnbcindonesia.com/news/20201002105642-4-191144/perang-armenia-vs-azerbaijan-ini-sikap-ri|url-status=live|access-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007202733/https://www.cnbcindonesia.com/news/20201002105642-4-191144/perang-armenia-vs-azerbaijan-ini-sikap-ri|archive-date=7 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Իրան}}<ref>{{cite news|last1=Hafezi|first1=Parisa|date=27 September 2020|title=Iran calls for immediate end to the conflict between Armenia, Azerbaijan – TV|agency=Reuters|editor1-last=Evans|editor1-first=Catherine|url=https://uk.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-iran-idUKKBN26I0K7|url-status=live|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002033844/https://uk.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-iran-idUKKBN26I0K7|archive-date=2 October 2020}}</ref><ref name="Rouhani FARS">{{cite web|title=Rouhani: Iran Ready to Help Resolve Dispute between Armenia, Azerbaijan|url=https://en.farsnews.ir/13990709000952|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010113834/https://en.farsnews.ir/13990709000952|archive-date=10 October 2020|access-date=1 October 2020|website=FARS News Agency|publisher=FARS News Agency}}</ref><ref>{{Cite news|last=|first=|date=|title=Iran cannot tolerate conflict on its borders: Spox|work=Iran Press|url=https://iranpress.com/content/28215|url-status=live|access-date=|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010113832/https://iranpress.com/content/28215|archive-date=2020-10-10}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ղազախստան}}<ref>{{cite web|date=27 September 2020|title=Statement of the Ministry of Foreign Affairs of Kazakhstan over the escalation of the Armenian-Azerbaijani conflict|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/mfa/press/news/details/zayavlenie-mid-rk-v-svyazi-s-eskalaciey-armyano-azerbaydzhanskogo-konflikta?lang=en|access-date=1 October 2020|agency=Ministry of Foreign Affairs of Kazakhstan}}</ref> * {{Դրոշավորում|Լատվիա}}<ref>{{cite news|date=30 September 2020|title=Latvian minister urges Armenia and Azerbaijan to cease hostilities|newspaper=Vestnik Kavkaza|url=https://vestnikkavkaza.net/news/Latvian-minister-urges-Armenia-and-Azerbaijan-to-cease-hostilities.html|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002124636/https://vestnikkavkaza.net/news/Latvian-minister-urges-Armenia-and-Azerbaijan-to-cease-hostilities.html|archive-date=2 October 2020}}</ref><ref name="LatvLith">{{cite news|date=27 September 2020|title=Lithuanian, Latvian FMs concerned over Armenia's large-scale provocation against Azerbaijan|newspaper=[[Trend News Agency]]|url=https://en.trend.az/azerbaijan/politics/3305967.html|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929141233/https://en.trend.az/azerbaijan/politics/3305967.html|archive-date=29 September 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Լիտվա}}<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Linkevičius: Lithuania calls on Armenia and Azerbaijan to stop military action|newspaper=[[Delfi (web portal)|Delfi]]|url=https://en.delfi.lt/politics/linkevicius-lithuania-calls-on-armenia-and-azerbaijan-to-stop-military-action.d?id=85347055|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001030025/https://en.delfi.lt/politics/linkevicius-lithuania-calls-on-armenia-and-azerbaijan-to-stop-military-action.d?id=85347055|archive-date=1 October 2020}}</ref><ref name="LatvLith" /> * {{Դրոշավորում|Մոլդովա}}<ref>{{cite news|last=Avanesov|first=Alexander|date=28 September 2020|title=Президент Молдовы призывает Армению и Азербайджан остановить огонь|language=ru|newspaper=Arminfo|url=https://arminfo.info/full_news.php?id=55465|access-date=7 November 2020|archive-date=16 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201016202352/https://arminfo.info/full_news.php?id=55465|dead-url=yes}}</ref> * {{Դրոշավորում|Լեհաստան}}<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Polish MFA expresses deep concern with reported military clashes around Nagorno-Karabakh|work=en.trend.az|agency=Trend News Agency|url=https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3306239.html|url-status=live|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008022043/https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3306239.html|archive-date=8 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ռումինիա}}<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Conflict militar între Armenia și Azerbaidjan în regiunea Nagorno-Karabah|language=ro|newspaper=Radio Europa Liberă România|url=https://romania.europalibera.org/a/conflict-militar-intre-armenia-si-azerbaidjan-in-regiunea-nogorno-karabah/30860686.html|url-status=dead|access-date=10 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003073442/https://romania.europalibera.org/a/conflict-militar-intre-armenia-si-azerbaidjan-in-regiunea-nogorno-karabah/30860686.html|archive-date=3 October 2020}}</ref><ref>{{cite news|last=Grigoryan|first=Anna|date=27 September 2020|title=Ռումինիան հայկական, ադրբեջանական կողմերին կոչ է անում վերսկսել քաղաքական երկխոսությունը|language=hy|newspaper=Armenpress|location=Երևան|url=https://armenpress.am/arm/news/1029007.html|url-status=live|access-date=10 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008194208/https://armenpress.am/arm/news/1029007.html|archive-date=8 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}}<ref name="TASS OSCE" /><ref name="FT OSCE" /><ref>{{Cite web|last=Темникова|first=Ксения|date=27 September 2020|title=Россия призвала Ереван и Баку прекратить огонь в Нагорном Карабахе|url=https://iz.ru/1066007/2020-09-27/rossiia-prizvala-erevan-i-baku-prekratit-ogon-v-nagornom-karabakhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001161541/https://iz.ru/1066007/2020-09-27/rossiia-prizvala-erevan-i-baku-prekratit-ogon-v-nagornom-karabakhe|archive-date=2020-10-01|access-date=2020-10-10|website=Известия}}</ref> * {{Դրոշավորում|Սաուդյան Արաբիա}}<ref>{{Cite web|title=Bahrain News Agency|url=https://www.bna.bh/en/index.aspx|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190902233604/https://www.bna.bh/en/index.aspx|archive-date=2019-09-02|access-date=2020-09-29|website=bna.bh}}</ref> * {{Դրոշավորում|Մեծ Բրիտանիա}}<ref>{{Cite web|last=News|first=Mirage|date=2020-09-29|title=By Canada and United Kingdom on Armenia-Azerbaijan conflict {{!}} Mirage News|url=https://www.miragenews.com/by-canada-and-united-kingdom-on-armenia-azerbaijan-conflict/,%20https://www.miragenews.com/by-canada-and-united-kingdom-on-armenia-azerbaijan-conflict|access-date=2020-09-29|website=miragenews.com|language=en-AU}}</ref> * {{Դրոշավորում|Միացյալ Նահանգներ}}<ref name="TASS OSCE" /><ref name="FT OSCE" /><ref>{{cite news|last1=Schroeder|first1=Pete|date=27 September 2020|title=U.S. urges immediate halt to violence between Azerbaijan and Armenia|agency=Reuters|editor1-last=Cooney|editor1-first=Peter|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-usa/u-s-urges-immediate-halt-to-violence-between-azerbaijan-and-armenia-idUSKBN26I0YO?il=0|url-status=live|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927235301/https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-usa/u-s-urges-immediate-halt-to-violence-between-azerbaijan-and-armenia-idUSKBN26I0YO?il=0|archive-date=27 September 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ուրուգվայ}}<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Gobierno del Uruguay expresa preocupación por escalada de violencia en la región de Nagorno – Karabaj|language=Spanish|trans-title=Government of Uruguay expresses concern over escalation of violence in the Nagorno-Karabakh region|work=gub.uy|agency=Ministry of Foreign Relations (Uruguay)|url=https://www.gub.uy/ministerio-relaciones-exteriores/comunicacion/noticias/gobierno-del-uruguay-expresa-preocupacion-escalada-violencia-region-nagorno|url-status=live|access-date=30 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002043026/https://www.gub.uy/ministerio-relaciones-exteriores/comunicacion/noticias/gobierno-del-uruguay-expresa-preocupacion-escalada-violencia-region-nagorno|archive-date=2 October 2020}}</ref> կոչ են արել խաղաղ լուծում տալ կոնֆլիկտին։ Չճանաչված կամ մասամբ ճանաչված պետությունները՝ {{Դրոշավորում|Մերձդնեստրի Մոլդովական Հանրապետություն}}ը<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Глава МИД Приднестровья поддержал коллегу из Нагорного Карабаха|language=ru|newspaper=EADaily|url=https://eadaily.com/ru/news/2020/09/28/glava-mid-pridnestrovya-podderzhal-kollegu-iz-nagornogo-karabaha|url-status=live|access-date=1 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930232254/https://eadaily.com/ru/news/2020/09/28/glava-mid-pridnestrovya-podderzhal-kollegu-iz-nagornogo-karabaha|archive-date=30 September 2020}}</ref><ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=The Pridnestrovian MFA's statement on the armed conflict escalation between Azerbaijan and the Republic of Artsakh|publisher=[[Minister of Foreign Affairs (Transnistria)|Ministry of Foreign Affairs]]|url=http://mfa-pmr.org/en/node/8166|url-status=live|access-date=1 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008062934/http://mfa-pmr.org/en/node/8166|archive-date=8 October 2020}}</ref>, {{Դրոշավորում|Աբխազիա}}ն<ref name="AbkTransOss">{{cite news|last=Shariy|first=Vitaly|date=29 September 2020|title=Карабахская "разморозка": реакция из Абхазии|language=ru|newspaper=Echo of the Caucasus|url=https://www.ekhokavkaza.com/a/30864802.html|url-status=live|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003063322/https://www.ekhokavkaza.com/a/30864802.html|archive-date=3 October 2020}}</ref><ref>[https://news.am/arm/news/605604.html Աբխազիայի խորհրդարանը մտահոգված է ԼՂ հակամարտության կտրուկ սրմամբ]</ref>, {{Դրոշավորում|Հարավային Օսիա}}ն<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Южная Осетия призвала мировое сообщество остановить военный конфликт в Нагорном Карабахе|language=ru|newspaper=[[Kommersant]]|url=https://www.kommersant.ru/doc/4509726|url-status=live|access-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930002526/https://www.kommersant.ru/doc/4509726|archive-date=30 September 2020}}</ref><ref>{{cite news|date=29 September 2020|title=Парламент Южной Осетии осудил "реваншистские действия" Баку против Арцаха|language=ru|newspaper=EADaily|url=https://eadaily.com/ru/news/2020/09/29/parlament-yuzhnoy-osetii-osudil-revanshistskie-deystviya-baku-protiv-arcaha|url-status=live|access-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008212004/https://eadaily.com/ru/news/2020/09/29/parlament-yuzhnoy-osetii-osudil-revanshistskie-deystviya-baku-protiv-arcaha|archive-date=8 October 2020}}</ref> ճանաչել են Արցախի Հանրապետության անկախությունը և իրենց աջակցությունն են հայտնել նրան։ === Միջազգային=== * {{Դրոշ|ՄԱԿ}} - [[ՄԱԿ]]-ի գլխավոր քարտուղար [[Անտոնիու Գուտեռեշ]]ը Հայաստանին ու Ադրբեջանին կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել մարտերը<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/380106 |title=ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը Հայաստանին ու Ադրբեջանին կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել մարտերը}}</ref>, * {{Դրոշ|Եվրոպա}} - Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շարլ Միշելը կողմերին կոչ է արել դադարեցնել ռազմական գործողությունները և վերադառնալ բանակցությունների<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30860685.html |title=Եվրոպական խորհրդի նախագահը կոչ է անում վերադառնալ բանակցությունների}}</ref>։ * [[Պատկեր:OSCE logo.svg|20px]] - [[ԵԱՀԿ]] գործող նախագահ [[Էդի Ռամա]]ն համակարտող կողմերին կոչ է արել անհապաղ վերադառնալ հրադադարին<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/28/%D4%B5%D4%B1%D5%80%D4%BF-%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2-%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0%D5%A8-%D5%AF%D5%B8%D5%B9-%D5%A7-%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%B2-%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%AC-%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B6/396864 |title=ԵԱՀԿ գործող նախագահը կոչ է անում անհապաղ վերադառնալ հրադադարին}}</ref> * [[Պատկեր:OSCE logo.svg|20px]] - [[ԵԱՀԿ]] [[Մինսկի խումբ|Մինսկի Խմբի]] համանախագահները հայտարարությամբ են հանդես եկել, որում խստորեն դատապարտում են շարունակական բռնությունները ինչպես Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում, այնպես էլ շփման գծից հեռու գտնվող [[Հայաստան|Հայաստանի]] և [[Ադրբեջան|Ադրբեջանի]] թիրախների նկատմամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30871057.html|title=ՄԽ համանախագահները դատապարտում են բռնությունները և խաղաղ բնակչության թիրախավորումը|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ === Հայտնի անձինք === Մեծ թվով հայտնի մարդիկ նույնպես արձագանքել են այս հակամարտությունը, իսկ նրանցից ոմանք փոխել են իրենց նախնական կարծիքը, ներառյալ [[Քարդի Բի]]ն և [[Էլթոն Ջոն]]ը, որոնք հետագայում նշել են, որ իրենք ոչ մի կողմին էլ չեն պաշտպանում<ref>{{cite web|last1=Ghazanchyan|first1=Siranush|date=October 5, 2020|title=Elton John calls attention to Azerbaijani-Turkish aggression against Artsakh|url=https://en.armradio.am/2020/10/05/elton-john-calls-attention-to-azerbaijani-turkish-aggression-against-artsakh/|access-date=October 15, 2020|website=Public Radio of Armenia|publisher=Public Radio of Armenia}}</ref><ref>{{cite web|last1=ZORNOSA|first1=LAURA|date=October 7, 2020|title=Cardi B apologizes for misstep and asks for peace in Armenia-Azerbaijan conflict|url=https://www.latimes.com/entertainment-arts/music/story/2020-10-07/cardi-b-armenia-fundraiser-twitter-apology|access-date=October 15, 2020|website=Los Angeles Times|publisher=Los Angeles Times}}</ref>։ Հայաստանի օգտին հանդես եկողների թվում են [[Մել Գիբսոն]]ը, [[Ռոնդա Ռոուզի]]ն, [[Հենրիխ Մխիթարյան]]ը, [[Փիթեր Գեբրիել]]ը, [[Շոն Փեն]]ը, [[Մայքլ Բ. Ջորդան]], [[Քայլի Ջեններ]], [[Թինաշե]]ն և [[Շեր]]ը<ref>{{cite web |title=Mel Gibson expresses solidarity with Armenians amid Azerbaijan’s aggression against Nagorno-Karabakh (Artsakh) |url=https://gagrule.net/mel-gibson-expresses-solidarity-with-armenians-amid-azerbaijans-aggression-against-nagorno-karabakh-artsak |website=gagrule.net |access-date=October 29, 2020 |date=October 27, 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=‘Armenians are being slaughtered by Trump pal Erdogan’ – US actor Sean Penn |url=https://armenpress.am/eng/news/1032634.html |publisher=Armen Press |access-date=October 27, 2020 |date=October 24, 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Peter Gabriel's Comments on Nagorno-Karabakh Conflict |url=https://en.168.am/2020/10/07/39778.html |website=168.am |publisher=168.am |access-date=October 15, 2020 |date=October 7, 2020}}</ref><ref>{{cite web |last1=Zonrnosa |first1=Laura |title=Why these Armenian American celebs are speaking out about a chronic conflict |url=https://www.latimes.com/entertainment-arts/story/2020-10-08/kardashians-armenian-american-celebs-talk-armenia-azerbaijan-conflict-online |website=Los Angeles Times |publisher=Los Angeles Times |access-date=October 15, 2020 |date=October 8, 2020}}</ref><ref>{{cite web|title=Former UFC champ Ronda Rousey shows solidarity with Armenia over conflict with Azerbaijan|url=https://www.bloodyelbow.com/2020/10/6/21504324/former-ufc-champ-ronda-rousey-solidarity-armenia-conflict-azerbaijan-news|access-date=October 14, 2020}}</ref><ref>{{cite web|last1=Ghazanchyan|first1=Siranush|date=October 3, 2020|title=Henrikh Mkhitaryan: Stop aggression against Armenians and global peace|url=https://en.armradio.am/2020/10/03/henrikh-mkhitaryan-stop-aggression-against-armenians-and-global-peace/|access-date=October 15, 2020|publisher=Public Radio of Armenia}}</ref><ref>{{cite web|title=Hollywood star Michael B Jordan expresses support to Armenia|url=https://armenpress.am/eng/news/1030977/|access-date=October 14, 2020}}</ref><ref>{{cite web|title=Tinashe Twitter|url=https://mobile.twitter.com/Tinashe/status/1313991236550787077|access-date=October 16, 2020}}</ref>։ [[Քիմ Քարդաշյան]]ը և այլ Քարդաշյաններ Հայաստանի աջակցության տեսաուղերձ են հրապարակել՝ նվիրաբերելով 1 միլիոն դոլար [[Հայաստան համահայկական հիմնադրամ]]ին<ref name="kimk">{{cite web|last1=Shafer|first1=Ellise|date=October 11, 2020|title=Kim Kardashian West Donates $1 Million to Armenia Fund Amid Ongoing Conflict With Azerbaijan|url=https://variety.com/2020/tv/news/kim-kardashian-west-armenia-donation-azerbaijan-1234800606/|access-date=October 14, 2020|website=Variety|publisher=Variety}}</ref><ref>{{cite web |title=Kim Kardashian West donates $1 million to Armenia Fund |url=https://www.msn.com/en-gb/entertainment/celebrity/kim-kardashian-west-donates-dollar1-million-to-armenia-fund/ar-BB19WD9j |website=MSN |publisher=MSN |access-date=October 14, 2020 |date=October 12, 2020}}</ref>։ Ռեփեր [[Քանյե Ուեսթ]]ը թվիթ է հրապարակել, որում հայտարարել է, որ աղոթելու է Հայաստանի համար<ref>{{cite web|title=Kanye West: Praying for Armenia|url=https://en.armradio.am/2020/09/29/kanye-west-praying-for-armenia/|access-date=October 14, 2020}}</ref>։ [[Սերժ Թանկյան]]ը 250 հազար դոլար է նվիրաբերել Հայաստան համահայկական հիմնադրամին, ինչպես նաև հոկտեմբերին մասնակցել է «Rock for Artsakh» («Ռոքն Արցախի համար») խորագրով առցանց բարեգործական համերգին<ref>{{cite web|title=Iconic musicians unite for Concert for Artsakh|url=https://www.globenewswire.com/news-release/2020/10/22/2112977/0/en/Iconic-musicians-unite-for-Concert-for-Artsakh|work=[[GlobeNewswire]]|date=22 October 2020|access-date=6 November 2020}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{cite web|title=Serj Tankian donates $250,000 to Hayastan All-Armenian Fund|url=https://en.armradio.am/2020/10/08/serj-tankian-donates-250000-to-hayastan-all-armenian-fund/|work=Public Radio of Armenia|date=8 October 2020|access-date=6 November 2020}}</ref>։ Հայ-ամերիկյան [[System of a Down]] ռոք խումբը 15 տարվա ընդմիջումից հետո (2005 թվականին ''Hypnotize'' թողարկումից հետո)<ref name="NME">{{cite web|title=System Of A Down share first new songs in 15 years, ‘Protect The Land’ and ‘Genocidal Humanoidz’|url=https://www.nme.com/news/music/system-of-a-down-share-first-new-songs-in-15-years-protect-the-land-and-genocidal-humanoidz-2810433|work=[[NME]]|date=6 November 2020|access-date=6 November 2020}}</ref> թողարկել է «[[Protect the Land]]» և «[[Genocidal Humanoidz]]» երգերը<ref name="loudwire">{{cite web|url=https://loudwire.com/system-of-a-down-protect-the-land-genocidal-humanoidz-lyrics-video/|title=System of a Down Release First New Music in 15 Years|work=[[Loudwire]]|date=6 November 2020|access-date=6 November 2020}}</ref><ref name="LP">{{cite web|url=https://store.systemofadown.com/protect-the-land-genocidal-humanoidz-7-vinyl-digital-bundle.html|title=System Of A Down Protect The Land / Genocidal Humanoidz - 7" Vinyl|work=systemofadown.com|date=6 November 2020|access-date=6 November 2020}}</ref>։ Նրանք սինգլներն օգտագործել են որպես Հայաստան համահայկական հիմնադրամին փոխանցումներ կատարելու կոչի և պատերազմի մասին իրազեկությունը բարձրացնելու նպատակով<ref>{{Cite web|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/system-of-a-down-new-songs-protect-the-land-genocidal-humanoidz-1085942/|title=Hear System of a Down’s First New Music in 15 Years, ‘Protect the Land’ and ‘Genocidal Humanoidz’|publisher=[[Rolling Stone]]|last=Grow|first=Kory|date=6 November 2020|accessdate=6 November 2020}}</ref>։ «[[Արսենալ (ֆուտբոլային ակումբ, Լոնդոն)|Արսենալ]]ի» ֆուտբոլիստ [[Մեսութ Օզիլ]]ը և երգիչ Սամի Յուսուֆը Թվիթերում կատարել են գրառում<ref>{{cite web |url=https://www.middleeastmonitor.com/20201014-arsenals-ozil-favors-azerbaijan-in-karabakh-dispute/|title=Arsenal's Ozil favours Azerbaijan in Karabakh dispute|access-date=October 14, 2020}}</ref><ref>{{cite web|title=Sami Yusuf expresses support to Azerbaijan|url=https://azertag.az/en/xeber/Sami_Yusuf_expresses_support_to_Azerbaijan-1599263|access-date=October 14, 2020}}</ref>, իսկ «[[Բարսելոնա ՖԱ|Բարսելոնայի]]» նախկին խաղացող [[Ռոնալդինյո|Ռոնալդինյոն]] հրապարակել է տեսաուղերձ՝ ի պաշտպանություն Ադրբեջանի<ref>{{Cite web |url=https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3326115.html |title=Ronaldinho films video message in support of Azerbaijan |date=29 October 2020 |access-date=29 October 2020 |agency=[[Trend News Agency]] |language=en }}</ref>։ Մի քանի թուրք հայտնի անձինք, այդ թվում՝ Սինան Աքչիլը<ref>{{Cite web|url=https://www.sabah.com.tr/magazin/2020/10/22/sinan-akcil-azeri-sarkici-saide-guliyeva-ile-duet-yapti|title=Sinan Akçıl, Azeri şarkıcı Saide Guliyeva ile düet yaptı|access-date=2020-10-28}}</ref>, Հադիսեն, Բերգյուզար Քորելը<ref>{{Cite web|url=https://www.habererk.com/magazin/hadise-ve-berguzar-korel-den-azerbaycan-a-destek-h135771.html|title=Hadise ve Bergüzar Korel'den Azerbaycan'a destek|access-date=2020-10-28}}</ref>, Ակուն Իլիչալին<ref>{{Cite web|url=https://www.gunboyugazetesi.com.tr/unlu-televizyoncu-acun-ilicalidan-azerbaycan-mesaji-65432h.htm|title=Ünlü televizyoncu Acun Ilıcalı'dan Azerbaycan mesajı|access-date=2020-10-28}}</ref>, Քենան Իմիրզալիօղլուն<ref>{{Cite web|url=https://www.takvim.com.tr/galeri/yasam/kim-milyoner-olmak-isterde-kenan-imirzalioglundan-gardas-azerbaycana-selam-kardeslerimize-selam-ve-sevgilerimizle|title=Kim Milyoner Olmak İster'de Kenan İmirzalıoğlu'ndan gardaş Azerbaycan'a selam: "Kardeşlerimize selam ve sevgilerimizle"|access-date=2020-10-28}}</ref>, [[Թարքան|Թարքանը]], [[Ջեմ Յըլմազ]]ը<ref>{{Cite web|url=https://www.ahaber.com.tr/magazin/2020/10/19/tarkan-ve-cem-yilmazdan-ermenistanin-katliamlarina-23-gun-sonra-tepki|title=Tarkan ve Cem Yılmaz’dan Ermenistan’ın katliamlarına 23 gün sonra tepki!.|access-date=2020-11-01}}</ref> նույնպես իրենց ցավակցությունն ու աջակցությունն են հայտնել Ադրբեջանին։ == Բողոքի ցույցեր== Սեպտեմբերի 27-ից բողոքի ցույցեր են սկսել ընդդեմ Թուրքիա և Ադրբեջանի ագրեսիայի [[ԱՄՆ]]-ում, [[Գերմանիա]]յում, [[Ֆրանսիա]]յում և այլ երկրներում<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30880304.html |title=Աշխարհի տարբեր երկրներում հայերը բողոքի ցույցեր են կազմակերպում՝ ընդդեմ Ադրբեջանի և Թուրքիայի |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === ԱՄՆ === Սեպտեմբերի 28-ին [[Գլենդել]] քաղաքում տեղի ունեցավ բազմամարդ բողոքի ցույց, որի ընթացքում հնչում էին «Artsakh is Armenia», «Հաղթելու ենք», «Stop the war Azerbaijan», «Hands off the Artsakh» վանկարկումները։ Բողոքի ցույցից հետո տեղի է ունեցել ավտոերթ<ref>{{Cite web |url=http://dx.doi.org/10.46991/afa/2020.16.1.157 |title=Globalization and Armenian Identity. Challenges and Integration (Armenia and Artsakh) |last=Gasparyan |first=Naira |date=2020-04-15 |pages=157–168 |doi=10.46991/afa/2020.16.1.157 |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հոկտեմբերի 3-ին և 4-ին հայերը փակել են [[Հոլիվուդ]]ի փողոցները՝ պահանջելով աջակցել խաղաղության հաստատմանը<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/606056.html |title=Լոս Անջելեսում հայերը կրկին փակել են գլխավոր 3 մայրուղիները (վիդեո) |website=news.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 4-ին բողոքի ցույց է տեղի ունեցել [[Ֆրեզնո (Կալիֆոռնիա)|Ֆրեզնո]] քաղաքի քաղաքապետարանի մոտ։ Ապա ցուցարարները երթով շարժվել են դեպի Ռիվեր Պարկ զբոսայգի<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/606103.html |title=Ֆրեզնոյում հայերը բողոքի ցույց են անցկացրել՝ ընդդեմ Ադրբեջանի |website=news.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 7-ին բողոքի ցույց է տեղի ունեցել [[Յուտա]]յում` [[Յուտայի համալսարան]]ի մոտ՝ կոչ անելով դադարեցնել Ադրբեջանին հատկացվող օգնությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/08/Յուտայի-հայ-համայնքը-ԱՄՆ-իշխանություններին-կոչ-է-անում-դադարեցնել-Ադրբեջանին-հատկացվող-օգնությունը/330634 |title=Յուտայի հայ համայնքը ԱՄՆ իշխանություններին կոչ է անում դադարեցնել Ադրբեջանին հատկացվող օգնությունը |website=www.1lurer.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 8-ին [[Սպիտակ տուն|Սպիտակ տան]] դիմաց ԱՄՆ-ի տարբեր քաղաքներից ժամանած հայերի մասնակցությամբ տեղի է ունեցել ցույց։ Ցույցի մասնակիցները պահանջում էին դադարեցնել Ադրբեջանին և Թուրքիային տրամադրվող զինամթերքի մատակարարումը<ref>{{Cite web |url=https://analitik.am/news/view/668912 |title=Հազարավոր ամերիկահայեր Սպիտակ Տան դիմաց Թրամփից պահանջում են դադարեցնել Ադրբեջանին և Թուրքիային տրամադրվող օգնությունը |website=Analitik.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ի երեկոյան [[Վաշինգտոն]]ում տեղի է ունեցել մոմավառություն ի հիշատակ պատերազմում զոհվածների<ref>{{Cite web |url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/10/10/23778/ |title=Մոմավառություն՝ Վաշինգտոնում․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ) |website=Մոմավառություն՝ Վաշինգտոնում․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ) |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Նույն օրը բողոքի ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Նյու Յորք]]ում<ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2020/10/10/1142235/ |title=Բողոքի քայլերթ Նյու Յորքում. «Էրդողանն ահաբեկիչ է», «Արցախը Հայաստան է» |last=says |first=Artur Lazarian |website=www.aravot.am |language=en-US |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 11-ին [[Լոս Անջելես]]ում տեղի է ունեցել բազմահազարանոց ցույց` ի աջակցություն Հայաստանի և Արցախի։ Ըստ տարբեր լրատվականների` մասնակիցների քանակը գերազանցել է 100 հազարը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888909.html |title=Լոս Անջելեսում բազմահազարանոց ցույց է անցկացվել` ի աջակցություն Արցախի |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 10-ին ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Բոստոն]]ում, որտեղ զորակցություն էին հայտնում Հայաստանին<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/381993 |title=Բողոքի ակցիա Բոստոնում՝ ի զորակցություն Հայաստանի և Արցախի (տեսանյութ) |website=A1Plus |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Նույն օրը ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Սան Ֆրանցիսկո]]յում։ Ցույցը տեղի է ունեցել [[Ոսկե դարպասներ (կամուրջ)|Ոսկե դարպասներ]] կամրջի մոտ՝ փակելով նրա երթևեկությունը<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/381899 |title=Բողոքի ակցիա Սան Ֆրանցիսկոյում |website=A1Plus |language=hy |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ === Ֆրանսիա === Հոկտեմբերի 5-ին հայազգի ցուցարարները մի քանի ժամով փակել էին [[Ֆրանսիա]]-[[Բելգիա]]-[[Լյուքսեմբուրգ]] միջպետական ճանապարհը՝ պահանջելով Արցախի ճանաչումը և դատապարտելով ադրբեջանաթուրքական ագրեսիան<ref>{{Cite web |url=https://hy.armradio.am/2020/10/06/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D5%B4%D5%AB-%D6%84%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D5%BE-%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D5%AC-%D5%A5%D5%B6-%D6%86%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1-%D5%A2/ |title=Հայերը մի քանի ժամով փակել են Ֆրանսիա-Բելգիա-Լյուքսեմբուրգ միջպետական ճանապարհը |date=2020-10-06}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ին Փարիզի կենտրոնում՝ [[Հաղթական կամար (Փարիզ)|Հաղթական կամարի]] մոտ, հայերը խաղաղ բողոքի ցույց են անցկացրել` ի աջակցություն Արցախի։ Փարիզի ոստիկանությունը մասնակիցներին ցրելու համար պղպեղի սփրեյ է կիրառել<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/world/20201010/24843026/parisi-kentronum-hayery-bazmamard-akciaen-irakanacrel.html |title=Փարիզի կենտրոնում հայերը բազմամարդ ակցիա են իրականացրել` ի աջակցություն Արցախի. տեսանյութ |date=2020-10-10 |website=Sputnik Armenian |pages=1–16 |language=hy |doi=10.32894/kujss.2019.15.2.1 |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Բողոքի ակցիա է տեղի ունեցել նաև Ֆրանսիայում Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց<ref>{{Cite web |url=https://livenews.am/press/2020/60614/10/15/17/ |title=Փարիզում հարյուրավոր հայեր բողոքի ակցիա են անցկացրել Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց (տեսանյութ) |date=2020-10-10 |website=Live News |language=ru-RU |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === Վրաստան === Սեպտեմբերի 29-ին [[Ջավախք]]ի հայ համայնքը փակել էր [[Կարծախ]] գյուղի մոտ գտնվող վրաց-թուրքական սահմանը՝ չթողելով ռազմամթերքի տեղափոխումը Թուրքիայից Ադրբեջան<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/30/Ջավախքի-հայերը-փակել-են-Վրաստան-Թուրքիա-միջպետական-ճանապարհը/397435 |title=Ջավախքի հայերը փակել են Վրաստան-Թուրքիա միջպետական ճանապարհը |website=www.civilnet.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հոկտեմբերի 1-ին Թբիլիսիի հայ համայնքը ակցիա է իրականացրել Թբիլիսիում, սկզբում վրացական «Mtavari archi» հեռուստեսության դիմաց՝ պահանջելով անկողմնակալ լուսաբանում, ապա շարժվել են դեպի Հայաստանի դեսպանատուն՝ աջակցություն հայտնելով Հայաստանին և Արցախին<ref>{{Cite web |url=https://www.panorama.am/am/news/2020/10/01/%D5%A9%D5%A2%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80-%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%A1/2372239 |title=Թբիլիսահայությունն ակցիա են իրականացրել |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հոկտեմբերի 6-ին Ախալքալաքում հայերը բազմամարդ ակցիա են անցկացրել՝ ի աջակցություն Արցախի<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/society/20201006/24787310/akhalqaaqum-5-6-hazar-hay-boxoqi-akcia-en-irakanacnum-i-ajakcutyun-arcakhi.html |title=Ախալքալաքում 5-6 հազար հայ ակցիա են իրականացնում` ի աջակցություն Արցախի |website=Sputnik Armenian |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === Գերմանիա === Սեպտեմբերի 30-ին [[Բեռլին]]ում՝ Գերմանիայի կանցլերի նստավայրի դիմաց, տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ի պաշտպանություն հայ ժողովրդի և Արցախի<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/605199.html |title=Հայերը Բեռլինում հանրահավաք են անցկացրել. Նամակ է հանձնվել Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելին |website=news.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Եվս մի ցույց տեղի է ունեցել հոկտեմբերի 10-ին [[Բեռլին]]ում։ Երթին մասնակցել են նաև այլազգի ներկայացուցիչներ<ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2020/10/10/1142179/ |title=Բողոքի ցույց Բեռլինում՝ ի պաշտպանություն Արցախի և Հայաստանի |website=www.aravot.am |language=en-US |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ === Հունաստան === Սեպտմբերի 30-ին [[Աթենք]]ում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ի աջակցությւոն Արցախի և Հայաստանի<ref>{{Cite web |url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/09/30/22369/ |title=ՀՅԴ երիտասարդական միության կազմակերպմամբ Բողոքի հանրահավաք՝ Աթենքում |website=ՀՅԴ երիտասարդական միության կազմակերպմամբ Բողոքի հանրահավաք՝ Աթենքում |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 3-ի երեկոյան [[Սալոնիկ]] քաղաքում հայերն ու հույները բողոքի ցույց են կազմակերպել՝ ի աջակցություն Հայաստանի<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/world/20201004/24750959/hunastan-hayer-huyner-xoshor-cuyc.html |title=Հունաստանում հույներն ու հայերը խոշոր ցույց են արել. տեսանյութ |website=Sputnik Armenian |language=hy |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ === Կանադա === Հոկտեմբերի 4-ին [[Մոնրեալ]] քաղաքում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց ընդդեմ Ադրբեջանի ագրեսիայի, որին մասնակցել են կանադացի պատգամավորներ<ref>{{Cite web |url=https://onnet.am/16525.html |title=Մոնրեալում հարյուրավոր հայեր բողոքի ցույց են անցկացրել ընդդեմ Ադրբեջանի․ ցույցին նաև կանադացի պատգամավոր է մասնակցել (լուսանկարներ) | Onnet.am |last=Avagyan |first=Lus |website=onnet.am |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ին [[Տորոնտո]] քաղաքում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց ընդդեմ Թուրքիայի։ Բողոքի ցույցի ընթացքում եղել է «Արցախը հայկական է», «Կանադայի մասնակցությամբ թուրքական դրոնները սպանում են քաղաքացիական անձանց» գրառմամբ պաստառներ<ref>{{Cite web |url=https://infocom.am/Article/38481 |title=Տորոնտոյում անցկացվում են Թուրքիայի և Ադրբեջանի ագրեսիան կանխելու պահանջով բողոքի ցույցեր |armenpress.am| |website=infocom.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ === Ավստրալիա === Հոկտեմբերի 6-ին [[Կանբերրա]] քաղաքի հայերը բողոքի ցույց էին իրականացրել Ադրբեջանի դեսպանատան դիմաց։ Նրանք կառավարությունից պահանջում էին դատապարտել Արցախում ադրբեջանա-թուրքական ագրեսիան<ref>{{Cite web |url=https://hy.armradio.am/2020/10/07/%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D5%AD%D5%A1%D5%AD%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A5%D5%B6-%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%AB/ |title=Աշխարհում հայերը խախտում են աշխարհի «լռությունը» |date=07/10/2020 |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ին ևս տեղի ունեցավ ցույց, որի ժամանակ ցուցարարները պառկել էին գետնին` պաստառները իրենց ձեռքին<ref>{{Cite web |url=https://armcool.ru/%D5%A1%D5%BE%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A1%D5%BA%D6%80%D5%B8%D5%B2-%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%AB-%D5%BA%D5%AB%D5%AF%D5%A5%D5%BF%D5%A8%E2%80%A4-%D5%BF/ |title=Ավստրալիայում ապրող հայերի պիկետը |date=2020-10-07 |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 15-ին [[Մելբուռն]]ի հունական թաղամասերում հայտնվել են պաստառներ` ի աջակցություն Արցախում խաղաղության հաստատման<ref>{{Cite web |url=https://greekcitytimes.com/2020/10/15/artsakh-is-armenia-solidarity-signs-begin-appearing-in-australias-most-greek-suburb/ |title="Artsakh Is Armenia": Solidarity Signs Begin Appearing In Australia's Most Greek Suburb |website=Greek City Times |language=en-US |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ === Ավստրիա === Հոկտեմբերի 9-ին [[Վիեննա]]յում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց` ի աջակցություն Արցախի, ընդդեմ թուրքական ագրեսիայի։ Բողոքի ակցիան սկսել է [[ԵԱՀԿ]] Մինսկի շենքի մոտից և շարունակվել նախագահի նստավայրի մոտ<ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2020/10/11/1142575/ |title=Վիեննայում և Բրատիսլավայում տեղի են ունեցել Արցախի և Հայաստանի դեմ սանձազերծած ագրեսիան դատապարտող բողոքի ցույցեր |website=www.aravot.am |language=en-US |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Ցույց է տեղի ունեցել նաև հոկտեմբերի 10-ի երեկոյան, որին մասնակցել են նաև այլազգի ներկայացուցիչներ<ref>{{Cite web |url=https://hraparak.am/post/9f2816509cd3ef80da8a52d4f10c6512 |title=Ավստրիայում հայ ցուցարարներին են միացել այլազգիները |last=Հակոբյան |first=Արեւիկ |date=2020-10-11 |website=ՀՐԱՊԱՐԱԿ |language=hy-AM |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ === Արգենտինա === Հոկտեմբերի 4-ին բողոքի ցույց է տեղի ունեցել [[Բուենոս Այրես]] քաղաքում՝ ի աջակցություն Արցախում խաղաղության հաստատման։ Ցույցը տեղի է ունեցել Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201004/24752376/boxoqi-akcianer-argentinayum-ev-braziliayum-hay-hamaynq-datapartum-e-adrbejani-qayler.html |title=Բողոքի ակցիաներ Արգենտինայում և Բրազիլիայում. հայ համայնքը դատապարտում է Ադրբեջանի քայլերը |website=Sputnik Armenian |language=hy |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 10-ին [[Բուենոս Այրես]]ում կրկին բողոքի ցոյց է տեղի ունեցել` ի աջակցություն Արցախի և Հայաստանի։ Տեղի է ունեցել երթ Ադրբեջանի դեսպանատնից դեպի Թուրքիայի դեսպանատուն<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/607357.html |title=Արգենտինայում հարյուրավոր հայեր անցկացրել են բողոքի ցույցեր՝ ի աջակցություն խաղաղության Լեռնային Ղարաբաղում |website=news.am |language=hy |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ === Բելգիա === Հոկտեմբերի 1-ին՝ 17։30-ից սկսած, ԵԽ գագաթնաժողովին զուգընթաց բողոքի ցույց է տեղի ունեցել [[Բրյուսել]]ի Շումանի հրապարարկում ընդդեմ թուրքական ագրեսիայի<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/605638.html |title=Բելգիայի հայերը Եվրոպային կոչ են անում գործել հանուն Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղության (ֆոտո) |website=news.am |language=hy |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 7-ին Բրյուսելում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց ընդդեմ Թուրքիայի և Ադրբեջանի ագրեսիայի<ref>{{Cite web |url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/10/07/23321/ |title=Բելգիայում հայ համայնքը բողոքի ցույց է կազմակերպել՝ ընդդեմ Արցախի և Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի և Թուրքիայի ագրեսիայի․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ) |website=Բելգիայում հայ համայնքը բողոքի ցույց է կազմակերպել՝ ընդդեմ Արցախի և Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի և Թուրքիայի ագրեսիայի․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ) |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ === Բրազիլիա === Հոկտեմբերի 3-ին Բրազիլիայում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201004/24752376/boxoqi-akcianer-argentinayum-ev-braziliayum-hay-hamaynq-datapartum-e-adrbejani-qayler.html |title=Բողոքի ակցիաներ Արգենտինայում և Բրազիլիայում. հայ համայնքը դատապարտում է Ադրբեջանի քայլերը |website=Sputnik Armenian |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ === Մեծ Բրիտանիա === Հոկտեմբերի 6-ին [[Օքսֆորդ]]ում <ref>{{cite web |url=https://twitter.com/agbu/status/1316710419638018048 |title=AGBU Twitter |work=Oxford University Armenian Society |publisher=[[AGBU]] |accessdate=2021-01-16 |quote=The Oxford University Armenian Society in the UK gathered to show support for Artsakh and Armenia and to stand against Azerbaijan and Turkish aggression }}</ref> և հոկտեմբերին 10-ին [[Լոնդոն]]ում՝ Մեծ Բրիտանիայի վարչապետի նստավայրի դիմաց<ref>{{Cite web |url=https://armenpress.am/arm/news/1031263.html |title=Լոնդոնում հայ համայնքը ցույց է անցկացրել Թուրքիային և Ադրբեջանին կանգնեցնելու պահանջով |website=armenpress.am |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/10/Հայերը-բողոքի-ակցիա-են-անցկացրել-Լոնդոնում/332661 |title=Հայերը բողոքի ակցիա են անցկացրել Լոնդոնում |website=www.1lurer.am |accessdate=2020-10-16}}</ref>, տեղի են ունեցել ցույցեր Թուրքիայի և Ադրբեջանի դեմ։ === Դանիա === Հոկտեմբերի 7-ին [[Կոպենհագեն]]ում տեղի է ունեցել ցույց՝ ի աջակցություն Հայաստանի և Արցախի<ref>{{Cite web |url=https://www.shantnews.am/news/view/778514.html |title=Կոպենհագենում հայ համայնքը ցույցի է դուրս եկել |last=News |first=Shant |date=2020-10-08 |website=ShantNews - Շանթ Հեռուստաընկերություն - Լուրեր - Shant TV Online |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ === Շվեդիա === Հոկտեմբերի 8-ին [[Ստոկհոլմ]]ում տեղի ունեցավ բողոքի ցույց՝ ի աջակցություն Հայաստանի և Արցախի ճանաչման, նաև Ադրբեջանի նկատմամբ պատժամիջոցների կիրառման պահանջով։ Ցույցը տեղի ունեցավ [[Շվեդիա]]յի խորհրդարանի դիմաց։ Այն արտոնված չի եղել, և ոստիկանները անընդհատ հորդորել են դադարեցնել ցույցը<ref>{{Cite web|url=https://www.aravot.am/2020/10/08/1141591/|title=Շվեդիայի հայերը բողոքի ցույց են նախաձեռնել Ստոկհոլմում (ֆոտոշարք եւ տեսանյութ)|website=www.aravot.am|language=en-US|accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Հոկտեմբերի 10-ին ևս ցույցեր տեղի ունեցան այս անգամ ոչ միայն [[Ստոկհոլմ]]ում, այլ նաև [[Գյոթեբորգ]]ում և [[Ուփսալա]]յում<ref>{{Cite web|url=https://www.aravot.am/2020/10/11/1142470/|title=Շվեդիայում շարունակվում են բողոքի ցույցերը՝ ընդդեմ թուրք-ադրբեջանական ագրեսիայի|website=www.aravot.am|language=en-US|accessdate=2020-10-16}}</ref>։ === Շվեյցարիա === Հոկտեմբերի 3-ին [[Բեռն]]ում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ի աջակցություն Արցախի և ընդդեմ Ադրբեջանի ագրեսիայի։ Հոկտեմբերի 8-ին ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Ցյուրիխ]]ում<ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2020/10/08/%D5%91%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB%D5%AD-%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6/2377704|title=Ցյուրիխում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ընդդեմ Ադրբեջանի|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=16/10/2020}}</ref>։ == Պատերազմի ռազմաքաղաքական գնահատական == Քսանմեկերորդ դարի պատերազմների շարքում աշխարհասփյուռ հայության և Հայաստանի Հանրապետության համար, իհարկե, ահազանգային իմաստ ուներ 2016թ. ապրիլի [[Քառօրյա պատերազմ|Քառօրյա պատերազմը]]<ref>6-ՐԴ ՍԵՐՆԴԻ ՊԱՏԵՐԱԶՄՆԵՐ։ 1-ին մաս։ ՄՆԱՑԱԿԱՆ Ռ. ԽԱՉԱՏՐԵԱՆ, Ռազմական պատմաբան։ «Ազգ» շաբաթաթերթ, 2016-04-29։ [https://www.azg.am/AM/2016042916] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201020205255/https://azg.am/AM/2016042916 |date=2020-10-20 }}</ref>, և գոյութեանական՝ էքզիստենցիալ իմաստ՝ 2020թ․ 44-օրյա պատերազմը։ Այդ պատերազմներից շատերը [[Մերձավոր Արևելք|Մերձավորարևելյան տարածաշրջանում]], [[Հայկական լեռնաշխարհ|Հայկական լեռնաշխարհում]] և [[Կովկաս|Կովկասյան ենթատարածաշրջանում]] մղվել են հիմնականում [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական]] եւ [[Օսմանյան կայսրություն|Թուրքական կայսրությունների]] վերականգնման նպատակով։ Քսաներորդ դարի վերջին տասնամյակից մինչև քսանմեկերորդ դարի առաջին տասնամյակները՝ [[Ռուսաստան|Ռուսաստանը]] եւ [[Թուրքիա|Թուրքիան]] թաքուն կամ բացահայտ դաշնակցային գործողություններ են վարում՝ ներկայիս [[Հետսառըպատերազմյան նոր աշխարհակարգ|միաբեւեռ համաշխարհային համակարգը]] փոխելու և իրենց ռեգիոնալ կարգավիճակը բարձրացնելու եւ նույնիսկ համաշխարհային ազդեցության հասնելու նպատակով։ Լինելով հակաժողովրդավարական երկրներ, որոնք համապատասխանում են ֆաշիստական պետության բոլոր չափանիշներին, նրանք փաստացիորեն կազմել են ֆաշիստական պետությունների առանցք, ներգրավելով Ադրբեջանին։ 2020 թվականի սեպտեմբերի 27 - նոյեմբերի 9–ին տեղի ունեցած 44-օրյա պատերազմը իրականում [[Ֆաշիզմ|ֆաշիստական]] ​​[[Ռուսաստան|Ռուսաստանի]], ֆաշիստական ​​[[Թուրքիա|Թուրքիայի]] և ֆաշիստական [[Ադրբեջան|​​Ադրբեջանի]] կողմից ծրագրված, իրականացված և ըստ 44-օրյա պատերազմի որոշ մասերի, առաջադրանքների և նպատակների դեռ շարունակվող, իրականացվող համատեղ հատուկ գործողություն էր, ինչի մասին 2021 թվականի մարտի 17–ին փաստորեն ասաց ՌԴ պաշտպանության նախարար [[Սերգեյ Շոյգու|Սերգեյ Շոյգուն]]<ref>Yerevan /Mediamax/. March 17, 2021․ Defense Minister of Russia Sergei Shoigu has spoken about the relations between Russian and Turkish defense ministries, also in the light of the ceasefire in NK. “In terms of relations with Turkey, we are doing very difficult, complicated, but productive work. This is a unique experience, because one country is a NATO member and another is not. They find common ground, work together, conduct operations jointly, and find compromise in situations where it seems impossible. But we find options. For instance, the Idlib de-escalation zone. In fact, we consider creation of de-escalation zones in Syria to be a new page and a new mechanism of settlement in such conflicts,” Shoigu said in the interview to Kazakh portal Tengrinews. “The latest effort is Nagorno-Karabakh. It is a difficult operation. That is the only name I have for it, because it involved a huge amount of arguments, elements, motives. Two brotherly nations, two close neighbors of Russia are at war. On the other hand, we had to talk and deal with our Turkish colleagues. Our president, believe me, made a titanic effort to make all this happen. And everyone had to be persuaded. That is, there was no one saying: “I agree, just convince them.” No, we had to convince everyone. And we spoke with our Turkish colleagues. First, people stopped killing each other. Second, I hope that now is the time for them to start bilateral contacts and talk to each other, start talking. I mean Armenia and Azerbaijan. And here, of course, a lot depends on the relations that have developed between Russia and Turkey. New players appear too, old neighbors appear, but they come with their proposals. I mean Iran. This is the development of infrastructure, the railway, the hydropower, and transport links. Many issues are on the table,” said Shoigu.</ref>։ Ըստ ռազմաքաղաքական վերլուծաբանների՝ դա ակնհայտ էր նաև նախկինում, և երևում էր ռազմական գործողությունների ամբողջ ընթացքից։ Ինչի մասին ասել են որոշ ռազմաքաղաքական վերլուծաբաններ, մասնավորապես [[Մասնակից:Գնդապետ Մնացական Ռ. Խաչատրեան|Գնդապետ Մնացական Ռ. Խաչատրեանը]]<ref>«Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև 44-օրյա պատերազմն (27-9-2020 - 19-11-2020) իրականում պատերազմ էր Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև։ Եվ իրականում դա ռուս-թուրքական համատեղ հատուկ գործողություն էր Հայաստանի դեմ»։ Մնացական Ռ․ Խաչատրեան, Mnatsakan R Khachatryan Bagratouni, Մեծ Հայք Great Armenia Великая Армения Նախագծի հեղինակ եւ ՄԵԾ ՀԱՅՔ հաղորդաշարի հիմնադիր եւ վարող։ 6.VI.2021. Ռուսի հին և նոր ոճիրները. 22.VI.1941 ռուս-գերման պատերազմը։ ՀՀ ընտրություն, 20.VI.2021: Ռազմաքաղաքական վերլուծական հաղորդում։ Հրապարակված՝ 07 հնս, 2021 թ.։ Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա։ Յություբյան ալիք՝ https://www.youtube.com/watch?v=1gTCXgm1Hvc</ref><ref>"Դա ո՛չ թէ պատերազմ էր , այլ ԿԳԲ–ի սպեցօպերացիա, քողարկելով ֆէյք պատերազմի քողի տակ։" Mnacakan R. Ter Khachatryantz Bagratouni, Great Armenia․ «44-օրեայ «Պատերազմ» կոչուող կգբ-ական սպեցօպերացիայից առաջ կատարուել էին Հայաստանը ռազմապէս և ամէն այլ կերպ թուլացնող գործողութիւններ։ Իրականում դրանք Կրեմլի հրամանով են կատարուել։ Իսկ նիկլօունը և իր նախորդ 3 կլօունը՝ կրեմլի հաւատարիմ շնիկներն են»։ Մ.Ռ.Խ. Բագրատունի, Մեծ Հայք Great Armenia Великая Армения․ «Հայ ժողովուրդը պիտի գործով ապացուցի, որ ինքը ռըսի ստրուկը չէ»։ Մ.Ռ.Խ. Բագրատունի։ Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ, Յունուար 2, 2021 թվական։ Յություբյան ալիք՝ https://www.youtube.com/watch?v=fzMgTYVqZCo&lc=UgxuWJ2FELIymHx5QLp4AaABAg</ref><ref>44-ՕՐԵԱՅ ՊԱՏԵՐԱԶՄ, ԹԷ՞ ԿԳԲ- Ի ՍՊԵՑ. ՕՊԵՐԱ՞ՑԻԱ… 2020 թուականին պուտինի գլխաւորած կգբ-ական չարիքի կայսրութիւնը Հայ ժողովրդի և, փաստօրէն, նրա բնական դաշնակից Արևմուտքի երկրների, մասնաւորապէս՝ ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի դէմ անցկացրել է կգբ-ական սպեց. օպերացիա՝ քողարկելով այն ֆէյք պատերազմի քողի տակ։ Կգբ ասելով նկատի ունենք արդի ռուսաստանի բոլոր գաղտնի և յատուկ ծառայութիւնները, որոնք ներգրաւուած են եղել այդ սպեց. օպերացիայում։ Ընդ որում, դա իրականում սպեց. օպերացիաների սերիա էր, ներառեալ «Թաւշեայ յեղափոխութիւն» կոչուածը։ Հայ ժողովրդի, նրա բնական դաշնակիցների, ամբողջ մարդկութեան դէմ գործուել են ահաւոր ոճիրներ, որոնց գլխաւոր պատասխանատուն ռուսաստանն է և նրա ֆաշիստական ղեկավարութիւնը՝ պուտինի գլխաւորութեամբ։ Եւ վերջինս ամէն ինչ անում է, իր վրայից պատասխանատուութիւնը լրիւ կամ մասնակիօրէն հանելու համար։ Աւելի մանրամասն՝ փոքր ինչ ուշ։ Մնացական Ռ. Խաչատրեան, պատմաբան։ 30 December, 2020. War or KGB special operation against Armenia? Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ, Մեծ Հայք հեռուստահաղորդաշար։ Մնացական Ռ․ Տէր Խաչատրեանց Բագրատունի, Բանակի Գնդապետ, Պատմաբան, Ռազմաքաղաքական վերլուծաբան։ Յություբյան ալիք՝ https://www.youtube.com/watch?v=aYMc5tihTh4</ref><ref>Պայմանավորված պատերազմ...# 1. November 17, 2020. Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ, Գնդապետ Մնացական Ռ․ Տէր Խաատրեանց Բագրատունի, Պատմաբան, Ռազմաքաղաքական վերլուծաբան։ Յություբյան ալիք՝ https://www.youtube.com/watch?v=qd7P3D1TdJQ</ref><ref>Ռուս-թուրքական 2-րդ համատեղ պատերազմն ընդդէմ Հայաստանի. # 3. November 13, 2020․ Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ, Մեծ Հայք հաղորդաշար, Գնդապետ Մնացական Ռ․ Տէր Խաչատրեանց, Պատմաբան, Ռազմաքաղաքական վերլուծաբան։ Յություբյան ալիք՝ https://www.youtube.com/watch?v=QVAw6Xe1vJ4</ref>։ Դրա պարզ ապացույցն էր նաև այն, որ Արցախում ստեղծվեց ռուս–թուրքական համատեղ այսպես կոչված դիտարկման կենտրոն<ref>1 DEC 2020, 01:06․ Turkey, Russia sign agreement to set up joint center for Nagorno-Karabakh․ The necessary work is underway for the center to go operational as soon as possible․ ANKARA, December 1. /TASS/. Turkey and Russia have concluded an agreement to set up a joint center for monitoring ceasefire in Nagorno-Karabakh, the Turkish Defense Ministry said on Tuesday."Negotiations have been completed on the technical details concerning the basics and principles of operation of a joint Turkish-Russian center. An agreement has been signed. The necessary work is underway for the center to go operational as soon as possible," the communique says. The Turkish side did not disclose any details of the concluded agreement. On November 9, Russian President Putin, President of Azerbaijan Aliyev and Prime Minister of Armenia Pashinyan signed a joint statement on a full ceasefire in Nagorno-Karabakh. As the Russian leader said, Azerbaijani and Armenian forces will remain at their current positions while Russian peacekeepers will be deployed to the region. On November 11, Russia and Turkey agreed to create the Nagorno-Karabakh ceasefire monitoring center. The memorandum was signed following videoconference talks between Russian Defense Minister Sergey Shoigu and his Turkish counterpart Hulusi Akar.</ref>։ Հայկական քաղաքական որոշ ուժեր եւս այն տեսակետին են հանգել, որ իրականում դա ուս–թուրքական համատեղ գործողություն էր, կամ այսպես կոչված՝ պայմանավորված պատերազմ։ Մասնավորապես այդ մասին բազմիցս հայտարարություններ է տարածել Հայաստանի [[Ազգային ժողովրդավարական բևեռ|Ազգային Ժողովրդավարական Բեւեռը]], մասնավորապես նրա Խորհրդի անդամներից [[Գնդապետ|գնդապետ]] [[Ժիրայր Սեֆիլյան|Ժիրայր Սեֆիլյանը]]<ref>«44-օրյա պատերազմը պայմանավորված օպերացիա էր, որի մասին Փաշինյանն իմացել է». Ժիրայր Սէֆիլյան։ 03 յունիսի, 2021 թ., ԱԶԳԱՅԻՆ - ԺՈՂՈՎՐԴԱՎԱՐԱԿԱՆ ԲԵՎԵՌ, Յություբյան ալիք՝ 63,6 հզր բաժանորդ։ https://www.youtube.com/watch?v=hh-5qs0AICw</ref>։ Ազգային Ժողովրդավարական Բեւեռի փաստացի ղեկավար գնդապետ Սեֆիլյանը 2021 թվականի ապրիլի 24–ին ուղղակի հայտարարեց, որ «Ո՛չ միայն պայմանավորված էր 44-օրյա պատերազմը, այլ նաև որոշված էր՝ հայերը պետք է կոտորվեին»<ref>Ոչ միայն պայմանավորված էր 44-օրյա պատերազմը, այլ նաև որոշված էր՝ հայերը պետք է կոտորվեին․ Ժիրայր Սեֆիլյան։ 2021 թվականի ապրիլի 24, Մամուլ․ամ (տեսանյութ)" [https://mamul.am/am/news/208954]</ref><ref>Ոչ միայն պայմանավորված էր 44-օրյա պատերազմը, այլ նաև որոշված էր՝ հայերը պետք է կոտորվեին․ Ժիրայր Սեֆիլյան։ 2021 թվականի ապրիլի 24, Արցախ․նյուզ։ [https://artsakh.news/am/news/208954]</ref>։ Ըստ Պատմաբան եւ ռազմաքաղաքական վերլուծաբան Գնդապետ Մնացական Ռ․ Խաչատրեանի՝ Փաստորեն տեղի ունեցավ Ռուս-թուրքական 2-րդ համատեղ պատերազմն ընդդէմ Հայաստանի<ref>Ռուս-թուրքական 2-րդ համատեղ պատերազմն ընդդէմ Հայաստանի. # 2․ Ռուս-թուրքական 2-րդ համատեղ պատերազմն ընդդէմ Հայաստանի. 2020 թ. սեպտեմբերի 27 - նոյեմբերի 9։ Մեծ Հայք հաղորդաշար, Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ, Գնդապետ Մնացական Ռ․ Տէր Խաչատրեանց Բագրատունի։ Յություբյան ալիք՝ https://www.youtube.com/watch?v=SzhBkY2OGPo</ref>։ Նկատի ունենալով, որ նախորդ դարում՝ 1920 թվականին տեղի է ունեցել [[Ռուս-թուրքական համատեղ ագրեսիա ընդդեմ Հայաստանի (1920)|Առաջին Ռուս–թուրքական համատեղ պատերազմն ընդդեմ Հայաստանի]], ապա եւս մեկ՝ 2020 թվականի պատերազմը կարելի էր դիտարկել, որպես Հայաստանի դեմ Առաջին Ռուս–թուրքական համատեղ պատերազմի կրկնում եւ տրամաբանական շարունակություն հարյուր տարի անց<ref>ՌՈՒՍ-ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ՀԱՄԱՏԵՂ ՌԱԶՄԱԿԱՆ ԱԳՐԵՍԻԱՆ. 100 տարի առաջ և յետոյ… 100 տարի առաջ ռուսաստանը և թուրքիան յօշոտեցին Հայաստանը և Երևանը դարձրեցին սահմանային բնակավայր։ Երևանից մինչև Թուրքիայի սահման հեռավորությունը կազմում է ընդամենը 25-30 կիլոմետր։ 1988-1991 թթ. Ամերիկան ջարդեց Ռուսաստան🇷🇺-ԽՍՀՄ-ին, իսկ ապստամբած Հայերին պետականութիւն տուեց։ Կգբ-ն 30 տարի իր 4 ֆորպոստապետերի ձեռամբ քայքայեց հայ ժողովրդին, հայ պետականութիւնը և, յատկապէս՝ հայ բանակը։ Այժմ ռուսն ու թուրքը ևս մէկ անգամ վերացնելու են հայկական պետականութիւնը։ Ամերիկան ​ և Եվրոպան համաձայն չեն Ռուսաստանի և Թուրքիայի հետ։ Իսկ Հայաստա՞նը և Հայ ժողովո՞ւրդը։ Մնացական Ռ. Տէր Խաչատրեանց Բագրատունի, պատմաբան, Հայոց Բանակի Գնդապետ, Ռազմաքաղաքական վերլուծաբան, ՄԵԾ ՀԱՅՔ հեռուստահաղորդաշարի հիմնադիր եւ վարող։ Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ, Նոյեմբերի 11, 2020։ Յություբյան ալիք՝ https://www.youtube.com/watch?v=SzhBkY2OGPo</ref>։ 2020 թվականի սեպտեմբերի 27 - նոյեմբերի 9–ին տեղի ունեցած այսպես կոչված 44-օրյա պատերազմը կամ Ռուս–թուրքական համատեղ հատուկ ռազմական օպերացիան (Ռուս-թուրքական 2-րդ համատեղ պատերազմն ընդդէմ Հայաստանի) հող նախապատրաստեց 2022 թվականի փետրվարի վերջին օրերին սկսվելիք Ռուս–ուկրաինական պատերազմի համար։ Առաջին ռուս–թուրքական համատեղ պատերազմն ընդդեմ Հայաստանի 1920 թվականի նպատակ ուներ վերականգնելու Ռուսական տիրապետությունը Հարավային Կովկասում, վերականգնելու Ռուսական Կայսրությունը նոր տեսքով և նոր անվան տակ, որը երկու տարի անց կոչվեց ԽՍՀՄ՝ [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|Խորհրդային Սովետական Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]։ Երկրորդ ռուս–թուրքական համատեղ պատերազմը Հայաստանի դեմ եւս նպատակ ուներ հաստատելու Ռուսական տիրապետությունը Հարավային Կովկասում, որևէ կերպ վերականգնելու Ռուսական նախկին լայնածավալ կայսրությունը (հնարավոր է ԽՍՀՄ կամ այլ անվան ներքո), կամ գոնե թույլ չտալու Արեւմուտքի տիրապետության հաստատումը։ Ռուսական տիրապետության վերականգնման նհնարինության դեպքում՝ Արևմտյան տիրապետության հաստատման փոխարեն Ռուսաստանը գերադասում է Թուրքիայի տիրապետությունը Հարավային Կովկասում։ Ահա այդ շրջանակներում էր, որ 2008 թվականի օգոստոսին տեղի էր ունեցել Ռուս–վրացական պատերազմը, 2014 թվականին՝ սկսվել էր Ռուսաստանի հիբրիդային ագրեսիան Ուկրաինայի դեմ, 2016 թվականին՝ Ռուսաստանի, Թուրքիայի, Ադրբեջանի համատեղ հատուկ գործողությունը Հայաստանի դեմ՝ Արցախի Քառօրյա Պատերազմ անվան տակ։ Ընդ որում, Մոսկվայում 2022 թվականի փետրվարի 22–ին Ռուսաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ փաստացի ստորագրվեց ռազմական դաշինքի մասին պայմանագիր։ Այն տեղի ունեցավ Ռուսաստանի կողմից 2022 թվականի փետրվարի 21–ին տեղի ունեցած Դոնեցկի եւ Լուգանսկի ինքնահռչակ հանրապետությունները ճանաչելուց մեկ օր հետո, ինչը ֆաշիստական Ռուսաստանի ագրեսիվ քաղաքականության փաստացի հայտարարումն էր եւ դրան Ադրբեջանի փաստացի միացումը։ Ակնհայտ էր, որ Ադրբեջանը դա անում էր Հայաստանի դեմ 2020 թվականի աշնանը տեղի ունեցած Ռուս–թուրք–ադրբեջանական համատեղ ագրեսիայից առաջ կայացած եւ հետո ամրապնդված ռազմաքաղաքական պայմանավորվածությունների շրջանակում<ref>Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” signed in Moscow, February 22, 2022․ Russia–Azerbaijan Declaration on Allied Interaction: Implications for Armenia․ armenian weekly, February 28, 2022, Dr. Benyamin Poghosyan․ Սակայն Բենիամին Պօղոսեանը բնաւ չի դատապարըտում Մոսկուային, քանզի Կրեմլահպատակ հայ քաղաքական գործիչների եւ քաղաքագէտների փաղանգին է պատկանում։[https://armenianweekly.com/2022/02/28/russia-azerbaijan-declaration-on-allied-interaction-implications-for-armenia/]</ref>։ Ռուս–ադրբեջանական, իսկ փաստացի՝ ռուս–թուրքական ռազմաքաղաքական համագործակցությունը Հայաստանի դեմ շարունակական բնույթ է կրում<ref>«Очередной шантаж Путина и Алиева. Что творится в Арцахе?». Ваге Гаспарян в Вечернем подкасте Полюса․ Օգոստոսի Յոթ, 2022թ․, ԱԶԳԱՅԻՆ - ԺՈՂՈՎՐԴԱՎԱՐԱԿԱՆ ԲԵՎԵՌ, Յություբյան ալիք՝ https://www.youtube.com/watch?v=dbQjImebjUQ</ref>։ Եւ դրանից երկու օր հետո՝ փետրվարի 24–ին, 2022թ․, Ռուսաստանը սկսեց [[ Ռուս-ուկրաինական պատերազմ (2022)|Ուկրաինայի դեմ իր լայնամասշտաբ պատերազմը, այն անվանելով հատուկ ռազմական գործողություն]]։ Թուրքիան՝ այդ [[ Ռուս-ուկրաինական պատերազմ (2022)|Ռուս–ուկրաինական պատերազմի]] ընթացքում ցույց տվեց իր երկերեսանի, իսկ իրականում՝ ֆաշիստական բնույթը։ Թուրքիան պատերազմի առաջին օրերին թույլ տվեց Ռուսական ռազմական նավատորմի եւ ծովային դեսանտային ուժերի մուտքը [[Սեւ ծով]], դրանով իսկ ահավոր սպառնալիք ստեղծելով [[Ուկրաինա|Ուկրաինայի]], մասնավորապես նրա հարավային մարզերի եւ [[Օդեսա|Օդեսայի]] համար<ref>Ukraine has asked Turkey to close the Bosphorus and Dardanelles straits to Russian ships, Kyiv’s ambassador to Ankara has said, as Russia launched air and ground assaults on its neighbour. The request on Thursday puts NATO member Turkey, which shares a maritime border with Ukraine and Russia in the Black Sea and has good relations with both countries, in a difficult position. Under the 1936 Montreux Convention, Ankara has control over the straits and can limit warship passages during wartime or if threatened. “We are calling for the airspace, Bosphorus and Dardanelles Straits to be closed. We have conveyed our relevant demand to the Turkish side. At the same time, we want sanctions imposed on the Russian side,” Ambassador Vasyl Bodnar told a news conference in Ankara. There was no immediate statement by the Turkish government. Ankara on Thursday advised its citizens in Ukraine to stay at home or in a safe place and avoid travelling after airlines cancelled flights due to the closure of Ukraine’s airspace. Turkish President Recep Tayyip Erdogan also convened a summit of top security officials for 08:00 GMT to discuss the Russian offensive, his office said.Turkey has opposed sanctions on Russia, and has been calling for NATO and Russia to tone down their rhetoric. Erdogan said last month Turkey was “ready to do whatever is necessary” to avoid a war, but Ankara has also described Russian steps against Ukraine as unacceptable. While building close cooperation with Russia on defence and energy, Turkey has also invested in the Ukrainian defence industry. It has also sold sophisticated drones to Ukraine and signed a deal to co-produce more, angering Moscow. Earlier this month, six Russian warships and a submarine transited the Dardanelles and Bosphorus Straits to the Black Sea for what Moscow called naval drills near Ukraine waters.Under the 1936 accord, Turkey has control over the Bosphorus and Dardanelles and the power to regulate the transit of naval warships. It also guarantees the free passage of civilian vessels in peacetime and restricts the passage of ships not belonging to countries bordering the Black Sea. In wartime, or when it is threatened by aggression, Turkey is authorised to close the straits to all foreign warships. It can also refuse transit for merchant ships from countries at war with Turkey and to fortify the straits in case of conflict.All non-Black Sea countries wishing to send vessels must notify Turkey 15 days in advance, while Black Sea nations must give eight days notification. Passage is limited to nine warships of a specific aggregate tonnage at any one time, with no ship above 10,000 tonnes allowed to pass. A non-Black Sea country’s ships cannot exceed a total of 30,000 tonnes at any time, and the vessels are allowed to stay in the region no more than 21 days. Black Sea states may transit ships of any tonnage. Black Sea countries can send submarines through the straits with prior notice, as long as they have been built or bought by them or sent for repair outside the Black Sea. Civil aircraft can be transited along routes authorised by the Turkish government. The accord does not contain restrictions on the passage of aircraft carriers, but Ankara says it has control over that as well. AL JAZEERA AND NEWS AGENCIES․ Ալ Յազեեռա, 24 Feb 2022․ [https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/ukraine-asked-turkey-to-close-black-sea-waterways-to-russia]</ref>։ Ահա այս ամենը Հայ քաղաքական ուժերի մի մասին բերեց այն համոզմանը, որը տարիներ շարունակ ձեւավորում է հայ քաղաքագետ, պատմաբան, ռազմաքաղաքական վերլուծաբան Գնդապետ Մնացական Ռ․ Տէր Խաատրեանց Բագրատունին, այն է՝ «ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԸ ՊԵՏՔ Է ԸՆՏՐԻ՝ ՄՆԱԼՈՒ Է ՌՈՒՍԻ ՍԱՊՈԳԻ ՏԱԿ, ԹԵ՞ ՄԻԱՆԱԼՈՒ Է ԱՌԱՋԱԴԵՄ ՔԱՂԱՔԱԿՐԹՈՒԹՅԱՆԸ»։ Մասնավորապես նման ձեւակերպմամբ հանդես է գալիս Հայաստանի Ազգային Ժողովրդավարական Բեւեռը<ref>«ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԸ ՊԵՏՔ Է ԸՆՏՐԻ՝ ՄՆԱԼՈՒ Է ՌՈՒՍԻ ՍԱՊՈԳԻ ՏԱԿ, ԹԵ՞ ՄԻԱՆԱԼՈՒ Է ԱՌԱՋԱԴԵՄ ՔԱՂԱՔԱԿՐԹՈՒԹՅԱՆԸ», Օգոստոսի Յոթ, </ref>։ Ելնելով Հայ ժողովրդի համար ստեղծված գոյութեանական սպառնալիքի առկայությունից՝ Գնդապետ Մնացական Ռ․ Տէր Խաչատրեանց Բագրատունու առաջարկով եւ Գնդապետ Ժիրայր Սէֆիլեանի գործնական քայլերով՝ Հայաստանի Հանրապետությունում եւ Սփյուռքում իրականացվում է հայակական կամավոական համաժողովրդական բանակի կազմավորումը, որը կարճ կոչվում է Ազգ–Բանակ<ref>Մեր հայրենակիցները շարունակում են ակտիվորեն արձագանքել Ժիրայր Սէֆիլյանի համախմբման կոչին։ Նրանց մեջ մեծ թիվ են կազմում երիտասարդները։ Կամավորագրումից հետո նրանք սովորում են, թե ինչպես պետք է պաշտպանվել ու դիմադրել արտակարգ (պատերազմական) իրավիճակներում։ Դասընթացներն անցկացվում են երկու փուլով։ Կամավորագրումը շարունակվում է։ Հետևյալ տեքստը հանդիսանում է Գնդապետ Սեֆիլեանի դիմումը բոլոր հայ անհատներին։ "Ժիրայր Սեֆիլյանի համախմբման կոչը Համախմբման կոչ։ Սիրելի Հայրենակիցներ, Առկա աշխարհաքաղաքական իրադարձությունները եւ դրանց հետեւանքով Հայաստանին սպասվող մարտահրավերները գործող ապիկար եւ պատուհաս վարչապետի «կառավարմամբ» դիմավորելը անխուսափելիորեն հանգեցնելու է նոր պատերազմի, որի մեջ կրկին մտնելու ենք ռազմական առումով անպատրաստ եւ քաղաքականապես աշխարհից մեկուսացված։ Ուստի այսօր հայությունը կանգնած է երկու հիմնական մարտահրավերների առաջ. 1. Ժամանակավոր կառավարության ձեւավորում, 2. Ինքնապաշտպանության կազմակերպում։ Բնական է, որ այս խնդիրների լուծումը առանց գործող խամաճիկային ռեժիմի հեռացման անհնար է։ Այդ նպատակով ապագաղութացումը գլխավոր օրակարգ ընդունող բոլոր շրջանակների հետ առաջիկայում պատրաստվում ենք հանդիպումներ ունենալ և գործակցել։ Մենք շրջելու ենք Հայաստանով եւ հանդիպումներ ենք նախաձեռնելու ժամանակավոր կառավարության ձևավորման եւ հայության ինքնապաշտպանության կազմակերպման նպատակով։ Այս իրավիճակում մենք պարտավոր ենք կազմակերպել մեր ժողովրդի նվիրյալ անհատների համախմբումը։ Մարդկանց, որոնք պատրաստ են Ամեն Ինչի իրենց երկրին տեր կանգնելու համար։ Մարդկանց, որոնք պատրաստ են մեծ զոհողությունների, որոնք պատրաստ են անձնազոհության հանուն Հայրենիքի։ Կոչ եմ անում նման անհատներին անկախ տարիքից, սեռից, գտնվելու վայրից (Հայաստանում, թե արտերկրում) գրանցվել էլեկտրոնային տարբերակով՝ լրացնելով հետևյալ ձևաթուղթը, կամ այցելել Բևեռի գրասենյակ Ալեք Մանուկյան 5/5 հասցեով։"[https://docs.google.com/forms/d/1gccAGopLaaLCIFSoA1yEu5zEfaAjOc21jLKpTA5k76I/viewform?fbclid=IwAR1gtIPrW4iyaCAd6joxSlPXSHFSdgCrxUY5AMH2NcubbpMlq3TXPe6l4B8&edit_requested=true]</ref>։ == Տես նաև == * [[Արցախյան ազատամարտ]] * [[Հայ-ադրբեջանական ռազմական բախում (հուլիս, 2020)]] * [[Մատաղիսի գրավում]] * [[Հադրութի գրավում]] * [[Շուշիի գրավում]] * [[Արցախում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020)]] * [[Հին Թաղերի և Խծաբերդի բռնազավթում]] * [[Քարվաճառի հանձնում]] * [[Քաշաթաղի շրջանի հանձնում]] * [[Ակնայի հանձնում]] * [[Ադրբեջանական զինուժի ներխուժումը Հայաստան]] * [[Ռուս-թուրքական համատեղ ագրեսիա ընդդեմ Հայաստանի (1920)]] * [[Վեցերորդ սերնդի պատերազմներ]] * [[Ռուսաստանի ներխուժում Ուկրաինա]] * [[Ռուս-ուկրաինական պատերազմ (2022)]] * [[Ռուս-ուկրաինական պատերազմ (2014-այժմ)]] * [[Ռուս-վրացական պատերազմ]] == Նշումներ == {{Ծանցանկ|group=Ն}} == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ2}} {{Արցախում տեղի ունեցած պատերազմներ}} [[Կատեգորիա:Հայ-ադրբեջանական զինված ընդհարումներ]] [[Կատեգորիա:2020 Արցախում]] [[Կատեգորիա:Արցախի ճակատամարտեր]] [[Կատեգորիա:Ադրբեջանի ճակատամարտեր]] [[Կատեգորիա:44-օրյա պատերազմ| ]] 8l769xoj43dac7ebyz0m05mxeqh4mah 8485307 8485298 2022-08-08T18:29:14Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_Artsakh_Defense_Army.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:CO wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ռազմական հակամարտություն |հակամարտություն = 44-օրյա պատերազմ |մաս = [[Արցախյան հակամարտություն]] |վերնագիր = Ժամացույցի սլաքի ուղղությամբ՝ ճակատամարտ հարավային ճակատում, ոչնչացված մեքենա Ստեփանակերտում, Գանձակ քաղաքը հրթիռային հարվածից հետո, հայկական ցույցեր Բարսելոնայում, հայկական հրետանավորի կրակը |թվական = [[Սեպտեմբերի 27|27 սեպտեմբեր]] - [[Նոյեմբերի 9|9 նոյեմբերի]] [[2020]] |պատճառ = [[Արցախյան ազատամարտ]] |վայր = [[Արցախյան շփման գիծ]], [[Հայ-ադրբեջանական շփման գիծ]] |հակառակորդ1 = {{Դրոշավորում|Արցախ}} <br> {{Դրոշավորում|Հայաստան}} <!--* ''Զենքի մատակարարում'' :{{դրոշավորում|Ռուսաստան}}<ref>https://www.aljazeera.com/news/2020/10/19/is-russia-reduced-to-a-secondary-role-in-nagorno-karabakh</ref>--> |հակառակորդ2 = {{Դրոշավորում|Ադրբեջան}}<br/>[[Պատկեր:Flag of Turkey.svg|20px]] [[Թուրքիա]]<ref>{{cite web |last1=Kofman |first1=Michael |title=Armenia-Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict |url=https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |website=Russia Matters |publisher=[[Belfer Center for Science and International Affairs]] |archiveurl=https://archive.today/20201003115234/https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |archivedate=3 October 2020 |date=2 October 2020 |quote=Turkey has publicly, and militarily, backed Azerbaijan in this conflict.... |accessdate=4 October 2020 |dead-url=no }}</ref><ref>{{cite news |last1=Jones |first1=Dorian |title=Turkey Vows Support for Azerbaijan in Escalating Nagorno-Karabakh Conflict |url=https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict |work=[[Voice of America]] |date=28 September 2020 |archiveurl=https://archive.today/20200930203704/https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict |archivedate=30 September 2020 |quote="Turkey is already supporting Azerbaijan militarily, through technical assistance through arms sales, providing critical military support, especially in terms of armed drones and technical expertise," said Turkish analyst Ilhan Uzgel. |access-date=4 October 2020 |dead-url=no }}</ref><br/>[[Պատկեր:Flag of Syria 2011, observed.svg|20px]] Սիրիայի ազգային բանակ<ref name="SOHR1">{{Cite web |url=https://www.syriahr.com/en/186036/ |title=Syrian rebel fighters prepare to deploy to Azerbaijan in sign of Turkey’s ambition}}</ref><br> <!--* ''Զենքի մատակարարում'' :{{դրոշավորում|Իսրայել}}<ref>{{cite news |last1=Ravid |first1=Barak |title=Azerbaijan using Israeli "kamikaze drones" in Nagorno-Karabakh clashes |url=https://www.axios.com/israel-kamikaze-drones-nagorno-karabakh-azerbaijan-d3ebfd39-2cf8-4bf6-a788-b24d80a8569f.html |work=[[Axios (website)|Axios]] |date=30 September 2020 |archiveurl=https://archive.vn/WfHt1 |archivedate=30 September 2020}}</ref><ref>{{cite news |title=Azerbaijani official says military using Israeli-made drones in war with Armenia |url=https://www.i24news.tv/en/news/israel/diplomacy-defense/1601485300-azerbaijani-official-says-military-using-israeli-made-drones-in-war-with-armenia |agency=[[i24 News]] |date=30 September 2020 |archiveurl=https://archive.vn/bTCEq |archivedate=30 September 2020}}</ref><ref>{{cite news |title=Israel sending weapons to Azerbaijan as fight with Armenia rages on: Sources |url=https://english.alarabiya.net/en/News/world/2020/10/01/Israel-sending-weapons-to-Azerbaijan-as-fight-with-Armenia-rages-on-Sources |agency=[[Al Arabiya]] |date=30 September 2020 |archiveurl=https://archive.vn/L8TSF |archivedate=3 October 2020 |quote=...a US intelligence source told Al Arabiya English that Israel was sending planes full of weapons to Azerbaijan.}}</ref>--> |ուժեր1 = [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ]] <br> [[Հայաստանի զինված ուժեր]] |ուժեր2 = [[Պատկեր:Azerbaijani Armed Forces logo.svg|20px]] [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]] <br> [[Պատկեր:Azerbaijan Border Guards Standard (Reverse).svg|20px]] [[Ադրբեջանի պետական սահմանապահ ծառայություն|Ադրբեջանի սահմանապահ զորքեր]] ---- ''Պնդումներ'' <br/>{{Դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիայի զինված ուժեր]] * [[Պատկեր:Flag of Turkish Air Force Command.svg|20px]] [[Թուրքիայի ռազմաօդային ուժեր]]<br> [[Պատկեր:Flag of Syria 2011, observed.svg|20px]] Սիրիայի ազգային բանակ * Բանակային երկրորդ լեգիոն ** [[Պատկեր:Logo of the Hamza Division.jpg|20px]] [[Ալ Համզա դիվիզիա]] ** [[Պատկեր:Sultan Murat Tümeni Flag.svg|20px]] [[Սուլթան Մուրադ դիվիզիա]] ---- |ուժեր3 = |ուժեր4 = |արդյունք = Ադրբեջանի հաղթանակ<ref>{{cite web|url=https://www.ft.com/content/bfb04708-3f6c-4659-b6ed-9ec7b01e75f4|title=Azerbaijan and Armenia agree full ceasefire in Nagorno-Karabakh|date=10 November 2020|publisher=[[Financial Times]]|quote=Agreement is seen as victory for Baku and will be monitored by Russian forces}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54882564|title=Armenia, Azerbaijan and Russia sign Nagorno-Karabakh peace deal|date=10 November 2020|publisher=[[BBC]]|quote=The BBC's Orla Guerin in Baku says that, overall, the deal should be read as a victory for Azerbaijan and a defeat for Armenia.}}</ref> * [[Լեռնային Ղարաբաղում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020 թվականի նոյեմբերի 10)]] * Ադրբեջանը իրեն է պահում տարածքային ձեռքբերումները և ստանում է Նախիջևանի հետ կապող ճանապարհ։ * Ռուսական խաղաղապահ ուժերի մուտքը տարածաշրջան * [[Բողոքի ցույցեր ընդդեմ Նիկոլ Փաշինյանի]] |փոփոխություններ = |կորուստներ1 = Հայկական աղբյուրներ՝ * 3700+ զոհված զինծառայող, * 250+ գերեվարված զինծառայող<ref>{{Cite web |url=https://civic.am/politics/armenia/10960--250-104.html |title=Հայաստանը ՄԻԵԴ է դիմել 250 հայ գերիների փաստով, որոնցից մինչ այժմ վերադարձվել են 104-ը, ևս 2-ը՝ սպանված}}</ref>, *ավելի քան 31 սպանված (քաղաքացիական)<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30890828.html |title=Ռազմական գործողությունների հետևանքով հայկական կողմն ունի 532 զոհ}}</ref>, * 1 խոցված [[Սու-25]]<ref>{{Cite web |url=https://iravaban.net/291419.html |title=Մարտերի ընթացքում նահատակվել են ևս 15 զինծառայող․ ՊԲ-ն հրապարակել է զոհերի անունները}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/122094 |title=Եվս 28 զոհ․ հրապարակվել են նրանց անունները}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://nkrmil.am/news/view/2923 |title=Զոհերի թիվն ավելացավ ևս 26–ով. Արցախի ՊՆ–ն}}</ref> *մոտ 120 վիրավոր<ref>{{Cite web |url=https://www.24news.am/news/124448 |title=Նախնական տվյալներով՝ Արցախի Զինված ուժերում կա 16 զոհ, հարյուրից ավելի վիրավոր}}</ref> * Վնասված քաղաքացիական օբյեկտներ, դպրոցներ ---- Ադրբեջանական պնդումներ՝ * 2500+ զոհ * 12 «Օսա» հակաօդային պաշտպանության զենիթահրթիռային համակարգ |կորուստներ2 = Հայկական աղբյուրներ՝ * 7630 զոհ * 4 ՏՈՍ, * 580 զրահատեխնիկա, * 23 ինքնաթիռ, * 16 ուղղաթիռ * 202 ԱԹՍ ---- Ադրբեջանական պնդումներ՝ * 2783 զոհ և 1245 վիրավոր * 5 քաղաքացիական զոհ, * 19 քաղաքացիական վիրավոր, * 1 խոցված ուղղաթիռ |կորուստներ3 = |կորուստներ4 = |հրամանատար1 = {{plainlist| * {{Դրոշ|Արցախ}} [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյան]] * {{Դրոշ|Արցախ}} [[Ջալալ Հարությունյան]]{{WIA}}<ref name=jalal>{{cite web|url=https://en.armradio.am/2020/10/27/jalal-harutyunyan-wounded-mikael-arzumanyan-appointed-artsakh-defense-minister|title=Jalal Harutyunyan wounded, Mikael Arzumanyan appointed Artsakh Defense Minister|date=2020-10-27}}</ref> * {{Դրոշ|Արցախ}} [[Միքայել Արզումանյան]]<ref name=jalal/> * {{Դրոշ|Արցախ}} [[Արթուր Սարգսյան (ռազմական գործիչ)|Արթուր Սարգսյան]]{{KIA}}<ref>{{cite web|url=https://news.am/eng/news/611128.html|title=Artsakh Defense Army deputy commander killed|date=2020-11-02}}</ref> * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Նիկոլ Փաշինյան]] * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Դավիթ Տոնոյան]] * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Օնիկ Գասպարյան]] * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Տիրան Խաչատրյան]]<ref>{{cite web|url=https://en.armradio.am/2020/10/22/tiran-khachatryan-national-hero-of-the-republic-of-armenia/|title=Tiran Khachatryan – National Hero of the Republic of Armenia|date=2020-10-22|website=armradio.am|publisher=Public Radio of Armenia}}</ref> }} |հրամանատար2 = {{plainlist| * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Իլհամ Ալիև]] * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Զաքիր Հասանով]] * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Մայիս Բարխուդարով]]<ref>{{cite web|url=https://mod.gov.az/en/news/major-general-mayis-barkhudarov-we-will-fight-to-destroy-the-enemy-completely-32376.html|title=Major General Mayis Barkhudarov: "We will fight to destroy the enemy completely|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008052224/https://mod.gov.az/en/news/major-general-mayis-barkhudarov-we-will-fight-to-destroy-the-enemy-completely-32376.html|archive-date=2020-10-08|date=2020-09-28|publisher=Azerbaijani Ministry of Defence}}</ref> * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Հիքմեթ Միրզաև]]<ref>{{cite web|url=https://en.president.az/articles/41714|title=Release of the Press Service of the President|website=president.az|publisher=Official website of the President of Azerbaijan|date=2020-10-04|access-date=2020-10-07|archive-date=2020-10-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009090742/https://en.president.az/articles/41714|url-status=live}}</ref> * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Հիքմեթ Հասանով]]<ref>{{cite web|url=https://apa.az/en/domestic-news/President-Ilham-Aliyev-congratulates-1st-Army-Corps-Commander-Hikmet-Hasanov-on-liberation-of-Madagiz-from-occupation-331987|title=President Ilham Aliyev congratulates 1st Army Corps Commander Hikmet Hasanov on liberation of Madagiz from occupation|website=apa.az|date=2020-10-03|access-date=2020-10-03|quote=President Ilham Aliyev has congratulated 1st Army Corps Commander Hikmet Hasanov on liberation of Madagiz, APA reports.}}</ref> * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Էլչին Գուլիև]]<ref name="azesbs">{{cite web|url=https://azertag.az/en/xeber/1617731|title=Release of the Press Service of the President|agency=Azerbaijan State News Agency|date=2020-10-19|access-date=2020-10-20|quote=Commander-in-Chief of the Armed Forces of the Republic of Azerbaijan, President Ilham Aliyev congratulated Chief of the State Border Service (SBS), Colonel General Elchin Guliyev on raising the Azerbaijani flag over the Khudafarin bridge, liberating several residential settlements with the participation of the SBS, and instructed to convey his congratulations to all personnel. Colonel General Elchin Guliyev reported that the State Border Service personnel will continue to decently fulfill all the tasks set by the Commander-in-Chief.}}</ref> }} * {{Դրոշ|Թուրքիա}} Բահթիյար Էրսայ<ref group="Ն">Բահթիյար Էրսայը հայ-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ եղել է Թուրքիայի Հանրապետության ցամաքային զորքերի օպերատիվ կառավարման պետը գեներալ-մայոր կոչումով։</ref><ref name="Արցախի վրա հարձակումը գլխավորած թուրք գեներալները">[https://hetq.am/hy/article/124296 «Արցախի վրա հարձակումը գլխավորած թուրք գեներալները. «Взгляд»-ի հետաքննությունը» հոդված hetq.am լրատվական կայքում,] [https://web.archive.org/web/20220314082359/https://hetq.am/hy/article/124296 ''(արխիվացված 14․03․2022թ․)'']։</ref> * {{Դրոշ|Թուրքիա}} Շերեֆ Օնգայ<ref group="Ն">Շերեֆ Օնգայը հայ-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ եղել է Թուրքիայի Հանրապետության ցամաքային զորքերի 3-րդ բանակի հրամանատարը գեներալ-լեյտենանտ կոչումով։</ref><ref name="Արցախի վրա հարձակումը գլխավորած թուրք գեներալները"/> * {{Դրոշ|Թուրքիա}} Գյոքսել Քահյան<ref group="Ն">Գյոքսել Քահյանը հայ-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ եղել է Թուրքիայի Հանրապետության ռազմաօդային ուժերի մատակարարման և տեխնիկական սպասարկման 1-ին կենտրոնի պետ, գեներալ-մայոր կոչումով։</ref><ref name="Արցախի վրա հարձակումը գլխավորած թուրք գեներալները"/> |ընդհանուր կորուստներ = |ծանոթագրություն = |image=[[Պատկեր:2020 Karabakh conflict collage.jpg|կենտրոն|300px]] |territory=[[File: QarabaghWarMap(2020).svg |250px|]]}} '''44-օրյա պատերազմ''' (նաև՝ '''Հայ-ադրբեջանական պատերազմ''', '''Արցախյան երկրորդ պատերազմ'''<ref>{{Cite web|url=https://www.primeminister.am/hy/interviews-and-press-conferences/item/2021/01/04/Nikol-Pashinyan-04-01/|title=44-օրյա պատերազմի ծագումը. վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հոդվածը|website=www.primeminister.am|language=hy|accessdate=2021-04-18}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/473410/44-օրյա-աղետի-պատասխանատուները/|title=44-օրյա աղետի պատասխանատուները|date=2021-01-14|website=CIVILNET|accessdate=2021-04-18}}</ref>), պատերազմ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] և [[Ադրբեջան|Ադրբեջանի Հանրապետության]] միջև, որը սկսվել է սեպտեմբերի 27-ին Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիայով և ավարտվել նոյեմբերի 9-ին Արցախի կապիտուլացիոն համաձայնագրով։ Արցախի Հանրապետությանը ռազմական աջակցություն է ցուցաբերել Հայաստանը, Ադրբեջանին՝ Թուրքիան։ Պատերազմը 1988 թվականին սկսված [[Արցախյան հակամարտություն|արցախյան հակամարտության]] վերջին էսկալացիան է, և ամենաարյունալին՝ [[Արցախյան ազատամարտ|առաջին պատերազմից]] հետո։ Մարտական գործողությունները ընթացել են արցախա-ադրբեջանական շփման գծի ողջ երկայնքով, ինչպես նաև հայ-ադրբեջանական շփման գծի որոշ հատվածներում<ref name="hraparak.am Վարդենիս, կրակոցներ">[https://hraparak.am/post/c5e6603a91ee9c7237510bfc826ca4fb «Վարդենիսի ուղղությամբ ևս կրակոցներ են եղել»] ([https://web.archive.org/web/20200927104149/https://hraparak.am/post/c5e6603a91ee9c7237510bfc826ca4fb արխիվացված])</ref>։ Մարտական գործողություններն սկսվել են սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան ժամը 07:10<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/27/%D5%87%D6%83%D5%B4%D5%A1%D5%B6-%D5%A3%D5%AE%D5%AB-%D5%B8%D5%B2%D5%BB-%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D6%84%D5%B8%D5%BE-%D5%A9%D5%B7%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B6-%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE-%D5%B0%D6%80%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%A7-%D5%BD%D5%AF%D5%BD%D5%A5%D5%AC/396226 |title=Շփման գծի ողջ երկայնքով Ադրբեջանը ակտիվ հրետակոծություն է սկսել, հրետակոծվում է նաև Ստեփանակերտը |accessdate=2020-09-27 |archive-date=2022-02-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220211103351/https://www.civilnet.am/news/375710/%d5%b7%d6%83%d5%b4%d5%a1%d5%b6-%d5%a3%d5%ae%d5%ab-%d5%b8%d5%b2%d5%bb-%d5%a5%d6%80%d5%af%d5%a1%d5%b5%d5%b6%d6%84%d5%b8%d5%be-%d5%a1%d5%a4%d6%80%d5%a2%d5%a5%d5%bb%d5%a1%d5%b6%d5%a8-%d5%a1%d5%af%d5%bf%d5%ab%d5%be-%d5%b0%d6%80%d5%a5%d5%bf%d5%a1%d5%af%d5%b8%d5%ae%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6-%d5%a7-%d5%bd%d5%af%d5%bd%d5%a5%d5%ac-%d5%b0%d6%80%d5%a5%d5%bf%d5%a1%d5%af%d5%b8%d5%ae%d5%be%d5%b8%d6%82%d5%b4-%d5%a7-%d5%b6%d5%a1%d6%87-%d5%bd%d5%bf%d5%a5%d6%83%d5%a1%d5%b6%d5%a1%d5%af%d5%a5%d6%80%d5%bf%d5%a8/ |dead-url=yes }}</ref>։ Ի պատասխան պատերազմի՝ Հայաստանում և Արցախում հայտարարվել է [[ռազմական դրություն]] և ընդհանուր զորահավաք։ Ադրբեջանի որոշ շրջաններում սկզբում հայտարարվել է ռազմական դրություն և [[պարետային ժամ]], ապա ընդհանուր զորահավաք։ 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ին կնքվեց [[Լեռնային Ղարաբաղում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020 թվականի նոյեմբերի 10)|խաղաղության պայմանագիր]], ըստ որի Արցախի հանրապետության տարածքի մեծ մասը հանձնվում է Ադրբեջանի վերահսկողության տակ՝ [[ԼՂԻՄ]]-ի տարածքից դուրս բոլոր շրջանները բացառությամբ [[Լաչինի մարդասիրական միջանցք|Լաչինի միջանցքը]], [[Շուշի]] քաղաքը, [[Հադրութի շրջան (ԼՂԻՄ)|Հադրութի շրջանի]], [[Ասկերանի շրջան|Ասկերանի]] և [[Մարտունու շրջան (Արցախ)|Մարտունու շրջանի]] որոշ գյուղեր, իսկ ԼՂՀ սահմանները պահպանում են ռուս սահմանապահները։ Պատերազմը նշանակալի դարձավ ԱԹՍ-ների, նորագույն տեխնիկայի և ծանր հրետանու լայնամասշտաբ ռազմական օգտագործմամբ և ինֆորմացիոն դաշտում պաշտոնական հակամարտությամբ՝ հանդես գալով ժամանակակից պատերազմի օրինակ։ Ըստ Հայաստանի ՊՆ ներկայացուցիչ [[Արծրուն Հովհաննիսյան]]ի՝ ռազմական գործողությունների ինտենսիվությամբ և տեխնիկայի օգտագործման ծավալով պատերազմը համեմատելի է [[Իրաքի պատերազմ|2003թ․ Իրաքյան պատերազմի]] հետ՝ ԱՄՆ-ի և Իրաքի միջև<ref>{{Cite web|url=https://www.1in.am/2840214.html|title=Սա աննախադեպ ծանր պատերազմ է. Արծրուն Հովհաննիսյան (տեսանյութ)|last=Technologies|first=Peyotto|website=1in.am|accessdate=2020-10-20}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=PUXH_-weh6M|title=|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Բազմաթիվ երկրներ և միջազգային կառույցներ խստորեն դատապարտել են հակամարտությունը՝ երկու կողմերին կոչ անելով անհապաղ դադարեցնել կրակը և վերսկսել կառուցողական բանակցությունները<ref name="f24_300920">{{Cite web|date=2020-09-30|title=UN Security Council calls for immediate end to fighting in Nagorno-Karabakh|url=https://www.france24.com/en/20200930-un-security-council-calls-for-immediate-end-to-fighting-in-nagorno-karabakh|access-date=2020-09-30|agency=Associated Press|website=France 24|language=en|archive-date=9 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009133111/https://www.france24.com/en/20200930-un-security-council-calls-for-immediate-end-to-fighting-in-nagorno-karabakh|url-status=live}}</ref>։ Միջազգային վերլուծաբանները համակարծիք են, որ մարտերը սկսվել են ադրբեջանական գրոհով<ref name="russiamatters01">{{cite web |last1=Kofman |first1=Michael |title=Armenia–Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict |url=https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |website=Russia Matters |publisher=[[Belfer Center for Science and International Affairs]] |archiveurl=https://archive.today/20201003115234/https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |archivedate=3 October 2020 |date=2 October 2020 |quote=On Sept. 27, Azerbaijan launched a military offensive, resulting in fighting that spans much of the line of contact in the breakaway region of Nagorno-Karabakh... |accessdate=4 October 2020 |dead-url=no }}</ref><ref name="eurasianet_290920">{{Cite web|last1=Kucera|first1=Joshua|date=29 September 2020|title=As fighting rages, what is Azerbaijan's goal?|url=https://eurasianet.org/as-fighting-rages-what-is-azerbaijans-goal|accessdate=29 September 2020|website=EurasiaNet|quote=The Azerbaijani offensive against Armenian forces is its most ambitious since the war between the two sides formally ended in 1994.|archive-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004115811/https://eurasianet.org/as-fighting-rages-what-is-azerbaijans-goal|url-status=live}}</ref>, և հարձակման առաջնային նպատակն է եղել գրավել Լեռնային Ղարաբաղի հարավային շրջանները, որոնք ավելի քիչ լեռնային են, և հետևաբար ավելի հեշտ է գրավել, քան շրջանի առավել ամրացված ներքին հատվածը<ref name="fp_280920">{{cite news|last=Palmer|first=James|date=28 September 2020|title=Why Are Armenia and Azerbaijan Heading to War?|work=Foreign Policy|url=https://foreignpolicy.com/2020/09/28/why-are-armenia-azerbaijan-heading-to-war-nagorno-karabakh/|access-date=29 September 2020|archive-date=28 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200928222614/https://foreignpolicy.com/2020/09/28/why-are-armenia-azerbaijan-heading-to-war-nagorno-karabakh/|url-status=live}}</ref>։ [[Թուրքիա]]ն բացահայտ ռազմական աջակցություն է ցուցաբերում Ադրբեջանին<ref name="russiamatters02">{{cite web|url=https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict|title=Armenia–Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict|last1=Kofman|first1=Michael|date=2 October 2020|website=Russia Matters|publisher=[[Belfer Center for Science and International Affairs]]|archiveurl=https://archive.today/20201003115234/https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict|archivedate=3 October 2020|quote=On Sept. 27, Azerbaijan launched a military offensive, resulting in fighting that spans much of the line of contact in the breakaway region of Nagorno-Karabakh...|accessdate=4 October 2020|dead-url=no}}</ref><ref name="voa28sep">{{cite news|last1=Jones|first1=Dorian|title=Turkey Vows Support for Azerbaijan in Escalating Nagorno-Karabakh Conflict|url=https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict|work=[[Voice of America]]|date=28 September 2020|archiveurl=https://archive.today/20200930203704/https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict|archivedate=30 September 2020|quote={{-'}}Turkey is already supporting Azerbaijan militarily, through technical assistance through arms sales, providing critical military support, especially in terms of armed drones and technical expertise', said Turkish analyst Ilhan Uzgel.|access-date=4 October 2020|dead-url=no}}</ref>։ Ենթադրվում է, որ Ադրբեջանին աջակցելով Թուրքիան նպատակ ունի ինչպես կոնֆլիկտում ամրապնդել Ադրբեջանի դիրքերը, այնպես էլ տարածաշրջանում թուլացնել Ռուսաստանի ազդեցությունը<ref name="russiamatters01" />։ == Նախապատմություն == {{Հիմնական|Արցախյան հակամարտություն|Արցախյան պատերազմ}} Հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը շուրջ մեկդարյա պատմություն ունի։ 1988 թվականին ակտիվացավ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը, որի գագաթնակետը Արցախյան պատերազմն էր։ 1994 թվականին՝ հակամարտող կողմերի միջև ստորագրված հրադադարից հետո, տարբեր տարիներին տեղի են ունեցել տարբեր տեսակի և ձևի զինված ընդհարումներ։ Առանձնանում է հատկապես [[Քառօրյա պատերազմ|ապրիլյան պատերազմը]]։ 2020 թ․ հուլիսին սկսվեցին բախումներ Հայաստանի և Ադրբեջանի զինված ուժերի միջև Տավուշի շրջանում, որի ավարտից հետո Ադրբեջանը սկսեց պատրաստվել լայնածավալ պատերազմի։ Պատերազմից մեկ ամիս առաջ՝ հուլիսի վերջից մինչև օգոստոսի 10-ը Նախիջևանում և Բաքվում կայացել են թուրք-ադրբեջանական համատեղ զորավարժություններ, որից հետո թուրք հրամանատարները, հրահանգիչները և F-35-ները մնացել են Ադրբեջանում։ Սեպտեմբերի 22-ից Ադրբեջանում առգրավել կամ հաշվառել են անձնական գույք հանդիսացող պիկապ մեքենաներ՝ պատճառաբանելով, որ այն բանակի կարիքների համար է<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30854464.html |title=Ադրբեջանում բանակի կարիքների համար առգրավում են քաղաքացիների պիկապ մեքենաները |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Ըստ Սիրիայի մարդու իրավունքներին հետևող կազմակերպության սեպտեմբերի 24-ի տարածած հաղորդագրության Թուրքիայի կառավարությունը Սիրիայի հյուսիսից Ադրբեջան է տեղափոխում [[Սուլթան Մուրադ դիվիզիա|Սուլթան Մուրադ]] և Ալ Համզա դիվիզիաների 300 վարձկանների<ref>{{Cite web |url=https://www.syriahr.com/en/185411/ |title=Turkish-backed mercenaries | Turkey sends over 300 fighters to Azerbaijan • The Syrian Observatory For Human Rights |date=2020-09-24 |website=The Syrian Observatory For Human Rights |language=en-US |accessdate=2020-10-08}}</ref>։Պատերազմը սկսելուց մեկ օր առաջ ԱՄՆ-ն իր քաղաքացիներին կոչ արեց լարվածության սրացման և վերջին բախումների պատճառով հեռու մնալ հայ-ադրբեջանկան սահմանին մոտ գտնվելուց<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30859049.html |title=ԱՄՆ հորդորում է իր քաղաքացիներին հեռու մնալ հայ-ադրբեջանական սահմանամերձ շրջաններից |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ == Իրադարձությունների ժամանակագրություն == === Սեպտեմբերի 27 === Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի քարտուղարի՝ առավոտյան սկսված ռազմական գործողությունների արդյունքում Ադրբեջանի զինված ուժերը հրետակոծում են նաև խաղաղ բնակավայրերը, այդ թվում` մայրաքաղաք [[Ստեփանակերտ]]ը<ref>{{Cite web |url=https://www.panarmenian.net/arm/news/285524/ |title=Արցախի նախագահի խոսնակ. Հակառակորդը հրետակոծում է նաև Ստեփանակերտը }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30860180.html |title=Հրետակոծվում են Արցախի խաղաղ բնակավայրերը, այդ թվում` Ստեփանակերտը. Վահրամ Պողոսյան }}</ref>։ Ստեփանակարտում հայտարարվել է օդային տագնապ։ Ըստ ՀՀ ՊՆ խոսնակի՝ հայկական կողմը խոցել է ադրբեջանական երկու ուղղաթիռ և երեք [[ԱԹՍ]]<ref>{{Cite web |url=https://artsakhpress.am/arm/news/132927/ |title=Հայկական կողմը խոցել է հակառակորդի երկու ուղղաթիռ և երեք ԱԹՍ. Մարտերը շարունակվում են. ՀՀ ՊՆ խոսնակ }}</ref>, Ադրբեջանը ունեցել է նաև մարդկային և տեխնիկական կորուստներ, մասնավորապես 3 տանկի կորուստ<ref>{{Cite web |url=https://www.aysor.am/am/news/2020/09/27/%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%80%D5%A4-%D5%8A%D4%B2-%D5%AF%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF/1746409 |title=Հակառակորդը կրել է մարդկային և տեխնիկայի կորուստներ, մասնավորապես՝ երեք տանկ. ՊՆ}}</ref>։ ԱՀ ՊՆ, ՊԲ հրամանատար [[Ջալալ Հարությունյան]]ը հանդես է եկել մարտակոչով<ref>{{Cite web |url=http://www.nkrmil.am/news/view/2905 |title=ԱՀ ՊՆ, ՊԲ հրամանատար, գեներալ-մայոր Ջալալ Հարությունյանի մարտակոչը}}</ref>։ Ըստ Արցախի Մարդու իրավունքների պաշտպանի՝ Ադրբեջանի հարձակման հետևանքով Արցախի քաղաքացիական բնակչության շրջանում կան կորուստներ<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/121974 |title=Արցախը քաղաքացիական բնակչության շրջանում կորուստներ ունի․ ՄԻՊ}}</ref>։ Մարտունու շրջանում երկու անձ է զոհվել՝ մեկ կին ու մեկ երեխա, կա երկու վիրավոր։ Արցախի նախագահ [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյանը]] երկրի տարածքում հայտարարել է ռազմական դրություն և համատարած զորահավաք<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/09/27/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AC-%D5%A5%D5%B4-%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE-%D5%A6%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84-18-%D5%AB%D6%81-%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B1%D6%80-%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%AD%D5%B4%D5%A2%D5%AB-%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80-%D4%B1%D5%80-%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0/319457 |title=Հայտարարել եմ ռազմական դրություն և համատարած զորահավաք 18-ից բարձր տարիքային խմբի համար. ԱՀ նախագահ}}</ref>։ [[Հայաստան]]ի վարչապետ [[Նիկոլ Փաշինյան]]ը հայտնել է երկրում ռազմական դրության և ընդհանուր զորահավաք հայտարարելու մասին<ref>{{Cite web |url=https://www.tert.am/am/news/2020/09/27/arm/3406962 |title=Հայաստանի Հանրապետությունում հայտարարվում է ռազմական դրություն և ընդհանուր զորահավաք. վարչապետ |website=www.tert.am |accessdate=2020-09-27 |archive-date=2022-02-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220211193948/https://www.tert.am/am/news/2020/09/27/arm/3406962 |dead-url=yes }}</ref>։ Ըստ տեղեկատվական փորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանի՝ Ադրբեջանում արգելափակվել են գրեթե բոլոր սոցիալական մեդիաները. Facebook, Youtube, Whatsapp, TikTok, աշխատում է միայն Twitter-ը<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/09/27/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%BE%D5%A5%D5%AC-%D5%A5%D5%B6-%D5%A3%D6%80%D5%A5%D5%A9%D5%A5-%D5%A2%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D6%80-%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8-Facebook-Youtube-Whatsapp-TikTok-%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF/319320 |title=Ադրբեջանում արգելափակվել են գրեթե բոլոր սոցիալական մեդիաները. Facebook, Youtube, Whatsapp, TikTok, աշխատում է միայն Twitter}}</ref>։ Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը մամլո ասուլիսի ժամանակ հայտնել է, որ Արցախի դեմ լայնածավալ պատերազմում Ադրբեջանի հետ կռվում է նաև Թուրքիան, որը ներկայացված է մեծաքանակ ռազմական տեխնիկայով, օդուժով և վարձկան զինվորներով<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/380075 |title=Մեզ հետ կռվում է նաև Թուրքիան․ Արցախի Նախագահի ասուլիսը (տեսանյութ)}}</ref>։ === Սեպտեմբերի 28 === Սեպտեմբերի 28-ին Ադրբեջանում նախագահ [[Իլհամ Ալիև]]ի հրամանագրով երկրում հայտարարվել է մասնակի զորահավաք<ref>{{Cite web |url=https://razm.info/146459 |title=Ադրբեջանում հայտարարվել է մասնակի զորահավաք}}</ref>։ Արցախի պաշտպանության նախարարությունը հրապարակել է սեպտեմբերի 28-ին հակառակորդի դեմ ծավալված մարտերի ընթացքում զոհված 28 զինծառայողների անունները։ Երկու կողմերի զինված ուժերը պարբերաբար հրապարակում են հակառակորդի զինտեխնիկան ոչնչացնելու տեսանյութեր։ Ադրբեջանը ներկայացնում է հիմնականում Արցախի պաշտպանական զինատեսակների, մասնավորապես «Օսա-ԱԿ»-ներին հարվածելու տեսանյութեր, իսկ հայկական կողմը հրապարակում է Ադրբեջանի հարձակվողական զինտեխնիկայի, մասնավորապես հարվածային անօդաչու սարքերի, տանկերի և այլ մարտական մեքենաներ ոչնչացնելու տեսանյութեր։ Երեկոյան Հայաստանի պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչ [[Արծրուն Հովհաննիսյան]]ը հայտնել է, որ Ադրբեջանը սկսել է լայնամասշտաբ հարձակողական նոր գործողություն Արաքսի հովտի հատվածում և [[Մատաղիս]]-[[Թալիշ]] հատվածներում։ Հաղորդագրության համաձայն՝ Արցախի ՊԲ-ը հաջող դիմակայել է բոլոր հարձակումներին՝ հակառակորդին հասցնելով անձնակազմի և տեխնիկայի զգալի կորուստներ, մասնավորապես ոչնչացվել է 22 միավոր տանկ, 10 միավոր այլ զրահատեխնիկա, ավելի քան 370 զինվորական<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/28/%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%A8-%D5%BD%D5%AF%D5%BD%D5%A5%D5%AC-%D5%A7-%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%A2-%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B6%D5%B8%D6%80-%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D4%B1%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%BD%D5%AB-%D5%B0%D5%B8%D5%BE%D5%BF%D5%AB-%D5%B0%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D6%87-%D5%84%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B2%D5%AB%D5%BD-%D4%B9%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B7-%D5%B0%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4/397137 |title=Հակառակորդը սկսել է լայնամասշտաբ հարձակողական նոր գործողություն Արաքսի հովտի հատվածում և Մատաղիս-Թալիշ հատվածներում}}</ref>։ === Սեպտեմբերի 29 === Սեպտեմբերի 29-ի առավոտյան ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հայտնել է, որ Ադրբեջանը կրակ է վարել ՀՀ ԶՈՒ Վարդենիսի զորամասի, ինչպես նաև օդուժ են կիրառել դիրքերի ուղղությամբ։ Ադրբեջանական հարվածային ԱԹՍ-ի հարվածից Վարդենիսում այրվել է քաղաքացիական ավտոբուս<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/604792.html |title=Ադրբեջանը կրակ է վարել ՀՀ ԶՈՒ Վարդենիսի զորամասի, ինչպես նաև օդուժ են կիրառել դիրքերի ուղղությամբ. ՊՆ խոսնակ}}</ref>։ ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հայտնում է, որ ժամը 10։30-ին [[Թուրքիա]]յի ռազմաօդային ուժերին պատկանող [[F-16]] կործանիչները օդ են բարձրացել Ադրբեջանի «Գյանջա» օդանավակայանից և ապահովել են «Դալյար» օդանավակայանից ՀՀ Վարդենիսի տարածաշրջանի Վարդենիս, Մեծ Մասրիկ, Սոթք տարածաշրջաններում տեղակայված ՀՀ բնակավայրերի և ԶՈՒ ցամաքային ստորաբաժանումների ուղղությամբ Ադրբեջանի ՍՈՒ-25 և թուրքական արտադրության «Բայրաքթար» ԱԹՍ-ով ռմբահրթիռային հարվածները։ F-16 կործանիչի կողմից ՀՀ օդային տարածքում խոցվել է ՀՀ ԶՈւ ռազմաօդային ուժերի ՍՈւ-25 գրոհիչը, օդաչուն զոհվել է։ Թուրքիայի Հանրապետության F-16 բազմաֆունկցիոնալ կործանիչը գտնվել է 60 կմ խորության, 8200 մետր բարձրության վրա<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30864623.html |title=Թուրքիայի F-16 կործանիչը ՀՀ տարածքում խոցել է ՍՈւ-25 գրոհիչ, օդաչուն զոհվել է. ՊՆ խոսնակ}}</ref>։ <gallery mode="packed" heights="180"> File:Օգնություն արցախցիներին և զինվորներին.jpg|thumb|Հայաստանից և Սփյուռքից հավաքված օգնությունը Արցախի ժողովրդին և զինվորներին՝ 2020 թ․-ի ադրբեջանա-արցախյան պատերազմի օրերին File:Օգնություն արցախցիներին և զինվորներին-2.jpg|thumb|Հայաստանից և Սփյուռքից հավաքված օգնությունը Արցախի ժողովրդին և զինվորներին՝ 2020 թ․-ի ադրբեջանա-արցախյան պատերազմի օրերին File:Օգնություն արցախցիներին և զինվորներին-3.jpg|thumb|Հայաստանից և Սփյուռքից հավաքված օգնությունը Արցախի ժողովրդին և զինվորներին՝ 2020 թ․-ի ադրբեջանա-արցախյան պատերազմի օրերին File:Օգնություն արցախցիներին և զինվորներին-4.jpg|thumb|Հայաստանից և Սփյուռքից հավաքված օգնությունը Արցախի ժողովրդին և զինվորներին՝ 2020 թ․-ի ադրբեջանա-արցախյան պատերազմի օրերին </gallery> === Սեպտեմբերի 30 === Ըստ Հայաստանի զինված ուժերի՝ գիշերը մարտերը շարունակվել են ավելի պակաս ինտենսիվությամբ<ref>{{Cite news |url=https://armenpress.am/eng/news/1029588.html |title=Battles resumed overnight at lesser intensity than yesterday – spox |language=en |website=armenpress.am |publisher=[[Armenpress]] |date=30 September 2020 |access-date=30 September 2020 }}</ref>։ Ըստ Հայկական զինված ուժերի՝ նրանք զգետնել են 2 ադրբեջանական [[IAI Harop]] տեսակի ԱԹՍ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029555.html|title=Հայկական կողմը գիշերը Ստեփանակերտի երկնքում հակառակորդի ևս 2 ԱԹՍ է խոցել|website=armenpress.am|language=hy|accessdate=2020-10-05}}</ref>։ Ըստ ՀՀ ՊՆ խոսնակ Շուշան Ստեփանյանի՝ ժամը 10։00-ից սկսած թուրքական F-16 համակարգերի, ադրբեջանական օդուժի ՍՈՒ-25 տիպի գրոհիչների, «Բայրաքթար» տիպի հետախուզահարվածային ԱԹՍ-ների միջոցով ռմբակոծվել են Հադրութի և Մարտունու շրջանի բնակավայրերը<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30866619.html|title=«Ադրբեջանը Արցախի դեմ հարձակողական օպերացիայի օդային ղեկավարումը հանձնեց Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերին». ՊՆ խոսնակ|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Մոտավորապես ժամը 11։10-ի մոտ Արծրուն Հովհաննիսյանը նշեց, որ Ադրբեջանական զինուժը օդային հարձակման է անցել հյուսիսային ուղղությամբ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029578.html|title=Ադրբեջանի ռազմաօդային ուժերը խառը մարտակարգով ռմբաավիացիոն հարվածներ են հասցնում Արցախին|website=armenpress.am|accessdate=2020-10-05}}</ref>։ Ժամը 13։00-ին ՀՀ ՊՆ-ն հայտարարեց, որ ոչնչացվել են ադրբեջանական մեծ թվով կենդանի ուժեր, այդ թվում «ՏՕՍ-1Ա» ռազմական տեխնիկա<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029601.html|title=Ոչնչացվել են հակառակորդի մեծ թվով կենդանի ուժ, սպառազինություն և ռազմական տեխնիկա, նաև՝ «ՏՕՍ-1Ա»|website=armenpress.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ժամը 15։30-ի մոտ ՀՀ ՊՆ մամուլի խոսնակը հայտնեց, որ խոցվել են ադրբեջանական զինուժի դիրքեր՝ ներկայացնելով տեսանյութ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029601.html|title=Ոչնչացվել են հակառակորդի մեծ թվով կենդանի ուժ, սպառազինություն և ռազմական տեխնիկա, նաև՝ «ՏՕՍ-1Ա»|website=armenpress.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակ Վահրամ Պողոսյանը հայտնել է, որ Ադրբեջանի ռազմական ինքնաթիռը ռմբակոծել է [[Մարտակերտ]] քաղաքը, որի հետևանքով երեք խաղաղ բնակիչ է զոհվել, կան նաև վիրավորներ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029618/|title=Ադրբեջանի գործողությունների հետևանքով Մարտակերտում 3 քաղաքացիական անձ է զոհվել. ԼՐԱՑՎԱԾ}}</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հայկական զինված ուժերը տեղեկատվություն է ստացել, որ Թուրքիայից Ադրբեջանը ստացել է Բայրաքթար տեսակի անօդաչու սարքեր, նաև Ադրբեջանում աշխատում են թուրքական F-16 ինքնաթիռները<ref>{{Cite web|url=https://infocom.am/Article/37584|title=Մենք լավ գիտենք, որ Ադրբեջանի կազմում եղած կործանիչները իրենց առաջադրված խնդիրները չեն կարող կատարել ինչպես հարկն է, դրա համար թուքական F-16-երն այնտեղ են․ Արծրուն Հովհաննիսյան|website=infocom.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ 17։00-ի մոտ հրապարակվեցին սեպտեմբերի 29-ին խոցված Սու-25 ինքնաթիռի նկարները<ref>{{Cite web|url=https://hetq.am/hy/article/122251|title=Հայկական զինված ուժերի խոցված ՍՈՒ-25-ի լուսանկարները|website=Hetq.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ 18։00-ի մոտ ըստ Հայկական Զինված ուժերի՝ իրենց կողմից խոցվել են «Սմերչ» և «Ուրագան» տիպի ռեակտիվ կայանքներ<ref>{{Cite web|url=https://hetq.am/hy/article/122269|title=Հակառակորդը կորցրել է «Սմերչ» և «Ուրագան» տիպի ռեակտիվ կայանքներ|website=Hetq.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ [[BBC]] խմբագրականը հարցազրույց էր վերցրել Ադրբեջանի կողմից կռվող սիրիացի վարձկանից, որը նշել էր, որ իրենց խաբել են՝ բերելով ռազմաճակատ<ref>{{Cite web|url=https://news.am/arm/news/605209.html|title=BBC-ն հարցազրույց է վերցրել Ղարաբաղում սիրիացի վարձկանից|website=news.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Երեկոյան Արցախի ՊԲ-ն հրապարակեց 23 զոհված զինվորականի անուն<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30866942.html|title=Արցախի ՊՆ-ն հրապարակեց զոհված ևս 23 զինծառայողների անունները|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ Արցախի նախագահ [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյանի]]՝ պատերազմի առաջին 4 օրվա ընթացքում հայկական զինված ուժերի կողմից խոցվել է Ադրբեջանական այնքան ռազմական տեխնիկա, որքան [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան առաջին ազատամարտի]] ժամանակ<ref>{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/30/Չորս-օրում-այնքան-զրահատեխնիկա-Արայիկ-Հարությունյան/397756|title=Չորս օրում այնքան զրահատեխնիկա ենք խոցել, որքան արցախյան ողջ առաջին պատերազմում․ Արայիկ Հարությունյան|website=www.civilnet.am|language=hy|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ Արցախի ՊԲ-ի՝ ադրբեջանական զինուժի կորուստները եղել են 130 զոհ, 260 վիրավոր, 29 տարբեր տեսակի զրահատեխնիկա, 3 ՏՈՍՍ ծանր հրանետային կայանքներ և 11 անօդաչու թռչող սարքեր<ref>{{Cite web|url=https://artsakhpress.am/arm/news/133312/ays-pahin-iravitchaky-sharunakum-e-mnal-haraberakanoren-kayun-suren-sarumyan-tesanyut.html|title=Այս պահին իրավիճակը շարունակում է մնալ հարաբերականորեն կայուն. Սուրեն Սարումյան (Տեսանյութ)|last=|first=|date=|website=Artsakh Press|publisher=|accessdate=06/10/2020}}</ref>։ <!-- [[Պատկեր:Artsakh-azer war 2020.png|մինի|Հայ-ադրբեջանական պատերազմից վնասված բնակավայրեր </br> {{Colorbox|#FEF0BF}} Արցախի հանրապետության տարածքներ <br> {{Colorbox|#FBE4BB}} [[Ադրբեջան]] </br> [[Պատկեր:Battle icon.jpg|19x19փքս]] Վնասված բնակավայրեր]] --> === Հոկտեմբերի 1 === Հոկտեմբերի 1-ին նախորդող գիշերը ըստ ՊԲ-ի եղել է կայուն լարված, իսկ առավոտյան մարտական գործողությունները վերսկսվել են<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30869651.html|title=Գիշերը իրադրությունը եղել է կայուն-լարված, մարտական գործողություններն առավոտյան վերսկսվել են. Արցախի ՊՆ|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակի՝ պատերազմը սկսվելուց ի վեր հոկտեմբերի 1-ի գիշերը եղել է առաջին գիշերը, երբ բացառությամբ մի քանի դեպքերի՝ եղել է հարբերական անդորր<ref name=":1">{{Cite news|date=2020-10-10|title=Nagorno-Karabakh: Armenia and Azerbaijan shaky ceasefire in force|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54488386|access-date=2020-10-10|archive-date=10 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010002202/https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54488386|url-status=live}}</ref>։ Ըստ մամուլի խոսնակի՝ ադրբեջանական զինված ուժերի զոհերի մեջ գերակշռում էին ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչները՝ [[Թալիշներ|թալիշներն]] ու [[Լեզգիներ|լեզգիները]], մահացած զինվորականների համազգեստների գրպաններում գտնվել են ներարկիչներ<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.yerkir.am/news/view/215014.html|title=Այս գիշեր առաջին անգամ առաջնագծի ամբողջ երկայնքով հարաբերական անդորր է եղել. Վահրամ Պողոսյան|last=One|first=Studio|website=www.yerkir.am|language=am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունի]] քաղաքում Ադրբեջանական հրթիռից վիրավորում են ստացել ֆրանսիական Le Monde պարբերականի երկու լրագրողներ<ref>{{Cite web|url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/01/Le-Monde-պարբերականի-լրագրողները-Մարտունիում-հրետակոծության-տակ-են-ընկել-ու-վիրավորվել/324051|title=Le Monde պարբերականի լրագրողները Մարտունիում հրետակոծության տակ են ընկել ու վիրավորվել|website=www.1lurer.am|language=hy|accessdate=2020-10-06}}</ref>, որոնց վիրահատել են Ստեփանակերտի հիվանդանոցում, ապա տեղափոխել Երևան<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30869988.html|title=Արցախում վիրավորված ֆրանսիացի լրագրողները տեղափոխվեցին Երևան՝ «Էրեբունի» բ/կ|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>, իսկ հաջորդ օրը հատուկ չվերթով նրանք տեղափոխվել են Ֆրանսիա<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30868486.html|title=Ֆրանսիան օդանավ կուղարկի Ղարաբաղում վիրավորված լրագրողներին դուրս հանելու համար|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ [[Ֆրանսիա]]յի նախագահ [[Էմանուել Մակրոն]]ը հայտարարել է, որ ավելի քան 300 սիրիացի իսլամիստ թուրքական Ղազիանթեփով ուղարկվել է Ադրբեջան՝ պատերազմին մասնակցելու նպատակով։ Նա նաև հայտնել է, որ տեղեկությունը հաստատված փաստ է, այդ մարդիկ նույնականացվել են և նրանց հետևում են, նրանք բոլորն էլ կապ ունեն «[[Իսլամական պետություն]]» ահաբեկչական կազմակերպության հետ<ref>{{Cite web |url=https://www.aysor.am/am/news/2020/10/02/Մակրոն-300-իսլամիստ/1750273 |title=Մակրոն. Ավելի քան 300 սիրիացի իսլամիստ Թուրքիայի տարածքով ուղարկվել է Ղարաբաղ. կարմիր գիծը հատվել է}}</ref>։ Հայկական կողմը հաղորդել էր հակառակորդի 3 ռազմական ինքնաթիռ, 2 ուղղաթիռ և 13 անօդաչու թռչող սարք խոցելու մասին։ Արցախի Պաշտպանության բանակի նախնական տվյալներով՝ խոցված օդանավերը Սու-25, ուղղաթիռները՝ Մի-24 տիպի էին<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30869621.html |title=Վաղ առավոտյան խոցվել է հակառակորդի 1-ական ինքնաթիռ և անօդաչու. ՀՀ ՊՆ խոսնակ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ Հայաստանի Հանրապետության հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ) տեղորոշման հոկտեմբերի 2-ի ժամը 00։15-ի տվյալների՝ Հայաստանի Զինված ուժերի կողմից խոցվել է 4 անօդաչու թռչող սարք՝ 1-ը` Կոտայքի, ևս 3-ը` Գեղարքունիքի մարզում։ Բոլոր խոցված անօդաչուները, ըստ Շուշան Ստեփանյանի, եղել են հետախուզական։ Հայաստանի օդային տարածքում ընդհանուր առմամբ հոկտեմբերի 1-ին խոցվել է հակառակորդի 7 անօդաչու սարք։ Գեղարքունիքի մարզի տարածքում հայտնված 6 անօդաչու թռչող սարքերից մեկից հրթիռ է արձակվել [[Մեծ Մասրիկ]] բնակավայրի վրա, ինչի հետևանքով մեկ քաղաքացիական անձ է զոհվել, ևս երկուսը՝ վիրավորվել<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30869609.html |title=ՊՆ խոսնակ. Գիշերը խոցված 4 անօդաչուները հետախուզական էին |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Երեկոյան Ադրբեջանական զինուժի կողմից հրետակոծվել է Սոթք-Քարվաճառ ավտոճանապարհը<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30868643.html|title=ՊՆ խոսնակ. Ադրբեջանը հրետակոծել է Վարդենիս-Սոթք ավտոճանապարհը|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ [[File:ԱԹՍ-ի խոցումը Արցախի ՊԲ-ի կողմից Ստեփանակերտում.jpg|thumb|ԱԹՍ-ի խոցումը Արցախի ՊԲ-ի կողմից Ստեփանակերտում]] [[File:ԱԹՍ-ի խոցումը Արցախի ՊԲ-ի կողմից (Ստեփանակերտում).jpg|thumb|ԱԹՍ-ի խոցումը Արցախի ՊԲ-ի կողմից Ստեփանակերտում]] === Հոկտեմբերի 2 === Հոկտեմբերի 2-ի առավոտյան ժամը 07:55-ի սահմաններում հայկական ուժերի [[Հակաօդային պաշտպանություն|հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ)]] ստորաբաժանումները Արցախի հյուսիսարևելյան ուղղությամբ խոցել են հակառակորդի մեկական ինքնաթիռ և անօդաչու թռչող սարք, իսկ հակառակորդի՝ առանձին հատվածներում հայկական զորքերի պաշտպանությունը ճեղքելու փորձերը ձախողվել են<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30869621.html |title=Վաղ առավոտյան խոցվել է հակառակորդի 1-ական ինքնաթիռ և անօդաչու. ՀՀ ՊՆ խոսնակ |last=Anonymous |date=2020-08-26 |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ժամը 12:15-ին Հայկական ՀՕՊ ուժերը Արցախի հարավարևելյան ուղղությամբ խոցել են ադրբեջանական զինուժի ևս մեկ ինքնաթիռ, իսկ հյուսիսային ուղղությամբ ժամը 12:07-ից 12:10-ն ընկած ժամանակահատվածում՝ 2 անօդաչու թռչող սարք (ԱԹՍ)։ Ճակատի տարբեր ուղղություններում ընթացել են մարտեր, ոչնչացվել են հակառակորդի կենդանի ուժ և զրահատեխնիկա, մասնավորապես՝ տանկեր<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30870145.html |title=Խոցվել է հակառակորդի ևս 1 ինքնաթիռ, 2 անօդաչու. ՀՀ ՊՆ խոսնակ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Արցախի Պաշտպանության բանակի փոխհրամանատար Արթուր Սարգսյանը հոկտեմբերի 2-ի առավոտյան հայտնել է, որ ադրբեջանցի խոցված սպայի մոտ հայտնաբերված իսրայելական «Թադիրա» մակնիշի ռադիոկայանի վերծանման արդյունքում պարզվել է, որ նշված ուղղություններում խմբավորումները ղեկավարվում են հիմնականում արաբերենով<ref>{{Cite web |url=https://www.panarmenian.net/arm/news/285882/Ադրբեջանցի |title=Ադրբեջանցի սպայի մոտ իսրայելական ռադիոկայան են գտել. Վերծանմամբ պարզվել է՝ ղեկավարվում են արաբերեն }}</ref>։ Շարունակվել է հակառակորդի կողմից խաղաղ բնակավայրերի թիրախավորումը, հրթիռակոծվել են [[Ստեփանակերտ]] և [[Հադրութ]] քաղաքները, որի հետևանքով եղել են վիրավորներ քաղաքացիական բնակչության շրջանում, Ստեփանակերտում փրկարար ծառայության շենքը մասնակի ավերվել է, որի արդյունքում եղել են 7 վիրավորներ, փլուզվել են հարյուրավոր տներ, նաև դպրոցներ ու հիվանդանոցներ, արձանագրվել է նաև 1 մահվան դեպք։ Խաղաղ բնակչությանը թիրախավորելու մասին ահազանգել է նաև Արցախում [[Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտե|Կարմիր խաչի]] առաքելության ղեկավար Բերտրան Լամոնը<ref>{{Cite web |url=https://www.icrc.org/en/document/nagorno-karabakh-conflict-civilians-bearing-brunt-surge-violence |title=Nagorno-Karabakh conflict: Civilians bearing brunt of surge in violence |date=2020-10-02 |website=International Committee of the Red Cross |language=en |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Հրետակոծության տակ է հայտնվել նաև [[Մարտակերտ]]ում ռուս և հայ լրագրողների տեղափոխող մի ավտոբուս։ Տեղեկությունը տարածել է ռուսական ՌԻԱ Նովոստի գործակալության թղթակիցը, ում խոսքով ավտոբուսում գտնվողները չեն տուժել<ref>{{Cite web |url=https://www.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-bus-idUKKBN26N2B6 |title=Bus carrying Russia, Armenian journalists hit by artillery fire in Nagorno-Karabakh - RIA |last=Staff |first=Reuters |date=2020-10-02 |language=en |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հակառակորդը հոկտեմբերի 2-ին ունեցել է 520 զոհ, ավելի քան 700 վիրավոր, կորցրել է մոտ 45 միավոր զրահատեխնիկա, 6 ինքնաթիռ, որոնց մեծ մասը օդում չեն խոցվել, 3 ուղղաթիռ և 6 ԱԹՍ։ Նա նշել է նաև, որ Հադրութ և Ստեփանակերտ քաղաքներին հասցված հարվածներից տուժել են մեծ թվով բնակիչներ, շինություններ, քաղաքացիական պաշտպանության ինստիտուտներ, ենթակառուցվածքներ։ Ընդհանուր առմամբ հայ-ադրբեջանական սահմանի ամբողջ երկայնքով եղել է համեմատաբար հանգիստ իրավիճակ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30870931.html |title=Մարտերն այս պահին շարունակվում են, հիմնական ուղղությունները հյուսիսը և հարավն են. Արծրուն Հովհաննիսյան |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի հրամանագրով՝ [[Արցախյան ազատամարտ]]ի և [[Քառօրյա պատերազմ|ապրիլյան պատերազմի]] օրերից հայտնի հրամանատար [[Կարեն Ջալավյան]]ը պարգևատրվել է «Ոսկե արծիվ» շքանշանով և արժանացել Արցախի հերոսի կոչման։ Միջոցառումը տեղի է ունեցել բանակի մարտական կառավարման կենտրոնում՝ Պաշտպանության բանակի բարձրագույն հրամկազմի ներկայությամբ։ Ըստ Արայիկ Հարությունյանի՝ «Եղնիկներ»-ի հերոսական մարտական գործողությունների արդյունքում Կարեն Ջալավյանի հրամանատարությամբ ոչ միայն գրավել են անհրաժեշտ ստրատեգիական կետեր, այլ նաև հակառակորդին կարողացել են պատճառել բավականին մեծ կորուստներ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30869690.html |title=Հրամանատար Կարեն Ջալավյանը՝ Արցախի հերոս |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 3 === [[Պատկեր:Clashes between the armies of Azerbaijan and Artsakh 8.jpg|մինի|Խփվել է ադրբեջանական բանակի տանկը]] Գիշերվա ընթացքում արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտում մարտերը տարբեր ինտենսիվությամբ շարունակվել են։ Առավել թեժ մարտեր են ընթացել ճակատային գծի հյուսիսային և հարավային ուղղություններում, որտեղ հակառակորդը, ռազմաճակատ նետելով նոր ուժեր, անցել է հարձակման։ ՊԲ ստորաբաժանումները դիմադրություն են ցուցաբերել և մեծ կորուստներ պատճառել հակառակորդին։ Հարավային ուղղությամբ ոչնչացվել է հակառակորդի 3 ինքնաթիռ<ref>{{Cite web |url=http://nkrmil.am/news/view/2952 |title=Հաղորդագրություն | ԼՂՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական կայք |last=LLC |first=Academy Of Development |website=nkrmil.am |accessdate=2020-10-08}}http://nkrmil.am/news/view/2952</ref>։ ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանը հայտնում է, որ ըստ հետախուզական տվյալների` ադրբեջանական զոհերի քանակն արդեն անցնում է 3000-ը, իսկ դիերի մի մեծ մասը գտնվում է չեզոք գոտում ու նրանց այնտեղից հանելու ուղղությամբ գործնականում ոչ մի քայլ չի ձեռնարկվում<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30871568.html |title=Ադրբեջանական զոհերի քանակն արդեն անցնում է 3000-ը. Արծրուն Հովհաննիսյան |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}https://www.azatutyun.am/a/30871568.html</ref>։ Ըստ Արցախի Պաշտպանության նախարարության տվյալների` մարտերի ընթացքում զոհվել են 51 զինծառայողներ<ref>{{Cite web |url=http://nkrmil.am/news/view/2955 |title=Հաղորդագրություն | ԼՂՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական կայք |last=LLC |first=Academy Of Development |website=nkrmil.am |accessdate=2020-10-08}}http://nkrmil.am/news/view/2955</ref>։ Ցերեկվա ընթացքում Արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտում մարտական գործողությունները չեն դադարել։ ՊԲ ստորաբաժանումները հաջողությամբ իրականացրել են իրենց առջև դրված մարտական խնդիրները և հակառակորդին պատճառել կենդանի ուժի և զինտեխնիկայի զգալի կորուստներ։ Մասնավորապես ժամը 15:50-ի սահմանում ՊԲ հակաօդային պաշտպանության միջոցները հարավային ուղղությամբ խոցել են հակառակորդի 1 ուղղաթիռ<ref>{{Cite web |url=http://nkrmil.am/news/view/2956 |title=Հաղորդագրություն | ԼՂՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական կայք |last=LLC |first=Academy Of Development |website=nkrmil.am |accessdate=2020-10-08}}http://nkrmil.am/news/view/2956</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի` Ադրբեջանը հեռահար խոցման միջոցներով հարվածել է քաղաքացիական այնպիսի ենթակառուցվածքների, որոնք կարող են բնապահպանական աղետ առաջացնել<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30871697.html |title=Ադրբեջանն անցել է քաղաքացիական այն ենթակառուցվածքների ոչնչացմանը, որոնք կարող են նաև բնապահպանական աղետ առաջացնել. Հովհաննիսյան |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}https://www.azatutyun.am/a/30871697.html</ref>։ Ադրբեջանի կողմից խաղաղ բնակչության նկատմամբ կիրառվել են LAR-160 տեսակի համազարկային կայանքների կասետային արկեր<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/122458 |title=Ադրբեջանը խաղաղ բնակչության նկատմամբ օգտագործում է արգելված LAR-160 տեսակի կասետային արկեր |website=Hetq.am |accessdate=2020-10-08}}https://hetq.am/hy/article/122458</ref>։ === Հոկտեմբերի 4 === [[Պատկեր:Armenian Volunteers Before Heading to Artsakh.jpg|մինի|Հայ կամավորները Արցախ մեկնելուց առաջ]] Առավոտյան Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը հայտնեց, որ Ադրբեջանը շարունակում է հրթիռակոծել մայրաքաղաք Ստեփանակերտը «Պոլոնեզ» և «Սմերչ» համակարգերով, ինչին ի պատասխան՝ Արցախի բանակն այսուհետ կթիրախավորի Ադրբեջանի խոշոր քաղաքներում մշտական տեղակայված զինվորական օբյեկտները։ Հայտարարությունից քիչ անց Արցախի նախագահի խորհրդական Վահրամ Պողոսյանը հայտնեց, որ ոչնչացվել է [[Գանձակի միջազգային օդանավակայան|Գանձակի օդակայանը]], որն օգտագործվում էր նաև Ադրբեջանի ռազմաօդային և հակաօդային պաշտպանության ուժերի կողմից<ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2020/10/04/1140089/ |title=Գյանջայի ռազմական օդանավակայանը հօդս ցնդեց․ Վահրամ Պողոսյան}}</ref>։ Երեկոյան Արցախի նախագահի խոսնակը հայտնեց, որ Ադրբեջանը սկսել է հրթիռակոծել նաև Շուշին։ Ստեփանակերտում և Շուշիում հրթիռակոծությունների հետևանքով կան քաղաքացիական զոհեր<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201004/24761989/hrtirakocum-en-shushin-ka-zoher-ev-viravorner.html |title=Հրթիռակոծում են Շուշին. կան զոհեր և վիրավորներ}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 5 === Հայաստանի ՊՆ Շուշան Ստեփանյանը առավոտյան նշեց, որ նախորդ գիշերվա ընթացքում մարտերը տարբեր ինտենսիվությամբ շարունակվել են<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30875343.html |title=Մարտերը տարբեր ինտենսիվությամբ շարունակվում են. ՀՀ ՊՆ խոսնակ |date=2020-10-03 |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Արցախի ՊԲ-ն հայտարարություն տարածեց, որ ադրբեջանական զինուժը պատրաստվում է հարձակման<ref>{{Cite web |url=https://loritv.am/news/region/hakarhakorde-nakhapatrastvowm-e-hardzakoghakan-gortsoghowt-yownneri-ah-pn |title=Հակառակորդը նախապատրաստվում է հարձակողական գործողությունների. ԱՀ ՊՆ |website=loritv.am |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Առավոտյան [[Իրան]]ի մեջլիսի պատգամավորներն այցելեցին Արցախի սահման<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/10/05/Իրանի-Մեջլիսի-մի-խումբ-պատգամավորներ-այցելել-են-Ղարաբաղի-սահման/399177 |title=Իրանի Մեջլիսի մի խումբ պատգամավորներ այցելել են Լեռնային Ղարաբաղի սահման |website=www.civilnet.am |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ «Ադրբեջանը շարունակում է հարվածներ հասցնել քաղաքացիական ենթակառուցվածքներին Ստեփանակերտում։ Չեն շրջանցում նույնիսկ դպրոցներն ու մանկապարտեզները»,- նշել է տեղեկատվական կենտրոնը և գրառմանը կից հրապարակել լուսանկարներ<ref>[https://news.am/arm/news/606135.html Ադրբեջանը հարվածներ է հասցրել դպրոցներին ու մանկապարտեզներին (ֆոտո)]</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի, Ստեփանակերտը հրթիռակոծվում է «Սմերչ», «Պոլոնեզ» և «Կասիրգա» համակարգերից<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/10/05/Ստեփանակերտը-հրթիռակոծվել-է-«Սմերչ»-«Պոլոնեզ»-և-«Կասիրգա»-համակարգերից/399168 |title=Ստեփանակերտը հրթիռակոծվել է «Սմերչ», «Պոլոնեզ» և «Կասիրգա» համակարգերից |website=www.civilnet.am |accessdate=2020-10-08 }}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի հրամանով [[Արցախի հերոս]]ի կոչման են արժանացել 5 զինծառայող<ref>{{Cite web|url=https://hy.armradio.am/2020/10/04/5-%D5%B0%D5%B8%D5%A3%D5%AB-%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D6%81%D5%A5%D5%AC-%D5%A7-%D5%A1%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%AD%D5%AB-%D5%B0%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BD%D5%AB-%D5%AF%D5%B8%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%B4/|title=Եվս 5 հոգի ստացել է Արցախի հերոսի կոչում}}</ref>։ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը կոչ արեց վերջին տարում զորացրված ժամկետային զինծառայողներին ևս կամավորագրվել և մեկնել ռազմաճակատ` չնայած օրենքը թույլ չի տալիս վերջին մեկ տարում զորացրված ժամկետային զինծառայողներին զորակոչել<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30876546.html |title=«Տղե՛րք, հայրենիքն ունի ձեր կարիքը». Փաշինյանը վերջին 1 տարում զորացրվածներին կոչ արեց զինվորագրվել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Հայկական կողմի խաղաղ բնակչության մեջ զոհերի թիվը հասավ 19-ի, իսկ վիրավորներինը՝ 90<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30876026.html |title=Արցախում արդեն 19 խաղաղ բնակիչ է զոհվել, վիրավորվել՝ 80-ը |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Արցախի ՊԲ-ն հայտնեց 21 զոհված զինծառայողի անուն․ զոհերի թիվը հասավ 223-ի<ref>{{Cite web |url=https://www.usanogh.am/glxavor/pb-hay-zoheri-cucak-paterazm/ |title=ՊԲ-ն զոհերի ցուցակ է հրապարակել |date=2020-10-05 |language=en-US |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Ըստ հայկական զինված ուժերի՝ միայն հարավային ուղղությամբ ադրբեջանական զինուժը հոկտեմբերի 5-ի դրությամբ տվել է մոտ 200 զոհ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30876655.html |title=Ըստ հայկական կողմի` «Ադրբեջանն այսօր 200-ից ավելի զոհ է տվել միայն հարավային ուղղությամբ» |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Amnesty International իրավապաշտպան կազմակերպությունը հայտարարել է, որ իր փորձագետները Ստեփանակերտում հաստատել են՝ Արցախի մայրաքաղաքը ռմբակոծվել է իսրայելական արտադրության M095 DPICM տեսակի կասետային ռումբերով, որոնք միջազգային իրավունքով արգելված են։ Թեև Ադրբեջանը հաղորդել է իր մեծությամբ երկրորդ քաղաքի՝ Գանձակի և այլ բնակավայրերի հրետակոծության մասին, և չնայած իրավապաշտպան կազմակերպության փորձագետները հաստատել են, որ 300 միլիմետր տրամաչափի «Սմերչ» հրթիռային համակարգերն իսկապես օգտագործվել են հայկական ուժերի կողմից, Բաքվի ներկայացրած ֆոտո և վիդեո ապացույցները դեռևս թույլ չեն տալիս եզրակացություն անել հատուկ թիրախավորման, ինչպես նաև այն մասին, թե հրթիռային մարտագլխիկներում եղել է կասետային զինամթերք<ref>{{Cite web |url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2020/10/armenia-azerbaijan-civilians-must-be-protected-from-use-of-banned-cluster-bombs/ |title=Armenia/Azerbaijan: Civilians must be protected from use of banned cluster bombs |website=www.amnesty.org |language=en |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 6 === Հոկտեմբերի 5-ի, լույս 6-ի գիշերը առաջնագծում իրադրությունը եղել է հարաբերական կայուն-լարված։ Արցախի ՊԲ տեղեկություններով, կեսօրին մոտ Ադրբեջանի զինված ուժերը հարձակում են սկսել Արցախի և Ադրբեջանի միջև շփման գծի հարավային ուղղությամբ՝ օգտագործելով ռեզերվային ուժեր և մեծաքանակ ռազմական տեխնիկա, ներառյալ՝ տանկեր և հրետանի<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30878454.html |title=Հրթիռակոծվում է Ստեփանակերտը, հայտնում է ՊՆ խոսնակը |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Ադրբեջանի կողմից նորից հրթիռակոծվել են Ստեփանակերտն ու Շուշին։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ ժամը 14:00-ի սահմաններում Արցախի Պաշտպանության բանակի հատուկ նշանակության ստորաբաժանման և «Կամավորական շարժում» ՀԿ ջոկատի ակտիվ մասնակցությամբ, հյուսիսային ուղղությամբ կազմակերպվել է հակագրոհ և հետ է վերադարձվել Վարանգաթաղի բարձունքը։ Թուրքական կողմը տվյալ բարձունքում թողել է 6 դիակ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30879963.html|title=Հայկական կողմը հաղորդում է Վարանգաթաղ բարձունքը ետ վերցնելու մասին|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2020-10-11}}</ref>։ [[Հայաստանի Հանրապետության նախագահ|Հայաստանի նախագահի]] աշխատակազմը ընդհանուր առմամբ 81,3 միլիոն դրամ է հատկացրել Արցախի վերականգնման և անհրաժեշտ այլ կարիքների համար<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30878419.html |title=ՀՀ նախագահի աշխատակազմը 81,3 մլն դրամ է հատկացրել Արցախի վերականգնմանը և այլ կարիքներին |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 7 === Ամբողջ գիշեր հրթիռակոծվել է [[Ստեփանակերտ]]ը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30881753.html |title=Ողջ գիշեր Ստեփանակերտը եղել է հրթիռակոծության տակ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ըստ ՀՀ ՊՆ-ի՝ գիշերվա ընթացքում ադրբեջանական կողմը փորձել է առաջանալ և ամրանալ հարավարևելյան ուղղությամբ, սակայն հայկական զինված ուժերի հրթիռահրետանային դիպուկ կրակով ադրբեջանական ստորաբաժանումները չեզոքացվել են։ Առավոտյան 06:30-ին` հերթական հրթիռահրետանային հարվածից հետո, մարտադաշտում թողել են ևս 60 զոհ, ինչպես նաև 22 միավոր խոցված և մի քանի տասնյակ սարքին տեխնիկա, թուրքական գերհագեցած երեք բրիգադների մնացորդները խուճապահար դիմել են փախուստի։ Հայկական ստորաբաժանումների դիպուկ կրակով առավոտյան հարավարևելյան ուղղությամբ խոցվել է հակառակորդի վառելաքսուքային պահպանման խոշոր բազա<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/381409 |title=Գիշերվա ընթացքում հակառակորդը փորձել է առաջանալ և ամրանալ հարավարևելյան ուղղությամբ (Ջեբրայիլ չհասած)․ՊՆ խոսնակ |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հայկական կողմը հրապարակեց 40 զոհի անուն<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201007/24800141/haykakan-koxmy-40-nor-zoh-uni-.html |title=Հայկական կողմը ևս 40 զոհ ունի. ՊԲ–ն հրապարակել է նրանց անունները |website=Sputnik Armenian |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հայկական զինուժը հրապարակեց Մեխակավանից ադրբեջանական ուժերի հետշպրտման տեսանյութ<ref>{{Cite web |url=https://factor.am/292203.html |title=Հակառակորդի խոշոր կուտակման ոչնչացումը Ջաբրայիլ մտնելու փորձի ժամանակ. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ |last=Technologies |first=Peyotto |website=factor.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հյուսիսային ուղղությամբ հայկական կողմն ունի զգալի առաջխաղացում<ref>{{Cite web |url=https://www.1in.am/2835696.html |title=ՊԲ բանակի ստորաբաժանումները հյուսիսային ուղղությամբ զգալի առաջխաղացում ունեն. Արծրուն Հովհաննիսյան (տեսանյութ) |last=Technologies |first=Peyotto |website=1in.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Նա նշեց նաև, որ մարտերը ծանր են<ref>{{Cite web |url=https://www.1in.am/2835700.html |title=Մարտերը դժվար են, ծանր են, հակառակորդը մեծ ուժեր և միջոցներ է կիրառում. Արծրուն Հովհաննիսյան (տեսանյութ) |last=Technologies |first=Peyotto |website=1in.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ 16։00-ի մոտ Արցախի ՊԲ-ն հայտարարեց ևս 40 զոհի անուն<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30880427.html |title=Արցախի ՊՆ-ն հրապարակեց զոհված ևս 40 զինծառայողների անուններ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ երեկոյան հրթիռակոծվել են [[Շուշի]]ն և այլ քաղաքներ<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/07/Հրթիռակոծվում-են-Շուշին-և-այլ-քաղաքները․-Արծրուն-Հովհաննիսյան/330089 |title=Հրթիռակոծվում են Շուշին և այլ քաղաքներ․ Արծրուն Հովհաննիսյան |website=www.1lurer.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Վնասվել է նաև Շուշիի մշակույթի տունը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30880677.html |title=Շուշիի մշակույթի տունը ավերակների է վերածվել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ըստ պաշտոնական տվյալների` սեպտեմբերի 27-ից մինչև հոկտեմբերի 7-ն ընկած ժամանակահատվածում Արցախում վիրավորվել է 93 քաղաքացիական բնակիչ, կա 20 զոհ, չհաշված Հայաստանի տարածքում 2 զոհը (Մեծ Մասրիկում, Վարդենիսում)։ Հիմնովին կամ մասնակի ավերվել է 4600 անշարժ գույք, 430 մասնավոր գույք է շարքից դուրս եկել, 750 տարբեր ենթակառուցվածքներ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30883778.html |title=Առավոտյան նորից սկսել են Ստեփանակերտը հրթիռակոծել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 8 === Ողջ գիշեր Ստեփանակերտը եղել է հրթիռակոծության տակ․ հոկտեմբերի 7-ի երեկոյան՝ 20։30-ից սկսած մինչև լուսաբաց որոշակի ընդմիջումներով հնչել է օդային տագնապի ազդանշան, ինչը նշանակում է, որ երկնքում ոչ միայն անօդաչու թռչող սարք է եղել, այլև ՀՕՊ-ն է աշխատել այն չեզոքացնելու ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30881753.html |title=Ողջ գիշեր Ստեփանակերտը եղել է հրթիռակոծության տակ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Մարտերը վերսկսվել են և՛ հարավային, և՛ հյուսիսային ուղղություններում։ Արցախի տեղեկատվական շտաբը հայտնել է, որ հոկտեմբերի 8-ին երկու անգամ հրթիռակոծվել է [[Շուշի]]ի [[Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց մայր տաճար]]ը։ Երկրորդ հարվածի ժամանակ տեղում լրագրողներ են եղել, որոնք նկարահանում էին առաջին հարվածի հետևանքները։ Ըստ Արցախի օմբուդսմենի՝ երեք լրագրող վիրավորվել է, նրանց թվում և ռուս լրագրողներ Յուրի Պետրովիչ Կատյոնկը և Լևոն Արզանովը, ինչպես նաև նրանց ուղեկցող խմբի անդամ Հրանտ Բալադյանը։ Արցախի օմբուդսմեն Արտակ Բեգլարյանի տվյալներով՝ ադրբեջանական զինված ուժերը հրթիռակոծել են նաև Շուշիի մզկիթի շրջակայքը։ 12 օր շարունակվող ռազմական գործողությունների հետևանքով հայկական կողմի զոհված զինծառայողների թիվը հասել է 350-ի։ Ադրբեջանը շարունակում է չհրապարակել ռազմական կորուստները, հայտնում է միայն քաղաքացիական բնակչության շրջանում զոհերի և տուժածների մասին։ Համաձայն Պաշտպանության նախարարության հաղորդագրության՝ ժամը 14։00-ի սահմաններում Ադրբեջանը հարավային սահմանի երկու ուղղություններով գրոհ է ձեռնարկել, որը Պաշտպանության բանակի ստորաբաժանումները կասեցրել են, Ադրբեջանական զինուժին պատճառվել են կենդանի ուժի զգալի կորուստներ, խոցվել է 9 միավոր զրահատեխնիկա։ Հարավային ուղղությամբ Արդբեջանը հարձակումը սկսել է առավոտից, սակայն զոհեր տալով և տեխնիկայի կորուստով Ջեբրայիլի մատույցներում` փախուստի է դիմել։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ ոչնչացվել է Ադրբեջանի չորս միավոր Դ-30 հաուբից՝ անձնակազմով և զինամթերքով, խոցվել է երկու ԱԹՍ։ Պաշտոնական Բաքուն հայտնել է, որ հայկական կողմից «Գրադ» և «Սմերչ» է կիրառվում։ Ըստ Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեդ Հաջիևի՝ «Գրադ» կայանքներից մեկը ադրբեջանցիները կարողացել են հրթիռով խոցել։ Ադրբեջանի նախագահ Ալիևը հայտարարել է, թե հայկական ուժերը Ադրբեջանին հարվածում են բալիստիկ հրթիռներով, ինչի համար «պետք է պատասխանատվություն կրեն»։ Հայաստանի պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանը հայտնում է, որ մարտական գործողությունների ընթացքում Ադրբեջանը տարածում է ապատեղեկատվություն<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30882372.html |title=Հրթիռակոծվել է Շուշիի Ղազանչեցոց եկեղեցին |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 9 === Առավոտյան ժամը 10։00-ից սկսած կրկին սկսվել է ակտիվ հրթիռակոծությունը Ստեփանակերտի ուղղությամբ։ Պարբերաբար հնչել է ՀՕՊ ազդանշան, ինչը ենթադրում է, որ տարածքում անօդաչու թռչող սարք է եղել։ Երկրորդ հրթիռակոծությունը տեղի է ունեցել ժամը 15։00-ին։ Հարկ է նշել, որ քաղաքում որևէ ռազմական օբյեկտ չկա։ Մոսկվայում հոկտեմբերի 9-ին մեկնարկել են Հայաստանի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների բանակցությունները։ Մինչ այդ՝ կեսգիշերին մոտ, Կրեմլի պաշտոնական կայքում հրապարակվել էր Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի կոչը՝ մարդասիրական նպատակներով Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում հրադադար հայտարարել՝ գերիների և զոհերի աճյունների փոխանակման համար։ Պաշտոնական Մոսկվան չի օգտագործել բանակցություններ տերմինը՝ դրանք կոչելով խորհրդակցություններ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30884475.html |title=Մոսկվայում 6 ժամից ավելի է` ընթանում է Հայաստանի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի ԱԳ նախարարների հանդիպումը |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ամերիկայի տարբեր քաղաքներում բնակվող հայերը մի քանի օր բողոքի ակցիաներ են անկացրել ընդդեմ Ադրբեջանի և Թուրքիայի։ Ցույց էր տեղի ունեցել նաև Լոս Անջելեսում, տեղի հայերը մի քանի ժամով փակ էին պահել Հոլիվուդի բանուկ փողոցներից մեկը, հասել CNN հեռուստաընկերության առջև ու օբյեկտիվ լուսաբանում պահանջել։ Վաշինգտոնում հայերն ամերիկյան կառավարությանն ուղղված պահանջներից բացի, դիմել էին նաև միջազգային մամուլին՝ հետևողականորեն և օբյեկտիվ լուսաբանել Ադրբեջանի կողմից Արցախին հայտարարված պատերազմը։ Կազմակերպիչներից Քրիստինե Հալաջյանը հայտարարել է, որ հարկ եղած դեպքում կանցնեն ամերիկյան բոլոր խոշոր լրատվամիջոցների շենքերով մինչև իրենց ձայնը հասնի Սպիտակ տուն։ Սփռյուքահայերի բողոքի ակցիաները շարունակվել են աշխարհի տարբեր երկրներում, այդ թվում՝ Ֆրանսիայում, Շվեդիայում, Սլովակիայում և այլն <ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30884962.html |title=Սպիտակ տնից մինչև Եվրոպա. հայերի ցույցերը շարունակվում են |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ին հայկական կողմի զոհերի թիվը հասել է 376-ի։ === Հոկտեմբերի 10 === [[Պատկեր:"Artsakh is armenia and that's it" sign in Yerevan, Armenia.png|մինի|«Արցախը Հայաստան է և վերջ» գրություն Երևանի կենտրոնում, հոկտեմբերի 22, 2020]] ԱՀ Պաշտպանության բանակը հայտնում է. «Գիշերվա ընթացքում արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերականորեն կայուն-լարված։ Օպերատիվ-մարտավարական իրադրությունը մնացել է անփոփոխ։ Ռազմաճակատի առանձին հատվածներում շարունակվել են փոխհրաձգություններ, հրետանային մենամարտեր, հակառակորդը հրթիռա-հրետանային հարվածներ է հասցրել նաև խաղաղ բնակավայրերի ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=https://artsakh.news/am/news/191225 |title=«Գիշերը հակամարտության գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերականորեն կայուն-լարված». ԱՀ ՊԲ |website= ԱՐՑԱԽ ԼՐԱՏՎԱԿԱՆ |accessdate=2020-10-10}}</ref>։ Ըստ Շուշան Ստեփանյանի՝ դեռևս առավոտյան 9։30-11։00-ն ընկած ժամանակահատվածում Ադրբեջանը կիրառել է մեծաքանակ ԱԹՍ-ներ, մասնավորապես, Երիցվանք գյուղական համայնքի, ՀՀ-ի Սյունիքի մարզի, [[Կապան (համայնք)|Կապան]] համայնքի [[Արծվանիկ]] բնակավայրի ուղղությամբ, այնուհետև օրվա ընթացքում խախտել է հրադադարի ռեժիմը նաև այլ ուղղություններով։ Հոկտեմբերի 9-ին սկսված և ավելի քան 10 ժամ տևած խորհրդակցութունների արդյունքում հրադադարի մասին պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի միջնորդությամբ Մոսկվայում՝ Հայաստանի ու Ադրբեջանի արտգործնախարարներ Զոհրաբ Մնացականյանի և Ջեյհուն Բայրամովի միջև։ Դռնփակ հանդիպման ավարտին տարածվեց արտգործնախարարների համատեղ հայտարարությունը, որով կողմերը համաձայնեցին 72 ժամ հրադադար հաստատել հոկտեմբերի 10-ից` ժամը 12:00 -ից մարդասիրական նկատառումներով՝ ռազմագերիների փոխանակման և զոհվածների աճյունների դուրսբերման համար` Կարմիր խաչի միջնորդությամբ և վերջինիս չափանիշներով<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30885579.html |title=Հոկտեմբերի 10-ից` ժամը 12-ից հրադադար է հաստատվում` մարդասիրական նկատառումներով |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Պայմանավորվածության համաձայն՝ կրակի դադարեցման հստակ պարամետրերը կհամաձայնեցվեն հավելյալ։ Հայաստանի Հանրապետությունը և Ադրբեջանի Հանրապետությունը, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների միջնորդությամբ, կարգավորման հիմնարար սկզբունքների հիման վրա ձեռնամուխ են լինելու առարկայական բանակցությունների՝ խաղաղ կարգավորմանը հասնելու նպատակով։ Կողմերը վերահաստատում են բանակցային գործընթացի ձևաչափի անփոփոխությունը։ Սակայն հրադադարի մասին պայմանավորվածությունը խախտվեց Ադրբեջանի կողմից 12։05-ին՝ գրոհելով Կարախամբեյլի կոչվող տեղամասի ուղղությամբ։ Ադրբեջանական կողմը դիվերսիոն-հետախուզական ներթափանցման փորձ է ձեռնարկել Հադրութի ուղղությամբ, որի ժամանակ դիվերսիոն խումբը տանը սպանել է 2 բնակչի՝ մոր ու հաշմանդամություն ունեցող նրա որդուն։ Հրթիռակոծվել է Ստեփանակերտը։ Շուշան Ստեփանյանի հաղորդմամբ՝ օրվա ընթացքում Հայաստանի պաշտպանության նախարար, ՀՀ գերիների, պատանդների և անհայտ կորած անձանց հարցերով զբաղվող միջգերատեսչական հանձնաժողովի նախագահ Դավիթ Տոնոյանն ընդունել է Հայաստանում ԿԽՄԿ պատվիրակության ղեկավար Քլեր Մեյթրոյի գլխավորած պատվիրակությանը։ Հանդիպման ընթացքում քննարկվել է մարդասիրական նպատակներով հայտարարված կրակի դադարեցման և ռազմագերիների ու զոհվածների մարմինների փոխանակման համար Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի միջնորդությամբ ու վերջինիս չափանիշների համաձայն համապատասխան գործողությունների իրականացման ընթացակարգը, որը համակարգվելու է Արցախի իշխանությունների հետ։ === Հոկտեմբերի 11 === Ըստ Ադրբեջանի իշխանությունների պնդումների` հոկտեմբերի 10-ի լույս 11-ի գիշերը Գանձակ քաղաքի կենտրոնական մասում տեղակայված բազմաբնակարան շենքին հայկական զինված ուժերի հասցրած հրթիռային հարվածի հետևանքով զոհվել է 9 մարդ, 28-ը՝ վիրավորվել։ Վնասվել են մեծ թվով քաղաքացիական օբյեկտներ<ref name="lemonde1110">{{Cite web|date=11 October 2020|title=Haut-Karabakh : malgré le cessez-le-feu, les bombardements continuent|url=https://www.lemonde.fr/international/article/2020/10/11/haut-karabakh-des-bombardements-armeniens-nocturnes-font-7-morts-en-azerbaidjan_6055607_3210.html|access-date=12 October 2020|work=[[Le Monde]]/AFP|language=fr|quote=}}</ref><ref>[https://genprosecutor.gov.az/az/post/2979 Ադրբեջանի Հանրապետության գլխավոր դատախազություն]genprosecutor.gov.az/</ref><ref>[https://www.bbc.com/russian/news-54506953 Гянджа: гуманитарное перемирие под ракетным ударом]</ref>։ Արցախի Պաշտպանության բանակը և ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հերքել են Գանձակին հարվածելու վերաբերյալ Ադրբեջանի հայտարարությունը<ref>{{Cite web |url=ՊԲ-ն հերքում է Գյանջային հարվածելու վերաբերյալ Ադրբեջանի հերթական ապատեղեկատվությունը |title=https://hy.armradio.am/2020/10/11/%D5%BA%D5%A2-%D5%B6-%D5%B0%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A5%D5%B6-%D5%A3%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%BB%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D6%82-%D5%BE/}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://armenpress.am/arm/news/1031203.html |title=ՊՆ-ն ու ՊԲ-ն հերքում են Գյանջային հարվածելու վերաբերյալ Ադրբեջանի հերթական ապատեղեկատվությունը}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 12 === Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ գիշերվա ընթացքում շփման գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերական կայուն-լարված։ Ըստ ՊԲ-ի՝ գիշերվա ընթացքում որոշակի ակտիվություններ են նկատվել հյուսիսային, հյուսիս արևելյան և հարավային ուղղություններով<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888278.html |title=Առավոտյան ադրբեջանական կողմը վերսկսել է հրետանու կրակով ուղեկցվող հրաձգությունները |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Առավոտյան ադրբեջանական զինուժը սկսել է հրետակոծել հարավային շփման գծի ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888270.html |title=Գիշերվա ընթացքում, Հովհաննիսյանի փոխանցմամբ, շփման գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերական կայուն-լարված |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակ Վահրամ Պողոսյանի՝ ժամը 11։30-ի դրությամբ ադրբեջանական ուժերը որոշ տեղեր անցել են հարձակման, բայց նրանց չի հաջողվել առաջ գալ<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201012/24868312/adrbejany-krkin-nakhahardzak-gortsoxutyunneri-e-ancel.html |title=Ադրբեջանը կրկին նախահարձակ գործողությունների է անցել տարբեր ուղղություններով |website=Sputnik Armenian |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Ըստ ՀՀ ՊՆ-ի՝ առավոտյան խոցվել է «ԱՆ-2» տիպի անօդաչու ռմբակոծիչ ինքնաթիռ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888866.html |title=ՊՆ խոսնակի փոխանցմամբ, ադրբեջանական կողմի «ԱՆ-2» տիպի անօդաչու ռմբակոծիչ ինքնաթիռ է խոցվել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-16}}</ref> և ևս մեկ Սու-25 գրոհիչ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888917.html |title=Ադրբեջանի օդուժը սահմանի երկայնքով կիրառում է Սու-25-եր, հայտնում է Շուշան Ստեփանյանը |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref> [[Քարվաճառ]]ի ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=http://armtimes.com/hy/article/198509 |title=Քարվաճառում այսօր հակառակորդի ինքնաթիռ է խոցվել. Արծրուն Հովհաննիսյան |website=Armtimes.com |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Դա հերքվեց Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից, բայց հաստատվեց ռազմաճակատից<ref>{{Cite web |url=http://armtimes.com/hy/article/198472 |title=Սու-25-ի խոցումը, իհարկե, ադրբեջանցիները հերքեցին, բայց անձամբ ռազմաճակատից հաստատեցին. ՊՆ ներկայացուցիչ |website=Armtimes.com |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննսիյանի երեկոյան ասուլիսի` այդ պահի դրությամբ Հադրութ քաղաքը գտնվել է հայկական զինված ուժերի վերահսկողության տակ<ref>{{Cite web |url=https://iravaban.net/295448.html |title=Հադրութ քաղաքը գտնվում է մեր զինված ուժերի լիարժեք վերահսկողության տակ․ Արծրուն Հովհաննիսյան |last=Technologies |first=Peyotto |website=iravaban.net |language=hy-AM |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Իսկ Թալիշի ուղղությամբ հակառակորդը գտնվում է գյուղի հյուսիսային մատույցներում<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201012/24882487/talishy-adrbejani-verahskoxutyan-tak-che.html |title=Թալիշ գյուղն Ադրբեջանի վերահսկողության ներքո չէ. Արծրուն Հովհաննիսյան |website=Sputnik Armenian |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 13 === Գիշերվա ընթացքում ռմբակոծվել են [[Մարտակերտ]], [[Ասկերան]] և [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունի]] քաղաքները<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/123011 |title=Գիշերն անհանգիստ է եղել Ասկերան, Մարտունի և Մարտակերտ քաղաքներում |website=Hetq.am |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Առավոտյան թուրքական զինուժի կողմից լայնամաշտաբ հարձակում է սկսվել հարավային, հյուսիսային, հյուսիս-արևեկյան և արևելյան ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=https://medialab.am/102086/ |title=Գիշերը հարաբերական կայուն լարվածությունը մնացել է անփոփոխ, թշնամին հատկապես ակտիվ է ճակատային գծի հյուսիս-արևելյան հատվածում․ ՊԲ |date=2020-10-13 |website=MediaLab Newsroom-Laboratory |language=en-US |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Ադրբեջանի զինուժը պնդում էր, որ հայկական կողմը ռմբակոծել է [[Թարթառի շրջան|Թարթառի]] և [[Աղջաբեդիի շրջան|Աղջաբեդիի]] շրջանների բնակավայրերը, որը Արցախի ՊԲ-ն հերքել է<ref>{{Cite web |url=https://iravaban.net/295490.html |title=Աղջաբեդի շրջանը կրակի տակ պահելու մասին լուրը ևս կեղծ է․ Շուշան Ստեփանյան |last=Technologies |first=Peyotto |website=iravaban.net |language=hy-AM |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Օրվա ընթացքում Իրանի տարածքում՝ [[Արդաբիլի մարզ]]ում անօդաչու թռչող սարք է ընկել, որը վնասել է ցանքատարածությունները<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30890633.html |title=Իրանի հյուսիսում անօդաչու թռչող սարք է կործանվել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Ըստ տարածված տեսանյութի` սարքը իսրայելական արտադրության էր<ref>{{Cite web |url=https://factor.am/294827.html |title=Իրանի ՀՕՊ-ը ոչնչացրել է իսրայելական անօդաչու թռչող սարք |last=Technologies |first=Peyotto |website=factor.am |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Մարտերի ընթացքում զոհվում է գնդապետ Վահագն Ասատրյանը. 2 օր անց վարչապես Նիկոլ Փաշինյանը Հայաստանի նախագահին միջնորդություն է ներկայացնում նրան հետմահու Ազգային հերոսի կոչում շնորհելու մասին։ Համաձայն ադրբեջանական աղբյուրների այդ օրը Հադրութը լօովին անցել է իրենց վերահսկողության տակ, հայկական կողմը դա հերքել է։ === Հոկտեմբերի 14 === 03։23-ին Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը հայտնել է, որ օդային հարվածներով ոչնչացրել է Հայաստանի տարածքում գտնվող որոշ բալիստիկ հրթիռներ<ref>[https://www.gazeta.ru/army/news/2020/10/14/15077467.shtml Минобороны Азербайджана сообщает об уничтожении ракетных комплексов Армении]</ref>։ Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարությունը հաստատել է, որ Հայաստանի տարածքում թիրախավորվել է տեխնիկա՝ ընդամենը ենթադրությունների հիման վրա, թե իբր այդ տեխնիկան պատրաստ է եղել հարվածել Ադրբեջանի խաղաղ բնակավայրերին<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30892833.html |title=Ադրբեջանը շարունակում է խախտել հումանիտար հրադադարը}}</ref><ref>[https://www.bbc.com/russian/live/news-54317944?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=5f86a3adc4548e02bf3cb12b%26%D0%95%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BB%20%D0%BD%D0%B0%20%D0%B7%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%83%20%D0%BE%D0%B1%20%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%87%D1%82%D0%BE%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8%20%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%BE%D0%B2%262020-10-14T07%3A07%3A26.952Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:be183c51-8d7a-49f0-af6d-b05217a14d8b&pinned_post_asset_id=5f86a3adc4548e02bf3cb12b&pinned_post_type=share Ереван ответил на заявление Баку об уничтожении ракетных комплексов]</ref>։ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի խոսնակ [[Դմիտրի Պեսկով]]ը հայտնել է, որ ռուս մասնագետները ստուգում են Ադրբեջանի կողմից ՀՀ տարածքին հարվածելու մասին տեղեկատվությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.armtimes.com/hy/article/198637 |title=Ռուս զինվորականները ստուգում են Ադրբեջանի կողմից ՀՀ տարածքին հարվածելու մասին տեղեկատվությունը. Պեսկով}}</ref>։ ՀՀ ՊՆ ներկայացուցիչ [[Արծրուն Հովհաննիսյան]]ը հայտնել է, որ վաղ առավոտյան Ադրբեջանի զինված ուժերը վերսկսել են լայնածավալ հարձակողական գործողությունները հատկապես հյուսիսային և հարավային ուղղություններով, բայց ոչ դեպի Արաքսի հովիտ։ === Հոկտեմբերի 16 === Վաղ առավոտյան, ադրբեջանական զինված ուժերը և՛ հյուսիսում, և՛ հարավում երկար հրետակոծությունից, հրետանային պատրաստությունից հետո, որի ընթացքում կիրառվել են նաև օդային հարձակման այլ միջոցներ՝ ԱԹՍ-ներ, հրթիռներ, օդուժ, անցել է լայնածավալ հարձակման։ [[Հոկտեմբերի 15]]-ի լույս 16-ի գիշերը, հատկապես լուսադեմին, թշնամին հրետանու կիրառմամբ ինտենսիվ կրակ է բացել [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունի]] քաղաքի և [[Կարմիր Շուկա]] բնակավայրի ուղղությամբ, իսկ առավոտյան` [[Բերդաշեն (Մարտունու շրջան)|Բերդաշեն]] համայնքի ուղղությամբ։ Հրետակոծվել են Ստեփանակերտը, Հադրութի շրջանի Տող, Քաշաթաղի շրջանի [[Տիգրանավան (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Տիգրանավան]], [[Այգեհովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Այգեհովիտ]] և Աղավնո բնակավայրերը։ Վիրավորվել են [[Շոշ]] համայնքի երեք խաղաղ բնակիչ։ Հարավային ուղղությամբ ամբողջ օրը ընթացել են ծանր մարտերը։ Որոշ ուղղություններով հայկական զորքերը կատարել են վերախմբավորումներ։ === Հոկտեմբերի 17 === Հայաստանի օդային տարածքում ՀՀ ԶՈՒ ՀՕՊ ստորաբաժանումները խոցել են հակառակորդի երկու ԱԹՍ։ ՀՀ հակաօդային պաշտպանական համակարգերի կողմից արձանագրվել է ադրբեջանական անօդաչու թռչող սարքերի թռիչքներ Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի մարզի [[Խնածախ (Սյունիքի մարզ)|Խնածախ]], [[Արծվանիկ]], [[Դավիթ Բեկ (գյուղ)|Դավիթ Բեկ]] բնակավայրերի ուղղությամբ, որի ժամանակ նաև հարվածներ են հասցվել տեղում ՀՀ ԶՈՒ ենթակառուցվածքների ուղղությամբ՝ վնասելով նաև քաղաքացիական ենթակառուցվածքներ։ ՀՕՊ ստորաբաժանումները ժամը 16:30-ից 17:45-ը ընկած ժամանակահատվածում ՀՀ օդային տարածքում խոցել են հակառակորդի երեք, Արցախում՝ մեկ ԱԹՍ։ Թե՛ հարավային, թե՛ հյուսիսային հատվածներում ընթացել են մարտեր, որոնք, ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի, ավելի թեժ և ինտենսիվ էին, քան նախորդ երկու օրերին։ Հայաստանի Հանրապետությունը և Ադրբեջանի Հանրապետությունը որոշում են հոկտեմբերի 18-ին, տեղական ժամանակով ժամը՝ 00:00-ից հաստատել մարդասիրական զինադադար։ === Հոկտեմբերի 18 === Ժամը 07:20-ին թշնամին խախտում է մարդասիրական զինադադարը հրետանային ակտիվ կրակով, որից հետո հակառակորդը բարենպաստ դիրքեր գրավելու նպատակով հարձակում է ձեռնարկում հարավային ուղղությամբ (Խուդաֆերինի ջրամբար)։ Երկուստեք ունենում են զոհեր և վիրավորներ։ Հարավային ուղղությամբ ՊԲ ստորաբաժանումները խոցել են հակառակորդի գրոհող 4 տանկ։ Արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտու հարավային թևում հակառակորդը կիրառել է մեծ թվով ԱԹՍ-ներ և հրետանային միջոցներ։ Խոցվել է 2 ԱԹՍ։ === Հոկտեմբերի 19 === Առավոտից թշնամին հրթիռակոծել է Մարտունի քաղաքը, Քաշաթաղի շրջանի [[Ուռեկան]], [[Իշխանաձոր (Քաշաթաղի շրջան)|Իշխանաձոր]], [[Այգեհովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Այգեհովիտ]] և [[Վուրգավան]] համայնքները։ Հայկական կողմը հերքել է Բաքու-Նովոռոսիյսկ [[Նավթամուղ|նավթամուղը]] թիրախավորելու մասին ադրբեջանական լուրերը։ === Հոկտեմբերի 20 === Հյուսիսային թևում հակառակորդը կիրառում է ավիացիա և հրետանի։ Հարավային ուղղությամբ ինտենսիվ ծանր մարտերը շարունակվում են։ Խոցվել է թշնամու ևս 5 ԱԹՍ, 10 զրահատեխնիկա, 1 ինքնաթիռ, թշնամին ունի 50 զոհ։ Մարտակերտի ուղղությամբ կիրառել էր ավիացիա, ռմբակոծել քաղաքացիական ենթակառուցվածքները։ Հայկական կողմը հերքում է [[Գերանբոյ|Գերանբոյի]] և Թերթերի շրջաններին ՀՀ ԶՈՒ կողմից հրետանային հարվածներ հասցնելու մասին ադրբեջանական լուրերը։ === Հոկտեմբերի 21 === Արցախի ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումները հարավային ուղղությամբ ժամը 08:30-ի սահմաններում խոցել են հակառակորդի ինքնաթիռ։ Մարտակերտը՝ հարակից գյուղերով, նորից հայտնվել է թշնամու նշանակետում։ Խոցվել է թշնամու ևս 2 ԱԹՍ, 4 զրահատեխնիկա, կա 150 զոհ։ Կենտրոնական ուղղությամբ ևս ծանր մարտեր են ընթացել, մի քանի դիվերսիոն խմբեր փորձել են ներթափանցել հայկական դիրքեր։ Այնուհետև մարտերի ուղղությունը թեքվել է դեպի հարավ՝ Արաքսի հունին մոտ։ === Հոկտեմբերի 22 === Հակառակորդը Արցախի ողջ սահմանի երկայնքով շարունակել է հարձակողական գործողությունները բոլոր ուղղություններով։ Ակտիվ են եղել ինչպես հյուսիսային, այնպես էլ կենտրոնական և հարավային ուղղությունները։ Կենտրոնական ուղղությամբ մարտական գործողություններ են ընթացել կոնկրետ բնակավայրերի ուղղությամբ։ Այդ օջախային մարտերը իրենցից ներկայացնում են տարբեր դիվերսիոն խմբերի ներթափանցումներ փոքր բնակավայրեր և ճանապարհային, հանգուցային կետեր։ Հարավում՝ տարբեր կետերում, տարբեր օջախային հատվածներում, հակառակորդի տարբեր զորախմբերը փորձել են առաջխաղացում ապահովել ինչպես դեպի արևմուտք, այնպես էլ դեպի հյուսիս և հյուսիս-արևմուտք։ Թեժ մարտեր են ընթացել հատկապես Մարտունու շրջանի Շեխեր և Ջիվանի գյուղերի մատույցներում։ Ադրբեջանական կողմի հայտարարությունը, թե Հայաստանը Գաբալայի և Քյուրդամիրի ուղղությամբ բալիստիկ հրթիռներ է արձակել, հերքվել է հայկական կողմից։ === Հոկտեմբերի 23 === Թշնամական ուժերը հրետակոծել են Ասկերանը, իսկ կեսգիշերին՝ կրկին անգամ թիրախավորել Մարտունին, Ստեփանակերտը և Մարտակերտը։ Վերջինիս վրա կիրառվել է ռազմական ավիացիա։ Լուսադեմին Մարտունու շրջանի Կարմիր Շուկա և Թաղավարդ գյուղերն են հայտնվել Ադրբեջանի թիրախում։ Կիրառվել է սմերչ տեսակի հրթիռներ։ ժամը 14։20-ի սահմաններում թշնամին գրադ կայանքից հրթիռակոծել է Քաշաթաղի շրջանի Քարեգահ համայնքի տարածքը, այնուհետև Քարեգահ-Բերձոր ճանապարհահատվածը։ Երեք արկ ընկել է Բերձորի տարածաշրջան։ Օրվա ընթացքում հատկապես թեժ են եղել կենտրոնականից հարավ ընկնող Շեխեր, Ջիվանիկ և հարակից գյուղերում դիվերսիոն ներթափանցման գործողություններ իրականացրած ադրբեջանական հրոսակախմբերի և դիվերսիոն խմբերի չեզոքացման աշխատանքները։ Հարավային ուղղությամբ գրեթե ողջ օրը ադրբեջանական զինված ուժերի ստորաբաժանումները փորձել են գրոհել Որոտանի ուղղությամբ, հարձակման մի քանի փորձեր տապալվել են, որից հետո, զգալի կորուստներ կրելով, հետ են շպրտվել։ Հրետակոծվել է նաև Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց համայնքը։ Քաղաքացիական բնակչության շրջանում եղել է մեկ վիրավոր։ Եղել են նաև նյութական մեծ վնասներ։ Հարավային ուղղությամբ հայկական ուժերի հաջող գործողության արդյունքում ոչնչացվել է հակառակորդի հատուկ նշանակության խոշոր ստորաբաժանում, 9 միավոր տեխնիկա, իսկ մի քանիսը` առգրավվել։ Գերեվարվել է ադրբեջանական զինուժի զինծառայող, ով վիրահատվել է հայ ռազմաբժիշկների կողմից։ === Հոկտեմբերի 24 === Ադրբեջանական զինված ուժերը պարբերաբար հարձակման փորձեր են կատարում նաև հայկական ԶՈՒ համազգեստներով։ Հիմնական նպատակներն են՝ • Շփոթեցնել հայ զինծառայողներին և դրա հաշվին հաջողությունների հասնել, • Արհեստականորեն նվազեցնել ու թաքցնել իրենց զոհերը, իսկ մյուս կողմից՝ դիակների փոխանակման ժամանակ փորձել դրանք ներկայացնել որպես հայկական զոհեր։ Կեսօրվա ընթացքում սկսվել է հուժկու հրետանային փոխհրաձգություն հյուսիսային հատվածում։ Կենտրոնական ուղղությամբ Մարտունիից դեպի հարավ և Հադրութից մինչև հյուսիսային կողմ՝ անտառների և բնակավայրերի հարակից տարածքներում, չեզոքացվել է դիվերսիոն հետախուզական խմբերից մեկը։ Երեկոյան թշնամական ուժերը հերթական անգամ հրետակոծել են խաղաղ բնակավայրերը, մասնավորապես՝ Մարտունու շրջանի Կարմիր Շուկա, Թաղավարդ, Գիշի, Սպիտակաշեն համայնքներն ու Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց գյուղը։ === Հոկտեմբերի 25 === Հոկտեմբերի 24-ի լույս 25-ի գիշերվա ընթացքում Ադրբեջանը շարունակել է հրետակոծել հայկական բնակավայրերը։ Հրետանի է կիրառվել Մարտունու շրջանի Կարմիր Շուկա, Թաղավարդ, Գիշի, Սպիտակաշեն համայնքների ու Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց գյուղի ուղղությամբ, հրետակոծվել են նաև համայնքների հարակից տարածքները՝ անտառներով ու գյուղատնտեսական նշանակության դաշտավայրերով։ Հետկեսօրին, ադրբեջանական ուժերի կողմից հրետակոծության են ենթարվել Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց, Սղնախ և Մոշխմհատ գյուղերը։ Հադրութից հյուսիս, Մարտունիից հարավ մի քանի գյուղերում, այդ թվում` Ավետարանոց գյուղի հատվածի հարակից անտառներում երևացել են դիվերսիոն խմբեր։ Հարավային ուղղությամբ ողջ օրվա ընթացքում դեպի հյուսիս և դեպի արևմուտք` Սանսասարի ուղղությամբ, հակառակորդը ձեռնարկել է տասնյակ անգամյա գրոհներ ու հարձակումներ տարբեր ուղղություններով, ինտենսիվ մարտական գործողությունները ողջ օրվա ընթացքում շարունակվել են։ Մարտերի ընթացքում հակառակորդին հաջողվել է գրավել Կուբաթլուն և առաջանալ որոշ ուղղություններով։ === Հոկտեմբերի 26 === Հայաստանի արտգործնախարար Զոհրաբ Մնացականյանի և Ադրբեջանի արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովի հոկտեմբերի 24-ին տեղի ունեցած հանդիպման ընթացքում, որը տեղի ունեցավ ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Սթիվեն Բիգանի հետ, որոշվել էր կնքել հումանիտար հրադադար, որն ուժի մեջ էր մտնելու հոկտեմբերի 26-ից, ժամը 08:00-ից: Սակայն ադրբեջանական կողմը ժամը 08:45-ի սահմաններում հրետանային կրակ է վարել Արցախի հյուսիսարևելյան մարտական դիրքերի ուղղությամբ, իսկ ժամը 09:10-ի սահմաններում հակառակորդը թիրախավորել է հարավարևելյան ուղղությամբ դիրքերը` արձակելով հինգ հրետանային արկ։ Մարտունի քաղաքի վրա կիրառել է ռազմական ավիացիա։ ժամը 13:50-ի սահմաններում հակառակորդը «Սմերչ» տիպի համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգից 1 հրթիռ է արձակել Մարտունու շրջանի Զարդարաշեն գյուղի ուղղությամբ։ Ադրբեջանական հրթիռակոծության հետևանքով Ավետարանոց գյուղում զոհվել է 1 և վիրավորվել 2 քաղաքացիական անձ։ Ժամը 17:00-ից Արցախի սահմանի երկայնքով կրակի խտությունը կտրուկ մեծացել է։ Հակառակորդը ՊԲ դիրքերի ուղղությամբ կիրառում է փողային և ռեակտիվ հրետանի, նաև` տանկեր։ Հադրութից հյուսիս գտնվող գյուղերի անտառների հատվածում շարունակվել են դիվերսիոն խմբերի հարձակումները և հայկական կողմից դրանց մի մասի ոչնչացումը։ === Հոկտեմբերի 27 === Առավոտյան ժամը 10:00-10:15 սահմաններում, հերթական անգամ խախտելով հրադադարի ռեժիմը, ադրբեջանական կողմը անօդաչուներով (որոնցից մեկը ընկել է ՀՀ տարածքում) և հրթիռահրետանային միջոցներով հրետակոծել է ՀՀ հարավային սահմանի Իրանի հետ հատման կետի հայկական սահմանապահ ուղեկալի դիրքերը։ ՀՀ հարավային ուղղությամբ ադրբեջանական ոտնձգությունները կանխելու նպատակով ՀՀ սահմանապահ ուժերը դիմել են կանխարգելիչ գործողությունների, ինչի արդյունքում ծանր մարտեր են ընթացել հարավային շրջանում։ Ադրբեջանի կողմից սահմանի տվյալ հատվածում օգտագործվել են ԱԹՍ-ներ։ Որոտան գետի երկայնքով ձևավորվել էր ռազմաճակատ։ Ադրբեջանական կողմը կասետային հրթիռակոծման է ենթարկել Արցախի Մարտունու շրջանի Ննգի բնակավայրը, որտեղ ապաստան էին գտել Արցախի այլ հատվածներից տեղահանված խաղաղ բնակիչներ։ Հարձակման արդյունքում կան ավերածություններ և վիրավորներ խաղաղ բնակչության շրջանում։ Հայկական կողմը հերքել է Բարդա շրջանի ուղղությամբ հրթիռակոծման վերաբերյալ Ադրբեջանի տարածած լուրը։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հիմնականում դաշտավայրերում որոշակի հաջողություն ունենալուց հետո Ադրբեջանի զինված ուժերը, որոնց միացած են միջազգային ահաբեկչական կազմակերպությունների հրոսակախմբերը և այլք, փորձել են զարգացում ապահովել նաև անտառալեռնային տեղանքում։ Այստեղ ընթացել է մարտավարական առումով ավելի դժվար ու բարդ պայքար։ Ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից իրականացվել են հարձակումներ նաև Բերձորի ուղղությամբ, որոնք հաջողության չեն հասել։ Երեկոյան Մարտունին և Ասկերանի վերին ենթաշրջանն են հայտնվել թշնամական ուժերի թիրախում։ === Հոկտեմբերի 28 === Առավոտյան ռազմագործողություններին զուգահեռ, խաղաղ բնակավայրերի ուղղությամբ Ադրբեջանը նորից կրակ է վարել։ Լարված էր իրավիճակը Ավետարանոցի ձորակում։ «Սմերչ» համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգով ամբողջ օրը հրետակոծվել են Շուշին և Ստեփանակերտը։ Հարվածներ են հասցվել քաղաքների բնակելի թաղամասերին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքներին, այդ թվում՝ Ստեփանակերտի ծննդատանը։ Խաղաղ բնակչության շրջանում եղել են զոհեր և վիրավորներ, այդ թվում նաև՝ 3 փրկարարներ։ Ըստ ՊԲ հայտարարության՝ ռադիոհետախուզական տվյալների համաձայն թուրք-ադրբեջանական վարձկանների, ահաբեկիչների մարտավարությունն ու հեռախոսազրույցները վերլուծելով և հետախուզական փաստերը համադրելով եզրակացրել են, որ հայկական ստորաբաժանումների կողմից առաջնագծի որոշ ուղղություններում մարտավարական նպատակներով հետ քաշվելու արդյունքում, տվյալ հատվածներում Արդբեջանի զինված ուժերը ստեղծում են ահաբեկչական խմբավորումների բազաներ։ Բերձորի ուղղությամբ և հարավային հատվածում որոշակի ոչ լայնամասշտաբ գործողություններ են ընթացել։ Հակառակորդին չի հաջողվել առաջանալ դեպի Բերձորի ուղղություն։ Այս ուղղությամբ մեր զինված ուժերի ստորաբաժանումներին հաջողվել է որոշակի դիրքային բարելավումներ իրականացնել։ Հյուսիսային ուղղությամբ հիմնականում վարվել է հրետանային կրակ, հրետակոծություն։ Մասնավորապես՝ Մարտակերտ և ավելի հյուսիս ընկած ստորաբաժանումների ուղղությամբ։ Մարտական գործողությունները շարունակվել են նաև հարավային ուղղությամբ, տարվել են դիվերսիոն խմբերի չեզոքացման աշխատանքներ։ === Հոկտեմբերի 29 === Հոկտեմբերի 29-ին Ռուսաստանի Դաշնության միջնորդական ջանքերի շնորհիվ, ԿԽՄԿ-ի և ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի դաշտային թիմի մասնակցությամբ հայկական կողմին է փոխանցվել ռազմական գործողությունների ընթացքում երեսուն զոհված հայ զինծառայողների մարմինները։ Միաժամանակ, ԿԽՄԿ-ի ջանքերով Հայաստան է վերադարձվել մեկ քաղաքացիական անձ։ Արծրուն Հովհաննիսյանի հաղորդմամբ՝ հարավային հատվածում՝ Բերձորից մինչև Արաքսի ափն ընկած ռազմաճակատային բնագծի ուղղությամբ, եղել են որոշակի մարտական գործողություններ, հայկական ԶՈՒ-ին հաջողվել է որոշակի դիրքերի բարելավում իրականացնել։ Արցախի Մարտունու և Ասկերանի շրջանների գյուղերի հարակից տարածքներում շարունակվել են դիվերսիոն խմբերի դեմ ընթացող մարտական գործողությունները։ Այդ մարտական գործողություններն ընթացել են Ավետարանոց և դեպի Սղնախ գյուղի տարածքում և հարակից բլուրներում ու անտառային զանգվածներում։ Ամբողջ օրվա ընթացքում հրետակոծվել են Ստեփանակերտը և Շուշին, հիմնականում տուժել են ենթակառուցվածքները և նյութական վնաս է հասցվել խաղաղ բնակչությանը։ === Հոկտեմբերի 30 === Ամբողջ գիշերվա ընթացքում ՊԲ ստորաբաժանումները շարունակել են հակառակորդի խմբավորումների տեղաբաշխման շրջաններում լրահետախուզման և կրակային խոցման գործողությունները, որոնց շնորհիվ ոչնչացվել է մեծ քանակությամբ թշնամական զինամթերք և մարդկային ուժ։ Արցախի Հանրապետության նախագահ Արային Հարությունյանը հայտնում է, որ Շուշին վտանգված է, որից հետո Երևանից և ՀՀ այլ բնակավայրերից քաղաքացիների կողմից զանգեր են ստացվում կամավորագրման համար, ինչի արդյունքում ձևավորվում են կամավորական խմբեր և մեկնում ռազմաճակատ։ Արծրուն Հովհաննիսյանի հաղորդմամբ՝ թեժ մարտեր են ընթացել հարավային ուղղությամբ։ Քարինտակ գյուղից արևելք ընկած մեկ երկու գյուղից մաքրվել են ադրբեջանական դիվերսանտները։ Հայկական կողմը խոցել է թշնամու ևս 6 ԱԹՍ, 17 զրահատեխնիկա, պատճառել մարդկային 60 զոհ։ Ադրբեջանի հրետակոծության հետևանքով Արցախի Ակնաղբյուր գյուղում սպանվել է 60-ամյա Սերգեյ Բալայանը, 6 խաղաղ բնակիչ վիրավոր են։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հյուսիսային ուղղությամբ ոչ երկարատև հրետանային պատրաստությունից հետո հետևակային ուժերով գրոհի փորձ է արվել մի քանի դիրքերի ուղղությամբ։ Այստեղ ադրբեջանցիները կրել են լուրջ կորուստներ, հետ են շպրտվել՝ դաշտում թողնելով զգալի թվով դիակներ։ Հարավային ուղղությամբ` Արաքս գետից հյուսիս՝ մի քանի բարձունքների ուղղությամբ, Հայկական կողմն ունեցել է որոշակի դիրքային առավելություններ։ Կենտրոնական ուղղությամբ ընթացել են երկու առանձին պրոցեսներ. Մարտունի-Ճարտար ուղղությամբ Ադրբեջանի զինված ուժերը փորձել են ճեղքել ռազմաճակատը։ Դիրքային որևէ փոփոխություն չի եղել, բայց համառ մարտերը շարունակվել են։ Իսկ Շուշիի մերձակա անտառապատ գյուղերի մոտ, չնայած հայկական կողմը լավ ցուցանիշներ է արձանագրել, սակայն այստեղ ևս մարտերը շարունակվել են։ Արցախի ՊԲ գերեվարել է զինյալ ահաբեկիչ, ով ներկայացել էր որպես Մըհըրաբ Մուհամմադ Ալ Շխայիր՝ Սիրիայի Համա քաղաքից, և ներկայացրել որոշ մանրամասներ իրենց հավաքագրման գործընթացի, «գյավուր» (անհավատների) դեմ պայքարի համար ակնկալվելիք ամսական վճարների և յուրաքանչյուր «անհավատի» գլուխ կտրելու համար «պարգևավճարների», ինչպես նաև իրենց կողմից իրականացվելիք ահաբեկչական ծրագրերի մասին։ Մինչ այդ Ժնևում մեկնարկել է ՀՀ ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանի հանդիպումը Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Ջեյհուն Բայրամովի հետ։ === Հոկտեմբերի 31 === Ադրբեջանը քաղաքացիական բնակավայրերի հարևանությամբ գտնվող անտառների նկատմամբ, որտեղ պատսպարվում էին նաև խաղաղ բնակիչներ, կիրառում է ֆոսֆոր պարունակող զենք, որն ունի քիմիական զենքի տարրեր։ Հայկական զորքերի կողմից խոցվել են թշնամական 1 տանկ, 1 հետևակի մարտական մեքենա և 5 անօդաչու թռչող սարք։ Առավոտյան՝ ժամը 07:08-ի սահմաններում, հակառակորդը, խախտելով Ժնևում՝ խաղաղ բնակավայրերը չթիրախավորելու մասին ԵԱՀԿ ՄԻնսկի խմբի համանախագահների միջնորդությամբ ձեռք բերված պայմանավորվածությունը, հրթիռակոծել է Ստեփանակերտն ու Շուշին, ինչի հետևանքով քաղաքացիական բնակչության շրջանում կան վիրավորներ։ Կենտրոնական ուղղությամբ, մեկ-երկու դիրքերի վրա նետելով մեծաքանակ հետևակային և այլ ուժեր, զրահատեխնիկա, օգտագործելով հրետանի, ընդ որում` միաժամանակ հրետակոծելով Մարտունի քաղաքը, Ադրբեջանի զինված ուժերին հաջողվել է ունենալ որոշակի առաջխաղացում, որոշակի դիրքային փոփոխություն։ Հարավային և հարավարևելյան ուղղություններով ընթացող առանձին օջախային մարտերում ՊԲ-ն կարողացել է հետ վերցնել որոշակի դիրքեր և ապահովել որոշակի առաջխաղացում։ === Նոյեմբերի 1 === Գիշերն անհանգիստ է եղել Արցախի Մարտունի քաղաքում և հարակից բնակավայրերում։ Քաղաքի վրա Ադրբեջանի կողմից կիրառվել է ռազմական ավիացիա։ Ռմբակոծության հետևանքով կան բազմաթիվ ավերածություններ։ Գիշերը հրետակոծել է Ասկերանի վերին ենթաշրջանի գյուղերը։ Գրադ և սմերչ կայանքներից թշնամին կրակ է բացել Ավետարանոց և Սզնեք համայնքների ուղղությամբ։ ՊԲ հաղորդմամբ՝ գիշերվա ընթացքում մարտերը շարունակվել են հարավ-արևմտյան, հարավ-արևելյան և հյուսիսային ուղղություններում։ Մարտական գործողություններին զուգահեռ թշնամական ուժերը շարունակել են թիրախավորել խաղաղ բնակավայրերը, մասնավորապես հրթիռահրետանային հարվածներ հասցնելով Մարտունի, Շուշի քաղաքներին և Քարին տակ գյուղին։ Նշված ուղղությունների վրա աշխատող հակառակորդի կրակային դիրքերին ՊԲ ստորաբաժանումների կողմից հասցվել են թիրախային հարվածներ։ Թշնամական ուժերը շուրջ 10 միավոր տեխնիկայի միջոցով առաջանալու փորձ են ձեռնարկել Ավետարանոց-Սղնախ հատվածում, սակայն, խոցվելով բանակային ուժերի կողմից և կրելով մեծաթիվ կորուստներ, հաջողության չեն հասել։ ՊԲ-ին հաջողվել է գուշակել հակառակորդի հավանական գործողությունները և նրանց առաջ եկող շարասյուներն ու կենդանի ուժը ոչնչացնել մեկ վայրում։ ժամը 20:30-ից 23:40-նն ընկած ժամանակահատվածում թեժ մարտեր են ընթացել ադրբեջանա-արցախյան ճակատային գծի հյուսիս-արևմտյան հատվածում։ Մասնավորապես, ՊԲ երկու հանգուցային դիրքի ուղղությամբ ադրբեջանական կողմը վաշտի կազմով ձեռնարկել է հարձակում, որը կասեցվել է։ Թշնամին մեծ կորուստներով դիմել է փախուստի։ Փախչող հակառակորդը արգելափակվել է ձորերից մեկում, և հայկական ուժերը ականանետային կրակով շարունակել են վերջինիս լիակատար ոչնչացման գործողությունը։ Նույն ուղղությամբ ադրբեջանցիները ևս մեկ հարձակում են ձեռնարկել դասակի կազմով, որը նույնպես ՊԲ-ի կողմից կասեցվել է։ Հայկական ստորաբաժանումները հետապնդել են փախչող թշնամուն և ոչնչացրել նրան։ Արցախի Պաշտպանության բանակի ստորաբաժանումների կողմից գերեվարվել է Ադրբեջանի կողմից Արցախի դեմ ռազմական գործողությունների համար ներգրավված օտարերկրյա զինյալ երկրորդ ահաբեկիչը, ով ներկայացել է որպես Սիրիայի Իդլիբ նահանգի Ջիսր ալ-Շուղուր շրջանի Զիյադիյա գյուղի բնակիչ Յուսուֆ Ալաաբեթ ալ Հաջի։ Նա ներկայացրել է որոշ մանրամասներ իրենց հավաքագրման գործընթացի, «գյավուր» (անհավատների) դեմ պայքարի համար ակնկալվելիք ամսական վճարների և յուրաքանչյուր «անհավատի» գլուխ կտրելու համար «պարգևավճարների», ինչպես նաև իրենց կողմից իրականացվելիք ահաբեկչական ծրագրերի մասին։ === Նոյեմբերի 2 === Գիշերվա ընթացքում արցախա-ադրբեջանական ճակատային գծում տարբեր ինտենսիվությամբ ընթացել են մարտական գործողություններ։ Որոշ ուղղություններում ծավալվող թշնամական շարասյուները հայտնաբերվել և ոչնչացվել են ՊԲ ստորաբաժանումների կողմից։ Ադրբեջանը շարունակել է նաև հրթիռահրետանային հարվածներ հասցնել խաղաղ բնակավայրերին։ Գրադի և սմերչի կայանքներից խաղաղ բնակավայրերի ուղղությամբ արձակված հրթիռներից բացի, Մարտունի և Մարտակերտ քաղաքներում Ադրբեջանը կիրառել է նաև ռազմական ավիացիա։ Ըստ Մարտունու շրջանի [[Ննգի]] համայնքի ղեկավարի՝ թշնամին մշտական նշանառության տակ է պահում Ննգին ու հարակից տարածքները։ Ժամը 18:10-ի սահմաններում ադրբեջանական կողմը հրետանային միջոցներից կրակ է վարել ՀՀ ԶՈւ մարտական դիրքերի և Դավիթ Բեկ բնակավայրի ուղղությամբ, ինչի հետևանքով մեկ քաղաքացիական անձ զոհվել է, ևս երկուսը՝ վիրավորվել։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հարձակումները իրենց ուժգնությամբ տարբերվում էին նախորդ օրերի հարձակումներից։ Մարտունու ուղղությամբ Ադրբեջանի զինված ուժերին հաջողվել է վերցնել մեկ երկու դիրք․ Մարտունիից հարավ՝ [[Ճարտար (քաղաք)|Ճարտարի]] ուղղությամբ։ Ադրբեջանի կողմից կիրառվել է ավիացիա, մի քանի բնակավայրեր ռմբակոծվել են, այդ թվում՝ Դավիթ Բեկ գյուղի ուղղությամբ։ Թշնամու՝ սպիտակ [[Ֆոսֆորային զինամթերք|ֆոսֆոր պարունակող զենքի]] կիրառման հետևանքով շարունակում են վառվել համայնքապատկան անտառային ծածկույթները։ Այն կազմում է ավելի քան 150հա տարածք։ === Նոյեմբերի 3 === Ադրբեջանական կողմը հրետանային կրակ է վարել հայկական ստորաբաժանումների ուղղությամբ։ Արկերից մի քանիսը ընկել է Իրանի տարածք։ Քարվաճառի ուղղությամբ ժամը 13:30-ին, օգտագործելով ծխային արկեր, հակառակորդը փորձել է ձորից դուրս բերել նախորդ օրվա ընթացքում իր զոհված զինծառայողների դիերը։ Սակայն հայկական կողմի հրանոթային և ականանետային կրակի արդյունքում հետ է շպրտվել՝ թողնելով ևս երկու դի։ Նույն ուղղությամբ ժամը 13:40-ին ադրբեջանական ուժերը, միջդիրքային տարածքում ծխաքողարկվելով, 30 հոգանոց խմբով փորձել են ձեռնարկել ներթափանցման փորձ։ Այս դեպքում ևս, ՊԲ ստորաբաժանումները կասեցրել են հակառակորդի առաջխաղացումը, ինչի արդյունքում վերջիներս, կորուստներ կրելով, նահանջել են ելման դիրքեր։ Ժամը 14:30-ին, կրկին Քարվաճառի ուղղությամբ, նկատվել է հակառակորդի կուտակում մարտական դիրքերի շրջանում։ Հայկական ուժերը հավաստանշել են Ադրբեջանական ուժերի կուտակման փորձերը և ոչնչացրել պատսպարվելու փորձ կատարող հակառակորդի 4 զինծառայողի։ Օրվա ընթացքում Ադրբեջանական ուժերը ռազմական ավիացիա են կիրառել Մարտունի քաղաքի ուղղությամբ, հրետակոծել Շուշի քաղաքը։ Իսկ [[Շահումյանի շրջան (Արցախ)|Շահումյանի շրջանում]] կիրառել են РСЗО տեսակի հրթիռ։ ժամը 14:10-ի սահմաններում ՊԲ ստորաբաժանումների կողմից ոչնչացվել է Ադրբեջանական ուժերի 2 տանկ, ինչպես նաև առգրավվել 1 հետևակի մարտական մեքենա։ Ինտենսիվ մարտական գործողություններ են ընթացել ճակատային գծի արևելյան և հարավ-արևելյան ուղղություններում։ Գրեթե բոլոր ուղղություններով ադրբեջանական զինված ուժերը՝ հրոսակախմբերի, վարձկանների հետ շարունակել են հարձակողական գործողությունները։ Թաղավարդ գյուղի ուղղությամբ ոչնչացվել է դիվերսիոն խումբ։ Մարտունիից հարավ ադրբեջանական զինված ուժերի ստորաբաժանումները՝ զրահատեխնիկայի, օդուժի, հրետանու աջակցությամբ, փորձել են հարձակում զարգացնել։ Կորցնելով մի քանի զրահատեխնիկա և զգալի թվով կենդանի ուժ՝ հետ են շպրտվել ելման բնագծեր։ «Սմերչ» կայանից հրթիռակոծվել է Ստեփանակերտ և Շուշի քաղաքները։ Եղել են տուժածներ։ Ստեփանակերտում թիրախավորվել է մոր և մանկան առողջության պահպանման կենտրոնը։ === Նոյեմբերի 4 === Կեսգիշերից հետո թշնամական դիվերսիոն խումբը փորձել է հաջողության հասնել Շուշիի ուղղությամբ, սակայն, հանդիպելով բանակային ստորաբաժանումների և կամավորականների կազմակերպված դիմադրությանը և կրելով մեծաթիվ կորուստներ, հետ է շպրտվել։ ժամը 10:30-ի սահմաններում, Բերձոր քաղաքից հարավ-արևելք ընկած ճակատային գծի հատվածում ադրբեջանական ուժերը զրահատեխնիկայի ներգրավմամբ նախաձեռնել են հերթական հարձակումը։ ՊԲ ստորաբաժանումները, անցնելով պաշտպանության, խոցել են հակառակորդի 3 տանկ, կասեցրել թշնամու հարձակումը։ Ժամը 12:55-ի սահմաններում հակառակորդը նույն ուղղությամբ ձեռնարկել է հերթական հարձակումը և, կորցնելով ևս 2 տանկ ու 2 հետևակի մարտական մեքենա, դարձյալ հետ է շպրտվել ելման դիրքեր։ Ադրբեջանական դիվերսիոն խմբերի ներթափանցման ուղղություններում հայկական ուժերի որոնողական աշխատանքների պատճառով քաղաքացիական բնակչության համար ժամանակավորապես փակվում են Շուշի-Բերձոր ճանապարհի որոշ հատվածներ։ Ժամը 21։00-ի սահմաններում Մեծ Մասրիկ-Սոթք հատվածում խոցվել է ադրբեջանական երրորդ ԱԹՍ-ն։ Չորրորդ ԱԹՍ-ն խոցվել է ժամը 21:30-ի սահմաններում Գեղարքունիքի մարզի Ակունք գյուղի տարածքում։ === Նոյեմբերի 5 === Ադրբեջանական ուժերը առանձնակի ակտիվություն են դրսևորել արևելյան, հարավ-արևելյան ու հարավային ուղղություններում։ Հակառակորդի գրոհային խմբերի կողմից ձեռնարկված բազմակի գրոհները ՊԲ ստորաբաժանումների կողմից հաջողությամբ կասեցվել են։ Հակառակորդը կրել է մարդկային ուժի և զինտեխնիկայի լուրջ կորուստներ։ Ադրբեջանական ուժերը երկու գրոհային խմբերի կազմով հարձակման փորձ են ձեռնարկել նաև հյուսիսային հատվածում, որոնք ժամանակին հավաստանշվել և ոչնչացվել են բանակային ստորաբաժանումների կողմից։ ժամը 10:30-ի սահմաններում, թշնամական ուժերը արևելյան հատվածում, զրահապատ մեքենաների կիրառմամբ, ձեռնարկել են հարձակման փորձ։ ՊԲ ստորաբաժանումների ու պահեստազորայինների գրագետ գործողությունների արդյունքում՝ հակառակորդը, մարտադաշտում թողնելով 1 զրահամեքենա, 1 բեռնատար մեքենա և մեծ քանակությամբ կենդանի ուժ, հետ է շպրտվել։ ՊԲ հաղորդմամբ՝ Քարին Տակի և Լիսագորի հատվածներում նկատված փոքր խմբերը ոչնչացվել են հայ դիպուկահարների և այլ կրակային միջոցների կրակով։ Շուշիի ուղղությամբ նկատվել է հակառակորդի զրահամեքենաների կուտակում, որը ևս ՊԲ ստորաբաժանումների կրակով ոչնչացվել է։ Օրվա ընթացքում հրետակոծվել են Բերձոր և Շուշի քաղաքները` հարակից բնակավայրերով։ Ադրբեջանի զինված ուժերը հյուսիսային, հարավային, կենտրոնական ուղղությամբ, Կարմիր շուկայի հատվածում, փոքր գրոհող խմբերով, նվազագույն քանակի զրահատեխնիկայով, հրետանու կրակի աջակցությամբ փորձել են նորից առաջ գալ, սակայն հետ են շպրտվել՝ կրելով որոշակի կորուստներ։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ Ադրբեջանական դիվերսիոն խմբեր են եղել Շուշի քաղաքի մերձակա համայնքներում, անտառներում, ճանապարհներին, ձորակներում և այլուր։ Պատերազմի ավարտից հետո Արայիկ Հարությունյանը խոստովանել է, որ այդ օրվանից գրեթե լիովին կորցրել են Շուշիի նկատմամբ վերահսկողությունը։ === Նոյեմբերի 6 === Նոյեմբերի 5-ին լույս 6-ի գիշերը խաղաղ բնակավայրերում անհանգիստ է եղել։ Կան տուժածներ։ Ադրբեջանաթուրքական ուժերն ամբողջ գիշեր ինտենսիվ կրակի տակ են պահել Շուշի և Ստեփանակերտ քաղաքները։ Ստեփանակերտը հրթիռակոծվել է կասետային ռումբերով։ ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումները ժամը 11:30-ի սահմաններում հարավարևելյան ուղղությամբ խոցել են հակառակորդի ԱԹՍ։ Շուշիի ուղղությամբ Ադրբեջանի գրոհային խմբերի բազմակի հարձակման փորձերը նույնպես կասեցվել են։ Հակառակորդը լուրջ կորուստներ է կրել նաև հարավ-արևմտյան՝ Բերձորի հատվածում։ Արծրուն Հովհաննիսյանը նոյեմբերի 5-ը և 6-ը անվանել է Շուշիի պաշտպանության փայլուն օրեր։ === Նոյեմբերի 7 === ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումներն արևելյան ուղղությամբ ժամը 06:45-ի սահմաններում խոցել են հակառակորդի ԱԹՍ։ Շուշին շարունակել է ողջ գիշեր հրթիռակործվել։ Օրվա ընթացքում հրթիռակոծվել է նաև Ստեփանակերտը գրադի և սմերչի կայանքներից։ Նոյեմբերի 6-ին և լույս 7-ի գիշերը ճակատային գծի բոլոր հիմնական ուղղություններում մարտական գործողությունները շարունակվել են։ Առավել համառ ու ինտենսիվ մարտեր են ընթացել Շուշի-Քարին տակ հատվածում։ Բանակային ստորաբաժանումները հաջողությամբ կասեցրել են թշնամական ուժերի հարձակման բազմակի փորձերը՝ ոչնչացնելով մեծ քանակությամբ մարդկային ուժ։ Նշված ժամանակահատվածում առանձնահատուկ արդյունավետությամբ աչքի են ընկել հատկապես ՊԲ հրետանային ստորաբաժանումները։ Հարավ-արևելյան և հարավային ուղղություններում հայկական ուժերի կողմից խոցվել է նաև թշնամական ուժերի անձնակազմ տեղափոխող 2 միավոր ավտոտեխնիկա և 4 ԱԹՍ։ Շուշիի հարակից տարածքներում, բուն քաղաքի մոտակայքում՝ ճանապարհների ուղղությամբ, Ադբեջանի զինված ուժերին հաջողվել է մոտենալ։ Մարտեր են ընթացել նաև Բերձորի և Մարտունու շրջաններում։ Ինչպես հետագայում նշում է Արայիկ Հարությունյանը, նոյեմբերի 7-ին հայկական կողմը կորցրել էր վերահսկողությունը Շուշիի նկատմամբ, բայց, չնայած դրան, մարտերը շարունակվում էին։ === Նոյեմբերի 8 === Նոյեմբերի 7-ին և լույս 8-ի գիշերը փոփոխական ինտենսիվությամբ մարտերը շարունակվել են ճակատային գծի բոլոր ուղղություններում։ Առավել համառ գործողություններ են ծավալվել Շուշիի մերձակայքում և հարավարևելյան հատվածում։ Տարբեր ուղղություններում ծավալված մարտերի ընթացքում ոչնչացվել է Ադրբեջանի մեծաթիվ կենդանի ուժ, 4 տանկ, 20 միավոր այլ զրահատեխնիկա, 11 միավոր ավտոտեխնիկա, 2 ԱԹՍ։ ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումներն արևելյան ուղղությամբ ժամը 09:30-ի սահմաններում խոցել են ադրբեջանական երկու ԱԹՍ։ Ժամը 18:30-ին մոտ հրթիռակոծվել է Ստեփանակերտը։ Ադրբեջանը Մարտակերտ քաղաքի վրա փորձել է կիրառել ռազմավիացիա։ Մարտունի քաղաքում իրադրությունը ևս անհանգիստ է եղել։ Այստեղ կեսօրին ադրբեջանական կողմը ծանր հրետանի է կիրառել՝ հարվածել քաղաքացիական ենթակառուցվածքներին։ Ասկերանի, Քաշաթաղի և Շահումյանի շրջաններում հարաբերական հանգիստ իրավիճակը պահպանվել է։ Շուշի քաղաքի մեջ և հարակից տարածքներում՝ պարիսպների տակ, ճանապարհների վրա, որոնք տանում են դեպի Շուշի, սաստիկ մարտեր են ընթացել ողջ օրվա ընթացքում։ Ադրբեջանի զինված ուժերը մի քանի անգամ փորձել են ճեղքել և դուրս գալ դեպի Բերձոր՝ հավանաբար փորձելով այդ ուղղությամբ օգնության հասնել Շուշիում կռվող իրենց ստորաբաժանումներին։ Սակայն կրելով զգալի կորուստներ, հետ են շպրտվել, ավելին՝ դիմել են փախուստի։ Շուշիի համար շարունակվել է ճակատամարտը։ ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումները Ստեփանակերտից հյուսիս արևմուտք հատվածում ժամը 19:30-ի սահմաններում խոցել են հակառակորդի երկու ԱԹՍ։ Առաջնագծում եղել է հրետանային և ականանետային փոխհրաձգություն։ Հարավարևելյան ուղղությամբ դիտարկվել է հակառակորդի շարասյուն, որի ուղղությամբ վարվել է դիպուկ կրակ՝ ոչնչացնելով մեծ քանակի կենդանի ուժ և տեխնիկա։ === Նոյեմբերի 9 === Կեսգիշերից հետո Ադրբեջանը կասետային հեռահար մի քանի հրթիռ է արձակել Ստեփանակերտի ուղղությամբ, վնասել քաղաքացիական ենթակառուցվածքները։ Ըստ Հայաստանի պաշտոնական տեղեկատվության՝ Կարմիր շուկայի ուղղությամբ թշնամու` ժամը 14:20-ին ձեռնարկած գրոհը կասեցվել է։ Հարավարևելյան ուղղությամբ մարտերը շարունակվել են, ժամը 12:10-ից 14:50-ն ընկած ժամանակահատվածում խոցվել է հակառակորդի 3 ԱԹՍ։ Հակառակորդը մարտական գործողություններ է ձեռնարկել նաև ռազմաճակատի այլ ուղղություններով։ Հայկական զորքերը որոշ հատվածներում զբաղեցրել են առավել նպաստավոր բնագծեր։ Օրվա ընթացքում տարբեր ուղղություններում ոչնչացվել է թշնամական ուժերին պատկանող 1 տանկ, 4 ավտոտեխնիկա, 8 ԱԹՍ։ Ժամը 18։39-ին Ադրբեջանի Հանրապետության տարածքից դյուրակիր շարժական զենիթահրթիռային համալիրից արձակված կրակից Հայաստանի Հանրապետության օդային տարածքում՝ [[Երասխ (Արարատի մարզ)|Երասխ գյուղից]] [[Պարույր Սևակ (գյուղ)|Պարույր Սևակ գյուղ]] տանող հատվածում՝ ձորում, խոցվել է ռուսական [[Միլ Մի-24|Մի-24]] ուղղաթիռ։ Եղել է 2 զոհ։ Ժամը 23:00-ին Ադրբեջանի ԶՈՒ-ը, իմանալով պատերազմի մոտալուտ ավարտի մասին, ամբողջ ուժով հարձակում գործեցին Մարտունու ուղղությամբ։ Նոյեմբերի 9-ի, լույս 10-ի գիշերը, ժամը 00:00-ին Հայաստանը, Ադրբեջանը և Ռուսաստանը հանդես են գալիս [[Լեռնային Ղարաբաղում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020 թվականի նոյեմբերի 10)|համատեղ հայտարարությամբ]]։ == Արձագանք == === Հակամարտող կողմերից === ==== Հայաստան, Արցախ ==== [[Պատկեր:The slogan "We will win" in the center of Yerevan in support of the Republic of Artsakh.jpg|մինի|«# Հաղթելուենք» կարգախոսը Երևանի կենտրոնում՝ ի աջակցություն Արցախի Հանրապետության:]] * {{Դրոշավորում|Հայաստան}} Սեպտեմբերի 28-ին [[Հայաստանի Ազգային ժողով]]ը միաձայն՝ 118 կողմ ձայներով ընդունել է Արցախի Հանրապետության դեմ Ադրբեջանի սանձազերծած ռազմական ագրեսիան դատապարտելու վերաբերյալ ԱԺ հայտարարության նախագիծը<ref>{{Cite web |url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/09/28/22029/ |title=ԱԺ-ն ընդունեց Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիան դատապարտող հայտարարությունը }}</ref>։ Հայկական կողմը մերժում է հոկտեմբերի 1-ին Ադրբեջանի կողմից տարածած այն լուրերը, թե իբր հայկական կողմից թիրախավորվել են Ադրբեջանի քաղաքացիական բնակավայրեր։ Հայաստանի Հանրապետությունը դատապարտել է խաղաղ բնակչության թիրախավորումը ադրբեջանական զինուժի կողմից և հորդորել չդրդել իրական հրթիռային հակահարվածների<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30870510.html |title=Հայաստանի ՊՆ-ը Ադրբեջանին հորդորում է չդրդել իրական հրթիռային հարվածների |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Արցախ}} ԱՀ նախագահ Արայիկ Հարությունյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է. «Սիրելի՛ հայրենակիցներ, վաղ առավոտյան եղել եմ առաջնագծի հարավային թևում։ Տեղում ծանոթացել եմ իրավիճակին, հրամանատարության հետ քննարկել անելիքները։ Տղաների մարտական ոգին ու հաղթանակի հանդեպ վստահ տրամադրությունները միայն վարակիչ են։ Պաշտպանության բանակը ոչ միայն այդ ուղղությամբ, այլև շփման գծի ողջ երկայնքով շարունակում է յուրաքանչյուր սանտիմետր հողի համար կենաց ու մահվան պայքար մղել։ Թշնամուն ջախջախելու մեր ջանքերը, անկասկած, պսակվելու են հաջողությամբ<ref>{{Cite web |url= https://artsakh.news/am/news/190760 |title=Թշնամուն ջախջախելու մեր ջանքերը պսակվելու են հաջողությամբ». ԱՀ նախագահ}}</ref>։ Հոկտեմբերի 2-ին Արցախի ՄԻՊ Արտակ Բեգլարյանը ընդգծել է, որ Արտակարգ իրավիճակների շենքի վրա հարվածը կոպտագույն կերպով խախտում է միջազգային մարդասիրական օրենքի նորմերը, և Ադրբեջանի կողմից հստակ իրականացված պատերազմական հանցագործություն է, ինչպես նաև շեշտել է միջազգային հանրության կողմից Ադրբեջանի դեմ պատշաճ պատժամիջոցներ կիրառելու կարևորությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30871039.html |title=Ըստ նախնական տվյալների, երեկոյան Ստեփանակերտի հրետակոծման հետևանքով կա 4 վիրավոր և 1 զոհ. Արցախի ՄԻՊ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ ==== [[Հայկական սփյուռք]] ==== [[Ամերիկայի Հայ Ազգային Կոմիտե|Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախումբը]] (ANCA) Թրամփի վարչակազմին կոչ է անում ԱՄՆ ֆինանսների նախարարության արտասահմանյան ակտիվների վերահսկման գրասենյակի միջոցով խիստ պատժամիջոցներ սահմանել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի, Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանի և նրանց բարձրաստիճան զինվորական ղեկավարների դեմ՝ ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ Արցախի Հանրապետությունում (Լեռնային Ղարաբաղում) քաղաքացիական բնակչության դեմ ռազմական հանցագործությունների համար： «Ակնկալում ենք, որ ֆինանսների նախարարությունն օպերատիվ կերպով կգործի, որպեսզի ապահովի այդ պատժամիջոցների կիրառումը։ Նրանք երկուսն էլ ռազմական հանցագործներ են, և ԱՄՆ կառավարությունը պետք է նրանց որպես այդպիսին վերաբերվի»,- հայտարարել է Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախմբի նախագահ Րաֆֆի Համբարյանը<ref>{{Cite web |url=https://artsakh.news/am/news/190756 |title=#ANCA-ն Թրամփին կոչ է անում պատժամիջոցներ սահմանել Ալիևի և Էրդողանի դեմ»}}</ref>։ ==== Ադրբեջան, Թուրքիա ==== * {{Դրոշավորում|Ադրբեջան}} - Իլհամ Ալիև․ Հայաստանի հետ խնդիրը պետք է լուծվի երկխոսության միջոցով, բայց դրա համար պետք է հիմք լինի<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/10/04/Իլհամ-Ալիև%E2%80%A4-Հայաստանի-հետ-խնդիրը-պետք-է-լուծվի-երկխոսության-միջոցով-բայց-դրա-համար-պետք-է-հիմք-լինի/398981 |title=Իլհամ Ալիև․ Հայաստանի հետ խնդիրը պետք է լուծվի երկխոսության միջոցով, բայց դրա համար պետք է հիմք լինի (լրացվում է)}}</ref>։ *{{Դրոշավորում|Թուրքիա}} - «Ադրբեջանը մենակ չէ, Թուրքիան նրա կողքին է, և Ադրբեջանը ունի մեր լիակատար աջակցությունը»,- հայտնել է Թուրքիայի նախագահականի խոսնակ Իբրահիմ Քալընը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30860294.html |title=Թուրքիան Հայաստանին մեղադրել է «խաղաղ բնակավայրերի վրա հարձակվելու համար» }}</ref>։ === Պետություններ === * {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}} - Ռուսաստանի ԱԳՆ-ն կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել կրակը ԼՂՀ հակամարտության գոտում<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/27/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A8-%D5%AF%D5%B8%D5%B9-%D5%A7-%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AC-%D5%A1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%B2-%D5%A4%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A5%D6%81%D5%B6%D5%A5%D5%AC-%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A8-%D4%BC%D5%80-%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%A3%D5%B8%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4/396375 |title=Ռուսաստանը կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել կրակը ԼՀ հակամարտության գոտում}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Ղազախստան}} - [[Նուրսուլթան Նազարբաև|Նուրսուլթան Նազարբաևը]] խնդրում են [[Հայաստան|Հայաստանին]] և [[Ադրբեջան|Ադրբեջանին]] դադարեցնել ռազմական գործողությունները<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30870313.html|title=Նուրսուլթան Նազարբաևը Հայաստանին և Ադրբեջանին հորդորում է դադարեցնել ռազմական գործողությունները|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} - Ֆրանսիայի նախագահ [[Էմանուել Մակրոն|Էմանուել Մակրոնը]] հայտարարել է, որ կշարունակի ակտիվորեն աշխատել Արցախի հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/29380816.html|title=Մակրոն. «Ֆրանսիան շարունակելու է ակտիվորեն աշխատել ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ»|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Իրան}} - Իրանի արտգործնախարար [[Մոհամմադ Ջավադ Զարիֆ|Մոհամադ Ջավադ Զարիֆը]] մտահոգությունն է հայտնել Լեռնային Ղարաբաղում զարգացումների կապակցությամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30870460.html|title=Իրանին մտահոգում է պատերազմը իր հարևանությամբ|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref> : * {{Դրոշավորում|ԱՄՆ}} - Քարտուղար [[Մայք Պոմպեո|Մայք Պոմպեոն]] կոչ է անում հակամարտող կողմերին հրադադար հաստատել և դատապարտում է երրորդ ուժերի միջամտությունը<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30869916.html|title=Փոմփեո. ԱՄՆ-ը հրադադարի կոչ է անում և դատապարտում երրորդ ուժերի միջամտությունը ԼՂ հակամարտությանը|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Գերմանիա}} - Գերմանիայի [[Անգելա Մերկել|կանցլերը]] հայտարարել է, որ Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում հրադադար է անհրաժեշտ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30870361.html|title=Մերկել. Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում հրադադար է անհրաժեշտ|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Վրաստան}} - [[Վախթանգ Գոմելաուրի|Վախթանգ Գոմելաուրին]] հավաստիացրել է, որ ղարաբաղյան առճակատման սկզբից Վրաստանի կառավարությունը ժամանակավորապես արգելել է Վրաստանի տարածքով [[Հայաստան]] ու [[Ադրբեջան]] ռազմական բեռների տեղափոխումը օդային ու ցամաքային ճանապարհով, որի մասին կողմերը տեղեկացվել են<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30871977.html|title=Վրաստանի Ազգային անվտանգության խորհուրդն այսօր քննարկել է Լեռնային Ղարաբաղում իրավիճակի սրացումը|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Չինաստան}} - Չինաստանի Արտաքին գործերի նախարարության խոսնակը նշել է, որ իրենք հույս ունեն, որ հակամարտության մեջ ներգրավված բոլոր կողմերը կմնան հանգիստ ու զուսպ<ref>{{cite news |title=中方回应亚美尼亚和阿塞拜疆冲突：希望有关各方保持冷静和克制|url=https://world.huanqiu.com/article/404FvgXxpvm|language=zh}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Շվեյցարիա}} - Շվեցարիայի կառավարությունը կոչ է արել դադարեցնել ռազմական գործողությունները<ref>{{Cite web|url=https://www.eda.admin.ch/eda/en/fdfa/fdfa/aktuell/news.html/content/eda/en/meta/news/2020/9/28/80548|title=Violent confrontations between Armenia and Azerbaijan – Switzerland’s position|website=www.eda.admin.ch|language=en|accessdate=2020-10-03}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Կանադա}} - Հոկտեմբերի 5-ին Կանադան դադարեցրել է ռազմական մատակարարումը Թուրքիային<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30876810.html|title=Կանադան սառեցնում է ռազմական սարքավորումների մատակարարումը Թուրքիային|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2020-10-08}}</ref>։ *{{Դրոշավորում|Աֆղանստան}} - Արտաքին գործերի նախարարությունը երկուշաբթի հայտարարությամբ կոչ է անում դադարեցնել պատերազմը և ներգրավված կողմերին հորդորում խաղաղ ճանապարհով լուծել երկարատև ճգնաժամը<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/kabul-calls-for-end-to-occupation-in-nagorno-karabakh/1989233|title=Afghanistan called for an end to Armenian occupation in Nagorno-Karabakh while calling for a cease-fire, urging the parties involved to resolve the long-standing crisis peacefully.|last=|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201009050347/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/kabul-calls-for-end-to-occupation-in-nagorno-karabakh/1989233|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://menafn.com/1100870261/Afghanistan-backs-Azerbaijan-in-its-clashes-with-Armenia|title=Afghanistan backs Azerbaijan in its clashes with Armenia|last=|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201008000732/https://menafn.com/1100870261/Afghanistan-backs-Azerbaijan-in-its-clashes-with-Armenia|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} - Երկուշաբթի օրը [[Բոսնիա և Հերցեգովինա|Բոսնիայի և Հերցեգովինայի]] ՙՙԲոսնիակ՚՚ բարձրաստիճան պաշտոնյաները սատարում էին Ադրբեջանին և դատապարտում Հայաստանին իբրև երկու երկրների միջև հակամարտության սրման համար<ref>{{Cite web|url=https://www.jutarnji.hr/vijesti/svijet/dzaferovic-i-izetbegovic-podupiru-azerbajdzan-i-osuduju-armeniju-nadaju-se-trajnom-rjesenju-15021822|title=Bosniak member of the Presidency of Bosnia and Herzegovina Šefik Džaferović and the leader of the Party of Democratic Action, Bakir Izetbegović, voiced support for Azerbaijan, condemning Armenia and comparing the situation with the 1992–1995 Bosnian War.|last=|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200929073846/https://www.jutarnji.hr/vijesti/svijet/dzaferovic-i-izetbegovic-podupiru-azerbajdzan-i-osuduju-armeniju-nadaju-se-trajnom-rjesenju-15021822|accessdate=}}</ref>։ Մի շարք պետությունների ներկայացուցիչներ, ինչպիսիք են. * {{Դրոշավորում|Արգենտինա}}<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Preocupación argentina por los enfrentamientos entre Armenia y Azerbaiyán|language=Spanish|trans-title=Argentine concern over the clashes between Armenia and Azerbaijan|work=cancilleria.gob.ar|agency=Ministry of Foreign Affairs and Worship|url=https://www.cancilleria.gob.ar/es/actualidad/noticias/preocupacion-argentina-por-los-enfrentamientos-entre-armenia-y-azerbaiyan|url-status=live|access-date=28 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002033731/https://www.cancilleria.gob.ar/es/actualidad/noticias/preocupacion-argentina-por-los-enfrentamientos-entre-armenia-y-azerbaiyan|archive-date=2 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Կանադա}}<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Joint statement by Canada and the United Kingdom on the Armenia-Azerbaijan conflict|work=canada.ca|agency=Global Affairs Canada|url=https://www.canada.ca/en/global-affairs/news/2020/09/joint-statement-by-canada-and-the-united-kingdom-on-the-armenia-azerbaijan-conflict.html|url-status=live|access-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003214605/https://www.canada.ca/en/global-affairs/news/2020/09/joint-statement-by-canada-and-the-united-kingdom-on-the-armenia-azerbaijan-conflict.html|archive-date=3 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Չիլի}}<ref>{{cite news|date=29 September 2020|title=Chile expresa su preocupación por enfrentamientos entre Armenia y Azerbaiyán|language=Spanish|trans-title=Chile expresses concern over clashes between Armenia and Azerbaijan|work=minrel.gob.cl|agency=Ministry of Foreign Affairs (Chile)|url=https://minrel.gob.cl/chile-expresa-su-preocupacion-por-enfrentamientos-entre-armenia-y/minrel/2020-09-29/192927.html|url-status=live|access-date=1 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010113831/https://minrel.gob.cl/chile-expresa-su-preocupacion-por-enfrentamientos-entre-armenia-y/minrel/2020-09-29/192927.html|archive-date=10 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Չինաստան}}<ref>{{Cite news|author=Reuters Staff|date=2020-09-28|title=China says hopes Armenia, Azerbaijan resolve differences via talks|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-china-idUSB9N2G5048|url-status=live|access-date=2020-09-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003010737/https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-china-idUSB9N2G5048|archive-date=2020-10-03}}</ref> * {{Դրոշավորում|Խորվաթիա}}<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Croatia calls for ceasefire in Nagorno-Karabakh|work=N1|location=Zagreb|url=http://hr.n1info.com/English/NEWS/a558425/Croatia-calls-for-ceasefire-in-Nagorno-Karabakh.html|url-status=live|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008211601/http://hr.n1info.com/English/NEWS/a558425/Croatia-calls-for-ceasefire-in-Nagorno-Karabakh.html|archive-date=8 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Էստոնիա}}<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Estonia plans to initiate UNSC consultations on Nagorno-Karabakh|newspaper=TASS Russian News Agency|url=https://tass.com/world/1205663|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001045854/https://tass.com/world/1205663|archive-date=1 October 2020}}</ref><ref>{{cite news|date=30 September 2020|title=Riigikogu parliamentary groups express concern for Armenia, Azerbaijan|newspaper=[[Eesti Rahvusringhääling]]|url=https://news.err.ee/1141138/riigikogu-parliamentary-groups-express-concern-for-armenia-azerbaijan|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002144352/https://news.err.ee/1141138/riigikogu-parliamentary-groups-express-concern-for-armenia-azerbaijan|archive-date=2 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}}<ref>{{cite news|last1=Blamont|first1=Matthias|date=27 September 2020|title=France calls on Armenia, Azerbaijan to end hostilities|agency=[[Reuters]]|editor1-last=Evans|editor1-first=Catherine|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-france/france-calls-on-armenia-azerbaijan-to-end-hostilities-idUSKBN26I0CE|url-status=live|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927122302/https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-france/france-calls-on-armenia-azerbaijan-to-end-hostilities-idUSKBN26I0CE|archive-date=27 September 2020}}</ref><ref name="TASS OSCE">{{cite web|title=Putin, Macron, Trump call for talks on Nagorno-Karabakh without preconditions|url=https://tass.com/politics/1207437|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001170317/https://tass.com/politics/1207437|archive-date=1 October 2020|access-date=1 October 2020|website=TASS Russian News Agency|publisher=TASS}}</ref><ref name="FT OSCE">{{cite web|last1=Foy|first1=Henry|last2=Pitel|first2=Laura|last3=Peel|first3=Michael|title=Russia, France and US demand Nagorno-Karabakh ceasefire|url=https://www.ft.com/content/3963793e-2530-41b9-a8b9-e3b3c7993f27|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004214204/https://www.ft.com/content/3963793e-2530-41b9-a8b9-e3b3c7993f27|archive-date=4 October 2020|access-date=1 October 2020|website=Financial Times|publisher=The Financial Times, Ltd.}}</ref> * {{Դրոշավորում|Վրաստան}}<ref name="Georgia">{{cite news|date=27 September 2020|title=Georgia concerned with resumption of hostilities between Armenia, Azerbaijan|work=Agenda.ge|url=https://agenda.ge/en/news/2020/2991|url-status=dead|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929173856/https://agenda.ge/en/news/2020/2991|archive-date=29 September 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Գերմանիա}}<ref name="aj_270920">{{Cite web|title=Armenia-Azerbaijan clashes: How the world reacted|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/9/27/armenia-azerbaijan-clashes-world-reactions|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927124156/https://www.aljazeera.com/news/2020/9/27/armenia-azerbaijan-clashes-world-reactions|archive-date=27 September 2020|access-date=27 September 2020|website=aljazeera.com|language=en}}</ref> * {{Դրոշավորում|Հունաստան}}<ref>{{cite news|last1=Simos|first1=Andriana|date=28 September 2020|title=Greece calls on Armenia-Azerbaijan to stop military operations immediately|agency=[[The Greek Herald]]|url=https://greekherald.com.au/news/world/greece-calls-on-armenia-azerbaijan-to-stop-military-operations-immediately/|url-status=live|access-date=28 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008203428/https://greekherald.com.au/news/world/greece-calls-on-armenia-azerbaijan-to-stop-military-operations-immediately/|archive-date=8 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Հնդկաստան}}<ref>{{Cite web|date=2020-10-01|title=Armenia-Azerbaijan war rages on for fifth day, India voices concern and calls for restraint|url=https://zeenews.india.com/india/armenia-azerbaijan-war-rages-on-for-fifth-day-india-voices-concern-and-calls-for-restraint-2313878.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002064112/https://zeenews.india.com/india/armenia-azerbaijan-war-rages-on-for-fifth-day-india-voices-concern-and-calls-for-restraint-2313878.html|archive-date=2020-10-02|access-date=2020-10-02|website=Zee News|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-10-02|title=Armenia-Azerbaijan flare-up: India asks all sides to cease hostilities|url=https://indianexpress.com/article/india/armenia-azerbaijan-flare-up-india-asks-all-sides-to-cease-hostilities-6664061/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004072221/https://indianexpress.com/article/india/armenia-azerbaijan-flare-up-india-asks-all-sides-to-cease-hostilities-6664061/|archive-date=2020-10-04|access-date=2020-10-02|website=The Indian Express|language=en}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ինդոնեզիա}}<ref>{{cite news|last1=Arbar|first1=Thea Fathanah|date=3 October 2020|title=Perang Armenia vs Azerbaijan, Ini Sikap RI|language=id-ID|work=CNBC Indonesia|url=https://www.cnbcindonesia.com/news/20201002105642-4-191144/perang-armenia-vs-azerbaijan-ini-sikap-ri|url-status=live|access-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007202733/https://www.cnbcindonesia.com/news/20201002105642-4-191144/perang-armenia-vs-azerbaijan-ini-sikap-ri|archive-date=7 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Իրան}}<ref>{{cite news|last1=Hafezi|first1=Parisa|date=27 September 2020|title=Iran calls for immediate end to the conflict between Armenia, Azerbaijan – TV|agency=Reuters|editor1-last=Evans|editor1-first=Catherine|url=https://uk.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-iran-idUKKBN26I0K7|url-status=live|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002033844/https://uk.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-iran-idUKKBN26I0K7|archive-date=2 October 2020}}</ref><ref name="Rouhani FARS">{{cite web|title=Rouhani: Iran Ready to Help Resolve Dispute between Armenia, Azerbaijan|url=https://en.farsnews.ir/13990709000952|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010113834/https://en.farsnews.ir/13990709000952|archive-date=10 October 2020|access-date=1 October 2020|website=FARS News Agency|publisher=FARS News Agency}}</ref><ref>{{Cite news|last=|first=|date=|title=Iran cannot tolerate conflict on its borders: Spox|work=Iran Press|url=https://iranpress.com/content/28215|url-status=live|access-date=|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010113832/https://iranpress.com/content/28215|archive-date=2020-10-10}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ղազախստան}}<ref>{{cite web|date=27 September 2020|title=Statement of the Ministry of Foreign Affairs of Kazakhstan over the escalation of the Armenian-Azerbaijani conflict|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/mfa/press/news/details/zayavlenie-mid-rk-v-svyazi-s-eskalaciey-armyano-azerbaydzhanskogo-konflikta?lang=en|access-date=1 October 2020|agency=Ministry of Foreign Affairs of Kazakhstan}}</ref> * {{Դրոշավորում|Լատվիա}}<ref>{{cite news|date=30 September 2020|title=Latvian minister urges Armenia and Azerbaijan to cease hostilities|newspaper=Vestnik Kavkaza|url=https://vestnikkavkaza.net/news/Latvian-minister-urges-Armenia-and-Azerbaijan-to-cease-hostilities.html|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002124636/https://vestnikkavkaza.net/news/Latvian-minister-urges-Armenia-and-Azerbaijan-to-cease-hostilities.html|archive-date=2 October 2020}}</ref><ref name="LatvLith">{{cite news|date=27 September 2020|title=Lithuanian, Latvian FMs concerned over Armenia's large-scale provocation against Azerbaijan|newspaper=[[Trend News Agency]]|url=https://en.trend.az/azerbaijan/politics/3305967.html|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929141233/https://en.trend.az/azerbaijan/politics/3305967.html|archive-date=29 September 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Լիտվա}}<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Linkevičius: Lithuania calls on Armenia and Azerbaijan to stop military action|newspaper=[[Delfi (web portal)|Delfi]]|url=https://en.delfi.lt/politics/linkevicius-lithuania-calls-on-armenia-and-azerbaijan-to-stop-military-action.d?id=85347055|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001030025/https://en.delfi.lt/politics/linkevicius-lithuania-calls-on-armenia-and-azerbaijan-to-stop-military-action.d?id=85347055|archive-date=1 October 2020}}</ref><ref name="LatvLith" /> * {{Դրոշավորում|Մոլդովա}}<ref>{{cite news|last=Avanesov|first=Alexander|date=28 September 2020|title=Президент Молдовы призывает Армению и Азербайджан остановить огонь|language=ru|newspaper=Arminfo|url=https://arminfo.info/full_news.php?id=55465|access-date=7 November 2020|archive-date=16 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201016202352/https://arminfo.info/full_news.php?id=55465|dead-url=yes}}</ref> * {{Դրոշավորում|Լեհաստան}}<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Polish MFA expresses deep concern with reported military clashes around Nagorno-Karabakh|work=en.trend.az|agency=Trend News Agency|url=https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3306239.html|url-status=live|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008022043/https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3306239.html|archive-date=8 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ռումինիա}}<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Conflict militar între Armenia și Azerbaidjan în regiunea Nagorno-Karabah|language=ro|newspaper=Radio Europa Liberă România|url=https://romania.europalibera.org/a/conflict-militar-intre-armenia-si-azerbaidjan-in-regiunea-nogorno-karabah/30860686.html|url-status=dead|access-date=10 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003073442/https://romania.europalibera.org/a/conflict-militar-intre-armenia-si-azerbaidjan-in-regiunea-nogorno-karabah/30860686.html|archive-date=3 October 2020}}</ref><ref>{{cite news|last=Grigoryan|first=Anna|date=27 September 2020|title=Ռումինիան հայկական, ադրբեջանական կողմերին կոչ է անում վերսկսել քաղաքական երկխոսությունը|language=hy|newspaper=Armenpress|location=Երևան|url=https://armenpress.am/arm/news/1029007.html|url-status=live|access-date=10 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008194208/https://armenpress.am/arm/news/1029007.html|archive-date=8 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}}<ref name="TASS OSCE" /><ref name="FT OSCE" /><ref>{{Cite web|last=Темникова|first=Ксения|date=27 September 2020|title=Россия призвала Ереван и Баку прекратить огонь в Нагорном Карабахе|url=https://iz.ru/1066007/2020-09-27/rossiia-prizvala-erevan-i-baku-prekratit-ogon-v-nagornom-karabakhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001161541/https://iz.ru/1066007/2020-09-27/rossiia-prizvala-erevan-i-baku-prekratit-ogon-v-nagornom-karabakhe|archive-date=2020-10-01|access-date=2020-10-10|website=Известия}}</ref> * {{Դրոշավորում|Սաուդյան Արաբիա}}<ref>{{Cite web|title=Bahrain News Agency|url=https://www.bna.bh/en/index.aspx|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190902233604/https://www.bna.bh/en/index.aspx|archive-date=2019-09-02|access-date=2020-09-29|website=bna.bh}}</ref> * {{Դրոշավորում|Մեծ Բրիտանիա}}<ref>{{Cite web|last=News|first=Mirage|date=2020-09-29|title=By Canada and United Kingdom on Armenia-Azerbaijan conflict {{!}} Mirage News|url=https://www.miragenews.com/by-canada-and-united-kingdom-on-armenia-azerbaijan-conflict/,%20https://www.miragenews.com/by-canada-and-united-kingdom-on-armenia-azerbaijan-conflict|access-date=2020-09-29|website=miragenews.com|language=en-AU}}</ref> * {{Դրոշավորում|Միացյալ Նահանգներ}}<ref name="TASS OSCE" /><ref name="FT OSCE" /><ref>{{cite news|last1=Schroeder|first1=Pete|date=27 September 2020|title=U.S. urges immediate halt to violence between Azerbaijan and Armenia|agency=Reuters|editor1-last=Cooney|editor1-first=Peter|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-usa/u-s-urges-immediate-halt-to-violence-between-azerbaijan-and-armenia-idUSKBN26I0YO?il=0|url-status=live|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927235301/https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-usa/u-s-urges-immediate-halt-to-violence-between-azerbaijan-and-armenia-idUSKBN26I0YO?il=0|archive-date=27 September 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ուրուգվայ}}<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Gobierno del Uruguay expresa preocupación por escalada de violencia en la región de Nagorno – Karabaj|language=Spanish|trans-title=Government of Uruguay expresses concern over escalation of violence in the Nagorno-Karabakh region|work=gub.uy|agency=Ministry of Foreign Relations (Uruguay)|url=https://www.gub.uy/ministerio-relaciones-exteriores/comunicacion/noticias/gobierno-del-uruguay-expresa-preocupacion-escalada-violencia-region-nagorno|url-status=live|access-date=30 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002043026/https://www.gub.uy/ministerio-relaciones-exteriores/comunicacion/noticias/gobierno-del-uruguay-expresa-preocupacion-escalada-violencia-region-nagorno|archive-date=2 October 2020}}</ref> կոչ են արել խաղաղ լուծում տալ կոնֆլիկտին։ Չճանաչված կամ մասամբ ճանաչված պետությունները՝ {{Դրոշավորում|Մերձդնեստրի Մոլդովական Հանրապետություն}}ը<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Глава МИД Приднестровья поддержал коллегу из Нагорного Карабаха|language=ru|newspaper=EADaily|url=https://eadaily.com/ru/news/2020/09/28/glava-mid-pridnestrovya-podderzhal-kollegu-iz-nagornogo-karabaha|url-status=live|access-date=1 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930232254/https://eadaily.com/ru/news/2020/09/28/glava-mid-pridnestrovya-podderzhal-kollegu-iz-nagornogo-karabaha|archive-date=30 September 2020}}</ref><ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=The Pridnestrovian MFA's statement on the armed conflict escalation between Azerbaijan and the Republic of Artsakh|publisher=[[Minister of Foreign Affairs (Transnistria)|Ministry of Foreign Affairs]]|url=http://mfa-pmr.org/en/node/8166|url-status=live|access-date=1 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008062934/http://mfa-pmr.org/en/node/8166|archive-date=8 October 2020}}</ref>, {{Դրոշավորում|Աբխազիա}}ն<ref name="AbkTransOss">{{cite news|last=Shariy|first=Vitaly|date=29 September 2020|title=Карабахская "разморозка": реакция из Абхазии|language=ru|newspaper=Echo of the Caucasus|url=https://www.ekhokavkaza.com/a/30864802.html|url-status=live|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003063322/https://www.ekhokavkaza.com/a/30864802.html|archive-date=3 October 2020}}</ref><ref>[https://news.am/arm/news/605604.html Աբխազիայի խորհրդարանը մտահոգված է ԼՂ հակամարտության կտրուկ սրմամբ]</ref>, {{Դրոշավորում|Հարավային Օսիա}}ն<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Южная Осетия призвала мировое сообщество остановить военный конфликт в Нагорном Карабахе|language=ru|newspaper=[[Kommersant]]|url=https://www.kommersant.ru/doc/4509726|url-status=live|access-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930002526/https://www.kommersant.ru/doc/4509726|archive-date=30 September 2020}}</ref><ref>{{cite news|date=29 September 2020|title=Парламент Южной Осетии осудил "реваншистские действия" Баку против Арцаха|language=ru|newspaper=EADaily|url=https://eadaily.com/ru/news/2020/09/29/parlament-yuzhnoy-osetii-osudil-revanshistskie-deystviya-baku-protiv-arcaha|url-status=live|access-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008212004/https://eadaily.com/ru/news/2020/09/29/parlament-yuzhnoy-osetii-osudil-revanshistskie-deystviya-baku-protiv-arcaha|archive-date=8 October 2020}}</ref> ճանաչել են Արցախի Հանրապետության անկախությունը և իրենց աջակցությունն են հայտնել նրան։ === Միջազգային=== * {{Դրոշ|ՄԱԿ}} - [[ՄԱԿ]]-ի գլխավոր քարտուղար [[Անտոնիու Գուտեռեշ]]ը Հայաստանին ու Ադրբեջանին կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել մարտերը<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/380106 |title=ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը Հայաստանին ու Ադրբեջանին կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել մարտերը}}</ref>, * {{Դրոշ|Եվրոպա}} - Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շարլ Միշելը կողմերին կոչ է արել դադարեցնել ռազմական գործողությունները և վերադառնալ բանակցությունների<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30860685.html |title=Եվրոպական խորհրդի նախագահը կոչ է անում վերադառնալ բանակցությունների}}</ref>։ * [[Պատկեր:OSCE logo.svg|20px]] - [[ԵԱՀԿ]] գործող նախագահ [[Էդի Ռամա]]ն համակարտող կողմերին կոչ է արել անհապաղ վերադառնալ հրադադարին<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/28/%D4%B5%D4%B1%D5%80%D4%BF-%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2-%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0%D5%A8-%D5%AF%D5%B8%D5%B9-%D5%A7-%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%B2-%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%AC-%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B6/396864 |title=ԵԱՀԿ գործող նախագահը կոչ է անում անհապաղ վերադառնալ հրադադարին}}</ref> * [[Պատկեր:OSCE logo.svg|20px]] - [[ԵԱՀԿ]] [[Մինսկի խումբ|Մինսկի Խմբի]] համանախագահները հայտարարությամբ են հանդես եկել, որում խստորեն դատապարտում են շարունակական բռնությունները ինչպես Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում, այնպես էլ շփման գծից հեռու գտնվող [[Հայաստան|Հայաստանի]] և [[Ադրբեջան|Ադրբեջանի]] թիրախների նկատմամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30871057.html|title=ՄԽ համանախագահները դատապարտում են բռնությունները և խաղաղ բնակչության թիրախավորումը|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ === Հայտնի անձինք === Մեծ թվով հայտնի մարդիկ նույնպես արձագանքել են այս հակամարտությունը, իսկ նրանցից ոմանք փոխել են իրենց նախնական կարծիքը, ներառյալ [[Քարդի Բի]]ն և [[Էլթոն Ջոն]]ը, որոնք հետագայում նշել են, որ իրենք ոչ մի կողմին էլ չեն պաշտպանում<ref>{{cite web|last1=Ghazanchyan|first1=Siranush|date=October 5, 2020|title=Elton John calls attention to Azerbaijani-Turkish aggression against Artsakh|url=https://en.armradio.am/2020/10/05/elton-john-calls-attention-to-azerbaijani-turkish-aggression-against-artsakh/|access-date=October 15, 2020|website=Public Radio of Armenia|publisher=Public Radio of Armenia}}</ref><ref>{{cite web|last1=ZORNOSA|first1=LAURA|date=October 7, 2020|title=Cardi B apologizes for misstep and asks for peace in Armenia-Azerbaijan conflict|url=https://www.latimes.com/entertainment-arts/music/story/2020-10-07/cardi-b-armenia-fundraiser-twitter-apology|access-date=October 15, 2020|website=Los Angeles Times|publisher=Los Angeles Times}}</ref>։ Հայաստանի օգտին հանդես եկողների թվում են [[Մել Գիբսոն]]ը, [[Ռոնդա Ռոուզի]]ն, [[Հենրիխ Մխիթարյան]]ը, [[Փիթեր Գեբրիել]]ը, [[Շոն Փեն]]ը, [[Մայքլ Բ. Ջորդան]], [[Քայլի Ջեններ]], [[Թինաշե]]ն և [[Շեր]]ը<ref>{{cite web |title=Mel Gibson expresses solidarity with Armenians amid Azerbaijan’s aggression against Nagorno-Karabakh (Artsakh) |url=https://gagrule.net/mel-gibson-expresses-solidarity-with-armenians-amid-azerbaijans-aggression-against-nagorno-karabakh-artsak |website=gagrule.net |access-date=October 29, 2020 |date=October 27, 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=‘Armenians are being slaughtered by Trump pal Erdogan’ – US actor Sean Penn |url=https://armenpress.am/eng/news/1032634.html |publisher=Armen Press |access-date=October 27, 2020 |date=October 24, 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Peter Gabriel's Comments on Nagorno-Karabakh Conflict |url=https://en.168.am/2020/10/07/39778.html |website=168.am |publisher=168.am |access-date=October 15, 2020 |date=October 7, 2020}}</ref><ref>{{cite web |last1=Zonrnosa |first1=Laura |title=Why these Armenian American celebs are speaking out about a chronic conflict |url=https://www.latimes.com/entertainment-arts/story/2020-10-08/kardashians-armenian-american-celebs-talk-armenia-azerbaijan-conflict-online |website=Los Angeles Times |publisher=Los Angeles Times |access-date=October 15, 2020 |date=October 8, 2020}}</ref><ref>{{cite web|title=Former UFC champ Ronda Rousey shows solidarity with Armenia over conflict with Azerbaijan|url=https://www.bloodyelbow.com/2020/10/6/21504324/former-ufc-champ-ronda-rousey-solidarity-armenia-conflict-azerbaijan-news|access-date=October 14, 2020}}</ref><ref>{{cite web|last1=Ghazanchyan|first1=Siranush|date=October 3, 2020|title=Henrikh Mkhitaryan: Stop aggression against Armenians and global peace|url=https://en.armradio.am/2020/10/03/henrikh-mkhitaryan-stop-aggression-against-armenians-and-global-peace/|access-date=October 15, 2020|publisher=Public Radio of Armenia}}</ref><ref>{{cite web|title=Hollywood star Michael B Jordan expresses support to Armenia|url=https://armenpress.am/eng/news/1030977/|access-date=October 14, 2020}}</ref><ref>{{cite web|title=Tinashe Twitter|url=https://mobile.twitter.com/Tinashe/status/1313991236550787077|access-date=October 16, 2020}}</ref>։ [[Քիմ Քարդաշյան]]ը և այլ Քարդաշյաններ Հայաստանի աջակցության տեսաուղերձ են հրապարակել՝ նվիրաբերելով 1 միլիոն դոլար [[Հայաստան համահայկական հիմնադրամ]]ին<ref name="kimk">{{cite web|last1=Shafer|first1=Ellise|date=October 11, 2020|title=Kim Kardashian West Donates $1 Million to Armenia Fund Amid Ongoing Conflict With Azerbaijan|url=https://variety.com/2020/tv/news/kim-kardashian-west-armenia-donation-azerbaijan-1234800606/|access-date=October 14, 2020|website=Variety|publisher=Variety}}</ref><ref>{{cite web |title=Kim Kardashian West donates $1 million to Armenia Fund |url=https://www.msn.com/en-gb/entertainment/celebrity/kim-kardashian-west-donates-dollar1-million-to-armenia-fund/ar-BB19WD9j |website=MSN |publisher=MSN |access-date=October 14, 2020 |date=October 12, 2020}}</ref>։ Ռեփեր [[Քանյե Ուեսթ]]ը թվիթ է հրապարակել, որում հայտարարել է, որ աղոթելու է Հայաստանի համար<ref>{{cite web|title=Kanye West: Praying for Armenia|url=https://en.armradio.am/2020/09/29/kanye-west-praying-for-armenia/|access-date=October 14, 2020}}</ref>։ [[Սերժ Թանկյան]]ը 250 հազար դոլար է նվիրաբերել Հայաստան համահայկական հիմնադրամին, ինչպես նաև հոկտեմբերին մասնակցել է «Rock for Artsakh» («Ռոքն Արցախի համար») խորագրով առցանց բարեգործական համերգին<ref>{{cite web|title=Iconic musicians unite for Concert for Artsakh|url=https://www.globenewswire.com/news-release/2020/10/22/2112977/0/en/Iconic-musicians-unite-for-Concert-for-Artsakh|work=[[GlobeNewswire]]|date=22 October 2020|access-date=6 November 2020}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{cite web|title=Serj Tankian donates $250,000 to Hayastan All-Armenian Fund|url=https://en.armradio.am/2020/10/08/serj-tankian-donates-250000-to-hayastan-all-armenian-fund/|work=Public Radio of Armenia|date=8 October 2020|access-date=6 November 2020}}</ref>։ Հայ-ամերիկյան [[System of a Down]] ռոք խումբը 15 տարվա ընդմիջումից հետո (2005 թվականին ''Hypnotize'' թողարկումից հետո)<ref name="NME">{{cite web|title=System Of A Down share first new songs in 15 years, ‘Protect The Land’ and ‘Genocidal Humanoidz’|url=https://www.nme.com/news/music/system-of-a-down-share-first-new-songs-in-15-years-protect-the-land-and-genocidal-humanoidz-2810433|work=[[NME]]|date=6 November 2020|access-date=6 November 2020}}</ref> թողարկել է «[[Protect the Land]]» և «[[Genocidal Humanoidz]]» երգերը<ref name="loudwire">{{cite web|url=https://loudwire.com/system-of-a-down-protect-the-land-genocidal-humanoidz-lyrics-video/|title=System of a Down Release First New Music in 15 Years|work=[[Loudwire]]|date=6 November 2020|access-date=6 November 2020}}</ref><ref name="LP">{{cite web|url=https://store.systemofadown.com/protect-the-land-genocidal-humanoidz-7-vinyl-digital-bundle.html|title=System Of A Down Protect The Land / Genocidal Humanoidz - 7" Vinyl|work=systemofadown.com|date=6 November 2020|access-date=6 November 2020}}</ref>։ Նրանք սինգլներն օգտագործել են որպես Հայաստան համահայկական հիմնադրամին փոխանցումներ կատարելու կոչի և պատերազմի մասին իրազեկությունը բարձրացնելու նպատակով<ref>{{Cite web|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/system-of-a-down-new-songs-protect-the-land-genocidal-humanoidz-1085942/|title=Hear System of a Down’s First New Music in 15 Years, ‘Protect the Land’ and ‘Genocidal Humanoidz’|publisher=[[Rolling Stone]]|last=Grow|first=Kory|date=6 November 2020|accessdate=6 November 2020}}</ref>։ «[[Արսենալ (ֆուտբոլային ակումբ, Լոնդոն)|Արսենալ]]ի» ֆուտբոլիստ [[Մեսութ Օզիլ]]ը և երգիչ Սամի Յուսուֆը Թվիթերում կատարել են գրառում<ref>{{cite web |url=https://www.middleeastmonitor.com/20201014-arsenals-ozil-favors-azerbaijan-in-karabakh-dispute/|title=Arsenal's Ozil favours Azerbaijan in Karabakh dispute|access-date=October 14, 2020}}</ref><ref>{{cite web|title=Sami Yusuf expresses support to Azerbaijan|url=https://azertag.az/en/xeber/Sami_Yusuf_expresses_support_to_Azerbaijan-1599263|access-date=October 14, 2020}}</ref>, իսկ «[[Բարսելոնա ՖԱ|Բարսելոնայի]]» նախկին խաղացող [[Ռոնալդինյո|Ռոնալդինյոն]] հրապարակել է տեսաուղերձ՝ ի պաշտպանություն Ադրբեջանի<ref>{{Cite web |url=https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3326115.html |title=Ronaldinho films video message in support of Azerbaijan |date=29 October 2020 |access-date=29 October 2020 |agency=[[Trend News Agency]] |language=en }}</ref>։ Մի քանի թուրք հայտնի անձինք, այդ թվում՝ Սինան Աքչիլը<ref>{{Cite web|url=https://www.sabah.com.tr/magazin/2020/10/22/sinan-akcil-azeri-sarkici-saide-guliyeva-ile-duet-yapti|title=Sinan Akçıl, Azeri şarkıcı Saide Guliyeva ile düet yaptı|access-date=2020-10-28}}</ref>, Հադիսեն, Բերգյուզար Քորելը<ref>{{Cite web|url=https://www.habererk.com/magazin/hadise-ve-berguzar-korel-den-azerbaycan-a-destek-h135771.html|title=Hadise ve Bergüzar Korel'den Azerbaycan'a destek|access-date=2020-10-28}}</ref>, Ակուն Իլիչալին<ref>{{Cite web|url=https://www.gunboyugazetesi.com.tr/unlu-televizyoncu-acun-ilicalidan-azerbaycan-mesaji-65432h.htm|title=Ünlü televizyoncu Acun Ilıcalı'dan Azerbaycan mesajı|access-date=2020-10-28}}</ref>, Քենան Իմիրզալիօղլուն<ref>{{Cite web|url=https://www.takvim.com.tr/galeri/yasam/kim-milyoner-olmak-isterde-kenan-imirzalioglundan-gardas-azerbaycana-selam-kardeslerimize-selam-ve-sevgilerimizle|title=Kim Milyoner Olmak İster'de Kenan İmirzalıoğlu'ndan gardaş Azerbaycan'a selam: "Kardeşlerimize selam ve sevgilerimizle"|access-date=2020-10-28}}</ref>, [[Թարքան|Թարքանը]], [[Ջեմ Յըլմազ]]ը<ref>{{Cite web|url=https://www.ahaber.com.tr/magazin/2020/10/19/tarkan-ve-cem-yilmazdan-ermenistanin-katliamlarina-23-gun-sonra-tepki|title=Tarkan ve Cem Yılmaz’dan Ermenistan’ın katliamlarına 23 gün sonra tepki!.|access-date=2020-11-01}}</ref> նույնպես իրենց ցավակցությունն ու աջակցությունն են հայտնել Ադրբեջանին։ == Բողոքի ցույցեր== Սեպտեմբերի 27-ից բողոքի ցույցեր են սկսել ընդդեմ Թուրքիա և Ադրբեջանի ագրեսիայի [[ԱՄՆ]]-ում, [[Գերմանիա]]յում, [[Ֆրանսիա]]յում և այլ երկրներում<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30880304.html |title=Աշխարհի տարբեր երկրներում հայերը բողոքի ցույցեր են կազմակերպում՝ ընդդեմ Ադրբեջանի և Թուրքիայի |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === ԱՄՆ === Սեպտեմբերի 28-ին [[Գլենդել]] քաղաքում տեղի ունեցավ բազմամարդ բողոքի ցույց, որի ընթացքում հնչում էին «Artsakh is Armenia», «Հաղթելու ենք», «Stop the war Azerbaijan», «Hands off the Artsakh» վանկարկումները։ Բողոքի ցույցից հետո տեղի է ունեցել ավտոերթ<ref>{{Cite web |url=http://dx.doi.org/10.46991/afa/2020.16.1.157 |title=Globalization and Armenian Identity. Challenges and Integration (Armenia and Artsakh) |last=Gasparyan |first=Naira |date=2020-04-15 |pages=157–168 |doi=10.46991/afa/2020.16.1.157 |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հոկտեմբերի 3-ին և 4-ին հայերը փակել են [[Հոլիվուդ]]ի փողոցները՝ պահանջելով աջակցել խաղաղության հաստատմանը<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/606056.html |title=Լոս Անջելեսում հայերը կրկին փակել են գլխավոր 3 մայրուղիները (վիդեո) |website=news.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 4-ին բողոքի ցույց է տեղի ունեցել [[Ֆրեզնո (Կալիֆոռնիա)|Ֆրեզնո]] քաղաքի քաղաքապետարանի մոտ։ Ապա ցուցարարները երթով շարժվել են դեպի Ռիվեր Պարկ զբոսայգի<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/606103.html |title=Ֆրեզնոյում հայերը բողոքի ցույց են անցկացրել՝ ընդդեմ Ադրբեջանի |website=news.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 7-ին բողոքի ցույց է տեղի ունեցել [[Յուտա]]յում` [[Յուտայի համալսարան]]ի մոտ՝ կոչ անելով դադարեցնել Ադրբեջանին հատկացվող օգնությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/08/Յուտայի-հայ-համայնքը-ԱՄՆ-իշխանություններին-կոչ-է-անում-դադարեցնել-Ադրբեջանին-հատկացվող-օգնությունը/330634 |title=Յուտայի հայ համայնքը ԱՄՆ իշխանություններին կոչ է անում դադարեցնել Ադրբեջանին հատկացվող օգնությունը |website=www.1lurer.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 8-ին [[Սպիտակ տուն|Սպիտակ տան]] դիմաց ԱՄՆ-ի տարբեր քաղաքներից ժամանած հայերի մասնակցությամբ տեղի է ունեցել ցույց։ Ցույցի մասնակիցները պահանջում էին դադարեցնել Ադրբեջանին և Թուրքիային տրամադրվող զինամթերքի մատակարարումը<ref>{{Cite web |url=https://analitik.am/news/view/668912 |title=Հազարավոր ամերիկահայեր Սպիտակ Տան դիմաց Թրամփից պահանջում են դադարեցնել Ադրբեջանին և Թուրքիային տրամադրվող օգնությունը |website=Analitik.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ի երեկոյան [[Վաշինգտոն]]ում տեղի է ունեցել մոմավառություն ի հիշատակ պատերազմում զոհվածների<ref>{{Cite web |url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/10/10/23778/ |title=Մոմավառություն՝ Վաշինգտոնում․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ) |website=Մոմավառություն՝ Վաշինգտոնում․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ) |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Նույն օրը բողոքի ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Նյու Յորք]]ում<ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2020/10/10/1142235/ |title=Բողոքի քայլերթ Նյու Յորքում. «Էրդողանն ահաբեկիչ է», «Արցախը Հայաստան է» |last=says |first=Artur Lazarian |website=www.aravot.am |language=en-US |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 11-ին [[Լոս Անջելես]]ում տեղի է ունեցել բազմահազարանոց ցույց` ի աջակցություն Հայաստանի և Արցախի։ Ըստ տարբեր լրատվականների` մասնակիցների քանակը գերազանցել է 100 հազարը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888909.html |title=Լոս Անջելեսում բազմահազարանոց ցույց է անցկացվել` ի աջակցություն Արցախի |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 10-ին ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Բոստոն]]ում, որտեղ զորակցություն էին հայտնում Հայաստանին<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/381993 |title=Բողոքի ակցիա Բոստոնում՝ ի զորակցություն Հայաստանի և Արցախի (տեսանյութ) |website=A1Plus |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Նույն օրը ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Սան Ֆրանցիսկո]]յում։ Ցույցը տեղի է ունեցել [[Ոսկե դարպասներ (կամուրջ)|Ոսկե դարպասներ]] կամրջի մոտ՝ փակելով նրա երթևեկությունը<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/381899 |title=Բողոքի ակցիա Սան Ֆրանցիսկոյում |website=A1Plus |language=hy |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ === Ֆրանսիա === Հոկտեմբերի 5-ին հայազգի ցուցարարները մի քանի ժամով փակել էին [[Ֆրանսիա]]-[[Բելգիա]]-[[Լյուքսեմբուրգ]] միջպետական ճանապարհը՝ պահանջելով Արցախի ճանաչումը և դատապարտելով ադրբեջանաթուրքական ագրեսիան<ref>{{Cite web |url=https://hy.armradio.am/2020/10/06/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D5%B4%D5%AB-%D6%84%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D5%BE-%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D5%AC-%D5%A5%D5%B6-%D6%86%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1-%D5%A2/ |title=Հայերը մի քանի ժամով փակել են Ֆրանսիա-Բելգիա-Լյուքսեմբուրգ միջպետական ճանապարհը |date=2020-10-06}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ին Փարիզի կենտրոնում՝ [[Հաղթական կամար (Փարիզ)|Հաղթական կամարի]] մոտ, հայերը խաղաղ բողոքի ցույց են անցկացրել` ի աջակցություն Արցախի։ Փարիզի ոստիկանությունը մասնակիցներին ցրելու համար պղպեղի սփրեյ է կիրառել<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/world/20201010/24843026/parisi-kentronum-hayery-bazmamard-akciaen-irakanacrel.html |title=Փարիզի կենտրոնում հայերը բազմամարդ ակցիա են իրականացրել` ի աջակցություն Արցախի. տեսանյութ |date=2020-10-10 |website=Sputnik Armenian |pages=1–16 |language=hy |doi=10.32894/kujss.2019.15.2.1 |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Բողոքի ակցիա է տեղի ունեցել նաև Ֆրանսիայում Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց<ref>{{Cite web |url=https://livenews.am/press/2020/60614/10/15/17/ |title=Փարիզում հարյուրավոր հայեր բողոքի ակցիա են անցկացրել Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց (տեսանյութ) |date=2020-10-10 |website=Live News |language=ru-RU |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === Վրաստան === Սեպտեմբերի 29-ին [[Ջավախք]]ի հայ համայնքը փակել էր [[Կարծախ]] գյուղի մոտ գտնվող վրաց-թուրքական սահմանը՝ չթողելով ռազմամթերքի տեղափոխումը Թուրքիայից Ադրբեջան<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/30/Ջավախքի-հայերը-փակել-են-Վրաստան-Թուրքիա-միջպետական-ճանապարհը/397435 |title=Ջավախքի հայերը փակել են Վրաստան-Թուրքիա միջպետական ճանապարհը |website=www.civilnet.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հոկտեմբերի 1-ին Թբիլիսիի հայ համայնքը ակցիա է իրականացրել Թբիլիսիում, սկզբում վրացական «Mtavari archi» հեռուստեսության դիմաց՝ պահանջելով անկողմնակալ լուսաբանում, ապա շարժվել են դեպի Հայաստանի դեսպանատուն՝ աջակցություն հայտնելով Հայաստանին և Արցախին<ref>{{Cite web |url=https://www.panorama.am/am/news/2020/10/01/%D5%A9%D5%A2%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80-%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%A1/2372239 |title=Թբիլիսահայությունն ակցիա են իրականացրել |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հոկտեմբերի 6-ին Ախալքալաքում հայերը բազմամարդ ակցիա են անցկացրել՝ ի աջակցություն Արցախի<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/society/20201006/24787310/akhalqaaqum-5-6-hazar-hay-boxoqi-akcia-en-irakanacnum-i-ajakcutyun-arcakhi.html |title=Ախալքալաքում 5-6 հազար հայ ակցիա են իրականացնում` ի աջակցություն Արցախի |website=Sputnik Armenian |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === Գերմանիա === Սեպտեմբերի 30-ին [[Բեռլին]]ում՝ Գերմանիայի կանցլերի նստավայրի դիմաց, տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ի պաշտպանություն հայ ժողովրդի և Արցախի<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/605199.html |title=Հայերը Բեռլինում հանրահավաք են անցկացրել. Նամակ է հանձնվել Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելին |website=news.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Եվս մի ցույց տեղի է ունեցել հոկտեմբերի 10-ին [[Բեռլին]]ում։ Երթին մասնակցել են նաև այլազգի ներկայացուցիչներ<ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2020/10/10/1142179/ |title=Բողոքի ցույց Բեռլինում՝ ի պաշտպանություն Արցախի և Հայաստանի |website=www.aravot.am |language=en-US |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ === Հունաստան === Սեպտմբերի 30-ին [[Աթենք]]ում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ի աջակցությւոն Արցախի և Հայաստանի<ref>{{Cite web |url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/09/30/22369/ |title=ՀՅԴ երիտասարդական միության կազմակերպմամբ Բողոքի հանրահավաք՝ Աթենքում |website=ՀՅԴ երիտասարդական միության կազմակերպմամբ Բողոքի հանրահավաք՝ Աթենքում |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 3-ի երեկոյան [[Սալոնիկ]] քաղաքում հայերն ու հույները բողոքի ցույց են կազմակերպել՝ ի աջակցություն Հայաստանի<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/world/20201004/24750959/hunastan-hayer-huyner-xoshor-cuyc.html |title=Հունաստանում հույներն ու հայերը խոշոր ցույց են արել. տեսանյութ |website=Sputnik Armenian |language=hy |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ === Կանադա === Հոկտեմբերի 4-ին [[Մոնրեալ]] քաղաքում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց ընդդեմ Ադրբեջանի ագրեսիայի, որին մասնակցել են կանադացի պատգամավորներ<ref>{{Cite web |url=https://onnet.am/16525.html |title=Մոնրեալում հարյուրավոր հայեր բողոքի ցույց են անցկացրել ընդդեմ Ադրբեջանի․ ցույցին նաև կանադացի պատգամավոր է մասնակցել (լուսանկարներ) | Onnet.am |last=Avagyan |first=Lus |website=onnet.am |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ին [[Տորոնտո]] քաղաքում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց ընդդեմ Թուրքիայի։ Բողոքի ցույցի ընթացքում եղել է «Արցախը հայկական է», «Կանադայի մասնակցությամբ թուրքական դրոնները սպանում են քաղաքացիական անձանց» գրառմամբ պաստառներ<ref>{{Cite web |url=https://infocom.am/Article/38481 |title=Տորոնտոյում անցկացվում են Թուրքիայի և Ադրբեջանի ագրեսիան կանխելու պահանջով բողոքի ցույցեր |armenpress.am| |website=infocom.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ === Ավստրալիա === Հոկտեմբերի 6-ին [[Կանբերրա]] քաղաքի հայերը բողոքի ցույց էին իրականացրել Ադրբեջանի դեսպանատան դիմաց։ Նրանք կառավարությունից պահանջում էին դատապարտել Արցախում ադրբեջանա-թուրքական ագրեսիան<ref>{{Cite web |url=https://hy.armradio.am/2020/10/07/%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D5%AD%D5%A1%D5%AD%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A5%D5%B6-%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%AB/ |title=Աշխարհում հայերը խախտում են աշխարհի «լռությունը» |date=07/10/2020 |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ին ևս տեղի ունեցավ ցույց, որի ժամանակ ցուցարարները պառկել էին գետնին` պաստառները իրենց ձեռքին<ref>{{Cite web |url=https://armcool.ru/%D5%A1%D5%BE%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A1%D5%BA%D6%80%D5%B8%D5%B2-%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%AB-%D5%BA%D5%AB%D5%AF%D5%A5%D5%BF%D5%A8%E2%80%A4-%D5%BF/ |title=Ավստրալիայում ապրող հայերի պիկետը |date=2020-10-07 |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 15-ին [[Մելբուռն]]ի հունական թաղամասերում հայտնվել են պաստառներ` ի աջակցություն Արցախում խաղաղության հաստատման<ref>{{Cite web |url=https://greekcitytimes.com/2020/10/15/artsakh-is-armenia-solidarity-signs-begin-appearing-in-australias-most-greek-suburb/ |title="Artsakh Is Armenia": Solidarity Signs Begin Appearing In Australia's Most Greek Suburb |website=Greek City Times |language=en-US |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ === Ավստրիա === Հոկտեմբերի 9-ին [[Վիեննա]]յում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց` ի աջակցություն Արցախի, ընդդեմ թուրքական ագրեսիայի։ Բողոքի ակցիան սկսել է [[ԵԱՀԿ]] Մինսկի շենքի մոտից և շարունակվել նախագահի նստավայրի մոտ<ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2020/10/11/1142575/ |title=Վիեննայում և Բրատիսլավայում տեղի են ունեցել Արցախի և Հայաստանի դեմ սանձազերծած ագրեսիան դատապարտող բողոքի ցույցեր |website=www.aravot.am |language=en-US |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Ցույց է տեղի ունեցել նաև հոկտեմբերի 10-ի երեկոյան, որին մասնակցել են նաև այլազգի ներկայացուցիչներ<ref>{{Cite web |url=https://hraparak.am/post/9f2816509cd3ef80da8a52d4f10c6512 |title=Ավստրիայում հայ ցուցարարներին են միացել այլազգիները |last=Հակոբյան |first=Արեւիկ |date=2020-10-11 |website=ՀՐԱՊԱՐԱԿ |language=hy-AM |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ === Արգենտինա === Հոկտեմբերի 4-ին բողոքի ցույց է տեղի ունեցել [[Բուենոս Այրես]] քաղաքում՝ ի աջակցություն Արցախում խաղաղության հաստատման։ Ցույցը տեղի է ունեցել Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201004/24752376/boxoqi-akcianer-argentinayum-ev-braziliayum-hay-hamaynq-datapartum-e-adrbejani-qayler.html |title=Բողոքի ակցիաներ Արգենտինայում և Բրազիլիայում. հայ համայնքը դատապարտում է Ադրբեջանի քայլերը |website=Sputnik Armenian |language=hy |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 10-ին [[Բուենոս Այրես]]ում կրկին բողոքի ցոյց է տեղի ունեցել` ի աջակցություն Արցախի և Հայաստանի։ Տեղի է ունեցել երթ Ադրբեջանի դեսպանատնից դեպի Թուրքիայի դեսպանատուն<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/607357.html |title=Արգենտինայում հարյուրավոր հայեր անցկացրել են բողոքի ցույցեր՝ ի աջակցություն խաղաղության Լեռնային Ղարաբաղում |website=news.am |language=hy |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ === Բելգիա === Հոկտեմբերի 1-ին՝ 17։30-ից սկսած, ԵԽ գագաթնաժողովին զուգընթաց բողոքի ցույց է տեղի ունեցել [[Բրյուսել]]ի Շումանի հրապարարկում ընդդեմ թուրքական ագրեսիայի<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/605638.html |title=Բելգիայի հայերը Եվրոպային կոչ են անում գործել հանուն Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղության (ֆոտո) |website=news.am |language=hy |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 7-ին Բրյուսելում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց ընդդեմ Թուրքիայի և Ադրբեջանի ագրեսիայի<ref>{{Cite web |url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/10/07/23321/ |title=Բելգիայում հայ համայնքը բողոքի ցույց է կազմակերպել՝ ընդդեմ Արցախի և Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի և Թուրքիայի ագրեսիայի․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ) |website=Բելգիայում հայ համայնքը բողոքի ցույց է կազմակերպել՝ ընդդեմ Արցախի և Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի և Թուրքիայի ագրեսիայի․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ) |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ === Բրազիլիա === Հոկտեմբերի 3-ին Բրազիլիայում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201004/24752376/boxoqi-akcianer-argentinayum-ev-braziliayum-hay-hamaynq-datapartum-e-adrbejani-qayler.html |title=Բողոքի ակցիաներ Արգենտինայում և Բրազիլիայում. հայ համայնքը դատապարտում է Ադրբեջանի քայլերը |website=Sputnik Armenian |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ === Մեծ Բրիտանիա === Հոկտեմբերի 6-ին [[Օքսֆորդ]]ում <ref>{{cite web |url=https://twitter.com/agbu/status/1316710419638018048 |title=AGBU Twitter |work=Oxford University Armenian Society |publisher=[[AGBU]] |accessdate=2021-01-16 |quote=The Oxford University Armenian Society in the UK gathered to show support for Artsakh and Armenia and to stand against Azerbaijan and Turkish aggression }}</ref> և հոկտեմբերին 10-ին [[Լոնդոն]]ում՝ Մեծ Բրիտանիայի վարչապետի նստավայրի դիմաց<ref>{{Cite web |url=https://armenpress.am/arm/news/1031263.html |title=Լոնդոնում հայ համայնքը ցույց է անցկացրել Թուրքիային և Ադրբեջանին կանգնեցնելու պահանջով |website=armenpress.am |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/10/Հայերը-բողոքի-ակցիա-են-անցկացրել-Լոնդոնում/332661 |title=Հայերը բողոքի ակցիա են անցկացրել Լոնդոնում |website=www.1lurer.am |accessdate=2020-10-16}}</ref>, տեղի են ունեցել ցույցեր Թուրքիայի և Ադրբեջանի դեմ։ === Դանիա === Հոկտեմբերի 7-ին [[Կոպենհագեն]]ում տեղի է ունեցել ցույց՝ ի աջակցություն Հայաստանի և Արցախի<ref>{{Cite web |url=https://www.shantnews.am/news/view/778514.html |title=Կոպենհագենում հայ համայնքը ցույցի է դուրս եկել |last=News |first=Shant |date=2020-10-08 |website=ShantNews - Շանթ Հեռուստաընկերություն - Լուրեր - Shant TV Online |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ === Շվեդիա === Հոկտեմբերի 8-ին [[Ստոկհոլմ]]ում տեղի ունեցավ բողոքի ցույց՝ ի աջակցություն Հայաստանի և Արցախի ճանաչման, նաև Ադրբեջանի նկատմամբ պատժամիջոցների կիրառման պահանջով։ Ցույցը տեղի ունեցավ [[Շվեդիա]]յի խորհրդարանի դիմաց։ Այն արտոնված չի եղել, և ոստիկանները անընդհատ հորդորել են դադարեցնել ցույցը<ref>{{Cite web|url=https://www.aravot.am/2020/10/08/1141591/|title=Շվեդիայի հայերը բողոքի ցույց են նախաձեռնել Ստոկհոլմում (ֆոտոշարք եւ տեսանյութ)|website=www.aravot.am|language=en-US|accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Հոկտեմբերի 10-ին ևս ցույցեր տեղի ունեցան այս անգամ ոչ միայն [[Ստոկհոլմ]]ում, այլ նաև [[Գյոթեբորգ]]ում և [[Ուփսալա]]յում<ref>{{Cite web|url=https://www.aravot.am/2020/10/11/1142470/|title=Շվեդիայում շարունակվում են բողոքի ցույցերը՝ ընդդեմ թուրք-ադրբեջանական ագրեսիայի|website=www.aravot.am|language=en-US|accessdate=2020-10-16}}</ref>։ === Շվեյցարիա === Հոկտեմբերի 3-ին [[Բեռն]]ում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ի աջակցություն Արցախի և ընդդեմ Ադրբեջանի ագրեսիայի։ Հոկտեմբերի 8-ին ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Ցյուրիխ]]ում<ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2020/10/08/%D5%91%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB%D5%AD-%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6/2377704|title=Ցյուրիխում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ընդդեմ Ադրբեջանի|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=16/10/2020}}</ref>։ == Պատերազմի ռազմաքաղաքական գնահատական == Քսանմեկերորդ դարի պատերազմների շարքում աշխարհասփյուռ հայության և Հայաստանի Հանրապետության համար, իհարկե, ահազանգային իմաստ ուներ 2016թ. ապրիլի [[Քառօրյա պատերազմ|Քառօրյա պատերազմը]]<ref>6-ՐԴ ՍԵՐՆԴԻ ՊԱՏԵՐԱԶՄՆԵՐ։ 1-ին մաս։ ՄՆԱՑԱԿԱՆ Ռ. ԽԱՉԱՏՐԵԱՆ, Ռազմական պատմաբան։ «Ազգ» շաբաթաթերթ, 2016-04-29։ [https://www.azg.am/AM/2016042916] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201020205255/https://azg.am/AM/2016042916 |date=2020-10-20 }}</ref>, և գոյութեանական՝ էքզիստենցիալ իմաստ՝ 2020թ․ 44-օրյա պատերազմը։ Այդ պատերազմներից շատերը [[Մերձավոր Արևելք|Մերձավորարևելյան տարածաշրջանում]], [[Հայկական լեռնաշխարհ|Հայկական լեռնաշխարհում]] և [[Կովկաս|Կովկասյան ենթատարածաշրջանում]] մղվել են հիմնականում [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական]] եւ [[Օսմանյան կայսրություն|Թուրքական կայսրությունների]] վերականգնման նպատակով։ Քսաներորդ դարի վերջին տասնամյակից մինչև քսանմեկերորդ դարի առաջին տասնամյակները՝ [[Ռուսաստան|Ռուսաստանը]] եւ [[Թուրքիա|Թուրքիան]] թաքուն կամ բացահայտ դաշնակցային գործողություններ են վարում՝ ներկայիս [[Հետսառըպատերազմյան նոր աշխարհակարգ|միաբեւեռ համաշխարհային համակարգը]] փոխելու և իրենց ռեգիոնալ կարգավիճակը բարձրացնելու եւ նույնիսկ համաշխարհային ազդեցության հասնելու նպատակով։ Լինելով հակաժողովրդավարական երկրներ, որոնք համապատասխանում են ֆաշիստական պետության բոլոր չափանիշներին, նրանք փաստացիորեն կազմել են ֆաշիստական պետությունների առանցք, ներգրավելով Ադրբեջանին։ 2020 թվականի սեպտեմբերի 27 - նոյեմբերի 9–ին տեղի ունեցած 44-օրյա պատերազմը իրականում [[Ֆաշիզմ|ֆաշիստական]] ​​[[Ռուսաստան|Ռուսաստանի]], ֆաշիստական ​​[[Թուրքիա|Թուրքիայի]] և ֆաշիստական [[Ադրբեջան|​​Ադրբեջանի]] կողմից ծրագրված, իրականացված և ըստ 44-օրյա պատերազմի որոշ մասերի, առաջադրանքների և նպատակների դեռ շարունակվող, իրականացվող համատեղ հատուկ գործողություն էր, ինչի մասին 2021 թվականի մարտի 17–ին փաստորեն ասաց ՌԴ պաշտպանության նախարար [[Սերգեյ Շոյգու|Սերգեյ Շոյգուն]]<ref>Yerevan /Mediamax/. March 17, 2021․ Defense Minister of Russia Sergei Shoigu has spoken about the relations between Russian and Turkish defense ministries, also in the light of the ceasefire in NK. “In terms of relations with Turkey, we are doing very difficult, complicated, but productive work. This is a unique experience, because one country is a NATO member and another is not. They find common ground, work together, conduct operations jointly, and find compromise in situations where it seems impossible. But we find options. For instance, the Idlib de-escalation zone. In fact, we consider creation of de-escalation zones in Syria to be a new page and a new mechanism of settlement in such conflicts,” Shoigu said in the interview to Kazakh portal Tengrinews. “The latest effort is Nagorno-Karabakh. It is a difficult operation. That is the only name I have for it, because it involved a huge amount of arguments, elements, motives. Two brotherly nations, two close neighbors of Russia are at war. On the other hand, we had to talk and deal with our Turkish colleagues. Our president, believe me, made a titanic effort to make all this happen. And everyone had to be persuaded. That is, there was no one saying: “I agree, just convince them.” No, we had to convince everyone. And we spoke with our Turkish colleagues. First, people stopped killing each other. Second, I hope that now is the time for them to start bilateral contacts and talk to each other, start talking. I mean Armenia and Azerbaijan. And here, of course, a lot depends on the relations that have developed between Russia and Turkey. New players appear too, old neighbors appear, but they come with their proposals. I mean Iran. This is the development of infrastructure, the railway, the hydropower, and transport links. Many issues are on the table,” said Shoigu.</ref>։ Ըստ ռազմաքաղաքական վերլուծաբանների՝ դա ակնհայտ էր նաև նախկինում, և երևում էր ռազմական գործողությունների ամբողջ ընթացքից։ Ինչի մասին ասել են որոշ ռազմաքաղաքական վերլուծաբաններ, մասնավորապես [[Մասնակից:Գնդապետ Մնացական Ռ. Խաչատրեան|Գնդապետ Մնացական Ռ. Խաչատրեանը]]<ref>«Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև 44-օրյա պատերազմն (27-9-2020 - 19-11-2020) իրականում պատերազմ էր Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև։ Եվ իրականում դա ռուս-թուրքական համատեղ հատուկ գործողություն էր Հայաստանի դեմ»։ Մնացական Ռ․ Խաչատրեան, Mnatsakan R Khachatryan Bagratouni, Մեծ Հայք Great Armenia Великая Армения Նախագծի հեղինակ եւ ՄԵԾ ՀԱՅՔ հաղորդաշարի հիմնադիր եւ վարող։ 6.VI.2021. Ռուսի հին և նոր ոճիրները. 22.VI.1941 ռուս-գերման պատերազմը։ ՀՀ ընտրություն, 20.VI.2021: Ռազմաքաղաքական վերլուծական հաղորդում։ Հրապարակված՝ 07 հնս, 2021 թ.։ Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա։ Յություբյան ալիք՝ https://www.youtube.com/watch?v=1gTCXgm1Hvc</ref><ref>"Դա ո՛չ թէ պատերազմ էր , այլ ԿԳԲ–ի սպեցօպերացիա, քողարկելով ֆէյք պատերազմի քողի տակ։" Mnacakan R. Ter Khachatryantz Bagratouni, Great Armenia․ «44-օրեայ «Պատերազմ» կոչուող կգբ-ական սպեցօպերացիայից առաջ կատարուել էին Հայաստանը ռազմապէս և ամէն այլ կերպ թուլացնող գործողութիւններ։ Իրականում դրանք Կրեմլի հրամանով են կատարուել։ Իսկ նիկլօունը և իր նախորդ 3 կլօունը՝ կրեմլի հաւատարիմ շնիկներն են»։ Մ.Ռ.Խ. Բագրատունի, Մեծ Հայք Great Armenia Великая Армения․ «Հայ ժողովուրդը պիտի գործով ապացուցի, որ ինքը ռըսի ստրուկը չէ»։ Մ.Ռ.Խ. Բագրատունի։ Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ, Յունուար 2, 2021 թվական։ Յություբյան ալիք՝ https://www.youtube.com/watch?v=fzMgTYVqZCo&lc=UgxuWJ2FELIymHx5QLp4AaABAg</ref><ref>44-ՕՐԵԱՅ ՊԱՏԵՐԱԶՄ, ԹԷ՞ ԿԳԲ- Ի ՍՊԵՑ. ՕՊԵՐԱ՞ՑԻԱ… 2020 թուականին պուտինի գլխաւորած կգբ-ական չարիքի կայսրութիւնը Հայ ժողովրդի և, փաստօրէն, նրա բնական դաշնակից Արևմուտքի երկրների, մասնաւորապէս՝ ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի դէմ անցկացրել է կգբ-ական սպեց. օպերացիա՝ քողարկելով այն ֆէյք պատերազմի քողի տակ։ Կգբ ասելով նկատի ունենք արդի ռուսաստանի բոլոր գաղտնի և յատուկ ծառայութիւնները, որոնք ներգրաւուած են եղել այդ սպեց. օպերացիայում։ Ընդ որում, դա իրականում սպեց. օպերացիաների սերիա էր, ներառեալ «Թաւշեայ յեղափոխութիւն» կոչուածը։ Հայ ժողովրդի, նրա բնական դաշնակիցների, ամբողջ մարդկութեան դէմ գործուել են ահաւոր ոճիրներ, որոնց գլխաւոր պատասխանատուն ռուսաստանն է և նրա ֆաշիստական ղեկավարութիւնը՝ պուտինի գլխաւորութեամբ։ Եւ վերջինս ամէն ինչ անում է, իր վրայից պատասխանատուութիւնը լրիւ կամ մասնակիօրէն հանելու համար։ Աւելի մանրամասն՝ փոքր ինչ ուշ։ Մնացական Ռ. Խաչատրեան, պատմաբան։ 30 December, 2020. War or KGB special operation against Armenia? Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ, Մեծ Հայք հեռուստահաղորդաշար։ Մնացական Ռ․ Տէր Խաչատրեանց Բագրատունի, Բանակի Գնդապետ, Պատմաբան, Ռազմաքաղաքական վերլուծաբան։ Յություբյան ալիք՝ https://www.youtube.com/watch?v=aYMc5tihTh4</ref><ref>Պայմանավորված պատերազմ...# 1. November 17, 2020. Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ, Գնդապետ Մնացական Ռ․ Տէր Խաատրեանց Բագրատունի, Պատմաբան, Ռազմաքաղաքական վերլուծաբան։ Յություբյան ալիք՝ https://www.youtube.com/watch?v=qd7P3D1TdJQ</ref><ref>Ռուս-թուրքական 2-րդ համատեղ պատերազմն ընդդէմ Հայաստանի. # 3. November 13, 2020․ Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ, Մեծ Հայք հաղորդաշար, Գնդապետ Մնացական Ռ․ Տէր Խաչատրեանց, Պատմաբան, Ռազմաքաղաքական վերլուծաբան։ Յություբյան ալիք՝ https://www.youtube.com/watch?v=QVAw6Xe1vJ4</ref>։ Դրա պարզ ապացույցն էր նաև այն, որ Արցախում ստեղծվեց ռուս–թուրքական համատեղ այսպես կոչված դիտարկման կենտրոն<ref>1 DEC 2020, 01:06․ Turkey, Russia sign agreement to set up joint center for Nagorno-Karabakh․ The necessary work is underway for the center to go operational as soon as possible․ ANKARA, December 1. /TASS/. Turkey and Russia have concluded an agreement to set up a joint center for monitoring ceasefire in Nagorno-Karabakh, the Turkish Defense Ministry said on Tuesday."Negotiations have been completed on the technical details concerning the basics and principles of operation of a joint Turkish-Russian center. An agreement has been signed. The necessary work is underway for the center to go operational as soon as possible," the communique says. The Turkish side did not disclose any details of the concluded agreement. On November 9, Russian President Putin, President of Azerbaijan Aliyev and Prime Minister of Armenia Pashinyan signed a joint statement on a full ceasefire in Nagorno-Karabakh. As the Russian leader said, Azerbaijani and Armenian forces will remain at their current positions while Russian peacekeepers will be deployed to the region. On November 11, Russia and Turkey agreed to create the Nagorno-Karabakh ceasefire monitoring center. The memorandum was signed following videoconference talks between Russian Defense Minister Sergey Shoigu and his Turkish counterpart Hulusi Akar.</ref>։ Հայկական քաղաքական որոշ ուժեր եւս այն տեսակետին են հանգել, որ իրականում դա ուս–թուրքական համատեղ գործողություն էր, կամ այսպես կոչված՝ պայմանավորված պատերազմ։ Մասնավորապես այդ մասին բազմիցս հայտարարություններ է տարածել Հայաստանի [[Ազգային ժողովրդավարական բևեռ|Ազգային Ժողովրդավարական Բեւեռը]], մասնավորապես նրա Խորհրդի անդամներից [[Գնդապետ|գնդապետ]] [[Ժիրայր Սեֆիլյան|Ժիրայր Սեֆիլյանը]]<ref>«44-օրյա պատերազմը պայմանավորված օպերացիա էր, որի մասին Փաշինյանն իմացել է». Ժիրայր Սէֆիլյան։ 03 յունիսի, 2021 թ., ԱԶԳԱՅԻՆ - ԺՈՂՈՎՐԴԱՎԱՐԱԿԱՆ ԲԵՎԵՌ, Յություբյան ալիք՝ 63,6 հզր բաժանորդ։ https://www.youtube.com/watch?v=hh-5qs0AICw</ref>։ Ազգային Ժողովրդավարական Բեւեռի փաստացի ղեկավար գնդապետ Սեֆիլյանը 2021 թվականի ապրիլի 24–ին ուղղակի հայտարարեց, որ «Ո՛չ միայն պայմանավորված էր 44-օրյա պատերազմը, այլ նաև որոշված էր՝ հայերը պետք է կոտորվեին»<ref>Ոչ միայն պայմանավորված էր 44-օրյա պատերազմը, այլ նաև որոշված էր՝ հայերը պետք է կոտորվեին․ Ժիրայր Սեֆիլյան։ 2021 թվականի ապրիլի 24, Մամուլ․ամ (տեսանյութ)" [https://mamul.am/am/news/208954]</ref><ref>Ոչ միայն պայմանավորված էր 44-օրյա պատերազմը, այլ նաև որոշված էր՝ հայերը պետք է կոտորվեին․ Ժիրայր Սեֆիլյան։ 2021 թվականի ապրիլի 24, Արցախ․նյուզ։ [https://artsakh.news/am/news/208954]</ref>։ Ըստ Պատմաբան եւ ռազմաքաղաքական վերլուծաբան Գնդապետ Մնացական Ռ․ Խաչատրեանի՝ Փաստորեն տեղի ունեցավ Ռուս-թուրքական 2-րդ համատեղ պատերազմն ընդդէմ Հայաստանի<ref>Ռուս-թուրքական 2-րդ համատեղ պատերազմն ընդդէմ Հայաստանի. # 2․ Ռուս-թուրքական 2-րդ համատեղ պատերազմն ընդդէմ Հայաստանի. 2020 թ. սեպտեմբերի 27 - նոյեմբերի 9։ Մեծ Հայք հաղորդաշար, Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ, Գնդապետ Մնացական Ռ․ Տէր Խաչատրեանց Բագրատունի։ Յություբյան ալիք՝ https://www.youtube.com/watch?v=SzhBkY2OGPo</ref>։ Նկատի ունենալով, որ նախորդ դարում՝ 1920 թվականին տեղի է ունեցել [[Ռուս-թուրքական համատեղ ագրեսիա ընդդեմ Հայաստանի (1920)|Առաջին Ռուս–թուրքական համատեղ պատերազմն ընդդեմ Հայաստանի]], ապա եւս մեկ՝ 2020 թվականի պատերազմը կարելի էր դիտարկել, որպես Հայաստանի դեմ Առաջին Ռուս–թուրքական համատեղ պատերազմի կրկնում եւ տրամաբանական շարունակություն հարյուր տարի անց<ref>ՌՈՒՍ-ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ՀԱՄԱՏԵՂ ՌԱԶՄԱԿԱՆ ԱԳՐԵՍԻԱՆ. 100 տարի առաջ և յետոյ… 100 տարի առաջ ռուսաստանը և թուրքիան յօշոտեցին Հայաստանը և Երևանը դարձրեցին սահմանային բնակավայր։ Երևանից մինչև Թուրքիայի սահման հեռավորությունը կազմում է ընդամենը 25-30 կիլոմետր։ 1988-1991 թթ. Ամերիկան ջարդեց Ռուսաստան🇷🇺-ԽՍՀՄ-ին, իսկ ապստամբած Հայերին պետականութիւն տուեց։ Կգբ-ն 30 տարի իր 4 ֆորպոստապետերի ձեռամբ քայքայեց հայ ժողովրդին, հայ պետականութիւնը և, յատկապէս՝ հայ բանակը։ Այժմ ռուսն ու թուրքը ևս մէկ անգամ վերացնելու են հայկական պետականութիւնը։ Ամերիկան ​ և Եվրոպան համաձայն չեն Ռուսաստանի և Թուրքիայի հետ։ Իսկ Հայաստա՞նը և Հայ ժողովո՞ւրդը։ Մնացական Ռ. Տէր Խաչատրեանց Բագրատունի, պատմաբան, Հայոց Բանակի Գնդապետ, Ռազմաքաղաքական վերլուծաբան, ՄԵԾ ՀԱՅՔ հեռուստահաղորդաշարի հիմնադիր եւ վարող։ Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ, Նոյեմբերի 11, 2020։ Յություբյան ալիք՝ https://www.youtube.com/watch?v=SzhBkY2OGPo</ref>։ 2020 թվականի սեպտեմբերի 27 - նոյեմբերի 9–ին տեղի ունեցած այսպես կոչված 44-օրյա պատերազմը կամ Ռուս–թուրքական համատեղ հատուկ ռազմական օպերացիան (Ռուս-թուրքական 2-րդ համատեղ պատերազմն ընդդէմ Հայաստանի) հող նախապատրաստեց 2022 թվականի փետրվարի վերջին օրերին սկսվելիք Ռուս–ուկրաինական պատերազմի համար։ Առաջին ռուս–թուրքական համատեղ պատերազմն ընդդեմ Հայաստանի 1920 թվականի նպատակ ուներ վերականգնելու Ռուսական տիրապետությունը Հարավային Կովկասում, վերականգնելու Ռուսական Կայսրությունը նոր տեսքով և նոր անվան տակ, որը երկու տարի անց կոչվեց ԽՍՀՄ՝ [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|Խորհրդային Սովետական Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]։ Երկրորդ ռուս–թուրքական համատեղ պատերազմը Հայաստանի դեմ եւս նպատակ ուներ հաստատելու Ռուսական տիրապետությունը Հարավային Կովկասում, որևէ կերպ վերականգնելու Ռուսական նախկին լայնածավալ կայսրությունը (հնարավոր է ԽՍՀՄ կամ այլ անվան ներքո), կամ գոնե թույլ չտալու Արեւմուտքի տիրապետության հաստատումը։ Ռուսական տիրապետության վերականգնման նհնարինության դեպքում՝ Արևմտյան տիրապետության հաստատման փոխարեն Ռուսաստանը գերադասում է Թուրքիայի տիրապետությունը Հարավային Կովկասում։ Ահա այդ շրջանակներում էր, որ 2008 թվականի օգոստոսին տեղի էր ունեցել Ռուս–վրացական պատերազմը, 2014 թվականին՝ սկսվել էր Ռուսաստանի հիբրիդային ագրեսիան Ուկրաինայի դեմ, 2016 թվականին՝ Ռուսաստանի, Թուրքիայի, Ադրբեջանի համատեղ հատուկ գործողությունը Հայաստանի դեմ՝ Արցախի Քառօրյա Պատերազմ անվան տակ։ Ընդ որում, Մոսկվայում 2022 թվականի փետրվարի 22–ին Ռուսաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ փաստացի ստորագրվեց ռազմական դաշինքի մասին պայմանագիր։ Այն տեղի ունեցավ Ռուսաստանի կողմից 2022 թվականի փետրվարի 21–ին տեղի ունեցած Դոնեցկի եւ Լուգանսկի ինքնահռչակ հանրապետությունները ճանաչելուց մեկ օր հետո, ինչը ֆաշիստական Ռուսաստանի ագրեսիվ քաղաքականության փաստացի հայտարարումն էր եւ դրան Ադրբեջանի փաստացի միացումը։ Ակնհայտ էր, որ Ադրբեջանը դա անում էր Հայաստանի դեմ 2020 թվականի աշնանը տեղի ունեցած Ռուս–թուրք–ադրբեջանական համատեղ ագրեսիայից առաջ կայացած եւ հետո ամրապնդված ռազմաքաղաքական պայմանավորվածությունների շրջանակում<ref>Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” signed in Moscow, February 22, 2022․ Russia–Azerbaijan Declaration on Allied Interaction: Implications for Armenia․ armenian weekly, February 28, 2022, Dr. Benyamin Poghosyan․ Սակայն Բենիամին Պօղոսեանը բնաւ չի դատապարըտում Մոսկուային, քանզի Կրեմլահպատակ հայ քաղաքական գործիչների եւ քաղաքագէտների փաղանգին է պատկանում։[https://armenianweekly.com/2022/02/28/russia-azerbaijan-declaration-on-allied-interaction-implications-for-armenia/]</ref>։ Ռուս–ադրբեջանական, իսկ փաստացի՝ ռուս–թուրքական ռազմաքաղաքական համագործակցությունը Հայաստանի դեմ շարունակական բնույթ է կրում<ref>«Очередной шантаж Путина и Алиева. Что творится в Арцахе?». Ваге Гаспарян в Вечернем подкасте Полюса․ Օգոստոսի Յոթ, 2022թ․, ԱԶԳԱՅԻՆ - ԺՈՂՈՎՐԴԱՎԱՐԱԿԱՆ ԲԵՎԵՌ, Յություբյան ալիք՝ https://www.youtube.com/watch?v=dbQjImebjUQ</ref>։ Եւ դրանից երկու օր հետո՝ փետրվարի 24–ին, 2022թ․, Ռուսաստանը սկսեց [[ Ռուս-ուկրաինական պատերազմ (2022)|Ուկրաինայի դեմ իր լայնամասշտաբ պատերազմը, այն անվանելով հատուկ ռազմական գործողություն]]։ Թուրքիան՝ այդ [[ Ռուս-ուկրաինական պատերազմ (2022)|Ռուս–ուկրաինական պատերազմի]] ընթացքում ցույց տվեց իր երկերեսանի, իսկ իրականում՝ ֆաշիստական բնույթը։ Թուրքիան պատերազմի առաջին օրերին թույլ տվեց Ռուսական ռազմական նավատորմի եւ ծովային դեսանտային ուժերի մուտքը [[Սեւ ծով]], դրանով իսկ ահավոր սպառնալիք ստեղծելով [[Ուկրաինա|Ուկրաինայի]], մասնավորապես նրա հարավային մարզերի եւ [[Օդեսա|Օդեսայի]] համար<ref>Ukraine has asked Turkey to close the Bosphorus and Dardanelles straits to Russian ships, Kyiv’s ambassador to Ankara has said, as Russia launched air and ground assaults on its neighbour. The request on Thursday puts NATO member Turkey, which shares a maritime border with Ukraine and Russia in the Black Sea and has good relations with both countries, in a difficult position. Under the 1936 Montreux Convention, Ankara has control over the straits and can limit warship passages during wartime or if threatened. “We are calling for the airspace, Bosphorus and Dardanelles Straits to be closed. We have conveyed our relevant demand to the Turkish side. At the same time, we want sanctions imposed on the Russian side,” Ambassador Vasyl Bodnar told a news conference in Ankara. There was no immediate statement by the Turkish government. Ankara on Thursday advised its citizens in Ukraine to stay at home or in a safe place and avoid travelling after airlines cancelled flights due to the closure of Ukraine’s airspace. Turkish President Recep Tayyip Erdogan also convened a summit of top security officials for 08:00 GMT to discuss the Russian offensive, his office said.Turkey has opposed sanctions on Russia, and has been calling for NATO and Russia to tone down their rhetoric. Erdogan said last month Turkey was “ready to do whatever is necessary” to avoid a war, but Ankara has also described Russian steps against Ukraine as unacceptable. While building close cooperation with Russia on defence and energy, Turkey has also invested in the Ukrainian defence industry. It has also sold sophisticated drones to Ukraine and signed a deal to co-produce more, angering Moscow. Earlier this month, six Russian warships and a submarine transited the Dardanelles and Bosphorus Straits to the Black Sea for what Moscow called naval drills near Ukraine waters.Under the 1936 accord, Turkey has control over the Bosphorus and Dardanelles and the power to regulate the transit of naval warships. It also guarantees the free passage of civilian vessels in peacetime and restricts the passage of ships not belonging to countries bordering the Black Sea. In wartime, or when it is threatened by aggression, Turkey is authorised to close the straits to all foreign warships. It can also refuse transit for merchant ships from countries at war with Turkey and to fortify the straits in case of conflict.All non-Black Sea countries wishing to send vessels must notify Turkey 15 days in advance, while Black Sea nations must give eight days notification. Passage is limited to nine warships of a specific aggregate tonnage at any one time, with no ship above 10,000 tonnes allowed to pass. A non-Black Sea country’s ships cannot exceed a total of 30,000 tonnes at any time, and the vessels are allowed to stay in the region no more than 21 days. Black Sea states may transit ships of any tonnage. Black Sea countries can send submarines through the straits with prior notice, as long as they have been built or bought by them or sent for repair outside the Black Sea. Civil aircraft can be transited along routes authorised by the Turkish government. The accord does not contain restrictions on the passage of aircraft carriers, but Ankara says it has control over that as well. AL JAZEERA AND NEWS AGENCIES․ Ալ Յազեեռա, 24 Feb 2022․ [https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/ukraine-asked-turkey-to-close-black-sea-waterways-to-russia]</ref>։ Ահա այս ամենը Հայ քաղաքական ուժերի մի մասին բերեց այն համոզմանը, որը տարիներ շարունակ ձեւավորում է հայ քաղաքագետ, պատմաբան, ռազմաքաղաքական վերլուծաբան Գնդապետ Մնացական Ռ․ Տէր Խաատրեանց Բագրատունին, այն է՝ «ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԸ ՊԵՏՔ Է ԸՆՏՐԻ՝ ՄՆԱԼՈՒ Է ՌՈՒՍԻ ՍԱՊՈԳԻ ՏԱԿ, ԹԵ՞ ՄԻԱՆԱԼՈՒ Է ԱՌԱՋԱԴԵՄ ՔԱՂԱՔԱԿՐԹՈՒԹՅԱՆԸ»։ Մասնավորապես նման ձեւակերպմամբ հանդես է գալիս Հայաստանի Ազգային Ժողովրդավարական Բեւեռը<ref>«ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԸ ՊԵՏՔ Է ԸՆՏՐԻ՝ ՄՆԱԼՈՒ Է ՌՈՒՍԻ ՍԱՊՈԳԻ ՏԱԿ, ԹԵ՞ ՄԻԱՆԱԼՈՒ Է ԱՌԱՋԱԴԵՄ ՔԱՂԱՔԱԿՐԹՈՒԹՅԱՆԸ», Օգոստոսի Յոթ, </ref>։ Ելնելով Հայ ժողովրդի համար ստեղծված գոյութեանական սպառնալիքի առկայությունից՝ Գնդապետ Մնացական Ռ․ Տէր Խաչատրեանց Բագրատունու առաջարկով եւ Գնդապետ Ժիրայր Սէֆիլեանի գործնական քայլերով՝ Հայաստանի Հանրապետությունում եւ Սփյուռքում իրականացվում է հայակական կամավոական համաժողովրդական բանակի կազմավորումը, որը կարճ կոչվում է Ազգ–Բանակ<ref>Մեր հայրենակիցները շարունակում են ակտիվորեն արձագանքել Ժիրայր Սէֆիլյանի համախմբման կոչին։ Նրանց մեջ մեծ թիվ են կազմում երիտասարդները։ Կամավորագրումից հետո նրանք սովորում են, թե ինչպես պետք է պաշտպանվել ու դիմադրել արտակարգ (պատերազմական) իրավիճակներում։ Դասընթացներն անցկացվում են երկու փուլով։ Կամավորագրումը շարունակվում է։ Հետևյալ տեքստը հանդիսանում է Գնդապետ Սեֆիլեանի դիմումը բոլոր հայ անհատներին։ "Ժիրայր Սեֆիլյանի համախմբման կոչը Համախմբման կոչ։ Սիրելի Հայրենակիցներ, Առկա աշխարհաքաղաքական իրադարձությունները եւ դրանց հետեւանքով Հայաստանին սպասվող մարտահրավերները գործող ապիկար եւ պատուհաս վարչապետի «կառավարմամբ» դիմավորելը անխուսափելիորեն հանգեցնելու է նոր պատերազմի, որի մեջ կրկին մտնելու ենք ռազմական առումով անպատրաստ եւ քաղաքականապես աշխարհից մեկուսացված։ Ուստի այսօր հայությունը կանգնած է երկու հիմնական մարտահրավերների առաջ. 1. Ժամանակավոր կառավարության ձեւավորում, 2. Ինքնապաշտպանության կազմակերպում։ Բնական է, որ այս խնդիրների լուծումը առանց գործող խամաճիկային ռեժիմի հեռացման անհնար է։ Այդ նպատակով ապագաղութացումը գլխավոր օրակարգ ընդունող բոլոր շրջանակների հետ առաջիկայում պատրաստվում ենք հանդիպումներ ունենալ և գործակցել։ Մենք շրջելու ենք Հայաստանով եւ հանդիպումներ ենք նախաձեռնելու ժամանակավոր կառավարության ձևավորման եւ հայության ինքնապաշտպանության կազմակերպման նպատակով։ Այս իրավիճակում մենք պարտավոր ենք կազմակերպել մեր ժողովրդի նվիրյալ անհատների համախմբումը։ Մարդկանց, որոնք պատրաստ են Ամեն Ինչի իրենց երկրին տեր կանգնելու համար։ Մարդկանց, որոնք պատրաստ են մեծ զոհողությունների, որոնք պատրաստ են անձնազոհության հանուն Հայրենիքի։ Կոչ եմ անում նման անհատներին անկախ տարիքից, սեռից, գտնվելու վայրից (Հայաստանում, թե արտերկրում) գրանցվել էլեկտրոնային տարբերակով՝ լրացնելով հետևյալ ձևաթուղթը, կամ այցելել Բևեռի գրասենյակ Ալեք Մանուկյան 5/5 հասցեով։"[https://docs.google.com/forms/d/1gccAGopLaaLCIFSoA1yEu5zEfaAjOc21jLKpTA5k76I/viewform?fbclid=IwAR1gtIPrW4iyaCAd6joxSlPXSHFSdgCrxUY5AMH2NcubbpMlq3TXPe6l4B8&edit_requested=true]</ref>։ == Տես նաև == * [[Արցախյան ազատամարտ]] * [[Հայ-ադրբեջանական ռազմական բախում (հուլիս, 2020)]] * [[Մատաղիսի գրավում]] * [[Հադրութի գրավում]] * [[Շուշիի գրավում]] * [[Արցախում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020)]] * [[Հին Թաղերի և Խծաբերդի բռնազավթում]] * [[Քարվաճառի հանձնում]] * [[Քաշաթաղի շրջանի հանձնում]] * [[Ակնայի հանձնում]] * [[Ադրբեջանական զինուժի ներխուժումը Հայաստան]] * [[Ռուս-թուրքական համատեղ ագրեսիա ընդդեմ Հայաստանի (1920)]] * [[Վեցերորդ սերնդի պատերազմներ]] * [[Ռուսաստանի ներխուժում Ուկրաինա]] * [[Ռուս-ուկրաինական պատերազմ (2022)]] * [[Ռուս-ուկրաինական պատերազմ (2014-այժմ)]] * [[Ռուս-վրացական պատերազմ]] == Նշումներ == {{Ծանցանկ|group=Ն}} == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ2}} {{Արցախում տեղի ունեցած պատերազմներ}} [[Կատեգորիա:Հայ-ադրբեջանական զինված ընդհարումներ]] [[Կատեգորիա:2020 Արցախում]] [[Կատեգորիա:Արցախի ճակատամարտեր]] [[Կատեգորիա:Ադրբեջանի ճակատամարտեր]] [[Կատեգորիա:44-օրյա պատերազմ| ]] 2r5gn5l6od7mwpt2aw1vyhdbu30r191 8485910 8485307 2022-08-09T11:43:12Z GeoO 14988 վերականգնում եմ։ Պատճառը կգրեմ մասնակցի քննարկման էջում։ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ռազմական հակամարտություն |հակամարտություն = 44-օրյա պատերազմ |մաս = [[Արցախյան հակամարտություն]] |վերնագիր = Ժամացույցի սլաքի ուղղությամբ՝ ճակատամարտ հարավային ճակատում, ոչնչացված մեքենա Ստեփանակերտում, Գանձակ քաղաքը հրթիռային հարվածից հետո, հայկական ցույցեր Բարսելոնայում, հայկական հրետանավորի կրակը |թվական = [[Սեպտեմբերի 27|27 սեպտեմբեր]] - [[Նոյեմբերի 9|9 նոյեմբերի]] [[2020]] |պատճառ = [[Արցախյան ազատամարտ]] |վայր = [[Արցախյան շփման գիծ]], [[Հայ-ադրբեջանական շփման գիծ]] |հակառակորդ1 = {{Դրոշավորում|Արցախ}} <br> {{Դրոշավորում|Հայաստան}} <!--* ''Զենքի մատակարարում'' :{{դրոշավորում|Ռուսաստան}}<ref>https://www.aljazeera.com/news/2020/10/19/is-russia-reduced-to-a-secondary-role-in-nagorno-karabakh</ref>--> |հակառակորդ2 = {{Դրոշավորում|Ադրբեջան}}<br/>[[Պատկեր:Flag of Turkey.svg|20px]] [[Թուրքիա]]<ref>{{cite web |last1=Kofman |first1=Michael |title=Armenia-Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict |url=https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |website=Russia Matters |publisher=[[Belfer Center for Science and International Affairs]] |archiveurl=https://archive.today/20201003115234/https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |archivedate=3 October 2020 |date=2 October 2020 |quote=Turkey has publicly, and militarily, backed Azerbaijan in this conflict.... |accessdate=4 October 2020 |dead-url=no }}</ref><ref>{{cite news |last1=Jones |first1=Dorian |title=Turkey Vows Support for Azerbaijan in Escalating Nagorno-Karabakh Conflict |url=https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict |work=[[Voice of America]] |date=28 September 2020 |archiveurl=https://archive.today/20200930203704/https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict |archivedate=30 September 2020 |quote="Turkey is already supporting Azerbaijan militarily, through technical assistance through arms sales, providing critical military support, especially in terms of armed drones and technical expertise," said Turkish analyst Ilhan Uzgel. |access-date=4 October 2020 |dead-url=no }}</ref><br/>[[Պատկեր:Flag of Syria 2011, observed.svg|20px]] Սիրիայի ազգային բանակ<ref name="SOHR1">{{Cite web |url=https://www.syriahr.com/en/186036/ |title=Syrian rebel fighters prepare to deploy to Azerbaijan in sign of Turkey’s ambition}}</ref><br> <!--* ''Զենքի մատակարարում'' :{{դրոշավորում|Իսրայել}}<ref>{{cite news |last1=Ravid |first1=Barak |title=Azerbaijan using Israeli "kamikaze drones" in Nagorno-Karabakh clashes |url=https://www.axios.com/israel-kamikaze-drones-nagorno-karabakh-azerbaijan-d3ebfd39-2cf8-4bf6-a788-b24d80a8569f.html |work=[[Axios (website)|Axios]] |date=30 September 2020 |archiveurl=https://archive.vn/WfHt1 |archivedate=30 September 2020}}</ref><ref>{{cite news |title=Azerbaijani official says military using Israeli-made drones in war with Armenia |url=https://www.i24news.tv/en/news/israel/diplomacy-defense/1601485300-azerbaijani-official-says-military-using-israeli-made-drones-in-war-with-armenia |agency=[[i24 News]] |date=30 September 2020 |archiveurl=https://archive.vn/bTCEq |archivedate=30 September 2020}}</ref><ref>{{cite news |title=Israel sending weapons to Azerbaijan as fight with Armenia rages on: Sources |url=https://english.alarabiya.net/en/News/world/2020/10/01/Israel-sending-weapons-to-Azerbaijan-as-fight-with-Armenia-rages-on-Sources |agency=[[Al Arabiya]] |date=30 September 2020 |archiveurl=https://archive.vn/L8TSF |archivedate=3 October 2020 |quote=...a US intelligence source told Al Arabiya English that Israel was sending planes full of weapons to Azerbaijan.}}</ref>--> |ուժեր1 = [[Պատկեր:Emblem of Artsakh Defense Army.svg|20px]] [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ]] <br> [[Պատկեր:Emblem of the Armed Forces of Armenia.svg|20px]] [[Հայաստանի զինված ուժեր]] |ուժեր2 = [[Պատկեր:Azerbaijani Armed Forces logo.svg|20px]] [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]] <br> [[Պատկեր:Azerbaijan Border Guards Standard (Reverse).svg|20px]] [[Ադրբեջանի պետական սահմանապահ ծառայություն|Ադրբեջանի սահմանապահ զորքեր]] ---- ''Պնդումներ'' <br/>{{Դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիայի զինված ուժեր]] * [[Պատկեր:Flag of Turkish Air Force Command.svg|20px]] [[Թուրքիայի ռազմաօդային ուժեր]]<br> [[Պատկեր:Flag of Syria 2011, observed.svg|20px]] Սիրիայի ազգային բանակ * Բանակային երկրորդ լեգիոն ** [[Պատկեր:Logo of the Hamza Division.jpg|20px]] [[Ալ Համզա դիվիզիա]] ** [[Պատկեր:Sultan Murat Tümeni Flag.svg|20px]] [[Սուլթան Մուրադ դիվիզիա]] ---- |ուժեր3 = |ուժեր4 = |արդյունք = Ադրբեջանի հաղթանակ<ref>{{cite web|url=https://www.ft.com/content/bfb04708-3f6c-4659-b6ed-9ec7b01e75f4|title=Azerbaijan and Armenia agree full ceasefire in Nagorno-Karabakh|date=10 November 2020|publisher=[[Financial Times]]|quote=Agreement is seen as victory for Baku and will be monitored by Russian forces}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54882564|title=Armenia, Azerbaijan and Russia sign Nagorno-Karabakh peace deal|date=10 November 2020|publisher=[[BBC]]|quote=The BBC's Orla Guerin in Baku says that, overall, the deal should be read as a victory for Azerbaijan and a defeat for Armenia.}}</ref> * [[Լեռնային Ղարաբաղում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020 թվականի նոյեմբերի 10)]] * Ադրբեջանը իրեն է պահում տարածքային ձեռքբերումները և ստանում է Նախիջևանի հետ կապող ճանապարհ։ * Ռուսական խաղաղապահ ուժերի մուտքը տարածաշրջան * [[Բողոքի ցույցեր ընդդեմ Նիկոլ Փաշինյանի]] |փոփոխություններ = |կորուստներ1 = Հայկական աղբյուրներ՝ * 3700+ զոհված զինծառայող, * 250+ գերեվարված զինծառայող<ref>{{Cite web |url=https://civic.am/politics/armenia/10960--250-104.html |title=Հայաստանը ՄԻԵԴ է դիմել 250 հայ գերիների փաստով, որոնցից մինչ այժմ վերադարձվել են 104-ը, ևս 2-ը՝ սպանված}}</ref>, *ավելի քան 31 սպանված (քաղաքացիական)<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30890828.html |title=Ռազմական գործողությունների հետևանքով հայկական կողմն ունի 532 զոհ}}</ref>, * 1 խոցված [[Սու-25]]<ref>{{Cite web |url=https://iravaban.net/291419.html |title=Մարտերի ընթացքում նահատակվել են ևս 15 զինծառայող․ ՊԲ-ն հրապարակել է զոհերի անունները}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/122094 |title=Եվս 28 զոհ․ հրապարակվել են նրանց անունները}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://nkrmil.am/news/view/2923 |title=Զոհերի թիվն ավելացավ ևս 26–ով. Արցախի ՊՆ–ն}}</ref> *մոտ 120 վիրավոր<ref>{{Cite web |url=https://www.24news.am/news/124448 |title=Նախնական տվյալներով՝ Արցախի Զինված ուժերում կա 16 զոհ, հարյուրից ավելի վիրավոր}}</ref> * Վնասված քաղաքացիական օբյեկտներ, դպրոցներ ---- Ադրբեջանական պնդումներ՝ * 2500+ զոհ * 12 «Օսա» հակաօդային պաշտպանության զենիթահրթիռային համակարգ |կորուստներ2 = Հայկական աղբյուրներ՝ * 7630 զոհ * 4 ՏՈՍ, * 580 զրահատեխնիկա, * 23 ինքնաթիռ, * 16 ուղղաթիռ * 202 ԱԹՍ ---- Ադրբեջանական պնդումներ՝ * 2783 զոհ և 1245 վիրավոր * 5 քաղաքացիական զոհ, * 19 քաղաքացիական վիրավոր, * 1 խոցված ուղղաթիռ |կորուստներ3 = |կորուստներ4 = |հրամանատար1 = {{plainlist| * {{Դրոշ|Արցախ}} [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյան]] * {{Դրոշ|Արցախ}} [[Ջալալ Հարությունյան]]{{WIA}}<ref name=jalal>{{cite web|url=https://en.armradio.am/2020/10/27/jalal-harutyunyan-wounded-mikael-arzumanyan-appointed-artsakh-defense-minister|title=Jalal Harutyunyan wounded, Mikael Arzumanyan appointed Artsakh Defense Minister|date=2020-10-27}}</ref> * {{Դրոշ|Արցախ}} [[Միքայել Արզումանյան]]<ref name=jalal/> * {{Դրոշ|Արցախ}} [[Արթուր Սարգսյան (ռազմական գործիչ)|Արթուր Սարգսյան]]{{KIA}}<ref>{{cite web|url=https://news.am/eng/news/611128.html|title=Artsakh Defense Army deputy commander killed|date=2020-11-02}}</ref> * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Նիկոլ Փաշինյան]] * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Դավիթ Տոնոյան]] * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Օնիկ Գասպարյան]] * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Տիրան Խաչատրյան]]<ref>{{cite web|url=https://en.armradio.am/2020/10/22/tiran-khachatryan-national-hero-of-the-republic-of-armenia/|title=Tiran Khachatryan – National Hero of the Republic of Armenia|date=2020-10-22|website=armradio.am|publisher=Public Radio of Armenia}}</ref> }} |հրամանատար2 = {{plainlist| * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Իլհամ Ալիև]] * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Զաքիր Հասանով]] * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Մայիս Բարխուդարով]]<ref>{{cite web|url=https://mod.gov.az/en/news/major-general-mayis-barkhudarov-we-will-fight-to-destroy-the-enemy-completely-32376.html|title=Major General Mayis Barkhudarov: "We will fight to destroy the enemy completely|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008052224/https://mod.gov.az/en/news/major-general-mayis-barkhudarov-we-will-fight-to-destroy-the-enemy-completely-32376.html|archive-date=2020-10-08|date=2020-09-28|publisher=Azerbaijani Ministry of Defence}}</ref> * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Հիքմեթ Միրզաև]]<ref>{{cite web|url=https://en.president.az/articles/41714|title=Release of the Press Service of the President|website=president.az|publisher=Official website of the President of Azerbaijan|date=2020-10-04|access-date=2020-10-07|archive-date=2020-10-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009090742/https://en.president.az/articles/41714|url-status=live}}</ref> * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Հիքմեթ Հասանով]]<ref>{{cite web|url=https://apa.az/en/domestic-news/President-Ilham-Aliyev-congratulates-1st-Army-Corps-Commander-Hikmet-Hasanov-on-liberation-of-Madagiz-from-occupation-331987|title=President Ilham Aliyev congratulates 1st Army Corps Commander Hikmet Hasanov on liberation of Madagiz from occupation|website=apa.az|date=2020-10-03|access-date=2020-10-03|quote=President Ilham Aliyev has congratulated 1st Army Corps Commander Hikmet Hasanov on liberation of Madagiz, APA reports.}}</ref> * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Էլչին Գուլիև]]<ref name="azesbs">{{cite web|url=https://azertag.az/en/xeber/1617731|title=Release of the Press Service of the President|agency=Azerbaijan State News Agency|date=2020-10-19|access-date=2020-10-20|quote=Commander-in-Chief of the Armed Forces of the Republic of Azerbaijan, President Ilham Aliyev congratulated Chief of the State Border Service (SBS), Colonel General Elchin Guliyev on raising the Azerbaijani flag over the Khudafarin bridge, liberating several residential settlements with the participation of the SBS, and instructed to convey his congratulations to all personnel. Colonel General Elchin Guliyev reported that the State Border Service personnel will continue to decently fulfill all the tasks set by the Commander-in-Chief.}}</ref> }} * {{Դրոշ|Թուրքիա}} Բահթիյար Էրսայ<ref group="Ն">Բահթիյար Էրսայը հայ-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ եղել է Թուրքիայի Հանրապետության ցամաքային զորքերի օպերատիվ կառավարման պետը գեներալ-մայոր կոչումով։</ref><ref name="Արցախի վրա հարձակումը գլխավորած թուրք գեներալները">[https://hetq.am/hy/article/124296 «Արցախի վրա հարձակումը գլխավորած թուրք գեներալները. «Взгляд»-ի հետաքննությունը» հոդված hetq.am լրատվական կայքում,] [https://web.archive.org/web/20220314082359/https://hetq.am/hy/article/124296 ''(արխիվացված 14․03․2022թ․)'']։</ref> * {{Դրոշ|Թուրքիա}} Շերեֆ Օնգայ<ref group="Ն">Շերեֆ Օնգայը հայ-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ եղել է Թուրքիայի Հանրապետության ցամաքային զորքերի 3-րդ բանակի հրամանատարը գեներալ-լեյտենանտ կոչումով։</ref><ref name="Արցախի վրա հարձակումը գլխավորած թուրք գեներալները"/> * {{Դրոշ|Թուրքիա}} Գյոքսել Քահյան<ref group="Ն">Գյոքսել Քահյանը հայ-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ եղել է Թուրքիայի Հանրապետության ռազմաօդային ուժերի մատակարարման և տեխնիկական սպասարկման 1-ին կենտրոնի պետ, գեներալ-մայոր կոչումով։</ref><ref name="Արցախի վրա հարձակումը գլխավորած թուրք գեներալները"/> |ընդհանուր կորուստներ = |ծանոթագրություն = |image=[[Պատկեր:2020 Karabakh conflict collage.jpg|կենտրոն|300px]] |territory=[[File: QarabaghWarMap(2020).svg |250px|]]}} '''44-օրյա պատերազմ''' (նաև՝ '''Հայ-ադրբեջանական պատերազմ''', '''Արցախյան երկրորդ պատերազմ'''<ref>{{Cite web|url=https://www.primeminister.am/hy/interviews-and-press-conferences/item/2021/01/04/Nikol-Pashinyan-04-01/|title=44-օրյա պատերազմի ծագումը. վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հոդվածը|website=www.primeminister.am|language=hy|accessdate=2021-04-18}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/473410/44-օրյա-աղետի-պատասխանատուները/|title=44-օրյա աղետի պատասխանատուները|date=2021-01-14|website=CIVILNET|accessdate=2021-04-18}}</ref>), պատերազմ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] և [[Ադրբեջան|Ադրբեջանի Հանրապետության]] միջև, որը սկսվել է սեպտեմբերի 27-ին Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիայով և ավարտվել նոյեմբերի 9-ին Արցախի կապիտուլացիոն համաձայնագրով։ Արցախի Հանրապետությանը ռազմական աջակցություն է ցուցաբերել Հայաստանը, Ադրբեջանին՝ Թուրքիան։ Պատերազմը 1988 թվականին սկսված [[Արցախյան հակամարտություն|արցախյան հակամարտության]] վերջին էսկալացիան է, և ամենաարյունալին՝ [[Արցախյան ազատամարտ|առաջին պատերազմից]] հետո։ Մարտական գործողությունները ընթացել են արցախա-ադրբեջանական շփման գծի ողջ երկայնքով, ինչպես նաև հայ-ադրբեջանական շփման գծի որոշ հատվածներում<ref name="hraparak.am Վարդենիս, կրակոցներ">[https://hraparak.am/post/c5e6603a91ee9c7237510bfc826ca4fb «Վարդենիսի ուղղությամբ ևս կրակոցներ են եղել»] ([https://web.archive.org/web/20200927104149/https://hraparak.am/post/c5e6603a91ee9c7237510bfc826ca4fb արխիվացված])</ref>։ Մարտական գործողություններն սկսվել են սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան ժամը 07:10<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/27/%D5%87%D6%83%D5%B4%D5%A1%D5%B6-%D5%A3%D5%AE%D5%AB-%D5%B8%D5%B2%D5%BB-%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D6%84%D5%B8%D5%BE-%D5%A9%D5%B7%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B6-%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE-%D5%B0%D6%80%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%A7-%D5%BD%D5%AF%D5%BD%D5%A5%D5%AC/396226 |title=Շփման գծի ողջ երկայնքով Ադրբեջանը ակտիվ հրետակոծություն է սկսել, հրետակոծվում է նաև Ստեփանակերտը |accessdate=2020-09-27 |archive-date=2022-02-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220211103351/https://www.civilnet.am/news/375710/%d5%b7%d6%83%d5%b4%d5%a1%d5%b6-%d5%a3%d5%ae%d5%ab-%d5%b8%d5%b2%d5%bb-%d5%a5%d6%80%d5%af%d5%a1%d5%b5%d5%b6%d6%84%d5%b8%d5%be-%d5%a1%d5%a4%d6%80%d5%a2%d5%a5%d5%bb%d5%a1%d5%b6%d5%a8-%d5%a1%d5%af%d5%bf%d5%ab%d5%be-%d5%b0%d6%80%d5%a5%d5%bf%d5%a1%d5%af%d5%b8%d5%ae%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6-%d5%a7-%d5%bd%d5%af%d5%bd%d5%a5%d5%ac-%d5%b0%d6%80%d5%a5%d5%bf%d5%a1%d5%af%d5%b8%d5%ae%d5%be%d5%b8%d6%82%d5%b4-%d5%a7-%d5%b6%d5%a1%d6%87-%d5%bd%d5%bf%d5%a5%d6%83%d5%a1%d5%b6%d5%a1%d5%af%d5%a5%d6%80%d5%bf%d5%a8/ |dead-url=yes }}</ref>։ Ի պատասխան պատերազմի՝ Հայաստանում և Արցախում հայտարարվել է [[ռազմական դրություն]] և ընդհանուր զորահավաք։ Ադրբեջանի որոշ շրջաններում սկզբում հայտարարվել է ռազմական դրություն և [[պարետային ժամ]], ապա ընդհանուր զորահավաք։ 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ին կնքվեց [[Լեռնային Ղարաբաղում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020 թվականի նոյեմբերի 10)|խաղաղության պայմանագիր]], ըստ որի Արցախի հանրապետության տարածքի մեծ մասը հանձնվում է Ադրբեջանի վերահսկողության տակ՝ [[ԼՂԻՄ]]-ի տարածքից դուրս բոլոր շրջանները բացառությամբ [[Լաչինի մարդասիրական միջանցք|Լաչինի միջանցքը]], [[Շուշի]] քաղաքը, [[Հադրութի շրջան (ԼՂԻՄ)|Հադրութի շրջանի]], [[Ասկերանի շրջան|Ասկերանի]] և [[Մարտունու շրջան (Արցախ)|Մարտունու շրջանի]] որոշ գյուղեր, իսկ ԼՂՀ սահմանները պահպանում են ռուս սահմանապահները։ Պատերազմը նշանակալի դարձավ ԱԹՍ-ների, նորագույն տեխնիկայի և ծանր հրետանու լայնամասշտաբ ռազմական օգտագործմամբ և ինֆորմացիոն դաշտում պաշտոնական հակամարտությամբ՝ հանդես գալով ժամանակակից պատերազմի օրինակ։ Ըստ Հայաստանի ՊՆ ներկայացուցիչ [[Արծրուն Հովհաննիսյան]]ի՝ ռազմական գործողությունների ինտենսիվությամբ և տեխնիկայի օգտագործման ծավալով պատերազմը համեմատելի է [[Իրաքի պատերազմ|2003թ․ Իրաքյան պատերազմի]] հետ՝ ԱՄՆ-ի և Իրաքի միջև<ref>{{Cite web|url=https://www.1in.am/2840214.html|title=Սա աննախադեպ ծանր պատերազմ է. Արծրուն Հովհաննիսյան (տեսանյութ)|last=Technologies|first=Peyotto|website=1in.am|accessdate=2020-10-20}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=PUXH_-weh6M|title=|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Բազմաթիվ երկրներ և միջազգային կառույցներ խստորեն դատապարտել են հակամարտությունը՝ երկու կողմերին կոչ անելով անհապաղ դադարեցնել կրակը և վերսկսել կառուցողական բանակցությունները<ref name="f24_300920">{{Cite web|date=2020-09-30|title=UN Security Council calls for immediate end to fighting in Nagorno-Karabakh|url=https://www.france24.com/en/20200930-un-security-council-calls-for-immediate-end-to-fighting-in-nagorno-karabakh|access-date=2020-09-30|agency=Associated Press|website=France 24|language=en|archive-date=9 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009133111/https://www.france24.com/en/20200930-un-security-council-calls-for-immediate-end-to-fighting-in-nagorno-karabakh|url-status=live}}</ref>։ Միջազգային վերլուծաբանները համակարծիք են, որ մարտերը սկսվել են ադրբեջանական գրոհով<ref name="russiamatters01">{{cite web |last1=Kofman |first1=Michael |title=Armenia–Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict |url=https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |website=Russia Matters |publisher=[[Belfer Center for Science and International Affairs]] |archiveurl=https://archive.today/20201003115234/https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |archivedate=3 October 2020 |date=2 October 2020 |quote=On Sept. 27, Azerbaijan launched a military offensive, resulting in fighting that spans much of the line of contact in the breakaway region of Nagorno-Karabakh... |accessdate=4 October 2020 |dead-url=no }}</ref><ref name="eurasianet_290920">{{Cite web|last1=Kucera|first1=Joshua|date=29 September 2020|title=As fighting rages, what is Azerbaijan's goal?|url=https://eurasianet.org/as-fighting-rages-what-is-azerbaijans-goal|accessdate=29 September 2020|website=EurasiaNet|quote=The Azerbaijani offensive against Armenian forces is its most ambitious since the war between the two sides formally ended in 1994.|archive-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004115811/https://eurasianet.org/as-fighting-rages-what-is-azerbaijans-goal|url-status=live}}</ref>, և հարձակման առաջնային նպատակն է եղել գրավել Լեռնային Ղարաբաղի հարավային շրջանները, որոնք ավելի քիչ լեռնային են, և հետևաբար ավելի հեշտ է գրավել, քան շրջանի առավել ամրացված ներքին հատվածը<ref name="fp_280920">{{cite news|last=Palmer|first=James|date=28 September 2020|title=Why Are Armenia and Azerbaijan Heading to War?|work=Foreign Policy|url=https://foreignpolicy.com/2020/09/28/why-are-armenia-azerbaijan-heading-to-war-nagorno-karabakh/|access-date=29 September 2020|archive-date=28 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200928222614/https://foreignpolicy.com/2020/09/28/why-are-armenia-azerbaijan-heading-to-war-nagorno-karabakh/|url-status=live}}</ref>։ [[Թուրքիա]]ն բացահայտ ռազմական աջակցություն է ցուցաբերում Ադրբեջանին<ref name="russiamatters02">{{cite web|url=https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict|title=Armenia–Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict|last1=Kofman|first1=Michael|date=2 October 2020|website=Russia Matters|publisher=[[Belfer Center for Science and International Affairs]]|archiveurl=https://archive.today/20201003115234/https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict|archivedate=3 October 2020|quote=On Sept. 27, Azerbaijan launched a military offensive, resulting in fighting that spans much of the line of contact in the breakaway region of Nagorno-Karabakh...|accessdate=4 October 2020|dead-url=no}}</ref><ref name="voa28sep">{{cite news|last1=Jones|first1=Dorian|title=Turkey Vows Support for Azerbaijan in Escalating Nagorno-Karabakh Conflict|url=https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict|work=[[Voice of America]]|date=28 September 2020|archiveurl=https://archive.today/20200930203704/https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict|archivedate=30 September 2020|quote={{-'}}Turkey is already supporting Azerbaijan militarily, through technical assistance through arms sales, providing critical military support, especially in terms of armed drones and technical expertise', said Turkish analyst Ilhan Uzgel.|access-date=4 October 2020|dead-url=no}}</ref>։ Ենթադրվում է, որ Ադրբեջանին աջակցելով Թուրքիան նպատակ ունի ինչպես կոնֆլիկտում ամրապնդել Ադրբեջանի դիրքերը, այնպես էլ տարածաշրջանում թուլացնել Ռուսաստանի ազդեցությունը<ref name="russiamatters01" />։ == Նախապատմություն == {{Հիմնական|Արցախյան հակամարտություն|Արցախյան պատերազմ}} Հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը շուրջ մեկդարյա պատմություն ունի։ 1988 թվականին ակտիվացավ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը, որի գագաթնակետը Արցախյան պատերազմն էր։ 1994 թվականին՝ հակամարտող կողմերի միջև ստորագրված հրադադարից հետո, տարբեր տարիներին տեղի են ունեցել տարբեր տեսակի և ձևի զինված ընդհարումներ։ Առանձնանում է հատկապես [[Քառօրյա պատերազմ|ապրիլյան պատերազմը]]։ 2020 թ․ հուլիսին սկսվեցին բախումներ Հայաստանի և Ադրբեջանի զինված ուժերի միջև Տավուշի շրջանում, որի ավարտից հետո Ադրբեջանը սկսեց պատրաստվել լայնածավալ պատերազմի։ Պատերազմից մեկ ամիս առաջ՝ հուլիսի վերջից մինչև օգոստոսի 10-ը Նախիջևանում և Բաքվում կայացել են թուրք-ադրբեջանական համատեղ զորավարժություններ, որից հետո թուրք հրամանատարները, հրահանգիչները և F-35-ները մնացել են Ադրբեջանում։ Սեպտեմբերի 22-ից Ադրբեջանում առգրավել կամ հաշվառել են անձնական գույք հանդիսացող պիկապ մեքենաներ՝ պատճառաբանելով, որ այն բանակի կարիքների համար է<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30854464.html |title=Ադրբեջանում բանակի կարիքների համար առգրավում են քաղաքացիների պիկապ մեքենաները |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Ըստ Սիրիայի մարդու իրավունքներին հետևող կազմակերպության սեպտեմբերի 24-ի տարածած հաղորդագրության Թուրքիայի կառավարությունը Սիրիայի հյուսիսից Ադրբեջան է տեղափոխում [[Սուլթան Մուրադ դիվիզիա|Սուլթան Մուրադ]] և Ալ Համզա դիվիզիաների 300 վարձկանների<ref>{{Cite web |url=https://www.syriahr.com/en/185411/ |title=Turkish-backed mercenaries | Turkey sends over 300 fighters to Azerbaijan • The Syrian Observatory For Human Rights |date=2020-09-24 |website=The Syrian Observatory For Human Rights |language=en-US |accessdate=2020-10-08}}</ref>։Պատերազմը սկսելուց մեկ օր առաջ ԱՄՆ-ն իր քաղաքացիներին կոչ արեց լարվածության սրացման և վերջին բախումների պատճառով հեռու մնալ հայ-ադրբեջանկան սահմանին մոտ գտնվելուց<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30859049.html |title=ԱՄՆ հորդորում է իր քաղաքացիներին հեռու մնալ հայ-ադրբեջանական սահմանամերձ շրջաններից |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ == Իրադարձությունների ժամանակագրություն == === Սեպտեմբերի 27 === Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի քարտուղարի՝ առավոտյան սկսված ռազմական գործողությունների արդյունքում Ադրբեջանի զինված ուժերը հրետակոծում են նաև խաղաղ բնակավայրերը, այդ թվում` մայրաքաղաք [[Ստեփանակերտ]]ը<ref>{{Cite web |url=https://www.panarmenian.net/arm/news/285524/ |title=Արցախի նախագահի խոսնակ. Հակառակորդը հրետակոծում է նաև Ստեփանակերտը }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30860180.html |title=Հրետակոծվում են Արցախի խաղաղ բնակավայրերը, այդ թվում` Ստեփանակերտը. Վահրամ Պողոսյան }}</ref>։ Ստեփանակարտում հայտարարվել է օդային տագնապ։ Ըստ ՀՀ ՊՆ խոսնակի՝ հայկական կողմը խոցել է ադրբեջանական երկու ուղղաթիռ և երեք [[ԱԹՍ]]<ref>{{Cite web |url=https://artsakhpress.am/arm/news/132927/ |title=Հայկական կողմը խոցել է հակառակորդի երկու ուղղաթիռ և երեք ԱԹՍ. Մարտերը շարունակվում են. ՀՀ ՊՆ խոսնակ }}</ref>, Ադրբեջանը ունեցել է նաև մարդկային և տեխնիկական կորուստներ, մասնավորապես 3 տանկի կորուստ<ref>{{Cite web |url=https://www.aysor.am/am/news/2020/09/27/%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%80%D5%A4-%D5%8A%D4%B2-%D5%AF%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF/1746409 |title=Հակառակորդը կրել է մարդկային և տեխնիկայի կորուստներ, մասնավորապես՝ երեք տանկ. ՊՆ}}</ref>։ ԱՀ ՊՆ, ՊԲ հրամանատար [[Ջալալ Հարությունյան]]ը հանդես է եկել մարտակոչով<ref>{{Cite web |url=http://www.nkrmil.am/news/view/2905 |title=ԱՀ ՊՆ, ՊԲ հրամանատար, գեներալ-մայոր Ջալալ Հարությունյանի մարտակոչը}}</ref>։ Ըստ Արցախի Մարդու իրավունքների պաշտպանի՝ Ադրբեջանի հարձակման հետևանքով Արցախի քաղաքացիական բնակչության շրջանում կան կորուստներ<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/121974 |title=Արցախը քաղաքացիական բնակչության շրջանում կորուստներ ունի․ ՄԻՊ}}</ref>։ Մարտունու շրջանում երկու անձ է զոհվել՝ մեկ կին ու մեկ երեխա, կա երկու վիրավոր։ Արցախի նախագահ [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյանը]] երկրի տարածքում հայտարարել է ռազմական դրություն և համատարած զորահավաք<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/09/27/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AC-%D5%A5%D5%B4-%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE-%D5%A6%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84-18-%D5%AB%D6%81-%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B1%D6%80-%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%AD%D5%B4%D5%A2%D5%AB-%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80-%D4%B1%D5%80-%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0/319457 |title=Հայտարարել եմ ռազմական դրություն և համատարած զորահավաք 18-ից բարձր տարիքային խմբի համար. ԱՀ նախագահ}}</ref>։ [[Հայաստան]]ի վարչապետ [[Նիկոլ Փաշինյան]]ը հայտնել է երկրում ռազմական դրության և ընդհանուր զորահավաք հայտարարելու մասին<ref>{{Cite web |url=https://www.tert.am/am/news/2020/09/27/arm/3406962 |title=Հայաստանի Հանրապետությունում հայտարարվում է ռազմական դրություն և ընդհանուր զորահավաք. վարչապետ |website=www.tert.am |accessdate=2020-09-27 |archive-date=2022-02-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220211193948/https://www.tert.am/am/news/2020/09/27/arm/3406962 |dead-url=yes }}</ref>։ Ըստ տեղեկատվական փորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանի՝ Ադրբեջանում արգելափակվել են գրեթե բոլոր սոցիալական մեդիաները. Facebook, Youtube, Whatsapp, TikTok, աշխատում է միայն Twitter-ը<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/09/27/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%BE%D5%A5%D5%AC-%D5%A5%D5%B6-%D5%A3%D6%80%D5%A5%D5%A9%D5%A5-%D5%A2%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D6%80-%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8-Facebook-Youtube-Whatsapp-TikTok-%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF/319320 |title=Ադրբեջանում արգելափակվել են գրեթե բոլոր սոցիալական մեդիաները. Facebook, Youtube, Whatsapp, TikTok, աշխատում է միայն Twitter}}</ref>։ Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը մամլո ասուլիսի ժամանակ հայտնել է, որ Արցախի դեմ լայնածավալ պատերազմում Ադրբեջանի հետ կռվում է նաև Թուրքիան, որը ներկայացված է մեծաքանակ ռազմական տեխնիկայով, օդուժով և վարձկան զինվորներով<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/380075 |title=Մեզ հետ կռվում է նաև Թուրքիան․ Արցախի Նախագահի ասուլիսը (տեսանյութ)}}</ref>։ === Սեպտեմբերի 28 === Սեպտեմբերի 28-ին Ադրբեջանում նախագահ [[Իլհամ Ալիև]]ի հրամանագրով երկրում հայտարարվել է մասնակի զորահավաք<ref>{{Cite web |url=https://razm.info/146459 |title=Ադրբեջանում հայտարարվել է մասնակի զորահավաք}}</ref>։ Արցախի պաշտպանության նախարարությունը հրապարակել է սեպտեմբերի 28-ին հակառակորդի դեմ ծավալված մարտերի ընթացքում զոհված 28 զինծառայողների անունները։ Երկու կողմերի զինված ուժերը պարբերաբար հրապարակում են հակառակորդի զինտեխնիկան ոչնչացնելու տեսանյութեր։ Ադրբեջանը ներկայացնում է հիմնականում Արցախի պաշտպանական զինատեսակների, մասնավորապես «Օսա-ԱԿ»-ներին հարվածելու տեսանյութեր, իսկ հայկական կողմը հրապարակում է Ադրբեջանի հարձակվողական զինտեխնիկայի, մասնավորապես հարվածային անօդաչու սարքերի, տանկերի և այլ մարտական մեքենաներ ոչնչացնելու տեսանյութեր։ Երեկոյան Հայաստանի պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչ [[Արծրուն Հովհաննիսյան]]ը հայտնել է, որ Ադրբեջանը սկսել է լայնամասշտաբ հարձակողական նոր գործողություն Արաքսի հովտի հատվածում և [[Մատաղիս]]-[[Թալիշ]] հատվածներում։ Հաղորդագրության համաձայն՝ Արցախի ՊԲ-ը հաջող դիմակայել է բոլոր հարձակումներին՝ հակառակորդին հասցնելով անձնակազմի և տեխնիկայի զգալի կորուստներ, մասնավորապես ոչնչացվել է 22 միավոր տանկ, 10 միավոր այլ զրահատեխնիկա, ավելի քան 370 զինվորական<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/28/%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%A8-%D5%BD%D5%AF%D5%BD%D5%A5%D5%AC-%D5%A7-%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%A2-%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B6%D5%B8%D6%80-%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D4%B1%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%BD%D5%AB-%D5%B0%D5%B8%D5%BE%D5%BF%D5%AB-%D5%B0%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D6%87-%D5%84%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B2%D5%AB%D5%BD-%D4%B9%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B7-%D5%B0%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4/397137 |title=Հակառակորդը սկսել է լայնամասշտաբ հարձակողական նոր գործողություն Արաքսի հովտի հատվածում և Մատաղիս-Թալիշ հատվածներում}}</ref>։ === Սեպտեմբերի 29 === Սեպտեմբերի 29-ի առավոտյան ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հայտնել է, որ Ադրբեջանը կրակ է վարել ՀՀ ԶՈՒ Վարդենիսի զորամասի, ինչպես նաև օդուժ են կիրառել դիրքերի ուղղությամբ։ Ադրբեջանական հարվածային ԱԹՍ-ի հարվածից Վարդենիսում այրվել է քաղաքացիական ավտոբուս<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/604792.html |title=Ադրբեջանը կրակ է վարել ՀՀ ԶՈՒ Վարդենիսի զորամասի, ինչպես նաև օդուժ են կիրառել դիրքերի ուղղությամբ. ՊՆ խոսնակ}}</ref>։ ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հայտնում է, որ ժամը 10։30-ին [[Թուրքիա]]յի ռազմաօդային ուժերին պատկանող [[F-16]] կործանիչները օդ են բարձրացել Ադրբեջանի «Գյանջա» օդանավակայանից և ապահովել են «Դալյար» օդանավակայանից ՀՀ Վարդենիսի տարածաշրջանի Վարդենիս, Մեծ Մասրիկ, Սոթք տարածաշրջաններում տեղակայված ՀՀ բնակավայրերի և ԶՈՒ ցամաքային ստորաբաժանումների ուղղությամբ Ադրբեջանի ՍՈՒ-25 և թուրքական արտադրության «Բայրաքթար» ԱԹՍ-ով ռմբահրթիռային հարվածները։ F-16 կործանիչի կողմից ՀՀ օդային տարածքում խոցվել է ՀՀ ԶՈւ ռազմաօդային ուժերի ՍՈւ-25 գրոհիչը, օդաչուն զոհվել է։ Թուրքիայի Հանրապետության F-16 բազմաֆունկցիոնալ կործանիչը գտնվել է 60 կմ խորության, 8200 մետր բարձրության վրա<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30864623.html |title=Թուրքիայի F-16 կործանիչը ՀՀ տարածքում խոցել է ՍՈւ-25 գրոհիչ, օդաչուն զոհվել է. ՊՆ խոսնակ}}</ref>։ <gallery mode="packed" heights="180"> File:Օգնություն արցախցիներին և զինվորներին.jpg|thumb|Հայաստանից և Սփյուռքից հավաքված օգնությունը Արցախի ժողովրդին և զինվորներին՝ 2020 թ․-ի ադրբեջանա-արցախյան պատերազմի օրերին File:Օգնություն արցախցիներին և զինվորներին-2.jpg|thumb|Հայաստանից և Սփյուռքից հավաքված օգնությունը Արցախի ժողովրդին և զինվորներին՝ 2020 թ․-ի ադրբեջանա-արցախյան պատերազմի օրերին File:Օգնություն արցախցիներին և զինվորներին-3.jpg|thumb|Հայաստանից և Սփյուռքից հավաքված օգնությունը Արցախի ժողովրդին և զինվորներին՝ 2020 թ․-ի ադրբեջանա-արցախյան պատերազմի օրերին File:Օգնություն արցախցիներին և զինվորներին-4.jpg|thumb|Հայաստանից և Սփյուռքից հավաքված օգնությունը Արցախի ժողովրդին և զինվորներին՝ 2020 թ․-ի ադրբեջանա-արցախյան պատերազմի օրերին </gallery> === Սեպտեմբերի 30 === Ըստ Հայաստանի զինված ուժերի՝ գիշերը մարտերը շարունակվել են ավելի պակաս ինտենսիվությամբ<ref>{{Cite news |url=https://armenpress.am/eng/news/1029588.html |title=Battles resumed overnight at lesser intensity than yesterday – spox |language=en |website=armenpress.am |publisher=[[Armenpress]] |date=30 September 2020 |access-date=30 September 2020 }}</ref>։ Ըստ Հայկական զինված ուժերի՝ նրանք զգետնել են 2 ադրբեջանական [[IAI Harop]] տեսակի ԱԹՍ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029555.html|title=Հայկական կողմը գիշերը Ստեփանակերտի երկնքում հակառակորդի ևս 2 ԱԹՍ է խոցել|website=armenpress.am|language=hy|accessdate=2020-10-05}}</ref>։ Ըստ ՀՀ ՊՆ խոսնակ Շուշան Ստեփանյանի՝ ժամը 10։00-ից սկսած թուրքական F-16 համակարգերի, ադրբեջանական օդուժի ՍՈՒ-25 տիպի գրոհիչների, «Բայրաքթար» տիպի հետախուզահարվածային ԱԹՍ-ների միջոցով ռմբակոծվել են Հադրութի և Մարտունու շրջանի բնակավայրերը<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30866619.html|title=«Ադրբեջանը Արցախի դեմ հարձակողական օպերացիայի օդային ղեկավարումը հանձնեց Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերին». ՊՆ խոսնակ|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Մոտավորապես ժամը 11։10-ի մոտ Արծրուն Հովհաննիսյանը նշեց, որ Ադրբեջանական զինուժը օդային հարձակման է անցել հյուսիսային ուղղությամբ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029578.html|title=Ադրբեջանի ռազմաօդային ուժերը խառը մարտակարգով ռմբաավիացիոն հարվածներ են հասցնում Արցախին|website=armenpress.am|accessdate=2020-10-05}}</ref>։ Ժամը 13։00-ին ՀՀ ՊՆ-ն հայտարարեց, որ ոչնչացվել են ադրբեջանական մեծ թվով կենդանի ուժեր, այդ թվում «ՏՕՍ-1Ա» ռազմական տեխնիկա<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029601.html|title=Ոչնչացվել են հակառակորդի մեծ թվով կենդանի ուժ, սպառազինություն և ռազմական տեխնիկա, նաև՝ «ՏՕՍ-1Ա»|website=armenpress.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ժամը 15։30-ի մոտ ՀՀ ՊՆ մամուլի խոսնակը հայտնեց, որ խոցվել են ադրբեջանական զինուժի դիրքեր՝ ներկայացնելով տեսանյութ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029601.html|title=Ոչնչացվել են հակառակորդի մեծ թվով կենդանի ուժ, սպառազինություն և ռազմական տեխնիկա, նաև՝ «ՏՕՍ-1Ա»|website=armenpress.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակ Վահրամ Պողոսյանը հայտնել է, որ Ադրբեջանի ռազմական ինքնաթիռը ռմբակոծել է [[Մարտակերտ]] քաղաքը, որի հետևանքով երեք խաղաղ բնակիչ է զոհվել, կան նաև վիրավորներ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029618/|title=Ադրբեջանի գործողությունների հետևանքով Մարտակերտում 3 քաղաքացիական անձ է զոհվել. ԼՐԱՑՎԱԾ}}</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հայկական զինված ուժերը տեղեկատվություն է ստացել, որ Թուրքիայից Ադրբեջանը ստացել է Բայրաքթար տեսակի անօդաչու սարքեր, նաև Ադրբեջանում աշխատում են թուրքական F-16 ինքնաթիռները<ref>{{Cite web|url=https://infocom.am/Article/37584|title=Մենք լավ գիտենք, որ Ադրբեջանի կազմում եղած կործանիչները իրենց առաջադրված խնդիրները չեն կարող կատարել ինչպես հարկն է, դրա համար թուքական F-16-երն այնտեղ են․ Արծրուն Հովհաննիսյան|website=infocom.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ 17։00-ի մոտ հրապարակվեցին սեպտեմբերի 29-ին խոցված Սու-25 ինքնաթիռի նկարները<ref>{{Cite web|url=https://hetq.am/hy/article/122251|title=Հայկական զինված ուժերի խոցված ՍՈՒ-25-ի լուսանկարները|website=Hetq.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ 18։00-ի մոտ ըստ Հայկական Զինված ուժերի՝ իրենց կողմից խոցվել են «Սմերչ» և «Ուրագան» տիպի ռեակտիվ կայանքներ<ref>{{Cite web|url=https://hetq.am/hy/article/122269|title=Հակառակորդը կորցրել է «Սմերչ» և «Ուրագան» տիպի ռեակտիվ կայանքներ|website=Hetq.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ [[BBC]] խմբագրականը հարցազրույց էր վերցրել Ադրբեջանի կողմից կռվող սիրիացի վարձկանից, որը նշել էր, որ իրենց խաբել են՝ բերելով ռազմաճակատ<ref>{{Cite web|url=https://news.am/arm/news/605209.html|title=BBC-ն հարցազրույց է վերցրել Ղարաբաղում սիրիացի վարձկանից|website=news.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Երեկոյան Արցախի ՊԲ-ն հրապարակեց 23 զոհված զինվորականի անուն<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30866942.html|title=Արցախի ՊՆ-ն հրապարակեց զոհված ևս 23 զինծառայողների անունները|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ Արցախի նախագահ [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյանի]]՝ պատերազմի առաջին 4 օրվա ընթացքում հայկական զինված ուժերի կողմից խոցվել է Ադրբեջանական այնքան ռազմական տեխնիկա, որքան [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան առաջին ազատամարտի]] ժամանակ<ref>{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/30/Չորս-օրում-այնքան-զրահատեխնիկա-Արայիկ-Հարությունյան/397756|title=Չորս օրում այնքան զրահատեխնիկա ենք խոցել, որքան արցախյան ողջ առաջին պատերազմում․ Արայիկ Հարությունյան|website=www.civilnet.am|language=hy|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ Արցախի ՊԲ-ի՝ ադրբեջանական զինուժի կորուստները եղել են 130 զոհ, 260 վիրավոր, 29 տարբեր տեսակի զրահատեխնիկա, 3 ՏՈՍՍ ծանր հրանետային կայանքներ և 11 անօդաչու թռչող սարքեր<ref>{{Cite web|url=https://artsakhpress.am/arm/news/133312/ays-pahin-iravitchaky-sharunakum-e-mnal-haraberakanoren-kayun-suren-sarumyan-tesanyut.html|title=Այս պահին իրավիճակը շարունակում է մնալ հարաբերականորեն կայուն. Սուրեն Սարումյան (Տեսանյութ)|last=|first=|date=|website=Artsakh Press|publisher=|accessdate=06/10/2020}}</ref>։ <!-- [[Պատկեր:Artsakh-azer war 2020.png|մինի|Հայ-ադրբեջանական պատերազմից վնասված բնակավայրեր </br> {{Colorbox|#FEF0BF}} Արցախի հանրապետության տարածքներ <br> {{Colorbox|#FBE4BB}} [[Ադրբեջան]] </br> [[Պատկեր:Battle icon.jpg|19x19փքս]] Վնասված բնակավայրեր]] --> === Հոկտեմբերի 1 === Հոկտեմբերի 1-ին նախորդող գիշերը ըստ ՊԲ-ի եղել է կայուն լարված, իսկ առավոտյան մարտական գործողությունները վերսկսվել են<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30869651.html|title=Գիշերը իրադրությունը եղել է կայուն-լարված, մարտական գործողություններն առավոտյան վերսկսվել են. Արցախի ՊՆ|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակի՝ պատերազմը սկսվելուց ի վեր հոկտեմբերի 1-ի գիշերը եղել է առաջին գիշերը, երբ բացառությամբ մի քանի դեպքերի՝ եղել է հարբերական անդորր<ref name=":1">{{Cite news|date=2020-10-10|title=Nagorno-Karabakh: Armenia and Azerbaijan shaky ceasefire in force|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54488386|access-date=2020-10-10|archive-date=10 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010002202/https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54488386|url-status=live}}</ref>։ Ըստ մամուլի խոսնակի՝ ադրբեջանական զինված ուժերի զոհերի մեջ գերակշռում էին ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչները՝ [[Թալիշներ|թալիշներն]] ու [[Լեզգիներ|լեզգիները]], մահացած զինվորականների համազգեստների գրպաններում գտնվել են ներարկիչներ<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.yerkir.am/news/view/215014.html|title=Այս գիշեր առաջին անգամ առաջնագծի ամբողջ երկայնքով հարաբերական անդորր է եղել. Վահրամ Պողոսյան|last=One|first=Studio|website=www.yerkir.am|language=am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունի]] քաղաքում Ադրբեջանական հրթիռից վիրավորում են ստացել ֆրանսիական Le Monde պարբերականի երկու լրագրողներ<ref>{{Cite web|url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/01/Le-Monde-պարբերականի-լրագրողները-Մարտունիում-հրետակոծության-տակ-են-ընկել-ու-վիրավորվել/324051|title=Le Monde պարբերականի լրագրողները Մարտունիում հրետակոծության տակ են ընկել ու վիրավորվել|website=www.1lurer.am|language=hy|accessdate=2020-10-06}}</ref>, որոնց վիրահատել են Ստեփանակերտի հիվանդանոցում, ապա տեղափոխել Երևան<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30869988.html|title=Արցախում վիրավորված ֆրանսիացի լրագրողները տեղափոխվեցին Երևան՝ «Էրեբունի» բ/կ|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>, իսկ հաջորդ օրը հատուկ չվերթով նրանք տեղափոխվել են Ֆրանսիա<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30868486.html|title=Ֆրանսիան օդանավ կուղարկի Ղարաբաղում վիրավորված լրագրողներին դուրս հանելու համար|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ [[Ֆրանսիա]]յի նախագահ [[Էմանուել Մակրոն]]ը հայտարարել է, որ ավելի քան 300 սիրիացի իսլամիստ թուրքական Ղազիանթեփով ուղարկվել է Ադրբեջան՝ պատերազմին մասնակցելու նպատակով։ Նա նաև հայտնել է, որ տեղեկությունը հաստատված փաստ է, այդ մարդիկ նույնականացվել են և նրանց հետևում են, նրանք բոլորն էլ կապ ունեն «[[Իսլամական պետություն]]» ահաբեկչական կազմակերպության հետ<ref>{{Cite web |url=https://www.aysor.am/am/news/2020/10/02/Մակրոն-300-իսլամիստ/1750273 |title=Մակրոն. Ավելի քան 300 սիրիացի իսլամիստ Թուրքիայի տարածքով ուղարկվել է Ղարաբաղ. կարմիր գիծը հատվել է}}</ref>։ Հայկական կողմը հաղորդել էր հակառակորդի 3 ռազմական ինքնաթիռ, 2 ուղղաթիռ և 13 անօդաչու թռչող սարք խոցելու մասին։ Արցախի Պաշտպանության բանակի նախնական տվյալներով՝ խոցված օդանավերը Սու-25, ուղղաթիռները՝ Մի-24 տիպի էին<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30869621.html |title=Վաղ առավոտյան խոցվել է հակառակորդի 1-ական ինքնաթիռ և անօդաչու. ՀՀ ՊՆ խոսնակ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ Հայաստանի Հանրապետության հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ) տեղորոշման հոկտեմբերի 2-ի ժամը 00։15-ի տվյալների՝ Հայաստանի Զինված ուժերի կողմից խոցվել է 4 անօդաչու թռչող սարք՝ 1-ը` Կոտայքի, ևս 3-ը` Գեղարքունիքի մարզում։ Բոլոր խոցված անօդաչուները, ըստ Շուշան Ստեփանյանի, եղել են հետախուզական։ Հայաստանի օդային տարածքում ընդհանուր առմամբ հոկտեմբերի 1-ին խոցվել է հակառակորդի 7 անօդաչու սարք։ Գեղարքունիքի մարզի տարածքում հայտնված 6 անօդաչու թռչող սարքերից մեկից հրթիռ է արձակվել [[Մեծ Մասրիկ]] բնակավայրի վրա, ինչի հետևանքով մեկ քաղաքացիական անձ է զոհվել, ևս երկուսը՝ վիրավորվել<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30869609.html |title=ՊՆ խոսնակ. Գիշերը խոցված 4 անօդաչուները հետախուզական էին |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Երեկոյան Ադրբեջանական զինուժի կողմից հրետակոծվել է Սոթք-Քարվաճառ ավտոճանապարհը<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30868643.html|title=ՊՆ խոսնակ. Ադրբեջանը հրետակոծել է Վարդենիս-Սոթք ավտոճանապարհը|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ [[File:ԱԹՍ-ի խոցումը Արցախի ՊԲ-ի կողմից Ստեփանակերտում.jpg|thumb|ԱԹՍ-ի խոցումը Արցախի ՊԲ-ի կողմից Ստեփանակերտում]] [[File:ԱԹՍ-ի խոցումը Արցախի ՊԲ-ի կողմից (Ստեփանակերտում).jpg|thumb|ԱԹՍ-ի խոցումը Արցախի ՊԲ-ի կողմից Ստեփանակերտում]] === Հոկտեմբերի 2 === Հոկտեմբերի 2-ի առավոտյան ժամը 07:55-ի սահմաններում հայկական ուժերի [[Հակաօդային պաշտպանություն|հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ)]] ստորաբաժանումները Արցախի հյուսիսարևելյան ուղղությամբ խոցել են հակառակորդի մեկական ինքնաթիռ և անօդաչու թռչող սարք, իսկ հակառակորդի՝ առանձին հատվածներում հայկական զորքերի պաշտպանությունը ճեղքելու փորձերը ձախողվել են<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30869621.html |title=Վաղ առավոտյան խոցվել է հակառակորդի 1-ական ինքնաթիռ և անօդաչու. ՀՀ ՊՆ խոսնակ |last=Anonymous |date=2020-08-26 |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ժամը 12:15-ին Հայկական ՀՕՊ ուժերը Արցախի հարավարևելյան ուղղությամբ խոցել են ադրբեջանական զինուժի ևս մեկ ինքնաթիռ, իսկ հյուսիսային ուղղությամբ ժամը 12:07-ից 12:10-ն ընկած ժամանակահատվածում՝ 2 անօդաչու թռչող սարք (ԱԹՍ)։ Ճակատի տարբեր ուղղություններում ընթացել են մարտեր, ոչնչացվել են հակառակորդի կենդանի ուժ և զրահատեխնիկա, մասնավորապես՝ տանկեր<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30870145.html |title=Խոցվել է հակառակորդի ևս 1 ինքնաթիռ, 2 անօդաչու. ՀՀ ՊՆ խոսնակ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Արցախի Պաշտպանության բանակի փոխհրամանատար Արթուր Սարգսյանը հոկտեմբերի 2-ի առավոտյան հայտնել է, որ ադրբեջանցի խոցված սպայի մոտ հայտնաբերված իսրայելական «Թադիրա» մակնիշի ռադիոկայանի վերծանման արդյունքում պարզվել է, որ նշված ուղղություններում խմբավորումները ղեկավարվում են հիմնականում արաբերենով<ref>{{Cite web |url=https://www.panarmenian.net/arm/news/285882/Ադրբեջանցի |title=Ադրբեջանցի սպայի մոտ իսրայելական ռադիոկայան են գտել. Վերծանմամբ պարզվել է՝ ղեկավարվում են արաբերեն }}</ref>։ Շարունակվել է հակառակորդի կողմից խաղաղ բնակավայրերի թիրախավորումը, հրթիռակոծվել են [[Ստեփանակերտ]] և [[Հադրութ]] քաղաքները, որի հետևանքով եղել են վիրավորներ քաղաքացիական բնակչության շրջանում, Ստեփանակերտում փրկարար ծառայության շենքը մասնակի ավերվել է, որի արդյունքում եղել են 7 վիրավորներ, փլուզվել են հարյուրավոր տներ, նաև դպրոցներ ու հիվանդանոցներ, արձանագրվել է նաև 1 մահվան դեպք։ Խաղաղ բնակչությանը թիրախավորելու մասին ահազանգել է նաև Արցախում [[Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտե|Կարմիր խաչի]] առաքելության ղեկավար Բերտրան Լամոնը<ref>{{Cite web |url=https://www.icrc.org/en/document/nagorno-karabakh-conflict-civilians-bearing-brunt-surge-violence |title=Nagorno-Karabakh conflict: Civilians bearing brunt of surge in violence |date=2020-10-02 |website=International Committee of the Red Cross |language=en |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Հրետակոծության տակ է հայտնվել նաև [[Մարտակերտ]]ում ռուս և հայ լրագրողների տեղափոխող մի ավտոբուս։ Տեղեկությունը տարածել է ռուսական ՌԻԱ Նովոստի գործակալության թղթակիցը, ում խոսքով ավտոբուսում գտնվողները չեն տուժել<ref>{{Cite web |url=https://www.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-bus-idUKKBN26N2B6 |title=Bus carrying Russia, Armenian journalists hit by artillery fire in Nagorno-Karabakh - RIA |last=Staff |first=Reuters |date=2020-10-02 |language=en |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հակառակորդը հոկտեմբերի 2-ին ունեցել է 520 զոհ, ավելի քան 700 վիրավոր, կորցրել է մոտ 45 միավոր զրահատեխնիկա, 6 ինքնաթիռ, որոնց մեծ մասը օդում չեն խոցվել, 3 ուղղաթիռ և 6 ԱԹՍ։ Նա նշել է նաև, որ Հադրութ և Ստեփանակերտ քաղաքներին հասցված հարվածներից տուժել են մեծ թվով բնակիչներ, շինություններ, քաղաքացիական պաշտպանության ինստիտուտներ, ենթակառուցվածքներ։ Ընդհանուր առմամբ հայ-ադրբեջանական սահմանի ամբողջ երկայնքով եղել է համեմատաբար հանգիստ իրավիճակ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30870931.html |title=Մարտերն այս պահին շարունակվում են, հիմնական ուղղությունները հյուսիսը և հարավն են. Արծրուն Հովհաննիսյան |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի հրամանագրով՝ [[Արցախյան ազատամարտ]]ի և [[Քառօրյա պատերազմ|ապրիլյան պատերազմի]] օրերից հայտնի հրամանատար [[Կարեն Ջալավյան]]ը պարգևատրվել է «Ոսկե արծիվ» շքանշանով և արժանացել Արցախի հերոսի կոչման։ Միջոցառումը տեղի է ունեցել բանակի մարտական կառավարման կենտրոնում՝ Պաշտպանության բանակի բարձրագույն հրամկազմի ներկայությամբ։ Ըստ Արայիկ Հարությունյանի՝ «Եղնիկներ»-ի հերոսական մարտական գործողությունների արդյունքում Կարեն Ջալավյանի հրամանատարությամբ ոչ միայն գրավել են անհրաժեշտ ստրատեգիական կետեր, այլ նաև հակառակորդին կարողացել են պատճառել բավականին մեծ կորուստներ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30869690.html |title=Հրամանատար Կարեն Ջալավյանը՝ Արցախի հերոս |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 3 === [[Պատկեր:Clashes between the armies of Azerbaijan and Artsakh 8.jpg|մինի|Խփվել է ադրբեջանական բանակի տանկը]] Գիշերվա ընթացքում արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտում մարտերը տարբեր ինտենսիվությամբ շարունակվել են։ Առավել թեժ մարտեր են ընթացել ճակատային գծի հյուսիսային և հարավային ուղղություններում, որտեղ հակառակորդը, ռազմաճակատ նետելով նոր ուժեր, անցել է հարձակման։ ՊԲ ստորաբաժանումները դիմադրություն են ցուցաբերել և մեծ կորուստներ պատճառել հակառակորդին։ Հարավային ուղղությամբ ոչնչացվել է հակառակորդի 3 ինքնաթիռ<ref>{{Cite web |url=http://nkrmil.am/news/view/2952 |title=Հաղորդագրություն | ԼՂՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական կայք |last=LLC |first=Academy Of Development |website=nkrmil.am |accessdate=2020-10-08}}http://nkrmil.am/news/view/2952</ref>։ ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանը հայտնում է, որ ըստ հետախուզական տվյալների` ադրբեջանական զոհերի քանակն արդեն անցնում է 3000-ը, իսկ դիերի մի մեծ մասը գտնվում է չեզոք գոտում ու նրանց այնտեղից հանելու ուղղությամբ գործնականում ոչ մի քայլ չի ձեռնարկվում<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30871568.html |title=Ադրբեջանական զոհերի քանակն արդեն անցնում է 3000-ը. Արծրուն Հովհաննիսյան |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}https://www.azatutyun.am/a/30871568.html</ref>։ Ըստ Արցախի Պաշտպանության նախարարության տվյալների` մարտերի ընթացքում զոհվել են 51 զինծառայողներ<ref>{{Cite web |url=http://nkrmil.am/news/view/2955 |title=Հաղորդագրություն | ԼՂՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական կայք |last=LLC |first=Academy Of Development |website=nkrmil.am |accessdate=2020-10-08}}http://nkrmil.am/news/view/2955</ref>։ Ցերեկվա ընթացքում Արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտում մարտական գործողությունները չեն դադարել։ ՊԲ ստորաբաժանումները հաջողությամբ իրականացրել են իրենց առջև դրված մարտական խնդիրները և հակառակորդին պատճառել կենդանի ուժի և զինտեխնիկայի զգալի կորուստներ։ Մասնավորապես ժամը 15:50-ի սահմանում ՊԲ հակաօդային պաշտպանության միջոցները հարավային ուղղությամբ խոցել են հակառակորդի 1 ուղղաթիռ<ref>{{Cite web |url=http://nkrmil.am/news/view/2956 |title=Հաղորդագրություն | ԼՂՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական կայք |last=LLC |first=Academy Of Development |website=nkrmil.am |accessdate=2020-10-08}}http://nkrmil.am/news/view/2956</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի` Ադրբեջանը հեռահար խոցման միջոցներով հարվածել է քաղաքացիական այնպիսի ենթակառուցվածքների, որոնք կարող են բնապահպանական աղետ առաջացնել<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30871697.html |title=Ադրբեջանն անցել է քաղաքացիական այն ենթակառուցվածքների ոչնչացմանը, որոնք կարող են նաև բնապահպանական աղետ առաջացնել. Հովհաննիսյան |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}https://www.azatutyun.am/a/30871697.html</ref>։ Ադրբեջանի կողմից խաղաղ բնակչության նկատմամբ կիրառվել են LAR-160 տեսակի համազարկային կայանքների կասետային արկեր<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/122458 |title=Ադրբեջանը խաղաղ բնակչության նկատմամբ օգտագործում է արգելված LAR-160 տեսակի կասետային արկեր |website=Hetq.am |accessdate=2020-10-08}}https://hetq.am/hy/article/122458</ref>։ === Հոկտեմբերի 4 === [[Պատկեր:Armenian Volunteers Before Heading to Artsakh.jpg|մինի|Հայ կամավորները Արցախ մեկնելուց առաջ]] Առավոտյան Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը հայտնեց, որ Ադրբեջանը շարունակում է հրթիռակոծել մայրաքաղաք Ստեփանակերտը «Պոլոնեզ» և «Սմերչ» համակարգերով, ինչին ի պատասխան՝ Արցախի բանակն այսուհետ կթիրախավորի Ադրբեջանի խոշոր քաղաքներում մշտական տեղակայված զինվորական օբյեկտները։ Հայտարարությունից քիչ անց Արցախի նախագահի խորհրդական Վահրամ Պողոսյանը հայտնեց, որ ոչնչացվել է [[Գանձակի միջազգային օդանավակայան|Գանձակի օդակայանը]], որն օգտագործվում էր նաև Ադրբեջանի ռազմաօդային և հակաօդային պաշտպանության ուժերի կողմից<ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2020/10/04/1140089/ |title=Գյանջայի ռազմական օդանավակայանը հօդս ցնդեց․ Վահրամ Պողոսյան}}</ref>։ Երեկոյան Արցախի նախագահի խոսնակը հայտնեց, որ Ադրբեջանը սկսել է հրթիռակոծել նաև Շուշին։ Ստեփանակերտում և Շուշիում հրթիռակոծությունների հետևանքով կան քաղաքացիական զոհեր<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201004/24761989/hrtirakocum-en-shushin-ka-zoher-ev-viravorner.html |title=Հրթիռակոծում են Շուշին. կան զոհեր և վիրավորներ}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 5 === Հայաստանի ՊՆ Շուշան Ստեփանյանը առավոտյան նշեց, որ նախորդ գիշերվա ընթացքում մարտերը տարբեր ինտենսիվությամբ շարունակվել են<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30875343.html |title=Մարտերը տարբեր ինտենսիվությամբ շարունակվում են. ՀՀ ՊՆ խոսնակ |date=2020-10-03 |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Արցախի ՊԲ-ն հայտարարություն տարածեց, որ ադրբեջանական զինուժը պատրաստվում է հարձակման<ref>{{Cite web |url=https://loritv.am/news/region/hakarhakorde-nakhapatrastvowm-e-hardzakoghakan-gortsoghowt-yownneri-ah-pn |title=Հակառակորդը նախապատրաստվում է հարձակողական գործողությունների. ԱՀ ՊՆ |website=loritv.am |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Առավոտյան [[Իրան]]ի մեջլիսի պատգամավորներն այցելեցին Արցախի սահման<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/10/05/Իրանի-Մեջլիսի-մի-խումբ-պատգամավորներ-այցելել-են-Ղարաբաղի-սահման/399177 |title=Իրանի Մեջլիսի մի խումբ պատգամավորներ այցելել են Լեռնային Ղարաբաղի սահման |website=www.civilnet.am |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ «Ադրբեջանը շարունակում է հարվածներ հասցնել քաղաքացիական ենթակառուցվածքներին Ստեփանակերտում։ Չեն շրջանցում նույնիսկ դպրոցներն ու մանկապարտեզները»,- նշել է տեղեկատվական կենտրոնը և գրառմանը կից հրապարակել լուսանկարներ<ref>[https://news.am/arm/news/606135.html Ադրբեջանը հարվածներ է հասցրել դպրոցներին ու մանկապարտեզներին (ֆոտո)]</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի, Ստեփանակերտը հրթիռակոծվում է «Սմերչ», «Պոլոնեզ» և «Կասիրգա» համակարգերից<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/10/05/Ստեփանակերտը-հրթիռակոծվել-է-«Սմերչ»-«Պոլոնեզ»-և-«Կասիրգա»-համակարգերից/399168 |title=Ստեփանակերտը հրթիռակոծվել է «Սմերչ», «Պոլոնեզ» և «Կասիրգա» համակարգերից |website=www.civilnet.am |accessdate=2020-10-08 }}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի հրամանով [[Արցախի հերոս]]ի կոչման են արժանացել 5 զինծառայող<ref>{{Cite web|url=https://hy.armradio.am/2020/10/04/5-%D5%B0%D5%B8%D5%A3%D5%AB-%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D6%81%D5%A5%D5%AC-%D5%A7-%D5%A1%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%AD%D5%AB-%D5%B0%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BD%D5%AB-%D5%AF%D5%B8%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%B4/|title=Եվս 5 հոգի ստացել է Արցախի հերոսի կոչում}}</ref>։ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը կոչ արեց վերջին տարում զորացրված ժամկետային զինծառայողներին ևս կամավորագրվել և մեկնել ռազմաճակատ` չնայած օրենքը թույլ չի տալիս վերջին մեկ տարում զորացրված ժամկետային զինծառայողներին զորակոչել<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30876546.html |title=«Տղե՛րք, հայրենիքն ունի ձեր կարիքը». Փաշինյանը վերջին 1 տարում զորացրվածներին կոչ արեց զինվորագրվել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Հայկական կողմի խաղաղ բնակչության մեջ զոհերի թիվը հասավ 19-ի, իսկ վիրավորներինը՝ 90<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30876026.html |title=Արցախում արդեն 19 խաղաղ բնակիչ է զոհվել, վիրավորվել՝ 80-ը |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Արցախի ՊԲ-ն հայտնեց 21 զոհված զինծառայողի անուն․ զոհերի թիվը հասավ 223-ի<ref>{{Cite web |url=https://www.usanogh.am/glxavor/pb-hay-zoheri-cucak-paterazm/ |title=ՊԲ-ն զոհերի ցուցակ է հրապարակել |date=2020-10-05 |language=en-US |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Ըստ հայկական զինված ուժերի՝ միայն հարավային ուղղությամբ ադրբեջանական զինուժը հոկտեմբերի 5-ի դրությամբ տվել է մոտ 200 զոհ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30876655.html |title=Ըստ հայկական կողմի` «Ադրբեջանն այսօր 200-ից ավելի զոհ է տվել միայն հարավային ուղղությամբ» |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Amnesty International իրավապաշտպան կազմակերպությունը հայտարարել է, որ իր փորձագետները Ստեփանակերտում հաստատել են՝ Արցախի մայրաքաղաքը ռմբակոծվել է իսրայելական արտադրության M095 DPICM տեսակի կասետային ռումբերով, որոնք միջազգային իրավունքով արգելված են։ Թեև Ադրբեջանը հաղորդել է իր մեծությամբ երկրորդ քաղաքի՝ Գանձակի և այլ բնակավայրերի հրետակոծության մասին, և չնայած իրավապաշտպան կազմակերպության փորձագետները հաստատել են, որ 300 միլիմետր տրամաչափի «Սմերչ» հրթիռային համակարգերն իսկապես օգտագործվել են հայկական ուժերի կողմից, Բաքվի ներկայացրած ֆոտո և վիդեո ապացույցները դեռևս թույլ չեն տալիս եզրակացություն անել հատուկ թիրախավորման, ինչպես նաև այն մասին, թե հրթիռային մարտագլխիկներում եղել է կասետային զինամթերք<ref>{{Cite web |url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2020/10/armenia-azerbaijan-civilians-must-be-protected-from-use-of-banned-cluster-bombs/ |title=Armenia/Azerbaijan: Civilians must be protected from use of banned cluster bombs |website=www.amnesty.org |language=en |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 6 === Հոկտեմբերի 5-ի, լույս 6-ի գիշերը առաջնագծում իրադրությունը եղել է հարաբերական կայուն-լարված։ Արցախի ՊԲ տեղեկություններով, կեսօրին մոտ Ադրբեջանի զինված ուժերը հարձակում են սկսել Արցախի և Ադրբեջանի միջև շփման գծի հարավային ուղղությամբ՝ օգտագործելով ռեզերվային ուժեր և մեծաքանակ ռազմական տեխնիկա, ներառյալ՝ տանկեր և հրետանի<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30878454.html |title=Հրթիռակոծվում է Ստեփանակերտը, հայտնում է ՊՆ խոսնակը |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Ադրբեջանի կողմից նորից հրթիռակոծվել են Ստեփանակերտն ու Շուշին։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ ժամը 14:00-ի սահմաններում Արցախի Պաշտպանության բանակի հատուկ նշանակության ստորաբաժանման և «Կամավորական շարժում» ՀԿ ջոկատի ակտիվ մասնակցությամբ, հյուսիսային ուղղությամբ կազմակերպվել է հակագրոհ և հետ է վերադարձվել Վարանգաթաղի բարձունքը։ Թուրքական կողմը տվյալ բարձունքում թողել է 6 դիակ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30879963.html|title=Հայկական կողմը հաղորդում է Վարանգաթաղ բարձունքը ետ վերցնելու մասին|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2020-10-11}}</ref>։ [[Հայաստանի Հանրապետության նախագահ|Հայաստանի նախագահի]] աշխատակազմը ընդհանուր առմամբ 81,3 միլիոն դրամ է հատկացրել Արցախի վերականգնման և անհրաժեշտ այլ կարիքների համար<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30878419.html |title=ՀՀ նախագահի աշխատակազմը 81,3 մլն դրամ է հատկացրել Արցախի վերականգնմանը և այլ կարիքներին |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 7 === Ամբողջ գիշեր հրթիռակոծվել է [[Ստեփանակերտ]]ը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30881753.html |title=Ողջ գիշեր Ստեփանակերտը եղել է հրթիռակոծության տակ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ըստ ՀՀ ՊՆ-ի՝ գիշերվա ընթացքում ադրբեջանական կողմը փորձել է առաջանալ և ամրանալ հարավարևելյան ուղղությամբ, սակայն հայկական զինված ուժերի հրթիռահրետանային դիպուկ կրակով ադրբեջանական ստորաբաժանումները չեզոքացվել են։ Առավոտյան 06:30-ին` հերթական հրթիռահրետանային հարվածից հետո, մարտադաշտում թողել են ևս 60 զոհ, ինչպես նաև 22 միավոր խոցված և մի քանի տասնյակ սարքին տեխնիկա, թուրքական գերհագեցած երեք բրիգադների մնացորդները խուճապահար դիմել են փախուստի։ Հայկական ստորաբաժանումների դիպուկ կրակով առավոտյան հարավարևելյան ուղղությամբ խոցվել է հակառակորդի վառելաքսուքային պահպանման խոշոր բազա<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/381409 |title=Գիշերվա ընթացքում հակառակորդը փորձել է առաջանալ և ամրանալ հարավարևելյան ուղղությամբ (Ջեբրայիլ չհասած)․ՊՆ խոսնակ |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հայկական կողմը հրապարակեց 40 զոհի անուն<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201007/24800141/haykakan-koxmy-40-nor-zoh-uni-.html |title=Հայկական կողմը ևս 40 զոհ ունի. ՊԲ–ն հրապարակել է նրանց անունները |website=Sputnik Armenian |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հայկական զինուժը հրապարակեց Մեխակավանից ադրբեջանական ուժերի հետշպրտման տեսանյութ<ref>{{Cite web |url=https://factor.am/292203.html |title=Հակառակորդի խոշոր կուտակման ոչնչացումը Ջաբրայիլ մտնելու փորձի ժամանակ. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ |last=Technologies |first=Peyotto |website=factor.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հյուսիսային ուղղությամբ հայկական կողմն ունի զգալի առաջխաղացում<ref>{{Cite web |url=https://www.1in.am/2835696.html |title=ՊԲ բանակի ստորաբաժանումները հյուսիսային ուղղությամբ զգալի առաջխաղացում ունեն. Արծրուն Հովհաննիսյան (տեսանյութ) |last=Technologies |first=Peyotto |website=1in.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Նա նշեց նաև, որ մարտերը ծանր են<ref>{{Cite web |url=https://www.1in.am/2835700.html |title=Մարտերը դժվար են, ծանր են, հակառակորդը մեծ ուժեր և միջոցներ է կիրառում. Արծրուն Հովհաննիսյան (տեսանյութ) |last=Technologies |first=Peyotto |website=1in.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ 16։00-ի մոտ Արցախի ՊԲ-ն հայտարարեց ևս 40 զոհի անուն<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30880427.html |title=Արցախի ՊՆ-ն հրապարակեց զոհված ևս 40 զինծառայողների անուններ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ երեկոյան հրթիռակոծվել են [[Շուշի]]ն և այլ քաղաքներ<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/07/Հրթիռակոծվում-են-Շուշին-և-այլ-քաղաքները․-Արծրուն-Հովհաննիսյան/330089 |title=Հրթիռակոծվում են Շուշին և այլ քաղաքներ․ Արծրուն Հովհաննիսյան |website=www.1lurer.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Վնասվել է նաև Շուշիի մշակույթի տունը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30880677.html |title=Շուշիի մշակույթի տունը ավերակների է վերածվել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ըստ պաշտոնական տվյալների` սեպտեմբերի 27-ից մինչև հոկտեմբերի 7-ն ընկած ժամանակահատվածում Արցախում վիրավորվել է 93 քաղաքացիական բնակիչ, կա 20 զոհ, չհաշված Հայաստանի տարածքում 2 զոհը (Մեծ Մասրիկում, Վարդենիսում)։ Հիմնովին կամ մասնակի ավերվել է 4600 անշարժ գույք, 430 մասնավոր գույք է շարքից դուրս եկել, 750 տարբեր ենթակառուցվածքներ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30883778.html |title=Առավոտյան նորից սկսել են Ստեփանակերտը հրթիռակոծել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 8 === Ողջ գիշեր Ստեփանակերտը եղել է հրթիռակոծության տակ․ հոկտեմբերի 7-ի երեկոյան՝ 20։30-ից սկսած մինչև լուսաբաց որոշակի ընդմիջումներով հնչել է օդային տագնապի ազդանշան, ինչը նշանակում է, որ երկնքում ոչ միայն անօդաչու թռչող սարք է եղել, այլև ՀՕՊ-ն է աշխատել այն չեզոքացնելու ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30881753.html |title=Ողջ գիշեր Ստեփանակերտը եղել է հրթիռակոծության տակ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Մարտերը վերսկսվել են և՛ հարավային, և՛ հյուսիսային ուղղություններում։ Արցախի տեղեկատվական շտաբը հայտնել է, որ հոկտեմբերի 8-ին երկու անգամ հրթիռակոծվել է [[Շուշի]]ի [[Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց մայր տաճար]]ը։ Երկրորդ հարվածի ժամանակ տեղում լրագրողներ են եղել, որոնք նկարահանում էին առաջին հարվածի հետևանքները։ Ըստ Արցախի օմբուդսմենի՝ երեք լրագրող վիրավորվել է, նրանց թվում և ռուս լրագրողներ Յուրի Պետրովիչ Կատյոնկը և Լևոն Արզանովը, ինչպես նաև նրանց ուղեկցող խմբի անդամ Հրանտ Բալադյանը։ Արցախի օմբուդսմեն Արտակ Բեգլարյանի տվյալներով՝ ադրբեջանական զինված ուժերը հրթիռակոծել են նաև Շուշիի մզկիթի շրջակայքը։ 12 օր շարունակվող ռազմական գործողությունների հետևանքով հայկական կողմի զոհված զինծառայողների թիվը հասել է 350-ի։ Ադրբեջանը շարունակում է չհրապարակել ռազմական կորուստները, հայտնում է միայն քաղաքացիական բնակչության շրջանում զոհերի և տուժածների մասին։ Համաձայն Պաշտպանության նախարարության հաղորդագրության՝ ժամը 14։00-ի սահմաններում Ադրբեջանը հարավային սահմանի երկու ուղղություններով գրոհ է ձեռնարկել, որը Պաշտպանության բանակի ստորաբաժանումները կասեցրել են, Ադրբեջանական զինուժին պատճառվել են կենդանի ուժի զգալի կորուստներ, խոցվել է 9 միավոր զրահատեխնիկա։ Հարավային ուղղությամբ Արդբեջանը հարձակումը սկսել է առավոտից, սակայն զոհեր տալով և տեխնիկայի կորուստով Ջեբրայիլի մատույցներում` փախուստի է դիմել։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ ոչնչացվել է Ադրբեջանի չորս միավոր Դ-30 հաուբից՝ անձնակազմով և զինամթերքով, խոցվել է երկու ԱԹՍ։ Պաշտոնական Բաքուն հայտնել է, որ հայկական կողմից «Գրադ» և «Սմերչ» է կիրառվում։ Ըստ Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեդ Հաջիևի՝ «Գրադ» կայանքներից մեկը ադրբեջանցիները կարողացել են հրթիռով խոցել։ Ադրբեջանի նախագահ Ալիևը հայտարարել է, թե հայկական ուժերը Ադրբեջանին հարվածում են բալիստիկ հրթիռներով, ինչի համար «պետք է պատասխանատվություն կրեն»։ Հայաստանի պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանը հայտնում է, որ մարտական գործողությունների ընթացքում Ադրբեջանը տարածում է ապատեղեկատվություն<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30882372.html |title=Հրթիռակոծվել է Շուշիի Ղազանչեցոց եկեղեցին |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 9 === Առավոտյան ժամը 10։00-ից սկսած կրկին սկսվել է ակտիվ հրթիռակոծությունը Ստեփանակերտի ուղղությամբ։ Պարբերաբար հնչել է ՀՕՊ ազդանշան, ինչը ենթադրում է, որ տարածքում անօդաչու թռչող սարք է եղել։ Երկրորդ հրթիռակոծությունը տեղի է ունեցել ժամը 15։00-ին։ Հարկ է նշել, որ քաղաքում որևէ ռազմական օբյեկտ չկա։ Մոսկվայում հոկտեմբերի 9-ին մեկնարկել են Հայաստանի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների բանակցությունները։ Մինչ այդ՝ կեսգիշերին մոտ, Կրեմլի պաշտոնական կայքում հրապարակվել էր Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի կոչը՝ մարդասիրական նպատակներով Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում հրադադար հայտարարել՝ գերիների և զոհերի աճյունների փոխանակման համար։ Պաշտոնական Մոսկվան չի օգտագործել բանակցություններ տերմինը՝ դրանք կոչելով խորհրդակցություններ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30884475.html |title=Մոսկվայում 6 ժամից ավելի է` ընթանում է Հայաստանի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի ԱԳ նախարարների հանդիպումը |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ամերիկայի տարբեր քաղաքներում բնակվող հայերը մի քանի օր բողոքի ակցիաներ են անկացրել ընդդեմ Ադրբեջանի և Թուրքիայի։ Ցույց էր տեղի ունեցել նաև Լոս Անջելեսում, տեղի հայերը մի քանի ժամով փակ էին պահել Հոլիվուդի բանուկ փողոցներից մեկը, հասել CNN հեռուստաընկերության առջև ու օբյեկտիվ լուսաբանում պահանջել։ Վաշինգտոնում հայերն ամերիկյան կառավարությանն ուղղված պահանջներից բացի, դիմել էին նաև միջազգային մամուլին՝ հետևողականորեն և օբյեկտիվ լուսաբանել Ադրբեջանի կողմից Արցախին հայտարարված պատերազմը։ Կազմակերպիչներից Քրիստինե Հալաջյանը հայտարարել է, որ հարկ եղած դեպքում կանցնեն ամերիկյան բոլոր խոշոր լրատվամիջոցների շենքերով մինչև իրենց ձայնը հասնի Սպիտակ տուն։ Սփռյուքահայերի բողոքի ակցիաները շարունակվել են աշխարհի տարբեր երկրներում, այդ թվում՝ Ֆրանսիայում, Շվեդիայում, Սլովակիայում և այլն <ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30884962.html |title=Սպիտակ տնից մինչև Եվրոպա. հայերի ցույցերը շարունակվում են |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ին հայկական կողմի զոհերի թիվը հասել է 376-ի։ === Հոկտեմբերի 10 === [[Պատկեր:"Artsakh is armenia and that's it" sign in Yerevan, Armenia.png|մինի|«Արցախը Հայաստան է և վերջ» գրություն Երևանի կենտրոնում, հոկտեմբերի 22, 2020]] ԱՀ Պաշտպանության բանակը հայտնում է. «Գիշերվա ընթացքում արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերականորեն կայուն-լարված։ Օպերատիվ-մարտավարական իրադրությունը մնացել է անփոփոխ։ Ռազմաճակատի առանձին հատվածներում շարունակվել են փոխհրաձգություններ, հրետանային մենամարտեր, հակառակորդը հրթիռա-հրետանային հարվածներ է հասցրել նաև խաղաղ բնակավայրերի ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=https://artsakh.news/am/news/191225 |title=«Գիշերը հակամարտության գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերականորեն կայուն-լարված». ԱՀ ՊԲ |website= ԱՐՑԱԽ ԼՐԱՏՎԱԿԱՆ |accessdate=2020-10-10}}</ref>։ Ըստ Շուշան Ստեփանյանի՝ դեռևս առավոտյան 9։30-11։00-ն ընկած ժամանակահատվածում Ադրբեջանը կիրառել է մեծաքանակ ԱԹՍ-ներ, մասնավորապես, Երիցվանք գյուղական համայնքի, ՀՀ-ի Սյունիքի մարզի, [[Կապան (համայնք)|Կապան]] համայնքի [[Արծվանիկ]] բնակավայրի ուղղությամբ, այնուհետև օրվա ընթացքում խախտել է հրադադարի ռեժիմը նաև այլ ուղղություններով։ Հոկտեմբերի 9-ին սկսված և ավելի քան 10 ժամ տևած խորհրդակցութունների արդյունքում հրադադարի մասին պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի միջնորդությամբ Մոսկվայում՝ Հայաստանի ու Ադրբեջանի արտգործնախարարներ Զոհրաբ Մնացականյանի և Ջեյհուն Բայրամովի միջև։ Դռնփակ հանդիպման ավարտին տարածվեց արտգործնախարարների համատեղ հայտարարությունը, որով կողմերը համաձայնեցին 72 ժամ հրադադար հաստատել հոկտեմբերի 10-ից` ժամը 12:00 -ից մարդասիրական նկատառումներով՝ ռազմագերիների փոխանակման և զոհվածների աճյունների դուրսբերման համար` Կարմիր խաչի միջնորդությամբ և վերջինիս չափանիշներով<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30885579.html |title=Հոկտեմբերի 10-ից` ժամը 12-ից հրադադար է հաստատվում` մարդասիրական նկատառումներով |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Պայմանավորվածության համաձայն՝ կրակի դադարեցման հստակ պարամետրերը կհամաձայնեցվեն հավելյալ։ Հայաստանի Հանրապետությունը և Ադրբեջանի Հանրապետությունը, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների միջնորդությամբ, կարգավորման հիմնարար սկզբունքների հիման վրա ձեռնամուխ են լինելու առարկայական բանակցությունների՝ խաղաղ կարգավորմանը հասնելու նպատակով։ Կողմերը վերահաստատում են բանակցային գործընթացի ձևաչափի անփոփոխությունը։ Սակայն հրադադարի մասին պայմանավորվածությունը խախտվեց Ադրբեջանի կողմից 12։05-ին՝ գրոհելով Կարախամբեյլի կոչվող տեղամասի ուղղությամբ։ Ադրբեջանական կողմը դիվերսիոն-հետախուզական ներթափանցման փորձ է ձեռնարկել Հադրութի ուղղությամբ, որի ժամանակ դիվերսիոն խումբը տանը սպանել է 2 բնակչի՝ մոր ու հաշմանդամություն ունեցող նրա որդուն։ Հրթիռակոծվել է Ստեփանակերտը։ Շուշան Ստեփանյանի հաղորդմամբ՝ օրվա ընթացքում Հայաստանի պաշտպանության նախարար, ՀՀ գերիների, պատանդների և անհայտ կորած անձանց հարցերով զբաղվող միջգերատեսչական հանձնաժողովի նախագահ Դավիթ Տոնոյանն ընդունել է Հայաստանում ԿԽՄԿ պատվիրակության ղեկավար Քլեր Մեյթրոյի գլխավորած պատվիրակությանը։ Հանդիպման ընթացքում քննարկվել է մարդասիրական նպատակներով հայտարարված կրակի դադարեցման և ռազմագերիների ու զոհվածների մարմինների փոխանակման համար Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի միջնորդությամբ ու վերջինիս չափանիշների համաձայն համապատասխան գործողությունների իրականացման ընթացակարգը, որը համակարգվելու է Արցախի իշխանությունների հետ։ === Հոկտեմբերի 11 === Ըստ Ադրբեջանի իշխանությունների պնդումների` հոկտեմբերի 10-ի լույս 11-ի գիշերը Գանձակ քաղաքի կենտրոնական մասում տեղակայված բազմաբնակարան շենքին հայկական զինված ուժերի հասցրած հրթիռային հարվածի հետևանքով զոհվել է 9 մարդ, 28-ը՝ վիրավորվել։ Վնասվել են մեծ թվով քաղաքացիական օբյեկտներ<ref name="lemonde1110">{{Cite web|date=11 October 2020|title=Haut-Karabakh : malgré le cessez-le-feu, les bombardements continuent|url=https://www.lemonde.fr/international/article/2020/10/11/haut-karabakh-des-bombardements-armeniens-nocturnes-font-7-morts-en-azerbaidjan_6055607_3210.html|access-date=12 October 2020|work=[[Le Monde]]/AFP|language=fr|quote=}}</ref><ref>[https://genprosecutor.gov.az/az/post/2979 Ադրբեջանի Հանրապետության գլխավոր դատախազություն]genprosecutor.gov.az/</ref><ref>[https://www.bbc.com/russian/news-54506953 Гянджа: гуманитарное перемирие под ракетным ударом]</ref>։ Արցախի Պաշտպանության բանակը և ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հերքել են Գանձակին հարվածելու վերաբերյալ Ադրբեջանի հայտարարությունը<ref>{{Cite web |url=ՊԲ-ն հերքում է Գյանջային հարվածելու վերաբերյալ Ադրբեջանի հերթական ապատեղեկատվությունը |title=https://hy.armradio.am/2020/10/11/%D5%BA%D5%A2-%D5%B6-%D5%B0%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A5%D5%B6-%D5%A3%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%BB%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D6%82-%D5%BE/}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://armenpress.am/arm/news/1031203.html |title=ՊՆ-ն ու ՊԲ-ն հերքում են Գյանջային հարվածելու վերաբերյալ Ադրբեջանի հերթական ապատեղեկատվությունը}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 12 === Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ գիշերվա ընթացքում շփման գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերական կայուն-լարված։ Ըստ ՊԲ-ի՝ գիշերվա ընթացքում որոշակի ակտիվություններ են նկատվել հյուսիսային, հյուսիս արևելյան և հարավային ուղղություններով<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888278.html |title=Առավոտյան ադրբեջանական կողմը վերսկսել է հրետանու կրակով ուղեկցվող հրաձգությունները |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Առավոտյան ադրբեջանական զինուժը սկսել է հրետակոծել հարավային շփման գծի ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888270.html |title=Գիշերվա ընթացքում, Հովհաննիսյանի փոխանցմամբ, շփման գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերական կայուն-լարված |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակ Վահրամ Պողոսյանի՝ ժամը 11։30-ի դրությամբ ադրբեջանական ուժերը որոշ տեղեր անցել են հարձակման, բայց նրանց չի հաջողվել առաջ գալ<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201012/24868312/adrbejany-krkin-nakhahardzak-gortsoxutyunneri-e-ancel.html |title=Ադրբեջանը կրկին նախահարձակ գործողությունների է անցել տարբեր ուղղություններով |website=Sputnik Armenian |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Ըստ ՀՀ ՊՆ-ի՝ առավոտյան խոցվել է «ԱՆ-2» տիպի անօդաչու ռմբակոծիչ ինքնաթիռ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888866.html |title=ՊՆ խոսնակի փոխանցմամբ, ադրբեջանական կողմի «ԱՆ-2» տիպի անօդաչու ռմբակոծիչ ինքնաթիռ է խոցվել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-16}}</ref> և ևս մեկ Սու-25 գրոհիչ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888917.html |title=Ադրբեջանի օդուժը սահմանի երկայնքով կիրառում է Սու-25-եր, հայտնում է Շուշան Ստեփանյանը |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref> [[Քարվաճառ]]ի ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=http://armtimes.com/hy/article/198509 |title=Քարվաճառում այսօր հակառակորդի ինքնաթիռ է խոցվել. Արծրուն Հովհաննիսյան |website=Armtimes.com |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Դա հերքվեց Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից, բայց հաստատվեց ռազմաճակատից<ref>{{Cite web |url=http://armtimes.com/hy/article/198472 |title=Սու-25-ի խոցումը, իհարկե, ադրբեջանցիները հերքեցին, բայց անձամբ ռազմաճակատից հաստատեցին. ՊՆ ներկայացուցիչ |website=Armtimes.com |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննսիյանի երեկոյան ասուլիսի` այդ պահի դրությամբ Հադրութ քաղաքը գտնվել է հայկական զինված ուժերի վերահսկողության տակ<ref>{{Cite web |url=https://iravaban.net/295448.html |title=Հադրութ քաղաքը գտնվում է մեր զինված ուժերի լիարժեք վերահսկողության տակ․ Արծրուն Հովհաննիսյան |last=Technologies |first=Peyotto |website=iravaban.net |language=hy-AM |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Իսկ Թալիշի ուղղությամբ հակառակորդը գտնվում է գյուղի հյուսիսային մատույցներում<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201012/24882487/talishy-adrbejani-verahskoxutyan-tak-che.html |title=Թալիշ գյուղն Ադրբեջանի վերահսկողության ներքո չէ. Արծրուն Հովհաննիսյան |website=Sputnik Armenian |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 13 === Գիշերվա ընթացքում ռմբակոծվել են [[Մարտակերտ]], [[Ասկերան]] և [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունի]] քաղաքները<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/123011 |title=Գիշերն անհանգիստ է եղել Ասկերան, Մարտունի և Մարտակերտ քաղաքներում |website=Hetq.am |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Առավոտյան թուրքական զինուժի կողմից լայնամաշտաբ հարձակում է սկսվել հարավային, հյուսիսային, հյուսիս-արևեկյան և արևելյան ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=https://medialab.am/102086/ |title=Գիշերը հարաբերական կայուն լարվածությունը մնացել է անփոփոխ, թշնամին հատկապես ակտիվ է ճակատային գծի հյուսիս-արևելյան հատվածում․ ՊԲ |date=2020-10-13 |website=MediaLab Newsroom-Laboratory |language=en-US |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Ադրբեջանի զինուժը պնդում էր, որ հայկական կողմը ռմբակոծել է [[Թարթառի շրջան|Թարթառի]] և [[Աղջաբեդիի շրջան|Աղջաբեդիի]] շրջանների բնակավայրերը, որը Արցախի ՊԲ-ն հերքել է<ref>{{Cite web |url=https://iravaban.net/295490.html |title=Աղջաբեդի շրջանը կրակի տակ պահելու մասին լուրը ևս կեղծ է․ Շուշան Ստեփանյան |last=Technologies |first=Peyotto |website=iravaban.net |language=hy-AM |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Օրվա ընթացքում Իրանի տարածքում՝ [[Արդաբիլի մարզ]]ում անօդաչու թռչող սարք է ընկել, որը վնասել է ցանքատարածությունները<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30890633.html |title=Իրանի հյուսիսում անօդաչու թռչող սարք է կործանվել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Ըստ տարածված տեսանյութի` սարքը իսրայելական արտադրության էր<ref>{{Cite web |url=https://factor.am/294827.html |title=Իրանի ՀՕՊ-ը ոչնչացրել է իսրայելական անօդաչու թռչող սարք |last=Technologies |first=Peyotto |website=factor.am |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Մարտերի ընթացքում զոհվում է գնդապետ Վահագն Ասատրյանը. 2 օր անց վարչապես Նիկոլ Փաշինյանը Հայաստանի նախագահին միջնորդություն է ներկայացնում նրան հետմահու Ազգային հերոսի կոչում շնորհելու մասին։ Համաձայն ադրբեջանական աղբյուրների այդ օրը Հադրութը լօովին անցել է իրենց վերահսկողության տակ, հայկական կողմը դա հերքել է։ === Հոկտեմբերի 14 === 03։23-ին Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը հայտնել է, որ օդային հարվածներով ոչնչացրել է Հայաստանի տարածքում գտնվող որոշ բալիստիկ հրթիռներ<ref>[https://www.gazeta.ru/army/news/2020/10/14/15077467.shtml Минобороны Азербайджана сообщает об уничтожении ракетных комплексов Армении]</ref>։ Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարությունը հաստատել է, որ Հայաստանի տարածքում թիրախավորվել է տեխնիկա՝ ընդամենը ենթադրությունների հիման վրա, թե իբր այդ տեխնիկան պատրաստ է եղել հարվածել Ադրբեջանի խաղաղ բնակավայրերին<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30892833.html |title=Ադրբեջանը շարունակում է խախտել հումանիտար հրադադարը}}</ref><ref>[https://www.bbc.com/russian/live/news-54317944?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=5f86a3adc4548e02bf3cb12b%26%D0%95%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BB%20%D0%BD%D0%B0%20%D0%B7%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%83%20%D0%BE%D0%B1%20%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%87%D1%82%D0%BE%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8%20%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%BE%D0%B2%262020-10-14T07%3A07%3A26.952Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:be183c51-8d7a-49f0-af6d-b05217a14d8b&pinned_post_asset_id=5f86a3adc4548e02bf3cb12b&pinned_post_type=share Ереван ответил на заявление Баку об уничтожении ракетных комплексов]</ref>։ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի խոսնակ [[Դմիտրի Պեսկով]]ը հայտնել է, որ ռուս մասնագետները ստուգում են Ադրբեջանի կողմից ՀՀ տարածքին հարվածելու մասին տեղեկատվությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.armtimes.com/hy/article/198637 |title=Ռուս զինվորականները ստուգում են Ադրբեջանի կողմից ՀՀ տարածքին հարվածելու մասին տեղեկատվությունը. Պեսկով}}</ref>։ ՀՀ ՊՆ ներկայացուցիչ [[Արծրուն Հովհաննիսյան]]ը հայտնել է, որ վաղ առավոտյան Ադրբեջանի զինված ուժերը վերսկսել են լայնածավալ հարձակողական գործողությունները հատկապես հյուսիսային և հարավային ուղղություններով, բայց ոչ դեպի Արաքսի հովիտ։ === Հոկտեմբերի 16 === Վաղ առավոտյան, ադրբեջանական զինված ուժերը և՛ հյուսիսում, և՛ հարավում երկար հրետակոծությունից, հրետանային պատրաստությունից հետո, որի ընթացքում կիրառվել են նաև օդային հարձակման այլ միջոցներ՝ ԱԹՍ-ներ, հրթիռներ, օդուժ, անցել է լայնածավալ հարձակման։ [[Հոկտեմբերի 15]]-ի լույս 16-ի գիշերը, հատկապես լուսադեմին, թշնամին հրետանու կիրառմամբ ինտենսիվ կրակ է բացել [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունի]] քաղաքի և [[Կարմիր Շուկա]] բնակավայրի ուղղությամբ, իսկ առավոտյան` [[Բերդաշեն (Մարտունու շրջան)|Բերդաշեն]] համայնքի ուղղությամբ։ Հրետակոծվել են Ստեփանակերտը, Հադրութի շրջանի Տող, Քաշաթաղի շրջանի [[Տիգրանավան (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Տիգրանավան]], [[Այգեհովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Այգեհովիտ]] և Աղավնո բնակավայրերը։ Վիրավորվել են [[Շոշ]] համայնքի երեք խաղաղ բնակիչ։ Հարավային ուղղությամբ ամբողջ օրը ընթացել են ծանր մարտերը։ Որոշ ուղղություններով հայկական զորքերը կատարել են վերախմբավորումներ։ === Հոկտեմբերի 17 === Հայաստանի օդային տարածքում ՀՀ ԶՈՒ ՀՕՊ ստորաբաժանումները խոցել են հակառակորդի երկու ԱԹՍ։ ՀՀ հակաօդային պաշտպանական համակարգերի կողմից արձանագրվել է ադրբեջանական անօդաչու թռչող սարքերի թռիչքներ Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի մարզի [[Խնածախ (Սյունիքի մարզ)|Խնածախ]], [[Արծվանիկ]], [[Դավիթ Բեկ (գյուղ)|Դավիթ Բեկ]] բնակավայրերի ուղղությամբ, որի ժամանակ նաև հարվածներ են հասցվել տեղում ՀՀ ԶՈՒ ենթակառուցվածքների ուղղությամբ՝ վնասելով նաև քաղաքացիական ենթակառուցվածքներ։ ՀՕՊ ստորաբաժանումները ժամը 16:30-ից 17:45-ը ընկած ժամանակահատվածում ՀՀ օդային տարածքում խոցել են հակառակորդի երեք, Արցախում՝ մեկ ԱԹՍ։ Թե՛ հարավային, թե՛ հյուսիսային հատվածներում ընթացել են մարտեր, որոնք, ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի, ավելի թեժ և ինտենսիվ էին, քան նախորդ երկու օրերին։ Հայաստանի Հանրապետությունը և Ադրբեջանի Հանրապետությունը որոշում են հոկտեմբերի 18-ին, տեղական ժամանակով ժամը՝ 00:00-ից հաստատել մարդասիրական զինադադար։ === Հոկտեմբերի 18 === Ժամը 07:20-ին թշնամին խախտում է մարդասիրական զինադադարը հրետանային ակտիվ կրակով, որից հետո հակառակորդը բարենպաստ դիրքեր գրավելու նպատակով հարձակում է ձեռնարկում հարավային ուղղությամբ (Խուդաֆերինի ջրամբար)։ Երկուստեք ունենում են զոհեր և վիրավորներ։ Հարավային ուղղությամբ ՊԲ ստորաբաժանումները խոցել են հակառակորդի գրոհող 4 տանկ։ Արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտու հարավային թևում հակառակորդը կիրառել է մեծ թվով ԱԹՍ-ներ և հրետանային միջոցներ։ Խոցվել է 2 ԱԹՍ։ === Հոկտեմբերի 19 === Առավոտից թշնամին հրթիռակոծել է Մարտունի քաղաքը, Քաշաթաղի շրջանի [[Ուռեկան]], [[Իշխանաձոր (Քաշաթաղի շրջան)|Իշխանաձոր]], [[Այգեհովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Այգեհովիտ]] և [[Վուրգավան]] համայնքները։ Հայկական կողմը հերքել է Բաքու-Նովոռոսիյսկ [[Նավթամուղ|նավթամուղը]] թիրախավորելու մասին ադրբեջանական լուրերը։ === Հոկտեմբերի 20 === Հյուսիսային թևում հակառակորդը կիրառում է ավիացիա և հրետանի։ Հարավային ուղղությամբ ինտենսիվ ծանր մարտերը շարունակվում են։ Խոցվել է թշնամու ևս 5 ԱԹՍ, 10 զրահատեխնիկա, 1 ինքնաթիռ, թշնամին ունի 50 զոհ։ Մարտակերտի ուղղությամբ կիրառել էր ավիացիա, ռմբակոծել քաղաքացիական ենթակառուցվածքները։ Հայկական կողմը հերքում է [[Գերանբոյ|Գերանբոյի]] և Թերթերի շրջաններին ՀՀ ԶՈՒ կողմից հրետանային հարվածներ հասցնելու մասին ադրբեջանական լուրերը։ === Հոկտեմբերի 21 === Արցախի ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումները հարավային ուղղությամբ ժամը 08:30-ի սահմաններում խոցել են հակառակորդի ինքնաթիռ։ Մարտակերտը՝ հարակից գյուղերով, նորից հայտնվել է թշնամու նշանակետում։ Խոցվել է թշնամու ևս 2 ԱԹՍ, 4 զրահատեխնիկա, կա 150 զոհ։ Կենտրոնական ուղղությամբ ևս ծանր մարտեր են ընթացել, մի քանի դիվերսիոն խմբեր փորձել են ներթափանցել հայկական դիրքեր։ Այնուհետև մարտերի ուղղությունը թեքվել է դեպի հարավ՝ Արաքսի հունին մոտ։ === Հոկտեմբերի 22 === Հակառակորդը Արցախի ողջ սահմանի երկայնքով շարունակել է հարձակողական գործողությունները բոլոր ուղղություններով։ Ակտիվ են եղել ինչպես հյուսիսային, այնպես էլ կենտրոնական և հարավային ուղղությունները։ Կենտրոնական ուղղությամբ մարտական գործողություններ են ընթացել կոնկրետ բնակավայրերի ուղղությամբ։ Այդ օջախային մարտերը իրենցից ներկայացնում են տարբեր դիվերսիոն խմբերի ներթափանցումներ փոքր բնակավայրեր և ճանապարհային, հանգուցային կետեր։ Հարավում՝ տարբեր կետերում, տարբեր օջախային հատվածներում, հակառակորդի տարբեր զորախմբերը փորձել են առաջխաղացում ապահովել ինչպես դեպի արևմուտք, այնպես էլ դեպի հյուսիս և հյուսիս-արևմուտք։ Թեժ մարտեր են ընթացել հատկապես Մարտունու շրջանի Շեխեր և Ջիվանի գյուղերի մատույցներում։ Ադրբեջանական կողմի հայտարարությունը, թե Հայաստանը Գաբալայի և Քյուրդամիրի ուղղությամբ բալիստիկ հրթիռներ է արձակել, հերքվել է հայկական կողմից։ === Հոկտեմբերի 23 === Թշնամական ուժերը հրետակոծել են Ասկերանը, իսկ կեսգիշերին՝ կրկին անգամ թիրախավորել Մարտունին, Ստեփանակերտը և Մարտակերտը։ Վերջինիս վրա կիրառվել է ռազմական ավիացիա։ Լուսադեմին Մարտունու շրջանի Կարմիր Շուկա և Թաղավարդ գյուղերն են հայտնվել Ադրբեջանի թիրախում։ Կիրառվել է սմերչ տեսակի հրթիռներ։ ժամը 14։20-ի սահմաններում թշնամին գրադ կայանքից հրթիռակոծել է Քաշաթաղի շրջանի Քարեգահ համայնքի տարածքը, այնուհետև Քարեգահ-Բերձոր ճանապարհահատվածը։ Երեք արկ ընկել է Բերձորի տարածաշրջան։ Օրվա ընթացքում հատկապես թեժ են եղել կենտրոնականից հարավ ընկնող Շեխեր, Ջիվանիկ և հարակից գյուղերում դիվերսիոն ներթափանցման գործողություններ իրականացրած ադրբեջանական հրոսակախմբերի և դիվերսիոն խմբերի չեզոքացման աշխատանքները։ Հարավային ուղղությամբ գրեթե ողջ օրը ադրբեջանական զինված ուժերի ստորաբաժանումները փորձել են գրոհել Որոտանի ուղղությամբ, հարձակման մի քանի փորձեր տապալվել են, որից հետո, զգալի կորուստներ կրելով, հետ են շպրտվել։ Հրետակոծվել է նաև Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց համայնքը։ Քաղաքացիական բնակչության շրջանում եղել է մեկ վիրավոր։ Եղել են նաև նյութական մեծ վնասներ։ Հարավային ուղղությամբ հայկական ուժերի հաջող գործողության արդյունքում ոչնչացվել է հակառակորդի հատուկ նշանակության խոշոր ստորաբաժանում, 9 միավոր տեխնիկա, իսկ մի քանիսը` առգրավվել։ Գերեվարվել է ադրբեջանական զինուժի զինծառայող, ով վիրահատվել է հայ ռազմաբժիշկների կողմից։ === Հոկտեմբերի 24 === Ադրբեջանական զինված ուժերը պարբերաբար հարձակման փորձեր են կատարում նաև հայկական ԶՈՒ համազգեստներով։ Հիմնական նպատակներն են՝ • Շփոթեցնել հայ զինծառայողներին և դրա հաշվին հաջողությունների հասնել, • Արհեստականորեն նվազեցնել ու թաքցնել իրենց զոհերը, իսկ մյուս կողմից՝ դիակների փոխանակման ժամանակ փորձել դրանք ներկայացնել որպես հայկական զոհեր։ Կեսօրվա ընթացքում սկսվել է հուժկու հրետանային փոխհրաձգություն հյուսիսային հատվածում։ Կենտրոնական ուղղությամբ Մարտունիից դեպի հարավ և Հադրութից մինչև հյուսիսային կողմ՝ անտառների և բնակավայրերի հարակից տարածքներում, չեզոքացվել է դիվերսիոն հետախուզական խմբերից մեկը։ Երեկոյան թշնամական ուժերը հերթական անգամ հրետակոծել են խաղաղ բնակավայրերը, մասնավորապես՝ Մարտունու շրջանի Կարմիր Շուկա, Թաղավարդ, Գիշի, Սպիտակաշեն համայնքներն ու Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց գյուղը։ === Հոկտեմբերի 25 === Հոկտեմբերի 24-ի լույս 25-ի գիշերվա ընթացքում Ադրբեջանը շարունակել է հրետակոծել հայկական բնակավայրերը։ Հրետանի է կիրառվել Մարտունու շրջանի Կարմիր Շուկա, Թաղավարդ, Գիշի, Սպիտակաշեն համայնքների ու Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց գյուղի ուղղությամբ, հրետակոծվել են նաև համայնքների հարակից տարածքները՝ անտառներով ու գյուղատնտեսական նշանակության դաշտավայրերով։ Հետկեսօրին, ադրբեջանական ուժերի կողմից հրետակոծության են ենթարվել Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց, Սղնախ և Մոշխմհատ գյուղերը։ Հադրութից հյուսիս, Մարտունիից հարավ մի քանի գյուղերում, այդ թվում` Ավետարանոց գյուղի հատվածի հարակից անտառներում երևացել են դիվերսիոն խմբեր։ Հարավային ուղղությամբ ողջ օրվա ընթացքում դեպի հյուսիս և դեպի արևմուտք` Սանսասարի ուղղությամբ, հակառակորդը ձեռնարկել է տասնյակ անգամյա գրոհներ ու հարձակումներ տարբեր ուղղություններով, ինտենսիվ մարտական գործողությունները ողջ օրվա ընթացքում շարունակվել են։ Մարտերի ընթացքում հակառակորդին հաջողվել է գրավել Կուբաթլուն և առաջանալ որոշ ուղղություններով։ === Հոկտեմբերի 26 === Հայաստանի արտգործնախարար Զոհրաբ Մնացականյանի և Ադրբեջանի արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովի հոկտեմբերի 24-ին տեղի ունեցած հանդիպման ընթացքում, որը տեղի ունեցավ ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Սթիվեն Բիգանի հետ, որոշվել էր կնքել հումանիտար հրադադար, որն ուժի մեջ էր մտնելու հոկտեմբերի 26-ից, ժամը 08:00-ից: Սակայն ադրբեջանական կողմը ժամը 08:45-ի սահմաններում հրետանային կրակ է վարել Արցախի հյուսիսարևելյան մարտական դիրքերի ուղղությամբ, իսկ ժամը 09:10-ի սահմաններում հակառակորդը թիրախավորել է հարավարևելյան ուղղությամբ դիրքերը` արձակելով հինգ հրետանային արկ։ Մարտունի քաղաքի վրա կիրառել է ռազմական ավիացիա։ ժամը 13:50-ի սահմաններում հակառակորդը «Սմերչ» տիպի համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգից 1 հրթիռ է արձակել Մարտունու շրջանի Զարդարաշեն գյուղի ուղղությամբ։ Ադրբեջանական հրթիռակոծության հետևանքով Ավետարանոց գյուղում զոհվել է 1 և վիրավորվել 2 քաղաքացիական անձ։ Ժամը 17:00-ից Արցախի սահմանի երկայնքով կրակի խտությունը կտրուկ մեծացել է։ Հակառակորդը ՊԲ դիրքերի ուղղությամբ կիրառում է փողային և ռեակտիվ հրետանի, նաև` տանկեր։ Հադրութից հյուսիս գտնվող գյուղերի անտառների հատվածում շարունակվել են դիվերսիոն խմբերի հարձակումները և հայկական կողմից դրանց մի մասի ոչնչացումը։ === Հոկտեմբերի 27 === Առավոտյան ժամը 10:00-10:15 սահմաններում, հերթական անգամ խախտելով հրադադարի ռեժիմը, ադրբեջանական կողմը անօդաչուներով (որոնցից մեկը ընկել է ՀՀ տարածքում) և հրթիռահրետանային միջոցներով հրետակոծել է ՀՀ հարավային սահմանի Իրանի հետ հատման կետի հայկական սահմանապահ ուղեկալի դիրքերը։ ՀՀ հարավային ուղղությամբ ադրբեջանական ոտնձգությունները կանխելու նպատակով ՀՀ սահմանապահ ուժերը դիմել են կանխարգելիչ գործողությունների, ինչի արդյունքում ծանր մարտեր են ընթացել հարավային շրջանում։ Ադրբեջանի կողմից սահմանի տվյալ հատվածում օգտագործվել են ԱԹՍ-ներ։ Որոտան գետի երկայնքով ձևավորվել էր ռազմաճակատ։ Ադրբեջանական կողմը կասետային հրթիռակոծման է ենթարկել Արցախի Մարտունու շրջանի Ննգի բնակավայրը, որտեղ ապաստան էին գտել Արցախի այլ հատվածներից տեղահանված խաղաղ բնակիչներ։ Հարձակման արդյունքում կան ավերածություններ և վիրավորներ խաղաղ բնակչության շրջանում։ Հայկական կողմը հերքել է Բարդա շրջանի ուղղությամբ հրթիռակոծման վերաբերյալ Ադրբեջանի տարածած լուրը։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հիմնականում դաշտավայրերում որոշակի հաջողություն ունենալուց հետո Ադրբեջանի զինված ուժերը, որոնց միացած են միջազգային ահաբեկչական կազմակերպությունների հրոսակախմբերը և այլք, փորձել են զարգացում ապահովել նաև անտառալեռնային տեղանքում։ Այստեղ ընթացել է մարտավարական առումով ավելի դժվար ու բարդ պայքար։ Ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից իրականացվել են հարձակումներ նաև Բերձորի ուղղությամբ, որոնք հաջողության չեն հասել։ Երեկոյան Մարտունին և Ասկերանի վերին ենթաշրջանն են հայտնվել թշնամական ուժերի թիրախում։ === Հոկտեմբերի 28 === Առավոտյան ռազմագործողություններին զուգահեռ, խաղաղ բնակավայրերի ուղղությամբ Ադրբեջանը նորից կրակ է վարել։ Լարված էր իրավիճակը Ավետարանոցի ձորակում։ «Սմերչ» համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգով ամբողջ օրը հրետակոծվել են Շուշին և Ստեփանակերտը։ Հարվածներ են հասցվել քաղաքների բնակելի թաղամասերին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքներին, այդ թվում՝ Ստեփանակերտի ծննդատանը։ Խաղաղ բնակչության շրջանում եղել են զոհեր և վիրավորներ, այդ թվում նաև՝ 3 փրկարարներ։ Ըստ ՊԲ հայտարարության՝ ռադիոհետախուզական տվյալների համաձայն թուրք-ադրբեջանական վարձկանների, ահաբեկիչների մարտավարությունն ու հեռախոսազրույցները վերլուծելով և հետախուզական փաստերը համադրելով եզրակացրել են, որ հայկական ստորաբաժանումների կողմից առաջնագծի որոշ ուղղություններում մարտավարական նպատակներով հետ քաշվելու արդյունքում, տվյալ հատվածներում Արդբեջանի զինված ուժերը ստեղծում են ահաբեկչական խմբավորումների բազաներ։ Բերձորի ուղղությամբ և հարավային հատվածում որոշակի ոչ լայնամասշտաբ գործողություններ են ընթացել։ Հակառակորդին չի հաջողվել առաջանալ դեպի Բերձորի ուղղություն։ Այս ուղղությամբ մեր զինված ուժերի ստորաբաժանումներին հաջողվել է որոշակի դիրքային բարելավումներ իրականացնել։ Հյուսիսային ուղղությամբ հիմնականում վարվել է հրետանային կրակ, հրետակոծություն։ Մասնավորապես՝ Մարտակերտ և ավելի հյուսիս ընկած ստորաբաժանումների ուղղությամբ։ Մարտական գործողությունները շարունակվել են նաև հարավային ուղղությամբ, տարվել են դիվերսիոն խմբերի չեզոքացման աշխատանքներ։ === Հոկտեմբերի 29 === Հոկտեմբերի 29-ին Ռուսաստանի Դաշնության միջնորդական ջանքերի շնորհիվ, ԿԽՄԿ-ի և ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի դաշտային թիմի մասնակցությամբ հայկական կողմին է փոխանցվել ռազմական գործողությունների ընթացքում երեսուն զոհված հայ զինծառայողների մարմինները։ Միաժամանակ, ԿԽՄԿ-ի ջանքերով Հայաստան է վերադարձվել մեկ քաղաքացիական անձ։ Արծրուն Հովհաննիսյանի հաղորդմամբ՝ հարավային հատվածում՝ Բերձորից մինչև Արաքսի ափն ընկած ռազմաճակատային բնագծի ուղղությամբ, եղել են որոշակի մարտական գործողություններ, հայկական ԶՈՒ-ին հաջողվել է որոշակի դիրքերի բարելավում իրականացնել։ Արցախի Մարտունու և Ասկերանի շրջանների գյուղերի հարակից տարածքներում շարունակվել են դիվերսիոն խմբերի դեմ ընթացող մարտական գործողությունները։ Այդ մարտական գործողություններն ընթացել են Ավետարանոց և դեպի Սղնախ գյուղի տարածքում և հարակից բլուրներում ու անտառային զանգվածներում։ Ամբողջ օրվա ընթացքում հրետակոծվել են Ստեփանակերտը և Շուշին, հիմնականում տուժել են ենթակառուցվածքները և նյութական վնաս է հասցվել խաղաղ բնակչությանը։ === Հոկտեմբերի 30 === Ամբողջ գիշերվա ընթացքում ՊԲ ստորաբաժանումները շարունակել են հակառակորդի խմբավորումների տեղաբաշխման շրջաններում լրահետախուզման և կրակային խոցման գործողությունները, որոնց շնորհիվ ոչնչացվել է մեծ քանակությամբ թշնամական զինամթերք և մարդկային ուժ։ Արցախի Հանրապետության նախագահ Արային Հարությունյանը հայտնում է, որ Շուշին վտանգված է, որից հետո Երևանից և ՀՀ այլ բնակավայրերից քաղաքացիների կողմից զանգեր են ստացվում կամավորագրման համար, ինչի արդյունքում ձևավորվում են կամավորական խմբեր և մեկնում ռազմաճակատ։ Արծրուն Հովհաննիսյանի հաղորդմամբ՝ թեժ մարտեր են ընթացել հարավային ուղղությամբ։ Քարինտակ գյուղից արևելք ընկած մեկ երկու գյուղից մաքրվել են ադրբեջանական դիվերսանտները։ Հայկական կողմը խոցել է թշնամու ևս 6 ԱԹՍ, 17 զրահատեխնիկա, պատճառել մարդկային 60 զոհ։ Ադրբեջանի հրետակոծության հետևանքով Արցախի Ակնաղբյուր գյուղում սպանվել է 60-ամյա Սերգեյ Բալայանը, 6 խաղաղ բնակիչ վիրավոր են։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հյուսիսային ուղղությամբ ոչ երկարատև հրետանային պատրաստությունից հետո հետևակային ուժերով գրոհի փորձ է արվել մի քանի դիրքերի ուղղությամբ։ Այստեղ ադրբեջանցիները կրել են լուրջ կորուստներ, հետ են շպրտվել՝ դաշտում թողնելով զգալի թվով դիակներ։ Հարավային ուղղությամբ` Արաքս գետից հյուսիս՝ մի քանի բարձունքների ուղղությամբ, Հայկական կողմն ունեցել է որոշակի դիրքային առավելություններ։ Կենտրոնական ուղղությամբ ընթացել են երկու առանձին պրոցեսներ. Մարտունի-Ճարտար ուղղությամբ Ադրբեջանի զինված ուժերը փորձել են ճեղքել ռազմաճակատը։ Դիրքային որևէ փոփոխություն չի եղել, բայց համառ մարտերը շարունակվել են։ Իսկ Շուշիի մերձակա անտառապատ գյուղերի մոտ, չնայած հայկական կողմը լավ ցուցանիշներ է արձանագրել, սակայն այստեղ ևս մարտերը շարունակվել են։ Արցախի ՊԲ գերեվարել է զինյալ ահաբեկիչ, ով ներկայացել էր որպես Մըհըրաբ Մուհամմադ Ալ Շխայիր՝ Սիրիայի Համա քաղաքից, և ներկայացրել որոշ մանրամասներ իրենց հավաքագրման գործընթացի, «գյավուր» (անհավատների) դեմ պայքարի համար ակնկալվելիք ամսական վճարների և յուրաքանչյուր «անհավատի» գլուխ կտրելու համար «պարգևավճարների», ինչպես նաև իրենց կողմից իրականացվելիք ահաբեկչական ծրագրերի մասին։ Մինչ այդ Ժնևում մեկնարկել է ՀՀ ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանի հանդիպումը Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Ջեյհուն Բայրամովի հետ։ === Հոկտեմբերի 31 === Ադրբեջանը քաղաքացիական բնակավայրերի հարևանությամբ գտնվող անտառների նկատմամբ, որտեղ պատսպարվում էին նաև խաղաղ բնակիչներ, կիրառում է ֆոսֆոր պարունակող զենք, որն ունի քիմիական զենքի տարրեր։ Հայկական զորքերի կողմից խոցվել են թշնամական 1 տանկ, 1 հետևակի մարտական մեքենա և 5 անօդաչու թռչող սարք։ Առավոտյան՝ ժամը 07:08-ի սահմաններում, հակառակորդը, խախտելով Ժնևում՝ խաղաղ բնակավայրերը չթիրախավորելու մասին ԵԱՀԿ ՄԻնսկի խմբի համանախագահների միջնորդությամբ ձեռք բերված պայմանավորվածությունը, հրթիռակոծել է Ստեփանակերտն ու Շուշին, ինչի հետևանքով քաղաքացիական բնակչության շրջանում կան վիրավորներ։ Կենտրոնական ուղղությամբ, մեկ-երկու դիրքերի վրա նետելով մեծաքանակ հետևակային և այլ ուժեր, զրահատեխնիկա, օգտագործելով հրետանի, ընդ որում` միաժամանակ հրետակոծելով Մարտունի քաղաքը, Ադրբեջանի զինված ուժերին հաջողվել է ունենալ որոշակի առաջխաղացում, որոշակի դիրքային փոփոխություն։ Հարավային և հարավարևելյան ուղղություններով ընթացող առանձին օջախային մարտերում ՊԲ-ն կարողացել է հետ վերցնել որոշակի դիրքեր և ապահովել որոշակի առաջխաղացում։ === Նոյեմբերի 1 === Գիշերն անհանգիստ է եղել Արցախի Մարտունի քաղաքում և հարակից բնակավայրերում։ Քաղաքի վրա Ադրբեջանի կողմից կիրառվել է ռազմական ավիացիա։ Ռմբակոծության հետևանքով կան բազմաթիվ ավերածություններ։ Գիշերը հրետակոծել է Ասկերանի վերին ենթաշրջանի գյուղերը։ Գրադ և սմերչ կայանքներից թշնամին կրակ է բացել Ավետարանոց և Սզնեք համայնքների ուղղությամբ։ ՊԲ հաղորդմամբ՝ գիշերվա ընթացքում մարտերը շարունակվել են հարավ-արևմտյան, հարավ-արևելյան և հյուսիսային ուղղություններում։ Մարտական գործողություններին զուգահեռ թշնամական ուժերը շարունակել են թիրախավորել խաղաղ բնակավայրերը, մասնավորապես հրթիռահրետանային հարվածներ հասցնելով Մարտունի, Շուշի քաղաքներին և Քարին տակ գյուղին։ Նշված ուղղությունների վրա աշխատող հակառակորդի կրակային դիրքերին ՊԲ ստորաբաժանումների կողմից հասցվել են թիրախային հարվածներ։ Թշնամական ուժերը շուրջ 10 միավոր տեխնիկայի միջոցով առաջանալու փորձ են ձեռնարկել Ավետարանոց-Սղնախ հատվածում, սակայն, խոցվելով բանակային ուժերի կողմից և կրելով մեծաթիվ կորուստներ, հաջողության չեն հասել։ ՊԲ-ին հաջողվել է գուշակել հակառակորդի հավանական գործողությունները և նրանց առաջ եկող շարասյուներն ու կենդանի ուժը ոչնչացնել մեկ վայրում։ ժամը 20:30-ից 23:40-նն ընկած ժամանակահատվածում թեժ մարտեր են ընթացել ադրբեջանա-արցախյան ճակատային գծի հյուսիս-արևմտյան հատվածում։ Մասնավորապես, ՊԲ երկու հանգուցային դիրքի ուղղությամբ ադրբեջանական կողմը վաշտի կազմով ձեռնարկել է հարձակում, որը կասեցվել է։ Թշնամին մեծ կորուստներով դիմել է փախուստի։ Փախչող հակառակորդը արգելափակվել է ձորերից մեկում, և հայկական ուժերը ականանետային կրակով շարունակել են վերջինիս լիակատար ոչնչացման գործողությունը։ Նույն ուղղությամբ ադրբեջանցիները ևս մեկ հարձակում են ձեռնարկել դասակի կազմով, որը նույնպես ՊԲ-ի կողմից կասեցվել է։ Հայկական ստորաբաժանումները հետապնդել են փախչող թշնամուն և ոչնչացրել նրան։ Արցախի Պաշտպանության բանակի ստորաբաժանումների կողմից գերեվարվել է Ադրբեջանի կողմից Արցախի դեմ ռազմական գործողությունների համար ներգրավված օտարերկրյա զինյալ երկրորդ ահաբեկիչը, ով ներկայացել է որպես Սիրիայի Իդլիբ նահանգի Ջիսր ալ-Շուղուր շրջանի Զիյադիյա գյուղի բնակիչ Յուսուֆ Ալաաբեթ ալ Հաջի։ Նա ներկայացրել է որոշ մանրամասներ իրենց հավաքագրման գործընթացի, «գյավուր» (անհավատների) դեմ պայքարի համար ակնկալվելիք ամսական վճարների և յուրաքանչյուր «անհավատի» գլուխ կտրելու համար «պարգևավճարների», ինչպես նաև իրենց կողմից իրականացվելիք ահաբեկչական ծրագրերի մասին։ === Նոյեմբերի 2 === Գիշերվա ընթացքում արցախա-ադրբեջանական ճակատային գծում տարբեր ինտենսիվությամբ ընթացել են մարտական գործողություններ։ Որոշ ուղղություններում ծավալվող թշնամական շարասյուները հայտնաբերվել և ոչնչացվել են ՊԲ ստորաբաժանումների կողմից։ Ադրբեջանը շարունակել է նաև հրթիռահրետանային հարվածներ հասցնել խաղաղ բնակավայրերին։ Գրադի և սմերչի կայանքներից խաղաղ բնակավայրերի ուղղությամբ արձակված հրթիռներից բացի, Մարտունի և Մարտակերտ քաղաքներում Ադրբեջանը կիրառել է նաև ռազմական ավիացիա։ Ըստ Մարտունու շրջանի [[Ննգի]] համայնքի ղեկավարի՝ թշնամին մշտական նշանառության տակ է պահում Ննգին ու հարակից տարածքները։ Ժամը 18:10-ի սահմաններում ադրբեջանական կողմը հրետանային միջոցներից կրակ է վարել ՀՀ ԶՈւ մարտական դիրքերի և Դավիթ Բեկ բնակավայրի ուղղությամբ, ինչի հետևանքով մեկ քաղաքացիական անձ զոհվել է, ևս երկուսը՝ վիրավորվել։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հարձակումները իրենց ուժգնությամբ տարբերվում էին նախորդ օրերի հարձակումներից։ Մարտունու ուղղությամբ Ադրբեջանի զինված ուժերին հաջողվել է վերցնել մեկ երկու դիրք․ Մարտունիից հարավ՝ [[Ճարտար (քաղաք)|Ճարտարի]] ուղղությամբ։ Ադրբեջանի կողմից կիրառվել է ավիացիա, մի քանի բնակավայրեր ռմբակոծվել են, այդ թվում՝ Դավիթ Բեկ գյուղի ուղղությամբ։ Թշնամու՝ սպիտակ [[Ֆոսֆորային զինամթերք|ֆոսֆոր պարունակող զենքի]] կիրառման հետևանքով շարունակում են վառվել համայնքապատկան անտառային ծածկույթները։ Այն կազմում է ավելի քան 150հա տարածք։ === Նոյեմբերի 3 === Ադրբեջանական կողմը հրետանային կրակ է վարել հայկական ստորաբաժանումների ուղղությամբ։ Արկերից մի քանիսը ընկել է Իրանի տարածք։ Քարվաճառի ուղղությամբ ժամը 13:30-ին, օգտագործելով ծխային արկեր, հակառակորդը փորձել է ձորից դուրս բերել նախորդ օրվա ընթացքում իր զոհված զինծառայողների դիերը։ Սակայն հայկական կողմի հրանոթային և ականանետային կրակի արդյունքում հետ է շպրտվել՝ թողնելով ևս երկու դի։ Նույն ուղղությամբ ժամը 13:40-ին ադրբեջանական ուժերը, միջդիրքային տարածքում ծխաքողարկվելով, 30 հոգանոց խմբով փորձել են ձեռնարկել ներթափանցման փորձ։ Այս դեպքում ևս, ՊԲ ստորաբաժանումները կասեցրել են հակառակորդի առաջխաղացումը, ինչի արդյունքում վերջիներս, կորուստներ կրելով, նահանջել են ելման դիրքեր։ Ժամը 14:30-ին, կրկին Քարվաճառի ուղղությամբ, նկատվել է հակառակորդի կուտակում մարտական դիրքերի շրջանում։ Հայկական ուժերը հավաստանշել են Ադրբեջանական ուժերի կուտակման փորձերը և ոչնչացրել պատսպարվելու փորձ կատարող հակառակորդի 4 զինծառայողի։ Օրվա ընթացքում Ադրբեջանական ուժերը ռազմական ավիացիա են կիրառել Մարտունի քաղաքի ուղղությամբ, հրետակոծել Շուշի քաղաքը։ Իսկ [[Շահումյանի շրջան (Արցախ)|Շահումյանի շրջանում]] կիրառել են РСЗО տեսակի հրթիռ։ ժամը 14:10-ի սահմաններում ՊԲ ստորաբաժանումների կողմից ոչնչացվել է Ադրբեջանական ուժերի 2 տանկ, ինչպես նաև առգրավվել 1 հետևակի մարտական մեքենա։ Ինտենսիվ մարտական գործողություններ են ընթացել ճակատային գծի արևելյան և հարավ-արևելյան ուղղություններում։ Գրեթե բոլոր ուղղություններով ադրբեջանական զինված ուժերը՝ հրոսակախմբերի, վարձկանների հետ շարունակել են հարձակողական գործողությունները։ Թաղավարդ գյուղի ուղղությամբ ոչնչացվել է դիվերսիոն խումբ։ Մարտունիից հարավ ադրբեջանական զինված ուժերի ստորաբաժանումները՝ զրահատեխնիկայի, օդուժի, հրետանու աջակցությամբ, փորձել են հարձակում զարգացնել։ Կորցնելով մի քանի զրահատեխնիկա և զգալի թվով կենդանի ուժ՝ հետ են շպրտվել ելման բնագծեր։ «Սմերչ» կայանից հրթիռակոծվել է Ստեփանակերտ և Շուշի քաղաքները։ Եղել են տուժածներ։ Ստեփանակերտում թիրախավորվել է մոր և մանկան առողջության պահպանման կենտրոնը։ === Նոյեմբերի 4 === Կեսգիշերից հետո թշնամական դիվերսիոն խումբը փորձել է հաջողության հասնել Շուշիի ուղղությամբ, սակայն, հանդիպելով բանակային ստորաբաժանումների և կամավորականների կազմակերպված դիմադրությանը և կրելով մեծաթիվ կորուստներ, հետ է շպրտվել։ ժամը 10:30-ի սահմաններում, Բերձոր քաղաքից հարավ-արևելք ընկած ճակատային գծի հատվածում ադրբեջանական ուժերը զրահատեխնիկայի ներգրավմամբ նախաձեռնել են հերթական հարձակումը։ ՊԲ ստորաբաժանումները, անցնելով պաշտպանության, խոցել են հակառակորդի 3 տանկ, կասեցրել թշնամու հարձակումը։ Ժամը 12:55-ի սահմաններում հակառակորդը նույն ուղղությամբ ձեռնարկել է հերթական հարձակումը և, կորցնելով ևս 2 տանկ ու 2 հետևակի մարտական մեքենա, դարձյալ հետ է շպրտվել ելման դիրքեր։ Ադրբեջանական դիվերսիոն խմբերի ներթափանցման ուղղություններում հայկական ուժերի որոնողական աշխատանքների պատճառով քաղաքացիական բնակչության համար ժամանակավորապես փակվում են Շուշի-Բերձոր ճանապարհի որոշ հատվածներ։ Ժամը 21։00-ի սահմաններում Մեծ Մասրիկ-Սոթք հատվածում խոցվել է ադրբեջանական երրորդ ԱԹՍ-ն։ Չորրորդ ԱԹՍ-ն խոցվել է ժամը 21:30-ի սահմաններում Գեղարքունիքի մարզի Ակունք գյուղի տարածքում։ === Նոյեմբերի 5 === Ադրբեջանական ուժերը առանձնակի ակտիվություն են դրսևորել արևելյան, հարավ-արևելյան ու հարավային ուղղություններում։ Հակառակորդի գրոհային խմբերի կողմից ձեռնարկված բազմակի գրոհները ՊԲ ստորաբաժանումների կողմից հաջողությամբ կասեցվել են։ Հակառակորդը կրել է մարդկային ուժի և զինտեխնիկայի լուրջ կորուստներ։ Ադրբեջանական ուժերը երկու գրոհային խմբերի կազմով հարձակման փորձ են ձեռնարկել նաև հյուսիսային հատվածում, որոնք ժամանակին հավաստանշվել և ոչնչացվել են բանակային ստորաբաժանումների կողմից։ ժամը 10:30-ի սահմաններում, թշնամական ուժերը արևելյան հատվածում, զրահապատ մեքենաների կիրառմամբ, ձեռնարկել են հարձակման փորձ։ ՊԲ ստորաբաժանումների ու պահեստազորայինների գրագետ գործողությունների արդյունքում՝ հակառակորդը, մարտադաշտում թողնելով 1 զրահամեքենա, 1 բեռնատար մեքենա և մեծ քանակությամբ կենդանի ուժ, հետ է շպրտվել։ ՊԲ հաղորդմամբ՝ Քարին Տակի և Լիսագորի հատվածներում նկատված փոքր խմբերը ոչնչացվել են հայ դիպուկահարների և այլ կրակային միջոցների կրակով։ Շուշիի ուղղությամբ նկատվել է հակառակորդի զրահամեքենաների կուտակում, որը ևս ՊԲ ստորաբաժանումների կրակով ոչնչացվել է։ Օրվա ընթացքում հրետակոծվել են Բերձոր և Շուշի քաղաքները` հարակից բնակավայրերով։ Ադրբեջանի զինված ուժերը հյուսիսային, հարավային, կենտրոնական ուղղությամբ, Կարմիր շուկայի հատվածում, փոքր գրոհող խմբերով, նվազագույն քանակի զրահատեխնիկայով, հրետանու կրակի աջակցությամբ փորձել են նորից առաջ գալ, սակայն հետ են շպրտվել՝ կրելով որոշակի կորուստներ։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ Ադրբեջանական դիվերսիոն խմբեր են եղել Շուշի քաղաքի մերձակա համայնքներում, անտառներում, ճանապարհներին, ձորակներում և այլուր։ Պատերազմի ավարտից հետո Արայիկ Հարությունյանը խոստովանել է, որ այդ օրվանից գրեթե լիովին կորցրել են Շուշիի նկատմամբ վերահսկողությունը։ === Նոյեմբերի 6 === Նոյեմբերի 5-ին լույս 6-ի գիշերը խաղաղ բնակավայրերում անհանգիստ է եղել։ Կան տուժածներ։ Ադրբեջանաթուրքական ուժերն ամբողջ գիշեր ինտենսիվ կրակի տակ են պահել Շուշի և Ստեփանակերտ քաղաքները։ Ստեփանակերտը հրթիռակոծվել է կասետային ռումբերով։ ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումները ժամը 11:30-ի սահմաններում հարավարևելյան ուղղությամբ խոցել են հակառակորդի ԱԹՍ։ Շուշիի ուղղությամբ Ադրբեջանի գրոհային խմբերի բազմակի հարձակման փորձերը նույնպես կասեցվել են։ Հակառակորդը լուրջ կորուստներ է կրել նաև հարավ-արևմտյան՝ Բերձորի հատվածում։ Արծրուն Հովհաննիսյանը նոյեմբերի 5-ը և 6-ը անվանել է Շուշիի պաշտպանության փայլուն օրեր։ === Նոյեմբերի 7 === ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումներն արևելյան ուղղությամբ ժամը 06:45-ի սահմաններում խոցել են հակառակորդի ԱԹՍ։ Շուշին շարունակել է ողջ գիշեր հրթիռակործվել։ Օրվա ընթացքում հրթիռակոծվել է նաև Ստեփանակերտը գրադի և սմերչի կայանքներից։ Նոյեմբերի 6-ին և լույս 7-ի գիշերը ճակատային գծի բոլոր հիմնական ուղղություններում մարտական գործողությունները շարունակվել են։ Առավել համառ ու ինտենսիվ մարտեր են ընթացել Շուշի-Քարին տակ հատվածում։ Բանակային ստորաբաժանումները հաջողությամբ կասեցրել են թշնամական ուժերի հարձակման բազմակի փորձերը՝ ոչնչացնելով մեծ քանակությամբ մարդկային ուժ։ Նշված ժամանակահատվածում առանձնահատուկ արդյունավետությամբ աչքի են ընկել հատկապես ՊԲ հրետանային ստորաբաժանումները։ Հարավ-արևելյան և հարավային ուղղություններում հայկական ուժերի կողմից խոցվել է նաև թշնամական ուժերի անձնակազմ տեղափոխող 2 միավոր ավտոտեխնիկա և 4 ԱԹՍ։ Շուշիի հարակից տարածքներում, բուն քաղաքի մոտակայքում՝ ճանապարհների ուղղությամբ, Ադբեջանի զինված ուժերին հաջողվել է մոտենալ։ Մարտեր են ընթացել նաև Բերձորի և Մարտունու շրջաններում։ Ինչպես հետագայում նշում է Արայիկ Հարությունյանը, նոյեմբերի 7-ին հայկական կողմը կորցրել էր վերահսկողությունը Շուշիի նկատմամբ, բայց, չնայած դրան, մարտերը շարունակվում էին։ === Նոյեմբերի 8 === Նոյեմբերի 7-ին և լույս 8-ի գիշերը փոփոխական ինտենսիվությամբ մարտերը շարունակվել են ճակատային գծի բոլոր ուղղություններում։ Առավել համառ գործողություններ են ծավալվել Շուշիի մերձակայքում և հարավարևելյան հատվածում։ Տարբեր ուղղություններում ծավալված մարտերի ընթացքում ոչնչացվել է Ադրբեջանի մեծաթիվ կենդանի ուժ, 4 տանկ, 20 միավոր այլ զրահատեխնիկա, 11 միավոր ավտոտեխնիկա, 2 ԱԹՍ։ ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումներն արևելյան ուղղությամբ ժամը 09:30-ի սահմաններում խոցել են ադրբեջանական երկու ԱԹՍ։ Ժամը 18:30-ին մոտ հրթիռակոծվել է Ստեփանակերտը։ Ադրբեջանը Մարտակերտ քաղաքի վրա փորձել է կիրառել ռազմավիացիա։ Մարտունի քաղաքում իրադրությունը ևս անհանգիստ է եղել։ Այստեղ կեսօրին ադրբեջանական կողմը ծանր հրետանի է կիրառել՝ հարվածել քաղաքացիական ենթակառուցվածքներին։ Ասկերանի, Քաշաթաղի և Շահումյանի շրջաններում հարաբերական հանգիստ իրավիճակը պահպանվել է։ Շուշի քաղաքի մեջ և հարակից տարածքներում՝ պարիսպների տակ, ճանապարհների վրա, որոնք տանում են դեպի Շուշի, սաստիկ մարտեր են ընթացել ողջ օրվա ընթացքում։ Ադրբեջանի զինված ուժերը մի քանի անգամ փորձել են ճեղքել և դուրս գալ դեպի Բերձոր՝ հավանաբար փորձելով այդ ուղղությամբ օգնության հասնել Շուշիում կռվող իրենց ստորաբաժանումներին։ Սակայն կրելով զգալի կորուստներ, հետ են շպրտվել, ավելին՝ դիմել են փախուստի։ Շուշիի համար շարունակվել է ճակատամարտը։ ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումները Ստեփանակերտից հյուսիս արևմուտք հատվածում ժամը 19:30-ի սահմաններում խոցել են հակառակորդի երկու ԱԹՍ։ Առաջնագծում եղել է հրետանային և ականանետային փոխհրաձգություն։ Հարավարևելյան ուղղությամբ դիտարկվել է հակառակորդի շարասյուն, որի ուղղությամբ վարվել է դիպուկ կրակ՝ ոչնչացնելով մեծ քանակի կենդանի ուժ և տեխնիկա։ === Նոյեմբերի 9 === Կեսգիշերից հետո Ադրբեջանը կասետային հեռահար մի քանի հրթիռ է արձակել Ստեփանակերտի ուղղությամբ, վնասել քաղաքացիական ենթակառուցվածքները։ Ըստ Հայաստանի պաշտոնական տեղեկատվության՝ Կարմիր շուկայի ուղղությամբ թշնամու` ժամը 14:20-ին ձեռնարկած գրոհը կասեցվել է։ Հարավարևելյան ուղղությամբ մարտերը շարունակվել են, ժամը 12:10-ից 14:50-ն ընկած ժամանակահատվածում խոցվել է հակառակորդի 3 ԱԹՍ։ Հակառակորդը մարտական գործողություններ է ձեռնարկել նաև ռազմաճակատի այլ ուղղություններով։ Հայկական զորքերը որոշ հատվածներում զբաղեցրել են առավել նպաստավոր բնագծեր։ Օրվա ընթացքում տարբեր ուղղություններում ոչնչացվել է թշնամական ուժերին պատկանող 1 տանկ, 4 ավտոտեխնիկա, 8 ԱԹՍ։ Ժամը 18։39-ին Ադրբեջանի Հանրապետության տարածքից դյուրակիր շարժական զենիթահրթիռային համալիրից արձակված կրակից Հայաստանի Հանրապետության օդային տարածքում՝ [[Երասխ (Արարատի մարզ)|Երասխ գյուղից]] [[Պարույր Սևակ (գյուղ)|Պարույր Սևակ գյուղ]] տանող հատվածում՝ ձորում, խոցվել է ռուսական [[Միլ Մի-24|Մի-24]] ուղղաթիռ։ Եղել է 2 զոհ։ Ժամը 23:00-ին Ադրբեջանի ԶՈՒ-ը, իմանալով պատերազմի մոտալուտ ավարտի մասին, ամբողջ ուժով հարձակում գործեցին Մարտունու ուղղությամբ։ Նոյեմբերի 9-ի, լույս 10-ի գիշերը, ժամը 00:00-ին Հայաստանը, Ադրբեջանը և Ռուսաստանը հանդես են գալիս [[Լեռնային Ղարաբաղում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020 թվականի նոյեմբերի 10)|համատեղ հայտարարությամբ]]։ == Արձագանք == === Հակամարտող կողմերից === ==== Հայաստան, Արցախ ==== [[Պատկեր:The slogan "We will win" in the center of Yerevan in support of the Republic of Artsakh.jpg|մինի|«# Հաղթելուենք» կարգախոսը Երևանի կենտրոնում՝ ի աջակցություն Արցախի Հանրապետության:]] * {{Դրոշավորում|Հայաստան}} Սեպտեմբերի 28-ին [[Հայաստանի Ազգային ժողով]]ը միաձայն՝ 118 կողմ ձայներով ընդունել է Արցախի Հանրապետության դեմ Ադրբեջանի սանձազերծած ռազմական ագրեսիան դատապարտելու վերաբերյալ ԱԺ հայտարարության նախագիծը<ref>{{Cite web |url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/09/28/22029/ |title=ԱԺ-ն ընդունեց Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիան դատապարտող հայտարարությունը }}</ref>։ Հայկական կողմը մերժում է հոկտեմբերի 1-ին Ադրբեջանի կողմից տարածած այն լուրերը, թե իբր հայկական կողմից թիրախավորվել են Ադրբեջանի քաղաքացիական բնակավայրեր։ Հայաստանի Հանրապետությունը դատապարտել է խաղաղ բնակչության թիրախավորումը ադրբեջանական զինուժի կողմից և հորդորել չդրդել իրական հրթիռային հակահարվածների<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30870510.html |title=Հայաստանի ՊՆ-ը Ադրբեջանին հորդորում է չդրդել իրական հրթիռային հարվածների |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Արցախ}} ԱՀ նախագահ Արայիկ Հարությունյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է. «Սիրելի՛ հայրենակիցներ, վաղ առավոտյան եղել եմ առաջնագծի հարավային թևում։ Տեղում ծանոթացել եմ իրավիճակին, հրամանատարության հետ քննարկել անելիքները։ Տղաների մարտական ոգին ու հաղթանակի հանդեպ վստահ տրամադրությունները միայն վարակիչ են։ Պաշտպանության բանակը ոչ միայն այդ ուղղությամբ, այլև շփման գծի ողջ երկայնքով շարունակում է յուրաքանչյուր սանտիմետր հողի համար կենաց ու մահվան պայքար մղել։ Թշնամուն ջախջախելու մեր ջանքերը, անկասկած, պսակվելու են հաջողությամբ<ref>{{Cite web |url= https://artsakh.news/am/news/190760 |title=Թշնամուն ջախջախելու մեր ջանքերը պսակվելու են հաջողությամբ». ԱՀ նախագահ}}</ref>։ Հոկտեմբերի 2-ին Արցախի ՄԻՊ Արտակ Բեգլարյանը ընդգծել է, որ Արտակարգ իրավիճակների շենքի վրա հարվածը կոպտագույն կերպով խախտում է միջազգային մարդասիրական օրենքի նորմերը, և Ադրբեջանի կողմից հստակ իրականացված պատերազմական հանցագործություն է, ինչպես նաև շեշտել է միջազգային հանրության կողմից Ադրբեջանի դեմ պատշաճ պատժամիջոցներ կիրառելու կարևորությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30871039.html |title=Ըստ նախնական տվյալների, երեկոյան Ստեփանակերտի հրետակոծման հետևանքով կա 4 վիրավոր և 1 զոհ. Արցախի ՄԻՊ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ ==== [[Հայկական սփյուռք]] ==== [[Ամերիկայի Հայ Ազգային Կոմիտե|Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախումբը]] (ANCA) Թրամփի վարչակազմին կոչ է անում ԱՄՆ ֆինանսների նախարարության արտասահմանյան ակտիվների վերահսկման գրասենյակի միջոցով խիստ պատժամիջոցներ սահմանել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի, Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանի և նրանց բարձրաստիճան զինվորական ղեկավարների դեմ՝ ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ Արցախի Հանրապետությունում (Լեռնային Ղարաբաղում) քաղաքացիական բնակչության դեմ ռազմական հանցագործությունների համար： «Ակնկալում ենք, որ ֆինանսների նախարարությունն օպերատիվ կերպով կգործի, որպեսզի ապահովի այդ պատժամիջոցների կիրառումը։ Նրանք երկուսն էլ ռազմական հանցագործներ են, և ԱՄՆ կառավարությունը պետք է նրանց որպես այդպիսին վերաբերվի»,- հայտարարել է Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախմբի նախագահ Րաֆֆի Համբարյանը<ref>{{Cite web |url=https://artsakh.news/am/news/190756 |title=#ANCA-ն Թրամփին կոչ է անում պատժամիջոցներ սահմանել Ալիևի և Էրդողանի դեմ»}}</ref>։ ==== Ադրբեջան, Թուրքիա ==== * {{Դրոշավորում|Ադրբեջան}} - Իլհամ Ալիև․ Հայաստանի հետ խնդիրը պետք է լուծվի երկխոսության միջոցով, բայց դրա համար պետք է հիմք լինի<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/10/04/Իլհամ-Ալիև%E2%80%A4-Հայաստանի-հետ-խնդիրը-պետք-է-լուծվի-երկխոսության-միջոցով-բայց-դրա-համար-պետք-է-հիմք-լինի/398981 |title=Իլհամ Ալիև․ Հայաստանի հետ խնդիրը պետք է լուծվի երկխոսության միջոցով, բայց դրա համար պետք է հիմք լինի (լրացվում է)}}</ref>։ *{{Դրոշավորում|Թուրքիա}} - «Ադրբեջանը մենակ չէ, Թուրքիան նրա կողքին է, և Ադրբեջանը ունի մեր լիակատար աջակցությունը»,- հայտնել է Թուրքիայի նախագահականի խոսնակ Իբրահիմ Քալընը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30860294.html |title=Թուրքիան Հայաստանին մեղադրել է «խաղաղ բնակավայրերի վրա հարձակվելու համար» }}</ref>։ === Պետություններ === * {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}} - Ռուսաստանի ԱԳՆ-ն կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել կրակը ԼՂՀ հակամարտության գոտում<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/27/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A8-%D5%AF%D5%B8%D5%B9-%D5%A7-%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AC-%D5%A1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%B2-%D5%A4%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A5%D6%81%D5%B6%D5%A5%D5%AC-%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A8-%D4%BC%D5%80-%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%A3%D5%B8%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4/396375 |title=Ռուսաստանը կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել կրակը ԼՀ հակամարտության գոտում}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Ղազախստան}} - [[Նուրսուլթան Նազարբաև|Նուրսուլթան Նազարբաևը]] խնդրում են [[Հայաստան|Հայաստանին]] և [[Ադրբեջան|Ադրբեջանին]] դադարեցնել ռազմական գործողությունները<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30870313.html|title=Նուրսուլթան Նազարբաևը Հայաստանին և Ադրբեջանին հորդորում է դադարեցնել ռազմական գործողությունները|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} - Ֆրանսիայի նախագահ [[Էմանուել Մակրոն|Էմանուել Մակրոնը]] հայտարարել է, որ կշարունակի ակտիվորեն աշխատել Արցախի հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/29380816.html|title=Մակրոն. «Ֆրանսիան շարունակելու է ակտիվորեն աշխատել ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ»|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Իրան}} - Իրանի արտգործնախարար [[Մոհամմադ Ջավադ Զարիֆ|Մոհամադ Ջավադ Զարիֆը]] մտահոգությունն է հայտնել Լեռնային Ղարաբաղում զարգացումների կապակցությամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30870460.html|title=Իրանին մտահոգում է պատերազմը իր հարևանությամբ|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref> : * {{Դրոշավորում|ԱՄՆ}} - Քարտուղար [[Մայք Պոմպեո|Մայք Պոմպեոն]] կոչ է անում հակամարտող կողմերին հրադադար հաստատել և դատապարտում է երրորդ ուժերի միջամտությունը<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30869916.html|title=Փոմփեո. ԱՄՆ-ը հրադադարի կոչ է անում և դատապարտում երրորդ ուժերի միջամտությունը ԼՂ հակամարտությանը|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Գերմանիա}} - Գերմանիայի [[Անգելա Մերկել|կանցլերը]] հայտարարել է, որ Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում հրադադար է անհրաժեշտ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30870361.html|title=Մերկել. Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում հրադադար է անհրաժեշտ|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Վրաստան}} - [[Վախթանգ Գոմելաուրի|Վախթանգ Գոմելաուրին]] հավաստիացրել է, որ ղարաբաղյան առճակատման սկզբից Վրաստանի կառավարությունը ժամանակավորապես արգելել է Վրաստանի տարածքով [[Հայաստան]] ու [[Ադրբեջան]] ռազմական բեռների տեղափոխումը օդային ու ցամաքային ճանապարհով, որի մասին կողմերը տեղեկացվել են<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30871977.html|title=Վրաստանի Ազգային անվտանգության խորհուրդն այսօր քննարկել է Լեռնային Ղարաբաղում իրավիճակի սրացումը|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Չինաստան}} - Չինաստանի Արտաքին գործերի նախարարության խոսնակը նշել է, որ իրենք հույս ունեն, որ հակամարտության մեջ ներգրավված բոլոր կողմերը կմնան հանգիստ ու զուսպ<ref>{{cite news |title=中方回应亚美尼亚和阿塞拜疆冲突：希望有关各方保持冷静和克制|url=https://world.huanqiu.com/article/404FvgXxpvm|language=zh}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Շվեյցարիա}} - Շվեցարիայի կառավարությունը կոչ է արել դադարեցնել ռազմական գործողությունները<ref>{{Cite web|url=https://www.eda.admin.ch/eda/en/fdfa/fdfa/aktuell/news.html/content/eda/en/meta/news/2020/9/28/80548|title=Violent confrontations between Armenia and Azerbaijan – Switzerland’s position|website=www.eda.admin.ch|language=en|accessdate=2020-10-03}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Կանադա}} - Հոկտեմբերի 5-ին Կանադան դադարեցրել է ռազմական մատակարարումը Թուրքիային<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30876810.html|title=Կանադան սառեցնում է ռազմական սարքավորումների մատակարարումը Թուրքիային|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2020-10-08}}</ref>։ *{{Դրոշավորում|Աֆղանստան}} - Արտաքին գործերի նախարարությունը երկուշաբթի հայտարարությամբ կոչ է անում դադարեցնել պատերազմը և ներգրավված կողմերին հորդորում խաղաղ ճանապարհով լուծել երկարատև ճգնաժամը<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/kabul-calls-for-end-to-occupation-in-nagorno-karabakh/1989233|title=Afghanistan called for an end to Armenian occupation in Nagorno-Karabakh while calling for a cease-fire, urging the parties involved to resolve the long-standing crisis peacefully.|last=|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201009050347/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/kabul-calls-for-end-to-occupation-in-nagorno-karabakh/1989233|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://menafn.com/1100870261/Afghanistan-backs-Azerbaijan-in-its-clashes-with-Armenia|title=Afghanistan backs Azerbaijan in its clashes with Armenia|last=|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201008000732/https://menafn.com/1100870261/Afghanistan-backs-Azerbaijan-in-its-clashes-with-Armenia|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} - Երկուշաբթի օրը [[Բոսնիա և Հերցեգովինա|Բոսնիայի և Հերցեգովինայի]] ՙՙԲոսնիակ՚՚ բարձրաստիճան պաշտոնյաները սատարում էին Ադրբեջանին և դատապարտում Հայաստանին իբրև երկու երկրների միջև հակամարտության սրման համար<ref>{{Cite web|url=https://www.jutarnji.hr/vijesti/svijet/dzaferovic-i-izetbegovic-podupiru-azerbajdzan-i-osuduju-armeniju-nadaju-se-trajnom-rjesenju-15021822|title=Bosniak member of the Presidency of Bosnia and Herzegovina Šefik Džaferović and the leader of the Party of Democratic Action, Bakir Izetbegović, voiced support for Azerbaijan, condemning Armenia and comparing the situation with the 1992–1995 Bosnian War.|last=|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200929073846/https://www.jutarnji.hr/vijesti/svijet/dzaferovic-i-izetbegovic-podupiru-azerbajdzan-i-osuduju-armeniju-nadaju-se-trajnom-rjesenju-15021822|accessdate=}}</ref>։ Մի շարք պետությունների ներկայացուցիչներ, ինչպիսիք են. * {{Դրոշավորում|Արգենտինա}}<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Preocupación argentina por los enfrentamientos entre Armenia y Azerbaiyán|language=Spanish|trans-title=Argentine concern over the clashes between Armenia and Azerbaijan|work=cancilleria.gob.ar|agency=Ministry of Foreign Affairs and Worship|url=https://www.cancilleria.gob.ar/es/actualidad/noticias/preocupacion-argentina-por-los-enfrentamientos-entre-armenia-y-azerbaiyan|url-status=live|access-date=28 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002033731/https://www.cancilleria.gob.ar/es/actualidad/noticias/preocupacion-argentina-por-los-enfrentamientos-entre-armenia-y-azerbaiyan|archive-date=2 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Կանադա}}<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Joint statement by Canada and the United Kingdom on the Armenia-Azerbaijan conflict|work=canada.ca|agency=Global Affairs Canada|url=https://www.canada.ca/en/global-affairs/news/2020/09/joint-statement-by-canada-and-the-united-kingdom-on-the-armenia-azerbaijan-conflict.html|url-status=live|access-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003214605/https://www.canada.ca/en/global-affairs/news/2020/09/joint-statement-by-canada-and-the-united-kingdom-on-the-armenia-azerbaijan-conflict.html|archive-date=3 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Չիլի}}<ref>{{cite news|date=29 September 2020|title=Chile expresa su preocupación por enfrentamientos entre Armenia y Azerbaiyán|language=Spanish|trans-title=Chile expresses concern over clashes between Armenia and Azerbaijan|work=minrel.gob.cl|agency=Ministry of Foreign Affairs (Chile)|url=https://minrel.gob.cl/chile-expresa-su-preocupacion-por-enfrentamientos-entre-armenia-y/minrel/2020-09-29/192927.html|url-status=live|access-date=1 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010113831/https://minrel.gob.cl/chile-expresa-su-preocupacion-por-enfrentamientos-entre-armenia-y/minrel/2020-09-29/192927.html|archive-date=10 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Չինաստան}}<ref>{{Cite news|author=Reuters Staff|date=2020-09-28|title=China says hopes Armenia, Azerbaijan resolve differences via talks|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-china-idUSB9N2G5048|url-status=live|access-date=2020-09-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003010737/https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-china-idUSB9N2G5048|archive-date=2020-10-03}}</ref> * {{Դրոշավորում|Խորվաթիա}}<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Croatia calls for ceasefire in Nagorno-Karabakh|work=N1|location=Zagreb|url=http://hr.n1info.com/English/NEWS/a558425/Croatia-calls-for-ceasefire-in-Nagorno-Karabakh.html|url-status=live|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008211601/http://hr.n1info.com/English/NEWS/a558425/Croatia-calls-for-ceasefire-in-Nagorno-Karabakh.html|archive-date=8 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Էստոնիա}}<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Estonia plans to initiate UNSC consultations on Nagorno-Karabakh|newspaper=TASS Russian News Agency|url=https://tass.com/world/1205663|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001045854/https://tass.com/world/1205663|archive-date=1 October 2020}}</ref><ref>{{cite news|date=30 September 2020|title=Riigikogu parliamentary groups express concern for Armenia, Azerbaijan|newspaper=[[Eesti Rahvusringhääling]]|url=https://news.err.ee/1141138/riigikogu-parliamentary-groups-express-concern-for-armenia-azerbaijan|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002144352/https://news.err.ee/1141138/riigikogu-parliamentary-groups-express-concern-for-armenia-azerbaijan|archive-date=2 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}}<ref>{{cite news|last1=Blamont|first1=Matthias|date=27 September 2020|title=France calls on Armenia, Azerbaijan to end hostilities|agency=[[Reuters]]|editor1-last=Evans|editor1-first=Catherine|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-france/france-calls-on-armenia-azerbaijan-to-end-hostilities-idUSKBN26I0CE|url-status=live|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927122302/https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-france/france-calls-on-armenia-azerbaijan-to-end-hostilities-idUSKBN26I0CE|archive-date=27 September 2020}}</ref><ref name="TASS OSCE">{{cite web|title=Putin, Macron, Trump call for talks on Nagorno-Karabakh without preconditions|url=https://tass.com/politics/1207437|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001170317/https://tass.com/politics/1207437|archive-date=1 October 2020|access-date=1 October 2020|website=TASS Russian News Agency|publisher=TASS}}</ref><ref name="FT OSCE">{{cite web|last1=Foy|first1=Henry|last2=Pitel|first2=Laura|last3=Peel|first3=Michael|title=Russia, France and US demand Nagorno-Karabakh ceasefire|url=https://www.ft.com/content/3963793e-2530-41b9-a8b9-e3b3c7993f27|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004214204/https://www.ft.com/content/3963793e-2530-41b9-a8b9-e3b3c7993f27|archive-date=4 October 2020|access-date=1 October 2020|website=Financial Times|publisher=The Financial Times, Ltd.}}</ref> * {{Դրոշավորում|Վրաստան}}<ref name="Georgia">{{cite news|date=27 September 2020|title=Georgia concerned with resumption of hostilities between Armenia, Azerbaijan|work=Agenda.ge|url=https://agenda.ge/en/news/2020/2991|url-status=dead|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929173856/https://agenda.ge/en/news/2020/2991|archive-date=29 September 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Գերմանիա}}<ref name="aj_270920">{{Cite web|title=Armenia-Azerbaijan clashes: How the world reacted|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/9/27/armenia-azerbaijan-clashes-world-reactions|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927124156/https://www.aljazeera.com/news/2020/9/27/armenia-azerbaijan-clashes-world-reactions|archive-date=27 September 2020|access-date=27 September 2020|website=aljazeera.com|language=en}}</ref> * {{Դրոշավորում|Հունաստան}}<ref>{{cite news|last1=Simos|first1=Andriana|date=28 September 2020|title=Greece calls on Armenia-Azerbaijan to stop military operations immediately|agency=[[The Greek Herald]]|url=https://greekherald.com.au/news/world/greece-calls-on-armenia-azerbaijan-to-stop-military-operations-immediately/|url-status=live|access-date=28 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008203428/https://greekherald.com.au/news/world/greece-calls-on-armenia-azerbaijan-to-stop-military-operations-immediately/|archive-date=8 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Հնդկաստան}}<ref>{{Cite web|date=2020-10-01|title=Armenia-Azerbaijan war rages on for fifth day, India voices concern and calls for restraint|url=https://zeenews.india.com/india/armenia-azerbaijan-war-rages-on-for-fifth-day-india-voices-concern-and-calls-for-restraint-2313878.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002064112/https://zeenews.india.com/india/armenia-azerbaijan-war-rages-on-for-fifth-day-india-voices-concern-and-calls-for-restraint-2313878.html|archive-date=2020-10-02|access-date=2020-10-02|website=Zee News|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-10-02|title=Armenia-Azerbaijan flare-up: India asks all sides to cease hostilities|url=https://indianexpress.com/article/india/armenia-azerbaijan-flare-up-india-asks-all-sides-to-cease-hostilities-6664061/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004072221/https://indianexpress.com/article/india/armenia-azerbaijan-flare-up-india-asks-all-sides-to-cease-hostilities-6664061/|archive-date=2020-10-04|access-date=2020-10-02|website=The Indian Express|language=en}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ինդոնեզիա}}<ref>{{cite news|last1=Arbar|first1=Thea Fathanah|date=3 October 2020|title=Perang Armenia vs Azerbaijan, Ini Sikap RI|language=id-ID|work=CNBC Indonesia|url=https://www.cnbcindonesia.com/news/20201002105642-4-191144/perang-armenia-vs-azerbaijan-ini-sikap-ri|url-status=live|access-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007202733/https://www.cnbcindonesia.com/news/20201002105642-4-191144/perang-armenia-vs-azerbaijan-ini-sikap-ri|archive-date=7 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Իրան}}<ref>{{cite news|last1=Hafezi|first1=Parisa|date=27 September 2020|title=Iran calls for immediate end to the conflict between Armenia, Azerbaijan – TV|agency=Reuters|editor1-last=Evans|editor1-first=Catherine|url=https://uk.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-iran-idUKKBN26I0K7|url-status=live|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002033844/https://uk.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-iran-idUKKBN26I0K7|archive-date=2 October 2020}}</ref><ref name="Rouhani FARS">{{cite web|title=Rouhani: Iran Ready to Help Resolve Dispute between Armenia, Azerbaijan|url=https://en.farsnews.ir/13990709000952|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010113834/https://en.farsnews.ir/13990709000952|archive-date=10 October 2020|access-date=1 October 2020|website=FARS News Agency|publisher=FARS News Agency}}</ref><ref>{{Cite news|last=|first=|date=|title=Iran cannot tolerate conflict on its borders: Spox|work=Iran Press|url=https://iranpress.com/content/28215|url-status=live|access-date=|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010113832/https://iranpress.com/content/28215|archive-date=2020-10-10}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ղազախստան}}<ref>{{cite web|date=27 September 2020|title=Statement of the Ministry of Foreign Affairs of Kazakhstan over the escalation of the Armenian-Azerbaijani conflict|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/mfa/press/news/details/zayavlenie-mid-rk-v-svyazi-s-eskalaciey-armyano-azerbaydzhanskogo-konflikta?lang=en|access-date=1 October 2020|agency=Ministry of Foreign Affairs of Kazakhstan}}</ref> * {{Դրոշավորում|Լատվիա}}<ref>{{cite news|date=30 September 2020|title=Latvian minister urges Armenia and Azerbaijan to cease hostilities|newspaper=Vestnik Kavkaza|url=https://vestnikkavkaza.net/news/Latvian-minister-urges-Armenia-and-Azerbaijan-to-cease-hostilities.html|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002124636/https://vestnikkavkaza.net/news/Latvian-minister-urges-Armenia-and-Azerbaijan-to-cease-hostilities.html|archive-date=2 October 2020}}</ref><ref name="LatvLith">{{cite news|date=27 September 2020|title=Lithuanian, Latvian FMs concerned over Armenia's large-scale provocation against Azerbaijan|newspaper=[[Trend News Agency]]|url=https://en.trend.az/azerbaijan/politics/3305967.html|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929141233/https://en.trend.az/azerbaijan/politics/3305967.html|archive-date=29 September 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Լիտվա}}<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Linkevičius: Lithuania calls on Armenia and Azerbaijan to stop military action|newspaper=[[Delfi (web portal)|Delfi]]|url=https://en.delfi.lt/politics/linkevicius-lithuania-calls-on-armenia-and-azerbaijan-to-stop-military-action.d?id=85347055|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001030025/https://en.delfi.lt/politics/linkevicius-lithuania-calls-on-armenia-and-azerbaijan-to-stop-military-action.d?id=85347055|archive-date=1 October 2020}}</ref><ref name="LatvLith" /> * {{Դրոշավորում|Մոլդովա}}<ref>{{cite news|last=Avanesov|first=Alexander|date=28 September 2020|title=Президент Молдовы призывает Армению и Азербайджан остановить огонь|language=ru|newspaper=Arminfo|url=https://arminfo.info/full_news.php?id=55465|access-date=7 November 2020|archive-date=16 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201016202352/https://arminfo.info/full_news.php?id=55465|dead-url=yes}}</ref> * {{Դրոշավորում|Լեհաստան}}<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Polish MFA expresses deep concern with reported military clashes around Nagorno-Karabakh|work=en.trend.az|agency=Trend News Agency|url=https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3306239.html|url-status=live|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008022043/https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3306239.html|archive-date=8 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ռումինիա}}<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Conflict militar între Armenia și Azerbaidjan în regiunea Nagorno-Karabah|language=ro|newspaper=Radio Europa Liberă România|url=https://romania.europalibera.org/a/conflict-militar-intre-armenia-si-azerbaidjan-in-regiunea-nogorno-karabah/30860686.html|url-status=dead|access-date=10 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003073442/https://romania.europalibera.org/a/conflict-militar-intre-armenia-si-azerbaidjan-in-regiunea-nogorno-karabah/30860686.html|archive-date=3 October 2020}}</ref><ref>{{cite news|last=Grigoryan|first=Anna|date=27 September 2020|title=Ռումինիան հայկական, ադրբեջանական կողմերին կոչ է անում վերսկսել քաղաքական երկխոսությունը|language=hy|newspaper=Armenpress|location=Երևան|url=https://armenpress.am/arm/news/1029007.html|url-status=live|access-date=10 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008194208/https://armenpress.am/arm/news/1029007.html|archive-date=8 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}}<ref name="TASS OSCE" /><ref name="FT OSCE" /><ref>{{Cite web|last=Темникова|first=Ксения|date=27 September 2020|title=Россия призвала Ереван и Баку прекратить огонь в Нагорном Карабахе|url=https://iz.ru/1066007/2020-09-27/rossiia-prizvala-erevan-i-baku-prekratit-ogon-v-nagornom-karabakhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001161541/https://iz.ru/1066007/2020-09-27/rossiia-prizvala-erevan-i-baku-prekratit-ogon-v-nagornom-karabakhe|archive-date=2020-10-01|access-date=2020-10-10|website=Известия}}</ref> * {{Դրոշավորում|Սաուդյան Արաբիա}}<ref>{{Cite web|title=Bahrain News Agency|url=https://www.bna.bh/en/index.aspx|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190902233604/https://www.bna.bh/en/index.aspx|archive-date=2019-09-02|access-date=2020-09-29|website=bna.bh}}</ref> * {{Դրոշավորում|Մեծ Բրիտանիա}}<ref>{{Cite web|last=News|first=Mirage|date=2020-09-29|title=By Canada and United Kingdom on Armenia-Azerbaijan conflict {{!}} Mirage News|url=https://www.miragenews.com/by-canada-and-united-kingdom-on-armenia-azerbaijan-conflict/,%20https://www.miragenews.com/by-canada-and-united-kingdom-on-armenia-azerbaijan-conflict|access-date=2020-09-29|website=miragenews.com|language=en-AU}}</ref> * {{Դրոշավորում|Միացյալ Նահանգներ}}<ref name="TASS OSCE" /><ref name="FT OSCE" /><ref>{{cite news|last1=Schroeder|first1=Pete|date=27 September 2020|title=U.S. urges immediate halt to violence between Azerbaijan and Armenia|agency=Reuters|editor1-last=Cooney|editor1-first=Peter|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-usa/u-s-urges-immediate-halt-to-violence-between-azerbaijan-and-armenia-idUSKBN26I0YO?il=0|url-status=live|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927235301/https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-usa/u-s-urges-immediate-halt-to-violence-between-azerbaijan-and-armenia-idUSKBN26I0YO?il=0|archive-date=27 September 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ուրուգվայ}}<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Gobierno del Uruguay expresa preocupación por escalada de violencia en la región de Nagorno – Karabaj|language=Spanish|trans-title=Government of Uruguay expresses concern over escalation of violence in the Nagorno-Karabakh region|work=gub.uy|agency=Ministry of Foreign Relations (Uruguay)|url=https://www.gub.uy/ministerio-relaciones-exteriores/comunicacion/noticias/gobierno-del-uruguay-expresa-preocupacion-escalada-violencia-region-nagorno|url-status=live|access-date=30 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002043026/https://www.gub.uy/ministerio-relaciones-exteriores/comunicacion/noticias/gobierno-del-uruguay-expresa-preocupacion-escalada-violencia-region-nagorno|archive-date=2 October 2020}}</ref> կոչ են արել խաղաղ լուծում տալ կոնֆլիկտին։ Չճանաչված կամ մասամբ ճանաչված պետությունները՝ {{Դրոշավորում|Մերձդնեստրի Մոլդովական Հանրապետություն}}ը<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Глава МИД Приднестровья поддержал коллегу из Нагорного Карабаха|language=ru|newspaper=EADaily|url=https://eadaily.com/ru/news/2020/09/28/glava-mid-pridnestrovya-podderzhal-kollegu-iz-nagornogo-karabaha|url-status=live|access-date=1 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930232254/https://eadaily.com/ru/news/2020/09/28/glava-mid-pridnestrovya-podderzhal-kollegu-iz-nagornogo-karabaha|archive-date=30 September 2020}}</ref><ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=The Pridnestrovian MFA's statement on the armed conflict escalation between Azerbaijan and the Republic of Artsakh|publisher=[[Minister of Foreign Affairs (Transnistria)|Ministry of Foreign Affairs]]|url=http://mfa-pmr.org/en/node/8166|url-status=live|access-date=1 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008062934/http://mfa-pmr.org/en/node/8166|archive-date=8 October 2020}}</ref>, {{Դրոշավորում|Աբխազիա}}ն<ref name="AbkTransOss">{{cite news|last=Shariy|first=Vitaly|date=29 September 2020|title=Карабахская "разморозка": реакция из Абхазии|language=ru|newspaper=Echo of the Caucasus|url=https://www.ekhokavkaza.com/a/30864802.html|url-status=live|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003063322/https://www.ekhokavkaza.com/a/30864802.html|archive-date=3 October 2020}}</ref><ref>[https://news.am/arm/news/605604.html Աբխազիայի խորհրդարանը մտահոգված է ԼՂ հակամարտության կտրուկ սրմամբ]</ref>, {{Դրոշավորում|Հարավային Օսիա}}ն<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Южная Осетия призвала мировое сообщество остановить военный конфликт в Нагорном Карабахе|language=ru|newspaper=[[Kommersant]]|url=https://www.kommersant.ru/doc/4509726|url-status=live|access-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930002526/https://www.kommersant.ru/doc/4509726|archive-date=30 September 2020}}</ref><ref>{{cite news|date=29 September 2020|title=Парламент Южной Осетии осудил "реваншистские действия" Баку против Арцаха|language=ru|newspaper=EADaily|url=https://eadaily.com/ru/news/2020/09/29/parlament-yuzhnoy-osetii-osudil-revanshistskie-deystviya-baku-protiv-arcaha|url-status=live|access-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008212004/https://eadaily.com/ru/news/2020/09/29/parlament-yuzhnoy-osetii-osudil-revanshistskie-deystviya-baku-protiv-arcaha|archive-date=8 October 2020}}</ref> ճանաչել են Արցախի Հանրապետության անկախությունը և իրենց աջակցությունն են հայտնել նրան։ === Միջազգային=== * {{Դրոշ|ՄԱԿ}} - [[ՄԱԿ]]-ի գլխավոր քարտուղար [[Անտոնիու Գուտեռեշ]]ը Հայաստանին ու Ադրբեջանին կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել մարտերը<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/380106 |title=ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը Հայաստանին ու Ադրբեջանին կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել մարտերը}}</ref>, * {{Դրոշ|Եվրոպա}} - Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շարլ Միշելը կողմերին կոչ է արել դադարեցնել ռազմական գործողությունները և վերադառնալ բանակցությունների<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30860685.html |title=Եվրոպական խորհրդի նախագահը կոչ է անում վերադառնալ բանակցությունների}}</ref>։ * [[Պատկեր:OSCE logo.svg|20px]] - [[ԵԱՀԿ]] գործող նախագահ [[Էդի Ռամա]]ն համակարտող կողմերին կոչ է արել անհապաղ վերադառնալ հրադադարին<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/28/%D4%B5%D4%B1%D5%80%D4%BF-%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2-%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0%D5%A8-%D5%AF%D5%B8%D5%B9-%D5%A7-%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%B2-%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%AC-%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B6/396864 |title=ԵԱՀԿ գործող նախագահը կոչ է անում անհապաղ վերադառնալ հրադադարին}}</ref> * [[Պատկեր:OSCE logo.svg|20px]] - [[ԵԱՀԿ]] [[Մինսկի խումբ|Մինսկի Խմբի]] համանախագահները հայտարարությամբ են հանդես եկել, որում խստորեն դատապարտում են շարունակական բռնությունները ինչպես Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում, այնպես էլ շփման գծից հեռու գտնվող [[Հայաստան|Հայաստանի]] և [[Ադրբեջան|Ադրբեջանի]] թիրախների նկատմամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30871057.html|title=ՄԽ համանախագահները դատապարտում են բռնությունները և խաղաղ բնակչության թիրախավորումը|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ === Հայտնի անձինք === Մեծ թվով հայտնի մարդիկ նույնպես արձագանքել են այս հակամարտությունը, իսկ նրանցից ոմանք փոխել են իրենց նախնական կարծիքը, ներառյալ [[Քարդի Բի]]ն և [[Էլթոն Ջոն]]ը, որոնք հետագայում նշել են, որ իրենք ոչ մի կողմին էլ չեն պաշտպանում<ref>{{cite web|last1=Ghazanchyan|first1=Siranush|date=October 5, 2020|title=Elton John calls attention to Azerbaijani-Turkish aggression against Artsakh|url=https://en.armradio.am/2020/10/05/elton-john-calls-attention-to-azerbaijani-turkish-aggression-against-artsakh/|access-date=October 15, 2020|website=Public Radio of Armenia|publisher=Public Radio of Armenia}}</ref><ref>{{cite web|last1=ZORNOSA|first1=LAURA|date=October 7, 2020|title=Cardi B apologizes for misstep and asks for peace in Armenia-Azerbaijan conflict|url=https://www.latimes.com/entertainment-arts/music/story/2020-10-07/cardi-b-armenia-fundraiser-twitter-apology|access-date=October 15, 2020|website=Los Angeles Times|publisher=Los Angeles Times}}</ref>։ Հայաստանի օգտին հանդես եկողների թվում են [[Մել Գիբսոն]]ը, [[Ռոնդա Ռոուզի]]ն, [[Հենրիխ Մխիթարյան]]ը, [[Փիթեր Գեբրիել]]ը, [[Շոն Փեն]]ը, [[Մայքլ Բ. Ջորդան]], [[Քայլի Ջեններ]], [[Թինաշե]]ն և [[Շեր]]ը<ref>{{cite web |title=Mel Gibson expresses solidarity with Armenians amid Azerbaijan’s aggression against Nagorno-Karabakh (Artsakh) |url=https://gagrule.net/mel-gibson-expresses-solidarity-with-armenians-amid-azerbaijans-aggression-against-nagorno-karabakh-artsak |website=gagrule.net |access-date=October 29, 2020 |date=October 27, 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=‘Armenians are being slaughtered by Trump pal Erdogan’ – US actor Sean Penn |url=https://armenpress.am/eng/news/1032634.html |publisher=Armen Press |access-date=October 27, 2020 |date=October 24, 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Peter Gabriel's Comments on Nagorno-Karabakh Conflict |url=https://en.168.am/2020/10/07/39778.html |website=168.am |publisher=168.am |access-date=October 15, 2020 |date=October 7, 2020}}</ref><ref>{{cite web |last1=Zonrnosa |first1=Laura |title=Why these Armenian American celebs are speaking out about a chronic conflict |url=https://www.latimes.com/entertainment-arts/story/2020-10-08/kardashians-armenian-american-celebs-talk-armenia-azerbaijan-conflict-online |website=Los Angeles Times |publisher=Los Angeles Times |access-date=October 15, 2020 |date=October 8, 2020}}</ref><ref>{{cite web|title=Former UFC champ Ronda Rousey shows solidarity with Armenia over conflict with Azerbaijan|url=https://www.bloodyelbow.com/2020/10/6/21504324/former-ufc-champ-ronda-rousey-solidarity-armenia-conflict-azerbaijan-news|access-date=October 14, 2020}}</ref><ref>{{cite web|last1=Ghazanchyan|first1=Siranush|date=October 3, 2020|title=Henrikh Mkhitaryan: Stop aggression against Armenians and global peace|url=https://en.armradio.am/2020/10/03/henrikh-mkhitaryan-stop-aggression-against-armenians-and-global-peace/|access-date=October 15, 2020|publisher=Public Radio of Armenia}}</ref><ref>{{cite web|title=Hollywood star Michael B Jordan expresses support to Armenia|url=https://armenpress.am/eng/news/1030977/|access-date=October 14, 2020}}</ref><ref>{{cite web|title=Tinashe Twitter|url=https://mobile.twitter.com/Tinashe/status/1313991236550787077|access-date=October 16, 2020}}</ref>։ [[Քիմ Քարդաշյան]]ը և այլ Քարդաշյաններ Հայաստանի աջակցության տեսաուղերձ են հրապարակել՝ նվիրաբերելով 1 միլիոն դոլար [[Հայաստան համահայկական հիմնադրամ]]ին<ref name="kimk">{{cite web|last1=Shafer|first1=Ellise|date=October 11, 2020|title=Kim Kardashian West Donates $1 Million to Armenia Fund Amid Ongoing Conflict With Azerbaijan|url=https://variety.com/2020/tv/news/kim-kardashian-west-armenia-donation-azerbaijan-1234800606/|access-date=October 14, 2020|website=Variety|publisher=Variety}}</ref><ref>{{cite web |title=Kim Kardashian West donates $1 million to Armenia Fund |url=https://www.msn.com/en-gb/entertainment/celebrity/kim-kardashian-west-donates-dollar1-million-to-armenia-fund/ar-BB19WD9j |website=MSN |publisher=MSN |access-date=October 14, 2020 |date=October 12, 2020}}</ref>։ Ռեփեր [[Քանյե Ուեսթ]]ը թվիթ է հրապարակել, որում հայտարարել է, որ աղոթելու է Հայաստանի համար<ref>{{cite web|title=Kanye West: Praying for Armenia|url=https://en.armradio.am/2020/09/29/kanye-west-praying-for-armenia/|access-date=October 14, 2020}}</ref>։ [[Սերժ Թանկյան]]ը 250 հազար դոլար է նվիրաբերել Հայաստան համահայկական հիմնադրամին, ինչպես նաև հոկտեմբերին մասնակցել է «Rock for Artsakh» («Ռոքն Արցախի համար») խորագրով առցանց բարեգործական համերգին<ref>{{cite web|title=Iconic musicians unite for Concert for Artsakh|url=https://www.globenewswire.com/news-release/2020/10/22/2112977/0/en/Iconic-musicians-unite-for-Concert-for-Artsakh|work=[[GlobeNewswire]]|date=22 October 2020|access-date=6 November 2020}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{cite web|title=Serj Tankian donates $250,000 to Hayastan All-Armenian Fund|url=https://en.armradio.am/2020/10/08/serj-tankian-donates-250000-to-hayastan-all-armenian-fund/|work=Public Radio of Armenia|date=8 October 2020|access-date=6 November 2020}}</ref>։ Հայ-ամերիկյան [[System of a Down]] ռոք խումբը 15 տարվա ընդմիջումից հետո (2005 թվականին ''Hypnotize'' թողարկումից հետո)<ref name="NME">{{cite web|title=System Of A Down share first new songs in 15 years, ‘Protect The Land’ and ‘Genocidal Humanoidz’|url=https://www.nme.com/news/music/system-of-a-down-share-first-new-songs-in-15-years-protect-the-land-and-genocidal-humanoidz-2810433|work=[[NME]]|date=6 November 2020|access-date=6 November 2020}}</ref> թողարկել է «[[Protect the Land]]» և «[[Genocidal Humanoidz]]» երգերը<ref name="loudwire">{{cite web|url=https://loudwire.com/system-of-a-down-protect-the-land-genocidal-humanoidz-lyrics-video/|title=System of a Down Release First New Music in 15 Years|work=[[Loudwire]]|date=6 November 2020|access-date=6 November 2020}}</ref><ref name="LP">{{cite web|url=https://store.systemofadown.com/protect-the-land-genocidal-humanoidz-7-vinyl-digital-bundle.html|title=System Of A Down Protect The Land / Genocidal Humanoidz - 7" Vinyl|work=systemofadown.com|date=6 November 2020|access-date=6 November 2020}}</ref>։ Նրանք սինգլներն օգտագործել են որպես Հայաստան համահայկական հիմնադրամին փոխանցումներ կատարելու կոչի և պատերազմի մասին իրազեկությունը բարձրացնելու նպատակով<ref>{{Cite web|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/system-of-a-down-new-songs-protect-the-land-genocidal-humanoidz-1085942/|title=Hear System of a Down’s First New Music in 15 Years, ‘Protect the Land’ and ‘Genocidal Humanoidz’|publisher=[[Rolling Stone]]|last=Grow|first=Kory|date=6 November 2020|accessdate=6 November 2020}}</ref>։ «[[Արսենալ (ֆուտբոլային ակումբ, Լոնդոն)|Արսենալ]]ի» ֆուտբոլիստ [[Մեսութ Օզիլ]]ը և երգիչ Սամի Յուսուֆը Թվիթերում կատարել են գրառում<ref>{{cite web |url=https://www.middleeastmonitor.com/20201014-arsenals-ozil-favors-azerbaijan-in-karabakh-dispute/|title=Arsenal's Ozil favours Azerbaijan in Karabakh dispute|access-date=October 14, 2020}}</ref><ref>{{cite web|title=Sami Yusuf expresses support to Azerbaijan|url=https://azertag.az/en/xeber/Sami_Yusuf_expresses_support_to_Azerbaijan-1599263|access-date=October 14, 2020}}</ref>, իսկ «[[Բարսելոնա ՖԱ|Բարսելոնայի]]» նախկին խաղացող [[Ռոնալդինյո|Ռոնալդինյոն]] հրապարակել է տեսաուղերձ՝ ի պաշտպանություն Ադրբեջանի<ref>{{Cite web |url=https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3326115.html |title=Ronaldinho films video message in support of Azerbaijan |date=29 October 2020 |access-date=29 October 2020 |agency=[[Trend News Agency]] |language=en }}</ref>։ Մի քանի թուրք հայտնի անձինք, այդ թվում՝ Սինան Աքչիլը<ref>{{Cite web|url=https://www.sabah.com.tr/magazin/2020/10/22/sinan-akcil-azeri-sarkici-saide-guliyeva-ile-duet-yapti|title=Sinan Akçıl, Azeri şarkıcı Saide Guliyeva ile düet yaptı|access-date=2020-10-28}}</ref>, Հադիսեն, Բերգյուզար Քորելը<ref>{{Cite web|url=https://www.habererk.com/magazin/hadise-ve-berguzar-korel-den-azerbaycan-a-destek-h135771.html|title=Hadise ve Bergüzar Korel'den Azerbaycan'a destek|access-date=2020-10-28}}</ref>, Ակուն Իլիչալին<ref>{{Cite web|url=https://www.gunboyugazetesi.com.tr/unlu-televizyoncu-acun-ilicalidan-azerbaycan-mesaji-65432h.htm|title=Ünlü televizyoncu Acun Ilıcalı'dan Azerbaycan mesajı|access-date=2020-10-28}}</ref>, Քենան Իմիրզալիօղլուն<ref>{{Cite web|url=https://www.takvim.com.tr/galeri/yasam/kim-milyoner-olmak-isterde-kenan-imirzalioglundan-gardas-azerbaycana-selam-kardeslerimize-selam-ve-sevgilerimizle|title=Kim Milyoner Olmak İster'de Kenan İmirzalıoğlu'ndan gardaş Azerbaycan'a selam: "Kardeşlerimize selam ve sevgilerimizle"|access-date=2020-10-28}}</ref>, [[Թարքան|Թարքանը]], [[Ջեմ Յըլմազ]]ը<ref>{{Cite web|url=https://www.ahaber.com.tr/magazin/2020/10/19/tarkan-ve-cem-yilmazdan-ermenistanin-katliamlarina-23-gun-sonra-tepki|title=Tarkan ve Cem Yılmaz’dan Ermenistan’ın katliamlarına 23 gün sonra tepki!.|access-date=2020-11-01}}</ref> նույնպես իրենց ցավակցությունն ու աջակցությունն են հայտնել Ադրբեջանին։ == Բողոքի ցույցեր== Սեպտեմբերի 27-ից բողոքի ցույցեր են սկսել ընդդեմ Թուրքիա և Ադրբեջանի ագրեսիայի [[ԱՄՆ]]-ում, [[Գերմանիա]]յում, [[Ֆրանսիա]]յում և այլ երկրներում<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30880304.html |title=Աշխարհի տարբեր երկրներում հայերը բողոքի ցույցեր են կազմակերպում՝ ընդդեմ Ադրբեջանի և Թուրքիայի |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === ԱՄՆ === Սեպտեմբերի 28-ին [[Գլենդել]] քաղաքում տեղի ունեցավ բազմամարդ բողոքի ցույց, որի ընթացքում հնչում էին «Artsakh is Armenia», «Հաղթելու ենք», «Stop the war Azerbaijan», «Hands off the Artsakh» վանկարկումները։ Բողոքի ցույցից հետո տեղի է ունեցել ավտոերթ<ref>{{Cite web |url=http://dx.doi.org/10.46991/afa/2020.16.1.157 |title=Globalization and Armenian Identity. Challenges and Integration (Armenia and Artsakh) |last=Gasparyan |first=Naira |date=2020-04-15 |pages=157–168 |doi=10.46991/afa/2020.16.1.157 |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հոկտեմբերի 3-ին և 4-ին հայերը փակել են [[Հոլիվուդ]]ի փողոցները՝ պահանջելով աջակցել խաղաղության հաստատմանը<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/606056.html |title=Լոս Անջելեսում հայերը կրկին փակել են գլխավոր 3 մայրուղիները (վիդեո) |website=news.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 4-ին բողոքի ցույց է տեղի ունեցել [[Ֆրեզնո (Կալիֆոռնիա)|Ֆրեզնո]] քաղաքի քաղաքապետարանի մոտ։ Ապա ցուցարարները երթով շարժվել են դեպի Ռիվեր Պարկ զբոսայգի<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/606103.html |title=Ֆրեզնոյում հայերը բողոքի ցույց են անցկացրել՝ ընդդեմ Ադրբեջանի |website=news.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 7-ին բողոքի ցույց է տեղի ունեցել [[Յուտա]]յում` [[Յուտայի համալսարան]]ի մոտ՝ կոչ անելով դադարեցնել Ադրբեջանին հատկացվող օգնությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/08/Յուտայի-հայ-համայնքը-ԱՄՆ-իշխանություններին-կոչ-է-անում-դադարեցնել-Ադրբեջանին-հատկացվող-օգնությունը/330634 |title=Յուտայի հայ համայնքը ԱՄՆ իշխանություններին կոչ է անում դադարեցնել Ադրբեջանին հատկացվող օգնությունը |website=www.1lurer.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 8-ին [[Սպիտակ տուն|Սպիտակ տան]] դիմաց ԱՄՆ-ի տարբեր քաղաքներից ժամանած հայերի մասնակցությամբ տեղի է ունեցել ցույց։ Ցույցի մասնակիցները պահանջում էին դադարեցնել Ադրբեջանին և Թուրքիային տրամադրվող զինամթերքի մատակարարումը<ref>{{Cite web |url=https://analitik.am/news/view/668912 |title=Հազարավոր ամերիկահայեր Սպիտակ Տան դիմաց Թրամփից պահանջում են դադարեցնել Ադրբեջանին և Թուրքիային տրամադրվող օգնությունը |website=Analitik.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ի երեկոյան [[Վաշինգտոն]]ում տեղի է ունեցել մոմավառություն ի հիշատակ պատերազմում զոհվածների<ref>{{Cite web |url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/10/10/23778/ |title=Մոմավառություն՝ Վաշինգտոնում․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ) |website=Մոմավառություն՝ Վաշինգտոնում․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ) |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Նույն օրը բողոքի ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Նյու Յորք]]ում<ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2020/10/10/1142235/ |title=Բողոքի քայլերթ Նյու Յորքում. «Էրդողանն ահաբեկիչ է», «Արցախը Հայաստան է» |last=says |first=Artur Lazarian |website=www.aravot.am |language=en-US |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 11-ին [[Լոս Անջելես]]ում տեղի է ունեցել բազմահազարանոց ցույց` ի աջակցություն Հայաստանի և Արցախի։ Ըստ տարբեր լրատվականների` մասնակիցների քանակը գերազանցել է 100 հազարը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888909.html |title=Լոս Անջելեսում բազմահազարանոց ցույց է անցկացվել` ի աջակցություն Արցախի |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 10-ին ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Բոստոն]]ում, որտեղ զորակցություն էին հայտնում Հայաստանին<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/381993 |title=Բողոքի ակցիա Բոստոնում՝ ի զորակցություն Հայաստանի և Արցախի (տեսանյութ) |website=A1Plus |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Նույն օրը ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Սան Ֆրանցիսկո]]յում։ Ցույցը տեղի է ունեցել [[Ոսկե դարպասներ (կամուրջ)|Ոսկե դարպասներ]] կամրջի մոտ՝ փակելով նրա երթևեկությունը<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/381899 |title=Բողոքի ակցիա Սան Ֆրանցիսկոյում |website=A1Plus |language=hy |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ === Ֆրանսիա === Հոկտեմբերի 5-ին հայազգի ցուցարարները մի քանի ժամով փակել էին [[Ֆրանսիա]]-[[Բելգիա]]-[[Լյուքսեմբուրգ]] միջպետական ճանապարհը՝ պահանջելով Արցախի ճանաչումը և դատապարտելով ադրբեջանաթուրքական ագրեսիան<ref>{{Cite web |url=https://hy.armradio.am/2020/10/06/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D5%B4%D5%AB-%D6%84%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D5%BE-%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D5%AC-%D5%A5%D5%B6-%D6%86%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1-%D5%A2/ |title=Հայերը մի քանի ժամով փակել են Ֆրանսիա-Բելգիա-Լյուքսեմբուրգ միջպետական ճանապարհը |date=2020-10-06}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ին Փարիզի կենտրոնում՝ [[Հաղթական կամար (Փարիզ)|Հաղթական կամարի]] մոտ, հայերը խաղաղ բողոքի ցույց են անցկացրել` ի աջակցություն Արցախի։ Փարիզի ոստիկանությունը մասնակիցներին ցրելու համար պղպեղի սփրեյ է կիրառել<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/world/20201010/24843026/parisi-kentronum-hayery-bazmamard-akciaen-irakanacrel.html |title=Փարիզի կենտրոնում հայերը բազմամարդ ակցիա են իրականացրել` ի աջակցություն Արցախի. տեսանյութ |date=2020-10-10 |website=Sputnik Armenian |pages=1–16 |language=hy |doi=10.32894/kujss.2019.15.2.1 |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Բողոքի ակցիա է տեղի ունեցել նաև Ֆրանսիայում Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց<ref>{{Cite web |url=https://livenews.am/press/2020/60614/10/15/17/ |title=Փարիզում հարյուրավոր հայեր բողոքի ակցիա են անցկացրել Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց (տեսանյութ) |date=2020-10-10 |website=Live News |language=ru-RU |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === Վրաստան === Սեպտեմբերի 29-ին [[Ջավախք]]ի հայ համայնքը փակել էր [[Կարծախ]] գյուղի մոտ գտնվող վրաց-թուրքական սահմանը՝ չթողելով ռազմամթերքի տեղափոխումը Թուրքիայից Ադրբեջան<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/30/Ջավախքի-հայերը-փակել-են-Վրաստան-Թուրքիա-միջպետական-ճանապարհը/397435 |title=Ջավախքի հայերը փակել են Վրաստան-Թուրքիա միջպետական ճանապարհը |website=www.civilnet.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հոկտեմբերի 1-ին Թբիլիսիի հայ համայնքը ակցիա է իրականացրել Թբիլիսիում, սկզբում վրացական «Mtavari archi» հեռուստեսության դիմաց՝ պահանջելով անկողմնակալ լուսաբանում, ապա շարժվել են դեպի Հայաստանի դեսպանատուն՝ աջակցություն հայտնելով Հայաստանին և Արցախին<ref>{{Cite web |url=https://www.panorama.am/am/news/2020/10/01/%D5%A9%D5%A2%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80-%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%A1/2372239 |title=Թբիլիսահայությունն ակցիա են իրականացրել |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հոկտեմբերի 6-ին Ախալքալաքում հայերը բազմամարդ ակցիա են անցկացրել՝ ի աջակցություն Արցախի<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/society/20201006/24787310/akhalqaaqum-5-6-hazar-hay-boxoqi-akcia-en-irakanacnum-i-ajakcutyun-arcakhi.html |title=Ախալքալաքում 5-6 հազար հայ ակցիա են իրականացնում` ի աջակցություն Արցախի |website=Sputnik Armenian |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === Գերմանիա === Սեպտեմբերի 30-ին [[Բեռլին]]ում՝ Գերմանիայի կանցլերի նստավայրի դիմաց, տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ի պաշտպանություն հայ ժողովրդի և Արցախի<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/605199.html |title=Հայերը Բեռլինում հանրահավաք են անցկացրել. Նամակ է հանձնվել Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելին |website=news.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Եվս մի ցույց տեղի է ունեցել հոկտեմբերի 10-ին [[Բեռլին]]ում։ Երթին մասնակցել են նաև այլազգի ներկայացուցիչներ<ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2020/10/10/1142179/ |title=Բողոքի ցույց Բեռլինում՝ ի պաշտպանություն Արցախի և Հայաստանի |website=www.aravot.am |language=en-US |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ === Հունաստան === Սեպտմբերի 30-ին [[Աթենք]]ում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ի աջակցությւոն Արցախի և Հայաստանի<ref>{{Cite web |url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/09/30/22369/ |title=ՀՅԴ երիտասարդական միության կազմակերպմամբ Բողոքի հանրահավաք՝ Աթենքում |website=ՀՅԴ երիտասարդական միության կազմակերպմամբ Բողոքի հանրահավաք՝ Աթենքում |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 3-ի երեկոյան [[Սալոնիկ]] քաղաքում հայերն ու հույները բողոքի ցույց են կազմակերպել՝ ի աջակցություն Հայաստանի<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/world/20201004/24750959/hunastan-hayer-huyner-xoshor-cuyc.html |title=Հունաստանում հույներն ու հայերը խոշոր ցույց են արել. տեսանյութ |website=Sputnik Armenian |language=hy |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ === Կանադա === Հոկտեմբերի 4-ին [[Մոնրեալ]] քաղաքում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց ընդդեմ Ադրբեջանի ագրեսիայի, որին մասնակցել են կանադացի պատգամավորներ<ref>{{Cite web |url=https://onnet.am/16525.html |title=Մոնրեալում հարյուրավոր հայեր բողոքի ցույց են անցկացրել ընդդեմ Ադրբեջանի․ ցույցին նաև կանադացի պատգամավոր է մասնակցել (լուսանկարներ) | Onnet.am |last=Avagyan |first=Lus |website=onnet.am |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ին [[Տորոնտո]] քաղաքում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց ընդդեմ Թուրքիայի։ Բողոքի ցույցի ընթացքում եղել է «Արցախը հայկական է», «Կանադայի մասնակցությամբ թուրքական դրոնները սպանում են քաղաքացիական անձանց» գրառմամբ պաստառներ<ref>{{Cite web |url=https://infocom.am/Article/38481 |title=Տորոնտոյում անցկացվում են Թուրքիայի և Ադրբեջանի ագրեսիան կանխելու պահանջով բողոքի ցույցեր |armenpress.am| |website=infocom.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ === Ավստրալիա === Հոկտեմբերի 6-ին [[Կանբերրա]] քաղաքի հայերը բողոքի ցույց էին իրականացրել Ադրբեջանի դեսպանատան դիմաց։ Նրանք կառավարությունից պահանջում էին դատապարտել Արցախում ադրբեջանա-թուրքական ագրեսիան<ref>{{Cite web |url=https://hy.armradio.am/2020/10/07/%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D5%AD%D5%A1%D5%AD%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A5%D5%B6-%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%AB/ |title=Աշխարհում հայերը խախտում են աշխարհի «լռությունը» |date=07/10/2020 |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ին ևս տեղի ունեցավ ցույց, որի ժամանակ ցուցարարները պառկել էին գետնին` պաստառները իրենց ձեռքին<ref>{{Cite web |url=https://armcool.ru/%D5%A1%D5%BE%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A1%D5%BA%D6%80%D5%B8%D5%B2-%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%AB-%D5%BA%D5%AB%D5%AF%D5%A5%D5%BF%D5%A8%E2%80%A4-%D5%BF/ |title=Ավստրալիայում ապրող հայերի պիկետը |date=2020-10-07 |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 15-ին [[Մելբուռն]]ի հունական թաղամասերում հայտնվել են պաստառներ` ի աջակցություն Արցախում խաղաղության հաստատման<ref>{{Cite web |url=https://greekcitytimes.com/2020/10/15/artsakh-is-armenia-solidarity-signs-begin-appearing-in-australias-most-greek-suburb/ |title="Artsakh Is Armenia": Solidarity Signs Begin Appearing In Australia's Most Greek Suburb |website=Greek City Times |language=en-US |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ === Ավստրիա === Հոկտեմբերի 9-ին [[Վիեննա]]յում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց` ի աջակցություն Արցախի, ընդդեմ թուրքական ագրեսիայի։ Բողոքի ակցիան սկսել է [[ԵԱՀԿ]] Մինսկի շենքի մոտից և շարունակվել նախագահի նստավայրի մոտ<ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2020/10/11/1142575/ |title=Վիեննայում և Բրատիսլավայում տեղի են ունեցել Արցախի և Հայաստանի դեմ սանձազերծած ագրեսիան դատապարտող բողոքի ցույցեր |website=www.aravot.am |language=en-US |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Ցույց է տեղի ունեցել նաև հոկտեմբերի 10-ի երեկոյան, որին մասնակցել են նաև այլազգի ներկայացուցիչներ<ref>{{Cite web |url=https://hraparak.am/post/9f2816509cd3ef80da8a52d4f10c6512 |title=Ավստրիայում հայ ցուցարարներին են միացել այլազգիները |last=Հակոբյան |first=Արեւիկ |date=2020-10-11 |website=ՀՐԱՊԱՐԱԿ |language=hy-AM |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ === Արգենտինա === Հոկտեմբերի 4-ին բողոքի ցույց է տեղի ունեցել [[Բուենոս Այրես]] քաղաքում՝ ի աջակցություն Արցախում խաղաղության հաստատման։ Ցույցը տեղի է ունեցել Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201004/24752376/boxoqi-akcianer-argentinayum-ev-braziliayum-hay-hamaynq-datapartum-e-adrbejani-qayler.html |title=Բողոքի ակցիաներ Արգենտինայում և Բրազիլիայում. հայ համայնքը դատապարտում է Ադրբեջանի քայլերը |website=Sputnik Armenian |language=hy |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 10-ին [[Բուենոս Այրես]]ում կրկին բողոքի ցոյց է տեղի ունեցել` ի աջակցություն Արցախի և Հայաստանի։ Տեղի է ունեցել երթ Ադրբեջանի դեսպանատնից դեպի Թուրքիայի դեսպանատուն<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/607357.html |title=Արգենտինայում հարյուրավոր հայեր անցկացրել են բողոքի ցույցեր՝ ի աջակցություն խաղաղության Լեռնային Ղարաբաղում |website=news.am |language=hy |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ === Բելգիա === Հոկտեմբերի 1-ին՝ 17։30-ից սկսած, ԵԽ գագաթնաժողովին զուգընթաց բողոքի ցույց է տեղի ունեցել [[Բրյուսել]]ի Շումանի հրապարարկում ընդդեմ թուրքական ագրեսիայի<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/605638.html |title=Բելգիայի հայերը Եվրոպային կոչ են անում գործել հանուն Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղության (ֆոտո) |website=news.am |language=hy |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 7-ին Բրյուսելում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց ընդդեմ Թուրքիայի և Ադրբեջանի ագրեսիայի<ref>{{Cite web |url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/10/07/23321/ |title=Բելգիայում հայ համայնքը բողոքի ցույց է կազմակերպել՝ ընդդեմ Արցախի և Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի և Թուրքիայի ագրեսիայի․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ) |website=Բելգիայում հայ համայնքը բողոքի ցույց է կազմակերպել՝ ընդդեմ Արցախի և Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի և Թուրքիայի ագրեսիայի․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ) |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ === Բրազիլիա === Հոկտեմբերի 3-ին Բրազիլիայում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201004/24752376/boxoqi-akcianer-argentinayum-ev-braziliayum-hay-hamaynq-datapartum-e-adrbejani-qayler.html |title=Բողոքի ակցիաներ Արգենտինայում և Բրազիլիայում. հայ համայնքը դատապարտում է Ադրբեջանի քայլերը |website=Sputnik Armenian |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ === Մեծ Բրիտանիա === Հոկտեմբերի 6-ին [[Օքսֆորդ]]ում <ref>{{cite web |url=https://twitter.com/agbu/status/1316710419638018048 |title=AGBU Twitter |work=Oxford University Armenian Society |publisher=[[AGBU]] |accessdate=2021-01-16 |quote=The Oxford University Armenian Society in the UK gathered to show support for Artsakh and Armenia and to stand against Azerbaijan and Turkish aggression }}</ref> և հոկտեմբերին 10-ին [[Լոնդոն]]ում՝ Մեծ Բրիտանիայի վարչապետի նստավայրի դիմաց<ref>{{Cite web |url=https://armenpress.am/arm/news/1031263.html |title=Լոնդոնում հայ համայնքը ցույց է անցկացրել Թուրքիային և Ադրբեջանին կանգնեցնելու պահանջով |website=armenpress.am |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/10/Հայերը-բողոքի-ակցիա-են-անցկացրել-Լոնդոնում/332661 |title=Հայերը բողոքի ակցիա են անցկացրել Լոնդոնում |website=www.1lurer.am |accessdate=2020-10-16}}</ref>, տեղի են ունեցել ցույցեր Թուրքիայի և Ադրբեջանի դեմ։ === Դանիա === Հոկտեմբերի 7-ին [[Կոպենհագեն]]ում տեղի է ունեցել ցույց՝ ի աջակցություն Հայաստանի և Արցախի<ref>{{Cite web |url=https://www.shantnews.am/news/view/778514.html |title=Կոպենհագենում հայ համայնքը ցույցի է դուրս եկել |last=News |first=Shant |date=2020-10-08 |website=ShantNews - Շանթ Հեռուստաընկերություն - Լուրեր - Shant TV Online |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ === Շվեդիա === Հոկտեմբերի 8-ին [[Ստոկհոլմ]]ում տեղի ունեցավ բողոքի ցույց՝ ի աջակցություն Հայաստանի և Արցախի ճանաչման, նաև Ադրբեջանի նկատմամբ պատժամիջոցների կիրառման պահանջով։ Ցույցը տեղի ունեցավ [[Շվեդիա]]յի խորհրդարանի դիմաց։ Այն արտոնված չի եղել, և ոստիկանները անընդհատ հորդորել են դադարեցնել ցույցը<ref>{{Cite web|url=https://www.aravot.am/2020/10/08/1141591/|title=Շվեդիայի հայերը բողոքի ցույց են նախաձեռնել Ստոկհոլմում (ֆոտոշարք եւ տեսանյութ)|website=www.aravot.am|language=en-US|accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Հոկտեմբերի 10-ին ևս ցույցեր տեղի ունեցան այս անգամ ոչ միայն [[Ստոկհոլմ]]ում, այլ նաև [[Գյոթեբորգ]]ում և [[Ուփսալա]]յում<ref>{{Cite web|url=https://www.aravot.am/2020/10/11/1142470/|title=Շվեդիայում շարունակվում են բողոքի ցույցերը՝ ընդդեմ թուրք-ադրբեջանական ագրեսիայի|website=www.aravot.am|language=en-US|accessdate=2020-10-16}}</ref>։ === Շվեյցարիա === Հոկտեմբերի 3-ին [[Բեռն]]ում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ի աջակցություն Արցախի և ընդդեմ Ադրբեջանի ագրեսիայի։ Հոկտեմբերի 8-ին ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Ցյուրիխ]]ում<ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2020/10/08/%D5%91%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB%D5%AD-%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6/2377704|title=Ցյուրիխում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ընդդեմ Ադրբեջանի|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=16/10/2020}}</ref>։ == Տես նաև == * [[Արցախյան ազատամարտ]] * [[Հայ-ադրբեջանական ռազմական բախում (հուլիս, 2020)]] * [[Մատաղիսի գրավում]] * [[Հադրութի գրավում]] * [[Շուշիի գրավում]] * [[Արցախում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020)]] * [[Հին Թաղերի և Խծաբերդի բռնազավթում]] * [[Քարվաճառի հանձնում]] * [[Քաշաթաղի շրջանի հանձնում]] * [[Ակնայի հանձնում]] * [[Ադրբեջանական զինուժի ներխուժումը Հայաստան]] == Նշումներ == {{Ծանցանկ|group=Ն}} == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ2}} {{Արցախում տեղի ունեցած պատերազմներ}} [[Կատեգորիա:Հայ-ադրբեջանական զինված ընդհարումներ]] [[Կատեգորիա:2020 Արցախում]] [[Կատեգորիա:Արցախի ճակատամարտեր]] [[Կատեգորիա:Ադրբեջանի ճակատամարտեր]] [[Կատեգորիա:44-օրյա պատերազմ| ]] psnsrk6ajj51xt56bysnf408pyociym 8485912 8485910 2022-08-09T11:44:00Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ռազմական հակամարտություն |հակամարտություն = 44-օրյա պատերազմ |մաս = [[Արցախյան հակամարտություն]] |վերնագիր = Ժամացույցի սլաքի ուղղությամբ՝ ճակատամարտ հարավային ճակատում, ոչնչացված մեքենա Ստեփանակերտում, Գանձակ քաղաքը հրթիռային հարվածից հետո, հայկական ցույցեր Բարսելոնայում, հայկական հրետանավորի կրակը |թվական = [[Սեպտեմբերի 27|27 սեպտեմբեր]] - [[Նոյեմբերի 9|9 նոյեմբերի]] [[2020]] |պատճառ = [[Արցախյան ազատամարտ]] |վայր = [[Արցախյան շփման գիծ]], [[Հայ-ադրբեջանական շփման գիծ]] |հակառակորդ1 = {{Դրոշավորում|Արցախ}} <br> {{Դրոշավորում|Հայաստան}} <!--* ''Զենքի մատակարարում'' :{{դրոշավորում|Ռուսաստան}}<ref>https://www.aljazeera.com/news/2020/10/19/is-russia-reduced-to-a-secondary-role-in-nagorno-karabakh</ref>--> |հակառակորդ2 = {{Դրոշավորում|Ադրբեջան}}<br/>[[Պատկեր:Flag of Turkey.svg|20px]] [[Թուրքիա]]<ref>{{cite web |last1=Kofman |first1=Michael |title=Armenia-Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict |url=https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |website=Russia Matters |publisher=[[Belfer Center for Science and International Affairs]] |archiveurl=https://archive.today/20201003115234/https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |archivedate=3 October 2020 |date=2 October 2020 |quote=Turkey has publicly, and militarily, backed Azerbaijan in this conflict.... |accessdate=4 October 2020 |dead-url=no }}</ref><ref>{{cite news |last1=Jones |first1=Dorian |title=Turkey Vows Support for Azerbaijan in Escalating Nagorno-Karabakh Conflict |url=https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict |work=[[Voice of America]] |date=28 September 2020 |archiveurl=https://archive.today/20200930203704/https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict |archivedate=30 September 2020 |quote="Turkey is already supporting Azerbaijan militarily, through technical assistance through arms sales, providing critical military support, especially in terms of armed drones and technical expertise," said Turkish analyst Ilhan Uzgel. |access-date=4 October 2020 |dead-url=no }}</ref><br/>[[Պատկեր:Flag of Syria 2011, observed.svg|20px]] Սիրիայի ազգային բանակ<ref name="SOHR1">{{Cite web |url=https://www.syriahr.com/en/186036/ |title=Syrian rebel fighters prepare to deploy to Azerbaijan in sign of Turkey’s ambition}}</ref><br> <!--* ''Զենքի մատակարարում'' :{{դրոշավորում|Իսրայել}}<ref>{{cite news |last1=Ravid |first1=Barak |title=Azerbaijan using Israeli "kamikaze drones" in Nagorno-Karabakh clashes |url=https://www.axios.com/israel-kamikaze-drones-nagorno-karabakh-azerbaijan-d3ebfd39-2cf8-4bf6-a788-b24d80a8569f.html |work=[[Axios (website)|Axios]] |date=30 September 2020 |archiveurl=https://archive.vn/WfHt1 |archivedate=30 September 2020}}</ref><ref>{{cite news |title=Azerbaijani official says military using Israeli-made drones in war with Armenia |url=https://www.i24news.tv/en/news/israel/diplomacy-defense/1601485300-azerbaijani-official-says-military-using-israeli-made-drones-in-war-with-armenia |agency=[[i24 News]] |date=30 September 2020 |archiveurl=https://archive.vn/bTCEq |archivedate=30 September 2020}}</ref><ref>{{cite news |title=Israel sending weapons to Azerbaijan as fight with Armenia rages on: Sources |url=https://english.alarabiya.net/en/News/world/2020/10/01/Israel-sending-weapons-to-Azerbaijan-as-fight-with-Armenia-rages-on-Sources |agency=[[Al Arabiya]] |date=30 September 2020 |archiveurl=https://archive.vn/L8TSF |archivedate=3 October 2020 |quote=...a US intelligence source told Al Arabiya English that Israel was sending planes full of weapons to Azerbaijan.}}</ref>--> |ուժեր1 = [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ]] <br> [[Հայաստանի զինված ուժեր]] |ուժեր2 = [[Պատկեր:Azerbaijani Armed Forces logo.svg|20px]] [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]] <br> [[Պատկեր:Azerbaijan Border Guards Standard (Reverse).svg|20px]] [[Ադրբեջանի պետական սահմանապահ ծառայություն|Ադրբեջանի սահմանապահ զորքեր]] ---- ''Պնդումներ'' <br/>{{Դրոշ|Թուրքիա}} [[Թուրքիայի զինված ուժեր]] * [[Պատկեր:Flag of Turkish Air Force Command.svg|20px]] [[Թուրքիայի ռազմաօդային ուժեր]]<br> [[Պատկեր:Flag of Syria 2011, observed.svg|20px]] Սիրիայի ազգային բանակ * Բանակային երկրորդ լեգիոն ** [[Պատկեր:Logo of the Hamza Division.jpg|20px]] [[Ալ Համզա դիվիզիա]] ** [[Պատկեր:Sultan Murat Tümeni Flag.svg|20px]] [[Սուլթան Մուրադ դիվիզիա]] ---- |ուժեր3 = |ուժեր4 = |արդյունք = Ադրբեջանի հաղթանակ<ref>{{cite web|url=https://www.ft.com/content/bfb04708-3f6c-4659-b6ed-9ec7b01e75f4|title=Azerbaijan and Armenia agree full ceasefire in Nagorno-Karabakh|date=10 November 2020|publisher=[[Financial Times]]|quote=Agreement is seen as victory for Baku and will be monitored by Russian forces}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54882564|title=Armenia, Azerbaijan and Russia sign Nagorno-Karabakh peace deal|date=10 November 2020|publisher=[[BBC]]|quote=The BBC's Orla Guerin in Baku says that, overall, the deal should be read as a victory for Azerbaijan and a defeat for Armenia.}}</ref> * [[Լեռնային Ղարաբաղում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020 թվականի նոյեմբերի 10)]] * Ադրբեջանը իրեն է պահում տարածքային ձեռքբերումները և ստանում է Նախիջևանի հետ կապող ճանապարհ։ * Ռուսական խաղաղապահ ուժերի մուտքը տարածաշրջան * [[Բողոքի ցույցեր ընդդեմ Նիկոլ Փաշինյանի]] |փոփոխություններ = |կորուստներ1 = Հայկական աղբյուրներ՝ * 3700+ զոհված զինծառայող, * 250+ գերեվարված զինծառայող<ref>{{Cite web |url=https://civic.am/politics/armenia/10960--250-104.html |title=Հայաստանը ՄԻԵԴ է դիմել 250 հայ գերիների փաստով, որոնցից մինչ այժմ վերադարձվել են 104-ը, ևս 2-ը՝ սպանված}}</ref>, *ավելի քան 31 սպանված (քաղաքացիական)<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30890828.html |title=Ռազմական գործողությունների հետևանքով հայկական կողմն ունի 532 զոհ}}</ref>, * 1 խոցված [[Սու-25]]<ref>{{Cite web |url=https://iravaban.net/291419.html |title=Մարտերի ընթացքում նահատակվել են ևս 15 զինծառայող․ ՊԲ-ն հրապարակել է զոհերի անունները}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/122094 |title=Եվս 28 զոհ․ հրապարակվել են նրանց անունները}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://nkrmil.am/news/view/2923 |title=Զոհերի թիվն ավելացավ ևս 26–ով. Արցախի ՊՆ–ն}}</ref> *մոտ 120 վիրավոր<ref>{{Cite web |url=https://www.24news.am/news/124448 |title=Նախնական տվյալներով՝ Արցախի Զինված ուժերում կա 16 զոհ, հարյուրից ավելի վիրավոր}}</ref> * Վնասված քաղաքացիական օբյեկտներ, դպրոցներ ---- Ադրբեջանական պնդումներ՝ * 2500+ զոհ * 12 «Օսա» հակաօդային պաշտպանության զենիթահրթիռային համակարգ |կորուստներ2 = Հայկական աղբյուրներ՝ * 7630 զոհ * 4 ՏՈՍ, * 580 զրահատեխնիկա, * 23 ինքնաթիռ, * 16 ուղղաթիռ * 202 ԱԹՍ ---- Ադրբեջանական պնդումներ՝ * 2783 զոհ և 1245 վիրավոր * 5 քաղաքացիական զոհ, * 19 քաղաքացիական վիրավոր, * 1 խոցված ուղղաթիռ |կորուստներ3 = |կորուստներ4 = |հրամանատար1 = {{plainlist| * {{Դրոշ|Արցախ}} [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյան]] * {{Դրոշ|Արցախ}} [[Ջալալ Հարությունյան]]{{WIA}}<ref name=jalal>{{cite web|url=https://en.armradio.am/2020/10/27/jalal-harutyunyan-wounded-mikael-arzumanyan-appointed-artsakh-defense-minister|title=Jalal Harutyunyan wounded, Mikael Arzumanyan appointed Artsakh Defense Minister|date=2020-10-27}}</ref> * {{Դրոշ|Արցախ}} [[Միքայել Արզումանյան]]<ref name=jalal/> * {{Դրոշ|Արցախ}} [[Արթուր Սարգսյան (ռազմական գործիչ)|Արթուր Սարգսյան]]{{KIA}}<ref>{{cite web|url=https://news.am/eng/news/611128.html|title=Artsakh Defense Army deputy commander killed|date=2020-11-02}}</ref> * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Նիկոլ Փաշինյան]] * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Դավիթ Տոնոյան]] * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Օնիկ Գասպարյան]] * {{Դրոշ|Հայաստան}} [[Տիրան Խաչատրյան]]<ref>{{cite web|url=https://en.armradio.am/2020/10/22/tiran-khachatryan-national-hero-of-the-republic-of-armenia/|title=Tiran Khachatryan – National Hero of the Republic of Armenia|date=2020-10-22|website=armradio.am|publisher=Public Radio of Armenia}}</ref> }} |հրամանատար2 = {{plainlist| * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Իլհամ Ալիև]] * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Զաքիր Հասանով]] * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Մայիս Բարխուդարով]]<ref>{{cite web|url=https://mod.gov.az/en/news/major-general-mayis-barkhudarov-we-will-fight-to-destroy-the-enemy-completely-32376.html|title=Major General Mayis Barkhudarov: "We will fight to destroy the enemy completely|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008052224/https://mod.gov.az/en/news/major-general-mayis-barkhudarov-we-will-fight-to-destroy-the-enemy-completely-32376.html|archive-date=2020-10-08|date=2020-09-28|publisher=Azerbaijani Ministry of Defence}}</ref> * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Հիքմեթ Միրզաև]]<ref>{{cite web|url=https://en.president.az/articles/41714|title=Release of the Press Service of the President|website=president.az|publisher=Official website of the President of Azerbaijan|date=2020-10-04|access-date=2020-10-07|archive-date=2020-10-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009090742/https://en.president.az/articles/41714|url-status=live}}</ref> * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Հիքմեթ Հասանով]]<ref>{{cite web|url=https://apa.az/en/domestic-news/President-Ilham-Aliyev-congratulates-1st-Army-Corps-Commander-Hikmet-Hasanov-on-liberation-of-Madagiz-from-occupation-331987|title=President Ilham Aliyev congratulates 1st Army Corps Commander Hikmet Hasanov on liberation of Madagiz from occupation|website=apa.az|date=2020-10-03|access-date=2020-10-03|quote=President Ilham Aliyev has congratulated 1st Army Corps Commander Hikmet Hasanov on liberation of Madagiz, APA reports.}}</ref> * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Էլչին Գուլիև]]<ref name="azesbs">{{cite web|url=https://azertag.az/en/xeber/1617731|title=Release of the Press Service of the President|agency=Azerbaijan State News Agency|date=2020-10-19|access-date=2020-10-20|quote=Commander-in-Chief of the Armed Forces of the Republic of Azerbaijan, President Ilham Aliyev congratulated Chief of the State Border Service (SBS), Colonel General Elchin Guliyev on raising the Azerbaijani flag over the Khudafarin bridge, liberating several residential settlements with the participation of the SBS, and instructed to convey his congratulations to all personnel. Colonel General Elchin Guliyev reported that the State Border Service personnel will continue to decently fulfill all the tasks set by the Commander-in-Chief.}}</ref> }} * {{Դրոշ|Թուրքիա}} Բահթիյար Էրսայ<ref group="Ն">Բահթիյար Էրսայը հայ-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ եղել է Թուրքիայի Հանրապետության ցամաքային զորքերի օպերատիվ կառավարման պետը գեներալ-մայոր կոչումով։</ref><ref name="Արցախի վրա հարձակումը գլխավորած թուրք գեներալները">[https://hetq.am/hy/article/124296 «Արցախի վրա հարձակումը գլխավորած թուրք գեներալները. «Взгляд»-ի հետաքննությունը» հոդված hetq.am լրատվական կայքում,] [https://web.archive.org/web/20220314082359/https://hetq.am/hy/article/124296 ''(արխիվացված 14․03․2022թ․)'']։</ref> * {{Դրոշ|Թուրքիա}} Շերեֆ Օնգայ<ref group="Ն">Շերեֆ Օնգայը հայ-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ եղել է Թուրքիայի Հանրապետության ցամաքային զորքերի 3-րդ բանակի հրամանատարը գեներալ-լեյտենանտ կոչումով։</ref><ref name="Արցախի վրա հարձակումը գլխավորած թուրք գեներալները"/> * {{Դրոշ|Թուրքիա}} Գյոքսել Քահյան<ref group="Ն">Գյոքսել Քահյանը հայ-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ եղել է Թուրքիայի Հանրապետության ռազմաօդային ուժերի մատակարարման և տեխնիկական սպասարկման 1-ին կենտրոնի պետ, գեներալ-մայոր կոչումով։</ref><ref name="Արցախի վրա հարձակումը գլխավորած թուրք գեներալները"/> |ընդհանուր կորուստներ = |ծանոթագրություն = |image=[[Պատկեր:2020 Karabakh conflict collage.jpg|կենտրոն|300px]] |territory=[[File: QarabaghWarMap(2020).svg |250px|]]}} '''44-օրյա պատերազմ''' (նաև՝ '''Հայ-ադրբեջանական պատերազմ''', '''Արցախյան երկրորդ պատերազմ'''<ref>{{Cite web|url=https://www.primeminister.am/hy/interviews-and-press-conferences/item/2021/01/04/Nikol-Pashinyan-04-01/|title=44-օրյա պատերազմի ծագումը. վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հոդվածը|website=www.primeminister.am|language=hy|accessdate=2021-04-18}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/473410/44-օրյա-աղետի-պատասխանատուները/|title=44-օրյա աղետի պատասխանատուները|date=2021-01-14|website=CIVILNET|accessdate=2021-04-18}}</ref>), պատերազմ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] և [[Ադրբեջան|Ադրբեջանի Հանրապետության]] միջև, որը սկսվել է սեպտեմբերի 27-ին Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիայով և ավարտվել նոյեմբերի 9-ին Արցախի կապիտուլացիոն համաձայնագրով։ Արցախի Հանրապետությանը ռազմական աջակցություն է ցուցաբերել Հայաստանը, Ադրբեջանին՝ Թուրքիան։ Պատերազմը 1988 թվականին սկսված [[Արցախյան հակամարտություն|արցախյան հակամարտության]] վերջին էսկալացիան է, և ամենաարյունալին՝ [[Արցախյան ազատամարտ|առաջին պատերազմից]] հետո։ Մարտական գործողությունները ընթացել են արցախա-ադրբեջանական շփման գծի ողջ երկայնքով, ինչպես նաև հայ-ադրբեջանական շփման գծի որոշ հատվածներում<ref name="hraparak.am Վարդենիս, կրակոցներ">[https://hraparak.am/post/c5e6603a91ee9c7237510bfc826ca4fb «Վարդենիսի ուղղությամբ ևս կրակոցներ են եղել»] ([https://web.archive.org/web/20200927104149/https://hraparak.am/post/c5e6603a91ee9c7237510bfc826ca4fb արխիվացված])</ref>։ Մարտական գործողություններն սկսվել են սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան ժամը 07:10<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/27/%D5%87%D6%83%D5%B4%D5%A1%D5%B6-%D5%A3%D5%AE%D5%AB-%D5%B8%D5%B2%D5%BB-%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D6%84%D5%B8%D5%BE-%D5%A9%D5%B7%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B6-%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE-%D5%B0%D6%80%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%A7-%D5%BD%D5%AF%D5%BD%D5%A5%D5%AC/396226 |title=Շփման գծի ողջ երկայնքով Ադրբեջանը ակտիվ հրետակոծություն է սկսել, հրետակոծվում է նաև Ստեփանակերտը |accessdate=2020-09-27 |archive-date=2022-02-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220211103351/https://www.civilnet.am/news/375710/%d5%b7%d6%83%d5%b4%d5%a1%d5%b6-%d5%a3%d5%ae%d5%ab-%d5%b8%d5%b2%d5%bb-%d5%a5%d6%80%d5%af%d5%a1%d5%b5%d5%b6%d6%84%d5%b8%d5%be-%d5%a1%d5%a4%d6%80%d5%a2%d5%a5%d5%bb%d5%a1%d5%b6%d5%a8-%d5%a1%d5%af%d5%bf%d5%ab%d5%be-%d5%b0%d6%80%d5%a5%d5%bf%d5%a1%d5%af%d5%b8%d5%ae%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6-%d5%a7-%d5%bd%d5%af%d5%bd%d5%a5%d5%ac-%d5%b0%d6%80%d5%a5%d5%bf%d5%a1%d5%af%d5%b8%d5%ae%d5%be%d5%b8%d6%82%d5%b4-%d5%a7-%d5%b6%d5%a1%d6%87-%d5%bd%d5%bf%d5%a5%d6%83%d5%a1%d5%b6%d5%a1%d5%af%d5%a5%d6%80%d5%bf%d5%a8/ |dead-url=yes }}</ref>։ Ի պատասխան պատերազմի՝ Հայաստանում և Արցախում հայտարարվել է [[ռազմական դրություն]] և ընդհանուր զորահավաք։ Ադրբեջանի որոշ շրջաններում սկզբում հայտարարվել է ռազմական դրություն և [[պարետային ժամ]], ապա ընդհանուր զորահավաք։ 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ին կնքվեց [[Լեռնային Ղարաբաղում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020 թվականի նոյեմբերի 10)|խաղաղության պայմանագիր]], ըստ որի Արցախի հանրապետության տարածքի մեծ մասը հանձնվում է Ադրբեջանի վերահսկողության տակ՝ [[ԼՂԻՄ]]-ի տարածքից դուրս բոլոր շրջանները բացառությամբ [[Լաչինի մարդասիրական միջանցք|Լաչինի միջանցքը]], [[Շուշի]] քաղաքը, [[Հադրութի շրջան (ԼՂԻՄ)|Հադրութի շրջանի]], [[Ասկերանի շրջան|Ասկերանի]] և [[Մարտունու շրջան (Արցախ)|Մարտունու շրջանի]] որոշ գյուղեր, իսկ ԼՂՀ սահմանները պահպանում են ռուս սահմանապահները։ Պատերազմը նշանակալի դարձավ ԱԹՍ-ների, նորագույն տեխնիկայի և ծանր հրետանու լայնամասշտաբ ռազմական օգտագործմամբ և ինֆորմացիոն դաշտում պաշտոնական հակամարտությամբ՝ հանդես գալով ժամանակակից պատերազմի օրինակ։ Ըստ Հայաստանի ՊՆ ներկայացուցիչ [[Արծրուն Հովհաննիսյան]]ի՝ ռազմական գործողությունների ինտենսիվությամբ և տեխնիկայի օգտագործման ծավալով պատերազմը համեմատելի է [[Իրաքի պատերազմ|2003թ․ Իրաքյան պատերազմի]] հետ՝ ԱՄՆ-ի և Իրաքի միջև<ref>{{Cite web|url=https://www.1in.am/2840214.html|title=Սա աննախադեպ ծանր պատերազմ է. Արծրուն Հովհաննիսյան (տեսանյութ)|last=Technologies|first=Peyotto|website=1in.am|accessdate=2020-10-20}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=PUXH_-weh6M|title=|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Բազմաթիվ երկրներ և միջազգային կառույցներ խստորեն դատապարտել են հակամարտությունը՝ երկու կողմերին կոչ անելով անհապաղ դադարեցնել կրակը և վերսկսել կառուցողական բանակցությունները<ref name="f24_300920">{{Cite web|date=2020-09-30|title=UN Security Council calls for immediate end to fighting in Nagorno-Karabakh|url=https://www.france24.com/en/20200930-un-security-council-calls-for-immediate-end-to-fighting-in-nagorno-karabakh|access-date=2020-09-30|agency=Associated Press|website=France 24|language=en|archive-date=9 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009133111/https://www.france24.com/en/20200930-un-security-council-calls-for-immediate-end-to-fighting-in-nagorno-karabakh|url-status=live}}</ref>։ Միջազգային վերլուծաբանները համակարծիք են, որ մարտերը սկսվել են ադրբեջանական գրոհով<ref name="russiamatters01">{{cite web |last1=Kofman |first1=Michael |title=Armenia–Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict |url=https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |website=Russia Matters |publisher=[[Belfer Center for Science and International Affairs]] |archiveurl=https://archive.today/20201003115234/https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |archivedate=3 October 2020 |date=2 October 2020 |quote=On Sept. 27, Azerbaijan launched a military offensive, resulting in fighting that spans much of the line of contact in the breakaway region of Nagorno-Karabakh... |accessdate=4 October 2020 |dead-url=no }}</ref><ref name="eurasianet_290920">{{Cite web|last1=Kucera|first1=Joshua|date=29 September 2020|title=As fighting rages, what is Azerbaijan's goal?|url=https://eurasianet.org/as-fighting-rages-what-is-azerbaijans-goal|accessdate=29 September 2020|website=EurasiaNet|quote=The Azerbaijani offensive against Armenian forces is its most ambitious since the war between the two sides formally ended in 1994.|archive-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004115811/https://eurasianet.org/as-fighting-rages-what-is-azerbaijans-goal|url-status=live}}</ref>, և հարձակման առաջնային նպատակն է եղել գրավել Լեռնային Ղարաբաղի հարավային շրջանները, որոնք ավելի քիչ լեռնային են, և հետևաբար ավելի հեշտ է գրավել, քան շրջանի առավել ամրացված ներքին հատվածը<ref name="fp_280920">{{cite news|last=Palmer|first=James|date=28 September 2020|title=Why Are Armenia and Azerbaijan Heading to War?|work=Foreign Policy|url=https://foreignpolicy.com/2020/09/28/why-are-armenia-azerbaijan-heading-to-war-nagorno-karabakh/|access-date=29 September 2020|archive-date=28 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200928222614/https://foreignpolicy.com/2020/09/28/why-are-armenia-azerbaijan-heading-to-war-nagorno-karabakh/|url-status=live}}</ref>։ [[Թուրքիա]]ն բացահայտ ռազմական աջակցություն է ցուցաբերում Ադրբեջանին<ref name="russiamatters02">{{cite web|url=https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict|title=Armenia–Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict|last1=Kofman|first1=Michael|date=2 October 2020|website=Russia Matters|publisher=[[Belfer Center for Science and International Affairs]]|archiveurl=https://archive.today/20201003115234/https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict|archivedate=3 October 2020|quote=On Sept. 27, Azerbaijan launched a military offensive, resulting in fighting that spans much of the line of contact in the breakaway region of Nagorno-Karabakh...|accessdate=4 October 2020|dead-url=no}}</ref><ref name="voa28sep">{{cite news|last1=Jones|first1=Dorian|title=Turkey Vows Support for Azerbaijan in Escalating Nagorno-Karabakh Conflict|url=https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict|work=[[Voice of America]]|date=28 September 2020|archiveurl=https://archive.today/20200930203704/https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict|archivedate=30 September 2020|quote={{-'}}Turkey is already supporting Azerbaijan militarily, through technical assistance through arms sales, providing critical military support, especially in terms of armed drones and technical expertise', said Turkish analyst Ilhan Uzgel.|access-date=4 October 2020|dead-url=no}}</ref>։ Ենթադրվում է, որ Ադրբեջանին աջակցելով Թուրքիան նպատակ ունի ինչպես կոնֆլիկտում ամրապնդել Ադրբեջանի դիրքերը, այնպես էլ տարածաշրջանում թուլացնել Ռուսաստանի ազդեցությունը<ref name="russiamatters01" />։ == Նախապատմություն == {{Հիմնական|Արցախյան հակամարտություն|Արցախյան պատերազմ}} Հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը շուրջ մեկդարյա պատմություն ունի։ 1988 թվականին ակտիվացավ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը, որի գագաթնակետը Արցախյան պատերազմն էր։ 1994 թվականին՝ հակամարտող կողմերի միջև ստորագրված հրադադարից հետո, տարբեր տարիներին տեղի են ունեցել տարբեր տեսակի և ձևի զինված ընդհարումներ։ Առանձնանում է հատկապես [[Քառօրյա պատերազմ|ապրիլյան պատերազմը]]։ 2020 թ․ հուլիսին սկսվեցին բախումներ Հայաստանի և Ադրբեջանի զինված ուժերի միջև Տավուշի շրջանում, որի ավարտից հետո Ադրբեջանը սկսեց պատրաստվել լայնածավալ պատերազմի։ Պատերազմից մեկ ամիս առաջ՝ հուլիսի վերջից մինչև օգոստոսի 10-ը Նախիջևանում և Բաքվում կայացել են թուրք-ադրբեջանական համատեղ զորավարժություններ, որից հետո թուրք հրամանատարները, հրահանգիչները և F-35-ները մնացել են Ադրբեջանում։ Սեպտեմբերի 22-ից Ադրբեջանում առգրավել կամ հաշվառել են անձնական գույք հանդիսացող պիկապ մեքենաներ՝ պատճառաբանելով, որ այն բանակի կարիքների համար է<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30854464.html |title=Ադրբեջանում բանակի կարիքների համար առգրավում են քաղաքացիների պիկապ մեքենաները |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Ըստ Սիրիայի մարդու իրավունքներին հետևող կազմակերպության սեպտեմբերի 24-ի տարածած հաղորդագրության Թուրքիայի կառավարությունը Սիրիայի հյուսիսից Ադրբեջան է տեղափոխում [[Սուլթան Մուրադ դիվիզիա|Սուլթան Մուրադ]] և Ալ Համզա դիվիզիաների 300 վարձկանների<ref>{{Cite web |url=https://www.syriahr.com/en/185411/ |title=Turkish-backed mercenaries | Turkey sends over 300 fighters to Azerbaijan • The Syrian Observatory For Human Rights |date=2020-09-24 |website=The Syrian Observatory For Human Rights |language=en-US |accessdate=2020-10-08}}</ref>։Պատերազմը սկսելուց մեկ օր առաջ ԱՄՆ-ն իր քաղաքացիներին կոչ արեց լարվածության սրացման և վերջին բախումների պատճառով հեռու մնալ հայ-ադրբեջանկան սահմանին մոտ գտնվելուց<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30859049.html |title=ԱՄՆ հորդորում է իր քաղաքացիներին հեռու մնալ հայ-ադրբեջանական սահմանամերձ շրջաններից |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ == Իրադարձությունների ժամանակագրություն == === Սեպտեմբերի 27 === Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի քարտուղարի՝ առավոտյան սկսված ռազմական գործողությունների արդյունքում Ադրբեջանի զինված ուժերը հրետակոծում են նաև խաղաղ բնակավայրերը, այդ թվում` մայրաքաղաք [[Ստեփանակերտ]]ը<ref>{{Cite web |url=https://www.panarmenian.net/arm/news/285524/ |title=Արցախի նախագահի խոսնակ. Հակառակորդը հրետակոծում է նաև Ստեփանակերտը }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30860180.html |title=Հրետակոծվում են Արցախի խաղաղ բնակավայրերը, այդ թվում` Ստեփանակերտը. Վահրամ Պողոսյան }}</ref>։ Ստեփանակարտում հայտարարվել է օդային տագնապ։ Ըստ ՀՀ ՊՆ խոսնակի՝ հայկական կողմը խոցել է ադրբեջանական երկու ուղղաթիռ և երեք [[ԱԹՍ]]<ref>{{Cite web |url=https://artsakhpress.am/arm/news/132927/ |title=Հայկական կողմը խոցել է հակառակորդի երկու ուղղաթիռ և երեք ԱԹՍ. Մարտերը շարունակվում են. ՀՀ ՊՆ խոսնակ }}</ref>, Ադրբեջանը ունեցել է նաև մարդկային և տեխնիկական կորուստներ, մասնավորապես 3 տանկի կորուստ<ref>{{Cite web |url=https://www.aysor.am/am/news/2020/09/27/%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%80%D5%A4-%D5%8A%D4%B2-%D5%AF%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF/1746409 |title=Հակառակորդը կրել է մարդկային և տեխնիկայի կորուստներ, մասնավորապես՝ երեք տանկ. ՊՆ}}</ref>։ ԱՀ ՊՆ, ՊԲ հրամանատար [[Ջալալ Հարությունյան]]ը հանդես է եկել մարտակոչով<ref>{{Cite web |url=http://www.nkrmil.am/news/view/2905 |title=ԱՀ ՊՆ, ՊԲ հրամանատար, գեներալ-մայոր Ջալալ Հարությունյանի մարտակոչը}}</ref>։ Ըստ Արցախի Մարդու իրավունքների պաշտպանի՝ Ադրբեջանի հարձակման հետևանքով Արցախի քաղաքացիական բնակչության շրջանում կան կորուստներ<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/121974 |title=Արցախը քաղաքացիական բնակչության շրջանում կորուստներ ունի․ ՄԻՊ}}</ref>։ Մարտունու շրջանում երկու անձ է զոհվել՝ մեկ կին ու մեկ երեխա, կա երկու վիրավոր։ Արցախի նախագահ [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյանը]] երկրի տարածքում հայտարարել է ռազմական դրություն և համատարած զորահավաք<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/09/27/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AC-%D5%A5%D5%B4-%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE-%D5%A6%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84-18-%D5%AB%D6%81-%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B1%D6%80-%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%AD%D5%B4%D5%A2%D5%AB-%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80-%D4%B1%D5%80-%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0/319457 |title=Հայտարարել եմ ռազմական դրություն և համատարած զորահավաք 18-ից բարձր տարիքային խմբի համար. ԱՀ նախագահ}}</ref>։ [[Հայաստան]]ի վարչապետ [[Նիկոլ Փաշինյան]]ը հայտնել է երկրում ռազմական դրության և ընդհանուր զորահավաք հայտարարելու մասին<ref>{{Cite web |url=https://www.tert.am/am/news/2020/09/27/arm/3406962 |title=Հայաստանի Հանրապետությունում հայտարարվում է ռազմական դրություն և ընդհանուր զորահավաք. վարչապետ |website=www.tert.am |accessdate=2020-09-27 |archive-date=2022-02-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220211193948/https://www.tert.am/am/news/2020/09/27/arm/3406962 |dead-url=yes }}</ref>։ Ըստ տեղեկատվական փորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանի՝ Ադրբեջանում արգելափակվել են գրեթե բոլոր սոցիալական մեդիաները. Facebook, Youtube, Whatsapp, TikTok, աշխատում է միայն Twitter-ը<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/09/27/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%BE%D5%A5%D5%AC-%D5%A5%D5%B6-%D5%A3%D6%80%D5%A5%D5%A9%D5%A5-%D5%A2%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D6%80-%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8-Facebook-Youtube-Whatsapp-TikTok-%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF/319320 |title=Ադրբեջանում արգելափակվել են գրեթե բոլոր սոցիալական մեդիաները. Facebook, Youtube, Whatsapp, TikTok, աշխատում է միայն Twitter}}</ref>։ Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը մամլո ասուլիսի ժամանակ հայտնել է, որ Արցախի դեմ լայնածավալ պատերազմում Ադրբեջանի հետ կռվում է նաև Թուրքիան, որը ներկայացված է մեծաքանակ ռազմական տեխնիկայով, օդուժով և վարձկան զինվորներով<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/380075 |title=Մեզ հետ կռվում է նաև Թուրքիան․ Արցախի Նախագահի ասուլիսը (տեսանյութ)}}</ref>։ === Սեպտեմբերի 28 === Սեպտեմբերի 28-ին Ադրբեջանում նախագահ [[Իլհամ Ալիև]]ի հրամանագրով երկրում հայտարարվել է մասնակի զորահավաք<ref>{{Cite web |url=https://razm.info/146459 |title=Ադրբեջանում հայտարարվել է մասնակի զորահավաք}}</ref>։ Արցախի պաշտպանության նախարարությունը հրապարակել է սեպտեմբերի 28-ին հակառակորդի դեմ ծավալված մարտերի ընթացքում զոհված 28 զինծառայողների անունները։ Երկու կողմերի զինված ուժերը պարբերաբար հրապարակում են հակառակորդի զինտեխնիկան ոչնչացնելու տեսանյութեր։ Ադրբեջանը ներկայացնում է հիմնականում Արցախի պաշտպանական զինատեսակների, մասնավորապես «Օսա-ԱԿ»-ներին հարվածելու տեսանյութեր, իսկ հայկական կողմը հրապարակում է Ադրբեջանի հարձակվողական զինտեխնիկայի, մասնավորապես հարվածային անօդաչու սարքերի, տանկերի և այլ մարտական մեքենաներ ոչնչացնելու տեսանյութեր։ Երեկոյան Հայաստանի պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչ [[Արծրուն Հովհաննիսյան]]ը հայտնել է, որ Ադրբեջանը սկսել է լայնամասշտաբ հարձակողական նոր գործողություն Արաքսի հովտի հատվածում և [[Մատաղիս]]-[[Թալիշ]] հատվածներում։ Հաղորդագրության համաձայն՝ Արցախի ՊԲ-ը հաջող դիմակայել է բոլոր հարձակումներին՝ հակառակորդին հասցնելով անձնակազմի և տեխնիկայի զգալի կորուստներ, մասնավորապես ոչնչացվել է 22 միավոր տանկ, 10 միավոր այլ զրահատեխնիկա, ավելի քան 370 զինվորական<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/28/%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%A8-%D5%BD%D5%AF%D5%BD%D5%A5%D5%AC-%D5%A7-%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%A2-%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B6%D5%B8%D6%80-%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D4%B1%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%BD%D5%AB-%D5%B0%D5%B8%D5%BE%D5%BF%D5%AB-%D5%B0%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D6%87-%D5%84%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B2%D5%AB%D5%BD-%D4%B9%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B7-%D5%B0%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4/397137 |title=Հակառակորդը սկսել է լայնամասշտաբ հարձակողական նոր գործողություն Արաքսի հովտի հատվածում և Մատաղիս-Թալիշ հատվածներում}}</ref>։ === Սեպտեմբերի 29 === Սեպտեմբերի 29-ի առավոտյան ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հայտնել է, որ Ադրբեջանը կրակ է վարել ՀՀ ԶՈՒ Վարդենիսի զորամասի, ինչպես նաև օդուժ են կիրառել դիրքերի ուղղությամբ։ Ադրբեջանական հարվածային ԱԹՍ-ի հարվածից Վարդենիսում այրվել է քաղաքացիական ավտոբուս<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/604792.html |title=Ադրբեջանը կրակ է վարել ՀՀ ԶՈՒ Վարդենիսի զորամասի, ինչպես նաև օդուժ են կիրառել դիրքերի ուղղությամբ. ՊՆ խոսնակ}}</ref>։ ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հայտնում է, որ ժամը 10։30-ին [[Թուրքիա]]յի ռազմաօդային ուժերին պատկանող [[F-16]] կործանիչները օդ են բարձրացել Ադրբեջանի «Գյանջա» օդանավակայանից և ապահովել են «Դալյար» օդանավակայանից ՀՀ Վարդենիսի տարածաշրջանի Վարդենիս, Մեծ Մասրիկ, Սոթք տարածաշրջաններում տեղակայված ՀՀ բնակավայրերի և ԶՈՒ ցամաքային ստորաբաժանումների ուղղությամբ Ադրբեջանի ՍՈՒ-25 և թուրքական արտադրության «Բայրաքթար» ԱԹՍ-ով ռմբահրթիռային հարվածները։ F-16 կործանիչի կողմից ՀՀ օդային տարածքում խոցվել է ՀՀ ԶՈւ ռազմաօդային ուժերի ՍՈւ-25 գրոհիչը, օդաչուն զոհվել է։ Թուրքիայի Հանրապետության F-16 բազմաֆունկցիոնալ կործանիչը գտնվել է 60 կմ խորության, 8200 մետր բարձրության վրա<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30864623.html |title=Թուրքիայի F-16 կործանիչը ՀՀ տարածքում խոցել է ՍՈւ-25 գրոհիչ, օդաչուն զոհվել է. ՊՆ խոսնակ}}</ref>։ <gallery mode="packed" heights="180"> File:Օգնություն արցախցիներին և զինվորներին.jpg|thumb|Հայաստանից և Սփյուռքից հավաքված օգնությունը Արցախի ժողովրդին և զինվորներին՝ 2020 թ․-ի ադրբեջանա-արցախյան պատերազմի օրերին File:Օգնություն արցախցիներին և զինվորներին-2.jpg|thumb|Հայաստանից և Սփյուռքից հավաքված օգնությունը Արցախի ժողովրդին և զինվորներին՝ 2020 թ․-ի ադրբեջանա-արցախյան պատերազմի օրերին File:Օգնություն արցախցիներին և զինվորներին-3.jpg|thumb|Հայաստանից և Սփյուռքից հավաքված օգնությունը Արցախի ժողովրդին և զինվորներին՝ 2020 թ․-ի ադրբեջանա-արցախյան պատերազմի օրերին File:Օգնություն արցախցիներին և զինվորներին-4.jpg|thumb|Հայաստանից և Սփյուռքից հավաքված օգնությունը Արցախի ժողովրդին և զինվորներին՝ 2020 թ․-ի ադրբեջանա-արցախյան պատերազմի օրերին </gallery> === Սեպտեմբերի 30 === Ըստ Հայաստանի զինված ուժերի՝ գիշերը մարտերը շարունակվել են ավելի պակաս ինտենսիվությամբ<ref>{{Cite news |url=https://armenpress.am/eng/news/1029588.html |title=Battles resumed overnight at lesser intensity than yesterday – spox |language=en |website=armenpress.am |publisher=[[Armenpress]] |date=30 September 2020 |access-date=30 September 2020 }}</ref>։ Ըստ Հայկական զինված ուժերի՝ նրանք զգետնել են 2 ադրբեջանական [[IAI Harop]] տեսակի ԱԹՍ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029555.html|title=Հայկական կողմը գիշերը Ստեփանակերտի երկնքում հակառակորդի ևս 2 ԱԹՍ է խոցել|website=armenpress.am|language=hy|accessdate=2020-10-05}}</ref>։ Ըստ ՀՀ ՊՆ խոսնակ Շուշան Ստեփանյանի՝ ժամը 10։00-ից սկսած թուրքական F-16 համակարգերի, ադրբեջանական օդուժի ՍՈՒ-25 տիպի գրոհիչների, «Բայրաքթար» տիպի հետախուզահարվածային ԱԹՍ-ների միջոցով ռմբակոծվել են Հադրութի և Մարտունու շրջանի բնակավայրերը<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30866619.html|title=«Ադրբեջանը Արցախի դեմ հարձակողական օպերացիայի օդային ղեկավարումը հանձնեց Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերին». ՊՆ խոսնակ|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Մոտավորապես ժամը 11։10-ի մոտ Արծրուն Հովհաննիսյանը նշեց, որ Ադրբեջանական զինուժը օդային հարձակման է անցել հյուսիսային ուղղությամբ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029578.html|title=Ադրբեջանի ռազմաօդային ուժերը խառը մարտակարգով ռմբաավիացիոն հարվածներ են հասցնում Արցախին|website=armenpress.am|accessdate=2020-10-05}}</ref>։ Ժամը 13։00-ին ՀՀ ՊՆ-ն հայտարարեց, որ ոչնչացվել են ադրբեջանական մեծ թվով կենդանի ուժեր, այդ թվում «ՏՕՍ-1Ա» ռազմական տեխնիկա<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029601.html|title=Ոչնչացվել են հակառակորդի մեծ թվով կենդանի ուժ, սպառազինություն և ռազմական տեխնիկա, նաև՝ «ՏՕՍ-1Ա»|website=armenpress.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ժամը 15։30-ի մոտ ՀՀ ՊՆ մամուլի խոսնակը հայտնեց, որ խոցվել են ադրբեջանական զինուժի դիրքեր՝ ներկայացնելով տեսանյութ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029601.html|title=Ոչնչացվել են հակառակորդի մեծ թվով կենդանի ուժ, սպառազինություն և ռազմական տեխնիկա, նաև՝ «ՏՕՍ-1Ա»|website=armenpress.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակ Վահրամ Պողոսյանը հայտնել է, որ Ադրբեջանի ռազմական ինքնաթիռը ռմբակոծել է [[Մարտակերտ]] քաղաքը, որի հետևանքով երեք խաղաղ բնակիչ է զոհվել, կան նաև վիրավորներ<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1029618/|title=Ադրբեջանի գործողությունների հետևանքով Մարտակերտում 3 քաղաքացիական անձ է զոհվել. ԼՐԱՑՎԱԾ}}</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հայկական զինված ուժերը տեղեկատվություն է ստացել, որ Թուրքիայից Ադրբեջանը ստացել է Բայրաքթար տեսակի անօդաչու սարքեր, նաև Ադրբեջանում աշխատում են թուրքական F-16 ինքնաթիռները<ref>{{Cite web|url=https://infocom.am/Article/37584|title=Մենք լավ գիտենք, որ Ադրբեջանի կազմում եղած կործանիչները իրենց առաջադրված խնդիրները չեն կարող կատարել ինչպես հարկն է, դրա համար թուքական F-16-երն այնտեղ են․ Արծրուն Հովհաննիսյան|website=infocom.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ 17։00-ի մոտ հրապարակվեցին սեպտեմբերի 29-ին խոցված Սու-25 ինքնաթիռի նկարները<ref>{{Cite web|url=https://hetq.am/hy/article/122251|title=Հայկական զինված ուժերի խոցված ՍՈՒ-25-ի լուսանկարները|website=Hetq.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ 18։00-ի մոտ ըստ Հայկական Զինված ուժերի՝ իրենց կողմից խոցվել են «Սմերչ» և «Ուրագան» տիպի ռեակտիվ կայանքներ<ref>{{Cite web|url=https://hetq.am/hy/article/122269|title=Հակառակորդը կորցրել է «Սմերչ» և «Ուրագան» տիպի ռեակտիվ կայանքներ|website=Hetq.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ [[BBC]] խմբագրականը հարցազրույց էր վերցրել Ադրբեջանի կողմից կռվող սիրիացի վարձկանից, որը նշել էր, որ իրենց խաբել են՝ բերելով ռազմաճակատ<ref>{{Cite web|url=https://news.am/arm/news/605209.html|title=BBC-ն հարցազրույց է վերցրել Ղարաբաղում սիրիացի վարձկանից|website=news.am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Երեկոյան Արցախի ՊԲ-ն հրապարակեց 23 զոհված զինվորականի անուն<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30866942.html|title=Արցախի ՊՆ-ն հրապարակեց զոհված ևս 23 զինծառայողների անունները|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ Արցախի նախագահ [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյանի]]՝ պատերազմի առաջին 4 օրվա ընթացքում հայկական զինված ուժերի կողմից խոցվել է Ադրբեջանական այնքան ռազմական տեխնիկա, որքան [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան առաջին ազատամարտի]] ժամանակ<ref>{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/30/Չորս-օրում-այնքան-զրահատեխնիկա-Արայիկ-Հարությունյան/397756|title=Չորս օրում այնքան զրահատեխնիկա ենք խոցել, որքան արցախյան ողջ առաջին պատերազմում․ Արայիկ Հարությունյան|website=www.civilnet.am|language=hy|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ Արցախի ՊԲ-ի՝ ադրբեջանական զինուժի կորուստները եղել են 130 զոհ, 260 վիրավոր, 29 տարբեր տեսակի զրահատեխնիկա, 3 ՏՈՍՍ ծանր հրանետային կայանքներ և 11 անօդաչու թռչող սարքեր<ref>{{Cite web|url=https://artsakhpress.am/arm/news/133312/ays-pahin-iravitchaky-sharunakum-e-mnal-haraberakanoren-kayun-suren-sarumyan-tesanyut.html|title=Այս պահին իրավիճակը շարունակում է մնալ հարաբերականորեն կայուն. Սուրեն Սարումյան (Տեսանյութ)|last=|first=|date=|website=Artsakh Press|publisher=|accessdate=06/10/2020}}</ref>։ <!-- [[Պատկեր:Artsakh-azer war 2020.png|մինի|Հայ-ադրբեջանական պատերազմից վնասված բնակավայրեր </br> {{Colorbox|#FEF0BF}} Արցախի հանրապետության տարածքներ <br> {{Colorbox|#FBE4BB}} [[Ադրբեջան]] </br> [[Պատկեր:Battle icon.jpg|19x19փքս]] Վնասված բնակավայրեր]] --> === Հոկտեմբերի 1 === Հոկտեմբերի 1-ին նախորդող գիշերը ըստ ՊԲ-ի եղել է կայուն լարված, իսկ առավոտյան մարտական գործողությունները վերսկսվել են<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30869651.html|title=Գիշերը իրադրությունը եղել է կայուն-լարված, մարտական գործողություններն առավոտյան վերսկսվել են. Արցախի ՊՆ|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակի՝ պատերազմը սկսվելուց ի վեր հոկտեմբերի 1-ի գիշերը եղել է առաջին գիշերը, երբ բացառությամբ մի քանի դեպքերի՝ եղել է հարբերական անդորր<ref name=":1">{{Cite news|date=2020-10-10|title=Nagorno-Karabakh: Armenia and Azerbaijan shaky ceasefire in force|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54488386|access-date=2020-10-10|archive-date=10 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010002202/https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54488386|url-status=live}}</ref>։ Ըստ մամուլի խոսնակի՝ ադրբեջանական զինված ուժերի զոհերի մեջ գերակշռում էին ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչները՝ [[Թալիշներ|թալիշներն]] ու [[Լեզգիներ|լեզգիները]], մահացած զինվորականների համազգեստների գրպաններում գտնվել են ներարկիչներ<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.yerkir.am/news/view/215014.html|title=Այս գիշեր առաջին անգամ առաջնագծի ամբողջ երկայնքով հարաբերական անդորր է եղել. Վահրամ Պողոսյան|last=One|first=Studio|website=www.yerkir.am|language=am|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունի]] քաղաքում Ադրբեջանական հրթիռից վիրավորում են ստացել ֆրանսիական Le Monde պարբերականի երկու լրագրողներ<ref>{{Cite web|url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/01/Le-Monde-պարբերականի-լրագրողները-Մարտունիում-հրետակոծության-տակ-են-ընկել-ու-վիրավորվել/324051|title=Le Monde պարբերականի լրագրողները Մարտունիում հրետակոծության տակ են ընկել ու վիրավորվել|website=www.1lurer.am|language=hy|accessdate=2020-10-06}}</ref>, որոնց վիրահատել են Ստեփանակերտի հիվանդանոցում, ապա տեղափոխել Երևան<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30869988.html|title=Արցախում վիրավորված ֆրանսիացի լրագրողները տեղափոխվեցին Երևան՝ «Էրեբունի» բ/կ|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>, իսկ հաջորդ օրը հատուկ չվերթով նրանք տեղափոխվել են Ֆրանսիա<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30868486.html|title=Ֆրանսիան օդանավ կուղարկի Ղարաբաղում վիրավորված լրագրողներին դուրս հանելու համար|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ [[Ֆրանսիա]]յի նախագահ [[Էմանուել Մակրոն]]ը հայտարարել է, որ ավելի քան 300 սիրիացի իսլամիստ թուրքական Ղազիանթեփով ուղարկվել է Ադրբեջան՝ պատերազմին մասնակցելու նպատակով։ Նա նաև հայտնել է, որ տեղեկությունը հաստատված փաստ է, այդ մարդիկ նույնականացվել են և նրանց հետևում են, նրանք բոլորն էլ կապ ունեն «[[Իսլամական պետություն]]» ահաբեկչական կազմակերպության հետ<ref>{{Cite web |url=https://www.aysor.am/am/news/2020/10/02/Մակրոն-300-իսլամիստ/1750273 |title=Մակրոն. Ավելի քան 300 սիրիացի իսլամիստ Թուրքիայի տարածքով ուղարկվել է Ղարաբաղ. կարմիր գիծը հատվել է}}</ref>։ Հայկական կողմը հաղորդել էր հակառակորդի 3 ռազմական ինքնաթիռ, 2 ուղղաթիռ և 13 անօդաչու թռչող սարք խոցելու մասին։ Արցախի Պաշտպանության բանակի նախնական տվյալներով՝ խոցված օդանավերը Սու-25, ուղղաթիռները՝ Մի-24 տիպի էին<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30869621.html |title=Վաղ առավոտյան խոցվել է հակառակորդի 1-ական ինքնաթիռ և անօդաչու. ՀՀ ՊՆ խոսնակ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ Հայաստանի Հանրապետության հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ) տեղորոշման հոկտեմբերի 2-ի ժամը 00։15-ի տվյալների՝ Հայաստանի Զինված ուժերի կողմից խոցվել է 4 անօդաչու թռչող սարք՝ 1-ը` Կոտայքի, ևս 3-ը` Գեղարքունիքի մարզում։ Բոլոր խոցված անօդաչուները, ըստ Շուշան Ստեփանյանի, եղել են հետախուզական։ Հայաստանի օդային տարածքում ընդհանուր առմամբ հոկտեմբերի 1-ին խոցվել է հակառակորդի 7 անօդաչու սարք։ Գեղարքունիքի մարզի տարածքում հայտնված 6 անօդաչու թռչող սարքերից մեկից հրթիռ է արձակվել [[Մեծ Մասրիկ]] բնակավայրի վրա, ինչի հետևանքով մեկ քաղաքացիական անձ է զոհվել, ևս երկուսը՝ վիրավորվել<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30869609.html |title=ՊՆ խոսնակ. Գիշերը խոցված 4 անօդաչուները հետախուզական էին |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Երեկոյան Ադրբեջանական զինուժի կողմից հրետակոծվել է Սոթք-Քարվաճառ ավտոճանապարհը<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30868643.html|title=ՊՆ խոսնակ. Ադրբեջանը հրետակոծել է Վարդենիս-Սոթք ավտոճանապարհը|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2020-10-06}}</ref>։ [[File:ԱԹՍ-ի խոցումը Արցախի ՊԲ-ի կողմից Ստեփանակերտում.jpg|thumb|ԱԹՍ-ի խոցումը Արցախի ՊԲ-ի կողմից Ստեփանակերտում]] [[File:ԱԹՍ-ի խոցումը Արցախի ՊԲ-ի կողմից (Ստեփանակերտում).jpg|thumb|ԱԹՍ-ի խոցումը Արցախի ՊԲ-ի կողմից Ստեփանակերտում]] === Հոկտեմբերի 2 === Հոկտեմբերի 2-ի առավոտյան ժամը 07:55-ի սահմաններում հայկական ուժերի [[Հակաօդային պաշտպանություն|հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ)]] ստորաբաժանումները Արցախի հյուսիսարևելյան ուղղությամբ խոցել են հակառակորդի մեկական ինքնաթիռ և անօդաչու թռչող սարք, իսկ հակառակորդի՝ առանձին հատվածներում հայկական զորքերի պաշտպանությունը ճեղքելու փորձերը ձախողվել են<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30869621.html |title=Վաղ առավոտյան խոցվել է հակառակորդի 1-ական ինքնաթիռ և անօդաչու. ՀՀ ՊՆ խոսնակ |last=Anonymous |date=2020-08-26 |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ժամը 12:15-ին Հայկական ՀՕՊ ուժերը Արցախի հարավարևելյան ուղղությամբ խոցել են ադրբեջանական զինուժի ևս մեկ ինքնաթիռ, իսկ հյուսիսային ուղղությամբ ժամը 12:07-ից 12:10-ն ընկած ժամանակահատվածում՝ 2 անօդաչու թռչող սարք (ԱԹՍ)։ Ճակատի տարբեր ուղղություններում ընթացել են մարտեր, ոչնչացվել են հակառակորդի կենդանի ուժ և զրահատեխնիկա, մասնավորապես՝ տանկեր<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30870145.html |title=Խոցվել է հակառակորդի ևս 1 ինքնաթիռ, 2 անօդաչու. ՀՀ ՊՆ խոսնակ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Արցախի Պաշտպանության բանակի փոխհրամանատար Արթուր Սարգսյանը հոկտեմբերի 2-ի առավոտյան հայտնել է, որ ադրբեջանցի խոցված սպայի մոտ հայտնաբերված իսրայելական «Թադիրա» մակնիշի ռադիոկայանի վերծանման արդյունքում պարզվել է, որ նշված ուղղություններում խմբավորումները ղեկավարվում են հիմնականում արաբերենով<ref>{{Cite web |url=https://www.panarmenian.net/arm/news/285882/Ադրբեջանցի |title=Ադրբեջանցի սպայի մոտ իսրայելական ռադիոկայան են գտել. Վերծանմամբ պարզվել է՝ ղեկավարվում են արաբերեն }}</ref>։ Շարունակվել է հակառակորդի կողմից խաղաղ բնակավայրերի թիրախավորումը, հրթիռակոծվել են [[Ստեփանակերտ]] և [[Հադրութ]] քաղաքները, որի հետևանքով եղել են վիրավորներ քաղաքացիական բնակչության շրջանում, Ստեփանակերտում փրկարար ծառայության շենքը մասնակի ավերվել է, որի արդյունքում եղել են 7 վիրավորներ, փլուզվել են հարյուրավոր տներ, նաև դպրոցներ ու հիվանդանոցներ, արձանագրվել է նաև 1 մահվան դեպք։ Խաղաղ բնակչությանը թիրախավորելու մասին ահազանգել է նաև Արցախում [[Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտե|Կարմիր խաչի]] առաքելության ղեկավար Բերտրան Լամոնը<ref>{{Cite web |url=https://www.icrc.org/en/document/nagorno-karabakh-conflict-civilians-bearing-brunt-surge-violence |title=Nagorno-Karabakh conflict: Civilians bearing brunt of surge in violence |date=2020-10-02 |website=International Committee of the Red Cross |language=en |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Հրետակոծության տակ է հայտնվել նաև [[Մարտակերտ]]ում ռուս և հայ լրագրողների տեղափոխող մի ավտոբուս։ Տեղեկությունը տարածել է ռուսական ՌԻԱ Նովոստի գործակալության թղթակիցը, ում խոսքով ավտոբուսում գտնվողները չեն տուժել<ref>{{Cite web |url=https://www.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-bus-idUKKBN26N2B6 |title=Bus carrying Russia, Armenian journalists hit by artillery fire in Nagorno-Karabakh - RIA |last=Staff |first=Reuters |date=2020-10-02 |language=en |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Ըստ ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հակառակորդը հոկտեմբերի 2-ին ունեցել է 520 զոհ, ավելի քան 700 վիրավոր, կորցրել է մոտ 45 միավոր զրահատեխնիկա, 6 ինքնաթիռ, որոնց մեծ մասը օդում չեն խոցվել, 3 ուղղաթիռ և 6 ԱԹՍ։ Նա նշել է նաև, որ Հադրութ և Ստեփանակերտ քաղաքներին հասցված հարվածներից տուժել են մեծ թվով բնակիչներ, շինություններ, քաղաքացիական պաշտպանության ինստիտուտներ, ենթակառուցվածքներ։ Ընդհանուր առմամբ հայ-ադրբեջանական սահմանի ամբողջ երկայնքով եղել է համեմատաբար հանգիստ իրավիճակ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30870931.html |title=Մարտերն այս պահին շարունակվում են, հիմնական ուղղությունները հյուսիսը և հարավն են. Արծրուն Հովհաննիսյան |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի հրամանագրով՝ [[Արցախյան ազատամարտ]]ի և [[Քառօրյա պատերազմ|ապրիլյան պատերազմի]] օրերից հայտնի հրամանատար [[Կարեն Ջալավյան]]ը պարգևատրվել է «Ոսկե արծիվ» շքանշանով և արժանացել Արցախի հերոսի կոչման։ Միջոցառումը տեղի է ունեցել բանակի մարտական կառավարման կենտրոնում՝ Պաշտպանության բանակի բարձրագույն հրամկազմի ներկայությամբ։ Ըստ Արայիկ Հարությունյանի՝ «Եղնիկներ»-ի հերոսական մարտական գործողությունների արդյունքում Կարեն Ջալավյանի հրամանատարությամբ ոչ միայն գրավել են անհրաժեշտ ստրատեգիական կետեր, այլ նաև հակառակորդին կարողացել են պատճառել բավականին մեծ կորուստներ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30869690.html |title=Հրամանատար Կարեն Ջալավյանը՝ Արցախի հերոս |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 3 === [[Պատկեր:Clashes between the armies of Azerbaijan and Artsakh 8.jpg|մինի|Խփվել է ադրբեջանական բանակի տանկը]] Գիշերվա ընթացքում արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտում մարտերը տարբեր ինտենսիվությամբ շարունակվել են։ Առավել թեժ մարտեր են ընթացել ճակատային գծի հյուսիսային և հարավային ուղղություններում, որտեղ հակառակորդը, ռազմաճակատ նետելով նոր ուժեր, անցել է հարձակման։ ՊԲ ստորաբաժանումները դիմադրություն են ցուցաբերել և մեծ կորուստներ պատճառել հակառակորդին։ Հարավային ուղղությամբ ոչնչացվել է հակառակորդի 3 ինքնաթիռ<ref>{{Cite web |url=http://nkrmil.am/news/view/2952 |title=Հաղորդագրություն | ԼՂՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական կայք |last=LLC |first=Academy Of Development |website=nkrmil.am |accessdate=2020-10-08}}http://nkrmil.am/news/view/2952</ref>։ ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանը հայտնում է, որ ըստ հետախուզական տվյալների` ադրբեջանական զոհերի քանակն արդեն անցնում է 3000-ը, իսկ դիերի մի մեծ մասը գտնվում է չեզոք գոտում ու նրանց այնտեղից հանելու ուղղությամբ գործնականում ոչ մի քայլ չի ձեռնարկվում<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30871568.html |title=Ադրբեջանական զոհերի քանակն արդեն անցնում է 3000-ը. Արծրուն Հովհաննիսյան |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}https://www.azatutyun.am/a/30871568.html</ref>։ Ըստ Արցախի Պաշտպանության նախարարության տվյալների` մարտերի ընթացքում զոհվել են 51 զինծառայողներ<ref>{{Cite web |url=http://nkrmil.am/news/view/2955 |title=Հաղորդագրություն | ԼՂՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական կայք |last=LLC |first=Academy Of Development |website=nkrmil.am |accessdate=2020-10-08}}http://nkrmil.am/news/view/2955</ref>։ Ցերեկվա ընթացքում Արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտում մարտական գործողությունները չեն դադարել։ ՊԲ ստորաբաժանումները հաջողությամբ իրականացրել են իրենց առջև դրված մարտական խնդիրները և հակառակորդին պատճառել կենդանի ուժի և զինտեխնիկայի զգալի կորուստներ։ Մասնավորապես ժամը 15:50-ի սահմանում ՊԲ հակաօդային պաշտպանության միջոցները հարավային ուղղությամբ խոցել են հակառակորդի 1 ուղղաթիռ<ref>{{Cite web |url=http://nkrmil.am/news/view/2956 |title=Հաղորդագրություն | ԼՂՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական կայք |last=LLC |first=Academy Of Development |website=nkrmil.am |accessdate=2020-10-08}}http://nkrmil.am/news/view/2956</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի` Ադրբեջանը հեռահար խոցման միջոցներով հարվածել է քաղաքացիական այնպիսի ենթակառուցվածքների, որոնք կարող են բնապահպանական աղետ առաջացնել<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30871697.html |title=Ադրբեջանն անցել է քաղաքացիական այն ենթակառուցվածքների ոչնչացմանը, որոնք կարող են նաև բնապահպանական աղետ առաջացնել. Հովհաննիսյան |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}https://www.azatutyun.am/a/30871697.html</ref>։ Ադրբեջանի կողմից խաղաղ բնակչության նկատմամբ կիրառվել են LAR-160 տեսակի համազարկային կայանքների կասետային արկեր<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/122458 |title=Ադրբեջանը խաղաղ բնակչության նկատմամբ օգտագործում է արգելված LAR-160 տեսակի կասետային արկեր |website=Hetq.am |accessdate=2020-10-08}}https://hetq.am/hy/article/122458</ref>։ === Հոկտեմբերի 4 === [[Պատկեր:Armenian Volunteers Before Heading to Artsakh.jpg|մինի|Հայ կամավորները Արցախ մեկնելուց առաջ]] Առավոտյան Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը հայտնեց, որ Ադրբեջանը շարունակում է հրթիռակոծել մայրաքաղաք Ստեփանակերտը «Պոլոնեզ» և «Սմերչ» համակարգերով, ինչին ի պատասխան՝ Արցախի բանակն այսուհետ կթիրախավորի Ադրբեջանի խոշոր քաղաքներում մշտական տեղակայված զինվորական օբյեկտները։ Հայտարարությունից քիչ անց Արցախի նախագահի խորհրդական Վահրամ Պողոսյանը հայտնեց, որ ոչնչացվել է [[Գանձակի միջազգային օդանավակայան|Գանձակի օդակայանը]], որն օգտագործվում էր նաև Ադրբեջանի ռազմաօդային և հակաօդային պաշտպանության ուժերի կողմից<ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2020/10/04/1140089/ |title=Գյանջայի ռազմական օդանավակայանը հօդս ցնդեց․ Վահրամ Պողոսյան}}</ref>։ Երեկոյան Արցախի նախագահի խոսնակը հայտնեց, որ Ադրբեջանը սկսել է հրթիռակոծել նաև Շուշին։ Ստեփանակերտում և Շուշիում հրթիռակոծությունների հետևանքով կան քաղաքացիական զոհեր<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201004/24761989/hrtirakocum-en-shushin-ka-zoher-ev-viravorner.html |title=Հրթիռակոծում են Շուշին. կան զոհեր և վիրավորներ}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 5 === Հայաստանի ՊՆ Շուշան Ստեփանյանը առավոտյան նշեց, որ նախորդ գիշերվա ընթացքում մարտերը տարբեր ինտենսիվությամբ շարունակվել են<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30875343.html |title=Մարտերը տարբեր ինտենսիվությամբ շարունակվում են. ՀՀ ՊՆ խոսնակ |date=2020-10-03 |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Արցախի ՊԲ-ն հայտարարություն տարածեց, որ ադրբեջանական զինուժը պատրաստվում է հարձակման<ref>{{Cite web |url=https://loritv.am/news/region/hakarhakorde-nakhapatrastvowm-e-hardzakoghakan-gortsoghowt-yownneri-ah-pn |title=Հակառակորդը նախապատրաստվում է հարձակողական գործողությունների. ԱՀ ՊՆ |website=loritv.am |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Առավոտյան [[Իրան]]ի մեջլիսի պատգամավորներն այցելեցին Արցախի սահման<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/10/05/Իրանի-Մեջլիսի-մի-խումբ-պատգամավորներ-այցելել-են-Ղարաբաղի-սահման/399177 |title=Իրանի Մեջլիսի մի խումբ պատգամավորներ այցելել են Լեռնային Ղարաբաղի սահման |website=www.civilnet.am |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ «Ադրբեջանը շարունակում է հարվածներ հասցնել քաղաքացիական ենթակառուցվածքներին Ստեփանակերտում։ Չեն շրջանցում նույնիսկ դպրոցներն ու մանկապարտեզները»,- նշել է տեղեկատվական կենտրոնը և գրառմանը կից հրապարակել լուսանկարներ<ref>[https://news.am/arm/news/606135.html Ադրբեջանը հարվածներ է հասցրել դպրոցներին ու մանկապարտեզներին (ֆոտո)]</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի, Ստեփանակերտը հրթիռակոծվում է «Սմերչ», «Պոլոնեզ» և «Կասիրգա» համակարգերից<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/10/05/Ստեփանակերտը-հրթիռակոծվել-է-«Սմերչ»-«Պոլոնեզ»-և-«Կասիրգա»-համակարգերից/399168 |title=Ստեփանակերտը հրթիռակոծվել է «Սմերչ», «Պոլոնեզ» և «Կասիրգա» համակարգերից |website=www.civilnet.am |accessdate=2020-10-08 }}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի հրամանով [[Արցախի հերոս]]ի կոչման են արժանացել 5 զինծառայող<ref>{{Cite web|url=https://hy.armradio.am/2020/10/04/5-%D5%B0%D5%B8%D5%A3%D5%AB-%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D6%81%D5%A5%D5%AC-%D5%A7-%D5%A1%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%AD%D5%AB-%D5%B0%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BD%D5%AB-%D5%AF%D5%B8%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%B4/|title=Եվս 5 հոգի ստացել է Արցախի հերոսի կոչում}}</ref>։ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը կոչ արեց վերջին տարում զորացրված ժամկետային զինծառայողներին ևս կամավորագրվել և մեկնել ռազմաճակատ` չնայած օրենքը թույլ չի տալիս վերջին մեկ տարում զորացրված ժամկետային զինծառայողներին զորակոչել<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30876546.html |title=«Տղե՛րք, հայրենիքն ունի ձեր կարիքը». Փաշինյանը վերջին 1 տարում զորացրվածներին կոչ արեց զինվորագրվել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Հայկական կողմի խաղաղ բնակչության մեջ զոհերի թիվը հասավ 19-ի, իսկ վիրավորներինը՝ 90<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30876026.html |title=Արցախում արդեն 19 խաղաղ բնակիչ է զոհվել, վիրավորվել՝ 80-ը |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Արցախի ՊԲ-ն հայտնեց 21 զոհված զինծառայողի անուն․ զոհերի թիվը հասավ 223-ի<ref>{{Cite web |url=https://www.usanogh.am/glxavor/pb-hay-zoheri-cucak-paterazm/ |title=ՊԲ-ն զոհերի ցուցակ է հրապարակել |date=2020-10-05 |language=en-US |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Ըստ հայկական զինված ուժերի՝ միայն հարավային ուղղությամբ ադրբեջանական զինուժը հոկտեմբերի 5-ի դրությամբ տվել է մոտ 200 զոհ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30876655.html |title=Ըստ հայկական կողմի` «Ադրբեջանն այսօր 200-ից ավելի զոհ է տվել միայն հարավային ուղղությամբ» |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Amnesty International իրավապաշտպան կազմակերպությունը հայտարարել է, որ իր փորձագետները Ստեփանակերտում հաստատել են՝ Արցախի մայրաքաղաքը ռմբակոծվել է իսրայելական արտադրության M095 DPICM տեսակի կասետային ռումբերով, որոնք միջազգային իրավունքով արգելված են։ Թեև Ադրբեջանը հաղորդել է իր մեծությամբ երկրորդ քաղաքի՝ Գանձակի և այլ բնակավայրերի հրետակոծության մասին, և չնայած իրավապաշտպան կազմակերպության փորձագետները հաստատել են, որ 300 միլիմետր տրամաչափի «Սմերչ» հրթիռային համակարգերն իսկապես օգտագործվել են հայկական ուժերի կողմից, Բաքվի ներկայացրած ֆոտո և վիդեո ապացույցները դեռևս թույլ չեն տալիս եզրակացություն անել հատուկ թիրախավորման, ինչպես նաև այն մասին, թե հրթիռային մարտագլխիկներում եղել է կասետային զինամթերք<ref>{{Cite web |url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2020/10/armenia-azerbaijan-civilians-must-be-protected-from-use-of-banned-cluster-bombs/ |title=Armenia/Azerbaijan: Civilians must be protected from use of banned cluster bombs |website=www.amnesty.org |language=en |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 6 === Հոկտեմբերի 5-ի, լույս 6-ի գիշերը առաջնագծում իրադրությունը եղել է հարաբերական կայուն-լարված։ Արցախի ՊԲ տեղեկություններով, կեսօրին մոտ Ադրբեջանի զինված ուժերը հարձակում են սկսել Արցախի և Ադրբեջանի միջև շփման գծի հարավային ուղղությամբ՝ օգտագործելով ռեզերվային ուժեր և մեծաքանակ ռազմական տեխնիկա, ներառյալ՝ տանկեր և հրետանի<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30878454.html |title=Հրթիռակոծվում է Ստեփանակերտը, հայտնում է ՊՆ խոսնակը |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ Ադրբեջանի կողմից նորից հրթիռակոծվել են Ստեփանակերտն ու Շուշին։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ ժամը 14:00-ի սահմաններում Արցախի Պաշտպանության բանակի հատուկ նշանակության ստորաբաժանման և «Կամավորական շարժում» ՀԿ ջոկատի ակտիվ մասնակցությամբ, հյուսիսային ուղղությամբ կազմակերպվել է հակագրոհ և հետ է վերադարձվել Վարանգաթաղի բարձունքը։ Թուրքական կողմը տվյալ բարձունքում թողել է 6 դիակ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30879963.html|title=Հայկական կողմը հաղորդում է Վարանգաթաղ բարձունքը ետ վերցնելու մասին|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2020-10-11}}</ref>։ [[Հայաստանի Հանրապետության նախագահ|Հայաստանի նախագահի]] աշխատակազմը ընդհանուր առմամբ 81,3 միլիոն դրամ է հատկացրել Արցախի վերականգնման և անհրաժեշտ այլ կարիքների համար<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30878419.html |title=ՀՀ նախագահի աշխատակազմը 81,3 մլն դրամ է հատկացրել Արցախի վերականգնմանը և այլ կարիքներին |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-08}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 7 === Ամբողջ գիշեր հրթիռակոծվել է [[Ստեփանակերտ]]ը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30881753.html |title=Ողջ գիշեր Ստեփանակերտը եղել է հրթիռակոծության տակ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ըստ ՀՀ ՊՆ-ի՝ գիշերվա ընթացքում ադրբեջանական կողմը փորձել է առաջանալ և ամրանալ հարավարևելյան ուղղությամբ, սակայն հայկական զինված ուժերի հրթիռահրետանային դիպուկ կրակով ադրբեջանական ստորաբաժանումները չեզոքացվել են։ Առավոտյան 06:30-ին` հերթական հրթիռահրետանային հարվածից հետո, մարտադաշտում թողել են ևս 60 զոհ, ինչպես նաև 22 միավոր խոցված և մի քանի տասնյակ սարքին տեխնիկա, թուրքական գերհագեցած երեք բրիգադների մնացորդները խուճապահար դիմել են փախուստի։ Հայկական ստորաբաժանումների դիպուկ կրակով առավոտյան հարավարևելյան ուղղությամբ խոցվել է հակառակորդի վառելաքսուքային պահպանման խոշոր բազա<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/381409 |title=Գիշերվա ընթացքում հակառակորդը փորձել է առաջանալ և ամրանալ հարավարևելյան ուղղությամբ (Ջեբրայիլ չհասած)․ՊՆ խոսնակ |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հայկական կողմը հրապարակեց 40 զոհի անուն<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201007/24800141/haykakan-koxmy-40-nor-zoh-uni-.html |title=Հայկական կողմը ևս 40 զոհ ունի. ՊԲ–ն հրապարակել է նրանց անունները |website=Sputnik Armenian |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հայկական զինուժը հրապարակեց Մեխակավանից ադրբեջանական ուժերի հետշպրտման տեսանյութ<ref>{{Cite web |url=https://factor.am/292203.html |title=Հակառակորդի խոշոր կուտակման ոչնչացումը Ջաբրայիլ մտնելու փորձի ժամանակ. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ |last=Technologies |first=Peyotto |website=factor.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հյուսիսային ուղղությամբ հայկական կողմն ունի զգալի առաջխաղացում<ref>{{Cite web |url=https://www.1in.am/2835696.html |title=ՊԲ բանակի ստորաբաժանումները հյուսիսային ուղղությամբ զգալի առաջխաղացում ունեն. Արծրուն Հովհաննիսյան (տեսանյութ) |last=Technologies |first=Peyotto |website=1in.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Նա նշեց նաև, որ մարտերը ծանր են<ref>{{Cite web |url=https://www.1in.am/2835700.html |title=Մարտերը դժվար են, ծանր են, հակառակորդը մեծ ուժեր և միջոցներ է կիրառում. Արծրուն Հովհաննիսյան (տեսանյութ) |last=Technologies |first=Peyotto |website=1in.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ 16։00-ի մոտ Արցախի ՊԲ-ն հայտարարեց ևս 40 զոհի անուն<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30880427.html |title=Արցախի ՊՆ-ն հրապարակեց զոհված ևս 40 զինծառայողների անուններ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ երեկոյան հրթիռակոծվել են [[Շուշի]]ն և այլ քաղաքներ<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/07/Հրթիռակոծվում-են-Շուշին-և-այլ-քաղաքները․-Արծրուն-Հովհաննիսյան/330089 |title=Հրթիռակոծվում են Շուշին և այլ քաղաքներ․ Արծրուն Հովհաննիսյան |website=www.1lurer.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Վնասվել է նաև Շուշիի մշակույթի տունը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30880677.html |title=Շուշիի մշակույթի տունը ավերակների է վերածվել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ըստ պաշտոնական տվյալների` սեպտեմբերի 27-ից մինչև հոկտեմբերի 7-ն ընկած ժամանակահատվածում Արցախում վիրավորվել է 93 քաղաքացիական բնակիչ, կա 20 զոհ, չհաշված Հայաստանի տարածքում 2 զոհը (Մեծ Մասրիկում, Վարդենիսում)։ Հիմնովին կամ մասնակի ավերվել է 4600 անշարժ գույք, 430 մասնավոր գույք է շարքից դուրս եկել, 750 տարբեր ենթակառուցվածքներ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30883778.html |title=Առավոտյան նորից սկսել են Ստեփանակերտը հրթիռակոծել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 8 === Ողջ գիշեր Ստեփանակերտը եղել է հրթիռակոծության տակ․ հոկտեմբերի 7-ի երեկոյան՝ 20։30-ից սկսած մինչև լուսաբաց որոշակի ընդմիջումներով հնչել է օդային տագնապի ազդանշան, ինչը նշանակում է, որ երկնքում ոչ միայն անօդաչու թռչող սարք է եղել, այլև ՀՕՊ-ն է աշխատել այն չեզոքացնելու ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30881753.html |title=Ողջ գիշեր Ստեփանակերտը եղել է հրթիռակոծության տակ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Մարտերը վերսկսվել են և՛ հարավային, և՛ հյուսիսային ուղղություններում։ Արցախի տեղեկատվական շտաբը հայտնել է, որ հոկտեմբերի 8-ին երկու անգամ հրթիռակոծվել է [[Շուշի]]ի [[Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց մայր տաճար]]ը։ Երկրորդ հարվածի ժամանակ տեղում լրագրողներ են եղել, որոնք նկարահանում էին առաջին հարվածի հետևանքները։ Ըստ Արցախի օմբուդսմենի՝ երեք լրագրող վիրավորվել է, նրանց թվում և ռուս լրագրողներ Յուրի Պետրովիչ Կատյոնկը և Լևոն Արզանովը, ինչպես նաև նրանց ուղեկցող խմբի անդամ Հրանտ Բալադյանը։ Արցախի օմբուդսմեն Արտակ Բեգլարյանի տվյալներով՝ ադրբեջանական զինված ուժերը հրթիռակոծել են նաև Շուշիի մզկիթի շրջակայքը։ 12 օր շարունակվող ռազմական գործողությունների հետևանքով հայկական կողմի զոհված զինծառայողների թիվը հասել է 350-ի։ Ադրբեջանը շարունակում է չհրապարակել ռազմական կորուստները, հայտնում է միայն քաղաքացիական բնակչության շրջանում զոհերի և տուժածների մասին։ Համաձայն Պաշտպանության նախարարության հաղորդագրության՝ ժամը 14։00-ի սահմաններում Ադրբեջանը հարավային սահմանի երկու ուղղություններով գրոհ է ձեռնարկել, որը Պաշտպանության բանակի ստորաբաժանումները կասեցրել են, Ադրբեջանական զինուժին պատճառվել են կենդանի ուժի զգալի կորուստներ, խոցվել է 9 միավոր զրահատեխնիկա։ Հարավային ուղղությամբ Արդբեջանը հարձակումը սկսել է առավոտից, սակայն զոհեր տալով և տեխնիկայի կորուստով Ջեբրայիլի մատույցներում` փախուստի է դիմել։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ ոչնչացվել է Ադրբեջանի չորս միավոր Դ-30 հաուբից՝ անձնակազմով և զինամթերքով, խոցվել է երկու ԱԹՍ։ Պաշտոնական Բաքուն հայտնել է, որ հայկական կողմից «Գրադ» և «Սմերչ» է կիրառվում։ Ըստ Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեդ Հաջիևի՝ «Գրադ» կայանքներից մեկը ադրբեջանցիները կարողացել են հրթիռով խոցել։ Ադրբեջանի նախագահ Ալիևը հայտարարել է, թե հայկական ուժերը Ադրբեջանին հարվածում են բալիստիկ հրթիռներով, ինչի համար «պետք է պատասխանատվություն կրեն»։ Հայաստանի պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանը հայտնում է, որ մարտական գործողությունների ընթացքում Ադրբեջանը տարածում է ապատեղեկատվություն<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30882372.html |title=Հրթիռակոծվել է Շուշիի Ղազանչեցոց եկեղեցին |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 9 === Առավոտյան ժամը 10։00-ից սկսած կրկին սկսվել է ակտիվ հրթիռակոծությունը Ստեփանակերտի ուղղությամբ։ Պարբերաբար հնչել է ՀՕՊ ազդանշան, ինչը ենթադրում է, որ տարածքում անօդաչու թռչող սարք է եղել։ Երկրորդ հրթիռակոծությունը տեղի է ունեցել ժամը 15։00-ին։ Հարկ է նշել, որ քաղաքում որևէ ռազմական օբյեկտ չկա։ Մոսկվայում հոկտեմբերի 9-ին մեկնարկել են Հայաստանի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների բանակցությունները։ Մինչ այդ՝ կեսգիշերին մոտ, Կրեմլի պաշտոնական կայքում հրապարակվել էր Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի կոչը՝ մարդասիրական նպատակներով Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում հրադադար հայտարարել՝ գերիների և զոհերի աճյունների փոխանակման համար։ Պաշտոնական Մոսկվան չի օգտագործել բանակցություններ տերմինը՝ դրանք կոչելով խորհրդակցություններ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30884475.html |title=Մոսկվայում 6 ժամից ավելի է` ընթանում է Հայաստանի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի ԱԳ նախարարների հանդիպումը |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Ամերիկայի տարբեր քաղաքներում բնակվող հայերը մի քանի օր բողոքի ակցիաներ են անկացրել ընդդեմ Ադրբեջանի և Թուրքիայի։ Ցույց էր տեղի ունեցել նաև Լոս Անջելեսում, տեղի հայերը մի քանի ժամով փակ էին պահել Հոլիվուդի բանուկ փողոցներից մեկը, հասել CNN հեռուստաընկերության առջև ու օբյեկտիվ լուսաբանում պահանջել։ Վաշինգտոնում հայերն ամերիկյան կառավարությանն ուղղված պահանջներից բացի, դիմել էին նաև միջազգային մամուլին՝ հետևողականորեն և օբյեկտիվ լուսաբանել Ադրբեջանի կողմից Արցախին հայտարարված պատերազմը։ Կազմակերպիչներից Քրիստինե Հալաջյանը հայտարարել է, որ հարկ եղած դեպքում կանցնեն ամերիկյան բոլոր խոշոր լրատվամիջոցների շենքերով մինչև իրենց ձայնը հասնի Սպիտակ տուն։ Սփռյուքահայերի բողոքի ակցիաները շարունակվել են աշխարհի տարբեր երկրներում, այդ թվում՝ Ֆրանսիայում, Շվեդիայում, Սլովակիայում և այլն <ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30884962.html |title=Սպիտակ տնից մինչև Եվրոպա. հայերի ցույցերը շարունակվում են |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ին հայկական կողմի զոհերի թիվը հասել է 376-ի։ === Հոկտեմբերի 10 === [[Պատկեր:"Artsakh is armenia and that's it" sign in Yerevan, Armenia.png|մինի|«Արցախը Հայաստան է և վերջ» գրություն Երևանի կենտրոնում, հոկտեմբերի 22, 2020]] ԱՀ Պաշտպանության բանակը հայտնում է. «Գիշերվա ընթացքում արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերականորեն կայուն-լարված։ Օպերատիվ-մարտավարական իրադրությունը մնացել է անփոփոխ։ Ռազմաճակատի առանձին հատվածներում շարունակվել են փոխհրաձգություններ, հրետանային մենամարտեր, հակառակորդը հրթիռա-հրետանային հարվածներ է հասցրել նաև խաղաղ բնակավայրերի ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=https://artsakh.news/am/news/191225 |title=«Գիշերը հակամարտության գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերականորեն կայուն-լարված». ԱՀ ՊԲ |website= ԱՐՑԱԽ ԼՐԱՏՎԱԿԱՆ |accessdate=2020-10-10}}</ref>։ Ըստ Շուշան Ստեփանյանի՝ դեռևս առավոտյան 9։30-11։00-ն ընկած ժամանակահատվածում Ադրբեջանը կիրառել է մեծաքանակ ԱԹՍ-ներ, մասնավորապես, Երիցվանք գյուղական համայնքի, ՀՀ-ի Սյունիքի մարզի, [[Կապան (համայնք)|Կապան]] համայնքի [[Արծվանիկ]] բնակավայրի ուղղությամբ, այնուհետև օրվա ընթացքում խախտել է հրադադարի ռեժիմը նաև այլ ուղղություններով։ Հոկտեմբերի 9-ին սկսված և ավելի քան 10 ժամ տևած խորհրդակցութունների արդյունքում հրադադարի մասին պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի միջնորդությամբ Մոսկվայում՝ Հայաստանի ու Ադրբեջանի արտգործնախարարներ Զոհրաբ Մնացականյանի և Ջեյհուն Բայրամովի միջև։ Դռնփակ հանդիպման ավարտին տարածվեց արտգործնախարարների համատեղ հայտարարությունը, որով կողմերը համաձայնեցին 72 ժամ հրադադար հաստատել հոկտեմբերի 10-ից` ժամը 12:00 -ից մարդասիրական նկատառումներով՝ ռազմագերիների փոխանակման և զոհվածների աճյունների դուրսբերման համար` Կարմիր խաչի միջնորդությամբ և վերջինիս չափանիշներով<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30885579.html |title=Հոկտեմբերի 10-ից` ժամը 12-ից հրադադար է հաստատվում` մարդասիրական նկատառումներով |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Պայմանավորվածության համաձայն՝ կրակի դադարեցման հստակ պարամետրերը կհամաձայնեցվեն հավելյալ։ Հայաստանի Հանրապետությունը և Ադրբեջանի Հանրապետությունը, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների միջնորդությամբ, կարգավորման հիմնարար սկզբունքների հիման վրա ձեռնամուխ են լինելու առարկայական բանակցությունների՝ խաղաղ կարգավորմանը հասնելու նպատակով։ Կողմերը վերահաստատում են բանակցային գործընթացի ձևաչափի անփոփոխությունը։ Սակայն հրադադարի մասին պայմանավորվածությունը խախտվեց Ադրբեջանի կողմից 12։05-ին՝ գրոհելով Կարախամբեյլի կոչվող տեղամասի ուղղությամբ։ Ադրբեջանական կողմը դիվերսիոն-հետախուզական ներթափանցման փորձ է ձեռնարկել Հադրութի ուղղությամբ, որի ժամանակ դիվերսիոն խումբը տանը սպանել է 2 բնակչի՝ մոր ու հաշմանդամություն ունեցող նրա որդուն։ Հրթիռակոծվել է Ստեփանակերտը։ Շուշան Ստեփանյանի հաղորդմամբ՝ օրվա ընթացքում Հայաստանի պաշտպանության նախարար, ՀՀ գերիների, պատանդների և անհայտ կորած անձանց հարցերով զբաղվող միջգերատեսչական հանձնաժողովի նախագահ Դավիթ Տոնոյանն ընդունել է Հայաստանում ԿԽՄԿ պատվիրակության ղեկավար Քլեր Մեյթրոյի գլխավորած պատվիրակությանը։ Հանդիպման ընթացքում քննարկվել է մարդասիրական նպատակներով հայտարարված կրակի դադարեցման և ռազմագերիների ու զոհվածների մարմինների փոխանակման համար Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի միջնորդությամբ ու վերջինիս չափանիշների համաձայն համապատասխան գործողությունների իրականացման ընթացակարգը, որը համակարգվելու է Արցախի իշխանությունների հետ։ === Հոկտեմբերի 11 === Ըստ Ադրբեջանի իշխանությունների պնդումների` հոկտեմբերի 10-ի լույս 11-ի գիշերը Գանձակ քաղաքի կենտրոնական մասում տեղակայված բազմաբնակարան շենքին հայկական զինված ուժերի հասցրած հրթիռային հարվածի հետևանքով զոհվել է 9 մարդ, 28-ը՝ վիրավորվել։ Վնասվել են մեծ թվով քաղաքացիական օբյեկտներ<ref name="lemonde1110">{{Cite web|date=11 October 2020|title=Haut-Karabakh : malgré le cessez-le-feu, les bombardements continuent|url=https://www.lemonde.fr/international/article/2020/10/11/haut-karabakh-des-bombardements-armeniens-nocturnes-font-7-morts-en-azerbaidjan_6055607_3210.html|access-date=12 October 2020|work=[[Le Monde]]/AFP|language=fr|quote=}}</ref><ref>[https://genprosecutor.gov.az/az/post/2979 Ադրբեջանի Հանրապետության գլխավոր դատախազություն]genprosecutor.gov.az/</ref><ref>[https://www.bbc.com/russian/news-54506953 Гянджа: гуманитарное перемирие под ракетным ударом]</ref>։ Արցախի Պաշտպանության բանակը և ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հերքել են Գանձակին հարվածելու վերաբերյալ Ադրբեջանի հայտարարությունը<ref>{{Cite web |url=ՊԲ-ն հերքում է Գյանջային հարվածելու վերաբերյալ Ադրբեջանի հերթական ապատեղեկատվությունը |title=https://hy.armradio.am/2020/10/11/%D5%BA%D5%A2-%D5%B6-%D5%B0%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A5%D5%B6-%D5%A3%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%BB%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D6%82-%D5%BE/}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://armenpress.am/arm/news/1031203.html |title=ՊՆ-ն ու ՊԲ-ն հերքում են Գյանջային հարվածելու վերաբերյալ Ադրբեջանի հերթական ապատեղեկատվությունը}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 12 === Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ գիշերվա ընթացքում շփման գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերական կայուն-լարված։ Ըստ ՊԲ-ի՝ գիշերվա ընթացքում որոշակի ակտիվություններ են նկատվել հյուսիսային, հյուսիս արևելյան և հարավային ուղղություններով<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888278.html |title=Առավոտյան ադրբեջանական կողմը վերսկսել է հրետանու կրակով ուղեկցվող հրաձգությունները |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Առավոտյան ադրբեջանական զինուժը սկսել է հրետակոծել հարավային շփման գծի ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888270.html |title=Գիշերվա ընթացքում, Հովհաննիսյանի փոխանցմամբ, շփման գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերական կայուն-լարված |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակ Վահրամ Պողոսյանի՝ ժամը 11։30-ի դրությամբ ադրբեջանական ուժերը որոշ տեղեր անցել են հարձակման, բայց նրանց չի հաջողվել առաջ գալ<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201012/24868312/adrbejany-krkin-nakhahardzak-gortsoxutyunneri-e-ancel.html |title=Ադրբեջանը կրկին նախահարձակ գործողությունների է անցել տարբեր ուղղություններով |website=Sputnik Armenian |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Ըստ ՀՀ ՊՆ-ի՝ առավոտյան խոցվել է «ԱՆ-2» տիպի անօդաչու ռմբակոծիչ ինքնաթիռ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888866.html |title=ՊՆ խոսնակի փոխանցմամբ, ադրբեջանական կողմի «ԱՆ-2» տիպի անօդաչու ռմբակոծիչ ինքնաթիռ է խոցվել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-16}}</ref> և ևս մեկ Սու-25 գրոհիչ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888917.html |title=Ադրբեջանի օդուժը սահմանի երկայնքով կիրառում է Սու-25-եր, հայտնում է Շուշան Ստեփանյանը |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref> [[Քարվաճառ]]ի ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=http://armtimes.com/hy/article/198509 |title=Քարվաճառում այսօր հակառակորդի ինքնաթիռ է խոցվել. Արծրուն Հովհաննիսյան |website=Armtimes.com |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Դա հերքվեց Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից, բայց հաստատվեց ռազմաճակատից<ref>{{Cite web |url=http://armtimes.com/hy/article/198472 |title=Սու-25-ի խոցումը, իհարկե, ադրբեջանցիները հերքեցին, բայց անձամբ ռազմաճակատից հաստատեցին. ՊՆ ներկայացուցիչ |website=Armtimes.com |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Ըստ Արծրուն Հովհաննսիյանի երեկոյան ասուլիսի` այդ պահի դրությամբ Հադրութ քաղաքը գտնվել է հայկական զինված ուժերի վերահսկողության տակ<ref>{{Cite web |url=https://iravaban.net/295448.html |title=Հադրութ քաղաքը գտնվում է մեր զինված ուժերի լիարժեք վերահսկողության տակ․ Արծրուն Հովհաննիսյան |last=Technologies |first=Peyotto |website=iravaban.net |language=hy-AM |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Իսկ Թալիշի ուղղությամբ հակառակորդը գտնվում է գյուղի հյուսիսային մատույցներում<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201012/24882487/talishy-adrbejani-verahskoxutyan-tak-che.html |title=Թալիշ գյուղն Ադրբեջանի վերահսկողության ներքո չէ. Արծրուն Հովհաննիսյան |website=Sputnik Armenian |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ === Հոկտեմբերի 13 === Գիշերվա ընթացքում ռմբակոծվել են [[Մարտակերտ]], [[Ասկերան]] և [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունի]] քաղաքները<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/123011 |title=Գիշերն անհանգիստ է եղել Ասկերան, Մարտունի և Մարտակերտ քաղաքներում |website=Hetq.am |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Առավոտյան թուրքական զինուժի կողմից լայնամաշտաբ հարձակում է սկսվել հարավային, հյուսիսային, հյուսիս-արևեկյան և արևելյան ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=https://medialab.am/102086/ |title=Գիշերը հարաբերական կայուն լարվածությունը մնացել է անփոփոխ, թշնամին հատկապես ակտիվ է ճակատային գծի հյուսիս-արևելյան հատվածում․ ՊԲ |date=2020-10-13 |website=MediaLab Newsroom-Laboratory |language=en-US |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Ադրբեջանի զինուժը պնդում էր, որ հայկական կողմը ռմբակոծել է [[Թարթառի շրջան|Թարթառի]] և [[Աղջաբեդիի շրջան|Աղջաբեդիի]] շրջանների բնակավայրերը, որը Արցախի ՊԲ-ն հերքել է<ref>{{Cite web |url=https://iravaban.net/295490.html |title=Աղջաբեդի շրջանը կրակի տակ պահելու մասին լուրը ևս կեղծ է․ Շուշան Ստեփանյան |last=Technologies |first=Peyotto |website=iravaban.net |language=hy-AM |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Օրվա ընթացքում Իրանի տարածքում՝ [[Արդաբիլի մարզ]]ում անօդաչու թռչող սարք է ընկել, որը վնասել է ցանքատարածությունները<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30890633.html |title=Իրանի հյուսիսում անօդաչու թռչող սարք է կործանվել |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Ըստ տարածված տեսանյութի` սարքը իսրայելական արտադրության էր<ref>{{Cite web |url=https://factor.am/294827.html |title=Իրանի ՀՕՊ-ը ոչնչացրել է իսրայելական անօդաչու թռչող սարք |last=Technologies |first=Peyotto |website=factor.am |accessdate=2020-10-20}}</ref>։ Մարտերի ընթացքում զոհվում է գնդապետ Վահագն Ասատրյանը. 2 օր անց վարչապես Նիկոլ Փաշինյանը Հայաստանի նախագահին միջնորդություն է ներկայացնում նրան հետմահու Ազգային հերոսի կոչում շնորհելու մասին։ Համաձայն ադրբեջանական աղբյուրների այդ օրը Հադրութը լօովին անցել է իրենց վերահսկողության տակ, հայկական կողմը դա հերքել է։ === Հոկտեմբերի 14 === 03։23-ին Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը հայտնել է, որ օդային հարվածներով ոչնչացրել է Հայաստանի տարածքում գտնվող որոշ բալիստիկ հրթիռներ<ref>[https://www.gazeta.ru/army/news/2020/10/14/15077467.shtml Минобороны Азербайджана сообщает об уничтожении ракетных комплексов Армении]</ref>։ Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարությունը հաստատել է, որ Հայաստանի տարածքում թիրախավորվել է տեխնիկա՝ ընդամենը ենթադրությունների հիման վրա, թե իբր այդ տեխնիկան պատրաստ է եղել հարվածել Ադրբեջանի խաղաղ բնակավայրերին<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30892833.html |title=Ադրբեջանը շարունակում է խախտել հումանիտար հրադադարը}}</ref><ref>[https://www.bbc.com/russian/live/news-54317944?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=5f86a3adc4548e02bf3cb12b%26%D0%95%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BB%20%D0%BD%D0%B0%20%D0%B7%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%83%20%D0%BE%D0%B1%20%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%87%D1%82%D0%BE%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8%20%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%BE%D0%B2%262020-10-14T07%3A07%3A26.952Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:be183c51-8d7a-49f0-af6d-b05217a14d8b&pinned_post_asset_id=5f86a3adc4548e02bf3cb12b&pinned_post_type=share Ереван ответил на заявление Баку об уничтожении ракетных комплексов]</ref>։ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի խոսնակ [[Դմիտրի Պեսկով]]ը հայտնել է, որ ռուս մասնագետները ստուգում են Ադրբեջանի կողմից ՀՀ տարածքին հարվածելու մասին տեղեկատվությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.armtimes.com/hy/article/198637 |title=Ռուս զինվորականները ստուգում են Ադրբեջանի կողմից ՀՀ տարածքին հարվածելու մասին տեղեկատվությունը. Պեսկով}}</ref>։ ՀՀ ՊՆ ներկայացուցիչ [[Արծրուն Հովհաննիսյան]]ը հայտնել է, որ վաղ առավոտյան Ադրբեջանի զինված ուժերը վերսկսել են լայնածավալ հարձակողական գործողությունները հատկապես հյուսիսային և հարավային ուղղություններով, բայց ոչ դեպի Արաքսի հովիտ։ === Հոկտեմբերի 16 === Վաղ առավոտյան, ադրբեջանական զինված ուժերը և՛ հյուսիսում, և՛ հարավում երկար հրետակոծությունից, հրետանային պատրաստությունից հետո, որի ընթացքում կիրառվել են նաև օդային հարձակման այլ միջոցներ՝ ԱԹՍ-ներ, հրթիռներ, օդուժ, անցել է լայնածավալ հարձակման։ [[Հոկտեմբերի 15]]-ի լույս 16-ի գիշերը, հատկապես լուսադեմին, թշնամին հրետանու կիրառմամբ ինտենսիվ կրակ է բացել [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունի]] քաղաքի և [[Կարմիր Շուկա]] բնակավայրի ուղղությամբ, իսկ առավոտյան` [[Բերդաշեն (Մարտունու շրջան)|Բերդաշեն]] համայնքի ուղղությամբ։ Հրետակոծվել են Ստեփանակերտը, Հադրութի շրջանի Տող, Քաշաթաղի շրջանի [[Տիգրանավան (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Տիգրանավան]], [[Այգեհովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Այգեհովիտ]] և Աղավնո բնակավայրերը։ Վիրավորվել են [[Շոշ]] համայնքի երեք խաղաղ բնակիչ։ Հարավային ուղղությամբ ամբողջ օրը ընթացել են ծանր մարտերը։ Որոշ ուղղություններով հայկական զորքերը կատարել են վերախմբավորումներ։ === Հոկտեմբերի 17 === Հայաստանի օդային տարածքում ՀՀ ԶՈՒ ՀՕՊ ստորաբաժանումները խոցել են հակառակորդի երկու ԱԹՍ։ ՀՀ հակաօդային պաշտպանական համակարգերի կողմից արձանագրվել է ադրբեջանական անօդաչու թռչող սարքերի թռիչքներ Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի մարզի [[Խնածախ (Սյունիքի մարզ)|Խնածախ]], [[Արծվանիկ]], [[Դավիթ Բեկ (գյուղ)|Դավիթ Բեկ]] բնակավայրերի ուղղությամբ, որի ժամանակ նաև հարվածներ են հասցվել տեղում ՀՀ ԶՈՒ ենթակառուցվածքների ուղղությամբ՝ վնասելով նաև քաղաքացիական ենթակառուցվածքներ։ ՀՕՊ ստորաբաժանումները ժամը 16:30-ից 17:45-ը ընկած ժամանակահատվածում ՀՀ օդային տարածքում խոցել են հակառակորդի երեք, Արցախում՝ մեկ ԱԹՍ։ Թե՛ հարավային, թե՛ հյուսիսային հատվածներում ընթացել են մարտեր, որոնք, ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի, ավելի թեժ և ինտենսիվ էին, քան նախորդ երկու օրերին։ Հայաստանի Հանրապետությունը և Ադրբեջանի Հանրապետությունը որոշում են հոկտեմբերի 18-ին, տեղական ժամանակով ժամը՝ 00:00-ից հաստատել մարդասիրական զինադադար։ === Հոկտեմբերի 18 === Ժամը 07:20-ին թշնամին խախտում է մարդասիրական զինադադարը հրետանային ակտիվ կրակով, որից հետո հակառակորդը բարենպաստ դիրքեր գրավելու նպատակով հարձակում է ձեռնարկում հարավային ուղղությամբ (Խուդաֆերինի ջրամբար)։ Երկուստեք ունենում են զոհեր և վիրավորներ։ Հարավային ուղղությամբ ՊԲ ստորաբաժանումները խոցել են հակառակորդի գրոհող 4 տանկ։ Արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտու հարավային թևում հակառակորդը կիրառել է մեծ թվով ԱԹՍ-ներ և հրետանային միջոցներ։ Խոցվել է 2 ԱԹՍ։ === Հոկտեմբերի 19 === Առավոտից թշնամին հրթիռակոծել է Մարտունի քաղաքը, Քաշաթաղի շրջանի [[Ուռեկան]], [[Իշխանաձոր (Քաշաթաղի շրջան)|Իշխանաձոր]], [[Այգեհովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Այգեհովիտ]] և [[Վուրգավան]] համայնքները։ Հայկական կողմը հերքել է Բաքու-Նովոռոսիյսկ [[Նավթամուղ|նավթամուղը]] թիրախավորելու մասին ադրբեջանական լուրերը։ === Հոկտեմբերի 20 === Հյուսիսային թևում հակառակորդը կիրառում է ավիացիա և հրետանի։ Հարավային ուղղությամբ ինտենսիվ ծանր մարտերը շարունակվում են։ Խոցվել է թշնամու ևս 5 ԱԹՍ, 10 զրահատեխնիկա, 1 ինքնաթիռ, թշնամին ունի 50 զոհ։ Մարտակերտի ուղղությամբ կիրառել էր ավիացիա, ռմբակոծել քաղաքացիական ենթակառուցվածքները։ Հայկական կողմը հերքում է [[Գերանբոյ|Գերանբոյի]] և Թերթերի շրջաններին ՀՀ ԶՈՒ կողմից հրետանային հարվածներ հասցնելու մասին ադրբեջանական լուրերը։ === Հոկտեմբերի 21 === Արցախի ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումները հարավային ուղղությամբ ժամը 08:30-ի սահմաններում խոցել են հակառակորդի ինքնաթիռ։ Մարտակերտը՝ հարակից գյուղերով, նորից հայտնվել է թշնամու նշանակետում։ Խոցվել է թշնամու ևս 2 ԱԹՍ, 4 զրահատեխնիկա, կա 150 զոհ։ Կենտրոնական ուղղությամբ ևս ծանր մարտեր են ընթացել, մի քանի դիվերսիոն խմբեր փորձել են ներթափանցել հայկական դիրքեր։ Այնուհետև մարտերի ուղղությունը թեքվել է դեպի հարավ՝ Արաքսի հունին մոտ։ === Հոկտեմբերի 22 === Հակառակորդը Արցախի ողջ սահմանի երկայնքով շարունակել է հարձակողական գործողությունները բոլոր ուղղություններով։ Ակտիվ են եղել ինչպես հյուսիսային, այնպես էլ կենտրոնական և հարավային ուղղությունները։ Կենտրոնական ուղղությամբ մարտական գործողություններ են ընթացել կոնկրետ բնակավայրերի ուղղությամբ։ Այդ օջախային մարտերը իրենցից ներկայացնում են տարբեր դիվերսիոն խմբերի ներթափանցումներ փոքր բնակավայրեր և ճանապարհային, հանգուցային կետեր։ Հարավում՝ տարբեր կետերում, տարբեր օջախային հատվածներում, հակառակորդի տարբեր զորախմբերը փորձել են առաջխաղացում ապահովել ինչպես դեպի արևմուտք, այնպես էլ դեպի հյուսիս և հյուսիս-արևմուտք։ Թեժ մարտեր են ընթացել հատկապես Մարտունու շրջանի Շեխեր և Ջիվանի գյուղերի մատույցներում։ Ադրբեջանական կողմի հայտարարությունը, թե Հայաստանը Գաբալայի և Քյուրդամիրի ուղղությամբ բալիստիկ հրթիռներ է արձակել, հերքվել է հայկական կողմից։ === Հոկտեմբերի 23 === Թշնամական ուժերը հրետակոծել են Ասկերանը, իսկ կեսգիշերին՝ կրկին անգամ թիրախավորել Մարտունին, Ստեփանակերտը և Մարտակերտը։ Վերջինիս վրա կիրառվել է ռազմական ավիացիա։ Լուսադեմին Մարտունու շրջանի Կարմիր Շուկա և Թաղավարդ գյուղերն են հայտնվել Ադրբեջանի թիրախում։ Կիրառվել է սմերչ տեսակի հրթիռներ։ ժամը 14։20-ի սահմաններում թշնամին գրադ կայանքից հրթիռակոծել է Քաշաթաղի շրջանի Քարեգահ համայնքի տարածքը, այնուհետև Քարեգահ-Բերձոր ճանապարհահատվածը։ Երեք արկ ընկել է Բերձորի տարածաշրջան։ Օրվա ընթացքում հատկապես թեժ են եղել կենտրոնականից հարավ ընկնող Շեխեր, Ջիվանիկ և հարակից գյուղերում դիվերսիոն ներթափանցման գործողություններ իրականացրած ադրբեջանական հրոսակախմբերի և դիվերսիոն խմբերի չեզոքացման աշխատանքները։ Հարավային ուղղությամբ գրեթե ողջ օրը ադրբեջանական զինված ուժերի ստորաբաժանումները փորձել են գրոհել Որոտանի ուղղությամբ, հարձակման մի քանի փորձեր տապալվել են, որից հետո, զգալի կորուստներ կրելով, հետ են շպրտվել։ Հրետակոծվել է նաև Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց համայնքը։ Քաղաքացիական բնակչության շրջանում եղել է մեկ վիրավոր։ Եղել են նաև նյութական մեծ վնասներ։ Հարավային ուղղությամբ հայկական ուժերի հաջող գործողության արդյունքում ոչնչացվել է հակառակորդի հատուկ նշանակության խոշոր ստորաբաժանում, 9 միավոր տեխնիկա, իսկ մի քանիսը` առգրավվել։ Գերեվարվել է ադրբեջանական զինուժի զինծառայող, ով վիրահատվել է հայ ռազմաբժիշկների կողմից։ === Հոկտեմբերի 24 === Ադրբեջանական զինված ուժերը պարբերաբար հարձակման փորձեր են կատարում նաև հայկական ԶՈՒ համազգեստներով։ Հիմնական նպատակներն են՝ • Շփոթեցնել հայ զինծառայողներին և դրա հաշվին հաջողությունների հասնել, • Արհեստականորեն նվազեցնել ու թաքցնել իրենց զոհերը, իսկ մյուս կողմից՝ դիակների փոխանակման ժամանակ փորձել դրանք ներկայացնել որպես հայկական զոհեր։ Կեսօրվա ընթացքում սկսվել է հուժկու հրետանային փոխհրաձգություն հյուսիսային հատվածում։ Կենտրոնական ուղղությամբ Մարտունիից դեպի հարավ և Հադրութից մինչև հյուսիսային կողմ՝ անտառների և բնակավայրերի հարակից տարածքներում, չեզոքացվել է դիվերսիոն հետախուզական խմբերից մեկը։ Երեկոյան թշնամական ուժերը հերթական անգամ հրետակոծել են խաղաղ բնակավայրերը, մասնավորապես՝ Մարտունու շրջանի Կարմիր Շուկա, Թաղավարդ, Գիշի, Սպիտակաշեն համայնքներն ու Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց գյուղը։ === Հոկտեմբերի 25 === Հոկտեմբերի 24-ի լույս 25-ի գիշերվա ընթացքում Ադրբեջանը շարունակել է հրետակոծել հայկական բնակավայրերը։ Հրետանի է կիրառվել Մարտունու շրջանի Կարմիր Շուկա, Թաղավարդ, Գիշի, Սպիտակաշեն համայնքների ու Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց գյուղի ուղղությամբ, հրետակոծվել են նաև համայնքների հարակից տարածքները՝ անտառներով ու գյուղատնտեսական նշանակության դաշտավայրերով։ Հետկեսօրին, ադրբեջանական ուժերի կողմից հրետակոծության են ենթարվել Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց, Սղնախ և Մոշխմհատ գյուղերը։ Հադրութից հյուսիս, Մարտունիից հարավ մի քանի գյուղերում, այդ թվում` Ավետարանոց գյուղի հատվածի հարակից անտառներում երևացել են դիվերսիոն խմբեր։ Հարավային ուղղությամբ ողջ օրվա ընթացքում դեպի հյուսիս և դեպի արևմուտք` Սանսասարի ուղղությամբ, հակառակորդը ձեռնարկել է տասնյակ անգամյա գրոհներ ու հարձակումներ տարբեր ուղղություններով, ինտենսիվ մարտական գործողությունները ողջ օրվա ընթացքում շարունակվել են։ Մարտերի ընթացքում հակառակորդին հաջողվել է գրավել Կուբաթլուն և առաջանալ որոշ ուղղություններով։ === Հոկտեմբերի 26 === Հայաստանի արտգործնախարար Զոհրաբ Մնացականյանի և Ադրբեջանի արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովի հոկտեմբերի 24-ին տեղի ունեցած հանդիպման ընթացքում, որը տեղի ունեցավ ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Սթիվեն Բիգանի հետ, որոշվել էր կնքել հումանիտար հրադադար, որն ուժի մեջ էր մտնելու հոկտեմբերի 26-ից, ժամը 08:00-ից: Սակայն ադրբեջանական կողմը ժամը 08:45-ի սահմաններում հրետանային կրակ է վարել Արցախի հյուսիսարևելյան մարտական դիրքերի ուղղությամբ, իսկ ժամը 09:10-ի սահմաններում հակառակորդը թիրախավորել է հարավարևելյան ուղղությամբ դիրքերը` արձակելով հինգ հրետանային արկ։ Մարտունի քաղաքի վրա կիրառել է ռազմական ավիացիա։ ժամը 13:50-ի սահմաններում հակառակորդը «Սմերչ» տիպի համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգից 1 հրթիռ է արձակել Մարտունու շրջանի Զարդարաշեն գյուղի ուղղությամբ։ Ադրբեջանական հրթիռակոծության հետևանքով Ավետարանոց գյուղում զոհվել է 1 և վիրավորվել 2 քաղաքացիական անձ։ Ժամը 17:00-ից Արցախի սահմանի երկայնքով կրակի խտությունը կտրուկ մեծացել է։ Հակառակորդը ՊԲ դիրքերի ուղղությամբ կիրառում է փողային և ռեակտիվ հրետանի, նաև` տանկեր։ Հադրութից հյուսիս գտնվող գյուղերի անտառների հատվածում շարունակվել են դիվերսիոն խմբերի հարձակումները և հայկական կողմից դրանց մի մասի ոչնչացումը։ === Հոկտեմբերի 27 === Առավոտյան ժամը 10:00-10:15 սահմաններում, հերթական անգամ խախտելով հրադադարի ռեժիմը, ադրբեջանական կողմը անօդաչուներով (որոնցից մեկը ընկել է ՀՀ տարածքում) և հրթիռահրետանային միջոցներով հրետակոծել է ՀՀ հարավային սահմանի Իրանի հետ հատման կետի հայկական սահմանապահ ուղեկալի դիրքերը։ ՀՀ հարավային ուղղությամբ ադրբեջանական ոտնձգությունները կանխելու նպատակով ՀՀ սահմանապահ ուժերը դիմել են կանխարգելիչ գործողությունների, ինչի արդյունքում ծանր մարտեր են ընթացել հարավային շրջանում։ Ադրբեջանի կողմից սահմանի տվյալ հատվածում օգտագործվել են ԱԹՍ-ներ։ Որոտան գետի երկայնքով ձևավորվել էր ռազմաճակատ։ Ադրբեջանական կողմը կասետային հրթիռակոծման է ենթարկել Արցախի Մարտունու շրջանի Ննգի բնակավայրը, որտեղ ապաստան էին գտել Արցախի այլ հատվածներից տեղահանված խաղաղ բնակիչներ։ Հարձակման արդյունքում կան ավերածություններ և վիրավորներ խաղաղ բնակչության շրջանում։ Հայկական կողմը հերքել է Բարդա շրջանի ուղղությամբ հրթիռակոծման վերաբերյալ Ադրբեջանի տարածած լուրը։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հիմնականում դաշտավայրերում որոշակի հաջողություն ունենալուց հետո Ադրբեջանի զինված ուժերը, որոնց միացած են միջազգային ահաբեկչական կազմակերպությունների հրոսակախմբերը և այլք, փորձել են զարգացում ապահովել նաև անտառալեռնային տեղանքում։ Այստեղ ընթացել է մարտավարական առումով ավելի դժվար ու բարդ պայքար։ Ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից իրականացվել են հարձակումներ նաև Բերձորի ուղղությամբ, որոնք հաջողության չեն հասել։ Երեկոյան Մարտունին և Ասկերանի վերին ենթաշրջանն են հայտնվել թշնամական ուժերի թիրախում։ === Հոկտեմբերի 28 === Առավոտյան ռազմագործողություններին զուգահեռ, խաղաղ բնակավայրերի ուղղությամբ Ադրբեջանը նորից կրակ է վարել։ Լարված էր իրավիճակը Ավետարանոցի ձորակում։ «Սմերչ» համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգով ամբողջ օրը հրետակոծվել են Շուշին և Ստեփանակերտը։ Հարվածներ են հասցվել քաղաքների բնակելի թաղամասերին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքներին, այդ թվում՝ Ստեփանակերտի ծննդատանը։ Խաղաղ բնակչության շրջանում եղել են զոհեր և վիրավորներ, այդ թվում նաև՝ 3 փրկարարներ։ Ըստ ՊԲ հայտարարության՝ ռադիոհետախուզական տվյալների համաձայն թուրք-ադրբեջանական վարձկանների, ահաբեկիչների մարտավարությունն ու հեռախոսազրույցները վերլուծելով և հետախուզական փաստերը համադրելով եզրակացրել են, որ հայկական ստորաբաժանումների կողմից առաջնագծի որոշ ուղղություններում մարտավարական նպատակներով հետ քաշվելու արդյունքում, տվյալ հատվածներում Արդբեջանի զինված ուժերը ստեղծում են ահաբեկչական խմբավորումների բազաներ։ Բերձորի ուղղությամբ և հարավային հատվածում որոշակի ոչ լայնամասշտաբ գործողություններ են ընթացել։ Հակառակորդին չի հաջողվել առաջանալ դեպի Բերձորի ուղղություն։ Այս ուղղությամբ մեր զինված ուժերի ստորաբաժանումներին հաջողվել է որոշակի դիրքային բարելավումներ իրականացնել։ Հյուսիսային ուղղությամբ հիմնականում վարվել է հրետանային կրակ, հրետակոծություն։ Մասնավորապես՝ Մարտակերտ և ավելի հյուսիս ընկած ստորաբաժանումների ուղղությամբ։ Մարտական գործողությունները շարունակվել են նաև հարավային ուղղությամբ, տարվել են դիվերսիոն խմբերի չեզոքացման աշխատանքներ։ === Հոկտեմբերի 29 === Հոկտեմբերի 29-ին Ռուսաստանի Դաշնության միջնորդական ջանքերի շնորհիվ, ԿԽՄԿ-ի և ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի դաշտային թիմի մասնակցությամբ հայկական կողմին է փոխանցվել ռազմական գործողությունների ընթացքում երեսուն զոհված հայ զինծառայողների մարմինները։ Միաժամանակ, ԿԽՄԿ-ի ջանքերով Հայաստան է վերադարձվել մեկ քաղաքացիական անձ։ Արծրուն Հովհաննիսյանի հաղորդմամբ՝ հարավային հատվածում՝ Բերձորից մինչև Արաքսի ափն ընկած ռազմաճակատային բնագծի ուղղությամբ, եղել են որոշակի մարտական գործողություններ, հայկական ԶՈՒ-ին հաջողվել է որոշակի դիրքերի բարելավում իրականացնել։ Արցախի Մարտունու և Ասկերանի շրջանների գյուղերի հարակից տարածքներում շարունակվել են դիվերսիոն խմբերի դեմ ընթացող մարտական գործողությունները։ Այդ մարտական գործողություններն ընթացել են Ավետարանոց և դեպի Սղնախ գյուղի տարածքում և հարակից բլուրներում ու անտառային զանգվածներում։ Ամբողջ օրվա ընթացքում հրետակոծվել են Ստեփանակերտը և Շուշին, հիմնականում տուժել են ենթակառուցվածքները և նյութական վնաս է հասցվել խաղաղ բնակչությանը։ === Հոկտեմբերի 30 === Ամբողջ գիշերվա ընթացքում ՊԲ ստորաբաժանումները շարունակել են հակառակորդի խմբավորումների տեղաբաշխման շրջաններում լրահետախուզման և կրակային խոցման գործողությունները, որոնց շնորհիվ ոչնչացվել է մեծ քանակությամբ թշնամական զինամթերք և մարդկային ուժ։ Արցախի Հանրապետության նախագահ Արային Հարությունյանը հայտնում է, որ Շուշին վտանգված է, որից հետո Երևանից և ՀՀ այլ բնակավայրերից քաղաքացիների կողմից զանգեր են ստացվում կամավորագրման համար, ինչի արդյունքում ձևավորվում են կամավորական խմբեր և մեկնում ռազմաճակատ։ Արծրուն Հովհաննիսյանի հաղորդմամբ՝ թեժ մարտեր են ընթացել հարավային ուղղությամբ։ Քարինտակ գյուղից արևելք ընկած մեկ երկու գյուղից մաքրվել են ադրբեջանական դիվերսանտները։ Հայկական կողմը խոցել է թշնամու ևս 6 ԱԹՍ, 17 զրահատեխնիկա, պատճառել մարդկային 60 զոհ։ Ադրբեջանի հրետակոծության հետևանքով Արցախի Ակնաղբյուր գյուղում սպանվել է 60-ամյա Սերգեյ Բալայանը, 6 խաղաղ բնակիչ վիրավոր են։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հյուսիսային ուղղությամբ ոչ երկարատև հրետանային պատրաստությունից հետո հետևակային ուժերով գրոհի փորձ է արվել մի քանի դիրքերի ուղղությամբ։ Այստեղ ադրբեջանցիները կրել են լուրջ կորուստներ, հետ են շպրտվել՝ դաշտում թողնելով զգալի թվով դիակներ։ Հարավային ուղղությամբ` Արաքս գետից հյուսիս՝ մի քանի բարձունքների ուղղությամբ, Հայկական կողմն ունեցել է որոշակի դիրքային առավելություններ։ Կենտրոնական ուղղությամբ ընթացել են երկու առանձին պրոցեսներ. Մարտունի-Ճարտար ուղղությամբ Ադրբեջանի զինված ուժերը փորձել են ճեղքել ռազմաճակատը։ Դիրքային որևէ փոփոխություն չի եղել, բայց համառ մարտերը շարունակվել են։ Իսկ Շուշիի մերձակա անտառապատ գյուղերի մոտ, չնայած հայկական կողմը լավ ցուցանիշներ է արձանագրել, սակայն այստեղ ևս մարտերը շարունակվել են։ Արցախի ՊԲ գերեվարել է զինյալ ահաբեկիչ, ով ներկայացել էր որպես Մըհըրաբ Մուհամմադ Ալ Շխայիր՝ Սիրիայի Համա քաղաքից, և ներկայացրել որոշ մանրամասներ իրենց հավաքագրման գործընթացի, «գյավուր» (անհավատների) դեմ պայքարի համար ակնկալվելիք ամսական վճարների և յուրաքանչյուր «անհավատի» գլուխ կտրելու համար «պարգևավճարների», ինչպես նաև իրենց կողմից իրականացվելիք ահաբեկչական ծրագրերի մասին։ Մինչ այդ Ժնևում մեկնարկել է ՀՀ ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանի հանդիպումը Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Ջեյհուն Բայրամովի հետ։ === Հոկտեմբերի 31 === Ադրբեջանը քաղաքացիական բնակավայրերի հարևանությամբ գտնվող անտառների նկատմամբ, որտեղ պատսպարվում էին նաև խաղաղ բնակիչներ, կիրառում է ֆոսֆոր պարունակող զենք, որն ունի քիմիական զենքի տարրեր։ Հայկական զորքերի կողմից խոցվել են թշնամական 1 տանկ, 1 հետևակի մարտական մեքենա և 5 անօդաչու թռչող սարք։ Առավոտյան՝ ժամը 07:08-ի սահմաններում, հակառակորդը, խախտելով Ժնևում՝ խաղաղ բնակավայրերը չթիրախավորելու մասին ԵԱՀԿ ՄԻնսկի խմբի համանախագահների միջնորդությամբ ձեռք բերված պայմանավորվածությունը, հրթիռակոծել է Ստեփանակերտն ու Շուշին, ինչի հետևանքով քաղաքացիական բնակչության շրջանում կան վիրավորներ։ Կենտրոնական ուղղությամբ, մեկ-երկու դիրքերի վրա նետելով մեծաքանակ հետևակային և այլ ուժեր, զրահատեխնիկա, օգտագործելով հրետանի, ընդ որում` միաժամանակ հրետակոծելով Մարտունի քաղաքը, Ադրբեջանի զինված ուժերին հաջողվել է ունենալ որոշակի առաջխաղացում, որոշակի դիրքային փոփոխություն։ Հարավային և հարավարևելյան ուղղություններով ընթացող առանձին օջախային մարտերում ՊԲ-ն կարողացել է հետ վերցնել որոշակի դիրքեր և ապահովել որոշակի առաջխաղացում։ === Նոյեմբերի 1 === Գիշերն անհանգիստ է եղել Արցախի Մարտունի քաղաքում և հարակից բնակավայրերում։ Քաղաքի վրա Ադրբեջանի կողմից կիրառվել է ռազմական ավիացիա։ Ռմբակոծության հետևանքով կան բազմաթիվ ավերածություններ։ Գիշերը հրետակոծել է Ասկերանի վերին ենթաշրջանի գյուղերը։ Գրադ և սմերչ կայանքներից թշնամին կրակ է բացել Ավետարանոց և Սզնեք համայնքների ուղղությամբ։ ՊԲ հաղորդմամբ՝ գիշերվա ընթացքում մարտերը շարունակվել են հարավ-արևմտյան, հարավ-արևելյան և հյուսիսային ուղղություններում։ Մարտական գործողություններին զուգահեռ թշնամական ուժերը շարունակել են թիրախավորել խաղաղ բնակավայրերը, մասնավորապես հրթիռահրետանային հարվածներ հասցնելով Մարտունի, Շուշի քաղաքներին և Քարին տակ գյուղին։ Նշված ուղղությունների վրա աշխատող հակառակորդի կրակային դիրքերին ՊԲ ստորաբաժանումների կողմից հասցվել են թիրախային հարվածներ։ Թշնամական ուժերը շուրջ 10 միավոր տեխնիկայի միջոցով առաջանալու փորձ են ձեռնարկել Ավետարանոց-Սղնախ հատվածում, սակայն, խոցվելով բանակային ուժերի կողմից և կրելով մեծաթիվ կորուստներ, հաջողության չեն հասել։ ՊԲ-ին հաջողվել է գուշակել հակառակորդի հավանական գործողությունները և նրանց առաջ եկող շարասյուներն ու կենդանի ուժը ոչնչացնել մեկ վայրում։ ժամը 20:30-ից 23:40-նն ընկած ժամանակահատվածում թեժ մարտեր են ընթացել ադրբեջանա-արցախյան ճակատային գծի հյուսիս-արևմտյան հատվածում։ Մասնավորապես, ՊԲ երկու հանգուցային դիրքի ուղղությամբ ադրբեջանական կողմը վաշտի կազմով ձեռնարկել է հարձակում, որը կասեցվել է։ Թշնամին մեծ կորուստներով դիմել է փախուստի։ Փախչող հակառակորդը արգելափակվել է ձորերից մեկում, և հայկական ուժերը ականանետային կրակով շարունակել են վերջինիս լիակատար ոչնչացման գործողությունը։ Նույն ուղղությամբ ադրբեջանցիները ևս մեկ հարձակում են ձեռնարկել դասակի կազմով, որը նույնպես ՊԲ-ի կողմից կասեցվել է։ Հայկական ստորաբաժանումները հետապնդել են փախչող թշնամուն և ոչնչացրել նրան։ Արցախի Պաշտպանության բանակի ստորաբաժանումների կողմից գերեվարվել է Ադրբեջանի կողմից Արցախի դեմ ռազմական գործողությունների համար ներգրավված օտարերկրյա զինյալ երկրորդ ահաբեկիչը, ով ներկայացել է որպես Սիրիայի Իդլիբ նահանգի Ջիսր ալ-Շուղուր շրջանի Զիյադիյա գյուղի բնակիչ Յուսուֆ Ալաաբեթ ալ Հաջի։ Նա ներկայացրել է որոշ մանրամասներ իրենց հավաքագրման գործընթացի, «գյավուր» (անհավատների) դեմ պայքարի համար ակնկալվելիք ամսական վճարների և յուրաքանչյուր «անհավատի» գլուխ կտրելու համար «պարգևավճարների», ինչպես նաև իրենց կողմից իրականացվելիք ահաբեկչական ծրագրերի մասին։ === Նոյեմբերի 2 === Գիշերվա ընթացքում արցախա-ադրբեջանական ճակատային գծում տարբեր ինտենսիվությամբ ընթացել են մարտական գործողություններ։ Որոշ ուղղություններում ծավալվող թշնամական շարասյուները հայտնաբերվել և ոչնչացվել են ՊԲ ստորաբաժանումների կողմից։ Ադրբեջանը շարունակել է նաև հրթիռահրետանային հարվածներ հասցնել խաղաղ բնակավայրերին։ Գրադի և սմերչի կայանքներից խաղաղ բնակավայրերի ուղղությամբ արձակված հրթիռներից բացի, Մարտունի և Մարտակերտ քաղաքներում Ադրբեջանը կիրառել է նաև ռազմական ավիացիա։ Ըստ Մարտունու շրջանի [[Ննգի]] համայնքի ղեկավարի՝ թշնամին մշտական նշանառության տակ է պահում Ննգին ու հարակից տարածքները։ Ժամը 18:10-ի սահմաններում ադրբեջանական կողմը հրետանային միջոցներից կրակ է վարել ՀՀ ԶՈւ մարտական դիրքերի և Դավիթ Բեկ բնակավայրի ուղղությամբ, ինչի հետևանքով մեկ քաղաքացիական անձ զոհվել է, ևս երկուսը՝ վիրավորվել։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հարձակումները իրենց ուժգնությամբ տարբերվում էին նախորդ օրերի հարձակումներից։ Մարտունու ուղղությամբ Ադրբեջանի զինված ուժերին հաջողվել է վերցնել մեկ երկու դիրք․ Մարտունիից հարավ՝ [[Ճարտար (քաղաք)|Ճարտարի]] ուղղությամբ։ Ադրբեջանի կողմից կիրառվել է ավիացիա, մի քանի բնակավայրեր ռմբակոծվել են, այդ թվում՝ Դավիթ Բեկ գյուղի ուղղությամբ։ Թշնամու՝ սպիտակ [[Ֆոսֆորային զինամթերք|ֆոսֆոր պարունակող զենքի]] կիրառման հետևանքով շարունակում են վառվել համայնքապատկան անտառային ծածկույթները։ Այն կազմում է ավելի քան 150հա տարածք։ === Նոյեմբերի 3 === Ադրբեջանական կողմը հրետանային կրակ է վարել հայկական ստորաբաժանումների ուղղությամբ։ Արկերից մի քանիսը ընկել է Իրանի տարածք։ Քարվաճառի ուղղությամբ ժամը 13:30-ին, օգտագործելով ծխային արկեր, հակառակորդը փորձել է ձորից դուրս բերել նախորդ օրվա ընթացքում իր զոհված զինծառայողների դիերը։ Սակայն հայկական կողմի հրանոթային և ականանետային կրակի արդյունքում հետ է շպրտվել՝ թողնելով ևս երկու դի։ Նույն ուղղությամբ ժամը 13:40-ին ադրբեջանական ուժերը, միջդիրքային տարածքում ծխաքողարկվելով, 30 հոգանոց խմբով փորձել են ձեռնարկել ներթափանցման փորձ։ Այս դեպքում ևս, ՊԲ ստորաբաժանումները կասեցրել են հակառակորդի առաջխաղացումը, ինչի արդյունքում վերջիներս, կորուստներ կրելով, նահանջել են ելման դիրքեր։ Ժամը 14:30-ին, կրկին Քարվաճառի ուղղությամբ, նկատվել է հակառակորդի կուտակում մարտական դիրքերի շրջանում։ Հայկական ուժերը հավաստանշել են Ադրբեջանական ուժերի կուտակման փորձերը և ոչնչացրել պատսպարվելու փորձ կատարող հակառակորդի 4 զինծառայողի։ Օրվա ընթացքում Ադրբեջանական ուժերը ռազմական ավիացիա են կիրառել Մարտունի քաղաքի ուղղությամբ, հրետակոծել Շուշի քաղաքը։ Իսկ [[Շահումյանի շրջան (Արցախ)|Շահումյանի շրջանում]] կիրառել են РСЗО տեսակի հրթիռ։ ժամը 14:10-ի սահմաններում ՊԲ ստորաբաժանումների կողմից ոչնչացվել է Ադրբեջանական ուժերի 2 տանկ, ինչպես նաև առգրավվել 1 հետևակի մարտական մեքենա։ Ինտենսիվ մարտական գործողություններ են ընթացել ճակատային գծի արևելյան և հարավ-արևելյան ուղղություններում։ Գրեթե բոլոր ուղղություններով ադրբեջանական զինված ուժերը՝ հրոսակախմբերի, վարձկանների հետ շարունակել են հարձակողական գործողությունները։ Թաղավարդ գյուղի ուղղությամբ ոչնչացվել է դիվերսիոն խումբ։ Մարտունիից հարավ ադրբեջանական զինված ուժերի ստորաբաժանումները՝ զրահատեխնիկայի, օդուժի, հրետանու աջակցությամբ, փորձել են հարձակում զարգացնել։ Կորցնելով մի քանի զրահատեխնիկա և զգալի թվով կենդանի ուժ՝ հետ են շպրտվել ելման բնագծեր։ «Սմերչ» կայանից հրթիռակոծվել է Ստեփանակերտ և Շուշի քաղաքները։ Եղել են տուժածներ։ Ստեփանակերտում թիրախավորվել է մոր և մանկան առողջության պահպանման կենտրոնը։ === Նոյեմբերի 4 === Կեսգիշերից հետո թշնամական դիվերսիոն խումբը փորձել է հաջողության հասնել Շուշիի ուղղությամբ, սակայն, հանդիպելով բանակային ստորաբաժանումների և կամավորականների կազմակերպված դիմադրությանը և կրելով մեծաթիվ կորուստներ, հետ է շպրտվել։ ժամը 10:30-ի սահմաններում, Բերձոր քաղաքից հարավ-արևելք ընկած ճակատային գծի հատվածում ադրբեջանական ուժերը զրահատեխնիկայի ներգրավմամբ նախաձեռնել են հերթական հարձակումը։ ՊԲ ստորաբաժանումները, անցնելով պաշտպանության, խոցել են հակառակորդի 3 տանկ, կասեցրել թշնամու հարձակումը։ Ժամը 12:55-ի սահմաններում հակառակորդը նույն ուղղությամբ ձեռնարկել է հերթական հարձակումը և, կորցնելով ևս 2 տանկ ու 2 հետևակի մարտական մեքենա, դարձյալ հետ է շպրտվել ելման դիրքեր։ Ադրբեջանական դիվերսիոն խմբերի ներթափանցման ուղղություններում հայկական ուժերի որոնողական աշխատանքների պատճառով քաղաքացիական բնակչության համար ժամանակավորապես փակվում են Շուշի-Բերձոր ճանապարհի որոշ հատվածներ։ Ժամը 21։00-ի սահմաններում Մեծ Մասրիկ-Սոթք հատվածում խոցվել է ադրբեջանական երրորդ ԱԹՍ-ն։ Չորրորդ ԱԹՍ-ն խոցվել է ժամը 21:30-ի սահմաններում Գեղարքունիքի մարզի Ակունք գյուղի տարածքում։ === Նոյեմբերի 5 === Ադրբեջանական ուժերը առանձնակի ակտիվություն են դրսևորել արևելյան, հարավ-արևելյան ու հարավային ուղղություններում։ Հակառակորդի գրոհային խմբերի կողմից ձեռնարկված բազմակի գրոհները ՊԲ ստորաբաժանումների կողմից հաջողությամբ կասեցվել են։ Հակառակորդը կրել է մարդկային ուժի և զինտեխնիկայի լուրջ կորուստներ։ Ադրբեջանական ուժերը երկու գրոհային խմբերի կազմով հարձակման փորձ են ձեռնարկել նաև հյուսիսային հատվածում, որոնք ժամանակին հավաստանշվել և ոչնչացվել են բանակային ստորաբաժանումների կողմից։ ժամը 10:30-ի սահմաններում, թշնամական ուժերը արևելյան հատվածում, զրահապատ մեքենաների կիրառմամբ, ձեռնարկել են հարձակման փորձ։ ՊԲ ստորաբաժանումների ու պահեստազորայինների գրագետ գործողությունների արդյունքում՝ հակառակորդը, մարտադաշտում թողնելով 1 զրահամեքենա, 1 բեռնատար մեքենա և մեծ քանակությամբ կենդանի ուժ, հետ է շպրտվել։ ՊԲ հաղորդմամբ՝ Քարին Տակի և Լիսագորի հատվածներում նկատված փոքր խմբերը ոչնչացվել են հայ դիպուկահարների և այլ կրակային միջոցների կրակով։ Շուշիի ուղղությամբ նկատվել է հակառակորդի զրահամեքենաների կուտակում, որը ևս ՊԲ ստորաբաժանումների կրակով ոչնչացվել է։ Օրվա ընթացքում հրետակոծվել են Բերձոր և Շուշի քաղաքները` հարակից բնակավայրերով։ Ադրբեջանի զինված ուժերը հյուսիսային, հարավային, կենտրոնական ուղղությամբ, Կարմիր շուկայի հատվածում, փոքր գրոհող խմբերով, նվազագույն քանակի զրահատեխնիկայով, հրետանու կրակի աջակցությամբ փորձել են նորից առաջ գալ, սակայն հետ են շպրտվել՝ կրելով որոշակի կորուստներ։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ Ադրբեջանական դիվերսիոն խմբեր են եղել Շուշի քաղաքի մերձակա համայնքներում, անտառներում, ճանապարհներին, ձորակներում և այլուր։ Պատերազմի ավարտից հետո Արայիկ Հարությունյանը խոստովանել է, որ այդ օրվանից գրեթե լիովին կորցրել են Շուշիի նկատմամբ վերահսկողությունը։ === Նոյեմբերի 6 === Նոյեմբերի 5-ին լույս 6-ի գիշերը խաղաղ բնակավայրերում անհանգիստ է եղել։ Կան տուժածներ։ Ադրբեջանաթուրքական ուժերն ամբողջ գիշեր ինտենսիվ կրակի տակ են պահել Շուշի և Ստեփանակերտ քաղաքները։ Ստեփանակերտը հրթիռակոծվել է կասետային ռումբերով։ ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումները ժամը 11:30-ի սահմաններում հարավարևելյան ուղղությամբ խոցել են հակառակորդի ԱԹՍ։ Շուշիի ուղղությամբ Ադրբեջանի գրոհային խմբերի բազմակի հարձակման փորձերը նույնպես կասեցվել են։ Հակառակորդը լուրջ կորուստներ է կրել նաև հարավ-արևմտյան՝ Բերձորի հատվածում։ Արծրուն Հովհաննիսյանը նոյեմբերի 5-ը և 6-ը անվանել է Շուշիի պաշտպանության փայլուն օրեր։ === Նոյեմբերի 7 === ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումներն արևելյան ուղղությամբ ժամը 06:45-ի սահմաններում խոցել են հակառակորդի ԱԹՍ։ Շուշին շարունակել է ողջ գիշեր հրթիռակործվել։ Օրվա ընթացքում հրթիռակոծվել է նաև Ստեփանակերտը գրադի և սմերչի կայանքներից։ Նոյեմբերի 6-ին և լույս 7-ի գիշերը ճակատային գծի բոլոր հիմնական ուղղություններում մարտական գործողությունները շարունակվել են։ Առավել համառ ու ինտենսիվ մարտեր են ընթացել Շուշի-Քարին տակ հատվածում։ Բանակային ստորաբաժանումները հաջողությամբ կասեցրել են թշնամական ուժերի հարձակման բազմակի փորձերը՝ ոչնչացնելով մեծ քանակությամբ մարդկային ուժ։ Նշված ժամանակահատվածում առանձնահատուկ արդյունավետությամբ աչքի են ընկել հատկապես ՊԲ հրետանային ստորաբաժանումները։ Հարավ-արևելյան և հարավային ուղղություններում հայկական ուժերի կողմից խոցվել է նաև թշնամական ուժերի անձնակազմ տեղափոխող 2 միավոր ավտոտեխնիկա և 4 ԱԹՍ։ Շուշիի հարակից տարածքներում, բուն քաղաքի մոտակայքում՝ ճանապարհների ուղղությամբ, Ադբեջանի զինված ուժերին հաջողվել է մոտենալ։ Մարտեր են ընթացել նաև Բերձորի և Մարտունու շրջաններում։ Ինչպես հետագայում նշում է Արայիկ Հարությունյանը, նոյեմբերի 7-ին հայկական կողմը կորցրել էր վերահսկողությունը Շուշիի նկատմամբ, բայց, չնայած դրան, մարտերը շարունակվում էին։ === Նոյեմբերի 8 === Նոյեմբերի 7-ին և լույս 8-ի գիշերը փոփոխական ինտենսիվությամբ մարտերը շարունակվել են ճակատային գծի բոլոր ուղղություններում։ Առավել համառ գործողություններ են ծավալվել Շուշիի մերձակայքում և հարավարևելյան հատվածում։ Տարբեր ուղղություններում ծավալված մարտերի ընթացքում ոչնչացվել է Ադրբեջանի մեծաթիվ կենդանի ուժ, 4 տանկ, 20 միավոր այլ զրահատեխնիկա, 11 միավոր ավտոտեխնիկա, 2 ԱԹՍ։ ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումներն արևելյան ուղղությամբ ժամը 09:30-ի սահմաններում խոցել են ադրբեջանական երկու ԱԹՍ։ Ժամը 18:30-ին մոտ հրթիռակոծվել է Ստեփանակերտը։ Ադրբեջանը Մարտակերտ քաղաքի վրա փորձել է կիրառել ռազմավիացիա։ Մարտունի քաղաքում իրադրությունը ևս անհանգիստ է եղել։ Այստեղ կեսօրին ադրբեջանական կողմը ծանր հրետանի է կիրառել՝ հարվածել քաղաքացիական ենթակառուցվածքներին։ Ասկերանի, Քաշաթաղի և Շահումյանի շրջաններում հարաբերական հանգիստ իրավիճակը պահպանվել է։ Շուշի քաղաքի մեջ և հարակից տարածքներում՝ պարիսպների տակ, ճանապարհների վրա, որոնք տանում են դեպի Շուշի, սաստիկ մարտեր են ընթացել ողջ օրվա ընթացքում։ Ադրբեջանի զինված ուժերը մի քանի անգամ փորձել են ճեղքել և դուրս գալ դեպի Բերձոր՝ հավանաբար փորձելով այդ ուղղությամբ օգնության հասնել Շուշիում կռվող իրենց ստորաբաժանումներին։ Սակայն կրելով զգալի կորուստներ, հետ են շպրտվել, ավելին՝ դիմել են փախուստի։ Շուշիի համար շարունակվել է ճակատամարտը։ ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումները Ստեփանակերտից հյուսիս արևմուտք հատվածում ժամը 19:30-ի սահմաններում խոցել են հակառակորդի երկու ԱԹՍ։ Առաջնագծում եղել է հրետանային և ականանետային փոխհրաձգություն։ Հարավարևելյան ուղղությամբ դիտարկվել է հակառակորդի շարասյուն, որի ուղղությամբ վարվել է դիպուկ կրակ՝ ոչնչացնելով մեծ քանակի կենդանի ուժ և տեխնիկա։ === Նոյեմբերի 9 === Կեսգիշերից հետո Ադրբեջանը կասետային հեռահար մի քանի հրթիռ է արձակել Ստեփանակերտի ուղղությամբ, վնասել քաղաքացիական ենթակառուցվածքները։ Ըստ Հայաստանի պաշտոնական տեղեկատվության՝ Կարմիր շուկայի ուղղությամբ թշնամու` ժամը 14:20-ին ձեռնարկած գրոհը կասեցվել է։ Հարավարևելյան ուղղությամբ մարտերը շարունակվել են, ժամը 12:10-ից 14:50-ն ընկած ժամանակահատվածում խոցվել է հակառակորդի 3 ԱԹՍ։ Հակառակորդը մարտական գործողություններ է ձեռնարկել նաև ռազմաճակատի այլ ուղղություններով։ Հայկական զորքերը որոշ հատվածներում զբաղեցրել են առավել նպաստավոր բնագծեր։ Օրվա ընթացքում տարբեր ուղղություններում ոչնչացվել է թշնամական ուժերին պատկանող 1 տանկ, 4 ավտոտեխնիկա, 8 ԱԹՍ։ Ժամը 18։39-ին Ադրբեջանի Հանրապետության տարածքից դյուրակիր շարժական զենիթահրթիռային համալիրից արձակված կրակից Հայաստանի Հանրապետության օդային տարածքում՝ [[Երասխ (Արարատի մարզ)|Երասխ գյուղից]] [[Պարույր Սևակ (գյուղ)|Պարույր Սևակ գյուղ]] տանող հատվածում՝ ձորում, խոցվել է ռուսական [[Միլ Մի-24|Մի-24]] ուղղաթիռ։ Եղել է 2 զոհ։ Ժամը 23:00-ին Ադրբեջանի ԶՈՒ-ը, իմանալով պատերազմի մոտալուտ ավարտի մասին, ամբողջ ուժով հարձակում գործեցին Մարտունու ուղղությամբ։ Նոյեմբերի 9-ի, լույս 10-ի գիշերը, ժամը 00:00-ին Հայաստանը, Ադրբեջանը և Ռուսաստանը հանդես են գալիս [[Լեռնային Ղարաբաղում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020 թվականի նոյեմբերի 10)|համատեղ հայտարարությամբ]]։ == Արձագանք == === Հակամարտող կողմերից === ==== Հայաստան, Արցախ ==== [[Պատկեր:The slogan "We will win" in the center of Yerevan in support of the Republic of Artsakh.jpg|մինի|«# Հաղթելուենք» կարգախոսը Երևանի կենտրոնում՝ ի աջակցություն Արցախի Հանրապետության:]] * {{Դրոշավորում|Հայաստան}} Սեպտեմբերի 28-ին [[Հայաստանի Ազգային ժողով]]ը միաձայն՝ 118 կողմ ձայներով ընդունել է Արցախի Հանրապետության դեմ Ադրբեջանի սանձազերծած ռազմական ագրեսիան դատապարտելու վերաբերյալ ԱԺ հայտարարության նախագիծը<ref>{{Cite web |url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/09/28/22029/ |title=ԱԺ-ն ընդունեց Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիան դատապարտող հայտարարությունը }}</ref>։ Հայկական կողմը մերժում է հոկտեմբերի 1-ին Ադրբեջանի կողմից տարածած այն լուրերը, թե իբր հայկական կողմից թիրախավորվել են Ադրբեջանի քաղաքացիական բնակավայրեր։ Հայաստանի Հանրապետությունը դատապարտել է խաղաղ բնակչության թիրախավորումը ադրբեջանական զինուժի կողմից և հորդորել չդրդել իրական հրթիռային հակահարվածների<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30870510.html |title=Հայաստանի ՊՆ-ը Ադրբեջանին հորդորում է չդրդել իրական հրթիռային հարվածների |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Արցախ}} ԱՀ նախագահ Արայիկ Հարությունյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է. «Սիրելի՛ հայրենակիցներ, վաղ առավոտյան եղել եմ առաջնագծի հարավային թևում։ Տեղում ծանոթացել եմ իրավիճակին, հրամանատարության հետ քննարկել անելիքները։ Տղաների մարտական ոգին ու հաղթանակի հանդեպ վստահ տրամադրությունները միայն վարակիչ են։ Պաշտպանության բանակը ոչ միայն այդ ուղղությամբ, այլև շփման գծի ողջ երկայնքով շարունակում է յուրաքանչյուր սանտիմետր հողի համար կենաց ու մահվան պայքար մղել։ Թշնամուն ջախջախելու մեր ջանքերը, անկասկած, պսակվելու են հաջողությամբ<ref>{{Cite web |url= https://artsakh.news/am/news/190760 |title=Թշնամուն ջախջախելու մեր ջանքերը պսակվելու են հաջողությամբ». ԱՀ նախագահ}}</ref>։ Հոկտեմբերի 2-ին Արցախի ՄԻՊ Արտակ Բեգլարյանը ընդգծել է, որ Արտակարգ իրավիճակների շենքի վրա հարվածը կոպտագույն կերպով խախտում է միջազգային մարդասիրական օրենքի նորմերը, և Ադրբեջանի կողմից հստակ իրականացված պատերազմական հանցագործություն է, ինչպես նաև շեշտել է միջազգային հանրության կողմից Ադրբեջանի դեմ պատշաճ պատժամիջոցներ կիրառելու կարևորությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30871039.html |title=Ըստ նախնական տվյալների, երեկոյան Ստեփանակերտի հրետակոծման հետևանքով կա 4 վիրավոր և 1 զոհ. Արցախի ՄԻՊ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-06}}</ref>։ ==== [[Հայկական սփյուռք]] ==== [[Ամերիկայի Հայ Ազգային Կոմիտե|Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախումբը]] (ANCA) Թրամփի վարչակազմին կոչ է անում ԱՄՆ ֆինանսների նախարարության արտասահմանյան ակտիվների վերահսկման գրասենյակի միջոցով խիստ պատժամիջոցներ սահմանել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի, Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանի և նրանց բարձրաստիճան զինվորական ղեկավարների դեմ՝ ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ Արցախի Հանրապետությունում (Լեռնային Ղարաբաղում) քաղաքացիական բնակչության դեմ ռազմական հանցագործությունների համար： «Ակնկալում ենք, որ ֆինանսների նախարարությունն օպերատիվ կերպով կգործի, որպեսզի ապահովի այդ պատժամիջոցների կիրառումը։ Նրանք երկուսն էլ ռազմական հանցագործներ են, և ԱՄՆ կառավարությունը պետք է նրանց որպես այդպիսին վերաբերվի»,- հայտարարել է Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախմբի նախագահ Րաֆֆի Համբարյանը<ref>{{Cite web |url=https://artsakh.news/am/news/190756 |title=#ANCA-ն Թրամփին կոչ է անում պատժամիջոցներ սահմանել Ալիևի և Էրդողանի դեմ»}}</ref>։ ==== Ադրբեջան, Թուրքիա ==== * {{Դրոշավորում|Ադրբեջան}} - Իլհամ Ալիև․ Հայաստանի հետ խնդիրը պետք է լուծվի երկխոսության միջոցով, բայց դրա համար պետք է հիմք լինի<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/10/04/Իլհամ-Ալիև%E2%80%A4-Հայաստանի-հետ-խնդիրը-պետք-է-լուծվի-երկխոսության-միջոցով-բայց-դրա-համար-պետք-է-հիմք-լինի/398981 |title=Իլհամ Ալիև․ Հայաստանի հետ խնդիրը պետք է լուծվի երկխոսության միջոցով, բայց դրա համար պետք է հիմք լինի (լրացվում է)}}</ref>։ *{{Դրոշավորում|Թուրքիա}} - «Ադրբեջանը մենակ չէ, Թուրքիան նրա կողքին է, և Ադրբեջանը ունի մեր լիակատար աջակցությունը»,- հայտնել է Թուրքիայի նախագահականի խոսնակ Իբրահիմ Քալընը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30860294.html |title=Թուրքիան Հայաստանին մեղադրել է «խաղաղ բնակավայրերի վրա հարձակվելու համար» }}</ref>։ === Պետություններ === * {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}} - Ռուսաստանի ԱԳՆ-ն կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել կրակը ԼՂՀ հակամարտության գոտում<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/27/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A8-%D5%AF%D5%B8%D5%B9-%D5%A7-%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AC-%D5%A1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%B2-%D5%A4%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A5%D6%81%D5%B6%D5%A5%D5%AC-%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A8-%D4%BC%D5%80-%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%A3%D5%B8%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4/396375 |title=Ռուսաստանը կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել կրակը ԼՀ հակամարտության գոտում}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Ղազախստան}} - [[Նուրսուլթան Նազարբաև|Նուրսուլթան Նազարբաևը]] խնդրում են [[Հայաստան|Հայաստանին]] և [[Ադրբեջան|Ադրբեջանին]] դադարեցնել ռազմական գործողությունները<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30870313.html|title=Նուրսուլթան Նազարբաևը Հայաստանին և Ադրբեջանին հորդորում է դադարեցնել ռազմական գործողությունները|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} - Ֆրանսիայի նախագահ [[Էմանուել Մակրոն|Էմանուել Մակրոնը]] հայտարարել է, որ կշարունակի ակտիվորեն աշխատել Արցախի հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/29380816.html|title=Մակրոն. «Ֆրանսիան շարունակելու է ակտիվորեն աշխատել ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ»|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Իրան}} - Իրանի արտգործնախարար [[Մոհամմադ Ջավադ Զարիֆ|Մոհամադ Ջավադ Զարիֆը]] մտահոգությունն է հայտնել Լեռնային Ղարաբաղում զարգացումների կապակցությամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30870460.html|title=Իրանին մտահոգում է պատերազմը իր հարևանությամբ|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref> : * {{Դրոշավորում|ԱՄՆ}} - Քարտուղար [[Մայք Պոմպեո|Մայք Պոմպեոն]] կոչ է անում հակամարտող կողմերին հրադադար հաստատել և դատապարտում է երրորդ ուժերի միջամտությունը<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30869916.html|title=Փոմփեո. ԱՄՆ-ը հրադադարի կոչ է անում և դատապարտում երրորդ ուժերի միջամտությունը ԼՂ հակամարտությանը|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Գերմանիա}} - Գերմանիայի [[Անգելա Մերկել|կանցլերը]] հայտարարել է, որ Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում հրադադար է անհրաժեշտ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30870361.html|title=Մերկել. Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում հրադադար է անհրաժեշտ|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Վրաստան}} - [[Վախթանգ Գոմելաուրի|Վախթանգ Գոմելաուրին]] հավաստիացրել է, որ ղարաբաղյան առճակատման սկզբից Վրաստանի կառավարությունը ժամանակավորապես արգելել է Վրաստանի տարածքով [[Հայաստան]] ու [[Ադրբեջան]] ռազմական բեռների տեղափոխումը օդային ու ցամաքային ճանապարհով, որի մասին կողմերը տեղեկացվել են<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30871977.html|title=Վրաստանի Ազգային անվտանգության խորհուրդն այսօր քննարկել է Լեռնային Ղարաբաղում իրավիճակի սրացումը|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Չինաստան}} - Չինաստանի Արտաքին գործերի նախարարության խոսնակը նշել է, որ իրենք հույս ունեն, որ հակամարտության մեջ ներգրավված բոլոր կողմերը կմնան հանգիստ ու զուսպ<ref>{{cite news |title=中方回应亚美尼亚和阿塞拜疆冲突：希望有关各方保持冷静和克制|url=https://world.huanqiu.com/article/404FvgXxpvm|language=zh}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Շվեյցարիա}} - Շվեցարիայի կառավարությունը կոչ է արել դադարեցնել ռազմական գործողությունները<ref>{{Cite web|url=https://www.eda.admin.ch/eda/en/fdfa/fdfa/aktuell/news.html/content/eda/en/meta/news/2020/9/28/80548|title=Violent confrontations between Armenia and Azerbaijan – Switzerland’s position|website=www.eda.admin.ch|language=en|accessdate=2020-10-03}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Կանադա}} - Հոկտեմբերի 5-ին Կանադան դադարեցրել է ռազմական մատակարարումը Թուրքիային<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30876810.html|title=Կանադան սառեցնում է ռազմական սարքավորումների մատակարարումը Թուրքիային|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2020-10-08}}</ref>։ *{{Դրոշավորում|Աֆղանստան}} - Արտաքին գործերի նախարարությունը երկուշաբթի հայտարարությամբ կոչ է անում դադարեցնել պատերազմը և ներգրավված կողմերին հորդորում խաղաղ ճանապարհով լուծել երկարատև ճգնաժամը<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/kabul-calls-for-end-to-occupation-in-nagorno-karabakh/1989233|title=Afghanistan called for an end to Armenian occupation in Nagorno-Karabakh while calling for a cease-fire, urging the parties involved to resolve the long-standing crisis peacefully.|last=|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201009050347/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/kabul-calls-for-end-to-occupation-in-nagorno-karabakh/1989233|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://menafn.com/1100870261/Afghanistan-backs-Azerbaijan-in-its-clashes-with-Armenia|title=Afghanistan backs Azerbaijan in its clashes with Armenia|last=|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201008000732/https://menafn.com/1100870261/Afghanistan-backs-Azerbaijan-in-its-clashes-with-Armenia|accessdate=}}</ref>։ * {{Դրոշավորում|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} - Երկուշաբթի օրը [[Բոսնիա և Հերցեգովինա|Բոսնիայի և Հերցեգովինայի]] ՙՙԲոսնիակ՚՚ բարձրաստիճան պաշտոնյաները սատարում էին Ադրբեջանին և դատապարտում Հայաստանին իբրև երկու երկրների միջև հակամարտության սրման համար<ref>{{Cite web|url=https://www.jutarnji.hr/vijesti/svijet/dzaferovic-i-izetbegovic-podupiru-azerbajdzan-i-osuduju-armeniju-nadaju-se-trajnom-rjesenju-15021822|title=Bosniak member of the Presidency of Bosnia and Herzegovina Šefik Džaferović and the leader of the Party of Democratic Action, Bakir Izetbegović, voiced support for Azerbaijan, condemning Armenia and comparing the situation with the 1992–1995 Bosnian War.|last=|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200929073846/https://www.jutarnji.hr/vijesti/svijet/dzaferovic-i-izetbegovic-podupiru-azerbajdzan-i-osuduju-armeniju-nadaju-se-trajnom-rjesenju-15021822|accessdate=}}</ref>։ Մի շարք պետությունների ներկայացուցիչներ, ինչպիսիք են. * {{Դրոշավորում|Արգենտինա}}<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Preocupación argentina por los enfrentamientos entre Armenia y Azerbaiyán|language=Spanish|trans-title=Argentine concern over the clashes between Armenia and Azerbaijan|work=cancilleria.gob.ar|agency=Ministry of Foreign Affairs and Worship|url=https://www.cancilleria.gob.ar/es/actualidad/noticias/preocupacion-argentina-por-los-enfrentamientos-entre-armenia-y-azerbaiyan|url-status=live|access-date=28 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002033731/https://www.cancilleria.gob.ar/es/actualidad/noticias/preocupacion-argentina-por-los-enfrentamientos-entre-armenia-y-azerbaiyan|archive-date=2 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Կանադա}}<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Joint statement by Canada and the United Kingdom on the Armenia-Azerbaijan conflict|work=canada.ca|agency=Global Affairs Canada|url=https://www.canada.ca/en/global-affairs/news/2020/09/joint-statement-by-canada-and-the-united-kingdom-on-the-armenia-azerbaijan-conflict.html|url-status=live|access-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003214605/https://www.canada.ca/en/global-affairs/news/2020/09/joint-statement-by-canada-and-the-united-kingdom-on-the-armenia-azerbaijan-conflict.html|archive-date=3 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Չիլի}}<ref>{{cite news|date=29 September 2020|title=Chile expresa su preocupación por enfrentamientos entre Armenia y Azerbaiyán|language=Spanish|trans-title=Chile expresses concern over clashes between Armenia and Azerbaijan|work=minrel.gob.cl|agency=Ministry of Foreign Affairs (Chile)|url=https://minrel.gob.cl/chile-expresa-su-preocupacion-por-enfrentamientos-entre-armenia-y/minrel/2020-09-29/192927.html|url-status=live|access-date=1 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010113831/https://minrel.gob.cl/chile-expresa-su-preocupacion-por-enfrentamientos-entre-armenia-y/minrel/2020-09-29/192927.html|archive-date=10 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Չինաստան}}<ref>{{Cite news|author=Reuters Staff|date=2020-09-28|title=China says hopes Armenia, Azerbaijan resolve differences via talks|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-china-idUSB9N2G5048|url-status=live|access-date=2020-09-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003010737/https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-china-idUSB9N2G5048|archive-date=2020-10-03}}</ref> * {{Դրոշավորում|Խորվաթիա}}<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Croatia calls for ceasefire in Nagorno-Karabakh|work=N1|location=Zagreb|url=http://hr.n1info.com/English/NEWS/a558425/Croatia-calls-for-ceasefire-in-Nagorno-Karabakh.html|url-status=live|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008211601/http://hr.n1info.com/English/NEWS/a558425/Croatia-calls-for-ceasefire-in-Nagorno-Karabakh.html|archive-date=8 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Էստոնիա}}<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Estonia plans to initiate UNSC consultations on Nagorno-Karabakh|newspaper=TASS Russian News Agency|url=https://tass.com/world/1205663|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001045854/https://tass.com/world/1205663|archive-date=1 October 2020}}</ref><ref>{{cite news|date=30 September 2020|title=Riigikogu parliamentary groups express concern for Armenia, Azerbaijan|newspaper=[[Eesti Rahvusringhääling]]|url=https://news.err.ee/1141138/riigikogu-parliamentary-groups-express-concern-for-armenia-azerbaijan|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002144352/https://news.err.ee/1141138/riigikogu-parliamentary-groups-express-concern-for-armenia-azerbaijan|archive-date=2 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}}<ref>{{cite news|last1=Blamont|first1=Matthias|date=27 September 2020|title=France calls on Armenia, Azerbaijan to end hostilities|agency=[[Reuters]]|editor1-last=Evans|editor1-first=Catherine|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-france/france-calls-on-armenia-azerbaijan-to-end-hostilities-idUSKBN26I0CE|url-status=live|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927122302/https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-france/france-calls-on-armenia-azerbaijan-to-end-hostilities-idUSKBN26I0CE|archive-date=27 September 2020}}</ref><ref name="TASS OSCE">{{cite web|title=Putin, Macron, Trump call for talks on Nagorno-Karabakh without preconditions|url=https://tass.com/politics/1207437|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001170317/https://tass.com/politics/1207437|archive-date=1 October 2020|access-date=1 October 2020|website=TASS Russian News Agency|publisher=TASS}}</ref><ref name="FT OSCE">{{cite web|last1=Foy|first1=Henry|last2=Pitel|first2=Laura|last3=Peel|first3=Michael|title=Russia, France and US demand Nagorno-Karabakh ceasefire|url=https://www.ft.com/content/3963793e-2530-41b9-a8b9-e3b3c7993f27|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004214204/https://www.ft.com/content/3963793e-2530-41b9-a8b9-e3b3c7993f27|archive-date=4 October 2020|access-date=1 October 2020|website=Financial Times|publisher=The Financial Times, Ltd.}}</ref> * {{Դրոշավորում|Վրաստան}}<ref name="Georgia">{{cite news|date=27 September 2020|title=Georgia concerned with resumption of hostilities between Armenia, Azerbaijan|work=Agenda.ge|url=https://agenda.ge/en/news/2020/2991|url-status=dead|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929173856/https://agenda.ge/en/news/2020/2991|archive-date=29 September 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Գերմանիա}}<ref name="aj_270920">{{Cite web|title=Armenia-Azerbaijan clashes: How the world reacted|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/9/27/armenia-azerbaijan-clashes-world-reactions|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927124156/https://www.aljazeera.com/news/2020/9/27/armenia-azerbaijan-clashes-world-reactions|archive-date=27 September 2020|access-date=27 September 2020|website=aljazeera.com|language=en}}</ref> * {{Դրոշավորում|Հունաստան}}<ref>{{cite news|last1=Simos|first1=Andriana|date=28 September 2020|title=Greece calls on Armenia-Azerbaijan to stop military operations immediately|agency=[[The Greek Herald]]|url=https://greekherald.com.au/news/world/greece-calls-on-armenia-azerbaijan-to-stop-military-operations-immediately/|url-status=live|access-date=28 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008203428/https://greekherald.com.au/news/world/greece-calls-on-armenia-azerbaijan-to-stop-military-operations-immediately/|archive-date=8 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Հնդկաստան}}<ref>{{Cite web|date=2020-10-01|title=Armenia-Azerbaijan war rages on for fifth day, India voices concern and calls for restraint|url=https://zeenews.india.com/india/armenia-azerbaijan-war-rages-on-for-fifth-day-india-voices-concern-and-calls-for-restraint-2313878.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002064112/https://zeenews.india.com/india/armenia-azerbaijan-war-rages-on-for-fifth-day-india-voices-concern-and-calls-for-restraint-2313878.html|archive-date=2020-10-02|access-date=2020-10-02|website=Zee News|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-10-02|title=Armenia-Azerbaijan flare-up: India asks all sides to cease hostilities|url=https://indianexpress.com/article/india/armenia-azerbaijan-flare-up-india-asks-all-sides-to-cease-hostilities-6664061/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004072221/https://indianexpress.com/article/india/armenia-azerbaijan-flare-up-india-asks-all-sides-to-cease-hostilities-6664061/|archive-date=2020-10-04|access-date=2020-10-02|website=The Indian Express|language=en}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ինդոնեզիա}}<ref>{{cite news|last1=Arbar|first1=Thea Fathanah|date=3 October 2020|title=Perang Armenia vs Azerbaijan, Ini Sikap RI|language=id-ID|work=CNBC Indonesia|url=https://www.cnbcindonesia.com/news/20201002105642-4-191144/perang-armenia-vs-azerbaijan-ini-sikap-ri|url-status=live|access-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007202733/https://www.cnbcindonesia.com/news/20201002105642-4-191144/perang-armenia-vs-azerbaijan-ini-sikap-ri|archive-date=7 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Իրան}}<ref>{{cite news|last1=Hafezi|first1=Parisa|date=27 September 2020|title=Iran calls for immediate end to the conflict between Armenia, Azerbaijan – TV|agency=Reuters|editor1-last=Evans|editor1-first=Catherine|url=https://uk.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-iran-idUKKBN26I0K7|url-status=live|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002033844/https://uk.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-iran-idUKKBN26I0K7|archive-date=2 October 2020}}</ref><ref name="Rouhani FARS">{{cite web|title=Rouhani: Iran Ready to Help Resolve Dispute between Armenia, Azerbaijan|url=https://en.farsnews.ir/13990709000952|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010113834/https://en.farsnews.ir/13990709000952|archive-date=10 October 2020|access-date=1 October 2020|website=FARS News Agency|publisher=FARS News Agency}}</ref><ref>{{Cite news|last=|first=|date=|title=Iran cannot tolerate conflict on its borders: Spox|work=Iran Press|url=https://iranpress.com/content/28215|url-status=live|access-date=|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010113832/https://iranpress.com/content/28215|archive-date=2020-10-10}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ղազախստան}}<ref>{{cite web|date=27 September 2020|title=Statement of the Ministry of Foreign Affairs of Kazakhstan over the escalation of the Armenian-Azerbaijani conflict|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/mfa/press/news/details/zayavlenie-mid-rk-v-svyazi-s-eskalaciey-armyano-azerbaydzhanskogo-konflikta?lang=en|access-date=1 October 2020|agency=Ministry of Foreign Affairs of Kazakhstan}}</ref> * {{Դրոշավորում|Լատվիա}}<ref>{{cite news|date=30 September 2020|title=Latvian minister urges Armenia and Azerbaijan to cease hostilities|newspaper=Vestnik Kavkaza|url=https://vestnikkavkaza.net/news/Latvian-minister-urges-Armenia-and-Azerbaijan-to-cease-hostilities.html|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002124636/https://vestnikkavkaza.net/news/Latvian-minister-urges-Armenia-and-Azerbaijan-to-cease-hostilities.html|archive-date=2 October 2020}}</ref><ref name="LatvLith">{{cite news|date=27 September 2020|title=Lithuanian, Latvian FMs concerned over Armenia's large-scale provocation against Azerbaijan|newspaper=[[Trend News Agency]]|url=https://en.trend.az/azerbaijan/politics/3305967.html|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929141233/https://en.trend.az/azerbaijan/politics/3305967.html|archive-date=29 September 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Լիտվա}}<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Linkevičius: Lithuania calls on Armenia and Azerbaijan to stop military action|newspaper=[[Delfi (web portal)|Delfi]]|url=https://en.delfi.lt/politics/linkevicius-lithuania-calls-on-armenia-and-azerbaijan-to-stop-military-action.d?id=85347055|url-status=live|access-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001030025/https://en.delfi.lt/politics/linkevicius-lithuania-calls-on-armenia-and-azerbaijan-to-stop-military-action.d?id=85347055|archive-date=1 October 2020}}</ref><ref name="LatvLith" /> * {{Դրոշավորում|Մոլդովա}}<ref>{{cite news|last=Avanesov|first=Alexander|date=28 September 2020|title=Президент Молдовы призывает Армению и Азербайджан остановить огонь|language=ru|newspaper=Arminfo|url=https://arminfo.info/full_news.php?id=55465|access-date=7 November 2020|archive-date=16 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201016202352/https://arminfo.info/full_news.php?id=55465|dead-url=yes}}</ref> * {{Դրոշավորում|Լեհաստան}}<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Polish MFA expresses deep concern with reported military clashes around Nagorno-Karabakh|work=en.trend.az|agency=Trend News Agency|url=https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3306239.html|url-status=live|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008022043/https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3306239.html|archive-date=8 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ռումինիա}}<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Conflict militar între Armenia și Azerbaidjan în regiunea Nagorno-Karabah|language=ro|newspaper=Radio Europa Liberă România|url=https://romania.europalibera.org/a/conflict-militar-intre-armenia-si-azerbaidjan-in-regiunea-nogorno-karabah/30860686.html|url-status=dead|access-date=10 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003073442/https://romania.europalibera.org/a/conflict-militar-intre-armenia-si-azerbaidjan-in-regiunea-nogorno-karabah/30860686.html|archive-date=3 October 2020}}</ref><ref>{{cite news|last=Grigoryan|first=Anna|date=27 September 2020|title=Ռումինիան հայկական, ադրբեջանական կողմերին կոչ է անում վերսկսել քաղաքական երկխոսությունը|language=hy|newspaper=Armenpress|location=Երևան|url=https://armenpress.am/arm/news/1029007.html|url-status=live|access-date=10 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008194208/https://armenpress.am/arm/news/1029007.html|archive-date=8 October 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}}<ref name="TASS OSCE" /><ref name="FT OSCE" /><ref>{{Cite web|last=Темникова|first=Ксения|date=27 September 2020|title=Россия призвала Ереван и Баку прекратить огонь в Нагорном Карабахе|url=https://iz.ru/1066007/2020-09-27/rossiia-prizvala-erevan-i-baku-prekratit-ogon-v-nagornom-karabakhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001161541/https://iz.ru/1066007/2020-09-27/rossiia-prizvala-erevan-i-baku-prekratit-ogon-v-nagornom-karabakhe|archive-date=2020-10-01|access-date=2020-10-10|website=Известия}}</ref> * {{Դրոշավորում|Սաուդյան Արաբիա}}<ref>{{Cite web|title=Bahrain News Agency|url=https://www.bna.bh/en/index.aspx|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190902233604/https://www.bna.bh/en/index.aspx|archive-date=2019-09-02|access-date=2020-09-29|website=bna.bh}}</ref> * {{Դրոշավորում|Մեծ Բրիտանիա}}<ref>{{Cite web|last=News|first=Mirage|date=2020-09-29|title=By Canada and United Kingdom on Armenia-Azerbaijan conflict {{!}} Mirage News|url=https://www.miragenews.com/by-canada-and-united-kingdom-on-armenia-azerbaijan-conflict/,%20https://www.miragenews.com/by-canada-and-united-kingdom-on-armenia-azerbaijan-conflict|access-date=2020-09-29|website=miragenews.com|language=en-AU}}</ref> * {{Դրոշավորում|Միացյալ Նահանգներ}}<ref name="TASS OSCE" /><ref name="FT OSCE" /><ref>{{cite news|last1=Schroeder|first1=Pete|date=27 September 2020|title=U.S. urges immediate halt to violence between Azerbaijan and Armenia|agency=Reuters|editor1-last=Cooney|editor1-first=Peter|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-usa/u-s-urges-immediate-halt-to-violence-between-azerbaijan-and-armenia-idUSKBN26I0YO?il=0|url-status=live|access-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927235301/https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-usa/u-s-urges-immediate-halt-to-violence-between-azerbaijan-and-armenia-idUSKBN26I0YO?il=0|archive-date=27 September 2020}}</ref> * {{Դրոշավորում|Ուրուգվայ}}<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Gobierno del Uruguay expresa preocupación por escalada de violencia en la región de Nagorno – Karabaj|language=Spanish|trans-title=Government of Uruguay expresses concern over escalation of violence in the Nagorno-Karabakh region|work=gub.uy|agency=Ministry of Foreign Relations (Uruguay)|url=https://www.gub.uy/ministerio-relaciones-exteriores/comunicacion/noticias/gobierno-del-uruguay-expresa-preocupacion-escalada-violencia-region-nagorno|url-status=live|access-date=30 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002043026/https://www.gub.uy/ministerio-relaciones-exteriores/comunicacion/noticias/gobierno-del-uruguay-expresa-preocupacion-escalada-violencia-region-nagorno|archive-date=2 October 2020}}</ref> կոչ են արել խաղաղ լուծում տալ կոնֆլիկտին։ Չճանաչված կամ մասամբ ճանաչված պետությունները՝ {{Դրոշավորում|Մերձդնեստրի Մոլդովական Հանրապետություն}}ը<ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=Глава МИД Приднестровья поддержал коллегу из Нагорного Карабаха|language=ru|newspaper=EADaily|url=https://eadaily.com/ru/news/2020/09/28/glava-mid-pridnestrovya-podderzhal-kollegu-iz-nagornogo-karabaha|url-status=live|access-date=1 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930232254/https://eadaily.com/ru/news/2020/09/28/glava-mid-pridnestrovya-podderzhal-kollegu-iz-nagornogo-karabaha|archive-date=30 September 2020}}</ref><ref>{{cite news|date=28 September 2020|title=The Pridnestrovian MFA's statement on the armed conflict escalation between Azerbaijan and the Republic of Artsakh|publisher=[[Minister of Foreign Affairs (Transnistria)|Ministry of Foreign Affairs]]|url=http://mfa-pmr.org/en/node/8166|url-status=live|access-date=1 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008062934/http://mfa-pmr.org/en/node/8166|archive-date=8 October 2020}}</ref>, {{Դրոշավորում|Աբխազիա}}ն<ref name="AbkTransOss">{{cite news|last=Shariy|first=Vitaly|date=29 September 2020|title=Карабахская "разморозка": реакция из Абхазии|language=ru|newspaper=Echo of the Caucasus|url=https://www.ekhokavkaza.com/a/30864802.html|url-status=live|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003063322/https://www.ekhokavkaza.com/a/30864802.html|archive-date=3 October 2020}}</ref><ref>[https://news.am/arm/news/605604.html Աբխազիայի խորհրդարանը մտահոգված է ԼՂ հակամարտության կտրուկ սրմամբ]</ref>, {{Դրոշավորում|Հարավային Օսիա}}ն<ref>{{cite news|date=27 September 2020|title=Южная Осетия призвала мировое сообщество остановить военный конфликт в Нагорном Карабахе|language=ru|newspaper=[[Kommersant]]|url=https://www.kommersant.ru/doc/4509726|url-status=live|access-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930002526/https://www.kommersant.ru/doc/4509726|archive-date=30 September 2020}}</ref><ref>{{cite news|date=29 September 2020|title=Парламент Южной Осетии осудил "реваншистские действия" Баку против Арцаха|language=ru|newspaper=EADaily|url=https://eadaily.com/ru/news/2020/09/29/parlament-yuzhnoy-osetii-osudil-revanshistskie-deystviya-baku-protiv-arcaha|url-status=live|access-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008212004/https://eadaily.com/ru/news/2020/09/29/parlament-yuzhnoy-osetii-osudil-revanshistskie-deystviya-baku-protiv-arcaha|archive-date=8 October 2020}}</ref> ճանաչել են Արցախի Հանրապետության անկախությունը և իրենց աջակցությունն են հայտնել նրան։ === Միջազգային=== * {{Դրոշ|ՄԱԿ}} - [[ՄԱԿ]]-ի գլխավոր քարտուղար [[Անտոնիու Գուտեռեշ]]ը Հայաստանին ու Ադրբեջանին կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել մարտերը<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/380106 |title=ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը Հայաստանին ու Ադրբեջանին կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել մարտերը}}</ref>, * {{Դրոշ|Եվրոպա}} - Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շարլ Միշելը կողմերին կոչ է արել դադարեցնել ռազմական գործողությունները և վերադառնալ բանակցությունների<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30860685.html |title=Եվրոպական խորհրդի նախագահը կոչ է անում վերադառնալ բանակցությունների}}</ref>։ * [[Պատկեր:OSCE logo.svg|20px]] - [[ԵԱՀԿ]] գործող նախագահ [[Էդի Ռամա]]ն համակարտող կողմերին կոչ է արել անհապաղ վերադառնալ հրադադարին<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/28/%D4%B5%D4%B1%D5%80%D4%BF-%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2-%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0%D5%A8-%D5%AF%D5%B8%D5%B9-%D5%A7-%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%B2-%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%AC-%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B6/396864 |title=ԵԱՀԿ գործող նախագահը կոչ է անում անհապաղ վերադառնալ հրադադարին}}</ref> * [[Պատկեր:OSCE logo.svg|20px]] - [[ԵԱՀԿ]] [[Մինսկի խումբ|Մինսկի Խմբի]] համանախագահները հայտարարությամբ են հանդես եկել, որում խստորեն դատապարտում են շարունակական բռնությունները ինչպես Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում, այնպես էլ շփման գծից հեռու գտնվող [[Հայաստան|Հայաստանի]] և [[Ադրբեջան|Ադրբեջանի]] թիրախների նկատմամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30871057.html|title=ՄԽ համանախագահները դատապարտում են բռնությունները և խաղաղ բնակչության թիրախավորումը|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ === Հայտնի անձինք === Մեծ թվով հայտնի մարդիկ նույնպես արձագանքել են այս հակամարտությունը, իսկ նրանցից ոմանք փոխել են իրենց նախնական կարծիքը, ներառյալ [[Քարդի Բի]]ն և [[Էլթոն Ջոն]]ը, որոնք հետագայում նշել են, որ իրենք ոչ մի կողմին էլ չեն պաշտպանում<ref>{{cite web|last1=Ghazanchyan|first1=Siranush|date=October 5, 2020|title=Elton John calls attention to Azerbaijani-Turkish aggression against Artsakh|url=https://en.armradio.am/2020/10/05/elton-john-calls-attention-to-azerbaijani-turkish-aggression-against-artsakh/|access-date=October 15, 2020|website=Public Radio of Armenia|publisher=Public Radio of Armenia}}</ref><ref>{{cite web|last1=ZORNOSA|first1=LAURA|date=October 7, 2020|title=Cardi B apologizes for misstep and asks for peace in Armenia-Azerbaijan conflict|url=https://www.latimes.com/entertainment-arts/music/story/2020-10-07/cardi-b-armenia-fundraiser-twitter-apology|access-date=October 15, 2020|website=Los Angeles Times|publisher=Los Angeles Times}}</ref>։ Հայաստանի օգտին հանդես եկողների թվում են [[Մել Գիբսոն]]ը, [[Ռոնդա Ռոուզի]]ն, [[Հենրիխ Մխիթարյան]]ը, [[Փիթեր Գեբրիել]]ը, [[Շոն Փեն]]ը, [[Մայքլ Բ. Ջորդան]], [[Քայլի Ջեններ]], [[Թինաշե]]ն և [[Շեր]]ը<ref>{{cite web |title=Mel Gibson expresses solidarity with Armenians amid Azerbaijan’s aggression against Nagorno-Karabakh (Artsakh) |url=https://gagrule.net/mel-gibson-expresses-solidarity-with-armenians-amid-azerbaijans-aggression-against-nagorno-karabakh-artsak |website=gagrule.net |access-date=October 29, 2020 |date=October 27, 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=‘Armenians are being slaughtered by Trump pal Erdogan’ – US actor Sean Penn |url=https://armenpress.am/eng/news/1032634.html |publisher=Armen Press |access-date=October 27, 2020 |date=October 24, 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Peter Gabriel's Comments on Nagorno-Karabakh Conflict |url=https://en.168.am/2020/10/07/39778.html |website=168.am |publisher=168.am |access-date=October 15, 2020 |date=October 7, 2020}}</ref><ref>{{cite web |last1=Zonrnosa |first1=Laura |title=Why these Armenian American celebs are speaking out about a chronic conflict |url=https://www.latimes.com/entertainment-arts/story/2020-10-08/kardashians-armenian-american-celebs-talk-armenia-azerbaijan-conflict-online |website=Los Angeles Times |publisher=Los Angeles Times |access-date=October 15, 2020 |date=October 8, 2020}}</ref><ref>{{cite web|title=Former UFC champ Ronda Rousey shows solidarity with Armenia over conflict with Azerbaijan|url=https://www.bloodyelbow.com/2020/10/6/21504324/former-ufc-champ-ronda-rousey-solidarity-armenia-conflict-azerbaijan-news|access-date=October 14, 2020}}</ref><ref>{{cite web|last1=Ghazanchyan|first1=Siranush|date=October 3, 2020|title=Henrikh Mkhitaryan: Stop aggression against Armenians and global peace|url=https://en.armradio.am/2020/10/03/henrikh-mkhitaryan-stop-aggression-against-armenians-and-global-peace/|access-date=October 15, 2020|publisher=Public Radio of Armenia}}</ref><ref>{{cite web|title=Hollywood star Michael B Jordan expresses support to Armenia|url=https://armenpress.am/eng/news/1030977/|access-date=October 14, 2020}}</ref><ref>{{cite web|title=Tinashe Twitter|url=https://mobile.twitter.com/Tinashe/status/1313991236550787077|access-date=October 16, 2020}}</ref>։ [[Քիմ Քարդաշյան]]ը և այլ Քարդաշյաններ Հայաստանի աջակցության տեսաուղերձ են հրապարակել՝ նվիրաբերելով 1 միլիոն դոլար [[Հայաստան համահայկական հիմնադրամ]]ին<ref name="kimk">{{cite web|last1=Shafer|first1=Ellise|date=October 11, 2020|title=Kim Kardashian West Donates $1 Million to Armenia Fund Amid Ongoing Conflict With Azerbaijan|url=https://variety.com/2020/tv/news/kim-kardashian-west-armenia-donation-azerbaijan-1234800606/|access-date=October 14, 2020|website=Variety|publisher=Variety}}</ref><ref>{{cite web |title=Kim Kardashian West donates $1 million to Armenia Fund |url=https://www.msn.com/en-gb/entertainment/celebrity/kim-kardashian-west-donates-dollar1-million-to-armenia-fund/ar-BB19WD9j |website=MSN |publisher=MSN |access-date=October 14, 2020 |date=October 12, 2020}}</ref>։ Ռեփեր [[Քանյե Ուեսթ]]ը թվիթ է հրապարակել, որում հայտարարել է, որ աղոթելու է Հայաստանի համար<ref>{{cite web|title=Kanye West: Praying for Armenia|url=https://en.armradio.am/2020/09/29/kanye-west-praying-for-armenia/|access-date=October 14, 2020}}</ref>։ [[Սերժ Թանկյան]]ը 250 հազար դոլար է նվիրաբերել Հայաստան համահայկական հիմնադրամին, ինչպես նաև հոկտեմբերին մասնակցել է «Rock for Artsakh» («Ռոքն Արցախի համար») խորագրով առցանց բարեգործական համերգին<ref>{{cite web|title=Iconic musicians unite for Concert for Artsakh|url=https://www.globenewswire.com/news-release/2020/10/22/2112977/0/en/Iconic-musicians-unite-for-Concert-for-Artsakh|work=[[GlobeNewswire]]|date=22 October 2020|access-date=6 November 2020}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{cite web|title=Serj Tankian donates $250,000 to Hayastan All-Armenian Fund|url=https://en.armradio.am/2020/10/08/serj-tankian-donates-250000-to-hayastan-all-armenian-fund/|work=Public Radio of Armenia|date=8 October 2020|access-date=6 November 2020}}</ref>։ Հայ-ամերիկյան [[System of a Down]] ռոք խումբը 15 տարվա ընդմիջումից հետո (2005 թվականին ''Hypnotize'' թողարկումից հետո)<ref name="NME">{{cite web|title=System Of A Down share first new songs in 15 years, ‘Protect The Land’ and ‘Genocidal Humanoidz’|url=https://www.nme.com/news/music/system-of-a-down-share-first-new-songs-in-15-years-protect-the-land-and-genocidal-humanoidz-2810433|work=[[NME]]|date=6 November 2020|access-date=6 November 2020}}</ref> թողարկել է «[[Protect the Land]]» և «[[Genocidal Humanoidz]]» երգերը<ref name="loudwire">{{cite web|url=https://loudwire.com/system-of-a-down-protect-the-land-genocidal-humanoidz-lyrics-video/|title=System of a Down Release First New Music in 15 Years|work=[[Loudwire]]|date=6 November 2020|access-date=6 November 2020}}</ref><ref name="LP">{{cite web|url=https://store.systemofadown.com/protect-the-land-genocidal-humanoidz-7-vinyl-digital-bundle.html|title=System Of A Down Protect The Land / Genocidal Humanoidz - 7" Vinyl|work=systemofadown.com|date=6 November 2020|access-date=6 November 2020}}</ref>։ Նրանք սինգլներն օգտագործել են որպես Հայաստան համահայկական հիմնադրամին փոխանցումներ կատարելու կոչի և պատերազմի մասին իրազեկությունը բարձրացնելու նպատակով<ref>{{Cite web|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/system-of-a-down-new-songs-protect-the-land-genocidal-humanoidz-1085942/|title=Hear System of a Down’s First New Music in 15 Years, ‘Protect the Land’ and ‘Genocidal Humanoidz’|publisher=[[Rolling Stone]]|last=Grow|first=Kory|date=6 November 2020|accessdate=6 November 2020}}</ref>։ «[[Արսենալ (ֆուտբոլային ակումբ, Լոնդոն)|Արսենալ]]ի» ֆուտբոլիստ [[Մեսութ Օզիլ]]ը և երգիչ Սամի Յուսուֆը Թվիթերում կատարել են գրառում<ref>{{cite web |url=https://www.middleeastmonitor.com/20201014-arsenals-ozil-favors-azerbaijan-in-karabakh-dispute/|title=Arsenal's Ozil favours Azerbaijan in Karabakh dispute|access-date=October 14, 2020}}</ref><ref>{{cite web|title=Sami Yusuf expresses support to Azerbaijan|url=https://azertag.az/en/xeber/Sami_Yusuf_expresses_support_to_Azerbaijan-1599263|access-date=October 14, 2020}}</ref>, իսկ «[[Բարսելոնա ՖԱ|Բարսելոնայի]]» նախկին խաղացող [[Ռոնալդինյո|Ռոնալդինյոն]] հրապարակել է տեսաուղերձ՝ ի պաշտպանություն Ադրբեջանի<ref>{{Cite web |url=https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3326115.html |title=Ronaldinho films video message in support of Azerbaijan |date=29 October 2020 |access-date=29 October 2020 |agency=[[Trend News Agency]] |language=en }}</ref>։ Մի քանի թուրք հայտնի անձինք, այդ թվում՝ Սինան Աքչիլը<ref>{{Cite web|url=https://www.sabah.com.tr/magazin/2020/10/22/sinan-akcil-azeri-sarkici-saide-guliyeva-ile-duet-yapti|title=Sinan Akçıl, Azeri şarkıcı Saide Guliyeva ile düet yaptı|access-date=2020-10-28}}</ref>, Հադիսեն, Բերգյուզար Քորելը<ref>{{Cite web|url=https://www.habererk.com/magazin/hadise-ve-berguzar-korel-den-azerbaycan-a-destek-h135771.html|title=Hadise ve Bergüzar Korel'den Azerbaycan'a destek|access-date=2020-10-28}}</ref>, Ակուն Իլիչալին<ref>{{Cite web|url=https://www.gunboyugazetesi.com.tr/unlu-televizyoncu-acun-ilicalidan-azerbaycan-mesaji-65432h.htm|title=Ünlü televizyoncu Acun Ilıcalı'dan Azerbaycan mesajı|access-date=2020-10-28}}</ref>, Քենան Իմիրզալիօղլուն<ref>{{Cite web|url=https://www.takvim.com.tr/galeri/yasam/kim-milyoner-olmak-isterde-kenan-imirzalioglundan-gardas-azerbaycana-selam-kardeslerimize-selam-ve-sevgilerimizle|title=Kim Milyoner Olmak İster'de Kenan İmirzalıoğlu'ndan gardaş Azerbaycan'a selam: "Kardeşlerimize selam ve sevgilerimizle"|access-date=2020-10-28}}</ref>, [[Թարքան|Թարքանը]], [[Ջեմ Յըլմազ]]ը<ref>{{Cite web|url=https://www.ahaber.com.tr/magazin/2020/10/19/tarkan-ve-cem-yilmazdan-ermenistanin-katliamlarina-23-gun-sonra-tepki|title=Tarkan ve Cem Yılmaz’dan Ermenistan’ın katliamlarına 23 gün sonra tepki!.|access-date=2020-11-01}}</ref> նույնպես իրենց ցավակցությունն ու աջակցությունն են հայտնել Ադրբեջանին։ == Բողոքի ցույցեր== Սեպտեմբերի 27-ից բողոքի ցույցեր են սկսել ընդդեմ Թուրքիա և Ադրբեջանի ագրեսիայի [[ԱՄՆ]]-ում, [[Գերմանիա]]յում, [[Ֆրանսիա]]յում և այլ երկրներում<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30880304.html |title=Աշխարհի տարբեր երկրներում հայերը բողոքի ցույցեր են կազմակերպում՝ ընդդեմ Ադրբեջանի և Թուրքիայի |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === ԱՄՆ === Սեպտեմբերի 28-ին [[Գլենդել]] քաղաքում տեղի ունեցավ բազմամարդ բողոքի ցույց, որի ընթացքում հնչում էին «Artsakh is Armenia», «Հաղթելու ենք», «Stop the war Azerbaijan», «Hands off the Artsakh» վանկարկումները։ Բողոքի ցույցից հետո տեղի է ունեցել ավտոերթ<ref>{{Cite web |url=http://dx.doi.org/10.46991/afa/2020.16.1.157 |title=Globalization and Armenian Identity. Challenges and Integration (Armenia and Artsakh) |last=Gasparyan |first=Naira |date=2020-04-15 |pages=157–168 |doi=10.46991/afa/2020.16.1.157 |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հոկտեմբերի 3-ին և 4-ին հայերը փակել են [[Հոլիվուդ]]ի փողոցները՝ պահանջելով աջակցել խաղաղության հաստատմանը<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/606056.html |title=Լոս Անջելեսում հայերը կրկին փակել են գլխավոր 3 մայրուղիները (վիդեո) |website=news.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 4-ին բողոքի ցույց է տեղի ունեցել [[Ֆրեզնո (Կալիֆոռնիա)|Ֆրեզնո]] քաղաքի քաղաքապետարանի մոտ։ Ապա ցուցարարները երթով շարժվել են դեպի Ռիվեր Պարկ զբոսայգի<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/606103.html |title=Ֆրեզնոյում հայերը բողոքի ցույց են անցկացրել՝ ընդդեմ Ադրբեջանի |website=news.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 7-ին բողոքի ցույց է տեղի ունեցել [[Յուտա]]յում` [[Յուտայի համալսարան]]ի մոտ՝ կոչ անելով դադարեցնել Ադրբեջանին հատկացվող օգնությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/08/Յուտայի-հայ-համայնքը-ԱՄՆ-իշխանություններին-կոչ-է-անում-դադարեցնել-Ադրբեջանին-հատկացվող-օգնությունը/330634 |title=Յուտայի հայ համայնքը ԱՄՆ իշխանություններին կոչ է անում դադարեցնել Ադրբեջանին հատկացվող օգնությունը |website=www.1lurer.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 8-ին [[Սպիտակ տուն|Սպիտակ տան]] դիմաց ԱՄՆ-ի տարբեր քաղաքներից ժամանած հայերի մասնակցությամբ տեղի է ունեցել ցույց։ Ցույցի մասնակիցները պահանջում էին դադարեցնել Ադրբեջանին և Թուրքիային տրամադրվող զինամթերքի մատակարարումը<ref>{{Cite web |url=https://analitik.am/news/view/668912 |title=Հազարավոր ամերիկահայեր Սպիտակ Տան դիմաց Թրամփից պահանջում են դադարեցնել Ադրբեջանին և Թուրքիային տրամադրվող օգնությունը |website=Analitik.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ի երեկոյան [[Վաշինգտոն]]ում տեղի է ունեցել մոմավառություն ի հիշատակ պատերազմում զոհվածների<ref>{{Cite web |url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/10/10/23778/ |title=Մոմավառություն՝ Վաշինգտոնում․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ) |website=Մոմավառություն՝ Վաշինգտոնում․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ) |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Նույն օրը բողոքի ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Նյու Յորք]]ում<ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2020/10/10/1142235/ |title=Բողոքի քայլերթ Նյու Յորքում. «Էրդողանն ահաբեկիչ է», «Արցախը Հայաստան է» |last=says |first=Artur Lazarian |website=www.aravot.am |language=en-US |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 11-ին [[Լոս Անջելես]]ում տեղի է ունեցել բազմահազարանոց ցույց` ի աջակցություն Հայաստանի և Արցախի։ Ըստ տարբեր լրատվականների` մասնակիցների քանակը գերազանցել է 100 հազարը<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30888909.html |title=Լոս Անջելեսում բազմահազարանոց ցույց է անցկացվել` ի աջակցություն Արցախի |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 10-ին ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Բոստոն]]ում, որտեղ զորակցություն էին հայտնում Հայաստանին<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/381993 |title=Բողոքի ակցիա Բոստոնում՝ ի զորակցություն Հայաստանի և Արցախի (տեսանյութ) |website=A1Plus |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Նույն օրը ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Սան Ֆրանցիսկո]]յում։ Ցույցը տեղի է ունեցել [[Ոսկե դարպասներ (կամուրջ)|Ոսկե դարպասներ]] կամրջի մոտ՝ փակելով նրա երթևեկությունը<ref>{{Cite web |url=https://a1plus.am/hy/article/381899 |title=Բողոքի ակցիա Սան Ֆրանցիսկոյում |website=A1Plus |language=hy |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ === Ֆրանսիա === Հոկտեմբերի 5-ին հայազգի ցուցարարները մի քանի ժամով փակել էին [[Ֆրանսիա]]-[[Բելգիա]]-[[Լյուքսեմբուրգ]] միջպետական ճանապարհը՝ պահանջելով Արցախի ճանաչումը և դատապարտելով ադրբեջանաթուրքական ագրեսիան<ref>{{Cite web |url=https://hy.armradio.am/2020/10/06/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D5%B4%D5%AB-%D6%84%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D5%BE-%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D5%AC-%D5%A5%D5%B6-%D6%86%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1-%D5%A2/ |title=Հայերը մի քանի ժամով փակել են Ֆրանսիա-Բելգիա-Լյուքսեմբուրգ միջպետական ճանապարհը |date=2020-10-06}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ին Փարիզի կենտրոնում՝ [[Հաղթական կամար (Փարիզ)|Հաղթական կամարի]] մոտ, հայերը խաղաղ բողոքի ցույց են անցկացրել` ի աջակցություն Արցախի։ Փարիզի ոստիկանությունը մասնակիցներին ցրելու համար պղպեղի սփրեյ է կիրառել<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/world/20201010/24843026/parisi-kentronum-hayery-bazmamard-akciaen-irakanacrel.html |title=Փարիզի կենտրոնում հայերը բազմամարդ ակցիա են իրականացրել` ի աջակցություն Արցախի. տեսանյութ |date=2020-10-10 |website=Sputnik Armenian |pages=1–16 |language=hy |doi=10.32894/kujss.2019.15.2.1 |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Բողոքի ակցիա է տեղի ունեցել նաև Ֆրանսիայում Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց<ref>{{Cite web |url=https://livenews.am/press/2020/60614/10/15/17/ |title=Փարիզում հարյուրավոր հայեր բողոքի ակցիա են անցկացրել Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց (տեսանյութ) |date=2020-10-10 |website=Live News |language=ru-RU |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === Վրաստան === Սեպտեմբերի 29-ին [[Ջավախք]]ի հայ համայնքը փակել էր [[Կարծախ]] գյուղի մոտ գտնվող վրաց-թուրքական սահմանը՝ չթողելով ռազմամթերքի տեղափոխումը Թուրքիայից Ադրբեջան<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/09/30/Ջավախքի-հայերը-փակել-են-Վրաստան-Թուրքիա-միջպետական-ճանապարհը/397435 |title=Ջավախքի հայերը փակել են Վրաստան-Թուրքիա միջպետական ճանապարհը |website=www.civilnet.am |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հոկտեմբերի 1-ին Թբիլիսիի հայ համայնքը ակցիա է իրականացրել Թբիլիսիում, սկզբում վրացական «Mtavari archi» հեռուստեսության դիմաց՝ պահանջելով անկողմնակալ լուսաբանում, ապա շարժվել են դեպի Հայաստանի դեսպանատուն՝ աջակցություն հայտնելով Հայաստանին և Արցախին<ref>{{Cite web |url=https://www.panorama.am/am/news/2020/10/01/%D5%A9%D5%A2%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80-%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%A1/2372239 |title=Թբիլիսահայությունն ակցիա են իրականացրել |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ Հոկտեմբերի 6-ին Ախալքալաքում հայերը բազմամարդ ակցիա են անցկացրել՝ ի աջակցություն Արցախի<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/society/20201006/24787310/akhalqaaqum-5-6-hazar-hay-boxoqi-akcia-en-irakanacnum-i-ajakcutyun-arcakhi.html |title=Ախալքալաքում 5-6 հազար հայ ակցիա են իրականացնում` ի աջակցություն Արցախի |website=Sputnik Armenian |accessdate=2020-10-11}}</ref>։ === Գերմանիա === Սեպտեմբերի 30-ին [[Բեռլին]]ում՝ Գերմանիայի կանցլերի նստավայրի դիմաց, տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ի պաշտպանություն հայ ժողովրդի և Արցախի<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/605199.html |title=Հայերը Բեռլինում հանրահավաք են անցկացրել. Նամակ է հանձնվել Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելին |website=news.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Եվս մի ցույց տեղի է ունեցել հոկտեմբերի 10-ին [[Բեռլին]]ում։ Երթին մասնակցել են նաև այլազգի ներկայացուցիչներ<ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2020/10/10/1142179/ |title=Բողոքի ցույց Բեռլինում՝ ի պաշտպանություն Արցախի և Հայաստանի |website=www.aravot.am |language=en-US |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ === Հունաստան === Սեպտմբերի 30-ին [[Աթենք]]ում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ի աջակցությւոն Արցախի և Հայաստանի<ref>{{Cite web |url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/09/30/22369/ |title=ՀՅԴ երիտասարդական միության կազմակերպմամբ Բողոքի հանրահավաք՝ Աթենքում |website=ՀՅԴ երիտասարդական միության կազմակերպմամբ Բողոքի հանրահավաք՝ Աթենքում |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ Հոկտեմբերի 3-ի երեկոյան [[Սալոնիկ]] քաղաքում հայերն ու հույները բողոքի ցույց են կազմակերպել՝ ի աջակցություն Հայաստանի<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/world/20201004/24750959/hunastan-hayer-huyner-xoshor-cuyc.html |title=Հունաստանում հույներն ու հայերը խոշոր ցույց են արել. տեսանյութ |website=Sputnik Armenian |language=hy |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ === Կանադա === Հոկտեմբերի 4-ին [[Մոնրեալ]] քաղաքում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց ընդդեմ Ադրբեջանի ագրեսիայի, որին մասնակցել են կանադացի պատգամավորներ<ref>{{Cite web |url=https://onnet.am/16525.html |title=Մոնրեալում հարյուրավոր հայեր բողոքի ցույց են անցկացրել ընդդեմ Ադրբեջանի․ ցույցին նաև կանադացի պատգամավոր է մասնակցել (լուսանկարներ) | Onnet.am |last=Avagyan |first=Lus |website=onnet.am |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ին [[Տորոնտո]] քաղաքում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց ընդդեմ Թուրքիայի։ Բողոքի ցույցի ընթացքում եղել է «Արցախը հայկական է», «Կանադայի մասնակցությամբ թուրքական դրոնները սպանում են քաղաքացիական անձանց» գրառմամբ պաստառներ<ref>{{Cite web |url=https://infocom.am/Article/38481 |title=Տորոնտոյում անցկացվում են Թուրքիայի և Ադրբեջանի ագրեսիան կանխելու պահանջով բողոքի ցույցեր |armenpress.am| |website=infocom.am |accessdate=2020-10-13}}</ref>։ === Ավստրալիա === Հոկտեմբերի 6-ին [[Կանբերրա]] քաղաքի հայերը բողոքի ցույց էին իրականացրել Ադրբեջանի դեսպանատան դիմաց։ Նրանք կառավարությունից պահանջում էին դատապարտել Արցախում ադրբեջանա-թուրքական ագրեսիան<ref>{{Cite web |url=https://hy.armradio.am/2020/10/07/%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D5%AD%D5%A1%D5%AD%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A5%D5%B6-%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%AB/ |title=Աշխարհում հայերը խախտում են աշխարհի «լռությունը» |date=07/10/2020 |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 9-ին ևս տեղի ունեցավ ցույց, որի ժամանակ ցուցարարները պառկել էին գետնին` պաստառները իրենց ձեռքին<ref>{{Cite web |url=https://armcool.ru/%D5%A1%D5%BE%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A1%D5%BA%D6%80%D5%B8%D5%B2-%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%AB-%D5%BA%D5%AB%D5%AF%D5%A5%D5%BF%D5%A8%E2%80%A4-%D5%BF/ |title=Ավստրալիայում ապրող հայերի պիկետը |date=2020-10-07 |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 15-ին [[Մելբուռն]]ի հունական թաղամասերում հայտնվել են պաստառներ` ի աջակցություն Արցախում խաղաղության հաստատման<ref>{{Cite web |url=https://greekcitytimes.com/2020/10/15/artsakh-is-armenia-solidarity-signs-begin-appearing-in-australias-most-greek-suburb/ |title="Artsakh Is Armenia": Solidarity Signs Begin Appearing In Australia's Most Greek Suburb |website=Greek City Times |language=en-US |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ === Ավստրիա === Հոկտեմբերի 9-ին [[Վիեննա]]յում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց` ի աջակցություն Արցախի, ընդդեմ թուրքական ագրեսիայի։ Բողոքի ակցիան սկսել է [[ԵԱՀԿ]] Մինսկի շենքի մոտից և շարունակվել նախագահի նստավայրի մոտ<ref>{{Cite web |url=https://www.aravot.am/2020/10/11/1142575/ |title=Վիեննայում և Բրատիսլավայում տեղի են ունեցել Արցախի և Հայաստանի դեմ սանձազերծած ագրեսիան դատապարտող բողոքի ցույցեր |website=www.aravot.am |language=en-US |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Ցույց է տեղի ունեցել նաև հոկտեմբերի 10-ի երեկոյան, որին մասնակցել են նաև այլազգի ներկայացուցիչներ<ref>{{Cite web |url=https://hraparak.am/post/9f2816509cd3ef80da8a52d4f10c6512 |title=Ավստրիայում հայ ցուցարարներին են միացել այլազգիները |last=Հակոբյան |first=Արեւիկ |date=2020-10-11 |website=ՀՐԱՊԱՐԱԿ |language=hy-AM |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ === Արգենտինա === Հոկտեմբերի 4-ին բողոքի ցույց է տեղի ունեցել [[Բուենոս Այրես]] քաղաքում՝ ի աջակցություն Արցախում խաղաղության հաստատման։ Ցույցը տեղի է ունեցել Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201004/24752376/boxoqi-akcianer-argentinayum-ev-braziliayum-hay-hamaynq-datapartum-e-adrbejani-qayler.html |title=Բողոքի ակցիաներ Արգենտինայում և Բրազիլիայում. հայ համայնքը դատապարտում է Ադրբեջանի քայլերը |website=Sputnik Armenian |language=hy |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 10-ին [[Բուենոս Այրես]]ում կրկին բողոքի ցոյց է տեղի ունեցել` ի աջակցություն Արցախի և Հայաստանի։ Տեղի է ունեցել երթ Ադրբեջանի դեսպանատնից դեպի Թուրքիայի դեսպանատուն<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/607357.html |title=Արգենտինայում հարյուրավոր հայեր անցկացրել են բողոքի ցույցեր՝ ի աջակցություն խաղաղության Լեռնային Ղարաբաղում |website=news.am |language=hy |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ === Բելգիա === Հոկտեմբերի 1-ին՝ 17։30-ից սկսած, ԵԽ գագաթնաժողովին զուգընթաց բողոքի ցույց է տեղի ունեցել [[Բրյուսել]]ի Շումանի հրապարարկում ընդդեմ թուրքական ագրեսիայի<ref>{{Cite web |url=https://news.am/arm/news/605638.html |title=Բելգիայի հայերը Եվրոպային կոչ են անում գործել հանուն Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղության (ֆոտո) |website=news.am |language=hy |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ Հոկտեմբերի 7-ին Բրյուսելում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց ընդդեմ Թուրքիայի և Ադրբեջանի ագրեսիայի<ref>{{Cite web |url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/10/07/23321/ |title=Բելգիայում հայ համայնքը բողոքի ցույց է կազմակերպել՝ ընդդեմ Արցախի և Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի և Թուրքիայի ագրեսիայի․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ) |website=Բելգիայում հայ համայնքը բողոքի ցույց է կազմակերպել՝ ընդդեմ Արցախի և Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի և Թուրքիայի ագրեսիայի․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ) |accessdate=2020-10-15}}</ref>։ === Բրազիլիա === Հոկտեմբերի 3-ին Բրազիլիայում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201004/24752376/boxoqi-akcianer-argentinayum-ev-braziliayum-hay-hamaynq-datapartum-e-adrbejani-qayler.html |title=Բողոքի ակցիաներ Արգենտինայում և Բրազիլիայում. հայ համայնքը դատապարտում է Ադրբեջանի քայլերը |website=Sputnik Armenian |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ === Մեծ Բրիտանիա === Հոկտեմբերի 6-ին [[Օքսֆորդ]]ում <ref>{{cite web |url=https://twitter.com/agbu/status/1316710419638018048 |title=AGBU Twitter |work=Oxford University Armenian Society |publisher=[[AGBU]] |accessdate=2021-01-16 |quote=The Oxford University Armenian Society in the UK gathered to show support for Artsakh and Armenia and to stand against Azerbaijan and Turkish aggression }}</ref> և հոկտեմբերին 10-ին [[Լոնդոն]]ում՝ Մեծ Բրիտանիայի վարչապետի նստավայրի դիմաց<ref>{{Cite web |url=https://armenpress.am/arm/news/1031263.html |title=Լոնդոնում հայ համայնքը ցույց է անցկացրել Թուրքիային և Ադրբեջանին կանգնեցնելու պահանջով |website=armenpress.am |language=hy |accessdate=2020-10-16}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/10/Հայերը-բողոքի-ակցիա-են-անցկացրել-Լոնդոնում/332661 |title=Հայերը բողոքի ակցիա են անցկացրել Լոնդոնում |website=www.1lurer.am |accessdate=2020-10-16}}</ref>, տեղի են ունեցել ցույցեր Թուրքիայի և Ադրբեջանի դեմ։ === Դանիա === Հոկտեմբերի 7-ին [[Կոպենհագեն]]ում տեղի է ունեցել ցույց՝ ի աջակցություն Հայաստանի և Արցախի<ref>{{Cite web |url=https://www.shantnews.am/news/view/778514.html |title=Կոպենհագենում հայ համայնքը ցույցի է դուրս եկել |last=News |first=Shant |date=2020-10-08 |website=ShantNews - Շանթ Հեռուստաընկերություն - Լուրեր - Shant TV Online |accessdate=2020-10-16}}</ref>։ === Շվեդիա === Հոկտեմբերի 8-ին [[Ստոկհոլմ]]ում տեղի ունեցավ բողոքի ցույց՝ ի աջակցություն Հայաստանի և Արցախի ճանաչման, նաև Ադրբեջանի նկատմամբ պատժամիջոցների կիրառման պահանջով։ Ցույցը տեղի ունեցավ [[Շվեդիա]]յի խորհրդարանի դիմաց։ Այն արտոնված չի եղել, և ոստիկանները անընդհատ հորդորել են դադարեցնել ցույցը<ref>{{Cite web|url=https://www.aravot.am/2020/10/08/1141591/|title=Շվեդիայի հայերը բողոքի ցույց են նախաձեռնել Ստոկհոլմում (ֆոտոշարք եւ տեսանյութ)|website=www.aravot.am|language=en-US|accessdate=2020-10-16}}</ref>։ Հոկտեմբերի 10-ին ևս ցույցեր տեղի ունեցան այս անգամ ոչ միայն [[Ստոկհոլմ]]ում, այլ նաև [[Գյոթեբորգ]]ում և [[Ուփսալա]]յում<ref>{{Cite web|url=https://www.aravot.am/2020/10/11/1142470/|title=Շվեդիայում շարունակվում են բողոքի ցույցերը՝ ընդդեմ թուրք-ադրբեջանական ագրեսիայի|website=www.aravot.am|language=en-US|accessdate=2020-10-16}}</ref>։ === Շվեյցարիա === Հոկտեմբերի 3-ին [[Բեռն]]ում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ի աջակցություն Արցախի և ընդդեմ Ադրբեջանի ագրեսիայի։ Հոկտեմբերի 8-ին ցույց է տեղի ունեցել նաև [[Ցյուրիխ]]ում<ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2020/10/08/%D5%91%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB%D5%AD-%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6/2377704|title=Ցյուրիխում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ընդդեմ Ադրբեջանի|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=16/10/2020}}</ref>։ == Տես նաև == * [[Արցախյան ազատամարտ]] * [[Հայ-ադրբեջանական ռազմական բախում (հուլիս, 2020)]] * [[Մատաղիսի գրավում]] * [[Հադրութի գրավում]] * [[Շուշիի գրավում]] * [[Արցախում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020)]] * [[Հին Թաղերի և Խծաբերդի բռնազավթում]] * [[Քարվաճառի հանձնում]] * [[Քաշաթաղի շրջանի հանձնում]] * [[Ակնայի հանձնում]] * [[Ադրբեջանական զինուժի ներխուժումը Հայաստան]] == Նշումներ == {{Ծանցանկ|group=Ն}} == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ2}} {{Արցախում տեղի ունեցած պատերազմներ}} [[Կատեգորիա:Հայ-ադրբեջանական զինված ընդհարումներ]] [[Կատեգորիա:2020 Արցախում]] [[Կատեգորիա:Արցախի ճակատամարտեր]] [[Կատեգորիա:Ադրբեջանի ճակատամարտեր]] [[Կատեգորիա:44-օրյա պատերազմ| ]] 91hhlwa43vthxgps1711dq7vaex319x 0 1036964 8485204 7973505 2022-08-08T17:06:28Z Armineaghayan 25187 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Գանացի դերասանուհիներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Ակոֆա Էջինի''' ({{lang-en|'''Akofa Edjeani'''}}, {{ԱԾ}}), [[գանա]]ցի կինոդերասանուհի, կինոռեժիսոր։ Նրա նկարահանած «''Ո՛չ իմ աղջիկը''» (''Not My Daughter'') [[ֆիլմ]]ը, որը պատմում է աղջիկների արտաքին սեռական օրգանները հատելու՝ աֆրիկյան որոշ ցեղերում թաքուն կամ բացահայտ գոյատևող սովորույթի մասին, [[2008 թվական]]ին նվաճել է Աֆրիկյան կինոակադեմիայի մրցանակը «''Լավագույն կարճամետրաժ ֆիլմ''» անվանակարգում, իսկ «''Երգում եմ ջրհորի մասին''» (''I Sing of a well'') գեղարվեստական կինոնկարը, որտեղ նա հանդես է եկել որպես գլխավոր հերոսուհու դերակատար և պրոդյուսեր<ref name="imdb"/>, շահել է երեք մրցանակ՝ [[2010 թվական]]ին արժանանալով նաև Աֆրիկյան կինոակադեմիայի ժյուրիի գլխավոր մրցանակին<ref name="imdb">{{cite web|url=https://www.imdb.com/name/nm1960789/|title=Akofa Edjeani|website=IMDb|accessdate=27 October 2018}}</ref><ref name="GH Today">{{cite web|url=https://www.todaygh.com/pay-attention-arts-culture-akofa-edjeani/|title=Pay attention to arts & culture — Akofa Edjeani|date=18 September 2017|work=todaygh.com|publisher=Ghana Today|accessdate=27 October 2018|archive-date=23 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190723145721/https://www.todaygh.com/pay-attention-arts-culture-akofa-edjeani/|dead-url=yes}}</ref><ref name="yen news">{{cite web|url=https://yen.com.gh/84998-we-female-writers-producers-story-women-change-akofa-edjeani-asiedu.html#84998|title=We need more female writers and producers so that the story about women will change - Akofa Edjeani|date=18 October 2017|work=yen.com.gh|publisher=Yen GH|accessdate=27 October 2018|archive-date=27 October 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181027232026/https://yen.com.gh/84998-we-female-writers-producers-story-women-change-akofa-edjeani-asiedu.html#84998|dead-url=yes}}</ref><ref name="adom online news">{{cite web|url=https://www.adomonline.com/ghana-news/movies-have-reduced-women-to-husband-snatchers-akofa-edjeani/|title=Movies have reduced women to husband snatchers – Akofa Edjeani |date=1 December 2016|work=adomonline.com|publisher=ADOM Online|accessdate=27 October 2018}}</ref><ref name="mtn pulse">{{cite web|url=https://pulse.mtn.com.gh/entertainment/feel-young-look-forward-remarry-even-though-im-49-afoka-edjeani-asiedu-40477/|title=I feel young and look forward to remarry even though I'm 49 – Afoka Edjeani Asiedu|date=23 July 2018|work=pulse.mtn.com.gh|publisher=MTN Pulse|accessdate=27 October 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181028033700/https://pulse.mtn.com.gh/entertainment/feel-young-look-forward-remarry-even-though-im-49-afoka-edjeani-asiedu-40477/|archive-date=28 October 2018|url-status=dead}}</ref><ref name="ghana crusader">{{cite web|url=https://www.ghanacrusader.com/veteran-actress-akorfa-edjeani-leads-new-role-amina/|title=Veteran actress Akorfa Edjeani leads new role 'Amina'|date=19 August 2017|work=Ghana Crusader|accessdate=27 October 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181028033659/https://www.ghanacrusader.com/veteran-actress-akorfa-edjeani-leads-new-role-amina/|archive-date=28 October 2018|url-status=dead}}</ref>։ == Կենսագրություն == Ակոֆան ծնվել է [[1969 թվական]]ի [[փետրվարի 20]]-ին, [[Գանա]]յում<ref name="digiguide">{{cite web|url=https://digiguide.tv/celebrity/Akofa+Edjeani+Asiedu/204388/|title=Akofa Edjeani Asiedu : Actress - Films, episodes and roles on digiguide.tv|website=digiguide.tv|accessdate=27 October 2018}}</ref>։ Ավարտել է Գանայի կատարողական արվեստների համալսարանը՝ արվեստի բակալավրի մասնագիտացմամբ և Գանայի [[ժուռնալիստիկա]]յի ինստիտուտը՝ [[մարկետինգ]]ի, [[գովազդ]]ի և փիարի մագիստրոսի մասնագիտացմամբ (1995)<ref name="ikennaobi">{{cite web |url=https://www.ikennaobi.com/u-k-cinemas-welcome-children-of-the-mountain/ |title=childreN of the mountaiN Screens in U.K. Cinemas. &raquo; My Blog / Website |archive-url=https://web.archive.org/web/20161111142134/https://www.ikennaobi.com/u-k-cinemas-welcome-children-of-the-mountain/ |archive-date=11 November 2016 |publisher=ikennaobi.com|accessdate=27 October 2018}}</ref><ref name="ghananews">{{cite web|url=https://mobile.ghananews.xyz/delay-interviews-akofa-edjeani-asiedu/|website=mobile.ghananews.xyz|title=Delay Interviews Akofa Edjeani Asiedu|accessdate=27 October 2018|archive-date=27 October 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181027232012/https://mobile.ghananews.xyz/delay-interviews-akofa-edjeani-asiedu/|dead-url=yes}}</ref>։ Դերասանական իր կարիերան սկսել է [[1987 թվական]]ին՝ դերակատարումներով հանդես գալով ''Annette'' և ''Jagger Pee'' [[հեռուստասերիալ]]ներում։ 1990-ական թվականներին գլխավոր հերոսուհու դերն է մարմնավորել ''Ultimate Paradise'' հեռուստասերիալում։ [[2009 թվական]]ին նրա անունն ընդգրկվել է «[[Էմմի]]» միջազգային մրցանակաբաշխության կիսաեզրափակիչ փուլի մասնակիցների ցանկում<ref name="imdb" />։ Ակոֆան Գանայի մայրաքաղաք [[Աքրա]]յում հայտնի ''Fali's Hot Pot'' ռեստորանի սեփականատերն է։ == Հատընտիր ֆիլմագրություն == {{div col|colwidth=15em}} *''For Better For Worse'' 1995 *''Divine Love'' *''Holby City'' *''My Mother's Heart 1&2'' *''Life in Slow Motion'' *''Pieces of Me'' *''The Cursed Ones'' *''Children of the Mountain'' *''Sidechic Gang'' *''Lucky'' *''[[Azali (film)|Azali]]'' *''Cant Say Mother'' *''Dark Spot'' *''Fools in Love'' *''Not my Daughter''{{div col end}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{IMDb name|1960789}} * {{cite web|url=https://filmow.com/akofa-edjeani-asiedu-a425055/|title=Akofa Edjeani Asiedu (20 de Fevereiro de 1969) &#124; Artista|website=Filmow|accessdate=27 October 2018}} * {{cite web|url=https://www.newsghana.com.gh/giovani-hosts-veteran-actress-akofa-edjeani-asiedu/|title=Giovani hosts veteran actress Akofa Edjeani Asiedu|website=News Ghana|accessdate=27 October 2018}} * {{cite web|url=https://www.nigerianbulletin.com/threads/asiedu-why-more-women-are-needed-in-the-movie-industry.228350/|title=Asiedu - Why More Women Are Needed in the Movie Industry |publisher= Nigerian Bulletin - Trending News|website=nigerianbulletin.com|accessdate=27 October 2018}} * {{cite web|url=https://nollywoodboulevard.com/celebrity_tag/akofa-edjeani-asiedu/|title=Akofa Edjeani Asiedu Archives|website=Nollywood Boulevard|accessdate=27 October 2018}} * {{cite web|url=https://www.moviebuff.com/akofa-edjeani-asiedu|website=moviebuff.com|title=Akofa Edjeani Asiedu on Moviebuff.com|accessdate=27 October 2018}} * {{cite web|url=http://www.livingly.com/Akofa+Edjeani+Asiedu/pictures/pro|title=Akofa Edjeani Asiedu Pictures, Photos &amp; Images|website=Livingly|accessdate=27 October 2018}} * {{cite web|url=https://www.cinemagia.ro/actori/akofa-edjeani-asiedu-619923/|title=Akofa Edjeani Asiedu - Actor|website=CineMagia.ro|accessdate=27 October 2018}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Ասիդա, Ակոֆա Էջինի}} [[Կատեգորիա:Գանացի դերասանուհիներ]] hkagfw04fnzhojc6rou3zblimnace25 0 1038011 8485845 8260397 2022-08-09T11:20:59Z Kizich 124350 Հոդվածը խմբագրվել է՝ տերմինները փոխարինելով իրենց համարժեք առավել զգայուն տարբերակներով։ wikitext text/x-wiki [[File:LGBT Column 2.jpg|thumb|400px|ԼԳԲՏ անձանց ցույց Նևսկի պողոտայում: 2014 թվական]] [[ԼԳԲՏ|ԼԳԲՏ շարժման]] պատմությունը [[Ռուսաստան]]ում սկիզբ է առնում 1984 թվականին։ == XIX դարի վերջ-XX դարի սկզբի ենթամշակույթ == Չնայած քրեական հետապնդմանը՝ քաղաքային նույնասեռական ենթամշակույթը սկսել է ձևավորվել [[Ռուսական կայսրություն]]ում 1830-40-ական թվականներին։ 1860-ականներից այն որակական թռիչք է ապրել արագ ուրբանիզացիայի պատճառով՝ երկրի ամրաշինական իրավունքի վերացման և ինդուստրացման հիման վրա։ Խոշոր քաղաքներում հայտնվել են թեմատիկ ենթակառուցվածքային-սրճարաններ, ռեստորաններ, հյուրանոցներ, բաղնիքներ, սրահներ և նույնիսկ «գեյ-թանգարան» Ձևավորվել են տարբեր գրական և փիլիսոփայական խմբեր<ref>{{книга | автор = [[Пирютко, Юрий Минаевич|Ротиков К. К.]]. | часть = | ссылка часть = | заглавие = Другой Петербург. книга для чтения в кресле | оригинал = | ссылка = | викитека = | ответственный = отв. ред. и автор макета Виталий Дольчев | издание = 3-е изд.. испр. и доп. | место = СПб. | издательство = Фонд исторической фотографии имени К. К. Буллы | год = 2012 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = 516 | серия = | isbn = 978-5-98456-038-2 | doi = | тираж = | ref = }}</ref>{{sfn|Дан Хили|2008|с=45—67}}{{sfn|Игорь Кон|2003|с=323—350}}։ [[20-րդ դար]]ի սկզբին նույնասեռ հարաբերությունների քրեական հետապնդման նպատակահարմարության հարցը ակտիվորեն քննարկվում էր ռուսական իրավաբանական հանրությունում, սակայն նույնասեռական անձիք այդ բանավեճում իրենց ձայնը չունեին։ Այդ ժամանակ առաջատար «գեյ-էմանսիպատորներից» մեկը, ով պայքարում էր հակահոմոսեքսուալ օրենսդրության վերացման համար, եղել է ռուս հայտնի իրավաբան և «կադետների կուսակցության» համահիմնադիր Վ.Դ. Նաբոկովը{{sfn|Дан Хили|2008|с=124—136, 154}}։ 1905 թվականի հեղափոխությունից և գրաքննության թուլացումից հետո մամուլում հայտնվեցին նույնասեռական անձանց ձայները։ Լույս տեսավ տվյալ թեմատիկային պատկանող մեծ թվով գեղարվեստական, գիտահանրամատչելի և բուլվարային գրականություն։ 1906 թվականին լույս է տեսավ Մ.Ա. Կուզմինի «թևեր» վիպակը՝ նույնասեռ սիրո առաջին դրական պատմությունը եվրոպական պատմության մեջ։ 1908 թվականին տպագրվել է Պ. Վ. Ուշակովսկու կեղծանունով «Միջին սեռի մարդիկ» գիրքը, որտեղ շարադրվել են նույնասեռականության վերաբերյալ փիլիսոփայական և գիտական հիմնական հայացքները, ինչպես նաև հանդուրժողականության և քրեական հետապնդումը վերացնելու կոչեր են պարունակվել։ Նույն թվականին լույս է տեսել նաև Մագնուս Հիրշֆելդի «Բեռլինի երրորդ սեռը» գրքի թարգմանությունը՝ Գերմանիայում հրապարակումից ընդամենը 4 տարի անց{{sfn|Дан Хили|2008|с=124—136, 154}}։ 1917 թվականի Հոկտեմբերյան հեղափոխությունը հանգեցրեց բոլոր թագավորական օրենքների չեղարկմանը{{sfn|Дан Хили|2008|с=143—187}}։ Ու թեև կոմունիստների վերաբերմունքը նույնասեռականության նկատմամբ միանշանակ չէր, սակայն նոր քրեական օրենքները, որոնք հիմնվել էին աշխարհիկորեն ու նյութապաշտական, գիտական պատկերացումների վրա, նույնասեռ հարաբերությունների համար պատիժներ չէին նշանակում։ Ընդ որում, դրան հաջորդած տնտեսական ճգնաժամն ու բոլշևիկների պայքարը «անբարոյականության որջերի» դեմ քանդեցին ստեղծված միասեռական ենթամշակույթը{{sfn|Дан Хили|2008|с=57—67}}։ Նոր իշխանությունն առանձնակի ներդրում չի ունեցել միասեռական էմանսիպացիայի հարցում{{sfn|Дан Хили|2008|с=136}}, թեև մի շարք կոմունիստական գործիչներ (Ա. Մ.Կոլոնտայ, Ն. Ա. Սեմաշկո) ակտիվորեն շփվել են գերմանական գեյ-շարժման հետ և մասնակցել «սեռական բարեփոխումների Համաշխարհային լիգայի» աշխատանքներին{{sfn|Дан Хили|2008|с=138, 163-165}}։ 1926 թվականին Բեռլինի գիտնական և գեյ-ակտիվիստ Մագնուս Հիրշֆելդը այցելել է ԽՍՀՄ, որտեղ հանդիպեց խորհրդային նույնասեռական անձանց (Մասնավորապես Մ. Ա.Կուզմինինի և Ն. Ա. Կլյուևի) հետ, սակայն ստիպված եղավ արձանագրել կազմակերպված իրավապաշտպան խմբերի բացակայությունը{{sfn|Дан Хили|2008|с=170—171}}։ [[1933|1933 թվական]]ին ստալինյան բռնաճնշումների ընթացքում նույնասեռ կապերի մեջ մտնող տղամարդիկ համարվել են «լրտեսներ», «հակահեղափոխականներ», «դասային թշնամիներ» և խորհրդային հասարակությունը քայքայող «դեկլարատիվ տարրեր», իսկ քրեական օրենսգրքում համապատասխան փոփոխություններ կատարվեցին։ Ընդունելուց կարճ ժամանակ անց Ի. Վ. Ստալինը նամակ է ստացել Մոսկվայում բնակվող բրիտանացի կոմունիստ, լրագրող և գեյ Հարի Օ. Ուայթից ([[Անգլերեն|անգլ]].՝ Harry O. Whyte), որտեղ նա խնդրել է նրան պարզաբանել նոր օրենքի ընդունումը, զուգահեռաբար լուսաբանելով միասեռականության վերաբերյալ դրական մարքսիստական հայացքները և ակնարկել, որ ԽՍՀՄ-ի այս գործողությունները կխոչընդոտեն [[Կոմունիստական ինտերնացիոնալ|Կոմինտերնայի]] բացասական արձագանքին։ Սակայն պատասխան չի ստացել։ Նոր քրեական օրենսգիրքը երկար տարիներ արգելել է ԼԳԲՏ շարժման ձևավորումը{{sfn|Дан Хили|2008|с=223—234}}։ 1959 թվականին խորհրդային որոշ իրավաբաններ փորձ արեցին բացառել 154-Ա հոդվածի առաջին մասը ՌԽՖՍՀ-ի նոր քրեական օրենսգրքից, որը պատիժ էր սահմանում երկու տղամարդկանց կամավոր նույնասեռական շփումների համար։ Հայտնի խորհրդային իրավաբան Բորիս Նիկիֆորովը այս կապակցությամբ իր կարծիքն է հայտնել 1959 թվականի օգոստոսի 27-ի օրենսդրական ենթադրությունների հանձնաժողովում, նշելով, որ 154-րդ հոդվածի առաջին մասը լիովին «անհասկանալի» էր։ Նրա դատողությանը աջակցել է իրավաբան Ստեպիչևը, ով ընդհանրապես առաջարկել է չեղարկել կամավոր նույնասեռական տղամարդկանց համար պատիժը։ Սակայն, իրավաբան Կորոտկովը կարծել է, որ այդ առաջարկությունները եղել են անհիմն, և կամավոր նույնասեռական տղամարդկանց վերաբերող հոդվածը պետք է մնա ՌԽՖՍՀ քրեական օրենսգրքում<ref name="автоссылка1">{{Статья|автор=Rustam Alexander|год=2018/ed|doi=10.1017/slr.2018.9|issn=0037-6779, 2325-7784|выпуск=1|язык=en|страницы=30–52|издание=Slavic Review|заглавие=Soviet Legal and Criminological Debates on the Decriminalization of Homosexuality (1965–75)|ссылка=https://www.cambridge.org/core/journals/slavic-review/article/soviet-legal-and-criminological-debates-on-the-decriminalization-of-homosexuality-196575/CF5911F02CA2D3F27389056F795C2ABD|том=77}}</ref>։ 1960-1970 թվականների բանավեճը այն մասին, թե արժե արդյոք չեղարկել կամավոր նույնասեռական տղամարդկանց համար քրեական պատիժը, շարունակվել է։ Այսպես, Լենինգրադի համալսարանի իրավաբան Պավել Պավլովիչ Օսիպովը իր թեկնածուական՝ «սեռական հանցագործություններ»(1966) ատենախոսությունում, հանդես է եկել կամավոր նույնասեռական տղամարդկանց համար պատիժը չեղարկելու առաջարկով՝ պատճառաբանելով, որ հոմոսեքսուալությունը հանցագործություն չէ, այլ հիվանդություն, որը պետք է բուժել։ Մեկ այլ իրավաբան գիտնական Յակով Միխայլովիչ Յակովլևը նաև պնդում էր, որ նույնասեռականությունը ավելի շուտ բժշկական խնդիր է, քան քրեաբանական։ ՆԳՆ ուսումնական հաստատությունների իրավաբանները կտրականապես դեմ էին այդ հայտարարություններին<ref name="автоссылка1" />։ Բորիս Վասիլևիչ Դանիելբեկը՝ ՆԳՆ ավագ դպրոցից դատապարտել է Օսիպովին և Յակովլևին իրենց արտահայտությունների համար՝ իր «սեռական այլասերումներ և քրեական պատասխանատվություն (1972)» գրքում՝ պնդելով, որ եթե չեղյալ հայտարարվի կամավոր նույնասեռական տղամարդկանց համար պատիժը, ապա գեյերի թիվը կավելանա։ Բացի այդ, ըստ նրա դատողությունների, նույնասեռական լինելը հակասում էր կոմունիստական բարոյականությանը<ref name="автоссылка1" />։ Դատաբժշկական փորձագետները նաև իրենց կարծիքն են հայտնել այն մասին, որ նույնասեռական տղամարդկանց գործերի հետաքննությունը շատ բարդ խնդիր էր, քանի որ նման գործերի անհերքելի ապացույցները գրեթե անհնար էր հավաքել։ Սակայն որոշ քննիչներ խնդիրը լուծել են յուրովի՝ «վկաների» հասցեին շանտաժի և սպառնալիքների միջոցով, որոնց ստիպել են ցուցմունք տալ գլխավոր կասկածյալի դեմ։ Նման գործերը հաճախ արվում էին օրենքի խախտումներով և արդարացման դատավճիռը գրեթե անհնար էր, նույնիսկ չնայած ԽՍՀՄ գլխավոր դատախազի փաստաբանների բողոքներին<ref>{{Статья|автор=Rustam Alexander|год=2019-04-01|doi=10.1163/18763316-04601001|issn=1876-3316, 0094-288X|выпуск=1|язык=en|страницы=1–28|издание=Russian History|заглавие=New Light on the Prosecution of Soviet Homosexuals under Brezhnev|ссылка=https://brill.com/view/journals/ruhi/46/1/article-p1_1.xml|том=46}}</ref>։ == 1970-ական թվականներ == {| class="floatright" style="background-color:#EEEEEE;border:1px; font-size:90%; solid #C8C8C8;padding:1em;" |- |[[Պատկեր:Stamp of Armenia ms11 (cropped).jpg|160px]]|- |[[Սերգեյ Փարաջանով|Սերգեյ Փարանջանով]] |} 1970-ական թվականներին զարգացող միջազգային իրավապաշտպան գեյ-շարժումը 1930-ական թվականներից ի վեր առաջին անգամ ուշադրություն է դարձրել Խորհրդային Ռուսաստանի իրավիճակին։ Հոմոսեքսուալ անձանց հետապնդումը դիտարկվել է որպես ԽՍՀՄ-ում մարդու իրավունքների խախտման մաս։ Հատուկ ճանաչում են ստացել ռեժիսոր [[Սերգեյ Փարաջանով|Ս. Ի. Փարաջանովի]] (1974) և գրող Գ. Ն. Տրիֆոնովի (1976) քրեական հետապնդումը։ Միևնույն ժամանակ, Խորհրդային այլախոհական շարժումը չէր պաշտպանում նույնասեռական անձանց՝ Ա. Ի. Սոլժենիցինը, համապատասխան քրեական հոդվածը բնութագրում էր որպես «կեղտոտ», Վ. Տ. Շալամովը հանդես էր գալիս բացահայտ հոմոֆոբիայի դիրքերից<ref name="три">{{статья |автор = [[Трифонов, Геннадий Николаевич|Г. Н. Трифонов]]. |заглавие = Советские гомосексуалисты: вчера, сегодня, завтра |ссылка = http://www.gay.ru/slavyane/slav1c.htm |язык = |издание = Гей, славяне |тип = |год = 1991 |месяц = ноябрь |число = |том = |номер = 1 |страницы = |doi = |issn = }}</ref>։ 1977 թվականին իտալացի ակտիվիստ Անջելո Պեցանան ([[Իտալերեն|իտալ]].՝ Angelo Pezzana) ժամանել է ԽՍՀՄ, նա փորձել է համոզել Ա. Դ. Սախարովին, դեմ հանդես գալ գեյերի հետապնդումների հարցում։ Այլախոհ գիտնական Ա. Պեցզանի հրաժարականից հետո Մոսկվայում հանդես է եկել միանձնյա բողոքի ցույցով։ Նույն թվականին բանտից փոխանցված Գ. ն. Տրիֆոնովի «բաց նամակը» տպագրվել է մի շարք արտասահմանյան պարբերականներում, որտեղ գրողը խոսել է «հիմարության, ստի, դաժանության և ցինիզմի մասին», որը խորհրդային հասարակության մեջ կիրառվում էր նույնասեռական անձանց նկատմամբ։ 1980-ին մոսկովյան Օլիմպիադայի ժամանակ օտարերկրացի ակտիվիստն իրեն ձեռնաշղթաներով գամել էր Լենինգրադի ամառային այգու ճաղավանդակին՝ նույնասեռական անձանց հանդեպ խտրականության դեմ ակցիայի ժամանակ<ref name="кра" />{{sfn|Дан Хили|2008|с=297—298}}։ == «Կապույտ լաբորատորիա» (1983—1986) == 1983 թվականին Կիևից [[Սանկտ Պետերբուրգ|Լենինգրադ]] ժամանած պոլիգլոտ բանասեր Ալեքսանդր Զարեմբանը ստեղծեց « գեյ-լաբորատորիա» կազմակերպությունը («Կապույտ լաբորատորիա»)։ Այն ներառում էր մոտ 30 մարդ, այդ թվում, 4 կանանց։ Սերգեյ Շչերբակովը, Վիկտոր Տյուշեվը, Օլգա Ժուկը, Օլգա Կրաուզեն, Ռաիսա Տաիրովան, Օլեգ Ուլբա և այլք։ Խումբն իրա առջև դրել է բազմաթիվ առաջադրանքներ՝ ԽՍՀՄ գեյերի և լեսբիների ինքնագիտակցության ձևավորում, լեզվի ուսուցում՝ շարժման արևմտյան փորձին ծանոթանալու համար, արտասահմանյան թեմատիկ գրականության թարգմանություն և տարածում, քրեական հետապնդման վերացման համար պայքար, հանգստի և մշակութային տարածքի կազմակերպում։ «Գեյ-լաբորատորիան» Ռեյո Հյարկոնենի միջոցով կապ է հաստատել գեյերի և լեսբիների ֆիննական «SETA» կազմակերպության հետ, իսկ նրա միջոցով ընդգրկվել է «ԻԼԳԱ» միջազգային ասոցիացիայի կազմում։ Խորհրդային ակտիվիստները Արևմուտք էին ուղարկել ԽՍՀՄ-ում ԼԳԲՏ անձանց աղետալի վիճակի մասին տեղեկատվությունը։ Նրանք բողոքի ակցիաներ են նախաձեռնել Ռուսաստանում հոմոֆոբիայի դեմ՝ եվրոպական կոմունիստական կուսակցությունների մասնակցությամբ։ Ակտիվիստները նաև սկսել են իրազեկումներ անցկացնել [[ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ|ՁԻԱՀ]]-ի համաճարակի մասին։ Խումբն արագ հայտնվել է ԿԳԲ-ի տեսադաշտում։ 1986 թվականի հուլիսին սադրանքից և դրան հաջորդած բռնաճնշումներից հետո այն փլուզվեց, սակայն նրա շատ անդամներ ավելի ուշ դարձան «առաջին ալիքի» առաջնորդները<ref name="гор">{{статья |автор = Горшков А. С. |заглавие = Сексуальные меньшинства в России: общее и особенное |оригинал = |ссылка = https://genderstudiescentre.wordpress.com/2011/11/05/%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%B9-%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%B2-%D1%81%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%83%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B5-%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%8C%D1%88%D0%B8%D0%BD/ |язык = |ответственный = |автор издания = |издание = |тип = |место = |издательство = Центр гендерных исследований при ИПФ ПГНИУ |год = 2011 |месяц = ноября |число = 5 |том = |выпуск = |номер = |страницы = |isbn = |issn = |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = |archivedate = }}</ref><ref>{{статья |автор = Сергей Щербаков. |заглавие = Как это начиналось при тоталитаризме |оригинал = |ссылка = |язык = |ответственный = |автор издания = |издание = Риск |тип = Журнал |место = М. |издательство = |год = 1991 |месяц = |число = |том = |выпуск = |номер = 1 |страницы = 3 |isbn = |issn = |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = |archivedate = }}</ref>{{sfn|Дан Хили|2008|с=298, 474-475}}<ref name="кра">{{книга | автор = [[Краузе, Ольга Леопольдовна|Краузе О. Л.]]. | часть = Лаборатория | ссылка часть = | заглавие = Катькин сад | оригинал = | ссылка = https://docviewer.yandex.ru/?url=ya-disk-public%3A%2F%2FSqhx3iLd56kzUaOce6NJK99BuF98lSE9CPNHmcaq7yk%3D&name=KatSad.pdf&c=5884c345a4fa | викитека = | ответственный = | издание = | место = | издательство = | год = 2016 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = 112 | серия = | isbn = | doi = | тираж = | ref = }}</ref><ref name="ко">{{книга | автор = [[Кон, Игорь Семёнович|Кон И. С.]] | часть = Глава 13. Голубые и розовые | ссылка часть = http://www.studfiles.ru/preview/5766675/page:18/ | заглавие = Клубничка на березке. Сексуальная культура в России | оригинал = | ссылка = | викитека = | ответственный = | издание = | место = М. | издательство = ОГИ | год = 1997 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = 464 | серия = | isbn = 5-900241-33-5 | doi = | тираж = 10000 | ref = }}</ref>{{sfn|Кириченко|2010|}}։ == «Առաջին ալիք» (1980-ականների վերջ — 1990-ականների առաջին կես) == 1980-ականների երկրորդ կեսին ԽՍՀՄ-ում «Վերակառուցման» ֆոնին ակտիվացել է հասարակական կյանքը, այդ գործընթացի կողմերից մեկը դարձել է գեյ-լեսբի կազմակերպությունների և խմբերի ստեղծվելը<ref name="ко" />{{sfn|Кириченко|2010|}}։ 1980-ական թվականներին Օլգա Կրաուզեն Լենինգրադում կազմակերպել էր «անկախ կանանց ակումբ», որը զբաղվում էր մշակութային փոխանակմամբ և ժամանցով, հոմոֆոբ ծայրամասից փախած լեսբուհիների աշխատանքի տեղավորման խնդրի լուծմամբ, իրավաբանորեն և նյութապես աջակցում էին նույնասեռականներին, որոնք դատապարտվել էին իրենց նույնասեռական լինելու համար։ Լենինգրադ-Պետերբուրգում 1990-ականների սկզբին սկսում են գործել գեյ-լեսբուհի կազմակերպությունները՝ «մշակութային նախաձեռնության և սեռական փոքրամասնությունների պաշտպանության հիմնադրամը» («Չայկովսկու հիմնադրամ»), «գեյերի և լեսբուհիների թեւեր» ասոցիացիաները («Նևսկի ափեր», «Նևսկի Հեռանկար»), «Արգո-ռիսկ» ընկերակցությունը, «նույնասեռականների իրավահավասարության ասոցիացիան»։ Նրանց աշխատանքին մասնակցում են Օլգա Կրաուզեն, պրոֆեսոր Ալեքսանդր Կուխարսկին, Օլգա Ժուկը, Յուրի Երեեւը, Սերգեյ Շչերբակովը, Օլեգ Ուլբան, Տիմուր Նովիկովը, Գենադի Տրիֆոնովը, Վլադիսլավ Օրտանովը, Վլադիմիր Վեսելկինը և ուրիշներ{{sfn|Кириченко|2010}}:{{sfn|Игорь Кон|2003|367-373}}<ref>{{книга | автор = Владимир Кирсанов. | часть = Ольга Жук и самопознание женщины | ссылка часть = http://www.gay.ru/art/literature/olga-zhu-i-samopoznanie.html | заглавие = 69. Русские геи, лесбиянки, бисексуалы и транссексуалы | оригинал = | ссылка = | викитека = | ответственный = | издание = | место = Твкрь | издательство = ГанимеД | год = 2005 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = 658 | серия = | isbn = 5-90233304-0 | doi = | тираж = 3000 | ref = }}</ref>{{sfn|Кириченко|2010}}{{sfn|Игорь Кон|2003|367-373}}<ref name="ко" /><ref>{{статья |автор = Елена Гаврилова. |заглавие = «Тема» – первая гей-газета, изданная в России |оригинал = |ссылка = http://lgbtru.com/movement/smi/3322/ |язык = |ответственный = |автор издания = |издание = |тип = |место = |издательство = |год = 2016 |месяц = 06 |число = 23 |том = |выпуск = |номер = |страницы = |isbn = |issn = |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170127153101/http://lgbtru.com/movement/smi/3322/ |archivedate = 2017-01-27 }}</ref> 1990 թվականին «ՍՊԻԴ-Ինֆո»-յի թիվ 5 թերթում տպագրվել է ԽՍՀՄ նախագահին և ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդներին և միութենական հանրապետություններին ուղղված «ԱՍՄ»-ի ուղերձը, որը ստորագրել են Վ.Օրտանովը, Կ. Եվգենևը և Ա. Զուբովը՝ խնդրելով վերացնել քրեական օրենսգրքի խտրական հոդվածները և համաներում հայտարարել նրանց, ովքեր դատապարտվել են այդ հոդվածներով<ref name="ко" />։ 1990 թվականի մայիսի 28-30-ը Տալլինում, Էստոնիայի գիտությունների ակադեմիայի պատմության ինստիտուտի նախաձեռնությամբ և մի շարք արտասահմանյան ԼԳԲՏ կազմակերպությունների աջակցությամբ տեղի ունեցավ ԽՍՀՄ-ում սեռական փոքրամասնությունների վիճակի վերաբերյալ առաջին միջազգային գիտաժողովը։ Դրան մասնակցել են հայտնի գիտնականներ և ակտիվիստներ, որոնց թվում էին Ջեֆրի Ուիքսը ([[Անգլերեն|անգլ]].՝ Jeffrey Weeks). Հերտ Հեկման ([[Հոլանդերեն|հոլ]].՝ Gert Hekma) և այլք։ Համաժողովը կարևոր նշանակություն է ունեցել Խորհրդային գեյ-լեսբուհի համայնքի ինքնագիտակցության աճի և իրավապաշտպան շարժման զարգացման համար:{{sfn|Кириченко|2010}}<ref name="ко" /> Մոսկվայի «ԱՍՄ»-«ՄՍԼԳ» խումբն իր աշխատանքի մարտավարությամբ ընտրել է սադրիչ և էպատաժային կարգախոսներ ու հայտարարություններ։ Այսպես, 1990 թվականի աշնանը նրանց «մանկապիղծների և նեկրոֆիլների պաշտպանության մասին հայտարարությունը» աղմկահարույց սկանդալ և քաղաքական պայքար առաջացրեց «Մոսխորհրդի» շուրջ, որի ընթացքում ճնշող էր հոմոֆոբ հռետորաբանությունը։ 1991 թվականի մայիսին «ՄՍԼԳ»-ը հայտարարել էր ՌԽՖՍՀ նախագահի ընտրություններում Ռոման Կալինինի թեկնածության առաջադրման մասին։ Այդ գործողությունները բազմաթիվ սկանդալների են վերածվել ԶԼՄ-ներում և գեյ-շարժման հեղինակության կորուստներով, դրանք սուր քննադատության են ենթարկվել այլ գեյ-ակտիվիստների կողմից<ref>[http://365.gay.ru/cgi-bin/id/365/chron.pl?page=23&d=28&m=10&all=1&id=1001693118&filter&r=148817 Памятные даты на Gay.ru, см. 28 апреля 1991]</ref>{{sfn|Кириченко|2010}}<ref>{{статья |автор = |заглавие = Либертарианцы: президент должен быть гомосексуалистом |оригинал = |ссылка = http://www.kommersant.ru/doc/265292 |язык = |ответственный = |автор издания = |издание = [[Коммерсантъ-Власть]] |тип = Журнал |место = М. |издательство = |год = 1991 |месяц = апрель |число = 29 |том = |выпуск = |номер = 18 }}</ref>{{sfn|Игорь Кон|2003|367-373}}<ref name="ко" />։ 1991 թվականի հուլիսին «Չայկովսկու հիմնադրամը» և «ՄՍԼԳ»-ը «գեյերի և լեսբիների մարդու իրավունքների միջազգային հանձնաժողով»-ի («ՄԿՓՉԳԼ») աջակցությամբ Մոսկվայում («Նովոռոսիյսկ» կինոթատրոն) և Լենինգրադում («Սպարտակ" կինոթատրոն») անցկացրեցին առաջին միջազգային գեյ-լեսբի կինոփառատոնը և կոնֆերանսը։ Փառատոնին մասնակցել են հարյուրավոր ռուս գեյեր և լեսբիներ։ Առաջին անգամ Ռուսաստանում լայն էկրանին ցուցադրվել են գեյ-ֆիլմեր<ref>{{статья |автор = [[:en:Rex Wockner|Rex Wockner]]. |заглавие = Happier days for Russian gays? |оригинал = Счастливые времена для российских геев? |ссылка = http://lgbtru.com/worldwide/lgbt-history/3125/# |язык = |ответственный = |автор издания = |издание = |тип = |место = |издательство = |год = 1991 |месяц = август |число = 5 |том = |выпуск = |номер = |страницы = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170202013100/http://lgbtru.com/worldwide/lgbt-history/3125/ |archivedate = 2017-02-02 }}</ref><ref>{{статья |автор = [[Маша Гессен]]. |заглавие = Воспоминания о первом дне поцелуев |оригинал = |ссылка = http://lgbtru.com/movement/mov-events/3356/ |язык = |ответственный = |автор издания = |издание = |тип = |место = |издательство = |год = 2013 |месяц = июнь |число = 11 |том = |выпуск = |номер = |страницы = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170202012936/http://lgbtru.com/movement/mov-events/3356/ |archivedate = 2017-02-02 }}</ref>։ Փառատոնի ընթացքում Լենինգրադում և Մոսկվայում անցկացվել են քրեական հետապնդման դեմ առաջին գեյ-ցույցերը։ Այդ տարի [[Մախաչկալա]]յում ցույցեր են եղել{{sfn|Кириченко|2010}}։ 1991 թվականի հոկտեմբերի 9-ին արդարադատության նախարարության հետ դատական հայցերից հետո, առաջին անգամ Ռուսաստանում պաշտոնապես գրանցվեց «գեյերի և լեսբիների ասոցիացիա»՝ հասարակական գեյ-լեսբի կազմակերպությունը՝ Օլգա Կրաուզեի և պրոֆեսոր Ալեքսանդր Կուխարսկու մասնակցությամբ։ Նրա հիմնական խնդիրներն են եղել կյանքի կրիտիկական պահերին ԼԳԲՏ մարդկանց օգնելը, ՄԻԱՎ-ի համաճարակի կանխարգելումը և նույնասեռական տղամարդկանց քրեական հետապնդման վերացումը<ref>{{статья |автор = Ольга Писпанен. "Liberty Live". |заглавие = Александр Кухарский |оригинал = |ссылка = http://www.svoboda.org/a/24188024.html |язык = |ответственный = |автор издания = |издание = |тип = |место = М. |издательство = [[Радио Свобода]] |год = 2003 |месяц = май |число = 21 |том = |выпуск = |номер = |страницы = |isbn = |issn = |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = |archivedate = }}</ref><ref>{{статья |автор = Ю. Максимов. |заглавие = История старейшей зарегистрированной ЛГБТ-организации в России |оригинал = |ссылка = http://lgbtru.com/movement/organisations/210/ |язык = |ответственный = |автор издания = |издание = |тип = |место = |издательство = |год = 2015 |месяц = ноябрь |число = 17 |том = |выпуск = |номер = |страницы = |isbn = |issn = |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170202020754/http://lgbtru.com/movement/organisations/210/ |archivedate = 2017-02-02 }}</ref>:{{sfn|Игорь Кон|2003|367-373}}<ref name="ко" /> Քրեական հետապնդման չեղարկումը տեղի է ունեցել առանց լայն հնչեղության։ 1990-ականների սկզբի օրենսդրական բարեփոխումների ընթացքում Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրության ընդունման նախապատրաստման և Եվրոպայի Խորհրդին անդամակցելու ժամանակ ՌԴ նախագահ Բ. ն.Ելցինի 1993 թվականի մայիսի 27-ի հրամանագրով կամավոր միասեռ հարաբերությունները ապաքրեականացվել են։ Միաժամանակ, այդ գործողությանը լեգիտիմություն հաղորդելու համար գաղտնազերծվել են մի շարք փաստաթղթեր, այդ թվում՝ Յագոդի և Ստալինի նամակագրությունը և Հ.Օ. Ուայթի նամակը։ Ընդ որում, չնայած դատապարտյալների ավտոմատ ազատ արձակման օրենքի չեղարկմանը, ավելի վաղ տեղի չի ունեցել:{{sfn|Дан Хили|2008|с=300—301}}{{sfn|Игорь Кон|2003|с=361}}<ref name="ко" /> Ընդ որում, ք«աղաքական ռեպրեսիաների զոհերի վերականգնման մասին» օրենքը հոմոսեքսուալներին չի ներառել վերականգնման ենթակա անձանց թվում<ref name="хил"> {{книга |автор = Дан Хили. |часть = Геи и лесбиянки – жертвы политического террора в СССР |ссылка часть = |заглавие = Антидискриминационные стратегии. Опыт и перспективы. Материалы международной конференции |оригинал = |ссылка = http://радужныйдом.рф/sites/default/files/publikacii/2012.10.27_materials_conference.pdf |викитека = |ответственный = |издание = |место = СПб. |издательство = Российская ЛГБТ-сеть |год = 2013 |том = |страницы = |столбцы = 35—60 |страниц = 153 |серия = |isbn = |doi = |тираж = |ref = }}{{Недоступная ссылка|date=Апрель 2019 |bot=InternetArchiveBot }} </ref><ref>{{статья |автор = |заглавие = Геи, пострадавшие в СССР, потребуют реабилитации |оригинал = |ссылка = http://www.hro.org/node/4107 |язык = |ответственный = |автор издания = |издание = |тип = |место = |издательство = Права человека в России |год = 2008 |месяц = декабря |число = 25 |том = |выпуск = |номер = |страницы = }}</ref><ref>{{статья |автор = |заглавие = Петербургский «Мемориал» поддержал идею признать осужденных по 121-ой статье жертвами политрепрессий |оригинал = |ссылка = http://gaynews.ru/news/article.php?ID=4232 |язык = |ответственный = |автор издания = |издание = |тип = |место = |издательство = GayNews.RU. ИА «LINA» |год = 2008 |месяц = декабря |число = 25 |том = |выпуск = |номер = |страницы = }}</ref>։ 1993 թվականի օգոստոսին 27 տեղական կազմակերպություններ ձևականորեն ստեղծել են լեսբիների, գեյերի և բիսեքսուալների «Եռանկյունի» համազգային ասոցիացիա{{sfn|Игорь Кон|2003|367-373}}։ Մոսկվայի իշխանություններն անօրինական կերպով մերժել են ասոցիացիայի պաշտոնական գրանցումը՝ վկայակոչելով, որ դրա ստեղծումն իբր «հակասում է բարոյականության հասարակական նորմերին»:{{sfn|Игорь Кон|2003|367-373}} 1999 թվականի հունվարի 1-ին նույնասեռականությունը հանվել է հիվանդությունների ցանկից։ Միաժամանակ նույնասեռական տղամարդիկ բանակում ծառայելու իրավունք են ստացել։ == Տես նաև == * [[ԼԳԲՏ իրավունքները Ռուսաստանում|ԼԳԲՏ-ի իրավունքները Ռուսաստանում]] == Ծանոթագրություններ == {{примечания}} == Արտաքին հղումներ == * {{книга | автор = [[Хили, Дан|Дан Хили]]. | часть = | ссылка часть = | заглавие = Гомосексуальное влечение в революционной России: регулирование сексуально-гендерного диссидентства | оригинал = Homosexual Desire in Revolutionary Russia: The Regulation of Sexual and Gender Dissent | ссылка = | викитека = | ответственный = науч. ред. Л. В. Бессмертных, Ю. А. Михайлов, пер. с англ. Т .Ю. Логачева. В. И. Новиков | издание = | место = Москва | издательство = НИЦ «Ладомир» | год = 2008 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = 624 | серия = Русская потаенная литература | isbn = 978-5-86218-470-9 | doi = | тираж = 1000 | ref = Дан Хили }} * {{книга | автор = [[Кон, Игорь Семёнович|Кон И. С.]]. | часть = | ссылка часть = | заглавие = Лики и маски однополой любви. Лунный свет на заре | оригинал = | ссылка = http://de.slideshare.net/chronozaur/ss | викитека = | ответственный = | издание = 2-е изд., перераб. и доп. | место = Москва | издательство = АСТ, Олимп | год = 2003 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = 574 | серия = | isbn = 5-17-015194-2, 5-8195-0836-Х | doi = | тираж = 5000 | ref = Игорь Кон }} * {{статья |автор = Созаев В.. |заглавие = ЛГБТ-движение в России: портрет в интерьере |оригинал = |ссылка = http://www.intelros.ru/pdf/gender_issledovaniya/2010_20-21/05.pdf |язык = |ответственный = |автор издания = |издание = Гендерные исследования |тип = Журнал |место = |издательство = |год = 2010 |месяц = |число = |том = |выпуск = |номер = 20—21 |страницы = 90–126 |isbn = |issn = |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = Созаев |archiveurl = |archivedate = }} * {{книга | автор = Кириченко К. А.. | часть = Развитие ЛГБТ-активизма в России | ссылка часть = | заглавие = ЛГБТ-активизм. Сокращая путь к переменам | оригинал = | ссылка = http://www.pulsarrussia.ru/archives/infomaterials/pulsar/PULSAR_LGBT_Activism.pdf | викитека = | ответственный = | издание = | место = Омск | издательство = Межрегиональный проект «PULSAR» | год = 2010 | том = | страницы = 6—8 | столбцы = | страниц = 56 | серия = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Кириченко }} * {{книга | автор = Dan Healey. | часть = | ссылка часть = | заглавие = Russian Homophobia from Stalin to Sochi | оригинал = | ссылка = | викитека = | ответственный = | издание = | место = | издательство = Bloomsbury Academic | год = 2017 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = 272 | серия = | isbn = 978-1350000773 | doi = | тираж = | ref = }} * {{статья |автор = Ролдугина И. А.. |заглавие = Российская гомофобия: история производства |оригинал = |ссылка = http://www.colta.ru/articles/raznoglasiya/12008 |язык = |ответственный = |автор издания = |издание = Разногласия |тип = журнал |место = |издательство = [[Colta.ru]] |год = 2016 |месяц = августа |число = 26 |том = |выпуск = |номер = 7 |страницы = |isbn = |issn = |doi = |bibcode = |arxiv = |pmid = |ref = Ролдугина |archiveurl = |archivedate = }} * {{статья |автор = Бурлешин А. В.. |заглавие = Вскрытая повседневность. Размышления и наблюдения по поводу книги Дана Хили |оригинал = |ссылка = http://magazines.russ.ru/nlo/2010/102/bu34-pr.html |язык = |ответственный = |автор издания = |издание = [[Новое литературное обозрение]] |тип = Журнал |место = |издательство = |год = 2010 |номер = 102 |issn = 0869-6365 |ref = Бурлешин |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170530055821/http://magazines.russ.ru/nlo/2010/102/bu34-pr.html |archivedate = 2017-05-30 }} * {{cite web|url=http://www.spb.aif.ru/article/print/article_id/49352|title=«Голубые» в СССР. Как жилось гомосексуалистам с 1934 по 1993 годы|author=Евгений Колесников|publisher=[[Аргументы и факты]]|date=2012-07-24|accessdate=2012-07-27}} * {{cite web|url=http://lenta.ru/articles/2015/02/14/gay1921/|title=Лекция историка Ирины Ролдугиной о «гомосексуальном подполье» в СССР начала 1920-х годов|author=Михаил Карпов|publisher=Lenta.ru|date=2015-02-14|accessdate=2015-02-14|archive-date=2015-02-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20150214223440/http://lenta.ru/articles/2015/02/14/gay1921/|dead-url=yes}} * {{cite web|url=http://outloudmag.eu/events/item/148-unikalnaya-fotografiya-figurantov-dela-o-gey-pritone-v-petrograde|title=Петроград, 1921 год: Полицейский ред на «гей-клуб»|publisher=Outloud|date=2013-09-20|accessdate=2015-02-14}} [[Կատեգորիա:ԼԳԲՏ Ռուսաստանում]] tcetpf4nhctseql5k31h63wvh95py9r 0 1038172 8485553 8089212 2022-08-08T20:09:56Z CommonsDelinker 212 "Armenian_International_Airways.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:CO wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ավիաընկերություն|անվանում=Հայկական Միջազգային Ավիաուղիներ|IATA=|ICAO=|լուծարված=|նավատորմ=1|ղեկավարի պաշտոն=տնօրեն|ղեկավարի անուն=|պատկեր= |պատկերանիշ=[[File:Airbus_A320-212%2C_Armenian_International_Airways_AN0325184.jpg|300px]]|հիմնադրվել է=[[հուլիսի 12]], [[2002]]|ավարտ=[[հունվարի 1]], [[2005]]|Պայմանականչ=ARMENIA|ՕՏՄԱ=MV|ՔԱՄԿ=RML|գլխամաս=[[Երևան]], [[Հայաստան]]|օդանավակայան=[[Զվարթնոց միջազգային օդանավակայան|Զվարթնոց]]}} '''Հայկական Միջազգային Ավիաուղիներ''', հայկական մասնավոր ավիաընկերություն։ Հիմնադրվել է 2002 թ. հուլիսի 12-ին։ Ավիաընկերությունը իրականացնում էր միջազգային չվերթներ [[Զվարթնոց միջազգային օդանավակայան|Զվարթնոց օդանավակայանից]]։ 2005 թվականի հունվարի 1-ին ընկերությունը միացավ [[Արմավիա|«Արմավիա» ավիաընկերությանը]]։ == Պատմություն == Հայկական Միջազգային Ավիաուղիները հիմնադրվել է 2002 թ. հուլիսի 12-ին հայ գործարարներ [[Գագիկ Ծառուկյան|Գագիկ Ծառուկյանի]], Հրայր Հակոբյանի և Լևոն Բաղդասարյանի կողմից<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20040923063249/http://www.armenianairways.com/|title=Wayback Machine|date=2004-09-23|website=web.archive.org|accessdate=2020-10-19}}</ref>։ Սկզբում Հայկական Միջազգային Ավիաուղիները մտադիր էր մինչև 2003 թվականը [[Airbus (groupe)|«Airbus»]]-ի երեք ինքնաթիռ վարձակալել Փարիզ, Ամստերդամ և Ֆրանկֆուրտ չվերթների համար։ 2005 թվականի հունվարի 1-ին ընկերությունը միացավ [[Արմավիա|«Արմավիա»]]-ին։ == Երթուղիներ == Հայկական Միջազգային Ավիաուղիները կանոնավոր չվերթներ էր իրականացրել Երևանից դեպի Արևմտյան Եվրոպա, մասնավորապես՝ [[Հայկական ավիաուղիներ|Հայկական ավիաուղիների]] բազմաթիվ նախկին երթուղիներով։ [[Պատկեր:198ae - Armenian International Airways Airbus A320-212, EK-32001@AMS,01.12.2002 - Flickr - Aero Icarus.jpg|մինի|302x302փքս|Հայկական Միջազգային Ավիաուղիների միակ [[Airbus A320]] ինքնաթիռը Ամստերդամի Սխիպհոլ օդանավակայանում ([[դեկտեմբերի 1]], [[2002]])]] == Նավատորմ == Հայկական Միջազգային Ավիաուղիները շահագործել էր մեկ վարձակալված [[Airbus A320]]-ը։ Այդ ինքնաթիռը կործանվել էր 2006 թվականի մայիսի 5-ին [[Բրյուսելի օդանավակայան|Բրյուսելի օդանավակայանում]] [[Արմավիա|«Արմավիա»]]-ի սեփական ինքնաթիռներից մեկի՝ A320-ի հետ միասին<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20140327122617/http://www.flightglobal.com/news/articles/pictures-probe-begins-into-sabena-technics-hangar-fire-206437/|title=Pictures: Probe begins into Sabena Technics hangar fire - 5/5/2006 - Flight Global|date=2014-03-27|website=web.archive.org|accessdate=2020-10-19}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == <references />{{Հայաստանի ավիաընկերություններ}} [[Կատեգորիա:Ավիաընկերություններ]] jong25y8nhswg2egxky4pqfwoy9e4eu 0 1038208 8485446 8436843 2022-08-08T19:45:37Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Ministry_of_Emergency_Situations_of_Armenia_(original_version).svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikip wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ|տիտղոս=[[ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարություն|Հայաստանի արտակարգ իրավիճակների]] նախարար|կառավարման սկիզբ=2020 թվականի նոյեմբերի 20|նախորդող=[[Ֆելիքս Ցոլակյան]]|պարգևներ=[[Հայրենիքի շքանշան]], [[«Մարտական խաչ» 1-ին աստիճանի շքանշան (Հայաստան)|Մարտական խաչ 1-ին աստիճանի շքանշան]]|կոչում=[[գեներալ-մայոր]]|մարտեր=[[Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)]]|դրոշ=|դրոշ2=Coat of arms of Armenia.svg|կառավարման ավարտ=2022 թվականի ապրիլի 1}} '''Անդրանիկ Սուրենի Փիլոյան''', [[հայեր|հայ]] ռազմական գործիչ, [[Հայաստանի զինված ուժեր]]ի գեներալ-մայոր, Հայաստանի արտակարգ իրավիճակների նախկին նախարար<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/31781766.html|title=Անդրանիկ Փիլոյանն ազատվել է արտակարգ իրավիճակների նախարարի պաշտոնից|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2022-04-01}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://yerevan.today/all/pashtonakan/69900/andranik-piloyany-nshanakvel-e-hh-artakarg-iravichakneri-naxarar |title=Անդրանիկ Փիլոյանը նշանակվել է ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարար |last=|website=yerevan.today |accessdate=2020-11-21}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.gov.am/am/gov-members/1016/ |title=Կառավարություն - Կազմ - Հայաստանի Կառավարություն |last= |firstHelix Consulting |website=www.gov.am |language=en |accessdate=2020-11-21}}</ref>, [[«Մարտական խաչ» 1-ին աստիճանի շքանշան (Հայաստան)|«Մարտական խաչ» 1-ին աստիճանի]] շքանշանակիր, [[Հայաստանի ազգային հերոս]]<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/30906858.html|title=Տիրան Խաչատրյանը, Անդրանիկ Փիլոյանը և Գարեգին Պողոսյանը արժանացել են Ազգային հերոսի կոչման|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2022-03-30}}</ref>։ Ձերբակալված է կոռուպցիոն գործով<ref>{{Cite web|url=https://www.aysor.am/am/news/2022/03/30/%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%B8%D5%B5%D5%A1%D5%B6/1946862|title=ԱԻ նախարար Անդրանիկ Փիլոյանը ձերբակալվել է․ ArmLur.am - Այսօր՝ թարմ լուրեր Հայաստանից|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.aysor.am|language=en|accessdate=2022-03-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://news.am/arm/news/694175.html|title=ԱԻ նախարար Անդրանիկ Փիլոյանը ձերբակալվել է|website=news.am|accessdate=2022-03-30}}</ref>։ == Զինվորական ծառայություն == 1989-1994 թվականներին մասնակցել է ՀՀ և ԼՂՀ սահմանների պաշտպանությանը. մասնավորապես՝ Հադրութի, Շահումյանի, Լաչինի, Մարտակերտի շրջանների գյուղերի և ՀՀ Երասխավանի, Տավուշի, Նոյեմբերյանի, Գորիսի շրջանների ինքնապաշտպանությանը։ 2020 թվականի ի հոկտեմբերի 6-ից մասնակցել է Արցախի Հանրապետության հարավային ճակատում մղվող մարտական գործողություններին<ref>{{Cite web|url=https://www.gov.am/am/gov-members/1016/|title=Կառավարություն - Կազմ - Հայաստանի Հանրապետության Կառավարություն|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.gov.am|language=en|accessdate=2022-03-30}}</ref>։ == Պարգևներ և կոչումներ == * 2008 թվականի հունվարի 28-ին ՀՀ նախագահ [[Ռոբերտ Քոչարյան]]ի հրամանագրով Անդրանիկ Փիլոյանը պարգևատրվել է Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համարե 1-րդ աստիճանի մեդալով<ref>{{Cite web |url=https://armenpress.am/arm/news/145346/.html |title=Հայոց բանակի օրվա կապակցությամբ ՀՀ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի հրամանագրով ՀՀ ՊՆ մի խումբ աշխատակիցներ եւ ազատամարտիկներ պարգեւատրվել են ՀՀ շքանշանով ու մեդալներով |accessdate=2020-10-20 |archive-date=2020-10-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201023025727/https://armenpress.am/arm/news/145346/.html |dead-url=yes }}</ref>։ * 2020 թվականի հուլիսի 7-ին ՀՀ նախագահ [[Արմեն Սարգսյան]]ի հրամանագրով 5-րդ բանակային կորպուսի հրամանատար, գնդապետ Անդրանիկ Սուրենի Փիլոյանին շնորհվել է գեներալ-մայորի զինվորական կոչում<ref>{{Cite web |url=https://iravaban.net/282618.html |title=Նախագահը երեք զինվորականի գեներալ-մայորի կոչում է շնորհել}}</ref>։ == Ընտանիք == Ամուսնացած է, ունի 2 երեխա։{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն | Նախորդող = [[Ֆելիքս Ցոլակյան]] | Հաջորդող = [[Արմեն Փամբուխչյան]] | Ցուցակ = [[ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարություն|ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարար]]<br>Անդրանիկ Փիլոյան | Տարիներ = [[նոյեմբերի 20]], [[2020]] - [[Ապրիլի 1]] [[2022]] | bcolor = #fafff6 | color = #CCFFBF }} == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} {{ՀՀ ազգային հերոսներ}} [[Կատեգորիա:Հայ գեներալներ]] irra0ke3ywmnrmtj9kiuxa3l3koincr 0 1038955 8485131 8432398 2022-08-08T14:11:22Z Kizich 124350 Հոդվածը խմբագրվել է՝ տերմինները փոխարինելով իրենց համարժեք առավել զգայուն տարբերակներով։ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}} '''Գրասա Մարիա դա Ֆոնսեկա Կաետանու Գոնսալվեշ''' ({{lang-pt|Graça Fonseca}}, {{ԱԾ}}), պորտուգալացի քաղաքական և պետական գործիչ։ Պորտուգալիայի մշակույթի նախարար (2018 թվականից)։ Պորտուգալիայի Հանրապետական ասամբլեայի պատգամավոր։ [[Հասարակագիտություն|Սոցիոլոգ]] է։ == Կենսագրություն == Ավարտել է [[Լիսաբոնի համալսարան]]ի իրավաբանական ֆակուլտետը։ [[Կոիմբրայի համալսարան]]ում ստացել է սոցիոլոգիայի մագիստրոսի աստիճան։ Այնուհետև՝ Լիսաբոնի համալսարանում փիլիսոփայության դոկտորի աստիճան։ Կոիմբրայի համալսարանում աշխատել է որպես դասախոս։ 2000-2002 թվականներին եղել է Արդարադատության նախարարության պլանավորման և օրենսդրական քաղաքականության վարչության տնօրենի օգնական, 2005-2008 թվականներին՝ արդարադատության նախարարի և ներքին գործերի նախարարի աշխատակազմի ղեկավար։ Քաղաքական գործիչ և Պորտուգալիայի Սոցիալիստական կուսակցության անդամ է։ 2009-2015 թվականներին եղել է Լիսաբոնի մունիցիպալ իշխանության անդամ, որտեղ զբաղվել է տնտեսության, նորարարության և կառավարման հարցերով։ Պորտուգալիայի խորհրդարանական ընտրություններում 2015 թվականին ընտրվել է Սոցիալիստական կուսակցությունից։ Նույն թվականի նոյեմբերին դարձել է պետական քարտուղարի օգնական, որը պատասխանատու է վարչական արդիականացման համար (մինչև 2018 թվականը)։ 2018 թվականի հոկտեմբերին Անտոնիու Կոշտայի կառավարությունում նշանակվել է մշակույթի նախարար<ref>[https://www.algarvedailynews.com/news/15293-new-ministers-for-defence-culture-health-and-economy New ministers for Defence, Culture, Health and Economy]</ref>։ [[Քամինգ աութ|Բացահայտ]] [[լեսբի]] է։ Պորտուգալիայի կառավարության առաջին լեսբի անդամն է, որը հրապարակավ հայտարարել է իր սեռական կողմնորոշման մասին<ref>[https://www.pressreader.com/ PressReader.com - Your favorite newspapers and magazines]</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://ps.pt/index.php/2016/05/29/graca-fonseca/ Գրասա Ֆոնսեկա]{{ref-pt}} * [https://www.portugal.gov.pt/en/gc21/ministries/culture Գրասա Ֆոնսեկա]{{ref-pt}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Ֆոնսեկա, Գրասա}} [[Կատեգորիա:Պորտուգալիայի կին քաղաքական գործիչներ]] [[Կատեգորիա:Գիտնականներ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Լիսաբոնի համալսարանի շրջանավարտներ]] [[Կատեգորիա:Կոիմբրի համալսարանի շրջանավարտներ]] gu9swwp17u5wzvh79oc6h46know00tu 0 1039857 8485163 8481383 2022-08-08T15:55:19Z ArmSirius 64149 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}} '''Օլաֆ Շոլց''' ({{lang-de|Olaf Scholz}}, {{ԱԾ}}), գերմանացի քաղաքական և պետական գործիչ, 2021 թվականի դեկտեմբերի 8-ից [[Գերմանիա|Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության]] կանցլերը: [[Գերմանիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն|Գերմանիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության]] անդամ<ref>{{cite web|url=https://www.bundestag.de/abgeordnete/biografien/S/scholz_olaf-860468|website=[[Бундестаг]]|title=Olaf Scholz|lang=de}}</ref>: 2011-2018 թվականներին եղել է [[Համբուրգ]]ի բուրգոմիստր, 2018-2021 թվականներին՝ Գերմանիայի փոխկանցլեր և Գերմանիայի ֆինանսների նախարար։ == Կենսագրություն == [[Պատկեր:Olaf Scholz 1984.jpg|200px|մինի|ձախից|Շոլցը 1984 թվականին]] Շոլցը ծնվել է 1958 թվականի հունիսի 14-ին, [[Օսնաբրյուկ]]ում, [[Ստորին Սաքսոնիա]]յում՝ տեքստիլ աշխատողի ընտանիքում<ref>{{Cite web|lang=en-US|url=https://www.newstatesman.com/german-election-2021/2021/09/how-olaf-scholz-and-the-spd-could-lead-germanys-next-government|title=Who is Olaf Scholz?|website=New Statesman|date=2021-09-03|access-date=2022-03-08}}</ref>: Շոլցը ՍԴՀԿ-ին անդամակցել է 1975 թվականին՝ լինելով ավագ դպրոցի աշակերտ, որտեղ նա դարձել է Jusos-ի (երիտասարդ սոցիալիստների), ՍԴՀԿ երիտասարդական կազմակերպության անդամ։ 1982 թվականից մինչև 1988 թվականը նա եղել է Jusos-ի դաշնային նախագահի տեղակալ, 1987 թվականից մինչև 1989 թվականը եղել է նաև Սոցիալիստական երիտասարդության միջազգային միության փոխնախագահ: Jusos-ում աշխատելիս նա աջակցում էր Freudenberger Kreis-ին (Jusos համալսարանական խմբերի Stamokap թևը), ինչպես նաև SPW ամսագրին և հոդվածներում քարոզում էր «կապիտալիստական տնտեսության հաղթահարումը»: 1985 թվականին ավարտել է [[Համբուրգի համալսարան]]ը։ Աշխատանքային իրավունքի մասնագետ է։ === Հաղորդումներ Ֆրից Շոլցի հետ ազգակցական կապի մասին === 2022 թվականի մարտին, [[Ուկրաինա]]յի վրա ներխուժման սկսվելուց հետո, [[Ռունետ]]ում սկսեցին տարածվել այն պնդումը, թե Շոլցի պապը ՍՍ-ի գեներալ է եղել և Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ կազմակերպել էր հրեաների մահապատիժները [[Լեհաստան]]ում և [[Ուկրաինական ԽՍՀ]]-ում: Այս հայտարարությունը հաճախ ուղեկցվում էր Ֆրից Շուլցի լուսանկարով։ Ընդ որում, DPA-ի տվյալներով՝ Օլաֆ Շոլցի պապն ապրել է Համբուրգում, որտեղ աշխատել է որպես երկաթուղային ծառայող, իսկ Ֆրից Շուլցը ապրել է [[Ավստրիա]]յում<ref>{{Cite web|lang=ru-RU|url=https://provereno.media/2022/04/19/pravda-li-chto-kantsler-germanii-sholts-vnuk-byvshego-gruppenfyurera-ss/|title=Правда ли, что канцлер Германии Шольц — внук бывшего группенфюрера СС?|author=Анастасия Чернавская, Илья Бер|website=Проверено.Медиа|date=2022-04-19|access-date=2022-06-05}}</ref>: == Քաղաքական գործունեություն == 1994-2000 թվականներին եղել է ՍԴՀԿ-ի ալտոնի շրջանային ասոցիացիայի նախագահ և Համբուրգում ՍԴՀԿ-ի նախագահ՝ 2000-2004 թվականներին: Եղել է կուսակցության գործադիր տնօրեն (2001 թվականից մինչև 2019 թվականը) և գլխավոր քարտուղար (2002 թվականից մինչև 2004 թվականը): 2001-2019 թվականներին եղել է ՍԴՀԿ գործադիր մարմնի անդամ տարբեր պաշտոններում, եղել է կուսակցության դաշնային նախագահի տեղակալ՝ 2009-2019 թվականներին։ Այն բանից հետո, երբ նա պարտություն է կրել ՍԴՀԿ-ի նախագահի ընտրություններում, նա այլևս չի առաջադրվել դաշնային նախագահի տեղակալի պաշտոնում: Շոլցը [[Բունդեսթագ|Գերմանիայի Բունդեսթագի]] պատգամավոր է եղել 1998 թվականից մինչև 2001 թվականը և 2002 թվականից մինչև 2011 թվականի մարտի 10-ը: 2005 թվականի հոկտեմբերի 13-ին նա ընտրվեց ՍԴՀԿ խորհրդարանական խմբի առաջին խորհրդարանական կառավարիչ տնօրեն: Նա այդ պաշտոնը զբաղեցնում էր մինչև 2007 թվականի նոյեմբերի 21-ին աշխատանքի և սոցիալական հարցերի դաշնային նախարարի պաշտոնում նշանակվելը: Բացի այդ, քանի դեռ նա կառավարության անդամ չի դարձել, Շոլցը Բունդեսթագի խորհրդարանական վերահսկիչ կոմիտեի անդամ էր, որը հետևում էր հատուկ ծառայությունների աշխատանքին: 2009 թվականի հոկտեմբերի 22-ին ՍԴՀԿ խմբակցությունը նրան ընտրել էր իր 9 տեղակալներից մեկը։ Շոլցն այդ պաշտոնը Բունդեսթագի մանդատի հետ լքել էր 2011 թվականի մարտի 10-ին, այն բանից հետո, երբ նա Համբուրգի առաջին բուրգոմիստն էր ընտրվել երեք օր առաջ: 2007 թվականի նոյեմբերից մինչև 2009 թվականի հոկտեմբեր զբաղեցրել է Գերմանիայի աշխատանքի և հասարակական գործերի նախարարի պաշտոնը: 2009 թվականի նոյեմբերի 6-ից մինչև 2018 թվականի մարտի 24-ը կրկին Համբուրգում զբաղեցրել է ՍԴՀԿ կազմակերպության նախագահի պաշտոնը: 2009-2011 թվականներին եղել է Գերմանիայի Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության խորհրդարանական խմբակցության փոխնախագահ։ Լինելով Համբուրգում ՍԴՀԿ տարածաշրջանային բաժանմունքի նախագահ 2011 թվականի փետրվարի 20-ին հաղթել է տարածաշրջանային ընտրությունները և դարձել Համբուրգի բուրգոմիստր։ ՍԴՀԿ-ի նախագահությունը և վարչությունը 2018 թվականի փետրվարի 13-ին Օլաֆ Շոլցին նշանակել են կուսակցության նախագահի ժամանակավոր պաշտոնակատար<ref>[http://www.dw.com/ru/олаф-шольц-будет-руководить-немецкими-социал-демократами-до-съезда-партии/a-42574977 Олаф Шольц будет руководить немецкими социал-демократами до съезда партии.] // [[Deutsche Welle]].</ref>: 2018 թվականի մարտի 13-ին Շոլցը հրաժարական տվեց Համբուրգի բուրգոմիստրի պաշտոնից։ 2018 թվականի մարտի 14-ից [[Անգելա Մերկել]]ի կոալիցիոն կառավարությունում եղել է փոխկանցլեր և ֆինանսների նախարար։ Մարտին Շուլցի հրաժարականից հետո՝ 2018 թվականի փետրվարի 13-ին, Շոլցը դարձավ ՍԴՀԿ նախագահի պաշտոնակատար: Միևնույն ժամանակ, որպես հերթական իրավահաջորդ նախագահության կողմից առաջադրվել է խորհրդարանական խմբակցության ղեկավար [[Անդրեա Նալես]]ը: Կուսակցության նախագահի պաշտոնակատարի անհապաղ նշանակման դեմ իրավական և քաղաքական առարկություններ են եղել։ Շոլցի կողմից ՍԴՀԿ նախագահի պարտականությունների կատարումն ավարտվել է կուսակցության ղեկավարի՝ 2018 թվականի ապրիլի 22-ի ընտրությամբ: [[Պատկեր:2021-08-21 Olaf Scholz 0433.JPG|200px|մինի|ձախից|Շոլցը 2021 թվականի օգոստոսին]] 2020 թվականի օգոստոսի 10-ին ՍԴՀԿ-ի նախագահներ [[Զասկիի Էսկին]]ի և [[Նորբերտ Վալտեր-Բորյանս]]ի առաջարկով Շոլցը բունդեսքանցլերի թեկնածու էր առաջադրվել 2021 թվականի դաշնային ընտրություններում: Այդ ժամանակ նա ՍԴՀԿ-ի ամենահայտնի քաղաքական գործիչն էր հարցումների ժամանակ, սակայն վեճեր էր առաջացնում կուսակցության ձախ թևի շրջանում։ 2021 թվականի մայիսի 9-ին կայացած կուսակցական համագումարի արդյունքներով Շոլցը ձայների 96,2 տոկոսով հաստատվել է դաշնային կանցլերի պաշտոնի թեկնածու: 2021 թվականի հոկտեմբերի 30-ին Շոլցը կրկին ընտրվել է Բունդեսթագի պատգամավոր: === Դաշնային կանցլեր (2021 թվականից) === 2021 թվականի դեկտեմբերի 8-ին Շոլցը ընտրվել է Գերմանիայի դաշնային կանցլեր՝ հավաքելով 395 ձայն<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20211208/sholts-1762725666.html|title=Шольца избрали новым канцлером ФРГ|website=[[РИА Новости]]|date=2021-12-08|access-date=2021-12-08}}</ref>: Շոլցը Գերմանիայի պատմության մեջ երկրորդ կանցլերն է դարձել [[Գերհարդ Շրյոդեր]]ից հետո, որը երդման ժամանակ [[Աստված|Աստծուն]] չի հիշատակել<ref>[https://ria.ru/20211208/sholts-1762785742.html Шольц стал вторым канцлером, который на присяге не упомянул Бога]</ref>: Երդումից հետո իր առաջին արտասահմանյան ուղևորությունը սկսել է [[Փարիզ]]-[[Բրյուսել]]-[[Վարշավա]] «ավանդական երդմնակալության» երթուղով<ref>[https://rg.ru/2021/12/12/sholc-nanes-pervye-zarubezhnye-vizity-v-parizh-briussel-i-varshavu.html Шольц нанес первые зарубежные визиты в Париж, Брюссель и Варшаву]</ref>: == Ընտանիք == 1998 թվականից ամուսնացած է ԳՍԴԿ-ի քաղաքական գործիչ, [[Բրանդենբուրգ]]ի կրթության, երիտասարդության և սպորտի նախարար [[Բրիտա Էրնստ]]ի հետ (ծնված 1961 թվականին)<ref>{{cite web|url=https://www.maz-online.de/Lokales/Potsdam/Vizekanzler-Olaf-Scholz-wohnt-jetzt-in-Potsdam|title=Vizekanzler ist Neu-Potsdamer |publisher=maz-online.de}}</ref>։ Երեխաներ չունեն։ == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://web.archive.org/web/20110425002108/http://www.bundestag.de/bundestag/abgeordnete17/biografien/S/scholz_olaf.html Օլաֆ Շոլցի կենսագրությունը գերմանական բունդեստագի (խորհրդարանի) կայքում]{{Ref-de}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Գերմանիայի նախարարներ]] [[Կատեգորիա:Գերմանիայի քաղաքական գործիչներ]] [[Կատեգորիա:Համբուրգի համալսարանի շրջանավարտներ]] 10a8hdi6rwnxmzfulhkcvim7d6pya4u 8485587 8485163 2022-08-09T00:05:35Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}} '''Օլաֆ Շոլց''' ({{lang-de|Olaf Scholz}}, {{ԱԾ}}), գերմանացի քաղաքական և պետական գործիչ, 2021 թվականի դեկտեմբերի 8-ից [[Գերմանիա|Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության]] կանցլերը։ [[Գերմանիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն|Գերմանիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության]] անդամ<ref>{{cite web|url=https://www.bundestag.de/abgeordnete/biografien/S/scholz_olaf-860468|website=[[Бундестаг]]|title=Olaf Scholz|lang=de}}</ref>։ 2011-2018 թվականներին եղել է [[Համբուրգ]]ի բուրգոմիստր, 2018-2021 թվականներին՝ Գերմանիայի փոխկանցլեր և Գերմանիայի ֆինանսների նախարար։ == Կենսագրություն == [[Պատկեր:Olaf Scholz 1984.jpg|200px|մինի|ձախից|Շոլցը 1984 թվականին]] Շոլցը ծնվել է 1958 թվականի հունիսի 14-ին, [[Օսնաբրյուկ]]ում, [[Ստորին Սաքսոնիա]]յում՝ տեքստիլ աշխատողի ընտանիքում<ref>{{Cite web|lang=en-US|url=https://www.newstatesman.com/german-election-2021/2021/09/how-olaf-scholz-and-the-spd-could-lead-germanys-next-government|title=Who is Olaf Scholz?|website=New Statesman|date=2021-09-03|access-date=2022-03-08}}</ref>։ Շոլցը ՍԴՀԿ-ին անդամակցել է 1975 թվականին՝ լինելով ավագ դպրոցի աշակերտ, որտեղ նա դարձել է Jusos-ի (երիտասարդ սոցիալիստների), ՍԴՀԿ երիտասարդական կազմակերպության անդամ։ 1982 թվականից մինչև 1988 թվականը նա եղել է Jusos-ի դաշնային նախագահի տեղակալ, 1987 թվականից մինչև 1989 թվականը եղել է նաև Սոցիալիստական երիտասարդության միջազգային միության փոխնախագահ։ Jusos-ում աշխատելիս նա աջակցում էր Freudenberger Kreis-ին (Jusos համալսարանական խմբերի Stamokap թևը), ինչպես նաև SPW ամսագրին և հոդվածներում քարոզում էր «կապիտալիստական տնտեսության հաղթահարումը»։ 1985 թվականին ավարտել է [[Համբուրգի համալսարան]]ը։ Աշխատանքային իրավունքի մասնագետ է։ === Հաղորդումներ Ֆրից Շոլցի հետ ազգակցական կապի մասին === 2022 թվականի մարտին, [[Ուկրաինա]]յի վրա ներխուժման սկսվելուց հետո, [[Ռունետ]]ում սկսեցին տարածվել այն պնդումը, թե Շոլցի պապը ՍՍ-ի գեներալ է եղել և Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ կազմակերպել էր հրեաների մահապատիժները [[Լեհաստան]]ում և [[Ուկրաինական ԽՍՀ]]-ում։ Այս հայտարարությունը հաճախ ուղեկցվում էր Ֆրից Շուլցի լուսանկարով։ Ընդ որում, DPA-ի տվյալներով՝ Օլաֆ Շոլցի պապն ապրել է Համբուրգում, որտեղ աշխատել է որպես երկաթուղային ծառայող, իսկ Ֆրից Շուլցը ապրել է [[Ավստրիա]]յում<ref>{{Cite web|lang=ru-RU|url=https://provereno.media/2022/04/19/pravda-li-chto-kantsler-germanii-sholts-vnuk-byvshego-gruppenfyurera-ss/|title=Правда ли, что канцлер Германии Шольц — внук бывшего группенфюрера СС?|author=Анастасия Чернавская, Илья Бер|website=Проверено.Медиа|date=2022-04-19|access-date=2022-06-05}}</ref>։ == Քաղաքական գործունեություն == 1994-2000 թվականներին եղել է ՍԴՀԿ-ի ալտոնի շրջանային ասոցիացիայի նախագահ և Համբուրգում ՍԴՀԿ-ի նախագահ՝ 2000-2004 թվականներին։ Եղել է կուսակցության գործադիր տնօրեն (2001 թվականից մինչև 2019 թվականը) և գլխավոր քարտուղար (2002 թվականից մինչև 2004 թվականը)։ 2001-2019 թվականներին եղել է ՍԴՀԿ գործադիր մարմնի անդամ տարբեր պաշտոններում, եղել է կուսակցության դաշնային նախագահի տեղակալ՝ 2009-2019 թվականներին։ Այն բանից հետո, երբ նա պարտություն է կրել ՍԴՀԿ-ի նախագահի ընտրություններում, նա այլևս չի առաջադրվել դաշնային նախագահի տեղակալի պաշտոնում։ Շոլցը [[Բունդեսթագ|Գերմանիայի Բունդեսթագի]] պատգամավոր է եղել 1998 թվականից մինչև 2001 թվականը և 2002 թվականից մինչև 2011 թվականի մարտի 10-ը։ 2005 թվականի հոկտեմբերի 13-ին նա ընտրվեց ՍԴՀԿ խորհրդարանական խմբի առաջին խորհրդարանական կառավարիչ տնօրեն։ Նա այդ պաշտոնը զբաղեցնում էր մինչև 2007 թվականի նոյեմբերի 21-ին աշխատանքի և սոցիալական հարցերի դաշնային նախարարի պաշտոնում նշանակվելը։ Բացի այդ, քանի դեռ նա կառավարության անդամ չի դարձել, Շոլցը Բունդեսթագի խորհրդարանական վերահսկիչ կոմիտեի անդամ էր, որը հետևում էր հատուկ ծառայությունների աշխատանքին։ 2009 թվականի հոկտեմբերի 22-ին ՍԴՀԿ խմբակցությունը նրան ընտրել էր իր 9 տեղակալներից մեկը։ Շոլցն այդ պաշտոնը Բունդեսթագի մանդատի հետ լքել էր 2011 թվականի մարտի 10-ին, այն բանից հետո, երբ նա Համբուրգի առաջին բուրգոմիստն էր ընտրվել երեք օր առաջ։ 2007 թվականի նոյեմբերից մինչև 2009 թվականի հոկտեմբեր զբաղեցրել է Գերմանիայի աշխատանքի և հասարակական գործերի նախարարի պաշտոնը։ 2009 թվականի նոյեմբերի 6-ից մինչև 2018 թվականի մարտի 24-ը կրկին Համբուրգում զբաղեցրել է ՍԴՀԿ կազմակերպության նախագահի պաշտոնը։ 2009-2011 թվականներին եղել է Գերմանիայի Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության խորհրդարանական խմբակցության փոխնախագահ։ Լինելով Համբուրգում ՍԴՀԿ տարածաշրջանային բաժանմունքի նախագահ 2011 թվականի փետրվարի 20-ին հաղթել է տարածաշրջանային ընտրությունները և դարձել Համբուրգի բուրգոմիստր։ ՍԴՀԿ-ի նախագահությունը և վարչությունը 2018 թվականի փետրվարի 13-ին Օլաֆ Շոլցին նշանակել են կուսակցության նախագահի ժամանակավոր պաշտոնակատար<ref>[http://www.dw.com/ru/олаф-шольц-будет-руководить-немецкими-социал-демократами-до-съезда-партии/a-42574977 Олаф Шольц будет руководить немецкими социал-демократами до съезда партии.] // [[Deutsche Welle]].</ref>։ 2018 թվականի մարտի 13-ին Շոլցը հրաժարական տվեց Համբուրգի բուրգոմիստրի պաշտոնից։ 2018 թվականի մարտի 14-ից [[Անգելա Մերկել]]ի կոալիցիոն կառավարությունում եղել է փոխկանցլեր և ֆինանսների նախարար։ Մարտին Շուլցի հրաժարականից հետո՝ 2018 թվականի փետրվարի 13-ին, Շոլցը դարձավ ՍԴՀԿ նախագահի պաշտոնակատար։ Միևնույն ժամանակ, որպես հերթական իրավահաջորդ նախագահության կողմից առաջադրվել է խորհրդարանական խմբակցության ղեկավար [[Անդրեա Նալես]]ը։ Կուսակցության նախագահի պաշտոնակատարի անհապաղ նշանակման դեմ իրավական և քաղաքական առարկություններ են եղել։ Շոլցի կողմից ՍԴՀԿ նախագահի պարտականությունների կատարումն ավարտվել է կուսակցության ղեկավարի՝ 2018 թվականի ապրիլի 22-ի ընտրությամբ։ [[Պատկեր:2021-08-21 Olaf Scholz 0433.JPG|200px|մինի|ձախից|Շոլցը 2021 թվականի օգոստոսին]] 2020 թվականի օգոստոսի 10-ին ՍԴՀԿ-ի նախագահներ [[Զասկիի Էսկին]]ի և [[Նորբերտ Վալտեր-Բորյանս]]ի առաջարկով Շոլցը բունդեսքանցլերի թեկնածու էր առաջադրվել 2021 թվականի դաշնային ընտրություններում։ Այդ ժամանակ նա ՍԴՀԿ-ի ամենահայտնի քաղաքական գործիչն էր հարցումների ժամանակ, սակայն վեճեր էր առաջացնում կուսակցության ձախ թևի շրջանում։ 2021 թվականի մայիսի 9-ին կայացած կուսակցական համագումարի արդյունքներով Շոլցը ձայների 96,2 տոկոսով հաստատվել է դաշնային կանցլերի պաշտոնի թեկնածու։ 2021 թվականի հոկտեմբերի 30-ին Շոլցը կրկին ընտրվել է Բունդեսթագի պատգամավոր։ === Դաշնային կանցլեր (2021 թվականից) === 2021 թվականի դեկտեմբերի 8-ին Շոլցը ընտրվել է Գերմանիայի դաշնային կանցլեր՝ հավաքելով 395 ձայն<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20211208/sholts-1762725666.html|title=Шольца избрали новым канцлером ФРГ|website=[[РИА Новости]]|date=2021-12-08|access-date=2021-12-08}}</ref>։ Շոլցը Գերմանիայի պատմության մեջ երկրորդ կանցլերն է դարձել [[Գերհարդ Շրյոդեր]]ից հետո, որը երդման ժամանակ [[Աստված|Աստծուն]] չի հիշատակել<ref>[https://ria.ru/20211208/sholts-1762785742.html Шольц стал вторым канцлером, который на присяге не упомянул Бога]</ref>։ Երդումից հետո իր առաջին արտասահմանյան ուղևորությունը սկսել է [[Փարիզ]]-[[Բրյուսել]]-[[Վարշավա]] «ավանդական երդմնակալության» երթուղով<ref>[https://rg.ru/2021/12/12/sholc-nanes-pervye-zarubezhnye-vizity-v-parizh-briussel-i-varshavu.html Шольц нанес первые зарубежные визиты в Париж, Брюссель и Варшаву]</ref>։ == Ընտանիք == 1998 թվականից ամուսնացած է ԳՍԴԿ-ի քաղաքական գործիչ, [[Բրանդենբուրգ]]ի կրթության, երիտասարդության և սպորտի նախարար [[Բրիտա Էրնստ]]ի հետ (ծնված 1961 թվականին)<ref>{{cite web|url=https://www.maz-online.de/Lokales/Potsdam/Vizekanzler-Olaf-Scholz-wohnt-jetzt-in-Potsdam|title=Vizekanzler ist Neu-Potsdamer |publisher=maz-online.de}}</ref>։ Երեխաներ չունեն։ == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://web.archive.org/web/20110425002108/http://www.bundestag.de/bundestag/abgeordnete17/biografien/S/scholz_olaf.html Օլաֆ Շոլցի կենսագրությունը գերմանական բունդեստագի (խորհրդարանի) կայքում]{{Ref-de}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Գերմանիայի նախարարներ]] [[Կատեգորիա:Գերմանիայի քաղաքական գործիչներ]] [[Կատեգորիա:Համբուրգի համալսարանի շրջանավարտներ]] ge66687pamfcowbxmnqad85zcbh1fno 0 1049146 8485744 8398958 2022-08-09T08:04:27Z CommonsDelinker 212 "Jesus_and_the_Woman_at_the_Well,_Snyder,_TX_IMG_4555.JPG" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Jesus and the Woman at the Well, Snyder, TX IMG 4555.JP wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր |կարգավիճակ= Քաղաք |հայերեն անվանում= Սնայդեր |բնագիր անվանում= {{lang-en|Snyder}} }} '''Սնայդեր''' ({{lang-en|Snyder}}), [[քաղաք]] [[ԱՄՆ]]-ում, տեղակայված [[Տեխաս]] նահանգի հյուսիսարևմտյան մասում, Հարավարևմտյան Հայլենդս շրջանում, [[Սկարի շրջան (Տեխաս)|Սկարի շրջանի]] վարչական կենտրոն։ Ըստ 2010 թվականի մարդահամարի, բնակիչների թիվը կազմում էր 11 202 մարդ, ըստ [[ԱՄՆ Բնակչության մարդահամարի բյուրո]]յի՝ 2018 թվականին, քաղաքում ապրում էր 11 456 մարդ։ == Պատմություն == [[Պատկեր:Downtown Snyder, TX IMG 4585.JPG|left|thumb|Դատարանի հյուսիսում գտնվող քաղաքի կենտրոնը]] Սնայդերն անվանակոչվել է առևտրական և գոմեշ որսող Ուիլյամ Հենրի «Փիթ» Սնայդերի անունով, որը 1878 թվականին առևտրի կետ է կառուցել Դիփ Քրիքի ({{lang-en|Deep Creek}}) ափին։ Տեղը շուտով գրավում է այլ որսորդների ևս, իսկ խանութի մոտ փոքրիկ բնակավայր է ձևավորվում։ Այս բնակավայրի տները հիմնականում կառուցվում էին ծառերի ճյուղերից և գոմեշի կաշվից, ինչը բնակավայրին տվել է ոչ պաշտոնական «Կաշվե քաղաք» անվանումը ({{lang-en|Hide Town}}): Բնակավայրի վաղ շրջանի մեկ այլ անվանում՝ «Ավազակային թառ» ({{lang-en|Robber's Roost}}), որը քաղաքը ստացել է որոշ բնակիչների բնավորության, ինչպես նաև իրավապահ մարմինների բացակայության պատճառով<ref>{{cite web |url=https://www.tshaonline.org/handbook/entries/snyder-tx-scurry-county|title= Snyder, TX (Scurry County)}}</ref>։ Սկարի շրջանի դատարանի հողի տարածքում գտնվող ալբինոս գոմեշի արձանը կանգնեցվել է՝ որպես գոմեշների որսորդների առևտրի կետը հիշատակելու և հարգելու քաղաքի պատմությունը։ Քաղաքի ձևավորումը տեղի է ունեցել 1882 թվականին, Սկարի շրջանի առաջացումից երկու տարի առաջ։ Տասը տարի անց քաղաքում ապրում էր շուրջ 600 մարդ, աշխատում էր դպրոցը, երկու եկեղեցին, ջրաղացը, բամբակի մաքրման շոգեխաշային մեքենաներ, երկու բանկ, շաբաթական երկու թերթ էր հրապարակվում։ Էական փոփոխություններ տեղի ունեցան 1907 թվականին. քաղաքը ստացավ տեղական ինքնակառավարում, և սկսվեց Roscoe, Snyder և Pacific Railway երկաթուղիների շինարարություն։ 1911 թվականին քաղաք եկավ մեկ այլ երկաթուղային գիծ՝ Atchison, Topeka & Santa Fe Railway: XX դարի առաջին կեսին քաղաքաբնակների եկամտի հիմնական աղբյուրը հողագործությունն ու անասնապահությունն էր։ 1948 թվականին քաղաքից հյուսիս նավթ հայտնաբերելուց հետո քաղաքի բնակչության թիվը կտրուկ աճեց։ Նավթային բումի ավարտին՝ 1951 թվականին, քաղաքում հաշվվում էր 16 000 բնակիչ, բայց բնակչության թիվը շուտով սկսեց նվազել։ Չնայած աժիոտաժի ավարտին՝ նավթը շարունակում էր մնալ տարածաշրջանի տնտեսության կարևոր մասը, և այդ տարածաշրջանն ինքը Տեխասի նավթի առաջատար արտադրողներից մեկն էր։ 1973 թվականին մոտակա հանքավայրից արդյունահանվեց միլիարդերորդ տակառ նավթ։ 1960-ականներին և 1970-ականների սկզբին տեղի ունեցավ քաղաքի արտադրական բազայի դիվերսիֆիկացիա, դարձնելով այն ավելի քիչ ենթակա նավթի գների աճման և անկման փուլերին։ == Աշխարհագրություն == Սնայդերը գտնվում է շրջանի կենտրոնում, նրա կոորդինատներն են՝ {{coord|32.7179|-100.9176|type:city}}<ref name="hometownlocator_profile">{{cite web |url=https://texas.hometownlocator.com/tx/scurry/snyder.cfm |title=Snyder, TX Profile: Facts & Data |website=hometownlocator.com |accessdate=2020-04-15}}</ref>: Քաղաքը տեղակայված է [[Կոլորադո (գետ Տեխասում)|Կոլորադո]] գետի [[վտակ]] Դիփ Քրիքի ափին։ Ըստ [[ԱՄՆ Բնակչության մարդահամարի բյուրո]]յի, քաղաքի տարածքը կազմում է մոտ 22,6 կմ², գրեթե ամբողջությամբ զբաղեցված է ցամաքով<ref name="hometownlocator_profile" />։ === Կլիմա === Ըստ [[Կյոպպենի կլիմաների դասակարգում|Կյոպպենի կլիմաների դասակարգման]], Սնայդերին բնութագրում է բարեխառն տափաստանային կլիման<ref>{{cite web |url=http://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=21137&cityname=Snyder%2C+Texas%2C+United+States+of+America&units=|title = SNYDER, TEXAS. CLIMATE SUMMARY |publisher=Weatherbase.com |work=weatherbase.com|lang=en|accessdate=2017-1-19}}</ref>։ {{Եղանակի աղյուսակ | վայր = Սնայդերում | աղբյուր = weatherbase.com<ref name=weather1>[http://www.weatherbase.com/weather/weather.php3?s=21137&cityname=Snyder-Texas-United-States-of-America&set=metric |title = SNYDER, TEXAS. MONTHLY - WEATHER AVERAGES SUMMARY |publisher=Weatherbase.com |work=weatherbase.com|lang=en|accessdate=2017-1-19]</ref> | հունվ_միջ = 5| հունվ_միջ_տեղ = 10 | փետ_միջ = 7| փետ_միջ_տեղ = 10 | մարտ_միջ = 11| մարտ_միջ_տեղ = 20 | ապր_միջ = 16| ապր_միջ_տեղ = 40 | մայ_միջ = 21| մայ_միջ_տեղ = 80 | հուն_միջ = 25| հուն_միջ_տեղ = 50 | հուլ_միջ = 27| հուլ_միջ_տեղ = 50 | օգոս_միջ = 27| օգոս_միջ_տեղ = 50 | սեպ_միջ = 23| սեպ_միջ_տեղ = 50 | հոկ_միջ = 17| հոկ_միջ_տեղ = 50 | նոյ_միջ = 10| նոյ_միջ_տեղ = 20 | դեկ_միջ = 6| դեկ_միջ_տեղ = 20 | տարի_միջ = 16| տարի_միջ_տեղ = 500 | հունվ_միջ_նվազ = -2| հունվ_միջ_առավ = 13 | փետ_միջ_նվազ = .| փետ_միջ_առավ = 15 | մարտ_միջ_նվազ = 2| մարտ_միջ_առավ = 20 | ապր_միջ_նվազ = 8| ապր_միջ_առավ = 25 | մայ_միջ_նվազ = 13| մայ_միջ_առավ = 29 | հուն_միջ_նվազ = 18| հուն_միջ_առավ = 33 | հուլ_միջ_նվազ = 20| հուլ_միջ_առավ = 35 | օգոս_միջ_նվազ = 20| օգոս_միջ_առավ = 35 | սեպ_միջ_նվազ = 16| սեպ_միջ_առավ = 31 | հոկ_միջ_նվազ = 9| հոկ_միջ_առավ = 25 | նոյ_միջ_նվազ = 2| նոյ_միջ_առավ = 18 | դեկ_միջ_նվազ = -1| դեկ_միջ_առավ = 13 | տարի_միջ_նվազ = 8| տարի_միջ_առավ = 25 | հունվ_բ_նվազ = -23| հունվ_բ_առավ = 30 | փետ_բ_նվազ = -21| փետ_բ_առավ = 33 | մարտ_բ_նվազ = -15| մարտ_բ_առավ = 36 | ապր_բ_նվազ = -6| ապր_բ_առավ = 40 | մայ_բ_նվազ = 1| մայ_բ_առավ = 43 | հուն_բ_նվազ = 4| հուն_բ_առավ = 45 | հուլ_բ_նվազ = 11| հուլ_բ_առավ = 45 | օգոս_բ_նվազ = 7| օգոս_բ_առավ = 46 | սեպ_բ_նվազ = 1| սեպ_բ_առավ = 42 | հոկ_բ_նվազ = -6| հոկ_բ_առավ = 38 | նոյ_բ_նվազ = -15| նոյ_բ_առավ = 32 | դեկ_բ_նվազ = -16| դեկ_բ_առավ = 30 | տարի_բ_նվազ = -23| տարի_բ_առավ = 46 }} == Բնակչություն == {{ԱՄՆ մարդահամար|1890=500|1900=612|1910=2514|1920=2179|1930=3008|1940=3815|1950=12012|1960=13050|1970=11171|1980=12705|1990=12195|2000=10783|2010=11202|estyear=2018|estimate=11456|footnote=1890-2018, 1920-2000<ref>{{cite web|url=http://www.texasalmanac.com/sites/default/files/images/CityPopHist%20web.pdf|title=Texas Almanac: City Population History from 1850–2000|format=PDF|publisher=Texasalmanac|lang=en|accessdate=2017-1-19}}</ref>, 2010, 2018}} Ըստ 2010 թվականի [[մարդահամար]]ի, քաղաքում բնակվում էր 11 202 մարդ, կար 4128 տուն և 2834 ընտանիք։ Քաղաքի ռասայական կազմը. 79%-ը սպիտակամաշկ ամերիկացիներ, 3,8%-ը [[աֆրոամերիկացիներ]], 0,7%-ը բնիկ [[ամերիկացիներ]], 0,5%-ը ասիացիներ, 0,0%-ը (1 մարդ) Հավայան կղզիների կամ Օվկիանիայի բնակիչներ, 13,4%-ը այլ ցեղեր, 2,6%-ը երկու կամ ավելի ցեղեր։ Բոլոր ցեղերի մեջ իսպանախոսների թիվը կազմել է 41,4%։ 4128 տներից 37,2%-ը ներառում է մինչև 18 տարեկան երեխաներ։ Տների 49,9%-ը ամուսնացած զույգեր էին (21,2%-ը՝ մինչև 18 տարեկան երեխաների հետ), տների 13,3%-ում կանայք ապրում էին առանց ամուսնու, 5,4%-ում՝ տղամարդիկ առանց կնոջ, տների 31,3%-ը ընտանիքներ չէին։ Տների 27,5%-ում ապրում էր միայն մեկ մարդ, 12,5% ​-ը միայնակ տարեցներ էին (65 տարեկանից մեծ)։ Տան միջին չափը 2,61 մարդու համար էր։ Ընտանիքի միջին չափը 3,19 մարդ է։ Քաղաքի բնակչությունն ըստ տարիքային տիրույթի բաշխվել է հետևյալ կերպ. 31,8%-ը՝ մինչև 20 տարեկան բնակիչներ, 25,2%-ը՝ 20-ից 39 տարեկան, 28,5%-ը՝ 40-ից 64 տարեկան, 14,5%-ը՝ 65 տարեկան և բարձր։ Միջին տարիքը 33,9 տարեկան է։ Ըստ 2018 թվականի հնգամյա հետազոտության, Սնայդերում միջին տնային տնտեսությունների եկամուտը տարեկան 56 585 ԱՄՆ դոլար է, իսկ տնային տնտեսությունների միջին եկամուտը՝ 71 136 դոլար։ Քաղաքի մեկ շնչի հաշվով եկամուտը 25 240 դոլար է։ Ընտանիքների մոտ 9%-ը և բնակչության 14,5%-ը ապրում են աղքատության շեմից ցածր մակարդակով։ Այդ թվում՝ ներառյալ 18 տարեկանից ցածր 16,8%-ը և 65 և ավելի բարձր տարիքի 6,8%-ը։ == Տեղական ինքնակառավարում == Քաղաքը ղեկավարում են քաղաքապետը և 6 հոգանոց քաղաքային խորհուրդը, որոնք ընտրվում են երկու տարի ժամկետով։ Քաղաքի չորս թաղամասերից յուրաքանչյուրն ընտրում է մեկ քաղաքային խորհրդական, և ևս երկուսը ընտրվում են ամբողջ քաղաքի կողմից։ Քաղաքային խորհուրդը խորհրդի անդամներից ընտրում է փոխքաղաքապետ<ref>{{cite web|url=http://ci.snyder.tx.us/index.aspx?NID=199|title=City of Snyder. Mayor & Council|lang=en|accessdate=2017-1-19}}</ref>։ == Ենթակառուցվածքներ և տրանսպորտ == Քաղաքով են անցնում ԱՄՆ-ի US 84 և US 180 մայրուղիները, ինչպես նաև Տեխասի համար 208 և 350 մայրուղիները։ Քաղաքում է գտնվում Ուինսթոն Ֆիլդի օդանավակայանը։ Օդանավակայանն ունի երկու թռիչքուղի՝ 1707 և 1280 մետր երկարությամբ<ref>{{cite web|url=http://www.airnav.com/airport/KSNK|title=KSNK — Winston Field Airport|lang=en|accessdate=2017-1-17}}</ref>։ Առևտրային ուղևորների թռիչքներով մոտակա օդանավակայաններն են Աբիլինի տարածաշրջանային օդանավակայանը, Սնայդերից մոտ 140 կիլոմետր դեպի արևելք և {{нп5|Լաբոքի Պրեստոն Սմիթի միջազգային օդանավակայան|Լաբոքի Պրեստոն Սմիթի միջազգային օդանավակայանը||Lubbock Preston Smith International Airport}}, Սնայդերից մոտ 140 կմ հյուսիս-արևմուտք։ == Կրթություն == Քաղաքը սպասարկվում է Սնայդերի անկախ դպրոցական շրջանի կողմից։ 1971 թվականին քաղաքում բացվել է տարածաշրջանի բարձրագույն կրթություն առաջարկող առաջին քոլեջը՝ Արևմտյան Տեխասի քոլեջը ({{lang-en|Western Texas Colledge}}): Քոլեջն առաջարկում է մասնագետների վերապատրաստման ծրագրեր, ինչպես նաև մասնագիտական ​​վկայականների ստացում<ref>{{cite web|url=http://www.wtc.edu/|title=Western Texas College|lang=en|accessdate=2017-1-19}}</ref>։ == Տնտեսություն == [[Պատկեր:Community Bank of Snyder, TX IMG 4586.JPG|right|thumb|Community Bank of Snyder բանկը]] Սնայդերի տնտեսությունն ուժեղ է և պայմանավորված է նավթի, գազի և հողմային էներգիայի արդյունաբերությամբ։ Ըստ Սնայդերի զարգացման կորպորացիաների, 2012 թվականին քաղաքում ստեղծվել է 994 աշխատատեղ, ինչը նպաստել է տարածաշրջանում աշխատատեղերի 20%-ով աճին<ref>{{cite web|title=$1 Billion Reasons to Look at Snyder, TX|url=http://www.developsnyder.com/images/uploads/Snyder_Texas_is_the_Place_You_Ought_To_Be.PDF|publisher=Development Corporation of Snyder|format=PDF|accessdate=2017-1-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160804100602/http://www.developsnyder.com/images/uploads/Snyder_Texas_is_the_Place_You_Ought_To_Be.PDF|archivedate=2016-08-04|deadlink=yes}}</ref>։ The Scurry Area Canyon Reef Operators (SACROC) նավթահանքավայրը հանրապետության ամենամեծ և ամենաարդյունավետներից մեկն է։ Երկրի ամենամեծ հողմակայանները տեղակայված են նույնպես Սնայդերի տարածքում։ Սնայդերի մյուս կարևոր արդյունաբերության ճյուղերն են բամբակի արտադրությունն ու մշակումը։ === Նավթ === Բացի SACROC-ից, Սնայդերը գտնվում է նաև նոր հայտնաբերված {{нп5|Cline Shale}}-ի տարածքում<ref name="Eady">{{cite web|last=Eady|first=Ashley|title=Exploration continues to fuel expectations for Cline Shale oil boom|url=http://lubbockonline.com/business/2012-11-28/exploration-continues-fuel-expectations-cline-shale-oil-boom#.Ua9Eq0DCaSo|publisher=Lubbock Avalanche-Journal|accessdate=2017-1-19}}</ref>։ Devon Energy ընկերությունը հանքի չափը գնահատում է 30 միլիարդ տակառ, ինչը ենթադրում է, որ հանքավայրը ավելի մեծ է, քան [[Հյուսիսային Դակոտա]]յում գտնվող Բաքքենյան կազմավորումը և Հարավային Տեխասում գտնվող {{нп5|Eagle Ford Group}}-ը<ref>{{cite web|last=Hillier|first=Jennifer|title=West Texas shale could dwarf Eagle Ford|url=http://fuelfix.com/blog/2013/02/24/west-texas-shale-could-dwarf-eagle-ford/|publisher=FuelFix|accessdate=2017-1-19|archive-date=2013-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20131004224132/http://fuelfix.com/blog/2013/02/24/west-texas-shale-could-dwarf-eagle-ford/|dead-url=yes}}</ref>։ Նոր շերտը համարժեք է Իգլ Ֆորդի տասը թերթաքարային հատվածներին<ref name="Eady"/>։ Ծագման ուսումնասիրությունը շարունակվում է, քաղաքաբնակները բնակչության հոսք են ակնկալում։ === Քամու էներգիա === Երկրորդ ամենամեծ՝ «Ռոսկո» հողմակայանի մի մասը գտնվում է Սնայդերի տարածքում<ref>{{cite web|url=http://www.awea.org/amr2015|publisher=American Wind Energy Association|title=AWEA U.S. Wind Industry Annual Market Report|accessdate=2017-1-19|archive-date=2017-01-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20170107042551/http://www.awea.org/amr2015|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite news|last=O'Grady|first=Eileen|title=E.ON completes world's largest wind farm in Texas|url=http://www.reuters.com/article/2009/10/01/wind-texas-idUSN3023624320091001|accessdate=2017-1-19|newspaper=Reuters|date=1 October 2013|archive-date=2015-10-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016041721/http://www.reuters.com/article/2009/10/01/wind-texas-idUSN3023624320091001|dead-url=yes}}</ref>։ Tri-Global Energy ընկերությունը տարածաշրջանում կառուցում է ևս երկու հողմակայաններ։ Fluvanna Renewable Energy Project և Canyon Wind-ի համատեղ նախագծերը կավելացնեն մինչև 700 մեգավատ, նախագծերում կատարված ընդհանուր ներդրումը գնահատվում է 1,4 միլիարդ դոլար<ref>{{cite web|title=Fluvanna Renewable Energy Project|url=http://www.triglobalenergy.com/ourprojects/fluvanna-renewable-energy-project-llc|publisher=Tri-Global Energy|accessdate=2017-1-19|archive-date=2015-03-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20150315042155/http://www.triglobalenergy.com/ourprojects/fluvanna-renewable-energy-project-llc|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|title=Canyon Wind|url=http://www.triglobalenergy.com/ourprojects/fluvanna-renewable-energy-project-llc|publisher=Tri-Global Energy|accessdate=2017-1-19|archive-date=2015-03-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20150315042155/http://www.triglobalenergy.com/ourprojects/fluvanna-renewable-energy-project-llc|dead-url=yes}}</ref>։ === Արդյունաբերական պարկեր և երկաթուղի === [[Պատկեր:Revised Scurry County Coliseum in Snyder, TX IMG_4550.JPG|right|thumb|Սնայդերի Սկարի շրջանի Կոլիզեումը]] Սնայդերում կան երկու արդյունաբերական պարկեր, որոնցից մեկը երկաթուղային մուտքով է։ Ներկայումս այգիներում աշխատում են W.L Plastics, Tractor Supply, Mitsubishi Power Systems, Big Country Electric, Kyle Erwin Construction, Four Star Hose & Supply և Total Truck & Trailer ընկերությունները։ Քլայնի հանքավայրի հայտնաբերմամբ՝ ավելի շատ ընկերություններ են ծրագրում գալ տարածաշրջան<ref>{{cite web|url=http://www.developsnyder.com|title=DCOS|publisher=Development Corporation of Snyder|accessdate=2017-1-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130528104513/http://www.developsnyder.com/#|archivedate=2013-05-28|deadlink=yes}}</ref>։ 2015 թվականի սեպտեմբերի 30-ին ավարտվող ֆինանսական տարվա ֆինանսական հաշվետվության համաձայն, քաղաքի 2015 թվականի եկամուտները կազմել են 17,71 մլն դոլար, իսկ ծախսերը՝ 17,65 մլն դոլար<ref>{{cite web|url=http://ci.snyder.tx.us/DocumentCenter/View/1136|title=City of Snyder, Texas. Comprehensive Annual Financial Report For the Year Ended September 30, 2015|format=PDF|lang=en|accessdate=2017-1-19|archive-date=2017-01-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20170109180514/http://ci.snyder.tx.us/DocumentCenter/View/1136|dead-url=yes}}</ref>։ == Հանգիստ և ժամանց == Քաղաքում է գտնվում Սնայդերի Սկարի շրջանի Կոլիզեումը, որը մեծ արենա է West Texas College-ի կառավարման տակ, որը կազմակերպում է տարբեր միջոցառումներ։ Դրսում՝ արենայի հարևանությամբ, կա հին շոգեքարշ և վերականգնված պատմական գյուղ։ Բացի այդ, քաղաքում է տեղակայված Diamond M Museum-ը, որը հիմնադրել է տեղական անասնապահ և նավթագործ Քլարենս Մաքլաֆլինը։ Թանգարանը պարունակում է շուրջ ութսուն բրոնզե աշխատանք և երկու հարյուր նկարներ։ Հավաքածուն ներառում է նաև Փիթեր Հյորդի և [[Էնդրյու Ուայեթ]]ի ստեղծագործությունները։ == Քաղաքը հանրաճանաչ մշակույթի մեջ == Սնայդերը սյուժեի կարևոր դեր է խաղում և հաճախ է հիշատակվում Հարի Թյուրթլեդևի [[Այլընտրանքային պատմություն|այլընտրանքային պատմության]] վերաբերյալ գրքերի շարքում «Southern Victory» («Հաշիվների մասին տեղեկություն» տետրալոգիա), որոնցում Սնայդերից մի քանի կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող ճամբարը դառնում է Օսվենցիմի ժամանակացույցի համարժեքը:։ <!-- == Города-побратимы == --> == Պատկերասրահ == <gallery> Պատկեր:Cogdell Hospital, Snyder, TX IMG 1782.JPG|Cogdell Memorial Hospital հոսպտալը, տեղակայված Սնայդերի Արևմտյան Տեխասի քոլեջի մոտակայքում: Պատկեր:First Baptist Church, Snyder, TX IMG 4582.JPG|Առաջին [[Բապտիստական եկեղեցի]]ն քաղաքի կենտրոնում: Պատկեր:Dermott School at Snyder, TX IMG 4594.JPG|Նախկին Dermott դպրոցը: Պատկեր:Ritz Theater in downtown Snyder IMG 4579.JPG|Ռիտց թատրոնը քաղաքի կենտրոնում: Պատկեր:J.C. Cornelius House, Snyder, TX IMG 4593.JPG|XIX դարի պիոներական տուն: Վերանորոգված, ծառայում է որպես թանգարան: </gallery> <!-- == Գրականություն == --> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{cite web|url=http://ci.snyder.tx.us/|title=Քաղաքի պաշտոնական կայք|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}} * {{cite web|url=http://developsnyder.com/|title=Սնայդերի զարգացման կորպորացիա|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=2017-01-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101014134945/http://www.developsnyder.com/#|archivedate=2010-10-14|deadlink=yes}} * {{cite web|url=http://snyderchamber.com/|title=Սնայդերի Առևտրական պալատ|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}} * {{cite web|url=http://wtc.edu/|title=Արևմտյան Տեխասի քոլեջ|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}} * {{cite web|url=http://snyderisd.net/|title=Սնայդերի անկախ դպրոցական շրջան|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}} {{ՎՊԵ}} [[Կատեգորիա:Բնակավայրեր այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Տեխասի քաղաքներ]] ka6tiut4489e3p8ydi6w3ohlx7i1k33 2 1053390 8485283 8484710 2022-08-08T18:04:28Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 թարմացում wikitext text/x-wiki == [[:en:Category:Top-importance Linguistics articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!en չափ!!Հայերեն հոդված!!hy չափ!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:Noam Chomsky]]||192300||[[Նոամ Չոմսկի]]||46300|| ||163 |- |[[:en:Communication]]||75700||[[Շփում]]||115400|| ||168 |- |[[:en:Communication studies]]||24700|| || || ||21 |- |[[:en:Cyrillic script]]||83800||[[Կյուրեղագիր]]||67000|| ||157 |- |[[:en:Dialect]]||60800||[[Բարբառ]]||9300|| ||130 |- |[[:en:List of endangered languages in Mexico]]||35700|| || || ||1 |- |[[:en:English as a second or foreign language]]||103300|| || || ||11 |- |[[:en:Etymology]]||17700||[[Ստուգաբանություն]]||900||այո||125 |- |[[:en:Fluency]]||17100|| || || ||8 |- |[[:en:Grammar]]||24500||[[Քերականություն]]||36700|| ||176 |- |[[:en:Grammatical gender]]||98500||[[Սեռ (անվանական)]]||3300|| ||72 |- |[[:en:International Phonetic Alphabet chart]]||12500|| || || ||6 |- |[[:en:Interpersonal communication]]||73400||[[Միջանձնային հաղորդակցություն]]||11000|| ||23 |- |[[:en:Language]]||136800||[[Լեզու]]||19500|| ||295 |- |[[:en:Language acquisition]]||93400||[[Լեզվի յուրացում]]||130400|| ||46 |- |[[:en:Language family]]||21700||[[Լեզվաընտանիք]]||34300|| ||113 |- |[[:en:Lexicology]]||11300||[[Բառագիտություն]]||18500|| ||72 |- |[[:en:Linguistics]]||83200||[[Լեզվաբանություն]]||83400|| ||203 |- |[[:en:List of countries by literacy rate]]||67600||[[Երկրների ցանկ ըստ գրագիտության մակարդակի]]||29800|| ||31 |- |[[:en:List of endangered languages in Canada]]||36900|| || || ||1 |- |[[:en:List of endangered languages in Colombia]]||10900|| || || ||2 |- |[[:en:List of endangered languages in the United States]]||33400|| || || ||1 |- |[[:en:List of multilingual countries and regions]]||140200|| || || ||9 |- |[[:en:List of official languages]]||139700|| || || ||30 |- |[[:en:List of official languages by institution]]||17800|| || || ||5 |- |[[:en:List of revived languages]]||28200|| || || ||4 |- |[[:en:Loanword]]||26300||[[Փոխառություն]]||12300|| ||80 |- |[[:en:Meaning (linguistics)]]|| ||[[Իմաստաբանություն (այլ կիրառումներ)]]||700|| ||17 |- |[[:en:Morphological typology]]||21200|| || || ||16 |- |[[:en:Natural language]]||5400||[[Բնական լեզուներ]]||4900|| ||61 |- |[[:en:Noun]]||21700||[[Գոյական անուն]]||29500|| ||142 |- |[[:en:Phonetics]]||82400||[[Հնչյունաբանություն]]||3400|| ||119 |- |[[:en:Phonology]]||29300||[[Հնչույթաբանություն]]||4400|| ||108 |- |[[:en:Pidgin]]||16000||[[Փիջին (լեզու)]]||16300|| ||77 |- |[[:en:Pragmatics]]||35800|| || || ||58 |- |[[:en:Reading]]||277300||[[Ընթերցանություն]]||11900|| ||98 |- |[[:en:Semantics]]||22700||[[Իմաստաբանություն (այլ կիրառումներ)]]||700|| ||17 |- |[[:en:Semiotics]]||83700||[[Նշանագիտություն]]||44100||այո||92 |- |[[:en:Semiotics of culture]]||3700|| || || ||12 |- |[[:en:Social science]]||73600||[[Հասարակական գիտություններ]]||12500|| ||132 |- |[[:en:Stylistics]]||18800||[[Ոճաբանություն]]||25300|| ||60 |- |[[:en:Synonym]]||10900||[[Հոմանիշ]]||5800|| ||90 |- |[[:en:Systemic functional grammar]]||18500|| || || ||8 |- |[[:en:Transcription (linguistics)]]||12900||[[Տառադարձություն]]||4300|| ||49 |- |[[:en:Universal grammar]]||35600||[[Համընդհանուր քերականություն]]||56300|| ||38 |- |[[:en:Verb]]||19300||[[Բայ]]||14600|| ||151 |} == [[:en:Category:High-importance Linguistics articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!en չափ!!Հայերեն հոդված!!hy չափ!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:Active voice]]||5900||[[Ներգործական սեռ]]||3300|| ||21 |- |[[:en:Adjective]]||29700||[[Ածական անուն]]||9800|| ||125 |- |[[:en:Affect (linguistics)]]||5500|| || || ||1 |- |[[:en:Affirmation and negation]]||22500|| || || ||9 |- |[[:en:Affricate]]||29500||[[Կիսաշփականներ]]||1600|| ||56 |- |[[:en:Ageism]]||118400||[[Էյջիզմ]]||4500|| ||42 |- |[[:en:Agglutination]]||40800|| || || ||29 |- |[[:en:Agglutinative language]]||10700||[[Կցական լեզուներ]]||1700|| ||70 |- |[[:en:Agreement (linguistics)]]||32000|| || || ||29 |- |[[:en:Alaska Native languages]]||14500|| || || ||2 |- |[[:en:Anagram]]||33500||[[Անագրամա]]||3700|| ||69 |- |[[:en:Analytic language]]||7400||[[Վերլուծական լեզուներ]]||2100|| ||30 |- |[[:en:Aorist]]||22600|| || || ||38 |- |[[:en:Arabic]]||195800||[[Արաբերեն]]||79100|| ||278 |- |[[:en:Arabic numerals]]||30900||[[Արաբական թվեր]]||15600|| ||69 |- |[[:en:Lilias Armstrong]]||109500||[[Լիլիաս Արմսթրոնգ]]||38800|| ||10 |- |[[:en:Artificial intelligence]]||219800||[[Արհեստական բանականություն]]||294300|| ||150 |- |[[:en:Auditory phonetics]]||8700|| || || ||10 |- |[[:en:Augmented reality]]||173700||[[Լրացված իրականություն]]||54800|| ||58 |- |[[:en:Auxiliary verb]]||22700||[[Օժանդակ բայ]]||2300||այո||42 |- |[[:en:Back-formation]]||9000|| || || ||16 |- |[[:en:Dany Bébel-Gisler]]||12000|| || || ||3 |- |[[:en:Bible translations into the languages of China]]||8200|| || || ||3 |- |[[:en:Bilingual lexical access]]||43300|| || || ||3 |- |[[:en:Biolinguistics]]||70900|| || || ||14 |- |[[:en:Leonard Bloomfield]]||32700||[[Լեոնարդ Բլումֆիլդ]]||4300|| ||41 |- |[[:en:Lera Boroditsky]]||14200|| || || ||9 |- |[[:en:Buzzword]]||49300|| || || ||22 |- |[[:en:Calque]]||9400||[[Պատճենում (լեզվաբանություն)]]||8000|| ||52 |- |[[:en:Catchphrase]]||5200||[[Խոսքային կլիշե]]||6200|| ||24 |- |[[:en:Coercion (linguistics)]]||4800|| || || ||1 |- |[[:en:Cognitive linguistics]]||29200||[[Կոգնիտիվ լեզվաբանություն]]||8800|| ||38 |- |[[:en:Comminatory]]||700|| || || ||1 |- |[[:en:Communicative competence]]||4400|| || || ||14 |- |[[:en:Comparative case]]||4500|| || || ||5 |- |[[:en:Comparative linguistics]]||19200||[[Պատմահամեմատական լեզվաբանություն]]||11400|| ||46 |- |[[:en:Comparison (grammar)]]||30300||[[Ածականի համեմատության աստիճաններ]]||11200|| ||29 |- |[[:en:Computer-assisted translation]]||12000|| || || ||39 |- |[[:en:Concept]]||36600||[[Հասկացություն]]||10200|| ||87 |- |[[:en:Consonant]]||19300||[[Բաղաձայններ]]||12100|| ||118 |- |[[:en:Context (language use)]]||6200||[[Համատեքստ]]||2000|| ||49 |- |[[:en:Continuous and progressive aspects]]||40100|| || || ||10 |- |[[:en:Contrastive analysis]]||7900|| || || ||8 |- |[[:en:Conversation]]||17800|| || || ||67 |- |[[:en:Counterfactual conditional]]||47200|| || || ||11 |- |[[:en:Creole language]]||71000||[[Կրեոլ լեզու]]||99900|| ||81 |- |[[:en:Critical discourse analysis]]||18400|| || || ||20 |- |[[:en:Critical period]]||70000|| || || ||8 |- |[[:en:Cross-Linguistic Linked Data]]||5800|| || || ||2 |- |[[:en:Cross-linguistic onomatopoeias]]||150600|| || || ||5 |- |[[:en:Crosslinguistic influence]]||27900|| || || ||1 |- |[[:en:Gülzura Cumakunova]]||7600|| || || ||4 |- |[[:en:Declension]]||26500||[[Հոլովում]]||5500|| ||54 |- |[[:en:Demonstrative]]||22000||[[Ցուցական դերանուն]]||7500|| ||26 |- |[[:en:Dependency grammar]]||33400|| || || ||17 |- |[[:en:Diachrony and synchrony]]||4200||[[Համաժամանակյա և տարաժամանակյա մոտեցումներ]]||5600|| ||21 |- |[[:en:Dictionary]]||39000||[[Բառարան]]||9600|| ||163 |- |[[:en:Discourse]]||20100||[[Տրամասություն]]||51900|| ||57 |- |[[:en:Duns Scotus]]||65400||[[Յոհաննես Դունս Սկոտ]]||2200|| ||74 |- |[[:en:Dynamic semantics]]||16000|| || || ||2 |- |[[:en:Ellipsis (linguistics)]]||16200||[[Զեղչում (քերականություն)]]||1700|| ||47 |- |[[:en:English grammar]]||87400|| || || ||46 |- |[[:en:Errors in early word use]]||16300|| || || ||2 |- |[[:en:Ethnologue]]||19400|| || || ||68 |- |[[:en:Eurasiatic languages]]||31200||[[Եվրասիական լեզուներ]]||15600|| ||21 |- |[[:en:Explanatory Dictionary of the Living Great Russian Language]]||8700|| || || ||9 |- |[[:en:Face-to-face interaction]]||21200|| || || ||4 |- |[[:en:Figure of speech]]||36500|| || || ||3 |- |[[:en:Fluid construction grammar]]||6200|| || || ||1 |- |[[:en:Foreign language anxiety]]||20900||[[Օտար լեզվի տագնապ]]||21500|| ||4 |- |[[:en:Form of life (philosophy)]]||5800|| || || ||4 |- |[[:en:Formal semantics (natural language)]]||20900|| || || ||4 |- |[[:en:Fortis and lenis]]||17800|| || || ||8 |- |[[:en:Functional illiteracy]]||8200|| || || ||30 |- |[[:en:Fusion (phonetics)]]||10100|| || || ||12 |- |[[:en:Fusional language]]||10300||[[Թեքական լեզուներ]]||2600|| ||43 |- |[[:en:Hans-Georg Gadamer]]||34600|| || || ||69 |- |[[:en:Generative grammar]]||27200|| || || ||40 |- |[[:en:Glottolog]]||29800|| || || ||32 |- |[[:en:Go (verb)]]||10700|| || || ||1 |- |[[:en:Grammatical aspect]]||66600|| || || ||44 |- |[[:en:Grammatical category]]||7700||[[Քերականական կարգ]]||1800|| ||27 |- |[[:en:Grammatical tense]]||37900|| || || ||64 |- |[[:en:Grammaticality]]||42300|| || || ||11 |- |[[:en:Grammaticalization]]||39100|| || || ||29 |- |[[:en:Joseph Greenberg]]||37300||[[Ջոզեֆ Գրինբերգ]]||14700|| ||38 |- |[[:en:Brothers Grimm]]||57100||[[Գրիմ եղբայրներ]]||9600|| ||118 |- |[[:en:Jacob Grimm]]||29500||[[Յակոբ Գրիմ]]||6200|| ||71 |- |[[:en:Grimm's law]]||22600|| || || ||46 |- |[[:en:Hapax legomenon]]||30700|| || || ||38 |- |[[:en:Hedge (linguistics)]]||13600|| || || ||6 |- |[[:en:Hindi–Urdu controversy]]||27200|| || || ||7 |- |[[:en:Historical linguistics]]||22800|| || || ||61 |- |[[:en:History of sign language]]||14800|| || || ||4 |- |[[:en:I Have a Dream]]||54300||[[Ես երազանք ունեմ]]||8500|| ||67 |- |[[:en:Imperfective aspect]]||17900|| || || ||7 |- |[[:en:Interjection]]||16200||[[Ձայնարկություն (խոսքի մաս)]]||6600||այո||89 |- |[[:en:International auxiliary language]]||57600||[[Միջազգային օժանդակ լեզու]]||85500|| ||51 |- |[[:en:International Phonetic Alphabet for English]]|| || || || ||21 |- |[[:en:Irrealis mood]]||29900||[[Անիրական եղանակ]]||4800|| ||10 |- |[[:en:Isotopy (semiotics)]]||7800|| || || ||5 |- |[[:en:Ray Jackendoff]]||12300||[[Ռեյ Ջակենդոֆֆ]]||11200|| ||14 |- |[[:en:Jagoff]]||12200|| || || ||2 |- |[[:en:Roman Jakobson]]||21800||[[Ռոման Յակոբսոն]]||28200|| ||61 |- |[[:en:Jargon]]||21700||[[Ժարգոն]]||4100||այո||55 |- |[[:en:Daniel Jones (phonetician)]]||11200|| || || ||18 |- |[[:en:Braj Kachru]]||8700|| || || ||8 |- |[[:en:Michael E. Krauss]]||12500|| || || ||13 |- |[[:en:Language acquisition by deaf children]]||74300|| || || ||2 |- |[[:en:Language acquisition device]]||4400||[[Լեզվական ունակություն]]||4800|| ||10 |- |[[:en:Language delay]]||46500||[[Լեզվի թերզարգացվածություն]]||10000||այո||7 |- |[[:en:Language immersion]]||33400|| || || ||25 |- |[[:en:Language isolate]]||70600||[[Մեկուսացած լեզու]]||1200||այո||67 |- |[[:en:Language model]]||22200|| || || ||13 |- |[[:en:Language module]]||22700|| || || ||2 |- |[[:en:Language processing in the brain]]||114900|| || || ||7 |- |[[:en:Language school]]||7200||[[Լեզվի դպրոց]]||13700||այո||10 |- |[[:en:Latin syntax]]||73100|| || || ||3 |- |[[:en:Latin tenses]]||194800|| || || ||1 |- |[[:en:Winfred P. Lehmann]]||30700|| || || ||7 |- |[[:en:Lenition]]||33500|| || || ||27 |- |[[:en:Lexeme]]||6200||[[Բառույթ]]||3500|| ||47 |- |[[:en:Lexibank]]||32400|| || || ||1 |- |[[:en:Lexical semantics]]||41600|| || || ||15 |- |[[:en:Lexicography]]||13600||[[Բառարանագրություն]]||7500|| ||71 |- |[[:en:Lexicon]]||12800||[[Բառապաշար]]||7300|| ||56 |- |[[:en:Linguistic demography]]||4400|| || || ||8 |- |[[:en:Linguistic development of Genie]]||150600|| || || ||1 |- |[[:en:Linguistic relativity]]||93200||[[Լեզվական հարաբերականություն]]||127300|| ||53 |- |[[:en:Linguistic Society of America]]||33300|| || || ||12 |- |[[:en:List of linguists]]||74700|| || || ||23 |- |[[:en:List of animal names]]||84000|| || || ||15 |- |[[:en:List of countries by English-speaking population]]||50100|| || || ||10 |- |[[:en:List of English animal nouns]]|| || || || ||15 |- |[[:en:List of English irregular verbs]]||61800|| || || ||6 |- |[[:en:List of Latin verbs with English derivatives]]||255600|| || || ||1 |- |[[:en:List of Latin words with English derivatives]]||324300|| || || ||2 |- |[[:en:List of unsolved problems in linguistics]]||13600|| || || ||10 |- |[[:en:Literacy]]||184400||[[Գրագիտություն]]||4900|| ||111 |- |[[:en:Mainland Southeast Asia linguistic area]]||18300|| || || ||4 |- |[[:en:Meaning–text theory]]||16600|| || || ||4 |- |[[:en:Message]]||5800||[[Հաղորդագրություն]]||4800||այո||51 |- |[[:en:Metonymy]]||32600|| || || ||69 |- |[[:en:Minimalist program]]||72500|| || || ||15 |- |[[:en:Montague grammar]]||10800|| || || ||8 |- |[[:en:Morpheme]]||18600||[[Ձևույթ]]||5800|| ||87 |- |[[:en:Multilingual inscription]]||13300|| || || ||12 |- |[[:en:Multilingualism]]||92500||[[Բազմալեզվություն]]||24800|| ||75 |- |[[:en:Myth]]||70200||[[Առասպել]]||3300|| ||102 |- |[[:en:Name]]||19800|| || || ||118 |- |[[:en:Neuroscience of multilingualism]]||68200|| || || ||1 |- |[[:en:North-Central American English]]||24300|| || || ||1 |- |[[:en:Northwest Semitic languages]]||31500|| || || ||29 |- |[[:en:Notation]]||9500|| || || ||12 |- |[[:en:Noun phrase]]||17100|| || || ||22 |- |[[:en:Numeral prefix]]||43300|| || || ||21 |- |[[:en:Online Etymology Dictionary]]||6100|| || || ||17 |- |[[:en:Onomastics]]||5000|| || || ||64 |- |[[:en:Optimality Theory]]||39800|| || || ||22 |- |[[:en:Origin of speech]]||155900|| || || ||5 |- |[[:en:Oxymoron]]||15300||[[Օքսիմորոն]]||11900|| ||65 |- |[[:en:Palindrome]]||40500||[[Դյուրադարձուկ]]||3800|| ||86 |- |[[:en:Pāṇini]]||49200||[[Պանինի]]||2800|| ||71 |- |[[:en:Parsing]]||32700||[[Շարահյուսական վերլուծություն (ինֆորմատիկա)]]||11600||այո||45 |- |[[:en:Part of speech]]||28400||[[Խոսքի մասեր]]||31800|| ||84 |- |[[:en:Passive voice]]||22400||[[Կրավորական սեռ]]||4300|| ||28 |- |[[:en:Perfect (grammar)]]||24900|| || || ||29 |- |[[:en:Perfective aspect]]||13300|| || || ||12 |- |[[:en:Phonation]]||23800|| || || ||31 |- |[[:en:Phonetic transcription]]||23200|| || || ||31 |- |[[:en:Phonics]]||174900|| || || ||9 |- |[[:en:Phonological development]]||36300|| || || ||2 |- |[[:en:Phonological rule]]||17400|| || || ||4 |- |[[:en:Plural]]||14700|| || || ||69 |- |[[:en:Political correctness]]||53000||[[Քաղաքական կոռեկտություն]]||69500|| ||64 |- |[[:en:Edgar C. Polomé]]||36100|| || || ||7 |- |[[:en:Principle of compositionality]]||10500|| || || ||9 |- |[[:en:Pronoun]]||31800||[[Դերանուն]]||10000|| ||107 |- |[[:en:Prosody (linguistics)]]||26200||[[Տաղաչափություն]]||1400|| ||41 |- |[[:en:Proto-Indo-European homeland]]||110300|| || || ||13 |- |[[:en:Proto-Romance language]]||21300|| || || ||6 |- |[[:en:Question]]||22400||[[Հարց]]||29600|| ||67 |- |[[:en:Realis mood]]||6600|| || || ||2 |- |[[:en:Relexification]]||9700|| || || ||12 |- |[[:en:Repetition (rhetorical device)]]||6700|| || || ||17 |- |[[:en:Revival of the Hebrew language]]||53800||[[Եբրայերենի վերածնունդ]]||64700|| ||17 |- |[[:en:Roget's Thesaurus]]||7200|| || || ||11 |- |[[:en:Romance languages]]||197700||[[Ռոմանական լեզուներ]]||5900|| ||145 |- |[[:en:Russian alphabet]]||57900||[[Ռուսական այբուբեն]]||2900|| ||64 |- |[[:en:SAMPA]]||5600|| || || ||19 |- |[[:en:Ferdinand de Saussure]]||53400||[[Ֆերդինանդ դը Սոսյուր]]||11700||այո||101 |- |[[:en:Scottish English]]||31700|| || || ||28 |- |[[:en:Semantic change]]||26200|| || || ||20 |- |[[:en:Semantic prosody]]||6100|| || || ||1 |- |[[:en:Sentence (linguistics)]]||12300||[[Նախադասություն]]||7200|| ||114 |- |[[:en:Sentence processing]]||21900|| || || ||3 |- |[[:en:Serbian Cyrillic alphabet]]||29800||[[Սերբական կիրիլիցա]]||8900|| ||40 |- |[[:en:Silbo Gomero]]||25900||[[Սիլբո Գոմերյո]]||27100|| ||35 |- |[[:en:Silent letter]]||38400|| || || ||14 |- |[[:en:Simplified Chinese characters]]||62400||[[Պարզեցված հիերոգլիֆներ]]||20000|| ||74 |- |[[:en:Sociolinguistics]]||34700||[[Հանրալեզվաբանություն]]||17400|| ||84 |- |[[:en:South Asian ethnic groups]]||18000|| || || ||9 |- |[[:en:Speech]]||19400||[[Խոսք]]||14900|| ||98 |- |[[:en:Speech community]]||14200|| || || ||12 |- |[[:en:Speech production]]||32600|| || || ||7 |- |[[:en:Speech recognition]]||103100||[[Խոսքի Ճանաչում]]||30400|| ||46 |- |[[:en:Spoken dialog system]]||5200|| || || ||1 |- |[[:en:Spoken language]]||6100||[[Բանավոր խոսք]]||7300|| ||43 |- |[[:en:Subjunctive mood]]||85400||[[Ստորադասական եղանակ]]||2100|| ||40 |- |[[:en:Syntactic Structures]]||96300||[[Շարահյուսական կառույցներ]]||139300|| ||17 |- |[[:en:Syntax]]||26000||[[Շարահյուսություն]]||9500||այո||115 |- |[[:en:The Chaos]]||5600|| || || ||8 |- |[[:en:Thematic relation]]||16900|| || || ||23 |- |[[:en:Theoretical linguistics]]||4900||[[Տեսական լեզվաբանություն]]||7800|| ||27 |- |[[:en:Theories of second-language acquisition]]||35200|| || || ||2 |- |[[:en:Timeline of the name Palestine]]||322400|| || || ||3 |- |[[:en:Variation (linguistics)]]||24100|| || || ||12 |- |[[:en:Verb phrase]]||10200|| || || ||25 |- |[[:en:Verbal intelligence]]||18500|| || || ||8 |- |[[:en:Virtual reality]]||93800||[[Վիրտուալ իրականություն]]||10700||այո||81 |- |[[:en:Vocabulary]]||25800||[[Անձի բառապաշար]]||22900|| ||51 |- |[[:en:Vocabulary development]]||54500|| || || ||5 |- |[[:en:Vocal cords]]||48100|| || || ||53 |- |[[:en:Vowel]]||57300||[[Ձայնավորներ]]||7100|| ||123 |- |[[:en:Vulgarity]]||4900|| || || ||12 |- |[[:en:Webster's Dictionary]]||42100|| || || ||16 |- |[[:en:Word-sense disambiguation]]||52800|| || || ||24 |- |[[:en:Written language]]||3000|| || || ||41 |} == [[:en:Category:Mid-importance Linguistics articles]] == {| class="wikitable sortable" !Անգլերեն հոդված!!en չափ!!Հայերեն հոդված!!hy չափ!!Անաղբյուր (hy)!!մլ N |- |[[:en:23 skidoo (phrase)]]||28200|| || || ||1 |- |[[:en:Abbreviation]]||32100||[[Հապավում]]||2300|| ||94 |- |[[:en:Abecediary]]|| || || || ||7 |- |[[:en:Ablative case]]||14400||[[Բացառական հոլով]]||3400|| ||59 |- |[[:en:Abstraction (linguistics)]]||5300|| || || ||2 |- |[[:en:Accent (phonetics)]]|| || || || ||61 |- |[[:en:Accent perception]]||22500|| || || ||3 |- |[[:en:Accidental gap]]||10000|| || || ||10 |- |[[:en:Accumulatio]]||1900|| || || ||8 |- |[[:en:Acoustic phonetics]]||7500|| || || ||19 |- |[[:en:Acronym]]||122600|| || || ||75 |- |[[:en:Adage]]||5200||[[Առած]]||1500|| ||30 |- |[[:en:Adjacency pairs]]||10200|| || || ||1 |- |[[:en:Adnoun]]||1700|| || || ||1 |- |[[:en:Advanced and retracted tongue root]]||7500|| || || ||5 |- |[[:en:Adverb]]||18600||[[Մակբայ]]||4500|| ||101 |- |[[:en:Affective filter]]|| ||[[Քրաշենի հիպոթեզները լեզվի յուրացման մասին]]||12700|| ||6 |- |[[:en:Affix]]||11900||[[Ածանց]]||41800|| ||80 |- |[[:en:African-American English]]||51200||[[Աֆրոամերիկյան անգլերեն]]||31700|| ||3 |- |[[:en:African-American Vernacular English]]||95800|| || || ||31 |- |[[:en:Afroasiatic homeland]]||42700|| || || ||5 |- |[[:en:Age-graded variation]]||9600|| || || ||1 |- |[[:en:AI winter]]||46100|| || || ||9 |- |[[:en:Ain't]]||31700|| || || ||5 |- |[[:en:Airstream mechanism]]||15600|| || || ||8 |- |[[:en:Allophone]]||24400|| || || ||60 |- |[[:en:Alveolar click]]||11800|| || || ||11 |- |[[:en:Alveolar consonant]]||8600||[[Վերատամնային բաղաձայններ]]||7300|| ||59 |- |[[:en:Alveolar ejective fricative]]||2400|| || || ||13 |- |[[:en:Alveolar lateral ejective affricate]]||2900|| || || ||5 |- |[[:en:Alveolar lateral ejective fricative]]||1900|| || || ||6 |- |[[:en:Ambiguity]]||30800|| || || ||36 |- |[[:en:Ambitransitive verb]]||6300|| || || ||4 |- |[[:en:American and British English spelling differences]]||147700|| || || ||6 |- |[[:en:American Name Society]]||11500|| || || ||3 |- |[[:en:Americanization]]||29000||[[Ամերիկանացում]]||10700|| ||45 |- |[[:en:Analogy]]||69600||[[Անալոգիա (տրամաբանություն)]]||3300|| ||59 |- |[[:en:Anaphora (linguistics)]]||18300|| || || ||23 |- |[[:en:Anatolian hypothesis]]||21000|| || || ||25 |- |[[:en:Antecedent (grammar)]]||9700|| || || ||11 |- |[[:en:Anti-Hindi agitations of Tamil Nadu]]||79600|| || || ||10 |- |[[:en:Anti-literacy laws in the United States]]||11600|| || || ||2 |- |[[:en:Apophony]]||25900||[[Աբլաուտ]]||2900|| ||25 |- |[[:en:Appraisal (discourse analysis)]]||3700|| || || ||3 |- |[[:en:Areal feature]]||12600|| || || ||8 |- |[[:en:Argument (linguistics)]]||19800|| || || ||24 |- |[[:en:Aristotle]]||158600||[[Արիստոտել]]||21400|| ||282 |- |[[:en:Article (grammar)]]||47600|| || || ||76 |- |[[:en:Articulatory phonetics]]||41500||[[Արտիկուլյար հնչյունաբանություն]]||5700|| ||26 |- |[[:en:Articulatory phonology]]||6300|| || || ||1 |- |[[:en:Attraction (grammar)]]||6100|| || || ||5 |- |[[:en:Attributive verb]]||8300|| || || ||6 |- |[[:en:Audio mining]]||18900|| || || ||2 |- |[[:en:Peter Auer]]||2300|| || || ||4 |- |[[:en:Austronesian Basic Vocabulary Database]]||3000|| || || ||2 |- |[[:en:Author profiling]]||33200|| || || ||1 |- |[[:en:Autonomy of syntax]]||4000|| || || ||1 |- |[[:en:A. J. Ayer]]||39700||[[Ալֆրեդ Ջուլս Էյեր]]||9400|| ||53 |- |[[:en:Ayin]]||19900|| || || ||16 |- |[[:en:Babbling]]||37300|| || || ||16 |- |[[:en:Baby sign language]]||34700||[[Մանկական ժեստերի լեզու]]||51200|| ||15 |- |[[:en:Back vowel]]||2900|| || || ||33 |- |[[:en:Back-released velar click]]||8200|| || || ||2 |- |[[:en:Backronym]]||9400|| || || ||28 |- |[[:en:Hardev Bahri]]||4300|| || || ||2 |- |[[:en:Bak Tongsa]]||5700|| || || ||3 |- |[[:en:Mona Baker]]||17600||[[Մոնա Բեյքեր]]||22000|| ||13 |- |[[:en:Balkanization]]||11900|| || || ||42 |- |[[:en:Bank of English]]||1500|| || || ||2 |- |[[:en:Katherine Barber]]||6100|| || || ||3 |- |[[:en:Elizabeth Bates]]||16800|| || || ||3 |- |[[:en:Robert de Beaugrande]]||2400|| || || ||7 |- |[[:en:Alton L. Becker]]||12900|| || || ||5 |- |[[:en:Bengali language movement]]||44600|| || || ||31 |- |[[:en:John P. Bennett]]||12700|| || || ||2 |- |[[:en:Gotthelf Bergsträsser]]||5500|| || || ||8 |- |[[:en:Between you and I]]||19600|| || || ||2 |- |[[:en:Bible translations into the languages of Europe]]||6100|| || || ||1 |- |[[:en:Bible translations into Turkish]]||8900||[[Աստվածաշնչի թուրքերեն թարգմանություն]]||9500|| ||3 |- |[[:en:Bible translations into Uto-Aztecan languages]]||13500|| || || ||1 |- |[[:en:Biblical grammarians]]||5200|| || || ||1 |- |[[:en:Bigram]]||4500|| || || ||12 |- |[[:en:Bilingual memory]]||45700|| || || ||1 |- |[[:en:Black American Sign Language]]||23100|| || || ||5 |- |[[:en:Blend word]]||19300|| || || ||18 |- |[[:en:Jan Blommaert]]||10800|| || || ||9 |- |[[:en:Bongo-Bongo (linguistics)]]||2600|| || || ||1 |- |[[:en:Bootstrapping (linguistics)]]||35100|| || || ||2 |- |[[:en:Franz Bopp]]||16000||[[Ֆրանց Բոպպ]]||10500|| ||55 |- |[[:en:Botanical nomenclature]]||14200|| || || ||9 |- |[[:en:Simon Boyanus]]||11300|| || || ||2 |- |[[:en:Breton grammar]]||36000|| || || ||4 |- |[[:en:Brevitas]]||1800|| || || ||2 |- |[[:en:Stefan Brink]]||3400|| || || ||2 |- |[[:en:British National Corpus]]||31900||[[Բրիտանական ազգային կորպուս]]||50400|| ||9 |- |[[:en:Brugmann's law]]||10200|| || || ||5 |- |[[:en:Business speak]]|| || || || ||2 |- |[[:en:Buyla inscription]]||16900|| || || ||4 |- |[[:en:C-command]]||38000|| || || ||9 |- |[[:en:Cahitan languages]]||1200|| || || ||1 |- |[[:en:Cambridge Assessment English]]||49500|| || || ||11 |- |[[:en:Camfranglais]]||8900|| || || ||10 |- |[[:en:Lyle Campbell]]||10200|| || || ||16 |- |[[:en:Suresh Canagarajah]]||2600|| || || ||2 |- |[[:en:Ana Cano]]||1700|| || || ||6 |- |[[:en:Cardinal numeral]]||2500|| || || ||18 |- |[[:en:Catena (linguistics)]]||22900|| || || ||6 |- |[[:en:Causative]]||66100|| || || ||16 |- |[[:en:Causative alternation]]||29800|| || || ||1 |- |[[:en:Celticisation]]||12900|| || || ||1 |- |[[:en:Center embedding]]||7300|| || || ||1 |- |[[:en:Centum and satem languages]]||48000|| || || ||32 |- |[[:en:CertTESOL]]||7100|| || || ||1 |- |[[:en:Chain shift]]||11100|| || || ||3 |- |[[:en:Characteristics of dyslexia]]||11200|| || || ||1 |- |[[:en:Carole Chaski]]||15100||[[Քերոլ Չասկի]]||22100|| ||2 |- |[[:en:Checked tone]]||20600|| || || ||9 |- |[[:en:Chicano English]]||21200|| || || ||2 |- |[[:en:Paul Chilton]]||2400|| || || ||2 |- |[[:en:Chinese classifier]]||78100||[[Հաշվողական բառերը չինարենում]]||20100|| ||19 |- |[[:en:Chinese school]]||7800|| || || ||6 |- |[[:en:Circumfix]]||7900|| || || ||21 |- |[[:en:Classical language]]||20600||[[Դասական լեզու]]||8900||այո||30 |- |[[:en:Classifier (linguistics)]]||48000|| || || ||19 |- |[[:en:Clause]]||23800|| || || ||38 |- |[[:en:Click consonant]]||69200|| || || ||35 |- |[[:en:Clinical linguistics]]||16300|| || || ||6 |- |[[:en:Clipped compound]]||6200|| || || ||1 |- |[[:en:Clusivity]]||25200|| || || ||13 |- |[[:en:Cluttered speech]]|| || || || ||8 |- |[[:en:Code-mixing]]||11600|| || || ||8 |- |[[:en:Code-switching]]||71100|| || || ||41 |- |[[:en:Cognate]]||10500|| || || ||38 |- |[[:en:Cognate object]]||3100|| || || ||10 |- |[[:en:Cognitive science]]||63300||[[Կոգնիտիվ գիտություն]]||15000|| ||65 |- |[[:en:Cohesion (linguistics)]]||4700|| || || ||19 |- |[[:en:Cohort model]]||12500||[[Համախմբման մոդել]]||18100|| ||3 |- |[[:en:Collaborative model]]||10300|| || || ||1 |- |[[:en:Collapsing sequence]]||2000|| || || ||1 |- |[[:en:College English Test]]||7800|| || || ||3 |- |[[:en:Collocation]]||11600||[[Կոլոկացիա]]||15100|| ||30 |- |[[:en:Collocation extraction]]||1700|| || || ||2 |- |[[:en:Colloquial Welsh prepositions]]||67000|| || || ||1 |- |[[:en:Colloquialism]]||8800||[[Խոսակցական լեզու]]||4500|| ||33 |- |[[:en:Collostructional analysis]]||5300|| || || ||1 |- |[[:en:Comma splice]]||8200|| || || ||5 |- |[[:en:Commodilla catacomb inscription]]||4100|| || || ||4 |- |[[:en:Common European Framework of Reference for Languages]]||56200|| || || ||48 |- |[[:en:Community language learning]]||1500|| || || ||6 |- |[[:en:Comparative method]]||63900|| || || ||19 |- |[[:en:Comparison of Portuguese and Spanish]]||198000|| || || ||8 |- |[[:en:Comparison of triplestores]]||18600|| || || ||1 |- |[[:en:Competency evaluation (language)]]||1400|| || || ||3 |- |[[:en:Competition model]]||36300|| || || ||2 |- |[[:en:Compound (linguistics)]]||41800|| || || ||53 |- |[[:en:Comprehensible output]]||7800|| || || ||1 |- |[[:en:Comprehension approach]]||6900|| || || ||1 |- |[[:en:Computational lexicology]]||6800|| || || ||4 |- |[[:en:Computational semantics]]||3900|| || || ||4 |- |[[:en:Computer-supported collaboration]]||23000|| || || ||5 |- |[[:en:Computers and writing]]||17900|| || || ||2 |- |[[:en:Concepticon]]||3500|| || || ||1 |- |[[:en:Conceptual dependency theory]]||2600|| || || ||4 |- |[[:en:Conceptual metaphor]]||31400||[[Կոնցեպտուալ փոխաբերություն]]||11000|| ||15 |- |[[:en:Conditional mood]]||24500||[[Պայմանական եղանակ]]||2600|| ||29 |- |[[:en:Conjunction (grammar)]]||23200||[[Շաղկապ]]||2500|| ||87 |- |[[:en:Conservativity]]||4100|| || || ||1 |- |[[:en:Constructed language]]||45700||[[Արհեստական լեզուներ]]||10300|| ||117 |- |[[:en:Construction grammar]]||38200||[[Կառուցվածքային քերականություն]]||54300|| ||13 |- |[[:en:Content and language integrated learning]]||9200|| || || ||15 |- |[[:en:Content determination]]||5300|| || || ||1 |- |[[:en:Content word]]||2800|| || || ||13 |- |[[:en:Content-based instruction]]||10000|| || || ||3 |- |[[:en:Context change potential]]|| || || || ||2 |- |[[:en:Context-sensitive grammar]]||27000|| || || ||22 |- |[[:en:Contraction (grammar)]]||32600|| || || ||22 |- |[[:en:Contractions of negated auxiliary verbs in English]]|| || || || ||4 |- |[[:en:Contrastive distribution]]||2900|| || || ||3 |- |[[:en:Contrastive rhetoric]]||10900|| || || ||4 |- |[[:en:Conversion (word formation)]]||5800|| || || ||23 |- |[[:en:Cooperative principle]]||20400|| || || ||12 |- |[[:en:Copenhagen School (linguistics)]]||11000||[[Կոպենհագենի լեզվաբանական դպրոց]]||14100|| ||11 |- |[[:en:Ann Copestake]]||6900|| || || ||1 |- |[[:en:Copula (linguistics)]]||64400|| || || ||36 |- |[[:en:Copy editing]]||42500|| || || ||14 |- |[[:en:Corporate jargon]]||7500|| || || ||2 |- |[[:en:Corpus linguistics]]||19000||[[Կորպուսային լեզվաբանություն]]||31000|| ||35 |- |[[:en:Cosmogony]]||9900||[[Կոսմոգոնիա]]||27300|| ||68 |- |[[:en:Cotter (farmer)]]||11300|| || || ||3 |- |[[:en:Covert prestige]]||37400|| || || ||1 |- |[[:en:Elizabeth Cowper]]||4100|| || || ||2 |- |[[:en:Cranberry morpheme]]||3000|| || || ||7 |- |[[:en:Critical language awareness]]||5600|| || || ||2 |- |[[:en:Crossover effects]]||14800|| || || ||1 |- |[[:en:Culturomics]]||19500|| || || ||8 |- |[[:en:Dahl's law]]||3200|| || || ||2 |- |[[:en:Danglish]]||6200|| || || ||2 |- |[[:en:Danish language]]||91600||[[Դանիերեն]]||6100|| ||194 |- |[[:en:Daughter language]]||3900|| || || ||8 |- |[[:en:Donald Davidson (philosopher)]]||15300|| || || ||34 |- |[[:en:Defeasibility (linguistics)]]||2300|| || || ||1 |- |[[:en:Defective verb]]||27500|| || || ||10 |- |[[:en:Defining vocabulary]]||5300|| || || ||3 |- |[[:en:Degree of endangerment]]||3200||[[Լեզվի կենսունակության աստիճան]]||12400|| ||6 |- |[[:en:Dené–Yeniseian languages]]||30400|| || || ||32 |- |[[:en:Dental and alveolar ejective stops]]||8000|| || || ||13 |- |[[:en:Dependent and independent verb forms]]||19400|| || || ||3 |- |[[:en:Dependent clause]]||9600|| || || ||30 |- |[[:en:Dependent-marking language]]||3300|| || || ||6 |- |[[:en:Jacques Derrida]]||138400||[[Ժակ Դերիդա]]||9800|| ||86 |- |[[:en:Suniti Ashok Deshpande]]||12900|| || || ||1 |- |[[:en:Developmental dysfluency]]||27200|| || || ||1 |- |[[:en:Dialect card]]||3400|| || || ||6 |- |[[:en:Dialect levelling]]||32500|| || || ||8 |- |[[:en:Diary studies in TESOL]]||4500|| || || ||1 |- |[[:en:Diasystem]]||24000|| || || ||18 |- |[[:en:A Dictionary of the English Language]]||35800|| || || ||15 |- |[[:en:Dictionary of the Russian Language (Ozhegov)]]||3100||[[Օժեգովի բառարան]]||9600|| ||8 |- |[[:en:Dictionnaire de l'Académie française]]||8200|| || || ||17 |- |[[:en:Dictogloss]]||2800|| || || ||1 |- |[[:en:Digraphia]]||35100|| || || ||12 |- |[[:en:Dilbilim Araştırmaları]]||4700|| || || ||1 |- |[[:en:Diploma in Teaching English to Speakers of Other Languages]]||41300|| || || ||1 |- |[[:en:Direct method (education)]]||13500|| || || ||10 |- |[[:en:J. B. Disanayake]]||7000|| || || ||2 |- |[[:en:Discontinuity (linguistics)]]||17800|| || || ||1 |- |[[:en:Discourse marker]]||5900|| || || ||12 |- |[[:en:Discourse topic]]||1200|| || || ||1 |- |[[:en:Distancing language]]||7300|| || || ||2 |- |[[:en:Distinctive feature]]||15700|| || || ||18 |- |[[:en:Dogme language teaching]]||17500|| || || ||3 |- |[[:en:Mahir Domi]]||8200|| || || ||8 |- |[[:en:Dorset dialect]]||29400|| || || ||1 |- |[[:en:Double copula]]||5500|| || || ||1 |- |[[:en:DRESS lexical set]]|| || || || ||2 |- |[[:en:John Dryden]]||40700||[[Ջոն Դրայդեն]]||1800|| ||90 |- |[[:en:Dual language]]||27400|| || || ||3 |- |[[:en:Dyslexia]]||83100||[[Դիսլեքսիա]]||45700|| ||79 |- |[[:en:Dysphemism]]||15200||[[Կոպտասացություն]]||16200|| ||26 |- |[[:en:Eastern Iranian peoples]]||100|| || || ||58 |- |[[:en:Penelope Eckert]]||28200|| || || ||3 |- |[[:en:Educating Eve]]||10700|| || || ||2 |- |[[:en:EF English Proficiency Index]]||20100|| || || ||12 |- |[[:en:Eisegesis]]||5900|| || || ||9 |- |[[:en:Elision]]||29600|| || || ||35 |- |[[:en:Emergent grammar]]||100|| || || ||1 |- |[[:en:Emotive conjugation]]||4000|| || || ||2 |- |[[:en:English as a lingua franca]]||42300|| || || ||5 |- |[[:en:English interjections]]||24600|| || || ||1 |- |[[:en:English noun phrase]]|| || || || ||46 |- |[[:en:English nouns]]||62300|| || || ||8 |- |[[:en:English passive voice]]||58000|| || || ||2 |- |[[:en:English personal pronouns]]||25200|| || || ||7 |- |[[:en:English phrasal verbs]]||25300|| || || ||21 |- |[[:en:English prefix]]||21500|| || || ||4 |- |[[:en:English verbs]]||38000|| || || ||18 |- |[[:en:English Word-Formation]]||4300||[[Անգլերենի բառակազմություն (գիրք)]]||6500|| ||2 |- |[[:en:English words of Greek origin]]||40900|| || || ||2 |- |[[:en:English-language learner]]||41200|| || || ||1 |- |[[:en:English-language spelling reform]]||45900|| || || ||6 |- |[[:en:Eskimo]]||69800||[[Էսկիմոս]]||17800|| ||86 |- |[[:en:Et cetera]]||15100||[[Et cetera]]||2300|| ||34 |- |[[:en:Ethnography of communication]]||12200|| || || ||5 |- |[[:en:Ethnolect]]||22100|| || || ||16 |- |[[:en:Etymological dictionary]]||24100||[[Ստուգաբանական բառարան]]||7700|| ||20 |- |[[:en:Europarl Corpus]]||6500|| || || ||1 |- |[[:en:Evidentiality]]||31800|| || || ||16 |- |[[:en:Evolution of Human Languages]]||12400|| || || ||1 |- |[[:en:Existential clause]]||7000|| || || ||2 |- |[[:en:Explanatory combinatorial dictionary]]||14400|| || || ||2 |- |[[:en:Extensive reading]]||24600|| || || ||4 |- |[[:en:Eye dialect]]||16400|| || || ||3 |- |[[:en:Eye movement in reading]]||19600|| || || ||5 |- |[[:en:Faultless disagreement]]||1900|| || || ||2 |- |[[:en:Fewer versus less]]||10400|| || || ||1 |- |[[:en:Fictive motion]]||6200|| || || ||1 |- |[[:en:Filler (linguistics)]]||27000||[[Մակաբույծ բառեր]]||5800|| ||14 |- |[[:en:Folk linguistics]]||6900|| || || ||5 |- |[[:en:Formalism (linguistics)]]||22800|| || || ||2 |- |[[:en:Fossil word]]||7500|| || || ||10 |- |[[:en:Four-field approach]]||3500|| || || ||2 |- |[[:en:Frame-based terminology]]||5000|| || || ||2 |- |[[:en:Fricative]]||18600||[[Շփական հնչյուններ]]||1200|| ||59 |- |[[:en:Fronting (sound change)]]||2800|| || || ||1 |- |[[:en:Gaelic revival]]||15300|| || || ||10 |- |[[:en:Gaelicisation]]||9000|| || || ||2 |- |[[:en:Gag]]||3900|| || || ||15 |- |[[:en:Gaj's Latin alphabet]]||23300||[[Գաևիցա]]||5300|| ||32 |- |[[:en:Gentoo Code]]||3500|| || || ||3 |- |[[:en:Georgian grammar]]||43900|| || || ||4 |- |[[:en:Elena Georgieva]]||7400||[[Ելենա Գեորգիևա]]||8100|| ||7 |- |[[:en:German orthography reform of 1996]]||46700|| || || ||15 |- |[[:en:Germanic languages]]||88100||[[Գերմանական լեզուներ]]||1900|| ||140 |- |[[:en:Ghost skin]]||7500|| || || ||2 |- |[[:en:Ghost word]]||15200|| || || ||8 |- |[[:en:Jean Berko Gleason]]||44500|| || || ||9 |- |[[:en:Global language system]]||30200|| || || ||7 |- |[[:en:Gotzon Garate Goihartzun]]||5000|| || || ||6 |- |[[:en:Susan Goldin-Meadow]]||15400|| || || ||2 |- |[[:en:André Goosse]]||3500|| || || ||7 |- |[[:en:Graduate Record Examinations]]||51700|| || || ||24 |- |[[:en:Grammar–translation method]]||10100||[[Քերականական-թարգմանական մեթոդ]]||15300|| ||11 |- |[[:en:Grammatical case]]||73400||[[Հոլով]]||3800|| ||96 |- |[[:en:Grammatical mood]]||31900||[[Եղանակի քերականական կարգ]]||4600|| ||49 |- |[[:en:Grammatical number]]||57500||[[Թվի քերականական կարգ]]||10100|| ||62 |- |[[:en:Grammatical particle]]||26500||[[Մասնիկներ]]||2000||այո||61 |- |[[:en:Graphetics]]||2100|| || || ||3 |- |[[:en:Great Vowel Shift]]||29400|| || || ||26 |- |[[:en:Dennis Howard Green]]||18200|| || || ||1 |- |[[:en:H₂e-conjugation theory]]||5600|| || || ||1 |- |[[:en:Handwriting]]||10800|| || || ||25 |- |[[:en:Have a nice day]]||54200|| || || ||2 |- |[[:en:Eric A. Havelock]]||34300|| || || ||17 |- |[[:en:Head-marking language]]||7400|| || || ||7 |- |[[:en:Hebrew and Aramaic Lexicon of the Old Testament]]||2500|| || || ||1 |- |[[:en:James Curtis Hepburn]]||9800|| || || ||30 |- |[[:en:Heteroglossia]]||16000|| || || ||8 |- |[[:en:Hindustani grammar]]||131900|| || || ||10 |- |[[:en:Hindustani phonology]]||34800|| || || ||11 |- |[[:en:History of English grammars]]||34300||[[Անգլերենի քերականության պատմություն]]||50800|| ||3 |- |[[:en:History of linguistic prescription in English]]||5400|| || || ||1 |- |[[:en:History of natural language processing]]||11800|| || || ||3 |- |[[:en:History of the Slovak language]]||39100|| || || ||5 |- |[[:en:Louis Hjelmslev]]||15500||[[Լուի Ելմսլև]]||1800|| ||30 |- |[[:en:Homograph]]||9000|| || || ||34 |- |[[:en:Homonym]]||16100||[[Համանուններ]]||5500|| ||58 |- |[[:en:Lou Henry Hoover]]||18900||[[Լու Հուվեր]]||8800|| ||45 |- |[[:en:Jens Høysgaard]]||2700|| || || ||4 |- |[[:en:Milena Hübschmannová]]||20200||[[Միլենա Հյուբշմանովա]]||21700|| ||16 |- |[[:en:Huzzah]]||4900|| || || ||14 |- |[[:en:Hydronym]]||7100|| || || ||27 |- |[[:en:Hypercorrection]]||19700|| || || ||33 |- |[[:en:Hypocognition]]||4400|| || || ||1 |- |[[:en:I (pronoun)]]||11900|| || || ||31 |- |[[:en:IBM Watson]]||101100||[[Վաթսոն (արհեստական բանականություն)]]||71000|| ||36 |- |[[:en:Icelandic phonology]]||44900|| || || ||6 |- |[[:en:Idiolect]]||10100||[[Իդիոլեկտ]]||14000|| ||46 |- |[[:en:Idiom]]||22300||[[Դարձվածք]]||7300|| ||79 |- |[[:en:Imperative mood]]||40700||[[Հրամայական եղանակ]]||3300|| ||52 |- |[[:en:Implicature]]||44500|| || || ||22 |- |[[:en:Inchoative aspect]]||3400|| || || ||6 |- |[[:en:Indian English]]||66500|| || || ||23 |- |[[:en:Indigenous language]]||12200|| || || ||14 |- |[[:en:Individual variation in second-language acquisition]]||23700|| || || ||1 |- |[[:en:Infinitive]]||33500||[[Անորոշ դերբայ]]||7200|| ||64 |- |[[:en:Information structure]]||10200|| || || ||6 |- |[[:en:Inland Northern American English]]||44700|| || || ||1 |- |[[:en:Input enhancement]]||3700|| || || ||1 |- |[[:en:Institut d'Estudis Catalans]]||100|| || || ||26 |- |[[:en:Institute of Linguistics of the Russian Academy of Sciences]]||9000|| || || ||6 |- |[[:en:Intension]]||8100|| || || ||11 |- |[[:en:Interaction hypothesis]]||20400|| || || ||1 |- |[[:en:Interactional linguistics]]||11700|| || || ||1 |- |[[:en:Interdiscourse]]||5900|| || || ||3 |- |[[:en:Interface position]]||7200|| || || ||1 |- |[[:en:Interlanguage]]||21100|| || || ||14 |- |[[:en:Interlocutor (linguistics)]]||2700|| || || ||4 |- |[[:en:International Association of Applied Linguistics]]||14000|| || || ||5 |- |[[:en:International Computer Archive of Modern and Medieval English]]||5300|| || || ||1 |- |[[:en:International Linguistics Olympiad]]||70000||[[Լեզվաբանության միջազգային օլիմպիադա]]||21200|| ||17 |- |[[:en:International Mother Language Day]]||29500||[[Մայրենի լեզվի միջազգային օր]]||5300|| ||128 |- |[[:en:Internet slang]]||43700||[[Համացանցային ժարգոն]]||3100||այո||36 |- |[[:en:Intransitive verb]]||13700|| || || ||28 |- |[[:en:IPA Braille]]||27300|| || || ||5 |- |[[:en:IPA vowel chart with audio]]||1400|| || || ||6 |- |[[:en:Irish grammar]]||31600|| || || ||6 |- |[[:en:Isochrony]]||17500|| || || ||12 |- |[[:en:Isolating language]]||4500||[[Անջատական լեզուներ]]||1500|| ||34 |- |[[:en:Lis Jacobsen]]||5400|| || || ||9 |- |[[:en:Jakobson's functions of language]]||4400|| || || ||19 |- |[[:en:Japanese particles]]||60500||[[Ճապոներենի մասնիկներ]]||10100|| ||13 |- |[[:en:Japanese profanity]]||15700|| || || ||2 |- |[[:en:Jay Jasanoff]]||17700|| || || ||2 |- |[[:en:Frederick Jelinek]]||28900|| || || ||8 |- |[[:en:Otto Jespersen]]||12300||[[Օտտո Եսպերսեն]]||2000|| ||48 |- |[[:en:JET Programme]]||31900|| || || ||4 |- |[[:en:Jew (word)]]||12700|| || || ||5 |- |[[:en:Joint attention]]||36600|| || || ||9 |- |[[:en:William Jones (anthropologist)]]||11200|| || || ||3 |- |[[:en:William Jones (philologist)]]||36500|| || || ||50 |- |[[:en:Journal of Language Relationship]]||3000|| || || ||2 |- |[[:en:Juncture]]||8000|| || || ||3 |- |[[:en:Juxtaposition]]||7100|| || || ||9 |- |[[:en:Khasi–Palaungic languages]]||1900|| || || ||5 |- |[[:en:KIT lexical set]]|| || || || ||2 |- |[[:en:Sándor Kőrösi Csoma]]||20900||[[Շանդոր Կյորյոշի Չոմա]]||10300|| ||30 |- |[[:en:Saul Kripke]]||49700||[[Սոլ Կրիպկե]]||34200|| ||43 |- |[[:en:Labial–velar consonant]]||8200|| || || ||11 |- |[[:en:George Lakoff]]||33700||[[Ջորջ Լակոֆֆ]]||23800|| ||34 |- |[[:en:Language and gender]]||75000||[[Լեզու և գենդեր]]||109000|| ||12 |- |[[:en:Language and history in the early Germanic world]]||6100|| || || ||1 |- |[[:en:Language attrition]]||51300|| || || ||16 |- |[[:en:Language exchange]]||8900||[[Լեզվի փոխանակում]]||7200|| ||10 |- |[[:en:Language Log]]||9600|| || || ||2 |- |[[:en:Language policy in Latvia]]||52900||[[Լեզվական քաղաքականությունը Լատվիայում]]||36200|| ||8 |- |[[:en:Laryngeal theory]]||93000|| || || ||23 |- |[[:en:Latin grammar]]||91600|| || || ||36 |- |[[:en:Legal writing]]||19800|| || || ||12 |- |[[:en:Lemma (morphology)]]||11100|| || || ||30 |- |[[:en:August Leskien]]||5900|| || || ||28 |- |[[:en:Letting the cat out of the bag]]||1900|| || || ||2 |- |[[:en:Jiří Levý]]||6700|| || || ||6 |- |[[:en:Lexical set]]||20000|| || || ||2 |- |[[:en:Lexicographic order]]||23700|| || || ||21 |- |[[:en:LGBT slang]]||74700|| || || ||20 |- |[[:en:Linguistic conservatism]]||6700|| || || ||6 |- |[[:en:Linguistic description]]||13000|| || || ||25 |- |[[:en:Linguistic diversity index]]||20100|| || || ||5 |- |[[:en:Linguistic landscape]]||38100|| || || ||8 |- |[[:en:Linguistic map]]||3100|| || || ||18 |- |[[:en:Linguistic prescription]]||47600|| || || ||18 |- |[[:en:Linguistic rights]]||66400|| || || ||24 |- |[[:en:Linguistic typology]]||28900||[[Լեզվաբանական տիպաբանություն]]||8200|| ||50 |- |[[:en:Liquid consonant]]||7700|| || || ||27 |- |[[:en:List of common misconceptions about language learning]]||10200||[[Լեզու սովորելու մասին տարածված սխալների ցանկ]]||10000|| ||3 |- |[[:en:List of dialects of English]]||20200|| || || ||10 |- |[[:en:List of English determiners]]||5100|| || || ||1 |- |[[:en:List of English prepositions]]||86200|| || || ||2 |- |[[:en:List of flags with Arabic-language text]]||17600|| || || ||2 |- |[[:en:List of flags with Latin-language text]]||31600|| || || ||1 |- |[[:en:List of Indo-European languages]]||439800|| || || ||15 |- |[[:en:List of international literacy prizes]]||1900|| || || ||1 |- |[[:en:List of largest languages without official status]]||7300|| || || ||3 |- |[[:en:List of linguistic example sentences]]||36700|| || || ||1 |- |[[:en:List of most commonly learned foreign languages in the United States]]||7500|| || || ||1 |- |[[:en:List of placeholder names by language]]||116300|| || || ||1 |- |[[:en:List of prestige dialects]]||14200|| || || ||1 |- |[[:en:List of state and territory name etymologies of the United States]]||54700|| || || ||9 |- |[[:en:Literacy in India]]||53100|| || || ||11 |- |[[:en:Literary language]]||31200|| || || ||30 |- |[[:en:Litotes]]||11800|| || || ||42 |- |[[:en:Logical consequence]]||17300|| || || ||27 |- |[[:en:Longest words]]||72500|| || || ||9 |- |[[:en:LRE Map]]||10500|| || || ||2 |- |[[:en:Fred Lukoff]]||2700|| || || ||2 |- |[[:en:Lajla Mattsson Magga]]||3600||[[Լայլա Մագգա]]||4400|| ||11 |- |[[:en:Malapropism]]||20300|| || || ||17 |- |[[:en:Manual babbling]]||13600|| || || ||1 |- |[[:en:Pablo Xuan Manzano Rodríguez]]||4900|| || || ||5 |- |[[:en:Gjekë Marinaj]]||45000|| || || ||15 |- |[[:en:Nikolai Marr]]||11300||[[Նիկողայոս Մառ]]||8000|| ||42 |- |[[:en:Vilém Mathesius]]||18700|| || || ||23 |- |[[:en:Matica srpska]]||17900||[[Սերբական մատիցա]]||15700|| ||20 |- |[[:en:Marshall McLuhan]]||101600||[[Մարշալ Մաքլյուեն]]||32200|| ||83 |- |[[:en:Media linguistics]]||21500|| || || ||5 |- |[[:en:Media stylistics]]|| || || || ||1 |- |[[:en:Mediated stylistics]]||12400|| || || ||1 |- |[[:en:Lise Menn]]||7200|| || || ||1 |- |[[:en:Merge (linguistics)]]||28900|| || || ||3 |- |[[:en:Merism]]||7500|| || || ||6 |- |[[:en:Metalepsis]]||7100|| || || ||9 |- |[[:en:Metaphorical code-switching]]||9800|| || || ||1 |- |[[:en:George Métivier]]||3600|| || || ||7 |- |[[:en:Meyer v. Nebraska]]||13000|| || || ||3 |- |[[:en:Mildly context-sensitive grammar formalism]]||17800|| || || ||5 |- |[[:en:Minor syllable]]||4400|| || || ||4 |- |[[:en:William Chester Minor]]||14600|| || || ||19 |- |[[:en:Minority group]]||33100|| || || ||71 |- |[[:en:Minority language]]||19600|| || || ||47 |- |[[:en:Mnemonic]]||36900||[[Մնեմոնիկա]]||8400||այո||43 |- |[[:en:Mobile-assisted language learning]]||12500|| || || ||4 |- |[[:en:Mock Spanish]]||12600|| || || ||3 |- |[[:en:Modality (linguistics)]]||13500|| || || ||21 |- |[[:en:Morphology (linguistics)]]||36700||[[Ձևաբանություն (լեզվաբանություն)]]||3400||այո||96 |- |[[:en:John Morris-Jones]]||6700|| || || ||7 |- |[[:en:Moscow School of Comparative Linguistics]]||8300||[[Մոսկվայի պատմահամեմատական լեզվաբանության դպրոց]]||10800|| ||3 |- |[[:en:Mother Tongue (journal)]]||1700|| || || ||4 |- |[[:en:Move α]]||2900|| || || ||2 |- |[[:en:Name of the Czech Republic]]||31700|| || || ||7 |- |[[:en:Name of the Goths]]||42600|| || || ||1 |- |[[:en:Names of Easter]]||16200|| || || ||1 |- |[[:en:National Museum of Language]]||7200|| || || ||1 |- |[[:en:Natural approach]]||11900|| || || ||6 |- |[[:en:Natural language processing]]||51500||[[Բնական լեզվի մշակում]]||10900|| ||58 |- |[[:en:Navajo grammar]]||40100|| || || ||2 |- |[[:en:William Allan Neilson]]||5600|| || || ||5 |- |[[:en:Neologism]]||20600||[[Նորաբանություն]]||2100|| ||80 |- |[[:en:Nepal Bhasa movement]]||32300|| || || ||1 |- |[[:en:New England English]]||18700|| || || ||2 |- |[[:en:New York accent]]||31000|| || || ||1 |- |[[:en:Eugene Nida]]||13900||[[Յուջին Նայդա]]||9500|| ||24 |- |[[:en:NNEST]]||13800|| || || ||2 |- |[[:en:Nominative case]]||6800||[[Ուղղական հոլով]]||3200|| ||80 |- |[[:en:Nonverbal autism]]||18100|| || || ||4 |- |[[:en:Adolf Noreen]]||5200|| || || ||16 |- |[[:en:Dudleya North]]||5000|| || || ||4 |- |[[:en:Noticing hypothesis]]||9500|| || || ||1 |- |[[:en:Numeral (linguistics)]]||50100||[[Թվական անուն]]||4200|| ||77 |- |[[:en:Observational techniques]]||6400|| || || ||2 |- |[[:en:Official bilingualism in Canada]]||129400|| || || ||9 |- |[[:en:Officialese]]||6600|| || || ||9 |- |[[:en:Onomatopoeia]]||28000|| || || ||69 |- |[[:en:Open vowel]]||2700|| || || ||31 |- |[[:en:Ordinal numeral]]||7200|| || || ||29 |- |[[:en:Ormulum]]||22400|| || || ||14 |- |[[:en:Orthography]]||14100||[[Ուղղագրություն]]||5400|| ||97 |- |[[:en:P600 (neuroscience)]]||15600|| || || ||1 |- |[[:en:Palatal ejective stop]]||1700|| || || ||6 |- |[[:en:Pandanus language]]||8300|| || || ||5 |- |[[:en:Panegyrici Latini]]||22200|| || || ||11 |- |[[:en:Paronym]]||1500||[[Հարանուն]]||1400|| ||36 |- |[[:en:Parse tree]]||10400|| || || ||25 |- |[[:en:Pearl in the Palm]]||3800|| || || ||4 |- |[[:en:Pegon script]]||29000|| || || ||16 |- |[[:en:James W. Pennebaker]]||12700|| || || ||5 |- |[[:en:Perception of English /r/ and /l/ by Japanese speakers]]||16700|| || || ||3 |- |[[:en:Laura-Ann Petitto]]||35900|| || || ||4 |- |[[:en:Philadelphia English]]||52400|| || || ||1 |- |[[:en:Phone (phonetics)]]||5700|| || || ||49 |- |[[:en:Phoneme]]||44300||[[Հնչույթ]]||2400|| ||107 |- |[[:en:Phonological history of Scots]]||26500|| || || ||1 |- |[[:en:Phonological word]]||900|| || || ||5 |- |[[:en:Phrase structure rules]]||10700|| || || ||5 |- |[[:en:Picture dictionary]]||1300|| || || ||3 |- |[[:en:Pied-piping]]||22300|| || || ||3 |- |[[:en:Steven Pinker]]||79900||[[Ստիվեն Փինքեր]]||19200|| ||57 |- |[[:en:Place of articulation]]||21200|| || || ||40 |- |[[:en:Placeholder name]]||19500|| || || ||17 |- |[[:en:Plains Indian Sign Language]]||19800|| || || ||17 |- |[[:en:Pleonasm]]||54300||[[Պլեոնազմ]]||10100|| ||50 |- |[[:en:Plurale tantum]]||7700||[[Անեզական գոյականներ]]||3500|| ||24 |- |[[:en:Pluriculturalism]]||3500|| || || ||3 |- |[[:en:Plurilingualism]]||10700|| || || ||1 |- |[[:en:Poetics]]||6300||[[Պոետիկա]]||3200|| ||46 |- |[[:en:Polemic]]||9900|| || || ||44 |- |[[:en:Polysynthetic language]]||36800|| || || ||32 |- |[[:en:Portmanteau]]||39800||[[Հիբրիդային բառ]]||7600|| ||54 |- |[[:en:Possessive affix]]||15500|| || || ||12 |- |[[:en:Prague linguistic circle]]||9800||[[Պրահայի լեզվաբանական խմբակ]]||2000|| ||34 |- |[[:en:Pre-stopped consonant]]||8300|| || || ||1 |- |[[:en:Predicative expression]]||8300|| || || ||22 |- |[[:en:Preposition and postposition]]||40300||[[Նախադրություն]]||2500|| ||42 |- |[[:en:Presupposition]]||19800|| || || ||24 |- |[[:en:PRO (linguistics)]]||35100|| || || ||2 |- |[[:en:Pro-verb]]||3100|| || || ||6 |- |[[:en:Productivity (linguistics)]]||9900|| || || ||10 |- |[[:en:Prop-word]]||4100|| || || ||1 |- |[[:en:Prophetic perfect tense]]||5600|| || || ||1 |- |[[:en:Proto-writing]]||10300|| || || ||16 |- |[[:en:Prototype theory]]||27900|| || || ||17 |- |[[:en:Proverb]]||138200||[[Ասացվածք]]||800|| ||148 |- |[[:en:Pseudogapping]]||11100|| || || ||2 |- |[[:en:Psycholinguist]]|| ||[[Հոգելեզվաբանություն]]||25400|| ||66 |- |[[:en:Public speaking]]||42300||[[Հանրային ելույթ]]||12200|| ||47 |- |[[:en:Jaan Puhvel]]||15900|| || || ||9 |- |[[:en:Q-principle]]||1400|| || || ||1 |- |[[:en:Quantitative comparative linguistics]]||60600|| || || ||1 |- |[[:en:R-principle]]||1500|| || || ||1 |- |[[:en:Rasmus Rask]]||18200||[[Ռասմուս Ռասկ]]||4400|| ||44 |- |[[:en:Readability]]||60900|| || || ||19 |- |[[:en:Readability test]]|| || || || ||19 |- |[[:en:Reappropriation]]||33200|| || || ||9 |- |[[:en:Rebracketing]]||27600|| || || ||10 |- |[[:en:Recast (language teaching)]]||3100|| || || ||1 |- |[[:en:Redundancy (linguistics)]]||8300|| || || ||12 |- |[[:en:Reference work]]||12400|| || || ||39 |- |[[:en:Referring expression]]||9000|| || || ||3 |- |[[:en:Reforms of Russian orthography]]||24600|| || || ||8 |- |[[:en:Regional differences and dialects in Indian English]]||14400|| || || ||1 |- |[[:en:Register (sociolinguistics)]]||12300|| || || ||38 |- |[[:en:Regularization (linguistics)]]||3300|| || || ||2 |- |[[:en:Relative articulation]]||18300|| || || ||6 |- |[[:en:Relative pronoun]]||7600|| || || ||23 |- |[[:en:Reply (linguistics)]]|| ||[[Հարց]]||29600|| ||67 |- |[[:en:Alain Rey]]||8000|| || || ||14 |- |[[:en:Rhetoric]]||136400||[[Հռետորություն]]||20000|| ||105 |- |[[:en:Role and reference grammar]]||3100|| || || ||6 |- |[[:en:Romanization]]||42900||[[Ռոմանիզացիա]]||7900||այո||40 |- |[[:en:Ruiju Myōgishō]]||5400|| || || ||3 |- |[[:en:Bertrand Russell]]||142400||[[Բերտրան Ռասել]]||23100|| ||171 |- |[[:en:Russian Language Institute]]||12900|| || || ||17 |- |[[:en:Sacred language]]||41900|| || || ||40 |- |[[:en:Salmon problem]]||5200|| || || ||8 |- |[[:en:Peter H. Salus]]||9500|| || || ||2 |- |[[:en:SAMPA chart]]||22700|| || || ||4 |- |[[:en:SAMPA chart for English]]||5800|| || || ||2 |- |[[:en:Edward Sapir]]||51700||[[Էդուարդ Սեպիր]]||2500|| ||62 |- |[[:en:Roger Schank]]||15200|| || || ||12 |- |[[:en:Scheme (linguistics)]]||3300|| || || ||4 |- |[[:en:Screaming]]||20500|| || || ||30 |- |[[:en:Second-language phonology]]||14800|| || || ||2 |- |[[:en:Larry Selinker]]||5000|| || || ||1 |- |[[:en:Semantic primes]]||9600|| || || ||6 |- |[[:en:Semantic query]]||8200|| || || ||3 |- |[[:en:Semantic search]]||2900|| || || ||9 |- |[[:en:Elena Semino]]||7400|| || || ||2 |- |[[:en:Sentence-final particle]]||11700|| || || ||1 |- |[[:en:Malohat Shahobova]]||2600|| || || ||2 |- |[[:en:Lev Shcherba]]||6700||[[Լև Շչերբա]]||2100|| ||21 |- |[[:en:Shifting (syntax)]]||10900|| || || ||1 |- |[[:en:Shinsen Jikyō]]||4100|| || || ||4 |- |[[:en:Sic]]||14100|| || || ||47 |- |[[:en:Signified and signifier]]||19900||[[Նշանակյալ և նշանակիչ]]||9900|| ||10 |- |[[:en:Silent Way]]||19900|| || || ||5 |- |[[:en:Simile]]||7200|| || || ||67 |- |[[:en:Sir]]||31300||[[Սըր]]||5200|| ||46 |- |[[:en:Situational code-switching]]||14800|| || || ||1 |- |[[:en:Skunked term]]||5900|| || || ||3 |- |[[:en:Slavic studies]]||27600|| || || ||41 |- |[[:en:Sniglet]]||15600|| || || ||2 |- |[[:en:Catherine E. Snow]]||19600|| || || ||2 |- |[[:en:Sociophonetics]]||5400|| || || ||1 |- |[[:en:Spanish-based creole languages]]||10800|| || || ||6 |- |[[:en:Speak Good English Movement]]||56000|| || || ||5 |- |[[:en:Speech acquisition]]||12000|| || || ||2 |- |[[:en:Speech processing]]||10000|| || || ||17 |- |[[:en:Speech–language pathology]]||32800||[[Լոգոպեդիա]]||58800|| ||51 |- |[[:en:Speeches of Barack Obama]]||56100|| || || ||2 |- |[[:en:Spelling]]||16500|| || || ||30 |- |[[:en:Spelling bee]]||26200|| || || ||20 |- |[[:en:Spelling suggestion]]||6400|| || || ||1 |- |[[:en:Split infinitive]]||52300|| || || ||7 |- |[[:en:Stance (linguistics)]]||7100|| || || ||1 |- |[[:en:Standard English]]||44300|| || || ||10 |- |[[:en:Statistical language acquisition]]||37900|| || || ||1 |- |[[:en:Ilan Stavans]]||24100|| || || ||9 |- |[[:en:George Steiner]]||30100|| || || ||44 |- |[[:en:Stonewalling]]||8000|| || || ||2 |- |[[:en:Structural linguistics]]||35100||[[Կառուցվածքային լեզվաբանություն]]||13100|| ||25 |- |[[:en:Subjacency]]||3600|| || || ||2 |- |[[:en:Subsective modifier]]||7600|| || || ||1 |- |[[:en:Suffix]]||8200||[[Վերջածանց]]||1800||այո||83 |- |[[:en:Suicide terminology]]||24400|| || || ||2 |- |[[:en:Šumadija–Vojvodina dialect]]||4500|| || || ||5 |- |[[:en:Swadesh list]]||23400|| || || ||69 |- |[[:en:Sycophancy]]||16000|| || || ||21 |- |[[:en:Symbol]]||19000||[[Խորհրդանիշ]]||6600|| ||107 |- |[[:en:Symbole]]||5600|| || || ||8 |- |[[:en:Symbolic interactionism]]||46300||[[Սիմվոլիկ ինտերակցիոնիզմ]]||7500|| ||28 |- |[[:en:Syntax–semantics interface]]||11200|| || || ||1 |- |[[:en:Systemic functional linguistics]]||13500|| || || ||6 |- |[[:en:Table of vowels]]||7400|| || || ||6 |- |[[:en:Taiwanese Phonetic Symbols]]||23800|| || || ||4 |- |[[:en:Tamil Lexicon dictionary]]||10000|| || || ||3 |- |[[:en:Tatoeba]]||9200|| || || ||25 |- |[[:en:Telicity]]||14600|| || || ||9 |- |[[:en:Tense confusion]]||2300|| || || ||1 |- |[[:en:Tense–aspect–mood]]||50800|| || || ||11 |- |[[:en:Term of endearment]]||6800|| || || ||8 |- |[[:en:TESOL International Association]]||4100|| || || ||5 |- |[[:en:Text corpus]]||8500||[[Տեքստի կորպուս]]||10600|| ||42 |- |[[:en:Text linguistics]]||21400|| || || ||19 |- |[[:en:Text Retrieval Conference]]||21300|| || || ||7 |- |[[:en:The enemy of my enemy is my friend]]||13400|| || || ||13 |- |[[:en:The North/South Language Body]]||2400|| || || ||2 |- |[[:en:Theodiscus]]||27300|| || || ||7 |- |[[:en:Theories of rhetoric and composition pedagogy]]||30700|| || || ||1 |- |[[:en:Theory of language]]||31900||[[Լեզվի տեսություն]]||40300|| ||3 |- |[[:en:Toastmaster]]||5200|| || || ||5 |- |[[:en:Tongue twister]]||19000||[[Շուտասելուկ]]||1400|| ||78 |- |[[:en:Toponymy of England]]||27600|| || || ||2 |- |[[:en:Traditional grammar]]||25900|| || || ||8 |- |[[:en:Traditional transmission]]||13900|| || || ||2 |- |[[:en:Transformational grammar]]||29200|| || || ||24 |- |[[:en:Transitive verb]]||13000|| || || ||26 |- |[[:en:Translation studies]]||33800||[[Թարգմանչության տեսություն]]||10000|| ||40 |- |[[:en:True name]]||21100|| || || ||4 |- |[[:en:Truthiness]]||38200|| || || ||10 |- |[[:en:Turn-taking]]||28700|| || || ||4 |- |[[:en:Uerdingen line]]||2900|| || || ||14 |- |[[:en:Ulster-Scots Agency]]||6200|| || || ||5 |- |[[:en:Uncial script]]||15100||[[Ունցիալ գիր]]||900|| ||36 |- |[[:en:Unidirectionality hypothesis]]||4800|| || || ||1 |- |[[:en:Unity of the proposition]]||6700|| || || ||1 |- |[[:en:Ural-Altaic languages]]||30100|| || || ||35 |- |[[:en:Use–mention distinction]]||12400|| || || ||8 |- |[[:en:Ushakov Dictionary]]||1500|| || || ||3 |- |[[:en:Matrena Vakhrusheva]]||18000|| || || ||3 |- |[[:en:Valency (linguistics)]]||20200|| || || ||27 |- |[[:en:Varieties of Chinese]]||87200|| || || ||15 |- |[[:en:Max Vasmer]]||4600|| || || ||27 |- |[[:en:Verbnoun]]||1800|| || || ||2 |- |[[:en:Viktor Vinogradov]]||4500||[[Վիկտոր Վինոգրադով]]||4000|| ||15 |- |[[:en:Charles F. Voegelin]]||12800|| || || ||6 |- |[[:en:Voice (grammar)]]||63100||[[Բայի սեռ]]||3600|| ||52 |- |[[:en:Voice break]]||700|| || || ||3 |- |[[:en:Voiced alveolar and postalveolar approximants]]||19300|| || || ||26 |- |[[:en:Voiced dental and alveolar lateral flaps]]||5700|| || || ||18 |- |[[:en:Voiced dental fricative]]||23000|| || || ||38 |- |[[:en:Voiced dental, alveolar and postalveolar lateral approximants]]||47400|| || || ||30 |- |[[:en:Voiced labiodental flap]]||8700|| || || ||19 |- |[[:en:Voiced uvular tap and flap]]||5800|| || || ||6 |- |[[:en:Voiceless alveolar fricative]]||73300|| || || ||36 |- |[[:en:Voiceless alveolar non-sibilant fricative]]||100|| || || ||36 |- |[[:en:Voiceless velar fricative]]||27200|| || || ||38 |- |[[:en:Weasel word]]||17100|| || || ||14 |- |[[:en:Well-formedness]]||5600|| || || ||1 |- |[[:en:Wernicke–Geschwind model]]||2500|| || || ||7 |- |[[:en:Douglas Whalen]]||3300|| || || ||1 |- |[[:en:When have we eaten from the same dish?]]||7300|| || || ||2 |- |[[:en:Benjamin Lee Whorf]]||77000||[[Բենջամին Լի Ուորֆ]]||1600|| ||40 |- |[[:en:Ludwig Wittgenstein]]||190300||[[Լյուդվիգ Վիտգենշթայն]]||5100|| ||151 |- |[[:en:List of women linguists]]||17400|| || || ||2 |- |[[:en:Kathryn Woolard]]||11900||[[Քեթրին Վուդարդ]]||10700|| ||7 |- |[[:en:Word]]||17400||[[Բառ]]||40500|| ||188 |- |[[:en:Word count]]||8800|| || || ||5 |- |[[:en:Word formation]]||6600|| || || ||38 |- |[[:en:Working language]]||6100|| || || ||24 |- |[[:en:Worldview]]||55700||[[Աշխարհայացք]]||7900||այո||63 |- |[[:en:Joseph Wright (linguist)]]||22500|| || || ||12 |- |[[:en:Writeprint]]||3800|| || || ||3 |- |[[:en:X-bar theory]]||29700|| || || ||15 |- |[[:en:Xiandai Hanyu Cidian]]||20500|| || || ||5 |- |[[:en:Xu Lin (Hanban)]]||24700|| || || ||3 |- |[[:en:Zero (linguistics)]]||4400|| || || ||5 |- |[[:en:Zeugma and syllepsis]]||16200|| || || ||25 |- |[[:en:Zhou Youguang]]||22500|| || || ||41 |- |[[:en:Zipf's law]]||33900|| || || ||37 |} sv3jbj9jpau8aa6a3i9h2y3jql0q0sp 0 1054295 8485820 8257418 2022-08-09T10:24:16Z ArmSirius 64149 ավելացվեց [[Կատեգորիա:2021 քաղաքականությունում]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki [[ԱՄՆ նախագահների ցանկ|ԱՄՆ 46-րդ նախագահ]] [[Ջո Բայդեն]]ի երդմնակալության արարողությունը տեղի է ունեցել 2021 թվականի հունվարի 20-ին։ Միաժամանակ երդում է տրվել փոխնախագահ [[Քամալա Հարիս]]ը։ Առաջին անգամ [[ԱՄՆ նախագահ]]ի պաշտոնը ստանձնելու արարողությունը տեղի է ունեցել աշխարհում շարունակվող [[COVID-19]] պանդեմիայի ֆոնին։ Երդմնակալության արարողությանը ներկա չի եղել իր լիազորություններն ավարտած նախագահ [[Դոնալդ Թրամփ]]ը<ref>{{Cite web |url=https://meduza.io/feature/2021/01/20/kak-proshla-inauguratsiya-46-go-prezidenta-ssha-dzho-baydena-i-pochemu-dlya-nego-prishlos-delat-vtoroy-yadernyy-chemodanchik-glavnoe |title=Как прошла инаугурация 46-го президента США Джо Байдена — и почему для него пришлось делать второй ядерный чемоданчик. |accessdate=2021-01-21 |archive-date=2021-01-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210122002059/https://meduza.io/feature/2021/01/20/kak-proshla-inauguratsiya-46-go-prezidenta-ssha-dzho-baydena-i-pochemu-dlya-nego-prishlos-delat-vtoroy-yadernyy-chemodanchik-glavnoe |deadlink=no }}</ref>։ Սա առաջին նման դեպքն է 1869 թվականից ի վեր, երբ իր լիազորություններն ավարտած նախագահ [[Էնդրյու Ջոնսոն]]ը հրաժարվել է ներկա գտնվել իր հետնորդի՝ [[Ուլիսես Ս. Գրանթ|Ուլիս Գրանթի]] երդմնակալության արարողությանը<ref>[https://iz.ru/1103569/kirill-senin/torzhestvenno-klianus-kak-prokhodila-inauguratciia-prezidentov-ssha «Торжественно клянусь»: как проходила инаугурация президентов США]</ref>։ Կորոնավիրուսի համաճարակի կապակցությամբ երդմնակալության օրը չեղյալ են հայտարարվել կամ սահմանափակվել են զանգվածային միջոցառումները։ Նախկինում երդմնակալության արարողությանը կարող էր մասնակցել մինչև 200 հազար մարդ, բայց այս անգամ ազատ մուտք է գործել միայն հազար մարդ։ Երդմնակալության արարողությանը ներկա են եղել նախկին նախագահներ [[Բարաք Օբամա]]ն և [[Ջորջ Բուշ կրտսեր]]ը կնոջ՝ [[Բիլ Քլինթոն]]ի հետ։ Ընդհանուր առմամբ, բեմում նրանց հետ նստած էր մոտ 200 մարդ՝ պահպանելով [[սոցիալական հեռավորություն]]ը։ Նրանք բոլորը նախապես հանձնել են կորոնավիրուսի թեստեր<ref>{{Cite web |url=https://www.bbc.com/russian/news-55731567 |title=Инаугурация Байдена: 46-й президент США принял присягу |accessdate=2021-01-21 |archive-date=2021-01-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210122204829/https://www.bbc.com/russian/news-55731567 |deadlink=no }}</ref>։ Կապիտոլիումի գրոհից հետո հեռացող նախագահի կողմնակիցների կողմից երդմնակալության ժամանակ ձեռնարկվել են անվտանգության աննախադեպ միջոցառումներ. ազգային գվարդիայի 25 հազար զինվոր է բերվել [[Վաշինգտոն]], Կապիտոլիումի շենքը շրջափակվել է փշալարերով, փողոցներում բարիկադներ են կառուցվել<ref>{{Cite web |url=https://meduza.io/feature/2021/01/16/kak-vashington-gotovitsya-k-inauguratsii-dzho-baydena-zabor-s-kolyuchey-provolokoy-vokrug-kapitoliya-i-tysyachi-soldat-v-gorode-fotografii |title=Как Вашингтон готовится к инаугурации Джо Байдена: забор с колючей проволокой вокруг Капитолия и тысячи солдат в городе. |accessdate=2021-01-21 |archive-date=2021-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116142330/https://meduza.io/feature/2021/01/16/kak-vashington-gotovitsya-k-inauguratsii-dzho-baydena-zabor-s-kolyuchey-provolokoy-vokrug-kapitoliya-i-tysyachi-soldat-v-gorode-fotografii |deadlink=no }}</ref>։ == Հանդիսավոր միջոցառումներ == [[Լեդի Գագա]]ն երգել է [[ԱՄՆ օրհներգ]]ի առաջին երկտողը, այնուհետև [[Ջենիֆեր Լոպես]]ը երգել է [[Վուդի Գաթրի]]ի «[[This Land is Your Land |This Land is Your Land]]» երգը։ [[Պատկեր:Richard Blumenthal at the 2021 inauguration of Joe Biden 03.jpg|thumb|200px|right|Ջո Բայդենը ելույթի ժամանակ]] Ջո Բայդենը երդվել է կաշվե հաստ կազմով [[Աստվածաշունչ|Աստվածաշնչի]] վրա, որը 1893 թվականից պահվում էր նրա ընտանիքում։ === Երդմնակալության խոսք === Բայդենը 21 րոպեանոց ելույթ է ունեցել, որում ամերիկացիներին միասնության կոչ է արել։ Նա կառուցվածքավորված ելույթ է ունեցել երկու հաղթանակների և հանուն ապագայի միասնության կոչի հիման վրա<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://rhetoric-hall.com/articles/pro-inauguracionnuyu-rech-dzho-baydena|title=Про инаугурационную речь Джо Байдена|website=Институт риторики имени Д. Кеннеди|accessdate=2021-01-22}}</ref>։ Ամերիկյան [[The New York Times]] պարբերականը ելույթը որակել է որպես Թրամփի երդմնակալության ելույթի «ուղղակի հերքում», քանի որ Բայդենը կոչ է արել վերջ դնել «ոչ քաղաքացիական պատերազմին»<ref>{{Cite news|accessdate=2021-01-22|first=Peter|last=Baker|date=2021-01-20|id=0362-4331|website=The New York Times|title=Biden Kicks Off Term With Executive Orders and Prime-Time Celebration|url=https://www.nytimes.com/live/2021/01/20/us/biden-inauguration}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.inaugural.senate.gov/59th-inaugural-ceremonies/ Joint Congressional Committee on Inaugural Ceremonies] * [https://trumpwhitehouse.archives.gov/briefings-statements/ Trump White House Archives &mdash; Briefings and Statements] * [https://trumpwhitehouse.archives.gov/remarks/ Trump White House Archives &mdash; Remarks] [[Կատեգորիա:ԱՄՆ-ի քաղաքականություն]] [[Կատեգորիա:2021]] [[Կատեգորիա:ԱՄՆ-ի նախագահական ընտրություններ 2020]] [[Կատեգորիա:21-րդ դարը ԱՄՆ-ում]] [[Կատեգորիա:2021 քաղաքականությունում]] jfmehrwcg3nrt05k725k0q2b8a87t4r 0 1056659 8485299 8437749 2022-08-08T18:16:53Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Armed_Forces_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ քաղաքական պաշտոն |պաշտոն = պետ |մարմնի = ՀՀ զինված ուժերի գլխավոր շտաբի |բնագիրանուն = |տարբերանշան = |տարբերանշանաչափ = |տարբերանշանագիր = ՀՀ ԶՈւ տարբերանիշ |բաժին = |պատկեր = |այլ = |պաշտոնավար = [[Արտակ Դավթյան (ռազմական գործիչ)|Արտակ Դավթյան]] (իրավունքի ուժով) |պաշտոնավարսկսած = մարտի 22, 2021 |տիտղոս = |նստավայր = |անվանատու = |անվանատվապաշտոն = |նշանակող = [[Նիկոլ Փաշինյան]] |նշանակողապաշտոն = [[ՀՀ վարչապետ]] |տևողություն = |անդրանիկ = |ձևավորում = |վերջին = |վերացում = |հաջորդականություն = |տեղակալ = |աշխատավարձ = |կայք = }} '''Հայաստան Հանրապետության զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետ,''' [[Հայաստանի զինված ուժեր|Հայաստանի զինված ուժերի]] ամենաբարձրաստիճան զինվորական սպան, որը պատասխանատու է զինված ուժերի և դրա երեք խոշոր ճյուղերի օպերատիվ հրամանատարության ապահովման համար<ref>{{Cite web|url=http://www.mil.am/eng/index.php?page=6|title=Archived copy|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110531153215/http://www.mil.am/eng/index.php?page=6|archivedate=31 May 2011|accessdate=2018-08-31}}</ref>։ 2021 թվականի մարտ ամսին ստեղծվել է իրավական կազուս ՀՀ ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետի պաշտոնակատարի հետ կապված։ Մարտի 10-ին Օնիկ Գասպարյանին պաշտոնից ազատելու վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի միջնորդությունը նախագահ Արմեն Սարգսյանը չի ստորագրել, իսկ վարչական դատարանը մարտի 17-ին բավարարել է Օնիկ Գասպարյանի պահանջը՝ հայցվորի պահանջի ժամանակավոր բավարարման տեսքով, որով Օնիկ Գասպարյանը շարունակել է մնալ իր պաշտոնին<ref>{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/573459/դատարանը-բավարարեց-օնիկ-գասպարյանի-պահանջը-և-որոշեց-կիրառել-հայցի-ապահովման-միջոց/|title=Դատարանը բավարարեց Օնիկ Գասպարյանի պահանջը և որոշեց կիրառել հայցի ապահովման միջոց|date=2021-03-18|website=CIVILNET|language=hy-AM|accessdate=2021-03-22}}</ref>։ Արտակ Դավթյանին նոր ԳՇ պետ նշանակելու Նիկոլ Փաշինյանի մարտի 10-ի միջնորդությունը Արմեն Սարգսյանը նույնպես չի ստորագրել<ref>{{Cite web|url=https://www.panorama.am/am/news/2021/03/11/Արտակ-Դավթյան/2467330|title=Արմեն Սարգսյանը չի ստորագրել Արտակ Դավթյանին ԳՇ պետ նշանակելու Փաշինյանի առաջարկությունը|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.panorama.am|language=en|accessdate=2021-03-22}}</ref> և ըստ Նիկոլ Փաշինյանի՝ մարտի 22-ից իրավունքի ուժով նոր ԳՇ պետ է Արտակ Դավթյանը<ref>{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/574058/արտակ-դավթյանը-իրավունքի-ուժով-զու-գլխավոր-շտաբի-պետ-է․-կառավարության-հայտարարությունը/|title=Արտակ Դավթյանը իրավունքի ուժով ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետ է․ վարչապետի հայտարարությունը|date=2021-03-22|website=CIVILNET|language=hy-AM|accessdate=2021-03-22}}</ref>։ == Շտաբի պետերի ցանկ == {{Officeholder table start | showorder = y | showimage = y | image_title = Նկար | officeholder_title = Անուն | showtermlenght = y | showparty = n | showdefencebranch = n }} {{Officeholder table | order = 1 | image = Gurgen Dalibaltayan.jpg | military_rank = Գեներալ-գնդապետ | officeholder = [[Գուրգեն Դալիբալթայան]] | officeholder_sort = Դալիբալթայան, Գուրգեն | officeholder_note = | born_year = 1926 | died_year = 2015 | term_start = 1991 | term_end = 1992 | timeinoffice = {{age in years|1991|1992}} տարի }} {{Officeholder table | order = 2 | image =Pessoa Neutra.svg | military_rank = Գեներալ-լեյտենանտ | officeholder = [[Նորատ Տեր-Գրիգորյանց]] | officeholder_sort = Տեր-Գրիգորյանց, Նորատ | officeholder_note = | born_year = 1936 | died_year = | term_start = օգոստոսի 10, 1992 | term_end = 1993 | timeinoffice = {{age in years|1992|1993}} տարի }} {{Officeholder table | order = 3 | image = | military_rank = Գեներալ-լեյտենանտ | officeholder = [[Հրաչյա Անդրեասյան]] | officeholder_sort = Անդրեասյան, Հրաչյա | officeholder_note = | born_year = 1932 | died_year = 1999 | term_start = 1993 | term_end = մայիսի 12, 1994 | timeinoffice = {{age in years|1993|1994}} տարի }} {{Officeholder table | order = 4 | image = Pessoa Neutra.svg | military_rank = Գեներալ-գնդապետ | officeholder = [[Միքայել Հարությունյան]] | officeholder_sort = Հարությունյան, Միքայել | officeholder_note = | born_year = 1946 | died_year = | term_start = մայիսի 12, 1994 | term_end = ապրիլի 24, 2007 | timeinoffice = {{ayd|1994|05|12|2007|04|24}} }} {{Officeholder table | order = 5 | image = Seyran Ohanyan at the Pentagon 2012 crop.jpg | military_rank = Գեներալ-գնդապետ | officeholder = [[Սեյրան Օհանյան]] | officeholder_sort = Օհանյան, Սեյրան | officeholder_note = | born_year = 1962 | died_year = | term_start = մայիսի 11, 2007 | term_end = ապրիլի 14, 2008 | timeinoffice = {{ayd|2007|05|11|2008|04|14}} }} {{Officeholder table | order = 6 | image = Meeting with CSTO Secretary General Yury Khachaturov.jpg | military_rank = Գեներալ-գնդապետ | officeholder = [[Յուրի Խաչատուրով]] | officeholder_sort = Խաչատուրով, Յուրի | officeholder_note = | born_year = 1952 | died_year = | term_start = ապրիի 14, 2008 | term_end = սեպտեմբերի 3, 2016 | timeinoffice = {{ayd|2008|04|14|2016|09|03}} }} {{Officeholder table | order = 7 | image = Movses Hakobyan, 2017.jpg | military_rank = Գեներալ-լեյտենանտ | officeholder = [[Մովսես Հակոբյան]] | officeholder_sort = Հակոբյան, Մովսես | officeholder_note = | born_year = 1965 | died_year = | term_start = սեպտեմբերի 3, 2016 | term_end = մայիսի 24, 2018 | timeinoffice = {{ayd|2016|09|03|2018|05|24}} }} {{Officeholder table | order = 8 | image = Artak Davtyan.jpg | military_rank = Գեներալ-լեյտենանտ | officeholder = [[Արտակ Դավթյան (ռազմական գործիչ)|Արտակ Դավթյան]] | officeholder_sort = Դավթյան, Արտակ | officeholder_note = | born_year = 1970 | died_year = | term_start = մայիսի 24, 2018 | term_end = հունիսի 8, 2020 | timeinoffice = {{ayd|2018|05|24|2020|06|08}} }} {{Officeholder table | order = 9 | image = Onik Gasparyan.jpeg | military_rank = Գեներալ-գնդապետ | officeholder = [[Օնիկ Գասպարյան]] | officeholder_sort = Գասպարյան, Օնիկ | officeholder_note = | born_year = 1970 | died_year = | term_start = հունիսի 8, 2020 | term_end = ''Գործող'' (2021թ մարտի 10-ին ազատվել է ՀՀ վարչապետի միջնորդությամբ, սակայն դատարանը որոշմամբ դեռևս կմնա ԳՇ պետ) | timeinoffice = {{ayd|2020|06|08|2021|03|10}} }} {{Officeholder table | order = 10 | image = Pessoa Neutra.svg | military_rank = Գեներալ-լեյտենանտ | officeholder = [[Ստեփան Գալստյան (ռազմական գործիչ)|Ստեփան Գալստյան]] | officeholder_sort = Գալստյան, Ստեփան | officeholder_note = | born_year = 1963 | died_year = | term_start = մարտի 10, 2021 | timeinoffice = {{ayd|2021|03|10}} }} {{Officeholder table | order = 10 | image = Artak Davtyan.jpg | military_rank = Գեներալ-լեյտենանտ | officeholder = [[Արտակ Դավթյան (ռազմական գործիչ)|Արտակ Դավթյան]] | officeholder_sort = Դավթյան, Արտակ | officeholder_note = | born_year = 1970 | died_year = | term_start = մարտի 22, 2021 | term_end = | timeinoffice = {{ayd|2021|03|22}} }} {{Officeholder table end}} == Տես նաև == * [[Հայաստանի զինված ուժեր]] * [[Հայաստանի պաշտպանության նախարարություն]] * [[Հայաստանի ցամաքային զորքեր|Հայոց բանակ]] * [[ՀՀ ռազմաօդային ուժեր|Հայկական օդուժ]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի պաշտպանության նախարարություն]] 70zdhviy277901coci4lw6sd7gi51rg 0 1057788 8485828 8202694 2022-08-09T10:35:45Z Kizich 124350 Հոդվածը խմբագրվել է՝ տերմինները փոխարինելով իրենց համարժեք առավել զգայուն տարբերակներով։ wikitext text/x-wiki '''ԼԳԲՏ անձանց ինքնասպանություննե'''րը սոցիալական լուրջ խնդիր է։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ [[համասեռականություն|հոմոսեքսուալ]] և [[երկսեռականություն|երկսեռական]] մարդիկ մի քանի անգամ{{sfn|Хаас|2010}} ավելի հակված են ինքնասպանություն գործելուն, քան [[Հետերոսեքսուալություն|հետերոսեքսուալները]], իսկ [[տրանսգենդեր]] մարդկանց շրջանում ինքնասպանության փորձ կատարելու հավանականությունը տասն անգամ ավելին է, քան բնակչության մնացած շրջանում։ Հատկապես բարձր է ինքնասպանություն գործելու հավանականությունը [[ԼԳԲՏ]] դեռահասների շրջանում։ ԼԳԲՏ անձանց շրջանում ինքնասպանությունը կանխելու համար շատ երկրներ ստեղծում են հատուկ «թեժ գծեր» և նախագծեր, որոնք հաշվի են առնում այս կատեգորիայի մարդկանց կարիքները։ == Բնութագրեր և պատճառներ == Նույնասեռական անձանց շրջանում ինքնասպանությունները գիտության մեջ նկարագրվում են դեռևս Մագնուս Հիրշֆելդի ժամանակներից։ Նույնասեռ մարդկանց կյանքից կամավոր հեռանալու պատճառ կարող է դառնալ իրենց [[սեռական կողմնորոշում]]ը թաքցնելու և երկուական կյանք վարելու, սոցիալական կործանման տանող բացահայտումների վախը կամ նույնիսկ ֆիզիկական ագրեսիան<ref name="EOH">title=Suicide|author=Warren Johansson|pdf=Suicide.pdf|pages=1264—1266</ref>։ Հոմոսեքսիստական և [[Հոմոֆոբիա|հոմոֆոբ]] շրջապատի ազդեցութունը խոչընդոտում է նույնասեռական անձանց սեփական կողմնորոշումը ընդունելուն և առօրյային ինտեգրվելուն<ref>Thomas Hertling. [https://books.google.de/books?id=nNTX7K0kKfYC&pg=PA24 Homosexuelle Männlichkeit zwischen Diskriminierung und Emanzipation], с. 24</ref><ref name="HomophobicVictimization">{{cite journal|last1=Poteat|first1=V. Paul|last2=Mereish|first2=Ethan H.|last3=DiGiovanni|first3=Craig D.|last4=Koenig|first4=Brian W.|year=2011|title=The effects of general and homophobic victimization on adolescents' psychosocial and educational concerns: The importance of intersecting identities and parent support.|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-counseling-psychology_2011-10_58_4/page/597|journal=Journal of Counseling Psychology|volume=58|issue=4|pages=597–609|doi=10.1037/a0025095|issn=1939-2168|lang=en}}</ref>։ Հոգեներգործուն նյութերի չարաշահումը կարող է նաև իր դերն ունենալ ինքնասպանության մտքերի ամրապնդման գործում։ ԼԳԲՏ անձանց շրջանում ալկոհոլի և թմրանյութեր օգտագործելու խնդրի դեմ պայքարելու համար անհրաժեշտ են հատուկ ծրագրեր, որոնք նպատակաուղղված են հենց այս կատեգորիայի մարդկանց վրա, քանի որ ընդհանուր ծրագրերը, որոնք հաշվի չեն առնում ԼԳԲՏ անձանց կարիքները, հաճախ բաց են թողնում այդպիսի կախվածության էությունը<ref name="EOH"/>։ Որոշ նույնասեռական անձիք փորձում են ազատվել օտարման և մեկուսացման զգացումից ԼԳԲՏ շարժման ակտիվ մասնակցության միջոցով, սակայն հասարակության դիմադրությունը հաճախ միայն ուժեղացնում է այդ զգացմունքները և սրում ինքնասպանության մտքերը<ref name="EOH"/>։ Հատկապես հակված են ինքնասպանության այն երիտասարդները, որոնք նոր են գիտակցել, որ իրենց սեռական հետաքրքրությունները տարբերվում են իրենց հասակակիցներից, և չեն ստացել օգնություն իրենց կյանքի այս ճգնաժամային շրջանում։ Օտարումը հասակակիցներից և սեփական ընտանիքից, իրենց սեռական ցանկությունների վախը, մեղքի և ատելության զգացումն իրենց հանդեպ շատ ԼԳԲՏ դեռահասների համար անտանելի լարվածություն են ստեղծում<ref name="EOH"/><ref name="Кон">Лунный свет на заре|глава=Подростковые самоубийства|страницы=408—409</ref>։ Միևնույն ժամանակ, երիտասարդ գեյերի և լեսբիների շրջանում ինքնասպանության ռիսկը հատկապես բարձր է, եթե նրանք. * վաղ են բացահայտորեն ընդունել իրենց նույնասեռական լինելը, * ենթակա են ֆիզիկական և (կամ) հոգեբանական բռնության՝ այս առումով հոմոֆոբիայի հիման վրա, * փորձում են լուծել իրենց խնդիրները հոգեմետ դեղերի օգնությամբ, * մերժվել են իրենց ընտանքիների կողմից<ref name="Кон"/>։ Վերջապես, նույնասեռական անձանց մոտ ինքնասպանության մտքերը կարող են նաև ոչ մի կապ չունենալ նրանց սեռական կողմնորոշման հետ և պայմանավորված լինել բոլորովին այլ պատճառներով<ref name="EOH"/>։ == Թվեր և փաստեր == Դեռևս 1914 թվականին Մագնուս Հիրշֆելդը, հետազոտելով շուրջ հազար նույնասեռական տղամարդկանց և կանանց, հանգել է այն եզրակացության, որ նրանց շուրջ 75%-ը գոնե մեկ անգամ մտածել է ինքնասպանության մասին, 25%-ը փորձել է կատարել այն և նրա այցելուների 3%-ը, իրոք, ավարտել են սկսածը։ 19-րդ դարի վերջի 20-րդ դարի սկզբի այլ հետազոտողներ նույնպես նման թվեր են ստացել. ըստ Ուորեն Յոհանսոնի` մարդկանց նման քայլի դրդած հնարավոր պատճառների թվում եղել են քրեական հետապնդում նույնասեռ շփումների, շանտաժի, սիրեկանի մահվան կամ հետերոսեքսուալ ամուսնության մեջ ճնշման համար<ref name="EOH"/>։ [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ-ում]] հրապարակված ավելի ժամանակակից The Gay Report-ի (1977) տվյալները նույնպես ցույց են տվել, որ հարցված տղամարդկանց 40%-ը և հարցված կանանց 39%-ը երբևէ լրջորեն մտածել են ինքնասպանության մասին կամ ինքնասպանության փորձ են կատարել<ref name="EOH" />։ Նմանատիպ եզրակացություններ կան նաև հետագա հետազոտություններում։ 1999 թվականին Իլինոյս նահանգում 103 երկվորյակների ընտրությամբ անցկացված հետազոտությունը ցույց է տվել նույնասեռության և ինքնասպանության վարքագծի միջև կապը։ Արդյունքների մեջ նշվել է, որ նույնասեռները 6,5 անգամ ավելի հաճախ են ինքնասպանության փորձեր կատարել, քան նրանց երկվորյակները։ Փսիխոակտիվ միջոցների ընդունման և դեպրեսիայի հաշվարկի փոփոխությունից հետո ինքնասպանությունների փորձի քանակի տարբերությունը 2.5 անգամ է եղել<ref>R. Herrell, et al., "A Co-Twin Study in Adult Men, " Archives of General Psychiatry 56 (1999): 867—874.</ref><ref>{{cite journal|authors=Herrell R, Goldberg J, True WR, Ramakrishnan V, Lyons M, Eisen S, Tsuang MT|date=October 1999|title=Sexual orientation and suicidality: a co-twin control study in adult men|journal=Arch. Gen. Psychiatry|volume=56|issue=10|pages=867—874|doi=10.1001/archpsyc.56.10.867|pmid=10530625|lang=en}}</ref> (տես նաև<ref>{{cite journal|authors=Skerrett DM, Kõlves K, De Leo D|date=December 2014|title=Suicides among lesbian, gay, bisexual, and transgender populations in Australia: an analysis of the Queensland Suicide Register|journal=Asia Pac Psychiatry|volume=6|issue=4|pages=440–6|doi=10.1111/appy.12128|pmid=24692051|lang=en}}</ref><ref>{{cite journal|authors=Irwin JA, Coleman JD, Fisher CM, Marasco VM|date=2014|title=Correlates of suicide ideation among LGBT Nebraskans|journal=J Homosex|volume=61|issue=8|pages=1172—1191|doi=10.1080/00918369.2014.872521|pmid=24344775|lang=en}}</ref><ref>{{cite journal|authors=Matarazzo BB, Barnes SM, Pease JL, Russell LM, Hanson JE, Soberay KA, Gutierrez PM|date=April 2014|title=Suicide risk among lesbian, gay, bisexual, and transgender military personnel and veterans: what does the literature tell us?|journal=Suicide Life Threat Behav|volume=44|issue=2|pages=200—217|doi=10.1111/sltb.12073|pmid=24494604|lang=en}}</ref><ref>{{cite journal|authors=Moody C, Smith NG|date=July 2013|title=Suicide protective factors among trans adults|journal=Arch Sex Behav|volume=42|issue=5|pages=739—752|doi=10.1007/s10508-013-0099-8|pmc=3722435|pmid=23613139|lang=en}}</ref><ref name="KingSemlyen2008">{{cite journal|last1=King|first1=Michael|last2=Semlyen|first2=Joanna|last3=Tai|first3=Sharon See|last4=Killaspy|first4=Helen|last5=Osborn|first5=David|last6=Popelyuk|first6=Dmitri|last7=Nazareth|first7=Irwin|year=2008|title=A systematic review of mental disorder, suicide, and deliberate self harm in lesbian, gay and bisexual people|url=https://bmcpsychiatry.biomedcentral.com/articles/10.1186/1471-244X-8-70|journal=BMC Psychiatry|volume=8|issue=1|doi=10.1186/1471-244X-8-70|issn=1471-244X|lang=en}}</ref>): National College Health Assessment-ի 2008-2009 թվականների հետազոտության արդյունքների համաձայն, որի ընթացքում ուսումնասիրվել է 18-24 տարեկան 89.199 մարդու տվյալները, «ԼԳԲՏ բոլոր ռասայական/էթնիկ խմբերում անձինք զգալիորեն ավելի հակված են եղել վնաս պատճառել իրենց, տառապել ինքնասպանության մտքերով, ինքնասպանության փորձեր կատարել և դեպրեսիայի մեջ գտնվել, քան ԼԳԲՏ-ին չպատկանող անձինք»<ref>{{cite journal|authors=Lytle MC, De Luca SM, Blosnich JR|date=August 2014|title=The influence of intersecting identities on self-harm, suicidal behaviors, and depression among lesbian, gay, and bisexual individuals|journal=Suicide Life Threat Behav|volume=44|issue=4|pages=384—391|doi=10.1111/sltb.12083|pmc=4176776|pmid=25250405|lang=en}}</ref>։ Նմանատիպ եզրակացություններ են արվել նաև երիտասարդ [[գեյ]]երի և [[լեսբուհի|լեսբի]]ների վերաբերյալ այլ հետազոտություններով<ref>{{cite journal|authors=Skerrett DM, Kõlves K, De Leo D|date=2015|title=Are LGBT populations at a higher risk for suicidal behaviors in Australia? Research findings and implications|journal=J Homosex|volume=62|issue=7|pages=883—901|doi=10.1080/00918369.2014.1003009|pmid=25569508|lang=en}}</ref><ref>{{cite journal|authors=Scourfield J, Roen K, McDermott L|date=May 2008|title=Lesbian, gay, bisexual and transgender young people’s experiences of distress: resilience, ambivalence and self-destructive behaviour|journal=Health Soc Care Community|volume=16|issue=3|pages=329—336|doi=10.1111/j.1365-2524.2008.00769.x|pmid=18328055|lang=en}}</ref><ref>{{Статья|ссылка=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25207520/|автор=Kerr DL, Ding K, Chaya J.|заглавие=Substance use of lesbian, gay, bisexual and heterosexual college students|год=2014-11|язык=en|издание=American Journal of Health Behavior|том=38|выпуск=6|страницы=951—962|doi=10.5993/AJHB.38.6.17}}</ref><ref>{{Статья|ссылка=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23054258/|автор=Mustanski B, Liu RT|заглавие=A longitudinal study of predictors of suicide attempts among lesbian, gay, bisexual, and transgender youth|год=2013-04|язык=en|издание=Archives of Sexual Behavior|том=42|выпуск=3|страницы=437—448|doi=10.1007/s10508-012-0013-9}}</ref><ref>{{Статья|ссылка=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22341158/|автор=Liu RT, Mustanski B.|заглавие=Suicidal ideation and self-harm in lesbian, gay, bisexual, and transgender youth|год=2012-03|язык=en|издание=American Journal of Preventive Medicine|том=42|выпуск=3|страницы=221—228|doi=10.1016/j.amepre.2011.10.023}}</ref><ref>{{Статья|ссылка=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10530626/|автор=Fergusson DM, Horwood LJ, Beautrais AL|заглавие=Is sexual orientation related to mental health problems and suicidality in young people?|год=1999-10|язык=en|издание=Archives of General Psychiatry|том=56|выпуск=10|страницы=876—880|doi=10.1001/archpsyc.56.10.876}}</ref><ref>{{Статья|ссылка=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17901445/|автор=Silenzio VM, Pena JB, Duberstein PR, Cerel J, Knox KL|заглавие=Sexual orientation and risk factors for suicidal ideation and suicide attempts among adolescents and young adults|год=2007-11|язык=en|издание=American Journal of Public Health|том=97|выпуск=11|страницы=2017—2019|doi=10.2105/AJPH.2006.095943}}</ref>։ Հետազոտության համաձայն՝ ամերիկացի գեյերի 20-30%-ը ինքնասպանության փորձեր է կատարել, դա շատ ավելի մեծ է, քան ցանկացած այլ սոցիալ-տարիքային խմբում<ref name="Кон" />։ Նախկին ԳԴՀ-ում հարցվածների 36%-ն ասել է, որ մտածել է ինքնասպանության մասին, իսկ 13%-ը փորձել է այն իրականացնել<ref name="Кон"/>։ ԱՄՆ-ի առողջապահության դեպարտամենտի կողմից 1989 թվականին հրապարակված հետազոտությունները նաև ցույց են տվել, որ հոմոսեքսուալ դեռահասները 2-3 անգամ ավելի հաճախ են ինքնասպանության փորձեր կատարում, քան նրանց հետերոսեքսուալ հասակակիցները։ Ամեն տարի երիտասարդների շրջանում ինքնասպանությունների 30%-ը կատարվում է երիտասարդ գեյերի և լեսբիների կողմից, իսկ ինքնասպանությունն առաջինն է նրանց մահվան պատճառների ցուցակում<ref>[http://www.lesbiru.com/family/childhomofob.html Гомофобия, дети и школа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111005164603/http://www.lesbiru.com/family/childhomofob.html |date=2011-10-05 }} // LESBIRU.COM, 2003</ref>։ Օրինակ, ԱՄՆ-ում նույնասեռական դեռահասների շրջանում ինքնասպանությունների և ինքնասպանության փորձերի տոկոսը զգալիորեն գերազանցում է նրանց հետերոսեքսուալ հասակակիցներին բնորոշ թվերը<ref>{{Cite web|url=https://ytro.ru/articles/2011/04/18/969782.shtml|title=Названа причина высокой смертности геев|date=2011-04-18|website=Утро.ру|accessdate=2020-10-20|lang=ru}}</ref><ref>{{статья|заглавие=Is there an elevated risk of attempted suicide among homosexual adolescents?|издание=Journal of the Norwegian Medical Association|том=121|номер=9|страницы=1100—2|pmid=11354889|язык=en|тип=journal|автор=Hegna K.|год=2001}}</ref>։ Հետազոտության համաձայն՝ միասեռական դեռահասների մոտ մեկ հինգերորդը փորձել է ինքնասպան լինել։ Կոլումբիայի համալսարանի տվյալներով՝ հետերոսեքսուալ դեռահասների շրջանում ինքնասպանության փորձերի թիվը առնվազն 10 անգամ ցածր է (մոտ 2%)<ref name="rosbalt-21.04.2011">{{cite web|url=http://www.rosbalt.ru/style/2011/04/21/841705.html|title=Подростки с нетрадиционной сексуальной ориентацией чаще совершают самоубийства|date=2011-04-21|publisher=Росбалт|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HCtctr1V?url=http://www.rosbalt.ru/style/2011/04/21/841705.html#|archivedate=2013-06-07|accessdate=2013-06-07|deadlink=no}}</ref>։ Լեսբի երիտասարդ աղջիկների շրջանում ինքնասպանությունների նման բարձր տոկոսը հետազոտողները կապում են անբարյացակամ սոցիալական մթնոլորտի հետ, որը շրջապատում է ԼԳԲՏ դեռահասներին<ref name="HomophobicVictimization"/>։ Massachusetts Youth Risk Behavior Survey հետազոտության տվյալների համաձայն, որն ուսումնասիրել է սեռական կողմնորոշման և դեռահասների շրջանում ինքնասպանությունների միջև կապը, ԼԳԲՏ դեռահասները 2,76 անգամ ավելի հաճախ են իրենց վնաս պատճառել և 2,73 անգամ ավելի հաճախ են ինքնասպանության փորձեր ձեռնարկել, քան նրանց հետերոսեքսուալ հասակակիցները։ 2007 թվականին անցկացված հարցաշարին մասնակցել է 3131 մարդ։ Իրենց հոմոսեքսուալ վերագրվող դեռահասների 7%-ին բաժին է ընկել բոլոր մարմնական վնասվածք հասցնելու դեպքերի 67%-ը և ինքնասպանության բոլոր փորձերի 80%-ը<ref>{{cite journal|authors=Reisner SL, Biello K, Perry NS, Gamarel KE, Mimiaga MJ|date=September 2014|title=A compensatory model of risk and resilience applied to adolescent sexual orientation disparities in nonsuicidal self-injury and suicide attempts|journal=Am J Orthopsychiatry|volume=84|issue=5|pages=545—556|doi=10.1037/ort0000008|pmid=25089757|lang=en}}</ref> (տես նաև <ref>{{Статья|ссылка=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19835039/|автор=Saewyc EM, Skay CL, Hynds P, Pettingell S, Bearinger LH, Resnick MD, Reis E|заглавие=Suicidal ideation and attempts in North American school-based surveys: are bisexual youth at increasing risk?|год=2007|язык=en|издание=Journal of LGBT health research|том=3|выпуск=2|страницы=25—36|doi=10.1300/J463v03n02_04}}</ref>)։ == Տրանսգենդերների ինքնասպանություններ == Սեռափոխության վիրահատության հետ կապված ինքնասպանության հաճախականության և ինքնասպանության փորձերի դեպքերը չափազանց բարձր են։ Օրինակ, հետազոտողները պարզել են, որ ինքնասպանությունների մակարդակը հետվիրահատական տրանսգենդեր մարդկանց մոտ ԱՄՆ-ի բնակչության շրջանում կազմում են ինքնասպանությունների ընդհանուր մակարդակի 80-ապատիկ ավելին։ Տրանսգենդեր անձանց շրջանում ինքնասպանության փորձերի նման բարձր տոկոսը նշվում է նաև այլ երկրների ուսումնասիրություններում, օրինակ, [[Նիդերլանդներ]]ում։ Սեռափոխության վիրահատություն նախատեսող տրանսգենդեր մարդկանց շրջանում ինքնասպանություն գործած անձանց մասնաբաժինը գնահատվում է 19-25%։ 2000-ական թվականների սկզբի ուսումնասիրությունները նույնիսկ ավելի բարձր ցուցանիշ են տվել։ Հարցված տրանսգենդեր մարդկանց մինչև մեկ երրորդը գոնե մեկ անգամ ինքնասպանության փորձ է կատարել։ Բացի այդ, հետազոտողները նշում են, որ ինքնասպանության փորձեր ավելի հաճախ նկատվում են տրանսգենդեր դեռահասների և երիտասարդների խմբում, քան ավելի մեծ տարիքային խմբերի մոտ{{sfn|Хаас|2010|loc=Suicide and suicide risk in transgender populations}}։ Տրանսգենդեր անձանց ինքնասպանության հակվածության աճի պատճառների շարքում հետազոտողները հայտնաբերել են դեպրեսիան, վախը և թմրանյութերի չարաշահումը։ Առավել ծանր սթրեսը, հատկապես տրանսգենդեր դեռահասների համար, առաջացնում է ծնողների մերժումը և խտրականության բարձր մակարդակը։ 2000 թվականին անցկացված շուրջ 6,5 հազար ամերիկացի տրանսգենդեր մարդկանց շրջանում անցկացված հարցման արդյունքում նշվել է, որ տրանսգենդեր կարգավիճակի պատճառով խնդիրներ են առաջացել աշխատանք գտնելու (44%) կամ նույնիսկ իրենց ներկայիս աշխատանքից հեռացնելու հետ (27%)։ Հարցված տրանսգենդերները գործազրկության մասին հայտնել են երկու անգամ ավելի հաճախ, քան ԱՄՆ-ի միջին բնակչությունը, և դեպքերի միայն 40%-ն է նշել, որ ունեն հիմնական բժշկական ապահովագրություն։ Հարցվածների շուրջ 97%-ը նշել է վիրավորանքի, բանավոր նվաստացման և ֆիզիկական բռնության առկայությունը աշխատավայրում` տրանսգենդերության հետ կապված պատճառներով{{sfn|Хаас|2010|loc=Suicide and suicide risk in transgender populations}}։ == Ինքնասպանության կանխարգելում և ինքնասպանության կանխարգելման ծրագրեր == ԼԳԲՏ մարդկանց համար ինքնասպանությունների կանխարգելումն ուղղված է նախևառաջ մարդու մոտ նույնասեռականության հետ կապված հոգեբանական ապրումների նվազեցման ռազմավարությունների մշակմանը։ Հոմոսեքսուալ մարդիկ, որոնք հոգեբանական աջակցության կարիք ունեն, պետք է ստանան հատուկ վերապատրաստված մասնագետի օգնություն, որը տեղյակ է ԼԳԲՏ անձանց խնդիրներից և դժվարություններից, որը չի խորացնի հիվանդի վիճակը` հիմնվելով իրենց կրոնական հայացքների վրա կամ այլ պատճառներով։ Շատ երկրներում բացվել են «թեժ գծեր» և հատուկ ճգնաժամային կենտրոններ` սուիցիդալ միտումներով ԼԳԲՏ մարդկանց օգնության համար<ref name="EOH"/>։ ԱՄՆ-ում ԼԳԲՏ դեռահասների շրջանում ինքնասպանության կանխման հայտնի նախագծերի օրինակներ կարող են ծառայել Trevor Project-ի և It gets Better-ի նախագծերը։ 1998 թվականին ռեժիսորներ Ջեյմս Լիսեսնի, Պեգգի Ռայսկիի և Ռենդի Սթոունի կողմից կազմակերպված Trevor Project-ը ԼԳԲՏ երիտասարդների շրջանում ինքնասպանությունների կանխման աշխատանքներով զբաղվող կազմակերպություն է։ Նախագիծը ստացել է անուն՝ ի պատիվ 13-ամյա մի դեռահասի` գեյի, որը փորձել է ինքնասպան լինել<ref>{{cite web|url=http://www.newsru.com/cinema/21mar2011/rdclff.html|title=Организация по спасению секс-меньшинств объявила своим героем Дэниела Рэдклиффа|date=2011-03-21|publisher=NEWSru.com|accessdate=2013-12-07|lang=ru}}</ref>։ «Trevor» նախագիծն ունի թեժ հեռախոսագիծ, որից կարող է օգտվել ցանկացած ԼԳԲՏ դեռահաս, որը դժվարության մեջ է հայտնվել իր կողմնորոշման պատճառով։ 2008 թվականին ծրագրի վստահության հեռախոսի ստացած զանգերի քանակը նախորդ ժամանակների համեմատ ավելացել է երեք անգամ<ref>{{cite web|url=http://tv.ua/news/garri-potter-aktivno-spasaet-geev-ot-samoubijjstva-8461.html|title=«Гарри Поттер» активно спасает геев от самоубийства|date=2009-08-13|publisher=TV.ua|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131212053129/http://tv.ua/news/garri-potter-aktivno-spasaet-geev-ot-samoubijjstva-8461.html|archivedate=2013-12-12|accessdate=2013-12-07|deadlink=yes|lang=ru}}</ref>։ It gets Better նախագիծը ստեղծվել է ամերիկացի լրագրող և ԼԳԲՏ ակտիվիստ Դեն Սավաջի կողմից ({{lang-en|Dan Savage}}) այն բանից հետո, երբ մի քանի միասեռական դեռահաս ինքնասպան է եղել 2010 թվականի աշնանը ԱՄՆ-ում։ Նրան են միացել բազմաթիվ հայտնի մարդիկ` [[Էնն Հեթեուեյ]]ը, [[Լեդի Գագա]]ն, [[Լարի Քինգ]]ը, [[Դարրեն Հեյզ]]ը, [[Էլեն Դեջեներես]]ը, [[Կեշա]]ն, [[Բարաք Օբամա]]ն, [[Հիլարի Քլինթոն]]ը, [[Ջո Բայդեն]]ը, Ջուելը, [[Իան Սոմերհոլդեր]]ը, Ջուլի Բենցը, Քրիստոֆեր Քոլֆերը, Դեյն Քուքը, Էդրիան Կարին, [[Գլորիա Էստեֆան]]ը, Իվ Ջեֆերսը, [[Ջեսի Տայլեր Ֆերգյուսոն]]ը, [[Թիմ Գան]]ը, [[Ջենիֆեր Լավ Հյուիթ]]ը, Պերես Հիլթոնը, [[Ջանեթ Ջեքսոն]]ը, [[Նիլ Պատրիկ Հարիս|Նիլ Հարիսը]], [[Սիարա]]ն և շատ ուրիշներ։ == Տես նաև == * [[Աութինգ]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Գրականություն == * {{статья | автор = Ann P. Haas, Mickey Eliason, Vickie M. Mays, Robin M. Mathy, Susan D. Cochran, Anthony R. D'Augelli, Morton M. Silverman, Prudence W. Fisher, Tonda Hughes, Margaret Rosario, Stephen T. Russell, Effie Malley, Jerry Reed, David A. Litts, Ellen Haller, Randall L. Sell, Gary Remafedi, Judith Bradford, Annette L. Beautrais, Gregory K. Brown, Gary M. Diamond, Mark S. Friedman, Robert Garofalo, Mason S. Turner, Amber Hollibaugh, Paula J. Clayton | заглавие = Suicide and Suicide Risk in Lesbian, Gay, Bisexual, and Transgender Populations: Review and Recommendations | оригинал = | ссылка = https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00918369.2011.534038?src=recsys& | язык = en | ответственный = | автор издания = | издание = Journal of Homosexuality | тип = | место = | издательство = | год = 2010 | месяц = | число = | том = 58 | выпуск = 1 | номер = | страницы = 10—51 | isbn = | issn = | doi = 10.1080/00918369.2011.534038 | bibcode = | arxiv = | pmid = | ref = Хаас | archiveurl = | archivedate = }} == Արտաքին հղումներ == * {{cite web|url=http://newtimes.ru/articles/detail/74105/|title=Дети нетрадиционной ориентации|publisher=[[Նյու Յորք Թայմս|The New Times]], № 38 (305)|date=2013-11-18|accessdate=2013-12-07}} * Игорь Кон: [http://www.pseudology.org/Kon/Articles/HomosexSuicideHealth.htm Гомосексуальность, самоубийство и психическое здоровье] * [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1508407/ The relationship between suicide risk and sexual orientation: results of a population-based study] {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:ԼԳԲՏ]] t7kaoz9mr3o08gu6domd64ggwi9sr2q 2 1057833 8485300 8437754 2022-08-08T18:17:05Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Armed_Forces_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Քաղաքացիական հակամարտություն|title=Քաղաքական ճգնաժամ Հայաստանում|leadfigures1=|casualties_label=|fined=|charged=|detentions=|casualties3=|casualties2=|casualties1=|howmany3=|howmany2=|howmany1=|leadfigures3=|leadfigures2=|side3=|partof=|side2='''Ընդդիմություն'''</br>Խորհրդարանական ընդդիմություն՝ * [[Բարգավաճ Հայաստան կուսակցություն|«Բարգավաճ Հայաստան»]] * [[Լուսավոր Հայաստան կուսակցություն|«Լուսավոր Հայաստան»]]</br> Արտախորհրդարանական ընդդիմություն`</br> * [[Բողոքի ցույցեր ընդդեմ Նիկոլ Փաշինյանի|Հայրենիքի փրկության շարժում]] ** [[image:Հայաստանի Հանրապետական Կուսակցություն.jpg|23px]] [[ՀՀԿ]] ** {{դրոշավորում|ՀՅԴ}} ** «Հայրենիք» կուսակցություն ** «Բարգավաճ Հայաստան» ---- [[Հայաստանի զինված ուժեր]] ---- {{Դրոշավորում|ՀԱԵ}}|side1='''Իշխանություն'''՝ * [[image:Coat_of_arms_of_Armenia.svg|23px]] [[Հայաստանի Հանրապետության Կառավարություն|ՀՀ Կառավարություն]]</br> * [[ՀՀ ԱԺ]] [[Իմ քայլը դաշինք|«Իմ քայլը» դաշինք]] * [[image:Civil_Contract_(Armenia)_logo.png|23px]] [[Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցություն|Քաղաքացիական պայմանագիր]]|result=''ընթացիկ''|status=|methods=քաղաքացիական անհնազանդություններ, խորհրդարանական բոյկոտ|goals=|causes=* Արցախյան երկրորդ պատերազմում հայկական կողմի պարտություն, * Նիկոլ Փաշինյանի կողմից կապիտուլյացիայի պայմանագրի ստորագրում։|coordinates=|place=[[Հայաստան]]|date=[[2020|2020 թվականի]] [[նոյեմբերի 9]]-ից|caption=Բողոքի ցույց Երևանի Ազատության հրապարակում՝ ընդդեմ Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմի ելքն ազդարարած կապիտուլյացիայի պայմանագրի։|image=Protests_in_Yerevan_against_the_2020_ceasefire_agreement_in_Nagorno-Karabakh.jpg|notes=}} 0je1jo8klpv9qdzd8h3g97vxqv8fr29 0 1058394 8485690 7891603 2022-08-09T07:18:26Z Voskanyan 23951 /* Սյուժե */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆիլմ}} '''«Իմ սիրելի ծաղրածուն»''' ({{lang-ru|«Мой любимый клоун»}}), [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|խորհրդային]] գեղարվեստական ֆիլմ, որը նկարահանել է Յուրի Կուշներյովը<ref>[https://www.gazeta.ru/culture/2019/08/25/a_12600367.shtml Худрук театра имени Ермоловой Олег Меньшиков госпитализирован]</ref><ref>[https://regnum.ru/news/2548943.html Ушел из жизни актер и режиссер Юрий Кушнерев]</ref><ref>[https://ren.tv/news/v-rossii/377801-stala-izvestna-prichina-smerti-rezhissera-iuriia-kushnereva Стала известна причина смерти режиссера Юрия Кушнерева]</ref> Վասիլի Լիվանովի համանուն վիպակի հիման վրա։ == Սյուժե == Կրկեսի երիտասարդ դերասան Սերգեյ Սինիցինը (Օլեգ Մենշիկով) որոշում է որդեգրել մանկատան վեցամյա սան Վանկային։ Նրա կինը՝ Լեսյան (տառապում է անպտղությամբ), սկզբում դեմ չէր, սակայն իր մոր ճնշման տակ, որը պարծենում է իր ակադեմիկոս ամուսնով, ասում է, որ դեմ է որդեգրման որոշմանը։ Գործը գնում է ամուսնալուծության։ Մինչդեռ Սերգեյն իր լավագույն ընկեր և գործընկեր Ռոմանի հետ պատրաստում է նոր համար կրկեսի սպասվող մեծ հյուրախաղերի համար։ Երեխան շատ է խանգարում նրա աշխատանքին, բայց Ռոմանն իր կնոջ՝ Ալիսայի հետ օգնում է Սերգեյին խնամել Վանկային։ Նա անընդհատ հարցնում է հորը, թե որտեղ է իր մայրը, իսկ նա բացատրում է, որ մայրը մեկնել է ուրիշ տեղ։ Անսպասելիորեն երեխայի վիճակը կտրուկ վատանում է, անհրաժեշտ է հազվադեպ խմբի [[արյան փոխներարկում|արյան շտապ փոխներարկում]]։ Սերգեյը նախկինում լուրջ հարաբերություններ ուներ մարմնամարզուհի Պոլինայի հետ, բայց Ռյումինը ժամանակին լուրեր է տարածել Պոլինայի ինտիմ հարաբերությունների մասին գերմանացի վարժեցնողի հետ հյուրախաղերի ժամանակ։ Հպարտ ու խռովկան Սինիցինը խզում է հարաբերությունները նրա հետ, սակայն ամուսնալուծությունից հետո շարունակում է սիրել նրան։ Հիշելով բոլոր նրանց, ովքեր կարող էին արյուն հանձնել, Ալիսը հիշում է Պոլինայի մասին։ Զանգահարում է նրան, և Պոլինան համաձայնում է։ Սակայն ասում է Սերգեին, թե ինչ է մտածում նրա մասին։ Վանկան արթնանում է, տեսնում հարևան մահճակալին պառկած Պոլինային ու ասում․ «Մայրի՛կ, դո՞ւ ես։ Դու եկե՞լ ես»։ == Դերերում == {{ԴերերումՎերև}} {{Դերերում|[[Վլադիմիր Իլյին]]||''Ռոման Սամոնովսկի''}} {{Դերերում|[[Օլեգ Մենշիկով]]||''Սերգեյ Սինիցին''}} {{Դերերում|[[Տատյանա Դոգիլևա]]||''Պոլինա''}} {{Դերերում|[[Արչիլ Գոմիաշվիլի]]||''Պաշա Ֆոկին''}} {{Դերերում|[[Նատալյա Սայկո]]||''Ալիսա Պոլդի''}} {{Դերերում|Իլյա Տյուրին||''Վանկա''}} {{Դերերում|[[Օլեգ Ստրիժենով]]||''Դիմ Դիմիչ''}} {{Դերերում|[[Եվգենի Գավրիլին]]<ref>[https://www.imdb.com/title/tt0091563/fullcredits/?ref_=tt_ov_st_sm Мой любимый клоун (1987) Full Cast & Crew]</ref>||''Վալերի Ռյումին''}} {{Դերերում|[[Օլգա Բիտյուկովա]]||''Լեսյա Բատերբարդտ''}} {{Դերերում|[[Եկատերինա Զինչենկո]]||''Օլգա''}} {{Դերերում|[[Լիոնելլա Պիրևա]]||''Մալվա Նիկոլաևնա''}} {{Դերերում|Անդրեյ Սմիռնով||''բժիշկ''}} {{ԴերերումՆերքև}} == Նկարահանման խումբ == * Սցենարի հեղինակ՝ [[Ալեքսանդր Ադաբաշյան]], [[Նիկիտա Միխալկով]] * Ռեժիսոր՝ Յուրի Կուշներյով * Օպերատոր՝ Իգոր Բեկ * Կոմպոզիտոր՝ Օլգա Պետրովա * Նկարիչ՝ Վիկտոր Զենկով == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://ya-kloun.ru/moj-lyubimyj-kloun/ Ֆիլմը ''ya-kloun.ru'' կայքում] {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:1986 ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:«Մոսֆիլմ» ստուդիայի ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ռուսերեն ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային մելոդրամա ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Գրական ստեղծագործությունների էկրանավորումներ]] [[Կատեգորիա:Բնօրինակում անաղբյուր հոդվածներ]] a4v0jypkdgau442vjf1e7v0pmejgxk8 8485691 8485690 2022-08-09T07:19:22Z Voskanyan 23951 /* Սյուժե */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆիլմ}} '''«Իմ սիրելի ծաղրածուն»''' ({{lang-ru|«Мой любимый клоун»}}), [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|խորհրդային]] գեղարվեստական ֆիլմ, որը նկարահանել է Յուրի Կուշներյովը<ref>[https://www.gazeta.ru/culture/2019/08/25/a_12600367.shtml Худрук театра имени Ермоловой Олег Меньшиков госпитализирован]</ref><ref>[https://regnum.ru/news/2548943.html Ушел из жизни актер и режиссер Юрий Кушнерев]</ref><ref>[https://ren.tv/news/v-rossii/377801-stala-izvestna-prichina-smerti-rezhissera-iuriia-kushnereva Стала известна причина смерти режиссера Юрия Кушнерева]</ref> Վասիլի Լիվանովի համանուն վիպակի հիման վրա։ == Սյուժե == Կրկեսի երիտասարդ դերասան Սերգեյ Սինիցինը (Օլեգ Մենշիկով) որոշում է որդեգրել մանկատան վեցամյա սան Վանկային։ Նրա կինը՝ Լեսյան (տառապում է անպտղությամբ), սկզբում դեմ չէր, սակայն իր մոր ճնշման տակ, որը պարծենում է իր ակադեմիկոս ամուսնով, ասում է, որ դեմ է որդեգրման որոշմանը։ Գործը գնում է ամուսնալուծության։ Մինչդեռ Սերգեյն իր լավագույն ընկեր և գործընկեր Ռոմանի հետ պատրաստում է նոր համար կրկեսի սպասվող մեծ հյուրախաղերի համար։ Երեխան շատ է խանգարում նրա աշխատանքին, բայց Ռոմանն իր կնոջ՝ Ալիսայի հետ օգնում է Սերգեյին խնամել Վանկային։ Նա անընդհատ հարցնում է հորը, թե որտեղ է իր մայրը, իսկ նա բացատրում է, որ մայրը մեկնել է ուրիշ տեղ։ Անսպասելիորեն երեխայի վիճակը կտրուկ վատանում է, անհրաժեշտ է հազվադեպ խմբի [[արյան փոխներարկում|արյան շտապ փոխներարկում]]։ Սերգեյը նախկինում լուրջ հարաբերություններ էր ունեցել մարմնամարզուհի Պոլինայի հետ, բայց Ռյումինը ժամանակին լուրեր է տարածել Պոլինայի ինտիմ հարաբերությունների մասին գերմանացի վարժեցնողի հետ հյուրախաղերի ժամանակ։ Հպարտ ու խռովկան Սինիցինը խզել էր հարաբերությունները նրա հետ, սակայն ամուսնալուծությունից հետո շարունակում է սիրել նրան։ Հիշելով բոլոր նրանց, ովքեր կարող էին արյուն հանձնել, Ալիսը հիշում է Պոլինայի մասին, զանգահարում է նրան, և Պոլինան համաձայնում է։ Սակայն ասում է Սերգեյին, թե ինչ է մտածում նրա մասին։ Վանկան արթնանում է, տեսնում հարևան մահճակալին պառկած Պոլինային ու ասում․ «Մայրի՛կ, դո՞ւ ես։ Դու եկե՞լ ես»։ == Դերերում == {{ԴերերումՎերև}} {{Դերերում|[[Վլադիմիր Իլյին]]||''Ռոման Սամոնովսկի''}} {{Դերերում|[[Օլեգ Մենշիկով]]||''Սերգեյ Սինիցին''}} {{Դերերում|[[Տատյանա Դոգիլևա]]||''Պոլինա''}} {{Դերերում|[[Արչիլ Գոմիաշվիլի]]||''Պաշա Ֆոկին''}} {{Դերերում|[[Նատալյա Սայկո]]||''Ալիսա Պոլդի''}} {{Դերերում|Իլյա Տյուրին||''Վանկա''}} {{Դերերում|[[Օլեգ Ստրիժենով]]||''Դիմ Դիմիչ''}} {{Դերերում|[[Եվգենի Գավրիլին]]<ref>[https://www.imdb.com/title/tt0091563/fullcredits/?ref_=tt_ov_st_sm Мой любимый клоун (1987) Full Cast & Crew]</ref>||''Վալերի Ռյումին''}} {{Դերերում|[[Օլգա Բիտյուկովա]]||''Լեսյա Բատերբարդտ''}} {{Դերերում|[[Եկատերինա Զինչենկո]]||''Օլգա''}} {{Դերերում|[[Լիոնելլա Պիրևա]]||''Մալվա Նիկոլաևնա''}} {{Դերերում|Անդրեյ Սմիռնով||''բժիշկ''}} {{ԴերերումՆերքև}} == Նկարահանման խումբ == * Սցենարի հեղինակ՝ [[Ալեքսանդր Ադաբաշյան]], [[Նիկիտա Միխալկով]] * Ռեժիսոր՝ Յուրի Կուշներյով * Օպերատոր՝ Իգոր Բեկ * Կոմպոզիտոր՝ Օլգա Պետրովա * Նկարիչ՝ Վիկտոր Զենկով == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://ya-kloun.ru/moj-lyubimyj-kloun/ Ֆիլմը ''ya-kloun.ru'' կայքում] {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:1986 ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:«Մոսֆիլմ» ստուդիայի ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ռուսերեն ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային մելոդրամա ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Գրական ստեղծագործությունների էկրանավորումներ]] [[Կատեգորիա:Բնօրինակում անաղբյուր հոդվածներ]] pbxygoacv0p2pxxj0o4p29rkd8wbzyj 0 1064853 8485448 8107821 2022-08-08T19:46:01Z CommonsDelinker 212 "5_TV_Armenia_logo.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]] wikitext text/x-wiki {{չշփոթել|TV5|հեռուստաալիքի մասին|TV5}} {{Տեղեկաքարտ Հեռուստաընկերություն |ընկերության անվանում=5-րդ ալիք |ամբողջական անվանում=Հինգերորդ ալիք |պատկերանիշ= |հեռարձակման գոտի={{ARM}}<br>{{NKR}} |լեզու=[[հայերեն]] |ղեկավարողներ=[[Հարություն Հարությունյան (լրագրող)|Հարություն Հարությունյան]] (Գործադիր տնօրեն) |կայք=[https://5tv.am 5tv.am] |թեմատիկա=լրատվական, տեղեկատվական, ժամանցային |ստեղծված=2015 |փոխարինել է=[[Լայմ (հեռուստաալիք)|Լայմ]]}} '''Հինգերորդ ալիքը,''' հայկական հեռուստաընկերություն է։ Հեռարձարկվում է [[Հայաստան]]ում և [[Արցախի Հանրապետություն]]ում։ Հինդերորդ ալիքի լրատվական ծրագիրը հեռարձակվում է նաև [[Ֆեյսբուք]] սոցիալական ցանցի իր էջով։ Հինգերորդ ալիքով ցուցադրվում է՝ սեփական և արտասահմանյան ֆիլմեր, վավերագրական ֆիլմեր, ժամանցային հաղորդումներ, լրատվական ծրագիր և այլն։ == Աշխատակազմ == * Գործագիր տնօրեն՝ [[Հարություն Հարությունյան (լրագրող)|Հարություն Հարությունյան]]<ref>{{Cite web|url=https://www.5tv.am/abous-us.html|title=ՄԵՐ ՄԱՍԻՆ - 5-րդ ալիք|website=www.5tv.am|accessdate=2021-05-05}}</ref> * Փոխտնօրեն, գլխավոր պրոդյուսեր՝ Արմեն Անդրեասյան * Գլխավոր ռեժիսոր՝ Արթուր Սահակյան * Լրատվական ծառայության պրոդյուսեր՝ [[Արտակ Հերիքյան]] * Գլխավոր խմբագիր՝ [[Հովիկ Աֆյան]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[https://5tv.am Պաշտոնական կայք] [[Կատեգորիա:Հեռուստաալիքներ]] [[Կատեգորիա:Հեռուստաընկերություններ]] [[Կատեգորիա:Հեռարձակում]] sde0jrx0a4xqcz0w9ljpcv56xzxfyg7 0 1067001 8485718 7951727 2022-08-09T07:48:23Z ԱշոտՏՆՂ 28008 catSuggest-ով +[[Կատեգորիա:Մանկավարժական գիտությունների դոկտորներ]] wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Վլադիմիր Արեշոնկով''' ({{lang-uk|Володимир Юрійович Арешонков}} {{ԱԾ}}), ուկրաինացի քաղաքական և հասարակական գործիչ, աշխատել է [[Ժիտոմիրի մարզ]]ում պետական և քաղաքային պատասխանատու պաշտոններում, Ուկրաինայի 8-րդ գումարման ժողովրդական պատգամավոր։ Ռադայում նա [[Պետրո Պորոշենկո]]յի դաշինքի անդամ է, Գերագույն ռադայի աշխատանքի կարգավորման և կազմակերպման հանձնաժողովի փոխնախագահ{{sfn|Арешонков В.Ю. - VIII созыв}}։ == Կենսագրություն == Վլադիմիր Արեշոնկովը ծնվել է 1957 թվականի դեկտեմբերի 17-ին, [[Ժիտոմիրի մարզ]]ի [[Կորոստեն]] քաղաքում{{sfn|Арешонков В.Ю. - VIII созыв}}։ 1981 թվականին ավարտել է Ուժգորոդի պետական համալսարանը։ 2003 թվականին ավարտել է Ուկրաինայի նախագահին առընթեր պետական կառավարման ակադեմիան` [[մագիստրոս]]ի կոչմամբ։ 2007 թվականին պաշտպանել է իր [[դիսերտացիա]]ն` ստանալով մանկավարժական [[գիտությունների թեկնածու]]ի կոչում{{sfn|Левый берег - Арешонков В.Ю.}}։ 2015 թվականին` մանկավարժական գիտությունների դոկտոր։ 2016 թվականին`Ի. Ֆրանկոյի անվան Ժիտոմիրի պետական համալսարանի հատուկ պատմական առարկաների և իրավագիտության ամբիոնի պրոֆեսոր։ 1998-2014 թվականներին աշխատել է Ժիտոմիրի մարզի գործադիր իշխանության և տեղական ինքնակառավարման մարմինների ղեկավար պաշտոններում, ներառյալ կրթության և գիտության վարչության պետը{{sfn|Левый берег - Арешонков В.Ю.}}։ 1998-2001 թվականներին Կորոստեն քաղաքի գործադիր կոմիտեի ղեկավարի տեղակալ։ 2001-2002 թվականներին` Ժիտոմիրի մարզային պետական վարչակազմի էթնիկական հարցերի, միգրացիայի և կրոնի վարչության պետ։ 2002-2005 թվականներին` Ժիտոմիրի մարզի պետական կառավարման կրթության և գիտության վարչության պետ։ 2005-2009 թվականներին` հետբուհական մանկավարժական կրթության Ժիտոմիրի տարածաշրջանային ինստիտուտի պրոռեկտոր։ 2009-2010 թվականներին` Կորոստեն քաղաքի գործադիր կոմիտեի ղեկավարի տեղակալ։ 2010 թվականի ապրիլ-նոյեմբեր ամիսներին` Կորոստենի մարզի պետական վարչակազմի ղեկավար։ 2010 թվականին նոյեմբերի 17-ից` Ժիտոմիրի տարածաշրջանային խորհրդի ղեկավարի առաջին տեղակալ։ Գերագույն Ռադայի 8-րդ գումարման պատգամավոր է դարձել` միամանդատ թիվ 64 ընտրատարածքում հավաքելով ձայների 41.03%-ը{{sfn|Депо 2015}}։ 2018 թվականի դեկտեմբերի 25-ին ներառվել է Ռուսաստանի պատժամիջոցների ցուցակում<ref>{{cite web|title=Что известно о людях, которые попали в новый список санкций РФ|url=https://www.pravda.com.ua/rus/articles/2018/12/25/7202280/|website=[[Украинская правда]]|date=2018-12-25|accessdate=2018-12-30}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{cite web|url=http://itd.rada.gov.ua/mps/info/page/18058|title=Народний депутат України VIII скликання Арешонков Володимир Юрійович|publisher=Верховна Рада України|accessdate=2016-06-21|lang=uk|archiveurl=https://www.webcitation.org/6iQdvyjCC?url=http://itd.rada.gov.ua/mps/info/page/18058|archivedate=2016-06-21|ref=Арешонков В.Ю. - VIII созыв}} * {{cite web|url=http://files.lb.ua/person/1774_areshonkov_vladimir_yurevich.html|title=Арешонков Владимир Юрьевич Народный депутат Верховной Рады VIII созыва|publisher=LB.ua|accessdate=2016-06-21|archiveurl=https://www.webcitation.org/6iQehDND3?url=http://files.lb.ua/person/1774_areshonkov_vladimir_yurevich.html|archivedate=2016-06-21|ref=Левый берег - Арешонков В.Ю.}} * {{cite web|url=http://www.depo.ua/rus/politics/novye-litsa-verhovnoy-rady-vladimir-areshonkov-22012015001000|title=Новые лица Верховной Рады: Владимир Арешонков|author=Ростислав Багряный|date=2015-01-22|publisher=Depo.ua|accessdate=2016-06-21|archiveurl=https://www.webcitation.org/6iQj7z0ai?url=http://www.depo.ua/rus/politics/novye-litsa-verhovnoy-rady-vladimir-areshonkov-22012015001000|archivedate=2016-06-21|ref=Депо 2015}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մանկավարժական գիտությունների դոկտորներ]] ok4coahaow0mao431dos78cgwzroy0t 0 1067656 8485069 8396132 2022-08-08T12:40:58Z Armineaghayan 25187 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Հայ արձակագիրներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Գարուն Վաղինակի Աղաջանյան''' ({{ԱԾ}}) արձակագիր, կենսաբանական գիտությունների թեկնածու, [[Հայաստանի գրողների միության անդամների ցանկ|Հայաստանի գրողների միության]] անդամ (1995)։ == Կենսագրություն == Գարուն Աղաջանյանը ծնվել է 1952 թվականի մարտի 15-ին, Երևանում։ Ստեղծագործել և տպագրվել է վաղ հասակից։ Հանդիսանում է բազմաթիվ գիտական աշխատանքների հեղինակ։ Հետագայում խորացել է կնոջ սեռահոգեբանության, կին-տղամարդ հարաբերությունների, ինչպես նաև գոյի փիլիսոփայության մեջ։ Պատճառահետևանքային այդ խառնաշփոթը ներկայացնում է իբրև շարժում-կյանք-ճակատագիր՝ նախշ<ref>{{Cite web|url=http://wua.am/%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6/|title=ԳԱՐՈՒՆ ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ « Հայաստանի Գրողների Միություն|accessdate=2021-05-17}}</ref>։ Գարուն Աղաջանյանի պատմվածքները տպագրվել են գրական հանդեսներում, թարգմանվել է [[ռուսերեն]], [[անգլերեն]], [[իսպաներեն]], [[պարսկերեն]]<ref>{{Cite web|url=https://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=5220|title=AV Production - Գարուն Աղաջանյան|website=avproduction.am|accessdate=2021-06-01}}</ref>։ == Աշխատություններ == *«Պատմվածքներ» (1994թ.) *«Ինտիմ» (1999թ.) *«Ելք դեպի ներս։ Արդի հայ կին գրողներ» (2006թ.) *«Contemporary Armenian Prose» (2006թ.) *«Deviation» (2008թ.) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.grakantert.am/archives/tag/%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6 ԳԱՐՈՒՆ ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ / ԻԴԵԱ ՖԻՔՍ] {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Աղաջանյան, Գարուն}} [[Կատեգորիա:Հայ արձակագիրներ]] c5z9b8ngs15vhwgm7jgfb7ia68po2r9 8485070 8485069 2022-08-08T12:41:20Z Armineaghayan 25187 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Հայ կենսաբաններ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Գարուն Վաղինակի Աղաջանյան''' ({{ԱԾ}}) արձակագիր, կենսաբանական գիտությունների թեկնածու, [[Հայաստանի գրողների միության անդամների ցանկ|Հայաստանի գրողների միության]] անդամ (1995)։ == Կենսագրություն == Գարուն Աղաջանյանը ծնվել է 1952 թվականի մարտի 15-ին, Երևանում։ Ստեղծագործել և տպագրվել է վաղ հասակից։ Հանդիսանում է բազմաթիվ գիտական աշխատանքների հեղինակ։ Հետագայում խորացել է կնոջ սեռահոգեբանության, կին-տղամարդ հարաբերությունների, ինչպես նաև գոյի փիլիսոփայության մեջ։ Պատճառահետևանքային այդ խառնաշփոթը ներկայացնում է իբրև շարժում-կյանք-ճակատագիր՝ նախշ<ref>{{Cite web|url=http://wua.am/%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6/|title=ԳԱՐՈՒՆ ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ « Հայաստանի Գրողների Միություն|accessdate=2021-05-17}}</ref>։ Գարուն Աղաջանյանի պատմվածքները տպագրվել են գրական հանդեսներում, թարգմանվել է [[ռուսերեն]], [[անգլերեն]], [[իսպաներեն]], [[պարսկերեն]]<ref>{{Cite web|url=https://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=5220|title=AV Production - Գարուն Աղաջանյան|website=avproduction.am|accessdate=2021-06-01}}</ref>։ == Աշխատություններ == *«Պատմվածքներ» (1994թ.) *«Ինտիմ» (1999թ.) *«Ելք դեպի ներս։ Արդի հայ կին գրողներ» (2006թ.) *«Contemporary Armenian Prose» (2006թ.) *«Deviation» (2008թ.) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.grakantert.am/archives/tag/%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6 ԳԱՐՈՒՆ ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ / ԻԴԵԱ ՖԻՔՍ] {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Աղաջանյան, Գարուն}} [[Կատեգորիա:Հայ արձակագիրներ]] [[Կատեգորիա:Հայ կենսաբաններ]] 6eq2vrpj2wmxmqfzge1gj0dagoohm5r 8485071 8485070 2022-08-08T12:42:08Z Armineaghayan 25187 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Հայաստանի գրողների միության անդամներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Գարուն Վաղինակի Աղաջանյան''' ({{ԱԾ}}) արձակագիր, կենսաբանական գիտությունների թեկնածու, [[Հայաստանի գրողների միության անդամների ցանկ|Հայաստանի գրողների միության]] անդամ (1995)։ == Կենսագրություն == Գարուն Աղաջանյանը ծնվել է 1952 թվականի մարտի 15-ին, Երևանում։ Ստեղծագործել և տպագրվել է վաղ հասակից։ Հանդիսանում է բազմաթիվ գիտական աշխատանքների հեղինակ։ Հետագայում խորացել է կնոջ սեռահոգեբանության, կին-տղամարդ հարաբերությունների, ինչպես նաև գոյի փիլիսոփայության մեջ։ Պատճառահետևանքային այդ խառնաշփոթը ներկայացնում է իբրև շարժում-կյանք-ճակատագիր՝ նախշ<ref>{{Cite web|url=http://wua.am/%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6/|title=ԳԱՐՈՒՆ ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ « Հայաստանի Գրողների Միություն|accessdate=2021-05-17}}</ref>։ Գարուն Աղաջանյանի պատմվածքները տպագրվել են գրական հանդեսներում, թարգմանվել է [[ռուսերեն]], [[անգլերեն]], [[իսպաներեն]], [[պարսկերեն]]<ref>{{Cite web|url=https://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=5220|title=AV Production - Գարուն Աղաջանյան|website=avproduction.am|accessdate=2021-06-01}}</ref>։ == Աշխատություններ == *«Պատմվածքներ» (1994թ.) *«Ինտիմ» (1999թ.) *«Ելք դեպի ներս։ Արդի հայ կին գրողներ» (2006թ.) *«Contemporary Armenian Prose» (2006թ.) *«Deviation» (2008թ.) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.grakantert.am/archives/tag/%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6 ԳԱՐՈՒՆ ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ / ԻԴԵԱ ՖԻՔՍ] {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Աղաջանյան, Գարուն}} [[Կատեգորիա:Հայ արձակագիրներ]] [[Կատեգորիա:Հայ կենսաբաններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի գրողների միության անդամներ]] qbel7roznppceg7vf4b8ztqpz1ae6vw 8485074 8485071 2022-08-08T12:44:33Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Գարուն Վաղինակի Աղաջանյան''' ({{ԱԾ}}), արձակագիր, կենսաբան, կենսաբանական գիտությունների թեկնածու, [[Հայաստանի գրողների միության անդամների ցանկ|Հայաստանի գրողների միության]] անդամ (1995)։ == Կենսագրություն == Գարուն Աղաջանյանը ծնվել է 1952 թվականի մարտի 15-ին, Երևանում։ Ստեղծագործել և տպագրվել է վաղ հասակից։ Հանդիսանում է բազմաթիվ գիտական աշխատանքների հեղինակ։ Հետագայում խորացել է կնոջ սեռահոգեբանության, կին-տղամարդ հարաբերությունների, ինչպես նաև գոյի փիլիսոփայության մեջ։ Պատճառահետևանքային այդ խառնաշփոթը ներկայացնում է իբրև շարժում-կյանք-ճակատագիր՝ նախշ<ref>{{Cite web|url=http://wua.am/%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6/|title=ԳԱՐՈՒՆ ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ « Հայաստանի Գրողների Միություն|accessdate=2021-05-17}}</ref>։ Գարուն Աղաջանյանի պատմվածքները տպագրվել են գրական հանդեսներում, թարգմանվել է [[ռուսերեն]], [[անգլերեն]], [[իսպաներեն]], [[պարսկերեն]]<ref>{{Cite web|url=https://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=5220|title=AV Production - Գարուն Աղաջանյան|website=avproduction.am|accessdate=2021-06-01}}</ref>։ == Աշխատություններ == *«Պատմվածքներ» (1994) *«Ինտիմ» (1999) *«Ելք դեպի ներս։ Արդի հայ կին գրողներ» (2006) *«Contemporary Armenian Prose» (2006) *«Deviation» (2008) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.grakantert.am/archives/tag/%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6 ԳԱՐՈՒՆ ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ / ԻԴԵԱ ՖԻՔՍ] {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Աղաջանյան, Գարուն}} [[Կատեգորիա:Հայ արձակագիրներ]] [[Կատեգորիա:Հայ կենսաբաններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի գրողների միության անդամներ]] rir338e6vscbr2wwu0pyj7z8c1tbdug 2 1070203 8485286 8484769 2022-08-08T18:12:36Z AnysanaM 112104 /* Բակտերիա */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հիվանդություն | պատկեր = Leptospirosis darkfield.jpg | նկարագրում = ''Լեպտոսպիրա'' մեծացված է 200 անգամ magnified 200-fold with a [[dark-field microscope]]. | ախտանշաններ = անախտանիշ, [[գլխացավ]], [[միալգիա|մկանացավ]], [[ջեևմություն]]<ref name="Zoey2020"/> | պատճառ = ''[[Լեպտոսպիրա]]ն'' տարածվում է [[կրծողներ]]ով<ref name="Lane 2016"/> | փոխանցման ձև = | ախտանիշ = | հետևանք = | վնասում է = | վարակ տարածող = | օժանդակող տարածող = | մասնագիտություն = | հայտնաբերող = | բուժաքննություն = | բուժում = | դեղամիջոց = [[Դոկսացիլին]], [[պենիցիլին]], [[ցեֆտրիաքսոն]]<ref name="Lane 2016"/> | անվանվել է = | հոմանիշներ = Առնետի տենդ ,<ref>{{cite book|last1=Berger |first1= Stephen | name-list-style = vanc |title=Leptospirosis: Global Status |date=2018 |publisher=GIDEON Informatics Inc |isbn=9781498820318 |page=7 |url=https://books.google.com/books?id=ekBLDwAAQBAJ&pg=PA7 |language=en}}</ref> դաշտային ջերմություն,<ref name=Mos2013>{{cite book|title=Mosby's Medical Dictionary|year=2013|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=9780323112581|page=697|url=https://books.google.com/books?id=aW0zkZl0JgQC&pg=PA697|edition=9|access-date=21 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20170908221631/https://books.google.com/books?id=aW0zkZl0JgQC&pg=PA697|archive-date=8 September 2017|url-status=live}}</ref> առնետ բռնողնորի դեղնություն,<ref name=Mckay2001>{{cite book|last=McKay|first=James E. | name-list-style = vanc |title=Comprehensive Health Care for Dogs|year=2001|publisher=[[The Quarto Group|Creative Pub. International]]|location=Minnetonka, MN.|isbn=9781559717830|page=97}}</ref> pretibial fever<ref name="Andrews">{{cite book| first1 = William D | last1 = James | first2 = Dirk M | last2 = Elston | first3 = Timothy G | last3 = Berger | first4 = George Clinton | last4 = Andrews | name-list-style = vanc |title=Andrews' Diseases of the Skin: Clinical Dermatology |publisher=[[Saunders (imprint)|Saunders Elsevier]] |year=2006 |isbn=978-0-7216-2921-6 }}{{rp|290}}</ref> | Վիքիպասեստ = | բարդություն = [[թոքային արնահոսություն]], [[մենինգիտ]], [[երիկամային անբավարարություն]]<ref name="Zoey2020"/><ref name=McB2005>{{cite journal | vauthors = McBride AJ, Athanazio DA, Reis MG, Ko AI | title = Leptospirosis | journal = Current Opinion in Infectious Diseases | volume = 18 | issue = 5 | pages = 376–86 | date = October 2005 | pmid = 16148523 | doi = 10.1097/01.qco.0000178824.05715.2c | s2cid = 220576544 }}</ref> | ռիսկ = Հիվան կենդանիների հետ շփումը կամ ախտոտված ջուրը<ref name="Lane 2016"/> | ախտորոշում = [[Հակամարմին]]ների հայտնաբերումը բակտերիայի կամ նրա ԴՆԹ ի նկատմամբ <ref name="Zoey2020"/> | տարբերակում = [[Մալարիա]], [[որովայնային տենդ]], [[ռիկետսիոզ]], [[արեվադարձային տենդ]]<ref>{{cite book|last1=Farrar|first1=Jeremy|last2=Hotez|first2=Peter|last3=Junghanss|first3=Thomas|last4=Kang|first4=Gagandeep|last5=Lalloo|first5=David|last6=White|first6=Nicholas J. | name-list-style = vanc |title=Manson's Tropical Diseases E-Book|date=2013|publisher=Elsevier Health Sciences|isbn=9780702053061|page=438|url=https://books.google.com/books?id=GTjRAQAAQBAJ&pg=PA438|language=en|access-date=2 September 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170908221631/https://books.google.com/books?id=GTjRAQAAQBAJ&pg=PA438|archive-date=8 September 2017|url-status=live}}</ref> | կանխարգելում = | հաճախություն = | մահացություն = Հավանականությունը ~7.5%<ref name="Evangelista2010" /> | սկիզբը = Մեկ կա, երկու շաբաթ<ref name="Karpagm2020"/> | տևողություն = | կանխատեսում = | հաճախականություն = | մահեր =58,900 ամեն տարի <ref name=Costa2015/> }} '''Լեպտոսպիրոզը''' զոոնոզ սուր ինֆեկցիա է, որը բնութագրվում է ինտոքսիկացիայով, արտահայտված մկանացավերով, երիկամների, լյարդի, նյարդային և անոթային համակարգերի ախտահարումով, հեմոռագիկ և դեղնուկային համախտանիշների զարգացումով՝ հարուցված Լեպտոսպիրա բակտերիայով։<ref name="Lane 2016"/> Ախտանշանները կարող են բացակայել,լինել թեթև ([[գլխացավ]], [[Միալգիա|մկանային ցավ]], և [[ջերմություն]]) ծանր ([[թոքային արնահոսություն]] կամ [[մենինգիտ]])Ж<ref name="Zoey2020">{{cite journal | vauthors = Soo ZM, Khan NA, Siddiqui R | title = Leptospirosis: Increasing importance in developing countries | journal = Acta Tropica | volume = 201 | pages = 105183 | date = January 2020 | pmid = 31542372 | doi = 10.1016/j.actatropica.2019.105183 | doi-access = free }}</ref> '''Վելսի հիվանդությունը''',լեպտոսպիրոզի ծանր սուր տեսակն է երբ հիվանդ անձանց մոտ նկատվում է դեղնուկ (մաշկը և աչքերը դեղնում են),առաջանում է [[երիկամային անբավարարություն]], և արնահոսություն։<ref name=McB2005/>Լոպտոսպիրոզի հետ ասոցացված թոքային արնահոսությունը հայտնի է որպես '''"ծանր թոքային արնահոսության համախտանիշ"''' Լեպտոսպիրայինավելի քան տաս գենետիկ տիպերը մարդկանց մոտ առաջացնում են հիվանդություն։<ref name=Picardeau2017>{{cite journal | vauthors = Picardeau M | title = Virulence of the zoonotic agent of leptospirosis: still terra incognita? | journal = [[Nature Reviews Microbiology|Nature Reviews. Microbiology]] | volume = 15 | issue = 5 | pages = 297–307 | date = May 2017 | pmid = 28260786 | doi = 10.1038/nrmicro.2017.5 | s2cid = 11626842 }}</ref> Եվ վայրի և ընտանի կենդանինեը կարող են տարածել հիվանդությունը հիմնականում տարածում են կրծողները։<ref name="Lane 2016"/> Բակտերիան ախտահարում է մարդկանց կենդանիների մեզով ախտոտված ջրի կամ հողի միջոցով,վերջիններս հպվում են աչքերին,բերանին քթին կամ մաշկով ներթափանցում են մաշկով։<ref name="Lane 2016"/> ref name="Zoey2020"/> Զարգացած երկրներում հիվանդությունը տարածված է ագարակատերների և այն անձանց շրջանում ովքեր ապրում են վատ սանիտարահիգենիկ պայմաններում։Հիվանդանում են ամենից հաճախ այն անձիք, ովքեր աշխատում են ճահճացած մարգագետիններում, մսակոմբինատներում, բրնձի տնտեսություններում և անասնաբուծարաններում: Զարգացած երկրներում հորդառատ անձրևների ժամանակ լեպտոսպիրոզով վարակվելու վտանգ է առաջանում կոյուղու աշխատողների համար և տաք ու խոնավ տարածքներում բացօթյա գործունեությամբ զբաղվողները։<ref>{{cite journal|title=Leptospirosis Risk in Public Cleansing and Sewer Workers|date=16 October 1987|pmid=3446001|last1=Chan|fidownprst1=O. Y.|last2=Chia|first2=S. E.|last3=Nadarajah|first3=N.|last4=Sng|first4=E. H.|journal=Annals of the Academy of Medicine, Singapore|volume=16|issue=4|pages=586–90}}</ref> and those involved in outdoor activities in warm and wet areas.<ref name="Zoey2020"/> Ախտորոշումը հաստատում են հակամարմինների հայտնաբերմամաբ կամ բակտերայի ԴՆԹի հայտնաբերմամբ արյան մեջ։<ref name="Zoey2020"/> ՀԻվանդության կանխարգելման համար օգտագործում են պաշտպանական միջոցներ կոնտակտը կենդանիների հետ սահմանափակելու համար,լվացվել շփումից հետո և առնետների վերացումը բնակելի տարածքներից։ .<ref name="Karpagm2020"/> Դոկսացիկլինը էֆեկտիվ է լեպտոսպիրոզը կանխարգելու համար։<ref name="Karpagm2020">{{cite journal | vauthors = Karpagam KB, Ganesh B | title = Leptospirosis: a neglected tropical zoonotic infection of public health importance-an updated review | journal = European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases | date = January 2020 | volume = 39 | issue = 5 | pages = 835–846 | pmid = 31898795 | doi = 10.1007/s10096-019-03797-4 | s2cid = 209669669 }}</ref>Մարդկանց համար նախատեսված վակցինան սահմանափակ օգտակարություն ունի;<ref name="Teixeira2019"/> vaccines for other animals are more widely available.<ref name="Ellis2015">{{cite journal | vauthors = Ellis WA | title = Animal leptospirosis | journal = Current Topics in Microbiology and Immunology | volume = 387 | pages = 99–137 | date = 2015 | pmid = 25388134 | doi = 10.1007/978-3-662-45059-8_6 | isbn = 978-3-662-45058-1<!-- |series=Current Topics in Microbiology and Immunology (including this removes italics from journal title - unnecessary?---> }}</ref>Բուժում իրականացնում են հակաբակտերիալներով՝ դոկսացիկլին պենիցիլին կամ ցեֆտրիաքսոն.<ref name="Lane 2016"/>Մահվան հավանականությունը 5–10%. է։<ref name="Evangelista2010" /> Երբ թոքերը ախտահարված են մահվան հավանականությունը ավելանում է մոտ 50–70%.<ref name="Lane 2016"/> Ամեն տարի լեպտոսպիրոզով ծանր մեկ միլիոն հիվանդների դեպքում գրանցվում է 58,900 մահ։<ref name=Costa2015>{{cite journal | vauthors = Costa F, Hagan JE, Calcagno J, Kane M, Torgerson P, Martinez-Silveira MS, Stein C, Abela-Ridder B, Ko AI | display-authors = 6 | title = Global Morbidity and Mortality of Leptospirosis: A Systematic Review | journal = PLOS Neglected Tropical Diseases | volume = 9 | issue = 9 | pages = e0003898 | year = 2015 | pmid = 26379143 | pmc = 4574773 | doi = 10.1371/journal.pntd.0003898 }}</ref> Հիվանդությունը տարածված է տրոպիկական երկրներում բայց կաարող է հանդիպել ամենուրեք։<ref name="Karpagm2020"/> Բռնկումները լինում են հորդառատ անձրևներից հետո։Հիվանդությունը առաջին անգամ նկարագրել է Ադոլֆ Վեյլ 1886թ․ Գերմանիայում <ref name=AFP2010>{{cite journal | vauthors = Slack A | title = Leptospirosis | journal = Australian Family Physician | volume = 39 | issue = 7 | pages = 495–8 | date = July 2010 | pmid = 20628664 }}</ref><ref name="Weil">{{cite journal| vauthors = Weil A |title=Über eine eigenthümliche, mit Milztumor, Icterus und Nephritis einhergehende, acute Infektionskrankheit|journal=Deutsches Archiv für Klinische Medizin|date=1886|volume=39|pages=209–232|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uiug.30112112319931;view=1up;seq=221|trans-title=On a strange, acute infectious disease, accompanied by swelling of the spleen, icterus, and nephritis|language=de}}</ref> {{TOC limit}} ==Նշաններ և ախտանիշներ== [[Image:Conjunctival suffusion of the eyes due to leptospirosis.jpg|thumb|alt=Human eye showing symptomatic red and yellow patches on the white of the eye | [[Conjunctival suffusion]] (red [[conjunctiva]]) together with jaundice is a specific feature of leptospirosis.]] Ախտանշանները հիմնականում հայտնվում են հիվանդանալուց մեկ կամ երկու շաբաթ հետո<ref name="Karpagm2020"/> բայց ինկուբացիոն շրջանկը կարող է տևելմինչև մեկ ամիս։<ref name="Haake 2015"/>Հիվանդյունը երկփուլ է։Սիմպտոմատիկ հիվանդների մոտ հիվանդությունը հիմնականում երկփուլանի ընթացք ունի։Առաջին փուլի ախտանշանները(սուր կամ լեպտոսպիրեմիկ փուլ) տևում են հինգ կամ յոթ օր։Երկրորդ փուլում ( իմուն փուլ) ախտանիշները վերանում են, երբ մանրէների դեմ հակամարմիններ են առաջանում.<ref name="Lane 2016"/> Հավելյալ ախտանշանները առաջանում են երկրորդ փուլում<ref>{{cite web |title=Factsheet about leptospirosis |url=https://www.ecdc.europa.eu/en/leptospirosis/factsheet |website=European Centre for Disease Prevention and Control |access-date=5 September 2020 |language=en}}</ref> Հիվանդության փուլերը կարող են չտարբերվել միմյանցից հատկապես ծանր հիվանդություն ունեցող հիվանդների մոտ։<ref name="Waggoner2016">{{cite journal |vauthors=Waggoner JJ, Pinsky BA |title=Molecular diagnostics for human leptospirosis |journal=Current Opinion in Infectious Diseases |volume=29 |issue=5 |pages=440–5 |date=October 2016 |pmid=27537829 |pmc=5127924 |doi=10.1097/QCO.0000000000000295 }}</ref> 90%ը ունենում է թեթև ընթացք մինչ 10%&nbsp;ի մոտ ծանր է ընթանում։<ref name="Cagliero 2018">{{cite journal | vauthors = Cagliero J, Villanueva SY, Matsui M | title = Leptospirosis Pathophysiology: Into the Storm of Cytokines | journal = Frontiers in Cellular and Infection Microbiology | volume = 8 | issue = 204 | pages = 204 | date = 20 June 2018 | pmid = 29974037 | doi = 10.3389/fcimb.2018.00204 | pmc = 6019470 | doi-access = free }}</ref> Լեպտոսպիրալ ինֆեկցիան մարդկանց մոտ առաջացնում է մի շարք ախտանշաններ մինչ որոշ մարդկանց մոտ հիվանդությունը կարող է ընթանալ ասիմպտոմ։ Հիվանդությունը սկսում է հանկարծակի ջերմությամբ ուղեկցվելով դողով ուժգին գլխացավերով ծանր [[միալգիա|մկանացավ]]ով և որովայնացավով։<ref name="Zoey2020"/><ref name="Haake 2015"/>Լեպտոսպիրոզովի հետևանքով առաջացած գլխացավը բաբախող տիպի է և տեղակայված է քունքային կամ ճակատային շրջանում։Հիվանդը կարող է նաև ունենալ նաև ցավ աչքերի հետևում և լուսավախություն։<!-- <ref name="Haake 2015"/> -->Մկանացավեր բնորոշ են ձկնամկանին և գոտկային հատվածին։<!-- <ref name="Haake 2015"/> --> ՀԻմնական բնորոշ նշանը կոնյուկտիվիտն է առաց էքսուդատի որը հազվադեպ է հանդիպում մյուս ֆիբրիլ հիվանդությունների ժամանակ։Մյուս բնորոշ նշաններն են սուբկոնյուտիվալ արնազեղումները և դեղնուկը։<!-- <ref name="Haake 2015"/> --> Ցանավորում հազվադեպ է հանդիպում։ Չոր հազ հանդիպում է հիվանդների 20–57%ի մոտ Ստամոքսաղիքային սիմպտոմները՝ սրտխառնոց փսխում որովայնացավ լուծ հաճախ են հանդիպում Փսխումը և լուծը կարող են բարդանալ դեհիդրատացիայով <!-- <ref name="Haake 2015"/> -->Որովային ցավոտությունը կարող է պայմանավորված լինել ակալկուլյոզ խոլեցիստիտով կամ պանկրեասի բորբոքմամբ։<ref name="Haake 2015"/> Հազվադեպ ավշային հագույցները լյարդը փայծաղը կարող են մեծանալ և դառնալ շոշափելի.<ref name="Lane 2016"/> Ախտանշանները վերանում են մեկից երեք օր հետ։<ref name="Karpagm2020"/> Իմուն փուլը սկսվում է սրանից հետո և տևում չորսից երեսուն օր և կարող են առաջանալ բարդություններ գլխից մինչև երիկամներ։.<ref name="Bennett 2015">{{cite book |last1=Bennett |first1=John E |last2=Raphael |first2=Dolin |last3=Martin |first3=J Blaser |last4=Bart |first4=J Currie | name-list-style = vanc |title=Mandell, Douglas, and Bennett's Principles and Practice of Infectious Diseases|chapter=223 |date=2015 |publisher=[[Elsevier]] |isbn=978-1-4557-4801-3 |pages=2541–2549 |edition=Eighth}}</ref> Այս փուլին բնորոշ է [[մենինգիտ]]ը։<ref name="Karpagm2020"/>Մենինգիտի նշաններն են գլխացավը պարանոցի մկանների կարկամությունը։<ref name="Karpagm2020"/>Երիկամի ներգրավումը այս ձուլում արտհայտվում է մեզի քանակի նվազմամբ կամ բացակայությամբ<ref name="Karpagm2020"/> Ծանր լեպտոսպիրոզի դասական տարբերակը՝ Վեյլսի հիվանդությունը բնորոշվում է լյարդի վնասմամբ (առաջացնում դեղնուկ), [[երիկամային անբավարարություն]], և արնահոսություն վերջինս հանդիպում է հիվանդների 5–10% ի մոտ։<ref name="Karpagm2020"/>Թոքերի և ուղեղւ վնասում նույնպես կարող է լինել։ՄԵնինգոենցեֆալիտի զանգացման դեպքում կարող է զարգանալ գիտակցության խանգարում։Մի շարք նյարդաբանական խանգարումներ ինչպիսիք են հեմիպլեգիան,լայնական միելիտը և պետեխիաներ էկխիմոզներ էպիստաքսիս մելենա հեմատոմեզիս թոքային արնահոսություն կարող են հայտնաբերվել and [[Գիյեն-Բարե համախտանիշ]] լեպտոսպիրոզի բարդություններն են։<!-- <ref name="Haake 2015"/> -->Արնահոսության նշանները ինչպիսիք են [[պետեխիա]]ն, [[էկխիմոզ]]ը, [[էպիստաքսիս|քթային արնահոսություն]], [[մելենա|մելենա]], [[հեմատոմեզիս]] and [[թոքային արնահոսոթյուն]] կարող են հայտնաբերվել։Պրոթրոմբինային ժամանակի երկարացումը պայմանավորում է արնահոսությունները։Սակայն թրոմբոցիտոպենիան ասոցացված չէ ծանր արնահոսությունների հետ։<ref name="Haake 2015"/>Թոքային արնահոսությունները՝ ալվեոլյար արնահոսություններ են արյունը լցվում է ալվեոլ առաջացնելով մասիվ հեմոպտիզիս և դառնում [[սուր շնչառական դիսթրես համախտանիշ]]ի պատճառ,որի դեպքում մահվան ռիսկը կազմում է ավելի քան 50% .<ref name="Haake 2015"/>Հազվադեպ կարող է առաջանալ միոկարդիտ,պերիկարդիտ, սրտային պաշարումներ, առիթմիաներ։<ref name="Lane 2016"/> ==Պատճառ== ===Բակտերիա=== [[File:Leptospira scanning micrograph.jpg|thumb|left|upright=1.3|alt=A scanning electron micrograph of several lepitospira bacteria on a filter | [[Scanning electron micrograph]] of a number of ''Leptospira'' sp. bacteria atop a 0.1 µm [[polycarbonate]] filter]]Լեպտոսպիրոզի հարուցիչը Լեպտոսպիրա ընտանիքին պատկանող աէրոբ 6ից–20 միկրոմետր երկարությամբ սպիրոխետ է։ Ինչպես [[գրամ-բացասական]] բակտերիաները Լեպտոսպիրան ունի արտաքին թաղանթ հագեցած լիպոպոլիսախարիդներով և ներքին թաղանթ և պեպտիտեգլիկանային թաղանթ։ Ի տարբերություն Գրամ նեբացասական բակտերիաների պեպտիտոգլիկանային թաղանթը ավելի մոտ է գտնվում ներքին թաղանթին քան արտաքին։Միկրոօրգանիզմները գրամբացասական են, ըստ Ռոմանովսկու - Գիմզեի ներկվում են վարդագույն, անաէրոբ պայմաններում աճում են արհեստական սննդային միջավայրերի վրա ճագարի շիճուկի ավելացմամբ, 25-350C և pH 7,2-7,4 պայմաններում: Լեպտոսպիրաների աճը տեղի է ունենում դանդաղ` 10 օրվա ընթացքում: Բացի այդ, Լեպտոսպիրան ունի ծայրամասում գտնվող ֆլագելին, որը կապված է պտուտականման շարժման հետ։Քեմոռեցեպտորները բակտերիայի բևեռներում գտնվող զգում են տարբեր տարբեր քիմիական նյութերը և փոխում իրենց ուղղությունը։ Առանձնացվել է լեպտոսպիրաների 66 տեսակ.Գենային հաջորդականությամբ պայմանավորված բաժանում են երկու խմբի և չորս ենթախմբի P1, P2, S1, and S2.<ref name=Caimi2020>{{cite journal | vauthors = Caimi K, Ruybal P | title = Leptospira spp., a genus in the stage of diversity and genomic data expansion | journal = Infection, Genetics and Evolution | volume = 81 | pages = 104241 | date = February 2020 | pmid = 32061688 | doi = 10.1016/j.meegid.2020.104241 | s2cid = 211135356 }}</ref>P1 երթախմբի 19 անդաները ներառում են այն 8 տեսակները, որոնք կարող են մարդկանց մոտ ծանր հիվանդություններ առաջացնել ՝ L. alexanderi, L. borgpetersenii, L. interrogans, L. kirschneri, L. mayottensis, L. noguchii, L. santarosai և L. weilii P2 դասը ներառում է 21 տեսակ, որոնք կարող են մարդկանց մոտ առաջացնել թեթև հիվանդություն: Մնացած 26 տեսակները ներառում են S1 և S2 ենթախմբերը որոնք «սապրոֆիտներ» են,Պաթոգեն Leptospira- ն չի բազմապատկվում միջավայրում: Լեպտոսպիրան գոյատևման համար պահանջում է բարձր խոնավություն, բայց կարող է կենդանի մնալ այնպիսի միջավայրերում, ինչպիսիք են լճացած ջուրը կամ աղտոտված հողը: Բակտերիան կարող է սպանվել 50 ° C (122 ° F) ջերմաստիճանի դեպքում և կարող է որնրանալ ենթարկվել 70% էթանոլով, 1% նատրիումի հիպոքլորիտով, ֆորմալդեհիդով, լվացող միջոցներով և թթուներով: <ref name=Picardeau2017/><ref name=Caimi2020/> .<ref name="Spickler 2013"/> Լեպտոսպիրաները դասակարգվում են նաև ըստ շճատիպերի:Լիպոպոլիսախարիդի շաքարային բազմազան կոմպոզիցիանորը պատասխանատու են նրանց անտիգենային տարբերության համար։ Շճատիպերի անտիգենային տարբերությունները հայտնաբերվում են շճաբանական թեստերում` միկրոագլյուտինացիայի ռեակցիայով:<ref name=Picardeau2017/> Ավելի քան 250 ախտածին շճատիպեր են առանձնացավծ,մեծ շճատիպերը հավաքված են 26 ախտածին շճատիպերի մեջ<ref name="Lane 2016"/> ===Փոխանցում=== Մանրէները կարող են հայտնաբերվել լճակներում, գետերում, ջրափոսերում, կոյուղագծերում, գյուղատնտեսական դաշտերում և խոնավ հողում։.<ref name="Karpagm2020"/> Pathogenic ''Leptospira'' have been found in the form of aquatic [[biofilms]], which may aid survival in the environment.<ref name=Barragan2017>{{cite journal | vauthors = Barragan V, Olivas S, Keim P, Pearson T | title = Critical Knowledge Gaps in Our Understanding of Environmental Cycling and Transmission of Leptospira spp | journal = Applied and Environmental Microbiology | volume = 83 | issue = 19 | date = October 2017 | pmid = 28754706 | pmc = 5601346 | doi = 10.1128/AEM.01190-17 }}</ref> Լոպտոսպիրաները ապրում են վայրի և տնային կենդանիների երիկամներում''Leptospira'' live in the kidneys of various wild and domestic animals.Երբ կենդանին կուլ է տալիս բակտերին նրանք անցնում են արյան հոսք հետո տեղակայվում երիկամներիում կծիկային կամ հարկծիկային մազանոջների միջոցով։Բակտերիան անցնում է երիկամային խողովակի լուսանց և գաղութացնում մոտակա հավաքող խողովակի ապիկալ հատվածըՍա նպաստում է բակտերիայի տարածմանը կենդանու մեզով առանց տվյալ կենդանու մոտ նկատելի հիվանդության ։The bacteria then pass into the [[Lumen (anatomy)|lumens]] of the [[renal tubules]] and colonise the [[brush border]] of the [[proximal convoluted tubule]]. This causes the continuous shedding of bacteria in the urine without the animal experiencing significant ill effects.Կենդանու և մակտերիայի միջև փոխհարաբերությունը համարվում է կոմենսալ և կենդանին հայտի է որպես բնական տեր.<ref name="Haake 2015">{{cite journal | vauthors = Haake DA, Levett PN | title = Leptospirosis in humans | journal = Current Topics in Microbiology and Immunology | volume = 387 | issue = 387 | pages = 65–97 | date = 25 May 2015 | pmid = 25388133 | pmc = 4442676 | doi = 10.1007/978-3-662-45059-8_5 | isbn = 978-3-662-45058-1 }}</ref> ՀԻմնականում Լեպտոսպիրան հայտնաբերված է կաթնասունների մոտ''Leptospira'' are found mostly in mammals.<ref name="Zoey2020"/>Այնուամենայնիվ սեղունները և սառնարյուն կենդանիները՝գորտ օձ կրիա նույնպես հիվանդանում են։.<ref name="Ellis2015"/> ՍԱկայն նրանց ինֆեկցիայի շտեմարան լինելը անհայտ է։Whether there are reservoirs of human infection is unknown.<ref name="Haake 2015"/><ref name="Ellis2015"/>Առնետները մկները կլուրդները կարևոր առաջնային տերեր են բայց մյուս կենդանիները շները եղնիկները Ճագարները, ոզնիները, կովերը, ոչխարները, խոզերը,կրում են հիվանդությունը <ref name="Ellis2015"/> Կան տարբեր մեխանիզմներ, որոնց միջոցով կենդանիները կարող են վարակել միմյանց: Շները կարող են լիզել վարակված կենդանու մեզը խոտից կամ հողից, կամ խմել վարակված ջրափոսից:այստեղ կան տարբեր մեխանիզմներ, որոնց միջոցով կենդանիները կարող են վարակել միմյանց: Շները կարող են լիզել վարակված կենդանու մեզը խոտից կամ հողից, կամ խմել վարակված ջրափոսից: Տնային շները վարակվել են լեպտոսպիրոզով, ըստ երևույթին, տանը վարակված մկների մեզի լիզումից: Լեպտոսպիրոզը կարող է փոխանցվել նաև վարակված կենդանիների սերմնահեղուկի միջոցով:<ref name="Ellis2015"/>Կենդանիների մեզի մեջ մշտապես առկա բակտերիաների տևողությունը կարող է տևել։ <ref name="Ellis2015"/> Մարդիկ Լեպտոսպիրոզի վերջնական տերերն են։Մարդիկ վարակվում են շփվելով ինֆեկցված կենդանիների մեզով ախտոտված ջրի և խոնավ հողի հետ։ <ref name="Zoey2020"/> <ref name="Karpagm2020"/> Բակտերիաները թափանցում են վերքով քերծվածքներով ուտելով վարակված սնունդը կամ շփումը լորձաթաղանթի հետ (բերան քիթ աչք).<ref name="Kin Chin 2019"/> Լեպտոսպիրոզով հիվանդանալու վտանգի տակ գտնվող զբաղմունքները ներառում են ֆերմերները, ձկնորսները, աղբահանները և կոյուղու աշխատողները:Հիվանդությունը կապված է նաև արկածային զբոսաշրջության և [[Ռեկրեացիա|ռեկրեացիոն ]]գործունեության հետ։<ref name="Zoey2020"/> Այն տարածված է ջրային սպորտի սիրահարների շրջանում, ներառյալ տրիատլոն , ջրային ռաֆթինգը, կանոե վարելը և լողը, քանի որ ջրի մեջ երկար ընկղմվելը նպաստում է բակտերիաների մուտքին:Այնուամենայնիվ Լեպտոսպիրան ինտակտ մաշկով չի ներթափանցում։<ref name="Lane 2016"/>ՀԻվանդության մարդուց մարդ վարակման մասին չկան տվյալներ և բակտերիայի դիսեմինացիան ապաքինման փոիլում շատ հազվադեպ է մարդկանց մոտ։vention|journal=World Journal of Clinical Infectious Diseases|volume=6|issue=4|year=2016|pages=61|issn=2220-3176|doi=10.5495/wjcid.v6.i4.61|doi-access=free}}</ref> Երբ մարդիկ վարակվում են, երիկամներով բակտերիաների արտազատումը սովորաբար տևում է մինչև 60 օր .<ref name="Spickler 2013"/> Հազվադեպ, լեպտոսպիրոզը կարող է փոխանցվել օրգանների փոխպատվաստման միջոցով:<ref>{{cite journal | vauthors = Song AT, Abas L, Andrade LC, Andraus W, D'Albuquerque LA, Abdala E | title = A first report of leptospirosis after liver transplantation | journal = Transplant Infectious Disease | volume = 18 | issue = 1 | pages = 137–40 | date = February 2016 | pmid = 26671230 | doi = 10.1111/tid.12490 | s2cid = 3548455 }}</ref> Հնարավոր է նաև հղիության ընթացքում պլասենցայի միջոցով վարակվել: Այն կարող է առաջացնել վիժում և վարակ նորածինների մոտ։ <ref>{{cite journal | vauthors = Puliyath G, Singh S | title = Leptospirosis in pregnancy | journal = European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases | volume = 31 | issue = 10 | pages = 2491–6 | date = October 2012 | pmid = 22549729 | doi = 10.1007/s10096-012-1625-7 | s2cid = 14033595 }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Carles G, Montoya E, Joly F, Peneau C | title = [Leptospirosis and pregnancy. Eleven cases in French Guyana] | journal = Journal de Gynécologie, Obstétrique et Biologie de la Reproduction | volume = 24 | issue = 4 | pages = 418–21 | date = 1995 | pmid = 7650320 }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Koe SL, Tan KT, Tan TC | title = Leptospirosis in pregnancy with pathological fetal cardiotocography changes | journal = Singapore Medical Journal | volume = 55 | issue = 2 | pages = e20-4 | date = February 2014 | pmid = 24712035 | pmc = 4291937 | doi = 10.11622/smedj.2013194 }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Shaked Y, Shpilberg O, Samra D, Samra Y | title = Leptospirosis in pregnancy and its effect on the fetus: case report and review | journal = Clinical Infectious Diseases | volume = 17 | issue = 2 | pages = 241–3 | date = August 1993 | pmid = 8399874 | doi = 10.1093/clinids/17.2.241 }}</ref> Հաղորդվում է նաև, որ լեպտոսպիրոզի փոխանցում վայրի բնության կենդանիների հում միս ուտելու միջոցով (օրինակ՝ ալոտրիոֆագիա ունեցող հոգեբուժական հիվանդներ)<ref>{{Cite journal|last1=Fabiani|first1=Adam|last2=Dal Bo|first2=Eugenia|last3=Di Bella|first3=Stefano|last4=Gabrielli|first4=Marco|last5=Bologna|first5=Alessandro|last6=Albert|first6=Umberto|last7=Sanson|first7=Gianfranco|date=2021-07-05|title=Pica (Allotriophagy): An Underestimated Risk Factor for Severe Leptospirosis (Weil's Diseases)? Report of a Leptospira Septic Shock Successfully Managed with ECMO|journal= Infectious Disease Reports|language=en|volume=13|issue=3|pages=619–626|doi=10.3390/idr13030058|pmid=34287302|pmc=8293114|issn=2036-7449|doi-access=free}}</ref> ==Ախտաբանություն== [[File:Pathogeneis of leptospirosis.svg|thumb|upright=1.3|alt= Diagram showing the pathogenesis of leptospirosis | Ways of ''Leptospira'' bacteria infecting human cells and blood stream.]] Չնայած հետազոտողների ջանքերի պաթոգենեզը դեռևս մասնակի է հայտնի։<ref name="Karpagm2020"/><ref name="Kin Chin 2019">{{cite journal | vauthors = Chin VK, Basir R, Nordin SA, Abdullah M, Sekawi Z | title = Pathology and Host Immune Evasion During Human Leptospirosis: a Review | journal = International Microbiology | pages = 127–136 | date = March 2019 | volume = 23 | issue = 2 | pmid = 30875033 | doi = 10.1007/s10123-019-00067-3 | s2cid = 78095369 }}</ref>ԲԱկտերիան մտնում է մարդու օրգանիզմ կամ մաշկի ծակոտկենների կամ լորձաթաղանթի միջով դեպի արյուն։ՀԵտո այն ամրանում է արյունատար անոթների էնդոթելին և արտաբջջային մատրիքսին։Բակտերին օգտագործում է իր մտրակները բջջաթաղանթների միջով շարժվելու համար։ Այն միանում է ֆիբրոբլաստներին մակրոֆագերին էնդոթելյան բջիջներին ր երիկաամի էպիթելյալ բջիջներին։<!-- <ref name=Picardeau2017/> --> Միանում է նաև մի շարք սպիտակուցների կոմպլիմենտի սպիտակուց թրոմբին ֆիբրինոգեն պլազմինոգեն օգտագորշելով իր մակերեսային լեպտոսպիրալ իմունոգլոբուլինը (leptospiral [[immunoglobulin superfamily|immunoglobulin-like]] (Lig)) ինչպիսիք են LigB and LipL32,սրանց գեները կան բոլոր պաթոգենիկ շճատիպերում։<ref name=Picardeau2017/><ref name="Kin Chin 2019"/> Բնածին իմուն համակարգի միջոցով անոթների էնդոթելիալ բջիջները ակտիվանումեն բակտերիայի ներկայությունից։Էնդոթելիալ բջիջները արտադրում են ցիտոկիններ հակաբակտերիալ պրոտեիններ։Այս նյութերը կարգավորում ենն կոագուլաթիոն կասկադը և լեյկոցիտների շարժը։Մակրոֆագերը կարող են լիպտոսպիրային փագոցիտոզի ենթարկել Այնուամենայնիվ Լեպտոսպիրան ընդունակ է բնակվել և բազմանալ ցիտոպլազմայում ֆագոցիտոզի ենթարկվելուց հետո։<ref name=Picardeau2017/>Ծանր հիվանդները ունենում են ցիտոկինների բարձր քանակ՝ինտերլեյիկին 1 ՈՆԳալֆա ինտերլեյկին 10։Ցիտոկինների բարձր քանակը առաջացնում է սեպսիսանման ախտանիշներ որոնք ավելի շատ վնասում են քան օգնում պայքարել հարուցչի դեմ The high level of cytokines causes [[sepsis]]-like symptoms which is life-threatening instead of helping to fight against the infection.<ref name="Cagliero 2018"/>Նրանք ովքեր ունեն սեպսիսի բարձր ռիսկ հիվանդության ժամանակ հայտաբերել են[[HLA-DQ6]] [[գենոտիպը]], հավանաբար սուպերանտիգենի ակտիվացման շնորհիվ ինչը վնասում է օրգանները։<ref name="Haake 2015"/> Հումորալ իմունիտետը հիմնական իմուն պատասխանն է լեպտոսպիրային։ Իմունոգլոբուլին M և իմունոգլոբուլին G արտադրվում են բակտերիայի նկատմամբ։Այս հակամարմիններ արտադրվում են հենց լիպոպոլիսախարիդի նկատմամբ։<ref name="Kin Chin 2019"/> Լեպտեսպիրայի լիպոպոլիսախարիդը ակտիվացնում է միայն մոնոցիտների[[toll-like receptor 2]] (TLR2)ը։ Իսկ լիպիդ A մոլեկուլը ճանաչվում է [[TLR4]] ով Հետևաբար, TLR4 ընկալիչների կողմից Լեպտոսպիրայի ճանաչման բացակայությունը, նպաստում է հիվանդության զարգացմանը օրգանիզմում։<ref name=Picardeau2017/> Կան նաև այլ մեխանիզմներ օրգանիզմում բակտերիայի դեմպայքարի։Լեպտոսպիրան բավականին ադապտացվաշ է բորբոքային պատասխանին։Արյան մեջ այն պլազմինոգենը վեածում է պլազմինի այն արտաբջջային մատրիքսը քանդում է քայքայում ֆիբրինը և կոմպլիմենցի C3b ևC5 ֆրակցիան խուսափելով օպսոնիզացիայից .<!-- <ref name=Picardeau2017/> --> Այն նաև կարող է ազդել ֆակտոր Hի C4b կապող պրոտեին վիտրոնեկտին կանխելով իր մակերեսին կոմպլիմենտի ակտիվացումը։Միարշամանակ արտադրում է պրոտեազներ քայքայելու կոմպլիմենտի համակարգը հատկապես C3 Կապվելով թրոմբինի հետ որը նվազեցնում է ֆիբրինի ձևավորումը։Նվազացնելով ֆիբրինի ձևավորումը մեծացնում է արնահոսության հավանականությունը։<ref name=Picardeau2017/> Լեպտոսպիրան արտադրում է նաև սֆինգոմիելինազ և հեմոլիզին որոնք ուղղվաշ են դեպի էրիթրոցիտներ <ref name="Karpagm2020"/> Լեպտոսպիրան շատ արագ արյան հոսքով տարաշվում է օրգանիզմում։<ref name=Picardeau2017/>Հիմնականում ախտահարում է լյարդը։ They mainly affect the liver.Ներխուժում էհեպատոցիտների միջև և ապոպտոզի ենթարկում։ Վնասվաշ հեպատոցիտները միջբջջային կապը նպաստում է լեղու անցմանը արյուն նպաստելով բիլիռուբինի բարձրացմանը և դեղնուկի առաջացմանը։Կան տվյալներ լյարդի սինուսոիդների և պերիսինուսոիդային տարածությունների լեպտոսպիրաների գերլցվաշությամբ: Միևնույն ժամանակ, թոքերի մեջ պետեխիա կամ ակնհայտ արյունահոսություն կարող է հայտնաբերվել ալվեոլային միջնապատի և ալվեոլների միջև ընկած տարածություններում: Լեպտոսպիրան արտազատում է տոքսիններ, որոնք առաջացնում են մեղմ կամ ծանր երիկամային անբավարարություն կամ ինտերստիցիալ նեֆրիտ: Երիկամային անբավարարությունը կարող է ամբողջությամբ վերականգնվել կամ հանգեցնել ատրոֆիայի և ֆիբրոզի:Սրտի մկանների, կորոնար զարկերակների և աորտայի բորբոքումները հազվադեպ են հանդիպում։<ref name="Haake 2015"/> <ref name="Haake 2015"/> <ref name="Bennett 2015"/> ==Ախտորոշում== [[File: Leptospirosis in kidney.jpg|thumb|alt=Kidney tissue showing leptospira bacteria | Kidney tissue, using a [[silver stain]]ing technique, revealing the presence of ''Leptospira'' bacteria]] [[File: Diffuse pulmonary haemorrhages of the lungs infected by leptospirosis.png|thumb|alt=X-ray showing lungs bleeding due to leptospirosis infection | Diffuse lungs bleeding due to leptospirosis infection.]] ===Լաբորատոր հետազոտություն=== Հիվանդների արյան ընդհանուր հետազոտությամբ էրրիթրեցիտոզ և թևոմբոցիտոպենիա։Երբ անեմիայի հետ կա լեյկոպենիա և թրոմբոցիտոպենիա պետք է մտածել հավանական ոսկրածուծի ճնշան մասին։<ref name="Haake 2015"/>ԷՆԱ և C-ռեակտիվ սպիտակուցը բարձրացած են։<ref name="Lane 2016"/> Երիկամները բավական հաճախ ախտահարվում են։Արյան մեջ միզանյութի և կրեատինի քանակը պետք է ստուգվի։Լեպտոսպիրոզի ժամանակ մեծանու է կալիումի էքսկրեցիան մեզով ինչը բերում է հիպոկալեմիայի։ <ref name="Lane 2016"/><ref name="Haake 2015"/> Մեզի անալիզը կարող է հայտաբերել սպիտակուց լեյկոցիտնոր և միկրոհեմատուրիա: Քանի որ բակտերիաները նստում են երիկամներում, մեզի կուլտուրաները դրական կլինեն լեպտոսպիրոզի համար՝ սկսած հիվանդության երկրորդ շաբաթից մինչև 30 օրը։<ref name="Lane 2016"/> Լյարդի ախտահարման դեպքում ուղղակի բիլիռուբինը և տրանսամինազները բարձրանում են։Իկտերոհեմոռագիկ շճատտիպերը կապված են դեղնության և բիլիռուբինի բարձրացման հետ։[[Հեմոլիտիկ անեմիա]]ն նպաստում է դեղնության առաջացմանը։Լեպտոսպիրոզի առանձնահատկությունն է սուր հեմոլիտիկ անեմիան և կոնյուգացված հիպերբիլիրուբինեմիան, հատկապես գլյուկոզա-6-ֆոսֆատ դեհիդրոգենազի անբավարարությամբ հիվանդների մոտ։<ref name="Haake 2015"/>Շիճուկում ամիլազի և լիպազի աննորմալ մակարդակները (կապված պանկրեատիտի հետ) հայտնաբերվում են լեպտոսպիրոզի պատճառով հիվանդանոց ընդունվածների մոտ:Երիկամների ֆունկցիայի խանգարումը 50 մլ/րոպից պակաս կրեատինինի դուրսբերման դեպքում կապված է ենթաստամոքսային գեղձի ֆերմենտների բարձրացման հետ: <ref name="Haake 2015"/> Ուժեղ գլխացավ դեպքում ովքեր ունեն մենինգիալ ախտանշաններ կատարում են գոտկային պունկցիա: Եթե վարակված է, ողնուղեղային հեղուկի (CSF) հետազոտությունը ցույց է տալիս լիմֆոցիտային գերակշռում մոտ 500/մմ3 բջիջների քանակով, 50-ից 100 մգ/մլ սպիտակուցներով և գլյուկոզայի նորմալ մակարդակով: Այս ամենը համապատասխանում է ասեպտիկ մենինգիտին։<ref name="Haake 2015"/> ====Շճաբանական հետազոտություն==== Լեպտոսպիրայի արագ հայտնաբերումը կարող է իրականացվելIgM քանակական հայտնաբերմամբ ELISA ի միջոցով։ Որպես կանոն, L. biflexa անտիգենն օգտագործվում է IgM հակամարմինները հայտնաբերելու համար: Այս թեստը կարող է արագ որոշել ախտորոշումը և օգնել վաղ բուժմանը: Այնուամենայնիվ, թեստի առանձնահատկությունը կախված է օգտագործված հակածնի տեսակից և նախորդ վարակների հակամարմինների առկայությունից: Այլ հիվանդությունների առկայությունը, ինչպիսիք են Էպշտեյն-Բառի վիրուսային վարակը, վիրուսային հեպատիտը և ցիտոմեգալովիրուս վարակը, կարող են կեղծ դրական արդյունքների պատճառ դռնալ։<ref name="Haake 2015"/> Մանրադիտակային ագլյուտինացիայի թեստը (MAT) լեպտոսպիրոզի ախտորոշման ուղեցույց է:<ref name="Haake 2015"/>MAT-ը թեստ է, որտեղ հիվանդների շիճուկների մաս-մաս նոսրացումները խառնվում են լեպտոսպիրայի տարբեր սերովարների հետ: Այնուհետեւ խառնուրդը հետազոտվում է մութ դաշտի մանրադիտակի տակ՝ ագլյուտինացիա հայտնաբերելու համար: Ամենաբարձր նոսրացումը, որի ժամանակ տեղի է ունենում 50% ագլյուտինացիա, դրական արդյունքն է:Լեպտոսպիրոզի 1:100-ից մինչև 1:800 MAT տիտրերը ախտորոշիչ են։<ref name="Haake 2015"/> <ref name="Lane 2016"/> տիտրի քառապատիկ կամ ավելի բարձր աճը ախտանիշների սկզբում և երեքից 10 օր հիվանդության սկզբում հաստատում է ախտորոշումը:Հիվանդության սուր փուլում MAT-ը սպեցիֆիկ չէ լեպտոսպիրա սերոտիպի հայտնաբերման հարցում՝ սերովարների միջև խաչաձև ռեակտիվության պատճառով:[18] Վերականգնողական փուլում MAT-ն ավելի սպեցիֆիկ է սերովարների տեսակների հայտնաբերման հարցում:[18] MAT-ը պահանջում է կենդանի անտիգենների աշխատատար է<ref name="Haake 2015"/> <ref name="Bennett 2015"/> ====Մոլեկուլյալ հետազոտություն==== «Լեպտոսպիրայի» ԴՆԹ-ն կարել է հայտնաբերել ՊՇՌ[[պոլիմերազային շղթայական ռեակցիա]] հետազոտությամբ արյան շիճուկում մեզում ողնուղեղային հեղուկում։Այս հետազոտությամբ լեպտոսպիրան հայտնաբերում են նախքան հակամարմինների արտադրվելը։Քանի որ PCR-ն հայտնաբերում է «Leptospira» ԴՆԹ-ի առկայությունը, այն օգտակար է նույնիսկ հակաբիոտիկների բուժումը սկսելուց հետո։<ref name="Haake 2015"/> <ref name="Lane 2016"/> ===Պատկերային=== Ովքեր ունեն թոքերի ախտահարում կրծքավանդակի ռենտգեն հետազոտությունը ցույց է տալիս դիֆուզ ալվեոլյար մթագնում։<ref name="Haake 2015"/> ===Ախտորոշիչ կրիտերիաներ=== 1982 թվականին Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը առաջարկեց Ֆեյնի չափանիշները լեպտոսպիրոզի ախտորոշման համար:Այն բաղկացած է երեք մասից՝ A (կլինիկա ), B (համաճարակաբանական գործոններ) և C (լաբորատոր և մանրէաբանական տվյալներ): Քանի որ սկզբնական Faine-ի չափանիշները ներառում էին միայն բակտերաբանական կուլտուրան և MAT-ը C մասում, ինչը դժվար և բարդ է կատարել, 2004 թվականին առաջարկվեց փոփոխված Faine-ի չափորոշիչները՝ ներառելու ELISA և սլայդային ագլյուտինացիայի թեստեր, որոնք ավելի հեշտ են կատարել:2012-ին Ֆեյնի փոփոխված չափանիշները (փոփոխություններով) առաջարկվեցին ախտորոշման մեջ ներառել շնչահեղձություն և արյունահոսություն:2013 թվականին Հնդկաստանը առաջարկել է փոփոխել Ֆեյնի չափանիշները լեպտոսպիրոզի ախտորոշման հարցում:<ref name="Kumar India">{{cite book | vauthors = Kumar SS |title=Indian Guidelines for the Diagnosis and Management of Human Leptospirosis |date=2013 |location=India |pages=23–29 |chapter-url=http://www.apiindia.org/medicine_update_2013/chap07.pdf |access-date=16 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161225181953/http://www.apiindia.org/medicine_update_2013/chap07.pdf |archive-date=25 December 2016 |chapter=7}}</ref> ==Կանխարգելում== [[File:A Leptospirosis warning notice board.jpg|thumb|alt=A sign warning against swimming in a lake with pathogenic Leptospira in Sarawak, Malaysia. | A notice board by a lakeside in [[Sarawak]], Malaysia that warns against swimming in the lake as it has tested positive for pathogenic ''Leptospira''.]] [[File:Leptospirosis screening in Indonesia.png|thumb|alt=Blood samples being taken from several men| Blood samples being taken from a group of residents in [[Boyolali Regency]], Indonesia for leptospirosis screening tests.]] Լեպտոսպիրոզով հիվանդացության մակարդակը կարող է կրճատվել բնակարանային, ենթակառուցվածքների և սանիտարական չափանիշների բարելավման միջոցով: Կրծողների ոչնչացման ջանքերը և ջրհեղեղների նվազեցման ծրագրերը կարող են նաև օգնել կանխել այն: Անձնական պաշտպանիչ սարքավորումների պատշաճ օգտագործումը այն մարդկանց կողմից, ովքեր ունեն մասնագիտական ազդեցության բարձր ռիսկ, կարող է կանխել լեպտոսպիրոզային վարակները շատ դեպքերում:.<ref name="Haake 2015"/> Համաշխարհային օգտագործման համար հարմար պատվաստանյութ չկա:<ref name="Teixeira2019">{{cite journal | vauthors = Teixeira AF, Fernandes LG, Cavenague MF, Takahashi MB, Santos JC, Passalia FJ, Daroz BB, Kochi LT, Vieira ML, Nascimento AL | display-authors = 6 | title = Adjuvanted leptospiral vaccines: Challenges and future development of new leptospirosis vaccines | journal = Vaccine | volume = 37 | issue = 30 | pages = 3961–3973 | date = July 2019 | pmid = 31186193 | doi = 10.1016/j.vaccine.2019.05.087 }}</ref> Միայն Կուբան, Ճապոնիան, Ֆրանսիան և Չինաստանը հավանություն են տվել լեպտոսպիրոզի դեմ պատվաստանյութերի կիրառմանը, և դրանք կիրառվում են միայն բարձր ռիսկային գոտում գտնվողների ,ջրհեղեղներին և համաճարակներին ժամանակ <ref name="Haake 2015"/><ref name="Teixeira2019"/><ref name="YingHua2018">{{cite journal | vauthors = Xu Y, Ye Q | title = Human leptospirosis vaccines in China | journal = Human Vaccines & Immunotherapeutics | volume = 14 | issue = 4 | pages = 984–993 | date = April 2018 | pmid = 29148958 | pmc = 5893195 | doi = 10.1080/21645515.2017.1405884 }}</ref> Պատվաստանյութի ներարկումից հետո արձանագրվել են կողմնակի ազդեցություններ, ինչպիսիք են սրտխառնոցը, ներարկման տեղում կարմրությունը և այտուցը: Քանի որ Leptospira-ի մեկ սերովարի կողմից առաջացած իմունիտոտը պաշտպանում է միայն այդ հատուկի դեմ, ստեղծվել են եռավալենտ պատվաստանյութեր: Պատվաստումից հետո առաջացած իմունիտետը տևում է մոտ մեկ տարի:<ref name="YingHua2018"/> <ref name="YingHua2018"/> Դոքսիցիկլինը տրվում է շաբաթը մեկ անգամ՝ որպես պրոֆիլակտիկա և արդյունավետ է ջրհեղեղի ենթակա տարածքներում բարձր ռիսկային անձանց շրջանում լեպտոսպիրոզով վարակվելու մակարդակը նվազեցնելու համար:Հետազոտություններից մեկում այն նվազեցրել է ջունգլիներում վարժանք անցնող զինվորականների մոտ լեպտոսպիրոզի դեպքերը: Մեկ այլ ուսումնասիրության մեջ այն նվազեցրեց սիմպտոմատիկ դեպքերի թիվը էնդեմիկ տարածքներում հորդառատ անձրևների տակ մնալուց հետո<ref>{{cite journal | vauthors = Abd Rahim MA, Zaki AM, Atil A, Azme MH, Him NA, Rahim SS, Jeffree MS, Ahmad N, Hassan MR |title=Effectiveness of Antibiotic Prophylaxis for Leptospirosis among Adults: A Systematic Review |journal=Malaysian Journal of Applied Sciences |volume=3 |issue=2 |pages=46–56 |url= https://journal.unisza.edu.my/myjas/index.php/myjas/article/view/144 |access-date=1 March 2020 }}</ref> <ref name="Haake 2015"/> ==Բուժում== Լեպտոսպիրալ դեպքերի մեծ մասը ինքնաբերաբար անցնում է: Հակաբիոտիկների վաղ սկիզբը կարող է կանխել հիվանդության առաջընթացը:Հակաբիոտիկների սահմանափակ քանակի դեպքում այն նշանակում են հետազոտություն անցկացնելուց հետո։<ref name="Haake 2015"/> Թեթև ընթացքի դեպքում հակաբիոտիկներից խորհուրդ է տրվում դօքսիցիկլին ազիտրոմիցին ամպիցիլին ամոքսիցիլին հիմնված բացառապես in vitro թեստավորման վրա <ref name="Lane 2016"/>2001թ.-ին ԱՀԿ-ն առաջարկել է բանավոր դոքսիցիկլին (2 մգ/կգ մինչև 100 մգ յուրաքանչյուր 12 ժամը մեկ) հինգից յոթ օր տևողությամբ թեթև լեպտոսպիրոզ ունեցողների համար:<ref name="WHO"/> Նման դեպքերում կարող են օգտագործվել նաև տետրացիկլին, ամպիցիլին և ամոքսիցիլին: Այն տարածքներում, որտեղ ռիկեցիան և լեպտոսպիրոսը էնդեմիկ են, ազիտրոմիցինը և դոքսիցիկլինը հիմնական ընտրության դեղամիջոցներն են:<ref name="Lane 2016"/> Հիմնվելով 1988 թվականի ուսումնասիրության վրա՝ ներերակային բենզիլպենիցիլինը (նաև հայտնի է որպես պենիցիլին G) խորհուրդ է տրվում ծանր լեպտոսպիրոզի բուժման համար:Այն օգտագործվում է հինգից յոթ օր(30 մգ/կգ մինչև 1,2 գ յուրաքանչյուր վեց ժամը մեկ): Ամոքսիցիլինը, ամպիցիլինը և էրիթրոմիցինը կարող են նույնպես օգտագործվել ծանր դեպքերում:<ref name="WHO">{{cite book |title=WHO recommended strategies for the prevention and control of communicable diseases |date=2001 |publisher=World Health Organization – Department of Communicable Disease Control, Prevention and Eradication |page=104 |url=https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/67088/WHO_CDS_CPE_SMT_2001.13.pdf;jsessionid=8D354664DCE5C486C49F55D4C3F64378?sequence=1 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190505060537/https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/67088/WHO_CDS_CPE_SMT_2001.13.pdf;jsessionid=8D354664DCE5C486C49F55D4C3F64378?sequence=1 |archive-date=5 May 2019}}</ref> Ցեֆտրիաքսոնը (1 գ յուրաքանչյուր 24 ժամը յոթ օրվա ընթացքում) արդյունավետ է ծանր լեպտոսպիրոզի դեպքում:<ref name="Haake 2015"/><ref name="Lane 2016"/><ref>{{cite journal | vauthors = Panaphut T, Domrongkitchaiporn S, Vibhagool A, Thinkamrop B, Susaengrat W | title = Ceftriaxone compared with sodium penicillin g for treatment of severe leptospirosis | journal = Clinical Infectious Diseases | volume = 36 | issue = 12 | pages = 1507–13 | date = June 2003 | pmid = 12802748 | doi = 10.1086/375226 | doi-access = free }}</ref> Ցեֆոտաքսիմը (1 գ ներերակային յուրաքանչյուր վեց ժամը յոթ օրվա ընթացքում) և դոքսիցիկլինը (սկզբում 200 մգ, որին հաջորդում է 100 մգ ներերակային յուրաքանչյուր 12 ժամը յոթ օրվա ընթացքում) հավասարապես արդյունավետ են, ինչպես բենզիլպենիցիլինը (1,5 միլիոն միավոր ներերակային յուրաքանչյուր վեց ժամը յոթ օրվա ընթացքում):<ref name="Lane 2016"/><ref>{{cite journal | vauthors = Suputtamongkol Y, Niwattayakul K, Suttinont C, Losuwanaluk K, Limpaiboon R, Chierakul W, Wuthiekanun V, Triengrim S, Chenchittikul M, White NJ | display-authors = 6 | title = An open, randomized, controlled trial of penicillin, doxycycline, and cefotaxime for patients with severe leptospirosis | journal = Clinical Infectious Diseases | volume = 39 | issue = 10 | pages = 1417–24 | date = November 2004 | pmid = 15546074 | doi = 10.1086/425001 | doi-access = free }}</ref> Հետևաբար, մահացության նվազեցման տարբերությունների վերաբերյալ որևէ ապացույց չկա, երբ բենզիլպենիցիլինը համեմատվում է ցեֆտրիաքսոնի կամ ցեֆոտաքսիմի հետ:2007 թվականին անցկացված մեկ այլ ուսումնասիրություն նույնպես ցույց տվեց, որ արդյունավետության տարբերություն չկա դոքսիցիկլինի (սկզբում 200 մգ, որին հաջորդում է 100 մգ բանավոր յուրաքանչյուր 12 ժամը յոթ օրվա ընթացքում) կամ ազիտրոմիցինի (առաջին օրը 2 գ, որից հետո 1 գ օրական ևս երկու օր) միջև: Ազիտրոմիցինի տանելիությունը ավելի լավ է, քան դոքսիցիկլինը<ref>{{cite journal | vauthors = Phimda K, Hoontrakul S, Suttinont C, Chareonwat S, Losuwanaluk K, Chueasuwanchai S, Chierakul W, Suwancharoen D, Silpasakorn S, Saisongkorh W, Peacock SJ, Day NP, Suputtamongkol Y | display-authors = 6 | title = Doxycycline versus azithromycin for treatment of leptospirosis and scrub typhus | journal = Antimicrobial Agents and Chemotherapy | volume = 51 | issue = 9 | pages = 3259–63 | date = September 2007 | pmid = 17638700 | pmc = 2043199 | doi = 10.1128/AAC.00508-07 }}</ref><ref name=Fret2012/><ref name="Jaykaran 2013"/> Ամբուլատոր հիվանդներին տրվում է դոքսիցիկլին կամ ազիտրոմիցին: Դոքսիցիկլինը կարող է երկու օրով կրճատել լեպտոսպիրոզի տևողությունը, բարելավել ախտանիշները և կանխարգելում օրգանիզմների տարածումը մեզով: Ազիտրոմիցինն ու ամոքսիցիլինը տրվում են հղի կանանց և երեխաներին<ref name="Haake 2015"/> Հազվադեպ կարող է առաջանալ Յարիշ-Հերկսհեյմերի ռեակցիան հակաբիոտիկների ընդունումից հետո առաջին մի քանի ժամվա ընթացքում<ref name="Lane 2016"/> Այնուամենայնիվ, 2012 թվականին կատարված մետավերլուծության համաձայն, հակաբիոտիկների օգուտը լեպտոսպիրոզի բուժման մեջ պարզ չէր, թեև հակաբիոտիկների օգտագործումը կարող է նվազեցնել հիվանդության տևողությունը երկու-չորս օրով: 2013 թվականին կատարված մեկ այլ մետավերլուծություն հանգեց նմանատիպ եզրակացության<ref name="Lane 2016"/><ref name=Fret2012>{{cite journal | vauthors = Brett-Major DM, Coldren R | title = Antibiotics for leptospirosis | journal = The Cochrane Database of Systematic Reviews | issue = 2 | pages = CD008264 | date = February 2012 | pmid = 22336839 | doi = 10.1002/14651858.CD008264.pub2 }}</ref> <ref name="Lane 2016"/><ref name="Jaykaran 2013">{{cite journal | vauthors = Charan J, Saxena D, Mulla S, Yadav P | title = Antibiotics for the treatment of leptospirosis: systematic review and meta-analysis of controlled trials | journal = International Journal of Preventive Medicine | volume = 4 | issue = 5 | pages = 501–10 | date = May 2013 | pmid = 23930159 | pmc = 3733179 }}</ref> Լեպտոսպիրոզի ծանր ընթացքի դեպքոմ երբ կա հիպոկալիեմիա երիկամների ֆլտրացիոն արագության բարձրացման հետևանքով իրականացնում են դեհիդրատացիոն թերապիա ր կալիումի ներարկում Երբ When [[սուր երիկամային]] անբավարարություն է առաջանում իրականացնոմ են հեմոդիալիզ կամ պերիտոնիալ դիալիզ։Շնրառական անբավարարության դեպքում իրականացնում են շնչափողային ինտուբացիա.<ref name="Haake 2015" Առաջարկվել են կորտիկոստերոիդներ՝ ճնշելու բորբոքումը, քանի որ լեպտոսպիրա վարակը կարող է հրահրել քիմիական ազդանշանների թողարկում, որոնք նպաստում են թոքերի արյունատար անոթների բորբոքմանը:Այնուամենայնիվ, բավարար ապացույցներ չկան որոշելու համար, թե արդյոք կորտիկոստերոիդների օգտագործումը ձեռնտու է<ref name="Lane 2016"/><ref>{{cite journal | vauthors = Rodrigo C, Lakshitha de Silva N, Goonaratne R, Samarasekara K, Wijesinghe I, Parththipan B, Rajapakse S | title = High dose corticosteroids in severe leptospirosis: a systematic review | journal = Transactions of the Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene | volume = 108 | issue = 12 | pages = 743–50 | date = December 2014 | pmid = 25266477 | doi = 10.1093/trstmh/tru148 }}</ref> ==Կանխատեսում== Լեպտոսպիրոզից մահվան ընդհանուր ռիսկը կազմում է 5-10% Դեղնոկով հիվանդների դեպքում մահացությունը կարող է աճել մինչև 15%<ref name="Spickler 2013"/>Ովքեր ունեն գիտակցության մթագնումն և նյարդաբանական նշաններ,կա մահվան բարձր ռիսկ <ref name="Haake 2015"/> Մահվան վտանգը մեծացնող այլ գործոններն են՝ մեզի քանակի նվազում, 36 տարեկանից բարձր տարիք և շնչառական անբավարարություն:<ref name="Haake 2015"/> Պատշաճ խնամքի դեպքում վարակվածների մեծ մասն ամբողջությամբ ապաքինվում են։Սուր երիկամային անբավարարություն ունեցողները կարող են ունենալ երիկամների կայուն թեթև անբավարարություն՝ ապաքինվելուց հետո:<ref name="Haake 2015"/> Թոքերի ծանր ախտահարում ունեցողների մոտ մահվան վտանգը կազմում է 50–70%։<ref name="Lane 2016"/> Ըստ որոշ ուսումնասիրությունների սուր լեպտոսպիրոզից ապաքինված հիվանդների 30%-ը գանգատվել է երկարատև հոգնածությունից, թուլությունից, մկանային ցավից և գլխացավերից: Այս հիվանդների 21%-ի մոտ այս ախտանիշները տևել են ավելի քան 2 տարի<ref name="Haake 2015"/> Աչքի հետ կապված խնդիրներ առաջանում են լեպտոսպիրոզից ապաքինվածների 10%-ի մոտ <ref name="Spickler 2013"/> Այս բարդությունները տատանվում են թեթև առաջային ուվեիտից մինչև ծանր պանուվեիտ (որը ներառում է աչքի բոլոր երեք անոթային շերտերը) վերականգնումից հետո: Վարակվածների մինչև 80%-ի մոտ լեպտոսպիրա ԴՆԹ-ն հայտնաբերվում է աչքի հեղուկ բաղադրության մեջ <ref name="Haake 2015"/>Աչքի խնդիրները սովորաբար ունենում են լավ կանխատեսում բուժումից հետո կամ դրանք անցնում են ինքնուրույն<ref name="Spickler 2013"/> ==Epidemiology== [[File:Global burden of leptospirosis in DALY per 100,000 per year.png|thumb|upright=1.3|alt=Disability-adjusted life year world map | Global burden of leptospirosis calculated as [[Disability-adjusted life year]] (DALY) lost per 100,000 people per year.]] Ենթադրվում է, որ տարեկան գրանցվում է լեպտոսպիրոզի մեկ միլիոն ծանր դեպք, որոնցից 58900-ը մահանում է: Ծանր դեպքերը կազմում են լեպտոսպիրոզի բոլոր դեպքերի 5-15%-ը։ Լեպտոսպիրոզը հանդիպում է ինչպես քաղաքային, այնպես էլ գյուղական վայրերում՝ արևադարձային, մերձարևադարձային և բարեխառն շրջաններում: Հիվանդությունը համառորեն նկատվում է Ասիայի, Օվկիանիայի, Կարիբյան ավազանի, Լատինական Ամերիկայի և Աֆրիկայի որոշ մասերում<ref name="Spickler 2013"/>Անտարկտիդան միակ վայրն է, որտեղ լեպտոսպիրոզ չի գրանցվել։ <ref name="Spickler 2013">{{cite web | vauthors = Spickler AR, Leedom Larson KR |title=Leptospirosis (Fact sheet) |date=October 2013 |access-date=15 March 2019 |publisher=The Center for Food Security and Public Health |url=http://www.cfsph.iastate.edu/Factsheets/pdfs/leptospirosis.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20141124082710/http://www.cfsph.iastate.edu/Factsheets/pdfs/leptospirosis.pdf |archive-date=24 November 2014 |url-status=live }}</ref>Միացյալ Նահանգներում տարեկան գրանցվում էր լեպտոսպիրոզի 100-150 դեպք։<ref name="CDC 2017">{{cite web |title=Healthcare Workers – Technical Information for Leptospirosis |url=https://www.cdc.gov/leptospirosis/health_care_workers/index.html |publisher=[[Centers for Disease Control and Prevention]] (CDC) |access-date=28 April 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190111230629/https://www.cdc.gov/leptospirosis/health_care_workers/index.html |archive-date=11 January 2019 |date=9 November 2017}}</ref> Լեպտոսպիրոզի դեպքերի թիվն ուղղակիորեն կապված է տեղումների քանակի հետ՝ հիվանդությունը սեզոնային դարձնելով բարեխառն կլիմայական պայմաններում և ամբողջ տարվա ընթացքում՝ արևադարձային կլիմայական գոտիներում։ Լեպտոսպիրոզով հիվանդանալու վտանգը կախված է համայնքում հիվանդության փոխադրման վտանգից և ազդեցության հաճախականությունից:[18] Գյուղական վայրերում հողագործությունը և անասնապահությունը լեպտոսպիրոզով հիվանդանալու հիմնական ռիսկային գործոններն են: Վատ բնակարանային պայմանները և անբավարար սանիտարական պայմանները նույնպես մեծացնում են վարակվելու վտանգը: Արևադարձային և կիսաարևադարձային շրջաններում հիվանդությունը հաճախ տարածվում է հորդառատ անձրևներից կամ ջրհեղեղից հետո։ [[File:Working at aaddy rice field without a footwear, is a risk factor for leptospirosis.png|thumb|upright=1.3|alt=Workers in a rice paddy field | Working in a paddy field barefoot is a risk factor for leptospirosis.]] ==Պատմություն== Հիվանդությունն առաջին անգամ նկարագրվել է Ադոլֆ Վեյլի կողմից 1886 թվականին, երբ նա հայտնել է «սուր վարակիչ հիվանդություն՝ փայծաղի մեծացումով, դեղնուկով նեֆրիտով »"<ref name="Weil" />Մինչ Վեյլի նկարագրությունը, հիվանդությունը հայտնի էր որպես «բրնձի դաշտի դեղնություն» հին չինական նյոթերոմ, «աշնանային տենդ», «յոթօրյա տենդ» և «նանուկայամի տենդ» Ճապոնիայում,<ref name="Ben Adler 2015"/> and "''nanukayami'' fever"<ref name="Elsevier/Saunders">{{cite book|title=Dorland's illustrated medical dictionary|year=2012|publisher=[[Elsevier/Saunders]]|location=Philadelphia|isbn=9781455709854|page=1231|url=https://books.google.com/books?id=mNACisYwbZoC&pg=PA1231|access-date=21 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20170908221631/https://books.google.com/books?id=mNACisYwbZoC&pg=PA1231|archive-date=8 September 2017|url-status=live}}</ref> Եվրոպայում և Ավստրալիայում հիվանդությունը կապված էր որոշակի զբաղմունքների հետ և տրվեցին համապատասխան անուններ, ինչպիսիք են «եղեգ կտրողներիհիվանդություն», «խոզ բուծողների հիվանդություն» և «Schlammfieber» (ցեխային տենդ):<ref name="Ben Adler 2015">{{cite journal | vauthors = Adler B | title = History of leptospirosis and leptospira | journal = Current Topics in Microbiology and Immunology | volume = 387 | pages = 1–9 | date = 2015 | pmid = 25388129 | doi = 10.1007/978-3-662-45059-8_1 | isbn = 978-3-662-45058-1 }}</ref> Այն պատմականորեն հայտնի է որպես «սև դեղնախտ», [52] կամ «կաթնամթերքի ֆերմայի տենդ» Նոր Զելանդիայում։,<ref>{{cite book|title=Small Water Supplies: A Practical Guide|year=2004|publisher=[[Routledge]]|isbn=9781134457496|page=125|url=https://books.google.com/books?id=N1uBAgAAQBAJ&pg=PA125| first = David | last = Clapham | name-list-style = vanc |access-date=21 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20170908221631/https://books.google.com/books?id=N1uBAgAAQBAJ&pg=PA125|archive-date=8 September 2017|url-status=live}}</ref> or "dairy farm fever" in New Zealand.<ref>{{cite journal | vauthors = Christmas BW, Tennent RB, Lindsay PG | title = Dairy farm fever in New Zealand: a local outbreak of human leptospirosis | journal = The New Zealand Medical Journal | volume = 79 | issue = 514 | pages = 901–4 | date = May 1974 | pmid = 4527727 }}</ref> Լեպտոսպիրան առաջին անգամ նկարագրվել է է 1907թ.-ին Արթուր Սթիմսոնի կողմից երիկամի հյուսվածքիը արծաթի նստվածքի ներկման տեխնիկայի միջոցով: Նա օրգանիզմը անվանեց Spirocheta քանի որ բակտերիաները նման էին հարցականի նշանի<ref name="Ben Adler 2015"/><ref>{{Cite journal | vauthors = Stimson AM | year = 1907 | title = Note on an organism found in yellow-fever tissue | journal = [[Public Health Reports]] | volume = 22 | page = 541 | url = https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=umn.31951002763205f;view=1up;seq=551| doi = 10.2307/4559008 | issue = 18 | jstor = 4559008 }}</ref>1908 թվականին ճապոնական հետազոտական ​​խումբը՝ Ռյուկիչի Ինադայի և Յուտակա Իտոյի գլխավորությամբ, առաջինը բացահայտեցին այս բակտերիան որպես լեպտոսպիրոզի պատճառական գործոն և նկատեցին դրա առկայությունը առնետների մոտ 1916 թվականին <ref>{{cite journal |vauthors=Inada R, Ito Y |title=A report of the discovery of the causal organism (a new species of spirocheta) of Weil's disease |journal=Tokyo Ijishinshi |volume=1915 |pages=351–60 |year=1908 }}</ref> <ref>{{cite journal | vauthors = Inada R, Ido Y, Hoki R, Kaneko R, Ito H | title = The Etiology, Mode of Infection, and Specific Therapy of Weil's Disease (Spirochætosis Icterohæmorrhagica) | journal = The Journal of Experimental Medicine | volume = 23 | issue = 3 | pages = 377–402 | date = March 1916 | pmid = 19867994 | pmc = 2125418 | doi = 10.1084/jem.23.3.377 }}</ref>Ճապոնական ածխահանքի աշխատակիցները հաճախ հիվանդանում էին լեպտոսպիրոզով:Ճապոնիայում այն անվանեցին''Spirocheta icterohaemorrhagiae''.Ճապոնացի հետազոտողների խումբը խումբը նաև փորձարկել է ծովախոզուկների լեպտոսպիրալ իմունիզացիայի առաջին հետազոտությունները: Նրանք ցույց տվեցին, որ վարակված ծովախոզուկներին ապաքինվող մարդկանց կամ այծերի շիճուկներ ներարկելով՝ ծովախոզուկներին կարող են պասիվ իմունիտետ ձեռք բերել: 1917 թվականին ճապոնական խումբը հայտնաբերեց առնետներին՝ որպես լեպտոսպիրոզի կրողներ:Անտեղյակ լինելով Ճապոնական խմբի աշխատանքից երկու Գերմանական հետազոտողների խումբ գրեթե միաժամանակ հրապարակեցին 1915 թվականի հոկտեմբերին ծովախոզուկների վրա լեպտոսպիրալ վարակի փոխանցման իրենց առաջին հետազոտությունը: Նրանք օրգանիզմն անվանեցին համապատասխանաբար Spirochaeta nodosa և Spirochaeta Icterogenes <ref name="Ben Adler 2015"/>respectively.<ref name="Ben Adler 2015"/> 2002 թվականին «Լեպտանգամուշի սինդրոմը» ստեղծվեց՝ նկարագրելու լեպտոսպիրոզի մի շարք համընկնող ախտանիշներ՝ երիկամային համախտանիշով Հանտավիրուսային հեմոռագիկ տենդով և Orientia tsutsugamushi-ով առաջացած սկրաբ տիֆով<ref>{{cite journal | vauthors = Paniz-Mondolfi AE, Rodriguez-Morales AJ, Blohm G, Marquez M, Villamil-Gomez WE | title = ChikDenMaZika Syndrome: the challenge of diagnosing arboviral infections in the midst of concurrent epidemics | journal = Annals of Clinical Microbiology and Antimicrobials | volume = 15 | issue = 1 | pages = 42 | date = July 2016 | pmid = 27449770 | pmc = 4957883 | doi = 10.1186/s12941-016-0157-x }}</ref><ref>{{cite web |title=284184004: Lepthangamushi syndrome (disorder) |url=http://tx.fhir.org/r3/snomed/32506021000036107/?type=snomed&id=284184004 |access-date=18 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191118153525/http://tx.fhir.org/r3/snomed/32506021000036107/?type=snomed&id=284184004 |archive-date=18 November 2019}}</ref> ԱՀԿ-ն ստեղծեց Լեպտոսպիրոզի բեռի համաճարակաբանության տեղեկատու խումբը (LERG)՝ ուսումնասիրելու լեպտոսպիրոզի հիվանդության համաճարակաբանական վերջին տվյալները, ձևակերպելու հիվանդության փոխանցման մոդելը և բացահայտելու գիտելիքների և հետազոտությունների բացերը: Առաջին ժողովը գումարվեց 2009 թվականին: 2011 թվականին LERG-ը գնահատեց, որ լեպտոսպիրոզի համաշխարհային տարեկան մակարդակը կազմում է հինգից մինչև 14 դեպք 100,000 բնակչի հաշվով:<ref name="Haake 2015"/> nolfqtpuk38lb11384yacgrqa0zdzqt 0 1070909 8485232 8457838 2022-08-08T17:32:46Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki {{այլ|Սպիտակաջուր (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Գյուղ | հայերեն անվանում = Սպիտակաջուր | բնօրինակ անվանում = - | ենթարկում = | երկիր = Արցախ | պատկեր = | պատկերի նկարագրում = | զինանշան = | զինանշանի լայնություն = | զինանշանի նկարագրում = | դրոշ = | դրոշի լայնություն = | դրոշի նկարագրում = | lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec =0 | lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec =0 | CoordAddon = | CoordScale = | երկրի քարտեզի չափ = 300 | երկրամասի քարտեզի չափ = 300 | շրջանի քարտեզի չափ = | երկրամասի տեսակ = | երկրամաս = | երկրամասը աղյուսակում = | շրջանի տեսակ = Արցախի Հանրապետության վարչական բաժանում {{!}} Շրջան | շրջան = Քաշաթաղի շրջան {{!}} Քաշաթաղ | շրջանը աղյուսակում = | համայնքի տեսակ = | համայնք = Լեռնահովիտ (համայնք, Քաշաթաղի շրջան) {{!}} Լեռնահովիտ | համայնքը աղյուսակում = | երկրի քարտեզ = | երկրամասի քարտեզ = | շրջանի քարտեզ = | ներքին բաժանում = | ղեկավարի պաշտոն = | ղեկավար = | հիմնադրման թվական = | տվյալ կարգավիճակում = | առաջին հիշատակում = | այլ անվանումներ = | տարածք = | կենտրոնի բարձրություն = | կլիմա = | լեզու = | բնակչություն = | մարդահամարի թվական = | խտություն = | ագլոմերացիա = | ազգային կազմ = Հայեր | կրոնական կազմ = | տեղաբնականուն = | ժամային գոտի = +4 | DST = | հեռախոսային կոդ = | փոստային ինդեքս = | փոստային ինդեքսներ = | ավտոմոբիլային կոդ = | իդենտիֆիկատորի տեսակ = | թվային իդենտիֆիկատոր = | Վիքիպահեստում = | կայք = }} [[Պատկեր:Արցախի Հանրապետության քարտեզ 2021.png|300px|մինի|աջից|Արցախի Հանրապետության քարտեզը, որտեղ մուգ շագանակագույնով պատկերված են Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները, իսկ մարմնագույնով՝ Արցախի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները 2021 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ<ref name="armenpress.am օկուպացված տարածքներ">[https://armenpress.am/arm/news/1044795.html Արցախի տարածքները համարվում են օկուպացված Ադրբեջանի կողմից. ԱՀ ԱԺ հայտարարությունը,] ''([https://web.archive.org/web/20210307040659/https://armenpress.am/arm/news/1044795.html արխիվացված 05․04․2021թ․])''</ref>]] '''Սպիտակաջուր''', գյուղ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] [[Քաշաթաղի շրջան]]ում։ Մտնում է [[Լեռնահովիտ (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Լեռնահովիտ համայնքի]] մեջ։ == Պատմություն == 2020 թվականի [[Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)|Արցախյան երկրորդ պատերազմի]] հետևանքով բնակավայրը հայաթափվել և անցել է [[Ադրբեջան]]ի հսկողության տակ<ref name="azatutyun20">{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/30993297.html |title=Արցախը հրապարակել է Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը |date=Դեկտեմբեր 10, 2020 |website=Ազատություն Ռադիոկայան}}</ref>։ == Բնակչություն == 2015 թվականին Սպիտակաջուր գյուղում բնակվում էր 45 մարդ, կար 11 տնտեսություն<ref>{{Cite book|title=Տեղեկաատու Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի|last=Ղահրամանյան|first=Հակոբ|publisher=|year=2015|isbn=|location=Երևան|pages=346}}</ref>։ Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը<ref name=nkr-estimation>{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/nkr-estimation.htm|title=Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն. Բնակչություն ըստ համայնքների|date=|accessdate=2021 Մայիսի 1|archive-date=2021-06-15}}</ref>. {| class="wikitable" ! Տարի | 2008 | 2009 | 2010 |- ! Բնակիչ | 24 | 24 | 28 |- |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Քաշաթաղի շրջան}} [[Կատեգորիա:Արցախի Հանրապետության աշխարհագրություն]] cm77mtcivzcxeyrc75c3o4np2v876vw 0 1071996 8485726 8454700 2022-08-09T07:55:07Z A.sav 52080 /* top */ † [[Անտոնիա դա Սանտա Կրուս]] wikitext text/x-wiki Այս ցուցակն իր մեջ ներառում է մոլորակի երբևէ ապրող հարյուր հիսուն ամենատարեց կանանց անունները, որոնք ապրել են ավելի քան 114 տարի և 18 օր <ref>{{cite web|url=https://grg.org/Adams/BB1.HTM|title=Validated Supercentenarian Cases (Public List)|archiveurl=https://www.webcitation.org/66oa9cFWe?url=https://grg.org/Adams/BB1.HTM|archivedate=2012-04-10|accessdate=2012-01-25|dead-url=no}}</ref>. {{legend2|#F9F9F9|Մահացած|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#99FF99|Կենդանի|border=1px solid #AAAAAA}} {|class="wikitable sortable" !№ !Անուն !Ծննդյան օր !Մահվան օր !Ձեռք բերված տարիքը !Երկիր |- |1 |[[Ժաննա Կալման]] |21 փետրվար 1875 |4 օգոստոս 1997 |122 տարի, 164 օրական |{{FRA}} |- |2 |[[Կանե Թանաքա]]<ref>[https://gerontology.wikia.org/wiki/Kane_Tanaka Kane Tanaka — Gerontology Wiki — Wikia]{{ref-en}}</ref><ref>[https://gerontology.wikia.org/wiki/List_of_supercentenarians_born_in_1903 List of supercentenarians born in 1903 — Gerontology Wiki — Wikia]{{ref-en}}</ref><ref>[https://the110club.com/top-10-oldest-living-people-gallery-t19758-s15.html Top 10 oldest living people gallery - The 110 Club]{{ref-en}}</ref> |2 հունվար 1903 |19 ապրիլ 2022 |119 տարի, 107 օրական |{{JPN}} |- |3 |[[Սառա Կնաուս]] |24 սեպտեմբեր 1880 |30 դեկտեմբեր 1999 |119 տարի, 97 օրական |{{USA}} |- bgcolor="99FF99" |4 |[[Լյուսիլ Ռանդոն]] |11 փետրվար 1904 |Կենդանի |{{Age in years and days|1904|2|11}} |{{FRA}} |- |5 |[[Նաբի Տաձիմա]] |4 օգոստոս 1900 |21 ապրիլ 2018 |117 տարի, 260 օրական |{{JPN}} |- |6 |[[Մարիա Լուիզա Մայեր]] |29 օգոստոս 1880 |16 ապրիլ 1998 |117 տարի, 230 օրական |{{CAN}} |- |7 |[[Վայոլեթ Բրաուն]] |10 մարտ 1900 |15 սեպտեմբեր 2017 |117 տարի, 189 օրական |{{JAM}} |- |8 |[[Էմմա Մորանո]] |29 նոյեմբեր 1899 |15 ապրիլ 2017 |117 տարի, 137 օրական |{{ITA}} |- |9 |[[Տիյո Միյակո]] |2 մայիս 1901 |22 հուլիս 2018 |117 տարի, 81 օրական |{{JPN}} |- |10 |[[Միսաո Օկավա]] |5 մարտ 1898 |1 ապրիլ 2015 |117 տարի, 27 օրական |{{JPN}} |- |11 |[[Ֆրանսիսկա Սելա դոս Սանտոս]] |21 հոկտեմբեր 1904 |5 հոկտեմբեր 2021 |116 տարի, 349 օրական |{{BRA}} |- |12 |[[Մարիա Էսթեր դե Կապովիլա]] |14 սեպտեմբեր 1889 |27 օգոստոս 2006 |116 տարի, 347 օրական |{{ECU}} |- |13 |[[Սյուզան Մուշատ Ջոնս]] |6 հուլիս 1899 |12 մայիս 2016 |116 տարի, 311 օրական |{{USA}} |- |14 |[[Գերտրուդ Ուիվեր]] |4 հուլիս 1898 |6 ապրիլ 2015 |116 տարի, 276 օրական |{{USA}} |- |15 |[[Անտոնիա դա Սանտա Կրուս]] |13 հունիս 1905 |22 հունվար 2022 |116 տարի, 224 օրական |{{BRA}} |- |15 |[[Տանե Իկաին]] |18 հունվար 1879 |12 հուլիս 1995 |116 տարի, 175 օրական |{{JPN}} |- |17 |[[Ժաննա Բոտ]] |14 հունվար 1905 |22 մայիս 2021 |116 տարի, 128 օրական |{{FRA}} |- |18 |[[Էլիզաբետ Բոլդեն]] |15 օգոստոս 1890 |11 դեկտեմբեր 2006 |116 տարի, 118 օրական |{{USA}} |- |19 |[[Բեսսի Կուպեր]] |26 օգոստոս 1896 |4 դեկտեմբեր 2012 |116 տարի, 100 օրական |{{USA}} |- |20 |[[Մարիա Ջուզեպա Ռոբուչի-Նարգիզո]] |20 մարտ 1903 |18 հունիս 2019 |116 տարի, 90 օրական |{{ITA}} |- |21 |[[Անա Բելա Ռուբիո]] |29 հոկտեմբեր 1901 |15 դեկտեմբեր 2017 |116 տարի, 47 օրական |{{ESP}} |- |22 |[[Ջուզեպինա Պռոետո-Ֆռաու]] |30 մայիս 1902 |6 հուլիս 2018 |116 տարի, 37 օրական |{{ITA}} |- |23 |[[Ջեռալին Տէլլի]] |23 մայիս 1899 |17 հունիս 2015 |116 տարի, 25 օրական |{{USA}} |- |24 |[[Սիգեյո Նակատի]] |1 փետրվար 1905 |11 հունվար 2021<ref name="alive">[//grg.org/WSRL/TableE.aspx GRG World Supercentenarian Rankings List]{{ref-en}}</ref> |115 տարի, 345 օրական |{{JPN}} |- |25 |[[Մեգգի Բառնս]] |6 մարտ 1882 |19 հունվար 1998 |115 տարի, 319 օրական |{{USA}} |- |26 |[[Դինա Մանֆռեդինի]] |4 ապրիլ 1897 |17 դեկտեմբեր 2012 |115 տարի, 257 օրական |{{USA}} |- |27 |[[Սիմոէ Ակիյամա]] |19 մայիս 1903 |29 հունվար 2019 |115 տարի, 255 օրական |{{JPN}} |- |28 |[[Խեստեր Ֆորդ]] |15 օգոստոս 1905 |17 ապրիլ 2021 |115 տարի, 245 օրական |{{USA}} |- |29 |[[Շառլոտտա Խյուզ]] |1 օգոստոս 1877 |17 մարտ 1993 |115 տարի, 228 օրական |{{UK}} |- |30 |[[Էդնա Պարկեր]] |20 ապրիլ 1893 |26 նոյեմբեր 2008 |115 տարի, 220 օրական |{{USA}} |- |31 |[[Մերի Էնն Ռոուդզ]] |12 օգոստոս 1882 |3 մարտ 1998 |115 տարի, 203 օրական |{{CAN}} |- |32 |[[Հարումի Նակամուրա]]<ref>[http://gerontology.wikia.com/wiki/List_of_supercentenarians_born_in_1900 List of supercentenarians born in 1900 | Gerontology Wiki | FANDOM powered by Wikia]</ref> |15 մարտ 1900 |27 սեպտեմբեր 2015 |115 տարի, 196 օրական |{{JPN}} |- |33 |[[Մարգարետ Սկիտ]] |27 հոկտեմբեր 1878 |7 մայիս 1994 |115 տարի, 192 օրական |{{USA}} |- |34 |[[Բերնիս Մէգիդան]] |24 հուլիս 1899 |3 հունվար 2015 |115 տարի, 163 օրական |{{USA}} |- |35 |[[Գերտրուդա Բեինս]] |6 ապրիլ 1894 |11 սեպտեմբեր2009 |115 տարի, 158 օրական |{{USA}} |-bgcolor="99FF99" |36 |[[Տեկլա Յունևիչ]] |10 հունիս 1906 |Կենդանի |{{Age in years and days|1906|6|10}} |{{POL}} |- |37 |[[Բետտի Ուիլսոն]] |13 սեպտեմբեր 1890 |13 փետրվար 2006 |115 տարի, 153 օրական |{{USA}} |- |38 |[[Սին Մացուսիտա]] |30 մարտ 1904 |27 օգոստոս 2019 |115 տարի, 150 օրական |{{JPN}} |- |39 |[[Իրիս Ուեսթման]] |28 օգոստոս 1905 |3 հունվար 2021 |115 տարի, 128 օրական |{{USA}} |- |40 |[[Ժյուլի Վիննեֆրդ Բերտռան]] |16 սեպտեմբեր 1891 |18 հունվար 2007 |115 տարի, 124 օրական |{{CAN}} |- |41 |[[Մարիյա դը Ժեզուշ դուշ Սանտուշ]] |10 սեպտեմբեր 1893 |2 հունվար 2009 |115 տարի, 114 օրական |{{POR}} |- |42 |[[Մարի-Ժոզեֆին Գոգետտ]] |25 մարտ 1902 |13 հուլիս 2017 |115 տարի, 110 օրական |{{ITA}} |- |43 |[[Սյուզի Գիբսոն]] |31 հոկտեմբեր 1890 |16 փետրվար2006 |115 տարի, 108 օրական |{{USA}} |- |44 |[[Ավգուստա Խոլց]] |3 օգոստոս 1871 |21 հոկտեմբեր 1986 |115 տարի, 79 օրական |{{USA}} |- |45 |[[Խենդրիկե վան Անգել-Սխիպպեր]] |29 հունիս 1890 |30 օգոստոս 2005 |115 տարի, 62 օրական |{{NLD}} |- |46 |[[Մոդ Ֆէրրիս-Լուզ]] |21 հունվար 1887 |18 մարտ 2002 |115 տարի, 56 օրական |{{USA}} |- |47 |[[Մինա Կիտագավա]] |3 նոյեմբեր 1905 |19 դեկտեմբեր 2020 |115 տարի, 46 օրական |{{JPN}} |- bgcolor="99FF99" |48 |[[Տելմա Սատկլիֆ]] |1 հոկտեմբեր 1906 |Կենդանի |{{Age in years and days|1906|10|1}} |{{USA}} |- |49 |[[Մարի Բրեմոն]] |25 ապրիլ 1886 |6 հունիս 2001 |115 տարի, 42 օրական |{{FRA}} |- bgcolor="99FF99" |50 |[[Վալենտին Լինյի]] |22 հոկտեմբեր 1906 |Կենդանի |{{Age in years and days|1906|10|22}} |{{FRA}} |- |51 |[[Կոտո Օկուբո]] |24 դեկտեմբեր 1897 |12 հունվար 2013 |115 տարի, 19 օրական |{{JPN}} |- |52 |[[Անտոնիյա Ջերենա-Ռիվերա]] |19 մայիս 1900 |2 հունիս 2015 |115 տարի, 14 օրական |{{USA}} |- |53 |[[Տիյոնո Խասէգավա]] |20 նոյեմբեր 1896 |2 դեկտեմբեր 2011 |115 տարի, 12 օրական |{{JPN}} |- |54 |[[Էննի Ջեննինգս]] |12 նոյեմբեր 1884 |20 նոյեմբեր 1999 |115 տարի, 8 օրական |{{UK}} |- |55 |[[Եվա Մորրիս]] |8 նոյեմբեր 1885 |2 նոյեմբեր 2000 |114 տարի, 360 օրական |{{UK}} |- |56 |[[Կամա Տինէն]] |10 մայիս 1895 |2 մայիս 2010 |114 տարի, 357 օրական |{{JPN}} |- |57 |[[Մարիյա Գոմես Վալենտին]] |9 հուլիս 1896 |21 հունիս 2011 |114 տարի, 347 օրական |{{BRA}} |- |58 |[[Մերի Բիդուելլ]] |18 մայիս 1881 |25 ապրիլ 1996 |114 տարի, 342 օրական |{{USA}} |- bgcolor="99FF99" |59 |Անոնիմ իզ Ֆուկուոկի |17 դեկտեմբեր 1906 |Կենդանի |{{Age in years and days|1906|12|17}} |{{JPN}} |- |60 |[[Մերի Ժոզեֆինա Ռեի]] |17 մայիս 1895 |7 մարտ 2010 |114 տարի, 294 օրական |{{USA}} |- |61 |[[Գոլդի Սթայնբերգ]] |30 հոկտեմբեր 1900 |16 օգոստոս 2015 |114 տարի, 290 օրական |{{USA}} |- |62 |[[Կիյոկո Իսիգուռո]] |4 մարտ 1901 |5 դեկտեմբեր 2015 |114 տարի, 276 օրական |{{JPN}} |- |rowspan=2|63 |[[Մարիյա դոը Կոուտու Մաիյա-Լոպեշ]] |24 հոկտեմբեր 1890 |25 հուլիս 2005 |114 տարի, 274 օրական |{{POR}} |- |[[Էդոկսի Բաբուլ]] |1 հոկտեմբեր 1901 |1 հուլիս 2016 |114 տարի, 274 օրական |{{GUF}} |- |65 |[[Ռամոնա Տրինիդադ Իգլեսիաս-Խոռդան]] |31 օգոստոս 1889 |29 մայիս 2004 |114 տարի, 272 օրական |{{PRI}} |- |66 |[[Յուկի Խինո]] |17 ապրիլ 1902 |13 հունվար 2017<ref>[http://z3.invisionfree.com/The_110_Club/index.php?showtopic=18215 Информация о дате смерти на форуме «The 110 Club»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170411055536/http://z3.invisionfree.com/The_110_Club/index.php?showtopic=18215 |date=2017-04-11 }}{{ref-en}}</ref> |114 տարի, 271 օրական |{{JPN}} |- |67 |[[Դելֆին Գիբսոն]] |17 օգոստոս 1903 |9 մայիս 2018 |114 տարի, 265 օրական |{{USA}} |- |68 |[[Էժենի Բլանշառ]] |16 փետրվար 1896 |4 նոյեմբեր 2010 |114 տարի, 261 օրական |{{FRA}} |-bgcolor="99FF99" |69 |Մարիա Բրանհաս Մորերա |4 մարտ 1907 |Կենդանի |{{Age in years and days|1907|3|4}} |{{USA}} — {{ESP}} |- |70 |[[Վեներե Պիցցինատո-Պապո]]<ref>[http://gerontology.wikia.com/wiki/List_of_supercentenarians_born_in_1896 List of supercentenarians born in 1896 | Gerontology Wiki | FANDOM powered by Wikia]{{ref-en}}</ref> |23 նոյեմբեր 1896 |2 օգոստոս 2011 |114 տարի, 252 օրական |{{ITA}} |- |71 |[[Նևա Մորրիս]] |3 օգոստոս 1895 |6 ապրիլ 2010 |114 տարի, 246 օրական |{{USA}} |- |72 |[[Խիդե Օխիրա]]<ref>{{Cite web |url=https://grg.org/Gallery/1880Gallery.html |title=1880Gallery.html, as of October 8, 2017 |accessdate=July 19, 2021 |archive-date=August 19, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170819021813/http://www.grg.org/Gallery/1880Gallery.html |dead-url=yes }}</ref><ref>[http://gerontology.wikia.com/wiki/List_of_supercentenarians_born_in_1880 List of supercenarians born in 1880 | Gerontology Wiki | FANDOM powered by Wikia]</ref> |15 սեպտեմբեր 1880 |9 մայիս 1995 |114 տարի, 236 օրական |{{JPN}} |- |73 |[[Բլանշ Կոբբ]] |8 սեպտեմբեր 1900 |1 մայիս 2015 |114 տարի, 235 օրական |{{USA}} |- |74 |[[Էտել Լանգ]]<ref>[http://oldestinbritain.nfshost.com/deathsall.php Oldest People in Britain]</ref> |27 մայիս 1900 |15 հունվար 2015 |114 տարի, 233 օրական ||{{UK}} |- |75 |[[Յոնե Մինագավա]] |4 հունվար 1893 |13 օգոստոս 2007 |114 տարի, 221 օրական |{{JPN}} |- bgcolor="99FF99" |76 |[[Կասիլդա Բենեգաս]] |8 ապրիլ 1907 |Կենդանի |{{Age in years and days|1907|4|8}} |{{PRY}} — {{ARG}} |- |77 |[[Մարիյա Անտոնիյա Կաստռո]] |10 հունիս 1881 |16 հունվար 1996 |114 տարի, 220 օրական |{{ESP}} |- |rowspan=2|78 |[[Քերի Լեիզենբի]] |9 փետրվար 1882 |14 սեպտեմբեր 1996 |114 տարի, 218 օրական |{{USA}} |- |[[Ուռա Կոյամա]] |30 օգոստոս 1890 |5 ապրիլ 2005 |114 տարի, 218 օրական |{{JPN}} |- |80 |[[Մերտլ Դորսի]] |22 նոյեմբեր 1885 |25 հունիս 2000 |114 տարի, 216 օրական |{{USA}} |- |81 |[[Իսո Նակամուրա]] |23 ապրիլ 1903 |23 նոյեմբեր 2017 |114 տարի, 214 օրական |{{JPN}} |- |82 |[[Ֆաուստինա Սարմիենտո Պուպո]] |15 փետրվար 1905 |16 սեպտեմբեր 2019 |114 տարի, 213 օրական |{{CUB}} |- |83 |[[Աննա Էլիզա Ուիլյամս]] |2 հունիս 1873 |25 դեկտեմբեր 1987 |114 տարի, 208 օրական |{{UK}} |-bgcolor="99FF99" |84 |Ֆուսա Տացումի |25 ապրիլ 1907 |Կենդանի |{{Age in years and days|1907|4|25}} |{{JPN}} |- |85 |[[Յունիս Սանբորն]] |20 հուլիս 1896 |31 հունվար 2011 |114 տարի, 195 օրական |{{USA}} |- |86 |[[Գրեյս Կլաուսոն]] |15 նոյեմբեր 1887 |28 մայիս 2002 |114 տարի, 194 օրական |{{USA}} |- |87 |Միցույո Տոյոդա |15 փետրվար 1902 |25 օգոստոս 2016 |114 տարի, 192 օրական |{{JPN}} |- |rowspan=2|88 |[[Տասե Մացունագա]] |11 մայիս 1884 |18 նոյեմբեր 1998 |114 տարի, 191 օրական |{{JPN}} |- |[[Կամե Գանեկո]] |10 ապրիլ 1905 |18 հոկտեմբեր 2019 |114 տարի, 191 օրական |{{JPN}} |- |90 |Կամե Նակամուրա |8 մարտ 1898 |12 սեպտեմբեր 2012 |114 տարի, 188 օրական |{{JPN}} |- |rowspan=3|91 |Լիդիա Վելլար |18 մարտ 1875 |17 սեպտեմբեր 1989 |114 տարի, 183 օրական |{{FRA}} |- |[[Վիլհելմինա Քոթ]] |7 մարտ 1880 |6 սեպտեմբեր 1994 |114 տարի, 183 օրական |{{USA}} |- |[[Ադելինա Դոմինգես]] |19 փետրվար 1888 |21 օգոստոս 2002 |114 տարի, 183 օրական |{{USA}} |- |rowspan=2|94 |[[Միտոյո Կավատե]] |15 մայիս 1889 |13 նոյեմբեր 2003 |114 տարի, 182 օրական |{{JPN}} |- |[[Գաբրիել դե Ռոբերտ]] |4 հունիս 1904 |3 դեկտեմբեր 2018 |114 տարի, 182 օրական |{{FRA}} |- |96 |[[Լյուսի Միրիգյան]] |15 օգոստոս 1906 |12 փետրվար 2021 |114 տարի, 181 օրական | {{ARM}} — {{USA}} |- |rowspan=2|97 |[[Շառլոտա Բենկներ]] |16 նոյեմբեր 1889 |14 մայիս 2004 |114 տարի, 180 օրական |{{USA}} |- |[[Քամիլ Լուիզո]] |13 փետրվար 1892 |12 օգոստոս 2006 |114 տարի, 180 օրական |{{FRA}} |- |99 |[[Էն Պրիմու]] |5 հոկտեմբեր 1890 |26 մարտ 2005 |114 տարի, 172 օրական |{{FRA}} |- |100 |Էթի Մեյ Գրին |8 սեպտեմբեր 1877 |26 փետրվար 1992 |114 տարի, 171 օրական |{{USA}} |-bgcolor="99FF99" |101 |Յոսի Բաբա |3 հունիս 1907 |Կենդանի |{{Age in years and days|1907|6|3}} |{{JPN}} |- |102 |[[Գերտիե Քայնթի]] |19 հուլիս 1905 |24 դեկտեմբեր 2019 |114 տարի, 158 օրական |{{NLD}} |-bgcolor="99FF99" |103 |Սեսիլ Քլեյն |15 հունիս 1907 |Կենդանի |{{Age in years and days|1907|6|15}} |{{CAN}} |- |104 |Դոմինգա Վելասկո |12 մայիս 1901 |11 հոկտեմբեր 2015 |114 տարի, 152 օրական |{{USA}} |- |105 |Տոշի Յորիմիցու |30 սեպտեմբեր 1901 |28 փետրվար 2016 |114 տարի, 151 օրական |{{JPN}} |- |106 |Իրեն Ֆրենկ |1 հոկտեմբեր 1881 |28 փետրվար 1996 |114 տարի, 150 օրական |{{USA}} |- |107 |[[Քրիստինա Կուկ]] |25 դեկտեմբեր 1887 |22 մայիս 2002 |114 տարի, 148 օրական |{{AUS}} |- |rowspan="2"|108 |Օլիվիա Պատրիսիա Թոմաս |29 հունիս 1895 |16 նոյեմբեր 2009 |rowspan="2"|114 տարի, 140 օրական |{{USA}} |- |[[Ալելիա Մերֆի]] |6 հուլիս 1905 |23 նոյեմբեր 2019 |{{USA}} |- |110 |[[Թաե Իտո]] |11 հուլիս 1903 |13 նոյեմբեր 2017 |114 տարի, 125 օրական |{{JPN}} |- |111 |Համա Յասուկավա |19 հունվար 1907 |23 մայիս 2021 |114 տարի, 124 օրական |{{JPN}} |- |112 |Աննա Հենդերսոն |5 մարտ 1900 |1 հուլիս 2014 |114 տարի, 118 օրական |{{USA}} |- | rowspan="2" |113 |[[Էմմա Վերոնա Ջnոնսթոն]] |6 օգոստոս 1890 |1 դեկտեմբեր 2004 |114 տարի, 117 օրական |{{USA}} |- |Մամի Ռեարդեն |7 սեպտեմբեր 1898 |2 հունվար 2013 |114 տարի, 117 օրական |{{USA}} |- |rowspan=2|115 |Բետտի Չետմեն |30 ապրիլ 1884 |16 օգոստոս 1998 |114 տարի, 108 օրական |{{USA}} |- |[[Լեսսի Բրաուն]] |22 սեպտեմբեր 1904 |8 հունվար 2019 |114 տարի, 108 օրական |{{USA}} |- |117 |Օդի Մետյուս |28 դեկտեմբեր 1878 |14 ապրիլ 1993 |114 տարի, 107 օրական |{{USA}} |- |118 |Տիյո Սիրայիսի |6 օգոստոս 1895 |19 նոյեմբեր 2009 |114 տարի, 105 օրական |{{JPN}} |- |119 |Ասա Տակիի |28 ապրիլ 1884 |31 հուլիս 1998 |114 տարի, 94 օրական |{{JPN}} |- |rowspan=2|120 |[[Ֆլորենս Նեպպ]]<ref>{{Cite web |url=http://supercentenarianstudy.blogspot.ru/2010/09/florence-knapp-114.html |title=Supercentenarian Study: Florence Knapp |lang=en|accessdate=2014-04-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140407070939/http://supercentenarianstudy.blogspot.ru/2010/09/florence-knapp-114.html |archivedate=2014-04-07 |deadlink=yes }}</ref> |10 հոկտեմբեր 1873 |11 հունվար 1988 |114 տարի, 93 օրական |{{USA}} |- |[[Ելենա Սլաու]] |4 հուլիս 1889 |5 հոկտեմբեր 2003 |114 տարի, 93 օրական |{{USA}} |- |rowspan=2|122 |[[Լյուսի Ջեին Ասկյու]] |8 սեպտեմբեր 1883 |9 դեկտեմբեր 1997 |114 տարի, 92 օրական |{{UK}} |- |Մարիաննա Բուն |10 փետրվար 1887 |13 մայիս 2001 |114 տարի, 92 օրական |{{USA}} |-bgcolor="99FF99" |124 |Մոդ Հարրիս |15 օգոստոս 1907 |Կենդանի |{{Age in years and days|1907|8|15}} |{{USA}} |- |125 |Մարիա դել Կարմեն Լոպես |3 ապրիլ 1883 |3 հուլիս 1997 |114 տարի, 91 օրական |{{ESP}} |- |126 |Միննի Ուիկեր |24 հուլիս 1906 |22 հոկտեմբեր 2020 |114 տարի, 90 օրական |{{USA}} |- |127 |Ֆիլլիս Րիդջուեի |10 մարտ 1907 |4 հունիս 2021 |114 տարի, 86 օրական |{{UK}} — {{CAN}} |- |128 |Դելմա Կոլլառ |31 հոկտեմբեր 1897 |24 հունվար 2012 |114 տարի, 85 օրական |{{USA}} |- |129 |[[Օնորին Ռոնդելլո]] |28 հուլիս 1903 |19 հոկտեմբեր 2017 |114 տարի, 83 օրական |{{FRA}} |- |130 |Վակա Սիռախամա |26 մարտ 1878 |16 հունիս 1992 |114 տարի, 82 օրական |{{JPN}} |- |131 |[[Իլա Ջոնս]] |21 օգոստոս 1903 |10 նոյեմբեր 2017 |114 տարի, 81 օրական |{{USA}} |- |132 |Սուեկիկու Միյանագա |7 ապրիլ 1884 |20 հունիս 1998 |114 տարի, 74 օրական |{{JPN}} |- |133 |Սիգե Խիռոոկա |16 հունվար 1897 |29 մարտ 2011 |114 տարի, 72 օրական |{{JPN}} |- |134 |Մեգգի Րենֆռո |14 նոյեմբեր 1895 |22 հունվար 2010 |114 տարի, 69 օրական |{{USA}} |- |135 |Եվանգելիստա Լոպես |21 հունիս 1907 |28 օգոստոս 2021 |114 տարի, 68 օրական |{{ARG}} |- |rowspan=2|136 |[[Եմմա Տիլլման]] |22 նոյեմբեր 1892 |28 հունվար 2007 |114 տարի, 67 օրական |{{USA}} |- |[[Աննա Ստոր]] |15 հոկտեմբեր 1900 |21 դեկտեմբեր 2014 |114 տարի, 67 օրական |{{USA}} |- |138 |[[Լեիլա Դենմարկ]] |1 փետրվար 1898 |1 ապրիլ 2012 |114 տարի, 60 օրական |{{USA}} |- |139 |Կարմեն Ջարամիլլո-Չավարրիա |17 մայիս 1906 |15 հուլիս 2020 |114 տարի, 59 օրական |{{COL}} |- |140 |[[Ադել Դանլապ]] |12 դեկտեմբեր 1902 |5 փետրվար 2017 |114 տարի, 55 օրական |{{USA}} |- |rowspan=2|141 |Նաոմի Քոներ |30 օգոստոս 1899 |18 հոկտեմբեր 2013 |114 տարի, 49 օրակա |{{USA}} |- |Օրա Հոլանդ |24 դեկտեմբեր 1900 |11 փետրվար 2015 |114 տարի, 49 օրական |{{USA}} |- |143 |[[Ելլեն Գիբբ]] |26 ապրիլ 1905 |5 հունիս 2019 |114 տարի, 40 օրական |{{CAN}} |- |144 |[[Ֆլորի Բոլդուին]] |31 մարտ 1896 |8 մայիս 2010 |114 տարի, 38 օրական |{{UK}} |- |rowspan=2|145 |[[Աննա Բռաշ-Լատեռ]] |16 հուլիս 1906 |2 սեպտեմբեր 2020 |114 տարի, 36 օրական |{{NED}} |- |Մարի-Լուիզ Տատռոդ |17 հուլիս 1906 |3 սեպտեմբեր 2020 |114 տարի, 36 օրական |{{FRA}} |- |147 |Ելլեն Գուդվիլ |2 փետրվար 1907 |2 մարտ 2021 |114 տարի, 28 օրական |{{USA}} |- |148 |[[Եմի Խյումս]] |5 հոկտեմբեր 1887 |27 հոկտեմբեր 2001 |114 տարի, 22 օրական |{{UK}} |- |149 |Տոմոե Իվատա |25 մարտ 1904 |13 ապրիլ 2018 |114 տարի, 19 օրական |{{JPN}} |-bgcolor="99FF99" |… |Բեսսի Հենդրիկս |7 նոյեմբեր 1907 |Կենդանի |{{Age in years and days|1907|11|7}} |{{USA}} |-bgcolor="99FF99" |… |Միլա Մանգոլդ |14 նոյեմբեր 1907 |Կենդանի |{{Age in years and days|1907|11|14}} |{{USA}} |-bgcolor="99FF99" |… |Աիռան Դանխեմ |16 դեկտեմբեր 1907 |Կենդանի |{{Age in years and days|1907|12|16}} |{{USA}} |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Անձանց ցանկեր]] [[Կատեգորիա:Երկարակյացներ]] afbiye6r5nsbmtw4ajmy2cp23s768j0 10 1072321 8485440 8462111 2022-08-08T19:43:42Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki {{#if: {{{nocat|}}}|{{MetaPicstub|article=[[Գյումրի]]ի մասին|id=stub| category=Գյումրիի մասին| image=|size=35|alt=Գյումրի|nocat=1}}|{{MetaPicstub|article=[[Գյումրի]]ի մասին|id=stub| category=Գյումրիի մասին| image=|size=35|alt=Գյումրի}}}} <noinclude>[[Կատեգորիա:Անավարտ հոդվածների կաղապարներ|Գյումրի]][[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Հայաստան]] </noinclude> 1dtxe03flf8sodkaoeefvm6xm1j4sje 8485682 8485440 2022-08-09T06:49:52Z Narek75 3252 wikitext text/x-wiki {{#if: {{{nocat|}}}|{{MetaPicstub|article=[[Գյումրի]]ի մասին|id=stub| category=Գյումրիի մասին| image=Coat of Arms of Gyumri.gif|size=30px|alt=Փիլիսոփայություն|nocat=1}}|{{MetaPicstub|article=[[Գյումրի]]ի մասին|id=stub| category=Գյումրիի մասին| image=Coat of Arms of Gyumri.gif|size=30px|alt=Գյումրի}}}} <noinclude>[[Կատեգորիա:Անավարտ հոդվածների կաղապարներ|Գյումրի]][[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Հայաստան]] </noinclude> lmp1crpo4webfytz7ir8zihg71rtotd 0 1072820 8485720 8057104 2022-08-09T07:49:16Z ԱշոտՏՆՂ 28008 catSuggest-ով +[[Կատեգորիա:Հարավկորեացի կինոռեժիսորներ]], [[Կատեգորիա:Հարավկորեացի սցենարիստներ]] wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Լի Չհան Դոն''' ({{lang-ru|Ли Чхан Дон}}, {{ԱԾ}}), կորեացի [[կինոռեժիսոր]], [[սցենարիստ]], [[գրող]] և [[պրոդյուսեր]]։ == Կենսագրություն == Սովորել է Կյոնբուկսկի ազգային համալսարանում` «Կորեական գրականություն» մասնագիտությամբ։ [[1983 թվական]]ին գրել է իր առաջին «Չոլլի» ({{lang-ko|戰利}}) վեպը։ [[1993 թվական]]ին նրա սցենարով նկարահանվել է Պակ Կվանսի «Աստղային կղզու վրա» ֆիլմը, իսկ [[1995 թվական]]ին նկարահանվել է նույն ռեժիսորի «Մի կայծ» ֆիլմը։ Դրանից հետո նա սկսել է ինքնուրույնաբար զբաղվել ռեժիսուրայով։ [[2002 թվական]]ին Լի Չհան Դոնի «Օազիս» ֆիլմը մասնակցել է [[Վենետիկի կինոփառատոն]]ի մրցութային ծրագրին, որտեղ ստացել է մի քանի մրցանակներ (Կինոմամուլի միջազգային մրցանակ, Համաշխարհային կաթոլիկական ասոցիացիայի հաղորդակցման մրցանակ (SIGNIS) և ռեժիսորական հատուկ մրցանակ)։ 2003-2004 թվականներից Լի Չհան Դոնը զբաղեցրել է [[Հարավային Կորեա]]յի մշակույթի և տուրիզմի նախարարի պաշտոնը։ Ռեժիսորի հաջորդ «Գաղտնի փայլատակում» ֆիլմը մասնակցել է [[2007 թվական]]ի [[Կաննի կինոփառատոն]]ի մրցութային ծրագրին, որտեղ ստացել է մրցանակ` Կանացի լավագույն դեր անվանակարգում (դերասանուհի` Չոն Դոյոն)։ [[2010 թվական]]ին Լի Չհան Դոնի «Պոեզիա» հինգերորդ ֆիլմը մասնակցել է [[2010 թվական]]ի [[Կաննի կինոփառատոն]]ի հիմնական մրցույթին, որտեղ ստացել է մրցանակ` լավագույն սցենարի համար<ref>{{Cite web |url=http://www.arthouse.ru/person.asp?id=1138 |title=Чан Дон Ли " Arthouse.Ru |accessdate=2010-05-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081014155242/http://www.arthouse.ru/person.asp?id=1138 |archivedate=2008-10-14 |deadlink=yes }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.arthouse.ru/movie.asp?Code=MILYANG |title=Тайное сияние /Milyang/ (2007) " Arthouse.Ru<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2010-05-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100822053318/http://www.arthouse.ru/movie.asp?Code=MILYANG |archivedate=2010-08-22 |deadlink=yes }}</ref><ref>[http://www.imdb.com/name/nm0496969/awards Chang-dong Lee — Awards]</ref>։ == Ֆիլմագրություն == * Կանաչ ձուկը ([[1997 թվական]]) * Անանուխի կոնֆետ ([[1999 թվական]]) * Օազիս ([[2002 թվական]]) * Գաղտնի փայլատակում ([[2007 թվական]]) * Պոեզիա ([[2010 թվական]]) * Այրում ([[2018 թվական]]) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://seance.ru/blog/lee-chang-dong/ Վ. Զախարով։ Տատիկի ազատագրումը] {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Հարավկորեացի կինոռեժիսորներ]] [[Կատեգորիա:Հարավկորեացի սցենարիստներ]] 9ubdo85lkzrrx413zvi9ntzs2uqqdag 100 1072969 8485349 8394687 2022-08-08T18:51:07Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Artashat.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of arms of Gyumri.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori marz coa.gif|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of аrms of Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատի մարզ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> egt13ipeozq64nz3ly933ym2t1wfyf9 8485441 8485349 2022-08-08T19:44:02Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Gyumri.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <br clear=all /> {| style="width:100%; border:0; background:transparent; text-align:center; padding:0; padding-top:1em;" cellspacing="0" | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Ashtarak.png|500x66px]] | valign="top" | | valign="top" | [[Պատկեր:Nuvola Armenian flag.svg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Lori marz coa.gif|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Gegharkunik Province Coat of Arms.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Kotayk marz gerb.jpg|500x66px]] | valign="top" | [[Պատկեր:Coat of аrms of Yerevan.svg|500x66px]] |- | '''[[Պորտալ:Սյունիք|Սյունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արարատի մարզ|Արարատի մարզ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արմավիրի մարզ|Արմավիր]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Արագածոտն|Արագածոտն]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Շիրակի մարզ|Շիրակ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Հայաստան|Հայաստան]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Լոռու մարզ|Լոռի]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Տավուշի մարզ|Տավուշ]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Կոտայքի մարզ|Կոտայք]]''' | valign="top" | '''[[Պորտալ:Երևան|Երևան]]''' |} <noinclude>[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Պորտալ:Հայաստան]][[Կատեգորիա:Պորտալ:Հայաստան]]</noinclude> 55xuwq101vz7pixegw028a0afhm99ms 10 1072974 8485364 8162191 2022-08-08T19:03:42Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Vanadzor.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD# wikitext text/x-wiki {{ՊՊ/կաղապար |պատկեր = |հղում = Պորտալ:Վանաձոր |լայնություն = {{{լայնություն|}}} |բարձրություն = {{{բարձրություն|}}} |չափ = {{{չափ|}}} }}<noinclude>{{ՊՊ/doc-template|Վանաձոր}} [[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Կաղապարներ:Պորտալների պատկերանիշեր|Վանաձոր]]</noinclude> 8lp3h3xh4v4s0cjirptohdrwxkrv5ow 0 1076629 8485814 8248662 2022-08-09T10:22:57Z ArmSirius 64149 ավելացվեց [[Կատեգորիա:2021 քաղաքականությունում]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{ընթացիկ|20210906}} {{Տեղեկաքարտ Ճակատամարտ}} '''Ռազմական հեղաշրջում Գվինեայում 2021 թվականին,''' Գվինեայի զինված ուժերի կողմից 2021 թվականի սեպտեմբերի 5-ին իրականացված ռազմական հեղաշրջում։ == Նախադրյալներ == [[Ալֆա Կոնդե]]ն Գվինեայի առաջին նախագահն է անկախությունից ի վեր, որն ընտրվել է նախագահական ընտրությունների միջոցով<ref>{{Cite news|accessdate=2021-09-06|date=2021-09-05|website=Le Monde.fr|title=Tentative de coup d’Etat en Guinée, des putschistes affirment détenir le président Alpha Condé|url=https://www.lemonde.fr/afrique/article/2021/09/05/guinee-tentative-de-coup-d-etat-les-putschistes-disent-avoir-pris-le-president-et-dissoudre-les-institutions_6093490_3212.html}}</ref>։ Մինչ այդ երկրում [[Անձնիշխանություն|ավտոկրատիա]] էր գործում<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://news.sky.com/story/guinea-soldiers-claim-to-have-seized-power-and-dissolved-government-as-president-detained-12400084|title=Guinea: Soldiers claim to have seized power and dissolved government as president 'detained'|website=Sky News|access-date=2021-09-06}}</ref>։ 2015 թվականին Կոնդեն վերընտրվել է<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.bbc.com/russian/news/2015/10/151017_guinea_election_results|title=Президент Гвинеи Альфа Конде переизбран на второй срок|website=BBC News Русская служба|date=2015-10-17|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite news|accessdate=2021-09-06|id=0190-8286|website=Washington Post|title=Guinea military officials say they have detained the president and taken control of the country|url=https://www.washingtonpost.com/world/2021/09/05/guinea-alpha-conde-military-takeover/}}</ref>։ Մինչև 2020 թվականը Գվինեայի նախագահը չէր կարող վերընտրվել ավելի քան երկու անգամ, սակայն սահմանադրական հանրաքվեն մեծացրել է պետության ղեկավարի լիազորությունների ժամկետը, ինչի արդյունքում Կոնդեն վերընտրվելու իրավունք է ստացել ևս 2 անգամ<ref>{{Cite news|accessdate=2021-09-06|date=2020-10-24|website=BBC News|title=Guinea elections: Alpha Condé wins third term amid violent protests|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-54657359}}</ref>։ Ալֆա Կոնդեն հաղթել է 2020 թվականի ընտրություններում<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/9795299|title=Альфа Конде побеждает на президентских выборах в Гвинее|website=ТАСС|access-date=2021-09-06}}</ref>, որին հաջորդել են բողոքներն ու արդյունքները կեղծելու մեղադրանքները<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://regnum.ru/news/3096538.html|title=В ходе беспорядков в Гвинее погибли 10 человек|website=ИА REGNUM|access-date=2021-09-06}}</ref>։ Գվինեացի ընդդիմադիրները հետապնդումների են ենթարկվել, Մամադե Կոնդեն ձերբակալվել է 2021 թվականի հունվարին, իսկ Գվինեայի ժողովրդավարական ուժերի միություն կուսակցության առաջնորդը մահացել է բանտում<ref>{{Cite web|url=https://lejournaldelafrique.com/lafrique-daujourdhui/en-guinee-une-tentative-de-coup-detat-contre-alpha-conde/|title=Guinée : tout savoir sur le coup d&rsquo;Etat contre Alpha Condé|website=Le Journal de l'Afrique|date=2021-09-05|access-date=2021-09-06}}</ref>։ 2021 թվականի սկզբին ալյուրի, հացահատիկի և շաքարի գները կտրուկ աճել են<ref>{{Cite web|lang=fr|url=https://guineematin.com/nzerekore-les-boulangers-autorises-finalement-a-vendre-le-pain-a-4000-francs/|title=N’Zérékoré : les boulangers autorisés finalement à vendre le pain à 4000 francs|author=|website=Guinée Matin|date=2021-04-03|access-date=2021-09-06}}</ref>։ Կառավարությունը փորձել է հացի ավելի բարձր գին սահմանել, սակայն այդ հրամանի վերաբերյալ վրդովմունքի ֆոնին կառավարությունը հրաժարվել է գների բարձրացումից<ref>{{Cite web|lang=fr-FR|url=https://guineenews.org/guinee-le-prix-du-pain-toujours-en-hausse-malgre-linjonction-du-chef-de-letat/|title=Guinée : le prix du pain toujours en hausse malgré l’injonction du chef de l’Etat|website=Guinéenews©|date=2021-01-25|access-date=2021-09-06}}</ref>, ինչը հանգեցրել է հացի պակասի, քանի որ հացթուխները հրաժարվել են հաց արտադրել ֆիքսված գնով 2 500 ֆրանկ մեկ բոքոն<ref>{{Cite web|lang=en-US|url=https://sunuker.net/actualite/international/guinee-zerekore-penurie-de-pain-dans-la-ville-sur-fond-de-desaccord-entre-autorites-et-boulangers/|title=Guinée/N’Zérékoré : pénurie de pain dans la ville sur fond de désaccord entre autorités et boulangers|author=|website=Sunuker.net: Le Sénégal de la Téranga dans le Web|date=2021-03-22|access-date=2021-09-06}}</ref>, որից հետո գինը բարձրացել է 4000 ֆրանկ, ինչը կրկին առաջացրել է հասարակության դժգոհությունը<ref>{{Cite web|lang=fr|url=https://www.guinee7.com/prix-du-pain-voici-pourquoi-alpha-conde-a-fait-changer-davis-big-up/|title=Prix du pain/Voici pourquoi Alpha Condé a fait changer d’avis « Big Up »|author=|website=Guinee7.com|date=2021-01-19|access-date=2021-09-06}}</ref>։ 2021 թվականի ամռանը բարձրացվեցին հարկերը, ավելացան բենզինի գները, նվազեցվեց ռազմական ուժերի ֆինանսավորումը՝ հօգուտ նախագահական ծառայությունների<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/9/5/heavy-gunfire-heard-in-guinea-capital-conakry-witnesses|title=Guinea in turmoil as soldiers claim power, announce curfew|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-09-06}}</ref>։ Ոստիկանության մամուլի ծառայությունից հայտնում են, որ նա մարմնական վնասվածքներով տեղափոխվել է հիվանդանոց<ref>{{Cite news|accessdate=2021-09-06|first=|last=|date=2021-09-05|id=0307-1235|website=The Telegraph|title=Guinea soldiers claim to have seized control in attempted coup|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2021/09/05/guinea-rocked-attempted-coup-gunfire-heard-presidential-palace/}}</ref>։ == Իրադարձությունների ժամանակագրություն == 2021 թվականի սեպտեմբերի 5-ին՝ առավոտյան ժամը 8-ի սահմաններում, [[Կոնակրի]] քաղաքում նախագահական պալատի մոտ կրակոցներ են հնչել, փողոցներում հայտնվել են զինվորականներ, որոնք տեղի բնակիչներին կոչ են անում անհապաղ վերադառնալ իրենց տները<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/12306147|title=AFP: в центре Конакри слышна стрельба|website=ТАСС|access-date=2021-09-06}}</ref>։ Ապստամբները փակել են Կալում շրջանի կամուրջը, որտեղ գտնվում են բազմաթիվ կառավարական [[Տուն (շինություն)|շենք]]եր<ref>{{Cite web|lang=en|url=http://www.theguardian.com/world/2021/sep/05/guinean-soldiers-claim-to-have-seized-power-in-coup-attempt|title=Guinean soldiers claim to have seized power in coup attempt|website=the Guardian|date=2021-09-05|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite news|accessdate=2021-09-06|website=BBC News Русская служба|title=В Гвинее свергли президента, обнулившего сроки|url=https://www.bbc.com/russian/blogs-58438952}}</ref>։ Ոստիկանության մամուլի ծառայությունից հայտնում են, որ նա մարմնական վնասվածքներով տեղափոխվել է հիվանդանոց<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12306771|title=СМИ: войска частично блокировали столицу Гвинеи|website=ТАСС|access-date=2021-09-06}}</ref>։ Գվինեայի պաշտպանության նախարարությունը հայտարարել է, որ հարձակումը հաջողվել է զսպել<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.canberratimes.com.au/story/7417226/guinea-soldiers-say-they-have-seized-power/|title=Guinea soldiers say they have seized power|author=|website=The Canberra Times|date=2021-09-06|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12307461|title=Минобороны Гвинеи сообщило о проведении операций против мятежников|website=ТАСС|access-date=2021-09-06}}</ref>։ Ավելի ուշ համացանցում տարածվել են լուսանկարներ, որոնցում Գվինեայի նախագահ Ալֆա Կոնդեն դուրս է բերվում շենքից<ref name=":0">{{Cite web|lang=ru|url=https://www.gazeta.ru/politics/2021/09/05_a_13953734.shtml|title=Госпереворот в Гвинее: военные арестовали президента Конде|website=Газета.Ru|access-date=2021-09-06}}</ref>, այնուհետև հրապարակվել է տեսանյութ, որտեղ նախագահը պահվում է զինվորականների կողմից<ref name=":0" /><ref name="автоссылка1">{{Cite web|lang=fr|url=https://www.jeuneafrique.com/1227529/politique/guinee-tentative-de-coup-detat-en-cours-a-conakry/|title=Coup d’État en Guinée : ce que l’on sait du putsch qui a renversé Alpha Condé – Jeune Afrique|website=JeuneAfrique.com|date=2021-09-05|access-date=2021-09-06}}</ref><ref name="автоссылка1" /><ref>{{Cite web|lang=en|url=https://apnews.com/article/africa-guinea-army-government-dissolved-214f607402a533c581bbd7ef91d5bb0f|title=Soldiers detain Guinea's president, dissolve government|website=AP NEWS|date=2021-09-05|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20210905/gvineya-1748777165.html|title=Опубликовано видео с президентом Гвинеи после госпереворота|website=РИА Новости|date=|access-date=2021-09-06}}</ref>։ Ապստամբները հայտարարել են, որ նախագահին ոչինչ չի սպառնում, բացի այդ, նրան բժիշկների հասանելիություն է տրամադրվել<ref>{{Cite web|lang=ru-RU|url=https://www.dw.com/ru/mjatezhniki-v-gvinee-utverzhdajut-chto-uderzhivajut-prezidenta-konde/a-59093947|title=Мятежники в Гвинее утверждают, что удерживают президента Конде|author=|website=DW.COM|access-date=2021-09-06}}</ref>։ Մամադի Դումբույան RTG (ֆր.՝ Radio Télévision Guinéenne) հայտարարել Է խորհրդարանի լուծարման, Սահմանադրության վերացման և առնվազն մեկ շաբաթով երկրի օդային և ցամաքային սահմանների փակման մասին<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12306883|title=СМИ: в Гвинее приостановили действие конституции и распустили парламент|website=ТАСС|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://russian.rt.com/world/news/903517-gvineya-rospusk-pravitelstvo|title=Глава мятежников в Гвинее объявил о роспуске правительства|website=RT на русском|access-date=2021-09-06}}</ref>։ Հաղորդագրություններ էին ստացվում այն մասին, որ գվինեացիները փողոց են դուրս եկել և զանգվածաբար ողջունել հեղաշրջումը<ref name="ici.radio-canada.ca">{{Cite web|lang=fr|url=https://ici.radio-canada.ca/nouvelle/1821827/guinee-afrique-pustsh-coup-armee|title=Coup d’État en Guinée, le président Alpha Condé capturé par les putschistes|author=|website=Radio-Canada.ca|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.reuters.com/world/africa/heavy-gunfire-heard-guinea-capital-conakry-reuters-witness-2021-09-05/|title=Elite Guinea army unit says it has toppled president|website=Reuters|date=2021-09-06|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.vesti.ru/article/2609669|title=Гвинейцы восторженно празднуют смену власти. Видео|website=vesti.ru|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20210905/gvineya-1748781789.html|title=В Гвинее сторонники путчистов вышли на улицы|website=РИА Новости|date=|access-date=2021-09-06}}</ref>։ Ապստամբները [[պարետային ժամ]] են հայտարարել սեպտեմբերի 5-ի ժամը 19:00-ից<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20210905/gvineya-1748797393.html|title=Военные мятежники в Гвинее объявили комендантский час|website=РИА Новости|date=|access-date=2021-09-06}}</ref>։ Սեպտեմբերի 5-ի երեկոյան խռովարարները հայտարարել են Կոնակրիի և զինված ուժերի լիակատար վերահսկողության մասին<ref name="ici.radio-canada.ca"/>։ Սեպտեմբերի 6-ին պետության սահմանները բացվեցին<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12311543|title=СМИ: Внешние границы Гвинеи открылись для коммерческих и гуманитарных рейсов|website=ТАСС|access-date=2021-09-06}}</ref>։ 2021 թվականի հոկտեմբերի 1 -ին Մամադի Դումբույան երդվեց որպես ժամանակավոր նախագահ<ref>{{Cite web|url=https://www.jeuneafrique.com/1243651/politique/guinee-mamadi-doumbouya-devient-officiellement-chef-de-letat/|title=Guinée : Mamadi Doumbouya devient officiellement chef de l’État|website=Jeune Afrique|access-date=2021-10-01}}</ref>։ == Հետևանքները == Հեղաշրջման պատճառով հետաձգվել է Գվինեայի և [[Մարոկկո]]յի միջև [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2022]] ընտրական հանդիպումը, որը նախատեսված է սեպտեմբերի 6-ին<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://rsport.ria.ru/20210905/guinea-1748786749.html|title=Матч отбора к чемпионату мира между сборными Гвинеи и Марокко отложен|website=РИА Новости Спорт|date=|access-date=2021-09-06}}</ref>։ Մարոկկոյի հավաքականը տարհանվել է օդանավակայան<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.espn.com/soccer/fifa-world-cup-qualifying-caf/story/4468785/guinea-morocco-world-cup-qualifier-postponed-after-conakry-coup-detat|title=Guinea-Morocco qualifier off after coup d'etat|website=ESPN.com|date=2021-09-05|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|lang=en-us|url=https://www.si.com/soccer/2021/09/06/guinea-world-cup-qualifier-military-coup-morocco|title=Guinea World Cup Qualifier Postponed Due to Military Coup|author=|website=Sports Illustrated|access-date=2021-09-06}}</ref>։ [[Ալյումին]]ի մոտ 20 տոկոսը արտադրվում է Գվինեայում արդյունահանված բոքսիտներից<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20210906/perevorot-1748804297.html|title=Дерипаска предупредил о встряске на рынке алюминия из-за ситуации в Гвинее|date=|website=РИА Новости|lang=ru|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://lenta.ru/news/2021/09/06/alum_guinea/|title=Российский миллиардер предсказал рынку алюминия встряску из-за путча в Гвинее|website=Lenta.RU|lang=ru|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/business/05/09/2021/613528219a7947e5a2685548|title=Дерипаска предсказал встряску на рынке алюминия из-за переворота в Гвинее|website=РБК|lang=ru|access-date=2021-09-06}}</ref>, հեղաշրջումը հանգեցրել է ալյումինի գների բարձրացման՝ հասնելով ռեկորդային ցուցանիշի՝ մեկ տոննայի համար 2 761 դոլար<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/ekonomika/12312561|title=Стоимость алюминия побила 10-летние максимумы на фоне беспорядков в Гвинее|website=ТАСС|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite news|accessdate=2021-09-06|date=2021-09-06|website=Bloomberg.com|title=Aluminum Jumps Again as Guinea Coup Adds to Supply Worries|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-09-06/aluminum-climbs-to-10-year-high-after-coup-attempt-in-guinea}}</ref>։ Մոսկվայի [[Լոկոմոտիվ (ֆուտբոլային ակումբ, Մոսկվա)|Լոկոմոտիվ]] ֆուտբոլային ակումբը հայտարարել Է Գվինեայում իր հարձակվող Ֆրանսուա Կամանոյի գտնվելու մասին, որը չի կարող լքել երկիրը փակ սահմանների պատճառով և բոլոր ջանքերը գործադրել նրա վերադարձի համար<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/sport/12309361|title="Локомотив" прилагает все усилия для возвращения футболиста Камано из Гвинеи|website=ТАСС|access-date=2021-09-06}}</ref>։ == Արձագանք == {{Դրոշ|ՄԱԿ}} [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|ՄԱԿ]]-ի գլխավոր քարտուղար [[Անտոնիու Գուտեռեշ]]ը դատապարտել է իշխանության գրավումը և կոչ է արել Գվինեայի նախագահին ազատ արձակել<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12307259|title=Генсекретарь ООН призвал немедленно освободить президента Гвинеи|website=ТАСС|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.m24.ru/amp/news/proisshestviya/05092021/181246|title=Генсек ООН осудил захват власти в Гвинее и призвал освободить действующего президента|website=www.m24.ru|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://russian.rt.com/world/news/903556-gensek-oon-gvineya|title=Генсек ООН призвал немедленно освободить президента Гвинеи|website=RT на русском|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|lang=en|url=https://twitter.com/antonioguterres/status/1434549674719993859|title=I am personally following the situation in Guinea very closely|website=António Guterres|date=2021/09/05}}</ref>։ [[Պատկեր:Flag of the African Union.svg|18x18px]] [[Աֆրիկյան միություն|Աֆրիկյան միության]] նախագահը ([[Ֆելիքս Չիսեկեդի]]) և հանձնաժողովի ղեկավարը (Մուսա Ֆակի Մահամաթ) կոչ են արել ազատ արձակել Ալֆա Կոնդեին և դատապարտել հեղաշրջումը<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12307555|title=Африканский союз призвал к немедленному освобождению президента Гвинеи Альфы Конде|website=ТАСС|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20210905/gvineya-1748792431.html|title=Афросоюз осудил захват власти в Гвинее и призвал освободить президента|website=РИА Новости|date=|access-date=2021-09-06}}</ref>։ [[Պատկեր:Logo Parlamentu ECOWAS.jpg|ձախ|առանց շրջանակի|18x18px]] [[Արևմտյան Աֆրիկայի երկրների տնտեսական համայնք]] Սեպտեմբերի 9-ին մտադիր է գագաթնաժողով անցկացնել՝ նվիրված Գվինեայի իրադրությանը<ref name=":2">{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12316461|title=ЭКОВАС проведет 9 сентября внеочередной саммит, посвященный ситуации в Гвинее|website=ТАСС|access-date=2021-09-07}}</ref><ref name=":3">{{Cite web|lang=ru|url=https://www.kommersant.ru/doc/4976181|title=Reuters: страны Западной Африки обсудят военный переворот в Гвинее|website=www.kommersant.ru|date=2021-09-07|access-date=2021-09-07}}</ref>։ {{Դրոշ|Եվրամիություն}} Արտաքին գործերի և անվտանգության քաղաքականության հարցերով Միության գերագույն ներկայացուցիչ Ժոզեպ Բորելը պահանջել է հարգել իրավական պետությունը, Գվինեայի ժողովրդի խաղաղության և բարեկեցության շահերը<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.france24.com/en/live-news/20210905-army-seizes-power-in-guinea-holds-president|title=Army seizes power in Guinea, holds president|website=France 24|date=2021-09-05|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12308273|title=Боррель призвал немедленно освободить задержанного мятежниками президента Гвинеи|website=ТАСС|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/613564a79a7947f52b76cb88|title=Боррель призвал мятежников немедленно освободить президента Гвинеи|website=РБК|access-date=2021-09-06}}</ref>։ {{Դրոշ|ԱՄՆ}} [[ԱՄՆ Պետական դեպարտամենտ|ԱՄՆ պետական դեպարտամենտ]]ը հակամարտության երկու կողմերին կոչ է արել բռնության չդիմել<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12308349|title=Госдепартамент США призвал все стороны в Гвинее не прибегать к насилию|website=ТАСС|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/world/788702|title=Госдеп США призвал стороны конфликта в Гвинее отказаться от насилия|website=Interfax.ru|date=2021-09-06|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://regnum.ru/news/3362065.html|title=Госдеп США призвал все стороны конфликта в Гвинее воздержаться от насилия|website=ИА REGNUM|access-date=2021-09-06}}</ref>։ {{Դրոշ|Մեքսիկա}} Մեքսիկայի արտաքին գործերի նախարարությունը դատապարտել է հեղաշրջումը և կոչ արել ազատ արձակել Կոնդեին<ref>{{Cite web|url=https://www.msn.com/es-mx/noticias/mexico/gobierno-de-m%C3%A9xico-condena-golpe-de-estado-en-guinea/ar-AAO8aBY|title=Gobierno de México condena golpe de Estado en Guinea|website=www.msn.com|access-date=2021-09-06}}</ref>։ {{Դրոշ|Ֆրանսիա}} Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարարությունը նույնպես դատապարտել է հեղաշրջումը և կոչ արել ազատ արձակել նախագահին <ref>{{Cite web|lang=fr|url=https://www.francetvinfo.fr/monde/afrique/guinee/guinee-des-putschistes-affirment-avoir-capture-le-president-alpha-conde-la-situation-est-confuse-a-conakry_4760967.html|title=Guinée : la France condamne la tentative de putsch et appelle à la libération du président Alpha Condé|website=Franceinfo|date=2021-09-05|access-date=2021-09-06}}</ref>. {{Դրոշ|Գանա}} Գանայի նախագահ և Արևմտյան Աֆրիկայի երկրների տնտեսական ընկերակցության պաշտոնական ներկայացուցիչ Նանա Ակուֆո-Ադոն հանդես է եկել ուղերձով, որում դատապարտել է հեղաշրջումը<ref name=":1">{{Cite web|lang=en-GB|url=https://www.premiumtimesng.com/news/headlines/483232-nigeria-un-condemn-guinea-coup-demand-release-of-detained-president-conde.html|title=Nigeria, UN condemn Guinea coup, demand release of detained President Condé|date=2021-09-05|access-date=2021-09-06}}</ref>։ {{Դրոշ|Նիգերիա}} Նիգերիայի արտաքին գործերի նախարարությունը հայտարարել է, որ [[պետական հեղաշրջում]]ը խախտում է Արևմտյան Աֆրիկայի երկրների տնտեսական համայնքի կանոնները և կոչ է արել երկրին վերադառնալ Սահմանադրությանը<ref name=":1" />։ {{Դրոշ|Թուրքիա}} Թուրքիայի արտգործնախարարությունը դատապարտել է հեղաշրջումը, կոչ արել ազատ արձակել նախագահին և վերականգնել Սահմանադրությունը<ref>{{Cite web|url=https://www.dailysabah.com/politics/diplomacy/turkey-condemns-military-takeover-in-guinea|title=Turkey condemns military takeover in Guinea|website=Daily Sabah|date=2021-09-05|access-date=2021-09-06}}</ref>։ {{Դրոշ|Կատար}} Կատարի արտաքին գործերի նախարարությունը կոչ  է արել խուսափել լարվածության հետ և դատապարտել ահաբեկչությունը<ref>{{Cite web|url=https://m.gulf-times.com/story/699838/Qatar-condemns-coup-in-Guinea|title=Gulftimes : Qatar condemns coup in Guinea|website=m.gulf-times.com|date=05 September 2021|access-date=2021-09-06}}</ref>։ {{Դրոշ|Ռուսաստան}} [[Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարություն]]ը պահանջել է ազատ արձակել Կոնդեին և դատապարտել հեղաշրջումը<ref>{{Cite web|url=https://lenta.ru/news/2021/09/06/protiv/|title=Россия осудила военный переворот в Гвинее|website=lenta.ru|access-date=2021-09-06}}</ref>։ {{Դրոշ|Չինաստան}} Չինաստանի արտաքին գործերի նախարարության մամուլի քարտուղար Վան Վանբինը կոչ է արել հակամարտությունը լուծել խաղաղ ճանապարհով և ազատել Կոնդեին<ref>{{Cite web|url=https://www.thepaper.cn/newsDetail_forward_14375146|title=外交部回应几内亚局势：反对政变夺权，呼吁立即释放总统_澎湃国际_澎湃新闻-The Paper|website=www.thepaper.cn|access-date=2021-09-06}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12310211|title=МИД КНР потребовал от мятежников в Гвинее немедленно освободить президента Альфу Конде|website=ТАСС|access-date=2021-09-06}}</ref>։ {{Դրոշ|Գամբիա}} [[Գամբիա]]յի արտաքին գործերի նախարար Մամադու Տանգարան իր հայտարարության մեջ դատապարտել է ռազմական հեղաշրջումը, կոչ է արել վերադառնալ Սահմանադրությանը և ազատ արձակել առաջնորդին<ref>{{Cite web|lang=en-US|url=https://www.gambia.com/the-gambia-government-condemns-coup-detat-in-the-republic-of-guinea/|title=The Gambia Government Condemns Coup D'etat In The Republic Of Guinea|website=Gambia.com|date=2021-09-05|access-date=2021-09-07}}</ref> {{Դրոշ|Հարավային Աֆրիկա}} Հարավային Աֆրիկայի միջազգային հարաբերությունների և համագործակցության դեպարտամենտի ներկայացուցիչը պատմել է, որ մեծ մտահոգությամբ է հետևել հեղաշրջման զարգացմանը:Հարավային Աֆրիկան կոչ է արել ազատ արձակել Կոնդեին, Աֆրիկյան միությանը կոչ է արել միջամտել Գվինեայի իրավիճակին՝ երկրում կայունությունը վերականգնելու համար, և կոչ է արել լիակատար զսպվածություն ցուցաբերել զինվորականներին և երկխոսություն վարել այն խնդիրների լուծման համար, որոնց բախվում է Գվինեան<ref>{{Cite web|url=https://www.gov.za/speeches/international-relations-ongoing-political-and-security-situation-republic-guinea-6-sep-2021|title=International Relations on ongoing political and security situation in the Republic of Guinea {{!}} South African Government|website=www.gov.za|access-date=2021-09-07}}</ref>։ {{Դրոշ|Գվինեա Բիսաու}} Սեպտեմբերի 6-ին Գվինեա Բիսաուի արտաքին գործերի նախարարության ներկայացուցիչը հայտարարել է, որ կառավարությունը պաշտոնական դիրքորոշում կներկայացնի հաջորդ օրը, և կոչ է արել հապճեպ որոշումներ չընդունել այնքան ժամանակ, քանի դեռ հեղաշրջման մասին կոնկրետ տեղեկատվություն չի հայտնվել<ref>{{Cite web|lang=pt|url=https://www.rfi.fr/pt/%C3%A1frica/20210906-guin%C3%A9-bissau-acompanha-acontecimentos-em-conacri|title=Guiné-Bissau atenta à situação em Conacri|website=RFI|date=2021-09-06|access-date=2021-09-07}}</ref>։ {{Դրոշ|Ճապոնիա}} Ճապոնիայի արտաքին գործերի նախարարությունը դատապարտել է նախագահի ձերբակալությունը, կոչ արել նրան ազատ արձակել և վերականգնել սահմանադրական կարգը<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.mofa.go.jp/press/danwa/press3e_000242.html|title=The Situation in the Republic of Guinea (Statement by Press Secretary YOSHIDA Tomoyuki)|website=Ministry of Foreign Affairs of Japan|access-date=2021-09-07}}</ref>։ {{Դրոշ|Լյուքսեմբուրգ}} Լյուքսեմբուրգի արտաքին գործերի նախարարությունը դատապարտել է պետական հեղաշրջումը և պահանջել ազատ արձակել նախագահին և վերականգնել Սահմանադրությունը<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://twitter.com/mfa_lu/status/1434784304115093506|title=Le #Luxembourg 🇱🇺 condamne la récente prise de pouvoir armée en #Guinee et demande la libération du Président Alpha Conde. Il est impératif de restaurer l'état de droit et l'ordre constitutionnel dans l’intérêt du peuple guinéen 🇬🇳|website=Twitter|access-date=2021-09-07}}</ref>։ {{Դրոշ|Շվեդիա}} Շվեդիայի արտգործնախարար [[Ան Լինդե]]ն կոչ է արել ազատ արձակել նախագահին<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://twitter.com/annlinde/status/1434874367952007172|title=Deeply concerned by the military take-over of power in Guinea. President Alpha Condé must be released immediately and constitutional order restored.|website=Twitter|access-date=2021-09-07}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ2}} [[Կատեգորիա:2021 քաղաքականությունում]] 2nd1sqt4bkopbvonzrhs30o9ibwujlg 0 1077423 8485716 8105572 2022-08-09T07:48:03Z ԱշոտՏՆՂ 28008 catSuggest-ով +[[Կատեգորիա:Չիլիի քաղաքներ]], [[Կատեգորիա:1831 թվականին հիմնադրված բնակավայրեր]], [[Կատեգորիա:Չիլիի նահանգների կենտրոններ]] wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} '''Օվալլե''' ({{lang-es|Ovalle}}), քաղաք [[Չիլի]]ում։ Նույնանուն [[Չիլիի վարչական բաժանում|համայնքի]] վարչական կենտրոնն է։ Քաղաքի բնակչությունը կազմում է 66 405 մարդ (2002)։ Քաղաքն ու կոմունան մտնում են [[Լիմարի (նահանգ)|Լիմարի]] նահանգի և [[Կոկիմբո (տարածաշրջան)|Կոկիմբո]] շրջանի կազմի մեջ։ Կոմունայի տարածքը կազմում է 3 550,4 կմ²<ref>[https://sit.conaf.cl Չիլիի տարածքային ինֆորմացիայի համակարգ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190422141234/https://sit.conaf.cl/ |date=2019-04-22 }} {{ref-es}}</ref>, բնակչությունը՝ 111 272 մարդ (2017)։ Բնակչության խտությունը կազմում է 31,34 մարդ/կմ²<ref>[http://www.censo2017.cl/wp-content/uploads/2017/12/Cantidad-de-Personas-por-Sexo-y-Edad.xlsx Չիլիի 2017 թվականի մարդահամար] <!-- {{XLSlink}} -->{{ref-es}}</ref> [[Պատկեր:Iglesia de Sotaquí (1998) - panoramio.jpg|thumb|280px|left|Եկեղեցի Սոտաքիում]] == Տեղադրություն == Քաղաքը գտնվում է [[Լիմարի (գետ)|Լիմարի]] գետի ափին՝ շրջանի վարչական կենտրոն [[Լա Սերենա (Չիլի)|Լա Սերենա]] քաղաքից 77 կմ հարավ։ Կոմունան սահմանակից է․ * հյուսիսում՝ Կոկիմբո, Անդակոլո կոմունաներին, * հյուսիս-արևելքում՝ Ռիո Ուրտադո կոմունային, * արևելքում՝ Մոնտե Պատրիա կոմունային, * հարավ-արևելքում՝ Պունիտակի կոմունային, * հարավում՝ Կանելա կոմունային, * արևմուտքում՝ [[Խաղաղ օվկիանոս]]ին։ == Ժողովրդագրություն == 2012 թվականի մարդահամարի ընթացքում Վիճակագրության ազգային ինստիտուտի (INE) կողմից հավաքված տեղեկությունների համաձայն՝ համայնքի բնակչությունը կազմում է<ref>[https://www.cooperativa.cl/noticias/site/artic/20130425/asocfile/20130425190105/resultados_censo_2012_poblacion_vivienda_tomosiyii.pdf Չիլիի 2012 թվականի մարդահամարի արդյունքները]<!-- {{Ref-pdf}} -->{{ref-es}}</ref>․ {| class="wikitable" width="40%" style="font-size: 90% |- ! colspan="5" bgcolor=#D6DAF0|<center>Ընդհանուր բնակչություն||<center>105252 |- |<center>այդ թվում՝ ||bgcolor=#D0D0D0|<center>Քաղաքային բնակչություն||<center>81975||bgcolor=#D0D0D0|<center>Քաղաքային բնակչություն, %||<center>77,88 |- |<center> ||bgcolor=#C5F4B9|<center>Գյուղական բնակչություն||<center>23277||bgcolor=#C5F4B9|<center>Գյուղական բնակչություն, %||<center>22,12 |- |<center> ||bgcolor=#A6D6F6|<center>Տղամարդիկ||<center>50732||bgcolor=#A6D6F6|<center>Տղամարդիկ, %||<center>48,2 |- |<center> ||bgcolor=#F6D6F6|<center>Կանայք||<center>54520||bgcolor=#F6D6F6|<center>Կանայք, %||<center>51,8 |- ! colspan="5" bgcolor=#D6DAF0|<center>Բնակչության խտությունը, մարդ/կմ²||<center>29,65 |- ! colspan="5" bgcolor=#D6DAF0|<center>Կոմունայի բնակչությունը %-ով մարզի բնակչության համեմատ||<center>14,87 |} {| class="wikitable" width="40%" style="font-size: 90% |- ! colspan="4"|<center>Կոմունայի բնակչության փոփոխության դինամիկան<ref>[http://www.ine.cl/estadisticas/censos/censos-de-poblacion-y-vivienda Չիլիի վիճակագրության ազգային ինստիտուտ]{{ref-es}}</ref> |- bgcolor="#F0F2F8" |<center>[[1992]]||<center>[[2002]]||<center>[[2012]]||<center>[[2017]] |- |<center>84982||<center>98089{{աճ}}||<center>105252{{աճ}}||<center>111272{{աճ}} |} == Կարևոր բնակավայրեր<ref>[http://www.ine.cl/docs/default-source/FAQ/cdpubaldcasjunio2005.zip?sfvrsn=4 Չիլիի քաղաքների ու գյուղերի բնակչության մարդահամարը 2002 թվականին] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170710012416/http://www.ine.cl/docs/default-source/FAQ/cdpubaldcasjunio2005.zip?sfvrsn=4 |date=2017-07-10 }}<!-- {{Ref-pdf}} -->{{ref-es}}</ref> == {| style="font-size: 90%;" |-bgcolor="#A9BCF5" !№ !Բնակավայր !Բնակավայր (իսպ.) !Կատեգորիա !Բնակչությունը<br /> մարդ (2002) !Քարտեզի վրա |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>1||<center>'''Օվալլե'''||<center>Ovalle||<center>քաղաք||<center>66405||{{coord|-30.6030819| -71.2029894|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>2||<center>Սոտաքի||<center>Sotaquí||<center>քաղաք||<center>3320||{{coord|-30.6318571| -71.1192952|format=dms}} |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>3||<center>Լա Չիմբա||<center>La Chimba||<center>քաղաք||<center>2949||{{coord|-30.6402751| -71.2343425|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>4||<center>Սերիլլոս դե Տամայա||<center>Cerrillos de Tamaya||<center>գյուղ</center>||<center>1349||{{coord|-30.5797942| -71.4090982|format=dms}} |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>5||<center>Գուամալատա||<center>Guamalata||<center>գյուղ</center>||<center>1116||{{coord|-30.5693252| -71.1642126|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>6||<center>Լիմարի||<center>Limarí||<center>գյուղ</center>||<center>1090||{{coord|-30.6357329| -71.2794472|format=dms}} |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>7||<center>Լագունիլյաս||<center>Lagunillas||<center>գյուղ</center>||<center>655||{{coord|-30.5436603| -71.168642|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>8||<center>Լա Տորրե||<center>La Torre||<center>գյուղ</center>||<center>559||{{coord|-30.6162322| -71.3748292|format=dms}} |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>9||<center>Նեևա Աուրորա||<center>Nueva Aurora||<center>գյուղ</center>||<center>551||{{coord|-30.7151096| -71.2412426|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>10||<center>Տաբալի||<center>Tabalí||<center>գյուղ</center>||<center>490||{{coord|-30.6392624| -71.4279415|format=dms}} |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>11||<center>Սան Խուլիան||<center>San Julián||<center>գյուղ</center>||<center>488||{{coord|-30.6451489| -71.3413206|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>12||<center>Ռեկոլետա||<center>Recoleta||<center>գյուղ</center>||<center>481||{{coord|-30.4976678| -71.1520579|format=dms}} |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>13||<center>Ունիոն Կամպեսինա||<center>Unión Campesina||<center>գյուղ</center>||<center>420||{{coord|-30.7249834| -71.3039459|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>14||<center>Լոս Նոգալես||<center>Los Nogales||<center>գյուղ</center>||<center>396||{{coord|-30.7350298| -71.3409019|format=dms}} |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>15||<center>Լոս Օլիվոս||<center>Los Olivos||<center>գյուղ</center>||<center>359||{{coord|-30.5748179| -71.441863|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>16||<center>Տրապիչե||<center>Trapiche||<center>գյուղ</center>||<center>329||{{coord|-30.6276551| -71.3293297|format=dms}} |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>17||<center>Սանտա Կրիստինա||<center>Santa Cristina||<center>գյուղ</center>||<center>295||{{coord|-30.5363188| -71.4479888|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>18||<center>Լաս Սոսաս||<center>Las Sossas||<center>գյուղ</center>||<center>281||{{coord|-30.6146467| -71.4092444|format=dms}} |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>19||<center>Տալուեն||<center>Talhuén||<center>գյուղ</center>||<center>235||{{coord|-30.5617989| -71.2761972|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>20||<center>Վիստա Էրմոսա||<center>Vista Hermosa||<center>գյուղ</center>||<center>224|| |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>21||<center>Քեբրադա Սեկա||<center>Quebrada Seca||<center>գյուղ</center>||<center>224||{{coord|-30.5179808| -71.4855802|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>22||<center>Լաս Լեչուսաս||<center>Las Lechuzas||<center>գյուղ</center>||<center>213||{{coord|-30.5974782| -71.2673692|format=dms}} |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>23||<center>Սանտա Կատալինա||<center>Santa Catalina||<center>գյուղ</center>||<center>195||{{coord|-30.6030067| -71.1585039|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>24||<center>Լա Պլակա||<center>La Placa||<center>գյուղ</center>||<center>189||{{coord|-30.6149201| -71.3568605|format=dms}} |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>25||<center>Սերիլլոս Պոբրես||<center>Cerrillos Pobres||<center>գյուղ</center>||<center>183||{{coord|-30.6087023| -71.4975639|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>26||<center>Պունտիլյա Բարրանկաս||<center>Puntilla Barrancas||<center>գյուղ</center>||<center>181||{{coord|-30.5866848| -71.1621065|format=dms}} |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>27||<center>Գուալիլինգա||<center>Guallillinga||<center>գյուղ</center>||<center>160||{{coord|-30.6595403| -71.108005|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>28||<center>Սոլ դել Պասիֆիկո||<center>Sol Del Pacífico||<center>գյուղ</center>||<center>158||{{coord|-30.5857699| -71.226674|format=dms}} |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>29||<center>Վեգաս դե Լիմարի||<center>Vegas De Limarí||<center>գյուղ</center>||<center>155||{{coord|-30.6327266| -71.2645414|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>30||<center>Կամպո Լինդո||<center>Campo Lindo||<center>գյուղ</center>||<center>134||{{coord|-30.7254231| -71.359636|format=dms}} |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>31||<center>Սեկտոր Վեյնտիսինկո||<center>Sector Veinticinco||<center>գյուղ</center>||<center>133||{{coord|-30.5378794| -71.4552699|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>32||<center>Կամարիկո Վիեխո||<center>Camarico Viejo||<center>գյուղ</center>||<center>130||{{coord|-30.7641321| -71.3764451|format=dms}} |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>33||<center>Ալգարրոբո||<center>Algarrobo||<center>գյուղ</center>||<center>128||{{coord|-30.5058217| -71.0993629|format=dms}} |- bgcolor="#F2F2F2" |<center>34||<center>Օրուրո Ալտո||<center>Oruro Alto||<center>գյուղ</center>||<center>119||{{coord|-30.6192529| -71.4975948|format=dms}} |- bgcolor="#E6E6E6" |<center>35||<center>Վիլյասեկա||<center>Villaseca||<center>գյուղ</center>||<center>96||{{coord|-30.5624827| -71.1499605|format=dms}} |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.citypopulation.de/php/chile-admin.php?adm2id=04301 Օվալլե կոմունա (citypopulation.de)] * [http://www.ovallito.cl/ovalle_chile Ovallito.cl] * {{cite web |title = Ovallevirtual.cl |url = http://www.ovallevirtual.cl/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080809043146/http://www.ovallevirtual.cl/ |archivedate = 2008-08-09 |deadlink = yes }} * {{cite web |url = http://www.biblioredes.cl/btca.ovalle.cl |title = Biblioteca Pública de Ovalle |deadlink = yes }}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} * {{cite web |title = Periodico Online De Ovalle |url = http://www.ovallehoy.cl/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080314013345/http://www.ovallehoy.cl/ |archivedate = 2008-03-14 |deadlink = yes }} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Չիլիի քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:1831 թվականին հիմնադրված բնակավայրեր]] [[Կատեգորիա:Չիլիի նահանգների կենտրոններ]] gki3py7b9eb8tir232wc7sgtf5f5dgy 0 1079815 8485821 8336480 2022-08-09T10:24:28Z ArmSirius 64149 ավելացվեց [[Կատեգորիա:2021 քաղաքականությունում]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ իրադարձություն | title = Մեծ քսանյակի Հռոմի գագաթնաժողով | պատկեր = G20 2021 logo.svg | image_name = Մեծ քսանյակի Հռոմի գագաթնաժողովի լոգոն | image_size = 250 px | մեկնաբանություն = | թվական = 2021 թվականի հոկտեմբերի 30-31 | ժամանակ = | տեղը = [[Հռոմ]], {{IT}} | կոորդինատներ = | հայտնի է = | պատճառը = | առաջին լուսաբանողը = | ովէնկարահանել = | մասնակիցներ = [[Մեծ քսանյակ]]<br /> Հրավիրյալ մասնակիցներ՝<br>[[Բրունեյ]]<br>[[Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]<br>[[Նիդերլանդներ]]<br>[[Ռուանդա]]<br>[[Սինգապուր]]<br>[[Իսպանիա]] | հետևանքը = | վնասվածքներ = | ծանուցված մահ(եր) = | ծանուցված անհայտ կորածներ = | ծանուցված գույքային վնասը = | թաղում = | նախաքննություն = | հետաքննություն = | քննիչ = | կասկածյալ(ներ) = | մեղադրանք = | դատավճիռ = | ճանաչվելմեղավոր = | հրապարակման արգելք = | դատական վեճ = | պարգևներ = | url = {{url|g20.org}} | վեբկայք = | նշումներ = }} '''Մեծ քսանյակի Հռոմի գագաթնաժողով''', [[Մեծ քսանյակ]]ի երկրների առաջնորդների տասնվեցերորդ հանդիպումը, որը կայացել է 2021 թվականի հոկտեմբերի 30-31-ը [[Իտալիա]]յի մայրաքաղաք [[Հռոմ]]ում<ref>{{cite web|url=https://www.g20.org/en/vertice-di-roma.html|title=G20 2021 Italy|date=16 December 2020|accessdate=31 October 2021|archive-date=27 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210227000443/https://www.g20.org/en/vertice-di-roma.html|dead-url=yes}}</ref>։ ==Մասնակից առաջնորդներ== <gallery class="center" widths="130" perrow="6"> File:Alberto Fernandez 2020.jpg|'''{{ARG}}'''<br />[[Ալբերտո Ֆեռնանդես]], '''նախագահ''' File:Prime Minister of Australia Scott Morrison.jpg|'''{{AUS}}'''<br />[[Սքոթ Ջոն Մորիսոն]], '''վարչապետ''' File:Pronunciamento do Presidente da República, Jair Bolsonaro (cropped).jpg|'''{{BRA}}'''<br />[[Ժաիր Բոլսոնարու]], '''նախագահ''' File:Trudeau visit White House for USMCA (cropped).jpg|'''{{CAN}}'''<br />[[Ջասթին Թրյուդո]], <br />'''վարչապետ''' File:Xi Jinping 2019 (49060546152) 2.jpg|'''{{CHN}}'''<br />[[Սի Ցզինպին]], '''նախագահ''' File:Emmanuel Macron (cropped).jpg|'''{{FRA}}'''<br />[[Էմանուել Մակրոն]], '''նախագահ''' File:Angela Merkel 2019 cropped.jpg|'''{{DEU}}'''<br />[[Անգելա Մերկել]], '''կանցլեր''' File:Narendra Modi 2021.jpg|'''{{IND}}'''<br/>[[Նարենդրա Մոդի]], '''վարչապետ''' File:Joko Widodo 2019 official portrait.jpg|'''{{IDN}}'''<br />[[Ջոկո Վիդոդո]], '''նախագահ''' File:Mario Draghi 2021 cropped.jpg|'''{{ITA}}'''<br />[[Մարիո Դրագի]], '''վարչապետ''' '''(հյուրընկալող կողմ)''' |'''{{JPN}}'''<br/> [[Ֆումիո Կիսիդա]], '''վարչապետ''' File:Moon Jae-in presidential portrait.jpg|'''{{KOR}}'''<br />[[Մուն Ջեին]], '''նախագահ''' File:Reunión con el Presidente Electo, Andrés Manuel López Obrador 8 (cropped).jpg|'''{{MEX}}'''<br />[[Անդրես Մանուել Լոպես Օբրադոր]], '''նախագահ''' File:President Vladimir Putin.jpg|'''{{RUS}}'''<br />[[Վլադիմիր Պուտին]], '''նախագահ''' File:Salman of Saudi Arabia - 2020 (49563590728) (cropped).jpg|'''{{SAU}}'''<br />[[Սալման Բին Աբդուլ Ազիզ Ալ-Սաուդ]], '''թագավոր''' File:Mr. Houlin Zhao, ITU Secretary-General with H. E. Mr. Cyril Ramaphosa, President, South Africa (cropped).jpg|'''{{ZAF}}'''<br />[[Սիրիլ Ռամաֆոսա]], '''նախագահ''' File:Recep Tayyip Erdogan.PNG|'''{{TUR}}'''<br />[[Ռեջեփ Թայիփ Էրդողան]], '''նախագահ''' File:Boris Johnson official portrait (cropped).jpg|'''{{GBR}}'''<br />[[Բորիս Ջոնսոն]], '''վարչապետ''' File:Joe Biden presidential portrait (cropped).jpg|'''{{USA}}'''<br /> [[Ջո Բայդեն]], '''նախագահ''' File:Charles Michel (49467991288).jpg|'''{{EU}}'''<br />[[Շառլ Միշել]], [[Եվրոպական խորհուրդ|Եվրոպական խորհրդի նախագահ]] File:Ursula von der Leyen (49468709252).jpg|'''{{EU}}'''<br />[[Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյեն]], [[Եվրոպական հանձնաժողով]]ի նախագահ </gallery> === Հրավիրյալ մասնակիցներ === <gallery class="center" widths="130" perrow="6"> Brunei Sultan Hassanal Bolkiah 2019 (cropped).jpg|'''{{BRN}}'''<br />[[Հասանալ Բոլկիահ]], '''սուլթան''' <br /> [[Հարավարևելյան Ասիայի պետությունների ասոցիացիա]]յի նախագահ (2021) Félix Tshisekedi - 2019 (cropped).jpg|'''{{COD}}'''<br />[[Ֆելիքս Չիսեկեդի]], '''նախագահ''' <br /> [[Աֆրիկյան միություն|Աֆրիկյան միության]] նախագահ (2021) File:Mark Rutte, 2017.jpg|'''{{NED}}'''<br />[[Մարկ Ռյուտե]], '''վարչապետ''' File:Paul Kagame 2014.jpg|'''{{RWA}}'''<br />[[Փոլ Կագամե]], '''նախագահ''', NEPAD-ի նախագահ (2021) File:Lee Hsien Loong 2016 (cropped).jpg|'''{{դրոշավորում|Սինգապուր}}'''<br />[[Լի Սյանլուն]], '''վարչապետ''' File:Pedro Sánchez 2021b (portrait).jpg|'''{{ESP}}'''<br />[[Պեդրո Սանչես]], '''վարչապետ''' <br /> Մշտական հրավիրյալ </gallery> == Արդյունքներ == Գագաթնաժողովի մասնակիցները համաձայնվել են իրենց երկրներում խոշոր բիզնեսի եկամուտը հարկել առնվազն 15 %-ով։ Նման կերպ, Մեծ քսանյակի երկրները ցանկանում են հասնել նրան, որ միջազգային ընկերությունները ավելի շատ հարկ մուծեն, այլ ոչ թե խուսափեն՝ եկամուտները հայտարարագրելով օֆշորներում։ Նախատեսվում է, որ այն ուժի մեջ կմտնի 2023 թվականից։ ԱՄՆ ֆինանսների նախարար Ջանեթ Ելենը հայտարարել է, որ այն պատմական կլինի համաշխարհային տնտեսության համար։ <ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/137285 |title=Մեծ քսանյակի երկրները պայմանավորվել են խոշոր բիզնեսի եկամտի առնվազն 15 %-ով հարկման շուրջ |website=Hetq.am |language=hy |accessdate=2021-10-31}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} ==Արտաքին հղումներ== * [https://g20.org/en/Pages/home.aspx Official website of the G20] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201010170939/https://g20.org/en/Pages/home.aspx |date=10 October 2020 }} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մեծ քսանյակի գագաթնաժողովներ]] [[Կատեգորիա:2021 քաղաքականությունում]] kh0g0dffub0jfg7g2aph4d2usa8acjj 0 1080142 8485816 8136683 2022-08-09T10:23:41Z ArmSirius 64149 ավելացվեց [[Կատեգորիա:2021 քաղաքականությունում]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{ընթացիկ|2021-11-01}} {{Տեղեկաքարտ Ճակատամարտ}} '''Ռազմական հեղաշրջում Սուդանում''' (часть '''Революции Слоновьего Хобота''') տեղի է ունեցել 2021 թվական հոկտեմբերին 25-ին։ Հեղաշրջման ընթացքում առնվազն 5 բարձրաստիճան անձ է ձերբակալվել, այդ թվում՝ [[Վարչապետ|վարչապետ]] [[Աբդալա Համդուկ]]ը<ref name=":7">{{Cite web|lang=en|url=https://www.theguardian.com/world/2021/oct/25/sudan-coup-fears-amid-claims-military-have-arrested-senior-government-officials|title=Sudan’s army detains PM and other civilian leaders in coup attempt|website=the Guardian|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.gazeta.ru/politics/2021/10/25_a_14130229.shtml|title=Арестованный премьер Судана Хамдук призвал граждан «защищать революцию»|website=Газета.Ru|access-date=2021-10-25}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://lenta.ru/news/2021/10/25/perevorot/|title=В Судане начался военный переворот|website=lenta.ru|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":9">{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20211025/sudan-1756066569.html|title=Министерство информации Судана подтвердило сообщения о задержании министров|website=РИА Новости|date=|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Քաղաքացիները հայտնում են երկրում բջջային կապի և ինտերնետի հասանելիության արգելափակման մասին<ref name=":0">{{Cite web|lang=ru|url=https://russian.rt.com/world/article/921122-sudan-krizis-voennye-perevorot|title=Похищение премьера, задержание министров и политических лидеров: что известно о попытке военного переворота в Судане|website=RT на русском|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|lang=ru|url=https://iz.ru/1240370/2021-10-25/stolitca-sudana-okazalas-bez-sviazi-i-interneta-v-khode-perevorota|title=Столица Судана оказалась без связи и интернета в ходе переворота|author=Глеб Гладков|website=Известия|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Հայտարարվել է [[Արտակարգ դրություն|արտակարգ դրության]] ռեժիմի սահմանման և կառավարության լուծարման մասին<ref name=":2">{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12754201|title=Лидер Судана объявил о введении ЧП и роспуске Суверенного совета и кабмина|website=ТАСС|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":3">{{Cite web|lang=ru|url=https://www.bbc.com/russian/news-59033975|title="Это военный переворот". Армия Судана арестовала переходное правительство и объявила чрезвычайное положение|website=BBC News Русская служба|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ == Նախադրյալներ == === 2019 թվականի ռազմական հեղաշրջումն ու ժողովրդավարությանն անցումը === {{Հիմնական հոդված|Ռազմական հեղաշրջում Սուդանում (2019)}} Նախագահ [[Օմար ալ-Բաշիր]]ը, որը ղեկավարում էր երկիրը 1989 թվականի պետական հեղաշրջման պահից ի վեր, 2019 թվականին մի քանի շաբաթվա ցույցերից հետո զինվորականների կողմից տապալվել է։ Ցուցարարները «ազատության և փոփոխությունների ուժերի» կողմնակիցներ են եղել, որոնք համաձայնել են իշխանությունը բաժանել զինվորականների հետ, ինչի արդյունքում ստեղծվել է Սուդանի սուվերեն խորհուրդը<ref>{{Cite news|accessdate=2021-10-25|date=2021-10-19|website=BBC News|title=Sudan on the brink amid scramble for democracy|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-58970193}}</ref>։ === Ռազմական հեղաշրջման փորձը 2021 թվականի սեպտեմբերին === 2021 թվականի սեպտեմբերին տեղի է ունեցել ռազմական հեղաշրջման անհաջող փորձ։ Տեղեկատվության նախարարի խոսքով՝ հանցագործները «նախկին ռեժիմի կողմնակիցներ են», որոնք փորձել են վերահսկողության տակ վերցնել պետական հեռուստառադիոհեռարձակման ընկերությունների շենքերն ու կենտրոնական ռազմական հրամանատարությունը: Միջադեպից հետո ձերբակալվել է 40 ոստիկան<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12463249|title=СМИ: за попыткой переворота в Судане стоят офицеры из числа сторонников экс-президента|website=ТАСС|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":10">{{Cite web|lang=en|url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/sudanese-govt-officials-detained-group-sees-apparent-coup-80763796|title=Sudan's military takes power in coup, arrests prime minister|author=|website=ABC News|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2021/09/21/africa/sudan-failed-coup-attempt-intl-hnk/index.html|title=Sudanese government official says failed coup plotters were from Bashir regime|author=|website=CNN|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Այդ ժամանակից ի վեր լարվածությունը զինվորականների և քաղաքացիական անձանց միջև աճել է, քանի որ ռազմական առաջնորդները սկսել են բարեփոխումներ պահանջել «ազատության և փոփոխությունների ուժերի» կողմից և կոչ են արել պաշտոնաթող լինել նախարարների կաբինետից<ref name=":5">{{Cite news|accessdate=2021-10-25|date=2021-10-17|website=BBC News|title=Sudan: Protesters demand military coup as crisis deepens|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-58943013}}</ref>։ === Բողոքի ցույցերը 2021 թվականի հոկտեմբերին === Հոկտեմբերի 16-ին ցուցարարները դուրս են եկել փողոց՝ պահանջելով իշխանափոխություն։ Նրանք կոչ են արել ինքնիշխան խորհրդի նախագահ գեներալ [[Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհան]]ին՝ գրավել երկրի նկատմամբ վերահսկողությունը<ref name=":5" />։ Հոկտեմբերի 21-ին ռազմական ցուցարարները նստացույց են անցկացրել նախագահական պալատի մոտ, մինչդեռ հազարավոր մարդիկ փողոց են դուրս եկել՝ ի պաշտպանություն անցումային կառավարության<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/21/supporters-of-civilian-rule-in-sudan-kick-off-rally-in-khartoum|title=Crowds take to Sudan’s streets after calls for rival protests|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Հոկտեմբեր 24-ին ցուցարարները փակել են Խաթումի հիմնական ճանապարհները։ Անվտանգության ուժերը արցունքաբեր գազ են կիրառել ամբոխը ցրելու համար<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/24/sudan-political-tensions-continue-as-protesters-block-roads|title=Security forces fire tear gas to disperse protesters in Khartoum|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ == Իրադարձությունների ընթացքը == 2021 թվականի հոկտեմբերի լույս 25-ի գիշերը սուդանցի զինվորականները կալանավորել են Սուդանի առնվազն հինգ բարձրաստիճան պետական գործիչների: Ավելի ուշ հաղորդվել էր Սուդանում ինտերնետի և բջջային կապի զանգվածային անջատումների մասին<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref>{{Cite web|url=https://www.msn.com/en-us/news/world/sudan-s-civilian-leaders-arrested-reports/ar-AAPUVmO|title=Sudan's civilian leaders arrested - reports|website=www.msn.com|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":8">{{Cite news|accessdate=2021-10-25|date=2021-10-25|website=Bloomberg.com|title=Sudan Officials Detained, Communication Lines Cut in Apparent Military Coup|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-10-25/sudanese-gov-t-officials-detained-group-sees-apparent-coup}}</ref>։ Reuters գործակալության հաղորդմամբ՝ վկայակոչելով ականատեսներին, հեղաշրջման ժամանակ Խարթումի փողոցներ են դուրս եկել արագ աջակցության ուժերի մարտիկները<ref name=":7" />։ Հոկտեմբերի 25-ին գեներալ Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհանը հայտարարել է արտակարգ դրության և կառավարության ու սուվերեն խորհրդի լուծարման մասին<ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/25/world-leaders-react-to-sudan-arrests|title=‘Utterly unacceptable’: World reacts to Sudan ‘coup’|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Հեռուստաուղերձում նա հայտարարել է, որ երկիրը կղեկավարի նոր տեխնոկրատական կառավարությունը միչև հաջորդ ընտրությունները, որոնք տեղի կունենան 2023 թվականի հուլիսին<ref name=":13">{{Cite web|lang=en|url=https://www.france24.com/en/africa/20211025-live-sudan-s-armed-forces-detain-pm-hamdok-for-refusing-to-join-coup|title=Live: Sudan’s General Burhan dissolves government, declares state of emergency|website=France 24|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ === Ձերբակալություններ === Սաուդյան Al Hadath TV հեռուստաընկերության տվյալներով՝ զինված ուժերը վարչապետ Աբդալլահ Համդուկին տնային կալանքի են ենթարկել իր տան պաշարումից հետո<ref name=":9" /><ref name=":6">{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/25/sudans-abdalla-hamdok-under-arrest-report|title=Sudan security forces arrest PM Hamdok, civilian leaders|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Արդյունաբերության նախարար Իբրահիմ ալ Շեյխը, Խարթումի նահանգապետ Այման Հալիլը և տեղեկատվության նախարար Համզա Բահլուլը նույնպես կալանավորվել են<ref name=":6" />։ Ձերբակալվել են նաև կառավարող սուվերեն խորհրդի անդամներ Մոհամեդ ալ-Ֆակին և Ֆեյսալ Սալեհը՝  վարչապետի՝ ԶԼՄ-ների հարցերով խորհրդականը<ref name=":7" />։ Ավելի ուշ հաղորդագրություններում ասվում էր, որ դրանք տեղափոխվել են անհայտ վայր, և պարզ չէ, թե արդյոք նրանց մեջ Համդուկը կա<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.scmp.com/news/world/africa/article/3153564/signs-coup-sudan-armed-men-detain-government-officials|title=Sudan military dissolves government, arrests PM in ‘coup’|website=South China Morning Post|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Ականատեսների խոսքով՝ զինվորականները տեղակայված են ամբողջ մայրաքաղաքում՝ սահմանափակելով քաղաքացիական անձանց տեղաշարժը։ Միջազգային չվերթները դադարեցվել են Խարթումի օդանավակայանի փակումից հետո<ref name=":8" />։ === Ինտերնետ և բջջային կապի խափանումներ === Միջադեպից անմիջապես հետո միջազգային դիտորդական խմբերը հայտնել են Սուդանում ինտերնետի զանգվածային անջատումների մասին: Այդ խափանումները հետագայում հաստատվել են Սուդանի տեղեկատվության նախարարության կողմից<ref name=":10" />։ Հաղորդվում է նաև բջջային կապի խափանումների մասին<ref name=":0" /><ref name=":1" />։ === Բողոքի ցույցեր հեղաշրջման դեմ === Ռազմական հեղաշրջման դեմ հանդես եկող քաղաքացիները դուրս են եկել Խարթումի փողոցներ։ Աբդալլահ Համդուկը, որը ձերբակալվել է հեղաշրջման ընթացքում, կոչ է արել դուրս գալ ցույցերի<ref name=":11">{{Cite web|url=https://lenta.ru/news/2021/10/25/sudanstreet/|title=В Судане начались уличные протесты из-за госпереворота|website=lenta.ru|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Զինվորականները կրակ են բացել ցուցարարների վրա։ Զոհվել է 7 մարդ, 140-ը վիրավորվել են<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20211026/sudan-1756228489.html|title=Во время протестов в Судане погибли семь человек|website=РИА Новости|date=|access-date=2021-10-26}}</ref><ref name="casualties">{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-59045020|title=Sudan coup: Seven protesters killed and dozens injured|work=BBC|date=2021-10-26}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://iz.ru/1240488/2021-10-25/voennye-v-sudane-otkryli-strelbu-po-uchastnikam-protesta|title=Военные в Судане открыли стрельбу по участникам протеста|author=Лейсан Давлетшина|website=Известия|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ === Հետագա իրադարձությունները === 2021 թվականի հոկտեմբերի 26-ին կայացած մամուլի ասուլիսում Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհանը հայտարարել է, որ վարչապետ Համդուկն իր տանը գտնվում է «որպես հյուր, որպեսզի պաշտպանի նրան քաղաքական ուժերի կողմից իր վրա դրված սահմանափակումներից»: Ավելի ուշ նույն օրը հաղորդվել էր, որ Համդուկը տուն է վերադարձել<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12772391|title=СМИ: премьер-министр Судана Хамдук вернулся домой|website=ТАСС|date=2021-10-26|access-date=2021-10-26}}</ref>։ 2021 թվականի հոկտեմբերի 30-ին Խարթումում և այլ քաղաքներում տեղի ունեցան բազմահազարանոց բողոքի ցույցեր ռազմական հեղաշրջման դեմ։ Հոկտեմբերի լույս 30-ի գիշերը ցուցարարները բարիկադներ են կառուցել Խարթումի մի շարք շրջանների մուտքի մոտ՝ անվտանգության ուժերին խանգարելու նպատակով։ Նույն օրը Սուդանի բժիշկների Կենտրոնական կոմիտեն հայտնել է, որ երեք ցուցարարներ սպանվել են բախումների ընթացքում: Ռազմական իշխանությունները սահմանափակել են երկրի ներսում տեղաշարժը, ինչպես նաև անջատել են [[Համացանց|համացանց]]ի և կապի այլ միջոցների հասանելիությունը<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.bbc.com/russian/news-59105220|title=Переворот в Судане: тысячи людей протестуют против захвата власти военными, трое убиты|website=Би-би-си|date=2021-10-30|access-date=2021-10-26}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.interfax.ru/world/800493|title=В столице Судана на акции протеста собрались тысячи людей|website=Интерфакс|date=2021-10-30|access-date=2021-11-1}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ru.euronews.com/2021/10/30/sudan-protests|title= Протесты в Судане: новые жертвы|website=Euronews|date=2021-10-30|access-date=2021-11-1}}</ref>։ == Տես նաև == * Ռազմական հեղաշրջման փորձ Սուդանում (Սեպտեմբեր 2021) * Ռազմական հեղաշրջում Գվինեայում (2021) * Ռազմական հեղաշրջում Մալիում (2021) * Ռազմական հեղաշրջում Մյանմարում (2021) * Ռազմական հեղաշրջման փորձ Նիգերում (2021) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:2021 քաղաքականությունում]] t2nclgx0912co3q57j6r59tiolovgsy 8485818 8485816 2022-08-09T10:23:58Z ArmSirius 64149 /* Ծանոթագրություններ */ wikitext text/x-wiki {{ընթացիկ|2021-11-01}} {{Տեղեկաքարտ Ճակատամարտ}} '''Ռազմական հեղաշրջում Սուդանում''' (часть '''Революции Слоновьего Хобота''') տեղի է ունեցել 2021 թվական հոկտեմբերին 25-ին։ Հեղաշրջման ընթացքում առնվազն 5 բարձրաստիճան անձ է ձերբակալվել, այդ թվում՝ [[Վարչապետ|վարչապետ]] [[Աբդալա Համդուկ]]ը<ref name=":7">{{Cite web|lang=en|url=https://www.theguardian.com/world/2021/oct/25/sudan-coup-fears-amid-claims-military-have-arrested-senior-government-officials|title=Sudan’s army detains PM and other civilian leaders in coup attempt|website=the Guardian|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.gazeta.ru/politics/2021/10/25_a_14130229.shtml|title=Арестованный премьер Судана Хамдук призвал граждан «защищать революцию»|website=Газета.Ru|access-date=2021-10-25}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://lenta.ru/news/2021/10/25/perevorot/|title=В Судане начался военный переворот|website=lenta.ru|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":9">{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20211025/sudan-1756066569.html|title=Министерство информации Судана подтвердило сообщения о задержании министров|website=РИА Новости|date=|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Քաղաքացիները հայտնում են երկրում բջջային կապի և ինտերնետի հասանելիության արգելափակման մասին<ref name=":0">{{Cite web|lang=ru|url=https://russian.rt.com/world/article/921122-sudan-krizis-voennye-perevorot|title=Похищение премьера, задержание министров и политических лидеров: что известно о попытке военного переворота в Судане|website=RT на русском|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|lang=ru|url=https://iz.ru/1240370/2021-10-25/stolitca-sudana-okazalas-bez-sviazi-i-interneta-v-khode-perevorota|title=Столица Судана оказалась без связи и интернета в ходе переворота|author=Глеб Гладков|website=Известия|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Հայտարարվել է [[Արտակարգ դրություն|արտակարգ դրության]] ռեժիմի սահմանման և կառավարության լուծարման մասին<ref name=":2">{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12754201|title=Лидер Судана объявил о введении ЧП и роспуске Суверенного совета и кабмина|website=ТАСС|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":3">{{Cite web|lang=ru|url=https://www.bbc.com/russian/news-59033975|title="Это военный переворот". Армия Судана арестовала переходное правительство и объявила чрезвычайное положение|website=BBC News Русская служба|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ == Նախադրյալներ == === 2019 թվականի ռազմական հեղաշրջումն ու ժողովրդավարությանն անցումը === {{Հիմնական հոդված|Ռազմական հեղաշրջում Սուդանում (2019)}} Նախագահ [[Օմար ալ-Բաշիր]]ը, որը ղեկավարում էր երկիրը 1989 թվականի պետական հեղաշրջման պահից ի վեր, 2019 թվականին մի քանի շաբաթվա ցույցերից հետո զինվորականների կողմից տապալվել է։ Ցուցարարները «ազատության և փոփոխությունների ուժերի» կողմնակիցներ են եղել, որոնք համաձայնել են իշխանությունը բաժանել զինվորականների հետ, ինչի արդյունքում ստեղծվել է Սուդանի սուվերեն խորհուրդը<ref>{{Cite news|accessdate=2021-10-25|date=2021-10-19|website=BBC News|title=Sudan on the brink amid scramble for democracy|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-58970193}}</ref>։ === Ռազմական հեղաշրջման փորձը 2021 թվականի սեպտեմբերին === 2021 թվականի սեպտեմբերին տեղի է ունեցել ռազմական հեղաշրջման անհաջող փորձ։ Տեղեկատվության նախարարի խոսքով՝ հանցագործները «նախկին ռեժիմի կողմնակիցներ են», որոնք փորձել են վերահսկողության տակ վերցնել պետական հեռուստառադիոհեռարձակման ընկերությունների շենքերն ու կենտրոնական ռազմական հրամանատարությունը: Միջադեպից հետո ձերբակալվել է 40 ոստիկան<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12463249|title=СМИ: за попыткой переворота в Судане стоят офицеры из числа сторонников экс-президента|website=ТАСС|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":10">{{Cite web|lang=en|url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/sudanese-govt-officials-detained-group-sees-apparent-coup-80763796|title=Sudan's military takes power in coup, arrests prime minister|author=|website=ABC News|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2021/09/21/africa/sudan-failed-coup-attempt-intl-hnk/index.html|title=Sudanese government official says failed coup plotters were from Bashir regime|author=|website=CNN|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Այդ ժամանակից ի վեր լարվածությունը զինվորականների և քաղաքացիական անձանց միջև աճել է, քանի որ ռազմական առաջնորդները սկսել են բարեփոխումներ պահանջել «ազատության և փոփոխությունների ուժերի» կողմից և կոչ են արել պաշտոնաթող լինել նախարարների կաբինետից<ref name=":5">{{Cite news|accessdate=2021-10-25|date=2021-10-17|website=BBC News|title=Sudan: Protesters demand military coup as crisis deepens|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-58943013}}</ref>։ === Բողոքի ցույցերը 2021 թվականի հոկտեմբերին === Հոկտեմբերի 16-ին ցուցարարները դուրս են եկել փողոց՝ պահանջելով իշխանափոխություն։ Նրանք կոչ են արել ինքնիշխան խորհրդի նախագահ գեներալ [[Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհան]]ին՝ գրավել երկրի նկատմամբ վերահսկողությունը<ref name=":5" />։ Հոկտեմբերի 21-ին ռազմական ցուցարարները նստացույց են անցկացրել նախագահական պալատի մոտ, մինչդեռ հազարավոր մարդիկ փողոց են դուրս եկել՝ ի պաշտպանություն անցումային կառավարության<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/21/supporters-of-civilian-rule-in-sudan-kick-off-rally-in-khartoum|title=Crowds take to Sudan’s streets after calls for rival protests|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Հոկտեմբեր 24-ին ցուցարարները փակել են Խաթումի հիմնական ճանապարհները։ Անվտանգության ուժերը արցունքաբեր գազ են կիրառել ամբոխը ցրելու համար<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/24/sudan-political-tensions-continue-as-protesters-block-roads|title=Security forces fire tear gas to disperse protesters in Khartoum|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ == Իրադարձությունների ընթացքը == 2021 թվականի հոկտեմբերի լույս 25-ի գիշերը սուդանցի զինվորականները կալանավորել են Սուդանի առնվազն հինգ բարձրաստիճան պետական գործիչների: Ավելի ուշ հաղորդվել էր Սուդանում ինտերնետի և բջջային կապի զանգվածային անջատումների մասին<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref>{{Cite web|url=https://www.msn.com/en-us/news/world/sudan-s-civilian-leaders-arrested-reports/ar-AAPUVmO|title=Sudan's civilian leaders arrested - reports|website=www.msn.com|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":8">{{Cite news|accessdate=2021-10-25|date=2021-10-25|website=Bloomberg.com|title=Sudan Officials Detained, Communication Lines Cut in Apparent Military Coup|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-10-25/sudanese-gov-t-officials-detained-group-sees-apparent-coup}}</ref>։ Reuters գործակալության հաղորդմամբ՝ վկայակոչելով ականատեսներին, հեղաշրջման ժամանակ Խարթումի փողոցներ են դուրս եկել արագ աջակցության ուժերի մարտիկները<ref name=":7" />։ Հոկտեմբերի 25-ին գեներալ Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհանը հայտարարել է արտակարգ դրության և կառավարության ու սուվերեն խորհրդի լուծարման մասին<ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/25/world-leaders-react-to-sudan-arrests|title=‘Utterly unacceptable’: World reacts to Sudan ‘coup’|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Հեռուստաուղերձում նա հայտարարել է, որ երկիրը կղեկավարի նոր տեխնոկրատական կառավարությունը միչև հաջորդ ընտրությունները, որոնք տեղի կունենան 2023 թվականի հուլիսին<ref name=":13">{{Cite web|lang=en|url=https://www.france24.com/en/africa/20211025-live-sudan-s-armed-forces-detain-pm-hamdok-for-refusing-to-join-coup|title=Live: Sudan’s General Burhan dissolves government, declares state of emergency|website=France 24|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ === Ձերբակալություններ === Սաուդյան Al Hadath TV հեռուստաընկերության տվյալներով՝ զինված ուժերը վարչապետ Աբդալլահ Համդուկին տնային կալանքի են ենթարկել իր տան պաշարումից հետո<ref name=":9" /><ref name=":6">{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/25/sudans-abdalla-hamdok-under-arrest-report|title=Sudan security forces arrest PM Hamdok, civilian leaders|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Արդյունաբերության նախարար Իբրահիմ ալ Շեյխը, Խարթումի նահանգապետ Այման Հալիլը և տեղեկատվության նախարար Համզա Բահլուլը նույնպես կալանավորվել են<ref name=":6" />։ Ձերբակալվել են նաև կառավարող սուվերեն խորհրդի անդամներ Մոհամեդ ալ-Ֆակին և Ֆեյսալ Սալեհը՝  վարչապետի՝ ԶԼՄ-ների հարցերով խորհրդականը<ref name=":7" />։ Ավելի ուշ հաղորդագրություններում ասվում էր, որ դրանք տեղափոխվել են անհայտ վայր, և պարզ չէ, թե արդյոք նրանց մեջ Համդուկը կա<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.scmp.com/news/world/africa/article/3153564/signs-coup-sudan-armed-men-detain-government-officials|title=Sudan military dissolves government, arrests PM in ‘coup’|website=South China Morning Post|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Ականատեսների խոսքով՝ զինվորականները տեղակայված են ամբողջ մայրաքաղաքում՝ սահմանափակելով քաղաքացիական անձանց տեղաշարժը։ Միջազգային չվերթները դադարեցվել են Խարթումի օդանավակայանի փակումից հետո<ref name=":8" />։ === Ինտերնետ և բջջային կապի խափանումներ === Միջադեպից անմիջապես հետո միջազգային դիտորդական խմբերը հայտնել են Սուդանում ինտերնետի զանգվածային անջատումների մասին: Այդ խափանումները հետագայում հաստատվել են Սուդանի տեղեկատվության նախարարության կողմից<ref name=":10" />։ Հաղորդվում է նաև բջջային կապի խափանումների մասին<ref name=":0" /><ref name=":1" />։ === Բողոքի ցույցեր հեղաշրջման դեմ === Ռազմական հեղաշրջման դեմ հանդես եկող քաղաքացիները դուրս են եկել Խարթումի փողոցներ։ Աբդալլահ Համդուկը, որը ձերբակալվել է հեղաշրջման ընթացքում, կոչ է արել դուրս գալ ցույցերի<ref name=":11">{{Cite web|url=https://lenta.ru/news/2021/10/25/sudanstreet/|title=В Судане начались уличные протесты из-за госпереворота|website=lenta.ru|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Զինվորականները կրակ են բացել ցուցարարների վրա։ Զոհվել է 7 մարդ, 140-ը վիրավորվել են<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20211026/sudan-1756228489.html|title=Во время протестов в Судане погибли семь человек|website=РИА Новости|date=|access-date=2021-10-26}}</ref><ref name="casualties">{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-59045020|title=Sudan coup: Seven protesters killed and dozens injured|work=BBC|date=2021-10-26}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://iz.ru/1240488/2021-10-25/voennye-v-sudane-otkryli-strelbu-po-uchastnikam-protesta|title=Военные в Судане открыли стрельбу по участникам протеста|author=Лейсан Давлетшина|website=Известия|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ === Հետագա իրադարձությունները === 2021 թվականի հոկտեմբերի 26-ին կայացած մամուլի ասուլիսում Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհանը հայտարարել է, որ վարչապետ Համդուկն իր տանը գտնվում է «որպես հյուր, որպեսզի պաշտպանի նրան քաղաքական ուժերի կողմից իր վրա դրված սահմանափակումներից»: Ավելի ուշ նույն օրը հաղորդվել էր, որ Համդուկը տուն է վերադարձել<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12772391|title=СМИ: премьер-министр Судана Хамдук вернулся домой|website=ТАСС|date=2021-10-26|access-date=2021-10-26}}</ref>։ 2021 թվականի հոկտեմբերի 30-ին Խարթումում և այլ քաղաքներում տեղի ունեցան բազմահազարանոց բողոքի ցույցեր ռազմական հեղաշրջման դեմ։ Հոկտեմբերի լույս 30-ի գիշերը ցուցարարները բարիկադներ են կառուցել Խարթումի մի շարք շրջանների մուտքի մոտ՝ անվտանգության ուժերին խանգարելու նպատակով։ Նույն օրը Սուդանի բժիշկների Կենտրոնական կոմիտեն հայտնել է, որ երեք ցուցարարներ սպանվել են բախումների ընթացքում: Ռազմական իշխանությունները սահմանափակել են երկրի ներսում տեղաշարժը, ինչպես նաև անջատել են [[Համացանց|համացանց]]ի և կապի այլ միջոցների հասանելիությունը<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.bbc.com/russian/news-59105220|title=Переворот в Судане: тысячи людей протестуют против захвата власти военными, трое убиты|website=Би-би-си|date=2021-10-30|access-date=2021-10-26}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.interfax.ru/world/800493|title=В столице Судана на акции протеста собрались тысячи людей|website=Интерфакс|date=2021-10-30|access-date=2021-11-1}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ru.euronews.com/2021/10/30/sudan-protests|title= Протесты в Судане: новые жертвы|website=Euronews|date=2021-10-30|access-date=2021-11-1}}</ref>։ == Տես նաև == * Ռազմական հեղաշրջման փորձ Սուդանում (Սեպտեմբեր 2021) * Ռազմական հեղաշրջում Գվինեայում (2021) * Ռազմական հեղաշրջում Մալիում (2021) * Ռազմական հեղաշրջում Մյանմարում (2021) * Ռազմական հեղաշրջման փորձ Նիգերում (2021) == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ2}} [[Կատեգորիա:2021 քաղաքականությունում]] eg56ypika5tt1jllkhq9xmik3ybppx7 8485831 8485818 2022-08-09T10:50:38Z Արշո 86205 /* Տես նաև */ wikitext text/x-wiki {{ընթացիկ|2021-11-01}} {{Տեղեկաքարտ Ճակատամարտ}} '''Ռազմական հեղաշրջում Սուդանում''' (часть '''Революции Слоновьего Хобота''') տեղի է ունեցել 2021 թվական հոկտեմբերին 25-ին։ Հեղաշրջման ընթացքում առնվազն 5 բարձրաստիճան անձ է ձերբակալվել, այդ թվում՝ [[Վարչապետ|վարչապետ]] [[Աբդալա Համդուկ]]ը<ref name=":7">{{Cite web|lang=en|url=https://www.theguardian.com/world/2021/oct/25/sudan-coup-fears-amid-claims-military-have-arrested-senior-government-officials|title=Sudan’s army detains PM and other civilian leaders in coup attempt|website=the Guardian|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.gazeta.ru/politics/2021/10/25_a_14130229.shtml|title=Арестованный премьер Судана Хамдук призвал граждан «защищать революцию»|website=Газета.Ru|access-date=2021-10-25}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://lenta.ru/news/2021/10/25/perevorot/|title=В Судане начался военный переворот|website=lenta.ru|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":9">{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20211025/sudan-1756066569.html|title=Министерство информации Судана подтвердило сообщения о задержании министров|website=РИА Новости|date=|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Քաղաքացիները հայտնում են երկրում բջջային կապի և ինտերնետի հասանելիության արգելափակման մասին<ref name=":0">{{Cite web|lang=ru|url=https://russian.rt.com/world/article/921122-sudan-krizis-voennye-perevorot|title=Похищение премьера, задержание министров и политических лидеров: что известно о попытке военного переворота в Судане|website=RT на русском|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|lang=ru|url=https://iz.ru/1240370/2021-10-25/stolitca-sudana-okazalas-bez-sviazi-i-interneta-v-khode-perevorota|title=Столица Судана оказалась без связи и интернета в ходе переворота|author=Глеб Гладков|website=Известия|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Հայտարարվել է [[Արտակարգ դրություն|արտակարգ դրության]] ռեժիմի սահմանման և կառավարության լուծարման մասին<ref name=":2">{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12754201|title=Лидер Судана объявил о введении ЧП и роспуске Суверенного совета и кабмина|website=ТАСС|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":3">{{Cite web|lang=ru|url=https://www.bbc.com/russian/news-59033975|title="Это военный переворот". Армия Судана арестовала переходное правительство и объявила чрезвычайное положение|website=BBC News Русская служба|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ == Նախադրյալներ == === 2019 թվականի ռազմական հեղաշրջումն ու ժողովրդավարությանն անցումը === {{Հիմնական հոդված|Ռազմական հեղաշրջում Սուդանում (2019)}} Նախագահ [[Օմար ալ-Բաշիր]]ը, որը ղեկավարում էր երկիրը 1989 թվականի պետական հեղաշրջման պահից ի վեր, 2019 թվականին մի քանի շաբաթվա ցույցերից հետո զինվորականների կողմից տապալվել է։ Ցուցարարները «ազատության և փոփոխությունների ուժերի» կողմնակիցներ են եղել, որոնք համաձայնել են իշխանությունը բաժանել զինվորականների հետ, ինչի արդյունքում ստեղծվել է Սուդանի սուվերեն խորհուրդը<ref>{{Cite news|accessdate=2021-10-25|date=2021-10-19|website=BBC News|title=Sudan on the brink amid scramble for democracy|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-58970193}}</ref>։ === Ռազմական հեղաշրջման փորձը 2021 թվականի սեպտեմբերին === 2021 թվականի սեպտեմբերին տեղի է ունեցել ռազմական հեղաշրջման անհաջող փորձ։ Տեղեկատվության նախարարի խոսքով՝ հանցագործները «նախկին ռեժիմի կողմնակիցներ են», որոնք փորձել են վերահսկողության տակ վերցնել պետական հեռուստառադիոհեռարձակման ընկերությունների շենքերն ու կենտրոնական ռազմական հրամանատարությունը: Միջադեպից հետո ձերբակալվել է 40 ոստիկան<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12463249|title=СМИ: за попыткой переворота в Судане стоят офицеры из числа сторонников экс-президента|website=ТАСС|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":10">{{Cite web|lang=en|url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/sudanese-govt-officials-detained-group-sees-apparent-coup-80763796|title=Sudan's military takes power in coup, arrests prime minister|author=|website=ABC News|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2021/09/21/africa/sudan-failed-coup-attempt-intl-hnk/index.html|title=Sudanese government official says failed coup plotters were from Bashir regime|author=|website=CNN|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Այդ ժամանակից ի վեր լարվածությունը զինվորականների և քաղաքացիական անձանց միջև աճել է, քանի որ ռազմական առաջնորդները սկսել են բարեփոխումներ պահանջել «ազատության և փոփոխությունների ուժերի» կողմից և կոչ են արել պաշտոնաթող լինել նախարարների կաբինետից<ref name=":5">{{Cite news|accessdate=2021-10-25|date=2021-10-17|website=BBC News|title=Sudan: Protesters demand military coup as crisis deepens|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-58943013}}</ref>։ === Բողոքի ցույցերը 2021 թվականի հոկտեմբերին === Հոկտեմբերի 16-ին ցուցարարները դուրս են եկել փողոց՝ պահանջելով իշխանափոխություն։ Նրանք կոչ են արել ինքնիշխան խորհրդի նախագահ գեներալ [[Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհան]]ին՝ գրավել երկրի նկատմամբ վերահսկողությունը<ref name=":5" />։ Հոկտեմբերի 21-ին ռազմական ցուցարարները նստացույց են անցկացրել նախագահական պալատի մոտ, մինչդեռ հազարավոր մարդիկ փողոց են դուրս եկել՝ ի պաշտպանություն անցումային կառավարության<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/21/supporters-of-civilian-rule-in-sudan-kick-off-rally-in-khartoum|title=Crowds take to Sudan’s streets after calls for rival protests|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Հոկտեմբեր 24-ին ցուցարարները փակել են Խաթումի հիմնական ճանապարհները։ Անվտանգության ուժերը արցունքաբեր գազ են կիրառել ամբոխը ցրելու համար<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/24/sudan-political-tensions-continue-as-protesters-block-roads|title=Security forces fire tear gas to disperse protesters in Khartoum|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ == Իրադարձությունների ընթացքը == 2021 թվականի հոկտեմբերի լույս 25-ի գիշերը սուդանցի զինվորականները կալանավորել են Սուդանի առնվազն հինգ բարձրաստիճան պետական գործիչների: Ավելի ուշ հաղորդվել էր Սուդանում ինտերնետի և բջջային կապի զանգվածային անջատումների մասին<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref>{{Cite web|url=https://www.msn.com/en-us/news/world/sudan-s-civilian-leaders-arrested-reports/ar-AAPUVmO|title=Sudan's civilian leaders arrested - reports|website=www.msn.com|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":8">{{Cite news|accessdate=2021-10-25|date=2021-10-25|website=Bloomberg.com|title=Sudan Officials Detained, Communication Lines Cut in Apparent Military Coup|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-10-25/sudanese-gov-t-officials-detained-group-sees-apparent-coup}}</ref>։ Reuters գործակալության հաղորդմամբ՝ վկայակոչելով ականատեսներին, հեղաշրջման ժամանակ Խարթումի փողոցներ են դուրս եկել արագ աջակցության ուժերի մարտիկները<ref name=":7" />։ Հոկտեմբերի 25-ին գեներալ Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհանը հայտարարել է արտակարգ դրության և կառավարության ու սուվերեն խորհրդի լուծարման մասին<ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/25/world-leaders-react-to-sudan-arrests|title=‘Utterly unacceptable’: World reacts to Sudan ‘coup’|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Հեռուստաուղերձում նա հայտարարել է, որ երկիրը կղեկավարի նոր տեխնոկրատական կառավարությունը միչև հաջորդ ընտրությունները, որոնք տեղի կունենան 2023 թվականի հուլիսին<ref name=":13">{{Cite web|lang=en|url=https://www.france24.com/en/africa/20211025-live-sudan-s-armed-forces-detain-pm-hamdok-for-refusing-to-join-coup|title=Live: Sudan’s General Burhan dissolves government, declares state of emergency|website=France 24|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ === Ձերբակալություններ === Սաուդյան Al Hadath TV հեռուստաընկերության տվյալներով՝ զինված ուժերը վարչապետ Աբդալլահ Համդուկին տնային կալանքի են ենթարկել իր տան պաշարումից հետո<ref name=":9" /><ref name=":6">{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/25/sudans-abdalla-hamdok-under-arrest-report|title=Sudan security forces arrest PM Hamdok, civilian leaders|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Արդյունաբերության նախարար Իբրահիմ ալ Շեյխը, Խարթումի նահանգապետ Այման Հալիլը և տեղեկատվության նախարար Համզա Բահլուլը նույնպես կալանավորվել են<ref name=":6" />։ Ձերբակալվել են նաև կառավարող սուվերեն խորհրդի անդամներ Մոհամեդ ալ-Ֆակին և Ֆեյսալ Սալեհը՝  վարչապետի՝ ԶԼՄ-ների հարցերով խորհրդականը<ref name=":7" />։ Ավելի ուշ հաղորդագրություններում ասվում էր, որ դրանք տեղափոխվել են անհայտ վայր, և պարզ չէ, թե արդյոք նրանց մեջ Համդուկը կա<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.scmp.com/news/world/africa/article/3153564/signs-coup-sudan-armed-men-detain-government-officials|title=Sudan military dissolves government, arrests PM in ‘coup’|website=South China Morning Post|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Ականատեսների խոսքով՝ զինվորականները տեղակայված են ամբողջ մայրաքաղաքում՝ սահմանափակելով քաղաքացիական անձանց տեղաշարժը։ Միջազգային չվերթները դադարեցվել են Խարթումի օդանավակայանի փակումից հետո<ref name=":8" />։ === Ինտերնետ և բջջային կապի խափանումներ === Միջադեպից անմիջապես հետո միջազգային դիտորդական խմբերը հայտնել են Սուդանում ինտերնետի զանգվածային անջատումների մասին: Այդ խափանումները հետագայում հաստատվել են Սուդանի տեղեկատվության նախարարության կողմից<ref name=":10" />։ Հաղորդվում է նաև բջջային կապի խափանումների մասին<ref name=":0" /><ref name=":1" />։ === Բողոքի ցույցեր հեղաշրջման դեմ === Ռազմական հեղաշրջման դեմ հանդես եկող քաղաքացիները դուրս են եկել Խարթումի փողոցներ։ Աբդալլահ Համդուկը, որը ձերբակալվել է հեղաշրջման ընթացքում, կոչ է արել դուրս գալ ցույցերի<ref name=":11">{{Cite web|url=https://lenta.ru/news/2021/10/25/sudanstreet/|title=В Судане начались уличные протесты из-за госпереворота|website=lenta.ru|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Զինվորականները կրակ են բացել ցուցարարների վրա։ Զոհվել է 7 մարդ, 140-ը վիրավորվել են<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20211026/sudan-1756228489.html|title=Во время протестов в Судане погибли семь человек|website=РИА Новости|date=|access-date=2021-10-26}}</ref><ref name="casualties">{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-59045020|title=Sudan coup: Seven protesters killed and dozens injured|work=BBC|date=2021-10-26}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://iz.ru/1240488/2021-10-25/voennye-v-sudane-otkryli-strelbu-po-uchastnikam-protesta|title=Военные в Судане открыли стрельбу по участникам протеста|author=Лейсан Давлетшина|website=Известия|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ === Հետագա իրադարձությունները === 2021 թվականի հոկտեմբերի 26-ին կայացած մամուլի ասուլիսում Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհանը հայտարարել է, որ վարչապետ Համդուկն իր տանը գտնվում է «որպես հյուր, որպեսզի պաշտպանի նրան քաղաքական ուժերի կողմից իր վրա դրված սահմանափակումներից»: Ավելի ուշ նույն օրը հաղորդվել էր, որ Համդուկը տուն է վերադարձել<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12772391|title=СМИ: премьер-министр Судана Хамдук вернулся домой|website=ТАСС|date=2021-10-26|access-date=2021-10-26}}</ref>։ 2021 թվականի հոկտեմբերի 30-ին Խարթումում և այլ քաղաքներում տեղի ունեցան բազմահազարանոց բողոքի ցույցեր ռազմական հեղաշրջման դեմ։ Հոկտեմբերի լույս 30-ի գիշերը ցուցարարները բարիկադներ են կառուցել Խարթումի մի շարք շրջանների մուտքի մոտ՝ անվտանգության ուժերին խանգարելու նպատակով։ Նույն օրը Սուդանի բժիշկների Կենտրոնական կոմիտեն հայտնել է, որ երեք ցուցարարներ սպանվել են բախումների ընթացքում: Ռազմական իշխանությունները սահմանափակել են երկրի ներսում տեղաշարժը, ինչպես նաև անջատել են [[Համացանց|համացանց]]ի և կապի այլ միջոցների հասանելիությունը<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.bbc.com/russian/news-59105220|title=Переворот в Судане: тысячи людей протестуют против захвата власти военными, трое убиты|website=Би-би-си|date=2021-10-30|access-date=2021-10-26}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.interfax.ru/world/800493|title=В столице Судана на акции протеста собрались тысячи людей|website=Интерфакс|date=2021-10-30|access-date=2021-11-1}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ru.euronews.com/2021/10/30/sudan-protests|title= Протесты в Судане: новые жертвы|website=Euronews|date=2021-10-30|access-date=2021-11-1}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ2}} [[Կատեգորիա:2021 քաղաքականությունում]] fa5vxaxqutc90qcgm2zgeueu0pjmsu2 8485832 8485831 2022-08-09T10:53:02Z Արշո 86205 /* top */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ճակատամարտ}} '''Ռազմական հեղաշրջում Սուդանում''', տեղի է ունեցել 2021 թվական հոկտեմբերին 25-ին։ Հեղաշրջման ընթացքում առնվազն 5 բարձրաստիճան անձ է ձերբակալվել, այդ թվում՝ [[Վարչապետ|վարչապետ]] [[Աբդալա Համդուկ]]ը<ref name=":7">{{Cite web|lang=en|url=https://www.theguardian.com/world/2021/oct/25/sudan-coup-fears-amid-claims-military-have-arrested-senior-government-officials|title=Sudan’s army detains PM and other civilian leaders in coup attempt|website=the Guardian|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.gazeta.ru/politics/2021/10/25_a_14130229.shtml|title=Арестованный премьер Судана Хамдук призвал граждан «защищать революцию»|website=Газета.Ru|access-date=2021-10-25}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://lenta.ru/news/2021/10/25/perevorot/|title=В Судане начался военный переворот|website=lenta.ru|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":9">{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20211025/sudan-1756066569.html|title=Министерство информации Судана подтвердило сообщения о задержании министров|website=РИА Новости|date=|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Քաղաքացիները հայտնել են երկրում բջջային կապի և ինտերնետի հասանելիության արգելափակման մասին<ref name=":0">{{Cite web|lang=ru|url=https://russian.rt.com/world/article/921122-sudan-krizis-voennye-perevorot|title=Похищение премьера, задержание министров и политических лидеров: что известно о попытке военного переворота в Судане|website=RT на русском|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|lang=ru|url=https://iz.ru/1240370/2021-10-25/stolitca-sudana-okazalas-bez-sviazi-i-interneta-v-khode-perevorota|title=Столица Судана оказалась без связи и интернета в ходе переворота|author=Глеб Гладков|website=Известия|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Հայտարարվել է [[Արտակարգ դրություն|արտակարգ դրության]] ռեժիմի սահմանման և կառավարության լուծարման մասին<ref name=":2">{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12754201|title=Лидер Судана объявил о введении ЧП и роспуске Суверенного совета и кабмина|website=ТАСС|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":3">{{Cite web|lang=ru|url=https://www.bbc.com/russian/news-59033975|title="Это военный переворот". Армия Судана арестовала переходное правительство и объявила чрезвычайное положение|website=BBC News Русская служба|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ == Նախադրյալներ == === 2019 թվականի ռազմական հեղաշրջումն ու ժողովրդավարությանն անցումը === {{Հիմնական հոդված|Ռազմական հեղաշրջում Սուդանում (2019)}} Նախագահ [[Օմար ալ-Բաշիր]]ը, որը ղեկավարում էր երկիրը 1989 թվականի պետական հեղաշրջման պահից ի վեր, 2019 թվականին մի քանի շաբաթվա ցույցերից հետո զինվորականների կողմից տապալվել է։ Ցուցարարները «ազատության և փոփոխությունների ուժերի» կողմնակիցներ են եղել, որոնք համաձայնել են իշխանությունը բաժանել զինվորականների հետ, ինչի արդյունքում ստեղծվել է Սուդանի սուվերեն խորհուրդը<ref>{{Cite news|accessdate=2021-10-25|date=2021-10-19|website=BBC News|title=Sudan on the brink amid scramble for democracy|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-58970193}}</ref>։ === Ռազմական հեղաշրջման փորձը 2021 թվականի սեպտեմբերին === 2021 թվականի սեպտեմբերին տեղի է ունեցել ռազմական հեղաշրջման անհաջող փորձ։ Տեղեկատվության նախարարի խոսքով՝ հանցագործները «նախկին ռեժիմի կողմնակիցներ են», որոնք փորձել են վերահսկողության տակ վերցնել պետական հեռուստառադիոհեռարձակման ընկերությունների շենքերն ու կենտրոնական ռազմական հրամանատարությունը: Միջադեպից հետո ձերբակալվել է 40 ոստիկան<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12463249|title=СМИ: за попыткой переворота в Судане стоят офицеры из числа сторонников экс-президента|website=ТАСС|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":10">{{Cite web|lang=en|url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/sudanese-govt-officials-detained-group-sees-apparent-coup-80763796|title=Sudan's military takes power in coup, arrests prime minister|author=|website=ABC News|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2021/09/21/africa/sudan-failed-coup-attempt-intl-hnk/index.html|title=Sudanese government official says failed coup plotters were from Bashir regime|author=|website=CNN|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Այդ ժամանակից ի վեր լարվածությունը զինվորականների և քաղաքացիական անձանց միջև աճել է, քանի որ ռազմական առաջնորդները սկսել են բարեփոխումներ պահանջել «ազատության և փոփոխությունների ուժերի» կողմից և կոչ են արել պաշտոնաթող լինել նախարարների կաբինետից<ref name=":5">{{Cite news|accessdate=2021-10-25|date=2021-10-17|website=BBC News|title=Sudan: Protesters demand military coup as crisis deepens|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-58943013}}</ref>։ === Բողոքի ցույցերը 2021 թվականի հոկտեմբերին === Հոկտեմբերի 16-ին ցուցարարները դուրս են եկել փողոց՝ պահանջելով իշխանափոխություն։ Նրանք կոչ են արել ինքնիշխան խորհրդի նախագահ գեներալ [[Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհան]]ին՝ գրավել երկրի նկատմամբ վերահսկողությունը<ref name=":5" />։ Հոկտեմբերի 21-ին ռազմական ցուցարարները նստացույց են անցկացրել նախագահական պալատի մոտ, մինչդեռ հազարավոր մարդիկ փողոց են դուրս եկել՝ ի պաշտպանություն անցումային կառավարության<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/21/supporters-of-civilian-rule-in-sudan-kick-off-rally-in-khartoum|title=Crowds take to Sudan’s streets after calls for rival protests|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Հոկտեմբեր 24-ին ցուցարարները փակել են Խաթումի հիմնական ճանապարհները։ Անվտանգության ուժերը արցունքաբեր գազ են կիրառել ամբոխը ցրելու համար<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/24/sudan-political-tensions-continue-as-protesters-block-roads|title=Security forces fire tear gas to disperse protesters in Khartoum|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ == Իրադարձությունների ընթացքը == 2021 թվականի հոկտեմբերի լույս 25-ի գիշերը սուդանցի զինվորականները կալանավորել են Սուդանի առնվազն հինգ բարձրաստիճան պետական գործիչների: Ավելի ուշ հաղորդվել էր Սուդանում ինտերնետի և բջջային կապի զանգվածային անջատումների մասին<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref>{{Cite web|url=https://www.msn.com/en-us/news/world/sudan-s-civilian-leaders-arrested-reports/ar-AAPUVmO|title=Sudan's civilian leaders arrested - reports|website=www.msn.com|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":8">{{Cite news|accessdate=2021-10-25|date=2021-10-25|website=Bloomberg.com|title=Sudan Officials Detained, Communication Lines Cut in Apparent Military Coup|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-10-25/sudanese-gov-t-officials-detained-group-sees-apparent-coup}}</ref>։ Reuters գործակալության հաղորդմամբ՝ վկայակոչելով ականատեսներին, հեղաշրջման ժամանակ Խարթումի փողոցներ են դուրս եկել արագ աջակցության ուժերի մարտիկները<ref name=":7" />։ Հոկտեմբերի 25-ին գեներալ Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհանը հայտարարել է արտակարգ դրության և կառավարության ու սուվերեն խորհրդի լուծարման մասին<ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/25/world-leaders-react-to-sudan-arrests|title=‘Utterly unacceptable’: World reacts to Sudan ‘coup’|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Հեռուստաուղերձում նա հայտարարել է, որ երկիրը կղեկավարի նոր տեխնոկրատական կառավարությունը միչև հաջորդ ընտրությունները, որոնք տեղի կունենան 2023 թվականի հուլիսին<ref name=":13">{{Cite web|lang=en|url=https://www.france24.com/en/africa/20211025-live-sudan-s-armed-forces-detain-pm-hamdok-for-refusing-to-join-coup|title=Live: Sudan’s General Burhan dissolves government, declares state of emergency|website=France 24|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ === Ձերբակալություններ === Սաուդյան Al Hadath TV հեռուստաընկերության տվյալներով՝ զինված ուժերը վարչապետ Աբդալլահ Համդուկին տնային կալանքի են ենթարկել իր տան պաշարումից հետո<ref name=":9" /><ref name=":6">{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/25/sudans-abdalla-hamdok-under-arrest-report|title=Sudan security forces arrest PM Hamdok, civilian leaders|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Արդյունաբերության նախարար Իբրահիմ ալ Շեյխը, Խարթումի նահանգապետ Այման Հալիլը և տեղեկատվության նախարար Համզա Բահլուլը նույնպես կալանավորվել են<ref name=":6" />։ Ձերբակալվել են նաև կառավարող սուվերեն խորհրդի անդամներ Մոհամեդ ալ-Ֆակին և Ֆեյսալ Սալեհը՝  վարչապետի՝ ԶԼՄ-ների հարցերով խորհրդականը<ref name=":7" />։ Ավելի ուշ հաղորդագրություններում ասվում էր, որ դրանք տեղափոխվել են անհայտ վայր, և պարզ չէ, թե արդյոք նրանց մեջ Համդուկը կա<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.scmp.com/news/world/africa/article/3153564/signs-coup-sudan-armed-men-detain-government-officials|title=Sudan military dissolves government, arrests PM in ‘coup’|website=South China Morning Post|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Ականատեսների խոսքով՝ զինվորականները տեղակայված են ամբողջ մայրաքաղաքում՝ սահմանափակելով քաղաքացիական անձանց տեղաշարժը։ Միջազգային չվերթները դադարեցվել են Խարթումի օդանավակայանի փակումից հետո<ref name=":8" />։ === Ինտերնետ և բջջային կապի խափանումներ === Միջադեպից անմիջապես հետո միջազգային դիտորդական խմբերը հայտնել են Սուդանում ինտերնետի զանգվածային անջատումների մասին: Այդ խափանումները հետագայում հաստատվել են Սուդանի տեղեկատվության նախարարության կողմից<ref name=":10" />։ Հաղորդվում է նաև բջջային կապի խափանումների մասին<ref name=":0" /><ref name=":1" />։ === Բողոքի ցույցեր հեղաշրջման դեմ === Ռազմական հեղաշրջման դեմ հանդես եկող քաղաքացիները դուրս են եկել Խարթումի փողոցներ։ Աբդալլահ Համդուկը, որը ձերբակալվել է հեղաշրջման ընթացքում, կոչ է արել դուրս գալ ցույցերի<ref name=":11">{{Cite web|url=https://lenta.ru/news/2021/10/25/sudanstreet/|title=В Судане начались уличные протесты из-за госпереворота|website=lenta.ru|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Զինվորականները կրակ են բացել ցուցարարների վրա։ Զոհվել է 7 մարդ, 140-ը վիրավորվել են<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20211026/sudan-1756228489.html|title=Во время протестов в Судане погибли семь человек|website=РИА Новости|date=|access-date=2021-10-26}}</ref><ref name="casualties">{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-59045020|title=Sudan coup: Seven protesters killed and dozens injured|work=BBC|date=2021-10-26}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://iz.ru/1240488/2021-10-25/voennye-v-sudane-otkryli-strelbu-po-uchastnikam-protesta|title=Военные в Судане открыли стрельбу по участникам протеста|author=Лейсан Давлетшина|website=Известия|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ === Հետագա իրադարձությունները === 2021 թվականի հոկտեմբերի 26-ին կայացած մամուլի ասուլիսում Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհանը հայտարարել է, որ վարչապետ Համդուկն իր տանը գտնվում է «որպես հյուր, որպեսզի պաշտպանի նրան քաղաքական ուժերի կողմից իր վրա դրված սահմանափակումներից»: Ավելի ուշ նույն օրը հաղորդվել էր, որ Համդուկը տուն է վերադարձել<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12772391|title=СМИ: премьер-министр Судана Хамдук вернулся домой|website=ТАСС|date=2021-10-26|access-date=2021-10-26}}</ref>։ 2021 թվականի հոկտեմբերի 30-ին Խարթումում և այլ քաղաքներում տեղի ունեցան բազմահազարանոց բողոքի ցույցեր ռազմական հեղաշրջման դեմ։ Հոկտեմբերի լույս 30-ի գիշերը ցուցարարները բարիկադներ են կառուցել Խարթումի մի շարք շրջանների մուտքի մոտ՝ անվտանգության ուժերին խանգարելու նպատակով։ Նույն օրը Սուդանի բժիշկների Կենտրոնական կոմիտեն հայտնել է, որ երեք ցուցարարներ սպանվել են բախումների ընթացքում: Ռազմական իշխանությունները սահմանափակել են երկրի ներսում տեղաշարժը, ինչպես նաև անջատել են [[Համացանց|համացանց]]ի և կապի այլ միջոցների հասանելիությունը<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.bbc.com/russian/news-59105220|title=Переворот в Судане: тысячи людей протестуют против захвата власти военными, трое убиты|website=Би-би-си|date=2021-10-30|access-date=2021-10-26}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.interfax.ru/world/800493|title=В столице Судана на акции протеста собрались тысячи людей|website=Интерфакс|date=2021-10-30|access-date=2021-11-1}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ru.euronews.com/2021/10/30/sudan-protests|title= Протесты в Судане: новые жертвы|website=Euronews|date=2021-10-30|access-date=2021-11-1}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ2}} [[Կատեգորիա:2021 քաղաքականությունում]] duwpw0f3gy0d6kuxjknbcw31q9h04nh 8485833 8485832 2022-08-09T10:55:03Z Արշո 86205 /* Ձերբակալություններ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ճակատամարտ}} '''Ռազմական հեղաշրջում Սուդանում''', տեղի է ունեցել 2021 թվական հոկտեմբերին 25-ին։ Հեղաշրջման ընթացքում առնվազն 5 բարձրաստիճան անձ է ձերբակալվել, այդ թվում՝ [[Վարչապետ|վարչապետ]] [[Աբդալա Համդուկ]]ը<ref name=":7">{{Cite web|lang=en|url=https://www.theguardian.com/world/2021/oct/25/sudan-coup-fears-amid-claims-military-have-arrested-senior-government-officials|title=Sudan’s army detains PM and other civilian leaders in coup attempt|website=the Guardian|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.gazeta.ru/politics/2021/10/25_a_14130229.shtml|title=Арестованный премьер Судана Хамдук призвал граждан «защищать революцию»|website=Газета.Ru|access-date=2021-10-25}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://lenta.ru/news/2021/10/25/perevorot/|title=В Судане начался военный переворот|website=lenta.ru|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":9">{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20211025/sudan-1756066569.html|title=Министерство информации Судана подтвердило сообщения о задержании министров|website=РИА Новости|date=|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Քաղաքացիները հայտնել են երկրում բջջային կապի և ինտերնետի հասանելիության արգելափակման մասին<ref name=":0">{{Cite web|lang=ru|url=https://russian.rt.com/world/article/921122-sudan-krizis-voennye-perevorot|title=Похищение премьера, задержание министров и политических лидеров: что известно о попытке военного переворота в Судане|website=RT на русском|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|lang=ru|url=https://iz.ru/1240370/2021-10-25/stolitca-sudana-okazalas-bez-sviazi-i-interneta-v-khode-perevorota|title=Столица Судана оказалась без связи и интернета в ходе переворота|author=Глеб Гладков|website=Известия|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Հայտարարվել է [[Արտակարգ դրություն|արտակարգ դրության]] ռեժիմի սահմանման և կառավարության լուծարման մասին<ref name=":2">{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12754201|title=Лидер Судана объявил о введении ЧП и роспуске Суверенного совета и кабмина|website=ТАСС|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":3">{{Cite web|lang=ru|url=https://www.bbc.com/russian/news-59033975|title="Это военный переворот". Армия Судана арестовала переходное правительство и объявила чрезвычайное положение|website=BBC News Русская служба|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ == Նախադրյալներ == === 2019 թվականի ռազմական հեղաշրջումն ու ժողովրդավարությանն անցումը === {{Հիմնական հոդված|Ռազմական հեղաշրջում Սուդանում (2019)}} Նախագահ [[Օմար ալ-Բաշիր]]ը, որը ղեկավարում էր երկիրը 1989 թվականի պետական հեղաշրջման պահից ի վեր, 2019 թվականին մի քանի շաբաթվա ցույցերից հետո զինվորականների կողմից տապալվել է։ Ցուցարարները «ազատության և փոփոխությունների ուժերի» կողմնակիցներ են եղել, որոնք համաձայնել են իշխանությունը բաժանել զինվորականների հետ, ինչի արդյունքում ստեղծվել է Սուդանի սուվերեն խորհուրդը<ref>{{Cite news|accessdate=2021-10-25|date=2021-10-19|website=BBC News|title=Sudan on the brink amid scramble for democracy|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-58970193}}</ref>։ === Ռազմական հեղաշրջման փորձը 2021 թվականի սեպտեմբերին === 2021 թվականի սեպտեմբերին տեղի է ունեցել ռազմական հեղաշրջման անհաջող փորձ։ Տեղեկատվության նախարարի խոսքով՝ հանցագործները «նախկին ռեժիմի կողմնակիցներ են», որոնք փորձել են վերահսկողության տակ վերցնել պետական հեռուստառադիոհեռարձակման ընկերությունների շենքերն ու կենտրոնական ռազմական հրամանատարությունը: Միջադեպից հետո ձերբակալվել է 40 ոստիկան<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12463249|title=СМИ: за попыткой переворота в Судане стоят офицеры из числа сторонников экс-президента|website=ТАСС|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":10">{{Cite web|lang=en|url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/sudanese-govt-officials-detained-group-sees-apparent-coup-80763796|title=Sudan's military takes power in coup, arrests prime minister|author=|website=ABC News|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2021/09/21/africa/sudan-failed-coup-attempt-intl-hnk/index.html|title=Sudanese government official says failed coup plotters were from Bashir regime|author=|website=CNN|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Այդ ժամանակից ի վեր լարվածությունը զինվորականների և քաղաքացիական անձանց միջև աճել է, քանի որ ռազմական առաջնորդները սկսել են բարեփոխումներ պահանջել «ազատության և փոփոխությունների ուժերի» կողմից և կոչ են արել պաշտոնաթող լինել նախարարների կաբինետից<ref name=":5">{{Cite news|accessdate=2021-10-25|date=2021-10-17|website=BBC News|title=Sudan: Protesters demand military coup as crisis deepens|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-58943013}}</ref>։ === Բողոքի ցույցերը 2021 թվականի հոկտեմբերին === Հոկտեմբերի 16-ին ցուցարարները դուրս են եկել փողոց՝ պահանջելով իշխանափոխություն։ Նրանք կոչ են արել ինքնիշխան խորհրդի նախագահ գեներալ [[Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհան]]ին՝ գրավել երկրի նկատմամբ վերահսկողությունը<ref name=":5" />։ Հոկտեմբերի 21-ին ռազմական ցուցարարները նստացույց են անցկացրել նախագահական պալատի մոտ, մինչդեռ հազարավոր մարդիկ փողոց են դուրս եկել՝ ի պաշտպանություն անցումային կառավարության<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/21/supporters-of-civilian-rule-in-sudan-kick-off-rally-in-khartoum|title=Crowds take to Sudan’s streets after calls for rival protests|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Հոկտեմբեր 24-ին ցուցարարները փակել են Խաթումի հիմնական ճանապարհները։ Անվտանգության ուժերը արցունքաբեր գազ են կիրառել ամբոխը ցրելու համար<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/24/sudan-political-tensions-continue-as-protesters-block-roads|title=Security forces fire tear gas to disperse protesters in Khartoum|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ == Իրադարձությունների ընթացքը == 2021 թվականի հոկտեմբերի լույս 25-ի գիշերը սուդանցի զինվորականները կալանավորել են Սուդանի առնվազն հինգ բարձրաստիճան պետական գործիչների: Ավելի ուշ հաղորդվել էր Սուդանում ինտերնետի և բջջային կապի զանգվածային անջատումների մասին<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref>{{Cite web|url=https://www.msn.com/en-us/news/world/sudan-s-civilian-leaders-arrested-reports/ar-AAPUVmO|title=Sudan's civilian leaders arrested - reports|website=www.msn.com|access-date=2021-10-25}}</ref><ref name=":8">{{Cite news|accessdate=2021-10-25|date=2021-10-25|website=Bloomberg.com|title=Sudan Officials Detained, Communication Lines Cut in Apparent Military Coup|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-10-25/sudanese-gov-t-officials-detained-group-sees-apparent-coup}}</ref>։ Reuters գործակալության հաղորդմամբ՝ վկայակոչելով ականատեսներին, հեղաշրջման ժամանակ Խարթումի փողոցներ են դուրս եկել արագ աջակցության ուժերի մարտիկները<ref name=":7" />։ Հոկտեմբերի 25-ին գեներալ Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհանը հայտարարել է արտակարգ դրության և կառավարության ու սուվերեն խորհրդի լուծարման մասին<ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/25/world-leaders-react-to-sudan-arrests|title=‘Utterly unacceptable’: World reacts to Sudan ‘coup’|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Հեռուստաուղերձում նա հայտարարել է, որ երկիրը կղեկավարի նոր տեխնոկրատական կառավարությունը միչև հաջորդ ընտրությունները, որոնք տեղի կունենան 2023 թվականի հուլիսին<ref name=":13">{{Cite web|lang=en|url=https://www.france24.com/en/africa/20211025-live-sudan-s-armed-forces-detain-pm-hamdok-for-refusing-to-join-coup|title=Live: Sudan’s General Burhan dissolves government, declares state of emergency|website=France 24|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ === Ձերբակալություններ === Սաուդյան Al Hadath TV հեռուստաընկերության տվյալներով՝ զինված ուժերը վարչապետ [[Աբդալա Համդուկ]]ին տնային կալանքի են ենթարկել իր տան պաշարումից հետո<ref name=":9" /><ref name=":6">{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/25/sudans-abdalla-hamdok-under-arrest-report|title=Sudan security forces arrest PM Hamdok, civilian leaders|website=www.aljazeera.com|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Արդյունաբերության նախարար Իբրահիմ ալ Շեյխը, Խարթումի նահանգապետ Այման Հալիլը և տեղեկատվության նախարար Համզա Բահլուլը նույնպես կալանավորվել են<ref name=":6" />։ Ձերբակալվել են նաև կառավարող սուվերեն խորհրդի անդամներ Մոհամեդ ալ-Ֆակին և Ֆեյսալ Սալեհը՝  վարչապետի՝ ԶԼՄ-ների հարցերով խորհրդականը<ref name=":7" />։ Ավելի ուշ հաղորդագրություններում ասվում էր, որ դրանք տեղափոխվել են անհայտ վայր, և պարզ չէ, թե արդյոք նրանց մեջ Համդուկը կա<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.scmp.com/news/world/africa/article/3153564/signs-coup-sudan-armed-men-detain-government-officials|title=Sudan military dissolves government, arrests PM in ‘coup’|website=South China Morning Post|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Ականատեսների խոսքով՝ զինվորականները տեղակայված են ամբողջ մայրաքաղաքում՝ սահմանափակելով քաղաքացիական անձանց տեղաշարժը։ Միջազգային չվերթները դադարեցվել են Խարթումի օդանավակայանի փակումից հետո<ref name=":8" />։ === Ինտերնետ և բջջային կապի խափանումներ === Միջադեպից անմիջապես հետո միջազգային դիտորդական խմբերը հայտնել են Սուդանում ինտերնետի զանգվածային անջատումների մասին: Այդ խափանումները հետագայում հաստատվել են Սուդանի տեղեկատվության նախարարության կողմից<ref name=":10" />։ Հաղորդվում է նաև բջջային կապի խափանումների մասին<ref name=":0" /><ref name=":1" />։ === Բողոքի ցույցեր հեղաշրջման դեմ === Ռազմական հեղաշրջման դեմ հանդես եկող քաղաքացիները դուրս են եկել Խարթումի փողոցներ։ Աբդալլահ Համդուկը, որը ձերբակալվել է հեղաշրջման ընթացքում, կոչ է արել դուրս գալ ցույցերի<ref name=":11">{{Cite web|url=https://lenta.ru/news/2021/10/25/sudanstreet/|title=В Судане начались уличные протесты из-за госпереворота|website=lenta.ru|access-date=2021-10-25}}</ref>։ Զինվորականները կրակ են բացել ցուցարարների վրա։ Զոհվել է 7 մարդ, 140-ը վիրավորվել են<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20211026/sudan-1756228489.html|title=Во время протестов в Судане погибли семь человек|website=РИА Новости|date=|access-date=2021-10-26}}</ref><ref name="casualties">{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-59045020|title=Sudan coup: Seven protesters killed and dozens injured|work=BBC|date=2021-10-26}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://iz.ru/1240488/2021-10-25/voennye-v-sudane-otkryli-strelbu-po-uchastnikam-protesta|title=Военные в Судане открыли стрельбу по участникам протеста|author=Лейсан Давлетшина|website=Известия|date=2021-10-25|access-date=2021-10-25}}</ref>։ === Հետագա իրադարձությունները === 2021 թվականի հոկտեմբերի 26-ին կայացած մամուլի ասուլիսում Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհանը հայտարարել է, որ վարչապետ Համդուկն իր տանը գտնվում է «որպես հյուր, որպեսզի պաշտպանի նրան քաղաքական ուժերի կողմից իր վրա դրված սահմանափակումներից»: Ավելի ուշ նույն օրը հաղորդվել էր, որ Համդուկը տուն է վերադարձել<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12772391|title=СМИ: премьер-министр Судана Хамдук вернулся домой|website=ТАСС|date=2021-10-26|access-date=2021-10-26}}</ref>։ 2021 թվականի հոկտեմբերի 30-ին Խարթումում և այլ քաղաքներում տեղի ունեցան բազմահազարանոց բողոքի ցույցեր ռազմական հեղաշրջման դեմ։ Հոկտեմբերի լույս 30-ի գիշերը ցուցարարները բարիկադներ են կառուցել Խարթումի մի շարք շրջանների մուտքի մոտ՝ անվտանգության ուժերին խանգարելու նպատակով։ Նույն օրը Սուդանի բժիշկների Կենտրոնական կոմիտեն հայտնել է, որ երեք ցուցարարներ սպանվել են բախումների ընթացքում: Ռազմական իշխանությունները սահմանափակել են երկրի ներսում տեղաշարժը, ինչպես նաև անջատել են [[Համացանց|համացանց]]ի և կապի այլ միջոցների հասանելիությունը<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.bbc.com/russian/news-59105220|title=Переворот в Судане: тысячи людей протестуют против захвата власти военными, трое убиты|website=Би-би-си|date=2021-10-30|access-date=2021-10-26}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.interfax.ru/world/800493|title=В столице Судана на акции протеста собрались тысячи людей|website=Интерфакс|date=2021-10-30|access-date=2021-11-1}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ru.euronews.com/2021/10/30/sudan-protests|title= Протесты в Судане: новые жертвы|website=Euronews|date=2021-10-30|access-date=2021-11-1}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ2}} [[Կատեգորիա:2021 քաղաքականությունում]] sy5qdxhfg1dlmwmmopju1roi46200c0 2 1081707 8485382 8205899 2022-08-08T19:16:27Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Police_of_the_Republic_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an articl wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ | հայերեն անուն = Տիգրան Եսայան | պատկեր = Tigran Yesayan.jpg | պատկերի լայնություն = 220px | նկարագրություն = | տիտղոս = [[Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ|Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի գլխավոր խորհրդական]] | կառավարման սկիզբ = [[սեպտեմբերի 18]], [[2019]] | կառավարման ավարտ =հոկտեմբերի 8, 2019 | կառավարման ժամանակ = | նախորդող = | հաջորդող = | տիտղոս_2 = [[Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետ|Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանապետ]] | կարգ_2 = | կարգ-ին_2 = | անվան տակ_2 = | դրոշ_2 = | կառավարման սկիզբ_2 = [[մայիսի 10]], [[2018]] | կառավարման ավարտ_2 = [[սեպտեմբերի 18]], [[2019]] <!--կամ՝ --> | կառավարման ժամանակ_2 = | նախորդող_2 = [[Վլադիմիր Գասպարյան]] | հաջորդող_2 = | տիտղոս_3 = Երևան քաղաքի փոխոստիկանապետ | կարգ_3 = | կարգ-ին_3 = | անվան տակ_3 = | դրոշ_3 = | կառավարման սկիզբ_3 = 09.2012թ. | կառավարման ավարտ_3 = 10.05.2018թ. <!--կամ՝ --> | կառավարման ժամանակ_3 = | նախորդող_3 = | հաջորդող_3 = | ազգություն = | ծննդյան օր = [[ապրիլի 17]], [[1970]]թ. | ծննդավայր = | վախճանի օր = | վախճանի վայր = | դինաստիա = | հայր = | մայր = | ամուսին = | զավակներ = | դավանանք = | կուսակցություն = | գործունեություն = | կրթություն = | մասնագիտություն = | գիտական աստիճան = | պարգևներ = | կայք = | ինքնագիր = | Վիքիպահեստ = Valeri Osipyan }} '''Տիգրան Միքայելի Եսայան''' (սեպտեմբերի 1), [[1962]], [[:hy:Երևան|Երևան]], [https://www.police.am/ ՀՀ ոստիկանության] [[:hy:Գնդապետ|գնդապետ]], իրավաբանական գիտությունների թեկնածու <ref>[https://www.police.am/karucvacq/ghekavarutyun.html ՀՀ ոստիկանության ղեկավարություն]</ref>։ == Կենսագրություն == Տիգրան Եսայանը ծնվել է 1962թ. սեպտեմբերի 1-ին, Երևան քաղաքում: 1984թ. ավարտել է ԽՍՀՄ ՆԳՆ Օմսկի միլիցիայի բարձրագույն դպրոցը, իրավաբանական գիտությունների թեկնածու է, 2016 թվականից հանդիսանում է ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի փիլիսոփայության, սոցիոլոգիայի և իրավունքի ինստիտուտի պետաիրավական հետազոտությունների բաժնի դոկտորանտ: ՆԳՆ համակարգում ծառայության է անցել 1979թ. նոյեմբերից և նշանակվել Քրեական պատիժների իրականացման վարչության թիվ 6 ուղղիչ աշխատանքային հիմնարկության հատուկ մասի տեսուչի պաշտոնին, ապա՝ 1980-1984 ԽՍՀՄ ՆԳՆ Օմսկի միլիցիայի բարձրագույն դպրոցի ունկնդիր 1984-1990 Երևանի Սպանդարյանի ՆԳ բաժնի քրեական հետախուզության բաժանմունքի օպերլիազոր, թմրամոլության դեմ պայքարի գծով օպերլիազոր, անչափահասների գործերով ավագ օպերլիազոր 1990-1991 Երևանի ՆԳ վարչության քրեական հետախուզության բաժնի 2-րդ բաժանմունքի օպերլիազոր, ավագ օպերլիազոր 1991-1993 Երևանի ՆԳ վարչության Խորհրդային ՆԳ բաժնի Քանաքեռի միլիցիայի բաժանմունքի պետ 1993-1994 Էջմիածնի ՆԳ բաժնի պետ 1994-1995 Երևանի ՆԳ վարչության Շենգավիթի ՆԳ բաժնի պետ 1995-1996 Երևանի ՆԳ վարչության Խորհրդային ՆԳ բաժնի պետ 1996-1998 Արմավիրի մարզային ՆԳ վարչության պետ 1998-2000 Տրանսպորտային ՆԳ վարչության պետ 2000-2002 Արարատի մարզային ՆԳ վարչության պետ 2002-2003 Տրանսպորտային ՆԳ վարչության պետ 2003-2008 Տրանսպորտային ոստիկանության վարչության պետ 2008-2011 Արմավիրի մարզային վարչության պետ 2011-2012 Գրանցվել է ՀՀ ոստիկանության կադրերի ռեզերվում 2012-2019 ՀՀ ոստիկանության կրթահամալիրի պետի 1-ին տեղակալ 2019-2020 ՀՀ ոստիկանության պետի տեղակալ == Գիտական գործունեություն == * Տիգրան Եսայանը [https://www.edupolice.am/bulwark-of-law.html «Օրենքի պատվար» գիտամեթոդական ամսագրի]<ref>[https://www.edupolice.am/bulwark-of-law.html «Օրենքի պատվար» գիտամեթոդական ամսագիր]</ref> գլխավոր խմբագիրն է: Մի շարք գիտական ձեռնարկների և հոդվածների հեղինակ է: ՌԴ մի շարք գիտական հանդեսների խմբագրական խորհուրդների անդամ է: * 2016 թվականից հանդիսանում է ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի փիլիսոփայության, սոցիոլոգիայի և իրավունքի ինստիտուտի պետաիրավական հետազոտությունների բաժնի դոկտորանտ: == Ընտանիք == Տիգրան Եսայանն ամուսնացած է, ունի 2 դուստր: == Կոչումներ և պարգևներ == Պարգևատրվել է մի շարք գերատեսչական մեդալներով և կրծքանշաններով, այդ թվում ՀՀ Նախագահի 10.04.2010թ. հրամանագրով՝ «Հասարակական կարգի գերազանց պահպանման համար» մեդալով և ՀՀ ոստիկանության պետի 16.04.2003թ. հրամանով շնորհվել է «ՀՀ ոստիկանության պատվավոր ծառայող» պատվավոր կոչումը: == Ծանոթագրություններ == {{DEFAULTSORT:Եսայան, Տիգրան}} <references /> 2mnvbdsw2ic1tqc4c4p2zhq20lk0s95 0 1082208 8485301 8472977 2022-08-08T18:17:18Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Armed_Forces_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ռազմական հակամարտություն |հակամարտություն = Հայ-ադրբեջանական ռազմական բախում Սյունիքի մարզում |մաս = Հայ-ադրբեջանական հակամարտություն |պատկեր = [[Պատկեր:Իշխանասար լեռնազանգված.jpg|280px]] |վերնագիր = Մեծ Իշխանասար լեռն ու հարակից տարածքները |թվական = [[2021]] թվականի [[նոյեմբերի 16]]<ref name="razm.info նոյեմբերի 16 մարտ"/><ref name="mil.am նոյեմբերի 16, հայտարարություն 1"/> |վայր = [[Մեծ Իշխանասար]] և սարից հյուսիս-արևմուտք գտնվող տարածքներ, <br> /[https://www.google.com/maps/place/39%C2%B038'28.9%22N+46%C2%B009'22.5%22E/@39.6369195,46.1382426,5307m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x0:0x177aba7f2c93dc9c!8m2!3d39.6413694!4d46.1562389 տեղորոշված վայր]/([[Սյունիքի մարզ]], [[Հայաստան]])<ref name="razm.info նոյեմբերի 16 մարտ"/> |պատճառ = |արդյունք = |փոփոխություններ = |հակառակորդ1 = [[Հայաստանի զինված ուժեր|Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժեր]] |հակառակորդ2 = [[Պատկեր:Azerbaijan Armed Forces.png|24px|Ադրբեջանի զինված ուժերի զինանշան]] [[Ադրբեջանի զինված ուժեր|Ադրբեջանի Հանրապետության զինված ուժեր]] |հակառակորդ3 = |հակառակորդ4 = |հրամանատար1 = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Նիկոլ Փաշինյան]] <br> ''([[ՀՀ վարչապետ]])'' <br> {{դրոշ|Հայաստան}} [[Սուրեն Պապիկյան]] <br> ''([[Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարար|ՀՀ ՊՆ նախարար]])'' <br> {{դրոշ|Հայաստան}} [[Արտակ Դավթյան (ռազմական գործիչ)|Արտակ Դավթյան]] <br> ''([[ՀՀ զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետ|ՀՀ ԶՈՒ ԳՇՊ]])'' |հրամանատար2 = {{դրոշ|Ադրբեջան}} [[Իլհամ Ալիև]] <br> ''([[Ադրբեջանի նախագահ|ԱՀ նախագահ]])'' <br> {{դրոշ|Ադրբեջան}} [[Զաքիր Հասանով]] <br> ''([[Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարություն|ԱՀ ՊՆ նախարար]])'' <br> {{դրոշ|Ադրբեջան}} [[Քարիմ Վալիև]] <br> ''(ԱՀ ԶՈՒ ԳՇՊ)'' |հրամանատար3 = |հրամանատար4 = |ուժեր1 = |ուժեր2 = |ուժեր3 = |ուժեր4 = |կորուստներ1 = Ըստ [[Հայաստանի պաշտպանության նախարարություն|ՀՀ ՊՆ-ի]]՝ <br> 6 զոհ, 12 գերի, առնվազն 2 մարտական դիրքի կորուստ, վիրավորներ<ref name="razm.info նոյեմբերի 16 մարտ"/><ref name="razm.info նոյեմբերի 16-ի զոհեր"/>։ <br><br> Զոհեր՝ <br> • շարքային Մերուժան Արթուրի Հարությունյան, <br> • ավագ լեյտենանտ Տարոն Ջիվանի Սահակյան, <br> • շարքային Գուրգեն Աշոտի Սարգսյան, <br> • կրտսեր սերժանտ Արթուր Ջիվանի Մարտիրոսյան, <br> • շարքային Դավիթ Հելբերտի Ամիրյան, <br> • 6-րդ զոհի անունը չի հրապարակվել։ |կորուստներ2 = Ըստ [[Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարություն|ԱՀ ՊՆ-ի]]՝ <br> 7 զոհ և 10 վիրավոր<ref name="razm.info նոյեմբերի 16 մարտ"/>։ <br><br> Զոհեր՝ <br> • լեյտենանտ Նիֆթալիև Ումուդ Օրուջ օղլու, <br> • ենթասպա Ջաբբարով Օրխան Հաթամ օղլու, <br> • պայմանագրային կրտսեր սերժանտ Ալիև Նաթիգ Յուսիֆ օղլու, <br> • շարքային Աղաև Էլչին Մարիֆաթ օղլու, <br> • շարքային Ալիզադե Էլմին Սամիր օղլու, <br> • շարքային Ալիև Էլչին Ռամիլ օղլու, <br> • շարքային Խալիլով Մուրադ Գալիբ օղլու։ <br><br> Ըստ ՀՀ ՊՆ-ի՝ զինտեխնիկայի տասնյակ միավորի և մարդուժի մեծ կորուստներ<ref name="mil.am նոյեմբերի 16, հայտարարություն 1"/>։ |կորուստներ3 = |կորուստներ4 = |ընդհանուր կորուստներ = |ծանոթագրություն = }} '''Հայ-ադրբեջանական ռազմական բախում Սյունիքում''', [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] [[Հայաստանի զինված ուժեր|զինված ուժերի]] և [[Ադրբեջանի Հանրապետություն|Ադրբեջանի Հանրապետության]] [[Ադրբեջանի զինված ուժեր|զինված ուժերի]] միջև տեղի ունեցած ռազմական գործողություններ Հայաստանի Հանրապետության [[Սյունիքի մարզ]]ի տարածքում, որը տեղի է ունեցել 2021 թվականի նոյեմբերի 16-ին<ref name="razm.info նոյեմբերի 16 մարտ">[https://razm.info/153558 «Նոյեմբերի 16-ի մարտերը. ամփոփում» հոդված razm.info կայքում,] ([https://web.archive.org/web/20211206135221/https://razm.info/153558 արխիվացված 06․12․2021թ․]):</ref><ref name="mil.am նոյեմբերի 16, հայտարարություն 1">[https://mil.am/hy/news/10116 Հայաստանի Հանրապետության Պաշտպանության նախարարության հայտարարությունը 2021 թվականի նոյեմբերի 16-ի բախումների կապակցությամբ,] ([https://web.archive.org/web/20211204193926/https://mil.am/hy/news/10116 արխիվացված 04․12․2021թ․])։</ref><ref name="razm.info նոյեմբերի 16-ի զոհեր">[https://razm.info/153590 «Նոյեմբերի 16-ի մարտերի հետևանով հայկական կողմն ունի առնվազն 6 զոհ» հոդված razm.info կայքում,] ([https://web.archive.org/web/20211206135741/https://razm.info/153590 արխիվացված 06․12․2021թ․]):</ref><ref name="ՀՀ ՊՆ հաղորդագրություն 16․11․2021">[https://mil.am/hy/news/10120 Հայաստանի պաշտպանության նախարարության հաղորդագրություն /16․11․2021թ․/,] ([https://web.archive.org/web/20211206164730/https://mil.am/hy/news/10120 արխիվացված 16․12․2021թ․])։</ref>։ == Նախապատմություն == === Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի տարածքի օկուպացիա, 2021 === {{Հիմնական|Ադրբեջանական զինուժի ներխուժումը Հայաստան}} === Նոյեմբերի 14-ի զինված բախումներ === {{Հիմնական|Հայ-ադրբեջանական ռազմական բախում Սյունիքում (նոյեմբեր 14, 2021)}} == Մարտական գործողությունների նկարագիր == 2021 թվականի նոյեմբերի 16-ին՝ ժամը 13։00-ի սահմաններում, [[Ադրբեջանի զինված ուժեր|Ադրբեջանի Հանրապետության զինված ուժերի]] ստորաբաժանումները հարձակում են գործել [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] [[Սյունիքի մարզ]]ում գտնվող [[Մեծ Իշխանասար]] և սարից հյուսիս-արևմուտք գտնվող տարածքներում տեղակայված [[Հայաստանի զինված ուժեր|Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի]] մարտական հենակետերի վրա։ Ադրբեջանական կողմը կիրառել է [[Հրետանի|հրետանային միջոցներ]], զրահատեխնիկա և տարբեր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներ<ref name="ՀՀ ՊՆ հաղորդագրություն 16․11․2021"/>։ Հայկական կողմը դիմել է պատասխան գործողությունների։ Ըստ Հայաստանի պաշտպանության նախարարության՝ մարտերը սկսման պահից նույն ինտենսիվությամբ շարունակվել են մինչև կրակի դադարեցումը<ref name="ՀՀ ՊՆ հաղորդագրություն 16․11․2021 (1)">[https://mil.am/hy/news/10117 Հայաստանի պաշտպանության նախարարության հաղորդագրություն /16․11․2021թ․/ (1),] ([https://web.archive.org/web/20211206171456/https://mil.am/hy/news/10117 արխիվացված 16․12․2021թ․])։</ref><ref name="ՀՀ ՊՆ հաղորդագրություն 16․11․2021 (2)">[https://mil.am/hy/news/10114 Հայաստանի պաշտպանության նախարարության հաղորդագրություն /16․11․2021թ․/ (2),] ([https://web.archive.org/web/20211206171923/https://mil.am/hy/news/10114 արխիվացված 16․12․2021թ․])։</ref><ref name="ՀՀ ՊՆ հաղորդագրություն 16․11․2021 (3)">[https://mil.am/hy/news/10116 Հայաստանի պաշտպանության նախարարության հաղորդագրություն /16․11․2021թ․/ (3),] ([https://web.archive.org/web/20211204193926/https://mil.am/hy/news/10116 արխիվացված 16․12․2021թ․])։</ref><ref name="ՀՀ ՊՆ հաղորդագրություն 16․11․2021 (4)">[https://mil.am/hy/news/10112 Հայաստանի պաշտպանության նախարարության հաղորդագրություն /16․11․2021թ․/ (4),] ([https://web.archive.org/web/20211206172855/https://mil.am/hy/news/10112 արխիվացված 16․12․2021թ․])։</ref>։ Ժամը 18։30-ին [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի Դաշնության]] միջնորդությամբ Հայաստանի և Ադրբեջանի զինված ուժերի միջև ընթացող ռազմական գործողությունները դադարեցվել են<ref name="ՀՀ ՊՆ հաղորդագրություն 16․11․2021"/>։ == Հակամարտ կողմերի կորուստներ == === Հայկական կողմ === 2020 թվականի նոյեմբերի 16-ին Սյունիքի մարզի տարածքում հայ-ադրբեջանական պատերազմական գործողությունների հետևանքով հակամարտ երկու կողմերն էլ ունեցել են կորուստներ<ref name="razm.info նոյեմբերի 16 մարտ"/><ref name="razm.info նոյեմբերի 16-ի զոհեր"/><ref name="mil.am նոյեմբերի 16, հայտարարություն 1"/><ref name="ՀՀ ՊՆ հաղորդագրություն 16․11․2021"/>։ Համաձայն նոյեմբերի 19-ին Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության տարածած հայտարարության՝ այդ օրվա դրությամբ Հայաստանի զինված ուժերն ունեցել են 6 զինծառայողի կորուստ։ Զոհված զինծառայողներն են ավագ լեյտենանտ Տարոն Ջիվանի Սահակյանը, պայմանագրային կրտսեր սերժանտ Մերուժան Արթուրի Հարությունյանը, պայմանագրային զինծառայող, շարքային Գուրգեն Աշոտի Սարգսյանը, պայմանագրային կրտսեր սերժանտ Արթուր Ջիվանի Մարտիրոսյանը, պայմանագրային զինծառայող, շարքային Դավիթ Հելբերտի Ամիրյանը։ Վեցերորդ զինծառայողի անունը չի հրապարակվել։ Եվս մեկ զոհված զինծառայողի ինքնություն դեռ պարզվում է<ref name="razm.info նոյեմբերի 16-ի զոհեր"/>։ Նոյեմբերի 16-ին Հայաստանի պաշտպանության նախարարությունը հայտարարել էր նաև, որ հայկական կողմն ունի 12 գերի, առնվազն 2 մարտական դիրքի կորուստ և վիրավորներ<ref name="razm.info նոյեմբերի 16 մարտ"/><ref name="ՀՀ ՊՆ հաղորդագրություն 16․11․2021"/>։ Նոյեմբերի 16-ին իշխող [[Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցություն]]ից [[ՀՀ ԱԺ 8-րդ գումարման պատգամավորների ցանկ|Հայաստանի Ազգային ժողովի պատգամավոր]] [[Էդուարդ Արթուրի Աղաջանյան|Էդուարդ Աղաջանյանը]] հայտարարել էր, որ հայկական կողմն ունի առնվազն 15 զոհ<ref name="razm.info նոյեմբերի 16 մարտ"/>։ === Ադրբեջանական կողմ === Նոյեմբերի 17-ի առավոտյան Ադրբեջանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարությունը հայտարարել է իր կողմից 7 զոհի և 10 վիրավոր ունենալու մասին։ Ադրբեջանական կողմի զոհված զինծառայողներն են՝ լեյտենանտ Նիֆթալիև Ումուդ Օրուջ օղլու, ենթասպա Ջաբբարով Օրխան Հաթամ օղլու, պայմանագրային կրտսեր սերժանտ Ալիև Նաթիգ Յուսիֆ օղլու, շարքային Աղաև Էլչին Մարիֆաթ օղլու, շարքային Ալիզադե Էլմին Սամիր օղլու, շարքային Ալիև Էլչին Ռամիլ օղլու, շարքային Խալիլով Մուրադ Գալիբ օղլու<ref name="razm.info նոյեմբերի 16 մարտ"/><ref name="razm.info նոյեմբերի 16-ի զոհեր"/>։ Համաձայն նոյեմբերի 16-ին Հայաստանի Հանրապետության Պաշտպանության նախարարության տարածած հայտարարության՝ ադրբեջանական կողմն ունի զինտեխնիկայի և մարդուժի մեծ կորուստներ<ref name="mil.am նոյեմբերի 16, հայտարարություն 1"/>։ == Հակամարտ կողմերի գործողություններ ուղղված միջազգային հանրությանը == === Հայաստան === Նոյեմբերի 16-ին Հայաստանի Հանրապետության Անվտանգության խորհրդի քարտուղար (ԱԽՔ) [[Արմեն Գրիգորյան (քաղաքական գործիչ)|Արմեն Գրիգորյանը]] հայտարարել է, որ Հայաստանը կոչ է անում [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանին]]՝ երկու երկրի միջև 1997թ-ին ստորագրված պայմանագրի համաձայն կազմակերպել Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականության պաշտպանությունը։ Ի պատասխան Հայաստանի ԱԽՔ Արմեն Գրիգրոյանի հայտարարության՝ Ռուսաստանը հայտարարել է, որ որևէ պաշտոնական դիմում չի ստացել Հայաստանից<ref name="razm.info նոյեմբերի 16 մարտ"/><ref name="tass.ru 2">[https://tass.ru/politika/12940555 "Армения пока не передавала России официального запроса о помощи с ситуацией на границе" հոդված ՏԱՍՍ լրատվական կայքում,] ([https://web.archive.org/web/20211204185836/https://tass.ru/politika/12942637 արխիվացված 04․12․2021թ․]){{ref-ru}}։</ref>։ Նոյեմբերի 16-ին [[ՀՀ արտաքին գործերի նախարարություն|Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարությունը]] տարածել է հետևյալ հայտարարությունը․ {{մեջբերում|Կոչ ենք անում միջազգային հանրությանը և մեր միջազգային գործընկերներին՝ [[Ռուսաստանի Դաշնություն|ՌԴ-ին]], [[Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն|ՀԱՊԿ-ին]], [[ԵԱՀԿ Մինսկի խումբ|ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի]] համանախագահությանը և համանախագահող երկրներին, հստակորեն և հասցեական արձագանքել տարածաշրջանային խաղաղությունը և անվտանգությունը լրջորեն վտանգող ադրբեջանական կողմի այս գործողություններին և գործուն քայլեր ձեռնարկել դրանց կանխարգելման, Հայաստանի Հանրապետության տարածքից Ադրբեջանի զինված ուժերի անվերապահ և ամբողջական դուրսբերման ուղղությամբ։|Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարություն<ref name="razm.info նոյեմբերի 16 մարտ"/><ref name="mfa.am">[https://www.mfa.am/hy/interviews-articles-and-comments/2021/11/16/mfa_statement/11177 ՀՀ ԱԳՆ հայտարարությունը,] ([https://web.archive.org/web/20211206085616/https://www.mfa.am/hy/interviews-articles-and-comments/2021/11/16/mfa_statement/11177 արխիվացված 06․12․2021թ․])։{{ref-ru}}</ref>}} === Ադրբեջան === Նոյեմբերի 16-ին Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար [[Զաքիր Հասանով]]ն առանձին հեռախոսազրույցներ է ունեցել Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարար [[Սերգեյ Շոյգու]]ի և Թուրքիայի Հանրապետության պաշտպանության նախարար [[Հուլուսի Աքար]]ի հետ<ref name="razm.info նոյեմբերի 16 մարտ"/>։ Նոյեմբերի 16-ին Ադրբեջանի պաշտպանական գերատեսչությունը սահմանային իրավիճակի մասին տեղեկացրել էր նաև իր գործընկեր երկրների ռազմական կցորդներին<ref name="razm.info նոյեմբերի 16 մարտ"/>։ == Միջազգային արձագանք == === ՀԱՊԿ === [[Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն|ՀԱՊԿ-ը]], որին անդամակցում են [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանը]], [[Բելառուս]]ը, [[Ղազախստան]]ը, [[Ղրղզստան]]ը, [[Տաջիկստան]]ը և [[Հայաստան]]ը, հայտարարել է, որ {{մեջբերում|Ուշադրությամբ հետևում ենք սահմանին տիրող իրավիճակին։ Պաշտոնապես հայկական կողմից ոչ մի դիմում քարտուղարությունը չի ստացել։ Կարծում ենք, որ հակամարտությունը պետք է լուծվի միայն խաղաղ քաղաքական-դիվանագիտական ճանապարհով։|ՀԱՊԿ մամուլի քարտուղար Վլադիմիր Զայնետդինով, ''[[ՏԱՍՍ]]''<ref name="razm.info նոյեմբերի 16 մարտ"/><ref name="tass.ru 1">[https://tass.ru/politika/12942637 "ОДКБ не получала официальных обращений от армянской стороны" հոդված ՏԱՍՍ լրատվական կայքում,] ([https://web.archive.org/web/20211117174824/https://tass.ru/politika/12942637 արխիվացված 17․11․2021թ․])։{{ref-ru}}</ref>}} == Տես նաև == * [[Հայ-ադրբեջանական ռազմական բախում Սյունիքում (նոյեմբեր 14, 2021)]] * [[Ադրբեջանական զինուժի ներխուժումը Հայաստան]] * [[Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայ-ադրբեջանական զինված ընդհարումներ]] [[Կատեգորիա:2021 Հայաստանում]] mlm6e6a0vpprvwg07o8hdsngr5et0ka 2 1082388 8485302 8437755 2022-08-08T18:17:30Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Armed_Forces_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki <ref name="">[«»,] ([արխիվացված 12․12․2021թ․])</ref> Վերնագիր, վերնագրին վերահղումներ՝ Քարվաճառի հանձնում - Շահումյանի շրջանի հանձնում - Քարվաճառի շրջանի հանձնում {{Այլ կիրառումներ|Քարվաճառ (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Ռազմական հակամարտություն |հակամարտություն = Քարվաճառի հանձնում <br> Շահումյանի շրջանի հանձնում |մաս = [[44-օրյա պատերազմ]] |պատկեր = {{Բազմապատիկ պատկերներ | գոտի = right | ուղղություն = horizontal | վերնագիր = <big>Արցախի Հանրապետության տարածքը մինչև 2020 թվականի հայ-ադրբեջանական պատերազմը (ձախից) և պատերազմից ու տարածքների հանձնումից հետո (աջից)</big> | վերնագրի գոտի = center | վերնագրի ֆոն = | նկարագրություն = {{legend|#FFF4C5| <big>գույնով ներկայացված է հայկական վերահսկողության ներքո գտնվող Արցախի Հանրապետության տարածքները</big>}} <br> {{legend|#D35400| <big>գույնով ներկայացված է ադրբեջանական վերահսկողության ներքո գտնվող Արցախի Հանրապետության տարածքները</big>}} | նկարագրության գոտի = left | նկարագրության ֆոն = wight | լայնություն = | պատկեր1 = Արցախ (2020).png | լայնություն1 = 180 | նկարագրություն1 = <center><big>2020 թ․</big></center> | պատկեր2 = Արցախի Հանրապետության քարտեզ 2021.png | լայնություն2 = 180 | նկարագրություն2 = <center><big>2021 թ․</big></center> }} |վերնագիր = |թվական = 09․11․2020թ․ - 25․11․2020թ․ |վայր = {{դրոշ|Արցախ}}[[Շահումյանի շրջան (Արցախ)|Շահումյանի Շրջան]], [[Արցախի Հանրապետություն]] |պատճառ = [[Ադրբեջանի Հանրապետություն|Ադրբեջանի Հանրապետության]] նախագահ [[Իլհամ Ալիև]]ի, [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] վարչապետ [[Նիկոլ Փաշինյան]]ի և [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի Դաշնության]] նախագահ [[Վլադիմիր Պուտին]]ի կողմից ստորագրված Հայաստանի [[Արցախում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020)|կապիտուլացիայի համաձայնագիր]] |արդյունք = Արցախի Հանրապետության Շահումյանի շրջանի քարվաճառյան հատվածից հայկական զինված ուժերի դուրս բերում և շրջանի նկատմամբ [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]]ի վերահսկողության հաստատում |փոփոխություններ = |հակառակորդ1 = {{դրոշ|Հայաստան}} '''[[Հայաստանի Հանրապետություն]]''' <br> '''•''' [[Հայաստանի զինված ուժեր|Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժեր]] <br><br> {{դրոշ|Արցախ}} [[Արցախի Հանրապետություն]] <br> '''•''' [[Պատկեր:Army Artsakh.jpg|22px|Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ]] [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ]] |հակառակորդ2 = {{դրոշ|Ադրբեջան}} '''[[Ադրբեջանի Հանրապետություն]]''' <br> '''•''' [[Պատկեր:Azerbaijan Armed Forces.png|24px|Ադրբեջանի զինված ուժերի զինանշան]] [[Ադրբեջանի զինված ուժեր|Ադրբեջանի Հանրապետության զինված ուժեր]] |հակառակորդ3 = {{դրոշ|Ռուսաստան}} '''[[Ռուսաստանի Դաշնություն]]''' <br> ''(միջնորդի կարգավիճակով)'' <br> '''•''' [[Պատկեր:Middle emblem of the Armed Forces of the Russian Federation (27.01.1997-present).svg|24px|Ռուսաստանի զինված ուժերի զինանշան]] [[15-րդ առանձին մոտոհրաձգային բրիգադ (Ռուսաստան)|ՌԴ 15-րդ ԱՄՀԲ]] |հակառակորդ4 = |հրամանատար1 = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Նիկոլ Փաշինյան]] <br> ''([[ՀՀ վարչապետ]])'' <br> {{դրոշ|Հայաստան}} [[Դավիթ Տոնոյան]] (մինչև 20․11․2020թ․) / [[Վաղարշակ Հարությունյան]] (20․11․2020թ․-ից)<br> ''([[Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարար|ՀՀ ՊՆ նախարար]])'' <br> {{դրոշ|Հայաստան}} [[Օնիկ Գասպարյան]] <br> ''([[ՀՀ զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետ|ՀՀ ԶՈՒ ԳՇՊ]])'' <br><br> {{դրոշ|Արցախ}} [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյան]] <br> ''([[Արցախի նախագահ]])'' <br> {{դրոշ|Արցախ}} [[Միքայել Արզումանյան]] <br> ''([[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ|Արցախի ՊԲ]] հրամանատար)'' |հրամանատար2 = {{դրոշ|Ադրբեջան}} [[Իլհամ Ալիև]] <br> ''([[Ադրբեջանի նախագահ]])'' <br> {{դրոշ|Ադրբեջան}} [[Զաքիր Հասանով]] <br> ''([[Ադրբեջանի Հանրապետության պաշտպանության նախարար|ԱՀ ՊՆ նախարար]])'' <br> {{դրոշ|Ադրբեջան}} [[Քալիմ Վալիև]] <br> ''([[Ադրբեջանի զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետ|ԱՀ ԶՈՒ ԳՇՊ]])'' |հրամանատար3 = {{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Վլադիմիր Պուտին]] <br> ''([[Ռուսաստանի նախագահ]])'' <br> ''(միջնորդի կարգավիճակով)'' <br> {{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Ռուստամ Մուրադով]] <br> ''(Արցախում ռուսական զորակազմի հրամանատար)'' |հրամանատար4 = |ուժեր1 = |ուժեր2 = |ուժեր3 = |ուժեր4 = |կորուստներ1 = |կորուստներ2 = |կորուստներ3 = |կորուստներ4 = |ընդհանուր կորուստներ = |ծանոթագրություն = }} '''Քարվաճառի հանձնում''' (նաև՝ '''Շահումյանի շրջանի հանձնում'''), [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] [[Շահումյանի շրջան (Արցախ)|Շահումյանի շրջանի]] հայկական վերահսկողության տարածքների ([[քարվաճառ]]յան հատվածի) և [[Մարտակերտի շրջան]]ի արևմտյան որոշ տարածքների հանձնում [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]]ին, որը տեղի է ունեցել [[Ադրբեջանի Հանրապետություն|Ադրբեջանի Հանրապետության]] նախագահ [[Իլհամ Ալիև]]ի, [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] վարչապետ [[Նիկոլ Փաշինյան]]ի և [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի Դաշնության]] նախագահ [[Վլադիմիր Պուտին]]ի համատեղ [[Արցախում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020)|ստորագրված համաձայնագրով]] 2020 թվականի նոյեմբերի 25-ին <ref name="168.am Քարվաճառի հանձնում 1">[https://168.am/2020/11/25/1414223.html «Քարվաճառն այսօր կհանձնվի. զորքերը երեկ վերջին անգամ լուսանկարվել են» հոդված 168.am լրատվական կայքում,] ([https://web.archive.org/web/20211212110158/https://168.am/2020/11/25/1414223.html արխիվացված 12․12․2021թ․])</ref><ref name="arminfo.info Քարվաճառի հանձնում Մոնթե"/><ref name="24news.am Քարվաճառի հանձնման նախապատրաստում">[https://www.24news.am/news/137895 «Այսօր Արցախի հերոս Մոնթեի ծննդյան օրը՝ Քարվաճառը կհանձնվի. «Ժողովուրդ»» հոդված 24news.am կայքում,] ([https://web.archive.org/web/20211217142228/https://www.24news.am/news/137895 արխիվացված 12․12․2021թ․])</ref>: Եռակողմ համաձայնագրով Շահումյանի շրջանի քարվաճառյան հատվածը Ադրբեջանին հանձնելով՝ Արցախի Հանրապետությունը զրկվել է շուրջ 2000 կմ² տարածքից, կորցրել [[Քարվաճառ|1 բնակեցված քաղաք]] և 17 բնակեցված գյուղ, [[Արցախյան ազատամարտ]]ից հետո դեռևս չբնակեցված 19 գյուղ<ref group="Ն">1991-1994 թվականների Արցախյան ազատամարտի ժամանակ Շահումյանի շրջանի մի մասը, այդ թվում՝ 23 բնակավայր, հայտնվել է Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո։</ref><ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015">[https://artsakhlib.am/2018/06/06/%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82-%D5%AC%D5%B2%D5%B0-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%BE%D5%B8/ Հակոբ Ղահրամանյան, Տեղեկատու Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի, Երևան, Ճարտարագետ, 2015 թ.։]</ref><ref name="ԱՀ ՏԿԶՆ կորցրած բնակավայրերի ցանկ">[https://drive.google.com/file/d/1ipkvWkKgiePtBVhrWepUuDqWPBcCQDKS/view Արցախի Հանրապետության այն բնակավայրերի ցանկը, որոնք գտնվում են Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո /հրապարակված Արցախի Հանրապետության Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության կողմից/], ([https://web.archive.org/web/20210305142549/https://drive.google.com/file/d/1ipkvWkKgiePtBVhrWepUuDqWPBcCQDKS/view արխիվացված 05․03․2021թ․])։</ref><ref name="armenpress.am կորցրած բնակավայրերի ցանկ">[https://armenpress.am/arm/news/1037303.html «Հրապարակվել է Արցախի՝ Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը»]։</ref><ref name="artsakhpress.am կորցրած բնակավայրերի ցանկ">[https://artsakhpress.am/arm/news/136007/hraparakvel-e-arcakhi-adrbejani-hskoxutyan-tak-ancats-hamaynqneri-ev-bnakavayreri-canky.html «Հրապարակվել է Արցախի՝ Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը»,] ([https://web.archive.org/web/20210305141921/https://artsakhpress.am/arm/news/136007/hraparakvel-e-arcakhi-adrbejani-hskoxutyan-tak-ancats-hamaynqneri-ev-bnakavayreri-canky.html արխիվացված])։</ref><ref name="hetq.am կորցրած բնակավայրերի ցանկ">[https://hetq.am/hy/article/125210 «Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած՝ Արցախի համայնքների և բնակավայրերի ցանկը»]։</ref>, կորցրել է հարյուրավոր հայկական պատմամշակութային հուշարձաններ (ամրոցներ, վանքեր, եկեղեցիներ, կամուրջներ, նախնադարյան բնակատեղիներ և դամբարանադաշտեր և այլն)<ref name="hetq.am կորցրած հուշարձաններ 1">[https://hetq.am/hy/article/126084 «» հոդված hetq.am կայքում,] ([https://web.archive.org/web/20220105084807/https://hetq.am/hy/article/126084 արխիվացված 12․12․2021թ․])</ref>, կորցրել է Հայաստանի Հանրապետության [[Գեղարքունիքի մարզ]]ի հետ կապող [[Վարդենիս-Մարտակերտ ավտոճանապարհ|Վարդենիս-Մարտակերտ ռազմավարական ավտոճանապարհը]], կորցրել է վերահսկողությունը Հայաստանի և Արցախի ջրային ռեսուրսների զգալի մասի ու դրանց ակունքների նկատմամբ, ռազմավարական տնտեսական ռեսուրսներ, այդ թվում՝ [[հիդրոէլեկտրակայան]]ներ, հանքեր, շուրջ 3500 բնակիչ դարձել է հարկադիր փախստական<ref name="mss.nkr.am 2019 բնակչության թվաքանակ">[http://mss.nkr.am/?p=16739 «Ժողովրդագրական վիճակը Արցախի Հանրապետությունում 2019 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ» հոդված mss.nkr.am կայքում,] ([https://web.archive.org/web/20220105090805/http://mss.nkr.am/?p=16739 արխիվացված 12․12․2021թ․])</ref>, Հայաստանի Հանրապետության [[Գեզարքունիքի մարզ|Գեղարքունիքի]] և [[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձորի]] մարզերի արևելյան հատվածները դարձել են սահմանային։ Ըստ հրապարակումների՝ շրջանի հանձնումը կազմակերպվել է 1993 թվականին [[Քարվաճառի ազատագրում|այն ազատագրած]] հայկական ստորաբաժանումների հրամանատար [[Մոնթե Մելքոնյան]]ի ծննդյան օրը<ref name="arminfo.info Քարվաճառի հանձնում Մոնթե"/>։ Արցախի Հանրապետությունը Քարվաճառի շրջանի և Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողությանը անցած մյուս տարածքները համարում է Ադրբեջանի կողմից [[Արցախի Հանրապետության օկուպացված տարածքներ|Արցախի գրավված (օկուպացված) տարածքներ]]<ref name="ԱՀ ՏԿԶՆ կորցրած բնակավայրերի ցանկ">[https://drive.google.com/file/d/1ipkvWkKgiePtBVhrWepUuDqWPBcCQDKS/view Արցախի Հանրապետության այն բնակավայրերի ցանկը, որոնք գտնվում են Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո /հրապարակված Արցախի Հանրապետության Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության կողմից/], ([https://web.archive.org/web/20210305142549/https://drive.google.com/file/d/1ipkvWkKgiePtBVhrWepUuDqWPBcCQDKS/view արխիվացված 05․03․2021թ․])։</ref><ref name="artsakhpress.am կորցրած բնակավայրերի ցանկ">[https://artsakhpress.am/arm/news/136007/hraparakvel-e-arcakhi-adrbejani-hskoxutyan-tak-ancats-hamaynqneri-ev-bnakavayreri-canky.html «Հրապարակվել է Արցախի՝ Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը»,] ([https://web.archive.org/web/20210305141921/https://artsakhpress.am/arm/news/136007/hraparakvel-e-arcakhi-adrbejani-hskoxutyan-tak-ancats-hamaynqneri-ev-bnakavayreri-canky.html արխիվացված])։</ref>։ Ըստ [[Ադրբեջանի վարչական բաժանում|Ադրբեջանի վարչաատարածքային բաժանման]]՝ այն համարվում է Ադրբեջանի [[Քելբաջարի շրջան (Ադրբեջան)|Քելբաջարի շրջան]]։ == Պատմական ակնարկ == === Տարածքի պատկանելիության խնդիր === Ներկայիս Քարվաճառի շրջանի տարածքը բնակեցված է եղել դեռևս վաղնջական ժամանակներից։ Մ.թ.ա. 9-ից 6-րդ դարերում Քարվաճառի շրջանի տարածքն ընդգրկված է եղել [[Վանի թագավորություն|Վանի թագավորության]] կազմում։ Մ․թ․ա․ 4-ից մ․թ․ 5-րդ դարերում՝ [[Մեծ Հայք|Մեծ Հայքի թագավորության]] ժամանակաշրջանում, Քարվաճառը եղել [[Արցախ նահանգ]]ի [[Վայկունիք|Վայկունիք գավառի]] տարածք։ Շրջանը եղել է [[Քրիստոնեության ընդունումը Հայաստանում|քրիստոնեության տարածման]] առաջին կենտրոններից մեկը և պատահական չէ, որ այդտեղ է գտնվում [[Հիսուս Քրիստոս]]ի 12 առաքյալներից [[Թադեոս առաքյալ]]ի յոթանասուն աշակերտներից մեկի՝ 1-ին դարում քարոզչական գործունեություն իրականացրած Դադիի գերեզմանը, որի վրա կառուցվել է [[Դադիվանք]]ը։ 5-ից 7-րդ դարերում եղել է Պարսկաստանից կախում ունեցող [[Հայկական մարզպանություն|Հայկական մարզպանության]] կազմում<ref name="Անանիա Շիրակացի, Մատենագրություն">Անանիա Շիրակացի, Մատենագրություն, Երևան, 1979 թվական։</ref><ref name="Միխայիլ Ասորի, ժամանակագրութիւն">Միխայիլ Ասորի, ժամանակագրութիւն, Երուսաղէմ, 1871 թվական։</ref><ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1">[[Սամվել Կարապետյան (հուշարձանագետ)|Սամվել Կարապետյան]], [[Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում (գիրք)|«Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում»]], Երևան, 1999 ''([http://www.raa-am.com/raa/pdf_files/22.pdf էլեկտրոնային տարբերակ])''</ref>։ 9-րդ դարի սկզբներից գավառին տիրող հայ իշխանական և թագավորական [[Առանշահիկներ]] տոհմը սկսել է հզորանալ։ Առանշահիկների ներկայացուցիչները ակտիվ կերպով մասնակցել են [[Արմինիայի հակաարաբական ապստամբություններ (8-րդ դար)|հակաարաբական պայքարին]]՝ միաժամանակ նորոգելով ու կառուցելով իրենց տիրույթներում գտնվող պաշտպանական ամրություններ, բերդեր<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/>։ Մինչև [[Մոնղոլ-թաթարների տիրապետությունը Հայաստանում|Հայաստանում մոնղոլների տիրապետության]] շրջանը Վայկունիք-Ծարի իշխանության ներկայացուցիչները խնամիական կապերով բարեկամացած էին [[Զաքարյաններ|Զաքարյան զորապետերի]] հետ և վայելում էին վերջիններիս հովանավորությունը։ Մասնավորապես՝ [[Զաքարե Բ|Զաքարե]] և [[Իվանե Ա|Իվանե]] իշխանների քույրը՝ Դոփը, ամուսնացել էր Առանշահիկների տոհմի տեղական իշխան Հասանի հետ<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/><ref name="Գ. Հովսեփյան, Խաղբակյանք կամ Պռոշյանք Հայոց պատմության մեջ, Վաղարշապատ, 1928, էջ 19-20։">Գ. Հովսեփյան, Խաղբակյանք կամ Պռոշյանք Հայոց պատմության մեջ, Վաղարշապատ, 1928, էջ 19-20։</ref>։ 12-ից 13-րդ դարերում Ծարի կամ ինչպես երբեմն ասում են՝ Վերին Խաչենի իշխանության սահմանները ([[Խաչենի իշխանական տուն]]) զգալի ընդարձակվել էին, ինչը, ըստ պնդումների, պայմանավորված էր Իվանե Զաքարյանից որպես օժիտ իշխանուհի Դոփի ստացած կալվածներով։ Այդպիսով, Ծարի կամ Վերին Խաչենի տիրույթները հյուսիս-արևմուտքում ձգվում էին [[Սևանա լիճ|Սևանա լճի]] հարավային ափի ողջ երկարությամբ՝ ներկայիս [[Գեղարքունիքի մարզ]]ի [[Սոթք (Գեղարքունիքի մարզ)|Սոդքից]] մինչև Շողվագա ([[Ձորագյուղ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Ձորագյուղ]]) բնակավայրերի հատվածը, իսկ արևելքում՝ հասնում մինչև ներկայիս [[Մարտակերտի շրջան]]ի [[Ակնաբերդ|Ականաբերդ]] բնակավայրը, հյուսիսում՝ [[Հանդաբերդ]]ի հատվածը, հարավում՝ [[Բերձոր]], [[Հին Շեն]], [[Եղցահող]] բնակավայրերի հատվածը։ Այդ մասին է վկայում [[Խաչակապ]] գյուղի [[Թարգմանչաց վանք (Խաչակապ)|Թարգմանչաց վանքում]] 1312 թվականին գրված ավետարանի հիշատակարանում։ Այս սահմանների մեջ Առանշահիկների ենթաճյուղ [[Դոփյաններ|Դոփյան]] իշխանությունը մնաց մինչև 14-րդ դարի սկզբները։ Դոփյանների իշխանական տունը մեծ կորուստներ կրեց [[Լենկթեմուր]]ի [[Լենկթեմուրի արշավանքները Հայաստան|արշավանքի ժամանակ]]՝ 1387 թվականին։ Շրջանի բնակչության շրջանում տեղի ունեցան կոտորածներ։ Զոհվեցին նաև իշխան Հասանն ու կինը՝ Խոնձան, նրանց որդիներ Գրիգորը, Սարգսը, Ջհանշեյը, Շանշեն, Շրվանն ու Աղբուղան։ Այնուամենայնիվ, Դոփյանների իշխանությանը հաջողվեց անկախությունը կամ կիսանկախությունը պահպանել մինչև 18-րդ դարի սկզբները։ Այդ ընթացքում [[Արևելյան Հայաստան]]ի որոշ գավառներ արդեն ներթափանցել էր թյուրքական տարրը, որը սակայն չէր կարողացել մտնել Ծարի գավառի սահմաններից ներս։ Թուրք-պարսկական պատերազմների հետևանքով այլ գավառներից տեղահան արված հայ բնակչությունը պատսպարվում էր Ծար գավառում, քանի որ այն դարձել էր լավ պաշտպանված շրջան<ref name="Կարապետ եպիսկոպոս, Նիւթեր հայ մելիքութեան մասին, պրակ Բ, Դօփեանք եւ Մէլիք Շահնազարեանք, Էջմիածին, 1914, էջ 34։">Կարապետ եպիսկոպոս, Նիւթեր հայ մելիքութեան մասին, պրակ Բ, Դօփեանք եւ Մէլիք Շահնազարեանք, Էջմիածին, 1914, էջ 34։</ref><ref name="«ԺԴ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», Երեւան, 1950, էջ 84։">«ԺԴ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», Երեւան, 1950, էջ 84։</ref><ref name="Գրիգոր Խլաթեցի, Յիշատակարան աղէտից, Վաղարշապատ, 1897, էջ 6։">Գրիգոր Խլաթեցի, Յիշատակարան աղէտից, Վաղարշապատ, 1897, էջ 6։</ref><ref name="«Նիւթեր հայ մեւիքութեան», Բ, էջ 84։">«Նիւթեր հայ մեւիքութեան», Բ, էջ 84։</ref><ref name="«Մանր ժամանակագրություններ», հատոր Բ, Երեւան 1956, էջ 275:">«Մանր ժամանակագրություններ», հատոր Բ, Երեւան 1956, էջ 275:</ref><ref name="«ժէ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», հատոր Ա. Երեւան, 1974, էջ 218">«ժէ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», հատոր Ա. Երեւան, 1974, էջ 218։</ref><ref name="«Հայք» օրաթերթ, 1995, 13 հունիս, N 105, էջ 7">«Հայ մտավորականները եւ Շահ-Աբբասի չգործած հանցանքը» հոդված, «Հայք» օրաթերթ, 1995, 13 հունիս, N 105, էջ 7։</ref><ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/>։ 16-րդ դարի վերջերից ամբողջ Արևելյան Հայաստանը, այդ թվում՝ Քարվաճառի շրջանը, որը կոչվում էր Ծար գավառ, գտնվում էր [[Սեֆյան Պարսկաստան]]ի տիրապետության ներքո։ 1603 թվականին Դոփյան Հասանի որդի Ջհանշեի սերունդները պարսից շահ [[Աբբաս I Սեֆի]]ից ստացել են գավառի վրա օրինական մելիքության վավերացումը։ Չնայած 17-րդ դարի վերջին Ծարի մելիքությունը լուծարվեց և բաժանվեց հարևան [[Սոթքի մելիքություն|Սոթքի]] և [[Ջրաբերդի մելիքություն|Ջրաբերդի]] մելիքությունների մեջ, այնուամենայնիվ այն կարողացավ պահպանել իր գոյությունը մինչև 18-րդ դարի սկզբները։ Այդ ընթացքում գավառի համար շինարարության և նորոգույան ժամանակաշրջան էր. մելիքների նախաձեռնությամբ ստեղծվեցին նորոգվեցին գավառի մի շարք բնակավայրերի եկեղեցիներ, կառուցվեցին նորերը, բազմաթիվ հասարակական նշանակության կառույցներ՝ կամուրջներ, աղբյուրներ և այլն<ref name="Ա. Յովհաննիսեան, Գեղամայ եւ Ծարայ մելիքների տոհմը">Ա. Յովհաննիսեան, Գեղամայ եւ Ծարայ մելիքների տոհմը, «Բանբեր Հայաստանի գիտական ինստիտուտի», գիրք Ա եւ Բ, 1921-1922, էջ 105-113։</ref><ref name="Բ. Ուլուբաբյան, Խաչենի իշխանությանը X-XVI դարերում">Բ. Ուլուբաբյան, Խաչենի իշխանությանը X-XVI դարերում, Երեւան, 1975։</ref><ref name="«ժէ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», հատոր Ա. Երեւան, 1974, էջ 218"/><ref name="«Հայք» օրաթերթ, 1995, 13 հունիս, N 105, էջ 7"/><ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/>։ Արդեն 18-րդ դարի սկզբներին ավելի հաճախակի էին դառնում թյուրքական ցեղերի հարձակումներն ու ներխուժումները Քարվաճառի շրջանի տարածք։ Այդ դժվարություններին ավելանում էր նաև պարսկական իշխանությունների սահմանած բարձր հարկերը։ Ստեղծված իրավիճակը դժվարին կացության մեջ էին դրել Ծար գավառի մելիքներին և ազգաբնակչությանը<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/>։ 1720-ական թվականների սկզբներին Ծարի գավառը դեռևս ուներ միատար հայ բնակչություն, սակայն նրանց համար ստեղծվել էր օրհասական դրություն։ Կովկասյան լեռնականները, մասնավորապես՝ [[լեզգիներ]]ը սկսել էին կազմակերպել իրար հաջորդող թալանչիական արշավանքներ, իսկ շրջանի հարուստ արոտավայրերը ամառային ամիսներին սկսել էին զբաղեցնել [[Կուր]] և [[Արաքս]] գետերի ափամերձ տափաստաններ վաղուց տեղափոխված [[Թուրքեր|թուրք]] և [[Քրդեր|քուրդ]] քոչվորական խաշնարած տարբեր ցեղեր<ref name="Պատմութիւն համառօտ Աղուանից երկրի յօրինեալ ի Տ. Եսայի Աղուանից կաթողիկոսէ Հասան Ջալալեանց, Յերուսաղէմ">Պատմութիւն համառօտ Աղուանից երկրի յօրինեալ ի Տ. Եսայի Աղուանից կաթողիկոսէ Հասան Ջալալեանց, Յերուսաղէմ, 1868, էջ 37-38։</ref><ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/>։ Արցախի մյուս մելիքությունների օրինակով Ծարի հայերը նույնպես սկսեցին նախապատրաստվել ազատագրական պայքարի։ Նրանք նույնպես ստեղծել էին հատուկ զորակայաններ, որոնք նաև կոչվում էին [[սղնախներ]]։ Սակայն, 1720-ական թվականների վերջերից գավառի բազմաթիվ գյուղեր աստիճանաբար սկսեցին դատարկվել հայ բնակչությունից։ Գավառը հայ ազգաբնակչությունից զրկվելու գործընթացը հատկապես մասսակայան չափերի հասավ 1724 թվականից հետո, ինչը պայմանավորված էր այն հանգամանքով, որ [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] [[Պետրոս I]] կայսրը, հակառակ արցախահայությանը տված խոստումների, Պարսկաստանից նվաճած մերձկասպյան խանություններում իր ազդեցությունն ավելացնելու նպատակով պայմանագիր կնքեց [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] հետ՝ վերջինիս թույլատրելով մինչև [[Շամախի]] ընկած տարածքներում վարել սեփական քաղաքականությունը։ Պայմանագրի կնքումից անմիջապես հետո թուրքական բանակները սկսեցին հարձակումներ հատկապես Արցախի տարածքի հայության նկատմամբ, ովքեր պայքարի էին դուրս եկել հանուն անկախության<ref name="«Հայ ժողովրդի պատմություն», հատոր 4, Երեւան, 1972, էջ 151։">«Հայ ժողովրդի պատմություն», հատոր 4, Երեւան, 1972, էջ 151։</ref><ref name="Աշոտ Յովհաննիսեան, Պետրոս դի Սարգիս Գիլանենց, Վաղարշապատ, 1916, էջ 16։">Աշոտ Յովհաննիսեան, Պետրոս դի Սարգիս Գիլանենց, Վաղարշապատ, 1916, էջ 16։</ref><ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/>։ 1720-ական թվականներից հետո հայ բնակչությունը սկսեց ստիպողաբար գաղթել՝ չնայած մինչև 1725-ական գավառի տարածքում դեռևս մնացել էին հայաբնակ գյուղեր, իսկ որոշ վանքեր ու եկեղեցիներ գործում էին։ Այնուհետև որոշ ժամանակահատվածով Քարվաճառի շրջանի տարածքը անցնում է խանի ենթակայության ներքո։ 1751-1810 թվականներին շրջանի տարածք են տեղափոխում Իրանի քրդերի երեք քոչվոր ցեղի՝ չեմիշկեզեկների, խանուսլուների և բազուկիների, ինչպես նաև [[Մուղանի դաշտավայր]]ում թափառող թյուրքական չևանշիրների ցեղի ներկայացուցիչների և բնակեցնում շրջանում դեռևս մնացած հայերի կողքին: Թյուրք և քուրդ մահմեդական բնակչության վերաբնակեցման գործընթացը խրախուսվում էր հայ իշխանների պառակտության հետևանքով [[Շուշի]]ում հաստատված [[Փանահ Ալի-խան]]ը և նրան հաջորդող [[Իբրահիմ Հալիլ-խան]]ը։ Թյուրք և քուրդ քոչվոր ցեղերի ներթափանցումը շրջանի տարածք երբեմն ուղեկցվում էր քրդերի ու լեզգիների բախումներով։ Այդպիսի ընդհարումներից է 1760-ական թվականներին տեղի ունեցածը, որին ականատես է եղել հայ ազատագրական գործիչ [[Հովսեփ Էմին]]ը։ Սևանա լճի մոտ լեզգիները հանդիպում են քյոլանի անունով քուրդ թափառական ցեղին, որ գաղթում էր դեպի ներկայիս Քարբվաճառի շրջանի տարածքի կողմ։ Արյունահեղ կռվում հաղթում են լեզգիները և գերի վերցնում 814 քուրդ, առգրավում 8000 ոչխար, 2000 տավար և 600 մատակ ձի։ Ստացված ավարը 12.000 թումանի արժեք էր ներկայացնում»։ Ըստ որոշ տեղեկությունների՝ այդ ընթացքում շրջանի տարածքը հարկադրաբար լքել են շուրջ 10․000 հայ։ Ըստ որոշ տեղեկությունների՝ արդեն 1760-ական թվականներին շրջանի տարածքը գրեթե ամբողջությամբ հայաթափ էր եղել։ Բացառություն էին կազմում միայն [[Դադիվանք (գյուղ)|Խութավան գյուղն]] ու նախկին եպիսկոպոսանիստ ու թեմական կենտրոն [[Դադիվանք]]ը, որտեղ կային հոծ հայ բնակչություն<ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/>: Ըստ ուսումնասիրողների՝ այնուամենայնիվ, մահմեդական եկվոր բնակչության գալու ժամանակ բնակավայրերում դեռևս մնացել էր հայ բնակչություն, որոնցից էլ եկվորները իմացել են բնակավայրերի անուններն ու հարմարեցրել իրենց լեզվական հնարավորություններին՝ աղավաղելով ու իմաստային կամ բառացի թարգմանության ենթարկելով։ Այդպիսի ձևափոխված տեղանուններից է «Ծարը», որը ձևափոխվել է և դարձել «Զառ», «Սևաջուրը»՝ «Ղարասու», «Ցրտնոտը»՝ «Սոյուղբուլաղ», «Երիցուշենը»` «Քեշիշքյանդ», «Խնձորեկը»՝ «Ալմալու» և այլն<ref name="Արդյո՞ք իսպառ հայաթափ էր Ծար գավառը խաշնարած ցեղերի ներթափանցման պահին">«Արդյո՞ք իսպառ հայաթափ էր Ծար գավառը խաշնարած ցեղերի ներթափանցման պահին» հոդված, «Ար» շաբաթաթերթ, 1995, N 9, էջ 5։</ref><ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/>։ Ըստ ճանապարհորդ [[Մեսրոպ արքեպիսկոպոս Տեր-Մովսիսյան]]ի վկայության՝ Ծարի բնիկ հայ ազգաբնակչությունը, չկարողանալով դիմադրել մեծաքանակ եկվոր մահմեդականությանը, ստիպված է եղել գաղթել տարբեր վայրեր։ Շրջանի հայերի մի մասը գաղթել է [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] [[Մոզդոկի շրջան|Մոզդոկի]] և [[Ղզլարի շրջան (Դաղստան)|Ղզլարի]] շրջաններ։ Հայ բնակչության մի մասը հաստատվել է [[Տփխիս]] (ներկայիս Թբիլիսի) և հարակից գյուղեր։ Հայտնի է, որ Չիրքին գյուղի հայերը վերաբնակվել էին Տփղիսում, [[Յանշաղ]]ի հայերը՝ Տփղիսից ոչ հեռու [[Տաբախմելիք]] (ներկայիս Տաբախմելա) գյուղում, Խութավանի հայերի մի մասը՝ [[Շահումյան (Մառնեուլի շրջան)|Շուլավերում]] (ներկայիս Մառնեուլի շրջանի Շահումյան քաղաք)և այլ վայրերումԱյնուամենայնիվ, Քարվաճառի շրջանի տարածքում 1800 թվականի դրությամբ հայ բնակչությունը կազմում էր ընդհանուր բնակչության շուրջ 50%-ը<ref name="Մեսրոպ մագիստրոս արքեպիս. Տէր-Մովսիսեան, Հայկական երեք մեծ վանքերի՝ Տաթեւի, Հաղարծնի եւ Դադի եկեղեցիները եւ վանական շինութիւնները">Մեսրոպ մագիստրոս արքեպիս. Տէր-Մովսիսեան, Հայկական երեք մեծ վանքերի՝ Տաթեւի, Հաղարծնի եւ Դադի եկեղեցիները եւ վանական շինութիւնները..., Երուսաղեմ, 1938, էջ 84։</ref><ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/><ref name="Армянский Кизляр в «Кавказском календаре» (1845–1860 гг.)">[https://regnum.ru/news/society/2734275.html «Армянский Кизляр в «Кавказском календаре» (1845–1860 гг.)» հոդված regnum.ru կայքում,] ([https://web.archive.org/web/20220113224032/https://regnum.ru/news/society/2734275.html արխիվացված 12․12․2021թ․]){{ref-ru}}</ref><ref name="Возникновение армянской общины в г. Кизляр в 18 - 19 вв.">[https://armeniansite.ru/armyanskie-poseleniya-rossii/327-vozniknovenie-armyanskoj-obshchiny-v-g-kizlyar-v-18-19-vv.html «Возникновение армянской общины в г. Кизляр в 18 - 19 вв.» հոդված armeniansite.ru կայքում,] ([https://web.archive.org/web/20210511192342/https://armeniansite.ru/armyanskie-poseleniya-rossii/327-vozniknovenie-armyanskoj-obshchiny-v-g-kizlyar-v-18-19-vv.html արխիվացված 12․12․2021թ․]){{ref-ru}}</ref><ref name="realtribune.ru Карвачар">[https://realtribune.ru/kratkaya-istoriya-armyanskogo-karvachara?fbclid=IwAR3Hi8WkphS-V4N5LSW1huDXZmxcoI_vPro2K2rXcOb-RPqDg_t64KZr6L4 «Краткая история армянского Карвачара» հոդված ИА Реалист միջազգային տեղեկատվական գործակալության կայքում հրապարակված 10․06․2021թ․-ին,] ([https://web.archive.org/web/20220211072841/https://realtribune.ru/kratkaya-istoriya-armyanskogo-karvachara արխիվացված 12․12․2021թ․])։{{ref-ru}}</ref><ref name="Հայաստանի Հանրապետության Պատմության պետական կենտրոնական արխիվ, ֆոնդ 57, ցուցակ 1, գործ 4. թերթ 1։">Հայաստանի Հանրապետության Պատմության պետական կենտրոնական արխիվ, ֆոնդ 57, ցուցակ 1, գործ 4. թերթ 1։</ref><ref name="Լեո, Հայոց պատմության, հատոր 3, գիրք երկրորդ, Երեւան, 1973, էջ 303։">Լեո, Հայոց պատմության, հատոր 3, գիրք երկրորդ, Երեւան, 1973, էջ 303։</ref><ref name="«The Life and Adventures of Joseph Emin, London, 1792, Էջ 372։">«The Life and Adventures of Joseph Emin, London, 1792, Էջ 372։{{ref-en}}</ref><ref name="«Դիվան Հայոց Պատմաթեան», Գ, Թիֆլիզ, 1894, էջ 494։">«Դիվան Հայոց Պատմաթեան», Գ, Թիֆլիզ, 1894, էջ 494։</ref>։ 1813 թվականին շրջանի տարածքը վերջնականապես միացվեց [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսաստանի կայսրությանը]]։ 1869 թվականին այն ներառվեց նորաստեղծ [[Ջիվանշիրի գավառ]]ի (ուեզդի) մեջ, որն էլ նորաստեղծ [[Ելիզավետպոլի նահանգ]]ի մաս էր կազմում։ Ռուսաստանին միացվելուց հետո կառավարության պահանջով քոչվոր բնակչության որոշ խմբեր սկսեցին աստիճանաբար հաստատվել հայկական լքված գյուղատեղիներ դարձած մի քանի բնակավայրերում։ Այնուամենայնիվ, մինչև 1850-ական թվականները շրջանի տարածքում մահմեդական բնակչությունը խիստ սակավաթիվ էր։ Հայտնի է, որ 1861 թվականին շրջանի ամբողջ տարածքում ապրում էին շուրջ 100 տուն «ալիանլուեցի բարբարոս քոլանիներ», որոնք կազմում էին 14 փոքրիկ գյուղ։ Այս տեղեկատվությունը ուսումնասիրողները թերահավատությամբ են վերաբերվում։ Առավել վստահելի է այն տեղեկությունը, որ 1865 թվականին շրջանի տարածքում գոյություն ունեին ընդամենը 9 նորաստեղծ գյուղ՝ 102 տուն բնակչությամբ։ Որոշ ժամանակ անց, Արցախի հոգևորականությունը Բաղդասար մետրոպոլիտի գլխավորությամբ հին կալվածագրերով վավերացված Դադիվանքին պատկանած երբեմնի կալվածները օրենքի ուժով քոչվոր բնակչությունից ետ վերադարձնելու ուղղությամբ ակտիվ գործընթաց սկսեց։ Մի քանի տարվա ակտիվ աշխատանքի արդյունքում [[Դադիվանք]]ին վերադարձվեցին վանքապատկան տարածքներից 140000 դեսյատին (1526 կմ<sup>2</sup>) հողատարածք։ Վերադարձված տարածքը կազմում էր ներկայիս Քարվաճառի շրջանի գրեթե կեսը և [[Մարտակերտի շրջան]]ի արևմտյան որոշ տարածքներ։ Մինչև [[Հարավային Կովկաս]]ում [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|խորհրդային կարգերի]] հաստատումը՝ Դադիվանքը հանդիսանում էր այդ կալվածքների սեփականատերը, որից ստացված եկամուտներով գոյատևում էր։ Հայ բնակչության նկատմամբ հարձակումների և ճնշումների պատճառով 1900 թվականին հայ բնակչության թվաքանակը նվազել էր հասնելով մինչև 30%-ի<ref name="Ա Մելքոնյանի «Քելբաջարի եւ Լաչինի պատմությունից» հոդվածը, «Հայրենիքի ձայն», N 12, 1993, էջ 6">Ա Մելքոնյանի «Քելբաջարի եւ Լաչինի պատմությունից» հոդվածը, «Հայրենիքի ձայն», N 12, 1993, էջ 6։</ref><ref name="Հ. Սիմոնյանի հետ հարցազրույցը «Նպատակ», N 1,1995, էջ 1">Հ. Սիմոնյանի հետ հարցազրույցը «Նպատակ», N 1,1995, էջ 1։</ref><ref name="«Ադրբեջանական խորհրդային հանրագիտարան» (ադրբեջաներեն), հատոր 5, Բաքու, 1981, էջ 334։">«Ադրբեջանական խորհրդային հանրագիտարան» (ադրբեջաներեն), հատոր 5, Բաքու, 1981, էջ 334։</ref><ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/><ref name="realtribune.ru Карвачар"/><ref name="«Նոր-Դար» օրաթերթ, 1885, N 104, էջ 4։">«Նոր-Դար» օրաթերթ, 1885, N 104, էջ 4։</ref><ref name="«Արարատ» ամսագիր, 1910, ապրիլ, էջ 58։">«Արարատ» ամսագիր, 1910, ապրիլ, էջ 58։</ref>։ 1918 թվականին [[Ադրբեջանի ազգային խորհուրդ|Անդրկովկասի մուսուլմանների ժամանակավոր ազգային խորհրդի]] կողմից հռչակված [[Ադրբեջանի Ժողովրդավարական Հանրապետություն|Ադրբեջանի Ժողովրդավարական Հանրապետության]] հռչակումից և 1920 թվականին Հարավային Կովկասի խորհրդայնացումից հետո Դադիվանքը զրկվեց իր բոլոր կալվածներից և ամայացավ, իսկ շրջանը միացվեց [[Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Խորհրդային Ադրբեջանին]]։ 1923 թվականի հուլիսի 7-ին Արցախի կենտրոնական հատվածում ստեղծվեց [[Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ]] վարչական միավորը, որի բնակչության բացարձակ մեծամասնությունը [[հայեր]] էին, իսկ հուլիսի 16-ին՝ ներկայիս [[Շահումյանի շրջան (Արցախ)|Շահումյանի շրջանի]] քարվաճառյան հատվածի (պատմական Ծար գավառի) և [[Քաշաթաղի շրջան]]ի տարածքում Խորհրդային Ադրբեջանի իշխանությունները ստեղծեցին [[Կարմիր Քուրդիստան]] վարչական միավորը, որի բնակչությունը մեծամասամբ [[քրդեր]] էին։ Վերջինիս ստեղծման նպատակն էր [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Խորհրդային Հայաստանի]] և Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ միջև ցամաքային կապի վերացումը, ինչպես նաև այդ տարածքը Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ մեջ չընդգրկելը։ 1929 թվականին Կարմիր Քուրդիստանը վերացվեց, և տարածքն ուղղակիորեն մտցվեց Խորհրդային Ադրբեջանի կազմի մեջ։ Կարմիր Քուրդիստանի տեղում 1930 թվականի մայիսի 25-ից օգոստոսի 8-ը եղել է Քրդական շրջան, որի կենտրոնը եղել է Լաչին ([[Բերձոր]]) բնակավայրը։ Այնուհետև Ծար (Վերին Խաչեն) գավառի տարածքում Խորհրդային Ադրբեջանի կողմից ստեղծվեց [[Քելբաջարի շրջան (Ադրբեջանական ԽՍՀ)|Քյալբաջար անունով շրջան]]։ 1937 թվականին շրջանի տարածքում մնացած սակավաթիվ հայերին և արդեն այդ ժամանակ մեծամասնություն կազմող քրդերի մեծ մասին [[Իոսիֆ Ստալին]]ի հրամանով աքսորում են [[Միջին Ասիա]]։ Աքսորված հայերի ու քրդերի տներում բնակություն են հաստատվում ադրբեջանցիներ։ Նորաստեղծ շրջանի անունը առաջացել է հնում գոյություն ունեցած հայկական [[Քարվաճառ]] գյուղի ձևափոխված անունից, իսկ գյուղը դարձավ շրջանի վարչական կենտրոն։ 1960-ական թվականներից սկսած ադրբեջանական իշխանությունները հսկայական ներդրումներ կատարեցին շրջանում և ավելացրեցին ադրբեջանական բնակչության թվաքանակը։ Այդ աշխատանքներն ահռելի չափերի հասան հատկապես 1980-1992 թվականների ընթացքում<ref name="Ա Մելքոնյանի «Քելբաջարի եւ Լաչինի պատմությունից» հոդվածը, «Հայրենիքի ձայն», N 12, 1993, էջ 6"/><ref name="Հ. Սիմոնյանի հետ հարցազրույցը «Նպատակ», N 1,1995, էջ 1"/><ref name="«Ադրբեջանական խորհրդային հանրագիտարան» (ադրբեջաներեն), հատոր 5, Բաքու, 1981, էջ 334։"/><ref name="Սամվել Կարապետյան գիրք1"/><ref name="Արցախի պատմություն ՄԻՊ">{{Cite web |url=http://www.ombudsnkr.am/history.html |title=Արցախ պատմությունը Արցախի Հանրապետության ՄԻՊ կայքում։ |accessdate=2017-03-30 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305054558/http://www.ombudsnkr.am/history.html |dead-url=yes }} ([https://web.archive.org/web/20190917095903/http://www.ombudsnkr.am/history.html արխիվացված 17․09․2019թ․])։</ref><ref name="Հրայր Փաշայան փաստաթղթեր">[http://www.noravank.am/upload/pdf/2.Hrayr_Pashayan_21_DAR_04_2014.pdf Ղարաբաղյան հիմնախնդրի քաղաքական փաստարկները ԼՂԻՄ կազմավորման և Ադր. ԽՍՀ կազմից դուրսբերման շրջանի փաստաթղթերում (1923-1989թթ.), Հրայր Փաշայան,] ([https://web.archive.org/web/20220114114105/http://www.noravank.am/upload/pdf/2.Hrayr_Pashayan_21_DAR_04_2014.pdf արխիվացված 14․01․2022թ․]):</ref><ref name="Ինչպէ՞ս">Ս. Կարապետյան, Ինչպէ՞ս էին իւրացնամ հայկական հողերը (Քարվաճառ քաղաքի օրինակով), «Ազատամարտ», 1994, N 40, էջ 13։</ref><ref name="realtribune.ru Карвачар"/>։ === Արցախյան ազատամարտ === {{Հիմնական|Արցախյան ազատամարտ|Քարվաճառի ազատագրում}} 1991-1994 թվականներին տեղի ունեցած [[Արցախյան ազատամարտ]]ի ընթացքում տեղի են ունեցել մի շարք մշակված ռազմագործողություններ, որոնցից մեկը Քարվաճառի ազատագրության գործողությունն է եղել։ Այն սկսվել է 1993 թվականի մարտի 27-ին, հիմնական մասն ավարտվել է ապրիլի 2-ին, իսկ վերջնական ավարտվել է ապրիլի 5-ին, երբ հայկական ստորաբաժանումները հասել են [[Օմարի լեռնանցք]]։ == 44-օրյա պատերազմ == {{Հիմնական|44-օրյա պատերազմ}} ''Գրել հայ-ադրբեջանական պատերազմի վերաբերյալ ընդհանուր տեղեկություններ, նաև Քարվաճառի ուղղությամբ Ադրբեջանի զինված ուժերի հարձակման մասին։'' 2020 թվականին տեղի ունեցած հայ-ադրբեջանական պատերազմի ընթացքում Ադրբեջանի զինված ուժերին չի հաջողվել իրենց վերահսկողության տակ վերցնել Շահումյանի շրջանի քարվաճառյան հատվածից որևէ տարածք<ref name="arminfo.info Քարվաճառի հանձնում Մոնթե"/>։ === Արցախում հրադադարի մասին համաձայնագիր === {{Հիմնական|Արցախում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020)}} {{Բազմապատիկ պատկերներ | գոտի = right | ուղղություն = horizontal | վերնագիր = 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին «Արցախում հրադադարի հաստատման մասին» համաձայնագիրը ստորագրած ղեկավարները | վերնագրի գոտի = center | վերնագրի ֆոն = | նկարագրություն = | նկարագրության գոտի = left | նկարագրության ֆոն = blue | լայնություն = | պատկեր1 = Besuch des Ministerpräsidenten von Armenien, Nikol Pashinyan, im Kölner Rathaus-2162.jpg | լայնություն1 = 150 | նկարագրություն1 = <center>Նիկոլ Փաշինյան</center> | պատկեր2 = Владимир Путин (22-09-2021) (cropped).jpg | լայնություն2 = 150 | նկարագրություն2 = <center>Վլադիմիր Պուտին</center> | պատկեր3 = Ilham Aliyev was interviewed by Euronews TV (cropped) (cropped).jpg | լայնություն3 = 150 | նկարագրություն3 = <center>Իլհամ Ալիև</center> }} 2020 թվականի [[Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)|հայ-ադրբեջանական պատերազմի]] ընթացքում՝ նույն թվականի նոյեմբերի 9-ին, [[Ադրբեջանի Հանրապետություն|Ադրբեջանի Հանրապետության]] նախագահ [[Իլհամ Ալիև]]ի, [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] վարչապետ [[Նիկոլ Փաշինյան]]ի և [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի Դաշնության]] նախագահ [[Վլադիմիր Պուտին]]ի կողմից ստորագրվում է Հայաստանի [[Արցախում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020)|կապիտուլացիայի համաձայնագիր]]։ Այդ մասին նոյեմբերի 9-ի լույս 10-ի գիշերը իր ֆեյսբուքյան էջով ուղիղ եթեր հեռարձակման ժամանակ հայտնել է Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։ Այդ համաձայնագրի դրույթներից մեկի համաձայն [[Հայաստանի զինված ուժեր|հայկական զինված ուժերը]] պետք է հեռանան [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] [[Շահումյանի շրջան (Արցախ)|Շահումյանի շրջանի]] իրենց վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքներից ([[քարվաճառ]]յան հատված)<ref group="Ն">''[[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] [[Շահումյանի շրջան (Արցախ)|Շահումյանի շրջանի]] հյուսիս-արևելյան հատվածը Ադրբեջանի կողմից գրավվել է 1991-1994 թվականներին տեղի ունեցած [[Արցախյան ազատամարտ]]ի ընթացքում և 1992 թվականից գտնվում է [[Ադրբեջանի Հանրապետություն|Ադրբեջանի]] վերահսկողության ներքո։ Արցախի Հանրապետության Շահումյանի շրջանի հարավ-արևմտյան ([[քարվաճառ]]յան) հատվածը [[Հայաստանի զինված ուժեր|հայկական զինված ուժերի]] վերահսկողության ներքո է գտնվել մինչև տարածքների հանձնումը՝ 2020 թվականի նոյեմբերի 25-ը։ Այդ ժամանակ շրջանի քարվաճառյան հատվածը կապիտուլացիոն համաձայնագրով հանձնվել է Ադրբեջանին։''</ref><ref name="168.am Քարվաճառի հանձնում 1"/><ref name="arminfo.info Քարվաճառի հանձնում Մոնթե"/>։ https://ria.ru/20201113/karabakh-1584527673.html Նիկոլ Փաշինյանի, Իլհամ Ալիևի և Վլադիմիր Պուտինի կողմից ստորագրված համաձայնագրի համաձայն Ադրբեջանին է մնում 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին Ադրբեջանի կողմից սկսված հայ-ադրբեջանական պատերազմի ընթացքում Ադրբեջանի զինված ուժերի գրաված տարածքները, Ադրբեջանին են հանձնվում Արցախի Հանրապետության Շահումյանի շրջանի՝ հայկական զինված ուժերի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները ([[քարվաճառ]]յան հատված) '''(Նշում գրել)''', Քաշաթաղի շրջանի դեռևս Ադրբեջանի կողմից չգրավված հատվածները բացառությամբ Բերձոր-Շուշի ավտոճանապարը, որը անցնում է Ռուսաստանի զինված ուժերի խաղաղապահ զորակազմի վերահսկողությանը, կողմերը փոխանակում են գերիներին բոլորը բոլորի դիմաց, Հայաստանը պարտավորվում է երաշխավորել Ադրբեջանի Հանրապետության և [[Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետություն|Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության]] միջև տրանսպորտային կապը, ադրբեջանցի բնակչության վերադարձ նախկին ԼՂԻՄ և հարակից տարածքներ։ Համաձայնագրի սկզբնական տարբերակում գրված է եղել, որ Հայաստանը պետք է Ադրբեջանին հանձնի [[Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Խորհրդային Ադրբեջանի]] մեջ ներառված և [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Խորհրդային Հայաստանի]] տարածքում գտնվող անկլավները (Արարատի մարզում՝ [[Տիգրանաշեն]], Տավուշի մարզում՝ [[Վերին Ոսկեպար]] և [[Սոֆուլու]])։ <center> Եռակողմ համաձայնագրի ամբողջական տեքստը ներկայացվում է ստորև՝ վերցված [[Ռուսաստանի նախագահ|Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի]] պաշտոնական կայքից և հայերեն թարգմանված<ref name="kremlin.ru եռակողմ համաձայնագիր">[http://kremlin.ru/events/president/news/64384 "Заявление Президента Азербайджанской Республики, Премьер-министра Республики Армения и Президента Российской Федерации", официальном сайте [[Ռուսաստանի նախագահ|Президента России]],] ([https://web.archive.org/web/20211213102627/http://kremlin.ru/events/president/news/64384 արխիվացված 12․12․2021թ․]){{ref-ru}}</ref> </center> <div style="height: 200px; overflow: auto; padding: 3px; border:1px solid #AAAAAA;" > <div style="-moz-column-count:1; column-count:1; -webkit-column-count:1;"> # ''Հայտարարվում է արցախյան հակամարտության գոտում կրակի և բոլոր ռազմական գործողությունների լիակատար դադարեցման մասին 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ին՝ Մոսկվայի ժամով 00:00-ից: Ադրբեջանի Հանրապետությունը և Հայաստանի Հանրապետությունը կանգ են առնում իրենց զբաղեցրած դիրքերի վրա։'' # ''Ակնայի (Աղդամի) շրջանը մինչև 2020 թվականի նոյեմբերի 20-ը վերադարձվում է Ադրբեջանի Հանրապետությանը։'' # ''Արցախի շփման գծի երկայնքով և Լաչինի միջանցքի երկայնքով տեղակայվում է Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորակազմը (1960 զինծառայող, 90 զրահամեքենա, 380 միավոր ավտոմոբիլային և հատուկ տեխնիկա)։'' # ''Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորախումբը ծավալվում է հայկական զինված ուժերի դուրսբերմանը զուգահեռ։ Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորակազմի գտնվելու ժամկետը 5 տարի է՝ հերթական 5-ամյա ժամանակահատվածով ավտոմատ երկարաձգմամբ, եթե կողմերից ոչ մեկը ժամկետի ավարտից 6 ամիս առաջ չհայտարարի այդ դրույթի կիրառումը դադարեցնելու մտադրության մասին։ # ''Հակամարտության կողմերի կողմից պայմանավորվածությունների կատարման վերահսկողության արդյունավետության բարձրացման նպատակով տեղակայվում է հրադադարի վերահսկման խաղաղապահ կենտրոն։ # ''Հայաստանի Հանրապետությունը մինչև 2020 թվականի նոյեմբերի 15-ը<ref group="Ն">Նոյեմբերի 15-ին Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեթ Հաջիևը հայտարարել է, որ բարդ բնական պայմանների պատճառով, հաշվի առնելով Քարվաճառից մեկ ելքի և ճանապարհի առկայությունը, Հայաստանը դիմել է Ռուսաստանին և Ադրբեջանին քաղաքացիական բնակչության ու զորքերի վերջնական դուրսբերումը մինչև նոյեմբերի 25-ը տեղափոխելու խնդրանքով։</ref> Ադրբեջանին է վերադարձնում Քարվաճառի (Քելբաջարի) շրջանը, իսկ մինչև 2020 թվականի դեկտեմբերի 1-ը՝ Բերձորի (Լաչինի) շրջանը։ Լաչինի միջանցքը (մոտ 5 կմ լայնությամբ), որն ապահովելու է Արցախի կապը Հայաստանի հետ, բայց միաժամանակ շրջանցելու է Շուշիին, մնում է Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորակազմի վերահսկողության տակ։ Կողմերի համաձայնությամբ առաջիկա երեք տարում կորոշվի Արցախի և Հայաստանի միջև կապ ապահովող Լաչինի միջանցքով ավտոմոբիլային երթևեկության նոր երթուղու կառուցման ծրագիրը, որին կհաջորդի այդ երթուղու պահպանման համար ռուսական խաղաղապահ զորակազմի վերաբաշխումը։ Ադրբեջանի Հանրապետությունը երաշխավորում է Լաչինի միջանցքով քաղաքացիների, տրանսպորտային միջոցների և բեռների երթևեկության անվտանգությունը երկու ուղղություններով։'' # ''Ներքին տեղահանված անձինք և փախստականները վերադառնում են նախկին ԼՂԻՄ տարածք և հարակից շրջաններ ՄԱԿ-ի փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի վարչության վերահսկողության ներքո։'' # ''Իրականացվում է ռազմագերիների և պատանդների, ինչպես նաև զոհվածների դիակների փոխանակում։'' # ''Տարածաշրջանում բացվում են բոլոր տնտեսական և տրանսպորտային կապերը։ Հայաստանի Հանրապետությունը երաշխավորում է Ադրբեջանի Հանրապետության և Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության արևմտյան շրջանների միջև տրանսպորտային հաղորդակցության անվտանգությունը՝ երկու ուղղություններով քաղաքացիների, տրանսպորտային միջոցների և բեռների անարգել երթևեկություն կազմակերպելու նպատակով։ Տրանսպորտային հաղորդակցության վերահսկողությունն իրականացնում են Ռուսաստանի ԱԴԾ Սահմանապահ ծառայության մարմինները։'' </div> </div> ==== Բողոքի գործողություններ Երևանում ==== Նոյեմբերի 9-ին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ֆեյսբուքյան ուղիղ եթերից անիմջապես հետո մայրաքաղաք Երևանում սկսվեցին բողոքի գործողություններ։ Մայրաքաղաքի Հանրապետության հրապարակում սկսեցին հավաքվել քաղաքացիներ, ովքեր դեմ էին կապիտուլացիոն համաձայնագրի կնքմանն ու դրա կետերի կատարմանը։ Զայրացած քաղաքացիները ներխուժեցին հրապարակում գտնվող Հայաստանի կառավարության շենք, որից հետո նրանց մի մասն ուղևորվեց դեպի Պռոշյան փողոցում գտնվող Հայաստանի վարչապետի կառավարական ամառանոց։ Երևանի տարբեր հատվածներում, մասնավորապես, Հանրապետության հրապարակում և Պռոշյան փողոցում, տեղի ունեցան ընդհարումներ ցուցարարների և ոստիկանների միջև։ Որոշ քաղաքացիներ իրենց բողոքի գործողություններն ուղղեցին արտասահմանյան ֆինանսավորմամբ և Հայաստանում գործող մի շարք լրատվամիջոցների ուղղությամբ, մասնավորապես, ամերիկյան Ազատություն ռադիոկայանի դեմ՝ մեղադրելով Հայաստանում․․․․․։ ==== Տոնական միջոցառումներ Ադրբեջանում ==== [[Պատկեր:Azerbaijani people celebrating victory in Karabakh via VOA (9).png|280px|մինի|աջից|[[Բաքու|Բաքվի]] փողոցներից մեկում ադրբեջանցի երիտասարդները տոնում են Ադրբեջանի հաղթանակը, 10․11․2020թ․]] «Արցախում հրադադարի հաստատման մասին» եռակողմ համաձայնագրի ստորագրումից անմիջապես հետո Ադրբեջանում բնակչությունը դուրս է գալիս փողոց և տոնում Ադրբեջանի հաղթանակը։ Սկսվում են զանգվածային տոնակատարություններ, Ադրբեջանի դրոշներով քայլերթեր և ավտոերթեր, կազմակերպվում են հրավառություններ, փողոցներում բնակիչները պարում են։ Տոնակատարություններ են կազմակերպվում նաև այլ երկրների ադրբեջանաբնակ բնակավայրերում։ ==== Հայաստանում ներքաղաքական գործընթացներ ==== == Տարածքների հանձնման նախապատրաստում == ''Գրել համաձայնագրի ստորագրումից հետո մինչև հանձնումը (9-25․11․2020) ինչ իրադարձություններ են եղել հանձնվող տարածքում (տների հրդեհներ, ունեցվածքի դուրս բերում և այլն), զբոսաշրջիկների հոսք դեպի Դադիվանք, հանձնվող տարածքից պատմամշակութային հուշարձանների դուրս բերում։ Հատուկ նշել Դադիվանքը ռուս խաղաղապահներին հանձնելու փաստը և պայմանավորվածության հանգամկանքները։ Հակիրճ գրել, թե հանձնման դեմ ինչ կոչեր, գործողություններ են իրականացվել։'' Նոյեմբերի 9-ին Նիկոլ Փաշինյանի, Իլհամ Ալիևի և Վլադիմիր Պուտինի համատեղ ստորագրած եռակողմ համաձայնագրով սկսվեց Արցախի Հանրապետության Շահումյանի շրջանի քարվաճառյան հատվածից բնակչության գաղթի, գույքի, ունեցվածքի տարհանման, [[Հայաստանի զինված ուժեր]]ի ստորաբաժանումների հեռացման և շրջանը [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]]ին հանձնելու գործընթացը։ Ի սկզբանե համաձայնագրում նշված էր, որ Քարվաճառի հանձնումը պետք է տեղի ունենա նույն թվականի նոյեմբերի 15-ին, սակայն հետագայում, ըստ ադրբեջանական կողմի հայտարարության, հայկական կողմը Ռուսաստանի միջնորդությամբ դիմել է Ադրբեջանին շրջանի հանձնումը հետաձգել մինչև նոյեմբերի 25-ը<ref name="arminfo.info Քարվաճառի հանձնում Մոնթե"/><ref name="24news.am Քարվաճառի հանձնման նախապատրաստում"/>։ https://www.azatutyun.am/a/30951120.html, https://www.panorama.am/am/news/2020/11/25/%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%A9%D5%A5-%D5%84%D5%A5%D5%AC%D6%84%D5%B8%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6/2408093 https://www.yerkir.am/news/view/220733.html === Դադիվանքի վերաբերյալ պայմանավորվածություն === [[Պատկեր:Dadivank Monastery 2017 16.jpg|280px|մինի|աջից|Դադիվանք վանական համալիր (հիմնադրվել է 9-րդ դարում, ըստ ավանդության՝ 1-ին դարում)]] 2020 թվականի նոյեմբերի 25-ին Ադրբեջանին հանձնված Շահումյանի շրջանի քարվաճառյան հատվածի տարածքում է գտնվում 9-րդ դարում հիմնադրված [[Հայ առաքելական եկեղեցի|հայկական առաքելական]] [[Դադիվանք]] վանական համալիրը։ Նախքան տարածքների հանձնումը վանքի վանահայր Տեր Հովհաննես քահանա Հովհաննիսյանը հայտարարել էր, որ Դադիվանքի խաչքարերը, եկեղեցիների խաչերը տեղափոխելու է, քանի որ անհանգստանում է, որ դրանք կարժանանան [[Ջուղայի գերեզմանատուն|Ջուղայի խաչքարերի]] [[Ջուղայի խաչքարերի ոչնչացում|ճակատագրին]]<ref name="azatutyun.am Դադիվանք խաչքարեր տեղափոխել">[https://www.azatutyun.am/a/30949108.html «Դադիվանքի քահանան պնդում է` չի հեռանալու. գյուղում էլ տներն են հրդեհում» հոդված azatutyun.am կայքում,] ([https://web.archive.org/web/20211219114533/https://www.azatutyun.am/a/30949108.html արխիվացված 19․12․2021թ․])</ref>։ Նոյեմբերի 15-ին հայտարարվեց, որ հանձնվող Քարվաճառի շրջանում գտնվող Դադիվանք վանական համալիրը հսկելու են Արցախում տեղակայված ռուսական զորախումբը և որ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ ունեցած հեռախոսազրույցում ասել է, որ [[Դադիվանք (գյուղ)|Դադիվանք գյուղում]] գտնվող Դադիվանք վանական համալիրն ու [[Շուշի]] քաղաքում գտնվող [[Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց մայր տաճար|Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցին]] լինելու են իր անձնական պաշտպանության տակ են լինելու<ref name="yerevan.today Դադիվանք Վլադիմիր Պուտին պաշտպանություն">[https://yerevan.today/all/politics/69395/dadivanqn-ou-ghazanchecocy-klinen-vladimir-poutini-andznakan-pashtpanoutyan-tak «Դադիվանքն ու Ղազանչեցոցը կլինեն Վլադիմիր Պուտինի անձնական պաշտպանության տակ» հոդված yerevan.today լրատվական կայքում,] ([https://web.archive.org/web/20211219121604/https://yerevan.today/all/politics/69395/dadivanqn-ou-ghazanchecocy-klinen-vladimir-poutini-andznakan-pashtpanoutyan-tak արխիվացված 19․12․2021թ․])</ref>։ Հայտարարվեց նաև, որ հայ հոգևորականները շարունակելու են հոգևոր սպասավորություն իրականացնել, իսկ հայ ուխտավորները կարողանալու են այցելել Դադիվանք։ https://www.24news.am/news/137895 https://www.interfax.ru/world/737125 https://www.interfax.ru/russia/737121 https://news.am/rus/news/613488.html https://yerevan.today/all/politics/69395/dadivanqn-ou-ghazanchecocy-klinen-vladimir-poutini-andznakan-pashtpanoutyan-tak https://politik.am/am/dadivanqn-u-xazanchecocy-klinen-vladimir-putini-andznakan-pashtpanutyan-tak-yerevan-today https://regnum.ru/news/polit/3116765.html == Հանձնում == ''Ներկայացնել հանձնման գործընթացը, նկարներ դնել (վիքիպահեստում առկա են)։ Գրել Սոթքի հատվածի վերաբերյալ, եռագույնով ներկված դարպասներ և այլն։'' [[Պատկեր:Russian peacekeepers and Azerbaijani military personnel near Vank village.png|մինի|աջից|280px|Արցախի Շահումյանի շրջանը Ադրբեջանի զիված ուժերի վերահսկողությանը հանձնելու օրը ադրբեջանզի զինծառայողները Ստեփանակերտ - Վարդենիս ավտոճանապարհին՝ Դադիվանք գյուղի մոտ, հանդիպում են Դադիվանքի վանական համալիրը հսկող ռուս զինծառայողներին (նոյեմբերի 25, 2020 թվական)։]] 2020 թվականի նոյեմբերի 24-ին [[Հայաստանի զինված ուժեր]]ի վերջին շարասյունը դուրս է եկել [[Շահումյանի շրջան (Արցախ)|Շահումյանի շրջանի]] իրենց վերահսկողության ներքո գտնվող [[քարվաճառ]]յան հատվածից, որից հետո [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]]ի ստորաբաժանումները մտել և տեղաբաշխվել են հանձնված շրջանում։ Այդպիսով, համաձայն Նիկոլ Փաշինյանի, Իլհամ Ալիևի և Վլադիմիր Պուտինի ստորագրած եռակողմ համաձայնագրի՝ նոյեմբերի 24-ի լույս 25-ի գիշերն Արցախի Հանրապետության Շահումյանի շրջանն ամբողջությամբ անցավ Ադրբեջանի վերահսկողության ներքո<ref name="arminfo.info Քարվաճառի հանձնում Մոնթե"/><ref name="24news.am Քարվաճառի հանձնման նախապատրաստում"/>։ Համաձայն Ադրբեջանի վարչատարածքային բաժանման՝ Արցախի Շահումյանի շրջանի քարվաճառյան հատվածը համարվում է Ադրբեջանի Քելբաջարի շրջան։ Ըստ [[Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարություն|Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության]] հայտարության՝ Արցախում տեղակայված ռուսական զորակազմն ապահովել է Շահումյանի շրջանի քարվաճառյան հատվածի կազմակերպված հանձնումը Ադրբեջանին համաձայն 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ստորագրած եռակողմ համաձայնագրի<ref name="mil.ru Քարվաճառի հանձնում 26.11.2020">[https://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12326675@egNews "Российские миротворцы обеспечили контроль выполнения трехстороннего соглашения при переходе контроля над Кельбаджарским районом" հրապարակում ՌԴ ՊՆ կայքում,] ([https://web.archive.org/web/20211218080850/https://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12326675%40egNews արխիվացված 12․12․2021թ․]){{ref-ru}}</ref>։ Ըստ բազմաթիվ լրատվամիջոցների՝ Քարվաճառի հանձնման ամսաթիվը պատահական չի ընտրվել։ Նոյեմբերի 25-ին է ծնվել Հայաստանի և Արցախի ազգային հերոս [[Մոնթե Մելքոնյան]]ը, ում ղեկավարած ստորաբաժանումները Արցախյան ազատամարտի ժամանակ՝ 1993 թվականին ազատագրել էին Քարվաճառի շրջանը<ref name="arminfo.info Քարվաճառի հանձնում Մոնթե">[https://arminfo.info/full_news.php?id=58614&lang=1 «Ադրբեջանի ԶՈՒ-ն առանց մեկ կրակոցի գրավում է Քարվաճառը՝ լեգենդար Մոնթե Մելքոնյանի ծննդյան օրը» հոդված arminfo.info կայքում,] ([https://web.archive.org/web/20211217134500/https://arminfo.info/full_news.php?id=58614&lang=1 արխիվացված 12․12․2021թ․])</ref><ref name="24news.am Քարվաճառի հանձնման նախապատրաստում"/>։ Իր վերահսկողությունը հաստատելով Արցախի հանձնված քարվաճառյան հատվածի նկատմամբ՝ Ադրբեջանը [[հայ-ադրբեջանական շփման գիծ]]ը տեղափոխեց Հայաստանի Հանրապետության [[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիքի]] և [[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձորի]] մարզեր, որտեղ ավելի ուշ տեղի ունեցան [[Ադրբեջանական զինուժի ներխուժումը Հայաստան|ռազմական բախումներ և ներխուժում]] Հայաստանի Հանրապետության տարածք։ https://www.7or.am/am/news/view/202666/ [https://az.wikipedia.org/wiki/%22K%C9%99lb%C9%99c%C9%99rin_azad_olunmas%C4%B1na_g%C3%B6r%C9%99%22_medal%C4%B1 "Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı] [https://az.wikipedia.org/wiki/%22K%C9%99lb%C9%99c%C9%99rin_azad_olunmas%C4%B1na_g%C3%B6r%C9%99%22_medal%C4%B1_il%C9%99_t%C9%99ltif_edil%C9%99nl%C9%99rin_siyah%C4%B1s%C4%B1 "Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilənlərin siyahısı] == Հետագա իրադարձություններ == ''Տեքստը աղբյուրներով կրկին ստուգել, մշակել։ Ներկայացնել Քարվաճառի հանձնումից հետո Ադրբեջանի ձեռքբերած հաջողություններն ու Հայաստանի անհաջողությունները։ '' ''Ներկայացնել Կութ, Վերին Շորժա և այլ բնակավայրերի շուրջ տեղի ունեցած իրադարձությունները (Ա․Թաթոյանի հայտարարություններում, ՊՆ հաղորդագրություններում, լրատվամիջոցներում փնտրել)։'' === Ադրբեջանական զինուժի ներխուժումը Հայաստան === [[Պատկեր:Ադրբեջանի զինված ուժերի ներխուժում Հայաստան (Կութ, Վերին Շորժա, Մեծ Իշխանասար, 2021).jpg|280px|մինի|աջից|Ադրբեջանի զինված ուժերի ներխուժում Հայաստան, մարտական գործողությունները Գեղարքունիքի մարզի Կութ և Վերին Շորժա բնակավայրերի մոտ 2021 թվականին]] [[Պատկեր:Armenian positions in the northeastern direction of Armenia on 28 July 2021.jpg|280px|մինի|աջից|Համաձայն [[Հայաստանի պաշտպանության նախարարություն|Հայաստանի ՊՆ-ի]]՝ հուլիսի 28-ին [[Ադրբեջանի զինված ուժեր|Ադրբեջանի ԶՈՒ]] ստորաբաժանումները հարձակում են գործել [[Հայաստանի զինված ուժեր|Հայաստանի ԶՈՒ]] այս մարտական դիրքի ուղղությամբ, կարճ ժամանակով գրավել այն, որից հետո կորցրել]] 2021 թվականի մայիսի 12-ին Ադրբեջանի զինված ուժերը մեծաքանակ զինվորականներով և զինտեխնիկայով Քաշաթաղի շրջանի հանձնված տարածքներից հատել են Հայաստանի Հանրապետության տարածքը [[Սյունիքի մարզ]]ի [[Սև լիճ|Սև Լճի]] տեղամասում, ապա նաև հանձնված Քարվաճառի շրջանի տարածքից մտել [[Գեղարքունիքի մարզ]]ի Վերին Շորժա և Կութ բնակավայրերի անմիջապես հարակից տարածք դիրքավորվել<ref>{{Citation|title=Ադրբեջանական զինուժը մի քանի ուղղություններով խախտել է Հայաստանի սահմանը․ ՊՆ|url=https://www.azatutyun.am/a/31253656.html|accessdate=2021-05-14}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/31254956.html|title=Երեկ ադրբեջանցիները Գեղարքունիքի Վերին Շորժայի և Կութի հատվածներում, ըստ մարզպետի, որոշակի առաջխաղացումներ են ունեցել|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2021-05-15}}</ref>։ Հայաստանը խնդրի լուծման հարցով ռազմական օգնություն է խնդրել [[Ռուսաստան]]ից<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/31255050.html|title=Հայաստանը պաշտոնապես դիմել է Ռուսաստանին ռազմական օգնության համար|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|accessdate=2021-05-15}}</ref> և [[Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն]]ից, սակայն ՀԱՊԿ-ի դեպքում համարժեք պատասխան չի ստացել, իսկ Ռուսաստանը առաջարկել է կատարել սահմանագծման և սահմանազատման աշխատանքներ։ Հայաստանի տարածքից ադրբեջանական զինուժի դուրսբերման համար տեղի են ունեցել մի քանի բանակցություններ, որոնք Ադրբեջանի հետ վարել է Արցախում ռուսական խաղաղապահ զորքերի հրամանատար [[Ռուստամ Մուրադով|Ռուստամ Մուրադովը]]<ref>{{Cite web|url=https://armeniasputnik.am/armenia/20210515/27558411/banakcutyunner-rustam-muradov.html|title=Սյունիքում բանակցություններն սկսվել են. դրանք կոորդինացնում է Ռուստամ Մուրադովը|website=Sputnik Armenian|accessdate=2021-05-18}}</ref>։ Սակայն այդ բանակցությունները արդյունք չեն տվել։ Մայիսի 25-ին ադրբեջանական զինված ուժերը [[Վերին Շորժա|Վերին Շորժայի]] ուղղությամբ ՀՀ սուվերեն տարածքում կրակահերթ են սկսել հայ դիրքապահների ուղղությամբ, որի հետևքանով զոհվել է պայմանագրային զինծառայող, կրտսեր սերժանտ Վ. Յ. Խուրշուդյանը<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/31272915.html|title=Վերին Շորժայի սահմանային հատվածում հայ դիրքապահների ուղղությամբ կրակահերթեր են արձակվել, կա մեկ զոհ․ ՀՀ ՊՆ|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2021-05-25}}</ref>, կան վիրավորներ։ Մայիսի 27-ին հայտնի դարձավ, որ ադրբեջանցիները Գեղարքունիքի տարածքից գերեվարել են ՀՀ ԶՈւ 6 զինծառայողի<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/31275983.html|title=Գեղարքունիքի սահմանային հատվածում ադրբեջանցիները ՀՀ ԶՈՒ 6 զինծառայողի են գերեվարել|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2021-05-27}}</ref>։ 2021 թվականի հուլիսի 23-ին՝ Ադրբեջանը հայտարարեց, որ իր զինվորներից մեկը սպանվել է հայ դիպուկահարի արձակած կրակոցից՝ Քարվաճառի շրջանում, հայ-ադրբեջանական սահմանի մոտ։ Մինչդեռ ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հայտարարեց, որ երեք հայ զինծառայողներ վիրավորվել են, երբ ադրբեջանական զորքերը կրակ են բացել Գեղարքունիքի շրջանում տեղակայված հայկական դիրքերի վրա<ref>{{cite web|url=https://en.armradio.am/2021/07/23/three-soldiers-wounded-as-azerbaijan-fires-at-armenian-positions-in-gegharkunik/|title=Three soldiers wounded as Azerbaijan fires at Armenian positions in Gegharkunik|date=23 July 2021|website=en.armradio.am|publisher=[[Հայաստանի հանրային ռադիո|Public Radio of Armenia]]|access-date=23 July 2021}}</ref>։ 2021 թվականի հուլիսի 28-ին՝ երեք հայ զինծառայողներ սպանվեցին Գեղարքունիքի մարզում՝ Ադրբեջանի զորքերի հետ նոր բախման արդյունքում, ևս չորսը վիրավորվեցին։ Հայաստանը Ադրբեջանին մեղադրել է Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի օկուպացման մեջ։ Ադրբեջանը հայտնեց փոխհրաձգության արդյունքում երկու վիրավորի մասին<ref name="aj28july">{{cite news |title=Armenia says 3 soldiers killed in gun battle with Azeri forces |url=https://www.aljazeera.com/news/2021/7/28/armenia-says-three-killed-in-fire-exchange-with-azeri-forces |access-date=28 July 2021 |agency=Al Jazeera |date=28 July 2021}}</ref>։ Հուլիսի 29-ին՝ Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը հայտարարեց, որ հայկական ուժերը խախտել են հրադադարը ու օգտագործելով ավտոմատներ ու նռնականետեր<ref>{{Cite web |url=https://report.az/qarabag/ermenistan-ateskesi-pozaraq-kelbecer-rayonu-istiqametindeki-movqelerimizi-yeniden-atese-tutub/ |title=Ermənistan atəşkəsi pozaraq Kəlbəcər istiqamətindəki mövqelərimizi yenidən atəşə tutub |date=29 July 2021 |access-date=29 July 2021 |work=Report Information Agency |language=az }}</ref>։ Հայկական կողմը հայտնեց, որ Ադրբեջանը խախտել է հրադադարը<ref>{{Cite web |url=https://armenpress.am/eng/news/1059344.html |title=Azerbaijan again violates ceasefire, opens fire at Armenian positions in Gegharkunik section of border |date=29 July 2021 |access-date=29 July 2021 |work=Armenpress }}</ref>, բայց Ադրբեջանը հերքեց հրադադարի խախտումը<ref>{{Cite web |url=https://report.az/herbi-xeberler/mn-azerbaycan-ordusu-kelbecer-istiqametinde-ateskese-riayet-edir/ |title=MN: “Azərbaycan Ordusu Kəlbəcər istiqamətində atəşkəsə riayət edir” |work=Report Information Agency |language=az |date=29 July 2021 |access-date=29 July 2021 }}</ref>։ Փոխհրաձգության ժամանակ վիրավորվեց հայ զինվոր<ref name="29july">{{Cite web |url=https://armenpress.am/eng/news/1059349.html |title=Armenian serviceman wounded in Azerbaijani shooting |work=Armenpress |date=29 July 2021 |access-date=29 July 2021 }}</ref>։ 2021 թվականի օգոստոսի 13-ին՝ Հայաստանն ու Ադրբեջանը հաղորդեցին սահմանային հրետանային ռմբակոծությունների մասին։ Հայկական ՊՆ-ը հաղորդեց, որ ադրբեջանական զինված ուժերը Գեղարքունիքի հատվածում կրակ են բացել հայ դիրքապահների ուղղությամբ տարբեր տրամաչափի հրաձգային զենքերից, միաժամանակ Ադրբեջանը հայտարարեց, որ հայկական զինված ուժերը կրակ են բացել Քարվաճառի ու Գադաբայի շրջանների ուղղությամբ<ref>{{cite web|url=https://www.eng.kavkaz-uzel.eu/articles/56437/|title=Armenia claims shelling in direction of Gegarkunik|date=14 August 2021|website=kavkaz-uzel.eu|access-date=15 August 2021|archive-date=15 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210815090914/https://www.eng.kavkaz-uzel.eu/articles/56437/|url-status=live}}</ref>։ 2021 թվականի օգոստոսի 16-ին` ժամը 18:10-ին ՀՀ ԶՈՒ զինծառայող Արման Հակոբյանը [[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիքում]] սպանվեց ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից<ref>{{cite web|url=https://en.armradio.am/2021/08/16/armenian-serviceman-killed-in-azerbaijani-sniper-fire/|title=Armenian serviceman killed by Azerbaijani sniper fire|date=16 August 2021|website=en.armradio.am|access-date=16 August 2021|archive-date=16 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210816102729/https://en.armradio.am/2021/08/16/armenian-serviceman-killed-in-azerbaijani-sniper-fire/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://en.armradio.am/2021/08/16/armenian-soldier-killed-as-azerbaijani-resorts-to-provocation-in-gegharkunik-section/|title=Armenian soldier killed in fresh Azerbaijani provocation|date=16 August 2021|website=en.armradio.am|access-date=16 August 2021|archive-date=16 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210816175633/https://en.armradio.am/2021/08/16/armenian-soldier-killed-as-azerbaijani-resorts-to-provocation-in-gegharkunik-section/|url-status=live}}</ref>։ 2021 թվականի օգոստոսի 27-ին՝ Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպանը հաղորդեց, որ ադրբեջանական ուժերը թիրախավորել են Գեղարքունիքի մարզի [[Կութ]] գյուղը․ «Տարեցներն ու երեխաները կրակոցների ժամանակ գտնվել են բակում։ Այդ ժամանակ տանը նույնպես երեխաներ կային։ Օգոստոսի 27-ին, ժամը 10-ի սահմաններում՝ Ադրբեջանի զինված ուժերը ինտենսիվ կրակ են բացել Գեղարքունիքի մարզի Կութ գյուղի քաղաքացիական տների վրա՝ ուղիղ թիրախավորելով խաղաղ բնակչությանը», հաղորդեց Արման Թաթոյանը<ref>{{Cite web|title=Azerbaijani Troops Fire on Civilians in Gegharkunik's Kut Village|url=https://hetq.am/en/article/135087|access-date=2021-08-29|website=Hetq.am|language=en|archive-date=29 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210829223933/https://hetq.am/en/article/135087|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|title=Shelling from Azerbaijan damaged wall of one of residential buildings in Kut village|url=https://news.am/eng/news/660284.html|access-date=2021-08-29|website=news.am|language=en|archive-date=29 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210829223931/https://news.am/eng/news/660284.html|url-status=live}}</ref>։ 2022 թ․-ի հունվարի 11-ի մարտեր Վերին Շորժայում, պաշտոնական 3 զոհ մի կողմից, 1 զոհ մյուս։․․․ https://regnum.ru/news/polit/3116765.html Կարող են պետք գալ հոդվածում <gallery> Ilham Aliyev 39.jpg|16 August 2021, Քարվաճառ «Լևի» կիրճ02.JPG|Լև գետը Քարվաճառում Boyuk Alagol lake in Azerbaijan, sattelite view.jpg|Մեծ Ալ լիճը երկնքից Russian peacekeepers checkpoint, Vəng (Vank, Dadivank) village, Kəlbəcər (Kelbadzhar) district, Karabakh, Azerbaijan (cropped).jpg|Ռուսական հենակետը Դադիվանքի խաչմերուկում (Ստեփանակերտ - Վարդենիս ավտոճանապարհին), 25 November 2020 Ilham Aliyev and Russian President Vladimir Putin held bilateral meeting 03, July 2021.jpg|Ilham Aliyev and Russian President Vladimir Putin held bilateral meeting 03, July 2021 Aliyev, Putin and Pashinyan in 2021.jpg|Aliyev, Putin and Pashinyan in 2021 Ilham Aliyev, Russian President Vladimir Putin met in a videoconference format.jpg| Ilham Aliyev addressed the nation 10 November 2020.jpg| Կարմիր Քուրդիստան 1930.png| </gallery> == Տես նաև == * [[44-օրյա պատերազմ]] * [[Քաշաթաղի շրջանի հանձնում]] * [[Ակնայի հանձնում]] * [[Հին Թաղերի և Խծաբերդի բռնազավթում]] * [[Շուշիի գրավում]] * [[Հադրութի գրավում]] * [[Մատաղիսի գրավում]] * [[Ադրբեջանական զինուժի ներխուժումը Հայաստան]] == Նշումներ == {{Ծանցանկ|group=Ն}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} <nowiki>[[Կատեգորիա:Արցախի պատմություն]]</nowiki> <nowiki>[[Կատեգորիա:44-օրյա պատերազմ]]</nowiki> 9l3ph30qyyxoxpdyyowz0hxyi7o61qo 2 1082478 8485122 8473722 2022-08-08T13:50:42Z Sophie (WMAM) 114359 wikitext text/x-wiki '''Weki Meki''' (위키미키, կրճատ՝ '''WEME''' կամ '''WKMK''') հարավկորեական [[գըրլ բենդ]], որը ձևավորվել է 2017 թվականին «Fantagio Entertainment» ընկերության կողմից։ Խումբը բաղկացած է ութ անդամներից՝ Սույոն, Էլլի, Յուջոն, Դոյոն, Սեյ, Լուա, Ռինա և Լյուսի։ Խմբի դեբյուտը կայացել է 2017 թվականի օգոստոսի 8-ին «''Weme»'' մինի ալբոմով: == Կարիերա == === Նախադեբյուտ === Անդամները իրենց կարիերան սկսել են որպես թրեյնիներ «Fantagio i-Teen»-ի հովանավորության տակ, որը տաղանդավոր նորեկների զարգացման ծրագիր էր «Fantagio Entertainment»-ի ներքո, և հայտնի էին «'''i-Teen Girls'''» անունով: 2015 թվականին «i-Teen Girls»-ի անդամներ Կիմ Դոյոնը, Չոյի Յուջոնը, Լուան, Լյուսին և Էլլին (ինչպես նաև նախկին թրեյնիներ Չու Յեջինն ու Լի Սումինը) բազմաթիվ կամեոներ ունեցան լեյբլ ընկերների՝ «<nowiki/>[[Astro (խումբ)|Astro]]<nowiki/>» խմբի նախընտրական առցանց վեբ դրամայում: Էլլին, Չոյի Յուջենը, Կիմ Դոյոնը և Սեյը (Լի Սեոջոջոնը, «LOUDers Entertainment»-ի ներքո) մրցում էին «Mnet»-ի «Produce 101» ընտրական հեռուստատեսային ծրագրում, որը հեռարձակվում էր 2016 թվականի հունվարի 22-ից ապրիլին 1-ը: Չոյի Յուջոնը և Կիմ Դոյոնը դասվել են մրցույթի 11 վերջնական լավագույն մասնակիցների շարքին և առաջին անգամ հանդես են եկել «I.O.I» աղջիկների խմբում<ref>{{cite web |url=http://www.melon.com/album/detail.htm?albumId=2683309 |title=아이오아이 (I.O.I) 1st Mini Album 'Chrysalis' |website=Melon |publisher=LOEN Entertainment |language=ko| access-date=2017-07-10}}</ref>: 2017 թվականի հուլիսի 6-ին «Fantagio»-ն հայտարարեց, որ իրենց աղջիկների նոր խումբը կոչվելու է ''Weki Meki''<ref>{{cite web |url=http://www.moonrok.com/fantagio-announces-official-name-new-girl-group-wekimeki/ |title=Fantagio Announces Official Name of New Girl Group, WeKiMeKi|date=2017-07-06}}</ref> === 2017-2018. Դեբյուտ «Weme»-ի, «Lucky և Kiss»-ի, «Kicks»-ի հետ === [[File:171202 위키미키 01.png|thumb|Weki Meki in December 2017|218x218px]] [[File:Weki Meki Logo.svg|thumb|The official logo of Weki Meki]] 2017 թվականի օգոստոսի 8-ին Weki Meki-ն թողարկեց իր դեբյուտային երգի՝ «Weme»-ի ամբողջական տարբերակը: «EP»-ն պարունակում է վեց երգ, գլխավոր երգի հետ միասին, որը վերնագրված է «I Don't Like Your Girlfriend» վերնագրով։ Ալբոմում նեռարված է նաև երգի տեքստ, որը գրել է Չոյի Յուջունը<ref>{{Cite news |url=http://entertain.naver.com/read?oid=112&aid=0002937488&gid=999339&cid=1066015 |title=김도연X최유정 걸그룹 위키미키, 8월 8일 데뷔 확정(공식) |trans-title=Kim Do-yeon and Choi Yoo-jung girl group Weki Meki debut confirmed for August 8 (official) |date=2017-07-10 |website=Naver |access-date=2017-07-10 |language=ko}}</ref><ref>{{Cite news |url=http://m.entertain.naver.com/music/now/read?oid=311&aid=0000760253 |title=[단독] 최유정, IOI 이어 위키미키 데뷔 앨범 작사 참여 |date=2017-08-02 |website=Naver |access-date=2017-08-02 |language=ko}}</ref>: Մեկ ամիս անց թողարկվեց նրանց դեբյուտային «EP»-ի սահմանափակ «B տարբերակը»: Նոյեմբերին, ըստ «Gaon Music Chart»-ի, թողարկումից սկսած վաճառվել է ավելի քան 47,000 «EP»-իի օրինակ, և այն համարվում է ամենաշատ ալբոմ վաճառած աղջիկների խումբը 2017 թվականին դեբյուտ ունեցած խմբերից<ref>{{Cite news|url=http://www.xportsnews.com/jenter/?ac=article_view&entry_id=916821|script-title=ko:위키미키, 2017 데뷔 신인 걸그룹 중 앨범 판매량 1위|date=2017-11-23|website=XportNews|access-date=2017-11-24|language=ko}}</ref>: 2018 թվականի փետրվարի 1-ին տեղի ունեցավ «Weki Meki, mohae?» ռեալիթի շոուի պրեմիերան «YouTube»-ով ։ Շոուն ընդհանուր ուներ 60 դրվագ և այն տևեց մինչև 2018 թվականի ապրիլի 1-ը։ Շոուն հետևեց աղջիկներին իրենց 60-օրյա արշավին, մինչև նրանք արդեն դառան հայտնի այդոլներ<ref>{{Citation|title=[WekiMeki 위키미키 모해?] EP1 윜밐 숙소 100% 리얼 공개! (위키미키 리얼리티 비긴즈)(ENG SUB)|url=https://www.youtube.com/watch?v=OE-sPsAR7oA&list=PLHxCtb-5Ashd4HvZovNTEz85XqWTPXEJ1|language=en|access-date=2021-10-23}}</ref>։ 2018 թվականի փետրվարի 21-ին Weki Meki-ն թողարկեց իրենց երկրորդ ընդլայնված ալբոմը, որը կոչվում էր «Lucky»<ref>{{Cite web|url=https://www.soompi.com/2018/02/21/watch-weki-meki-goes-la-la-la-mv-first-comeback-since-debut/|title=Watch: Weki Meki Goes "La La La" In MV For First Comeback Since Debut {{!}} Soompi|website=www.soompi.com|access-date=2018-02-21}}</ref>: Ալբոմը ընդհանուր պարունակում է վեց երգ, ներառյալ «La La La» և «Butterfly» գլխավոր սինգլները, վերջինս 2009 թվականի «Take Off » սպորտային ֆիլմի օրիգինալ սաունդթրեքի ռիմեյքն է, որը խումբը թողարկել է 2018 թվականի ձմեռային [[Օլիմպիական խաղեր|Օլիմպիական խաղերին]] աջակցելու համար<ref name="Butterfly">{{Cite web|url=https://www.soompi.com/2018/01/11/watch-weki-meki-shows-support-2018-pyeongchang-olympics-mv-butterfly/|title=Watch: Weki Meki Shows Support For 2018 PyeongChang Olympics With MV For "Butterfly" {{!}} Soompi|website=www.soompi.com|access-date=2018-02-21}}</ref>։ Weki Meki-ն թողարկեց իրենց առաջին «Kiss, Kicks» ալբոմը 2018 թվականի հոկտեմբերի 11-ին<ref>{{Cite news|url=http://www.osen.co.kr/article/G1110994621|title=[Official] Weki Meki will return on October 11 with 'Kiss, Kicks'... Lovely + Teen Crush Concept|last=OSEN|date=2018-09-22|access-date=2018-09-22|language=ko}}</ref>: Ալբոմը պարունակում է ընդհանուր առմամբ երեք երգ, ներառյալ «Crush» գլխավոր սինգլը՝ ռեփ հատվածներով, որը գրվել է խմբի անդամ Յուջունը<ref>{{Cite news|url=https://www.billboard.com/articles/columns/k-town/8479564/weki-meki-crush-video|title=Weki Meki Get Dangerous in Music Video for 'Crush': Watch|work=Billboard|access-date=2018-10-12}}</ref> === '''2019-այսօր: «''Hide and Seek»'', «''New Rules»'' and «''I Am Me»''''' === Խումբը մայիսի 14-ին թողարկեց իր երկրորդ սինգլ ալբոմը «Lock End LOL»-ը, ներառյալ «Picky Picky» գլխավոր սինգլը<ref>{{cite web|title=LOCK END LOL – Single by Weki Meki|url=https://music.apple.com/us/album/lock-end-lol-single/1463160248|language=en-us|access-date=2019-06-02}}</ref>։ «Week End LOL» անվանումով սինգլ ալբոմի ''վերափաթեթային'' տարբերակը՝ «Tiki-Taka (99%)» առաջատար սինգլով թողարկվեց օգոստոսի 8-ին<ref>{{cite web|title=Week End Lol – EP by Weki Meki|url=https://music.apple.com/us/album/week-end-lol-ep/1475888918|language=en-us|access-date=2019-08-25}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.fantagio.kr/profiles/%ec%9c%84%ed%82%a4%eb%af%b8%ed%82%a4/|title=위키미키 WEKIMEKI (Fantagio official profile) |language=ko-KR|access-date=2019-08-26}}</ref>։ Փետրվարի 6-ին «Fantagio Music»-ը հաստատեց, որ խումբը կվերադառնա «Dazzle Dazzle» թվային սինգլ ալբոմով 2020 թվականի փետրվարի 20-ին, ինչպես նաև հաստատեց, որ խմբի անդամ Յուջունը 2019 թվականի հոկտեմբերից իր ընդմիջումից հետո կմիանա խմբին<ref>{{Cite web|url=http://star.hankookilbo.com/News/Read/202002061186329358|title=위키미키 측 "2월 컴백 확정, 최유정도 함께 하는 완전체" [공식]|website=한국일보|language=ko|access-date=2020-02-07}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.xportsnews.com/?ac=article_view&entry_id=1234318|title=위키미키, 2월 20일 전격 컴백…디지털 싱글 '대즐대즐'|website=Xportsnews|date=11 February 2020|language=ko|access-date=2020-02-16}}</ref>։ Մայիսի 29-ին «Fantagio»-ն թողարկեց թիզեր խմբի երրորդ «EP»-ի՝ «Hide and Seek»-ի համար, որը թողարկվեց 2020 թվականի հունիսի 18-ին: Այն բաղկացած է հինգ երգից՝ ներառյալ «Oopsy» վերնագրային երգը և նախկինում թողարկված «Dazzle Dazzle» սինգլը<ref>{{cite news |title=Weki Meki Drops Mood Teaser For "HIDE and SEEK" Comeback |url=https://www.soompi.com/article/1402656wpp/weki-meki-announces-summer-comeback |access-date=7 June 2020 |agency=Soompi |publisher=Soompi}}</ref>: Հոկտեմբերի 8-ին Weki Meki-ն թողարկեց իր չորրորդ «EP»-ը՝ «New Rules»-ը, որը ներառում էր հինգ երգ, ներառյալ «Cool» երգը և դրա անգլերեն տարբերակը «100 Facts», որը նրանց առաջին երգն է անգլերեն լեզվով<ref>{{Cite web|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/109/0004277345|title=위키미키, 10월 8일 컴백 확정…미니 4집 'NEW RULES' 발매 [공식]|website=entertain.naver.com|language=ko|access-date=2020-09-22}}</ref>։ 2021 թվականի նոյեմբերի 18-ին Weki Meki-ն թողարկեց իր հինգերորդ «EP»-ն՝ «I Am Me.»-ը, որը ներառում էր վեց երգ, ներառյալ «Siesta» վերնագրային երգը<ref>{{Cite web|url=https://n.news.naver.com/entertain/now/article/076/0003799565|title=[공식] 위키미키, 18일 'I AM ME.' 컴백확정…데뷔 4주년 새로운 전환점|website=n.news.naver.com|language=ko|access-date=2021-11-09}}</ref>։ == Անդամներ == * Սույոն (지수연) լիդեր<ref>{{cite news|url=http://entertain.naver.com/read?oid=109&aid=0003586502|script-title=ko:[단독] 위키미키 리더, 김도연·최유정 아닌 메보 지수연|trans-title=[Exclusive] The leader of Weki Meki is not Kim Do-yeon or Choi Yu-jeong, but the main vocal Ji Su-yeon|work=Naver News|access-date=August 7, 2017|language=ko}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://people.search.naver.com/search.naver?where=nexearch&query=%EC%A7%80%EC%88%98%EC%97%B0&sm=ppl_cts&ie=utf8&key=PeopleService&os=6136945|title=지수연 :: 네이버 인물검색|website=people.search.naver.com|access-date=2019-04-25}}</ref> * էլլի (엘리)<ref>{{Cite web|url=https://people.search.naver.com/search.naver?where=nexearch&query=%EC%97%98%EB%A6%AC&sm=ppl_cts&ie=utf8&key=PeopleService&os=6133448|title=엘리 :: 네이버 인물검색|website=people.search.naver.com|access-date=2019-04-25}}</ref> * Յուջոն (최유정)<ref>{{Cite web|url=https://people.search.naver.com/search.naver?where=nexearch&query=%EC%B5%9C%EC%9C%A0%EC%A0%95&sm=ppl_cts&ie=utf8&key=PeopleService&os=3568751|title=최유정 :: 네이버 인물검색|website=people.search.naver.com|access-date=2019-04-25}}</ref> * Դոյոն (김도연)<ref>{{Cite web|url=https://people.search.naver.com/search.naver?where=nexearch&query=%EA%B9%80%EB%8F%84%EC%97%B0&sm=ppl_cts&ie=utf8&key=PeopleService&os=3568745|title=김도연 :: 네이버 인물검색|website=people.search.naver.com|access-date=2019-04-25}}</ref> * Սեյ (세이)<ref>{{Cite web|url=https://people.search.naver.com/search.naver?where=nexearch&query=%EC%84%B8%EC%9D%B4&sm=ppl_cts&ie=utf8&key=PeopleService&os=6136944|title=세이 :: 네이버 인물검색|website=people.search.naver.com|access-date=2019-04-25}}</ref> * Լուա (루아)<ref>{{Cite web|url=https://people.search.naver.com/search.naver?where=nexearch&query=%EB%A3%A8%EC%95%84&sm=ppl_cts&ie=utf8&key=PeopleService&os=6133450|title=루아 :: 네이버 인물검색|website=people.search.naver.com|access-date=2019-04-25}}</ref> * Ռինա (리나)<ref>{{Cite web|url=https://people.search.naver.com/search.naver?where=nexearch&query=%EB%A6%AC%EB%82%98&sm=ppl_cts&ie=utf8&key=PeopleService&os=6133449|title=리나 :: 네이버 인물검색|website=people.search.naver.com|access-date=2019-04-25}}</ref> * Լյուսի (루시)<ref>{{Cite web|url=https://people.search.naver.com/search.naver?where=nexearch&query=%EB%A3%A8%EC%8B%9C&sm=ppl_cts&ie=utf8&key=PeopleService&os=6133453|title=루시 :: 네이버 인물검색|website=people.search.naver.com|access-date=2019-04-25}}</ref> == Սկավառակագրություն == {| class="wikitable" |+Ընդլայնված երգերի ցանկ՝ մանրամասն տվյալներով՝ ըստ չարթերում դիրքերի և վաճառքի ! rowspan="2" |Վերնագիր ! rowspan="2" |Տվյալներ ! colspan="2" |Դիրքը չարթերում ! rowspan="2" |Վաճառք |- !Կոր. !Ճապ. |- !''Weme'' | * Թողարկվել է` Օգոստոսի 8, 2017 թվական * <nowiki>Լեյ{{}}բլ` Fantagio Music</nowiki> * Ձևաչափ` CD, թվային |7 |— | * Կոր՝ 49,476 * Ճապ՝704 |- !''Lucky'' | * Թողարկվել է` February 21, 2018 * Լեյբլ` Fantagio Music * Ձևաչափ` CD, թվային, SMC |2 |36 | * Կոր՝ 34,395 * Ճապ՝ 2,225 |- !''Hide and Seek'' | * Թողարկվել է` June 18, 2020 * Լեյբլ` Fantagio Music * Ձևաչափ` CD, թվային |13 |— | * Կոր՝ 16,848 |- !''New Rules'' | * Թողարկվել է` October 8, 2020 * Լեյբլ` Fantagio Music * Ձևաչափ` CD, թվային |13 |— | * Կոր՝ 12,207 |- !''I Am Me.'' | * Թողարկվել է` November 18, 2021 * Լեյբլ` Fantagio Music * Ձևաչափ` CD, թվային |12 |— | * Կոր՝ 17,366 |- | colspan="5" |"—" նշանակում է որ չեն հայտնվել չարթերում կամ չեն թողարկվել |} === Սինգլ Ալբոմներ === {| class="wikitable" |+Սինգլ ալբոմների ցանկը՝ մանրամասն տվյալներով, ըստ չարթերում դիրքերի և վաճառքի ! rowspan="2" |Վերնագիր ! rowspan="2" |Տվյալներ ! colspan="2" |Դիրքը չարթերում ! rowspan="2" |Վաճառք |- !Կոր. !Ճապ. |- !''Kiss, Kicks'' | * Թողարկվել է` Հոկտեմբերի 11, 2018 թվական * Լեյբլ` Fantagio Music * Ձևաչափ` CD, թվային |5 |— | * Կոր՝ 22,281 |- !''Lock End LOL'' | * Թողարկվել է` Մայիսի 14, 2019 * Լեյբլ` Fantagio Music * Ֆորմատ` CD, թվային |6 |91 | * Կոր՝ 20,051 |- | colspan="5" |"—" նշանակում է որ չեն հայտնվել չարթերում կամ չեն թողարկվել |} === Կրկին Թողարկվածներ === {| class="wikitable" |+Վերաթողարկումների ցանկը՝ մանրամասն տվյալներով, ըստ չարթերում դիրքերի և վաճառքի ! rowspan="2" |Վերնագիր ! rowspan="2" |Տվյալներ ! colspan="1" |Դիրքը չարթերում ! rowspan="2" |Վաճառք |- !Կոր․ |- !''Week End LOL'' | * Թողարկվել է` August 8, 2019 * Լեյբլ` Fantagio Music * Ձևաչափ` CD, թվային |7 | * Կոր՝ 9,149 |} === Սինգլներ === {| class="wikitable" |+Երգերի ցանկը ըստ թողարկման տարվա, չարթերում դիրքերի, վաճառքի և ալբոմի անվան ! rowspan="2" |Վերնագիր ! rowspan="2" |Տարի ! colspan="2" |Դիրքը չարթերում ! rowspan="2" |Վաճառք ! rowspan="2" |Ալբոմ |- !Կոր. !ԱՄՆ |- !I Don't Like Your Girlfriend |2017 |95 |— | * Կոր՝ 21,447 |''Weme'' |- !La La La | rowspan="3" |2018 |— |— | rowspan="9" |N/A |''Lucky'' |- !Crush |— |14 |''Kiss, Kicks'' |- !All I Want with Hello Venus & Astro |— |— |''FM201.8'' |- !Picky Picky | rowspan="2" |2019 |— |— |''Lock End LOL'' |- !Tiki Taka (99%) |— |— |''Week End LOL'' |- !Dazzle Dazzle | rowspan="3" |2020 |— |— | rowspan="2" |''Hide and Seek'' |- !Oopsy |— |— |- !Cool |— |25 |''New Rules'' |- !Siesta |2021 |— |— |''I Am Me.'' |} === Գովազդային Երգեր === {| class="wikitable" !Վերնագիր !Տարի !Ալբոմ |- !Butterfly |2018 |''Lucky'' |- !The Girls Running on the Sanmagiyet-gil (산막이옛길을 달리는 소녀) |2020 |Որ-ալբոմային սինգլ |} === Համագործակցություններ === {| class="wikitable" !Վերնագիր !Տարի !Ալբոմ |- !All I Want (with ASTRO, Hello Venus) |2018 |''FM2018_12Hz'' |} === Սաունդթրեքներ === {| class="wikitable" !Վերնագիր !Տարի !Ալբոմ |- !Love Diamond | rowspan="2" |2018 |''Gangnam Beauty OST Part 1'' |- !A Rose Smile (장미의 미소) |''My Only One OST Part 7'' |- !Again and Again (자꾸만) |2020 |''Melo, Not Solo OST'' |- !Luv |2021 |''Pumpkin Time OST'' |} === Կոմպիլացիոն Երգեր === {| class="wikitable" !Վերնագիր !Տարի !Ալբոմ |- !One More Time | rowspan="3" |2018 |''Two You Project-Sugar Man 2 Part.12'' |- !Sweety |''Immortal Songs: Singing the Legend (Let's Sing Spring)'' |- !Sunset Glow (붉은 노을) |''tvN 300 x NC Fever Music 2018'' |- !Shinsa-dong and the Man (신사동 그 사람) |2020 |''Immortal Songs: Singing the Legend (Joo Hyun-mi Part 2)'' |} == Տեսանկարահանումներ == === Երաժշտական տեսահոլովակներ === {| class="wikitable" !Տարի !Վերնագիր !Ռեժիսոր !Ռեֆ. |- |2017 !I Don't Like Your Girlfriend |Սեո Հյոնսոն (GIGANT) | |- | rowspan="3" |2018 !Butterfly |Անհալտ | |- !La La La |Սեո Հյոնսոն (GIGANT) | |- !Crush |Հոն Վոն Քի (Zanybros) | |- | rowspan="2" |2019 !Picky Picky |Ջիմմի (VIA) | |- !Tiki Taka (99%) |Հոն Վոն Կի(Zanybros) | |- | rowspan="4" |2020 !Dazzle Dazzle |Քիմ Սընհուն (IDIWORKS) | |- !Oopsy |Սուբին Քոնգ (OVJ) | |- !Cool |Չոյի Յոն Հի (zo_oa) | |- !The Girls Running on the Sanmagiyet-gil (산막이옛길을 달리는 소녀) |Անհայտ | |- |2021 !Siesta | | |} == Ֆիլմագրություն == === Ռեալիթի Շոուներ === {| class="wikitable" !Տարի !Վերնագիր !Ալիք !Դրվագ |- |2018 |''Weki Meki, What's Up?'' |Mohae |60 |- |2022 |''Honey Jam Log: Homecoming Party Weki Meki'' |Universe |8 |} === Դրամաներ === {| class="wikitable" !Տարի !Վերնագիր !Ալիք !Դեր |- |2019 |''Be Melodramatic'' |JTBC | - |} == Մրցանակներ և անվանակարգեր == === Բրենդային մրցանակներ === {| class="wikitable" |+ !Տարի !Անվանակարգ/աշխատանք !Մրցանակ !Արդյունք |- |2017 | rowspan="2" |Weki Meki |Ամենասպասված Կին Արտիստ՝ 2018 |Անվանակարգ |- |2018 |Ամենասպասված Նոր Աստղ՝ 2019 |Հաղթանակ |} === Gaon Chart Music-ի կողմից մրցանակներ === {| class="wikitable" |+ !Տարի !Անվանակարգ/աշխատանք !Մրցանակ !Արդյունք |- |2018 |Weki Meki |Տարվա Նոր Արտիստը(Album) |Անվանակարգ |} === Golden Disc-ի կողմից մրցանակներ === {| class="wikitable" |+ !Տարի !Անվանակարգ/աշխատանք !Մրցանակ !Արդյունք |- | rowspan="3" |2018 |''Weme'' |«Disc Daesang» |Անվանակարգ |- | rowspan="2" |Weki Meki |Տարվա Նոր Արտիստ |Անվանակարգ |- |Համաշխարհային Ճանաչման Մրցանակ |Անվանակարգ |} === Korean Culture Entertainment-ի կողմից մրցանակներ === {| class="wikitable" |+ !Տարի !Անվանակարգ/աշխատանք !Մրցանակ !Արդյունք |- |2018 |Weki Meki |Ք-փոփ Երգողի Մրցանակ |Հաղթանակ |- |2020 |Weki Meki |Ք-փոփ Արտիստի Մրցանակ |Հաղթանակ |} === Melon Music-ի կողմից մրցանակներ === {| class="wikitable" |+ !Տարի !Անվանակարգ/աշխատանք !Մրցանակ !Արդյունք |- |2017 |Weki Meki |Լավագույն նոր արտիստ |Անվանակարգ |} === Mnet Asian Music-ի կողմից մրցանակներ === {| class="wikitable" |+ !Տարի !Անվանակարգ/աշխատանք !Մրցանակ !Արդյունք |- | rowspan="2" |2017 | rowspan="2" |Weki Meki |«Qoo10» Տարվա Նոր Արտիստ |Անվանակարգ |- |Ամենալավ Նոր Կին Արտիստը |Անվանակարգ |} === Seoul Music-ի կողմից մրցանակներ === {| class="wikitable" |+ !Տարի !Անվանակարգ/աշխատանք !Մրցանակ !Արդյունք |- | rowspan="3" |2018 | rowspan="4" |Weki Meki |Նոր Արտիստը Մրցանակ |Անվանակարգ |- |Ճանաչման Մրցանակ |Անվանակարգ |- |Hallyu հատուկ մրցանակ |Անվանակարգ |- |2022 |«U+Idol» Լայվի Ամենալավ Արտիստը Մրցանակ |Անվանակարգ |} === Soribada Best K-Music-ի կողմից մրցանակներ === {| class="wikitable" |+ !Տարի !Անվանակարգ/աշխատանք !Մրցանակ !Արդյունք |- |2019 |Weki Meki |Արվեստագետը Մրցանակ |Հաղթանակ |} * dzwsfa60i6otvfszxuh8ivj2qb3b4j0 8485123 8485122 2022-08-08T13:51:31Z Sophie (WMAM) 114359 wikitext text/x-wiki '''Weki Meki''' ({{lang-ko|위키미키}}, կրճատ՝ '''WEME''' կամ '''WKMK''') հարավկորեական [[գըրլ բենդ]], որը ձևավորվել է 2017 թվականին «Fantagio Entertainment» ընկերության կողմից։ Խումբը բաղկացած է ութ անդամներից՝ Սույոն, Էլլի, Յուջոն, Դոյոն, Սեյ, Լուա, Ռինա և Լյուսի։ Խմբի դեբյուտը կայացել է 2017 թվականի օգոստոսի 8-ին «''Weme»'' մինի ալբոմով: == Կարիերա == === Նախադեբյուտ === Անդամները իրենց կարիերան սկսել են որպես թրեյնիներ «Fantagio i-Teen»-ի հովանավորության տակ, որը տաղանդավոր նորեկների զարգացման ծրագիր էր «Fantagio Entertainment»-ի ներքո, և հայտնի էին «'''i-Teen Girls'''» անունով: 2015 թվականին «i-Teen Girls»-ի անդամներ Կիմ Դոյոնը, Չոյի Յուջոնը, Լուան, Լյուսին և Էլլին (ինչպես նաև նախկին թրեյնիներ Չու Յեջինն ու Լի Սումինը) բազմաթիվ կամեոներ ունեցան լեյբլ ընկերների՝ «<nowiki/>[[Astro (խումբ)|Astro]]<nowiki/>» խմբի նախընտրական առցանց վեբ դրամայում: Էլլին, Չոյի Յուջենը, Կիմ Դոյոնը և Սեյը (Լի Սեոջոջոնը, «LOUDers Entertainment»-ի ներքո) մրցում էին «Mnet»-ի «Produce 101» ընտրական հեռուստատեսային ծրագրում, որը հեռարձակվում էր 2016 թվականի հունվարի 22-ից ապրիլին 1-ը: Չոյի Յուջոնը և Կիմ Դոյոնը դասվել են մրցույթի 11 վերջնական լավագույն մասնակիցների շարքին և առաջին անգամ հանդես են եկել «I.O.I» աղջիկների խմբում<ref>{{cite web |url=http://www.melon.com/album/detail.htm?albumId=2683309 |title=아이오아이 (I.O.I) 1st Mini Album 'Chrysalis' |website=Melon |publisher=LOEN Entertainment |language=ko| access-date=2017-07-10}}</ref>: 2017 թվականի հուլիսի 6-ին «Fantagio»-ն հայտարարեց, որ իրենց աղջիկների նոր խումբը կոչվելու է ''Weki Meki''<ref>{{cite web |url=http://www.moonrok.com/fantagio-announces-official-name-new-girl-group-wekimeki/ |title=Fantagio Announces Official Name of New Girl Group, WeKiMeKi|date=2017-07-06}}</ref> === 2017-2018. Դեբյուտ «Weme»-ի, «Lucky և Kiss»-ի, «Kicks»-ի հետ === [[File:171202 위키미키 01.png|thumb|Weki Meki in December 2017|218x218px]] [[File:Weki Meki Logo.svg|thumb|The official logo of Weki Meki]] 2017 թվականի օգոստոսի 8-ին Weki Meki-ն թողարկեց իր դեբյուտային երգի՝ «Weme»-ի ամբողջական տարբերակը: «EP»-ն պարունակում է վեց երգ, գլխավոր երգի հետ միասին, որը վերնագրված է «I Don't Like Your Girlfriend» վերնագրով։ Ալբոմում նեռարված է նաև երգի տեքստ, որը գրել է Չոյի Յուջունը<ref>{{Cite news |url=http://entertain.naver.com/read?oid=112&aid=0002937488&gid=999339&cid=1066015 |title=김도연X최유정 걸그룹 위키미키, 8월 8일 데뷔 확정(공식) |trans-title=Kim Do-yeon and Choi Yoo-jung girl group Weki Meki debut confirmed for August 8 (official) |date=2017-07-10 |website=Naver |access-date=2017-07-10 |language=ko}}</ref><ref>{{Cite news |url=http://m.entertain.naver.com/music/now/read?oid=311&aid=0000760253 |title=[단독] 최유정, IOI 이어 위키미키 데뷔 앨범 작사 참여 |date=2017-08-02 |website=Naver |access-date=2017-08-02 |language=ko}}</ref>: Մեկ ամիս անց թողարկվեց նրանց դեբյուտային «EP»-ի սահմանափակ «B տարբերակը»: Նոյեմբերին, ըստ «Gaon Music Chart»-ի, թողարկումից սկսած վաճառվել է ավելի քան 47,000 «EP»-իի օրինակ, և այն համարվում է ամենաշատ ալբոմ վաճառած աղջիկների խումբը 2017 թվականին դեբյուտ ունեցած խմբերից<ref>{{Cite news|url=http://www.xportsnews.com/jenter/?ac=article_view&entry_id=916821|script-title=ko:위키미키, 2017 데뷔 신인 걸그룹 중 앨범 판매량 1위|date=2017-11-23|website=XportNews|access-date=2017-11-24|language=ko}}</ref>: 2018 թվականի փետրվարի 1-ին տեղի ունեցավ «Weki Meki, mohae?» ռեալիթի շոուի պրեմիերան «YouTube»-ով ։ Շոուն ընդհանուր ուներ 60 դրվագ և այն տևեց մինչև 2018 թվականի ապրիլի 1-ը։ Շոուն հետևեց աղջիկներին իրենց 60-օրյա արշավին, մինչև նրանք արդեն դառան հայտնի այդոլներ<ref>{{Citation|title=[WekiMeki 위키미키 모해?] EP1 윜밐 숙소 100% 리얼 공개! (위키미키 리얼리티 비긴즈)(ENG SUB)|url=https://www.youtube.com/watch?v=OE-sPsAR7oA&list=PLHxCtb-5Ashd4HvZovNTEz85XqWTPXEJ1|language=en|access-date=2021-10-23}}</ref>։ 2018 թվականի փետրվարի 21-ին Weki Meki-ն թողարկեց իրենց երկրորդ ընդլայնված ալբոմը, որը կոչվում էր «Lucky»<ref>{{Cite web|url=https://www.soompi.com/2018/02/21/watch-weki-meki-goes-la-la-la-mv-first-comeback-since-debut/|title=Watch: Weki Meki Goes "La La La" In MV For First Comeback Since Debut {{!}} Soompi|website=www.soompi.com|access-date=2018-02-21}}</ref>: Ալբոմը ընդհանուր պարունակում է վեց երգ, ներառյալ «La La La» և «Butterfly» գլխավոր սինգլները, վերջինս 2009 թվականի «Take Off » սպորտային ֆիլմի օրիգինալ սաունդթրեքի ռիմեյքն է, որը խումբը թողարկել է 2018 թվականի ձմեռային [[Օլիմպիական խաղեր|Օլիմպիական խաղերին]] աջակցելու համար<ref name="Butterfly">{{Cite web|url=https://www.soompi.com/2018/01/11/watch-weki-meki-shows-support-2018-pyeongchang-olympics-mv-butterfly/|title=Watch: Weki Meki Shows Support For 2018 PyeongChang Olympics With MV For "Butterfly" {{!}} Soompi|website=www.soompi.com|access-date=2018-02-21}}</ref>։ Weki Meki-ն թողարկեց իրենց առաջին «Kiss, Kicks» ալբոմը 2018 թվականի հոկտեմբերի 11-ին<ref>{{Cite news|url=http://www.osen.co.kr/article/G1110994621|title=[Official] Weki Meki will return on October 11 with 'Kiss, Kicks'... Lovely + Teen Crush Concept|last=OSEN|date=2018-09-22|access-date=2018-09-22|language=ko}}</ref>: Ալբոմը պարունակում է ընդհանուր առմամբ երեք երգ, ներառյալ «Crush» գլխավոր սինգլը՝ ռեփ հատվածներով, որը գրվել է խմբի անդամ Յուջունը<ref>{{Cite news|url=https://www.billboard.com/articles/columns/k-town/8479564/weki-meki-crush-video|title=Weki Meki Get Dangerous in Music Video for 'Crush': Watch|work=Billboard|access-date=2018-10-12}}</ref> === '''2019-այսօր: «''Hide and Seek»'', «''New Rules»'' and «''I Am Me»''''' === Խումբը մայիսի 14-ին թողարկեց իր երկրորդ սինգլ ալբոմը «Lock End LOL»-ը, ներառյալ «Picky Picky» գլխավոր սինգլը<ref>{{cite web|title=LOCK END LOL – Single by Weki Meki|url=https://music.apple.com/us/album/lock-end-lol-single/1463160248|language=en-us|access-date=2019-06-02}}</ref>։ «Week End LOL» անվանումով սինգլ ալբոմի ''վերափաթեթային'' տարբերակը՝ «Tiki-Taka (99%)» առաջատար սինգլով թողարկվեց օգոստոսի 8-ին<ref>{{cite web|title=Week End Lol – EP by Weki Meki|url=https://music.apple.com/us/album/week-end-lol-ep/1475888918|language=en-us|access-date=2019-08-25}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.fantagio.kr/profiles/%ec%9c%84%ed%82%a4%eb%af%b8%ed%82%a4/|title=위키미키 WEKIMEKI (Fantagio official profile) |language=ko-KR|access-date=2019-08-26}}</ref>։ Փետրվարի 6-ին «Fantagio Music»-ը հաստատեց, որ խումբը կվերադառնա «Dazzle Dazzle» թվային սինգլ ալբոմով 2020 թվականի փետրվարի 20-ին, ինչպես նաև հաստատեց, որ խմբի անդամ Յուջունը 2019 թվականի հոկտեմբերից իր ընդմիջումից հետո կմիանա խմբին<ref>{{Cite web|url=http://star.hankookilbo.com/News/Read/202002061186329358|title=위키미키 측 "2월 컴백 확정, 최유정도 함께 하는 완전체" [공식]|website=한국일보|language=ko|access-date=2020-02-07}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.xportsnews.com/?ac=article_view&entry_id=1234318|title=위키미키, 2월 20일 전격 컴백…디지털 싱글 '대즐대즐'|website=Xportsnews|date=11 February 2020|language=ko|access-date=2020-02-16}}</ref>։ Մայիսի 29-ին «Fantagio»-ն թողարկեց թիզեր խմբի երրորդ «EP»-ի՝ «Hide and Seek»-ի համար, որը թողարկվեց 2020 թվականի հունիսի 18-ին: Այն բաղկացած է հինգ երգից՝ ներառյալ «Oopsy» վերնագրային երգը և նախկինում թողարկված «Dazzle Dazzle» սինգլը<ref>{{cite news |title=Weki Meki Drops Mood Teaser For "HIDE and SEEK" Comeback |url=https://www.soompi.com/article/1402656wpp/weki-meki-announces-summer-comeback |access-date=7 June 2020 |agency=Soompi |publisher=Soompi}}</ref>: Հոկտեմբերի 8-ին Weki Meki-ն թողարկեց իր չորրորդ «EP»-ը՝ «New Rules»-ը, որը ներառում էր հինգ երգ, ներառյալ «Cool» երգը և դրա անգլերեն տարբերակը «100 Facts», որը նրանց առաջին երգն է անգլերեն լեզվով<ref>{{Cite web|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/109/0004277345|title=위키미키, 10월 8일 컴백 확정…미니 4집 'NEW RULES' 발매 [공식]|website=entertain.naver.com|language=ko|access-date=2020-09-22}}</ref>։ 2021 թվականի նոյեմբերի 18-ին Weki Meki-ն թողարկեց իր հինգերորդ «EP»-ն՝ «I Am Me.»-ը, որը ներառում էր վեց երգ, ներառյալ «Siesta» վերնագրային երգը<ref>{{Cite web|url=https://n.news.naver.com/entertain/now/article/076/0003799565|title=[공식] 위키미키, 18일 'I AM ME.' 컴백확정…데뷔 4주년 새로운 전환점|website=n.news.naver.com|language=ko|access-date=2021-11-09}}</ref>։ == Անդամներ == * Սույոն (지수연) լիդեր<ref>{{cite news|url=http://entertain.naver.com/read?oid=109&aid=0003586502|script-title=ko:[단독] 위키미키 리더, 김도연·최유정 아닌 메보 지수연|trans-title=[Exclusive] The leader of Weki Meki is not Kim Do-yeon or Choi Yu-jeong, but the main vocal Ji Su-yeon|work=Naver News|access-date=August 7, 2017|language=ko}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://people.search.naver.com/search.naver?where=nexearch&query=%EC%A7%80%EC%88%98%EC%97%B0&sm=ppl_cts&ie=utf8&key=PeopleService&os=6136945|title=지수연 :: 네이버 인물검색|website=people.search.naver.com|access-date=2019-04-25}}</ref> * էլլի (엘리)<ref>{{Cite web|url=https://people.search.naver.com/search.naver?where=nexearch&query=%EC%97%98%EB%A6%AC&sm=ppl_cts&ie=utf8&key=PeopleService&os=6133448|title=엘리 :: 네이버 인물검색|website=people.search.naver.com|access-date=2019-04-25}}</ref> * Յուջոն (최유정)<ref>{{Cite web|url=https://people.search.naver.com/search.naver?where=nexearch&query=%EC%B5%9C%EC%9C%A0%EC%A0%95&sm=ppl_cts&ie=utf8&key=PeopleService&os=3568751|title=최유정 :: 네이버 인물검색|website=people.search.naver.com|access-date=2019-04-25}}</ref> * Դոյոն (김도연)<ref>{{Cite web|url=https://people.search.naver.com/search.naver?where=nexearch&query=%EA%B9%80%EB%8F%84%EC%97%B0&sm=ppl_cts&ie=utf8&key=PeopleService&os=3568745|title=김도연 :: 네이버 인물검색|website=people.search.naver.com|access-date=2019-04-25}}</ref> * Սեյ (세이)<ref>{{Cite web|url=https://people.search.naver.com/search.naver?where=nexearch&query=%EC%84%B8%EC%9D%B4&sm=ppl_cts&ie=utf8&key=PeopleService&os=6136944|title=세이 :: 네이버 인물검색|website=people.search.naver.com|access-date=2019-04-25}}</ref> * Լուա (루아)<ref>{{Cite web|url=https://people.search.naver.com/search.naver?where=nexearch&query=%EB%A3%A8%EC%95%84&sm=ppl_cts&ie=utf8&key=PeopleService&os=6133450|title=루아 :: 네이버 인물검색|website=people.search.naver.com|access-date=2019-04-25}}</ref> * Ռինա (리나)<ref>{{Cite web|url=https://people.search.naver.com/search.naver?where=nexearch&query=%EB%A6%AC%EB%82%98&sm=ppl_cts&ie=utf8&key=PeopleService&os=6133449|title=리나 :: 네이버 인물검색|website=people.search.naver.com|access-date=2019-04-25}}</ref> * Լյուսի (루시)<ref>{{Cite web|url=https://people.search.naver.com/search.naver?where=nexearch&query=%EB%A3%A8%EC%8B%9C&sm=ppl_cts&ie=utf8&key=PeopleService&os=6133453|title=루시 :: 네이버 인물검색|website=people.search.naver.com|access-date=2019-04-25}}</ref> == Սկավառակագրություն == {| class="wikitable" |+Ընդլայնված երգերի ցանկ՝ մանրամասն տվյալներով՝ ըստ չարթերում դիրքերի և վաճառքի ! rowspan="2" |Վերնագիր ! rowspan="2" |Տվյալներ ! colspan="2" |Դիրքը չարթերում ! rowspan="2" |Վաճառք |- !Կոր. !Ճապ. |- !''Weme'' | * Թողարկվել է` Օգոստոսի 8, 2017 թվական * <nowiki>Լեյ{{}}բլ` Fantagio Music</nowiki> * Ձևաչափ` CD, թվային |7 |— | * Կոր՝ 49,476 * Ճապ՝704 |- !''Lucky'' | * Թողարկվել է` February 21, 2018 * Լեյբլ` Fantagio Music * Ձևաչափ` CD, թվային, SMC |2 |36 | * Կոր՝ 34,395 * Ճապ՝ 2,225 |- !''Hide and Seek'' | * Թողարկվել է` June 18, 2020 * Լեյբլ` Fantagio Music * Ձևաչափ` CD, թվային |13 |— | * Կոր՝ 16,848 |- !''New Rules'' | * Թողարկվել է` October 8, 2020 * Լեյբլ` Fantagio Music * Ձևաչափ` CD, թվային |13 |— | * Կոր՝ 12,207 |- !''I Am Me.'' | * Թողարկվել է` November 18, 2021 * Լեյբլ` Fantagio Music * Ձևաչափ` CD, թվային |12 |— | * Կոր՝ 17,366 |- | colspan="5" |"—" նշանակում է որ չեն հայտնվել չարթերում կամ չեն թողարկվել |} === Սինգլ Ալբոմներ === {| class="wikitable" |+Սինգլ ալբոմների ցանկը՝ մանրամասն տվյալներով, ըստ չարթերում դիրքերի և վաճառքի ! rowspan="2" |Վերնագիր ! rowspan="2" |Տվյալներ ! colspan="2" |Դիրքը չարթերում ! rowspan="2" |Վաճառք |- !Կոր. !Ճապ. |- !''Kiss, Kicks'' | * Թողարկվել է` Հոկտեմբերի 11, 2018 թվական * Լեյբլ` Fantagio Music * Ձևաչափ` CD, թվային |5 |— | * Կոր՝ 22,281 |- !''Lock End LOL'' | * Թողարկվել է` Մայիսի 14, 2019 * Լեյբլ` Fantagio Music * Ֆորմատ` CD, թվային |6 |91 | * Կոր՝ 20,051 |- | colspan="5" |"—" նշանակում է որ չեն հայտնվել չարթերում կամ չեն թողարկվել |} === Կրկին Թողարկվածներ === {| class="wikitable" |+Վերաթողարկումների ցանկը՝ մանրամասն տվյալներով, ըստ չարթերում դիրքերի և վաճառքի ! rowspan="2" |Վերնագիր ! rowspan="2" |Տվյալներ ! colspan="1" |Դիրքը չարթերում ! rowspan="2" |Վաճառք |- !Կոր․ |- !''Week End LOL'' | * Թողարկվել է` August 8, 2019 * Լեյբլ` Fantagio Music * Ձևաչափ` CD, թվային |7 | * Կոր՝ 9,149 |} === Սինգլներ === {| class="wikitable" |+Երգերի ցանկը ըստ թողարկման տարվա, չարթերում դիրքերի, վաճառքի և ալբոմի անվան ! rowspan="2" |Վերնագիր ! rowspan="2" |Տարի ! colspan="2" |Դիրքը չարթերում ! rowspan="2" |Վաճառք ! rowspan="2" |Ալբոմ |- !Կոր. !ԱՄՆ |- !I Don't Like Your Girlfriend |2017 |95 |— | * Կոր՝ 21,447 |''Weme'' |- !La La La | rowspan="3" |2018 |— |— | rowspan="9" |N/A |''Lucky'' |- !Crush |— |14 |''Kiss, Kicks'' |- !All I Want with Hello Venus & Astro |— |— |''FM201.8'' |- !Picky Picky | rowspan="2" |2019 |— |— |''Lock End LOL'' |- !Tiki Taka (99%) |— |— |''Week End LOL'' |- !Dazzle Dazzle | rowspan="3" |2020 |— |— | rowspan="2" |''Hide and Seek'' |- !Oopsy |— |— |- !Cool |— |25 |''New Rules'' |- !Siesta |2021 |— |— |''I Am Me.'' |} === Գովազդային Երգեր === {| class="wikitable" !Վերնագիր !Տարի !Ալբոմ |- !Butterfly |2018 |''Lucky'' |- !The Girls Running on the Sanmagiyet-gil (산막이옛길을 달리는 소녀) |2020 |Որ-ալբոմային սինգլ |} === Համագործակցություններ === {| class="wikitable" !Վերնագիր !Տարի !Ալբոմ |- !All I Want (with ASTRO, Hello Venus) |2018 |''FM2018_12Hz'' |} === Սաունդթրեքներ === {| class="wikitable" !Վերնագիր !Տարի !Ալբոմ |- !Love Diamond | rowspan="2" |2018 |''Gangnam Beauty OST Part 1'' |- !A Rose Smile (장미의 미소) |''My Only One OST Part 7'' |- !Again and Again (자꾸만) |2020 |''Melo, Not Solo OST'' |- !Luv |2021 |''Pumpkin Time OST'' |} === Կոմպիլացիոն Երգեր === {| class="wikitable" !Վերնագիր !Տարի !Ալբոմ |- !One More Time | rowspan="3" |2018 |''Two You Project-Sugar Man 2 Part.12'' |- !Sweety |''Immortal Songs: Singing the Legend (Let's Sing Spring)'' |- !Sunset Glow (붉은 노을) |''tvN 300 x NC Fever Music 2018'' |- !Shinsa-dong and the Man (신사동 그 사람) |2020 |''Immortal Songs: Singing the Legend (Joo Hyun-mi Part 2)'' |} == Տեսանկարահանումներ == === Երաժշտական տեսահոլովակներ === {| class="wikitable" !Տարի !Վերնագիր !Ռեժիսոր !Ռեֆ. |- |2017 !I Don't Like Your Girlfriend |Սեո Հյոնսոն (GIGANT) | |- | rowspan="3" |2018 !Butterfly |Անհալտ | |- !La La La |Սեո Հյոնսոն (GIGANT) | |- !Crush |Հոն Վոն Քի (Zanybros) | |- | rowspan="2" |2019 !Picky Picky |Ջիմմի (VIA) | |- !Tiki Taka (99%) |Հոն Վոն Կի(Zanybros) | |- | rowspan="4" |2020 !Dazzle Dazzle |Քիմ Սընհուն (IDIWORKS) | |- !Oopsy |Սուբին Քոնգ (OVJ) | |- !Cool |Չոյի Յոն Հի (zo_oa) | |- !The Girls Running on the Sanmagiyet-gil (산막이옛길을 달리는 소녀) |Անհայտ | |- |2021 !Siesta | | |} == Ֆիլմագրություն == === Ռեալիթի Շոուներ === {| class="wikitable" !Տարի !Վերնագիր !Ալիք !Դրվագ |- |2018 |''Weki Meki, What's Up?'' |Mohae |60 |- |2022 |''Honey Jam Log: Homecoming Party Weki Meki'' |Universe |8 |} === Դրամաներ === {| class="wikitable" !Տարի !Վերնագիր !Ալիք !Դեր |- |2019 |''Be Melodramatic'' |JTBC | - |} == Մրցանակներ և անվանակարգեր == === Բրենդային մրցանակներ === {| class="wikitable" |+ !Տարի !Անվանակարգ/աշխատանք !Մրցանակ !Արդյունք |- |2017 | rowspan="2" |Weki Meki |Ամենասպասված Կին Արտիստ՝ 2018 |Անվանակարգ |- |2018 |Ամենասպասված Նոր Աստղ՝ 2019 |Հաղթանակ |} === Gaon Chart Music-ի կողմից մրցանակներ === {| class="wikitable" |+ !Տարի !Անվանակարգ/աշխատանք !Մրցանակ !Արդյունք |- |2018 |Weki Meki |Տարվա Նոր Արտիստը(Album) |Անվանակարգ |} === Golden Disc-ի կողմից մրցանակներ === {| class="wikitable" |+ !Տարի !Անվանակարգ/աշխատանք !Մրցանակ !Արդյունք |- | rowspan="3" |2018 |''Weme'' |«Disc Daesang» |Անվանակարգ |- | rowspan="2" |Weki Meki |Տարվա Նոր Արտիստ |Անվանակարգ |- |Համաշխարհային Ճանաչման Մրցանակ |Անվանակարգ |} === Korean Culture Entertainment-ի կողմից մրցանակներ === {| class="wikitable" |+ !Տարի !Անվանակարգ/աշխատանք !Մրցանակ !Արդյունք |- |2018 |Weki Meki |Ք-փոփ Երգողի Մրցանակ |Հաղթանակ |- |2020 |Weki Meki |Ք-փոփ Արտիստի Մրցանակ |Հաղթանակ |} === Melon Music-ի կողմից մրցանակներ === {| class="wikitable" |+ !Տարի !Անվանակարգ/աշխատանք !Մրցանակ !Արդյունք |- |2017 |Weki Meki |Լավագույն նոր արտիստ |Անվանակարգ |} === Mnet Asian Music-ի կողմից մրցանակներ === {| class="wikitable" |+ !Տարի !Անվանակարգ/աշխատանք !Մրցանակ !Արդյունք |- | rowspan="2" |2017 | rowspan="2" |Weki Meki |«Qoo10» Տարվա Նոր Արտիստ |Անվանակարգ |- |Ամենալավ Նոր Կին Արտիստը |Անվանակարգ |} === Seoul Music-ի կողմից մրցանակներ === {| class="wikitable" |+ !Տարի !Անվանակարգ/աշխատանք !Մրցանակ !Արդյունք |- | rowspan="3" |2018 | rowspan="4" |Weki Meki |Նոր Արտիստը Մրցանակ |Անվանակարգ |- |Ճանաչման Մրցանակ |Անվանակարգ |- |Hallyu հատուկ մրցանակ |Անվանակարգ |- |2022 |«U+Idol» Լայվի Ամենալավ Արտիստը Մրցանակ |Անվանակարգ |} === Soribada Best K-Music-ի կողմից մրցանակներ === {| class="wikitable" |+ !Տարի !Անվանակարգ/աշխատանք !Մրցանակ !Արդյունք |- |2019 |Weki Meki |Արվեստագետը Մրցանակ |Հաղթանակ |} * h08ofljuqwjebr3egzqozo5jfr3g02n 0 1082991 8485267 8451718 2022-08-08T17:53:47Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ճարտարապետ | Ի ծնե տրված անունը = Սուրեն Աբովյան | Պատկեր = | անվանումը = | Ծննդյան ամսաթիվ = | Ծննդավայր = | Մահացել է = | Վախճանի վայրը = | ազգություն = | Ոճ(եր)ը = | Ժանր(եր)ը = | Գործունեությունը = | Գործունեության տարիներ = | ազդվել է = | ազդել է = }} '''Սուրեն Վահանի Աբովյան''' ({{ԱԾ}}), հայ ճարտարագետ, վերականգնող ճարտարապետ, [[Վանաձոր]]ի գլխավոր ճարտարապետ<ref name="Վանաձոր">[https://vanadzor.am/hartarapetutyan-yev-kaghakashinutyan-bazhin/ Վանաձորի ճարտարապետության և քաղաքաշինության բաժին]</ref>։ == Կենսագրություն == Ծնվել է 1989 թվականի սեպտեմբերի 14-ին [[ՀԽՍՀ]] [[Գուգարքի շրջան]]ի [[Կիրովական]] քաղաքում (ներկայիս՝ [[Լոռու մարզ]], [[Վանաձոր]])։ Արմատներով սերում է [[Արցախ նահանգ|Արցախի]] [[Խաչեն]] գավառում իշխած [[Գյուլիստանի մելիքություն|Գյուլիստանի մելիքներից]]՝ [[Մելիք-Բեգլարյաններ]]ից, [[Մելիք-Աբով Ա|Մելիք-Աբովի]] ժառանգներից, ովքեր գաղթել են [[Գյուլիստանի բերդ|Գյուլիստանից]] [[Թիֆլիսի նահանգ]]ի [[Բորչալուի գավառ]], այնտեղից էլ [[Սանահին (գյուղ)|Սանահին]] գյուղ, ապա [[Ահնիձոր]] ու [[Ղարաքիլիսա]] (ներկայիս՝ Վանաձոր)։ Ամուսնացած է, ունի մեկ որդի և մեկ դուստր։ Արժանացել է բազմաթիվ պատվոգրերի և շնորհակալագրերի։ 4 գիտական հոդվածների հեղինակ է, որոնք տպագրվել են [[ՀԱՊՀ]]-ի տարեկան տեղեկագրերում։ === Կրթություն === 1996-2004 թվականներին նախնական կրթությունը ստացել է Վանաձորի Ստեփան Շահումյանի անվան թիվ 6 դպրոցում, ապա 2004-2006 թվականներին կրթությունը շարունակել է ՀՊՃՀ հենակետային վարժարանում։ 2006-2010 թվականներին մասնագիտական կրթությունը ստացել է [[ՀՊՃՀ|Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարանի]] արդյունաբերական և քաղաքացիական շինարարության ֆակուլտետում, որպես ճարտարագետ, իսկ 2010-2012 թվականներին սովորել և ավարտել է ՀՊՃՀ-ի մագիստրատուրան, ստանալով ճարտարագիտության մագիստրոսի գիտական կոչում։ 2012 թվականին վերապատրաստման է մեկնել [[Վիեննայի տեխնիկական համալսարան]], որպես վերականգնող ճարտարապետ։ === Աշխատանքային գործունեություն === 2010-2012 թվականներին աշխատել է «Վ․ Աղաբաբյան» ՍՊԸ-ի նախագծային բաժնի ճարտարապետ, 2011 թվականից՝ բաժնի պետ-նախագծերի գլխավոր ճարտարապետ։ Համատեղության կարգով, 2010-2016 թվականներին եղել է «Շինէքսպրտ» ՍՊԸ-ի հիմնադիր տնօրեն, նախագծերի գլխավոր ճարտարապետ։ 2014-2015 թվականներին շինարարական մասնագիտությունների դասախոս է աշխատել Վանաձորի պետական գյուղատնտեսական քոլեջում, իսկ 2015-2016 թվականներին եղել է Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանի քաղաքացիական շինարարության ամբիոնի ավագ դասախոս։ 2015-2016 թվականներին աշխատել է ՀՀ ԱԻՆ Սեյսմիկ պաշտպանության հյուսիսային ծառայության կառուցվածքների սեյսմակայության բաժնի գիտաշխատող։ 2016 թվականից առ այսօր Վանաձորի համայնքապետարանի ճարտարապետության և քաղաքաշինության բաժնի պետ-Վանաձորի գլխավոր ճարտարապետն է<ref name="Վանաձոր" />։ == Անդամակցություն == # [[Հայաստանի ճարտարապետների միություն|ՀՀ ճարտարապետների պալատի անդամ]] (2016), # Վանաձորի համայնքապետարանի ճարտարապետական խորհրդի նախագահ (2016), # [[ՀԱՊՀ]]-ի պետական քննական հանձնաժողովի անդամ (2018), # [[ՀՀ Էկոնոմիկայի նախարարություն|ՀՀ Էկոնոմիկայի նախարարության]] Ստանդարտների ազգային ինստիտուտի ՏՀ-16 տեխնիկական հանձնաժողովի անդամ։ == Ստեղծագործական գործունեություն == Սուրեն Աբովյանի նախագծով են իրականացվել՝ === եկեղեցի-հուշարձաններ === # [[Մեղրաձոր]]ի Սուրբ Գայանե մատուռ (2013) # [[Վահագնաձոր]]ի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (2015) # [[Գուգարք (գյուղ)|Գուգարքի]] Սուրբ Մարիամ եկեղեցի (2015) # [[Բազում]]ի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (12-19դդ․ վերակնգնվել է 2016) # [[Հոռոմայր]]ի [[Ձորաեզրի վանք|Սուրբ Նշան վանք]] (10-13դդ, վերակագնվել է 2017)<ref>[https://www.panarmenian.net/arm/details/235204/ Հոռոմայրի Սբ Նշան եկեղեցու վերականգնումը]</ref> # [[Լեջան]]ի Կարմիր վանք (5-18դդ վերականգնվել է 2018) # [[Ուռուտ (Լոռու մարզ)|Ուռուտի]] Սուրբ Սարգիս եկեղեցի (12-19դդ, վերակնգնվել է 2019) # [[Ագարակ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Ագարակի]] Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (18-րդ դար, վերակագնվել է 2017) # [[Ակներ (Լոռու մարզ)|Ակների]] Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (2019-2021) # [[Վարդաբլուր (Լոռու մարզ)|Վարդաբլուրի]] Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու զանգաշտարակ (2020) # [[Գյուլագարակ]]ի եկեղեցու վերականգնման նախագիծ (2018) # [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|ԼեռնահովիտԻ]] Սուրբ Սարգիս եկեղեցու զանգաշտարակ (2018) # [[Սարամեջ]]ի նոր եկեղեցու նախագիծ (2021) === Հուշարձան-հուշակոթողներ === # [[Զորավար Անդրանիկ]]ի հուշարձանը [[Վանաձոր]]ում, քանդակագործ՝ Գ․ Բեգջանյան (2019) # [[Համազասպ Բաբաջանյանի հուշարձան (Երևան)|Մարշալ Բաբաջանյանի արձանը]] [[Երևան]]ում, համահեղինակ, հեղինակ` Միքայել Միսակյան , քանդակագործ՝ [[Համլետ Մատինյան]] (2015) # Աղբյուր-հուշարձան Վանաձորի Համերաշխության պուրակում` Արման Աղվանյանի հիշատակին (2021) # [[Հովհաննես Թումանյան]]ի «Շունն ու կատուն» քանդակ, քանդակագործ՝ Ս․ Ղարիբյան # Արցախյան [[44-օրյա պատերազմ]]ում զոհված զինվորականների ռազմական պանթեոնը Վանաձորում (2021)<ref>[https://shamshyan.com/hy/article/2021/05/12/1186542/ Վանաձորում կառուցվում է Արցախյան 44-օրյա պատերազմի նահատակների զինվորական պանթեոն.]</ref> Կապիտան Գևորգյանի, Կիրովականի քաղկոմի նախագահ Հայկ Օհանյանի, [[ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ]]ներ՝ [[Աիդա Ավետիսյան (կոմպոզիտոր)|Աիդա Ավետիսյանի]] ու [[Վլադիմիր Կռոյան]]ի և այլ հայտնի անձանց հուշատախտակների նախագծեր (2016-2021)։ === Արդյունաբերական օբյեկտներ === # Սպիտակի Թռչնաբուծական Ֆաբրիկայի արտադրական համալիր (2013) # Արմանիսի ոսկու բազմամետաղային հարստացման կոմբինատի արտադրական մասնաշենքեր (2010) # «Գլորիա» կարի Ֆաբրիկայի արտադրական ենթակառուցվածների արդիականացում (2019-2021) 4-րդ սերնդի գազաբալոնների գործարանի նախագիծ 2017թ․ === Այգիներ, պուրակներ, հրապարակներ === 2017-2021 թվականներին կատարել է Վանաձորի Շառլ Ազնավուրի անվան զբոսայգու, Ռուբեն Սևակի անվան այգու, Սայաթ-Նովայի անվան քաղաքային զբոսայգու հիմաննորոգման<ref>[https://www.1lurer.am/hy/2021/07/02/Վանաձորի-Սայաթ-Նովայի-անվան-զբոսայգին-կվերակառուցվի/508616 Վանաձորի Սայաթ-Նովայի անվան զբոսայգին կվերակառուցվի]</ref>, Մարդու իրավունքների այգու կառուցման, Արցախ պուրակի, Համերաշխության պուրակի, Հանրապետության պուրակի հիմանորոգման, Հերոսների պուրակի կառուցման, Հայքի հրապարակի հիմնանորոգման և արդիականացման, քարե գորգի կառուցման, Թումանյանի հրապարակի հիմնանորոգման նախագծեր<ref>[https://factor.am/156987.html Վանաձորի այգիների ու պուրակների բարեկարգման համար այս տարի կտրամադրվի 140 մլն դրամ]</ref><ref>[https://urbanista.am/vanadzor-publicspace Վանաձորի հանրային տարածքները]</ref>։ === Կրթական մշակութային կառույցներ === # Ախթալայի թիվ 2 դպրոցի վերակառուցման, # Ալավերդու թիվ 4 դպրոցի վերակառուցման, # Վանաձորի թիվ 8 մանկապարտեզի կառուցման, # Վանաձորի թիվ 10 մանկապարտեզի վերակառուցման, # Վանաձորի [[Վանաձորի կերպարվեստի թանգարան|Կառլոս Աբովյանի անվան կերպարվեստի թանգարանի]] հիմնանորոգման և արդիականացման, [[Լոռու մարզ|Լոռու]], [[Տավուշի մարզ|Տավուշի]] և [[Շիրակի մարզ|Շիրակի]] մարզերի մոտ 20 դպրոցների և մանկապարտեզնի հիմնանորոգման նախագծեր։ === Ռազմական օբյեկտներ === 2011-2021 թվականներին [[ՀՀ ՊՆ|ՀՀ Պաշտպանության նախարարության]] համար իրագործել է ավելի քան 2 տասնյակ ռազմական օբյետկների նախագծում։ === Առողջապահական օբյեկտներ === # Ստոմատոլոգիական կլինիկա Վանաձորում (2019) # Ընդհանուր բժշկական կլինիկա Վանաձորում (2020) մեկ տասնյակից ավելի հիվանդանոցների և պոլիկլինիկաների հիմնանորոգման նախագծեր (2016-2021)։ === Հասարակական կառույցներ === Ավելի քան 100 բնակելի տներ, և ավելի քան 300 հասարակական նշանակության կառույցներ Հայաստանի բոլոր մարզերում, այդ թվում հյուրանորցներ, առևտրի կենտրոններ, խանութներ, գրասենյակներ, կենցաղսպասարկման օբյեկտներ և այլն։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայ ճարտարապետներ]] aq7oifo234mf2oln6yxgd5daskhq1cq 0 1083847 8485303 8252897 2022-08-08T18:17:42Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Armed_Forces_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ռազմական հակամարտություն |հակամարտություն = Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության խաղաղապահ գործողությունը<br>Ղազախստանի Հանրապետությունում |մաս = [[Բողոքի ցույցեր Ղազախստանում (2022)]] |պատկեր = - |վերնագիր = ՀԱՊԿ Օպերատիվ արձագանքման հավաքական ուժերի խաղաղապահ գործողությունը Ղազախստանի Հանրապետության տարածքում |թվական = [[2022|2022 թվականի]] [[հունվարի 6|հունվարի 6-ից]] |վայր = {{Դրոշավորում|Ղազախստան}} |պատճառ = [[Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաև]]ի ռազմական օգնության խնդրանքով դիմումը։<br> * Զինված բախումներ ու զանգվածային անկարգություններ [[Ալմաթի]]ում։ * Ղազախստանի մի շարք քաղաքներում [[աքիմ]]ատներ և վարչական շենքերի գրոհների փորձեր։ |արդյունք = Շարունակվում է |փոփոխություններ = |հակառակորդ1 = [[File:Flag of the Collective Security Treaty Organization.svg|22px]] '''[[ՀԱՊԿ]]'''<br> [[File:Emblem of the Collective Security Treaty Organization.svg|22px]] [[ՀԱՊԿ հավաքական խաղաղապահ ուժեր|ՀԽՈՒ]]՝<br> {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}}<br> {{Դրոշավորում|Բելառուս}}<br> {{Դրոշավորում|Հայաստան}}<br> {{Դրոշավորում|Ղրղզստան}}<br> {{Դրոշավորում|Տաջիկստան}}<br> '''{{Դրոշավորում|Ղազախստան}}'''՝<br> [[File:Coat of arms military-of-kazakhstan.svg|22px]] [[Ղազախստան]]ի ԶՈՒ |հակառակորդ2 = [[File:Flag of Kazakhstan.svg|22px]] '''Ղազախական ընդդիմություն'''<br> Զինված ահաբեկչական խմբավորումներ ''(համաձայն ղազախական իշխանությունների հայտարարությունների)'' |հակառակորդ3 = |հակառակորդ4 = |հրամանատար1 = [[File:Flag of the Collective Security Treaty Organization.svg|22px]] [[Ստանիսլավ Զաս]]<br> [[File:Flag of the President of Kazakhstan.svg|22px]] '''[[Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաև]]'''<br> [[File:Flag of the Collective Security Treaty Organization.svg|22px]] '''[[Անդրեյ Սերդյուկով]]'''<br> [[File:Coat of arms military-of-kazakhstan.svg|22px]] [[Մուրատ Բեկտանով]]<br> |հրամանատար2 = ''Ապակենտրոն ղեկավարություն'' |հրամանատար3 = |հրամանատար4 = |ուժեր1 = [[File:Middle emblem of the Armed Forces of the Russian Federation (27.01.1997-present).svg|22px]] '''[[Ռուսաստանի զինված ուժեր|ՌԴ ԶՈՒ]]'''՝<br> [[File:Great_emblem_of_the_45th_Guards_Spetznaz_Brigade.svg|22px]] Հատուկ նշանակության 45-րդ գվարդիական բրիգադ<br> [[File:Great_emblem_of_the_76th_Guards_Air_Assault_Division.svg|22px]] 76-րդ գվարդիական դեսանտագրոհային դիվիզիա<br> [[File:Sleeve_patch_of_the_217th_Guards_Parachute_Landing_Regiment.svg|22px]] 217-րդ գվարդիական պարաշյուտադեսանտային գունդ<br> [[File:Great_emblem_of_the_Special_Operations_Forces.svg|22px]] ՌԴ հատուկ գործողությունների ուժեր<br> [[File:Emblem of the Armed Forces of Belarus.svg|22px]] '''Բելառուսի ԶՈՒ'''՝<br> [[File:Камандаванне_сіл_спецыяльных_аперацый_Узброеных_Сіл.png|22px]] Բելառուսի հատուկ գործողությունների ուժեր<br> [[File:103rd Separate Guards Airborne Brigade SSI.png|22px]] 103-րդ առանձին գվարդիական օդադեսանտային բրիգադ<br> '''[[Հայաստանի զինված ուժեր|ՀՀ ԶՈՒ]]'''՝<br> 100 զինծառայող<ref>{{Cite web|url=https://www.mil.am/hy/news/10252|title=Հայ խաղաղապահները մեկնել են Ղազախստան|website=www.mil.am|publisher=ՀՀ ՊՆ կայք}}</ref>։<br> [[File:Tajik_Armed_Forces_Shoulder_Patch.jpg|22px]] '''Տաջիկստանի ԶՈՒ'''՝<br> 200 զինծառայող։<br> |ուժեր2 = ''Անհայտ է'' |ուժեր3 = |ուժեր4 = |կորուստներ1 = |կորուստներ2 = |կորուստներ3 = |կորուստներ4 = |ընդհանուր կորուստներ = |ծանոթագրություն = }} '''[[Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն|ՀԱՊԿ]] գործողությունը [[Ղազախստան]]ում,''' սկսվել է [[2022|2022 թվականի]] [[Հունվարի 6|հունվարի 6-ից]] կապված [[Բողոքի ցույցեր Ղազախստանում (2022)|զանգվածային ցույցերի]] հետ, որոնք երկրի նախկին մայրաքաղաք [[Ալմաթի]]ում վերածվեցին ջարդերի ու զանգվածային անկարգությունների։ == Իրավական հիմք == Հավաքական անվտանգության մասին պայմանագիրը ստորագրվել Է Ղազախստանի Հանրապետության կողմից [[1992|1992 թվականի]] [[Մայիսի 15|մայիսի 15-ին]], վավերացվել՝ [[1994|1994 թվականի]] [[Ապրիլի 20|ապրիլի 20-ին]]։ Համաձայն պայմանագրի 4-րդ հոդվածի՝ {{քաղվածք|Եթե անդամ պետություններից որևէ մեկը ենթարկվի ագրեսիայի որևէ պետության կամ պետությունների խմբի կողմից, ապա անդամ պետությունների կողմից դա կհամարվի որպես ագրեսիա սույն Պայմանագրի բոլոր մասնակից պետությունների դեմ։ Մասնակից պետություններից որևէ մեկի դեմ ագրեսիայի ակտի ի հայտ գալու պարագայում, մնացած մասնակից պետությունները կցուցաբերեն անհրաժեշտ օժանդակություն` ներառյալ ռազմական օգնությունը, նաև կցուցաբերեն օժանդակություն իրենց տրամադրության տակ գտնվող միջոցներով` հավաքական պաշտպանության իրավունքի իրագործման կարգին համապատասխան` համաձայն [[ՄԱԿ-ի կանոնադրություն|ՄԱԿ-ի կանոնադրության]] 51-րդ հոդվածի<ref>{{Cite web|url=https://odkb-csto.org/documents/documents/dogovor_o_kollektivnoy_bezopasnosti/|title=Договор о коллективной безопасности от 15 мая 1992 года (с изменениями, внесенными Протоколом о внесении изменений в Договор о коллективной безопасности от 15 мая 1992 года, подписанным 10 декабря 2010 года)|website=odkb-csto.org|publisher=Официальный сайт ОДКБ}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.mfa.am/hy/international-organisations/1|title=ՀԱՊԿ պայմանագրի 4-րդ կետ|website=www.mfa.am/hy/|publisher=ՀՀ ԱԳՆ կայք}}</ref>։ }} [[2022|2022 թվականի]] [[Հունվարի 5|հունվարի 5-ին]] [[Ղազախստանի նախագահ]] [[Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաև]]ը դիմեց [[Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն|ՀԱՊԿ-ի]] առաջնորդներին՝ խնդրելով աջակցություն․ «Հ''ենվելով հավաքական անվտանգության պայմանագրի վրա՝ ես այսօր դիմել եմ ՀԱՊԿ պետությունների ղեկավարներին՝ Ղազախստանին օգնություն ցուցաբերել այդ ահաբեկչական սպառնալիքի հաղթահարման գործում:'' ''Ի դեպ, սա այլևս սպառնալիք չէ, սա պետության ամբողջականության խաթարում է, և ամենակարևորը՝ հարձակում մեր քաղաքացիների վրա, որոնք ինձ խնդրում են որպես պետության ղեկավար՝ շտապ օգնություն ցուցաբերել նրանց»''<ref>{{cite web|title=Токаев обратился к лидерам стран ОДКБ с просьбой ''«оказать помощь Казахстану в преодолении террористической угрозы»''|url=https://novayagazeta.ru/articles/2022/01/05/tokaev-obratilsia-k-lideram-stran-odkb-s-prosboi-okazat-pomoshch-kazakhstanu-v-preodolenii-terroristicheskoi-ugrozy-news|publisher=«[[Новая газета]]»|date=2022-01-05}}</ref>։ Իր որոշումը Տոկաևը բացատրել է նրանով, որ երկրում գործում են «արտասահմանում պատրաստված ահաբեկչական խմբավորումներ»<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.rbc.ru/politics/05/01/2022/61d5e5cb9a7947499455195e|title=Президент Казахстана обратился к лидерам ОДКБ с просьбой о поддержке|website=РБК|access-date=2022-01-05}}</ref>։ == Իրագործում == Հունվարի 5-ի լույս [[Հունվարի 6|6-ի]] գիշերը՝ ՀԱՊԿ խորհուրդը հայտարարեց, որ Հավաքական խաղաղապահ ուժեր է ուղարկում Ղազախստան<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/13360605|title=Совет ОДКБ решил направить Коллективные миротворческие силы организации в Казахстан|website=ТАСС|access-date=2022-01-05}}</ref>։ Զորքերը Ղազախստան են ուղարկվել «սահմանափակ ժամանակով», մոտավորապես 1 ամիս։ Իրենց պաշտոնական նպատակն է՝ երկրում իրավիճակի «կայունացումն ու կարգավորումը», «նրա վերադարձը իրավական դաշտ»։ Օտարերկրյա զորքերը ձեռնամուխ են եղել կարևորագույն ռազմական և պետական օբյեկտների պահպանությանը ՝ աջակցելով Ղազախստանի կառավարական ուժերին։ ՀԱՊԿ խմբավորման հիմքը Ռուսաստանի օդադեսանտային զորքերի ստորաբաժանումներն ու զորամասերն են։ Նրանք առաջինն էին, որ երկիր ժամանեցին օդատիեզերական ուժերի ռազմատրանսպորտային ինքնաթիռներով։ Առաջատար ստորաբաժանումներն անմիջապես սկսեցին կատարել իրենց հանձնարարված խնդիրները։ Գործողությանը միացան զինծառայողներ՝ [[Բելառուս]]ից, [[Հայաստան]]ից, [[Ղրղզստան]]ից ու [[Տաջիկստան]]ից<ref>[https://www.belarus.kp.ru/online/news/4580295/ Белорусские военные вошли в состав миротворцев ОДКБ в Казахстане]</ref>։. Հունվարի 6-ի օրվա առաջին կեսի ոչ պաշտոնական տվյալներով, ռուսական կողմից երկրում տեղակայված էին՝ հատուկ նշանակության 45-րդ գվարդիական բրիգադը, 76-րդ գվարդիական դեսանտագրոհային դիվիզիան, 217-րդ գվարդիական պարաշյուտադեսանտային գունդը ու ՌԴ հատուկ գործողությունների ուժերի «Սենեժ» ջոկատի ուժերը։ Իրենց հերթին Բելառուսից՝ 103-րդ առանձին գվարդիական օդադեսանտային բրիգադը<ref>Виктор Баранец.[https://www.kp.ru/daily/27348.3/4528541/ Что известно о российских миротворцах в Казахстане: кого отправят и чем займутся] // Комсомольская правда, 6 января 2022</ref>։ 2022 թվականի հունվարի 6-ին՝ Ղրղզստանի [[Ժոգորկու Կենեշ]]ը (խորհրդարանը) ՀԱՊԿ-ի առաքելության շրջանակներում ղրղզ զինվորականներին Ղազախստան ուղարկելու հարցով արտակարգ նիստ անցկացնելու համար չի կարողացել քվորում հավաքել, և այդ հարցը հետաձգվել է մինչև հունվարի 7-ը<ref name="Кворум 6 января">[https://ru.sputnik.kg/20220106/zhk-obsuzhdenie-zasedanie-kvorum-voennye-1061041764.html Жогорку Кенеш не смог собраться, чтобы обсудить отправку военных в Казахстан]//«SPUTNIK Кыргызстан», 6 января 2022</ref>։ Այնուամենայնիվ, մինչև խորհրդարանի կողմից ՀԱՊԿ-ի խաղաղապահ ուժերում մասնակցության թույլտվություն ստանալը, «Սկորպիոն» 25-րդ հատուկ նշանակության բրիգադի ստորաբաժանումները արդեն տեղակայվել էին Ղազախստանի սահմանի մոտ<ref name="Миротв 6 янв РИА">[https://ria.ru/20220106/mirotvortsy-1766776366.html "Это лучшие бойцы". Зачем Россия отправляет миротворцев в Казахстан]//«[[РИА Новости]]», 6 января 2022</ref>։ Հունվարի 6-ին՝ [[Հայաստանի Կառավարություն|ՀՀ կառավարությունը]] [[Հայաստան|ՀՀ տարածքից]] դուրս [[Հայաստանի զինված ուժեր]]ի ստորաբաժանման կողմից խաղաղապահ գործողությունների մասնակցության մասին որոշում է ընդունել։ «Թույլատրել ՀԱՊԿ անդամ-պետությունների խաղաղապահ զորախմբերում ընդգրկված ՀՀ զինված ուժերի ստորաբաժանմանը՝ ՀԱՊԿ հավաքական խաղաղապահ ուժերի կազմում մասնակցելու Ղազախստանում իրականացվող խաղաղապահ գործողություններին»,-նշված է որոշման մեջ<ref>[https://ria.ru/20220106/mirotvortsy-1766798354.html Ереван разрешил подразделению миротворцев Армении отправиться в Казахстан]</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/37603/|title=Կառավարության որոշումներ - Հայաստանի Հանրապետության էլեկտրոնային կառավարում {{!}} e-gov|website=www.e-gov.am|accessdate=2022-01-06}}</ref>։ ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար [[Ստանիսլավ Զաս]]ը գնահատել է խաղաղապահ զորակազմի թվաքանակը,որը նախատեսվում է մինչև հունվարի 7-ը Ղազախստանում տեղակայել շուրջ 2,5 հազար մարդ, սակայն նշել է, որ զորամասերի և միավորումների ամբողջ ցանկը, որոնք մտնում են ՀԱՊԿ խաղաղապահ ուժերի մեջ, հաշվվում է շուրջ 3,6 հազար մարդ։ Եթե ​​նման անհրաժեշտություն առաջանա, Ղազախստանում գտնվող խմբավորումը կարող է ուժեղացվել նրանց հաշվին<ref name="ОДКБ 6 янв">[https://ria.ru/20220106/zas-1766801419.html Станислав Зась: разговоры о том, что ОДКБ оккупирует Казахстан, – глупость]//«[[РИА Новости]]», 6 января 2022</ref>։ Հունվարի 7-ին, Ղազախստանի նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի առաջին տեղակալ Դաուրեն Աբաևը հայտարարեց, որ Ղազախստան մտած ՀԱՊԿ խաղաղապահ կոնտինգենտը, պատասխանատու է պետական օբյեկտների պահպանության համար և չի մասնակցում զինյալների դեմ մարտական գործողություններին<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/5156103]</ref>։ Հունվարի 7-ին ռուս խաղաղապահները Ղազախստանի իրավապահ մարմինների հետ միասին լիակատար վերահսկողության տակ են վերցրել Ալմաթիի օդանավակայանը, որը ավելի վաղ գրավվել էր ցուցարարների կողմից։ Բացի այդ, ռուս խաղաղապահները պահպանության տակ են վերցրել Ալմաթիում Ռուսաստանի գլխավոր հյուպատոսությունը և մի շարք այլ օբյեկտներ<ref>[https://www.vedomosti.ru/politics/news/2022/01/07/903839-mirotvortsi-odkb-vzyali-pod-polnii-kontrol-aeroport-almati?utm_source=yxnews&utm_medium=desktop Миротворцы ОДКБ взяли под полный контроль аэропорт Алматы]</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} [[Կատեգորիա:2022 թվականի հակամարտություններ]] [[Կատեգորիա:2022 թվականի հունվար]] [[Կատեգորիա:2022 թվականը Ղազախստանում]] [[Կատեգորիա:Խաղաղապահ գործողություններ]] [[Կատեգորիա:Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն]] drrwotn02iyum4lwhq8a2m21z8zs8sa 2 1084724 8485055 8482901 2022-08-08T12:17:10Z Armine Grigorian 118201 wikitext text/x-wiki Գյուղը գտնվում է [[Արցախի Հանրապետություն|ԱՀ]] հարավարևմտյան հատվածում՝ [[Քաշաթաղի շրջան|Քաշաթաղի]] շրջանում՝ նախկինում[[Սյունիքի մարզ|՝ Սյունիքի]] Կովական գավառում: Բնակավայրը տեղաբախշված է Բասուտարջրի ստորին հոսանքում՝ գետի ձախափնյա հարթավայրում: Դիցամյրիից ոչ շատ մեծ հեռավորության վրա gw4o29ppsxi2vg772bf15qnae8nx7m1 8485094 8485055 2022-08-08T12:57:43Z Armine Grigorian 118201 wikitext text/x-wiki Գյուղը գտնվում է [[Արցախի Հանրապետություն|ԱՀ]] հարավարևմտյան հատվածում՝ [[Քաշաթաղի շրջան|Քաշաթաղի]] շրջանում՝ նախկինում[[Սյունիքի մարզ|՝ Սյունիքի]] Կովական գավառում: Բնակավայրը տեղաբախշված է Բասուտաջրի ստորին հոսանքում՝ գետի ձախափնյա հարթավայրում: Դիցամյրիից ոչ շատ մեծ հեռու գտնվում է [[Իրան|Իրանի Իսլամական հանրապետությունը]]: Բնակավայրի անվան և պատմության մասին աղբյուրներում մինչև օրս հիշատակություններ և մանրամասնություններ չեն հայտնաբերվել: Գյուղը տեղակայված է սոսիների պուրակում՝ [[Շիկահող|Շիկահողի]] արգելոցի հարևանությամբ: Սուսիների պուրակի վերաբերյալ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախում]] ժողովրդի մոտ մի հետաքրքիր ավանդություն է պահպանվել, ըստ որի՝ Ավայրի ճակամարտից հետո Բակ Առանշահիկն արցախյան գնդի գլուխն անցած գալիս են [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախ]]՝ իրենց հետ բերելով նախ Վարդան սպարապետի անշնչացած մարմինը: [[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձորում]] իրենց հետապնդող պարսիկների հետ ընդհարվելուց և կորուստներ ունենալուց հետո հասնում են [[Ողջի]] գետի ստորին հոսանք և ներկայիս Դիցամայրի մոտ հողին են հանձնում զորավարի մարմինը: Հետագայում տեղաբնիկները այդ տարածքում [[Ավարայրի ճակատամարտ|Ավարայրի]] նահատակների հիշատակը հավերժացնող սոսիների պուրակ են հիմնադրել: Կա նաև մեկ այլ տարբերակ ըստ որի Դիցամայրի գյուղում ապստամբները մի քանի օր կանգ են առնում, զոհվածներին էլ հուղարկավորում, իսկ Վարդան սպարապետի մարմինն էլ հասցնում Խաչենի Աստղաշեն գյուղը և այդտեղ էլ մի խորհրդավոր տեղում զորավարի մարմինը անփոփում: Երկու դեպքում էլ սոսիների պուրակը կապվում է [[Ավարայրի ճակատամարտ|Ավարայրի]] նահատակների անվան հետ: Դիցամայրի մոտակայքում մինչև օրս պահպանվում են Շաթառուզի եկեղեցու ավերակները: 18-րդ դարի երկրորդ կեսին և 19-րդ դարում [[Քրդեր|քուրդ]] ցեղապետներին և [[Պարսիկներ|պարսիկ]] խաներին հաջողվեց հայերին դուրս հանել [[Արաքս|Արաքսի]] ափամերձ տարածքներից: Շուտով թուրքերն ու քրդերը հաստատվեցին հայկական գյուղերում, այդ թվում Դիցամայրում: Նրանք անվանափոխեցին այս հայկական բնակավայրը դարձնելով Մեշադի-Իսմայիլի: 1930 թվականին գյուղը գտնվում էր Զանգելանի շրջանում: 1993 թվականի հոկտեմբերի 28-29-ին ԱՀ պածտպանության բանակի հարվածների տակ ազատագրվեց Մեշադի Իսմայիլին: ՊԲ ստորաբաժանումները հումանիտար միջանցք թողեցին, որպեսզի խաղաղ բնակչությունը հեռանա այդ վայրերից: 1997 թվականին և հաջորդ տարիներին գյուղում հաստատվեցին [[Ադրբեջան|Ադրբեջանից]] բռնագաղթված հայ ընտանիքներ, ինչպես նաև [[Հայաստան|ՀՀ]] տարբեր բնակավայրերի քաղաքացիներ: Գյուղի երիտասարդները մասնակցել են 2016 թվականի քառօրյա պատերազմին: Դիցամայրին ընդգրկված է [[Կովսական (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Կովսական]] համայնքի կազմի մեջ: Բնակավայրը էլեկտրաֆիկացված է: Խմելու ջրի հարցը լուծվել է անհատական ջրհորների միջոցով: Գյուղի հարթավայրային գոտում լինելու հանգամանքը, ինչպես նաև ջրային պաշարների առկայությունը նպաստում են [[հողագործություն|հողագործության]] զարգացմանը: hbaqj266d15h1yj3dj458p58e424lzn 8485096 8485094 2022-08-08T12:59:08Z Armine Grigorian 118201 wikitext text/x-wiki Դիցամայրի 594-595 Գյուղը գտնվում է [[Արցախի Հանրապետություն|ԱՀ]] հարավարևմտյան հատվածում՝ [[Քաշաթաղի շրջան|Քաշաթաղի]] շրջանում՝ նախկինում[[Սյունիքի մարզ|՝ Սյունիքի]] Կովական գավառում: Բնակավայրը տեղաբախշված է Բասուտաջրի ստորին հոսանքում՝ գետի ձախափնյա հարթավայրում: Դիցամյրիից ոչ շատ մեծ հեռու գտնվում է [[Իրան|Իրանի Իսլամական հանրապետությունը]]: Բնակավայրի անվան և պատմության մասին աղբյուրներում մինչև օրս հիշատակություններ և մանրամասնություններ չեն հայտնաբերվել: Գյուղը տեղակայված է սոսիների պուրակում՝ [[Շիկահող|Շիկահողի]] արգելոցի հարևանությամբ: Սուսիների պուրակի վերաբերյալ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախում]] ժողովրդի մոտ մի հետաքրքիր ավանդություն է պահպանվել, ըստ որի՝ Ավայրի ճակամարտից հետո Բակ Առանշահիկն արցախյան գնդի գլուխն անցած գալիս են [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախ]]՝ իրենց հետ բերելով նախ Վարդան սպարապետի անշնչացած մարմինը: [[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձորում]] իրենց հետապնդող պարսիկների հետ ընդհարվելուց և կորուստներ ունենալուց հետո հասնում են [[Ողջի]] գետի ստորին հոսանք և ներկայիս Դիցամայրի մոտ հողին են հանձնում զորավարի մարմինը: Հետագայում տեղաբնիկները այդ տարածքում [[Ավարայրի ճակատամարտ|Ավարայրի]] նահատակների հիշատակը հավերժացնող սոսիների պուրակ են հիմնադրել: Կա նաև մեկ այլ տարբերակ ըստ որի Դիցամայրի գյուղում ապստամբները մի քանի օր կանգ են առնում, զոհվածներին էլ հուղարկավորում, իսկ Վարդան սպարապետի մարմինն էլ հասցնում Խաչենի Աստղաշեն գյուղը և այդտեղ էլ մի խորհրդավոր տեղում զորավարի մարմինը անփոփում: Երկու դեպքում էլ սոսիների պուրակը կապվում է [[Ավարայրի ճակատամարտ|Ավարայրի]] նահատակների անվան հետ: Դիցամայրի մոտակայքում մինչև օրս պահպանվում են Շաթառուզի եկեղեցու ավերակները: 18-րդ դարի երկրորդ կեսին և 19-րդ դարում [[Քրդեր|քուրդ]] ցեղապետներին և [[Պարսիկներ|պարսիկ]] խաներին հաջողվեց հայերին դուրս հանել [[Արաքս|Արաքսի]] ափամերձ տարածքներից: Շուտով թուրքերն ու քրդերը հաստատվեցին հայկական գյուղերում, այդ թվում Դիցամայրում: Նրանք անվանափոխեցին այս հայկական բնակավայրը դարձնելով Մեշադի-Իսմայիլի: 1930 թվականին գյուղը գտնվում էր Զանգելանի շրջանում: 1993 թվականի հոկտեմբերի 28-29-ին ԱՀ պածտպանության բանակի հարվածների տակ ազատագրվեց Մեշադի Իսմայիլին: ՊԲ ստորաբաժանումները հումանիտար միջանցք թողեցին, որպեսզի խաղաղ բնակչությունը հեռանա այդ վայրերից: 1997 թվականին և հաջորդ տարիներին գյուղում հաստատվեցին [[Ադրբեջան|Ադրբեջանից]] բռնագաղթված հայ ընտանիքներ, ինչպես նաև [[Հայաստան|ՀՀ]] տարբեր բնակավայրերի քաղաքացիներ: Գյուղի երիտասարդները մասնակցել են 2016 թվականի քառօրյա պատերազմին: Դիցամայրին ընդգրկված է [[Կովսական (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)|Կովսական]] համայնքի կազմի մեջ: Բնակավայրը էլեկտրաֆիկացված է: Խմելու ջրի հարցը լուծվել է անհատական ջրհորների միջոցով: Գյուղի հարթավայրային գոտում լինելու հանգամանքը, ինչպես նաև ջրային պաշարների առկայությունը նպաստում են [[հողագործություն|հողագործության]] զարգացմանը: 9xwc2op31i36pshpk6v7wbqdmdzju77 2 1084745 8485049 8485042 2022-08-08T12:08:25Z Armine Grigorian 118201 wikitext text/x-wiki Դարպաս Գյուղը տեղակայված է [[Լոռու մարզ|Լոռու]] մարզում,[[Փամբակ (գետ, Լոռու մարզ)|Փամբակ]] գետի աջ ափին: Բարձրությունը ծովի մակերևույթից՝ 1500մ, հեռավորությունը մարզկենրոնից՝ 1կմ հս-արմ:Գյուղը 1897 թվականին ուներ 406, 1926 թվականին՝ 620, 1939 թվականին՝ 642, 1970 թվականին՝ 1307, 2001 թվականին՝ 2188, 2011 թվականին՝ 1664 բնակիչ: Բնակավայրը հին է ինչի մասին վկայում են գոյւղի գերեզմանատան տուֆից սալաքարերի վրայի գրությունները: Բնակավայրը տեղակայված է հանրապետության հյուսիսարևմտյան մասում՝ [[Մայմեխ]] լեռան(3081մ) արևմտյան կողմում, մարզկենտրոն [[Վանաձոր|Վանաձորից]] 4կմ դեպի արևմուտք: Կլիման բարեխառն է, ամառը մեղմ է, ձմեռը տևում է 5 ամիս: Համայնքում զբաղվում են ցորենի, գարու, կարտոֆիլի, կաղամբի և այլ բանջարաբոստանային կուլտուրաների արտադրությամբ և [[այգեգործություն|այգեգործությամբ]]: [[Անասնապահություն|Անասնապահությամբ]] զբաղվողներին արտադրում են կաթ, պանիր, միս, բուրդ, մեղր: Գյուղն ունի միջնակարգ դպրոց: 2kqggfd344h9simm1oladjf7an2yczo 2 1084956 8485058 8485036 2022-08-08T12:27:22Z Վանիկ Մեժլումյան 116712 wikitext text/x-wiki == United World College Thailand == Միացյալ աշխարհի քոլեջ՝ Թաիլանդում (անգլ.՝ [[United World College Thailand International School]] (UWCT), Թայերեն` VKUรระเทททยรรงเรียนนนนาาา - - միջազգային դպրոց՝ 2-ից 18 տարեկան երեխաների համար և գիշերօթիկ դպրոց՝ 16-ից 18 տարեկան երեխաների համար, կրթվող միջազգային բակալավրիատի ծրագրով(IB Primary Years Programme, en_IB Middle Years Programme, en_IB Diploma Programme), և համարվում է «Միացյալ Աշխարհի Քոլեջներ» շարժման 18 քոլեջներից մեկը։ Դպրոցը հիմնադրվել է 2008 թվականին և մինչև 2016 թվական՝ «[[Միացյալ Համաշխարհային Քոլեջներ|Միացյալ Աշխարհի Քոլեջներ]]» շարժման միանալը, կրում էր "Պխուկետի միջազգային ակադեմիա" (անգլ.՝ Phuket International Academy Day School, PIADS ). Դպրոցը գտնվում է տրոպիկական "Խաո Պրա Տեո" անձրևային ջունգլիների ազգային պարկի ստորոտում՝ (թայերեն՝  เตตห้ามล่าสัตว่่าเ .าพระททว, անգլ. Khao Phra Thaeo Non-Hunting Area)Պխուկետի կղզում՝ Թաիլանդում։ Քոլեջը գտնվում է wellness «Tanyapura» սպորտային համալիրի հարևանությամբ և 2019 թվականի ապրիլի 21-ից Wayback Machine-ում(англ. Thanyapura) հանդիսանում է շահույթ չհետապնդող գործընկեր,որը մասնագիտացած է պրոֆեսիոնալ մարզիկների մարզման մեջ։ Այսպիսով, դպրոցի աշակերտները հնարավորություն ունեն մուտք գործել համալիրի ենթակառուցվածքներ, ինչպես նաև սպորտային, առողջարարական եւ mindfulness ծրագրերին, ինչպես դպրոցական ծրագրի շրջանակներում, այնպես էլ որպես լրացուցիչ դասընթացներ՝ վարպետության բարձրացման կամ ակտիվ հանգստի համար՝ կախված նրանց հետաքրքրություններից: Դրա շնորհիվ աշակերտներն ու շրջանավարտները պարբերաբար մասնակցում և մրցանակային տեղեր են զբաղեցնում տեղական և միջազգային մրցումներում,ներառյալ Հարավասիական խաղերը և [[Օլիմպիական խաղեր]]ը։ <gallery> Файл:UWC Thailand campus canteen.jpg Файл:UWC Thailand community.jpg Файл:UWC Thailand campus.jpg Файл:UWC Thailand multicultural day.jpg Файл:UWC Thailand mindfulness.jpg Файл:UWC Thailand Opening.jpg Файл:UWC Thailand olympic pool.jpg Файл:UWC Thailand recess.jpg Файл:UWC Thailand swim team.jpg Файл:UWC Thailand sailing.jpg Файл:UWC Thailand workshop.jpg Файл:UWC Thailand walkway.jpg Файл:UWC THAILAND AERIAL.jpg </gallery> qbxmv9vm2bqnm7wxnfjvhqjrtsqaduy 8485112 8485058 2022-08-08T13:30:04Z Sophie (WMAM) 114359 wikitext text/x-wiki '''Միացյալ Համաշխարհային քոլեջ Թաիլանդում''' (անգլ.՝ '''U'''nited '''W'''orld '''C'''ollege '''T'''hailand '''I'''nternational '''S'''chool ('''UWCT'''), Թայերեն` VKUรระเทททยรรงเรียนนนนาาา, միջազգային դպրոց՝ 2-18 տարեկան երեխաների համար և գիշերօթիկ դպրոց՝ 16-18 տարեկան երեխաների համար: Այն կրթություն է ապահովում [[Միջազգային Բակալավրիատ|միջազգային բակալավրիատի]] ծրագրով (IB Primary Years Programme, en_IB Middle Years Programme, en_IB Diploma Programme), և համարվում է «<nowiki/>[[Միացյալ Համաշխարհային Քոլեջներ]]<nowiki/>» շարժման 18 քոլեջներից մեկը։ Դպրոցը հիմնադրվել է 2008 թվականին և մինչև 2016 թվականին «[[Միացյալ Համաշխարհային Քոլեջներ|Միացյալ Աշխարհի Քոլեջներ]]» շարժման միանալը, կրում էր «Պխուկետի միջազգային ակադեմիա» (Phuket International Academy Day School, PIADS ) անվանումը. Դպրոցը գտնվում է տրոպիկական «Խաո Պրա Տեո» անձրևային ջունգլիների ազգային պարկի ստորոտում՝ (เตตห้ามล่าสัตว่่าเ .าพระททว, Khao Phra Thaeo Non-Hunting Area) Պխուկետ կղզում, Թաիլանդ։ Քոլեջը գտնվում է wellness «Tanyapura» սպորտային համալիրի հարևանությամբ և 2019 թվականի ապրիլի 21-ից Wayback Machine-ում (Thanyapura) հանդիսանում է շահույթ չհետապնդող գործընկեր, որը մասնագիտացած է պրոֆեսիոնալ մարզիկների մարզման մեջ։ Այսպիսով, դպրոցի աշակերտները հնարավորություն ունեն մուտք գործել համալիրի ենթակառուցվածքներ, ինչպես նաև սպորտային, առողջարարական և հոգեբանական ծրագրերին, ինչպես դպրոցական ծրագրի շրջանակներում, այնպես էլ որպես լրացուցիչ դասընթացներ՝ վարպետության բարձրացման կամ ակտիվ հանգստի համար՝ կախված նրանց հետաքրքրություններից: Դրա շնորհիվ աշակերտներն ու շրջանավարտները պարբերաբար մասնակցում և մրցանակային տեղեր են զբաղեցնում տեղական և միջազգային մրցումներում, ներառյալ Հարավասիական խաղերը և [[Օլիմպիական խաղեր]]ը։ <gallery> Файл:UWC Thailand campus canteen.jpg Файл:UWC Thailand community.jpg Файл:UWC Thailand campus.jpg Файл:UWC Thailand multicultural day.jpg Файл:UWC Thailand mindfulness.jpg Файл:UWC Thailand Opening.jpg Файл:UWC Thailand olympic pool.jpg Файл:UWC Thailand recess.jpg Файл:UWC Thailand swim team.jpg Файл:UWC Thailand sailing.jpg Файл:UWC Thailand workshop.jpg Файл:UWC Thailand walkway.jpg Файл:UWC THAILAND AERIAL.jpg </gallery> gg26kb16vt4fph4gmw30u2ryyn4kq8b 8485113 8485112 2022-08-08T13:30:43Z Sophie (WMAM) 114359 wikitext text/x-wiki '''Միացյալ Համաշխարհային քոլեջ Թաիլանդում''' (անգլ.՝ '''U'''nited '''W'''orld '''C'''ollege '''T'''hailand '''I'''nternational '''S'''chool ('''UWCT'''), Թայերեն` VKUรระเทททยรรงเรียนนนนาาา, միջազգային դպրոց՝ 2-18 տարեկան երեխաների համար և գիշերօթիկ դպրոց՝ 16-18 տարեկան երեխաների համար: Այն կրթություն է ապահովում [[Միջազգային Բակալավրիատ|միջազգային բակալավրիատի]] ծրագրով (IB Primary Years Programme, en_IB Middle Years Programme, en_IB Diploma Programme), և համարվում է «<nowiki/>[[Միացյալ Համաշխարհային Քոլեջներ]]<nowiki/>» շարժման 18 քոլեջներից մեկը։ Դպրոցը հիմնադրվել է 2008 թվականին և մինչև 2016 թվականին «[[Միացյալ Համաշխարհային Քոլեջներ|Միացյալ Աշխարհի Քոլեջներ]]» շարժման միանալը, կրում էր «Պխուկետի միջազգային ակադեմիա» (Phuket International Academy Day School, PIADS ) անվանումը. Դպրոցը գտնվում է տրոպիկական «Խաո Պրա Տեո» անձրևային ջունգլիների ազգային պարկի ստորոտում՝ (เตตห้ามล่าสัตว่่าเ .าพระททว, Khao Phra Thaeo Non-Hunting Area) Պխուկետ կղզում, Թաիլանդ։ Քոլեջը գտնվում է wellness «Tanyapura» սպորտային համալիրի հարևանությամբ և 2019 թվականի ապրիլի 21-ից Wayback Machine-ում (Thanyapura) հանդիսանում է շահույթ չհետապնդող գործընկեր, որը մասնագիտացած է պրոֆեսիոնալ մարզիկների մարզման մեջ։ Այսպիսով, դպրոցի աշակերտները հնարավորություն ունեն մուտք գործել համալիրի ենթակառուցվածքներ, ինչպես նաև սպորտային, առողջարարական և հոգեբանական ծրագրերին, ինչպես դպրոցական ծրագրի շրջանակներում, այնպես էլ որպես լրացուցիչ դասընթացներ՝ վարպետության բարձրացման կամ ակտիվ հանգստի համար՝ կախված նրանց հետաքրքրություններից: Դրա շնորհիվ աշակերտներն ու շրջանավարտները պարբերաբար մասնակցում և մրցանակային տեղեր են զբաղեցնում տեղական և միջազգային մրցումներում, ներառյալ Հարավասիական խաղերը և [[Օլիմպիական խաղեր]]ը։ == Պատկերասրահ == <gallery> Պատկեր:UWC Thailand campus canteen.jpg Պատկեր:UWC Thailand community.jpg Պատկեր:UWC Thailand campus.jpg Պատկեր:UWC Thailand multicultural day.jpg Պատկեր:UWC Thailand mindfulness.jpg Պատկեր:UWC Thailand Opening.jpg Պատկեր:UWC Thailand olympic pool.jpg Պատկեր:UWC Thailand recess.jpg Պատկեր:UWC Thailand swim team.jpg Պատկեր:UWC Thailand sailing.jpg Պատկեր:UWC Thailand workshop.jpg Պատկեր:UWC Thailand walkway.jpg Պատկեր:UWC THAILAND AERIAL.jpg </gallery> e2rh98vw3ab4imu4qw8rs52rf20wnnk 8485116 8485113 2022-08-08T13:34:24Z Sophie (WMAM) 114359 wikitext text/x-wiki '''Միացյալ Համաշխարհային քոլեջ Թաիլանդում''' ('''U'''nited '''W'''orld '''C'''ollege '''T'''hailand '''I'''nternational '''S'''chool ('''UWCT'''), VKUรระเทททยรรงเรียนนนนาาา) միջազգային դպրոց՝ 2-18 տարեկան երեխաների համար և գիշերօթիկ դպրոց՝ 16-18 տարեկան երեխաների համար: Այն կրթություն է ապահովում [[Միջազգային Բակալավրիատ|միջազգային բակալավրիատի]] ծրագրով (IB Primary Years Programme, en_IB Middle Years Programme, en_IB Diploma Programme), և համարվում է «<nowiki/>[[Միացյալ Համաշխարհային Քոլեջներ]]<nowiki/>» շարժման 18 քոլեջներից մեկը։ Դպրոցը հիմնադրվել է 2008 թվականին և մինչև 2016 թվականին «[[Միացյալ Համաշխարհային Քոլեջներ|Միացյալ Աշխարհի Քոլեջներ]]» շարժման միանալը, կրում էր «Պխուկետի միջազգային ակադեմիա» (Phuket International Academy Day School, PIADS ) անվանումը. Դպրոցը գտնվում է արևադարձային «Խաո Պրա Տեո» անձրևային ջունգլիների ազգային պարկի ստորոտում՝ (เตตห้ามล่าสัตว่่าเ .าพระททว, Khao Phra Thaeo Non-Hunting Area) Թաիլանդի Պխուկետ կղզում։ Քոլեջը գտնվում է wellness «Tanyapura» սպորտային համալիրի հարևանությամբ և 2019 թվականի ապրիլի 21-ից «<nowiki/>[[Wayback Machine|Wayback Machine»]]-ում (Thanyapura), որը հանդիսանում է շահույթ չհետապնդող գործընկեր՝ մասնագիտացած պրոֆեսիոնալ մարզիկների մարզման մեջ։ Այսպիսով, դպրոցի աշակերտները հնարավորություն ունեն մուտք գործել համալիրի ենթակառուցվածքներ, ինչպես նաև սպորտային, առողջարարական և հոգեբանական ծրագրերին, ինչպես դպրոցական ծրագրի շրջանակներում, այնպես էլ որպես լրացուցիչ դասընթացներ՝ մասնագիտական աճի կամ ակտիվ հանգստի համար՝ կախված նրանց հետաքրքրություններից: Դրա շնորհիվ աշակերտներն ու շրջանավարտները պարբերաբար մասնակցում և մրցանակային տեղեր են զբաղեցնում տեղական և միջազգային մրցումներում, ներառյալ Հարավասիական խաղերը և [[Օլիմպիական խաղեր]]ը։ == Պատկերասրահ == <gallery> Պատկեր:UWC Thailand campus canteen.jpg Պատկեր:UWC Thailand community.jpg Պատկեր:UWC Thailand campus.jpg Պատկեր:UWC Thailand multicultural day.jpg Պատկեր:UWC Thailand mindfulness.jpg Պատկեր:UWC Thailand Opening.jpg Պատկեր:UWC Thailand olympic pool.jpg Պատկեր:UWC Thailand recess.jpg Պատկեր:UWC Thailand swim team.jpg Պատկեր:UWC Thailand sailing.jpg Պատկեր:UWC Thailand workshop.jpg Պատկեր:UWC Thailand walkway.jpg Պատկեր:UWC THAILAND AERIAL.jpg </gallery> tnsn8hkvwb4twck27srld8sz42xwmcn 8485914 8485116 2022-08-09T11:45:39Z Վանիկ Մեժլումյան 116712 wikitext text/x-wiki '''Միացյալ Համաշխարհային քոլեջ Թաիլանդում''' ({{lang-en|'''U'''nited '''W'''orld '''C'''ollege '''T'''hailand '''I'''nternational '''S'''chool}} ('''UWCT'''), {{lang-th|VKUรระเทททยรรงเรียนนนนาาา}}) միջազգային դպրոց՝ 2-18 տարեկան երեխաների համար և գիշերօթիկ դպրոց՝ 16-18 տարեկան երեխաների համար: Այն կրթություն է ապահովում [[Միջազգային Բակալավրիատ|միջազգային բակալավրիատի]] ծրագրով (IB Primary Years Programme, en_IB Middle Years Programme, en_IB Diploma Programme), և համարվում է «<nowiki/>[[Միացյալ Համաշխարհային Քոլեջներ]]<nowiki/>» շարժման 18 քոլեջներից մեկը։ Դպրոցը հիմնադրվել է 2008 թվականին և մինչև 2016 թվականին «[[Միացյալ Համաշխարհային Քոլեջներ|Միացյալ Աշխարհի Քոլեջներ]]» շարժման միանալը, կրում էր «Պխուկետի միջազգային ակադեմիա» (Phuket International Academy Day School, PIADS ) անվանումը. Դպրոցը գտնվում է արևադարձային «Խաո Պրա Տեո» անձրևային ջունգլիների ազգային պարկի ստորոտում՝ ({{lang-th|เตตห้ามล่าสัตว่่าเ .าพระททว}}, {{lang-en|Khao Phra Thaeo Non-Hunting Area}}) Թաիլանդի Պխուկետ կղզում։ Քոլեջը գտնվում է wellness «Tanyapura» սպորտային համալիրի հարևանությամբ և 2019 թվականի ապրիլի 21-ից «<nowiki/>[[Wayback Machine|Wayback Machine»]]-ում ({{lang-en|Thanyapura}}), որը հանդիսանում է շահույթ չհետապնդող գործընկեր՝ մասնագիտացած պրոֆեսիոնալ մարզիկների մարզման մեջ։ Այսպիսով, դպրոցի աշակերտները հնարավորություն ունեն մուտք գործել համալիրի ենթակառուցվածքներ, ինչպես նաև սպորտային, առողջարարական և հոգեբանական ծրագրերին, ինչպես դպրոցական ծրագրի շրջանակներում, այնպես էլ որպես լրացուցիչ դասընթացներ՝ մասնագիտական աճի կամ ակտիվ հանգստի համար՝ կախված նրանց հետաքրքրություններից: Դրա շնորհիվ աշակերտներն ու շրջանավարտները պարբերաբար մասնակցում և մրցանակային տեղեր են զբաղեցնում տեղական և միջազգային մրցումներում, ներառյալ Հարավասիական խաղերը և [[Օլիմպիական խաղեր]]ը։ == Պատկերասրահ == <gallery> Պատկեր:UWC Thailand campus canteen.jpg Պատկեր:UWC Thailand community.jpg Պատկեր:UWC Thailand campus.jpg Պատկեր:UWC Thailand multicultural day.jpg Պատկեր:UWC Thailand mindfulness.jpg Պատկեր:UWC Thailand Opening.jpg Պատկեր:UWC Thailand olympic pool.jpg Պատկեր:UWC Thailand recess.jpg Պատկեր:UWC Thailand swim team.jpg Պատկեր:UWC Thailand sailing.jpg Պատկեր:UWC Thailand workshop.jpg Պատկեր:UWC Thailand walkway.jpg Պատկեր:UWC THAILAND AERIAL.jpg </gallery> annmabo2o13942qfkpr0n1t2x6dssbt 2 1084959 8485842 8431136 2022-08-09T11:12:42Z Armine Grigorian 118201 wikitext text/x-wiki Գյուղը գտնվում է ԱՀ հարավարևելյան հատվածում՝ Մարտունու շրջանում նախ կին Վարանդա գավառում։ Բնակավայրը տեղաբաշխված է Վարանդա գետի աջակ նյակից վեր բարձրացող անտառածածկ լեռան լանջին։ Գյուղի երկու կողմերով ու սում են Վարանդայի Շորին և Պիծի վտակները։ Ջարդանաշենը, քանի որ Թաղավարդ գյուղի հյուսիսարևմտյան մասում է գտնվում և աշխարհագրական դիրքի տեսանկյունից կարծես վերոհիշյալ բնակավայրի շարուն նակությունն է համարվում, կրում է նաև Վերին Թաղավարդ անունը։ 19-րդ դարի պաշտոնական փաստաթղթերում գյուղը անվանվել էր Զարդանաշեն 4 Միջնադարում բնակավայրը գտնվում էր ներկա գյուղից ոչ շատ մեծ հեռավորում թյան վրա՝ Բերդահոնջ ամրոցի շրջակայքում։ 1800-ական թվականների սկզբներին նրանք տեղափոխվել և ներկայիս Զարդանաշենի տեղանքում նոր գյուղ են հիմնել։ 19–րդ դարի երկրորդ կեսին Զարդանաշենում հաստատվել էին Խնձորեսկից, Տե- ղից, Տաթևից մի քանի ընտանիքներ։ Նույն ժամանակահատվածում էլ կառուցվել է եկեղեցի, որը չունի շինարարական արձանագրություն: Գյուղի տարեցները վկա- յում են, որ Զարդանաշենի հոգևոր տունը կառուցել են Ներքին Թաղավարդի Սբ. Աստվածածին եկեղեցու շինարարները: 1913 թ. Շուշիի թեմական դպրոցի 75-ամյա հոբելյանը նշելու համար, Զարդանա- շեն գյուղից սերված, մոսկվայաբնակ վաճառական Բաղդասար Արզումանյանը 200 000 ռուբլու աննախադեպ նվիրատվություն է կատարել: Բաղդասար Արզումանյանը հայրենի գյուղում կառուցել էր նաև մետաքսամշակ- ման գործարան, որի երկհարկանի կառույցը 1920 թ. խորհրդային կարգեր հաստա- տելուց հետո օգտագործվել է որպես դպրոցական շենք։ 19–րդ դարի վերջերին և 20- րդ դարի սկզբներին Զարդանաշենի մոտ գտնվող ոսկու և պղնձի հանքերը շահա- գործվում էին անգլիացիների կողմից: 19–րդ դարի 40-ական թվականներից սկսած հայ ժողովրդի բոլոր շերտերի հա- մար հասկանալի դարձավ, որ ցարական արքունիքը ոչ միայն նպատակ չուներ վե- րականգնել հայկական պետականությունը, այլև վարում էր գաղութային անսքող քա- ղաքականություն։ Օրեցօր աճում էին դժգոհությունները ցարիզմի սոցիալական, դասակարգային, ազգային քաղաքականության, տեղական իշխանությունների չարաշահումների և ծանր հարկերի դեմ: 1840 թ․ Արցախում գյուղացիական հուզումներ են արձանագրվել Զարդանաշեն, Կարագյադուկ, Բանազուր գյուղերում և Շուշիում*6: Խորհրդային տարիներին Զարդանաշենը գտնվում էր ԼՂԻՄ Մարտունու շրջանում։ Ադրբեջանի իշխանությունները ամեն կերպ ձգտում էին միջամտել ԼՂԻՄ ներքին գործերին և փորձում իրավիճակներ ստեղծել՝ Արցախը հայաթափելու համար։ 1930 թ․ Արցախից Ադրբեջանի տարբեր շինարարական կազմակերպությունների համար պետք է հավաքագրվեր 1000 բանվոր, մինչդեռ հաջողվել էր միայն 27 հոգու համոզել։ «Կոմունիստ» թերթը դա գնահատել է որպես «օպորտոնիստական վերա- բերմունք և թերագնահատվել է այդ կարևոր գործը»: Որոշ գյուղերի` Խերխանի, Ննգիի, Զարդանաշենի կոլտնտեսությունների վարչու- թյունները հրաժարվել են բանվորական ուժ տրամադրել 1930 թ. Զարդանաշենում ստեղծվել էր կոլեկտիվ տնտեսություն։ Այս կոլտնտեսու- թյունը 1961 թ. ընդգրկվել է Կարմիր Շուկայի սովխոզի կազմում: 1998 թ. հողերի սե- փականաշնորհումից հետո Զարդանաշենի բնակիչները դարձել են մենատնտեսներ։ Տարբեր տարիների Զարդանաշենի կոլտնտեսությունը ղեկավարել են Թևան Բաղդասարյանը, Սամսոն Ներսիսյանը: Հայրենական մեծ պատերազմին գյուղից մասնակցել է 140 մարդ, զոհվել է 73–ը։ Նրանց հիշատակին գյուղում հուշարձան է կառուցվել։ Զարդանաշենի հայությունն իր մասնակցությունը բերեց արցախահայության ազա- տագրական պայքարին։ 1989–1990 թվականներին գյուղում կազմավորվել էր ինքնա- պաշտպանական ջոկատ։ Զարդանաշենցի 21 ազատամարտիկներ Մարտունու պաշտ պանական շրջանի ստորաբաժանումների կազմում մասնակցել են 1991–1994 թվա- կանների ռազմական գործողություններին: 6 ազատամարտիկներ զոհվել են։ 1943–1980 թվականներին գյուղում գործել է ութամյա դպրոց: Աշակերտների թվա– քանակի նվազման պատճառով դպրոցը 1981 թ. տարրականի կարգավիճակ է ստա ցել: 1989 թ. այն նորից դարձավ ութամյա: 2009 թ. վերոհիշյալ դպրոցը դարձավ Թա- ղավարդի միջնակարգ դպրոցի մասնաճյուղ: Եթե 1950—1960-ական թվականներին Թաղավարդի դպրոցում սովորում էր 80–82 աշակերտ, ապա 2018–2019 ուսումնական տարում գյուղում կար ընդամենը 8 աշակերտ։ Տարբեր տարիների դպրոցի տնօրեններ են աշխատել Զ. Միրզոյանը, Ա. Բեգլա– րյանը, Ֆ. Պողոսյանը, Ռ. Առստամյանը: 1971 թ. գյուղում դպրոցական նոր շենք է կառուցվել։ Ծննդով Զարդանաշենից է ազգագրագետ, հայագետ, Խաչիկ վարդապետ Դա- դյանը: Գյուղի պատմամշակութային նշանակության հուշարձաններն են Սբ. Աստվածա– ծին եկեղեցին (19–րդ դար), Հայրենական մեծ պատերազմում և արցախյան ազա- տամարտում զոհվածների հիշատակին նվիրված հուշակոթողները։ sw6pqptceijbmipnsorrr51apb2x0un 8485918 8485842 2022-08-09T11:50:46Z Armine Grigorian 118201 wikitext text/x-wiki Գյուղը տեղակայված է [[Արցախի Հանրապետություն|ԱՀ]] հարավարևելյան հատվածում՝ [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունու]] շրջանում նախկին [[Վարանդա (գյուղ)|Վարանդա]] գավառում։ Բնակավայրը տեղաբաշխված է [[Վարանդա (գետ)|Վարանդա]] գետի աջափնյակից վեր բարձրացող անտառածածկ լեռան լանջին։ Գյուղի երկու կողմերով հոսում են Վարանդայի Շորին և Պիծիկ վտակները։ Ջարդանաշենը,գտնվելով Թաղավարդի հյուսիսարևմտյան մասում, աշխարհագրական դիրքի տեսանկյունից կարծես վերոհիշյալ բնակավայրի շարուննակությունն է, կրում է նաև Վերին Թաղավարդ անունը։ 19-րդ դարի պաշտոնական փաստաթղթերում գյուղը անվանվել էր Զարդանաշեն: Միջնադարում բնակավայրը գտնվում էր ներկա գյուղից ոչ շատ հեռու՝ [[Բերդահոջ|Բերդահոնջ]] ամրոցի շրջակայքում։ 1800-ական թվականների սկզբներին նրանք տեղափոխվել և ներկայիս Զարդանաշենի տեղանքում նոր գյուղ են հիմնել։ 19–րդ դարի երկրորդ կեսին Զարդանաշենում հաստատվել էին [[Խնձորեսկ|Խնձորեսկից]], [[Տեղ (գյուղ)|Տեղից]], [[Տաթև (գյուղ)|Տաթևից]] մի քանի ընտանիքներ։ Նույն ժամանակահատվածում էլ կառուցվել է եկեղեցի, որը չունի շինարարական արձանագրություն: Գյուղի տարեցները վկայում են, որ Զարդանաշենի հոգևոր տունը կառուցել են Ներքին Թաղավարդի Սբ.Աստվածածին եկեղեցու շինարարները: 1913 թվականին [[Շուշի|Շուշիի]] թեմական դպրոցի 75-ամյա հոբելյանը նշելու նպատակով, Զարդանաշեն գյուղից սերված, մոսկվայաբնակ վաճառական Բաղդասար Արզումանյանը 200 000 ռուբլու աննախադեպ նվիրատվություն է կատարել: Բաղդասար Արզումանյանը հայրենի գյուղում կառուցել էր նաև մետաքսամշակման գործարան, որի երկհարկանի կառույցը 1920 թվականին խորհրդային կարգեր հաստա- տելուց հետո օգտագործվել է որպես դպրոցական շենք։ 19–րդ դարի վերջերին և 20-րդ դարի սկզբներին Զարդանաշենի մոտ գտնվող ոսկու և պղնձի հանքերը շահա- գործվում էին անգլիացիների կողմից: 19–րդ դարի 40-ական թվականներից սկսած հայ ժողովրդի բոլոր շերտերի համար հասկանալի դարձավ, որ ցարական արքունիքը ոչ միայն նպատակ չուներ վե- րականգնել հայկական պետականությունը, այլև վարում էր գաղութային անսքող քաղաքականություն։ Օրեցօր աճում էին դժգոհությունները ցարիզմի սոցիալական, դասակարգային, ազգային քաղաքականության, տեղական իշխանությունների չարաշահումների և ծանր հարկերի դեմ: 1840 թ․ Արցախում գյուղացիական հուզումներ են արձանագրվել Զարդանաշեն,Կարագյադուկ, [[Բանազուր]] գյուղերում և [[Շուշի|Շուշիում]]: Խորհրդային տարիներին Զարդանաշենը գտնվում էր [[Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ|ԼՂԻՄ]] [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունու]] շրջանում։ Ադրբեջանի իշխանությունները ամեն կերպ փորձում էին միջամտել ԼՂԻՄ ներքին գործերին և փորձում իրավիճակներ ստեղծել՝ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախը]] հայաթափելու համար։ 1930 թվականին [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախից]] [[Ադրբեջան|Ադրբեջանի]] տարբեր շինարարական կազմակերպությունների համար պետք է հավաքագրվեր 1000 բանվոր, մինչդեռ հաջողվել էր միայն 27 հոգու համոզել։ «Կոմունիստ» թերթը դա գնահատել է որպես «օպորտոնիստական վերաբերմունք և թերագնահատվել է այդ կարևոր գործը»: Տարբեր գյուղերի` [[Խերխան|Խերխանի]], [[Ննգի|Ննգիի]], [[Զարդանաշեն|Զարդանաշենի]] կոլտնտեսությունների վարչությունները հրաժարվել են բանվորական ուժ տրամադրել: 1930 թվականին Զարդանաշենում ստեղծվել էր կոլեկտիվ տնտեսություն։ Այս կոլտնտեսությունը 1961 թվականին ընդգրկվել է [[Կարմիր Շուկա|Կարմիր Շուկայի]] սովխոզի կազմում: 1998 թվականին հողերի սեփականաշնորհումից հետո Զարդանաշենի բնակիչները դարձել են մենատնտեսներ։ Տարբեր տարիների Զարդանաշենի կոլտնտեսությունը ղեկավարել են Թևան Բաղդասարյանը, Սամսոն Ներսիսյանը: [[Հայրենական մեծ պատերազմ|Հայրենական մեծ պատերազմին]] գյուղից մասնակցել է 140 մարդ, զոհվել է 73–ը։ Նրանց հիշատակին գյուղում հուշարձան է կառուցվել։ Զարդանաշենի հայությունն իր մասնակցությունը բերեց արցախահայության ազատագրական պայքարին։ 1989–1990 թվականներին գյուղում կազմավորվել էր ինքնպաշտպանական ջոկատ։ Զարդանաշենցի 21 ազատամարտիկներ [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունու]] պաշտպանական շրջանի ստորաբաժանումների կազմում մասնակցել են 1991–1994 թվականների ռազմական գործողություններին: 6 ազատամարտիկներ զոհվել են: 1943–1980 թվականներին գյուղում գործել է ութամյա դպրոց: Աշակերտների թվաքանակի նվազման պատճառով դպրոցը 1981 թվականին տարրականի կարգավիճակ է ստացել:1989 թվականին այն նորից դարձավ ութամյա: 2009 թ. վերոհիշյալ դպրոցը դարձավ Թաղավարդի միջնակարգ դպրոցի մասնաճյուղ: 1971 թվականին գյուղում դպրոցական նոր շենք է կառուցվել։ Ծննդով Զարդանաշենից է ազգագրագետ, հայագետ, Խաչիկ վարդապետ Դադյանը: Գյուղի պատմամշակութային նշանակության հուշարձաններն են Սբ. Աստվածածին եկեղեցին (19–րդ դար), Հայրենական մեծ պատերազմում և արցախյան ազա- տամարտում զոհվածների հիշատակին նվիրված հուշակոթողները։ 8aj7lswi4j730nw1ydkwsrrkwpgpxdl 8485919 8485918 2022-08-09T11:51:13Z Armine Grigorian 118201 wikitext text/x-wiki Գյուղը տեղակայված է [[Արցախի Հանրապետություն|ԱՀ]] հարավարևելյան հատվածում՝ [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունու]] շրջանում նախկին [[Վարանդա (գյուղ)|Վարանդա]] գավառում։ Բնակավայրը տեղաբաշխված է [[Վարանդա (գետ)|Վարանդա]] գետի աջափնյակից վեր բարձրացող անտառածածկ լեռան լանջին։ Գյուղի երկու կողմերով հոսում են Վարանդայի Շորին և Պիծիկ վտակները։ Ջարդանաշենը,գտնվելով Թաղավարդի հյուսիսարևմտյան մասում, աշխարհագրական դիրքի տեսանկյունից կարծես վերոհիշյալ բնակավայրի շարուննակությունն է, կրում է նաև Վերին Թաղավարդ անունը։ 19-րդ դարի պաշտոնական փաստաթղթերում գյուղը անվանվել էր Զարդանաշեն: Միջնադարում բնակավայրը գտնվում էր ներկա գյուղից ոչ շատ հեռու՝ [[Բերդահոջ|Բերդահոնջ]] ամրոցի շրջակայքում։ 1800-ական թվականների սկզբներին նրանք տեղափոխվել և ներկայիս Զարդանաշենի տեղանքում նոր գյուղ են հիմնել։ 19–րդ դարի երկրորդ կեսին Զարդանաշենում հաստատվել էին [[Խնձորեսկ|Խնձորեսկից]], [[Տեղ (գյուղ)|Տեղից]], [[Տաթև (գյուղ)|Տաթևից]] մի քանի ընտանիքներ։ Նույն ժամանակահատվածում էլ կառուցվել է եկեղեցի, որը չունի շինարարական արձանագրություն: Գյուղի տարեցները վկայում են, որ Զարդանաշենի հոգևոր տունը կառուցել են Ներքին Թաղավարդի Սբ.Աստվածածին եկեղեցու շինարարները: 1913 թվականին [[Շուշի|Շուշիի]] թեմական դպրոցի 75-ամյա հոբելյանը նշելու նպատակով, Զարդանաշեն գյուղից սերված, մոսկվայաբնակ վաճառական Բաղդասար Արզումանյանը 200 000 ռուբլու աննախադեպ նվիրատվություն է կատարել: Բաղդասար Արզումանյանը հայրենի գյուղում կառուցել էր նաև մետաքսամշակման գործարան, որի երկհարկանի կառույցը 1920 թվականին խորհրդային կարգեր հաստա- տելուց հետո օգտագործվել է որպես դպրոցական շենք։ 19–րդ դարի վերջերին և 20-րդ դարի սկզբներին Զարդանաշենի մոտ գտնվող ոսկու և պղնձի հանքերը շահա- գործվում էին անգլիացիների կողմից: 19–րդ դարի 40-ական թվականներից սկսած հայ ժողովրդի բոլոր շերտերի համար հասկանալի դարձավ, որ ցարական արքունիքը ոչ միայն նպատակ չուներ վե- րականգնել հայկական պետականությունը, այլև վարում էր գաղութային անսքող քաղաքականություն։ Օրեցօր աճում էին դժգոհությունները ցարիզմի սոցիալական, դասակարգային, ազգային քաղաքականության, տեղական իշխանությունների չարաշահումների և ծանր հարկերի դեմ: 1840 թ․ Արցախում գյուղացիական հուզումներ են արձանագրվել Զարդանաշեն,Կարագյադուկ, [[Բանազուր]] գյուղերում և [[Շուշի|Շուշիում]]: Խորհրդային տարիներին Զարդանաշենը գտնվում էր [[Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ|ԼՂԻՄ]] [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունու]] շրջանում։ Ադրբեջանի իշխանությունները ամեն կերպ փորձում էին միջամտել ԼՂԻՄ ներքին գործերին և փորձում իրավիճակներ ստեղծել՝ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախը]] հայաթափելու համար։ 1930 թվականին [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախից]] [[Ադրբեջան|Ադրբեջանի]] տարբեր շինարարական կազմակերպությունների համար պետք է հավաքագրվեր 1000 բանվոր, մինչդեռ հաջողվել էր միայն 27 հոգու համոզել։ «Կոմունիստ» թերթը դա գնահատել է որպես «օպորտոնիստական վերաբերմունք և թերագնահատվել է այդ կարևոր գործը»: Տարբեր գյուղերի` [[Խերխան|Խերխանի]], [[Ննգի|Ննգիի]], [[Զարդանաշեն|Զարդանաշենի]] կոլտնտեսությունների վարչությունները հրաժարվել են բանվորական ուժ տրամադրել: 1930 թվականին Զարդանաշենում ստեղծվել էր կոլեկտիվ տնտեսություն։ Այս կոլտնտեսությունը 1961 թվականին ընդգրկվել է [[Կարմիր Շուկա|Կարմիր Շուկայի]] սովխոզի կազմում: 1998 թվականին հողերի սեփականաշնորհումից հետո Զարդանաշենի բնակիչները դարձել են մենատնտեսներ։ Տարբեր տարիների Զարդանաշենի կոլտնտեսությունը ղեկավարել են Թևան Բաղդասարյանը, Սամսոն Ներսիսյանը: [[Հայրենական մեծ պատերազմ|Հայրենական մեծ պատերազմին]] գյուղից մասնակցել է 140 մարդ, զոհվել է 73–ը։ Նրանց հիշատակին գյուղում հուշարձան է կառուցվել։ Զարդանաշենի հայությունն իր մասնակցությունը բերեց արցախահայության ազատագրական պայքարին։ 1989–1990 թվականներին գյուղում կազմավորվել էր ինքնպաշտպանական ջոկատ։ Զարդանաշենցի 21 ազատամարտիկներ [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունու]] պաշտպանական շրջանի ստորաբաժանումների կազմում մասնակցել են 1991–1994 թվականների ռազմական գործողություններին: 6 ազատամարտիկներ զոհվել են: 1943–1980 թվականներին գյուղում գործել է ութամյա դպրոց: Աշակերտների թվաքանակի նվազման պատճառով դպրոցը 1981 թվականին տարրականի կարգավիճակ է ստացել:1989 թվականին այն նորից դարձավ ութամյա: 2009 թվականին վերոհիշյալ դպրոցը դարձավ Թաղավարդի միջնակարգ դպրոցի մասնաճյուղ: 1971 թվականին գյուղում դպրոցական նոր շենք է կառուցվել։ Ծննդով Զարդանաշենից է ազգագրագետ, հայագետ, Խաչիկ վարդապետ Դադյանը: Գյուղի պատմամշակութային նշանակության հուշարձաններն են Սբ. Աստվածածին եկեղեցին (19–րդ դար), Հայրենական մեծ պատերազմում և արցախյան ազա- տամարտում զոհվածների հիշատակին նվիրված հուշակոթողները։ 3az2ezci9yuz7o3k4lvni7xnuzcajrg 2 1085106 8485304 8437756 2022-08-08T18:17:55Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_the_Armed_Forces_of_Armenia.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ( wikitext text/x-wiki <ref name="">[«»,] ([արխիվացված 12․02․2022թ․])</ref> Վերնագիր, վերնագրին վերահղումներ՝ Ակնայի հանձնում - Աղդամի շրջանի հանձնում - Ասկերանի շրջանի տարածքի հանձնում {{Տեղեկաքարտ Ռազմական հակամարտություն |հակամարտություն = Ակնայի հանձնում <br> Աղդամի շրջանի հանձնում |մաս = [[Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)]] |պատկեր = {{Բազմապատիկ պատկերներ | գոտի = right | ուղղություն = horizontal | վերնագիր = <big>Արցախի Հանրապետության տարածքը մինչև 2020 թվականի հայ-ադրբեջանական պատերազմը (ձախից) և պատերազմից ու տարածքների հանձնումից հետո (աջից)</big> | վերնագրի գոտի = center | վերնագրի ֆոն = | նկարագրություն = {{legend|#FFF4C5| <big>գույնով ներկայացված է հայկական վերահսկողության ներքո գտնվող Արցախի Հանրապետության տարածքները</big>}} <br> {{legend|#D35400| <big>գույնով ներկայացված է ադրբեջանական վերահսկողության ներքո գտնվող Արցախի Հանրապետության տարածքները</big>}} | նկարագրության գոտի = left | նկարագրության ֆոն = wight | լայնություն = | պատկեր1 = Արցախ (2020).png | լայնություն1 = 180 | նկարագրություն1 = <center><big>2020 թ․</big></center> | պատկեր2 = Արցախի Հանրապետության քարտեզ 2021.png | լայնություն2 = 180 | նկարագրություն2 = <center><big>2021 թ․</big></center> }} |վերնագիր = |թվական = 09․11․2020թ․ - 01․12․2020թ․ |վայր = {{դրոշ|Արցախ}}***********, [[Արցախի Հանրապետություն]] |պատճառ = [[Ադրբեջանի Հանրապետություն|Ադրբեջանի Հանրապետության]] նախագահ [[Իլհամ Ալիև]]ի, [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] վարչապետ [[Նիկոլ Փաշինյան]]ի և [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի Դաշնության]] նախագահ [[Վլադիմիր Պուտին]]ի կողմից ստորագրված Հայաստանի [[Արցախում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020)|կապիտուլացիայի համաձայնագիր]] |արդյունք = Արցախի Հանրապետության ***** շրջանի ********** հատվածից հայկական զինված ուժերի դուրս բերում և տարածքի նկատմամբ [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]]ի վերահսկողության հաստատում |փոփոխություններ = |հակառակորդ1 = {{դրոշ|Հայաստան}} '''[[Հայաստանի Հանրապետություն]]''' <br> '''•''' [[Հայաստանի զինված ուժեր|Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժեր]] <br><br> {{դրոշ|Արցախ}} [[Արցախի Հանրապետություն]] <br> '''•''' [[Պատկեր:Army Artsakh.jpg|22px|Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ]] [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ]] |հակառակորդ2 = {{դրոշ|Ադրբեջան}} '''[[Ադրբեջանի Հանրապետություն]]''' <br> '''•''' [[Պատկեր:Azerbaijan Armed Forces.png|24px|Ադրբեջանի զինված ուժերի զինանշան]] [[Ադրբեջանի զինված ուժեր|Ադրբեջանի Հանրապետության զինված ուժեր]] |հակառակորդ3 = {{դրոշ|Ռուսաստան}} '''[[Ռուսաստանի Դաշնություն]]''' <br> ''(միջնորդի կարգավիճակով)'' <br> '''•''' [[Պատկեր:Middle emblem of the Armed Forces of the Russian Federation (27.01.1997-present).svg|24px|Ռուսաստանի զինված ուժերի զինանշան]] [[15-րդ առանձին մոտոհրաձգային բրիգադ (Ռուսաստան)|ՌԴ 15-րդ ԱՄՀԲ]] |հակառակորդ4 = |հրամանատար1 = {{դրոշ|Հայաստան}} [[Նիկոլ Փաշինյան]] <br> ''([[ՀՀ վարչապետ]])'' <br> {{դրոշ|Հայաստան}} [[Դավիթ Տոնոյան]] (մինչև 20․11․2020թ․) / [[Վաղարշակ Հարությունյան]] (20․11․2020թ․-ից)<br> ''([[Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարար|ՀՀ ՊՆ նախարար]])'' <br> {{դրոշ|Հայաստան}} [[Օնիկ Գասպարյան]] <br> ''([[ՀՀ զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետ|ՀՀ ԶՈՒ ԳՇՊ]])'' <br><br> {{դրոշ|Արցախ}} [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյան]] <br> ''([[Արցախի նախագահ]])'' <br> {{դրոշ|Արցախ}} [[Միքայել Արզումանյան]] <br> ''([[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ|Արցախի ՊԲ]] հրամանատար)'' |հրամանատար2 = {{դրոշ|Ադրբեջան}} [[Իլհամ Ալիև]] <br> ''([[Ադրբեջանի նախագահ]])'' <br> {{դրոշ|Ադրբեջան}} [[Զաքիր Հասանով]] <br> ''([[Ադրբեջանի Հանրապետության պաշտպանության նախարար|ԱՀ ՊՆ նախարար]])'' <br> {{դրոշ|Ադրբեջան}} [[Քալիմ Վալիև]] <br> ''([[Ադրբեջանի զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետ|ԱՀ ԶՈՒ ԳՇՊ]])'' |հրամանատար3 = {{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Վլադիմիր Պուտին]] <br> ''([[Ռուսաստանի նախագահ]])'' <br> ''(միջնորդի կարգավիճակով)'' <br> {{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Ռուստամ Մուրադով]] <br> ''(Արցախում ռուսական զորակազմի հրամանատար)'' |հրամանատար4 = |ուժեր1 = |ուժեր2 = |ուժեր3 = |ուժեր4 = |կորուստներ1 = |կորուստներ2 = |կորուստներ3 = |կորուստներ4 = |ընդհանուր կորուստներ = |ծանոթագրություն = }} '''Ակնայի հանձնում''' (նաև՝ '''Աղդամի շրջանի հանձնում'''), [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]]․․․․․ == Պատմական ակնարկ == https://realtribune.ru/agdam-byl-postroen-na-ruinah-tigranakerta Ճշտել արդյո՞ք նշված գրքերում այդպիսի բան կա, եթե կա ավելացնել որոշ տեղեկություններ։ === Արցախյան ազատամարտ === {{Հիմնական|Արցախյան ազատամարտ|Աղդամի ազատագրում}} == Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020) == {{Հիմնական|Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)}} === Արցախում հրադադարի մասին համաձայնագիր === {{Հիմնական|Արցախում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020)}} ==== Բողոքի գործողություններ Երևանում ==== ==== Տոնական միջոցառումներ Ադրբեջանում ==== ==== Հայաստանում ներքաղաքական գործընթացներ ==== == Տարածքների հանձնման նախապատրաստում == == Հանձնում == == Հետագա իրադարձություններ == == Տես նաև == * [[Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)]] * [[Քարվաճառի հանձնում]] * [[Քաշաթաղի շրջանի հանձնում]] * [[Հին Թաղերի և Խծաբերդի բռնազավթում]] * [[Շուշիի գրավում]] * [[Հադրութի գրավում]] * [[Մատաղիսի գրավում]] * [[Ադրբեջանական զինուժի ներխուժումը Հայաստան]] == Նշումներ == {{Ծանցանկ|group=Ն}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} ge3a6w8bsg61r8yx4xmsbsa3k5mslty 2 1085303 8485781 8476918 2022-08-09T09:35:34Z CommonsDelinker 212 "Արտաշատ_պեղումներ.jpg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Túrelio|Túrelio]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ delete per [[:c:ticket:2022080810004238|]], unknown author, copyright status not known and uploader not eligible to issue permissions: wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ |Անունը հայերեն=Դավիթ Գևորգի Պետրոսյան |Անունը մայրենի լեզվով= |նկարագրում=Ճարտարապետ, մշակութաբան, հոդվածագիր-հրապարակախոս, հայ-ազգայնական հասարակական գործիչ, ազգային միավորումների և կազմակերպությունների համահիմնադիր |պատկեր=[[File:Դավիթ_Գևորգի_Պետրոսյան.jpg|300px]] |ծննդյան օր=[[սեպտեմբերի 25]], [[1992]] |ծննդավայր=[[Երևան]], {{դրոշավորում|Հայաստան}} |վախճանի օր=[[նոյեմբերի 20]], [[2021]] |վախճանի վայրը=[[Երևան]], {{դրոշավորում|Հայաստան}} |քաղաքացիություն={{դրոշավորում|Հայաստան}} |ազգություն=[[Հայ]] |մասնագիտություն=ճարտարապետ, մշակութաբան |ծնողներ=Գևորգ Մարատի Պետրոսյան, Նունե Ալբերտի Մինասյան |կրթություն=[[Ճարտարապետության և շինարարարության Հայաստանի ազգային համալսարան]] [[Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան]]|ստորագրություն=[[File:Ստորագրություն.png|100px]]}} '''Դավիթ Գևորգի Պետրոսյան''' ([[սեպտեմբերի 25]], [[1992]], [[Երևան]], [[Հայաստանի Հանրապետություն]] - [[նոյեմբերի 20]], [[2021]], [[Երևան]], [[Հայաստանի Հանրապետություն]]), հայ ճարտարապետ, մշակութաբան, պատմաճարտարապետական հուշարձանների վերականգնման և վերակառուցման մասնագետ, գիտական ուսումնասիրությունների հեղինակ, հայկական հնագիտական արշավախմբերի անդամ, գտածոների վերակազմող-նկարիչ, հոդվածագիր, ազգային միավորումների և կազմակերպությունների համահիմնադիր։ == Կենսագրություն == Հեղինակ է բազմաթիվ գիտական հոդվածների, գիտակրթական և մշակութային ծրագրերի, երեք գրքույկների։ Գրել է բանաստեղծություններ, հրապարակախոսական հոդվածներ, աֆորիզմներ, խոհափիլիսոփայական ստեղծագործություններ։ Հանդես է եկել Հայկ Շիրակյան գրական կեղծանվամբ։ Նրա հրատարակած գիտական հոդվածներն ու գրական ստեղծագործությունները հարուստ են ազգային և համամարդկային խոհափիլիսոփայական մտորումներով, արմատական դոկտրիններով ու բանաձևումներով, նոր բառակազմությամբ և ալեգորիաներով<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=LtZkw-EgSoo/|title=Այլախոհի Ճակատագիրը|publisher=Անանիա Շիրակացու անվան ճեմարան, հատված հեռահար դասընթացից}}</ref>։ Գրական առաջին քայլերը սկսել է մանկական տարիքից՝ գրելով բանաստեղծություններ<ref>{{cite web|url=https://arevatsaghik.wordpress.com/|title=Արևածաղիկ|publisher=Արևածաղիկ մանկապատանեկան ամսաթերթ, «Մայրենի լեզու»-2(57)2004|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 15}}</ref> և արձակ շարադրանք<ref>{{cite web|url=https://arevatsaghik.wordpress.com/|title=Արևածաղիկ|publisher=Արևածաղիկ մանկապատանեկան ամսաթերթ, «Ե՞րբ է գալիս տարվա ամենագեղեցիկ եղանակը»-10(53)2003|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 15}}</ref>։ == Կրթություն == 2009 թ․ ընդունվել է Երևանի [[Ճարտարապետության և շինարարարության Հայաստանի ազգային համալսարան]]ի ճարտարապետության և դիզայնի ֆակուլտետ։ 2013 թ․ ավարտել է ուսումը՝ պաշտպանելով «[[Եղիպատրուշ]] գյուղի [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Եղիպատրուշ)|Սուրբ Աստվածածին]] վանական համալիրի վերականգնումը» ատենախոսությունը և ստացել բակալավրի կոչում (ՃՇՀԱՀ արխիվ)։ 2013 թ․ ուսանել է նույն համալսարանի ճարտարապետության և դիզայնի ֆակուլտետի ճարտարապետության տեսության, պատմաճարտարապետական ժառանգության վերականգնման, վերակառուցման և գեղեցիկ արվեստի ամբիոնում։ 2015 թ․ ավարտել է «[[Զովունի (Արագածոտնի մարզ)]] վաղմիջնադրյան ճարտարապետական հուշարձանախմբի ([[Սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցի (Զովունի)]]) պահպանման, վերանորոգման և օգտագործման հայեցակարգ» մագիստրոսական ատենախոսության պաշտպանությամբ, ստանալով Ճարտարապետության մագիստրոսի կոչում (ՃՇՀԱՀ արխիվ)։ 2015-2017 թթ․ կրթությունը շարունակել է [[Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան|Խ. Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան]]ի գեղարվեստական կրթության ֆակուլտետում, որպես արվեստի պատմության, տեսության և մշակութաբանության ամբիոնի մագիստրոս։ Պաշտպանելով «Օտարման և փոխառման ազդեցությունները հայ հոգևոր մշակույթում» ատենախոսությունը ստացել է մագիստրոսական երկրորդ կոչումը, որպես մշակութաբան (ՀՊՄՀ արխիվ)։ Համալսարանական տարիներից սկսած Դավիթը անընդմեջ ուսումնասիրել է հայ հոգևոր մշակույթը՝ գրականություն, կերպարվեստ, հոգևոր և ժողովրդական երաժշտություն, ճարտարապետություն՝ մասնավորապես՝ եկեղեցաշինություն ([[Հովհաննես Շիրազ|Շիրազ]]<ref name="Շիրազ" />, [[Կոմիտաս|Կոմիտաս]]<ref name="Կոմիտաս" />, [[Ալեքսանդր Թամանյան|Թամանյան]]<ref name="Թամանյան1" /><ref name="Թամանյան2" /><ref name="Թամանյան3" />․․․)։ Ազգային, մշակութային, պատմական և հնէաբանական տարբեր կազմակերպություններում կատարած աշխատանքների ընթացքում, խորապես ուսումնասիրելով հայոց հնագույն մշակույթը, անհագորեն զբաղվում է ինքնակրթությամբ և գիտական աշխատանքներով։ Մեծ բաղձանքով տոգորված սովորում է գրաբարը, հայոց պատմիչների աշխատությունների բնօրինակները հետազոտելու համար։ Խորությամբ ուսումնասիրել է «[[Մատյան ողբերգության|Մատեան Ողբերգության]]» պոեմը, որը պատկանում է մարդկության ստեղծած գեղարվեստական մեծագույն արժեքների թվին։ Նրա ընթերցմամբ ձայնագրված են հատվածներ<ref>{{cite web|url=https://soundcloud.com/user-754784953/jawbi41qpzkx?si=d6157593780144829edd92fa8be411b2&utm_source=clipboard&utm_medium=text&utm_campaign=social_sharing|title=Կարդում է Դավիթ Պետրոսյանը|date=2020|publisher= «[[Անանիա Շիրակացու անվան ճեմարան]]», [[Գրիգոր Նարեկացի]] - «[[Մատյան ողբերգության]]»|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 15}}</ref>։ == Աշխատանքային տարիներ == Դավիթն իր ուսանողական տարիները համատեղել է ազգային, մշակութային, պատմական և հնէաբանական տարբեր ինստիտուտներում ու կազմակերպություններում տարվող աշխատանքների հետ, կատարել է չափագրումներ<ref>{{cite web|url=https://www.academia.edu/29789478/%D5%89%D5%AB%D5%B9%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D6%84_Chichkhanavanq|title=Չիչխանավանք|date=2015|publisher= «Գասպրինտ» հրատարակչւթիւն», ԵՐԿԻՐ ԵՒ ՄՇԱԿՈՅԹ ՀԱՄԱԶԳԱՅԻՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՒԹԻՒՆ|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 22}}</ref> [[Չիչխանավանք]]ի պեղումների ընթացքում։ 2012-2013 թթ․ ՀՀ ԳԱԱ «Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ» հին հնագիտության բաժնի ավագ լաբորանտ, գտածոների վերակազմող-նկարիչ, պատմական մայրաքաղաք Արտաշատի հնագիտական արշավախմբի անդամ 2013-2014 թթ․ ՀՀ ՄՆ «Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոն», գտածոների վերակազմող-նկարիչ, [[Թեյշեբաինի|Թեյշեբաինի բերդաքաղաքի]] հնագիտական արշավախմբի անդամ 2014-2015 թթ․ ՀՀ ՔՇՆ «[[Ալեքսանդր Թամանյանի անվան ճարտարապետության ազգային թանգարան-ինստիտուտ]]» էքսկուրսավար, գիտական ուսումնասիրությունների հեղինակ, շրջիկ ցուցահանդեսների, միջոցառումների կազմակերպիչ 2017-2018 թթ․ «My Apartments Yerevan» և «My Hotel Yerevan» ՍՊԸ-ում, հյուրընկալ [[File:Ախթալա_Դ․_Պ․.JPG|մինի|[[Ախթալայի վանք|Ախթալա]]]] 2017-2018 թթ․ «Open Armenia Tour» զբոսաշրջային ընկերություն, հիմնադիր-կառավարիչ 2017-2021 թթ․ՀՀ ԿԳՆ «[[Հայաստանի գեղարվեստի պետական ակադեմիա]]» Կերպարվեստի ֆակուլտետի արվեստագիտության և հումանիտար գիտությունների ամբիոնի դասախոս 2019-2020 թթ․ «[[Անանիա Շիրակացու անվան ճեմարան]]» միջազգային գիտակրթական համալիր Արվեստի ամբիոնի ղեկավար, ուսուցիչ 2021 թ․ (հուլիս-սեպտեմբեր) «Նոր Փրոջեկտս» ՍՊԸ, փաթեթավորող-օժանդակ բանվոր 2021 թ․ «Հայ ասպետ» կրթադաստիարակչական բարեգործական հիմնադրամի դպրոց, հեղինակային ծրագրի ուսուցիչ 2021 թ․ «[[Հայաստանի պատմության թանգարան]]» Նոր և նորագույն շրջանի պատմության բաժին, պահոցների պահպանման սեկտորի ֆոնդապահ-կոնսերվատոր Դավիթ Պետրոսյանը զբաղվել է հասարակական գործունեությամբ և համագործակցել է ազգայնական տարբեր կազմակերպությունների հետ և հանդիսացել է նրանցից մի մասի համահիմնադիրը։ Այդ շարքում են՝ * «Ազգային ատյան» հասարակական միավորում (համահիմնադիր) * «Ցուցասլաք» կազմակերպություն (համահիմնադիր) * «Հայք» քաղաքացիական շրջանառու ներդրումային հիմնադրամ (համահիմնադիր) * «Երկիր և մշակույթ» կազմակերպություն (անդամ) * «www.arvestagir.am» առցանց մշակութային հանդես (հոդվածագիր). * ՀՀ Հանրային խորհրդի «Գիտության, կրթության, մշակույթի, սփյուռքի, երիտասարդության եւ սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողով» (անդամ) == Հեղինակած աշխատություններ == Դավիթ Պետրոսյանը հեղինակ է տասից ավելի գիտական հոդվածների, գիտակրթական և մշակութային տասից ավելի ծրագրերի, հրատարակված երեք գրքույկների, Ճարտարապետական հուշարձանների վերականգնման 2 նախագծի, համահեղինակ է «Հայկական ազգայնականություն» մանիֆեստի<ref>{{cite web|url=https://azgayinatyan.wordpress.com/2019/07/17/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D6%86%D5%A5%D5%BD/|title=մանիֆեստ|date=2019|publisher=Ազգային ատյան, «Հայկական ազգայնականություն» Մանիֆեստ|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 15}}</ref>։ === Հրատարակված գիտական հոդվածներ === * Շարունակելով բացահայտել Թամանյանին, «Ճարտարապետություն և շինարարություն» ամսագիր, 11 (105), Երևան, 2014, էջ 36<ref name="Թամանյան1">{{cite web|url=|title=Ճարտարապետություն և շինարարություն ամսագիր|date=11 (105), Երևան, 2014, էջ 36|publisher=Հայաստանի Ճարտարապետների միություն և Հայաստանի Շինարարների միություն}}</ref> * «Քաղաք-այգի» տեսությունը և Ալեքսանդր Թամանյանի քաղաքաշինական ուղին, «Գիտական աշխատություններ» ՃՇՀԱՀ, I (56), Երևան, 2015, էջ 31<ref name="Թամանյան2">{{cite web|url=https://nuaca.am/archives/bulletins/%d5%a3%d5%ab%d5%bf%d5%a1%d5%af%d5%a1%d5%b6-%d5%a1%d5%b7%d5%ad%d5%a1%d5%bf%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6%d5%b6%d5%a5%d6%80-2015-%d5%b0-i|title=Գիտական աշխատություններ|date=|publisher=«Գիտական աշխատություններ» ՃՇՀԱՀ|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 18}}</ref> * Ալեքսանդր Թամանյանն ու հնությունների պահպանությունը, «[[Էջմիածին (ամսագիր)|Էջմիածին]]» կրոնագիտական-հայագիտական հանդես, Բ, Էջմիածին, 2015, էջ 77<ref name="Թամանյան3">{{cite web|url=https://arar.sci.am/dlibra/publication/278964/edition/255937/content|title=Էջմիածին (ամսագիր) կրոնագիտական-հայագիտական հանդես|publisher=Պաշտոնական ամսագիր [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս|Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսության]]|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 18}}</ref> * Էներգետիկ հուշարձան. 20-րդ դարի հայկական ճարտարապետության վերածննդի առաջնեկը, «Ճարտարապետություն և շինարարություն» ամսագիր, 6 (112), Երևան, 2015, էջ 17<ref>{{cite web|url=|title=Ճարտարապետություն և շինարարություն ամսագիր|date=6 (112), Երևան, 2015, էջ 17|publisher=Հայաստանի Ճարտարապետների միություն և Հայաստանի Շինարարների միություն}}</ref> * Կոմիտասի մշակութաբանական հետազոտությունները, «Գիտական տեղեկագիր» ՀՊՄՀ, 1-2 (26-27), Երևան, 2016, էջ 173<ref name="Կոմիտաս">{{cite web|url=https://aspu.am/website/images/journal/Gitakan-teghekagir_-26-27.pdf|title=«Գիտական տեղեկագիր» ՀՊՄՀ|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 18}}</ref> * Միայն իբրև վերջին հույս, «Ճարտարապետություն և շինարարություն» ամսագիր, 6-8 (125-126), Երևան, 2016, էջ 44<ref>{{cite web|url=|title=Ճարտարապետություն և շինարարություն ամսագիր|date=6-8 (125-126), Երևան, 2016, էջ 44|publisher=Հայաստանի Ճարտարապետների միություն և Հայաստանի Շինարարների միություն}}</ref> * Հուշարձանի տեղափոխումը. եգիպտական և հայկական զուգահեռներ, «[[Էջմիածին (ամսագիր)|Էջմիածին]]» կրոնագիտական-հայագիտական հանդես, ԺԲ, Էջմիածին, 2016, էջ 137<ref>{{cite web|url=https://arar.sci.am/dlibra/publication/278139/edition/255201/content|title=Էջմիածին (ամսագիր) կրոնագիտական-հայագիտական հանդես|publisher=Պաշտոնական ամսագիր [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս|Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսության]]|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 18}}</ref> * Եկեղեցաշինության ետնաբեմում կամ անհաղորդ վեղարներ, «Ճարտարապետություն և շինարարություն» ամսագիր, 7-8 (137-138), Երևան, 2017, էջ 52<ref>{{cite web|url=|title=Ճարտարապետություն և շինարարություն ամսագիր|date=7-8 (137-138), Երևան, 2017, էջ 52|publisher=Հայաստանի Ճարտարապետների միություն և Հայաստանի Շինարարների միություն}}</ref> * Օտար ազդեցությունները հայ հոգևոր մշակույթում. ազգային ինքնության հարցեր, «Հայագիտական հանդես» ՀՊՄՀ, 3 (37) Ե Երևան, 2017, էջ 177<ref>{{cite web|url=https://aspu.am/website/images/journal/Hayagitakan%20handes_3.pdf|title=Հայագիտական հանդես|publisher=«Գիտական տեղեկագիր» ՀՊՄՀ|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 18}}</ref> * «Նարեկի» ազդեցությունը «Հայոց դանթեականը» պոեմի վրա, «Հայագիտական հանդես» ՀՊՄՀ, 2 (40) Երևան, 2018, էջ 90<ref name="Շիրազ">{{cite web|url=https://aspu.am/website/images/journal/Hayagitakan%20handes.pdf|title=Գիտական տեղեկագիր|publisher=«Գիտական տեղեկագիր» ՀՊՄՀ|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 15}}</ref> === Հրատարակված գրքեր === * Զրույց ազգանորոգ ոգու հետ<ref>{{cite web|url=http://arvestagir.am/am/nor-girkh-zruyc-azganorog-ogu-het/|title=Արվեստագիր|date=2017|publisher=«Արվեստագիր» մշակութային հանդես|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 15}}</ref> * Կարսի 1920 թ. ինքնասպանները<ref>{{cite web|url=http://arvestagir.am/am/nor-girkh-karsi-1920-th-inkhnaspannereh/|title=Արվեստագիր|date=2019|publisher=«Արվեստագիր» մշակութային հանդես|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 15}}</ref> * [[Սասնա ծռեր]] ազգային կտակարանի խրատաբանությունը<ref>{{cite web|url=http://arvestagir.am/am/sasna-tcrer-azgayin-ktakarani-xratabanuthyuneh-hatvatc/|title=Արվեստագիր|date=2019|publisher=«Արվեստագիր» մշակութային հանդես|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 15}}</ref> === «Թուր Կեծակի» հեղինակային ծրագիր === [[File:Թուր_Կեծակի.JPG|մինի|]] Հեղինակ է տասից ավելի գիտակրթական և մշակութային ծրագրերի։ Անսահման նվիրումով կատարել է ուսուցչի պարտականությունը, այն համարել է իր խոսքերով ասած՝ բոլոր մասնագիտությունների մեջ «ամենաբերկրալին»։ Մեծ խանդավառությամբ դասավանդել է հեղինակային «Թուր Կեծակի» ուսումնական ծրագրը՝ սաների մոտ ձևավորելով կուռ հայրենասիրական և հայրենատիրական հենք։ Դասը մեկնարկվում էր իր իսկ հեղինակած խրոխտ ու արիացնող բանաստեղծությամբ՝<br/>ՀԱՅԿԻՑ ԱՌՆԵՄ ՇՈՒՆՉԸ ԻՄ == Պատկերասրահ == {{clear|center}} <gallery caption="Դավիթ Պետրոսյանի գրաֆիկական աշխատանքներից" widths="260px" heights="180px" perrow="5"> Կարմրավոր%2C_Է_դար.JPG|[[Կարմրավոր]] Եղիպատրուշ%2C_Սուրբ_Աստվածածին_վանական_համալիր.JPG|[[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Եղիպատրուշ)]] Հաղպատ.JPG|[[Հաղպատի վանական համալիր|Հաղպատի վանական համալիր]] Վիլյամ_Սարոյան.JPG|[[Վիլյամ Սարոյան]] </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանտուփ}} == Արտաքին հղումներ == * «[https://www.iae.am/ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ]» * «[https://www.facebook.com/armheritage Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոն]» * «[https://hayaspet.am/ Հայ ասպետ]» * «[https://azgayinatyan.wordpress.com/ Ազգային ատյան]» * «[https://www.facebook.com/tsutsaslak/ Ցուցասլաք]» * «[https://www.facebook.com/landcult/ Երկիր և մշակույթ]» * «[http://www.arvestagir.am/ arvestagir.am]» * «[http://www.parliament.am/committees.php?do=members&ID=111201&lang=arm Գիտության, կրթության, մշակույթի, սփյուռքի, երիտասարդության և սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողով]» * «[https://hraparak.am/post/218b839fa295d927a85b63201035a811 Թող լռե մունջը, անդամալույծը]» * «[https://hraparak.am/post/2226d03dfe8b9faa86a7311ca48e96a4 Նիկոլի գրքի հակառակ կողմը]» * «[https://www.youtube.com/watch?v=b01qfixegJs&t=9s Ա․ Թամանյան Երևանի հատակագիծ քաղաք պարտեզ]» * «[https://www.youtube.com/watch?v=v74ILGPO0UY&t=1s Դիտակետում Երևան Չշնչող քաղաք]» * «[https://www.youtube.com/watch?v=WynjDSP2Zbw Երիտասարդ մտավորականների կոչը ապագա վարչապետին]» nugnhusknoqvahdatsewsxjibmn384q 8485782 8485781 2022-08-09T09:35:48Z CommonsDelinker 212 "Դավիթ_Գևորգի_Պետրոսյան.jpg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Túrelio|Túrelio]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ delete per [[:c:ticket:2022080810004238|]], unknown author, copyright status not known and uploader not eligible to issue permissio wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ |Անունը հայերեն=Դավիթ Գևորգի Պետրոսյան |Անունը մայրենի լեզվով= |նկարագրում=Ճարտարապետ, մշակութաբան, հոդվածագիր-հրապարակախոս, հայ-ազգայնական հասարակական գործիչ, ազգային միավորումների և կազմակերպությունների համահիմնադիր |պատկեր= |ծննդյան օր=[[սեպտեմբերի 25]], [[1992]] |ծննդավայր=[[Երևան]], {{դրոշավորում|Հայաստան}} |վախճանի օր=[[նոյեմբերի 20]], [[2021]] |վախճանի վայրը=[[Երևան]], {{դրոշավորում|Հայաստան}} |քաղաքացիություն={{դրոշավորում|Հայաստան}} |ազգություն=[[Հայ]] |մասնագիտություն=ճարտարապետ, մշակութաբան |ծնողներ=Գևորգ Մարատի Պետրոսյան, Նունե Ալբերտի Մինասյան |կրթություն=[[Ճարտարապետության և շինարարարության Հայաստանի ազգային համալսարան]] [[Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան]]|ստորագրություն=[[File:Ստորագրություն.png|100px]]}} '''Դավիթ Գևորգի Պետրոսյան''' ([[սեպտեմբերի 25]], [[1992]], [[Երևան]], [[Հայաստանի Հանրապետություն]] - [[նոյեմբերի 20]], [[2021]], [[Երևան]], [[Հայաստանի Հանրապետություն]]), հայ ճարտարապետ, մշակութաբան, պատմաճարտարապետական հուշարձանների վերականգնման և վերակառուցման մասնագետ, գիտական ուսումնասիրությունների հեղինակ, հայկական հնագիտական արշավախմբերի անդամ, գտածոների վերակազմող-նկարիչ, հոդվածագիր, ազգային միավորումների և կազմակերպությունների համահիմնադիր։ == Կենսագրություն == Հեղինակ է բազմաթիվ գիտական հոդվածների, գիտակրթական և մշակութային ծրագրերի, երեք գրքույկների։ Գրել է բանաստեղծություններ, հրապարակախոսական հոդվածներ, աֆորիզմներ, խոհափիլիսոփայական ստեղծագործություններ։ Հանդես է եկել Հայկ Շիրակյան գրական կեղծանվամբ։ Նրա հրատարակած գիտական հոդվածներն ու գրական ստեղծագործությունները հարուստ են ազգային և համամարդկային խոհափիլիսոփայական մտորումներով, արմատական դոկտրիններով ու բանաձևումներով, նոր բառակազմությամբ և ալեգորիաներով<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=LtZkw-EgSoo/|title=Այլախոհի Ճակատագիրը|publisher=Անանիա Շիրակացու անվան ճեմարան, հատված հեռահար դասընթացից}}</ref>։ Գրական առաջին քայլերը սկսել է մանկական տարիքից՝ գրելով բանաստեղծություններ<ref>{{cite web|url=https://arevatsaghik.wordpress.com/|title=Արևածաղիկ|publisher=Արևածաղիկ մանկապատանեկան ամսաթերթ, «Մայրենի լեզու»-2(57)2004|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 15}}</ref> և արձակ շարադրանք<ref>{{cite web|url=https://arevatsaghik.wordpress.com/|title=Արևածաղիկ|publisher=Արևածաղիկ մանկապատանեկան ամսաթերթ, «Ե՞րբ է գալիս տարվա ամենագեղեցիկ եղանակը»-10(53)2003|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 15}}</ref>։ == Կրթություն == 2009 թ․ ընդունվել է Երևանի [[Ճարտարապետության և շինարարարության Հայաստանի ազգային համալսարան]]ի ճարտարապետության և դիզայնի ֆակուլտետ։ 2013 թ․ ավարտել է ուսումը՝ պաշտպանելով «[[Եղիպատրուշ]] գյուղի [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Եղիպատրուշ)|Սուրբ Աստվածածին]] վանական համալիրի վերականգնումը» ատենախոսությունը և ստացել բակալավրի կոչում (ՃՇՀԱՀ արխիվ)։ 2013 թ․ ուսանել է նույն համալսարանի ճարտարապետության և դիզայնի ֆակուլտետի ճարտարապետության տեսության, պատմաճարտարապետական ժառանգության վերականգնման, վերակառուցման և գեղեցիկ արվեստի ամբիոնում։ 2015 թ․ ավարտել է «[[Զովունի (Արագածոտնի մարզ)]] վաղմիջնադրյան ճարտարապետական հուշարձանախմբի ([[Սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցի (Զովունի)]]) պահպանման, վերանորոգման և օգտագործման հայեցակարգ» մագիստրոսական ատենախոսության պաշտպանությամբ, ստանալով Ճարտարապետության մագիստրոսի կոչում (ՃՇՀԱՀ արխիվ)։ 2015-2017 թթ․ կրթությունը շարունակել է [[Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան|Խ. Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան]]ի գեղարվեստական կրթության ֆակուլտետում, որպես արվեստի պատմության, տեսության և մշակութաբանության ամբիոնի մագիստրոս։ Պաշտպանելով «Օտարման և փոխառման ազդեցությունները հայ հոգևոր մշակույթում» ատենախոսությունը ստացել է մագիստրոսական երկրորդ կոչումը, որպես մշակութաբան (ՀՊՄՀ արխիվ)։ Համալսարանական տարիներից սկսած Դավիթը անընդմեջ ուսումնասիրել է հայ հոգևոր մշակույթը՝ գրականություն, կերպարվեստ, հոգևոր և ժողովրդական երաժշտություն, ճարտարապետություն՝ մասնավորապես՝ եկեղեցաշինություն ([[Հովհաննես Շիրազ|Շիրազ]]<ref name="Շիրազ" />, [[Կոմիտաս|Կոմիտաս]]<ref name="Կոմիտաս" />, [[Ալեքսանդր Թամանյան|Թամանյան]]<ref name="Թամանյան1" /><ref name="Թամանյան2" /><ref name="Թամանյան3" />․․․)։ Ազգային, մշակութային, պատմական և հնէաբանական տարբեր կազմակերպություններում կատարած աշխատանքների ընթացքում, խորապես ուսումնասիրելով հայոց հնագույն մշակույթը, անհագորեն զբաղվում է ինքնակրթությամբ և գիտական աշխատանքներով։ Մեծ բաղձանքով տոգորված սովորում է գրաբարը, հայոց պատմիչների աշխատությունների բնօրինակները հետազոտելու համար։ Խորությամբ ուսումնասիրել է «[[Մատյան ողբերգության|Մատեան Ողբերգության]]» պոեմը, որը պատկանում է մարդկության ստեղծած գեղարվեստական մեծագույն արժեքների թվին։ Նրա ընթերցմամբ ձայնագրված են հատվածներ<ref>{{cite web|url=https://soundcloud.com/user-754784953/jawbi41qpzkx?si=d6157593780144829edd92fa8be411b2&utm_source=clipboard&utm_medium=text&utm_campaign=social_sharing|title=Կարդում է Դավիթ Պետրոսյանը|date=2020|publisher= «[[Անանիա Շիրակացու անվան ճեմարան]]», [[Գրիգոր Նարեկացի]] - «[[Մատյան ողբերգության]]»|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 15}}</ref>։ == Աշխատանքային տարիներ == Դավիթն իր ուսանողական տարիները համատեղել է ազգային, մշակութային, պատմական և հնէաբանական տարբեր ինստիտուտներում ու կազմակերպություններում տարվող աշխատանքների հետ, կատարել է չափագրումներ<ref>{{cite web|url=https://www.academia.edu/29789478/%D5%89%D5%AB%D5%B9%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D6%84_Chichkhanavanq|title=Չիչխանավանք|date=2015|publisher= «Գասպրինտ» հրատարակչւթիւն», ԵՐԿԻՐ ԵՒ ՄՇԱԿՈՅԹ ՀԱՄԱԶԳԱՅԻՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՒԹԻՒՆ|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 22}}</ref> [[Չիչխանավանք]]ի պեղումների ընթացքում։ 2012-2013 թթ․ ՀՀ ԳԱԱ «Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ» հին հնագիտության բաժնի ավագ լաբորանտ, գտածոների վերակազմող-նկարիչ, պատմական մայրաքաղաք Արտաշատի հնագիտական արշավախմբի անդամ 2013-2014 թթ․ ՀՀ ՄՆ «Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոն», գտածոների վերակազմող-նկարիչ, [[Թեյշեբաինի|Թեյշեբաինի բերդաքաղաքի]] հնագիտական արշավախմբի անդամ 2014-2015 թթ․ ՀՀ ՔՇՆ «[[Ալեքսանդր Թամանյանի անվան ճարտարապետության ազգային թանգարան-ինստիտուտ]]» էքսկուրսավար, գիտական ուսումնասիրությունների հեղինակ, շրջիկ ցուցահանդեսների, միջոցառումների կազմակերպիչ 2017-2018 թթ․ «My Apartments Yerevan» և «My Hotel Yerevan» ՍՊԸ-ում, հյուրընկալ [[File:Ախթալա_Դ․_Պ․.JPG|մինի|[[Ախթալայի վանք|Ախթալա]]]] 2017-2018 թթ․ «Open Armenia Tour» զբոսաշրջային ընկերություն, հիմնադիր-կառավարիչ 2017-2021 թթ․ՀՀ ԿԳՆ «[[Հայաստանի գեղարվեստի պետական ակադեմիա]]» Կերպարվեստի ֆակուլտետի արվեստագիտության և հումանիտար գիտությունների ամբիոնի դասախոս 2019-2020 թթ․ «[[Անանիա Շիրակացու անվան ճեմարան]]» միջազգային գիտակրթական համալիր Արվեստի ամբիոնի ղեկավար, ուսուցիչ 2021 թ․ (հուլիս-սեպտեմբեր) «Նոր Փրոջեկտս» ՍՊԸ, փաթեթավորող-օժանդակ բանվոր 2021 թ․ «Հայ ասպետ» կրթադաստիարակչական բարեգործական հիմնադրամի դպրոց, հեղինակային ծրագրի ուսուցիչ 2021 թ․ «[[Հայաստանի պատմության թանգարան]]» Նոր և նորագույն շրջանի պատմության բաժին, պահոցների պահպանման սեկտորի ֆոնդապահ-կոնսերվատոր Դավիթ Պետրոսյանը զբաղվել է հասարակական գործունեությամբ և համագործակցել է ազգայնական տարբեր կազմակերպությունների հետ և հանդիսացել է նրանցից մի մասի համահիմնադիրը։ Այդ շարքում են՝ * «Ազգային ատյան» հասարակական միավորում (համահիմնադիր) * «Ցուցասլաք» կազմակերպություն (համահիմնադիր) * «Հայք» քաղաքացիական շրջանառու ներդրումային հիմնադրամ (համահիմնադիր) * «Երկիր և մշակույթ» կազմակերպություն (անդամ) * «www.arvestagir.am» առցանց մշակութային հանդես (հոդվածագիր). * ՀՀ Հանրային խորհրդի «Գիտության, կրթության, մշակույթի, սփյուռքի, երիտասարդության եւ սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողով» (անդամ) == Հեղինակած աշխատություններ == Դավիթ Պետրոսյանը հեղինակ է տասից ավելի գիտական հոդվածների, գիտակրթական և մշակութային տասից ավելի ծրագրերի, հրատարակված երեք գրքույկների, Ճարտարապետական հուշարձանների վերականգնման 2 նախագծի, համահեղինակ է «Հայկական ազգայնականություն» մանիֆեստի<ref>{{cite web|url=https://azgayinatyan.wordpress.com/2019/07/17/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D6%86%D5%A5%D5%BD/|title=մանիֆեստ|date=2019|publisher=Ազգային ատյան, «Հայկական ազգայնականություն» Մանիֆեստ|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 15}}</ref>։ === Հրատարակված գիտական հոդվածներ === * Շարունակելով բացահայտել Թամանյանին, «Ճարտարապետություն և շինարարություն» ամսագիր, 11 (105), Երևան, 2014, էջ 36<ref name="Թամանյան1">{{cite web|url=|title=Ճարտարապետություն և շինարարություն ամսագիր|date=11 (105), Երևան, 2014, էջ 36|publisher=Հայաստանի Ճարտարապետների միություն և Հայաստանի Շինարարների միություն}}</ref> * «Քաղաք-այգի» տեսությունը և Ալեքսանդր Թամանյանի քաղաքաշինական ուղին, «Գիտական աշխատություններ» ՃՇՀԱՀ, I (56), Երևան, 2015, էջ 31<ref name="Թամանյան2">{{cite web|url=https://nuaca.am/archives/bulletins/%d5%a3%d5%ab%d5%bf%d5%a1%d5%af%d5%a1%d5%b6-%d5%a1%d5%b7%d5%ad%d5%a1%d5%bf%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6%d5%b6%d5%a5%d6%80-2015-%d5%b0-i|title=Գիտական աշխատություններ|date=|publisher=«Գիտական աշխատություններ» ՃՇՀԱՀ|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 18}}</ref> * Ալեքսանդր Թամանյանն ու հնությունների պահպանությունը, «[[Էջմիածին (ամսագիր)|Էջմիածին]]» կրոնագիտական-հայագիտական հանդես, Բ, Էջմիածին, 2015, էջ 77<ref name="Թամանյան3">{{cite web|url=https://arar.sci.am/dlibra/publication/278964/edition/255937/content|title=Էջմիածին (ամսագիր) կրոնագիտական-հայագիտական հանդես|publisher=Պաշտոնական ամսագիր [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս|Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսության]]|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 18}}</ref> * Էներգետիկ հուշարձան. 20-րդ դարի հայկական ճարտարապետության վերածննդի առաջնեկը, «Ճարտարապետություն և շինարարություն» ամսագիր, 6 (112), Երևան, 2015, էջ 17<ref>{{cite web|url=|title=Ճարտարապետություն և շինարարություն ամսագիր|date=6 (112), Երևան, 2015, էջ 17|publisher=Հայաստանի Ճարտարապետների միություն և Հայաստանի Շինարարների միություն}}</ref> * Կոմիտասի մշակութաբանական հետազոտությունները, «Գիտական տեղեկագիր» ՀՊՄՀ, 1-2 (26-27), Երևան, 2016, էջ 173<ref name="Կոմիտաս">{{cite web|url=https://aspu.am/website/images/journal/Gitakan-teghekagir_-26-27.pdf|title=«Գիտական տեղեկագիր» ՀՊՄՀ|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 18}}</ref> * Միայն իբրև վերջին հույս, «Ճարտարապետություն և շինարարություն» ամսագիր, 6-8 (125-126), Երևան, 2016, էջ 44<ref>{{cite web|url=|title=Ճարտարապետություն և շինարարություն ամսագիր|date=6-8 (125-126), Երևան, 2016, էջ 44|publisher=Հայաստանի Ճարտարապետների միություն և Հայաստանի Շինարարների միություն}}</ref> * Հուշարձանի տեղափոխումը. եգիպտական և հայկական զուգահեռներ, «[[Էջմիածին (ամսագիր)|Էջմիածին]]» կրոնագիտական-հայագիտական հանդես, ԺԲ, Էջմիածին, 2016, էջ 137<ref>{{cite web|url=https://arar.sci.am/dlibra/publication/278139/edition/255201/content|title=Էջմիածին (ամսագիր) կրոնագիտական-հայագիտական հանդես|publisher=Պաշտոնական ամսագիր [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս|Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսության]]|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 18}}</ref> * Եկեղեցաշինության ետնաբեմում կամ անհաղորդ վեղարներ, «Ճարտարապետություն և շինարարություն» ամսագիր, 7-8 (137-138), Երևան, 2017, էջ 52<ref>{{cite web|url=|title=Ճարտարապետություն և շինարարություն ամսագիր|date=7-8 (137-138), Երևան, 2017, էջ 52|publisher=Հայաստանի Ճարտարապետների միություն և Հայաստանի Շինարարների միություն}}</ref> * Օտար ազդեցությունները հայ հոգևոր մշակույթում. ազգային ինքնության հարցեր, «Հայագիտական հանդես» ՀՊՄՀ, 3 (37) Ե Երևան, 2017, էջ 177<ref>{{cite web|url=https://aspu.am/website/images/journal/Hayagitakan%20handes_3.pdf|title=Հայագիտական հանդես|publisher=«Գիտական տեղեկագիր» ՀՊՄՀ|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 18}}</ref> * «Նարեկի» ազդեցությունը «Հայոց դանթեականը» պոեմի վրա, «Հայագիտական հանդես» ՀՊՄՀ, 2 (40) Երևան, 2018, էջ 90<ref name="Շիրազ">{{cite web|url=https://aspu.am/website/images/journal/Hayagitakan%20handes.pdf|title=Գիտական տեղեկագիր|publisher=«Գիտական տեղեկագիր» ՀՊՄՀ|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 15}}</ref> === Հրատարակված գրքեր === * Զրույց ազգանորոգ ոգու հետ<ref>{{cite web|url=http://arvestagir.am/am/nor-girkh-zruyc-azganorog-ogu-het/|title=Արվեստագիր|date=2017|publisher=«Արվեստագիր» մշակութային հանդես|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 15}}</ref> * Կարսի 1920 թ. ինքնասպանները<ref>{{cite web|url=http://arvestagir.am/am/nor-girkh-karsi-1920-th-inkhnaspannereh/|title=Արվեստագիր|date=2019|publisher=«Արվեստագիր» մշակութային հանդես|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 15}}</ref> * [[Սասնա ծռեր]] ազգային կտակարանի խրատաբանությունը<ref>{{cite web|url=http://arvestagir.am/am/sasna-tcrer-azgayin-ktakarani-xratabanuthyuneh-hatvatc/|title=Արվեստագիր|date=2019|publisher=«Արվեստագիր» մշակութային հանդես|accessdate=2022 թ․ փետրվարի 15}}</ref> === «Թուր Կեծակի» հեղինակային ծրագիր === [[File:Թուր_Կեծակի.JPG|մինի|]] Հեղինակ է տասից ավելի գիտակրթական և մշակութային ծրագրերի։ Անսահման նվիրումով կատարել է ուսուցչի պարտականությունը, այն համարել է իր խոսքերով ասած՝ բոլոր մասնագիտությունների մեջ «ամենաբերկրալին»։ Մեծ խանդավառությամբ դասավանդել է հեղինակային «Թուր Կեծակի» ուսումնական ծրագրը՝ սաների մոտ ձևավորելով կուռ հայրենասիրական և հայրենատիրական հենք։ Դասը մեկնարկվում էր իր իսկ հեղինակած խրոխտ ու արիացնող բանաստեղծությամբ՝<br/>ՀԱՅԿԻՑ ԱՌՆԵՄ ՇՈՒՆՉԸ ԻՄ == Պատկերասրահ == {{clear|center}} <gallery caption="Դավիթ Պետրոսյանի գրաֆիկական աշխատանքներից" widths="260px" heights="180px" perrow="5"> Կարմրավոր%2C_Է_դար.JPG|[[Կարմրավոր]] Եղիպատրուշ%2C_Սուրբ_Աստվածածին_վանական_համալիր.JPG|[[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Եղիպատրուշ)]] Հաղպատ.JPG|[[Հաղպատի վանական համալիր|Հաղպատի վանական համալիր]] Վիլյամ_Սարոյան.JPG|[[Վիլյամ Սարոյան]] </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանտուփ}} == Արտաքին հղումներ == * «[https://www.iae.am/ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ]» * «[https://www.facebook.com/armheritage Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոն]» * «[https://hayaspet.am/ Հայ ասպետ]» * «[https://azgayinatyan.wordpress.com/ Ազգային ատյան]» * «[https://www.facebook.com/tsutsaslak/ Ցուցասլաք]» * «[https://www.facebook.com/landcult/ Երկիր և մշակույթ]» * «[http://www.arvestagir.am/ arvestagir.am]» * «[http://www.parliament.am/committees.php?do=members&ID=111201&lang=arm Գիտության, կրթության, մշակույթի, սփյուռքի, երիտասարդության և սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողով]» * «[https://hraparak.am/post/218b839fa295d927a85b63201035a811 Թող լռե մունջը, անդամալույծը]» * «[https://hraparak.am/post/2226d03dfe8b9faa86a7311ca48e96a4 Նիկոլի գրքի հակառակ կողմը]» * «[https://www.youtube.com/watch?v=b01qfixegJs&t=9s Ա․ Թամանյան Երևանի հատակագիծ քաղաք պարտեզ]» * «[https://www.youtube.com/watch?v=v74ILGPO0UY&t=1s Դիտակետում Երևան Չշնչող քաղաք]» * «[https://www.youtube.com/watch?v=WynjDSP2Zbw Երիտասարդ մտավորականների կոչը ապագա վարչապետին]» 7kdoogeaz40p1lvvaw6nm9rulh1fskv 0 1085649 8485822 8252737 2022-08-09T10:25:35Z ArmSirius 64149 ավելացվեց [[Կատեգորիա:2022 քաղաքականությունում]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Ընթացիկ իրադարձություն|20220123}} {{Տեղեկաքարտ Ճակատամարտ |Ճակատամարտի անվանում = |Հակամարտություն = Ռազմական հեղաշրջում Բուրկինա Ֆասոյում |Պատկեր = Location Burkina Faso AU Africa.svg |Վերնագիր = |Թվական = [[հունվարի 24]] [[2022]] - շարունակվում է |Վայր = Բուկինա Ֆասո |Արդյունք = Բուրկինա Ֆասոյի նախագահ [[Ռոկ Մարկ Քրիստիան Կաբորե]]ն կալանավորվել է |Հակառակորդ1 = {{դրոշավորում|Բուրկինա Ֆասո}} կառավարություն |Հակառակորդ2 = {{դրոշավորում|Բուրկինա Ֆասո}} Զինված ուժեր |Հրամանատար1 = Ռոկ Մարկ Քրիստիան Կաբորե |Հրամանատար2 = [[Պոլ Անրի Սանդաօգօ Դամիբա]]<ref>{{cite news |last=Mushaija |first=Patson Baraire |date=2022-01-24|title=Burkina Faso President Christian Kabore's government overthrown |url=https://theinformerug.com/2022/01/24/burkina-faso-president-christian-kabores-government-overthrown/ |work=The Informer UG |location= |access-date=2022-01-24}}</ref><ref>{{cite web|date=2022-01-24|title=СМИ: мятеж в Буркина Фасо возглавил подполковник Дамиба|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/13508199|work=ТАСС|access-date=2022-01-24}}</ref> [[Ժիլբեր Դյենդերե]]<ref>{{cite news |last= |first= |date=24 January 2022 |title=Militares amotinados en Burkina Faso liberan al general golpista Gilbert Diendéré |trans-title= Mutinous military in Burkina Faso free coup general Gilbert Diendéré |url=https://mundo.sputniknews.com/20220124/militares-amotinados-en-burkina-faso-liberan-al-general-golpista-gilbert-diendere-1120656610.html |language=es |work=Sputnik Mundo |location= |access-date=24 January 2022}}</ref> |Ուժեր1 = |Ուժեր2 = |Կորուստներ1 = |Կորուստներ2 = }} '''Բուրկինա Ֆասոյի ռազմական հեղաշրջում''', [[Բուրկինա Ֆասո]]յի զինված ուժերի իրականաց8ած ռազմական հեղաշրջում է, որի ժամանակ, ըստ տեղեկությունների, կալանավորվել է Բուրկինա Ֆասոյի նախագահ [[Ռոկե Մարկ Քրիստիան Կաբորե|Ռոկ Մարկ Քրիստիան Կաբորե]]ն<ref name=":0">{{Cite web|lang=ru|url=https://www.rbc.ru/politics/24/01/2022/61ee747e9a794700ca1323c3|title=В Буркина-Фасо военные задержали президента|website=РБК|access-date=2022-01-24}}</ref>։ == Նախապատմւթյուն == 2014 թվականին Բուրկինա Ֆասոյում տեղի է ունեցել ապստամբություն, որի ժամանակ գահընկեց է արվել Բուրկինա Ֆասոյի նախագահ Բլեզ Կոմպաորեն, ով երկիրը ղեկավարում էր [[1987]] թվականից։ 2015 թվականից երկիրը ղեկավարել է Ռոկ Մարկ Քրիստիան Կաբորեն<ref name=":1">{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/13506953|title=Мятеж военных и сообщения об аресте президента. Что происходит в Буркина-Фасо|website=ТАСС|access-date=2022-01-24}}</ref>։ [[2015]] թվականից Բուրկինա Ֆասոյում ակտիվ են «<nowiki/>[[Իսլամական պետություն]]<nowiki/>», «Անսար ուլ-Իսլամ» և «<nowiki/>[[Ալ-Կաիդա]]<nowiki/>» կազմակերպությունները։ 2021 թվականին ահաբեկիչները երկրում սպանել են ավելի քան 2000 խաղաղ բնակչի։ [[2019]] թվականից ահաբեկիչների գործունեության պատճառով Բուրկինա Ֆասոյի որոշ նահանգներում արտակարգ դրություն է մտցվել<ref name=":1" /><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20190112/1549262239.html|title=В Буркина-Фасо продлили чрезвычайное положение на полгода|date=2019-01-12|website=РИА Новости|lang=ru|access-date=2022-01-24}}</ref>։ 2022 թվականի հունվարին Բուրկինա Ֆասոյի վարչապետ Լասինա Զերբոն հայտարարել է, որ [[ահաբեկչություն]]ը սպառնալիք է երկրի ամբողջականության համար<ref name=":1" />։ 2021 թվականի նոյեմբերին Բուրկինա Ֆասոյում զանգվածային բողոքի ցույցեր են բռնկվել այն բանից հետո, երբ ահաբեկիչները երկրի հյուսիսում գտնվող ոսկու հանքում սպանել են 49 զինվորականի և 4 խաղաղ բնակչի։ Բողոքի ակցիայի մասնակիցները դժգոհություն են հայտնել անվտանգության անբավարար մակարդակի և զինված ուժերի մթերքով անբավարար ապահովման կապակցությամբ։ Բողոքի ցույցերի արդյունքում երկրի վարչապետը հրաժարական է տվել<ref name=":1" />։ 2022 թվականի [[հունվարի 11]]-ին զինվորականներ են ձերբակալվել ռազմական հեղաշրջում նախապատրաստելու կասկածանքով<ref name=":1" /><ref>{{Cite web|url=https://regnum.ru/news/3473605.html|title=В Буркина-Фасо за подготовку переворота арестовали военных|website=ИА REGNUM|lang=ru|access-date=2022-01-24}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://ru.euronews.com/2022/01/23/burkina-faso-shooting-in-the-military-camp|title=Стрельба в Уагадугу|date=2022-01-23|website=euronews|lang=ru|author=Ирина Шелудкова|access-date=2022-01-24}}</ref>։ 2022 թվականի [[հունվարի 19]]-ին Բուրկինա Ֆասոյում սահմանափակվել է [[Ֆեյսբուք]] սոցիալական ցանցի մուտքը, որը իշխանությունները անվանել են «երկրի ապակայունացման գործիքներից մեկը»։ Եղել են նաև տեղեկություններ ինտերնետի խափանումների մասին<ref name=":1" />։ == Հեղաշրջում == Հունվարի 22-ին [[Ուագադուգու]]ում կրկին բողոքի ցույցեր են սկսվել։ Ցուցարարները պահանջել են կառավարության հրաժարականը և իշխանությունը փոխանցումը զինվորականներին<ref name=":1" />։ Հունվարի 22-ի լույս 23-ի գիշերը տեղեկություններ են ստացվել նախագահական նստավայրի մոտ կրակոցների մասին<ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/13503449|title=AP: около резиденции президента Буркина-Фасо слышны выстрелы|website=ТАСС|access-date=2022-01-24}}</ref>։ Իշխանությունները կատարվածն անվանեցին «զինվորականների դժգոհության դրսևորման ակտեր» <ref name=":1" />։ Զինվորականները պահանջել էին կառավարության հրաժարականը, զինվորականների թվաքանակի ավելացում, ահաբեկիչների դեմ պայքարի համար լրացուցիչ միջոցների հատկացում և զոհված զինվորականների ընտանիքներին փոխհատուցում<ref name=":1" />։ Կրակոցների ժամանակ վնասվել է նախագահի մեքենան<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/1/24/burkina-faso-president-kabore-detained-by-mutinous-soldiers|title=Burkina Faso President Kabore ‘detained’ by mutinous soldiers|website=www.aljazeera.com|access-date=2022-01-24}}</ref>։ Ըստ տեղեկությունների հունվարի 23-ին երկրում բջջային կապը և ինտերնետի աշխատանքը խափանումներով են աշխատել<ref name=":1" /><ref name="автоссылка1">{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/13510025|title=На странице лидера Буркина-Фасо в Twitter появился призыв к мятежникам сложить оружие|website=ТАСС|access-date=2022-01-24}}</ref>։ Սահմանվել է պարետային ժամ, որը գործել է 20։00-ից 05։30-ը<ref name=":1" />։ Ցուցարարները հրկիզել են իշխող «Ժողովրդական շարժում հանուն առաջընթացի» կուսակցության շտաբը<ref name=":1" /><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.kommersant.ru/doc/5180786|title=Протестующие в Буркина-Фасо разграбили штаб-квартиру правящей партии|website=www.kommersant.ru|date=2022-01-23|access-date=2022-01-24}}</ref>։ Բողոքի ցույցեր են սկսվել երկրի այլ քաղաքներում, ցուցարարները հայտարարել են իրենց համերաշխությունը զինվորականների հետ<ref name=":1" />։ Հունվարի 24-ի առավոտյան հայտարարվել է Քրիստիան Կաբորեին ռազմակայաններից մեկում ձերբակալելու մասին, զինվորականները պահանջել են, որ նա հրաժարական տա<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20220124/burkina-faso-1769211520.html|title=СМИ сообщили о возможном задержании президента Буркина-Фасо|website=РИА Новости|date=2022-01-24|access-date=2022-01-24}}</ref>։ Լրատվամիջոցները հայտնել են, որ նախագահի ընտանիքը լքել է երկիրը<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20220124/kabore-1769187477.html|title=СМИ: семья президента Буркина-Фасо покинула страну|website=РИА Новости|date=2022-01-24|access-date=2022-01-24}}</ref>։ Զինվորականները նաև ազատ են արձակել գեներալ Ժիլբեր Դինդերեին, որը դատապարտվել էր 2015 թվականին հեղաշրջման փորձի համար<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ria.ru/20220124/general-1769188756.html|title=СМИ: мятежники в Буркина-Фасо освободили осужденного генерала|website=РИА Новости|date=2022-01-24|access-date=2022-01-24}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://regnum.ru/news/3485086.html|title=В Буркина-Фасо военные мятежники освободили осуждённого генерала Дьендере|website=ИА REGNUM|access-date=2022-01-24}}</ref>։ Հունվարի 24-ին Բուրկինա Ֆասոյի նախագահը իր Թվիթերում հրապարակել հետևյալ հաղորդագրությունը<ref>{{Cite web|lang=fr|url=https://twitter.com/rochkaborepf/status/1485614809940910080|title=Notre Nation vit des moments difficiles. Nous devons en ce moment précis sauvegarder nos acquis démocratiques. J'invite ceux qui ont pris les armes à les déposer dans l'intérêt Supérieur de la Nation. C'est par le dialogue et l'écoute que nous devons régler nos contradictions.RK|website=Twitter|access-date=2022-01-24}}</ref>՝ {{քաղվածք|Մեր ժողովուրդը դժվար ժամանակներ է ապրում. Այս պահին մենք պետք է պաշտպանենք մեր ժողովրդավարական ձեռքբերումները։ Կոչ եմ անում նրանց, ովքեր զենք են վերցրել, վայր դնել զենքերը՝ հանուն երկրի ժողովրդի բարձրագույն շահերի։ Միայն երկխոսության միջոցով մենք պետք է լուծենք մեր հակասությունները։|}} Նախագահը չի նշել իր գտնվելու վայրը<ref name="автоссылка1" />։ Հունվարի 24-ին 14 զինվորականներից բաղկացած խումբը պետական ​​հեռուստատեսության ուղիղ եթերում հայտարարել է, որ զինվորականները վերցրել են իշխանությունը երկրում, ցրել կառավարությունն ու խորհրդարանը, կասեցրել սահմանադրությունը և փակել Բուրկինա Ֆասոյի սահմանները մինչև հետագա հայտարարությունը<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://iz.ru/1281699/2022-01-24/voennye-v-burkina-faso-obiavili-o-vziatii-vlasti-v-strane-v-svoi-ruki|title=Военные в Буркина-Фасо объявили о взятии власти в стране в свои руки|author=Никита Голяшкин|website=Известия|date=2022-01-24|access-date=2022-01-25}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/13512149|title=Военные в Буркина-Фасо объявили о взятии власти в стране в свои руки|website=ТАСС|access-date=2022-01-25}}</ref>։. == Տես նաև == * [[Ռազմական հեղաշրջում Բուրկինա Ֆասոյում (2015)]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Քաղաքական հեղաշրջումներ ըստ երկրի]] [[Կատեգորիա:Բուրկինա Ֆասո]] [[Կատեգորիա:Հունվարի 24-ի իրադարձություններ]] [[Կատեգորիա:Բուրկինա Ֆասոյի պատմություն]] [[Կատեգորիա:2022 քաղաքականությունում]] fn0zhlaqroi2yww01n9nea1ypnzyuef 2 1086737 8485903 8266016 2022-08-09T11:33:59Z Վանիկ Մեժլումյան 116712 Ջնջվում է էջի ամբողջ պարունակությունը wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 0 1087749 8485238 8451647 2022-08-08T17:39:04Z Gardmanahay 25102 Gardmanahay տեղափոխեց էջը «[[Լեռնահովիտ (Գեղարքունիքի մարզ)]]»-ից «[[Լեռնահովիտ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)]]» wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Լեռնահովիտ (այլ կիրառումներ)}} {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր | կարգավիճակ = Գյուղ | երկրամասի տեսակ = Հայաստանի վարչական բաժանում{{!}}Մարզ | երկրամաս = Գեղարքունիքի մարզ | կենտրոնի բարձրություն = 2150 | ազգային կազմ = [[Հայեր]] }} '''Լեռնակերտ''' (նախկին անվանումները` ''Լեռնահովիտ'', ''Քյասիբաշ''), գյուղ [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] [[Գեղարքունիքի մարզ]]ի Մարտունու տարածաշրջանում, [[Մարտունի (Գեղարքունիքի մարզ)|Մարտունի]] քաղաքից մոտ 6 կմ հարավ-արևմուտք, [[Արգիճի]] գետի աջ ափին։ Գտնվում է ծովի մակարդակից մոտ 2150 մ բարձրության վրա։ == Բնակչություն == Ըստ ՀՀ [[2011]] թ. մարդահամարի արդյունքների` Լեռնակերտի մշտական բնակչությունը կազմել է 323, առկա բնակչությունը` 254 մարդ<ref name=census2011>[https://www.armstat.am/file/doc/99486813.pdf 2011 թ ՀՀ մարդահամարի արդյունքները]</ref>։ Լեռնակերտի բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում` ստորև. {{Wikidata/Population}} == Տնտեսություն == Բնակչությունը զբաղվում է հիմնականում [[անասնապահություն|անասնապահությամբ]], նաև` կարտոֆիլի, հացահատիկի և կերային կուլտորաների մշակմամբ։ == Տես նաև == * [[Լեռնահովիտի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Գեղարքունիքի մարզ)|Լեռնահովիտի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} {{Գեղարքունիքի մարզ}} [[Կատեգորիա:Գեղարքունիքի մարզի բնակավայրեր]] [[Կատեգորիա:Գեղարքունիքի մարզի գյուղեր]] 86e1gr0jcy3049c1ke5c7r17h6pmlat 0 1088452 8485722 8410037 2022-08-09T07:51:20Z ԱշոտՏՆՂ 28008 wikitext text/x-wiki {{վիքիֆիկացում}} {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}} '''Ալեքսանդր Եվգենիի Անանչենկո''' ({{lang-uk|Олександр Євгенович Ананченко}}, {{ԱԾ}}), [[Դոնեցկի Ժողովրդական Հանրապետություն|Դոնեցկի Ժողովրդական Հանրապետության]] պետական գործիչ, [[Դոնեցկի Ժողովրդական Հանրապետություն|Դոնեցկի Ժողովրդական Հանրապետության]] վարչապետ, 2018 թվականի դեկտեմբերից։ == Կենսագրություն == Ծնվել է 1967 թվականի տվյալներով, [[Մակեևկա (քաղաք, Ուկրաինա)|Մակեևկա]]յում, մյուսը 1966 թվականի տվյալներով, Դոնեցկի մարզի [[Սելիդովո]]յում։ Ես մեծացել եմ պապիկիս և տատիկիս կողմից<ref name="live">{{cite web |title=Какие факты биографии скрывает премьер-министр ДНР и как на самом деле выглядит Александр Ананченко (фото) |url=https://donbass.live/2019/01/25/kakye-fakt-byografyy-skrvaet-premer-mynystr-dnr-y-kak-na-samom-dele-vglyadyt-aleksandr-ananchenko-foto/ |author=Константин Воронин |lang=ru |website=Donbass.live |date=2019-01-25 |archiveurl=https://archive.today/20190208142915/https://donbass.live/2019/01/25/kakye-fakt-byografyy-skrvaet-premer-mynystr-dnr-y-kak-na-samom-dele-vglyadyt-aleksandr-ananchenko-foto/ |archivedate=2019-02-08 |deadlink=no |accessdate=2019-12-28 }}</ref>։ 1983 թվականին ավարտել է սելիդի թիվ 2 դպրոցը՝ ոսկե մեդալով։ Ունի բարձրագույն կրթություն (Խարկովի իրավաբանական ինստիտուտ)։ 1988 թվականի հունիսից մինչև 1996 թվականի հուլիսը Անանչենկոն աշխատել է ոստիկանությունում՝ ծառայելով մինչև ավագ լեյտենանտ, եղել է ներքին գործերի Սելիդյան հորոտդանի քրեական հետախուզության քննիչ, հերթապահ, ավագ օպերլիազոր<ref name="live"/>։ Հեռանալով ոստիկանությունից՝ եղել է «մետալուրգիական ներդրումային ընկերություն» («ՄԻԿՈՄ») ՓԲԸ իրավաբանական ծառայության պետ, ռուս գործարար Միխայիլ ապրում էր, ծնվել է 1966 թվականին Սելիդովոյում։ Այնուհետև եղել է «հակաճգնաժամային կառավարման կենտրոնի» տնօրենը, Էդուարդ Պրուտնիկի «ինվեստիցիոն-փրոմիսլովիա միություն»<ref name="stockworld"/> ընկերության գլխավոր տնօրենի տեղակալ, խորհրդական [[Նիկոլայ Ազարով]]ի և Յանուկովիչի 2002-2005 թվականներին, ինչպես նաև ծնունդով Սելիդովոյցի<ref>{{cite web |title=Близькі «прокладки» розіграли 11 мільйонів на бразильські електродвигуни для ЮУАЕС |url=http://nashigroshi.org/2018/07/29/blyzki-prokladky-rozihraly-11-miljoniv-na-brazylski-elektrodvyhuny-dlya-yuuaes/ |lang=uk |website=Наші Гроші |date=2018-07-29 |accessdate=2019-12-28 |deadlink=no |archiveurl=https://archive.today/20190503111241/http://nashigroshi.org/2018/07/29/blyzki-prokladky-rozihraly-11-miljoniv-na-brazylski-elektrodvyhuny-dlya-yuuaes/ |archivedate=2019-05-03 |dead-url=no }}</ref><ref name="novosti.dn.ua"/>։ «Ուկրինպրո» ՓԲԸ-ի գլխավոր տնօրենի տեղակալ և իրեն հետ փոխկապակցված «ՍՏՍԿ» ՓԲԸ-ի դիտորդ խորհրդի անդամ<ref name="stockworld">{{cite web |title=Приватне акціонерне товариство «Запорізька товарно-сировинна компанія „Запорiжголовпостач“» |url=https://www.stockworld.com.ua/ru/analytics/emitent/template/55772/148 |subtitle=Регулярна інформація за 2014 рік |lang=ru |website=StockWorld |accessdate=2019-12-28 |deadlink=no |archiveurl=https://archive.today/20190206173629/https://www.stockworld.com.ua/ru/analytics/emitent/template/55772/148 |archivedate=2019-02-06 }}</ref>։ Դոնեցկի Ժողովրդական Հանրապետության կազմավորումից հետո գլխավորել է ԴԺՀ-ի ղեկավար Զախարչենկոյի վարչակազմի արդյունաբերության զարգացման ռազմավարության վարչությունը<ref name="t.me">{{cite web |url=https://t.me/Sergey_Belous/146 |title=Немного о "загадочном" новом премьер-министре ДНР |author=Sergey Belous |lang=ru |website=t.me |date=2018-10-24 |accessdate=2019-12-28 |deadlink=no |archiveurl=https://archive.today/20190503053612/https://t.me/Sergey_Belous/146 |archivedate=2019-05-03 }}</ref>։ Եղել է Կրիվցիում «Վտորշախտմեթ-1» ՓԲԸ մասնաճյուղի տնօրեն<ref>{{Cite web |url=http://www.list-org.com/company/1849082 |lang=ru |title=Организация Филиал ЗАО "Вторшахтмет-1" |website=list-org.com |accessdate=2018-10-21 |archiveurl=https://archive.today/20190503120055/http://www.list-org.com/company/1849082 |archivedate=2019-05-03 |deadlink=no }}</ref> և «Վնեշտորգսերվիս» ՓԲԸ ղեկավարի խորհրդական ազդեցիկ [[Ուկրաինա|ուկրաինա]]ցի գործարար [[Սերգեյ Կուրչենկո]]յին<ref name="t.me"/><ref>{{Cite news |author=Олександр Желізняк |url=https://narodna-pravda.ua/2018/10/18/bojovyky-dnr-predstavyly-novogo-vatazhka-pov-yazanyj-z-ukrayinskym-oligarhom/ |title=Бойовики 'ДНР' представили нового ватажка: пов'язаний з українським олігархом |subtitle="Прем'єр" "ДНР" Олександр Ананченко колись був радником младоолігарха Сергія Курченка |date=2018-10-18 |lang=uk |website=Народна Правда |accessdate=2019-12-28 |deadlink=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181021232929/https://narodna-pravda.ua/2018/10/18/bojovyky-dnr-predstavyly-novogo-vatazhka-pov-yazanyj-z-ukrayinskym-oligarhom/ |archivedate=2018-10-21}}</ref>, ում կառավարման են հանձնվել ԴԺՀ-Ի արդյունաբերական ձեռնարկությունների մի մասը<ref>{{cite web |title=ЗАО «Внешторгсервис» направит на соцпроекты в ДНР ежегодно по 150 млн рублей |url=https://dan-news.info/politics/__trashed-16.html |lang=ru |website=[[Донецкое агентство новостей|ДАН]] |date=2018-10-25 |accessdate=2019-12-28}}</ref><ref name="novosti.dn.ua">{{cite web |lang=ru |url=http://novosti.dn.ua/news/290896-novosty-donbassa-nashly-fotopremera-dnr-kotoryy-skryval-svoe-lyco |title=«Новости Донбасса» нашли фото «премьера ДНР», который скрывал свое лицо |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190520220115/http://novosti.dn.ua/news/290896-novosty-donbassa-nashly-fotopremera-dnr-kotoryy-skryval-svoe-lyco |archivedate=2019-05-20 |deadlink=no |accessdate=2019-12-28 |date=2019-04-23 |website=«Новости Донбасса»}}</ref>։ 2018 թվականի սեպտեմբերի 7-ից՝ ԴԺՀ-ի կառավարության փոխվարչապետի պաշտոնակատար (ղեկավարել է վերլուծության և ռազմավարական զարգացման ֆունկցիոնալ բլոկը (դեպարտամենտ)<ref>{{cite web |title=Указ № 2 Временно исполняющего обязанности Главы Донецкой Народной Республики «О назначении» |url=http://doc.dnr-online.ru/wp-content/uploads/2018/09/Ukaz_N2_07092018.pdf |author=[[Пушилин, Денис Владимирович|Д. В. Пушилин]] |lang=ru |format=pdf |website=Официальный сайт ДНР |date=2018-09-07 |accessdate=2019-12-28 |deadlink=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180920144727/http://doc.dnr-online.ru/wp-content/uploads/2018/09/Ukaz_N2_07092018.pdf |archivedate=2018-09-20 |description=''<small>В указе ошибочно назван Алексеем</small>''}}</ref><ref>{{cite web |title=Врио Главы ДНР Пушилин назначил троих исполняющих обязанности вице-премьеров Республики |url=https://dan-news.info/politics/vrio-glavy-dnr-pushilin-naznachil-trex-ispolnyayushhix-obyazannosti-vice-premerov-respubliki.html |lang=ru |website=[[Донецкое агентство новостей|ДАН]] |date=2018-09-07 |description=''<small>В статье ошибочно назван Алексеем</small>'' |accessdate=2019-12- |deadlink=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180907172427/https://dan-news.info/politics/vrio-glavy-dnr-pushilin-naznachil-trex-ispolnyayushhix-obyazannosti-vice-premerov-respubliki.html |archivedate=2018-09-07}}</ref>։ 2018 թվականի հոկտեմբերի 18-ից մինչև դեկտեմբերի 1-ը՝ ԴԺՀ-ի նախարարների խորհրդի նախագահի պաշտոնակատար<ref>{{cite web |title=Пушилин поручил Ананченко исполнять обязанности премьер-министра ДНР |url=https://dan-news.info/politics/pushilin-naznachil-ananchenko-ispolnyayushhim-obyazannosti-premer-ministra-dnr.html |date=2018-10-18 |lang=ru |website=[[Донецкое агентство новостей|ДАН]] |accessdate=2019-12-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181223120909/https://dan-news.info/politics/pushilin-naznachil-ananchenko-ispolnyayushhim-obyazannosti-premer-ministra-dnr.html |archivedate=2018-12-23 |deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web |url=http://politinformer.ru/novosti-dnr-i-lnr/премьер-министром-днр-назначен-алекс |title=Премьер-министром ДНР назначен Александр Ананченко |date=2018-10-18 |website=PolitInformer.ru |lang=ru |accessdate=2019-12-28}}</ref>։ 2018 թվականի դեկտեմբերի 1-ից՝ ԴԺՀ կառավարության նախագահ<ref>{{cite web |author=[[Пушилин, Денис Владимирович|Д. В. Пушилин]] |url=http://doc.dnr-online.ru/wp-content/uploads/2018/12/Ukaz_№92_01.12.2018.pdf |title=Указ № 92 Главы Донецкой Народной Республики о Председателе Правительства Донецкой Народной Республики |lang=ru |website=Официальный сайт ДНР |date=2018-12-01 |accessdate=2019-12-25 |deadlink=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181222095722/http://doc.dnr-online.ru/wp-content/uploads/2018/12/Ukaz_№92_01.12.2018.pdf |archivedate=2018-12-22}}</ref><ref>{{cite web |url=https://dan-news.info/politics/parlament-dnr-podderzhal-reshenie-pushilina-naznachit-ananchenko-na-post-predsedatelya-pravitelstva.html |title=Парламент ДНР поддержал решение Пушилина назначить Ананченко на пост председателя правительства |lang=ru |website=[[Донецкое агентство новостей|ДАН]] |date=2018-12-01 |accessdate=2019-12-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181211030558/https://dan-news.info/politics/parlament-dnr-podderzhal-reshenie-pushilina-naznachit-ananchenko-na-post-predsedatelya-pravitelstva.html |archivedate=2018-12-11 |deadlink=no}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{cite web |url=https://pravdnr.ru/sostav-pravitelstva/? |title=Состав Правительства |lang=ru |website=Правительство ДНР |accessdate=2019-12-28 |archive-date=2020-05-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200530171911/https://pravdnr.ru/sostav-pravitelstva/ |dead-url=yes }} * {{cite web |url=https://donetsksite.wordpress.com/2019/05/03/ananchenko-alexandr/ |title=Досье: Ананченко Александр Евгеньевич |lang=ru |website=DonetskSite |date=2019-05-03 |accessdate=2019-12-28 |deadlink=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190714150416/https://donetsksite.wordpress.com/2019/05/03/ananchenko-alexandr/ |archivedate=2019-07-14}} l2py0z6b49jxgofvculk272bu9hw583 0 1089280 8485308 8401279 2022-08-08T18:29:38Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_Artsakh_Defense_Army.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:CO wikitext text/x-wiki {{Ընթացիկ|27.03.2022}} {{Տեղեկաքարտ Ռազմական հակամարտություն |հակամարտություն=Ադրբեջանի ռազմական գործողություններ Արցախում |մաս = Հայ-ադրբեջանական հակամարտություն |հրամանատար2= |ընդհանուր կորուստներ= |կորուստներ4= |կորուստներ3= |կորուստներ2= Հայկական աղբյուրներ՝ * 3 զոհ (զինծառայող) * 15 վիրավոր (14 զինծառայող, 1 քաղաքացիական անձ) |կորուստներ1= Հայկական աղբյուրներ՝ * 5 զոհ (Ադրբեջանի ԶՈւ-ի) Ադրբեջանական կողմը հերքում է |ուժեր4= |ուժեր3= Արցախում ռուսական խաղաղապահ զորամիավորում |ուժեր2= [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ|Արցախի պաշտպանության բանակ]] |ուժեր1= [[Պատկեր:Azerbaijan Armed Forces.png|30px]] [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]] |հրամանատար4= |հրամանատար3= |հրամանատար1= |մաս=Հայ-ադրբեջանական հակամարտություն |հակառակորդ4= |հակառակորդ3={{Դրոշ|Ռուսաստան}} [[Ռուսաստանի Դաշնություն]]<br>(խաղաղապահ գործառույթներով) |հակառակորդ2={{Դրոշ|Արցախ}} [[Արցախի Հանրապետություն]] |հակառակորդ1={{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Ադրբեջանի Հանրապետություն]] |փոփոխություններ= |արդյունք= [[Փառուխ]] գյուղի գրավում, Արցախի գազամատակարարման խափանում |պատճառ= |վայր=[[Խրամորթ]], [[Կարմիր Շուկա]], [[Թաղավարդ]], [[Փառուխ]], [[Խնապատ]] |թվական=[[մարտ]], [[2022]] |վերնագիր= |պատկեր= |ծանոթագրություն= }} '''Ադրբեջանի ռազմական գործողություններ Արցախում''', [[Ադրբեջանի Հանրապետություն|Ադրբեջանի Հանրապետության]] զինված ուժերի կողմից Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության խաղաղապահ ուժերի վերահսկողության գոտում գտնվող [[Արցախ|Արցախի Հանրապետության]] մի շարք բնակավայրերի վրա ռազմական հարձակում հրաձգային զենքերով, ականանետերով, հարվածային անօդաչու սարքերով և հոգեբանական ներազդման միջոցներով 2022 թվականի մարտ ամսին։ Ռազմական գործողություններին նախորդել է Ադրբեջանի կողմից [[Ասկերանի շրջան|Ասկերանի շրջանի]] [[Խրամորթ]] գյուղի բնակիչներին ուղված սպառնալիքի և գյուղը լքելու կոչերը<ref>{{Cite web|url=https://azg.am/news/local/%d5%af%d5%a1%d5%a9%d5%be%d5%a1%d5%ae%d5%a1%d5%b0%d5%a1%d6%80-%d5%a7-%d5%a3%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b2%d5%ab-%d5%a2%d5%b6%d5%a1%d5%af%d5%a1%d5%b6%d5%b8%d5%b6-%d5%af%d5%b5%d5%a1%d5%b6%d6%84%d5%a8-%d5%a1/|title=Կաթվածահար է գյուղի բնականոն կյանքը. Արցախի ՄԻՊ-ը մանրամասներ է հաղորդել Խրամորթից|last=Թովմասյան|first=Իշխան|date=2022-02-26|website=Ազգ|language=hy-AM|accessdate=2022-03-11}}</ref>, ինչպես նաև [[Շուշի|Շուշիի]] հատվածում Արցախը մատակարող միակ գազամուղը շարքից հանելու և վերականգնման աշխատանքներին խոչընդոտելու գործողությունները<ref>{{Cite web|url=https://news.am/arm/news/690860.html|title=Արցախում 4-րդ օրն է՝ գազ չկա. ադրբեջանական կողմի հետ բանակցությունները շարունակվում են|website=news.am|language=hy|accessdate=2022-03-11}}</ref>։ Մարտի 24-ին Ադրբեջանի զինված ուժերը գրավել են Փառուխ գյուղը՝ զբաղեցնելով նոր դիրքեր<ref>{{Cite web|url=https://infocom.am/hy/Article/78589|title=Գյուղն են գրավել, կրակոցներ չեն հնչել, բոլորը տարհանվել են․ Փառուխի համայնքապետ {{!}}factor.am{{!}}|website=infocom.am|language=en|accessdate=2022-03-24}}</ref>։ Գործողությունների արդյունքում հայկական կողմից զոհվել է 3 զինծառայող<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/1078958.html|title=Արցախի արևելյան սահմանագոտում Բաքվի կողմից Bayraktar-ների կիրառման արդյունքում 3 պայմանագրային զինծառայող է զոհվել|website=armenpress.am|language=hy|accessdate=2022-03-25}}</ref>, 14-ը ստացել են վիրավորում։ == Ռազմական գործողություններ == Փետրվարի 25-ին և 26-ին ադրբեջանցիները Արցախի Ասկերանի շրջանի Խրամորթ գյուղի բնակիչներից պահանջել են լքել գյուղը, այլապես սպառնացել են ուժ կիրառել։ Մարտի 9-ին օրվա ընթացքում, այնուհետև ողջ գիշերը Ադրբեջանի զինված ուժերը տարբեր տրամաչափի հրաձգային զենքերից, ինչպես նաև ականանետերի կիրառմամբ կրակել են Արցախի Ասկերանի շրջանի Խրամորթ և Նախիջևանիկ, Մարտունու շրջանի Խնուշինակ և Կարմիր շուկա համայնքների վարչական տարածքների, ճանապարհների ուղղությամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/31744823.html|title=Ադրբեջանի ԶՈւ-ը ակտիվ կրակ են վարում Արցախի մի շարք համայնքների ուղղությամբ. ԼՂ դատախազություն|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2022-03-11}}</ref>։ Կրակոցների հետևանքով Խրամորթում վիրավորում է ստացել մեկ քաղաքացիական անձ։ ՀՀ ՄԻՊ Քրիստիննե Գրիգորյանը հայտնել է, որ Ադրբեջանը Խրամորթ գյուղի ուղղությամբ ցուցադրաբար կուտակել է նաև ծանր տեխնիկա (տանկեր)<ref>{{Cite web|url=https://news.am/arm/news/690655.html|title=Խրամորթում մեկ քաղաքացիական անձ վիրավոր է, հակառակորդը գյուղի ուղղությամբ կուտակել է ծանր տեխնիկա․ ՄԻՊ|website=news.am|language=hy|accessdate=2022-03-11}}</ref>։ Նույն օրը Ադրբեջանի Ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների ինստիտուտի ղեկավար Ահմեդ Շահիդովը հայտարարել է, որ Ադրբեջանն Արցախում սկսել է «ահաբեկչության դեմ ռազմական գործողություն»<ref>{{Cite web|url=https://yerkir.am/news/view/263899.html|title=Ադրբեջանում հայտնել են Արցախում «ռազմական գործողություն» սկսելու և այն շուտով ադրբեջանական վերահսկողության տակ վերցնելու մասին|last=One|first=Studio|website=yerkir.am|language=am|accessdate=2022-03-11}}</ref>։ Մարտի 11-ին Արցախի ներքին գործերի նախարարության ոստիկանությունը հայտնել է, որ Ադրբեջանական կողմը հրադադարի պահպանման ռեժիմը շարունակում է խախտել Խրամորթ, Փառուխ և Խնապատ գյուղերի ուղղություններով<ref>{{Cite web|url=https://artsakhpress.am/arm/news/160132/|title=Ադրբեջանական կողմը հրադադարի պահպանման ռեժիմը շարունակում է խախտել Խրամորթ, Փառուխ և Խնապատ գյուղերի ուղղություններով. ԱՀ ոստիկանություն|website=artsakhpress.am|accessdate=2022-03-11}}</ref>։ Ադրբեջանը ժամը 10:20-ի սահմաններում 120 մմ-ոց 2 արկ է արձակել Խնապատ գյուղի դպրոցամերձ տարածքի ուղղությամբ, իսկ Թաղավարդ գյուղի հարակից ադրբեջանական դիրքերից բարձրախոսներով գյուղը լքելու սպառնալիքներ են հնչել<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/31747686.html|title=Ադրբեջանական կողմը ականանետ է կիրառել Խնապատի ուղղությամբ, Թաղավարդում բարձրախոսով գյուղը լքելու կոչեր հնչեցրել|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2022-03-11}}</ref>։ == Գազամատակարարման խափանում == Մարտի 8-ին Շուշի-Զառիֆլու բնակավայրերի տարածքում տեղի ունեցած մայրուղային բարձր ճնշման գազատարի վթարի պատճառով Արցախի Հանրապետության տարածքում խափանվել է գազամատակարարումը։ Ադրբեջանական զինված ուժերը ավելի քան 4 օր խոչընդոտներ են հարուցում գազատարի վթարի վայր հասանելիության և վերականգնողական աշխատանքներ իրականցնելու համար։ Մարտի 18-ին ադրբեջանական կողմը վերանորոգել է վթարված գազատարը՝ այդ հատվածում տեղադրելով փական<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/31759750.html|title=Արցախում վնասված գազատար խողովակի վերանորոգման աշխատանքներն ավարտված են|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2022-03-24}}</ref>։ Մարտի 21-ին ադրբեջանցիները կրկին դադարեցրել են Հայաստանից Արցախ գազամատակարարումը, այս անգամ փականի միջոցով<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/31764876.html|title=Ադրբեջանական կողմը խողովակը նորոգելիս այն բացել ու փակելու հարմարանք է տեղադրել. Արցախի իշխանություններ|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2022-03-24}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/31768496.html|title=Ադրբեջանն ուղղակի փակել է գազի փականը, նպատակն է՝ անհնար դարձնել արցախցիների կյանքը սեփական հայրենիքում. Փաշինյան|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2022-03-24}}</ref>։ === Արձագանք === Եվրամիության դիվանագիտական գերատեսչության խոսնակ Պիտեր Ստանոն մտահոգություն է հայտնել Արցախում գազամատակարարման խափանման հետ կապված<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/31766827.html|title=Եվրամիությունը մտահոգված է Արցախում գազամատակարարման խափանումներով|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2022-03-24}}</ref>, իսկ Ռուսաստանի Դաշնության ԱԳՆ խոսնակ Մարիա Զախարովան կոչ է արել շուտափույթ կարգավորել Արցախում գազամատակարարման խնդիրը<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/31768856.html|title=Մոսկվան կոչ է անում շուտափույթ կարգավորել Արցախում գազամատակարարման խնդիրը|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2022-03-24}}</ref>։ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտնել է, որ այս գործողությունների արդյունքում Արցախը հումանիտար աղետի շեմին է<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/31768044.html|title=Արցախը հումանիտար աղետի շեմին է. Փաշինյան|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2022-03-24}}</ref>։ == Փառուխ գյուղի գրավում == Մարտի 24-ին Ադրբեջանական զինված ուժերը Փառուխ գյուղի ուղղությամբ խախտել են շփման գիծը<ref>{{Cite web|url=https://hetq.am/hy/article/142643|title=Ադրբեջանի զինված ուժերն Ասկերանի շրջանի Փառուխ գյուղի ուղղությամբ խախտել են շփման գիծը|website=Hetq.am|language=hy|accessdate=2022-03-24}}</ref>, զբաղեցրել նոր դիրքեր, գրավել գյուղը, որտեղից նախապես տարհանվել էր բնակչությունը<ref>{{Cite web|url=https://www.tert.am/am/news/2022/03/24/parukh/3781783|title=Ադրբեջանցիները գրավել են Արցախի Փառուխ գյուղը, կրակոցներ չեն հնչել, բոլորը տարհանվել են․համայնքապետ․ factor.am|website=www.tert.am|language=hy|accessdate=2022-03-24|archive-date=2022-03-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20220324163441/https://www.tert.am/am/news/2022/03/24/parukh/3781783|dead-url=yes}}</ref>։ Արցախի Պաշտպանության Բանակը հայտնել է, որ ադրբեջանական կողմը մարտի 25-ի գիշերը կրակ է բացել ՊԲ ստորաբաժանումների վրա՝ կիրառելով ինչպես տարբեր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներ, այնպես էլ՝ հարվածային ԱԹՍ։ Փոխհրաձգության արդյունքում հակառակորդի կողմից զոհվել է առնվազն 5 զինծառայող։ Հայկական կողմից կա 5 վիրավոր<ref>{{Cite web|url=https://www.aysor.am/am/news/2022/03/25/%D5%BA%D5%A2-%D5%A1%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%AD/1944692|title=Գիշերը Ադրբեջանը կրակ է բացել ՊԲ ստորաբաժանումների վրա՝ կիրառելով տարբեր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներ, հարվածային ԱԹՍ. հակառակորդն ունի 5 զոհ, հայկական կողմը՝ 1 վիրավոր - Այսօր` թարմ լուրեր Հայաստանից|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.aysor.am|language=en|accessdate=2022-03-25}}</ref>։ Մարտի 25-ին կեսօրից Ադրբեջանի ԶՈւ ստորաբաժանումները հրաձգային զինատեսակներից բացի կիրառել են նաև հարվածային անօդաչու թռչող սարքեր, այդ թվում նաև «Bayraktar TB-2» տիպի, որի հետևանքով հայկական կողմից զոհվել է ՊԲ երկու պայմանագրային զինծառայող<ref>{{Cite web|url=https://infocom.am/hy/Article/78643|title=Հայկական կողմից զոհվել է ՊԲ երկու պայմանագրային զինծառայող․ իրադրությունը շարունակում է ծայրաստիճան լարված մնալ|website=infocom.am|language=en|accessdate=2022-03-25}}</ref>։ Մարտի 27-ին Ռուսաստանի Դաշնության ՊՆ-ն հայտնեց, որ բանակցությունների արդյունքում ադրբեջանական ուժերը հեռացել են Փառուխից<ref>{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/655358/բանակցությունների-արդյունքում-ադրբեջանական-կողմը-հեռացել-է-փառուխից․-ռդ-պն/|title=ՌԴ ՊՆ-ն հայտնում է, որ բանակցությունների արդյունքում ադրբեջանական ուժերը հեռացել են Փառուխից|date=2022-03-27|website=CIVILNET|language=hy-AM|accessdate=2022-03-27}}</ref>, սակայն քիչ անց ադրբեջանական ԱԳՆ-ն հերքել է այդ տեղեկությունը՝ հայտնելով, որ իրենց զինված ուժերը շարունակում են մնալ Փառուխ գյուղի և մոտակա բարձունքների դիրքերում<ref>{{Cite web|url=https://www.aysor.am/am/news/2022/03/27/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%8A%D5%86/1945499|title=Ադրբեջանի ՊՆ-ն հերքում է հետքաշման մասին Ռուսաստանի տեղեկությունը. նրանք շարունակում են մնալ Փառուխ գյուղի և մոտակա բարձունքների դիրքերում - Այսօր` թարմ լուրեր Հայաստանից|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.aysor.am|language=en|accessdate=2022-03-27}}</ref>։ == Արձագանք == * {{Դրոշ|Ռուսաստան}} - Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարությունը Ադրբեջանին մեղադրել է նոյեմբերի 9-ի եռակողմ համաձայնագրի դրույթները խախտելու մեջ, հայտնել, որ վերջիններս մարտի 24-ին և 25-ին մտել են ռուսական խաղաղապահ առաքելության պատասխանատվության գոտի, և դիտակետ տեղակայել։ Ռուսական կողմը հայտնել է Ադրբեջանի ԶՈՒ-ի կողմից «Բայրաքթար» անօդաչուով չորս հարված հասցելու մասին։ Ադրբեջանական կողմին կոչ է արվել հետ քաշել զորքերը։ * {{Դրոշ|ՄԱԿ}} - [[ՄԱԿ|ՄԱԿ-]]ի գլխավոր քարտուղար [[Անտոնիու Գուտեռեշ|Անտոնիու Գուտեռեշը]] մտահոգություն է հայտնել Լեռնային Ղարաբաղում և նրա շուրջ նոր մարտերի մասին հաղորդումներով և կողմերին կոչ է արել զերծ մնալ ցանկացած գործողությունից և հայտարարություններից, որոնք կարող են հանգեցնել իրավիճակի սրման<ref>{{Cite web|url=https://news.am/arm/news/693388.html|title=ՄԱԿ-ը Բաքվին եւ Երեւանին զսպվածության կոչ է արել՝ Լեռնային Ղարաբաղում իրավիճակի սրման ֆոնին|website=news.am|language=hy|accessdate=2022-03-25}}</ref>։ * {{Դրոշ|Հայաստան}} - Հայաստանի ԱԳՆ. «Ակնկալում ենք, որ ռուս խաղաղապահ զորքերը միջոցներ կձեռնարկեն, որպեսզի Ադրբեջանի զորքերը անհապաղ վերադառնան ելման դիրքեր»։ * {{Դրոշ|Արցախ}} - Արցախի ԱԳՆ դատապարտել է Ադրբեջանի սադրիչ գործողությունները խաղաղ բնակիչների նկատմամբ<ref>{{Cite web|url=https://hetq.am/hy/article/142066|title=Արցախի ԱԳՆ դատապարտել է Ադրբեջանի սադրիչ գործողությունները խաղաղ բնակիչների նկատմամբ|website=Hetq.am|language=hy|accessdate=2022-03-11}}</ref>։ * {{Դրոշ|Հայաստան}} - Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպան [[Քրիստիննե Գրիգորյան|Քրիստիննե Գրիգորյանը]] խստորեն դատապարտել է Ադրբեջանի շարունակվող հանցավոր քաղաքականությունը՝ նշելով, որ այս գործողությունները միտված են հայաթափել ու էթնիկ զտման ենթարկել Արցախը իր բնիկ հայերից<ref>[https://www.lragir.am/2022/03/14/704242/ Բաքուն արդեն շուրջ մեկ շաբաթ է թույլ չի տալիս Արցախի ներկայացուցիչներին վերականգնել գազատարի ենթադրյալ «խափանումը»․ ՄԻՊ]</ref>։ * {{Դրոշ|Հայաստան}} - Հայաստանի վարչապետ [[Նիկոլ Փաշինյան]]ը անդրադառնալով ստեղծված իրավիճակին՝ նշել է, որ զերծ կմնա գնահատական տալուց<ref>[https://iravaban.net/373060.html Գնահատական տալուց զերծ կմնամ․ Նիկոլ Փաշինյանը՝ Արցախ մտնող գազատարի վնասման մասին]</ref>։ * {{Դրոշ|Հայաստան}} - Հայաստանի նախագահ [[Վահագն Խաչատուրյան]]ը պատասխանելով իրավիճակի մասին լրագրողի հարցին, հայտնել է. «Հետո ինչ, որ Ադրբեջանը կրակում է, մենք մեր ճանապարհից չենք շեղվում»։ * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} - Բաքուն հերքել է տարածվող ինֆորմացիան՝ հայտնելով, որ ադրբեջանական ստորաբաժանումները շարունակում են դիրքերի, տեղակայման վայրերի ճշգրտման գործընթացը՝ առանց ուժ կիրառելու == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ|2}} [[Կատեգորիա:2022 Արցախում]] [[Կատեգորիա:Հայ-ադրբեջանական հարաբերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայ-ադրբեջանական զինված ընդհարումներ]] fkuy1aojst5n886b4ijufjwazmhsb95 0 1089292 8485613 8370523 2022-08-09T00:48:07Z KurtR 5629 /* Արտաքին հղումներ */ movie wikitext text/x-wiki {{Անձ}} '''Նատալյա Անատոլևնա Խերշե''' (ծննդյամբ՝ '''Նատալյա Անատոլևնա Կասյան''', {{lang-be|Наталля Хершэ}}; {{lang-de|Natallia Hersche / Natalie Hersche}}, {{ԱԾ}}), նախկին բելառուս-շվեյցարացի [[քաղբանտարկյալ]]<ref name=s96.1>[https://spring96.org/en/news/101077 HRDs demand to release political prisoner Natallia Hershe]</ref>։ 2020 թվականի դեկտեմբերի 7-ին Բելառուսի դատարանի կողմից դատապարտվել է 2,5 տարվա ազատազրկման՝ նույն տարվա սեպտեմբերին Մինսկում տեղի ունեցած [[ Բողոքի ցույցեր Բելառուսում (2020)|բողոքի ցույցերից]] մեկին մասնակցելու ժամանակ Ոստիկանության հատուկ նշանակության ջոկատի սպայի գլխարկ-դիմակը մասամբ պատռելու և վնասելու համար<ref>[https://prisoners.spring96.org/ru/person/natallja-khersze Заявление ПЦ "Весна" о признании Натальи Херше политической заключённой]</ref>։ 2021 թվականի սեպտեմբերից պատիժը կրել է Մոգիլյովի տղամարդկանց բանտում։ Ազատ է արձակվել 2022 թվականի փետրվարի 18-ին՝ 17 ամիս բանտարկությունից հետո, թեև նրա ժամկետը լրանում է 2023 թվականի հունվարին<ref name="автоссылка1">[https://news.zerkalo.io/economics/10213.html «Поздравляем, Наталья свободна». Рассказываем, как прошло освобождение политзаключенной Херше]</ref>։ == Կենսագրություն == [[Պատկեր:2020 Belarusian protests — Minsk, 29 August p0017.jpg|thumb|right|300px|Կանանց երթ 2020 թվականի օգոստոսի 29-ին Մինսկում։ Նման միջոցառման ժամանակ Խերշեն ձերբակալվել է]] Նատալյան ծնվել է [[Օրշա]]յում, ավարտել է Բելառուսի պետական տնտեսագիտական համալսարանը, որից հետո աշխատել է հայրենի քաղաքում։ Մոտավորապես, 2009 թվականին նա ամուսնացել է շվեյցարացու հետ և տեղափոխվել [[Սանկտ Գալլեն]]։ Սկզբում աշխատել է գարեջրի գործարանում, այնուհետև սպասքի արտադրության ընկերության որակի հսկողության բաժնում։ Ամուսնու մահից հետո նորից է ամուսնացել։ Նատալյան երկու երեխա ունի իր առաջին ամուսնությունից<ref>[https://palitviazni.info/viazen/наталля-хершэ Наталля Хершэ]</ref>։ [[2020]] թվականի սեպտեմբերի 11-ին Խերշեն կարճ ժամանակով մեկնել է [[Մինսկ]] և ծրագրել է վերադառնալ սեպտեմբերի 21-ին։ Սեպտեմբերի 19-ին Մինսկում ընկերուհու հետ հանդիպելուց հետո նա մասնակցել է «կանանց երթին»<ref name=s96.0>[https://prisoners.spring96.org/ru/person/natallja-khersze Профиль а сайте правозащитного центра Весна-96]</ref>։ Երթի ընթացքում բելառուսական ուժայինները սկսել են բերման ենթարկել մասնակիցներին, իսկ Նատալյան դիմադրել է Ոստիկանության հատուկ նշանակության ջոկատի սպա Սերգեյ Կոնչիկին՝ բռնելով նրա գլխարկ-դիմակից։ Սկզբում Նատալյան կալանավորվել է Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 23.34-րդ հոդվածով՝ «Մասնակցություն չարտոնված զանգվածային միջոցառմանը», բայց հետո նրա դեմ քրեական գործ է հարուցվել Բելառուսի Հանրապետության քրեական օրենսգրքի 363-րդ հոդվածով՝ «Ոստիկանության աշխատակցին դիմադրություն ցուցաբերելը»<ref name=s96.0 />։ Խերշեն որոշ ժամանակ անցկացրել է նույն բանտախցում բասկետբոլիստ Ելենա Լևչենկոյի հետ, ով ազատ արձակվելուց հետո խոսել է գերբնակեցված խցերի մասին, որոնք ստիպել են որոշ բանտարկյալների քնել հատակին, մաքուր ջրի և հիգիենայի պարագաների բացակայության մասին<ref>[https://www.dw.com/ru/kak-grazhdanka-shvejcarii-okazalas-v-belorusskoj-tjurme-i-chto-tam-uvidela/a-55898182 Как гражданка Швейцарии оказалась в белорусской тюрьме и что там увидела]</ref>։ Ձերբակալության պատճառով նա չի կարողացել վերադառնալ [[Շվեյցարիա]]։ Դատավարության ժամանակ Սերգեյ Կոնչիկը հայտարարել է, որ ինքը ֆիզիկական և հոգեկան տառապանքներ է կրել և իր վնասը գնահատել է 500 բելառուսական ռուբլի (մոտ 200 դոլար), այնուհետև վնասի չափը հասցրել է 1000 ռուբլու (մոտ 400 դոլար)։ Խերշեն չի հերքել, որ փորձել է հանել դիմակը, սակայն պնդել է, որ ինքը չի դիպել Կոնչիկի դեմքին<ref name=sv>[https://www.svoboda.org/a/30990542.html «Все знают, что Лукашенко диктатор». Муж гражданки Швейцарии — о её аресте в Минске]</ref>։ 2020 թվականի դեկտեմբերի 7-ին Մինսկ քաղաքի Խորհրդային շրջանի դատավոր Սերգեյ Շատիլոն Խերշեին դատապարտել է 2,5 տարվա ազատազրկման ընդհանուր ռեժիմի գաղութում<ref name=s96.0 />։ Ըստ բելառուս իրավապաշտպանների՝ Խերշեի գործողություններում չեն եղել դիմադրության ակնհայտ նշաններ, և պատիժը անհամաչափ է նրա գործողություններին<ref name=s96.1 />։ Անդրադարձ է կատարվել նաև ԵԱՀԿ-ի առաջարկություններին, ըստ որոնց՝ իշխանությունները պետք է պաշտպանեն խաղաղ հավաքները<ref name=s96.1 />։ Խերշեի բանտարկությունը ազդել է բելառուս-շվեյցարական հարաբերությունների վրա և շվեյցարական խոշոր հրատարակությունները սկսել են պարբերաբար հրապարակել նրա մասին նյութեր<ref>[https://www.20min.ch/story/hungerstreiks-sind-meine-einzige-waffe-im-kampf-fuer-gerechtigkeit-304743849636 «Heiss duschen dürfen wir einmal in der Woche — immer am Montag»]</ref><ref>[https://www.tagblatt.ch/ostschweiz/nach-festnahme-in-minsk-stgallerin-im-belarussichen-gefaengnis-natallia-hersche-befindet-sich-offenbar-seit-13-tagen-im-hungerstreik-ld.2110784 St.Gallerin in belarussischem Gefängnis: Natallia Hersche befindet sich erneut im Hungerstreik — offenbar seit 13 Tagen]</ref><ref>[https://www.srf.ch/news/international/repression-in-belarus-ein-land-wird-zum-gefaengnis Ein Land wird zum Gefängnis]</ref><ref>[https://www.swissinfo.ch/ger/belarus-verurteilt-schweizerin-zu-30-monaten/46208828 Belarus verurteilt Schweizerin zu 30 Monaten]</ref>։ Շվեյցարացի պատգամավորները և «Libereco» իրավապաշտպանական կազմակերպությունը արշավ են սկսել նրա ազատ արձակման համար<ref name=men>[https://menafn.com/1101716851/Jailed-Swiss-Belarus-citizen-on-hunger-strike-in-Minsk Jailed Swiss-Belarus citizen on hunger strike in Minsk]</ref>։ Սկզբում Նատալյա Խերշեն պատիժը կրել է [[Գոմել]]ի կանանց գաղութում։ Նա հրաժարվել է հագուստ կարել ոստիկանության և բանակի համար և 2021 թվականի սեպտեմբերին նրան տեղափոխել են [[Մոգիլյով]]ի տղամարդկանց բանտ, ինչը հազվադեպ դեպք է, երբ կնոջը տեղափոխում են տղամարդկանց ուղղիչ հաստատություն<ref name=z>[https://news.zerkalo.io/life/3608.html «Это крайний метод воздействия». Политзаключенную Херше переводят в тюрьму — что с ней будет?]</ref><ref>[https://www.dw.com/ru/brat-belorusskoj-politzakljuchennoj-natali-hershe-rasskazal-o-ee-perevode-iz-kolonii-v-tjurmu/a-59325105 Брат белорусской политзаключенной Натальи Херше рассказал о ее переводе из колонии в тюрьму]</ref>։ Բելառուսի իշխանությունները փորձել են համոզել Նատալյային ներման խնդրագիր գրել [[Ալեքսանդր Լուկաշենկո]]յի անունով, սակայն նա հրաժարվել է դա անել՝ հայտարարելով իր անմեղության մասին<ref>[https://belsat.eu/en/news/12-09-2021-political-prisoner-natallia-hersche-refuses-to-ask-for-pardon-insisting-she-is-innocent/ Political prisoner Natallia Hersche refuses to ask for pardon insisting she is innocent]</ref>։ [[2021]] թվականի սեպտեմբերին Նատալյայի ամուսինը որոշել է խզել նրա հետ ամուսնական հարաբերությունները<ref>{{cite web|url=https://euroradio.fm/ru/muzh-politzaklyuchennoy-natali-hershe-podal-na-razvod|title= Муж политзаключенной Натальи Херше подал на развод|author=|date=2021-09-29|work=|publisher=Euroradio.fm|accessdate=|lang=}}</ref>։ Ի նշան կալանավայրի վատ պայմանների և նամակագրության արգելափակման դեմ բողոքի՝ նա երեք անգամ հացադուլ է հայտարարել՝ 2021 թվականի հունվարին և մարտին, ինչպես նաև 2022 թվականի հունվարի վերջին<ref>[https://t.me/viasna96/9153 Наталья Херше объявила голодовку в могилёвской тюрьме]</ref>։ Խերշեն ազատ է արձակվել [[2022]] թվականի փետրվարի 18-ին՝ 17 ամիս բանտարկությունից հետո, թեև նրա ժամկետը լրանալու էր 2023 թվականի հունվարին<ref name="автоссылка1" /><ref>[https://news.zerkalo.io/life/10290.html «Я не буду шить штаны для этой власти». Большое интервью с Натальей Херше]</ref><ref>[https://youtube.com/watch?v=WZXFMzwBlUA Интервью Натальи Херше для Еврорадио]</ref><ref>[https://youtube.com/watch?v=lB-RQ9AQNWE Интервью Натальи Херше для белорусской службы "Радио Свобода"]</ref>։ Նույն օրը նա [[Ստամբուլ]]ով մեկնել է [[Շվեյցարիա]]։ Նրա եղբոր՝ Գենադիի խոսքով, Նատալյան ներման խնդրագիր չի գրել։ Ոչ նա, ոչ էլ Գենադին չգիտեն, թե ինչ որոշումների կամ պայմանավորվածությունների արդյունքում է նա ազատ արձակվել։ Ավելի վաղ նա ասել է, որ քրոջը մի քանի անգամ համոզել են ներման խնդրագիր գրել, սակայն նա հրաժարվել է դա անել։ Մինչ այդ Շվեյցարիան երկար ժամանակ ձգտել է ազատ արձակել իր քաղաքացուն։ Ենթադրաբար, դա հնարավոր է դարձել այն բանից հետո, երբ Շվեյցարիայի նոր դեսպանը ժամանել է Բելառուսի Հանրապետություն և իր հավատարմագրերի պատճենը հանձնել արտաքին գործերի նախարար Վլադիմիր Մակեյին<ref>[https://belsat.eu/ru/news/09-02-2022-novyj-posol-shvejtsarii-v-belarusi-vruchila-kopii-veritelnyh-gramot-vladimiru-makeyu/ Новый посол Швейцарии в Беларуси вручила копии верительных грамот Владимиру Макею]</ref><ref>[https://nashaniva.com/ru/articles/285073/ Кто победил и кто проиграл в деле освобождения Натальи Херше?]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Նատալյայի ազատ արձակման օրը Շվեյցարիայի Համադաշնության նախագահ [[Ինյացիո Կասիս]]ն իր [[Թվիթթեր|Twitter]]-ում գրել է․ «Ուրախ եմ, որ Շվեյցարիայի դիվանագիտական ջանքերն արդյունք տվեցին։ Բելառուսում Շվեյցարիայի դեսպանատան հետ միասին մենք շարունակում ենք կոչ անել ազատ արձակել բոլոր նրանց, ովքեր ձերբակալվել են քաղաքական և քաղաքացիական իրավունքների իրականացման համար»<ref>[https://twitter.com/ignaziocassis/status/1494592143553409036?s=20&t=TLeAd9Y1Cnwl7yg4sfxung Твит Иньяцио Кассиса]</ref>։ Նատալյան իր բանտային կյանքը նկարագրել է հետևյալ կերպ․ «Այն, ինչի միջով ես անցա, խոշտանգումներ էին, դա այլ կերպ ես չեմ կարող կոչել»<ref>[https://nashaniva.com/ru/articles/285123/ «Под голову иногда клала обувь, так как не имела ни подушки, ни матраса». Интервью с Натальей Херше — о колонии, муже и непреклонности]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Արտաքին հղումներ == * [https://prisoners.spring96.org/ru/person/natallja-khersze Профиль на сайте правозащитного центра Весна-96] * [https://www.tagesanzeiger.ch/warum-natallia-hersches-widerstand-ungebrochen-ist-552796147202 ''Warum Natallia Hersches Widerstand ungebrochen ist.''] In: Tages-Anzeiger, 6 August 2022 (Documentary, German) {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Խերշե, Նատալյա}} [[Կատեգորիա:Բելառուս կալանավորներ և ձերբակալվածներ]] alwmw4q3drygihwz718jmvpfz3rtdro 2 1090762 8485309 8481559 2022-08-08T18:29:50Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_Artsakh_Defense_Army.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:CO wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ռազմական հակամարտություն |հակամարտություն = Փառուխի գյուղի և Քարագլուխ բարձունքի գրավում |մաս = Հայ-ադրբեջանական հակամարտություն |պատկեր = |վերնագիր = |թվական = [[2022|2022 թվականի]] [[մարտի 24]] |վայր = {{Դրոշ|Արցախ}} Ասկերանի շրջան |պատճառ = |արդյունք = |փոփոխություններ = |հակառակորդ1 = {{Դրոշ|Արցախ}} [[Արցախի Հանրապետություն]] |հակառակորդ2 = {{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Ադրբեջանի Հանրապետություն]] |հակառակորդ3 = {{Դրոշ|Ռուսաստան}} [[Ռուսաստանի Դաշնություն]] |հակառակորդ4 = |հրամանատար1 = |հրամանատար2 = |հրամանատար3 = |հրամանատար4 = |ուժեր1 = [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ|Արցախի պաշտպանության բանակ]] |ուժեր2 = [[Պատկեր:Azerbaijan Armed Forces.png|30px]] [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]] |ուժեր3 = [[Պատկեր:Middle emblem of the Armed Forces of the Russian Federation (27.01.1997-present).svg|35px]] [[ՌԴ ԶՈՒ]] [[15-րդ առանձին մոտոհրաձգային բրիգադ (Ռուսաստան)|15-րդ ԱՄՀԲ]] |ուժեր4 = |կորուստներ1 = |կորուստներ2 = |կորուստներ3 = |կորուստներ4 = |ընդհանուր կորուստներ = |ծանոթագրություն = }} '''Փառուխի գյուղի և Քարագլուխ բարձունքի գրավում''' (նաև Փառուխի գրավում, Քարագլուխ բարձունքի գրավում), [[Ադրբեջանի զինված ուժեր|Ադրբեջանի Հանրապետության զինված ուժերի]] իրականացրած գործողություն, որի հետևանքով [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] [[Ասկերանի շրջան]]ի [[Փառուխ]] գյուղը, վերջինի անմիջապես հարևանությամբ գտնվող Քարագլուխ ռազմավարական բարձունքն ու հարակից տարածքները անցան ադրբեջանական զինուժի վերահսկողության ներքո։ Միջադեպը լայն արձագանք ստացավ տարածաշրջանային պետությունների ([[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստան]], [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախ]], [[Ադրբեջանի Հանրապետություն|Ադրբեջան]]), Արցախի անվտանգության ապահովումը ստանձնած [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի Դաշնության]], ինչպես նաև [[ԵԱՀԿ Մինսկի խումբ|ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի]] մյուս երկու երկրների՝ [[Ֆրանսիա]]յի ու [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ]]ի կողմից։ == Նախորդող իրադարձություններ == ՀՀ ԱԳՆ հայտարարություն՝ ([https://www.mfa.am/hy/interviews-articles-and-comments/2022/03/26/Statement_2603/11372 1],) == Փառուխի և Քարագլուխ բարձունքի գրավում == == Զինված ընդհարումներ == ՌԴ ՊՆ հայտարարություն՝ ([https://mil.ru/russian_peacekeeping_forces/bulletins/more.htm?id=12414883@egNews 1]) == Արձագանք և գնահատականներ == ՀՀ ԱԳՆ հայտարարությունը, մարտի 28 ([https://www.mfa.am/hy/interviews-articles-and-comments/2022/03/28/mfa_st/11373 ԱԳՆ կայք], [https://www.lragir.am/2022/03/28/707555/ lragir.am]), ՌԴ ՊՆ հայտարարություն, մարտի 27 ([https://mil.ru/russian_peacekeeping_forces/bulletins/more.htm?id=12414982%40egNews&fbclid=IwAR2PH6ZSqk-bulVLm7sn7pzQoz5YwC_N8H-XytJmx2VA6AEA2c5sIkVZU5M ՌԴ ՊՆ կայք]) նաև՝ Ուկրաինայի Անվտանգության խորհրդի քարտուղարի/նախագահի հայտարարությունը Արցախի մասով (երկրորդ ճակատ․․․) == Տես նաև == * [[Հին Թաղերի և Խծաբերդի բռնազավթում]] * [[Ադրբեջանական զինուժի ներխուժումը Հայաստան]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} https://www.tert.am/am/news/2022/06/08/Parux/3810084 https://politik.am/am/parukhy-verjnakanapes-handznvats-e-vorn-e-ayn-gitsy-voric-ayn-koxm-rusastany-chi-ziji ՀՀ ԱԳՆ հայտարարություն մարտի 25՝ [https://www.mfa.am/hy/press-releases/2022/03/25/OSCE_Personal_Rep/11369 1], [https://www.mfa.am/hy/interviews-articles-and-comments/2022/03/25/Statement_2503/11368 2] [https://www.mfa.am/hy/press-releases/2022/03/24/Arm_US/11367 3], [https://www.mfa.am/hy/interviews-articles-and-comments/2022/03/24/mfa_statement__/11366 4], [https://galatv.am/hy/3083154/?fbclid=IwAR0GWsFTkN_Ai7ZUvm68-EXZUoSHwwN-SrDkiGvozZAVoJU5lu7CB9ETc8w «Գազամատակարարում` Քարագլուխը չլքելու դիմաց. Բաքվի պահանջներն անընկալելի են»], [https://www.lragir.am/2022/03/27/707480/ ««Ադրբեջանական բանակի դիրքերում փոփոխություններ չեն եղել»․ Բաքուն ՌԴ ՊՆ-ին մեղադրում է ապատեղեկատվության մեջ եւ մեջբերում Պուտինին»], [https://www.lragir.am/2022/03/27/707471/ «Ադրբեջանական կողմը հեռացրել է իր ստորաբաժանումները Փառուխ գյուղից․ ՌԴ ՊՆ»], [https://www.youtube.com/watch?v=ggqK2w-u0hI&t=45s&ab_channel=a1plus Գտնել այլ ձևաչափով] [https://www.lragir.am/2022/08/03/731971/ Հայաստանի ԱԳՆ հայտարարություն, 03․08․2022թ․] dj1gcuzvk3nq4350mgbkcis0krd5szf 10 1091946 8485255 8456776 2022-08-08T17:51:00Z CommonsDelinker 212 "Coat_of_arms_of_Stepanakert.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:C wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Stepanakert |title = [[Ստեփանակերտ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |listclass = hlist |titlestyle = |image = [[File:2014 Stepanakert, Monument My i Nasze Góry (02).jpg|150px]] |group1 = Տեսարժան վայրեր |list1 = * [[Մե՛նք ենք մեր սարերը (կոթող)|Մե՛նք ենք մեր սարերը]] * [[Վերածննդի հրապարակ (Ստեփանակերտ)|Վերածննդի հրապարակ]] * [[Ազատամարտիկների այգի (Ստեփանակերտ)|Ազատամարտիկների այգի]] * [[Սիրահարների զբոսայգի (Ստեփանակերտ)|Սիրահարների զբոսայգի]] |group2 = Պաշտամունքի վայրեր |list2 = * [[Սուրբ Հակոբ եկեղեցի (Ստեփանակերտ)|Սուրբ Հակոբ եկեղեցի]] * [[Սուրբ Աստվածամոր Հովանու մայր տաճար]] |group3 = Կրթություն և մշակույթ |list3 = * [[Արցախի պետական համալսարան]] * [[Վահրամ Փափազյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոն]] * [[Արցախի պետական պատմաերկրագիտական թանգարան]] |group4 = Սպորտ և ժամանց |list4 = * [[Ստեփանակերտի Հանրապետական մարզադաշտ]] * [[Լեռնային Արցախ ՖԱ]] |group5 = Այլ |list5 = * [[Ստեփանակերտի օդանավակայան]] * [[Արցախի նախագահ]] * [[Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողով]] }}<noinclude> {{Collapsible option}} [[Կատեգորիա:Ստեփանակերտ]] [[Կատեգորիա:Նավարկման կաղապարներ:Հայաստան]] [[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Արցախի Հանրապետություն]] </noinclude> k2c9kwcz8zb99cziehhgqinuyb4grs2 102 1094493 8485723 8483159 2022-08-09T07:51:42Z Ապատ63 36683 /* Ապատ63 (քննարկում) */ wikitext text/x-wiki {{Հայկական թեմատիկայով վիքիարշավ 2022/գլխագիր}} == Օրինակ == Ստորև ներկայացված օրինակը ավելացրեք ցանկի ներքևում և լրացրեք ձեր տվյալները։ <div style="width:470px; background:#E6F2FF; border:1px solid lightsteelblue; padding:0.5em 1em 0.5em 1em;"> <pre style="overflow:auto;"> == Մասնակցային անուն == # Հոդված # Հոդված </pre></div> <!-- ՄԱՍՆԱԿՑԱՅԻՆ ԱՆՈՒՆՆԵՐԸ ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ԱՅՍՏԵՂԻՑ ՆԵՐՔԵՎ --> == Հասմիկ Խլոյան== == ERJANIK == # [[Սահակ Կարապետյան (պետական գործիչ)]] [[:ru:Карапетян, Саак Альбертович]] == [[Մասնակից:ԳՄԱ1286|ԳՄԱ1286]] == # Հոդված # Հոդված == [[Մասնակից:Son Melkumyan|Son Melkumyan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Son Melkumyan|քննարկում]]) 12:59, 2 Հունիսի 2022 (UTC) == # [[Խորանաշատի Ավետարան (4823)]] (բարելավում) # [[Վանի թագավորության ճարտարապետություն]] # [[Աշուղ]] # [[Հայ Ավետարանական Փիթեր և Ելիզաբեթ Թորոսյան դպրոց]] # [[Հայ Ավետարանական Կենտրոնական Ավագ դպրոց]] '''Վ. Սուրենյանցի կտավներ''' # [[Ոտնահարված սրբություն]] # [[Զաբել թագուհու վերադարձը]] # [[Ֆիրդուսին կարդում է «Շահ-Նամե» պոեմը Շահ Մահմուդ Ղազնևիին]] # [[Ջարդից հետո]] # [[Սերենադ (նկար)]] # [[Հռիփսիմեի վանքը (Սուրենյանց)]] # [[Անի։ Կանանց ելքը եկեղեցուց]] # [[Թափորի ելքը Էջմիածնի Մայր տաճարից]] == [[Մասնակից:Արևիկ Սոֆյան|Արևիկ Սոֆյան]] ([[Մասնակցի քննարկում:Արևիկ Սոֆյան|քննարկում]]) 14:17, 3 Հունիսի 2022 (UTC) == # [[Հայկական ասեղնագործություն]] # [[Հռոմի հայկական կաթոլիկ եկեղեցի]] # [[Հայ կաթողիկե եկեղեցի]] (բարելավում) == [[Մասնակից:Մարիամ Գևորգ|Մարիամ Գևորգ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Մարիամ Գևորգ|քննարկում]]) 17:44, 3 Հունիսի 2022 (UTC) == 1. [[Հելլենիստական դարաշրջանի հայկական մշակույթի բնույթն ու զարգացման փուլերը]] == [[Մասնակից:Arm89S|Arm89S]] ([[Մասնակցի քննարկում:Arm89S|քննարկում]]) 06:18, 5 Հունիսի 2022 (UTC) == # [[Ասպարեզ (օրաթերթ)]] == [[Մասնակից:Beko|Բեքո]]== # [[Ջամգարով եղբայրներ]] - բարելավում (19,626 բայթ) # [[Գառնիկ Մեհրաբյան]] # [[Սուրբ Նիկողայոս եկեղեցի (Կամենեց-Պոդոլսկ, 13-14-րդ դարեր)]] # [[Հայկական պատարագ]] - բարելավում (10,435 բայթ) # [[Նահատակաց եկեղեցի (Հալեպ)]] # [[Բեթել եկեղեցի]] # [[Հերհերի ձոր]] # [[Բեթել երկրորդական վարժարան (Հալեպ)]] # [[Հայհուրումներ]] # [[Խրիմյան Հայրիկ կաթողիկոսի դիմանկարը]] # [[Սրբոց Հրեշտակապետաց եկեղեցի (Երուսաղեմ)]] # [[Էդվարդ Ասրյան]] # [[Սուրբ Պողոս-Պետրոս տաճար]] - բարելավում (5,832 բայթ) # [[Օղուզլուի եկեղեցի]] # [[Սուրբ Սիոն եկեղեցի (Գառնի)]] # [[Բրդաձորի քարակոթող]] # [[Ֆելիքս Տեր-Մարտիրոսով]] # [[Ծաղկահովիտ (քաղաքատեղի)]] # [[Քրիստոսի դեմքը. Դաստառակ]] # [[Ադրբեջանի ռազմական գործողություններ Արցախում (օգոստոս, 2022)]] == [[Մասնակից:KhachKar|KhachKar]] == # [[Սուրբ Հակոբ ազգային վարժարան]] # [[Գռուզյան-Զաքարյան-Վասպուրական ազգային վարժարան]] # [[Բարսեղ Շահպազ]] # [[Հովհաննես Լռակյաց]] # [[ArmSat-1]] # [[Ռաֆայել Հակոբյան]] # [[Մարգարիտա Մոնե]] # [[Ռոբերտ Նալբանդյան (քիմիկոս)]] # [[Մարիաննա Մուկուչյան]] # [[Սարան Ալեքսանդրյան]] # [[Ռոժե Բալյան]] # [[Ալեք Կոստանդինոս]] # [[Օննիկ Դինքջյան]] # [[Արման Մալումյան]] # [[Աստղիկ Սիրանոսյան]] # [[Միշել Պետրոսյան]] # [[Լեա Սալամե]] # [[Կատրին Ռոբ-Գրիյե]] # [[Մկրտիչ Գարդաշյան]] # [[Րաֆֆի Շարտ]] # [[Աշոտ Արիյան]] # [[Սաֆինազ]] # [[Միխայիլ Սիմոնյան]] # [[Վլադիմիր Թաթոսով]] # [[Յուհաննա ալ-Արմանի]] # [[Ջորջ Գազազյան]] # [[Վահրամ Մանավյան]] # [[Նուրիցա Մաթոսյան]] # [[Բոյ Էդգար]] # [[Աննա Պողիկյան]] # [[Արմին Կիոմյագի]] # [[Ստեֆանի Թենսի]] # [[Միսակ Թերզիբաշյան]] # [[Արմեն Հակոբ]] # [[Շուշան Սիրանոսյան]] # [[Արման (լուսանկարիչ)]] # [[Պիետրո Քուչուկյան]] # [[Ժերար Սվազլյան]] # [[Գաբրիել Լեքեջյան]] # [[Դեմիս Օհանջանյան]] # [[Ալեքսանդր Ռաֆայել]] # [[Յուրի Մելիքով]] # [[Հովսեփ Ազնավուր]] # [[Ֆելիքս Աբրահամյան]] # [[Ջուլիան Բիզանտին]] # [[Ալեն Ջոն]] # [[Գրեգորի Փոլ Ջորդան]] # [[Ժակ Քալայջյան]] # [[Ջեյմս Արաթուն Մալքոլմ]] # [[Հայկական դիմադրությունը Հայոց ցեղասպանության տարիներին]] # [[Սևան Մալիքյան]] # [[Ջեննի Շիրքոր]] # [[Տանյա Սեղաչյան]] # [[Դանիել Բիլալյան]] # [[Ժիլբեր Բիլեզիկյան]] # [[Ալեն Միկլի]] # [[Գի Թերջանյան]] # [[Զոլտան Նուրիջանի]] # [[Գաբրիելե Մարտիրոսյան]] # [[Վիգեն Չըթըրյան]] # [[Ատոսա Արաքսյա Աբրահամյան]] # [[Ջեյմս Կառնուսյան]] # [[Ջոն Բասմաջյան]] # [[ՏերՀովա]] # [[Սթիվեն Հանեսյան]] # [[Բրյուս Պողոսյան]] # [[Վարուժան Գորջյան]] # [[Տիգրան Կույումջյան]] (բարելավում) # [[Գարեգին Մարգարյան]] # [[Բորիս Մարտիրոսյան]] # [[Լյուդմիլա Նիկոյան]] # [[Գաբրիել Վահանյան]] # [[Փիթեր Ջուքս]] # [[Ալեքսանդր Բաղդասարյան]] # [[Հովան Սիմոնյան]] # [[Եսայի Մինասյան]] # [[Մարի-Գայանե Միքայելյան]] # [[Bbno$]] == [[Մասնակից:Քրմապետ|Քրմապետ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Քրմապետ|քննարկում]]) 15:37, 10 Հունիսի 2022 (UTC) == # [[1993 թվականի ամառային հարձակումներ]] # [[Մարտունու և Մարտակերտի գրոհներ]] # [[Երկիր (օրաթերթ)]] # [[Բագրատ Եսայան]] # [[Արևելյան թատրոն (Թուրքիա)]] - բարելավում +756 # [[Հակոբ Վարդովյան]] - բարելավում +7585 # [[Մարտիրոս Մնակյան]] - բարելավում +4617 # [[Ձեռագիր MS 7117]] # [[Վադիմ Արությունով]] - բարելավում +1044 # [[Արցախի Հանրապետության պետական օրհներգ]] - բարելավում +1361 # [[Հայ ավետարանական Կերթմենյան վարժարան]] # [[Թրատի հայ ավետարանական դպրոց]] # [[Օրդոյան եղբայրներ]] # [[Հայ Ավետարանական Շամլյան Թաթիկյան երկրորդական վարժարան]] # [[Եփրեմ և Մարթա Ֆիլիպոսյան հայ ավետարանական քոլեջ]] # [[Անջարի հայ ավետարանական միջնակարգ դպրոց]] # [[Սուրբ Ստեփանոս հայկական տարրական դպրոց]] # [[Հայկական Մեսրոպյան դպրոց]] # [[Ցիպնավանք]] # [[Փասադենայի Ալֆրեդ և Մարգրիտ Հավսեփյան վարժարան]] # [[Սուրբ Գրիգոր Նարեկացու անվան վարժարան]] # [[Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (Փասադենա)]] # [[Սուրբ Երրորդության եկեղեցի (Ֆրեզնո)]] # [[Հին հայկական քաղաք (Ֆրեզնո)]] # [[Սուրբ Աննայի հայկական կաթոլիկ տաճար (Նյու Յորք)]] # [[Գրիգոր Գերգերյան]] # [[Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ տաճար (Գլենդել)]] # [[Մանուել Բաթակյան]] # [[Միքաիլ Ներսես Սեթյան]] # [[Պոլ Կուսսա]] # [[Միքայել Անտուան Մուրադյան]] == [[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] == === Նոր հոդվածներ === # [[Զարի Էլմասյան]] # [[Կազարատ]] # [[Նելլի Սահակյան]] # [[Հովհաննես Ոսկերիչյան]] # [[Թամարա Տեր-Եղիազարյան]] # [[Հոսպիտալային փողոց (Կամենեց-Պոդոլսկ)]] # [[Հայկական եկեղեցի (Բոգատոե)]] # [[Հովհաննես Սահակյանի հուշամրցաշար]] # [[Ուկրաինայի հայերի միության գավաթ 2012]] # [[Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցի (Յանգոն)]] # [[Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (Տալլին)]] # [[Հայերը Հյուսիսային Մակեդոնիայում]] # [[Գարրի Թադևոսյան]] # [[Արման Նազարյան]] # [[Սուրբ Սարգիս եկեղեցի (Տոպոլևկա)]] # [[Սուրբ Նիկողայոս եկեղեցի (Եվպատորիա)]] # [[Ղրիմ գյուղի թանգարան]] # [[Մուշեղ Տեր-Եղիազարյանց]] # [[Սամվել Մաթևոսյան]] # [[Կորյուն Նահապետյան (նկարիչ)]] # [[Հրայր Ղարիբյան]] # [[Սերգեյ Ցիգալ]] # [[Հովհաննես Իսահակյան]] # [[Գրիգոր Գրիգորյան (գիտնական)]] # [[Լարիսա Պետրոսյան]] # [[Բենիկ Աբրահամյան]] # [[Իրակլի Գրուզինսկի]] # [[Ռուբեն Ռուբենով]] # [[Լարիսա Վասիլյան]] # [[Հայ Առաքելական եկեղեցու հայագիտության կենտրոն]] # [[Հովսեփ Թեոդորովիչ]] # [[Եժի Սեմիգինովսկի-Էլեուտեր]] # [[Արտյոմ Դալաքյան]] # [[Նատելլա Կրապիվինա]] # [[Դավիթ Մանուկյան (ըմբիշ)]] # [[Վլադիմիր Օմելյան]] # [[Ալեքսանդր Կասյան (ֆուտբոլիստ)]] # [[Մարկ Տկաչուկ]] # [[Վալերի Պորկույան]] # [[Արսեն Սավադով]] # [[Տիգրան Ուզլյան]] # [[Մերի Դերոս]] # [[Սերոբ Բեջանյան]] # [[Գարո Եփրեմյան]] # [[Ավակ Ուզլյան]] # [[Վլադիմիր Գևորկյան]] # [[Դենիս Կուրյան]] # [[Գալուստ Գեդել]] # [[Բարբարա Սահակյան]] # [[Վահրամ Կևորկյան (ֆուտբոլիստ)]] # [[Արիֆ Յունուսով]] # [[Վազգեն Մանասյան]] # [[Ուկրաինայի հայերի միության գավաթ]] === Բարելումներ === # [[Հայերն Ուկրաինայում]] / +50 265 # [[Արմյանսկ]] / +20 758 # [[Հայերը Քուվեյթում]] / +9475 # [[Հայերը Լատվիայում]] / + 27 266 # [[Հայերը Մալթայում]] / +12 553 # [[Երուսաղեմի հայկական թաղամաս]] / +46 517 # [[Գյումրու նկարչական դպրոց]] / +1260 # [[Երվանդ Կողբետլյանց]] / +42 807 # [[Մոսկվայի հայկական գերեզմանոց]] / +9563 # [[Սուրբ Հարություն եկեղեցի (Մոսկվա)]] / +6405 # [[Մոսկվայի հայկական եկեղեցական համալիր]] /+20 133 # [[Անդրեյ Բաբաև]] /+18 210 # [[Ռուսաստանի և Նոր Նախիջևանի հայոց թեմ]] /+8362 # [[Միքայել Չայլախյան]] /+ 32 396 # [[Լևոն Միրզոյան]] /+35 176 # [[Նորա Ադամյան]] /+5823 ==--[[Մասնակից:Արարատ Թրվանց|Արարատ Թրվանց]] ([[Մասնակցի քննարկում:Արարատ Թրվանց|քննարկում]]) 19:43, 28 Հունիսի 2022 (UTC)== == --[[Մասնակից:Թրվանց Արա|Թրվանց Արա]] ([[Մասնակցի քննարկում:Թրվանց Արա|քննարկում]]) 19:55, 28 Հունիսի 2022 (UTC) == == [[Մասնակից:Ապատ63|Ապատ63]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ապատ63|քննարկում]]) == # [[Հանրապետության հրապարակ (Երևան)]] (բարելավում) # [[Աբրահամ Աբրահամյան (գիտնական)]] (բարելավում) # [[Մարիոս Գարոյան]] (բարելավում) # [[Վարդգես Մահտեսյան]] # [[Հայ երիտասարդների ասոցիացիա (Կիպրոս)]] # [[Վարուժան Հերկելյան]] # [[Մանգասար Մանգասարյան]] e8ythrbbnfcjo3k48kquwjp3wb0qgkw 0 1094886 8485205 8481667 2022-08-08T17:08:19Z ԵՆարինե 78953 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կիրճ|անվանում=Դեբեդի կիրճ|բնօրինակ=|պատկեր=Debed Canyon, Gorge.jpg|նկարագրում=|լեռնային_համակարգ=|պատկերի լայնություն=|կոորդինատներ=|լայնք=|երկարություն=178|խորություն=250-350 մ|տեղադրություն={{Դրոշավորում|Հայաստան}}<br>[[Լոռու մարզ]]|բծմ=նվզ․ 375|լայնություն=20-700|մակերես=|համակարգ=|առաջին վերելք=|երկիր1={{Դրոշավորում/Հայաստան}}|կատեգորիա=Debed Canyon}} '''Դեբեդի կիրճ''' կամ '''Լոռու ձոր''' կամ '''Դեբեդի ձոր'''<ref name="nayiri">{{Cite web |url=http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=61&dt=HY_HY&query=դեբեդի+ձոր |title=Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, Թ.Խ. Հակոբյան, Ստ.Տ. Մելիք-Բախշյան, Հ.Խ. Բարսեղյան, Դեբեդի ձոր |website=www.nayiri.com |accessdate=2022-05-21}}</ref>, զառիթափ կիրճ [[Հայաստան|Հայաստան Հանրապետության]] հյուսիսում՝ [[Լոռու մարզ|Լոռու մարզում]]։ Այն ձևավորել է [[Դեբեդ]] գետը, որը հոսում է Հայաստանով և [[Վրաստան|Վրաստանով]]։ Կիրճը ձգվում է [[Լոռու մարզ|Լոռու մարզի]] վարչական կենտրոն [[Վանաձոր]] քաղաքից՝ դեպի հյուսիս, մինչև հայ-վրացական սահմանը<ref name="visitdebedcanyon">{{Cite web|url=https://visitdebedcanyon.com/hy/|title=Visit Debed|date=2020-09-25|language=hy-AM|accessdate=2022-05-20}}</ref>։ Կողերն ուղիղ են ու աստիճանաձև<ref name="nayiri" />։ Դեբեդի կիրճում են գտնվում Հայաստանի Լոռու մարզի [[Ալավերդի]] քաղաքը, [[Նեղոց |Նեղոց]] ու [[Քարկոփ]] գյուղերը, սարահարթների վրա՝ նույն մարզի [[Օձուն (գյուղ)|Օձուն]], [[Ակներ (Լոռու մարզ)|Ակներ]], [[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]], [[Մեծ Այրում]], [[Փոքր Այրում]], [[Ճոճկան|Ճոճկան]] գյուղերը և այլ բնակավայրեր։ Դեբեդի կիրճով՝ Դեբեդ գետի ափով են անցնում Երևան-Թբիլիսի երկաթուղին և ավտոմայրուղին։ Դեբեդի կիրճում են գտնվում [[ՅՈՒՆԵՍԿՕ]]-ի [[Հայաստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ|Համաշխարհային ժառանգության ցանկում]] ընդգրկված [[Հաղպատի վանական համալիր|Հաղպատի]] և [[Սանահինի վանական համալիր|Սանահինի]] վանական համալիրները, ինչպես նաև [[Քոբայրի վանք|Քոբայրի]] ու [[Ախթալայի վանք|Ախթալայի]] վանքերը, 13-րդ դարում կառուցված [[Սանահինի կամուրջ|Սանահինի միակամար կամուրջը]]<ref>[https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B7%D5%BB:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A2%D5%B6%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_(Nature_of_Armenia_encyclopedia_in_Armenian).djvu/150 Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարան, Երևան, 2006, էջ 150։]</ref> և այլն։ == Նկարագիր == Դեբեդի կիրճը [[Ալավերդի]] քաղաքից ներքև լայնանում է և արդեն իբրև հարթություն միանում է Մերձկուրյան դաշտին<ref name="nayiri" />։ Կիրճը նեղ և խորն է՝ մինչև 350 մ ([[Թումանյան (քաղաք)|Թումանյան քաղաքի]] մոտ), իսկ երկարությունը 178 կմ է։ Կիրճի լայնությունը գետի վերին հատվածում չի գերազանցում 600-700 մետրը, իսկ ստորին մասում 20-40 մ է<ref name="ՍՀ" />։ Կիրճում է գտնվում Հայաստանի Հանրապետության ամենացածրադիր հատվածը՝ [[Բարձրություն ծովի մակարդակից|ծովի մակարդակից]] 375 մ բարձրությամբ<ref name="visitdebedcanyon" />։ Կիրճով հոսում է [[Դեբեդ]] գետը, որը ձևավորվում է Ձորագետի և Փամբակի միախառնումից և թափվում է [[Խրամ (գետ)|Խրամ]] գետը։ Գետի երկարությունը 178 կմ է՝ սկսած Փամբակի ակունքից, որից 152 կմ-ը Հայաստանի, իսկ մնացածը՝ Վրաստանի տարածքում։ Գետի ավազանը 4080 կմ2 է, որից 3790 կմ2-ը՝ Հայաստանում<ref>{{Գիրք:ՀՀՖՕՀՏԲ|35}}</ref>։ Լոռու կիրճը երկհարկանի հովիտ է։ Նրա վերին հարկը հին Դեբեդի հովիտն է, որը տարածվում է [[Վիրահայոց լեռներ|Վիրահայոց]] ու Գուգարքի և Արևմտյան ու [[Բազումի լեռներ|Արևելյան Բազումի]] լեռնաշղթաների միջև։ Կիրճի հատակը երկրաբանական մոտիկ անցյալում լցվել է [[Ջավախքի լեռներ|Խոնավ լեռներից]] բազմաթիվ փուլերով ժայթքած [[Բազալտային անդեզիտ|անդեգիտա-բազալտային]] և [[Բազալտ|բազալտային]] [[Լավա|լավաներով]]։ Դեբեդի [[Ձորագետ]], [[Փամբակ (գետ, Լոռու մարզ)|Փամբակ]], [[Ալարեքս]], [[Մարցիգետ|Մարցագետ]] վտակների ստորին հոսանքներում մերկացող լճա-գետային նստվածքները ցույց են տալիս , որ լավայի հոսքերը այդ տեղերում արգելափակել են գետերն ու առաջացրել լճակներ։ Նստվածքների շերտերի մեծ հաստությունը խոսում է երբեմնի լճակների տևական գոյության մասին<ref name="ՍՀ">Թ․ Հ․ Հակոբյան, Կ․ Օ․ Օհանյան, Գ․ Ե․ Ավագյան, Խ․ Ե․ Նազարյան, Սովետական Հայաստան, Երևանի պետական համալսարան, Միտք հրատարակչություն, Երևան 1967, էջ 188-190 </ref>։ Ձորի ստորին հարկը՝ Դեբեդի ժամանակակից հովիտը, ձևավորվել է լավաների ժայթքումից հետո և մխրճվել ինչպես լավաների, այնպես էլ նրանց տակ փռված ավելի հին ապարների մեջ։ Զգալի տարածության վրա գետահովիտը աչքի է ընկնում անհամաչափ լայնական կտրվածքով<ref name="ՍՀ" />։ Ժամանակի ընթացքում լավայի շերտերը ծածկվել են բերուկային ապարներով ու սևահողով, ինչի շնորհիվ դրանք դարձել են մշակության համար պիտանի տարածքներ<ref name="ԼալվարՆոյեմբերյանհաշվետվություն" /> և որպես այդպիսին էլ օգտագործվում են ներկայում։ Դեբեդի կիրճում և սարահարթների վրա տեղակայված են մի շարք բնակավայրեր, այս թվում՝ Լոռու մարզի [[Ալավերդի]] քաղաքը, [[Նեղոց |Նեղոց]], [[Քարկոփ]], [[Օձուն (գյուղ)|Օձուն]], [[Ակներ (Լոռու մարզ)|Ակներ]], [[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]], [[Մեծ Այրում]] և այլն։ Դեբեդի կիրճով անցնում են Երևան-Թբիլիսի երկաթուղին և ավտոմայրուղին, ինչպես նաև էներգետիկ կոմունիկացիաներ<ref name="ԼալվարՆոյեմբերյանհաշվետվություն">[http://www.hven.am/myfiles/files/pdfs/Notifications/Lalvar_Noy.pdf Հայաստանի Հանրապետություն, «Բարձրավոլտ էլեկտրացանցեր փակ բաժնետիրական ընկերություն», Էլեկտրամատակարարման հուսալիության ծրագիր, 110կՎ Լալվար և Նոյեմբերյան գծի փոխարինում, Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն, Երևան, 2017։]</ref>։ == Կլիմա == Դեբեդ գետի հովտին բնորոշ է [[չոր մերձարևադարձային կլիմա]]ն, որը տիպական է Հայաստանի հյուսիսարևելյան և հարավարևելյան շրջանների համար՝ մինչև 700-900 մ [[Բարձրություն ծովի մակարդակից|բարձրություններում]]<ref name="ՀայաստանհանրագիտարանԿլիմա">[https://hy.wikisource.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D4%BF%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%A1%D5%B6 Հայաստան հանրագիտարան, խմբագիր՝ Հովհաննես Այվազյան, Երևան, 2012։]</ref>։ Տարեկան միջին տեղումները տատանվում են 350 մմ-ի սահմաններում։ [[Մթնոլորտային ճնշում|Մթնոլորտային ճնշումն]] առավելագույնը դիտվում է ամռանը, իսկ նվազագույնը՝ ձմռանը՝ պայմանավորված սիբիրյան անտիցիկլոնի ազդեցությամբ։ Մերձարևադարձային գոտու հյուսիսում գտնվելու շնորհիվ Հայկական լեռնաշխարհում, ինչպես և մասնավորապես Դեբեդի կիրճում պարզորոշ արտահայտված են [[տարվա եղանակներ|տարվա չորս եղանակները]]<ref name="Հայաստանիբնաշխարհ">[https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B7%D5%BB:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A2%D5%B6%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_(Nature_of_Armenia_encyclopedia_in_Armenian).djvu/101 Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարան, Երևան, Հայկական Հանրագիտարանի հրատարակչություն, 2006, էջ 101։]</ref>, և տարվա ընթացքում դիտվում են [[Արեգակ|Արեգակի]] ճառագայթների անկման անկյան զգալի տարբերություններ (հունիսին՝ 74°, դեկտեմբերին՝ 27°)՝ պայմանավորելով Արեգակից ստացվող ճառագայթային էներգիայի մեծ տարբերությունները. ամռանը, երբ Արեգակի բարձրությունը հորիզոնից հասնում է առավելագույնին, տարածքն ստանում է շատ ջերմություն, ինչը ձմռանն այն հասնում է նվազագույնի<ref name="Հայաստանիբնաշխարհ" />։ Ամենատաք ամիսը հուլիսն է, երբ օդի միջին ջերմաստիճանը 24-26°C է, իսկ առավելագույնը՝ 41°C<ref name="ՀայաստանհանրագիտարանԿլիմա" />։ Ձմեռը մեղմ է, կարճատև, լինում է անկայուն ձնածածկույթ։ Ամենացուրտ ամիսը հունվարն է, երբ օդի միջին ջերմաստիճանը 1-ից մինչև -1°C է, իսկ նվազագույնը՝ -25°C<ref name="ՀայաստանհանրագիտարանԿլիմա" />։ <!-- Խիստ անհավասարաչափ է տեղումների տարեկան բաշխումը։ Տարեկան քանակի շուրջ 70 %-ը թափվում է գարնանը և ամռան սկզբին՝ մայիս-հունիսին, երկրորդ առավելագույնը՝ աշնանը<ref name="Հայաստանիբնաշխարհ" />։ --> == Բուսական աշխարհ == Կիրճի կողերը տեղ-տեղ ծածկված են անտառներով, տեղ-տեղ թփուտներով, իսկ տեղ-տեղ էլ խոտածածկ են<ref name="nayiri" />։ Դեբեդի կիրճը հարուստ է բազմատեսակ [[Հատապտղային բույսեր|հատապտուղներ]]ով՝ [[Մոշենի|մոշով]], [[Ազնվամորի|մոռով]], հոնով։ Ծառերից տարածված են վայրի [[տանձենի |տանձենին]], [[Խնձորենի|խնձորենին]]։ Հովտում տարածված է [[Դեղձենի|դեղձի]], [[Սերկևիլենի|սերկևիլի]], [[Թզենի|թզի]], խնձորի, [[Ընկուզենի|ընկույզի]] մշակությունը<ref name="ՍՀ" />։ === Դեղաբույսեր և ուտելի բույսեր === Դեբեդ գետի ստորին հոսանքի տարածքը հարուստ է այնպիսի բույսերով, որոնք օգտագործվում են որպես որպես դեղաբույսեր, ուտելի են կամ ունեն տեխնիկական նշանակություն։ Այդ տարածքի անտառներում հանդիպում են տարբեր տեսակի վայրի պտղատու ծառեր, այդ թվում՝ հոնի, տանձենի, խնձորենի, ընկուզենի, ինչպես նաև հատապտուղներ՝ մոշ, մորի։ Տվյալ տարածաշրջանին հատկապես բնորոշ են մարդու կյանքում որոշակի կիրառական նշանակություն ունեցող հետևյալ բույսերը՝ [[Հոն սովորական|հոն սովորական]] (Cornus mas), [[նռնենի սովորական]] (Punica granatum), [[ընկուզենի|ընկուզենի հունական]] (Juglans regia), [[թխենի սովորական]] (Padus racemosa), [[Ազնվամորի|ազնվամորի սովորական]] (Rubus idaeus), [[արջընկույզ|արջընկույզ սովորական]] (Dauga stramonium), [[աղտոր դաբաղային]] (Rhus corieria)<ref name="ԼալվարՆոյեմբերյանհաշվետվություն" />: Դեբեդի կիրճում հանդիպում են նաև Հայաստանի ամբողջ տարածքում հանդիպող այլ օգտակար բույսեր, այդ թվում՝ [[խատուտիկ դեղատու]] (Taraxacum officinalis), [[ուրց Կոչիի]] (Thymus Kotschyanus), [[բանգի սև]] (Hyoscyamus niger), [[ճարճատուկ սովորական]] (Cichorium intybus), [[եղինջ երկտուն]] (Urtica dioica), [[սրոհունդ խոցված]] (Hypericum perforatum), [[Դանդուռ բանջարեղենային|դանդուռ բանջարեղենային]] (Portulaca oleraceae), [[օշինդր դառը]] (Artemisia absinthinum), [[ավելուկ գանգուր]] (Rumex crispus), [[մոշենի թխակապույտ]] (Rubus caesius), փիփերթ արհամարհված (Malva neglecta), [[սիբեխ սովորական]] (Falcaria vulgaris)<ref name="ԼալվարՆոյեմբերյանհաշվետվություն" />: == Կենդանական աշխարհ == [[Պատկեր:Bachforelle_Zeichnung.jpg|մինի|[[Կարմրախայտ]]]] [[Պատկեր:Pelophylax_ridibundus_qtl3.jpg|մինի|[[Լճագորտ]]]] [[Պատկեր:Passer_domesticus_male_(15).jpg|մինի|[[Տնային ճնճղուկ]]]] Դեբեդ գետում հանդիպում են հետևյալ ձկնատեսակները՝ հայկական տառեխիկ, Քուռի [[Բեղլուներ|բեղլու]], Քուռի կողակ, [[կարմրախայտ]], [[մուրծա]], սովորական քառթակ<ref>[https://armenpress.am/arm/news/431911/axstev-ev-debed-geterum-dzkneri-kensapaymannery-tarectari.html Աղստեւ եւ Դեբեդ գետերում ձկների կենսապայմանները տարեցտարի վատանում են]</ref><ref name="Ձկնատեսակներ">[https://hetq.am/hy/article/3760 Դեբեդի ձկների քաշը ավելացել է. ինչո՞վ են նրանք սնվում]</ref>, կովկասյան [[թեփուղ]], Քուռի նեղիրան ենթաբերան<ref name="Ղազարասար">[http://env.am/storage/files/hayt-artur-taron.pdf ՀՀ Լոռու մարզի Ղազարասարի տուֆաավազաքարերի հանքավայրում օգտակար հանածոյի արդյունահանման աշխատանքների շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության նախնական գնահատման հայտ]</ref>: Ջրային տարածքներում կան նաև [[լճագորտ]], [[ջրային լորտու]]: Զոոբենթոսի ներկայացուցիչներից Դեբեդի կիրճում հանդիպում են ինչպես մեգաբենթոսի, այնպես էլ մակրոբենթոսի ներկայացուցիչներ` սակավախոզան որդեր, [[տզրուկներ]], [[ճպուռներ]], միօրիկներ և այլն: Գետերի արագահոս լինելու պատճառով ֆիտոպլանկտոնն ու զոոբենթոսի ներկայացուցիչներն այստեղ սակավ են: Շատ են [[Միջատներ|միջատները]] (մրջյուններ, մորեխներ, ծղրիդներ, ճանճեր, ճթթաններ և այլն): Դեբեդի կիրճի սարահարթային ռելիեֆում դիտարկվել է սովորական և հասարակական [[Դաշտամկներ|դաշտամուկ]], մոխրագույն [[Առնետներ|առնետ]], սովորական [[Լորտուներ|լորտու]], իսկ կիրճի քարքարոտ լանջերին՝ ժայռային մողես, աղվես, սկյուռ: Նկատվել են նաև [[Աքիս|աքիսի]], [[Քարակզաքիս|քարակզաքիսի]] կենսագործունեության հետքեր: Հնարավոր է, որ Դեբեդի ստորին հոսանքի տարածքներ մտնեն գայլ և այլ անտառաբնակ այլ կենդանիներ, ինչպես նաև կարող են հանդիպել շնագայլեր: Նեղոց գյուղի այգիներից վեր դիտարկվել է [[Ոզնիներ|ոզնի]], [[Ճոճկան|Ճոճկանի]] սարահարթում նկատվել են նապաստակների կենսագործունեության հետքեր: Դեբեդ գետի ափին թռչուններից հանդիպում են [[Տնային ճնճղուկ|տնային ճնճղուկը]], [[Ագռավ|մոխրագույն ագռավը]], թխակապույտ աղավնին, վայրի բադը, կիրճում՝ գորշ կաքավը, [[Փայտփորներ|փայտփորիկը]], [[Խածկտիկ|խածկտիկը]]։ Սարահարթերում կարելի է հանդիպել արտույտ, լոր, երաշտահավեր։ Գիշատիչ թռչուններից Դեբեդի կիրճում հանդիպում են բուն, [[Բվեճ|բվեճը]], մորաճուռակը և այլն: Ունենալով տաք կլիմա՝ Դեբեդի հովիտը վաղ գարնանը կարող է միգրացիոն ուղի և ժամանակավոր ապաստան հանդիսանալ որոշ ջրլող թռչունների համար<ref name="Ղազարասար" />: [[Եվրոպական խորհրդարան|Եվրախորհրդի]] և [[Եվրոպական միություն|Եվրամիության]] «Էմերալդ ցանց – բնապահպանական տարածքների պատրաստում, փուլ II» համատեղ ծրագրի շրջանակներում Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանության նախարարության «Բնապահպանական ծրագրերի իրականացման գրասենյակի» կողմից 2016 թվականին հրատարակված՝ Հայաստանի «Էմերալդ ցանցը»<ref>[https://rm.coe.int/16806a6b73 Էմերալդ ցանց]</ref><ref>[https://thedocs.worldbank.org/en/doc/385a869cc5a1933554a0b06a3b7ecc89-0080012022/original/Armenia-EU4Env-program-brief-arm.pdf «Էմերալդ ցանց» Հայաստանում․ Առաջընթաց, մարտահրավերներ և ապագա]</ref> աշխատությունում ներկայացված աղյուսակի համաձայն՝ Դեբեդի կիրճում կարող են հանդիպել նաև [[կասպիական կրիա]] և միջերկրածովյան կրիա, թռչուններից՝ [[եվրոպական ճնճղաճուռակ]], [[սև անգղ]], սովորական ալկիոն, [[դաշտային ձիաթռչնակ]], քարարծիվ, [[բլրային արծիվ]], [[փոքր շահնարծիվ]], տափաստանային ճուռակ, [[սովորական այծկիթ]], [[սև արագիլ]], [[օձակեր արծիվ]], [[ճահճային մկնաճուռակ]] և այլն, կաթնասուններից՝ [[գորշ գայլ]], [[ջրասամույր]], լուսան, [[սրականջ գիշերաչղջիկ]], [[եռագույն գիշերաչղջիկ]], մեծ պայտաքիթ, [[փոքր պայտաքիթ]], [[գորշ արջ]]<ref>[http://tert.nla.am/archive/HAY%20GIRQ/Ardy/2016-2018/emerald_cancy_2016.pdf Հայաստանի Հանրապետության «Էմերալդ ցանցը»]</ref>, որոնք բոլորը վտանգված կամ քիչ հանդիպող տեսակներ են։ == Պատմական հուշարձաններ == Դեբեդի կիրճում հնագույն ժամանակներից ապրել են մարդիկ, ինչի մասին վկայում են քարափներին եղած բազմաթիվ քարանձավները<ref name="nayiri" />։ Կիրճն ընդգրկում է [[Պատմական Հայաստան|պատմական Հայաստանի]] թագավորության [[Գուգարք նահանգ|Գուգարք]] և [[Ուտիք|Ուտիք նահանգների]] մի մասը։ Լոռու մարզի այս տարածքը կառավարել են թագավորական ազդեցիկ տոհմեր՝ [[Բագրատունիներ|Բագրատունիները]], [[Մամիկոնյաններ|Մամիկոնյանները]], [[Զաքարյաններ|Զաքարյանները]]։ [[Միջնադար|Միջնադարում]] շրջանը մտել է Հայաստանի [[Բագրատունիների թագավորություն|Բագրատունյաց թագավորության]] թագավոր [[Աշոտ Բ Երկաթ|Աշոտ Բ]]-ի որդի [[Կյուրիկե Ա]]-ի հիմնադրած [[Տաշիր-Ձորագետի թագավորություն|Տաշիր-Ձորագետի թագավորության]] տարածքների մեջ։ [[11-րդ դար|11-րդ դարում,]] հյուսիսային Հայաստանը [[Վրաց թագավորություն|միավորվել է Վրաստանի թագավորությանը]]։ Արդյունքում, այդ պատճառով Դեբեդի կիրճի մի շարք եկեղեցիներ, ունեն ամուր քաղկեդոնական կամ հունական ուղղափառ ավանդույթներ. [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդական]] ազդեցության հատկապես վառ օրինակներ են եկեղեցու [[Ինտերիեր|ինտերիերը]] զարդարող [[Ֆրեսկո|որմնանկարներն]], օրինակ՝ Քոբայրի և Ախթալայի վանքերում։ Եկեղեցու պատերը ծածկված են [[հայերեն]] և [[վրացերեն]] արձանագրություններով<ref>{{cite journal|last1=Շահնազարյան|first1=Արտաշես|date=2009|title=Տաշիր-Ձորագետի Կյուրիկյան թագավորության առաջացումն ու հզորացումը|url=https://arar.sci.am/dlibra/publication/193297/edition/175638/content|journal=Պատմա-բանասիրական հանդես =Historical-Philological Journal|pages=10|issn=0135-0536}}</ref>։ Դեբեդի կիրճում են գտնվում միջնադարյան [[Հայկական ճարտարապետություն|հայկական եկեղեցական ճարտարապետության]] մի շարք նմուշներ<ref>{{Cite web|url=https://www.armgeo.am/debed-gorge/|title=Դեբեդի Կիրճ - Լոռվա Մարզ - Armenian Geographic|last=armeniangeographic|date=2015-06-19|website=Armenian Geographic - ArmGeo.am|language=hy-HY|accessdate=2022-05-20}}</ref>՝ ընդարձակ գավիթներով, գմբեթների բարձր թմբուկներով և արտաքին մշակված զարդարանքներով, որոնցից երկուսը՝ [[Հաղպատի վանական համալիր|Հաղպատի]] և [[Սանահինի վանական համալիր|Սանահինի վանքերը]] [[ՅՈՒՆԵՍԿՕ]]-ի [[Համաշխարհային ժառանգություն|Համաշխարհային ժառանգության ցանկում են]]<ref>{{Cite web |url=http://whc.unesco.org/en/list/777/ |title=Monasteries of Haghpat and Sanahin |last=Centre |first=UNESCO World Heritage |website=UNESCO World Heritage Centre |language=en |accessdate=2022-05-21}}</ref>։ Իսկ [[Դսեղ]]<ref>{{Cite web|url=https://visitdebedcanyon.com/hy/amenaprkitch-all-savior-khachkar/|title=Դսեղի Ամենափրկիչ խաչքար - Visit Debed|date=2021-02-15|language=hy-AM|accessdate=2022-05-20}}</ref>, [[Մարցի Ամենափրկիչ խաչքար (Ճքնըվերի խաչ)|Մարց]] և [[Ամենափրկիչ խաչքար (Հաղպատ)|Հաղպատ]] գյուղերում եզակի Ամենափրկիչ խաչքարերն են։ Այս տիպի [[Խաչքար|խաչքարերը]] շատ քիչ են հայտնի Հայաստանում, և դրանցից երեքը` թվագրված [[1273]], [[1281]] և [[1285]] թվականներին, հայտնաբերվել են Դեբեդի կիրճում<ref>{{Cite web|url=http://arvestagir.am/am/12-13-rd-dd%E2%80%A4-xachkhareri-kronakan-ev-ashxarhik-themanerov-patkerakhandaknereh/|title=12-13 –րդ դդ․ Խաչքարերի կրոնական և աշխարհիկ թեմաներով պատկերաքանդակները|archive-url=https://web.archive.org/web/20201126121640/http://arvestagir.am/am/12-13-rd-dd%E2%80%A4-xachkhareri-kronakan-ev-ashxarhik-themanerov-patkerakhandaknereh/|archive-date=2020-11-26|dead-url=yes|accessdate=2020-07-29}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի կիրճեր]] [[Կատեգորիա:Լոռու մարզ]] [[Կատեգորիա:Լոռու մարզի աշխարհագրություն]] af8284jl78fvxnxfx3lazrtat9u4d63 8485582 8485205 2022-08-09T00:03:55Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կիրճ|անվանում=Դեբեդի կիրճ|բնօրինակ=|պատկեր=Debed Canyon, Gorge.jpg|նկարագրում=|լեռնային_համակարգ=|պատկերի լայնություն=|կոորդինատներ=|լայնք=|երկարություն=178|խորություն=250-350 մ|տեղադրություն={{Դրոշավորում|Հայաստան}}<br>[[Լոռու մարզ]]|բծմ=նվզ․ 375|լայնություն=20-700|մակերես=|համակարգ=|առաջին վերելք=|երկիր1={{Դրոշավորում/Հայաստան}}|կատեգորիա=Debed Canyon}} '''Դեբեդի կիրճ''' կամ '''Լոռու ձոր''' կամ '''Դեբեդի ձոր'''<ref name="nayiri">{{Cite web |url=http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=61&dt=HY_HY&query=դեբեդի+ձոր |title=Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, Թ.Խ. Հակոբյան, Ստ.Տ. Մելիք-Բախշյան, Հ.Խ. Բարսեղյան, Դեբեդի ձոր |website=www.nayiri.com |accessdate=2022-05-21}}</ref>, զառիթափ կիրճ [[Հայաստան|Հայաստան Հանրապետության]] հյուսիսում՝ [[Լոռու մարզ|Լոռու մարզում]]։ Այն ձևավորել է [[Դեբեդ]] գետը, որը հոսում է Հայաստանով և [[Վրաստան|Վրաստանով]]։ Կիրճը ձգվում է [[Լոռու մարզ|Լոռու մարզի]] վարչական կենտրոն [[Վանաձոր]] քաղաքից՝ դեպի հյուսիս, մինչև հայ-վրացական սահմանը<ref name="visitdebedcanyon">{{Cite web|url=https://visitdebedcanyon.com/hy/|title=Visit Debed|date=2020-09-25|language=hy-AM|accessdate=2022-05-20}}</ref>։ Կողերն ուղիղ են ու աստիճանաձև<ref name="nayiri" />։ Դեբեդի կիրճում են գտնվում Հայաստանի Լոռու մարզի [[Ալավերդի]] քաղաքը, [[Նեղոց |Նեղոց]] ու [[Քարկոփ]] գյուղերը, սարահարթների վրա՝ նույն մարզի [[Օձուն (գյուղ)|Օձուն]], [[Ակներ (Լոռու մարզ)|Ակներ]], [[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]], [[Մեծ Այրում]], [[Փոքր Այրում]], [[Ճոճկան|Ճոճկան]] գյուղերը և այլ բնակավայրեր։ Դեբեդի կիրճով՝ Դեբեդ գետի ափով են անցնում Երևան-Թբիլիսի երկաթուղին և ավտոմայրուղին։ Դեբեդի կիրճում են գտնվում [[ՅՈՒՆԵՍԿՕ]]-ի [[Հայաստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ|Համաշխարհային ժառանգության ցանկում]] ընդգրկված [[Հաղպատի վանական համալիր|Հաղպատի]] և [[Սանահինի վանական համալիր|Սանահինի]] վանական համալիրները, ինչպես նաև [[Քոբայրի վանք|Քոբայրի]] ու [[Ախթալայի վանք|Ախթալայի]] վանքերը, 13-րդ դարում կառուցված [[Սանահինի կամուրջ|Սանահինի միակամար կամուրջը]]<ref>[https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B7%D5%BB:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A2%D5%B6%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_(Nature_of_Armenia_encyclopedia_in_Armenian).djvu/150 Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարան, Երևան, 2006, էջ 150։]</ref> և այլն։ == Նկարագիր == Դեբեդի կիրճը [[Ալավերդի]] քաղաքից ներքև լայնանում է և արդեն իբրև հարթություն միանում է Մերձկուրյան դաշտին<ref name="nayiri" />։ Կիրճը նեղ և խորն է՝ մինչև 350 մ ([[Թումանյան (քաղաք)|Թումանյան քաղաքի]] մոտ), իսկ երկարությունը 178 կմ է։ Կիրճի լայնությունը գետի վերին հատվածում չի գերազանցում 600-700 մետրը, իսկ ստորին մասում 20-40 մ է<ref name="ՍՀ" />։ Կիրճում է գտնվում Հայաստանի Հանրապետության ամենացածրադիր հատվածը՝ [[Բարձրություն ծովի մակարդակից|ծովի մակարդակից]] 375 մ բարձրությամբ<ref name="visitdebedcanyon" />։ Կիրճով հոսում է [[Դեբեդ]] գետը, որը ձևավորվում է Ձորագետի և Փամբակի միախառնումից և թափվում է [[Խրամ (գետ)|Խրամ]] գետը։ Գետի երկարությունը 178 կմ է՝ սկսած Փամբակի ակունքից, որից 152 կմ-ը Հայաստանի, իսկ մնացածը՝ Վրաստանի տարածքում։ Գետի ավազանը 4080 կմ2 է, որից 3790 կմ2-ը՝ Հայաստանում<ref>{{Գիրք:ՀՀՖՕՀՏԲ|35}}</ref>։ Լոռու կիրճը երկհարկանի հովիտ է։ Նրա վերին հարկը հին Դեբեդի հովիտն է, որը տարածվում է [[Վիրահայոց լեռներ|Վիրահայոց]] ու Գուգարքի և Արևմտյան ու [[Բազումի լեռներ|Արևելյան Բազումի]] լեռնաշղթաների միջև։ Կիրճի հատակը երկրաբանական մոտիկ անցյալում լցվել է [[Ջավախքի լեռներ|Խոնավ լեռներից]] բազմաթիվ փուլերով ժայթքած [[Բազալտային անդեզիտ|անդեգիտա-բազալտային]] և [[Բազալտ|բազալտային]] [[Լավա|լավաներով]]։ Դեբեդի [[Ձորագետ]], [[Փամբակ (գետ, Լոռու մարզ)|Փամբակ]], [[Ալարեքս]], [[Մարցիգետ|Մարցագետ]] վտակների ստորին հոսանքներում մերկացող լճա-գետային նստվածքները ցույց են տալիս , որ լավայի հոսքերը այդ տեղերում արգելափակել են գետերն ու առաջացրել լճակներ։ Նստվածքների շերտերի մեծ հաստությունը խոսում է երբեմնի լճակների տևական գոյության մասին<ref name="ՍՀ">Թ․ Հ․ Հակոբյան, Կ․ Օ․ Օհանյան, Գ․ Ե․ Ավագյան, Խ․ Ե․ Նազարյան, Սովետական Հայաստան, Երևանի պետական համալսարան, Միտք հրատարակչություն, Երևան 1967, էջ 188-190 </ref>։ Ձորի ստորին հարկը՝ Դեբեդի ժամանակակից հովիտը, ձևավորվել է լավաների ժայթքումից հետո և մխրճվել ինչպես լավաների, այնպես էլ նրանց տակ փռված ավելի հին ապարների մեջ։ Զգալի տարածության վրա գետահովիտը աչքի է ընկնում անհամաչափ լայնական կտրվածքով<ref name="ՍՀ" />։ Ժամանակի ընթացքում լավայի շերտերը ծածկվել են բերուկային ապարներով ու սևահողով, ինչի շնորհիվ դրանք դարձել են մշակության համար պիտանի տարածքներ<ref name="ԼալվարՆոյեմբերյանհաշվետվություն" /> և որպես այդպիսին էլ օգտագործվում են ներկայում։ Դեբեդի կիրճում և սարահարթների վրա տեղակայված են մի շարք բնակավայրեր, այս թվում՝ Լոռու մարզի [[Ալավերդի]] քաղաքը, [[Նեղոց |Նեղոց]], [[Քարկոփ]], [[Օձուն (գյուղ)|Օձուն]], [[Ակներ (Լոռու մարզ)|Ակներ]], [[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]], [[Մեծ Այրում]] և այլն։ Դեբեդի կիրճով անցնում են Երևան-Թբիլիսի երկաթուղին և ավտոմայրուղին, ինչպես նաև էներգետիկ կոմունիկացիաներ<ref name="ԼալվարՆոյեմբերյանհաշվետվություն">[http://www.hven.am/myfiles/files/pdfs/Notifications/Lalvar_Noy.pdf Հայաստանի Հանրապետություն, «Բարձրավոլտ էլեկտրացանցեր փակ բաժնետիրական ընկերություն», Էլեկտրամատակարարման հուսալիության ծրագիր, 110կՎ Լալվար և Նոյեմբերյան գծի փոխարինում, Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն, Երևան, 2017։]</ref>։ == Կլիմա == Դեբեդ գետի հովտին բնորոշ է [[չոր մերձարևադարձային կլիմա]]ն, որը տիպական է Հայաստանի հյուսիսարևելյան և հարավարևելյան շրջանների համար՝ մինչև 700-900 մ [[Բարձրություն ծովի մակարդակից|բարձրություններում]]<ref name="ՀայաստանհանրագիտարանԿլիմա">[https://hy.wikisource.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D4%BF%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%A1%D5%B6 Հայաստան հանրագիտարան, խմբագիր՝ Հովհաննես Այվազյան, Երևան, 2012։]</ref>։ Տարեկան միջին տեղումները տատանվում են 350 մմ-ի սահմաններում։ [[Մթնոլորտային ճնշում|Մթնոլորտային ճնշումն]] առավելագույնը դիտվում է ամռանը, իսկ նվազագույնը՝ ձմռանը՝ պայմանավորված սիբիրյան անտիցիկլոնի ազդեցությամբ։ Մերձարևադարձային գոտու հյուսիսում գտնվելու շնորհիվ Հայկական լեռնաշխարհում, ինչպես և մասնավորապես Դեբեդի կիրճում պարզորոշ արտահայտված են [[տարվա եղանակներ|տարվա չորս եղանակները]]<ref name="Հայաստանիբնաշխարհ">[https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B7%D5%BB:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A2%D5%B6%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_(Nature_of_Armenia_encyclopedia_in_Armenian).djvu/101 Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարան, Երևան, Հայկական Հանրագիտարանի հրատարակչություն, 2006, էջ 101։]</ref>, և տարվա ընթացքում դիտվում են [[Արեգակ|Արեգակի]] ճառագայթների անկման անկյան զգալի տարբերություններ (հունիսին՝ 74°, դեկտեմբերին՝ 27°)՝ պայմանավորելով Արեգակից ստացվող ճառագայթային էներգիայի մեծ տարբերությունները. ամռանը, երբ Արեգակի բարձրությունը հորիզոնից հասնում է առավելագույնին, տարածքն ստանում է շատ ջերմություն, ինչը ձմռանն այն հասնում է նվազագույնի<ref name="Հայաստանիբնաշխարհ" />։ Ամենատաք ամիսը հուլիսն է, երբ օդի միջին ջերմաստիճանը 24-26°C է, իսկ առավելագույնը՝ 41°C<ref name="ՀայաստանհանրագիտարանԿլիմա" />։ Ձմեռը մեղմ է, կարճատև, լինում է անկայուն ձնածածկույթ։ Ամենացուրտ ամիսը հունվարն է, երբ օդի միջին ջերմաստիճանը 1-ից մինչև -1°C է, իսկ նվազագույնը՝ -25°C<ref name="ՀայաստանհանրագիտարանԿլիմա" />։ <!-- Խիստ անհավասարաչափ է տեղումների տարեկան բաշխումը։ Տարեկան քանակի շուրջ 70 %-ը թափվում է գարնանը և ամռան սկզբին՝ մայիս-հունիսին, երկրորդ առավելագույնը՝ աշնանը<ref name="Հայաստանիբնաշխարհ" />։ --> == Բուսական աշխարհ == Կիրճի կողերը տեղ-տեղ ծածկված են անտառներով, տեղ-տեղ թփուտներով, իսկ տեղ-տեղ էլ խոտածածկ են<ref name="nayiri" />։ Դեբեդի կիրճը հարուստ է բազմատեսակ [[Հատապտղային բույսեր|հատապտուղներ]]ով՝ [[Մոշենի|մոշով]], [[Ազնվամորի|մոռով]], հոնով։ Ծառերից տարածված են վայրի [[տանձենի |տանձենին]], [[Խնձորենի|խնձորենին]]։ Հովտում տարածված է [[Դեղձենի|դեղձի]], [[Սերկևիլենի|սերկևիլի]], [[Թզենի|թզի]], խնձորի, [[Ընկուզենի|ընկույզի]] մշակությունը<ref name="ՍՀ" />։ === Դեղաբույսեր և ուտելի բույսեր === Դեբեդ գետի ստորին հոսանքի տարածքը հարուստ է այնպիսի բույսերով, որոնք օգտագործվում են որպես որպես դեղաբույսեր, ուտելի են կամ ունեն տեխնիկական նշանակություն։ Այդ տարածքի անտառներում հանդիպում են տարբեր տեսակի վայրի պտղատու ծառեր, այդ թվում՝ հոնի, տանձենի, խնձորենի, ընկուզենի, ինչպես նաև հատապտուղներ՝ մոշ, մորի։ Տվյալ տարածաշրջանին հատկապես բնորոշ են մարդու կյանքում որոշակի կիրառական նշանակություն ունեցող հետևյալ բույսերը՝ [[Հոն սովորական|հոն սովորական]] (Cornus mas), [[նռնենի սովորական]] (Punica granatum), [[ընկուզենի|ընկուզենի հունական]] (Juglans regia), [[թխենի սովորական]] (Padus racemosa), [[Ազնվամորի|ազնվամորի սովորական]] (Rubus idaeus), [[արջընկույզ|արջընկույզ սովորական]] (Dauga stramonium), [[աղտոր դաբաղային]] (Rhus corieria)<ref name="ԼալվարՆոյեմբերյանհաշվետվություն" />: Դեբեդի կիրճում հանդիպում են նաև Հայաստանի ամբողջ տարածքում հանդիպող այլ օգտակար բույսեր, այդ թվում՝ [[խատուտիկ դեղատու]] (Taraxacum officinalis), [[ուրց Կոչիի]] (Thymus Kotschyanus), [[բանգի սև]] (Hyoscyamus niger), [[ճարճատուկ սովորական]] (Cichorium intybus), [[եղինջ երկտուն]] (Urtica dioica), [[սրոհունդ խոցված]] (Hypericum perforatum), [[Դանդուռ բանջարեղենային|դանդուռ բանջարեղենային]] (Portulaca oleraceae), [[օշինդր դառը]] (Artemisia absinthinum), [[ավելուկ գանգուր]] (Rumex crispus), [[մոշենի թխակապույտ]] (Rubus caesius), փիփերթ արհամարհված (Malva neglecta), [[սիբեխ սովորական]] (Falcaria vulgaris)<ref name="ԼալվարՆոյեմբերյանհաշվետվություն" />: == Կենդանական աշխարհ == [[Պատկեր:Bachforelle_Zeichnung.jpg|մինի|[[Կարմրախայտ]]]] [[Պատկեր:Pelophylax_ridibundus_qtl3.jpg|մինի|[[Լճագորտ]]]] [[Պատկեր:Passer_domesticus_male_(15).jpg|մինի|[[Տնային ճնճղուկ]]]] Դեբեդ գետում հանդիպում են հետևյալ ձկնատեսակները՝ հայկական տառեխիկ, Քուռի [[Բեղլուներ|բեղլու]], Քուռի կողակ, [[կարմրախայտ]], [[մուրծա]], սովորական քառթակ<ref>[https://armenpress.am/arm/news/431911/axstev-ev-debed-geterum-dzkneri-kensapaymannery-tarectari.html Աղստեւ եւ Դեբեդ գետերում ձկների կենսապայմանները տարեցտարի վատանում են]</ref><ref name="Ձկնատեսակներ">[https://hetq.am/hy/article/3760 Դեբեդի ձկների քաշը ավելացել է. ինչո՞վ են նրանք սնվում]</ref>, կովկասյան [[թեփուղ]], Քուռի նեղիրան ենթաբերան<ref name="Ղազարասար">[http://env.am/storage/files/hayt-artur-taron.pdf ՀՀ Լոռու մարզի Ղազարասարի տուֆաավազաքարերի հանքավայրում օգտակար հանածոյի արդյունահանման աշխատանքների շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության նախնական գնահատման հայտ]</ref>։ Ջրային տարածքներում կան նաև [[լճագորտ]], [[ջրային լորտու]]։ Զոոբենթոսի ներկայացուցիչներից Դեբեդի կիրճում հանդիպում են ինչպես մեգաբենթոսի, այնպես էլ մակրոբենթոսի ներկայացուցիչներ` սակավախոզան որդեր, [[տզրուկներ]], [[ճպուռներ]], միօրիկներ և այլն։ Գետերի արագահոս լինելու պատճառով ֆիտոպլանկտոնն ու զոոբենթոսի ներկայացուցիչներն այստեղ սակավ են։ Շատ են [[Միջատներ|միջատները]] (մրջյուններ, մորեխներ, ծղրիդներ, ճանճեր, ճթթաններ և այլն)։ Դեբեդի կիրճի սարահարթային ռելիեֆում դիտարկվել է սովորական և հասարակական [[Դաշտամկներ|դաշտամուկ]], մոխրագույն [[Առնետներ|առնետ]], սովորական [[Լորտուներ|լորտու]], իսկ կիրճի քարքարոտ լանջերին՝ ժայռային մողես, աղվես, սկյուռ։ Նկատվել են նաև [[Աքիս|աքիսի]], [[Քարակզաքիս|քարակզաքիսի]] կենսագործունեության հետքեր։ Հնարավոր է, որ Դեբեդի ստորին հոսանքի տարածքներ մտնեն գայլ և այլ անտառաբնակ այլ կենդանիներ, ինչպես նաև կարող են հանդիպել շնագայլեր։ Նեղոց գյուղի այգիներից վեր դիտարկվել է [[Ոզնիներ|ոզնի]], [[Ճոճկան|Ճոճկանի]] սարահարթում նկատվել են նապաստակների կենսագործունեության հետքեր։ Դեբեդ գետի ափին թռչուններից հանդիպում են [[Տնային ճնճղուկ|տնային ճնճղուկը]], [[Ագռավ|մոխրագույն ագռավը]], թխակապույտ աղավնին, վայրի բադը, կիրճում՝ գորշ կաքավը, [[Փայտփորներ|փայտփորիկը]], [[Խածկտիկ|խածկտիկը]]։ Սարահարթերում կարելի է հանդիպել արտույտ, լոր, երաշտահավեր։ Գիշատիչ թռչուններից Դեբեդի կիրճում հանդիպում են բուն, [[Բվեճ|բվեճը]], մորաճուռակը և այլն։ Ունենալով տաք կլիմա՝ Դեբեդի հովիտը վաղ գարնանը կարող է միգրացիոն ուղի և ժամանակավոր ապաստան հանդիսանալ որոշ ջրլող թռչունների համար<ref name="Ղազարասար" />։ [[Եվրոպական խորհրդարան|Եվրախորհրդի]] և [[Եվրոպական միություն|Եվրամիության]] «Էմերալդ ցանց – բնապահպանական տարածքների պատրաստում, փուլ II» համատեղ ծրագրի շրջանակներում Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանության նախարարության «Բնապահպանական ծրագրերի իրականացման գրասենյակի» կողմից 2016 թվականին հրատարակված՝ Հայաստանի «Էմերալդ ցանցը»<ref>[https://rm.coe.int/16806a6b73 Էմերալդ ցանց]</ref><ref>[https://thedocs.worldbank.org/en/doc/385a869cc5a1933554a0b06a3b7ecc89-0080012022/original/Armenia-EU4Env-program-brief-arm.pdf «Էմերալդ ցանց» Հայաստանում․ Առաջընթաց, մարտահրավերներ և ապագա]</ref> աշխատությունում ներկայացված աղյուսակի համաձայն՝ Դեբեդի կիրճում կարող են հանդիպել նաև [[կասպիական կրիա]] և միջերկրածովյան կրիա, թռչուններից՝ [[եվրոպական ճնճղաճուռակ]], [[սև անգղ]], սովորական ալկիոն, [[դաշտային ձիաթռչնակ]], քարարծիվ, [[բլրային արծիվ]], [[փոքր շահնարծիվ]], տափաստանային ճուռակ, [[սովորական այծկիթ]], [[սև արագիլ]], [[օձակեր արծիվ]], [[ճահճային մկնաճուռակ]] և այլն, կաթնասուններից՝ [[գորշ գայլ]], [[ջրասամույր]], լուսան, [[սրականջ գիշերաչղջիկ]], [[եռագույն գիշերաչղջիկ]], մեծ պայտաքիթ, [[փոքր պայտաքիթ]], [[գորշ արջ]]<ref>[http://tert.nla.am/archive/HAY%20GIRQ/Ardy/2016-2018/emerald_cancy_2016.pdf Հայաստանի Հանրապետության «Էմերալդ ցանցը»]</ref>, որոնք բոլորը վտանգված կամ քիչ հանդիպող տեսակներ են։ == Պատմական հուշարձաններ == Դեբեդի կիրճում հնագույն ժամանակներից ապրել են մարդիկ, ինչի մասին վկայում են քարափներին եղած բազմաթիվ քարանձավները<ref name="nayiri" />։ Կիրճն ընդգրկում է [[Պատմական Հայաստան|պատմական Հայաստանի]] թագավորության [[Գուգարք նահանգ|Գուգարք]] և [[Ուտիք|Ուտիք նահանգների]] մի մասը։ Լոռու մարզի այս տարածքը կառավարել են թագավորական ազդեցիկ տոհմեր՝ [[Բագրատունիներ|Բագրատունիները]], [[Մամիկոնյաններ|Մամիկոնյանները]], [[Զաքարյաններ|Զաքարյանները]]։ [[Միջնադար|Միջնադարում]] շրջանը մտել է Հայաստանի [[Բագրատունիների թագավորություն|Բագրատունյաց թագավորության]] թագավոր [[Աշոտ Բ Երկաթ|Աշոտ Բ]]-ի որդի [[Կյուրիկե Ա]]-ի հիմնադրած [[Տաշիր-Ձորագետի թագավորություն|Տաշիր-Ձորագետի թագավորության]] տարածքների մեջ։ [[11-րդ դար|11-րդ դարում,]] հյուսիսային Հայաստանը [[Վրաց թագավորություն|միավորվել է Վրաստանի թագավորությանը]]։ Արդյունքում, այդ պատճառով Դեբեդի կիրճի մի շարք եկեղեցիներ, ունեն ամուր քաղկեդոնական կամ հունական ուղղափառ ավանդույթներ. [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդական]] ազդեցության հատկապես վառ օրինակներ են եկեղեցու [[Ինտերիեր|ինտերիերը]] զարդարող [[Ֆրեսկո|որմնանկարներն]], օրինակ՝ Քոբայրի և Ախթալայի վանքերում։ Եկեղեցու պատերը ծածկված են [[հայերեն]] և [[վրացերեն]] արձանագրություններով<ref>{{cite journal|last1=Շահնազարյան|first1=Արտաշես|date=2009|title=Տաշիր-Ձորագետի Կյուրիկյան թագավորության առաջացումն ու հզորացումը|url=https://arar.sci.am/dlibra/publication/193297/edition/175638/content|journal=Պատմա-բանասիրական հանդես =Historical-Philological Journal|pages=10|issn=0135-0536}}</ref>։ Դեբեդի կիրճում են գտնվում միջնադարյան [[Հայկական ճարտարապետություն|հայկական եկեղեցական ճարտարապետության]] մի շարք նմուշներ<ref>{{Cite web|url=https://www.armgeo.am/debed-gorge/|title=Դեբեդի Կիրճ - Լոռվա Մարզ - Armenian Geographic|last=armeniangeographic|date=2015-06-19|website=Armenian Geographic - ArmGeo.am|language=hy-HY|accessdate=2022-05-20}}</ref>՝ ընդարձակ գավիթներով, գմբեթների բարձր թմբուկներով և արտաքին մշակված զարդարանքներով, որոնցից երկուսը՝ [[Հաղպատի վանական համալիր|Հաղպատի]] և [[Սանահինի վանական համալիր|Սանահինի վանքերը]] [[ՅՈՒՆԵՍԿՕ]]-ի [[Համաշխարհային ժառանգություն|Համաշխարհային ժառանգության ցանկում են]]<ref>{{Cite web |url=http://whc.unesco.org/en/list/777/ |title=Monasteries of Haghpat and Sanahin |last=Centre |first=UNESCO World Heritage |website=UNESCO World Heritage Centre |language=en |accessdate=2022-05-21}}</ref>։ Իսկ [[Դսեղ]]<ref>{{Cite web|url=https://visitdebedcanyon.com/hy/amenaprkitch-all-savior-khachkar/|title=Դսեղի Ամենափրկիչ խաչքար - Visit Debed|date=2021-02-15|language=hy-AM|accessdate=2022-05-20}}</ref>, [[Մարցի Ամենափրկիչ խաչքար (Ճքնըվերի խաչ)|Մարց]] և [[Ամենափրկիչ խաչքար (Հաղպատ)|Հաղպատ]] գյուղերում եզակի Ամենափրկիչ խաչքարերն են։ Այս տիպի [[Խաչքար|խաչքարերը]] շատ քիչ են հայտնի Հայաստանում, և դրանցից երեքը` թվագրված [[1273]], [[1281]] և [[1285]] թվականներին, հայտնաբերվել են Դեբեդի կիրճում<ref>{{Cite web|url=http://arvestagir.am/am/12-13-rd-dd%E2%80%A4-xachkhareri-kronakan-ev-ashxarhik-themanerov-patkerakhandaknereh/|title=12-13 –րդ դդ․ Խաչքարերի կրոնական և աշխարհիկ թեմաներով պատկերաքանդակները|archive-url=https://web.archive.org/web/20201126121640/http://arvestagir.am/am/12-13-rd-dd%E2%80%A4-xachkhareri-kronakan-ev-ashxarhik-themanerov-patkerakhandaknereh/|archive-date=2020-11-26|dead-url=yes|accessdate=2020-07-29}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի կիրճեր]] [[Կատեգորիա:Լոռու մարզ]] [[Կատեգորիա:Լոռու մարզի աշխարհագրություն]] gykvoedquie0zn2ut7796ctcu3rp1s4 2 1094990 8485057 8479612 2022-08-08T12:27:15Z Մարինա Երիցյան 121865 wikitext text/x-wiki Ռապունցելի համախտանիշը ( կամ '''տրիխոֆագիա''') մարդկանց մոտ աղիների չափազանց հազվադեպ հանդիպող հիվանդություն է, որը առաջանում է մազեր ուտելու արդյունքում։<ref name="Sah">{{cite journal|year=2008|title=Trichotillomania|url=http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/119418689/PDFSTART|format=PDF|journal=Dermatol Ther|volume=21|issue=1|pages=13–21|doi=10.1111/j.1529-8019.2008.00165.x|pmid=18318881|vauthors=Sah DE, Koo J, Price VH|doi-access=free}}{{dead link|date=February 2019|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref><ref name="Ventura">{{cite journal|year=2005|title=Rapunzel syndrome with a fatal outcome in a neglected child|journal=J. Pediatr. Surg.|volume=40|issue=10|pages=1665–7|doi=10.1016/j.jpedsurg.2005.06.038|pmid=16227005|vauthors=Ventura DE, Herbella FA, Schettini ST, Delmonte C}}</ref> Համախտանիշն անվանվել է [[Գրիմ եղբայրներ|Գրիմ եղբայրների]] հեքիաթում երկար մազերով աղջկա՝ [[Ռապունցել|Ռապունցելի]] պատվին։ [[Տրիխոֆագիա|Տրիխոֆագիան]] երբեմն կապված է մազ քաշելու [[Տրիխոտիլոմանիայի խանգարում|տրիխոտիլոմանիայի խանգարման]] հետ<ref name="Chamberlain">{{cite journal|date=April 2007|title=Lifting the veil on trichotillomania|journal=Am J Psychiatry|volume=164|issue=4|pages=568–74|doi=10.1176/appi.ajp.164.4.568|pmid=17403968|vauthors=Chamberlain SR, Menzies L, Sahakian BJ, Fineberg NA}}</ref> Այս սինդրոմը [[Տրիկոբեզոար|տրիկոբեզոարի]] հազվագյուտ և անսովոր ձև է: 1968 թվականից ի վեր գրականության մեջ եղել է մոտ 40 հաստատված դեպք<ref>{{Cite journal|last1=Gonuguntla|first1=Veena|last2=Joshi|first2=Divya-Devi|date=2009|title=Rapunzel Syndrome: A Comprehensive Review of an Unusual Case of Trichobezoar|journal=Clinical Medicine & Research|volume=7|issue=3|pages=99–102|doi=10.3121/cmr.2009.822|issn=1539-4182|pmc=2757434|pmid=19625498}}</ref>։ Այս համախտանիշը տեղի է ունենում, երբ տրիխոբեզոարը (մազերի կծիկ) հասնում է բարակ աղիքի կողքով, իսկ երբեմն նույնիսկ հաստ աղիքի՝ առաջացնելով պոչի նման երկար մազեր։ == Հիշատակում == Ռապունցելի համախտանիշ տերմինի օգտագործումը գրականության մեջ առաջին անգամ հայտնվել է 1968 թվականին.<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oVMTDgAAQBAJ&dq=Rapunzel+syndrome&pg=PA150|title=The Medical Lives of History's Famous People|last=Maloney|first=William James|date=2014-09-22|publisher=Bentham Science Publishers|isbn=9781608059362|language=en}}</ref> == Ախտորոշում == Տրիխոբեզոարը կարող է ախտորոշվել նախավիրահատական ​​եղանակով: Այնուամենայնիվ, ախտորոշման ժամանակ պետք է հաշվի առնել մի քանի ասպեկտներ, ինչպիսիք են՝ [[Տրիխոֆագիա|տրիխոֆագիան]] և [[տրիխոտիլոմանիա]]<nowiki/>ն .<ref>{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|issn=2058-4601|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref><ref name=":1">{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5.|date=2013|publisher=American Psychiatric Association|isbn=978-0-89042-554-1|edition=5th|location=Arlington, VA|oclc=830807378}}</ref> Ինքնին սինդրոմը օգտագործվում է տրիխոբեզոարի դրսևորումը նկարագրելու համար, որը տարածվել է մինչև բարակ աղիք<ref name=":1" />։ Այն նկարագրում է տրիխոբեզոարը, այլ ոչ թե [[Հոգեկան առողջության խանգարում|հոգեկան առողջության խանգարումը]], որն առաջացրել է այն: Համախտանիշի ախտորոշումը կատարվում է նաև [[Էնդոսկոպիա|էնդոսկոպիայի]] միջոցով։ Տրիխոբեզոարի չափը և երկարությունը որոշելու համար խորհուրդ է տրվում կատարել [[CT սկանավորում]]<ref name=":0" />։ Վերին [[Ստամոքս-աղիքային տրակտ|ստամոքս-աղիքային տրակտի]] էնդոսկոպիան հայտնի է որպես տրիկոբեզոար ախտորոշման ոսկե ստանդարտ, սակայն միայն էնդոսկոպիան կարող է չբացահայտել գոյություն ունեցող Ռապունցելի համախտանիշը: == Բուժում == Քանի որ մարդու [[Մարսողական համակարգ|աղեստամոքսային տրակտը]] չի կարողանում մարսել մարդու մազերը, հնարավոր է, որ տրիխոբեզոարը պետք է բուժվի վիրահատական ​​ճանապարհով: Սա ներառում է զանգվածի հեռացում ստամոքսից և [[Տասներկումատնյա աղիք|տասներկումատնյա աղիքի]] մանրակրկիտ հետազոտման միջոցով: Եթե ​​զանգվածը բավական փոքր է, այն կարելի է հեռացնել էնդոսկոպիկ եղանակով: Երբ զանգվածը գերազանցում է 20 սանտիմետրը, այն պետք է հեռացվի [[Գաստրոտոմա|գաստրոտոմայի]] միջոցով։ Մազի կծիկը հեռացնելիս խորհուրդ է տրվում օգտագործել ընդհանուր անզգայացում [[Ինտուբացիա|ինտուբացիայով]]՝ կոկորդը ցանկացած վնասվածքից պաշտպանելու համար: Հիվանդները սովորաբար պահանջում են նաև հոգեբուժական գնահատում և բուժում՝ կապված իմպուլսների վերահսկման խանգարումների, հատկապես տրիխոտիլոմանիայի հետ<ref name="Gorter">{{cite journal|date=May 2010|title=Management of trichobezoar: case report and literature review|journal=Pediatr. Surg. Int.|volume=26|issue=5|pages=457–63|doi=10.1007/s00383-010-2570-0|pmc=2856853|pmid=20213124|vauthors=Gorter RR, Kneepkens CM, Mattens EC, Aronson DC, Heij HA}}</ref>։ == Համաճարակաբանություն == Ռապունցելի համախտանիշը չափազանց հազվադեպ է հանդիպում հասարակության մեջ,սակայն 1968 թվականից ի վեր գրանցվել է մոտ 64 դեպք: Այն ավելի հաճախ հանդիպում է երիտասարդ կամ դեռահաս իգական սեռի մոտ: Ռապունցելի համախտանիշը հիմնականում նկատվում է էմոցիոնալ խանգարում կամ մտավոր խանգարում ունեցող երիտասարդ կանանց մոտ: Առաջին դեպքը հայտնաբերվել է1779 թ․-ին 16-ամյա մի աղջկա մոտ։ Սրա, մասին խոսվել է 1968թ.-ին [[Vaughan et al]].-ում : Ռապունցելի համախտանիշով ախտահարվածության տարիքային միջակայքը 4 -19 տարեկանն է: Չկա որևէ կոնկրետ տարածաշրջան, որը ենթակա է այս հիվանդության զարգացմանը։ Սակայն արձանագրված դեպքերից կարելի է ասել , որ այն կանայք, ովքեր ախտահարված են եղել, եկել են այն երկրներից, որտեղ կանայք ավանդաբար երկար մազեր են ունեցել: Կանայք ավելի շատ են ենթարկվում այս խանգարմանը, քանի որ կանայք հաճախ ավելի երկար մազեր ունեն, քան տղամարդիկ: Ռապունցելի համախտանիշի միայն տղամարդու մեկ դեպք կա, բայց նա ուտում էր իր քրոջ մազերը և ոչ թե իր մազերը: == Հետազոտություն == Չնայած այս պայմանը չափազանց հազվադեպ է, հետազոտողները նշել են, որ բացարձակապես կարևոր է կանխարգելման մեթոդները կիրառել վիրահատությունից հետո: Հիվանդների մոտ կրկնության ամենատարածված պատճառը հետևողական խնամքի բացակայությունն է և հոգեբանական բուժման անբավարարությունը: Հետազոտողները եկել են այն եզրակացության, որ հաղորդված բոլոր դեպքերի 92.5%-ը բուժվել է լապարոտոմիայի միջոցով՝ 99% հաջողությամբ (NCBI, 2016): Լապարոսկոպիկ վիրաբուժության միջոցով հաջող բուժման մասին քիչ զեկույցներ են եղել, սակայն դա արվել է միայն մանկական հիվանդների մոտ: == Արտաքին հղումներ == {{reflist}} == Հետագա ընթերցում == * {{cite journal |vauthors=Duncan ND, Aitken R, Venugopal S, West W, Carpenter R |title=The Rapunzel syndrome. Report of a case and review of the literature |journal=West Indian Med J |volume=43 |issue=2 |pages=63–5 |date=June 1994 |pmid=7941500 }} * {{cite journal |vauthors=Levy RM, Komanduri S |title=Images in clinical medicine. Trichobezoar |journal=N. Engl. J. Med. |volume=357 |issue=21 |pages=e23 |date=November 2007 |pmid=18032760 |doi=10.1056/NEJMicm067796}} * {{cite journal |vauthors=Matejů E, Duchanová S, Kovac P, Moravanský N, Spitz DJ |title=Fatal case of Rapunzel syndrome in neglected child |journal=Forensic Sci. Int. |volume=190 |issue=1–3 |pages=e5–7 |date=September 2009 |pmid=19505779 |doi=10.1016/j.forsciint.2009.05.008}} * {{cite journal |vauthors=Pul N, Pul M |title=The Rapunzel syndrome (trichobezoar) causing gastric perforation in a child: a case report |journal=Eur. J. Pediatr. |volume=155 |issue=1 |pages=18–9 |year=1996 |pmid=8750804 |doi=10.1007/bf02115620|s2cid=20876626 }} {{Rapunzel}} [[Category:Diseases of intestines]] [[Category:Syndromes]] qacvmp6aty2j1ln83o4fl64tyb5vah3 8485086 8485057 2022-08-08T12:53:45Z Մարինա Երիցյան 121865 wikitext text/x-wiki Ռապունցելի համախտանիշ: Օֆիցիալ չէ, սակայն նկարագրված ֆենոմեն է: Բնութագրվում է սեփական մազերը ուտելու հետևանքով առաջացած սոմատիկ գանգատներով, մասնավորապես ստամոքսում տրիխոբեզոարների և աղիքային անանցանելիության առաջացումով: Պահանջում է վիրահատական միջամտություն: Մեծամասամբ հանդիպում է որպես առանձին պաթոլոգիա, որը կոչվում է տրիխոտիլոմանիա և տրիխոֆագիա, շիզոֆրենիայի, օլիգոֆրենիաների, օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումների ժամանակ: [[Պատկեր:Trichophagia( Rapunzel syndrome).png|մինի|259x259փքս|Ռապունցելի համախտանիշ,(մազերի կծիկ,որը հայտաբերվել է ստամոքսում )]] Ռապունցելի համախտանիշ ( կամ '''տրիխոֆագիա''') - հաստատված չէ, սակայն նկարագրված ֆենոմեն է։ Բնութագրվում է սեփական մազերը ուտելու հետևանքով առաջացած սոմատիկ գանգատներով, մասնավորապես ստամոքսում տրիխոբեզոարների և աղիքային անանցանելիության առաջացումով: <ref name="Sah">{{cite journal|year=2008|title=Trichotillomania|url=http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/119418689/PDFSTART|format=PDF|journal=Dermatol Ther|volume=21|issue=1|pages=13–21|doi=10.1111/j.1529-8019.2008.00165.x|pmid=18318881|vauthors=Sah DE, Koo J, Price VH|doi-access=free}}{{dead link|date=February 2019|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref><ref name="Ventura">{{cite journal|year=2005|title=Rapunzel syndrome with a fatal outcome in a neglected child|journal=J. Pediatr. Surg.|volume=40|issue=10|pages=1665–7|doi=10.1016/j.jpedsurg.2005.06.038|pmid=16227005|vauthors=Ventura DE, Herbella FA, Schettini ST, Delmonte C}}</ref> Այս համախտանիշը տեղի է ունենում, երբ տրիխոբեզոարը (մազերի կծիկ) հասնում է բարակ աղիք, իսկ երբեմն նույնիսկ հաստ աղիք՝ առաջացնելով պոչի նման երկար մազեր։ Պահանջում է վիրահատական միջամտություն: Մեծամասամբ հանդիպում է որպես առանձին պաթոլոգիա, որը կոչվում է տրիխոտիլոմանիա և տրիխոֆագիա, շիզոֆրենիայի, օլիգոֆրենիաների, օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումների ժամանակ:<ref>{{Cite web|url=https://ms-my.facebook.com/417922515691771/photos/a.427675628049793/1008726656611351/?type=3&eid=ARDQiM06C0MaVN-stv7G-dI2K-BEJ3yk7Zjiy_ZGEcxUR0ulLUrYvdS5t4Q9DwzQPfPqW9_5jmgqcpAC|title=Ռապունցելի համախտանիշ|last=Խոջայան|first=Հայկ|date=2021.08.27|website=Facebook}}</ref> Համախտանիշն անվանվել է [[Գրիմ եղբայրներ|Գրիմ եղբայրների]] հեքիաթում երկար մազերով աղջկա՝ [[Ռապունցել|Ռապունցելի]] պատվին։ 1968 թվականից ի վեր գրականության մեջ եղել է մոտ 40 հաստատված դեպք<ref>{{Cite journal|last1=Gonuguntla|first1=Veena|last2=Joshi|first2=Divya-Devi|date=2009|title=Rapunzel Syndrome: A Comprehensive Review of an Unusual Case of Trichobezoar|journal=Clinical Medicine & Research|volume=7|issue=3|pages=99–102|doi=10.3121/cmr.2009.822|issn=1539-4182|pmc=2757434|pmid=19625498}}</ref>։ == Հիշատակում == Ռապունցելի համախտանիշ տերմինի օգտագործումը գրականության մեջ առաջին անգամ հայտնվել է 1968 թվականին.<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oVMTDgAAQBAJ&dq=Rapunzel+syndrome&pg=PA150|title=The Medical Lives of History's Famous People|last=Maloney|first=William James|date=2014-09-22|publisher=Bentham Science Publishers|isbn=9781608059362|language=en}}</ref> == Ախտորոշում == Տրիխոբեզոարը կարող է ախտորոշվել նախավիրահատական ​​եղանակով: Այնուամենայնիվ, ախտորոշման ժամանակ պետք է հաշվի առնել մի քանի ասպեկտներ, ինչպիսիք են՝ [[Տրիխոֆագիա|տրիխոֆագիան]] և [[տրիխոտիլոմանիա]]<nowiki/>ն .<ref>{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|issn=2058-4601|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref><ref name=":1">{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5.|date=2013|publisher=American Psychiatric Association|isbn=978-0-89042-554-1|edition=5th|location=Arlington, VA|oclc=830807378}}</ref> Ինքնին սինդրոմը օգտագործվում է տրիխոբեզոարի դրսևորումը նկարագրելու համար, որը տարածվել է մինչև բարակ աղիք<ref name=":1" />։ Այն նկարագրում է տրիխոբեզոարը, այլ ոչ թե [[Հոգեկան առողջության խանգարում|հոգեկան առողջության խանգարումը]], որն առաջացրել է այն: Համախտանիշի ախտորոշումը կատարվում է նաև [[Էնդոսկոպիա|էնդոսկոպիայի]] միջոցով։ Տրիխոբեզոարի չափը և երկարությունը որոշելու համար խորհուրդ է տրվում կատարել [[CT սկանավորում]]<ref name=":0" />։ Վերին [[Ստամոքս-աղիքային տրակտ|ստամոքս-աղիքային տրակտի]] էնդոսկոպիան հայտնի է որպես տրիկոբեզոար ախտորոշման ոսկե ստանդարտ, սակայն միայն էնդոսկոպիան կարող է չբացահայտել գոյություն ունեցող Ռապունցելի համախտանիշը: == Բուժում == [[Պատկեր:Long-haired-cat-hairball.jpg|մինի|260x260փքս]] Քանի որ մարդու [[Մարսողական համակարգ|աղեստամոքսային տրակտը]] չի կարողանում մարսել մարդու մազերը, հնարավոր է, որ տրիխոբեզոարը պետք է բուժվի վիրահատական ​​ճանապարհով: Սա ներառում է զանգվածի հեռացում ստամոքսից և [[Տասներկումատնյա աղիք|տասներկումատնյա աղիքի]] մանրակրկիտ հետազոտման միջոցով: Եթե ​​զանգվածը բավական փոքր է, այն կարելի է հեռացնել էնդոսկոպիկ եղանակով: Երբ զանգվածը գերազանցում է 20 սանտիմետրը, այն պետք է հեռացվի [[Գաստրոտոմա|գաստրոտոմայի]] միջոցով։ Մազի կծիկը հեռացնելիս խորհուրդ է տրվում օգտագործել ընդհանուր անզգայացում [[Ինտուբացիա|ինտուբացիայով]]՝ կոկորդը ցանկացած վնասվածքից պաշտպանելու համար: Հիվանդները սովորաբար պահանջում են նաև հոգեբուժական գնահատում և բուժում՝ կապված իմպուլսների վերահսկման խանգարումների, հատկապես տրիխոտիլոմանիայի հետ<ref name="Gorter">{{cite journal|date=May 2010|title=Management of trichobezoar: case report and literature review|journal=Pediatr. Surg. Int.|volume=26|issue=5|pages=457–63|doi=10.1007/s00383-010-2570-0|pmc=2856853|pmid=20213124|vauthors=Gorter RR, Kneepkens CM, Mattens EC, Aronson DC, Heij HA}}</ref>։ == Համաճարակաբանություն == Ռապունցելի համախտանիշը չափազանց հազվադեպ է հանդիպում հասարակության մեջ,սակայն 1968 թվականից ի վեր գրանցվել է մոտ 64 դեպք: Այն ավելի հաճախ հանդիպում է երիտասարդ կամ դեռահաս իգական սեռի մոտ: Ռապունցելի համախտանիշը հիմնականում նկատվում է էմոցիոնալ խանգարում կամ մտավոր խանգարում ունեցող երիտասարդ կանանց մոտ: Առաջին դեպքը հայտնաբերվել է1779 թ․-ին 16-ամյա մի աղջկա մոտ։ Սրա, մասին խոսվել է 1968թ.-ին [[Vaughan et al]].-ում : Ռապունցելի համախտանիշով ախտահարվածության տարիքային միջակայքը 4 -19 տարեկանն է: Չկա որևէ կոնկրետ տարածաշրջան, որը ենթակա է այս հիվանդության զարգացմանը։ Սակայն արձանագրված դեպքերից կարելի է ասել , որ այն կանայք, ովքեր ախտահարված են եղել, եկել են այն երկրներից, որտեղ կանայք ավանդաբար երկար մազեր են ունեցել: Կանայք ավելի շատ են ենթարկվում այս խանգարմանը, քանի որ կանայք հաճախ ավելի երկար մազեր ունեն, քան տղամարդիկ: Ռապունցելի համախտանիշի միայն տղամարդու մեկ դեպք կա, բայց նա ուտում էր իր քրոջ մազերը և ոչ թե իր մազերը: == Հետազոտություն == Հետազոտողները նշել են, որ բացարձակապես կարևոր է կանխարգելման մեթոդներ կիրառել վիրահատությունից հետո: Հիվանդների մոտ կրկնության ամենատարածված պատճառը հետևողական խնամքի բացակայությունն է և հոգեբանական բուժման անբավարարությունը: Հետազոտողները եկել են այն եզրակացության, որ հաղորդված բոլոր դեպքերի 92.5%-ը բուժվել է [[Լապարոտոմիա|լապարոտոմիայի]] միջոցով՝ 99% հաջողությամբ։ == Արտաքին հղումներ == {{reflist}} == Հետագա ընթերցում == * {{cite journal |vauthors=Duncan ND, Aitken R, Venugopal S, West W, Carpenter R |title=The Rapunzel syndrome. Report of a case and review of the literature |journal=West Indian Med J |volume=43 |issue=2 |pages=63–5 |date=June 1994 |pmid=7941500 }} * {{cite journal |vauthors=Levy RM, Komanduri S |title=Images in clinical medicine. Trichobezoar |journal=N. Engl. J. Med. |volume=357 |issue=21 |pages=e23 |date=November 2007 |pmid=18032760 |doi=10.1056/NEJMicm067796}} * {{cite journal |vauthors=Matejů E, Duchanová S, Kovac P, Moravanský N, Spitz DJ |title=Fatal case of Rapunzel syndrome in neglected child |journal=Forensic Sci. Int. |volume=190 |issue=1–3 |pages=e5–7 |date=September 2009 |pmid=19505779 |doi=10.1016/j.forsciint.2009.05.008}} * {{cite journal |vauthors=Pul N, Pul M |title=The Rapunzel syndrome (trichobezoar) causing gastric perforation in a child: a case report |journal=Eur. J. Pediatr. |volume=155 |issue=1 |pages=18–9 |year=1996 |pmid=8750804 |doi=10.1007/bf02115620|s2cid=20876626 }} {{Rapunzel}} [[Category:Diseases of intestines]] [[Category:Syndromes]] dm6fvtk3sjhocdvpie044jyoao5dzeh 8485088 8485086 2022-08-08T12:54:11Z Մարինա Երիցյան 121865 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Trichophagia( Rapunzel syndrome).png|մինի|324x324px|Ռապունցելի համախտանիշ,(մազերի կծիկ,որը հայտաբերվել է ստամոքսում )]] Ռապունցելի համախտանիշ: Օֆիցիալ չէ, սակայն նկարագրված ֆենոմեն է: Բնութագրվում է սեփական մազերը ուտելու հետևանքով առաջացած սոմատիկ գանգատներով, մասնավորապես ստամոքսում տրիխոբեզոարների և աղիքային անանցանելիության առաջացումով: Պահանջում է վիրահատական միջամտություն: Մեծամասամբ հանդիպում է որպես առանձին պաթոլոգիա, որը կոչվում է տրիխոտիլոմանիա և տրիխոֆագիա, շիզոֆրենիայի, օլիգոֆրենիաների, օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումների ժամանակ: Ռապունցելի համախտանիշ ( կամ '''տրիխոֆագիա''') - հաստատված չէ, սակայն նկարագրված ֆենոմեն է։ Բնութագրվում է սեփական մազերը ուտելու հետևանքով առաջացած սոմատիկ գանգատներով, մասնավորապես ստամոքսում տրիխոբեզոարների և աղիքային անանցանելիության առաջացումով: <ref name="Sah">{{cite journal|year=2008|title=Trichotillomania|url=http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/119418689/PDFSTART|format=PDF|journal=Dermatol Ther|volume=21|issue=1|pages=13–21|doi=10.1111/j.1529-8019.2008.00165.x|pmid=18318881|vauthors=Sah DE, Koo J, Price VH|doi-access=free}}{{dead link|date=February 2019|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref><ref name="Ventura">{{cite journal|year=2005|title=Rapunzel syndrome with a fatal outcome in a neglected child|journal=J. Pediatr. Surg.|volume=40|issue=10|pages=1665–7|doi=10.1016/j.jpedsurg.2005.06.038|pmid=16227005|vauthors=Ventura DE, Herbella FA, Schettini ST, Delmonte C}}</ref> Այս համախտանիշը տեղի է ունենում, երբ տրիխոբեզոարը (մազերի կծիկ) հասնում է բարակ աղիք, իսկ երբեմն նույնիսկ հաստ աղիք՝ առաջացնելով պոչի նման երկար մազեր։ Պահանջում է վիրահատական միջամտություն: Մեծամասամբ հանդիպում է որպես առանձին պաթոլոգիա, որը կոչվում է տրիխոտիլոմանիա և տրիխոֆագիա, շիզոֆրենիայի, օլիգոֆրենիաների, օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումների ժամանակ:<ref>{{Cite web|url=https://ms-my.facebook.com/417922515691771/photos/a.427675628049793/1008726656611351/?type=3&eid=ARDQiM06C0MaVN-stv7G-dI2K-BEJ3yk7Zjiy_ZGEcxUR0ulLUrYvdS5t4Q9DwzQPfPqW9_5jmgqcpAC|title=Ռապունցելի համախտանիշ|last=Խոջայան|first=Հայկ|date=2021.08.27|website=Facebook}}</ref> Համախտանիշն անվանվել է [[Գրիմ եղբայրներ|Գրիմ եղբայրների]] հեքիաթում երկար մազերով աղջկա՝ [[Ռապունցել|Ռապունցելի]] պատվին։ 1968 թվականից ի վեր գրականության մեջ եղել է մոտ 40 հաստատված դեպք<ref>{{Cite journal|last1=Gonuguntla|first1=Veena|last2=Joshi|first2=Divya-Devi|date=2009|title=Rapunzel Syndrome: A Comprehensive Review of an Unusual Case of Trichobezoar|journal=Clinical Medicine & Research|volume=7|issue=3|pages=99–102|doi=10.3121/cmr.2009.822|issn=1539-4182|pmc=2757434|pmid=19625498}}</ref>։ == Հիշատակում == Ռապունցելի համախտանիշ տերմինի օգտագործումը գրականության մեջ առաջին անգամ հայտնվել է 1968 թվականին.<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oVMTDgAAQBAJ&dq=Rapunzel+syndrome&pg=PA150|title=The Medical Lives of History's Famous People|last=Maloney|first=William James|date=2014-09-22|publisher=Bentham Science Publishers|isbn=9781608059362|language=en}}</ref> == Ախտորոշում == Տրիխոբեզոարը կարող է ախտորոշվել նախավիրահատական ​​եղանակով: Այնուամենայնիվ, ախտորոշման ժամանակ պետք է հաշվի առնել մի քանի ասպեկտներ, ինչպիսիք են՝ [[Տրիխոֆագիա|տրիխոֆագիան]] և [[տրիխոտիլոմանիա]]<nowiki/>ն .<ref>{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|issn=2058-4601|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref><ref name=":1">{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5.|date=2013|publisher=American Psychiatric Association|isbn=978-0-89042-554-1|edition=5th|location=Arlington, VA|oclc=830807378}}</ref> Ինքնին սինդրոմը օգտագործվում է տրիխոբեզոարի դրսևորումը նկարագրելու համար, որը տարածվել է մինչև բարակ աղիք<ref name=":1" />։ Այն նկարագրում է տրիխոբեզոարը, այլ ոչ թե [[Հոգեկան առողջության խանգարում|հոգեկան առողջության խանգարումը]], որն առաջացրել է այն: Համախտանիշի ախտորոշումը կատարվում է նաև [[Էնդոսկոպիա|էնդոսկոպիայի]] միջոցով։ Տրիխոբեզոարի չափը և երկարությունը որոշելու համար խորհուրդ է տրվում կատարել [[CT սկանավորում]]<ref name=":0" />։ Վերին [[Ստամոքս-աղիքային տրակտ|ստամոքս-աղիքային տրակտի]] էնդոսկոպիան հայտնի է որպես տրիկոբեզոար ախտորոշման ոսկե ստանդարտ, սակայն միայն էնդոսկոպիան կարող է չբացահայտել գոյություն ունեցող Ռապունցելի համախտանիշը: == Բուժում == [[Պատկեր:Long-haired-cat-hairball.jpg|մինի|260x260փքս]] Քանի որ մարդու [[Մարսողական համակարգ|աղեստամոքսային տրակտը]] չի կարողանում մարսել մարդու մազերը, հնարավոր է, որ տրիխոբեզոարը պետք է բուժվի վիրահատական ​​ճանապարհով: Սա ներառում է զանգվածի հեռացում ստամոքսից և [[Տասներկումատնյա աղիք|տասներկումատնյա աղիքի]] մանրակրկիտ հետազոտման միջոցով: Եթե ​​զանգվածը բավական փոքր է, այն կարելի է հեռացնել էնդոսկոպիկ եղանակով: Երբ զանգվածը գերազանցում է 20 սանտիմետրը, այն պետք է հեռացվի [[Գաստրոտոմա|գաստրոտոմայի]] միջոցով։ Մազի կծիկը հեռացնելիս խորհուրդ է տրվում օգտագործել ընդհանուր անզգայացում [[Ինտուբացիա|ինտուբացիայով]]՝ կոկորդը ցանկացած վնասվածքից պաշտպանելու համար: Հիվանդները սովորաբար պահանջում են նաև հոգեբուժական գնահատում և բուժում՝ կապված իմպուլսների վերահսկման խանգարումների, հատկապես տրիխոտիլոմանիայի հետ<ref name="Gorter">{{cite journal|date=May 2010|title=Management of trichobezoar: case report and literature review|journal=Pediatr. Surg. Int.|volume=26|issue=5|pages=457–63|doi=10.1007/s00383-010-2570-0|pmc=2856853|pmid=20213124|vauthors=Gorter RR, Kneepkens CM, Mattens EC, Aronson DC, Heij HA}}</ref>։ == Համաճարակաբանություն == Ռապունցելի համախտանիշը չափազանց հազվադեպ է հանդիպում հասարակության մեջ,սակայն 1968 թվականից ի վեր գրանցվել է մոտ 64 դեպք: Այն ավելի հաճախ հանդիպում է երիտասարդ կամ դեռահաս իգական սեռի մոտ: Ռապունցելի համախտանիշը հիմնականում նկատվում է էմոցիոնալ խանգարում կամ մտավոր խանգարում ունեցող երիտասարդ կանանց մոտ: Առաջին դեպքը հայտնաբերվել է1779 թ․-ին 16-ամյա մի աղջկա մոտ։ Սրա, մասին խոսվել է 1968թ.-ին [[Vaughan et al]].-ում : Ռապունցելի համախտանիշով ախտահարվածության տարիքային միջակայքը 4 -19 տարեկանն է: Չկա որևէ կոնկրետ տարածաշրջան, որը ենթակա է այս հիվանդության զարգացմանը։ Սակայն արձանագրված դեպքերից կարելի է ասել , որ այն կանայք, ովքեր ախտահարված են եղել, եկել են այն երկրներից, որտեղ կանայք ավանդաբար երկար մազեր են ունեցել: Կանայք ավելի շատ են ենթարկվում այս խանգարմանը, քանի որ կանայք հաճախ ավելի երկար մազեր ունեն, քան տղամարդիկ: Ռապունցելի համախտանիշի միայն տղամարդու մեկ դեպք կա, բայց նա ուտում էր իր քրոջ մազերը և ոչ թե իր մազերը: == Հետազոտություն == Հետազոտողները նշել են, որ բացարձակապես կարևոր է կանխարգելման մեթոդներ կիրառել վիրահատությունից հետո: Հիվանդների մոտ կրկնության ամենատարածված պատճառը հետևողական խնամքի բացակայությունն է և հոգեբանական բուժման անբավարարությունը: Հետազոտողները եկել են այն եզրակացության, որ հաղորդված բոլոր դեպքերի 92.5%-ը բուժվել է [[Լապարոտոմիա|լապարոտոմիայի]] միջոցով՝ 99% հաջողությամբ։ == Արտաքին հղումներ == {{reflist}} == Հետագա ընթերցում == * {{cite journal |vauthors=Duncan ND, Aitken R, Venugopal S, West W, Carpenter R |title=The Rapunzel syndrome. Report of a case and review of the literature |journal=West Indian Med J |volume=43 |issue=2 |pages=63–5 |date=June 1994 |pmid=7941500 }} * {{cite journal |vauthors=Levy RM, Komanduri S |title=Images in clinical medicine. Trichobezoar |journal=N. Engl. J. Med. |volume=357 |issue=21 |pages=e23 |date=November 2007 |pmid=18032760 |doi=10.1056/NEJMicm067796}} * {{cite journal |vauthors=Matejů E, Duchanová S, Kovac P, Moravanský N, Spitz DJ |title=Fatal case of Rapunzel syndrome in neglected child |journal=Forensic Sci. Int. |volume=190 |issue=1–3 |pages=e5–7 |date=September 2009 |pmid=19505779 |doi=10.1016/j.forsciint.2009.05.008}} * {{cite journal |vauthors=Pul N, Pul M |title=The Rapunzel syndrome (trichobezoar) causing gastric perforation in a child: a case report |journal=Eur. J. Pediatr. |volume=155 |issue=1 |pages=18–9 |year=1996 |pmid=8750804 |doi=10.1007/bf02115620|s2cid=20876626 }} {{Rapunzel}} [[Category:Diseases of intestines]] [[Category:Syndromes]] sjplc8x84amx3izupsld8qrd89ss0ia 8485090 8485088 2022-08-08T12:54:28Z Մարինա Երիցյան 121865 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Trichophagia( Rapunzel syndrome).png|մինի|254x254px|Ռապունցելի համախտանիշ,(մազերի կծիկ,որը հայտաբերվել է ստամոքսում )]] Ռապունցելի համախտանիշ: Օֆիցիալ չէ, սակայն նկարագրված ֆենոմեն է: Բնութագրվում է սեփական մազերը ուտելու հետևանքով առաջացած սոմատիկ գանգատներով, մասնավորապես ստամոքսում տրիխոբեզոարների և աղիքային անանցանելիության առաջացումով: Պահանջում է վիրահատական միջամտություն: Մեծամասամբ հանդիպում է որպես առանձին պաթոլոգիա, որը կոչվում է տրիխոտիլոմանիա և տրիխոֆագիա, շիզոֆրենիայի, օլիգոֆրենիաների, օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումների ժամանակ: Ռապունցելի համախտանիշ ( կամ '''տրիխոֆագիա''') - հաստատված չէ, սակայն նկարագրված ֆենոմեն է։ Բնութագրվում է սեփական մազերը ուտելու հետևանքով առաջացած սոմատիկ գանգատներով, մասնավորապես ստամոքսում տրիխոբեզոարների և աղիքային անանցանելիության առաջացումով: <ref name="Sah">{{cite journal|year=2008|title=Trichotillomania|url=http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/119418689/PDFSTART|format=PDF|journal=Dermatol Ther|volume=21|issue=1|pages=13–21|doi=10.1111/j.1529-8019.2008.00165.x|pmid=18318881|vauthors=Sah DE, Koo J, Price VH|doi-access=free}}{{dead link|date=February 2019|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref><ref name="Ventura">{{cite journal|year=2005|title=Rapunzel syndrome with a fatal outcome in a neglected child|journal=J. Pediatr. Surg.|volume=40|issue=10|pages=1665–7|doi=10.1016/j.jpedsurg.2005.06.038|pmid=16227005|vauthors=Ventura DE, Herbella FA, Schettini ST, Delmonte C}}</ref> Այս համախտանիշը տեղի է ունենում, երբ տրիխոբեզոարը (մազերի կծիկ) հասնում է բարակ աղիք, իսկ երբեմն նույնիսկ հաստ աղիք՝ առաջացնելով պոչի նման երկար մազեր։ Պահանջում է վիրահատական միջամտություն: Մեծամասամբ հանդիպում է որպես առանձին պաթոլոգիա, որը կոչվում է տրիխոտիլոմանիա և տրիխոֆագիա, շիզոֆրենիայի, օլիգոֆրենիաների, օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումների ժամանակ:<ref>{{Cite web|url=https://ms-my.facebook.com/417922515691771/photos/a.427675628049793/1008726656611351/?type=3&eid=ARDQiM06C0MaVN-stv7G-dI2K-BEJ3yk7Zjiy_ZGEcxUR0ulLUrYvdS5t4Q9DwzQPfPqW9_5jmgqcpAC|title=Ռապունցելի համախտանիշ|last=Խոջայան|first=Հայկ|date=2021.08.27|website=Facebook}}</ref> Համախտանիշն անվանվել է [[Գրիմ եղբայրներ|Գրիմ եղբայրների]] հեքիաթում երկար մազերով աղջկա՝ [[Ռապունցել|Ռապունցելի]] պատվին։ 1968 թվականից ի վեր գրականության մեջ եղել է մոտ 40 հաստատված դեպք<ref>{{Cite journal|last1=Gonuguntla|first1=Veena|last2=Joshi|first2=Divya-Devi|date=2009|title=Rapunzel Syndrome: A Comprehensive Review of an Unusual Case of Trichobezoar|journal=Clinical Medicine & Research|volume=7|issue=3|pages=99–102|doi=10.3121/cmr.2009.822|issn=1539-4182|pmc=2757434|pmid=19625498}}</ref>։ == Հիշատակում == Ռապունցելի համախտանիշ տերմինի օգտագործումը գրականության մեջ առաջին անգամ հայտնվել է 1968 թվականին.<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oVMTDgAAQBAJ&dq=Rapunzel+syndrome&pg=PA150|title=The Medical Lives of History's Famous People|last=Maloney|first=William James|date=2014-09-22|publisher=Bentham Science Publishers|isbn=9781608059362|language=en}}</ref> == Ախտորոշում == Տրիխոբեզոարը կարող է ախտորոշվել նախավիրահատական ​​եղանակով: Այնուամենայնիվ, ախտորոշման ժամանակ պետք է հաշվի առնել մի քանի ասպեկտներ, ինչպիսիք են՝ [[Տրիխոֆագիա|տրիխոֆագիան]] և [[տրիխոտիլոմանիա]]<nowiki/>ն .<ref>{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|issn=2058-4601|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref><ref name=":1">{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5.|date=2013|publisher=American Psychiatric Association|isbn=978-0-89042-554-1|edition=5th|location=Arlington, VA|oclc=830807378}}</ref> Ինքնին սինդրոմը օգտագործվում է տրիխոբեզոարի դրսևորումը նկարագրելու համար, որը տարածվել է մինչև բարակ աղիք<ref name=":1" />։ Այն նկարագրում է տրիխոբեզոարը, այլ ոչ թե [[Հոգեկան առողջության խանգարում|հոգեկան առողջության խանգարումը]], որն առաջացրել է այն: Համախտանիշի ախտորոշումը կատարվում է նաև [[Էնդոսկոպիա|էնդոսկոպիայի]] միջոցով։ Տրիխոբեզոարի չափը և երկարությունը որոշելու համար խորհուրդ է տրվում կատարել [[CT սկանավորում]]<ref name=":0" />։ Վերին [[Ստամոքս-աղիքային տրակտ|ստամոքս-աղիքային տրակտի]] էնդոսկոպիան հայտնի է որպես տրիկոբեզոար ախտորոշման ոսկե ստանդարտ, սակայն միայն էնդոսկոպիան կարող է չբացահայտել գոյություն ունեցող Ռապունցելի համախտանիշը: == Բուժում == [[Պատկեր:Long-haired-cat-hairball.jpg|մինի|260x260փքս]] Քանի որ մարդու [[Մարսողական համակարգ|աղեստամոքսային տրակտը]] չի կարողանում մարսել մարդու մազերը, հնարավոր է, որ տրիխոբեզոարը պետք է բուժվի վիրահատական ​​ճանապարհով: Սա ներառում է զանգվածի հեռացում ստամոքսից և [[Տասներկումատնյա աղիք|տասներկումատնյա աղիքի]] մանրակրկիտ հետազոտման միջոցով: Եթե ​​զանգվածը բավական փոքր է, այն կարելի է հեռացնել էնդոսկոպիկ եղանակով: Երբ զանգվածը գերազանցում է 20 սանտիմետրը, այն պետք է հեռացվի [[Գաստրոտոմա|գաստրոտոմայի]] միջոցով։ Մազի կծիկը հեռացնելիս խորհուրդ է տրվում օգտագործել ընդհանուր անզգայացում [[Ինտուբացիա|ինտուբացիայով]]՝ կոկորդը ցանկացած վնասվածքից պաշտպանելու համար: Հիվանդները սովորաբար պահանջում են նաև հոգեբուժական գնահատում և բուժում՝ կապված իմպուլսների վերահսկման խանգարումների, հատկապես տրիխոտիլոմանիայի հետ<ref name="Gorter">{{cite journal|date=May 2010|title=Management of trichobezoar: case report and literature review|journal=Pediatr. Surg. Int.|volume=26|issue=5|pages=457–63|doi=10.1007/s00383-010-2570-0|pmc=2856853|pmid=20213124|vauthors=Gorter RR, Kneepkens CM, Mattens EC, Aronson DC, Heij HA}}</ref>։ == Համաճարակաբանություն == Ռապունցելի համախտանիշը չափազանց հազվադեպ է հանդիպում հասարակության մեջ,սակայն 1968 թվականից ի վեր գրանցվել է մոտ 64 դեպք: Այն ավելի հաճախ հանդիպում է երիտասարդ կամ դեռահաս իգական սեռի մոտ: Ռապունցելի համախտանիշը հիմնականում նկատվում է էմոցիոնալ խանգարում կամ մտավոր խանգարում ունեցող երիտասարդ կանանց մոտ: Առաջին դեպքը հայտնաբերվել է1779 թ․-ին 16-ամյա մի աղջկա մոտ։ Սրա, մասին խոսվել է 1968թ.-ին [[Vaughan et al]].-ում : Ռապունցելի համախտանիշով ախտահարվածության տարիքային միջակայքը 4 -19 տարեկանն է: Չկա որևէ կոնկրետ տարածաշրջան, որը ենթակա է այս հիվանդության զարգացմանը։ Սակայն արձանագրված դեպքերից կարելի է ասել , որ այն կանայք, ովքեր ախտահարված են եղել, եկել են այն երկրներից, որտեղ կանայք ավանդաբար երկար մազեր են ունեցել: Կանայք ավելի շատ են ենթարկվում այս խանգարմանը, քանի որ կանայք հաճախ ավելի երկար մազեր ունեն, քան տղամարդիկ: Ռապունցելի համախտանիշի միայն տղամարդու մեկ դեպք կա, բայց նա ուտում էր իր քրոջ մազերը և ոչ թե իր մազերը: == Հետազոտություն == Հետազոտողները նշել են, որ բացարձակապես կարևոր է կանխարգելման մեթոդներ կիրառել վիրահատությունից հետո: Հիվանդների մոտ կրկնության ամենատարածված պատճառը հետևողական խնամքի բացակայությունն է և հոգեբանական բուժման անբավարարությունը: Հետազոտողները եկել են այն եզրակացության, որ հաղորդված բոլոր դեպքերի 92.5%-ը բուժվել է [[Լապարոտոմիա|լապարոտոմիայի]] միջոցով՝ 99% հաջողությամբ։ == Արտաքին հղումներ == {{reflist}} == Հետագա ընթերցում == * {{cite journal |vauthors=Duncan ND, Aitken R, Venugopal S, West W, Carpenter R |title=The Rapunzel syndrome. Report of a case and review of the literature |journal=West Indian Med J |volume=43 |issue=2 |pages=63–5 |date=June 1994 |pmid=7941500 }} * {{cite journal |vauthors=Levy RM, Komanduri S |title=Images in clinical medicine. Trichobezoar |journal=N. Engl. J. Med. |volume=357 |issue=21 |pages=e23 |date=November 2007 |pmid=18032760 |doi=10.1056/NEJMicm067796}} * {{cite journal |vauthors=Matejů E, Duchanová S, Kovac P, Moravanský N, Spitz DJ |title=Fatal case of Rapunzel syndrome in neglected child |journal=Forensic Sci. Int. |volume=190 |issue=1–3 |pages=e5–7 |date=September 2009 |pmid=19505779 |doi=10.1016/j.forsciint.2009.05.008}} * {{cite journal |vauthors=Pul N, Pul M |title=The Rapunzel syndrome (trichobezoar) causing gastric perforation in a child: a case report |journal=Eur. J. Pediatr. |volume=155 |issue=1 |pages=18–9 |year=1996 |pmid=8750804 |doi=10.1007/bf02115620|s2cid=20876626 }} {{Rapunzel}} [[Category:Diseases of intestines]] [[Category:Syndromes]] 62fy4ijtqrclfb5y6tjuevd3nleqw6v 8485093 8485090 2022-08-08T12:57:02Z Մարինա Երիցյան 121865 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Trichophagia( Rapunzel syndrome).png|մինի|254x254px|Ռապունցելի համախտանիշ,(մազերի կծիկ,որը հայտաբերվել է ստամոքսում )]] Ռապունցելի համախտանիշ ( կամ '''տրիխոֆագիա''') - հաստատված չէ, սակայն նկարագրված ֆենոմեն է։ Բնութագրվում է սեփական մազերը ուտելու հետևանքով առաջացած սոմատիկ գանգատներով, մասնավորապես ստամոքսում տրիխոբեզոարների և աղիքային անանցանելիության առաջացումով: <ref name="Sah">{{cite journal|year=2008|title=Trichotillomania|url=http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/119418689/PDFSTART|format=PDF|journal=Dermatol Ther|volume=21|issue=1|pages=13–21|doi=10.1111/j.1529-8019.2008.00165.x|pmid=18318881|vauthors=Sah DE, Koo J, Price VH|doi-access=free}}{{dead link|date=February 2019|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref><ref name="Ventura">{{cite journal|year=2005|title=Rapunzel syndrome with a fatal outcome in a neglected child|journal=J. Pediatr. Surg.|volume=40|issue=10|pages=1665–7|doi=10.1016/j.jpedsurg.2005.06.038|pmid=16227005|vauthors=Ventura DE, Herbella FA, Schettini ST, Delmonte C}}</ref> Այս համախտանիշը տեղի է ունենում, երբ տրիխոբեզոարը (մազերի կծիկ) հասնում է բարակ աղիք, իսկ երբեմն նույնիսկ հաստ աղիք՝ առաջացնելով պոչի նման երկար մազեր։ Պահանջում է վիրահատական միջամտություն: Մեծամասամբ հանդիպում է որպես առանձին պաթոլոգիա, որը կոչվում է տրիխոտիլոմանիա և տրիխոֆագիա, շիզոֆրենիայի, օլիգոֆրենիաների, օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումների ժամանակ:<ref>{{Cite web|url=https://ms-my.facebook.com/417922515691771/photos/a.427675628049793/1008726656611351/?type=3&eid=ARDQiM06C0MaVN-stv7G-dI2K-BEJ3yk7Zjiy_ZGEcxUR0ulLUrYvdS5t4Q9DwzQPfPqW9_5jmgqcpAC|title=Ռապունցելի համախտանիշ|last=Խոջայան|first=Հայկ|date=2021.08.27|website=Facebook}}</ref> Համախտանիշն անվանվել է [[Գրիմ եղբայրներ|Գրիմ եղբայրների]] հեքիաթում երկար մազերով աղջկա՝ [[Ռապունցել|Ռապունցելի]] պատվին։ 1968 թվականից ի վեր գրականության մեջ եղել է մոտ 40 հաստատված դեպք<ref>{{Cite journal|last1=Gonuguntla|first1=Veena|last2=Joshi|first2=Divya-Devi|date=2009|title=Rapunzel Syndrome: A Comprehensive Review of an Unusual Case of Trichobezoar|journal=Clinical Medicine & Research|volume=7|issue=3|pages=99–102|doi=10.3121/cmr.2009.822|issn=1539-4182|pmc=2757434|pmid=19625498}}</ref>։ == Հիշատակում == Ռապունցելի համախտանիշ տերմինի օգտագործումը գրականության մեջ առաջին անգամ հայտնվել է 1968 թվականին.<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oVMTDgAAQBAJ&dq=Rapunzel+syndrome&pg=PA150|title=The Medical Lives of History's Famous People|last=Maloney|first=William James|date=2014-09-22|publisher=Bentham Science Publishers|isbn=9781608059362|language=en}}</ref> == Ախտորոշում == Տրիխոբեզոարը կարող է ախտորոշվել նախավիրահատական ​​եղանակով: Այնուամենայնիվ, ախտորոշման ժամանակ պետք է հաշվի առնել մի քանի ասպեկտներ, ինչպիսիք են՝ [[Տրիխոֆագիա|տրիխոֆագիան]] և [[տրիխոտիլոմանիա]]<nowiki/>ն .<ref>{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|issn=2058-4601|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref><ref name=":1">{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5.|date=2013|publisher=American Psychiatric Association|isbn=978-0-89042-554-1|edition=5th|location=Arlington, VA|oclc=830807378}}</ref> Ինքնին սինդրոմը օգտագործվում է տրիխոբեզոարի դրսևորումը նկարագրելու համար, որը տարածվել է մինչև բարակ աղիք<ref name=":1" />։ Այն նկարագրում է տրիխոբեզոարը, այլ ոչ թե [[Հոգեկան առողջության խանգարում|հոգեկան առողջության խանգարումը]], որն առաջացրել է այն: Համախտանիշի ախտորոշումը կատարվում է նաև [[Էնդոսկոպիա|էնդոսկոպիայի]] միջոցով։ Տրիխոբեզոարի չափը և երկարությունը որոշելու համար խորհուրդ է տրվում կատարել [[CT սկանավորում]]<ref name=":0" />։ Վերին [[Ստամոքս-աղիքային տրակտ|ստամոքս-աղիքային տրակտի]] էնդոսկոպիան հայտնի է որպես տրիկոբեզոար ախտորոշման ոսկե ստանդարտ, սակայն միայն էնդոսկոպիան կարող է չբացահայտել գոյություն ունեցող Ռապունցելի համախտանիշը: == Բուժում == [[Պատկեր:Long-haired-cat-hairball.jpg|մինի|260x260փքս]] Քանի որ մարդու [[Մարսողական համակարգ|աղեստամոքսային տրակտը]] չի կարողանում մարսել մարդու մազերը, հնարավոր է, որ տրիխոբեզոարը պետք է բուժվի վիրահատական ​​ճանապարհով: Սա ներառում է զանգվածի հեռացում ստամոքսից և [[Տասներկումատնյա աղիք|տասներկումատնյա աղիքի]] մանրակրկիտ հետազոտման միջոցով: Եթե ​​զանգվածը բավական փոքր է, այն կարելի է հեռացնել էնդոսկոպիկ եղանակով: Երբ զանգվածը գերազանցում է 20 սանտիմետրը, այն պետք է հեռացվի [[Գաստրոտոմա|գաստրոտոմայի]] միջոցով։ Մազի կծիկը հեռացնելիս խորհուրդ է տրվում օգտագործել ընդհանուր անզգայացում [[Ինտուբացիա|ինտուբացիայով]]՝ կոկորդը ցանկացած վնասվածքից պաշտպանելու համար: Հիվանդները սովորաբար պահանջում են նաև հոգեբուժական գնահատում և բուժում՝ կապված իմպուլսների վերահսկման խանգարումների, հատկապես տրիխոտիլոմանիայի հետ<ref name="Gorter">{{cite journal|date=May 2010|title=Management of trichobezoar: case report and literature review|journal=Pediatr. Surg. Int.|volume=26|issue=5|pages=457–63|doi=10.1007/s00383-010-2570-0|pmc=2856853|pmid=20213124|vauthors=Gorter RR, Kneepkens CM, Mattens EC, Aronson DC, Heij HA}}</ref>։ == Համաճարակաբանություն == Ռապունցելի համախտանիշը չափազանց հազվադեպ է հանդիպում հասարակության մեջ,սակայն 1968 թվականից ի վեր գրանցվել է մոտ 64 դեպք: Այն ավելի հաճախ հանդիպում է երիտասարդ կամ դեռահաս իգական սեռի մոտ: Ռապունցելի համախտանիշը հիմնականում նկատվում է էմոցիոնալ խանգարում կամ մտավոր խանգարում ունեցող երիտասարդ կանանց մոտ: Առաջին դեպքը հայտնաբերվել է1779 թ․-ին 16-ամյա մի աղջկա մոտ։ Սրա, մասին խոսվել է 1968թ.-ին [[Vaughan et al]].-ում : Ռապունցելի համախտանիշով ախտահարվածության տարիքային միջակայքը 4 -19 տարեկանն է: Չկա որևէ կոնկրետ տարածաշրջան, որը ենթակա է այս հիվանդության զարգացմանը։ Սակայն արձանագրված դեպքերից կարելի է ասել , որ այն կանայք, ովքեր ախտահարված են եղել, եկել են այն երկրներից, որտեղ կանայք ավանդաբար երկար մազեր են ունեցել: Կանայք ավելի շատ են ենթարկվում այս խանգարմանը, քանի որ կանայք հաճախ ավելի երկար մազեր ունեն, քան տղամարդիկ: Ռապունցելի համախտանիշի միայն տղամարդու մեկ դեպք կա, բայց նա ուտում էր իր քրոջ մազերը և ոչ թե իր մազերը: == Հետազոտություն == Հետազոտողները նշել են, որ բացարձակապես կարևոր է կանխարգելման մեթոդներ կիրառել վիրահատությունից հետո: Հիվանդների մոտ կրկնության ամենատարածված պատճառը հետևողական խնամքի բացակայությունն է և հոգեբանական բուժման անբավարարությունը: Հետազոտողները եկել են այն եզրակացության, որ հաղորդված բոլոր դեպքերի 92.5%-ը բուժվել է [[Լապարոտոմիա|լապարոտոմիայի]] միջոցով՝ 99% հաջողությամբ։ == Արտաքին հղումներ == {{reflist}} == Հետագա ընթերցում == * {{cite journal |vauthors=Duncan ND, Aitken R, Venugopal S, West W, Carpenter R |title=The Rapunzel syndrome. Report of a case and review of the literature |journal=West Indian Med J |volume=43 |issue=2 |pages=63–5 |date=June 1994 |pmid=7941500 }} * {{cite journal |vauthors=Levy RM, Komanduri S |title=Images in clinical medicine. Trichobezoar |journal=N. Engl. J. Med. |volume=357 |issue=21 |pages=e23 |date=November 2007 |pmid=18032760 |doi=10.1056/NEJMicm067796}} * {{cite journal |vauthors=Matejů E, Duchanová S, Kovac P, Moravanský N, Spitz DJ |title=Fatal case of Rapunzel syndrome in neglected child |journal=Forensic Sci. Int. |volume=190 |issue=1–3 |pages=e5–7 |date=September 2009 |pmid=19505779 |doi=10.1016/j.forsciint.2009.05.008}} * {{cite journal |vauthors=Pul N, Pul M |title=The Rapunzel syndrome (trichobezoar) causing gastric perforation in a child: a case report |journal=Eur. J. Pediatr. |volume=155 |issue=1 |pages=18–9 |year=1996 |pmid=8750804 |doi=10.1007/bf02115620|s2cid=20876626 }} {{Rapunzel}} [[Category:Diseases of intestines]] [[Category:Syndromes]] jklrhy0pm9tm0vggmhepb9pv9zkjkai 8485102 8485093 2022-08-08T13:07:09Z Մարինա Երիցյան 121865 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Trichophagia( Rapunzel syndrome).png|մինի|254x254px|Ռապունցելի համախտանիշ,(մազերի կծիկ,որը հայտաբերվել է ստամոքսում )]] [[Պատկեր:Trichophagia- Rapunzel syndrome.png|մինի|248x248փքս|Ռապունցելի համախտանիշ]] Ռապունցելի համախտանիշ ( կամ '''տրիխոֆագիա''') - հաստատված չէ, սակայն նկարագրված ֆենոմեն է։ Բնութագրվում է սեփական մազերը ուտելու հետևանքով առաջացած սոմատիկ գանգատներով, մասնավորապես ստամոքսում տրիխոբեզոարների և աղիքային անանցանելիության առաջացումով: <ref name="Sah">{{cite journal|year=2008|title=Trichotillomania|url=http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/119418689/PDFSTART|format=PDF|journal=Dermatol Ther|volume=21|issue=1|pages=13–21|doi=10.1111/j.1529-8019.2008.00165.x|pmid=18318881|vauthors=Sah DE, Koo J, Price VH|doi-access=free}}{{dead link|date=February 2019|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref><ref name="Ventura">{{cite journal|year=2005|title=Rapunzel syndrome with a fatal outcome in a neglected child|journal=J. Pediatr. Surg.|volume=40|issue=10|pages=1665–7|doi=10.1016/j.jpedsurg.2005.06.038|pmid=16227005|vauthors=Ventura DE, Herbella FA, Schettini ST, Delmonte C}}</ref> Այս համախտանիշը տեղի է ունենում, երբ տրիխոբեզոարը (մազերի կծիկ) հասնում է բարակ աղիք, իսկ երբեմն նույնիսկ հաստ աղիք՝ առաջացնելով պոչի նման երկար մազեր։ Պահանջում է վիրահատական միջամտություն: Մեծամասամբ հանդիպում է որպես առանձին պաթոլոգիա, որը կոչվում է տրիխոտիլոմանիա և տրիխոֆագիա, շիզոֆրենիայի, օլիգոֆրենիաների, օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումների ժամանակ:<ref>{{Cite web|url=https://ms-my.facebook.com/417922515691771/photos/a.427675628049793/1008726656611351/?type=3&eid=ARDQiM06C0MaVN-stv7G-dI2K-BEJ3yk7Zjiy_ZGEcxUR0ulLUrYvdS5t4Q9DwzQPfPqW9_5jmgqcpAC|title=Ռապունցելի համախտանիշ|last=Խոջայան|first=Հայկ|date=2021.08.27|website=Facebook}}</ref> Համախտանիշն անվանվել է [[Գրիմ եղբայրներ|Գրիմ եղբայրների]] հեքիաթում երկար մազերով աղջկա՝ [[Ռապունցել|Ռապունցելի]] պատվին։ 1968 թվականից ի վեր գրականության մեջ եղել է մոտ 40 հաստատված դեպք<ref>{{Cite journal|last1=Gonuguntla|first1=Veena|last2=Joshi|first2=Divya-Devi|date=2009|title=Rapunzel Syndrome: A Comprehensive Review of an Unusual Case of Trichobezoar|journal=Clinical Medicine & Research|volume=7|issue=3|pages=99–102|doi=10.3121/cmr.2009.822|issn=1539-4182|pmc=2757434|pmid=19625498}}</ref>։ == Հիշատակում == Ռապունցելի համախտանիշ տերմինի օգտագործումը գրականության մեջ առաջին անգամ հայտնվել է 1968 թվականին.<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oVMTDgAAQBAJ&dq=Rapunzel+syndrome&pg=PA150|title=The Medical Lives of History's Famous People|last=Maloney|first=William James|date=2014-09-22|publisher=Bentham Science Publishers|isbn=9781608059362|language=en}}</ref> == Ախտորոշում == Տրիխոբեզոարը կարող է ախտորոշվել նախավիրահատական ​​եղանակով: Այնուամենայնիվ, ախտորոշման ժամանակ պետք է հաշվի առնել մի քանի ասպեկտներ, ինչպիսիք են՝ [[Տրիխոֆագիա|տրիխոֆագիան]] և [[տրիխոտիլոմանիա]]<nowiki/>ն .<ref>{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|issn=2058-4601|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref><ref name=":1">{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5.|date=2013|publisher=American Psychiatric Association|isbn=978-0-89042-554-1|edition=5th|location=Arlington, VA|oclc=830807378}}</ref> Ինքնին սինդրոմը օգտագործվում է տրիխոբեզոարի դրսևորումը նկարագրելու համար, որը տարածվել է մինչև բարակ աղիք<ref name=":1" />։ Այն նկարագրում է տրիխոբեզոարը, այլ ոչ թե [[Հոգեկան առողջության խանգարում|հոգեկան առողջության խանգարումը]], որն առաջացրել է այն: Համախտանիշի ախտորոշումը կատարվում է նաև [[Էնդոսկոպիա|էնդոսկոպիայի]] միջոցով։ Տրիխոբեզոարի չափը և երկարությունը որոշելու համար խորհուրդ է տրվում կատարել [[CT սկանավորում]]<ref name=":0" />։ Վերին [[Ստամոքս-աղիքային տրակտ|ստամոքս-աղիքային տրակտի]] էնդոսկոպիան հայտնի է որպես տրիկոբեզոար ախտորոշման ոսկե ստանդարտ, սակայն միայն էնդոսկոպիան կարող է չբացահայտել գոյություն ունեցող Ռապունցելի համախտանիշը: == Բուժում == [[Պատկեր:Long-haired-cat-hairball.jpg|մինի|260x260փքս]] Քանի որ մարդու [[Մարսողական համակարգ|աղեստամոքսային տրակտը]] չի կարողանում մարսել մարդու մազերը, հնարավոր է, որ տրիխոբեզոարը պետք է բուժվի վիրահատական ​​ճանապարհով: Սա ներառում է զանգվածի հեռացում ստամոքսից և [[Տասներկումատնյա աղիք|տասներկումատնյա աղիքի]] մանրակրկիտ հետազոտման միջոցով: Եթե ​​զանգվածը բավական փոքր է, այն կարելի է հեռացնել էնդոսկոպիկ եղանակով: Երբ զանգվածը գերազանցում է 20 սանտիմետրը, այն պետք է հեռացվի [[Գաստրոտոմա|գաստրոտոմայի]] միջոցով։ Մազի կծիկը հեռացնելիս խորհուրդ է տրվում օգտագործել ընդհանուր անզգայացում [[Ինտուբացիա|ինտուբացիայով]]՝ կոկորդը ցանկացած վնասվածքից պաշտպանելու համար: Հիվանդները սովորաբար պահանջում են նաև հոգեբուժական գնահատում և բուժում՝ կապված իմպուլսների վերահսկման խանգարումների, հատկապես տրիխոտիլոմանիայի հետ<ref name="Gorter">{{cite journal|date=May 2010|title=Management of trichobezoar: case report and literature review|journal=Pediatr. Surg. Int.|volume=26|issue=5|pages=457–63|doi=10.1007/s00383-010-2570-0|pmc=2856853|pmid=20213124|vauthors=Gorter RR, Kneepkens CM, Mattens EC, Aronson DC, Heij HA}}</ref>։ == Համաճարակաբանություն == Ռապունցելի համախտանիշը չափազանց հազվադեպ է հանդիպում հասարակության մեջ,սակայն 1968 թվականից ի վեր գրանցվել է մոտ 64 դեպք: Այն ավելի հաճախ հանդիպում է երիտասարդ կամ դեռահաս իգական սեռի մոտ: Ռապունցելի համախտանիշը հիմնականում նկատվում է էմոցիոնալ խանգարում կամ մտավոր խանգարում ունեցող երիտասարդ կանանց մոտ: Առաջին դեպքը հայտնաբերվել է1779 թ․-ին 16-ամյա մի աղջկա մոտ։ Սրա, մասին խոսվել է 1968թ.-ին [[Vaughan et al]].-ում : Ռապունցելի համախտանիշով ախտահարվածության տարիքային միջակայքը 4 -19 տարեկանն է: Չկա որևէ կոնկրետ տարածաշրջան, որը ենթակա է այս հիվանդության զարգացմանը։ Սակայն արձանագրված դեպքերից կարելի է ասել , որ այն կանայք, ովքեր ախտահարված են եղել, եկել են այն երկրներից, որտեղ կանայք ավանդաբար երկար մազեր են ունեցել: Կանայք ավելի շատ են ենթարկվում այս խանգարմանը, քանի որ կանայք հաճախ ավելի երկար մազեր ունեն, քան տղամարդիկ: Ռապունցելի համախտանիշի միայն տղամարդու մեկ դեպք կա, բայց նա ուտում էր իր քրոջ մազերը և ոչ թե իր մազերը: == Հետազոտություն == Հետազոտողները նշել են, որ բացարձակապես կարևոր է կանխարգելման մեթոդներ կիրառել վիրահատությունից հետո: Հիվանդների մոտ կրկնության ամենատարածված պատճառը հետևողական խնամքի բացակայությունն է և հոգեբանական բուժման անբավարարությունը: Հետազոտողները եկել են այն եզրակացության, որ հաղորդված բոլոր դեպքերի 92.5%-ը բուժվել է [[Լապարոտոմիա|լապարոտոմիայի]] միջոցով՝ 99% հաջողությամբ։ == Արտաքին հղումներ == {{reflist}} == Հետագա ընթերցում == * {{cite journal |vauthors=Duncan ND, Aitken R, Venugopal S, West W, Carpenter R |title=The Rapunzel syndrome. Report of a case and review of the literature |journal=West Indian Med J |volume=43 |issue=2 |pages=63–5 |date=June 1994 |pmid=7941500 }} * {{cite journal |vauthors=Levy RM, Komanduri S |title=Images in clinical medicine. Trichobezoar |journal=N. Engl. J. Med. |volume=357 |issue=21 |pages=e23 |date=November 2007 |pmid=18032760 |doi=10.1056/NEJMicm067796}} * {{cite journal |vauthors=Matejů E, Duchanová S, Kovac P, Moravanský N, Spitz DJ |title=Fatal case of Rapunzel syndrome in neglected child |journal=Forensic Sci. Int. |volume=190 |issue=1–3 |pages=e5–7 |date=September 2009 |pmid=19505779 |doi=10.1016/j.forsciint.2009.05.008}} * {{cite journal |vauthors=Pul N, Pul M |title=The Rapunzel syndrome (trichobezoar) causing gastric perforation in a child: a case report |journal=Eur. J. Pediatr. |volume=155 |issue=1 |pages=18–9 |year=1996 |pmid=8750804 |doi=10.1007/bf02115620|s2cid=20876626 }} {{Rapunzel}} [[Category:Diseases of intestines]] [[Category:Syndromes]] ozge6z03sftxadw92pfgw4acauiof3h 8485103 8485102 2022-08-08T13:07:44Z Մարինա Երիցյան 121865 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Trichophagia( Rapunzel syndrome).png|մինի|254x254px|Ռապունցելի համախտանիշ,(մազերի կծիկ,որը հայտաբերվել է ստամոքսում )]] [[Պատկեր:Trichophagia- Rapunzel syndrome.png|մինի|248x248փքս|Ռապունցելի համախտանիշ]] Ռապունցելի համախտանիշ ( կամ '''տրիխոֆագիա''') - հաստատված չէ, սակայն նկարագրված ֆենոմեն է։ Բնութագրվում է սեփական մազերը ուտելու հետևանքով առաջացած սոմատիկ գանգատներով, մասնավորապես ստամոքսում տրիխոբեզոարների և աղիքային անանցանելիության առաջացումով: <ref name="Sah">{{cite journal|year=2008|title=Trichotillomania|url=http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/119418689/PDFSTART|format=PDF|journal=Dermatol Ther|volume=21|issue=1|pages=13–21|doi=10.1111/j.1529-8019.2008.00165.x|pmid=18318881|vauthors=Sah DE, Koo J, Price VH|doi-access=free}}{{dead link|date=February 2019|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref><ref name="Ventura">{{cite journal|year=2005|title=Rapunzel syndrome with a fatal outcome in a neglected child|journal=J. Pediatr. Surg.|volume=40|issue=10|pages=1665–7|doi=10.1016/j.jpedsurg.2005.06.038|pmid=16227005|vauthors=Ventura DE, Herbella FA, Schettini ST, Delmonte C}}</ref> Այս համախտանիշը տեղի է ունենում, երբ տրիխոբեզոարը (մազերի կծիկ) հասնում է բարակ աղիք, իսկ երբեմն նույնիսկ հաստ աղիք՝ առաջացնելով պոչի նման երկար մազեր։ Պահանջում է վիրահատական միջամտություն: Մեծամասամբ հանդիպում է որպես առանձին պաթոլոգիա, որը կոչվում է տրիխոտիլոմանիա և տրիխոֆագիա, շիզոֆրենիայի, օլիգոֆրենիաների, օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումների ժամանակ:<ref>{{Cite web|url=https://ms-my.facebook.com/417922515691771/photos/a.427675628049793/1008726656611351/?type=3&eid=ARDQiM06C0MaVN-stv7G-dI2K-BEJ3yk7Zjiy_ZGEcxUR0ulLUrYvdS5t4Q9DwzQPfPqW9_5jmgqcpAC|title=Ռապունցելի համախտանիշ|last=Խոջայան|first=Հայկ|date=2021.08.27|website=Facebook}}</ref> Համախտանիշն անվանվել է [[Գրիմ եղբայրներ|Գրիմ եղբայրների]] հեքիաթում երկար մազերով աղջկա՝ [[Ռապունցել|Ռապունցելի]] պատվին։ 1968 թվականից ի վեր գրականության մեջ եղել է մոտ 40 հաստատված դեպք<ref>{{Cite journal|last1=Gonuguntla|first1=Veena|last2=Joshi|first2=Divya-Devi|date=2009|title=Rapunzel Syndrome: A Comprehensive Review of an Unusual Case of Trichobezoar|journal=Clinical Medicine & Research|volume=7|issue=3|pages=99–102|doi=10.3121/cmr.2009.822|issn=1539-4182|pmc=2757434|pmid=19625498}}</ref>։ == Հիշատակում == Ռապունցելի համախտանիշ տերմինի օգտագործումը գրականության մեջ առաջին անգամ հայտնվել է 1968 թվականին.<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oVMTDgAAQBAJ&dq=Rapunzel+syndrome&pg=PA150|title=The Medical Lives of History's Famous People|last=Maloney|first=William James|date=2014-09-22|publisher=Bentham Science Publishers|isbn=9781608059362|language=en}}</ref> == Ախտորոշում == Տրիխոբեզոարը կարող է ախտորոշվել նախավիրահատական ​​եղանակով: Այնուամենայնիվ, ախտորոշման ժամանակ պետք է հաշվի առնել մի քանի ասպեկտներ, ինչպիսիք են՝ [[Տրիխոֆագիա|տրիխոֆագիան]] և [[տրիխոտիլոմանիա]]<nowiki/>ն .<ref>{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|issn=2058-4601|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref><ref name=":1">{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5.|date=2013|publisher=American Psychiatric Association|isbn=978-0-89042-554-1|edition=5th|location=Arlington, VA|oclc=830807378}}</ref> Ինքնին սինդրոմը օգտագործվում է տրիխոբեզոարի դրսևորումը նկարագրելու համար, որը տարածվել է մինչև բարակ աղիք<ref name=":1" />։ Այն նկարագրում է տրիխոբեզոարը, այլ ոչ թե [[Հոգեկան առողջության խանգարում|հոգեկան առողջության խանգարումը]], որն առաջացրել է այն: Համախտանիշի ախտորոշումը կատարվում է նաև [[Էնդոսկոպիա|էնդոսկոպիայի]] միջոցով։ Տրիխոբեզոարի չափը և երկարությունը որոշելու համար խորհուրդ է տրվում կատարել [[CT սկանավորում]]<ref name=":0" />։ Վերին [[Ստամոքս-աղիքային տրակտ|ստամոքս-աղիքային տրակտի]] էնդոսկոպիան հայտնի է որպես տրիկոբեզոար ախտորոշման ոսկե ստանդարտ, սակայն միայն էնդոսկոպիան կարող է չբացահայտել գոյություն ունեցող Ռապունցելի համախտանիշը: == Բուժում == [[Պատկեր:Long-haired-cat-hairball.jpg|մինի|304x304px]] Քանի որ մարդու [[Մարսողական համակարգ|աղեստամոքսային տրակտը]] չի կարողանում մարսել մարդու մազերը, հնարավոր է, որ տրիխոբեզոարը պետք է բուժվի վիրահատական ​​ճանապարհով: Սա ներառում է զանգվածի հեռացում ստամոքսից և [[Տասներկումատնյա աղիք|տասներկումատնյա աղիքի]] մանրակրկիտ հետազոտման միջոցով: Եթե ​​զանգվածը բավական փոքր է, այն կարելի է հեռացնել էնդոսկոպիկ եղանակով: Երբ զանգվածը գերազանցում է 20 սանտիմետրը, այն պետք է հեռացվի [[Գաստրոտոմա|գաստրոտոմայի]] միջոցով։ Մազի կծիկը հեռացնելիս խորհուրդ է տրվում օգտագործել ընդհանուր անզգայացում [[Ինտուբացիա|ինտուբացիայով]]՝ կոկորդը ցանկացած վնասվածքից պաշտպանելու համար: Հիվանդները սովորաբար պահանջում են նաև հոգեբուժական գնահատում և բուժում՝ կապված իմպուլսների վերահսկման խանգարումների, հատկապես տրիխոտիլոմանիայի հետ<ref name="Gorter">{{cite journal|date=May 2010|title=Management of trichobezoar: case report and literature review|journal=Pediatr. Surg. Int.|volume=26|issue=5|pages=457–63|doi=10.1007/s00383-010-2570-0|pmc=2856853|pmid=20213124|vauthors=Gorter RR, Kneepkens CM, Mattens EC, Aronson DC, Heij HA}}</ref>։ == Համաճարակաբանություն == Ռապունցելի համախտանիշը չափազանց հազվադեպ է հանդիպում հասարակության մեջ,սակայն 1968 թվականից ի վեր գրանցվել է մոտ 64 դեպք: Այն ավելի հաճախ հանդիպում է երիտասարդ կամ դեռահաս իգական սեռի մոտ: Ռապունցելի համախտանիշը հիմնականում նկատվում է էմոցիոնալ խանգարում կամ մտավոր խանգարում ունեցող երիտասարդ կանանց մոտ: Առաջին դեպքը հայտնաբերվել է1779 թ․-ին 16-ամյա մի աղջկա մոտ։ Սրա, մասին խոսվել է 1968թ.-ին [[Vaughan et al]].-ում : Ռապունցելի համախտանիշով ախտահարվածության տարիքային միջակայքը 4 -19 տարեկանն է: Չկա որևէ կոնկրետ տարածաշրջան, որը ենթակա է այս հիվանդության զարգացմանը։ Սակայն արձանագրված դեպքերից կարելի է ասել , որ այն կանայք, ովքեր ախտահարված են եղել, եկել են այն երկրներից, որտեղ կանայք ավանդաբար երկար մազեր են ունեցել: Կանայք ավելի շատ են ենթարկվում այս խանգարմանը, քանի որ կանայք հաճախ ավելի երկար մազեր ունեն, քան տղամարդիկ: Ռապունցելի համախտանիշի միայն տղամարդու մեկ դեպք կա, բայց նա ուտում էր իր քրոջ մազերը և ոչ թե իր մազերը: == Հետազոտություն == Հետազոտողները նշել են, որ բացարձակապես կարևոր է կանխարգելման մեթոդներ կիրառել վիրահատությունից հետո: Հիվանդների մոտ կրկնության ամենատարածված պատճառը հետևողական խնամքի բացակայությունն է և հոգեբանական բուժման անբավարարությունը: Հետազոտողները եկել են այն եզրակացության, որ հաղորդված բոլոր դեպքերի 92.5%-ը բուժվել է [[Լապարոտոմիա|լապարոտոմիայի]] միջոցով՝ 99% հաջողությամբ։ == Արտաքին հղումներ == {{reflist}} == Հետագա ընթերցում == * {{cite journal |vauthors=Duncan ND, Aitken R, Venugopal S, West W, Carpenter R |title=The Rapunzel syndrome. Report of a case and review of the literature |journal=West Indian Med J |volume=43 |issue=2 |pages=63–5 |date=June 1994 |pmid=7941500 }} * {{cite journal |vauthors=Levy RM, Komanduri S |title=Images in clinical medicine. Trichobezoar |journal=N. Engl. J. Med. |volume=357 |issue=21 |pages=e23 |date=November 2007 |pmid=18032760 |doi=10.1056/NEJMicm067796}} * {{cite journal |vauthors=Matejů E, Duchanová S, Kovac P, Moravanský N, Spitz DJ |title=Fatal case of Rapunzel syndrome in neglected child |journal=Forensic Sci. Int. |volume=190 |issue=1–3 |pages=e5–7 |date=September 2009 |pmid=19505779 |doi=10.1016/j.forsciint.2009.05.008}} * {{cite journal |vauthors=Pul N, Pul M |title=The Rapunzel syndrome (trichobezoar) causing gastric perforation in a child: a case report |journal=Eur. J. Pediatr. |volume=155 |issue=1 |pages=18–9 |year=1996 |pmid=8750804 |doi=10.1007/bf02115620|s2cid=20876626 }} {{Rapunzel}} [[Category:Diseases of intestines]] [[Category:Syndromes]] gf1u8fmoi945mc795wbgl529590qkt0 8485106 8485103 2022-08-08T13:10:35Z Մարինա Երիցյան 121865 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Trichophagia( Rapunzel syndrome).png|մինի|254x254px|Ռապունցելի համախտանիշ,(մազերի կծիկ,որը հայտաբերվել է ստամոքսում )]] [[Պատկեր:Trichophagia- Rapunzel syndrome.png|մինի|248x248փքս|Ռապունցելի համախտանիշ]] Ռապունցելի համախտանիշ ( կամ '''տրիխոֆագիա''') - հաստատված չէ, սակայն նկարագրված ֆենոմեն է։ Բնութագրվում է սեփական մազերը ուտելու հետևանքով առաջացած սոմատիկ գանգատներով, մասնավորապես ստամոքսում տրիխոբեզոարների և աղիքային անանցանելիության առաջացումով: <ref name="Sah">{{cite journal|year=2008|title=Trichotillomania|url=http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/119418689/PDFSTART|format=PDF|journal=Dermatol Ther|volume=21|issue=1|pages=13–21|doi=10.1111/j.1529-8019.2008.00165.x|pmid=18318881|vauthors=Sah DE, Koo J, Price VH|doi-access=free}}{{dead link|date=February 2019|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref><ref name="Ventura">{{cite journal|year=2005|title=Rapunzel syndrome with a fatal outcome in a neglected child|journal=J. Pediatr. Surg.|volume=40|issue=10|pages=1665–7|doi=10.1016/j.jpedsurg.2005.06.038|pmid=16227005|vauthors=Ventura DE, Herbella FA, Schettini ST, Delmonte C}}</ref> Այս համախտանիշը տեղի է ունենում, երբ տրիխոբեզոարը (մազերի կծիկ) հասնում է բարակ աղիք, իսկ երբեմն նույնիսկ հաստ աղիք՝ առաջացնելով պոչի նման երկար մազեր։ Պահանջում է վիրահատական միջամտություն: Մեծամասամբ հանդիպում է որպես առանձին պաթոլոգիա, որը կոչվում է տրիխոտիլոմանիա և տրիխոֆագիա, շիզոֆրենիայի, օլիգոֆրենիաների, օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումների ժամանակ:<ref>{{Cite web|url=https://ms-my.facebook.com/417922515691771/photos/a.427675628049793/1008726656611351/?type=3&eid=ARDQiM06C0MaVN-stv7G-dI2K-BEJ3yk7Zjiy_ZGEcxUR0ulLUrYvdS5t4Q9DwzQPfPqW9_5jmgqcpAC|title=Ռապունցելի համախտանիշ|last=Խոջայան|first=Հայկ|date=2021.08.27|website=Facebook}}</ref> Համախտանիշն անվանվել է [[Գրիմ եղբայրներ|Գրիմ եղբայրների]] հեքիաթում երկար մազերով աղջկա՝ [[Ռապունցել|Ռապունցելի]] պատվին։ 1968 թվականից ի վեր գրականության մեջ եղել է մոտ 40 հաստատված դեպք<ref>{{Cite journal|last1=Gonuguntla|first1=Veena|last2=Joshi|first2=Divya-Devi|date=2009|title=Rapunzel Syndrome: A Comprehensive Review of an Unusual Case of Trichobezoar|journal=Clinical Medicine & Research|volume=7|issue=3|pages=99–102|doi=10.3121/cmr.2009.822|issn=1539-4182|pmc=2757434|pmid=19625498}}</ref>։ == Հիշատակում == Ռապունցելի համախտանիշ տերմինի օգտագործումը գրականության մեջ առաջին անգամ հայտնվել է 1968 թվականին.<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oVMTDgAAQBAJ&dq=Rapunzel+syndrome&pg=PA150|title=The Medical Lives of History's Famous People|last=Maloney|first=William James|date=2014-09-22|publisher=Bentham Science Publishers|isbn=9781608059362|language=en}}</ref> == Ախտորոշում == Տրիխոբեզոարը կարող է ախտորոշվել նախավիրահատական ​​եղանակով: Այնուամենայնիվ, ախտորոշման ժամանակ պետք է հաշվի առնել մի քանի ասպեկտներ, ինչպիսիք են՝ [[Տրիխոֆագիա|տրիխոֆագիան]] և [[տրիխոտիլոմանիա]]<nowiki/>ն .<ref>{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|issn=2058-4601|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref><ref name=":1">{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5.|date=2013|publisher=American Psychiatric Association|isbn=978-0-89042-554-1|edition=5th|location=Arlington, VA|oclc=830807378}}</ref> Ինքնին սինդրոմը օգտագործվում է տրիխոբեզոարի դրսևորումը նկարագրելու համար, որը տարածվել է մինչև բարակ աղիք<ref name=":1" />։ Այն նկարագրում է տրիխոբեզոարը, այլ ոչ թե [[Հոգեկան առողջության խանգարում|հոգեկան առողջության խանգարումը]], որն առաջացրել է այն: Համախտանիշի ախտորոշումը կատարվում է նաև [[Էնդոսկոպիա|էնդոսկոպիայի]] միջոցով։ Տրիխոբեզոարի չափը և երկարությունը որոշելու համար խորհուրդ է տրվում կատարել [[CT սկանավորում]]<ref name=":0" />։ Վերին [[Ստամոքս-աղիքային տրակտ|ստամոքս-աղիքային տրակտի]] էնդոսկոպիան հայտնի է որպես տրիկոբեզոար ախտորոշման ոսկե ստանդարտ, սակայն միայն էնդոսկոպիան կարող է չբացահայտել գոյություն ունեցող Ռապունցելի համախտանիշը: == Բուժում == [[Պատկեր:Long-haired-cat-hairball.jpg|մինի|304x304px]] Քանի որ մարդու [[Մարսողական համակարգ|աղեստամոքսային տրակտը]] չի կարողանում մարսել մարդու մազերը, հնարավոր է, որ տրիխոբեզոարը պետք է բուժվի վիրահատական ​​ճանապարհով: Սա ներառում է զանգվածի հեռացում ստամոքսից և [[Տասներկումատնյա աղիք|տասներկումատնյա աղիքի]] մանրակրկիտ հետազոտման միջոցով: Եթե ​​զանգվածը բավական փոքր է, այն կարելի է հեռացնել էնդոսկոպիկ եղանակով: Երբ զանգվածը գերազանցում է 20 սանտիմետրը, այն պետք է հեռացվի [[Գաստրոտոմա|գաստրոտոմայի]] միջոցով։ Մազի կծիկը հեռացնելիս խորհուրդ է տրվում օգտագործել ընդհանուր անզգայացում [[Ինտուբացիա|ինտուբացիայով]]՝ կոկորդը ցանկացած վնասվածքից պաշտպանելու համար: Հիվանդները սովորաբար պահանջում են նաև հոգեբուժական գնահատում և բուժում՝ կապված իմպուլսների վերահսկման խանգարումների, հատկապես տրիխոտիլոմանիայի հետ<ref name="Gorter">{{cite journal|date=May 2010|title=Management of trichobezoar: case report and literature review|journal=Pediatr. Surg. Int.|volume=26|issue=5|pages=457–63|doi=10.1007/s00383-010-2570-0|pmc=2856853|pmid=20213124|vauthors=Gorter RR, Kneepkens CM, Mattens EC, Aronson DC, Heij HA}}</ref>։ == Համաճարակաբանություն == Ռապունցելի համախտանիշը չափազանց հազվադեպ է հանդիպում հասարակության մեջ,սակայն 1968 թվականից ի վեր գրանցվել է մոտ 64 դեպք: Այն ավելի հաճախ հանդիպում է երիտասարդ կամ դեռահաս իգական սեռի մոտ: Ռապունցելի համախտանիշը հիմնականում նկատվում է էմոցիոնալ խանգարում կամ մտավոր խանգարում ունեցող երիտասարդ կանանց մոտ: Առաջին դեպքը հայտնաբերվել է1779 թ․-ին 16-ամյա մի աղջկա մոտ։ Սրա, մասին խոսվել է 1968թ.-ին [[Vaughan et al]].-ում : Ռապունցելի համախտանիշով ախտահարվածության տարիքային միջակայքը 4 -19 տարեկանն է: Չկա որևէ կոնկրետ տարածաշրջան, որը ենթակա է այս հիվանդության զարգացմանը։ Սակայն արձանագրված դեպքերից կարելի է ասել , որ այն կանայք, ովքեր ախտահարված են եղել, եկել են այն երկրներից, որտեղ կանայք ավանդաբար երկար մազեր են ունեցել: Կանայք ավելի շատ են ենթարկվում այս խանգարմանը, քանի որ կանայք հաճախ ավելի երկար մազեր ունեն, քան տղամարդիկ: Ռապունցելի համախտանիշի միայն տղամարդու մեկ դեպք կա, բայց նա ուտում էր իր քրոջ մազերը և ոչ թե իր մազերը: == Հետազոտություն == Հետազոտողները նշել են, որ բացարձակապես կարևոր է կանխարգելման մեթոդներ կիրառել վիրահատությունից հետո: Հիվանդների մոտ կրկնության ամենատարածված պատճառը հետևողական խնամքի բացակայությունն է և հոգեբանական բուժման անբավարարությունը: Հետազոտողները եկել են այն եզրակացության, որ հաղորդված բոլոր դեպքերի 92.5%-ը բուժվել է [[Լապարոտոմիա|լապարոտոմիայի]] միջոցով՝ 99% հաջողությամբ։ == Արտաքին հղումներ == {{reflist}} == Հետագա ընթերցում == * {{cite journal |vauthors=Duncan ND, Aitken R, Venugopal S, West W, Carpenter R |title=The Rapunzel syndrome. Report of a case and review of the literature |journal=West Indian Med J |volume=43 |issue=2 |pages=63–5 |date=June 1994 |pmid=7941500 }} * {{cite journal |vauthors=Levy RM, Komanduri S |title=Images in clinical medicine. Trichobezoar |journal=N. Engl. J. Med. |volume=357 |issue=21 |pages=e23 |date=November 2007 |pmid=18032760 |doi=10.1056/NEJMicm067796}} * {{cite journal |vauthors=Matejů E, Duchanová S, Kovac P, Moravanský N, Spitz DJ |title=Fatal case of Rapunzel syndrome in neglected child |journal=Forensic Sci. Int. |volume=190 |issue=1–3 |pages=e5–7 |date=September 2009 |pmid=19505779 |doi=10.1016/j.forsciint.2009.05.008}} * {{cite journal |vauthors=Pul N, Pul M |title=The Rapunzel syndrome (trichobezoar) causing gastric perforation in a child: a case report |journal=Eur. J. Pediatr. |volume=155 |issue=1 |pages=18–9 |year=1996 |pmid=8750804 |doi=10.1007/bf02115620|s2cid=20876626 }} {{Rapunzel}} [[Կատեգորիա:Համախտանիշներ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Համախտանիշներ]] 63d8fxjjmmh13uz67w2rtf0g4gifyd8 8485289 8485106 2022-08-08T18:14:28Z Մարինա Երիցյան 121865 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Trichophagia( Rapunzel syndrome).png|մինի|84x84px]] [[Պատկեր:Trichophagia- Rapunzel syndrome.png|մինի|66x66px|Ռապունցելի համախտանիշ]] Ռապունցելի համախտանիշ ( կամ '''տրիխոֆագիա''') - հաստատված չէ, սակայն նկարագրված ֆենոմեն է։ Բնութագրվում է սեփական մազերը ուտելու հետևանքով առաջացած սոմատիկ գանգատներով, մասնավորապես ստամոքսում տրիխոբեզոարների և աղիքային անանցանելիության առաջացումով: <ref name="Sah">{{cite journal|year=2008|title=Trichotillomania|url=http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/119418689/PDFSTART|format=PDF|journal=Dermatol Ther|volume=21|issue=1|pages=13–21|doi=10.1111/j.1529-8019.2008.00165.x|pmid=18318881|vauthors=Sah DE, Koo J, Price VH|doi-access=free}}{{dead link|date=February 2019|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref><ref name="Ventura">{{cite journal|year=2005|title=Rapunzel syndrome with a fatal outcome in a neglected child|journal=J. Pediatr. Surg.|volume=40|issue=10|pages=1665–7|doi=10.1016/j.jpedsurg.2005.06.038|pmid=16227005|vauthors=Ventura DE, Herbella FA, Schettini ST, Delmonte C}}</ref> Այս համախտանիշը տեղի է ունենում, երբ տրիխոբեզոարը (մազերի կծիկ) հասնում է բարակ աղիք, իսկ երբեմն նույնիսկ հաստ աղիք՝ առաջացնելով պոչի նման երկար մազեր։ Պահանջում է վիրահատական միջամտություն: Մեծամասամբ հանդիպում է որպես առանձին պաթոլոգիա, որը կոչվում է տրիխոտիլոմանիա և տրիխոֆագիա, շիզոֆրենիայի, օլիգոֆրենիաների, օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումների ժամանակ:<ref>{{Cite web|url=https://ms-my.facebook.com/417922515691771/photos/a.427675628049793/1008726656611351/?type=3&eid=ARDQiM06C0MaVN-stv7G-dI2K-BEJ3yk7Zjiy_ZGEcxUR0ulLUrYvdS5t4Q9DwzQPfPqW9_5jmgqcpAC|title=Ռապունցելի համախտանիշ|last=Խոջայան|first=Հայկ|date=2021.08.27|website=Facebook}}</ref> Համախտանիշն անվանվել է [[Գրիմ եղբայրներ|Գրիմ եղբայրների]] հեքիաթում երկար մազերով աղջկա՝ [[Ռապունցել|Ռապունցելի]] պատվին։ 1968 թվականից ի վեր գրականության մեջ եղել է մոտ 40 հաստատված դեպք<ref>{{Cite journal|last1=Gonuguntla|first1=Veena|last2=Joshi|first2=Divya-Devi|date=2009|title=Rapunzel Syndrome: A Comprehensive Review of an Unusual Case of Trichobezoar|journal=Clinical Medicine & Research|volume=7|issue=3|pages=99–102|doi=10.3121/cmr.2009.822|issn=1539-4182|pmc=2757434|pmid=19625498}}</ref>։ == Հիշատակում == Ռապունցելի համախտանիշ տերմինի օգտագործումը գրականության մեջ առաջին անգամ հայտնվել է 1968 թվականին.<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oVMTDgAAQBAJ&dq=Rapunzel+syndrome&pg=PA150|title=The Medical Lives of History's Famous People|last=Maloney|first=William James|date=2014-09-22|publisher=Bentham Science Publishers|isbn=9781608059362|language=en}}</ref> == Ախտորոշում == Տրիխոբեզոարը կարող է ախտորոշվել նախավիրահատական ​​եղանակով: Այնուամենայնիվ, ախտորոշման ժամանակ պետք է հաշվի առնել մի քանի ասպեկտներ, ինչպիսիք են՝ [[Տրիխոֆագիա|տրիխոֆագիան]] և [[տրիխոտիլոմանիա]]<nowiki/>ն .<ref>{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|issn=2058-4601|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref><ref name=":1">{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5.|date=2013|publisher=American Psychiatric Association|isbn=978-0-89042-554-1|edition=5th|location=Arlington, VA|oclc=830807378}}</ref> Ինքնին սինդրոմը օգտագործվում է տրիխոբեզոարի դրսևորումը նկարագրելու համար, որը տարածվել է մինչև բարակ աղիք<ref name=":1" />։ Այն նկարագրում է տրիխոբեզոարը, այլ ոչ թե [[Հոգեկան առողջության խանգարում|հոգեկան առողջության խանգարումը]], որն առաջացրել է այն: Համախտանիշի ախտորոշումը կատարվում է նաև [[Էնդոսկոպիա|էնդոսկոպիայի]] միջոցով։ Տրիխոբեզոարի չափը և երկարությունը որոշելու համար խորհուրդ է տրվում կատարել [[CT սկանավորում]]<ref name=":0" />։ Վերին [[Ստամոքս-աղիքային տրակտ|ստամոքս-աղիքային տրակտի]] էնդոսկոպիան հայտնի է որպես տրիկոբեզոար ախտորոշման ոսկե ստանդարտ, սակայն միայն էնդոսկոպիան կարող է չբացահայտել գոյություն ունեցող Ռապունցելի համախտանիշը: == Բուժում == [[Պատկեր:Long-haired-cat-hairball.jpg|մինի|304x304px]] Քանի որ մարդու [[Մարսողական համակարգ|աղեստամոքսային տրակտը]] չի կարողանում մարսել մարդու մազերը, հնարավոր է, որ տրիխոբեզոարը պետք է բուժվի վիրահատական ​​ճանապարհով: Սա ներառում է զանգվածի հեռացում ստամոքսից և [[Տասներկումատնյա աղիք|տասներկումատնյա աղիքի]] մանրակրկիտ հետազոտման միջոցով: Եթե ​​զանգվածը բավական փոքր է, այն կարելի է հեռացնել էնդոսկոպիկ եղանակով: Երբ զանգվածը գերազանցում է 20 սանտիմետրը, այն պետք է հեռացվի [[Գաստրոտոմա|գաստրոտոմայի]] միջոցով։ Մազի կծիկը հեռացնելիս խորհուրդ է տրվում օգտագործել ընդհանուր անզգայացում [[Ինտուբացիա|ինտուբացիայով]]՝ կոկորդը ցանկացած վնասվածքից պաշտպանելու համար: Հիվանդները սովորաբար պահանջում են նաև հոգեբուժական գնահատում և բուժում՝ կապված իմպուլսների վերահսկման խանգարումների, հատկապես տրիխոտիլոմանիայի հետ<ref name="Gorter">{{cite journal|date=May 2010|title=Management of trichobezoar: case report and literature review|journal=Pediatr. Surg. Int.|volume=26|issue=5|pages=457–63|doi=10.1007/s00383-010-2570-0|pmc=2856853|pmid=20213124|vauthors=Gorter RR, Kneepkens CM, Mattens EC, Aronson DC, Heij HA}}</ref>։ == Համաճարակաբանություն == Ռապունցելի համախտանիշը չափազանց հազվադեպ է հանդիպում հասարակության մեջ,սակայն 1968 թվականից ի վեր գրանցվել է մոտ 64 դեպք: Այն ավելի հաճախ հանդիպում է երիտասարդ կամ դեռահաս իգական սեռի մոտ: Ռապունցելի համախտանիշը հիմնականում նկատվում է էմոցիոնալ խանգարում կամ մտավոր խանգարում ունեցող երիտասարդ կանանց մոտ: Առաջին դեպքը հայտնաբերվել է1779 թ․-ին 16-ամյա մի աղջկա մոտ։ Սրա, մասին խոսվել է 1968թ.-ին [[Vaughan et al]].-ում : Ռապունցելի համախտանիշով ախտահարվածության տարիքային միջակայքը 4 -19 տարեկանն է: Չկա որևէ կոնկրետ տարածաշրջան, որը ենթակա է այս հիվանդության զարգացմանը։ Սակայն արձանագրված դեպքերից կարելի է ասել , որ այն կանայք, ովքեր ախտահարված են եղել, եկել են այն երկրներից, որտեղ կանայք ավանդաբար երկար մազեր են ունեցել: Կանայք ավելի շատ են ենթարկվում այս խանգարմանը, քանի որ կանայք հաճախ ավելի երկար մազեր ունեն, քան տղամարդիկ: Ռապունցելի համախտանիշի միայն տղամարդու մեկ դեպք կա, բայց նա ուտում էր իր քրոջ մազերը և ոչ թե իր մազերը: == Հետազոտություն == Հետազոտողները նշել են, որ բացարձակապես կարևոր է կանխարգելման մեթոդներ կիրառել վիրահատությունից հետո: Հիվանդների մոտ կրկնության ամենատարածված պատճառը հետևողական խնամքի բացակայությունն է և հոգեբանական բուժման անբավարարությունը: Հետազոտողները եկել են այն եզրակացության, որ հաղորդված բոլոր դեպքերի 92.5%-ը բուժվել է [[Լապարոտոմիա|լապարոտոմիայի]] միջոցով՝ 99% հաջողությամբ։ == Արտաքին հղումներ == {{reflist}} == Հետագա ընթերցում == * {{cite journal |vauthors=Duncan ND, Aitken R, Venugopal S, West W, Carpenter R |title=The Rapunzel syndrome. Report of a case and review of the literature |journal=West Indian Med J |volume=43 |issue=2 |pages=63–5 |date=June 1994 |pmid=7941500 }} * {{cite journal |vauthors=Levy RM, Komanduri S |title=Images in clinical medicine. Trichobezoar |journal=N. Engl. J. Med. |volume=357 |issue=21 |pages=e23 |date=November 2007 |pmid=18032760 |doi=10.1056/NEJMicm067796}} * {{cite journal |vauthors=Matejů E, Duchanová S, Kovac P, Moravanský N, Spitz DJ |title=Fatal case of Rapunzel syndrome in neglected child |journal=Forensic Sci. Int. |volume=190 |issue=1–3 |pages=e5–7 |date=September 2009 |pmid=19505779 |doi=10.1016/j.forsciint.2009.05.008}} * {{cite journal |vauthors=Pul N, Pul M |title=The Rapunzel syndrome (trichobezoar) causing gastric perforation in a child: a case report |journal=Eur. J. Pediatr. |volume=155 |issue=1 |pages=18–9 |year=1996 |pmid=8750804 |doi=10.1007/bf02115620|s2cid=20876626 }} {{Rapunzel}} [[Կատեգորիա:Համախտանիշներ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Համախտանիշներ]] 8vqjyebn9k87vhje3bz9eb2naqeh9a6 8485563 8485289 2022-08-08T21:20:39Z CommonsDelinker 212 "Trichophagia-_Rapunzel_syndrome.png" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Maire|Maire]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:NETCOPYRIGHT|Copyright violation]], no indication of a [[:c:COM:L|free license]] on the source site ([[:c:COM:CSD#F1| wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Trichophagia( Rapunzel syndrome).png|մինի|84x84px]] Ռապունցելի համախտանիշ ( կամ '''տրիխոֆագիա''') - հաստատված չէ, սակայն նկարագրված ֆենոմեն է։ Բնութագրվում է սեփական մազերը ուտելու հետևանքով առաջացած սոմատիկ գանգատներով, մասնավորապես ստամոքսում տրիխոբեզոարների և աղիքային անանցանելիության առաջացումով: <ref name="Sah">{{cite journal|year=2008|title=Trichotillomania|url=http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/119418689/PDFSTART|format=PDF|journal=Dermatol Ther|volume=21|issue=1|pages=13–21|doi=10.1111/j.1529-8019.2008.00165.x|pmid=18318881|vauthors=Sah DE, Koo J, Price VH|doi-access=free}}{{dead link|date=February 2019|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref><ref name="Ventura">{{cite journal|year=2005|title=Rapunzel syndrome with a fatal outcome in a neglected child|journal=J. Pediatr. Surg.|volume=40|issue=10|pages=1665–7|doi=10.1016/j.jpedsurg.2005.06.038|pmid=16227005|vauthors=Ventura DE, Herbella FA, Schettini ST, Delmonte C}}</ref> Այս համախտանիշը տեղի է ունենում, երբ տրիխոբեզոարը (մազերի կծիկ) հասնում է բարակ աղիք, իսկ երբեմն նույնիսկ հաստ աղիք՝ առաջացնելով պոչի նման երկար մազեր։ Պահանջում է վիրահատական միջամտություն: Մեծամասամբ հանդիպում է որպես առանձին պաթոլոգիա, որը կոչվում է տրիխոտիլոմանիա և տրիխոֆագիա, շիզոֆրենիայի, օլիգոֆրենիաների, օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումների ժամանակ:<ref>{{Cite web|url=https://ms-my.facebook.com/417922515691771/photos/a.427675628049793/1008726656611351/?type=3&eid=ARDQiM06C0MaVN-stv7G-dI2K-BEJ3yk7Zjiy_ZGEcxUR0ulLUrYvdS5t4Q9DwzQPfPqW9_5jmgqcpAC|title=Ռապունցելի համախտանիշ|last=Խոջայան|first=Հայկ|date=2021.08.27|website=Facebook}}</ref> Համախտանիշն անվանվել է [[Գրիմ եղբայրներ|Գրիմ եղբայրների]] հեքիաթում երկար մազերով աղջկա՝ [[Ռապունցել|Ռապունցելի]] պատվին։ 1968 թվականից ի վեր գրականության մեջ եղել է մոտ 40 հաստատված դեպք<ref>{{Cite journal|last1=Gonuguntla|first1=Veena|last2=Joshi|first2=Divya-Devi|date=2009|title=Rapunzel Syndrome: A Comprehensive Review of an Unusual Case of Trichobezoar|journal=Clinical Medicine & Research|volume=7|issue=3|pages=99–102|doi=10.3121/cmr.2009.822|issn=1539-4182|pmc=2757434|pmid=19625498}}</ref>։ == Հիշատակում == Ռապունցելի համախտանիշ տերմինի օգտագործումը գրականության մեջ առաջին անգամ հայտնվել է 1968 թվականին.<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oVMTDgAAQBAJ&dq=Rapunzel+syndrome&pg=PA150|title=The Medical Lives of History's Famous People|last=Maloney|first=William James|date=2014-09-22|publisher=Bentham Science Publishers|isbn=9781608059362|language=en}}</ref> == Ախտորոշում == Տրիխոբեզոարը կարող է ախտորոշվել նախավիրահատական ​​եղանակով: Այնուամենայնիվ, ախտորոշման ժամանակ պետք է հաշվի առնել մի քանի ասպեկտներ, ինչպիսիք են՝ [[Տրիխոֆագիա|տրիխոֆագիան]] և [[տրիխոտիլոմանիա]]<nowiki/>ն .<ref>{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|issn=2058-4601|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref><ref name=":1">{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5.|date=2013|publisher=American Psychiatric Association|isbn=978-0-89042-554-1|edition=5th|location=Arlington, VA|oclc=830807378}}</ref> Ինքնին սինդրոմը օգտագործվում է տրիխոբեզոարի դրսևորումը նկարագրելու համար, որը տարածվել է մինչև բարակ աղիք<ref name=":1" />։ Այն նկարագրում է տրիխոբեզոարը, այլ ոչ թե [[Հոգեկան առողջության խանգարում|հոգեկան առողջության խանգարումը]], որն առաջացրել է այն: Համախտանիշի ախտորոշումը կատարվում է նաև [[Էնդոսկոպիա|էնդոսկոպիայի]] միջոցով։ Տրիխոբեզոարի չափը և երկարությունը որոշելու համար խորհուրդ է տրվում կատարել [[CT սկանավորում]]<ref name=":0" />։ Վերին [[Ստամոքս-աղիքային տրակտ|ստամոքս-աղիքային տրակտի]] էնդոսկոպիան հայտնի է որպես տրիկոբեզոար ախտորոշման ոսկե ստանդարտ, սակայն միայն էնդոսկոպիան կարող է չբացահայտել գոյություն ունեցող Ռապունցելի համախտանիշը: == Բուժում == [[Պատկեր:Long-haired-cat-hairball.jpg|մինի|304x304px]] Քանի որ մարդու [[Մարսողական համակարգ|աղեստամոքսային տրակտը]] չի կարողանում մարսել մարդու մազերը, հնարավոր է, որ տրիխոբեզոարը պետք է բուժվի վիրահատական ​​ճանապարհով: Սա ներառում է զանգվածի հեռացում ստամոքսից և [[Տասներկումատնյա աղիք|տասներկումատնյա աղիքի]] մանրակրկիտ հետազոտման միջոցով: Եթե ​​զանգվածը բավական փոքր է, այն կարելի է հեռացնել էնդոսկոպիկ եղանակով: Երբ զանգվածը գերազանցում է 20 սանտիմետրը, այն պետք է հեռացվի [[Գաստրոտոմա|գաստրոտոմայի]] միջոցով։ Մազի կծիկը հեռացնելիս խորհուրդ է տրվում օգտագործել ընդհանուր անզգայացում [[Ինտուբացիա|ինտուբացիայով]]՝ կոկորդը ցանկացած վնասվածքից պաշտպանելու համար: Հիվանդները սովորաբար պահանջում են նաև հոգեբուժական գնահատում և բուժում՝ կապված իմպուլսների վերահսկման խանգարումների, հատկապես տրիխոտիլոմանիայի հետ<ref name="Gorter">{{cite journal|date=May 2010|title=Management of trichobezoar: case report and literature review|journal=Pediatr. Surg. Int.|volume=26|issue=5|pages=457–63|doi=10.1007/s00383-010-2570-0|pmc=2856853|pmid=20213124|vauthors=Gorter RR, Kneepkens CM, Mattens EC, Aronson DC, Heij HA}}</ref>։ == Համաճարակաբանություն == Ռապունցելի համախտանիշը չափազանց հազվադեպ է հանդիպում հասարակության մեջ,սակայն 1968 թվականից ի վեր գրանցվել է մոտ 64 դեպք: Այն ավելի հաճախ հանդիպում է երիտասարդ կամ դեռահաս իգական սեռի մոտ: Ռապունցելի համախտանիշը հիմնականում նկատվում է էմոցիոնալ խանգարում կամ մտավոր խանգարում ունեցող երիտասարդ կանանց մոտ: Առաջին դեպքը հայտնաբերվել է1779 թ․-ին 16-ամյա մի աղջկա մոտ։ Սրա, մասին խոսվել է 1968թ.-ին [[Vaughan et al]].-ում : Ռապունցելի համախտանիշով ախտահարվածության տարիքային միջակայքը 4 -19 տարեկանն է: Չկա որևէ կոնկրետ տարածաշրջան, որը ենթակա է այս հիվանդության զարգացմանը։ Սակայն արձանագրված դեպքերից կարելի է ասել , որ այն կանայք, ովքեր ախտահարված են եղել, եկել են այն երկրներից, որտեղ կանայք ավանդաբար երկար մազեր են ունեցել: Կանայք ավելի շատ են ենթարկվում այս խանգարմանը, քանի որ կանայք հաճախ ավելի երկար մազեր ունեն, քան տղամարդիկ: Ռապունցելի համախտանիշի միայն տղամարդու մեկ դեպք կա, բայց նա ուտում էր իր քրոջ մազերը և ոչ թե իր մազերը: == Հետազոտություն == Հետազոտողները նշել են, որ բացարձակապես կարևոր է կանխարգելման մեթոդներ կիրառել վիրահատությունից հետո: Հիվանդների մոտ կրկնության ամենատարածված պատճառը հետևողական խնամքի բացակայությունն է և հոգեբանական բուժման անբավարարությունը: Հետազոտողները եկել են այն եզրակացության, որ հաղորդված բոլոր դեպքերի 92.5%-ը բուժվել է [[Լապարոտոմիա|լապարոտոմիայի]] միջոցով՝ 99% հաջողությամբ։ == Արտաքին հղումներ == {{reflist}} == Հետագա ընթերցում == * {{cite journal |vauthors=Duncan ND, Aitken R, Venugopal S, West W, Carpenter R |title=The Rapunzel syndrome. Report of a case and review of the literature |journal=West Indian Med J |volume=43 |issue=2 |pages=63–5 |date=June 1994 |pmid=7941500 }} * {{cite journal |vauthors=Levy RM, Komanduri S |title=Images in clinical medicine. Trichobezoar |journal=N. Engl. J. Med. |volume=357 |issue=21 |pages=e23 |date=November 2007 |pmid=18032760 |doi=10.1056/NEJMicm067796}} * {{cite journal |vauthors=Matejů E, Duchanová S, Kovac P, Moravanský N, Spitz DJ |title=Fatal case of Rapunzel syndrome in neglected child |journal=Forensic Sci. Int. |volume=190 |issue=1–3 |pages=e5–7 |date=September 2009 |pmid=19505779 |doi=10.1016/j.forsciint.2009.05.008}} * {{cite journal |vauthors=Pul N, Pul M |title=The Rapunzel syndrome (trichobezoar) causing gastric perforation in a child: a case report |journal=Eur. J. Pediatr. |volume=155 |issue=1 |pages=18–9 |year=1996 |pmid=8750804 |doi=10.1007/bf02115620|s2cid=20876626 }} {{Rapunzel}} [[Կատեգորիա:Համախտանիշներ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Համախտանիշներ]] jz1or2rf7l42gxg5mltcruf9scu544d 8485567 8485563 2022-08-08T22:11:39Z CommonsDelinker 212 "Trichophagia(_Rapunzel_syndrome).png" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Túrelio|Túrelio]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]: © 2022 MediaNews: wikitext text/x-wiki Ռապունցելի համախտանիշ ( կամ '''տրիխոֆագիա''') - հաստատված չէ, սակայն նկարագրված ֆենոմեն է։ Բնութագրվում է սեփական մազերը ուտելու հետևանքով առաջացած սոմատիկ գանգատներով, մասնավորապես ստամոքսում տրիխոբեզոարների և աղիքային անանցանելիության առաջացումով: <ref name="Sah">{{cite journal|year=2008|title=Trichotillomania|url=http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/119418689/PDFSTART|format=PDF|journal=Dermatol Ther|volume=21|issue=1|pages=13–21|doi=10.1111/j.1529-8019.2008.00165.x|pmid=18318881|vauthors=Sah DE, Koo J, Price VH|doi-access=free}}{{dead link|date=February 2019|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref><ref name="Ventura">{{cite journal|year=2005|title=Rapunzel syndrome with a fatal outcome in a neglected child|journal=J. Pediatr. Surg.|volume=40|issue=10|pages=1665–7|doi=10.1016/j.jpedsurg.2005.06.038|pmid=16227005|vauthors=Ventura DE, Herbella FA, Schettini ST, Delmonte C}}</ref> Այս համախտանիշը տեղի է ունենում, երբ տրիխոբեզոարը (մազերի կծիկ) հասնում է բարակ աղիք, իսկ երբեմն նույնիսկ հաստ աղիք՝ առաջացնելով պոչի նման երկար մազեր։ Պահանջում է վիրահատական միջամտություն: Մեծամասամբ հանդիպում է որպես առանձին պաթոլոգիա, որը կոչվում է տրիխոտիլոմանիա և տրիխոֆագիա, շիզոֆրենիայի, օլիգոֆրենիաների, օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումների ժամանակ:<ref>{{Cite web|url=https://ms-my.facebook.com/417922515691771/photos/a.427675628049793/1008726656611351/?type=3&eid=ARDQiM06C0MaVN-stv7G-dI2K-BEJ3yk7Zjiy_ZGEcxUR0ulLUrYvdS5t4Q9DwzQPfPqW9_5jmgqcpAC|title=Ռապունցելի համախտանիշ|last=Խոջայան|first=Հայկ|date=2021.08.27|website=Facebook}}</ref> Համախտանիշն անվանվել է [[Գրիմ եղբայրներ|Գրիմ եղբայրների]] հեքիաթում երկար մազերով աղջկա՝ [[Ռապունցել|Ռապունցելի]] պատվին։ 1968 թվականից ի վեր գրականության մեջ եղել է մոտ 40 հաստատված դեպք<ref>{{Cite journal|last1=Gonuguntla|first1=Veena|last2=Joshi|first2=Divya-Devi|date=2009|title=Rapunzel Syndrome: A Comprehensive Review of an Unusual Case of Trichobezoar|journal=Clinical Medicine & Research|volume=7|issue=3|pages=99–102|doi=10.3121/cmr.2009.822|issn=1539-4182|pmc=2757434|pmid=19625498}}</ref>։ == Հիշատակում == Ռապունցելի համախտանիշ տերմինի օգտագործումը գրականության մեջ առաջին անգամ հայտնվել է 1968 թվականին.<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oVMTDgAAQBAJ&dq=Rapunzel+syndrome&pg=PA150|title=The Medical Lives of History's Famous People|last=Maloney|first=William James|date=2014-09-22|publisher=Bentham Science Publishers|isbn=9781608059362|language=en}}</ref> == Ախտորոշում == Տրիխոբեզոարը կարող է ախտորոշվել նախավիրահատական ​​եղանակով: Այնուամենայնիվ, ախտորոշման ժամանակ պետք է հաշվի առնել մի քանի ասպեկտներ, ինչպիսիք են՝ [[Տրիխոֆագիա|տրիխոֆագիան]] և [[տրիխոտիլոմանիա]]<nowiki/>ն .<ref>{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|issn=2058-4601|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref><ref name=":1">{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5.|date=2013|publisher=American Psychiatric Association|isbn=978-0-89042-554-1|edition=5th|location=Arlington, VA|oclc=830807378}}</ref> Ինքնին սինդրոմը օգտագործվում է տրիխոբեզոարի դրսևորումը նկարագրելու համար, որը տարածվել է մինչև բարակ աղիք<ref name=":1" />։ Այն նկարագրում է տրիխոբեզոարը, այլ ոչ թե [[Հոգեկան առողջության խանգարում|հոգեկան առողջության խանգարումը]], որն առաջացրել է այն: Համախտանիշի ախտորոշումը կատարվում է նաև [[Էնդոսկոպիա|էնդոսկոպիայի]] միջոցով։ Տրիխոբեզոարի չափը և երկարությունը որոշելու համար խորհուրդ է տրվում կատարել [[CT սկանավորում]]<ref name=":0" />։ Վերին [[Ստամոքս-աղիքային տրակտ|ստամոքս-աղիքային տրակտի]] էնդոսկոպիան հայտնի է որպես տրիկոբեզոար ախտորոշման ոսկե ստանդարտ, սակայն միայն էնդոսկոպիան կարող է չբացահայտել գոյություն ունեցող Ռապունցելի համախտանիշը: == Բուժում == [[Պատկեր:Long-haired-cat-hairball.jpg|մինի|304x304px]] Քանի որ մարդու [[Մարսողական համակարգ|աղեստամոքսային տրակտը]] չի կարողանում մարսել մարդու մազերը, հնարավոր է, որ տրիխոբեզոարը պետք է բուժվի վիրահատական ​​ճանապարհով: Սա ներառում է զանգվածի հեռացում ստամոքսից և [[Տասներկումատնյա աղիք|տասներկումատնյա աղիքի]] մանրակրկիտ հետազոտման միջոցով: Եթե ​​զանգվածը բավական փոքր է, այն կարելի է հեռացնել էնդոսկոպիկ եղանակով: Երբ զանգվածը գերազանցում է 20 սանտիմետրը, այն պետք է հեռացվի [[Գաստրոտոմա|գաստրոտոմայի]] միջոցով։ Մազի կծիկը հեռացնելիս խորհուրդ է տրվում օգտագործել ընդհանուր անզգայացում [[Ինտուբացիա|ինտուբացիայով]]՝ կոկորդը ցանկացած վնասվածքից պաշտպանելու համար: Հիվանդները սովորաբար պահանջում են նաև հոգեբուժական գնահատում և բուժում՝ կապված իմպուլսների վերահսկման խանգարումների, հատկապես տրիխոտիլոմանիայի հետ<ref name="Gorter">{{cite journal|date=May 2010|title=Management of trichobezoar: case report and literature review|journal=Pediatr. Surg. Int.|volume=26|issue=5|pages=457–63|doi=10.1007/s00383-010-2570-0|pmc=2856853|pmid=20213124|vauthors=Gorter RR, Kneepkens CM, Mattens EC, Aronson DC, Heij HA}}</ref>։ == Համաճարակաբանություն == Ռապունցելի համախտանիշը չափազանց հազվադեպ է հանդիպում հասարակության մեջ,սակայն 1968 թվականից ի վեր գրանցվել է մոտ 64 դեպք: Այն ավելի հաճախ հանդիպում է երիտասարդ կամ դեռահաս իգական սեռի մոտ: Ռապունցելի համախտանիշը հիմնականում նկատվում է էմոցիոնալ խանգարում կամ մտավոր խանգարում ունեցող երիտասարդ կանանց մոտ: Առաջին դեպքը հայտնաբերվել է1779 թ․-ին 16-ամյա մի աղջկա մոտ։ Սրա, մասին խոսվել է 1968թ.-ին [[Vaughan et al]].-ում : Ռապունցելի համախտանիշով ախտահարվածության տարիքային միջակայքը 4 -19 տարեկանն է: Չկա որևէ կոնկրետ տարածաշրջան, որը ենթակա է այս հիվանդության զարգացմանը։ Սակայն արձանագրված դեպքերից կարելի է ասել , որ այն կանայք, ովքեր ախտահարված են եղել, եկել են այն երկրներից, որտեղ կանայք ավանդաբար երկար մազեր են ունեցել: Կանայք ավելի շատ են ենթարկվում այս խանգարմանը, քանի որ կանայք հաճախ ավելի երկար մազեր ունեն, քան տղամարդիկ: Ռապունցելի համախտանիշի միայն տղամարդու մեկ դեպք կա, բայց նա ուտում էր իր քրոջ մազերը և ոչ թե իր մազերը: == Հետազոտություն == Հետազոտողները նշել են, որ բացարձակապես կարևոր է կանխարգելման մեթոդներ կիրառել վիրահատությունից հետո: Հիվանդների մոտ կրկնության ամենատարածված պատճառը հետևողական խնամքի բացակայությունն է և հոգեբանական բուժման անբավարարությունը: Հետազոտողները եկել են այն եզրակացության, որ հաղորդված բոլոր դեպքերի 92.5%-ը բուժվել է [[Լապարոտոմիա|լապարոտոմիայի]] միջոցով՝ 99% հաջողությամբ։ == Արտաքին հղումներ == {{reflist}} == Հետագա ընթերցում == * {{cite journal |vauthors=Duncan ND, Aitken R, Venugopal S, West W, Carpenter R |title=The Rapunzel syndrome. Report of a case and review of the literature |journal=West Indian Med J |volume=43 |issue=2 |pages=63–5 |date=June 1994 |pmid=7941500 }} * {{cite journal |vauthors=Levy RM, Komanduri S |title=Images in clinical medicine. Trichobezoar |journal=N. Engl. J. Med. |volume=357 |issue=21 |pages=e23 |date=November 2007 |pmid=18032760 |doi=10.1056/NEJMicm067796}} * {{cite journal |vauthors=Matejů E, Duchanová S, Kovac P, Moravanský N, Spitz DJ |title=Fatal case of Rapunzel syndrome in neglected child |journal=Forensic Sci. Int. |volume=190 |issue=1–3 |pages=e5–7 |date=September 2009 |pmid=19505779 |doi=10.1016/j.forsciint.2009.05.008}} * {{cite journal |vauthors=Pul N, Pul M |title=The Rapunzel syndrome (trichobezoar) causing gastric perforation in a child: a case report |journal=Eur. J. Pediatr. |volume=155 |issue=1 |pages=18–9 |year=1996 |pmid=8750804 |doi=10.1007/bf02115620|s2cid=20876626 }} {{Rapunzel}} [[Կատեգորիա:Համախտանիշներ այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Համախտանիշներ]] 31ek8ltc1vzm2fppgwx08wk0fborgwk 8485620 8485567 2022-08-09T02:10:27Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Կատեգորիան հեռացնում եմ ավազարկղից wikitext text/x-wiki Ռապունցելի համախտանիշ ( կամ '''տրիխոֆագիա''') - հաստատված չէ, սակայն նկարագրված ֆենոմեն է։ Բնութագրվում է սեփական մազերը ուտելու հետևանքով առաջացած սոմատիկ գանգատներով, մասնավորապես ստամոքսում տրիխոբեզոարների և աղիքային անանցանելիության առաջացումով: <ref name="Sah">{{cite journal|year=2008|title=Trichotillomania|url=http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/119418689/PDFSTART|format=PDF|journal=Dermatol Ther|volume=21|issue=1|pages=13–21|doi=10.1111/j.1529-8019.2008.00165.x|pmid=18318881|vauthors=Sah DE, Koo J, Price VH|doi-access=free}}{{dead link|date=February 2019|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref><ref name="Ventura">{{cite journal|year=2005|title=Rapunzel syndrome with a fatal outcome in a neglected child|journal=J. Pediatr. Surg.|volume=40|issue=10|pages=1665–7|doi=10.1016/j.jpedsurg.2005.06.038|pmid=16227005|vauthors=Ventura DE, Herbella FA, Schettini ST, Delmonte C}}</ref> Այս համախտանիշը տեղի է ունենում, երբ տրիխոբեզոարը (մազերի կծիկ) հասնում է բարակ աղիք, իսկ երբեմն նույնիսկ հաստ աղիք՝ առաջացնելով պոչի նման երկար մազեր։ Պահանջում է վիրահատական միջամտություն: Մեծամասամբ հանդիպում է որպես առանձին պաթոլոգիա, որը կոչվում է տրիխոտիլոմանիա և տրիխոֆագիա, շիզոֆրենիայի, օլիգոֆրենիաների, օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումների ժամանակ:<ref>{{Cite web|url=https://ms-my.facebook.com/417922515691771/photos/a.427675628049793/1008726656611351/?type=3&eid=ARDQiM06C0MaVN-stv7G-dI2K-BEJ3yk7Zjiy_ZGEcxUR0ulLUrYvdS5t4Q9DwzQPfPqW9_5jmgqcpAC|title=Ռապունցելի համախտանիշ|last=Խոջայան|first=Հայկ|date=2021.08.27|website=Facebook}}</ref> Համախտանիշն անվանվել է [[Գրիմ եղբայրներ|Գրիմ եղբայրների]] հեքիաթում երկար մազերով աղջկա՝ [[Ռապունցել|Ռապունցելի]] պատվին։ 1968 թվականից ի վեր գրականության մեջ եղել է մոտ 40 հաստատված դեպք<ref>{{Cite journal|last1=Gonuguntla|first1=Veena|last2=Joshi|first2=Divya-Devi|date=2009|title=Rapunzel Syndrome: A Comprehensive Review of an Unusual Case of Trichobezoar|journal=Clinical Medicine & Research|volume=7|issue=3|pages=99–102|doi=10.3121/cmr.2009.822|issn=1539-4182|pmc=2757434|pmid=19625498}}</ref>։ == Հիշատակում == Ռապունցելի համախտանիշ տերմինի օգտագործումը գրականության մեջ առաջին անգամ հայտնվել է 1968 թվականին.<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oVMTDgAAQBAJ&dq=Rapunzel+syndrome&pg=PA150|title=The Medical Lives of History's Famous People|last=Maloney|first=William James|date=2014-09-22|publisher=Bentham Science Publishers|isbn=9781608059362|language=en}}</ref> == Ախտորոշում == Տրիխոբեզոարը կարող է ախտորոշվել նախավիրահատական ​​եղանակով: Այնուամենայնիվ, ախտորոշման ժամանակ պետք է հաշվի առնել մի քանի ասպեկտներ, ինչպիսիք են՝ [[Տրիխոֆագիա|տրիխոֆագիան]] և [[տրիխոտիլոմանիա]]<nowiki/>ն .<ref>{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|issn=2058-4601|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref><ref name=":1">{{Cite journal|last1=Wang|first1=Zhe|last2=Cao|first2=Feng|last3=Liu|first3=Diangang|last4=Fang|first4=Yu|last5=Li|first5=Fei|date=2016-11-22|title=The diagnosis and treatment of Rapunzel syndrome|journal=Acta Radiologica Open|volume=5|issue=11|pages=205846011562766|doi=10.1177/2058460115627660|pmc=5122172|pmid=27900201}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5.|date=2013|publisher=American Psychiatric Association|isbn=978-0-89042-554-1|edition=5th|location=Arlington, VA|oclc=830807378}}</ref> Ինքնին սինդրոմը օգտագործվում է տրիխոբեզոարի դրսևորումը նկարագրելու համար, որը տարածվել է մինչև բարակ աղիք<ref name=":1" />։ Այն նկարագրում է տրիխոբեզոարը, այլ ոչ թե [[Հոգեկան առողջության խանգարում|հոգեկան առողջության խանգարումը]], որն առաջացրել է այն: Համախտանիշի ախտորոշումը կատարվում է նաև [[Էնդոսկոպիա|էնդոսկոպիայի]] միջոցով։ Տրիխոբեզոարի չափը և երկարությունը որոշելու համար խորհուրդ է տրվում կատարել [[CT սկանավորում]]<ref name=":0" />։ Վերին [[Ստամոքս-աղիքային տրակտ|ստամոքս-աղիքային տրակտի]] էնդոսկոպիան հայտնի է որպես տրիկոբեզոար ախտորոշման ոսկե ստանդարտ, սակայն միայն էնդոսկոպիան կարող է չբացահայտել գոյություն ունեցող Ռապունցելի համախտանիշը: == Բուժում == [[Պատկեր:Long-haired-cat-hairball.jpg|մինի|304x304px]] Քանի որ մարդու [[Մարսողական համակարգ|աղեստամոքսային տրակտը]] չի կարողանում մարսել մարդու մազերը, հնարավոր է, որ տրիխոբեզոարը պետք է բուժվի վիրահատական ​​ճանապարհով: Սա ներառում է զանգվածի հեռացում ստամոքսից և [[Տասներկումատնյա աղիք|տասներկումատնյա աղիքի]] մանրակրկիտ հետազոտման միջոցով: Եթե ​​զանգվածը բավական փոքր է, այն կարելի է հեռացնել էնդոսկոպիկ եղանակով: Երբ զանգվածը գերազանցում է 20 սանտիմետրը, այն պետք է հեռացվի [[Գաստրոտոմա|գաստրոտոմայի]] միջոցով։ Մազի կծիկը հեռացնելիս խորհուրդ է տրվում օգտագործել ընդհանուր անզգայացում [[Ինտուբացիա|ինտուբացիայով]]՝ կոկորդը ցանկացած վնասվածքից պաշտպանելու համար: Հիվանդները սովորաբար պահանջում են նաև հոգեբուժական գնահատում և բուժում՝ կապված իմպուլսների վերահսկման խանգարումների, հատկապես տրիխոտիլոմանիայի հետ<ref name="Gorter">{{cite journal|date=May 2010|title=Management of trichobezoar: case report and literature review|journal=Pediatr. Surg. Int.|volume=26|issue=5|pages=457–63|doi=10.1007/s00383-010-2570-0|pmc=2856853|pmid=20213124|vauthors=Gorter RR, Kneepkens CM, Mattens EC, Aronson DC, Heij HA}}</ref>։ == Համաճարակաբանություն == Ռապունցելի համախտանիշը չափազանց հազվադեպ է հանդիպում հասարակության մեջ,սակայն 1968 թվականից ի վեր գրանցվել է մոտ 64 դեպք: Այն ավելի հաճախ հանդիպում է երիտասարդ կամ դեռահաս իգական սեռի մոտ: Ռապունցելի համախտանիշը հիմնականում նկատվում է էմոցիոնալ խանգարում կամ մտավոր խանգարում ունեցող երիտասարդ կանանց մոտ: Առաջին դեպքը հայտնաբերվել է1779 թ․-ին 16-ամյա մի աղջկա մոտ։ Սրա, մասին խոսվել է 1968թ.-ին [[Vaughan et al]].-ում : Ռապունցելի համախտանիշով ախտահարվածության տարիքային միջակայքը 4 -19 տարեկանն է: Չկա որևէ կոնկրետ տարածաշրջան, որը ենթակա է այս հիվանդության զարգացմանը։ Սակայն արձանագրված դեպքերից կարելի է ասել , որ այն կանայք, ովքեր ախտահարված են եղել, եկել են այն երկրներից, որտեղ կանայք ավանդաբար երկար մազեր են ունեցել: Կանայք ավելի շատ են ենթարկվում այս խանգարմանը, քանի որ կանայք հաճախ ավելի երկար մազեր ունեն, քան տղամարդիկ: Ռապունցելի համախտանիշի միայն տղամարդու մեկ դեպք կա, բայց նա ուտում էր իր քրոջ մազերը և ոչ թե իր մազերը: == Հետազոտություն == Հետազոտողները նշել են, որ բացարձակապես կարևոր է կանխարգելման մեթոդներ կիրառել վիրահատությունից հետո: Հիվանդների մոտ կրկնության ամենատարածված պատճառը հետևողական խնամքի բացակայությունն է և հոգեբանական բուժման անբավարարությունը: Հետազոտողները եկել են այն եզրակացության, որ հաղորդված բոլոր դեպքերի 92.5%-ը բուժվել է [[Լապարոտոմիա|լապարոտոմիայի]] միջոցով՝ 99% հաջողությամբ։ == Արտաքին հղումներ == {{reflist}} == Հետագա ընթերցում == * {{cite journal |vauthors=Duncan ND, Aitken R, Venugopal S, West W, Carpenter R |title=The Rapunzel syndrome. Report of a case and review of the literature |journal=West Indian Med J |volume=43 |issue=2 |pages=63–5 |date=June 1994 |pmid=7941500 }} * {{cite journal |vauthors=Levy RM, Komanduri S |title=Images in clinical medicine. Trichobezoar |journal=N. Engl. J. Med. |volume=357 |issue=21 |pages=e23 |date=November 2007 |pmid=18032760 |doi=10.1056/NEJMicm067796}} * {{cite journal |vauthors=Matejů E, Duchanová S, Kovac P, Moravanský N, Spitz DJ |title=Fatal case of Rapunzel syndrome in neglected child |journal=Forensic Sci. Int. |volume=190 |issue=1–3 |pages=e5–7 |date=September 2009 |pmid=19505779 |doi=10.1016/j.forsciint.2009.05.008}} * {{cite journal |vauthors=Pul N, Pul M |title=The Rapunzel syndrome (trichobezoar) causing gastric perforation in a child: a case report |journal=Eur. J. Pediatr. |volume=155 |issue=1 |pages=18–9 |year=1996 |pmid=8750804 |doi=10.1007/bf02115620|s2cid=20876626 }} {{Rapunzel}} [[:Կատեգորիա:Համախտանիշներ այբբենական կարգով]] [[:Կատեգորիա:Համախտանիշներ]] 9dva66zqm97v3fh16p1y1ue2ykajdcf 0 1096371 8485228 8451632 2022-08-08T17:29:28Z Gardmanahay 25102 Changed redirect target from [[Լեռնահովիտ (Քաշաթաղի շրջան)]] to [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)]] wikitext text/x-wiki #ՎԵՐԱՀՂՈՒՄ [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)]] 6gcehij92xgetdtr6knpwzno0ffjkj0 0 1096884 8485207 8463457 2022-08-08T17:08:49Z CommonsDelinker 212 "SBS_2017_-_Beeline.jpg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Yann|Yann]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ per [[:c:COM:SPEEDY|]]: wikitext text/x-wiki '''Ամառային բիզնես դպրոց''', ({{lang-en|Summer Business School}}, Slice Consulting [[Բիզնես|բիզ­նես]] խոր­հր­դատ­վա­կան ըն­կե­րու­թյան և Slice Academy կորպորատիվ բիզնես-դպրոցի կողմից կազմակերպվող ամառային դպրոց)։ Ստեղծվել է 2017 թվականին ակտիվ դեռահասների համար, որոնք կապում են իրենց մասնագիտական ապագան բիզնես և տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ ոլորտների հետ <ref>https://telecom.arka.am/am/news/telecom/_amarayin_business_dproci_sanern_aycelecin_Beeline_i_varchakan_/</ref>։ Նախաձեռնությունը դեռահասներին հնարավորություն է տալիս կողմնորոշվել հետագա մասնագիտության ընտրության հարցում, հասակակիցների հետ փորձի փոխանակում իրականացնել, հմտանալ թիմային աշխատանքում, վաղ տարիքից ձեռք բերել օգտակար կապեր, ադապտացվել ապագա մասնագիտության միջավայրին և պրոֆեսիոնալ ճանապարհի լավ սկիզբ ապահովել։ [[Պատկեր:SBS2018(2).jpg|300x200px|մինի|ձախից]] [[Պատկեր:SBS2018(3).jpg|300x200px|մինի|ձախից]] 10-12 օրվա ընթացքում նախագծի մանակիցները լսում են հրավիրված դասընթացավարների և հյուրերի, որոնք բիզնեսում հաջողություն գրանցած անհատներ ու [[Տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ|ՏՏ]] մասնագետներ են։ Դասընթացի ավարտին երիտասարդները ներկայացնում են իրենց մտքերն ու մշակած նախագծերը։ Գործնական կապեր ստեղծելու նպատակով մեկ տարվա ընթացքում նրանք այցելում են Հայաստանում գործող խոշորագույն ընկերություններ, հանդիպում այդ ընկերությունների ղեկավարների և աշխատակիցների հետ։ Ընկերություններն իրենց հերթին հնարավորություն են ստանում ընտրել լավ հեռանկարներ ունեցող կադրեր։ Դասընթացի ավարտին մասնակիցները ստանում են հավաստագրեր, որոնք որպես առավելություն են դիտվում միջազգային կամ տեղական բուհեր ընդունելության ժամանակ, իսկ հաղթող թիմը՝ տարատեսակ մրցանակներ, մասնագիտական պրակտիկա անցնելու հնարավորություն կազմակերպիչների և ընկերությունների կողմից։ Ամառային դպրոցի մասնակիցների համար կազմակերպվում են նաև էքսկուրսիաներ, ակտիվ հանգիստ՝ խաղեր, մարզական մրցումներ։ === Ընդունելություն և նախապայմաններ === Ընդունելությունն իրականացվում է հարցազրույցի միջոցով։ Նախագծին կարող են մասնակցել 14-ից 19 տարեկան խելացի ու ակտիվ երիտասարդներ։ Ընտրական հանձնաժողովն առաջին հերթին ուշադրություն է դարձնում դեռահասների մտածելակերպին, ստեղծարար մտքին, այս կամ այն իրավիճակում կողմնորոշվելու կարողությանը, պոտենցիալին ու այն զարգացնելու, ուղղորդելու և օգտագործելու հմտությանը։ Հաշվի է առնվում նաև այն, թե ինչպես է մասնակիցը կարողանում ընկալել, յուրացնել, վերլուծել և օգտագործել ստացած տեղեկատվությունը<ref>https://www.artsakhtert.com/arm/index.php/social/item/27279-slice-conculting</ref>։ [[Պատկեր:SBS2018(4).jpg|300x200px|մինի|աջից]] Նախագիծը անց է կացվում վճարովի հիմունքներով, ինչպես նաև իրականացվում է կազմակերպիչների ֆինասավորմամբ և հովանավորների աջակցությամբ։ Հարցազրույցի հիման վրա մասնակիցը կարող է ստանալ կրթաթոշակ՝ ուսուցման արժեքի մոտ 80 տոկոսի ծածկույթով։ Մասնակցությունը հասանելի է նաև ապառիկ տարբերակով։ Ընդհանուր առմամբ դասընթացները տևում են 40-ական ժամ՝ բիզնեսի և IT ոլորտներում։ ==== Պատմություն ==== Առաջին անգամ Summer Business School-ը կազմակերպվել է 2017 թվականի օգոստոսի 1-ից 9-ին [[Աղավնաձոր (Վայոց ձորի մարզ)|Աղավնաձորում]]։ Դասընթացների ավարտին մասնակիցներին է շնորհվել Slice Consulting ընկերության Slice Academy ոչ ֆորմալ բիզնես կրթական կառույցի և «Քվանտ» վարժարանի համատեղ սերտիֆիկատը, որը հաստատված է [[Միջազգային Բակալավրիատ|IB]] միջազգային բակալավր ծրագրի կողմից<ref>http://www.quantum.am/news/?ELEMENT_ID=1650</ref>։ Ամառային բիզնես դպրոց 2017-ի սաներն ուսումնական այց են կատարել Հայաստանում Beeline-ի կենտրոնական գրասենյակ և ծանոթացել ընկերության աշխատանքին<ref>https://news.am/arm/news/463634.html</ref> : 2018 թվականին [[Բիլայն|Beeline]]-ի աջակցությամբ Summer Business School-ը անց է կացվել Աղվերանում, և առաջին անգամ նախագծին մասնակցել են երիտասարդներ նաև Արցախից։ Ընդհանուր առմամբ նախագծի մասնակիցների թիվը կազմել է 53 հոգի։ 2019 թվականին ամառային դպրոցը կազմակերպվել է Արցախի մայրաքաղաք Ստեփանակերտում։ Վալլեքս Գարդեն հյուրանոցային համալիրում հայտարարվեց նախագծի մեկնարկը, կազմակերպվեց շնորհանդես, որի ընթացքում ներկայացվեց ամառային դպրոցի ծրագիրը դասընթացավարներից մեկի՝ Նանե Մաթևոսյանի կողմից։ Վերջինս նաև հանդիսանում է ընկերության համահիմնադիրը և ներկայիս ղեկավարը<ref>https://banks.am/am/news/newsfeed/23936</ref>։ Հաջորդ ամառային դպրոցը կկազմակերպվի 2022 թվականի օգոստոսի 13-ից 24-ը՝ [[Դիլիջան]] քաղաքում։ Ծրագրի ընթացքում  նախատեսվում են նաև արշավներ, ճանաչողական այցեր, ֆիզիկական պատրաստվածության, առաջին օգնության և ինքնապաշտպանության պարապմունքներ<ref>https://finport.am/full_news.php?id=46126&lang=1</ref>։ ==== Առավելություններ ==== * Ինտեգրացիա ժամանակակից բիզնես և IT աշխարհին, * Հասակակիցների հետ փորձի փոխանակում և համագործակցություն, * Մասնագիտական պրակտիկայի հնարավորություն, * Աշխատանքային հեռանկարներ, * Ոլորտի լավագույնների աջակցությունը ապագայում, * Մրցույթների, դրամաշնորհների և ներդրումային ծրագրի մասնակցության աջակցությունը, * Պրոֆեսիոնալ ճանապարհի լավ սկիզբ, * Մասնագիտական կողմնորոշում, * Թիմային աշխատանք, որոշումների ընդունման կարողություն * Հեռանկարային ԲՈՒՀ-եր ընդունվելու հնարավորություն [[Պատկեր:SBS2018(6).jpg|մինի]] [[Պատկեր:SBS2018(5).jpg|մինի]] ==== Հնարավորություններ ==== * Ձեռք բերել օգտակար բիզնես կապեր վաղ տարիքից, ադապտացվել ապագա մասնագիտության միջավայրին; * Հավաստագիր Slice Consulting ընկերության Slice Academy կորպորատիվ վերապատրաստող և սերտիֆիկացնող կառույցի կողմից՝ հաստատված միջազգային AITC կառույցի կողմից; * Էլեկտրոնային որակյալ գրադարանի անվճար մուտքի հնարավորություն; * Տարբեր ընկերություններ այցելություն կատարելու հնարավորություն; * Նախորդ տարիների խելացի հասակակիցների հետ կապ հաստատելու և պահպանելու հնարավորություն; * Երիտասարդներին նոր հնարավորությունների ընձեռնում․ հանդիպել այլ մարդկանց և սովորույթների, որոնք տարբերվում են սեփականից; * Բարձրացնել մասնակիցների կոմունիկացիոն հմտությունները, թիմում աշխատելու ունակությունները։ = SLICE CONSULTING = ''«Slice Consulting»''-ը<ref>https://www.sliceconsulting.org/</ref> բիզնես-խորհրդատվական ընկերություն է, որը հիմնադրվել է Նանե Մաթևոսյանի կողմից 2005 թվականին։ 2015 թվականին իրականացվել է ընկերության ռեբրենդինգ ''Slice Consulting''-ի գործընկեր, դիզայներ և բրենդինգի մասնագետ Արմեն Դավթյանի կողմից։ Ընկերությունը մասնագիտացած է հետևյալ ուղղություններով՝ * բրենդինգ և դիզայն-մարքեթինգ * ռազմավարական մարքեթինգ * թվային մարքեթինգ * առևտրային մարքեթինգ Ընկերության նպատակն է զբաղվել բիզնեսի առաջխաղացմամբ նորարար տեխնոլոգիաների միջոցով, ինչպիսիք են թվային ինտեգրումը, դիզայն-մարքեթինգը, նեյրոմարքեթինգը և ''«Agile Project Management»''-ը<ref>https://www.spyur.am/en/companies/slice-consulting/40585</ref>։: ''«Slice Consulting»''՝ բիզնես-խորհրդատվական գործակալություն. * 17 տարի հայկական շուկայում, * 10 տարի միջազգային շուկայում, * սեփական ապրանքանիշերը հայկական շուկայում (այդ թվում ''Slice Academy, Slice Production''), * փորձառու բիզնես խորհրդատուներ և դասընթացավարներ, * բազմաթիվ հաջողված սեփական նախագծեր, ինչպիսիք են 2017, 2018, 2019 թվականների ամառային բիզնես դպրոցները, ''“Weekend School of Marketing”'' մասնագիտական վերապատրաստման դպրոցը * սեփական բիզնես դպրոց և սերտիֆիկացման կենտրոն<ref>https://www.course.am/hy/courses/slice-academy/summer-business-school-2022/DPRDLVBTT/?reference=school</ref>։ ''«Slice Consulting»''-ի առանձին ճյուղեր են համարվում ''«Slice Production»''-ը և ''«Slice Academy»''-ն։ ''«Slice Production»''-ն առաջարկում է ֆոտո-/վիդեոծառայություններ ցանկացած ձևաչափով՝ սոցիալական մեդիայի համար բովանդակության ստեղծում, արտադրանքի լուսանկարահանում («product photoshoot»), մոդելային նկարահանում, ինտերիերի/էքստերիերի նկարահանում։[[Պատկեր:SBS2018(1).jpg|300x200px|մինի|ձախից]] = Slice Academy = ''«Slice Academy»''-ն<ref>https://www.sliceacademy.org/</ref> կորպորատիվ բիզնես-դպրոց է, որը հիմնվել է 2013 թվականին։ Կազմակերպում է անհատական, կորպորատիվ, ինչպես նաև խմբերի համար մասնագիտական վերապատրաստման դասընթացներ. * մարքեթինգի * գովազդի և մեդիապլանավորման * թվային մարքեթինգի * վաճառքի, բրենդինգի * Agile-մարքեթինգի * նեյրոմարքեթինգի * առևտրային մարքեթինգի * ռազմավարական մարքեթինգի * նախագծերի կառավարման և այլ ոլորտներում։ ''«Slice Academy»''-ի առանձին նախագծեր են համարվում՝ * «Weekend School of Marketing»՝ մասնագիտական վերապատրաստման դպրոցը * «Summer Business School»՝ դեռահասների բիզնես դպրոցը։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Հայաստանի դպրոցներ]] 1de19oplcqcpqw2ytvsbe6z1gfbhilm 4 1097240 8485570 8484796 2022-08-08T23:39:20Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Ռոբոտ։ Արխիվացվում է 3 քննարկման բաժիններ [[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան]]-ից wikitext text/x-wiki {{talk archive}} == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == Նոր քվեարկություն՝ «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» == [[Պատկեր:Vote3 final.png|60px|left]]Հարգելի՛ վիքիհամայնք, «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» հոդվածն առաջադրվել է քվեարկության որպես '''ընտրյալ հոդված'''։ Խնդրում ենք քվեարկել [[Վիքիպեդիա:Ընտրյալ հոդվածներ/Թեկնածուներ/Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|այստեղ]]։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 09:28, 29 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == Նոր քվեարկություն՝ «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» == [[Պատկեր:Vote3 final.png|60px|left]]Հարգելի՛ վիքիհամայնք, «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» հոդվածն առաջադրվել է քվեարկության որպես '''ընտրյալ հոդված'''։ Խնդրում ենք քվեարկել [[Վիքիպեդիա:Ընտրյալ հոդվածներ/Թեկնածուներ/Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|այստեղ]]։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 09:28, 29 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == Նոր քվեարկություն՝ «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» == [[Պատկեր:Vote3 final.png|60px|left]]Հարգելի՛ վիքիհամայնք, «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» հոդվածն առաջադրվել է քվեարկության որպես '''ընտրյալ հոդված'''։ Խնդրում ենք քվեարկել [[Վիքիպեդիա:Ընտրյալ հոդվածներ/Թեկնածուներ/Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|այստեղ]]։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 09:28, 29 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == Նոր քվեարկություն՝ «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» == [[Պատկեր:Vote3 final.png|60px|left]]Հարգելի՛ վիքիհամայնք, «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» հոդվածն առաջադրվել է քվեարկության որպես '''ընտրյալ հոդված'''։ Խնդրում ենք քվեարկել [[Վիքիպեդիա:Ընտրյալ հոդվածներ/Թեկնածուներ/Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|այստեղ]]։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 09:28, 29 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == Նոր քվեարկություն՝ «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» == [[Պատկեր:Vote3 final.png|60px|left]]Հարգելի՛ վիքիհամայնք, «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» հոդվածն առաջադրվել է քվեարկության որպես '''ընտրյալ հոդված'''։ Խնդրում ենք քվեարկել [[Վիքիպեդիա:Ընտրյալ հոդվածներ/Թեկնածուներ/Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|այստեղ]]։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 09:28, 29 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == Նոր քվեարկություն՝ «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» == [[Պատկեր:Vote3 final.png|60px|left]]Հարգելի՛ վիքիհամայնք, «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» հոդվածն առաջադրվել է քվեարկության որպես '''ընտրյալ հոդված'''։ Խնդրում ենք քվեարկել [[Վիքիպեդիա:Ընտրյալ հոդվածներ/Թեկնածուներ/Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|այստեղ]]։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 09:28, 29 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == Նոր քվեարկություն՝ «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» == [[Պատկեր:Vote3 final.png|60px|left]]Հարգելի՛ վիքիհամայնք, «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» հոդվածն առաջադրվել է քվեարկության որպես '''ընտրյալ հոդված'''։ Խնդրում ենք քվեարկել [[Վիքիպեդիա:Ընտրյալ հոդվածներ/Թեկնածուներ/Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|այստեղ]]։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 09:28, 29 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == Նոր քվեարկություն՝ «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» == [[Պատկեր:Vote3 final.png|60px|left]]Հարգելի՛ վիքիհամայնք, «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» հոդվածն առաջադրվել է քվեարկության որպես '''ընտրյալ հոդված'''։ Խնդրում ենք քվեարկել [[Վիքիպեդիա:Ընտրյալ հոդվածներ/Թեկնածուներ/Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|այստեղ]]։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 09:28, 29 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == Նոր քվեարկություն՝ «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» == [[Պատկեր:Vote3 final.png|60px|left]]Հարգելի՛ վիքիհամայնք, «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» հոդվածն առաջադրվել է քվեարկության որպես '''ընտրյալ հոդված'''։ Խնդրում ենք քվեարկել [[Վիքիպեդիա:Ընտրյալ հոդվածներ/Թեկնածուներ/Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|այստեղ]]։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 09:28, 29 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == Նոր քվեարկություն՝ «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» == [[Պատկեր:Vote3 final.png|60px|left]]Հարգելի՛ վիքիհամայնք, «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» հոդվածն առաջադրվել է քվեարկության որպես '''ընտրյալ հոդված'''։ Խնդրում ենք քվեարկել [[Վիքիպեդիա:Ընտրյալ հոդվածներ/Թեկնածուներ/Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|այստեղ]]։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 09:28, 29 Հունիսի 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 Հունիսի 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Քննարկման փակում == Վիքիհամայնքի, այդ թվում՝ ադմինիստրատորների, ուշադրությունն եմ հերթական անգամ հրավիրում [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8B%D5%B6%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80#%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4 այս քննարկման] փակման անհրաժեշտության վրա։ Քննարկումը բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին, իսկ վերջին գրառումը կատարվել 2022 թվականի ապրիլի 4-ին։ --[[Մասնակից:Gardmanahay|Գարդմանահայ]] ([[Մասնակցի քննարկում:Gardmanahay|քննարկում]]) 14:10, 18 Հունիսի 2022 (UTC) == Նոր քվեարկություն՝ «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» == [[Պատկեր:Vote3 final.png|60px|left]]Հարգելի՛ վիքիհամայնք, «[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]» հոդվածն առաջադրվել է քվեարկության որպես '''ընտրյալ հոդված'''։ Խնդրում ենք քվեարկել [[Վիքիպեդիա:Ընտրյալ հոդվածներ/Թեկնածուներ/Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|այստեղ]]։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 09:28, 29 Հունիսի 2022 (UTC) b30brtllqsai3vq9fkxnvmwuvat4otw 102 1097575 8485079 8465474 2022-08-08T12:49:07Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {| style="width:100%; padding:0; margin:0; border:0; border-spacing:0;" | style="height:100%; width:75%; margin:0; padding:0; vertical-align:top; -moz-box-shadow: 5px 0px 5px #ccc; -webkit-box-shadow: 5px 0px 5px #ccc; box-shadow: 5px 0px 5px #ccc;" | {| style="height:100%; width:100%; background:transparent; padding:0 10px 0 0; margin:0; border:0; border-spacing:0;" | style="font:32px/1.5 Gill Sans MT, GillSansSA, Calibri, sans-serif; color:#4a4a4a; padding:5px 0; -moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; vertical-align:middle;" | <span style="float:right;padding-right:20px;"> <span style="float:right;padding-right:20px;"> '''Նորաստեղծ հոդվածներ'''<br /><span style="float: right; color: #666; font-size: 50%;padding-right:20px;"> <!--T:19--> Օգոստոսի 8, 2022 - օգոստոսի 21, 2022</span> |- | |- | style="padding:10px 0; font-family: sans-serif; font-size: 15px; vertical-align:top;" | <span style="font-size:18px;"><!--T:2--> '''<!--T:1--> Ողջույն, այս էջում տեղադրե՛ք Ձեր կողմից ստեղծված հոդվածները՝ ըստ ներկայացված ձևի: == [[Մասնակից:Ան2020|Ան2020]] == * [[Վալենտինա Բերգամասկի]] |} | style="height:100%; margin:0; width:25%; background:#f6f6f6; padding:10px 20px; -moz-border-radius:0 10px 10px 0; -webkit-border-radius:0 10px 10px 0; border-radius:0 10px 10px 0; -moz-box-shadow: 0px 0px 5px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 0px 5px #ccc; box-shadow: 0px 0px 5px #ccc; vertical-align:top;" | <div style="padding-bottom:10px; margin-bottom:15px; -moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #A7D7F9; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #A7D7F9; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #A7D7F9;">[[File:Interwiki Women Collab 2022 4 banner (dates).png|center|400px|link=Interwiki Women 3]]</div> {| style="background:none; width:100%; border:0; padding:0; margin:0; font-family:Georgia, serif;" | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #A7D7F9; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| |- |width="250"|<!--T:7--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Մրցույթի մասին|Նախագծի մանրամասներ]]''' |[[File:Gnome-emblem-photos.svg|60px|right|link=|alt=Interwiki Women 3 Challenge]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| {| |- |width="250"|<!--T:8--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Ցանկեր|Առաջարկվող ցանկ]]''' |[[File:WikiFont uniE100 - article - blue.svg|70px|right|link=|alt=Interwiki Women 3]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| |- |width="250"|<!--T:10--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Մասնակիցներ|Մասնակիցներ]]''' |[[File:Nuvola apps kuser.svg|60px|right|link=|alt=Interwiki Women 3]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| |- |width="250"|<!--T:10--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Օժանդակ նյութեր|Օժանդակ նյութեր]]''' |[[File:Nuvola_apps_important_JS.svg|60px|right|link=|alt=Interwiki Women]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| |- |width="250"|<!--T:11--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Հոդվածներ|Նորաստեղծ հոդվածներ]]''' |[[File:Nuvola apps kate.svg|right|60px|link=|alt=Այս բաժինը նախատեսված է նոր հոդվածների համար:]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px;" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| |- |width="250"|<!--T:11--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Արդյունքներ|Արդյունքներ]]''' |[[File:Nuvola apps kchart.svg|right|60px|link=|alt=Նախագիծն ամփոփվում է]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px;" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- |- {| |} |} 1kbtpa009mk5pnocp8m4bn6q28urq77 8485091 8485079 2022-08-08T12:55:26Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {| style="width:100%; padding:0; margin:0; border:0; border-spacing:0;" | style="height:100%; width:75%; margin:0; padding:0; vertical-align:top; -moz-box-shadow: 5px 0px 5px #ccc; -webkit-box-shadow: 5px 0px 5px #ccc; box-shadow: 5px 0px 5px #ccc;" | {| style="height:100%; width:100%; background:transparent; padding:0 10px 0 0; margin:0; border:0; border-spacing:0;" | style="font:32px/1.5 Gill Sans MT, GillSansSA, Calibri, sans-serif; color:#4a4a4a; padding:5px 0; -moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; vertical-align:middle;" | <span style="float:right;padding-right:20px;"> <span style="float:right;padding-right:20px;"> '''Նորաստեղծ հոդվածներ'''<br /><span style="float: right; color: #666; font-size: 50%;padding-right:20px;"> <!--T:19--> Օգոստոսի 8, 2022 - օգոստոսի 21, 2022</span> |- | |- | style="padding:10px 0; font-family: sans-serif; font-size: 15px; vertical-align:top;" | <span style="font-size:18px;"><!--T:2--> '''<!--T:1--> Ողջույն, այս էջում տեղադրե՛ք Ձեր կողմից ստեղծված հոդվածները՝ ըստ ներկայացված ձևի: == [[Մասնակից:Ան2020|Ան2020]] == * [[Վալենտինա Բերգամասկի]] == [[Մասնակից:Slava Sahakyan70|Slava Sahakyan70]] == * [[Սանդի Յանելլա]] |} | style="height:100%; margin:0; width:25%; background:#f6f6f6; padding:10px 20px; -moz-border-radius:0 10px 10px 0; -webkit-border-radius:0 10px 10px 0; border-radius:0 10px 10px 0; -moz-box-shadow: 0px 0px 5px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 0px 5px #ccc; box-shadow: 0px 0px 5px #ccc; vertical-align:top;" | <div style="padding-bottom:10px; margin-bottom:15px; -moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #A7D7F9; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #A7D7F9; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #A7D7F9;">[[File:Interwiki Women Collab 2022 4 banner (dates).png|center|400px|link=Interwiki Women 3]]</div> {| style="background:none; width:100%; border:0; padding:0; margin:0; font-family:Georgia, serif;" | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #A7D7F9; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| |- |width="250"|<!--T:7--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Մրցույթի մասին|Նախագծի մանրամասներ]]''' |[[File:Gnome-emblem-photos.svg|60px|right|link=|alt=Interwiki Women 3 Challenge]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| {| |- |width="250"|<!--T:8--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Ցանկեր|Առաջարկվող ցանկ]]''' |[[File:WikiFont uniE100 - article - blue.svg|70px|right|link=|alt=Interwiki Women 3]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| |- |width="250"|<!--T:10--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Մասնակիցներ|Մասնակիցներ]]''' |[[File:Nuvola apps kuser.svg|60px|right|link=|alt=Interwiki Women 3]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| |- |width="250"|<!--T:10--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Օժանդակ նյութեր|Օժանդակ նյութեր]]''' |[[File:Nuvola_apps_important_JS.svg|60px|right|link=|alt=Interwiki Women]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| |- |width="250"|<!--T:11--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Հոդվածներ|Նորաստեղծ հոդվածներ]]''' |[[File:Nuvola apps kate.svg|right|60px|link=|alt=Այս բաժինը նախատեսված է նոր հոդվածների համար:]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px;" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| |- |width="250"|<!--T:11--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Արդյունքներ|Արդյունքներ]]''' |[[File:Nuvola apps kchart.svg|right|60px|link=|alt=Նախագիծն ամփոփվում է]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px;" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- |- {| |} |} orl4ksgu5sfm03745ss50meujrf8qt8 102 1097576 8485084 8465476 2022-08-08T12:53:12Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {| style="width:100%; padding:0; margin:0; border:0; border-spacing:0;" | style="height:100%; width:75%; margin:0; padding:0; vertical-align:top; -moz-box-shadow: 5px 0px 5px #ccc; -webkit-box-shadow: 5px 0px 5px #ccc; box-shadow: 5px 0px 5px #ccc;" | {| style="height:100%; width:100%; background:transparent; padding:0 10px 0 0; margin:0; border:0; border-spacing:0;" | style="font:32px/1.5 Gill Sans MT, GillSansSA, Calibri, sans-serif; color:#4a4a4a; padding:5px 0; -moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; vertical-align:middle;" | <span style="float:right;padding-right:20px;"> '''Նախագծի արդյունքներ'''</span><br /><span style="float: right; color: #666; font-size: 50%;padding-right:20px;"> <!--T:19--> Օգոստոսի 8, 2022 - օգոստոսի 21, 2022</span> |- | style="padding:10px 0; font-family: sans-serif; font-size: 15px; vertical-align:top;" | <span style="font-size:18px;"><!--T:2--> '''<!--T:1--> Այստեղ նախագծի ավարտից հետո կամփոփվեն արդյունքները: == Կատեգորիաներ == * [https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BB%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D6%81%D5%AB_%D5%AF%D5%AB%D5%B6_%D6%86%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A2%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80 Իտալացի կին ֆուտբոլիստներ] |} | style="height:100%; margin:0; width:25%; background:#f6f6f6; padding:10px 20px; -moz-border-radius:0 10px 10px 0; -webkit-border-radius:0 10px 10px 0; border-radius:0 10px 10px 0; -moz-box-shadow: 0px 0px 5px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 0px 5px #ccc; box-shadow: 0px 0px 5px #ccc; vertical-align:top;" | <div style="padding-bottom:10px; margin-bottom:15px; -moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #A7D7F9; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #A7D7F9; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #A7D7F9;">[[File:Interwiki Women Collab 2022 4 banner (dates).png|center|400px|link=Interwiki Women 3]]</div> {| style="background:none; width:100%; border:0; padding:0; margin:0; font-family:Georgia, serif;" | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #A7D7F9; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| |- |width="250"|<!--T:7--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Մրցույթի մասին|Նախագծի մանրամասներ]]''' |[[File:Gnome-emblem-photos.svg|60px|right|link=|alt=Interwiki Women 3 Challenge]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| {| |- |width="250"|<!--T:8--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Ցանկեր|Առաջարկվող ցանկ]]''' |[[File:WikiFont uniE100 - article - blue.svg|70px|right|link=|alt=Interwiki Women 3]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| |- |width="250"|<!--T:10--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Մասնակիցներ|Մասնակիցներ]]''' |[[File:Nuvola apps kuser.svg|60px|right|link=|alt=Interwiki Women 3]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| |- |width="250"|<!--T:10--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Օժանդակ նյութեր|Օժանդակ նյութեր]]''' |[[File:Nuvola_apps_important_JS.svg|60px|right|link=|alt=Interwiki Women]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| |- |width="250"|<!--T:11--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Հոդվածներ|Նորաստեղծ հոդվածներ]]''' |[[File:Nuvola apps kate.svg|right|60px|link=|alt=Այս բաժինը նախատեսված է նոր հոդվածների համար:]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px;" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | {| |- |width="250"|<!--T:11--> '''[[Վիքինախագիծ:Interwiki Women 6/Արդյունքներ|Արդյունքներ]]''' |[[File:Nuvola apps kchart.svg|right|60px|link=|alt=Նախագիծն ամփոփվում է]] |} |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px;" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- | style="-moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; font-size: 18px" | |- |- {| |} |} 2n133dns0y6njob6r5qik0qvmlm66y9 102 1097581 8485072 8484993 2022-08-08T12:42:49Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {| style="width:100%; padding:0; margin:0; border:0; border-spacing:0;" | style="height:100%; width:75%; margin:0; padding:0; vertical-align:top; -moz-box-shadow: 5px 0px 5px #ccc; -webkit-box-shadow: 5px 0px 5px #ccc; box-shadow: 5px 0px 5px #ccc;" | {| style="height:100%; width:100%; background:transparent; padding:0 10px 0 0; margin:0; border:0; border-spacing:0;" | style="font:32px/1.5 Gill Sans MT, GillSansSA, Calibri, sans-serif; color:#4a4a4a; padding:5px 0; -moz-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; -webkit-box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; box-shadow: 0px 5px 5px -6px #ccc; vertical-align:middle;" | <span style="float:right;padding-right:20px;"> '''Առաջարկվող ցանկ'''</span><br /><span style="float: right; color: #666; font-size: 50%;padding-right:20px;"> <!--T:19--> Օգոստոսի 8, 2022 - օգոստոսի 21, 2022</span> |- | style="padding:10px 0; font-family: sans-serif; font-size: 15px; vertical-align:top;" | <span style="font-size:18px;"><!--T:2--> '''<!--T:1--> Նախագծի առաջարկվող հոդվածների ցանկը, որտեղից պետք է գրվեն հոդվածներ: <!-- ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԻ ՑԱՆԿՆ ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ԱՅՍ ՏՈՂԻՑ ՆԵՐՔԵՎ --> '''Interwiki Women Collaboration 6''' __TOC__ <div style="background-color:none; border-width:1,5px; border-style: solid; border-color:#FF6363;"><table align="center" style="background-color:#FFEEEE;"><tr><td>[[Պատկեր:Gnome-emblem-important.svg|64px]]</td><td><strong style="font-size: 97%;">Հարգելի՛ խմբագիրներ,<br> Խնդրում եմ ստորագրել միայն մեկ հոդվածի դիմաց, որն ավարտելուց հետո նորից կարող եք ստորագրել մեկ այլ հոդվածի մոտ --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 22:21, 8 Հուլիսի 2022 (UTC)</strong><br/></td><td></td></tr></table></div> == Կանանց ԵՎՐՈ 2022 == {| class="wikitable" |- ! # !! Հայերեն անվանում !! Այլ լեզուներ !! Պատկեր !! Վիքիտվյալներ !! {{comment|Ես խմբագրում եմ<br>այս հոդվածը|Ստորագրե՛ք ստորև մինչ հոդվածի խմբագրմանն անցնելը թյուրիմացություններից խուսափելու համար}} |- | 1 || [[ՈւԵՖԱ-ի կանանց ֆուտբոլի Եվրոպայի առաջնություն 2022]] || [[:en:UEFA Women's Euro 2022]] <br> [[:ru:Чемпионат Европы по футболу среди женщин 2022]]|| || [[:d:Q36110353|Q36110353]] || |- | 2 || [[Կլարա Բյուլ]] || [[:en:Klara Bühl]]|| [[Պատկեր:2022-06-24 Fussball, Frauen, Länderspiel, Deutschland - Schweiz 1DX 1056 by Stepro.jpg|200px]] || [[:d:Q27077870|Q27077870]] || |- | 3 || [[Շերիդա Սպիցե]] || [[:en:Sherida Spitse]] <br> [[:ru:Спице, Шерида]]|| [[Պատկեր:Sherida Spitse 2014 (cropped).jpg|200px]] || [[:d:Q1887704|Q1887704]] ||--[[Մասնակից:A.arpi.a|A.arpi.a]] ([[Մասնակցի քննարկում:A.arpi.a|քննարկում]]) 11:30, 3 Օգոստոսի 2022 (UTC) |- | 4 || [[Ռամոնա Բախման]] || [[:en:Ramona Bachmann]] <br> [[:ru:Бахманн, Рамона]]|| [[Պատկեր:Ramona Bachmann 2017.jpg|200px]] || [[:d:Q448323|Q448323]] || |- | 5 || [[Ալեքսանդրա Փոփ]] || [[:en:Alexandra Popp]] <br> [[:ru:Бахманн, Рамона]]|| [[Պատկեր:Alexandra Popp 2011.jpg|200px]] || [[:d:Q432932|Q432932]] || |- | 6 || [[Բեթ Միդլ]] || [[:en:Beth Meadl]]|| [[Պատկեր:Beth Mead.jpg|200px]] || [[:d:Q20706960|Q20706960]] || |- | 7 || [[Գուրո Ռեյտեն]] || [[:en:Guro Reiten]] <br> [[:ru:Рейтен, Гуро]]|| [[Պատկեր:Guroreiten.jpg|200px]] || [[:d:Q11973397|Q11973397]] ||--[[Մասնակից:Ան2020|Ան2020]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ան2020|քննարկում]]) 11:42, 3 Օգոստոսի 2022 (UTC) |- | 8 || [[Այտանա Բոնմատի]] || [[:en:Aitana Bonmatí]]|| [[Պատկեր:2019-05-17 Fußball, Frauen, UEFA Women's Champions League, Olympique Lyonnais - FC Barcelona StP 0804 LR10 by Stepro.jpg|200px]] || [[:d:Q27995553|Q27995553]] || |- | 9 || [[Պերնիլե Հարդեր]] || [[:en:Pernille Harder]]|| [[Պատկեր:20170706 OEFB AUT-DEN Pernille Harder DSC 8228.jpg|200px]] || [[:d:Q7169410|Q7169410]] || |- | 10 || [[Վալենտինա Բերգամասկի]] || [[:en:Valentina Bergamaschi]] <br> [[:ru:Бергамаски, Валентина]]|| [[Պատկեր:Valentina Bergamaschi (Italy World Cup 2019).jpg|200px]] || [[:d:Q17399538|Q17399538]] ||--[[Մասնակից:Ան2020|Ան2020]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ան2020|քննարկում]]) 10:55, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) |} == Հայ ֆուտբոլիստներ == {| class="wikitable" |- ! # !! Հայերեն անվանում !! Այլ լեզուներ !! Պատկեր !! Վիքիտվյալներ !! {{comment|Ես խմբագրում եմ<br>այս հոդվածը|Ստորագրե՛ք ստորև մինչ հոդվածի խմբագրմանն անցնելը թյուրիմացություններից խուսափելու համար}} |- |- | 1 || [[Նենսի Չայլյան]] || [[:en:Nancy Tchaylian]]|| [[Պատկեր:2020 SAS vs Safa (friendly) 07 (Nancy Tchaylian).jpg|200px]] || [[:d:Q98069105|Q98069105]] || |- | 2 || [[Լիանա Հայրապետյան]] || [[:en:Liana Hayrapetyan]]|| || [[:d:Q29452617|Q29452617]] || |- | 3 || [[Գայանե Կոստանյան]] || [[:en:Gayane Kostanyan]] <br>[[:ru:Костанян, Гаяне]]|| || [[:d:Q5528707|Q5528707]] || |- | 4 || [[Նելլի Ստեփանյան]] || [[:en:Nelli Stepanyan]]|| || [[:d:Q104165221|Q104165221]] || |} == Հավաքականներ == {| class="wikitable" |- ! # !! Հայերեն անվանում !! Այլ լեզուներ !! Պատկեր !! Վիքիտվյալներ !! {{comment|Ես խմբագրում եմ<br>այս հոդվածը|Ստորագրե՛ք ստորև մինչ հոդվածի խմբագրմանն անցնելը թյուրիմացություններից խուսափելու համար}} |- | 1 || [[Հայաստանի ֆուտբոլի կանանց ազգային հավաքական]] (բարելավում) || [[:en:Armenia women's national football team]]|| || [[:d:Q268070|Q268070]] || |- | 2 || [[Իտալիայի ֆուտբոլի կանանց ազգային հավաքական]] || [[:en:Italy women's national football team]]<br>[[:ru:Женская сборная Италии по футболу]]|| [[Պատկեր:FIGC Logo 2017 (no stars).svg|200px]] || [[:d:Q775805|Q775805]] || |} === Մարզադաշտեր === {| class="wikitable" |- ! # !! Հայերեն անվանում !! Այլ լեզուներ !! Պատկեր !! Վիքիտվյալներ !! {{comment|Ես խմբագրում եմ<br>այս հոդվածը|Ստորագրե՛ք ստորև մինչ հոդվածի խմբագրմանն անցնելը թյուրիմացություններից խուսափելու համար}} |- | 1 || [[Ուեմբլի մարզադաշտ]] (բարելավում) || [[:en:Wembley Stadium]] <br> [[:ru:Уэмбли]]|| [[Պատկեր:Wembley Stadium interior.jpg|200px]] || [[:d:Q128468|Q128468]] ||--[[Մասնակից:Slava Sahakyan70|Slava Sahakyan70]] ([[Մասնակցի քննարկում:Slava Sahakyan70|քննարկում]]) 09:27, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) |- | 2 || [[Օլդ Թրաֆորդ]] (բարելավում) || [[:en:Old Trafford]] <br> [[:ru:Олд Траффорд]]|| [[Պատկեր:Manchester United Panorama (8051523746).jpg|200px]] || [[:d:Q83457|Q83457]] || |- |3 || [[MK մարզադաշտ]] || [[:en:Stadium MK]]|| [[Պատկեր:Stadium MK.jpg|200px]] || [[:d:Q1144973|Q1144973]] || |- |4 || [[Նյու Յորք մարզադաշտ]] || [[:en:New York Stadium]]|| [[Պատկեր:New York Stadium (23883331196) (2).jpg|200px]] || [[:d:Q1983118|Q1983118]] || |- |5 || [[Ֆալմեր մարզադաշտ]] || [[:en:Falmer Stadium]] <br> [[:ru:Фалмер (стадион)]]|| [[Պատկեր:American Express Community Stadium, Falmer (July 2015, seen from Hollingbury Hill) (5).JPG|200px]] || [[:d:Q619409|Q619409]] || |} qr0zukaginpip4kzp865hcxq0wkux4y 0 1098009 8485229 8470535 2022-08-08T17:30:22Z Gardmanahay 25102 wikitext text/x-wiki {{Այլ կիրառումներ|Ծիծեռնավանք (այլ կիրառումներ)}} {{Չշփոթել|Ծիծեռնավանք (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)}} {{Տեղեկաքարտ Վարչական միավոր |հայերեն անվանում = Ծիծեռնավանք համայնք |բնօրինակ անվանում = - |զինանշան = |զինանշանի նկարագրում = |դրոշ = |դրոշի նկարագրում = |կնիք = |կնիքի նկարագրում = |պատկեր = |նկարագրություն = |երկիր = Արցախի Հանրապետություն |մասն է = |հիմն = |կարգավիճակ = Համայնք |մտնում է = [[Քաշաթաղի շրջան]] |ներառում է = [[Ծիծեռնավանք (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Ծիծեռնավանք]] գյուղ, <br>[[Մելիքաշեն (Քաշաթաղի շրջան)|Մելիքաշեն]] գյուղ, <br>[[Տանձուտ (Քաշաթաղի շրջան)|Տանձուտ]] գյուղ, <br>[[Արահոծ]] գյուղ, |վարչական կենտրոն = [[Ծիծեռնավանք (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Ծիծեռնավանք]] գյուղ |խոշորագույն քաղաք = |ամենաբարձր կետ = |բծմ = |օրենսդրական մարմին = |դատական մարմին = |ղեկավար = |ղեկավարի պաշտոն = |ղեկավար2 = |ղեկավարի պաշտոն2 = |ՀՆԱ = |ՀՆԱ-ի թվական = |տեղը ըստ ՀՆԱ-ի = |ՀՆԱ մեկ շնչի հաշվով = |տեղը ըստ ՀՆԱ-ի մեկ շնչի հաշվով = |լեզու = [[Հայերեն]] |լեզուներ = - |բնակչություն = 273 |մարդահամարի թվական = 2015 |տոկոսը բնակչությունից = |տեղը ըստ բնակչության = |խտություն = |տեղը ըստ խտության = |ազգային կազմ = |կրոնական կազմ = |տարածք = 7119,0 հա |տոկոսը տարածքից = |տեղը ըստ տարածքի = |առավելագույն բարձրություն = |միջին բարձրություն = |նվազագույն բարձրություն = |միավորը երկրի քարտեզին = |քարտեզի չափ = |վարչական միավորի քարտեզ = |հիմնադրման թվական = |առաջին հիշատակում = |պատմական շրջան = |սահմանակցում է = |ժամային գոտի = +4 |հապավում = |նախորդ = |փոխարինեց = |ISO = |հեռախոսային կոդ = |փոստային ինդեքսներ = |Ինտերնետ-դոմեն = |ավտոմոբիլային կոդ = |անվանված է = |մականուն = |կայք = |ծանոթագրություններ = }} [[Պատկեր:Արցախի Հանրապետության քարտեզ 2021.png|300px|մինի|աջից|Արցախի Հանրապետության քարտեզը, որտեղ մուգ շագանակագույնով պատկերված են Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները, իսկ մարմնագույնով՝ Արցախի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները 2021 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ<ref name="armenpress.am օկուպացված տարածքներ">[https://armenpress.am/arm/news/1044795.html Արցախի տարածքները համարվում են օկուպացված Ադրբեջանի կողմից. ԱՀ ԱԺ հայտարարությունը,] ''([https://web.archive.org/web/20210307040659/https://armenpress.am/arm/news/1044795.html արխիվացված 05․04․2021թ․])''</ref>]] '''Ծիծեռնավանք''', համայնք [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] [[Քաշաթաղի շրջան]]ում<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015">[https://artsakhlib.am/2018/06/06/%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82-%D5%AC%D5%B2%D5%B0-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%BE%D5%B8/ Հակոբ Ղահրամանյան, Տեղեկատու Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի, Երևան, Ճարտարագետ, 2015 թ.։]</ref><ref name="Արցախի վարչատարածքային բաժանման մասին օրենք">{{Cite web |url=http://nkrcadastre.am/?p=189 |title=Արցախի Հանրապետության բնակավայրերի ցանկը հանրապետության Ազգային ժողովի կայքում (Արցախի Հանրապետության օրենքը երկրի վարչատարածքային բաժանման մասին, 25 մարտի 2005 թ., ք.Ստեփանակերտ, ՀՕ-178, ստորագրված նախագահ Ա․Ղուկասյանի կողմից)։ |accessdate=2021 թ․ մարտի 14 |archive-date=2016 թ․ մարտի 4 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304140959/http://nkrcadastre.am/?p=189 |dead-url=yes }}</ref>։ Ներկայում համայնքի ամբողջ տարածքը գտնվում է [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]]ի վերահսկողության ներքո<ref name="ԱՀ ՏԿԶՆ կորցրած բնակավայրերի ցանկ">[https://drive.google.com/file/d/1ipkvWkKgiePtBVhrWepUuDqWPBcCQDKS/view Արցախի Հանրապետության այն բնակավայրերի ցանկը, որոնք գտնվում են Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո /հրապարակված Արցախի Հանրապետության Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության կողմից/], ([https://web.archive.org/web/20210305142549/https://drive.google.com/file/d/1ipkvWkKgiePtBVhrWepUuDqWPBcCQDKS/view արխիվացված 05․03․2021թ․])։</ref><ref name="armenpress.am կորցրած բնակավայրերի ցանկ">[https://armenpress.am/arm/news/1037303.html «Հրապարակվել է Արցախի՝ Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը»]։</ref><ref name="artsakhpress.am կորցրած բնակավայրերի ցանկ">[https://artsakhpress.am/arm/news/136007/hraparakvel-e-arcakhi-adrbejani-hskoxutyan-tak-ancats-hamaynqneri-ev-bnakavayreri-canky.html «Հրապարակվել է Արցախի՝ Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը»,] ([https://web.archive.org/web/20210305141921/https://artsakhpress.am/arm/news/136007/hraparakvel-e-arcakhi-adrbejani-hskoxutyan-tak-ancats-hamaynqneri-ev-bnakavayreri-canky.html արխիվացված])։</ref><ref name="hetq.am կորցրած բնակավայրերի ցանկ">[https://hetq.am/hy/article/125210 «Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած՝ Արցախի համայնքների և բնակավայրերի ցանկը»]։</ref> և Արցախի Հանրապետության կողմից համարվում է օկուպացված<ref name="armenpress.am օկուպացված տարածքներ"/>։ == Աշխարհագրություն == Համայնքը տեղաբաշխված է Արցախի Հանրապետության արևմտյան մասում։ Ունի լեռնային տեղանք։ Համայնքի տարածքն 7119,0 հա է, որից 4482,9 հա-ն անտառային հողեր են։ Համայնքի սահմաններով է հոսում [[Աղավնո (գետ)|Աղավնո]] գետի վտակը<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ [[Բերձոր]] շրջկենտրոնից հեռու է 26 կմ, իսկ մայրաքաղաք [[Ստեփանակերտ]]ից` 76 կմ<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ == Պատմություն == === Պատմամշակութային հուշարձաններ === Ծիծեռնավանք համայնքը հարուստ էր պատմամշակութային հուշարձաններով։ Ծիծեռնավանք գյուղում են գտնվում 5-ից 7-րդ դարերով թվագրվող [[Ծիծեռնավանք|Ծիծեռնավանքը]], 14-ից 15-րդ դարերով թվագրվող 4 խաչքարերը, 9-րդ դարով թվագրվող խաչքարը, 8-ից 9-րդ դարերով թվագրվող խաչքարը, 8-րդ դարով թվագրվող խաչքարը, 9-ից 11-րդ դարերով թվագրվող 2 խաչքարերը, 1065 թվականով թվագրվող խաչքարը, 9-ից 10-րդ դարերով թվագրվող խաչքարը, 17-րդ դարով թվագրվող խաչքարը և այլն։ Մելիքշեն գյուղում են գտնվում 15-րդ դարի վերջերին հիմնադրված [[Քաշաթաղի մելիքություն|Քաշաթաղի մելիքության]] առաջնորդ Մելիք Հայկազի ապարանքը, 17-ից 18-րդ դարերով թվագրվող խոյատապաններ, 17-րդ դարով թվագրվող խաչքարը և այլն։ Տանձուտ գյուղում են գտնվում միջնադարով թվագրվող ժայռափոր եկեղեցին, ջրաղացը և այլն<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ == Վարչատարածքային բաժանում և համայնքային կյանք == Համաձայն [[Արցախի վարչական բաժանում|Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանման]]՝ Ծիծեռնավանք համայնքն իր մեջ ներառում է [[Ծիծեռնավանք (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Ծիծեռնավանք]], [[Մելիքաշեն (Քաշաթաղի շրջան)|Մելիքաշեն]], [[Տանձուտ (Քաշաթաղի շրջան)|Տանձուտ]], [[Արահոծ]] գյուղերը<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ Համայնքում գործում էր գյուղապետարան, բուժկետ, միջնակարգ դպրոց, առևտրային օբյեկտներ<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ Համայնքն ապահովված էր էլեկտրաէներգիայով, հասանելի էին բջջային, ինտերնետ կապի միջոցներն ու ռադիոհեռուստատեսությամբ<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ Գործում էր ինքնահոս ջրամատակարարման համակարգ, որը սնվում էր տարբեր աղբյուրներից։ Առկա են նաև խմելու ջրի համար պիտանի բազմաթիվ բնական աղբյուր-առվակներ<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ 2015 թվականի դրությամբ համայնքային ճանապարհները բնահողային էին, խճից և չմշակված այլ նյութերից<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ Համայնքը միացված էր հանրապետության տրանսպորտային կապին, մասնավորապես՝ [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Լեռնահովիտ]]-[[Բերձոր]]-[[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)|Լեռնահովիտ]] երթուղուն<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ == Բնակչություն == Ծիծեռնավանք համայնքի բնակչությունը 2015 թվականի դրությամբ կազմել է 273 մարդ, որոնք կազմել են 80 տուն։ Նույն թվականի դրությամբ Ծիծեռնավանք գյուղում բնակվել է 113 մարդ, որոնք կազմել են 28 տուն։ Մելիքշեն գյուղում բնակվել է 51 մարդ, որոնք կազմել են 14 տուն։ Տանձուտ գյուղում բնակվել է 103 մարդ, որոնք կազմել են 38 տուն։ Արահոծ գյուղում բնակվել է 6 մարդ, որոնք կազմել են 2 տուն<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ == Կրթություն == Ծիծեռնավանք համայնքում գործում էր միջնակարգ դպրոց, որտեղ 2015 թվականի դրությամբ սովորում էր 32 աշակերտ<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ == Տնտեսություն == Համայնքի բնակչությունը հիմնականում զբաղվել է [[Գյուղատնտեսություն|գյուղատնտեսությամբ]]՝ [[Երկրագործություն|հողագործությամբ]] և [[Անասնապահություն|անասնապահությամբ]]։ Համայնքի տարածքի 2323,4 հա-ը գյուղատնտեսական նշանակության են<ref name="Հակոբ Ղահրամանյան Տեղեկատու 2015"/>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Արցախի Հանրապետության համայնքներ]] ntshutrj04v71ra0t7hd119or49cfn5 0 1098022 8485825 8470845 2022-08-09T10:26:22Z ArmSirius 64149 ավելացվեց [[Կատեգորիա:2022 քաղաքականությունում]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ իրադարձություն | title = G20-ի Բալիի գագաթնաժողով | պատկեր = [[պատկեր:G20 Indonesia 2022 logo.svg|150px]] | image_name = | image_size = | մեկնաբանություն = | թվական = 15-16 նոյեմբերի, 2022 թվական | ժամանակ = | տեղը = [[Բալի]], {{IDN}} | կոորդինատներ = | հայտնի է = | պատճառը = | առաջին լուսաբանողը = | ովէնկարահանել = | մասնակիցներ = [[Մեծ քսանյակ|20-ի խմբի]] երկրներ | հետևանքը = | վնասվածքներ = | ծանուցված մահ(եր) = | ծանուցված անհայտ կորածներ = | ծանուցված գույքային վնասը = | թաղում = | նախաքննություն = | հետաքննություն = | քննիչ = | կասկածյալ(ներ) = | մեղադրանք = | դատավճիռ = | ճանաչվելմեղավոր = | հրապարակման արգելք = | դատական վեճ = | պարգևներ = | url = | վեբկայք = https://www.g20.org/en | նշումներ = }} '''G20-ի Բալիի գագաթնաժողով''', [[Մեծ քսանյակ|Քսանի խմբի]] երկրների տասնյոթերորդ հանդիպումը, որը տեղի կունենա 2022 թվականի նոյեմբերի 15-16-ն [[Ինդոնեզիա]]յի [[Բալի]] կղզում<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://g20.org/bali-summit/|title=Bali Summit – G20 Presidency of Indonesia|access-date=2022-03-30|quote=The 17th G20 Heads of State and Government Summit will take place in 15-16 November 2022 in Bali.}}</ref>։ == Գագաթնաժողովի մասնակիցներ == Քսանի խմբում ինդոնեզական նախագահությունը 2021 թվականի դեկտեմբերի սկզբին հայտարարել էր, որ գագաթնաժողովը կկայանա 2022 թվականի հոկտեմբեր-նոյեմբեր ամիսներին Բալի կղզում, որը հարակից մի քանի կղզիների հետ կազմում է համանուն պրովինցիան։ Այդ գագաթնաժողովը առաջինը կլինի [[Գերմանիա]]յի նոր կանցլեր [[Օլաֆ Շոլց]]ի, [[Ավստրալիա]]յի վարչապետ [[Էնթոնի Ալբանիզ]]ի և [[Հարավային Կորեա]]յի նախագահ [[Յուն Սոկ Յոլ]]ի համար։ [[Ռուսաստանի ներխուժում Ուկրաինա|Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժման]] պատճառով արևմտյան երկրները փորձում էին ստիպել գագաթնաժողովն ընդունող երկրին հեռացնել Ռուսաստանին մասնակցությունից՝ սպառնալով բոյկոտել այդ հանդիպումը։ Չնայած ճնշումներին [[Ինդոնեզիա]]ն մասնակցության հրավեր ուղարկեց [[Ռուսաստան]]ի նախագահ [[Վլադիմիր Պուտին]]ին։ Գագաթնաժողովին որպես դիտորդ հրավիրվել է նաև [[Ուկրաինա]]յի նախագահ [[Վոլոդիմիր Զելենսկի]]ն։ Իտալիայի վարչապետ [[Մարիո Դրագի]]ի խոսքով՝ Ինդոնեզիայի նախագահը բացառել է Պուտինի ժամանման հնարավորությունը։ Իսկ [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]]յի վարչապետ [[Բորիս Ջոնսոն]]ը Ռուսաստանի առաջնորդին անվանել է «վտարանդի»<ref>[https://yandex.ru/turbo/vz.ru/s/politics/2022/6/28/1165126.html Присутствие Путина сделает саммит G20 поистине судьбоносным]</ref><ref>[https://www.rbc.ru/politics/06/07/2022/62c57f209a7947e36aeb0c4a Россия сообщила Индонезии о планах Путина принять участие в саммите G20]</ref>։ Ամռանը Դրագին և Ջոնսոնը հրաժարական են ներկայացրել, իսկ Քսանի խմբի գագաթնաժողովին կմասնակցեն նրանց իրավահաջորդները։ <gallery class="left" widths="130" perrow="6"> պատկեր:Australian Labor Party Leader Anthony Albanese MP (cropped - tight).jpg|'''{{AUS}}'''<br>[[Էնթոնի Ալբանիզ]], վարչապետ պատկեր:Alberto Fernández 2020.jpg|'''{{ARG}}'''<br>[[Ալբերտո Ֆեռնանդես]], նախագահ պատկեր:Pronunciamento do Presidente da República, Jair Bolsonaro (cropped).jpg|'''{{BRA}}'''<br>[[Ժաիր Բոլսոնարու]], նախագահ պատկեր:Royal Coat of Arms of the United Kingdom (HM Government).svg|'''{{GBR}}'''<br>կորոշվի ընտրություններից հետո, [[Միացյալ Թագավորության վարչապետ|վարչապետ]] պատկեր:Olaf Scholz 2021 cropped.jpg|'''{{GER}}'''<br>[[Օլաֆ Շոլց]], կանցլեր պատկեր:PM Modi Portrait(cropped).jpg|'''{{IND}}'''<br>[[Նարենդրա Մոդի]], վարչապետ պատկեր:Joko Widodo 2019 official portrait.jpg|'''{{IDN}}'''<br>[[Ջոկո Վիդոդո]], նախագահ, '''գագաթնաժողովի ղեկավար''' պատկեր:Ovale Presidenza Consiglio.svg|'''{{ITA}}'''<br> կորոշվի ընտրություններից հետո, վարչապետ պատկեր:Justin Trudeau 2016.jpg|'''{{CAN}}'''<br>[[Ջասթին Թրյուդո]], վարչապետ պատկեր:Xi Jinping 2019 (49060546152) 2.jpg|'''{{CHN}}'''<br>[[Սի Ցզինպին]], նախագահ պատկեր:Reunión con el Presidente Electo, Andrés Manuel López Obrador 8 (cropped).jpg|'''{{MEX}}'''<br>[[Անդրես Մանուել Լոպես Օբրադոր]], [[Մեքսիկայի նախագահ|նախագահ]] պատկեր:Vladimir Putin January 2017.jpg|'''{{RUS}}'''<br>[[Վլադիմիր Պուտին]], [[Ռուսաստանի նախագահ|նախագահ]] պատկեր:Salman 2017.jpg|'''{{KSA}}'''<br>[[Սալման Բին Աբդուլ Ազիզ Ալ-Սաուդ]], թագավոր պատկեր:Joe Biden presidential portrait (cropped).jpg|'''{{USA}}'''<br> [[Ջո Բայդեն]], [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] պատկեր:Recep Tayyip Erdoğan June 2015.jpg|'''{{TUR}}'''<br>[[Ռեջեփ Թայիփ Էրդողան]], [[Թուրքիայի նախագահ|նախագահ]] պատկեր:Emmanuel Macron in July 2017.jpg|'''{{FRA}}'''<br>[[Էմանուել Մակրոն]], [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|նախագահ]] պատկեր:Yoon Suk-yeol in May 2022.jpg|'''{{KOR}}'''<br>[[Յուն Սոկ Յոլ]], նախագահ պատկեր:2018 BRICS summit (2) cropped.jpg|'''{{դրոշավորում|ՀԱՀ}}'''<br>[[Սիրիլ Ռամաֆոսա]], [[Հարավաֆրիկյան Հանրապետության նախագահ|նախագահ]] պատկեր:Vladimir Putin and Charles Michel (2018-01-31) 01 (cropped).jpg|'''{{EU}}'''<br>[[Շառլ Միշել]], Եվրոպական խորհրդի նախագահ պատկեր:2017-09-24 Ursula von der Leyen by Sandro Halank.jpg|'''{{EU}}'''<br>[[Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյեն]], [[Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ]] </gallery> === Հրավիրյան մասնակիցներ === <gallery class="center" widths="130" perrow="6"> պատկեր:Hun Sen July 2019.jpg|'''{{CAM}}'''<br>[[Խուն Սեն]], վարչապետ, 2022 թվականին [[Հարավարևելյան Ասիայի պետությունների ասոցիացիա]]յի նախագահ պատկեր:Pedro Sánchez in 2018d.jpg|'''{{ESP}}'''<br>[[Պեդրո Սանչես]], [[Իսպանիայի վարչապետ|վարչապետ]]<br>Մշտական հրավիրյալ պատկեր:Mark Rutte, 2017.jpg|'''{{NLD}}'''<br>[[Մարկ Ռյուտե]], [[Նիդերլանդների վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] պատկեր:His Highness Sheikh Mohammed Bin Zayed Al Nahyan, at Hyderabad House, in New Delhi on February 11, 2016.jpg|'''{{UAE}}'''<br>[[Մուհամմադ բին Զայիդ ալ-Նահյան]], նախագահ պատկեր:Paul Kagame 2014.jpg|'''{{RWA}}'''<br>[[Փոլ Կագամե]], նախագահ, NEPAD-ի նախագահ պատկեր:Macky Sall 2015-12-02.jpg|'''{{SEN}}'''<br>[[Մակի Սալլ]], նախագահ, 2022 թվականին [[Աֆրիկյան միություն|Աֆրիկյան միության]] նախագահ պատկեր:Lee Hsien Loong 2016 (cropped).jpg|'''{{SGP}}'''<br>[[Լի Սյանլուն]], վարչապետ պատկեր:Чандрикаперсад Сантохи (cropped) v2.jpg|'''{{SUR}}'''<br>[[Չան Սանտոխի]], նախագահ, 2022 թվականին [[Կարիբյան համագործակցություն|Կարիբյան համագործակցության]] ղեկավար<ref name="pifcc">{{cite news |title=Indonesia to invite CARICOM, PIF to represent island countries at G20 |url=https://en.antaranews.com/news/217049/indonesia-to-invite-caricom-pif-to-represent-island-countries-at-g20 |access-date=2022-05-22 |work=Antara News |date=2022-02-24}}</ref> պատկեր:Frank Bainimarama November 2014.jpg|'''{{դրոշավորում|Ֆիջի}}'''<br>[[Ֆրենկ Մբաինիմարամա]], վարչապետ, 2022 թվականին [[Խաղաղօվկիանոսյան կղզիների համաժողով]]ի նախագահ<ref name="pifcc" /> պատկեր:Do everything you can for us to withstand together in this war for our freedom and independence - address by President of Ukraine Volodymyr Zelenskyy. (51977034742) (cropped).jpg|'''{{UKR}}'''<br>[[Վոլոդիմիր Զելենսկի]], [[Ուկրաինայի նախագահ|նախագահ]] </gallery> == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://g20.org/ Պաշտոնական կայք] {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Մեծ քսանյակի գագաթնաժողովներ]] [[Կատեգորիա:2022 իրադարձություններ]] [[Կատեգորիա:2022 քաղաքականությունում]] g7zln8oku1khzyov0v7roljdeydci2z 0 1098069 8485222 8474051 2022-08-08T17:26:32Z CommonsDelinker 212 "Schoolmod960433.jpg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Yann|Yann]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ per [[:c:COM:SPEEDY|]]: wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դպրոց|անվանում=Սուրբ Ստեփանոս հայկական տարրական դպրոց|պատկեր=[[File:Սուրբ Ստեփանոս հայկական տարրական դպրոց.jpg|thumb|Սուրբ Ստեփանոս հայկական տարրական դպրոցի պատկերանշան]]|տեսակ=[[մասնավոր դպրոց]], [[մանկապարտեզ]]|անվանված է=Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի|հիմնադրման տարեթիվ=1984|երկիր=ԱՄՆ|հասցե=47 Nichols Ave Watertown|կայք=https://www.ssaes.org/|աշակերտների թիվ=~170|տնօրեն=Հուրի Բոյամյան|տեղագրություն=}} [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description is different from Wikidata]] '''Սուրբ Ստեփանոս հայկական տարրական դպրոց''' ([[Արևմտահայերեն|արևմտ․հայ․]]՝ Սուրբ Ստեփանոս ), [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|հայկական]] [[մասնավոր դպրոց]] [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ում, որը հիմնադրվել է [[1984]] թվականին Ուոթերթաունում, [[Մասաչուսեթս]] նահանգում։ Դպրոցի շենքը վերանորոգվել է 2011 թվականից մինչ 2012 թվականի օգոստոսի 31-ը, և այժմ այն զբաղեցնում է մոտավորապես 558մ² տարածք։ Նաև գործում է մանկապարտեզ, որը գտնվում է առանձին մասնաշենքում<ref>{{Cite web|url=https://www.ssaes.org/about-us/campus-expansion.html|title=St. Stephen's Armenian Elementary School - Campus Expansion|website=www.ssaes.org|accessdate=2022-07-18}}</ref>։ Դպրոցի տնօրեն՝ Հուրի Բոյամյան<ref>{{Cite web|url=https://www.ssaes.org/about-us/welcome.html|title=St. Stephen's Armenian Elementary School - Welcome From the Principal|website=www.ssaes.org|accessdate=2022-07-18}}</ref>։ == Պատմություն == Դպրոցը հիմնադրվել է 1984 թվականին Մեծ Բոստոն ագլոմերացիայում ([[Նոր Անգլիա]]) հայ համայնքին տրամադրված վայրում, որտեղ երեխաները կարող էին սովորել կարդալ, գրել և խոսել հայերեն։ Դպրոցը համագործակցում է Սուրբ Ստեփանոս [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|Հայ Առաքելական եկեղեցու]] հետ։ [[1985]] թվականին մանկապարտեզ է ստեղծվում։ [[1998]] կառուցվում է տարրական դպրոցի շենքը։ [[2003]] թվականին դպրոցը ճանաչվում է Նոր Անգլիայի անկախ դպրոցների միության ([[Անգլերեն|անգլ․]]՝ Association of Independent Schools in New England) կողմից, առաջին և միակ ճանաչված հայկական դպրոցն դառնալով Նոր Անգլիայում։ 2004 թվականից սկսած դպրոցը աշակերտների համար կազմակերպում է ճանապարհորդություններ դեպի Հայաստան։ [[2005]] թվականին աշկարտների քանակը հասնում էր 190։ [[2011]] թվականին դպրոցը ՀՀ Սփյուռքի նախարարության կողմից ճանաչվում է որպես լավագույն հայկական դպրոց սփյուռքում։ [[2012]] թվականին դպրոցին կից կառուցվում է նոր մասնաշենք նախադպրոցականների համար<ref>{{Cite web|url=https://www.ssaes.org/about-us/school-history.html|title=St. Stephen's Armenian Elementary School - School History|website=www.ssaes.org|accessdate=2022-07-18}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [http://www.ssaes.org SSAES.org՝ դպրոցի պաշտոնական կայք] * [https://armenianweekly.com/2019/10/22/st-stephens-armenian-elementary-school-to-celebrate-35-years/ Armenian Weekly. Սուրբ Ստեփանոս հայկական տարրական դպրոցը կնշի 35-ամյակը (22 հոկտեմբերի, 2019 թ.)] * [https://soorpstepanos.org/st-stephens-armenian-elementary-school/ Մեծ Բոստոնի Սուրբ Ստեփանոս Հայ Առաքելական Եկեղեցի. SSAES] * [https://anca.org/st-stephens-armenian-elementary-school-to-celebrate-30th-anniversary-in-march/ ANCA.org (Ամերիկայի Հայ Դատի Յանձնախումբ) Սուրբ Ստեփանոս հայկական նախակրթարանը պիտի տօնէ 30-ամեակը (22 Մարտ, 2016)] * https://www.facebook.com/SSAES.School jooqrztme9q640r4bsnxak91uetfjyj 0 1098072 8485242 8472038 2022-08-08T17:42:26Z CommonsDelinker 212 "Հայկական_Մեսրոպյան_դպրոց.jpg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Yann|Yann]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ per [[:c:COM:SPEEDY|]]: wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դպրոց|անվանում=Հայկական Մեսրոպյան դպրոց|տեսակ=[[դպրոց]], [[մանկապարտեզ]]|կարգախոս=«Ավանդություն։ Նորամուծություն։ Գերազանցություն։»|հիմնադրման տարեթիվ=1964|անվանված է=[[Մեսրոպ Մաշտոց]]|տնօրեն=Դավիթ Ղուկասյան|կայք=https://www.mesrobian.org/|պատկեր= }} [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description matches Wikidata]] '''Հայկական Մեսրոպյան դպրոց''' ([[Արևմտահայերեն|արևմտ․հայ․]]՝ Մեսրոպեան ազգային վարժարան, [[Անգլերեն|անգլ․]]՝ Armenian Mesrobian School) K-12 (մանկապարտեզից մինչ 12-րդ դասարան) [[Սփյուռքի հայկական ուսումնական հաստատությունների ցանկ|հայկական դպրոց]], որը գտնվում է [[Կալիֆոռնիա]] նահանգի [[Լոս Անջելես|Լոս Անջելեսի մետրոպոլիայում՝]] [[Պիկո Ռիվերա]] քաղաքում։ Վարժարանի հոգաբարձուների խորհրդի կազմում ընդգրկված են բուն դպրոցի պաշտոնյաներից և [[Մոնթեբելլո|Մոնթեբելլոյի]] Սուրբ Խաչ Հայ Առաքելական տաճարի եկեղեցականներից։ Դպրոցը գտնվում է հայ առաքելական եկեղեցուն կից։ Դպրոցը գործում է Լոս Անջելեսի կենտրոնի արևելքում գտնվող հայ համայնքների համար, օրինակ՝ Պիկո Ռիվերայի, Մոնթեբելլոյի և Ուիթյերի համայնքներին<ref name="Swartzp1">Swartz, Kristen Lee. "Respecting Old-World Ways : Armenian School Puts Students in Touch With Their Roots." ''[[Los Angeles Times]]''. June 10, 1993. p. [http://articles.latimes.com/1993-06-10/news/hl-1829_1_armenian-school 1]. Retrieved on March 24, 2014.</ref>։ Մեսրոպյան դպրոցը առաջարկում է համապարփակ կրթական ծրագիր, որը հավատարմագրված է դպրոցների և քոլեջների արևմտյան ասոցիացիայի ([[Անգլերեն|անգլ․]]՝ Western Association of Schools and Colleges) կողմից՝ մանկապարտեզից մինչև տասներկուերորդ դասարան։ Դպրոցի նախապատրաստական պարապմունքները հավաստագրված են [[Կալիֆոռնիայի համալսարան|Կալիֆորնիայի համալսարանի]] կողմից, իսկ խորացված դասերը անցկացվում են [[Հայերեն|հայերեն,]] անգլերեն, մաթեմատիկա, բնագիտություն և սոցիալական գիտություններ թեմաներով։ Դպրոցի տնօրեն՝ Դավիթ Ղուկասյան։ == Պատմություն == Դպրոցը սկիզբ է առնում Կալիֆորնիայի [[Մոնթեբելլո|Մոնթեբելո]] քաղաքում և ի սկզբանե գործում էր որպես շաբաթօրյա դպրոց, որտեղ դասավանդվում էր հայոց լեզու և հայկական մշակույթ։ Դպրոցը պաշտոնապես հիմնադրվեց [[1965]] թվականին<ref>{{Cite web|url=https://www.mesrobian.org/50th-anniversary|title=50th Anniversary|website=Mesrobian|language=en|accessdate=2022-07-19}}</ref>։ Առաջին ուսումնական տարվա ընթացքում դպրոցում սովորում էր 65 հոգի, իսկ դասերը անցկացվում էին մանկապարտեզից և մինչ երրորդ դասարանի աշակերտների համար։ Ամեն տարի ավելացվում էր մեկ դասարան և, քանի որ դասարանների թիվը և աշակերտների թիվը մեծանում էր, դպրոցի շենքը ընդլայնվեց և վերանորոգվեց։ [[1975]] թվական՝ ավագ դպրոցի առաջին շրջանավարտ։ Մինչ [[1984]] թվական դպրոցը զբաղեցնում էր Բևերլի Ռոուդ փողոցի [[Կամպուս|կամպուսը]]։ Այնուհետև դպրոցը տեղափոխվում է վարձակալված հաստատություն՝ Էլ Ռանչո միացյալ դպրոցական թաղամաս։ [[1997]] թվականին Մեսրոպյան դպրոցը վերահաստատվեց Բևերլի Ռոուդ և հայ համայնքի անհատների, կազմակերպությունների մեծ ջանքերի շնորհիվ կամպուսը վերանորոգվեց։ Դպրոցի բակում գտնվում է [[Մեսրոպ Մաշտոց|Մեսրոպ Մաշտոցի]] կիսանդրին [[Հայերենի այբուբեն|հայոց այբուբենի]] կողքին<ref>{{Cite web|url=https://www.mesrobian.org/about|title=About|website=Mesrobian|language=en|accessdate=2022-07-19}}</ref>։ == Ակադեմիական և ուսումնական ծրագիր == Հայկական ընթացիկ իրադարձությունները, հայոց պատմությունը և գրականությունը դպրոցում դասավանդվող դասերի մասնիկներնեն<ref name="Swartzp1">Swartz, Kristen Lee. "Respecting Old-World Ways : Armenian School Puts Students in Touch With Their Roots." ''[[Los Angeles Times]]''. June 10, 1993. p. [http://articles.latimes.com/1993-06-10/news/hl-1829_1_armenian-school 1]. Retrieved on March 24, 2014.</ref>։ Ընթացիկ իրադարձությունների և պատմության դասերը [[Հայերեն|հայերենով]] լեզվով են դասավանդվում։ Նույնիսկ հայկական ծագում չունեցող աշակերտները պարտավոր են ներկայանալ հայերենի դասերին<ref name="Swartzp2">Swartz, Kristen Lee. "Respecting Old-World Ways : Armenian School Puts Students in Touch With Their Roots." ''[[Los Angeles Times]]''. June 10, 1993. p. [http://articles.latimes.com/1993-06-10/news/hl-1829_1_armenian-school/2 2]. Retrieved on March 24, 2014.</ref>։ [[1993]] թվականի դրությամբ դպրոցի աշակերտների ավելի քան 90%-ը բարձրագույն կրթություն էին ստանում<ref name="Swartzp1" />։ == Ուսանողներ == 1993 թվականի տվյալներով՝ 370 ուսանող<ref name="Swartzp1">Swartz, Kristen Lee. "Respecting Old-World Ways : Armenian School Puts Students in Touch With Their Roots." ''[[Los Angeles Times]]''. June 10, 1993. p. [http://articles.latimes.com/1993-06-10/news/hl-1829_1_armenian-school 1]. Retrieved on March 24, 2014.</ref>։ Աշակերտներից 359-ը հայ էին, իսկ 11-ը` օտարազգի<ref name="Swartzp2">Swartz, Kristen Lee. "Respecting Old-World Ways : Armenian School Puts Students in Touch With Their Roots." ''[[Los Angeles Times]]''. June 10, 1993. p. [http://articles.latimes.com/1993-06-10/news/hl-1829_1_armenian-school/2 2]. Retrieved on March 24, 2014.</ref>։ 1993 թվականի տվյալներով դպրոցում աշխատում էր 31 ուսուցիչ։ 25-ը ունեցել էին հայկական ծագում, 6-ը` ոչ<ref name="Swartzp2">Swartz, Kristen Lee. "Respecting Old-World Ways : Armenian School Puts Students in Touch With Their Roots." ''[[Los Angeles Times]]''. June 10, 1993. p. [http://articles.latimes.com/1993-06-10/news/hl-1829_1_armenian-school/2 2]. Retrieved on March 24, 2014.</ref>։ == Սպորտ == Մեսրոպյան դպրոցի թիմերը ճանաչված են իրենց մարզական նշանավորությամբ։ Դպրոցը Կալիֆորնիայի միջդպրոցական ֆեդերացիայի (CIF) անդամ է, և այն խաղում է CIF-ի Հարավային հատվածի միջազգային լիգայում։ Նախքան 1999 թվականին Միջազգային լիգային միանալը, Մեսրոպյանը հանդես է եկել Դաշտային լիգայումում (Valley League): Մեսրոպեան յաղթած է տղոց եւ աղջիկներու պասքեթպոլի, աղջիկներու վոլէյպոլի եւ տղոց ֆութպոլի առաջնութիւնները<ref>{{Cite web|url=https://www.mesrobian.org/athletics-1|title=Athletics|website=Mesrobian|language=en|accessdate=2022-07-19}}</ref>։ [[Հայկական ժողովրդական պարարվեստ|Հայկական ժողովրդական պարը]] ներառված է դպրոցի ֆիզկուլտուրայի ծրագրի մեջ<ref name="Swartzp1">Swartz, Kristen Lee. "Respecting Old-World Ways : Armenian School Puts Students in Touch With Their Roots." ''[[Los Angeles Times]]''. June 10, 1993. p. [http://articles.latimes.com/1993-06-10/news/hl-1829_1_armenian-school 1]. Retrieved on March 24, 2014.</ref>։ == Տես նաև == * [[Հայերը Լոս Անջելեսում|Ամերիկահայերի պատմությունը Լոս Անջելեսում]] * [[Սուրբ Ստեփանոս հայկական տարրական դպրոց]] == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Պաշտոնական կայք|http://www.mesrobian.org/}} * {{webarchive|url=https://web.archive.org/*/http://www.armenianmesrobian.com/|title=Armenian Mesrobian School}} * https://www.facebook.com/ArmenianMesrobianSchool/ * https://www.instagram.com/armenianmesrobianschool/ [[Կատեգորիա:1965 հիմնադրումներ Կալիֆոռնիայում]] [[Կատեգորիա:Ամերիկահայեր]] [[Կատեգորիա:Դպրոց]] euems6gg2ovyrjsh8gwm392rq4jo0t7 0 1098119 8485795 8472988 2022-08-09T09:54:30Z Զոր Ջան 117664 /* Համեմատական բնութագիր */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Միջազգային հարաբերություններ |անվանում = Հայ-հյուսիսակորեական հարաբերություններ |պատկեր =Armenia North Korea Locator.png |երկիր1 = Հայաստան |երկիր2 = Հյուսիսային Կորեա |գույն1 = red |գույն2 = orange }} '''Հայ-հյուսիսակորեական հարաբերությունները''' երկկողմ են [[Հայաստան]]ի Հանրապետության և [[Հյուսիսային Կորեա]]ի հանրապետությունների միջև։ Դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվել են [[1992]]թ. [[փետրվարի 21]]-ին<ref>[https://www.mfa.am/hy/bilateral-relations/kp Հայ-հյուսիսակորեական հարաբերությունները՝ Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարության կայքում]</ref>։ ==Ընդհանուր տեղեկություններ== [[2016]]թ. [[նոյեմբեր]]ից [[Հայաստան]]ում [[ԿԺԴՀ]]-ի դեսպանն է [[Կիմ Հեն Ջուն]]ը (նստավայրը՝ [[Մոսկվա]])։ ===Ստորագրված փաստաթղթեր=== *Համատեղ կոմյունիկե ՀՀ և ԿԺԴՀ միջև դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու մասին, Մոսկվա 21 փետրվարի, 1992թ. *Արձանագրություն ՀՀ ԱԳՆ և ԿԺԴՀ ԱԳՆ միջև համագործակցության վերաբերյալ, Երևան 26 սեպտեմբերի, 1995թ. ===Համաձայնագրեր=== *ՀՀ կառավարության և ԿԺԴՀ կառավարության միջև առևտրատնտեսական համագործակցության վերաբերյալ, Երևան, 13 փետրվարի, 1992թ. *ՀՀ կառավարության և ԿԺԴՀ կառավարության միջև մշակութային համագործակցության մասին, Երևան, 5 ապրիլի, 2002թ. == Համեմատական բնութագիր == {| class="wikitable" ! !'''{{Դրոշավորում|Հայաստան}}''' !'''{{Դրոշավորում|Հյուսիսային Կորեա}}''' |- |'''[[Բնակչություն]]''' |2,924,816 |25, 899, 347 |- |'''[[Տարածք]]''' |29,743 կմ² |120, 540 կմ² |- |'''Բնակչության խտություն''' |101.5 մարդ/կմ² |214․86 մարդ/կմ² |- |'''[[Մայրաքաղաք]]''' |[[Երևան]] |[[Փհենյան]] |- |'''Կառավարման ձև''' |[[Խորհրդարանական հանրապետություն]] |[[Տոտալիտար դիկտատուրա]] |- |'''[[Պաշտոնական լեզու]]''' |[[Հայերեն]] |[[Կորեերեն]] |- |'''[[Կրոն]]''' |[[Քրիստոնեություն]] |[[Անկրոնություն]] |- |'''[[Ժամային գոտի]]''' |(ՀԿԺ+8:30) |(ՀԿԺ+4) |- |'''[[Ազգային դոմեն]]''' |[[.аm]] ու [[.հայ]] |[[.kp]] |- |'''[[Հեռախոսային կոդ]]''' | +374 | +850 |- |'''[[Արժույթ]]''' |[[Հայկական դրամ]] |[[Հյուսիսակորեական վոն]] |- |'''[[Նախագահ]]''' |[[Վահագն Խաչատրյան]] |[[Կիմ Ջոնգ Ուն]] |} == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} {{Հայաստանի արտաքին հարաբերություններ}} [[Կատեգորիա:Հայ-հյուսիսակորեական հարաբերություններ]] [[Կատեգորիա:Միջազգային հարաբերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայաստանի երկկողմ հարաբերություններ]] d8bzho4c879sdc0skth891jds4vf4eu 0 1098202 8485915 8476405 2022-08-09T11:49:52Z Voskanyan 23951 /* Փաստեր */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆիլմ }} «'''Դոն Կիխոտը վերադառնում է'''» ({{lang-ru|«Дон Кихот возвращается»}}, {{lang-bg|Дон Кихот се завръща}}), ռուս-բուլղարական հեղինակային ֆիլմ, որն ստեղծել է [[Վասիլի Լիվանով|Վասիլի Լիվանովը]] (ռեժիսոր, պրոդյուսեր, սցենարիստ և գլխավոր դերակատար<ref>[http://mmkf.rambler.ru/2008/persons/?id=595 Василий Ливанов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150215124809/http://mmkf.rambler.ru/2008/persons/?id=595 |date=2015-02-15 }} на ММКФ 2008, ''mmkf.rambler.ru''</ref>)։ Ծաղրերգություն-ֆարս է [[Միգել դե Սերվանտես|Միգել դե Սերվանտեսի]] «[[Դոն Կիխոտ (վեպ)|Հնարամիտ իդալգո Դոն Կիխոտ Լամանչեցին]]» վեպի մոտիվներով։ == Սյուժե == [[Իսպանիա]], 17-րդ դարի սկիզբ։ Դոն Կիխանոն տարեց մարդ է, որը բնակվում է տարեց սենյորայի և նրա դստեր տանը։ Տարված լինելով ստեղծագործական մտքերով՝ Նա շրջապատին թվում է «մի քիչ ոչ այս աշխարհից, տարված ասպետական վեպերով»։ Նա տեղացի հովիվ Սանչո Պանսային խոստանում է, որ նրան իր մոտ կվերցնի որպես զինակիր, և նա շուտով կդառնա «իրենց նվաճած որևէ տարածքի» նահանգապետը։ Մի գիշեր նրանք ձի ու էշի վերցնելով փախչում են՝ արկածներ որոնելու… == Դերերում == * [[Վասիլի Լիվանով]] – ''[[Դոն Կիխոտ]] (Դոն Կիխանո) * [[Արմեն Ջիգարխանյան]] – ''Սանչո Պանսա * [[Ցվետանա Մանևա]] – ''Դոննա Թերեզա (հնչյունավորել է Իրինա Գուբանովան) * Վալենտին Սմիրնիտսկի – ''պադրե Պերես * Ստոյան Ալեքսիև – ''մետր Նիկոլաս (Վիտալի Սոլոմին) * Բորիս Լիվանով – ''Սամսոն Կարասկո (հնչյունավորել է Վալերի Ստորոժիկը) * Ելենա Պետրովա – ''Ալդոնսա (հնչյունավորել է Լյուդմիլա Պոտապովան) * Վելինա Դոյգինովա (լուսագրերում՝ Դոյչինովա) — Անտոնիա (հնչյունավորել է Նինա Տոբիլևիչը) * Ստեֆան Դանաիլով – ''դուքս (հնչյունավորել է Ալեքսանդր Բելյավսկին) * Լյուդմիլա Չեշմեջիևա – ''դքսուհի (հնչյունավորել է Իննա Վիխոդցևան) * Ստեփան Ջիգարխանյան (առաջին անգամ էկրանին) – ''Դոն Միգել * Վիլչո Կամարաշև – ''դարբին Ռոդրիգես (հնչյունավորել է Անատոլի Կուզնեցովը) * Կիրիլ Կավադարկով – ''Խուան Ալդուրո (հնչյունավորել է Յուրի Նազարովը) * Պյոտր Գյուրով – ''գնչուական թագավոր (հնչյունավորել է Վիկտոր Բոխոնը) * Վալենտին Գանև – ''դերասան (հնչյունավորել է Վլադիմիր Իլյինը) * Կալին Արսով – ''բուսաբան (հնչյունավորել է Վսեվոլոդ Լարիոնովը) * Դիմիտր Մարին – ''թարգմանիչ (հնչյունավորել է Վսեվոլոդ Աբդուլովը) * Իվո Կեխայով – ''Վալենտինո (հնչյունավորել է Ալեքսանդր Ռախլենկոն, լուսագրերում՝ Ռոխլենկո) * Խրիստո Շոպով – ''Անխել (հնչյունավորել է Վիկտոր Նեզնանովը) * Վալերի Դրեննիկովը (առաջին անգամ էկրանին) — հովիվ (հնչյունավորել է Կիրիլ Իլիչովը) * Եկատերինա Եվրո – ''անբարոյական կին (հնչյունավորել է Լյուդմիլա Արտեմիևան) * Դոսյո Դոսև (լուսագրերում՝ Դոսի Դոսև) – ''ձկնորս (հնչյունավորել է Վլադիմիր Ֆերապոնտովը) * Նիկոլայ Խաջիմինև – ''թագավորական խուզարկու (հնչյունավորել է [[Նիկոլայ Կարաչենցով|Նիկոլայ Կարաչենցովը]], լուսագրերում՝ Կարաչենցև) * Վելիկո Ստոյանովը – ''տաժանակիրների պարագլուխը (հնչյունավորել է Վլադիսլավ Կովալկովը) * [[Տատյանա Լոլովա]] – ''դքսուհու դուենիա (հնչյունավորել է Սոֆյա Կեսելմանը) * Կիրիլ Գոսպոդինով – ''պալատական * Իսմայիլ Խաբիլով – ''թզուկ * Ֆրենսիս Օկոյե – ''աֆրիկացի ծառա * Ֆլեյմի Սիրակով – ''պանդոկապան * Ստելլա Առնաուդովա – ''ծեր դերասանուհի * Իննա Ասա (առաջին անգամ էկրանին) — երիտասարդ դերասանուհի * Բոգոմիլ Աթանասով – ''պահակախմբի պետ == Մրցանակներ և անվանակարգեր == * «Ռոմանտիզմի համար» փառատոնի հատուկ մրցանակ (Վասիլի Լիվանով) * «Լավագույն երաժշտության համար» դիպլոմը (Գենադի Գլադկով) «Ոսկե Վիտյազ 1997» VI միջազգային կինոֆորումում * «Գրականություն և կինո 1998» IV ռուսական կինոփառատոնի ժյուրիի մրցանակ (ք. Գատչինա)<ref>{{Cite web |url=http://www.gatchina.biz/fest?1998 |title=Четвертый кинофестиваль «Литература и кино» (1998 год) |access-date=2019-04-29 |archive-date=2019-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190419135147/http://www.gatchina.biz/fest?1998 |deadlink=no }}</ref> * Ներկայացվել է «Լավագույն երաժշտություն ֆիլմի համար» անվանակարգում (Գենադի Գլադկով) «Նիկա 1998» 11-րդ ազգային կինեմատոգրաֆիական մրցանակաբաշխության ժամանակ։ == Փաստեր == * [[Վասիլի Լիվանով|Վասիլի Լիվանովը]], պատմելով ֆիլմի մասին, բազմիցս ընդգծել է, որ ձգտել է հեռանալ Դոն Կիխոտի իդեալականացված կերպարից, որն, իր կարծիքով, առաջացել է լուսավորության դարաշրջանում, և ցույց տալ այն մարդուն, որը դեմ է կանգնում հանրության խելամիտ օրենքների դեմ։ * Զինակիրը (Ջիգարխանյան) ընդամենը 3 ամսով էր փոքր իր ասպետից (Լիվանովից), թեև գրքի համաձայն՝ նրանց տարիքային տարբերությունը մի քանի տասնյակ տարի է։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://web.archive.org/web/20150504194447/http://2011.russiancinema.ru/index.php?e_dept_id=2&e_movie_id=1865 «Դոն Կիխոտը վերադառնում է»] «Энциклопедия отечественного кино» կայքում {{ref-ru}} * [https://ruskino.ru/mov/5257 Ֆիլմի մասին] ''ruskino.ru'' կայքում {{ref-ru}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ռուսական ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ռուսական կինոկատակերգություններ]] [[Կատեգորիա:1997 ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ռուսերեն ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Բուլղարական ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ռուսական դրամա ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Դոն Կիխոտ]] [[Կատեգորիա:«Մոսֆիլմ» ստուդիայի ֆիլմեր]] ls3hou7wcppcy0q86sqm3twnzq2lhvw 0 1098276 8485223 8474683 2022-08-08T17:26:46Z CommonsDelinker 212 "St._Gregory_A._&_M._Hovsepian_School_պատկերանիշ.jpg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Yann|Yann]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ per [[:c:COM:SPEEDY|]]: wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դպրոց|անվանում=Փասադենայի Ալֆրեդ և Մարգրիտ Հավսեփյան վարժարան|հիմնադրման տարեթիվ=[[1984]]|անվանված է=Ալֆրեդ և Մարգարիտ Հովսեփյան|երկիր=[[ԱՄՆ]]|հասցե=2215 E COLORADO BLVD PASADENA, CA 91107|կայք=https://www.hovsepianschool.org/|տնօրեն=Շահե Մանկերյան|պատկեր= |տեսակ=[[մասնավոր դպրոց]], [[մանկապարտեզ]]|աշակերտների թիվ=229}} '''Փասադենայի Ալֆրեդ և Մարգրիտ Հավսեփյան վարժարան'''<ref>{{Cite web|url=https://www.hovsepianschool.org/|title=Hovsepian School {{!}} Bilingual Education at Its Best.|language=en-US|accessdate=2022-07-23}}</ref> ([[Արևմտահայերեն|արևմտ․հայ․]]՝ Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչ Ալֆրէտ եւ Մարկարիթ Յովսէփեան վարժարան), [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|հայկական]] K-8 համակարգով (նախադպրոցականից մինչ 8-րդ դասարան կրթություն) գործող [[մասնավոր դպրոց]] [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ում, որը հիմնադրվել է [[1984]] թվականին Փասադենա քաղաքում, [[Կալիֆորնիա]] նահանգում։ Դպրոցը գործում է [[Փասադենա (Կալիֆոռնիա)|Փասադենայի]] [[Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (Փասադենա)|Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ]] [[Հայ առաքելական եկեղեցի|հայ առաքելական եկեղեցու]] հովանու տակ<ref>{{Cite web|url=https://pasadenaarmenianchurch.com/|title=St. Gregory Armenian Church {{!}} "This is the day the LORD has made; let us rejoice and be glad in it"|language=en-US|accessdate=2022-07-23}}</ref>։ Դպրոցի տնօրեն՝ Շահե Մանկերյան<ref>{{Cite web|url=https://www.hovsepianschool.org/about-us/principals-message/|title=Principal’s Message {{!}} Hovsepian School|language=en-US|accessdate=2022-07-23}}</ref>։ == Պատմություն == Դպրոցի կառուցման միտքը առաջացավ 1970-ական թվականներին, երբ [[Միջին Արևելք|Միջին Արևելքից]] գաղթաց հայերը հաստատվում են ԱՄՆ-ի արևմուտքում և առաջանում է կրթության պահանջ։ Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի եկեղեցու աջակցությամբ 1983 թվականի հունվար ամսից սկսվում է դպրոցի կառուցումը, իսկ արդեն 1984 թվականի սեպտեմբերի 12 դպրոցը բացում է իր դռները առաջին 56 աշակերտի համար։ Ի սզկզբանե դպրոցը գործել է K-4 սիսթեմով, բայց 1985 այն ձևափոխվում է K-5, իսկ 1986-ին՝ K-6-ի։ 1985 թվականին դպրոցում սովորում էր 108 աշակերտ։ 1993-ից մինչ 1994 դպրոցը ձևափոխվում է K-7-ի, և ապա K-8-ի<ref>{{Cite web|url=https://www.hovsepianschool.org/about-us/history/|title=Our History {{!}} Hovsepian School|language=en-US|accessdate=2022-07-23}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == <references /> == Արտաքին հղումներ == https://www.hovsepianschool.org/about-us/history/ https://www.niche.com/k12/st-gregory-alfred-and-marguerite-hovsepian-school-pasadena-ca/ https://anca.org/400-educators-participate-in-the-prelacy-armenian-schools-professional-development-day-conference/ [[Կատեգորիա:Դպրոց]] [[Կատեգորիա:Ամերիկահայեր]] [[Կատեգորիա:1984]] 9ktiflnzg23y1n8ukg43dh9a8oqrmwt 0 1098328 8485568 8474689 2022-08-08T22:29:58Z CommonsDelinker 212 "St_Gregory_Pasadena_Armenian_Church-8_(1).jpg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Yann|Yann]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ per [[:c:COM:SPEEDY|]]: wikitext text/x-wiki {{այլ|Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (այլ կիրառումներ)}}{{Տեղեկաքարտ Կրոնական կառույց|անվանում=Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի|տեսակ=[[եկեղեցի]]|երկիր=ԱՄՆ|տեղագրություն=[[ԱՄՆ]], [[Կալիֆորնիա]], [[Փասադենա (Կալիֆոռնիա)|Փասադենա]]|դավանանք={{դրոշավորում|Հայ Առաքելական եկեղեցի}}|հասցե=St. Gregory Armenian Apostolic Church 2215 E. Colorado Blvd. Pasadena, California 91107|թեմ=[[ԱՄՆ Արևմտյան հայոց թեմ]]|անվանված=[[Գրիգոր Լուսավորիչ]]|ճարտարապետական ոճ=[[Հայկական ճարտարապետություն]]|հիմնադրված=[[1934]]|կայք=https://pasadenaarmenianchurch.com/|առաջնորդ=Սարգիս Պետոյան|պատկեր= }} '''Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի''' ([[Անգլերեն|անգլ․]]՝ St. Gregory Armenian Church)<ref>{{Cite web|url=https://pasadenaarmenianchurch.com/|title=St. Gregory Armenian Church {{!}} "This is the day the LORD has made; let us rejoice and be glad in it"|language=en-US|accessdate=2022-07-24}}</ref>, գործող [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|Հայ Առաքելական եկեղեցի]] [[ԱՄՆ|ԱՄՆ-ի]] [[Կալիֆոռնիա]] նահանգի [[Փասադենա (Կալիֆոռնիա)|Փասադենա]] քաղաքում։ Հիմնադրվել է [[1934]] թվականին<ref>{{Cite web|url=https://armenianweekly.com/2022/04/02/a-joyful-celebration-armen-tashjian-turns-100/|title=A Joyful Celebration: Armen Tashjian turns 100|last=Piligian|first=Stepan|date=2022-04-02|website=The Armenian Weekly|language=en-US|accessdate=2022-07-24}}</ref>։ Եկեղեցու առաջնորդ՝ Սարգիս Պետոյան։ == Պատմություն == [[Պատկեր:Փասադենա խաչքար.jpg|ձախից|մինի|311x311փքս|Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցու խաչքար]] Փասադենայի [[Սփյուռք|հայ համայնքը]] ձևավորվել է նախքան [[Հայոց ցեղասպանություն|ցեղասպանություն]] և բնակիչները չամուսնացած գաղթականներ էին, ովքեր ձգտում էին գումար վաստակել և վերադառնալ հայրենիք։ 1934 թվականին, հայ համայնքի ջանքերով, եկեղեցին բացում է իր դռները։ 1984 թվականին, եկեղեցու հովանավորության ներքո, բացվում է [[Փասադենայի Ալֆրեդ և Մարգրիտ Հովսեփյան վարժարան|Փասադենայի Ալֆրեդ և Մարգրիտ Հովսեփյան վարժարանը]], իսկ հոգեվորականները դարձել են վարժարանի աշակերտների համար հոգևոր առաջնորդներ։ Այժմ Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին դարձել է Փասադենայի հայ բնակիչների և վարժարանում սովորող աշակերտների համար մի հավաքակետ, որտեղ բարեկամները և ընկերները կարող են միմյանց հանդիպել<ref>{{Cite web|url=https://mirrorspectator.com/2018/09/20/fr-petoyan-celebrates-20-years-of-ordination/|title=Fr. Petoyan Celebrates 20 Years of Ordination|last=Babayan|first=Taleen|last2=Babayan|first2=Taleen|date=2018-09-20|website=The Armenian Mirror-Spectator|language=en-US|accessdate=2022-07-24}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == <references /> [[Կատեգորիա:ԱՄՆ-ի հայկական եկեղեցիներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկահայ ճարտարապետություն]] [[Կատեգորիա:Փասադենա]] l2zt0ll380af29v1njen2wblxtgypca 0 1098423 8485829 8476211 2022-08-09T10:45:19Z Kizich 124350 Հոդվածը խմբագրվել է՝ տերմինները փոխարինելով իրենց համարժեք առավել զգայուն տարբերակներով։ wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Michael_Lucas_Men_of_Israel_film_shoot.jpg|250px|մինի|«Men of Israel» կինոնկարի նկարահանման աշխատանքներ]] '''Հոմոսեքսուալ պոռնոգրաֆիա''', '''գեյ պոռնոգրաֆիա''', [[Պոռնոգրաֆիա|պոռնոգրաֆիայի]] տեսակ, որը լսարանի սեռական գրգռման նպատակով պատկերում է [[սեռական ակտ տղամարդկանց միջև]]։ Գեյ պոռնոյի հիմնական սպառողները [[Համասեռականություն|հոմոսեքսուալ]] և [[Երկսեռականություն|բիսեքսուալ]] տղամարդիկ են, [[Լատենտ նույնասեռականություն|լատենտ նույնասեռականները]], հետերոսեքսուալ և բիսեքսուալ կանայք<ref name="Times2006">{{cite news|title=Sex advice: Is it unusual for a straight woman in a happy marriage to enjoy watching gay porn?|date=2006-02-04|newspaper=The Times|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/health/features/article725364.ece|accessdate=2011-04-06|archivedate=2007-02-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070211205411/http://www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/health/features/article725364.ece}}</ref>։ == Պատմություն == Գեյ կինոնկարների արտադրությունը սկսվել է 1970-ական թվականներին, երբ որոշ ստուդիաներ սկսեցին միասեռական թեմաների պոռնոգրաֆիկ ֆիլմեր թողարկել այսպես կոչված [[Սեքս-կինոթատրոն|սեքս-կինոթատրոններում]] (կինոթատրոններ, որտեղ հնարավոր էր սեքսով զբաղվել)։ 1970-ական թվականներին գեյերի համար նաև ստեղծվել են բազմաթիվ պոռնոգրաֆիկ ամսագրեր, ինչպիսիք են «In Touch» և «Blueboy»: 1973 թվականին հիմնադրված «Playgirl» կանանց ամսագիրը գեյերի ուշադրությունը գրավել է ամսագրում հրապարակվող տղամարդկանց էրոտիկ լուսանկարների պատճառով։ == Bareback-սեքսը պոռնոարտադրության մեջ == [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ում և [[Եվրոպա|Եվրոպայում]] գեյ պոռնոյում պարտադիր օգտագործվում է [[պահպանակ]]՝ ի տարբերություն հետերոսեքսուալ պոռնոգրաֆիայի, որտեղ պաշտպանության միջոցները շատ հազվադեպ են հանդիպում։ Սակայն վերջին տարիներին նույնասեռական պոռնոգրաֆիայի շրջանում աճում է այսպես կոչված [[Bareback-սեքս|bareback-պոռնոյի]] պահանջարկը, որը գրեթե առանձին ժանր է դարձել՝ հատկապես Եվրոպայում, որտեղ բոլոր գեյ-պոռնոֆիլմերի մինչեւ 60%-ը պատկանում է "bareback" կատեգորիային։ Սովորաբար նկարահանումները թույլատրվում են միայն բացասական [[ՄԻԱՎ]]-ի կարգավիճակի վերաբերյալ տվյալներ ունենալու դեպքում, սակայն անվտանգության նման միջոցները բավարար չեն, քանի որ ՄԻԱՎ-ի նկատմամբ հակամարմինների ստանդարտ թեստերը հավաստի են միայն վերջին ռիսկայնությունից 3 ամիս հետո։ Այսպես, օրինակ, 2007 թվականին Մեծ Բրիտանիայում սկանդալ Է բորբոքվել, երբ մի քանի պոռնոդերասաններ ՄԻԱՎ-ով են վարակվել ֆիլմի նկարահանումների ժամանակ, թեև բոլոր դերասանները հաջողությամբ անցել են ՄԻԱՎ-ի թեստը<ref>[http://www.queer.de/detail.php?article_id=8396 Sextrends in der Porno-Szene] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130404192153/http://www.queer.de/detail.php?article_id=8396 |date=2013-04-04 }}{{ref-de}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.gay.ru/news/rainbow/2007/11/17-11486.htm|title=Великобритания. Во время съемок гей-порно передавался ВИЧ|access-date=2011-04-06|archive-date=2016-04-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20160410114719/http://www.gay.ru/news/rainbow/2007/11/17-11486.htm|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.gay.ru/news/rainbow/2008/03/06-12452.htm|title=Великобритания. Порно, в котором актерам передался ВИЧ, изъято из продажи|access-date=2011-04-06|archive-date=2016-03-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322064338/http://www.gay.ru/news/rainbow/2008/03/06-12452.htm|deadlink=no}}</ref>։ Մեծ թվով bareback-պոռնոներ նաև բացասաբար է ազդում տղամարդկանց շրջանում անպաշտպան սեքսի տարածման վրա, որոնք սեռական հարաբերություն են ունենում տղամարդկանց հետ։ 2009 թվականին ամերիկյան AIDS Healthcare Foundation կազմակերպությունը փորձել է դատարանի միջոցով պոռնոդերասաններին պարտավորեցնել պահպանակներ օգտագործել նկարահանումների ժամանակ։  Սակայն հասարակական կազմակերպության պահանջը մերժվել է դատարանի կողմից։ == Հետաքրքիր փաստեր == Ամերիկյան «Psychology Today» ամսագրում հրապարակված հետազոտությունների համաձայն՝ գեյ պոռնո դիտելիս առնանդամի գրգռվածություն նկատվում է հոմոֆոբ տղամարդկանց շրջանում, իսկ հետերոսեքսուալ տղամարդկանց շրջանում, որոնք անտարբեր են տրամադրված նույնասեռական տղամարդկանց նկատմամբ, նման բան չի նկատվում<ref>[http://www.gay.ru/news/rainbow/2011/06/19-21028.htm Мужчины-гомофобы возбуждаются от гей-порно] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110620213044/http://www.gay.ru/news/rainbow/2011/06/19-21028.htm |date=2011-06-20 }} // Gay.ru, 19.06.2011</ref>։ == Հայտնի կինոստուդիաներ == * Channel 1 Releasing * Falcon Entertainment * Hot House Entertainment * Jet Set Men * Jon Sparta * Nextdoorstudios * Lucas Entertainment * Lucas Kazan Productions * Raging Stallion Studios * Titan Media * Bel Ami * Cazzo Film * Boy crush * Cockyboys * Men.com * Helix Studios * SeanCody.com * Kink.com * Sketchy Sex * Fraternity X * Men at Play * Men Royale * Active Duty * TimTales * Corbin Fisher * Fuckermate * Gyus in Sweatpants * RealityDudes * Family Dick * Bromo == Ծանոթագրություններ == <references /> [[Կատեգորիա:Հոմոսեքսուալ պոռնոգրաֆիա]] h19gcymdqrg4epds3m9w05loki7l4l3 0 1098612 8485497 8480701 2022-08-08T19:55:26Z Ապատ63 36683 /* Տերմինաբանություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հիվանդություն և հիվանդագին վիճակներ|պատկեր=Ectoplasm by theOne publicdomain.JPG|նկարագրում=Էկտոպլազմայի ծաղրանկար}}'''Էկտոպլազմա''' ''({{lang-grc|ἐκτός}} «դուրս» и {{lang-grc2|πλάσμα}} - [[Պլազմա (ֆիզիկա)|պլազմա]], «ձև ստացած ինչ-որ բան»)'', [[Օկուլտականություն|օկուլտիզմի]] և [[Պարապսիխոլոգիա|պարահոգեբանության]] եզրույթ, որը նշանակում է առեղծվածային ծագման մածուցիկ (սովորաբար բաց գույնի) [[սուբստանց]], որն իբր անջատվում է մարմնից (քթի, ականջների և այլնի միջոցով) և այնուհետև սկսում է նրա [[Նյութականացում (պարանորմալ)|նյութականացման]] գործընթաց (վերջույթների, դեմքերի, կերպարների տեսքով)<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/178706/ectoplasm|title=Ectoplasm (occultism)|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090611030153/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/178706/ectoplasm|archivedate=2009-06-11|accessdate=2009-09-23|lang=en|description=Encyclopaedia Britannica|deadlink=yes}}</ref><ref>[http://paranormal.ucoz.ru/faq/0-2 paranormal.ucoz.ru. Эктоплазма]</ref>։ Երբեմն հիշատակվում է որպես նյութ, որից կազմված են ուրվականները։ Ժամանակակից գիտությունը հերքում է էկտոպլազմայի գոյության իրական լինելը, և այն դասում կեղծ գիտության շարքում։ Նրանք նշում են, որ այդ նյութի արտաքին տեսքի վերաբերյալ զեկույցների զգալի մասը վերաբերում է 19-րդ դարի սեանսներին, որոնք անցկացվել են առանց անկախ դիտորդների վերահսկման նվազագույն պայմանները պահպանելու։ Հետագայում, հսկողության մեթոդների խստացմանը զուգընթաց, սկսել են հայտնվել բազմաթիվ [[Սպիրիտիզմ|սպիրիտական]] ​​<nowiki/>[[Միստիֆիկացում|պատրանքների]] մասին հաղորդումներ, այդ թվում՝ կապված էկտոպլազմայի առաջացման հետ<ref name="sceptics">{{cite web|url=http://www.skepdic.com/ectoplasm.html|title=The Sceptic’s Dictionary. Ectoplasm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091208074434/http://www.skepdic.com/ectoplasm.html|archivedate=2009-12-08|accessdate=2009-12-14|lang=en|description=www.skepdic.com|deadlink=yes}}</ref>։ Թեև տերմինը լայնորեն տարածված է ժողովրդական մշակույթում<ref name="Badley1995">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=PD1CZfa5wicC&pg=PA45|title=Film, Horror, and the Body Fantastic|last=Badley|first=Linda|date=1995|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-27523-4|location=Westport, Connecticut|pages=45–}}</ref>, չկա գիտական ապացույց, որ էկտոպլազմա գոյություն ունի<ref name="PulliamFonseca2016">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=RUfpDAAAQBAJ&pg=PA89|title=Ghosts in Popular Culture and Legend|last1=Pulliam|first1=June|last2=Fonseca|first2=Anthony|date=26 September 2016|publisher=[[ABC-CLIO]]|isbn=978-1-4408-3491-2|location=Santa Barbara, California|pages=89–}}</ref><ref name="Keene" /><ref>[http://parapsych.org/glossary_e_k.html#e "Ectoplasm"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110111023207/http://parapsych.org/glossary_e_k.html|date=2011-01-11}}.[[Պարապսիխոլոգիա|Պարահոգեբանության]], մեջ հաճախ օգտագործվող հիմնաբառերի բառարան, ''Parapsychological Association'' (2006-01-24).</ref><ref name="Hines2003">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=JOpq1LOGrr0C&pg=PA44|title=Pseudoscience and the Paranormal|last=Hines|first=Terence|date=2003|publisher=Prometheus Books|isbn=978-1-61592-085-3|location=Amherst, New York|pages=44–}}</ref>, և ներկայացված շատ օրինակներ բացահայտվել են որպես խաբեություն՝ պատրաստված թանձիֆից (մառլյա), շղարշից կամ այլ բնական նյութերից<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/encyclopediaofho0000stei|title=Encyclopedia of Hoaxes|last=Stein|first=Gordon|date=1993|publisher=Gale Group (publisher)|isbn=0-8103-8414-0|location=Farmington Hills, Michigan|page=[https://archive.org/details/encyclopediaofho0000stei/page/205 205]|quote=One strange phenomena of spiritualism, once popular, was the production of ectoplasm. This was a white substance that appeared to ooze from various openings of the medium's body. It was usually made of gauze, chiffon, or cheesecloth, often soaked or treated with various substances.|url-access=registration}}</ref><ref name="Frazier2009">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=w8e5-URInCUC&pg=PA330|title=Science Under Siege: Defending Science, Exposing Pseudoscience|last=Frazier|first=Kendrick|publisher=Prometheus Books|year=2009|isbn=978-1-61592-594-0|location=Amherst, New York|pages=330–}}</ref>։ == Տերմինաբանություն == Էկտոպլազմա տերմինը ({{lang-grc|ἐκτός}} «դուրս» և πλάσμα «ձևավորված կա կազապարված ինչ-որ բան» բառերից) շրջանառության մեջ է մտցրել [[Ֆրանսիա|ֆրանսիացի]] գիտնական, [[Բժշկության կամ ֆիզիոլոգիայի Նոբելյան մրցանակ|1913 թվականի Նոբելյան մրցանակի]] դափնեկիր [[Շարլ Ռիշե|Շարլ Ռիշեն]]<ref name="encyc">{{cite web|url=http://www.randi.org/encyclopedia/ectoplasm.html|title=An Encyclopedia of Claims, Frauds, and Hoaxes of the Occult and Supernatural|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091125162110/http://www.randi.org/encyclopedia/ectoplasm.html|archivedate=2009-11-25|accessdate=2009-09-23|lang=en|description=www.randi.org|deadlink=yes}}</ref> 1894 թվականին<ref>Blom, Jan Dirk. (2010). ''A Dictionary of Hallucinations''. Springer. p. 168. {{ISBN|978-1-4419-1222-0}}</ref><ref name="Richet 1928">Richet, Charles. (nd, ca 1928). ''Our Sixth Sense''. London: Rider. (First published in French, 1928)</ref>, ով, մասնավորապես, հետազոտել և ուսումնասիրել է էկտոպլազման իր մարմնում [[Նյութականացում (միստիկա)|նյութականացնող]] (նյութական կերպարի վերածող) մեդիումի՝ Եվա Կ.-ի (Eva Carrière) ֆենոմենը<ref name="Tabori 1972">[[Paul Tabori|Tabori, Paul]]. (1972). ''Charles Richet''. In ''Pioneers of the Unseen''. Souvenir Press. pp. 98–132. {{ISBN|0-285-62042-8}}</ref>։ Տերմինն ունի հոմանիշներ՝ '''փսիխոպլազմ''', '''տելեպլազմ''' (էկտոպլազմա, որը գործում է մեդիումի մարմնից հեռու գտնվող օբյեկտների վրա) և '''իդեոպլազմ''' (նյութ, որի միջոցով մեդիումը վերստեղծում է իր նմանին տարածության մեջ)<ref name="fodor">{{cite web|url=http://www.spiritwritings.com/fodord.html|title=Энциклопедия психической науки. D-E. Ectoplasm|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090511071603/http://www.spiritwritings.com/fodord.html|archivedate=2009-05-11|accessdate=2009-10-01|author=Нандор Фодор|datepublished=1934|deadlink=yes}}</ref>։ == Ֆենոմենի ուսումնասիրության պատմություն == [[Պատկեր:Katie_King1.jpg|աջից|մինի|310x310փքս|[[Մեդիում]] [[Ֆլորենս Քուկ|Ֆլորենս Քուկը]] անգիտակից վիճակում պառկած է՝ հենված աթոռին: Նրանից անջատվել է էկտոպլազման՝ «Քեթի Քինգ» անունով մի էակի թերձևավորված ուրվականը։ Լուսանկարը՝ [[Ուիլյամ Քրուկս|Ու. Քրուկս]]<ref>{{cite web|url=http://www.survivalafterdeath.org.uk/photographs/crookes/1.htm|title=Katie King & Florence Cook|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090805074619/http://www.survivalafterdeath.org.uk/photographs/crookes/1.htm|archivedate=2009-08-05|accessdate=2009-10-02|lang=en|description=www.survivalafterdeath.org.uk|deadlink=yes}}</ref>]] Սպիրիտիզմում ասվում է, որ էկտոպլազմը ձևավորվում է մեդիումի մամնի միջոցով, երբ նա գտնվում է տրանս վիճակում։ Այս նյութը որպես շղարշակերպ նյութ դուրս է գալիս մեդիումի մարմնի տարբեր անցքերից, և ասվում է, որ հոգևոր մարդիկ վարագուրում են այս նյութը իրենց ոչ ֆիզիկական մարմնով՝ հնարավորություն տալով նրանց փոխազդել ֆիզիկական և իրական աշխարհի հետ։ Որոշ պատմություններ պնդում են, որ էկտոպլազմը սկսում է պարզ և գրեթե անտեսանելի, բայց մթնում և տեսանելի է դառնում, քանի որ հոգեկան էներգիան ուժեղանում է։ Մեկ այլ պնդմամբ էկտոպլազմը ծայրահեղ դեպքերում արձակում է ուժեղ հոտ։ Ըստ որոշ պնդումների, էկտոպլազմը չի կարող առաջանալ լույսի պայմաններում, քանի որ էկտոպլազմային նյութը կքայքայվի<ref>{{cite book|title=Guide to Modern Thought|last=Joad|first=C.E.M.|date=2005|publisher=Kessinger Publishing|isbn=978-1-4179-9107-5|location=Whitefish, Montana|page=174}}</ref>։ Հոգեբան-հետազոտող Գուստավ Ժելեն էկտոպլազմը սահմանել է որպես «արտաքինից շատ փոփոխական, երբեմն գոլորշիանման, երբեմն պլաստիկ մածուկ, երբեմն նուրբ թելերի խուրձ, կամ ուռուցիկություններով կամ ծոպքերով թաղանթ, կամ կտորանման նուրբ հյուսվածք»<ref>{{cite book|title=The Supernormal: A Critical Introduction to Psychic Science|last=Barnard|first=Guy Christian|date=1933|publisher=Rider & Co.|location=London, England|asin=B000JR9R8K}}</ref>։ [[Արթուր Կոնան Դոյլ|Արթուր Կոնան Դոյլը]] նկարագրել է էկտոպլազմը որպես «մածուցիկ, դոնդողանման նյութ, որը, ըստ երևույթին, տարբերվում է նյութի բոլոր հայտնի ձևերից նրանով, որ այն կարող է կարծրանալ և նյութականանալ»<ref>{{cite book|title=The Edge of the Unknown|last=Doyle|first=Arthur Conan|publisher=G.P. Putnam’s Sons|year=1991|isbn=978-0-8094-8075-3|location=New York City|author-link=Արթուր Կոնան Դոյլ|orig-year=1930}}</ref>։ Էկտոպլազմայի ֆիզիկական գոյությունը գիտականորեն ապացուցված չէ, և փորձարկված նմուշները, որոնք ենթադրաբար էկտոպլազմ են, պարզվել են, որ տարբեր ոչ պարանորմալ նյութեր են<ref name="Keene">{{cite book|title=The Psychic Mafia|last=Keene|first=M. Lamar|publisher=St. Martin's Press|year=1997|isbn=1-57392-161-0 <!--(reprint)-->|location=Amherst, New York|orig-year=1976}}</ref><ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/missingpieceshow00bake|title=Missing Pieces: How to Investigate Ghosts, UFOs, Psychics and Other Mysteries|last1=Baker|first1=Robert A.|last2=Nickell|first2=Joe|date=1992|publisher=Prometheus Books|isbn=0-87975-729-9|location=Buffalo, New York|url-access=registration}}</ref>։ Այլ հետազոտողներ ոչ գերբնական նյութերով կրկնօրինակել են լուսանկարչական էֆեկտները, որոնք երբեմն ներկայացրել են, որպես էկտոպլազմայի գոյության ապացույց<ref>{{cite news|first=Dawn M.|last=Peterson|url=http://www.csicop.org/sb/show/mysterious_beings_or_mere_accidents/|title=Mysterious Beings or Mere Accidents?|newspaper=Skeptical Briefs|date=June 2004}}</ref>։ === Նկարագրություններ === Ըստ պարահոգեբան Նանդոր Ֆոդորի («Հոգեբանական գիտության հանրագիտարան») սահմանման՝ էկտոպլազմը «... մատերիայի մի ձև է, որն իր սկզբնական վիճակում, շոշափելի և տեսանելի չէ, բայց այնուհետև ընդունակ է ստանալ գազային, հեղուկ և պինդ վիճակներ։ Այն արձակում է [[օզոն]] հիշեցնող հոտ և օժտված է շատ տարօրինակ հատկություններով»<ref name="fodor" />։ Սպիրիտուալ ֆենոմենի հետազոտողները նաև պնդում էին, որ իրենք դուրս են կորզել և հետազոտել են էկտոպլազմայի նմուշներ, ինչպես նաև տեսախցիկով ֆիքսել են դրա առաջացման գործընթացը<ref name="encyc2">{{cite web|url=http://www.randi.org/encyclopedia/ectoplasm.html|title=An Encyclopedia of Claims, Frauds, and Hoaxes of the Occult and Supernatural|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091125162110/http://www.randi.org/encyclopedia/ectoplasm.html|archivedate=2009-11-25|accessdate=2009-09-23|lang=en|description=www.randi.org|deadlink=yes}}</ref>։ «Մեդիումի բերանից դանդաղորեն դուրս եկող լուսարձակող, մթության մեջ հազիվ տեսանելի, խիտ մշուշոտ շերտի» մասին նկարագրությունները սկսել են հայտնվել այսպես կոչված «ֆիզիկական մեդիումիզմի» երևույթի համակարգված դիտարկումների սկսվելուց անմիջապես հետո<ref name="acd">{{cite web |author = А. Конан Дойль |datepublished = 1918 |url = http://www.sbnet.ru/books/eng/Doyle/other/history.ru/18.htm#pr16 |title = История спиритуализма. Эктоплазма |publisher = |accessdate = 2009-10-01 }}{{Недоступная ссылка|date=Январь 2020 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Դրանից առաջ [[Էմանուել Սվեդենբորգ|Սվեդենբորգը]] նկարագրում էր էկտոպլազման որպես «...մի տեսակ գոլորշի», որը դուրս է հորդում իր մարմնի ծակոտիներից և փոքրիկ կաթիլների տեսքով ընկնում է սենյակի գորգի վրա։ Գնդապետ Ռոշան, ով հետևել է մեդիում Մադամ դ'Էսպերանսին, խոսել է լուսարձակող գոլորշիանման նյութի մասին, որը դուրս էր հոդում մեդիումի կրծքից։ Պրոֆեսոր Պ. Լեկուրը համեմատել է էկտոպլազմայի առաջացման գործընթացը [[Կույտային ամպեր|կույտային ամպի]] խտացման հետ։ Վենցանոն նկարագրել է նաև որպես «ամպ», որը հայտնվել է մեդիում Եվսապիա Պալադինոյի ներկայությամբ։ Ֆրանեկ Կլուսկի (Franek Kluski) և Եվա Կ. մեդիումների դեպքում, ըստ դիտորդների, էկտոպլազման հայտնվել է մեդիումների հագուստի վրա՝ հեղուկ բծերի տեսքով։ Գուստավ Ժելեն պատմել է, թե ինչպես է իր հետևում «...ձևավորվել լուսարձակող կաթնագույն սյուն, որից դուրս էր գալիս լուսարձակող մի ձեռք՝ կատարյալ ձևավորված, իրական չափսերով» և բավականին բարեկամորեն մի քանի անգամ շոյել է իր ճակատը։ Ամենափոքր ցնցման դեպքում իր թևի վրա ընկել է մի կաթիլ հեղուկ, որը 20-30 րոպե շարունակել է լույս տալ ձեռքի անհետանալուց հետո<ref name="fodor" />։ == Էկտենիկ ուժ == [[Պատկեր:Ektoplasma.gif|մինի|225x225փքս|Եվա Կ. և ենթադրյալ էկտոպլազման (1912 թ)]] Էկտոպլազմայի գաղափարը միաձուլվել է «էկտենիկ ուժ» հասկացության մեջ որոշ վաղ հոգեբանական հետազոտողների կողմից, ովքեր ֆիզիկական բացատրություն էին փնտրում [[Ոգեհարցության սեանս|սեանսներում]] [[Տելեկինեզ|հոգեկինեզի]] մասին հաղորդումների համար<ref>{{cite book|title=Psychokinesis: a study of paranormal forces through the ages|last=Randall|first=John L.|date=1982|publisher=Souvenir Press|location=London,. England|page=83|asin=B000ORMS8Q}}</ref>։ Դրա գոյությունն ի սկզբանե ենթադրել է կոմս Ագենոր դը Գասպարինը, որպեսզի բացատրի սեանսների ժամանակ (սեղանի շուրջ իրար ձեռք-ձեռքի տված ոգեկանչության ժամանակ տեղի ունեցող) սեղանի պտտման և կտկտոցի երևույթները։ Էկտենիկ ուժ անվանումը տվել է դե Գասպարինի գործընկեր Մ. Թյուրին՝ Ժնևի ակադեմիայի բնագիտական պատմության պրոֆեսոր։ Դե Գասպարինն ու Թյուրին մի շարք փորձեր են կատարել էկտենիկ ուժի վերաբերյալ և որոշ հաջողություններ են գրանցել։ Նրանց աշխատանքը անկախ ստուգում չի անցել<ref name="Blavatsky1">[[Ելենա Բլավատսկայա|Blavatsky H. P.]] "Isis Unveiled: A Master-Key to the Mysteries of Ancient and Modern Science and Theology", Theosophical University Press</ref><ref name="randi12">{{cite Encyclopedia of Claims|title=Psychokinesis|first-letter=p|access-date=26 January 2022|archive-url=|archive-date=|url-status=live}} (Note, the entry ''Ectonic force'' refers the reader to ''Psychokinesis''.)</ref>։ Այլ հոգեբանական հետազոտողներ, ովքեր ուսումնասիրել են մեդիումիզմը, ենթադրել են, որ մարդու մարմնում գոյություն ունի անհայտ հեղուկ, որը կոչվում է «պսիխոդ», «հոգեբանական ուժ» կամ «էկտենիկ ուժ», որը կարող է անջատվել՝ նյութի վրա ազդելու համար<ref>[[Hamlin Garland]]. (1936). ''Forty years of psychic research: a plain narrative of fact''. pp. 127–128</ref><ref>[[Lewis Spence]]. (2003). ''An Encyclopaedia of Occultism''. p. 133</ref>։ Այս տեսակետին էին [[Կամիլ Ֆլամարիոն|Կամիլ Ֆլամարիոնը]]<ref>H. F. Prevost Battersby. (1988). ''Psychic Certainties''. Kessinger Reprint Edition. pp. 125–126</ref> և Ուիլյամ Քրուքսը, սակայն ավելի ուշ հոգեբանական հետազոտող Հերուարդ Քարինգթոնը նշել է, որ այդ հեղուկը հիպոթետիկ էր և երբեք չի հայտնաբերվել<ref>[[Hereward Carrington]]. (2003). ''Eusapia Palladino and Her Phenomena''. Kessinger Reprint Edition. p. 267</ref>։ Հոգեբանական հետազոտող Վ. Ջ. Քրոուֆորդը (1881-1920)՝ ականատես լինելով մեդիում Քեթլին Գոլիգերի (Kathleen Goligher) սեանսներին՝ պնդել է, որ հեղուկ սուբստանցն է պատասխանատու [[Լևիտացիա|լևիտացիայի]] (գրավիտացիայի հաղթահարում, որի շնորհիվ առարկան օդ է բարձրանում) համար։ Մի շարք սեանսներից հետո պնդել է, որ սուբստանցի լուսանկարներ ունի, իսկ հետագայում այդ նյութն անվանել է «պլազմա»։ Նա պնդել է, որ նյութը տեսանելի չէ անզեն աչքով, բայց մարմինը կարող է զգալ այն<ref>Bernard M. L. Ernst, Hereward Carrington. (2003). ''Houdini and Conan Doyle: The Story of a Strange Friendship''. Kessinger Reprint Edition. p. 67</ref>։ Ֆիզիկոս և հոգեբանական հետազոտող Էդմունդ Էդվարդ Ֆուրնիե դ'Ալբեն հետագայում բազմաթիվ նիստերի ժամանակ հետազոտել է մեդիում Քեթլին Գոլիգերին և հանգել Քրոուֆորդի հակառակ եզրակացություններին. Դ'Ալբեի խոսքերով, Գոլիգերի մոտ ոչ մի [[Պարանորմալ երևույթ|պարանորմալ]] երևույթ, ինչպիսին է լևիտացիան, չի եղել և հայտարարել է, որ նա գտել է խարդախության ապացույցներ։ Դ'Ալբեն պնդել է, որ Քրոուֆորդի լուսանկարներում սուբստանցը սովորական [[մուսլին]] գործվածք է<ref>Julian Franklyn. (2005). ''A Survey of the Occult''. p. 383</ref><ref>Martyn Jolly. (2006). ''Faces of the Living Dead: The Belief in Spirit Photography''. Miegunyah Press. pp. 84–86. {{ISBN|978-0-7123-4899-7}}</ref>։ Սեանսի ժամանակ Դ'Ալբեն նկատել է սպիտակ մուսլին Գոլիգերի ոտքերի միջև<ref>Edmund Edward Fournier d'Albe. (1922). ''The Goligher Circle''. J. M. Watkins. p. 37</ref>։ == Խարդախությունների բացահայտումներ == [[Պատկեր:Helen-duncan-platexi.jpg|մինի|260x260փքս|Հարի Փրայսը ուսումնասիրելով պարզել է, որ Հելեն Դունկանի ներկայացրած էկտոպլազմը կտորից և ռետինե ձեռնոցից է կազմված]] Բազմիցս ապացուցվել է, որ էկտոպլազմը կեղծիք է։ Բազմաթիվ մեդիումներ օգտագործել են շորը կուլ տալու և փսխելով ետ բերելու մեթոդներ, [[Կարտոֆիլի օսլա|կարտոֆիլի օսլայով]] հարթեցված տեքստիլ արտադրանքներ, իսկ այլ դեպքերում էկտոպլազմը պատրաստվել է թղթից, կտորից և [[Ձուկ (սննդամթերք)|ձվի սպիտակուցից]] կամ մուսլինի յուղից<ref>[[John Mulholland (magician)|John Mulholland]]. (1975). ''Beware Familiar Spirits''. Scribner. p. 142. {{ISBN|978-0-684-16181-5}}</ref><ref>[[Renée Haynes]]. (1982). ''The Society for Psychical Research, 1882–1982: A History''. Macdonald. p. 144. {{ISBN|978-0-356-07875-5}} "The most usual material for 'ectoplasm' however, seemed to be butter muslin or cheesecloth, probably swallowed and regurgitated."</ref><ref>[[Rosemary Ellen Guiley|Rosemary Guiley]]. (1994). ''The Guinness Encyclopedia of Ghosts and Spirits''. Guinness World Records Limited. p. 105. {{ISBN|978-0-85112-748-4}} "Fraudulent mediums were known to produce ectoplasm composed of nothing more than strips of muslin, or mixtures of soap, gelatin and egg white."</ref><ref>Brad Clark. (2002). ''Spiritualism''. In [[Michael Shermer]]. ''The Skeptic Encyclopedia of Pseudoscience''. ABC-CLIO. pp. 220–226. {{ISBN|1-57607-654-7}}</ref>։ Հոգեբանական հետազոտությունների միությունը բացահայտել են բազմաթիվ խարդախ միջոցներ, որոնք նպաստել են մեդիումների նկատմամբ հետաքրքրության նվազմանը<ref>Rosemary Guiley. (1994). ''The Guinness Encyclopedia of Ghosts and Spirits''. Guinness Publishing. p. 311. {{ISBN|978-0-85112-748-4}}</ref>։ 1907 թվականին Հերուարդ Քարինգթոնը բացահայտել է խարդախ միջոցների հնարքների կիրառելը՝ ավտոմատ գրելը (slate-writing), սեղանի շարժվելը (table-turning), մեդիումի գոռալը (trumpet mediumship), նյութականացումը, փակ տառերի ընթերցումը և սպիրիտուալ լուսանկարչությունը<ref>Hereward Carrington. (1907). [https://archive.org/stream/physicalphenomen00carr#page/n7/mode/2up ''The Physical Phenomena of Spiritualism'']. Herbert B. Turner & Co.</ref>։ 20-րդ դարի սկզբին հոգեբանական հետազոտող Ալբերտ ֆոն Շրենկ-Նոցինգը ուսումնասիրել է մեդիում Եվա Կարիերին և պնդել, որ նրա էկտոպլազմայի «նյութականացումները» ոչ թե հոգիներից էին, այլ «իդեոպլաստիկայի» արդյունք, որի դեպքում մեդիումը կարող էր էկտոպլազմայի վրա պատկերները ձևավորել իր մտքի միջից<ref name="Brady2010">M. Brady Brower. (2010). ''Unruly Spirits: The Science of Psychic Phenomena in Modern France''. University of Illinois Press. p. 120. {{ISBN|978-0-252-07751-7}}</ref>։ Շրենկ-Նոցինգը հրատարակել է «Նյութականացման ֆենոմեն» (1923) գիրքը, որը ներառում էր էկտոպլազմայի լուսանկարներ։ Քննադատները էկտոպլազմայի լուսանկարներում հայտնաբերել են ամսագրի կտրվածքների հետքեր, քորոցներ և թելի մի կտոր<ref name="Heredia1992">Carlos María de Heredia. (1922). ''Spiritism and Common Sense''. P. J. Kenedy & Sons. pp. 186–198</ref>։ Շրենկ-Նոցինգը խոստովանել է, որ մի քանի անգամ Քերիերը գաղտնիորեն քորոցներ է մտցրել սեանսի սենյակ<ref name="Heredia1992" />։ Կախարդ Կառլոս Մարիա դե Հերեդիան կրկնօրինակել է Կարիերի էկտոպլազմը՝ օգտագործելով սանր, շղարշ և թաշկինակ<ref name="Heredia1992" />։ Դոնալդ Ուեսթը գրել է, որ Կարիերի էտոպլազմը կեղծ է և պատրաստված է թերթերից և ամսագրերից կտրված թղթի դեմքերից, որոնց վրա երբեմն երևում են լուսանկարների ծալովի հետքերը։ Էկտոպլազմայի դեմքի հետևի մասից արված Կարիերի լուսանկարը ցույց է տվել, որ այն արված է ամսագրից կտրված «Le Miro» տառերով։ Երկչափ դեմքը կտրված էր ֆրանսիական Le Miroir ամսագրից<ref>[[Donald J. West|Donald West]]. (1954). ''Psychical Research Today''. Chapter Séance-Room Phenomena. Duckworth. p. 49</ref>։ Ամսագրի նախորդ համարները նույնպես համընկնում էին Կարիերի էկտոպլազմյան որոշ դեմքերի հետ<ref>[[Georgess McHargue]]. (1972). ''Facts, Frauds, and Phantasms: A Survey of the Spiritualist Movement''. Doubleday. p. 187</ref>։ Նա օգտագործել է [[Վուդրո Վիլսոն|Վուդրո Վիլսոնի]], [[Ֆերդինանդ I (Բուլղարիա)|Բուլղարիայի թագավոր Ֆերդինանդի]], Ֆրանսիայի նախագահ [[Ռայմոն Պուանկարե|Ռայմոնդ Պուանկարեի]] և դերասանուհի Մոնա Դելզայի ամսագրից կտրած նկարները<ref>[[Gordon Stein]]. (1996). ''The Encyclopedia of the Paranormal''. Prometheus Books. p. 520. {{ISBN|978-1-57392-021-6}}</ref>։ Այն բանից հետո, երբ Շրենկ-Նոցինգը հայտնաբերել է, որ Կարիերն իր էկտոպլազմային դեմքերը վերցրել էր ամսագրերից, նա պաշտպանել է նրան՝ պնդելով, որ Կարիերը իր կարդացած ամսագրերից հիշել է այդ պատկերները, և դրանք նյութականացրել էկտոպլազմայի մեջ։ Այդ պատճառով Շրենկ-Նոցինգին անվանել են դյուրահավատ<ref name="Heredia1992" />։ Ջոզեֆ Մաքքեյբը գրել է. ''«Գերմանիայում և Ավստրիայում բարոն ֆոն Շրենկ-Նոցինգը իր բժիշկ գործընկերների ծաղրի առարկան է»''<ref>Frank Harris. (1993). ''Debates on the Meaning of Life, Evolution, and Spiritualism.'' Prometheus Books. p. 77. {{ISBN|978-0-87975-828-8}}</ref>։ [[Պատկեր:Kathleen_Goligher_fake_ectoplasm.jpg|աջից|մինի|260x260փքս|Քեթլին Գոլիգերը մուսլինից պատրաստված ենթադրյալ էկտոպլազմով]] Դանիացի Էյներ Նիլսենը հետազոտվել է Նորվեգիայի [[Օսլոյի համալսարան|Քրիստիանիա համալսարանի]] հանձնաժողովի կողմից 1922 թվականին և սեանսի ընթացքում պարզվել է, որ նրա էկտոպլազմը կեղծ է<ref>Universitetskomiteen, Mediet Einer Nielsen, kontrolundersøkelser av universitetskomiteen i Kristiania. (Kristiania 1922). ”Rapport fra den av Norsk Selskab for Psykisk Forskning nedsatte Kontrolkomité”, Norsk Tidsskrift for Psykisk Forskning 1 (1921–22).</ref>։ Նիլսենը նույնպես բռնվել է [[Ուղիղ աղիք|ուղիղ աղիքում]] թաքցնելով իր էկտոպլազմը<ref>M. Brady Brower. (2010). ''Unruly Spirits: The Science of Psychic Phenomena in Modern France''. University of Illinois Press. p. 171. {{ISBN|978-0-252-07751-7}}</ref>։ Մինա Կրանդոնը հայտնի մեդիում էր, որը հայտնի էր իր սեանսների ժամանակ էկտոպլազմ արտադրելով։ Նա ստամոքսից մի փոքրիկ էկտոպլազմիկ ձեռք էր հանել, որը թափահարում էր մթության մեջ։ Նրա կարիերան, սակայն, ավարտվեց, երբ կենսաբանները հետազոտեցին ձեռքը և պարզեցին, որ այն կենդանու լյարդի կտորից է կազմված<ref>[https://books.google.com/books?id=mNGno8qc9IkC&pg=PT30&lpg=PT30&dq=mina+crandon+%22liver%22&source=bl&ots=oHePBCFd1-&sig=AFBE7D-S21LBRzYA1MejFiZW8is&hl=en&sa=X&ei=Z1zPUPOTNueS0QWzsIHADQ&ved=0CDAQ6AEwAA Ghosts, Apparitions and Poltergeists: An Exploration of the Supernatural through History]</ref>։ Ուոլթեր Ֆրանկլին Փրինսը Քրենդոնի գործը նկարագրել է որպես ''«հոգեբանական հետազոտության պատմության մեջ խարդախության ամենահնարամիտ, համառ և ֆանտաստիկ կոմպլեքս»''<ref>[[C. E. M. Hansel]]. (1989). ''The Search for Psychic Power: ESP and Parapsychology Revisited''. Prometheus Books. p. 245. {{ISBN|978-0-87975-533-1}}</ref>։ Հոգեբանական հետազոտողներ Էրիկ Դինգվոլը և Հարի Փրայսը վերահրատարակել են անանուն մեդիումի գրված աշխատությունը, որը վերնագրված էր« Սպիրիտուալ մեդիումի բացահայտումներ» ''(Revelations of a Spirit Medium, 1922)'', որը բացահայտում էր մեդիումային հնարքները և «սպիրիտայի ձեռքեր» ստեղծելու խարդախ մեթոդները<ref>Eric Dingwall, Harry Price. (1922). [https://archive.org/stream/revelationsofspi00farriala#page/n5/mode/2up ''Revelations of a Spirit Medium'']. Kegan Paul, Trench, Trübner & Co.</ref>։ Ի սկզբանե գրքի բոլոր օրինակները գնվել են հոգևորականների կողմից և միտումնավոր ոչնչացվել<ref>[[Georgess McHargue]]. (1972). ''Facts, Frauds, and Phantasms: A Survey of the Spiritualist Movement''. Doubleday. p. 158. {{ISBN|978-0-385-05305-1}}</ref>։ Էկտոպլազմայի և խարդախության թեմայով Ջոն Ռայան Հաուլը գրել է. Քանի որ ենթադրվում էր, որ էկտոպլազմը քայքայվում է լույսի ազդեցությունից, հավանականությունը, որ էկտոպլազմը կարող է հայտնվել, պատճառ դարձավ համոզվելու, որ վիկտորիանական սեանսները տեղի են ունենում գրեթե մթության մեջ։ Լուսավորության վատ պայմանները նաև խարդախության առիթ դարձան, հատկապես, քանի որ կեղծ էկտոպլազմը հեշտ էր պատրաստել օճառի, ժելատինի և ձվի սպիտակուցի խառնուրդից կամ գուցե պարզապես լավ հարմարեցված մուսլինից։<blockquote>Քանի որ ենթադրվում էր, որ էկտոպլազմը քայքայվում է լույսի ազդեցությունից, հավանականությունը, որ էկտոպլազմը կարող է հայտնվել, պատճառ դարձավ համոզվելու, որ վիկտորիանական սեանսները տեղի են ունենում գրեթե մթության մեջ։ Լուսավորության վատ պայմանները նաև խարդախության առիթ դարձան, հատկապես, քանի որ կեղծ էկտոպլազմը հեշտ էր պատրաստել օճառի, ժելատինի և ձվի սպիտակուցի խառնուրդից կամ գուցե պարզապես լավ հարմարեցված մուսլինից<ref>John Ryan Haule. (2010). ''Jung in the 21st Century: Synchronicity and Science''. Routledge. pp. 122–123. {{ISBN|0-203-83360-0}}</ref>։</blockquote> [[Պատկեր:Helen_Duncan_fake_ectoplasm.jpg|աջից|մինի|300x300փքս|Հելեն Դունկանը հայտնի էր նրանով, որ իր [[Ոգեհարցության սեանս|սեանսներում]] տիկնիկներն ու այլ պարագաներն օգտագործում էր որպես էկտոպլազմ:]] Հոգեբանական հետազոտող Հարրի Փրայսը բացահայտել է մեդիում Հելեն Դունկանի խարդախ տեխնիկան։ Դունկանից դուրս եկած էկտոպլազմայի նմուշի վերլուծության միջոցով նա ապացուցել է, որ Դունկանը մառլյա էր կուլ տվել և փսխել<ref>Marina Warner. (2006). ''Phantasmagoria: Spirit Visions, Metaphors, and Media into the Twenty-first Century''. [[Oxford University Press]]. p. 299. {{ISBN|978-0-19-923923-8}}</ref>։ Դունկանը որպես էկտոպլազմա օգտագործել էր նաև տիկնիկների գլուխներ և դիմակներ<ref>[[Paul Kurtz]]. (1985). ''A Skeptic's Handbook of Parapsychology''. Prometheus Books. p. 599. {{ISBN|0-87975-300-5}}</ref>։ Մեդիումները նաև կտրում էին նկարները ամսագրերից և կպցնում դրանք շղարշի վրա՝ ձևացնելով, որ իրենք մահացածների հոգիներ են<ref>Richard Whittington-Egan. (1991). ''William Roughhead's Chronicles of Murder''. Lochar. p. 89. {{ISBN|978-0-948403-55-2}}</ref>։ Մեկ այլ հետազոտող՝ Ս. Դ. Բրոադը, գրել է, որ շատ դեպքերում ապացուցվել է, որ էկտոպլազմը բաղկացած է տնային նյութերից, ինչպիսին է մուսլինի յուղը, և որ չկա որևէ հիմնավոր ապացույց, որ այն կապ ունի հոգիների հետ<ref>C. D. Broad. (2011). ''Lectures on Psychical Research''. Reprint Edition. p. 304</ref>։ Թոմաս Գլենդենինգ Համիլթոնի արված էկտոպլազմի լուսանկարները բացահայտում են, որը սուբստանցը պատրաստվել է անձեռոցիկից և ամսագրերից կտրած մարդկանցից։ Համիլթոնի կողմից արված հայտնի լուսանկարը Մերի Էնն Մարշալ (1880–1963) մեդիումի լուսանկարն է, որտեղ պատկերված է օրաթերթից Արթուր Կոնան Դոյլի գլխի կտրվածքով անձեռոցիկից։ Քննադատները կասկածում են, որ Համիլթոնը կարող էր կանգնած լինել կեղծիքի հետևում<ref>{{Cite web|url=http://www.randomhouse.ca/hazlitt/feature/touching-dead-spooky-winnipeg|title=Touching the Dead: Spooky Winnipeg by Tom Jokinen|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203040141/http://www.randomhouse.ca/hazlitt/feature/touching-dead-spooky-winnipeg|archive-date=2013-12-03|access-date=2013-02-03|url-status=dead}}</ref>։ Մեդիումներ Ռիտա Գոլդը և Ալեք Հարիսը իրենց սեանսների ժամանակ հագնվել են որպես էկտոպլազմային ոգիներ և բացահայտվել են որպես կեղծարարներ<ref>[[Tony Cornell]]. (2002). ''Investigating the Paranormal''. Helix Press New York. pp. 327–352. {{ISBN|978-0-912328-98-0}}</ref>։ Սեանսներում էկտոպլազմայի խարդախությունների բացահայտումները հանգեցրել են մեդիումների հեղինակության արագ անկման<ref>John Melton. (2007). ''The Encyclopedia of Religious Phenomena''. Visible Ink Press. p. 96. {{ISBN|978-1-57859-209-8}}</ref>։ == Մշակույթում == 1984 թվականին էկրաններ բարձրացած «Ուրվականներ որսացողները» ֆիլմը ժամանակակից գեղարվեստական գրականության մեջ տարածել է ուրվականներին ցեխոտ, հաճախ կանաչ էկտոպլազմայի հետ կապելու գաղափարը։ == Տես նաև == * [[Մարդու աուրա]] * [[Ուրվական]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանտուփ}} == Գրականություն == * {{книга|заглавие=Энциклопедия заблуждений: собрание невероятных фактов, удивительных открытий и опасных поверий (Մոլորությունների հանրագիտարան. անհավանական փաստերի, զարմանալի բացահայտումների և վտանգավոր հավատալիքների հավաքածու)|часть=Эктоплазма|оригинал=The Skeptic's Dictionary: A Collection of Strange Beliefs, Amusing Deceptions, and Dangerous Delusions|автор=Роберт Тодд Кэррол|ссылка=http://www.ozon.ru/context/detail/id/2480933/|isbn=5-8459-0830-2|страницы=672|год=2006|место=|издательство=Вильямс}} * [http://bookluck.ru/bookttuyy.html Леон Дени. Спиритуализм — религия будущего] * [[Ուիլյամ Սյուարդ Բերրոուզ]] «Մերկ նախաճաշ» վեպ {{статья|автор=Whiting, Frederick.|заглавие=Monstrosity on Trial: The Case of ''Naked Lunch''|ссылка=http://findarticles.com/p/articles/mi_m0403/is_2_52/ai_n27100155/|язык=en|издание=Twentieth-Century Literature|год=2006|volume=52|номер=2 (Summer 2006)|pages=145—174|issn=0041462X|archiveurl=https://archive.today/20120709103131/http://findarticles.com/p/articles/mi_m0403/is_2_52/ai_n27100155/|archivedate={a|deadlink=404}} {{ՎՊԵ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Պարապսիխոլոգիա]] [[Կատեգորիա:Անկանոն երևույթներ]] [[Կատեգորիա:Կեղծ գիտություն]] [[Կատեգորիա:Էզոթերիզմ]] [[Կատեգորիա:Օկուլտականություն]] [[Կատեգորիա:Հունարեն բառեր և արտահայտություններ]] 8y0dz1kv15ycyd51op33m84j5y3eofb 8485560 8485497 2022-08-08T20:14:32Z Ապատ63 36683 /* Էկտենիկ ուժ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հիվանդություն և հիվանդագին վիճակներ|պատկեր=Ectoplasm by theOne publicdomain.JPG|նկարագրում=Էկտոպլազմայի ծաղրանկար}}'''Էկտոպլազմա''' ''({{lang-grc|ἐκτός}} «դուրս» и {{lang-grc2|πλάσμα}} - [[Պլազմա (ֆիզիկա)|պլազմա]], «ձև ստացած ինչ-որ բան»)'', [[Օկուլտականություն|օկուլտիզմի]] և [[Պարապսիխոլոգիա|պարահոգեբանության]] եզրույթ, որը նշանակում է առեղծվածային ծագման մածուցիկ (սովորաբար բաց գույնի) [[սուբստանց]], որն իբր անջատվում է մարմնից (քթի, ականջների և այլնի միջոցով) և այնուհետև սկսում է նրա [[Նյութականացում (պարանորմալ)|նյութականացման]] գործընթաց (վերջույթների, դեմքերի, կերպարների տեսքով)<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/178706/ectoplasm|title=Ectoplasm (occultism)|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090611030153/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/178706/ectoplasm|archivedate=2009-06-11|accessdate=2009-09-23|lang=en|description=Encyclopaedia Britannica|deadlink=yes}}</ref><ref>[http://paranormal.ucoz.ru/faq/0-2 paranormal.ucoz.ru. Эктоплазма]</ref>։ Երբեմն հիշատակվում է որպես նյութ, որից կազմված են ուրվականները։ Ժամանակակից գիտությունը հերքում է էկտոպլազմայի գոյության իրական լինելը, և այն դասում կեղծ գիտության շարքում։ Նրանք նշում են, որ այդ նյութի արտաքին տեսքի վերաբերյալ զեկույցների զգալի մասը վերաբերում է 19-րդ դարի սեանսներին, որոնք անցկացվել են առանց անկախ դիտորդների վերահսկման նվազագույն պայմանները պահպանելու։ Հետագայում, հսկողության մեթոդների խստացմանը զուգընթաց, սկսել են հայտնվել բազմաթիվ [[Սպիրիտիզմ|սպիրիտական]] ​​<nowiki/>[[Միստիֆիկացում|պատրանքների]] մասին հաղորդումներ, այդ թվում՝ կապված էկտոպլազմայի առաջացման հետ<ref name="sceptics">{{cite web|url=http://www.skepdic.com/ectoplasm.html|title=The Sceptic’s Dictionary. Ectoplasm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091208074434/http://www.skepdic.com/ectoplasm.html|archivedate=2009-12-08|accessdate=2009-12-14|lang=en|description=www.skepdic.com|deadlink=yes}}</ref>։ Թեև տերմինը լայնորեն տարածված է ժողովրդական մշակույթում<ref name="Badley1995">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=PD1CZfa5wicC&pg=PA45|title=Film, Horror, and the Body Fantastic|last=Badley|first=Linda|date=1995|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-27523-4|location=Westport, Connecticut|pages=45–}}</ref>, չկա գիտական ապացույց, որ էկտոպլազմա գոյություն ունի<ref name="PulliamFonseca2016">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=RUfpDAAAQBAJ&pg=PA89|title=Ghosts in Popular Culture and Legend|last1=Pulliam|first1=June|last2=Fonseca|first2=Anthony|date=26 September 2016|publisher=[[ABC-CLIO]]|isbn=978-1-4408-3491-2|location=Santa Barbara, California|pages=89–}}</ref><ref name="Keene" /><ref>[http://parapsych.org/glossary_e_k.html#e "Ectoplasm"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110111023207/http://parapsych.org/glossary_e_k.html|date=2011-01-11}}.[[Պարապսիխոլոգիա|Պարահոգեբանության]], մեջ հաճախ օգտագործվող հիմնաբառերի բառարան, ''Parapsychological Association'' (2006-01-24).</ref><ref name="Hines2003">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=JOpq1LOGrr0C&pg=PA44|title=Pseudoscience and the Paranormal|last=Hines|first=Terence|date=2003|publisher=Prometheus Books|isbn=978-1-61592-085-3|location=Amherst, New York|pages=44–}}</ref>, և ներկայացված շատ օրինակներ բացահայտվել են որպես խաբեություն՝ պատրաստված թանձիֆից (մառլյա), շղարշից կամ այլ բնական նյութերից<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/encyclopediaofho0000stei|title=Encyclopedia of Hoaxes|last=Stein|first=Gordon|date=1993|publisher=Gale Group (publisher)|isbn=0-8103-8414-0|location=Farmington Hills, Michigan|page=[https://archive.org/details/encyclopediaofho0000stei/page/205 205]|quote=One strange phenomena of spiritualism, once popular, was the production of ectoplasm. This was a white substance that appeared to ooze from various openings of the medium's body. It was usually made of gauze, chiffon, or cheesecloth, often soaked or treated with various substances.|url-access=registration}}</ref><ref name="Frazier2009">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=w8e5-URInCUC&pg=PA330|title=Science Under Siege: Defending Science, Exposing Pseudoscience|last=Frazier|first=Kendrick|publisher=Prometheus Books|year=2009|isbn=978-1-61592-594-0|location=Amherst, New York|pages=330–}}</ref>։ == Տերմինաբանություն == Էկտոպլազմա տերմինը ({{lang-grc|ἐκτός}} «դուրս» և πλάσμα «ձևավորված կա կազապարված ինչ-որ բան» բառերից) շրջանառության մեջ է մտցրել [[Ֆրանսիա|ֆրանսիացի]] գիտնական, [[Բժշկության կամ ֆիզիոլոգիայի Նոբելյան մրցանակ|1913 թվականի Նոբելյան մրցանակի]] դափնեկիր [[Շարլ Ռիշե|Շարլ Ռիշեն]]<ref name="encyc">{{cite web|url=http://www.randi.org/encyclopedia/ectoplasm.html|title=An Encyclopedia of Claims, Frauds, and Hoaxes of the Occult and Supernatural|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091125162110/http://www.randi.org/encyclopedia/ectoplasm.html|archivedate=2009-11-25|accessdate=2009-09-23|lang=en|description=www.randi.org|deadlink=yes}}</ref> 1894 թվականին<ref>Blom, Jan Dirk. (2010). ''A Dictionary of Hallucinations''. Springer. p. 168. {{ISBN|978-1-4419-1222-0}}</ref><ref name="Richet 1928">Richet, Charles. (nd, ca 1928). ''Our Sixth Sense''. London: Rider. (First published in French, 1928)</ref>, ով, մասնավորապես, հետազոտել և ուսումնասիրել է էկտոպլազման իր մարմնում [[Նյութականացում (միստիկա)|նյութականացնող]] (նյութական կերպարի վերածող) մեդիումի՝ Եվա Կ.-ի (Eva Carrière) ֆենոմենը<ref name="Tabori 1972">Tabori, Paul. (1972). ''Charles Richet''. In ''Pioneers of the Unseen''. Souvenir Press. pp. 98–132. {{ISBN|0-285-62042-8}}</ref>։ Տերմինն ունի հոմանիշներ՝ '''փսիխոպլազմ''', '''տելեպլազմ''' (էկտոպլազմա, որը գործում է մեդիումի մարմնից հեռու գտնվող օբյեկտների վրա) և '''իդեոպլազմ''' (նյութ, որի միջոցով մեդիումը վերստեղծում է իր նմանին տարածության մեջ)<ref name="fodor">{{cite web|url=http://www.spiritwritings.com/fodord.html|title=Энциклопедия психической науки. D-E. Ectoplasm|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090511071603/http://www.spiritwritings.com/fodord.html|archivedate=2009-05-11|accessdate=2009-10-01|author=Нандор Фодор|datepublished=1934|deadlink=yes}}</ref>։ == Ֆենոմենի ուսումնասիրության պատմություն == [[Պատկեր:Katie_King1.jpg|աջից|մինի|310x310փքս|[[Մեդիում]] [[Ֆլորենս Քուկ|Ֆլորենս Քուկը]] անգիտակից վիճակում պառկած է՝ հենված աթոռին: Նրանից անջատվել է էկտոպլազման՝ «Քեթի Քինգ» անունով մի էակի թերձևավորված ուրվականը։ Լուսանկարը՝ [[Ուիլյամ Քրուկս|Ու. Քրուկս]]<ref>{{cite web|url=http://www.survivalafterdeath.org.uk/photographs/crookes/1.htm|title=Katie King & Florence Cook|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090805074619/http://www.survivalafterdeath.org.uk/photographs/crookes/1.htm|archivedate=2009-08-05|accessdate=2009-10-02|lang=en|description=www.survivalafterdeath.org.uk|deadlink=yes}}</ref>]] Սպիրիտիզմում ասվում է, որ էկտոպլազմը ձևավորվում է մեդիումի մամնի միջոցով, երբ նա գտնվում է տրանս վիճակում։ Այս նյութը որպես շղարշակերպ նյութ դուրս է գալիս մեդիումի մարմնի տարբեր անցքերից, և ասվում է, որ հոգևոր մարդիկ վարագուրում են այս նյութը իրենց ոչ ֆիզիկական մարմնով՝ հնարավորություն տալով նրանց փոխազդել ֆիզիկական և իրական աշխարհի հետ։ Որոշ պատմություններ պնդում են, որ էկտոպլազմը սկսում է պարզ և գրեթե անտեսանելի, բայց մթնում և տեսանելի է դառնում, քանի որ հոգեկան էներգիան ուժեղանում է։ Մեկ այլ պնդմամբ էկտոպլազմը ծայրահեղ դեպքերում արձակում է ուժեղ հոտ։ Ըստ որոշ պնդումների, էկտոպլազմը չի կարող առաջանալ լույսի պայմաններում, քանի որ էկտոպլազմային նյութը կքայքայվի<ref>{{cite book|title=Guide to Modern Thought|last=Joad|first=C.E.M.|date=2005|publisher=Kessinger Publishing|isbn=978-1-4179-9107-5|location=Whitefish, Montana|page=174}}</ref>։ Հոգեբան-հետազոտող Գուստավ Ժելեն էկտոպլազմը սահմանել է որպես «արտաքինից շատ փոփոխական, երբեմն գոլորշիանման, երբեմն պլաստիկ մածուկ, երբեմն նուրբ թելերի խուրձ, կամ ուռուցիկություններով կամ ծոպքերով թաղանթ, կամ կտորանման նուրբ հյուսվածք»<ref>{{cite book|title=The Supernormal: A Critical Introduction to Psychic Science|last=Barnard|first=Guy Christian|date=1933|publisher=Rider & Co.|location=London, England|asin=B000JR9R8K}}</ref>։ [[Արթուր Կոնան Դոյլ|Արթուր Կոնան Դոյլը]] նկարագրել է էկտոպլազմը որպես «մածուցիկ, դոնդողանման նյութ, որը, ըստ երևույթին, տարբերվում է նյութի բոլոր հայտնի ձևերից նրանով, որ այն կարող է կարծրանալ և նյութականանալ»<ref>{{cite book|title=The Edge of the Unknown|last=Doyle|first=Arthur Conan|publisher=G.P. Putnam’s Sons|year=1991|isbn=978-0-8094-8075-3|location=New York City|author-link=Արթուր Կոնան Դոյլ|orig-year=1930}}</ref>։ Էկտոպլազմայի ֆիզիկական գոյությունը գիտականորեն ապացուցված չէ, և փորձարկված նմուշները, որոնք ենթադրաբար էկտոպլազմ են, պարզվել են, որ տարբեր ոչ պարանորմալ նյութեր են<ref name="Keene">{{cite book|title=The Psychic Mafia|last=Keene|first=M. Lamar|publisher=St. Martin's Press|year=1997|isbn=1-57392-161-0 <!--(reprint)-->|location=Amherst, New York|orig-year=1976}}</ref><ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/missingpieceshow00bake|title=Missing Pieces: How to Investigate Ghosts, UFOs, Psychics and Other Mysteries|last1=Baker|first1=Robert A.|last2=Nickell|first2=Joe|date=1992|publisher=Prometheus Books|isbn=0-87975-729-9|location=Buffalo, New York|url-access=registration}}</ref>։ Այլ հետազոտողներ ոչ գերբնական նյութերով կրկնօրինակել են լուսանկարչական էֆեկտները, որոնք երբեմն ներկայացրել են, որպես էկտոպլազմայի գոյության ապացույց<ref>{{cite news|first=Dawn M.|last=Peterson|url=http://www.csicop.org/sb/show/mysterious_beings_or_mere_accidents/|title=Mysterious Beings or Mere Accidents?|newspaper=Skeptical Briefs|date=June 2004}}</ref>։ === Նկարագրություններ === Ըստ պարահոգեբան Նանդոր Ֆոդորի («Հոգեբանական գիտության հանրագիտարան») սահմանման՝ էկտոպլազմը «... մատերիայի մի ձև է, որն իր սկզբնական վիճակում, շոշափելի և տեսանելի չէ, բայց այնուհետև ընդունակ է ստանալ գազային, հեղուկ և պինդ վիճակներ։ Այն արձակում է [[օզոն]] հիշեցնող հոտ և օժտված է շատ տարօրինակ հատկություններով»<ref name="fodor" />։ Սպիրիտուալ ֆենոմենի հետազոտողները նաև պնդում էին, որ իրենք դուրս են կորզել և հետազոտել են էկտոպլազմայի նմուշներ, ինչպես նաև տեսախցիկով ֆիքսել են դրա առաջացման գործընթացը<ref name="encyc2">{{cite web|url=http://www.randi.org/encyclopedia/ectoplasm.html|title=An Encyclopedia of Claims, Frauds, and Hoaxes of the Occult and Supernatural|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091125162110/http://www.randi.org/encyclopedia/ectoplasm.html|archivedate=2009-11-25|accessdate=2009-09-23|lang=en|description=www.randi.org|deadlink=yes}}</ref>։ «Մեդիումի բերանից դանդաղորեն դուրս եկող լուսարձակող, մթության մեջ հազիվ տեսանելի, խիտ մշուշոտ շերտի» մասին նկարագրությունները սկսել են հայտնվել այսպես կոչված «ֆիզիկական մեդիումիզմի» երևույթի համակարգված դիտարկումների սկսվելուց անմիջապես հետո<ref name="acd">{{cite web |author = А. Конан Дойль |datepublished = 1918 |url = http://www.sbnet.ru/books/eng/Doyle/other/history.ru/18.htm#pr16 |title = История спиритуализма. Эктоплазма |publisher = |accessdate = 2009-10-01 }}{{Недоступная ссылка|date=Январь 2020 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Դրանից առաջ [[Էմանուել Սվեդենբորգ|Սվեդենբորգը]] նկարագրում էր էկտոպլազման որպես «...մի տեսակ գոլորշի», որը դուրս է հորդում իր մարմնի ծակոտիներից և փոքրիկ կաթիլների տեսքով ընկնում է սենյակի գորգի վրա։ Գնդապետ Ռոշան, ով հետևել է մեդիում Մադամ դ'Էսպերանսին, խոսել է լուսարձակող գոլորշիանման նյութի մասին, որը դուրս էր հոդում մեդիումի կրծքից։ Պրոֆեսոր Պ. Լեկուրը համեմատել է էկտոպլազմայի առաջացման գործընթացը [[Կույտային ամպեր|կույտային ամպի]] խտացման հետ։ Վենցանոն նկարագրել է նաև որպես «ամպ», որը հայտնվել է մեդիում Եվսապիա Պալադինոյի ներկայությամբ։ Ֆրանեկ Կլուսկի (Franek Kluski) և Եվա Կ. մեդիումների դեպքում, ըստ դիտորդների, էկտոպլազման հայտնվել է մեդիումների հագուստի վրա՝ հեղուկ բծերի տեսքով։ Գուստավ Ժելեն պատմել է, թե ինչպես է իր հետևում «...ձևավորվել լուսարձակող կաթնագույն սյուն, որից դուրս էր գալիս լուսարձակող մի ձեռք՝ կատարյալ ձևավորված, իրական չափսերով» և բավականին բարեկամորեն մի քանի անգամ շոյել է իր ճակատը։ Ամենափոքր ցնցման դեպքում իր թևի վրա ընկել է մի կաթիլ հեղուկ, որը 20-30 րոպե շարունակել է լույս տալ ձեռքի անհետանալուց հետո<ref name="fodor" />։ == Էկտենիկ ուժ == [[Պատկեր:Ektoplasma.gif|մինի|225x225փքս|Եվա Կ. և ենթադրյալ էկտոպլազման (1912 թ)]] Էկտոպլազմայի գաղափարը միաձուլվել է «էկտենիկ ուժ» հասկացության մեջ որոշ վաղ հոգեբանական հետազոտողների կողմից, ովքեր ֆիզիկական բացատրություն էին փնտրում [[Ոգեհարցության սեանս|սեանսներում]] [[Տելեկինեզ|հոգեկինեզի]] մասին հաղորդումների համար<ref>{{cite book|title=Psychokinesis: a study of paranormal forces through the ages|last=Randall|first=John L.|date=1982|publisher=Souvenir Press|location=London,. England|page=83|asin=B000ORMS8Q}}</ref>։ Դրա գոյությունն ի սկզբանե ենթադրել է կոմս Ագենոր դը Գասպարինը, որպեսզի բացատրի սեանսների ժամանակ (սեղանի շուրջ իրար ձեռք-ձեռքի տված ոգեկանչության ժամանակ տեղի ունեցող) սեղանի պտտման և կտկտոցի երևույթները։ Էկտենիկ ուժ անվանումը տվել է դե Գասպարինի գործընկեր Մ. Թյուրին՝ Ժնևի ակադեմիայի բնագիտական պատմության պրոֆեսոր։ Դե Գասպարինն ու Թյուրին մի շարք փորձեր են կատարել էկտենիկ ուժի վերաբերյալ և որոշ հաջողություններ են գրանցել։ Նրանց աշխատանքը անկախ ստուգում չի անցել<ref name="Blavatsky1">[[Ելենա Բլավատսկայա|Blavatsky H. P.]] "Isis Unveiled: A Master-Key to the Mysteries of Ancient and Modern Science and Theology", Theosophical University Press</ref><ref>{{Cite web|url=https://web.randi.org/p---encyclopedia-of-claims.html|title=P - Encyclopedia of Claims։|last=Randi, James|authorlink=Ջեյմս Ռենդի|date=1995 (print)|website=JREF|publisher=St. Martin's Press (print)|language=en|accessdate=2022-08-08}}</ref>։ Այլ հոգեբանական հետազոտողներ, ովքեր ուսումնասիրել են մեդիումիզմը, ենթադրել են, որ մարդու մարմնում գոյություն ունի անհայտ հեղուկ, որը կոչվում է «պսիխոդ», «հոգեբանական ուժ» կամ «էկտենիկ ուժ», որը կարող է անջատվել՝ նյութի վրա ազդելու համար<ref>Hamlin Garland. (1936). ''Forty years of psychic research: a plain narrative of fact''. pp. 127–128</ref><ref>Lewis Spence. (2003). ''An Encyclopaedia of Occultism''. p. 133</ref>։ Այս տեսակետին էին [[Կամիլ Ֆլամարիոն|Կամիլ Ֆլամարիոնը]]<ref>H. F. Prevost Battersby. (1988). ''Psychic Certainties''. Kessinger Reprint Edition. pp. 125–126</ref> և Ուիլյամ Քրուքսը, սակայն ավելի ուշ հոգեբանական հետազոտող Հերուարդ Քարինգթոնը նշել է, որ այդ հեղուկը հիպոթետիկ էր և երբեք չի հայտնաբերվել<ref>Hereward Carrington. (2003). ''Eusapia Palladino and Her Phenomena''. Kessinger Reprint Edition. p. 267</ref>։ Հոգեբանական հետազոտող Վ. Ջ. Քրոուֆորդը (1881-1920)՝ ականատես լինելով մեդիում Քեթլին Գոլիգերի (Kathleen Goligher) սեանսներին՝ պնդել է, որ հեղուկ սուբստանցն է պատասխանատու [[Լևիտացիա|լևիտացիայի]] (գրավիտացիայի հաղթահարում, որի շնորհիվ առարկան օդ է բարձրանում) համար։ Մի շարք սեանսներից հետո պնդել է, որ սուբստանցի լուսանկարներ ունի, իսկ հետագայում այդ նյութն անվանել է «պլազմա»։ Նա պնդել է, որ նյութը տեսանելի չէ անզեն աչքով, բայց մարմինը կարող է զգալ այն<ref>Bernard M. L. Ernst, Hereward Carrington. (2003). ''Houdini and Conan Doyle: The Story of a Strange Friendship''. Kessinger Reprint Edition. p. 67</ref>։ Ֆիզիկոս և հոգեբանական հետազոտող Էդմունդ Էդվարդ Ֆուրնիե դ'Ալբեն հետագայում բազմաթիվ նիստերի ժամանակ հետազոտել է մեդիում Քեթլին Գոլիգերին և հանգել Քրոուֆորդի հակառակ եզրակացություններին. Դ'Ալբեի խոսքերով, Գոլիգերի մոտ ոչ մի [[Պարանորմալ երևույթ|պարանորմալ]] երևույթ, ինչպիսին է լևիտացիան, չի եղել և հայտարարել է, որ նա գտել է խարդախության ապացույցներ։ Դ'Ալբեն պնդել է, որ Քրոուֆորդի լուսանկարներում սուբստանցը սովորական [[մուսլին]] գործվածք է<ref>Julian Franklyn. (2005). ''A Survey of the Occult''. p. 383</ref><ref>Martyn Jolly. (2006). ''Faces of the Living Dead: The Belief in Spirit Photography''. Miegunyah Press. pp. 84–86. {{ISBN|978-0-7123-4899-7}}</ref>։ Սեանսի ժամանակ Դ'Ալբեն նկատել է սպիտակ մուսլին Գոլիգերի ոտքերի միջև<ref>Edmund Edward Fournier d'Albe. (1922). ''The Goligher Circle''. J. M. Watkins. p. 37</ref>։ == Խարդախությունների բացահայտումներ == [[Պատկեր:Helen-duncan-platexi.jpg|մինի|260x260փքս|Հարի Փրայսը ուսումնասիրելով պարզել է, որ Հելեն Դունկանի ներկայացրած էկտոպլազմը կտորից և ռետինե ձեռնոցից է կազմված]] Բազմիցս ապացուցվել է, որ էկտոպլազմը կեղծիք է։ Բազմաթիվ մեդիումներ օգտագործել են շորը կուլ տալու և փսխելով ետ բերելու մեթոդներ, [[Կարտոֆիլի օսլա|կարտոֆիլի օսլայով]] հարթեցված տեքստիլ արտադրանքներ, իսկ այլ դեպքերում էկտոպլազմը պատրաստվել է թղթից, կտորից և [[Ձուկ (սննդամթերք)|ձվի սպիտակուցից]] կամ մուսլինի յուղից<ref>John Mulholland. (1975). ''Beware Familiar Spirits''. Scribner. p. 142. {{ISBN|978-0-684-16181-5}}</ref><ref>Renée Haynes. (1982). ''The Society for Psychical Research, 1882–1982: A History''. Macdonald. p. 144. {{ISBN|978-0-356-07875-5}} "The most usual material for 'ectoplasm' however, seemed to be butter muslin or cheesecloth, probably swallowed and regurgitated."</ref><ref>Rosemary Guiley. (1994). ''The Guinness Encyclopedia of Ghosts and Spirits''. Guinness World Records Limited. p. 105. {{ISBN|978-0-85112-748-4}} "Fraudulent mediums were known to produce ectoplasm composed of nothing more than strips of muslin, or mixtures of soap, gelatin and egg white."</ref><ref>Brad Clark. (2002). ''Spiritualism''. In Michael Shermer. ''The Skeptic Encyclopedia of Pseudoscience''. ABC-CLIO. pp. 220–226. {{ISBN|1-57607-654-7}}</ref>։ Հոգեբանական հետազոտությունների միությունը բացահայտել են բազմաթիվ խարդախ միջոցներ, որոնք նպաստել են մեդիումների նկատմամբ հետաքրքրության նվազմանը<ref>Rosemary Guiley. (1994). ''The Guinness Encyclopedia of Ghosts and Spirits''. Guinness Publishing. p. 311. {{ISBN|978-0-85112-748-4}}</ref>։ 1907 թվականին Հերուարդ Քարինգթոնը բացահայտել է խարդախ միջոցների հնարքների կիրառելը՝ ավտոմատ գրելը (slate-writing), սեղանի շարժվելը (table-turning), մեդիումի գոռալը (trumpet mediumship), նյութականացումը, փակ տառերի ընթերցումը և սպիրիտուալ լուսանկարչությունը<ref>Hereward Carrington. (1907). [https://archive.org/stream/physicalphenomen00carr#page/n7/mode/2up ''The Physical Phenomena of Spiritualism'']. Herbert B. Turner & Co.</ref>։ 20-րդ դարի սկզբին հոգեբանական հետազոտող Ալբերտ ֆոն Շրենկ-Նոցինգը ուսումնասիրել է մեդիում Եվա Կարիերին և պնդել, որ նրա էկտոպլազմայի «նյութականացումները» ոչ թե հոգիներից էին, այլ «իդեոպլաստիկայի» արդյունք, որի դեպքում մեդիումը կարող էր էկտոպլազմայի վրա պատկերները ձևավորել իր մտքի միջից<ref name="Brady2010">M. Brady Brower. (2010). ''Unruly Spirits: The Science of Psychic Phenomena in Modern France''. University of Illinois Press. p. 120. {{ISBN|978-0-252-07751-7}}</ref>։ Շրենկ-Նոցինգը հրատարակել է «Նյութականացման ֆենոմեն» (1923) գիրքը, որը ներառում էր էկտոպլազմայի լուսանկարներ։ Քննադատները էկտոպլազմայի լուսանկարներում հայտնաբերել են ամսագրի կտրվածքների հետքեր, քորոցներ և թելի մի կտոր<ref name="Heredia1992">Carlos María de Heredia. (1922). ''Spiritism and Common Sense''. P. J. Kenedy & Sons. pp. 186–198</ref>։ Շրենկ-Նոցինգը խոստովանել է, որ մի քանի անգամ Քերիերը գաղտնիորեն քորոցներ է մտցրել սեանսի սենյակ<ref name="Heredia1992" />։ Կախարդ Կառլոս Մարիա դե Հերեդիան կրկնօրինակել է Կարիերի էկտոպլազմը՝ օգտագործելով սանր, շղարշ և թաշկինակ<ref name="Heredia1992" />։ Դոնալդ Ուեսթը գրել է, որ Կարիերի էտոպլազմը կեղծ է և պատրաստված է թերթերից և ամսագրերից կտրված թղթի դեմքերից, որոնց վրա երբեմն երևում են լուսանկարների ծալովի հետքերը։ Էկտոպլազմայի դեմքի հետևի մասից արված Կարիերի լուսանկարը ցույց է տվել, որ այն արված է ամսագրից կտրված «Le Miro» տառերով։ Երկչափ դեմքը կտրված էր ֆրանսիական Le Miroir ամսագրից<ref>Donald West. (1954). ''Psychical Research Today''. Chapter Séance-Room Phenomena. Duckworth. p. 49</ref>։ Ամսագրի նախորդ համարները նույնպես համընկնում էին Կարիերի էկտոպլազմյան որոշ դեմքերի հետ<ref>Georgess McHargue. (1972). ''Facts, Frauds, and Phantasms: A Survey of the Spiritualist Movement''. Doubleday. p. 187</ref>։ Նա օգտագործել է [[Վուդրո Վիլսոն|Վուդրո Վիլսոնի]], [[Ֆերդինանդ I (Բուլղարիա)|Բուլղարիայի թագավոր Ֆերդինանդի]], Ֆրանսիայի նախագահ [[Ռայմոն Պուանկարե|Ռայմոնդ Պուանկարեի]] և դերասանուհի Մոնա Դելզայի ամսագրից կտրած նկարները<ref>Gordon Stein. (1996). ''The Encyclopedia of the Paranormal''. Prometheus Books. p. 520. {{ISBN|978-1-57392-021-6}}</ref>։ Այն բանից հետո, երբ Շրենկ-Նոցինգը հայտնաբերել է, որ Կարիերն իր էկտոպլազմային դեմքերը վերցրել էր ամսագրերից, նա պաշտպանել է նրան՝ պնդելով, որ Կարիերը իր կարդացած ամսագրերից հիշել է այդ պատկերները, և դրանք նյութականացրել էկտոպլազմայի մեջ։ Այդ պատճառով Շրենկ-Նոցինգին անվանել են դյուրահավատ<ref name="Heredia1992" />։ Ջոզեֆ Մաքքեյբը գրել է. ''«Գերմանիայում և Ավստրիայում բարոն ֆոն Շրենկ-Նոցինգը իր բժիշկ գործընկերների ծաղրի առարկան է»''<ref>Frank Harris. (1993). ''Debates on the Meaning of Life, Evolution, and Spiritualism.'' Prometheus Books. p. 77. {{ISBN|978-0-87975-828-8}}</ref>։ [[Պատկեր:Kathleen_Goligher_fake_ectoplasm.jpg|աջից|մինի|260x260փքս|Քեթլին Գոլիգերը մուսլինից պատրաստված ենթադրյալ էկտոպլազմով]] Դանիացի Էյներ Նիլսենը հետազոտվել է Նորվեգիայի [[Օսլոյի համալսարան|Քրիստիանիա համալսարանի]] հանձնաժողովի կողմից 1922 թվականին և սեանսի ընթացքում պարզվել է, որ նրա էկտոպլազմը կեղծ է<ref>Universitetskomiteen, Mediet Einer Nielsen, kontrolundersøkelser av universitetskomiteen i Kristiania. (Kristiania 1922). ”Rapport fra den av Norsk Selskab for Psykisk Forskning nedsatte Kontrolkomité”, Norsk Tidsskrift for Psykisk Forskning 1 (1921–22).</ref>։ Նիլսենը նույնպես բռնվել է [[Ուղիղ աղիք|ուղիղ աղիքում]] թաքցնելով իր էկտոպլազմը<ref>M. Brady Brower. (2010). ''Unruly Spirits: The Science of Psychic Phenomena in Modern France''. University of Illinois Press. p. 171. {{ISBN|978-0-252-07751-7}}</ref>։ Մինա Կրանդոնը հայտնի մեդիում էր, որը հայտնի էր իր սեանսների ժամանակ էկտոպլազմ արտադրելով։ Նա ստամոքսից մի փոքրիկ էկտոպլազմիկ ձեռք էր հանել, որը թափահարում էր մթության մեջ։ Նրա կարիերան, սակայն, ավարտվեց, երբ կենսաբանները հետազոտեցին ձեռքը և պարզեցին, որ այն կենդանու լյարդի կտորից է կազմված<ref>[https://books.google.com/books?id=mNGno8qc9IkC&pg=PT30&lpg=PT30&dq=mina+crandon+%22liver%22&source=bl&ots=oHePBCFd1-&sig=AFBE7D-S21LBRzYA1MejFiZW8is&hl=en&sa=X&ei=Z1zPUPOTNueS0QWzsIHADQ&ved=0CDAQ6AEwAA Ghosts, Apparitions and Poltergeists: An Exploration of the Supernatural through History]</ref>։ Ուոլթեր Ֆրանկլին Փրինսը Քրենդոնի գործը նկարագրել է որպես ''«հոգեբանական հետազոտության պատմության մեջ խարդախության ամենահնարամիտ, համառ և ֆանտաստիկ կոմպլեքս»''<ref>C. E. M. Hansel. (1989). ''The Search for Psychic Power: ESP and Parapsychology Revisited''. Prometheus Books. p. 245. {{ISBN|978-0-87975-533-1}}</ref>։ Հոգեբանական հետազոտողներ Էրիկ Դինգվոլը և Հարի Փրայսը վերահրատարակել են անանուն մեդիումի գրված աշխատությունը, որը վերնագրված էր« Սպիրիտուալ մեդիումի բացահայտումներ» ''(Revelations of a Spirit Medium, 1922)'', որը բացահայտում էր մեդիումային հնարքները և «սպիրիտայի ձեռքեր» ստեղծելու խարդախ մեթոդները<ref>Eric Dingwall, Harry Price. (1922). [https://archive.org/stream/revelationsofspi00farriala#page/n5/mode/2up ''Revelations of a Spirit Medium'']. Kegan Paul, Trench, Trübner & Co.</ref>։ Ի սկզբանե գրքի բոլոր օրինակները գնվել են հոգևորականների կողմից և միտումնավոր ոչնչացվել<ref>[[Georgess McHargue]]. (1972). ''Facts, Frauds, and Phantasms: A Survey of the Spiritualist Movement''. Doubleday. p. 158. {{ISBN|978-0-385-05305-1}}</ref>։ Էկտոպլազմայի և խարդախության թեմայով Ջոն Ռայան Հաուլը գրել է. Քանի որ ենթադրվում էր, որ էկտոպլազմը քայքայվում է լույսի ազդեցությունից, հավանականությունը, որ էկտոպլազմը կարող է հայտնվել, պատճառ դարձավ համոզվելու, որ վիկտորիանական սեանսները տեղի են ունենում գրեթե մթության մեջ։ Լուսավորության վատ պայմանները նաև խարդախության առիթ դարձան, հատկապես, քանի որ կեղծ էկտոպլազմը հեշտ էր պատրաստել օճառի, ժելատինի և ձվի սպիտակուցի խառնուրդից կամ գուցե պարզապես լավ հարմարեցված մուսլինից։<blockquote>Քանի որ ենթադրվում էր, որ էկտոպլազմը քայքայվում է լույսի ազդեցությունից, հավանականությունը, որ էկտոպլազմը կարող է հայտնվել, պատճառ դարձավ համոզվելու, որ վիկտորիանական սեանսները տեղի են ունենում գրեթե մթության մեջ։ Լուսավորության վատ պայմանները նաև խարդախության առիթ դարձան, հատկապես, քանի որ կեղծ էկտոպլազմը հեշտ էր պատրաստել օճառի, ժելատինի և ձվի սպիտակուցի խառնուրդից կամ գուցե պարզապես լավ հարմարեցված մուսլինից<ref>John Ryan Haule. (2010). ''Jung in the 21st Century: Synchronicity and Science''. Routledge. pp. 122–123. {{ISBN|0-203-83360-0}}</ref>։</blockquote> [[Պատկեր:Helen_Duncan_fake_ectoplasm.jpg|աջից|մինի|300x300փքս|Հելեն Դունկանը հայտնի էր նրանով, որ իր [[Ոգեհարցության սեանս|սեանսներում]] տիկնիկներն ու այլ պարագաներն օգտագործում էր որպես էկտոպլազմ:]] Հոգեբանական հետազոտող Հարրի Փրայսը բացահայտել է մեդիում Հելեն Դունկանի խարդախ տեխնիկան։ Դունկանից դուրս եկած էկտոպլազմայի նմուշի վերլուծության միջոցով նա ապացուցել է, որ Դունկանը մառլյա էր կուլ տվել և փսխել<ref>Marina Warner. (2006). ''Phantasmagoria: Spirit Visions, Metaphors, and Media into the Twenty-first Century''. [[Oxford University Press]]. p. 299. {{ISBN|978-0-19-923923-8}}</ref>։ Դունկանը որպես էկտոպլազմա օգտագործել էր նաև տիկնիկների գլուխներ և դիմակներ<ref>Paul Kurtz. (1985). ''A Skeptic's Handbook of Parapsychology''. Prometheus Books. p. 599. {{ISBN|0-87975-300-5}}</ref>։ Մեդիումները նաև կտրում էին նկարները ամսագրերից և կպցնում դրանք շղարշի վրա՝ ձևացնելով, որ իրենք մահացածների հոգիներ են<ref>Richard Whittington-Egan. (1991). ''William Roughhead's Chronicles of Murder''. Lochar. p. 89. {{ISBN|978-0-948403-55-2}}</ref>։ Մեկ այլ հետազոտող՝ Ս. Դ. Բրոադը, գրել է, որ շատ դեպքերում ապացուցվել է, որ էկտոպլազմը բաղկացած է տնային նյութերից, ինչպիսին է մուսլինի յուղը, և որ չկա որևէ հիմնավոր ապացույց, որ այն կապ ունի հոգիների հետ<ref>C. D. Broad. (2011). ''Lectures on Psychical Research''. Reprint Edition. p. 304</ref>։ Թոմաս Գլենդենինգ Համիլթոնի արված էկտոպլազմի լուսանկարները բացահայտում են, որը սուբստանցը պատրաստվել է անձեռոցիկից և ամսագրերից կտրած մարդկանցից։ Համիլթոնի կողմից արված հայտնի լուսանկարը Մերի Էնն Մարշալ (1880–1963) մեդիումի լուսանկարն է, որտեղ պատկերված է օրաթերթից Արթուր Կոնան Դոյլի գլխի կտրվածքով անձեռոցիկից։ Քննադատները կասկածում են, որ Համիլթոնը կարող էր կանգնած լինել կեղծիքի հետևում<ref>{{Cite web|url=http://www.randomhouse.ca/hazlitt/feature/touching-dead-spooky-winnipeg|title=Touching the Dead: Spooky Winnipeg by Tom Jokinen|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203040141/http://www.randomhouse.ca/hazlitt/feature/touching-dead-spooky-winnipeg|archive-date=2013-12-03|access-date=2013-02-03|url-status=dead}}</ref>։ Մեդիումներ Ռիտա Գոլդը և Ալեք Հարիսը իրենց սեանսների ժամանակ հագնվել են որպես էկտոպլազմային ոգիներ և բացահայտվել են որպես կեղծարարներ<ref>Tony Cornell. (2002). ''Investigating the Paranormal''. Helix Press New York. pp. 327–352. {{ISBN|978-0-912328-98-0}}</ref>։ Սեանսներում էկտոպլազմայի խարդախությունների բացահայտումները հանգեցրել են մեդիումների հեղինակության արագ անկման<ref>John Melton. (2007). ''The Encyclopedia of Religious Phenomena''. Visible Ink Press. p. 96. {{ISBN|978-1-57859-209-8}}</ref>։ == Մշակույթում == 1984 թվականին էկրաններ բարձրացած «Ուրվականներ որսացողները» ֆիլմը ժամանակակից գեղարվեստական գրականության մեջ տարածել է ուրվականներին ցեխոտ, հաճախ կանաչ էկտոպլազմայի հետ կապելու գաղափարը։ == Տես նաև == * [[Մարդու աուրա]] * [[Ուրվական]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանտուփ}} == Գրականություն == * {{книга|заглавие=Энциклопедия заблуждений: собрание невероятных фактов, удивительных открытий и опасных поверий (Մոլորությունների հանրագիտարան. անհավանական փաստերի, զարմանալի բացահայտումների և վտանգավոր հավատալիքների հավաքածու)|часть=Эктоплазма|оригинал=The Skeptic's Dictionary: A Collection of Strange Beliefs, Amusing Deceptions, and Dangerous Delusions|автор=Роберт Тодд Кэррол|ссылка=http://www.ozon.ru/context/detail/id/2480933/|isbn=5-8459-0830-2|страницы=672|год=2006|место=|издательство=Вильямс}} * [http://bookluck.ru/bookttuyy.html Леон Дени. Спиритуализм — религия будущего] * [[Ուիլյամ Սյուարդ Բերրոուզ]] «Մերկ նախաճաշ» վեպ {{статья|автор=Whiting, Frederick.|заглавие=Monstrosity on Trial: The Case of ''Naked Lunch''|ссылка=http://findarticles.com/p/articles/mi_m0403/is_2_52/ai_n27100155/|язык=en|издание=Twentieth-Century Literature|год=2006|volume=52|номер=2 (Summer 2006)|pages=145—174|issn=0041462X|archiveurl=https://archive.today/20120709103131/http://findarticles.com/p/articles/mi_m0403/is_2_52/ai_n27100155/|archivedate={a|deadlink=404}} {{ՎՊԵ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Պարապսիխոլոգիա]] [[Կատեգորիա:Անկանոն երևույթներ]] [[Կատեգորիա:Կեղծ գիտություն]] [[Կատեգորիա:Էզոթերիզմ]] [[Կատեգորիա:Օկուլտականություն]] [[Կատեգորիա:Հունարեն բառեր և արտահայտություններ]] n7r0xcgqvo30u38t7wm4yiw8qagiqi4 0 1098743 8485310 8484417 2022-08-08T18:30:02Z CommonsDelinker 212 "Emblem_of_Artsakh_Defense_Army.svg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:CO wikitext text/x-wiki {{Ընթացիկ|03.08.2022}} {{Տեղեկաքարտ Ռազմական հակամարտություն|հակամարտություն=Ադրբեջանի ռազմական գործողություններ Արցախում|մաս=Հայ-ադրբեջանական հակամարտություն|հրամանատար2=|ընդհանուր կորուստներ=|կորուստներ4=|կորուստներ3=|կորուստներ2=Հայկական աղբյուրներ՝ * 2 զոհ (զինծառայող) * 19 վիրավոր|կորուստներ1= Ադրբեջանական աղբյուրներ՝ * 1 զոհ (Ադրբեջանի ԶՈւ-ի) |ուժեր4=|ուժեր3=Արցախում ռուսական խաղաղապահ զորամիավորում|ուժեր2= [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ|Արցախի պաշտպանության բանակ]]|ուժեր1=[[Պատկեր:Azerbaijan Armed Forces.png|30px]] [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]]|հրամանատար4=|հրամանատար3=|հրամանատար1=|հակառակորդ4=|հակառակորդ3={{Դրոշ|Ռուսաստան}} [[Ռուսաստանի Դաշնություն]]<br>(խաղաղապահ գործառույթներով)|հակառակորդ2={{Դրոշ|Արցախ}} [[Արցախի Հանրապետություն]]|հակառակորդ1={{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Ադրբեջանի Հանրապետություն]]|փոփոխություններ=|արդյունք=|պատճառ=|վայր=[[Բերձոր]], [[Քաշաթաղի շրջան]]</br> [[Հաթերք (Արցախ)|Հաթերք]]|թվական=[[օգոստոս]], [[2022]]|վերնագիր=|պատկեր=|ծանոթագրություն=}} '''Ադրբեջանի ռազմական գործողություններ Արցախում''', [[2022]] թվականի [[օգոստոսի 1]]-ից սկսած [[Ադրբեջանի Հանրապետություն|Ադրբեջանի Հանրապետության]] զինված ստորաբաժանումները Արցախի հյուսիսային ու հյուսիս-արևմտյան սահմանագոտու մի շարք հատվածներում փորձել են հատել շփման գիծը։ Հայկական կողմը կասեցրել է հարձակումը։ == Կոնֆլիկտի պատճառ == Ադրբեջանը [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախ]]ը [[Հայաստան]]ին կապող նոր այլընտրանքային ճանապարհ է կառուցել, որը ապահովելու է Լեռնային Ղարաբաղի կապը Հայաստանի հետ և միևնույն ժամանակ չի շոշափելու Շուշին<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/666571/լաչինի-միջանցքի-նոր-երթուղին/ |title=Լաչինի միջանցքի նոր երթուղին |date=2022-06-29 |website=CIVILNET |language=hy-AM |accessdate=2022-08-03}}</ref> և մնալու է [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի Դաշնության]] խաղաղապահ առաքելության վերահսկողության տակ<ref name="pastinfo">{{Cite web |url=https://www.pastinfo.am/hy/news/2022/04/07/jyttcfxzm/1376695 |title=Ադրբեջանը լայն թափով այլընտրանքային ճանապարհ է կառուցում. ցանկացած պահի կարող են կտրել Լաչինը. «Հրապարակ» |last=LLC |first=Helix Consulting |website=www.pastinfo.am |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Հայաստանի անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը օգոստոսի 3-ին հայտարարել է, որ Արցախը Հայաստանի հետ կապող երթևեկությունը Լաչինի միջանցքի փոխարեն այլ երթուղով կազմակերպելու Ադրբեջանի պահանջը լեգիտիմ չէ<ref name="armenpress">{{Cite web |url=https://www.armenpress.am/arm/news/1089544/ |title=Ադրբեջանի պահանջը լեգիտիմ չէ. Արմեն Գրիգորյանը՝ Լաչինի միջանցքն այլ երթուղով փոխարինելու Ադրբեջանի պահանջի մասին |website=armenpress.am |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref><ref name="civilnet">{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/669991/երթևեկությունը-լաչինի-միջանցքի-նոր-երթուղով-կազմակերպելու-ադրբեջանի-պահանջը-լեգիտիմ-չէ․-արմեն-գրիգորյան/|title=Լաչինի միջանցքի նոր երթուղին գործարկելու Ադրբեջանի պահանջը լեգիտիմ չէ․ Արմեն Գրիգորյան|date=2022-08-03|website=CIVILNET|language=hy-AM|accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Ադրբեջանական կողմը Արցախում տեղակայված խաղաղապահ զորակազմի միջոցով հուլիսի վերջին պահանջ է ներկայացրել առաջիկայում երթևեկությունը նոր երթուղով կազմակերպելու վերաբերյալ<ref name="pastinfo" />։ == Ժամանակագրություն == [[2022]] թվականի [[հուլիսի 28]]-ին Արցախի Ներքին գործերի նախարարությունը հաղորդել է, որ ադրբեջանական կողմից մոտ 20 րոպե տևողությամբ հրաձգային տարբեր զինատեսակներից ինտենսիվ կրակ են վարել [[Թաղավարդ]] և [[Կարմիր Շուկա]] համայնքների ուղղությամբ։ [[Հուլիսի 30]]-ին Ռուսական խաղաղապահ զորակազմը հաստատել է այս տեղեկությունը, բայց Ադրբեջանական կողմը հերքել է իրողությունը<ref name="azatutyun 1">{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31969248.html |title=Ադրբեջանական ուժերը դիմել են սադրանքի, իրադրությունը մնում է լարված. ՊԲ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://eadaily.com/ru/news/2022/08/01/nagornyy-karabah-vmenil-azerbaydzhanu-popytku-prodvizheniya-situaciya-napryazhennaya |title=Нагорный Карабах вменил Азербайджану попытку продвижения: ситуация напряжëнная |website=EADaily |language=ru |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ [[Օգոստոսի 1]]-ի առավոտյան ժամը 09:00-ից սկսած, Արցախի հյուսիսային և հյուսիս-արևմտյան սահմանագոտու մի շարք հատվածներում ադրբեջանական ստորաբաժանումները «դիմել են սադրանքի՝ կատարելով շփման գիծը հատելու փորձեր, որոնք կասեցվել են ՊԲ ստորաբաժանումների ուժերով»<ref name="azatutyun 1" /><ref>{{Cite web |url=https://www.24news.am/news/247584 |title=Գանձասարի համար մարտեր չեն մղվել. հակառակորդը հետ է շպրտվել Նարեշտարի ուղղությամբ | 24news |website=www.24news.am |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Օգոստոսի 2- ին և լույս 3-ի գիշերը օպերատիվ մարտավարական իրադրությունը փոփոխությունների չի ենթարկվել, լարվածությունը շփման գծի որոշ հատվածներում պահպանվել է<ref name="civilnet1" />։ Oգոստոսի 3-ի առավոտյան Արցախի պաշտպանության բանակի հաղորդման՝ ադրբեջանական ստորաբաժանումները առավոտից կոպտորեն խախտելով հրադադարի պահպանման ռեժիմը` թիրախավորել են ՊԲ մարտական դիրքերն ու զորամասերից մեկի մշտական տեղակայման վայրը՝ բացի տարբեր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներից կիրառելով նաև ականանետեր, նռնականետեր և հարվածային ԱԹՍ-ներ<ref>{{Cite web |url=https://eadaily.com/ru/news/2022/08/03/azerbaydzhan-primenyaet-drony-armiya-oborony-nagornogo-karabahe-neset-poteri |title=Азербайджан применяет дроны, Армия обороны Нагорного Карабахе несëт потери |website=EADaily |language=ru |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Արցախում մասնակի զորահավաք են սկսել<ref name="azatutyun2">{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31972415.html |title=Հայկական ու ադրբեջանական կողմերը հաղորդել են զոհերի մասին. Արցախում հայտարարվել է մասնակի զորահավաք |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Օգոստոսի 3-ի երեկոյան տվյալներով հայկական կողմից երկու հոգի զոհվել են<ref name="eadaily2">{{Cite web |url=https://eadaily.com/ru/news/2022/08/03/azerbaydzhan-otchitalsya-ob-itogah-operacii-vozmezdie-v-karabahe-vzyaty-vysoty |title=Азербайджан отчитался об итогах операции «Возмездие» в Карабахе: взяты высоты |website=EADaily |language=ru |accessdate=2022-08-03}}</ref>, Արցախի առողջապահության նախարար Միքայել Հայրիյանը հայտնել է, որ վիրավոր զինծառայողների թիվը 19-ի է հասել, 4-ի վիճակը բժիշկները ծանր են գնահատում, որոնցից մեկինը՝ ծայրահեղ ծանր<ref>{{Cite web |url=https://www.aysor.am/am/news/2022/08/03/%C3%95%C2%BE%C3%95%C2%AB%C3%96%C2%80%C3%95%C2%A1%C3%95%C2%BE%C3%95%C2%B8%C3%96%C2%80%C3%95%C2%B6%C3%95%C2%A5%C3%96%C2%80-19/1993983 |title=Արցախում վիրավորների թիվը հասել է 19-ի, մեկի վիճակը գնահատվում է ծայրահեղ ծանր - Այսօր` թարմ լուրեր Հայաստանից |last=LLC |first=Helix Consulting |website=www.aysor.am |language=en |accessdate=2022-08-04}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31973137.html |title=Իրադրությունը շփման գծում հարաբերականորեն կայուն է․ Արցախի ՊՆ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-04}}</ref>։ Ադրբեջանական կողմը հաղորդել էր, թե առավոտյան [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ|Արցախի Պաշտպանության բանակը]] ինտենսիվ գնդակոծության է ենթարկել ադրբեջանական բանակի՝ Բերձորի ուղղությամբ տեղակայված ստորաբաժանումների դիրքերը, ինչի հետևանքով ադրբեջանցի զինծառայող է մահացել։ Հայկական կողմն այս հաղորդագրությանը չի արձագանքել<ref name="azatutyun2" />։ Ադրբեջանական կողմը հայտարարել է, որ բանակի ստորաբաժանումների կողմից իրականացված «Հատուցում» փոխադարձ գործողության արդյունքում վերահսկողության տակ են վերցվել Գիրխգիզի (Կրխկըզ) և Սարիբաբա, ինչպես նաև մի շարք այլ գերիշխող բարձունքներ<ref>{{Cite web |url=https://eadaily.com/ru/news/2022/08/03/azerbaydzhan-otchitalsya-ob-itogah-operacii-vozmezdie-v-karabahe-vzyaty-vysoty |title=Азербайджан отчитался об итогах операции «Возмездие» в Карабахе: взяты высоты |website=EADaily |language=ru |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Բայց «Sentinel-2A» արբանյակից արված լուսանկարները ցույց են տալիս, որ Գիրխգիզի բարձրունքը մինչև օգոստոսի 3-ը ևս գտնվել է ադրբեջանական վերահսկողության տակ<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/147071 |title=Թշնամու քարոզչամեքենան ստում է․ արբանյակային լուսանկարները հերքում են Ադրբեջանի ՊՆ-ի պնդումը |website=Hetq.am |language=hy |accessdate=2022-08-04}}</ref>։ [[Օգոստոսի 3]]-ի երեկոյան ռուս խաղաղապահները սկսել են բանակցել ադրբեջանցիների հետ։ Ըստ Արցախի օմբուդսմենի՝ բանակցության ընթացքում հայկական կողմը զիջումների է գնացել, քանի որ «կոպտագույն ձևով խախտվում է մարդկանց կյանքի իրավունքը»<ref>{{Cite web |url=https://news.5tv.am/news/iravichakn-arcaxoum-haykakan-koghmy-stipvac-gnoum-e-zijoumneri |title=Իրավիճակն Արցախում. «Հայկական կողմը ստիպված գնում է զիջումների» |website=5tv |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ [[Օգոստոսի 4]]-ին Արցախում տեղակայված ռուս խաղաղապահ զորախմբի հրամանատար Անդրեյ Վոլկովը հանդիպել է Արցախի ընդդիմադիր և հասարակական գործիչների հետ<ref>[https://factor.am/540933.html Ռուս խաղաղապահների հրամանատարը հանդիպել է Արցախի հասարակական և ընդդիմադիր գործիչներին]</ref>, տեղեկացրել, որ «ընթացիկ իրադարձությունների վերաբերյալ խաղաղապահ զորախմբի դիրքորոշումը, ինչպես նաև վստահեցրել է, որ Ռուսաստանի Դաշնությունը ձեռնարկում է բոլոր միջոցները իրավիճակի հետագա լարում թույլ չտալու համար»<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/147095 |title=Խաղաղապահ զորախմբի հրամանատարը հանդիպել է Արցախի հասարակական և ընդդիմադիր գործիչներին |website=Hetq.am |language=hy |accessdate=2022-08-05}}</ref>։ Օգոստոսի 4-ի [[օգոստոսի 5|լույս 5]]-ի գիշերը Արցախի պաշտպանական գերատեսչության տեղեկությամբ օպերատիվ իրադրությունը շփման գծում հարաբերականորեն կայուն է եղել։ Լարվածությունն ընդհանուր առմամբ պահպանվել է<ref>{{Cite web |url=https://artsakhpress.am/arm/news/167547/apatexekatvutyun-e-te-arcakhi-pb-n-9-angam-khakhtel-e-hradadari-pahpanman-rezhimy-haytararutyun.html |title=Ապատեղեկատվություն է, թե Արցախի ՊԲ-ն 9 անգամ խախտել է հրադադարի պահպանման ռեժիմը. հայտարարություն |website=artsakhpress.am |accessdate=2022-08-05}}</ref>։ == Անդրադարձ == * {{Դրոշ|Արցախ}} - Արցախի նախագահ [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյան]]ն օգոստոսի 2-ին հրավիրել է Անվտանգության խորհրդի ընդլայնված նիստ, որի ընթացքում քննարկվել է Արցախը Հայաստանին կապող միջանցքի հարցը։ Նախագահը դիմել է բոլոր հայրենակիցներին՝ խնդրելով պահպանել զսպվածություն և հանգստություն<ref>{{Cite web |url=https://news.5tv.am/news/karogh-enq-ardzanagrel-or-ays-pouloum-oroshaki-popoxoutyounner-kan-berdzori-mijancqi-het-kapvac-ah-naxagah |title=Կարող ենք արձանագրել, որ այս փուլում որոշակի փոփոխություններ կան Բերձորի միջանցքի հետ կապված. ԱՀ նախագահ |website=5tv |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։   * {{Դրոշ|Ռուսաստան}} - Օգոստոսի 2-ին ռուսական խաղաղապահները հայտարարել են, որ «Շփման գծի փոփոխություն չի թույլատրվել, և ռուս խաղաղապահների անվտանգությունը ապահովելու և հնարավոր նոր միջադեպերը կանխելու համար շարունական համագործակցություն է պահպանվում Հայաստանի և Ադրբեջանի զինված ուժերի գլխավոր շտաբերի հետ»<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31970879.html |title=Ադրբեջանական կողմը ԼՂ-ում հրադադարը խախտել է երեք անգամ. ՌԴ ՊՆ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ * {{Դրոշ|ՆԱՏՕ}} - [[Կովկաս|Կովկասում]] ու [[Կենտրոնական Ասիա|Կենտրոնական Ասիայում]] [[ՆԱՏՕ]]-ի գլխավոր քարտուղարի հատուկ ներկայացուցիչ Խավիեր Կոլոմինա Պիրիսը մտահոգիչ է համարել հայ-ադրբեջանական լարվածության մասին հաղորդումները<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31972206.html |title=ՆԱՏՕ-ն մտահոգություն է հայտնում հայ-ադրբեջանական լարվածության առթիվ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ * {{Դրոշ|Հայաստան}} - Հայաստանի անվտանգության խորհրդի քարտուղար [[Արմեն Գրիգորյան (քաղաքական գործիչ)|Արմեն Գրիգորյան]]ը օգոստոսի 3-ին հայտարարել է, որ ճանապարհի ուղղությամբ որոշակի աշխատանք կատարվել է, բայց այս պահի դրությամբ համաձայնեցված պլան գոյություն չունի և որ Հայաստանը որևէ պլանի համաձայնություն չի տվել<ref name="armenpress" /><ref name="eadaily1">{{Cite web |url=https://eadaily.com/ru/news/2022/08/03/erevan-opredelil-nelegitimnym-trebovanie-baku-o-zamene-lachinskogo-koridora |title=Ереван определил нелегитимным требование Баку о замене Лачинского коридора |website=EADaily |language=ru |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ * {{Դրոշ|Եվրամիություն}} - Հարավային Կովկասում Եվրամիության հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարը մտահոգություն է հայտնել վերջին օրերին հայ-ադրբեջանական կողմերի միջև լարվածության առթիվ և կարևորել է նվազեցնել լարվածությունը և բաց չթողնել տասնամյակների վեճերի էջը շրջելու պատմական հնարավորությունը<ref name="civilnet1">{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/669962/եվրամիությունը-մտահոգություն-է-հայտնել-հայ-ադրբեջանական-լարվածության-առթիվ/ |title=Եվրամիությունը մտահոգություն է հայտնել հայ-ադրբեջանական լարվածության առթիվ |date=2022-08-03 |website=CIVILNET |language=hy-AM |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} - Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարությունը օգոստոսի 3-ին մեկնաբանել է Բերձորում տեղի ունեցած միջադեպը, հաստատել է, որ ադրբեջանցի զինծառայող է զոհվել և մեղադրել է Հայաստանի ղեկավարությանը, որը մինչ օրս դուրս չի բերել իր զինված կազմավորումները հարևան պետության տարածքից, հավելել, որ «Հետագայում ևս բոլոր անհրաժեշտ միջոցները կձեռնարկվեն Ադրբեջանի սահմանների անվտանգությունն ու ամբողջականությունն ապահովելու համար»<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31971984.html |title=Բաքուն Հայաստանին մեղադրում է եռակողմ հայտարարության դրույթները խախտելու մեջ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ * {{Դրոշ|ԱՄՆ}} - Միացյալ Նահանգների Պետդեպարտամենտը հայտարարել է, որ խորապես անհանգստացած է և ուշադիր հետևում է Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ ինտենսիվ մարտերի, զոհերի և մարդկային կորուստների մասին հաղորդումներին։ Կոչ է արել անհապաղ քայլեր ձեռնարկել լարվածությունը նվազեցնելու և հետագա սրացումից խուսափելու համար<ref>{{Cite web |url=https://mediamax.am/am/news/karabakh/48227/ |title=ԱՄՆ պետդեպը Ղարաբաղում հետագա էսկալացիայից խուսափելու կոչ է արել |website=mediamax.am |language=en |accessdate=2022-08-04}}</ref>։ * {{Դրոշ|Հայաստան}} - Օգոստոսի 4-ին [[Նիկոլ Փաշինյան|Նիկոլ Փաշինյանը]] ՀՀ կառավարության նիստի ժամանակ հայտարարել է․ «ԼՂ հայությանը խաղաղապահների ներկայությամբ ֆիզիկապես և հոգեբանորեն ահաբեկելու դեպքերը պարզապես անընդունելի են։ Այս համատեքստում խիստ անհրաժեշտ է դառնում ԼՂ-ում խաղաղապահ օպերացիայի մանրամասների ճշտումը։»<ref>{{Cite web |url=https://www.armenpress.am/arm/news/1089623/ |title=Խիստ անհրաժեշտ է դառնում ԼՂ-ում խաղաղապահ օպերացիայի մանրամասների ճշտումը. Փաշինյան |website=armenpress.am |language=hy |accessdate=2022-08-04}}</ref>։ * {{Դրոշ|Հայաստան}} - Օգոստոսի 4-ին ՀՀ ԱԳ նախարար [[Արարատ Միրզոյան|Արարատ Միրզոյանն]] ընդունել է Հայաստանում հավատարմագրված դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ղեկավարներին և դեսպանների ուշադրությունն է հրավիրել վերջին օրերին [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախում]] Ադրբեջանի կողմից սադրիչ և ագրեսիվ գործողությունների արդյունքում ստեղծված իրավիճակին։ Արարատ Միրզոյանը ընդգծել է, որ հայկական կողմի՝ տարածաշրջանում կայունության և խաղաղության հասնելու ուղղությամբ իրականացվող ջանքերին Ադրբեջանի իշխանությունները պատասխանում են հայատյաց հռետորաբանությամբ, ագրեսիվ հայտարարություններով, ուժի կիրառման անթաքույց սպառնալիքներով։ Նա անընդունելի է համարել ադրբեջանական կողմի՝ Լեռնային Ղարաբաղը էթնիկ զտման ենթարկելու շարունակական քաղաքականությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.mfa.am/hy/press-releases/2022/08/04/meeting_ambs/11573 |title=ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի հանդիպումը Հայաստանում հավատարմագրված դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ղեկավարների հետ |website=www.mfa.am |language=hy |accessdate=2022-08-04}}</ref>։ * {{Դրոշ|Ֆրանսիա}} - [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|Ֆրանսիայի նախագահ]] [[Էմանուել Մակրոն]]ը հեռախոսով զրուցել է Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ադրբեջանի նախագահ [[Իլհամ Ալիև]]ի հետ, հորդորել է ամեն ջանք գործադրել էսկալացիայից խուսափելու և բանակցությունների սեղանի շուրջ նստելու համար։ Մակրոնն ընդգծել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի` հրադադարի մասին պայմանավորվածությունների շրջանակում ստանձնած պարտավորությունների կատարման կարևորությունը<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/20220805/makrvony-pashinjani-u-alievi-het-qnnarkel-e-lernajin-gharabaghi-iradrutjuny-46250434.html |title=Մակրոնը Փաշինյանի ու Ալիևի հետ քննարկել է Լեռնային Ղարաբաղի իրադրությունը |last=Արմենիա |first=Sputnik |date=20220805T1017+0400 |website=Sputnik Արմենիա |language=am |accessdate=2022-08-05}}</ref>։ * {{Դրոշ|Ռուսաստան}} - [[Ռուսաստանի նախագահ|Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ]]ի մամուլի քարտուղար [[Դմիտրի Պեսկով]]ը նշել է , որ [[Վլադիմիր Պուտին]]ը Անվտանգության խորհրդի անդամների հետ օպերատիվ խորհրդակցության ժամանակ քննարկել է Լեռնային Ղարաբաղում տիրող իրավիճակը և ասել, որ, «Իսկապես, մենք շատ ուշադիր հետևում ենք, բնականաբար, մտահոգված ենք իրավիճակի սրման կապակցությամբ։ Կողմերին զսպվածության կոչ ենք անում»։ Անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությանը Պեսկովն ասել է․ «․․․վերջին օրերի իրադարձությունները հայ հանրության շրջանում առաջ են բերում ԼՂ-ում խաղաղապահ օպերացիայի բովանդակության և էության հետ կապված հարցեր։ Եթե հարցեր կան, ապա, անշուշտ, դրանց պետք է պատասխանել։ Միևնույն ժամանակ, տարբեր մակարդակներում սերտ շփումները, որոնք մենք ունենք հայկական կողմի հետ, մեզ թույլ կտան պարզաբանել այն հարցերը, որոնք առկա են»<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/670202/պուտինն-անվտանգության-խորհրդի-անդամների-հետ-քննարկել-է-լղ-ում-տիրող-իրավիճակը․-պեսկով/ |title=Պուտինն անվտանգության խորհրդի անդամների հետ քննարկել է ԼՂ-ում տիրող իրավիճակը․ Պեսկով |date=2022-08-04 |website=CIVILNET |language=hy-AM |accessdate=2022-08-05}}</ref>։ * {{Դրոշ|Բելառուս}} - [[Բելառուս]]ի արտաքին գործերի նախարարությունը հայտարարել է․ «Բելառուսի Հանրապետությունն ուշադրությամբ հետևում է հայ– ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի դրական զարգացումներին և անկեղծորեն շահագրգռված է խաղաղության ու կայունության հաստատմամբ և տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակմամբ հարավկովկասյան տարածաշրջանում։ Այս կապակցությամբ մեզ խորը մտահոգել է Լեռնային Ղարաբաղում զինված դիմակայության հերթական սրումը»<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/20220804/minsky-mtahvogvats-e-lgh-um-iravitshaki-srmamb-belarusi-agn-46243272.html |title=Մինսկը մտահոգված է ԼՂ-ում իրավիճակի սրմամբ. Բելառուսի ԱԳՆ |last=Արմենիա |first=Sputnik |date=20220804T2041+0400 |website=Sputnik Արմենիա |language=am |accessdate=2022-08-05}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} [[Կատեգորիա:2022 Արցախում]] [[Կատեգորիա:Հայ-ադրբեջանական հարաբերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայ-ադրբեջանական զինված ընդհարումներ]] kymbag8msz20587gkguox9ovz8g9uza 8485358 8485310 2022-08-08T18:59:05Z Beko 1511 wikitext text/x-wiki {{Ընթացիկ|03.08.2022}} {{Տեղեկաքարտ Ռազմական հակամարտություն|հակամարտություն=Ադրբեջանի ռազմական գործողություններ Արցախում|մաս=Հայ-ադրբեջանական հակամարտություն|հրամանատար2=|ընդհանուր կորուստներ=|կորուստներ4=|կորուստներ3=|կորուստներ2=Հայկական աղբյուրներ՝ * 2 զոհ (զինծառայող) * 19 վիրավոր|կորուստներ1= Ադրբեջանական աղբյուրներ՝ * 1 զոհ (Ադրբեջանի ԶՈւ-ի) |ուժեր4=|ուժեր3=Արցախում ռուսական խաղաղապահ զորամիավորում|ուժեր2= [[Պատկեր:Army Artsakh.jpg|20px]] [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ|Արցախի պաշտպանության բանակ]]|ուժեր1=[[Պատկեր:Azerbaijan Armed Forces.png|30px]] [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]]|հրամանատար4=|հրամանատար3=|հրամանատար1=|հակառակորդ4=|հակառակորդ3={{Դրոշ|Ռուսաստան}} [[Ռուսաստանի Դաշնություն]]<br>(խաղաղապահ գործառույթներով)|հակառակորդ2={{Դրոշ|Արցախ}} [[Արցախի Հանրապետություն]]|հակառակորդ1={{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Ադրբեջանի Հանրապետություն]]|փոփոխություններ=|արդյունք=|պատճառ=|վայր=[[Բերձոր]], [[Քաշաթաղի շրջան]]</br> [[Հաթերք (Արցախ)|Հաթերք]]|թվական=[[օգոստոս]], [[2022]]|վերնագիր=|պատկեր=|ծանոթագրություն=}} '''Ադրբեջանի ռազմական գործողություններ Արցախում''', [[2022]] թվականի [[օգոստոսի 1]]-ից սկսած [[Ադրբեջանի Հանրապետություն|Ադրբեջանի Հանրապետության]] զինված ստորաբաժանումները Արցախի հյուսիսային ու հյուսիս-արևմտյան սահմանագոտու մի շարք հատվածներում փորձել են հատել շփման գիծը։ Հայկական կողմը կասեցրել է հարձակումը։ == Կոնֆլիկտի պատճառ == Ադրբեջանը [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախ]]ը [[Հայաստան]]ին կապող նոր այլընտրանքային ճանապարհ է կառուցել, որը ապահովելու է Լեռնային Ղարաբաղի կապը Հայաստանի հետ և միևնույն ժամանակ չի շոշափելու Շուշին<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/666571/լաչինի-միջանցքի-նոր-երթուղին/ |title=Լաչինի միջանցքի նոր երթուղին |date=2022-06-29 |website=CIVILNET |language=hy-AM |accessdate=2022-08-03}}</ref> և մնալու է [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի Դաշնության]] խաղաղապահ առաքելության վերահսկողության տակ<ref name="pastinfo">{{Cite web |url=https://www.pastinfo.am/hy/news/2022/04/07/jyttcfxzm/1376695 |title=Ադրբեջանը լայն թափով այլընտրանքային ճանապարհ է կառուցում. ցանկացած պահի կարող են կտրել Լաչինը. «Հրապարակ» |last=LLC |first=Helix Consulting |website=www.pastinfo.am |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Հայաստանի անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը օգոստոսի 3-ին հայտարարել է, որ Արցախը Հայաստանի հետ կապող երթևեկությունը Լաչինի միջանցքի փոխարեն այլ երթուղով կազմակերպելու Ադրբեջանի պահանջը լեգիտիմ չէ<ref name="armenpress">{{Cite web |url=https://www.armenpress.am/arm/news/1089544/ |title=Ադրբեջանի պահանջը լեգիտիմ չէ. Արմեն Գրիգորյանը՝ Լաչինի միջանցքն այլ երթուղով փոխարինելու Ադրբեջանի պահանջի մասին |website=armenpress.am |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref><ref name="civilnet">{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/669991/երթևեկությունը-լաչինի-միջանցքի-նոր-երթուղով-կազմակերպելու-ադրբեջանի-պահանջը-լեգիտիմ-չէ․-արմեն-գրիգորյան/|title=Լաչինի միջանցքի նոր երթուղին գործարկելու Ադրբեջանի պահանջը լեգիտիմ չէ․ Արմեն Գրիգորյան|date=2022-08-03|website=CIVILNET|language=hy-AM|accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Ադրբեջանական կողմը Արցախում տեղակայված խաղաղապահ զորակազմի միջոցով հուլիսի վերջին պահանջ է ներկայացրել առաջիկայում երթևեկությունը նոր երթուղով կազմակերպելու վերաբերյալ<ref name="pastinfo" />։ == Ժամանակագրություն == [[2022]] թվականի [[հուլիսի 28]]-ին Արցախի Ներքին գործերի նախարարությունը հաղորդել է, որ ադրբեջանական կողմից մոտ 20 րոպե տևողությամբ հրաձգային տարբեր զինատեսակներից ինտենսիվ կրակ են վարել [[Թաղավարդ]] և [[Կարմիր Շուկա]] համայնքների ուղղությամբ։ [[Հուլիսի 30]]-ին Ռուսական խաղաղապահ զորակազմը հաստատել է այս տեղեկությունը, բայց Ադրբեջանական կողմը հերքել է իրողությունը<ref name="azatutyun 1">{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31969248.html |title=Ադրբեջանական ուժերը դիմել են սադրանքի, իրադրությունը մնում է լարված. ՊԲ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://eadaily.com/ru/news/2022/08/01/nagornyy-karabah-vmenil-azerbaydzhanu-popytku-prodvizheniya-situaciya-napryazhennaya |title=Нагорный Карабах вменил Азербайджану попытку продвижения: ситуация напряжëнная |website=EADaily |language=ru |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ [[Օգոստոսի 1]]-ի առավոտյան ժամը 09:00-ից սկսած, Արցախի հյուսիսային և հյուսիս-արևմտյան սահմանագոտու մի շարք հատվածներում ադրբեջանական ստորաբաժանումները «դիմել են սադրանքի՝ կատարելով շփման գիծը հատելու փորձեր, որոնք կասեցվել են ՊԲ ստորաբաժանումների ուժերով»<ref name="azatutyun 1" /><ref>{{Cite web |url=https://www.24news.am/news/247584 |title=Գանձասարի համար մարտեր չեն մղվել. հակառակորդը հետ է շպրտվել Նարեշտարի ուղղությամբ | 24news |website=www.24news.am |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Օգոստոսի 2- ին և լույս 3-ի գիշերը օպերատիվ մարտավարական իրադրությունը փոփոխությունների չի ենթարկվել, լարվածությունը շփման գծի որոշ հատվածներում պահպանվել է<ref name="civilnet1" />։ Oգոստոսի 3-ի առավոտյան Արցախի պաշտպանության բանակի հաղորդման՝ ադրբեջանական ստորաբաժանումները առավոտից կոպտորեն խախտելով հրադադարի պահպանման ռեժիմը` թիրախավորել են ՊԲ մարտական դիրքերն ու զորամասերից մեկի մշտական տեղակայման վայրը՝ բացի տարբեր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներից կիրառելով նաև ականանետեր, նռնականետեր և հարվածային ԱԹՍ-ներ<ref>{{Cite web |url=https://eadaily.com/ru/news/2022/08/03/azerbaydzhan-primenyaet-drony-armiya-oborony-nagornogo-karabahe-neset-poteri |title=Азербайджан применяет дроны, Армия обороны Нагорного Карабахе несëт потери |website=EADaily |language=ru |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Արցախում մասնակի զորահավաք են սկսել<ref name="azatutyun2">{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31972415.html |title=Հայկական ու ադրբեջանական կողմերը հաղորդել են զոհերի մասին. Արցախում հայտարարվել է մասնակի զորահավաք |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Օգոստոսի 3-ի երեկոյան տվյալներով հայկական կողմից երկու հոգի զոհվել են<ref name="eadaily2">{{Cite web |url=https://eadaily.com/ru/news/2022/08/03/azerbaydzhan-otchitalsya-ob-itogah-operacii-vozmezdie-v-karabahe-vzyaty-vysoty |title=Азербайджан отчитался об итогах операции «Возмездие» в Карабахе: взяты высоты |website=EADaily |language=ru |accessdate=2022-08-03}}</ref>, Արցախի առողջապահության նախարար Միքայել Հայրիյանը հայտնել է, որ վիրավոր զինծառայողների թիվը 19-ի է հասել, 4-ի վիճակը բժիշկները ծանր են գնահատում, որոնցից մեկինը՝ ծայրահեղ ծանր<ref>{{Cite web |url=https://www.aysor.am/am/news/2022/08/03/%C3%95%C2%BE%C3%95%C2%AB%C3%96%C2%80%C3%95%C2%A1%C3%95%C2%BE%C3%95%C2%B8%C3%96%C2%80%C3%95%C2%B6%C3%95%C2%A5%C3%96%C2%80-19/1993983 |title=Արցախում վիրավորների թիվը հասել է 19-ի, մեկի վիճակը գնահատվում է ծայրահեղ ծանր - Այսօր` թարմ լուրեր Հայաստանից |last=LLC |first=Helix Consulting |website=www.aysor.am |language=en |accessdate=2022-08-04}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31973137.html |title=Իրադրությունը շփման գծում հարաբերականորեն կայուն է․ Արցախի ՊՆ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-04}}</ref>։ Ադրբեջանական կողմը հաղորդել էր, թե առավոտյան [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ|Արցախի Պաշտպանության բանակը]] ինտենսիվ գնդակոծության է ենթարկել ադրբեջանական բանակի՝ Բերձորի ուղղությամբ տեղակայված ստորաբաժանումների դիրքերը, ինչի հետևանքով ադրբեջանցի զինծառայող է մահացել։ Հայկական կողմն այս հաղորդագրությանը չի արձագանքել<ref name="azatutyun2" />։ Ադրբեջանական կողմը հայտարարել է, որ բանակի ստորաբաժանումների կողմից իրականացված «Հատուցում» փոխադարձ գործողության արդյունքում վերահսկողության տակ են վերցվել Գիրխգիզի (Կրխկըզ) և Սարիբաբա, ինչպես նաև մի շարք այլ գերիշխող բարձունքներ<ref>{{Cite web |url=https://eadaily.com/ru/news/2022/08/03/azerbaydzhan-otchitalsya-ob-itogah-operacii-vozmezdie-v-karabahe-vzyaty-vysoty |title=Азербайджан отчитался об итогах операции «Возмездие» в Карабахе: взяты высоты |website=EADaily |language=ru |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Բայց «Sentinel-2A» արբանյակից արված լուսանկարները ցույց են տալիս, որ Գիրխգիզի բարձրունքը մինչև օգոստոսի 3-ը ևս գտնվել է ադրբեջանական վերահսկողության տակ<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/147071 |title=Թշնամու քարոզչամեքենան ստում է․ արբանյակային լուսանկարները հերքում են Ադրբեջանի ՊՆ-ի պնդումը |website=Hetq.am |language=hy |accessdate=2022-08-04}}</ref>։ [[Օգոստոսի 3]]-ի երեկոյան ռուս խաղաղապահները սկսել են բանակցել ադրբեջանցիների հետ։ Ըստ Արցախի օմբուդսմենի՝ բանակցության ընթացքում հայկական կողմը զիջումների է գնացել, քանի որ «կոպտագույն ձևով խախտվում է մարդկանց կյանքի իրավունքը»<ref>{{Cite web |url=https://news.5tv.am/news/iravichakn-arcaxoum-haykakan-koghmy-stipvac-gnoum-e-zijoumneri |title=Իրավիճակն Արցախում. «Հայկական կողմը ստիպված գնում է զիջումների» |website=5tv |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ [[Օգոստոսի 4]]-ին Արցախում տեղակայված ռուս խաղաղապահ զորախմբի հրամանատար Անդրեյ Վոլկովը հանդիպել է Արցախի ընդդիմադիր և հասարակական գործիչների հետ<ref>[https://factor.am/540933.html Ռուս խաղաղապահների հրամանատարը հանդիպել է Արցախի հասարակական և ընդդիմադիր գործիչներին]</ref>, տեղեկացրել, որ «ընթացիկ իրադարձությունների վերաբերյալ խաղաղապահ զորախմբի դիրքորոշումը, ինչպես նաև վստահեցրել է, որ Ռուսաստանի Դաշնությունը ձեռնարկում է բոլոր միջոցները իրավիճակի հետագա լարում թույլ չտալու համար»<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/147095 |title=Խաղաղապահ զորախմբի հրամանատարը հանդիպել է Արցախի հասարակական և ընդդիմադիր գործիչներին |website=Hetq.am |language=hy |accessdate=2022-08-05}}</ref>։ Օգոստոսի 4-ի [[օգոստոսի 5|լույս 5]]-ի գիշերը Արցախի պաշտպանական գերատեսչության տեղեկությամբ օպերատիվ իրադրությունը շփման գծում հարաբերականորեն կայուն է եղել։ Լարվածությունն ընդհանուր առմամբ պահպանվել է<ref>{{Cite web |url=https://artsakhpress.am/arm/news/167547/apatexekatvutyun-e-te-arcakhi-pb-n-9-angam-khakhtel-e-hradadari-pahpanman-rezhimy-haytararutyun.html |title=Ապատեղեկատվություն է, թե Արցախի ՊԲ-ն 9 անգամ խախտել է հրադադարի պահպանման ռեժիմը. հայտարարություն |website=artsakhpress.am |accessdate=2022-08-05}}</ref>։ == Անդրադարձ == * {{Դրոշ|Արցախ}} - Արցախի նախագահ [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյան]]ն օգոստոսի 2-ին հրավիրել է Անվտանգության խորհրդի ընդլայնված նիստ, որի ընթացքում քննարկվել է Արցախը Հայաստանին կապող միջանցքի հարցը։ Նախագահը դիմել է բոլոր հայրենակիցներին՝ խնդրելով պահպանել զսպվածություն և հանգստություն<ref>{{Cite web |url=https://news.5tv.am/news/karogh-enq-ardzanagrel-or-ays-pouloum-oroshaki-popoxoutyounner-kan-berdzori-mijancqi-het-kapvac-ah-naxagah |title=Կարող ենք արձանագրել, որ այս փուլում որոշակի փոփոխություններ կան Բերձորի միջանցքի հետ կապված. ԱՀ նախագահ |website=5tv |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։   * {{Դրոշ|Ռուսաստան}} - Օգոստոսի 2-ին ռուսական խաղաղապահները հայտարարել են, որ «Շփման գծի փոփոխություն չի թույլատրվել, և ռուս խաղաղապահների անվտանգությունը ապահովելու և հնարավոր նոր միջադեպերը կանխելու համար շարունական համագործակցություն է պահպանվում Հայաստանի և Ադրբեջանի զինված ուժերի գլխավոր շտաբերի հետ»<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31970879.html |title=Ադրբեջանական կողմը ԼՂ-ում հրադադարը խախտել է երեք անգամ. ՌԴ ՊՆ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ * {{Դրոշ|ՆԱՏՕ}} - [[Կովկաս|Կովկասում]] ու [[Կենտրոնական Ասիա|Կենտրոնական Ասիայում]] [[ՆԱՏՕ]]-ի գլխավոր քարտուղարի հատուկ ներկայացուցիչ Խավիեր Կոլոմինա Պիրիսը մտահոգիչ է համարել հայ-ադրբեջանական լարվածության մասին հաղորդումները<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31972206.html |title=ՆԱՏՕ-ն մտահոգություն է հայտնում հայ-ադրբեջանական լարվածության առթիվ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ * {{Դրոշ|Հայաստան}} - Հայաստանի անվտանգության խորհրդի քարտուղար [[Արմեն Գրիգորյան (քաղաքական գործիչ)|Արմեն Գրիգորյան]]ը օգոստոսի 3-ին հայտարարել է, որ ճանապարհի ուղղությամբ որոշակի աշխատանք կատարվել է, բայց այս պահի դրությամբ համաձայնեցված պլան գոյություն չունի և որ Հայաստանը որևէ պլանի համաձայնություն չի տվել<ref name="armenpress" /><ref name="eadaily1">{{Cite web |url=https://eadaily.com/ru/news/2022/08/03/erevan-opredelil-nelegitimnym-trebovanie-baku-o-zamene-lachinskogo-koridora |title=Ереван определил нелегитимным требование Баку о замене Лачинского коридора |website=EADaily |language=ru |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ * {{Դրոշ|Եվրամիություն}} - Հարավային Կովկասում Եվրամիության հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարը մտահոգություն է հայտնել վերջին օրերին հայ-ադրբեջանական կողմերի միջև լարվածության առթիվ և կարևորել է նվազեցնել լարվածությունը և բաց չթողնել տասնամյակների վեճերի էջը շրջելու պատմական հնարավորությունը<ref name="civilnet1">{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/669962/եվրամիությունը-մտահոգություն-է-հայտնել-հայ-ադրբեջանական-լարվածության-առթիվ/ |title=Եվրամիությունը մտահոգություն է հայտնել հայ-ադրբեջանական լարվածության առթիվ |date=2022-08-03 |website=CIVILNET |language=hy-AM |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} - Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարությունը օգոստոսի 3-ին մեկնաբանել է Բերձորում տեղի ունեցած միջադեպը, հաստատել է, որ ադրբեջանցի զինծառայող է զոհվել և մեղադրել է Հայաստանի ղեկավարությանը, որը մինչ օրս դուրս չի բերել իր զինված կազմավորումները հարևան պետության տարածքից, հավելել, որ «Հետագայում ևս բոլոր անհրաժեշտ միջոցները կձեռնարկվեն Ադրբեջանի սահմանների անվտանգությունն ու ամբողջականությունն ապահովելու համար»<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31971984.html |title=Բաքուն Հայաստանին մեղադրում է եռակողմ հայտարարության դրույթները խախտելու մեջ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ * {{Դրոշ|ԱՄՆ}} - Միացյալ Նահանգների Պետդեպարտամենտը հայտարարել է, որ խորապես անհանգստացած է և ուշադիր հետևում է Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ ինտենսիվ մարտերի, զոհերի և մարդկային կորուստների մասին հաղորդումներին։ Կոչ է արել անհապաղ քայլեր ձեռնարկել լարվածությունը նվազեցնելու և հետագա սրացումից խուսափելու համար<ref>{{Cite web |url=https://mediamax.am/am/news/karabakh/48227/ |title=ԱՄՆ պետդեպը Ղարաբաղում հետագա էսկալացիայից խուսափելու կոչ է արել |website=mediamax.am |language=en |accessdate=2022-08-04}}</ref>։ * {{Դրոշ|Հայաստան}} - Օգոստոսի 4-ին [[Նիկոլ Փաշինյան|Նիկոլ Փաշինյանը]] ՀՀ կառավարության նիստի ժամանակ հայտարարել է․ «ԼՂ հայությանը խաղաղապահների ներկայությամբ ֆիզիկապես և հոգեբանորեն ահաբեկելու դեպքերը պարզապես անընդունելի են։ Այս համատեքստում խիստ անհրաժեշտ է դառնում ԼՂ-ում խաղաղապահ օպերացիայի մանրամասների ճշտումը։»<ref>{{Cite web |url=https://www.armenpress.am/arm/news/1089623/ |title=Խիստ անհրաժեշտ է դառնում ԼՂ-ում խաղաղապահ օպերացիայի մանրամասների ճշտումը. Փաշինյան |website=armenpress.am |language=hy |accessdate=2022-08-04}}</ref>։ * {{Դրոշ|Հայաստան}} - Օգոստոսի 4-ին ՀՀ ԱԳ նախարար [[Արարատ Միրզոյան|Արարատ Միրզոյանն]] ընդունել է Հայաստանում հավատարմագրված դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ղեկավարներին և դեսպանների ուշադրությունն է հրավիրել վերջին օրերին [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախում]] Ադրբեջանի կողմից սադրիչ և ագրեսիվ գործողությունների արդյունքում ստեղծված իրավիճակին։ Արարատ Միրզոյանը ընդգծել է, որ հայկական կողմի՝ տարածաշրջանում կայունության և խաղաղության հասնելու ուղղությամբ իրականացվող ջանքերին Ադրբեջանի իշխանությունները պատասխանում են հայատյաց հռետորաբանությամբ, ագրեսիվ հայտարարություններով, ուժի կիրառման անթաքույց սպառնալիքներով։ Նա անընդունելի է համարել ադրբեջանական կողմի՝ Լեռնային Ղարաբաղը էթնիկ զտման ենթարկելու շարունակական քաղաքականությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.mfa.am/hy/press-releases/2022/08/04/meeting_ambs/11573 |title=ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի հանդիպումը Հայաստանում հավատարմագրված դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ղեկավարների հետ |website=www.mfa.am |language=hy |accessdate=2022-08-04}}</ref>։ * {{Դրոշ|Ֆրանսիա}} - [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|Ֆրանսիայի նախագահ]] [[Էմանուել Մակրոն]]ը հեռախոսով զրուցել է Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ադրբեջանի նախագահ [[Իլհամ Ալիև]]ի հետ, հորդորել է ամեն ջանք գործադրել էսկալացիայից խուսափելու և բանակցությունների սեղանի շուրջ նստելու համար։ Մակրոնն ընդգծել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի` հրադադարի մասին պայմանավորվածությունների շրջանակում ստանձնած պարտավորությունների կատարման կարևորությունը<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/20220805/makrvony-pashinjani-u-alievi-het-qnnarkel-e-lernajin-gharabaghi-iradrutjuny-46250434.html |title=Մակրոնը Փաշինյանի ու Ալիևի հետ քննարկել է Լեռնային Ղարաբաղի իրադրությունը |last=Արմենիա |first=Sputnik |date=20220805T1017+0400 |website=Sputnik Արմենիա |language=am |accessdate=2022-08-05}}</ref>։ * {{Դրոշ|Ռուսաստան}} - [[Ռուսաստանի նախագահ|Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ]]ի մամուլի քարտուղար [[Դմիտրի Պեսկով]]ը նշել է , որ [[Վլադիմիր Պուտին]]ը Անվտանգության խորհրդի անդամների հետ օպերատիվ խորհրդակցության ժամանակ քննարկել է Լեռնային Ղարաբաղում տիրող իրավիճակը և ասել, որ, «Իսկապես, մենք շատ ուշադիր հետևում ենք, բնականաբար, մտահոգված ենք իրավիճակի սրման կապակցությամբ։ Կողմերին զսպվածության կոչ ենք անում»։ Անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությանը Պեսկովն ասել է․ «․․․վերջին օրերի իրադարձությունները հայ հանրության շրջանում առաջ են բերում ԼՂ-ում խաղաղապահ օպերացիայի բովանդակության և էության հետ կապված հարցեր։ Եթե հարցեր կան, ապա, անշուշտ, դրանց պետք է պատասխանել։ Միևնույն ժամանակ, տարբեր մակարդակներում սերտ շփումները, որոնք մենք ունենք հայկական կողմի հետ, մեզ թույլ կտան պարզաբանել այն հարցերը, որոնք առկա են»<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/670202/պուտինն-անվտանգության-խորհրդի-անդամների-հետ-քննարկել-է-լղ-ում-տիրող-իրավիճակը․-պեսկով/ |title=Պուտինն անվտանգության խորհրդի անդամների հետ քննարկել է ԼՂ-ում տիրող իրավիճակը․ Պեսկով |date=2022-08-04 |website=CIVILNET |language=hy-AM |accessdate=2022-08-05}}</ref>։ * {{Դրոշ|Բելառուս}} - [[Բելառուս]]ի արտաքին գործերի նախարարությունը հայտարարել է․ «Բելառուսի Հանրապետությունն ուշադրությամբ հետևում է հայ– ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի դրական զարգացումներին և անկեղծորեն շահագրգռված է խաղաղության ու կայունության հաստատմամբ և տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակմամբ հարավկովկասյան տարածաշրջանում։ Այս կապակցությամբ մեզ խորը մտահոգել է Լեռնային Ղարաբաղում զինված դիմակայության հերթական սրումը»<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/20220804/minsky-mtahvogvats-e-lgh-um-iravitshaki-srmamb-belarusi-agn-46243272.html |title=Մինսկը մտահոգված է ԼՂ-ում իրավիճակի սրմամբ. Բելառուսի ԱԳՆ |last=Արմենիա |first=Sputnik |date=20220804T2041+0400 |website=Sputnik Արմենիա |language=am |accessdate=2022-08-05}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} [[Կատեգորիա:2022 Արցախում]] [[Կատեգորիա:Հայ-ադրբեջանական հարաբերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայ-ադրբեջանական զինված ընդհարումներ]] 3k0l6e8kvm1rfqxj5ni44r1vm67rmrv 8485784 8485358 2022-08-09T09:39:43Z Beko 1511 Ծանոթագրությունը խմբագրվել է ProveIt-ով wikitext text/x-wiki {{Ընթացիկ|03.08.2022}} {{Տեղեկաքարտ Ռազմական հակամարտություն|հակամարտություն=Ադրբեջանի ռազմական գործողություններ Արցախում|մաս=Հայ-ադրբեջանական հակամարտություն|հրամանատար2=|ընդհանուր կորուստներ=|կորուստներ4=|կորուստներ3=|կորուստներ2=Հայկական աղբյուրներ՝ * 2 զոհ (զինծառայող) * 19 վիրավոր|կորուստներ1= Ադրբեջանական աղբյուրներ՝ * 1 զոհ (Ադրբեջանի ԶՈւ-ի) |ուժեր4=|ուժեր3=Արցախում ռուսական խաղաղապահ զորամիավորում|ուժեր2= [[Պատկեր:Army Artsakh.jpg|20px]] [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ|Արցախի պաշտպանության բանակ]]|ուժեր1=[[Պատկեր:Azerbaijan Armed Forces.png|30px]] [[Ադրբեջանի զինված ուժեր]]|հրամանատար4=|հրամանատար3=|հրամանատար1=|հակառակորդ4=|հակառակորդ3={{Դրոշ|Ռուսաստան}} [[Ռուսաստանի Դաշնություն]]<br>(խաղաղապահ գործառույթներով)|հակառակորդ2={{Դրոշ|Արցախ}} [[Արցախի Հանրապետություն]]|հակառակորդ1={{Դրոշ|Ադրբեջան}} [[Ադրբեջանի Հանրապետություն]]|փոփոխություններ=|արդյունք=Ադրբեջանական ստորաբաժանումներ վերահսկողության տակ են վերցվել մի շարք գերիշխող բարձունքներ<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31972433.html |title=Ադրբեջանական բանակը հայտնում է Ղարաբաղում մի շարք բարձունքների գրավման մասին |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-09}}</ref><ref name="eadaily2" />:|պատճառ=|վայր=[[Բերձոր]], [[Քաշաթաղի շրջան]]</br> [[Հաթերք (Արցախ)|Հաթերք]]|թվական=[[օգոստոս]], [[2022]]|վերնագիր=|պատկեր=|ծանոթագրություն=}} '''Ադրբեջանի ռազմական գործողություններ Արցախում''', [[2022]] թվականի [[օգոստոսի 1]]-ից սկսած [[Ադրբեջանի Հանրապետություն|Ադրբեջանի Հանրապետության]] զինված ստորաբաժանումները Արցախի հյուսիսային ու հյուսիս-արևմտյան սահմանագոտու մի շարք հատվածներում փորձել են հատել շփման գիծը։ Հայկական կողմը կասեցրել է հարձակումը։ == Կոնֆլիկտի պատճառ == Ադրբեջանը [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախ]]ը [[Հայաստան]]ին կապող նոր այլընտրանքային ճանապարհ է կառուցել, որը ապահովելու է Լեռնային Ղարաբաղի կապը Հայաստանի հետ և միևնույն ժամանակ չի շոշափելու Շուշին<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/666571/լաչինի-միջանցքի-նոր-երթուղին/ |title=Լաչինի միջանցքի նոր երթուղին |date=2022-06-29 |website=CIVILNET |language=hy-AM |accessdate=2022-08-03}}</ref> և մնալու է [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի Դաշնության]] խաղաղապահ առաքելության վերահսկողության տակ<ref name="pastinfo">{{Cite web |url=https://www.pastinfo.am/hy/news/2022/04/07/jyttcfxzm/1376695 |title=Ադրբեջանը լայն թափով այլընտրանքային ճանապարհ է կառուցում. ցանկացած պահի կարող են կտրել Լաչինը. «Հրապարակ» |last=LLC |first=Helix Consulting |website=www.pastinfo.am |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Հայաստանի անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը օգոստոսի 3-ին հայտարարել է, որ Արցախը Հայաստանի հետ կապող երթևեկությունը Լաչինի միջանցքի փոխարեն այլ երթուղով կազմակերպելու Ադրբեջանի պահանջը լեգիտիմ չէ<ref name="armenpress">{{Cite web |url=https://www.armenpress.am/arm/news/1089544/ |title=Ադրբեջանի պահանջը լեգիտիմ չէ. Արմեն Գրիգորյանը՝ Լաչինի միջանցքն այլ երթուղով փոխարինելու Ադրբեջանի պահանջի մասին |website=armenpress.am |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref><ref name="civilnet">{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/669991/երթևեկությունը-լաչինի-միջանցքի-նոր-երթուղով-կազմակերպելու-ադրբեջանի-պահանջը-լեգիտիմ-չէ․-արմեն-գրիգորյան/|title=Լաչինի միջանցքի նոր երթուղին գործարկելու Ադրբեջանի պահանջը լեգիտիմ չէ․ Արմեն Գրիգորյան|date=2022-08-03|website=CIVILNET|language=hy-AM|accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Ադրբեջանական կողմը Արցախում տեղակայված խաղաղապահ զորակազմի միջոցով հուլիսի վերջին պահանջ է ներկայացրել առաջիկայում երթևեկությունը նոր երթուղով կազմակերպելու վերաբերյալ<ref name="pastinfo" />։ == Ժամանակագրություն == [[2022]] թվականի [[հուլիսի 28]]-ին Արցախի Ներքին գործերի նախարարությունը հաղորդել է, որ ադրբեջանական կողմից մոտ 20 րոպե տևողությամբ հրաձգային տարբեր զինատեսակներից ինտենսիվ կրակ են վարել [[Թաղավարդ]] և [[Կարմիր Շուկա]] համայնքների ուղղությամբ։ [[Հուլիսի 30]]-ին Ռուսական խաղաղապահ զորակազմը հաստատել է այս տեղեկությունը, բայց Ադրբեջանական կողմը հերքել է իրողությունը<ref name="azatutyun 1">{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31969248.html |title=Ադրբեջանական ուժերը դիմել են սադրանքի, իրադրությունը մնում է լարված. ՊԲ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://eadaily.com/ru/news/2022/08/01/nagornyy-karabah-vmenil-azerbaydzhanu-popytku-prodvizheniya-situaciya-napryazhennaya |title=Нагорный Карабах вменил Азербайджану попытку продвижения: ситуация напряжëнная |website=EADaily |language=ru |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ [[Օգոստոսի 1]]-ի առավոտյան ժամը 09:00-ից սկսած, Արցախի հյուսիսային և հյուսիս-արևմտյան սահմանագոտու մի շարք հատվածներում ադրբեջանական ստորաբաժանումները «դիմել են սադրանքի՝ կատարելով շփման գիծը հատելու փորձեր, որոնք կասեցվել են ՊԲ ստորաբաժանումների ուժերով»<ref name="azatutyun 1" /><ref>{{Cite web |url=https://www.24news.am/news/247584 |title=Գանձասարի համար մարտեր չեն մղվել. հակառակորդը հետ է շպրտվել Նարեշտարի ուղղությամբ | 24news |website=www.24news.am |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Օգոստոսի 2- ին և լույս 3-ի գիշերը օպերատիվ մարտավարական իրադրությունը փոփոխությունների չի ենթարկվել, լարվածությունը շփման գծի որոշ հատվածներում պահպանվել է<ref name="civilnet1" />։ Oգոստոսի 3-ի առավոտյան Արցախի պաշտպանության բանակի հաղորդման՝ ադրբեջանական ստորաբաժանումները առավոտից կոպտորեն խախտելով հրադադարի պահպանման ռեժիմը` թիրախավորել են ՊԲ մարտական դիրքերն ու զորամասերից մեկի մշտական տեղակայման վայրը՝ բացի տարբեր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներից կիրառելով նաև ականանետեր, նռնականետեր և հարվածային ԱԹՍ-ներ<ref>{{Cite web |url=https://eadaily.com/ru/news/2022/08/03/azerbaydzhan-primenyaet-drony-armiya-oborony-nagornogo-karabahe-neset-poteri |title=Азербайджан применяет дроны, Армия обороны Нагорного Карабахе несëт потери |website=EADaily |language=ru |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Արցախում մասնակի զորահավաք են սկսել<ref name="azatutyun2">{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31972415.html |title=Հայկական ու ադրբեջանական կողմերը հաղորդել են զոհերի մասին. Արցախում հայտարարվել է մասնակի զորահավաք |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Օգոստոսի 3-ի երեկոյան տվյալներով հայկական կողմից երկու հոգի զոհվել են<ref name="eadaily2">{{Cite web |url=https://eadaily.com/ru/news/2022/08/03/azerbaydzhan-otchitalsya-ob-itogah-operacii-vozmezdie-v-karabahe-vzyaty-vysoty |title=Азербайджан отчитался об итогах операции «Возмездие» в Карабахе: взяты высоты |website=EADaily |language=ru |accessdate=2022-08-03}}</ref>, Արցախի առողջապահության նախարար Միքայել Հայրիյանը հայտնել է, որ վիրավոր զինծառայողների թիվը 19-ի է հասել, 4-ի վիճակը բժիշկները ծանր են գնահատում, որոնցից մեկինը՝ ծայրահեղ ծանր<ref>{{Cite web |url=https://www.aysor.am/am/news/2022/08/03/%C3%95%C2%BE%C3%95%C2%AB%C3%96%C2%80%C3%95%C2%A1%C3%95%C2%BE%C3%95%C2%B8%C3%96%C2%80%C3%95%C2%B6%C3%95%C2%A5%C3%96%C2%80-19/1993983 |title=Արցախում վիրավորների թիվը հասել է 19-ի, մեկի վիճակը գնահատվում է ծայրահեղ ծանր - Այսօր` թարմ լուրեր Հայաստանից |last=LLC |first=Helix Consulting |website=www.aysor.am |language=en |accessdate=2022-08-04}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31973137.html |title=Իրադրությունը շփման գծում հարաբերականորեն կայուն է․ Արցախի ՊՆ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-04}}</ref>։ Ադրբեջանական կողմը հաղորդել էր, թե առավոտյան [[Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ|Արցախի Պաշտպանության բանակը]] ինտենսիվ գնդակոծության է ենթարկել ադրբեջանական բանակի՝ Բերձորի ուղղությամբ տեղակայված ստորաբաժանումների դիրքերը, ինչի հետևանքով ադրբեջանցի զինծառայող է մահացել։ Հայկական կողմն այս հաղորդագրությանը չի արձագանքել<ref name="azatutyun2" />։ Ադրբեջանական կողմը հայտարարել է, որ բանակի ստորաբաժանումների կողմից իրականացված «Հատուցում» փոխադարձ գործողության արդյունքում վերահսկողության տակ են վերցվել Գիրխգիզի (Կրխկըզ) և Սարիբաբա, ինչպես նաև մի շարք այլ գերիշխող բարձունքներ<ref>{{Cite web |url=https://eadaily.com/ru/news/2022/08/03/azerbaydzhan-otchitalsya-ob-itogah-operacii-vozmezdie-v-karabahe-vzyaty-vysoty |title=Азербайджан отчитался об итогах операции «Возмездие» в Карабахе: взяты высоты |website=EADaily |language=ru |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ Բայց «Sentinel-2A» արբանյակից արված լուսանկարները ցույց են տալիս, որ Գիրխգիզի բարձրունքը մինչև օգոստոսի 3-ը ևս գտնվել է ադրբեջանական վերահսկողության տակ<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/147071 |title=Թշնամու քարոզչամեքենան ստում է․ արբանյակային լուսանկարները հերքում են Ադրբեջանի ՊՆ-ի պնդումը |website=Hetq.am |language=hy |accessdate=2022-08-04}}</ref>։ [[Օգոստոսի 3]]-ի երեկոյան ռուս խաղաղապահները սկսել են բանակցել ադրբեջանցիների հետ։ Ըստ Արցախի օմբուդսմենի՝ բանակցության ընթացքում հայկական կողմը զիջումների է գնացել, քանի որ «կոպտագույն ձևով խախտվում է մարդկանց կյանքի իրավունքը»<ref>{{Cite web |url=https://news.5tv.am/news/iravichakn-arcaxoum-haykakan-koghmy-stipvac-gnoum-e-zijoumneri |title=Իրավիճակն Արցախում. «Հայկական կողմը ստիպված գնում է զիջումների» |website=5tv |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ [[Օգոստոսի 4]]-ին Արցախում տեղակայված ռուս խաղաղապահ զորախմբի հրամանատար Անդրեյ Վոլկովը հանդիպել է Արցախի ընդդիմադիր և հասարակական գործիչների հետ<ref>[https://factor.am/540933.html Ռուս խաղաղապահների հրամանատարը հանդիպել է Արցախի հասարակական և ընդդիմադիր գործիչներին]</ref>, տեղեկացրել, որ «ընթացիկ իրադարձությունների վերաբերյալ խաղաղապահ զորախմբի դիրքորոշումը, ինչպես նաև վստահեցրել է, որ Ռուսաստանի Դաշնությունը ձեռնարկում է բոլոր միջոցները իրավիճակի հետագա լարում թույլ չտալու համար»<ref>{{Cite web |url=https://hetq.am/hy/article/147095 |title=Խաղաղապահ զորախմբի հրամանատարը հանդիպել է Արցախի հասարակական և ընդդիմադիր գործիչներին |website=Hetq.am |language=hy |accessdate=2022-08-05}}</ref>։ Օգոստոսի 4-ի [[օգոստոսի 5|լույս 5]]-ի գիշերը Արցախի պաշտպանական գերատեսչության տեղեկությամբ օպերատիվ իրադրությունը շփման գծում հարաբերականորեն կայուն է եղել։ Լարվածությունն ընդհանուր առմամբ պահպանվել է<ref>{{Cite web |url=https://artsakhpress.am/arm/news/167547/apatexekatvutyun-e-te-arcakhi-pb-n-9-angam-khakhtel-e-hradadari-pahpanman-rezhimy-haytararutyun.html |title=Ապատեղեկատվություն է, թե Արցախի ՊԲ-ն 9 անգամ խախտել է հրադադարի պահպանման ռեժիմը. հայտարարություն |website=artsakhpress.am |accessdate=2022-08-05}}</ref>։ == Անդրադարձ == * {{Դրոշ|Արցախ}} - Արցախի նախագահ [[Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)|Արայիկ Հարությունյան]]ն օգոստոսի 2-ին հրավիրել է Անվտանգության խորհրդի ընդլայնված նիստ, որի ընթացքում քննարկվել է Արցախը Հայաստանին կապող միջանցքի հարցը։ Նախագահը դիմել է բոլոր հայրենակիցներին՝ խնդրելով պահպանել զսպվածություն և հանգստություն<ref>{{Cite web |url=https://news.5tv.am/news/karogh-enq-ardzanagrel-or-ays-pouloum-oroshaki-popoxoutyounner-kan-berdzori-mijancqi-het-kapvac-ah-naxagah |title=Կարող ենք արձանագրել, որ այս փուլում որոշակի փոփոխություններ կան Բերձորի միջանցքի հետ կապված. ԱՀ նախագահ |website=5tv |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։   * {{Դրոշ|Ռուսաստան}} - Օգոստոսի 2-ին ռուսական խաղաղապահները հայտարարել են, որ «Շփման գծի փոփոխություն չի թույլատրվել, և ռուս խաղաղապահների անվտանգությունը ապահովելու և հնարավոր նոր միջադեպերը կանխելու համար շարունական համագործակցություն է պահպանվում Հայաստանի և Ադրբեջանի զինված ուժերի գլխավոր շտաբերի հետ»<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31970879.html |title=Ադրբեջանական կողմը ԼՂ-ում հրադադարը խախտել է երեք անգամ. ՌԴ ՊՆ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ * {{Դրոշ|ՆԱՏՕ}} - [[Կովկաս|Կովկասում]] ու [[Կենտրոնական Ասիա|Կենտրոնական Ասիայում]] [[ՆԱՏՕ]]-ի գլխավոր քարտուղարի հատուկ ներկայացուցիչ Խավիեր Կոլոմինա Պիրիսը մտահոգիչ է համարել հայ-ադրբեջանական լարվածության մասին հաղորդումները<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31972206.html |title=ՆԱՏՕ-ն մտահոգություն է հայտնում հայ-ադրբեջանական լարվածության առթիվ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ * {{Դրոշ|Հայաստան}} - Հայաստանի անվտանգության խորհրդի քարտուղար [[Արմեն Գրիգորյան (քաղաքական գործիչ)|Արմեն Գրիգորյան]]ը օգոստոսի 3-ին հայտարարել է, որ ճանապարհի ուղղությամբ որոշակի աշխատանք կատարվել է, բայց այս պահի դրությամբ համաձայնեցված պլան գոյություն չունի և որ Հայաստանը որևէ պլանի համաձայնություն չի տվել<ref name="armenpress" /><ref name="eadaily1">{{Cite web |url=https://eadaily.com/ru/news/2022/08/03/erevan-opredelil-nelegitimnym-trebovanie-baku-o-zamene-lachinskogo-koridora |title=Ереван определил нелегитимным требование Баку о замене Лачинского коридора |website=EADaily |language=ru |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ * {{Դրոշ|Եվրամիություն}} - Հարավային Կովկասում Եվրամիության հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարը մտահոգություն է հայտնել վերջին օրերին հայ-ադրբեջանական կողմերի միջև լարվածության առթիվ և կարևորել է նվազեցնել լարվածությունը և բաց չթողնել տասնամյակների վեճերի էջը շրջելու պատմական հնարավորությունը<ref name="civilnet1">{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/669962/եվրամիությունը-մտահոգություն-է-հայտնել-հայ-ադրբեջանական-լարվածության-առթիվ/ |title=Եվրամիությունը մտահոգություն է հայտնել հայ-ադրբեջանական լարվածության առթիվ |date=2022-08-03 |website=CIVILNET |language=hy-AM |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ * {{Դրոշ|Ադրբեջան}} - Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարությունը օգոստոսի 3-ին մեկնաբանել է Բերձորում տեղի ունեցած միջադեպը, հաստատել է, որ ադրբեջանցի զինծառայող է զոհվել և մեղադրել է Հայաստանի ղեկավարությանը, որը մինչ օրս դուրս չի բերել իր զինված կազմավորումները հարևան պետության տարածքից, հավելել, որ «Հետագայում ևս բոլոր անհրաժեշտ միջոցները կձեռնարկվեն Ադրբեջանի սահմանների անվտանգությունն ու ամբողջականությունն ապահովելու համար»<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31971984.html |title=Բաքուն Հայաստանին մեղադրում է եռակողմ հայտարարության դրույթները խախտելու մեջ |website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան |language=hy |accessdate=2022-08-03}}</ref>։ * {{Դրոշ|ԱՄՆ}} - Միացյալ Նահանգների Պետդեպարտամենտը հայտարարել է, որ խորապես անհանգստացած է և ուշադիր հետևում է Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ ինտենսիվ մարտերի, զոհերի և մարդկային կորուստների մասին հաղորդումներին։ Կոչ է արել անհապաղ քայլեր ձեռնարկել լարվածությունը նվազեցնելու և հետագա սրացումից խուսափելու համար<ref>{{Cite web |url=https://mediamax.am/am/news/karabakh/48227/ |title=ԱՄՆ պետդեպը Ղարաբաղում հետագա էսկալացիայից խուսափելու կոչ է արել |website=mediamax.am |language=en |accessdate=2022-08-04}}</ref>։ * {{Դրոշ|Հայաստան}} - Օգոստոսի 4-ին [[Նիկոլ Փաշինյան|Նիկոլ Փաշինյանը]] ՀՀ կառավարության նիստի ժամանակ հայտարարել է․ «ԼՂ հայությանը խաղաղապահների ներկայությամբ ֆիզիկապես և հոգեբանորեն ահաբեկելու դեպքերը պարզապես անընդունելի են։ Այս համատեքստում խիստ անհրաժեշտ է դառնում ԼՂ-ում խաղաղապահ օպերացիայի մանրամասների ճշտումը։»<ref>{{Cite web |url=https://www.armenpress.am/arm/news/1089623/ |title=Խիստ անհրաժեշտ է դառնում ԼՂ-ում խաղաղապահ օպերացիայի մանրամասների ճշտումը. Փաշինյան |website=armenpress.am |language=hy |accessdate=2022-08-04}}</ref>։ * {{Դրոշ|Հայաստան}} - Օգոստոսի 4-ին ՀՀ ԱԳ նախարար [[Արարատ Միրզոյան|Արարատ Միրզոյանն]] ընդունել է Հայաստանում հավատարմագրված դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ղեկավարներին և դեսպանների ուշադրությունն է հրավիրել վերջին օրերին [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախում]] Ադրբեջանի կողմից սադրիչ և ագրեսիվ գործողությունների արդյունքում ստեղծված իրավիճակին։ Արարատ Միրզոյանը ընդգծել է, որ հայկական կողմի՝ տարածաշրջանում կայունության և խաղաղության հասնելու ուղղությամբ իրականացվող ջանքերին Ադրբեջանի իշխանությունները պատասխանում են հայատյաց հռետորաբանությամբ, ագրեսիվ հայտարարություններով, ուժի կիրառման անթաքույց սպառնալիքներով։ Նա անընդունելի է համարել ադրբեջանական կողմի՝ Լեռնային Ղարաբաղը էթնիկ զտման ենթարկելու շարունակական քաղաքականությունը<ref>{{Cite web |url=https://www.mfa.am/hy/press-releases/2022/08/04/meeting_ambs/11573 |title=ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի հանդիպումը Հայաստանում հավատարմագրված դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ղեկավարների հետ |website=www.mfa.am |language=hy |accessdate=2022-08-04}}</ref>։ * {{Դրոշ|Ֆրանսիա}} - [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|Ֆրանսիայի նախագահ]] [[Էմանուել Մակրոն]]ը հեռախոսով զրուցել է Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ադրբեջանի նախագահ [[Իլհամ Ալիև]]ի հետ, հորդորել է ամեն ջանք գործադրել էսկալացիայից խուսափելու և բանակցությունների սեղանի շուրջ նստելու համար։ Մակրոնն ընդգծել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի` հրադադարի մասին պայմանավորվածությունների շրջանակում ստանձնած պարտավորությունների կատարման կարևորությունը<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/20220805/makrvony-pashinjani-u-alievi-het-qnnarkel-e-lernajin-gharabaghi-iradrutjuny-46250434.html |title=Մակրոնը Փաշինյանի ու Ալիևի հետ քննարկել է Լեռնային Ղարաբաղի իրադրությունը |last=Արմենիա |first=Sputnik |date=20220805T1017+0400 |website=Sputnik Արմենիա |language=am |accessdate=2022-08-05}}</ref>։ * {{Դրոշ|Ռուսաստան}} - [[Ռուսաստանի նախագահ|Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ]]ի մամուլի քարտուղար [[Դմիտրի Պեսկով]]ը նշել է , որ [[Վլադիմիր Պուտին]]ը Անվտանգության խորհրդի անդամների հետ օպերատիվ խորհրդակցության ժամանակ քննարկել է Լեռնային Ղարաբաղում տիրող իրավիճակը և ասել, որ, «Իսկապես, մենք շատ ուշադիր հետևում ենք, բնականաբար, մտահոգված ենք իրավիճակի սրման կապակցությամբ։ Կողմերին զսպվածության կոչ ենք անում»։ Անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությանը Պեսկովն ասել է․ «․․․վերջին օրերի իրադարձությունները հայ հանրության շրջանում առաջ են բերում ԼՂ-ում խաղաղապահ օպերացիայի բովանդակության և էության հետ կապված հարցեր։ Եթե հարցեր կան, ապա, անշուշտ, դրանց պետք է պատասխանել։ Միևնույն ժամանակ, տարբեր մակարդակներում սերտ շփումները, որոնք մենք ունենք հայկական կողմի հետ, մեզ թույլ կտան պարզաբանել այն հարցերը, որոնք առկա են»<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/670202/պուտինն-անվտանգության-խորհրդի-անդամների-հետ-քննարկել-է-լղ-ում-տիրող-իրավիճակը․-պեսկով/ |title=Պուտինն անվտանգության խորհրդի անդամների հետ քննարկել է ԼՂ-ում տիրող իրավիճակը․ Պեսկով |date=2022-08-04 |website=CIVILNET |language=hy-AM |accessdate=2022-08-05}}</ref>։ * {{Դրոշ|Բելառուս}} - [[Բելառուս]]ի արտաքին գործերի նախարարությունը հայտարարել է․ «Բելառուսի Հանրապետությունն ուշադրությամբ հետևում է հայ– ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի դրական զարգացումներին և անկեղծորեն շահագրգռված է խաղաղության ու կայունության հաստատմամբ և տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակմամբ հարավկովկասյան տարածաշրջանում։ Այս կապակցությամբ մեզ խորը մտահոգել է Լեռնային Ղարաբաղում զինված դիմակայության հերթական սրումը»<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/20220804/minsky-mtahvogvats-e-lgh-um-iravitshaki-srmamb-belarusi-agn-46243272.html |title=Մինսկը մտահոգված է ԼՂ-ում իրավիճակի սրմամբ. Բելառուսի ԱԳՆ |last=Արմենիա |first=Sputnik |date=20220804T2041+0400 |website=Sputnik Արմենիա |language=am |accessdate=2022-08-05}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} [[Կատեգորիա:2022 Արցախում]] [[Կատեգորիա:Հայ-ադրբեջանական հարաբերություններ]] [[Կատեգորիա:Հայ-ադրբեջանական զինված ընդհարումներ]] 1yg1b3og5l7gipblc56yht1vqdrc2d6 0 1098842 8485621 8483024 2022-08-09T02:18:35Z InternetArchiveBot 101881 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Թենիսիստ}} '''Մարի-Գայանե Միքայելյան''' ({{Lang-fr|Marie-Gaïané Mikaelian}}, {{ԱԾ}}), [[Հայերը Շվեյցարիայում|շվեյցարահայ]] [[Թենիս|թենիսիստուհի]]։ Հայաստանի հավաքականի անդամ [[Ֆեդերացիայի գավաթ]]ում, [[Կանանց թենիսի ասոցիացիա|WTA]]-ի մեկ մրցաշարի հաղթող մենախաղում։ == Խաղացողի կարիերա == Մարի-Գայանե Միքայելյանը թենիս խաղալ սովորել է ծնողների՝ հայ հոր և շվեյցարացի մոր օգնությամբ։ Շվեյցարիայի թենիսի ֆեդերացիան երկար ժամանակ հրաժարվում էր տեսնել աղջկա տաղանդը, և նա պատանեկան միջազգային մրցաշարերում ներկայացնում էր [[Հայաստան]]ը<ref>{{Cite web|url=http://www.swissinfo.ch/eng/archive/Magnificent_Mikaelian.html?cid=2313540|title=Magnificent Mikaelian|date=October 16, 2001|publisher=Swissinfo.ch|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140506020931/http://www.swissinfo.ch/eng/archive/Magnificent_Mikaelian.html?cid=2313540|archivedate=2014-05-06|dead-url=no|accessdate=2014-05-04}}</ref>։ 15 տարեկանում՝ 1999 թվականին, նա մասնակցել է իր առաջին պրոֆեսիոնալ մրցաշարի եզրափակիչներին՝ հաղթելով ITF-ի «10000-անոց» մրցաշարում ([[Լենցերհայդե]], [[Շվեյցարիա]]), այնուհետև հասնելով ավելի հեղինակավոր՝ [[Վիեն]]ի մրցաշարի ([[Ֆրանսիա]]) եզրափակիչ։ [[Պուատիե]]ում Միքայելյանը, որը վարկանիշային աղյուսակում զբաղեցնում էր ընդամենը 555-րդ տեղը, յոթ անընդմեջ հաղթանակ է տարել, ներառյալ՝ որակավորման մրցաշարը, այդ թվում՝ վարկանիշի լավագույն հարյուրյակից երկու մրցակիցների՝ [[Կատարինա Սրեբոտնիկ]]ի և [[Ժյուստին Էնեն|Ժյուստին Էնենի]] նկատմամբ։ Նույն թվականին Միքայելյանը դարձել է [[Երևան]]ում անցկացված [[Համահայկական խաղեր|Համահայկական]] առաջին խաղերի թենիսի մրցաշարի հաղթող<ref name="Sport">{{Cite web|url=http://www.sports.ru/others/2960432.html?join=1|title=В Ереване проходят Панармянские игры|date=22 августа 2001|publisher=Sports.ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140506010630/http://www.sports.ru/others/2960432.html?join=1|archivedate=2014-05-06|dead-url=no|accessdate=2014-05-04}}</ref> և մինչև 16 տարեկան աղջիկների Եվրոպայի չեմպիոն<ref>[http://www.tenniseurope.org/page.aspx?id=17153 Победители и финалисты чемпионатов Европы в возрасте до 16 лет] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140325190118/http://www.tenniseurope.org/page.aspx?id=17153 |date=2014-03-25 }} на сайте Европейской теннисной ассоциации {{En icon}}</ref>։ 2001 թվականի հունիսին 17-ամյա Միքայելյանը դուրս է եկել [[Կանանց թենիսի ասոցիացիա|WTA-տուրի]] օրացույցում ընդգրկված [[Տաշքենդ]]ի բաց առաջնության կիսաեզրափակիչ, իսկ երկու ամիս չանցած՝ [[Բազել]]ի նույն կարգի մրցաշարի եզրափակիչ։ Միքայելյանը, որը վարկանիշով 167-րդն էր, Բազելի մրցաշարն սկսել է հաղթանակով մրցաշարի առաջին համար, աշխարհի 16-րդ ռակետ [[Սիլվիա Ֆարինա-Էլիա]]յի նկատմամբ, այնուհետև հաղթել է աշխարհի 58-րդ ռակետ [[Դանիելա Հանտուխովա]]յին, սակայն եզրափակիչ խաղում, այնուամենայնիվ, պարտվել է չեխուհի Ադրիանա Գերշիին, որը վարկանիշային աղյուսակում զբաղեցնում էր 102-րդ հորիզոնականը։ Այս մրցաշրջանը Մարի-Գայանեի համար նշանավորվել է նաև մինչև 18 տարեկան աղջիկների Եվրոպայի առաջնությունում հաղթանակով, որին նա մասնակցել է [[Հայաստան]]ի դրոշի ներքո<ref name="Sport"/><ref>[http://www.tenniseurope.org/page.aspx?id=17154 Победители и финалисты чемпионатов Европы в возрасте до 18 лет] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140325185004/http://www.tenniseurope.org/page.aspx?id=17154 |date=2014-03-25 }} на сайте Европейской теннисной ассоциации {{En icon}}</ref>։ Հոկտեմբերին երիտասարդ թենիսիստուհին [[Ցյուրիխ]]ի բարձրագույն կարգի մրցաշարում հաղթել է աշխարհի 13-րդ ռակետ, [[Ամառային օլիմպիական խաղեր 2000|Սիդնեյի օլիմպիական խաղերի]] փոխչեմպիոն [[Ելենա Դեմենտևա|Ելենա Դեմենտևային]] և դրանից հետո առաջին անգամ մտել է աշխարհի 100 ուժեղագույն թենիսիստուհիների մեջ<ref>[http://www.wtatennis.com/players/player/5584#careerinreview Обзор карьеры] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160530063828/http://www.wtatennis.com/players/player/5584#careerinreview |date=2016-05-30 }} на сайте [[Կանանց թենիսի ասոցիացիա|WTA-тура]] {{En icon}}</ref>։ Միքայելյանի կարիերայի գագաթնակետը եղել է 2002 թվականին, երբ [[Ֆրանսիայի թենիսի բաց առաջնություն|Ֆրանսիայի բաց առաջնությունից]] հետո նա իր կարիերայում առաջին անգամ մտել է վարկանիշային աղյուսակի թոփ-50, իսկ դրանից անմիջապես հետո հաղթել է իր առաջին WTA-ի մրցաշարում՝ [[Տաշքենդ]]ի օփենում, որտեղ նա արդեն առաջին համարն էր։ Սեպտեմբերին [[Քվեբեկ]]ում Միքայելյանը հաղթել է վարկանիշի լավագույն քսանյակում գտնվող երկու մրցակիցներին՝ [[Մագդալենա Մալեևա|Մագդալենա Մալեևային]] և [[Սիլվիա Ֆարինա]]յին, սակայն երկրորդ տիտղոսը նվաճել չի կարողացել։ Վեց ամսից էլ քիչ ժամանակում նա դուրս է եկել WTA մրցաշարի երրորդ եզրափակիչ՝ ավստրալիական [[Գոլդ Քոստ]]ի ամանորյա մրցաշարում՝ հաղթելով շվեյցարացի մեկ այլ թենիսիստուհու՝ աշխարհի 15-րդ ռակետ [[Պատի Շնիդեր]]ին։ Այս հաջողությունները 2003 թվականի հունվարի վերջին Միքայելյանին բարձրացրին վարկանիշային աղյուսակի 33-րդ հորիզոնական, որն ամենաբարձրն է նրա ողջ կարիերայի ընթացքում։ Շուտով, սակայն, դրան հետևեց լուրջ վնասվածքը՝ կողոսկրի ճաքով, և Միքայելյանը ստիպված եղավ դուրս գալ [[Ավստրալիայի թենիսի բաց առաջնություն|Ավստրալիայի բաց առաջնության առաջին շրջանից]]։ Նա կորտ վերադարձավ միայն մարտին, բայց նախկին խաղն այլևս չցուցադրեց։ Մինչև տարեվերջ նա միայն երեք անգամ կարողացավ դուրս գալ WTA-ի մրցաշարերի երրորդ փուլ։ 2004 թվականին նրա լավագույն արդյունքը Վիենի մրցաշարի ([[Պուատիե]]) կարիերայում երկրորդ եզրափակիչն էր, բայց WTA-ի մրցաշարերում նա կրկին չկարողացավ անցնել երրորդ փուլից այն կողմ։ 2005 թվականի մրցաշրջանը Միքայելյանն ընդհատեց գրեթե ամենասկզբում՝ մասնակցելով ընդամենը չորս մրցաշարի և վերջին հանդիպումն անցկացրեց փետրվարի կեսերին։ Հաջորդ տարի կորտ վերադառնալու փորձն ավարտվեց հինգ պարտությամբ՝ վեց մրցաշարերի առաջին շրջանում, որոնց մասնակցեց Միքայելյանը։ Պրոֆեսիոնալ մրցաշարում հաջորդ ելույթը միայն 2010 թվականին էր, երբ մոսկվացիներ [[Լյուդմիլա Նիկոյան|Լյուդմիլա Նիկոյանի]] և [[Աննա Մովսիսյան]]ի հետ նա հրավիրվեց պաշտպանելու Հայաստանի հավաքականի գույները [[Ֆեդերացիայի գավաթ|Ֆեդերացիայի գավաթում]]<ref>{{Cite web|url=http://www.armsport.am/ru/news/2010/04/28/%D0%9D%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%89%D0%B0%D1%8E%D1%89%D0%B8%D0%B9%D1%81%D1%8F-%D0%B4%D0%BE%D0%B6%D0%B4%D1%8C-%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%88%D0%B0%D0%BB-%D0%BE%D1%82%D0%BA%D1%80%D1%8B%D1%82%D0%B8%D1%8E-%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%80%D0%B0/251012|title=Непрекращающийся дождь помешал открытию турнира|date=28 апреля 2010|publisher=Армянский спорт|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140506020724/http://www.armsport.am/ru/news/2010/04/28/%D0%9D%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%89%D0%B0%D1%8E%D1%89%D0%B8%D0%B9%D1%81%D1%8F-%D0%B4%D0%BE%D0%B6%D0%B4%D1%8C-%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%88%D0%B0%D0%BB-%D0%BE%D1%82%D0%BA%D1%80%D1%8B%D1%82%D0%B8%D1%8E-%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%80%D0%B0/251012|archivedate=2014-05-06|dead-url=yes|accessdate=2014-05-04}}</ref>։ Դրանից հետո Միքայելյանը միայն մեկ հանդիպում անցկացրեց պրոֆեսիոնալ մրցաշարում՝ նույն թվականի հունիսին [[Լենցերհայդե]]ում, որտեղ 11 տարի առաջ նա սկսել էր իր ճանապարհը դեպի թենիսի էլիտա։ == Մասնակցություն մրցաշարերի եզրափակիչներին == === Մենախաղ === ==== WTA-ի մրցաշարեր (3+1) ==== {| class="wikitable" !Լեգենդ |- bgcolor="#CCFFCC" | 3-րդ կարգ (0+2) |- bgcolor="#66CCFF" | 4-րդ կարգ (1+1) |} {| class="wikitable" !Արդյունք ! № ! Ամսաթիվ ! Մրցաշար ! Ծածկույթ ! Մրցակիցը եզրափակիչում ! Հաշիվը եզրափակիչում |- bgcolor="66CCFF" | bgcolor="FFA07A" | Պարտություն | 1. | 30 հուլիսի, 2001 թ. | [[Բազել]], [[Շվեյցարիա]] | Հող |{{Դրոշ|Չեխիա}} Ադրիանա Գերշեյ | 4-6, 1-6 |- bgcolor="#66CCFF" | bgcolor="98FB98" | Հաղթանակ | 1. | 10 հունիսի, 2002 թ. | [[Տաշքենդ]], [[Ուզբեկստան]] | Հարդ |{{Դրոշ|Բելառուս}} [[Տատյանա Պուչեկ]] | 6-4, 6-4 |- bgcolor="#CCFFCC" | bgcolor="FFA07A" | Պարտություն | 2. | 16 սեպտեմբերի, 2002 թ. | [[Քվեբեկ]], [[Կանադա]] | Հարդ (i) |{{Դրոշ|Ռուսաստան}} [[Ելենա Բովինա]] | 3-6, 4-6 |- bgcolor="#CCFFCC" | bgcolor="FFA07A" | Պարտություն | 3. | 29 դեկտեմբերի, 2002 թ. | [[Գոլդ Քոստ]], [[Ավստրալիա]] | Հարդ |{{Դրոշ|Ֆրանսիա}} [[Նատալի Դեշի]] | 3-6, 6-3, 3-6 |} ==== ITF մրցաշարեր (1+2) ==== {| class="wikitable" !Լեգենդ |- | bgcolor="#ccccff" | 75.000 [[ԱՄՆ դոլար]] (0) |- | bgcolor="#ffffcc" | 10.000 [[ԱՄՆ դոլար]] (1) |- |} {| class="wikitable" !Արդյունք ! № ! Ամսաթիվ ! Մրցաշար ! Ծածկույթ ! Մրցակիցը եզրափակիչում ! Հաշիվը եզրափակիչում |- bgcolor="#ffffcc" | bgcolor="98FB98" | Հաղթանակ | 1. | 14 հունիսի, 1999 թ. | [[Լենցերհայդե]], [[Շվեյցարիա]] | Հող |{{Դրոշ|Գերմանիա}} Սյուզի Լորման | 6-3, 6-4 |- bgcolor="#ccccff" | bgcolor="FFA07A" | Պարտություն | 1. | 11 հոկտեմբերի, 1999 թ. | [[Պուատիե]], [[Ֆրանսիա]] | Հարդ (i) |{{Դրոշ|Չեխիա}} [[Կվետա Հրդլիչկովա]] | 6-4, 4-6, 2-6<ref name="Quali">Մրցաշարն սկսել է որակավորման փուլից։</ref> |- bgcolor="#ccccff" | bgcolor="FFA07A" | Պարտություն | 2. | 23 նոյեմբերի, 2004 թ. | Պուատիե <small>(2)</small> | Հարդ (i) |{{Դրոշ|Բելառուս}} [[Անաստասիա Եկիմովա|Անաստասիա Եկիմովա]] | 5-7, 2-6 |} == Ծանոթագրություններ == {{Ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://www.wtatennis.com/players/130632/name Պրոֆիլը] [[Կանանց թենիսի ասոցիացիա|WTA]]-ի կայքում * [https://www.itftennis.com/en/players/marie-gaiane-mikaelian/800210382/sui Պրոֆիլը] ITF-ի կայքում * [https://www.billiejeankingcup.com/en/players/player.aspx?id=800210382 Պրոֆիլը] Բիլլի Ջին Քինգի գավաթի կայքում {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Միքայելյան, Մարի-Գայանե}} [[Կատեգորիա:Հայ թենիսիստներ]] [[Կատեգորիա:Շվեյցարացի թենիսիստներ]] [[Կատեգորիա:Անձինք այբբենական կարգով]] [[Կատեգորիա:Ապրող անձինք]] gkqhoaf85nhgngekm58rp65noze9g1r 0 1098866 8485606 8484918 2022-08-09T00:08:45Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{չթարգմանված}} {{Անձ}} '''Ջեյմս Ադոմյանը''' (ծնվել է 1980 թվականի հունվարի 31-ին) ամերիկահայ ստենդափ կատակերգու, դերասան և իմպրեսիոնիստ է։ Նա առավել հայտնի է «Կատակերգություն Բենգ Բենգ», «Չապո թրեփ հաուս», «Վերջին կանգնող կոմիկը», «Ուշ ուշ շոուն Քրեյգ Ֆերգուսոնի հետ» ''աշխատանքներով'', որտեղ նա նմանակում էր նախագահ [[Ջորջ Ու. Բուշ|Ջորջ Բուշին]] մինչև 2009 թվականը և [[Բեռնի Սանդերս|Բերնի Սանդերսին]] 2016 թվականին՝ ''Թրամփն ընդդեմ Բերնիի'' տուռին։ Նա հնչյունավորում է Խոսող Բենը ''«Խոսող Թոմն ու ընկերները»'' անիմացիոն սերիալում։ == Վաղ կյանք == Ադոմյանը ծնվել է [[Օմահա|Օմահա, Նեբրասկայում]], 1980 թվականի հունվարի 31-ին և մեծացել [[Ատլանտա]], [[Ջորջիա|Ջորջիայում]] ։ Նրա ընտանիքը տեղափոխվել է [[Լոս Անջելես]], երբ նա տասը տարեկան էր։ Ադոմյանը Լոս Անջելեսի բապտիստական ավագ դպրոցի շրջանավարտ է, իսկ Ուիթյեր քոլեջում սովորել է տնտեսագիտության և թատերական արվեստի ինքնուրույն ձևավորմամբ կուրսը, ինչը 2017 թվականի Փիթ Հոլմսի հետ հարցազրույցի ժամանակ նշում է, որ չի ավարտել։ Ադոմյանը ծագումով [[Հայաստան|հայ]] է։ == Կարիերա == Ադոմյանը սկսեց հաճախակի հանդես գալ որպես նախագահ Ջորջ Բուշ կրտսեր «Ուշ ուշ շոու»''-ում'' այն բանից հետո, երբ Քրեյգ Ֆերգյուսոնը սկսեց շոուի վարումը 2005-ի հունվարից մինչև 2009-ը։ Նա հանդես է եկել մի քանի այլ կատակերգական ծրագրերում, այդ թվում ՝ «''ՄԱԴթիվի''», «Մենսիայի միտքը», «Ջիմի Քիմելը ուղիղ եթերում», «Կարճ շրջաններ», «Ատոմ թիվի», «Քարանձավի մարդիկ», «Վերահաշվարկ» և «Խաղացողները»։ Ադոմյանը նկարահանվել է «Հարոլդն ու Կումարը փախչում են Գուանտանամո Բեյից» և «Միս Մարչ» ֆիլմերում։ Որպես [[Ետկադրային թարգմանություն|ձայնային]] արտիստ Ադոմյանը ելույթ է ունեցել «Սոխ ռադիո նորություններ»''-''ում, որպես մի քանի կերպարներ «ՊԲՍ»-ի «Ուորդգըրլ» մուլտսերիալում, որպես նախագահ Բուշ ''«ՄԱԴթիվի»-''ի մի քանի դրվագներում, որպես [[Ջեյմս Քիմել|Ջիմի Քիմել]] ՝ «Հայտնի մարդկանց մահվան խաղ»''-'' ում և մի շարք այլ մուլտֆիլմերում։ 2011 թվականին նա ընտրվել է «ՆԲՍ» հեռուստաալիքի չհեռարձակված «Քերի Լայզեր» փորձնական նախագծի գլխավոր դերի համար՝ [[Սառա Փոլսոն|Սառա]] Փոլսոնի և Թիմ Միդոուսի հետ։ 2012-ին Ադոմյանը հանդես եկավ «Կատակերգություն Բենգ Բենգ»-ում ՝ որպես «ՊԲՍ»-ի հաղորդավար Հյուել Հաուսեր, «Չափահասների լող»-ի «Երեխաների հիվանդանոց»''-''ում ՝ [[Մադոննա|Մադոննայի դերում]] և «ՄԹիվի»<nowiki/>[[MTV|-]]<nowiki/>ի «Փող՝ անծանոթներից»''-ում'' որպես ինքը, ինչպես նաև կանոնավոր կերպով հանդես գալով որպես «''Քոնան''»-ի տարբեր էսքիզային կերպարներ։ 2018-ին Ադոմյանը Պորտլենդի քվիր կատակերգության փառատոնի գլխավորներ դեմքերից մեկն էր։ 2019-ին [[Նեթֆլիքս|«Նեթֆլիքս»]]-ի ''«Պատմական բացահայտումներ»'' հաղորդաշարի [[Ֆրեդի Մերկուրի|Ֆրեդի Մերկուրիի]] էպիզոդի համար Ադոմյանը մարմնավորել է վերնագրի կերպարին։ === Stand-up կատակերգական ալբոմ === 2012-ին Ադոմյանը թողարկեց իր դեբյուտային «Ցածր կախված միրգը» կատակերգական ալբոմը։ Թողարկումը «Ականջագայլ»-ի թողարկած առաջին ալբոմն էր, և հիմնականում դրական արձագանքներ ստացավ։ 1 ժամ տևողությամբ ստենդ-ափ սեթը պարունակում է անձնական պատմություններ, մի շարք հայտնի մարդկանց տպավորություններ և քաղաքական նյութեր, ներառյալ դիտարկումներ [[ԼԳԲՏ]] մարդկանց մշակութային ընկալումների վերաբերյալ։ === Կենդանի ելույթներ === [[Պատկեր:James_Adomian_&_Anthony_Atamanuik_by_Gage_Skidmore.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/James_Adomian_%26_Anthony_Atamanuik_by_Gage_Skidmore.jpg/220px-James_Adomian_%26_Anthony_Atamanuik_by_Gage_Skidmore.jpg|աջից|մինի| Ջեյմս Ադոմյանը (''աջից'') հանդես է գալիս որպես [[Բեռնի Սանդերս]], Էնթոնի Ատամանուիկի հետ ([[Դոնալդ Թրամփ|Դոնալդ Թրամփի]] դերում), Politicon-ում Փասադենա, Կալիֆորնիայում:]] Ադոմյանը հաճախակի ուղիղ եթերում ելույթ է ունենում «Ուղղահայաց քաղաքացիների բրիգադի թատրոն»- ում՝ էսքիզներով և ստենդ-ափ շոուներով, ինչպիսիք են «Կատակերգություն Բենգ Բենգ»''-ը'', ''«Ո՞վ է գծագրել»'' և շատ ուրիշներ։ Նա նաև «Գրաունդլինգներ թատրոն»-ում «Կիրակի Ընկերության» շրջանավարտ է, որտեղ դեռ հաճախակի է ելույթ ունենում։ Նա նաև պարբերաբար ելույթ է ունենում «Վաղվա շոու»-ում և Հոլիվուդի այլ ստենդ-ափ շոուներում։ Ադոմյանը հայտնի է նրանով, որ բազմաթիվ տպավորություններ է թողնում կենդանի շոուներում, ինչպես հագուստով, այնպես էլ բուն իր ստենդափ գործողությամբ, մարմնավորելով [[Վինսենթ Փրայս|Վինսենթ Փրայսին]], Լյուիս Բլեքին, [[Օրսոն Ուելս|Օրսոն Ուելսին]], [[Ջեսսի Վենտուրա|Ջեսի Վենտուրային]], [[Փոլ Ջամատի|Փոլ Ջիամատիին]], [[Մայքլ Քեյն|Մայքլ Քեյնին]], [[Ֆիլիպ Սեյմուր Հոֆման|Ֆիլիպ Սեյմուր Հոֆմանին]], Սեմ Էլիոթին, Ալը Ֆրանկենին, Հյուել Հաուսերին, [[Քրիստոֆեր Հիթչենզ|Քրիստոֆեր Հիչենսին]], Գարի Բյուսին, [[Ջոն Մաքքեյն|Ջոն Մաքքեյնին]], [[Ժոզեֆ Լիբերման|Ջո Լիբերմանին]], [[Մարկ Մերոն|Մարկ Մարոնին]], [[Ջեյմս Քիմել|Ջիմի Քիմելին]], Էնդի Քինդլերին, Թոմ Լեյկիսին, Թոդ Գլասին, [[Ջորջ Ու. Բուշ|Ջորջ Բուշին]] և [[Բեռնի Սանդերս|Բերնի Սանդերսին]] ։ Նա մի քանի նմանակումներ է արել ''«Կատակերգություն Բենգ Բենգ»-ում:'' Ադոմյանը հաճախ է կենդանի ելույթներ ունենում ամբողջ երկրում՝ անելով ստենդափ կամ կերպարներ մարմնավորելով, մասնավորապես ձախակողմյան քաղաքական միջոցառումներին, ինչպիսիք են «ՏարեկանԿոս», «Ծիծաղելով լիբերալ կերպով», «ԶԼՄ-ների բարեփոխումների ազգային համաժողով»-ը և կոնգրեսական Ալան Գրեյսոնի քարոզարշավի միջոցառումներին։ 2010-ին նա մի քանի կենդանի ելույթ ունեցավ Հյուսիսային Ամերիկայում «Ջարդելով զույգերի» տուռի ժամանակ։ 2008-ին նա կատակերգու Գրեգ Ջիրալդոյի հետ եղավ երկրի տարբեր վայրերում որպես «Անվճռական '08» տուռի մի մաս, որը կատարվել էր «Կատակերգության կենտրոն»-ի կողմից։ Նա ելույթ է ունեցել Հյուսիսային Ամերիկայի կատակերգական փառատոներում, այդ թվում՝ [[Մոնրեալ|Մոնրեալի]] «Միայն ծիծաղի համար»-ում։ 2012-ի մարտին Ադոմյանն ունեցավ իր առաջին արտասահմանյան ելույթը՝ գլխավորելով «Ստենդ-ափ Սեուլ»-ի երկու գիշերային շոու ՝ [[Սեուլ|Սեուլում]] ([[Հարավային Կորեա]])։ 2016 թվականի փետրվար-մարտ ամիսներին Ադոմյանը շրջագայել է ԱՄՆ-ով ՝ ''Թրամփն ընդդեմ Բերնիի տուռին''։ == Անձնական կյանքի == Ադոմյանը բաց գեյ է։ Նա ամերիկահայ մաթեմատիկոս Ջորջ Ադոմյանի թոռն է և Ամերիկայի դեմոկրատ սոցիալիստների անդամ է։{{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկացի սոցիալիստներ]] [[Կատեգորիա:ԼԳԲՏ հայեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկահայեր]] [[Կատեգորիա:Ամերիկացի տղամարդ կինոդերասաններ]] [[Կատեգորիա:Ապրող անձինք]] [[Կատեգորիա:1980 ծնունդներ]] ku98zwjygczg9zworqpknawvggsf0jx 6 1098880 8485047 8485035 2022-08-08T11:59:59Z GeoO 14988 wikitext text/x-wiki == Ամփոփում == {{Ոչ ազատ պատկեր | Նկարագրություն = «Սպանություն գոլֆի դաշտում» գրքի շապիկ | Աղբյուր = [https://bookmark.am/product/%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%A3%D5%B8%D5%AC%D6%86%D5%AB-%D5%A4%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4/ bookmark.am] | Հեղինակ = «Էդիթ Պրինտ» հրատարակչություն | Ամսաթիվ = 2022 | Հոդված = Սպանություն գոլֆի դաշտում | Նպատակ = հոդվածի տեղեկաքարտում տեղադրելու համար | Փոխարինում = {{ՈԱՊ-փոխարինում}} | Այլ տեղեկություն = }} == Արտոնագրում == {{FairUseOnly}} [[Կատեգորիա:Բոլոր ոչ ազատ պաստառներ]] t2c9dkjq97gwyzg2z8dql7odoijzw59 118 1098917 8485642 8484899 2022-08-09T04:59:20Z 37.252.80.232 /* ԱՌՈՒՇԱՆ  ՀՈՎՀԱՆՆԵ ՀԱԿՈԲՅԱՆ    */ wikitext text/x-wiki == '''ԱՌՈՒՇԱՆ  ՀՈՎՀԱՆՆԵՍԻ ՀԱԿՈԲՅԱՆ   ''' == [[Պատկեր:Arushan_Hakobyan.jpg|alt=|border|աջից|461x461փքս]] Ծնվել է 12 ապրիլի 1948թ․ Վրաստանի Ախալցիխեի շրջանի Դամալա գյուղում: Արդարադատության բարձրագույն պետական խորհրդական, ՀՀ Սահմանադրական իրավունքի կենտրոնի գործադիր տնօրեն, քաղաքագետ, ՀՀ Գյուղատնտեսական գիտությունների ակադեմիկոս, տեխնիկական գիտությունների թեկնածու, ինժեներ-տեխոլոգ, «Տերյան մշակութային կենտրոն» հ/կ նախագահ։ == '''''Կրթություն''''' == * 1965թ․ Գերազանցությամբ ավարտել է Դամալայի միջնակարգ դպրոցը * 1970թ․ Գերազանցությամբ ավարտել է Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտի ինժեներ-տեխնոլոգիական ֆակուլտետը, ստացել ինժեներ-տեխնոլոգի մասնագիտություն։ * 1973թ․ Ավարտել է ԵրԱԱԻ-ի ստացիոնար ասպիրանտուրան (պաշտպանել ատենախոսություն և ստացել տեխնիկական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան։ * 1978-1982թթ․ Սովորել է ԽՄԿԿ ԿԿ Մոսկվայի բարձրագույն դպրոցը, ավարտել է գերազանցությամբ և ստացել քաղաքագետի մասնագիտություն: == '''''Աշխատանքային գործունեություն''''' == · 1970թ․ հունիս-դեկտեմբեր Վայքի կաթնամթերքների արտադրության գլխավորող գործարանի գլխավոր ինժեներ · 1970-73թթ․ ԵրԱԱ ինստիտուտի ասպիրանտ (ստացիոնար) · 1973-1976թթ․ ԵրԱԱ ինստիտուտի տեխնոլոգիական ֆակուլտետի դասախոս · 1973-1976թթ․ ԵրԱԱ ինստիտուտի տեխնոլոգիական պրոբլեմային լաբորատորիայի ավագ գիտաշխատող · 1975 – 1976թթ․ ԵրԱԱ ինստիտուտի ԼԿԵՄ կոմիտեի քարտուղար · 1976 – 1977թթ․ ՀԼԿԵՄ Կենտկոմի արդյունաբերության և գյուղական երիտասարդության բաժնի վարիչ · 1977 – 1982թթ․ ՀԼԿԵՄ Կենտկոմի քարտուղար · 1982 – 1983թթ․ ՀԿԿ Մասիսի շրջկոմի 2-րդ քարտուղար · 1983 – 1987թթ․ Մասիսի շրջանային խորհրդի գործկոմի  նախագահ · 1987 - 1988թթ. ՀԿԿ Կենտկոմի ագրոարդյունաբերության բաժնի վարիչի առաջին տեղակալ · 1988 - 1991թթ. ՀԿԿ Արարատի շրջկոմի 1-ին քարտուղար · 1991 – 1992թթ. ՀՀ Ձկնային կոմիտեի նախագահի 1-ին տեղակալ · 1992 – 1996թթ. ՀՀ Գերագույն Խորհրդի (Ազգային Ժողովի) աշխատակազմի ղեկավար · 1996 – 2018թթ. ՀՀ Սահմանադրական դատարանի աշխատակազմի ղեկավար · 2006թ․ 04/01-25/05 ՀՀ Նախագահի ՆՀ-1-Ա հրամանագրով Ա․ Հակոբյանը նշանակվել է ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպանի լիազորություններն իրականցնող հանձնաժողովի նապագահ · 1996թ․ առ այսօր «ՀՀ Սահմանադրական իրավունքի կենտրոն» հ/կ գործադիր տնօրեն։ == '''''Հասարակական աշխատանք''''' == · 1996 – 2018թթ․ ՀՀ ՍԴ «Պաշտոնական տեղեկագիր» պարբերականի խմբագրակազմի ղեկավար    · 2007-2018թթ․ «Սահմանադրական արդարադատությունը նոր հազարամյակում» («Конституционное правосудие в новом тысячелетии») երկլեզու պարբերականի հրատարակչական խմբի ղեկավար ․ 2012-2016թթ․ "Նոր ժողովրդավարության երկրների սահմանադրական վերահսկողության մարմինների լրատու" (Вестник органов контитуционного контроля стран новой демократии) պարբերականի հրատարակչական խմբի ղեկավար · 2000-2018թթ․ ՛՛ՀՀ Սահմանադրական իրավունքի կենտրոն՛՛-ի և Եվրախորհրդի Վենետիկի հանձնաժողովի կողմից հրատարակվող «Almanaс» ամենամյա միջազգային քառալեզու հանդեսի հրատարակչական խմբի ղեկավար   · 2000թ․   «Դամալա» ազգագրական-հայրենագիտական հանդեսի գլխավոր խմբագիր · 1998 - 2018թթ․ «Սահմանադրություն և իրավունք» Հանրապետական բոլոր 8 օլիմպիադաների կազմկոմիտեի նախագահ · 2002թ․ Ա․ Հակոբյանի նախաձեռնությամբ ստեղծված «Տերյան մշակութային կենտրոն» հ/կ նախագահ Ամեն տարի Վահան Տերյանի ծննդյան օրը` փետրվարի 9-ին Ա․ Հակոբյանի  ղեկավարությյամբ, անց են կացվում «Տերյանի հետ» միջոցառումները։   == '''''Կոչումներ, պարգևներ''''' == · 2007թ. օգոստոսի 29-ին Շնորհվել է «Արդարադատության բարձրագույն պետական խորհրդականի» դասային աստիճան · 1981թ. սեպտեմբերի 17-ին ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի նախագահության հրամանագրով՝ «Արփա-Սևան» ջրատարի շինարարությանն ակտիվ մասնակցության համար պարգևատրվել է «Աշխատանքային արիության համար» ԽՍՀՄ մեդալով · 1982թ. մարտի 26-ին ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի նախագահության հրամանագրով՝պարգևատրվել է «Աշխատանքային փառքի 3-րդ աստիճանի» շքանշանով · 1986թ. հուլիսի 15-ին ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության հրամանագրով պարգևատրվել է «Պատվո նշան» շքանշանով · 2016թ. դեկտեմբերի 28-ին ՀՀ Նախագահի թիվ ՆՀ-1241-Ա հրամանագրով՝ «Պետական կառավարման համակարգում երկարամյա անբասիր գործունեության համար» պարգևատրվել է «Մխիթար Գոշի» մեդալով · 1993թ․ ապրիլի 12-ին և 1995թ. Հուլիսի  17-ին Պարգևատրվել ՀՀ Գերագույն Խորհրդի պատվոգրերով · 1998թ. ապրիլի 12-ին ՀՀ վարչապետի թիվ 52 որոշմամբ պարգևատրվել է ՀՀ վարչապետի շնորհագրով և մեդալով ·1999թ. դեկտեմբերի 30-ին ՀՀ վարչապետի թիվ 762 որոշմամբ - Պարգևատրվել է «Հայաստանի Հանրապետության երկրաշարժի գոտում փրկարար և վերականգնման աշխատանքներին ակտիվ մասնակցության համար» մեդալով և շնորհագրով · 1978թ․ դեկտեմբերի 27-ին և 1980թ․ մարտի 26-ին Պարգևատրվել է ՀԽՍՀ ժողովրդական վերահսկողության կոմիտեի «Ժողվերահսկողության համակարգում ակտիվ աշխատանքի համար» մեդալներով · 1982թ․ մարտի 26-ին Պարգևատրվել է ՀամԼԿԵՄ կենտկոմի «Աշխատանքային արիության համար» մեդալով · 1981թ․ ապրիլի 12-ին Պարգևատրվել է ԽՍՀՄ պետանվտանգության կոմիտեի (КГБ) ՊԱԿ «Սահմանապահ զորքերի գերազանցիկ» 1-ին աստիճանի շքանշանով'' '' · 2011թ․ փետրվարի 1-ին Պարգևատրվել է ՀՀ սահմանադրական դատարանի ոսկե մեդալով · 1996թ.  հոկտեմբերի 09-ին Ընտրվել է ՀՀ Գյուղատնտեսական գիտությունների ակադեմիայի անդամ (ակադեմիկոս) · 2018թ․ ապրիլի 12-ին ՀՀ ոստիկանապետի հրամանով պարգևատրվել է «Համագործակցության ամրապնդման համար» մեդալով  · 2019թ․ Արժանացել է Համահայկական գրողների միության «Ոսկե դար» մրցանակի == '''''Գրքեր, հրապարակումներ''''' == Ա․ Հակոբյանը հեղինակ է չորս մենագրության և համահեղինակ՝ է 8 գրքերի։ Ա․ Հակոբյանն ունի շուրջ 70 գիտական, ավելի քան 100 վերլուծական հրապարակումներ (հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն,  ֆրանսերեն, վրացերեն), նվիրված սահմանադրական իրավունքի և սահմանադրական արդարադատության, հայ մշակույթի, գրականության, ազգագրության, հայրենագիտության, պետական կառավարման, հայ վրացական հարաբերությունների, գյուղատնտեսության  տարբեր բնագավառների, ռեգիոնալ զարգացման հարցերին ու խնդիրներին (տպագրված Երևանում, Մոսկվայում, Կիևում, Բառնաուլում, Ս․ Պետերբուրգում, Կրասնոդարում և այլուր * 2015թ․ Ա․ Հակոբյանի հեղինակաությամբ և մենախոսությամբ նկարահանվել է «Վահան Տերյան» երկու մասից բաղկացած ֆիլմը, որը պարբերաբար ցուցադրվում է հեռուստատեսությամբ * Ա․ Հակոբյանը զեկուցումներով հանդես է եկել պատմամշակութային, սահմանադրական իրավունքի, հայ գրականության, սննդարդյունաբերության հարցերին նվիրված շուրջ 25 միջազգային գիտական և գիտագործնական համաժողովներում, միջոցառումներում * 2019թ․ հրատարակվել է Ա․ Հակոբյանի «Վահան Տերյանի հետ» հանրագիտարանային գիրքը, նվիրված Վ․ Տերյանի 135-ամյակին, որն արժանացել է Համահայկական գրողների միության տարվա մրցանակին * Ա․ Հակոբյանի խմբագրությամբ, իրականացվել է «ШЕДЕВРЫ РУССКОЙ ПОЭЗИИ» «ժողովածուի հրատարակումը * 2015թ. Լույս է տեսել  Ա․ Հակոբյանի «Փոշմանել եմ․․․ փոշմանելուց» բանաստեղծությունների ժողովածուն Ա․ Հակոբյանը հանդիսանում է Վ․ Տերյանի ստեղծագործությունների ժողովածուների, ուսումնասիրությունների 8 գրքերի, մի շարք հոդվածների հեղինակ, այդ թվում ռուսական և վրացական մամուլում։ Նա եղել է Վ․ Տերյանի 120, 125, և 135 ամյակներին նվիրված միջոցառումների կազմկոմիտեների անդամ ու հանդիսավոր նիստերի հիմնական զեկուցողը, ինչպես նաև պոետի 130-ամյակի միջոցառումների կազմակերպիչը (կազմկոմիտեի նախագահ ՀՀ վարչապետ): ---- 9it870kdtywur75to7up2sqwuoz9h8n 8485643 8485642 2022-08-09T05:01:12Z 37.252.80.232 /* Գրքեր, հրապարակումներ */ wikitext text/x-wiki == '''ԱՌՈՒՇԱՆ  ՀՈՎՀԱՆՆԵՍԻ ՀԱԿՈԲՅԱՆ   ''' == [[Պատկեր:Arushan_Hakobyan.jpg|alt=|border|աջից|461x461փքս]] Ծնվել է 12 ապրիլի 1948թ․ Վրաստանի Ախալցիխեի շրջանի Դամալա գյուղում: Արդարադատության բարձրագույն պետական խորհրդական, ՀՀ Սահմանադրական իրավունքի կենտրոնի գործադիր տնօրեն, քաղաքագետ, ՀՀ Գյուղատնտեսական գիտությունների ակադեմիկոս, տեխնիկական գիտությունների թեկնածու, ինժեներ-տեխոլոգ, «Տերյան մշակութային կենտրոն» հ/կ նախագահ։ == '''''Կրթություն''''' == * 1965թ․ Գերազանցությամբ ավարտել է Դամալայի միջնակարգ դպրոցը * 1970թ․ Գերազանցությամբ ավարտել է Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտի ինժեներ-տեխնոլոգիական ֆակուլտետը, ստացել ինժեներ-տեխնոլոգի մասնագիտություն։ * 1973թ․ Ավարտել է ԵրԱԱԻ-ի ստացիոնար ասպիրանտուրան (պաշտպանել ատենախոսություն և ստացել տեխնիկական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան։ * 1978-1982թթ․ Սովորել է ԽՄԿԿ ԿԿ Մոսկվայի բարձրագույն դպրոցը, ավարտել է գերազանցությամբ և ստացել քաղաքագետի մասնագիտություն: == '''''Աշխատանքային գործունեություն''''' == · 1970թ․ հունիս-դեկտեմբեր Վայքի կաթնամթերքների արտադրության գլխավորող գործարանի գլխավոր ինժեներ · 1970-73թթ․ ԵրԱԱ ինստիտուտի ասպիրանտ (ստացիոնար) · 1973-1976թթ․ ԵրԱԱ ինստիտուտի տեխնոլոգիական ֆակուլտետի դասախոս · 1973-1976թթ․ ԵրԱԱ ինստիտուտի տեխնոլոգիական պրոբլեմային լաբորատորիայի ավագ գիտաշխատող · 1975 – 1976թթ․ ԵրԱԱ ինստիտուտի ԼԿԵՄ կոմիտեի քարտուղար · 1976 – 1977թթ․ ՀԼԿԵՄ Կենտկոմի արդյունաբերության և գյուղական երիտասարդության բաժնի վարիչ · 1977 – 1982թթ․ ՀԼԿԵՄ Կենտկոմի քարտուղար · 1982 – 1983թթ․ ՀԿԿ Մասիսի շրջկոմի 2-րդ քարտուղար · 1983 – 1987թթ․ Մասիսի շրջանային խորհրդի գործկոմի  նախագահ · 1987 - 1988թթ. ՀԿԿ Կենտկոմի ագրոարդյունաբերության բաժնի վարիչի առաջին տեղակալ · 1988 - 1991թթ. ՀԿԿ Արարատի շրջկոմի 1-ին քարտուղար · 1991 – 1992թթ. ՀՀ Ձկնային կոմիտեի նախագահի 1-ին տեղակալ · 1992 – 1996թթ. ՀՀ Գերագույն Խորհրդի (Ազգային Ժողովի) աշխատակազմի ղեկավար · 1996 – 2018թթ. ՀՀ Սահմանադրական դատարանի աշխատակազմի ղեկավար · 2006թ․ 04/01-25/05 ՀՀ Նախագահի ՆՀ-1-Ա հրամանագրով Ա․ Հակոբյանը նշանակվել է ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպանի լիազորություններն իրականցնող հանձնաժողովի նապագահ · 1996թ․ առ այսօր «ՀՀ Սահմանադրական իրավունքի կենտրոն» հ/կ գործադիր տնօրեն։ == '''''Հասարակական աշխատանք''''' == · 1996 – 2018թթ․ ՀՀ ՍԴ «Պաշտոնական տեղեկագիր» պարբերականի խմբագրակազմի ղեկավար    · 2007-2018թթ․ «Սահմանադրական արդարադատությունը նոր հազարամյակում» («Конституционное правосудие в новом тысячелетии») երկլեզու պարբերականի հրատարակչական խմբի ղեկավար ․ 2012-2016թթ․ "Նոր ժողովրդավարության երկրների սահմանադրական վերահսկողության մարմինների լրատու" (Вестник органов контитуционного контроля стран новой демократии) պարբերականի հրատարակչական խմբի ղեկավար · 2000-2018թթ․ ՛՛ՀՀ Սահմանադրական իրավունքի կենտրոն՛՛-ի և Եվրախորհրդի Վենետիկի հանձնաժողովի կողմից հրատարակվող «Almanaс» ամենամյա միջազգային քառալեզու հանդեսի հրատարակչական խմբի ղեկավար   · 2000թ․   «Դամալա» ազգագրական-հայրենագիտական հանդեսի գլխավոր խմբագիր · 1998 - 2018թթ․ «Սահմանադրություն և իրավունք» Հանրապետական բոլոր 8 օլիմպիադաների կազմկոմիտեի նախագահ · 2002թ․ Ա․ Հակոբյանի նախաձեռնությամբ ստեղծված «Տերյան մշակութային կենտրոն» հ/կ նախագահ Ամեն տարի Վահան Տերյանի ծննդյան օրը` փետրվարի 9-ին Ա․ Հակոբյանի  ղեկավարությյամբ, անց են կացվում «Տերյանի հետ» միջոցառումները։   == '''''Կոչումներ, պարգևներ''''' == · 2007թ. օգոստոսի 29-ին Շնորհվել է «Արդարադատության բարձրագույն պետական խորհրդականի» դասային աստիճան · 1981թ. սեպտեմբերի 17-ին ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի նախագահության հրամանագրով՝ «Արփա-Սևան» ջրատարի շինարարությանն ակտիվ մասնակցության համար պարգևատրվել է «Աշխատանքային արիության համար» ԽՍՀՄ մեդալով · 1982թ. մարտի 26-ին ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի նախագահության հրամանագրով՝պարգևատրվել է «Աշխատանքային փառքի 3-րդ աստիճանի» շքանշանով · 1986թ. հուլիսի 15-ին ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության հրամանագրով պարգևատրվել է «Պատվո նշան» շքանշանով · 2016թ. դեկտեմբերի 28-ին ՀՀ Նախագահի թիվ ՆՀ-1241-Ա հրամանագրով՝ «Պետական կառավարման համակարգում երկարամյա անբասիր գործունեության համար» պարգևատրվել է «Մխիթար Գոշի» մեդալով · 1993թ․ ապրիլի 12-ին և 1995թ. Հուլիսի  17-ին Պարգևատրվել ՀՀ Գերագույն Խորհրդի պատվոգրերով · 1998թ. ապրիլի 12-ին ՀՀ վարչապետի թիվ 52 որոշմամբ պարգևատրվել է ՀՀ վարչապետի շնորհագրով և մեդալով ·1999թ. դեկտեմբերի 30-ին ՀՀ վարչապետի թիվ 762 որոշմամբ - Պարգևատրվել է «Հայաստանի Հանրապետության երկրաշարժի գոտում փրկարար և վերականգնման աշխատանքներին ակտիվ մասնակցության համար» մեդալով և շնորհագրով · 1978թ․ դեկտեմբերի 27-ին և 1980թ․ մարտի 26-ին Պարգևատրվել է ՀԽՍՀ ժողովրդական վերահսկողության կոմիտեի «Ժողվերահսկողության համակարգում ակտիվ աշխատանքի համար» մեդալներով · 1982թ․ մարտի 26-ին Պարգևատրվել է ՀամԼԿԵՄ կենտկոմի «Աշխատանքային արիության համար» մեդալով · 1981թ․ ապրիլի 12-ին Պարգևատրվել է ԽՍՀՄ պետանվտանգության կոմիտեի (КГБ) ՊԱԿ «Սահմանապահ զորքերի գերազանցիկ» 1-ին աստիճանի շքանշանով'' '' · 2011թ․ փետրվարի 1-ին Պարգևատրվել է ՀՀ սահմանադրական դատարանի ոսկե մեդալով · 1996թ.  հոկտեմբերի 09-ին Ընտրվել է ՀՀ Գյուղատնտեսական գիտությունների ակադեմիայի անդամ (ակադեմիկոս) · 2018թ․ ապրիլի 12-ին ՀՀ ոստիկանապետի հրամանով պարգևատրվել է «Համագործակցության ամրապնդման համար» մեդալով  · 2019թ․ Արժանացել է Համահայկական գրողների միության «Ոսկե դար» մրցանակի == '''''Գրքեր, հրապարակումներ''''' == Ա․ Հակոբյանը հեղինակ է չորս մենագրության և համահեղինակ՝ է 8 գրքերի։ Ա․ Հակոբյանն ունի շուրջ 70 գիտական, ավելի քան 100 վերլուծական հրապարակումներ (հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն,  ֆրանսերեն, վրացերեն), նվիրված սահմանադրական իրավունքի և սահմանադրական արդարադատության, հայ մշակույթի, գրականության, ազգագրության, հայրենագիտության, պետական կառավարման, հայ վրացական հարաբերությունների, գյուղատնտեսության  տարբեր բնագավառների, ռեգիոնալ զարգացման հարցերին ու խնդիրներին (տպագրված Երևանում, Մոսկվայում, Կիևում, Բառնաուլում, Ս․ Պետերբուրգում, Կրասնոդարում և այլուր * 2015թ․ Ա․ Հակոբյանի հեղինակաությամբ և մենախոսությամբ նկարահանվել է «Վահան Տերյան» երկու մասից բաղկացած ֆիլմը, որը պարբերաբար ցուցադրվում է հեռուստատեսությամբ * Ա․ Հակոբյանը զեկուցումներով հանդես է եկել պատմամշակութային, սահմանադրական իրավունքի, հայ գրականության, սննդարդյունաբերության հարցերին նվիրված շուրջ 25 միջազգային գիտական և գիտագործնական համաժողովներում, միջոցառումներում * 2019թ․ հրատարակվել է Ա․ Հակոբյանի «Վահան Տերյանի հետ» հանրագիտարանային գիրքը, նվիրված Վ․ Տերյանի 135-ամյակին, որն արժանացել է Համահայկական գրողների միության տարվա մրցանակին * Ա․ Հակոբյանի խմբագրությամբ, իրականացվել է «ШЕДЕВРЫ РУССКОЙ ПОЭЗИИ» ժողովածուի հրատարակումը * 2015թ. Լույս է տեսել  Ա․ Հակոբյանի «Փոշմանել եմ․․․ փոշմանելուց» բանաստեղծությունների ժողովածուն Ա․ Հակոբյանը հանդիսանում է Վ․ Տերյանի ստեղծագործությունների ժողովածուների, ուսումնասիրությունների 8 գրքերի, մի շարք հոդվածների հեղինակ, այդ թվում ռուսական և վրացական մամուլում։ Նա եղել է Վ․ Տերյանի 120, 125, և 135 ամյակներին նվիրված միջոցառումների կազմկոմիտեների անդամ ու հանդիսավոր նիստերի հիմնական զեկուցողը, ինչպես նաև պոետի 130-ամյակի միջոցառումների կազմակերպիչը (կազմկոմիտեի նախագահ ՀՀ վարչապետ): ---- mokj9mvbsto9e3svzgfd6c00b4f4b6q 0 1098919 8485600 8484986 2022-08-09T00:07:45Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 ծանոթագրությունը տեղափոխում եմ կետադրական նշանից առաջ wikitext text/x-wiki {{ՎԹ1|2022,8,7}} {{վիքիֆիկացում}} {| class="infobox vcard plainlist" ! colspan="2" class="infobox-above" style="background-color: #b0c4de; font-size: 125%;" |<div class="">Արմեն Րա</div> |- alt="Armen Ra at the House of Blues in Boston, Massachusetts" data-file-height="1824" data-file-type="bitmap" data-file-width="1368" decoding="async" height="293" resource="./File:Armen_Ra.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Armen_Ra.jpg/220px-Armen_Ra.jpg" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Armen_Ra.jpg/330px-Armen_Ra.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Armen_Ra.jpg/440px-Armen_Ra.jpg 2x" width="220" | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Armen_Ra.jpg|frameless|Armen Ra at the [[House of Blues]] in [[Boston]], [[Massachusetts]]]]<div class="infobox-caption">Արմեն ՀՀ Վ. [[House of Blues|Բլյուզի տուն]] մեջ [[Boston|Բոստոն]], նահանգ [[Massachusetts|Մասաչուսեթս]]</div> |- class="infobox-header" colspan="2" style="background-color: #b0c4de" ! colspan="2" class="infobox-header" style="background-color: #b0c4de" |Նախապատմություն |- class="infobox-label" scope="row" ! class="infobox-label" scope="row" |<span class="nowrap">Ծննդյան անունը</span> | class="infobox-data nickname" |Արմեն Հովհաննիսյան<ref name="Ebert"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="105">[http://www.rogerebert.com/interviews/the-arrogance-got-eaten-up-by-the-music-armen-ra-and-matt-huffman-on-when-my-sorrow-died-the-legend-of-armen-ra-and-the-theremin "THE ARROGANCE GOT EATEN UP BY THE MUSIC: ARMEN RA AND MATT HUFFMAN ON "WHEN MY SORROW DIED: THE LEGEND OF ARMEN RA AND THE THEREMIN""]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="106">''Rogerebert.com''<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="107"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">October 10,</span> 2017</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Ծնված | class="infobox-data" |1969 (Տարիք 52-53)<br /><br /><br /><br />[[Tehran|Թեհրան]], Իրան ! class="infobox-label" scope="row" |Զբաղմունք (պարապմունքներ) | class="infobox-data role" |[[Theremin|Թերմենվոքս]] |} <div class="shortdescription nomobile noexcerpt noprint searchaux" style="display:none">Երաժշտական կատարող</div>'''Արմեն Րա''' - [[Հայերն Իրանում|պարսկահայ]] [[Երաժիշտ|նկարիչ]], ինքնուս [[Տերմեն|թերմենվոքս]] նվագող, նկարիչ-բեմադրիչ, ռեժիսոր եւ կատարող<ref name="Ebert"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="105">[http://www.rogerebert.com/interviews/the-arrogance-got-eaten-up-by-the-music-armen-ra-and-matt-huffman-on-when-my-sorrow-died-the-legend-of-armen-ra-and-the-theremin "THE ARROGANCE GOT EATEN UP BY THE MUSIC: ARMEN RA AND MATT HUFFMAN ON "WHEN MY SORROW DIED: THE LEGEND OF ARMEN RA AND THE THEREMIN""]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="106">''Rogerebert.com''<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="107"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">October 10,</span> 2017</span>.</span></cite></ref>։ == Երաժշտական կարիերա == === Կարիերա (2010-2013) === Րան սկսել է տերմենվոքս ուսումնասիրել 2001 թվականին ՝ անելով իր դեբյուտը «Էնթոնի էմփ»՝ «Ջոնսոնները» նվագախմբի հետ Նյու Յորքում։ Րան նվագել է ՄԱԿ-ում, «Վիեննայի համերգային դահլիճ»-ում, «ՍԲԳԲ»-ում, «Տրիկոտաժի գործարան»-ում, «Լա Մամա Է․Տ․Ս․»-ում, «Բոլդեր ժամանակակից արվեստի թանգարան»-ում, «Լինկոլն Կենտրոն»-ում, «Ջո փաբ»-ում, «Գերշվին հյուրանոց»-ում<ref>{{cite news|last=Ivry|first=Benjamin|title=A New Generation Embraces the Theremin|url=http://www.nysun.com/arts/new-generation-embraces-the-theremin/48711/|access-date=July 20, 2010|newspaper=The New York Sun|date=February 15, 2007}}</ref>, «Բ․Բ․ արքայի թանգարան»-ում և «Դիչ պրոյեկտներ»-ին։ Նա ելույթ է ունեցել եւ ձայնագրվել է տարբեր խմբերի հետ եւ բազմաթիվ նախագծերում (ներառյալ բրիտանացի ձայնային ինժեներ Մարկ Ալմոնդի հետ համագործակցությունը («Փափուկ բջիջ»-ից), իր «Վարիետե» թողարկման «Իմ խելագարությունն ու ես» երգի վրա)։ Նրա դեբյուտային սոլո սկավառակը «Նվագում է տերմինը» (թողարկվել է «Աման և պատառաքաղ ձայնագրման ստուդիա»-ում 2010-ին) պարունակում է բազմաթիվ հայկական դասական և ժողովրդական երգեր ։ Րան ելույթ ունեցավ «Շերոն ասեղներ» ալբոմի վրա «ՊԳ-13»'','' «Նախարարություն» խմբի «Ամեն օր Հելոուին է» քավեր-տարբերակի վրա։ === Կարիերա (2014-ներկա ժամանակ) === Վերջին տարիներին Րան հայտնվել է հետևյալ աշխատանքներում․ * Արմենը խաղում է ընթացիկ ալբոմ 93 տարի, որը կոչվում է «Մեղրախոտ էյոնս». Այն հայտնվում է 2011 թվականի այս թողարկման մի քանի երգերում ։ * Արմենը խաղում է «Շերոն ասեղներ» դեբյուտային ալբոմում ։ «Ամեն օր Հելոուին է» և «Այս կլուբը հետապնդված տուն է» երգերը թողարկվել են 2013 թվականին։ * 2014 թվականին նա նվագում էր տերմենվոքս՝ ալբոմի համար «Վոլտերը մեծացված չղջիկների կողմից»։ * 2015 թվականին նա թողարկել է եվրոպական արիաների հավաքածու «Տերմին Կլասիկ»։ * Արմենի "Դլե յաման" երգի ձայնագրությունը օգտագործվել է դիզայների 3Դ-զգեստի համար Մայքլ Շմիդտա։ * Այն ցուցադրվել է [[Սելենա Գոմես|վերածնունդ]] ''[[Revival (ալբոմ)|Սելենա Գոմես]]'' "Ես և իմ աղջիկները" երգի հիման վրա 2016 թվականին ։ * Այն ընդգրկվել է ալբոմում [[Գվեն Ստեֆանի]] "Չարաճճի" երգի հիման վրա ՝ 2016 թվականին ։ * Այն ցուցադրվել է «Սուպերնատուրալ» 11-րդ ուղու վրա [[Børns|ալբոմ]] ''«Կապույտ Մադոննան վառվում է».'' == Ելույթներ ԶԼՄ-ներում == Նա ունի էպիզոդիկ դեր ''«Երեկույթի հրեշ»'' ֆիլմում։ ԶԼՄ-ներում այլ ելույթները ներառում են․ * Պորտյեի էպիզոդիկ դերը ֆիլմում «''Վաղը միշտ գալիս է'' »։ * Երաժշտություն կարճամետրաժ ֆիլմի համար ։ * Հրավիրված դատավորը ցանցում Լոգո Ցանցը ցույց կտա ''Գործիքավորում''. * Խմբի դեբյուտային ալբոմը «Նիկ Քեյվը և վատ սերմերը» Գրայնդրմեն։ * Սարսափ ֆիլմի բեմադրող նկարիչ։ * Վավերագրական ֆիլմի թողարկում "''Երբ մահացավ իմ տխրությունը. լեգենդ Արմեն Հա-ի և տերմենվոքսի մասին''". * Երաժշտություն ֆիլմի համար ''Խարակիրի'' 2016-ում։ * Գովազդային հոլովակներ [[Էլեկտրոփոփ|էլեկտրապոպ]]- կատարող [[Børns|ԲԵՐՆՍԱ]] վերնագրված «Կորցրած վերքերի փնտրտուքը» եւ «Մարած սրտերի նիստեր»<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=7EluXu6xg1c|title=BØRNS - The Faded Hearts Sessions|website=YouTube|archiveurl=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211215/7EluXu6xg1c|archivedate=2021-12-15|accessdate=October 10, 2017}}</ref>։ == Առաջարկություններ == <references group="" responsive="1"></references> == Արտաքին հղումներ == * [http://armenra.com/ Պաշտոնական Կայք] * [https://www.youtube.com/watch?v=Wd5l_FHGWfE Արմենն ապրիլի 4-ին բարեգործական համերգին] մեջ Կենտրոն Angel Orensanz Նյու Յորքում {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկահայ երաժիշտներ]] [[Կատեգորիա:ԼԳԲՏ հայեր]] [[Կատեգորիա:Ապրող անձինք]] [[Կատեգորիա:1969 ծնունդներ]] 4xcgq8xu2epvrc8sqkb6rg08vmew6hl 0 1098937 8485603 8484950 2022-08-09T00:08:15Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki '''Կանանց միջազգային կոնգրեսը''' ստեղծվել է, որպեսզի ընտրական իրավունքի համար կանանց շարժումների գոյություն ունեցող խմբերը կարողանան միավորվել կանանց այլ կազմակերպությունների հետ ամբողջ աշխարհում։ Ամբողջ երկրում կանանց կազմակերպությունների համար դա ճանապարհ է հանդիսացել կապի պաշտոնական միջոցներ սահմանելու, ինչպես նաև այդ ժամանակ ֆեմինիզմին վերաբերող լուրջ հարցեր տալու համար։ Կոնգրեսը 1878 թվականից ի վեր օգտագործվել է [[Ֆեմինիզմ|ֆեմինիստական]] և [[Պացիֆիզմ|պացիֆիստական]] մի շարք իրադարձությունների ժամանակ։ Առաջին կոնֆերանսների աշխատանքին մասնակցել են մի քանի խմբեր՝ [[Կանանց միջազգային խորհուրդ]]ը (ICL), [[Կանանց միջազգային միություն]]ը (IAW) և [[Խաղաղության և ազատության կանանց միջազգային միություն|Խաղաղության և ազատության կանանց միջազգային միության]] (WILPF)<ref name=":1">{{статья |заглавие=Constructing Internationalism: The Case of Transnational Women's Organizations, 1888-1945 |ссылка=https://archive.org/details/sim_american-historical-review_1994-12_99_5/page/1571 |издание=[[The American Historical Review]] |том=99 |номер=5 |страницы=1571—1600 |doi=10.2307/2168389 |issn=0002-8762 |jstor=2168389 |язык=en |тип=journal |автор=Rupp, Leila J. |год=1994}}</ref>: Կանանց միջազգային կոնգրեսը, որը տեղի է ունեցել [[Հաագա]]յում հիմք է ծառայել [[Նիդերլանդներ]]ում 1915 թվականին մշտական խաղաղության համար Կանանց միջազգային կոմիտեի (ICWPP) հիմնադրման համար, որի նախագահը [[Ջեյն Ադամս]]ն էր, որը հետագայում դարձել է Խաղաղության և ազատության կանանց միջազգային լիգայի (WILPF) հիմնադիրը<ref name=1915Hague>Paull, John (2018) [https://www.academia.edu/36546779/The_Women_Who_Tried_to_Stop_the_Great_War_The_International_Congress_of_Women_at_The_Hague_1915 The Women Who Tried to Stop the Great War: The International Congress of Women at The Hague 1915] {{Wayback|url=https://www.academia.edu/36546779/The_Women_Who_Tried_to_Stop_the_Great_War_The_International_Congress_of_Women_at_The_Hague_1915 |date=20190902105613 }}, In A. H. Campbell (Ed.), Global Leadership Initiatives for Conflict Resolution and Peacebuilding (pp. 249—266). (Chapter 12) Hershey, PA: IGI Global</ref>։ == Փարիզ (1878 թվական) == Կանանց իրավունքների առաջին միջազգային կոնգրեսը [[Փարիզ]]ում գումարվել է 1878 թվականին՝ [[Համաշխարհային ցուցահանդես (1878)|Երրորդ համաշխարհային ցուցահանդեսի]] կապակցությամբ։ Պատմական իրադարձություն, որին մասնակցել են բազմաթիվ ներկայացուցիչներ, որտեղ ընդունվել է 7 բանաձև՝ սկսած այն մտքից, որ «մեծահասակ կինը հավասար է մեծահասակ տղամարդուն»<ref>{{cite web |url=http://www.womeninworldhistory.com/TWR-17.html |title='Women in Every Country' – The First International Congress of Women's Rights. Paris, 1878 |work=Teaching Women's Rights From Past to Present |publisher=Women In World History |accessdate=2011-11-28 |archive-date=2012-01-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120122111343/http://www.womeninworldhistory.com/TWR-17.html |deadlink=no }}</ref>։ Կոնգրեսի անդամները գիտակցաբար խուսափում էին կանանց ընտրական իրավունքի թեմաներից, քանի որ նման քննարկումները չափազանց վիճելի էին և չէին գտնի բոլոր մասնակիցների աջակցությունը։ [[Ուբերտինա Օքլեր]]ը ելույթ է գրել, որը կոչ էր անում քվեարկել ֆրանսիացի կանանց համար, սակայն նրան թույլ չեն տվել դա ներկայացնել Կոնգրեսին։ Փոխարենը, նա հրապարակել է այն ավելի ուշ<ref>{{книга |ссылка=https://books.google.com/books?id=snlkEXmo_mYC&pg=PA152 |страницы=152 |заглавие=European feminisms, 1700–1950: a political history |издательство=[[Stanford University Press]] |год=2000 |isbn=978-0-8047-3420-2 |ref=Offen |язык=en |автор=Offen, Karen M.}}</ref>։ Էմիլի Վենտուրին հիշարժան եզրափակիչ ելույթ է ունեցել, որում ասել է. {{Քաղվածք|Երեկ երեկոյան մի ջենտլմեն, ով կարծես մի փոքր թերահավատորեն էր վերաբերվում մեր կոնգրեսի օգտակարությանը, հարցրեց ինձ. «Այսպիսով, տիկին, ի՞նչ մեծ ճշմարտություն եք հռչակել աշխարհին»։ Ես նրան պատասխանեցի. «Պարոն, մենք կնոջը հռչակել ենք մարդ»։ Նա ծիծաղեց. «Բայց, տիկին, դա սովորական է»։ Դա այդպես է. բայց երբ այդ գռեհիկությունը...կճանաչվի ըստ մարդկային օրենքների, աշխարհի դեմքը կփոխվի։ Իհարկե, այս դեպքում մենք չպետք է հավաքվենք կոնգրեսում, որպեսզի պահանջենք կանանց իրավունքների պահպանում։|Կարեն Օֆֆեն, European Feminisms: A Political History, 1700-1950, 2000}} == Լոնդոն (1899 թվականի հունիսի 26-հուլիսի 7) == 1899 թվականին Կանանց միջազգային կոնգրեսը կանանց միջազգային խորհրդի հետ միասին հավաքվել էր նրա երկրորդ հնգամյա խորհրդակցության կապակցությամբ<ref name="Temair1900">{{книга |заглавие=The International Congress of Women of 1899 |ссылка=https://books.google.com/books?id=JTkEAAAAYAAJ&pg=PP1 |год=1900 |издательство={{Нп3|T. Fisher Unwin|T. F. Unwin|en|T. Fisher Unwin}} |страницы=1— |язык=en |автор=Ishbel Gordon Marchioness of Aberdeen and Temair}}</ref>։ Կոնգրեսը բաժանված էր 5 բաժինների՝ յուրաքանչյուրը իր ուշադրության կենտրոնում ունենալով ծրագրի որոշակի ոլորտ՝ կրթություն, մասնագիտություն, քաղաքականություն, սոցիոլոգիա, արդյունաբերություն և օրենսդրություն։ Կոնգրեսի որոշումները խմբագրել են Մերայա Մեյջորիբանքսը, կոմսուհի Աբերդինը, որը կոնգրեսի անցկացման ժամանակ Կանանց միջազգային խորհրդի նախագահն էր, և հրապարակվել են կանանց միջազգային կոնգրեսի երկրորդ հնգամյա խորհրդակցության որոշումների վերաբերյալ զեկույցի հետ միասին<ref>{{citation|editor=The Countess of Aberdeen|title=Women in Professions, being the professional section of the International Congress of Women of 1899|url=https://archive.org/details/internationalco05womegoog}}</ref><ref>{{citation|doi=10.2307/2957075|last=Butlin|first=F.M.|year=1899|title=International Congress of Women|journal=Economic Journal|pages=450–455|volume=9|issue=35|publisher=Blackwell Publishing|jstor=2957075|url=https://zenodo.org/record/1449659}} {{Wayback|url=https://zenodo.org/record/1449659 |date=20220309211447 }}</ref>։ == Բեռլին (1904 թվականի հունիս) == Այս համաժողովը կենտրոնացած էր չորս հիմնական բաժինների վրա՝ կրթություն, սոցիալական աշխատանք/հաստատություն, կանանց իրավական կարգավիճակ (հատկապես ընտրական իրավունք) և կանանց համար մատչելի մասնագիտության/զբաղվածության հնարավորություններ։ Այս համաժողովի պատասխանատուներ են նշանակվել կանանց գերմանական խորհրդի ներկայացուցիչները։ Այս համաժողովը հիմնադրել է Կանանց միջազգային ընտրական դաշինքը (IWSA): [[Վաշինգտոն]]ի գունավոր կանանց ազգային ասոցիացիայի համահիմնադիր և առաջին նախագահ [[Մերի Չերչ Թերել]]ը միակ սևամորթ կինն էր, ով ներկա էր այդ համաժողովին և ելույթ էր ունենում այնտեղ. նա նաև 1919 թվականին մեկնեց [[Ցյուրիխ]]՝ մասնակցելու կոնֆերանսին<ref>{{Cite news|url = https://www.marxists.org/archive/montefiore/1904/06/berlin-congress.htm|title = The Women’s Congress in Berlin|last = Montefiore|first = Dora B.|date = 1904-06|work = New Age|access-date = |via = |pages = 363–364|accessdate = 2019-09-15|archivedate = 2020-07-29|archiveurl = https://web.archive.org/web/20200729194603/https://www.marxists.org/archive/montefiore/1904/06/berlin-congress.htm}}</ref>։ [[Բեռլին]]ի համաժողովում Մերի Չերչ Թերելը հանդես է եկել «Գունավոր կանանց առաջընթացն ու խնդիրները» խորագրով ելույթով<ref>{{статья |заглавие=Mary Church Terrell |издание={{Нп3|The Journal of African American History|The Journal of Negro History||The Journal of African American History}} |том=39 |номер=4 |страницы=334—337 |issn=0022-2992 |jstor=2715413 |doi=10.1086/JNHv39n4p334 |язык=en |год=1954 |тип=journal}}</ref>։ == Ամստերդամ (1908 թվականի հունիս) == Կանանց միջազգային կոնգրեսի [[Ամստերդամ]]ի համագումարի բազմաթիվ մասնակիցների թվում էր նաև [[Իզաբելա Ֆորդ]]ը<ref name="Crawford2003">{{книга |заглавие=The Women's Suffrage Movement: A Reference Guide 1866-1928 |ссылка=https://books.google.com/books?id=a2EK9P7-ZMsC&pg=PA227 |издательство=[[Routledge]] |isbn=978-1-135-43402-1 |страницы=227— |язык=en |автор=Elizabeth Crawford |день=2 |месяц=9 |год=2003}}</ref>։ 1900-ական թվականների սկզբին կանանց շարժման մեկ այլ կարևոր անձ, որը ելույթ է ունեցել այս կոնֆերանսում, եղել է Քերրի Չապմեն Քեթը։ Համաժողովի ընթացքում նա խոսել է կանանց պատմությունը համաշխարհային պատմության մաս դարձնելու կարևորության մասին։ [[Հարավային Աֆրիկա]]յից և [[Ավստրալիա]]յից կանայք եկել են մասնակցելու այս համաժողովին և լսելու Կանանց միջազգային կոնգրեսի հաջողության մասին։ Ներկա է եղել նաև «Մեծ Բրիտանիայի տղամարդկանց լիգան կանանց ընտրական իրավունքի համար» խմբի արական սեռի պատվիրակը<ref>{{книга |ссылка=https://books.google.com/?id=hYDRKp-HzY0C&pg=PA66&lpg=PA66&dq=carrie+catt+chapman+amsterdam+june+1908#v=onepage&q=carrie%2520catt%2520chapman%2520amsterdam%2520june%25201908&f=false |заглавие=Carrie Chapman Catt: A Voice for Women |издательство=Capstone |isbn=9780756509910 |язык=en |ref=Keller |автор=Keller, Kristin Thoennes |день=1 |месяц=1 |год=2006}}</ref>։ == Տորոնտո (1909 թվականի հունիսի 24-30) == Այս կոնգրեսն անցկացվել է [[Կանադա]]յի կանանց ազգային խորհրդի հովանու ներքո<ref>Report of the International Congress of Women held in Toronto, Canada, June 24th-30th, 1909 Under the Auspices of the National Council of Women of Canada. Toronto : Geo. Parker & Sons, 1910.</ref>՝ Կանանց միջազգային խորհրդի չորրորդ հնգամյա խորհրդակցությունից անմիջապես հետո<ref>[http://hdl.handle.net/2027/uiug.30112046964257?urlappend=%3Bseq=12 Report of Transactions of the Fourth Quinquennial Meeting Held at Toronto, Canada, June, 1909, with which Are Incorporated the Reports of the National Councils and of International Standing Committees for 1908—1909]. London : Constable & Co., 1910.</ref>։ Տեղի են ունեցել կրթության, արվեստի, առողջապահության, արդյունաբերության, կանանց և երեխաներին վերաբերող օրենքների, գրականության, կանանց համար մասնագիտությունների, սոցիալական աշխատանքի և բարոյական բարեփոխումների վերաբերյալ նստաշրջաններ։ Հայտնի բանախոսների թվում են եղել Ջեյն Ադամսը, Էլիզաբեթ Քեդբերին, Աննա Խլոսլեֆը, Միլիսենթ Լևեսոն-Գաուերը, դքսուհի Սազերլենդը, Ռոզալի Սլոթեր Մորտոնը, Էլիզա Ռիչին, Ալիսա Սալոմոնը և Մեյի Ռայթ Սյուելը<ref>Report of the International Congress of Women held in Toronto, op. cit.</ref>։ == Ստոկհոլմ (1911 թվականի հունիս) == Այս կոնֆերանսը գլխավորել է [[Քերրի Չապմեն Քեթ]]ը։ Հենց այս կոնֆերանսի ժամանակ [[Ստոկհոլմ]]ում ութ տղամարդիկ միավորվեցին և կազմավորեցին Կանանց ընտրական իրավունքի համար տղամարդկանց միջազգային միությունը։ Այդ միությունը կազմած ութ մարդիկ եղել են [[Մեծ Բրիտանիա]]յից, [[ԱՄՆ]]-ից, [[Ֆրանսիա]]յից, [[Գերմանիա]]յից և [[Հոլանդիա]]յից<ref>{{книга |ссылка=https://books.google.com/books?id=bidToVS7d5YC |заглавие=International Woman Suffrage: November 1914-September 1916 |издательство=[[Taylor & Francis]] |isbn=9780415257381 |язык=en |ref=Oldfield |автор=Oldfield, Sybil |день=1 |месяц=1 |год=2003}}</ref>։ == Հաագա, Նիդերլանդներ (1915 թվականի ապրիլի 28-մայիսի 1) == [[Պատկեր:International Congress of Women1915 (22785230005).jpg|thumb|320px|right|Կանանց միջազգային կոնգրեսը 1915 թվականին: Ձախից աջ՝ 1. [[Լյուսի Թումայան]]՝ [[Հայաստան]], 2. Լեոպոլդինա Կուլկա 3. Լաուրա Հյուզ՝ Կանադա, 4. Ռոսիկա Շվիմեր՝ Հունգարիա, 5. Անիկա Ասպուրգ՝ Գերմանիա, 6. Ջեյն Ադամս՝ ԱՄՆ, 7. Էուժեն Համեր 8. Ալետտա Յակոբս՝ Նիդեռլանդներ, 9. Կրիստալ Մակմիլան՝ ՄԹ, 10. Ռոսա Ջենոնի՝ Իտալիա, 11. Աննա Կլեման՝ Շվեդիա, 12. Թորա Դոգաարդ՝ Դաբիա, 13. Լուիզա Կելաու՝ Նորվեգիա]] Այն ժամանակ, երբ ծրագրվում էր անցկացնել այս խորհրդաժողովը, [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ն ընթանում էր ողջ թափով. ըստ նախնական տվյալների, կոնֆերանսը պետք է տեղի ունենար 1915 թվականին [[Բեռլին]]ում, սակայն պատերազմը փոխեց ծրագրերը<ref name="Congress">Paull, John (2018) [https://www.academia.edu/36546779/The_Women_Who_Tried_to_Stop_the_Great_War_The_International_Congress_of_Women_at_The_Hague_1915 The Women Who Tried to Stop the Great War: The International Congress of Women at The Hague 1915] {{Wayback|url=https://www.academia.edu/36546779/The_Women_Who_Tried_to_Stop_the_Great_War_The_International_Congress_of_Women_at_The_Hague_1915 |date=20190902105613 }}, In A. H. Campbell (Ed.), Global Leadership Initiatives for Conflict Resolution and Peacebuilding (pp. 249—266). (Chapter 12) Hershey, PA: IGI Global.</ref>։ Միևնույն ժամանակ, պատերազմը ոգեշնչել է Կոնգրեսի այս նիստի անցկացումը, որը հայտնի է որպես Կանանց խաղաղության կոնգրես կամ պարզապես Հաագայի կոնգրես<ref name="TheHague1915">[http://www.history.com/this-day-in-history/international-congress-of-women-opens-at-the-hague Apr 28, 1915: International Congress of Women opens at The Hague] {{Wayback|url=http://www.history.com/this-day-in-history/international-congress-of-women-opens-at-the-hague |date=20150924085008 }}, ''history.com''</ref>, որը դարձել է աշխարհի համար զարգացող կանանց շարժման մի մասը։ 1915 թվականի Կանանց միջազգային կոնգրեսը կազմակերպվել էր գերմանացի ֆեմինիստուհի, Գերմանիայում առաջին կին իրավաբան Անիտա Աուգսպուրգը և Հեյմանը, Լիդա Գուստավալիդան, հոլանդացի պացիֆիստուհի Գուստավա Հեյմանը, ֆեմինիստուհի և սուֆրաժիստուհի Ալետա Յակոբսի հրավերով, որպեսզի բողոք հայտնեն այն ժամանակ Եվրոպայում մոլեգնող պատերազմի դեմ և ապագայում պատերազմը կանխելու ուղիներ առաջարկեն։ Կոնգրեսը բացվել է ապրիլի 28-ին<ref name=pp>{{cite web|title=International Congress of Women opens at The Hague|url=http://www.history.com/this-day-in-history/international-congress-of-women-opens-at-the-hague|website=History.Doc|accessdate=2014-12-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924085008/http://www.history.com/this-day-in-history/international-congress-of-women-opens-at-the-hague|archivedate=2015-09-24|deadlink=yes}}</ref> և դրան մասնակցել են 1136 մասնակիցներ չեզոք և պատերազմող երկրներից<ref>{{cite web|last1=van der Veen|first1=Sietske|title=Hirschmann, Susanna Theodora Cornelia (1871-1957)|url=http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1780-1830/DVN/lemmata/data/Hirschmann|website=Huygens ING|publisher=Huygens Institute for the History of the Netherlands|accessdate=2017-08-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170830163944/http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1780-1830/DVN/lemmata/data/Hirschmann|archivedate=2017-08-30|location=The Hague, The Netherlands|language=nl|date=2017-06-22}}</ref>։ Կոնգրեսում ընդունվել է WPF պլատֆորմի մեծ մասը և հաստատվել է մշտական խաղաղության կանանց միջազգային կոմիտեն (ICWPP) նախագահ Ջեյն Ադամսի ղեկավարությամբ։ WP-ն շուտով դարձավ ամերիկյան ICWPP-ի մաս։ Կոնգրեսի անդամներ կարող էին լինել միայն կանայք, և նրանցից պահանջվում էր ընդհանուր համաձայնություն հայտնել նախնական ծրագրի վերաբերյալ բանաձևերի մասին։ Այս ընդհանուր համաձայնագիրը մեկնաբանվել է որպես համոզվածություն. * այն բանի, որ միջազգային վեճերը պետք է լուծվեն խաղաղ միջոցներով, * այն, որ խորհրդարանական իրավունքները պետք է տարածվեն կանանց վրա<ref name="AddamsBalch1916">{{книга |заглавие=Women at the Hague: The International Congress of Women and Its Results |ссылка=https://books.google.com/books?id=ZLzUAAAAMAAJ |издание=Public domain |год=1916 |издательство={{Нп3|Macmillan Inc.|Macmillan|en|Macmillan Inc.}} (2004 ed.) |страницы=146—149 |язык=en |автор=Addams, Jane; Balch, Emily Greene; Hamilton, Alice}}</ref>։ Կոնգրեսին ներկա էին հետևյալ երկրների ներկայացուցիչներ. Միացյալ Նահանգներ՝ 47 անդամ, Շվեդիան՝ 12, Նորվեգիա՝ 12, Նիդերլանդներ՝ 1000, Իտալիա՝ 1, Հունգարիա՝ 9, Գերմանիա՝ 28, Դանիա՝ 6, Կանադա՝ 2, Բելգիա՝ 5, Ավստրիա՝ 6 և Մեծ Բրիտանիա՝ 3: Մյուս 180 երկրների ներկայացուցիչների մասնակցությանը խանգարել են Հյուսիսային ծովում ծովային գործողությունների անցկացման սահմանափակումները։ Համագումարը, որին ներկա էին Կոնգրեսի անդամներից բացի, մեծ թվով ունկնդիրներ, չափազանց հաջող անցավ։ Լսումներն իրականացվել են մեծագույն բարյացակամությամբ, և համապատասխան բանաձևերն ընդունվել են գործնական հանդիպումների ժամանակ<ref name="AddamsBalch1916" />։ Մեծ Բրիտանիայի պատվիրակությունը արտաքին գործերի նախարարության կողմից կրճատվել է մինչև 24 մարդ, և փաստորեն միայն երկուսը (կամ երեքը) հասել են Հաագա։ Իտալիան միայն մեկ կին է գործուղել, ընդ որում նա ինքն է նշել, որ չի պատկերացնում իր երկրի մասնակցությունը<ref name="Congress" />։ Եվս մեկ պատվիրակ ժամանել է Կանադայից՝ ներկայացնելու այն, ինչ այն ժամանակ կոչվում էր «գաղութներ»<ref name="report">{{Cite news|url=https://www.dailykos.com/stories/2015/6/17/1393777/-Hellraisers-Journal-From-The-Survey-Women-of-the-Hague-a-first-hand-report-by-Mary-Chamberlain|title=Hellraisers Journal: From The Survey: "Women of the Hague" a first-hand report by Mary Chamberlain|work=Daily Kos|access-date=2017-11-03|accessdate=2019-09-15|archivedate=2019-12-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191224190918/https://www.dailykos.com/stories/2015/6/17/1393777/-Hellraisers-Journal-From-The-Survey-Women-of-the-Hague-a-first-hand-report-by-Mary-Chamberlain}}</ref>։ Ֆրանսիացի կանայք խորհրդաժողովի ժամանակ հրաժարվել են մասնակցել, նրանք հայտարարել են Կոնգրեսին ներկա չլինելու և չսատարելու իրենց մտադրության մասին<ref name="Congress" />։ Կոնգրեսն անցկացվել է երկու կարևոր դրույթներով. * Սա ներկա պատերազմ վարելու համար երկրների պատասխանատվության քննարկումն է, * Բանաձևեր, որոնք վերաբերում են այն կանոններին, որոնց շուրջ ապագայում պատերազմ է ծավալվելու, որոնք դուրս են եկել կոնգրեսի շրջանակներից<ref name="AddamsBalch1916" />։ 1915 թվականի սեպտեմբերին պատվիրակությունը մեկնել էր [[Միացյալ Նահանգներ]] [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] [[Վուդրո Վիլսոն]]ի հետ հանդիպելու համար, որպեսզի առաջարկ ներկայացնի «չեզոք երկրների լիգա» ստեղծելու մասին, որը կարող էր օգնել պատերազմի դադարեցման հարցում<ref name="Chambers1991">{{книга |заглавие=The Eagle and the Dove: The American Peace Movement and United States Foreign Policy, 1900-1922 |ссылка=https://books.google.com/books?id=bJVog9yD3LwC |издательство=[[Издательство Сиракузского университета|Syracuse University Press]] |isbn=978-0-8156-2519-3 |страницы=55—57 |язык=en |автор=John Whiteclay Chambers |месяц=1 |год=1991}}</ref>։ == Ցյուրիխ (1919 թվականի մայիս) == Կոնֆերանսն անցկացվել է [[Վերսալյան պայմանագիր|Վերսալյան հաշտության]] պայմանագրի ստորագրման համաձայնեցման ժամանակ, որին մասնակցել են 17 երկրների ավելի քան 200 կանայք<ref>{{Cite web|url=http://swarthmore.edu/Library/peace/DG026-050/dg043wilpf/congmicrof.htm|title=Records of Women's International League for Peace and Freedom, DG 043 Part II Congress Reports, Swarthmore College Peace Collection|website=swarthmore.edu|access-date=2016-04-11|archive-date=2016-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304053651/http://www.swarthmore.edu/library/peace/DG026-050/dg043wilpf/congmicrof.htm|deadlink=no}}</ref>։ Անդամներից մեկը նշել է, որ գերմանական պատվիրակությունը «ծածկված է եղել սպիներով և տանջվել է սովից ու զրկանքներից, դրանք հազիվ ճանաչելի են եղել»<ref>{{Cite web|url=http://armingallsides.on-the-record.org.uk/case_studies/all-aboard-the-peace-train/|title=All Aboard The Peace Train - Arming All Sides|website=Arming All Sides|language=en|access-date=2016-04-11|archive-date=2016-05-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20160507150053/http://armingallsides.on-the-record.org.uk/case_studies/all-aboard-the-peace-train/|deadlink=no}}</ref>։ Այս խորհրդաժողովում կանանց միջազգային կոնգրեսի անդամները ձևավորեցին նոր կազմակերպություն  Խաղաղության և ազատության համար կանանց միջազգային լիգա (WILPF)<ref>{{Cite web |url=http://wasi.alexanderstreet.com/help/view/the_longest_living_womens_peace_organization_in_world_history_the_womens_international_league_for_peace_and_freedom_1915_to_the_present |title=Women and Social Movements, International: The Longest Living Women's Peace Organization in World History: The Women's International League for Peace and Freedom, 1915 to the Present |website=wasi.alexanderstreet.com |access-date=2016-04-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160502154552/http://wasi.alexanderstreet.com/help/view/the_longest_living_womens_peace_organization_in_world_history_the_womens_international_league_for_peace_and_freedom_1915_to_the_present |archive-date=2016-05-02 |deadlink=yes }}</ref>: Խաղաղության և ազատության համար Կանանց միջազգային լիգայի կողմից ցյուրիխյան խորհրդաժողովում դրված հիմնական նպատակները հիմնված էին հավերժական խաղաղության, հավասարության և համընդհանուր միավորման ստեղծման վրա։ Ջեյն Ադամսը Ցյուրիխի Կոնգրեսի հանդիպման համակարգողն էր։ Հենց այս հանդիպման ժամանակ WILPF-ը մտահոգություն հայտնեց, որ Վերսալի պայմանագիրը կարող էր վերջ դնել Առաջին համաշխարհային պատերազմին, եթե հիմնված չլիներ այն դրդապատճառների վրա, որոնք կարող էին հանգեցնել այլ պատերազմի<ref name=":1" /><ref>{{книга |заглавие=The essential feminist reader |издательство={{Нп3|Modern Library}} |isbn=9780812974607 |oclc=148837264 |ref=Freedman, Estelle B. |язык=und |автор=Freedman, Estelle B. |год=2007}}</ref>։ == Վիեննա (1921 թվականի հուլիս) == Այս կոնգրեսն ավարտվեց «Խաղաղ պայմանագրերի վերանայում» խորագրով կարճ բանաձևով. {{Քաղվածք|Կարծելով, որ խաղաղ պայմանագրերն իրենց մեջ նոր պատերազմների սերմեր են պարունակում, այս Կոնգրեսը հայտարարում է խաղաղության պայմանների վերանայման անհրաժեշտության մասին և դա դարձնում է իր գլխավոր խնդիրը։}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ2}} [[Կատեգորիա:Ֆեմինիզմ]] [[Կատեգորիա:Կոնֆերենցիաներ]] [[Կատեգորիա:1878 հիմնադրումներ]] 9vjgbjbk7og2meilusittnev7c163hx 0 1098939 8485598 8485005 2022-08-09T00:07:25Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Dorestad and trade routes.jpg|մինի|Դորեստադը վաղ միջնադարում (մոտ 800) Հյուսիսային Եվրոպայի հիմնական առևտրային ուղիների ցանցում]] '''Դորեստադ''' (Դորեստատ, Դուրիստան) վաղ միջնադարյան առևտրային քաղաք էր, որը գտնվում էր [[Նիդերլանդներ|Նիդեռլանդների]] [[Ուտրեխտ (մարզ)|Ուտրեխտ նահանգի]] հարավ-արևելքում՝ ժամանակակից [[Վեյկ բեյ Դյուրստեդե]] քաղաքի մոտ։ Այն ծաղկել է 8-ից 9-րդ դարի սկզբին որպես կարևոր նավահանգիստ հյուսիսարևելյան նավագնացության երթուղիների վրա՝ [[Հռենոս|Հռենոսի]] ջրբաժանին մոտ լինելու պատճառով, Նեդերհռենոսի միջոցով (Հռենոսի ամենահյուսիսային ճյուղը) դեպի Գերմանիա մուտքով դեպի հարավային Նիդեռլանդներ, հյուսիսային [[Ֆրանսիա]] և [[Անգլիա]] (Լեկի միջոցով) և հյուսիսային Նիդեռլանդներ, հյուսիսային [[Գերմանիա]] և [[Սկանդինավիա]] (Քրոմմե Հռենոսի միջոցով)։ Քաղաքը ստեղծվել է նախկին հռոմեական Լևեֆանում ամրոցի հիմքում 7-րդ դարում։ [[Ֆրանկներ|Ֆրանկների]] [[Կարոլինգներ|Կարոլինգյան կայսրությունը]] և [[Ֆրիզներ|ֆրիզները]] պայքարում էին տարածքի վերահսկողության համար, մինչև որ ֆրանկները [[719]] թվականին վերահսկողություն ձեռք բերեցին ֆրիզական ափի վրա։ Դորեստադը ծաղկել է 8-րդ դարից մինչև 9-րդ դարի կեսերը։ Բնակավայրը հայտնի էր ֆրանկական մի քանի տիրակալների հսկողության տակ մետաղադրամներ հատելով։ 7-րդ դարում պարզ էր, որ Դորեստադը մեծ նավահանգիստ դառնալու ներուժ ունի։ Այն ժամանակ առևտրականների հանդիպման կետն էր։ Այն եղել է կռվախնձոր ֆրանկների ու ժամանակակից [[Նիդերլանդներ|Նիդերլանդների]] տարածքի բնիկ ժողովուրդ [[Ֆրիզներ|Ֆրիզների]] միջև։ 7-րդ դարի վերջում ֆրանկերի հաղթանակը հանգեցրեց Դորեստադի տնտեսական ընդլայնմանը միջազգային առևտրի և [[Դրամահատարան|դրամահատարանի]] հիմնման արդյունքում։ Ենթադրվում է, որ եղել է տուրք, ինչպես նաև նավահանգստային վճարներ, որոնք գանձվել են Դորեստադում թագավորի ներկայացուցիչների կողմից<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20140502064339/http://home.tiscali.nl/gjallar/Dorestad_Engels.html|title=Dorestad Engels|date=2014-05-02|website=web.archive.org|accessdate=2022-08-08}}</ref>։ Ժամանակի ընթացքում շատ մետաղադրամներ են հայտնաբերվել Դորեստադի տարածքում, որոնք վերահաստատում են նավահանգստի արագ աճի և վերահսկման փաստը, ինչպես նաև դրամահատարանի առկայությունը<ref>{{Cite journal|last=Coupland|first=Simon|date=2003-11-18|title=Trading places: Quentovic and Dorestad reassessed|url=http://doi.wiley.com/10.1046/j.0963-9462.2002.00109.x|journal=Early Medieval Europe|language=en|volume=11|issue=3|pages=209–232|doi=10.1046/j.0963-9462.2002.00109.x}}</ref>։ Հայտնաբերված մետաղադրամներից շատերը նման են այդ ժամանակաշրջանի ֆրանկական այլ մետաղադրամներին։ Դրամագիտական ​​վկայությունները հաստատում են ֆրանկների հաղթանակը ֆրիզների նկատմամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.dorestadonthuld.nl/|title=Dorestad onthuld, de geschiedenis van Dorestad|website=www.dorestadonthuld.nl|accessdate=2022-08-08}}</ref>։ Թվում է, թե Դորեստադի, մասնավորապես Ստորին քաղաքի ընդլայնումը տևեց մինչև 9-րդ դարի սկիզբը, երբ շքեղ իրերի միջազգային առևտրի ուժը թուլացավ տարածաշրջանային առևտրի աճի արդյունքում։ Առևտրի բնույթի փոփոխությունը տեղի ունեցավ, երբ տարածաշրջանում ավելի ու ավելի շատ առևտրային քաղաքներ հիմնադրվեցին։ Ֆրանկները կապեր են հաստատում Բյուզանդիայի և մահմեդական աշխարհի հետ։ Քանի որ առևտուրն ամբողջ աշխարհում աճում էր, ֆրանկները պահանջում էին ավելի շատ առևտրային կենտրոններ՝ տնտեսությանը աջակցելու համար։ Արդյունքում, քաղաքի նկատմամբ հետաքրքրությունը նվազում է և Ուտրեխտի եկեղեցուն հանձնվում Դորեստադի զգալի հատվածի պատասխանատվությունը։ == Ծանոթագրություններ == [[Կատեգորիա:Եվրոպական քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:Նիդերլանդների քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:Պատմական քաղաքներ]] 2zr82hllccy5c1b2oeabu5y4xqtp425 8485697 8485598 2022-08-09T07:40:07Z 517design 18540 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Անավարտ հոդվածներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Dorestad and trade routes.jpg|մինի|Դորեստադը վաղ միջնադարում (մոտ 800) Հյուսիսային Եվրոպայի հիմնական առևտրային ուղիների ցանցում]] '''Դորեստադ''' (Դորեստատ, Դուրիստան) վաղ միջնադարյան առևտրային քաղաք էր, որը գտնվում էր [[Նիդերլանդներ|Նիդեռլանդների]] [[Ուտրեխտ (մարզ)|Ուտրեխտ նահանգի]] հարավ-արևելքում՝ ժամանակակից [[Վեյկ բեյ Դյուրստեդե]] քաղաքի մոտ։ Այն ծաղկել է 8-ից 9-րդ դարի սկզբին որպես կարևոր նավահանգիստ հյուսիսարևելյան նավագնացության երթուղիների վրա՝ [[Հռենոս|Հռենոսի]] ջրբաժանին մոտ լինելու պատճառով, Նեդերհռենոսի միջոցով (Հռենոսի ամենահյուսիսային ճյուղը) դեպի Գերմանիա մուտքով դեպի հարավային Նիդեռլանդներ, հյուսիսային [[Ֆրանսիա]] և [[Անգլիա]] (Լեկի միջոցով) և հյուսիսային Նիդեռլանդներ, հյուսիսային [[Գերմանիա]] և [[Սկանդինավիա]] (Քրոմմե Հռենոսի միջոցով)։ Քաղաքը ստեղծվել է նախկին հռոմեական Լևեֆանում ամրոցի հիմքում 7-րդ դարում։ [[Ֆրանկներ|Ֆրանկների]] [[Կարոլինգներ|Կարոլինգյան կայսրությունը]] և [[Ֆրիզներ|ֆրիզները]] պայքարում էին տարածքի վերահսկողության համար, մինչև որ ֆրանկները [[719]] թվականին վերահսկողություն ձեռք բերեցին ֆրիզական ափի վրա։ Դորեստադը ծաղկել է 8-րդ դարից մինչև 9-րդ դարի կեսերը։ Բնակավայրը հայտնի էր ֆրանկական մի քանի տիրակալների հսկողության տակ մետաղադրամներ հատելով։ 7-րդ դարում պարզ էր, որ Դորեստադը մեծ նավահանգիստ դառնալու ներուժ ունի։ Այն ժամանակ առևտրականների հանդիպման կետն էր։ Այն եղել է կռվախնձոր ֆրանկների ու ժամանակակից [[Նիդերլանդներ|Նիդերլանդների]] տարածքի բնիկ ժողովուրդ [[Ֆրիզներ|Ֆրիզների]] միջև։ 7-րդ դարի վերջում ֆրանկերի հաղթանակը հանգեցրեց Դորեստադի տնտեսական ընդլայնմանը միջազգային առևտրի և [[Դրամահատարան|դրամահատարանի]] հիմնման արդյունքում։ Ենթադրվում է, որ եղել է տուրք, ինչպես նաև նավահանգստային վճարներ, որոնք գանձվել են Դորեստադում թագավորի ներկայացուցիչների կողմից<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20140502064339/http://home.tiscali.nl/gjallar/Dorestad_Engels.html|title=Dorestad Engels|date=2014-05-02|website=web.archive.org|accessdate=2022-08-08}}</ref>։ Ժամանակի ընթացքում շատ մետաղադրամներ են հայտնաբերվել Դորեստադի տարածքում, որոնք վերահաստատում են նավահանգստի արագ աճի և վերահսկման փաստը, ինչպես նաև դրամահատարանի առկայությունը<ref>{{Cite journal|last=Coupland|first=Simon|date=2003-11-18|title=Trading places: Quentovic and Dorestad reassessed|url=http://doi.wiley.com/10.1046/j.0963-9462.2002.00109.x|journal=Early Medieval Europe|language=en|volume=11|issue=3|pages=209–232|doi=10.1046/j.0963-9462.2002.00109.x}}</ref>։ Հայտնաբերված մետաղադրամներից շատերը նման են այդ ժամանակաշրջանի ֆրանկական այլ մետաղադրամներին։ Դրամագիտական ​​վկայությունները հաստատում են ֆրանկների հաղթանակը ֆրիզների նկատմամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.dorestadonthuld.nl/|title=Dorestad onthuld, de geschiedenis van Dorestad|website=www.dorestadonthuld.nl|accessdate=2022-08-08}}</ref>։ Թվում է, թե Դորեստադի, մասնավորապես Ստորին քաղաքի ընդլայնումը տևեց մինչև 9-րդ դարի սկիզբը, երբ շքեղ իրերի միջազգային առևտրի ուժը թուլացավ տարածաշրջանային առևտրի աճի արդյունքում։ Առևտրի բնույթի փոփոխությունը տեղի ունեցավ, երբ տարածաշրջանում ավելի ու ավելի շատ առևտրային քաղաքներ հիմնադրվեցին։ Ֆրանկները կապեր են հաստատում Բյուզանդիայի և մահմեդական աշխարհի հետ։ Քանի որ առևտուրն ամբողջ աշխարհում աճում էր, ֆրանկները պահանջում էին ավելի շատ առևտրային կենտրոններ՝ տնտեսությանը աջակցելու համար։ Արդյունքում, քաղաքի նկատմամբ հետաքրքրությունը նվազում է և Ուտրեխտի եկեղեցուն հանձնվում Դորեստադի զգալի հատվածի պատասխանատվությունը։ == Ծանոթագրություններ == [[Կատեգորիա:Եվրոպական քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:Նիդերլանդների քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:Պատմական քաղաքներ]] [[Կատեգորիա:Անավարտ հոդվածներ]] cm23j1vyh3ibvg6v0fe9bxed62ex663 0 1098945 8485607 8484911 2022-08-09T00:08:55Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki Գենդեր տերմինը առաջին անգամ սեռականության ոլորտում գործածել է հոգեբան [https://www.encyclopedia.com/psychology/dictionaries-thesauruses-pictures-and-press-releases/stoller-robert-j-1925-1991 Ռոբերտ Ստոլերն] իր «Սեռ և գենդեր»<ref>{{Cite web|url=https://www.perlego.com/book/1505189/sex-and-gender-the-development-of-masculinity-and-femininity-pdf|title=📖[PDF] Sex and Gender by Robert J. Stoller {{!}} Perlego|website=www.perlego.com|language=en|accessdate=2022-08-08}}</ref> անունով աշխատությունում (Ստոլլեր 1968)։ «Գենդեր» բառի գործածման իմաստը «<nowiki/>[[տղամարդկայնության]]<nowiki/>» և «<nowiki/>[[կանացիության]]<nowiki/>» սոցիոմշակութային իմաստները կենսաբանականից առանձնացնելն էր։<blockquote>'''''Գենդերը մարդկանց առնականության և կանացիության ներքին ընկալումն է և փորձը, նաև հասարակական կառուցվածքը, որտեղ սահմանվում են որոշակի վարքագծեր տղամարդկանց և կանանց դերերի համար` կախված պատմությունից, հասարակություններից, մշակույթներից և դասակարգերից։ Գենդերը կապված է հասարակության ակնկալիքների հետ և լոկ կենսաբանական հարց չէ:'''''</blockquote>Գենդերը սահմանվում է [[մշակույթ]]<nowiki/>ով։ Որոշ մշակույթներում [[Տղամարդ|տղամարդուց]] ակնկալվում է, որ նա պետք է լինի զուսպ, ոչ շատախոս, լուրջ, ոչ թեթևաբարո, իսկ այլ մշակույթներում տղամարդուց ակնկալվում է, որ նա, ընդհակառակը, պետք է լինի կրքոտ, վառ արտահայտի իր զգացմունքներն ու հույզերը, խոսելիս շատ ժեստեր գործածի և այլն։ Նույնը և [[կանանց]] նկատմամբ։ Եթե որոշ մշակույթներում կնոջը վերագրվում է միայն ընտանիքի պահպանման և վերատադրման գործառույթը և չի խրախուսվում կարիերա ունենալը, ապա այլ մշակույթներում կնոջ և տղամարդու իրավունքները հավասար են, կանանց վերարտադրողական և սեռական իրավունքները հիմնականում ևս պաշտպանվում են։ Ուստի, կնոջ և տղամարդու գենդերները համընհանուր չեն, դրանք դիտարկվում են յուրաքանչյուր մշակույթի համատեքստում։ '''Գենդերային ինքնությունը'''<ref>{{Cite journal|date=2022-02-04|title=Gender Identity: Definitions, Development of Gender Identity - Usual Patterns, Development of Gender Identity - Unusual Patterns|url=https://emedicine.medscape.com/article/917990-overview}}</ref> այն է, ինչ մենք ունենք մեր մտքում [[Հասարակություն|հասարակության]] մեջ մեր դերի մասին` կին, տղամարդ կամ այլ գենդեր։<blockquote>'''''Գենդերային ինքնությունն''''' անհատի կողմից իր իսկ գենդերի ընկալումն է և անհատական փորձը, որը կարող է համապատասխանել կամ չհամապատասխանել ծննդյան ժամանակ տրված [[Սեռ (կենսաբանություն)|սեռ]]<nowiki/>ին։ Այն սոցիալական ինքնության կատեգորիա է և վերաբերում է անհատի նույնականացմանը որպես տղամարդ, կին կամ այլ գենդեր։</blockquote> bh103zukwi7m96r7b4heg7p9nvsyscn 0 1098946 8485605 8484929 2022-08-09T00:08:35Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆիլմ}} '''«Խորը շնչեք»''' ({{lang-lv|Elpojiet dziļi}}), [[Կինոարդյունաբերությունը Խորհրդային Միությունում|խորհրդային]] գեղարվեստական ֆիլմ, որը նկարահանել է ռեժիսոր Ռոլանդ Կալնինիշը<ref name="Trasca">{{cite web|last1=Trasca|first1=Tristan|title=Cetri balti krekli, l'hyme letton à la liberté|url=http://hajde.fr/2016/06/02/four-white-shirts-lhymne-letton-a-liberte/#|website=Hajde|access-date=23 May 2018|language=fr|date=2 June 2016}}</ref><ref name="Mellēna-Bartkeviča">{{cite news |title=Our very own Godard: Rolands Kalniņš' Four White Shirts |url=https://eng.lsm.lv/article/culture/culture/our-very-own-godard-rolands-kalnins-four-white-shirts.a289615/ |access-date=25 August 2018 |publisher=Public Broadcasting of Latvia |date=22 August 2018}}</ref> Գունար Պրիեդեի «Տասներեքերորդը» պիեսի հիման վրա 1967 թվականին։ Քսան տարի ֆիլմն [[Գրաքննությունը ԽՍՀՄ-ում|արգելված]] է եղել ցուցադրել [[Խորհրդային Միություն]]ում<ref name="Kalnačs">{{cite journal|last1=Kalnačs|first1=Benedikts|title=Soviet censorship and Latvian drama|journal=Colloquia|issue=17|pages=109–121|url=http://www.llti.lt/failai/Nr17_08_Kalnacs.pdf|access-date=23 May 2018|issn=1822-3737}}</ref>, և պրեմիերան տեղի է ունեցել 1986 թվականի մայիսին։ 21-րդ դարում ընդգրկվել է է Լատվիայի մշակութային կանոնում։ 2018 թվականին ֆիլմը ցուցադրվել է Կաննի դասականների ծրագրում<ref name="LSM1">{{cite news|title=Heartfelt reception of classic Latvian film at Cannes|url=https://eng.lsm.lv/article/culture/culture/heartfelt-reception-of-classic-latvian-film-at-cannes.a278593/|access-date=22 May 2018|publisher=Public Broadcasting of Latvia|date=16 May 2018}}</ref><ref name="Cannes">{{cite web|last1=Malinjod|first1=Eugénie|title=Four white shirts: interview with Rolands Kalniņš|url=https://www.festival-cannes.com/en/festival/actualites/articles/four-white-shirts-interview-with-rolands-kalnins|publisher=[[Կաննի կինոփառատոն|Cannes Film Festival]]|access-date=23 May 2018|date=15 May 2018}}</ref><ref name="Mellēna-Bartkeviča" />։ == Սյուժե == Երիտասարդ բանվոր Կեսար Կալնինշը ազատ ժամանակ զբաղվում է երաժշտությամբ։ «Օպտիմիստներ» ինքնագործ կոլեկտիվը հաջողությամբ կատարում է նրա հեղինակած երգերը։ Հաջող ստեղծագործական գործունեության ծավալման համար նրանց պակասում է միայն հանրության առաջ ելույթ ունենալու հնարավորությունը։ Մշակույթի ոլորտում աշխատող պաշտոնյա Անիտա Սոնդորեն իրենից կախված ամեն ինչ անում է երիտասարդ երաժիշտներին բեմ չթողնելու համար։ Ոչ մի զիջման գնալ չցանկացող Կեսարի անզիջում դիրքորոշումն օգնում է նրան կատարել մտածածը։ == Դերերում == {{սյուն}} * [[Ուլդիս Պուցիտիս]] – ''Կեսար Կալնինշ * Դինա Կուպլե – ''Անիտա Սոնդորե * Լիգա Լիեպինյա - Բելլա * [[Առնոլդ Լինինշ]] – ''Միերվալդիս Տրալմաքս * Պաուլ Բուտկևիչ – ''Ռալֆ '''«Օպտիմիստներ» համույթ''' * Ուլդիս Ստաբուլնիեքս * Ձինտարս Բետերիս * Վալդիս Էգլիտիս * Գունարս Ռոզենբերգս * Անդրիս Վիլսոնս * Յունիս Վիլսոնս '''Էպիզոդներում''' * Ռոստիսլավ Գորյաև * Էռնեստ Կարելիս * Անտոնիա Կլեյմանե * Արմինս Լեինշ * Իրենա Լագձինյա * Յազեպս Պիգոզնիս * Ռենատա Ստուրմանե * Սեվերինս Վիլսոնս * Պետերիս Շիլինշ * Անդա Զայցե * Օլգերտ Կրոդերս * Էդգար Լիեպինշ * Արիս Ռոզենտալ * Նատալյա Վիտոլինա * Էդուարդ Պլատայսկալնս {{սյունակ ավարտ}} == Նկարահանող խումբ == * Սցենարի հեղինակ՝ Գունար Պրիեդե * Բեմադրող ռեժիսոր՝ Ռոլանդ Կալնինշ * Բեմադրող օպերատոր՝ Միքս Զվիրբուլիս * Կոմպոզիտոր՝ [[Իմանտս Կալնինշ]] * Բեմադրող նկարիչ՝ Ուլդիս Պաուզերս * Հնչյունային օպերատոր՝ Իգոր Յակովլև * Ռեժիսոր՝ Վարիս Բրասլա * Օպերատոր՝ Ուդիս Էգլե * Նկարիչ-դեկորատոր՝ Ֆրիցիս Աբոլս * Կոստյումների նկարիչ՝ Իևա Կունձինա * Նկարիչ-գրիմարար՝ Էլիտա Ռուձիտե * Մոնտաժող՝ Զիգրիդա Գեյստարտե * Խմբագիր՝ Ելենա Վախրուշևա * Երգերի կատարողներ՝ Լիգա Լիեպինյա, Պաուլ Բուտկևիչ, Էդգար Լիեպինշ * Երգերի տեքստի հեղինակ՝ Մարիս Չաքլայս * Տնօրեն՝ Գեորգ Բլյումենտալ == Վարձույթ == Սկզբում հեղինակները ֆիլմին տվել են «Չորս սպիտակ վերնաշապիկներ» «անվանումը» ({{lang-lv|''Četri balti krekli''}})։ Կինոֆիլմի երգերը մեծ հաջողությամբ ցուցադրվել են հանրապետական էստրադային փառատոնում։ Բայց խոստացած պրեմիերան, պաշտոնապես չհայտարարված պատճառներով, տեղի չի ունեցել։ Առաջին անգամ ռեժիսորը (ինչպես և նրա ֆիլմի հերոսը) փորձում էր համոզել ղեկավարությանը, որ ֆիլմը մի քանի փոփոխություններով թողարկվի, համաձայնել է այլ վերնագիր ընտրել, բայց ֆիլմը չի ցուցադրվել, և և ֆիլմի պրեմիերան կայացել էր միայն 1986 թվականին։ Դա չի խանգարել Գունար Պրիեդեին պիեսը ներկայացնել [[Լիեպայա|Լիեպայայի]] և Ռիգայի բեմերում «Արի աստիճաններ վրա՝ խաղալու» խորագրով։ [[Դայլես թատրոն|Դայլես թատրոնու]]մ Կեսար Կալնինշի դերը խաղացել է հաջորդ դերասանական սերնդի ներկայացուցիչ [[Անդրիս Բերզինշ (դերասան)|Անդրիս Բերզինշ]]ը<ref>''Kristine Matīsa'' Vecās Labās: Latviešu kinoklasikas 50 spozākās pērles (''50 жемчужин Латвийской киноклассики''). R, — Atēna — 2005 Стр. 499 ISBN 9984-34-142-9{{ref-lv}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} <!-- == Արտաքին հղումներ == * [http://www.nfc.lv/lmdb/movies/movie.php?mov_id=1328 Профиль фильма на официальном сайте Латвийского музея кино]{{Недоступная ссылка|date=Июнь 2018 |bot=InternetArchiveBot }} --> {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Խորհրդային ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ռիգայի կինոստուդիայի ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:1967 ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային դրամա ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Գրական ստեղծագործությունների էկրանավորումներ]] 5gzlri9a2j5icfkvpcidkr5ti1bnw7q 0 1098948 8485601 8484970 2022-08-09T00:07:55Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆիլմ}} '''«Սպիտակ գիշերվա գույնի լիմուզին»''' ({{lang-lv|Limuzīns Jāņu nakts krāsā}}, բառացի՝ ''«Յանի գիշերվա գույնի լիմուզին»'', {{lang-ru|«Лимузин цвета белой ночи»}}), 1981 թվականի [[Կինոարդյունաբերությունը Խորհրդային Միությունում|խորհրդային]] կինոկատակերգություն, որը նկարահանել է ռեժիսոր Յանիս Սթրեյչը<ref name="letonika">{{cite web|last1=Rietuma|first1=Dita|title=Limuzīns Jāņu nakts krāsā, spēlfilma|url=http://letonika.lv/groups/default.aspx?title=LKK%20resurss/9|website=letonika.lv|publisher=Tilde|access-date=15 November 2016|language=lv}}</ref> [[Ռիգայի կինոստուդիա|Ռիգայի կինոստուդիայում]] Մարա Սվիրեի սցենարով<ref>{{Citation|last=Streics|first=Janis|title=A Limousine the Colour of Midsummer's Eve|date=1981-04-13|url=https://www.imdb.com/title/tt0469785/|others=Lilita Berzina, Olga Drege, Uldis Dumpis|access-date=2018-06-12}}</ref>։ 1981 թվականին ֆիլմն արժանացել է Լատվիայի Լիելայս Կրիստապսի անվան ազգային կինոմրցանակին<ref>[http://mod.la.lv/pg_contents2.php?id=3265512&PHPSESSID=e6a799626ce7e465ca16cd775e75e9d4 Lielajam Kristapam - 50!]</ref>։ Ֆիլմը ներառված է [[Լատվիայի մշակույթ|Լատվիայի Մշակութային կանոնում]] և ճանաչվել է բոլոր ժամանակների լավագույն լատվիական ֆիլմ՝ ժողովրդական քվեարկության արդյունքներով<ref>[https://kulturaskanons.lv/en/archive/limuzins-janu-nakts-krasa/ Film "A Limousine the Colour of Midsummer's Eve", 1981, by Director Jānis Streičs (1936)]. Latvian Culture Canon</ref>։ Ամեն տարի հեռուստատեսությամբ ցուցադրվում է ամառային արևադարձի օրը՝ Յանի տոնից առաջ, որը Լատվիայում ազգային տոն է։ Ֆիլմը պատմում է ութսունամյա ծեր կնոջ ժառանգության համար երկու ազգակցական ընտանիքների պայքարի մասին՝ զավեշտական ու ռոմանտիկ իրադարձությունների միջոցով։ == Սյուժե == Մորաքույր Միրտան ապրում է հեռավոր ֆերմայում։ Մի անգամ մանրի փոխարեն տեղական խանութում նրան տալիս են վիճակախաղի տոմս։ Անսպասելիորեն նա շահում է, և տարեց տիկինը միանգամից դառնում է նոր «[[ՎԱԶ-2101|Ժիգուլու]]» տիրուհի։ Հյուր են գալիս հարազատները, որոնցից յուրաքանչյուրը երազում է ժառանգություն ստանալ ցանկալի մեքենան։ Էրիկը, որը սկզբում չհայտարարված մրցավազքի առաջատարն է, նահանջում է՝ թեթևամիտ կապի մեջ մտնելով գլխավոր մրցակիցների դստեր հետ։ Մրցանակի հավակնող հարևանները հրաժարվում են պայքարից բարոյական մղումներից ելնելով, և տարեց կինը երկար մտորումներից հետո «Ժիգուլին» տալիս է իր առաջին սիրուն՝ ծեր ամուրի Ֆիգալին<ref>{{Cite web|url=https://www.valtersunrapa.lv/lv/e-veikals/book/20159/limuzins-janu-nakts-krasa|title=Limuzīns Jāņu nakts krāsā|publisher=Valters un Rapa|language=en|access-date=2018-06-12}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.bestbaltic.eu/en/limuzins-janu-nakts-krasa.html|title=A LIMOUSINE THE COLOUR OF MIDSUMMER'S EVE|website=www.bestbaltic.eu|language=en-US|access-date=2018-06-12}}</ref>։ == Դերերում == * [[Լիլիտա Բերզին|Լիլիտա Բերզինյա]] – ''Միրտա Կարլովնա Սակնիտե * Օլգա Դրեգե – ''Դագնիա * Ուլդիս Դումպիս – ''Էրիկ Տուտեր * Բայբա Ինդրիկսոնե – ''Օլիտա Սպրեսլինյա * Բոլեսլավ Ռուժս – ''Վիկտոր, ավտոբուսի վարորդ * Լիգա Լիեպինյա – ''Վերոնիկա * Ռոմուալդս Անցանս – ''Յազեպ Գիլուչ * [[Գունդարս Աբոլինշ]] – ''Ուգիս * Յանիս Սթրեյչ – ''Յանիս * [[Էվալդս Վալտերս]] – ''Ալֆրեդ Միկելևիչ Ֆիգալ * Դիանա Զանդե – ''Լասմա Սպրեսլինյա * Թալիվալդիս Աբոլինշ – ''Միրտա Կարլովնայի հարևանը * Վերա Սինգաևսկայա – ''էպիզոդ == Նկարահանող խումբ == * Սցենարի հեղինակ՝ Մարա Սվիրե * Բեմադրող ռեժիսոր՝ Յանիս Սթրեյչ * Բեմադրող օպերատոր՝ Հարի Կուկելս * Բեմադրող նկարիչ՝ Վասիլի Մասս * Կոմպոզիտոր՝ [[Ռայմոնդ Պաուլս]] * Հնչյունային ռեժիսոր՝ Գլեբ Կորոտեև == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Խորհրդային ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Ռիգայի կինոստուդիայի ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:1981 ֆիլմեր]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային կինոկատակերգություններ]] [[Կատեգորիա:Ռուսերեն ֆիլմեր]] f1htz6nul3zn9b159n1glgnxtwjbhev 0 1098953 8485602 8484951 2022-08-09T00:08:05Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ցուցահանդես}} '''Համաշխարհային ցուցահանդես''' ({{lang-fr|Exposition Universelle de 1878}}), անցկացվել է [[Փարիզ]]ում 1878 թվականի մայիսի 1-ից մինչև նոյեմբերի 10-ը և կոչված է եղել վերականգնել [[Ֆրանսիա]]յի միջազգային հեղինակությունը, որը սասանվել է [[ֆրանս-պրուսական պատերազմ]]ում նրա պարտությունից հետո (1870-1871)։ [[Գերմանիա]]ն ձեռնպահ է մնացել այդ միջոցառմանը մասնակցելուց։ [[Պատկեր:Ropet.jpg|thumb|[[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] տաղավարը ռուսական ոճով, կատարվել է ճարտարապետ Ի. Պ. Ռոպետի նախագծով]] == Տաղավարներ == [[Պատկեր:Русский пав. - Всемирная выставка в Париже 1878.jpg|thumb|Ռուսական տաղավար]] Ցուցահանդեսի նախապատրաստումը ձգձգվել է [[Ֆրանսիա]]յում քաղաքական տարաձայնությունների պատճառով, սակայն կազմակերպիչների ուժեղացված աշխատանքի շնորհիվ, որոնք նախորդել էին բացմանը, նրանց հաջողվել է գերազանցել նախորդ բոլոր ցուցահանդեսները և ներգրավել առնվազն 13 միլիոն այցելու։ Ցուցահանդեսի համար կառուցել են Տրոկադերո պալատը (քանդվել է 1930-ական թվականներին), որը ծառայել է նաև [[Համաշխարհային ցուցահանդես (1900)|1900 թվականի ցուցահանդեսի]] համար։ Ցուցահանդեսի տարածքը մեծությամբ գերազանցել է նախորդ բոլոր ցուցահանդեսներին և կազմել 270 000 մ²։ Լանդշաֆտային դիզայնի համար պատասխանատու էր [[Ժան Շառլ Ալֆան]]ը։ «Մայրցամաքներ» արձաններն այժմ ցուցադրվում են Օրսի թանգարանում։ <gallery mode="packed"> Պատկեր:Alexandre Schoenewerk - L'Europe.JPG|[[Եվրոպա]], քանդակագործ՝ [[Պիեռ Ալեքսանդր Շենևերկ]] Պատկեր:Jean-Joseph-Alexandre Falguière - L'Asie.JPG|[[Ասիա]], քանդակագործ՝ [[Ալեքսանդր Ֆալգիեր]] Պատկեր:Mathurin Moreau Oceanie Paris.jpg|[[Օվկիանիա]], քանդակագործ՝ [[Մատյուրեն Մորո]] Պատկեր:Millet Amerique du Sud.jpg|[[Հարավային Ամերիկա]], քանդակագործ՝ [[Էմե Միլե]] </gallery> [[Հնդկաստան]]ի, [[Շվեդիա]]յի և [[Նորվեգիա]]յի տաղավարները տեղափոխվել են ցուցահանդեսից հետո և պահպանվել [[Կուրբևուա]]յում։ == Էքսպոզիցիա == Տարածքի մոտ կեսը զբաղեցրել է ֆրանսիական ցուցադրությունը, մյուս երկրների շարքում ցուցանմուշների առյուծի բաժինը ներկայացրել է [[Բրիտանական կայսրություն]]ը։ Գերմանիան պաշտոնապես չի մասնակցել ցուցահանդեսին, թեև որոշ գերմանացի նկարիչներ մասնակցել են միջոցառմանը։ Համաշխարհային ցուցահանդեսում ներկայացված գյուտերի թվում են [[Ալեքսանդր Բելլ]]ի կատարելագործված հեռախոսը, [[Դյու Տամպլ]]ի ալյումինե ինքնաթիռը։ Ցուցահանդեսի տարածքը լուսավորելու համար կիրառվել են Դինամո-գրամի մեքենաներից աշխատող Յաբլոչկովի էլեկտրական աղեղային լամպեր։ [[Թոմաս Էդիսոն]]ը Փարիզում հանրահռչակել է իր նորագույն մշակումները՝ մեգաֆոն և ֆոնոգրաֆ։ Մարդաբանության դահլիճում, որտեղ ներկայացված էին մարդասպանների գանգերը, տեղի ունեցավ առաջին «մարդաբանական գիտությունների միջազգային կոնգրեսը»<ref>{{Книга|автор=Laurent Mucchielli|заглавие=Histoire de la criminologie française|ответственный=|издание=|место=|издательство=L'Harmattan|год=1995|страницы=|страниц=|isbn=|isbn2=}}</ref>։ «Էկզոտիկ գյուղերում» հնարավորություն էր ընձեռնվում տեսնել վերստեղծված տներն ու բնակավայրերը՝ գաղութատիրական տերությունների տիրույթներից բերված աբորիգեններով<ref name=":0">{{Книга|автор=Torreblanca, Marina Muсoz|заглавие=Barcelona’s Universal Exhibition of 1888: an atypical Case of a Great exhibition|ответственный=Marta Filipová|издание=Cultures of International Exhibitions 1840-1940: Great Exhibitions in the Margins|место=|издательство=Routledge|год=2017|страницы=|страниц=376|isbn=9781351570336|isbn2=}}</ref>։ Այս ցուցահանդեսում հանդիսատեսը առաջին անգամ տեսավ Ազատության արձանի գլուխը (իրանը դեռ չէին ավարտել)։ Գյուտարար [[Անրի Ժիֆար]]ը ցուցադրել է կապած աերոստատը, որը կարող է դիմանալ 40-50 ուղևորների 500 մետր բարձրության վրա<ref>{{cite web|url=http://users.skynet.be/tintinpassion/VOIRSAVOIR/Ballon/pages_ballon/023_Ballon.html|title=Ballon 23 : Ballon à vapeur Giffard|publisher=users.skynet.be|access-date=2017-08-09|archive-date=2016-03-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303172051/http://users.skynet.be/tintinpassion/VOIRSAVOIR/Ballon/pages_ballon/023_Ballon.html|deadlink=yes}}</ref>։ Ցուցահանդեսում կազմակերպվել է 1800 մ²-ի բնական կրաքարային կարիերային հսկայական ակվարիում՝ 2500 մ² մակերեսով ապակե միջնապատերով և 22 մմ հաստությամբ։ Այդ ժամանակ էլ տեղի ունեցավ կոմպոզիտոր և հայտնի դիրիժոր [[Լուիջի Մանչինելի]]ի (1848-1921) միջազգային դեբյուտը։ Մի շարք աշխատանքներ ներկայացրել է Ռուսաստանի կայսերական գեղարվեստի ակադեմիան, այդ թվում՝ [[Ալեքսանդր Գինե]]ի վրձնին պատկանող «Փոթորիկ Վալաամում» կտավը<ref name="Викитека РБС ГАВ">{{ВТ-РБС|Гине, Александр Васильевич|[[Чулков, Николай Петрович|Чулков Н. П.]]}}</ref>։ Հյուրերը հիացմունքով էին խոսում ճապոնական տաղավարի և արվեստի առարկաների մասին<ref>{{Статья|автор=Philippe Burty|заглавие=Le Japon ancien et la Japon moderne|ссылка=|язык=fr|издание=L'Art|тип=|год=1878|месяц=|число=|том=XV|номер=IV|страницы=242—243|issn=}}</ref><ref>{{cite web|url=http://laurent.buchard.pagesperso-orange.fr/Japonisme/OUVERT_2.htm|title=Japonisme et Architecture :Pavillons japonais aux Expositions|author=Agnes Salacroup-Buchard|publisher=laurent.buchard.pagesperso-orange.fr|access-date=2017-08-09|archive-date=2010-07-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20100724091507/http://laurent.buchard.pagesperso-orange.fr/Japonisme/OUVERT_2.htm|deadlink=no}}</ref>։ Ցուցահանդեսին զուգահեռ ընթանում էին հեղինակային իրավունքի վերաբերյալ միջազգային նորմերի մշակման (այն նախագահում էր [[Վիկտոր Հյուգո]]ն) և կույրերի վիճակի թեթևացման (այն հանգեցրեց Բրայլի տառատեսակի տարածմանը) խորհրդաժողովներ։ == Պատկերասրահ == <gallery perrow="6"> Պատկեր:Exposition universelle de 1878. Vue panoramique de la partie centrale de l'exposition. 1 - Archives Nationales - F-12-11919 Pièce 11.jpg|Պանորամային տեսարան Պատկեր:Panorama des Palais.JPG|Պանորամային տեսարան դեպի ցուցահանդեսային պալատ Պատկեր:Musée Roybet Fould (derrière).jpg|Շվեդիայի և Նորվեգիայի տաղավար (այժմ՝ Կուրբևուա) Պատկեր:Le palais indien, Champ-de-Mars.jpg|Հնդկական տաղավարը ցուցահանդեսում (այժմ՝ Կուրբևուա) Պատկեր:France illustrée I p78.png|Արդյունաբերական դահլիճ Պատկեր:Le grand vestibule d'Iéna, dans le palais du Champ-de-Mars.jpg|Հսկայական կոնաձև ժամացույց Պատկեր:Expo París 1878.jpg|Ցուցասրահ Մարսի դաշտում և [[Ազատության արձան]]ի գլուխը Պատկեր:L'aquarium d'eau douce, dans le parc du Trocadéro.jpg|Ակվարիում Տրոկադերոյում Պատկեր:Gruel and Engelmann - Binding for a Book of Hours - Walters 572167 - Front Closed.jpg|Նեոգոտիկ ոճով գրքի շապիկ Պատկեր:Fountain 1877 Victoria and Albert Museum.jpg|Աղբյուր, Վիկտորիա և Ալբերտ թանգարան Պատկեր:Eiraku Hozen - Incense Container - Walters 49353 - Profile.jpg|Ճապոնական խունկ Պատկեր:Exposition Universel de Paris 1878.png|Ցուցահանդեսի մեդալ, 1878 թվական </gallery> == Տես նաև == * [[Համաշխարհային ցուցահանդես]] * [[Համաշխարհային ցուցահանդես (1889)]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Փարիզի պատմություն]] [[Կատեգորիա:Համաշխարհային ցուցահանդեսներ]] mvx1qzb0tisyk0xw8ykp3ooc4xc034h 3 1098958 8485187 8484985 2022-08-08T16:27:28Z Queericon 124371 /* Զգուշացում */ Reply wikitext text/x-wiki == Զգուշացում == {{հարգելի մասնակից}}, եթե Դուք չեք տիրապետում հայերենին, ինչպես ինքներդ եք գրել խմբագրման ամփոփման մեջ, ի՞նչ իրավունքով եք [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%B4%D5%A5%D5%B6_%D5%90%D5%A1&diff=prev&oldid=8484903 հեռացրել] ադմինիստրատորի կողմից տեղադրված վատ թարգմանության կաղապարը։ Դուք ինչպե՞ս եք որոշել, որ հոդվածն արդեն լավ է թարգմանված և հեռացրել եք կաղապարը։ Զգուշացնում եմ, որ նման խմբագրումներ կրկնելու դեպքում Դուք կարգելափակվեք։ --[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ([[Մասնակցի քննարկում:23artashes|քննարկում]]) 10:23, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) :Հարգելի @[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] , քանի որ ես նոր եմ վիքիպեդիայում և չկարողացա փոխել հոդվածի վերնագիրը, իսկ իմ ընկեր @[[Մասնակից:Exilexi|Exilexi]] -ն շատ ավելի շատ փորձ ունի այստեղ, ես նրան ուղարկեցի հղումն ու վերնագրի տեքստը, որպեսզի նա փոխի։ :Խնդրում եմ լինել ավելի ընդունող։ [[Մասնակից:Queericon|Queericon]] ([[Մասնակցի քննարկում:Queericon|քննարկում]]) 16:27, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) gvwtiasy1jf6qpq0jqxduaeob6lq1nk 8485201 8485187 2022-08-08T17:00:09Z 23artashes 2675 /* Զգուշացում */ wikitext text/x-wiki == Զգուշացում == {{հարգելի մասնակից}}, եթե Դուք չեք տիրապետում հայերենին, ինչպես ինքներդ եք գրել խմբագրման ամփոփման մեջ, ի՞նչ իրավունքով եք [https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%B4%D5%A5%D5%B6_%D5%90%D5%A1&diff=prev&oldid=8484903 հեռացրել] ադմինիստրատորի կողմից տեղադրված վատ թարգմանության կաղապարը։ Դուք ինչպե՞ս եք որոշել, որ հոդվածն արդեն լավ է թարգմանված և հեռացրել եք կաղապարը։ Զգուշացնում եմ, որ նման խմբագրումներ կրկնելու դեպքում Դուք կարգելափակվեք։ --[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ([[Մասնակցի քննարկում:23artashes|քննարկում]]) 10:23, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) :Հարգելի @[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] , քանի որ ես նոր եմ վիքիպեդիայում և չկարողացա փոխել հոդվածի վերնագիրը, իսկ իմ ընկեր @[[Մասնակից:Exilexi|Exilexi]] -ն շատ ավելի շատ փորձ ունի այստեղ, ես նրան ուղարկեցի հղումն ու վերնագրի տեքստը, որպեսզի նա փոխի։ :Խնդրում եմ լինել ավելի ընդունող։ [[Մասնակից:Queericon|Queericon]] ([[Մասնակցի քննարկում:Queericon|քննարկում]]) 16:27, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) :: Հարգելի [[Մասնակից:Queericon|Queericon]], խոսքը ոչ թե անվանափոխման մասին է, այլ վատ թարգմանության կաղապարը հեռացնելու։ Դրանք տարբեր բաներ են։ [[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ([[Մասնակցի քննարկում:23artashes|քննարկում]]) 17:00, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) omzxkpppqutzk7o7jwhbyzdcet49yl8 0 1098959 8485085 8484987 2022-08-08T12:53:37Z Armineaghayan 25187 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Իտալացի կին ֆուտբոլիստներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆուտբոլիստ}} '''Սանդի Յանելլա''' ({{lang-it|''Sandy Iannella''}}, {{ԱԾ}}), [[Իտալացիներ|իտալացի]] [[ֆուտբոլիստ]]ուհի, [[Իտալիա]]յի ֆուտբոլի կանանց ազգային հավաքականի և «[[Սասուոլո ՖԱ|Սասուոլո]]» թիմի հարձակվող: Նախկինում խաղացել է «Լիվոռնո»<ref>[http://femminile.football.it/schedasquadra.php?id_squadra=4 Profile] in Football.it</ref>, ապա՝ Ա սերիայում հանդես եկող «Տոռես» և «Կունեո» թիմերում: Սանդին արձակվել է «Կունեո»-ից այն բանից հետո, երբ այդ թիմն [[Սերիա A (Իտալիա)|Իտալիայի ֆուտբոլի առաջնության]] Ա սերիայում խաղալու իր արտոնագիրը վաճառել է «Յուվենտուս»-ին<ref>{{cite press release|url=http://www.figc.it/Assets/contentresources_2/ContenutoGenerico/32.$plit/C_2_ContenutoGenerico_2538684_StrilloComunicatoUfficiale_lstAllegati_0_upfAllegato.pdf|title=Comunicato Ufficiale N°28/A (2017–18)|date=2 August 2017|access-date=4 August 2017|publisher=Italian Football Federation (FIGC)|language=Italian|archive-url=https://web.archive.org/web/20170802210638/http://www.figc.it/Assets/contentresources_2/ContenutoGenerico/32.$plit/C_2_ContenutoGenerico_2538684_StrilloComunicatoUfficiale_lstAllegati_0_upfAllegato.pdf|archive-date=2 August 2017|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref>: [[2017 թվական]]ի [[օգոստոսի 7]]-ին նա պայմանագիր է ստորագրել «Սասուոլո»-ի հետ<ref>{{cite press release|url=http://www.sassuolocalcio.it/femminile/2017/08/07/calciomercato-arriva-sandy-iannella/|title=Calciomercato: arriva Sandy Iannella|date=7 August 2017|access-date=14 August 2017|publisher=Sassuolo Calcio Femminile|language=Italian}}</ref>: Նախքան [[Իտալիայի կանանց ֆուտբոլի ազգային հավաքական]]ում ընդգրկվելը Սանդի Յանելլան հանդես է եկել մինչև 19 տարեկանների հավաքականի կազմում<ref>[http://www.uefa.com/teamsandplayers/players/player=99268/profile/index.html Profile] in [[UEFA]].com</ref><ref>[https://globalsportsarchive.com/people/soccer/sandy-iannella/194476/ Profile] in Global Sports Archive</ref>: ==Մարզական նվաճումներ== ;''Տոռես'' թիմի կազմում * Ա սերիայի չեմպիոն <!-- -->2009–10, <!-- -->2010–11, <!-- -->2011–12, <!-- -->2012–13 * Իտալիայի կանանց ֆուտբոլի գավաթակիր, <!-- -->2007–08, <!-- -->2010–11 * Իտալիայի կանանց ֆուտբոլի սուպերգավաթակիր, <!-- -->2009, <!-- -->2010, <!-- -->2011, <!-- -->2012, <!-- -->2013 == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{DEFAULTSORT:Յանելլա, Սանդի}} [[Կատեգորիա:Իտալացի կին ֆուտբոլիստներ]] ldzr7ig16yx90cx2rkdr0e82ijch5uj 8485092 8485085 2022-08-08T12:55:49Z Armineaghayan 25187 catSuggest-ով +[[Կատեգորիա:Իտալիայի հավաքականի ֆուտբոլիստներ]] wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆուտբոլիստ}} '''Սանդի Յանելլա''' ({{lang-it|''Sandy Iannella''}}, {{ԱԾ}}), [[Իտալացիներ|իտալացի]] [[ֆուտբոլիստ]]ուհի, [[Իտալիա]]յի ֆուտբոլի կանանց ազգային հավաքականի և «[[Սասուոլո ՖԱ|Սասուոլո]]» թիմի հարձակվող: Նախկինում խաղացել է «Լիվոռնո»<ref>[http://femminile.football.it/schedasquadra.php?id_squadra=4 Profile] in Football.it</ref>, ապա՝ Ա սերիայում հանդես եկող «Տոռես» և «Կունեո» թիմերում: Սանդին արձակվել է «Կունեո»-ից այն բանից հետո, երբ այդ թիմն [[Սերիա A (Իտալիա)|Իտալիայի ֆուտբոլի առաջնության]] Ա սերիայում խաղալու իր արտոնագիրը վաճառել է «Յուվենտուս»-ին<ref>{{cite press release|url=http://www.figc.it/Assets/contentresources_2/ContenutoGenerico/32.$plit/C_2_ContenutoGenerico_2538684_StrilloComunicatoUfficiale_lstAllegati_0_upfAllegato.pdf|title=Comunicato Ufficiale N°28/A (2017–18)|date=2 August 2017|access-date=4 August 2017|publisher=Italian Football Federation (FIGC)|language=Italian|archive-url=https://web.archive.org/web/20170802210638/http://www.figc.it/Assets/contentresources_2/ContenutoGenerico/32.$plit/C_2_ContenutoGenerico_2538684_StrilloComunicatoUfficiale_lstAllegati_0_upfAllegato.pdf|archive-date=2 August 2017|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref>: [[2017 թվական]]ի [[օգոստոսի 7]]-ին նա պայմանագիր է ստորագրել «Սասուոլո»-ի հետ<ref>{{cite press release|url=http://www.sassuolocalcio.it/femminile/2017/08/07/calciomercato-arriva-sandy-iannella/|title=Calciomercato: arriva Sandy Iannella|date=7 August 2017|access-date=14 August 2017|publisher=Sassuolo Calcio Femminile|language=Italian}}</ref>: Նախքան [[Իտալիայի կանանց ֆուտբոլի ազգային հավաքական]]ում ընդգրկվելը Սանդի Յանելլան հանդես է եկել մինչև 19 տարեկանների հավաքականի կազմում<ref>[http://www.uefa.com/teamsandplayers/players/player=99268/profile/index.html Profile] in [[UEFA]].com</ref><ref>[https://globalsportsarchive.com/people/soccer/sandy-iannella/194476/ Profile] in Global Sports Archive</ref>: ==Մարզական նվաճումներ== ;''Տոռես'' թիմի կազմում * Ա սերիայի չեմպիոն <!-- -->2009–10, <!-- -->2010–11, <!-- -->2011–12, <!-- -->2012–13 * Իտալիայի կանանց ֆուտբոլի գավաթակիր, <!-- -->2007–08, <!-- -->2010–11 * Իտալիայի կանանց ֆուտբոլի սուպերգավաթակիր, <!-- -->2009, <!-- -->2010, <!-- -->2011, <!-- -->2012, <!-- -->2013 == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{DEFAULTSORT:Յանելլա, Սանդի}} [[Կատեգորիա:Իտալացի կին ֆուտբոլիստներ]] [[Կատեգորիա:Իտալիայի հավաքականի ֆուտբոլիստներ]] rtfk5gn9r8vhoumkqm2jw3jfwoo8jgz 8485591 8485092 2022-08-09T00:06:15Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆուտբոլիստ}} '''Սանդի Յանելլա''' ({{lang-it|''Sandy Iannella''}}, {{ԱԾ}}), [[Իտալացիներ|իտալացի]] [[ֆուտբոլիստ]]ուհի, [[Իտալիա]]յի ֆուտբոլի կանանց ազգային հավաքականի և «[[Սասուոլո ՖԱ|Սասուոլո]]» թիմի հարձակվող։ Նախկինում խաղացել է «Լիվոռնո»<ref>[http://femminile.football.it/schedasquadra.php?id_squadra=4 Profile] in Football.it</ref>, ապա՝ Ա սերիայում հանդես եկող «Տոռես» և «Կունեո» թիմերում։ Սանդին արձակվել է «Կունեո»-ից այն բանից հետո, երբ այդ թիմն [[Սերիա A (Իտալիա)|Իտալիայի ֆուտբոլի առաջնության]] Ա սերիայում խաղալու իր արտոնագիրը վաճառել է «Յուվենտուս»-ին<ref>{{cite press release|url=http://www.figc.it/Assets/contentresources_2/ContenutoGenerico/32.$plit/C_2_ContenutoGenerico_2538684_StrilloComunicatoUfficiale_lstAllegati_0_upfAllegato.pdf|title=Comunicato Ufficiale N°28/A (2017–18)|date=2 August 2017|access-date=4 August 2017|publisher=Italian Football Federation (FIGC)|language=Italian|archive-url=https://web.archive.org/web/20170802210638/http://www.figc.it/Assets/contentresources_2/ContenutoGenerico/32.$plit/C_2_ContenutoGenerico_2538684_StrilloComunicatoUfficiale_lstAllegati_0_upfAllegato.pdf|archive-date=2 August 2017|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref>։ [[2017 թվական]]ի [[օգոստոսի 7]]-ին նա պայմանագիր է ստորագրել «Սասուոլո»-ի հետ<ref>{{cite press release|url=http://www.sassuolocalcio.it/femminile/2017/08/07/calciomercato-arriva-sandy-iannella/|title=Calciomercato: arriva Sandy Iannella|date=7 August 2017|access-date=14 August 2017|publisher=Sassuolo Calcio Femminile|language=Italian}}</ref>։ Նախքան [[Իտալիայի կանանց ֆուտբոլի ազգային հավաքական]]ում ընդգրկվելը Սանդի Յանելլան հանդես է եկել մինչև 19 տարեկանների հավաքականի կազմում<ref>[http://www.uefa.com/teamsandplayers/players/player=99268/profile/index.html Profile] in [[UEFA]].com</ref><ref>[https://globalsportsarchive.com/people/soccer/sandy-iannella/194476/ Profile] in Global Sports Archive</ref>։ ==Մարզական նվաճումներ== ;''Տոռես'' թիմի կազմում * Ա սերիայի չեմպիոն <!-- -->2009–10, <!-- -->2010–11, <!-- -->2011–12, <!-- -->2012–13 * Իտալիայի կանանց ֆուտբոլի գավաթակիր, <!-- -->2007–08, <!-- -->2010–11 * Իտալիայի կանանց ֆուտբոլի սուպերգավաթակիր, <!-- -->2009, <!-- -->2010, <!-- -->2011, <!-- -->2012, <!-- -->2013 == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{DEFAULTSORT:Յանելլա, Սանդի}} [[Կատեգորիա:Իտալացի կին ֆուտբոլիստներ]] [[Կատեգորիա:Իտալիայի հավաքականի ֆուտբոլիստներ]] 8u6orw9lk7wt3o113l4c4b1qrvo5ys9 0 1098961 8485599 8484990 2022-08-09T00:07:35Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Թանգարան}} '''Հյուսիսային Ամերիկայի միջազգային ավտոցուցասրահ''' ({{lang-en|NAIAS, North American International Auto Show}}), ավելի վաղ հայտնի որպես '''Դետրոյթսկու ավտոցուցասրահ''', ավտոմոբիլների և տեխնոլոգիաների միջազգային ցուցահանդես, որն անցկացվում է յուրաքանչյուր տարի` հունվարի կեսերին [[ԱՄՆ|ԱՄՆ-ի]] [[Միչիգան]] նահանգի [[Դետրոյթ]] քաղաքում։ Ավտոցուցասրահը կարևոր է մասամբ այն պատճառով, քանի որ ամերիկյան «մեծ եռյակ» ավտոարտադրողներ` «Chrysler»-ի, «[[Ֆորդ]]»ի և «[[Ջեներալ Մոթորս]]»-ի շտաբակայանը գտնվում է [[Դետրոյթ|Դետրոյթում]]։ == Պատմություն == [[1899 թվական|1899 թվականին]] ամերիկացի բիզնեսմեն Ուիլյամ Մետցգերը մասնակցել է Դետրոյթսկու ավտոցուցասրահի կազմակերպմանը։ Հաջորդ տարի նա օգնել է կազմակերպել Նյու Յորքի ավտոցուցասրահը` [[Նյու Յորք|Նյու Յորքի]] [[Մեդիսոն Սքուեր Գարդեն|Մեդիսոն Սքուեր Գարդենում]]։ [[1907 թվական|1907 թվականի]] [[դեկտեմբեր|դեկտեմբերին]] Դետրոյթսկու ավտոցուցասրահը անցկացվել է «''Beller's Beer Garden''»-ում` Ռիվերսայդ այգում, որտեղ էլ շարունակվել է անցկացվել յուրաքանչյուր տարի։ Ավտոցուցասրահի գոյության առաջին տասնամյակում ցուցահանդեսին առկա են եղել միայն ազգային ցուցանմուշներ։ [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ|Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի]] պատճառով ԱՄՆ-ի կառավարությունն արգելել է ողևորական նոր ավտոմոբիլների և ապրանքատար ավտոմեքենաների վաճառքն ու առաքումը։ Այդ պատճառով 1941-1953 թվականներից ցուցահանդեսը չի անցկացվել։ [[1957 թվական|1957 թվականին]] առաջին անգամ ցուցահանդեսին ներկա են գտնվել օտարերկրյա ավոտարտադրողներ<ref>{{статья|заглавие=Wheels Up |издание=AAA Living |том=97 |номер= 1 |год= 2015 |месяц=1}}</ref>։ «Մեծ եռյակ»-ը «[[Վոլվո]]»-յի, «Isetta»-յի, «[[Mercedes-Benz]]»-ի և «[[Porsche]]»-ի հետ կիսել է նույն հարթակները։ [[1965 թվական|1965 թվականին]] ցուցահանդեսը տեղափոխվել է իր ներկայիս վայր` Կոբոյի անվան ցուցահանդեսային կենտրոն, որը գտնվում է Դետրոյթի գործնական կենտրոնում։ [[1989 թվական|1989 թվականին]] ավտոցուցասրահը վերակոչվել է ''Հյուսիսային Ամերիկայի միջազգային ավտոցուցասրահ''։ [[1993 թվական|1993 թվականին]] տպագրությունում ընդունվել է ցուցահանդեսի առաջին տեղեկատու քվեաթերթը։ Մեկ տարի անց մեկնարկել է «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ավտոմոբիլ և բեռնատար» ({{lang-en|NACTOY, North American Car and Truck of the Year}}) մրցանակը։ Պարգևատրությունն անցկացնում է ժյուրին, որը բաղկացած է հյուսիսամերիկյան մամուլի ունևոր լավագույն ներկայացուցիչներից։ [[1996 թվական|1996 թվականին]] «[[Թայմ]]» ամերիկյան ամսագիրը` Հյուսիային Ամերիկայի գլխավոր հրատարակություններից մեկը, տեղ է հատկացրել իր հրատարակությունում ցուցահանդեսի տեսության համար։ [[1997 թվական|1997 թվականին]] «MSN CarPoint»-ը` «[[Մայքրոսոֆթ]]» կորպորացիայի ավտոմոբիլային [[Կայք|վեբ-կայքը]] սկսել է ծառայել որպես պաշտոնական վեբ-կայք «NAIAS»-ի համար։ Ինտերնետ-պորտալը իրական ժամանակում տեղեկություն է տրամադրում [[Մամլո ասուլիս|մամլո ասուլիսի]], ավտոմոբիլային իրադարձության մասին և [[2002 թվական|2002 թվականին]] ունեցել է ավելի քան 6 միլիոն ունիկալ այցելու, որի արդյունքում ամբողջ աշխարհում ստեղծվել է աննախադեպ գովազդ ավտոցուցասրահի համար։ Պայմանագիր է ստորագրվել «WXYZ-TV/Channel 7»-ի (տեղական հեռուստատեսություն) հետ համագործակցության մասին, որը սովորաբար հաղորդել է «NAIAS»-ի հետ վերջին նորությունները։ «Michigan Hall»-ի հաշվին ավելացել է ցուցահանդեսային տարածք, և նույն տեղը կազմակերպվել է ֆուրգոնների ցուցադրում։ «Michigan Hall»-ը բացվել է մամլո ասուլիսի ժամանակ [[Զանգվածային լրատվության միջոցներ|Զանգվածային լրատվության միջոցների]] նոր «ցուցանմուշներ» շոույի ապահովման համար։ [[2001 թվական|2001 թվականին]] «''The Northwest World Club''»-ը տարածք է ստացել Կոբոյի անվան ցուցահանդեսային կենտրոնում՝ ցուցահանդեսին այցելած Զանգվածային լրատվության միջոցների կորոպորատիվ կատարողներին ծառայություններ առաջարկելով։ Մեկ տարի անց սրճարանը «''Michigan Hall''»-ից տեղափոխվել է «''Cobo''» կենտրոն։ [[2003 թվական|2003 թվականին]] շոուն ներգրավվել է ավելի քան 28 000 մարդ` 1800 ընկերությունից և ավելի քան 6600 լրագրող, որոնց 40%-ը ԱՄՆ-ից չէին։ [[2004 թվական|2004 թվականին]] ավտոցուցասրահին առկա են եղել տրանսպորտային միջոցների 79 նոր մոդելներ, որոնցից 55-ը աշխարհահռչակ էին։ [[2004 թվական|2004 թվականի]] ավտոցուցասրահի հաճախումը կազմել է 808 833 մարդ։ [[2005 թվական|2005 թվականին]] ցուցահանդեսին դեբյուտվել է ավտոմոբիլների 68 նոր ապրանքանիշ։ Ավտոցուցասրահը ստացել է տրասնպորտային նոր միջոցների համբավ, որը 1989 թվականից հասցրել է ցուցադրել 924 նորություններ։ Ավտոշոույի վերջին օրը «NBC»-ն ուղիղ եթերով երկու ժամանոց հաղորդում է անցկացրել, որը հավաքել է ավելի քան 8.8 միլիոն դիտորդ։ [[2006 թվական|2006 թվականին]] շոուն ներկայացրել է ավտոմոբիլների 70 նոր մոդելներ, այդ թվում` չինական ավտոարտադրող «Geely»-ի ցուցանմուշներ։ Ցուցահանդեսը ներգրավվել է 6647 լրագրող 62 երկրից` վեց մայրցամաքներից։ Իրականացվել է բարեգործական միջոցառում, որի շնորհիվ շոույի կազմակերպիչները [[1976 թվական|1976 թվականից]] ավանդել են 65 մլն դոլար երեխաների օգնության ֆոնդում։ [[2008 թվական|2008 թվականին]] ցուցահանդեսին մասնակցել է 700 000 այցելու, 600 միջազգային Զանգվածային լրատվության միջոցներ` 63 երկրից և առևտրային մակնիշից 37 000 ներկայացուցիչներ` 2000 ընկերությունից։ == Ցուցահանդեսներ == === 2016 === [[2016 թվական|2016 թվականի]] ցուցահանդեսը անցկացվել է [[հունվարի 11|հունվարի 11-ից]] մինչև [[հունվարի 24|հունվարի 24-ը]]։ 11-12-ը անցկացվեցին մամուլի օրեր, 13-14-ը` ավտոարտադրողների օրեր, [[հունվարի 15|հունվարի 15-ին]]` բարեգործական միջոցառում, 16-24-ը` բացման արարողություն հասարակության համար։ === «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ավտոմոբիլ» և «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ջիպ» մրցանակներ === «Honda Civic»-ը և «Volvo XC90»-ը ստացել են «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ավտոմոբիլ» և «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ջիպ» մրցանակներ<ref>[http://www.autoblog.com/2016/01/11/honda-civic-volvo-xc90-north-american-car-truck-utility-year-official/ Honda Civic, Volvo XC90 named 2016 North American Car and Truck/Utility of the Year<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>։ === Մարդատար ավտոմոբիլների ցուցադրություն === {{columns-list|2| * 2017 թվական` Audi A4 (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) <ref name="audi2016">[https://www.audiusa.com/newsroom/news/press-releases/2016/01/sporty-efficient-connected-audi-at-naias-2016-detroit Sporty, efficient and thoroughly connected – Audi at the NAIAS 2016 | Audi USA<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2017 թվական` Audi A4 allroad quattro <ref name="audi2016" /> * 2016 թվական` BMW M2 <ref name="bmw2016">[http://www.bmwusanews.com/newsrelease.do?id=2499&mid= BMW USA News<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2016 թվական` BMW X4 M40i <ref name="bmw2016" /> * 2016 թվական` Buick Envision (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) <ref>{{cite web |url=http://www.edmunds.com/car-news/2016-buick-envision-arrives-in-showrooms-next-summer-2016-detroit-auto-show.html |title=2016 Buick Envision Arrives in Showrooms Next Summer: 2016 Detroit Auto Show |author=Lienert, Anita |publisher=Edmunds.com |date=2015-12-07 |accessdate=2015-12-16}}</ref> * 2017 թվական` Chevrolet Cruze (խետչբեկ) <ref>[http://media.chevrolet.com/media/us/en/chevrolet/home.detail.html/content/Pages/news/us/en/2016/Jan/naias/chevy/0107-cruzeHatch.html Chevrolet Introduces 2017 Cruze Hatch<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2017 թվական` Chrysler Pacifica <ref name=detnews-2017pacifica>{{cite news|title=2017 Chrysler Pacifica: All-new ‘modern family’ minivan|url=http://www.detroitnews.com/story/business/autos/detroit-auto-show/2016/01/11/chrysler-pacifica-new-minivan-todays-modern-family/78613046/|accessdate=2016-01-11|publisher=The Detroit News}}</ref> * Fisker Force 1 <ref>{{cite web |url=http://www.autoblog.com/2015/12/12/henrik-fisker-force-1-detroit-auto-show/ |title=The Force will be strong with Fisker in Detroit |author=Ramsey, Jonathon |publisher=Autoblog |date=2015-12-12 |accessdate=2015-12-27}}</ref> * 2017 թվական` Ford F-150 Raptor SuperCrew <ref>[https://media.ford.com/content/fordmedia/fna/us/en/news/2016/01/11/all-new-2017-f150-raptor.html Still Unmatched: All-New Ford F-150 Raptor SuperCrew Is America's Favorite High Performance Off-Road Pickup Truck | Ford Media Center<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2017 թվական` Ford Fusion (ռեսթայլինգ) <ref>{{cite web |url=http://www.autoblog.com/2015/12/10/2017-ford-fusion-detroit-auto-show/ |title=2017 Ford Fusion will debut at Detroit Auto Show |author=Blanco, Sebastian |publisher=Autoblog |date=2015-12-10 |accessdate=2015-12-16}}</ref> * 2017 թվական` Genesis G90 <ref>{{cite web |url=http://www.globalpost.com/article/6713645/2016/01/02/hyundai-run-separate-booth-genesis-cars-detroit-motor-show |title=Hyundai to run seperate booth for Genesis cars at Detroit Motor Show |publisher=GlobalPost |date=2016-01-02 |accessdate=2016-01-06}}</ref> * 2017 թվական` GMC Acadia <ref>{{cite web |url=http://www.autoblog.com/2016/01/07/2017-gmc-acadia-teaser-detroit/ |title=2017 GMC Acadia coming to Detroit Auto Show |publisher=GlobalPost |date=2016-01-07 |accessdate=2016-01-07}}</ref> * 2017 թվական` Honda Ridgeline <ref>[http://www.hondanews.com/releases/honda-accelerates-sweeping-light-truck-makeover-with-new-ridgeline-pickup-set-for-global-debut-at-the-2016-north-american-international-auto-show Honda Accelerates Sweeping Light Truck Makeover with New Ridgeline Pickup Set for Global Debut at the 2016 North American International Auto Show - Honda News<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2016 թվական` Infiniti Q50 (ռեսթայլինգ) <ref name="infiniti2016">[http://infinitinews.com/en-US/infiniti/usa/releases/2016-infiniti-qx60-and-q50-previewed-prior-to-north-american-international-auto-show 2016 Infiniti QX60 and Q50 previewed prior to North American International Auto Show - Infiniti Online Newsroom<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2017 թվական` Infiniti Q60 <ref name="infiniti2016" /> * 2016 թվական` Infiniti QX60 (ռեսթայլինգ) <ref name="infiniti2016" /> * 2017 թվական` Kia Forte/Forte5 (ռեսթայլինգ) <ref>{{cite news |url=http://www.autoblog.com/2016/01/11/2017-kia-forte-forte5-official-detroit/ |title=Kia rolls out updated Forte, Forte5 for 2017 |author=Joseph Noah |publisher=Autoblog |date=2016-01-11 |accessdate=2016-01-11}}</ref> * 2017 թվական` Lexus LC 500 <ref>{{Cite web |url=http://pressroom.toyota.com/releases/lexus+2016+naias+lc500+global+debut.htm |title=Global Debut of All-New Lexus LC 500 at the 2016 NAIAS Signals Dawn of a New Era for Lexus {{!}} Lexus<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2016-01-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160115050702/http://pressroom.toyota.com/releases/lexus+2016+naias+lc500+global+debut.htm |archivedate=2016-01-15 |deadlink=yes }}</ref> * 2017 թվական` Lincoln Continental <ref>{{cite web |url=http://www.motorauthority.com/news/1029198_new-lincoln-continental-debuting-at-2016-detroit-auto-show-report |title=New Lincoln Continental Debuting At 2016 Detroit Auto Show: Report |last=Vijayenthiran |first=Viknesh |publisher=Motor Authority |date=2015-10-10 |accessdate=2015-12-21}}</ref> * 2017 թվական` [[Մերսեդես-Բենզ W222]] Cabriolet <ref>[http://www.edmunds.com/car-news/mercedes-amg-s65-cabriolet-unveiled-at-2016-detroit-auto-show.html Mercedes-AMG S65 Cabriolet Unveiled at 2016 Detroit Auto Show | Edmunds.com<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2017 թվական` [[Mercedes-Benz E-դաս]] (W213) * 2017 թվական` Mercedes-Benz SLC-դաս<ref>[http://autoweek.com/article/car-news/2016-mercedes-benz-slc 2016 Mercedes SLC300 and SLC43 AMG news and specs with photo gallery<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2017 թվական` Porsche 911 Turbo, Turbo S (991.2) <ref>{{Cite web |url=http://press.porsche.com/news/release.php?id=963# |title=Redefining fast: the new 2017 Porsche 911 Turbo and 911 Turbo S<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2016-01-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161223212351/http://press.porsche.com/news/release.php?id=963# |archivedate=2016-12-23 |deadlink=yes }}</ref> * 2017 թվական` Volvo S90 <ref>[http://www.motorauthority.com/news/1101230_2017-volvo-s90-revealed-ahead-of-detroit-auto-show-video 2017 Volvo S90 Revealed Ahead Of Detroit Auto Show: Video<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> }} === Կոնցեպտ մեքենայի ցուցադրություն === {{columns-list|2| * [[Acura]] Precision Concept <ref>[http://www.hondanews.com/releases/acura-precision-concept-to-debut-at-2016-north-american-international-auto-show Acura Precision Concept to Debut at 2016 North American International Auto Show - Honda News<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * Audi h-tron quattro concept <ref name="audi2016" /> * Buick Avista <ref>[http://media.buick.com/media/us/en/buick/home.detail.html/content/Pages/news/us/en/2016/Jan/naias/buick/0110-buick-avista.html Buick Introduces Avista Concept<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * Kia Telluride <ref>{{cite news |url=http://www.autoblog.com/2016/01/08/kia-telluride-teaser-detroit/ |title=Kia's Detroit concept is called Telluride |author=Steven J. Ewing |publisher=Autoblog |date=2016-01-08 |accessdate=2016-01-10}}</ref> * Nissan IDS (դեբյուտ ԱՄՆ-ում) <ref>[http://nissannews.com/en-US/nissan/usa/releases/nissan-ids-concept-makes-its-u-s-debut-at-the-2016-north-american-international-auto-show Nissan IDS Concept makes its U.S. debut at the 2016 North American International Auto Show - Nissan Online Newsroom<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * Nissan Titan Warrior Concept <ref>[http://nissannews.com/en-US/nissan/usa/releases/nissan-titan-warrior-concept-makes-world-debut-at-the-2016-north-american-international-auto-show Nissan TITAN Warrior Concept makes world debut at the 2016 North American International Auto Show - Nissan Online Newsroom<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * Volkswagen Tiguan GTE Active Concept <ref>[http://autoweek.com/article/detroit-auto-show/vw-tiguan-gte-active-concept-debuts-detroit-auto-show Volkswagen Tiguan GTE Active Concept at the 2016 Detroit auto show<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> }} === 2015 === [[2015 թվական|2015 թվականի]] ցուցահանդեսը անցկացվել է [[հունվարի 12|հունվարի 11-]][[հունվարի 25|25-ը]]։ 12-13-ը անցկացվեցին մամուլի օրեր, 14-15-ը` ավտոարտադրողների օրեր, [[հունվարի 16|հունվարի 16-ին]]` բարեգործական միջոցառում, 17-25-ը` բացման արարողություն հասարակության համար<ref>{{cite web |url=http://naias.com/the-2015-show/06-17-2014.aspx |title=NAIAS Announces Updates for 2015 |date=2014-06-17 |accessdate=2014-12-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141130025831/http://www.naias.com/the-2015-show/06-17-2014.aspx |archivedate=2014-11-30 }}</ref>։ === «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ավտոմոբիլ» և «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ջիպ» մրցանակներ === «VW Golf/Golf GTI» և «Ford F-150» ավտոմոբիլները համապատասխանաբար ստացել են «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ավտոմոբիլ» և «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ջիպ» մրցանակներ<ref>{{cite web|url= http://www.edmunds.com/car-news/2015-volkswagen-golf-ford-f-150-win-north-american-car-truck-of-the-year-awards.html |title=2015 Volkswagen Golf, Ford F-150 Win North American Car/Truck of the Year Awards |publisher=Edmunds |accessdate=2015-01-19}}</ref>։ === Մարդատար ավտոմոբիլների ցուցադրություն === {{columns-list|2| * 2016 թվական` Acura NSX <ref>{{cite press release|url= http://www.hondanews.com/releases/acura-nsx-production-model-to-make-world-debut-at-2015-north-american-international-autoshow |title=Acura NSX Production Model to Make World Debut at 2015 North American International Auto Show |publisher=Honda Newsroom|accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2015 թվական` Alfa Romeo 4C Spider <ref>{{cite web|url= http://autoweek.com/article/detroit-auto-show/alfa-romeo-4c-spider-rolls-detroit-auto-show |title=Alfa Romeo 4C Spider rolls into Detroit auto show |publisher=Autoweek|accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2016 թվական` Audi Q7 <ref>{{cite web|url =http://www.edmunds.com/car-news/slimmer-fuel-efficient-2016-audi-q7-to-bow-at-2015-detroit-auto-show.html |title=Slimmer, Fuel-Efficient 2016 Audi Q7 To Bow at 2015 Detroit Auto Show |publisher=Edmunds |accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2016 թվական` BMW 6 Series, [[BMW M6]] (ռեսթայլինգ) <ref>{{cite web|url= http://www.edmunds.com/car-news/2015-bmw-6-series-arrives-at-dealerships-in-early-2015-2015-detroit-auto-show.html |title=2015 BMW 6 Series Arrives at Dealerships in Early 2015: 2015 Detroit Auto Show |publisher=Edmunds|accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2016 թվական` Buick Cascada <ref>{{cite web|url= http://autoweek.com/article/detroit-auto-show/buick-cascada-convertible-debut-detroit-auto-show |title=Buick Cascada convertible news ahead of the Detroit Auto Show |publisher=Autoweek |accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2016 թվական` Cadillac CTS-V <ref>{{cite web|url= http://www.edmunds.com/car-news/2016-cadillac-cts-v-to-arrive-at-dealerships-next-summer-2015-detroit-auto-show.html |title=2016 Cadillac CTS-V To Arrive at Dealerships Next Summer: 2015 Detroit Auto Show |publisher=Edmunds |accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2016 թվական` Chevrolet Volt (second generation) <ref>{{cite web|url= http://www.edmunds.com/car-news/2016-chevrolet-volt-design-teased-ahead-of-2015-detroit-auto-show.html |title=2016 Chevrolet Volt Design Teased Ahead of 2015 Detroit Auto Show |publisher=Edmunds |accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2017 թվական` Ford F-150 Raptor <ref name="Ford2015">{{cite web|url= http://www.edmunds.com/car-news/new-ford-f-150-svt-raptor-focus-rs-set-for-2015-detroit-auto-show.html |title=New Ford F-150 SVT Raptor, Focus RS Set for 2015 Detroit Auto Show |publisher=Edmunds |accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2017 թվական` Ford GT <ref>{{cite press release|url= https://media.ford.com/content/fordmedia/fna/us/en/news/2015/01/12/ford-redefines-innovation-with-gt-supercar.html |title=Ford Redefines Innovation in Aerodynamics, EcoBoost and Light-Weighting with All-New Ford GT Carbon Fiber Supercar |publisher=ford.com |accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2016 թվական` Ford Shelby GT350R Mustang <ref>{{cite press release|url= https://media.ford.com/content/fordmedia/fna/us/en/news/2015/01/12/shelby-gt350r-mustang.html |title=Shelby GT350R Mustang: Most Track-Capable Production Mustang Ever Built Coming to U.S., Canada Later This Year |publisher=ford.com |accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2016 թվական` Hyundai Sonata Hybrid (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) <ref>{{cite press release |url=http://www.hyundainews.com/us/en/media/pressreleases/42725/2016-hyundai-sonata-hybrid-delivers-increased-fuel-economy-sophisticated-design |title=2016 Hyundai Sonata hybrid delivers increased fuel economy sophisticated design |publisher=hyundainews.com |accessdate=2015-01-19 |deadlink=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150116064718/http://www.hyundainews.com/us/en/media/pressreleases/42725/2016-hyundai-sonata-hybrid-delivers-increased-fuel-economy-sophisticated-design |archivedate=2015-01-16 }}</ref> * 2016 թվական` Hyundai Sonata Plug-in Hybrid <ref>{{cite press release |url=http://www.hyundainews.com/us/en/media/pressreleases/42726/2016-hyundai-sonata-plug-in-hybrid-expected-to-deliver-class-leading-22-mile-all-electric-range |title=2016 Hyundai Sonata plug-in hybrid expected to deliver class-leading 22-mile all-electric-range |publisher=hyundainews.com |accessdate=2015-01-19 |deadlink=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150116064730/http://www.hyundainews.com/us/en/media/pressreleases/42726/2016-hyundai-sonata-plug-in-hybrid-expected-to-deliver-class-leading-22-mile-all-electric-range |archivedate=2015-01-16 }}</ref> * 2016 թվական` Jaguar XE (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) <ref>{{cite press release|url=http://newsroom.jaguarlandrover.com/en-us/jaguar/news/2015/1/2015_jaguarxe_naias_release/?&locus=1 |title= North American Debut of Jaguar XE at 2015 North American International Auto Show |publisher=jaguarlandrover.com|accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2016 թվական` Lexus GS F <ref>{{cite press release |url=http://pressroom.toyota.com/releases/2015+lexus+gs+f+naias+debut.htm |title=Lexus Announces the Latest Addition to the Daunting 'F' Performance Line: the GS F Sedan |publisher=toyota.com |accessdate=2015-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150107231406/http://pressroom.toyota.com/releases/2015+lexus+gs+f+naias+debut.htm }}</ref> * 2016 թվական` Lincoln MKX <ref>{{cite press release|url= https://media.lincoln.com/content/lincolnmedia/lna/us/en/news/2015/01/13/all-new-lincoln-mkx-delivers-personal-luxury.html |title=All-New Lincoln MKX Delivers Personal Luxury to Attract New Global Customers |publisher=lincoln.com|accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2016 թվական` Mercedes-Benz C350 Plug-in Hybrid <ref>{{cite web|url= http://autoweek.com/article/detroit-auto-show/mercedes-introduces-c350-plug-hybrid-detroit-auto-show |title=Mercedes C350 Plug-in Hybrid news from the 2015 Detroit Auto Show |publisher=Autoweek |accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2015 թվական` Mercedes-Benz C450 AMG <ref name="amgsport">{{cite web|url= http://www.edmunds.com/car-news/mercedes-amg-sport-line-to-bow-at-2015-detroit-auto-show.html |title=Mercedes-AMG Sport Line To Bow at 2015 Detroit Auto Show |publisher=Edmunds |accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2015 թվական` Mercedes-Benz GLE-Class Coupé <ref>{{cite web|url= http://autoweek.com/article/detroit-auto-show/mercedes-amg-gle63-brings-biturbo-brute-force-detroit-auto-show |title=Mercedes AMG GLE63 news and photos from the 2015 Detroit auto show |publisher=Autoweek |accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2015 թվական` Mini John Cooper Works Hardtop <ref>{{cite press release|url= http://www.miniusanews.com/newsrelease.do?id=730&mid=1 |title=MINI USA News |publisher=miniusanews.com |accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2016 թվական` Nissan Titan XD <ref>{{cite web|url= http://www.edmunds.com/car-news/nissan-targets-2015-detroit-auto-show-for-2016-nissan-titan-debut.html |title=Nissan Targets 2015 Detroit Auto Show for 2016 Nissan Titan Debut |publisher=Edmunds |accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2015 թվական` Porsche 911 Targa 4 GTS <ref name="porsche2014">{{cite web|url= http://autoweek.com/article/detroit-auto-show/porsche-911-targa-4-gts-and-cayenne-turbo-s-preen-detroit-auto-show |title=Porsche 911 Targa 4 GTS and Cayenne Turbo S preen at Detroit auto show|publisher=Autoweek|accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2015 թվական` [[Porsche Cayenne]] Turbo S (ռեսթայլինգ) <ref name="porsche2014" /> * 2015 թվական` Ram 1500 Rebel <ref>{{cite web|url= http://autoweek.com/article/detroit-auto-show/road-ram-rebel-unveiled-detroit-auto-show |title=Off-road Ram Rebel unveiled at Detroit auto show |publisher=Autoweek|accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2016 թվական` Range Rover Td6, [[Range Rover Sport]] (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) <ref>{{cite press release|url= http://newsroom.jaguarlandrover.com/en-us/land-rover/news/2015/1/2015_lr_diesel/ |title=Land Rover Brings Two Luxury Diesel SUV Models to North America Market |publisher=jaguarlandrover.com |accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2016 թվական` Toyota Tacoma <ref>{{cite web|url= http://www.edmunds.com/car-news/2016-toyota-tacoma-to-debut-at-detroit-auto-show.html |title=2016 Toyota Tacoma To Debut at Detroit Auto Show |publisher=Edmunds |accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2015 թվական` Volvo S60 Cross Country <ref>{{cite web|url= http://www.edmunds.com/car-news/2015-volvo-s60-cross-country-to-bow-at-2015-detroit-auto-show.html |title=2015 Volvo S60 Cross Country To Bow at 2015 Detroit Auto Show |publisher=Edmunds |accessdate=2015-01-19}}</ref> * 2016 թվական` Volvo S60 Inscription (LWB) <ref>[https://www.media.volvocars.com/us/en-us/media/pressreleases/156097/volvo-cars-s60-inscription-tailored-to-the-us Volvo Cars’ S60 Inscription: tailored to the U.S. - Volvo Car USA Newsroom<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> }} === Կոնցեպտ մեքենայի ցուցադրություն === {{columns-list|2| * Buick Avenir <ref>{{cite press release|url= http://media.gm.com/media/us/en/gm/news.detail.html/content/Pages/news/us/en/2015/Jan/naias/buick/0111-avenir-concept.html |title=Buick Explores Future with Avenir Concept |publisher=media.gm.com |accessdate=2015-01-19}}</ref> * Chevrolet Bolt EV <ref>{{cite press release|url= http://media.gm.com/media/us/en/gm/news.detail.html/content/Pages/news/us/en/2015/Jan/naias/chevrolet/bolt/0112-bolt.html |title=Chevrolet Bolt EV Concept Signals Brand’s EV Strategy |publisher=media.gm.com |accessdate=2015-01-19}}</ref> * Honda FCV Concept (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) <ref>{{cite press release|url= http://www.hondanews.com/releases/honda-fcv-concept-to-make-north-american-debut-at-2015-north-american-international-auto-show |title=Honda FCV Concept to Make North American Debut at 2015 North American International Auto Show |publisher=Honda Newsroom |accessdate=2015-01-19}}</ref> * Hyundai Santa Cruz Crossover Truck Concept <ref>[http://www.hyundainews.com/us/en/media/pressreleases/42741/hyundai-introduces-convention-shattering-santa-cruz-crossover-truck-concept-at-detroit-international Hyundai Introduces Convention-Shattering Santa Cruz Crossover Truck Concept At Detroit International Auto Show<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161107161425/http://www.hyundainews.com/us/en/media/pressreleases/42741/hyundai-introduces-convention-shattering-santa-cruz-crossover-truck-concept-at-detroit-international |date=2016-11-07 }}</ref> * Infiniti Q60 Concept <ref>{{cite web|url= http://www.edmunds.com/car-news/infiniti-q60-concept-previews-future-coupe-2015-detroit-auto-show.html |title=Infiniti Q60 Concept Previews Future Coupe: 2015 Detroit Auto Show |publisher=Edmunds |accessdate=2015-01-19}}</ref> * Volkswagen Cross Coupe GTE Concept <ref>{{cite web|url= http://autoweek.com/article/detroit-auto-show/vw-cross-coupe-gte-concept-debuts-detroit-auto-show |title=VW Cross Coupe GTE concept to debut at Detroit auto show |publisher=Autoweek |accessdate=2015-01-19}}</ref> }} === «EyesOn Design Awards» մրցանակ === «Ford GT»-ն արժանացել է «Սերիական ավտոմոբիլի լավագույն դիզայն» կատեգորիայի «EyesOn Design» մրցանակին, այդ ժամանակ որպես «Buick Avenir» հաղթել է «Լավագույն կոնցեպտուալ ավտոմոբիլ» անվանակարգը։ «Audi Q7»-ը հաղթել է «Ինտերիերի լավագույն դիզայն» մրցույթը<ref>{{cite web|url= http://www.autoblog.com/2015/01/15/ford-gt-buick-avenir-audi-q7-eyes-on-design-award/ |title=Ford GT, Buick Avenir and Audi Q7 take 2015 EyesOn Design awards |author=Chris Bruce |publisher=Auto Blog |date=2015-01-15 |accessdate=2015-01-19}}</ref>։ === 2014 === [[2014 թվական|2014 թվականի]] ավտոցուցահանդեսը անցկացվել է [[հունվարի 13|հունվարի 13-]][[հունվարի 26|26-ը]]։ * հունվարի 13-14` մամուլի օրեր * հունվարի 15-16` մասնագետների օրեր * [[հունվարի 17]]` դիտման օր բարեգործական ֆոնդի միջոցների հանգանակության համար * հունվարի 18-26` օրեր բաց այցի համար === «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ավտոմոբիլ» և «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ջիպ» մրցանակներ === «Chevrolet Corvette Stingray»-ն և «Chevrolet Silverado»-ն ստացել են «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ավտոմոբիլ» և «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ջիպ» մրցանակներ<ref>{{cite web|url=http://media.gm.com/content/media/us/en/gm/news.detail.html/content/Pages/news/us/en/2014/Jan/14naias/0113-nactoy1.html|title=Chevrolet Corvette named 2014 North American Car of the Year|publisher=[[General Motors]]|date=2014-01-14|lang=en}}</ref>։ === Մարդատար ավտոմոբիլների ցուցադրություն === {{columns-list|2| * 2015 թվական` Audi A8/S8 (ռեսթայլինգ) (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) <ref>[http://www.audiusanews.com/pressrelease/3653/93/newly-redesigned-2015-audi-a8-makes-north-american The newly redesigned 2015 Audi A8 makes North American debut at NAIAS<!-- Заголовок добавлен ботом -->]{{Недоступная ссылка|date=Декабрь 2017 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> * 2015 թվական` Audi Q3 (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) <ref>[http://www.edmunds.com/car-news/2015-audi-q3-to-arrive-in-us-showrooms-this-fall.html 2015 Audi Q3 To Arrive in U.S. Showrooms This Fall | Edmunds.com<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2014 թվական` BMW 2 սերիաներ <ref name="bmw2014">{{cite web|url=http://www.bmwusanews.com/newsrelease.do?id=1916&mid|title=BMW 2 SERIES COUPE, BMW M3 SEDAN AND BMW M4 COUPE TO MAKE WORLD DEBUTS AT THE 2014 NORTH AMERICAN INTERNATIONAL AUTO SHOW IN DETROIT|publisher=[[BMW]]|date=2014-01-14|lang=en}}</ref> * 2015 թվական` BMW M3 <ref name="bmw2014" /> * 2015 թվական` BMW M4 <ref name="bmw2014" /> * 2015 թվական` Cadillac ATS Coupe <ref>[http://www.edmunds.com/car-news/2015-cadillac-ats-coupe-to-debut-at-2014-detroit-auto-show.html 2015 Cadillac ATS Coupe To Debut at 2014 Detroit Auto Show | Edmunds.com<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2015 թվական` Chevrolet Corvette Z06 <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20131204/CARNEWS/131209925 |title=2015 Chevrolet Corvette Stingray Z06 to debut at 2014 Detroit auto show - Autoweek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140216230150/http://www.autoweek.com/article/20131204/CARNEWS/131209925 |archivedate=2014-02-16 |deadlink=yes }}</ref> * 2015 թվական` Chrysler 200 <ref>[http://www.edmunds.com/auto-shows/detroit/2014/2015-chrysler-200-revealed-before-official-2014-detroit-auto-show-debut.html 2015 Chrysler 200 Revealed Before Official 2014 Detroit Auto Show Debut | Edmunds.com<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2015 թվական` Ford F-150 <ref>[http://media.ford.com/content/fordmedia/fna/us/en/news/2014/01/13/all-new-ford-f-150-redefines-full-size-trucks.html All-New Ford F-150 Redefines Full-Size Trucks as the Toughest, Smartest, Most Capable F-150 Ever | Ford Media Center<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2015 թվական` Ford Mustang (դեբյուտ ավտոշոույում) * 2015 թվական` GMC Canyon <ref>[http://www.edmunds.com/auto-shows/detroit/2014/2015-gmc-canyon-teased-ahead-of-2014-detroit-auto-show.html 2015 GMC Canyon Teased Ahead of 2014 Detroit Auto Show | Edmunds.com<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2015 թվական` Honda Fit <ref>[http://www.edmunds.com/auto-shows/detroit/2014/2015-honda-fit-bound-for-2014-detroit-auto-show.html 2015 Honda Fit Bound for 2014 Detroit Auto Show | Edmunds.com<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2015 թվական` Hyundai Genesis <ref>[http://www.edmunds.com/auto-shows/los-angeles/2013/coming-new-2015-hyundai-genesis-sedan-caught-undisguised.html New 2015 Hyundai Genesis Sedan Caught Undisguised | Edmunds.com<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2015 թվական` Lexus RC (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) <ref>{{Cite web |url=http://pressroom.toyota.com/releases/lexus+all+new+rc+launch+in+the+red.htm |title=The All-New Lexus RC Set to Launch 'In the Red' {{!}} Lexus<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140106043238/http://pressroom.toyota.com/releases/lexus+all+new+rc+launch+in+the+red.htm |archivedate=2014-01-06 |deadlink=yes }}</ref> * 2015 թվական` Lexus RC F <ref>[http://www.edmunds.com/car-news/lexus-f-highlights-performance-2014-detroit-auto-show.html Lexus F Highlights Performance: 2014 Detroit Auto Show | Edmunds.com<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2015 թվական` Mercedes-Benz C-դաս <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20131021/CARNEWS/131019807 |title=New Mercedes C-class technology and interior design details, photos, specs - Autoweek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140218123555/http://www.autoweek.com/article/20131021/CARNEWS/131019807 |archivedate=2014-02-18 |deadlink=yes }}</ref> * 2015 թվական` Mercedes-Benz GLA45 AMG <ref>[http://www.edmunds.com/auto-shows/detroit/2014/2015-mercedes-benz-gla45-amg-targets-young-buyers-2014-detroit-auto-show.html 2015 Mercedes-Benz GLA45 AMG Targets Young Buyers: 2014 Detroit Auto Show | Edmunds.com<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2015 թվական` [[Մերսեդես-Բենզ W222]] <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20140113/CARNEWS/140109881 |title=Mercedes S600 at the Detroit auto show news, photos, horsepower and price - Autoweek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140217013816/http://www.autoweek.com/article/20140113/CARNEWS/140109881 |archivedate=2014-02-17 |deadlink=yes }}</ref> * 2015 թվական` Porsche 911 Targa <ref>{{Cite web |url=http://press.porsche.com/news/release.php?id=838# |title=Porsche 911 Targa to Debut at the North American International Auto Show<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140116022905/http://press.porsche.com/news/release.php?id=838# |archivedate=2014-01-16 |deadlink=yes }}</ref> * 2015 թվական` Subaru WRX STI <ref>[http://www.edmunds.com/auto-shows/detroit/2014/2015-subaru-wrx-sti-bound-for-2014-detroit-auto-show.html 2015 Subaru WRX STI Bound for 2014 Detroit Auto Show | Edmunds.com<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2015 թվական` Volkswagen Golf R (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) <ref>[http://www.edmunds.com/auto-shows/detroit/2014/2014-detroit-auto-show-2015-volkswagen-golf-r-faq.html 2014 Detroit Auto Show: 2015 Volkswagen Golf R FAQ - Edmunds.com<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> }} === Կոնցեպտ կարի ցուցադրություն === {{columns-list|2| * 2015 թվական` Acura TLX նախատիպ <ref>[http://www.edmunds.com/auto-shows/detroit/2014/2015-acura-tlx-prototype-set-for-2014-detroit-auto-show.html 2015 Acura TLX Prototype Set for 2014 Detroit Auto Show | Edmunds.com<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * Audi allroad Shooting Brake <ref>[http://www.audiusanews.com/pressrelease/3654/93/crossover-compact-package-audi-allroad-shooting-brake-show Crossover in a compact package: The Audi allroad shooting brake show car<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140218103627/http://www.audiusanews.com/pressrelease/3654/93/crossover-compact-package-audi-allroad-shooting-brake-show |date=2014-02-18 }}</ref> * Infiniti Q50 Eau Rouge <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20131205/CARNEWS/131209902 |title=Formula One-inspired Infiniti to debut at Detroit auto show - Autoweek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140207183305/http://www.autoweek.com/article/20131205/CARNEWS/131209902 |archivedate=2014-02-07 |deadlink=yes }}</ref> * Kia GT4 Stinger <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20140109/CARNEWS/140109857 |title=Kia shows off rear-drive Stinger again before Detroit auto show - Autoweek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140113072232/http://www.autoweek.com/article/20140109/CARNEWS/140109857 |archivedate=2014-01-13 |deadlink=yes }}</ref> * [[Մերսեդես-Բենզ W222]] (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) * Mini John Cooper Works concept <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20131217/CARNEWS/131219894 |title=Mini John Cooper Works Hardtop concept for Detroit - Autoweek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131224131736/http://www.autoweek.com/article/20131217/carnews/131219894 |archivedate=2013-12-24 |deadlink=yes }}</ref> * [[Nissan]] IDx Freeflow and IDx NISMO (ԱՄՆ) <ref>[http://nissannews.com/en-US/nissan/usa/releases/nissan-idx-freeflow-and-idx-nismo-concepts-from-ideas-to-reality Nissan IDx Freeflow and IDx NISMO Concepts - From Ideas to Reality - Nissan Online Newsroom<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * Nissan Sports Sedan concept <ref>[http://www.autoblog.com/2013/12/31/nissan-maxima-sport-sedan-concept-detroit-teaser/ Nissan previews new Sport Sedan Concept ahead of Detroit debut - Autoblog<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * Toyota FT-1 <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20140113/CARNEWS/140119960 |title=Toyota FT-1 concept revealed at the Detroit auto show with Gran Turismo 6 downloadable content - Autoweek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140118105101/http://www.autoweek.com/article/20140113/carnews/140119960 |archivedate=2014-01-18 |deadlink=yes }}</ref> * Volkswagen Beetle Dune <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20140109/CARNEWS/140109827 |title=VW to unveil Beetle Dune concept at Detroit auto show - Autoweek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140122235131/http://www.autoweek.com/article/20140109/carnews/140109827 |archivedate=2014-01-22 |deadlink=yes }}</ref> * Volkswagen Passat BlueMotion Concept <ref>http://media.vw.com/pressrelease/1546//volkswagen-passat-bluemotion-concept-makes-global-debut-north{{Недоступная ссылка|date=Ноябрь 2018 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> * Volvo Concept XC Coupé <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20131211/CARNEWS/131219968 |title=Volvo previews Concept XC Coupé before Detroit Auto Show debut - Autoweek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140214221812/http://www.autoweek.com/article/20131211/CARNEWS/131219968 |archivedate=2014-02-14 |deadlink=yes }}</ref> }} === Մրցարշավի ավտոմոբիլների ցուցադրություն === * Acura TLX GT Race Car <ref>[http://www.hondanews.com/channels/corporate-headlines/releases/acura-tlx-gt-race-car-unveiled-at-north-american-international-auto-show Honda Media Newsroom - Headlines - Acura TLX GT Race Car Unveiled At North American International Auto Show<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140218082848/http://www.hondanews.com/channels/corporate-headlines/releases/acura-tlx-gt-race-car-unveiled-at-north-american-international-auto-show |date=2014-02-18 }}</ref> * Chevrolet Corvette C7.R <ref name="C7.R debut">{{cite news |title=Corvette C7.R will debut in Detroit, race at Rolex 24 |url=http://www.autoblog.com/2013/12/12/corvette-c7r-debut-detroit-race-rolex-24/ |first=Джеффри Н. |last=Росс |publisher= AutoBlog |date=2013-12-12 |lang=en}}</ref> ===== 2013 ===== [[2013 թվական|2013 թվականի]] ավտոցուցահանդեսը անցկացվել է [[հունվարի 14|հունվարի 14-]][[հունվարի 27|27-ը]]։ * հունվարի 14-15` մամուլի օրեր * հունվարի 16-17` մասնագետների օրեր * [[հունվարի 18]]` դիտման օր բարեգործական ֆոնդի միջոցների հանգանակության համար * հունվարի 19-27` օրեր բաց այցի համար === «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ավտոմոբիլ» և «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ջիպ» մրցանակներ === «Cadillac ATS»-ը և «Ram 1500»-ը ստացել են «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ավտոմոբիլ» և «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ջիպ» մրցանակներ<ref>{{cite web|url=http://www.chicagotribune.com/business/breaking/chi-cadillac-ats-named-2013-north-american-car-of-the-year-20130114,0,593210.story|title=Cadillac ATS named 2013 North American Car of the Year|publisher=Chicago Tribune|date=2013-01-14|lang=en|archiveurl=https://archive.is/20130215182825/http://articles.chicagotribune.com/2013-01-14/business/chi-cadillac-ats-named-2013-north-american-car-of-the-year-20130114_1_cadillac-ats-finalists-ford-c-max|archivedate=2013-02-15|deadlink=404}}</ref>։ === Մարդատար ավտոմոբիլների ցուցադրություն === {{columns-list|2| * 2014 թվական` Audi R8 (ռեսթայլինգ) <ref name="audi2013">{{cite press release|url=http://www.audiusanews.com/pressrelease/3292//debut-2014-audi-r8-audi-rs-5-cabriolet|publisher=Audi USA News|date=2013-01-03|lang=en|title=Debut of the 2014 Audi R8 and Audi RS 5 Cabriolet at the North American International Auto Show}}{{Недоступная ссылка|date=Ноябрь 2018 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> * 2014 թվական` Audi S5 Cabriolet (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) <ref name="audi2013" /> * 2014 թվական` Audi RS7 <ref>{{cite web|url=http://www.autoweek.com/article/20130114/DETROIT/130119914|title=Audi RS7 unleashed at Detroit auto show|first=Greg|last=Kable|publisher=AutoWeek|date=2013-01-14|lang=en|accessdate=2014-01-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140201165942/http://www.autoweek.com/article/20130114/DETROIT/130119914|archivedate=2014-02-01|deadlink=yes}}</ref> * 2014 թվական` [[Աուդի Q5]] (բենզինի տարբերակ) <ref>{{cite web|url=http://www.autoweek.com/article/20130107/DETROIT/130109905|title=2014 Audi SQ5 storms Detroit auto show with 354 hp|publisher=AutoWeek|first=Greg|last=Migliore|date=2013-01-07|lang=en|accessdate=2014-01-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140201170011/http://www.autoweek.com/article/20130107/DETROIT/130109905|archivedate=2014-02-01|deadlink=yes}}</ref> * Bentley Continental GT Speed Convertible <ref>{{cite web|publisher=AutoWeek|date=2013-01-02|lang=en|url=http://www.autoweek.com/article/20130102/DETROIT/130109996|title=Bentley Continental GT Speed heads for Detroit auto show debut|first=Greg|last=Migliore|accessdate=2014-01-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140201170013/http://www.autoweek.com/article/20130102/DETROIT/130109996|archivedate=2014-02-01|deadlink=yes}}</ref> * 2013 թվական` BMW 320i (ԱՄՆ) <ref>{{cite web|url=http://www.autoweek.com/article/20130114/DETROIT/130119919|title=2013 BMW 320i sedan makes American debut at Detroit auto show|first=Graham|last=Kozak|publisher=AutoWeek|date=2013-01-14|lang=en|accessdate=2014-01-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140116091705/http://www.autoweek.com/article/20130114/detroit/130119919|archivedate=2014-01-16|deadlink=yes}}</ref> * 2014 թվական` [[BMW M6]] Gran Coupe <ref>{{cite web |first=Greg |last=Kable |url=http://www.autoweek.com/article/20121212/DETROIT/121219965 |title=BMW M6 Gran Coupe set for Detroit show debut |publisher=Autoweek |date=2012-12-12 |lang=en |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140201170008/http://www.autoweek.com/article/20121212/DETROIT/121219965 |archivedate=2014-02-01 |deadlink=yes }}</ref> * 2014 թվական` BMW Z4 <ref>{{cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20121218/DETROIT/121219880 |title=2014 BMW Z4 roadster revealed ahead of Detroit auto show |publisher=Autoweek |first=Wes |last=Raynal |date=2012-12-18 |lang=en |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140201165957/http://www.autoweek.com/article/20121218/DETROIT/121219880 |archivedate=2014-02-01 |deadlink=yes }}</ref> * 2014 թվական` Cadillac ELR <ref>{{cite web |url=http://media.gm.com/media/us/en/gm/news.detail.html/content/Pages/news/us/en/2012/Dec/1218-cadillac-elr.html|title=Cadillac ELR Luxury Coupe Breaks Cover at NAIAS |publisher=GM |date=2012-12-18 |lang=en}}</ref> * 2014 թվական` Chevrolet Corvette Stingray <ref>{{cite press release|url=http://media.gm.com/media/us/en/gm/news.detail.html/content/Pages/news/us/en/2012/Oct/1018_CorvetteCrossedFlag.html |title=Next-generation Corvette to Debut 1.13.13 in Detroit |publisher=Media.gm.com |date=2012-10-18 |lang=en}}</ref> * 2014 թվական` Chevrolet Silverado <ref>{{cite press release|url=http://media.gm.com/media/us/en/gm/news.detail.html/content/Pages/news/us/en/2012/Oct/1022_Silverado_Teaser.html |title=Next Generation Silverado to Debut in December |publisher=Media.gm.com |date=2012-10-22 |lang=en}}</ref> * 2013 թվական` Chrysler 300 Motown Edition <ref>{{cite press release|url=http://media.chrysler.com/newsrelease.do?id=13626&mid=2|title=Chrysler Brand Launches Advertising Campaign for the New 2013 Chrysler 300 Motown Edition|publisher=Chrysler|date=2012-12-20 |lang=en}}</ref> * 2013 թվական` Dodge Dart GT <ref>{{cite press release|url=http://media.chrysler.com/newsrelease.do?id=13639&mid=2|title=New 2013 Dodge Dart GT Model to Debut at North American International Auto Show|publisher=Chrysler Group LLC|date=2013-01-08|lang=en}}</ref> * 2014 թվական` Ford Transit (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) <ref>{{cite web|url=http://www.autoweek.com/article/20130115/DETROIT/130119952|title=2014 Ford Transit ready to work at Detroit auto show|first=Angie|last=Fisher|publisher=AutoWeek|date=2013-01-14|lang=en|accessdate=2014-01-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140201165842/http://www.autoweek.com/article/20130115/DETROIT/130119952|archivedate=2014-02-01|deadlink=yes}}</ref> * 2014 թվական` GMC Sierra * 2014 թվական` Infiniti Q50 <ref>{{cite web|first=Anita |last=Lienert|url=http://www.edmunds.com/auto-shows/detroit/2013/new-infiniti-sport-sedan-set-for-2013-detroit-auto-show-debut.html |title=New Infiniti Sport Sedan Set for 2013 Detroit Auto Show Debut |publisher=Edmunds.com |date=2012-11-28 |accessdate=2012-12-13}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20121217/CARNEWS/121219888 |title=Infiniti goes back to the Q |publisher=Autoweek |first=Lindsay |last=Chappell |date=2012-12-17 |lang=en |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140201170005/http://www.autoweek.com/article/20121217/CARNEWS/121219888 |archivedate=2014-02-01 |deadlink=yes }}</ref> * 2014 թվական` Jeep Compass <ref>{{cite web|url=http://www.autoweek.com/article/20130114/DETROIT/130119981|title=2014 Jeep Compass debuts updates at Detroit auto show|first=Angie|last=Fisher|publisher=AutoWeek|date=2013-01-14|lang=en|accessdate=2014-01-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140201165951/http://www.autoweek.com/article/20130114/DETROIT/130119981|archivedate=2014-02-01|deadlink=yes}}</ref> * 2014 թվական` Jeep Grand Cherokee (ռեսթայլինգ) <ref>{{cite web|url=http://www.autoweek.com/article/20130114/DETROIT/130119976|title=Restyled 2014 Jeep Grand Cherokee hits Detroit auto show|first=Sherrice|last=Gilsbach|publisher=AutoWeek|date=2013-01-14|lang=en|accessdate=2014-01-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140116100017/http://www.autoweek.com/article/20130114/detroit/130119976|archivedate=2014-01-16|deadlink=yes}}</ref> * 2014 թվական` Kia Cadenza ((Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) <ref>{{cite press release|url=http://www.kiamedia.com/us/en/media/pressreleases/5316/kia-motors-america-announces-north-american-debut-of-the-2014-cadenza-at-north-american-international-auto-show|title=KIA Motors America Announces North American Debut of the 2014 Cadenza at North American International Auto Show |publisher=Kia Motors America Newsroom|date=2013-01-15|lang=en}}</ref> * 2014 թվական` [[Լեքսուս ԱյԷս]] <ref>{{cite press release |url=http://pressroom.toyota.com/releases/lexus+world+debut+detroit+auto+show+dec4.htm |title=All-New Lexus IS to Make World Debut at the North American International Auto Show |publisher=Pressroom.toyota.com |date=2012-12-04 |lang=en |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140203042210/http://pressroom.toyota.com/releases/lexus+world+debut+detroit+auto+show+dec4.htm }}</ref> * 2014 թվական` Maserati Quattroporte <ref>{{cite web|first=Anita |last=Lienert|url=http://www.edmunds.com/auto-shows/detroit/2013/2014-maserati-quattroporte-will-debut-at-2013-detroit-auto-show.html |title=2014 Maserati Quattroporte Will Debut at 2013 Detroit Auto Show |publisher=Edmunds.com |date=2012-11-06 |lang=en}}</ref> * 2014 թվական` Mercedes-Benz CLA <ref>{{cite web|url=http://www.autoweek.com/article/20130114/DETROIT/130119923|title=Mercedes-Benz CLA stealthily appears in Detroit|first=Greg|last=Kable|publisher=AutoWeek|date=2013-01-14|lang=en|accessdate=2014-01-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130116215733/http://www.autoweek.com/article/20130114/DETROIT/130119923|archivedate=2013-01-16|deadlink=yes}}</ref> * 2014 թվական` Mercedes-Benz E-Class (ռեսթայլինգ) <ref>{{cite web |first=Greg |last=Kable |url=http://www.autoweek.com/article/20121213/DETROIT/121219948 |title=2014 Mercedes-Benz E-class freshens up for Detroit auto show |publisher=Autoweek |date=2012-12-13 |lang=en |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140201165954/http://www.autoweek.com/article/20121213/DETROIT/121219948 |archivedate=2014-02-01 |deadlink=yes }}</ref> * 2014 թվական` Mini John Cooper Works Paceman <ref>{{cite press release|url=https://www.press.bmwgroup.com/pressclub/p/pcgl/pressDetail.html?title=extreme-sports-performance-inimitable-style-the-mini-john-cooper-works-paceman&outputChannelId=6&id=T0134957EN&left_menu_item=node__7728 |title=Extreme sports performance, inimitable style: The MINI John Cooper Works Paceman |publisher=Press.bmwgroup.com|lang=en}}</ref> * 2014 թվական` Nissan Versa Note (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) <ref>{{cite press release|url=http://nissannews.com/en-US/nissan/usa/releases/nissan-to-unveil-all-new-2014-versa-note-in-detroit|title=Nissan to Unveil All-New 2014 Versa Note in Detroit|publisher=Nissan Online Newsroom|date=2013-01-12|lang=en}}</ref> * 2014 թվական` [[Porsche Cayenne]] Turbo S <ref>{{cite press release|url=http://press.porsche.com/news/release.php?id=759|title=World Premiere of New 550 hp Cayenne Turbo S|publisher=Porsche Cars North America Media Central|lang=en|accessdate=2014-01-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140202132846/http://press.porsche.com/news/release.php?id=759}}</ref> * 2013 թվական` Shelby Focus ST <ref>{{cite web|url=http://www.autoweek.com/article/20130115/DETROIT/130119903|title=2013 Shelby Focus ST rolls into Detroit auto show|first=Brad|last=Constant|publisher=AutoWeek|date=2013-01-15|lang=en|accessdate=2014-01-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140201165949/http://www.autoweek.com/article/20130115/DETROIT/130119903|archivedate=2014-02-01|deadlink=yes}}</ref> * 2014 թվական` Volkswagen Tiguan R-Line <ref name="vw2013">{{cite press release|url=http://media.vw.com/pressrelease/1337/1/volkswagen-introduces-performance-inspired-r-line-trim-touareg|publisher=Volkswagen USA|title=Volkswagen introduces performance inspired R-Line trim on Touareg and Tiguan SUVs|date=2013-01-11|lang=en}}{{Недоступная ссылка|date=Ноябрь 2018 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> * 2014 թվական` Volkswagen Touareg R-Line <ref name="vw2013" /> }} === Կոնցեպտ կարի ցուցադրություն === {{columns-list|2| * Acura MDX <ref>{{cite web |first=Dale |last=Jewett |url=http://www.autoweek.com/article/20121212/DETROIT/121219959 |title=Next-gen Acura MDX previewed in Detroit show concept |publisher=Autoweek |date=2013-12-12 |lang=en |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140201170003/http://www.autoweek.com/article/20121212/DETROIT/121219959 |archivedate=2014-02-01 |deadlink=yes }}</ref> * [[Honda NSX]] (ինտերիերը թարմացվել է 2013 թվականին) <ref>{{cite press release|url=http://www.hondanews.com/channels/corporate-headlines/releases/acura-unveils-next-evolution-of-nsx-concept-at-2013-north-american-international-auto-show|title=Acura Unveils Next Evolution of NSX Concept at 2013 North American International Auto Show|publisher=Honda Media Newsroom|date=2013-01-15|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130118022945/http://hondanews.com/channels/corporate-headlines/releases/acura-unveils-next-evolution-of-nsx-concept-at-2013-north-american-international-auto-show|archivedate=2013-01-18}}</ref> * BMW 4 Series Coupe <ref>{{cite web |first=Greg |last=Kable |url=http://www.autoweek.com/article/20121205/DETROIT/121209943 |title=BMW confirms new 4-series coupe |publisher=Autoweek |date=2012-12-05 |lang=en |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140201165944/http://www.autoweek.com/article/20121205/DETROIT/121209943 |archivedate=2014-02-01 |deadlink=yes }}</ref> * Fiat 500 <ref>{{cite press release|url=http://media.chrysler.com/newsrelease.do?id=13715&mid=2|publisher=Chrysler Group LLC|title=FIAT Brand to Debut Fiat 500 Design Concepts at the 2013 North American International Auto Show|date=2013-01-11|lang=en}}</ref> * Ford Atlas <ref>{{cite press release|url=http://media.ford.com/article_display.cfm?article_id=37587|title=Ford Atlas Concept: The Future of Pickups|publisher=Ford|date=2013-01-15|lang=en|deadlink=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130118034614/http://media.ford.com/article_display.cfm?article_id=37587|archivedate=2013-01-18}}</ref> * [[Հոնդա]] Urban SUV <ref>{{cite press release|url=http://www.hondanews.com/channels/corporate-headlines/releases/honda-compact-urban-suv-concept-to-make-world-debut-at-the-2013-north-american-international-auto-show|title=Honda Compact "Urban SUV Concept" to Make World Debut at the 2013 North American International Auto Show|publisher=Hondanews.com|date=2012-12-11|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121214010312/http://www.hondanews.com/channels/corporate-headlines/releases/honda-compact-urban-suv-concept-to-make-world-debut-at-the-2013-north-american-international-auto-show|archivedate=2012-12-14}}</ref> * Hyundai HCD-14 Genesis <ref>{{cite press release|url=http://www.hyundainews.com/us/en-us/Media/PressRelease.aspx?mediaid=37984&title=hyundai-to-debut-hcd-14-concept-vehicle-at-the-2013-north-american-international-auto-show-in-detroit|date=2013-01-07|title=HYUNDAI to debut HCD-14 concept vehicle at the 2013 North American International Auto Show in Detroit |publisher=Hyundai|lang=en}}</ref> * Lincoln MKC <ref>{{cite web|url=http://www.thedetroitbureau.com/2012/12/honda-lincoln-to-unveil-downsized-crossovers-at-detroit-auto-show/|date=2012-12-11|accessdate=2012-12-31|title=Honda, Lincoln to Unveil Downsized Crossovers at Detroit Auto Show|publisher=The Detroit Bureau}}</ref> * Nissan Resonance <ref>{{cite web|url=http://www.autoweek.com/article/20130110/DETROIT/130119998|publisher=AutoWeek|title=Nissan Resonance concept due in Detroit|first=Dale|last=Jewett|date=2013-01-10|lang=en|accessdate=2014-01-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130113011917/http://www.autoweek.com/article/20130110/DETROIT/130119998|archivedate=2013-01-13|deadlink=yes}}</ref> * Toyota Corolla Furia <ref>{{cite press release|url=http://pressroom.toyota.com/releases/2013+detroit+auto+show+toyota+corolla+furia+concept+jan14.htm|title=Toyota Furia Concept Makes Global Debut at 2013 North American International Auto Show|publisher=Toyota|date=2013-01-14|lang=en|accessdate=2014-01-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130116211604/http://pressroom.toyota.com/releases/2013+detroit+auto+show+toyota+corolla+furia+concept+jan14.htm}}</ref> * Volkswagen Crossblue (հայտարարվել է 2016 թվականին, ավտոշոույում ներկայացվել է 2014 թվականին) <ref>{{cite web|url=http://www.autoweek.com/article/20130114/DETROIT/130119921|title=VW CrossBlue SUV concept revealed at Detroit|first=Greg|last=Kable|publisher=AutoWeek|date=2013-01-14|lang=en|accessdate=2014-01-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140115040556/http://www.autoweek.com/article/20130114/detroit/130119921|archivedate=2014-01-15|deadlink=yes}}</ref> * Volkswagen Passat Performance <ref>{{cite press release|url=http://media.vw.com/pressrelease/1338/1/global-debut-volkswagen-passat-performance-concept-2013-north|publisher=Volkswagen USA|title=Global debut of Volkswagen Passat performance concept at 2013 North American International Auto Show|date=2013-01-11|lang=en|accessdate=2014-01-19|archiveurl=https://archive.is/20130217035400/http://media.vw.com/pressrelease/1338/1/global-debut-volkswagen-passat-performance-concept-2013-north#}}</ref> }} «[[Chevrolet]]» ընկերությունը ներկայացրել է մոդելներ, որոնք վաճառվելու են [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների]]` «Onix»-ից, «Orlando»-յից, «Sail»-ից, «Spin»-ից և «Trax»-ից այն կողմ<ref>{{cite press release|url=http://media.gm.com/media/us/en/gm/news.detail.html/content/Pages/news/us/en/2013/Jan/0109_chevy-intl-naias.html|publisher=GM News|title=Chevrolet Puts the International in NAIAS 2013|date=2013-01-09|lang=en}}</ref>։ === 2012 === [[2012 թվական|2012 թվականի]] ցուցադրումը անցկացվել է [[հունվարի 9|հունվարի 9-]][[հունվարի 22|հունվարի 22-ը]]։ * հունվարի 9-10` մամուլի օրեր * հունվարի 11-12` մասնագետների օրեր * [[հունվարի 13]]` դիտման օր բարեգործական ֆոնդի միջոցների հանգանակության համար * հունվարի 14-22` օրեր բաց այցի համար [[Nissan]] ընկերությունը վերադարձել է ցուցահանդեսին եռամյա բացակայությունից հետո<ref>{{cite web|author=Линдсей Чэппелл|url=http://www.autoweek.com/article/20110110/DETROIT/110109918|title=Detroit auto show: Nissan set to return in 2012|publisher=Autoweek|date=2001-05-05|lang=en|accessdate=2014-01-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140201170000/http://www.autoweek.com/article/20110110/DETROIT/110109918|archivedate=2014-02-01|deadlink=yes}}</ref> === «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ավտոմոբիլ» և «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ջիպ» մրցանակներ === «[[Hyundai Elantra]]»-ն ստացել է «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ավտոմոբիլ» մրցանակ, իսկ «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ջիպ» ճանաչվել է [[Range Rover Evoque]]-ն<ref>{{cite web|last=Lienert |first=Anita|url=http://www.insideline.com/hyundai/elantra/2012/hyundai-elantra-range-rover-evoque-named-2012-north-american-car-and-truck.html |title=Hyundai Elantra, Range Rover Evoque Named 2012 North American Car and Truck of the Year |publisher=Insideline.com|lang=en}}</ref>։ === Մարդատար ավտոմոբիլների ցուցադրություն === {{columns-list|2| * 2013 թվական` Acura RDX * 2013 թվական` Audi A4 * 2013 թվական` Audi S4 * 2013 թվական` Audi allroad * 2012 թվական` Bentley Continental GT V8 * 2012 թվական` BMW F30 (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) * 2012 թվական` BMW ActiveHybrid 3 * 2012 թվական` BMW ActiveHybrid 5 * 2013 թվական` Buick Encore * 2013 թվական` Cadillac ATS * 2013 թվական` Chevrolet Sonic RS * 2012 թվական` Chrysler 200 Super S * 2012 թվական` Dodge Charger Redline * 2013 թվական` Dodge Dart * 2013 թվական` Ford Fusion * 2013 թվական` Hyundai Genesis Coupe (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) * 2013 թվական` Hyundai Veloster Turbo * 2013 թվական` [[Lexus LX]] * 2013 թվական` Mercedes-Benz SL-Class * 2012 թվական` Mini Roadster * 2012 թվական` Porsche 911 Carrera/Carrera S Կաբրիոլետ * 2013 թվական` [[Subaru BRZ]] (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) * 2013 թվական` [[Subaru BRZ]] (ԱՄՆ) * 2012 թվական` Toyota Prius c (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) * 2013 թվական` Volkswagen Jetta Հիբրիդ }} === Կոնցեպտ կարի ցուցադրություն === {{columns-list|2| * 2013 թվական` Acura ILX * [[Honda NSX]] * Audi Q3 Vail * Chevrolet Code 130R * Chevrolet Tru 140S * Chrysler 700C * Ford Evos (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) * 2013 թվական` [[Honda Accord]] Կուպե * Lexus LF-LC * 2013 թվական` Lincoln MKZ * Maserati Kubang (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) * Nissan e-NV200 * 2013 թվական` Nissan Pathfinder * smart Forus * Toyota NS4 <ref name="toyota2012">{{cite press release |url=http://pressroom.toyota.com/releases/toyota+debut+advanced+plug-in+hybrid+concept+prius+c+2012+naias.htm |title=Toyota to Debut Advanced Plug-In Hybrid Concept and Prius c at 2012 North American International Auto Show |publisher=Pressroom.toyota.com |date=2011-12-20 |lang=en |accessdate=2014-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120107133047/http://pressroom.toyota.com/releases/toyota+debut+advanced+plug-in+hybrid+concept+prius+c+2012+naias.htm }}</ref> * Volkswagen E-Bugster * Volvo XC60 Plug-in Hybrid }} === 2011 === [[2011 թվական|2011 թվականի]] ցուցահանդեսը անցկացվել է [[հունվարի 10|հունվարի 10-]][[հունվարի 23|հունվարի 23-ը]]։ * հունվարի 10-11` մամուլի օրեր * հունվարի 12-13` մասնագետների օրեր * [[հունվարի 14]]` դիտման օր բարեգործական ֆոնդի միջոցների հանգանակության համար * հունվարի 15-23` օրեր բաց այցի համար [[Porsche]] ընկերությունը առաջին անգամ վերադարձել է ցուցահանդեսին [[2007 թվական|2007 թվականից]]<ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20100916/DETROIT/100919903 |title=Porsche will return to Detroit auto show in 2011 — AutoWeek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2011-01-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101222235509/http://www.autoweek.com/article/20100916/DETROIT/100919903 |archivedate=2010-12-22 |deadlink=yes }}</ref> === «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ավտոմոբիլ» և «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ջիպ» մրցանակներ === «Chevrolet Volt»-ը և «Ford Explorer»-ը ընտրվել են «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ավտոմոբիլ» և «Հյուսիսային Ամերիկայի տարվա ջիպ» մրցանակների համար<ref>{{cite web |url= http://www.autoblog.com/2011/01/10/chevrolet-volt-ford-explorer-named-2011-north-american-car-and/ |title= Chevrolet Volt, Ford Explorer named 2011 North American Car and Truck of the Year |date= 2011-01-10 |author= Steven J. Ewing |publisher= Auto Blog |lang= en |archiveurl= https://archive.today/20150416165432/http://www.autoblog.com/2011/01/10/chevrolet-volt-ford-explorer-named-2011-north-american-car-and/ |archivedate= 2015-04-16 |accessdate= 2016-01-06 }}</ref>։ === Մարդատար ավտոմոբիլների ցուցադրություն === {{columns-list|2| * 2012 թվական` [[Աուդի A6]] <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20101130/DETROIT/101139990 |title=2012 Audi A6 is revealed — AutoWeek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2011-01-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101222131832/http://www.autoweek.com/article/20101130/DETROIT/101139990 |archivedate=2010-12-22 |deadlink=yes }}</ref> * 2012 թվական` BMW 1 Series M Coupe <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20101210/DETROIT/101209888# |title=Detroit auto show: BMW reveals its muscular 1-series M coupe — AutoWeek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2011-01-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101213221347/http://www.autoweek.com/article/20101210/DETROIT/101209888# |archivedate=2010-12-13 |deadlink=yes }}</ref> * 2012 թվական` BMW 6 Series Convertible <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20101117/DETROIT/101119889 |title=Detroit auto show: BMW 6-series convertible set for reveal — AutoWeek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2011-01-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101222234124/http://www.autoweek.com/article/20101117/DETROIT/101119889 |archivedate=2010-12-22 |deadlink=yes }}</ref> * 2012 թվական` Buick Verano <ref>[http://media.gm.com/content/media/us/en/news/news_detail.brand_gm.html/content/Pages/news/us/en/2011/Jan/0106_gm_verano GM News — United States — News<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2012 թվական` Chevrolet Sonic <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20101210/CARNEWS/101219999 |title=Chevrolet to add the Sonic name, drop Aveo on its next subcompact — AutoWeek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2011-01-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101213194728/http://www.autoweek.com/article/20101210/CARNEWS/101219999 |archivedate=2010-12-13 |deadlink=yes }}</ref> * 2011 թվական` Chrysler 300 <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20101213/CARNEWS/101219981 |title=Lancia to unveil its Chrysler-based flagship and a new Ypsilon — AutoWeek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2011-01-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101217154138/http://www.autoweek.com/article/20101213/CARNEWS/101219981 |archivedate=2010-12-17 |deadlink=yes }}</ref> * 2012 թվական` Ford C-Max (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) <ref>[http://blogs.insideline.com/straightline/2010/12/detroit-2011-ford-cmax-seven-passenger-wagon-coming-to-america.html Detroit 2011: Ford CMAX Seven-Passenger Wagon Coming to America<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2013 թվական` Ford C-Max Energi <ref name=autogenerated1>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20110110/DETROIT/110109915 |title=Detroit auto show: Ford electrifies the C-Max — AutoWeek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2011-01-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110112175554/http://www.autoweek.com/article/20110110/DETROIT/110109915 |archivedate=2011-01-12 |deadlink=yes }}</ref> * 2013 թվական` Ford C-Max Hybrid <ref name=autogenerated1 /> * 2012 թվական` Hyundai Veloster <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20101112/DETROIT/101119959# |title=Hyundai Veloster heads for Detroit auto show as automaker revs for the future — AutoWeek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2011-01-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101222233441/http://www.autoweek.com/article/20101112/DETROIT/101119959# |archivedate=2010-12-22 |deadlink=yes }}</ref> * 2011 թվական` Jeep Compass <ref name="aw010311">{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20110103/DETROIT/110109998# |title=Detroit auto show: Debuts range from the practical to the exotic — AutoWeek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2011-01-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110106031053/http://www.autoweek.com/article/20110103/DETROIT/110109998# |archivedate=2011-01-06 |deadlink=yes }}</ref> * 2012 թվական` Mercedes-Benz C-Class <ref>[http://blogs.insideline.com/straightline/2010/12/detroit-2011-2012-mercedes-benz-c-class.html Detroit 2011: 2012 Mercedes-Benz C-Class<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2012 թվական` Mercedes-Benz S350 Bluetec <ref>[http://blogs.insideline.com/straightline/2011/01/2011-detroit-auto-show-2012-mercedes-benz-s350-bluetec.html 2011 Detroit Auto Show: 2012 Mercedes-Benz S350 Bluetec<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * 2013 թվական` Toyota Prius Plug-in <ref name="toyota2011">[http://pressroom.toyota.com/pr/tms/toyota/toyota-reveals-prius-family-of-190206.aspx Toyota Vehicles : Toyota Reveals Prius Family of Vehicles at the North American International Auto Show / Toyota<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110110235946/http://pressroom.toyota.com/pr/tms/toyota/toyota-reveals-prius-family-of-190206.aspx |date=2011-01-10 }}</ref> * 2012 թվական` Toyota Prius <ref name="toyota2011" /> * 2012 թվական` Volkswagen Passat (Հյուսիսամերիկյան տարբերակ) <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20110110/DETROIT/110109919 |title=Detroit Auto Show 2011 — AutoWeek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2011-01-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110112204545/http://www.autoweek.com/article/20110110/DETROIT/110109919 |archivedate=2011-01-12 |deadlink=yes }}</ref> }} === Կոնցեպտ մեքենայի ցուցադրություն === {{columns-list|2| * Ford Vertrek <ref>[http://media.ford.com/article_display.cfm?article_id=33774 Ford Vertrek Concept Defines Modern Capability For Next Generation Of Compact Suv Customers | Ford Motor Company Newsroom<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120112194055/http://media.ford.com/article_display.cfm?article_id=33774 |date=2012-01-12 }}</ref> * GMC Sierra All Terrain HD <ref>[http://www.autoweek.com/article/20101216/DETROIT/101219935 Detroit auto show: GMC Sierra All Terrain concept is a heavy-duty off-roader — AutoWeek<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120115024937/http://www.autoweek.com/article/20101216/DETROIT/101219935 |date=2012-01-15 }}</ref> * Honda Civic & Civic Si concept <ref>{{Cite web |url=http://www.hondanews.com/channels/corporate-headlines/releases/honda-civic-concept-to-make-world-debut-at-north-american-international-auto-show# |title=Honda Media Newsroom — Headlines — Honda Civic Concept to Make World Debut at North American International Auto Show<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2011-01-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101216060248/http://www.hondanews.com/channels/corporate-headlines/releases/honda-civic-concept-to-make-world-debut-at-north-american-international-auto-show# |archivedate=2010-12-16 |deadlink=yes }}</ref> * Hyundai Curb <ref name="aw010311" /> * Kia KV7 <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20101224/DETROIT/101229941 |title=Detroit Auto Show 2011 — AutoWeek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2011-01-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101227082943/http://www.autoweek.com/article/20101224/DETROIT/101229941 |archivedate=2010-12-27 |deadlink=yes }}</ref> * Mini Paceman <ref>[http://blogs.insideline.com/straightline/2010/12/detroit-2011-mini-paceman-concept-coupe.html Detroit 2011: Mini Paceman Concept Coupe<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * [[Porsche 918]] RSR <ref>{{Cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20110110/DETROIT/110109926 |title=Detroit Auto Show 2011 — AutoWeek<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2011-01-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110113232511/http://www.autoweek.com/article/20110110/DETROIT/110109926 |archivedate=2011-01-13 |deadlink=yes }}</ref> * Toyota Prius C concept <ref name="toyota2011" /> }} === 2009 === [[2009 թվական|2009 թվականի]] ցուցադրումը անցկացվել է [[հունվարի 11|հունվարի 11-ից]] մինչև [[հունվարի 25|հունվարի 25-ը]]<ref>[http://www.naias.com/SubPage.aspx?id=3376 NORTH AMERICAN INTERNATIONAL AUTO SHOW REVEALS 2009 DATES AND REVIEWS NAIAS 2008] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080902213547/http://www.naias.com/SubPage.aspx?id=3376 |date=2008-09-02 }}</ref>։ * հունվարի 11-13` մամուլի օրեր * հունվարի 14-15` մասնագետների օրեր * [[հունվարի 16]]` դիտման օր բարեգործական ֆոնդի միջոցների հանգանակության համար * հունվարի 17-25` օրեր բաց այցի համար === Մարդատար ավտոմոբիլների ցուցադրություն === {{columns-list|2| * 2010 թվական` Audi A3 2.0 TDI (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) * 2009 թվական` BMW Z4 * 2010 թվական` Buick LaCrosse * 2010 թվական` Cadillac SRX * 2011 թվական` Chevrolet Cruze (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) * 2010 թվական` Chevrolet Equinox * Fisker Karma * 2010 թվական` Ford Mustang Shelby GT500 * 2010 թվական` Ford Taurus * 2010 թվական` Honda Insight * 2010 թվական` Jaguar XFR * 2010 թվական` Jaguar XKR * 2010 թվական` Lexus HS 250h * 2010 թվական` Lincoln MKT * 2009 թվական` Mini Cooper Convertible * 2009 թվական` Saab 9-5 Griffin * 2010 թվական` Toyota Camry * 2010 թվական` Toyota Prius }} === Կոնցեպտ կարի ցուցադրություն === {{columns-list|2| * Audi Sportback concept * Cadillac Converj * Chevrolet Orlando концепт (Հյուսիսամերիկյան դեբյուտ) * Chrysler 200C EV * Dodge Circuit EV * Fisker Karma S Concept * Jeep Patriot EV * Kia Soul'ster * Lincoln C * Mercedes-Benz BlueZero концепты * E-Cell (electric) * E-Plus (plug-in hybrid) * F-Cell (fuel cell) * Subaru Legacy concept * Toyota FT-EV * [[Volkswagen]] Concept BlueSport <ref>{{cite web |url=http://www.autoweek.com/article/20081110/FREE/811109995 |title=VW shifts roadster debut to Detroit |publisher=Autoweek.com |date=2008-11-10 |accessdate=2012-01-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120115011338/http://www.autoweek.com/article/20081110/FREE/811109995 |archivedate=2012-01-15 |deadlink=yes }}</ref> * Volvo S60 concept }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Official|www.naias.com|ավտոցուցասրահ}}{{ref-en}} {{Արտաքին հղումներ}} 8q3xssk1pmvtg9jf7x8acujr9upd6r7 0 1098963 8485077 8484999 2022-08-08T12:46:15Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆուտբոլիստ | դիրք = [[Հարձակվող (ֆուտբոլ)|հարձակվող]] | երիտ ակումբ = {{Ֆուտբոլային կարիերա | |{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Կարավատե|}} | ակումբ = {{Ֆուտբոլային կարիերա |2011—2014|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Ալտո Վերբանո| |2014—2015|{{դրոշ|Շվեյցարիա|20px}} Ռապիդ Լուգանո| |2015—2016|{{դրոշ|Շվեյցարիա|20px}} Լուգանո 1976| |2016—2017|{{դրոշ|Շվեյցարիա|20px}} Նոյնկիրխ | |2017—2018|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Բրեշիա|14 (7) |2018—|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Միլան|41 (4)}} | ազգային թիմ = {{Ֆուտբոլային կարիերա |2014|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Իտալիա (մինչև 17)|15 (6) |2015—2016|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Իտալիա (մինչև 19)|9 (10) |2016—|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Իտալիա |25 (4)}} | մասնագիտական ըստ = 11.04.2021 | հավաքականի ըստ = 24.02.2021 }} '''Վալենտինա Բերգամասկի''' ({{lang-it|Valentina Bergamaschi}}, {{ԱԾ}}), իտալացի ֆուտբոլիստուհի, «[[Միլան (ֆուտբոլային կանանց ակումբ)|Միլանի]]» և [[Իտալիայի ֆուտբոլի կանանց ազգային հավաքական|Իտալիայի հավաքականի]] [[Հարձակվող (ֆուտբոլ)|հարձակվող]]։ 2014 թվականի աշխարհի և Եվրոպայի մինչև 17 տարեկանների առաջնությունների բրոնզե մեդալակիր, Շվեյցարիայի 2017 թվականի չեմպիոն և գավաթակիր: == Կարիերա == === Ակումբներ === Վալենտինա Բերգամասկին ծնվել է 1997 թվականի հունվարի 22-ին, Վարեսում: Ֆուտբոլ խաղալ սկսել է [[Կարավատե]] քաղաքի մանկական թիմում։ 2011/12 մրցաշրջանից առաջ պայմանագիր է կնքել «Ալտո Վերբանոյի» հետ, որը հանդես էր գալիս D սերիայում: 2014 թվականի ամռանը Վալենտինան տեղափոխվել է Շվեյցարիայի առաջնության երկրորդ դիվիզիոնի «Ռապիդ» ([[Լուգանո]]): 2014/15 մրցաշրջանի արդյունքներով ակումբը հաղթել է առաջնությունում և դուրս եկել բարձրագույն դիվիզիոն։ Հաջորդ մրցաշրջանից առաջ կանանց թիմն առանձնացել է տղամարդկանց ակումբից և վերանվանվել «Լուգանո 1976»<ref name="a">{{cite web|url=https://www.acmilanwomen.it/index.php/38-buon-compleanno-a-valentina-bergamaschi|title=Buon compleanno a Valentina Bergamaschi|lang=it|website=acmilanwomen.it|publisher=AC Milan Women|date=2019-01-22|accessdate=2019-06-09|archive-date=2019-06-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20190609130712/https://www.acmilanwomen.it/index.php/38-buon-compleanno-a-valentina-bergamaschi|deadlink=yes}}</ref>։ 2018 թվականին Բերգամասկին տեղափոխվել է «Նոյնկիրխ»։ Թիմի կազմում 2016/17 մրցաշրջանում դարձել է Շվեյցարիայի գավաթակիր, նվաճել ոսկե մեդալներ և դարձել առաջնության լավագույն ռմբարկու: 2017 թվականի հունիսին «Նոյնկիրխը» ֆինանսական խնդիրների պատճառով հրաժարվել է առաջնությունից։ Մեկ ամիս անց Վալենտինան տեղափոխվել է «Բրեշիա»<ref name="a" />։ 2018 թվականի հուլիսին պայմանագիր է կնքել «Միլանի» հետ<ref name="a" />։ === Հավաքական === 2014 թվականին Վալենտինան Իտալիայի մինչև 17 տարեկանների հավաքականի կազմում դարձել է Եվրոպայի և աշխարհի առաջնության բրոնզե մեդալակիր<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/womensworldcup/players/player/378022/|title=Valentina BERGAMASCHI|lang=en|website=fifa.com|publisher=FIFA|accessdate=2019-06-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190608143712/https://www.fifa.com/womensworldcup/players/player/378022/|archivedate=2019-06-08|deadlink=no}}</ref>։ 2019 թվականի մայիսին նա ընդգրկվել է Իտալիայի հավաքականի հայտացուցակում՝ մասնակցելու Ֆրանսիայում կայանալիք աշխարհի առաջնությանը<ref>{{cite web|url=https://www.football-italia.net/138448/italy-name-womens-world-cup-squad|title=Italy name Women's World Cup squad|lang=it|website=football-italia.net|publisher=Tiro Media Ltd|date=2019-05-24|accessdate=2019-06-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190525092912/https://www.football-italia.net/138448/italy-name-womens-world-cup-squad|archivedate=2019-05-25|deadlink=no}}</ref>։ == Ձեռքբերումներ == === Ակումբային=== {{դրոշ|Շվեյցարիա}} '''Նոյնկիրխ''' * Շվեյցարիայի չեմպիոն - 2016/17 * Շվեյցարիայի գավաթակիր - 2016/17 {{դրոշ|Իտալիա}} '''Բրեշիա''' * Իտալիայի սուպերգավաթակիր - 2017 == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://int.soccerway.com/players/valentina-bergamaschi/300561/ Վալենտինա Բերգամասկիի Էջը soccerway.com կայքում]{{ref-en}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Բերգամասկի, Վալենտինա}} [[Կատեգորիա:Իտալացի կին ֆուտբոլիստներ]] 5we7hv356lww6bm5t8h2x9lzgfwkwqo 8485080 8485077 2022-08-08T12:50:15Z Armineaghayan 25187 catSuggest-ով +[[Կատեգորիա:2019 ՖԻՖԱ-ի կանանց աշխարհի գավաթի խաղարկության մասնակիցներ]] wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆուտբոլիստ | դիրք = [[Հարձակվող (ֆուտբոլ)|հարձակվող]] | երիտ ակումբ = {{Ֆուտբոլային կարիերա | |{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Կարավատե|}} | ակումբ = {{Ֆուտբոլային կարիերա |2011—2014|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Ալտո Վերբանո| |2014—2015|{{դրոշ|Շվեյցարիա|20px}} Ռապիդ Լուգանո| |2015—2016|{{դրոշ|Շվեյցարիա|20px}} Լուգանո 1976| |2016—2017|{{դրոշ|Շվեյցարիա|20px}} Նոյնկիրխ | |2017—2018|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Բրեշիա|14 (7) |2018—|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Միլան|41 (4)}} | ազգային թիմ = {{Ֆուտբոլային կարիերա |2014|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Իտալիա (մինչև 17)|15 (6) |2015—2016|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Իտալիա (մինչև 19)|9 (10) |2016—|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Իտալիա |25 (4)}} | մասնագիտական ըստ = 11.04.2021 | հավաքականի ըստ = 24.02.2021 }} '''Վալենտինա Բերգամասկի''' ({{lang-it|Valentina Bergamaschi}}, {{ԱԾ}}), իտալացի ֆուտբոլիստուհի, «[[Միլան (ֆուտբոլային կանանց ակումբ)|Միլանի]]» և [[Իտալիայի ֆուտբոլի կանանց ազգային հավաքական|Իտալիայի հավաքականի]] [[Հարձակվող (ֆուտբոլ)|հարձակվող]]։ 2014 թվականի աշխարհի և Եվրոպայի մինչև 17 տարեկանների առաջնությունների բրոնզե մեդալակիր, Շվեյցարիայի 2017 թվականի չեմպիոն և գավաթակիր: == Կարիերա == === Ակումբներ === Վալենտինա Բերգամասկին ծնվել է 1997 թվականի հունվարի 22-ին, Վարեսում: Ֆուտբոլ խաղալ սկսել է [[Կարավատե]] քաղաքի մանկական թիմում։ 2011/12 մրցաշրջանից առաջ պայմանագիր է կնքել «Ալտո Վերբանոյի» հետ, որը հանդես էր գալիս D սերիայում: 2014 թվականի ամռանը Վալենտինան տեղափոխվել է Շվեյցարիայի առաջնության երկրորդ դիվիզիոնի «Ռապիդ» ([[Լուգանո]]): 2014/15 մրցաշրջանի արդյունքներով ակումբը հաղթել է առաջնությունում և դուրս եկել բարձրագույն դիվիզիոն։ Հաջորդ մրցաշրջանից առաջ կանանց թիմն առանձնացել է տղամարդկանց ակումբից և վերանվանվել «Լուգանո 1976»<ref name="a">{{cite web|url=https://www.acmilanwomen.it/index.php/38-buon-compleanno-a-valentina-bergamaschi|title=Buon compleanno a Valentina Bergamaschi|lang=it|website=acmilanwomen.it|publisher=AC Milan Women|date=2019-01-22|accessdate=2019-06-09|archive-date=2019-06-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20190609130712/https://www.acmilanwomen.it/index.php/38-buon-compleanno-a-valentina-bergamaschi|deadlink=yes}}</ref>։ 2018 թվականին Բերգամասկին տեղափոխվել է «Նոյնկիրխ»։ Թիմի կազմում 2016/17 մրցաշրջանում դարձել է Շվեյցարիայի գավաթակիր, նվաճել ոսկե մեդալներ և դարձել առաջնության լավագույն ռմբարկու: 2017 թվականի հունիսին «Նոյնկիրխը» ֆինանսական խնդիրների պատճառով հրաժարվել է առաջնությունից։ Մեկ ամիս անց Վալենտինան տեղափոխվել է «Բրեշիա»<ref name="a" />։ 2018 թվականի հուլիսին պայմանագիր է կնքել «Միլանի» հետ<ref name="a" />։ === Հավաքական === 2014 թվականին Վալենտինան Իտալիայի մինչև 17 տարեկանների հավաքականի կազմում դարձել է Եվրոպայի և աշխարհի առաջնության բրոնզե մեդալակիր<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/womensworldcup/players/player/378022/|title=Valentina BERGAMASCHI|lang=en|website=fifa.com|publisher=FIFA|accessdate=2019-06-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190608143712/https://www.fifa.com/womensworldcup/players/player/378022/|archivedate=2019-06-08|deadlink=no}}</ref>։ 2019 թվականի մայիսին նա ընդգրկվել է Իտալիայի հավաքականի հայտացուցակում՝ մասնակցելու Ֆրանսիայում կայանալիք աշխարհի առաջնությանը<ref>{{cite web|url=https://www.football-italia.net/138448/italy-name-womens-world-cup-squad|title=Italy name Women's World Cup squad|lang=it|website=football-italia.net|publisher=Tiro Media Ltd|date=2019-05-24|accessdate=2019-06-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190525092912/https://www.football-italia.net/138448/italy-name-womens-world-cup-squad|archivedate=2019-05-25|deadlink=no}}</ref>։ == Ձեռքբերումներ == === Ակումբային=== {{դրոշ|Շվեյցարիա}} '''Նոյնկիրխ''' * Շվեյցարիայի չեմպիոն - 2016/17 * Շվեյցարիայի գավաթակիր - 2016/17 {{դրոշ|Իտալիա}} '''Բրեշիա''' * Իտալիայի սուպերգավաթակիր - 2017 == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://int.soccerway.com/players/valentina-bergamaschi/300561/ Վալենտինա Բերգամասկիի Էջը soccerway.com կայքում]{{ref-en}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Բերգամասկի, Վալենտինա}} [[Կատեգորիա:Իտալացի կին ֆուտբոլիստներ]] [[Կատեգորիա:2019 ՖԻՖԱ-ի կանանց աշխարհի գավաթի խաղարկության մասնակիցներ]] 63lwap4au63qm1diuomqlkddo7wqsva 8485592 8485080 2022-08-09T00:06:25Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆուտբոլիստ | դիրք = [[Հարձակվող (ֆուտբոլ)|հարձակվող]] | երիտ ակումբ = {{Ֆուտբոլային կարիերա | |{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Կարավատե|}} | ակումբ = {{Ֆուտբոլային կարիերա |2011—2014|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Ալտո Վերբանո| |2014—2015|{{դրոշ|Շվեյցարիա|20px}} Ռապիդ Լուգանո| |2015—2016|{{դրոշ|Շվեյցարիա|20px}} Լուգանո 1976| |2016—2017|{{դրոշ|Շվեյցարիա|20px}} Նոյնկիրխ | |2017—2018|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Բրեշիա|14 (7) |2018—|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Միլան|41 (4)}} | ազգային թիմ = {{Ֆուտբոլային կարիերա |2014|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Իտալիա (մինչև 17)|15 (6) |2015—2016|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Իտալիա (մինչև 19)|9 (10) |2016—|{{դրոշ|Իտալիա|20px}} Իտալիա |25 (4)}} | մասնագիտական ըստ = 11.04.2021 | հավաքականի ըստ = 24.02.2021 }} '''Վալենտինա Բերգամասկի''' ({{lang-it|Valentina Bergamaschi}}, {{ԱԾ}}), իտալացի ֆուտբոլիստուհի, «[[Միլան (ֆուտբոլային կանանց ակումբ)|Միլանի]]» և [[Իտալիայի ֆուտբոլի կանանց ազգային հավաքական|Իտալիայի հավաքականի]] [[Հարձակվող (ֆուտբոլ)|հարձակվող]]։ 2014 թվականի աշխարհի և Եվրոպայի մինչև 17 տարեկանների առաջնությունների բրոնզե մեդալակիր, Շվեյցարիայի 2017 թվականի չեմպիոն և գավաթակիր։ == Կարիերա == === Ակումբներ === Վալենտինա Բերգամասկին ծնվել է 1997 թվականի հունվարի 22-ին, Վարեսում։ Ֆուտբոլ խաղալ սկսել է [[Կարավատե]] քաղաքի մանկական թիմում։ 2011/12 մրցաշրջանից առաջ պայմանագիր է կնքել «Ալտո Վերբանոյի» հետ, որը հանդես էր գալիս D սերիայում։ 2014 թվականի ամռանը Վալենտինան տեղափոխվել է Շվեյցարիայի առաջնության երկրորդ դիվիզիոնի «Ռապիդ» ([[Լուգանո]])։ 2014/15 մրցաշրջանի արդյունքներով ակումբը հաղթել է առաջնությունում և դուրս եկել բարձրագույն դիվիզիոն։ Հաջորդ մրցաշրջանից առաջ կանանց թիմն առանձնացել է տղամարդկանց ակումբից և վերանվանվել «Լուգանո 1976»<ref name="a">{{cite web|url=https://www.acmilanwomen.it/index.php/38-buon-compleanno-a-valentina-bergamaschi|title=Buon compleanno a Valentina Bergamaschi|lang=it|website=acmilanwomen.it|publisher=AC Milan Women|date=2019-01-22|accessdate=2019-06-09|archive-date=2019-06-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20190609130712/https://www.acmilanwomen.it/index.php/38-buon-compleanno-a-valentina-bergamaschi|deadlink=yes}}</ref>։ 2018 թվականին Բերգամասկին տեղափոխվել է «Նոյնկիրխ»։ Թիմի կազմում 2016/17 մրցաշրջանում դարձել է Շվեյցարիայի գավաթակիր, նվաճել ոսկե մեդալներ և դարձել առաջնության լավագույն ռմբարկու։ 2017 թվականի հունիսին «Նոյնկիրխը» ֆինանսական խնդիրների պատճառով հրաժարվել է առաջնությունից։ Մեկ ամիս անց Վալենտինան տեղափոխվել է «Բրեշիա»<ref name="a" />։ 2018 թվականի հուլիսին պայմանագիր է կնքել «Միլանի» հետ<ref name="a" />։ === Հավաքական === 2014 թվականին Վալենտինան Իտալիայի մինչև 17 տարեկանների հավաքականի կազմում դարձել է Եվրոպայի և աշխարհի առաջնության բրոնզե մեդալակիր<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/womensworldcup/players/player/378022/|title=Valentina BERGAMASCHI|lang=en|website=fifa.com|publisher=FIFA|accessdate=2019-06-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190608143712/https://www.fifa.com/womensworldcup/players/player/378022/|archivedate=2019-06-08|deadlink=no}}</ref>։ 2019 թվականի մայիսին նա ընդգրկվել է Իտալիայի հավաքականի հայտացուցակում՝ մասնակցելու Ֆրանսիայում կայանալիք աշխարհի առաջնությանը<ref>{{cite web|url=https://www.football-italia.net/138448/italy-name-womens-world-cup-squad|title=Italy name Women's World Cup squad|lang=it|website=football-italia.net|publisher=Tiro Media Ltd|date=2019-05-24|accessdate=2019-06-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190525092912/https://www.football-italia.net/138448/italy-name-womens-world-cup-squad|archivedate=2019-05-25|deadlink=no}}</ref>։ == Ձեռքբերումներ == === Ակումբային=== {{դրոշ|Շվեյցարիա}} '''Նոյնկիրխ''' * Շվեյցարիայի չեմպիոն - 2016/17 * Շվեյցարիայի գավաթակիր - 2016/17 {{դրոշ|Իտալիա}} '''Բրեշիա''' * Իտալիայի սուպերգավաթակիր - 2017 == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://int.soccerway.com/players/valentina-bergamaschi/300561/ Վալենտինա Բերգամասկիի Էջը soccerway.com կայքում]{{ref-en}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Բերգամասկի, Վալենտինա}} [[Կատեգորիա:Իտալացի կին ֆուտբոլիստներ]] [[Կատեգորիա:2019 ՖԻՖԱ-ի կանանց աշխարհի գավաթի խաղարկության մասնակիցներ]] mclqmxenw8t445qgewb545ya1mglr5h 1 1098964 8485078 8484996 2022-08-08T12:46:44Z Armineaghayan 25187 wikitext text/x-wiki {{ԹՀ|ru|Бергамаски, Валентина|123770734}} {{Interwiki Women6/հոդված}} bi4c95u5tritjtkonk2b6v9120z2c96 0 1098965 8485046 2022-08-08T11:59:30Z Ukjenta 99915 Վերահղվում է դեպի [[Գեյ պոռնոգրաֆիա]] wikitext text/x-wiki #ՎԵՐԱՀՂՈՒՄ [[Գեյ պոռնոգրաֆիա]] i5jcb7zxwe9ib9u2q3uii05u1mn1kub 0 1098966 8485073 2022-08-08T12:44:27Z Rima 2009 77996 Նոր էջ «{{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Պրատիմա Կազմի''' ({{lang-hi|प्रतिमा काज़मी}}, {{lang-ur|پرتما کاظمی}}), {{ԱԾ}}), հնդկական հեռուստատեսության դերասանուհի, ով աշխատել է բազմաթիվ բոլիվուդյան ֆիլմերում և հնդկական հեռուստատեսության դրամաներում: Չնայած, որ նա հիմա աշխատում է հնդկակ...»: wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Պրատիմա Կազմի''' ({{lang-hi|प्रतिमा काज़मी}}, {{lang-ur|پرتما کاظمی}}), {{ԱԾ}}), հնդկական հեռուստատեսության դերասանուհի, ով աշխատել է բազմաթիվ բոլիվուդյան ֆիլմերում և հնդկական հեռուստատեսության դրամաներում: Չնայած, որ նա հիմա աշխատում է հնդկական ֆիլմերում և դրամաներում, իր կարիերան սկսել է [[1997 թվական|1997 թվականին]] հնդիկ Վարիս Հուսսեինի «Վեցերորդ երջանկություն» կոչվող անգլիական ֆիլմով: Այստեղ նա կերտել է ''հասարակաց տան տիկնոջ'' դերը<ref>{{cite news|url=https://www.imdb.com/title/tt0127289/ |title=Sixth Happiness (1997) |publisher=IMDb|accessdate=2008-08-27}}</ref>: Չնայած կերտելով մի քանի դրական ու խիստ կերպարներ, Պրատիման մեծ մասամբ հայտնի է բացասական և կիսամութ դերեր խաղալով: Հայտնի է իր խոսքի խիստ արտահայտմամբ և խռպոտ ձայնով: Առաջին անգամ արժանացել է «Star Screen Awards» մրցանակին` [[2004 թվական|2004 թվականին]] իր «Waisa Bhi Hota Hai» ֆիլմի 2-րդ մասում «Լավագույն բացասական դեր կերտելու համար»<ref>{{cite news|url=https://www.imdb.com/Sections/Awards/Screen_Weekly_Awards/2004| title=Screen Weekly Awards: 2004|publisher=IMDb |date=2004-01-15 |accessdate=2008-08-27}}</ref>: == Ֆիլմագրություն == Պրատիմա Կազմին խաղացել է հետևյալ ֆիլմերում և դրամաներում. === Հեռուստատեսություն === * ''Itihaas որպես Խաբրի'' * ''X գոտի (1998 թվական)'' * ''Saat Phere որպես Կալիկայի մորաքույր'' * ''[[Մերժվածը (հեռուստասերիալ)|Մերժվածը]] որպես Սումիտրա Դևի / Նանի (2008-2015 թվականներ)'' * ''Jabb Love Hua as Raghu's grandmother (2006-2007 թվականներ)'' * ''Kammal որպես Ռամա'' * ''Kya Haadsa Kya Haqeeqat որպես Բհարինին Կաբոյում'' * ''Kesar որպես Աբհիի մայր'' * ''Mann Kee Awaaz Pratigya որպես Գուրումա'' * ''Mere Angne Mein որպես Բուա Դադի'' * ''Ishq Ka Rang Safed որպես Ինդրանի (2015-2016 թվականներ)'' * ''Siya Ke Ram որպես Կայիկեսի'' * ''Humko Tumse Ho Gaya Hai Pyaar Kya Karein որպես Դհարամվեերի ավագ քույր (2016 թվական)'' * ''Kaala Teeka որպես Մաայի (2017 թվական)'' * ''[[Թռիչք (հեռուստասերիալ)|Թռիչք]] որպես Ռաջեշվարի Դևի (2018 թվական)'' * ''Phir Laut Aayi Naagin որպես Անանդի ավագ քույր Մոհինի (2019 թվական)'' * ''Bhabiji Ghar Par Hain! որպես Հելեն Միշրա Վիբհուտիի մայր (2020 թվական)'' * ''Nath Jewar Ka Janjeer (2021 թվական)'' === Ֆիլմեր === {{columns-list|2| * Dabangg 3 (2019 թվական) * Badlapur (film) (2015 թվական) * Bhopal Mail (2010 թվական) * Under Trial * Ishq Ho Gaya Mamu (2008 թվական) * Buddha Mar Gaya (2007 թվական) * Undertrial (2007 թվական) * Տհաճությունների ջրապտույտում (2005 թվական) * Film Star (2005 թվական) * Ssukh (2005 թվական) * Բանտին և Բաբլին (2005 թվական) * Elephant Boy (2005 թվական) * Mumbai Xpress (2005 թվական) * Sehar (2005 թվական) * Սև ուրբաթ (2004 թվական) * Jaago (2004 թվական) * Ek Hasina Thi (2004 թվական) * Waisa Bhi Hota Hai Մաս II (2003 թվական) * Market (2003 թվական) * Yeh Dil (2003 թվական) * Գողացված (2003 թվական) * Raaz (2002 թվական) * Gadar: Ek Prem Katha (2001 թվական) * Dil Pe Mat Le Yaar!! (2000 թվական) * [[Եղբոր որոնումը]] (2000 թվական) * Shool (1999 թվական) * Godmother (1999 թվական) * Such a Long Journey (1998 թվական) * Dushman (1998 թվական) * Վեցերորդ երջանկություն (1997 թվական) * Vardi (film) (1989 թվական) Maine Kitne Dil Liye երգում պարուհին կապույտ հագուստով }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[http://www.bollywoodhungama.com/celebrities/filmography/10137/index.html BollywoodHungama.com պաշտոնական կայքէջում] {{Արտաքին հղումներ}} kcn3mpqba0b125aymce1evw8p94abck 8485593 8485073 2022-08-09T00:06:35Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Պրատիմա Կազմի''' ({{lang-hi|प्रतिमा काज़मी}}, {{lang-ur|پرتما کاظمی}}), {{ԱԾ}}), հնդկական հեռուստատեսության դերասանուհի, ով աշխատել է բազմաթիվ բոլիվուդյան ֆիլմերում և հնդկական հեռուստատեսության դրամաներում։ Չնայած, որ նա հիմա աշխատում է հնդկական ֆիլմերում և դրամաներում, իր կարիերան սկսել է [[1997 թվական|1997 թվականին]] հնդիկ Վարիս Հուսսեինի «Վեցերորդ երջանկություն» կոչվող անգլիական ֆիլմով։ Այստեղ նա կերտել է ''հասարակաց տան տիկնոջ'' դերը<ref>{{cite news|url=https://www.imdb.com/title/tt0127289/ |title=Sixth Happiness (1997) |publisher=IMDb|accessdate=2008-08-27}}</ref>։ Չնայած կերտելով մի քանի դրական ու խիստ կերպարներ, Պրատիման մեծ մասամբ հայտնի է բացասական և կիսամութ դերեր խաղալով։ Հայտնի է իր խոսքի խիստ արտահայտմամբ և խռպոտ ձայնով։ Առաջին անգամ արժանացել է «Star Screen Awards» մրցանակին` [[2004 թվական|2004 թվականին]] իր «Waisa Bhi Hota Hai» ֆիլմի 2-րդ մասում «Լավագույն բացասական դեր կերտելու համար»<ref>{{cite news|url=https://www.imdb.com/Sections/Awards/Screen_Weekly_Awards/2004| title=Screen Weekly Awards: 2004|publisher=IMDb |date=2004-01-15 |accessdate=2008-08-27}}</ref>։ == Ֆիլմագրություն == Պրատիմա Կազմին խաղացել է հետևյալ ֆիլմերում և դրամաներում. === Հեռուստատեսություն === * ''Itihaas որպես Խաբրի'' * ''X գոտի (1998 թվական)'' * ''Saat Phere որպես Կալիկայի մորաքույր'' * ''[[Մերժվածը (հեռուստասերիալ)|Մերժվածը]] որպես Սումիտրա Դևի / Նանի (2008-2015 թվականներ)'' * ''Jabb Love Hua as Raghu's grandmother (2006-2007 թվականներ)'' * ''Kammal որպես Ռամա'' * ''Kya Haadsa Kya Haqeeqat որպես Բհարինին Կաբոյում'' * ''Kesar որպես Աբհիի մայր'' * ''Mann Kee Awaaz Pratigya որպես Գուրումա'' * ''Mere Angne Mein որպես Բուա Դադի'' * ''Ishq Ka Rang Safed որպես Ինդրանի (2015-2016 թվականներ)'' * ''Siya Ke Ram որպես Կայիկեսի'' * ''Humko Tumse Ho Gaya Hai Pyaar Kya Karein որպես Դհարամվեերի ավագ քույր (2016 թվական)'' * ''Kaala Teeka որպես Մաայի (2017 թվական)'' * ''[[Թռիչք (հեռուստասերիալ)|Թռիչք]] որպես Ռաջեշվարի Դևի (2018 թվական)'' * ''Phir Laut Aayi Naagin որպես Անանդի ավագ քույր Մոհինի (2019 թվական)'' * ''Bhabiji Ghar Par Hain! որպես Հելեն Միշրա Վիբհուտիի մայր (2020 թվական)'' * ''Nath Jewar Ka Janjeer (2021 թվական)'' === Ֆիլմեր === {{columns-list|2| * Dabangg 3 (2019 թվական) * Badlapur (film) (2015 թվական) * Bhopal Mail (2010 թվական) * Under Trial * Ishq Ho Gaya Mamu (2008 թվական) * Buddha Mar Gaya (2007 թվական) * Undertrial (2007 թվական) * Տհաճությունների ջրապտույտում (2005 թվական) * Film Star (2005 թվական) * Ssukh (2005 թվական) * Բանտին և Բաբլին (2005 թվական) * Elephant Boy (2005 թվական) * Mumbai Xpress (2005 թվական) * Sehar (2005 թվական) * Սև ուրբաթ (2004 թվական) * Jaago (2004 թվական) * Ek Hasina Thi (2004 թվական) * Waisa Bhi Hota Hai Մաս II (2003 թվական) * Market (2003 թվական) * Yeh Dil (2003 թվական) * Գողացված (2003 թվական) * Raaz (2002 թվական) * Gadar: Ek Prem Katha (2001 թվական) * Dil Pe Mat Le Yaar!! (2000 թվական) * [[Եղբոր որոնումը]] (2000 թվական) * Shool (1999 թվական) * Godmother (1999 թվական) * Such a Long Journey (1998 թվական) * Dushman (1998 թվական) * Վեցերորդ երջանկություն (1997 թվական) * Vardi (film) (1989 թվական) Maine Kitne Dil Liye երգում պարուհին կապույտ հագուստով }} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == *[http://www.bollywoodhungama.com/celebrities/filmography/10137/index.html BollywoodHungama.com պաշտոնական կայքէջում] {{Արտաքին հղումներ}} 0ei5ffj2rbks551f3twqiiye330t0dk 1 1098967 8485075 2022-08-08T12:45:55Z Rima 2009 77996 +{{ԹՀ|en|Pratima Kazmi|1089028986}} wikitext text/x-wiki {{ԹՀ|en|Pratima Kazmi|1089028986}} s6o6trrpve4gel98pvj7m0b8fk8b5y8 0 1098968 8485081 2022-08-08T12:51:13Z Ապատ63 36683 Նոր էջ « [[Պատկեր:Ralls_Texas_Grain_Silos_2010.jpg|մինի|300x300փքս|Հացահատիկի պողպաե բունկերներ Ռալսում, Տեխաս, ԱՄՆ]] [[Պատկեր:Port_Giles_silos.jpg|մինի|300x300փքս|Հացահատիկի սիլոսներ Պորտ Ջայլսում, [[Հարավային Ավստրալիա (նահանգ)|Հարավային Ավստրալիա]]:]] Պատկեր:Silos,_Acatlán,_Hidalgo,_México,_2013-10-11,_DD_02.JPG|մինի|300x300փ...»: wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Ralls_Texas_Grain_Silos_2010.jpg|մինի|300x300փքս|Հացահատիկի պողպաե բունկերներ Ռալսում, Տեխաս, ԱՄՆ]] [[Պատկեր:Port_Giles_silos.jpg|մինի|300x300փքս|Հացահատիկի սիլոսներ Պորտ Ջայլսում, [[Հարավային Ավստրալիա (նահանգ)|Հարավային Ավստրալիա]]:]] [[Պատկեր:Silos,_Acatlán,_Hidalgo,_México,_2013-10-11,_DD_02.JPG|մինի|300x300փքս|Սիլոսներ Ակատլանում, [[Իդալգո (նահանգ)|Հիդալգո]], Մեքսիկա:]] '''Սիլոս''' կամ '''սիլո''' (հունարեն σιρός – ''սիրոս'', «<nowiki/>[[Հատիկաընդեղեն բույսեր|հատիկ]] պահելու փոս»), սորուն նյութերը<ref>{{Cite web|url=https://practicalmaintenance.net/wp-content/uploads/Maintenance-of-Ash-Handling-Plants-and-Pneumatic-Conveying-Systems.pdf|title=Maintenance of Ash Handling Plants and Pneumatic Conveying Systems}}</ref> պահելու կառույց է։ Սիլոսները [[Գյուղատնտեսություն|գյուղատնտեսության]] մեջ օգտագործվում են ֆերմենտացված կերեր պահելու համար, որը հայտնի է որպես [[սիլոս]], չշփոթել հատիկեղենի ամբարի հետ, որն օգտագործվում է հացահատիկ պահելու համար: Սիլոսները սովորաբար օգտագործվում են հացահատիկի, [[Ածուխ|ածխի]], [[Ցեմենտ|ցեմենտի]], տեխնիկական ածխածնի, փայտի տաշեղների, սննդամթերքի և թեփի զանգվածային պահեստավորման համար: Այսօր լայնորեն կիրառվում են երեք տեսակի սիլոսներ՝ աշտարակային սիլոսներ, բունկերային սիլոսներ և պարկերի սիլոսներ։ == Սիլոսների տեսակներ == === Աշտարակային սիլո === Պահեստավորման համար նախատեսված սիլոսները գլանաձև կառուցվածքներ են, սովորաբար 10-ից 90 ֆտ (3-ից 27 մ) տրամագծով և 30-ից 275 ֆտ (10-ից 90 մ) բարձրությամբ, ընդ որում մոնոլիտ և վեր խոյացող բետոնե սիլոսներն ավելի մեծ տրամագծով և բարձրությամբ սիլոսներ են: Նրանք կարող են պատրաստվել տարբեր նյութերից: Օգտագործվել են փայտե տակառատախտակներ, բետոնե ձողեր, ձուլածո բետոն և պողպատե վահանակներ, որոնք ամեն մեկն իր առավելությունն ունի ըստ արժեքի, ամրության և հերմետիկության: Հացահատիկի, ցեմենտի և փայտի կտորները պահող սիլոսները սովորաբար բեռնաթափվում են օդաճնշման խողովակներով կամ փոխրակխփոխադրիչներով: Սիլոսային պահոցները կարող են բեռնաթափվել երկաթուղային վագոնների, բեռնատարների կամ կոնվեյերների մեջ: [[Պատկեր:Silo_construction.jpg|ձախից|մինի|2015 թվականին կառուցվող բետոնե սիլոս]] {{Authority control}} kzij7p5drjk3l43774t2oh2i6tas2kk 8485083 8485081 2022-08-08T12:53:05Z Ապատ63 36683 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Ralls_Texas_Grain_Silos_2010.jpg|մինի|300x300փքս|Հացահատիկի պողպաե բունկերներ Ռալսում, Տեխաս, ԱՄՆ]] [[Պատկեր:Port_Giles_silos.jpg|մինի|300x300փքս|Հացահատիկի սիլոսներ Պորտ Ջայլսում, [[Հարավային Ավստրալիա (նահանգ)|Հարավային Ավստրալիա]]:]] [[Պատկեր:Silos,_Acatlán,_Hidalgo,_México,_2013-10-11,_DD_02.JPG|մինի|300x300փքս|Սիլոսներ Ակատլանում, [[Իդալգո (նահանգ)|Հիդալգո]], Մեքսիկա:]] '''Սիլոս''' կամ '''սիլո''' (հունարեն σιρός – ''սիրոս'', «<nowiki/>[[Հատիկաընդեղեն բույսեր|հատիկ]] պահելու փոս»), սորուն նյութերը<ref>{{Cite web|url=https://practicalmaintenance.net/wp-content/uploads/Maintenance-of-Ash-Handling-Plants-and-Pneumatic-Conveying-Systems.pdf|title=Maintenance of Ash Handling Plants and Pneumatic Conveying Systems}}</ref> պահելու կառույց է։ Սիլոսները [[Գյուղատնտեսություն|գյուղատնտեսության]] մեջ օգտագործվում են ֆերմենտացված կերեր պահելու համար, որը հայտնի է որպես [[սիլոս]], չշփոթել հատիկեղենի ամբարի հետ, որն օգտագործվում է հացահատիկ պահելու համար: Սիլոսները սովորաբար օգտագործվում են հացահատիկի, [[Ածուխ|ածխի]], [[Ցեմենտ|ցեմենտի]], տեխնիկական ածխածնի, փայտի տաշեղների, սննդամթերքի և թեփի զանգվածային պահեստավորման համար: Այսօր լայնորեն կիրառվում են երեք տեսակի սիլոսներ՝ աշտարակային սիլոսներ, բունկերային սիլոսներ և պարկերի սիլոսներ։ == Սիլոսների տեսակներ == === Աշտարակային սիլո === Պահեստավորման համար նախատեսված սիլոսները գլանաձև կառուցվածքներ են, սովորաբար 10-ից 90 ֆտ (3-ից 27 մ) տրամագծով և 30-ից 275 ֆտ (10-ից 90 մ) բարձրությամբ, ընդ որում մոնոլիտ և վեր խոյացող բետոնե սիլոսներն ավելի մեծ տրամագծով և բարձրությամբ սիլոսներ են: Նրանք կարող են պատրաստվել տարբեր նյութերից: Օգտագործվել են փայտե տակառատախտակներ, բետոնե ձողեր, ձուլածո բետոն և պողպատե վահանակներ, որոնք ամեն մեկն իր առավելությունն ունի ըստ արժեքի, ամրության և հերմետիկության: Հացահատիկի, ցեմենտի և փայտի կտորները պահող սիլոսները սովորաբար բեռնաթափվում են օդաճնշման խողովակներով կամ փոխրակխփոխադրիչներով: Սիլոսային պահոցները կարող են բեռնաթափվել երկաթուղային վագոնների, բեռնատարների կամ կոնվեյերների մեջ: [[Պատկեր:Silo_construction.jpg|ձախից|մինի|2015 թվականին կառուցվող բետոնե սիլոս]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{ՎՊԵ}} {{Արտաքին հղումներ}} llb5o7docwzws28yfzz9zhatoecu45a 8485097 8485083 2022-08-08T12:59:15Z Ապատ63 36683 catSuggest-ով +[[Կատեգորիա:Ամերիկյան հայտնագործություններ]], [[Կատեգորիա:Աշտարակներ]], [[Կատեգորիա:Շենքեր և կառույցներ]], [[Կատեգորիա:Լոգիստիկա]], [[Կատեգորիա:Տեխնիկական անոթներ]], [[Կատեգորիա:Քաղաքացիական ճարտարագիտություն]], [[Կատեգորիա:Գյուղատնտեսական տեխնիկա]], [[Կատեգորիա:Ագրոտեխնիկա]] wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Ralls_Texas_Grain_Silos_2010.jpg|մինի|300x300փքս|Հացահատիկի պողպաե բունկերներ Ռալսում, Տեխաս, ԱՄՆ]] [[Պատկեր:Port_Giles_silos.jpg|մինի|300x300փքս|Հացահատիկի սիլոսներ Պորտ Ջայլսում, [[Հարավային Ավստրալիա (նահանգ)|Հարավային Ավստրալիա]]:]] [[Պատկեր:Silos,_Acatlán,_Hidalgo,_México,_2013-10-11,_DD_02.JPG|մինի|300x300փքս|Սիլոսներ Ակատլանում, [[Իդալգո (նահանգ)|Հիդալգո]], Մեքսիկա:]] '''Սիլոս''' կամ '''սիլո''' (հունարեն σιρός – ''սիրոս'', «<nowiki/>[[Հատիկաընդեղեն բույսեր|հատիկ]] պահելու փոս»), սորուն նյութերը<ref>{{Cite web|url=https://practicalmaintenance.net/wp-content/uploads/Maintenance-of-Ash-Handling-Plants-and-Pneumatic-Conveying-Systems.pdf|title=Maintenance of Ash Handling Plants and Pneumatic Conveying Systems}}</ref> պահելու կառույց է։ Սիլոսները [[Գյուղատնտեսություն|գյուղատնտեսության]] մեջ օգտագործվում են ֆերմենտացված կերեր պահելու համար, որը հայտնի է որպես [[սիլոս]], չշփոթել հատիկեղենի ամբարի հետ, որն օգտագործվում է հացահատիկ պահելու համար: Սիլոսները սովորաբար օգտագործվում են հացահատիկի, [[Ածուխ|ածխի]], [[Ցեմենտ|ցեմենտի]], տեխնիկական ածխածնի, փայտի տաշեղների, սննդամթերքի և թեփի զանգվածային պահեստավորման համար: Այսօր լայնորեն կիրառվում են երեք տեսակի սիլոսներ՝ աշտարակային սիլոսներ, բունկերային սիլոսներ և պարկերի սիլոսներ։ == Սիլոսների տեսակներ == === Աշտարակային սիլո === Պահեստավորման համար նախատեսված սիլոսները գլանաձև կառուցվածքներ են, սովորաբար 10-ից 90 ֆտ (3-ից 27 մ) տրամագծով և 30-ից 275 ֆտ (10-ից 90 մ) բարձրությամբ, ընդ որում մոնոլիտ և վեր խոյացող բետոնե սիլոսներն ավելի մեծ տրամագծով և բարձրությամբ սիլոսներ են: Նրանք կարող են պատրաստվել տարբեր նյութերից: Օգտագործվել են փայտե տակառատախտակներ, բետոնե ձողեր, ձուլածո բետոն և պողպատե վահանակներ, որոնք ամեն մեկն իր առավելությունն ունի ըստ արժեքի, ամրության և հերմետիկության: Հացահատիկի, ցեմենտի և փայտի կտորները պահող սիլոսները սովորաբար բեռնաթափվում են օդաճնշման խողովակներով կամ փոխրակխփոխադրիչներով: Սիլոսային պահոցները կարող են բեռնաթափվել երկաթուղային վագոնների, բեռնատարների կամ կոնվեյերների մեջ: [[Պատկեր:Silo_construction.jpg|ձախից|մինի|2015 թվականին կառուցվող բետոնե սիլոս]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{ՎՊԵ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հայտնագործություններ]] [[Կատեգորիա:Աշտարակներ]] [[Կատեգորիա:Շենքեր և կառույցներ]] [[Կատեգորիա:Լոգիստիկա]] [[Կատեգորիա:Տեխնիկական անոթներ]] [[Կատեգորիա:Քաղաքացիական ճարտարագիտություն]] [[Կատեգորիա:Գյուղատնտեսական տեխնիկա]] [[Կատեգորիա:Ագրոտեխնիկա]] dseroev9xqa6zunlmr4klwzw36861ag 8485100 8485097 2022-08-08T13:05:12Z Ապատ63 36683 /* Սիլոսների տեսակներ */ wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Ralls_Texas_Grain_Silos_2010.jpg|մինի|300x300փքս|Հացահատիկի պողպաե բունկերներ Ռալսում, Տեխաս, ԱՄՆ]] [[Պատկեր:Port_Giles_silos.jpg|մինի|300x300փքս|Հացահատիկի սիլոսներ Պորտ Ջայլսում, [[Հարավային Ավստրալիա (նահանգ)|Հարավային Ավստրալիա]]:]] [[Պատկեր:Silos,_Acatlán,_Hidalgo,_México,_2013-10-11,_DD_02.JPG|մինի|300x300փքս|Սիլոսներ Ակատլանում, [[Իդալգո (նահանգ)|Հիդալգո]], Մեքսիկա:]] '''Սիլոս''' կամ '''սիլո''' (հունարեն σιρός – ''սիրոս'', «<nowiki/>[[Հատիկաընդեղեն բույսեր|հատիկ]] պահելու փոս»), սորուն նյութերը<ref>{{Cite web|url=https://practicalmaintenance.net/wp-content/uploads/Maintenance-of-Ash-Handling-Plants-and-Pneumatic-Conveying-Systems.pdf|title=Maintenance of Ash Handling Plants and Pneumatic Conveying Systems}}</ref> պահելու կառույց։ Սիլոսները [[Գյուղատնտեսություն|գյուղատնտեսության]] մեջ օգտագործվում են ֆերմենտացված կերեր պահելու համար, որը հայտնի է որպես [[սիլոս]] (չշփոթել հատիկեղենի ամբարի հետ, որն օգտագործվում է հացահատիկ պահելու համար): Սիլոսները սովորաբար օգտագործվում են հացահատիկի, [[Ածուխ|ածխի]], [[Ցեմենտ|ցեմենտի]], տեխնիկական ածխածնի, փայտի տաշեղների, սննդամթերքի և թեփի զանգվածային պահեստավորման համար: Այսօր լայնորեն կիրառվում են երեք տեսակի սիլոսներ՝ աշտարակային սիլոսներ, բունկերային սիլոսներ և պարկերի սիլոսներ։ == Սիլոսների տեսակներ == === Աշտարակային սիլո === Պահեստավորման համար նախատեսված սիլոսները գլանաձև կառուցվածքներ են, սովորաբար 10-ից 90 ֆտ (3-ից 27 մ) տրամագծով և 30-ից 275 ֆտ (10-ից 90 մ) բարձրությամբ, ընդ որում մոնոլիտ և վեր խոյացող բետոնե սիլոսներն ավելի մեծ տրամագծով և բարձրությամբ սիլոսներ են: Նրանք կարող են պատրաստվել տարբեր նյութերից: Օգտագործվել են փայտե տակառատախտակներ, բետոնե ձողեր, ձուլածո բետոն և պողպատե վահանակներ, որոնք ամեն մեկն իր առավելությունն ունի ըստ արժեքի, ամրության և հերմետիկության: Հացահատիկի, ցեմենտի և փայտի կտորները պահող սիլոսները սովորաբար բեռնաթափվում են օդաճնշման խողովակներով կամ փողրակ-փոխադրիչներով (շնեկներով): Սիլոսային պահոցները կարող են բեռնաթափվել երկաթուղային վագոնների, բեռնատարների կամ կոնվեյերների մեջ: [[Պատկեր:Silo_construction.jpg|ձախից|մինի|2015 թվականին կառուցվող բետոնե սիլոս]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{ՎՊԵ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հայտնագործություններ]] [[Կատեգորիա:Աշտարակներ]] [[Կատեգորիա:Շենքեր և կառույցներ]] [[Կատեգորիա:Լոգիստիկա]] [[Կատեգորիա:Տեխնիկական անոթներ]] [[Կատեգորիա:Քաղաքացիական ճարտարագիտություն]] [[Կատեգորիա:Գյուղատնտեսական տեխնիկա]] [[Կատեգորիա:Ագրոտեխնիկա]] iz17ymrieckysit6j6fqoeovc543dv4 8485114 8485100 2022-08-08T13:31:42Z Ապատ63 36683 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Ralls_Texas_Grain_Silos_2010.jpg|մինի|300x300փքս|Հացահատիկի պողպաե բունկերներ Ռալսում, Տեխաս, ԱՄՆ]] [[Պատկեր:Port_Giles_silos.jpg|մինի|300x300փքս|Հացահատիկի սիլոսներ Պորտ Ջայլսում, [[Հարավային Ավստրալիա (նահանգ)|Հարավային Ավստրալիա]]:]] [[Պատկեր:Silos,_Acatlán,_Hidalgo,_México,_2013-10-11,_DD_02.JPG|մինի|300x300փքս|Սիլոսներ Ակատլանում, [[Իդալգո (նահանգ)|Հիդալգո]], Մեքսիկա:]] '''Սիլոս''' կամ '''սիլո''' (հունարեն σιρός – ''սիրոս'', «<nowiki/>[[Հատիկաընդեղեն բույսեր|հատիկ]] պահելու փոս»), սորուն նյութերը<ref>{{Cite web|url=https://practicalmaintenance.net/wp-content/uploads/Maintenance-of-Ash-Handling-Plants-and-Pneumatic-Conveying-Systems.pdf|title=Maintenance of Ash Handling Plants and Pneumatic Conveying Systems}}</ref> պահելու կառույց։ Սիլոսները [[Գյուղատնտեսություն|գյուղատնտեսության]] մեջ օգտագործվում են ֆերմենտացված կերեր պահելու համար, որը հայտնի է որպես [[սիլոս]] (չշփոթել հատիկեղենի ամբարի հետ, որն օգտագործվում է հացահատիկ պահելու համար): Սիլոսները սովորաբար օգտագործվում են հացահատիկի, [[Ածուխ|ածխի]], [[Ցեմենտ|ցեմենտի]], տեխնիկական ածխածնի, փայտի տաշեղների, սննդամթերքի և թեփի զանգվածային պահեստավորման համար: Այսօր լայնորեն կիրառվում են երեք տեսակի սիլոսներ՝ աշտարակային սիլոսներ, բունկերային սիլոսներ և պարկերի սիլոսներ։ == Սիլոսների տեսակներ == === Աշտարակային սիլո === Պահեստավորման համար նախատեսված սիլոսները գլանաձև կառույցներ են, սովորաբար 10-ից 90 ֆտ (3-ից 27 մ) տրամագծով և 30-ից 275 ֆտ (10-ից 90 մ) բարձրությամբ, ընդ որում մոնոլիտ և վեր խոյացող բետոնե սիլոսներն ավելի մեծ տրամագծով և բարձրությամբ սիլոսներ են: Նրանք կարող են պատրաստվել տարբեր նյութերից: Օգտագործվել են փայտե տակառատախտակներ, բետոնե ձողեր, ձուլածո բետոն և պողպատե վահանակներ, որոնք ամեն մեկն իր առավելությունն ունի ըստ արժեքի, ամրության և հերմետիկության: Հացահատիկի, ցեմենտի և փայտի տաշեղները պահող սիլոսները սովորաբար բեռնաթափվում են օդաճնշման խողովակներով կամ փողրակ-փոխադրիչներով (շնեկներով): Սիլոսային պահոցները կարող են բեռնաթափվել երկաթուղային վագոնների, բեռնատարների կամ կոնվեյերների մեջ: [[Պատկեր:Silo_construction.jpg|ձախից|մինի|2015 թվականին կառուցվող բետոնե սիլոս]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{ՎՊԵ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հայտնագործություններ]] [[Կատեգորիա:Աշտարակներ]] [[Կատեգորիա:Շենքեր և կառույցներ]] [[Կատեգորիա:Լոգիստիկա]] [[Կատեգորիա:Տեխնիկական անոթներ]] [[Կատեգորիա:Քաղաքացիական ճարտարագիտություն]] [[Կատեգորիա:Գյուղատնտեսական տեխնիկա]] [[Կատեգորիա:Ագրոտեխնիկա]] cj63aj32kbn7i1r59olrippk1e68sw1 8485117 8485114 2022-08-08T13:40:05Z Beko 1511 /* Սիլոսների տեսակներ */ wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Ralls_Texas_Grain_Silos_2010.jpg|մինի|300x300փքս|Հացահատիկի պողպաե բունկերներ Ռալսում, Տեխաս, ԱՄՆ]] [[Պատկեր:Port_Giles_silos.jpg|մինի|300x300փքս|Հացահատիկի սիլոսներ Պորտ Ջայլսում, [[Հարավային Ավստրալիա (նահանգ)|Հարավային Ավստրալիա]]:]] [[Պատկեր:Silos,_Acatlán,_Hidalgo,_México,_2013-10-11,_DD_02.JPG|մինի|300x300փքս|Սիլոսներ Ակատլանում, [[Իդալգո (նահանգ)|Հիդալգո]], Մեքսիկա:]] '''Սիլոս''' կամ '''սիլո''' (հունարեն σιρός – ''սիրոս'', «<nowiki/>[[Հատիկաընդեղեն բույսեր|հատիկ]] պահելու փոս»), սորուն նյութերը<ref>{{Cite web|url=https://practicalmaintenance.net/wp-content/uploads/Maintenance-of-Ash-Handling-Plants-and-Pneumatic-Conveying-Systems.pdf|title=Maintenance of Ash Handling Plants and Pneumatic Conveying Systems}}</ref> պահելու կառույց։ Սիլոսները [[Գյուղատնտեսություն|գյուղատնտեսության]] մեջ օգտագործվում են ֆերմենտացված կերեր պահելու համար, որը հայտնի է որպես [[սիլոս]] (չշփոթել հատիկեղենի ամբարի հետ, որն օգտագործվում է հացահատիկ պահելու համար): Սիլոսները սովորաբար օգտագործվում են հացահատիկի, [[Ածուխ|ածխի]], [[Ցեմենտ|ցեմենտի]], տեխնիկական ածխածնի, փայտի տաշեղների, սննդամթերքի և թեփի զանգվածային պահեստավորման համար: Այսօր լայնորեն կիրառվում են երեք տեսակի սիլոսներ՝ աշտարակային սիլոսներ, բունկերային սիլոսներ և պարկերի սիլոսներ։ == Սիլոսների տեսակներ == === Աշտարակային սիլոս === Պահեստավորման համար նախատեսված սիլոսները գլանաձև կառույցներ են, սովորաբար 10-ից 90 ֆտ (3-ից 27 մ) տրամագծով և 30-ից 275 ֆտ (10-ից 90 մ) բարձրությամբ, ընդ որում մոնոլիտ և վեր խոյացող բետոնե սիլոսներն ավելի մեծ տրամագծով և բարձրությամբ սիլոսներ են: Նրանք կարող են պատրաստվել տարբեր նյութերից: Օգտագործվել են փայտե տակառատախտակներ, բետոնե ձողեր, ձուլածո բետոն և պողպատե վահանակներ, որոնք ամեն մեկն իր առավելությունն ունի ըստ արժեքի, ամրության և հերմետիկության: Հացահատիկի, ցեմենտի և փայտի տաշեղները պահող սիլոսները սովորաբար բեռնաթափվում են օդաճնշման խողովակներով կամ փողրակ-փոխադրիչներով (շնեկներով): Սիլոսային պահոցները կարող են բեռնաթափվել երկաթուղային վագոնների, բեռնատարների կամ կոնվեյերների մեջ: [[Պատկեր:Silo_construction.jpg|ձախից|մինի|2015 թվականին կառուցվող բետոնե սիլոս]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{ՎՊԵ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հայտնագործություններ]] [[Կատեգորիա:Աշտարակներ]] [[Կատեգորիա:Շենքեր և կառույցներ]] [[Կատեգորիա:Լոգիստիկա]] [[Կատեգորիա:Տեխնիկական անոթներ]] [[Կատեգորիա:Քաղաքացիական ճարտարագիտություն]] [[Կատեգորիա:Գյուղատնտեսական տեխնիկա]] [[Կատեգորիա:Ագրոտեխնիկա]] qp52yzbigdcyc3pxl4uyzdu1v9858fc 8485186 8485117 2022-08-08T16:24:36Z Ապատ63 36683 /* top */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կառույց|նկարագրություն=Հացահատիկի պողպաե բունկերներ Ռալսում, Տեխաս, ԱՄՆ}}[[Պատկեր:Port_Giles_silos.jpg|մինի|300x300փքս|Հացահատիկի սիլոսներ Պորտ Ջայլսում, [[Հարավային Ավստրալիա (նահանգ)|Հարավային Ավստրալիա]]:]] [[Պատկեր:Silos,_Acatlán,_Hidalgo,_México,_2013-10-11,_DD_02.JPG|մինի|300x300փքս|Սիլոսներ Ակատլանում, [[Իդալգո (նահանգ)|Հիդալգո]], Մեքսիկա:]] '''Սիլոս''' կամ '''սիլո''' (հունարեն σιρός – ''սիրոս'', «<nowiki/>[[Հատիկաընդեղեն բույսեր|հատիկ]] պահելու փոս»), սորուն նյութերը<ref>{{Cite web|url=https://practicalmaintenance.net/wp-content/uploads/Maintenance-of-Ash-Handling-Plants-and-Pneumatic-Conveying-Systems.pdf|title=Maintenance of Ash Handling Plants and Pneumatic Conveying Systems}}</ref> պահելու կառույց։ Սիլոսները [[Գյուղատնտեսություն|գյուղատնտեսության]] մեջ օգտագործվում են ֆերմենտացված կերեր պահելու համար, որը հայտնի է որպես [[սիլոս]] (չշփոթել հատիկեղենի ամբարի հետ, որն օգտագործվում է հացահատիկ պահելու համար): Սիլոսները սովորաբար օգտագործվում են հացահատիկի, [[Ածուխ|ածխի]], [[Ցեմենտ|ցեմենտի]], տեխնիկական ածխածնի, փայտի տաշեղների, սննդամթերքի և թեփի զանգվածային պահեստավորման համար: Այսօր լայնորեն կիրառվում են երեք տեսակի սիլոսներ՝ աշտարակային սիլոսներ, բունկերային սիլոսներ և պարկերի սիլոսներ։ == Սիլոսների տեսակներ == === Աշտարակային սիլոս === Պահեստավորման համար նախատեսված սիլոսները գլանաձև կառույցներ են, սովորաբար 10-ից 90 ֆտ (3-ից 27 մ) տրամագծով և 30-ից 275 ֆտ (10-ից 90 մ) բարձրությամբ, ընդ որում մոնոլիտ և վեր խոյացող բետոնե սիլոսներն ավելի մեծ տրամագծով և բարձրությամբ սիլոսներ են: Նրանք կարող են պատրաստվել տարբեր նյութերից: Օգտագործվել են փայտե տակառատախտակներ, բետոնե ձողեր, ձուլածո բետոն և պողպատե վահանակներ, որոնք ամեն մեկն իր առավելությունն ունի ըստ արժեքի, ամրության և հերմետիկության: Հացահատիկի, ցեմենտի և փայտի տաշեղները պահող սիլոսները սովորաբար բեռնաթափվում են օդաճնշման խողովակներով կամ փողրակ-փոխադրիչներով (շնեկներով): Սիլոսային պահոցները կարող են բեռնաթափվել երկաթուղային վագոնների, բեռնատարների կամ կոնվեյերների մեջ: [[Պատկեր:Silo_construction.jpg|ձախից|մինի|2015 թվականին կառուցվող բետոնե սիլոս]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{ՎՊԵ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հայտնագործություններ]] [[Կատեգորիա:Աշտարակներ]] [[Կատեգորիա:Շենքեր և կառույցներ]] [[Կատեգորիա:Լոգիստիկա]] [[Կատեգորիա:Տեխնիկական անոթներ]] [[Կատեգորիա:Քաղաքացիական ճարտարագիտություն]] [[Կատեգորիա:Գյուղատնտեսական տեխնիկա]] [[Կատեգորիա:Ագրոտեխնիկա]] 7txau55z7zbgf17ebl46s4ejgtdx301 8485586 8485186 2022-08-09T00:05:25Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կառույց|նկարագրություն=Հացահատիկի պողպաե բունկերներ Ռալսում, Տեխաս, ԱՄՆ}}[[Պատկեր:Port_Giles_silos.jpg|մինի|300x300փքս|Հացահատիկի սիլոսներ Պորտ Ջայլսում, [[Հարավային Ավստրալիա (նահանգ)|Հարավային Ավստրալիա]]:]] [[Պատկեր:Silos,_Acatlán,_Hidalgo,_México,_2013-10-11,_DD_02.JPG|մինի|300x300փքս|Սիլոսներ Ակատլանում, [[Իդալգո (նահանգ)|Հիդալգո]], Մեքսիկա:]] '''Սիլոս''' կամ '''սիլո''' (հունարեն σιρός – ''սիրոս'', «<nowiki/>[[Հատիկաընդեղեն բույսեր|հատիկ]] պահելու փոս»), սորուն նյութերը<ref>{{Cite web|url=https://practicalmaintenance.net/wp-content/uploads/Maintenance-of-Ash-Handling-Plants-and-Pneumatic-Conveying-Systems.pdf|title=Maintenance of Ash Handling Plants and Pneumatic Conveying Systems}}</ref> պահելու կառույց։ Սիլոսները [[Գյուղատնտեսություն|գյուղատնտեսության]] մեջ օգտագործվում են ֆերմենտացված կերեր պահելու համար, որը հայտնի է որպես [[սիլոս]] (չշփոթել հատիկեղենի ամբարի հետ, որն օգտագործվում է հացահատիկ պահելու համար)։ Սիլոսները սովորաբար օգտագործվում են հացահատիկի, [[Ածուխ|ածխի]], [[Ցեմենտ|ցեմենտի]], տեխնիկական ածխածնի, փայտի տաշեղների, սննդամթերքի և թեփի զանգվածային պահեստավորման համար։ Այսօր լայնորեն կիրառվում են երեք տեսակի սիլոսներ՝ աշտարակային սիլոսներ, բունկերային սիլոսներ և պարկերի սիլոսներ։ == Սիլոսների տեսակներ == === Աշտարակային սիլոս === Պահեստավորման համար նախատեսված սիլոսները գլանաձև կառույցներ են, սովորաբար 10-ից 90 ֆտ (3-ից 27 մ) տրամագծով և 30-ից 275 ֆտ (10-ից 90 մ) բարձրությամբ, ընդ որում մոնոլիտ և վեր խոյացող բետոնե սիլոսներն ավելի մեծ տրամագծով և բարձրությամբ սիլոսներ են։ Նրանք կարող են պատրաստվել տարբեր նյութերից։ Օգտագործվել են փայտե տակառատախտակներ, բետոնե ձողեր, ձուլածո բետոն և պողպատե վահանակներ, որոնք ամեն մեկն իր առավելությունն ունի ըստ արժեքի, ամրության և հերմետիկության։ Հացահատիկի, ցեմենտի և փայտի տաշեղները պահող սիլոսները սովորաբար բեռնաթափվում են օդաճնշման խողովակներով կամ փողրակ-փոխադրիչներով (շնեկներով)։ Սիլոսային պահոցները կարող են բեռնաթափվել երկաթուղային վագոնների, բեռնատարների կամ կոնվեյերների մեջ։ [[Պատկեր:Silo_construction.jpg|ձախից|մինի|2015 թվականին կառուցվող բետոնե սիլոս]] == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{ՎՊԵ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Ամերիկյան հայտնագործություններ]] [[Կատեգորիա:Աշտարակներ]] [[Կատեգորիա:Շենքեր և կառույցներ]] [[Կատեգորիա:Լոգիստիկա]] [[Կատեգորիա:Տեխնիկական անոթներ]] [[Կատեգորիա:Քաղաքացիական ճարտարագիտություն]] [[Կատեգորիա:Գյուղատնտեսական տեխնիկա]] [[Կատեգորիա:Ագրոտեխնիկա]] k5afnlqfiebkv5ozhzueu5wdgpbdztp 14 1098969 8485082 2022-08-08T12:52:03Z Armineaghayan 25187 Նոր էջ «[[Կատեգորիա:Կին ֆուտբոլիստներ ըստ ազգության]] [[Կատեգորիա:Իտալացի ֆուտբոլիստներ]]»: wikitext text/x-wiki [[Կատեգորիա:Կին ֆուտբոլիստներ ըստ ազգության]] [[Կատեգորիա:Իտալացի ֆուտբոլիստներ]] 3s06bt0654iwrnbouhvzwu2ix2uid4u 1 1098970 8485095 2022-08-08T12:58:09Z Ապատ63 36683 +{{ԹՀ|en|Silo|1095867205}} wikitext text/x-wiki {{ԹՀ|en|Silo|1095867205}} 0ihz7xnyyl0942u04dunqmloyd7t56b 2 1098972 8485109 2022-08-08T13:27:07Z 37.252.82.84 Նոր էջ ««Ապրելու երկիր»՝ քաղաքական կուսակցություն Հայաստանում, որը հիմնադրվել է 2021 թվականի օգոստոսի 15-ին՝ նախաձեռնող խմբի գումարած համաժողովի ժամանակ։ Հիմնադրել են Հայաստանի Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախկին նախարար, Արցախի Աշխատանքի, սոցիալական և միգրացիայի ն...»: wikitext text/x-wiki «Ապրելու երկիր»՝ քաղաքական կուսակցություն Հայաստանում, որը հիմնադրվել է 2021 թվականի օգոստոսի 15-ին՝ նախաձեռնող խմբի գումարած համաժողովի ժամանակ։ Հիմնադրել են Հայաստանի Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախկին նախարար, Արցախի Աշխատանքի, սոցիալական և միգրացիայի նախկին նախարար [[Մանե Թանդիլյան|] և [[Հայաստանի Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի|https://www.mlsa.am/]] նախկին նախարար [[Մեսրոպ Առաքելյանը։]] Կուսակցության հիմնադրման շարժառիթը Արցախյան 44-օրյա պատերազմից հետո ստեղծված քաղաքական, անվտանգային, սոցիալ-տնտեսական խնդիրները սեփական փորձով, քաղաքական քայլերի համախմբմամբ լուծելն է։ Հիմնադրման պատճառները և կուսակցության տեսլականը լավագույնս ներկայացված է կուսակցության մանիֆեստում։ '''Մանիֆեստ ''' «Ապրելու երկիր» կուսակցությունը ստանձնում է [[հանձնառություն՝|https://www.apreluyerkir.am/hy/about/5/]] ներդնել իր համակիրների ջանքերը, ինչպես նաև միավորել բոլոր կարող անհատներին և ուժերին՝ հանուն հայ ժողովրդի և Հայաստանի Հանրապետության՝ ամրագրելով հետևյալ առաջնահերթությունները՝ Ամուր և երկարաժամկետ անվտանգություն։ Հայաստանի Հանրապետության շուրջ խաղաղության ամրագրումը պետք է հանդիսանա երկրի զարգացման կարևորագույն նպատակը։ Հայաստանի Հանրապետության հանդեպ ռազմական ոտընձգության հավանակությունը պետք է հասցվի զրոյական մակարդակի։ Այդ նպատակին հասնելու առաջնային գործիքը հանդիսանում է հզոր և մարտունակ բանակը։ Բանակաշինությունը պետք է հանդիսանա տնտեսության, գիտության առաջնային ճյուղերից մեկը։ Ունենալով արտաքին մատակարարումների հնարավոր խնդիր` անհրաժեշտ ենք համարում Հայաստանի Հանրապետությունում ռազմարդյունաբերական գործունեության ծավալումը` շեշտադրում անելով առաջնային նշանակության սպառազինության արտադրությանը, ժամանակակից տեխնիկական միջոցների ու փոխարինող լուծումների ստեղծմանը` այդ նպատակով ապահովելով գիտական և պաշտպանական համակարգերի ներդաշնակեցում: Որակյալ և պատասխանատու կրթություն, մրցունակ գիտություն և մարդկային կապիտալի զարգացում: Հաշվի առնելով Հայաստանի աշխարհաքաղաքական բացառիկ անբարենպաստ պայմանները և բնական ռեսուրսների սահմանափակությունը՝ մարդկային կապիտալի զարգացումը ոչ թե պարզապես առաջնահերթություն է, այլ բարեկեցիկ ապագայով ապրելու միակ հնարավորությունն է: Իսկ մարդկային կապիտալի զարգացումը հնարավոր է միայն կրթության և գիտության համակարգի արմատական բարեփոխման դեպքում: Տարիներ շարունակ իրականացվող իմիտացիոն քաղաքականությունը պետք է վերափոխվի իրական և վճռական քայլերի՝ քաղաքականության կենտրոնում պահելով ոչ թե քանակի, այլ որակի ցուցանիշները: Կրթության որակի բարձրացմանն ուղղված գործողություններն առաջնային են, գերակա են, և այդ նպատակին հասնելու գործընթացում առաջացող անխուսափելի խնդիրները պետք է ստորադասվեն՝ հանուն բոլորի երկարաժամկետ բարեկեցության: Հակառակ դեպքում, մասնագիտական կարողությունների փոխարեն հասարակության մեջ վերարտադրվելու և հավերժանալու են սոցիալական խնդիրները, իսկ գիտությունը նույնիսկ համապատասխան ֆինանսավորման պարագայում զարգացման հնարավորություն ֆիզիկապես չի ունենալու: Ամենաառաջնահերթ ռեֆորմները պետք է իրականացվեն հենց կրթության ոլորտում, որովհետև նույնիսկ համակարգի արմատական փոփոխությունների դեպքում փաստացի արդյունքները հասանելի են լինելու տարիներ անց, իսկ այդ արդյունքներից կախված է մնացած բոլոր ոլորտների զարգացման հնարավորությունը: Կրթությունը պետք է հանդիսանա պատասխանատու քաղաքացու կերտման կարևորագույն գործոնը։ Կայուն և երկարաժամկետ տնտեսական զարգացում: Ներկա իրողությունները պահանջում են առանձնահատուկ լուծումներ Հայաստանի տնտեսության զարգացման համար։ Այս նպատակով հարկավոր է վերագնահատել տնտեսական քաղաքականության ավանդական մոտեցումները, դիտարկել տեխնոլոգիական նոր լուծումների կիրառումը՝ միավորվելով բոլորի ջանքերը առկա հնարավորությունների, դրանց ընդլայնման միջոցով մարդկանց բարեկեցության մակարդակը բարձրացնելու ուղղությամբ: Հայաստանի տնտեսության զարգացման հիմքում պետք է դրվի մի էական գաղափար. բոլոր քայլերը նպատակաուղղել վերջնարդյունքում այն խնդրի լուծմանը, որ Հայաստանում առավելագույնս շատ մարդիկ հնարավորություն ունենան աշխատանքով հավելյալ արժեք ստեղծել: Տնտեսությունը պետք է հանդիսանա յուրաքանչյուրի և բոլորի զարգացման միջավայր, որտեղ կարևորագույն գործիք է պետություն-մասնավոր կայուն և արդյունավետ համագործակցությունը։ Արտաքին քաղաքականություն: Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքականության սուվերենությունն ու առավելագույնս ինքնուրույնությունն անբեկանելի է: Անմիջական հարևանների հետ բարիդրացիական ու արժանապատիվ փոխգործակցության հարաբերությունների հաստատումը պետք է հանդիսանա տարածաշրջանային խաղաղության երաշխիք: Հայաստանի Հանրապետությունը գլոբալ տերությունների հետ հարաբերություններում պետք է ներկայանա որպես արժանապատիվ ու վստահելի գործընկեր: Արտաքին քաղաքականության նպատակների գործում կարևոր է Սփյուռքի կառույցների ներուժի արդյունավետ օգտագործումը։ Արտաքին քաղաքականության կարևորագույն քայլերից պետք է հանդիսանա միջազգային և տարածաշրջանային իրադարձությունների՝ Հայաստանի վրա ազդեցություն նվազեցմանը և հակառակը՝ այդ իրադարձությունների վրա մեր ազդեցության ավելացմանը։ Երկկողմ հարաբերությունների հիմքում ընկած ընդհանուր շահը պետք է նվազեցնի օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ խնդիրների և հակասությունների ազդեցությունը։ Սփյուռքի հետ արդյունավետ համագործակցություն: Տարիներ շարունակ սփյուռքից օգնություն ստանալու պասիվ քաղաքականությունը պետք է վերափոխվի ակտիվ և նախաձեռնողական համագործակցության, որի արդյունքում Սփյուռքի ներկայացուցիչները հայրենասիրական շարժառիթներից բացի պետք է օժտված լինեն նաև Հայաստանի զարգացման գործընթացին մասնակցելու առավել շոշափելի և կայուն իրավունքներով: Այս առումով, հստակ և չափելի քաղաքականություն պետք է տարվի նաև հայրենադարձության ուղղությամբ, որը նպաստելու է թե՛ Հայաստանում մարդկային կապիտալի զարգացմանը, թե՛ Հայաստան- Սփյուռք կապի ամրապնդմանը: Ազատ Արցախ: Հայաստանը պետք է հանդիսանա Արցախի ինքնորոշման և Արցախցու՝ իր հողում ապրելու իրավունքի ամբողջական իրացման երաշխավորը, որի համար հակամարտության բանակցային կարգավորումը պետք է շարունակվի որպես արտաքին քաղաքականության գլխավոր ուղղություն։ Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի ճանաչումը Մինսկի խմբի համանախագահող երկրների և Հայաստանի համար պետք է լինեն Արցախի խնդրի կարգավորման ուղենիշ։ Արցախի ժողովրդի կյանքի և սեփական հողում ապրելու անբեկանելի իրավունքի իրացումը հնարավոր է բացառապես Արցախի ինքնորոշման իրավունքի ճանապարհով։ Արցախի տնտեսության զարգացումը, բնակչության թվաքանակի առաջանցիկ ավելացումը պետք է դառնա Արցախի ինքնորոշման իրավունքի իրացման կարևորագույն գործոն։ Արցախի հիմնահարցը պետք է հանդիսանա Հայաստանի և Ադրբեջանի հարաբերությունների թիվ մեկ օրակարգը՝ որպես մնացած խնդիրների կարգավորման հնարավորություն։ Անհատի առողջութան և բարեկեցության ապահովում։ 21-րդ դարի տնտեսական համակարգրում մարդուն այլևս չի կարելի դիտարկել միայն որպես արտադրության գործոնի, որը տիրապետում է որակավորման որոշակի մակարդակի։ Ներկա պայմաններում առաջնային նշանակություն են ստանում անհատի ստեղծագործական ներուժը, ձեռնարկատիրական ունակությունները, պատասխանատվությունը, որոշումներ ընդունելու կարողությունը և այլն։ Այս համատեքստում կենտրոնական տեղ պետք է զբաղեցնի անհատի առողջությունը, որն անմիջական ազդեցություն ունի երկրի ժողովրդագրական վիճակի վրա, ինչպես նաև կարևորագույն նշանակություն ունի տնտեսական անվտանգության ապահովման գործում: Ապրելու երկրում պետությունը պարտավոր է առանցքային դեր խաղալ անհատի սոցիալական բարեկեցության ապահովման գործում։ Այն պետք է հիմնված լինի հավասար հնարավորությունների, հարստության արդարացի բաշխման, ինչպես նաև առանձնահատուկ կարիքներ ունեցող անձանց նկատմամբ հանրային պատասխանատվության կրելու սկզբունքների վրա։ Սոցիալական խնդիրների լուծման և հատկապես՝ աղքատության վերացման նպատակով տնտեսական աճի ապահովման այնպիսի մոտեցումներ պետք է մշակել, որոնք հնարավորինս շատ մարդկանց հնարավորություն կտան մասնակից դառնալ տնտեսական աճի կերտմանը՝ դրանից օգուտ ստանալու ակնկալիքով: Նոր և արդյունավետ հանրային կառավարման համակարգի ստեղծում, որը պետք է հիմնված լինի արդյունավետության առանցքային ցուցիչների (KPI) մշակման և դրանց գործարկման արդյունքում հանրային պաշտոն և հանրային ծառայության պաշտոն զբաղեցնող անձանց աշխատանքի պատշաճ խթանման և վերահսկողության վրա: Պետական համակարգում աշխատանքի հիմքում պետք է ընկած լինի պրոֆեսիոնալիզմի ու կարողության գնահատականը։ Հանրային ծայառության հիմքում պետք է գերիշխի էլեկտրոնային կառավարումը՝ նվազագույնի հասցնելով քաղաքացու շփումը պետական համակարգի հետ։ Հանրային և մասնավոր հատվածների միջև արդյունավետ համագործակցությունը պետք է դրվի հանրային կառավարման համակարգի բարեփոխման հիմքում: Տարածքային համաչափ զարգացում, որը պետք է հիմնված լինի յուրաքանչյուր տարածաշրջանի տնտեսական ներուժի համապարփակ գնահատման և տնտեսական քաղաքականության թիրախային գործիքակազմերի կիրառման վրա: Այս առումով էական դեր և նշանակություն է ունենալու տարածքային կառավարման համակարգի բարեփոխումը և տարածքային միավորների ինքնուրույնության ու նախաձեռնողականության աստիճանի բարձրացումը: Արդարադատություն և անկախ դատական համակարգ: Դատական համակարգի անկախության ապահովման և արդյունավետության բարձրացման նպատակով համակարգային և կառուցվածքային բարեփոխումներ պետք է իրականացվեն, որի արդյունքում դատավորի աշխատանքը պետք է մի կողմից զերծ լինի որևէ տեսակի քաղաքական ազդեցությունից, մյուս կողմից լինի բավականաչափ գրավիչ՝ դատավորի մասնագիտական կարողությունները արդար և արդյունավետ կերպով իրացնելու համար: Այս առումով, դատավորների ընտրությունից մինչև պատասխանատվության մեխանիզմների կիրառման մոտեցումները պետք է վերանայվեն, որպեսզի հնարավոր լինի ապահովել համակարգի իրական անկախությունը: Միևնույն ժամանակ, արդարադատության ապահովման արդյունավետ և թափանցիկ մեխանիզմները պետք է հանդիսանան տնտեսության և մնացած ոլորտների զարգացման կարևոր գրավական։ Հայաստանի ազգային-մշակութային արժեքների պահպանում և զարգացում: Հայաստանի երկարաժամկետ զարգացման անհրաժեշտ պայմանը մեր ազգային և մշակութային արժեքների պահպանումն է, որի ուղղությամբ պետության վարած քաղաքականությունը պետք է լինի տեսանելի և ընկալելի բոլորի համար: Մայրենի լեզուն և հայոց պատմությունը պետք է լինեն առանձնահատուկ հոգածության ներքո, իսկ դրանց պատշաճ իմացությունը` յուրաքանչյուր հայի հանձնառությունը: Այս առաջնահերթություններին հասնելու և իրապես ապրելու երկիր կառուցելու հիմքում պետք է ընկած լինի հայրենիքին նվիրումը, պրոֆեսիոնալիզմը, գործունակությունը՝ հավաքական ջանքերի համադրմամբ, և որպես քաղաքական գործունեության սկզբունք հիմքում ունենալով ազնվությունը, վստահելիությունը, թափանցիկությունը։ ք․ Երևան, 15.08.2021թ․ '''Մասնակցությունը ընտրական գործընթացներում''' Կուսակցությունը հիմնադրումից ամիսներ անց մասնակցել է հանրապետությունում տեղի ունեցած ՏԻՄ ընտրություններին։ 2021 թվականի հոկտեմբերի 17-ին ՀՀ-ի 6 համայնքներում կայացած ՏԻՄ ընտրություններում «Ապրելու երկիր» կուսակցությունը գրանցել է բարձր ցուցանիշներ․ մասնակցության հայտ է ներկայացրել 5-ում և արդյունքում ներկայացվածություն ունի դրանցից յուրաքանչյուրում։ Մասնավորապես Սյունիքի մարզի Տաթև համայնքում ընտրությունների արդյունքում «Ապրելու երկիր» խմբակցության ղեկավար Մարատ Գերասիմյանը ստանձնել է համայնքի ղեկավարի առաջին տեղակալի պաշտոնը, իրականացնում է համայնքի մասնակի կառավարում։ 2021 թվականի դեկտեմբերի 5-ին տեղի ունեցած ՏԻՄ ընտրություններում 36 համայնքից 10-ում «Ապրելու երկիր» կուսացությունը առաջադրել է համայնքի ղեկավարի և ավագանու թեկնածուներ։ 10-ից 8-ում ապահովել է ներկայացվածություն։ Դեկտեմբերին կայացած ընտրությունների արդյունքում Տավուշի մարզի Նոյեմբերյան համայնքում կուսակցությունը ստացել է 3856 ձայն (29.54%), ունի 6 մանդատ։ Համայնքը ղեկավարում է «Ապրելու երկիր» խմբակցության ղեկավար Արսեն Աղաբաբյանը։ aasdm7q07ap0nuqfxhzu0a26oggllt1 8485115 8485109 2022-08-08T13:33:12Z 37.252.82.84 wikitext text/x-wiki «Ապրելու երկիր»՝ քաղաքական կուսակցություն Հայաստանում, որը հիմնադրվել է 2021 թվականի օգոստոսի 15-ին՝ նախաձեռնող խմբի գումարած համաժողովի ժամանակ։ Հիմնադրել են Հայաստանի Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախկին նախարար, Արցախի Աշխատանքի, սոցիալական և միգրացիայի նախկին նախարար [[Մանե Թանդիլյան|Մանե Թանդիլյանը]] և [https://www.mlsa.am/ Հայաստանի Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի] նախկին նախարար [[Մեսրոպ Առաքելյան|Մեսրոպ Առաքելյանը։]] Կուսակցության հիմնադրման շարժառիթը Արցախյան 44-օրյա պատերազմից հետո ստեղծված քաղաքական, անվտանգային, սոցիալ-տնտեսական խնդիրները սեփական փորձով, քաղաքական քայլերի համախմբմամբ լուծելն է։ Հիմնադրման պատճառները և կուսակցության տեսլականը լավագույնս ներկայացված է կուսակցության մանիֆեստում։ '''Մանիֆեստ ''' «Ապրելու երկիր» կուսակցությունը ստանձնում է [https://www.apreluyerkir.am/hy/about/5/ հանձնառություն] ներդնել իր համակիրների ջանքերը, ինչպես նաև միավորել բոլոր կարող անհատներին և ուժերին՝ հանուն հայ ժողովրդի և Հայաստանի Հանրապետության՝ ամրագրելով հետևյալ առաջնահերթությունները՝ Ամուր և երկարաժամկետ անվտանգություն։ Հայաստանի Հանրապետության շուրջ խաղաղության ամրագրումը պետք է հանդիսանա երկրի զարգացման կարևորագույն նպատակը։ Հայաստանի Հանրապետության հանդեպ ռազմական ոտընձգության հավանակությունը պետք է հասցվի զրոյական մակարդակի։ Այդ նպատակին հասնելու առաջնային գործիքը հանդիսանում է հզոր և մարտունակ բանակը։ Բանակաշինությունը պետք է հանդիսանա տնտեսության, գիտության առաջնային ճյուղերից մեկը։ Ունենալով արտաքին մատակարարումների հնարավոր խնդիր` անհրաժեշտ ենք համարում Հայաստանի Հանրապետությունում ռազմարդյունաբերական գործունեության ծավալումը` շեշտադրում անելով առաջնային նշանակության սպառազինության արտադրությանը, ժամանակակից տեխնիկական միջոցների ու փոխարինող լուծումների ստեղծմանը` այդ նպատակով ապահովելով գիտական և պաշտպանական համակարգերի ներդաշնակեցում: Որակյալ և պատասխանատու կրթություն, մրցունակ գիտություն և մարդկային կապիտալի զարգացում: Հաշվի առնելով Հայաստանի աշխարհաքաղաքական բացառիկ անբարենպաստ պայմանները և բնական ռեսուրսների սահմանափակությունը՝ մարդկային կապիտալի զարգացումը ոչ թե պարզապես առաջնահերթություն է, այլ բարեկեցիկ ապագայով ապրելու միակ հնարավորությունն է: Իսկ մարդկային կապիտալի զարգացումը հնարավոր է միայն կրթության և գիտության համակարգի արմատական բարեփոխման դեպքում: Տարիներ շարունակ իրականացվող իմիտացիոն քաղաքականությունը պետք է վերափոխվի իրական և վճռական քայլերի՝ քաղաքականության կենտրոնում պահելով ոչ թե քանակի, այլ որակի ցուցանիշները: Կրթության որակի բարձրացմանն ուղղված գործողություններն առաջնային են, գերակա են, և այդ նպատակին հասնելու գործընթացում առաջացող անխուսափելի խնդիրները պետք է ստորադասվեն՝ հանուն բոլորի երկարաժամկետ բարեկեցության: Հակառակ դեպքում, մասնագիտական կարողությունների փոխարեն հասարակության մեջ վերարտադրվելու և հավերժանալու են սոցիալական խնդիրները, իսկ գիտությունը նույնիսկ համապատասխան ֆինանսավորման պարագայում զարգացման հնարավորություն ֆիզիկապես չի ունենալու: Ամենաառաջնահերթ ռեֆորմները պետք է իրականացվեն հենց կրթության ոլորտում, որովհետև նույնիսկ համակարգի արմատական փոփոխությունների դեպքում փաստացի արդյունքները հասանելի են լինելու տարիներ անց, իսկ այդ արդյունքներից կախված է մնացած բոլոր ոլորտների զարգացման հնարավորությունը: Կրթությունը պետք է հանդիսանա պատասխանատու քաղաքացու կերտման կարևորագույն գործոնը։ Կայուն և երկարաժամկետ տնտեսական զարգացում: Ներկա իրողությունները պահանջում են առանձնահատուկ լուծումներ Հայաստանի տնտեսության զարգացման համար։ Այս նպատակով հարկավոր է վերագնահատել տնտեսական քաղաքականության ավանդական մոտեցումները, դիտարկել տեխնոլոգիական նոր լուծումների կիրառումը՝ միավորվելով բոլորի ջանքերը առկա հնարավորությունների, դրանց ընդլայնման միջոցով մարդկանց բարեկեցության մակարդակը բարձրացնելու ուղղությամբ: Հայաստանի տնտեսության զարգացման հիմքում պետք է դրվի մի էական գաղափար. բոլոր քայլերը նպատակաուղղել վերջնարդյունքում այն խնդրի լուծմանը, որ Հայաստանում առավելագույնս շատ մարդիկ հնարավորություն ունենան աշխատանքով հավելյալ արժեք ստեղծել: Տնտեսությունը պետք է հանդիսանա յուրաքանչյուրի և բոլորի զարգացման միջավայր, որտեղ կարևորագույն գործիք է պետություն-մասնավոր կայուն և արդյունավետ համագործակցությունը։ Արտաքին քաղաքականություն: Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքականության սուվերենությունն ու առավելագույնս ինքնուրույնությունն անբեկանելի է: Անմիջական հարևանների հետ բարիդրացիական ու արժանապատիվ փոխգործակցության հարաբերությունների հաստատումը պետք է հանդիսանա տարածաշրջանային խաղաղության երաշխիք: Հայաստանի Հանրապետությունը գլոբալ տերությունների հետ հարաբերություններում պետք է ներկայանա որպես արժանապատիվ ու վստահելի գործընկեր: Արտաքին քաղաքականության նպատակների գործում կարևոր է Սփյուռքի կառույցների ներուժի արդյունավետ օգտագործումը։ Արտաքին քաղաքականության կարևորագույն քայլերից պետք է հանդիսանա միջազգային և տարածաշրջանային իրադարձությունների՝ Հայաստանի վրա ազդեցություն նվազեցմանը և հակառակը՝ այդ իրադարձությունների վրա մեր ազդեցության ավելացմանը։ Երկկողմ հարաբերությունների հիմքում ընկած ընդհանուր շահը պետք է նվազեցնի օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ խնդիրների և հակասությունների ազդեցությունը։ Սփյուռքի հետ արդյունավետ համագործակցություն: Տարիներ շարունակ սփյուռքից օգնություն ստանալու պասիվ քաղաքականությունը պետք է վերափոխվի ակտիվ և նախաձեռնողական համագործակցության, որի արդյունքում Սփյուռքի ներկայացուցիչները հայրենասիրական շարժառիթներից բացի պետք է օժտված լինեն նաև Հայաստանի զարգացման գործընթացին մասնակցելու առավել շոշափելի և կայուն իրավունքներով: Այս առումով, հստակ և չափելի քաղաքականություն պետք է տարվի նաև հայրենադարձության ուղղությամբ, որը նպաստելու է թե՛ Հայաստանում մարդկային կապիտալի զարգացմանը, թե՛ Հայաստան- Սփյուռք կապի ամրապնդմանը: Ազատ Արցախ: Հայաստանը պետք է հանդիսանա Արցախի ինքնորոշման և Արցախցու՝ իր հողում ապրելու իրավունքի ամբողջական իրացման երաշխավորը, որի համար հակամարտության բանակցային կարգավորումը պետք է շարունակվի որպես արտաքին քաղաքականության գլխավոր ուղղություն։ Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի ճանաչումը Մինսկի խմբի համանախագահող երկրների և Հայաստանի համար պետք է լինեն Արցախի խնդրի կարգավորման ուղենիշ։ Արցախի ժողովրդի կյանքի և սեփական հողում ապրելու անբեկանելի իրավունքի իրացումը հնարավոր է բացառապես Արցախի ինքնորոշման իրավունքի ճանապարհով։ Արցախի տնտեսության զարգացումը, բնակչության թվաքանակի առաջանցիկ ավելացումը պետք է դառնա Արցախի ինքնորոշման իրավունքի իրացման կարևորագույն գործոն։ Արցախի հիմնահարցը պետք է հանդիսանա Հայաստանի և Ադրբեջանի հարաբերությունների թիվ մեկ օրակարգը՝ որպես մնացած խնդիրների կարգավորման հնարավորություն։ Անհատի առողջութան և բարեկեցության ապահովում։ 21-րդ դարի տնտեսական համակարգրում մարդուն այլևս չի կարելի դիտարկել միայն որպես արտադրության գործոնի, որը տիրապետում է որակավորման որոշակի մակարդակի։ Ներկա պայմաններում առաջնային նշանակություն են ստանում անհատի ստեղծագործական ներուժը, ձեռնարկատիրական ունակությունները, պատասխանատվությունը, որոշումներ ընդունելու կարողությունը և այլն։ Այս համատեքստում կենտրոնական տեղ պետք է զբաղեցնի անհատի առողջությունը, որն անմիջական ազդեցություն ունի երկրի ժողովրդագրական վիճակի վրա, ինչպես նաև կարևորագույն նշանակություն ունի տնտեսական անվտանգության ապահովման գործում: Ապրելու երկրում պետությունը պարտավոր է առանցքային դեր խաղալ անհատի սոցիալական բարեկեցության ապահովման գործում։ Այն պետք է հիմնված լինի հավասար հնարավորությունների, հարստության արդարացի բաշխման, ինչպես նաև առանձնահատուկ կարիքներ ունեցող անձանց նկատմամբ հանրային պատասխանատվության կրելու սկզբունքների վրա։ Սոցիալական խնդիրների լուծման և հատկապես՝ աղքատության վերացման նպատակով տնտեսական աճի ապահովման այնպիսի մոտեցումներ պետք է մշակել, որոնք հնարավորինս շատ մարդկանց հնարավորություն կտան մասնակից դառնալ տնտեսական աճի կերտմանը՝ դրանից օգուտ ստանալու ակնկալիքով: Նոր և արդյունավետ հանրային կառավարման համակարգի ստեղծում, որը պետք է հիմնված լինի արդյունավետության առանցքային ցուցիչների (KPI) մշակման և դրանց գործարկման արդյունքում հանրային պաշտոն և հանրային ծառայության պաշտոն զբաղեցնող անձանց աշխատանքի պատշաճ խթանման և վերահսկողության վրա: Պետական համակարգում աշխատանքի հիմքում պետք է ընկած լինի պրոֆեսիոնալիզմի ու կարողության գնահատականը։ Հանրային ծայառության հիմքում պետք է գերիշխի էլեկտրոնային կառավարումը՝ նվազագույնի հասցնելով քաղաքացու շփումը պետական համակարգի հետ։ Հանրային և մասնավոր հատվածների միջև արդյունավետ համագործակցությունը պետք է դրվի հանրային կառավարման համակարգի բարեփոխման հիմքում: Տարածքային համաչափ զարգացում, որը պետք է հիմնված լինի յուրաքանչյուր տարածաշրջանի տնտեսական ներուժի համապարփակ գնահատման և տնտեսական քաղաքականության թիրախային գործիքակազմերի կիրառման վրա: Այս առումով էական դեր և նշանակություն է ունենալու տարածքային կառավարման համակարգի բարեփոխումը և տարածքային միավորների ինքնուրույնության ու նախաձեռնողականության աստիճանի բարձրացումը: Արդարադատություն և անկախ դատական համակարգ: Դատական համակարգի անկախության ապահովման և արդյունավետության բարձրացման նպատակով համակարգային և կառուցվածքային բարեփոխումներ պետք է իրականացվեն, որի արդյունքում դատավորի աշխատանքը պետք է մի կողմից զերծ լինի որևէ տեսակի քաղաքական ազդեցությունից, մյուս կողմից լինի բավականաչափ գրավիչ՝ դատավորի մասնագիտական կարողությունները արդար և արդյունավետ կերպով իրացնելու համար: Այս առումով, դատավորների ընտրությունից մինչև պատասխանատվության մեխանիզմների կիրառման մոտեցումները պետք է վերանայվեն, որպեսզի հնարավոր լինի ապահովել համակարգի իրական անկախությունը: Միևնույն ժամանակ, արդարադատության ապահովման արդյունավետ և թափանցիկ մեխանիզմները պետք է հանդիսանան տնտեսության և մնացած ոլորտների զարգացման կարևոր գրավական։ Հայաստանի ազգային-մշակութային արժեքների պահպանում և զարգացում: Հայաստանի երկարաժամկետ զարգացման անհրաժեշտ պայմանը մեր ազգային և մշակութային արժեքների պահպանումն է, որի ուղղությամբ պետության վարած քաղաքականությունը պետք է լինի տեսանելի և ընկալելի բոլորի համար: Մայրենի լեզուն և հայոց պատմությունը պետք է լինեն առանձնահատուկ հոգածության ներքո, իսկ դրանց պատշաճ իմացությունը` յուրաքանչյուր հայի հանձնառությունը: Այս առաջնահերթություններին հասնելու և իրապես ապրելու երկիր կառուցելու հիմքում պետք է ընկած լինի հայրենիքին նվիրումը, պրոֆեսիոնալիզմը, գործունակությունը՝ հավաքական ջանքերի համադրմամբ, և որպես քաղաքական գործունեության սկզբունք հիմքում ունենալով ազնվությունը, վստահելիությունը, թափանցիկությունը։ ք․ Երևան, 15.08.2021թ․ '''Մասնակցությունը ընտրական գործընթացներում''' Կուսակցությունը հիմնադրումից ամիսներ անց մասնակցել է հանրապետությունում տեղի ունեցած [https://www.elections.am/Elections/General/31 ՏԻՄ ընտրություններին]։ 2021 թվականի հոկտեմբերի 17-ին ՀՀ-ի 6 համայնքներում կայացած ՏԻՄ ընտրություններում «Ապրելու երկիր» կուսակցությունը գրանցել է բարձր ցուցանիշներ․ մասնակցության հայտ է ներկայացրել 5-ում և արդյունքում ներկայացվածություն ունի դրանցից յուրաքանչյուրում։ Մասնավորապես Սյունիքի մարզի Տաթև համայնքում ընտրությունների արդյունքում «Ապրելու երկիր» խմբակցության ղեկավար Մարատ Գերասիմյանը ստանձնել է համայնքի ղեկավարի առաջին տեղակալի պաշտոնը, իրականացնում է համայնքի մասնակի կառավարում։ 2021 թվականի դեկտեմբերի 5-ին տեղի ունեցած ՏԻՄ ընտրություններում 36 համայնքից 10-ում «Ապրելու երկիր» կուսացությունը առաջադրել է համայնքի ղեկավարի և ավագանու թեկնածուներ։ 10-ից 8-ում ապահովել է ներկայացվածություն։ Դեկտեմբերին կայացած ընտրությունների արդյունքում Տավուշի մարզի Նոյեմբերյան համայնքում կուսակցությունը ստացել է 3856 ձայն (29.54%), ունի 6 մանդատ։ Համայնքը ղեկավարում է «Ապրելու երկիր» խմբակցության ղեկավար Արսեն Աղաբաբյանը։ l3sn15bb4iw1m2cbe62mlm0vjl5q2jd 8485119 8485115 2022-08-08T13:45:08Z Beko 1511 Beko տեղափոխեց էջը «[[Ապրելու երկիր կուսակցություն]]»-ից «[[Մասնակից:37.252.82.84/Ավազարկղ]]» առանց վերահղում թողնելու: անաղբյուր, ոչ հանրագիտարանային տեքստ wikitext text/x-wiki «Ապրելու երկիր»՝ քաղաքական կուսակցություն Հայաստանում, որը հիմնադրվել է 2021 թվականի օգոստոսի 15-ին՝ նախաձեռնող խմբի գումարած համաժողովի ժամանակ։ Հիմնադրել են Հայաստանի Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախկին նախարար, Արցախի Աշխատանքի, սոցիալական և միգրացիայի նախկին նախարար [[Մանե Թանդիլյան|Մանե Թանդիլյանը]] և [https://www.mlsa.am/ Հայաստանի Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի] նախկին նախարար [[Մեսրոպ Առաքելյան|Մեսրոպ Առաքելյանը։]] Կուսակցության հիմնադրման շարժառիթը Արցախյան 44-օրյա պատերազմից հետո ստեղծված քաղաքական, անվտանգային, սոցիալ-տնտեսական խնդիրները սեփական փորձով, քաղաքական քայլերի համախմբմամբ լուծելն է։ Հիմնադրման պատճառները և կուսակցության տեսլականը լավագույնս ներկայացված է կուսակցության մանիֆեստում։ '''Մանիֆեստ ''' «Ապրելու երկիր» կուսակցությունը ստանձնում է [https://www.apreluyerkir.am/hy/about/5/ հանձնառություն] ներդնել իր համակիրների ջանքերը, ինչպես նաև միավորել բոլոր կարող անհատներին և ուժերին՝ հանուն հայ ժողովրդի և Հայաստանի Հանրապետության՝ ամրագրելով հետևյալ առաջնահերթությունները՝ Ամուր և երկարաժամկետ անվտանգություն։ Հայաստանի Հանրապետության շուրջ խաղաղության ամրագրումը պետք է հանդիսանա երկրի զարգացման կարևորագույն նպատակը։ Հայաստանի Հանրապետության հանդեպ ռազմական ոտընձգության հավանակությունը պետք է հասցվի զրոյական մակարդակի։ Այդ նպատակին հասնելու առաջնային գործիքը հանդիսանում է հզոր և մարտունակ բանակը։ Բանակաշինությունը պետք է հանդիսանա տնտեսության, գիտության առաջնային ճյուղերից մեկը։ Ունենալով արտաքին մատակարարումների հնարավոր խնդիր` անհրաժեշտ ենք համարում Հայաստանի Հանրապետությունում ռազմարդյունաբերական գործունեության ծավալումը` շեշտադրում անելով առաջնային նշանակության սպառազինության արտադրությանը, ժամանակակից տեխնիկական միջոցների ու փոխարինող լուծումների ստեղծմանը` այդ նպատակով ապահովելով գիտական և պաշտպանական համակարգերի ներդաշնակեցում: Որակյալ և պատասխանատու կրթություն, մրցունակ գիտություն և մարդկային կապիտալի զարգացում: Հաշվի առնելով Հայաստանի աշխարհաքաղաքական բացառիկ անբարենպաստ պայմանները և բնական ռեսուրսների սահմանափակությունը՝ մարդկային կապիտալի զարգացումը ոչ թե պարզապես առաջնահերթություն է, այլ բարեկեցիկ ապագայով ապրելու միակ հնարավորությունն է: Իսկ մարդկային կապիտալի զարգացումը հնարավոր է միայն կրթության և գիտության համակարգի արմատական բարեփոխման դեպքում: Տարիներ շարունակ իրականացվող իմիտացիոն քաղաքականությունը պետք է վերափոխվի իրական և վճռական քայլերի՝ քաղաքականության կենտրոնում պահելով ոչ թե քանակի, այլ որակի ցուցանիշները: Կրթության որակի բարձրացմանն ուղղված գործողություններն առաջնային են, գերակա են, և այդ նպատակին հասնելու գործընթացում առաջացող անխուսափելի խնդիրները պետք է ստորադասվեն՝ հանուն բոլորի երկարաժամկետ բարեկեցության: Հակառակ դեպքում, մասնագիտական կարողությունների փոխարեն հասարակության մեջ վերարտադրվելու և հավերժանալու են սոցիալական խնդիրները, իսկ գիտությունը նույնիսկ համապատասխան ֆինանսավորման պարագայում զարգացման հնարավորություն ֆիզիկապես չի ունենալու: Ամենաառաջնահերթ ռեֆորմները պետք է իրականացվեն հենց կրթության ոլորտում, որովհետև նույնիսկ համակարգի արմատական փոփոխությունների դեպքում փաստացի արդյունքները հասանելի են լինելու տարիներ անց, իսկ այդ արդյունքներից կախված է մնացած բոլոր ոլորտների զարգացման հնարավորությունը: Կրթությունը պետք է հանդիսանա պատասխանատու քաղաքացու կերտման կարևորագույն գործոնը։ Կայուն և երկարաժամկետ տնտեսական զարգացում: Ներկա իրողությունները պահանջում են առանձնահատուկ լուծումներ Հայաստանի տնտեսության զարգացման համար։ Այս նպատակով հարկավոր է վերագնահատել տնտեսական քաղաքականության ավանդական մոտեցումները, դիտարկել տեխնոլոգիական նոր լուծումների կիրառումը՝ միավորվելով բոլորի ջանքերը առկա հնարավորությունների, դրանց ընդլայնման միջոցով մարդկանց բարեկեցության մակարդակը բարձրացնելու ուղղությամբ: Հայաստանի տնտեսության զարգացման հիմքում պետք է դրվի մի էական գաղափար. բոլոր քայլերը նպատակաուղղել վերջնարդյունքում այն խնդրի լուծմանը, որ Հայաստանում առավելագույնս շատ մարդիկ հնարավորություն ունենան աշխատանքով հավելյալ արժեք ստեղծել: Տնտեսությունը պետք է հանդիսանա յուրաքանչյուրի և բոլորի զարգացման միջավայր, որտեղ կարևորագույն գործիք է պետություն-մասնավոր կայուն և արդյունավետ համագործակցությունը։ Արտաքին քաղաքականություն: Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքականության սուվերենությունն ու առավելագույնս ինքնուրույնությունն անբեկանելի է: Անմիջական հարևանների հետ բարիդրացիական ու արժանապատիվ փոխգործակցության հարաբերությունների հաստատումը պետք է հանդիսանա տարածաշրջանային խաղաղության երաշխիք: Հայաստանի Հանրապետությունը գլոբալ տերությունների հետ հարաբերություններում պետք է ներկայանա որպես արժանապատիվ ու վստահելի գործընկեր: Արտաքին քաղաքականության նպատակների գործում կարևոր է Սփյուռքի կառույցների ներուժի արդյունավետ օգտագործումը։ Արտաքին քաղաքականության կարևորագույն քայլերից պետք է հանդիսանա միջազգային և տարածաշրջանային իրադարձությունների՝ Հայաստանի վրա ազդեցություն նվազեցմանը և հակառակը՝ այդ իրադարձությունների վրա մեր ազդեցության ավելացմանը։ Երկկողմ հարաբերությունների հիմքում ընկած ընդհանուր շահը պետք է նվազեցնի օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ խնդիրների և հակասությունների ազդեցությունը։ Սփյուռքի հետ արդյունավետ համագործակցություն: Տարիներ շարունակ սփյուռքից օգնություն ստանալու պասիվ քաղաքականությունը պետք է վերափոխվի ակտիվ և նախաձեռնողական համագործակցության, որի արդյունքում Սփյուռքի ներկայացուցիչները հայրենասիրական շարժառիթներից բացի պետք է օժտված լինեն նաև Հայաստանի զարգացման գործընթացին մասնակցելու առավել շոշափելի և կայուն իրավունքներով: Այս առումով, հստակ և չափելի քաղաքականություն պետք է տարվի նաև հայրենադարձության ուղղությամբ, որը նպաստելու է թե՛ Հայաստանում մարդկային կապիտալի զարգացմանը, թե՛ Հայաստան- Սփյուռք կապի ամրապնդմանը: Ազատ Արցախ: Հայաստանը պետք է հանդիսանա Արցախի ինքնորոշման և Արցախցու՝ իր հողում ապրելու իրավունքի ամբողջական իրացման երաշխավորը, որի համար հակամարտության բանակցային կարգավորումը պետք է շարունակվի որպես արտաքին քաղաքականության գլխավոր ուղղություն։ Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի ճանաչումը Մինսկի խմբի համանախագահող երկրների և Հայաստանի համար պետք է լինեն Արցախի խնդրի կարգավորման ուղենիշ։ Արցախի ժողովրդի կյանքի և սեփական հողում ապրելու անբեկանելի իրավունքի իրացումը հնարավոր է բացառապես Արցախի ինքնորոշման իրավունքի ճանապարհով։ Արցախի տնտեսության զարգացումը, բնակչության թվաքանակի առաջանցիկ ավելացումը պետք է դառնա Արցախի ինքնորոշման իրավունքի իրացման կարևորագույն գործոն։ Արցախի հիմնահարցը պետք է հանդիսանա Հայաստանի և Ադրբեջանի հարաբերությունների թիվ մեկ օրակարգը՝ որպես մնացած խնդիրների կարգավորման հնարավորություն։ Անհատի առողջութան և բարեկեցության ապահովում։ 21-րդ դարի տնտեսական համակարգրում մարդուն այլևս չի կարելի դիտարկել միայն որպես արտադրության գործոնի, որը տիրապետում է որակավորման որոշակի մակարդակի։ Ներկա պայմաններում առաջնային նշանակություն են ստանում անհատի ստեղծագործական ներուժը, ձեռնարկատիրական ունակությունները, պատասխանատվությունը, որոշումներ ընդունելու կարողությունը և այլն։ Այս համատեքստում կենտրոնական տեղ պետք է զբաղեցնի անհատի առողջությունը, որն անմիջական ազդեցություն ունի երկրի ժողովրդագրական վիճակի վրա, ինչպես նաև կարևորագույն նշանակություն ունի տնտեսական անվտանգության ապահովման գործում: Ապրելու երկրում պետությունը պարտավոր է առանցքային դեր խաղալ անհատի սոցիալական բարեկեցության ապահովման գործում։ Այն պետք է հիմնված լինի հավասար հնարավորությունների, հարստության արդարացի բաշխման, ինչպես նաև առանձնահատուկ կարիքներ ունեցող անձանց նկատմամբ հանրային պատասխանատվության կրելու սկզբունքների վրա։ Սոցիալական խնդիրների լուծման և հատկապես՝ աղքատության վերացման նպատակով տնտեսական աճի ապահովման այնպիսի մոտեցումներ պետք է մշակել, որոնք հնարավորինս շատ մարդկանց հնարավորություն կտան մասնակից դառնալ տնտեսական աճի կերտմանը՝ դրանից օգուտ ստանալու ակնկալիքով: Նոր և արդյունավետ հանրային կառավարման համակարգի ստեղծում, որը պետք է հիմնված լինի արդյունավետության առանցքային ցուցիչների (KPI) մշակման և դրանց գործարկման արդյունքում հանրային պաշտոն և հանրային ծառայության պաշտոն զբաղեցնող անձանց աշխատանքի պատշաճ խթանման և վերահսկողության վրա: Պետական համակարգում աշխատանքի հիմքում պետք է ընկած լինի պրոֆեսիոնալիզմի ու կարողության գնահատականը։ Հանրային ծայառության հիմքում պետք է գերիշխի էլեկտրոնային կառավարումը՝ նվազագույնի հասցնելով քաղաքացու շփումը պետական համակարգի հետ։ Հանրային և մասնավոր հատվածների միջև արդյունավետ համագործակցությունը պետք է դրվի հանրային կառավարման համակարգի բարեփոխման հիմքում: Տարածքային համաչափ զարգացում, որը պետք է հիմնված լինի յուրաքանչյուր տարածաշրջանի տնտեսական ներուժի համապարփակ գնահատման և տնտեսական քաղաքականության թիրախային գործիքակազմերի կիրառման վրա: Այս առումով էական դեր և նշանակություն է ունենալու տարածքային կառավարման համակարգի բարեփոխումը և տարածքային միավորների ինքնուրույնության ու նախաձեռնողականության աստիճանի բարձրացումը: Արդարադատություն և անկախ դատական համակարգ: Դատական համակարգի անկախության ապահովման և արդյունավետության բարձրացման նպատակով համակարգային և կառուցվածքային բարեփոխումներ պետք է իրականացվեն, որի արդյունքում դատավորի աշխատանքը պետք է մի կողմից զերծ լինի որևէ տեսակի քաղաքական ազդեցությունից, մյուս կողմից լինի բավականաչափ գրավիչ՝ դատավորի մասնագիտական կարողությունները արդար և արդյունավետ կերպով իրացնելու համար: Այս առումով, դատավորների ընտրությունից մինչև պատասխանատվության մեխանիզմների կիրառման մոտեցումները պետք է վերանայվեն, որպեսզի հնարավոր լինի ապահովել համակարգի իրական անկախությունը: Միևնույն ժամանակ, արդարադատության ապահովման արդյունավետ և թափանցիկ մեխանիզմները պետք է հանդիսանան տնտեսության և մնացած ոլորտների զարգացման կարևոր գրավական։ Հայաստանի ազգային-մշակութային արժեքների պահպանում և զարգացում: Հայաստանի երկարաժամկետ զարգացման անհրաժեշտ պայմանը մեր ազգային և մշակութային արժեքների պահպանումն է, որի ուղղությամբ պետության վարած քաղաքականությունը պետք է լինի տեսանելի և ընկալելի բոլորի համար: Մայրենի լեզուն և հայոց պատմությունը պետք է լինեն առանձնահատուկ հոգածության ներքո, իսկ դրանց պատշաճ իմացությունը` յուրաքանչյուր հայի հանձնառությունը: Այս առաջնահերթություններին հասնելու և իրապես ապրելու երկիր կառուցելու հիմքում պետք է ընկած լինի հայրենիքին նվիրումը, պրոֆեսիոնալիզմը, գործունակությունը՝ հավաքական ջանքերի համադրմամբ, և որպես քաղաքական գործունեության սկզբունք հիմքում ունենալով ազնվությունը, վստահելիությունը, թափանցիկությունը։ ք․ Երևան, 15.08.2021թ․ '''Մասնակցությունը ընտրական գործընթացներում''' Կուսակցությունը հիմնադրումից ամիսներ անց մասնակցել է հանրապետությունում տեղի ունեցած [https://www.elections.am/Elections/General/31 ՏԻՄ ընտրություններին]։ 2021 թվականի հոկտեմբերի 17-ին ՀՀ-ի 6 համայնքներում կայացած ՏԻՄ ընտրություններում «Ապրելու երկիր» կուսակցությունը գրանցել է բարձր ցուցանիշներ․ մասնակցության հայտ է ներկայացրել 5-ում և արդյունքում ներկայացվածություն ունի դրանցից յուրաքանչյուրում։ Մասնավորապես Սյունիքի մարզի Տաթև համայնքում ընտրությունների արդյունքում «Ապրելու երկիր» խմբակցության ղեկավար Մարատ Գերասիմյանը ստանձնել է համայնքի ղեկավարի առաջին տեղակալի պաշտոնը, իրականացնում է համայնքի մասնակի կառավարում։ 2021 թվականի դեկտեմբերի 5-ին տեղի ունեցած ՏԻՄ ընտրություններում 36 համայնքից 10-ում «Ապրելու երկիր» կուսացությունը առաջադրել է համայնքի ղեկավարի և ավագանու թեկնածուներ։ 10-ից 8-ում ապահովել է ներկայացվածություն։ Դեկտեմբերին կայացած ընտրությունների արդյունքում Տավուշի մարզի Նոյեմբերյան համայնքում կուսակցությունը ստացել է 3856 ձայն (29.54%), ունի 6 մանդատ։ Համայնքը ղեկավարում է «Ապրելու երկիր» խմբակցության ղեկավար Արսեն Աղաբաբյանը։ l3sn15bb4iw1m2cbe62mlm0vjl5q2jd 0 1098974 8485132 2022-08-08T14:16:21Z Նուն2002 78696 Նոր էջ «{{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Վլադիմիր Արինին''' ({{lang-ru|Аринин, Владимир Иванович}} {{ԱԾ}}), [[ռուս]] խորհրդային [[գրող]], [[լրագրող]], [[գավառագետ]]: == Կենսագրություն == Ծնվել է [[Օրենբուրգի մարզ|Օրենբուրգի մարզի]] Պոնոմարյովկա գյուղում<ref>''Гаранина Т.'' Один бой Ивана Аринина // Красн...»: wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Վլադիմիր Արինին''' ({{lang-ru|Аринин, Владимир Иванович}} {{ԱԾ}}), [[ռուս]] խորհրդային [[գրող]], [[լրագրող]], [[գավառագետ]]: == Կենսագրություն == Ծնվել է [[Օրենբուրգի մարզ|Օրենբուրգի մարզի]] Պոնոմարյովկա գյուղում<ref>''Гаранина Т.'' Один бой Ивана Аринина // Красный Север. — 2009. — № 151 (26385; 31 декабря).</ref><ref>{{Cite web |url=http://road-front.ru/phpBB2/viewtopic.php?f=28&t=5088 |title=Клуб «ФРОНТОВЫЕ ДОРОГИ» • Просмотр темы — Хроники Аринина<!-- Заголовок добавлен ботом --> |access-date=2012-05-24 |archive-date=2016-04-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160429085427/http://road-front.ru/phpBB2/viewtopic.php?f=28&t=5088 |deadlink=no }}</ref>: 1962 թվականից ապրել է [[Վոլոգդա]]յում: Աշխատել է տեղական «Վոլոգդական կոմսոմոլեց», «Կարմիր հյուսիս» և «Ռուսական հյուսիս» թերթերում: Մահացել է 2020 թվականի փետրվարի 28-ին Վոլգդայում<ref name="cult">{{cite web|title=Ушел из жизни писатель Владимир Аринин|url=http://cultinfo.ru/news/index.php?CODE=died-writer-vladimir-aronin|publisher=cultinfo.ru|date=2020-02-28|accessdate=2020-02-29|lang=ru}}</ref>: == Ստեղծագործական կյանք == Արինինը իր ստեղծագործական ուղին սկսել է որպես մանկական գրող: 1975 թվականին լույս է տեսել նրա «Սևաչյայի հեքիաթ» գիրքը, իսկ հետո [[գիտական ֆանտաստիկա]] ժանրի «Նարնջագույն աստղ» (1979 թվական) և «Ծաղիկը տիեզերքում» (1983 թվական) գրքերը: Վերջին ստեղծագործությունը ներառվել է «Հեքիաթներ և ֆանտազիաներ» հավաքածուի մեջ (1983 թվական): Ավելի ուշ հրատարակվել են նրա «մեծերի» ստեղծագործությունները, դրանց թվում են՝ «Գեներալիսիմուսի ստվերը» (փաստավավերագրական ստեղծագործություն [[Իոսիֆ Ստալին|Ստալին]]ի մասին, 1991 թվական) «Կանանց կարդալը արգելվածէ» (1994 թվական), «Պուշկինի չբացահայտված գաղտնիքները» (2002 թվական), «Միայն սիրո մեջ» (2002 թվական), «Կանանց արգելված է» (2002 թվական), որոնց մեջ հեղինակը ներկայացնում է կարդացողին «պատմական գաղտնիքների» իր տարբերակը [[Ալեքսանդր Պուշկին|Պուշկին]]ի մահվան , [[Իվան IV Ահեղ]]ի գարադարանի, [[Ասք Իգորի ճակատամարտի մասին]] հուշարձանի և այլնի վերաբերյալ: Նա նաև հեղինակել է պիեսներ՝ [[Կոնստանտին Բատյուշկով]]ի, հին ռուս նկարիչ [[Դիոնիսի|Դիոնիսիի]]ի մասին: Նրան է պատկանում «Վոլոգդայի գանձը» գիրքը՝ Վոլոգդա երկրի հեքիաթների և լեգենդների ժողովածու: == Հրապարակումներ == * {{գիրք|հեղինակ=Արինին Վ.|վերնագիր=Նարնջագույն աստղ. Հեքիաթներ և ֆանտազիա|հրատարակչություն=հյուսիսարևմտյան հրատարկչություն|թվական=1979}} * {{գիրք|հեղինակ=Արինին Վ.|վայրը=Արխանգելսկ, Վոլոգդա|հրատարակչություն=հյուսիսարևմտյան հրատարկչություն||թվական=1983}} * {{գիրք|հեղինակ=Արինին Վ.|վերնագիր=Գեներալիսումայի ստվերը, վավերագրական ստեղծ.|վայր=Արխանգելսկ|հրատարակչություն=հյուսիսարևմտյան հրատարկչություն|թվական=1991|էջ=155|isbn=5-85560-259-1}} * {{գիրք|հեղինակ=Արինին Վ.|վերնագիր=Պուշկինի չբացահայտված գաղտնիքները|հչատարակչություն=Ժամանակակից|թվական=1999|էջ=272|isbn=5-270-01178-6|тираж=5000}} * {{գիրք|հեղինակ=Արինին Վ.|վերնագիր=Միայն սիրո մեջ… ռուս հանճարների գաղտնիքները|հրատարակչություն=Ժամանակակից|թվական=2002|էջ=240|isbn=5-270-01516-1|тираж=3000}} * {{գիրք|հեղինակ=Արինին Վ.|վերնագիր=Կանանց արգելված է, արտասովոր անձանց գաղտնիքները|հրատարակչություն=Ժամանակակից|թվական=2002|isbn=5-270-01337-1|тираж=3000}} * {{գիրք|հեղինակ=Արինին Վ.|վերնագիր=Վոլոգդայի գանձը. հեքիաթներ, լեգենդներ, պատմական ավանդություններ:|վայր Վոլոգդա|հրատարակչություն= «ЧереповецЪ» հրատարակչատուն|թվական=2004|էջ=79}} * {{գիրք|հեղինակ=Արինին Վ.|վերնագիր=Խլեստակովը Ուստյուժնայում, վավերագրական ստեղծագործություն|վայր=Վոլոգդա|Հրատարակչություն=ФЕСТ|թվական=2008|էջ=58}} * Արինին Վ., Արևի ճառագայթով: երկխոսություն կոմպոզիտորի մասին, ստեղծագործություն ժառանգությունից, Գավրիլյան գաղտնիքները, Վոլոգդա == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://web.archive.org/web/20110812065123/http://vologda-oblast.ru/persones.asp?lng=RUS Արինինի կենսագրությունը] Վոլոգդայի մարզի կառավարության կայքում * [http://road-front.ru/phpBB2/viewtopic.php?f=28&t=5088 Արինինի տարեգրություններ…] {{Արտաքին հղումներ}} iiyjmmqmpvoqxrionl0chf3f661vin2 8485590 8485132 2022-08-09T00:06:05Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Վլադիմիր Արինին''' ({{lang-ru|Аринин, Владимир Иванович}} {{ԱԾ}}), [[ռուս]] խորհրդային [[գրող]], [[լրագրող]], [[գավառագետ]]։ == Կենսագրություն == Ծնվել է [[Օրենբուրգի մարզ|Օրենբուրգի մարզի]] Պոնոմարյովկա գյուղում<ref>''Гаранина Т.'' Один бой Ивана Аринина // Красный Север. — 2009. — № 151 (26385; 31 декабря).</ref><ref>{{Cite web |url=http://road-front.ru/phpBB2/viewtopic.php?f=28&t=5088 |title=Клуб «ФРОНТОВЫЕ ДОРОГИ» • Просмотр темы — Хроники Аринина<!-- Заголовок добавлен ботом --> |access-date=2012-05-24 |archive-date=2016-04-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160429085427/http://road-front.ru/phpBB2/viewtopic.php?f=28&t=5088 |deadlink=no }}</ref>։ 1962 թվականից ապրել է [[Վոլոգդա]]յում։ Աշխատել է տեղական «Վոլոգդական կոմսոմոլեց», «Կարմիր հյուսիս» և «Ռուսական հյուսիս» թերթերում։ Մահացել է 2020 թվականի փետրվարի 28-ին Վոլգդայում<ref name="cult">{{cite web|title=Ушел из жизни писатель Владимир Аринин|url=http://cultinfo.ru/news/index.php?CODE=died-writer-vladimir-aronin|publisher=cultinfo.ru|date=2020-02-28|accessdate=2020-02-29|lang=ru}}</ref>։ == Ստեղծագործական կյանք == Արինինը իր ստեղծագործական ուղին սկսել է որպես մանկական գրող։ 1975 թվականին լույս է տեսել նրա «Սևաչյայի հեքիաթ» գիրքը, իսկ հետո [[գիտական ֆանտաստիկա]] ժանրի «Նարնջագույն աստղ» (1979 թվական) և «Ծաղիկը տիեզերքում» (1983 թվական) գրքերը։ Վերջին ստեղծագործությունը ներառվել է «Հեքիաթներ և ֆանտազիաներ» հավաքածուի մեջ (1983 թվական)։ Ավելի ուշ հրատարակվել են նրա «մեծերի» ստեղծագործությունները, դրանց թվում են՝ «Գեներալիսիմուսի ստվերը» (փաստավավերագրական ստեղծագործություն [[Իոսիֆ Ստալին|Ստալին]]ի մասին, 1991 թվական) «Կանանց կարդալը արգելվածէ» (1994 թվական), «Պուշկինի չբացահայտված գաղտնիքները» (2002 թվական), «Միայն սիրո մեջ» (2002 թվական), «Կանանց արգելված է» (2002 թվական), որոնց մեջ հեղինակը ներկայացնում է կարդացողին «պատմական գաղտնիքների» իր տարբերակը [[Ալեքսանդր Պուշկին|Պուշկին]]ի մահվան , [[Իվան IV Ահեղ]]ի գարադարանի, [[Ասք Իգորի ճակատամարտի մասին]] հուշարձանի և այլնի վերաբերյալ։ Նա նաև հեղինակել է պիեսներ՝ [[Կոնստանտին Բատյուշկով]]ի, հին ռուս նկարիչ [[Դիոնիսի|Դիոնիսիի]]ի մասին։ Նրան է պատկանում «Վոլոգդայի գանձը» գիրքը՝ Վոլոգդա երկրի հեքիաթների և լեգենդների ժողովածու։ == Հրապարակումներ == * {{գիրք|հեղինակ=Արինին Վ.|վերնագիր=Նարնջագույն աստղ. Հեքիաթներ և ֆանտազիա|հրատարակչություն=հյուսիսարևմտյան հրատարկչություն|թվական=1979}} * {{գիրք|հեղինակ=Արինին Վ.|վայրը=Արխանգելսկ, Վոլոգդա|հրատարակչություն=հյուսիսարևմտյան հրատարկչություն||թվական=1983}} * {{գիրք|հեղինակ=Արինին Վ.|վերնագիր=Գեներալիսումայի ստվերը, վավերագրական ստեղծ.|վայր=Արխանգելսկ|հրատարակչություն=հյուսիսարևմտյան հրատարկչություն|թվական=1991|էջ=155|isbn=5-85560-259-1}} * {{գիրք|հեղինակ=Արինին Վ.|վերնագիր=Պուշկինի չբացահայտված գաղտնիքները|հչատարակչություն=Ժամանակակից|թվական=1999|էջ=272|isbn=5-270-01178-6|тираж=5000}} * {{գիրք|հեղինակ=Արինին Վ.|վերնագիր=Միայն սիրո մեջ… ռուս հանճարների գաղտնիքները|հրատարակչություն=Ժամանակակից|թվական=2002|էջ=240|isbn=5-270-01516-1|тираж=3000}} * {{գիրք|հեղինակ=Արինին Վ.|վերնագիր=Կանանց արգելված է, արտասովոր անձանց գաղտնիքները|հրատարակչություն=Ժամանակակից|թվական=2002|isbn=5-270-01337-1|тираж=3000}} * {{գիրք|հեղինակ=Արինին Վ.|վերնագիր=Վոլոգդայի գանձը. հեքիաթներ, լեգենդներ, պատմական ավանդություններ։|վայր Վոլոգդա|հրատարակչություն= «ЧереповецЪ» հրատարակչատուն|թվական=2004|էջ=79}} * {{գիրք|հեղինակ=Արինին Վ.|վերնագիր=Խլեստակովը Ուստյուժնայում, վավերագրական ստեղծագործություն|վայր=Վոլոգդա|Հրատարակչություն=ФЕСТ|թվական=2008|էջ=58}} * Արինին Վ., Արևի ճառագայթով։ երկխոսություն կոմպոզիտորի մասին, ստեղծագործություն ժառանգությունից, Գավրիլյան գաղտնիքները, Վոլոգդա == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * [https://web.archive.org/web/20110812065123/http://vologda-oblast.ru/persones.asp?lng=RUS Արինինի կենսագրությունը] Վոլոգդայի մարզի կառավարության կայքում * [http://road-front.ru/phpBB2/viewtopic.php?f=28&t=5088 Արինինի տարեգրություններ…] {{Արտաքին հղումներ}} 8sincdw346nitt41zltbf9one38y8b9 1 1098975 8485133 2022-08-08T14:17:22Z Նուն2002 78696 +{{ԹՀ|ru|Аринин, Владимир Иванович|122928541}} wikitext text/x-wiki {{ԹՀ|ru|Аринин, Владимир Иванович|122928541}} b9vechd6hd3389e5wktjwz1d5pfbn3w 3 1098976 8485166 2022-08-08T15:57:19Z 23artashes 2675 +{{subst:ողջույն}} wikitext text/x-wiki == Ողջույն == {| style="width:100%; background:transparent; font-size:100%" | style="background:#e0f0ff; border:1px solid silver; -moz-border-radius-topleft:12px; -webkit-border-top-left-radius:12px; border-top-left-radius:12px; width:20%; height:30px" | &nbsp;&nbsp; [[Պատկեր:Help-browser.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Ինչ չէ Վիքիպեդիան]] [[Վիքիպեդիա:Ինչ չէ Վիքիպեդիան|Ի՞նչ չէ Վիքիպեդիան]] | style="background:#6495ed; color:white; padding:0.5em 0.5em 0.5em 1em; font-size:130%; border:1px solid silver; -moz-border-radius-topright:12px; -webkit-border-top-right-radius:12px; border-top-right-radius:12px; width:80%" | Բարի գալուստ Վիքիպեդիա, [[Մասնակից:{{ROOTPAGENAME}}|<span style="color:white">{{ROOTPAGENAME}}</span>]] {{-)}}</span> |- | style="background:#e0e6ff; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Crystal Clear app ktip.png|18px|link=Վիքիպեդիա:Խորհրդարան]] [[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան|Խորհրդարան]] | rowspan="8" style="background:#fffff0; border:1px solid silver; -moz-border-radius-bottomright:12px; -webkit-border-bottom-right-radius:12px; border-bottom-right-radius:12px; padding:0.5em 1em" | Վիքիպեդիայի մասնակիցների անունից ողջունում եմ Ձեզ Վիքիպեդիայի հայերեն բաժնում։ Հուսով ենք՝ մեծ բավականություն կստանաք՝ մասնակցելով այս նախագծին։ Ուշադրությո՛ւն դարձրեք աշխատանքի հիմնական սկզբունքներին, գործե՛ք վստահ ու մի՛շտ ունեցեք լավ ձգտումներ։ [[Պատկեր:Signature button.png|thumb|ստորագրելու համար պետք է սեղմել այստեղ]] Վիքիպեդիայում հոդվածները չեն ստորագրվում (խմբագրողների ցուցակը ավտոմատաբար ձևավորվում է հոդվածի «Պատմություն» պատուհանում), բայց եթե Դուք ցանկանաք մասնակցել [[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան|Խորհրդարանում]] կամ առանձին հոդվածի քննարկմանը, ապա խնդրում ենք չմոռանալ [[Վիքիպեդիա:Ստորագրություն|ստորագրել]]՝ Ձեր մեկնաբանությունների վերջում ավելացնելով 4 ալիքանշաններից (<nowiki>~~~~</nowiki>) կազմված նշանագիրը կամ սեղմելով կապույտ մատիտի նշանով սեղմակին (խմբագրման պատուհանիկի վերևում)։ {| class="infobox" style="width: 40em; background-color:transparent; border:1px solid #f2a800; float:right; clear:right; font-size:100%" cellspacing="4" |- style="vertical-align: top;" |[[Պատկեր:Writing star.svg|40px]]'''Մասնակցի՛ր այս ամիս կազմակերպվող նախագծերին։''' [[Պատկեր:Round logo of the Edit-a-thon on Armenian topics.png|80px|frameless|աջից|link=Վիքինախագիծ:Հայկական թեմատիկայով վիքիարշավ 2022]] * [[Վիքինախագիծ:Հայկական թեմատիկայով վիքիարշավ 2022|Հայկական թեմատիկայով վիքիարշավ 2022]] * [[Վիքիպեդիա:Շաբաթը մեկ հոդված|Շաբաթը մեկ հոդված]] * [[Վիքիպեդիա:Համագործակցություն/Ամենադիտվող հոդվածների բարելավում|Ամենադիտվող հոդվածների բարելավում]] * [[Վիքիպեդիա:Կրթական ծրագիր|«Վիքիպեդիա» կրթական ծրագիր]] * [[Վիքիպեդիա:50000 կարևորագույն հոդվածներ|Ես ստեղծում եմ կարևորագույն հոդված]] * [[Վիքիպեդիա:Բժշկական կարևորագույն հոդվածներ|Բժշկական կարևորագույն հոդվածներ]] * [[Վիքիպեդիա:Համագործակցություն/Այլ|Այլ նախագծեր]] |} Ձեր [[Մասնակից:{{BASEPAGENAME}}|մասնակցային էջում]] Դուք կարող եք գրել որոշ տեղեկություն Ձեր մասին. ասենք այս կամ այն լեզուների տիրապետելու կամ էլ հետաքրքրությունների մասին։ Եթե հարցեր ունեք, դիմե՛ք [[Օգնություն:Գլխացանկ|օգնության համակարգին]], գրե՛ք [[Վիքիպեդիա:Հարցեր|Հարցեր]] բաժնում կամ էլ խմբագրե՛ք [[Special:MyTalk|Ձեր քննարկման էջը]]. գրե՛ք <nowiki>{{Օգնեք ինձ}}</nowiki> և շարադրեք տեքստը, և Ձեզ անպայման կօգնեն։ Հաճելի խմբագրումներ ենք մաղթում։ Եվս մեկ անգամ բարի գալուստ [[Հայերեն Վիքիպեդիա]]։ Հարգանքներով՝ [[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ([[Մասնակցի քննարկում:23artashes|քննարկում]]) 15:57, 8 Օգոստոսի 2022 (UTC) </div> <div style="border-bottom:1px solid #eee; padding-top:0.17em; padding-bottom:0.5em"></div> <div style="font-size:90%; font-style:italic">{{Դրոշ|Մեծ Բրիտանիա}} {{Դրոշ|ԱՄՆ}} Hello and welcome to the Armenian Wikipedia! We appreciate your contributions. If your Armenian skills are not good enough, that’s no problem. We have an [[Վիքիպեդիա:Դեսպանատուն|embassy]] where you can inquire for further information in your native language. We hope you enjoy your time here!</div> |- | style="background:#e5e0ff; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Հօ (Բառգիրք հայկազեան լեզուի).png|18px|link=b:Ինչպես գրել հայերեն]] [[b:Ինչպես գրել հայերեն|Ինչպե՞ս գրել հայերեն]] |- | style="background:#f9e0ff; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:View-refresh.svg|18px|link=Օգնություն:Դասընթաց]] [[Օգնություն:Դասընթաց|Խմբագրման ուղեցույց]] |- | style="background:#ffe0f1; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Accessories-text-editor.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Խուսափեք տարածված սխալներից]] [[Վիքիպեդիա:Խուսափեք տարածված սխալներից|Խուսափե՛ք տարածված սխալներից]] |- | style="background:#ffe0e6; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Wikipedia-logo-v2.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Վիքիպեդիայի մասին]] [[Վիքիպեդիա:Վիքիպեդիայի մասին|Վիքիպեդիայի մասին]] |- | style="background:#ffe5e0; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Green copyright.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Հեղինակային իրավունքներ]] [[Վիքիպեդիա:Հեղինակային իրավունքներ|Հեղինակային իրավունքներ]] |- | style="background:#ffefe0; border:1px solid silver; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:Nuvola apps bookcase.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Գլոսարիում]] [[Վիքիպեդիա:Գլոսարիում|Գլոսարիում]] |- | style="background:#ffefe0; border:1px solid silver; -moz-border-radius-bottomleft:12px; -webkit-border-bottom-left-radius:12px; border-bottom-left-radius:12px; height:30px; padding-left:1em" | [[Պատկեր:BluePillar.svg|18px|link=Վիքիպեդիա:Հինգ սյուներ]] [[Վիքիպեդիա:Հինգ սյուներ|Հինգ սյուներ]] |} 3l4ymbxdbwslbr6u9q665tjcvrtg44t 0 1098977 8485188 2022-08-08T16:27:38Z ArmSirius 64149 Նոր էջ «[[Պատկեր:Vilnius Conference 1917.jpg|thumb|Նախագահությունը և քարտուղարությունը]] '''Վիլնյուսի համաժողով''' ({{lang-lt|Vilniaus konferencija}}; иначе ''Конференция литовцев'', {{lang-lt|Lietuvių konferencija}}{{sfn|VLE}}), լիտվացի պատվիրակների համագումարը [[Վիլնյուս]]ում 1917 թվականի սեպտեմբերի 18-22-ը, որը գումարվել է գե...»: wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Vilnius Conference 1917.jpg|thumb|Նախագահությունը և քարտուղարությունը]] '''Վիլնյուսի համաժողով''' ({{lang-lt|Vilniaus konferencija}}; иначе ''Конференция литовцев'', {{lang-lt|Lietuvių konferencija}}{{sfn|VLE}}), լիտվացի պատվիրակների համագումարը [[Վիլնյուս]]ում 1917 թվականի սեպտեմբերի 18-22-ը, որը գումարվել է գերմանական օկուպացիոն իշխանությունների թույլտվությամբ, իր որոշումներով սկիզբ դրեց լիտվական պետության ստեղծմանը և 20 հոգուց բաղկացած [[Լիտվա]]յի խորհուրդ ընտրեց: [[Պատկեր:RussianDramaTheatreInVilnius2.jpg|thumb|left|Վիլնյուսի կոնֆերանսի անցկացման վայրը (այսօր Լիտվայի ռուսական դրամատիկական թատրոն)]] [[Պատկեր:Vilnius Conference memorial plaque.JPG|thumb|left|140px|Հիշատակի սալաքար]] Կազմկոմիտեն, որը ներառում էր Սալյամոնաս Բանայտիսին, Թադաս Դաուգիրդասին (երկուսն էլ ներկայացնում էին Կաունասը), Պյատրաս Կլիմասին, Անտանաս Սմետոնին, Յոնաս Ստանկյավիչյուսին, Յուրգիս Շաուլիսին (Վիլնյուս) և այլոց, 1917 թվականի օգոստոսին իր առաջին նիստերին նախապատրաստել է ինքնուրույն լիտվական պետության ստեղծման բանաձևերի նախագծերը և ընտրել մասնակիցների թեկնածությունները: Կոմիտեն ձգտում էր հավաքել տարբեր շերտերի ու քաղաքական հայացքների ներկայացուցիչների՝ Լիտվայի յուրաքանչյուր նահանգից 5-8-ական պատվիրակներ։ Ենթադրվում էր 32 գավառներից 264-ի, Վիլնյուսի և Կաունասի մասնակցությունը, որոնք ներկայացնում էին տարբեր դասեր, կուսակցություններ և հասարակական-քաղաքական հոսանքներ: Խորհրդաժողովը տեղի է ունեցել [[Յոնաս Բասանավիչյուս]]ի ղեկավարությամբ՝ թատրոնի շենքում՝ կազմակերպչական կոմիտեի հրավիրած պատվիրակների մասնակցությամբ, քանի որ գերմանական իշխանությունները ընտրությունների անցկացումը թույլ չեն տվել: Հրավիրված 264 պատվիրակներից խորհրդաժողովին մասնակցել է 214 մարդ (այլ տեղեկություններով՝ 222-ը)։ Նրանց թվում էին 66 քահանաներ, 65 գյուղացիներ, 60 տավորականներ և այլք։ Ազգայնականներ թաուտինինկովն ու քրիստոնյա դեմոկրատները ներկայացնում էին Անտանաս Սմետոնան, Յոկուբաս Շյառնասը, Վլադաս Միրոնասը, Կազիս Բիզաուսկասը և ուրիշներ, Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության աջ թևը՝ [[Միկոլաս Բիրժիշկա]]ն, Ստյապոնաս Կայրիսը, ձախ թևը՝ Պրանաս Էյդուկյավիչուսը{{sfn|VLE}}: 2007 թվականի սեպտեմբերի 17-ին Վիլնյուսի Բասանավիչյաուս փողոցում (Jono Basanavičiaus g. 13) նախկին թատրոնի շենքում նախագահ Վալդաս Ադամկուսի մասնակցությամբ բացվեց հուշատախտակը՝ [[լիտվերեն]]ով տեքստով<ref>[http://www.president.lt/lt/news.full/8260 Prezidentas dalyvavo atidengiant Vilniaus lietuvių konferenciją įamžinusią paminklinę lentą] {{Wayback|url=http://www.president.lt/lt/news.full/8260 |date=20071119231048 }}{{ref-lt}}</ref><ref>[http://www.delfi.lt/news/daily/lithuania/article.php?id=14426939 V. Adamkus: be Vilniaus konferencijos nebūtų buvę ir Kovo 11-osios]{{ref-lt}}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{cite web |url= https://www.vle.lt/Straipsnis/Lietuviu-konferencija-15377 |title= Lietuvių konferencija |author= |date= 2008-06-30 |work= Visuotinė lietuvių enciklopedija |publisher= Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras |accessdate= 2019-01-27 |lang= lt |ref= VLE |archive-date= 2019-01-28 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190128030432/https://www.vle.lt/Straipsnis/Lietuviu-konferencija-15377 |deadlink= no }} {{Արտաքին հղումներ}} th0qho6f9jk5seymrd08d3lxcj8wmtr 8485192 8485188 2022-08-08T16:28:37Z ArmSirius 64149 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Կոնֆերենցիաներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Vilnius Conference 1917.jpg|thumb|Նախագահությունը և քարտուղարությունը]] '''Վիլնյուսի համաժողով''' ({{lang-lt|Vilniaus konferencija}}; иначе ''Конференция литовцев'', {{lang-lt|Lietuvių konferencija}}{{sfn|VLE}}), լիտվացի պատվիրակների համագումարը [[Վիլնյուս]]ում 1917 թվականի սեպտեմբերի 18-22-ը, որը գումարվել է գերմանական օկուպացիոն իշխանությունների թույլտվությամբ, իր որոշումներով սկիզբ դրեց լիտվական պետության ստեղծմանը և 20 հոգուց բաղկացած [[Լիտվա]]յի խորհուրդ ընտրեց: [[Պատկեր:RussianDramaTheatreInVilnius2.jpg|thumb|left|Վիլնյուսի կոնֆերանսի անցկացման վայրը (այսօր Լիտվայի ռուսական դրամատիկական թատրոն)]] [[Պատկեր:Vilnius Conference memorial plaque.JPG|thumb|left|140px|Հիշատակի սալաքար]] Կազմկոմիտեն, որը ներառում էր Սալյամոնաս Բանայտիսին, Թադաս Դաուգիրդասին (երկուսն էլ ներկայացնում էին Կաունասը), Պյատրաս Կլիմասին, Անտանաս Սմետոնին, Յոնաս Ստանկյավիչյուսին, Յուրգիս Շաուլիսին (Վիլնյուս) և այլոց, 1917 թվականի օգոստոսին իր առաջին նիստերին նախապատրաստել է ինքնուրույն լիտվական պետության ստեղծման բանաձևերի նախագծերը և ընտրել մասնակիցների թեկնածությունները: Կոմիտեն ձգտում էր հավաքել տարբեր շերտերի ու քաղաքական հայացքների ներկայացուցիչների՝ Լիտվայի յուրաքանչյուր նահանգից 5-8-ական պատվիրակներ։ Ենթադրվում էր 32 գավառներից 264-ի, Վիլնյուսի և Կաունասի մասնակցությունը, որոնք ներկայացնում էին տարբեր դասեր, կուսակցություններ և հասարակական-քաղաքական հոսանքներ: Խորհրդաժողովը տեղի է ունեցել [[Յոնաս Բասանավիչյուս]]ի ղեկավարությամբ՝ թատրոնի շենքում՝ կազմակերպչական կոմիտեի հրավիրած պատվիրակների մասնակցությամբ, քանի որ գերմանական իշխանությունները ընտրությունների անցկացումը թույլ չեն տվել: Հրավիրված 264 պատվիրակներից խորհրդաժողովին մասնակցել է 214 մարդ (այլ տեղեկություններով՝ 222-ը)։ Նրանց թվում էին 66 քահանաներ, 65 գյուղացիներ, 60 տավորականներ և այլք։ Ազգայնականներ թաուտինինկովն ու քրիստոնյա դեմոկրատները ներկայացնում էին Անտանաս Սմետոնան, Յոկուբաս Շյառնասը, Վլադաս Միրոնասը, Կազիս Բիզաուսկասը և ուրիշներ, Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության աջ թևը՝ [[Միկոլաս Բիրժիշկա]]ն, Ստյապոնաս Կայրիսը, ձախ թևը՝ Պրանաս Էյդուկյավիչուսը{{sfn|VLE}}: 2007 թվականի սեպտեմբերի 17-ին Վիլնյուսի Բասանավիչյաուս փողոցում (Jono Basanavičiaus g. 13) նախկին թատրոնի շենքում նախագահ Վալդաս Ադամկուսի մասնակցությամբ բացվեց հուշատախտակը՝ [[լիտվերեն]]ով տեքստով<ref>[http://www.president.lt/lt/news.full/8260 Prezidentas dalyvavo atidengiant Vilniaus lietuvių konferenciją įamžinusią paminklinę lentą] {{Wayback|url=http://www.president.lt/lt/news.full/8260 |date=20071119231048 }}{{ref-lt}}</ref><ref>[http://www.delfi.lt/news/daily/lithuania/article.php?id=14426939 V. Adamkus: be Vilniaus konferencijos nebūtų buvę ir Kovo 11-osios]{{ref-lt}}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{cite web |url= https://www.vle.lt/Straipsnis/Lietuviu-konferencija-15377 |title= Lietuvių konferencija |author= |date= 2008-06-30 |work= Visuotinė lietuvių enciklopedija |publisher= Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras |accessdate= 2019-01-27 |lang= lt |ref= VLE |archive-date= 2019-01-28 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190128030432/https://www.vle.lt/Straipsnis/Lietuviu-konferencija-15377 |deadlink= no }} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Կոնֆերենցիաներ]] mbjn3euy28j7m1i02871psm7gid0l6f 8485584 8485192 2022-08-09T00:04:55Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Vilnius Conference 1917.jpg|thumb|Նախագահությունը և քարտուղարությունը]] '''Վիլնյուսի համաժողով''' ({{lang-lt|Vilniaus konferencija}}; иначе ''Конференция литовцев'', {{lang-lt|Lietuvių konferencija}}{{sfn|VLE}}), լիտվացի պատվիրակների համագումարը [[Վիլնյուս]]ում 1917 թվականի սեպտեմբերի 18-22-ը, որը գումարվել է գերմանական օկուպացիոն իշխանությունների թույլտվությամբ, իր որոշումներով սկիզբ դրեց լիտվական պետության ստեղծմանը և 20 հոգուց բաղկացած [[Լիտվա]]յի խորհուրդ ընտրեց։ [[Պատկեր:RussianDramaTheatreInVilnius2.jpg|thumb|left|Վիլնյուսի կոնֆերանսի անցկացման վայրը (այսօր Լիտվայի ռուսական դրամատիկական թատրոն)]] [[Պատկեր:Vilnius Conference memorial plaque.JPG|thumb|left|140px|Հիշատակի սալաքար]] Կազմկոմիտեն, որը ներառում էր Սալյամոնաս Բանայտիսին, Թադաս Դաուգիրդասին (երկուսն էլ ներկայացնում էին Կաունասը), Պյատրաս Կլիմասին, Անտանաս Սմետոնին, Յոնաս Ստանկյավիչյուսին, Յուրգիս Շաուլիսին (Վիլնյուս) և այլոց, 1917 թվականի օգոստոսին իր առաջին նիստերին նախապատրաստել է ինքնուրույն լիտվական պետության ստեղծման բանաձևերի նախագծերը և ընտրել մասնակիցների թեկնածությունները։ Կոմիտեն ձգտում էր հավաքել տարբեր շերտերի ու քաղաքական հայացքների ներկայացուցիչների՝ Լիտվայի յուրաքանչյուր նահանգից 5-8-ական պատվիրակներ։ Ենթադրվում էր 32 գավառներից 264-ի, Վիլնյուսի և Կաունասի մասնակցությունը, որոնք ներկայացնում էին տարբեր դասեր, կուսակցություններ և հասարակական-քաղաքական հոսանքներ։ Խորհրդաժողովը տեղի է ունեցել [[Յոնաս Բասանավիչյուս]]ի ղեկավարությամբ՝ թատրոնի շենքում՝ կազմակերպչական կոմիտեի հրավիրած պատվիրակների մասնակցությամբ, քանի որ գերմանական իշխանությունները ընտրությունների անցկացումը թույլ չեն տվել։ Հրավիրված 264 պատվիրակներից խորհրդաժողովին մասնակցել է 214 մարդ (այլ տեղեկություններով՝ 222-ը)։ Նրանց թվում էին 66 քահանաներ, 65 գյուղացիներ, 60 տավորականներ և այլք։ Ազգայնականներ թաուտինինկովն ու քրիստոնյա դեմոկրատները ներկայացնում էին Անտանաս Սմետոնան, Յոկուբաս Շյառնասը, Վլադաս Միրոնասը, Կազիս Բիզաուսկասը և ուրիշներ, Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության աջ թևը՝ [[Միկոլաս Բիրժիշկա]]ն, Ստյապոնաս Կայրիսը, ձախ թևը՝ Պրանաս Էյդուկյավիչուսը{{sfn|VLE}}։ 2007 թվականի սեպտեմբերի 17-ին Վիլնյուսի Բասանավիչյաուս փողոցում (Jono Basanavičiaus g. 13) նախկին թատրոնի շենքում նախագահ Վալդաս Ադամկուսի մասնակցությամբ բացվեց հուշատախտակը՝ [[լիտվերեն]]ով տեքստով<ref>[http://www.president.lt/lt/news.full/8260 Prezidentas dalyvavo atidengiant Vilniaus lietuvių konferenciją įamžinusią paminklinę lentą] {{Wayback|url=http://www.president.lt/lt/news.full/8260 |date=20071119231048 }}{{ref-lt}}</ref><ref>[http://www.delfi.lt/news/daily/lithuania/article.php?id=14426939 V. Adamkus: be Vilniaus konferencijos nebūtų buvę ir Kovo 11-osios]{{ref-lt}}</ref>։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{cite web |url= https://www.vle.lt/Straipsnis/Lietuviu-konferencija-15377 |title= Lietuvių konferencija |author= |date= 2008-06-30 |work= Visuotinė lietuvių enciklopedija |publisher= Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras |accessdate= 2019-01-27 |lang= lt |ref= VLE |archive-date= 2019-01-28 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190128030432/https://www.vle.lt/Straipsnis/Lietuviu-konferencija-15377 |deadlink= no }} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Կոնֆերենցիաներ]] 6putj2slwuzky75remunhqluc5aar5y 1 1098978 8485191 2022-08-08T16:28:18Z ArmSirius 64149 +{{ԹՀ|ru|Вильнюсская конференция|124620653}} wikitext text/x-wiki {{ԹՀ|ru|Вильнюсская конференция|124620653}} gu8mn21iowom0ziiega99lu92s9b43d 0 1098979 8485214 2022-08-08T17:20:43Z Gardmanahay 25102 Gardmanahay տեղափոխեց էջը «[[Լեռնահովիտ (Քաշաթաղի շրջան)]]»-ից «[[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)]]»: Նույն շրջանում կա նաև նույնանուն համայնք, այլ մարզում կա համանուն գյուղ։ wikitext text/x-wiki #ՎԵՐԱՀՂՈՒՄ [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)]] 6gcehij92xgetdtr6knpwzno0ffjkj0 0 1098981 8485235 2022-08-08T17:34:58Z Gardmanahay 25102 Gardmanahay տեղափոխեց էջը «[[Լեռնահովիտ (Լոռու մարզ)]]»-ից «[[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)]]» wikitext text/x-wiki #ՎԵՐԱՀՂՈՒՄ [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)]] a8vo3lk73qggynf80i3ir2yxp87k0j9 2 1098982 8485236 2022-08-08T17:36:54Z Bippubip 124353 Նոր էջ «Սթոունուոլի ապստամբությունը (նաև հայտնի որպես Սթոունուոլ) միասեռականների համայնքի անդամների ինքնաբուխ բողոքների շարք էր, որը տեղի է ունեցել Նյու Յորքի Սթոնթուոլ ակումբի դիմաց՝ 1969թ հունիսի 28-ից հուլիսի 3-ը:»: wikitext text/x-wiki Սթոունուոլի ապստամբությունը (նաև հայտնի որպես Սթոունուոլ) միասեռականների համայնքի անդամների ինքնաբուխ բողոքների շարք էր, որը տեղի է ունեցել Նյու Յորքի Սթոնթուոլ ակումբի դիմաց՝ 1969թ հունիսի 28-ից հուլիսի 3-ը: nm6agu9tyrudpnwb8kyblgskydm59aw 8485806 8485236 2022-08-09T10:14:35Z Bippubip 124353 wikitext text/x-wiki Սթոունուոլի ապստամբությունը (նաև հայտնի որպես Սթոունուոլ) միասեռականների համայնքի անդամների ինքնաբուխ բողոքների շարք էր, որը տեղի է ունեցել Նյու Յորքի Սթոնթուոլ ակումբի դիմաց՝ 1969թ հունիսի 28-ից հուլիսի 3-ը: 1950ականներին ԱՄՆ-ի հասարակության մեջ վախ ու ատելություն կար ԼԳԲՏ համայնքի ներկայացուցիչների հանդեպ: Համարվում էր, որ նրանք զուրկ են էմոցիոնալ կայունությունից և դրանով սպառնում են բոլորի անվտանգությանը: Միասեռականները և ոչ-բինար մարդիկ հեռացվում էին իրանց աշխատանքի վայրերից, ենթարկվում ձեռբակալությունների: Ինչպես սովորական էր այն ժամանակների գեյ բառերի համար, Ստոունուոլի տերերը մաֆիայի անդամներ էին: 1960ականներին ոստիկանական խուզարկությունները բառի առօրյայի մաս էին, մինչեւ նրանք պատասխան հարված ստացան Ստոնուոլի այցելուներից 1969թ հունիսի 28-ի վաղ առավոտյան: Հաջորդող օրերի ընթացքում ապստամբությունը ուժեղացավ, շարժմանը միացան շատ մարդիկ, սկսեցին տպագրվել պաստառներ: Ապստամբությունից մեկ տարի անց, 1970թ հունիսի 28-ին, նշվեց առաջին հպարտության շքերթը՝ Չիկագոյում, Լոս Անջելեսում, Նյու Յորքում և Սան ֆրանցիսկոյում: Տարիների ընթացքում ստեղծվեցին միասեռականների իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող կազմակերպություններ ԱՄՆ-ում և ամբողջ աշխարհում: Մեր օրերում սովորական են դարձել ամենամյա հպարտության շքերթները, որոնք անցկացվում են հունիսին՝ ի հիշատակ Ստոունուոլի: 7zbe9gyjyc0j76jlacbf7ez31bevegw 8485817 8485806 2022-08-09T10:23:44Z Bippubip 124353 wikitext text/x-wiki Սթոունուոլի ապստամբությունը (նաև հայտնի որպես Սթոունուոլ) [[Համասեռականություն|համասեռականների]] համայնքի անդամների ինքնաբուխ բողոքների շարք էր, որը տեղի է ունեցել [[Նյու Յորք|Նյու Յորքի]] Սթոնթուոլ ակումբի դիմաց՝ 1969թ հունիսի 28-ից հուլիսի 3-ը: 1950ականներին [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ի հասարակության մեջ վախ ու ատելություն կար [[ԼԳԲՏ]] համայնքի ներկայացուցիչների հանդեպ: Համարվում էր, որ նրանք զուրկ են էմոցիոնալ կայունությունից և դրանով սպառնում են բոլորի անվտանգությանը: Միասեռականները և ոչ-բինար մարդիկ հեռացվում էին իրանց աշխատանքի վայրերից, ենթարկվում ձեռբակալությունների: Ինչպես սովորական էր այն ժամանակների [[Միասեռականների բար|գեյ բառերի]] համար, Ստոունուոլի տերերը [[Մաֆիա|մաֆիայի]] անդամներ էին:<ref>{{Cite web|url=https://www.pbs.org/wgbh/americanexperience/features/stonewall-why-did-mafia-own-bar/|title=Why Did the Mafia Own the Bar? {{!}} American Experience {{!}} PBS|website=www.pbs.org|language=en|accessdate=2022-08-09}}</ref> 1960ականներին ոստիկանական խուզարկությունները բառի առօրյայի մաս էին, մինչեւ նրանք պատասխան հարված ստացան Ստոնուոլի այցելուներից 1969թ հունիսի 28-ի վաղ առավոտյան: Հաջորդող օրերի ընթացքում ապստամբությունը ուժեղացավ, շարժմանը միացան շատ մարդիկ, սկսեցին տպագրվել պաստառներ: Ապստամբությունից մեկ տարի անց, 1970թ հունիսի 28-ին, նշվեց առաջին [[Հպարտության շքերթ|հպարտության շքերթը]]՝ [[Չիկագո|Չիկագոյում]], [[Լոս Անջելես|Լոս Անջելեսում]], [[Նյու Յորք|Նյու Յորքում]] և [[Սան Ֆրանցիսկո|Սան ֆրանցիսկոյում]]:<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20141022032242/http://www.sfpride.org/heritage/1970.html|title=Christopher Street Liberation Day Gay-In}}</ref> Տարիների ընթացքում ստեղծվեցին միասեռականների իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող կազմակերպություններ ԱՄՆ-ում և ամբողջ աշխարհում: Մեր օրերում սովորական են դարձել ամենամյա հպարտության շքերթները, որոնք անցկացվում են հունիսին՝ ի հիշատակ Ստոունուոլի: al1uv9wqubp03603pfl0pv9mcz5dy52 8485819 8485817 2022-08-09T10:24:11Z Bippubip 124353 wikitext text/x-wiki Սթոունուոլի ապստամբությունը (նաև հայտնի որպես Սթոունուոլ) [[Համասեռականություն|համասեռականների]] համայնքի անդամների ինքնաբուխ բողոքների շարք էր, որը տեղի է ունեցել [[Նյու Յորք|Նյու Յորքի]] Սթոնթուոլ ակումբի դիմաց՝ 1969թ հունիսի 28-ից հուլիսի 3-ը: 1950ականներին [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ի հասարակության մեջ վախ ու ատելություն կար [[ԼԳԲՏ]] համայնքի ներկայացուցիչների հանդեպ: Համարվում էր, որ նրանք զուրկ են էմոցիոնալ կայունությունից և դրանով սպառնում են բոլորի անվտանգությանը: Միասեռականները և ոչ-բինար մարդիկ հեռացվում էին իրանց աշխատանքի վայրերից, ենթարկվում ձեռբակալությունների: Ինչպես սովորական էր այն ժամանակների [[Միասեռականների բար|գեյ բառերի]] համար, Ստոունուոլի տերերը [[Մաֆիա|մաֆիայի]] անդամներ էին:<ref>{{Cite web|url=https://www.pbs.org/wgbh/americanexperience/features/stonewall-why-did-mafia-own-bar/|title=Why Did the Mafia Own the Bar? {{!}} American Experience {{!}} PBS|website=www.pbs.org|language=en|accessdate=2022-08-09}}</ref> 1960ականներին ոստիկանական խուզարկությունները բառի առօրյայի մաս էին, մինչեւ նրանք պատասխան հարված ստացան Ստոնուոլի այցելուներից 1969թ հունիսի 28-ի վաղ առավոտյան: Հաջորդող օրերի ընթացքում ապստամբությունը ուժեղացավ, շարժմանը միացան շատ մարդիկ, սկսեցին տպագրվել պաստառներ: Ապստամբությունից մեկ տարի անց, 1970թ հունիսի 28-ին, նշվեց առաջին [[Հպարտության շքերթ|հպարտության շքերթը]]՝ [[Չիկագո|Չիկագոյում]], [[Լոս Անջելես|Լոս Անջելեսում]], [[Նյու Յորք|Նյու Յորքում]] և [[Սան Ֆրանցիսկո|Սան ֆրանցիսկոյում]]:<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20141022032242/http://www.sfpride.org/heritage/1970.html|title=Christopher Street Liberation Day Gay-In}}</ref> Տարիների ընթացքում ստեղծվեցին միասեռականների իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող կազմակերպություններ ԱՄՆ-ում և ամբողջ աշխարհում: Մեր օրերում սովորական են դարձել ամենամյա հպարտության շքերթները, որոնք անցկացվում են հունիսին՝ ի հիշատակ Ստոունուոլի: == Ծանոթագրություններ == s2x0hifg7u5zj7h9w7mrdy2x3i4n0vk 0 1098983 8485239 2022-08-08T17:39:04Z Gardmanahay 25102 Gardmanahay տեղափոխեց էջը «[[Լեռնահովիտ (Գեղարքունիքի մարզ)]]»-ից «[[Լեռնահովիտ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)]]» wikitext text/x-wiki #ՎԵՐԱՀՂՈՒՄ [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)]] 7t33mpdm9gyr0bfwj0f9tnlawrljpzu 1 1098984 8485430 2022-08-08T19:41:00Z Slava Sahakyan70 65321 Նոր էջ «{{Interwiki Women6/հոդված}}»: wikitext text/x-wiki {{Interwiki Women6/հոդված}} thlkh8dsz9eaeandct96p4w1hjvo5xu 8485435 8485430 2022-08-08T19:42:23Z Slava Sahakyan70 65321 wikitext text/x-wiki {{Interwiki Women6/հոդված}} {{ԹՀ|en|Wembley Stadium}} bt1j8awvzsmca0uj0fsxfh09wtn5kve 0 1098985 8485517 2022-08-08T19:59:54Z ԵՆարինե 78953 Նոր էջ « '''Ճամայկայի խոհանոց''', [[Ճամայկա|Ճամայկայի]] խոհանոցը ներառում է խոհարարական տեխնիկայի, համերի և համեմունքների խառնուրդ, որոնք բերվել են կղզում բնակեցված ամերիկացի հնդկացիների, աֆրիկացիների, իռլանդացիների, բրիտանացիների, ֆրանսիացիների, պորտուգալացիների, իսպա...»: wikitext text/x-wiki '''Ճամայկայի խոհանոց''', [[Ճամայկա|Ճամայկայի]] խոհանոցը ներառում է խոհարարական տեխնիկայի, համերի և համեմունքների խառնուրդ, որոնք բերվել են կղզում բնակեցված ամերիկացի հնդկացիների, աֆրիկացիների, իռլանդացիների, բրիտանացիների, ֆրանսիացիների, պորտուգալացիների, իսպանացիների, հնդկացիների, չինացիների և մերձավորարևելցիների կողմից: Ճամայկայի խոհանոցը հարստացել է արևադարձային Հարավարևելյան Ասիայից կղզի բերված գյուղատնտեսական մշակաբույսերով և ապրանքներով: Տեղական խոհանոցն ունի նաև ծովամթերքի, արևադարձային [[Միրգ|մրգերի]] և մսամթերքի լայն ընտրանի: Ճամայկայի որոշ ճաշատեսակներ այլ երկրներից կղզի բերված տարբերակներ են: Դրանք հաճախ փոփոխվում են՝ ներառելով տեղական արտադրանքը և համեմունքները: Մյուսները նոր են կամ խառը և զարգացած են տեղում: Ճամայկայի հայտնի ճաշատեսակները ներառում են այծով կարի, տապակած պելմենիներ, ինչպես նաև աքի և աղած ձուկ: Հայտնի են ճամայկայական կարկանդակներ կամ կարկանդակներ, տարբեր խմորեղեն, հաց և խմիչքներ։ Ճամայկայի խոհանոցը տարածվեց արտագաղթողների հետ, հատկապես 20-րդ դարում, կղզուց այլ երկրներ, քանի որ ճամայկացիները տնտեսական հնարավորություններ էին փնտրում այլ երկրներում: == Պատմություն == [[Պատկեր:Coco_bread_wrapped_beef_patty.jpg|մինի|Կոկոսի հացով փաթաթված ճամայկայական թխվածքաբլիթ]] === Խոհանոցի զարգացում === Աֆրիկյան խոհանոցը կղզում զարգացել է Աֆրիկայից ստրուկների հոսքի արդյունքում։ Սա, օրինակ, կալլալան է, որն առաջացել է անգոլական calulu ուտեստից։ Ճամայկայի ամենահայտնի ճաշատեսակի՝ ակիի պտուղը կղզի են բերել նաև Արևմտյան Աֆրիկայի ժողովուրդները։ Իսպանացիները, ովքեր առաջին անգամ կղզի են ժամանել եվրոպացիներից, նպաստել են իսպանացի հրեաների կողմից ներմուծված ձկներից պատրաստված քացախային էսկովիչի (escovitch) (իսպանական [[էսկաբեչե]]) ուտեստների հայտնվելուն: Ավելի ուշ <bdi>[[Կոռնուոլ|կլոռնուոլական]]</bdi> ավանդույթները ազդեցին մսով և համեմունքներով լցոնված մսով և համեմունքներով մսով լցոնված ճամայկայի պանրի առաջացման վրա, որը հայտնի տեղական արագ սնունդ էր<ref>[https://books.google.com.ua/books?id=ZM04DwAAQBAJ&pg=PT157 Байки о Ямайке. Поленов В., 2017]</ref>: Չինական և արևելյան հնդկական խոհանոցն ավելի մեծ ազդեցություն թողեց վարձակալված բանվորների միջոցով, ովքեր փոխարինեցին ստրուկներին ազատվելուց հետո: Դրանց շնորհիվ կղզում հայտնվել են ռոտի տորթեր և այծի մսով կարի։ Աղած ձողաձուկը ներմուծվել է 1500-ականներին ինկվիզիցիայից փախած պորտուգալացի հրեաների կողմից և այժմ օգտագործվում է ազգային կերակրատեսակում՝ ակի և աղած ձուկ, բայց ձուկը նաև ստրկացված աֆրիկացիների հիմնական բաղադրիչն էր՝ որպես հասանելի սպիտակուց: === Ճամայկայի խոհանոց և ռաստաֆարի === Ճամայկայի խոհանոցը ներառում է [[Ռաստաֆարական շարժում|ռաստաֆարյան ազդեցությունները]]: Ռաստաֆարացիները բուսակերական մոտեցում են ցուցաբերում ճաշ պատրաստելու, կերակուր պատրաստելու և ուտելու նկատմամբ, և նրանք շատ յուրահատուկ բուսական ուտեստներ են տրամադրել ճամայկայի խոհանոցին: Միևնույն ժամանակ ռաստաֆարին խոզի միս չի ուտում, բայց խոզի միսը շատ սիրված ուտեստ է Ճամայկայում։ == Հանրաճանաչ ուտեստներ == Ճամայկայի նախաճաշը ներառում է ակի և աղած ձուկ՝ համեմված կալալուով, խաշած կանաչ բանանով և տապակած տորտիլաներով կամ պելմենիներով<ref name="breakfast">Deborah S. Hartz [https://news.google.com/newspapers?id=bp0TAAAAIBAJ&sjid=PgcEAAAAIBAJ&pg=1279,382584&dq=stamp+and+go+jamaica Authentic Jamaican breakfast] Aug 1, 1991 Ocala Star-Banner page 44</ref>: Ամենատարածված միսը հավի միսն է: Որպես կողմնակի ճաշատեսակ սովորաբար մատուցվում է [[բրինձ]] կամ [[լոբի]]: Ճամայկայում միս պատրաստելու ավանդական ձևը այրումն է: Միսը քսում են չոր կամ մարինացվում տաք համեմունքների խառնուրդով, այնուհետև դանդաղ եփում են ածուխի վրա: Ենթադրվում է, որ այն հորինել են փախած ստրուկները, ովքեր անտառում միս էին բուժում կամ ծխում, և որպեսզի ծուխը չերևա, նրանք դա անում էին փոսում կամ օջախը ծածկում արմավենու տերևներով: Այսօր Ճամայկայում դրա համար օգտագործվում են տակառներ։ == Աղանդեր և քաղցրավենիք == Մանգոն և թթու պաղպաղակը երկու հայտնի աղանդեր են: Ճամայկայի պաղպաղակը գալիս է տարբեր համային տեսականիով, այդ թվում՝ գրեյպենուտ, ռոմ, չամիչ և վիշապի ստաուտ<ref>[https://www.rosacooking.com/ru/gizzada-kokosovoe-pechene-s-iamaiki/ Гиззада — кокосовое печенье с Ямайки]</ref>: Այլ հայտնի աղանդերներից են քաղցր կարտոֆիլի պուդինգը, եգիպտացորենի պուդինգը, կիսավա տորտիլլան, կոկոսի գիզադան, կոկոսի քերիչով տորթը, տոտո, բանանի բլիթներ, կոկոսի կաթիլներ, բանանի [[տարտ]] և գոյաբադա: Tie A Leaf կամ dukanu-ն օսլայից (սովորաբար եգիպտացորենի ալյուրից կամ կասավայից) պատրաստված կերակուր է կոկոսի կաթով, այնուհետև փաթաթում և կապում են բանանի տերևի մեջ նախքան եփելը: Աշհամ՝ չորացրած եգիպտացորենը աղում և խառնում են շագանակագույն շաքարի հետ։ Թամարինդի գնդիկները քաղցրավենիք են, որոնք պատրաստվում են շագանակագույն շաքարավազով գլորված մրգի կպչուն միջուկից և վերածվում են կլոր քաղցր և թթու գնդիկների: Պատրաստվում է նաև կծու տարբերակ՝ կծու պղպեղի հավելումով։ Bustamante Backbone-ը առաջին վարչապետ Ալեքսանդր Բուստամանտեի անունով կոնֆետ է: == Ճամայկայի սնունդը արտասահմանում == [[Պատկեր:Jerk_chicken-1001.jpg|մինի|Խորոված հավ]] Ճամայկայի խոհանոցը հասանելի է ամբողջ Հյուսիսային Ամերիկայում, Մեծ Բրիտանիայում և այլ վայրերում, որտեղ ճամայկայի զգալի բնակչություն կա: Միացյալ Նահանգներում մեծ թվով ռեստորաններ տեղակայված են Նյու Յորքի, Ատլանտայի, Ֆորտ Լոդերդեյլի, Վաշինգտոնի, Ֆիլադելֆիայի և այլ մետրոպոլիայի շրջաններում: Կանադայում ճամայկայական ռեստորանները կարելի է գտնել Տորոնտոյի մետրոպոլիայի տարածքում, ինչպես նաև Վանկուվերում, Մոնրեալում և Օտտավայում: Ճամայկայի խոհանոցը ներառված է նաև Darden Restaurants-ին պատկանող ամերիկյան Bahama Breeze ռեստորանների ցանցի ճաշացանկում: Golden Krust Caribbean Bakery & Grill-ը մոտավորապես 120 արտոնագրված ռեստորաններից բաղկացած ցանց է Միացյալ Նահանգներում: Այս ռեստորաններում վաճառվում են ճամայկայական բլիթներ, բլիթներ, հացեր և այլ հայտնի ճամայկայական ուտեստներ: == Ծանոթագրություններ == <references group=""></references> == Արտաքին հղումներ == * {{Commons category-inline}} * [https://www.clixlr8.com/how-to-bake-jamaican-sweet-potato-pudding/ clixlr8.com] — A Recipe Guide On How To Bake Jamaican Sweet Potato Pudding By Elaine A. Ayre * [https://books.google.com.ua/books?id=IMEWEAAAQBAJ&pg=PT136 Ямайка: книга для путешественников. Муллингс В., 2021] 72k90zr4r5067fk0u4lzlkr0plf2ipr 8485520 8485517 2022-08-08T20:00:21Z ԵՆարինե 78953 wikitext text/x-wiki '''Ճամայկայի խոհանոց''', [[Ճամայկա|Ճամայկայի]] խոհանոցը ներառում է խոհարարական տեխնիկայի, համերի և համեմունքների խառնուրդ, որոնք բերվել են կղզում բնակեցված ամերիկացի հնդկացիների, աֆրիկացիների, իռլանդացիների, բրիտանացիների, ֆրանսիացիների, պորտուգալացիների, իսպանացիների, հնդկացիների, չինացիների և մերձավորարևելցիների կողմից: Ճամայկայի խոհանոցը հարստացել է արևադարձային Հարավարևելյան Ասիայից կղզի բերված գյուղատնտեսական մշակաբույսերով և ապրանքներով: Տեղական խոհանոցն ունի նաև ծովամթերքի, արևադարձային [[Միրգ|մրգերի]] և մսամթերքի լայն ընտրանի: Ճամայկայի որոշ ճաշատեսակներ այլ երկրներից կղզի բերված տարբերակներ են: Դրանք հաճախ փոփոխվում են՝ ներառելով տեղական արտադրանքը և համեմունքները: Մյուսները նոր են կամ խառը և զարգացած են տեղում: Ճամայկայի հայտնի ճաշատեսակները ներառում են այծով կարի, տապակած պելմենիներ, ինչպես նաև աքի և աղած ձուկ: Հայտնի են ճամայկայական կարկանդակներ կամ կարկանդակներ, տարբեր խմորեղեն, հաց և խմիչքներ։ Ճամայկայի խոհանոցը տարածվեց արտագաղթողների հետ, հատկապես 20-րդ դարում, կղզուց այլ երկրներ, քանի որ ճամայկացիները տնտեսական հնարավորություններ էին փնտրում այլ երկրներում: == Պատմություն == [[Պատկեր:Coco_bread_wrapped_beef_patty.jpg|մինի|Կոկոսի հացով փաթաթված ճամայկայական թխվածքաբլիթ]] === Խոհանոցի զարգացում === Աֆրիկյան խոհանոցը կղզում զարգացել է Աֆրիկայից ստրուկների հոսքի արդյունքում։ Սա, օրինակ, կալլալան է, որն առաջացել է անգոլական calulu ուտեստից։ Ճամայկայի ամենահայտնի ճաշատեսակի՝ ակիի պտուղը կղզի են բերել նաև Արևմտյան Աֆրիկայի ժողովուրդները։ Իսպանացիները, ովքեր առաջին անգամ կղզի են ժամանել եվրոպացիներից, նպաստել են իսպանացի հրեաների կողմից ներմուծված ձկներից պատրաստված քացախային էսկովիչի (escovitch) (իսպանական [[էսկաբեչե]]) ուտեստների հայտնվելուն: Ավելի ուշ <bdi>[[Կոռնուոլ|կլոռնուոլական]]</bdi> ավանդույթները ազդեցին մսով և համեմունքներով լցոնված մսով և համեմունքներով մսով լցոնված ճամայկայի պանրի առաջացման վրա, որը հայտնի տեղական արագ սնունդ էր<ref>[https://books.google.com.ua/books?id=ZM04DwAAQBAJ&pg=PT157 Байки о Ямайке. Поленов В., 2017]</ref>: Չինական և արևելյան հնդկական խոհանոցն ավելի մեծ ազդեցություն թողեց վարձակալված բանվորների միջոցով, ովքեր փոխարինեցին ստրուկներին ազատվելուց հետո: Դրանց շնորհիվ կղզում հայտնվել են ռոտի տորթեր և այծի մսով կարի։ Աղած ձողաձուկը ներմուծվել է 1500-ականներին ինկվիզիցիայից փախած պորտուգալացի հրեաների կողմից և այժմ օգտագործվում է ազգային կերակրատեսակում՝ ակի և աղած ձուկ, բայց ձուկը նաև ստրկացված աֆրիկացիների հիմնական բաղադրիչն էր՝ որպես հասանելի սպիտակուց: === Ճամայկայի խոհանոց և ռաստաֆարի === Ճամայկայի խոհանոցը ներառում է [[Ռաստաֆարական շարժում|ռաստաֆարյան ազդեցությունները]]: Ռաստաֆարացիները բուսակերական մոտեցում են ցուցաբերում ճաշ պատրաստելու, կերակուր պատրաստելու և ուտելու նկատմամբ, և նրանք շատ յուրահատուկ բուսական ուտեստներ են տրամադրել ճամայկայի խոհանոցին: Միևնույն ժամանակ ռաստաֆարին խոզի միս չի ուտում, բայց խոզի միսը շատ սիրված ուտեստ է Ճամայկայում։ == Հանրաճանաչ ուտեստներ == Ճամայկայի նախաճաշը ներառում է ակի և աղած ձուկ՝ համեմված կալալուով, խաշած կանաչ բանանով և տապակած տորտիլաներով կամ պելմենիներով<ref name="breakfast">Deborah S. Hartz [https://news.google.com/newspapers?id=bp0TAAAAIBAJ&sjid=PgcEAAAAIBAJ&pg=1279,382584&dq=stamp+and+go+jamaica Authentic Jamaican breakfast] Aug 1, 1991 Ocala Star-Banner page 44</ref>: Ամենատարածված միսը հավի միսն է: Որպես կողմնակի ճաշատեսակ սովորաբար մատուցվում է [[բրինձ]] կամ [[լոբի]]: Ճամայկայում միս պատրաստելու ավանդական ձևը այրումն է: Միսը քսում են չոր կամ մարինացվում տաք համեմունքների խառնուրդով, այնուհետև դանդաղ եփում են ածուխի վրա: Ենթադրվում է, որ այն հորինել են փախած ստրուկները, ովքեր անտառում միս էին բուժում կամ ծխում, և որպեսզի ծուխը չերևա, նրանք դա անում էին փոսում կամ օջախը ծածկում արմավենու տերևներով: Այսօր Ճամայկայում դրա համար օգտագործվում են տակառներ։ == Աղանդեր և քաղցրավենիք == Մանգոն և թթու պաղպաղակը երկու հայտնի աղանդեր են: Ճամայկայի պաղպաղակը գալիս է տարբեր համային տեսականիով, այդ թվում՝ գրեյպենուտ, ռոմ, չամիչ և վիշապի ստաուտ<ref>[https://www.rosacooking.com/ru/gizzada-kokosovoe-pechene-s-iamaiki/ Гиззада — кокосовое печенье с Ямайки]</ref>: Այլ հայտնի աղանդերներից են քաղցր կարտոֆիլի պուդինգը, եգիպտացորենի պուդինգը, կիսավա տորտիլլան, կոկոսի գիզադան, կոկոսի քերիչով տորթը, տոտո, բանանի բլիթներ, կոկոսի կաթիլներ, բանանի [[տարտ]] և գոյաբադա: Tie A Leaf կամ dukanu-ն օսլայից (սովորաբար եգիպտացորենի ալյուրից կամ կասավայից) պատրաստված կերակուր է կոկոսի կաթով, այնուհետև փաթաթում և կապում են բանանի տերևի մեջ նախքան եփելը: Աշհամ՝ չորացրած եգիպտացորենը աղում և խառնում են շագանակագույն շաքարի հետ։ Թամարինդի գնդիկները քաղցրավենիք են, որոնք պատրաստվում են շագանակագույն շաքարավազով գլորված մրգի կպչուն միջուկից և վերածվում են կլոր քաղցր և թթու գնդիկների: Պատրաստվում է նաև կծու տարբերակ՝ կծու պղպեղի հավելումով։ Bustamante Backbone-ը առաջին վարչապետ Ալեքսանդր Բուստամանտեի անունով կոնֆետ է: == Ճամայկայի սնունդը արտասահմանում == [[Պատկեր:Jerk_chicken-1001.jpg|մինի|Խորոված հավ]] Ճամայկայի խոհանոցը հասանելի է ամբողջ Հյուսիսային Ամերիկայում, Մեծ Բրիտանիայում և այլ վայրերում, որտեղ ճամայկայի զգալի բնակչություն կա: Միացյալ Նահանգներում մեծ թվով ռեստորաններ տեղակայված են Նյու Յորքի, Ատլանտայի, Ֆորտ Լոդերդեյլի, Վաշինգտոնի, Ֆիլադելֆիայի և այլ մետրոպոլիայի շրջաններում: Կանադայում ճամայկայական ռեստորանները կարելի է գտնել Տորոնտոյի մետրոպոլիայի տարածքում, ինչպես նաև Վանկուվերում, Մոնրեալում և Օտտավայում: Ճամայկայի խոհանոցը ներառված է նաև Darden Restaurants-ին պատկանող ամերիկյան Bahama Breeze ռեստորանների ցանցի ճաշացանկում: Golden Krust Caribbean Bakery & Grill-ը մոտավորապես 120 արտոնագրված ռեստորաններից բաղկացած ցանց է Միացյալ Նահանգներում: Այս ռեստորաններում վաճառվում են ճամայկայական բլիթներ, բլիթներ, հացեր և այլ հայտնի ճամայկայական ուտեստներ: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commons category-inline}} * [https://www.clixlr8.com/how-to-bake-jamaican-sweet-potato-pudding/ clixlr8.com] — A Recipe Guide On How To Bake Jamaican Sweet Potato Pudding By Elaine A. Ayre * [https://books.google.com.ua/books?id=IMEWEAAAQBAJ&pg=PT136 Ямайка: книга для путешественников. Муллингс В., 2021] 8hjga9i5qasueyos4qal76gg5f3g6lm 8485528 8485520 2022-08-08T20:01:56Z ԵՆարինե 78953 /* top */ wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Ackee and Saltfish.jpg|մինի|Ակի և աղած ձուկ՝ Ճամայկայի ազգային ուտեստ ակի մրգից և աղած ձուկից]] '''Ճամայկայի խոհանոց''', [[Ճամայկա|Ճամայկայի]] խոհանոցը ներառում է խոհարարական տեխնիկայի, համերի և համեմունքների խառնուրդ, որոնք բերվել են կղզում բնակեցված ամերիկացի հնդկացիների, աֆրիկացիների, իռլանդացիների, բրիտանացիների, ֆրանսիացիների, պորտուգալացիների, իսպանացիների, հնդկացիների, չինացիների և մերձավորարևելցիների կողմից: Ճամայկայի խոհանոցը հարստացել է արևադարձային Հարավարևելյան Ասիայից կղզի բերված գյուղատնտեսական մշակաբույսերով և ապրանքներով: Տեղական խոհանոցն ունի նաև ծովամթերքի, արևադարձային [[Միրգ|մրգերի]] և մսամթերքի լայն ընտրանի: Ճամայկայի որոշ ճաշատեսակներ այլ երկրներից կղզի բերված տարբերակներ են: Դրանք հաճախ փոփոխվում են՝ ներառելով տեղական արտադրանքը և համեմունքները: Մյուսները նոր են կամ խառը և զարգացած են տեղում: Ճամայկայի հայտնի ճաշատեսակները ներառում են այծով կարի, տապակած պելմենիներ, ինչպես նաև աքի և աղած ձուկ: Հայտնի են ճամայկայական կարկանդակներ կամ կարկանդակներ, տարբեր խմորեղեն, հաց և խմիչքներ։ Ճամայկայի խոհանոցը տարածվեց արտագաղթողների հետ, հատկապես 20-րդ դարում, կղզուց այլ երկրներ, քանի որ ճամայկացիները տնտեսական հնարավորություններ էին փնտրում այլ երկրներում: == Պատմություն == [[Պատկեր:Coco_bread_wrapped_beef_patty.jpg|մինի|Կոկոսի հացով փաթաթված ճամայկայական թխվածքաբլիթ]] === Խոհանոցի զարգացում === Աֆրիկյան խոհանոցը կղզում զարգացել է Աֆրիկայից ստրուկների հոսքի արդյունքում։ Սա, օրինակ, կալլալան է, որն առաջացել է անգոլական calulu ուտեստից։ Ճամայկայի ամենահայտնի ճաշատեսակի՝ ակիի պտուղը կղզի են բերել նաև Արևմտյան Աֆրիկայի ժողովուրդները։ Իսպանացիները, ովքեր առաջին անգամ կղզի են ժամանել եվրոպացիներից, նպաստել են իսպանացի հրեաների կողմից ներմուծված ձկներից պատրաստված քացախային էսկովիչի (escovitch) (իսպանական [[էսկաբեչե]]) ուտեստների հայտնվելուն: Ավելի ուշ <bdi>[[Կոռնուոլ|կլոռնուոլական]]</bdi> ավանդույթները ազդեցին մսով և համեմունքներով լցոնված մսով և համեմունքներով մսով լցոնված ճամայկայի պանրի առաջացման վրա, որը հայտնի տեղական արագ սնունդ էր<ref>[https://books.google.com.ua/books?id=ZM04DwAAQBAJ&pg=PT157 Байки о Ямайке. Поленов В., 2017]</ref>: Չինական և արևելյան հնդկական խոհանոցն ավելի մեծ ազդեցություն թողեց վարձակալված բանվորների միջոցով, ովքեր փոխարինեցին ստրուկներին ազատվելուց հետո: Դրանց շնորհիվ կղզում հայտնվել են ռոտի տորթեր և այծի մսով կարի։ Աղած ձողաձուկը ներմուծվել է 1500-ականներին ինկվիզիցիայից փախած պորտուգալացի հրեաների կողմից և այժմ օգտագործվում է ազգային կերակրատեսակում՝ ակի և աղած ձուկ, բայց ձուկը նաև ստրկացված աֆրիկացիների հիմնական բաղադրիչն էր՝ որպես հասանելի սպիտակուց: === Ճամայկայի խոհանոց և ռաստաֆարի === Ճամայկայի խոհանոցը ներառում է [[Ռաստաֆարական շարժում|ռաստաֆարյան ազդեցությունները]]: Ռաստաֆարացիները բուսակերական մոտեցում են ցուցաբերում ճաշ պատրաստելու, կերակուր պատրաստելու և ուտելու նկատմամբ, և նրանք շատ յուրահատուկ բուսական ուտեստներ են տրամադրել ճամայկայի խոհանոցին: Միևնույն ժամանակ ռաստաֆարին խոզի միս չի ուտում, բայց խոզի միսը շատ սիրված ուտեստ է Ճամայկայում։ == Հանրաճանաչ ուտեստներ == Ճամայկայի նախաճաշը ներառում է ակի և աղած ձուկ՝ համեմված կալալուով, խաշած կանաչ բանանով և տապակած տորտիլաներով կամ պելմենիներով<ref name="breakfast">Deborah S. Hartz [https://news.google.com/newspapers?id=bp0TAAAAIBAJ&sjid=PgcEAAAAIBAJ&pg=1279,382584&dq=stamp+and+go+jamaica Authentic Jamaican breakfast] Aug 1, 1991 Ocala Star-Banner page 44</ref>: Ամենատարածված միսը հավի միսն է: Որպես կողմնակի ճաշատեսակ սովորաբար մատուցվում է [[բրինձ]] կամ [[լոբի]]: Ճամայկայում միս պատրաստելու ավանդական ձևը այրումն է: Միսը քսում են չոր կամ մարինացվում տաք համեմունքների խառնուրդով, այնուհետև դանդաղ եփում են ածուխի վրա: Ենթադրվում է, որ այն հորինել են փախած ստրուկները, ովքեր անտառում միս էին բուժում կամ ծխում, և որպեսզի ծուխը չերևա, նրանք դա անում էին փոսում կամ օջախը ծածկում արմավենու տերևներով: Այսօր Ճամայկայում դրա համար օգտագործվում են տակառներ։ == Աղանդեր և քաղցրավենիք == Մանգոն և թթու պաղպաղակը երկու հայտնի աղանդեր են: Ճամայկայի պաղպաղակը գալիս է տարբեր համային տեսականիով, այդ թվում՝ գրեյպենուտ, ռոմ, չամիչ և վիշապի ստաուտ<ref>[https://www.rosacooking.com/ru/gizzada-kokosovoe-pechene-s-iamaiki/ Гиззада — кокосовое печенье с Ямайки]</ref>: Այլ հայտնի աղանդերներից են քաղցր կարտոֆիլի պուդինգը, եգիպտացորենի պուդինգը, կիսավա տորտիլլան, կոկոսի գիզադան, կոկոսի քերիչով տորթը, տոտո, բանանի բլիթներ, կոկոսի կաթիլներ, բանանի [[տարտ]] և գոյաբադա: Tie A Leaf կամ dukanu-ն օսլայից (սովորաբար եգիպտացորենի ալյուրից կամ կասավայից) պատրաստված կերակուր է կոկոսի կաթով, այնուհետև փաթաթում և կապում են բանանի տերևի մեջ նախքան եփելը: Աշհամ՝ չորացրած եգիպտացորենը աղում և խառնում են շագանակագույն շաքարի հետ։ Թամարինդի գնդիկները քաղցրավենիք են, որոնք պատրաստվում են շագանակագույն շաքարավազով գլորված մրգի կպչուն միջուկից և վերածվում են կլոր քաղցր և թթու գնդիկների: Պատրաստվում է նաև կծու տարբերակ՝ կծու պղպեղի հավելումով։ Bustamante Backbone-ը առաջին վարչապետ Ալեքսանդր Բուստամանտեի անունով կոնֆետ է: == Ճամայկայի սնունդը արտասահմանում == [[Պատկեր:Jerk_chicken-1001.jpg|մինի|Խորոված հավ]] Ճամայկայի խոհանոցը հասանելի է ամբողջ Հյուսիսային Ամերիկայում, Մեծ Բրիտանիայում և այլ վայրերում, որտեղ ճամայկայի զգալի բնակչություն կա: Միացյալ Նահանգներում մեծ թվով ռեստորաններ տեղակայված են Նյու Յորքի, Ատլանտայի, Ֆորտ Լոդերդեյլի, Վաշինգտոնի, Ֆիլադելֆիայի և այլ մետրոպոլիայի շրջաններում: Կանադայում ճամայկայական ռեստորանները կարելի է գտնել Տորոնտոյի մետրոպոլիայի տարածքում, ինչպես նաև Վանկուվերում, Մոնրեալում և Օտտավայում: Ճամայկայի խոհանոցը ներառված է նաև Darden Restaurants-ին պատկանող ամերիկյան Bahama Breeze ռեստորանների ցանցի ճաշացանկում: Golden Krust Caribbean Bakery & Grill-ը մոտավորապես 120 արտոնագրված ռեստորաններից բաղկացած ցանց է Միացյալ Նահանգներում: Այս ռեստորաններում վաճառվում են ճամայկայական բլիթներ, բլիթներ, հացեր և այլ հայտնի ճամայկայական ուտեստներ: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commons category-inline}} * [https://www.clixlr8.com/how-to-bake-jamaican-sweet-potato-pudding/ clixlr8.com] — A Recipe Guide On How To Bake Jamaican Sweet Potato Pudding By Elaine A. Ayre * [https://books.google.com.ua/books?id=IMEWEAAAQBAJ&pg=PT136 Ямайка: книга для путешественников. Муллингс В., 2021] qsysbxlegqq4nujsr48zskjufe113ck 8485576 8485528 2022-08-09T00:01:25Z ԱշբոտՏՆՂ 48669 Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Ackee and Saltfish.jpg|մինի|Ակի և աղած ձուկ՝ Ճամայկայի ազգային ուտեստ ակի մրգից և աղած ձուկից]] '''Ճամայկայի խոհանոց''', [[Ճամայկա|Ճամայկայի]] խոհանոցը ներառում է խոհարարական տեխնիկայի, համերի և համեմունքների խառնուրդ, որոնք բերվել են կղզում բնակեցված ամերիկացի հնդկացիների, աֆրիկացիների, իռլանդացիների, բրիտանացիների, ֆրանսիացիների, պորտուգալացիների, իսպանացիների, հնդկացիների, չինացիների և մերձավորարևելցիների կողմից։ Ճամայկայի խոհանոցը հարստացել է արևադարձային Հարավարևելյան Ասիայից կղզի բերված գյուղատնտեսական մշակաբույսերով և ապրանքներով։ Տեղական խոհանոցն ունի նաև ծովամթերքի, արևադարձային [[Միրգ|մրգերի]] և մսամթերքի լայն ընտրանի։ Ճամայկայի որոշ ճաշատեսակներ այլ երկրներից կղզի բերված տարբերակներ են։ Դրանք հաճախ փոփոխվում են՝ ներառելով տեղական արտադրանքը և համեմունքները։ Մյուսները նոր են կամ խառը և զարգացած են տեղում։ Ճամայկայի հայտնի ճաշատեսակները ներառում են այծով կարի, տապակած պելմենիներ, ինչպես նաև աքի և աղած ձուկ։ Հայտնի են ճամայկայական կարկանդակներ կամ կարկանդակներ, տարբեր խմորեղեն, հաց և խմիչքներ։ Ճամայկայի խոհանոցը տարածվեց արտագաղթողների հետ, հատկապես 20-րդ դարում, կղզուց այլ երկրներ, քանի որ ճամայկացիները տնտեսական հնարավորություններ էին փնտրում այլ երկրներում։ == Պատմություն == [[Պատկեր:Coco_bread_wrapped_beef_patty.jpg|մինի|Կոկոսի հացով փաթաթված ճամայկայական թխվածքաբլիթ]] === Խոհանոցի զարգացում === Աֆրիկյան խոհանոցը կղզում զարգացել է Աֆրիկայից ստրուկների հոսքի արդյունքում։ Սա, օրինակ, կալլալան է, որն առաջացել է անգոլական calulu ուտեստից։ Ճամայկայի ամենահայտնի ճաշատեսակի՝ ակիի պտուղը կղզի են բերել նաև Արևմտյան Աֆրիկայի ժողովուրդները։ Իսպանացիները, ովքեր առաջին անգամ կղզի են ժամանել եվրոպացիներից, նպաստել են իսպանացի հրեաների կողմից ներմուծված ձկներից պատրաստված քացախային էսկովիչի (escovitch) (իսպանական [[էսկաբեչե]]) ուտեստների հայտնվելուն։ Ավելի ուշ <bdi>[[Կոռնուոլ|կլոռնուոլական]]</bdi> ավանդույթները ազդեցին մսով և համեմունքներով լցոնված մսով և համեմունքներով մսով լցոնված ճամայկայի պանրի առաջացման վրա, որը հայտնի տեղական արագ սնունդ էր<ref>[https://books.google.com.ua/books?id=ZM04DwAAQBAJ&pg=PT157 Байки о Ямайке. Поленов В., 2017]</ref>։ Չինական և արևելյան հնդկական խոհանոցն ավելի մեծ ազդեցություն թողեց վարձակալված բանվորների միջոցով, ովքեր փոխարինեցին ստրուկներին ազատվելուց հետո։ Դրանց շնորհիվ կղզում հայտնվել են ռոտի տորթեր և այծի մսով կարի։ Աղած ձողաձուկը ներմուծվել է 1500-ականներին ինկվիզիցիայից փախած պորտուգալացի հրեաների կողմից և այժմ օգտագործվում է ազգային կերակրատեսակում՝ ակի և աղած ձուկ, բայց ձուկը նաև ստրկացված աֆրիկացիների հիմնական բաղադրիչն էր՝ որպես հասանելի սպիտակուց։ === Ճամայկայի խոհանոց և ռաստաֆարի === Ճամայկայի խոհանոցը ներառում է [[Ռաստաֆարական շարժում|ռաստաֆարյան ազդեցությունները]]։ Ռաստաֆարացիները բուսակերական մոտեցում են ցուցաբերում ճաշ պատրաստելու, կերակուր պատրաստելու և ուտելու նկատմամբ, և նրանք շատ յուրահատուկ բուսական ուտեստներ են տրամադրել ճամայկայի խոհանոցին։ Միևնույն ժամանակ ռաստաֆարին խոզի միս չի ուտում, բայց խոզի միսը շատ սիրված ուտեստ է Ճամայկայում։ == Հանրաճանաչ ուտեստներ == Ճամայկայի նախաճաշը ներառում է ակի և աղած ձուկ՝ համեմված կալալուով, խաշած կանաչ բանանով և տապակած տորտիլաներով կամ պելմենիներով<ref name="breakfast">Deborah S. Hartz [https://news.google.com/newspapers?id=bp0TAAAAIBAJ&sjid=PgcEAAAAIBAJ&pg=1279,382584&dq=stamp+and+go+jamaica Authentic Jamaican breakfast] Aug 1, 1991 Ocala Star-Banner page 44</ref>։ Ամենատարածված միսը հավի միսն է։ Որպես կողմնակի ճաշատեսակ սովորաբար մատուցվում է [[բրինձ]] կամ [[լոբի]]։ Ճամայկայում միս պատրաստելու ավանդական ձևը այրումն է։ Միսը քսում են չոր կամ մարինացվում տաք համեմունքների խառնուրդով, այնուհետև դանդաղ եփում են ածուխի վրա։ Ենթադրվում է, որ այն հորինել են փախած ստրուկները, ովքեր անտառում միս էին բուժում կամ ծխում, և որպեսզի ծուխը չերևա, նրանք դա անում էին փոսում կամ օջախը ծածկում արմավենու տերևներով։ Այսօր Ճամայկայում դրա համար օգտագործվում են տակառներ։ == Աղանդեր և քաղցրավենիք == Մանգոն և թթու պաղպաղակը երկու հայտնի աղանդեր են։ Ճամայկայի պաղպաղակը գալիս է տարբեր համային տեսականիով, այդ թվում՝ գրեյպենուտ, ռոմ, չամիչ և վիշապի ստաուտ<ref>[https://www.rosacooking.com/ru/gizzada-kokosovoe-pechene-s-iamaiki/ Гиззада — кокосовое печенье с Ямайки]</ref>։ Այլ հայտնի աղանդերներից են քաղցր կարտոֆիլի պուդինգը, եգիպտացորենի պուդինգը, կիսավա տորտիլլան, կոկոսի գիզադան, կոկոսի քերիչով տորթը, տոտո, բանանի բլիթներ, կոկոսի կաթիլներ, բանանի [[տարտ]] և գոյաբադա։ Tie A Leaf կամ dukanu-ն օսլայից (սովորաբար եգիպտացորենի ալյուրից կամ կասավայից) պատրաստված կերակուր է կոկոսի կաթով, այնուհետև փաթաթում և կապում են բանանի տերևի մեջ նախքան եփելը։ Աշհամ՝ չորացրած եգիպտացորենը աղում և խառնում են շագանակագույն շաքարի հետ։ Թամարինդի գնդիկները քաղցրավենիք են, որոնք պատրաստվում են շագանակագույն շաքարավազով գլորված մրգի կպչուն միջուկից և վերածվում են կլոր քաղցր և թթու գնդիկների։ Պատրաստվում է նաև կծու տարբերակ՝ կծու պղպեղի հավելումով։ Bustamante Backbone-ը առաջին վարչապետ Ալեքսանդր Բուստամանտեի անունով կոնֆետ է։ == Ճամայկայի սնունդը արտասահմանում == [[Պատկեր:Jerk_chicken-1001.jpg|մինի|Խորոված հավ]] Ճամայկայի խոհանոցը հասանելի է ամբողջ Հյուսիսային Ամերիկայում, Մեծ Բրիտանիայում և այլ վայրերում, որտեղ ճամայկայի զգալի բնակչություն կա։ Միացյալ Նահանգներում մեծ թվով ռեստորաններ տեղակայված են Նյու Յորքի, Ատլանտայի, Ֆորտ Լոդերդեյլի, Վաշինգտոնի, Ֆիլադելֆիայի և այլ մետրոպոլիայի շրջաններում։ Կանադայում ճամայկայական ռեստորանները կարելի է գտնել Տորոնտոյի մետրոպոլիայի տարածքում, ինչպես նաև Վանկուվերում, Մոնրեալում և Օտտավայում։ Ճամայկայի խոհանոցը ներառված է նաև Darden Restaurants-ին պատկանող ամերիկյան Bahama Breeze ռեստորանների ցանցի ճաշացանկում։ Golden Krust Caribbean Bakery & Grill-ը մոտավորապես 120 արտոնագրված ռեստորաններից բաղկացած ցանց է Միացյալ Նահանգներում։ Այս ռեստորաններում վաճառվում են ճամայկայական բլիթներ, բլիթներ, հացեր և այլ հայտնի ճամայկայական ուտեստներ։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Commons category-inline}} * [https://www.clixlr8.com/how-to-bake-jamaican-sweet-potato-pudding/ clixlr8.com] — A Recipe Guide On How To Bake Jamaican Sweet Potato Pudding By Elaine A. Ayre * [https://books.google.com.ua/books?id=IMEWEAAAQBAJ&pg=PT136 Ямайка: книга для путешественников. Муллингс В., 2021] lsspnh9rnyxvruoqzvbod275ras1pf7 1 1098986 8485546 2022-08-08T20:06:48Z ԵՆարինե 78953 +{{ԹՀ|ru|Ямайская кухня|122200899}} wikitext text/x-wiki {{ԹՀ|ru|Ямайская кухня|122200899}} ln7aaxcmhmmhhs9iof2v7x47bqi2h05 0 1098987 8485649 2022-08-09T05:30:45Z Atheist Armenian 41345 Նոր էջ «{{Տեղեկաքարտ հուշարձան |հայերեն անվանում = Մհերի դռան արձանագրություն |բնօրինակ անվանում = |Պատկեր = Mhera Door.jpg |նկարագիր = [[Մհերի դուռ]] |դիրք = |latd = | latm = | lats = | latNS = |longd = | longm = | longs = | longEW = |coordinates_display = |coordinates_footnotes = |Գտնվում է = [[Մհերի դուռ]], Ակռբի (լեռնաբազուկ)|Ա...»: wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ հուշարձան |հայերեն անվանում = Մհերի դռան արձանագրություն |բնօրինակ անվանում = |Պատկեր = Mhera Door.jpg |նկարագիր = [[Մհերի դուռ]] |դիրք = |latd = | latm = | lats = | latNS = |longd = | longm = | longs = | longEW = |coordinates_display = |coordinates_footnotes = |Գտնվում է = [[Մհերի դուռ]], [[Ակռբի (լեռնաբազուկ)|Ակռբի]], [[Վան]], [[Վանի մարզ]], [[Թուրքիա]] |Կառուցվել է = |Շինության ձևը = |Կառուցել է = [[Իշպուինի]], [[Մենուա]] |Շինարար = |Ներկա վիճակը = }} '''Մհերի դռան արձանագրություն''', [[Ուրարտու|Վանի թագավորության]] արքաներ [[Իշպուինի]]ի (մ․թ․ա․ 825-810) և [[Մենուա]]յի (մ․թ․ա․ 810-786) համատեղ գահակալության շրջանում գրված [[ուրարտերեն]] [[սեպագիր]] [[Արձանագրություն (փաստաթուղթ)|արձանագրությունը]], որը գտնվում է [[Վան]] քաղաքի հյուսիս-արևելքում, [[Վանի բերդ]]ից 7 կմ հեռավորության վրա գտնվող [[Ակռբի (լեռնաբազուկ)|Ակռբի լեռնաբազուկի]] մեջտեղում՝ [[Մհերի դուռ]] կոչվող քարաժայռի վրա<ref name="հարակից">{{Գիրք:ՏԲ3|840}}</ref><ref name="Բադալյան">«Ուրարտական սեպագիր արձանագրություններով ժայռափոր դռները (խորշեր)», Միքայել Բադալյան, 2013, էջ 85-86</ref>։ == Արտաքին տեսք == [[Մհերի դուռ]] քարաժայռը փորագրված է դռան ձև ունեցող հարթակի նմանությամբ՝ [[Ուրարտու|Վանի թագավորության]] արքաներ [[Իշպուինիի (մ․թ․ա․ 825-810) և Մենուայի (մ․թ․ա․ 810-786) հրամանով, որի վրա գրված է [[ուրարտերեն]] մի ընդարձակ [[Արձանագրություն (փաստաթուղթ)|արձանագրություն]]<ref name="հարակից" />։ Մհերի դուռը ունի ուղղանկյունաձև եռախորշ կառուցված, հարթակ՝ դռան առջևում, ջրահեռացման ակոսներ և ժայռափոր աստիճաններ<ref name="Tanyeri">T. Tanyeri-Erdemir, “The Temple and the King: Urartian RitualSpaces and Their Role in Royal Idealogy,” in Ancient Near Eastern Art in Context: Studies in Honor of Irene J. Winter, ed. J. Chang, M. H.Feldman, 205 (Leiden; Boston: Brill, 2007), p 210.</ref><ref name="Բադալյան" />։ Արձանագրության բարձրությունը մոտ 4 մետր է, լայնությունը՝ 2,6 մետր, խորությունը՝ 1,7 մետր<ref>O. Belli, A. Dincol, B. Dincol, “Bronze Votive Rings with Assyrian Inscriptions found in the Upper Anzaf Fortress in Van,” Coloquium Anatolicum/Anadolu Sohbetleri VII (2009): p 29.</ref><ref name="Բադալյան" /> և բաղկացած է 80 տողից։ Արձանագրության ստորին տողերը ջարդվել և եղծվել են գանձ որոնողների ձեռքով<ref name="հարակից" />։ [[Հայեր]]ը քարաժայռը Մհերի դուռ են անվանել՝ այն կապելով «[[Սասնա ծռեր]]» [[Էպոս|դյուցազներգության]] հերոս [[Փոքր Մհեր]]ի հետ, որը իբր աշխարհի չարությունից հոգնած, ապաստանել է այդտեղ<ref name="հարակից" />։ == Բովանդակություն == Մհերի դռան վրա կրկնվող արձանագրությում հիշատակվում են այն ժամանակվա ուրարտական պետության աստվածների, աստվածուհիների և «աստվածությունների» կանոնակարգված ցուցակը և նրանցից յուրաքանչյուրին մատուցվելիք զոհերի քանակը<ref>«Վանի թագավորության պետական կրոնը», Ս․ Հմայակյան, Երևան, 1990, էջ 24-32</ref><ref>Н. В. Арутюнян, Корпус урартских клинообразных надписей. Ереван, 2001, 38, с. 44</ref><ref>M.Salvini, Corpus dei testi urartei, vol. I, A (3) 3-1, pp. 125-129․</ref><ref>O. Belli, “Monumental Rock Niches with Cuneiform Inscriptions of the Urartian Kingdom in the Van Region,” pp. 355-356.</ref><ref name="Բադալյան" />։ == Նշանակություն == Մհերի դուռը եղել է Վանի թագավորության կարևորագույն ծիսապաշտամունքային համալիրներից մեկը, որտեղ տեղի են ունեցել կենդանիների զոհաբերություններ, հեղումներ և գուշակություններ<ref name="Tanyeri" /><ref name="Բադալյան" />։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} lop2r0t3ymf22v4nblbj907spxow4ap 8485654 8485649 2022-08-09T05:43:36Z Atheist Armenian 41345 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Ուրարտական արձանագրություններ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ հուշարձան |հայերեն անվանում = Մհերի դռան արձանագրություն |բնօրինակ անվանում = |Պատկեր = Mhera Door.jpg |նկարագիր = [[Մհերի դուռ]] |դիրք = |latd = | latm = | lats = | latNS = |longd = | longm = | longs = | longEW = |coordinates_display = |coordinates_footnotes = |Գտնվում է = [[Մհերի դուռ]], [[Ակռբի (լեռնաբազուկ)|Ակռբի]], [[Վան]], [[Վանի մարզ]], [[Թուրքիա]] |Կառուցվել է = |Շինության ձևը = |Կառուցել է = [[Իշպուինի]], [[Մենուա]] |Շինարար = |Ներկա վիճակը = }} '''Մհերի դռան արձանագրություն''', [[Ուրարտու|Վանի թագավորության]] արքաներ [[Իշպուինի]]ի (մ․թ․ա․ 825-810) և [[Մենուա]]յի (մ․թ․ա․ 810-786) համատեղ գահակալության շրջանում գրված [[ուրարտերեն]] [[սեպագիր]] [[Արձանագրություն (փաստաթուղթ)|արձանագրությունը]], որը գտնվում է [[Վան]] քաղաքի հյուսիս-արևելքում, [[Վանի բերդ]]ից 7 կմ հեռավորության վրա գտնվող [[Ակռբի (լեռնաբազուկ)|Ակռբի լեռնաբազուկի]] մեջտեղում՝ [[Մհերի դուռ]] կոչվող քարաժայռի վրա<ref name="հարակից">{{Գիրք:ՏԲ3|840}}</ref><ref name="Բադալյան">«Ուրարտական սեպագիր արձանագրություններով ժայռափոր դռները (խորշեր)», Միքայել Բադալյան, 2013, էջ 85-86</ref>։ == Արտաքին տեսք == [[Մհերի դուռ]] քարաժայռը փորագրված է դռան ձև ունեցող հարթակի նմանությամբ՝ [[Ուրարտու|Վանի թագավորության]] արքաներ [[Իշպուինիի (մ․թ․ա․ 825-810) և Մենուայի (մ․թ․ա․ 810-786) հրամանով, որի վրա գրված է [[ուրարտերեն]] մի ընդարձակ [[Արձանագրություն (փաստաթուղթ)|արձանագրություն]]<ref name="հարակից" />։ Մհերի դուռը ունի ուղղանկյունաձև եռախորշ կառուցված, հարթակ՝ դռան առջևում, ջրահեռացման ակոսներ և ժայռափոր աստիճաններ<ref name="Tanyeri">T. Tanyeri-Erdemir, “The Temple and the King: Urartian RitualSpaces and Their Role in Royal Idealogy,” in Ancient Near Eastern Art in Context: Studies in Honor of Irene J. Winter, ed. J. Chang, M. H.Feldman, 205 (Leiden; Boston: Brill, 2007), p 210.</ref><ref name="Բադալյան" />։ Արձանագրության բարձրությունը մոտ 4 մետր է, լայնությունը՝ 2,6 մետր, խորությունը՝ 1,7 մետր<ref>O. Belli, A. Dincol, B. Dincol, “Bronze Votive Rings with Assyrian Inscriptions found in the Upper Anzaf Fortress in Van,” Coloquium Anatolicum/Anadolu Sohbetleri VII (2009): p 29.</ref><ref name="Բադալյան" /> և բաղկացած է 80 տողից։ Արձանագրության ստորին տողերը ջարդվել և եղծվել են գանձ որոնողների ձեռքով<ref name="հարակից" />։ [[Հայեր]]ը քարաժայռը Մհերի դուռ են անվանել՝ այն կապելով «[[Սասնա ծռեր]]» [[Էպոս|դյուցազներգության]] հերոս [[Փոքր Մհեր]]ի հետ, որը իբր աշխարհի չարությունից հոգնած, ապաստանել է այդտեղ<ref name="հարակից" />։ == Բովանդակություն == Մհերի դռան վրա կրկնվող արձանագրությում հիշատակվում են այն ժամանակվա ուրարտական պետության աստվածների, աստվածուհիների և «աստվածությունների» կանոնակարգված ցուցակը և նրանցից յուրաքանչյուրին մատուցվելիք զոհերի քանակը<ref>«Վանի թագավորության պետական կրոնը», Ս․ Հմայակյան, Երևան, 1990, էջ 24-32</ref><ref>Н. В. Арутюнян, Корпус урартских клинообразных надписей. Ереван, 2001, 38, с. 44</ref><ref>M.Salvini, Corpus dei testi urartei, vol. I, A (3) 3-1, pp. 125-129․</ref><ref>O. Belli, “Monumental Rock Niches with Cuneiform Inscriptions of the Urartian Kingdom in the Van Region,” pp. 355-356.</ref><ref name="Բադալյան" />։ == Նշանակություն == Մհերի դուռը եղել է Վանի թագավորության կարևորագույն ծիսապաշտամունքային համալիրներից մեկը, որտեղ տեղի են ունեցել կենդանիների զոհաբերություններ, հեղումներ և գուշակություններ<ref name="Tanyeri" /><ref name="Բադալյան" />։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Ուրարտական արձանագրություններ]] ojvw2te4d6ird9fyw6clhl9apl6szuz 8485656 8485654 2022-08-09T05:47:17Z Atheist Armenian 41345 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Վանի թագավորության արձանագրություններ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ հուշարձան |հայերեն անվանում = Մհերի դռան արձանագրություն |բնօրինակ անվանում = |Պատկեր = Mhera Door.jpg |նկարագիր = [[Մհերի դուռ]] |դիրք = |latd = | latm = | lats = | latNS = |longd = | longm = | longs = | longEW = |coordinates_display = |coordinates_footnotes = |Գտնվում է = [[Մհերի դուռ]], [[Ակռբի (լեռնաբազուկ)|Ակռբի]], [[Վան]], [[Վանի մարզ]], [[Թուրքիա]] |Կառուցվել է = |Շինության ձևը = |Կառուցել է = [[Իշպուինի]], [[Մենուա]] |Շինարար = |Ներկա վիճակը = }} '''Մհերի դռան արձանագրություն''', [[Ուրարտու|Վանի թագավորության]] արքաներ [[Իշպուինի]]ի (մ․թ․ա․ 825-810) և [[Մենուա]]յի (մ․թ․ա․ 810-786) համատեղ գահակալության շրջանում գրված [[ուրարտերեն]] [[սեպագիր]] [[Արձանագրություն (փաստաթուղթ)|արձանագրությունը]], որը գտնվում է [[Վան]] քաղաքի հյուսիս-արևելքում, [[Վանի բերդ]]ից 7 կմ հեռավորության վրա գտնվող [[Ակռբի (լեռնաբազուկ)|Ակռբի լեռնաբազուկի]] մեջտեղում՝ [[Մհերի դուռ]] կոչվող քարաժայռի վրա<ref name="հարակից">{{Գիրք:ՏԲ3|840}}</ref><ref name="Բադալյան">«Ուրարտական սեպագիր արձանագրություններով ժայռափոր դռները (խորշեր)», Միքայել Բադալյան, 2013, էջ 85-86</ref>։ == Արտաքին տեսք == [[Մհերի դուռ]] քարաժայռը փորագրված է դռան ձև ունեցող հարթակի նմանությամբ՝ [[Ուրարտու|Վանի թագավորության]] արքաներ [[Իշպուինիի (մ․թ․ա․ 825-810) և Մենուայի (մ․թ․ա․ 810-786) հրամանով, որի վրա գրված է [[ուրարտերեն]] մի ընդարձակ [[Արձանագրություն (փաստաթուղթ)|արձանագրություն]]<ref name="հարակից" />։ Մհերի դուռը ունի ուղղանկյունաձև եռախորշ կառուցված, հարթակ՝ դռան առջևում, ջրահեռացման ակոսներ և ժայռափոր աստիճաններ<ref name="Tanyeri">T. Tanyeri-Erdemir, “The Temple and the King: Urartian RitualSpaces and Their Role in Royal Idealogy,” in Ancient Near Eastern Art in Context: Studies in Honor of Irene J. Winter, ed. J. Chang, M. H.Feldman, 205 (Leiden; Boston: Brill, 2007), p 210.</ref><ref name="Բադալյան" />։ Արձանագրության բարձրությունը մոտ 4 մետր է, լայնությունը՝ 2,6 մետր, խորությունը՝ 1,7 մետր<ref>O. Belli, A. Dincol, B. Dincol, “Bronze Votive Rings with Assyrian Inscriptions found in the Upper Anzaf Fortress in Van,” Coloquium Anatolicum/Anadolu Sohbetleri VII (2009): p 29.</ref><ref name="Բադալյան" /> և բաղկացած է 80 տողից։ Արձանագրության ստորին տողերը ջարդվել և եղծվել են գանձ որոնողների ձեռքով<ref name="հարակից" />։ [[Հայեր]]ը քարաժայռը Մհերի դուռ են անվանել՝ այն կապելով «[[Սասնա ծռեր]]» [[Էպոս|դյուցազներգության]] հերոս [[Փոքր Մհեր]]ի հետ, որը իբր աշխարհի չարությունից հոգնած, ապաստանել է այդտեղ<ref name="հարակից" />։ == Բովանդակություն == Մհերի դռան վրա կրկնվող արձանագրությում հիշատակվում են այն ժամանակվա ուրարտական պետության աստվածների, աստվածուհիների և «աստվածությունների» կանոնակարգված ցուցակը և նրանցից յուրաքանչյուրին մատուցվելիք զոհերի քանակը<ref>«Վանի թագավորության պետական կրոնը», Ս․ Հմայակյան, Երևան, 1990, էջ 24-32</ref><ref>Н. В. Арутюнян, Корпус урартских клинообразных надписей. Ереван, 2001, 38, с. 44</ref><ref>M.Salvini, Corpus dei testi urartei, vol. I, A (3) 3-1, pp. 125-129․</ref><ref>O. Belli, “Monumental Rock Niches with Cuneiform Inscriptions of the Urartian Kingdom in the Van Region,” pp. 355-356.</ref><ref name="Բադալյան" />։ == Նշանակություն == Մհերի դուռը եղել է Վանի թագավորության կարևորագույն ծիսապաշտամունքային համալիրներից մեկը, որտեղ տեղի են ունեցել կենդանիների զոհաբերություններ, հեղումներ և գուշակություններ<ref name="Tanyeri" /><ref name="Բադալյան" />։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Ուրարտական արձանագրություններ]] [[Կատեգորիա:Վանի թագավորության արձանագրություններ]] 9csuu1hfgk0m5ewjrb4tf4i8nou2v98 8485657 8485656 2022-08-09T05:47:30Z Atheist Armenian 41345 հեռացվել է [[Կատեգորիա:Ուրարտական արձանագրություններ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ հուշարձան |հայերեն անվանում = Մհերի դռան արձանագրություն |բնօրինակ անվանում = |Պատկեր = Mhera Door.jpg |նկարագիր = [[Մհերի դուռ]] |դիրք = |latd = | latm = | lats = | latNS = |longd = | longm = | longs = | longEW = |coordinates_display = |coordinates_footnotes = |Գտնվում է = [[Մհերի դուռ]], [[Ակռբի (լեռնաբազուկ)|Ակռբի]], [[Վան]], [[Վանի մարզ]], [[Թուրքիա]] |Կառուցվել է = |Շինության ձևը = |Կառուցել է = [[Իշպուինի]], [[Մենուա]] |Շինարար = |Ներկա վիճակը = }} '''Մհերի դռան արձանագրություն''', [[Ուրարտու|Վանի թագավորության]] արքաներ [[Իշպուինի]]ի (մ․թ․ա․ 825-810) և [[Մենուա]]յի (մ․թ․ա․ 810-786) համատեղ գահակալության շրջանում գրված [[ուրարտերեն]] [[սեպագիր]] [[Արձանագրություն (փաստաթուղթ)|արձանագրությունը]], որը գտնվում է [[Վան]] քաղաքի հյուսիս-արևելքում, [[Վանի բերդ]]ից 7 կմ հեռավորության վրա գտնվող [[Ակռբի (լեռնաբազուկ)|Ակռբի լեռնաբազուկի]] մեջտեղում՝ [[Մհերի դուռ]] կոչվող քարաժայռի վրա<ref name="հարակից">{{Գիրք:ՏԲ3|840}}</ref><ref name="Բադալյան">«Ուրարտական սեպագիր արձանագրություններով ժայռափոր դռները (խորշեր)», Միքայել Բադալյան, 2013, էջ 85-86</ref>։ == Արտաքին տեսք == [[Մհերի դուռ]] քարաժայռը փորագրված է դռան ձև ունեցող հարթակի նմանությամբ՝ [[Ուրարտու|Վանի թագավորության]] արքաներ [[Իշպուինիի (մ․թ․ա․ 825-810) և Մենուայի (մ․թ․ա․ 810-786) հրամանով, որի վրա գրված է [[ուրարտերեն]] մի ընդարձակ [[Արձանագրություն (փաստաթուղթ)|արձանագրություն]]<ref name="հարակից" />։ Մհերի դուռը ունի ուղղանկյունաձև եռախորշ կառուցված, հարթակ՝ դռան առջևում, ջրահեռացման ակոսներ և ժայռափոր աստիճաններ<ref name="Tanyeri">T. Tanyeri-Erdemir, “The Temple and the King: Urartian RitualSpaces and Their Role in Royal Idealogy,” in Ancient Near Eastern Art in Context: Studies in Honor of Irene J. Winter, ed. J. Chang, M. H.Feldman, 205 (Leiden; Boston: Brill, 2007), p 210.</ref><ref name="Բադալյան" />։ Արձանագրության բարձրությունը մոտ 4 մետր է, լայնությունը՝ 2,6 մետր, խորությունը՝ 1,7 մետր<ref>O. Belli, A. Dincol, B. Dincol, “Bronze Votive Rings with Assyrian Inscriptions found in the Upper Anzaf Fortress in Van,” Coloquium Anatolicum/Anadolu Sohbetleri VII (2009): p 29.</ref><ref name="Բադալյան" /> և բաղկացած է 80 տողից։ Արձանագրության ստորին տողերը ջարդվել և եղծվել են գանձ որոնողների ձեռքով<ref name="հարակից" />։ [[Հայեր]]ը քարաժայռը Մհերի դուռ են անվանել՝ այն կապելով «[[Սասնա ծռեր]]» [[Էպոս|դյուցազներգության]] հերոս [[Փոքր Մհեր]]ի հետ, որը իբր աշխարհի չարությունից հոգնած, ապաստանել է այդտեղ<ref name="հարակից" />։ == Բովանդակություն == Մհերի դռան վրա կրկնվող արձանագրությում հիշատակվում են այն ժամանակվա ուրարտական պետության աստվածների, աստվածուհիների և «աստվածությունների» կանոնակարգված ցուցակը և նրանցից յուրաքանչյուրին մատուցվելիք զոհերի քանակը<ref>«Վանի թագավորության պետական կրոնը», Ս․ Հմայակյան, Երևան, 1990, էջ 24-32</ref><ref>Н. В. Арутюнян, Корпус урартских клинообразных надписей. Ереван, 2001, 38, с. 44</ref><ref>M.Salvini, Corpus dei testi urartei, vol. I, A (3) 3-1, pp. 125-129․</ref><ref>O. Belli, “Monumental Rock Niches with Cuneiform Inscriptions of the Urartian Kingdom in the Van Region,” pp. 355-356.</ref><ref name="Բադալյան" />։ == Նշանակություն == Մհերի դուռը եղել է Վանի թագավորության կարևորագույն ծիսապաշտամունքային համալիրներից մեկը, որտեղ տեղի են ունեցել կենդանիների զոհաբերություններ, հեղումներ և գուշակություններ<ref name="Tanyeri" /><ref name="Բադալյան" />։ == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:Վանի թագավորության արձանագրություններ]] jso24fx3wox5olk82lj1wnrjzjviuc5 0 1098988 8485666 2022-08-09T06:16:01Z ArmSirius 64149 Նոր էջ «[[Պատկեր:Calais - Manifestation contre les clandestins, l'immigration-invasion et l'islamisation de l'Europe, 8 novembre 2015 (22).JPG|thumb|270px|2015 թվականի նոյեմբերի 8-ին [[Կալե]]ում հակամիգրանտական տրամադրություններ ունեցող ցուցարարները [[ֆրանսերեն]] լեզվով պաստառ են պահել՝ «Բազմազանություն» (կոդային բառ սպիտակամորթներ...»: wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Calais - Manifestation contre les clandestins, l'immigration-invasion et l'islamisation de l'Europe, 8 novembre 2015 (22).JPG|thumb|270px|2015 թվականի նոյեմբերի 8-ին [[Կալե]]ում հակամիգրանտական տրամադրություններ ունեցող ցուցարարները [[ֆրանսերեն]] լեզվով պաստառ են պահել՝ «Բազմազանություն» (կոդային բառ սպիտակամորթների ցեղասպանությունը մատնանշելու համար) գրությամբ]] «'''[[Եվրոպեոիդ ռասա|Սպիտակ ռասայի]] ցեղասպանություն'''», «'''սպիտակամորթների ցեղասպանություն'''», «'''սպիտակամորթների ոչնչացում'''»<ref>{{bulleted list|{{cite news |title=How Deeply Has Germany's Murderous Far Right Penetrated the Security Forces? |url=https://www.thedailybeast.com/germanys-murderous-far-right-how-deeply-has-it-penetrated-the-security-forces |first=Josephine |last=Huetlin |work=[[The Daily Beast]] |date=June 19, 2019 |quote=Andre S. (Hannibal) has views that echo the white extinction conspiracy that the Christchurch shooter propagated: when officials went to his barracks in 2017 to question him, he told them that "Islam will be the No. 1 state religion in the Netherlands in 10 years time." |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2020-11-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201108003451/https://www.thedailybeast.com/germanys-murderous-far-right-how-deeply-has-it-penetrated-the-security-forces }}|{{cite news |title=Alabama's Abortion Bill Is Great News For White Supremacists |url=https://www.huffpost.com/entry/alabama-abortion-bill-white-supremacists_n_5cdc4247e4b066205c602829 |first=Andy |last=Campbell |work=[[HuffPost]] |date=May 15, 2019 |quote=Many white supremacists subscribe to the bogus conspiracy theory that white people are going extinct due to immigration and falling birthrates among white women. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211121021812/https://www.huffpost.com/entry/alabama-abortion-bill-white-supremacists_n_5cdc4247e4b066205c602829 }}|{{cite news |title=Hateful graffiti turns up in Winnipeg, alarming residents, Jewish group |url=https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/anti-semitic-graffiti-1.4248969 |publisher=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |date=August 16, 2017 |quote=The words under 'Soros' in the graffiti are 'white extinction,' and this refers to a conspiracy theory that is common on the far right. One might even say on the alt-right, and among white supremacists and neo-Nazis, that George Soros is the frontman for some sort of Jewish plot to exterminate the white race. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211110012556/https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/anti-semitic-graffiti-1.4248969 }}|{{cite news |title=US higher ed: A system of meritocracy that never was |url=https://mg.co.za/article/2019-03-27-00-us-higher-ed-a-system-of-meritocracy-that-never-was |work=[[:en:Mail & Guardian|Mail & Guardian]] |date=March 27, 2019 |quote=The Trump administration – supported by many adherents to the white supremacist conspiracy theory that whites are threatened with extinction due to an assault by inferior people of colour through immigration, affirmative action and demographic changes |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-02-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210225024602/https://mg.co.za/article/2019-03-27-00-us-higher-ed-a-system-of-meritocracy-that-never-was/ }}|{{cite news |title=Far right groups have Winnipeg supporters and must be opposed, says activist, former professor |url=https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/manitoba-professor-hate-groups-1.4250745 |publisher=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |date=August 17, 2017 |quote=One of the graffiti here mentions Soros and then spoke about white extinction, and that's a very interesting trope which is being used by a number of far-right groups these days, to claim that there is a so-called white genocide that is being orchestrated by the government through immigration policies, by anti-racists, human rights activists and so on. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211110013158/https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/manitoba-professor-hate-groups-1.4250745 }}}}</ref> կամ «'''սպիտակամորթների փոխարինում'''»<ref>{{cite news |title='These People Aren't Coming From Norway': Refugees in a Minnesota City Face a Backlash |url=https://www.nytimes.com/2019/06/20/us/politics/minnesota-refugees-trump.html |first=Astead W. |last=Herndon |work=[[New York Times]] |date=June 20, 2019 |quote=But for others, the changes have fueled talk about 'white replacement,' a racist conspiracy theory tied to the declining birthrates of white Americans that has spread in far-right circles and online chat rooms and is now surfacing in some communities. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804083857/https://www.nytimes.com/2019/06/20/us/politics/minnesota-refugees-trump.html }}</ref><ref>{{cite news |title=A splintered movement: How the far-right found a foothold on campus |url=https://www.ubyssey.ca/features/a-splintered-movement-far-right-on-campus/ |work=[[:en:The Ubyssey|The Ubyssey]] |date=April 20, 2019 |quote='White replacement' does not just refer to a demographic change. It is a conspiracy theory spread by white supremacists who believe international governments are intentionally 'replacing' white people with non-white immigrants through liberal immigration policies. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-07-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190730182254/https://www.ubyssey.ca/features/a-splintered-movement-far-right-on-campus/ }}</ref><ref name="GQ - white replacement">{{cite news |title=How the "White Replacement" Conspiracy Theory Spread Around the Globe |url=https://www.gq.com/story/white-replacement-conspiracy-theory |work=[[GQ]] |date=June 21, 2019 |quote=The "great replacement," also known as "white genocide," is summed up by its name: a secretive cabal of elites, often Jewish, is trying to deliberately destroy the white race through demographic change in importing immigrants and refugees. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-07-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190724230410/https://www.gq.com/story/white-replacement-conspiracy-theory }}</ref>, դավադրության տեսություն, որը կիսում են «սպիտակ ռասայի» գերազանցության կողմնակիցները<ref name=":0">{{cite journal|last1=Wilson|first1=Andrew Fergus|date=February 16, 2018|title=#whitegenocide, the alt-right and conspiracy theory: How secrecy and suspicion contributed to the mainstreaming of hate|journal=Secrecy and Society|volume=1|issue=2|doi=10.31979/2377-6188.2018.010201|hdl=10545/622321|doi-access=free}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Kelly|first1=Annie|date=August 15, 2017|title=The alt-right: reactionary rehabilitation for white masculinity|journal=Soundings|volume=66|issue=66|pages=68–78|doi=10.3898/136266217821733688}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Thompson|first1=Kevin C.|date=April 2001|title=Watching the Stormfront: White Nationalists and the Building of Community in Cyberspace|journal=Social Analysis: The International Journal of Social and Cultural Practice|volume=45|issue=1|pages=32–52|jstor=23169989}}</ref><ref name=":1" />, ըստ որի, սպիտակամորթներին ոչնչացնելու համար դավադրություն կա: Նշվում է, որ սպիտակամորթներին ոչնչացնելու նպատակով երկրներում գաղտնի ուժերը խրախուսում են ցեղերի խառնումը<ref name=":0" />, ոչ մեծերի զանգվածային ներգաղթը<ref name="urlThe alt-right is fueled by toxic masculinity — and vice versa">{{cite web|last=Futrelle|first=David|date=April 1, 2019|title=The 'alt-right' is fueled by toxic masculinity — and vice versa|url=https://www.nbcnews.com/think/opinion/alt-right-fueled-toxic-masculinity-vice-versa-ncna989031|publisher=[[NBC News]]|access-date=2022-05-17|archive-date=2019-11-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20191124173015/https://www.nbcnews.com/think/opinion/alt-right-fueled-toxic-masculinity-vice-versa-ncna989031|deadlink=no}}</ref>, ռասայական ինտեգրացիան, ծնելիության ցածր մակարդակը, աբորտները, սպիտակներից հողի պետական բռնագրավումը, կազմակերպված բռնությունը<ref name="smh">{{cite news |url=https://www.smh.com.au/world/oceania/the-high-price-of-white-genocide-politics-for-australia-20180724-p4zt9k.html |title=The high price of 'white genocide' politics for Australia |newspaper=[[The Sydney Morning Herald]] |date=August 12, 2018 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-07-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190712195921/https://www.smh.com.au/world/oceania/the-high-price-of-white-genocide-politics-for-australia-20180724-p4zt9k.html }}</ref> և էլիմինացիան<ref name="smh" />՝ ստիպողական ձուլման, զանգվածային ներգաղթի կամ ուղղակի [[Ցեղասպանություն|ցեղասպանության]] միջոցով<ref>{{cite book|last1=Kaplan|first1=Jeffrey|title=Encyclopedia of White Power: A Sourcebook on the Radical Racist Right|date=2000|publisher=AltaMira Press|isbn=9780742503403|page=539|url=https://books.google.com/books?id=nNWbbhUYv8oC&pg=PA539|access-date=May 1, 2015}} {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=nNWbbhUYv8oC&pg=PA539 |date=20200804020153 }}</ref><ref>{{cite web|title='White Genocide' Billboard Removed|url=https://www.nbcnews.com/video/white-genocide-billboard-removed-384737859715|work=[[NBC News]]|access-date=May 1, 2015|archive-date=2021-11-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211104213640/https://www.nbcnews.com/video/white-genocide-billboard-removed-384737859715|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite book|last=Eager|first=Paige Whaley|title=From Freedom Fighters to Terrorists: Women and Political Violence|year=2013|publisher=Ashgate Publishing, Ltd.|isbn=9781409498575|page=[https://books.google.com/books?id=WQ2UytrgOkIC&pg=PA90 90]}}</ref><ref name=KivistoRundblad>{{cite book|last1=Kivisto|first1=Peter|last2=Rundblad|first2=Georganne|title=Multiculturalism in the United States: Current Issues, Contemporary Voices|date=2000|publisher=SAGE Knowledge|isbn=978-0-7619-8648-5|pages=57–60|url=https://books.google.com/books?id=Co-4x6OXLiIC&pg=PA59|access-date=May 1, 2015}} {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=Co-4x6OXLiIC&pg=PA59 |date=20200803191000 }}</ref>: Սպիտակամորթների ցեղասպանության կազմակերպմանը դավադրության տեսության կողմնակիցները հաճախ մեղադրում են [[հրեաներ]]ին<ref name=":0" /><ref name=":1">{{cite web|url=https://www.abc.net.au/religion/white-genocide-is-incitement-to-murder/10442966|title='White Genocide' and the Pittsburgh synagogue massacre|last=Nathan|first=Julie|date=October 29, 2018|website=ABC Religion & Ethics|language=en|access-date=May 8, 2019|archive-date=2019-06-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20190602040239/https://www.abc.net.au/religion/white-genocide-is-incitement-to-murder/10442966|deadlink=no}}</ref>: Ավելի քիչ են գաղտնի դավադրությանը մասնակցելու մեջ մեղադրվում [[սևամորթներ]]ը<ref name="Pogue">{{cite news|last1=Pogue|first1=James|title=The Myth of White Genocide: An unfinished civil war inspires a global delusion|url=https://harpers.org/archive/2019/03/the-myth-of-white-genocide-in-south-africa/|date=March 28, 2019|work=Harper's Magazine|access-date=November 3, 2019|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-11-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211102044040/https://harpers.org/archive/2019/03/the-myth-of-white-genocide-in-south-africa/}}</ref>, [[լատինամերիկացիներ]]ը<ref name="white baby challenge">{{cite news|last1=Stern|first1=Alexandra Minna|title=Alt-right women and the 'white baby challenge'|url=https://www.salon.com/2019/07/14/alt-right-handmaidens-and-the-white-baby-challenge/|access-date=November 3, 2019|work=Salon|date=July 14, 2019|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-08-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804063954/https://www.salon.com/2019/07/14/alt-right-handmaidens-and-the-white-baby-challenge/}}</ref> և [[մուսուլման|մահմեդականներ]]ը<ref name="ABC - white replacement">{{cite news|title=The far right, the 'White Replacement' myth and the 'Race War' brewing|url=https://www.ecaj.org.au/the-far-right-the-white-replacement-myth-and-the-race-war-brewing/|publisher=[[Australian Broadcasting Corporation]]|date=February 12, 2019|quote=What is new is the concept of 'White Replacement' (sometimes called 'White Genocide') which claims that there is a global Jewish plot to 'import' non-Europeans ― especially Africans, Asians and Arabs ― into Europe, North America and Australasia for the express purpose of 'destroying' European culture, subjugating and ultimately decimating people who are of European ethnicity.|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-06-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190602113423/http://www.ecaj.org.au/2019/the-far-right-the-white-replacement-myth-and-the-race-war-brewing/}}</ref>, բայց նրանք դիտարկվում են որպես [[Եվրոպեոիդ ռասա|սպիտակամորթներ]]ի ցեղասպանության հանցակիցներ<ref name="debunking">{{cite news|last1=Saletan|first1=William|title=White Nationalists Are Debunking White Supremacy|url=https://slate.com/news-and-politics/2019/08/white-nationalists-debunking-white-supremacy.html|access-date=August 15, 2019|work=Slate Magazine|date=August 7, 2019|language=en|quote=Crusius claimed to be fighting a 'Hispanic invasion of Texas. They are the instigators, not me,' he wrote. 'I am simply defending my country from cultural and ethnic replacement brought on by an invasion.'|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-11-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211110011816/https://slate.com/news-and-politics/2019/08/white-nationalists-debunking-white-supremacy.html}}</ref><ref name="common" /><ref name="echoed">{{cite news|last1=Peters|first1=Jeremy W.|last2=Grynbaum|first2=Michael M.|last3=Collins|first3=Keith|last4=Harris|first4=Rich|last5=Taylor|first5=Rumsey|title=How the El Paso Killer Echoed the Incendiary Words of Conservative Media Stars|url=https://www.nytimes.com/interactive/2019/08/11/business/media/el-paso-killer-conservative-media.html|access-date=August 12, 2019|work=[[The New York Times]]|date=August 12, 2019|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-05-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220516143827/https://www.nytimes.com/interactive/2019/08/11/business/media/el-paso-killer-conservative-media.html}}</ref>, բայց ոչ դրա կազմակերպիչները<ref name="ADirkMoses" />: «Սպիտակամորթների ցեղասպանությունը» քաղաքական միֆ է<ref name="PerryB">{{cite book|title=Home-grown hate: gender and organized racism|last1=Perry|first1=Barbara|date=November 2003|publisher=Routledge|isbn=978-0-203-64405-8|editor1-last=Ferber|editor1-first=Abby L.|pages=75–95|chapter='White Genocide': White Supremacists and the Politics of Reproduction|doi=10.4324/9780203644058|chapter-url={{Google books|LCI6Y-4BmT0C|page=75|plainurl=yes}}}}</ref><ref name="myth">{{cite news|date=August 23, 2018|title=The dangerous myth of 'white genocide' in South Africa|publisher=[[Southern Poverty Law Center]]|url=https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/08/23/dangerous-myth-white-genocide-south-africa|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190711012735/https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/08/23/dangerous-myth-white-genocide-south-africa}}</ref><ref name="Pogue" />, որը հիմնված է կեղծ գիտական, ներառյալ կեղծ պատմական հայացքների և էթնիկ ատելության վրա<ref name="RisingE">{{cite book |last1=Saslow |first1=Eli |title=Rising out of hatred: the awakening of a former white nationalist |date=September 2018 |publisher=Penguin Random House |isbn=978-0385542876 |url=https://www.penguinrandomhouse.com/books/557516/rising-out-of-hatred-by-eli-saslow/9780385542869/ }} {{Wayback|url=https://www.penguinrandomhouse.com/books/557516/rising-out-of-hatred-by-eli-saslow/9780385542869/ |date=20190805051203 }}</ref>, որը պայմանավորված է հոգեբանական խուճապով, որը հաճախ անվանում են «սպիտակների ոչնչացման վախ»<ref name="White Extinction Panic">{{cite web|url=https://reason.com/2018/06/26/stoking-white-ethnic-fears-about-immigra//|title=We Are in the Midst of the Third Bogus 'White Extinction' Panic in Just as Many Centuries|publisher=[[:en:Reason (magazine)|Reason]]|date=June 26, 2018|access-date=2022-05-17|archive-date=2019-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20190712130035/https://reason.com/2018/06/26/stoking-white-ethnic-fears-about-immigra/|deadlink=no}}</ref><ref name="white baby challenge" />: Գիտնականների կարծիքով<ref name="TaylorK">{{cite journal |last1=Taylor |first1=Keeanga-Yamahtta |title=The White Power Presidency: Race and Class in the Trump Era |journal=New Political Science |date=February 16, 2018 |volume=40 |issue=1 |pages=103–112 |doi=10.1080/07393148.2018.1420555 }}</ref>՝ սպիտակամորթները կանգնած չեն ոչնչացման վտանգի առաջ<ref name="MarcotteA">{{cite news |last1=Marcotte |first1=Amanda |title=Donald Trump's "white genocide" rhetoric: A dangerous escalation of racism |url=https://www.salon.com/2018/08/27/donald-trumps-white-genocide-rhetoric-a-dangerous-escalation-of-racism/ |work=Salon |date=August 27, 2018 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804065823/https://www.salon.com/2018/08/27/donald-trumps-white-genocide-rhetoric-a-dangerous-escalation-of-racism/ }}</ref><ref name=NewStatesmanNoWhiteGenocide>{{cite news |url=https://www.newstatesman.com/world/2018/05/no-katie-hopkins-there-no-white-genocide-south-africa |first=Joe |last=Walsh |date=May 22, 2018 |newspaper=[[New Statesman]] |access-date=September 30, 2021 |title=No, Katie Hopkins, there is no white genocide in South Africa |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211104220040/https://www.newstatesman.com/world/2018/05/no-katie-hopkins-there-no-white-genocide-south-africa }}</ref><ref name="DeVegaC">{{cite news |last1=DeVega |first1=Chauncey |title=Author and activist Tim Wise: 'The Republican Party is a white identity cult' |url=https://www.salon.com/2018/09/05/author-and-activist-tim-wise-the-republican-party-is-a-white-identity-cult/ |work=Salon |date=September 5, 2018 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804113741/https://www.salon.com/2018/09/05/author-and-activist-tim-wise-the-republican-party-is-a-white-identity-cult/ }}</ref><ref name=ADirkMoses>{{cite journal |last1=Moses |first1=A. Dirk |title='White Genocide' and the Ethics of Public Analysis |journal=Journal of Genocide Research |date=March 29, 2019 |volume=21 |issue=2 |pages=201–213 |doi=10.1080/14623528.2019.1599493 }}</ref><ref name="PerryB" /><ref name="echoed"/><ref name="common">{{cite news |title=NY Times reporter: The white nationalist "great replacement" theory is "startlingly common" in right-wing media |url=https://www.mediamatters.org/fox-news/ny-times-reporter-white-nationalist-great-replacement-theory-startlingly-common-right-wing |access-date=August 17, 2019 |work=Media Matters for America |date=August 12, 2019 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-09-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210930224315/https://www.mediamatters.org/fox-news/ny-times-reporter-white-nationalist-great-replacement-theory-startlingly-common-right-wing }}</ref>: Դավադրության այս տեսությունը տարածվեց անջատողական և նեոնացիստ [[Դևիդ Լեյն]]ի կողմից 1995 թվականին և քարոզվեց [[Եվրոպա]]յում, [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում, [[Հարավային Աֆրիկա]]յում և [[Ավստրալիա]]յում: Դավադրության նման տեսություններն ավելի վաղ տարածվել էին [[Նացիստական Գերմանիա]]յում<ref name="DrFB">{{cite book |last1=Burgdörfer |first1=Friedrich |title=Sterben die weissen Völker: die Zukunft der weissen und farbigen Völker im Lichte der biologischen Statistik |trans-title=The white peoples die: the future of the white and colored peoples in the light of biological statistics |language=de |date=1934 |publisher=G.D.W. Callwey |oclc=938037846 }}</ref> և հիշատակվել [[Ռենո Կամյու]]ի «Մեծ փոխարինում» գրքում<ref name="Day trope">{{cite news|url=https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/04/19/day-trope-white-nationalist-memes-thrive-reddits-rthedonald|title=Day of the trope: White nationalist memes thrive on Reddit's r/The_Donald|date=April 19, 2018|publisher=[[Southern Poverty Law Center]]|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-02-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190201162606/https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/04/19/day-trope-white-nationalist-memes-thrive-reddits-rthedonald}}</ref>, որը նվիրված էր [[Ֆրանսիա]]յի սպիտակամորթ բնակչությանը<ref name="Overland">{{cite news|url=https://overland.org.au/2018/07/why-the-alt-right-want-to-call-australia-home|title=Why the alt-right want to call Australia home|date=July 18, 2018|publisher=[[:en:Overland (magazine)|Overland]]|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-04-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190419184325/https://overland.org.au/2018/07/why-the-alt-right-want-to-call-australia-home/}}</ref><ref name="New face">{{cite news |last1=Poulter |first1=James |title=Meet the Snowflakes Who Are the New Face of Race Hate |url=https://www.vice.com/en/article/wj45zy/meet-the-snowflakes-who-are-the-new-face-of-race-hate |work=Vice |date=12 March 2018 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-06-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190622072656/https://www.vice.com/en_uk/article/wj45zy/meet-the-snowflakes-who-are-the-new-face-of-race-hate }}</ref>: 2019 թվականին ահաբեկչություններ են տեղի ունեցել Քրայսթչերչի և Էլ Պասոյի մզկիթներում: Ահաբեկիչներն իրենց ցույցերում դատապարտել են սպիտակամորթների փոխարինումը և վկայակոչել «Մեծ փոխարինման» հայեցակարգը: Այս իրադարձություններից հետո, որպես «սպիտակամորթների ցեղասպանության» հոմանիշներ և դավադրության այս տեսության սորտեր, սկսեցին դիտարկվել «մեծ փոխարինման» գաղափարը (հաճախ կոչվում է «փոխարինման տեսություն» կամ «բնակչության փոխարինում»)<ref name="Spinoff - eurabia">{{cite news |title=How the swarm of white extremism spreads itself online |url=https://thespinoff.co.nz/media/28-03-2019/how-the-swarm-of-white-extremism-spreads-itself-online/ |work=[[:en:The Spinoff|The Spinoff]] |date=March 28, 2019 |quote=In French, introduced by Renaud Camus, it is called Le Grand Remplacement (The Great Replacement). It comes in different guises, such as the Eurabia thesis that argues that Muslims are "invading" Europe and are a fifth column waiting to take control of the continent. In English, the most famous iteration is "white genocide" |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190423004445/https://thespinoff.co.nz/media/28-03-2019/how-the-swarm-of-white-extremism-spreads-itself-online/ }}</ref>, 2002 թվականի Եվրաբիա Բատ Յեորի հայեցակարգը<ref name="BI - eurabia">{{cite news|date=March 15, 2019|title=A white nationalist conspiracy theory was at the heart of the New Zealand shooting. This isn't the first time it's been associated with terror attacks.|work=[[Business Insider]]|url=https://www.businessinsider.sg/white-genocide-racist-conspiracy-theory-fueled-new-zealand-shooting-2019-3/|quote=Breivik wrote in his 1,518-page manifesto that Islamic immigrants and the European Union were on a mission to create "Eurabia." The idea was a variation on the white genocide conspiracy theory, which purported that anti-Israel powers were attempting to "Arabise" Europe.|access-date=June 21, 2019|archive-date=January 10, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110131225/https://www.businessinsider.sg/white-genocide-racist-conspiracy-theory-fueled-new-zealand-shooting-2019-3/|url-status=dead|accessdate=2022-05-17|archivedate=2020-01-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200110131225/https://www.businessinsider.sg/white-genocide-racist-conspiracy-theory-fueled-new-zealand-shooting-2019-3/}}</ref> և 1970-ական թվականներին Գերդ Հոնզիկի կողմից ստեղծված Կալերգայի պլանի վերածնվող միֆւ<ref name="Day trope" />: 2018 թվականի օգոստոսին [[ԱՄՆ]]-ի [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] [[Դոնալդ Թրամփ]]ը մեղադրվում էր արտաքին քաղաքականության մասին թվիթում դավադրության տեսությանն աջակցելու մեջ, որում պետքարտուղար [[Մայք Պոմպեո]]յին հանձնարարել էր հետաքննել «ՀԱՀ-ում հողերի և ֆերմաների զավթումն ու օտարումը, ինչպես նաև ֆերմերների բազմաթիվ սպանությունները»<ref name="The Washington Post">{{cite news|url=https://www.latimes.com/world/la-fg-south-africa-trump-farmers-land-20180823-story.html|newspaper=Los Angeles Times|title=South Africa blasts Trump over racially divisive tweet|date=August 23, 2018|agency=[[Associated Press]]|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210314005731/https://www.latimes.com/world/la-fg-south-africa-trump-farmers-land-20180823-story.html}}</ref><ref name="WP1">{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/politics/dangerous-and-poisoned-critics-blast-trump-for-endorsing-white-nationalist-conspiracy-theory-on-south-africa/2018/08/23/6c3b160e-a6df-11e8-a656-943eefab5daf_story.html |first1=David |last1=Nakamura |first2=John |last2=Hudson |first3=Isaac |last3=Stanley-Becker |title='Dangerous and poisoned': Critics blast Trump for endorsing white nationalist conspiracy theory on South Africa |date=August 23, 2018 |newspaper=[[The Washington Post]] |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2020-12-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201206105141/https://www.washingtonpost.com/politics/dangerous-and-poisoned-critics-blast-trump-for-endorsing-white-nationalist-conspiracy-theory-on-south-africa/2018/08/23/6c3b160e-a6df-11e8-a656-943eefab5daf_story.html }}</ref>՝ պնդելով, որ ՀԱՀ-ի կառավարությունը ներկայում հող է բռնազավթում սպիտակամորթ ֆերմերներից<ref name="NYmag">{{cite magazine |title=Trump Echoes Neo-Nazi Propaganda About South Africa (That He Heard on Fox News) |url=https://nymag.com/daily/intelligencer/2018/08/south-african-farmers-land-trump-tweet-white-genocide.html |magazine=[[New York (magazine)|New York]] |date=August 23, 2018 |quote=White nationalists in the West love the idea that their 'people' are facing imminent threat of oppression and/or genocide. This fantasy serves to justify white supremacy, by positing white dominance as the only alternative to white subjugation. |access-date=2022-05-17 |archive-date=2018-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180925120942/http://nymag.com/daily/intelligencer/2018/08/south-african-farmers-land-trump-tweet-white-genocide.html |deadlink=no }}</ref>: ՀԱՀ-ում ֆերմայի վրա հարձակումների և հողային բարեփոխումների շուրջ ծագած կոնսպիրոլոգիական գաղափարները զանգվածային լրատվության միջոցներում ներկայացված թեմաների թվում են որպես «սպիտակամորթների ցեղասպանության» իրականացման միջոց<ref name="MarcotteA"/><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/education/2018/10/02/castrate-their-corpses-professor-says-gop-senators-white-genocide-tucker-carlson-cries|title='Castrate their corpses', professor says of GOP senators. White 'genocide!' Tucker Carlson cries.|date=October 2, 2018|newspaper=[[The Washington Post]]|quote=Carlson had been flogging the issue of land seizures in South Africa – a known proxy issue for those who believe in 'white genocide'.|accessdate=2022-05-17|archivedate=2020-09-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200921043449/https://www.washingtonpost.com/education/2018/10/02/castrate-their-corpses-professor-says-gop-senators-white-genocide-tucker-carlson-cries/}}</ref><ref name="NYmag" />: [[Հարավային Աֆրիկա]]յում և [[Զիմբաբվե]]ում տնտեսությունների բռնագրավման թեման միավորող է դարձել սպիտակ ազգայնականների և այլընտրանքային աջ խմբերի համար<ref name="NBC">{{cite news|title=Trump under fire for claim of 'large scale killing' of white farmers in South Africa|url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-under-fire-claim-large-scale-killing-white-farmers-south-n903171|work=[[NBC News]]|date=August 23, 2018|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-02-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210214065443/https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-under-fire-claim-large-scale-killing-white-farmers-south-n903171}}</ref><ref name="Vox explained">{{Cite news|url=https://www.vox.com/policy-and-politics/2018/8/23/17772056/south-africa-trump-tweet-afriforum-white-farmers-violence|title=Trump's tweet echoing white nationalist propaganda about South African farmers, explained|work=Vox|access-date=September 4, 2018|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-07-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190729203727/https://www.vox.com/policy-and-politics/2018/8/23/17772056/south-africa-trump-tweet-afriforum-white-farmers-violence}}</ref>, որոնք օգտագործում են այն սպիտակամորթների գերազանցության գաղափարը արդարացնելու համար<ref name="far-right idea">{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2018/aug/23/white-farmers-trump-south-africa-tucker-carlson-far-right-influence|title=White farmers: how a far-right idea was planted in Donald Trump's mind|last=Wilson|first=Jason|date=August 24, 2018|newspaper=[[The Guardian]]|language=en|access-date=September 4, 2018|quote=...South Africa and Zimbabwe in particular have exerted a fascination on the racist far right because in the mind of white nationalists, they show what happens to a white minority after they lose control of countries they once ruled.|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-10-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211022083425/https://www.theguardian.com/world/2018/aug/23/white-farmers-trump-south-africa-tucker-carlson-far-right-influence}}</ref><ref name="NYmag"/>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ2}} {{Արտաքին հղումներ}} bk2deoogrlcpd9itw5s5ce5knrqhsss 8485669 8485666 2022-08-09T06:18:16Z ArmSirius 64149 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Դավադրության տեսություն]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Calais - Manifestation contre les clandestins, l'immigration-invasion et l'islamisation de l'Europe, 8 novembre 2015 (22).JPG|thumb|270px|2015 թվականի նոյեմբերի 8-ին [[Կալե]]ում հակամիգրանտական տրամադրություններ ունեցող ցուցարարները [[ֆրանսերեն]] լեզվով պաստառ են պահել՝ «Բազմազանություն» (կոդային բառ սպիտակամորթների ցեղասպանությունը մատնանշելու համար) գրությամբ]] «'''[[Եվրոպեոիդ ռասա|Սպիտակ ռասայի]] ցեղասպանություն'''», «'''սպիտակամորթների ցեղասպանություն'''», «'''սպիտակամորթների ոչնչացում'''»<ref>{{bulleted list|{{cite news |title=How Deeply Has Germany's Murderous Far Right Penetrated the Security Forces? |url=https://www.thedailybeast.com/germanys-murderous-far-right-how-deeply-has-it-penetrated-the-security-forces |first=Josephine |last=Huetlin |work=[[The Daily Beast]] |date=June 19, 2019 |quote=Andre S. (Hannibal) has views that echo the white extinction conspiracy that the Christchurch shooter propagated: when officials went to his barracks in 2017 to question him, he told them that "Islam will be the No. 1 state religion in the Netherlands in 10 years time." |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2020-11-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201108003451/https://www.thedailybeast.com/germanys-murderous-far-right-how-deeply-has-it-penetrated-the-security-forces }}|{{cite news |title=Alabama's Abortion Bill Is Great News For White Supremacists |url=https://www.huffpost.com/entry/alabama-abortion-bill-white-supremacists_n_5cdc4247e4b066205c602829 |first=Andy |last=Campbell |work=[[HuffPost]] |date=May 15, 2019 |quote=Many white supremacists subscribe to the bogus conspiracy theory that white people are going extinct due to immigration and falling birthrates among white women. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211121021812/https://www.huffpost.com/entry/alabama-abortion-bill-white-supremacists_n_5cdc4247e4b066205c602829 }}|{{cite news |title=Hateful graffiti turns up in Winnipeg, alarming residents, Jewish group |url=https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/anti-semitic-graffiti-1.4248969 |publisher=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |date=August 16, 2017 |quote=The words under 'Soros' in the graffiti are 'white extinction,' and this refers to a conspiracy theory that is common on the far right. One might even say on the alt-right, and among white supremacists and neo-Nazis, that George Soros is the frontman for some sort of Jewish plot to exterminate the white race. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211110012556/https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/anti-semitic-graffiti-1.4248969 }}|{{cite news |title=US higher ed: A system of meritocracy that never was |url=https://mg.co.za/article/2019-03-27-00-us-higher-ed-a-system-of-meritocracy-that-never-was |work=[[:en:Mail & Guardian|Mail & Guardian]] |date=March 27, 2019 |quote=The Trump administration – supported by many adherents to the white supremacist conspiracy theory that whites are threatened with extinction due to an assault by inferior people of colour through immigration, affirmative action and demographic changes |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-02-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210225024602/https://mg.co.za/article/2019-03-27-00-us-higher-ed-a-system-of-meritocracy-that-never-was/ }}|{{cite news |title=Far right groups have Winnipeg supporters and must be opposed, says activist, former professor |url=https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/manitoba-professor-hate-groups-1.4250745 |publisher=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |date=August 17, 2017 |quote=One of the graffiti here mentions Soros and then spoke about white extinction, and that's a very interesting trope which is being used by a number of far-right groups these days, to claim that there is a so-called white genocide that is being orchestrated by the government through immigration policies, by anti-racists, human rights activists and so on. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211110013158/https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/manitoba-professor-hate-groups-1.4250745 }}}}</ref> կամ «'''սպիտակամորթների փոխարինում'''»<ref>{{cite news |title='These People Aren't Coming From Norway': Refugees in a Minnesota City Face a Backlash |url=https://www.nytimes.com/2019/06/20/us/politics/minnesota-refugees-trump.html |first=Astead W. |last=Herndon |work=[[New York Times]] |date=June 20, 2019 |quote=But for others, the changes have fueled talk about 'white replacement,' a racist conspiracy theory tied to the declining birthrates of white Americans that has spread in far-right circles and online chat rooms and is now surfacing in some communities. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804083857/https://www.nytimes.com/2019/06/20/us/politics/minnesota-refugees-trump.html }}</ref><ref>{{cite news |title=A splintered movement: How the far-right found a foothold on campus |url=https://www.ubyssey.ca/features/a-splintered-movement-far-right-on-campus/ |work=[[:en:The Ubyssey|The Ubyssey]] |date=April 20, 2019 |quote='White replacement' does not just refer to a demographic change. It is a conspiracy theory spread by white supremacists who believe international governments are intentionally 'replacing' white people with non-white immigrants through liberal immigration policies. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-07-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190730182254/https://www.ubyssey.ca/features/a-splintered-movement-far-right-on-campus/ }}</ref><ref name="GQ - white replacement">{{cite news |title=How the "White Replacement" Conspiracy Theory Spread Around the Globe |url=https://www.gq.com/story/white-replacement-conspiracy-theory |work=[[GQ]] |date=June 21, 2019 |quote=The "great replacement," also known as "white genocide," is summed up by its name: a secretive cabal of elites, often Jewish, is trying to deliberately destroy the white race through demographic change in importing immigrants and refugees. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-07-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190724230410/https://www.gq.com/story/white-replacement-conspiracy-theory }}</ref>, դավադրության տեսություն, որը կիսում են «սպիտակ ռասայի» գերազանցության կողմնակիցները<ref name=":0">{{cite journal|last1=Wilson|first1=Andrew Fergus|date=February 16, 2018|title=#whitegenocide, the alt-right and conspiracy theory: How secrecy and suspicion contributed to the mainstreaming of hate|journal=Secrecy and Society|volume=1|issue=2|doi=10.31979/2377-6188.2018.010201|hdl=10545/622321|doi-access=free}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Kelly|first1=Annie|date=August 15, 2017|title=The alt-right: reactionary rehabilitation for white masculinity|journal=Soundings|volume=66|issue=66|pages=68–78|doi=10.3898/136266217821733688}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Thompson|first1=Kevin C.|date=April 2001|title=Watching the Stormfront: White Nationalists and the Building of Community in Cyberspace|journal=Social Analysis: The International Journal of Social and Cultural Practice|volume=45|issue=1|pages=32–52|jstor=23169989}}</ref><ref name=":1" />, ըստ որի, սպիտակամորթներին ոչնչացնելու համար դավադրություն կա: Նշվում է, որ սպիտակամորթներին ոչնչացնելու նպատակով երկրներում գաղտնի ուժերը խրախուսում են ցեղերի խառնումը<ref name=":0" />, ոչ մեծերի զանգվածային ներգաղթը<ref name="urlThe alt-right is fueled by toxic masculinity — and vice versa">{{cite web|last=Futrelle|first=David|date=April 1, 2019|title=The 'alt-right' is fueled by toxic masculinity — and vice versa|url=https://www.nbcnews.com/think/opinion/alt-right-fueled-toxic-masculinity-vice-versa-ncna989031|publisher=[[NBC News]]|access-date=2022-05-17|archive-date=2019-11-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20191124173015/https://www.nbcnews.com/think/opinion/alt-right-fueled-toxic-masculinity-vice-versa-ncna989031|deadlink=no}}</ref>, ռասայական ինտեգրացիան, ծնելիության ցածր մակարդակը, աբորտները, սպիտակներից հողի պետական բռնագրավումը, կազմակերպված բռնությունը<ref name="smh">{{cite news |url=https://www.smh.com.au/world/oceania/the-high-price-of-white-genocide-politics-for-australia-20180724-p4zt9k.html |title=The high price of 'white genocide' politics for Australia |newspaper=[[The Sydney Morning Herald]] |date=August 12, 2018 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-07-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190712195921/https://www.smh.com.au/world/oceania/the-high-price-of-white-genocide-politics-for-australia-20180724-p4zt9k.html }}</ref> և էլիմինացիան<ref name="smh" />՝ ստիպողական ձուլման, զանգվածային ներգաղթի կամ ուղղակի [[Ցեղասպանություն|ցեղասպանության]] միջոցով<ref>{{cite book|last1=Kaplan|first1=Jeffrey|title=Encyclopedia of White Power: A Sourcebook on the Radical Racist Right|date=2000|publisher=AltaMira Press|isbn=9780742503403|page=539|url=https://books.google.com/books?id=nNWbbhUYv8oC&pg=PA539|access-date=May 1, 2015}} {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=nNWbbhUYv8oC&pg=PA539 |date=20200804020153 }}</ref><ref>{{cite web|title='White Genocide' Billboard Removed|url=https://www.nbcnews.com/video/white-genocide-billboard-removed-384737859715|work=[[NBC News]]|access-date=May 1, 2015|archive-date=2021-11-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211104213640/https://www.nbcnews.com/video/white-genocide-billboard-removed-384737859715|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite book|last=Eager|first=Paige Whaley|title=From Freedom Fighters to Terrorists: Women and Political Violence|year=2013|publisher=Ashgate Publishing, Ltd.|isbn=9781409498575|page=[https://books.google.com/books?id=WQ2UytrgOkIC&pg=PA90 90]}}</ref><ref name=KivistoRundblad>{{cite book|last1=Kivisto|first1=Peter|last2=Rundblad|first2=Georganne|title=Multiculturalism in the United States: Current Issues, Contemporary Voices|date=2000|publisher=SAGE Knowledge|isbn=978-0-7619-8648-5|pages=57–60|url=https://books.google.com/books?id=Co-4x6OXLiIC&pg=PA59|access-date=May 1, 2015}} {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=Co-4x6OXLiIC&pg=PA59 |date=20200803191000 }}</ref>: Սպիտակամորթների ցեղասպանության կազմակերպմանը դավադրության տեսության կողմնակիցները հաճախ մեղադրում են [[հրեաներ]]ին<ref name=":0" /><ref name=":1">{{cite web|url=https://www.abc.net.au/religion/white-genocide-is-incitement-to-murder/10442966|title='White Genocide' and the Pittsburgh synagogue massacre|last=Nathan|first=Julie|date=October 29, 2018|website=ABC Religion & Ethics|language=en|access-date=May 8, 2019|archive-date=2019-06-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20190602040239/https://www.abc.net.au/religion/white-genocide-is-incitement-to-murder/10442966|deadlink=no}}</ref>: Ավելի քիչ են գաղտնի դավադրությանը մասնակցելու մեջ մեղադրվում [[սևամորթներ]]ը<ref name="Pogue">{{cite news|last1=Pogue|first1=James|title=The Myth of White Genocide: An unfinished civil war inspires a global delusion|url=https://harpers.org/archive/2019/03/the-myth-of-white-genocide-in-south-africa/|date=March 28, 2019|work=Harper's Magazine|access-date=November 3, 2019|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-11-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211102044040/https://harpers.org/archive/2019/03/the-myth-of-white-genocide-in-south-africa/}}</ref>, [[լատինամերիկացիներ]]ը<ref name="white baby challenge">{{cite news|last1=Stern|first1=Alexandra Minna|title=Alt-right women and the 'white baby challenge'|url=https://www.salon.com/2019/07/14/alt-right-handmaidens-and-the-white-baby-challenge/|access-date=November 3, 2019|work=Salon|date=July 14, 2019|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-08-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804063954/https://www.salon.com/2019/07/14/alt-right-handmaidens-and-the-white-baby-challenge/}}</ref> և [[մուսուլման|մահմեդականներ]]ը<ref name="ABC - white replacement">{{cite news|title=The far right, the 'White Replacement' myth and the 'Race War' brewing|url=https://www.ecaj.org.au/the-far-right-the-white-replacement-myth-and-the-race-war-brewing/|publisher=[[Australian Broadcasting Corporation]]|date=February 12, 2019|quote=What is new is the concept of 'White Replacement' (sometimes called 'White Genocide') which claims that there is a global Jewish plot to 'import' non-Europeans ― especially Africans, Asians and Arabs ― into Europe, North America and Australasia for the express purpose of 'destroying' European culture, subjugating and ultimately decimating people who are of European ethnicity.|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-06-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190602113423/http://www.ecaj.org.au/2019/the-far-right-the-white-replacement-myth-and-the-race-war-brewing/}}</ref>, բայց նրանք դիտարկվում են որպես [[Եվրոպեոիդ ռասա|սպիտակամորթներ]]ի ցեղասպանության հանցակիցներ<ref name="debunking">{{cite news|last1=Saletan|first1=William|title=White Nationalists Are Debunking White Supremacy|url=https://slate.com/news-and-politics/2019/08/white-nationalists-debunking-white-supremacy.html|access-date=August 15, 2019|work=Slate Magazine|date=August 7, 2019|language=en|quote=Crusius claimed to be fighting a 'Hispanic invasion of Texas. They are the instigators, not me,' he wrote. 'I am simply defending my country from cultural and ethnic replacement brought on by an invasion.'|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-11-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211110011816/https://slate.com/news-and-politics/2019/08/white-nationalists-debunking-white-supremacy.html}}</ref><ref name="common" /><ref name="echoed">{{cite news|last1=Peters|first1=Jeremy W.|last2=Grynbaum|first2=Michael M.|last3=Collins|first3=Keith|last4=Harris|first4=Rich|last5=Taylor|first5=Rumsey|title=How the El Paso Killer Echoed the Incendiary Words of Conservative Media Stars|url=https://www.nytimes.com/interactive/2019/08/11/business/media/el-paso-killer-conservative-media.html|access-date=August 12, 2019|work=[[The New York Times]]|date=August 12, 2019|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-05-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220516143827/https://www.nytimes.com/interactive/2019/08/11/business/media/el-paso-killer-conservative-media.html}}</ref>, բայց ոչ դրա կազմակերպիչները<ref name="ADirkMoses" />: «Սպիտակամորթների ցեղասպանությունը» քաղաքական միֆ է<ref name="PerryB">{{cite book|title=Home-grown hate: gender and organized racism|last1=Perry|first1=Barbara|date=November 2003|publisher=Routledge|isbn=978-0-203-64405-8|editor1-last=Ferber|editor1-first=Abby L.|pages=75–95|chapter='White Genocide': White Supremacists and the Politics of Reproduction|doi=10.4324/9780203644058|chapter-url={{Google books|LCI6Y-4BmT0C|page=75|plainurl=yes}}}}</ref><ref name="myth">{{cite news|date=August 23, 2018|title=The dangerous myth of 'white genocide' in South Africa|publisher=[[Southern Poverty Law Center]]|url=https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/08/23/dangerous-myth-white-genocide-south-africa|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190711012735/https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/08/23/dangerous-myth-white-genocide-south-africa}}</ref><ref name="Pogue" />, որը հիմնված է կեղծ գիտական, ներառյալ կեղծ պատմական հայացքների և էթնիկ ատելության վրա<ref name="RisingE">{{cite book |last1=Saslow |first1=Eli |title=Rising out of hatred: the awakening of a former white nationalist |date=September 2018 |publisher=Penguin Random House |isbn=978-0385542876 |url=https://www.penguinrandomhouse.com/books/557516/rising-out-of-hatred-by-eli-saslow/9780385542869/ }} {{Wayback|url=https://www.penguinrandomhouse.com/books/557516/rising-out-of-hatred-by-eli-saslow/9780385542869/ |date=20190805051203 }}</ref>, որը պայմանավորված է հոգեբանական խուճապով, որը հաճախ անվանում են «սպիտակների ոչնչացման վախ»<ref name="White Extinction Panic">{{cite web|url=https://reason.com/2018/06/26/stoking-white-ethnic-fears-about-immigra//|title=We Are in the Midst of the Third Bogus 'White Extinction' Panic in Just as Many Centuries|publisher=[[:en:Reason (magazine)|Reason]]|date=June 26, 2018|access-date=2022-05-17|archive-date=2019-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20190712130035/https://reason.com/2018/06/26/stoking-white-ethnic-fears-about-immigra/|deadlink=no}}</ref><ref name="white baby challenge" />: Գիտնականների կարծիքով<ref name="TaylorK">{{cite journal |last1=Taylor |first1=Keeanga-Yamahtta |title=The White Power Presidency: Race and Class in the Trump Era |journal=New Political Science |date=February 16, 2018 |volume=40 |issue=1 |pages=103–112 |doi=10.1080/07393148.2018.1420555 }}</ref>՝ սպիտակամորթները կանգնած չեն ոչնչացման վտանգի առաջ<ref name="MarcotteA">{{cite news |last1=Marcotte |first1=Amanda |title=Donald Trump's "white genocide" rhetoric: A dangerous escalation of racism |url=https://www.salon.com/2018/08/27/donald-trumps-white-genocide-rhetoric-a-dangerous-escalation-of-racism/ |work=Salon |date=August 27, 2018 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804065823/https://www.salon.com/2018/08/27/donald-trumps-white-genocide-rhetoric-a-dangerous-escalation-of-racism/ }}</ref><ref name=NewStatesmanNoWhiteGenocide>{{cite news |url=https://www.newstatesman.com/world/2018/05/no-katie-hopkins-there-no-white-genocide-south-africa |first=Joe |last=Walsh |date=May 22, 2018 |newspaper=[[New Statesman]] |access-date=September 30, 2021 |title=No, Katie Hopkins, there is no white genocide in South Africa |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211104220040/https://www.newstatesman.com/world/2018/05/no-katie-hopkins-there-no-white-genocide-south-africa }}</ref><ref name="DeVegaC">{{cite news |last1=DeVega |first1=Chauncey |title=Author and activist Tim Wise: 'The Republican Party is a white identity cult' |url=https://www.salon.com/2018/09/05/author-and-activist-tim-wise-the-republican-party-is-a-white-identity-cult/ |work=Salon |date=September 5, 2018 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804113741/https://www.salon.com/2018/09/05/author-and-activist-tim-wise-the-republican-party-is-a-white-identity-cult/ }}</ref><ref name=ADirkMoses>{{cite journal |last1=Moses |first1=A. Dirk |title='White Genocide' and the Ethics of Public Analysis |journal=Journal of Genocide Research |date=March 29, 2019 |volume=21 |issue=2 |pages=201–213 |doi=10.1080/14623528.2019.1599493 }}</ref><ref name="PerryB" /><ref name="echoed"/><ref name="common">{{cite news |title=NY Times reporter: The white nationalist "great replacement" theory is "startlingly common" in right-wing media |url=https://www.mediamatters.org/fox-news/ny-times-reporter-white-nationalist-great-replacement-theory-startlingly-common-right-wing |access-date=August 17, 2019 |work=Media Matters for America |date=August 12, 2019 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-09-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210930224315/https://www.mediamatters.org/fox-news/ny-times-reporter-white-nationalist-great-replacement-theory-startlingly-common-right-wing }}</ref>: Դավադրության այս տեսությունը տարածվեց անջատողական և նեոնացիստ [[Դևիդ Լեյն]]ի կողմից 1995 թվականին և քարոզվեց [[Եվրոպա]]յում, [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում, [[Հարավային Աֆրիկա]]յում և [[Ավստրալիա]]յում: Դավադրության նման տեսություններն ավելի վաղ տարածվել էին [[Նացիստական Գերմանիա]]յում<ref name="DrFB">{{cite book |last1=Burgdörfer |first1=Friedrich |title=Sterben die weissen Völker: die Zukunft der weissen und farbigen Völker im Lichte der biologischen Statistik |trans-title=The white peoples die: the future of the white and colored peoples in the light of biological statistics |language=de |date=1934 |publisher=G.D.W. Callwey |oclc=938037846 }}</ref> և հիշատակվել [[Ռենո Կամյու]]ի «Մեծ փոխարինում» գրքում<ref name="Day trope">{{cite news|url=https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/04/19/day-trope-white-nationalist-memes-thrive-reddits-rthedonald|title=Day of the trope: White nationalist memes thrive on Reddit's r/The_Donald|date=April 19, 2018|publisher=[[Southern Poverty Law Center]]|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-02-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190201162606/https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/04/19/day-trope-white-nationalist-memes-thrive-reddits-rthedonald}}</ref>, որը նվիրված էր [[Ֆրանսիա]]յի սպիտակամորթ բնակչությանը<ref name="Overland">{{cite news|url=https://overland.org.au/2018/07/why-the-alt-right-want-to-call-australia-home|title=Why the alt-right want to call Australia home|date=July 18, 2018|publisher=[[:en:Overland (magazine)|Overland]]|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-04-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190419184325/https://overland.org.au/2018/07/why-the-alt-right-want-to-call-australia-home/}}</ref><ref name="New face">{{cite news |last1=Poulter |first1=James |title=Meet the Snowflakes Who Are the New Face of Race Hate |url=https://www.vice.com/en/article/wj45zy/meet-the-snowflakes-who-are-the-new-face-of-race-hate |work=Vice |date=12 March 2018 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-06-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190622072656/https://www.vice.com/en_uk/article/wj45zy/meet-the-snowflakes-who-are-the-new-face-of-race-hate }}</ref>: 2019 թվականին ահաբեկչություններ են տեղի ունեցել Քրայսթչերչի և Էլ Պասոյի մզկիթներում: Ահաբեկիչներն իրենց ցույցերում դատապարտել են սպիտակամորթների փոխարինումը և վկայակոչել «Մեծ փոխարինման» հայեցակարգը: Այս իրադարձություններից հետո, որպես «սպիտակամորթների ցեղասպանության» հոմանիշներ և դավադրության այս տեսության սորտեր, սկսեցին դիտարկվել «մեծ փոխարինման» գաղափարը (հաճախ կոչվում է «փոխարինման տեսություն» կամ «բնակչության փոխարինում»)<ref name="Spinoff - eurabia">{{cite news |title=How the swarm of white extremism spreads itself online |url=https://thespinoff.co.nz/media/28-03-2019/how-the-swarm-of-white-extremism-spreads-itself-online/ |work=[[:en:The Spinoff|The Spinoff]] |date=March 28, 2019 |quote=In French, introduced by Renaud Camus, it is called Le Grand Remplacement (The Great Replacement). It comes in different guises, such as the Eurabia thesis that argues that Muslims are "invading" Europe and are a fifth column waiting to take control of the continent. In English, the most famous iteration is "white genocide" |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190423004445/https://thespinoff.co.nz/media/28-03-2019/how-the-swarm-of-white-extremism-spreads-itself-online/ }}</ref>, 2002 թվականի Եվրաբիա Բատ Յեորի հայեցակարգը<ref name="BI - eurabia">{{cite news|date=March 15, 2019|title=A white nationalist conspiracy theory was at the heart of the New Zealand shooting. This isn't the first time it's been associated with terror attacks.|work=[[Business Insider]]|url=https://www.businessinsider.sg/white-genocide-racist-conspiracy-theory-fueled-new-zealand-shooting-2019-3/|quote=Breivik wrote in his 1,518-page manifesto that Islamic immigrants and the European Union were on a mission to create "Eurabia." The idea was a variation on the white genocide conspiracy theory, which purported that anti-Israel powers were attempting to "Arabise" Europe.|access-date=June 21, 2019|archive-date=January 10, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110131225/https://www.businessinsider.sg/white-genocide-racist-conspiracy-theory-fueled-new-zealand-shooting-2019-3/|url-status=dead|accessdate=2022-05-17|archivedate=2020-01-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200110131225/https://www.businessinsider.sg/white-genocide-racist-conspiracy-theory-fueled-new-zealand-shooting-2019-3/}}</ref> և 1970-ական թվականներին Գերդ Հոնզիկի կողմից ստեղծված Կալերգայի պլանի վերածնվող միֆւ<ref name="Day trope" />: 2018 թվականի օգոստոսին [[ԱՄՆ]]-ի [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] [[Դոնալդ Թրամփ]]ը մեղադրվում էր արտաքին քաղաքականության մասին թվիթում դավադրության տեսությանն աջակցելու մեջ, որում պետքարտուղար [[Մայք Պոմպեո]]յին հանձնարարել էր հետաքննել «ՀԱՀ-ում հողերի և ֆերմաների զավթումն ու օտարումը, ինչպես նաև ֆերմերների բազմաթիվ սպանությունները»<ref name="The Washington Post">{{cite news|url=https://www.latimes.com/world/la-fg-south-africa-trump-farmers-land-20180823-story.html|newspaper=Los Angeles Times|title=South Africa blasts Trump over racially divisive tweet|date=August 23, 2018|agency=[[Associated Press]]|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210314005731/https://www.latimes.com/world/la-fg-south-africa-trump-farmers-land-20180823-story.html}}</ref><ref name="WP1">{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/politics/dangerous-and-poisoned-critics-blast-trump-for-endorsing-white-nationalist-conspiracy-theory-on-south-africa/2018/08/23/6c3b160e-a6df-11e8-a656-943eefab5daf_story.html |first1=David |last1=Nakamura |first2=John |last2=Hudson |first3=Isaac |last3=Stanley-Becker |title='Dangerous and poisoned': Critics blast Trump for endorsing white nationalist conspiracy theory on South Africa |date=August 23, 2018 |newspaper=[[The Washington Post]] |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2020-12-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201206105141/https://www.washingtonpost.com/politics/dangerous-and-poisoned-critics-blast-trump-for-endorsing-white-nationalist-conspiracy-theory-on-south-africa/2018/08/23/6c3b160e-a6df-11e8-a656-943eefab5daf_story.html }}</ref>՝ պնդելով, որ ՀԱՀ-ի կառավարությունը ներկայում հող է բռնազավթում սպիտակամորթ ֆերմերներից<ref name="NYmag">{{cite magazine |title=Trump Echoes Neo-Nazi Propaganda About South Africa (That He Heard on Fox News) |url=https://nymag.com/daily/intelligencer/2018/08/south-african-farmers-land-trump-tweet-white-genocide.html |magazine=[[New York (magazine)|New York]] |date=August 23, 2018 |quote=White nationalists in the West love the idea that their 'people' are facing imminent threat of oppression and/or genocide. This fantasy serves to justify white supremacy, by positing white dominance as the only alternative to white subjugation. |access-date=2022-05-17 |archive-date=2018-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180925120942/http://nymag.com/daily/intelligencer/2018/08/south-african-farmers-land-trump-tweet-white-genocide.html |deadlink=no }}</ref>: ՀԱՀ-ում ֆերմայի վրա հարձակումների և հողային բարեփոխումների շուրջ ծագած կոնսպիրոլոգիական գաղափարները զանգվածային լրատվության միջոցներում ներկայացված թեմաների թվում են որպես «սպիտակամորթների ցեղասպանության» իրականացման միջոց<ref name="MarcotteA"/><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/education/2018/10/02/castrate-their-corpses-professor-says-gop-senators-white-genocide-tucker-carlson-cries|title='Castrate their corpses', professor says of GOP senators. White 'genocide!' Tucker Carlson cries.|date=October 2, 2018|newspaper=[[The Washington Post]]|quote=Carlson had been flogging the issue of land seizures in South Africa – a known proxy issue for those who believe in 'white genocide'.|accessdate=2022-05-17|archivedate=2020-09-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200921043449/https://www.washingtonpost.com/education/2018/10/02/castrate-their-corpses-professor-says-gop-senators-white-genocide-tucker-carlson-cries/}}</ref><ref name="NYmag" />: [[Հարավային Աֆրիկա]]յում և [[Զիմբաբվե]]ում տնտեսությունների բռնագրավման թեման միավորող է դարձել սպիտակ ազգայնականների և այլընտրանքային աջ խմբերի համար<ref name="NBC">{{cite news|title=Trump under fire for claim of 'large scale killing' of white farmers in South Africa|url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-under-fire-claim-large-scale-killing-white-farmers-south-n903171|work=[[NBC News]]|date=August 23, 2018|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-02-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210214065443/https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-under-fire-claim-large-scale-killing-white-farmers-south-n903171}}</ref><ref name="Vox explained">{{Cite news|url=https://www.vox.com/policy-and-politics/2018/8/23/17772056/south-africa-trump-tweet-afriforum-white-farmers-violence|title=Trump's tweet echoing white nationalist propaganda about South African farmers, explained|work=Vox|access-date=September 4, 2018|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-07-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190729203727/https://www.vox.com/policy-and-politics/2018/8/23/17772056/south-africa-trump-tweet-afriforum-white-farmers-violence}}</ref>, որոնք օգտագործում են այն սպիտակամորթների գերազանցության գաղափարը արդարացնելու համար<ref name="far-right idea">{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2018/aug/23/white-farmers-trump-south-africa-tucker-carlson-far-right-influence|title=White farmers: how a far-right idea was planted in Donald Trump's mind|last=Wilson|first=Jason|date=August 24, 2018|newspaper=[[The Guardian]]|language=en|access-date=September 4, 2018|quote=...South Africa and Zimbabwe in particular have exerted a fascination on the racist far right because in the mind of white nationalists, they show what happens to a white minority after they lose control of countries they once ruled.|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-10-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211022083425/https://www.theguardian.com/world/2018/aug/23/white-farmers-trump-south-africa-tucker-carlson-far-right-influence}}</ref><ref name="NYmag"/>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ2}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Դավադրության տեսություն]] r591hm2dshf9vl5rrga05b6za3xlgn4 8485670 8485669 2022-08-09T06:18:29Z ArmSirius 64149 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Նեոնացիզմ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Calais - Manifestation contre les clandestins, l'immigration-invasion et l'islamisation de l'Europe, 8 novembre 2015 (22).JPG|thumb|270px|2015 թվականի նոյեմբերի 8-ին [[Կալե]]ում հակամիգրանտական տրամադրություններ ունեցող ցուցարարները [[ֆրանսերեն]] լեզվով պաստառ են պահել՝ «Բազմազանություն» (կոդային բառ սպիտակամորթների ցեղասպանությունը մատնանշելու համար) գրությամբ]] «'''[[Եվրոպեոիդ ռասա|Սպիտակ ռասայի]] ցեղասպանություն'''», «'''սպիտակամորթների ցեղասպանություն'''», «'''սպիտակամորթների ոչնչացում'''»<ref>{{bulleted list|{{cite news |title=How Deeply Has Germany's Murderous Far Right Penetrated the Security Forces? |url=https://www.thedailybeast.com/germanys-murderous-far-right-how-deeply-has-it-penetrated-the-security-forces |first=Josephine |last=Huetlin |work=[[The Daily Beast]] |date=June 19, 2019 |quote=Andre S. (Hannibal) has views that echo the white extinction conspiracy that the Christchurch shooter propagated: when officials went to his barracks in 2017 to question him, he told them that "Islam will be the No. 1 state religion in the Netherlands in 10 years time." |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2020-11-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201108003451/https://www.thedailybeast.com/germanys-murderous-far-right-how-deeply-has-it-penetrated-the-security-forces }}|{{cite news |title=Alabama's Abortion Bill Is Great News For White Supremacists |url=https://www.huffpost.com/entry/alabama-abortion-bill-white-supremacists_n_5cdc4247e4b066205c602829 |first=Andy |last=Campbell |work=[[HuffPost]] |date=May 15, 2019 |quote=Many white supremacists subscribe to the bogus conspiracy theory that white people are going extinct due to immigration and falling birthrates among white women. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211121021812/https://www.huffpost.com/entry/alabama-abortion-bill-white-supremacists_n_5cdc4247e4b066205c602829 }}|{{cite news |title=Hateful graffiti turns up in Winnipeg, alarming residents, Jewish group |url=https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/anti-semitic-graffiti-1.4248969 |publisher=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |date=August 16, 2017 |quote=The words under 'Soros' in the graffiti are 'white extinction,' and this refers to a conspiracy theory that is common on the far right. One might even say on the alt-right, and among white supremacists and neo-Nazis, that George Soros is the frontman for some sort of Jewish plot to exterminate the white race. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211110012556/https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/anti-semitic-graffiti-1.4248969 }}|{{cite news |title=US higher ed: A system of meritocracy that never was |url=https://mg.co.za/article/2019-03-27-00-us-higher-ed-a-system-of-meritocracy-that-never-was |work=[[:en:Mail & Guardian|Mail & Guardian]] |date=March 27, 2019 |quote=The Trump administration – supported by many adherents to the white supremacist conspiracy theory that whites are threatened with extinction due to an assault by inferior people of colour through immigration, affirmative action and demographic changes |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-02-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210225024602/https://mg.co.za/article/2019-03-27-00-us-higher-ed-a-system-of-meritocracy-that-never-was/ }}|{{cite news |title=Far right groups have Winnipeg supporters and must be opposed, says activist, former professor |url=https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/manitoba-professor-hate-groups-1.4250745 |publisher=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |date=August 17, 2017 |quote=One of the graffiti here mentions Soros and then spoke about white extinction, and that's a very interesting trope which is being used by a number of far-right groups these days, to claim that there is a so-called white genocide that is being orchestrated by the government through immigration policies, by anti-racists, human rights activists and so on. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211110013158/https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/manitoba-professor-hate-groups-1.4250745 }}}}</ref> կամ «'''սպիտակամորթների փոխարինում'''»<ref>{{cite news |title='These People Aren't Coming From Norway': Refugees in a Minnesota City Face a Backlash |url=https://www.nytimes.com/2019/06/20/us/politics/minnesota-refugees-trump.html |first=Astead W. |last=Herndon |work=[[New York Times]] |date=June 20, 2019 |quote=But for others, the changes have fueled talk about 'white replacement,' a racist conspiracy theory tied to the declining birthrates of white Americans that has spread in far-right circles and online chat rooms and is now surfacing in some communities. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804083857/https://www.nytimes.com/2019/06/20/us/politics/minnesota-refugees-trump.html }}</ref><ref>{{cite news |title=A splintered movement: How the far-right found a foothold on campus |url=https://www.ubyssey.ca/features/a-splintered-movement-far-right-on-campus/ |work=[[:en:The Ubyssey|The Ubyssey]] |date=April 20, 2019 |quote='White replacement' does not just refer to a demographic change. It is a conspiracy theory spread by white supremacists who believe international governments are intentionally 'replacing' white people with non-white immigrants through liberal immigration policies. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-07-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190730182254/https://www.ubyssey.ca/features/a-splintered-movement-far-right-on-campus/ }}</ref><ref name="GQ - white replacement">{{cite news |title=How the "White Replacement" Conspiracy Theory Spread Around the Globe |url=https://www.gq.com/story/white-replacement-conspiracy-theory |work=[[GQ]] |date=June 21, 2019 |quote=The "great replacement," also known as "white genocide," is summed up by its name: a secretive cabal of elites, often Jewish, is trying to deliberately destroy the white race through demographic change in importing immigrants and refugees. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-07-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190724230410/https://www.gq.com/story/white-replacement-conspiracy-theory }}</ref>, դավադրության տեսություն, որը կիսում են «սպիտակ ռասայի» գերազանցության կողմնակիցները<ref name=":0">{{cite journal|last1=Wilson|first1=Andrew Fergus|date=February 16, 2018|title=#whitegenocide, the alt-right and conspiracy theory: How secrecy and suspicion contributed to the mainstreaming of hate|journal=Secrecy and Society|volume=1|issue=2|doi=10.31979/2377-6188.2018.010201|hdl=10545/622321|doi-access=free}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Kelly|first1=Annie|date=August 15, 2017|title=The alt-right: reactionary rehabilitation for white masculinity|journal=Soundings|volume=66|issue=66|pages=68–78|doi=10.3898/136266217821733688}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Thompson|first1=Kevin C.|date=April 2001|title=Watching the Stormfront: White Nationalists and the Building of Community in Cyberspace|journal=Social Analysis: The International Journal of Social and Cultural Practice|volume=45|issue=1|pages=32–52|jstor=23169989}}</ref><ref name=":1" />, ըստ որի, սպիտակամորթներին ոչնչացնելու համար դավադրություն կա: Նշվում է, որ սպիտակամորթներին ոչնչացնելու նպատակով երկրներում գաղտնի ուժերը խրախուսում են ցեղերի խառնումը<ref name=":0" />, ոչ մեծերի զանգվածային ներգաղթը<ref name="urlThe alt-right is fueled by toxic masculinity — and vice versa">{{cite web|last=Futrelle|first=David|date=April 1, 2019|title=The 'alt-right' is fueled by toxic masculinity — and vice versa|url=https://www.nbcnews.com/think/opinion/alt-right-fueled-toxic-masculinity-vice-versa-ncna989031|publisher=[[NBC News]]|access-date=2022-05-17|archive-date=2019-11-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20191124173015/https://www.nbcnews.com/think/opinion/alt-right-fueled-toxic-masculinity-vice-versa-ncna989031|deadlink=no}}</ref>, ռասայական ինտեգրացիան, ծնելիության ցածր մակարդակը, աբորտները, սպիտակներից հողի պետական բռնագրավումը, կազմակերպված բռնությունը<ref name="smh">{{cite news |url=https://www.smh.com.au/world/oceania/the-high-price-of-white-genocide-politics-for-australia-20180724-p4zt9k.html |title=The high price of 'white genocide' politics for Australia |newspaper=[[The Sydney Morning Herald]] |date=August 12, 2018 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-07-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190712195921/https://www.smh.com.au/world/oceania/the-high-price-of-white-genocide-politics-for-australia-20180724-p4zt9k.html }}</ref> և էլիմինացիան<ref name="smh" />՝ ստիպողական ձուլման, զանգվածային ներգաղթի կամ ուղղակի [[Ցեղասպանություն|ցեղասպանության]] միջոցով<ref>{{cite book|last1=Kaplan|first1=Jeffrey|title=Encyclopedia of White Power: A Sourcebook on the Radical Racist Right|date=2000|publisher=AltaMira Press|isbn=9780742503403|page=539|url=https://books.google.com/books?id=nNWbbhUYv8oC&pg=PA539|access-date=May 1, 2015}} {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=nNWbbhUYv8oC&pg=PA539 |date=20200804020153 }}</ref><ref>{{cite web|title='White Genocide' Billboard Removed|url=https://www.nbcnews.com/video/white-genocide-billboard-removed-384737859715|work=[[NBC News]]|access-date=May 1, 2015|archive-date=2021-11-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211104213640/https://www.nbcnews.com/video/white-genocide-billboard-removed-384737859715|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite book|last=Eager|first=Paige Whaley|title=From Freedom Fighters to Terrorists: Women and Political Violence|year=2013|publisher=Ashgate Publishing, Ltd.|isbn=9781409498575|page=[https://books.google.com/books?id=WQ2UytrgOkIC&pg=PA90 90]}}</ref><ref name=KivistoRundblad>{{cite book|last1=Kivisto|first1=Peter|last2=Rundblad|first2=Georganne|title=Multiculturalism in the United States: Current Issues, Contemporary Voices|date=2000|publisher=SAGE Knowledge|isbn=978-0-7619-8648-5|pages=57–60|url=https://books.google.com/books?id=Co-4x6OXLiIC&pg=PA59|access-date=May 1, 2015}} {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=Co-4x6OXLiIC&pg=PA59 |date=20200803191000 }}</ref>: Սպիտակամորթների ցեղասպանության կազմակերպմանը դավադրության տեսության կողմնակիցները հաճախ մեղադրում են [[հրեաներ]]ին<ref name=":0" /><ref name=":1">{{cite web|url=https://www.abc.net.au/religion/white-genocide-is-incitement-to-murder/10442966|title='White Genocide' and the Pittsburgh synagogue massacre|last=Nathan|first=Julie|date=October 29, 2018|website=ABC Religion & Ethics|language=en|access-date=May 8, 2019|archive-date=2019-06-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20190602040239/https://www.abc.net.au/religion/white-genocide-is-incitement-to-murder/10442966|deadlink=no}}</ref>: Ավելի քիչ են գաղտնի դավադրությանը մասնակցելու մեջ մեղադրվում [[սևամորթներ]]ը<ref name="Pogue">{{cite news|last1=Pogue|first1=James|title=The Myth of White Genocide: An unfinished civil war inspires a global delusion|url=https://harpers.org/archive/2019/03/the-myth-of-white-genocide-in-south-africa/|date=March 28, 2019|work=Harper's Magazine|access-date=November 3, 2019|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-11-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211102044040/https://harpers.org/archive/2019/03/the-myth-of-white-genocide-in-south-africa/}}</ref>, [[լատինամերիկացիներ]]ը<ref name="white baby challenge">{{cite news|last1=Stern|first1=Alexandra Minna|title=Alt-right women and the 'white baby challenge'|url=https://www.salon.com/2019/07/14/alt-right-handmaidens-and-the-white-baby-challenge/|access-date=November 3, 2019|work=Salon|date=July 14, 2019|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-08-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804063954/https://www.salon.com/2019/07/14/alt-right-handmaidens-and-the-white-baby-challenge/}}</ref> և [[մուսուլման|մահմեդականներ]]ը<ref name="ABC - white replacement">{{cite news|title=The far right, the 'White Replacement' myth and the 'Race War' brewing|url=https://www.ecaj.org.au/the-far-right-the-white-replacement-myth-and-the-race-war-brewing/|publisher=[[Australian Broadcasting Corporation]]|date=February 12, 2019|quote=What is new is the concept of 'White Replacement' (sometimes called 'White Genocide') which claims that there is a global Jewish plot to 'import' non-Europeans ― especially Africans, Asians and Arabs ― into Europe, North America and Australasia for the express purpose of 'destroying' European culture, subjugating and ultimately decimating people who are of European ethnicity.|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-06-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190602113423/http://www.ecaj.org.au/2019/the-far-right-the-white-replacement-myth-and-the-race-war-brewing/}}</ref>, բայց նրանք դիտարկվում են որպես [[Եվրոպեոիդ ռասա|սպիտակամորթներ]]ի ցեղասպանության հանցակիցներ<ref name="debunking">{{cite news|last1=Saletan|first1=William|title=White Nationalists Are Debunking White Supremacy|url=https://slate.com/news-and-politics/2019/08/white-nationalists-debunking-white-supremacy.html|access-date=August 15, 2019|work=Slate Magazine|date=August 7, 2019|language=en|quote=Crusius claimed to be fighting a 'Hispanic invasion of Texas. They are the instigators, not me,' he wrote. 'I am simply defending my country from cultural and ethnic replacement brought on by an invasion.'|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-11-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211110011816/https://slate.com/news-and-politics/2019/08/white-nationalists-debunking-white-supremacy.html}}</ref><ref name="common" /><ref name="echoed">{{cite news|last1=Peters|first1=Jeremy W.|last2=Grynbaum|first2=Michael M.|last3=Collins|first3=Keith|last4=Harris|first4=Rich|last5=Taylor|first5=Rumsey|title=How the El Paso Killer Echoed the Incendiary Words of Conservative Media Stars|url=https://www.nytimes.com/interactive/2019/08/11/business/media/el-paso-killer-conservative-media.html|access-date=August 12, 2019|work=[[The New York Times]]|date=August 12, 2019|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-05-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220516143827/https://www.nytimes.com/interactive/2019/08/11/business/media/el-paso-killer-conservative-media.html}}</ref>, բայց ոչ դրա կազմակերպիչները<ref name="ADirkMoses" />: «Սպիտակամորթների ցեղասպանությունը» քաղաքական միֆ է<ref name="PerryB">{{cite book|title=Home-grown hate: gender and organized racism|last1=Perry|first1=Barbara|date=November 2003|publisher=Routledge|isbn=978-0-203-64405-8|editor1-last=Ferber|editor1-first=Abby L.|pages=75–95|chapter='White Genocide': White Supremacists and the Politics of Reproduction|doi=10.4324/9780203644058|chapter-url={{Google books|LCI6Y-4BmT0C|page=75|plainurl=yes}}}}</ref><ref name="myth">{{cite news|date=August 23, 2018|title=The dangerous myth of 'white genocide' in South Africa|publisher=[[Southern Poverty Law Center]]|url=https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/08/23/dangerous-myth-white-genocide-south-africa|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190711012735/https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/08/23/dangerous-myth-white-genocide-south-africa}}</ref><ref name="Pogue" />, որը հիմնված է կեղծ գիտական, ներառյալ կեղծ պատմական հայացքների և էթնիկ ատելության վրա<ref name="RisingE">{{cite book |last1=Saslow |first1=Eli |title=Rising out of hatred: the awakening of a former white nationalist |date=September 2018 |publisher=Penguin Random House |isbn=978-0385542876 |url=https://www.penguinrandomhouse.com/books/557516/rising-out-of-hatred-by-eli-saslow/9780385542869/ }} {{Wayback|url=https://www.penguinrandomhouse.com/books/557516/rising-out-of-hatred-by-eli-saslow/9780385542869/ |date=20190805051203 }}</ref>, որը պայմանավորված է հոգեբանական խուճապով, որը հաճախ անվանում են «սպիտակների ոչնչացման վախ»<ref name="White Extinction Panic">{{cite web|url=https://reason.com/2018/06/26/stoking-white-ethnic-fears-about-immigra//|title=We Are in the Midst of the Third Bogus 'White Extinction' Panic in Just as Many Centuries|publisher=[[:en:Reason (magazine)|Reason]]|date=June 26, 2018|access-date=2022-05-17|archive-date=2019-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20190712130035/https://reason.com/2018/06/26/stoking-white-ethnic-fears-about-immigra/|deadlink=no}}</ref><ref name="white baby challenge" />: Գիտնականների կարծիքով<ref name="TaylorK">{{cite journal |last1=Taylor |first1=Keeanga-Yamahtta |title=The White Power Presidency: Race and Class in the Trump Era |journal=New Political Science |date=February 16, 2018 |volume=40 |issue=1 |pages=103–112 |doi=10.1080/07393148.2018.1420555 }}</ref>՝ սպիտակամորթները կանգնած չեն ոչնչացման վտանգի առաջ<ref name="MarcotteA">{{cite news |last1=Marcotte |first1=Amanda |title=Donald Trump's "white genocide" rhetoric: A dangerous escalation of racism |url=https://www.salon.com/2018/08/27/donald-trumps-white-genocide-rhetoric-a-dangerous-escalation-of-racism/ |work=Salon |date=August 27, 2018 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804065823/https://www.salon.com/2018/08/27/donald-trumps-white-genocide-rhetoric-a-dangerous-escalation-of-racism/ }}</ref><ref name=NewStatesmanNoWhiteGenocide>{{cite news |url=https://www.newstatesman.com/world/2018/05/no-katie-hopkins-there-no-white-genocide-south-africa |first=Joe |last=Walsh |date=May 22, 2018 |newspaper=[[New Statesman]] |access-date=September 30, 2021 |title=No, Katie Hopkins, there is no white genocide in South Africa |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211104220040/https://www.newstatesman.com/world/2018/05/no-katie-hopkins-there-no-white-genocide-south-africa }}</ref><ref name="DeVegaC">{{cite news |last1=DeVega |first1=Chauncey |title=Author and activist Tim Wise: 'The Republican Party is a white identity cult' |url=https://www.salon.com/2018/09/05/author-and-activist-tim-wise-the-republican-party-is-a-white-identity-cult/ |work=Salon |date=September 5, 2018 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804113741/https://www.salon.com/2018/09/05/author-and-activist-tim-wise-the-republican-party-is-a-white-identity-cult/ }}</ref><ref name=ADirkMoses>{{cite journal |last1=Moses |first1=A. Dirk |title='White Genocide' and the Ethics of Public Analysis |journal=Journal of Genocide Research |date=March 29, 2019 |volume=21 |issue=2 |pages=201–213 |doi=10.1080/14623528.2019.1599493 }}</ref><ref name="PerryB" /><ref name="echoed"/><ref name="common">{{cite news |title=NY Times reporter: The white nationalist "great replacement" theory is "startlingly common" in right-wing media |url=https://www.mediamatters.org/fox-news/ny-times-reporter-white-nationalist-great-replacement-theory-startlingly-common-right-wing |access-date=August 17, 2019 |work=Media Matters for America |date=August 12, 2019 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-09-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210930224315/https://www.mediamatters.org/fox-news/ny-times-reporter-white-nationalist-great-replacement-theory-startlingly-common-right-wing }}</ref>: Դավադրության այս տեսությունը տարածվեց անջատողական և նեոնացիստ [[Դևիդ Լեյն]]ի կողմից 1995 թվականին և քարոզվեց [[Եվրոպա]]յում, [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում, [[Հարավային Աֆրիկա]]յում և [[Ավստրալիա]]յում: Դավադրության նման տեսություններն ավելի վաղ տարածվել էին [[Նացիստական Գերմանիա]]յում<ref name="DrFB">{{cite book |last1=Burgdörfer |first1=Friedrich |title=Sterben die weissen Völker: die Zukunft der weissen und farbigen Völker im Lichte der biologischen Statistik |trans-title=The white peoples die: the future of the white and colored peoples in the light of biological statistics |language=de |date=1934 |publisher=G.D.W. Callwey |oclc=938037846 }}</ref> և հիշատակվել [[Ռենո Կամյու]]ի «Մեծ փոխարինում» գրքում<ref name="Day trope">{{cite news|url=https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/04/19/day-trope-white-nationalist-memes-thrive-reddits-rthedonald|title=Day of the trope: White nationalist memes thrive on Reddit's r/The_Donald|date=April 19, 2018|publisher=[[Southern Poverty Law Center]]|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-02-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190201162606/https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/04/19/day-trope-white-nationalist-memes-thrive-reddits-rthedonald}}</ref>, որը նվիրված էր [[Ֆրանսիա]]յի սպիտակամորթ բնակչությանը<ref name="Overland">{{cite news|url=https://overland.org.au/2018/07/why-the-alt-right-want-to-call-australia-home|title=Why the alt-right want to call Australia home|date=July 18, 2018|publisher=[[:en:Overland (magazine)|Overland]]|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-04-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190419184325/https://overland.org.au/2018/07/why-the-alt-right-want-to-call-australia-home/}}</ref><ref name="New face">{{cite news |last1=Poulter |first1=James |title=Meet the Snowflakes Who Are the New Face of Race Hate |url=https://www.vice.com/en/article/wj45zy/meet-the-snowflakes-who-are-the-new-face-of-race-hate |work=Vice |date=12 March 2018 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-06-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190622072656/https://www.vice.com/en_uk/article/wj45zy/meet-the-snowflakes-who-are-the-new-face-of-race-hate }}</ref>: 2019 թվականին ահաբեկչություններ են տեղի ունեցել Քրայսթչերչի և Էլ Պասոյի մզկիթներում: Ահաբեկիչներն իրենց ցույցերում դատապարտել են սպիտակամորթների փոխարինումը և վկայակոչել «Մեծ փոխարինման» հայեցակարգը: Այս իրադարձություններից հետո, որպես «սպիտակամորթների ցեղասպանության» հոմանիշներ և դավադրության այս տեսության սորտեր, սկսեցին դիտարկվել «մեծ փոխարինման» գաղափարը (հաճախ կոչվում է «փոխարինման տեսություն» կամ «բնակչության փոխարինում»)<ref name="Spinoff - eurabia">{{cite news |title=How the swarm of white extremism spreads itself online |url=https://thespinoff.co.nz/media/28-03-2019/how-the-swarm-of-white-extremism-spreads-itself-online/ |work=[[:en:The Spinoff|The Spinoff]] |date=March 28, 2019 |quote=In French, introduced by Renaud Camus, it is called Le Grand Remplacement (The Great Replacement). It comes in different guises, such as the Eurabia thesis that argues that Muslims are "invading" Europe and are a fifth column waiting to take control of the continent. In English, the most famous iteration is "white genocide" |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190423004445/https://thespinoff.co.nz/media/28-03-2019/how-the-swarm-of-white-extremism-spreads-itself-online/ }}</ref>, 2002 թվականի Եվրաբիա Բատ Յեորի հայեցակարգը<ref name="BI - eurabia">{{cite news|date=March 15, 2019|title=A white nationalist conspiracy theory was at the heart of the New Zealand shooting. This isn't the first time it's been associated with terror attacks.|work=[[Business Insider]]|url=https://www.businessinsider.sg/white-genocide-racist-conspiracy-theory-fueled-new-zealand-shooting-2019-3/|quote=Breivik wrote in his 1,518-page manifesto that Islamic immigrants and the European Union were on a mission to create "Eurabia." The idea was a variation on the white genocide conspiracy theory, which purported that anti-Israel powers were attempting to "Arabise" Europe.|access-date=June 21, 2019|archive-date=January 10, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110131225/https://www.businessinsider.sg/white-genocide-racist-conspiracy-theory-fueled-new-zealand-shooting-2019-3/|url-status=dead|accessdate=2022-05-17|archivedate=2020-01-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200110131225/https://www.businessinsider.sg/white-genocide-racist-conspiracy-theory-fueled-new-zealand-shooting-2019-3/}}</ref> և 1970-ական թվականներին Գերդ Հոնզիկի կողմից ստեղծված Կալերգայի պլանի վերածնվող միֆւ<ref name="Day trope" />: 2018 թվականի օգոստոսին [[ԱՄՆ]]-ի [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] [[Դոնալդ Թրամփ]]ը մեղադրվում էր արտաքին քաղաքականության մասին թվիթում դավադրության տեսությանն աջակցելու մեջ, որում պետքարտուղար [[Մայք Պոմպեո]]յին հանձնարարել էր հետաքննել «ՀԱՀ-ում հողերի և ֆերմաների զավթումն ու օտարումը, ինչպես նաև ֆերմերների բազմաթիվ սպանությունները»<ref name="The Washington Post">{{cite news|url=https://www.latimes.com/world/la-fg-south-africa-trump-farmers-land-20180823-story.html|newspaper=Los Angeles Times|title=South Africa blasts Trump over racially divisive tweet|date=August 23, 2018|agency=[[Associated Press]]|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210314005731/https://www.latimes.com/world/la-fg-south-africa-trump-farmers-land-20180823-story.html}}</ref><ref name="WP1">{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/politics/dangerous-and-poisoned-critics-blast-trump-for-endorsing-white-nationalist-conspiracy-theory-on-south-africa/2018/08/23/6c3b160e-a6df-11e8-a656-943eefab5daf_story.html |first1=David |last1=Nakamura |first2=John |last2=Hudson |first3=Isaac |last3=Stanley-Becker |title='Dangerous and poisoned': Critics blast Trump for endorsing white nationalist conspiracy theory on South Africa |date=August 23, 2018 |newspaper=[[The Washington Post]] |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2020-12-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201206105141/https://www.washingtonpost.com/politics/dangerous-and-poisoned-critics-blast-trump-for-endorsing-white-nationalist-conspiracy-theory-on-south-africa/2018/08/23/6c3b160e-a6df-11e8-a656-943eefab5daf_story.html }}</ref>՝ պնդելով, որ ՀԱՀ-ի կառավարությունը ներկայում հող է բռնազավթում սպիտակամորթ ֆերմերներից<ref name="NYmag">{{cite magazine |title=Trump Echoes Neo-Nazi Propaganda About South Africa (That He Heard on Fox News) |url=https://nymag.com/daily/intelligencer/2018/08/south-african-farmers-land-trump-tweet-white-genocide.html |magazine=[[New York (magazine)|New York]] |date=August 23, 2018 |quote=White nationalists in the West love the idea that their 'people' are facing imminent threat of oppression and/or genocide. This fantasy serves to justify white supremacy, by positing white dominance as the only alternative to white subjugation. |access-date=2022-05-17 |archive-date=2018-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180925120942/http://nymag.com/daily/intelligencer/2018/08/south-african-farmers-land-trump-tweet-white-genocide.html |deadlink=no }}</ref>: ՀԱՀ-ում ֆերմայի վրա հարձակումների և հողային բարեփոխումների շուրջ ծագած կոնսպիրոլոգիական գաղափարները զանգվածային լրատվության միջոցներում ներկայացված թեմաների թվում են որպես «սպիտակամորթների ցեղասպանության» իրականացման միջոց<ref name="MarcotteA"/><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/education/2018/10/02/castrate-their-corpses-professor-says-gop-senators-white-genocide-tucker-carlson-cries|title='Castrate their corpses', professor says of GOP senators. White 'genocide!' Tucker Carlson cries.|date=October 2, 2018|newspaper=[[The Washington Post]]|quote=Carlson had been flogging the issue of land seizures in South Africa – a known proxy issue for those who believe in 'white genocide'.|accessdate=2022-05-17|archivedate=2020-09-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200921043449/https://www.washingtonpost.com/education/2018/10/02/castrate-their-corpses-professor-says-gop-senators-white-genocide-tucker-carlson-cries/}}</ref><ref name="NYmag" />: [[Հարավային Աֆրիկա]]յում և [[Զիմբաբվե]]ում տնտեսությունների բռնագրավման թեման միավորող է դարձել սպիտակ ազգայնականների և այլընտրանքային աջ խմբերի համար<ref name="NBC">{{cite news|title=Trump under fire for claim of 'large scale killing' of white farmers in South Africa|url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-under-fire-claim-large-scale-killing-white-farmers-south-n903171|work=[[NBC News]]|date=August 23, 2018|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-02-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210214065443/https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-under-fire-claim-large-scale-killing-white-farmers-south-n903171}}</ref><ref name="Vox explained">{{Cite news|url=https://www.vox.com/policy-and-politics/2018/8/23/17772056/south-africa-trump-tweet-afriforum-white-farmers-violence|title=Trump's tweet echoing white nationalist propaganda about South African farmers, explained|work=Vox|access-date=September 4, 2018|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-07-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190729203727/https://www.vox.com/policy-and-politics/2018/8/23/17772056/south-africa-trump-tweet-afriforum-white-farmers-violence}}</ref>, որոնք օգտագործում են այն սպիտակամորթների գերազանցության գաղափարը արդարացնելու համար<ref name="far-right idea">{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2018/aug/23/white-farmers-trump-south-africa-tucker-carlson-far-right-influence|title=White farmers: how a far-right idea was planted in Donald Trump's mind|last=Wilson|first=Jason|date=August 24, 2018|newspaper=[[The Guardian]]|language=en|access-date=September 4, 2018|quote=...South Africa and Zimbabwe in particular have exerted a fascination on the racist far right because in the mind of white nationalists, they show what happens to a white minority after they lose control of countries they once ruled.|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-10-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211022083425/https://www.theguardian.com/world/2018/aug/23/white-farmers-trump-south-africa-tucker-carlson-far-right-influence}}</ref><ref name="NYmag"/>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ2}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Դավադրության տեսություն]] [[Կատեգորիա:Նեոնացիզմ]] 67xvmjgzfc63wylcyywccafar4l0lu8 8485671 8485670 2022-08-09T06:18:43Z ArmSirius 64149 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Հակասեմականություն]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Calais - Manifestation contre les clandestins, l'immigration-invasion et l'islamisation de l'Europe, 8 novembre 2015 (22).JPG|thumb|270px|2015 թվականի նոյեմբերի 8-ին [[Կալե]]ում հակամիգրանտական տրամադրություններ ունեցող ցուցարարները [[ֆրանսերեն]] լեզվով պաստառ են պահել՝ «Բազմազանություն» (կոդային բառ սպիտակամորթների ցեղասպանությունը մատնանշելու համար) գրությամբ]] «'''[[Եվրոպեոիդ ռասա|Սպիտակ ռասայի]] ցեղասպանություն'''», «'''սպիտակամորթների ցեղասպանություն'''», «'''սպիտակամորթների ոչնչացում'''»<ref>{{bulleted list|{{cite news |title=How Deeply Has Germany's Murderous Far Right Penetrated the Security Forces? |url=https://www.thedailybeast.com/germanys-murderous-far-right-how-deeply-has-it-penetrated-the-security-forces |first=Josephine |last=Huetlin |work=[[The Daily Beast]] |date=June 19, 2019 |quote=Andre S. (Hannibal) has views that echo the white extinction conspiracy that the Christchurch shooter propagated: when officials went to his barracks in 2017 to question him, he told them that "Islam will be the No. 1 state religion in the Netherlands in 10 years time." |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2020-11-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201108003451/https://www.thedailybeast.com/germanys-murderous-far-right-how-deeply-has-it-penetrated-the-security-forces }}|{{cite news |title=Alabama's Abortion Bill Is Great News For White Supremacists |url=https://www.huffpost.com/entry/alabama-abortion-bill-white-supremacists_n_5cdc4247e4b066205c602829 |first=Andy |last=Campbell |work=[[HuffPost]] |date=May 15, 2019 |quote=Many white supremacists subscribe to the bogus conspiracy theory that white people are going extinct due to immigration and falling birthrates among white women. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211121021812/https://www.huffpost.com/entry/alabama-abortion-bill-white-supremacists_n_5cdc4247e4b066205c602829 }}|{{cite news |title=Hateful graffiti turns up in Winnipeg, alarming residents, Jewish group |url=https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/anti-semitic-graffiti-1.4248969 |publisher=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |date=August 16, 2017 |quote=The words under 'Soros' in the graffiti are 'white extinction,' and this refers to a conspiracy theory that is common on the far right. One might even say on the alt-right, and among white supremacists and neo-Nazis, that George Soros is the frontman for some sort of Jewish plot to exterminate the white race. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211110012556/https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/anti-semitic-graffiti-1.4248969 }}|{{cite news |title=US higher ed: A system of meritocracy that never was |url=https://mg.co.za/article/2019-03-27-00-us-higher-ed-a-system-of-meritocracy-that-never-was |work=[[:en:Mail & Guardian|Mail & Guardian]] |date=March 27, 2019 |quote=The Trump administration – supported by many adherents to the white supremacist conspiracy theory that whites are threatened with extinction due to an assault by inferior people of colour through immigration, affirmative action and demographic changes |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-02-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210225024602/https://mg.co.za/article/2019-03-27-00-us-higher-ed-a-system-of-meritocracy-that-never-was/ }}|{{cite news |title=Far right groups have Winnipeg supporters and must be opposed, says activist, former professor |url=https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/manitoba-professor-hate-groups-1.4250745 |publisher=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |date=August 17, 2017 |quote=One of the graffiti here mentions Soros and then spoke about white extinction, and that's a very interesting trope which is being used by a number of far-right groups these days, to claim that there is a so-called white genocide that is being orchestrated by the government through immigration policies, by anti-racists, human rights activists and so on. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211110013158/https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/manitoba-professor-hate-groups-1.4250745 }}}}</ref> կամ «'''սպիտակամորթների փոխարինում'''»<ref>{{cite news |title='These People Aren't Coming From Norway': Refugees in a Minnesota City Face a Backlash |url=https://www.nytimes.com/2019/06/20/us/politics/minnesota-refugees-trump.html |first=Astead W. |last=Herndon |work=[[New York Times]] |date=June 20, 2019 |quote=But for others, the changes have fueled talk about 'white replacement,' a racist conspiracy theory tied to the declining birthrates of white Americans that has spread in far-right circles and online chat rooms and is now surfacing in some communities. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804083857/https://www.nytimes.com/2019/06/20/us/politics/minnesota-refugees-trump.html }}</ref><ref>{{cite news |title=A splintered movement: How the far-right found a foothold on campus |url=https://www.ubyssey.ca/features/a-splintered-movement-far-right-on-campus/ |work=[[:en:The Ubyssey|The Ubyssey]] |date=April 20, 2019 |quote='White replacement' does not just refer to a demographic change. It is a conspiracy theory spread by white supremacists who believe international governments are intentionally 'replacing' white people with non-white immigrants through liberal immigration policies. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-07-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190730182254/https://www.ubyssey.ca/features/a-splintered-movement-far-right-on-campus/ }}</ref><ref name="GQ - white replacement">{{cite news |title=How the "White Replacement" Conspiracy Theory Spread Around the Globe |url=https://www.gq.com/story/white-replacement-conspiracy-theory |work=[[GQ]] |date=June 21, 2019 |quote=The "great replacement," also known as "white genocide," is summed up by its name: a secretive cabal of elites, often Jewish, is trying to deliberately destroy the white race through demographic change in importing immigrants and refugees. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-07-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190724230410/https://www.gq.com/story/white-replacement-conspiracy-theory }}</ref>, դավադրության տեսություն, որը կիսում են «սպիտակ ռասայի» գերազանցության կողմնակիցները<ref name=":0">{{cite journal|last1=Wilson|first1=Andrew Fergus|date=February 16, 2018|title=#whitegenocide, the alt-right and conspiracy theory: How secrecy and suspicion contributed to the mainstreaming of hate|journal=Secrecy and Society|volume=1|issue=2|doi=10.31979/2377-6188.2018.010201|hdl=10545/622321|doi-access=free}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Kelly|first1=Annie|date=August 15, 2017|title=The alt-right: reactionary rehabilitation for white masculinity|journal=Soundings|volume=66|issue=66|pages=68–78|doi=10.3898/136266217821733688}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Thompson|first1=Kevin C.|date=April 2001|title=Watching the Stormfront: White Nationalists and the Building of Community in Cyberspace|journal=Social Analysis: The International Journal of Social and Cultural Practice|volume=45|issue=1|pages=32–52|jstor=23169989}}</ref><ref name=":1" />, ըստ որի, սպիտակամորթներին ոչնչացնելու համար դավադրություն կա: Նշվում է, որ սպիտակամորթներին ոչնչացնելու նպատակով երկրներում գաղտնի ուժերը խրախուսում են ցեղերի խառնումը<ref name=":0" />, ոչ մեծերի զանգվածային ներգաղթը<ref name="urlThe alt-right is fueled by toxic masculinity — and vice versa">{{cite web|last=Futrelle|first=David|date=April 1, 2019|title=The 'alt-right' is fueled by toxic masculinity — and vice versa|url=https://www.nbcnews.com/think/opinion/alt-right-fueled-toxic-masculinity-vice-versa-ncna989031|publisher=[[NBC News]]|access-date=2022-05-17|archive-date=2019-11-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20191124173015/https://www.nbcnews.com/think/opinion/alt-right-fueled-toxic-masculinity-vice-versa-ncna989031|deadlink=no}}</ref>, ռասայական ինտեգրացիան, ծնելիության ցածր մակարդակը, աբորտները, սպիտակներից հողի պետական բռնագրավումը, կազմակերպված բռնությունը<ref name="smh">{{cite news |url=https://www.smh.com.au/world/oceania/the-high-price-of-white-genocide-politics-for-australia-20180724-p4zt9k.html |title=The high price of 'white genocide' politics for Australia |newspaper=[[The Sydney Morning Herald]] |date=August 12, 2018 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-07-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190712195921/https://www.smh.com.au/world/oceania/the-high-price-of-white-genocide-politics-for-australia-20180724-p4zt9k.html }}</ref> և էլիմինացիան<ref name="smh" />՝ ստիպողական ձուլման, զանգվածային ներգաղթի կամ ուղղակի [[Ցեղասպանություն|ցեղասպանության]] միջոցով<ref>{{cite book|last1=Kaplan|first1=Jeffrey|title=Encyclopedia of White Power: A Sourcebook on the Radical Racist Right|date=2000|publisher=AltaMira Press|isbn=9780742503403|page=539|url=https://books.google.com/books?id=nNWbbhUYv8oC&pg=PA539|access-date=May 1, 2015}} {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=nNWbbhUYv8oC&pg=PA539 |date=20200804020153 }}</ref><ref>{{cite web|title='White Genocide' Billboard Removed|url=https://www.nbcnews.com/video/white-genocide-billboard-removed-384737859715|work=[[NBC News]]|access-date=May 1, 2015|archive-date=2021-11-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211104213640/https://www.nbcnews.com/video/white-genocide-billboard-removed-384737859715|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite book|last=Eager|first=Paige Whaley|title=From Freedom Fighters to Terrorists: Women and Political Violence|year=2013|publisher=Ashgate Publishing, Ltd.|isbn=9781409498575|page=[https://books.google.com/books?id=WQ2UytrgOkIC&pg=PA90 90]}}</ref><ref name=KivistoRundblad>{{cite book|last1=Kivisto|first1=Peter|last2=Rundblad|first2=Georganne|title=Multiculturalism in the United States: Current Issues, Contemporary Voices|date=2000|publisher=SAGE Knowledge|isbn=978-0-7619-8648-5|pages=57–60|url=https://books.google.com/books?id=Co-4x6OXLiIC&pg=PA59|access-date=May 1, 2015}} {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=Co-4x6OXLiIC&pg=PA59 |date=20200803191000 }}</ref>: Սպիտակամորթների ցեղասպանության կազմակերպմանը դավադրության տեսության կողմնակիցները հաճախ մեղադրում են [[հրեաներ]]ին<ref name=":0" /><ref name=":1">{{cite web|url=https://www.abc.net.au/religion/white-genocide-is-incitement-to-murder/10442966|title='White Genocide' and the Pittsburgh synagogue massacre|last=Nathan|first=Julie|date=October 29, 2018|website=ABC Religion & Ethics|language=en|access-date=May 8, 2019|archive-date=2019-06-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20190602040239/https://www.abc.net.au/religion/white-genocide-is-incitement-to-murder/10442966|deadlink=no}}</ref>: Ավելի քիչ են գաղտնի դավադրությանը մասնակցելու մեջ մեղադրվում [[սևամորթներ]]ը<ref name="Pogue">{{cite news|last1=Pogue|first1=James|title=The Myth of White Genocide: An unfinished civil war inspires a global delusion|url=https://harpers.org/archive/2019/03/the-myth-of-white-genocide-in-south-africa/|date=March 28, 2019|work=Harper's Magazine|access-date=November 3, 2019|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-11-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211102044040/https://harpers.org/archive/2019/03/the-myth-of-white-genocide-in-south-africa/}}</ref>, [[լատինամերիկացիներ]]ը<ref name="white baby challenge">{{cite news|last1=Stern|first1=Alexandra Minna|title=Alt-right women and the 'white baby challenge'|url=https://www.salon.com/2019/07/14/alt-right-handmaidens-and-the-white-baby-challenge/|access-date=November 3, 2019|work=Salon|date=July 14, 2019|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-08-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804063954/https://www.salon.com/2019/07/14/alt-right-handmaidens-and-the-white-baby-challenge/}}</ref> և [[մուսուլման|մահմեդականներ]]ը<ref name="ABC - white replacement">{{cite news|title=The far right, the 'White Replacement' myth and the 'Race War' brewing|url=https://www.ecaj.org.au/the-far-right-the-white-replacement-myth-and-the-race-war-brewing/|publisher=[[Australian Broadcasting Corporation]]|date=February 12, 2019|quote=What is new is the concept of 'White Replacement' (sometimes called 'White Genocide') which claims that there is a global Jewish plot to 'import' non-Europeans ― especially Africans, Asians and Arabs ― into Europe, North America and Australasia for the express purpose of 'destroying' European culture, subjugating and ultimately decimating people who are of European ethnicity.|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-06-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190602113423/http://www.ecaj.org.au/2019/the-far-right-the-white-replacement-myth-and-the-race-war-brewing/}}</ref>, բայց նրանք դիտարկվում են որպես [[Եվրոպեոիդ ռասա|սպիտակամորթներ]]ի ցեղասպանության հանցակիցներ<ref name="debunking">{{cite news|last1=Saletan|first1=William|title=White Nationalists Are Debunking White Supremacy|url=https://slate.com/news-and-politics/2019/08/white-nationalists-debunking-white-supremacy.html|access-date=August 15, 2019|work=Slate Magazine|date=August 7, 2019|language=en|quote=Crusius claimed to be fighting a 'Hispanic invasion of Texas. They are the instigators, not me,' he wrote. 'I am simply defending my country from cultural and ethnic replacement brought on by an invasion.'|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-11-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211110011816/https://slate.com/news-and-politics/2019/08/white-nationalists-debunking-white-supremacy.html}}</ref><ref name="common" /><ref name="echoed">{{cite news|last1=Peters|first1=Jeremy W.|last2=Grynbaum|first2=Michael M.|last3=Collins|first3=Keith|last4=Harris|first4=Rich|last5=Taylor|first5=Rumsey|title=How the El Paso Killer Echoed the Incendiary Words of Conservative Media Stars|url=https://www.nytimes.com/interactive/2019/08/11/business/media/el-paso-killer-conservative-media.html|access-date=August 12, 2019|work=[[The New York Times]]|date=August 12, 2019|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-05-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220516143827/https://www.nytimes.com/interactive/2019/08/11/business/media/el-paso-killer-conservative-media.html}}</ref>, բայց ոչ դրա կազմակերպիչները<ref name="ADirkMoses" />: «Սպիտակամորթների ցեղասպանությունը» քաղաքական միֆ է<ref name="PerryB">{{cite book|title=Home-grown hate: gender and organized racism|last1=Perry|first1=Barbara|date=November 2003|publisher=Routledge|isbn=978-0-203-64405-8|editor1-last=Ferber|editor1-first=Abby L.|pages=75–95|chapter='White Genocide': White Supremacists and the Politics of Reproduction|doi=10.4324/9780203644058|chapter-url={{Google books|LCI6Y-4BmT0C|page=75|plainurl=yes}}}}</ref><ref name="myth">{{cite news|date=August 23, 2018|title=The dangerous myth of 'white genocide' in South Africa|publisher=[[Southern Poverty Law Center]]|url=https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/08/23/dangerous-myth-white-genocide-south-africa|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190711012735/https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/08/23/dangerous-myth-white-genocide-south-africa}}</ref><ref name="Pogue" />, որը հիմնված է կեղծ գիտական, ներառյալ կեղծ պատմական հայացքների և էթնիկ ատելության վրա<ref name="RisingE">{{cite book |last1=Saslow |first1=Eli |title=Rising out of hatred: the awakening of a former white nationalist |date=September 2018 |publisher=Penguin Random House |isbn=978-0385542876 |url=https://www.penguinrandomhouse.com/books/557516/rising-out-of-hatred-by-eli-saslow/9780385542869/ }} {{Wayback|url=https://www.penguinrandomhouse.com/books/557516/rising-out-of-hatred-by-eli-saslow/9780385542869/ |date=20190805051203 }}</ref>, որը պայմանավորված է հոգեբանական խուճապով, որը հաճախ անվանում են «սպիտակների ոչնչացման վախ»<ref name="White Extinction Panic">{{cite web|url=https://reason.com/2018/06/26/stoking-white-ethnic-fears-about-immigra//|title=We Are in the Midst of the Third Bogus 'White Extinction' Panic in Just as Many Centuries|publisher=[[:en:Reason (magazine)|Reason]]|date=June 26, 2018|access-date=2022-05-17|archive-date=2019-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20190712130035/https://reason.com/2018/06/26/stoking-white-ethnic-fears-about-immigra/|deadlink=no}}</ref><ref name="white baby challenge" />: Գիտնականների կարծիքով<ref name="TaylorK">{{cite journal |last1=Taylor |first1=Keeanga-Yamahtta |title=The White Power Presidency: Race and Class in the Trump Era |journal=New Political Science |date=February 16, 2018 |volume=40 |issue=1 |pages=103–112 |doi=10.1080/07393148.2018.1420555 }}</ref>՝ սպիտակամորթները կանգնած չեն ոչնչացման վտանգի առաջ<ref name="MarcotteA">{{cite news |last1=Marcotte |first1=Amanda |title=Donald Trump's "white genocide" rhetoric: A dangerous escalation of racism |url=https://www.salon.com/2018/08/27/donald-trumps-white-genocide-rhetoric-a-dangerous-escalation-of-racism/ |work=Salon |date=August 27, 2018 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804065823/https://www.salon.com/2018/08/27/donald-trumps-white-genocide-rhetoric-a-dangerous-escalation-of-racism/ }}</ref><ref name=NewStatesmanNoWhiteGenocide>{{cite news |url=https://www.newstatesman.com/world/2018/05/no-katie-hopkins-there-no-white-genocide-south-africa |first=Joe |last=Walsh |date=May 22, 2018 |newspaper=[[New Statesman]] |access-date=September 30, 2021 |title=No, Katie Hopkins, there is no white genocide in South Africa |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211104220040/https://www.newstatesman.com/world/2018/05/no-katie-hopkins-there-no-white-genocide-south-africa }}</ref><ref name="DeVegaC">{{cite news |last1=DeVega |first1=Chauncey |title=Author and activist Tim Wise: 'The Republican Party is a white identity cult' |url=https://www.salon.com/2018/09/05/author-and-activist-tim-wise-the-republican-party-is-a-white-identity-cult/ |work=Salon |date=September 5, 2018 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804113741/https://www.salon.com/2018/09/05/author-and-activist-tim-wise-the-republican-party-is-a-white-identity-cult/ }}</ref><ref name=ADirkMoses>{{cite journal |last1=Moses |first1=A. Dirk |title='White Genocide' and the Ethics of Public Analysis |journal=Journal of Genocide Research |date=March 29, 2019 |volume=21 |issue=2 |pages=201–213 |doi=10.1080/14623528.2019.1599493 }}</ref><ref name="PerryB" /><ref name="echoed"/><ref name="common">{{cite news |title=NY Times reporter: The white nationalist "great replacement" theory is "startlingly common" in right-wing media |url=https://www.mediamatters.org/fox-news/ny-times-reporter-white-nationalist-great-replacement-theory-startlingly-common-right-wing |access-date=August 17, 2019 |work=Media Matters for America |date=August 12, 2019 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-09-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210930224315/https://www.mediamatters.org/fox-news/ny-times-reporter-white-nationalist-great-replacement-theory-startlingly-common-right-wing }}</ref>: Դավադրության այս տեսությունը տարածվեց անջատողական և նեոնացիստ [[Դևիդ Լեյն]]ի կողմից 1995 թվականին և քարոզվեց [[Եվրոպա]]յում, [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում, [[Հարավային Աֆրիկա]]յում և [[Ավստրալիա]]յում: Դավադրության նման տեսություններն ավելի վաղ տարածվել էին [[Նացիստական Գերմանիա]]յում<ref name="DrFB">{{cite book |last1=Burgdörfer |first1=Friedrich |title=Sterben die weissen Völker: die Zukunft der weissen und farbigen Völker im Lichte der biologischen Statistik |trans-title=The white peoples die: the future of the white and colored peoples in the light of biological statistics |language=de |date=1934 |publisher=G.D.W. Callwey |oclc=938037846 }}</ref> և հիշատակվել [[Ռենո Կամյու]]ի «Մեծ փոխարինում» գրքում<ref name="Day trope">{{cite news|url=https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/04/19/day-trope-white-nationalist-memes-thrive-reddits-rthedonald|title=Day of the trope: White nationalist memes thrive on Reddit's r/The_Donald|date=April 19, 2018|publisher=[[Southern Poverty Law Center]]|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-02-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190201162606/https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/04/19/day-trope-white-nationalist-memes-thrive-reddits-rthedonald}}</ref>, որը նվիրված էր [[Ֆրանսիա]]յի սպիտակամորթ բնակչությանը<ref name="Overland">{{cite news|url=https://overland.org.au/2018/07/why-the-alt-right-want-to-call-australia-home|title=Why the alt-right want to call Australia home|date=July 18, 2018|publisher=[[:en:Overland (magazine)|Overland]]|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-04-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190419184325/https://overland.org.au/2018/07/why-the-alt-right-want-to-call-australia-home/}}</ref><ref name="New face">{{cite news |last1=Poulter |first1=James |title=Meet the Snowflakes Who Are the New Face of Race Hate |url=https://www.vice.com/en/article/wj45zy/meet-the-snowflakes-who-are-the-new-face-of-race-hate |work=Vice |date=12 March 2018 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-06-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190622072656/https://www.vice.com/en_uk/article/wj45zy/meet-the-snowflakes-who-are-the-new-face-of-race-hate }}</ref>: 2019 թվականին ահաբեկչություններ են տեղի ունեցել Քրայսթչերչի և Էլ Պասոյի մզկիթներում: Ահաբեկիչներն իրենց ցույցերում դատապարտել են սպիտակամորթների փոխարինումը և վկայակոչել «Մեծ փոխարինման» հայեցակարգը: Այս իրադարձություններից հետո, որպես «սպիտակամորթների ցեղասպանության» հոմանիշներ և դավադրության այս տեսության սորտեր, սկսեցին դիտարկվել «մեծ փոխարինման» գաղափարը (հաճախ կոչվում է «փոխարինման տեսություն» կամ «բնակչության փոխարինում»)<ref name="Spinoff - eurabia">{{cite news |title=How the swarm of white extremism spreads itself online |url=https://thespinoff.co.nz/media/28-03-2019/how-the-swarm-of-white-extremism-spreads-itself-online/ |work=[[:en:The Spinoff|The Spinoff]] |date=March 28, 2019 |quote=In French, introduced by Renaud Camus, it is called Le Grand Remplacement (The Great Replacement). It comes in different guises, such as the Eurabia thesis that argues that Muslims are "invading" Europe and are a fifth column waiting to take control of the continent. In English, the most famous iteration is "white genocide" |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190423004445/https://thespinoff.co.nz/media/28-03-2019/how-the-swarm-of-white-extremism-spreads-itself-online/ }}</ref>, 2002 թվականի Եվրաբիա Բատ Յեորի հայեցակարգը<ref name="BI - eurabia">{{cite news|date=March 15, 2019|title=A white nationalist conspiracy theory was at the heart of the New Zealand shooting. This isn't the first time it's been associated with terror attacks.|work=[[Business Insider]]|url=https://www.businessinsider.sg/white-genocide-racist-conspiracy-theory-fueled-new-zealand-shooting-2019-3/|quote=Breivik wrote in his 1,518-page manifesto that Islamic immigrants and the European Union were on a mission to create "Eurabia." The idea was a variation on the white genocide conspiracy theory, which purported that anti-Israel powers were attempting to "Arabise" Europe.|access-date=June 21, 2019|archive-date=January 10, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110131225/https://www.businessinsider.sg/white-genocide-racist-conspiracy-theory-fueled-new-zealand-shooting-2019-3/|url-status=dead|accessdate=2022-05-17|archivedate=2020-01-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200110131225/https://www.businessinsider.sg/white-genocide-racist-conspiracy-theory-fueled-new-zealand-shooting-2019-3/}}</ref> և 1970-ական թվականներին Գերդ Հոնզիկի կողմից ստեղծված Կալերգայի պլանի վերածնվող միֆւ<ref name="Day trope" />: 2018 թվականի օգոստոսին [[ԱՄՆ]]-ի [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] [[Դոնալդ Թրամփ]]ը մեղադրվում էր արտաքին քաղաքականության մասին թվիթում դավադրության տեսությանն աջակցելու մեջ, որում պետքարտուղար [[Մայք Պոմպեո]]յին հանձնարարել էր հետաքննել «ՀԱՀ-ում հողերի և ֆերմաների զավթումն ու օտարումը, ինչպես նաև ֆերմերների բազմաթիվ սպանությունները»<ref name="The Washington Post">{{cite news|url=https://www.latimes.com/world/la-fg-south-africa-trump-farmers-land-20180823-story.html|newspaper=Los Angeles Times|title=South Africa blasts Trump over racially divisive tweet|date=August 23, 2018|agency=[[Associated Press]]|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210314005731/https://www.latimes.com/world/la-fg-south-africa-trump-farmers-land-20180823-story.html}}</ref><ref name="WP1">{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/politics/dangerous-and-poisoned-critics-blast-trump-for-endorsing-white-nationalist-conspiracy-theory-on-south-africa/2018/08/23/6c3b160e-a6df-11e8-a656-943eefab5daf_story.html |first1=David |last1=Nakamura |first2=John |last2=Hudson |first3=Isaac |last3=Stanley-Becker |title='Dangerous and poisoned': Critics blast Trump for endorsing white nationalist conspiracy theory on South Africa |date=August 23, 2018 |newspaper=[[The Washington Post]] |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2020-12-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201206105141/https://www.washingtonpost.com/politics/dangerous-and-poisoned-critics-blast-trump-for-endorsing-white-nationalist-conspiracy-theory-on-south-africa/2018/08/23/6c3b160e-a6df-11e8-a656-943eefab5daf_story.html }}</ref>՝ պնդելով, որ ՀԱՀ-ի կառավարությունը ներկայում հող է բռնազավթում սպիտակամորթ ֆերմերներից<ref name="NYmag">{{cite magazine |title=Trump Echoes Neo-Nazi Propaganda About South Africa (That He Heard on Fox News) |url=https://nymag.com/daily/intelligencer/2018/08/south-african-farmers-land-trump-tweet-white-genocide.html |magazine=[[New York (magazine)|New York]] |date=August 23, 2018 |quote=White nationalists in the West love the idea that their 'people' are facing imminent threat of oppression and/or genocide. This fantasy serves to justify white supremacy, by positing white dominance as the only alternative to white subjugation. |access-date=2022-05-17 |archive-date=2018-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180925120942/http://nymag.com/daily/intelligencer/2018/08/south-african-farmers-land-trump-tweet-white-genocide.html |deadlink=no }}</ref>: ՀԱՀ-ում ֆերմայի վրա հարձակումների և հողային բարեփոխումների շուրջ ծագած կոնսպիրոլոգիական գաղափարները զանգվածային լրատվության միջոցներում ներկայացված թեմաների թվում են որպես «սպիտակամորթների ցեղասպանության» իրականացման միջոց<ref name="MarcotteA"/><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/education/2018/10/02/castrate-their-corpses-professor-says-gop-senators-white-genocide-tucker-carlson-cries|title='Castrate their corpses', professor says of GOP senators. White 'genocide!' Tucker Carlson cries.|date=October 2, 2018|newspaper=[[The Washington Post]]|quote=Carlson had been flogging the issue of land seizures in South Africa – a known proxy issue for those who believe in 'white genocide'.|accessdate=2022-05-17|archivedate=2020-09-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200921043449/https://www.washingtonpost.com/education/2018/10/02/castrate-their-corpses-professor-says-gop-senators-white-genocide-tucker-carlson-cries/}}</ref><ref name="NYmag" />: [[Հարավային Աֆրիկա]]յում և [[Զիմբաբվե]]ում տնտեսությունների բռնագրավման թեման միավորող է դարձել սպիտակ ազգայնականների և այլընտրանքային աջ խմբերի համար<ref name="NBC">{{cite news|title=Trump under fire for claim of 'large scale killing' of white farmers in South Africa|url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-under-fire-claim-large-scale-killing-white-farmers-south-n903171|work=[[NBC News]]|date=August 23, 2018|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-02-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210214065443/https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-under-fire-claim-large-scale-killing-white-farmers-south-n903171}}</ref><ref name="Vox explained">{{Cite news|url=https://www.vox.com/policy-and-politics/2018/8/23/17772056/south-africa-trump-tweet-afriforum-white-farmers-violence|title=Trump's tweet echoing white nationalist propaganda about South African farmers, explained|work=Vox|access-date=September 4, 2018|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-07-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190729203727/https://www.vox.com/policy-and-politics/2018/8/23/17772056/south-africa-trump-tweet-afriforum-white-farmers-violence}}</ref>, որոնք օգտագործում են այն սպիտակամորթների գերազանցության գաղափարը արդարացնելու համար<ref name="far-right idea">{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2018/aug/23/white-farmers-trump-south-africa-tucker-carlson-far-right-influence|title=White farmers: how a far-right idea was planted in Donald Trump's mind|last=Wilson|first=Jason|date=August 24, 2018|newspaper=[[The Guardian]]|language=en|access-date=September 4, 2018|quote=...South Africa and Zimbabwe in particular have exerted a fascination on the racist far right because in the mind of white nationalists, they show what happens to a white minority after they lose control of countries they once ruled.|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-10-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211022083425/https://www.theguardian.com/world/2018/aug/23/white-farmers-trump-south-africa-tucker-carlson-far-right-influence}}</ref><ref name="NYmag"/>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ2}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Դավադրության տեսություն]] [[Կատեգորիա:Նեոնացիզմ]] [[Կատեգորիա:Հակասեմականություն]] llsqf3anwv3mv7fe4cay1c7bq6wocwn 8485678 8485671 2022-08-09T06:42:16Z ArmSirius 64149 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Calais - Manifestation contre les clandestins, l'immigration-invasion et l'islamisation de l'Europe, 8 novembre 2015 (22).JPG|thumb|270px|2015 թվականի նոյեմբերի 8-ին [[Կալե]]ում հակամիգրանտական տրամադրություններ ունեցող ցուցարարները [[ֆրանսերեն]] լեզվով պաստառ են պահել՝ «Բազմազանություն» (կոդային բառ սպիտակամորթների ցեղասպանությունը մատնանշելու համար) գրությամբ]] «'''[[Եվրոպեոիդ ռասա|Սպիտակ ռասայի]] ցեղասպանություն'''», «'''սպիտակամորթների ցեղասպանություն'''», «'''սպիտակամորթների ոչնչացում'''»<ref>{{bulleted list|{{cite news |title=How Deeply Has Germany's Murderous Far Right Penetrated the Security Forces? |url=https://www.thedailybeast.com/germanys-murderous-far-right-how-deeply-has-it-penetrated-the-security-forces |first=Josephine |last=Huetlin |work=[[The Daily Beast]] |date=June 19, 2019 |quote=Andre S. (Hannibal) has views that echo the white extinction conspiracy that the Christchurch shooter propagated: when officials went to his barracks in 2017 to question him, he told them that "Islam will be the No. 1 state religion in the Netherlands in 10 years time." |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2020-11-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201108003451/https://www.thedailybeast.com/germanys-murderous-far-right-how-deeply-has-it-penetrated-the-security-forces }}|{{cite news |title=Alabama's Abortion Bill Is Great News For White Supremacists |url=https://www.huffpost.com/entry/alabama-abortion-bill-white-supremacists_n_5cdc4247e4b066205c602829 |first=Andy |last=Campbell |work=[[HuffPost]] |date=May 15, 2019 |quote=Many white supremacists subscribe to the bogus conspiracy theory that white people are going extinct due to immigration and falling birthrates among white women. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211121021812/https://www.huffpost.com/entry/alabama-abortion-bill-white-supremacists_n_5cdc4247e4b066205c602829 }}|{{cite news |title=Hateful graffiti turns up in Winnipeg, alarming residents, Jewish group |url=https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/anti-semitic-graffiti-1.4248969 |publisher=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |date=August 16, 2017 |quote=The words under 'Soros' in the graffiti are 'white extinction,' and this refers to a conspiracy theory that is common on the far right. One might even say on the alt-right, and among white supremacists and neo-Nazis, that George Soros is the frontman for some sort of Jewish plot to exterminate the white race. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211110012556/https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/anti-semitic-graffiti-1.4248969 }}|{{cite news |title=US higher ed: A system of meritocracy that never was |url=https://mg.co.za/article/2019-03-27-00-us-higher-ed-a-system-of-meritocracy-that-never-was |work=[[:en:Mail & Guardian|Mail & Guardian]] |date=March 27, 2019 |quote=The Trump administration – supported by many adherents to the white supremacist conspiracy theory that whites are threatened with extinction due to an assault by inferior people of colour through immigration, affirmative action and demographic changes |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-02-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210225024602/https://mg.co.za/article/2019-03-27-00-us-higher-ed-a-system-of-meritocracy-that-never-was/ }}|{{cite news |title=Far right groups have Winnipeg supporters and must be opposed, says activist, former professor |url=https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/manitoba-professor-hate-groups-1.4250745 |publisher=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |date=August 17, 2017 |quote=One of the graffiti here mentions Soros and then spoke about white extinction, and that's a very interesting trope which is being used by a number of far-right groups these days, to claim that there is a so-called white genocide that is being orchestrated by the government through immigration policies, by anti-racists, human rights activists and so on. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211110013158/https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/manitoba-professor-hate-groups-1.4250745 }}}}</ref> կամ «'''սպիտակամորթների փոխարինում'''»<ref>{{cite news |title='These People Aren't Coming From Norway': Refugees in a Minnesota City Face a Backlash |url=https://www.nytimes.com/2019/06/20/us/politics/minnesota-refugees-trump.html |first=Astead W. |last=Herndon |work=[[New York Times]] |date=June 20, 2019 |quote=But for others, the changes have fueled talk about 'white replacement,' a racist conspiracy theory tied to the declining birthrates of white Americans that has spread in far-right circles and online chat rooms and is now surfacing in some communities. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804083857/https://www.nytimes.com/2019/06/20/us/politics/minnesota-refugees-trump.html }}</ref><ref>{{cite news |title=A splintered movement: How the far-right found a foothold on campus |url=https://www.ubyssey.ca/features/a-splintered-movement-far-right-on-campus/ |work=[[:en:The Ubyssey|The Ubyssey]] |date=April 20, 2019 |quote='White replacement' does not just refer to a demographic change. It is a conspiracy theory spread by white supremacists who believe international governments are intentionally 'replacing' white people with non-white immigrants through liberal immigration policies. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-07-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190730182254/https://www.ubyssey.ca/features/a-splintered-movement-far-right-on-campus/ }}</ref><ref name="GQ - white replacement">{{cite news |title=How the "White Replacement" Conspiracy Theory Spread Around the Globe |url=https://www.gq.com/story/white-replacement-conspiracy-theory |work=[[GQ]] |date=June 21, 2019 |quote=The "great replacement," also known as "white genocide," is summed up by its name: a secretive cabal of elites, often Jewish, is trying to deliberately destroy the white race through demographic change in importing immigrants and refugees. |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-07-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190724230410/https://www.gq.com/story/white-replacement-conspiracy-theory }}</ref>, դավադրության տեսություն, որը կիսում են «սպիտակ ռասայի» գերազանցության կողմնակիցները<ref name=":0">{{cite journal|last1=Wilson|first1=Andrew Fergus|date=February 16, 2018|title=#whitegenocide, the alt-right and conspiracy theory: How secrecy and suspicion contributed to the mainstreaming of hate|journal=Secrecy and Society|volume=1|issue=2|doi=10.31979/2377-6188.2018.010201|hdl=10545/622321|doi-access=free}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Kelly|first1=Annie|date=August 15, 2017|title=The alt-right: reactionary rehabilitation for white masculinity|journal=Soundings|volume=66|issue=66|pages=68–78|doi=10.3898/136266217821733688}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Thompson|first1=Kevin C.|date=April 2001|title=Watching the Stormfront: White Nationalists and the Building of Community in Cyberspace|journal=Social Analysis: The International Journal of Social and Cultural Practice|volume=45|issue=1|pages=32–52|jstor=23169989}}</ref><ref name=":1" />, ըստ որի, սպիտակամորթներին ոչնչացնելու համար դավադրություն կա: Նշվում է, որ սպիտակամորթներին ոչնչացնելու նպատակով երկրներում գաղտնի ուժերը խրախուսում են ցեղերի խառնումը<ref name=":0" />, ոչ մեծերի զանգվածային ներգաղթը<ref name="urlThe alt-right is fueled by toxic masculinity — and vice versa">{{cite web|last=Futrelle|first=David|date=April 1, 2019|title=The 'alt-right' is fueled by toxic masculinity — and vice versa|url=https://www.nbcnews.com/think/opinion/alt-right-fueled-toxic-masculinity-vice-versa-ncna989031|publisher=[[NBC News]]|access-date=2022-05-17|archive-date=2019-11-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20191124173015/https://www.nbcnews.com/think/opinion/alt-right-fueled-toxic-masculinity-vice-versa-ncna989031|deadlink=no}}</ref>, ռասայական ինտեգրացիան, ծնելիության ցածր մակարդակը, աբորտները, սպիտակներից հողի պետական բռնագրավումը, կազմակերպված բռնությունը<ref name="smh">{{cite news |url=https://www.smh.com.au/world/oceania/the-high-price-of-white-genocide-politics-for-australia-20180724-p4zt9k.html |title=The high price of 'white genocide' politics for Australia |newspaper=[[The Sydney Morning Herald]] |date=August 12, 2018 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-07-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190712195921/https://www.smh.com.au/world/oceania/the-high-price-of-white-genocide-politics-for-australia-20180724-p4zt9k.html }}</ref> և էլիմինացիան<ref name="smh" />՝ ստիպողական ձուլման, զանգվածային ներգաղթի կամ ուղղակի [[Ցեղասպանություն|ցեղասպանության]] միջոցով<ref>{{cite book|last1=Kaplan|first1=Jeffrey|title=Encyclopedia of White Power: A Sourcebook on the Radical Racist Right|date=2000|publisher=AltaMira Press|isbn=9780742503403|page=539|url=https://books.google.com/books?id=nNWbbhUYv8oC&pg=PA539|access-date=May 1, 2015}} {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=nNWbbhUYv8oC&pg=PA539 |date=20200804020153 }}</ref><ref>{{cite web|title='White Genocide' Billboard Removed|url=https://www.nbcnews.com/video/white-genocide-billboard-removed-384737859715|work=[[NBC News]]|access-date=May 1, 2015|archive-date=2021-11-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211104213640/https://www.nbcnews.com/video/white-genocide-billboard-removed-384737859715|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite book|last=Eager|first=Paige Whaley|title=From Freedom Fighters to Terrorists: Women and Political Violence|year=2013|publisher=Ashgate Publishing, Ltd.|isbn=9781409498575|page=[https://books.google.com/books?id=WQ2UytrgOkIC&pg=PA90 90]}}</ref><ref name=KivistoRundblad>{{cite book|last1=Kivisto|first1=Peter|last2=Rundblad|first2=Georganne|title=Multiculturalism in the United States: Current Issues, Contemporary Voices|date=2000|publisher=SAGE Knowledge|isbn=978-0-7619-8648-5|pages=57–60|url=https://books.google.com/books?id=Co-4x6OXLiIC&pg=PA59|access-date=May 1, 2015}} {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=Co-4x6OXLiIC&pg=PA59 |date=20200803191000 }}</ref>: Սպիտակամորթների ցեղասպանության կազմակերպմանը դավադրության տեսության կողմնակիցները հաճախ մեղադրում են [[հրեաներ]]ին<ref name=":0" /><ref name=":1">{{cite web|url=https://www.abc.net.au/religion/white-genocide-is-incitement-to-murder/10442966|title='White Genocide' and the Pittsburgh synagogue massacre|last=Nathan|first=Julie|date=October 29, 2018|website=ABC Religion & Ethics|language=en|access-date=May 8, 2019|archive-date=2019-06-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20190602040239/https://www.abc.net.au/religion/white-genocide-is-incitement-to-murder/10442966|deadlink=no}}</ref>: Ավելի քիչ են գաղտնի դավադրությանը մասնակցելու մեջ մեղադրվում [[սևամորթներ]]ը<ref name="Pogue">{{cite news|last1=Pogue|first1=James|title=The Myth of White Genocide: An unfinished civil war inspires a global delusion|url=https://harpers.org/archive/2019/03/the-myth-of-white-genocide-in-south-africa/|date=March 28, 2019|work=Harper's Magazine|access-date=November 3, 2019|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-11-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211102044040/https://harpers.org/archive/2019/03/the-myth-of-white-genocide-in-south-africa/}}</ref>, [[լատինամերիկացիներ]]ը<ref name="white baby challenge">{{cite news|last1=Stern|first1=Alexandra Minna|title=Alt-right women and the 'white baby challenge'|url=https://www.salon.com/2019/07/14/alt-right-handmaidens-and-the-white-baby-challenge/|access-date=November 3, 2019|work=Salon|date=July 14, 2019|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-08-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804063954/https://www.salon.com/2019/07/14/alt-right-handmaidens-and-the-white-baby-challenge/}}</ref> և [[մուսուլման|մահմեդականներ]]ը<ref name="ABC - white replacement">{{cite news|title=The far right, the 'White Replacement' myth and the 'Race War' brewing|url=https://www.ecaj.org.au/the-far-right-the-white-replacement-myth-and-the-race-war-brewing/|publisher=[[Australian Broadcasting Corporation]]|date=February 12, 2019|quote=What is new is the concept of 'White Replacement' (sometimes called 'White Genocide') which claims that there is a global Jewish plot to 'import' non-Europeans ― especially Africans, Asians and Arabs ― into Europe, North America and Australasia for the express purpose of 'destroying' European culture, subjugating and ultimately decimating people who are of European ethnicity.|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-06-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190602113423/http://www.ecaj.org.au/2019/the-far-right-the-white-replacement-myth-and-the-race-war-brewing/}}</ref>, բայց նրանք դիտարկվում են որպես [[Եվրոպեոիդ ռասա|սպիտակամորթներ]]ի ցեղասպանության հանցակիցներ<ref name="debunking">{{cite news|last1=Saletan|first1=William|title=White Nationalists Are Debunking White Supremacy|url=https://slate.com/news-and-politics/2019/08/white-nationalists-debunking-white-supremacy.html|access-date=August 15, 2019|work=Slate Magazine|date=August 7, 2019|language=en|quote=Crusius claimed to be fighting a 'Hispanic invasion of Texas. They are the instigators, not me,' he wrote. 'I am simply defending my country from cultural and ethnic replacement brought on by an invasion.'|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-11-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211110011816/https://slate.com/news-and-politics/2019/08/white-nationalists-debunking-white-supremacy.html}}</ref><ref name="common" /><ref name="echoed">{{cite news|last1=Peters|first1=Jeremy W.|last2=Grynbaum|first2=Michael M.|last3=Collins|first3=Keith|last4=Harris|first4=Rich|last5=Taylor|first5=Rumsey|title=How the El Paso Killer Echoed the Incendiary Words of Conservative Media Stars|url=https://www.nytimes.com/interactive/2019/08/11/business/media/el-paso-killer-conservative-media.html|access-date=August 12, 2019|work=[[The New York Times]]|date=August 12, 2019|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-05-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220516143827/https://www.nytimes.com/interactive/2019/08/11/business/media/el-paso-killer-conservative-media.html}}</ref>, բայց ոչ դրա կազմակերպիչները<ref name="ADirkMoses" />: «Սպիտակամորթների ցեղասպանությունը» քաղաքական միֆ է<ref name="PerryB">{{cite book|title=Home-grown hate: gender and organized racism|last1=Perry|first1=Barbara|date=November 2003|publisher=Routledge|isbn=978-0-203-64405-8|editor1-last=Ferber|editor1-first=Abby L.|pages=75–95|chapter='White Genocide': White Supremacists and the Politics of Reproduction|doi=10.4324/9780203644058|chapter-url={{Google books|LCI6Y-4BmT0C|page=75|plainurl=yes}}}}</ref><ref name="myth">{{cite news|date=August 23, 2018|title=The dangerous myth of 'white genocide' in South Africa|publisher=[[Southern Poverty Law Center]]|url=https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/08/23/dangerous-myth-white-genocide-south-africa|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190711012735/https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/08/23/dangerous-myth-white-genocide-south-africa}}</ref><ref name="Pogue" />, որը հիմնված է կեղծ գիտական, ներառյալ կեղծ պատմական հայացքների և էթնիկ ատելության վրա<ref name="RisingE">{{cite book |last1=Saslow |first1=Eli |title=Rising out of hatred: the awakening of a former white nationalist |date=September 2018 |publisher=Penguin Random House |isbn=978-0385542876 |url=https://www.penguinrandomhouse.com/books/557516/rising-out-of-hatred-by-eli-saslow/9780385542869/ }} {{Wayback|url=https://www.penguinrandomhouse.com/books/557516/rising-out-of-hatred-by-eli-saslow/9780385542869/ |date=20190805051203 }}</ref>, որը պայմանավորված է հոգեբանական խուճապով, որը հաճախ անվանում են «սպիտակների ոչնչացման վախ»<ref name="White Extinction Panic">{{cite web|url=https://reason.com/2018/06/26/stoking-white-ethnic-fears-about-immigra//|title=We Are in the Midst of the Third Bogus 'White Extinction' Panic in Just as Many Centuries|publisher=[[:en:Reason (magazine)|Reason]]|date=June 26, 2018|access-date=2022-05-17|archive-date=2019-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20190712130035/https://reason.com/2018/06/26/stoking-white-ethnic-fears-about-immigra/|deadlink=no}}</ref><ref name="white baby challenge" />: Գիտնականների կարծիքով<ref name="TaylorK">{{cite journal |last1=Taylor |first1=Keeanga-Yamahtta |title=The White Power Presidency: Race and Class in the Trump Era |journal=New Political Science |date=February 16, 2018 |volume=40 |issue=1 |pages=103–112 |doi=10.1080/07393148.2018.1420555 }}</ref>՝ սպիտակամորթները կանգնած չեն ոչնչացման վտանգի առաջ<ref name="MarcotteA">{{cite news |last1=Marcotte |first1=Amanda |title=Donald Trump's "white genocide" rhetoric: A dangerous escalation of racism |url=https://www.salon.com/2018/08/27/donald-trumps-white-genocide-rhetoric-a-dangerous-escalation-of-racism/ |work=Salon |date=August 27, 2018 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804065823/https://www.salon.com/2018/08/27/donald-trumps-white-genocide-rhetoric-a-dangerous-escalation-of-racism/ }}</ref><ref name=NewStatesmanNoWhiteGenocide>{{cite news |url=https://www.newstatesman.com/world/2018/05/no-katie-hopkins-there-no-white-genocide-south-africa |first=Joe |last=Walsh |date=May 22, 2018 |newspaper=[[New Statesman]] |access-date=September 30, 2021 |title=No, Katie Hopkins, there is no white genocide in South Africa |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-11-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211104220040/https://www.newstatesman.com/world/2018/05/no-katie-hopkins-there-no-white-genocide-south-africa }}</ref><ref name="DeVegaC">{{cite news |last1=DeVega |first1=Chauncey |title=Author and activist Tim Wise: 'The Republican Party is a white identity cult' |url=https://www.salon.com/2018/09/05/author-and-activist-tim-wise-the-republican-party-is-a-white-identity-cult/ |work=Salon |date=September 5, 2018 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804113741/https://www.salon.com/2018/09/05/author-and-activist-tim-wise-the-republican-party-is-a-white-identity-cult/ }}</ref><ref name=ADirkMoses>{{cite journal |last1=Moses |first1=A. Dirk |title='White Genocide' and the Ethics of Public Analysis |journal=Journal of Genocide Research |date=March 29, 2019 |volume=21 |issue=2 |pages=201–213 |doi=10.1080/14623528.2019.1599493 }}</ref><ref name="PerryB" /><ref name="echoed"/><ref name="common">{{cite news |title=NY Times reporter: The white nationalist "great replacement" theory is "startlingly common" in right-wing media |url=https://www.mediamatters.org/fox-news/ny-times-reporter-white-nationalist-great-replacement-theory-startlingly-common-right-wing |access-date=August 17, 2019 |work=Media Matters for America |date=August 12, 2019 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2021-09-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210930224315/https://www.mediamatters.org/fox-news/ny-times-reporter-white-nationalist-great-replacement-theory-startlingly-common-right-wing }}</ref>: Դավադրության այս տեսությունը տարածվեց անջատողական և նեոնացիստ [[Դևիդ Լեյն]]ի կողմից 1995 թվականին և քարոզվեց [[Եվրոպա]]յում, [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում, [[Հարավային Աֆրիկա]]յում և [[Ավստրալիա]]յում: Դավադրության նման տեսություններն ավելի վաղ տարածվել էին [[Նացիստական Գերմանիա]]յում<ref name="DrFB">{{cite book |last1=Burgdörfer |first1=Friedrich |title=Sterben die weissen Völker: die Zukunft der weissen und farbigen Völker im Lichte der biologischen Statistik |trans-title=The white peoples die: the future of the white and colored peoples in the light of biological statistics |language=de |date=1934 |publisher=G.D.W. Callwey |oclc=938037846 }}</ref> և հիշատակվել [[Ռենո Կամյու]]ի «Մեծ փոխարինում» գրքում<ref name="Day trope">{{cite news|url=https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/04/19/day-trope-white-nationalist-memes-thrive-reddits-rthedonald|title=Day of the trope: White nationalist memes thrive on Reddit's r/The_Donald|date=April 19, 2018|publisher=[[Southern Poverty Law Center]]|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-02-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190201162606/https://www.splcenter.org/hatewatch/2018/04/19/day-trope-white-nationalist-memes-thrive-reddits-rthedonald}}</ref>, որը նվիրված էր [[Ֆրանսիա]]յի սպիտակամորթ բնակչությանը<ref name="Overland">{{cite news|url=https://overland.org.au/2018/07/why-the-alt-right-want-to-call-australia-home|title=Why the alt-right want to call Australia home|date=July 18, 2018|publisher=[[:en:Overland (magazine)|Overland]]|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-04-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190419184325/https://overland.org.au/2018/07/why-the-alt-right-want-to-call-australia-home/}}</ref><ref name="New face">{{cite news |last1=Poulter |first1=James |title=Meet the Snowflakes Who Are the New Face of Race Hate |url=https://www.vice.com/en/article/wj45zy/meet-the-snowflakes-who-are-the-new-face-of-race-hate |work=Vice |date=12 March 2018 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-06-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190622072656/https://www.vice.com/en_uk/article/wj45zy/meet-the-snowflakes-who-are-the-new-face-of-race-hate }}</ref>: 2019 թվականին ահաբեկչություններ են տեղի ունեցել Քրայսթչերչի և Էլ Պասոյի մզկիթներում: Ահաբեկիչներն իրենց ցույցերում դատապարտել են սպիտակամորթների փոխարինումը և վկայակոչել «Մեծ փոխարինման» հայեցակարգը: Այս իրադարձություններից հետո, որպես «սպիտակամորթների ցեղասպանության» հոմանիշներ և դավադրության այս տեսության սորտեր, սկսեցին դիտարկվել «մեծ փոխարինման» գաղափարը (հաճախ կոչվում է «փոխարինման տեսություն» կամ «բնակչության փոխարինում»)<ref name="Spinoff - eurabia">{{cite news |title=How the swarm of white extremism spreads itself online |url=https://thespinoff.co.nz/media/28-03-2019/how-the-swarm-of-white-extremism-spreads-itself-online/ |work=[[:en:The Spinoff|The Spinoff]] |date=March 28, 2019 |quote=In French, introduced by Renaud Camus, it is called Le Grand Remplacement (The Great Replacement). It comes in different guises, such as the Eurabia thesis that argues that Muslims are "invading" Europe and are a fifth column waiting to take control of the continent. In English, the most famous iteration is "white genocide" |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2019-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190423004445/https://thespinoff.co.nz/media/28-03-2019/how-the-swarm-of-white-extremism-spreads-itself-online/ }}</ref>, 2002 թվականի Եվրաբիա Բատ Յեորի հայեցակարգը<ref name="BI - eurabia">{{cite news|date=March 15, 2019|title=A white nationalist conspiracy theory was at the heart of the New Zealand shooting. This isn't the first time it's been associated with terror attacks.|work=[[Business Insider]]|url=https://www.businessinsider.sg/white-genocide-racist-conspiracy-theory-fueled-new-zealand-shooting-2019-3/|quote=Breivik wrote in his 1,518-page manifesto that Islamic immigrants and the European Union were on a mission to create "Eurabia." The idea was a variation on the white genocide conspiracy theory, which purported that anti-Israel powers were attempting to "Arabise" Europe.|access-date=June 21, 2019|archive-date=January 10, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110131225/https://www.businessinsider.sg/white-genocide-racist-conspiracy-theory-fueled-new-zealand-shooting-2019-3/|url-status=dead|accessdate=2022-05-17|archivedate=2020-01-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200110131225/https://www.businessinsider.sg/white-genocide-racist-conspiracy-theory-fueled-new-zealand-shooting-2019-3/}}</ref> և 1970-ական թվականներին Գերդ Հոնզիկի կողմից ստեղծված Կալերգայի պլանի վերածնվող միֆը<ref name="Day trope" />: 2018 թվականի օգոստոսին [[ԱՄՆ]]-ի [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] [[Դոնալդ Թրամփ]]ը մեղադրվում էր արտաքին քաղաքականության մասին թվիթում դավադրության տեսությանն աջակցելու մեջ, որում պետքարտուղար [[Մայք Պոմպեո]]յին հանձնարարել էր հետաքննել «ՀԱՀ-ում հողերի և ֆերմաների զավթումն ու օտարումը, ինչպես նաև ֆերմերների բազմաթիվ սպանությունները»<ref name="The Washington Post">{{cite news|url=https://www.latimes.com/world/la-fg-south-africa-trump-farmers-land-20180823-story.html|newspaper=Los Angeles Times|title=South Africa blasts Trump over racially divisive tweet|date=August 23, 2018|agency=[[Associated Press]]|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210314005731/https://www.latimes.com/world/la-fg-south-africa-trump-farmers-land-20180823-story.html}}</ref><ref name="WP1">{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/politics/dangerous-and-poisoned-critics-blast-trump-for-endorsing-white-nationalist-conspiracy-theory-on-south-africa/2018/08/23/6c3b160e-a6df-11e8-a656-943eefab5daf_story.html |first1=David |last1=Nakamura |first2=John |last2=Hudson |first3=Isaac |last3=Stanley-Becker |title='Dangerous and poisoned': Critics blast Trump for endorsing white nationalist conspiracy theory on South Africa |date=August 23, 2018 |newspaper=[[The Washington Post]] |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2020-12-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201206105141/https://www.washingtonpost.com/politics/dangerous-and-poisoned-critics-blast-trump-for-endorsing-white-nationalist-conspiracy-theory-on-south-africa/2018/08/23/6c3b160e-a6df-11e8-a656-943eefab5daf_story.html }}</ref>՝ պնդելով, որ ՀԱՀ-ի կառավարությունը ներկայում հող է բռնազավթում սպիտակամորթ ֆերմերներից<ref name="NYmag">{{cite magazine |title=Trump Echoes Neo-Nazi Propaganda About South Africa (That He Heard on Fox News) |url=https://nymag.com/daily/intelligencer/2018/08/south-african-farmers-land-trump-tweet-white-genocide.html |magazine=[[New York (magazine)|New York]] |date=August 23, 2018 |quote=White nationalists in the West love the idea that their 'people' are facing imminent threat of oppression and/or genocide. This fantasy serves to justify white supremacy, by positing white dominance as the only alternative to white subjugation. |access-date=2022-05-17 |archive-date=2018-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180925120942/http://nymag.com/daily/intelligencer/2018/08/south-african-farmers-land-trump-tweet-white-genocide.html |deadlink=no }}</ref>: ՀԱՀ-ում ֆերմայի վրա հարձակումների և հողային բարեփոխումների շուրջ ծագած կոնսպիրոլոգիական գաղափարները զանգվածային լրատվության միջոցներում ներկայացված թեմաների թվում են որպես «սպիտակամորթների ցեղասպանության» իրականացման միջոց<ref name="MarcotteA"/><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/education/2018/10/02/castrate-their-corpses-professor-says-gop-senators-white-genocide-tucker-carlson-cries|title='Castrate their corpses', professor says of GOP senators. White 'genocide!' Tucker Carlson cries.|date=October 2, 2018|newspaper=[[The Washington Post]]|quote=Carlson had been flogging the issue of land seizures in South Africa – a known proxy issue for those who believe in 'white genocide'.|accessdate=2022-05-17|archivedate=2020-09-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200921043449/https://www.washingtonpost.com/education/2018/10/02/castrate-their-corpses-professor-says-gop-senators-white-genocide-tucker-carlson-cries/}}</ref><ref name="NYmag" />: [[Հարավային Աֆրիկա]]յում և [[Զիմբաբվե]]ում տնտեսությունների բռնագրավման թեման միավորող է դարձել սպիտակ ազգայնականների և այլընտրանքային աջ խմբերի համար<ref name="NBC">{{cite news|title=Trump under fire for claim of 'large scale killing' of white farmers in South Africa|url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-under-fire-claim-large-scale-killing-white-farmers-south-n903171|work=[[NBC News]]|date=August 23, 2018|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-02-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210214065443/https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-under-fire-claim-large-scale-killing-white-farmers-south-n903171}}</ref><ref name="Vox explained">{{Cite news|url=https://www.vox.com/policy-and-politics/2018/8/23/17772056/south-africa-trump-tweet-afriforum-white-farmers-violence|title=Trump's tweet echoing white nationalist propaganda about South African farmers, explained|work=Vox|access-date=September 4, 2018|accessdate=2022-05-17|archivedate=2019-07-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190729203727/https://www.vox.com/policy-and-politics/2018/8/23/17772056/south-africa-trump-tweet-afriforum-white-farmers-violence}}</ref>, որոնք օգտագործում են այն սպիտակամորթների գերազանցության գաղափարը արդարացնելու համար<ref name="far-right idea">{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2018/aug/23/white-farmers-trump-south-africa-tucker-carlson-far-right-influence|title=White farmers: how a far-right idea was planted in Donald Trump's mind|last=Wilson|first=Jason|date=August 24, 2018|newspaper=[[The Guardian]]|language=en|access-date=September 4, 2018|quote=...South Africa and Zimbabwe in particular have exerted a fascination on the racist far right because in the mind of white nationalists, they show what happens to a white minority after they lose control of countries they once ruled.|accessdate=2022-05-17|archivedate=2021-10-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211022083425/https://www.theguardian.com/world/2018/aug/23/white-farmers-trump-south-africa-tucker-carlson-far-right-influence}}</ref><ref name="NYmag"/>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ2}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:Դավադրության տեսություն]] [[Կատեգորիա:Նեոնացիզմ]] [[Կատեգորիա:Հակասեմականություն]] fvmkxntrpau07glphuu578h5694bodx 1 1098989 8485668 2022-08-09T06:16:34Z ArmSirius 64149 +{{ԹՀ|ru|Геноцид белой расы|124661408}} wikitext text/x-wiki {{ԹՀ|ru|Геноцид белой расы|124661408}} h92tiauingo23sce1wei1j8zaxi6420 2 1098990 8485680 2022-08-09T06:48:23Z ArmSirius 64149 Նոր էջ «== We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[Մասնակից:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] (Մասնակցի քննարկում:MediaWiki message delivery|...»: wikitext text/x-wiki == We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[Մասնակից:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Մասնակցի քննարկում:MediaWiki message delivery|քննարկում]]) 18:52, 25 Սեպտեմբերի 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Samuel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&oldid=20479295 --> == Art+Feminism == Հարգելի՛ [[Մասնակից:ArmSirius]], Շնորհակալություն [[Վիքիպեդիա:Art+Feminism 2020]] արշավին մասնակցելու համար: Խնդրում եմ գրեք Ձեր էլեկտրոնային փոստի հասցեն: Հարգանքով՝ --[[Մասնակից:Armineaghayan|Armineaghayan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Armineaghayan|քննարկում]]) 12:18, 15 Նոյեմբերի 2020 (UTC) :Ողջույն, siranushshmavonyan@gmail.com ահա իմ էլեկտրոնային փոստը, շնորհակալություն [[User:ArmSirius|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''ArmSirius'''</font>]][[User talk:ArmSirius|<sup><span style="color:purple;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 13:11, 15 Նոյեմբերի 2020 (UTC) == Շքանշան քե՜զ համար == {| style="border:1px solid #CCF; background-color:#F0EEFF;" |rowspan="2" valign="middle" | [[Պատկեր:15articlepermonthbarnstar.svg|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''[[Վիքիպեդիա:Շքանշաններ/15 հոդված ամսում|15 հոդված ամսում]]''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid #bdb5ff;" | {{Հարգելի մասնակից}}, այս շքանշանը Ձեզ՝ մեկ ամսվա ընթացքում 15-ից ավել հոդվածներ ստեղծելու համար: Սիրով՝ --[[User:Gevorg Ghazaryan|Գևորգ]]<sup>[[User talk:Gevorg Ghazaryan|💬]]</sup> 11:10, 16 Նոյեմբերի 2020 (UTC) |} :Շնորհակալ եմ [[User:Gevorg Ghazaryan|Գևորգ]] ջա՜ն: [[User:ArmSirius|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''ArmSirius'''</font>]][[User talk:ArmSirius|<sup><span style="color:purple;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 13:22, 16 Նոյեմբերի 2020 (UTC) == Աղբյուրներ == {{հարգելի մասնակից}}, խնդրում եմ նշել, թե [[Միխայիլ Զուրաբով]] հոդվածի ութերորդ ծանոթագրության կայքի որ հատվածից է վերցված տվյալ նախադասությունը։--[[Մասնակից:Voskanyan|Voskanyan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Voskanyan|քննարկում]]) 17:28, 16 Դեկտեմբերի 2020 (UTC) : Ողջույն, հեռացրեցի, շնորհակալություն ուշադրության համար։ [[User:ArmSirius|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''ArmSirius'''</font>]][[User talk:ArmSirius|<sup><span style="color:purple;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 10:02, 18 Դեկտեմբերի 2020 (UTC) {{հարգելի մասնակից}}, գրվածը ենթադրում էր ոչ թե ջնջել աղբյուրը, այլ նշել հիմնավորում, որ դա կեղծ աղբյուր ներկայացնել չէ։ Իսկ եթե ուղղակի ջնջվել է, այս գրառումը թող ընդունվի որպես զգուշացում կեղծ աղբյուրներ ներկայացնելու համար։ Ժամանակ ունենալու դեպքում կնայեմ նաև այլ հոդվածներ։ Խնդրում եմ հնարավորինս խուսափել նման դեպքերից։--[[Մասնակից:Voskanyan|Voskanyan]] ([[Մասնակցի քննարկում:Voskanyan|քննարկում]]) 14:08, 18 Դեկտեմբերի 2020 (UTC) : Հարգելիս, իմ պատասխան գրվածն էլ ենթադրում էր, որ ստուգեցի աղբյուրը և նկատեցի, որ պատահմամբ եմ տեղադրել։ [[User:ArmSirius|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''ArmSirius'''</font>]][[User talk:ArmSirius|<sup><span style="color:purple;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]] 09:05, 19 Դեկտեմբերի 2020 (UTC) == Stefania Turkewich == Hello ArmSirius, When you have time, do you want to take a look at this article: [[en: Stefania Turkewich]]? Might you consider doing an article for the Armenian Wikipedia about this first Ukrainian woman composer? [[Մասնակից:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Մասնակցի քննարկում:Nicola Mitchell|քննարկում]]) 16:07, 1 Մարտի 2021 (UTC) :Just to let you know this article has been done and is in Wikipedia.[[Մասնակից:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Մասնակցի քննարկում:Nicola Mitchell|քննարկում]]) 17:40, 13 Մարտի 2021 (UTC) kpo0in0ge6v17gdkfdx1wsf00tjdgr2 1 1098991 8485685 2022-08-09T06:59:29Z Ապատ63 36683 Նոր էջ «Էջը {{lang-ru|Жречество}} հոդվածից անջատել եմ և դատայով միացրել եմ {{lang-en|Minister (Christianity)}} հոդվածի հետ՝ հիմնավորելով բառարանային թարգմանությամբ<ref>{{Cite web |url=http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=60&dt=EN_HY&query=Minister |title=Անգլերեն-հայերեն բառարան, Նելլի Ռուբենի Բարաթյան - Minister |website=...»: wikitext text/x-wiki Էջը {{lang-ru|Жречество}} հոդվածից անջատել եմ և դատայով միացրել եմ {{lang-en|Minister (Christianity)}} հոդվածի հետ՝ հիմնավորելով բառարանային թարգմանությամբ<ref>{{Cite web |url=http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=60&dt=EN_HY&query=Minister |title=Անգլերեն-հայերեն բառարան, Նելլի Ռուբենի Բարաթյան - Minister |website=www.nayiri.com |accessdate=2022-08-09}}</ref>--[[Մասնակից:Ապատ63|Ապատ63]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ապատ63|քննարկում]]) 06:59, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) b49qghlbp81g1j4i5lyld2l1jon608s 8485756 8485685 2022-08-09T08:15:09Z Ապատ63 36683 wikitext text/x-wiki Էջը [[:ru:Жречество]] հոդվածից անջատել եմ և դատայով միացրել եմ [[:en:Minister (Christianity)]] հոդվածի հետ՝ հիմնավորելով՝ {{Cite web |url=http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=60&dt=EN_HY&query=Minister |title=Անգլերեն-հայերեն բառարան, Նելլի Ռուբենի Բարաթյան - Minister}} թարգմանությամբ--[[Մասնակից:Ապատ63|Ապատ63]] ([[Մասնակցի քննարկում:Ապատ63|քննարկում]]) 06:59, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) ca94i16b0owjawqd5rhnesblbzy9ybe 2 1098992 8485692 2022-08-09T07:32:59Z Gor Stepanyan 120307 4852414233552 wikitext text/x-wiki 2022 tex dvom30chy1nll2pdb9q0rygh4ds5ydj 0 1098993 8485696 2022-08-09T07:38:08Z 517design 18540 Նոր էջ «[[Պատկեր:England_878.svg|մինի|Դանելագը (Դենլոուն) Մեծ Բրիտանիայի 878 թվականի քարտեզի վրա]] '''Դանելագ''' ('''Danelag''', անգլ.՝ '''Danelaw''' նաև '''Danelagh''', հին անգլ.՝ '''Dena lagu''', դան.՝ '''Danelagen'''), դանիական իրավունքի տարածք Մեծ Բրիտանիայի արևելյան կամ Անգլիայի հյուսիս-արևելյան մասում, որտեղ առա...»: wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:England_878.svg|մինի|Դանելագը (Դենլոուն) Մեծ Բրիտանիայի 878 թվականի քարտեզի վրա]] '''Դանելագ''' ('''Danelag''', անգլ.՝ '''Danelaw''' նաև '''Danelagh''', հին անգլ.՝ '''Dena lagu''', դան.՝ '''Danelagen'''), դանիական իրավունքի տարածք Մեծ Բրիտանիայի արևելյան կամ Անգլիայի հյուսիս-արևելյան մասում, որտեղ առանձնանում էին 9-րդ դարում այդ տարածքը գրաված գերմանացի վիկինգներից ժառանգած հատուկ իրավական և սոցիալական համակարգեր։ 10-րդ դարի սկզբին Դանելագում անգլո-սաքսոնական թագավորների իշխանության վերականգնումից հետո սկանդինավյան օրենքն ու սովորույթները պահպանվեցին և շատերն անցան ընդհանուր անգլիական պրակտիկային։ Հյուսիսարևելյան Անգլիայի հատուկ իրավական համակարգը վերապրեց նորմանական նվաճումը և շարունակեց գոյություն ունենալ ողջ միջնադարում: == Աշխարհագրություն == [[Պատկեր:Midland Map - 5 Boroughs 912 Ad.svg|ձախից|մինի|Դանելագի սահմանները 912 թվականի դրությամբ]] Աշխարհագրորեն Դանելագը բաժանված էր չորս խոշոր շրջանների. * Նորթումբրիա * Հինգ բուրգերի շրջան, կամ Հինգ քաղաքների միություն ([[Լինքոլն (Անգլիա)|Լինքոլն]], [[Նոթինգհեմ]], [[Լեսթեր]], [[Դերբի (քաղաք)|Դերբի]] և Սթեմֆորդ) * Արևելյան Անգլիա * Միջին Անգլիայի հարավ-արևելյան մասը ([[Էսսեքս]], Քեմբրիջշիր, Բեդֆորդշիր, Բուքինգհեմշիր): Դանելագի և անգլո-սաքսոնական տարածքների միջև մոտավոր սահմանն անցնում էր հյուսիսարևմտյան ուղղությամբ՝ [[Լոնդոն|Լոնդոնից]] [[Չեստեր]]: Թեև Դանելագի տարբեր մասերի սոցիալական կառուցվածքը խիստ տարբերվում էր, ընդհանուր առմամբ, բոլոր Դենլոյի տարածքները, իրենց էթնիկ և սոցիալ-իրավական ինքնության պատճառով, կազմում էին մեկ տարածք, որը կտրուկ տարբերվում էր մնացած Անգլիայից։ == Պատմություն == Սկանդինավյան վիկինգների հարձակումները Բրիտանիայի ափին սկսվեցին 8-րդ դարի վերջին։ Ժամանակակից Նորվեգիայից ժամանած զինյալները [[793]] թվականին նրանք թալանեցին Լինդիսֆարն կղզին և շուտով գաղութներ հիմնեցին [[Իռլանդիա|Իռլանդիայում]]՝ [[Օրկնեյան կղզիներ|Օրկնի]] և [[Շետլանդյան կղզիներ|Շեթլանդ]] կղզիներում։ 9-րդ դարի առաջին կեսին սկսվեցին [[Յուտլանդիա|Յուտլանդիայի]] (ժամանակակից [[Դանիա|Դանիայի]]) տարածքից արշավները։ 9-րդ դարի կեսերին անգլիական պետության կազմալուծումը թույլ տվեց վիկինգներին անցնել [[Անգլիա|Անգլիայի]] սիստեմատիկ նվաճմանը։ Դանիական առաջին մեծ բանակը իջավ Արևելյան Անգլիայի ափին [[865]] թվականին՝ Դանիայի թագավոր [[Ռագնար Լոդբրոկ|Ռագնար Լոթբրոկի]] որդիների՝ Իվարի և Հալֆդանի գլխավորությամբ։ Արևելյան Անգլիան իրենց ցամաքային բազան դարձնելով, [[866]] թվականին վիկինգները գրավեցին [[Յորք|Յորքը]], իսկ հաջորդ տարի նրանք հաղթեցին Նորթումբրիայի բանակին և գահին բարձրացրեցին Էգբերտ I: Հպատակեցնելով ամբողջ Արևելյան Անգլիան՝ [[870]] թվականին նրանք տեղափոխվեցին [[Ուեսեքս]] և ճամբար հիմնեցին [[Ռեդինգ (Անգլիա)|Ռեդինգի]] տարածքում: Չնայած անգլո-սաքսոններին հաջողվեց հաղթել Էշդաունի ճակատամարտում, դա չխանգարեց վիկինգների առաջխաղացմանը, և թագավոր [[Ալֆրեդ Մեծ|Ալֆրեդ Մեծը]] ստիպված եղավ զինադադար գնել: [[873]] թվականին վիկինգները գրավեցին [[Մերսիա|Մերսիայի]] արևելյան մասը և գահին նստեցին իրենց հովանավորյալ Կյոլվուլֆին։ Դանիական ռազմական ուժերը մշտապես ամրապնդվում էին սկանդինավյան նոր զորքերի Անգլիա ժամանմամբ։ [[Պատկեր:Statue d'Alfred le Grand à Winchester.jpg|մինի|[[Ալֆրեդ Մեծ|Ալֆրեդ Մեծի]] արձանը [[Վինչեսթեր (Անգլիա)|Վինչեսթերում]]]] [[876]] թվականին դանիական բանակների միջև նվաճված հողերի առաջին տարածքային բաժանումը վկայում է վիկինգների անցումը հաստատուն կյանքի: [[877]] թվականին դանիացիների մի քանի բանակներ հաստատվեցին արևելյան Մերսիայում՝ հիմք դնելով Հինգ բուրգերի (քաղաքների) շրջանին։ [[Վիկինգներ|Վիկինգների]] առաջխաղացումը կասեցվեց միայն [[878]] թվականին Էդինգտոնում Ալֆրեդ Մեծի անգլո-սաքսոնական բանակի հաղթանակի արդյունքում, որն ապահովեց [[Ուեսեքս|Ուեսեքսի]] անկախության պահպանումը և հանգեցրեց անգլո-սաքսոնական շրջանների միավորմանը մեկ Սաքսոնական թագավորությունները կազմում: [[886]] թվականին [[Ալֆրեդ Մեծ|Ալֆրեդ Մեծը]] հետ գրավեց [[Լոնդոն|Լոնդոնը]] դանիացիներից և խաղաղության պայմանագիր կնքեց Արևելյան Անգլիայի վիկինգների առաջնորդ Գութրումի հետ, ըստ որի ճանաչվեց երկու պետությունների անկախությունը և սահմանվեց դանիական ունեցվածքի արևմտյան սահմանը։ Այս փաստաթուղթը նշանավորեց Դանելագի գոյության սկիզբը՝ որպես հատուկ պետական ​​սուբյեկտ, որը ղեկավարվում է իր օրենքներով։ [[886]] թվականի պայմանագրով ամրագրվեց նաև անգլո-սաքսոնների և վիկինգների քաղաքացիական իրավահավասարությունը Դանելագի տարածքում։ 892-896 թվականներին վիկինգների նոր բանակը վայրէջք կատարեց [[Ուեսեքս|Ուեսեքսի]] ափին, որին օգնեցին Արևելյան Անգլիայի և Յորքշիրի գերմանացիները: Սակայն Ալֆրեդ թագավորին հաջողվեց ստեղծել ազգային պաշտպանության համակարգ և սեփական նավատորմ, ինչը հնարավորություն տվեց հետ մղել վիկինգներին։ 10-րդ դարի սկզբին սկանդինավացիները գրավեցին [[Թեմզա|Թեմզայից]] մինչև Թիզ գետը ընկած տարածքը, անցան հաստատուն տնտեսության և ստեղծեցին իրենց սոցիալական կազմակերպությունը: Դանելագի տարբեր տարածքների միջև չկար քաղաքական միասնություն, սակայն պատերազմի դեպքում նրանք միավորվում են անգլո-սաքսոնների դեմ։ Անգլո-սաքսոնական պետությունը [[Էդուարդ Ավագ|Էդուարդ Ավագի]] օրոք անցավ համակարգված հարձակման դանիական հողերի վրա։ [[919]] թվականին, Դանելագում մի քանի տարի շարունակական արշավներից հետո անգլո-սաքսոնական միապետների իշխանությունը ճանաչվեց Համբերից հարավ գտնվող ողջ Անգլիայի կողմից: Անգլիային միանալը, սակայն, չի հանգեցրել էթնիկ կազմի, սոցիալական կառուցվածքի փոփոխության կամ անգլո-սաքսոնական իրավական նորմերի ներդրմանը։ Դանելագը մնաց փաստացի ինքնավար մարզ։ Այնուամենայնիվ, մինչ անգլիական թագավորները վերահաստատում էին իրենց իշխանությունը Միջին Անգլիայում, Իռլանդիայից սկանդինավյան վիկինգները ներխուժեցին Նորթումբրիա և հիմնեցին իրենց անկախ թագավորությունը [[Յորք|Յորքում]]: [[937]] թվականին անգլո-սաքսոններին հաջողվեց ջախջախիչ պարտություն պատճառել [[Յորք|Յորքի]] և [[Դուբլին|Դուբլինի]] սկանդինավյան թագավորների միավորված զորքերին Բրունանբուրգում, սակայն արդեն [[939]] թվականին Դուբլինի թագավոր Օլաֆ I Գուտֆրիցսոնը կրկին գրավեց Յորքը և հաջորդ տարի ներխուժեց Անգլիա: [[940]] թվականիի համաձայնությամբ նախկին հինգ քաղաքների միության տարածքը հանձնվեց նրան, թեև երկու տարի անց այս տարածքը վերադարձավ անգլո-սաքսոնների տիրապետությանը։ [[944]] թվականին Յորքի նոր թագավոր Օլաֆ II Քուարանը գլխավորեց [[Նորվեգիա|Նորվեգիայի]] ներխուժումը Անգլիա, բայց հարձակումը հետ մղվեց, և Դանելագի բնակիչները աջակցեցին անգլո-սաքսոնական թագավորին, ինչը թույլ տվեց թագավոր [[Էդմունդ I|Էդմունդ I-ին]] վերականգնել թագավորների իշխանությունը։ [[947]] թվականին վիկինգները վերագրավեցին քաղաքը։ Յորքի համար պայքարը տարբեր հաջողությամբ շարունակվեց մի քանի տասնամյակ, մինչև [[954]] թվականին Յորքի թագավորությունը վերջնականապես դարձավ Անգլիայի մի մասը: [[Էդգար (Անգլիայի արքա)|Էդգարը]] (958-975) անգլիական առաջին թագավորն էր, ով իրավաբանորեն ճանաչեց, որ դանիական իրավունքի տարածքը ոչ թե թշնամու բանակի կողմից նվաճված նահանգ էր, այլ անգլիական միապետության անբաժանելի մասը, ինչը Դանելագին շնորհեց ներքին ինքնավարություն սոցիալական և իրավական առումով: Դանիական նոր արշավանքները սկսվեցին 990-ականներին։ 991 թվականին վիկինգների զորքերը կողոպտեցին արևմտյան [[Ուեսեքս|Ուեսեքսը]]՝ ստիպելով անգլիացի թագավորներին սկսել հավաքել հարկեր՝ առաջին պատմականորեն հայտնի ընդհանուր հարկը Բրիտանիայում: Ի պատասխան հետագա արշավանքների՝ անգլո-սաքսոնական արքա [[Էթելրեդ II|Էթելրեդ II Անխոհեմը]] [[1002]] թվականին կազմակերպեց Անգլիայում բնակվող գերմանացիների զանգվածային ջարդեր։ Բայց դա չխանգարեց վիկինգներին, և 1009-1012 թվականներին բանակը Թորկել Երկարի հրամանատարությամբ ավերեց երկրի հարավային շրջանները։ Երկրի պաշտպանությունն ու նրա բարոյականությունը խարխլվեցին։ Երբ [[1013]] թվականին Դանիայի թագավոր [[Կանութ Դանիացի|Սվենը]] գլխավորեց վիկինգների բանակը, անգլո-սաքսոնական պետությունը չկարողացավ դիմադրել զավթիչներին։ Դանելագի բնակիչները և անգլո-սաքսոնական թեգների մի մասը անցան դանիացիների կողմը։ Էթելրեդ II թագավորը ընտանիքի հետ փախնում է [[Նորմանդիա]]։ Թեև [[1014]] թվականին Սվենի մահից հետո Էթելրեդը կարճ ժամանակով վերականգնեց իր իշխանությունը Անգլիայում, [[1016]] թվականին ազնվականության զինվորական ղեկավարությունը, ինչպես նաև Վեսեքսի և Դանելագի հոգևորականները թագավոր ճանաչեցին [[Կանութ Դանիացի|Սվեն Կանութի]] որդուն։ Չնայած Էդմունդ Այրոնսայդի հերոսական դիմադրությանը՝ անգլո-սաքսոնական զորքերը պարտություն կրեցին, և երկիրը միավորվեց դանիական Կանուտ Մեծ դինաստիայի տիրապետության ներքո։ Կնուդի օրոք անգլիական նահանգում սկանդինավյան տարրը կտրուկ աճեց, և դանիական արիստոկրատիան ստանձնեց գլխավոր դերերը երկրում։ [[1018]] թվականին [[Օքսֆորդ|Օքսֆորդում]] կայացած ազգային ժողովում, որին մասնակցել են թագավորության և՛ սկանդինավյան, և՛ անգլո-սաքսոնական ազնվականները, համաձայնեցվել են երկու ազգերի համակեցության պայմանները մեկ պետության շրջանակներում։ Դանելագը վերջապես դարձավ Անգլիայի մի մասը։ == Ծանոթագրություններ == * [https://issuu.com/piro.co.uk/docs/according_to_ancient_custom_-_thynghowe?backgroundColor=%23222222 According to Ancient Custom: Research on the possible Origins and Purpose of Thynghowe Sherwood Forest] * [http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/1689955.stm Viking blood still flowing] [[Կատեգորիա:Անավարտ հոդվածներ Միացյալ Թագավորության մասին]] [[Կատեգորիա:Անգլիայի պատմություն]] [[Կատեգորիա:Վիկինգներ]] 5gin953xajrgd4ax6d07c3vu80j14ke 0 1098994 8485698 2022-08-09T07:41:42Z ArmSirius 64149 Նոր էջ «{{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}} '''Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆ''' ({{lang-de|Christian Wilhelm Walter Wulff}}, {{ԱԾ}}), գերմանացի քաղաքական գործիչ, պահպանողական քրիստոնեա-դեմոկրատական միության անդամ: 2003-2010 թվականներին եղել է Ստորին Սաքսոնիայի դաշնային երկրամասի վարչապետ։ 2010 թվականի հ...»: wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}} '''Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆ''' ({{lang-de|Christian Wilhelm Walter Wulff}}, {{ԱԾ}}), գերմանացի քաղաքական գործիչ, պահպանողական քրիստոնեա-դեմոկրատական միության անդամ: 2003-2010 թվականներին եղել է Ստորին Սաքսոնիայի դաշնային երկրամասի վարչապետ։ 2010 թվականի հուլիսի 2-ից մինչև 2012 թվականի փետրվարի 17-ը՝ Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության նախագահ: == Վաղ տարիներ == Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆը ծնվել է Գերմանիայի Օսնաբրյուկ քաղաքում (Ստորին Սաքսոնիա): Նա Ռուդոլֆ և Դագմար Վուլֆների ընտանիքում երկրորդ երեխան էր: Հայրը լքել է ընտանիքը այն ժամանակ, երբ Քրիստիանը չորս տարեկան էր։ Մայրը կրկին է ամուսնացել, սակայն ամուսնությունը կարճատև է եղել: Դագմարայի երկրորդ ամուսինը՝ Վոլֆգանգ Կարստենսը, իմանալով, որ նրա մոտ լուրջ հիվանդություն՝ սկլերոզ է հայտնաբերվել, լքել է ընտանիքը: 14 տարեկանից տղան ստիպված է եղել ինքնուրույն հոգ տանել փոքր քրոջ մասին և խնամել մորը: Քրիստիանը ուսանել է Օսնաբրյուկում՝ Ելիզավետայի դպրոցում և Էրնստ-Մորիցա-Արնդտի վարժարանում, որտեղ էլ հանձնել է ատեստատ ստանալու քննությունը: Դեռ դեռահաս տարիքում սկսել է զբաղվել քաղաքականությամբ: == Քաղաքական քաղաքականությունը Ստորին Սաքսոնիայում == 1975 թվականին՝ 16 տարեկանում միացել է ՔԴՄ-ին<ref>[http://www.vedomosti.ru/newspaper/article/2010/07/06/239644 ''Антон Осипов, Ирина Скрынник, Полина Химшиашвили.'' Кристиан Вульф, президент Германии] {{Wayback|url=http://www.vedomosti.ru/newspaper/article/2010/07/06/239644 |date=20100708155848 }} // [[Ведомости]], № 122 (2640), 6 июля 2010</ref>: 1978-1980 թվականներին եղել է «Աշակերտական միություն» (ՔԴՄ) կազմակերպության Ստորին Սաքսոնիայի հողային բաժանմունքի նախագահը: 1979-1983 թվականներին եղել է երիտասարդական միության դաշնային գործադիր մարմնի անդամ, որի հողային բաժանմունքը նա ղեկավարել է 1983 թվականից մինչև 1985 թվականը:1984 թվականից եղել էՍտորին Սաքսոնիայում ՔԴՄ-ի գործադիր մարմնի փաստաբան է: 1989 թվականից մինչև 1994 թվականը՝ Օսնաբրյուկի քաղաքային խորհրդի ՔԴՄ խմբի պատգամավոր և նախագահ։ 1994 թվականին առաջին անգամ առաջադրվել է Լանդթագի պատգամավոր Ստորին Սաքսոնիայում։ Նույն թվականին նա դարձել է ՔԴՄ խորհրդարանական խմբի նախագահ և այդ պաշտոնում մնաց մինչև 2003 թվականը։ 1994 թվականից մինչև 2008 թվականը Ստորին Սաքսոնիայում ՔԴՄ-ի բաժանմունքի նախագահն է: 1998 թվականից՝ ՔԴՄ ազգային նախագահի տեղակալ։ 2003 թվականի մարտի 4-ից մինչև 2010 թվականի հունիսի 30-ը՝ Ստորին Սաքսոնիայի երկրի վարչապետ։ == Գերմանիայի դաշնային նախագահ == 2010 թվականի հունիսի 3-ին Հորսթ Քելլերի հրաժարականից հետո Գերմանիայի Ազատ դեմոկրատական կուսակցության և ՔԴՄ/ՔՍՄ դաշինքի կողմից ընտրվել է Գերմանիայի նախագահի թեկնածու<ref>{{Cite web |url=http://www.inright.ru/news/id_1809/ |title=Кристиан Вульф стал кандидатом в президенты Германии |access-date=2010-07-11 |archive-date=2010-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100606023852/http://www.inright.ru/news/id_1809/ |deadlink=no }}</ref>: 2010 թվականի հունիսի 30-ին տեղի ունեցան Գերմանիայի դաշնային նախագահի ընտրությունները։ Ընտրությունները տեղի են ունեցել երեք փուլով: Առաջին կամ երկրորդ փուլում հաղթելու համար թեկնածուին անհրաժեշտ էր հավաքել Դաշնային ժողովի անդամների 623 ձայնի բացարձակ մեծամասնությունը։ Առաջին փուլում Վուլֆի օգտին քվեարկել է 600 ընտրող, իսկ երկրորդում՝ 615: Երրորդ փուլում հաղթելու համար անհրաժեշտ էր ստանալ ընտրողների պարզ մեծամասնության ձայները: Վուլֆը երրորդ փուլում հավաքել է 625 ձայն՝ իր հիմնական մրցակից Յոահիմ Գաուկի 490-ի դեմ և դարձել Գերմանիայի տասներորդ դաշնային նախագահը: Նա դարձել է Գերմանիայի պատմության ամենաերիտասարդ նախագահը<ref name="БИО1">{{Cite web |url=http://www.rodon.org/society-100708105848 |title=Кристиан Вульф — новый президент Германии |access-date=2010-07-11 |archive-date=2010-11-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101129092623/http://rodon.org/society-100708105848 |deadlink=no }}</ref>: 2010 թվականի հուլիսի 2-ին տեղի է ունեցել երդման արարողություն<ref name="БИО1" />: === Մասնավոր վարկ և մամուլի սկանդալներ === 2011 թվականի դեկտեմբերին նախագահ Քրիստիան Վուլֆի հասցեին մեղադրանքներ էին առաջադրվել ընկերոջ և գործարար միլիոնատեր Էգոն Հերկենսի հետ նրա նախկին կապերի վերաբերյալ: Դեռևս 2010 թվականի փետրվարի 18-ին Ստորին Սաքսոնիայի վարչապետ եղած ժամանակ խորհրդարանում հարց է բարձրացվել.{{քաղվածքի սկիզբ}} Եղել են արդյո՞ք գործնական հարաբերություններ Քրիսթիան Վուլֆի և պարոն Էգոն Հերկենսի կամ մի ընկերության միջև, որտեղ պարոն Հերկենսը մասնակից կլիներ:{{oq|de|Gab es geschäftliche Beziehungen zwischen Christian Wulff […] und Herrn Egon Geerkens oder […] irgendeiner Firma, an der […] Herr Geerkens als Gesellschafter beteiligt war […]?}} {{քաղվածքի ավարտ}}Ի պատասխան<ref name="NLSitzung16-63">{{cite web|url=http://www.landtag-niedersachsen.de/infothek/steno/steno_16_WP/2010/endber063.pdf|title=Mündliche Anfragen: Antwort, Anlage&nbsp;4|accessdate=2011-12-16|publisher=16. Niedersächsischer Landtag, Stenografischer Bericht 63. Sitzung|date=2010-02-18|archiveurl=https://www.webcitation.org/68WAOyqWx?url=http://www.landtag-niedersachsen.de/ps/tools/download.php?file=%2Fltnds%2Flive%2Fcms%2Fdms%2Fpsfile%2Fdocfile%2F5%2Fendber0634c0ce7715bc5b.pdf|archivedate=2012-06-18}}</ref>. {{քաղվածքի սկիզբ}} Վարչապետ Վուլֆի և հարցման մեջ նշված անձի միջև վերջին 10 տարիների ընթացքում որևէ գործնական հարաբերություն չի եղել{{oq|de|Zwischen Ministerpräsident Wulff und den in der Anfrage genannten Personen und Gesellschaften hat es in den letzten zehn Jahren keine geschäftlichen Beziehungen gegeben.“}} {{քաղվածքի ավարտ}} Ավելի ուշ պարզվել է, որ 2008 թվականի հոկտեմբերի 25-ին նրանք վերցրել են մասնավոր վարկ մոտ 500 հազար եվրո, 4 % տարեկան տոկոսադրույքով Էգոնի կնոջ Էդիտայի համար տուն ձեռք բերելու նպատակով (նվազագույն տոկոսադրույքը շինարարության վարկերի այդ տարի Գերմանիայում կազմել է 4,6 % տարեկան<ref>{{cite web|author=Dirk Müller|url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/interview_dlf/1636392/|title=Finanzexperte: Banken müssen versuchen, Geld zu verdienen|publisher=[[Deutschlandfunk]]|date=2011-12-23|accessdate=2012-01-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/68WAPuaZ9?url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/interview_dlf/1636392/|archivedate=2012-06-18}}</ref>): Ավելի ուշ Հերկենսը հայտնել է, որ հենց ինքն է բանակցություններ վարել վարկի տրամադրման պայմանների շուրջ<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,804631,00.html |title='President Wulff Lied' SPIEGEL ONLINE International |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104192340/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,804631,00.html |deadlink=no }}</ref>: 2011 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Վուլֆը հրապարակային հայտարարություն է արել, որում ներողություն է խնդրել վարկային գործի հետ կապված իր գործողությունների համար և խոստովանել, որ պետք է հրապարակեր այդ տեղեկատվությունը. «Դա անազնիվ էր, և ես ներողություն եմ խնդրում»,-հավելել է նա<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,805409,00.html |title='German President Apologizes for Handling of Loan Affair' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104192253/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,805409,00.html |deadlink=no }}</ref>: Երբ գործը կարծես թե արդեն հանդարտվել էր, հայտնի դարձավ, որ նախագահ Վուլֆը ճնշում է գործադրել Springer Press-ի վրա, որպեսզի ճնշի վարկային սկանդալի մասին առաջին տեղեկատվության տարածումը: Երբ Վուլֆին հայտնի է դարձել, որ Bild տաբլոիդը պատրաստվում է պատմել վարկի մասին, նա զանգահարել է գլխավոր խմբագիր Դիկմանին, որը չի պատասխանել, Վուլֆը ձայնային հաղորդագրություն է թողել, որում զայրույթով սպառնացել է «վերջնականապես խզել» հարաբերությունները Springer հրատարակչական տան հետ և դիմել դատարան<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806665,00.html |title='President Accused of Threatening Tabloid Newspaper' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104184424/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806665,00.html |deadlink=no }}</ref>: 2012 թվականի հունվարի սկզբի դրությամբ նախագահ Վուլֆը կորցրել է հասարակության աջակցությունը, մեկնաբանները նրան կոչ են արել հրաժարական տալ, ընդդիմությունը բարձրացրել է նրա վրա ճնշումը, իսկ նրա սեփական կուսակցությունը նրանից հեռացել է մամուլի ազատությունը ոտնահարելու նրա փորձի պատճառով<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806899,00.html |title='Wulff Has Destroyed His Last Remnants of Credibility' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104182327/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806899,00.html |deadlink=no }}</ref>: Այս ամենից հետո 2012 թվականիի փետրվարի 17-ին նա հրաժարական է տվել<ref>{{Cite web |url=http://www.ria.ru/world/20120217/568127836.html |title=Президент Германии Кристиан Вульф объявил об отставке |access-date=2012-02-17 |archive-date=2012-02-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120219230025/http://www.ria.ru/world/20120217/568127836.html |deadlink=no }}</ref>: Հրաժարականից հետո դատախազությունը շարունակել է հետաքննությունը և ավելի ուշ դիմել դատարան։ Մեղադրական եզրակացության համաձայն՝ 2008 թվականին, երբ Քրիստիան Վուլֆը դեռ զբաղեցնում էր Ստորին Սաքսոնիայի դաշնային երկրամասի վարչապետի պաշտոնը, նա թույլ էր տվել իր ընկեր, կինոպրոդյուսեր Դավիթ Գրենևոլդին վճարել Մյունխենի հյուրանոցում գիշերելու իր հաշիվների մի մասը և ռեստորանում 753,60 եվրո ընդհանուր արժողությամբ ընթրիք: Ի երախտագիտություն դրա նախագահը նամակ է գրել Siemens կոնցեռնի ղեկավարությանը՝ Գրենևոլդի կինոնախագծերից մեկը ֆինանսավորելու խնդրանքով: 2014 թվականի փետրվարի 27-ին առաջին ատյանի դատարանն արդարացրել է Քրիստիան Վուլֆին՝ համոզիչ ապացույցների բացակայության պատճառով<ref>{{cite news|url=http://dw.de/p/1BH3y |title=В Германии обсуждают приговор экс-президенту Вульфу|author=Никита Жолквер, Берлин|date=27.02.2014 |publisher=Deutsche Welle|accessdate=2014-03-05}}</ref>: Դատախազությունը բողոքարկել է դատավճիռը<ref>{{cite news|url=http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wulff-staatsanwaltschaft-legt-revision-gegen-freispruch-ein-a-956996.html|title=Korruptionsprozess: Staatsanwalt legt Revision gegen Wulff-Freispruch ein|author=als/dpa|date=5.3.2014|work=Der Spiegel|publisher=Spiegel-Verlag|lang=de|accessdate=2014-03-05|archivedate=2014-03-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140305122452/http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wulff-staatsanwaltschaft-legt-revision-gegen-freispruch-ein-a-956996.html}}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} 6aqg0llktkspts67zoaw28q05oglrc5 8485703 8485698 2022-08-09T07:42:59Z ArmSirius 64149 /* top */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}} '''Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆ''' ({{lang-de|Christian Wilhelm Walter Wulff}}, {{ԱԾ}}), գերմանացի քաղաքական գործիչ, պահպանողական քրիստոնեա-դեմոկրատական միության անդամ: 2003-2010 թվականներին եղել է [[Ստորին Սաքսոնիա]]յի դաշնային երկրամասի վարչապետ։ 2010 թվականի հուլիսի 2-ից մինչև 2012 թվականի փետրվարի 17-ը՝ [[Գերմանիա|Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության]] նախագահ: == Վաղ տարիներ == Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆը ծնվել է Գերմանիայի Օսնաբրյուկ քաղաքում (Ստորին Սաքսոնիա): Նա Ռուդոլֆ և Դագմար Վուլֆների ընտանիքում երկրորդ երեխան էր: Հայրը լքել է ընտանիքը այն ժամանակ, երբ Քրիստիանը չորս տարեկան էր։ Մայրը կրկին է ամուսնացել, սակայն ամուսնությունը կարճատև է եղել: Դագմարայի երկրորդ ամուսինը՝ Վոլֆգանգ Կարստենսը, իմանալով, որ նրա մոտ լուրջ հիվանդություն՝ սկլերոզ է հայտնաբերվել, լքել է ընտանիքը: 14 տարեկանից տղան ստիպված է եղել ինքնուրույն հոգ տանել փոքր քրոջ մասին և խնամել մորը: Քրիստիանը ուսանել է Օսնաբրյուկում՝ Ելիզավետայի դպրոցում և Էրնստ-Մորիցա-Արնդտի վարժարանում, որտեղ էլ հանձնել է ատեստատ ստանալու քննությունը: Դեռ դեռահաս տարիքում սկսել է զբաղվել քաղաքականությամբ: == Քաղաքական քաղաքականությունը Ստորին Սաքսոնիայում == 1975 թվականին՝ 16 տարեկանում միացել է ՔԴՄ-ին<ref>[http://www.vedomosti.ru/newspaper/article/2010/07/06/239644 ''Антон Осипов, Ирина Скрынник, Полина Химшиашвили.'' Кристиан Вульф, президент Германии] {{Wayback|url=http://www.vedomosti.ru/newspaper/article/2010/07/06/239644 |date=20100708155848 }} // [[Ведомости]], № 122 (2640), 6 июля 2010</ref>: 1978-1980 թվականներին եղել է «Աշակերտական միություն» (ՔԴՄ) կազմակերպության Ստորին Սաքսոնիայի հողային բաժանմունքի նախագահը: 1979-1983 թվականներին եղել է երիտասարդական միության դաշնային գործադիր մարմնի անդամ, որի հողային բաժանմունքը նա ղեկավարել է 1983 թվականից մինչև 1985 թվականը:1984 թվականից եղել էՍտորին Սաքսոնիայում ՔԴՄ-ի գործադիր մարմնի փաստաբան է: 1989 թվականից մինչև 1994 թվականը՝ Օսնաբրյուկի քաղաքային խորհրդի ՔԴՄ խմբի պատգամավոր և նախագահ։ 1994 թվականին առաջին անգամ առաջադրվել է Լանդթագի պատգամավոր Ստորին Սաքսոնիայում։ Նույն թվականին նա դարձել է ՔԴՄ խորհրդարանական խմբի նախագահ և այդ պաշտոնում մնաց մինչև 2003 թվականը։ 1994 թվականից մինչև 2008 թվականը Ստորին Սաքսոնիայում ՔԴՄ-ի բաժանմունքի նախագահն է: 1998 թվականից՝ ՔԴՄ ազգային նախագահի տեղակալ։ 2003 թվականի մարտի 4-ից մինչև 2010 թվականի հունիսի 30-ը՝ Ստորին Սաքսոնիայի երկրի վարչապետ։ == Գերմանիայի դաշնային նախագահ == 2010 թվականի հունիսի 3-ին Հորսթ Քելլերի հրաժարականից հետո Գերմանիայի Ազատ դեմոկրատական կուսակցության և ՔԴՄ/ՔՍՄ դաշինքի կողմից ընտրվել է Գերմանիայի նախագահի թեկնածու<ref>{{Cite web |url=http://www.inright.ru/news/id_1809/ |title=Кристиан Вульф стал кандидатом в президенты Германии |access-date=2010-07-11 |archive-date=2010-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100606023852/http://www.inright.ru/news/id_1809/ |deadlink=no }}</ref>: 2010 թվականի հունիսի 30-ին տեղի ունեցան Գերմանիայի դաշնային նախագահի ընտրությունները։ Ընտրությունները տեղի են ունեցել երեք փուլով: Առաջին կամ երկրորդ փուլում հաղթելու համար թեկնածուին անհրաժեշտ էր հավաքել Դաշնային ժողովի անդամների 623 ձայնի բացարձակ մեծամասնությունը։ Առաջին փուլում Վուլֆի օգտին քվեարկել է 600 ընտրող, իսկ երկրորդում՝ 615: Երրորդ փուլում հաղթելու համար անհրաժեշտ էր ստանալ ընտրողների պարզ մեծամասնության ձայները: Վուլֆը երրորդ փուլում հավաքել է 625 ձայն՝ իր հիմնական մրցակից Յոահիմ Գաուկի 490-ի դեմ և դարձել Գերմանիայի տասներորդ դաշնային նախագահը: Նա դարձել է Գերմանիայի պատմության ամենաերիտասարդ նախագահը<ref name="БИО1">{{Cite web |url=http://www.rodon.org/society-100708105848 |title=Кристиан Вульф — новый президент Германии |access-date=2010-07-11 |archive-date=2010-11-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101129092623/http://rodon.org/society-100708105848 |deadlink=no }}</ref>: 2010 թվականի հուլիսի 2-ին տեղի է ունեցել երդման արարողություն<ref name="БИО1" />: === Մասնավոր վարկ և մամուլի սկանդալներ === 2011 թվականի դեկտեմբերին նախագահ Քրիստիան Վուլֆի հասցեին մեղադրանքներ էին առաջադրվել ընկերոջ և գործարար միլիոնատեր Էգոն Հերկենսի հետ նրա նախկին կապերի վերաբերյալ: Դեռևս 2010 թվականի փետրվարի 18-ին Ստորին Սաքսոնիայի վարչապետ եղած ժամանակ խորհրդարանում հարց է բարձրացվել.{{քաղվածքի սկիզբ}} Եղել են արդյո՞ք գործնական հարաբերություններ Քրիսթիան Վուլֆի և պարոն Էգոն Հերկենսի կամ մի ընկերության միջև, որտեղ պարոն Հերկենսը մասնակից կլիներ:{{oq|de|Gab es geschäftliche Beziehungen zwischen Christian Wulff […] und Herrn Egon Geerkens oder […] irgendeiner Firma, an der […] Herr Geerkens als Gesellschafter beteiligt war […]?}} {{քաղվածքի ավարտ}}Ի պատասխան<ref name="NLSitzung16-63">{{cite web|url=http://www.landtag-niedersachsen.de/infothek/steno/steno_16_WP/2010/endber063.pdf|title=Mündliche Anfragen: Antwort, Anlage&nbsp;4|accessdate=2011-12-16|publisher=16. Niedersächsischer Landtag, Stenografischer Bericht 63. Sitzung|date=2010-02-18|archiveurl=https://www.webcitation.org/68WAOyqWx?url=http://www.landtag-niedersachsen.de/ps/tools/download.php?file=%2Fltnds%2Flive%2Fcms%2Fdms%2Fpsfile%2Fdocfile%2F5%2Fendber0634c0ce7715bc5b.pdf|archivedate=2012-06-18}}</ref>. {{քաղվածքի սկիզբ}} Վարչապետ Վուլֆի և հարցման մեջ նշված անձի միջև վերջին 10 տարիների ընթացքում որևէ գործնական հարաբերություն չի եղել{{oq|de|Zwischen Ministerpräsident Wulff und den in der Anfrage genannten Personen und Gesellschaften hat es in den letzten zehn Jahren keine geschäftlichen Beziehungen gegeben.“}} {{քաղվածքի ավարտ}} Ավելի ուշ պարզվել է, որ 2008 թվականի հոկտեմբերի 25-ին նրանք վերցրել են մասնավոր վարկ մոտ 500 հազար եվրո, 4 % տարեկան տոկոսադրույքով Էգոնի կնոջ Էդիտայի համար տուն ձեռք բերելու նպատակով (նվազագույն տոկոսադրույքը շինարարության վարկերի այդ տարի Գերմանիայում կազմել է 4,6 % տարեկան<ref>{{cite web|author=Dirk Müller|url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/interview_dlf/1636392/|title=Finanzexperte: Banken müssen versuchen, Geld zu verdienen|publisher=[[Deutschlandfunk]]|date=2011-12-23|accessdate=2012-01-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/68WAPuaZ9?url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/interview_dlf/1636392/|archivedate=2012-06-18}}</ref>): Ավելի ուշ Հերկենսը հայտնել է, որ հենց ինքն է բանակցություններ վարել վարկի տրամադրման պայմանների շուրջ<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,804631,00.html |title='President Wulff Lied' SPIEGEL ONLINE International |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104192340/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,804631,00.html |deadlink=no }}</ref>: 2011 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Վուլֆը հրապարակային հայտարարություն է արել, որում ներողություն է խնդրել վարկային գործի հետ կապված իր գործողությունների համար և խոստովանել, որ պետք է հրապարակեր այդ տեղեկատվությունը. «Դա անազնիվ էր, և ես ներողություն եմ խնդրում»,-հավելել է նա<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,805409,00.html |title='German President Apologizes for Handling of Loan Affair' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104192253/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,805409,00.html |deadlink=no }}</ref>: Երբ գործը կարծես թե արդեն հանդարտվել էր, հայտնի դարձավ, որ նախագահ Վուլֆը ճնշում է գործադրել Springer Press-ի վրա, որպեսզի ճնշի վարկային սկանդալի մասին առաջին տեղեկատվության տարածումը: Երբ Վուլֆին հայտնի է դարձել, որ Bild տաբլոիդը պատրաստվում է պատմել վարկի մասին, նա զանգահարել է գլխավոր խմբագիր Դիկմանին, որը չի պատասխանել, Վուլֆը ձայնային հաղորդագրություն է թողել, որում զայրույթով սպառնացել է «վերջնականապես խզել» հարաբերությունները Springer հրատարակչական տան հետ և դիմել դատարան<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806665,00.html |title='President Accused of Threatening Tabloid Newspaper' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104184424/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806665,00.html |deadlink=no }}</ref>: 2012 թվականի հունվարի սկզբի դրությամբ նախագահ Վուլֆը կորցրել է հասարակության աջակցությունը, մեկնաբանները նրան կոչ են արել հրաժարական տալ, ընդդիմությունը բարձրացրել է նրա վրա ճնշումը, իսկ նրա սեփական կուսակցությունը նրանից հեռացել է մամուլի ազատությունը ոտնահարելու նրա փորձի պատճառով<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806899,00.html |title='Wulff Has Destroyed His Last Remnants of Credibility' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104182327/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806899,00.html |deadlink=no }}</ref>: Այս ամենից հետո 2012 թվականիի փետրվարի 17-ին նա հրաժարական է տվել<ref>{{Cite web |url=http://www.ria.ru/world/20120217/568127836.html |title=Президент Германии Кристиан Вульф объявил об отставке |access-date=2012-02-17 |archive-date=2012-02-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120219230025/http://www.ria.ru/world/20120217/568127836.html |deadlink=no }}</ref>: Հրաժարականից հետո դատախազությունը շարունակել է հետաքննությունը և ավելի ուշ դիմել դատարան։ Մեղադրական եզրակացության համաձայն՝ 2008 թվականին, երբ Քրիստիան Վուլֆը դեռ զբաղեցնում էր Ստորին Սաքսոնիայի դաշնային երկրամասի վարչապետի պաշտոնը, նա թույլ էր տվել իր ընկեր, կինոպրոդյուսեր Դավիթ Գրենևոլդին վճարել Մյունխենի հյուրանոցում գիշերելու իր հաշիվների մի մասը և ռեստորանում 753,60 եվրո ընդհանուր արժողությամբ ընթրիք: Ի երախտագիտություն դրա նախագահը նամակ է գրել Siemens կոնցեռնի ղեկավարությանը՝ Գրենևոլդի կինոնախագծերից մեկը ֆինանսավորելու խնդրանքով: 2014 թվականի փետրվարի 27-ին առաջին ատյանի դատարանն արդարացրել է Քրիստիան Վուլֆին՝ համոզիչ ապացույցների բացակայության պատճառով<ref>{{cite news|url=http://dw.de/p/1BH3y |title=В Германии обсуждают приговор экс-президенту Вульфу|author=Никита Жолквер, Берлин|date=27.02.2014 |publisher=Deutsche Welle|accessdate=2014-03-05}}</ref>: Դատախազությունը բողոքարկել է դատավճիռը<ref>{{cite news|url=http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wulff-staatsanwaltschaft-legt-revision-gegen-freispruch-ein-a-956996.html|title=Korruptionsprozess: Staatsanwalt legt Revision gegen Wulff-Freispruch ein|author=als/dpa|date=5.3.2014|work=Der Spiegel|publisher=Spiegel-Verlag|lang=de|accessdate=2014-03-05|archivedate=2014-03-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140305122452/http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wulff-staatsanwaltschaft-legt-revision-gegen-freispruch-ein-a-956996.html}}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} atj4kf7d4xok0xfpnin5eajf46wg79h 8485704 8485703 2022-08-09T07:43:46Z ArmSirius 64149 /* Վաղ տարիներ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}} '''Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆ''' ({{lang-de|Christian Wilhelm Walter Wulff}}, {{ԱԾ}}), գերմանացի քաղաքական գործիչ, պահպանողական քրիստոնեա-դեմոկրատական միության անդամ: 2003-2010 թվականներին եղել է [[Ստորին Սաքսոնիա]]յի դաշնային երկրամասի վարչապետ։ 2010 թվականի հուլիսի 2-ից մինչև 2012 թվականի փետրվարի 17-ը՝ [[Գերմանիա|Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության]] նախագահ: == Վաղ տարիներ == Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆը ծնվել է Գերմանիայի [[Օսնաբրյուկ]] քաղաքում (Ստորին Սաքսոնիա): Նա Ռուդոլֆ և Դագմար Վուլֆների ընտանիքում երկրորդ երեխան էր: Հայրը լքել է ընտանիքը այն ժամանակ, երբ Քրիստիանը չորս տարեկան էր։ Մայրը կրկին է ամուսնացել, սակայն ամուսնությունը կարճատև է եղել: Դագմարայի երկրորդ ամուսինը՝ Վոլֆգանգ Կարստենսը, իմանալով, որ նրա մոտ լուրջ հիվանդություն՝ [[սկլերոզ]] է հայտնաբերվել, լքել է ընտանիքը: 14 տարեկանից տղան ստիպված է եղել ինքնուրույն հոգ տանել փոքր քրոջ մասին և խնամել մորը: Քրիստիանը ուսանել է Օսնաբրյուկում՝ Ելիզավետայի դպրոցում և Էրնստ-Մորիցա-Արնդտի վարժարանում, որտեղ էլ հանձնել է ատեստատ ստանալու քննությունը: Դեռ դեռահաս տարիքում սկսել է զբաղվել քաղաքականությամբ: == Քաղաքական քաղաքականությունը Ստորին Սաքսոնիայում == 1975 թվականին՝ 16 տարեկանում միացել է ՔԴՄ-ին<ref>[http://www.vedomosti.ru/newspaper/article/2010/07/06/239644 ''Антон Осипов, Ирина Скрынник, Полина Химшиашвили.'' Кристиан Вульф, президент Германии] {{Wayback|url=http://www.vedomosti.ru/newspaper/article/2010/07/06/239644 |date=20100708155848 }} // [[Ведомости]], № 122 (2640), 6 июля 2010</ref>: 1978-1980 թվականներին եղել է «Աշակերտական միություն» (ՔԴՄ) կազմակերպության Ստորին Սաքսոնիայի հողային բաժանմունքի նախագահը: 1979-1983 թվականներին եղել է երիտասարդական միության դաշնային գործադիր մարմնի անդամ, որի հողային բաժանմունքը նա ղեկավարել է 1983 թվականից մինչև 1985 թվականը:1984 թվականից եղել էՍտորին Սաքսոնիայում ՔԴՄ-ի գործադիր մարմնի փաստաբան է: 1989 թվականից մինչև 1994 թվականը՝ Օսնաբրյուկի քաղաքային խորհրդի ՔԴՄ խմբի պատգամավոր և նախագահ։ 1994 թվականին առաջին անգամ առաջադրվել է Լանդթագի պատգամավոր Ստորին Սաքսոնիայում։ Նույն թվականին նա դարձել է ՔԴՄ խորհրդարանական խմբի նախագահ և այդ պաշտոնում մնաց մինչև 2003 թվականը։ 1994 թվականից մինչև 2008 թվականը Ստորին Սաքսոնիայում ՔԴՄ-ի բաժանմունքի նախագահն է: 1998 թվականից՝ ՔԴՄ ազգային նախագահի տեղակալ։ 2003 թվականի մարտի 4-ից մինչև 2010 թվականի հունիսի 30-ը՝ Ստորին Սաքսոնիայի երկրի վարչապետ։ == Գերմանիայի դաշնային նախագահ == 2010 թվականի հունիսի 3-ին Հորսթ Քելլերի հրաժարականից հետո Գերմանիայի Ազատ դեմոկրատական կուսակցության և ՔԴՄ/ՔՍՄ դաշինքի կողմից ընտրվել է Գերմանիայի նախագահի թեկնածու<ref>{{Cite web |url=http://www.inright.ru/news/id_1809/ |title=Кристиан Вульф стал кандидатом в президенты Германии |access-date=2010-07-11 |archive-date=2010-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100606023852/http://www.inright.ru/news/id_1809/ |deadlink=no }}</ref>: 2010 թվականի հունիսի 30-ին տեղի ունեցան Գերմանիայի դաշնային նախագահի ընտրությունները։ Ընտրությունները տեղի են ունեցել երեք փուլով: Առաջին կամ երկրորդ փուլում հաղթելու համար թեկնածուին անհրաժեշտ էր հավաքել Դաշնային ժողովի անդամների 623 ձայնի բացարձակ մեծամասնությունը։ Առաջին փուլում Վուլֆի օգտին քվեարկել է 600 ընտրող, իսկ երկրորդում՝ 615: Երրորդ փուլում հաղթելու համար անհրաժեշտ էր ստանալ ընտրողների պարզ մեծամասնության ձայները: Վուլֆը երրորդ փուլում հավաքել է 625 ձայն՝ իր հիմնական մրցակից Յոահիմ Գաուկի 490-ի դեմ և դարձել Գերմանիայի տասներորդ դաշնային նախագահը: Նա դարձել է Գերմանիայի պատմության ամենաերիտասարդ նախագահը<ref name="БИО1">{{Cite web |url=http://www.rodon.org/society-100708105848 |title=Кристиан Вульф — новый президент Германии |access-date=2010-07-11 |archive-date=2010-11-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101129092623/http://rodon.org/society-100708105848 |deadlink=no }}</ref>: 2010 թվականի հուլիսի 2-ին տեղի է ունեցել երդման արարողություն<ref name="БИО1" />: === Մասնավոր վարկ և մամուլի սկանդալներ === 2011 թվականի դեկտեմբերին նախագահ Քրիստիան Վուլֆի հասցեին մեղադրանքներ էին առաջադրվել ընկերոջ և գործարար միլիոնատեր Էգոն Հերկենսի հետ նրա նախկին կապերի վերաբերյալ: Դեռևս 2010 թվականի փետրվարի 18-ին Ստորին Սաքսոնիայի վարչապետ եղած ժամանակ խորհրդարանում հարց է բարձրացվել.{{քաղվածքի սկիզբ}} Եղել են արդյո՞ք գործնական հարաբերություններ Քրիսթիան Վուլֆի և պարոն Էգոն Հերկենսի կամ մի ընկերության միջև, որտեղ պարոն Հերկենսը մասնակից կլիներ:{{oq|de|Gab es geschäftliche Beziehungen zwischen Christian Wulff […] und Herrn Egon Geerkens oder […] irgendeiner Firma, an der […] Herr Geerkens als Gesellschafter beteiligt war […]?}} {{քաղվածքի ավարտ}}Ի պատասխան<ref name="NLSitzung16-63">{{cite web|url=http://www.landtag-niedersachsen.de/infothek/steno/steno_16_WP/2010/endber063.pdf|title=Mündliche Anfragen: Antwort, Anlage&nbsp;4|accessdate=2011-12-16|publisher=16. Niedersächsischer Landtag, Stenografischer Bericht 63. Sitzung|date=2010-02-18|archiveurl=https://www.webcitation.org/68WAOyqWx?url=http://www.landtag-niedersachsen.de/ps/tools/download.php?file=%2Fltnds%2Flive%2Fcms%2Fdms%2Fpsfile%2Fdocfile%2F5%2Fendber0634c0ce7715bc5b.pdf|archivedate=2012-06-18}}</ref>. {{քաղվածքի սկիզբ}} Վարչապետ Վուլֆի և հարցման մեջ նշված անձի միջև վերջին 10 տարիների ընթացքում որևէ գործնական հարաբերություն չի եղել{{oq|de|Zwischen Ministerpräsident Wulff und den in der Anfrage genannten Personen und Gesellschaften hat es in den letzten zehn Jahren keine geschäftlichen Beziehungen gegeben.“}} {{քաղվածքի ավարտ}} Ավելի ուշ պարզվել է, որ 2008 թվականի հոկտեմբերի 25-ին նրանք վերցրել են մասնավոր վարկ մոտ 500 հազար եվրո, 4 % տարեկան տոկոսադրույքով Էգոնի կնոջ Էդիտայի համար տուն ձեռք բերելու նպատակով (նվազագույն տոկոսադրույքը շինարարության վարկերի այդ տարի Գերմանիայում կազմել է 4,6 % տարեկան<ref>{{cite web|author=Dirk Müller|url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/interview_dlf/1636392/|title=Finanzexperte: Banken müssen versuchen, Geld zu verdienen|publisher=[[Deutschlandfunk]]|date=2011-12-23|accessdate=2012-01-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/68WAPuaZ9?url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/interview_dlf/1636392/|archivedate=2012-06-18}}</ref>): Ավելի ուշ Հերկենսը հայտնել է, որ հենց ինքն է բանակցություններ վարել վարկի տրամադրման պայմանների շուրջ<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,804631,00.html |title='President Wulff Lied' SPIEGEL ONLINE International |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104192340/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,804631,00.html |deadlink=no }}</ref>: 2011 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Վուլֆը հրապարակային հայտարարություն է արել, որում ներողություն է խնդրել վարկային գործի հետ կապված իր գործողությունների համար և խոստովանել, որ պետք է հրապարակեր այդ տեղեկատվությունը. «Դա անազնիվ էր, և ես ներողություն եմ խնդրում»,-հավելել է նա<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,805409,00.html |title='German President Apologizes for Handling of Loan Affair' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104192253/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,805409,00.html |deadlink=no }}</ref>: Երբ գործը կարծես թե արդեն հանդարտվել էր, հայտնի դարձավ, որ նախագահ Վուլֆը ճնշում է գործադրել Springer Press-ի վրա, որպեսզի ճնշի վարկային սկանդալի մասին առաջին տեղեկատվության տարածումը: Երբ Վուլֆին հայտնի է դարձել, որ Bild տաբլոիդը պատրաստվում է պատմել վարկի մասին, նա զանգահարել է գլխավոր խմբագիր Դիկմանին, որը չի պատասխանել, Վուլֆը ձայնային հաղորդագրություն է թողել, որում զայրույթով սպառնացել է «վերջնականապես խզել» հարաբերությունները Springer հրատարակչական տան հետ և դիմել դատարան<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806665,00.html |title='President Accused of Threatening Tabloid Newspaper' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104184424/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806665,00.html |deadlink=no }}</ref>: 2012 թվականի հունվարի սկզբի դրությամբ նախագահ Վուլֆը կորցրել է հասարակության աջակցությունը, մեկնաբանները նրան կոչ են արել հրաժարական տալ, ընդդիմությունը բարձրացրել է նրա վրա ճնշումը, իսկ նրա սեփական կուսակցությունը նրանից հեռացել է մամուլի ազատությունը ոտնահարելու նրա փորձի պատճառով<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806899,00.html |title='Wulff Has Destroyed His Last Remnants of Credibility' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104182327/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806899,00.html |deadlink=no }}</ref>: Այս ամենից հետո 2012 թվականիի փետրվարի 17-ին նա հրաժարական է տվել<ref>{{Cite web |url=http://www.ria.ru/world/20120217/568127836.html |title=Президент Германии Кристиан Вульф объявил об отставке |access-date=2012-02-17 |archive-date=2012-02-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120219230025/http://www.ria.ru/world/20120217/568127836.html |deadlink=no }}</ref>: Հրաժարականից հետո դատախազությունը շարունակել է հետաքննությունը և ավելի ուշ դիմել դատարան։ Մեղադրական եզրակացության համաձայն՝ 2008 թվականին, երբ Քրիստիան Վուլֆը դեռ զբաղեցնում էր Ստորին Սաքսոնիայի դաշնային երկրամասի վարչապետի պաշտոնը, նա թույլ էր տվել իր ընկեր, կինոպրոդյուսեր Դավիթ Գրենևոլդին վճարել Մյունխենի հյուրանոցում գիշերելու իր հաշիվների մի մասը և ռեստորանում 753,60 եվրո ընդհանուր արժողությամբ ընթրիք: Ի երախտագիտություն դրա նախագահը նամակ է գրել Siemens կոնցեռնի ղեկավարությանը՝ Գրենևոլդի կինոնախագծերից մեկը ֆինանսավորելու խնդրանքով: 2014 թվականի փետրվարի 27-ին առաջին ատյանի դատարանն արդարացրել է Քրիստիան Վուլֆին՝ համոզիչ ապացույցների բացակայության պատճառով<ref>{{cite news|url=http://dw.de/p/1BH3y |title=В Германии обсуждают приговор экс-президенту Вульфу|author=Никита Жолквер, Берлин|date=27.02.2014 |publisher=Deutsche Welle|accessdate=2014-03-05}}</ref>: Դատախազությունը բողոքարկել է դատավճիռը<ref>{{cite news|url=http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wulff-staatsanwaltschaft-legt-revision-gegen-freispruch-ein-a-956996.html|title=Korruptionsprozess: Staatsanwalt legt Revision gegen Wulff-Freispruch ein|author=als/dpa|date=5.3.2014|work=Der Spiegel|publisher=Spiegel-Verlag|lang=de|accessdate=2014-03-05|archivedate=2014-03-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140305122452/http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wulff-staatsanwaltschaft-legt-revision-gegen-freispruch-ein-a-956996.html}}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} tua14u3mqkzfzu44pllnom9co0rusrb 8485706 8485704 2022-08-09T07:44:17Z ArmSirius 64149 /* Քաղաքական քաղաքականությունը Ստորին Սաքսոնիայում */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}} '''Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆ''' ({{lang-de|Christian Wilhelm Walter Wulff}}, {{ԱԾ}}), գերմանացի քաղաքական գործիչ, պահպանողական քրիստոնեա-դեմոկրատական միության անդամ: 2003-2010 թվականներին եղել է [[Ստորին Սաքսոնիա]]յի դաշնային երկրամասի վարչապետ։ 2010 թվականի հուլիսի 2-ից մինչև 2012 թվականի փետրվարի 17-ը՝ [[Գերմանիա|Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության]] նախագահ: == Վաղ տարիներ == Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆը ծնվել է Գերմանիայի [[Օսնաբրյուկ]] քաղաքում (Ստորին Սաքսոնիա): Նա Ռուդոլֆ և Դագմար Վուլֆների ընտանիքում երկրորդ երեխան էր: Հայրը լքել է ընտանիքը այն ժամանակ, երբ Քրիստիանը չորս տարեկան էր։ Մայրը կրկին է ամուսնացել, սակայն ամուսնությունը կարճատև է եղել: Դագմարայի երկրորդ ամուսինը՝ Վոլֆգանգ Կարստենսը, իմանալով, որ նրա մոտ լուրջ հիվանդություն՝ [[սկլերոզ]] է հայտնաբերվել, լքել է ընտանիքը: 14 տարեկանից տղան ստիպված է եղել ինքնուրույն հոգ տանել փոքր քրոջ մասին և խնամել մորը: Քրիստիանը ուսանել է Օսնաբրյուկում՝ Ելիզավետայի դպրոցում և Էրնստ-Մորիցա-Արնդտի վարժարանում, որտեղ էլ հանձնել է ատեստատ ստանալու քննությունը: Դեռ դեռահաս տարիքում սկսել է զբաղվել քաղաքականությամբ: == Քաղաքական քաղաքականությունը Ստորին Սաքսոնիայում == 1975 թվականին՝ 16 տարեկանում միացել է ՔԴՄ-ին<ref>[http://www.vedomosti.ru/newspaper/article/2010/07/06/239644 ''Антон Осипов, Ирина Скрынник, Полина Химшиашвили.'' Кристиан Вульф, президент Германии] {{Wayback|url=http://www.vedomosti.ru/newspaper/article/2010/07/06/239644 |date=20100708155848 }} // [[Ведомости]], № 122 (2640), 6 июля 2010</ref>: 1978-1980 թվականներին եղել է «Աշակերտական միություն» (ՔԴՄ) կազմակերպության Ստորին Սաքսոնիայի հողային բաժանմունքի նախագահը: 1979-1983 թվականներին եղել է երիտասարդական միության դաշնային գործադիր մարմնի անդամ, որի հողային բաժանմունքը նա ղեկավարել է 1983 թվականից մինչև 1985 թվականը:1984 թվականից եղել է Ստորին Սաքսոնիայում ՔԴՄ-ի գործադիր մարմնի փաստաբան է: 1989 թվականից մինչև 1994 թվականը՝ Օսնաբրյուկի քաղաքային խորհրդի ՔԴՄ խմբի պատգամավոր և նախագահ։ 1994 թվականին առաջին անգամ առաջադրվել է Լանդթագի պատգամավոր Ստորին Սաքսոնիայում։ Նույն թվականին նա դարձել է ՔԴՄ խորհրդարանական խմբի նախագահ և այդ պաշտոնում մնաց մինչև 2003 թվականը։ 1994 թվականից մինչև 2008 թվականը Ստորին Սաքսոնիայում ՔԴՄ-ի բաժանմունքի նախագահն է: 1998 թվականից՝ ՔԴՄ ազգային նախագահի տեղակալ։ 2003 թվականի մարտի 4-ից մինչև 2010 թվականի հունիսի 30-ը՝ Ստորին Սաքսոնիայի երկրի վարչապետ։ == Գերմանիայի դաշնային նախագահ == 2010 թվականի հունիսի 3-ին Հորսթ Քելլերի հրաժարականից հետո Գերմանիայի Ազատ դեմոկրատական կուսակցության և ՔԴՄ/ՔՍՄ դաշինքի կողմից ընտրվել է Գերմանիայի նախագահի թեկնածու<ref>{{Cite web |url=http://www.inright.ru/news/id_1809/ |title=Кристиан Вульф стал кандидатом в президенты Германии |access-date=2010-07-11 |archive-date=2010-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100606023852/http://www.inright.ru/news/id_1809/ |deadlink=no }}</ref>: 2010 թվականի հունիսի 30-ին տեղի ունեցան Գերմանիայի դաշնային նախագահի ընտրությունները։ Ընտրությունները տեղի են ունեցել երեք փուլով: Առաջին կամ երկրորդ փուլում հաղթելու համար թեկնածուին անհրաժեշտ էր հավաքել Դաշնային ժողովի անդամների 623 ձայնի բացարձակ մեծամասնությունը։ Առաջին փուլում Վուլֆի օգտին քվեարկել է 600 ընտրող, իսկ երկրորդում՝ 615: Երրորդ փուլում հաղթելու համար անհրաժեշտ էր ստանալ ընտրողների պարզ մեծամասնության ձայները: Վուլֆը երրորդ փուլում հավաքել է 625 ձայն՝ իր հիմնական մրցակից Յոահիմ Գաուկի 490-ի դեմ և դարձել Գերմանիայի տասներորդ դաշնային նախագահը: Նա դարձել է Գերմանիայի պատմության ամենաերիտասարդ նախագահը<ref name="БИО1">{{Cite web |url=http://www.rodon.org/society-100708105848 |title=Кристиан Вульф — новый президент Германии |access-date=2010-07-11 |archive-date=2010-11-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101129092623/http://rodon.org/society-100708105848 |deadlink=no }}</ref>: 2010 թվականի հուլիսի 2-ին տեղի է ունեցել երդման արարողություն<ref name="БИО1" />: === Մասնավոր վարկ և մամուլի սկանդալներ === 2011 թվականի դեկտեմբերին նախագահ Քրիստիան Վուլֆի հասցեին մեղադրանքներ էին առաջադրվել ընկերոջ և գործարար միլիոնատեր Էգոն Հերկենսի հետ նրա նախկին կապերի վերաբերյալ: Դեռևս 2010 թվականի փետրվարի 18-ին Ստորին Սաքսոնիայի վարչապետ եղած ժամանակ խորհրդարանում հարց է բարձրացվել.{{քաղվածքի սկիզբ}} Եղել են արդյո՞ք գործնական հարաբերություններ Քրիսթիան Վուլֆի և պարոն Էգոն Հերկենսի կամ մի ընկերության միջև, որտեղ պարոն Հերկենսը մասնակից կլիներ:{{oq|de|Gab es geschäftliche Beziehungen zwischen Christian Wulff […] und Herrn Egon Geerkens oder […] irgendeiner Firma, an der […] Herr Geerkens als Gesellschafter beteiligt war […]?}} {{քաղվածքի ավարտ}}Ի պատասխան<ref name="NLSitzung16-63">{{cite web|url=http://www.landtag-niedersachsen.de/infothek/steno/steno_16_WP/2010/endber063.pdf|title=Mündliche Anfragen: Antwort, Anlage&nbsp;4|accessdate=2011-12-16|publisher=16. Niedersächsischer Landtag, Stenografischer Bericht 63. Sitzung|date=2010-02-18|archiveurl=https://www.webcitation.org/68WAOyqWx?url=http://www.landtag-niedersachsen.de/ps/tools/download.php?file=%2Fltnds%2Flive%2Fcms%2Fdms%2Fpsfile%2Fdocfile%2F5%2Fendber0634c0ce7715bc5b.pdf|archivedate=2012-06-18}}</ref>. {{քաղվածքի սկիզբ}} Վարչապետ Վուլֆի և հարցման մեջ նշված անձի միջև վերջին 10 տարիների ընթացքում որևէ գործնական հարաբերություն չի եղել{{oq|de|Zwischen Ministerpräsident Wulff und den in der Anfrage genannten Personen und Gesellschaften hat es in den letzten zehn Jahren keine geschäftlichen Beziehungen gegeben.“}} {{քաղվածքի ավարտ}} Ավելի ուշ պարզվել է, որ 2008 թվականի հոկտեմբերի 25-ին նրանք վերցրել են մասնավոր վարկ մոտ 500 հազար եվրո, 4 % տարեկան տոկոսադրույքով Էգոնի կնոջ Էդիտայի համար տուն ձեռք բերելու նպատակով (նվազագույն տոկոսադրույքը շինարարության վարկերի այդ տարի Գերմանիայում կազմել է 4,6 % տարեկան<ref>{{cite web|author=Dirk Müller|url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/interview_dlf/1636392/|title=Finanzexperte: Banken müssen versuchen, Geld zu verdienen|publisher=[[Deutschlandfunk]]|date=2011-12-23|accessdate=2012-01-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/68WAPuaZ9?url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/interview_dlf/1636392/|archivedate=2012-06-18}}</ref>): Ավելի ուշ Հերկենսը հայտնել է, որ հենց ինքն է բանակցություններ վարել վարկի տրամադրման պայմանների շուրջ<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,804631,00.html |title='President Wulff Lied' SPIEGEL ONLINE International |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104192340/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,804631,00.html |deadlink=no }}</ref>: 2011 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Վուլֆը հրապարակային հայտարարություն է արել, որում ներողություն է խնդրել վարկային գործի հետ կապված իր գործողությունների համար և խոստովանել, որ պետք է հրապարակեր այդ տեղեկատվությունը. «Դա անազնիվ էր, և ես ներողություն եմ խնդրում»,-հավելել է նա<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,805409,00.html |title='German President Apologizes for Handling of Loan Affair' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104192253/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,805409,00.html |deadlink=no }}</ref>: Երբ գործը կարծես թե արդեն հանդարտվել էր, հայտնի դարձավ, որ նախագահ Վուլֆը ճնշում է գործադրել Springer Press-ի վրա, որպեսզի ճնշի վարկային սկանդալի մասին առաջին տեղեկատվության տարածումը: Երբ Վուլֆին հայտնի է դարձել, որ Bild տաբլոիդը պատրաստվում է պատմել վարկի մասին, նա զանգահարել է գլխավոր խմբագիր Դիկմանին, որը չի պատասխանել, Վուլֆը ձայնային հաղորդագրություն է թողել, որում զայրույթով սպառնացել է «վերջնականապես խզել» հարաբերությունները Springer հրատարակչական տան հետ և դիմել դատարան<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806665,00.html |title='President Accused of Threatening Tabloid Newspaper' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104184424/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806665,00.html |deadlink=no }}</ref>: 2012 թվականի հունվարի սկզբի դրությամբ նախագահ Վուլֆը կորցրել է հասարակության աջակցությունը, մեկնաբանները նրան կոչ են արել հրաժարական տալ, ընդդիմությունը բարձրացրել է նրա վրա ճնշումը, իսկ նրա սեփական կուսակցությունը նրանից հեռացել է մամուլի ազատությունը ոտնահարելու նրա փորձի պատճառով<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806899,00.html |title='Wulff Has Destroyed His Last Remnants of Credibility' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104182327/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806899,00.html |deadlink=no }}</ref>: Այս ամենից հետո 2012 թվականիի փետրվարի 17-ին նա հրաժարական է տվել<ref>{{Cite web |url=http://www.ria.ru/world/20120217/568127836.html |title=Президент Германии Кристиан Вульф объявил об отставке |access-date=2012-02-17 |archive-date=2012-02-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120219230025/http://www.ria.ru/world/20120217/568127836.html |deadlink=no }}</ref>: Հրաժարականից հետո դատախազությունը շարունակել է հետաքննությունը և ավելի ուշ դիմել դատարան։ Մեղադրական եզրակացության համաձայն՝ 2008 թվականին, երբ Քրիստիան Վուլֆը դեռ զբաղեցնում էր Ստորին Սաքսոնիայի դաշնային երկրամասի վարչապետի պաշտոնը, նա թույլ էր տվել իր ընկեր, կինոպրոդյուսեր Դավիթ Գրենևոլդին վճարել Մյունխենի հյուրանոցում գիշերելու իր հաշիվների մի մասը և ռեստորանում 753,60 եվրո ընդհանուր արժողությամբ ընթրիք: Ի երախտագիտություն դրա նախագահը նամակ է գրել Siemens կոնցեռնի ղեկավարությանը՝ Գրենևոլդի կինոնախագծերից մեկը ֆինանսավորելու խնդրանքով: 2014 թվականի փետրվարի 27-ին առաջին ատյանի դատարանն արդարացրել է Քրիստիան Վուլֆին՝ համոզիչ ապացույցների բացակայության պատճառով<ref>{{cite news|url=http://dw.de/p/1BH3y |title=В Германии обсуждают приговор экс-президенту Вульфу|author=Никита Жолквер, Берлин|date=27.02.2014 |publisher=Deutsche Welle|accessdate=2014-03-05}}</ref>: Դատախազությունը բողոքարկել է դատավճիռը<ref>{{cite news|url=http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wulff-staatsanwaltschaft-legt-revision-gegen-freispruch-ein-a-956996.html|title=Korruptionsprozess: Staatsanwalt legt Revision gegen Wulff-Freispruch ein|author=als/dpa|date=5.3.2014|work=Der Spiegel|publisher=Spiegel-Verlag|lang=de|accessdate=2014-03-05|archivedate=2014-03-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140305122452/http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wulff-staatsanwaltschaft-legt-revision-gegen-freispruch-ein-a-956996.html}}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} ei8693109ehw52931h7ouh69hc4cgz0 8485708 8485706 2022-08-09T07:44:35Z ArmSirius 64149 /* Վաղ տարիներ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}} '''Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆ''' ({{lang-de|Christian Wilhelm Walter Wulff}}, {{ԱԾ}}), գերմանացի քաղաքական գործիչ, պահպանողական քրիստոնեա-դեմոկրատական միության անդամ: 2003-2010 թվականներին եղել է [[Ստորին Սաքսոնիա]]յի դաշնային երկրամասի վարչապետ։ 2010 թվականի հուլիսի 2-ից մինչև 2012 թվականի փետրվարի 17-ը՝ [[Գերմանիա|Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության]] նախագահ: == Վաղ տարիներ == Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆը ծնվել է Գերմանիայի [[Օսնաբրյուկ]] քաղաքում (Ստորին Սաքսոնիա): Նա Ռուդոլֆ և Դագմար Վուլֆների ընտանիքում երկրորդ երեխան էր: Հայրը լքել է ընտանիքը այն ժամանակ, երբ Քրիստիանը չորս տարեկան էր։ Մայրը կրկին է ամուսնացել, սակայն ամուսնությունը կարճատև է եղել: Դագմարայի երկրորդ ամուսինը՝ Վոլֆգանգ Կարստենսը, իմանալով, որ նրա մոտ լուրջ հիվանդություն՝ [[ցրված սկլերոզ]] է հայտնաբերվել, լքել է ընտանիքը: 14 տարեկանից տղան ստիպված է եղել ինքնուրույն հոգ տանել փոքր քրոջ մասին և խնամել մորը: Քրիստիանը ուսանել է Օսնաբրյուկում՝ Ելիզավետայի դպրոցում և Էրնստ-Մորիցա-Արնդտի վարժարանում, որտեղ էլ հանձնել է ատեստատ ստանալու քննությունը: Դեռ դեռահաս տարիքում սկսել է զբաղվել քաղաքականությամբ: == Քաղաքական քաղաքականությունը Ստորին Սաքսոնիայում == 1975 թվականին՝ 16 տարեկանում միացել է ՔԴՄ-ին<ref>[http://www.vedomosti.ru/newspaper/article/2010/07/06/239644 ''Антон Осипов, Ирина Скрынник, Полина Химшиашвили.'' Кристиан Вульф, президент Германии] {{Wayback|url=http://www.vedomosti.ru/newspaper/article/2010/07/06/239644 |date=20100708155848 }} // [[Ведомости]], № 122 (2640), 6 июля 2010</ref>: 1978-1980 թվականներին եղել է «Աշակերտական միություն» (ՔԴՄ) կազմակերպության Ստորին Սաքսոնիայի հողային բաժանմունքի նախագահը: 1979-1983 թվականներին եղել է երիտասարդական միության դաշնային գործադիր մարմնի անդամ, որի հողային բաժանմունքը նա ղեկավարել է 1983 թվականից մինչև 1985 թվականը:1984 թվականից եղել է Ստորին Սաքսոնիայում ՔԴՄ-ի գործադիր մարմնի փաստաբան է: 1989 թվականից մինչև 1994 թվականը՝ Օսնաբրյուկի քաղաքային խորհրդի ՔԴՄ խմբի պատգամավոր և նախագահ։ 1994 թվականին առաջին անգամ առաջադրվել է Լանդթագի պատգամավոր Ստորին Սաքսոնիայում։ Նույն թվականին նա դարձել է ՔԴՄ խորհրդարանական խմբի նախագահ և այդ պաշտոնում մնաց մինչև 2003 թվականը։ 1994 թվականից մինչև 2008 թվականը Ստորին Սաքսոնիայում ՔԴՄ-ի բաժանմունքի նախագահն է: 1998 թվականից՝ ՔԴՄ ազգային նախագահի տեղակալ։ 2003 թվականի մարտի 4-ից մինչև 2010 թվականի հունիսի 30-ը՝ Ստորին Սաքսոնիայի երկրի վարչապետ։ == Գերմանիայի դաշնային նախագահ == 2010 թվականի հունիսի 3-ին Հորսթ Քելլերի հրաժարականից հետո Գերմանիայի Ազատ դեմոկրատական կուսակցության և ՔԴՄ/ՔՍՄ դաշինքի կողմից ընտրվել է Գերմանիայի նախագահի թեկնածու<ref>{{Cite web |url=http://www.inright.ru/news/id_1809/ |title=Кристиан Вульф стал кандидатом в президенты Германии |access-date=2010-07-11 |archive-date=2010-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100606023852/http://www.inright.ru/news/id_1809/ |deadlink=no }}</ref>: 2010 թվականի հունիսի 30-ին տեղի ունեցան Գերմանիայի դաշնային նախագահի ընտրությունները։ Ընտրությունները տեղի են ունեցել երեք փուլով: Առաջին կամ երկրորդ փուլում հաղթելու համար թեկնածուին անհրաժեշտ էր հավաքել Դաշնային ժողովի անդամների 623 ձայնի բացարձակ մեծամասնությունը։ Առաջին փուլում Վուլֆի օգտին քվեարկել է 600 ընտրող, իսկ երկրորդում՝ 615: Երրորդ փուլում հաղթելու համար անհրաժեշտ էր ստանալ ընտրողների պարզ մեծամասնության ձայները: Վուլֆը երրորդ փուլում հավաքել է 625 ձայն՝ իր հիմնական մրցակից Յոահիմ Գաուկի 490-ի դեմ և դարձել Գերմանիայի տասներորդ դաշնային նախագահը: Նա դարձել է Գերմանիայի պատմության ամենաերիտասարդ նախագահը<ref name="БИО1">{{Cite web |url=http://www.rodon.org/society-100708105848 |title=Кристиан Вульф — новый президент Германии |access-date=2010-07-11 |archive-date=2010-11-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101129092623/http://rodon.org/society-100708105848 |deadlink=no }}</ref>: 2010 թվականի հուլիսի 2-ին տեղի է ունեցել երդման արարողություն<ref name="БИО1" />: === Մասնավոր վարկ և մամուլի սկանդալներ === 2011 թվականի դեկտեմբերին նախագահ Քրիստիան Վուլֆի հասցեին մեղադրանքներ էին առաջադրվել ընկերոջ և գործարար միլիոնատեր Էգոն Հերկենսի հետ նրա նախկին կապերի վերաբերյալ: Դեռևս 2010 թվականի փետրվարի 18-ին Ստորին Սաքսոնիայի վարչապետ եղած ժամանակ խորհրդարանում հարց է բարձրացվել.{{քաղվածքի սկիզբ}} Եղել են արդյո՞ք գործնական հարաբերություններ Քրիսթիան Վուլֆի և պարոն Էգոն Հերկենսի կամ մի ընկերության միջև, որտեղ պարոն Հերկենսը մասնակից կլիներ:{{oq|de|Gab es geschäftliche Beziehungen zwischen Christian Wulff […] und Herrn Egon Geerkens oder […] irgendeiner Firma, an der […] Herr Geerkens als Gesellschafter beteiligt war […]?}} {{քաղվածքի ավարտ}}Ի պատասխան<ref name="NLSitzung16-63">{{cite web|url=http://www.landtag-niedersachsen.de/infothek/steno/steno_16_WP/2010/endber063.pdf|title=Mündliche Anfragen: Antwort, Anlage&nbsp;4|accessdate=2011-12-16|publisher=16. Niedersächsischer Landtag, Stenografischer Bericht 63. Sitzung|date=2010-02-18|archiveurl=https://www.webcitation.org/68WAOyqWx?url=http://www.landtag-niedersachsen.de/ps/tools/download.php?file=%2Fltnds%2Flive%2Fcms%2Fdms%2Fpsfile%2Fdocfile%2F5%2Fendber0634c0ce7715bc5b.pdf|archivedate=2012-06-18}}</ref>. {{քաղվածքի սկիզբ}} Վարչապետ Վուլֆի և հարցման մեջ նշված անձի միջև վերջին 10 տարիների ընթացքում որևէ գործնական հարաբերություն չի եղել{{oq|de|Zwischen Ministerpräsident Wulff und den in der Anfrage genannten Personen und Gesellschaften hat es in den letzten zehn Jahren keine geschäftlichen Beziehungen gegeben.“}} {{քաղվածքի ավարտ}} Ավելի ուշ պարզվել է, որ 2008 թվականի հոկտեմբերի 25-ին նրանք վերցրել են մասնավոր վարկ մոտ 500 հազար եվրո, 4 % տարեկան տոկոսադրույքով Էգոնի կնոջ Էդիտայի համար տուն ձեռք բերելու նպատակով (նվազագույն տոկոսադրույքը շինարարության վարկերի այդ տարի Գերմանիայում կազմել է 4,6 % տարեկան<ref>{{cite web|author=Dirk Müller|url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/interview_dlf/1636392/|title=Finanzexperte: Banken müssen versuchen, Geld zu verdienen|publisher=[[Deutschlandfunk]]|date=2011-12-23|accessdate=2012-01-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/68WAPuaZ9?url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/interview_dlf/1636392/|archivedate=2012-06-18}}</ref>): Ավելի ուշ Հերկենսը հայտնել է, որ հենց ինքն է բանակցություններ վարել վարկի տրամադրման պայմանների շուրջ<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,804631,00.html |title='President Wulff Lied' SPIEGEL ONLINE International |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104192340/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,804631,00.html |deadlink=no }}</ref>: 2011 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Վուլֆը հրապարակային հայտարարություն է արել, որում ներողություն է խնդրել վարկային գործի հետ կապված իր գործողությունների համար և խոստովանել, որ պետք է հրապարակեր այդ տեղեկատվությունը. «Դա անազնիվ էր, և ես ներողություն եմ խնդրում»,-հավելել է նա<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,805409,00.html |title='German President Apologizes for Handling of Loan Affair' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104192253/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,805409,00.html |deadlink=no }}</ref>: Երբ գործը կարծես թե արդեն հանդարտվել էր, հայտնի դարձավ, որ նախագահ Վուլֆը ճնշում է գործադրել Springer Press-ի վրա, որպեսզի ճնշի վարկային սկանդալի մասին առաջին տեղեկատվության տարածումը: Երբ Վուլֆին հայտնի է դարձել, որ Bild տաբլոիդը պատրաստվում է պատմել վարկի մասին, նա զանգահարել է գլխավոր խմբագիր Դիկմանին, որը չի պատասխանել, Վուլֆը ձայնային հաղորդագրություն է թողել, որում զայրույթով սպառնացել է «վերջնականապես խզել» հարաբերությունները Springer հրատարակչական տան հետ և դիմել դատարան<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806665,00.html |title='President Accused of Threatening Tabloid Newspaper' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104184424/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806665,00.html |deadlink=no }}</ref>: 2012 թվականի հունվարի սկզբի դրությամբ նախագահ Վուլֆը կորցրել է հասարակության աջակցությունը, մեկնաբանները նրան կոչ են արել հրաժարական տալ, ընդդիմությունը բարձրացրել է նրա վրա ճնշումը, իսկ նրա սեփական կուսակցությունը նրանից հեռացել է մամուլի ազատությունը ոտնահարելու նրա փորձի պատճառով<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806899,00.html |title='Wulff Has Destroyed His Last Remnants of Credibility' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104182327/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806899,00.html |deadlink=no }}</ref>: Այս ամենից հետո 2012 թվականիի փետրվարի 17-ին նա հրաժարական է տվել<ref>{{Cite web |url=http://www.ria.ru/world/20120217/568127836.html |title=Президент Германии Кристиан Вульф объявил об отставке |access-date=2012-02-17 |archive-date=2012-02-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120219230025/http://www.ria.ru/world/20120217/568127836.html |deadlink=no }}</ref>: Հրաժարականից հետո դատախազությունը շարունակել է հետաքննությունը և ավելի ուշ դիմել դատարան։ Մեղադրական եզրակացության համաձայն՝ 2008 թվականին, երբ Քրիստիան Վուլֆը դեռ զբաղեցնում էր Ստորին Սաքսոնիայի դաշնային երկրամասի վարչապետի պաշտոնը, նա թույլ էր տվել իր ընկեր, կինոպրոդյուսեր Դավիթ Գրենևոլդին վճարել Մյունխենի հյուրանոցում գիշերելու իր հաշիվների մի մասը և ռեստորանում 753,60 եվրո ընդհանուր արժողությամբ ընթրիք: Ի երախտագիտություն դրա նախագահը նամակ է գրել Siemens կոնցեռնի ղեկավարությանը՝ Գրենևոլդի կինոնախագծերից մեկը ֆինանսավորելու խնդրանքով: 2014 թվականի փետրվարի 27-ին առաջին ատյանի դատարանն արդարացրել է Քրիստիան Վուլֆին՝ համոզիչ ապացույցների բացակայության պատճառով<ref>{{cite news|url=http://dw.de/p/1BH3y |title=В Германии обсуждают приговор экс-президенту Вульфу|author=Никита Жолквер, Берлин|date=27.02.2014 |publisher=Deutsche Welle|accessdate=2014-03-05}}</ref>: Դատախազությունը բողոքարկել է դատավճիռը<ref>{{cite news|url=http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wulff-staatsanwaltschaft-legt-revision-gegen-freispruch-ein-a-956996.html|title=Korruptionsprozess: Staatsanwalt legt Revision gegen Wulff-Freispruch ein|author=als/dpa|date=5.3.2014|work=Der Spiegel|publisher=Spiegel-Verlag|lang=de|accessdate=2014-03-05|archivedate=2014-03-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140305122452/http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wulff-staatsanwaltschaft-legt-revision-gegen-freispruch-ein-a-956996.html}}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} e45pxacn8rj0c0smf8h23tom2zubrc4 8485710 8485708 2022-08-09T07:46:09Z ArmSirius 64149 /* Գերմանիայի դաշնային նախագահ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}} '''Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆ''' ({{lang-de|Christian Wilhelm Walter Wulff}}, {{ԱԾ}}), գերմանացի քաղաքական գործիչ, պահպանողական քրիստոնեա-դեմոկրատական միության անդամ: 2003-2010 թվականներին եղել է [[Ստորին Սաքսոնիա]]յի դաշնային երկրամասի վարչապետ։ 2010 թվականի հուլիսի 2-ից մինչև 2012 թվականի փետրվարի 17-ը՝ [[Գերմանիա|Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության]] նախագահ: == Վաղ տարիներ == Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆը ծնվել է Գերմանիայի [[Օսնաբրյուկ]] քաղաքում (Ստորին Սաքսոնիա): Նա Ռուդոլֆ և Դագմար Վուլֆների ընտանիքում երկրորդ երեխան էր: Հայրը լքել է ընտանիքը այն ժամանակ, երբ Քրիստիանը չորս տարեկան էր։ Մայրը կրկին է ամուսնացել, սակայն ամուսնությունը կարճատև է եղել: Դագմարայի երկրորդ ամուսինը՝ Վոլֆգանգ Կարստենսը, իմանալով, որ նրա մոտ լուրջ հիվանդություն՝ [[ցրված սկլերոզ]] է հայտնաբերվել, լքել է ընտանիքը: 14 տարեկանից տղան ստիպված է եղել ինքնուրույն հոգ տանել փոքր քրոջ մասին և խնամել մորը: Քրիստիանը ուսանել է Օսնաբրյուկում՝ Ելիզավետայի դպրոցում և Էրնստ-Մորիցա-Արնդտի վարժարանում, որտեղ էլ հանձնել է ատեստատ ստանալու քննությունը: Դեռ դեռահաս տարիքում սկսել է զբաղվել քաղաքականությամբ: == Քաղաքական քաղաքականությունը Ստորին Սաքսոնիայում == 1975 թվականին՝ 16 տարեկանում միացել է ՔԴՄ-ին<ref>[http://www.vedomosti.ru/newspaper/article/2010/07/06/239644 ''Антон Осипов, Ирина Скрынник, Полина Химшиашвили.'' Кристиан Вульф, президент Германии] {{Wayback|url=http://www.vedomosti.ru/newspaper/article/2010/07/06/239644 |date=20100708155848 }} // [[Ведомости]], № 122 (2640), 6 июля 2010</ref>: 1978-1980 թվականներին եղել է «Աշակերտական միություն» (ՔԴՄ) կազմակերպության Ստորին Սաքսոնիայի հողային բաժանմունքի նախագահը: 1979-1983 թվականներին եղել է երիտասարդական միության դաշնային գործադիր մարմնի անդամ, որի հողային բաժանմունքը նա ղեկավարել է 1983 թվականից մինչև 1985 թվականը:1984 թվականից եղել է Ստորին Սաքսոնիայում ՔԴՄ-ի գործադիր մարմնի փաստաբան է: 1989 թվականից մինչև 1994 թվականը՝ Օսնաբրյուկի քաղաքային խորհրդի ՔԴՄ խմբի պատգամավոր և նախագահ։ 1994 թվականին առաջին անգամ առաջադրվել է Լանդթագի պատգամավոր Ստորին Սաքսոնիայում։ Նույն թվականին նա դարձել է ՔԴՄ խորհրդարանական խմբի նախագահ և այդ պաշտոնում մնաց մինչև 2003 թվականը։ 1994 թվականից մինչև 2008 թվականը Ստորին Սաքսոնիայում ՔԴՄ-ի բաժանմունքի նախագահն է: 1998 թվականից՝ ՔԴՄ ազգային նախագահի տեղակալ։ 2003 թվականի մարտի 4-ից մինչև 2010 թվականի հունիսի 30-ը՝ Ստորին Սաքսոնիայի երկրի վարչապետ։ == Գերմանիայի դաշնային նախագահ == 2010 թվականի հունիսի 3-ին [[Հորսթ Քյոլեր]]ի հրաժարականից հետո Գերմանիայի Ազատ դեմոկրատական կուսակցության և ՔԴՄ/ՔՍՄ դաշինքի կողմից ընտրվել է Գերմանիայի նախագահի թեկնածու<ref>{{Cite web |url=http://www.inright.ru/news/id_1809/ |title=Кристиан Вульф стал кандидатом в президенты Германии |access-date=2010-07-11 |archive-date=2010-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100606023852/http://www.inright.ru/news/id_1809/ |deadlink=no }}</ref>: 2010 թվականի հունիսի 30-ին տեղի ունեցան Գերմանիայի դաշնային նախագահի ընտրությունները։ Ընտրությունները տեղի են ունեցել երեք փուլով: Առաջին կամ երկրորդ փուլում հաղթելու համար թեկնածուին անհրաժեշտ էր հավաքել Դաշնային ժողովի անդամների 623 ձայնի բացարձակ մեծամասնությունը։ Առաջին փուլում Վուլֆի օգտին քվեարկել է 600 ընտրող, իսկ երկրորդում՝ 615: Երրորդ փուլում հաղթելու համար անհրաժեշտ էր ստանալ ընտրողների պարզ մեծամասնության ձայները: Վուլֆը երրորդ փուլում հավաքել է 625 ձայն՝ իր հիմնական մրցակից [[Յոախիմ Գաուկ]]ի 490-ի դեմ և դարձել Գերմանիայի տասներորդ դաշնային նախագահը: Նա դարձել է Գերմանիայի պատմության ամենաերիտասարդ նախագահը<ref name="БИО1">{{Cite web |url=http://www.rodon.org/society-100708105848 |title=Кристиан Вульф — новый президент Германии |access-date=2010-07-11 |archive-date=2010-11-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101129092623/http://rodon.org/society-100708105848 |deadlink=no }}</ref>: 2010 թվականի հուլիսի 2-ին տեղի է ունեցել երդման արարողություն<ref name="БИО1" />: === Մասնավոր վարկ և մամուլի սկանդալներ === 2011 թվականի դեկտեմբերին նախագահ Քրիստիան Վուլֆի հասցեին մեղադրանքներ էին առաջադրվել ընկերոջ և գործարար միլիոնատեր Էգոն Հերկենսի հետ նրա նախկին կապերի վերաբերյալ: Դեռևս 2010 թվականի փետրվարի 18-ին Ստորին Սաքսոնիայի վարչապետ եղած ժամանակ խորհրդարանում հարց է բարձրացվել.{{քաղվածքի սկիզբ}} Եղել են արդյո՞ք գործնական հարաբերություններ Քրիսթիան Վուլֆի և պարոն Էգոն Հերկենսի կամ մի ընկերության միջև, որտեղ պարոն Հերկենսը մասնակից կլիներ:{{oq|de|Gab es geschäftliche Beziehungen zwischen Christian Wulff […] und Herrn Egon Geerkens oder […] irgendeiner Firma, an der […] Herr Geerkens als Gesellschafter beteiligt war […]?}} {{քաղվածքի ավարտ}}Ի պատասխան<ref name="NLSitzung16-63">{{cite web|url=http://www.landtag-niedersachsen.de/infothek/steno/steno_16_WP/2010/endber063.pdf|title=Mündliche Anfragen: Antwort, Anlage&nbsp;4|accessdate=2011-12-16|publisher=16. Niedersächsischer Landtag, Stenografischer Bericht 63. Sitzung|date=2010-02-18|archiveurl=https://www.webcitation.org/68WAOyqWx?url=http://www.landtag-niedersachsen.de/ps/tools/download.php?file=%2Fltnds%2Flive%2Fcms%2Fdms%2Fpsfile%2Fdocfile%2F5%2Fendber0634c0ce7715bc5b.pdf|archivedate=2012-06-18}}</ref>. {{քաղվածքի սկիզբ}} Վարչապետ Վուլֆի և հարցման մեջ նշված անձի միջև վերջին 10 տարիների ընթացքում որևէ գործնական հարաբերություն չի եղել{{oq|de|Zwischen Ministerpräsident Wulff und den in der Anfrage genannten Personen und Gesellschaften hat es in den letzten zehn Jahren keine geschäftlichen Beziehungen gegeben.“}} {{քաղվածքի ավարտ}} Ավելի ուշ պարզվել է, որ 2008 թվականի հոկտեմբերի 25-ին նրանք վերցրել են մասնավոր վարկ մոտ 500 հազար եվրո, 4 % տարեկան տոկոսադրույքով Էգոնի կնոջ Էդիտայի համար տուն ձեռք բերելու նպատակով (նվազագույն տոկոսադրույքը շինարարության վարկերի այդ տարի Գերմանիայում կազմել է 4,6 % տարեկան<ref>{{cite web|author=Dirk Müller|url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/interview_dlf/1636392/|title=Finanzexperte: Banken müssen versuchen, Geld zu verdienen|publisher=[[Deutschlandfunk]]|date=2011-12-23|accessdate=2012-01-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/68WAPuaZ9?url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/interview_dlf/1636392/|archivedate=2012-06-18}}</ref>): Ավելի ուշ Հերկենսը հայտնել է, որ հենց ինքն է բանակցություններ վարել վարկի տրամադրման պայմանների շուրջ<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,804631,00.html |title='President Wulff Lied' SPIEGEL ONLINE International |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104192340/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,804631,00.html |deadlink=no }}</ref>: 2011 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Վուլֆը հրապարակային հայտարարություն է արել, որում ներողություն է խնդրել վարկային գործի հետ կապված իր գործողությունների համար և խոստովանել, որ պետք է հրապարակեր այդ տեղեկատվությունը. «Դա անազնիվ էր, և ես ներողություն եմ խնդրում»,-հավելել է նա<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,805409,00.html |title='German President Apologizes for Handling of Loan Affair' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104192253/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,805409,00.html |deadlink=no }}</ref>: Երբ գործը կարծես թե արդեն հանդարտվել էր, հայտնի դարձավ, որ նախագահ Վուլֆը ճնշում է գործադրել Springer Press-ի վրա, որպեսզի ճնշի վարկային սկանդալի մասին առաջին տեղեկատվության տարածումը: Երբ Վուլֆին հայտնի է դարձել, որ Bild տաբլոիդը պատրաստվում է պատմել վարկի մասին, նա զանգահարել է գլխավոր խմբագիր Դիկմանին, որը չի պատասխանել, Վուլֆը ձայնային հաղորդագրություն է թողել, որում զայրույթով սպառնացել է «վերջնականապես խզել» հարաբերությունները Springer հրատարակչական տան հետ և դիմել դատարան<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806665,00.html |title='President Accused of Threatening Tabloid Newspaper' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104184424/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806665,00.html |deadlink=no }}</ref>: 2012 թվականի հունվարի սկզբի դրությամբ նախագահ Վուլֆը կորցրել է հասարակության աջակցությունը, մեկնաբանները նրան կոչ են արել հրաժարական տալ, ընդդիմությունը բարձրացրել է նրա վրա ճնշումը, իսկ նրա սեփական կուսակցությունը նրանից հեռացել է մամուլի ազատությունը ոտնահարելու նրա փորձի պատճառով<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806899,00.html |title='Wulff Has Destroyed His Last Remnants of Credibility' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104182327/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806899,00.html |deadlink=no }}</ref>: Այս ամենից հետո 2012 թվականիի փետրվարի 17-ին նա հրաժարական է տվել<ref>{{Cite web |url=http://www.ria.ru/world/20120217/568127836.html |title=Президент Германии Кристиан Вульф объявил об отставке |access-date=2012-02-17 |archive-date=2012-02-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120219230025/http://www.ria.ru/world/20120217/568127836.html |deadlink=no }}</ref>: Հրաժարականից հետո դատախազությունը շարունակել է հետաքննությունը և ավելի ուշ դիմել դատարան։ Մեղադրական եզրակացության համաձայն՝ 2008 թվականին, երբ Քրիստիան Վուլֆը դեռ զբաղեցնում էր Ստորին Սաքսոնիայի դաշնային երկրամասի վարչապետի պաշտոնը, նա թույլ էր տվել իր ընկեր, կինոպրոդյուսեր Դավիթ Գրենևոլդին վճարել [[Մյունխեն]]ի հյուրանոցում գիշերելու իր հաշիվների մի մասը և ռեստորանում 753,60 եվրո ընդհանուր արժողությամբ ընթրիք: Ի երախտագիտություն դրա նախագահը նամակ է գրել Siemens կոնցեռնի ղեկավարությանը՝ Գրենևոլդի կինոնախագծերից մեկը ֆինանսավորելու խնդրանքով: 2014 թվականի փետրվարի 27-ին առաջին ատյանի դատարանն արդարացրել է Քրիստիան Վուլֆին՝ համոզիչ ապացույցների բացակայության պատճառով<ref>{{cite news|url=http://dw.de/p/1BH3y |title=В Германии обсуждают приговор экс-президенту Вульфу|author=Никита Жолквер, Берлин|date=27.02.2014 |publisher=Deutsche Welle|accessdate=2014-03-05}}</ref>: Դատախազությունը բողոքարկել է դատավճիռը<ref>{{cite news|url=http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wulff-staatsanwaltschaft-legt-revision-gegen-freispruch-ein-a-956996.html|title=Korruptionsprozess: Staatsanwalt legt Revision gegen Wulff-Freispruch ein|author=als/dpa|date=5.3.2014|work=Der Spiegel|publisher=Spiegel-Verlag|lang=de|accessdate=2014-03-05|archivedate=2014-03-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140305122452/http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wulff-staatsanwaltschaft-legt-revision-gegen-freispruch-ein-a-956996.html}}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} fdag42q6nzhtj3jghk8fj9hhpmqolbe 8485713 8485710 2022-08-09T07:46:29Z ArmSirius 64149 ավելացվեց [[Կատեգորիա:20-րդ դարի քաղաքական գործիչներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}} '''Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆ''' ({{lang-de|Christian Wilhelm Walter Wulff}}, {{ԱԾ}}), գերմանացի քաղաքական գործիչ, պահպանողական քրիստոնեա-դեմոկրատական միության անդամ: 2003-2010 թվականներին եղել է [[Ստորին Սաքսոնիա]]յի դաշնային երկրամասի վարչապետ։ 2010 թվականի հուլիսի 2-ից մինչև 2012 թվականի փետրվարի 17-ը՝ [[Գերմանիա|Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության]] նախագահ: == Վաղ տարիներ == Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆը ծնվել է Գերմանիայի [[Օսնաբրյուկ]] քաղաքում (Ստորին Սաքսոնիա): Նա Ռուդոլֆ և Դագմար Վուլֆների ընտանիքում երկրորդ երեխան էր: Հայրը լքել է ընտանիքը այն ժամանակ, երբ Քրիստիանը չորս տարեկան էր։ Մայրը կրկին է ամուսնացել, սակայն ամուսնությունը կարճատև է եղել: Դագմարայի երկրորդ ամուսինը՝ Վոլֆգանգ Կարստենսը, իմանալով, որ նրա մոտ լուրջ հիվանդություն՝ [[ցրված սկլերոզ]] է հայտնաբերվել, լքել է ընտանիքը: 14 տարեկանից տղան ստիպված է եղել ինքնուրույն հոգ տանել փոքր քրոջ մասին և խնամել մորը: Քրիստիանը ուսանել է Օսնաբրյուկում՝ Ելիզավետայի դպրոցում և Էրնստ-Մորիցա-Արնդտի վարժարանում, որտեղ էլ հանձնել է ատեստատ ստանալու քննությունը: Դեռ դեռահաս տարիքում սկսել է զբաղվել քաղաքականությամբ: == Քաղաքական քաղաքականությունը Ստորին Սաքսոնիայում == 1975 թվականին՝ 16 տարեկանում միացել է ՔԴՄ-ին<ref>[http://www.vedomosti.ru/newspaper/article/2010/07/06/239644 ''Антон Осипов, Ирина Скрынник, Полина Химшиашвили.'' Кристиан Вульф, президент Германии] {{Wayback|url=http://www.vedomosti.ru/newspaper/article/2010/07/06/239644 |date=20100708155848 }} // [[Ведомости]], № 122 (2640), 6 июля 2010</ref>: 1978-1980 թվականներին եղել է «Աշակերտական միություն» (ՔԴՄ) կազմակերպության Ստորին Սաքսոնիայի հողային բաժանմունքի նախագահը: 1979-1983 թվականներին եղել է երիտասարդական միության դաշնային գործադիր մարմնի անդամ, որի հողային բաժանմունքը նա ղեկավարել է 1983 թվականից մինչև 1985 թվականը:1984 թվականից եղել է Ստորին Սաքսոնիայում ՔԴՄ-ի գործադիր մարմնի փաստաբան է: 1989 թվականից մինչև 1994 թվականը՝ Օսնաբրյուկի քաղաքային խորհրդի ՔԴՄ խմբի պատգամավոր և նախագահ։ 1994 թվականին առաջին անգամ առաջադրվել է Լանդթագի պատգամավոր Ստորին Սաքսոնիայում։ Նույն թվականին նա դարձել է ՔԴՄ խորհրդարանական խմբի նախագահ և այդ պաշտոնում մնաց մինչև 2003 թվականը։ 1994 թվականից մինչև 2008 թվականը Ստորին Սաքսոնիայում ՔԴՄ-ի բաժանմունքի նախագահն է: 1998 թվականից՝ ՔԴՄ ազգային նախագահի տեղակալ։ 2003 թվականի մարտի 4-ից մինչև 2010 թվականի հունիսի 30-ը՝ Ստորին Սաքսոնիայի երկրի վարչապետ։ == Գերմանիայի դաշնային նախագահ == 2010 թվականի հունիսի 3-ին [[Հորսթ Քյոլեր]]ի հրաժարականից հետո Գերմանիայի Ազատ դեմոկրատական կուսակցության և ՔԴՄ/ՔՍՄ դաշինքի կողմից ընտրվել է Գերմանիայի նախագահի թեկնածու<ref>{{Cite web |url=http://www.inright.ru/news/id_1809/ |title=Кристиан Вульф стал кандидатом в президенты Германии |access-date=2010-07-11 |archive-date=2010-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100606023852/http://www.inright.ru/news/id_1809/ |deadlink=no }}</ref>: 2010 թվականի հունիսի 30-ին տեղի ունեցան Գերմանիայի դաշնային նախագահի ընտրությունները։ Ընտրությունները տեղի են ունեցել երեք փուլով: Առաջին կամ երկրորդ փուլում հաղթելու համար թեկնածուին անհրաժեշտ էր հավաքել Դաշնային ժողովի անդամների 623 ձայնի բացարձակ մեծամասնությունը։ Առաջին փուլում Վուլֆի օգտին քվեարկել է 600 ընտրող, իսկ երկրորդում՝ 615: Երրորդ փուլում հաղթելու համար անհրաժեշտ էր ստանալ ընտրողների պարզ մեծամասնության ձայները: Վուլֆը երրորդ փուլում հավաքել է 625 ձայն՝ իր հիմնական մրցակից [[Յոախիմ Գաուկ]]ի 490-ի դեմ և դարձել Գերմանիայի տասներորդ դաշնային նախագահը: Նա դարձել է Գերմանիայի պատմության ամենաերիտասարդ նախագահը<ref name="БИО1">{{Cite web |url=http://www.rodon.org/society-100708105848 |title=Кристиан Вульф — новый президент Германии |access-date=2010-07-11 |archive-date=2010-11-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101129092623/http://rodon.org/society-100708105848 |deadlink=no }}</ref>: 2010 թվականի հուլիսի 2-ին տեղի է ունեցել երդման արարողություն<ref name="БИО1" />: === Մասնավոր վարկ և մամուլի սկանդալներ === 2011 թվականի դեկտեմբերին նախագահ Քրիստիան Վուլֆի հասցեին մեղադրանքներ էին առաջադրվել ընկերոջ և գործարար միլիոնատեր Էգոն Հերկենսի հետ նրա նախկին կապերի վերաբերյալ: Դեռևս 2010 թվականի փետրվարի 18-ին Ստորին Սաքսոնիայի վարչապետ եղած ժամանակ խորհրդարանում հարց է բարձրացվել.{{քաղվածքի սկիզբ}} Եղել են արդյո՞ք գործնական հարաբերություններ Քրիսթիան Վուլֆի և պարոն Էգոն Հերկենսի կամ մի ընկերության միջև, որտեղ պարոն Հերկենսը մասնակից կլիներ:{{oq|de|Gab es geschäftliche Beziehungen zwischen Christian Wulff […] und Herrn Egon Geerkens oder […] irgendeiner Firma, an der […] Herr Geerkens als Gesellschafter beteiligt war […]?}} {{քաղվածքի ավարտ}}Ի պատասխան<ref name="NLSitzung16-63">{{cite web|url=http://www.landtag-niedersachsen.de/infothek/steno/steno_16_WP/2010/endber063.pdf|title=Mündliche Anfragen: Antwort, Anlage&nbsp;4|accessdate=2011-12-16|publisher=16. Niedersächsischer Landtag, Stenografischer Bericht 63. Sitzung|date=2010-02-18|archiveurl=https://www.webcitation.org/68WAOyqWx?url=http://www.landtag-niedersachsen.de/ps/tools/download.php?file=%2Fltnds%2Flive%2Fcms%2Fdms%2Fpsfile%2Fdocfile%2F5%2Fendber0634c0ce7715bc5b.pdf|archivedate=2012-06-18}}</ref>. {{քաղվածքի սկիզբ}} Վարչապետ Վուլֆի և հարցման մեջ նշված անձի միջև վերջին 10 տարիների ընթացքում որևէ գործնական հարաբերություն չի եղել{{oq|de|Zwischen Ministerpräsident Wulff und den in der Anfrage genannten Personen und Gesellschaften hat es in den letzten zehn Jahren keine geschäftlichen Beziehungen gegeben.“}} {{քաղվածքի ավարտ}} Ավելի ուշ պարզվել է, որ 2008 թվականի հոկտեմբերի 25-ին նրանք վերցրել են մասնավոր վարկ մոտ 500 հազար եվրո, 4 % տարեկան տոկոսադրույքով Էգոնի կնոջ Էդիտայի համար տուն ձեռք բերելու նպատակով (նվազագույն տոկոսադրույքը շինարարության վարկերի այդ տարի Գերմանիայում կազմել է 4,6 % տարեկան<ref>{{cite web|author=Dirk Müller|url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/interview_dlf/1636392/|title=Finanzexperte: Banken müssen versuchen, Geld zu verdienen|publisher=[[Deutschlandfunk]]|date=2011-12-23|accessdate=2012-01-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/68WAPuaZ9?url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/interview_dlf/1636392/|archivedate=2012-06-18}}</ref>): Ավելի ուշ Հերկենսը հայտնել է, որ հենց ինքն է բանակցություններ վարել վարկի տրամադրման պայմանների շուրջ<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,804631,00.html |title='President Wulff Lied' SPIEGEL ONLINE International |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104192340/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,804631,00.html |deadlink=no }}</ref>: 2011 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Վուլֆը հրապարակային հայտարարություն է արել, որում ներողություն է խնդրել վարկային գործի հետ կապված իր գործողությունների համար և խոստովանել, որ պետք է հրապարակեր այդ տեղեկատվությունը. «Դա անազնիվ էր, և ես ներողություն եմ խնդրում»,-հավելել է նա<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,805409,00.html |title='German President Apologizes for Handling of Loan Affair' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104192253/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,805409,00.html |deadlink=no }}</ref>: Երբ գործը կարծես թե արդեն հանդարտվել էր, հայտնի դարձավ, որ նախագահ Վուլֆը ճնշում է գործադրել Springer Press-ի վրա, որպեսզի ճնշի վարկային սկանդալի մասին առաջին տեղեկատվության տարածումը: Երբ Վուլֆին հայտնի է դարձել, որ Bild տաբլոիդը պատրաստվում է պատմել վարկի մասին, նա զանգահարել է գլխավոր խմբագիր Դիկմանին, որը չի պատասխանել, Վուլֆը ձայնային հաղորդագրություն է թողել, որում զայրույթով սպառնացել է «վերջնականապես խզել» հարաբերությունները Springer հրատարակչական տան հետ և դիմել դատարան<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806665,00.html |title='President Accused of Threatening Tabloid Newspaper' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104184424/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806665,00.html |deadlink=no }}</ref>: 2012 թվականի հունվարի սկզբի դրությամբ նախագահ Վուլֆը կորցրել է հասարակության աջակցությունը, մեկնաբանները նրան կոչ են արել հրաժարական տալ, ընդդիմությունը բարձրացրել է նրա վրա ճնշումը, իսկ նրա սեփական կուսակցությունը նրանից հեռացել է մամուլի ազատությունը ոտնահարելու նրա փորձի պատճառով<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806899,00.html |title='Wulff Has Destroyed His Last Remnants of Credibility' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104182327/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806899,00.html |deadlink=no }}</ref>: Այս ամենից հետո 2012 թվականիի փետրվարի 17-ին նա հրաժարական է տվել<ref>{{Cite web |url=http://www.ria.ru/world/20120217/568127836.html |title=Президент Германии Кристиан Вульф объявил об отставке |access-date=2012-02-17 |archive-date=2012-02-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120219230025/http://www.ria.ru/world/20120217/568127836.html |deadlink=no }}</ref>: Հրաժարականից հետո դատախազությունը շարունակել է հետաքննությունը և ավելի ուշ դիմել դատարան։ Մեղադրական եզրակացության համաձայն՝ 2008 թվականին, երբ Քրիստիան Վուլֆը դեռ զբաղեցնում էր Ստորին Սաքսոնիայի դաշնային երկրամասի վարչապետի պաշտոնը, նա թույլ էր տվել իր ընկեր, կինոպրոդյուսեր Դավիթ Գրենևոլդին վճարել [[Մյունխեն]]ի հյուրանոցում գիշերելու իր հաշիվների մի մասը և ռեստորանում 753,60 եվրո ընդհանուր արժողությամբ ընթրիք: Ի երախտագիտություն դրա նախագահը նամակ է գրել Siemens կոնցեռնի ղեկավարությանը՝ Գրենևոլդի կինոնախագծերից մեկը ֆինանսավորելու խնդրանքով: 2014 թվականի փետրվարի 27-ին առաջին ատյանի դատարանն արդարացրել է Քրիստիան Վուլֆին՝ համոզիչ ապացույցների բացակայության պատճառով<ref>{{cite news|url=http://dw.de/p/1BH3y |title=В Германии обсуждают приговор экс-президенту Вульфу|author=Никита Жолквер, Берлин|date=27.02.2014 |publisher=Deutsche Welle|accessdate=2014-03-05}}</ref>: Դատախազությունը բողոքարկել է դատավճիռը<ref>{{cite news|url=http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wulff-staatsanwaltschaft-legt-revision-gegen-freispruch-ein-a-956996.html|title=Korruptionsprozess: Staatsanwalt legt Revision gegen Wulff-Freispruch ein|author=als/dpa|date=5.3.2014|work=Der Spiegel|publisher=Spiegel-Verlag|lang=de|accessdate=2014-03-05|archivedate=2014-03-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140305122452/http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wulff-staatsanwaltschaft-legt-revision-gegen-freispruch-ein-a-956996.html}}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:20-րդ դարի քաղաքական գործիչներ]] 70fdnlq9xdwxzh7xfbn5a2wa4p4pp3w 8485714 8485713 2022-08-09T07:46:47Z ArmSirius 64149 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Գերմանիայի քրիստոնեական-դեմոկրատական միության անդամներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}} '''Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆ''' ({{lang-de|Christian Wilhelm Walter Wulff}}, {{ԱԾ}}), գերմանացի քաղաքական գործիչ, պահպանողական քրիստոնեա-դեմոկրատական միության անդամ: 2003-2010 թվականներին եղել է [[Ստորին Սաքսոնիա]]յի դաշնային երկրամասի վարչապետ։ 2010 թվականի հուլիսի 2-ից մինչև 2012 թվականի փետրվարի 17-ը՝ [[Գերմանիա|Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության]] նախագահ: == Վաղ տարիներ == Քրիստիան Վիլհելմ Վալտեր Վուլֆը ծնվել է Գերմանիայի [[Օսնաբրյուկ]] քաղաքում (Ստորին Սաքսոնիա): Նա Ռուդոլֆ և Դագմար Վուլֆների ընտանիքում երկրորդ երեխան էր: Հայրը լքել է ընտանիքը այն ժամանակ, երբ Քրիստիանը չորս տարեկան էր։ Մայրը կրկին է ամուսնացել, սակայն ամուսնությունը կարճատև է եղել: Դագմարայի երկրորդ ամուսինը՝ Վոլֆգանգ Կարստենսը, իմանալով, որ նրա մոտ լուրջ հիվանդություն՝ [[ցրված սկլերոզ]] է հայտնաբերվել, լքել է ընտանիքը: 14 տարեկանից տղան ստիպված է եղել ինքնուրույն հոգ տանել փոքր քրոջ մասին և խնամել մորը: Քրիստիանը ուսանել է Օսնաբրյուկում՝ Ելիզավետայի դպրոցում և Էրնստ-Մորիցա-Արնդտի վարժարանում, որտեղ էլ հանձնել է ատեստատ ստանալու քննությունը: Դեռ դեռահաս տարիքում սկսել է զբաղվել քաղաքականությամբ: == Քաղաքական քաղաքականությունը Ստորին Սաքսոնիայում == 1975 թվականին՝ 16 տարեկանում միացել է ՔԴՄ-ին<ref>[http://www.vedomosti.ru/newspaper/article/2010/07/06/239644 ''Антон Осипов, Ирина Скрынник, Полина Химшиашвили.'' Кристиан Вульф, президент Германии] {{Wayback|url=http://www.vedomosti.ru/newspaper/article/2010/07/06/239644 |date=20100708155848 }} // [[Ведомости]], № 122 (2640), 6 июля 2010</ref>: 1978-1980 թվականներին եղել է «Աշակերտական միություն» (ՔԴՄ) կազմակերպության Ստորին Սաքսոնիայի հողային բաժանմունքի նախագահը: 1979-1983 թվականներին եղել է երիտասարդական միության դաշնային գործադիր մարմնի անդամ, որի հողային բաժանմունքը նա ղեկավարել է 1983 թվականից մինչև 1985 թվականը:1984 թվականից եղել է Ստորին Սաքսոնիայում ՔԴՄ-ի գործադիր մարմնի փաստաբան է: 1989 թվականից մինչև 1994 թվականը՝ Օսնաբրյուկի քաղաքային խորհրդի ՔԴՄ խմբի պատգամավոր և նախագահ։ 1994 թվականին առաջին անգամ առաջադրվել է Լանդթագի պատգամավոր Ստորին Սաքսոնիայում։ Նույն թվականին նա դարձել է ՔԴՄ խորհրդարանական խմբի նախագահ և այդ պաշտոնում մնաց մինչև 2003 թվականը։ 1994 թվականից մինչև 2008 թվականը Ստորին Սաքսոնիայում ՔԴՄ-ի բաժանմունքի նախագահն է: 1998 թվականից՝ ՔԴՄ ազգային նախագահի տեղակալ։ 2003 թվականի մարտի 4-ից մինչև 2010 թվականի հունիսի 30-ը՝ Ստորին Սաքսոնիայի երկրի վարչապետ։ == Գերմանիայի դաշնային նախագահ == 2010 թվականի հունիսի 3-ին [[Հորսթ Քյոլեր]]ի հրաժարականից հետո Գերմանիայի Ազատ դեմոկրատական կուսակցության և ՔԴՄ/ՔՍՄ դաշինքի կողմից ընտրվել է Գերմանիայի նախագահի թեկնածու<ref>{{Cite web |url=http://www.inright.ru/news/id_1809/ |title=Кристиан Вульф стал кандидатом в президенты Германии |access-date=2010-07-11 |archive-date=2010-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100606023852/http://www.inright.ru/news/id_1809/ |deadlink=no }}</ref>: 2010 թվականի հունիսի 30-ին տեղի ունեցան Գերմանիայի դաշնային նախագահի ընտրությունները։ Ընտրությունները տեղի են ունեցել երեք փուլով: Առաջին կամ երկրորդ փուլում հաղթելու համար թեկնածուին անհրաժեշտ էր հավաքել Դաշնային ժողովի անդամների 623 ձայնի բացարձակ մեծամասնությունը։ Առաջին փուլում Վուլֆի օգտին քվեարկել է 600 ընտրող, իսկ երկրորդում՝ 615: Երրորդ փուլում հաղթելու համար անհրաժեշտ էր ստանալ ընտրողների պարզ մեծամասնության ձայները: Վուլֆը երրորդ փուլում հավաքել է 625 ձայն՝ իր հիմնական մրցակից [[Յոախիմ Գաուկ]]ի 490-ի դեմ և դարձել Գերմանիայի տասներորդ դաշնային նախագահը: Նա դարձել է Գերմանիայի պատմության ամենաերիտասարդ նախագահը<ref name="БИО1">{{Cite web |url=http://www.rodon.org/society-100708105848 |title=Кристиан Вульф — новый президент Германии |access-date=2010-07-11 |archive-date=2010-11-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101129092623/http://rodon.org/society-100708105848 |deadlink=no }}</ref>: 2010 թվականի հուլիսի 2-ին տեղի է ունեցել երդման արարողություն<ref name="БИО1" />: === Մասնավոր վարկ և մամուլի սկանդալներ === 2011 թվականի դեկտեմբերին նախագահ Քրիստիան Վուլֆի հասցեին մեղադրանքներ էին առաջադրվել ընկերոջ և գործարար միլիոնատեր Էգոն Հերկենսի հետ նրա նախկին կապերի վերաբերյալ: Դեռևս 2010 թվականի փետրվարի 18-ին Ստորին Սաքսոնիայի վարչապետ եղած ժամանակ խորհրդարանում հարց է բարձրացվել.{{քաղվածքի սկիզբ}} Եղել են արդյո՞ք գործնական հարաբերություններ Քրիսթիան Վուլֆի և պարոն Էգոն Հերկենսի կամ մի ընկերության միջև, որտեղ պարոն Հերկենսը մասնակից կլիներ:{{oq|de|Gab es geschäftliche Beziehungen zwischen Christian Wulff […] und Herrn Egon Geerkens oder […] irgendeiner Firma, an der […] Herr Geerkens als Gesellschafter beteiligt war […]?}} {{քաղվածքի ավարտ}}Ի պատասխան<ref name="NLSitzung16-63">{{cite web|url=http://www.landtag-niedersachsen.de/infothek/steno/steno_16_WP/2010/endber063.pdf|title=Mündliche Anfragen: Antwort, Anlage&nbsp;4|accessdate=2011-12-16|publisher=16. Niedersächsischer Landtag, Stenografischer Bericht 63. Sitzung|date=2010-02-18|archiveurl=https://www.webcitation.org/68WAOyqWx?url=http://www.landtag-niedersachsen.de/ps/tools/download.php?file=%2Fltnds%2Flive%2Fcms%2Fdms%2Fpsfile%2Fdocfile%2F5%2Fendber0634c0ce7715bc5b.pdf|archivedate=2012-06-18}}</ref>. {{քաղվածքի սկիզբ}} Վարչապետ Վուլֆի և հարցման մեջ նշված անձի միջև վերջին 10 տարիների ընթացքում որևէ գործնական հարաբերություն չի եղել{{oq|de|Zwischen Ministerpräsident Wulff und den in der Anfrage genannten Personen und Gesellschaften hat es in den letzten zehn Jahren keine geschäftlichen Beziehungen gegeben.“}} {{քաղվածքի ավարտ}} Ավելի ուշ պարզվել է, որ 2008 թվականի հոկտեմբերի 25-ին նրանք վերցրել են մասնավոր վարկ մոտ 500 հազար եվրո, 4 % տարեկան տոկոսադրույքով Էգոնի կնոջ Էդիտայի համար տուն ձեռք բերելու նպատակով (նվազագույն տոկոսադրույքը շինարարության վարկերի այդ տարի Գերմանիայում կազմել է 4,6 % տարեկան<ref>{{cite web|author=Dirk Müller|url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/interview_dlf/1636392/|title=Finanzexperte: Banken müssen versuchen, Geld zu verdienen|publisher=[[Deutschlandfunk]]|date=2011-12-23|accessdate=2012-01-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/68WAPuaZ9?url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/interview_dlf/1636392/|archivedate=2012-06-18}}</ref>): Ավելի ուշ Հերկենսը հայտնել է, որ հենց ինքն է բանակցություններ վարել վարկի տրամադրման պայմանների շուրջ<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,804631,00.html |title='President Wulff Lied' SPIEGEL ONLINE International |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104192340/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,804631,00.html |deadlink=no }}</ref>: 2011 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Վուլֆը հրապարակային հայտարարություն է արել, որում ներողություն է խնդրել վարկային գործի հետ կապված իր գործողությունների համար և խոստովանել, որ պետք է հրապարակեր այդ տեղեկատվությունը. «Դա անազնիվ էր, և ես ներողություն եմ խնդրում»,-հավելել է նա<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,805409,00.html |title='German President Apologizes for Handling of Loan Affair' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104192253/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,805409,00.html |deadlink=no }}</ref>: Երբ գործը կարծես թե արդեն հանդարտվել էր, հայտնի դարձավ, որ նախագահ Վուլֆը ճնշում է գործադրել Springer Press-ի վրա, որպեսզի ճնշի վարկային սկանդալի մասին առաջին տեղեկատվության տարածումը: Երբ Վուլֆին հայտնի է դարձել, որ Bild տաբլոիդը պատրաստվում է պատմել վարկի մասին, նա զանգահարել է գլխավոր խմբագիր Դիկմանին, որը չի պատասխանել, Վուլֆը ձայնային հաղորդագրություն է թողել, որում զայրույթով սպառնացել է «վերջնականապես խզել» հարաբերությունները Springer հրատարակչական տան հետ և դիմել դատարան<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806665,00.html |title='President Accused of Threatening Tabloid Newspaper' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104184424/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806665,00.html |deadlink=no }}</ref>: 2012 թվականի հունվարի սկզբի դրությամբ նախագահ Վուլֆը կորցրել է հասարակության աջակցությունը, մեկնաբանները նրան կոչ են արել հրաժարական տալ, ընդդիմությունը բարձրացրել է նրա վրա ճնշումը, իսկ նրա սեփական կուսակցությունը նրանից հեռացել է մամուլի ազատությունը ոտնահարելու նրա փորձի պատճառով<ref>{{Cite web |url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806899,00.html |title='Wulff Has Destroyed His Last Remnants of Credibility' (SPIEGEL ONLINE International) |access-date=2012-01-04 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104182327/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,806899,00.html |deadlink=no }}</ref>: Այս ամենից հետո 2012 թվականիի փետրվարի 17-ին նա հրաժարական է տվել<ref>{{Cite web |url=http://www.ria.ru/world/20120217/568127836.html |title=Президент Германии Кристиан Вульф объявил об отставке |access-date=2012-02-17 |archive-date=2012-02-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120219230025/http://www.ria.ru/world/20120217/568127836.html |deadlink=no }}</ref>: Հրաժարականից հետո դատախազությունը շարունակել է հետաքննությունը և ավելի ուշ դիմել դատարան։ Մեղադրական եզրակացության համաձայն՝ 2008 թվականին, երբ Քրիստիան Վուլֆը դեռ զբաղեցնում էր Ստորին Սաքսոնիայի դաշնային երկրամասի վարչապետի պաշտոնը, նա թույլ էր տվել իր ընկեր, կինոպրոդյուսեր Դավիթ Գրենևոլդին վճարել [[Մյունխեն]]ի հյուրանոցում գիշերելու իր հաշիվների մի մասը և ռեստորանում 753,60 եվրո ընդհանուր արժողությամբ ընթրիք: Ի երախտագիտություն դրա նախագահը նամակ է գրել Siemens կոնցեռնի ղեկավարությանը՝ Գրենևոլդի կինոնախագծերից մեկը ֆինանսավորելու խնդրանքով: 2014 թվականի փետրվարի 27-ին առաջին ատյանի դատարանն արդարացրել է Քրիստիան Վուլֆին՝ համոզիչ ապացույցների բացակայության պատճառով<ref>{{cite news|url=http://dw.de/p/1BH3y |title=В Германии обсуждают приговор экс-президенту Вульфу|author=Никита Жолквер, Берлин|date=27.02.2014 |publisher=Deutsche Welle|accessdate=2014-03-05}}</ref>: Դատախազությունը բողոքարկել է դատավճիռը<ref>{{cite news|url=http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wulff-staatsanwaltschaft-legt-revision-gegen-freispruch-ein-a-956996.html|title=Korruptionsprozess: Staatsanwalt legt Revision gegen Wulff-Freispruch ein|author=als/dpa|date=5.3.2014|work=Der Spiegel|publisher=Spiegel-Verlag|lang=de|accessdate=2014-03-05|archivedate=2014-03-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140305122452/http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wulff-staatsanwaltschaft-legt-revision-gegen-freispruch-ein-a-956996.html}}</ref>: == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} {{Արտաքին հղումներ}} [[Կատեգորիա:20-րդ դարի քաղաքական գործիչներ]] [[Կատեգորիա:Գերմանիայի քրիստոնեական-դեմոկրատական միության անդամներ]] 17iyvc2l8s3sq1zki966i84z98vgrrl 0 1098995 8485700 2022-08-09T07:42:10Z Ապատ63 36683 Նոր էջ « '''Մանգասար Մկրտիչի Մանգասարյան''' () [[Հայերն ԱՄՆ-ում|հայազգի]] [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ամերիկացի]] [[Իրատեսություն|ռացիոնալիստ]] և աշխարհիկ գրող, բանասեր և փիլիսոփա<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.anunner.com/name/biography/%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90_%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90%D5%85%...»: wikitext text/x-wiki '''Մանգասար Մկրտիչի Մանգասարյան''' () [[Հայերն ԱՄՆ-ում|հայազգի]] [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ամերիկացի]] [[Իրատեսություն|ռացիոնալիստ]] և աշխարհիկ գրող, բանասեր և փիլիսոփա<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.anunner.com/name/biography/%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90_%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90%D5%85%D4%B1%D5%86|title=Anunner.com - ՄԱՆԳԱՍԱՐ ՄԱՆԳԱՍԱՐՅԱՆ|last=studio|first=5165m|website=www.anunner.com|language=am|accessdate=2022-08-09}}</ref>։ Ուսանել է Կ.Պոլսի Ռոբերթ քոլեջում: 1881-ին հաստատվել է ԱՄՆ-ում, ուսանել աստվածաբանություն: Աշխատակցել է ամերիկյան մամուլին: 1890-ականներին առանձին գրքերով հրատարակել է «Ավետարանը քողազերծված», «ճշմարտությունը Հիսուսի մասին», «Վոլտեր», «Հրեան և քրիստոնյան», «Շեքսպիրի հայացքով», «Կին և ոճիր», «Ինչի եմ հավատում» և այլ աշխատություններ: == Կենսագրություն == Մանգասար Մանգասրյանը ծնվել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] Մաշգերում (այժմ՝ [[Թուրքիա|Թուրքիայում]])։ Սովորել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսի]] Ռոբերթ քոլեջում և 1878 թվականին ձեռնադրվել է Մարսովանում որպես [[քահանա]]: Մոտ 1880 թվականին մեկնել է ԱՄՆ, ընդունվել է [[Փրինսթոնի համալսարան]], ուսանել աստվածաբանություն<ref name=":0" />: 1882-1885 թվականներին Մանգասար Մանգասարյանը [[Ֆիլադելֆիա|Ֆիլադելֆիայի]] [[Պրեսբիտերականներ|Պրեսբիտերական եկեղեցում]] հոգևոր հովիվ (պաստոր) է եղել. Նա հրաժարական տալով՝ դարձել է անկախ քարոզիչ և «անկախ կրոնի» դասախոս Նյու Յորքում։ 1892 թվականին նա դարձել է ''Չիկագոյի Էթիկական մշակույթի միության'' ղեկավար, որը հիմնադրել էր Ֆելիքս Ադլերը: 1900 թվականին նա կազմակերպել է [[Չիկագո|Չիկագոյի]] Անկախ Կրոնական Միություն՝ [[Իրատեսություն|իրատեսական]] խումբ, որի հովիվը մնացել է մինչև 1925 թվականը: Նա թոշակի է անցել Պիեմոնտում (Կալիֆորնիա), որտեղ ապրել է մինչև իր կյանքի վերջը<ref name="atheists">{{cite web|url=http://www.atheists.org/Atheism/roots/mangasarian|title=Mangasar Magurditch Mangasarian|work=American Atheists|access-date=2007-12-01}}</ref>: Իր կյանքի ընթացքում Մանգասարյանը գրել է մի շարք գրքեր։ 1890-ականներին առանձին գրքերով հրատարակել է «Ավետարանը քողազերծված», «ճշմարտությունը Հիսուսի մասին», «Վոլտեր», «Հրեան և քրիստոնյան», «Շեքսպիրի հայացքով», «Կին և ոճիր», «Ինչի եմ հավատում» և այլ աշխատություններ: Նրա ամենահայտնի՝ «Ճշմարտությունը [[Հիսուս|Հիսուսի]] մասին. Նա առասպել է»: (1909) և «Ավետարանը քողազերծված» (1911) աշխատությունները վերաբերում են պատմական Հիսուսի գոյության դեմ ապացույցներին։ Նա նաև գրել է հարյուրավոր էսսեներ և դասախոսություններ ժամանակի հարցերի վերաբերյալ։ Նրա գրքերն ու էսսեները թարգմանվել են ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն և այլ օտար լեզուներով։ Նրա գրելու ընդհանուր թեման կրոնական քննադատությունն ու կրոնի փիլիսոփայությունն էր։ Մանգասարյանն իրեն համարել է ռացիոնալիստ կամ աշխարհիկ մարդ, ոչ թե [[Աթեիզմ|աթեիստ]], քանի որ նա աթեիզմը դասում էր չստուգելի հավատամքների շարքում: == Մատենագրություն == * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100139481 ''A Voice from the Orient''] (J. G. Ditman, 1885) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008631991 ''A New Catechism''] (Chicago: Independent Religious Society, 1902) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100562810 ''Christian Science, a Comedy in Four Acts''] (Chicago: Independent Religious Society, 1903) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666534 ''Morality Without God: Including Letter to Right Rev. Bishop Anderson''] (Chicago: Independent Religious Society, 1905) * [[iarchive:didjesusreallyl00manggoog|''The Mangasarian-Crapsey Debate on The Question: "Did Jesus Ever Live?"'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1908) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623376 ''The Story of My Mind; or, How I Became a Rationalist''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623478 ''The Truth About Jesus, Is He a Myth?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666530 ''How the Bible was Invented''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666531 ''Is Life Worth Living Without Immortality?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/005783503 ''The Bible Unveiled''] (Chicago: Independent Religious Society, 1911) * ''The Jesuits and Their Morals, (The Rationalist)'' (Unknown publisher, 1913) * [[iarchive:storyofjoanofarc00mang|''The Story of Joan of Arc the Witch-Saint'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1913) * ''The Irish Question: Report of a Lecture Delivered Before the Independent Religious Society'' (Chicago: Independent Religious Society, 1919) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/006110193 ''What is Christian Science?''] (London: Watts & Co, 1922) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/009928603 ''The Neglected Book or The Bible Unveiled''] (New York: Truth Seeker Company, 1926) === '''Վերահրապարակումներ''' === * {{cite book|title=The Truth About Jesus, Is He a Myth?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=BiblioBazaar|year=2006|isbn=1-4264-1499-4|location=[[Չարլսթոն (Հարավային Կարոլինա)|Charleston, South Carolina]]}} * {{cite book|title=How The Bible Was Invented: A Lecture|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-90823-5|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Is Life Worth Living Without Immortality?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-85500-3|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Morality Without God: Including Letter To Right Reverend Bishop Anderson|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-84313-0|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Rome Rule In Ireland: A Lecture Delivered Before The Independent Religious Society, Orchestra Hall, Chicago (1909)|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-88281-8|location=Whitefish, Montana|trans-title=Հռոմի օրենք Իռլանդիայում. Դասախոսություն Անկախ կրոնական հասարակության առջև, նվագախմբի դահլիճում, Չիկագո}} == Ծանոթագրություններ == {{Reflist}} == Արտաքին հղումներ == * {{Gutenberg author|id=Mangasarian,+M.+M.+(Mangasar+Mugurditch)}} {{Authority control}} 1azmze3ypu1jtxvkoxj4y1k2d5ab54m 8485702 8485700 2022-08-09T07:42:29Z Ապատ63 36683 /* top */ wikitext text/x-wiki '''Մանգասար Մկրտիչի Մանգասարյան''' ({{ԱԾ}}) [[Հայերն ԱՄՆ-ում|հայազգի]] [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ամերիկացի]] [[Իրատեսություն|ռացիոնալիստ]] և աշխարհիկ գրող, բանասեր և փիլիսոփա<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.anunner.com/name/biography/%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90_%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90%D5%85%D4%B1%D5%86|title=Anunner.com - ՄԱՆԳԱՍԱՐ ՄԱՆԳԱՍԱՐՅԱՆ|last=studio|first=5165m|website=www.anunner.com|language=am|accessdate=2022-08-09}}</ref>։ Ուսանել է Կ.Պոլսի Ռոբերթ քոլեջում: 1881-ին հաստատվել է ԱՄՆ-ում, ուսանել աստվածաբանություն: Աշխատակցել է ամերիկյան մամուլին: 1890-ականներին առանձին գրքերով հրատարակել է «Ավետարանը քողազերծված», «ճշմարտությունը Հիսուսի մասին», «Վոլտեր», «Հրեան և քրիստոնյան», «Շեքսպիրի հայացքով», «Կին և ոճիր», «Ինչի եմ հավատում» և այլ աշխատություններ: == Կենսագրություն == Մանգասար Մանգասրյանը ծնվել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] Մաշգերում (այժմ՝ [[Թուրքիա|Թուրքիայում]])։ Սովորել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսի]] Ռոբերթ քոլեջում և 1878 թվականին ձեռնադրվել է Մարսովանում որպես [[քահանա]]: Մոտ 1880 թվականին մեկնել է ԱՄՆ, ընդունվել է [[Փրինսթոնի համալսարան]], ուսանել աստվածաբանություն<ref name=":0" />: 1882-1885 թվականներին Մանգասար Մանգասարյանը [[Ֆիլադելֆիա|Ֆիլադելֆիայի]] [[Պրեսբիտերականներ|Պրեսբիտերական եկեղեցում]] հոգևոր հովիվ (պաստոր) է եղել. Նա հրաժարական տալով՝ դարձել է անկախ քարոզիչ և «անկախ կրոնի» դասախոս Նյու Յորքում։ 1892 թվականին նա դարձել է ''Չիկագոյի Էթիկական մշակույթի միության'' ղեկավար, որը հիմնադրել էր Ֆելիքս Ադլերը: 1900 թվականին նա կազմակերպել է [[Չիկագո|Չիկագոյի]] Անկախ Կրոնական Միություն՝ [[Իրատեսություն|իրատեսական]] խումբ, որի հովիվը մնացել է մինչև 1925 թվականը: Նա թոշակի է անցել Պիեմոնտում (Կալիֆորնիա), որտեղ ապրել է մինչև իր կյանքի վերջը<ref name="atheists">{{cite web|url=http://www.atheists.org/Atheism/roots/mangasarian|title=Mangasar Magurditch Mangasarian|work=American Atheists|access-date=2007-12-01}}</ref>: Իր կյանքի ընթացքում Մանգասարյանը գրել է մի շարք գրքեր։ 1890-ականներին առանձին գրքերով հրատարակել է «Ավետարանը քողազերծված», «ճշմարտությունը Հիսուսի մասին», «Վոլտեր», «Հրեան և քրիստոնյան», «Շեքսպիրի հայացքով», «Կին և ոճիր», «Ինչի եմ հավատում» և այլ աշխատություններ: Նրա ամենահայտնի՝ «Ճշմարտությունը [[Հիսուս|Հիսուսի]] մասին. Նա առասպել է»: (1909) և «Ավետարանը քողազերծված» (1911) աշխատությունները վերաբերում են պատմական Հիսուսի գոյության դեմ ապացույցներին։ Նա նաև գրել է հարյուրավոր էսսեներ և դասախոսություններ ժամանակի հարցերի վերաբերյալ։ Նրա գրքերն ու էսսեները թարգմանվել են ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն և այլ օտար լեզուներով։ Նրա գրելու ընդհանուր թեման կրոնական քննադատությունն ու կրոնի փիլիսոփայությունն էր։ Մանգասարյանն իրեն համարել է ռացիոնալիստ կամ աշխարհիկ մարդ, ոչ թե [[Աթեիզմ|աթեիստ]], քանի որ նա աթեիզմը դասում էր չստուգելի հավատամքների շարքում: == Մատենագրություն == * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100139481 ''A Voice from the Orient''] (J. G. Ditman, 1885) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008631991 ''A New Catechism''] (Chicago: Independent Religious Society, 1902) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100562810 ''Christian Science, a Comedy in Four Acts''] (Chicago: Independent Religious Society, 1903) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666534 ''Morality Without God: Including Letter to Right Rev. Bishop Anderson''] (Chicago: Independent Religious Society, 1905) * [[iarchive:didjesusreallyl00manggoog|''The Mangasarian-Crapsey Debate on The Question: "Did Jesus Ever Live?"'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1908) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623376 ''The Story of My Mind; or, How I Became a Rationalist''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623478 ''The Truth About Jesus, Is He a Myth?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666530 ''How the Bible was Invented''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666531 ''Is Life Worth Living Without Immortality?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/005783503 ''The Bible Unveiled''] (Chicago: Independent Religious Society, 1911) * ''The Jesuits and Their Morals, (The Rationalist)'' (Unknown publisher, 1913) * [[iarchive:storyofjoanofarc00mang|''The Story of Joan of Arc the Witch-Saint'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1913) * ''The Irish Question: Report of a Lecture Delivered Before the Independent Religious Society'' (Chicago: Independent Religious Society, 1919) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/006110193 ''What is Christian Science?''] (London: Watts & Co, 1922) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/009928603 ''The Neglected Book or The Bible Unveiled''] (New York: Truth Seeker Company, 1926) === '''Վերահրապարակումներ''' === * {{cite book|title=The Truth About Jesus, Is He a Myth?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=BiblioBazaar|year=2006|isbn=1-4264-1499-4|location=[[Չարլսթոն (Հարավային Կարոլինա)|Charleston, South Carolina]]}} * {{cite book|title=How The Bible Was Invented: A Lecture|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-90823-5|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Is Life Worth Living Without Immortality?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-85500-3|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Morality Without God: Including Letter To Right Reverend Bishop Anderson|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-84313-0|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Rome Rule In Ireland: A Lecture Delivered Before The Independent Religious Society, Orchestra Hall, Chicago (1909)|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-88281-8|location=Whitefish, Montana|trans-title=Հռոմի օրենք Իռլանդիայում. Դասախոսություն Անկախ կրոնական հասարակության առջև, նվագախմբի դահլիճում, Չիկագո}} == Ծանոթագրություններ == {{Reflist}} == Արտաքին հղումներ == * {{Gutenberg author|id=Mangasarian,+M.+M.+(Mangasar+Mugurditch)}} {{Authority control}} ejky9gqnfcpxus02dz60xoil6weoxck 8485705 8485702 2022-08-09T07:44:05Z Ապատ63 36683 /* top */ wikitext text/x-wiki '''Մանգասար Մկրտիչի Մանգասարյան''' ({{ԱԾ}}) [[Հայերն ԱՄՆ-ում|հայազգի]] [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ամերիկացի]] [[Իրատեսություն|ռացիոնալիստ]] և աշխարհիկ գրող, բանասեր և փիլիսոփա<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.anunner.com/name/biography/%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90_%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90%D5%85%D4%B1%D5%86|title=Anunner.com - ՄԱՆԳԱՍԱՐ ՄԱՆԳԱՍԱՐՅԱՆ|last=studio|first=5165m|website=www.anunner.com|language=am|accessdate=2022-08-09}}</ref>։ == Կենսագրություն == Մանգասար Մանգասրյանը ծնվել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] Մաշգերում (այժմ՝ [[Թուրքիա|Թուրքիայում]])։ Սովորել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսի]] Ռոբերթ քոլեջում և 1878 թվականին ձեռնադրվել է Մարսովանում որպես [[քահանա]]: Մոտ 1881 թվականին մեկնել է ԱՄՆ, ընդունվել է [[Փրինսթոնի համալսարան]], ուսանել աստվածաբանություն<ref name=":0" />: 1882-1885 թվականներին Մանգասար Մանգասարյանը [[Ֆիլադելֆիա|Ֆիլադելֆիայի]] [[Պրեսբիտերականներ|Պրեսբիտերական եկեղեցում]] հոգևոր հովիվ (պաստոր) է եղել. Նա հրաժարական տալով՝ դարձել է անկախ քարոզիչ և «անկախ կրոնի» դասախոս Նյու Յորքում։ 1892 թվականին նա դարձել է ''Չիկագոյի Էթիկական մշակույթի միության'' ղեկավար, որը հիմնադրել էր Ֆելիքս Ադլերը: 1900 թվականին նա կազմակերպել է [[Չիկագո|Չիկագոյի]] Անկախ Կրոնական Միություն՝ [[Իրատեսություն|իրատեսական]] խումբ, որի հովիվը մնացել է մինչև 1925 թվականը: Նա թոշակի է անցել Պիեմոնտում (Կալիֆորնիա), որտեղ ապրել է մինչև իր կյանքի վերջը<ref name="atheists">{{cite web|url=http://www.atheists.org/Atheism/roots/mangasarian|title=Mangasar Magurditch Mangasarian|work=American Atheists|access-date=2007-12-01}}</ref>: Մանգասար Մանգասարյանն աշխատակցել է ամերիկյան մամուլին: Իր կյանքի ընթացքում Մանգասարյանը գրել է մի շարք գրքեր։ 1890-ականներին առանձին գրքերով հրատարակել է «Ավետարանը քողազերծված», «ճշմարտությունը Հիսուսի մասին», «Վոլտեր», «Հրեան և քրիստոնյան», «Շեքսպիրի հայացքով», «Կին և ոճիր», «Ինչի եմ հավատում» և այլ աշխատություններ: Նրա ամենահայտնի՝ «Ճշմարտությունը [[Հիսուս|Հիսուսի]] մասին. Նա առասպել է»: (1909) և «Ավետարանը քողազերծված» (1911) աշխատությունները վերաբերում են պատմական Հիսուսի գոյության դեմ ապացույցներին։ Նա նաև գրել է հարյուրավոր էսսեներ և դասախոսություններ ժամանակի հարցերի վերաբերյալ։ Նրա գրքերն ու էսսեները թարգմանվել են ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն և այլ օտար լեզուներով։ Նրա գրելու ընդհանուր թեման կրոնական քննադատությունն ու կրոնի փիլիսոփայությունն էր։ Մանգասարյանն իրեն համարել է ռացիոնալիստ կամ աշխարհիկ մարդ, ոչ թե [[Աթեիզմ|աթեիստ]], քանի որ նա աթեիզմը դասում էր չստուգելի հավատամքների շարքում: == Մատենագրություն == * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100139481 ''A Voice from the Orient''] (J. G. Ditman, 1885) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008631991 ''A New Catechism''] (Chicago: Independent Religious Society, 1902) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100562810 ''Christian Science, a Comedy in Four Acts''] (Chicago: Independent Religious Society, 1903) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666534 ''Morality Without God: Including Letter to Right Rev. Bishop Anderson''] (Chicago: Independent Religious Society, 1905) * [[iarchive:didjesusreallyl00manggoog|''The Mangasarian-Crapsey Debate on The Question: "Did Jesus Ever Live?"'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1908) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623376 ''The Story of My Mind; or, How I Became a Rationalist''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623478 ''The Truth About Jesus, Is He a Myth?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666530 ''How the Bible was Invented''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666531 ''Is Life Worth Living Without Immortality?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/005783503 ''The Bible Unveiled''] (Chicago: Independent Religious Society, 1911) * ''The Jesuits and Their Morals, (The Rationalist)'' (Unknown publisher, 1913) * [[iarchive:storyofjoanofarc00mang|''The Story of Joan of Arc the Witch-Saint'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1913) * ''The Irish Question: Report of a Lecture Delivered Before the Independent Religious Society'' (Chicago: Independent Religious Society, 1919) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/006110193 ''What is Christian Science?''] (London: Watts & Co, 1922) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/009928603 ''The Neglected Book or The Bible Unveiled''] (New York: Truth Seeker Company, 1926) === '''Վերահրապարակումներ''' === * {{cite book|title=The Truth About Jesus, Is He a Myth?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=BiblioBazaar|year=2006|isbn=1-4264-1499-4|location=[[Չարլսթոն (Հարավային Կարոլինա)|Charleston, South Carolina]]}} * {{cite book|title=How The Bible Was Invented: A Lecture|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-90823-5|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Is Life Worth Living Without Immortality?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-85500-3|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Morality Without God: Including Letter To Right Reverend Bishop Anderson|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-84313-0|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Rome Rule In Ireland: A Lecture Delivered Before The Independent Religious Society, Orchestra Hall, Chicago (1909)|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-88281-8|location=Whitefish, Montana|trans-title=Հռոմի օրենք Իռլանդիայում. Դասախոսություն Անկախ կրոնական հասարակության առջև, նվագախմբի դահլիճում, Չիկագո}} == Ծանոթագրություններ == {{Reflist}} == Արտաքին հղումներ == * {{Gutenberg author|id=Mangasarian,+M.+M.+(Mangasar+Mugurditch)}} {{Authority control}} tlx4g6isonzpgm6t57hbpktqi42dr99 8485712 8485705 2022-08-09T07:46:16Z Ապատ63 36683 /* top */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Մանգասար Մկրտիչի Մանգասարյան''' ({{ԱԾ}}) [[Հայերն ԱՄՆ-ում|հայազգի]] [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ամերիկացի]] [[Իրատեսություն|ռացիոնալիստ]] և աշխարհիկ գրող, բանասեր և փիլիսոփա<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.anunner.com/name/biography/%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90_%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90%D5%85%D4%B1%D5%86|title=Anunner.com - ՄԱՆԳԱՍԱՐ ՄԱՆԳԱՍԱՐՅԱՆ|last=studio|first=5165m|website=www.anunner.com|language=am|accessdate=2022-08-09}}</ref>։ == Կենսագրություն == Մանգասար Մանգասրյանը ծնվել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] Մաշգերում (այժմ՝ [[Թուրքիա|Թուրքիայում]])։ Սովորել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսի]] Ռոբերթ քոլեջում և 1878 թվականին ձեռնադրվել է Մարսովանում որպես [[քահանա]]: Մոտ 1881 թվականին մեկնել է ԱՄՆ, ընդունվել է [[Փրինսթոնի համալսարան]], ուսանել աստվածաբանություն<ref name=":0" />: 1882-1885 թվականներին Մանգասար Մանգասարյանը [[Ֆիլադելֆիա|Ֆիլադելֆիայի]] [[Պրեսբիտերականներ|Պրեսբիտերական եկեղեցում]] հոգևոր հովիվ (պաստոր) է եղել. Նա հրաժարական տալով՝ դարձել է անկախ քարոզիչ և «անկախ կրոնի» դասախոս Նյու Յորքում։ 1892 թվականին նա դարձել է ''Չիկագոյի Էթիկական մշակույթի միության'' ղեկավար, որը հիմնադրել էր Ֆելիքս Ադլերը: 1900 թվականին նա կազմակերպել է [[Չիկագո|Չիկագոյի]] Անկախ Կրոնական Միություն՝ [[Իրատեսություն|իրատեսական]] խումբ, որի հովիվը մնացել է մինչև 1925 թվականը: Նա թոշակի է անցել Պիեմոնտում (Կալիֆորնիա), որտեղ ապրել է մինչև իր կյանքի վերջը<ref name="atheists">{{cite web|url=http://www.atheists.org/Atheism/roots/mangasarian|title=Mangasar Magurditch Mangasarian|work=American Atheists|access-date=2007-12-01}}</ref>: Մանգասար Մանգասարյանն աշխատակցել է ամերիկյան մամուլին: Իր կյանքի ընթացքում Մանգասարյանը գրել է մի շարք գրքեր։ 1890-ականներին առանձին գրքերով հրատարակել է «Ավետարանը քողազերծված», «ճշմարտությունը Հիսուսի մասին», «Վոլտեր», «Հրեան և քրիստոնյան», «Շեքսպիրի հայացքով», «Կին և ոճիր», «Ինչի եմ հավատում» և այլ աշխատություններ: Նրա ամենահայտնի՝ «Ճշմարտությունը [[Հիսուս|Հիսուսի]] մասին. Նա առասպել է»: (1909) և «Ավետարանը քողազերծված» (1911) աշխատությունները վերաբերում են պատմական Հիսուսի գոյության դեմ ապացույցներին։ Նա նաև գրել է հարյուրավոր էսսեներ և դասախոսություններ ժամանակի հարցերի վերաբերյալ։ Նրա գրքերն ու էսսեները թարգմանվել են ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն և այլ օտար լեզուներով։ Նրա գրելու ընդհանուր թեման կրոնական քննադատությունն ու կրոնի փիլիսոփայությունն էր։ Մանգասարյանն իրեն համարել է ռացիոնալիստ կամ աշխարհիկ մարդ, ոչ թե [[Աթեիզմ|աթեիստ]], քանի որ նա աթեիզմը դասում էր չստուգելի հավատամքների շարքում: == Մատենագրություն == * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100139481 ''A Voice from the Orient''] (J. G. Ditman, 1885) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008631991 ''A New Catechism''] (Chicago: Independent Religious Society, 1902) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100562810 ''Christian Science, a Comedy in Four Acts''] (Chicago: Independent Religious Society, 1903) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666534 ''Morality Without God: Including Letter to Right Rev. Bishop Anderson''] (Chicago: Independent Religious Society, 1905) * [[iarchive:didjesusreallyl00manggoog|''The Mangasarian-Crapsey Debate on The Question: "Did Jesus Ever Live?"'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1908) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623376 ''The Story of My Mind; or, How I Became a Rationalist''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623478 ''The Truth About Jesus, Is He a Myth?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666530 ''How the Bible was Invented''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666531 ''Is Life Worth Living Without Immortality?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/005783503 ''The Bible Unveiled''] (Chicago: Independent Religious Society, 1911) * ''The Jesuits and Their Morals, (The Rationalist)'' (Unknown publisher, 1913) * [[iarchive:storyofjoanofarc00mang|''The Story of Joan of Arc the Witch-Saint'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1913) * ''The Irish Question: Report of a Lecture Delivered Before the Independent Religious Society'' (Chicago: Independent Religious Society, 1919) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/006110193 ''What is Christian Science?''] (London: Watts & Co, 1922) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/009928603 ''The Neglected Book or The Bible Unveiled''] (New York: Truth Seeker Company, 1926) === '''Վերահրապարակումներ''' === * {{cite book|title=The Truth About Jesus, Is He a Myth?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=BiblioBazaar|year=2006|isbn=1-4264-1499-4|location=[[Չարլսթոն (Հարավային Կարոլինա)|Charleston, South Carolina]]}} * {{cite book|title=How The Bible Was Invented: A Lecture|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-90823-5|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Is Life Worth Living Without Immortality?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-85500-3|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Morality Without God: Including Letter To Right Reverend Bishop Anderson|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-84313-0|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Rome Rule In Ireland: A Lecture Delivered Before The Independent Religious Society, Orchestra Hall, Chicago (1909)|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-88281-8|location=Whitefish, Montana|trans-title=Հռոմի օրենք Իռլանդիայում. Դասախոսություն Անկախ կրոնական հասարակության առջև, նվագախմբի դահլիճում, Չիկագո}} == Ծանոթագրություններ == {{Reflist}} == Արտաքին հղումներ == * {{Gutenberg author|id=Mangasarian,+M.+M.+(Mangasar+Mugurditch)}} {{Authority control}} dltr3vp3tzq4ewp08cb9vim3uloozdz 8485715 8485712 2022-08-09T07:47:33Z Ապատ63 36683 /* Արտաքին հղումներ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Մանգասար Մկրտիչի Մանգասարյան''' ({{ԱԾ}}) [[Հայերն ԱՄՆ-ում|հայազգի]] [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ամերիկացի]] [[Իրատեսություն|ռացիոնալիստ]] և աշխարհիկ գրող, բանասեր և փիլիսոփա<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.anunner.com/name/biography/%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90_%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90%D5%85%D4%B1%D5%86|title=Anunner.com - ՄԱՆԳԱՍԱՐ ՄԱՆԳԱՍԱՐՅԱՆ|last=studio|first=5165m|website=www.anunner.com|language=am|accessdate=2022-08-09}}</ref>։ == Կենսագրություն == Մանգասար Մանգասրյանը ծնվել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] Մաշգերում (այժմ՝ [[Թուրքիա|Թուրքիայում]])։ Սովորել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսի]] Ռոբերթ քոլեջում և 1878 թվականին ձեռնադրվել է Մարսովանում որպես [[քահանա]]: Մոտ 1881 թվականին մեկնել է ԱՄՆ, ընդունվել է [[Փրինսթոնի համալսարան]], ուսանել աստվածաբանություն<ref name=":0" />: 1882-1885 թվականներին Մանգասար Մանգասարյանը [[Ֆիլադելֆիա|Ֆիլադելֆիայի]] [[Պրեսբիտերականներ|Պրեսբիտերական եկեղեցում]] հոգևոր հովիվ (պաստոր) է եղել. Նա հրաժարական տալով՝ դարձել է անկախ քարոզիչ և «անկախ կրոնի» դասախոս Նյու Յորքում։ 1892 թվականին նա դարձել է ''Չիկագոյի Էթիկական մշակույթի միության'' ղեկավար, որը հիմնադրել էր Ֆելիքս Ադլերը: 1900 թվականին նա կազմակերպել է [[Չիկագո|Չիկագոյի]] Անկախ Կրոնական Միություն՝ [[Իրատեսություն|իրատեսական]] խումբ, որի հովիվը մնացել է մինչև 1925 թվականը: Նա թոշակի է անցել Պիեմոնտում (Կալիֆորնիա), որտեղ ապրել է մինչև իր կյանքի վերջը<ref name="atheists">{{cite web|url=http://www.atheists.org/Atheism/roots/mangasarian|title=Mangasar Magurditch Mangasarian|work=American Atheists|access-date=2007-12-01}}</ref>: Մանգասար Մանգասարյանն աշխատակցել է ամերիկյան մամուլին: Իր կյանքի ընթացքում Մանգասարյանը գրել է մի շարք գրքեր։ 1890-ականներին առանձին գրքերով հրատարակել է «Ավետարանը քողազերծված», «ճշմարտությունը Հիսուսի մասին», «Վոլտեր», «Հրեան և քրիստոնյան», «Շեքսպիրի հայացքով», «Կին և ոճիր», «Ինչի եմ հավատում» և այլ աշխատություններ: Նրա ամենահայտնի՝ «Ճշմարտությունը [[Հիսուս|Հիսուսի]] մասին. Նա առասպել է»: (1909) և «Ավետարանը քողազերծված» (1911) աշխատությունները վերաբերում են պատմական Հիսուսի գոյության դեմ ապացույցներին։ Նա նաև գրել է հարյուրավոր էսսեներ և դասախոսություններ ժամանակի հարցերի վերաբերյալ։ Նրա գրքերն ու էսսեները թարգմանվել են ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն և այլ օտար լեզուներով։ Նրա գրելու ընդհանուր թեման կրոնական քննադատությունն ու կրոնի փիլիսոփայությունն էր։ Մանգասարյանն իրեն համարել է ռացիոնալիստ կամ աշխարհիկ մարդ, ոչ թե [[Աթեիզմ|աթեիստ]], քանի որ նա աթեիզմը դասում էր չստուգելի հավատամքների շարքում: == Մատենագրություն == * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100139481 ''A Voice from the Orient''] (J. G. Ditman, 1885) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008631991 ''A New Catechism''] (Chicago: Independent Religious Society, 1902) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100562810 ''Christian Science, a Comedy in Four Acts''] (Chicago: Independent Religious Society, 1903) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666534 ''Morality Without God: Including Letter to Right Rev. Bishop Anderson''] (Chicago: Independent Religious Society, 1905) * [[iarchive:didjesusreallyl00manggoog|''The Mangasarian-Crapsey Debate on The Question: "Did Jesus Ever Live?"'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1908) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623376 ''The Story of My Mind; or, How I Became a Rationalist''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623478 ''The Truth About Jesus, Is He a Myth?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666530 ''How the Bible was Invented''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666531 ''Is Life Worth Living Without Immortality?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/005783503 ''The Bible Unveiled''] (Chicago: Independent Religious Society, 1911) * ''The Jesuits and Their Morals, (The Rationalist)'' (Unknown publisher, 1913) * [[iarchive:storyofjoanofarc00mang|''The Story of Joan of Arc the Witch-Saint'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1913) * ''The Irish Question: Report of a Lecture Delivered Before the Independent Religious Society'' (Chicago: Independent Religious Society, 1919) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/006110193 ''What is Christian Science?''] (London: Watts & Co, 1922) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/009928603 ''The Neglected Book or The Bible Unveiled''] (New York: Truth Seeker Company, 1926) === '''Վերահրապարակումներ''' === * {{cite book|title=The Truth About Jesus, Is He a Myth?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=BiblioBazaar|year=2006|isbn=1-4264-1499-4|location=[[Չարլսթոն (Հարավային Կարոլինա)|Charleston, South Carolina]]}} * {{cite book|title=How The Bible Was Invented: A Lecture|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-90823-5|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Is Life Worth Living Without Immortality?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-85500-3|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Morality Without God: Including Letter To Right Reverend Bishop Anderson|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-84313-0|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Rome Rule In Ireland: A Lecture Delivered Before The Independent Religious Society, Orchestra Hall, Chicago (1909)|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-88281-8|location=Whitefish, Montana|trans-title=Հռոմի օրենք Իռլանդիայում. Դասախոսություն Անկախ կրոնական հասարակության առջև, նվագախմբի դահլիճում, Չիկագո}} == Ծանոթագրություններ == {{Reflist}} == Արտաքին հղումներ == * {{Gutenberg author|id=Mangasarian,+M.+M.+(Mangasar+Mugurditch)}} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Մանգասարյան, Մանգասար}} kdy85u8hr949xe96h92sndwvzcf5i5y 8485719 8485715 2022-08-09T07:48:28Z Ապատ63 36683 catSuggest-ով +[[Կատեգորիա:Հայերն Օսմանյան կայսրությունում]], [[Կատեգորիա:ԱՄՆ-ում օսմանյան ներգաղթյալներ]], [[Կատեգորիա:Ամերիկահայ գրողներ]], [[Կատեգորիա:Աթեիստներ]], [[Կատեգորիա:Նախկին հայ քրիստոնյաներ]], [[Կատեգորիա:Աթեիստ ակտիվիստներ]] wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Մանգասար Մկրտիչի Մանգասարյան''' ({{ԱԾ}}) [[Հայերն ԱՄՆ-ում|հայազգի]] [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ամերիկացի]] [[Իրատեսություն|ռացիոնալիստ]] և աշխարհիկ գրող, բանասեր և փիլիսոփա<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.anunner.com/name/biography/%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90_%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90%D5%85%D4%B1%D5%86|title=Anunner.com - ՄԱՆԳԱՍԱՐ ՄԱՆԳԱՍԱՐՅԱՆ|last=studio|first=5165m|website=www.anunner.com|language=am|accessdate=2022-08-09}}</ref>։ == Կենսագրություն == Մանգասար Մանգասրյանը ծնվել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] Մաշգերում (այժմ՝ [[Թուրքիա|Թուրքիայում]])։ Սովորել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսի]] Ռոբերթ քոլեջում և 1878 թվականին ձեռնադրվել է Մարսովանում որպես [[քահանա]]: Մոտ 1881 թվականին մեկնել է ԱՄՆ, ընդունվել է [[Փրինսթոնի համալսարան]], ուսանել աստվածաբանություն<ref name=":0" />: 1882-1885 թվականներին Մանգասար Մանգասարյանը [[Ֆիլադելֆիա|Ֆիլադելֆիայի]] [[Պրեսբիտերականներ|Պրեսբիտերական եկեղեցում]] հոգևոր հովիվ (պաստոր) է եղել. Նա հրաժարական տալով՝ դարձել է անկախ քարոզիչ և «անկախ կրոնի» դասախոս Նյու Յորքում։ 1892 թվականին նա դարձել է ''Չիկագոյի Էթիկական մշակույթի միության'' ղեկավար, որը հիմնադրել էր Ֆելիքս Ադլերը: 1900 թվականին նա կազմակերպել է [[Չիկագո|Չիկագոյի]] Անկախ Կրոնական Միություն՝ [[Իրատեսություն|իրատեսական]] խումբ, որի հովիվը մնացել է մինչև 1925 թվականը: Նա թոշակի է անցել Պիեմոնտում (Կալիֆորնիա), որտեղ ապրել է մինչև իր կյանքի վերջը<ref name="atheists">{{cite web|url=http://www.atheists.org/Atheism/roots/mangasarian|title=Mangasar Magurditch Mangasarian|work=American Atheists|access-date=2007-12-01}}</ref>: Մանգասար Մանգասարյանն աշխատակցել է ամերիկյան մամուլին: Իր կյանքի ընթացքում Մանգասարյանը գրել է մի շարք գրքեր։ 1890-ականներին առանձին գրքերով հրատարակել է «Ավետարանը քողազերծված», «ճշմարտությունը Հիսուսի մասին», «Վոլտեր», «Հրեան և քրիստոնյան», «Շեքսպիրի հայացքով», «Կին և ոճիր», «Ինչի եմ հավատում» և այլ աշխատություններ: Նրա ամենահայտնի՝ «Ճշմարտությունը [[Հիսուս|Հիսուսի]] մասին. Նա առասպել է»: (1909) և «Ավետարանը քողազերծված» (1911) աշխատությունները վերաբերում են պատմական Հիսուսի գոյության դեմ ապացույցներին։ Նա նաև գրել է հարյուրավոր էսսեներ և դասախոսություններ ժամանակի հարցերի վերաբերյալ։ Նրա գրքերն ու էսսեները թարգմանվել են ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն և այլ օտար լեզուներով։ Նրա գրելու ընդհանուր թեման կրոնական քննադատությունն ու կրոնի փիլիսոփայությունն էր։ Մանգասարյանն իրեն համարել է ռացիոնալիստ կամ աշխարհիկ մարդ, ոչ թե [[Աթեիզմ|աթեիստ]], քանի որ նա աթեիզմը դասում էր չստուգելի հավատամքների շարքում: == Մատենագրություն == * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100139481 ''A Voice from the Orient''] (J. G. Ditman, 1885) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008631991 ''A New Catechism''] (Chicago: Independent Religious Society, 1902) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100562810 ''Christian Science, a Comedy in Four Acts''] (Chicago: Independent Religious Society, 1903) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666534 ''Morality Without God: Including Letter to Right Rev. Bishop Anderson''] (Chicago: Independent Religious Society, 1905) * [[iarchive:didjesusreallyl00manggoog|''The Mangasarian-Crapsey Debate on The Question: "Did Jesus Ever Live?"'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1908) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623376 ''The Story of My Mind; or, How I Became a Rationalist''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623478 ''The Truth About Jesus, Is He a Myth?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666530 ''How the Bible was Invented''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666531 ''Is Life Worth Living Without Immortality?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/005783503 ''The Bible Unveiled''] (Chicago: Independent Religious Society, 1911) * ''The Jesuits and Their Morals, (The Rationalist)'' (Unknown publisher, 1913) * [[iarchive:storyofjoanofarc00mang|''The Story of Joan of Arc the Witch-Saint'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1913) * ''The Irish Question: Report of a Lecture Delivered Before the Independent Religious Society'' (Chicago: Independent Religious Society, 1919) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/006110193 ''What is Christian Science?''] (London: Watts & Co, 1922) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/009928603 ''The Neglected Book or The Bible Unveiled''] (New York: Truth Seeker Company, 1926) === '''Վերահրապարակումներ''' === * {{cite book|title=The Truth About Jesus, Is He a Myth?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=BiblioBazaar|year=2006|isbn=1-4264-1499-4|location=[[Չարլսթոն (Հարավային Կարոլինա)|Charleston, South Carolina]]}} * {{cite book|title=How The Bible Was Invented: A Lecture|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-90823-5|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Is Life Worth Living Without Immortality?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-85500-3|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Morality Without God: Including Letter To Right Reverend Bishop Anderson|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-84313-0|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Rome Rule In Ireland: A Lecture Delivered Before The Independent Religious Society, Orchestra Hall, Chicago (1909)|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-88281-8|location=Whitefish, Montana|trans-title=Հռոմի օրենք Իռլանդիայում. Դասախոսություն Անկախ կրոնական հասարակության առջև, նվագախմբի դահլիճում, Չիկագո}} == Ծանոթագրություններ == {{Reflist}} == Արտաքին հղումներ == * {{Gutenberg author|id=Mangasarian,+M.+M.+(Mangasar+Mugurditch)}} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Մանգասարյան, Մանգասար}} [[Կատեգորիա:Հայերն Օսմանյան կայսրությունում]] [[Կատեգորիա:ԱՄՆ-ում օսմանյան ներգաղթյալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկահայ գրողներ]] [[Կատեգորիա:Աթեիստներ]] [[Կատեգորիա:Նախկին հայ քրիստոնյաներ]] [[Կատեգորիա:Աթեիստ ակտիվիստներ]] doruv0wogsqlzekmkvzhgrqh7pbb219 8485721 8485719 2022-08-09T07:50:18Z Ապատ63 36683 /* top */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Մանգասար Մկրտիչի Մանգասարյան''' ({{ԱԾ}}), [[Հայերն ԱՄՆ-ում|հայազգի]] [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ամերիկացի]] [[Իրատեսություն|ռացիոնալիստ]] և [[Աշխարհիկ հոգևորություն|աշխարհիկ]] գրող, բանասեր և փիլիսոփա<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.anunner.com/name/biography/%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90_%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90%D5%85%D4%B1%D5%86|title=Anunner.com - ՄԱՆԳԱՍԱՐ ՄԱՆԳԱՍԱՐՅԱՆ|last=studio|first=5165m|website=www.anunner.com|language=am|accessdate=2022-08-09}}</ref>։ == Կենսագրություն == Մանգասար Մանգասրյանը ծնվել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] Մաշգերում (այժմ՝ [[Թուրքիա|Թուրքիայում]])։ Սովորել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսի]] Ռոբերթ քոլեջում և 1878 թվականին ձեռնադրվել է Մարսովանում որպես [[քահանա]]: Մոտ 1881 թվականին մեկնել է ԱՄՆ, ընդունվել է [[Փրինսթոնի համալսարան]], ուսանել աստվածաբանություն<ref name=":0" />: 1882-1885 թվականներին Մանգասար Մանգասարյանը [[Ֆիլադելֆիա|Ֆիլադելֆիայի]] [[Պրեսբիտերականներ|Պրեսբիտերական եկեղեցում]] հոգևոր հովիվ (պաստոր) է եղել. Նա հրաժարական տալով՝ դարձել է անկախ քարոզիչ և «անկախ կրոնի» դասախոս Նյու Յորքում։ 1892 թվականին նա դարձել է ''Չիկագոյի Էթիկական մշակույթի միության'' ղեկավար, որը հիմնադրել էր Ֆելիքս Ադլերը: 1900 թվականին նա կազմակերպել է [[Չիկագո|Չիկագոյի]] Անկախ Կրոնական Միություն՝ [[Իրատեսություն|իրատեսական]] խումբ, որի հովիվը մնացել է մինչև 1925 թվականը: Նա թոշակի է անցել Պիեմոնտում (Կալիֆորնիա), որտեղ ապրել է մինչև իր կյանքի վերջը<ref name="atheists">{{cite web|url=http://www.atheists.org/Atheism/roots/mangasarian|title=Mangasar Magurditch Mangasarian|work=American Atheists|access-date=2007-12-01}}</ref>: Մանգասար Մանգասարյանն աշխատակցել է ամերիկյան մամուլին: Իր կյանքի ընթացքում Մանգասարյանը գրել է մի շարք գրքեր։ 1890-ականներին առանձին գրքերով հրատարակել է «Ավետարանը քողազերծված», «ճշմարտությունը Հիսուսի մասին», «Վոլտեր», «Հրեան և քրիստոնյան», «Շեքսպիրի հայացքով», «Կին և ոճիր», «Ինչի եմ հավատում» և այլ աշխատություններ: Նրա ամենահայտնի՝ «Ճշմարտությունը [[Հիսուս|Հիսուսի]] մասին. Նա առասպել է»: (1909) և «Ավետարանը քողազերծված» (1911) աշխատությունները վերաբերում են պատմական Հիսուսի գոյության դեմ ապացույցներին։ Նա նաև գրել է հարյուրավոր էսսեներ և դասախոսություններ ժամանակի հարցերի վերաբերյալ։ Նրա գրքերն ու էսսեները թարգմանվել են ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն և այլ օտար լեզուներով։ Նրա գրելու ընդհանուր թեման կրոնական քննադատությունն ու կրոնի փիլիսոփայությունն էր։ Մանգասարյանն իրեն համարել է ռացիոնալիստ կամ աշխարհիկ մարդ, ոչ թե [[Աթեիզմ|աթեիստ]], քանի որ նա աթեիզմը դասում էր չստուգելի հավատամքների շարքում: == Մատենագրություն == * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100139481 ''A Voice from the Orient''] (J. G. Ditman, 1885) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008631991 ''A New Catechism''] (Chicago: Independent Religious Society, 1902) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100562810 ''Christian Science, a Comedy in Four Acts''] (Chicago: Independent Religious Society, 1903) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666534 ''Morality Without God: Including Letter to Right Rev. Bishop Anderson''] (Chicago: Independent Religious Society, 1905) * [[iarchive:didjesusreallyl00manggoog|''The Mangasarian-Crapsey Debate on The Question: "Did Jesus Ever Live?"'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1908) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623376 ''The Story of My Mind; or, How I Became a Rationalist''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623478 ''The Truth About Jesus, Is He a Myth?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666530 ''How the Bible was Invented''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666531 ''Is Life Worth Living Without Immortality?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/005783503 ''The Bible Unveiled''] (Chicago: Independent Religious Society, 1911) * ''The Jesuits and Their Morals, (The Rationalist)'' (Unknown publisher, 1913) * [[iarchive:storyofjoanofarc00mang|''The Story of Joan of Arc the Witch-Saint'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1913) * ''The Irish Question: Report of a Lecture Delivered Before the Independent Religious Society'' (Chicago: Independent Religious Society, 1919) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/006110193 ''What is Christian Science?''] (London: Watts & Co, 1922) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/009928603 ''The Neglected Book or The Bible Unveiled''] (New York: Truth Seeker Company, 1926) === '''Վերահրապարակումներ''' === * {{cite book|title=The Truth About Jesus, Is He a Myth?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=BiblioBazaar|year=2006|isbn=1-4264-1499-4|location=[[Չարլսթոն (Հարավային Կարոլինա)|Charleston, South Carolina]]}} * {{cite book|title=How The Bible Was Invented: A Lecture|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-90823-5|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Is Life Worth Living Without Immortality?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-85500-3|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Morality Without God: Including Letter To Right Reverend Bishop Anderson|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-84313-0|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Rome Rule In Ireland: A Lecture Delivered Before The Independent Religious Society, Orchestra Hall, Chicago (1909)|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-88281-8|location=Whitefish, Montana|trans-title=Հռոմի օրենք Իռլանդիայում. Դասախոսություն Անկախ կրոնական հասարակության առջև, նվագախմբի դահլիճում, Չիկագո}} == Ծանոթագրություններ == {{Reflist}} == Արտաքին հղումներ == * {{Gutenberg author|id=Mangasarian,+M.+M.+(Mangasar+Mugurditch)}} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Մանգասարյան, Մանգասար}} [[Կատեգորիա:Հայերն Օսմանյան կայսրությունում]] [[Կատեգորիա:ԱՄՆ-ում օսմանյան ներգաղթյալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկահայ գրողներ]] [[Կատեգորիա:Աթեիստներ]] [[Կատեգորիա:Նախկին հայ քրիստոնյաներ]] [[Կատեգորիա:Աթեիստ ակտիվիստներ]] 3e8e9pbl2lb8mu9rsu2qbcfyub76rbk 8485725 8485721 2022-08-09T07:53:49Z Ապատ63 36683 /* top */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Մանգասար Մկրտիչի Մանգասարյան''' ({{lang-en|Mangasarian Mangasar Magurditch}}, {{ԱԾ}}), [[Հայերն ԱՄՆ-ում|հայազգի]] [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ամերիկացի]] [[Իրատեսություն|ռացիոնալիստ]] և [[Աշխարհիկ հոգևորություն|աշխարհիկ]] գրող, բանասեր և փիլիսոփա<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.anunner.com/name/biography/%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90_%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90%D5%85%D4%B1%D5%86|title=Anunner.com - ՄԱՆԳԱՍԱՐ ՄԱՆԳԱՍԱՐՅԱՆ|last=studio|first=5165m|website=www.anunner.com|language=am|accessdate=2022-08-09}}</ref>։ == Կենսագրություն == Մանգասար Մանգասրյանը ծնվել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] Մաշգերում (այժմ՝ [[Թուրքիա|Թուրքիայում]])։ Սովորել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսի]] Ռոբերթ քոլեջում և 1878 թվականին ձեռնադրվել է Մարսովանում որպես [[քահանա]]: Մոտ 1881 թվականին մեկնել է ԱՄՆ, ընդունվել է [[Փրինսթոնի համալսարան]], ուսանել աստվածաբանություն<ref name=":0" />: 1882-1885 թվականներին Մանգասար Մանգասարյանը [[Ֆիլադելֆիա|Ֆիլադելֆիայի]] [[Պրեսբիտերականներ|Պրեսբիտերական եկեղեցում]] հոգևոր հովիվ (պաստոր) է եղել. Նա հրաժարական տալով՝ դարձել է անկախ քարոզիչ և «անկախ կրոնի» դասախոս Նյու Յորքում։ 1892 թվականին նա դարձել է ''Չիկագոյի Էթիկական մշակույթի միության'' ղեկավար, որը հիմնադրել էր Ֆելիքս Ադլերը: 1900 թվականին նա կազմակերպել է [[Չիկագո|Չիկագոյի]] Անկախ Կրոնական Միություն՝ [[Իրատեսություն|իրատեսական]] խումբ, որի հովիվը մնացել է մինչև 1925 թվականը: Նա թոշակի է անցել Պիեմոնտում (Կալիֆորնիա), որտեղ ապրել է մինչև իր կյանքի վերջը<ref name="atheists">{{cite web|url=http://www.atheists.org/Atheism/roots/mangasarian|title=Mangasar Magurditch Mangasarian|work=American Atheists|access-date=2007-12-01}}</ref>: Մանգասար Մանգասարյանն աշխատակցել է ամերիկյան մամուլին: Իր կյանքի ընթացքում Մանգասարյանը գրել է մի շարք գրքեր։ 1890-ականներին առանձին գրքերով հրատարակել է «Ավետարանը քողազերծված», «ճշմարտությունը Հիսուսի մասին», «Վոլտեր», «Հրեան և քրիստոնյան», «Շեքսպիրի հայացքով», «Կին և ոճիր», «Ինչի եմ հավատում» և այլ աշխատություններ: Նրա ամենահայտնի՝ «Ճշմարտությունը [[Հիսուս|Հիսուսի]] մասին. Նա առասպել է»: (1909) և «Ավետարանը քողազերծված» (1911) աշխատությունները վերաբերում են պատմական Հիսուսի գոյության դեմ ապացույցներին։ Նա նաև գրել է հարյուրավոր էսսեներ և դասախոսություններ ժամանակի հարցերի վերաբերյալ։ Նրա գրքերն ու էսսեները թարգմանվել են ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն և այլ օտար լեզուներով։ Նրա գրելու ընդհանուր թեման կրոնական քննադատությունն ու կրոնի փիլիսոփայությունն էր։ Մանգասարյանն իրեն համարել է ռացիոնալիստ կամ աշխարհիկ մարդ, ոչ թե [[Աթեիզմ|աթեիստ]], քանի որ նա աթեիզմը դասում էր չստուգելի հավատամքների շարքում: == Մատենագրություն == * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100139481 ''A Voice from the Orient''] (J. G. Ditman, 1885) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008631991 ''A New Catechism''] (Chicago: Independent Religious Society, 1902) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100562810 ''Christian Science, a Comedy in Four Acts''] (Chicago: Independent Religious Society, 1903) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666534 ''Morality Without God: Including Letter to Right Rev. Bishop Anderson''] (Chicago: Independent Religious Society, 1905) * [[iarchive:didjesusreallyl00manggoog|''The Mangasarian-Crapsey Debate on The Question: "Did Jesus Ever Live?"'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1908) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623376 ''The Story of My Mind; or, How I Became a Rationalist''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623478 ''The Truth About Jesus, Is He a Myth?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666530 ''How the Bible was Invented''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666531 ''Is Life Worth Living Without Immortality?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/005783503 ''The Bible Unveiled''] (Chicago: Independent Religious Society, 1911) * ''The Jesuits and Their Morals, (The Rationalist)'' (Unknown publisher, 1913) * [[iarchive:storyofjoanofarc00mang|''The Story of Joan of Arc the Witch-Saint'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1913) * ''The Irish Question: Report of a Lecture Delivered Before the Independent Religious Society'' (Chicago: Independent Religious Society, 1919) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/006110193 ''What is Christian Science?''] (London: Watts & Co, 1922) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/009928603 ''The Neglected Book or The Bible Unveiled''] (New York: Truth Seeker Company, 1926) === '''Վերահրապարակումներ''' === * {{cite book|title=The Truth About Jesus, Is He a Myth?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=BiblioBazaar|year=2006|isbn=1-4264-1499-4|location=[[Չարլսթոն (Հարավային Կարոլինա)|Charleston, South Carolina]]}} * {{cite book|title=How The Bible Was Invented: A Lecture|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-90823-5|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Is Life Worth Living Without Immortality?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-85500-3|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Morality Without God: Including Letter To Right Reverend Bishop Anderson|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-84313-0|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Rome Rule In Ireland: A Lecture Delivered Before The Independent Religious Society, Orchestra Hall, Chicago (1909)|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-88281-8|location=Whitefish, Montana|trans-title=Հռոմի օրենք Իռլանդիայում. Դասախոսություն Անկախ կրոնական հասարակության առջև, նվագախմբի դահլիճում, Չիկագո}} == Ծանոթագրություններ == {{Reflist}} == Արտաքին հղումներ == * {{Gutenberg author|id=Mangasarian,+M.+M.+(Mangasar+Mugurditch)}} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Մանգասարյան, Մանգասար}} [[Կատեգորիա:Հայերն Օսմանյան կայսրությունում]] [[Կատեգորիա:ԱՄՆ-ում օսմանյան ներգաղթյալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկահայ գրողներ]] [[Կատեգորիա:Աթեիստներ]] [[Կատեգորիա:Նախկին հայ քրիստոնյաներ]] [[Կատեգորիա:Աթեիստ ակտիվիստներ]] r6rcpqj02nnuew5js8y9v1r1hpar220 8485762 8485725 2022-08-09T08:28:29Z Ապատ63 36683 /* Կենսագրություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Մանգասար Մկրտիչի Մանգասարյան''' ({{lang-en|Mangasarian Mangasar Magurditch}}, {{ԱԾ}}), [[Հայերն ԱՄՆ-ում|հայազգի]] [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ամերիկացի]] [[Իրատեսություն|ռացիոնալիստ]] և [[Աշխարհիկ հոգևորություն|աշխարհիկ]] գրող, բանասեր և փիլիսոփա<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.anunner.com/name/biography/%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90_%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90%D5%85%D4%B1%D5%86|title=Anunner.com - ՄԱՆԳԱՍԱՐ ՄԱՆԳԱՍԱՐՅԱՆ|last=studio|first=5165m|website=www.anunner.com|language=am|accessdate=2022-08-09}}</ref>։ == Կենսագրություն == Մանգասար Մանգասրյանը ծնվել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] Մաշգերում (այժմ՝ [[Թուրքիա|Թուրքիայում]])։ Սովորել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսի]] Ռոբերթ քոլեջում և 1878 թվականին ձեռնադրվել է Մարսովանում որպես [[քահանա]]: Մոտ 1881 թվականին մեկնել է ԱՄՆ, ընդունվել է [[Փրինսթոնի համալսարան]], ուսանել աստվածաբանություն<ref name=":0" />: 1882-1885 թվականներին Մանգասար Մանգասարյանը [[Ֆիլադելֆիա|Ֆիլադելֆիայի]] [[Պրեսբիտերականներ|Պրեսբիտերական եկեղեցում]] հոգևոր հովիվ (պաստոր) է եղել. Նա հրաժարական տալով՝ դարձել է անկախ քարոզիչ և «անկախ կրոնի» դասախոս Նյու Յորքում։ 1892 թվականին նա դարձել է ''Չիկագոյի Էթիկական մշակույթի միության'' ղեկավար, որը հիմնադրել էր Ֆելիքս Ադլերը: 1900 թվականին նա կազմակերպել է [[Չիկագո|Չիկագոյի]] Անկախ Կրոնական Միություն՝ [[Իրատեսություն|իրատեսական]] խումբ, որի հովիվը մնացել է մինչև 1925 թվականը: Նա թոշակի է անցել Պիեմոնտում (Կալիֆորնիա), որտեղ ապրել է մինչև իր կյանքի վերջը<ref name="atheists">{{cite web|url=http://www.atheists.org/Atheism/roots/mangasarian|title=Mangasar Magurditch Mangasarian|work=American Atheists|access-date=2007-12-01}}</ref>: Մանգասարյանը գրել է մի շարք գրքեր, որոնք թարգմանվել են ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն և այլ օտար լեզուներով։ Նար հիմնականում կենտրոնացել է կրոնական քննադատության ու կրոնի փիլիսոփայության վրա։ Մանգասարյանն իրեն համարել է ռացիոնալիստ կամ աշխարհիկ մարդ, ոչ թե [[Աթեիզմ|աթեիստ]], քանի որ նա աթեիզմը դասում էր չստուգելի հավատամքների շարքում<ref>{{Cite book|url=https://catalog.hathitrust.org/Record/008623376|title=The story of my mind; or, How I became a rationalist|last=Mangasarian|first=M. M.|date=1909|publisher=Independent Religious Society|location=Chicago}}</ref>: == Գրական գործունեություն == Մանգասար Մանգասարյանն աշխատակցել է ամերիկյան մամուլին: 1890-ականներին առանձին գրքերով հրատարակել է «Ավետարանը քողազերծված», «ճշմարտությունը Հիսուսի մասին», «Վոլտեր», «Հրեան և քրիստոնյան», «Շեքսպիրի հայացքով», «Կին և ոճիր», «Ինչի եմ հավատում» և այլ աշխատություններ: Նրա ամենահայտնի՝ «Ճշմարտությունը [[Հիսուս|Հիսուսի]] մասին. Նա առասպել է» (1909) և «Ավետարանը քողազերծված» (1911) գրքերը վերաբերում են պատմական Հիսուսի գոյության դեմ ապացույցներին։ Նա նաև գրել է հարյուրավոր էսսեներ և դասախոսություններ ժամանակի հարցերի վերաբերյալ։ Նրա գրքերն ու էսսեները թարգմանվել են ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն և այլ օտար լեզուներով։ Նրա գրելու ընդհանուր թեման կրոնական քննադատությունն ու կրոնի փիլիսոփայությունն էր։ === Մատենագրություն === * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100139481 ''A Voice from the Orient''] (J. G. Ditman, 1885) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008631991 ''A New Catechism''] (Chicago: Independent Religious Society, 1902) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/100562810 ''Christian Science, a Comedy in Four Acts''] (Chicago: Independent Religious Society, 1903) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666534 ''Morality Without God: Including Letter to Right Rev. Bishop Anderson''] (Chicago: Independent Religious Society, 1905) * [[iarchive:didjesusreallyl00manggoog|''The Mangasarian-Crapsey Debate on The Question: "Did Jesus Ever Live?"'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1908) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623376 ''The Story of My Mind; or, How I Became a Rationalist''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/008623478 ''The Truth About Jesus, Is He a Myth?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666530 ''How the Bible was Invented''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/007666531 ''Is Life Worth Living Without Immortality?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/005783503 ''The Bible Unveiled''] (Chicago: Independent Religious Society, 1911) * ''The Jesuits and Their Morals, (The Rationalist)'' (Unknown publisher, 1913) * [[iarchive:storyofjoanofarc00mang|''The Story of Joan of Arc the Witch-Saint'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1913) * ''The Irish Question: Report of a Lecture Delivered Before the Independent Religious Society'' (Chicago: Independent Religious Society, 1919) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/006110193 ''What is Christian Science?''] (London: Watts & Co, 1922) * [https://catalog.hathitrust.org/Record/009928603 ''The Neglected Book or The Bible Unveiled''] (New York: Truth Seeker Company, 1926) ==== '''Վերահրապարակումներ''' ==== * {{cite book|title=The Truth About Jesus, Is He a Myth?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=BiblioBazaar|year=2006|isbn=1-4264-1499-4|location=[[Չարլսթոն (Հարավային Կարոլինա)|Charleston, South Carolina]]}} * {{cite book|title=How The Bible Was Invented: A Lecture|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-90823-5|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Is Life Worth Living Without Immortality?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-85500-3|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Morality Without God: Including Letter To Right Reverend Bishop Anderson|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-84313-0|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Rome Rule In Ireland: A Lecture Delivered Before The Independent Religious Society, Orchestra Hall, Chicago (1909)|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-88281-8|location=Whitefish, Montana|trans-title=Հռոմի օրենք Իռլանդիայում. Դասախոսություն Անկախ կրոնական հասարակության առջև, նվագախմբի դահլիճում, Չիկագո}} == Ծանոթագրություններ == {{Reflist}} == Արտաքին հղումներ == * {{Gutenberg author|id=Mangasarian,+M.+M.+(Mangasar+Mugurditch)}} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Մանգասարյան, Մանգասար}} [[Կատեգորիա:Հայերն Օսմանյան կայսրությունում]] [[Կատեգորիա:ԱՄՆ-ում օսմանյան ներգաղթյալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկահայ գրողներ]] [[Կատեգորիա:Աթեիստներ]] [[Կատեգորիա:Նախկին հայ քրիստոնյաներ]] [[Կատեգորիա:Աթեիստ ակտիվիստներ]] mpj365v9f3q067yf0trm24u5s8kfbgk 8485765 8485762 2022-08-09T08:52:38Z Ապատ63 36683 /* Մատենագրություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Մանգասար Մկրտիչի Մանգասարյան''' ({{lang-en|Mangasarian Mangasar Magurditch}}, {{ԱԾ}}), [[Հայերն ԱՄՆ-ում|հայազգի]] [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ամերիկացի]] [[Իրատեսություն|ռացիոնալիստ]] և [[Աշխարհիկ հոգևորություն|աշխարհիկ]] գրող, բանասեր և փիլիսոփա<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.anunner.com/name/biography/%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90_%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90%D5%85%D4%B1%D5%86|title=Anunner.com - ՄԱՆԳԱՍԱՐ ՄԱՆԳԱՍԱՐՅԱՆ|last=studio|first=5165m|website=www.anunner.com|language=am|accessdate=2022-08-09}}</ref>։ == Կենսագրություն == Մանգասար Մանգասրյանը ծնվել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] Մաշգերում (այժմ՝ [[Թուրքիա|Թուրքիայում]])։ Սովորել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսի]] Ռոբերթ քոլեջում և 1878 թվականին ձեռնադրվել է Մարսովանում որպես [[քահանա]]: Մոտ 1881 թվականին մեկնել է ԱՄՆ, ընդունվել է [[Փրինսթոնի համալսարան]], ուսանել աստվածաբանություն<ref name=":0" />: 1882-1885 թվականներին Մանգասար Մանգասարյանը [[Ֆիլադելֆիա|Ֆիլադելֆիայի]] [[Պրեսբիտերականներ|Պրեսբիտերական եկեղեցում]] հոգևոր հովիվ (պաստոր) է եղել. Նա հրաժարական տալով՝ դարձել է անկախ քարոզիչ և «անկախ կրոնի» դասախոս Նյու Յորքում։ 1892 թվականին նա դարձել է ''Չիկագոյի Էթիկական մշակույթի միության'' ղեկավար, որը հիմնադրել էր Ֆելիքս Ադլերը: 1900 թվականին նա կազմակերպել է [[Չիկագո|Չիկագոյի]] Անկախ Կրոնական Միություն՝ [[Իրատեսություն|իրատեսական]] խումբ, որի հովիվը մնացել է մինչև 1925 թվականը: Նա թոշակի է անցել Պիեմոնտում (Կալիֆորնիա), որտեղ ապրել է մինչև իր կյանքի վերջը<ref name="atheists">{{cite web|url=http://www.atheists.org/Atheism/roots/mangasarian|title=Mangasar Magurditch Mangasarian|work=American Atheists|access-date=2007-12-01}}</ref>: Մանգասարյանը գրել է մի շարք գրքեր, որոնք թարգմանվել են ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն և այլ օտար լեզուներով։ Նար հիմնականում կենտրոնացել է կրոնական քննադատության ու կրոնի փիլիսոփայության վրա։ Մանգասարյանն իրեն համարել է ռացիոնալիստ կամ աշխարհիկ մարդ, ոչ թե [[Աթեիզմ|աթեիստ]], քանի որ նա աթեիզմը դասում էր չստուգելի հավատամքների շարքում<ref>{{Cite book|url=https://catalog.hathitrust.org/Record/008623376|title=The story of my mind; or, How I became a rationalist|last=Mangasarian|first=M. M.|date=1909|publisher=Independent Religious Society|location=Chicago}}</ref>: == Գրական գործունեություն == Մանգասար Մանգասարյանն աշխատակցել է ամերիկյան մամուլին: 1890-ականներին առանձին գրքերով հրատարակել է «Ավետարանը քողազերծված», «ճշմարտությունը Հիսուսի մասին», «Վոլտեր», «Հրեան և քրիստոնյան», «Շեքսպիրի հայացքով», «Կին և ոճիր», «Ինչի եմ հավատում» և այլ աշխատություններ: Նրա ամենահայտնի՝ «Ճշմարտությունը [[Հիսուս|Հիսուսի]] մասին. Նա առասպել է» (1909) և «Ավետարանը քողազերծված» (1911) գրքերը վերաբերում են պատմական Հիսուսի գոյության դեմ ապացույցներին։ Նա նաև գրել է հարյուրավոր էսսեներ և դասախոսություններ ժամանակի հարցերի վերաբերյալ։ Նրա գրքերն ու էսսեները թարգմանվել են ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն և այլ օտար լեզուներով։ Նրա գրելու ընդհանուր թեման կրոնական քննադատությունն ու կրոնի փիլիսոփայությունն էր։ === Մատենագրություն === * «Ձայնը արևելքից»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/100139481 ''A Voice from the Orient''] (J. G. Ditman, 1885)</ref> * «Մի նոր Վարդապետություն»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/008631991 ''A New Catechism''] (Chicago: Independent Religious Society, 1902)</ref> * «Քրիստոնեական գիտություն, կատակերգություն չորս գործողությամբ»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/100562810 ''Christian Science, a Comedy in Four Acts''] (Chicago: Independent Religious Society, 1903)</ref> * «Բարոյականություն առանց Աստծո. ներառյալ վերապատվելի եպիսկոպոս Անդերսոնին ուղղված նամակ»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/007666534 ''Morality Without God: Including Letter to Right Rev. Bishop Anderson''] (Chicago: Independent Religious Society, 1905)</ref> * «Մանգասարյան-Կրեպսի բանավեճը «Արդյո՞ք Հիսուսը երբևէ ապրել է» հարցի շուրջ»<ref>[[iarchive:didjesusreallyl00manggoog|''The Mangasarian-Crapsey Debate on The Question: "Did Jesus Ever Live?"'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1908)</ref> * «Իմ մտքի պատմությունը կամ ինչպես ես դարձա [[Իրատեսություն|ռացիոնալիստ]]»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/008623376 ''The Story of My Mind; or, How I Became a Rationalist''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909)</ref> * «Ճշմարտությունը Հիսուսի մասին, արդյոք նա առասպել է»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/008623478 ''The Truth About Jesus, Is He a Myth?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909)</ref> * «Ինչպես է հորինվել Աստվածաշունչը»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/007666530 ''How the Bible was Invented''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910)</ref> * «Արժե՞ արդյոք կյանքն ապրել առանց անմահանալու»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/007666531 ''Is Life Worth Living Without Immortality?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910)</ref> * «Ավետարանը քողազերծված»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/005783503 ''The Bible Unveiled''] (Chicago: Independent Religious Society, 1911)</ref> * «Ճիզվիտները և նրանց բարոյականությունը, (Ռացիոնալիստը)»<ref>''The Jesuits and Their Morals, (The Rationalist)'' (Unknown publisher, 1913)</ref> * «Սուրբ-կախարդ Ժաննա դ Արկի պատմությունը»<ref>[[iarchive:storyofjoanofarc00mang|''The Story of Joan of Arc the Witch-Saint'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1913)</ref> * «Իռլանդական հարցը. Անկախ կրոնական հասարակությանը տրված դասախոսության հաշվետվություն»<ref>''The Irish Question: Report of a Lecture Delivered Before the Independent Religious Society'' (Chicago: Independent Religious Society, 1919)</ref> * «Ի՞նչ է քրիստոնեական գիտությունը»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/006110193 ''What is Christian Science?''] (London: Watts & Co, 1922)</ref> * «Անուշադրության մատված Գիրքը կամ Բացահայտված Աստվածաշունչը»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/009928603 ''The Neglected Book or The Bible Unveiled''] (New York: Truth Seeker Company, 1926)</ref> ==== Վերահրապարակումներ ==== * {{cite book|title=The Truth About Jesus, Is He a Myth?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=BiblioBazaar|year=2006|isbn=1-4264-1499-4|location=[[Չարլսթոն (Հարավային Կարոլինա)|Charleston, South Carolina]]}} * {{cite book|title=How The Bible Was Invented: A Lecture|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-90823-5|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Is Life Worth Living Without Immortality?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-85500-3|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Morality Without God: Including Letter To Right Reverend Bishop Anderson|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-84313-0|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Rome Rule In Ireland: A Lecture Delivered Before The Independent Religious Society, Orchestra Hall, Chicago (1909)|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-88281-8|location=Whitefish, Montana|trans-title=Հռոմի օրենք Իռլանդիայում. Դասախոսություն Անկախ կրոնական հասարակության առջև, նվագախմբի դահլիճում, Չիկագո}} == Ծանոթագրություններ == {{Reflist}} == Արտաքին հղումներ == * {{Gutenberg author|id=Mangasarian,+M.+M.+(Mangasar+Mugurditch)}} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Մանգասարյան, Մանգասար}} [[Կատեգորիա:Հայերն Օսմանյան կայսրությունում]] [[Կատեգորիա:ԱՄՆ-ում օսմանյան ներգաղթյալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկահայ գրողներ]] [[Կատեգորիա:Աթեիստներ]] [[Կատեգորիա:Նախկին հայ քրիստոնյաներ]] [[Կատեգորիա:Աթեիստ ակտիվիստներ]] oijwruedhg6fke9b91xg96ziwibxi7b 8485766 8485765 2022-08-09T08:53:01Z Ապատ63 36683 /* Ծանոթագրություններ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Մանգասար Մկրտիչի Մանգասարյան''' ({{lang-en|Mangasarian Mangasar Magurditch}}, {{ԱԾ}}), [[Հայերն ԱՄՆ-ում|հայազգի]] [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ամերիկացի]] [[Իրատեսություն|ռացիոնալիստ]] և [[Աշխարհիկ հոգևորություն|աշխարհիկ]] գրող, բանասեր և փիլիսոփա<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.anunner.com/name/biography/%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90_%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90%D5%85%D4%B1%D5%86|title=Anunner.com - ՄԱՆԳԱՍԱՐ ՄԱՆԳԱՍԱՐՅԱՆ|last=studio|first=5165m|website=www.anunner.com|language=am|accessdate=2022-08-09}}</ref>։ == Կենսագրություն == Մանգասար Մանգասրյանը ծնվել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] Մաշգերում (այժմ՝ [[Թուրքիա|Թուրքիայում]])։ Սովորել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսի]] Ռոբերթ քոլեջում և 1878 թվականին ձեռնադրվել է Մարսովանում որպես [[քահանա]]: Մոտ 1881 թվականին մեկնել է ԱՄՆ, ընդունվել է [[Փրինսթոնի համալսարան]], ուսանել աստվածաբանություն<ref name=":0" />: 1882-1885 թվականներին Մանգասար Մանգասարյանը [[Ֆիլադելֆիա|Ֆիլադելֆիայի]] [[Պրեսբիտերականներ|Պրեսբիտերական եկեղեցում]] հոգևոր հովիվ (պաստոր) է եղել. Նա հրաժարական տալով՝ դարձել է անկախ քարոզիչ և «անկախ կրոնի» դասախոս Նյու Յորքում։ 1892 թվականին նա դարձել է ''Չիկագոյի Էթիկական մշակույթի միության'' ղեկավար, որը հիմնադրել էր Ֆելիքս Ադլերը: 1900 թվականին նա կազմակերպել է [[Չիկագո|Չիկագոյի]] Անկախ Կրոնական Միություն՝ [[Իրատեսություն|իրատեսական]] խումբ, որի հովիվը մնացել է մինչև 1925 թվականը: Նա թոշակի է անցել Պիեմոնտում (Կալիֆորնիա), որտեղ ապրել է մինչև իր կյանքի վերջը<ref name="atheists">{{cite web|url=http://www.atheists.org/Atheism/roots/mangasarian|title=Mangasar Magurditch Mangasarian|work=American Atheists|access-date=2007-12-01}}</ref>: Մանգասարյանը գրել է մի շարք գրքեր, որոնք թարգմանվել են ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն և այլ օտար լեզուներով։ Նար հիմնականում կենտրոնացել է կրոնական քննադատության ու կրոնի փիլիսոփայության վրա։ Մանգասարյանն իրեն համարել է ռացիոնալիստ կամ աշխարհիկ մարդ, ոչ թե [[Աթեիզմ|աթեիստ]], քանի որ նա աթեիզմը դասում էր չստուգելի հավատամքների շարքում<ref>{{Cite book|url=https://catalog.hathitrust.org/Record/008623376|title=The story of my mind; or, How I became a rationalist|last=Mangasarian|first=M. M.|date=1909|publisher=Independent Religious Society|location=Chicago}}</ref>: == Գրական գործունեություն == Մանգասար Մանգասարյանն աշխատակցել է ամերիկյան մամուլին: 1890-ականներին առանձին գրքերով հրատարակել է «Ավետարանը քողազերծված», «ճշմարտությունը Հիսուսի մասին», «Վոլտեր», «Հրեան և քրիստոնյան», «Շեքսպիրի հայացքով», «Կին և ոճիր», «Ինչի եմ հավատում» և այլ աշխատություններ: Նրա ամենահայտնի՝ «Ճշմարտությունը [[Հիսուս|Հիսուսի]] մասին. Նա առասպել է» (1909) և «Ավետարանը քողազերծված» (1911) գրքերը վերաբերում են պատմական Հիսուսի գոյության դեմ ապացույցներին։ Նա նաև գրել է հարյուրավոր էսսեներ և դասախոսություններ ժամանակի հարցերի վերաբերյալ։ Նրա գրքերն ու էսսեները թարգմանվել են ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն և այլ օտար լեզուներով։ Նրա գրելու ընդհանուր թեման կրոնական քննադատությունն ու կրոնի փիլիսոփայությունն էր։ === Մատենագրություն === * «Ձայնը արևելքից»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/100139481 ''A Voice from the Orient''] (J. G. Ditman, 1885)</ref> * «Մի նոր Վարդապետություն»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/008631991 ''A New Catechism''] (Chicago: Independent Religious Society, 1902)</ref> * «Քրիստոնեական գիտություն, կատակերգություն չորս գործողությամբ»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/100562810 ''Christian Science, a Comedy in Four Acts''] (Chicago: Independent Religious Society, 1903)</ref> * «Բարոյականություն առանց Աստծո. ներառյալ վերապատվելի եպիսկոպոս Անդերսոնին ուղղված նամակ»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/007666534 ''Morality Without God: Including Letter to Right Rev. Bishop Anderson''] (Chicago: Independent Religious Society, 1905)</ref> * «Մանգասարյան-Կրեպսի բանավեճը «Արդյո՞ք Հիսուսը երբևէ ապրել է» հարցի շուրջ»<ref>[[iarchive:didjesusreallyl00manggoog|''The Mangasarian-Crapsey Debate on The Question: "Did Jesus Ever Live?"'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1908)</ref> * «Իմ մտքի պատմությունը կամ ինչպես ես դարձա [[Իրատեսություն|ռացիոնալիստ]]»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/008623376 ''The Story of My Mind; or, How I Became a Rationalist''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909)</ref> * «Ճշմարտությունը Հիսուսի մասին, արդյոք նա առասպել է»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/008623478 ''The Truth About Jesus, Is He a Myth?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909)</ref> * «Ինչպես է հորինվել Աստվածաշունչը»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/007666530 ''How the Bible was Invented''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910)</ref> * «Արժե՞ արդյոք կյանքն ապրել առանց անմահանալու»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/007666531 ''Is Life Worth Living Without Immortality?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910)</ref> * «Ավետարանը քողազերծված»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/005783503 ''The Bible Unveiled''] (Chicago: Independent Religious Society, 1911)</ref> * «Ճիզվիտները և նրանց բարոյականությունը, (Ռացիոնալիստը)»<ref>''The Jesuits and Their Morals, (The Rationalist)'' (Unknown publisher, 1913)</ref> * «Սուրբ-կախարդ Ժաննա դ Արկի պատմությունը»<ref>[[iarchive:storyofjoanofarc00mang|''The Story of Joan of Arc the Witch-Saint'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1913)</ref> * «Իռլանդական հարցը. Անկախ կրոնական հասարակությանը տրված դասախոսության հաշվետվություն»<ref>''The Irish Question: Report of a Lecture Delivered Before the Independent Religious Society'' (Chicago: Independent Religious Society, 1919)</ref> * «Ի՞նչ է քրիստոնեական գիտությունը»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/006110193 ''What is Christian Science?''] (London: Watts & Co, 1922)</ref> * «Անուշադրության մատված Գիրքը կամ Բացահայտված Աստվածաշունչը»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/009928603 ''The Neglected Book or The Bible Unveiled''] (New York: Truth Seeker Company, 1926)</ref> ==== Վերահրապարակումներ ==== * {{cite book|title=The Truth About Jesus, Is He a Myth?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=BiblioBazaar|year=2006|isbn=1-4264-1499-4|location=[[Չարլսթոն (Հարավային Կարոլինա)|Charleston, South Carolina]]}} * {{cite book|title=How The Bible Was Invented: A Lecture|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-90823-5|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Is Life Worth Living Without Immortality?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-85500-3|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Morality Without God: Including Letter To Right Reverend Bishop Anderson|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-84313-0|location=Whitefish, Montana}} * {{cite book|title=Rome Rule In Ireland: A Lecture Delivered Before The Independent Religious Society, Orchestra Hall, Chicago (1909)|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-88281-8|location=Whitefish, Montana|trans-title=Հռոմի օրենք Իռլանդիայում. Դասախոսություն Անկախ կրոնական հասարակության առջև, նվագախմբի դահլիճում, Չիկագո}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանտուփ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Gutenberg author|id=Mangasarian,+M.+M.+(Mangasar+Mugurditch)}} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Մանգասարյան, Մանգասար}} [[Կատեգորիա:Հայերն Օսմանյան կայսրությունում]] [[Կատեգորիա:ԱՄՆ-ում օսմանյան ներգաղթյալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկահայ գրողներ]] [[Կատեգորիա:Աթեիստներ]] [[Կատեգորիա:Նախկին հայ քրիստոնյաներ]] [[Կատեգորիա:Աթեիստ ակտիվիստներ]] n9qa5mtxysaf8l9o6f068wscdpeb3wa 8485770 8485766 2022-08-09T09:02:07Z Ապատ63 36683 /* Մատենագրություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Մանգասար Մկրտիչի Մանգասարյան''' ({{lang-en|Mangasarian Mangasar Magurditch}}, {{ԱԾ}}), [[Հայերն ԱՄՆ-ում|հայազգի]] [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ամերիկացի]] [[Իրատեսություն|ռացիոնալիստ]] և [[Աշխարհիկ հոգևորություն|աշխարհիկ]] գրող, բանասեր և փիլիսոփա<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.anunner.com/name/biography/%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90_%D5%84%D4%B1%D5%86%D4%B3%D4%B1%D5%8D%D4%B1%D5%90%D5%85%D4%B1%D5%86|title=Anunner.com - ՄԱՆԳԱՍԱՐ ՄԱՆԳԱՍԱՐՅԱՆ|last=studio|first=5165m|website=www.anunner.com|language=am|accessdate=2022-08-09}}</ref>։ == Կենսագրություն == Մանգասար Մանգասրյանը ծնվել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] Մաշգերում (այժմ՝ [[Թուրքիա|Թուրքիայում]])։ Սովորել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսի]] Ռոբերթ քոլեջում և 1878 թվականին ձեռնադրվել է Մարսովանում որպես [[քահանա]]: Մոտ 1881 թվականին մեկնել է ԱՄՆ, ընդունվել է [[Փրինսթոնի համալսարան]], ուսանել աստվածաբանություն<ref name=":0" />: 1882-1885 թվականներին Մանգասար Մանգասարյանը [[Ֆիլադելֆիա|Ֆիլադելֆիայի]] [[Պրեսբիտերականներ|Պրեսբիտերական եկեղեցում]] հոգևոր հովիվ (պաստոր) է եղել. Նա հրաժարական տալով՝ դարձել է անկախ քարոզիչ և «անկախ կրոնի» դասախոս Նյու Յորքում։ 1892 թվականին նա դարձել է ''Չիկագոյի Էթիկական մշակույթի միության'' ղեկավար, որը հիմնադրել էր Ֆելիքս Ադլերը: 1900 թվականին նա կազմակերպել է [[Չիկագո|Չիկագոյի]] Անկախ Կրոնական Միություն՝ [[Իրատեսություն|իրատեսական]] խումբ, որի հովիվը մնացել է մինչև 1925 թվականը: Նա թոշակի է անցել Պիեմոնտում (Կալիֆորնիա), որտեղ ապրել է մինչև իր կյանքի վերջը<ref name="atheists">{{cite web|url=http://www.atheists.org/Atheism/roots/mangasarian|title=Mangasar Magurditch Mangasarian|work=American Atheists|access-date=2007-12-01}}</ref>: Մանգասարյանը գրել է մի շարք գրքեր, որոնք թարգմանվել են ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն և այլ օտար լեզուներով։ Նար հիմնականում կենտրոնացել է կրոնական քննադատության ու կրոնի փիլիսոփայության վրա։ Մանգասարյանն իրեն համարել է ռացիոնալիստ կամ աշխարհիկ մարդ, ոչ թե [[Աթեիզմ|աթեիստ]], քանի որ նա աթեիզմը դասում էր չստուգելի հավատամքների շարքում<ref>{{Cite book|url=https://catalog.hathitrust.org/Record/008623376|title=The story of my mind; or, How I became a rationalist|last=Mangasarian|first=M. M.|date=1909|publisher=Independent Religious Society|location=Chicago}}</ref>: == Գրական գործունեություն == Մանգասար Մանգասարյանն աշխատակցել է ամերիկյան մամուլին: 1890-ականներին առանձին գրքերով հրատարակել է «Ավետարանը քողազերծված», «ճշմարտությունը Հիսուսի մասին», «Վոլտեր», «Հրեան և քրիստոնյան», «Շեքսպիրի հայացքով», «Կին և ոճիր», «Ինչի եմ հավատում» և այլ աշխատություններ: Նրա ամենահայտնի՝ «Ճշմարտությունը [[Հիսուս|Հիսուսի]] մասին. Նա առասպել է» (1909) և «Ավետարանը քողազերծված» (1911) գրքերը վերաբերում են պատմական Հիսուսի գոյության դեմ ապացույցներին։ Նա նաև գրել է հարյուրավոր էսսեներ և դասախոսություններ ժամանակի հարցերի վերաբերյալ։ Նրա գրքերն ու էսսեները թարգմանվել են ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն և այլ օտար լեզուներով։ Նրա գրելու ընդհանուր թեման կրոնական քննադատությունն ու կրոնի փիլիսոփայությունն էր։ === Մատենագրություն === * 1885 - «Ձայնը արևելքից»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/100139481 ''A Voice from the Orient''] (J. G. Ditman, 1885)</ref> * 1902 - «Մի նոր Վարդապետություն»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/008631991 ''A New Catechism''] (Chicago: Independent Religious Society, 1902)</ref> * 1903 - «Քրիստոնեական գիտություն, կատակերգություն չորս գործողությամբ»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/100562810 ''Christian Science, a Comedy in Four Acts''] (Chicago: Independent Religious Society, 1903)</ref> * 1905 - «Բարոյականություն առանց Աստծո. ներառյալ Խիստ Վերապատվելի եպիսկոպոս Անդերսոնին ուղղված նամակ»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/007666534 ''Morality Without God: Including Letter to Right Rev. Bishop Anderson''] (Chicago: Independent Religious Society, 1905)</ref> * 1908 - «Մանգասարյան-Կրեպսի բանավեճը «Արդյո՞ք Հիսուսը երբևէ ապրել է» հարցի շուրջ»<ref>[[iarchive:didjesusreallyl00manggoog|''The Mangasarian-Crapsey Debate on The Question: "Did Jesus Ever Live?"'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1908)</ref> * 1909 - «Իմ մտքի պատմությունը կամ ինչպես ես դարձա [[Իրատեսություն|ռացիոնալիստ]]»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/008623376 ''The Story of My Mind; or, How I Became a Rationalist''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909)</ref> * 1909 - «Ճշմարտությունը Հիսուսի մասին, արդյոք նա առասպել է»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/008623478 ''The Truth About Jesus, Is He a Myth?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1909)</ref> * 1910 - «Ինչպես հորինվեց Աստվածաշունչը»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/007666530 ''How the Bible was Invented''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910)</ref> * 1910 - «Արժե՞ արդյոք կյանքն ապրել առանց անմահանալու»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/007666531 ''Is Life Worth Living Without Immortality?''] (Chicago: Independent Religious Society, 1910)</ref> * 1911 - «Ավետարանը քողազերծված»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/005783503 ''The Bible Unveiled''] (Chicago: Independent Religious Society, 1911)</ref> * 1913 - «Ճիզվիտները և նրանց բարոյականությունը, (Ռացիոնալիստը)»<ref>''The Jesuits and Their Morals, (The Rationalist)'' (Unknown publisher, 1913)</ref> * 1913 - «Սուրբ-կախարդ Ժաննա դ Արկի պատմությունը»<ref>[[iarchive:storyofjoanofarc00mang|''The Story of Joan of Arc the Witch-Saint'']] (Chicago: Independent Religious Society, 1913)</ref> * 1919 - «Իռլանդական հարցը. Անկախ կրոնական հասարակությանը տրված դասախոսության հաշվետվություն»<ref>''The Irish Question: Report of a Lecture Delivered Before the Independent Religious Society'' (Chicago: Independent Religious Society, 1919)</ref> * 1922 - «Ի՞նչ է քրիստոնեական գիտությունը»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/006110193 ''What is Christian Science?''] (London: Watts & Co, 1922)</ref> * 1926 - «Անուշադրության մատված Գիրքը կամ Բացահայտված Աստվածաշունչը»<ref>[https://catalog.hathitrust.org/Record/009928603 ''The Neglected Book or The Bible Unveiled''] (New York: Truth Seeker Company, 1926)</ref> ==== Վերահրապարակումներ ==== * «Ճշմարտությունը Հիսուսի մասին, արդյոք նա առասպել է»<ref>{{cite book|title=The Truth About Jesus, Is He a Myth?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=BiblioBazaar|year=2006|isbn=1-4264-1499-4|location=[[Չարլսթոն (Հարավային Կարոլինա)|Charleston, South Carolina]]}}</ref> * «Ինչպես հորինվեց Աստվածաշունչը. Դասախոսություն»<ref>{{cite book|title=How The Bible Was Invented: A Lecture|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-90823-5|location=Whitefish, Montana}}</ref> * «Արժե՞ արդյոք կյանքն ապրել առանց անմահության»<ref>{{cite book|title=Is Life Worth Living Without Immortality?|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-85500-3|location=Whitefish, Montana}}</ref> * «Բարոյականություն Առանց Աստծո. Ներառյալ Նամակ ուղղված Խիստ Վերապատվելի Եպիսկոպոս Անդերսոնին»<ref>{{cite book|title=Morality Without God: Including Letter To Right Reverend Bishop Anderson|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-84313-0|location=Whitefish, Montana}}</ref> * «Հռոմի օրենքն Իռլանդիայում. Դասախոսություն Անկախ կրոնական հասարակության առջև»<ref>{{cite book|title=Rome Rule In Ireland: A Lecture Delivered Before The Independent Religious Society, Orchestra Hall, Chicago (1909)|last=Mangasarian|first=Mangasar Magurditch|publisher=Kessinger Publishing|year=2008|isbn=978-0-548-88281-8|location=Whitefish, Montana|trans-title=Հռոմի օրենք Իռլանդիայում. Դասախոսություն Անկախ կրոնական հասարակության առջև}} նվագախմբի դահլիճում, [[Չիկագո]]</ref> == Ծանոթագրություններ == {{ծանտուփ}} == Արտաքին հղումներ == * {{Gutenberg author|id=Mangasarian,+M.+M.+(Mangasar+Mugurditch)}} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Մանգասարյան, Մանգասար}} [[Կատեգորիա:Հայերն Օսմանյան կայսրությունում]] [[Կատեգորիա:ԱՄՆ-ում օսմանյան ներգաղթյալներ]] [[Կատեգորիա:Ամերիկահայ գրողներ]] [[Կատեգորիա:Աթեիստներ]] [[Կատեգորիա:Նախկին հայ քրիստոնյաներ]] [[Կատեգորիա:Աթեիստ ակտիվիստներ]] kuxocnqhihk44v5f41szkejtzmvgdko 1 1098996 8485701 2022-08-09T07:42:18Z ArmSirius 64149 +{{ԹՀ|ru|Вульф, Кристиан|123360736}} wikitext text/x-wiki {{ԹՀ|ru|Вульф, Кристиан|123360736}} bl4udorg576xo5hh72a2txzywab0de9 1 1098997 8485717 2022-08-09T07:48:12Z ArmSirius 64149 +{{ԹՀ|ru|Копа, Эва|123415499}} wikitext text/x-wiki {{ԹՀ|ru|Копа, Эва|123415499}} 5vbttmmkn6ggbwr0u38r01o7kgyhfma 1 1098998 8485724 2022-08-09T07:52:40Z Ապատ63 36683 Նոր էջ «{{Հայկական թեմատիկայով վիքիարշավ 2022/հոդված}}»: wikitext text/x-wiki {{Հայկական թեմատիկայով վիքիարշավ 2022/հոդված}} obglv9uxzd21cidr2wv78km5w9yrorb 0 1098999 8485741 2022-08-09T08:03:23Z Voskanyan 23951 Նոր էջ «{{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Վասիլի Բորիսովիչ Լիվանով''' ({{lang-ru|Василий Борисович Ливанов}}, {{ԱԾ}}), խորհրդային ռուս կինոդերասան, կինոյի և մուլտիպլիկացիայի ռեժիսոր, գրող, [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (1988)։ Առավել մեծ ճանաչման է արժանացել [[Շերլոք Հոլմս]]ի կերպարի շնորհիվ,...»: wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Վասիլի Բորիսովիչ Լիվանով''' ({{lang-ru|Василий Борисович Ливанов}}, {{ԱԾ}}), խորհրդային ռուս կինոդերասան, կինոյի և մուլտիպլիկացիայի ռեժիսոր, գրող, [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (1988)։ Առավել մեծ ճանաչման է արժանացել [[Շերլոք Հոլմս]]ի կերպարի շնորհիվ, որը կերտել է [[Իգոր Մասլեննիկով|Իգոր Մասլեննիկովի]]՝ [[Արթուր Կոնան Դոյլ|Արթուր Կոնան Դոյլի]] ստեղծագործությունների հիման վրա նկարահանված «Շերլոկ Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի արկածները» հեռուստաֆիլմերի շարքում, ինչի համար 2006 թվականին պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամությամբ<ref name="MBE">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|quote=''Mr Vasily Borisovitch Livanov formally approved 20 February 2006 for service to the theatre and performing arts…''|format=PDF|publisher=gov.uk; archive.org|accessdate=2013-05-28|lang=en|description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZWfcmP?url=http://wayback.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}}</ref><!-- Есть в источнике — 3 стр. 2-я фамилия сверху; Mr Vasily Borisovitch LIVANOV -->։ == Կենսագրություն == Ծնվել է 1935 թվականի հուլիսի 19-ին Մոսկվայում, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Բորիս Նիկոլաևիչ Լիվանովի (1904-1972) և Եվգենյա Կազիմիրովնա Լիվանովայի (օրիորդական ազգանունը՝ Պրավդզից-Ֆիլիպովիչ, 1907-1978) ընտանիքում: Լիվանովների տան մշտական հյուրերն են եղել [[Վասիլի Կաչալով|Վասիլի Կաչալովը]], [[Բորիս Պաստեռնակ|Բորիս Պաստեռնակը]], [[Ալեքսանդր Դովժենկո|Ալեքսանդր Դովժենկոն]], [[Նիկոլայ Չերկասով|Նիկոլայ Չերկասովը]], [[Միխայիլ Տարխանով|Միխայիլ Տարխանովը]], [[Պյոտր Կոնչալովսկի|Պյոտր Կոնչալովսկին]]։ 1954 թվականին Վասիլի Լիվանովը ավարտել է [[ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիա|ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիային]] կից Մոսկվայի միջնակարգ գեղարվեստական դպրոցը, իսկ ավելի ուշ՝ Շչուկինի անվան թատերական ուսումնարանը (1958) և [[Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներ|ԽՍՀՄ Պետկինոյի բարձրագույն ռեժիսորական դասընթացները]] ([[Միխայիլ Ռոմ|Միխայիլ Ռոմի]] արհեստանոց, 1966): Մտավորականության, հոգեկան նրբակրթության, ռոմանտիզմի, զգացմունքների անկեղծության համադրությունը որոշիչ են եղել Վասիլի Լիվանովի վաղ էկրանային կերպարներում: Ձայնի եզակի տեմբր է հայտնվել Լիվանովի մոտ այն պատճառով, որ ռեժիսոր [[Միխայիլ Կալատոզով|Միխայիլ Կալատոզովն]] առաջարկել է «Չուղարկված նամակ» ֆիլմի ձմեռային տեսարանները հնչյունավորել հենց փողոցում՝ 40 աստիճան սառնամանիքի պայմաններում: Դերասանները փորձել են բղավել քամու ուժեղ պոռթկումներից ավելի բարձր, և Լիվանովի ձայնը խզվել է<ref>[http://lifenews.ru/video/13423 Василий Ливанов: «В современных „Шерлоках“ нет никакого Конана Дойла»] {{Wayback|url=http://lifenews.ru/video/13423 |date=20150723031402 }} // ''lifenews''.''ru''</ref>։ 1966-1973 թվականներին աշխատել է «[[Սոյուզմուլտֆիլմ]]» կինոստուդիայում որպես բեմադրող ռեժիսոր։ Հնչյունավորել է մոտ 300 մուլտիպլիկացիոն կերպարներ, այդ թվում՝ [[Կառլսոն|Կառլսոնին]], [[կոկորդիլոս Գենա|կոկորդիլոս Գենային]] և վիշապօձին «[[38 թութակներ]]» մուլտֆիլմում{{sfn|Кино|1986|с=236}}։ [[Յուրի Էնտին|Յուրի Էնտինի]] և Գենադի Գլադկովի հետ միասին ստեղծել են «[[Բրեմենյան երաժիշտներ (մուլտֆիլմ)|Բրեմենյան երաժիշտներ]]» և «Բրեմենյան երաժիշտների հետքերով» մուլտֆիլմերը: Պատրաստվելով ֆիլմ նկարահանել [[Շերլոք Հոլմս|Շերլոկ Հոլմսի]] և դոկտոր Վաթսոնի մասին՝ Իգոր Մասլեննիկովը անմիջապես Լիվանովին դիտարկել է որպես Հոլմսի դերի հիմնական թեկնածու: Մասլեննիկովը մինչ այդ աշխատել էր Լիվանովի հետ «[[Յարոսլավնան՝ Ֆրանսիայի թագուհին]]» ֆիլմում։ Ութ տարվա ընթացքում (1979-1986) նկարահանվել է չորս երկսերիանոց և մեկ եռասերիա հեռուստաֆիլմ, որոնք միանգամից մեծ ժողովրդականություն են ձեռք բերել ԽՍՀՄ-ում: Նկարահանումների ընթացքում Լիվանովը ընկերացել է Վաթսոնի դերակատար Վիտալի Սոլոմինի հետ, իսկ Մասլեննիկովի հետ 1980-ականների կեսերին Լիվանովի հարաբերությունները խզվել են։ 1986 թվականին թողարկվել է «[[Իմ սիրելի ծաղրածուն]]» ֆիլմը, որը նկարահանվել էր ռեժիսոր Յուրի Կուշներևի կողմից՝ Վասիլի Լիվանովի համանուն վիպակի մոտիվներով։ Ֆիլմի սցենարը գրել են [[Նիկիտա Միխալկով|Նիկիտա Միխալկովը]] և [[Ալեքսանդր Ադաբաշյան]]ը: Շերլոկ Հոլմսի մասին հեռուստասերիալի նկարահանումների ավարտից հետո Լիվանովը, որն այդ ժամանակ ընդամենը 50 տարեկան էր, աստիճանաբար գրեթե դադարել է հայտնվել էկրանին՝ նախկինի պես երբեմն աշխատելով որպես հնչյունավորող դերասան: Կինոյում միակ խոշոր աշխատանքը եղել է [[Դոն Կիխոտ (վեպ)|Դոն Կիխոտի]] դերը 1997 թվականի «[[Դոն Կիխոտը վերադառնում է]]» ֆիլմում, որը բեմադրվել էր հենց Լիվանովի կողմից Օլեգ Գրիգորովիչի հետ միասին: Լիվանովն այդ ֆիլմում հանդես է եկել նաև որպես սցենարիստ և պրոդյուսեր։ 2005 թվականին Լիվանովը նկարահանվել է Վլադիմիր Բորտկոյի «[[Վարպետը և Մարգարիտան (հեռուստասերիալ)|Վարպետը և Մարգարիտան]]» հեռուստասերիալում՝ կատարելով պրոֆեսոր Ստրավինսկու ոչ մեծ դերը: Վերջին անգամ Լիվանովը էկրանին հայտնվել է ռեժիսոր Վալերի Նիկոլաևի «Արջի որս» 2007 թվականի ֆիլմում: 1988 թվականին Վասիլի Լիվանովին շնորհվել է [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ|ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստի]] կոչում: Նույն թվականին Լիվանովը (Յուլիան Սեմյոնովի հետ համատեղ) Մոսկվայում ստեղծել է «Դետեկտիվ» փորձարարական թատրոնը, որը տեղակայված էր Լուբյանկայում՝ ՆԳՆ սպաների կենտրոնական տանը: Թատրոնի ֆինանսավորումն իրականացվել է Մոսկվայի քաղաքապետարանի մշակույթի կոմիտեի կողմից, իսկ թատրոնը մինչև 1992 թվականը ինքնուրույն ապահովել է իր ծախսերի ընդամենը 10 տոկոսը։ 1992 թվականի կեսերին Սպաների կենտրոնական տունը խզել է թատրոնի հետ տարածքի վարձակալության պայմանագիրը։ Գեղարվեստական ղեկավար Լիվանովը միաժամանակ մեղադրվել է ալկոհոլի հետ կապված խնդիրների պատճառով թատրոնի աշխատանքը և Սպաների կենտրոնական տան միջոցառումները խափանելու մեջ (դերասանն այդ ժամանակ բուժվել է նևրոզների կլինիկայում): Դերասաններն ընդհանուր ժողովում որոշում են կայացրել լքել «Դետեկտիվ» թատրոնը և նրա հիման վրա ստեղծել ՆԳՆ կենտրոնական թատրոն<ref>''Самошин С.'' [https://www.kommersant.ru/doc/5044 От Василия Ливанова ушёл театр «Детектив»: Шерлок Холмс запил, солдаты выносят мебель] {{Wayback|url=https://www.kommersant.ru/doc/5044 |date=20201128013401 }} // «''Коммерсантъ-Власть''»: журнал. — 1992. — № 122. — 1 июня.</ref>։ 1990-2000-ական թվականներին Լիվանովը հիմնականում զբաղվել է գրական գործունեությամբ, գրել է հուշեր։ Հեղինակել է «Մեր ընկերը Շերլոկ Հոլմսն է» ({{lang-ru|«Наш друг — Шерлок Холмс»}}) էսսեն։ 2003 թվականին խաղացել է ծովահեն Ֆուրայի դերը «[[Ֆորտ Բոյար (հեռուստախաղ)|Ֆորտ Բոյար]]» հեռուստախաղում<ref>{{cite web|url=https://iz.ru/news/279453|title=Миллион долларов за восемьдесят минут|date=2003-03-28|publisher=[[Известия]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102644/https://iz.ru/news/279453|deadlink=no}}</ref>։ Ծրագրի ղեկավարության հետ կազմակերպչական տարաձայնությունների պատճառով հրաժարվել է մասնակցել հաջորդ տարվա սեզոնի նկարահանումներին<ref>{{cite web|url=https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|title=Василий Ливанов: Меня не выгоняли, я ушел сам! Почему актер отказался сниматься в игре «Форт Байяр»?|date=2004-08-20|publisher=[[Комсомольская правда]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102639/https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|deadlink=no}}</ref>։ 2006 թվականի հունիսի 15-ին Մոսկվայում Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Էնթոնի Բրենտոնը 70-ամյա Վասիլի Լիվանովին է հանձնել Բրիտանական կայսրության շքանշանի նշանները, դերասանը դարձել է շքանշանի պատվավոր անդամ «թատրոնին և կատարողական արվեստին ծառայելու համար»<ref>{{Cite web|url=http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|format=PDF|lang=en|website=Foreign and Commonwealth Office|accessdate=2020-11-20 |description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2008-10-02|deadlink=yes}}</ref>։ Ավելի ուշ անգլիացի շերլոքականների համար ոչ պաշտոնական մեկնաբանության մեջ Նախարարների կաբինետի արարողակարգային քարտուղարության աշխատակից Ալան Թուոմին հայտարարել է․ {{քաղվածքի սկիզբ}}Ես, սակայն, կարող եմ ասել ձեզ, որ պարոն Լիվանովը պարգևատրվել է 1979-1986 թվականներին նախկին ԽՍՀՄ-ում արտադրված հեռուստատեսային ֆիլմերի շարքում Շերլոկ Հոլմսի դերը կատարելու համար: {{բք|en|I can tell you, however, that Mr. Livanov was honoured for his portrayal of the character Sherlock Holmes in a series of television films made in the former USSR during the period 1979-86.}} {{քաղվածքի ավարտ|աղբյուր=Ալան Թուոմի<ref>{{Cite web|url=http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|title=The Newsletter The Sherlock Holmes Society of London|format=PDF|lang=en|website=The Sherlock Holmes Society of London|date=2006-04-04|accessdate=2020-11-20|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101237/http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|deadlink=no}}</ref>}} == Ընտանիք == * Առաջին կինը (1958-1970) – Ալինա Վլադիմիրովնա Էնգելգարդտ (ծնվ.՝ 21 մարտի, 1933), կենսաքիմիկոս Վլադիմիր Էնգելգարդտի դուստրը (1894-1984), ** Դուստրը՝ Անաստասիա (ծնվ.՝ 1963), ավարտել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան|ՄՊՀ]] կենսաբանության ֆակուլտետը, դարձել քանդակագործ<ref name="Василий Ливанов, дети" /><ref>''Пахомова А.'' [http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny Василий Ливанов пытался взорвать машину жены] {{Wayback|url=http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny |date=20141213123750 }} // Собеседник. — 2012. — апреля.</ref>, ***Թոռը՝ Վլադիմիր (ծնվ.՝ 1984)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />, *** Թոռնուհին՝ Քսենյա<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />: * Երկրորդ կինը (1972 թվականից) – Ելենա Լիվանովա (ծնվ.՝ 11 սեպտեմբերի, 1949), մուլտիպլիկատոր<ref>{{cite web|url=http://www.russiancinema.ru/names/name8996/|title=Елена Ливанова|work=Энциклопедия отечественного кино|publisher=russiancinema.ru|accessdate=2013-05-28|deadlink=yes}}</ref>, ** Որդին՝ Բորիս (ծնվ.՝ 2 ապրիլի, 1974), դերասան, հեռուստահաղորդավար, նկարիչ, գրող, բանաստեղծ: 2009 թվականին դատապարտվել է սպանության համար, պատիժը կրել է մասամբ, ազատ է արձակվել ժամկետից շուտ 2014 թվականին<ref name="Василий Ливанов, дети">[http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 Дети Василия Ливанова] {{Wayback|url=http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 |date=20181109071336 }} // ''bez-makiyazha''.''ru''</ref>, *** Թոռնուհին՝ Եվա (ծնվ.՝ 2002)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз">[http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ Василий Ливанов стал дедом в четвёртый раз] {{Wayback|url=http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ |date=20181109111956 }} // ''StarHit''.''ru''</ref>, ** Որդին՝ Նիկոլայ (ծնվ.՝ 3 մայիսի, 1984), նկարիչ, մուլտիպլիկատոր, դերասան, ավարտել է [[Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի համառուսական պետական ինստիտուտ|ՎԳԻԿ]]-ը<ref name="Василий Ливанов, дети" />, **** Թոռնուհին՝ Ալիսա (ծնվ.՝ 2017)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />։ == Մրցանակներ և պարգևներ == ''Ռուսական մրցանակներ'' * [[ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստների ցանկ|ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ]] (27 նոյեմբերի, 1981) * [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (18 ապրիլի, 1988) * «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» IV աստիճանի շքանշան (1 դեկտեմբերի, 2005) – ''Հայրենական կինեմատոգրաֆիայի զարգացման գործում ունեցած մեծ ավանդի և բազմամյա ստեղծագործական գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |title=Указ Президента Российской Федерации от 1 декабря 2005 г. № 1381 |access-date=2021-01-29 |archive-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201080943/http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |deadlink=no }}</ref>, * Պատվո շքանշան (27 հոկտեմբերի, 2016) – ''հայրենական մշակույթի և արվեստի զարգացման գործում ունեցած մեծ վաստակի, երկարամյա բեղմնավոր գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |title=Указ президента Российской Федерации от 26 октября 2016 года № 572 «О награждении государственными наградами Российской Федерации» |access-date=2021-01-29 |archive-date=2021-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211107032326/http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |deadlink=no }}</ref>, * «Հայրենիքի հերոսների հիշատակին» մեդալ – պատմահայրենասիրական ուղղվածության նախագծերի իրականացման համար (Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարի 2016 թվականի դեկտեմբերի 19-ի № 870 հրաման)<ref>[https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news Василий Ливанов получил медаль Минобороны России «Памяти героев Отечества»] {{Wayback|url=https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news |date=20170116175318 }} // ''Рамблер-новости''</ref>։ ''Օտարերկրյա մրցանակներ'' * Հենրիխ Գրայֆի մրցանակի դափնեկիր (1969)<ref>[https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ DEFA-Chronik für das Jahr 1969] {{Wayback|url=https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ |date=20201018154932 }} // ''defa-stiftung.de''</ref>, * Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամ (20 փետրվարի, 2006) – ''թատրոնի և կատարողական արվեստի բնագավառում ունեցած վաստակի համար''<ref name="MBE"/><ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|title=Ливанов — Кавалер ордена Британской Империи|date=2006-02-22|publisher=bbc.co.uk|accessdate=2013-05-28|lang=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120211131707/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|archivedate=2012-02-11|deadlink=no}}</ref>։ ''Հանրային ճանաչում'' * ՌԴ Կինեմատոգրաֆիական արվեստների և գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատվավոր ակադեմիկոս (2002), * «Ոսկե արծիվ-2017» հատուկ մրցանակ «կինեմատոգրաֆիայի բնագավառում ունեցած ավանդի համար» (2016 թվականի արդյունքներով)<ref>[https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 Лауреаты премии «Золотой Орёл» за 2016 год] {{Wayback|url=https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 |date=20210224170813 }} // Портал Национальной академии кинематографических искусств и наук России</ref>։ == Մատենագրություն == * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Неизвестный Шерлок Холмс|заглавие2=Помни о белой вороне|место=М.|издательство=Эксмо|год=2010|страниц=272|isbn=978-5-699-43373-5}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Путь из детства|заглавие2=Эхо одного тире|место=М.|издательство=АСТ|год=2013|страниц=256|isbn=978-5-170-77885-0}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Люди и куклы|вид=[сб.]|место=М.|издательство=Litres|год=2014|isbn=5457423026|isbn2=9785457423022}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Мой отец — Борис Ливанов|год=2015|страниц=205|isdn=5443810227|isbn2=9785443810225}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Գրականություն == * {{публикация|часть=Ливанов Василий Борисович|заглавие=Кино|подзаголовок=Энциклопедический словарь|ответственный=гл. ред. С. И. Юткевич|место=М.|издательство=Советская энциклопедия|год=1986|страницы=236|ref=Кино}} == Արտաքին հղումներ == * [http://vasily-livanov.narod.ru/ Վասիլի Լիվանովին նվիրված կայք] {{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20110405214500/http://angelina-tihonova.ru/category/vasiliy_livanov/ Василий Ливанов. «Смотрите, сын полка!»] Воспоминания Василия Ливанова о военном детстве * {{cite web |author=Евгений Перемышлев |url=https://www.krugosvet.ru/enc/teatr-i-kino/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=www.krugosvet.ru |publisher=[[Кругосвет]] |date= |access-date=2021-10-02}} * {{cite web |author=Денис Абрамов |url=https://tass.ru/encyclopedia/person/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=tass.ru |publisher=ТАСС |date= |access-date=2021-10-02}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Լիվանով, Վասիլի}} nucke5yad3y9sbf1bf60t5yzp1lgvuj 8485745 8485741 2022-08-09T08:04:45Z Voskanyan 23951 ավելացվեց [[Կատեգորիա:Ռուս դերասաններ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Վասիլի Բորիսովիչ Լիվանով''' ({{lang-ru|Василий Борисович Ливанов}}, {{ԱԾ}}), խորհրդային ռուս կինոդերասան, կինոյի և մուլտիպլիկացիայի ռեժիսոր, գրող, [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (1988)։ Առավել մեծ ճանաչման է արժանացել [[Շերլոք Հոլմս]]ի կերպարի շնորհիվ, որը կերտել է [[Իգոր Մասլեննիկով|Իգոր Մասլեննիկովի]]՝ [[Արթուր Կոնան Դոյլ|Արթուր Կոնան Դոյլի]] ստեղծագործությունների հիման վրա նկարահանված «Շերլոկ Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի արկածները» հեռուստաֆիլմերի շարքում, ինչի համար 2006 թվականին պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամությամբ<ref name="MBE">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|quote=''Mr Vasily Borisovitch Livanov formally approved 20 February 2006 for service to the theatre and performing arts…''|format=PDF|publisher=gov.uk; archive.org|accessdate=2013-05-28|lang=en|description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZWfcmP?url=http://wayback.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}}</ref><!-- Есть в источнике — 3 стр. 2-я фамилия сверху; Mr Vasily Borisovitch LIVANOV -->։ == Կենսագրություն == Ծնվել է 1935 թվականի հուլիսի 19-ին Մոսկվայում, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Բորիս Նիկոլաևիչ Լիվանովի (1904-1972) և Եվգենյա Կազիմիրովնա Լիվանովայի (օրիորդական ազգանունը՝ Պրավդզից-Ֆիլիպովիչ, 1907-1978) ընտանիքում: Լիվանովների տան մշտական հյուրերն են եղել [[Վասիլի Կաչալով|Վասիլի Կաչալովը]], [[Բորիս Պաստեռնակ|Բորիս Պաստեռնակը]], [[Ալեքսանդր Դովժենկո|Ալեքսանդր Դովժենկոն]], [[Նիկոլայ Չերկասով|Նիկոլայ Չերկասովը]], [[Միխայիլ Տարխանով|Միխայիլ Տարխանովը]], [[Պյոտր Կոնչալովսկի|Պյոտր Կոնչալովսկին]]։ 1954 թվականին Վասիլի Լիվանովը ավարտել է [[ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիա|ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիային]] կից Մոսկվայի միջնակարգ գեղարվեստական դպրոցը, իսկ ավելի ուշ՝ Շչուկինի անվան թատերական ուսումնարանը (1958) և [[Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներ|ԽՍՀՄ Պետկինոյի բարձրագույն ռեժիսորական դասընթացները]] ([[Միխայիլ Ռոմ|Միխայիլ Ռոմի]] արհեստանոց, 1966): Մտավորականության, հոգեկան նրբակրթության, ռոմանտիզմի, զգացմունքների անկեղծության համադրությունը որոշիչ են եղել Վասիլի Լիվանովի վաղ էկրանային կերպարներում: Ձայնի եզակի տեմբր է հայտնվել Լիվանովի մոտ այն պատճառով, որ ռեժիսոր [[Միխայիլ Կալատոզով|Միխայիլ Կալատոզովն]] առաջարկել է «Չուղարկված նամակ» ֆիլմի ձմեռային տեսարանները հնչյունավորել հենց փողոցում՝ 40 աստիճան սառնամանիքի պայմաններում: Դերասանները փորձել են բղավել քամու ուժեղ պոռթկումներից ավելի բարձր, և Լիվանովի ձայնը խզվել է<ref>[http://lifenews.ru/video/13423 Василий Ливанов: «В современных „Шерлоках“ нет никакого Конана Дойла»] {{Wayback|url=http://lifenews.ru/video/13423 |date=20150723031402 }} // ''lifenews''.''ru''</ref>։ 1966-1973 թվականներին աշխատել է «[[Սոյուզմուլտֆիլմ]]» կինոստուդիայում որպես բեմադրող ռեժիսոր։ Հնչյունավորել է մոտ 300 մուլտիպլիկացիոն կերպարներ, այդ թվում՝ [[Կառլսոն|Կառլսոնին]], [[կոկորդիլոս Գենա|կոկորդիլոս Գենային]] և վիշապօձին «[[38 թութակներ]]» մուլտֆիլմում{{sfn|Кино|1986|с=236}}։ [[Յուրի Էնտին|Յուրի Էնտինի]] և Գենադի Գլադկովի հետ միասին ստեղծել են «[[Բրեմենյան երաժիշտներ (մուլտֆիլմ)|Բրեմենյան երաժիշտներ]]» և «Բրեմենյան երաժիշտների հետքերով» մուլտֆիլմերը: Պատրաստվելով ֆիլմ նկարահանել [[Շերլոք Հոլմս|Շերլոկ Հոլմսի]] և դոկտոր Վաթսոնի մասին՝ Իգոր Մասլեննիկովը անմիջապես Լիվանովին դիտարկել է որպես Հոլմսի դերի հիմնական թեկնածու: Մասլեննիկովը մինչ այդ աշխատել էր Լիվանովի հետ «[[Յարոսլավնան՝ Ֆրանսիայի թագուհին]]» ֆիլմում։ Ութ տարվա ընթացքում (1979-1986) նկարահանվել է չորս երկսերիանոց և մեկ եռասերիա հեռուստաֆիլմ, որոնք միանգամից մեծ ժողովրդականություն են ձեռք բերել ԽՍՀՄ-ում: Նկարահանումների ընթացքում Լիվանովը ընկերացել է Վաթսոնի դերակատար Վիտալի Սոլոմինի հետ, իսկ Մասլեննիկովի հետ 1980-ականների կեսերին Լիվանովի հարաբերությունները խզվել են։ 1986 թվականին թողարկվել է «[[Իմ սիրելի ծաղրածուն]]» ֆիլմը, որը նկարահանվել էր ռեժիսոր Յուրի Կուշներևի կողմից՝ Վասիլի Լիվանովի համանուն վիպակի մոտիվներով։ Ֆիլմի սցենարը գրել են [[Նիկիտա Միխալկով|Նիկիտա Միխալկովը]] և [[Ալեքսանդր Ադաբաշյան]]ը: Շերլոկ Հոլմսի մասին հեռուստասերիալի նկարահանումների ավարտից հետո Լիվանովը, որն այդ ժամանակ ընդամենը 50 տարեկան էր, աստիճանաբար գրեթե դադարել է հայտնվել էկրանին՝ նախկինի պես երբեմն աշխատելով որպես հնչյունավորող դերասան: Կինոյում միակ խոշոր աշխատանքը եղել է [[Դոն Կիխոտ (վեպ)|Դոն Կիխոտի]] դերը 1997 թվականի «[[Դոն Կիխոտը վերադառնում է]]» ֆիլմում, որը բեմադրվել էր հենց Լիվանովի կողմից Օլեգ Գրիգորովիչի հետ միասին: Լիվանովն այդ ֆիլմում հանդես է եկել նաև որպես սցենարիստ և պրոդյուսեր։ 2005 թվականին Լիվանովը նկարահանվել է Վլադիմիր Բորտկոյի «[[Վարպետը և Մարգարիտան (հեռուստասերիալ)|Վարպետը և Մարգարիտան]]» հեռուստասերիալում՝ կատարելով պրոֆեսոր Ստրավինսկու ոչ մեծ դերը: Վերջին անգամ Լիվանովը էկրանին հայտնվել է ռեժիսոր Վալերի Նիկոլաևի «Արջի որս» 2007 թվականի ֆիլմում: 1988 թվականին Վասիլի Լիվանովին շնորհվել է [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ|ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստի]] կոչում: Նույն թվականին Լիվանովը (Յուլիան Սեմյոնովի հետ համատեղ) Մոսկվայում ստեղծել է «Դետեկտիվ» փորձարարական թատրոնը, որը տեղակայված էր Լուբյանկայում՝ ՆԳՆ սպաների կենտրոնական տանը: Թատրոնի ֆինանսավորումն իրականացվել է Մոսկվայի քաղաքապետարանի մշակույթի կոմիտեի կողմից, իսկ թատրոնը մինչև 1992 թվականը ինքնուրույն ապահովել է իր ծախսերի ընդամենը 10 տոկոսը։ 1992 թվականի կեսերին Սպաների կենտրոնական տունը խզել է թատրոնի հետ տարածքի վարձակալության պայմանագիրը։ Գեղարվեստական ղեկավար Լիվանովը միաժամանակ մեղադրվել է ալկոհոլի հետ կապված խնդիրների պատճառով թատրոնի աշխատանքը և Սպաների կենտրոնական տան միջոցառումները խափանելու մեջ (դերասանն այդ ժամանակ բուժվել է նևրոզների կլինիկայում): Դերասաններն ընդհանուր ժողովում որոշում են կայացրել լքել «Դետեկտիվ» թատրոնը և նրա հիման վրա ստեղծել ՆԳՆ կենտրոնական թատրոն<ref>''Самошин С.'' [https://www.kommersant.ru/doc/5044 От Василия Ливанова ушёл театр «Детектив»: Шерлок Холмс запил, солдаты выносят мебель] {{Wayback|url=https://www.kommersant.ru/doc/5044 |date=20201128013401 }} // «''Коммерсантъ-Власть''»: журнал. — 1992. — № 122. — 1 июня.</ref>։ 1990-2000-ական թվականներին Լիվանովը հիմնականում զբաղվել է գրական գործունեությամբ, գրել է հուշեր։ Հեղինակել է «Մեր ընկերը Շերլոկ Հոլմսն է» ({{lang-ru|«Наш друг — Шерлок Холмс»}}) էսսեն։ 2003 թվականին խաղացել է ծովահեն Ֆուրայի դերը «[[Ֆորտ Բոյար (հեռուստախաղ)|Ֆորտ Բոյար]]» հեռուստախաղում<ref>{{cite web|url=https://iz.ru/news/279453|title=Миллион долларов за восемьдесят минут|date=2003-03-28|publisher=[[Известия]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102644/https://iz.ru/news/279453|deadlink=no}}</ref>։ Ծրագրի ղեկավարության հետ կազմակերպչական տարաձայնությունների պատճառով հրաժարվել է մասնակցել հաջորդ տարվա սեզոնի նկարահանումներին<ref>{{cite web|url=https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|title=Василий Ливанов: Меня не выгоняли, я ушел сам! Почему актер отказался сниматься в игре «Форт Байяр»?|date=2004-08-20|publisher=[[Комсомольская правда]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102639/https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|deadlink=no}}</ref>։ 2006 թվականի հունիսի 15-ին Մոսկվայում Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Էնթոնի Բրենտոնը 70-ամյա Վասիլի Լիվանովին է հանձնել Բրիտանական կայսրության շքանշանի նշանները, դերասանը դարձել է շքանշանի պատվավոր անդամ «թատրոնին և կատարողական արվեստին ծառայելու համար»<ref>{{Cite web|url=http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|format=PDF|lang=en|website=Foreign and Commonwealth Office|accessdate=2020-11-20 |description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2008-10-02|deadlink=yes}}</ref>։ Ավելի ուշ անգլիացի շերլոքականների համար ոչ պաշտոնական մեկնաբանության մեջ Նախարարների կաբինետի արարողակարգային քարտուղարության աշխատակից Ալան Թուոմին հայտարարել է․ {{քաղվածքի սկիզբ}}Ես, սակայն, կարող եմ ասել ձեզ, որ պարոն Լիվանովը պարգևատրվել է 1979-1986 թվականներին նախկին ԽՍՀՄ-ում արտադրված հեռուստատեսային ֆիլմերի շարքում Շերլոկ Հոլմսի դերը կատարելու համար: {{բք|en|I can tell you, however, that Mr. Livanov was honoured for his portrayal of the character Sherlock Holmes in a series of television films made in the former USSR during the period 1979-86.}} {{քաղվածքի ավարտ|աղբյուր=Ալան Թուոմի<ref>{{Cite web|url=http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|title=The Newsletter The Sherlock Holmes Society of London|format=PDF|lang=en|website=The Sherlock Holmes Society of London|date=2006-04-04|accessdate=2020-11-20|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101237/http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|deadlink=no}}</ref>}} == Ընտանիք == * Առաջին կինը (1958-1970) – Ալինա Վլադիմիրովնա Էնգելգարդտ (ծնվ.՝ 21 մարտի, 1933), կենսաքիմիկոս Վլադիմիր Էնգելգարդտի դուստրը (1894-1984), ** Դուստրը՝ Անաստասիա (ծնվ.՝ 1963), ավարտել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան|ՄՊՀ]] կենսաբանության ֆակուլտետը, դարձել քանդակագործ<ref name="Василий Ливанов, дети" /><ref>''Пахомова А.'' [http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny Василий Ливанов пытался взорвать машину жены] {{Wayback|url=http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny |date=20141213123750 }} // Собеседник. — 2012. — апреля.</ref>, ***Թոռը՝ Վլադիմիր (ծնվ.՝ 1984)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />, *** Թոռնուհին՝ Քսենյա<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />: * Երկրորդ կինը (1972 թվականից) – Ելենա Լիվանովա (ծնվ.՝ 11 սեպտեմբերի, 1949), մուլտիպլիկատոր<ref>{{cite web|url=http://www.russiancinema.ru/names/name8996/|title=Елена Ливанова|work=Энциклопедия отечественного кино|publisher=russiancinema.ru|accessdate=2013-05-28|deadlink=yes}}</ref>, ** Որդին՝ Բորիս (ծնվ.՝ 2 ապրիլի, 1974), դերասան, հեռուստահաղորդավար, նկարիչ, գրող, բանաստեղծ: 2009 թվականին դատապարտվել է սպանության համար, պատիժը կրել է մասամբ, ազատ է արձակվել ժամկետից շուտ 2014 թվականին<ref name="Василий Ливанов, дети">[http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 Дети Василия Ливанова] {{Wayback|url=http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 |date=20181109071336 }} // ''bez-makiyazha''.''ru''</ref>, *** Թոռնուհին՝ Եվա (ծնվ.՝ 2002)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз">[http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ Василий Ливанов стал дедом в четвёртый раз] {{Wayback|url=http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ |date=20181109111956 }} // ''StarHit''.''ru''</ref>, ** Որդին՝ Նիկոլայ (ծնվ.՝ 3 մայիսի, 1984), նկարիչ, մուլտիպլիկատոր, դերասան, ավարտել է [[Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի համառուսական պետական ինստիտուտ|ՎԳԻԿ]]-ը<ref name="Василий Ливанов, дети" />, **** Թոռնուհին՝ Ալիսա (ծնվ.՝ 2017)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />։ == Մրցանակներ և պարգևներ == ''Ռուսական մրցանակներ'' * [[ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստների ցանկ|ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ]] (27 նոյեմբերի, 1981) * [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (18 ապրիլի, 1988) * «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» IV աստիճանի շքանշան (1 դեկտեմբերի, 2005) – ''Հայրենական կինեմատոգրաֆիայի զարգացման գործում ունեցած մեծ ավանդի և բազմամյա ստեղծագործական գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |title=Указ Президента Российской Федерации от 1 декабря 2005 г. № 1381 |access-date=2021-01-29 |archive-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201080943/http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |deadlink=no }}</ref>, * Պատվո շքանշան (27 հոկտեմբերի, 2016) – ''հայրենական մշակույթի և արվեստի զարգացման գործում ունեցած մեծ վաստակի, երկարամյա բեղմնավոր գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |title=Указ президента Российской Федерации от 26 октября 2016 года № 572 «О награждении государственными наградами Российской Федерации» |access-date=2021-01-29 |archive-date=2021-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211107032326/http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |deadlink=no }}</ref>, * «Հայրենիքի հերոսների հիշատակին» մեդալ – պատմահայրենասիրական ուղղվածության նախագծերի իրականացման համար (Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարի 2016 թվականի դեկտեմբերի 19-ի № 870 հրաման)<ref>[https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news Василий Ливанов получил медаль Минобороны России «Памяти героев Отечества»] {{Wayback|url=https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news |date=20170116175318 }} // ''Рамблер-новости''</ref>։ ''Օտարերկրյա մրցանակներ'' * Հենրիխ Գրայֆի մրցանակի դափնեկիր (1969)<ref>[https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ DEFA-Chronik für das Jahr 1969] {{Wayback|url=https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ |date=20201018154932 }} // ''defa-stiftung.de''</ref>, * Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամ (20 փետրվարի, 2006) – ''թատրոնի և կատարողական արվեստի բնագավառում ունեցած վաստակի համար''<ref name="MBE"/><ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|title=Ливанов — Кавалер ордена Британской Империи|date=2006-02-22|publisher=bbc.co.uk|accessdate=2013-05-28|lang=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120211131707/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|archivedate=2012-02-11|deadlink=no}}</ref>։ ''Հանրային ճանաչում'' * ՌԴ Կինեմատոգրաֆիական արվեստների և գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատվավոր ակադեմիկոս (2002), * «Ոսկե արծիվ-2017» հատուկ մրցանակ «կինեմատոգրաֆիայի բնագավառում ունեցած ավանդի համար» (2016 թվականի արդյունքներով)<ref>[https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 Лауреаты премии «Золотой Орёл» за 2016 год] {{Wayback|url=https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 |date=20210224170813 }} // Портал Национальной академии кинематографических искусств и наук России</ref>։ == Մատենագրություն == * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Неизвестный Шерлок Холмс|заглавие2=Помни о белой вороне|место=М.|издательство=Эксмо|год=2010|страниц=272|isbn=978-5-699-43373-5}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Путь из детства|заглавие2=Эхо одного тире|место=М.|издательство=АСТ|год=2013|страниц=256|isbn=978-5-170-77885-0}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Люди и куклы|вид=[сб.]|место=М.|издательство=Litres|год=2014|isbn=5457423026|isbn2=9785457423022}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Мой отец — Борис Ливанов|год=2015|страниц=205|isdn=5443810227|isbn2=9785443810225}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Գրականություն == * {{публикация|часть=Ливанов Василий Борисович|заглавие=Кино|подзаголовок=Энциклопедический словарь|ответственный=гл. ред. С. И. Юткевич|место=М.|издательство=Советская энциклопедия|год=1986|страницы=236|ref=Кино}} == Արտաքին հղումներ == * [http://vasily-livanov.narod.ru/ Վասիլի Լիվանովին նվիրված կայք] {{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20110405214500/http://angelina-tihonova.ru/category/vasiliy_livanov/ Василий Ливанов. «Смотрите, сын полка!»] Воспоминания Василия Ливанова о военном детстве * {{cite web |author=Евгений Перемышлев |url=https://www.krugosvet.ru/enc/teatr-i-kino/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=www.krugosvet.ru |publisher=[[Кругосвет]] |date= |access-date=2021-10-02}} * {{cite web |author=Денис Абрамов |url=https://tass.ru/encyclopedia/person/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=tass.ru |publisher=ТАСС |date= |access-date=2021-10-02}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Լիվանով, Վասիլի}} [[Կատեգորիա:Ռուս դերասաններ]] tq3wmxmpfix2yxawkseoogentxfao8b 8485757 8485745 2022-08-09T08:18:15Z Voskanyan 23951 catSuggest-ով +[[Կատեգորիա:Խորհրդային դերասաններ]], [[Կատեգորիա:Խորհրդային սցենարիստներ]], [[Կատեգորիա:Ռուս կինոռեժիսորներ]], [[Կատեգորիա:Ռուս սցենարիստներ]], [[Կատեգորիա:Խորհրդային կինոռեժիսորներ]], [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանակիրներ]], [[Կատեգորիա:Ռուս հնչյունավորողներ]], [[Կատեգորիա:Ռուս հուշավիպագիրներ]], [[Կատեգորիա:Ռուս մանկագիրներ]], [[Կատեգորիա:Ռուս գրողներ]], [[Կատեգորիա:Ռուս մուլտիպլիկատորներ]], [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի կինեմատոգրաֆիական... wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Վասիլի Բորիսովիչ Լիվանով''' ({{lang-ru|Василий Борисович Ливанов}}, {{ԱԾ}}), խորհրդային ռուս կինոդերասան, կինոյի և մուլտիպլիկացիայի ռեժիսոր, գրող, [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (1988)։ Առավել մեծ ճանաչման է արժանացել [[Շերլոք Հոլմս]]ի կերպարի շնորհիվ, որը կերտել է [[Իգոր Մասլեննիկով|Իգոր Մասլեննիկովի]]՝ [[Արթուր Կոնան Դոյլ|Արթուր Կոնան Դոյլի]] ստեղծագործությունների հիման վրա նկարահանված «Շերլոկ Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի արկածները» հեռուստաֆիլմերի շարքում, ինչի համար 2006 թվականին պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամությամբ<ref name="MBE">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|quote=''Mr Vasily Borisovitch Livanov formally approved 20 February 2006 for service to the theatre and performing arts…''|format=PDF|publisher=gov.uk; archive.org|accessdate=2013-05-28|lang=en|description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZWfcmP?url=http://wayback.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}}</ref><!-- Есть в источнике — 3 стр. 2-я фамилия сверху; Mr Vasily Borisovitch LIVANOV -->։ == Կենսագրություն == Ծնվել է 1935 թվականի հուլիսի 19-ին Մոսկվայում, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Բորիս Նիկոլաևիչ Լիվանովի (1904-1972) և Եվգենյա Կազիմիրովնա Լիվանովայի (օրիորդական ազգանունը՝ Պրավդզից-Ֆիլիպովիչ, 1907-1978) ընտանիքում: Լիվանովների տան մշտական հյուրերն են եղել [[Վասիլի Կաչալով|Վասիլի Կաչալովը]], [[Բորիս Պաստեռնակ|Բորիս Պաստեռնակը]], [[Ալեքսանդր Դովժենկո|Ալեքսանդր Դովժենկոն]], [[Նիկոլայ Չերկասով|Նիկոլայ Չերկասովը]], [[Միխայիլ Տարխանով|Միխայիլ Տարխանովը]], [[Պյոտր Կոնչալովսկի|Պյոտր Կոնչալովսկին]]։ 1954 թվականին Վասիլի Լիվանովը ավարտել է [[ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիա|ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիային]] կից Մոսկվայի միջնակարգ գեղարվեստական դպրոցը, իսկ ավելի ուշ՝ Շչուկինի անվան թատերական ուսումնարանը (1958) և [[Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներ|ԽՍՀՄ Պետկինոյի բարձրագույն ռեժիսորական դասընթացները]] ([[Միխայիլ Ռոմ|Միխայիլ Ռոմի]] արհեստանոց, 1966): Մտավորականության, հոգեկան նրբակրթության, ռոմանտիզմի, զգացմունքների անկեղծության համադրությունը որոշիչ են եղել Վասիլի Լիվանովի վաղ էկրանային կերպարներում: Ձայնի եզակի տեմբր է հայտնվել Լիվանովի մոտ այն պատճառով, որ ռեժիսոր [[Միխայիլ Կալատոզով|Միխայիլ Կալատոզովն]] առաջարկել է «Չուղարկված նամակ» ֆիլմի ձմեռային տեսարանները հնչյունավորել հենց փողոցում՝ 40 աստիճան սառնամանիքի պայմաններում: Դերասանները փորձել են բղավել քամու ուժեղ պոռթկումներից ավելի բարձր, և Լիվանովի ձայնը խզվել է<ref>[http://lifenews.ru/video/13423 Василий Ливанов: «В современных „Шерлоках“ нет никакого Конана Дойла»] {{Wayback|url=http://lifenews.ru/video/13423 |date=20150723031402 }} // ''lifenews''.''ru''</ref>։ 1966-1973 թվականներին աշխատել է «[[Սոյուզմուլտֆիլմ]]» կինոստուդիայում որպես բեմադրող ռեժիսոր։ Հնչյունավորել է մոտ 300 մուլտիպլիկացիոն կերպարներ, այդ թվում՝ [[Կառլսոն|Կառլսոնին]], [[կոկորդիլոս Գենա|կոկորդիլոս Գենային]] և վիշապօձին «[[38 թութակներ]]» մուլտֆիլմում{{sfn|Кино|1986|с=236}}։ [[Յուրի Էնտին|Յուրի Էնտինի]] և Գենադի Գլադկովի հետ միասին ստեղծել են «[[Բրեմենյան երաժիշտներ (մուլտֆիլմ)|Բրեմենյան երաժիշտներ]]» և «Բրեմենյան երաժիշտների հետքերով» մուլտֆիլմերը: Պատրաստվելով ֆիլմ նկարահանել [[Շերլոք Հոլմս|Շերլոկ Հոլմսի]] և դոկտոր Վաթսոնի մասին՝ Իգոր Մասլեննիկովը անմիջապես Լիվանովին դիտարկել է որպես Հոլմսի դերի հիմնական թեկնածու: Մասլեննիկովը մինչ այդ աշխատել էր Լիվանովի հետ «[[Յարոսլավնան՝ Ֆրանսիայի թագուհին]]» ֆիլմում։ Ութ տարվա ընթացքում (1979-1986) նկարահանվել է չորս երկսերիանոց և մեկ եռասերիա հեռուստաֆիլմ, որոնք միանգամից մեծ ժողովրդականություն են ձեռք բերել ԽՍՀՄ-ում: Նկարահանումների ընթացքում Լիվանովը ընկերացել է Վաթսոնի դերակատար Վիտալի Սոլոմինի հետ, իսկ Մասլեննիկովի հետ 1980-ականների կեսերին Լիվանովի հարաբերությունները խզվել են։ 1986 թվականին թողարկվել է «[[Իմ սիրելի ծաղրածուն]]» ֆիլմը, որը նկարահանվել էր ռեժիսոր Յուրի Կուշներևի կողմից՝ Վասիլի Լիվանովի համանուն վիպակի մոտիվներով։ Ֆիլմի սցենարը գրել են [[Նիկիտա Միխալկով|Նիկիտա Միխալկովը]] և [[Ալեքսանդր Ադաբաշյան]]ը: Շերլոկ Հոլմսի մասին հեռուստասերիալի նկարահանումների ավարտից հետո Լիվանովը, որն այդ ժամանակ ընդամենը 50 տարեկան էր, աստիճանաբար գրեթե դադարել է հայտնվել էկրանին՝ նախկինի պես երբեմն աշխատելով որպես հնչյունավորող դերասան: Կինոյում միակ խոշոր աշխատանքը եղել է [[Դոն Կիխոտ (վեպ)|Դոն Կիխոտի]] դերը 1997 թվականի «[[Դոն Կիխոտը վերադառնում է]]» ֆիլմում, որը բեմադրվել էր հենց Լիվանովի կողմից Օլեգ Գրիգորովիչի հետ միասին: Լիվանովն այդ ֆիլմում հանդես է եկել նաև որպես սցենարիստ և պրոդյուսեր։ 2005 թվականին Լիվանովը նկարահանվել է Վլադիմիր Բորտկոյի «[[Վարպետը և Մարգարիտան (հեռուստասերիալ)|Վարպետը և Մարգարիտան]]» հեռուստասերիալում՝ կատարելով պրոֆեսոր Ստրավինսկու ոչ մեծ դերը: Վերջին անգամ Լիվանովը էկրանին հայտնվել է ռեժիսոր Վալերի Նիկոլաևի «Արջի որս» 2007 թվականի ֆիլմում: 1988 թվականին Վասիլի Լիվանովին շնորհվել է [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ|ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստի]] կոչում: Նույն թվականին Լիվանովը (Յուլիան Սեմյոնովի հետ համատեղ) Մոսկվայում ստեղծել է «Դետեկտիվ» փորձարարական թատրոնը, որը տեղակայված էր Լուբյանկայում՝ ՆԳՆ սպաների կենտրոնական տանը: Թատրոնի ֆինանսավորումն իրականացվել է Մոսկվայի քաղաքապետարանի մշակույթի կոմիտեի կողմից, իսկ թատրոնը մինչև 1992 թվականը ինքնուրույն ապահովել է իր ծախսերի ընդամենը 10 տոկոսը։ 1992 թվականի կեսերին Սպաների կենտրոնական տունը խզել է թատրոնի հետ տարածքի վարձակալության պայմանագիրը։ Գեղարվեստական ղեկավար Լիվանովը միաժամանակ մեղադրվել է ալկոհոլի հետ կապված խնդիրների պատճառով թատրոնի աշխատանքը և Սպաների կենտրոնական տան միջոցառումները խափանելու մեջ (դերասանն այդ ժամանակ բուժվել է նևրոզների կլինիկայում): Դերասաններն ընդհանուր ժողովում որոշում են կայացրել լքել «Դետեկտիվ» թատրոնը և նրա հիման վրա ստեղծել ՆԳՆ կենտրոնական թատրոն<ref>''Самошин С.'' [https://www.kommersant.ru/doc/5044 От Василия Ливанова ушёл театр «Детектив»: Шерлок Холмс запил, солдаты выносят мебель] {{Wayback|url=https://www.kommersant.ru/doc/5044 |date=20201128013401 }} // «''Коммерсантъ-Власть''»: журнал. — 1992. — № 122. — 1 июня.</ref>։ 1990-2000-ական թվականներին Լիվանովը հիմնականում զբաղվել է գրական գործունեությամբ, գրել է հուշեր։ Հեղինակել է «Մեր ընկերը Շերլոկ Հոլմսն է» ({{lang-ru|«Наш друг — Шерлок Холмс»}}) էսսեն։ 2003 թվականին խաղացել է ծովահեն Ֆուրայի դերը «[[Ֆորտ Բոյար (հեռուստախաղ)|Ֆորտ Բոյար]]» հեռուստախաղում<ref>{{cite web|url=https://iz.ru/news/279453|title=Миллион долларов за восемьдесят минут|date=2003-03-28|publisher=[[Известия]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102644/https://iz.ru/news/279453|deadlink=no}}</ref>։ Ծրագրի ղեկավարության հետ կազմակերպչական տարաձայնությունների պատճառով հրաժարվել է մասնակցել հաջորդ տարվա սեզոնի նկարահանումներին<ref>{{cite web|url=https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|title=Василий Ливанов: Меня не выгоняли, я ушел сам! Почему актер отказался сниматься в игре «Форт Байяр»?|date=2004-08-20|publisher=[[Комсомольская правда]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102639/https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|deadlink=no}}</ref>։ 2006 թվականի հունիսի 15-ին Մոսկվայում Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Էնթոնի Բրենտոնը 70-ամյա Վասիլի Լիվանովին է հանձնել Բրիտանական կայսրության շքանշանի նշանները, դերասանը դարձել է շքանշանի պատվավոր անդամ «թատրոնին և կատարողական արվեստին ծառայելու համար»<ref>{{Cite web|url=http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|format=PDF|lang=en|website=Foreign and Commonwealth Office|accessdate=2020-11-20 |description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2008-10-02|deadlink=yes}}</ref>։ Ավելի ուշ անգլիացի շերլոքականների համար ոչ պաշտոնական մեկնաբանության մեջ Նախարարների կաբինետի արարողակարգային քարտուղարության աշխատակից Ալան Թուոմին հայտարարել է․ {{քաղվածքի սկիզբ}}Ես, սակայն, կարող եմ ասել ձեզ, որ պարոն Լիվանովը պարգևատրվել է 1979-1986 թվականներին նախկին ԽՍՀՄ-ում արտադրված հեռուստատեսային ֆիլմերի շարքում Շերլոկ Հոլմսի դերը կատարելու համար: {{բք|en|I can tell you, however, that Mr. Livanov was honoured for his portrayal of the character Sherlock Holmes in a series of television films made in the former USSR during the period 1979-86.}} {{քաղվածքի ավարտ|աղբյուր=Ալան Թուոմի<ref>{{Cite web|url=http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|title=The Newsletter The Sherlock Holmes Society of London|format=PDF|lang=en|website=The Sherlock Holmes Society of London|date=2006-04-04|accessdate=2020-11-20|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101237/http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|deadlink=no}}</ref>}} == Ընտանիք == * Առաջին կինը (1958-1970) – Ալինա Վլադիմիրովնա Էնգելգարդտ (ծնվ.՝ 21 մարտի, 1933), կենսաքիմիկոս Վլադիմիր Էնգելգարդտի դուստրը (1894-1984), ** Դուստրը՝ Անաստասիա (ծնվ.՝ 1963), ավարտել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան|ՄՊՀ]] կենսաբանության ֆակուլտետը, դարձել քանդակագործ<ref name="Василий Ливанов, дети" /><ref>''Пахомова А.'' [http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny Василий Ливанов пытался взорвать машину жены] {{Wayback|url=http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny |date=20141213123750 }} // Собеседник. — 2012. — апреля.</ref>, ***Թոռը՝ Վլադիմիր (ծնվ.՝ 1984)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />, *** Թոռնուհին՝ Քսենյա<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />: * Երկրորդ կինը (1972 թվականից) – Ելենա Լիվանովա (ծնվ.՝ 11 սեպտեմբերի, 1949), մուլտիպլիկատոր<ref>{{cite web|url=http://www.russiancinema.ru/names/name8996/|title=Елена Ливанова|work=Энциклопедия отечественного кино|publisher=russiancinema.ru|accessdate=2013-05-28|deadlink=yes}}</ref>, ** Որդին՝ Բորիս (ծնվ.՝ 2 ապրիլի, 1974), դերասան, հեռուստահաղորդավար, նկարիչ, գրող, բանաստեղծ: 2009 թվականին դատապարտվել է սպանության համար, պատիժը կրել է մասամբ, ազատ է արձակվել ժամկետից շուտ 2014 թվականին<ref name="Василий Ливанов, дети">[http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 Дети Василия Ливанова] {{Wayback|url=http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 |date=20181109071336 }} // ''bez-makiyazha''.''ru''</ref>, *** Թոռնուհին՝ Եվա (ծնվ.՝ 2002)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз">[http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ Василий Ливанов стал дедом в четвёртый раз] {{Wayback|url=http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ |date=20181109111956 }} // ''StarHit''.''ru''</ref>, ** Որդին՝ Նիկոլայ (ծնվ.՝ 3 մայիսի, 1984), նկարիչ, մուլտիպլիկատոր, դերասան, ավարտել է [[Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի համառուսական պետական ինստիտուտ|ՎԳԻԿ]]-ը<ref name="Василий Ливанов, дети" />, **** Թոռնուհին՝ Ալիսա (ծնվ.՝ 2017)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />։ == Մրցանակներ և պարգևներ == ''Ռուսական մրցանակներ'' * [[ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստների ցանկ|ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ]] (27 նոյեմբերի, 1981) * [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (18 ապրիլի, 1988) * «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» IV աստիճանի շքանշան (1 դեկտեմբերի, 2005) – ''Հայրենական կինեմատոգրաֆիայի զարգացման գործում ունեցած մեծ ավանդի և բազմամյա ստեղծագործական գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |title=Указ Президента Российской Федерации от 1 декабря 2005 г. № 1381 |access-date=2021-01-29 |archive-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201080943/http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |deadlink=no }}</ref>, * Պատվո շքանշան (27 հոկտեմբերի, 2016) – ''հայրենական մշակույթի և արվեստի զարգացման գործում ունեցած մեծ վաստակի, երկարամյա բեղմնավոր գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |title=Указ президента Российской Федерации от 26 октября 2016 года № 572 «О награждении государственными наградами Российской Федерации» |access-date=2021-01-29 |archive-date=2021-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211107032326/http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |deadlink=no }}</ref>, * «Հայրենիքի հերոսների հիշատակին» մեդալ – պատմահայրենասիրական ուղղվածության նախագծերի իրականացման համար (Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարի 2016 թվականի դեկտեմբերի 19-ի № 870 հրաման)<ref>[https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news Василий Ливанов получил медаль Минобороны России «Памяти героев Отечества»] {{Wayback|url=https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news |date=20170116175318 }} // ''Рамблер-новости''</ref>։ ''Օտարերկրյա մրցանակներ'' * Հենրիխ Գրայֆի մրցանակի դափնեկիր (1969)<ref>[https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ DEFA-Chronik für das Jahr 1969] {{Wayback|url=https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ |date=20201018154932 }} // ''defa-stiftung.de''</ref>, * Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամ (20 փետրվարի, 2006) – ''թատրոնի և կատարողական արվեստի բնագավառում ունեցած վաստակի համար''<ref name="MBE"/><ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|title=Ливанов — Кавалер ордена Британской Империи|date=2006-02-22|publisher=bbc.co.uk|accessdate=2013-05-28|lang=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120211131707/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|archivedate=2012-02-11|deadlink=no}}</ref>։ ''Հանրային ճանաչում'' * ՌԴ Կինեմատոգրաֆիական արվեստների և գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատվավոր ակադեմիկոս (2002), * «Ոսկե արծիվ-2017» հատուկ մրցանակ «կինեմատոգրաֆիայի բնագավառում ունեցած ավանդի համար» (2016 թվականի արդյունքներով)<ref>[https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 Лауреаты премии «Золотой Орёл» за 2016 год] {{Wayback|url=https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 |date=20210224170813 }} // Портал Национальной академии кинематографических искусств и наук России</ref>։ == Մատենագրություն == * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Неизвестный Шерлок Холмс|заглавие2=Помни о белой вороне|место=М.|издательство=Эксмо|год=2010|страниц=272|isbn=978-5-699-43373-5}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Путь из детства|заглавие2=Эхо одного тире|место=М.|издательство=АСТ|год=2013|страниц=256|isbn=978-5-170-77885-0}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Люди и куклы|вид=[сб.]|место=М.|издательство=Litres|год=2014|isbn=5457423026|isbn2=9785457423022}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Мой отец — Борис Ливанов|год=2015|страниц=205|isdn=5443810227|isbn2=9785443810225}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Գրականություն == * {{публикация|часть=Ливанов Василий Борисович|заглавие=Кино|подзаголовок=Энциклопедический словарь|ответственный=гл. ред. С. И. Юткевич|место=М.|издательство=Советская энциклопедия|год=1986|страницы=236|ref=Кино}} == Արտաքին հղումներ == * [http://vasily-livanov.narod.ru/ Վասիլի Լիվանովին նվիրված կայք] {{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20110405214500/http://angelina-tihonova.ru/category/vasiliy_livanov/ Василий Ливанов. «Смотрите, сын полка!»] Воспоминания Василия Ливанова о военном детстве * {{cite web |author=Евгений Перемышлев |url=https://www.krugosvet.ru/enc/teatr-i-kino/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=www.krugosvet.ru |publisher=[[Кругосвет]] |date= |access-date=2021-10-02}} * {{cite web |author=Денис Абрамов |url=https://tass.ru/encyclopedia/person/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=tass.ru |publisher=ТАСС |date= |access-date=2021-10-02}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Լիվանով, Վասիլի}} [[Կատեգորիա:Ռուս դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային սցենարիստներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս կինոռեժիսորներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս սցենարիստներ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային կինոռեժիսորներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանակիրներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս հնչյունավորողներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս հուշավիպագիրներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս մանկագիրներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս գրողներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս մուլտիպլիկատորներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի կինեմատոգրաֆիական արվեստների և գիտության ազգային ակադեմիայի ակադեմիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հրեաներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի տղամարդ գրողներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային գրողներ]] [[Կատեգորիա:21-րդ դարի դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Ռուս կինոդերասաններ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստատեսության դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի Դաշնության վաստակավոր արտիստներ]] jkwg9m4aynde3esmktn5v53euvu78jw 8485775 8485757 2022-08-09T09:16:58Z 87.241.184.33 /* Կենսագրություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Վասիլի Բորիսովիչ Լիվանով''' ({{lang-ru|Василий Борисович Ливанов}}, {{ԱԾ}}), խորհրդային ռուս կինոդերասան, կինոյի և մուլտիպլիկացիայի ռեժիսոր, գրող, [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (1988)։ Առավել մեծ ճանաչման է արժանացել [[Շերլոք Հոլմս]]ի կերպարի շնորհիվ, որը կերտել է [[Իգոր Մասլեննիկով|Իգոր Մասլեննիկովի]]՝ [[Արթուր Կոնան Դոյլ|Արթուր Կոնան Դոյլի]] ստեղծագործությունների հիման վրա նկարահանված «Շերլոկ Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի արկածները» հեռուստաֆիլմերի շարքում, ինչի համար 2006 թվականին պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամությամբ<ref name="MBE">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|quote=''Mr Vasily Borisovitch Livanov formally approved 20 February 2006 for service to the theatre and performing arts…''|format=PDF|publisher=gov.uk; archive.org|accessdate=2013-05-28|lang=en|description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZWfcmP?url=http://wayback.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}}</ref><!-- Есть в источнике — 3 стр. 2-я фамилия сверху; Mr Vasily Borisovitch LIVANOV -->։ == Կենսագրություն == Ծնվել է 1935 թվականի հուլիսի 19-ին Մոսկվայում, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Բորիս Նիկոլաևիչ Լիվանովի (1904-1972) և Եվգենյա Կազիմիրովնա Լիվանովայի (օրիորդական ազգանունը՝ Պրավդզից-Ֆիլիպովիչ, 1907-1978) ընտանիքում: Լիվանովների տան մշտական հյուրերն են եղել [[Վասիլի Կաչալով|Վասիլի Կաչալովը]], [[Բորիս Պաստեռնակ|Բորիս Պաստեռնակը]], [[Ալեքսանդր Դովժենկո|Ալեքսանդր Դովժենկոն]], [[Նիկոլայ Չերկասով|Նիկոլայ Չերկասովը]], [[Միխայիլ Տարխանով|Միխայիլ Տարխանովը]], [[Պյոտր Կոնչալովսկի|Պյոտր Կոնչալովսկին]]։ 1954 թվականին Վասիլի Լիվանովը ավարտել է [[ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիա|ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիային]] կից Մոսկվայի միջնակարգ գեղարվեստական դպրոցը, իսկ ավելի ուշ՝ Շչուկինի անվան թատերական ուսումնարանը (1958) և [[Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներ|ԽՍՀՄ Պետկինոյի բարձրագույն ռեժիսորական դասընթացները]] ([[Միխայիլ Ռոմ|Միխայիլ Ռոմի]] արհեստանոց, 1966): Մտավորականության, հոգեկան նրբակրթության, ռոմանտիզմի, զգացմունքների անկեղծության համադրությունը որոշիչ են եղել Վասիլի Լիվանովի վաղ էկրանային կերպարներում: Ձայնի եզակի տեմբր է հայտնվել Լիվանովի մոտ այն պատճառով, որ ռեժիսոր [[Միխայիլ Կալատոզով|Միխայիլ Կալատոզովն]] առաջարկել է «Չուղարկված նամակ» ֆիլմի ձմեռային տեսարանները հնչյունավորել հենց փողոցում՝ 40 աստիճան սառնամանիքի պայմաններում: Դերասանները փորձել են բղավել քամու ուժեղ պոռթկումներից ավելի բարձր, և Լիվանովի ձայնը խզվել է<ref>[http://lifenews.ru/video/13423 Василий Ливанов: «В современных „Шерлоках“ нет никакого Конана Дойла»] {{Wayback|url=http://lifenews.ru/video/13423 |date=20150723031402 }} // ''lifenews''.''ru''</ref>։ 1966-1973 թվականներին աշխատել է «[[Սոյուզմուլտֆիլմ]]» կինոստուդիայում որպես բեմադրող ռեժիսոր։ Հնչյունավորել է մոտ 300 մուլտիպլիկացիոն կերպարներ, այդ թվում՝ [[Կառլսոն|Կառլսոնին]], [[կոկորդիլոս Գենա|կոկորդիլոս Գենային]] և վիշապօձին «[[38 թութակներ]]» մուլտֆիլմում{{sfn|Кино|1986|с=236}}։ [[Յուրի Էնտին|Յուրի Էնտինի]] և Գենադի Գլադկովի հետ միասին ստեղծել են «[[Բրեմենյան երաժիշտներ (մուլտֆիլմ)|Բրեմենյան երաժիշտներ]]» և «Բրեմենյան երաժիշտների հետքերով» մուլտֆիլմերը: Պատրաստվելով ֆիլմ նկարահանել [[Շերլոք Հոլմս|Շերլոկ Հոլմսի]] և դոկտոր Վաթսոնի մասին՝ Իգոր Մասլեննիկովը անմիջապես Լիվանովին դիտարկել է որպես Հոլմսի դերի հիմնական թեկնածու: Մասլեննիկովը մինչ այդ աշխատել էր Լիվանովի հետ «[[Յարոսլավնան՝ Ֆրանսիայի թագուհին]]» ֆիլմում։ Ութ տարվա ընթացքում (1979-1986) նկարահանվել է չորս երկսերիանոց և մեկ եռասերիա հեռուստաֆիլմ, որոնք միանգամից մեծ ժողովրդականություն են ձեռք բերել ԽՍՀՄ-ում: Նկարահանումների ընթացքում Լիվանովը ընկերացել է Վաթսոնի դերակատար Վիտալի Սոլոմինի հետ, իսկ Մասլեննիկովի հետ 1980-ականների կեսերին Լիվանովի հարաբերությունները խզվել են։ 1986 թվականին թողարկվել է «[[Իմ սիրելի ծաղրածուն]]» ֆիլմը, որը նկարահանվել էր ռեժիսոր Յուրի Կուշներևի կողմից՝ Վասիլի Լիվանովի համանուն վիպակի մոտիվներով։ Ֆիլմի սցենարը գրել են [[Նիկիտա Միխալկով|Նիկիտա Միխալկովը]] և [[Ալեքսանդր Ադաբաշյան]]ը: Շերլոկ Հոլմսի մասին հեռուստասերիալի նկարահանումների ավարտից հետո Լիվանովը, որն այդ ժամանակ ընդամենը 50 տարեկան էր, աստիճանաբար գրեթե դադարել է հայտնվել էկրանին՝ նախկինի պես երբեմն աշխատելով որպես հնչյունավորող դերասան: Կինոյում միակ խոշոր աշխատանքը եղել է [[Դոն Կիխոտ (վեպ)|Դոն Կիխոտի]] դերը 1997 թվականի «[[Դոն Կիխոտը վերադառնում է]]» ֆիլմում, որը բեմադրվել էր հենց Լիվանովի կողմից Օլեգ Գրիգորովիչի հետ միասին: Լիվանովն այդ ֆիլմում հանդես է եկել նաև որպես սցենարիստ և պրոդյուսեր։ 2005 թվականին Լիվանովը նկարահանվել է Վլադիմիր Բորտկոյի «[[Վարպետը և Մարգարիտան (հեռուստասերիալ)|Վարպետը և Մարգարիտան]]» հեռուստասերիալում՝ կատարելով պրոֆեսոր Ստրավինսկու ոչ մեծ դերը: Վերջին անգամ Լիվանովը էկրանին հայտնվել է ռեժիսոր Վալերի Նիկոլաևի «Արջի որս» 2007 թվականի ֆիլմում: 1988 թվականին Վասիլի Լիվանովին շնորհվել է [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ|ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստի]] կոչում: Նույն թվականին Լիվանովը (Յուլիան Սեմյոնովի հետ համատեղ) Մոսկվայում ստեղծել է «Դետեկտիվ» փորձարարական թատրոնը, որը տեղակայված էր Լուբյանկայում՝ ՆԳՆ սպաների կենտրոնական տանը: Թատրոնի ֆինանսավորումն իրականացվել է Մոսկվայի քաղաքապետարանի մշակույթի կոմիտեի կողմից, իսկ թատրոնը մինչև 1992 թվականը ինքնուրույն ապահովել է իր ծախսերի ընդամենը 10 տոկոսը։ 1992 թվականի կեսերին Սպաների կենտրոնական տունը խզել է թատրոնի հետ տարածքի վարձակալության պայմանագիրը։ Գեղարվեստական ղեկավար Լիվանովը միաժամանակ մեղադրվել է ալկոհոլի հետ կապված խնդիրների պատճառով թատրոնի աշխատանքը և Սպաների կենտրոնական տան միջոցառումները խափանելու մեջ (դերասանն այդ ժամանակ բուժվել է նևրոզների կլինիկայում): Դերասաններն ընդհանուր ժողովում որոշում են կայացրել լքել «Դետեկտիվ» թատրոնը և նրա հիման վրա ստեղծել ՆԳՆ կենտրոնական թատրոն<ref>''Самошин С.'' [https://www.kommersant.ru/doc/5044 От Василия Ливанова ушёл театр «Детектив»: Шерлок Холмс запил, солдаты выносят мебель] {{Wayback|url=https://www.kommersant.ru/doc/5044 |date=20201128013401 }} // «''Коммерсантъ-Власть''»: журнал. — 1992. — № 122. — 1 июня.</ref>։ 1990-2000-ական թվականներին Լիվանովը հիմնականում զբաղվել է գրական գործունեությամբ, գրել է հուշեր։ Հեղինակել է «Մեր ընկերը Շերլոկ Հոլմսն է» ({{lang-ru|«Наш друг — Шерлок Холмс»}}) էսսեն։ 2003 թվականին խաղացել է ծովահեն Ֆուրայի դերը «[[Ֆորտ Բոյար (հեռուստախաղ)|Ֆորտ Բոյար]]» հեռուստախաղում<ref>{{cite web|url=https://iz.ru/news/279453|title=Миллион долларов за восемьдесят минут|date=2003-03-28|publisher=Известия|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102644/https://iz.ru/news/279453|deadlink=no}}</ref>։ Ծրագրի ղեկավարության հետ կազմակերպչական տարաձայնությունների պատճառով հրաժարվել է մասնակցել հաջորդ տարվա սեզոնի նկարահանումներին<ref>{{cite web|url=https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|title=Василий Ливанов: Меня не выгоняли, я ушел сам! Почему актер отказался сниматься в игре «Форт Байяр»?|date=2004-08-20|publisher=[[Комсомольская правда]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102639/https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|deadlink=no}}</ref>։ 2006 թվականի հունիսի 15-ին Մոսկվայում Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Էնթոնի Բրենտոնը 70-ամյա Վասիլի Լիվանովին է հանձնել Բրիտանական կայսրության շքանշանի նշանները, դերասանը դարձել է շքանշանի պատվավոր անդամ «թատրոնին և կատարողական արվեստին ծառայելու համար»<ref>{{Cite web|url=http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|format=PDF|lang=en|website=Foreign and Commonwealth Office|accessdate=2020-11-20 |description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2008-10-02|deadlink=yes}}</ref>։ Ավելի ուշ անգլիացի շերլոքականների համար ոչ պաշտոնական մեկնաբանության մեջ Նախարարների կաբինետի արարողակարգային քարտուղարության աշխատակից Ալան Թուոմին հայտարարել է․ {{քաղվածքի սկիզբ}}Ես, սակայն, կարող եմ ասել ձեզ, որ պարոն Լիվանովը պարգևատրվել է 1979-1986 թվականներին նախկին ԽՍՀՄ-ում արտադրված հեռուստատեսային ֆիլմերի շարքում Շերլոկ Հոլմսի դերը կատարելու համար: {{բք|en|I can tell you, however, that Mr. Livanov was honoured for his portrayal of the character Sherlock Holmes in a series of television films made in the former USSR during the period 1979-86.}} {{քաղվածքի ավարտ|աղբյուր=Ալան Թուոմի<ref>{{Cite web|url=http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|title=The Newsletter The Sherlock Holmes Society of London|format=PDF|lang=en|website=The Sherlock Holmes Society of London|date=2006-04-04|accessdate=2020-11-20|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101237/http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|deadlink=no}}</ref>}} == Ընտանիք == * Առաջին կինը (1958-1970) – Ալինա Վլադիմիրովնա Էնգելգարդտ (ծնվ.՝ 21 մարտի, 1933), կենսաքիմիկոս Վլադիմիր Էնգելգարդտի դուստրը (1894-1984), ** Դուստրը՝ Անաստասիա (ծնվ.՝ 1963), ավարտել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան|ՄՊՀ]] կենսաբանության ֆակուլտետը, դարձել քանդակագործ<ref name="Василий Ливанов, дети" /><ref>''Пахомова А.'' [http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny Василий Ливанов пытался взорвать машину жены] {{Wayback|url=http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny |date=20141213123750 }} // Собеседник. — 2012. — апреля.</ref>, ***Թոռը՝ Վլադիմիր (ծնվ.՝ 1984)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />, *** Թոռնուհին՝ Քսենյա<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />: * Երկրորդ կինը (1972 թվականից) – Ելենա Լիվանովա (ծնվ.՝ 11 սեպտեմբերի, 1949), մուլտիպլիկատոր<ref>{{cite web|url=http://www.russiancinema.ru/names/name8996/|title=Елена Ливанова|work=Энциклопедия отечественного кино|publisher=russiancinema.ru|accessdate=2013-05-28|deadlink=yes}}</ref>, ** Որդին՝ Բորիս (ծնվ.՝ 2 ապրիլի, 1974), դերասան, հեռուստահաղորդավար, նկարիչ, գրող, բանաստեղծ: 2009 թվականին դատապարտվել է սպանության համար, պատիժը կրել է մասամբ, ազատ է արձակվել ժամկետից շուտ 2014 թվականին<ref name="Василий Ливанов, дети">[http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 Дети Василия Ливанова] {{Wayback|url=http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 |date=20181109071336 }} // ''bez-makiyazha''.''ru''</ref>, *** Թոռնուհին՝ Եվա (ծնվ.՝ 2002)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз">[http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ Василий Ливанов стал дедом в четвёртый раз] {{Wayback|url=http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ |date=20181109111956 }} // ''StarHit''.''ru''</ref>, ** Որդին՝ Նիկոլայ (ծնվ.՝ 3 մայիսի, 1984), նկարիչ, մուլտիպլիկատոր, դերասան, ավարտել է [[Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի համառուսական պետական ինստիտուտ|ՎԳԻԿ]]-ը<ref name="Василий Ливанов, дети" />, **** Թոռնուհին՝ Ալիսա (ծնվ.՝ 2017)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />։ == Մրցանակներ և պարգևներ == ''Ռուսական մրցանակներ'' * [[ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստների ցանկ|ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ]] (27 նոյեմբերի, 1981) * [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (18 ապրիլի, 1988) * «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» IV աստիճանի շքանշան (1 դեկտեմբերի, 2005) – ''Հայրենական կինեմատոգրաֆիայի զարգացման գործում ունեցած մեծ ավանդի և բազմամյա ստեղծագործական գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |title=Указ Президента Российской Федерации от 1 декабря 2005 г. № 1381 |access-date=2021-01-29 |archive-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201080943/http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |deadlink=no }}</ref>, * Պատվո շքանշան (27 հոկտեմբերի, 2016) – ''հայրենական մշակույթի և արվեստի զարգացման գործում ունեցած մեծ վաստակի, երկարամյա բեղմնավոր գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |title=Указ президента Российской Федерации от 26 октября 2016 года № 572 «О награждении государственными наградами Российской Федерации» |access-date=2021-01-29 |archive-date=2021-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211107032326/http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |deadlink=no }}</ref>, * «Հայրենիքի հերոսների հիշատակին» մեդալ – պատմահայրենասիրական ուղղվածության նախագծերի իրականացման համար (Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարի 2016 թվականի դեկտեմբերի 19-ի № 870 հրաման)<ref>[https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news Василий Ливанов получил медаль Минобороны России «Памяти героев Отечества»] {{Wayback|url=https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news |date=20170116175318 }} // ''Рамблер-новости''</ref>։ ''Օտարերկրյա մրցանակներ'' * Հենրիխ Գրայֆի մրցանակի դափնեկիր (1969)<ref>[https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ DEFA-Chronik für das Jahr 1969] {{Wayback|url=https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ |date=20201018154932 }} // ''defa-stiftung.de''</ref>, * Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամ (20 փետրվարի, 2006) – ''թատրոնի և կատարողական արվեստի բնագավառում ունեցած վաստակի համար''<ref name="MBE"/><ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|title=Ливанов — Кавалер ордена Британской Империи|date=2006-02-22|publisher=bbc.co.uk|accessdate=2013-05-28|lang=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120211131707/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|archivedate=2012-02-11|deadlink=no}}</ref>։ ''Հանրային ճանաչում'' * ՌԴ Կինեմատոգրաֆիական արվեստների և գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատվավոր ակադեմիկոս (2002), * «Ոսկե արծիվ-2017» հատուկ մրցանակ «կինեմատոգրաֆիայի բնագավառում ունեցած ավանդի համար» (2016 թվականի արդյունքներով)<ref>[https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 Лауреаты премии «Золотой Орёл» за 2016 год] {{Wayback|url=https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 |date=20210224170813 }} // Портал Национальной академии кинематографических искусств и наук России</ref>։ == Մատենագրություն == * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Неизвестный Шерлок Холмс|заглавие2=Помни о белой вороне|место=М.|издательство=Эксмо|год=2010|страниц=272|isbn=978-5-699-43373-5}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Путь из детства|заглавие2=Эхо одного тире|место=М.|издательство=АСТ|год=2013|страниц=256|isbn=978-5-170-77885-0}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Люди и куклы|вид=[сб.]|место=М.|издательство=Litres|год=2014|isbn=5457423026|isbn2=9785457423022}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Мой отец — Борис Ливанов|год=2015|страниц=205|isdn=5443810227|isbn2=9785443810225}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Գրականություն == * {{публикация|часть=Ливанов Василий Борисович|заглавие=Кино|подзаголовок=Энциклопедический словарь|ответственный=гл. ред. С. И. Юткевич|место=М.|издательство=Советская энциклопедия|год=1986|страницы=236|ref=Кино}} == Արտաքին հղումներ == * [http://vasily-livanov.narod.ru/ Վասիլի Լիվանովին նվիրված կայք] {{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20110405214500/http://angelina-tihonova.ru/category/vasiliy_livanov/ Василий Ливанов. «Смотрите, сын полка!»] Воспоминания Василия Ливанова о военном детстве * {{cite web |author=Евгений Перемышлев |url=https://www.krugosvet.ru/enc/teatr-i-kino/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=www.krugosvet.ru |publisher=[[Кругосвет]] |date= |access-date=2021-10-02}} * {{cite web |author=Денис Абрамов |url=https://tass.ru/encyclopedia/person/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=tass.ru |publisher=ТАСС |date= |access-date=2021-10-02}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Լիվանով, Վասիլի}} [[Կատեգորիա:Ռուս դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային սցենարիստներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս կինոռեժիսորներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս սցենարիստներ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային կինոռեժիսորներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանակիրներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս հնչյունավորողներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս հուշավիպագիրներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս մանկագիրներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս գրողներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս մուլտիպլիկատորներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի կինեմատոգրաֆիական արվեստների և գիտության ազգային ակադեմիայի ակադեմիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հրեաներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի տղամարդ գրողներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային գրողներ]] [[Կատեգորիա:21-րդ դարի դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Ռուս կինոդերասաններ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստատեսության դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի Դաշնության վաստակավոր արտիստներ]] 43vhf82w0xktp9alj0izo4pmk00exjd 8485776 8485775 2022-08-09T09:19:37Z Voskanyan 23951 /* Կենսագրություն */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Վասիլի Բորիսովիչ Լիվանով''' ({{lang-ru|Василий Борисович Ливанов}}, {{ԱԾ}}), խորհրդային ռուս կինոդերասան, կինոյի և մուլտիպլիկացիայի ռեժիսոր, գրող, [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (1988)։ Առավել մեծ ճանաչման է արժանացել [[Շերլոք Հոլմս]]ի կերպարի շնորհիվ, որը կերտել է [[Իգոր Մասլեննիկով|Իգոր Մասլեննիկովի]]՝ [[Արթուր Կոնան Դոյլ|Արթուր Կոնան Դոյլի]] ստեղծագործությունների հիման վրա նկարահանված «Շերլոկ Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի արկածները» հեռուստաֆիլմերի շարքում, ինչի համար 2006 թվականին պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամությամբ<ref name="MBE">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|quote=''Mr Vasily Borisovitch Livanov formally approved 20 February 2006 for service to the theatre and performing arts…''|format=PDF|publisher=gov.uk; archive.org|accessdate=2013-05-28|lang=en|description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZWfcmP?url=http://wayback.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}}</ref><!-- Есть в источнике — 3 стр. 2-я фамилия сверху; Mr Vasily Borisovitch LIVANOV -->։ == Կենսագրություն == Ծնվել է 1935 թվականի հուլիսի 19-ին Մոսկվայում, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Բորիս Նիկոլաևիչ Լիվանովի (1904-1972) և Եվգենյա Կազիմիրովնա Լիվանովայի (օրիորդական ազգանունը՝ Պրավդզից-Ֆիլիպովիչ, 1907-1978) ընտանիքում: Լիվանովների տան մշտական հյուրերն են եղել [[Վասիլի Կաչալով|Վասիլի Կաչալովը]], [[Բորիս Պաստեռնակ|Բորիս Պաստեռնակը]], [[Ալեքսանդր Դովժենկո|Ալեքսանդր Դովժենկոն]], [[Նիկոլայ Չերկասով|Նիկոլայ Չերկասովը]], [[Միխայիլ Տարխանով|Միխայիլ Տարխանովը]], [[Պյոտր Կոնչալովսկի|Պյոտր Կոնչալովսկին]]։ 1954 թվականին Վասիլի Լիվանովը ավարտել է [[ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիա|ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիային]] կից Մոսկվայի միջնակարգ գեղարվեստական դպրոցը, իսկ ավելի ուշ՝ Շչուկինի անվան թատերական ուսումնարանը (1958) և [[Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներ|ԽՍՀՄ Պետկինոյի բարձրագույն ռեժիսորական դասընթացները]] ([[Միխայիլ Ռոմ|Միխայիլ Ռոմի]] արհեստանոց, 1966): Մտավորականության, հոգեկան նրբակրթության, ռոմանտիզմի, զգացմունքների անկեղծության համադրությունը որոշիչ են եղել Վասիլի Լիվանովի վաղ էկրանային կերպարներում: Ձայնի եզակի տեմբրը Լիվանովի մոտ հայտնվել է այն պատճառով, որ ռեժիսոր [[Միխայիլ Կալատոզով|Միխայիլ Կալատոզովն]] առաջարկել է «Չուղարկված նամակ» ֆիլմի ձմեռային տեսարանները հնչյունավորել հենց փողոցում՝ 40 աստիճան սառնամանիքի պայմաններում: Դերասանները փորձել են բղավել քամու ուժեղ պոռթկումներից ավելի բարձր, և Լիվանովի ձայնը խզվել է<ref>[http://lifenews.ru/video/13423 Василий Ливанов: «В современных „Шерлоках“ нет никакого Конана Дойла»] {{Wayback|url=http://lifenews.ru/video/13423 |date=20150723031402 }} // ''lifenews''.''ru''</ref>։ 1966-1973 թվականներին աշխատել է «[[Սոյուզմուլտֆիլմ]]» կինոստուդիայում որպես բեմադրող ռեժիսոր։ Հնչյունավորել է մոտ 300 մուլտիպլիկացիոն կերպարներ, այդ թվում՝ [[Կառլսոն|Կառլսոնին]], [[կոկորդիլոս Գենա|կոկորդիլոս Գենային]] և վիշապօձին «[[38 թութակներ]]» մուլտֆիլմում{{sfn|Кино|1986|с=236}}։ [[Յուրի Էնտին|Յուրի Էնտինի]] և Գենադի Գլադկովի հետ միասին ստեղծել են «[[Բրեմենյան երաժիշտներ (մուլտֆիլմ)|Բրեմենյան երաժիշտներ]]» և «Բրեմենյան երաժիշտների հետքերով» մուլտֆիլմերը: Պատրաստվելով ֆիլմ նկարահանել [[Շերլոք Հոլմս|Շերլոկ Հոլմսի]] և դոկտոր Վաթսոնի մասին՝ Իգոր Մասլեննիկովը անմիջապես Լիվանովին դիտարկել է որպես Հոլմսի դերի հիմնական թեկնածու: Մասլեննիկովը մինչ այդ աշխատել էր Լիվանովի հետ «[[Յարոսլավնան՝ Ֆրանսիայի թագուհին]]» ֆիլմում։ Ութ տարվա ընթացքում (1979-1986) նկարահանվել է չորս երկսերիանոց և մեկ եռասերիա հեռուստաֆիլմ, որոնք միանգամից մեծ ժողովրդականություն են ձեռք բերել ԽՍՀՄ-ում: Նկարահանումների ընթացքում Լիվանովը ընկերացել է Վաթսոնի դերակատար Վիտալի Սոլոմինի հետ, իսկ Մասլեննիկովի հետ 1980-ականների կեսերին Լիվանովի հարաբերությունները խզվել են։ 1986 թվականին թողարկվել է «[[Իմ սիրելի ծաղրածուն]]» ֆիլմը, որը նկարահանվել էր ռեժիսոր Յուրի Կուշներևի կողմից՝ Վասիլի Լիվանովի համանուն վիպակի մոտիվներով։ Ֆիլմի սցենարը գրել են [[Նիկիտա Միխալկով|Նիկիտա Միխալկովը]] և [[Ալեքսանդր Ադաբաշյան]]ը: Շերլոկ Հոլմսի մասին հեռուստասերիալի նկարահանումների ավարտից հետո Լիվանովը, որն այդ ժամանակ ընդամենը 50 տարեկան էր, աստիճանաբար գրեթե դադարել է հայտնվել էկրանին՝ նախկինի պես երբեմն աշխատելով որպես հնչյունավորող դերասան: Կինոյում միակ խոշոր աշխատանքը եղել է [[Դոն Կիխոտ (վեպ)|Դոն Կիխոտի]] դերը 1997 թվականի «[[Դոն Կիխոտը վերադառնում է]]» ֆիլմում, որը բեմադրվել էր հենց Լիվանովի կողմից Օլեգ Գրիգորովիչի հետ միասին: Լիվանովն այդ ֆիլմում հանդես է եկել նաև որպես սցենարիստ և պրոդյուսեր։ 2005 թվականին Լիվանովը նկարահանվել է Վլադիմիր Բորտկոյի «[[Վարպետը և Մարգարիտան (հեռուստասերիալ)|Վարպետը և Մարգարիտան]]» հեռուստասերիալում՝ կատարելով պրոֆեսոր Ստրավինսկու ոչ մեծ դերը: Վերջին անգամ Լիվանովը էկրանին հայտնվել է ռեժիսոր Վալերի Նիկոլաևի «Արջի որս» 2007 թվականի ֆիլմում: 1988 թվականին Վասիլի Լիվանովին շնորհվել է [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ|ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստի]] կոչում: Նույն թվականին Լիվանովը (Յուլիան Սեմյոնովի հետ համատեղ) Մոսկվայում ստեղծել է «Դետեկտիվ» փորձարարական թատրոնը, որը տեղակայված էր Լուբյանկայում՝ ՆԳՆ սպաների կենտրոնական տանը: Թատրոնի ֆինանսավորումն իրականացվել է Մոսկվայի քաղաքապետարանի մշակույթի կոմիտեի կողմից, իսկ թատրոնը մինչև 1992 թվականը ինքնուրույն ապահովել է իր ծախսերի ընդամենը 10 տոկոսը։ 1992 թվականի կեսերին Սպաների կենտրոնական տունը խզել է թատրոնի հետ տարածքի վարձակալության պայմանագիրը։ Գեղարվեստական ղեկավար Լիվանովը միաժամանակ մեղադրվել է ալկոհոլի հետ կապված խնդիրների պատճառով թատրոնի աշխատանքը և Սպաների կենտրոնական տան միջոցառումները խափանելու մեջ (դերասանն այդ ժամանակ բուժվել է նևրոզների կլինիկայում): Դերասաններն ընդհանուր ժողովում որոշում են կայացրել լքել «Դետեկտիվ» թատրոնը և նրա հիման վրա ստեղծել ՆԳՆ կենտրոնական թատրոն<ref>''Самошин С.'' [https://www.kommersant.ru/doc/5044 От Василия Ливанова ушёл театр «Детектив»: Шерлок Холмс запил, солдаты выносят мебель] {{Wayback|url=https://www.kommersant.ru/doc/5044 |date=20201128013401 }} // «''Коммерсантъ-Власть''»: журнал. — 1992. — № 122. — 1 июня.</ref>։ 1990-2000-ական թվականներին Լիվանովը հիմնականում զբաղվել է գրական գործունեությամբ, գրել է հուշեր։ Հեղինակել է «Մեր ընկերը Շերլոկ Հոլմսն է» ({{lang-ru|«Наш друг — Шерлок Холмс»}}) էսսեն։ 2003 թվականին խաղացել է ծովահեն Ֆուրայի դերը «[[Ֆորտ Բոյար (հեռուստախաղ)|Ֆորտ Բոյար]]» հեռուստախաղում<ref>{{cite web|url=https://iz.ru/news/279453|title=Миллион долларов за восемьдесят минут|date=2003-03-28|publisher=Известия|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102644/https://iz.ru/news/279453|deadlink=no}}</ref>։ Ծրագրի ղեկավարության հետ կազմակերպչական տարաձայնությունների պատճառով հրաժարվել է մասնակցել հաջորդ տարվա սեզոնի նկարահանումներին<ref>{{cite web|url=https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|title=Василий Ливанов: Меня не выгоняли, я ушел сам! Почему актер отказался сниматься в игре «Форт Байяр»?|date=2004-08-20|publisher=[[Комсомольская правда]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102639/https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|deadlink=no}}</ref>։ 2006 թվականի հունիսի 15-ին Մոսկվայում Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Էնթոնի Բրենտոնը 70-ամյա Վասիլի Լիվանովին է հանձնել Բրիտանական կայսրության շքանշանի նշանները, դերասանը դարձել է շքանշանի պատվավոր անդամ «թատրոնին և կատարողական արվեստին ծառայելու համար»<ref>{{Cite web|url=http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|format=PDF|lang=en|website=Foreign and Commonwealth Office|accessdate=2020-11-20 |description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2008-10-02|deadlink=yes}}</ref>։ Ավելի ուշ անգլիացի շերլոքականների համար ոչ պաշտոնական մեկնաբանության մեջ Նախարարների կաբինետի արարողակարգային քարտուղարության աշխատակից Ալան Թուոմին հայտարարել է․ {{քաղվածքի սկիզբ}}Ես, սակայն, կարող եմ ասել ձեզ, որ պարոն Լիվանովը պարգևատրվել է 1979-1986 թվականներին նախկին ԽՍՀՄ-ում արտադրված հեռուստատեսային ֆիլմերի շարքում Շերլոկ Հոլմսի դերը կատարելու համար: {{բք|en|I can tell you, however, that Mr. Livanov was honoured for his portrayal of the character Sherlock Holmes in a series of television films made in the former USSR during the period 1979-86.}} {{քաղվածքի ավարտ|աղբյուր=Ալան Թուոմի<ref>{{Cite web|url=http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|title=The Newsletter The Sherlock Holmes Society of London|format=PDF|lang=en|website=The Sherlock Holmes Society of London|date=2006-04-04|accessdate=2020-11-20|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101237/http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|deadlink=no}}</ref>}} == Ընտանիք == * Առաջին կինը (1958-1970) – Ալինա Վլադիմիրովնա Էնգելգարդտ (ծնվ.՝ 21 մարտի, 1933), կենսաքիմիկոս Վլադիմիր Էնգելգարդտի դուստրը (1894-1984), ** Դուստրը՝ Անաստասիա (ծնվ.՝ 1963), ավարտել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան|ՄՊՀ]] կենսաբանության ֆակուլտետը, դարձել քանդակագործ<ref name="Василий Ливанов, дети" /><ref>''Пахомова А.'' [http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny Василий Ливанов пытался взорвать машину жены] {{Wayback|url=http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny |date=20141213123750 }} // Собеседник. — 2012. — апреля.</ref>, ***Թոռը՝ Վլադիմիր (ծնվ.՝ 1984)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />, *** Թոռնուհին՝ Քսենյա<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />: * Երկրորդ կինը (1972 թվականից) – Ելենա Լիվանովա (ծնվ.՝ 11 սեպտեմբերի, 1949), մուլտիպլիկատոր<ref>{{cite web|url=http://www.russiancinema.ru/names/name8996/|title=Елена Ливанова|work=Энциклопедия отечественного кино|publisher=russiancinema.ru|accessdate=2013-05-28|deadlink=yes}}</ref>, ** Որդին՝ Բորիս (ծնվ.՝ 2 ապրիլի, 1974), դերասան, հեռուստահաղորդավար, նկարիչ, գրող, բանաստեղծ: 2009 թվականին դատապարտվել է սպանության համար, պատիժը կրել է մասամբ, ազատ է արձակվել ժամկետից շուտ 2014 թվականին<ref name="Василий Ливанов, дети">[http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 Дети Василия Ливанова] {{Wayback|url=http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 |date=20181109071336 }} // ''bez-makiyazha''.''ru''</ref>, *** Թոռնուհին՝ Եվա (ծնվ.՝ 2002)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз">[http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ Василий Ливанов стал дедом в четвёртый раз] {{Wayback|url=http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ |date=20181109111956 }} // ''StarHit''.''ru''</ref>, ** Որդին՝ Նիկոլայ (ծնվ.՝ 3 մայիսի, 1984), նկարիչ, մուլտիպլիկատոր, դերասան, ավարտել է [[Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի համառուսական պետական ինստիտուտ|ՎԳԻԿ]]-ը<ref name="Василий Ливанов, дети" />, **** Թոռնուհին՝ Ալիսա (ծնվ.՝ 2017)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />։ == Մրցանակներ և պարգևներ == ''Ռուսական մրցանակներ'' * [[ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստների ցանկ|ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ]] (27 նոյեմբերի, 1981) * [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (18 ապրիլի, 1988) * «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» IV աստիճանի շքանշան (1 դեկտեմբերի, 2005) – ''Հայրենական կինեմատոգրաֆիայի զարգացման գործում ունեցած մեծ ավանդի և բազմամյա ստեղծագործական գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |title=Указ Президента Российской Федерации от 1 декабря 2005 г. № 1381 |access-date=2021-01-29 |archive-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201080943/http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |deadlink=no }}</ref>, * Պատվո շքանշան (27 հոկտեմբերի, 2016) – ''հայրենական մշակույթի և արվեստի զարգացման գործում ունեցած մեծ վաստակի, երկարամյա բեղմնավոր գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |title=Указ президента Российской Федерации от 26 октября 2016 года № 572 «О награждении государственными наградами Российской Федерации» |access-date=2021-01-29 |archive-date=2021-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211107032326/http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |deadlink=no }}</ref>, * «Հայրենիքի հերոսների հիշատակին» մեդալ – պատմահայրենասիրական ուղղվածության նախագծերի իրականացման համար (Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարի 2016 թվականի դեկտեմբերի 19-ի № 870 հրաման)<ref>[https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news Василий Ливанов получил медаль Минобороны России «Памяти героев Отечества»] {{Wayback|url=https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news |date=20170116175318 }} // ''Рамблер-новости''</ref>։ ''Օտարերկրյա մրցանակներ'' * Հենրիխ Գրայֆի մրցանակի դափնեկիր (1969)<ref>[https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ DEFA-Chronik für das Jahr 1969] {{Wayback|url=https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ |date=20201018154932 }} // ''defa-stiftung.de''</ref>, * Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամ (20 փետրվարի, 2006) – ''թատրոնի և կատարողական արվեստի բնագավառում ունեցած վաստակի համար''<ref name="MBE"/><ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|title=Ливанов — Кавалер ордена Британской Империи|date=2006-02-22|publisher=bbc.co.uk|accessdate=2013-05-28|lang=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120211131707/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|archivedate=2012-02-11|deadlink=no}}</ref>։ ''Հանրային ճանաչում'' * ՌԴ Կինեմատոգրաֆիական արվեստների և գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատվավոր ակադեմիկոս (2002), * «Ոսկե արծիվ-2017» հատուկ մրցանակ «կինեմատոգրաֆիայի բնագավառում ունեցած ավանդի համար» (2016 թվականի արդյունքներով)<ref>[https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 Лауреаты премии «Золотой Орёл» за 2016 год] {{Wayback|url=https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 |date=20210224170813 }} // Портал Национальной академии кинематографических искусств и наук России</ref>։ == Մատենագրություն == * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Неизвестный Шерлок Холмс|заглавие2=Помни о белой вороне|место=М.|издательство=Эксмо|год=2010|страниц=272|isbn=978-5-699-43373-5}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Путь из детства|заглавие2=Эхо одного тире|место=М.|издательство=АСТ|год=2013|страниц=256|isbn=978-5-170-77885-0}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Люди и куклы|вид=[сб.]|место=М.|издательство=Litres|год=2014|isbn=5457423026|isbn2=9785457423022}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Мой отец — Борис Ливанов|год=2015|страниц=205|isdn=5443810227|isbn2=9785443810225}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Գրականություն == * {{публикация|часть=Ливанов Василий Борисович|заглавие=Кино|подзаголовок=Энциклопедический словарь|ответственный=гл. ред. С. И. Юткевич|место=М.|издательство=Советская энциклопедия|год=1986|страницы=236|ref=Кино}} == Արտաքին հղումներ == * [http://vasily-livanov.narod.ru/ Վասիլի Լիվանովին նվիրված կայք] {{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20110405214500/http://angelina-tihonova.ru/category/vasiliy_livanov/ Василий Ливанов. «Смотрите, сын полка!»] Воспоминания Василия Ливанова о военном детстве * {{cite web |author=Евгений Перемышлев |url=https://www.krugosvet.ru/enc/teatr-i-kino/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=www.krugosvet.ru |publisher=[[Кругосвет]] |date= |access-date=2021-10-02}} * {{cite web |author=Денис Абрамов |url=https://tass.ru/encyclopedia/person/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=tass.ru |publisher=ТАСС |date= |access-date=2021-10-02}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Լիվանով, Վասիլի}} [[Կատեգորիա:Ռուս դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային սցենարիստներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս կինոռեժիսորներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս սցենարիստներ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային կինոռեժիսորներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանակիրներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս հնչյունավորողներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս հուշավիպագիրներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս մանկագիրներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս գրողներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս մուլտիպլիկատորներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի կինեմատոգրաֆիական արվեստների և գիտության ազգային ակադեմիայի ակադեմիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հրեաներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի տղամարդ գրողներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային գրողներ]] [[Կատեգորիա:21-րդ դարի դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Ռուս կինոդերասաններ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստատեսության դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի Դաշնության վաստակավոր արտիստներ]] pa06lrevjckf8zwbywkgvgne3i521zm 8485777 8485776 2022-08-09T09:20:10Z Voskanyan 23951 /* Մրցանակներ և պարգևներ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Վասիլի Բորիսովիչ Լիվանով''' ({{lang-ru|Василий Борисович Ливанов}}, {{ԱԾ}}), խորհրդային ռուս կինոդերասան, կինոյի և մուլտիպլիկացիայի ռեժիսոր, գրող, [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (1988)։ Առավել մեծ ճանաչման է արժանացել [[Շերլոք Հոլմս]]ի կերպարի շնորհիվ, որը կերտել է [[Իգոր Մասլեննիկով|Իգոր Մասլեննիկովի]]՝ [[Արթուր Կոնան Դոյլ|Արթուր Կոնան Դոյլի]] ստեղծագործությունների հիման վրա նկարահանված «Շերլոկ Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի արկածները» հեռուստաֆիլմերի շարքում, ինչի համար 2006 թվականին պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամությամբ<ref name="MBE">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|quote=''Mr Vasily Borisovitch Livanov formally approved 20 February 2006 for service to the theatre and performing arts…''|format=PDF|publisher=gov.uk; archive.org|accessdate=2013-05-28|lang=en|description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZWfcmP?url=http://wayback.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}}</ref><!-- Есть в источнике — 3 стр. 2-я фамилия сверху; Mr Vasily Borisovitch LIVANOV -->։ == Կենսագրություն == Ծնվել է 1935 թվականի հուլիսի 19-ին Մոսկվայում, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Բորիս Նիկոլաևիչ Լիվանովի (1904-1972) և Եվգենյա Կազիմիրովնա Լիվանովայի (օրիորդական ազգանունը՝ Պրավդզից-Ֆիլիպովիչ, 1907-1978) ընտանիքում: Լիվանովների տան մշտական հյուրերն են եղել [[Վասիլի Կաչալով|Վասիլի Կաչալովը]], [[Բորիս Պաստեռնակ|Բորիս Պաստեռնակը]], [[Ալեքսանդր Դովժենկո|Ալեքսանդր Դովժենկոն]], [[Նիկոլայ Չերկասով|Նիկոլայ Չերկասովը]], [[Միխայիլ Տարխանով|Միխայիլ Տարխանովը]], [[Պյոտր Կոնչալովսկի|Պյոտր Կոնչալովսկին]]։ 1954 թվականին Վասիլի Լիվանովը ավարտել է [[ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիա|ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիային]] կից Մոսկվայի միջնակարգ գեղարվեստական դպրոցը, իսկ ավելի ուշ՝ Շչուկինի անվան թատերական ուսումնարանը (1958) և [[Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներ|ԽՍՀՄ Պետկինոյի բարձրագույն ռեժիսորական դասընթացները]] ([[Միխայիլ Ռոմ|Միխայիլ Ռոմի]] արհեստանոց, 1966): Մտավորականության, հոգեկան նրբակրթության, ռոմանտիզմի, զգացմունքների անկեղծության համադրությունը որոշիչ են եղել Վասիլի Լիվանովի վաղ էկրանային կերպարներում: Ձայնի եզակի տեմբրը Լիվանովի մոտ հայտնվել է այն պատճառով, որ ռեժիսոր [[Միխայիլ Կալատոզով|Միխայիլ Կալատոզովն]] առաջարկել է «Չուղարկված նամակ» ֆիլմի ձմեռային տեսարանները հնչյունավորել հենց փողոցում՝ 40 աստիճան սառնամանիքի պայմաններում: Դերասանները փորձել են բղավել քամու ուժեղ պոռթկումներից ավելի բարձր, և Լիվանովի ձայնը խզվել է<ref>[http://lifenews.ru/video/13423 Василий Ливанов: «В современных „Шерлоках“ нет никакого Конана Дойла»] {{Wayback|url=http://lifenews.ru/video/13423 |date=20150723031402 }} // ''lifenews''.''ru''</ref>։ 1966-1973 թվականներին աշխատել է «[[Սոյուզմուլտֆիլմ]]» կինոստուդիայում որպես բեմադրող ռեժիսոր։ Հնչյունավորել է մոտ 300 մուլտիպլիկացիոն կերպարներ, այդ թվում՝ [[Կառլսոն|Կառլսոնին]], [[կոկորդիլոս Գենա|կոկորդիլոս Գենային]] և վիշապօձին «[[38 թութակներ]]» մուլտֆիլմում{{sfn|Кино|1986|с=236}}։ [[Յուրի Էնտին|Յուրի Էնտինի]] և Գենադի Գլադկովի հետ միասին ստեղծել են «[[Բրեմենյան երաժիշտներ (մուլտֆիլմ)|Բրեմենյան երաժիշտներ]]» և «Բրեմենյան երաժիշտների հետքերով» մուլտֆիլմերը: Պատրաստվելով ֆիլմ նկարահանել [[Շերլոք Հոլմս|Շերլոկ Հոլմսի]] և դոկտոր Վաթսոնի մասին՝ Իգոր Մասլեննիկովը անմիջապես Լիվանովին դիտարկել է որպես Հոլմսի դերի հիմնական թեկնածու: Մասլեննիկովը մինչ այդ աշխատել էր Լիվանովի հետ «[[Յարոսլավնան՝ Ֆրանսիայի թագուհին]]» ֆիլմում։ Ութ տարվա ընթացքում (1979-1986) նկարահանվել է չորս երկսերիանոց և մեկ եռասերիա հեռուստաֆիլմ, որոնք միանգամից մեծ ժողովրդականություն են ձեռք բերել ԽՍՀՄ-ում: Նկարահանումների ընթացքում Լիվանովը ընկերացել է Վաթսոնի դերակատար Վիտալի Սոլոմինի հետ, իսկ Մասլեննիկովի հետ 1980-ականների կեսերին Լիվանովի հարաբերությունները խզվել են։ 1986 թվականին թողարկվել է «[[Իմ սիրելի ծաղրածուն]]» ֆիլմը, որը նկարահանվել էր ռեժիսոր Յուրի Կուշներևի կողմից՝ Վասիլի Լիվանովի համանուն վիպակի մոտիվներով։ Ֆիլմի սցենարը գրել են [[Նիկիտա Միխալկով|Նիկիտա Միխալկովը]] և [[Ալեքսանդր Ադաբաշյան]]ը: Շերլոկ Հոլմսի մասին հեռուստասերիալի նկարահանումների ավարտից հետո Լիվանովը, որն այդ ժամանակ ընդամենը 50 տարեկան էր, աստիճանաբար գրեթե դադարել է հայտնվել էկրանին՝ նախկինի պես երբեմն աշխատելով որպես հնչյունավորող դերասան: Կինոյում միակ խոշոր աշխատանքը եղել է [[Դոն Կիխոտ (վեպ)|Դոն Կիխոտի]] դերը 1997 թվականի «[[Դոն Կիխոտը վերադառնում է]]» ֆիլմում, որը բեմադրվել էր հենց Լիվանովի կողմից Օլեգ Գրիգորովիչի հետ միասին: Լիվանովն այդ ֆիլմում հանդես է եկել նաև որպես սցենարիստ և պրոդյուսեր։ 2005 թվականին Լիվանովը նկարահանվել է Վլադիմիր Բորտկոյի «[[Վարպետը և Մարգարիտան (հեռուստասերիալ)|Վարպետը և Մարգարիտան]]» հեռուստասերիալում՝ կատարելով պրոֆեսոր Ստրավինսկու ոչ մեծ դերը: Վերջին անգամ Լիվանովը էկրանին հայտնվել է ռեժիսոր Վալերի Նիկոլաևի «Արջի որս» 2007 թվականի ֆիլմում: 1988 թվականին Վասիլի Լիվանովին շնորհվել է [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ|ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստի]] կոչում: Նույն թվականին Լիվանովը (Յուլիան Սեմյոնովի հետ համատեղ) Մոսկվայում ստեղծել է «Դետեկտիվ» փորձարարական թատրոնը, որը տեղակայված էր Լուբյանկայում՝ ՆԳՆ սպաների կենտրոնական տանը: Թատրոնի ֆինանսավորումն իրականացվել է Մոսկվայի քաղաքապետարանի մշակույթի կոմիտեի կողմից, իսկ թատրոնը մինչև 1992 թվականը ինքնուրույն ապահովել է իր ծախսերի ընդամենը 10 տոկոսը։ 1992 թվականի կեսերին Սպաների կենտրոնական տունը խզել է թատրոնի հետ տարածքի վարձակալության պայմանագիրը։ Գեղարվեստական ղեկավար Լիվանովը միաժամանակ մեղադրվել է ալկոհոլի հետ կապված խնդիրների պատճառով թատրոնի աշխատանքը և Սպաների կենտրոնական տան միջոցառումները խափանելու մեջ (դերասանն այդ ժամանակ բուժվել է նևրոզների կլինիկայում): Դերասաններն ընդհանուր ժողովում որոշում են կայացրել լքել «Դետեկտիվ» թատրոնը և նրա հիման վրա ստեղծել ՆԳՆ կենտրոնական թատրոն<ref>''Самошин С.'' [https://www.kommersant.ru/doc/5044 От Василия Ливанова ушёл театр «Детектив»: Шерлок Холмс запил, солдаты выносят мебель] {{Wayback|url=https://www.kommersant.ru/doc/5044 |date=20201128013401 }} // «''Коммерсантъ-Власть''»: журнал. — 1992. — № 122. — 1 июня.</ref>։ 1990-2000-ական թվականներին Լիվանովը հիմնականում զբաղվել է գրական գործունեությամբ, գրել է հուշեր։ Հեղինակել է «Մեր ընկերը Շերլոկ Հոլմսն է» ({{lang-ru|«Наш друг — Шерлок Холмс»}}) էսսեն։ 2003 թվականին խաղացել է ծովահեն Ֆուրայի դերը «[[Ֆորտ Բոյար (հեռուստախաղ)|Ֆորտ Բոյար]]» հեռուստախաղում<ref>{{cite web|url=https://iz.ru/news/279453|title=Миллион долларов за восемьдесят минут|date=2003-03-28|publisher=Известия|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102644/https://iz.ru/news/279453|deadlink=no}}</ref>։ Ծրագրի ղեկավարության հետ կազմակերպչական տարաձայնությունների պատճառով հրաժարվել է մասնակցել հաջորդ տարվա սեզոնի նկարահանումներին<ref>{{cite web|url=https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|title=Василий Ливанов: Меня не выгоняли, я ушел сам! Почему актер отказался сниматься в игре «Форт Байяр»?|date=2004-08-20|publisher=[[Комсомольская правда]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102639/https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|deadlink=no}}</ref>։ 2006 թվականի հունիսի 15-ին Մոսկվայում Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Էնթոնի Բրենտոնը 70-ամյա Վասիլի Լիվանովին է հանձնել Բրիտանական կայսրության շքանշանի նշանները, դերասանը դարձել է շքանշանի պատվավոր անդամ «թատրոնին և կատարողական արվեստին ծառայելու համար»<ref>{{Cite web|url=http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|format=PDF|lang=en|website=Foreign and Commonwealth Office|accessdate=2020-11-20 |description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2008-10-02|deadlink=yes}}</ref>։ Ավելի ուշ անգլիացի շերլոքականների համար ոչ պաշտոնական մեկնաբանության մեջ Նախարարների կաբինետի արարողակարգային քարտուղարության աշխատակից Ալան Թուոմին հայտարարել է․ {{քաղվածքի սկիզբ}}Ես, սակայն, կարող եմ ասել ձեզ, որ պարոն Լիվանովը պարգևատրվել է 1979-1986 թվականներին նախկին ԽՍՀՄ-ում արտադրված հեռուստատեսային ֆիլմերի շարքում Շերլոկ Հոլմսի դերը կատարելու համար: {{բք|en|I can tell you, however, that Mr. Livanov was honoured for his portrayal of the character Sherlock Holmes in a series of television films made in the former USSR during the period 1979-86.}} {{քաղվածքի ավարտ|աղբյուր=Ալան Թուոմի<ref>{{Cite web|url=http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|title=The Newsletter The Sherlock Holmes Society of London|format=PDF|lang=en|website=The Sherlock Holmes Society of London|date=2006-04-04|accessdate=2020-11-20|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101237/http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|deadlink=no}}</ref>}} == Ընտանիք == * Առաջին կինը (1958-1970) – Ալինա Վլադիմիրովնա Էնգելգարդտ (ծնվ.՝ 21 մարտի, 1933), կենսաքիմիկոս Վլադիմիր Էնգելգարդտի դուստրը (1894-1984), ** Դուստրը՝ Անաստասիա (ծնվ.՝ 1963), ավարտել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան|ՄՊՀ]] կենսաբանության ֆակուլտետը, դարձել քանդակագործ<ref name="Василий Ливанов, дети" /><ref>''Пахомова А.'' [http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny Василий Ливанов пытался взорвать машину жены] {{Wayback|url=http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny |date=20141213123750 }} // Собеседник. — 2012. — апреля.</ref>, ***Թոռը՝ Վլադիմիր (ծնվ.՝ 1984)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />, *** Թոռնուհին՝ Քսենյա<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />: * Երկրորդ կինը (1972 թվականից) – Ելենա Լիվանովա (ծնվ.՝ 11 սեպտեմբերի, 1949), մուլտիպլիկատոր<ref>{{cite web|url=http://www.russiancinema.ru/names/name8996/|title=Елена Ливанова|work=Энциклопедия отечественного кино|publisher=russiancinema.ru|accessdate=2013-05-28|deadlink=yes}}</ref>, ** Որդին՝ Բորիս (ծնվ.՝ 2 ապրիլի, 1974), դերասան, հեռուստահաղորդավար, նկարիչ, գրող, բանաստեղծ: 2009 թվականին դատապարտվել է սպանության համար, պատիժը կրել է մասամբ, ազատ է արձակվել ժամկետից շուտ 2014 թվականին<ref name="Василий Ливанов, дети">[http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 Дети Василия Ливанова] {{Wayback|url=http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 |date=20181109071336 }} // ''bez-makiyazha''.''ru''</ref>, *** Թոռնուհին՝ Եվա (ծնվ.՝ 2002)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз">[http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ Василий Ливанов стал дедом в четвёртый раз] {{Wayback|url=http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ |date=20181109111956 }} // ''StarHit''.''ru''</ref>, ** Որդին՝ Նիկոլայ (ծնվ.՝ 3 մայիսի, 1984), նկարիչ, մուլտիպլիկատոր, դերասան, ավարտել է [[Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի համառուսական պետական ինստիտուտ|ՎԳԻԿ]]-ը<ref name="Василий Ливанов, дети" />, **** Թոռնուհին՝ Ալիսա (ծնվ.՝ 2017)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />։ == Մրցանակներ և պարգևներ == ''Ռուսական մրցանակներ'' * [[ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստների ցանկ|ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ]] (27 նոյեմբերի, 1981) * [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (18 ապրիլի, 1988) * «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» IV աստիճանի շքանշան (1 դեկտեմբերի, 2005) – ''Հայրենական կինեմատոգրաֆիայի զարգացման գործում ունեցած մեծ ավանդի և բազմամյա ստեղծագործական գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |title=Указ Президента Российской Федерации от 1 декабря 2005 г. № 1381 |access-date=2021-01-29 |archive-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201080943/http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |deadlink=no }}</ref>, * Պատվո շքանշան (27 հոկտեմբերի, 2016) – ''հայրենական մշակույթի և արվեստի զարգացման գործում ունեցած մեծ վաստակի, երկարամյա բեղմնավոր գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |title=Указ президента Российской Федерации от 26 октября 2016 года № 572 «О награждении государственными наградами Российской Федерации» |access-date=2021-01-29 |archive-date=2021-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211107032326/http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |deadlink=no }}</ref>, * «Հայրենիքի հերոսների հիշատակին» մեդալ – ''պատմահայրենասիրական ուղղվածության նախագծերի իրականացման համար'' (Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարի 2016 թվականի դեկտեմբերի 19-ի № 870 հրաման)<ref>[https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news Василий Ливанов получил медаль Минобороны России «Памяти героев Отечества»] {{Wayback|url=https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news |date=20170116175318 }} // ''Рамблер-новости''</ref>։ ''Օտարերկրյա մրցանակներ'' * Հենրիխ Գրայֆի մրցանակի դափնեկիր (1969)<ref>[https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ DEFA-Chronik für das Jahr 1969] {{Wayback|url=https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ |date=20201018154932 }} // ''defa-stiftung.de''</ref>, * Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամ (20 փետրվարի, 2006) – ''թատրոնի և կատարողական արվեստի բնագավառում ունեցած վաստակի համար''<ref name="MBE"/><ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|title=Ливанов — Кавалер ордена Британской Империи|date=2006-02-22|publisher=bbc.co.uk|accessdate=2013-05-28|lang=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120211131707/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|archivedate=2012-02-11|deadlink=no}}</ref>։ ''Հանրային ճանաչում'' * ՌԴ Կինեմատոգրաֆիական արվեստների և գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատվավոր ակադեմիկոս (2002), * «Ոսկե արծիվ-2017» հատուկ մրցանակ «կինեմատոգրաֆիայի բնագավառում ունեցած ավանդի համար» (2016 թվականի արդյունքներով)<ref>[https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 Лауреаты премии «Золотой Орёл» за 2016 год] {{Wayback|url=https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 |date=20210224170813 }} // Портал Национальной академии кинематографических искусств и наук России</ref>։ == Մատենագրություն == * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Неизвестный Шерлок Холмс|заглавие2=Помни о белой вороне|место=М.|издательство=Эксмо|год=2010|страниц=272|isbn=978-5-699-43373-5}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Путь из детства|заглавие2=Эхо одного тире|место=М.|издательство=АСТ|год=2013|страниц=256|isbn=978-5-170-77885-0}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Люди и куклы|вид=[сб.]|место=М.|издательство=Litres|год=2014|isbn=5457423026|isbn2=9785457423022}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Мой отец — Борис Ливанов|год=2015|страниц=205|isdn=5443810227|isbn2=9785443810225}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} == Գրականություն == * {{публикация|часть=Ливанов Василий Борисович|заглавие=Кино|подзаголовок=Энциклопедический словарь|ответственный=гл. ред. С. И. Юткевич|место=М.|издательство=Советская энциклопедия|год=1986|страницы=236|ref=Кино}} == Արտաքին հղումներ == * [http://vasily-livanov.narod.ru/ Վասիլի Լիվանովին նվիրված կայք] {{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20110405214500/http://angelina-tihonova.ru/category/vasiliy_livanov/ Василий Ливанов. «Смотрите, сын полка!»] Воспоминания Василия Ливанова о военном детстве * {{cite web |author=Евгений Перемышлев |url=https://www.krugosvet.ru/enc/teatr-i-kino/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=www.krugosvet.ru |publisher=[[Кругосвет]] |date= |access-date=2021-10-02}} * {{cite web |author=Денис Абрамов |url=https://tass.ru/encyclopedia/person/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=tass.ru |publisher=ТАСС |date= |access-date=2021-10-02}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Լիվանով, Վասիլի}} [[Կատեգորիա:Ռուս դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային սցենարիստներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս կինոռեժիսորներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս սցենարիստներ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային կինոռեժիսորներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանակիրներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս հնչյունավորողներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս հուշավիպագիրներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս մանկագիրներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս գրողներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս մուլտիպլիկատորներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի կինեմատոգրաֆիական արվեստների և գիտության ազգային ակադեմիայի ակադեմիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հրեաներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի տղամարդ գրողներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային գրողներ]] [[Կատեգորիա:21-րդ դարի դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Ռուս կինոդերասաններ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստատեսության դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի Դաշնության վաստակավոր արտիստներ]] 1ild10wdo4f2l9rrmqah1k8njywnzyl 8485778 8485777 2022-08-09T09:20:36Z Voskanyan 23951 /* Ծանոթագրություններ */ wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Դերասան}} '''Վասիլի Բորիսովիչ Լիվանով''' ({{lang-ru|Василий Борисович Ливанов}}, {{ԱԾ}}), խորհրդային ռուս կինոդերասան, կինոյի և մուլտիպլիկացիայի ռեժիսոր, գրող, [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (1988)։ Առավել մեծ ճանաչման է արժանացել [[Շերլոք Հոլմս]]ի կերպարի շնորհիվ, որը կերտել է [[Իգոր Մասլեննիկով|Իգոր Մասլեննիկովի]]՝ [[Արթուր Կոնան Դոյլ|Արթուր Կոնան Դոյլի]] ստեղծագործությունների հիման վրա նկարահանված «Շերլոկ Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի արկածները» հեռուստաֆիլմերի շարքում, ինչի համար 2006 թվականին պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամությամբ<ref name="MBE">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|quote=''Mr Vasily Borisovitch Livanov formally approved 20 February 2006 for service to the theatre and performing arts…''|format=PDF|publisher=gov.uk; archive.org|accessdate=2013-05-28|lang=en|description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzZWfcmP?url=http://wayback.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2013-05-30|deadlink=no}}</ref><!-- Есть в источнике — 3 стр. 2-я фамилия сверху; Mr Vasily Borisovitch LIVANOV -->։ == Կենսագրություն == Ծնվել է 1935 թվականի հուլիսի 19-ին Մոսկվայում, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Բորիս Նիկոլաևիչ Լիվանովի (1904-1972) և Եվգենյա Կազիմիրովնա Լիվանովայի (օրիորդական ազգանունը՝ Պրավդզից-Ֆիլիպովիչ, 1907-1978) ընտանիքում: Լիվանովների տան մշտական հյուրերն են եղել [[Վասիլի Կաչալով|Վասիլի Կաչալովը]], [[Բորիս Պաստեռնակ|Բորիս Պաստեռնակը]], [[Ալեքսանդր Դովժենկո|Ալեքսանդր Դովժենկոն]], [[Նիկոլայ Չերկասով|Նիկոլայ Չերկասովը]], [[Միխայիլ Տարխանով|Միխայիլ Տարխանովը]], [[Պյոտր Կոնչալովսկի|Պյոտր Կոնչալովսկին]]։ 1954 թվականին Վասիլի Լիվանովը ավարտել է [[ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիա|ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիային]] կից Մոսկվայի միջնակարգ գեղարվեստական դպրոցը, իսկ ավելի ուշ՝ Շչուկինի անվան թատերական ուսումնարանը (1958) և [[Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներ|ԽՍՀՄ Պետկինոյի բարձրագույն ռեժիսորական դասընթացները]] ([[Միխայիլ Ռոմ|Միխայիլ Ռոմի]] արհեստանոց, 1966): Մտավորականության, հոգեկան նրբակրթության, ռոմանտիզմի, զգացմունքների անկեղծության համադրությունը որոշիչ են եղել Վասիլի Լիվանովի վաղ էկրանային կերպարներում: Ձայնի եզակի տեմբրը Լիվանովի մոտ հայտնվել է այն պատճառով, որ ռեժիսոր [[Միխայիլ Կալատոզով|Միխայիլ Կալատոզովն]] առաջարկել է «Չուղարկված նամակ» ֆիլմի ձմեռային տեսարանները հնչյունավորել հենց փողոցում՝ 40 աստիճան սառնամանիքի պայմաններում: Դերասանները փորձել են բղավել քամու ուժեղ պոռթկումներից ավելի բարձր, և Լիվանովի ձայնը խզվել է<ref>[http://lifenews.ru/video/13423 Василий Ливанов: «В современных „Шерлоках“ нет никакого Конана Дойла»] {{Wayback|url=http://lifenews.ru/video/13423 |date=20150723031402 }} // ''lifenews''.''ru''</ref>։ 1966-1973 թվականներին աշխատել է «[[Սոյուզմուլտֆիլմ]]» կինոստուդիայում որպես բեմադրող ռեժիսոր։ Հնչյունավորել է մոտ 300 մուլտիպլիկացիոն կերպարներ, այդ թվում՝ [[Կառլսոն|Կառլսոնին]], [[կոկորդիլոս Գենա|կոկորդիլոս Գենային]] և վիշապօձին «[[38 թութակներ]]» մուլտֆիլմում{{sfn|Кино|1986|с=236}}։ [[Յուրի Էնտին|Յուրի Էնտինի]] և Գենադի Գլադկովի հետ միասին ստեղծել են «[[Բրեմենյան երաժիշտներ (մուլտֆիլմ)|Բրեմենյան երաժիշտներ]]» և «Բրեմենյան երաժիշտների հետքերով» մուլտֆիլմերը: Պատրաստվելով ֆիլմ նկարահանել [[Շերլոք Հոլմս|Շերլոկ Հոլմսի]] և դոկտոր Վաթսոնի մասին՝ Իգոր Մասլեննիկովը անմիջապես Լիվանովին դիտարկել է որպես Հոլմսի դերի հիմնական թեկնածու: Մասլեննիկովը մինչ այդ աշխատել էր Լիվանովի հետ «[[Յարոսլավնան՝ Ֆրանսիայի թագուհին]]» ֆիլմում։ Ութ տարվա ընթացքում (1979-1986) նկարահանվել է չորս երկսերիանոց և մեկ եռասերիա հեռուստաֆիլմ, որոնք միանգամից մեծ ժողովրդականություն են ձեռք բերել ԽՍՀՄ-ում: Նկարահանումների ընթացքում Լիվանովը ընկերացել է Վաթսոնի դերակատար Վիտալի Սոլոմինի հետ, իսկ Մասլեննիկովի հետ 1980-ականների կեսերին Լիվանովի հարաբերությունները խզվել են։ 1986 թվականին թողարկվել է «[[Իմ սիրելի ծաղրածուն]]» ֆիլմը, որը նկարահանվել էր ռեժիսոր Յուրի Կուշներևի կողմից՝ Վասիլի Լիվանովի համանուն վիպակի մոտիվներով։ Ֆիլմի սցենարը գրել են [[Նիկիտա Միխալկով|Նիկիտա Միխալկովը]] և [[Ալեքսանդր Ադաբաշյան]]ը: Շերլոկ Հոլմսի մասին հեռուստասերիալի նկարահանումների ավարտից հետո Լիվանովը, որն այդ ժամանակ ընդամենը 50 տարեկան էր, աստիճանաբար գրեթե դադարել է հայտնվել էկրանին՝ նախկինի պես երբեմն աշխատելով որպես հնչյունավորող դերասան: Կինոյում միակ խոշոր աշխատանքը եղել է [[Դոն Կիխոտ (վեպ)|Դոն Կիխոտի]] դերը 1997 թվականի «[[Դոն Կիխոտը վերադառնում է]]» ֆիլմում, որը բեմադրվել էր հենց Լիվանովի կողմից Օլեգ Գրիգորովիչի հետ միասին: Լիվանովն այդ ֆիլմում հանդես է եկել նաև որպես սցենարիստ և պրոդյուսեր։ 2005 թվականին Լիվանովը նկարահանվել է Վլադիմիր Բորտկոյի «[[Վարպետը և Մարգարիտան (հեռուստասերիալ)|Վարպետը և Մարգարիտան]]» հեռուստասերիալում՝ կատարելով պրոֆեսոր Ստրավինսկու ոչ մեծ դերը: Վերջին անգամ Լիվանովը էկրանին հայտնվել է ռեժիսոր Վալերի Նիկոլաևի «Արջի որս» 2007 թվականի ֆիլմում: 1988 թվականին Վասիլի Լիվանովին շնորհվել է [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ|ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստի]] կոչում: Նույն թվականին Լիվանովը (Յուլիան Սեմյոնովի հետ համատեղ) Մոսկվայում ստեղծել է «Դետեկտիվ» փորձարարական թատրոնը, որը տեղակայված էր Լուբյանկայում՝ ՆԳՆ սպաների կենտրոնական տանը: Թատրոնի ֆինանսավորումն իրականացվել է Մոսկվայի քաղաքապետարանի մշակույթի կոմիտեի կողմից, իսկ թատրոնը մինչև 1992 թվականը ինքնուրույն ապահովել է իր ծախսերի ընդամենը 10 տոկոսը։ 1992 թվականի կեսերին Սպաների կենտրոնական տունը խզել է թատրոնի հետ տարածքի վարձակալության պայմանագիրը։ Գեղարվեստական ղեկավար Լիվանովը միաժամանակ մեղադրվել է ալկոհոլի հետ կապված խնդիրների պատճառով թատրոնի աշխատանքը և Սպաների կենտրոնական տան միջոցառումները խափանելու մեջ (դերասանն այդ ժամանակ բուժվել է նևրոզների կլինիկայում): Դերասաններն ընդհանուր ժողովում որոշում են կայացրել լքել «Դետեկտիվ» թատրոնը և նրա հիման վրա ստեղծել ՆԳՆ կենտրոնական թատրոն<ref>''Самошин С.'' [https://www.kommersant.ru/doc/5044 От Василия Ливанова ушёл театр «Детектив»: Шерлок Холмс запил, солдаты выносят мебель] {{Wayback|url=https://www.kommersant.ru/doc/5044 |date=20201128013401 }} // «''Коммерсантъ-Власть''»: журнал. — 1992. — № 122. — 1 июня.</ref>։ 1990-2000-ական թվականներին Լիվանովը հիմնականում զբաղվել է գրական գործունեությամբ, գրել է հուշեր։ Հեղինակել է «Մեր ընկերը Շերլոկ Հոլմսն է» ({{lang-ru|«Наш друг — Шерлок Холмс»}}) էսսեն։ 2003 թվականին խաղացել է ծովահեն Ֆուրայի դերը «[[Ֆորտ Բոյար (հեռուստախաղ)|Ֆորտ Բոյար]]» հեռուստախաղում<ref>{{cite web|url=https://iz.ru/news/279453|title=Миллион долларов за восемьдесят минут|date=2003-03-28|publisher=Известия|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102644/https://iz.ru/news/279453|deadlink=no}}</ref>։ Ծրագրի ղեկավարության հետ կազմակերպչական տարաձայնությունների պատճառով հրաժարվել է մասնակցել հաջորդ տարվա սեզոնի նկարահանումներին<ref>{{cite web|url=https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|title=Василий Ливанов: Меня не выгоняли, я ушел сам! Почему актер отказался сниматься в игре «Форт Байяр»?|date=2004-08-20|publisher=[[Комсомольская правда]]|access-date=2021-10-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004102639/https://www.kp.ru/daily/23343/31353/|deadlink=no}}</ref>։ 2006 թվականի հունիսի 15-ին Մոսկվայում Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Էնթոնի Բրենտոնը 70-ամյա Վասիլի Լիվանովին է հանձնել Բրիտանական կայսրության շքանշանի նշանները, դերասանը դարձել է շքանշանի պատվավոր անդամ «թատրոնին և կատարողական արվեստին ծառայելու համար»<ref>{{Cite web|url=http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|title=List of Honorary Awards January-June 2006|format=PDF|lang=en|website=Foreign and Commonwealth Office|accessdate=2020-11-20 |description=Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081002182953/http://foi.fco.gov.uk/content/en/foi-releases/2006-releases/2.1-awards|archivedate=2008-10-02|deadlink=yes}}</ref>։ Ավելի ուշ անգլիացի շերլոքականների համար ոչ պաշտոնական մեկնաբանության մեջ Նախարարների կաբինետի արարողակարգային քարտուղարության աշխատակից Ալան Թուոմին հայտարարել է․ {{քաղվածքի սկիզբ}}Ես, սակայն, կարող եմ ասել ձեզ, որ պարոն Լիվանովը պարգևատրվել է 1979-1986 թվականներին նախկին ԽՍՀՄ-ում արտադրված հեռուստատեսային ֆիլմերի շարքում Շերլոկ Հոլմսի դերը կատարելու համար: {{բք|en|I can tell you, however, that Mr. Livanov was honoured for his portrayal of the character Sherlock Holmes in a series of television films made in the former USSR during the period 1979-86.}} {{քաղվածքի ավարտ|աղբյուր=Ալան Թուոմի<ref>{{Cite web|url=http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|title=The Newsletter The Sherlock Holmes Society of London|format=PDF|lang=en|website=The Sherlock Holmes Society of London|date=2006-04-04|accessdate=2020-11-20|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101237/http://www.sherlock-holmes.org.uk/pdf/DM261.pdf|deadlink=no}}</ref>}} == Ընտանիք == * Առաջին կինը (1958-1970) – Ալինա Վլադիմիրովնա Էնգելգարդտ (ծնվ.՝ 21 մարտի, 1933), կենսաքիմիկոս Վլադիմիր Էնգելգարդտի դուստրը (1894-1984), ** Դուստրը՝ Անաստասիա (ծնվ.՝ 1963), ավարտել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան|ՄՊՀ]] կենսաբանության ֆակուլտետը, դարձել քանդակագործ<ref name="Василий Ливанов, дети" /><ref>''Пахомова А.'' [http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny Василий Ливанов пытался взорвать машину жены] {{Wayback|url=http://sobesednik.ru/scandals/20120419-vasilii-livanov-pytalsya-vzorvat-mashinu-zheny |date=20141213123750 }} // Собеседник. — 2012. — апреля.</ref>, ***Թոռը՝ Վլադիմիր (ծնվ.՝ 1984)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />, *** Թոռնուհին՝ Քսենյա<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />: * Երկրորդ կինը (1972 թվականից) – Ելենա Լիվանովա (ծնվ.՝ 11 սեպտեմբերի, 1949), մուլտիպլիկատոր<ref>{{cite web|url=http://www.russiancinema.ru/names/name8996/|title=Елена Ливанова|work=Энциклопедия отечественного кино|publisher=russiancinema.ru|accessdate=2013-05-28|deadlink=yes}}</ref>, ** Որդին՝ Բորիս (ծնվ.՝ 2 ապրիլի, 1974), դերասան, հեռուստահաղորդավար, նկարիչ, գրող, բանաստեղծ: 2009 թվականին դատապարտվել է սպանության համար, պատիժը կրել է մասամբ, ազատ է արձակվել ժամկետից շուտ 2014 թվականին<ref name="Василий Ливанов, дети">[http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 Дети Василия Ливанова] {{Wayback|url=http://bez-makiyazha.ru/publ/deti_znamenitostej/vasilij_livanov_deti/12-1-0-2374 |date=20181109071336 }} // ''bez-makiyazha''.''ru''</ref>, *** Թոռնուհին՝ Եվա (ծնվ.՝ 2002)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз">[http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ Василий Ливанов стал дедом в четвёртый раз] {{Wayback|url=http://www.starhit.ru/novosti/vasiliy-livanov-stal-dedom-v-chetvertyiy-raz-134415/ |date=20181109111956 }} // ''StarHit''.''ru''</ref>, ** Որդին՝ Նիկոլայ (ծնվ.՝ 3 մայիսի, 1984), նկարիչ, մուլտիպլիկատոր, դերասան, ավարտել է [[Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի համառուսական պետական ինստիտուտ|ՎԳԻԿ]]-ը<ref name="Василий Ливанов, дети" />, **** Թոռնուհին՝ Ալիսա (ծնվ.՝ 2017)<ref name="Василий Ливанов стал дедом в четвертый раз" />։ == Մրցանակներ և պարգևներ == ''Ռուսական մրցանակներ'' * [[ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստների ցանկ|ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ]] (27 նոյեմբերի, 1981) * [[ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ]] (18 ապրիլի, 1988) * «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» IV աստիճանի շքանշան (1 դեկտեմբերի, 2005) – ''Հայրենական կինեմատոգրաֆիայի զարգացման գործում ունեցած մեծ ավանդի և բազմամյա ստեղծագործական գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |title=Указ Президента Российской Федерации от 1 декабря 2005 г. № 1381 |access-date=2021-01-29 |archive-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201080943/http://www.kremlin.ru/acts/bank/23127 |deadlink=no }}</ref>, * Պատվո շքանշան (27 հոկտեմբերի, 2016) – ''հայրենական մշակույթի և արվեստի զարգացման գործում ունեցած մեծ վաստակի, երկարամյա բեղմնավոր գործունեության համար''<ref>{{Cite web |url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |title=Указ президента Российской Федерации от 26 октября 2016 года № 572 «О награждении государственными наградами Российской Федерации» |access-date=2021-01-29 |archive-date=2021-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211107032326/http://www.kremlin.ru/acts/bank/41340/page/2 |deadlink=no }}</ref>, * «Հայրենիքի հերոսների հիշատակին» մեդալ – ''պատմահայրենասիրական ուղղվածության նախագծերի իրականացման համար'' (Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարի 2016 թվականի դեկտեմբերի 19-ի № 870 հրաման)<ref>[https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news Василий Ливанов получил медаль Минобороны России «Памяти героев Отечества»] {{Wayback|url=https://news.rambler.ru/culture/35722108-oleg-gazmanov-poluchil-medal-minoborony/?updated=news |date=20170116175318 }} // ''Рамблер-новости''</ref>։ ''Օտարերկրյա մրցանակներ'' * Հենրիխ Գրայֆի մրցանակի դափնեկիր (1969)<ref>[https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ DEFA-Chronik für das Jahr 1969] {{Wayback|url=https://www.defa-stiftung.de/defa/geschichte/defa-chronik/1969/ |date=20201018154932 }} // ''defa-stiftung.de''</ref>, * Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամ (20 փետրվարի, 2006) – ''թատրոնի և կատարողական արվեստի բնագավառում ունեցած վաստակի համար''<ref name="MBE"/><ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|title=Ливанов — Кавалер ордена Британской Империи|date=2006-02-22|publisher=bbc.co.uk|accessdate=2013-05-28|lang=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120211131707/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/entertainment/newsid_4741000/4741474.stm|archivedate=2012-02-11|deadlink=no}}</ref>։ ''Հանրային ճանաչում'' * ՌԴ Կինեմատոգրաֆիական արվեստների և գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատվավոր ակադեմիկոս (2002), * «Ոսկե արծիվ-2017» հատուկ մրցանակ «կինեմատոգրաֆիայի բնագավառում ունեցած ավանդի համար» (2016 թվականի արդյունքներով)<ref>[https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 Лауреаты премии «Золотой Орёл» за 2016 год] {{Wayback|url=https://kinoacademy.ru/page/winners-award-2016 |date=20210224170813 }} // Портал Национальной академии кинематографических искусств и наук России</ref>։ == Մատենագրություն == * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Неизвестный Шерлок Холмс|заглавие2=Помни о белой вороне|место=М.|издательство=Эксмо|год=2010|страниц=272|isbn=978-5-699-43373-5}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Путь из детства|заглавие2=Эхо одного тире|место=М.|издательство=АСТ|год=2013|страниц=256|isbn=978-5-170-77885-0}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Люди и куклы|вид=[сб.]|место=М.|издательство=Litres|год=2014|isbn=5457423026|isbn2=9785457423022}} * {{публикация|автор=Ливанов В. Б.|заглавие=Мой отец — Борис Ливанов|год=2015|страниц=205|isdn=5443810227|isbn2=9785443810225}} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ|2}} == Գրականություն == * {{публикация|часть=Ливанов Василий Борисович|заглавие=Кино|подзаголовок=Энциклопедический словарь|ответственный=гл. ред. С. И. Юткевич|место=М.|издательство=Советская энциклопедия|год=1986|страницы=236|ref=Кино}} == Արտաքին հղումներ == * [http://vasily-livanov.narod.ru/ Վասիլի Լիվանովին նվիրված կայք] {{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20110405214500/http://angelina-tihonova.ru/category/vasiliy_livanov/ Василий Ливанов. «Смотрите, сын полка!»] Воспоминания Василия Ливанова о военном детстве * {{cite web |author=Евгений Перемышлев |url=https://www.krugosvet.ru/enc/teatr-i-kino/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=www.krugosvet.ru |publisher=[[Кругосвет]] |date= |access-date=2021-10-02}} * {{cite web |author=Денис Абрамов |url=https://tass.ru/encyclopedia/person/livanov-vasiliy-borisovich |title=Ливанов Василий Борисович |lang=ru |website=tass.ru |publisher=ТАСС |date= |access-date=2021-10-02}} {{Արտաքին հղումներ}} {{DEFAULTSORT:Լիվանով, Վասիլի}} [[Կատեգորիա:Ռուս դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային սցենարիստներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս կինոռեժիսորներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս սցենարիստներ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային կինոռեժիսորներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանակիրներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս հնչյունավորողներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս հուշավիպագիրներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս մանկագիրներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս գրողներ]] [[Կատեգորիա:Ռուս մուլտիպլիկատորներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի կինեմատոգրաֆիական արվեստների և գիտության ազգային ակադեմիայի ակադեմիկոսներ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հրեաներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի տղամարդ գրողներ]] [[Կատեգորիա:20-րդ դարի դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Խորհրդային գրողներ]] [[Կատեգորիա:21-րդ դարի դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Ռուս կինոդերասաններ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հեռուստատեսության դերասաններ]] [[Կատեգորիա:Ռուսաստանի Դաշնության վաստակավոր արտիստներ]] 8uqzlbcr3p1uqgmvrinf1iodh3a99o8 1 1099000 8485743 2022-08-09T08:04:26Z Voskanyan 23951 +{{ԹՀ|ru|Ливанов, Василий Борисович|124587170}} wikitext text/x-wiki {{ԹՀ|ru|Ливанов, Василий Борисович|124587170}} rmlpubrimpgeo90gb7khdcnk3djtaps 10 1099001 8485769 2022-08-09T08:55:20Z 87.241.184.33 Վերահղվում է դեպի [[Կաղապար:Տեղեկաքարտ ուտեստ]] wikitext text/x-wiki #ՎԵՐԱՀՂՈՒՄ [[Կաղապար:Տեղեկաքարտ ուտեստ]] dm6pqna3b78bu66eu6x10q1b7tyxec9 0 1099002 8485786 2022-08-09T09:41:50Z ArmSirius 64149 Նոր էջ «{{խմբագրում եմ|~~~|{{subst:#time: Y-m-d H:i:s|4 hours}}}} '''Արտահերթ գագաթնաժողով''', որտեղ հանդիպել են ՆԱՏՕ-ի պետությունների ղեկավարները և կառավարությունների ղեկավարները, տեղի է ունեցել Բրյուսելում (Բելգիա) 2022 թվականի մարտի 24-ին<ref>{{cite news |title=Extraordinary NATO Summit |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_1...»: wikitext text/x-wiki {{խմբագրում եմ|[[User:ArmSirius|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''ArmSirius'''</font>]][[User talk:ArmSirius|<sup><span style="color:purple;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]]|2022-08-09 13:41:50}} '''Արտահերթ գագաթնաժողով''', որտեղ հանդիպել են ՆԱՏՕ-ի պետությունների ղեկավարները և կառավարությունների ղեկավարները, տեղի է ունեցել Բրյուսելում (Բելգիա) 2022 թվականի մարտի 24-ին<ref>{{cite news |title=Extraordinary NATO Summit |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm |access-date=2022-03-24 |work=[[NATO]] |date=2022-03-24 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601114237/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm }}</ref>: Հանդիպումը տեղի է ունեցել 2022 թվականին ռուսական զորքերի Ուկրաինա ներխուժման պատճառով: Նույն օրը կայացել են «Մեծ յոթնյակի» առաջնորդների հանդիպումները<ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en }}</ref><ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders (revised) |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm }}</ref>:Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին մասնակցել է տեսակոնֆերանսի ձևաչափով և ելույթ ունեցել գագաթնաժողովում<ref name="Brewster1">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-24 |title=Ukrainian president presses NATO for more support as alliance meets in Brussels |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604232919/https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 }}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=NATO, G7, EU hold crisis meetings as Russia-Ukraine war grinds on|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on|work=[[Aljazeera]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220615133916/https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on}}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=Zelenskyy claims new Russian war crimes, asks for help as Biden joins NATO partners for emergency summit on Ukraine war|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky|work=[[CBS News]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604233651/https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky/}}</ref>: Զելենսկին ՆԱՏՕ-ի երկրներին խնդրել է Ուկրաինային ռազմական տեխնիկա տրամադրել, այդ թվում՝ մարտական ինքնաթիռներ, տանկեր և զրահատեխնիկա<ref name="Brewster1" />: Նա նաև ՆԱՏՕ-ին կոչ է արել ոչ թռիչքային գոտի սահմանել Ուկրանիայի վրա օդային ու հրթիռային հարվածները կանխելու համար<ref name="Brewster1" />: Գագաթնաժողովում ՆԱՏՕ-ի որոշ պետություններ պարտավորվել են ավելացնել ռազմական ծախսերը<ref name="Brewster2">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-31 |title=Canada's defence spending fell behind NATO's forecast last year, alliance says |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220426071756/https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 }}</ref>: Գագաթնաժողովում ղեկավարները նաև պայմանավորվել են գլխավոր քարտուղար Ենս Սթոլթենբերգի լիազորությունների ժամկետը ևս մեկ տարով երկարացնել մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր<ref>{{Cite web |last=NATO |title=North Atlantic Council extends mandate of the Secretary General |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |access-date=2022-04-16 |website=NATO |language=en |archive-date=2022-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615023217/http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |deadlink=no }}</ref>: Գագաթնաժողովից հետո ղեկավարները համատեղ հայտարարություն են հրապարակել, որում դատապարտել են խաղաղ բնակիչների վրա Ռուսաստանի հարձակումները և կոչ են արել Ռուսաստանին անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողություններն Ուկրաինայում, ինչպես սահմանվել էր մեկ շաբաթ առաջ Միջազգային դատարանի կողմից<ref>{{cite web |author=<!--Not stated--> |title=Statement by NATO Heads of State and Government |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |date=2022-03-24 |website=[[NATO]] |access-date=2022-03-30 |location=Brussels |archive-date=2022-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629060751/https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |deadlink=no }}</ref>: == Ներկա առաջնորդներ == {| class="wikitable" |- |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" | '''Երկիր''' | '''Ներկայացուցիչ''' | '''Պաշտոն''' |- | {{Դրոշավորում|Ալբանիա}} | [[Էդի Ռամա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բելգիա}} | [[Ալեքսանդր Դե Կրո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բուլղարիա}} | [[Ռումեն Ռադև]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Կանադա}} | [[Ջասթին Թրյուդո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Хорватия}} | [[Миланович, Зоран|Зоран Миронович]] | [[Խորվաթիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Чехия}} | [[Петр Фиала]] | [[Չեխիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Дания}} | [[Метте Фредериксен]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Эстония}} | [[Кая Каллас]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Франция}} | [[Макрон, Эмманюэль|Эмманюэль Макрон]] | [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Германия}} | [[Олаф Шольц]] | կանցլեր |- | {{Դրոշավորում|Греция}} | [[Кириакос Мицотакис]] | [[Հունաստանի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Венгрия}} | [[Виктор Орбан]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Исландия}} | [[Катрин Якобсдоуттир]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Италия}} | [[Марио Драги]] | [[Իտալիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Япония}} | [[Фумио Кисида]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Латвия}} | [[Эгилс Левитс]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Литва}} | [[Гитанас Науседа]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Люксембург}} | [[Ксавье Беттель]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Черногория}} | [[Мило Джуканович]] | [[Չեռնոգորիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Нидерланды}} | [[Марк Рютте]] | [[Նիդերլանդների վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Северная Македония}} | [[Ковачевский, Димитар|Димитар Ковачевский]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Норвегия}} | [[Йонас Гар Стёре]] | [[Նորվեգիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Польша}} | [[Анджей Дуда]] | [[Լեհաստանի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Португалия}} | [[Антониу Кошта]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Румыния}} | [[Йоханнис, Клаус|Клаус Йоханнис]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Словакия}} | [[Зузана Чапутова]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Словения}} | [[Янез Янша]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Испания}} | [[Санчес, Педро (политик)|Педро Санчес]] | [[Իսպանիայի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Турция}} | [[Реджеп Тайип Эрдоган]] | [[Թուրքիայի նախագահների ցանկ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Украина}} | [[Зеленский, Владимир Александрович|Владимир Зеленский]] | [[Ուկրաինայի նախագահ|նախագահ]] (տեսաուղերձ) |- | {{Դրոշավորում|Великобритания}} | [[Борис Джонсон]] | [[Միացյալ Թագավորության վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|США}} | [[Джо Байден]] | [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|НАТО}} | [[Столтенберг, Йенс|Йенс Столтенберг]] | գլխավոր քարտուղար |- | {{Դրոշավորում|Европейский Союз}} | [[Урсула фон дер Ляйен]] | [[Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ|հանձնաժողովի նախագահ]] |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} 0yj5iak1jl7hg3n5hkyb8phfkbatorx 8485790 8485786 2022-08-09T09:45:03Z ArmSirius 64149 /* Ներկա առաջնորդներ */ wikitext text/x-wiki {{խմբագրում եմ|[[User:ArmSirius|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''ArmSirius'''</font>]][[User talk:ArmSirius|<sup><span style="color:purple;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]]|2022-08-09 13:41:50}} '''Արտահերթ գագաթնաժողով''', որտեղ հանդիպել են ՆԱՏՕ-ի պետությունների ղեկավարները և կառավարությունների ղեկավարները, տեղի է ունեցել Բրյուսելում (Բելգիա) 2022 թվականի մարտի 24-ին<ref>{{cite news |title=Extraordinary NATO Summit |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm |access-date=2022-03-24 |work=[[NATO]] |date=2022-03-24 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601114237/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm }}</ref>: Հանդիպումը տեղի է ունեցել 2022 թվականին ռուսական զորքերի Ուկրաինա ներխուժման պատճառով: Նույն օրը կայացել են «Մեծ յոթնյակի» առաջնորդների հանդիպումները<ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en }}</ref><ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders (revised) |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm }}</ref>:Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին մասնակցել է տեսակոնֆերանսի ձևաչափով և ելույթ ունեցել գագաթնաժողովում<ref name="Brewster1">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-24 |title=Ukrainian president presses NATO for more support as alliance meets in Brussels |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604232919/https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 }}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=NATO, G7, EU hold crisis meetings as Russia-Ukraine war grinds on|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on|work=[[Aljazeera]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220615133916/https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on}}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=Zelenskyy claims new Russian war crimes, asks for help as Biden joins NATO partners for emergency summit on Ukraine war|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky|work=[[CBS News]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604233651/https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky/}}</ref>: Զելենսկին ՆԱՏՕ-ի երկրներին խնդրել է Ուկրաինային ռազմական տեխնիկա տրամադրել, այդ թվում՝ մարտական ինքնաթիռներ, տանկեր և զրահատեխնիկա<ref name="Brewster1" />: Նա նաև ՆԱՏՕ-ին կոչ է արել ոչ թռիչքային գոտի սահմանել Ուկրանիայի վրա օդային ու հրթիռային հարվածները կանխելու համար<ref name="Brewster1" />: Գագաթնաժողովում ՆԱՏՕ-ի որոշ պետություններ պարտավորվել են ավելացնել ռազմական ծախսերը<ref name="Brewster2">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-31 |title=Canada's defence spending fell behind NATO's forecast last year, alliance says |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220426071756/https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 }}</ref>: Գագաթնաժողովում ղեկավարները նաև պայմանավորվել են գլխավոր քարտուղար Ենս Սթոլթենբերգի լիազորությունների ժամկետը ևս մեկ տարով երկարացնել մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր<ref>{{Cite web |last=NATO |title=North Atlantic Council extends mandate of the Secretary General |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |access-date=2022-04-16 |website=NATO |language=en |archive-date=2022-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615023217/http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |deadlink=no }}</ref>: Գագաթնաժողովից հետո ղեկավարները համատեղ հայտարարություն են հրապարակել, որում դատապարտել են խաղաղ բնակիչների վրա Ռուսաստանի հարձակումները և կոչ են արել Ռուսաստանին անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողություններն Ուկրաինայում, ինչպես սահմանվել էր մեկ շաբաթ առաջ Միջազգային դատարանի կողմից<ref>{{cite web |author=<!--Not stated--> |title=Statement by NATO Heads of State and Government |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |date=2022-03-24 |website=[[NATO]] |access-date=2022-03-30 |location=Brussels |archive-date=2022-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629060751/https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |deadlink=no }}</ref>: == Ներկա առաջնորդներ == {| class="wikitable" |- |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" | '''Երկիր''' | '''Ներկայացուցիչ''' | '''Պաշտոն''' |- | {{Դրոշավորում|Ալբանիա}} | [[Էդի Ռամա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բելգիա}} | [[Ալեքսանդր Դե Կրո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բուլղարիա}} | [[Ռումեն Ռադև]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Կանադա}} | [[Ջասթին Թրյուդո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Խորվաթիա}} | [[Զորան Միլանովիչ]] | [[Խորվաթիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Чехия}} | [[Петр Фиала]] | [[Չեխիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Дания}} | [[Метте Фредериксен]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Эстония}} | [[Кая Каллас]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Франция}} | [[Макрон, Эмманюэль|Эмманюэль Макрон]] | [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Германия}} | [[Олаф Шольц]] | կանցլեր |- | {{Դրոշավորում|Греция}} | [[Кириакос Мицотакис]] | [[Հունաստանի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Венгрия}} | [[Виктор Орбан]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Исландия}} | [[Катрин Якобсдоуттир]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Италия}} | [[Марио Драги]] | [[Իտալիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Япония}} | [[Фумио Кисида]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Латвия}} | [[Эгилс Левитс]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Литва}} | [[Гитанас Науседа]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Люксембург}} | [[Ксавье Беттель]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Черногория}} | [[Мило Джуканович]] | [[Չեռնոգորիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Нидерланды}} | [[Марк Рютте]] | [[Նիդերլանդների վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Северная Македония}} | [[Ковачевский, Димитар|Димитар Ковачевский]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Норвегия}} | [[Йонас Гар Стёре]] | [[Նորվեգիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Польша}} | [[Анджей Дуда]] | [[Լեհաստանի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Португалия}} | [[Антониу Кошта]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Румыния}} | [[Йоханнис, Клаус|Клаус Йоханнис]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Словакия}} | [[Зузана Чапутова]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Словения}} | [[Янез Янша]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Испания}} | [[Санчес, Педро (политик)|Педро Санчес]] | [[Իսպանիայի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Турция}} | [[Реджеп Тайип Эрдоган]] | [[Թուրքիայի նախագահների ցանկ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Украина}} | [[Зеленский, Владимир Александрович|Владимир Зеленский]] | [[Ուկրաինայի նախագահ|նախագահ]] (տեսաուղերձ) |- | {{Դրոշավորում|Великобритания}} | [[Борис Джонсон]] | [[Միացյալ Թագավորության վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|США}} | [[Джо Байден]] | [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|НАТО}} | [[Столтенберг, Йенс|Йенс Столтенберг]] | գլխավոր քարտուղար |- | {{Դրոշավորում|Европейский Союз}} | [[Урсула фон дер Ляйен]] | [[Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ|հանձնաժողովի նախագահ]] |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} n7gqukxxko153v1q11o17a2eyjwgv7c 8485791 8485790 2022-08-09T09:47:23Z ArmSirius 64149 /* Ներկա առաջնորդներ */ wikitext text/x-wiki {{խմբագրում եմ|[[User:ArmSirius|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''ArmSirius'''</font>]][[User talk:ArmSirius|<sup><span style="color:purple;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]]|2022-08-09 13:41:50}} '''Արտահերթ գագաթնաժողով''', որտեղ հանդիպել են ՆԱՏՕ-ի պետությունների ղեկավարները և կառավարությունների ղեկավարները, տեղի է ունեցել Բրյուսելում (Բելգիա) 2022 թվականի մարտի 24-ին<ref>{{cite news |title=Extraordinary NATO Summit |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm |access-date=2022-03-24 |work=[[NATO]] |date=2022-03-24 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601114237/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm }}</ref>: Հանդիպումը տեղի է ունեցել 2022 թվականին ռուսական զորքերի Ուկրաինա ներխուժման պատճառով: Նույն օրը կայացել են «Մեծ յոթնյակի» առաջնորդների հանդիպումները<ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en }}</ref><ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders (revised) |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm }}</ref>:Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին մասնակցել է տեսակոնֆերանսի ձևաչափով և ելույթ ունեցել գագաթնաժողովում<ref name="Brewster1">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-24 |title=Ukrainian president presses NATO for more support as alliance meets in Brussels |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604232919/https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 }}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=NATO, G7, EU hold crisis meetings as Russia-Ukraine war grinds on|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on|work=[[Aljazeera]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220615133916/https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on}}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=Zelenskyy claims new Russian war crimes, asks for help as Biden joins NATO partners for emergency summit on Ukraine war|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky|work=[[CBS News]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604233651/https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky/}}</ref>: Զելենսկին ՆԱՏՕ-ի երկրներին խնդրել է Ուկրաինային ռազմական տեխնիկա տրամադրել, այդ թվում՝ մարտական ինքնաթիռներ, տանկեր և զրահատեխնիկա<ref name="Brewster1" />: Նա նաև ՆԱՏՕ-ին կոչ է արել ոչ թռիչքային գոտի սահմանել Ուկրանիայի վրա օդային ու հրթիռային հարվածները կանխելու համար<ref name="Brewster1" />: Գագաթնաժողովում ՆԱՏՕ-ի որոշ պետություններ պարտավորվել են ավելացնել ռազմական ծախսերը<ref name="Brewster2">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-31 |title=Canada's defence spending fell behind NATO's forecast last year, alliance says |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220426071756/https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 }}</ref>: Գագաթնաժողովում ղեկավարները նաև պայմանավորվել են գլխավոր քարտուղար Ենս Սթոլթենբերգի լիազորությունների ժամկետը ևս մեկ տարով երկարացնել մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր<ref>{{Cite web |last=NATO |title=North Atlantic Council extends mandate of the Secretary General |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |access-date=2022-04-16 |website=NATO |language=en |archive-date=2022-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615023217/http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |deadlink=no }}</ref>: Գագաթնաժողովից հետո ղեկավարները համատեղ հայտարարություն են հրապարակել, որում դատապարտել են խաղաղ բնակիչների վրա Ռուսաստանի հարձակումները և կոչ են արել Ռուսաստանին անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողություններն Ուկրաինայում, ինչպես սահմանվել էր մեկ շաբաթ առաջ Միջազգային դատարանի կողմից<ref>{{cite web |author=<!--Not stated--> |title=Statement by NATO Heads of State and Government |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |date=2022-03-24 |website=[[NATO]] |access-date=2022-03-30 |location=Brussels |archive-date=2022-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629060751/https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |deadlink=no }}</ref>: == Ներկա առաջնորդներ == {| class="wikitable" |- |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" | '''Երկիր''' | '''Ներկայացուցիչ''' | '''Պաշտոն''' |- | {{Դրոշավորում|Ալբանիա}} | [[Էդի Ռամա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բելգիա}} | [[Ալեքսանդր Դե Կրո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բուլղարիա}} | [[Ռումեն Ռադև]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Կանադա}} | [[Ջասթին Թրյուդո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Խորվաթիա}} | [[Զորան Միլանովիչ]] | [[Խորվաթիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Չեխիա}} | [[Պետր Ֆիալա]] | [[Չեխիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Дания}} | [[Метте Фредериксен]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Эстония}} | [[Кая Каллас]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Франция}} | [[Макрон, Эмманюэль|Эмманюэль Макрон]] | [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Германия}} | [[Олаф Шольц]] | կանցլեր |- | {{Դրոշավորում|Греция}} | [[Кириакос Мицотакис]] | [[Հունաստանի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Венгрия}} | [[Виктор Орбан]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Исландия}} | [[Катрин Якобсдоуттир]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Италия}} | [[Марио Драги]] | [[Իտալիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Япония}} | [[Фумио Кисида]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Латвия}} | [[Эгилс Левитс]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Литва}} | [[Гитанас Науседа]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Люксембург}} | [[Ксавье Беттель]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Черногория}} | [[Мило Джуканович]] | [[Չեռնոգորիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Нидерланды}} | [[Марк Рютте]] | [[Նիդերլանդների վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Северная Македония}} | [[Ковачевский, Димитар|Димитар Ковачевский]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Норвегия}} | [[Йонас Гар Стёре]] | [[Նորվեգիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Польша}} | [[Анджей Дуда]] | [[Լեհաստանի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Португалия}} | [[Антониу Кошта]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Румыния}} | [[Йоханнис, Клаус|Клаус Йоханнис]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Словакия}} | [[Зузана Чапутова]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Словения}} | [[Янез Янша]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Испания}} | [[Санчес, Педро (политик)|Педро Санчес]] | [[Իսպանիայի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Турция}} | [[Реджеп Тайип Эрдоган]] | [[Թուրքիայի նախագահների ցանկ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Украина}} | [[Зеленский, Владимир Александрович|Владимир Зеленский]] | [[Ուկրաինայի նախագահ|նախագահ]] (տեսաուղերձ) |- | {{Դրոշավորում|Великобритания}} | [[Борис Джонсон]] | [[Միացյալ Թագավորության վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|США}} | [[Джо Байден]] | [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|НАТО}} | [[Столтенберг, Йенс|Йенс Столтенберг]] | գլխավոր քարտուղար |- | {{Դրոշավորում|Европейский Союз}} | [[Урсула фон дер Ляйен]] | [[Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ|հանձնաժողովի նախագահ]] |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} k4yuq8ymjfpswyihpz8a3ra2lm809ml 8485792 8485791 2022-08-09T09:50:19Z ArmSirius 64149 /* Ներկա առաջնորդներ */ wikitext text/x-wiki {{խմբագրում եմ|[[User:ArmSirius|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''ArmSirius'''</font>]][[User talk:ArmSirius|<sup><span style="color:purple;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]]|2022-08-09 13:41:50}} '''Արտահերթ գագաթնաժողով''', որտեղ հանդիպել են ՆԱՏՕ-ի պետությունների ղեկավարները և կառավարությունների ղեկավարները, տեղի է ունեցել Բրյուսելում (Բելգիա) 2022 թվականի մարտի 24-ին<ref>{{cite news |title=Extraordinary NATO Summit |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm |access-date=2022-03-24 |work=[[NATO]] |date=2022-03-24 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601114237/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm }}</ref>: Հանդիպումը տեղի է ունեցել 2022 թվականին ռուսական զորքերի Ուկրաինա ներխուժման պատճառով: Նույն օրը կայացել են «Մեծ յոթնյակի» առաջնորդների հանդիպումները<ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en }}</ref><ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders (revised) |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm }}</ref>:Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին մասնակցել է տեսակոնֆերանսի ձևաչափով և ելույթ ունեցել գագաթնաժողովում<ref name="Brewster1">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-24 |title=Ukrainian president presses NATO for more support as alliance meets in Brussels |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604232919/https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 }}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=NATO, G7, EU hold crisis meetings as Russia-Ukraine war grinds on|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on|work=[[Aljazeera]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220615133916/https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on}}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=Zelenskyy claims new Russian war crimes, asks for help as Biden joins NATO partners for emergency summit on Ukraine war|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky|work=[[CBS News]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604233651/https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky/}}</ref>: Զելենսկին ՆԱՏՕ-ի երկրներին խնդրել է Ուկրաինային ռազմական տեխնիկա տրամադրել, այդ թվում՝ մարտական ինքնաթիռներ, տանկեր և զրահատեխնիկա<ref name="Brewster1" />: Նա նաև ՆԱՏՕ-ին կոչ է արել ոչ թռիչքային գոտի սահմանել Ուկրանիայի վրա օդային ու հրթիռային հարվածները կանխելու համար<ref name="Brewster1" />: Գագաթնաժողովում ՆԱՏՕ-ի որոշ պետություններ պարտավորվել են ավելացնել ռազմական ծախսերը<ref name="Brewster2">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-31 |title=Canada's defence spending fell behind NATO's forecast last year, alliance says |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220426071756/https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 }}</ref>: Գագաթնաժողովում ղեկավարները նաև պայմանավորվել են գլխավոր քարտուղար Ենս Սթոլթենբերգի լիազորությունների ժամկետը ևս մեկ տարով երկարացնել մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր<ref>{{Cite web |last=NATO |title=North Atlantic Council extends mandate of the Secretary General |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |access-date=2022-04-16 |website=NATO |language=en |archive-date=2022-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615023217/http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |deadlink=no }}</ref>: Գագաթնաժողովից հետո ղեկավարները համատեղ հայտարարություն են հրապարակել, որում դատապարտել են խաղաղ բնակիչների վրա Ռուսաստանի հարձակումները և կոչ են արել Ռուսաստանին անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողություններն Ուկրաինայում, ինչպես սահմանվել էր մեկ շաբաթ առաջ Միջազգային դատարանի կողմից<ref>{{cite web |author=<!--Not stated--> |title=Statement by NATO Heads of State and Government |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |date=2022-03-24 |website=[[NATO]] |access-date=2022-03-30 |location=Brussels |archive-date=2022-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629060751/https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |deadlink=no }}</ref>: == Ներկա առաջնորդներ == {| class="wikitable" |- |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" | '''Երկիր''' | '''Ներկայացուցիչ''' | '''Պաշտոն''' |- | {{Դրոշավորում|Ալբանիա}} | [[Էդի Ռամա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բելգիա}} | [[Ալեքսանդր Դե Կրո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բուլղարիա}} | [[Ռումեն Ռադև]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Կանադա}} | [[Ջասթին Թրյուդո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Խորվաթիա}} | [[Զորան Միլանովիչ]] | [[Խորվաթիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Չեխիա}} | [[Պետր Ֆիալա]] | [[Չեխիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Դանիա}} | [[Մետե Ֆրեդերիկսեն]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Էստոնիա}} | [[Կայա Կալաս]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} | [[Էմանուել Մակրոն]] | [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Գերմանիա}} | [[Օլաֆ Շոլց]] | կանցլեր |- | {{Դրոշավորում|Հունաստան}} | [[Կիրիակոս Միցոտակիս]] | [[Հունաստանի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Հունգարիա}} | [[Վիկտոր Օրբան]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Исландия}} | [[Катрин Якобсдоуттир]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Италия}} | [[Марио Драги]] | [[Իտալիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Япония}} | [[Фумио Кисида]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Латвия}} | [[Эгилс Левитс]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Литва}} | [[Гитанас Науседа]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Люксембург}} | [[Ксавье Беттель]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Черногория}} | [[Мило Джуканович]] | [[Չեռնոգորիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Нидерланды}} | [[Марк Рютте]] | [[Նիդերլանդների վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Северная Македония}} | [[Ковачевский, Димитар|Димитар Ковачевский]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Норвегия}} | [[Йонас Гар Стёре]] | [[Նորվեգիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Польша}} | [[Анджей Дуда]] | [[Լեհաստանի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Португалия}} | [[Антониу Кошта]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Румыния}} | [[Йоханнис, Клаус|Клаус Йоханнис]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Словакия}} | [[Зузана Чапутова]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Словения}} | [[Янез Янша]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Испания}} | [[Санчес, Педро (политик)|Педро Санчес]] | [[Իսպանիայի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Турция}} | [[Реджеп Тайип Эрдоган]] | [[Թուրքիայի նախագահների ցանկ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Украина}} | [[Зеленский, Владимир Александрович|Владимир Зеленский]] | [[Ուկրաինայի նախագահ|նախագահ]] (տեսաուղերձ) |- | {{Դրոշավորում|Великобритания}} | [[Борис Джонсон]] | [[Միացյալ Թագավորության վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|США}} | [[Джо Байден]] | [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|НАТО}} | [[Столтенберг, Йенс|Йенс Столтенберг]] | գլխավոր քարտուղար |- | {{Դրոշավորում|Европейский Союз}} | [[Урсула фон дер Ляйен]] | [[Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ|հանձնաժողովի նախագահ]] |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} o082wqio41xbscct5zmlhnmpaph9bu2 8485794 8485792 2022-08-09T09:53:15Z ArmSirius 64149 /* Ներկա առաջնորդներ */ wikitext text/x-wiki {{խմբագրում եմ|[[User:ArmSirius|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''ArmSirius'''</font>]][[User talk:ArmSirius|<sup><span style="color:purple;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]]|2022-08-09 13:41:50}} '''Արտահերթ գագաթնաժողով''', որտեղ հանդիպել են ՆԱՏՕ-ի պետությունների ղեկավարները և կառավարությունների ղեկավարները, տեղի է ունեցել Բրյուսելում (Բելգիա) 2022 թվականի մարտի 24-ին<ref>{{cite news |title=Extraordinary NATO Summit |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm |access-date=2022-03-24 |work=[[NATO]] |date=2022-03-24 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601114237/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm }}</ref>: Հանդիպումը տեղի է ունեցել 2022 թվականին ռուսական զորքերի Ուկրաինա ներխուժման պատճառով: Նույն օրը կայացել են «Մեծ յոթնյակի» առաջնորդների հանդիպումները<ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en }}</ref><ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders (revised) |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm }}</ref>:Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին մասնակցել է տեսակոնֆերանսի ձևաչափով և ելույթ ունեցել գագաթնաժողովում<ref name="Brewster1">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-24 |title=Ukrainian president presses NATO for more support as alliance meets in Brussels |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604232919/https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 }}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=NATO, G7, EU hold crisis meetings as Russia-Ukraine war grinds on|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on|work=[[Aljazeera]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220615133916/https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on}}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=Zelenskyy claims new Russian war crimes, asks for help as Biden joins NATO partners for emergency summit on Ukraine war|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky|work=[[CBS News]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604233651/https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky/}}</ref>: Զելենսկին ՆԱՏՕ-ի երկրներին խնդրել է Ուկրաինային ռազմական տեխնիկա տրամադրել, այդ թվում՝ մարտական ինքնաթիռներ, տանկեր և զրահատեխնիկա<ref name="Brewster1" />: Նա նաև ՆԱՏՕ-ին կոչ է արել ոչ թռիչքային գոտի սահմանել Ուկրանիայի վրա օդային ու հրթիռային հարվածները կանխելու համար<ref name="Brewster1" />: Գագաթնաժողովում ՆԱՏՕ-ի որոշ պետություններ պարտավորվել են ավելացնել ռազմական ծախսերը<ref name="Brewster2">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-31 |title=Canada's defence spending fell behind NATO's forecast last year, alliance says |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220426071756/https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 }}</ref>: Գագաթնաժողովում ղեկավարները նաև պայմանավորվել են գլխավոր քարտուղար Ենս Սթոլթենբերգի լիազորությունների ժամկետը ևս մեկ տարով երկարացնել մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր<ref>{{Cite web |last=NATO |title=North Atlantic Council extends mandate of the Secretary General |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |access-date=2022-04-16 |website=NATO |language=en |archive-date=2022-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615023217/http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |deadlink=no }}</ref>: Գագաթնաժողովից հետո ղեկավարները համատեղ հայտարարություն են հրապարակել, որում դատապարտել են խաղաղ բնակիչների վրա Ռուսաստանի հարձակումները և կոչ են արել Ռուսաստանին անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողություններն Ուկրաինայում, ինչպես սահմանվել էր մեկ շաբաթ առաջ Միջազգային դատարանի կողմից<ref>{{cite web |author=<!--Not stated--> |title=Statement by NATO Heads of State and Government |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |date=2022-03-24 |website=[[NATO]] |access-date=2022-03-30 |location=Brussels |archive-date=2022-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629060751/https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |deadlink=no }}</ref>: == Ներկա առաջնորդներ == {| class="wikitable" |- |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" | '''Երկիր''' | '''Ներկայացուցիչ''' | '''Պաշտոն''' |- | {{Դրոշավորում|Ալբանիա}} | [[Էդի Ռամա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բելգիա}} | [[Ալեքսանդր Դե Կրո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բուլղարիա}} | [[Ռումեն Ռադև]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Կանադա}} | [[Ջասթին Թրյուդո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Խորվաթիա}} | [[Զորան Միլանովիչ]] | [[Խորվաթիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Չեխիա}} | [[Պետր Ֆիալա]] | [[Չեխիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Դանիա}} | [[Մետե Ֆրեդերիկսեն]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Էստոնիա}} | [[Կայա Կալաս]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} | [[Էմանուել Մակրոն]] | [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Գերմանիա}} | [[Օլաֆ Շոլց]] | կանցլեր |- | {{Դրոշավորում|Հունաստան}} | [[Կիրիակոս Միցոտակիս]] | [[Հունաստանի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Հունգարիա}} | [[Վիկտոր Օրբան]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իսլանդիա}} | [[Կատրին Յակոբսդոուտիր]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իտալիա}} | [[Մարիո Դրագի]] | [[Իտալիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Ճապոնիա}} | [[Ֆումիո Կիսիդա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Լատվիա}} | [[Էգիլս Լևիտս]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Լիտվա}} | [[Գիտանաս Նաուսեդա]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Լյուքսեմբուրգ}} | [[Քսավյե Բետել]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Չեռնոգորիա}} | [[Միլո Ջուկանովիչ]] | [[Չեռնոգորիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Нидерланды}} | [[Марк Рютте]] | [[Նիդերլանդների վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Северная Македония}} | [[Ковачевский, Димитар|Димитар Ковачевский]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Норвегия}} | [[Йонас Гар Стёре]] | [[Նորվեգիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Польша}} | [[Анджей Дуда]] | [[Լեհաստանի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Португалия}} | [[Антониу Кошта]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Румыния}} | [[Йоханнис, Клаус|Клаус Йоханнис]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Словакия}} | [[Зузана Чапутова]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Словения}} | [[Янез Янша]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Испания}} | [[Санчес, Педро (политик)|Педро Санчес]] | [[Իսպանիայի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Турция}} | [[Реджеп Тайип Эрдоган]] | [[Թուրքիայի նախագահների ցանկ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Украина}} | [[Зеленский, Владимир Александрович|Владимир Зеленский]] | [[Ուկրաինայի նախագահ|նախագահ]] (տեսաուղերձ) |- | {{Դրոշավորում|Великобритания}} | [[Борис Джонсон]] | [[Միացյալ Թագավորության վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|США}} | [[Джо Байден]] | [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|НАТО}} | [[Столтенберг, Йенс|Йенс Столтенберг]] | գլխավոր քարտուղար |- | {{Դրոշավորում|Европейский Союз}} | [[Урсула фон дер Ляйен]] | [[Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ|հանձնաժողովի նախագահ]] |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} rf10md0uhgcim64f3cj6ivffus6sha9 8485801 8485794 2022-08-09T10:06:29Z ArmSirius 64149 /* Ներկա առաջնորդներ */ wikitext text/x-wiki {{խմբագրում եմ|[[User:ArmSirius|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''ArmSirius'''</font>]][[User talk:ArmSirius|<sup><span style="color:purple;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]]|2022-08-09 13:41:50}} '''Արտահերթ գագաթնաժողով''', որտեղ հանդիպել են ՆԱՏՕ-ի պետությունների ղեկավարները և կառավարությունների ղեկավարները, տեղի է ունեցել Բրյուսելում (Բելգիա) 2022 թվականի մարտի 24-ին<ref>{{cite news |title=Extraordinary NATO Summit |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm |access-date=2022-03-24 |work=[[NATO]] |date=2022-03-24 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601114237/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm }}</ref>: Հանդիպումը տեղի է ունեցել 2022 թվականին ռուսական զորքերի Ուկրաինա ներխուժման պատճառով: Նույն օրը կայացել են «Մեծ յոթնյակի» առաջնորդների հանդիպումները<ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en }}</ref><ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders (revised) |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm }}</ref>:Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին մասնակցել է տեսակոնֆերանսի ձևաչափով և ելույթ ունեցել գագաթնաժողովում<ref name="Brewster1">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-24 |title=Ukrainian president presses NATO for more support as alliance meets in Brussels |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604232919/https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 }}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=NATO, G7, EU hold crisis meetings as Russia-Ukraine war grinds on|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on|work=[[Aljazeera]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220615133916/https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on}}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=Zelenskyy claims new Russian war crimes, asks for help as Biden joins NATO partners for emergency summit on Ukraine war|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky|work=[[CBS News]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604233651/https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky/}}</ref>: Զելենսկին ՆԱՏՕ-ի երկրներին խնդրել է Ուկրաինային ռազմական տեխնիկա տրամադրել, այդ թվում՝ մարտական ինքնաթիռներ, տանկեր և զրահատեխնիկա<ref name="Brewster1" />: Նա նաև ՆԱՏՕ-ին կոչ է արել ոչ թռիչքային գոտի սահմանել Ուկրանիայի վրա օդային ու հրթիռային հարվածները կանխելու համար<ref name="Brewster1" />: Գագաթնաժողովում ՆԱՏՕ-ի որոշ պետություններ պարտավորվել են ավելացնել ռազմական ծախսերը<ref name="Brewster2">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-31 |title=Canada's defence spending fell behind NATO's forecast last year, alliance says |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220426071756/https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 }}</ref>: Գագաթնաժողովում ղեկավարները նաև պայմանավորվել են գլխավոր քարտուղար Ենս Սթոլթենբերգի լիազորությունների ժամկետը ևս մեկ տարով երկարացնել մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր<ref>{{Cite web |last=NATO |title=North Atlantic Council extends mandate of the Secretary General |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |access-date=2022-04-16 |website=NATO |language=en |archive-date=2022-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615023217/http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |deadlink=no }}</ref>: Գագաթնաժողովից հետո ղեկավարները համատեղ հայտարարություն են հրապարակել, որում դատապարտել են խաղաղ բնակիչների վրա Ռուսաստանի հարձակումները և կոչ են արել Ռուսաստանին անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողություններն Ուկրաինայում, ինչպես սահմանվել էր մեկ շաբաթ առաջ Միջազգային դատարանի կողմից<ref>{{cite web |author=<!--Not stated--> |title=Statement by NATO Heads of State and Government |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |date=2022-03-24 |website=[[NATO]] |access-date=2022-03-30 |location=Brussels |archive-date=2022-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629060751/https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |deadlink=no }}</ref>: == Ներկա առաջնորդներ == {| class="wikitable" |- |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" | '''Երկիր''' | '''Ներկայացուցիչ''' | '''Պաշտոն''' |- | {{Դրոշավորում|Ալբանիա}} | [[Էդի Ռամա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բելգիա}} | [[Ալեքսանդր Դե Կրո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բուլղարիա}} | [[Ռումեն Ռադև]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Կանադա}} | [[Ջասթին Թրյուդո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Խորվաթիա}} | [[Զորան Միլանովիչ]] | [[Խորվաթիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Չեխիա}} | [[Պետր Ֆիալա]] | [[Չեխիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Դանիա}} | [[Մետե Ֆրեդերիկսեն]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Էստոնիա}} | [[Կայա Կալաս]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} | [[Էմանուել Մակրոն]] | [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Գերմանիա}} | [[Օլաֆ Շոլց]] | կանցլեր |- | {{Դրոշավորում|Հունաստան}} | [[Կիրիակոս Միցոտակիս]] | [[Հունաստանի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Հունգարիա}} | [[Վիկտոր Օրբան]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իսլանդիա}} | [[Կատրին Յակոբսդոուտիր]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իտալիա}} | [[Մարիո Դրագի]] | [[Իտալիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Ճապոնիա}} | [[Ֆումիո Կիսիդա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Լատվիա}} | [[Էգիլս Լևիտս]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Լիտվա}} | [[Գիտանաս Նաուսեդա]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Լյուքսեմբուրգ}} | [[Քսավյե Բետել]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Չեռնոգորիա}} | [[Միլո Ջուկանովիչ]] | [[Չեռնոգորիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Նիդերլանդներ}} | [[Մարկ Ռյուտե]] | [[Նիդերլանդների վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Հյուսիսային Մակեդոնիա}} | [[Դիմիտար Կովաչևսկի]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Նորվեգիա}} | [[Յոնաս Գար Ստյորե]] | [[Նորվեգիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Լեհաստան}} | [[Անջեյ Դուդա]] | [[Լեհաստանի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Պորտուգալիա}} | [[Անտոնիու Կոշտա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Ռումինիա}} | [[Կլաուս Յոհաննես]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Սլովակիա}} | [[Զուզանա Չապուտովա]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Սլովենիա}} | [[Յանեզ Յանշա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իսպանիա}} | [[Պեդրո Սանչես]] | [[Իսպանիայի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Թուրքիա}} | [[Ռեջեփ Թայիփ Էրդողան]] | [[Թուրքիայի նախագահների ցանկ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Ուկրաինա}} | [[Վոլոդիմիր Զելենսկիй]] | [[Ուկրաինայի նախագահ|նախագահ]] (տեսաուղերձ) |- | {{Դրոշավորում|Միացյալ Թագավորություն}} | [[Բորիս Ջոնսոն]] | [[Միացյալ Թագավորության վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ}} | [[Ջո Բայդեն]] | [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|ՆԱՏՕ}} | [[Ենս Սթոլթենբերգ]] | գլխավոր քարտուղար |- | {{Դրոշավորում|Եվրոպական միություն}} | [[Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյեն]] | [[Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ|հանձնաժողովի նախագահ]] |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} p9lq00agius80x1e67pdvgou7u6582u 8485802 8485801 2022-08-09T10:06:55Z ArmSirius 64149 /* Ներկա առաջնորդներ */ wikitext text/x-wiki {{խմբագրում եմ|[[User:ArmSirius|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''ArmSirius'''</font>]][[User talk:ArmSirius|<sup><span style="color:purple;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]]|2022-08-09 13:41:50}} '''Արտահերթ գագաթնաժողով''', որտեղ հանդիպել են ՆԱՏՕ-ի պետությունների ղեկավարները և կառավարությունների ղեկավարները, տեղի է ունեցել Բրյուսելում (Բելգիա) 2022 թվականի մարտի 24-ին<ref>{{cite news |title=Extraordinary NATO Summit |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm |access-date=2022-03-24 |work=[[NATO]] |date=2022-03-24 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601114237/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm }}</ref>: Հանդիպումը տեղի է ունեցել 2022 թվականին ռուսական զորքերի Ուկրաինա ներխուժման պատճառով: Նույն օրը կայացել են «Մեծ յոթնյակի» առաջնորդների հանդիպումները<ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en }}</ref><ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders (revised) |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm }}</ref>:Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին մասնակցել է տեսակոնֆերանսի ձևաչափով և ելույթ ունեցել գագաթնաժողովում<ref name="Brewster1">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-24 |title=Ukrainian president presses NATO for more support as alliance meets in Brussels |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604232919/https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 }}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=NATO, G7, EU hold crisis meetings as Russia-Ukraine war grinds on|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on|work=[[Aljazeera]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220615133916/https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on}}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=Zelenskyy claims new Russian war crimes, asks for help as Biden joins NATO partners for emergency summit on Ukraine war|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky|work=[[CBS News]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604233651/https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky/}}</ref>: Զելենսկին ՆԱՏՕ-ի երկրներին խնդրել է Ուկրաինային ռազմական տեխնիկա տրամադրել, այդ թվում՝ մարտական ինքնաթիռներ, տանկեր և զրահատեխնիկա<ref name="Brewster1" />: Նա նաև ՆԱՏՕ-ին կոչ է արել ոչ թռիչքային գոտի սահմանել Ուկրանիայի վրա օդային ու հրթիռային հարվածները կանխելու համար<ref name="Brewster1" />: Գագաթնաժողովում ՆԱՏՕ-ի որոշ պետություններ պարտավորվել են ավելացնել ռազմական ծախսերը<ref name="Brewster2">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-31 |title=Canada's defence spending fell behind NATO's forecast last year, alliance says |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220426071756/https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 }}</ref>: Գագաթնաժողովում ղեկավարները նաև պայմանավորվել են գլխավոր քարտուղար Ենս Սթոլթենբերգի լիազորությունների ժամկետը ևս մեկ տարով երկարացնել մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր<ref>{{Cite web |last=NATO |title=North Atlantic Council extends mandate of the Secretary General |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |access-date=2022-04-16 |website=NATO |language=en |archive-date=2022-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615023217/http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |deadlink=no }}</ref>: Գագաթնաժողովից հետո ղեկավարները համատեղ հայտարարություն են հրապարակել, որում դատապարտել են խաղաղ բնակիչների վրա Ռուսաստանի հարձակումները և կոչ են արել Ռուսաստանին անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողություններն Ուկրաինայում, ինչպես սահմանվել էր մեկ շաբաթ առաջ Միջազգային դատարանի կողմից<ref>{{cite web |author=<!--Not stated--> |title=Statement by NATO Heads of State and Government |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |date=2022-03-24 |website=[[NATO]] |access-date=2022-03-30 |location=Brussels |archive-date=2022-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629060751/https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |deadlink=no }}</ref>: == Ներկա առաջնորդներ == {| class="wikitable" |- |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" | '''Երկիր''' | '''Ներկայացուցիչ''' | '''Պաշտոն''' |- | {{Դրոշավորում|Ալբանիա}} | [[Էդի Ռամա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բելգիա}} | [[Ալեքսանդր Դե Կրո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բուլղարիա}} | [[Ռումեն Ռադև]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Կանադա}} | [[Ջասթին Թրյուդո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Խորվաթիա}} | [[Զորան Միլանովիչ]] | [[Խորվաթիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Չեխիա}} | [[Պետր Ֆիալա]] | [[Չեխիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Դանիա}} | [[Մետե Ֆրեդերիկսեն]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Էստոնիա}} | [[Կայա Կալաս]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} | [[Էմանուել Մակրոն]] | [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Գերմանիա}} | [[Օլաֆ Շոլց]] | կանցլեր |- | {{Դրոշավորում|Հունաստան}} | [[Կիրիակոս Միցոտակիս]] | [[Հունաստանի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Հունգարիա}} | [[Վիկտոր Օրբան]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իսլանդիա}} | [[Կատրին Յակոբսդոուտիր]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իտալիա}} | [[Մարիո Դրագի]] | [[Իտալիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Ճապոնիա}} | [[Ֆումիո Կիսիդա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Լատվիա}} | [[Էգիլս Լևիտս]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Լիտվա}} | [[Գիտանաս Նաուսեդա]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Լյուքսեմբուրգ}} | [[Քսավյե Բետել]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Չեռնոգորիա}} | [[Միլո Ջուկանովիչ]] | [[Չեռնոգորիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Նիդերլանդներ}} | [[Մարկ Ռյուտե]] | [[Նիդերլանդների վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Հյուսիսային Մակեդոնիա}} | [[Դիմիտար Կովաչևսկի]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Նորվեգիա}} | [[Յոնաս Գար Ստյորե]] | [[Նորվեգիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Լեհաստան}} | [[Անջեյ Դուդա]] | [[Լեհաստանի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Պորտուգալիա}} | [[Անտոնիու Կոշտա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Ռումինիա}} | [[Կլաուս Յոհաննես]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Սլովակիա}} | [[Զուզանա Չապուտովա]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Սլովենիա}} | [[Յանեզ Յանշա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իսպանիա}} | [[Պեդրո Սանչես]] | [[Իսպանիայի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Թուրքիա}} | [[Ռեջեփ Թայիփ Էրդողան]] | [[Թուրքիայի նախագահների ցանկ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Ուկրաինա}} | [[Վոլոդիմիր Զելենսկիй]] | [[Ուկրաինայի նախագահ|նախագահ]] (տեսաուղերձ) |- | {{Դրոշավորում|Միացյալ Թագավորություն}} | [[Բորիս Ջոնսոն]] | [[Միացյալ Թագավորության վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ}} | [[Ջո Բայդեն]] | [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|ՆԱՏՕ}} | [[Ենս Սթոլթենբերգ]] | գլխավոր քարտուղար |- | {{Դրոշավորում|Եվրամիություն}} | [[Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյեն]] | [[Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ|հանձնաժողովի նախագահ]] |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} dmq2lng8py7xk2ugn8j242aj5xtjn4r 8485803 8485802 2022-08-09T10:07:19Z ArmSirius 64149 /* Ներկա առաջնորդներ */ wikitext text/x-wiki {{խմբագրում եմ|[[User:ArmSirius|<font face="Comic Sans MS" color="black">'''ArmSirius'''</font>]][[User talk:ArmSirius|<sup><span style="color:purple;cursor:help">Քննարկում</span></sup>]]|2022-08-09 13:41:50}} '''Արտահերթ գագաթնաժողով''', որտեղ հանդիպել են ՆԱՏՕ-ի պետությունների ղեկավարները և կառավարությունների ղեկավարները, տեղի է ունեցել Բրյուսելում (Բելգիա) 2022 թվականի մարտի 24-ին<ref>{{cite news |title=Extraordinary NATO Summit |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm |access-date=2022-03-24 |work=[[NATO]] |date=2022-03-24 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601114237/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm }}</ref>: Հանդիպումը տեղի է ունեցել 2022 թվականին ռուսական զորքերի Ուկրաինա ներխուժման պատճառով: Նույն օրը կայացել են «Մեծ յոթնյակի» առաջնորդների հանդիպումները<ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en }}</ref><ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders (revised) |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm }}</ref>:Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին մասնակցել է տեսակոնֆերանսի ձևաչափով և ելույթ ունեցել գագաթնաժողովում<ref name="Brewster1">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-24 |title=Ukrainian president presses NATO for more support as alliance meets in Brussels |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604232919/https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 }}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=NATO, G7, EU hold crisis meetings as Russia-Ukraine war grinds on|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on|work=[[Aljazeera]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220615133916/https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on}}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=Zelenskyy claims new Russian war crimes, asks for help as Biden joins NATO partners for emergency summit on Ukraine war|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky|work=[[CBS News]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604233651/https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky/}}</ref>: Զելենսկին ՆԱՏՕ-ի երկրներին խնդրել է Ուկրաինային ռազմական տեխնիկա տրամադրել, այդ թվում՝ մարտական ինքնաթիռներ, տանկեր և զրահատեխնիկա<ref name="Brewster1" />: Նա նաև ՆԱՏՕ-ին կոչ է արել ոչ թռիչքային գոտի սահմանել Ուկրանիայի վրա օդային ու հրթիռային հարվածները կանխելու համար<ref name="Brewster1" />: Գագաթնաժողովում ՆԱՏՕ-ի որոշ պետություններ պարտավորվել են ավելացնել ռազմական ծախսերը<ref name="Brewster2">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-31 |title=Canada's defence spending fell behind NATO's forecast last year, alliance says |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220426071756/https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 }}</ref>: Գագաթնաժողովում ղեկավարները նաև պայմանավորվել են գլխավոր քարտուղար Ենս Սթոլթենբերգի լիազորությունների ժամկետը ևս մեկ տարով երկարացնել մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր<ref>{{Cite web |last=NATO |title=North Atlantic Council extends mandate of the Secretary General |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |access-date=2022-04-16 |website=NATO |language=en |archive-date=2022-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615023217/http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |deadlink=no }}</ref>: Գագաթնաժողովից հետո ղեկավարները համատեղ հայտարարություն են հրապարակել, որում դատապարտել են խաղաղ բնակիչների վրա Ռուսաստանի հարձակումները և կոչ են արել Ռուսաստանին անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողություններն Ուկրաինայում, ինչպես սահմանվել էր մեկ շաբաթ առաջ Միջազգային դատարանի կողմից<ref>{{cite web |author=<!--Not stated--> |title=Statement by NATO Heads of State and Government |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |date=2022-03-24 |website=[[NATO]] |access-date=2022-03-30 |location=Brussels |archive-date=2022-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629060751/https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |deadlink=no }}</ref>: == Ներկա առաջնորդներ == {| class="wikitable" |- |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" | '''Երկիր''' | '''Ներկայացուցիչ''' | '''Պաշտոն''' |- | {{Դրոշավորում|Ալբանիա}} | [[Էդի Ռամա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բելգիա}} | [[Ալեքսանդր Դե Կրո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բուլղարիա}} | [[Ռումեն Ռադև]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Կանադա}} | [[Ջասթին Թրյուդո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Խորվաթիա}} | [[Զորան Միլանովիչ]] | [[Խորվաթիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Չեխիա}} | [[Պետր Ֆիալա]] | [[Չեխիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Դանիա}} | [[Մետե Ֆրեդերիկսեն]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Էստոնիա}} | [[Կայա Կալաս]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} | [[Էմանուել Մակրոն]] | [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Գերմանիա}} | [[Օլաֆ Շոլց]] | կանցլեր |- | {{Դրոշավորում|Հունաստան}} | [[Կիրիակոս Միցոտակիս]] | [[Հունաստանի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Հունգարիա}} | [[Վիկտոր Օրբան]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իսլանդիա}} | [[Կատրին Յակոբսդոուտիր]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իտալիա}} | [[Մարիո Դրագի]] | [[Իտալիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Ճապոնիա}} | [[Ֆումիո Կիսիդա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Լատվիա}} | [[Էգիլս Լևիտս]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Լիտվա}} | [[Գիտանաս Նաուսեդա]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Լյուքսեմբուրգ}} | [[Քսավյե Բետել]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Չեռնոգորիա}} | [[Միլո Ջուկանովիչ]] | [[Չեռնոգորիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Նիդերլանդներ}} | [[Մարկ Ռյուտե]] | [[Նիդերլանդների վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Հյուսիսային Մակեդոնիա}} | [[Դիմիտար Կովաչևսկի]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Նորվեգիա}} | [[Յոնաս Գար Ստյորե]] | [[Նորվեգիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Լեհաստան}} | [[Անջեյ Դուդա]] | [[Լեհաստանի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Պորտուգալիա}} | [[Անտոնիու Կոշտա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Ռումինիա}} | [[Կլաուս Յոհաննես]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Սլովակիա}} | [[Զուզանա Չապուտովա]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Սլովենիա}} | [[Յանեզ Յանշա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իսպանիա}} | [[Պեդրո Սանչես]] | [[Իսպանիայի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Թուրքիա}} | [[Ռեջեփ Թայիփ Էրդողան]] | [[Թուրքիայի նախագահների ցանկ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Ուկրաինա}} | [[Վոլոդիմիր Զելենսկի]] | [[Ուկրաինայի նախագահ|նախագահ]] (տեսաուղերձ) |- | {{Դրոշավորում|Միացյալ Թագավորություն}} | [[Բորիս Ջոնսոն]] | [[Միացյալ Թագավորության վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ}} | [[Ջո Բայդեն]] | [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|ՆԱՏՕ}} | [[Ենս Սթոլթենբերգ]] | գլխավոր քարտուղար |- | {{Դրոշավորում|Եվրամիություն}} | [[Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյեն]] | [[Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ|հանձնաժողովի նախագահ]] |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} 0hapf9rauak33fw55svj6qc7fk8rk4r 8485805 8485803 2022-08-09T10:10:27Z ArmSirius 64149 /* top */ wikitext text/x-wiki '''Արտահերթ գագաթնաժողով''', որտեղ հանդիպել են [[ՆԱՏՕ]]-ի պետությունների ղեկավարները և կառավարությունների ղեկավարները, տեղի է ունեցել [[Բրյուսել]]ում ([[Բելգիա]]) 2022 թվականի մարտի 24-ին<ref>{{cite news |title=Extraordinary NATO Summit |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm |access-date=2022-03-24 |work=[[NATO]] |date=2022-03-24 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601114237/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm }}</ref>: Հանդիպումը տեղի է ունեցել 2022 թվականին [[Ռուսաստանի ներխուժում Ուկրաինա|ռուսական զորքերի Ուկրաինա ներխուժման]] պատճառով: Նույն օրը կայացել են «[[Մեծ յոթնյակ]]ի» առաջնորդների հանդիպումները<ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en }}</ref><ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders (revised) |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm }}</ref>: [[Ուկրաինայի նախագահ]] [[Վոլոդիմիր Զելենսկի]]ն մասնակցել է տեսակոնֆերանսի ձևաչափով և ելույթ ունեցել գագաթնաժողովում<ref name="Brewster1">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-24 |title=Ukrainian president presses NATO for more support as alliance meets in Brussels |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604232919/https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 }}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=NATO, G7, EU hold crisis meetings as Russia-Ukraine war grinds on|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on|work=[[Aljazeera]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220615133916/https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on}}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=Zelenskyy claims new Russian war crimes, asks for help as Biden joins NATO partners for emergency summit on Ukraine war|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky|work=[[CBS News]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604233651/https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky/}}</ref>: Զելենսկին ՆԱՏՕ-ի երկրներին խնդրել է Ուկրաինային ռազմական տեխնիկա տրամադրել, այդ թվում՝ մարտական ինքնաթիռներ, տանկեր և զրահատեխնիկա<ref name="Brewster1" />: Նա նաև ՆԱՏՕ-ին կոչ է արել ոչ թռիչքային գոտի սահմանել Ուկրանիայի վրա օդային ու հրթիռային հարվածները կանխելու համար<ref name="Brewster1" />: Գագաթնաժողովում ՆԱՏՕ-ի որոշ պետություններ պարտավորվել են ավելացնել ռազմական ծախսերը<ref name="Brewster2">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-31 |title=Canada's defence spending fell behind NATO's forecast last year, alliance says |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220426071756/https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 }}</ref>: Գագաթնաժողովում ղեկավարները նաև պայմանավորվել են գլխավոր քարտուղար [[Ենս Սթոլթենբերգ]]ի լիազորությունների ժամկետը ևս մեկ տարով երկարացնել մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր<ref>{{Cite web |last=NATO |title=North Atlantic Council extends mandate of the Secretary General |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |access-date=2022-04-16 |website=NATO |language=en |archive-date=2022-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615023217/http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |deadlink=no }}</ref>: Գագաթնաժողովից հետո ղեկավարները համատեղ հայտարարություն են հրապարակել, որում դատապարտել են խաղաղ բնակիչների վրա Ռուսաստանի հարձակումները և կոչ են արել Ռուսաստանին անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողություններն Ուկրաինայում, ինչպես սահմանվել էր մեկ շաբաթ առաջ [[Միջազգային դատական մարմիններ|Միջազգային դատարանի]] կողմից<ref>{{cite web |author=<!--Not stated--> |title=Statement by NATO Heads of State and Government |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |date=2022-03-24 |website=[[NATO]] |access-date=2022-03-30 |location=Brussels |archive-date=2022-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629060751/https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |deadlink=no }}</ref>: == Ներկա առաջնորդներ == {| class="wikitable" |- |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" | '''Երկիր''' | '''Ներկայացուցիչ''' | '''Պաշտոն''' |- | {{Դրոշավորում|Ալբանիա}} | [[Էդի Ռամա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բելգիա}} | [[Ալեքսանդր Դե Կրո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բուլղարիա}} | [[Ռումեն Ռադև]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Կանադա}} | [[Ջասթին Թրյուդո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Խորվաթիա}} | [[Զորան Միլանովիչ]] | [[Խորվաթիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Չեխիա}} | [[Պետր Ֆիալա]] | [[Չեխիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Դանիա}} | [[Մետե Ֆրեդերիկսեն]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Էստոնիա}} | [[Կայա Կալաս]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} | [[Էմանուել Մակրոն]] | [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Գերմանիա}} | [[Օլաֆ Շոլց]] | կանցլեր |- | {{Դրոշավորում|Հունաստան}} | [[Կիրիակոս Միցոտակիս]] | [[Հունաստանի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Հունգարիա}} | [[Վիկտոր Օրբան]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իսլանդիա}} | [[Կատրին Յակոբսդոուտիր]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իտալիա}} | [[Մարիո Դրագի]] | [[Իտալիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Ճապոնիա}} | [[Ֆումիո Կիսիդա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Լատվիա}} | [[Էգիլս Լևիտս]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Լիտվա}} | [[Գիտանաս Նաուսեդա]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Լյուքսեմբուրգ}} | [[Քսավյե Բետել]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Չեռնոգորիա}} | [[Միլո Ջուկանովիչ]] | [[Չեռնոգորիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Նիդերլանդներ}} | [[Մարկ Ռյուտե]] | [[Նիդերլանդների վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Հյուսիսային Մակեդոնիա}} | [[Դիմիտար Կովաչևսկի]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Նորվեգիա}} | [[Յոնաս Գար Ստյորե]] | [[Նորվեգիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Լեհաստան}} | [[Անջեյ Դուդա]] | [[Լեհաստանի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Պորտուգալիա}} | [[Անտոնիու Կոշտա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Ռումինիա}} | [[Կլաուս Յոհաննես]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Սլովակիա}} | [[Զուզանա Չապուտովա]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Սլովենիա}} | [[Յանեզ Յանշա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իսպանիա}} | [[Պեդրո Սանչես]] | [[Իսպանիայի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Թուրքիա}} | [[Ռեջեփ Թայիփ Էրդողան]] | [[Թուրքիայի նախագահների ցանկ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Ուկրաինա}} | [[Վոլոդիմիր Զելենսկի]] | [[Ուկրաինայի նախագահ|նախագահ]] (տեսաուղերձ) |- | {{Դրոշավորում|Միացյալ Թագավորություն}} | [[Բորիս Ջոնսոն]] | [[Միացյալ Թագավորության վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ}} | [[Ջո Բայդեն]] | [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|ՆԱՏՕ}} | [[Ենս Սթոլթենբերգ]] | գլխավոր քարտուղար |- | {{Դրոշավորում|Եվրամիություն}} | [[Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյեն]] | [[Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ|հանձնաժողովի նախագահ]] |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} 1w16leu0h3071n6gldfg1fkkw2fkeaq 8485808 8485805 2022-08-09T10:19:18Z ArmSirius 64149 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ իրադարձություն | title = ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողով 2022 | պատկեր = P20220324AS-0301 (52036132899).jpg | թվական = [[2022]] թվական | ժամանակ = [[մարտ]]ի 24 | տեղը = [[Բրյուսել]], [[Բելգիա]] | վեբկայք = [https://www.nato.int/] }} '''Արտահերթ գագաթնաժողով''', որտեղ հանդիպել են [[ՆԱՏՕ]]-ի պետությունների ղեկավարները և կառավարությունների ղեկավարները, տեղի է ունեցել [[Բրյուսել]]ում ([[Բելգիա]]) 2022 թվականի մարտի 24-ին<ref>{{cite news |title=Extraordinary NATO Summit |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm |access-date=2022-03-24 |work=[[NATO]] |date=2022-03-24 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601114237/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm }}</ref>: Հանդիպումը տեղի է ունեցել 2022 թվականին [[Ռուսաստանի ներխուժում Ուկրաինա|ռուսական զորքերի Ուկրաինա ներխուժման]] պատճառով: Նույն օրը կայացել են «[[Մեծ յոթնյակ]]ի» առաջնորդների հանդիպումները<ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en }}</ref><ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders (revised) |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm }}</ref>: [[Ուկրաինայի նախագահ]] [[Վոլոդիմիր Զելենսկի]]ն մասնակցել է տեսակոնֆերանսի ձևաչափով և ելույթ ունեցել գագաթնաժողովում<ref name="Brewster1">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-24 |title=Ukrainian president presses NATO for more support as alliance meets in Brussels |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604232919/https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 }}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=NATO, G7, EU hold crisis meetings as Russia-Ukraine war grinds on|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on|work=[[Aljazeera]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220615133916/https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on}}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=Zelenskyy claims new Russian war crimes, asks for help as Biden joins NATO partners for emergency summit on Ukraine war|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky|work=[[CBS News]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604233651/https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky/}}</ref>: Զելենսկին ՆԱՏՕ-ի երկրներին խնդրել է Ուկրաինային ռազմական տեխնիկա տրամադրել, այդ թվում՝ մարտական ինքնաթիռներ, տանկեր և զրահատեխնիկա<ref name="Brewster1" />: Նա նաև ՆԱՏՕ-ին կոչ է արել ոչ թռիչքային գոտի սահմանել Ուկրանիայի վրա օդային ու հրթիռային հարվածները կանխելու համար<ref name="Brewster1" />: Գագաթնաժողովում ՆԱՏՕ-ի որոշ պետություններ պարտավորվել են ավելացնել ռազմական ծախսերը<ref name="Brewster2">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-31 |title=Canada's defence spending fell behind NATO's forecast last year, alliance says |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220426071756/https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 }}</ref>: Գագաթնաժողովում ղեկավարները նաև պայմանավորվել են գլխավոր քարտուղար [[Ենս Սթոլթենբերգ]]ի լիազորությունների ժամկետը ևս մեկ տարով երկարացնել մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր<ref>{{Cite web |last=NATO |title=North Atlantic Council extends mandate of the Secretary General |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |access-date=2022-04-16 |website=NATO |language=en |archive-date=2022-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615023217/http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |deadlink=no }}</ref>: Գագաթնաժողովից հետո ղեկավարները համատեղ հայտարարություն են հրապարակել, որում դատապարտել են խաղաղ բնակիչների վրա Ռուսաստանի հարձակումները և կոչ են արել Ռուսաստանին անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողություններն Ուկրաինայում, ինչպես սահմանվել էր մեկ շաբաթ առաջ [[Միջազգային դատական մարմիններ|Միջազգային դատարանի]] կողմից<ref>{{cite web |author=<!--Not stated--> |title=Statement by NATO Heads of State and Government |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |date=2022-03-24 |website=[[NATO]] |access-date=2022-03-30 |location=Brussels |archive-date=2022-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629060751/https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |deadlink=no }}</ref>: == Ներկա առաջնորդներ == {| class="wikitable" |- |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" | '''Երկիր''' | '''Ներկայացուցիչ''' | '''Պաշտոն''' |- | {{Դրոշավորում|Ալբանիա}} | [[Էդի Ռամա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բելգիա}} | [[Ալեքսանդր Դե Կրո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բուլղարիա}} | [[Ռումեն Ռադև]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Կանադա}} | [[Ջասթին Թրյուդո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Խորվաթիա}} | [[Զորան Միլանովիչ]] | [[Խորվաթիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Չեխիա}} | [[Պետր Ֆիալա]] | [[Չեխիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Դանիա}} | [[Մետե Ֆրեդերիկսեն]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Էստոնիա}} | [[Կայա Կալաս]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} | [[Էմանուել Մակրոն]] | [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Գերմանիա}} | [[Օլաֆ Շոլց]] | կանցլեր |- | {{Դրոշավորում|Հունաստան}} | [[Կիրիակոս Միցոտակիս]] | [[Հունաստանի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Հունգարիա}} | [[Վիկտոր Օրբան]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իսլանդիա}} | [[Կատրին Յակոբսդոուտիր]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իտալիա}} | [[Մարիո Դրագի]] | [[Իտալիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Ճապոնիա}} | [[Ֆումիո Կիսիդա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Լատվիա}} | [[Էգիլս Լևիտս]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Լիտվա}} | [[Գիտանաս Նաուսեդա]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Լյուքսեմբուրգ}} | [[Քսավյե Բետել]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Չեռնոգորիա}} | [[Միլո Ջուկանովիչ]] | [[Չեռնոգորիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Նիդերլանդներ}} | [[Մարկ Ռյուտե]] | [[Նիդերլանդների վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Հյուսիսային Մակեդոնիա}} | [[Դիմիտար Կովաչևսկի]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Նորվեգիա}} | [[Յոնաս Գար Ստյորե]] | [[Նորվեգիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Լեհաստան}} | [[Անջեյ Դուդա]] | [[Լեհաստանի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Պորտուգալիա}} | [[Անտոնիու Կոշտա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Ռումինիա}} | [[Կլաուս Յոհաննես]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Սլովակիա}} | [[Զուզանա Չապուտովա]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Սլովենիա}} | [[Յանեզ Յանշա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իսպանիա}} | [[Պեդրո Սանչես]] | [[Իսպանիայի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Թուրքիա}} | [[Ռեջեփ Թայիփ Էրդողան]] | [[Թուրքիայի նախագահների ցանկ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Ուկրաինա}} | [[Վոլոդիմիր Զելենսկի]] | [[Ուկրաինայի նախագահ|նախագահ]] (տեսաուղերձ) |- | {{Դրոշավորում|Միացյալ Թագավորություն}} | [[Բորիս Ջոնսոն]] | [[Միացյալ Թագավորության վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ}} | [[Ջո Բայդեն]] | [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|ՆԱՏՕ}} | [[Ենս Սթոլթենբերգ]] | գլխավոր քարտուղար |- | {{Դրոշավորում|Եվրամիություն}} | [[Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյեն]] | [[Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ|հանձնաժողովի նախագահ]] |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} 79ijz9njivddymgfllr8csjkysrt5ub 8485809 8485808 2022-08-09T10:19:50Z ArmSirius 64149 ավելացվեց [[Կատեգորիա:ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովներ]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ իրադարձություն | title = ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողով 2022 | պատկեր = P20220324AS-0301 (52036132899).jpg | թվական = [[2022]] թվական | ժամանակ = [[մարտ]]ի 24 | տեղը = [[Բրյուսել]], [[Բելգիա]] | վեբկայք = [https://www.nato.int/] }} '''Արտահերթ գագաթնաժողով''', որտեղ հանդիպել են [[ՆԱՏՕ]]-ի պետությունների ղեկավարները և կառավարությունների ղեկավարները, տեղի է ունեցել [[Բրյուսել]]ում ([[Բելգիա]]) 2022 թվականի մարտի 24-ին<ref>{{cite news |title=Extraordinary NATO Summit |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm |access-date=2022-03-24 |work=[[NATO]] |date=2022-03-24 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601114237/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm }}</ref>: Հանդիպումը տեղի է ունեցել 2022 թվականին [[Ռուսաստանի ներխուժում Ուկրաինա|ռուսական զորքերի Ուկրաինա ներխուժման]] պատճառով: Նույն օրը կայացել են «[[Մեծ յոթնյակ]]ի» առաջնորդների հանդիպումները<ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en }}</ref><ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders (revised) |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm }}</ref>: [[Ուկրաինայի նախագահ]] [[Վոլոդիմիր Զելենսկի]]ն մասնակցել է տեսակոնֆերանսի ձևաչափով և ելույթ ունեցել գագաթնաժողովում<ref name="Brewster1">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-24 |title=Ukrainian president presses NATO for more support as alliance meets in Brussels |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604232919/https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 }}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=NATO, G7, EU hold crisis meetings as Russia-Ukraine war grinds on|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on|work=[[Aljazeera]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220615133916/https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on}}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=Zelenskyy claims new Russian war crimes, asks for help as Biden joins NATO partners for emergency summit on Ukraine war|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky|work=[[CBS News]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604233651/https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky/}}</ref>: Զելենսկին ՆԱՏՕ-ի երկրներին խնդրել է Ուկրաինային ռազմական տեխնիկա տրամադրել, այդ թվում՝ մարտական ինքնաթիռներ, տանկեր և զրահատեխնիկա<ref name="Brewster1" />: Նա նաև ՆԱՏՕ-ին կոչ է արել ոչ թռիչքային գոտի սահմանել Ուկրանիայի վրա օդային ու հրթիռային հարվածները կանխելու համար<ref name="Brewster1" />: Գագաթնաժողովում ՆԱՏՕ-ի որոշ պետություններ պարտավորվել են ավելացնել ռազմական ծախսերը<ref name="Brewster2">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-31 |title=Canada's defence spending fell behind NATO's forecast last year, alliance says |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220426071756/https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 }}</ref>: Գագաթնաժողովում ղեկավարները նաև պայմանավորվել են գլխավոր քարտուղար [[Ենս Սթոլթենբերգ]]ի լիազորությունների ժամկետը ևս մեկ տարով երկարացնել մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր<ref>{{Cite web |last=NATO |title=North Atlantic Council extends mandate of the Secretary General |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |access-date=2022-04-16 |website=NATO |language=en |archive-date=2022-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615023217/http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |deadlink=no }}</ref>: Գագաթնաժողովից հետո ղեկավարները համատեղ հայտարարություն են հրապարակել, որում դատապարտել են խաղաղ բնակիչների վրա Ռուսաստանի հարձակումները և կոչ են արել Ռուսաստանին անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողություններն Ուկրաինայում, ինչպես սահմանվել էր մեկ շաբաթ առաջ [[Միջազգային դատական մարմիններ|Միջազգային դատարանի]] կողմից<ref>{{cite web |author=<!--Not stated--> |title=Statement by NATO Heads of State and Government |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |date=2022-03-24 |website=[[NATO]] |access-date=2022-03-30 |location=Brussels |archive-date=2022-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629060751/https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |deadlink=no }}</ref>: == Ներկա առաջնորդներ == {| class="wikitable" |- |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" | '''Երկիր''' | '''Ներկայացուցիչ''' | '''Պաշտոն''' |- | {{Դրոշավորում|Ալբանիա}} | [[Էդի Ռամա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բելգիա}} | [[Ալեքսանդր Դե Կրո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բուլղարիա}} | [[Ռումեն Ռադև]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Կանադա}} | [[Ջասթին Թրյուդո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Խորվաթիա}} | [[Զորան Միլանովիչ]] | [[Խորվաթիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Չեխիա}} | [[Պետր Ֆիալա]] | [[Չեխիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Դանիա}} | [[Մետե Ֆրեդերիկսեն]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Էստոնիա}} | [[Կայա Կալաս]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} | [[Էմանուել Մակրոն]] | [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Գերմանիա}} | [[Օլաֆ Շոլց]] | կանցլեր |- | {{Դրոշավորում|Հունաստան}} | [[Կիրիակոս Միցոտակիս]] | [[Հունաստանի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Հունգարիա}} | [[Վիկտոր Օրբան]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իսլանդիա}} | [[Կատրին Յակոբսդոուտիր]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իտալիա}} | [[Մարիո Դրագի]] | [[Իտալիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Ճապոնիա}} | [[Ֆումիո Կիսիդա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Լատվիա}} | [[Էգիլս Լևիտս]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Լիտվա}} | [[Գիտանաս Նաուսեդա]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Լյուքսեմբուրգ}} | [[Քսավյե Բետել]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Չեռնոգորիա}} | [[Միլո Ջուկանովիչ]] | [[Չեռնոգորիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Նիդերլանդներ}} | [[Մարկ Ռյուտե]] | [[Նիդերլանդների վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Հյուսիսային Մակեդոնիա}} | [[Դիմիտար Կովաչևսկի]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Նորվեգիա}} | [[Յոնաս Գար Ստյորե]] | [[Նորվեգիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Լեհաստան}} | [[Անջեյ Դուդա]] | [[Լեհաստանի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Պորտուգալիա}} | [[Անտոնիու Կոշտա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Ռումինիա}} | [[Կլաուս Յոհաննես]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Սլովակիա}} | [[Զուզանա Չապուտովա]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Սլովենիա}} | [[Յանեզ Յանշա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իսպանիա}} | [[Պեդրո Սանչես]] | [[Իսպանիայի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Թուրքիա}} | [[Ռեջեփ Թայիփ Էրդողան]] | [[Թուրքիայի նախագահների ցանկ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Ուկրաինա}} | [[Վոլոդիմիր Զելենսկի]] | [[Ուկրաինայի նախագահ|նախագահ]] (տեսաուղերձ) |- | {{Դրոշավորում|Միացյալ Թագավորություն}} | [[Բորիս Ջոնսոն]] | [[Միացյալ Թագավորության վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ}} | [[Ջո Բայդեն]] | [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|ՆԱՏՕ}} | [[Ենս Սթոլթենբերգ]] | գլխավոր քարտուղար |- | {{Դրոշավորում|Եվրամիություն}} | [[Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյեն]] | [[Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ|հանձնաժողովի նախագահ]] |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովներ]] dwuiwwoovz4a2bl9msokz56wktd111e 8485824 8485809 2022-08-09T10:26:01Z ArmSirius 64149 ավելացվեց [[Կատեգորիա:2022 քաղաքականությունում]] [[Վիքիպեդիա:ՀոթՔաթ|ՀոթՔաթ]] գործիքով wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ իրադարձություն | title = ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողով 2022 | պատկեր = P20220324AS-0301 (52036132899).jpg | թվական = [[2022]] թվական | ժամանակ = [[մարտ]]ի 24 | տեղը = [[Բրյուսել]], [[Բելգիա]] | վեբկայք = [https://www.nato.int/] }} '''Արտահերթ գագաթնաժողով''', որտեղ հանդիպել են [[ՆԱՏՕ]]-ի պետությունների ղեկավարները և կառավարությունների ղեկավարները, տեղի է ունեցել [[Բրյուսել]]ում ([[Բելգիա]]) 2022 թվականի մարտի 24-ին<ref>{{cite news |title=Extraordinary NATO Summit |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm |access-date=2022-03-24 |work=[[NATO]] |date=2022-03-24 |language=en |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601114237/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193325.htm }}</ref>: Հանդիպումը տեղի է ունեցել 2022 թվականին [[Ռուսաստանի ներխուժում Ուկրաինա|ռուսական զորքերի Ուկրաինա ներխուժման]] պատճառով: Նույն օրը կայացել են «[[Մեծ յոթնյակ]]ի» առաջնորդների հանդիպումները<ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/photos_193850.htm?selectedLocale=en }}</ref><ref>{{cite news |title=NATO hosts meeting of G7 Leaders (revised) |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm |date=2022-03-24 |language=en |work=[[NATO]] |access-date=2022-03-25 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220405034452/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193670.htm }}</ref>: [[Ուկրաինայի նախագահ]] [[Վոլոդիմիր Զելենսկի]]ն մասնակցել է տեսակոնֆերանսի ձևաչափով և ելույթ ունեցել գագաթնաժողովում<ref name="Brewster1">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-24 |title=Ukrainian president presses NATO for more support as alliance meets in Brussels |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604232919/https://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-nato-summit-march24-1.6395576 }}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=NATO, G7, EU hold crisis meetings as Russia-Ukraine war grinds on|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on|work=[[Aljazeera]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220615133916/https://www.aljazeera.com/news/2022/3/24/leaders-of-nato-g7-eu-to-meet-as-russia-ukraine-war-grinds-on}}</ref><ref>{{cite news|date=2022-03-24|title=Zelenskyy claims new Russian war crimes, asks for help as Biden joins NATO partners for emergency summit on Ukraine war|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky|work=[[CBS News]]|access-date=2022-03-31|language=en|accessdate=2022-05-17|archivedate=2022-06-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220604233651/https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-nato-summit-zelensky/}}</ref>: Զելենսկին ՆԱՏՕ-ի երկրներին խնդրել է Ուկրաինային ռազմական տեխնիկա տրամադրել, այդ թվում՝ մարտական ինքնաթիռներ, տանկեր և զրահատեխնիկա<ref name="Brewster1" />: Նա նաև ՆԱՏՕ-ին կոչ է արել ոչ թռիչքային գոտի սահմանել Ուկրանիայի վրա օդային ու հրթիռային հարվածները կանխելու համար<ref name="Brewster1" />: Գագաթնաժողովում ՆԱՏՕ-ի որոշ պետություններ պարտավորվել են ավելացնել ռազմական ծախսերը<ref name="Brewster2">{{cite news |first=Murray |last=Brewster |date=2022-03-31 |title=Canada's defence spending fell behind NATO's forecast last year, alliance says |work=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 |access-date=2022-03-31 |accessdate=2022-05-17 |archivedate=2022-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220426071756/https://www.cbc.ca/news/politics/defence-spending-canada-nato-ukraine-russia-1.6404092 }}</ref>: Գագաթնաժողովում ղեկավարները նաև պայմանավորվել են գլխավոր քարտուղար [[Ենս Սթոլթենբերգ]]ի լիազորությունների ժամկետը ևս մեկ տարով երկարացնել մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր<ref>{{Cite web |last=NATO |title=North Atlantic Council extends mandate of the Secretary General |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |access-date=2022-04-16 |website=NATO |language=en |archive-date=2022-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615023217/http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_193675.htm |deadlink=no }}</ref>: Գագաթնաժողովից հետո ղեկավարները համատեղ հայտարարություն են հրապարակել, որում դատապարտել են խաղաղ բնակիչների վրա Ռուսաստանի հարձակումները և կոչ են արել Ռուսաստանին անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողություններն Ուկրաինայում, ինչպես սահմանվել էր մեկ շաբաթ առաջ [[Միջազգային դատական մարմիններ|Միջազգային դատարանի]] կողմից<ref>{{cite web |author=<!--Not stated--> |title=Statement by NATO Heads of State and Government |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |date=2022-03-24 |website=[[NATO]] |access-date=2022-03-30 |location=Brussels |archive-date=2022-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629060751/https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_193719.htm |deadlink=no }}</ref>: == Ներկա առաջնորդներ == {| class="wikitable" |- |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" | '''Երկիր''' | '''Ներկայացուցիչ''' | '''Պաշտոն''' |- | {{Դրոշավորում|Ալբանիա}} | [[Էդի Ռամա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բելգիա}} | [[Ալեքսանդր Դե Կրո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Բուլղարիա}} | [[Ռումեն Ռադև]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Կանադա}} | [[Ջասթին Թրյուդո]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Խորվաթիա}} | [[Զորան Միլանովիչ]] | [[Խորվաթիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Չեխիա}} | [[Պետր Ֆիալա]] | [[Չեխիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Դանիա}} | [[Մետե Ֆրեդերիկսեն]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Էստոնիա}} | [[Կայա Կալաս]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} | [[Էմանուել Մակրոն]] | [[Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Գերմանիա}} | [[Օլաֆ Շոլց]] | կանցլեր |- | {{Դրոշավորում|Հունաստան}} | [[Կիրիակոս Միցոտակիս]] | [[Հունաստանի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Հունգարիա}} | [[Վիկտոր Օրբան]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իսլանդիա}} | [[Կատրին Յակոբսդոուտիր]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իտալիա}} | [[Մարիո Դրագի]] | [[Իտալիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Ճապոնիա}} | [[Ֆումիո Կիսիդա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Լատվիա}} | [[Էգիլս Լևիտս]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Լիտվա}} | [[Գիտանաս Նաուսեդա]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Լյուքսեմբուրգ}} | [[Քսավյե Բետել]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Չեռնոգորիա}} | [[Միլո Ջուկանովիչ]] | [[Չեռնոգորիայի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Նիդերլանդներ}} | [[Մարկ Ռյուտե]] | [[Նիդերլանդների վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Հյուսիսային Մակեդոնիա}} | [[Դիմիտար Կովաչևսկի]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Նորվեգիա}} | [[Յոնաս Գար Ստյորե]] | [[Նորվեգիայի վարչապետների ցանկ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Լեհաստան}} | [[Անջեյ Դուդա]] | [[Լեհաստանի նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Պորտուգալիա}} | [[Անտոնիու Կոշտա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Ռումինիա}} | [[Կլաուս Յոհաննես]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Սլովակիա}} | [[Զուզանա Չապուտովա]] | նախագահ |- | {{Դրոշավորում|Սլովենիա}} | [[Յանեզ Յանշա]] | վարչապետ |- | {{Դրոշավորում|Իսպանիա}} | [[Պեդրո Սանչես]] | [[Իսպանիայի վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Թուրքիա}} | [[Ռեջեփ Թայիփ Էրդողան]] | [[Թուրքիայի նախագահների ցանկ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|Ուկրաինա}} | [[Վոլոդիմիր Զելենսկի]] | [[Ուկրաինայի նախագահ|նախագահ]] (տեսաուղերձ) |- | {{Դրոշավորում|Միացյալ Թագավորություն}} | [[Բորիս Ջոնսոն]] | [[Միացյալ Թագավորության վարչապետ|վարչապետ]] |- | {{Դրոշավորում|Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ}} | [[Ջո Բայդեն]] | [[ԱՄՆ նախագահ|նախագահ]] |- | {{Դրոշավորում|ՆԱՏՕ}} | [[Ենս Սթոլթենբերգ]] | գլխավոր քարտուղար |- | {{Դրոշավորում|Եվրամիություն}} | [[Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյեն]] | [[Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ|հանձնաժողովի նախագահ]] |} == Ծանոթագրություններ == {{ծանցանկ}} [[Կատեգորիա:ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովներ]] [[Կատեգորիա:2022 քաղաքականությունում]] hly284uk2ti452wh4w4bcvhq0j1qsh6 1 1099003 8485788 2022-08-09T09:42:24Z ArmSirius 64149 +{{ԹՀ|ru|Саммит НАТО в Брюсселе (2022)|124459363}} wikitext text/x-wiki {{ԹՀ|ru|Саммит НАТО в Брюсселе (2022)|124459363}} qtuhsa4myy3y15datn68ysv01s620p4 0 1099004 8485797 2022-08-09T10:02:19Z ArmSirius 64149 ArmSirius տեղափոխեց էջը «[[Վլադիմիր Զելենսկիի նախագահություն]]»-ից «[[Վոլոդիմիր Զելենսկիի նախագահություն]]» wikitext text/x-wiki #ՎԵՐԱՀՂՈՒՄ [[Վոլոդիմիր Զելենսկիի նախագահություն]] 2gtzodw0tjo6vuckctd5knztandsjen 1 1099005 8485799 2022-08-09T10:02:19Z ArmSirius 64149 ArmSirius տեղափոխեց էջը «[[Քննարկում:Վլադիմիր Զելենսկիի նախագահություն]]»-ից «[[Քննարկում:Վոլոդիմիր Զելենսկիի նախագահություն]]» wikitext text/x-wiki #ՎԵՐԱՀՂՈՒՄ [[Քննարկում:Վոլոդիմիր Զելենսկիի նախագահություն]] d4hb2cs03e2ggqfzvqyjn7tb3l306r7 14 1099006 8485812 2022-08-09T10:21:35Z ArmSirius 64149 Created blank page wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 14 1099007 8485815 2022-08-09T10:23:30Z ArmSirius 64149 Created blank page wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 14 1099008 8485823 2022-08-09T10:25:50Z ArmSirius 64149 Created blank page wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 7 1099009 8485843 2022-08-09T11:13:45Z GeoO 14988 /* Անհրաժեշտ տվյալներ */ Նոր բաժին wikitext text/x-wiki == Անհրաժեշտ տվյալներ == @[[Մասնակից:Narek75|Narek75]] ջան, կարո՞ղ ես ՈՉԱՊ-ի անհրաժեշտ տվյալներն ավելացնել։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 11:13, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) r2jlpkpa3f8oyzgcp65j0daecfb25hh 8485900 8485843 2022-08-09T11:32:40Z Narek75 3252 /* Անհրաժեշտ տվյալներ */ wikitext text/x-wiki == Անհրաժեշտ տվյալներ == @[[Մասնակից:Narek75|Narek75]] ջան, կարո՞ղ ես ՈՉԱՊ-ի անհրաժեշտ տվյալներն ավելացնել։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 11:13, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) Արեցի, [[մասնակից:GeoO|GeoO]] ջան։ --[[Մասնակից:Narek75|Narek75]] ([[Մասնակցի քննարկում:Narek75|քննարկում]]) 11:32, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) n5cynl8a0635tidtdw9tsmalzrcpq23 7 1099010 8485894 2022-08-09T11:29:11Z GeoO 14988 /* Պատկերի չափս */ Նոր բաժին wikitext text/x-wiki == Պատկերի չափս == @[[Մասնակից:Narek75|Narek75]] ջան, կարո՞ղ ես svg-ի չափսը փոքրացնել։ Ըստ գործող կանոնակարգի՝ ֆայլը 600px-ը չպետք է գերազանցի։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 11:29, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) ecru15nlysf812ezq7zr42rmqyl7rl4 8485902 8485894 2022-08-09T11:33:11Z Narek75 3252 wikitext text/x-wiki == Պատկերի չափս == @[[Մասնակից:Narek75|Narek75]] ջան, կարո՞ղ ես svg-ի չափսը փոքրացնել։ Ըստ գործող կանոնակարգի՝ ֆայլը 600px-ը չպետք է գերազանցի։ --[[Մասնակից:GeoO|<font color = "red"><big>'''ջ'''</big></font><font color = "black">'''եօ'''</font>]] [[Մասնակցի քննարկում:GeoO|🌱]] 11:29, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) Հիմա անեմ։ )--[[Մասնակից:Narek75|Narek75]] ([[Մասնակցի քննարկում:Narek75|քննարկում]]) 11:33, 9 Օգոստոսի 2022 (UTC) gw12lmfn4e42s31lonru5p33jmdn4qx 6 1099011 8485905 2022-08-09T11:36:53Z Narek75 3252 {{Ոչ ազատ պատկերանիշ |Նկարագրություն=«Էդմոնտոն Օյլերս» հոկեյի ակումբի պատկերանիշը |Աղբյուր=[http://www.nhl.com/ NHL.com] |Հեղինակ=Հոկեյի ազգային լիգա |Ամսաթիվ= |Հոդված=Էդմոնտոն Օյլերս |Թույլտվություն= 240 × 240 |Նպատակ= * Ակումբի պատկերանիշը հանդիսանում է Հոկեյի ազգային լիգայի սեփականությունը, հետևաբար բոլոր իրավունքները պատկանում են վերջինիս։ * Պատկերանիշը ոչ մի ազատ պատկեր չունի, որով հնարավոր լինի նույն տեղեկատվությունը փոխանցել։ * Սա ցածր որակի պատկեր է, որը չի խանգարի ակումբին կոմերցի... wikitext text/x-wiki == Ամփոփում == {{Ոչ ազատ պատկերանիշ |Նկարագրություն=«Էդմոնտոն Օյլերս» հոկեյի ակումբի պատկերանիշը |Աղբյուր=[http://www.nhl.com/ NHL.com] |Հեղինակ=Հոկեյի ազգային լիգա |Ամսաթիվ= |Հոդված=Էդմոնտոն Օյլերս |Թույլտվություն= 240 × 240 |Նպատակ= * Ակումբի պատկերանիշը հանդիսանում է Հոկեյի ազգային լիգայի սեփականությունը, հետևաբար բոլոր իրավունքները պատկանում են վերջինիս։ * Պատկերանիշը ոչ մի ազատ պատկեր չունի, որով հնարավոր լինի նույն տեղեկատվությունը փոխանցել։ * Սա ցածր որակի պատկեր է, որը չի խանգարի ակումբին կոմերցիոն նպատակներով այն օգտագործել։ * «Էդմոնտոն Օյլերս» հոդվածում սույն պատկերը լուսաբանում է այն պատկերանիշը, որն ակումբն այժմ օգտագործում է։ |Նվազագույն օգտագործում=Այո |Փոխարինում=Ոչ |Այլ նշումներ=[http://oilers.nhl.com/ «Էդմոնտոն Օյլերսի» պաշտոնական կայք] }} ilc6ih7qb3c4t8edh8nkoyylm39z10s 2 1099012 8485911 2022-08-09T11:43:14Z Աննա Գասպարյան 2008 123593 Նոր էջ «== Կենսագրություն == «[[Ժողովրդի թշնամի|Ժողովրդի թշնամու]]» որդին, ով գնդակահարվել է 1938թ. Մաթեմատիկոս, գրող, «Ինչպես լինել վկա» հայտնի էսսեի հեղինակ (1976), տարածված սամիզդատում, միջազգային ամնեզիայի Մոսկվայի մասնաճյուղի քարտուղար (1975-1981 թթ. ), քաղբանտարկյալ (1983-1987 թթ....»: wikitext text/x-wiki == Կենսագրություն == «[[Ժողովրդի թշնամի|Ժողովրդի թշնամու]]» որդին, ով գնդակահարվել է 1938թ. Մաթեմատիկոս, գրող, «Ինչպես լինել վկա» հայտնի էսսեի հեղինակ (1976), տարածված սամիզդատում, միջազգային ամնեզիայի Մոսկվայի մասնաճյուղի քարտուղար (1975-1981 թթ. ), քաղբանտարկյալ (1983-1987 թթ.)։ 1988 թվականից առ այսօր Ալբրեխտը բնակվում է ԱՄՆ-ում. սահմանել է « համակարգ == ՓԼՈԴ համակարգ == Ալբրեխտը հայտնի է որպես ՓԼՈԴ հայեցակարգի հեղինակ, որը նկարագրված է իր «Ինչպես լինել վկա» գրքում, որը հասանելի է բազմաթիվ կայքերում: Համաձայն ՓԼՈԴ համակարգի՝ վկան կարող է չպատասխանել հարցին չորս դեպքում. Երբ դա արձանագրության մեջ չկա՝ «Պ» սկզբունքը; Երբ հարցն ինքնին փաստացի իրեն՝ վկային, դարձնում է կասկածյալ՝ «Լ» սկզբունքը. Երբ հարցը կապված չէ գործի հետ կամ «չափազանց տեղին», այսինքն՝ հուշող՝ «Օ» սկզբունքը. Երբ բարոյական նկատառումներով անընդունելի է՝ «Դ» սկզբունքը։ Ըստ հեղինակի՝ «Պ» սկզբունքը մերժում է այն, ինչ չկա արձանագրության մեջ, իսկ դրան հետևող բոլորը՝ այն, ինչ չկա արձանագրության մեջ։ Այս չորս պահանջներից յուրաքանչյուրը ներառում է նախորդները: Հարցը, որը վկային դնում է կասկածյալի դիրքում՝ «Լ» սկզբունքը, կարելի է մեկնաբանել որպես անկապ հարց՝ «Օ» սկզբունք։ Եվ կարելի է ենթադրել, որ դա անընդունելի է բարոյականության նկատառումներով՝ «Դ» սկզբունքով։ Հրաժարվելով ցուցմունք տալուց՝ հարցաքննվածները դարձել են մեղադրյալ, այսինքն՝ գործել են «Լ» կամ «Դ» սկզբունքով։ Կասկածյալի որպես վկա հարցաքննությունն անընդունելի է։ Եթե ​​վկային կասկածում էին հանցանքի մեջ, նա կարող էր դրդվել հրաժարվել պատասխանելուց, օրինակ՝ ցուցմունք տալ, թե ում է պատկանում խուզարկության ժամանակ առգրավվածը: Ըստ Ալբրեխտի, չմոտիվացված մերժումը քրեական աշխարհի ոճ է, որը մերժում է նորմալ արդարադատության սկզբունքները և ձեռնտու է քննիչին. այն հեշտացնում է նրա աշխատանքը և խթանում վկայի տեղափոխումը մեղադրյալի կատեգորիա: Ալբրեխտ Վլադիմիր Յանովիչի «Ինչպես լինել վկա» աշխատության վերաբերյալ թիվ 57912 / 17-83 քրեական գործով մեղադրական եզրակացության մեջ ասվում է. «... Հնարավոր չէ չնկատել ձեռագրի գրական մշակման որոշակի մանրակրկիտություն, չարամիտ ցինիզմի և հակասովետական ​​երգիծանքի պահերի առկայություն, որն էլ ավելի գրավիչ է դարձնում ձեռագիրը իրավապահ մարմինների հետ երկարատև կոնֆլիկտների մեջ գտնվող անձանց համար»: 2000 թվականին Վ.Ալբրեխտը ղեկավարել է «երեկոները» ։ 2001 թվականի դեկտեմբերի 18-19-ը նա ելույթ է ունեցել Մոսկվայում կայացած կոնֆերանսում՝ նվիրված «Հրեական մշակույթը ԽՍՀՄ-ում. վիճակը և հեռանկարները» սիմպոզիումի 25-ամյակին։ Ալբրեխտը մասնակցել է Ռուսաստանում այլախոհական մարդու իրավունքների շարժման քառասուն տարին (2005) ժողովածուին։ 2007 թվականին նա ստորագրել է կոչ՝ ի պաշտպանություն Ռուսաստանում քաղբանտարկյալների։ == Դրական կարծիքներ համակարգի մասին == Որոշ հեղինակներ նշում են PLOD համակարգի հետևողականությունը, որը հնարավորություն է տալիս դիմակայել քաղաքական գործերի կեղծմանը` առանց պաշտոնապես ցուցմունք տալուց հրաժարվելու: Մ.Մ. Մոլոստովը գրում է. «Երևի կասեն, որ 21-րդ դարում Ռուսաստանում այլախոհների հետապնդումներ չեն սպասվում, և այլ հոդվածները կդատվեն օրենքի տառին և ոգուն համապատասխան։ Կուսակցությունների բանավեճը, հրապարակայնությունը և այլն... Ճիշտ է։ Գայթակղությունը հասկանալի է «ճշմարտության և բարության հույսով, իրերին առանց վախի նայելու»։ Բայց ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ պահանջում է մոլորության մեջ չընկնել։ Ֆրանց Կաֆկայի կանխատեսած և Նաբոկովի կողմից ներկայացված կառավարման մեքենան իներցիայի հսկայական ուժ ունի։ Դուք կարող եք դա հաղթահարել միայն ձեր իրավունքները հմտորեն պաշտպանելով։ Վլադիմիր Ալբրեխտը մեզ սովորեցնում է այս արվեստը։ Նրա շնորհիվ»: Գ.Օ.Պավլովսկին նշում է. «Ալբրեխտը ընթացակարգերից մեկի կոդավորողն էր, որի գումարը կազմում էր «անհատի արժանապատվության տեխնոլոգիան» ԽՍՀՄ-ում 60-80-ական թվականներին։ Այս ընթացակարգերը մարդկային միջավայրը պահեցին այլընտրանքի կրողին՝ պետությունը պետության մեջ»։ Ալբրեխտի մոտեցումը հետաքննության հետ հարաբերություններում արդյունավետ է ոչ միայն հակապետական ​​գործունեության լուրջ մեղադրանքներից պաշտպանվելու, այլև կենցաղային հարցերում։ == Բացասական կարծիքներ համակարգի մասին == Ալբրեխտի համակարգը պահանջում է որոշակի մարզում և տոկունություն. Այս առումով որոշ հեղինակներ մերժում են նրա մոտեցումը և միակ ընդունելի լուծում համարում վկայություն տալու կտրականապես հրաժարվելը: 9fm35g5budywehr2yw9biphv3ma0oko 8485932 8485911 2022-08-09T11:57:21Z Sophie (WMAM) 114359 wikitext text/x-wiki == Կենսագրություն == Ալբրեխտը եղել է «[[Ժողովրդի թշնամի|Ժողովրդի թշնամու]]» որդին, ով գնդակահարվել է 1938 թվականին Մաթեմատիկոս, գրող, սամիզդատում տարածված «Ինչպես լինել վկա» (1976) հայտնի էսսեի հեղինակ, «Amnesty International» կազմակերպության Մոսկվայի մասնաճյուղի քարտուղար (1975-1981 թթ.), քաղբանտարկյալ (1983-1987 թթ.)։ 1988 թվականից առ այսօր Ալբրեխտը բնակվում է ԱՄՆ-ում, սահմանել է «Ալբրեխտի մրցանակ»։ == ՓԼՈԴ համակարգ == Ալբրեխտը հայտնի է որպես ՓԼՈԴ հայեցակարգի հեղինակ, որը նկարագրված է իր «Ինչպես լինել վկա» գրքում՝ հասանելի է բազմաթիվ կայքերում: Համաձայն ՓԼՈԴ համակարգի՝ վկան կարող է չպատասխանել հարցին չորս դեպքում. * Երբ դա արձանագրության մեջ չկա՝ «Պ» սկզբունքը * Երբ հարցն ինքնին փաստացի իրեն՝ վկային, դարձնում է կասկածյալ՝ «Լ» սկզբունքը * Երբ հարցը կապված չէ գործի հետ կամ «չափազանց տեղին», այսինքն՝ հուշող՝ «Օ» սկզբունքը * Երբ բարոյական նկատառումներով անընդունելի է՝ «Դ» սկզբունքը Ըստ հեղինակի՝ «Պ» սկզբունքը մերժում է այն, ինչ չկա արձանագրության մեջ, իսկ դրան բոլոր հետևողները մերժում են այն, ինչ չկա արձանագրության մեջ։ Այս չորս պահանջներից յուրաքանչյուրը ներառում է նախորդները: Հարցը, որը վկային դնում է կասկածյալի դիրքում՝ «Լ» սկզբունքը, կարելի է մեկնաբանել որպես գործին չվերաբերող հարց՝ «Օ» սկզբունք։ Եվ կարելի է ենթադրել, որ դա անընդունելի է բարոյականության նկատառումներով՝ «Դ» սկզբունքով։ Հրաժարվելով ցուցմունք տալուց՝ հարցաքննվածները դարձել են մեղադրյալ, այսինքն՝ գործել են «Լ» կամ «Դ» սկզբունքով։ Կասկածյալի որպես վկա հարցաքննությունն անընդունելի է։ Եթե ​​վկային կասկածում էին հանցանքի մեջ, նա կարող էր դրդվել հրաժարվել պատասխանելուց, օրինակ՝ ցուցմունք տալ, թե ում է պատկանում խուզարկության ժամանակ առգրավվածը: Ըստ Ալբրեխտի՝ չմոտիվացված մերժումը քրեական աշխարհի ոճ է, որը մերժում է նորմալ արդարադատության սկզբունքները և ձեռնտու է քննիչին. այն հեշտացնում է նրա աշխատանքը և խթանում վկայի տեղափոխումը մեղադրյալի կատեգորիա: Ալբրեխտ Վլադիմիր Յանովիչի «Ինչպես լինել վկա» աշխատության վերաբերյալ թիվ 57912 / 17-83 քրեական գործով մեղադրական եզրակացության մեջ ասվում է. «... Հնարավոր չէ չնկատել ձեռագրի գրական մշակման որոշակի մանրակրկիտություն, չարամիտ ցինիզմի և հակասովետական ​​երգիծանքի պահերի առկայություն, որն էլ ավելի գրավիչ է դարձնում ձեռագիրը իրավապահ մարմինների հետ երկարատև կոնֆլիկտների մեջ գտնվող անձանց համար»: 2000 թվականին Վ.Ալբրեխտը ղեկավարել է «երեկոները» ։ 2001 թվականի դեկտեմբերի 18-19-ը նա ելույթ է ունեցել Մոսկվայում կայացած կոնֆերանսում՝ նվիրված «Հրեական մշակույթը ԽՍՀՄ-ում. վիճակը և հեռանկարները» սիմպոզիումի 25-ամյակին։ Ալբրեխտը մասնակցել է Ռուսաստանում այլախոհական մարդու իրավունքների շարժման քառասուն տարին (2005) ժողովածուին։ 2007 թվականին նա ստորագրել է կոչ՝ ի պաշտպանություն Ռուսաստանում քաղբանտարկյալների։ == Դրական կարծիքներ համակարգի մասին == Որոշ հեղինակներ նշում են PLOD համակարգի հետևողականությունը, որը հնարավորություն է տալիս դիմակայել քաղաքական գործերի կեղծմանը` առանց պաշտոնապես ցուցմունք տալուց հրաժարվելու: Մ.Մ. Մոլոստովը գրում է. «Երևի կասեն, որ 21-րդ դարում Ռուսաստանում այլախոհների հետապնդումներ չեն սպասվում, և այլ հոդվածները կդատվեն օրենքի տառին և ոգուն համապատասխան։ Կուսակցությունների բանավեճը, հրապարակայնությունը և այլն... Ճիշտ է։ Գայթակղությունը հասկանալի է «ճշմարտության և բարության հույսով, իրերին առանց վախի նայելու»։ Բայց ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ պահանջում է մոլորության մեջ չընկնել։ Ֆրանց Կաֆկայի կանխատեսած և Նաբոկովի կողմից ներկայացված կառավարման մեքենան իներցիայի հսկայական ուժ ունի։ Դուք կարող եք դա հաղթահարել միայն ձեր իրավունքները հմտորեն պաշտպանելով։ Վլադիմիր Ալբրեխտը մեզ սովորեցնում է այս արվեստը։ Նրա շնորհիվ»: Գ.Օ.Պավլովսկին նշում է. «Ալբրեխտը ընթացակարգերից մեկի կոդավորողն էր, որի գումարը կազմում էր «անհատի արժանապատվության տեխնոլոգիան» ԽՍՀՄ-ում 60-80-ական թվականներին։ Այս ընթացակարգերը մարդկային միջավայրը պահեցին այլընտրանքի կրողին՝ պետությունը պետության մեջ»։ Ալբրեխտի մոտեցումը հետաքննության հետ հարաբերություններում արդյունավետ է ոչ միայն հակապետական ​​գործունեության լուրջ մեղադրանքներից պաշտպանվելու, այլև կենցաղային հարցերում։ == Բացասական կարծիքներ համակարգի մասին == Ալբրեխտի համակարգը պահանջում է որոշակի մարզում և տոկունություն. Այս առումով որոշ հեղինակներ մերժում են նրա մոտեցումը և միակ ընդունելի լուծում համարում վկայություն տալու կտրականապես հրաժարվելը: sfx8hd7f320b0f5snf92xrf8hy34vdi 2 1099013 8485933 2022-08-09T11:58:21Z Մելինե Հարությունյան 2008 123592 Նոր էջ «== Կենսագրություն == Նիկոլա դե Լարժիլյերի հայրը՝ վաճառական, իր երեք տարեկան որդուն տարավ Անտվերպեն; ավելի ուշ Նիկոլասը մոտ երկու տարի ապրեց Լոնդոնում։ Հայրը ցանկանում էր, որ տղան առևտրական դառնար, բայց նա հակվածություն դրսևորեց դեպի նկարչություն և վերադառնալով...»: wikitext text/x-wiki == Կենսագրություն == Նիկոլա դե Լարժիլյերի հայրը՝ վաճառական, իր երեք տարեկան որդուն տարավ Անտվերպեն; ավելի ուշ Նիկոլասը մոտ երկու տարի ապրեց Լոնդոնում։ Հայրը ցանկանում էր, որ տղան առևտրական դառնար, բայց նա հակվածություն դրսևորեց դեպի նկարչություն և վերադառնալով Անտվերպեն, 1668 թվականից սկսեց ուսումը Էնթոնի Գուբոյի արհեստանոցում։ 1672 թվականին նա ընդունվել է Անտվերպենի գիլդիա Սբ. Ղուկաս. Տասնութ տարեկան հասակում նա կրկին մեկնեց Անգլիա, ծանոթացավ Փիթեր Լելիի հետ, որի ղեկավարությամբ 1675-1679 թվականներին նա պատրաստեց (Անտոնիո Վերրիոյի հետ) Վինձորի ամրոցում նկարների վերականգնումը և ստեղծեց իր պատմական բովանդակության գործերը, և նկարել է նաև նատյուրմորտներ և դիմանկարներ; ազդվել է Ռուբենսի և վան Դեյկի ազդեցությունից։ Նկարչի վարպետությունը գրավեց Չարլզ II-ի ուշադրությունը, ով ցանկանում էր նրան իր ծառայության մեջ պահել. բայց 1683 թվականին Ռեյհաուսի հողամասի հայտնաբերումը վտանգի տակ դրեց նրա՝ որպես կաթոլիկի անվտանգությունը, և Լարժիլյերը ստիպված եղավ լքել երկիրը: 1682 թվականից Լարժիլյերը աշխատել է Փարիզում, որտեղ իրեն հիմնականում նվիրել է դիմանկարչությանը։ Փարիզում նա մեծ հարգանք էր վայելում Լեբրունի և Ադամ վան դեր Մեուլենի կողմից։ Գույնի փայլուն վարպետությունը և ինսուլտի աշխուժությունը գրավեց իր արվեստանոց այն ժամանակվա շատ հայտնիների՝ դերասանուհիներ, հասարակական գործիչներ, հայտնի քարոզիչներ։ Նկարչի ամենահայտնի մոդելներից էին Ավրանշի եպիսկոպոս Պիեռ Դանիել Հյուետը, Դուկլոների ընտանիքը կարդինալ դը Նոյը և նախագահ Լամբերտը և նրա ընտանիքը: Ջեյմս II-ը, ով թագավորել է Անգլիայում 1685 թվականին, նկարչին կանչել է իր մոտ և առաջարկել թագավորական հավաքածուների պահապանի պաշտոնը, սակայն նկարիչը չի ընդունել առաջարկը՝ դեռևս երկու տարի առաջվա դեպքերի տպավորության տակ։ Լոնդոնում գտնվելու ընթացքում նա նկարել է Չարլզ II-ի դիմանկարը և սկսել թագուհու դիմանկարը։ 1686 թվականի սկզբին վերադառնալով Փարիզ՝ դարձել է Ֆրանսիական ակադեմիայի պատվավոր անդամ։ Որպես ներածական աշխատանք՝ նա ներկայացրել է Լեբրունի դիմանկարը՝ նրա ստեղծագործության գագաթներից մեկը։ Պատկերվող անձը ցուցադրվում է աշխատանքի ժամանակ՝ շրջապատված դասական կիսանդրիներով և արձանիկներով։ 1690 թվականին Լարժիլիերն ընդգրկվել է ակադեմիայի անդամների ցուցակում՝ որպես պատմական նկարիչ։ Նրա ամենաբարձր ձեռքբերումն այս ոլորտում 1694 թվականին Փարիզի Սենտ Էտիեն-դյու-Մոն եկեղեցու համար ստեղծված բազմաֆիգուր կոմպոզիցիաներն են։ Մեկ այլ պատմական և աստվածաշնչյան կտավ, որը հայտնվեց ավելի ուշ՝ 1720 թվականին («Քրիստոսի մուտքը Երուսաղեմ»), ի թիվս այլ բաների, վկայում է բնանկարչի ակնառու տաղանդի մասին։ Լարժիլիերի դիմանկարային աշխատանքներում, ինչպես այն ժամանակվա իր մյուս գործընկերների, բնապատկերը նույնպես կարևոր դեր է խաղացել և օգտագործվել որպես կերպարների ֆոն։ Լանդշաֆտային ֆոնն ու ծիածանագույն պաստելի գույները Largillière-ում կանխատեսում են ռոկոկոյի արվեստը: Դիմանկարները նկարչի ժառանգության լավագույն մասն են: Դրանցում ժամանակի ընթացքում նա ավելի ու ավելի շատ ազատության ու բնականության էր հասնում նկարչության, կեցվածքների ու հանդերձանքների պատկերման մեջ։ Լարժիլյերի արվեստում ֆլամանդական դպրոցից առանձնանում են այնպիսի հատկանիշներ, ինչպիսիք են տաք երանգները, լայն հաստ հարվածները, ալիքաձև գծերը՝ դինամիկա հաղորդելով նկարներին։ Նկարչի ամենաիրատեսական կտավներից և ֆրանսիական դիմանկարի գլուխգործոցներից է «Մարդը մանուշակագույն խալաթով» (1700 թվականին): Ոճական առումով այս աշխատանքը մոտ է քանդակագործ Չարլզ Բուշերի դիմանկարին, որը հայտնվեց երկու տարի անց։ Յուղաներկի տեխնիկայի որոշ առանձնահատկություններ այս աշխատանքները կապված են Վելասկեսի աշխատանքի հետ։ Երեք տարբեր ժանրեր, որոնցում նկարիչը հաջողության է հասել, մարմնավորվել է 1710 թվականին «Լուի XIV-ն իր ընտանիքի հետ» նկարում, որի հերոսներն էին ինքը՝ Լուիը՝ իր ծոռան դաստիարակը և նկարի պատվիրատուն՝ դքսուհի Վանտադուրը, նա։ աշակերտ, Բրետանիի երիտասարդ դուքսը (ով մահացել է երեք տարի անց), թագավորի որդին՝ Դոֆին Լուի և, վերջապես, վերջինիս ավագ որդին՝ Բուրգունդիայի դուքսը։ Բացի ստեղծագործության հիմնական դիմանկարային ժանրից, կտավի վրա արքայազնի հետևում պատկերված է բնապատկեր, իսկ գավառապետուհու կողքին՝ նատյուրմորտ։ Մեկ տարի անց ստեղծվեց վարպետի ինքնադիմանկարը՝ միակը, որտեղ նա իրեն պատկերում է բաց երկնքի տակ, կնոջ և դստեր ընկերակցությամբ, և ոչ թե աշխատավայրում՝ ստուդիայի մթնշաղի մոլբերտում, ինչպես։ այլ դեպքերում (այդ թվում՝ 1725 թվականին ստեղծված վերջին ինքնանկարը. նրանում լույսի և խավարի հակադրությունը հիշեցնում է Կարավաձևի «քիարոսկուրոն»)։ 1714 թվականին հայտնվեց նկարչի ամենաարտասովոր գործերից մեկը՝ «Ձեռքերի տարբեր տեսակների ուսումնասիրություն», որը ցույց է տալիս, թե որքանով է հեղինակը յուրացրել յուղաներկի տեխնիկան. Լարգիլյերը հայտնի էր հյուսվածք փոխանցելու իր հմտությամբ): 1718 - Վոլտերի հայտնի դիմանկարի ստեղծման տարին: Իր կյանքի վերջում Լարժիլյերը նկարում էր ավելի ու ավելի շատ արական դիմանկարներ փարիզյան բուրժուազիային պատկանող անձանց, որոնց անունները, որպես կանոն, հաստատված չեն (այս ոլորտում նրա հիմնական մրցակիցը Ժասենտ Ռիգոն էր, որը, սակայն, նախընտրում էր. ներկ արիստոկրատներ): Լարժիլիերի ինտիմ դիմանկարները առանձնանում են անհատական ​​հատկանիշների նրբությամբ: Նա, ընդհանուր առմամբ, գերադասում էր մասնավոր պատվերները պաշտոնականից. դա կապված էր ավելի քիչ պատասխանատվության և ավելի արագ վճարման հետ: Նկարիչը նաև ստեղծել է խմբակային դիմանկարներ՝ նախատեսված ինչ-որ հանդիսավոր իրադարձության ոգեկոչման համար («Փարիզի քաղաքապետարանի ժողովը 1687 թվականին», կորած նկարի էսքիզ): Հաջողությունը ուղեկցվում էր կարիերայի աճով։ 1722 թվականին նկարիչը դարձավ տնօրեն, իսկ 1743 թվականին՝ նրա մահից երեք տարի առաջ, դարձավ ակադեմիայի կանցլեր։ Լարժիլիերի մահից հետո նրա որոշ բնապատկերներ և նատյուրմորտներ հայտնի դարձան լայն հասարակությանը. Այս աշխատանքներից լավագույնը Անտառային լանդշաֆտն է: 1ung4cdz69ww6jnq78hhe7ej774aa9v